|\/| _____ Çelebi Katip 1656 924 567 70 _____ *Giridde Hanya Fethinden Sonra Vâkı‘ Olan Deryâ Seferleridir* *Sefer-i Mûsâ Paşa ve Mehmed Paşa* Zilhiccede Yûsuf Paşa katlinden sonra Vezîr Mûsâ Paşa kapudân olup Vezîr-i a‘zam Mehmed Paşa’dan mühr-i hümâyûn alınup donanma serdârlığı ile Girid’e varmak emr olunmuş idi. Bin ellialtı bahârında çıkup boğaza vardıklarında mukaddemâ Safer’in yirmiyedinci günü yirmi kıt‘a kalyonla küffâr gelüp Bozcaada Hisârını muhâsara eylemişler idi. Der-i devletden yirmi kıt‘a kadırga dahi gönderilüp imdâda irişmek fermân olundukda hisârın barutu ve mühimmâtı hâzır bulunmayup limanda bulunan yolcu gemileri barutı ile bir iki gün cenk ederek Rumili Beylerbeyisi Küçük Hasan Paşa beş kadırga ve serdengeçdi ile varup cezîreye er döküp ale’l-gafle hücûm idicek küffâr hisârı bırakup gemilerine firâr eyledi. Ve demir koparup Anadolu kenârlarına gitdiler. Hisâr bu tarîkla küffâr elinden kurtuldu. *Muhârebe-i Donanma* Rebî‘ü’lâhırın onuncu günü donanma-yı hümâyûn Gelibolu’dan kalkup küffârın yirmialtı pâre kalyonu Muarız Körfezinde sulanırken üzerine varup göründükde melâ‘în fuçıları bırakup yelken üzerine gelüp bir mıkdâr denize çıkdıkda kuşluk vakti cenge mübâşeret olundu. İkindi zamânına dek azîm top tüfenk cengi olup kâfir kapudanının gemisine bir top vardıkda sancağıyla direği düşüp suya berâber delinmiş iken çüst deprenüp garkdan kurtuldu. Ve birkaç gemileri dahi mecrûh olup küllî hasâr gördüler. Bir tarafdan dahi Kasım Paşa-zâde gemisine bir top gelüp on kürekci düşürüp ve sâ’irden birer ikişer âdem düşüp rûzgâr çıkmakla cezîre altına varıldı ve Girid’e teveccüh olundu. Mâh-ı mezbûrun yirmiüçünde der-i devletden on kıt‘a kadırga ile Ahmed Paşa Karadeniz’e gitmiş iken gelüp ardlarınca imdâd gönderildi. Cumâdelulâ’nın yirmisekizinde serdâr ve kapudan Hanya’ya varup Sude Hisârı’nı muhâsara üzre iken Mehmed Paşa vefât etdi. Yüzkırk pâre gemi Hanya önünde muhâfazaya konulup limanın iki tarafında toplar kuruldu. Küffârın dahi çekdiri ve burtun ve mavuna makūlesi yüzden ziyâde sefâyini Sude imdâdına dönüp dururdu. *Zikr-i Geştî-i Âteş* Receb’in ikinci günü Hanya hâricinde olan Cezâyir gemileri ve gayri üzerine küffâr gemileri gelüp anlara ve kal‘aya bî-hadd toplar atup beri tarafdan dahi iki sâ‘at kadar top cengi olundukdan sonra içlerinden beş kıt‘a âteş gemisi barut ve kumbara ile mâl-â-mâl yelken idüp asker-i İslâm gemileri üzerine doğrulup karîb geldikde âteş gemisi idüğü ma‘lûm olup karadan biraz âdem on kadar palaşkerme ile varup uzakdan kanca ile gemiler üzerine gelmezden döndürüp bi-avnillâh zararsız ol gemiler yandı gitdi. On kadar gemiler dahi topla mecrûh olup hasâretle döndüler. Sude Hisârı bir yalın kaya üzerinde metîn kal‘a olup karadan yürüyüş mümkün olmayup liman kenârında kurulan toplar ile ihrâc olunan donanma-yı küffâr hâric-i limanda top irişmez yerde yatup gice imdâd ederlerdi. Ve Sude kal‘ası’nın her tarafında suya berâber azîm topları olmağla donanma yanaşmak mümkün değil idi. Andan fâriğ olup Girid’in karasını fethe mübâşeret etdiler. Apokorn Ve Resmo ve sâ’ir nice kılâ‘ı az zamânda bi-avnillâh feth ü teshîr olundu. Ve donanma-yı hümâyûn bu sâlde tersâne-i âmireye gelmeyüp taşra kışlamak fermân olundu. Kapudan Paşa zahîre nakli içün Rumili yakasına varup Zi’lka‘de’nin yirmidördünde altmış kadırga ve iki kalyon ve yirmi şayka hazîne ve zahîre nakl edüp Hanya limanına gelmekle asker mesrûr olup Hüseyin Paşa dahi Kandiye muhâsarasına gitmeğe tedârük üzre idi. *Cenk ve Şehâdet-i Mûsâ Paşa* Zemherî içinde donanma gemileri Girid’e zahîre götürüp Hanya’dan zehâyir ihrâc iderken bir azîm furtuna olup liman ağzında yatan gemileri ve beş on pâre sefîne zahîresi ve halkı ile gark olup bâkīleri dahi halel-pezîr olmağla Hanya limanında donanma gemileri meks ü ârâm mümkün olmayup Zi’lhicce’nin onyedinci günü kapudan paşa donanmayla gerü Mora semtine salup Ağriboz onünde bir harbî kalyon gördükde birkaç kadırga ile bi’z-zât sarılup süyündürecek mahalde paşaya tüfenk fındığı isâbet idüp şehîd olıcak gāzîler gemiden el çeküp kadırgalar gerü çekildiler. Küffâr bu esnâda fursat bulup çekildi gitdi. Bu haber-i vahşet-eser Der-i devlete vâsıl oldukda mansıb-ı kapudânî sâbıkā defterdâr olan diger Mûsâ Paşa’ya tevcîh olundu. Kıssadan hisse budur ki; kış eyyâmında donanma açık yerde yatmak mahz-ı hatâdır ve kapudanlar harbî gemiye çatmak ve sarılmak erlik değil kesr-i garaza sebebdir. Belki ırakdan durup askeri sürmek ve kullanmak gerekdir. Ve illâ baş gidicek ayak pâydâr olmaz, maslahat görülmez. *Sefer-i Mûsâ Paşa-yı Sânî* Bin elliyedide Mûsâ Paşa Ağriboz’a varup mühimmât gördükden sonra ibtidâ Anadolu askerini Girid’e geçirmek içün Sakız’a varup Çeşme’de olan askeri ve harclıkcıları almak sade[di]nde iken küffâr gemileri etrâfdan hücûm üzre olmağla karâr edemeyüp girü Ağriboz’a döndü. Varup karîb oldukda küffâr[ın] dokuz pâre burtunu Ağriboz Limanı’nı muhâsara eylediklerin haber alup Ağriboz’da olan Rumili askerinden ve beşbin yeniçeriden bir nefer almadan ve Cezâyir ve Tunus gemilerini limandan çıkarmadan Girid’e dönüp asker-i İslâm Resmo hâricinde muntazır iken Rebîü’lâhırın yirmibirinci günü dâhil olup ancak ikiyüz kadar beldâr ve lağımcı ve biraz mühimmât götürüp sâ’iri Sakız’da ve Ağriboz’da kaldı. Çûn kapudân sıfrü’l-yed Girid’e vardıkda Serdâr Hüseyin Paşa mezbûra itâb ü âzâr itmekle yetmiş pâre kadırga alup Rumili askerini Ağriboz’dan Girid’e nakl içün Anaboli’ye varup askeri ol mahalle da‘vet ve gemileri almağa sa‘y ü himmet üzre iken Cumâdelulâ’nın sekizinci günü küffâr onbir burtun ve dört mavuna ve yirmidört çekdiri ile gelüp hâric-i limanda lenger-endâz oldu. Donanma-yı hümâyûn anda mahsûr olup asker karadan gelmiş iken taşra çıkmağa mecâli olmamağla vâkı‘-ı hâl Der-i devlete arz olundukda müşâvere olunup vüzerâdan Dâmâd Fazlı Paşa serasker ta‘yîn olunup birkaç kıt‘a kalyon ile Sakız üzerinden Girid’e gitmek fermân olundu. Bu esnâda Anadolu askerinin zahîre gemileri sakız kurbünde yatarken küffâr ale’lgafle üzerlerine gelüp cümlesini ahz ve ihrâk eyledi. Asker taşrada Şabân Paşa ile baka kalup küffâr çekildi gitti. |/\|