|\/| VEHBÎ SÜNBÜLZÂDE 1790 84826 23375 17064 DÎVÂN-I VEHBÎ Bismi’llâhi’rrahmani’rrahîm İlâhî sensin ol Kâdî-i Hâcât Ki lâyıkdır sana ‘arz-ı münâcât İlâhî sensin ol Ma’bûd bi’l-hak Vücûd-ı vâcibin mevcûd-ı mutlak Nekâ’isden münezzeh nûr-ı zâtın O zât ile kadîmîdir sıfâtın İlâhî Hayy u Kayyûm-ı ebedsin Şerîkin yokdur Allâhu ehadsın Temânü’ ile olmuşdur müberhen İlâhü’l-’âlemîn sensin mu’ayyen Ezel sensin ebed sensin İlahî Çü sensin pâdişehler pâdişâhı Cihân hükmündedir yokdur vezîrin Muhâl-ender-muhâl olmuş nazîrin İlâhî sensin ol Bâkî vü dâ’im Senin emrinle ‘âlem oldu kâ’im Cihânı var edip ketm-i ‘ademden Hudûs etdirdin âsâr-ı kademden Yine ‘âlem fenâ-ender-fenâdır Senin gayrın ser-â-pâ bî-bekâdır Zamân cârî degilken sana aslâ Zamânı eyledin tekvîn ü inşâ Degil igrâz ile fi’lin mu’allel Bu bir burhân-ı kâtı’dır müdellel Bize nass-ı kerîm etdi ifâde Ki sensin sâhib-i küll-i irâde Sana muhtâcdır ‘âlem ser-â-pâ Senin yok ihtiyâcın gayra kat’â Mürîd-i fâ’il-i muhtâr sensin Hakîm-i mutlak-ı Cebbâr sensin İlâhî sensin ol fa’’âl-i sâni’ Senin gayrın degil mu’tî vü Mâni’ ‘İbâda ni’metin bî-hadd ü pâyân Sezâ ancak sana hamd-i firâvân İlâhî sensin ol hallâk u Rezzâk İdersin cümle mahlûkâtı irzâk ‘Atâ vu lutfuna yokdur nihâyet Nice olsun sipâs ü şükre gâyet İlâhî eyleyip tenzîl-i furkân Bize ihsân kıldın nûr-ı îmân Resûlün Mustafâ'yı kıldın irsâl Gelip teblîg-i emrin etdi ikmâl ‘İbâda eyleyip yâ Rab ‘inâyet Tarîk-i hakka etdirdin hidâyet Bi-hamdi’llâh ne ni’metdir bu ni’met Ki olduk öyle bir sultâna ümmet Anı iznin ile rûz-ı cezâda Şefî’ et rûz-ı mahşerde ‘ibâda Husûsâ kurtara bu nâ-tüvânı Edince üstüne hamle zebânî Benim ol müznib-i pür-cürm ü ‘âsî Giriftâr-ı menâhî vü me’âsî Edip nakd-i hayâtı fıska masrûf Bu hüsrân ile kaldım zâr u melhûf Ne etdim kulluga lâyık ‘ibâdet Ne kıldım bir dakîka hüsn-i tâ’at Dirîgâ eyledim zâyi’ şebâbı Telef etdim o vakt-i müstetâbı Olup üftâde-i ‘aşk-ı mecâzî Misâl-i tıfl ederdim hâk-bâzî Olurdum ki nazar-bâz-ı siyehkâr Hayâl-i çeşm-i hûbân ile bîmâr Geh üftâde kalıp çâh-ı zekanda Gehî dil-tengî-i fikr-i dehende Bakıp geh gîsuvân-ı müşg-nâba Düçâr oldum hezârân pîç ü tâba Hat-ı ‘anber-şemîm ü hâl-i dilber Süveydâda olup sevdâ-yı muzmer Gehî mûy-ı miyân şevki ile nâl Güsiste-târ olurdu silk-i âmâl Mümâşât eyleyip nefs ü hevâya Bu gûne ‘ömrümü verdim hebâya Yanıldım genc iken şeytâna uydum Nedâmet geldi pîr oldukda toydum Edip aldanmaga sad-gûne efsûn Ne şeytânlıklar etdi bana mel’ûn Amân yâ Rab bu ‘abd-i rû-siyâhı Bu cürm-âlûde pîr-i pür-günâhı Meded sürme meded nâr-ı cahîme Refîk etme o şeytân-ı racîme Meded ey gâfir-i zenb ü hatâyâ Kerem kıl etme dîvânında rüsvâ Meded kılma beni ilkâ-yı siccîn Egisnî yâ gıyâse’l-müstagîsîn Zebânîler elinde etme pâ-mâl Fe-minke’l-’avnü fî-havfin ve ehvâl Belî çokdur bu ‘âsînin kusûru Bilir ammâ ki ma’nâ-yı Gafûr'u Egerçi pür-günâh-ı tîre-rûdur Ümîdi müjde-i lâ-teknatûdur Tehî-dest ise de hüsn-i ‘amelden Eser yok i’tikâdında halelden Hakîr ü nâ-tüvândır za’f-ı bünyâd Kavî îmânıdır mânend-i pûlâd Amân îmânımı hıfz et Hudâyâ Huzûr-ı ‘izzete olsun hedâyâ Amân âhir nefesde verme lüknet Ola cârî zebânımda şehâdet Sezâ-yı magfiret kıl bu gedâyı Şefî’ eyle Muhammed Mustafâ'yı Amân mahrûm-ı dîdâr etme yâ Rab O hırmâna giriftâr etme yâ Rab Cihânda ba’d-ez-în oldukça bâkî Beni kıl hüsn-i a’mâle mülâkî Kapından gayrı bâba etme muhtâc Dilimden mâ-sivâyı eyle ihrâc Fünûn-ı şi’rimi sihr-i mübîn et Mütûn-ı şerh-i güftârım metîn et Dilim ‘aşkınla pür-şevk ü safâ kıl Zebânım na’t-gûy-ı Mustafâ kıl DER-NA’T-I ŞERÎF-İ FAHRÜ’L-MÜRSELÎN ‘ALEYHİ’SSALÂTÜ VE’S-SELÂM Zihî pertev-nümâ-yı âferîniş ‘Uyûn-ı kâ’inâta nûr-ı bîniş Odur revnak-tırâz-ı tâc-ı levlâk Şeh-i bâlâ-nişîn-i taht-ı eflâk Odur şâh-ı serîr-i lî-ma’a’llâh Ne şâh ammâ melek-cünd ü felek-câh Odur sultân-ı sâhib-sırr-ı mi’râc Ser-i ‘arş üzre na’leyni güher-tâc Odur hulk-ı ‘azîm ile mu’azzam Pesendîde habîbu’llâhi a’zam Resûl-i Hak Ebu’l-Kâsım Muhammed Nebî-i Hâşimî Mahmûd u Ahmed Kilîd-i mahzen-i ‘ilm-i ledünnî Nedîm-i bezm-i hâs-ı üdni minnî Senâ-yı serv-kaddi kum fe’enzir Sabâ-yı gülşen-i ahlâkı fa’sbir Hutût-ı râyeti innâ fetahnâ Livâ-yı nusreti innâ kefeynâ ‘Atâyâ-yı İlâhî kılmış irzâ Anı ber-vefk-i mantûk-ı fe-terzâ Beyân-ı mu’ciz ü her nutku efsah Kitâb-ı dîn o mantıkdan musahhah Hayât-efzâ degil mi her kelâmı Ki söyler nükte-i yuhyi’l-’izâmı Mukahhal nergisinde kuhl-i mâ-zâg Dehânı gonçesinde bûy-ı iblâg Lisânı tûtî-i vahy-i şeker-hâ Velî âyîne-i ilhâm-ı Mevlâ Felek ser-geşte-i ser-der-hevâsı Melek âşüfte-i nûr-ı likâsı Mükesser kaşlarından tâk-ı Kisrâ Yıkıldı cünbişinden Lât u ‘Uzzâ Olaldan nûr-ı hüsnü cilve-dâde Sanemler hâk-i râhında fütâde Nüvâziş etdigiyçün her yetîme Ana dürr-i yetîm olmuş temîme O meh gösterdi engüşt-i hilâli İki şakk olmasın mı bedr-i ‘âlî Nihâlinden düşeydi hâke sâye Olurdu zerreler hurşîd-pâye ‘Aceb mi ebr olursa sâyebânı Güneşden sakınır Mevlâ'sı anı Ne hikmet kılmış ol ümmî-i mâder Kitâb-ı gaybı bî-ta’lîm ezber Ne kudret bî-kalem ol sâhib-âyât Ola nesh-âver-i İncîl ü Tevrât Hitâm-ı miskidir mühr-i nübüvvet Ki etdi enbiyâya hâtemiyyet Mükerremdir egerçi nesl-i Âdem Mufaddal cümleden ol zât-ı ekrem Çün Âdem çeşmini açdı ‘ademden Anın mihriyle oldu subh rûşen O devr eylerdi beyne’l-mâ’i ve’t-tîn Bu nûr olmuşdu pertev-bahş-ı tekvîn Reh-i deryâ-yı cûdu etdi meftûh Gelip Cûdî'ye indi keştî-i Nûh Tuyulmamışdı Dâvûd'un sadâsı Semâ’-âver idi çarha nevâsı Vezân oldu Halîl üzre nesîmi Gülistân etdi âteş-zâd-ı bîmi Kelîm'e lem’a-efşân tâb-ı rûyı Ki olmuş meş’alinden şu’le-cûyî Mesîhâ makdeminden müjde-resdir Anınçün cân-fezâ sâhib-nefesdir Mübârek zâtı Hakk'ın rahmetidir Niyâzı ümmetîdir ümmetîdir Sarây-ı şer’inin ol çâr-yârı Mu’allâ çâr-rükn-i üstüvârı Nücûm-ı ihtidâ ashâb u âli Ne necm ammâ felekden kadri ‘âlî Yeter ey Vehbî-i pâ-mâl ü nevmîd Ne mümkin zerreden ta’rîf-i hurşîd Te’eddüb kıl bu tavr-ı nâbe-câdır Anı medh eyleyen çünkim Hudâ'dır Revân eyle o nûr-ı müctebâya Salât ile selâm-ı bî-nihâye Çıkıp kürsî-i takrîr ü beyâna ‘Ayân et ‘arş-ı mi’râcın cihâna DER-Mİ’RÂC-I HAZRET-İ FAHRÜ’L-ENBİYÂ ‘ALEYHİ EKMELÜ’T-TESLÎMÂT VE ECMELÜ’T-TEHÂYÂ Hoşâ ferhunde-şeb vakt-i mübârek Ki tebcîl etdi anı Hak tebârek Zihî şeb matla’-ı subh-ı sa’âdet Netîce-âver-i mihr-i meserret Ne şeb âbisten-i eltâf-ı Mevlâ O şebdir ma’nî-i el-leylü hublâ Ne şeb kim kadr-bahş-ı leyle-i Kadr Berât-ı rûşenâyî-i şeb-i bedr Ne şeb zülf-i bütân-ı hıtta-i Çîn Şikenc-i turrasından çîn-ber-çîn O şebdir leyle-i mi’râc-ı pür-nûr Ser-i gerdûnda gevher-tâc-ı pür-nûr O şeb olmaz mı şâdî vü tarab-dih Ki oldur mevrid-i esrâ bi-’abdih Çün ol sîmurg-ı Kâf-ı ‘izz ü ikbâl Gulû-yı müşrikînden fârigu’l-bâl O şeb olmuşdu bâ-şevk-i nihânî Enîs-i haclegâh-ı Ümmühânî Dil-i bîdâr u çeşm-i hûbu der-hâb Ne hâb O şâhın nezdine geldi şitâbân Sefîr-i pâdişâh-ı pâdişâhân Emîn-i vahy-i Hak Nâmûs-ı Ekber Hümâ-pervâz-ı kudsî-nûr-ı şehper Edip tefhîm ü ta’zîm ile âgâh Dedi da’vet eder bâlâya Allâh O med’uvv-i tecellîgâh-ı hazret Olup fermân-ber-i emr-i icâbet Burâk-ı berk-i rahşa verdi cevlân Hemân nûrun ‘alâ nûr oldu rahşân Hevâlandı Hümâ-yı tîz-per-veş Uçup bâd-ı seherle verd-i ter-veş O sebkat-kerde-i aksâ-yı gâyât Erince Mescid-i Aksâ'ya bi’z-zât Turup ‘arz etdi kâmet enbiyâya İmâm oldu hezârân muktedâya Mu’allâ tâk-ı ebrû-yı mukavves Olup mihrâb-ı ervâh-ı mukaddes Ne ebrû kim görenler derdi yek-ser Zihî mihrâbdır Allâhu ekber Seferber olmuş idi râh-ı Hakk'a Teveccüh eyleyip dergâh-ı Hakk'a Edâ kıldı iki rek’at namâzı Edip rûh-âşinâlarla niyâzı Du’â güftem deyip saf-bestegâna Misâl-i nûr çıkdı âsumâna O ‘ulvî zümreye oldu mu’ayyen Zemînden âsumâna farkı rûşen Olup zâtü’l-bürûca pertev-efşân O hurşîd-i cihân-tâb-ı dırahşân ‘Urûc etdikde evvelki semâya Kef-i ihsânına Mâh açdı aya İkincide ‘Utârid aldı hâme Yazardı şevk ile teşrîf-nâme Üçüncüye edince ‘azm ü âheng Safâdan Zühre aldı destine çeng Çehârümde olunca pertev-efgen Dedi Hurşîd'e ‘Îsâ dîde rûşen Beşincide düşüp pâyına Mirrîh Hemân olmuşdu na’l-i esbine mîh Çün altıncıda kıldı ‘arz-ı cevher Melekler Müşterî'si çıkdı yek-ser Yedinci üzre oldukda şitâbân Ana meş’al-keş-i nûr oldu Keyvân Olunca kutb-veş sâminde sâbit Pür oldu nûr ile çeşm-i sevâbit Çün oldu atlas üzre pâ-nihâde O pây-endâz olup erdi murâda Edip âmâde cevherden erâ’ik Tururdu muntazır cümle melâ’ik Refâkat ederek Rûhu’l-emîn'e Çıkınca kürsî-i ‘arş-ı berîne Vedâ’ âyînin etdi anda tetmîm Edip ‘izzetle İsrâfîl'e teslîm Tururdu hâzır u âmâde Refref Anın zahrın dahı kıldı müşerref Anın da cünbiş etmez oldu bâli Makâmât idi çün a’le’l-e’âlî Habîbi vâsıl-ı Hak oldu tenhâ Olup seyrângehi a’lâdan a’lâ Ne tîr-i râst-rev ol fahr-i kevneyn Nişân-ı menzilidir kâbe kavseyn Erişdi ya’nî bezm-i lâ-mekâna Mekîn oldu mekân-ı bî-nişâna Olup nûr-ı temâşâ-yı tecellî Ziyâ-bahşende-i çeşm-i tesellî Egerçi vasfı lâ-tüdrikhü’l-ebsâr Ana mahsûsdur bu ‘arz-ı dîdâr Kelîm'e dendi ammâ len-terânî Velî bu ‘aynı ile gördü anı Cihât u hayyiz idi lîk nâ-bûd Vücûd-ı vâcib-i Hak ‘ayn-ı mevcûd Bilür ashâb-ı ebsâr u reviyyet Ne yüzden rû-nümûn oldu o rü’yet Muhammed bî-muhammed hemdem oldu Harîm-i râz-ı ‘aşka mahrem oldu Anı bî-vâsıta kıldı muhâtab Huzûr-ı ‘izzetinde Hazret-i Rab Kelâm-ı nefsî-i Hak'dır o güftâr Degildi harf u savt anda bedîdâr Alıp anda berât-ı ‘izz ü rif’at Hemân iclâl ile etdikde ‘avdet Yine germ-i safâ buldu yatagın Kerem issi söyündürmez çerâgın Bunu gûş eyleyince kıldı tasdik Ki dendi Hazret-i Bûbekr'e Sıddîk Yeter Vehbî hamûş olmakdır eslem Odur re’y-i savâb Allâhu a’lem DER-SİTÂYİŞ-İ HAZRET-İ PÂDİŞÂH-I İSLÂM HALLEDA’LLÂHU MÜLKEHÛ İLÂ YEVMİ’L-KIYÂM Çü kıldın ey dil-i ferhunde-âsâr Münâcâtıyla bed’-i nazm-ı güftâr Yazıp hem na’t u mi’râc-ı Resûlü Makâm-ı rahmete bulduk vusûlü Ser-âgâz eyle vasf-ı pâdişâha Senâ-yı hazret-i zıll-i İlâh'a Odur te’yîd eden ahkâm-ı dîni Odur te’sîs eden şer’-i mübîni Fürûg-ı tâc u taht-ı kâmrânî Sipihrin kevkeb-i sâhib-kırânı Meh-i burc-ı şeref mihr-i hilâfet Medâr-ı irtifâ’-ı dîn ü devlet Ziyâ-bahşende-i evreng-i şâhî Mücessem nûr-ı te’yîd-i İlâhî Hümâ-yı evcgâh-ı şevket ü şân Sa’âdet-sâye zıll-i Rabb-i Mennân Hudâvend-i cihân-dâr-ı civân-baht Dür-i iklîl-i şâhî zîver-i taht Sikender-şevket ü Dârâ-yı devrân Ferîdûn-haşmet ü Cemşîd-’unvân M.I/, FB. Ser-efrâzân-ı şâhân-ı güher-tâc Derinde ser-bürehne ‘abd-i muhtâc Cihânın saltanat-zâd-ı kadîmi Kerîm ibnü’l-kerîm ibnü’l-kerîmi Şehenşâh-ı cihân Sultân Selîm Hân Şeref-bahşâ-yı nesl-i Âl-i ‘Osmân Selîm-i sâlis-i ‘Osmâniyândır Müsellem pâdişâh-ı kâmrândır Dilinde sırr-ı ilhâmı hüveydâ Kerâmet feyzi etvârında peydâ Anı hâmî edip dîn-i mübîne Halîfe kıldı Hak rûy-ı zemîne ‘Adâlet tahtının bâlâ-nişîni Süleymân-veş cihân zîr-i nigîni Mü’eyyed eyleyip ol şehriyârı Hudâ mahkûmu kılmış rûzgârı O rütbe var ki safvet sînesinde Sikender görmedi âyînesinde Belî âyînesin kılmış cihân-bîn Sikender'de ne mümkindir bu âyîn KIT’A-İ MU’AMMÂ BE-NÂM-I SELÎM SELLEMEHU’LLÂHU TE’ÂLÂ Gehî ‘azm eyleyip sâhil-serâya Safâ-bahş olsa bahr-ı dil-küşâya Akıp çün seyl-i mevc-âver ser-â-pâ Gelir bûs etmege pâyına deryâ Otag-ı heft-tâkı çarh-ı gerdân Ki zerrîn şemsesi mihr-i dırahşân Degil bâlâsına şâyeste dîbâ Kabâ-yı atlas-ı çarh-ı mu’allâ Hudâvendânedir cûş-ı ‘atâsı Yem ü kâna kıyâs olmaz sehâsı Dür-efşân ise de yem telh-rûdur Güher-pâş olsa da kân tünd-hûdur Nevâl-i himmeti ol rütbe mevfûr Ki ednâ kâse-lîs-i lutfu Fagfûr Eger dârâtını görseydi Dârâ Medâr-ı hâli olurdu müdârâ Dür-i yektâ-yı zâtı bî-bahâne Güher-veş her ma’ârifde yegâne Derûn-ı düşmene zûr-ı kemânı Atar sehm-i kazâ-yı nâgehânı M.I/, FB. Celâdetle verince rahşa cevlân Sanarsın kim cerîdi berk-ı rahşân Alınca deste tîg-i hûn-feşânı Gider nîrâna cân-ı düşmenânı Sadâ-yı dâne-i darb-ı tüfengi Eder hûn sîne-i şîr ü pelengi Hezârân fersaha edip isâbet Nişânı dâg-ber-dil eyler elbet Odur envâ’-ı feyz-i Hakk'a mazhar Şehenşâh-ı hünermend-i sühanver Nedir ol şevket-i zât-ı hümâyûn Ne husrevdir ki tab’ı böyle mevzûn Müsellem nazm-ı rengîni müzehheb Zihî şâhâne dîvânı müretteb Sühan-sencân-ı ecdâd-ı ‘izâmı Egerçi nazma vermişler nizâmı Velîkin bunda vardır başka kuvvet Edâsında nümâyân tarz-ı Şevket O hâkânı edip tebcîl Yezdân Sühan mülkünde kılmış ana ihsân İlâhî kıl anı her dem mü’eyyed Zamân-ı devleti olsun mü’ebbed Cihânda her umûrun eyle ihsân Ola a’dâsı yek-ser hâke yeksân DER-VASF-I KELÂM-I MEVZÛN-I BELÂGAT-NÜMÛN Nice vasf etmeyem ol şehriyârı Müsellem husrev-i Şevket-medârı Ki hem şâhenşeh ü hem nüktedândır Sühan-dân-ı kerîm ü kâmrândır Bulur ehl-i dili tab’-ı selîmi Müreccah Baykara'ya her nedîmi Sühan kadrin bilir bahr-ı hünerdir Ki nazmı silk-i ma’nâda güherdir Sühan-dâna ‘aceb mi etse ragbet O şâh-ı ‘âlem-i mevzûn-tabî’at Ki mevzûn olduguyçün serv-i ra’nâ Göründü gülsitânda kadri a’lâ Çü vezn etdi ser-efrâz ol nihâli Nice mevzûn-kelâm olmaya ‘âlî Sühan bir gevher-i ‘âlî-bahâdır Ki eyler bî-ciger merdi bahâdır Gelir eş’âr ile tab’a celâdet Eder tahrîk âsâr-ı şecâ’at Gazâda şi’r okurdu ba’zı ashâb O ‘âdetdir henüz âyîn-i i’râb M.I/, FB. Sühandır mantık-ı ‘aşk-ı İlâhî Netîce istemez bu söz güvâhî Sühandır mâye-i ‘aşk ile mahlûk Niyâz-ı ‘âşıkân u nâz-ı ma’şûk Deger bir mısra’-ı berceste mazmûn Benim ‘indimde yüz bin genc-i Kârûn Bulur ehl-i sühan ma’nâda lezzet Ne mümkindir şekerde ol halâvet Hayâl-i nâzenîndir şâhid-i hûb Ne lâzım şâ’irâna gayrı mahbûb Verirken neş’e-i rengîni mazmûn Ne hâcet ehl-i tab’a câm-ı gül-gûn Kulûb-ı şâ’irân kim pür-safâdır Hemân âyîne-i ‘âlem-nümâdır Olur elbette üstâd-ı sühanver Mahal-gûy u zarîf ü nükte-perver Sühanverdir güher-senc-i ma’ânî Kilîd-i genc-i hikmetdir lisânı Lisân-ı gayba şâ’ir tercemândır Zebân-dân-ı hakâyık şâ’irândır ‘Aceb mi olsa nazm-ı bî-bahâne Kemâl-i âdemiyyetden nişâne Ki mevzûn sad-münâcât etdi âdem Cenâb-ı Hakk'a herkesden mukaddem Olundu Fahr-i ‘Âlem'den rivâyet Beyâna sihr denmek şi’re hikmet Ederdi şi’re tahsînler o sultân Degil mi şâ’irânı Ka’b u Hassân Nizâmî hamsesinde bâ-sarâhat Demişdir şi’r içün cüz’-i nübüvvet Anın ma’nâsını erbâb-ı tahkîk Bu vech ile ederler remz ü tedkîk Ki ol Hassân-ı sâhib-nazm-ı mebrûr Olunca hicv-i küffâr ile me’mûr Gelip Rûhu’l-emîn eylerdi ilkâ Dehân-ı pâkine sad-gûne ma’nâ Gelir mi enbiyâdan gayra Cibrîl Eder mi vahyi sâ’ir nâsa tenzîl Bunu remz eylemiş işte Nizâmî ‘Ayândır ‘ârife bu sırr-ı sâmî Senâ-yı Rûdegî'de yazdı Vassâf Bilenler ol mahalli eyler insâf Ki ol üstâd-ı dânâ-yı sühan-dân Bin altûna yazıp bir nazm-ı zî-şân Edince tâ ki âgâz-ı terâne Şitâbân etdi şâhî mûliyâna Eder tab’-ı selîme böyle te’sîr Kelâm-ı dil-pesend-i hûb-ta’bîr ‘Atâ-yı şâ’iriyyetdir Hudâ-dâd Ana mazhar degil her âdemî-zâd Sünûhât olmasa nazm-ı müsellem Ederdi kesb ü tahsîl anı ‘âlem Egerçi herkes ister ola şâ’ir Hudâ feyz etmese ammâ ne kâdir Odur bî-şübhe vehbî-i İlâhî O râha olamaz bîgâne râhî Degil mi fahre şâyeste bu ‘unvân Ki derler şâ’ir-i üstâda sultân Kimi Husrev kimi Hâkânî olmuş Sühan iklîminin sultânı olmuş Eder dîvân ile izhâr-ı şevket O şâhân-ı ekâlîm-i belâgat Olur ârâyiş-i eş’âr-ı rengîn Medâr-ı hüsn-i âsâr-ı selâtîn Sühanverler olur şâhâna Vassâf Kadîmî böyledir âyîn-i eslâf Senâ-yı şâ’irândır mülke revnak Ki anlar hüsn-i ta’bîre muvaffak Henüz nazm-ı bülend-i Hâce Selmân Okundukça Melikşâh'a verir şân Olur el-ân rûh-ı Şâh Sencer Fürûg-ı Enverî ile münevver Yazıp Şehnâme Firdevsî-i üstâd Riyâz-ı nazmı kıldı cennet-âbâd Niçe ta’bîr-i cân-bahş anda meşhûd Anınla zindedir ezkâr-ı Mahmûd Hüseyn-i Baykara bezminde Câmî Degil mi neş’e-bahşâ-yı müdâmî Bilip kadrin ‘Alî Şîr-i Nevâyî Nevâ-yâb eyledi ol hoş-nevâyı Bakılsa cümle âsâr-ı selefden Olur bî-şübhe meşhûd u mu’ayyen Ki olmuş her düvelde ehl-i ‘irfân Bu gûne mazhar-ı envâ’-ı ihsân Mülûk-ı kadr-dânân bî-nihâyet Gürûh-ı şâ’irâna kıldı ragbet Ki şâhânın o sınfa i’tibârı Olur mülkün medâr-ı iftihârı Cihânı geşt edip nazm-ı sühan-dân Eder evsâf-ı şâhı dehre i’lân Senâsı vird olup cümle zebânda Kalır bâkî hem evrâk-ı zamânda Belî devletlere şâ’ir gerekdir Velîkin şâ’ir-i mâhir gerekdir Ki ola dil-pesend eş’ârı meşhûr Güher-veş nazm-ı pâki dürr-i mensûr Bile ez-cümle târîh-i cihânı Rüsûm-ı tavr-ı eslâf-ı şehânı Ola hem münşî-i üstâd-ı dânâ Gehî nazm u gehî nesr ede inşâ Kelâmın kim işitse ola ‘âşık Diye işte bu sözdür şâha lâyık Bu gûne şâ’ir-i üstâda ragbet Selâtîne olur bâdî-i şöhret Mülûk etdikçe hüsn-i i’tibârı Sühan-dânın olur peydâ hezârı DER-BEYÂN-I SEBEB-İ TERTÎB-İ DÎVÂN DER-ZAMÂN-I MES’ADET-İKTİRÂN HAZRET-İ SULTÂN SELÎM HÂN Nevâyâ başla ey tab’-ı sühan-sâz Ney-i kilk eylesin bir nagme âgâz Hamûşî nâ-sezâ ehl-i rakamda Sarîr elbette lâzımdır kalemde Me’âl-i râz-ı mektûmun ‘ayân et Bu şevkin aslını bir bir beyân et Nedir bu cem’-i güftâr-ı perîşân Ne oldu bâ’is-i tertîb-i dîvân Bilinsin sözlerinden hasb-i hâlin Bu râza tercemân olsun makâlin M.I/, FB. Edince tab’ıma böyle hitâbı Hemân bu vech ile verdi cevâbı Dedi kılmış Hudâ bu nâ-murâdı Ebâ ‘an-ced ma’ârif-hâne-zâdî Sülûk etdim reh-i ecdâda ben de Hünermendâna oldum ya’nî bende Olup hâhişger-i kesb-i ma’ârif Cihânda etmedim meyl-i zehârif Nukûd-ı ‘ömrü sarf etdim kemâle Bilip râcih metâ’-ı ‘ilmi mâle İşitsem kanda bir üstâd-ı kâmil Olurdum dersine elbette dâhil Seyâhat eyleyip vâfir diyârı Arardım ehl-i ‘ilm-i nâmdârı Kemâl-i şevk ile ashâb-ı fazla Karîn oldum niçe erbâb-ı fazla Bulup ser-çeşme-i feyz-i fünûnu Su gibi ezber etdim çok mütûnu Kitâb olmuşdu ‘âlemde enîsim Hemân bahs-i ‘ulûm idi celîsim Alıp üstâddan izn ü du’âyı Okutdum niçe ders-i Müntehâ'yı Velî emr-i ma’âş oldu zarûrî Sebeb terk etmege ders ü huzûrı Gehî hâkim olup ba’zı bilâda Şerî’at üzre hükm etdim ‘ibâda Olup geh zümre-i küttâba dâhil Dedi ehl-i kalem münşî-i kâmil Husûsâ şi’rim oldu dehre meşhûr Celâdet gösterip bu tab’-ı pür-zûr Zeber-destân-ı fenn-i şi’r ü inşâ Edip el arkası yerde ser-â-pâ Olurdu her birisi feyze tâlib Görüp âsârımı eslâfa gâlib ‘Acemde etdim icrâ-yı belâgat Sühan-sencânı oldu gark-ı hayret Ne hâcet kendimi medh ü senâya Cihân şâhid iken bu müdde’âya Velî zell etmeyip ‘arz-ı sühanda Rezâlet vermedim tab’-ı bülende Esâfilden edip ümmîd-i ihsân Kemâlim kılmadım ma’yûb noksân Sühan-perdâz-ı istignâ-pesendim Belâgat ‘arsasında şeh-levendim Belî cem’ etmedim mâl-i firâvân Gınâ-yı kalb verdi Rabb-i Mennân Sühan kim gevher-i dürc-i şerefdir Anı nâ-ehle sarf etmek serefdir Kasîde gezdirip bâb-ı ricâle Tenezzül etmedim cerr ü sü’âle Talebsiz yazmadım bir ferde târîh Cihânda olmadım şâyân-ı tevbîh Kasîde verdigim erkân-ı fehhâm Şehenşâh u vezîr ü şeyhü’l-islâm Dahı vasf eyledim birkaç kibârı Kibâr ammâ kibârın nâmdârı Ma’ârif kadrin anlar ehl-perver Güher-senc-i hüner zât-ı sühanver Civân-merdândan ihsân u tahsîn ‘Arûs-ı nazma olmuş gerçi kâbîn Velîkin düşmez erbâb-ı kemâle Vesîle eylemek şi’ri sü’âle Degildir câ’ize ümmîdi câ’iz Gedâ-çeşmân sanarlar anı fâ’iz Yakışmaz şâ’ire vâdî-i cerrâr Budur erbâb-ı tab’a pek büyük ‘âr Yazar bâ’zı gedâ rüsvâ-yı ‘âmı Zifâf u mevlid-i hâs u ‘avâmı Yapıp târîhler sûr-ı hitâna Keser çok işler engüşt-i beyâna Birisi su akıtsa çeşmesâre Olur icrâ-yı medhe pâre pâre Eder rîzân o suya âb-ı rûyun Sanur bî-çâre kim buldurdu suyun Bir âdem eylese niyyet binâya Temel vaz’ eyler evvelce senâya Bahâr olsa esip bâd-ı makâli Hazâna ugradır bâg-ı hayâli Yapıp vezn ile ma’cûn u murabbâ Verir etrâfa nevrûziyye-âsâ Olur her mürdenin mersiyye-hânı Bedenden çıkmadan evvelce cânı Kazıp târîhler seng-i mezârı ‘Azâba ugradır mevtâ-yı zârı Eder nazm-ı kelâmı cerre müncer O gûne bed-edâ cerrâr-ı ahkar Gezip ol derbeder ashâb-ı câhı Kapılarda okur gûyâ ilâhî Sü’âlin feth edip her dürlü bâbın Dilenci torbası eyler kitâbın Bu ta’cîzi görüp ashâb-ı hayrât Zarûrî etdi sedd-i bâb-ı hayrât Ma’âza’llâh nedir böyle rezâlet Ki eş’âr ola ma’nâda ticâret Bi-hamdi’llâh ki lutf-ı müste’ânî Masûn etdi bu ‘abd-i nâ-tüvânı Cihânda vermedim bir ferde sıklet Edip eş’âr ile iş’âr-ı külfet Ne gûne nazm-ı rengîn etsem inşâd Safâ-yı rûh içün eylerdim îrâd Yazıp bir muktezâ-yı tab’-ı mevzûn Hezârân güfte-i pâkîze-mazmûn Ederdim yâdigâr-ı ehl-i ‘irfân Taşırdı nüshasın başında yârân Hedâyâ-veş gidip sâ’ir diyâra Olurdu tâze tuhfe rûzgâra Bu vech ile olup meşhûr-ı âfâk Cihân eş’ârıma olmuşdu müştâk Ehibbâ gerçi kim eylerdi tergîb Velîkin etmemişdim cem’ ü tertîb Yazardı ba’zısın yârân u ahbâb Olurdu ekseri nâ-bûd u nâ-yâb Kimin sirkat ederdi nev-hevesler Şeker yagmâsı bulmuşdu megesler Kimi üftâde-i ser-tâk-ı nisyân Gubâr-âlûde evrâk-ı perîşân Olurken böyle zâyi’ niçe güftâr Yine mevcûd idi vâfirce âsâr Gelip birgün harîk-i nâgehânî Yakıp berbâd edince hânumânı Tutuşdurdu ‘alev-gîrî-i ihrâk Ne envâ’-ı kütüb kaldı ne evrâk Gidip sermâye-i ‘ömrüm hebâya Külün savurdu bâd-ı gam havâya Beni pek yakdı bu çarh-ı sitemkâr Olup sûzân hezâr inşâ vu eş’âr Niçe rengîn gazel niçe kasîde Niçe âsâr-ı hûb u nâ-şinîde Husûsâ Münşe’ât-ı bî-bahâne Müsellem dürr-i mensûr-ı yegâne Ki îcâd eylemişdim çok zamânda Yanıp bir anda kalmadı cihânda Bu gûne şîve-i nâ-sâz-ı devrân Kılıp kesb-i ma’ârifden peşîmân Kesel gelmişdi tab’-ı nâ-tüvâna Elim varmazdı tahrîr ü beyâna Hem etmişdi zuhûr-ı za’f-ı pîrî Fütûr-âver bu işkeste-zamîri Gidip ol za’f ile her dürlü zevkim Dilimde kalmamışdı ‘aşk u şevkim Dahı bundan beterdir kim zamâne ‘Adâvet gösterirdi nüktedâna Hüner ‘ayb u kemâl olmuşdu noksân Büyük töhmet idi ‘âlemde ‘irfân Mahabbet eyleyip ashâb-ı mâle Cihân düşmen idi ehl-i kemâle Metâ’-ı ma’rifet olmuşdu kâsid Ederdi akçe kâlâ-yı mefâsid Husûsâ şi’r ü inşâ vu fesâhat Olup hem sûret-i lafz-ı fazâhat Sühan-dânân idi menfûr-ı ‘âlem Sözün bilmezler olmuşdu mükerrem Niçe bed-nâm olurdu nâ’il-i kâm Sühan-sencân ise nâ-bûd u güm-nâm Çatal yazı denirdi nazm-ı pâke Gören yırtıp atardı anı hâke Felek inşâyı etdirmişdi isnâ Kalem ehli girîbân-çâk u rüsvâ Kızılbaş idi gûyâ Fârisî-dân Misâl-i Râfızî merdûd u hayrân Hazef makbûl idi dürr ü güherden Cehâlet mu’teber idi hünerden Ferîhu’l-bâl olup zâg-ı siyeh-rû Kafes-bend idi tûtî-i şeker-gû Çememde bülbülân bulmazdı lâne Gül olmuşdu gurâba âşiyâne Görüp bu bende-i ber-geşte-sâmân Gubâr-ı âsitân-ı ehl-i ‘irfân Bu gûne nâbe-câ tavr-ı zamânı Şikest etmiş idim kilk-i beyânı Sükût ile vurup mührü dehâna Makâl-i şi’ri almazdım lisâna Rüsûm-ı nazma vermezdim nizâmı Tekellüm etmeyip mevzûn kelâmı Sühanverlikden olmuşdum peşîmân Kalıp bu ye’s ile mebhût u hayrân Ederdim gıbta eslâf-ı kirâma Karîn olduklarıyçün ihtirâma Ki tahsîl etmiş anlar nâm u şânı Bulup vakt-i mülûk-i kadr-dânı Kimi olmuş nedîm-i pâdişâhî Makâm-ı rif’at etmiş sadr-câhı Kimi olmuş vezîrânın karîni Kerem-dîde çerâg-ı kâm-bîni Edip peygûle-i nisyânda zârî Çekerdim ben de her dem intizârı Gelir mi derdim âyâ bu cihâna Sühanver bir şehenşâh-ı yegâne Bi-hamdi’llâh ki bahtım oldu yâver Tulû’ etdi hele bir mihr-i enver Ne mihr ammâ cihân nûruyla meşhûn Yanında zerredir hurşîd-i gerdûn Olaldan mihr-i rûyu pertev-efgen Zamânın çeşm-i bahtı oldu rûşen Kerîm ü kâm-bahşâ vu sühan-dân Şeh-i gerdûn-haşem Sultân Selîm Hân Ki oldur zîb-i taht-ı kâmrânî Odur hem husrev-i mülk-i ma’ânî O hâkân-ı cihânbân-ı ser-efrâz Ma’ârifle yegâne şâh-ı mümtâz Medâr-ı fahr-i şâhân-ı selefdir Eb ü ecdâdına hayru’l-halefdir Zamânında suhan buldu revâcı Hüner erbâbı çekmez ihtiyâcı Gürûh-ı şâ’irândır şâd u hurrem Ki oldu her biri haddince mükrem Eger Câmî göreydi bu safâyı Fedâ eylerdi bezm-i Baykara'yı Geçip güstâhlıkdan çarh-ı gerdûn Hünermendânı kıldı böyle memnûn Husûsâ bu perîşân-hâl ü pâ-mâl Cefâ-yı çarh ile dem-beste vü lâl Olur tenhâ-nişîn-i künc-i ‘uzlet Cihândan eylemişken kat’-ı ülfet O sultân-ı civân-baht-ı yegâne Edip şefkat bu pîr-i nâ-tüvâne Degilken zerre-i in’âma şâyân Olup hurşîd-i ihsânı dırahşân Fürûg-ı re’feti bu hâksârı Görüp şâyân-ı evc-i i’tibârı Kemâl-i lutf ile dilşâd kıldı Dil-i vîrânımı âbâd kıldı Ederken geşt-i deşt-i zulmet-i gam Yetişdi Hızr-veş ol şâh-ı ekrem Edip âb-ı hayât-ı lutfun icrâ Bu dil-teşne za’îfi etdi ihyâ O rütbe kıldı kim ihyâ-yı eltâf Eder gıbta bana ervâh-ı eslâf Çerâg etdi bu şem’-i hândânın Emekdâr-ı kadîm-i dûdmânın Civân-sâl eyledi gûyâ bu pîri Revân-bahşî-i ihsân-ı vefîri Bu şevk ile tabî’at buldu kuvvet Hemân vakt-i şebâbım etdi ‘avdet Ferâmûş eyledim cevr-i zamânı Olup meşgûl-i ‘ayş u şâdumânî Açıldı gonçe-i hâtır gül-âsâ Nevâ-senc oldu tab’ım bülbül-âsâ Misâl-i ney yine kilk-i sühan-sâz Nev-â-nev nagmeye etdi ser-âgâz Kemâl-i şevk ile kıldı tabî’at Hemân tertîb-i dîvâna ‘azîmet Ne inşâd eyledimse üç lisânda Bulup mevcûdun evrâk-ı zamânda Cedîd ü köhne âsâr-ı perîşân Bulundu her ne ise hasbe’l-imkân Rüsûm-ı mahv u isbât üzre yek-ser Edip geh tarh u gâhî nakl-i mıstar O gûne müntehab vâfirce âsâr Müfîd ü Muhtasar dîvân-ı eş’âr Kılıp her nev’ini başka mühezzeb Olundu üç lisân üzre müretteb Eger yazmış ise Sa’dî Gülistân Bu âsâra desinler Sünbülistân Bu resme buldu çünkim hüsn-i tertîb Olup revnak-nümâ-yı zîver ü zîb Dedim târîhini cevher gibi hûb Ma’ârif gencidir dîvân-ı mergûb Bu tertîbi hemân bâ-’avn-i Hâdî Mücerred lutf-ı şâhî oldu bâdî Kusûrun ‘afv ederse ol şehenşâh Murâdım etmedir takdîm-i dergâh harflerinin ebced değerleri toplandığında H. tarihini vermektedir. Eger kim olmasa meşhûr-ı devrân Me’âl-i kıssa-i mûr u Süleymân Anı takdîme etmezdim cesâret Velî ol kıssadır bâdî-i cür’et ‘İnâyet eyle Vehbî'ye İlâhî Ki dîvânı ola makbûl-i şâhî Dahı şimden geri bu ‘abd-i nâçâr Yaza vasfında bî-had tâze âsâr O sultân-ı cihânın eyle yâ Rab Nizâm-ı devletin dâ’im müretteb Olup etvârı ‘âlemde müsellem Medîha-gûyu olsun cümle ‘âlem Livâsın eyle mansûr u muzaffer Edip a’dâsını yek-ser müdemmer Hemîşe muntazam olsun İlâhî Cihânda şevket-i dîvân-ı şâhî TÂRÎH-İ TERTÎB-İ DÎVÂN DER-ZAMÂN-I SULTÂN SELÎM HÂN [mef’ûlü / fâ’ilâtün / mef’ûlü / fâ’ilâtün müstef’ilün fe’ûlün müstef’ilün fe’ûlün] Dîvân-ı ‘abd-i ahkar olmaz idi müretteb Ger olmasaydı yâver ‘avn ü ‘inâyet-i Rab Ol feyz-bahş-ı mutlak çün eyledi muvaffak Zâtında oldu el-hak bu tuhfe-i mühezzeb Sen eyle yâ İlâhî makbûl-i pâdişâhî Gâhî edip nigâhı olsun küşâde-meşreb Tahsîn ile edâsın ‘afv eyleye hatâsın Bu ‘abd-i bî-nevâsın gûyâ edip muhâtab Târîhini Selîm Hân derse degil mi şâyân Şâhâne oldu Vehbî dîvân-ı nev-müretteb M.I/, FB. İBTİDÂ’-İ KASÂ’İD Bismi’llâhi’rrahmâni’rrahîm Tâc-ı güher ber-ser-i nazm-ı kerîm Rumûz-ı ‘aşkını kıl zîver-i hüsn-i beyân yâ Rab Lisân-ı gayba olsun tâ zebânım tercemân yâ Rab Makâlim olmaya pîrâye-bahş-ı lagv-i bî-ma’nâ Masûn eyle beni sehv ü hatâdan el-amân yâ Rab NA’T-I ŞERÎF-İ FAHRÜ’L-ENBİYÂ ‘ALEYHİ EFDALÜ’TTEHÂYÂ Zihî nûr-ı mücessem âfitâb-ı ‘âlem-ârâdır Ki mihr-i tal’atı nûr-ı cebîn-i mâh-ı garrâdır Ziyâsı müncelî her zerrede eczâ-yı ‘âlemden O mihrin iltimâ’ı mebde’-i îcâd-ı eşyâdır ‘Aceb nûr-ı mu’azzamdır ki hurşîd-i cihân-ârâ O rûy-ı tâbnâke nisbet ile çeşm-i hirbâdır Misâl-i âyet-i nûr ol cemâl-i ‘âlem-efrûzun Hemân nûrun ‘alâ nûr oldugu gün gibi iclâdır Fürûzân pertev-i kudretle mişkât-ı ilâhîde Ebed bu rûzgâr üzre masûn-ı bîm-i itfâdır  M.IV/, FB. M.IV/, FB. O nûr-ı müctebâdır matla’-ı ve’ş-şems ile maksûd Cebîn-i ve’d-duhâdan nûr-pâş-ı zîr ü bâlâdır Tecellî eyleyip ânestü nâran iktibâsından O nûrun ceyb-i Mûsâ'da ziyâsı dest-i beyzâdır Zemîne sâye-endâz olmasa cây-ı te’accüb mü Ki ol zıll-i İlâhî ser-te-ser nûr-ı tecellâdır O envâr-ı Muhammed'dir fürûg-ı rûyu Ahmed'dir Ziyâsı çarha mümteddir zihî nûr-ı mu’allâdır Felekler müşterî ol nûra cümle nakd-i encümle Ki es’âdı şeref-bahşende-i çeşm-i Süreyyâ'dır Şeb-i mîlâdı rûz-ı rûşen-âsâ nûr ile memlû O bir bedr-i mu’allâdır ki kadri böyle a’lâdır Ne bedr-i müncelîdir kim Gazâ-yı Bedr'e âmâde Hilâl ebrûları gûyâ iki tîg-i mücellâdır Misâl-i âyet-i seyf ol mücellâ tîg-i pür-tâbın Şu’â’ı âteş-endâz-ı ser-i makhûr-ı a’dâdır Hoşâ nutk-ı hayât-efzâsı feyz-i vahy-i Rabbânî Dem-i mu’ciz-beyânı sırr-ı i’câz-ı Mesîhâ'dır Sabâhat-bahş-ı Yûsuf ol likâ-yı pür-melâhatdir Ki cârûb-ı harîm-i ‘ismeti zülf-i Zelîhâ'dır Müsemmâ-yı hakîkî zâtıdır envâ’-ı ihsâna Cemâl-i bâ-kemâli mazhar-ı esmâ’-i hüsnâdır Dil-i pâkîzesi deryâ-yı ilhâm-ı Hudâ'dır kim Hadîs-i dil-pesendi nüh sadefde dürr-i yektâdır ‘Aceb mi Sidre'den bâlâter olsa rif’at-ı şânı O kadd-i müntehâ Taybe gülistânında Tûbâ'dır O şâhenşâh-ı kurb-ı ma’nevînin mülk-i rif’atde Mu’allâ pây-ı tahtı kâbe kavseyni ev-ednâdır Revâdır gâşiye-ber-dûşu Cibrîl-i emîn olsa O ‘abd-i müctebâ mednüvv-i tenvîl-i tedellâdır Döşendi ‘abkarî-i çarh-ı Atlâs reh-güzârında Ki nakş-ı pâyı revnak-bahş-ı ferş-i ‘arş-ı a’lâdır Nigâh eyler mi rûyu mâ-sivâya bu basîretle Çü mâ-zâga’l-basar ol çeşme kuhl-i cevher-âsâdır Livâ-yı hamd ile râyet-keş-i meydân-ı rüstâhîz Sipeh-sâlâr-ı hayl-i enbiyâ hayru’l-berâyâdır Dü-nîm olmakdan eyler mi tereddüd pîşgâhında Kamer âmâde-i yek-cünbiş-i engüşt-i îmâdır Ser-â-pâ ser-nihâde reh-güzârında tevâzu’la Tekâpûlar eder eşcâr egerçi bî-ser ü pâdır Hasâ-endâz-ı fark-ı düşmenân oldukda râmîsi Hakîkatde mededkârî-i te’yîdât-ı Mevlâ'dır ‘Aceb mi hâk-i pây-ı yâr-ı gâra rûy-mâl etse Hezârân sâl o kim âvâre-i neyl-i temâşâdır Necm /. Tez elden perde çekmek kasdı ile çeşm-i ‘udvâna ‘Anâkib târ u pûd-ı şevk ile nessâc-ı dîbâdır Ser-â-pâ hâr u hâşâk ile sedd-i râh-ı a’dâya Kebûterler safâ-yı bâl ile hâzır müheyyâdır Eyâ kân-ı kerem ol rahmeten li’l-’âlemîn sensin Ki cûd u re’fetin sermâye-i dünyâ vü ‘ukbâdır Fezâ-yı ravzana rû-mâl içün müştâkdur gâyet Sipihrin kaddini ham eyleyen hep bu temennâdır Mü’eyyed eyledi ahkâmını mühr-i nübüvvet kim Müseccel hüccetin zahriyyesinde hatm ü imzâdır Cihânı beyt-i ma’mûr eyledin hedm-i dalâletle Mübârek makdemin kesr-efgen-i eyvân-ı Kisrâdır Nice tebcîl olunmaz pây-ı iclâlin ki ‘âlemde Celâdetle leked-kûb-ı kafâ-yı Lât u ‘Uzzâdır Güvâh-ı enbiyâdır ümmetin ‘adlin müzekkîsi O sâ’at kim makâm-ı hevlnâk-i fasl-ı da’vâdır Vücûh ile rızâ-yı Hakk'a mazharsın ki hakkında ‘Atâyâ-yı İlâhî tâbe-mikdâr-ı fe-terzâdır Ecell-i mu’cizâtın ya’nî Kur’ân-ı ‘azîmü’ş-şân Ki hükm-i muhkemâtı nâsıh-ı edyân-ı ûlâdır Görüp ‘Adnân u Kahtân'ın fesâhat âzmâyânı Belâgatle tamâm i’câzını Bâkıl'dan a’yâdır Netîce tâlî-i İncîl ü Tevrât'ın mezâyâsı Mukaddem şânını te’yîd içün sugrâ vu kübrâdır Hezârân teşneyi sîr-âb eder yek-katre-i lutfun O engüşt-i mübârek cûy-ı feyz-i Hakk'a mecrâdır Siyâb-ı rûz-merre nûr-veş bâlâ-yı sıbteyne Nigâh-ı iltifâtınla ne hoş dîbâ-yı zîbâdır Alıp yek-kabza-i hâki ziyâfet etdin ashâba Kef-i bî-imtinânında nazîr-i menn ü selvâdır Nücûm-ı lem’a-pâş-ı ihtidâdır âl ü ashâbın Sipihr-i a’zam-ı şer’inde nûr-ı çeşm-i dünyâdır Kemâl-i rahm u şefkat üzre beyne’l-mü’minîn ammâ Dem-i şemşîr ile eşrâr-ı küffâra eşiddâdır Şeref-yâb olduguyçün dergehinde her biri anın İmâm-ı müslimîn ü muktedâ-yı ehl-i takvâdır Gelip ol Ka’be-i dergâha etdi ilticâ âhir Anınçün tâ ebed İbn-i Züheyr'in Ka’b'ı a’lâdır Bu ‘abd-i pür-günâhın da o dergâha eder rû-mâl Kusûrun ‘afv ile emniyyesi neyl-i ‘atâyâdır Ben ol Vehbî-i ‘âsîyem yem-i cürm ü ma’âsîyem Ki tûfân-ı günâhım mevc-i şûr-engîz-i deryâdır Dirîgâ zikr ü fikre bir nefes sarf etmeyip ‘ömrüm Makâlim lagv-ı bî-ma’nâ hayâlim şi’r ü inşâdır Zevâlinden hayât-ı bî-sebâtın gâfilim hayfâ Girîbânım egerçi gerdenimde sûret-i lâdır Huzûrunda nice şerm etmeyem ey mefhar-i ‘âlem ‘Usât-ı mü’minîne seyyi’âtım haclet-efzâdır Benim ol Kays-ı bî-sâmân-ı sevdâ-yı mecâzî kim Perîşân hâtırım dil-beste-i gîsû-yı Leylâ'dır Siyehkârım ki her lahza hayâl-i hâl-i cânâne Misâl-i habbetü’s-sevdâ süveydâda hüveydâdır Belî müstagrak-ı deryâ-yı cürmem yâ Resûla’llâh Şefâ’at bahrına nisbetle ammâ katre-i mâdır Salât ile selâmım dergeh-i iclâline gûyâ Dehân-ı mûrdan pîş-i Süleymân'a hedâyâdır BE-RAVZA-İ MUTAHHARA NEBEVÎ FERESTÂDEEST Saçın ve’l-leyldır yâ Resûla’llâh Cemâlin mihr-i burc-ı ıstıfâdır yâ Resûla’llâh Zemîne düşmese cây-ı ‘aceb mi sâye-i kaddin Vücûdun pertev-i nûr-ı Hudâ'dır yâ Resûla’llâh Hitâb-ı ‘izzet-i levlâke mazhar zât-ı pâkindir Zuhûrun bâdî-i arz u semâdır yâ Resûla’llâh Hayât-efzâ olur dil-teşne-i sahrâ-yı ‘isyâna Zülâl-i şefkatin âb-ı bekâdır yâ Resûla’llâh M.IV/, FB. Ser-â-pâ âl ü ashâbın hidâyet âsumânında Nücûm-ı lem’a-pâş-ı ihtidâdır yâ Resûla’llâh Sadîk-i yâr-ı gârın Hazret-i Sıddîk ez-cümle Ser-efrâz-ı gürûh-ı evliyâdır yâ Resûla’llâh ‘Adâlet-pîşe hayr-endîşe ol Fârûk-ı a’zam kim Cihânda pîşvâ-yı etkıyâdır yâ Resûla’llâh Şehîd ü kâtib-i Furkân ‘Osmân İbn-i ‘Affân hem Münevver-tal’at u kân-ı hayâdır yâ Resûla’llâh Süvâr-ı Düldül-i zû-Zü’l-fekâr ol sıhr-ı mümtâzın Der-i ‘ilm-i ledünnî Murtazâ'dır yâ Resûla’llâh Hasan zâtında ahsen hem Hüseyn ol sıbt-ı müstahsen Tarâvet-bahş-ı hâk-i Kerbelâ'dır yâ Resûla’llâh Dü-’âlemden gınâ verdi bana sermâye-i ‘aşkın Gubâr-ı âsitânın kîmyâdır yâ Resûla’llâh Sıfâhân sürmesin gözden çıkardım ‘aynıma almam O hâk-i pâk-i kuhl-i rûşenâdır yâ Resûla’llâh Meded bu kemterîn-i ümmetin Vehbî-i ‘âsînin Şefâ’atdir sü’âli bir gedâdır yâ Resûla’llâh Anı bî-behre redd etmek ne mümkindir ki dergâhın ‘Usât-ı mü’minîne mültecâdır yâ Resûla’llâh Salât ile selâmım ravza-i cennet-misâlinde Vezân olmakda hem-râh-ı sabâdır yâ Resûla’llâh ÎN HEME-RÂ BE-RAVZA-İ MUTAHHARA FERESTÂDEEST Resûl-i kibriyâ hayru’l-verâ yâ Ahmed-i mürsel Şefî’-i müşfik-i rûz-ı cezâ yâ Ahmed-i mürsel Serîr-i kâbe kavseyni ev-ednâ tahtgâhındır Şehenşâh-ı ekâlîm-i rızâ yâ Ahmed-i mürsel Süvâr-ı Refref oldun gâşiye-ber-dûş idi Cibrîl Edince seyr-i mi’râc-ı ‘alâ yâ Ahmed-i mürsel Veliyy-i âferîniş sırr-ı levlâke idüp mazhar Vücûdun menşe’-i arz u semâ yâ Ahmed-i mürsel Gül-i hoy-kerde-i ruhsâre-i pür-âb ü tâbınla Bulur bâg-ı cihân neşv ü nemâ yâ Ahmed-i mürsel Mü’eyyed oldu teblîgin zuhûr-ı mu’cizâtınla Degildir mantık-ı vahyin hevâ yâ Ahmed-i mürsel Senî Hak rahmeten li’l-’âlemîn etdi nebîler hem Ederler senden ümmîd-i ‘atâ yâ Ahmed-i mürsel Harîm-i Ka’be-i kûyunda sa’y-i pür-tekâpûlar Be-hakk-ı Merve ‘uşşâka safâ yâ Ahmed-i mürsel M.IV/, FB. Ne hikmetdir ki bür’ü’s-sâ’a-i te’sîr-i ihsânın Olur rencûr-ı âsâma devâ yâ Ahmed-i mürsel Hemân ol hokka-i lutf-ı firâvânındadır ancak Dil-i bîmâra ümmîd-i şifâ yâ Ahmed-i mürsel Salât ile selâmın şermsârâne eder Vehbî Mutahhar ravzana her dem hedâyâ yâ Ahmed-i mürsel KIT’A-İ Mİ’RÂCİYYE Ol mefhar-i kevneyne edip râh-nümâlık Cibrîl idi bir peyk-i şitâbân-ı Muhammed Kadr-i şeb-i mi’râcı içün ‘îd edip çarh Cedy-i feleki eyledi kurbân-ı Muhammed BE-TUGRÂ-YI MUHAMMED SEYYİDÜ’L-KEVNEYN VE’S-SAKALEYN NÜVİŞTE ŞUD Risâlet tahtının sultânıdır ol mefhar-i ‘âlem Muhammed nâmına çekmiş kalem levh üzre tugrâyı Keşîde ebruvânı nûrıla dîvân-ı Bârî'de Şefâ’at emrine böyle çeker tevkî’-i garrâyı VASF-I ŞEHRİYÂR-ÂYÎN Ü TÂRÎH-İ VİLÂDET-İ HAZRET-İ SULTÂN SELÎM  M.IV/, FB.  M.IV/, FB. M.IV/, FB. Bi-hamdi’llâh beşâşetler göründü rûy-ı dünyâda Bu vech ile gören hayrân olur hüsnün temâşâda Cihân mesrûr u hurrem tâ ‘adem-âbâda gitmiş gam Felek cevr ü cefâdan hem peşîmândır bu esnâda Gönül âyînesi gerd-i kederden öyle sâfî kim O gûne safvet olmaz rûy-ı mir’ât-ı mücellâda Safâlar ol kadar kim ‘îd-ber-bâlâ-yı ‘îd oldu Şeb ü rûzu müreccahdır bu ‘asrın Kadr u a’yâda Bu hây u hûy ile bu na’re-i mestâneler şimdi Safâ keyfiyyetindendir degildir neş’e-i bâde Felek ‘âlemde bir ‘âlî ziyâfet eyledi tertîb Tüvânger bezl-i na’mâda gedâlar hân-ı yagmâda Sehâya mâ’il oldu tab’-ı dûnu belki gerdûnun Hemân Hâtemlenir her bî-nevâ bezl-i ‘atâyâda Gezip hûbân-ı bâlâ-kadd ile üftâde bir yerde Tekellüf ber-tarafdır hâsılı a’lâ vu ednâda Şikest-i şîşe-i sahbâya ta’rîz eyleyip bir bir Nola mestâneler her gûşeden taş ursa zühhâda Esîr-i derd ü mihnet kalmadı lâ-kayd olup herkes Bu demde halka-i kumrî takılmaz serv-i âzâda Niyâma girdi şemşîr-i sitem ammâ ki mahbûbân Karışmam tîg-i ebrûyu verirse çeşm-i cellâda Perîşân perçem-i cânân içün mecnûn olup ‘uşşâk Tagıtmış ‘aklını gûyâ ser-i gîsû-yı Leylâ'da Mezâkın eylesin icrâ gelip şîrîn leblerden Kenâr-ı cûy-ı şîri beklemek lâyık mı Ferhâd'a Şikâr avlaşdırıp hep hâb-ı hargûş etmede yârân Bu tavşân-beççeler elbet girerler dest-i sayyâda Gülistân-ı cihânın başka âb u tâbı var şimdi Açıldı sûret-i dîvârdan güller bu esnâda ‘Aceb mi bülbül-i tasvîr ederse nagme-perdâzı Ser-â-ser gonçalar buldu tarâvet nakş-ı dîbâda Bu demde nutka gelmiş sûret-i zîbendeler gûyâ Nezâketlerle harf-endâz olur Mânî vü Behzâd'a Bu sûretde nigâristân-ı Çîn'in revnakın bozmuş Niçe tahsîn olunmaz hâme-i nakkâş-ı üstâda Bu zîb ü zîneti bu nakş u tasvîr-i dil-ârâyı Tasavvur eylemek kâbil degildir belki hulyâda ‘Aceb böyle şeb-i zîbendeyi böyle çerâgânı Cihânın çeşm-i hâb-âlûdesi görmüş mü rü’yâda Hele ben görmedim ammâ gezenlerden sorardım hep Ne görmüş ne işitmiş var bu şehr-âyîni dünyâda Kanâdîl-i fürûzân encüm-i seyyâreden efzûn Zemîn eyler tefevvuk âsumâna bu donanmada Çıkıp mâhiyyeler seyr etmege bâm-ı felek üzre Zemîne dün gece mâh-ı münevver olmuş üftâde Sarây-ı pâdişâh-ı ‘âleme âvîze kasdıyla Felek kandîl-i mihr ü mâhı çokdan etmiş âmâde Bakıp çarh-ı felekle zînet-i bâb-ı hümâyûna Sipihr encümlerin bozmuş tagıtmış tâk-ı mînâda Kebâb olsa dil-i mâhî ‘aceb mi tâb-ı havfından Bu şeb bahrî fişek basdırdı ‘aks-i mâhı deryâda Hüner izhâr edip sihr-âferînân fikr ü dikkatle ‘Aceb san’atla îcâd eylemişler hârık-ı ‘âde Bakılsa san’at-ı nâ-dîdeye hadd ü nihâyet yok Kalır mı tâkat-i seyr ü temâşâ çeşm-i bînâda Sipihrin necm-i gîsûdârına taklîd ile herkes Takar kandîle teller şekl-i hûb-ı necm-i Şi’râ'da Şemâtet etmesin bir bed-nazar düşmen deyü nâ-geh Şemâte tellerin perde çekerler çeşm-i hussâda Bülend-âvâz ile âfâka tebşîr-i sürûr eyler Degil bîhûde bu sît ü sadâlar tabl u surnâda Şafak sanma giyinmiş al eteklik çengî-i Nâhîd Oyunlar gösterir devr-i kamer hükmünce bâlâda Alıp meh-pâreler -veş destine çal-pâresin hurşîd Safâdan raks eder pîrâmen-i çarh-ı mu’allâda Usûl ile defin darb eyler ammâ zâhirâ mutrib Urur ragm ile sille rûy-ı çarh-ı kîne-mu’tâda Nihâvend ü ‘Irâk u Isfahân'da görmemiş ‘uşşâk Nevâ-sencân-ı nâz u şîveyi bu tarz-ı ra’nâda Bu lezzetlerle kâni’dir şekerden kâm alıp ‘âlem Hemân mûr u megesdir cem’ olan dükkân-ı kannâda Cihân nûrun ‘alâ nûr oldu şimdi dîdeler rûşen Degildir yalınız kandîl nûru zîr ü bâlâda Bugün bir tâli’-i mevlûd-ı ‘âlî-bahta nâzırdır Şerefle pertev-i es’âd var çeşm-i Süreyyâ'da Nedir gehvâre-i gerdûnda bu âheste cünbişler Meger kim zîver-i mehd-i şuhûd olmuş o şehzâde Sipihr-i saltanatdan tâli’-i mes’ûd ile böyle Cihâna kevkeb-i dürrî gibi oldu ziyâ-dâde Tecellî-i cemâl-i kudret ü envâr-ı sübhânî ‘Ayândır rûy-ı baht-ı pâdişâh-ı ‘âlem-ârâda Şehenşâh-ı mu’azzam Mustafâ Hân-ı cihânbânın Hudâ neslin şeref-bahş eyledi tekvîn ü îcâda Tulû’-ı âfitâb-ı hüsnüne müştâk idi dünyâ Felek kaddin hamîde eylemişdi bu temennâda Açıldı gülsitân-ı saltanatda ol gül-i zîbâ Nice güller gibi açılmasın diller bu esnâda Yegâne dürr-i şeh-vâr-ı sa’âdet pâk gevherdir Ne mümkin böyle kadr ü kıymet olmak dürr-i yektâda Sedefkârî vü pür-lü’lü’ edip gehvâresin dâye Tutar ol gevher-i tâbendeyi âgûş-ı lalada Ne gevherdir ki oldur zîver-i ser-tâc-ı sultânî Olur mu böyle pertev şeb-çerâg-ı ‘âlem-ârâda li "Nur üzerine nur" Mehmet Yılmaz, a.g.e., s.. Selîm-i sâlis ammâ kim cihâna rûh-ı sânîdir Hayât-ı tâze verdi müjde-i mevlûdu ecsâda ‘Aceb nûr-ı basardır ol cihânın kurretü’l-’aynı Masûn olsun hemîşe bed-nazardan hıfz-ı Mevlâ'da Görüp bir böyle zîbâ gonçayı bâg-ı letâfetde Nola her bir müje bir hâr olursa çeşm-i a’dâda Tonatmışlar kumâş-ı ma’rifetle sûk-ı ‘irfânı Hüner izhâr edip ehl-i ma’ârif ‘arz-ı kâlâda Süleymân-ı zamânın dergeh-i iclâline ben de Götürdüm bir kasîde mûr-veş tarz-ı hedâyâda Cesâret eyledim bir böyle dest-âvîz-i nâçîze Hemân bir yâdigâr olsun deyü vasf-ı donanmada Belî emsâl ü akrânım gibi yok câh u sâmânım Yine mümtâz-ı akrânem fünûn-ı şi’r ü inşâda Du’â âvâzesin çarha yetişdir Vehbiyâ şimdi Melekler cümle âmîne müheyyâ ‘arş-ı a’lâda Hudâ evlâd u ensâbıyla ol şâh-ı cihânbânı Ede revnak-fezây-ı saltanat bu baht-ı ‘ulyâda Murassa’ iki târîh-i müsellem eyledim inşâd Cevâhirler gibi tâbende bir beyt-i dil-ârâda Selîm'i Mustafâ Hân'a mübârek tâcdır gûyâ Nümâyân cevher-âsâ dürc-i şevketden bu şehzâde lii Bu beyit ebced hesabına göre III. Selim'in doğum tarihini vermektedir. BE-HAZRET-İ SULTÂN MUSTAFÂ HÂN PES EZ-ÇERÂG KERDEN BE-HÂCEGÂNÎ DER-ZIMN-I TALEB-İ SEMEN-İ RÛBÂH-I SİYÂH EZ-RECEB PAŞA Kalem ihyâ eder bir lahzada bin lafz-ı bî-cânı Devâtım zulmetinden nûş edince âb-ı hayvânı Şikeste-beste bir ney-pâre-i bî-dest ü pâ ammâ Yine bir demde seyr eyler nihâvend ü sıfâhânı O şûh-ı vâsıtîdir vâsıtam ta’bîr ü ma’nâda Zamîrimdir egerçi mehbit-i ilhâm-ı Rabbânî ‘Aceb gencîne-i bâd-âver-i i’câzdır nutkum Tılısm ile anın su’bân-ı hâmem oldu derbânı Beyân-ı sihr eder bir mâr-ı Mârûtî imiş gûyâ Ana tev’emdir ancak ejder-i Mûsâ-yı ‘Umrânî Kılar mûy-ı miyân vasfında tâ ol beste-dikkat kim Çalışsa kıl kalemle yazamaz bir harfini Mânî Bulur hep yakası açılmadık nev-câme mazmûnu Nola ehl-i kalem reşk ile çâk etse girîbânı ‘Utârid müşterîsi çıkdı saçdı nakdini Pervîn Yerâ’am ‘arz edince kâle-i zer-dûz-ı ‘irfânı Ma’ârif meşk ederler nev-be-nev Bircîs-i kilkimden Sipihrin pîr Behrâm'ı ile üstâd Keyvân'ı M.IV/, FB. Hüner da’vâlarında ve’l-kalem der eylesem tahlîf Ne hâcetdir güvâha kimse inkâr edemez anı Şinâverlik eder deryâ-yı gevher-hîz-i tab’ımda Anınçün pür olur dürr ü güherle ceyb ü dâmânı Dü-nîm ü nâl olur ‘aczin bilip ceffe’l-kalem ammâ Yazarken levh-i nazma vasf-ı sultân-ı cihânbânı Hıdîv-i mihr-tal’at pâdişâh-ı âsumân-rif’at Ki Bircîs'e mübâhât üzredir küttâb-ı dîvânı Şeh-i sâhib-kırân hâkân-ı devrân Mustafa Hân kim Odur seyf ü kalemle mazhar-ı eltâf-ı sübhânî Süreyyâ kabza-i tîginde zerrîn mühredir gûyâ Meh-i nevdir felekde kilkinin sîmîn kalemdânı Cihâna cûybâr-ı ma’deletdir âb-ı şemşîri Kalemdir gülşen-i ihsânının serv-i hırâmânı Edip tebdîl-i câme bîm-i tîg-i hûn-feşânından Fesâdât ehlinin oldu libâsı ahmer-i kanî Fiten erbâbı gözlerden nihândır şimdi görmüş yok Meger ‘âşık göre rü’yâda çeşm-i şûh-ı cânânı Esed bâm-ı semâda bîm-i şemşîr ile lerzândır Nola Cedy-i felek bin cân ile olursa kurbânı Alırdı intikâm-ı Kays'ı yek-ser zülf-i Leylâ'dan Havâle etse hâke nîze-i ser-tîz ü berrânı liii Kur'ân-ı Kerîm, Kalem Sadefler dâg-ber-dildir güher-pâşî-i destinden Bu hacletdir ciger-hûn eyleyen la’l-i Bedahşân'ı Nümâyân olsa gül-nâr âb-ı gevher-tâb-ı lutfundan Olur her dânesi bir bî-bedel yâkût-ı rummânî Hümâ'nın sâye-bahş-ı vâye-i ikbâl olan bâli Sarây-ı şevket ü iclâlinin cârûb-ı meydânı Kazâ ol husrevin mahkûmu kılmış rub’-ı meskûnu Nigîninde murabba’ vefk edip mühr-i Süleymân'ı Odur tanzîm eden manzûme-i âsâyiş-i mülkü Olur Şehnâme'ye beytü’l-kasîde vasf-ı dîvânı Degildir tevsen-i gerdûn-ı dûn ıstablına lâyık Begenmez şehsüvâr-ı himmeti sahrâ-yı imkânı Meger zer-mîhdir Mirrîh kim düşmüşdü na’linden Basınca fark-ı mihre pâyın esb-i çarh-ı cevlânî Rikâb-ı rahşına bir kerre taklîd eylemiş mehtâb Nümâyândır derûnunda henüz dâg-ı peşîmânî Hudâvendâ murâ’î olduguyçün şer’ ü kânûna Hudâ etmiş seni bu devlet ü dînin nigehbânı Münevver vechini hîç vechi yokdur mihre teşbîhin O bir nûr âyetidir eyledi âfâkı nûrânî Gunûde emn ü âsâyişle ‘âlem devr-i ‘adlinde Sanar şem’-i şeb-ârâ görse âhû çeşm-i şîrânı Kebûter bâz ile bâzîçeden hîç ihtirâz etmez Eder kebk-i derî şâhîne ünsâ-üns-i ihvânî İrâde eylesen tahvîl-i mâhiyyet kılar me’vâ Semender cûyu mâhîler derûn-ı nâr-ı sûzânı Te’alluk etse cüz’iyyâta cüz’î-nisbet-i hükmün Verir her cüz’üne külliyyet-i kübrâ-yı bürhânî Aristo hikmet-i İşrâk okur tab’-ı münîrinden Karîhandan yazar hem Bû ‘Alî Kânûn-ı ‘irfânı Ham-ı hacletde kaldı re’yini gördükde Eflâtûn Muhassal ‘Akl-ı Evvel olamaz idrâkine sânî Sebük-rûhî-i tab’ından sabâ şermendedir ammâ Ederler zinde zûr-ı himmetin kûh-ı girân-cânı Teraşşuh kılsa kemter-katre-i deryâ-yı ihsânın Leb-â-leb toldurur nüh-kâse-i gerdûn-ı gerdânı Efendim ol ‘adâlet-pîşesin kim gürg-i hûnîden Alırsın bî-tevakkuf intikâm-ı gûsfendânı Tutup dergâh-ı ‘adlin halkasın halka-be-gûşânın Ferâmûş etdiler Nûşin-revân-ı ma’delet-rânı Cesâret eyledim takdîme ben de şermsârâne Rikâb-ı müstetâba ‘arz-ı hâl-i nâbe-sâmânı Biraz baht-ı siyâhımdan şikâyet eylerim ammâ Uzatmam kâkül-i dilber gibi hâl-i perîşânı Olup yek-reng-i rûbâh-ı siyeh bir dâma düş oldum Tahammül bâyedeş kâlâ-yı vaslın çıkdı hicrânı Siyeh perçemli dilberler gibi ol bü’l-’aceb Gürgî Receb Paşa temâşâ eyleyince oldu Şa’bânî Usûl ile geçerdi yakadan ancak bu nâ-kâma Havâle etdi bir tahvîl ile çâk-i girîbânı ‘Aceb mi ben de bû mâh-ı recebde şekve eylersem Dü destimle tutup şâhâ ‘inân-ı ‘adl ü ihsânı Hıyel bâbında gûyâ kethudâ-yı bâbı rûbehdir Rüsûm-ı hâb-ı hargûşu firîb-âmûz-ı Sâsânî Anın da başka yüzden kabı vardır ferd-i ma’hûda Kubûrîlikde etmez câme-i da’vâ-yı butlânı Şikâyet besdir ey Vehbî o şâh-ı ma’deletkârın Murâdınca sudûr eyler mü’ekked emr ü fermânı Kanâdîl-i du’âsın tâk-ı ‘arşa eyle âvîze Çerâg etdi seni çün lutfunun şem’-i fürûzânı Ola tâ şem’-i meh fânûs-ı gerdûndan ziyâ-güster Çerâg-ı mihr ide tâ kim münevver hâveristânı Çerâg-ı hâver-âsâ şem’-i bahtı eylesin yâ Rab Sabâh-ı haşre dek bu nüh-tıbâk-ı çarh-ı nûrânî BERÂY-I MASLAHATÎ BE-HAZRET-İ SULTÂN MUSTAFÂ HÂN ‘ARZ KERDEEST Ey şâh-ı cihân Hazret-i Allâh içün olsun Peygamber-i zî-şân-ı felek-câh içün olsun İhrâma girip zümre-i huccâc-ı kirâmın Ta’zîm ile yüz sürdügü dergâh içün olsun M.IV/, FB. Pîşânî-i erbâb-ı teheccüdde nümâyân Nûr-ı eser-i âh-ı sehergâh içün olsun İhlâs-ı derûn ile edip girye vü zârı Hakka müteveccih dil-i âgâh içün olsun Bu Vehbî-i bî-çârenin ol çâre-resânı Ey şâh-ı cihân Hazret-i Allâh içün olsun KASÎDE-İ TANNÂNE Kİ DER-HÎN-İ ‘AVDET EZSEFÂRET-İ ÎRÂN BE-BAGDÂD BE-CÂY-I TAKRÎR MA’RÛZ-I ‘ATABE-İ ‘ULYÂ ŞUDEEST Zihî feyz-i İlâhî dûdmân-ı âl-i ‘Osmân'a Ki mazhar eylemiş ol hânedânı ‘adl ü ihsâna Hoşâ ahkâm-ı devlet kim nizâm-ı mülk ü kânûnu Muvâfık şer’-i Fahrü’l-Mürselîn'e nass-ı Kur’ân'a Medîne Mekke vü Kuds-i Şerîf ol mülke dâhildir Anınçün kıbledir dergehleri şâhân-ı devrâna Sitâyiş-kerde-i ni’me’l-emîr etmiş kılıp tevfîk Hudâ Kostantıniyye fethini ol nesl-i zî-şâna Tevârîh-âşinâyân ittifâk üzre eder tercîh Bu şân u şevketi eslâf-ı şâhân-ı cihânbâna Ferîdûn dûndur sad mertebe ol ferr ü haşmetden Te’âlâ’llâh nedir bu saltanat tarz-ı mülûkâne M.IV/, FB. Olup Nûşînrevân'dan bîşter ‘adliyle ‘âlem-gîr Şehân-ı Pîşdâdî benzemez ol dâdgârâna O dergehde Sikender sâkin-i der olmaga tâlib Nice reşk etmesin Dârâ bu dârât u bu ‘unvâna Tururlar Safder ü Âsaf gibi sad bende saf-der-saf Gelir Tîmûr mûr-âsâ o dergâh-ı Süleymân'a Husûsâ pâdişâhân-ı cihân hep bende olmuşdur Şehenşâh-ı mu’azzam Hazret-i ‘Abdu’lhamîd Hân'a Sipihr-i a’zam-ı devlet fürûg-ı matla’-ı şevket ‘Ulüvv-i himmeti rif’at verir hurşîd-i rahşâna Keyânı mâkiyân ‘addeyleyip Sîmurg-ı iclâli Hümâ-yı şevketi sâye-figendir fark-ı şâhâna Cüdâ eyler serinden bîm-i tîgi hûş-ı Hûşenk'i ‘Aceb nermî verir darbı dil-i saht-ı Nerîmân'a Geçip ser-keşliginden çârlar çâsârlar nâçâr Ederler ser-fürû ol tîg-i âteş-tâb u berrâna Hezârân Nâdir'i ma’dûm eder şemşîr-i hûn-hârı Gürîzân olsa da farzâ Horâsân'a hirâsâne Zihî kerrâr-ı savletdir ki tâb-ı pençe-i kahrı Mükerrer üstühân-ı Erdeşîr'e erdi şîrâne Tehemten töhmetin ikrâr eder lâf-ı şecâ’atde Görürse resm-i Rüstem üzre perhâşın dilîrâne Muhanned seyf-i cevherdârı gitse sûretâ Hind'e Heyûlâda düşer cân havfı Keykâvûs u Hâkân'a Sipihr-i mihribânîdir ki kâse-lîs-i ihsânı Atar zer-kâse-i mihri firâz-ı tâk-ı nisyâna Çerâg-ı hâveri çokdan ederdi rûzgâr itfâ Eger fânûs-ı çarhı almasaydı zîr-i dâmâna Mizâc-ı nâra te’sîr eylese hâsiyyet-i lutfu Çeker âgûşa şem’i lîk yanmaz bâl-i pervâne Hayât-ı düşmene seylâb-ı zehr-âlûd olur ammâ Eger bir katre zehr-i kahrı düşse mâ’-i hayvâna Zamânında ser-i mû haddi yokdur kimsenin cevre Ser-i gîsû-yı dilberde meger bir tel kıra şâne ‘Acem bir gûsfend almak ne kâbildir re’âyâdan Nigehbânlık eder şîr-i ücem şimdi gazâlâna Kemâl-i rüşdü Hârûn El-Reşîd'i eyleyip hayrân Kalır Behlûl-veş seyr etse bu tertîb-i dîvâna Minûçehr'in solar gül çehresi bîm-i sîtîzinden Ne dem Efrâsyâb-âsâ girerse rezme merdâne Hemân sersâm u bî-sâmân olup kârı ola zârî Rüsûm-ı kâr-zârın Sâm görseydi mehîbâne Şehenşâhâ sen ol sultân-ı ‘âlemsin ki fermânın Revândır Mâ-verâ’ü’n-nehr'den Îrân u Tûrân'a Sen ol ferruh-ruh u yektâ-süvâr-ı esb-i devletsin Piyâde leşkerin mât eylemiş sad şâhı ferzâne Hülâgûlar helâk-i ceng-i Cengîzî-sitîzindir Bilirler Kahramânlar bîm-i kahrın kâr eder câna Şikest eyler ser-i Fagfûr'u bir kâse gibi darbın Hücûm-ı leşker-i hışmın kılar Îrân'ı vîrâne Niçe Dahhâk'i dilşâd eylemiş yek-hande-i lutfun Bu vech ile seni teşbîh ederler verd-i handâna Dil-i Cem leşkerin cemm-i gafîrinden şikest olmuş Kırıp peymânesin gelmiş kapunda ‘ahd u peymânı Zinâ vu fitne vü bed-zindegânîsin edip itfâ Atarsın gûşe-i kahrında Zend'i zinde zindâna Ezelden sadme-i şemşîr-i hûn-efşân-ı ecdâdın Kızılbaşın ser-i bî-devletin gark eylemiş kana Kulun da hâk-i pâyınla varıp mülk-i Sıfâhân'a Anı ben sürme etdim çeşm-i fermân-rân-ı Îrân'a Ezelden germ ü serd-i rûzgâra i’tiyâdım var Ne bakdım germî-i sayfe ne serdî-i zemistâna Reh-i yek-sâleye mânend-i Hüdhüd eyledim pervâz Süleymân-ı zamânın nâmesiyle nâmdârâne Geçip Lâhûr u mâhûru ‘Acem'de söyledim vasfın Nihâvend ü ‘Irâk u Isfahân'da nagme-sencânı Sadefler gûşunu teşnîf ile gevher feşân oldum Kef-i dür-pâşının vasfıyla gitdim sû-yı ‘ummâna Horâsân iline işrâb ederken âb-ı şemşîrin Ser-âgâz etdiler Efgâniyan feryâd u efgâna Mübârek nâme-i nâmî ile Şîrâz'a ‘azm etdim ‘Aceb şîrâze-bend oldum o evrâk-ı perîşâna Nümâyân idi etvârımda şân u şevket ü devlet Müsûl-i bî-muhâbâ eyledim nezd-i Kerîm Hân'a Horâsânî serimde ferve-i semmûr dûşumda Yedimde ser-berâber nâme-i mergûb-ı şâhâne Edip tefhîm ile telsîm elimle eyledim teslîm Kemâl-i ihtirâmım verdi hayret ehl-i dîvâna Kıyâmâ aldı ta’zîm ile öpdü koydu baş üzre Hümâ-yı ‘izzet ü rif’at serinde eyledi lâne Külâh-ı iftihârı hem-ser-i tâc-ı sipihr oldu Ki sensin pâdişâhım tâc-bahşâ tâcdârâna İşâret etdi üç def’a ku’ûda pîşgâhında Oturdum ben de şân-ı devletim üzre vakûrâne Ser-â-ser oldu erkân-ı ‘Acem dem-beste vü hayrân Bakıp geh zînet-i destâra geh üslûb-ı erkâna Zebân-ı Fârisî birle edince pürsiş-i hâli Cevâbında tevakkuf etmedim aslâ hakîmâne Kemâl-i satvetin ızhâr edip hâl ü makâlimle Tezelzül eyledim ilkâ kılıp ehl-i ‘adüvvâna Ne söylersem bana Bürhân-ı Kâtı’ oldu şemşîrin Niçe ser-keşlik etsin müdde’îler öyle bürhâna ‘İbâd-ı dergehin fahr etse lâyık İbn-i ‘Abbâd'a Ki ednâ bendenin sâmânı gâlib Âl-i Sâmân'a İki kemter nöker zann eyledim şekl-i ‘Acem üzre Bakınca i’timâdü’d-devle ile hân-ı hânâna Vezîr-i a’zamın temsîl olunmaz anlara hâşâ Müşâbih mi olur hîç zerreler mihr-i dırahşâna Melikşâh'ın Nizâmü’lmülk'üne rüchânı zâhirdir Seni Hak mâlik etmiş öyle bir destûr-ı zî-şâna Cenâb-ı şeyhü’l-islâmın yanında molla başısı Hemân bir katredir nisbet ile deryâ-yı ‘ummâna Ricâl-i devletin mümtâzıdır bi’l-cümle anlardan Rüsûm-ı saltanat hıssîsadır çün Âl-i ‘Osmân'a Horâsân'ı basar bir bende-i nâçîz-ı dergâhın Tenezzül eylemez iklîm-i serbest-i Horâsân'a Mü’ekkel eylesen bir bendeni şemşîr-i kahrınla Müşâbih eyler Âzerbâycân'ı cism-i bî-câna Düşer teb-lerze bîm ü dehşetinden ehl-i Tebrîz'e Bıraksan germî-i hışmından âteş semt-i Kirmân'a Hudâvendâ senin füshat-sarây-ı mülküne nisbet Hemân Mâzenderân zindândır Kâşân kâşâne Sitânbul cümle ‘âlemden ‘ibâret başka ‘âlemdir ‘Acem nısf-ı cihân ta’bîr eder gerçi Sıfâhân'a Derûn-ı hâsbâgçende olan bostâniyân almaz Verirse Çâr-bâgın çâr gül bir köhne fincâna Nişîmengâh-ı tâlâr-ı tavîle cây-ı kemterdir Der-i ıstabl-ı hâsında olan huddâm u derbâna Beşiktaş'ın olursa mün’akis tasvîr-i dil-cûyu Olur seng-i hacâletle şikeste âyine-hâne Sarây-ı çil-sütûnu çillegehdir ana nisbetle Hele heşt-i behişt olmaz bedel ol bâg-ı rıdvâna Hacâletle ‘aceb mi tâk-ı Kisrâ münkesir olsa Ki Kayser pâsbân olmaz o vâlâ kasr u eyvâna Bu Kâgıdhâne-i âbâdı taklîd eylemiş gûyâ Ser-i Zâyende-rûd üzre o Sa’d-âbad-ı vîrâne Temâşâ eyledim nev-bâg u nev-tâlâr-ı Şîrâz'ı O külhanda ne mümkin ola âb u tâb-ı Gülhâne O gül-geşt-i musallâ ile bâg-ı dil-küşâsında Güşâyiş gelmedi bu gonçe-i tab’-ı perîşâna Leb-i deryâda sâhil-hâneler âsâ safâ vermez Kenâr-ı âb-ı rüknü meşreb-i pâkîze-tab’âna Bizim İstanbul'un bostânlarından bir en ednâsın Degişmem merkad-i Sa’dî'deki a’lâ gülistâna Makâmında tefe’’ül eyledim dîvân-ı Hâfız'da Zuhûr etdi neşât-efzâ bir iki beyt-i mestâne ‘Acem oglanı meydânındaki bâzîçe-i tıflân Müreccahdır hele bâzîgerân-ı gûy u çevgâna Temâşâ etdirince fîlini ashâb-ı fîl âsâ Hemâm el-fîl me’l-fîl deyip geçdim zarîfâne Dedim hem hûk-tînetdir o vech ile degil meymûn Bizim devletde ragbet vardır ancak esb ü arslâna Ma’âza’llâh nedir bugz u ihânet ba’zı ashâba Nedir ol Râfızîlerde niçe sebb-i sefîhâne Bi-hamdi’llâh şerî’at üzre mülk-i saltanat sende Ki zâtın muktedâ olmuş ser-â-pâ ehl-i îmâna Vedâd-ı nâbe-câdan şâh sevenler nâdim olmaz mı Bakıp sen gibi mahbûb-ı kulûb-ı müslimânâna Cihân dil-sîr-i envâ’-ı ni’amdır feyz-i lutfundan Kıyâs olmaz pilavdan hân-ı ihsâna Kuru ‘unvândır vâdîleri âb-ı mürüvvet yok Hemân çay gösterirler teşne-leb geldikçe mihmâna Bogulmuş dûd-ı tönbâkûya gördüm bir alay menhûs Başında yansa âteş dem çeker şevk ile kalyâna Kerîmü’ş-şân-ı sultân-ı cihânsın fahr edip ben de Tenezzül etmedim en’âm-ı nâçîz-i Kerîm Hân'a Nice fahr u mübâhât etmeyem şevketlü hünkârım Belî mûr-ı za’îfem intisâbım var Süleymân'a Tefevvuk eyledim her fende ferzendân-ı rindâna Efendim devletinde fâ’ikem emsâl ü akrâna Müreccahdır sühan-sencân-ı dehre tab’ım elbette Benim memdûhumun rüchânı vardır pâdişâhâna Bu gûne eylemezdim vasfını hünkârımın ammâ Sefer za’f u fütûr îrâs edermiş tab’-ı insâna Dem-i Îsî gibi izhâr-ı i’câz eyledi nutkum Hayât-ı tâze verdim kâlıb-ı ma’nâ-yı bî-câne Hezârân sihri ibtâl eyledim mu’ciz-beyânımla Elimde hâme benzer ejder-i Mûsâ-yı ‘Umrân'a Ne ejder kim cihânda zehreler çâk eylemiş zehri O sâhirler niçe tâkat getirsin böyle su’bâna ‘Ubûr etdikde Bâbil'den bulup Hârût u Mârût'u Füsûnumla bün-i çâha kaçırdım şermsârâne Eger insâf olunsa sâfdır Vassâf'dan zihnim Bu hüsn-i tab’ ile fahr eylerim Hassân u Sahbân'a Harîrî-i hayâlim bu müzerkeş-târ edâlarla Ne evrengler çıkarmış kâle-i zer-dûz-ı ‘irfâna Ebû Tayyib gelip bezmimde tatyîb-i dimâg eyler Buhûr efrûz olursam micmer-i tab’ımla devrâna ‘Aceb mi iktibâs-ı nûr ederse Enverî benden Fürûg-ı mihr-i endîşem ziyâ-bahş oldu ekvâna Hatâdır fikrime nisbet ile endîşe-i Sâ’ib Hacâlet-bahş olur nazmım Nizâmî-i sühan-dâna Degildir ‘âriyet tab’ımda vehbî-i İlâhîdir Bu feyz-â-feyz-i nazm-ı pâk-güftâr-ı belîgâne Eger bâkî olup Nef’î göreydi tâbiş-i nazmım Atardı şerm ile fahriyyesin hep nâr-ı sûzâna Kadîmî iştihârımdan ziyâde şöhretim şimdi Yetişdi Hind ü Sind'e hıtta-i Îrân u Tûrân'a Tanîn-endâz-ı âfâk oldu böyle sît-i ‘irfânım Sezâdır nâm-ı mergûb-ı kasîdem olsa tannâne Şehenşâh-ı cihânın devletinde böyle bî-pervâ Ma’ârifle mübâhât eyledim hayli edîbâne Celâdet geldi tab’a şevk-i vasf-ı pâdişâhîden Neşât-âver müsellem bir gazel yazdım levendâne Nola Şîrâz'ı versem versem ben o hâl-i ‘anber-efşâna Bulunmaz Hind ü Keşmîr ü Hoten'de böyle bir dâne ‘Aden'de görmedim dür-dâne dendânın gibi lü’lü’ Leb-i la’lin nazîrin bulmadım gitdim Bedahşân'a Bu hüsn ü cezbeler üftâde eyler mâh-ı Ken’ân'ı ‘Aceb mi mâh-ı Nahşeb düşse ol çâh-ı zenahdâna Müsâdif olmadım Ferhâr u Çîn ü Sind ü Kâbil'de Siyeh-hâl ü siyeh-mû böyle bir kâkül-perîşâna Kızıl elmayı sîb-i gabgaba bahş eyledim ammâ Ne çâre portakâl olmaz bedel nârenc-i pistâna Şeker-güftârî-i kand-i leb-i şîrînine Vehbî Semerkand ile mülk-i Kandehâr'ı verdi şükrâne Yeter sûdâger-i Hind ü ‘Acem-veş ‘arz-ı kâlâlar Bu bâzâr-ı ma’ârifde bakılmaz hod-fürûşâna Devâm-ı pâdişâh-ı dîn içün Hakk'a münâcât et Yüzün sürdükçe burc-ı evliyâda hâk-i Nu’mân'a Cihât-ı sittede tâ çâr-yârın hüsn-i ezkârı Ola sârî mevâlîd-i selâs u çâr-erkâna Ser-â-ser düşmenin makhûr edip şemşîr-i kahr ile Hudâ ‘ömr-i ebed versin şehenşâh-ı cihânbâna DER-TAKRÎREŞ NÜVİŞTE BÛD Dil-beste olan lutf-ı Hudâvend-i kerîme Rabt-ı emel etmez kerem-i Zend Kerîm'e KASÎDE-İ TAYYÂRE DER-TERTÎB-İ CEZÂ-YI ŞÂHÎN GİRAY-I BED-RÂY BÂ-İRÂDE-İ HÜMÂYÛN EZ-RODOS NÜVİŞTE Mü’eyyed eylemişdir tâ ezelden Hazret-i Bârî Mu’allâ devlet-i ‘Osmâniyân-ı ma’deletkârı Ne devlet kim velîyy-i ni’met-i ‘uzmâ-yı ‘âlemdir Kim eylerse hıyânet der-kafâdır seyf-i kahhârı Eder Fir’avn-veş a’dâsını gark-ı yem-i hüsrân Bu mülkün hıfzı içün ‘âdetu’llâh böyledir cârî Bu devlet gibi mansûru'l-livâ bir saltanat yokdur Tetebbu’ eyledim her bir lisânda niçe esfârı Eder sâhib-şerî’at dâ’imâ ahkâmını te’yîd Cihânda pîşvâ etdikleriyçün şer’-i muhtârı O şâhân-ı ‘izâmın cümlesi a’dâya gâlibdir Ki kılmış her birin Hak mazhar-ı esrâr-ı Cabbârı Husûsâ cümleden mümtâz kılmış feyz-i Rabbânî Cenâb-ı Hazret-i ‘Abdu’lhamîd Hân-ı cihân-dârı Hudâvend-i mu’azzam şâh-ı Fârûkî-şiyemdir kim Yed-i kahrında vardır kuvvet-i bâzû-yı Kerrârî M.IV/, FB., K. Şehenşâh-ı melek-manzar hıdîv-i Kahramân-peyker Helâk etmiş Hülâgû Hânı bîm-i ceng ü peygârı Süreyyâ-menzilet hurşîd-tal’at mâh-sûretdir Sezâ Behrâm-ı çarh olsa rikâbında silahdârı Rüsûm-ı saltanat hıssîsa-i zât-ı hümâyûnu Mülûkâne ‘atâsı her edâsı cümle hünkârî Muvaffak eylemiş bir sadr-ı ‘âlî-kadre kim Mevlâ Müreccahdır Nizâmü’lmülk'e hüsn-i re’y ü etvârı Süleymân-ı zamândır kim karîn-i Âsaf olmuşdur Sikender'dir ki Hızr'ı reh-nümâ kılmış ana Bârî O kutb-ı saltanat hükm eylese edvâr-ı gerdûna Eder gerdûne-i seyr ü temâşâ çarh-ı seyyârı Semender gibi mâhîler ederdi âteşi mesken Misâl-i âb taltîf eylese mâhiyyet-i nârı Cihânda pâdzehr-i lutfu dârû-yı hayât ammâ Dil-i a’dâya te’sîr eylese zehri olur mârî Levendânın ocagın bir nefesde eyledi berbâd Söyündürdü kerâmetle şerâr-ı nâr-ı eşrârı Zuhûr-ı nusret-i Yezdân ile mahv u helâk etdi Niçe Tâhir ‘Ömer gibi Nusayrî merd-i murdârı Piristû-beççeler mâr-ı siyehden ihtirâz etmez Cihânda ‘adli men’ etmiş rüsûm-ı cevr ü âzârı Hümâ-yı bî-himâl-i himmeti zîr-i cenâhında Eder âsûde-i zıll-i himâyet cümle aktârı Dilerse matbah-ı kuş-hânesinden bezl-i ni’metle Eder dil-sîr-i envâ’-ı ni’am şâhân-ı emsârı Eger sîmurg-ı ‘adli almayaydı zîr-i şehbâle Şikest eylerdi devrân beyza-i nüh-çarh-ı devvârı ‘İkâb-ı pençe-i şehbâz-ı kahrı ıztırâbından Felek evcinde Nesr-i Tâ’ir'e dehşet olur târî Hisâl- i Ca’fer-i Tayyârî var ‘Ankâ-yı zâtında Çıkarmış âşiyânından niçe ‘ayyâr u tayyârı ‘Adû-yı tîre-rûyu bir uçar kuş olsa da farzâ Olur çengâl-i bâz-ı kahrının elbet giriftârı Hevâdan indirip ez-cümle şehbâl-i kerâmetle Kafes-bend eyledi Şâhîn Girây-ı nâbe-hemvârı Toyun düzmek hevâsında gezerken düş olup dâma Şikest oldu per ü bâli kırıldı çeng ü minkârı Nevâl-i saltanatdan kuş südüyle beslenip âhir Kımız içdikçe izhâr eyledi küfrâne inkârı Ni’am-perverde-i Rûs'um deyü söylerdi bî-pervâ Bir iki gün yiyip içmekle hûk u hamr-ı küffârı Giyip kuzgun siyâhı câmeler râhib gibi sanmış Teşebbüs edecek esbâbdır esvâb-ı füccârı Nikâb ile ‘uyûbun setre sa’y eylerdim ammâ kim Yüzünden perde sıyrıldı beyâna çıkdı esrârı Rodos'da bâgı mesken eylemişdi bâgî-i hâ’in Getirdim kal’a-bend etdim o çakır gözlü mekkârı Keyânî ‘add ederken kendisin Bermâkiyân buldu Gelince gûşuna bang-i horûs-ı subh-ı bîdârî Fransız konsolosu dâr-ı murdârın penâh etdi Cihânı başına teng eyleyince havf-ı ber-dârî Soyundu câme-i tersâya girdi giydi ters esvâb Ezelden hilkati böyle libâs-ı ‘ârdan ‘ârî Dahîl olmagı mu’tâd eylemişdi düşmen-i dîne Hıyânet ile medhûl oldugundan kâr u kirdârı Getirdi şîn-i şân-ı hânedân-ı âl-i Cengîz'e Kabûl etmez esâtîn-i selâtîn ol tebehkârı Hezârân Mantıku’t-tayr okudum çıkmam dedi âhir Kanat saldı görince darb-ı top-ı heft-kantârı Sanardı kendiyi şâhîn güncişk oldu havfından Görünce karakuşlar gibi sayyâdân-ı hun-hârı Amân hıfz-ı cenâh-ı merhamet eylen deyip ol dem Gurâb-ı rû-siyâh-âsâ ederdi nâle vü zârî Eger haddin bilip re’y almayıp ser-keşlik etseydi Çekip gaddâremi sad pâre eylerdim o gaddârı Kerîm Hân gibi bir ferzânevârî şâhı mât etdim Sürüp meydân-ı ferzendîde birkaç esb-i rehvârı Dedim öyle Celâlî-sîrete kendi lisânınca Tu ey nev-devlet-i hod-rû şeh-i mâ-râ çi pindârî Kelâg u zâg sandım ana nisbet bu galîvâjı Kanadın kuyrugun yoldum bilindi hadd ü mişvârı Derûn-ı kal’aya idhâl edince çıkdıgı yerden Nezâketle konak verdim hisâr-ı habs-i dizdârı Egerçi mürg-i zeyrek zannederdi kendisin ammâ Tahammül eylesin tutdum duzag ile o ferrârı Dü-nîm eylerdi evvel erre ile ehl-i İslâmı ‘Urûkunda nümâyân oldu şimdi nabz-ı minşârı Kırım halkı eder ol dûzahı öyle tatayyur kim Kef-i küffâra verdi öyle mülk-i cennet-âsârı O tâvûsü’l-cahîmi tâ’ir-i meş’ûmdur bildim Uçunca mürg-i cânı zevk ü şâdî tutdu aktârı Feleklerden melekler de anı recm eyleyip gûyâ Ebâbîl-i felâket başına yagdırdı ahcârı Fesâd ile çalar çarpar sanarken sâha-i mülkü Çapul verdi diyâr-ı ‘ömrüne baht-ı nigûn-sârî Sabâ-reftâr derlerdi ezelden kavm-i Tâtâr'a Debûr etdi bunun reftârını âsâr-ı idbârî Beşâret-gûne kâgıdlar uçurdum dergeh-i ‘adle Kebûterle itâre etdim ahyâra bu ahbârı Şehenşâhâ kerâmet-destgâhâ âsumân-câhâ Sana ‘avn-i Hudâ âsân eder her kâr-ı düşvârı Tefe’’ül eyledim gâlib olursun cümle a’dâya Gazâ-yı ekber etdin katl edip ol nâbe-hencârı Mogolistân'a gitse deşt-i Kıbçag'a firâr etse Yine ihzâr ederdin gönderip bir iki Tâtâr'ı Sen ol hurşîd-rif’atsin ki evc-i i’tibârında O gûne hâksârın kadri yokdur zerre mikdârı Nice tâb-âver olsun darbına bir öyle tâgî kim Dü-nîm etmiş cihânda bîm-i tîgin niçe kühsârı Has u hâşâkden gülzâr-ı iclâlin müberrâdır Çıkardın bâg u râg-ı şevketinden hâr-ı dîvârı Mülûk-i çâr-etrâf eyleyip dergâhına rû-mâl Cenâb-ı Hak sana fermân-ber eyler çâr-çâsârı Hezârân kal’anın kuflün açarsın dest-i nusretle Gelir dergâhına tâ bâbü’l-ebvâbın anahtârı Ne kuşlar kondururdum gül-nihâl-i vasfına ammâ Felek âvâre-i gam eyledi mürgân-ı efkârı Nice te’sîs-i ebyât eylesin mi’mâr-ı endîşem Eder gerdûn-ı dûn her dem mücâzât-ı sitemkârî Kazâ hükmünce kahr-ı dehr ile tayyu’s-sicill-âsâ Belî tayy eylemişdim çok zamân tûmâr-ı eş’ârı Ümîd-i neyl-i ihsânın getirdi şevke hünkârım Yine pîrâne-ser aldım ele dîvân u tûmârı Tasannu’ etmeyip ancak vakâyi’-nâme tarzında Getirdim silk-i imlâya bu nev-nazm-ı güher-bârı Sezâdır vasf-ı şâhîde bu nazma dense tayyâre Ki böyle kuş dilince eyledim ta’bîr ü tezkârı Fetîl-i şem’-i bahtım gerçi etdi rûzgâr itfâ Çerâg et pâdişâhım bir nefesle bu emekdârı Hünermendân-ı ‘âlem şeş cihetde iftihâr etsin Efendim sitteden mansıbla şâd eyle bu nâçârı Bilirler levh-i sînem tahta-i meşk-i ma’ârifdir Eger ser-levha olsam kimse etmez ta’n u inkârı Bu germiyyetle sünbüllü suyunda bir gazel yazdım Görüp hoy-kerde ruhlarda ter olmuş zülf-i dildârı Yine sayd eyledim bir ‘işve-bâz-ı kebg-reftârı ‘Acâyibden şikâr aldım desem şâyestedir bârî Temâşâya çıkar kumrî ser-i serv-i çemân üzre Tezerv-i hoş-hırâmım gâhî geşt etse çemenzârı Müsellem turna telli isperi bir yavrıcakdır kim Uçurdum mürg-i ‘aklım çâre yok oldum hevâdârı ‘Aceb âyîne-i devrânda görmüş var mıdır bilmem Şeker leblerle böyle tûtî-i şîrîn-güftârı Sabâ ile vezân etdim Sebâ'ya Hüdhüd-i şevki Getirseydi dile bârî peyâm-ı vuslat-ı yârı O süglün gibi şûhun cünbişinden bî-karâr olmuş Meger bîhûde bîhûde sanardım nâle vü zârı Nesîm-i lutf-ı şâhîden açıldı gonçe-i kâmım Çekerdim bülbül-âsâ gerçi çokdan mihnet-i hârı Du’â-yı devlet ü iclâline hasr etdim ey Vehbî Misâl-i mürg-i hak-gû subh u şâm evrâd u ezkârı Mü’eyyed şân u şevket ile ikbâl ü sa’âdetle Hudâ tahtında dâ’im eylesin şâh-ı cihân-dârı Mu’allâ bahtının hurşîd ü mâh-ı ‘âlem-ârâ-veş Cihânı rûz u şeb tâbende kılsın feyz-i envârı O hâkân-ı mu’azzam ser-be-ser dünyâyı feth etsin Ser-i a’dâsı olsun tu’me-i şemşîr-i hun-hârı Muzaffer eylesin sadr-ı mu’allâ-kadrini Mevlâ Hemîşe cünd-i imdâd-ı İlâhî olsun ensârı Hemân târîhler yazsın bu kemter ‘abd-i dergâhı Fütûhâtın pey-â-pey müncelî oldukça âsârı DER-SAHRÂ-YI EDİRNE BERÂY-I VASF-I ORDÛ-YI HÜMÂYÛN NÜVİŞTE Feyyâz-ı ezel yâver-i ordû-yı hümâyûn Sancag-ı Nebî mefhar-i ordû-yı hümâyûn Zer-şemsesidir şemse müreccah o livânın Olmakda ziyâ-güster-i ordû-yı hümâyûn İskender-i devrândır anın sâbık-ı ceyşi Hızr olsa sezâ rehber-i ordû-yı hümâyûn Kıldı o Süleymân-ı zamân sâhib-i mührün Serdâr-ı güzîn server-i ordû-yı hümâyûn Ol âsaf-ı Hâtem-şiyemin ‘âtıfetinden Dil-sîr-i ni’am leşker-i ordû-yı hümâyûn Dest-i keremi râtibe-bahşâ-yı ‘asâkir Tûg u ‘alemi zîver-i ordû-yı hümâyûn M.IV/, FB. Zât-ı himem-ârâsı semiyy-i meh-i Ken’ân Pertevle meh-i enver-i ordû-yı hümâyûn Rûyunda celî lem’â-i envâr-ı fütûhât Mansûrdur ol dâver-i ordû-yı hümâyûn El-minnetü li’llâh ki nizâm üzre müretteb Tedbîr ile ser-tâ-ser-i ordû-yı hümâyûn Âmâde-i hamle reme-i düşmen-i dîne Merdân-ı gazanfer-fer-i ordû-yı hümâyûn Âsâr-ı şe’âmet görünür semt-i ‘adûda Mes’ûd-nümâ ahter-i ordû-yı hümâyûn Bu Vehbî-i kemter de guzât ile berâber Meşgûl-i du’â çâker-i ordû-yı hümâyûn Her hâlde gâlib ola a’dâ-yı li’âma Serdârı ile asker-i ordû-yı hümâyûn DER-SAHRÂ-YI SOFYA BERÂY-I TEŞRÎF-İ GUZÂT NÜVİŞTE BUD Aman yâ Rab deyip çıkdık gazâya yekdir Allâh yek Tevekkül eyledik ‘avn-i Hudâ'ya yekdir Allâh yek Cenâb-ı Hak bize imdâd eder kim ilticâ etdik Livâ’ü’n-nasr-ı Fahrü’l-enbiyâ'ya yekdir Allâh yek M.IV/, FB. Tefe’’ül eyledim innâ fetahnâ çıkdı Mushaf'dan Yakînim var bu fâl-i dil-küşâya yekdir Allâh yek Misâl-i âyet-i seyf ehl-i İslâmın ser-i tîgi İner fark-ı ‘adû-yı bed-likâya yekdir Allâh yek Akın eyler guzât emvâc-ı deryâ gibi her sûdan Macaristân-ı kâfir mâcerâya yekdir Allâh yek Feleklerde melekler de bizimle subha dek nâlân Çıkar gülbengimiz her şeb semâya yekdir Allâh yek Kabûl eyler münâcât-ı guzâtı Kâdî-i Hâcât Hemân sen başla ey Vehbî du’âya yekdir Allâh yek DİGER DER-SAHRÂ-YI NİŞ NÜVİŞTE BUD Allâh Allâh deyip etdik sefer Allâh yekdir Buluruz düşmen-i dîne zafer Allâh yekdir ‘Azm edip zîr-i livâsında Resûlu’llâh'ın ‘Alem-efrâz oluruz bî-hatar Allâh yekdir Böyle çarh-ı feleke karşı çekip gülbengi Diyelim şevk ile şâm u seher Allâh yekdir Sîb gabgablısın almalı diye gâzîler Kızılelma'ya kadar ‘azm eder Allâh yekdir El-amân der el-amân düşmeni inşâ’a’llâh Alırız mülkünü ser-tâbe-ser Allâh yekdir liv "Biz fethettik.", Kur'ân-ı Kerîm, Fetih /. M.IV/, FB. Meçine harbesine harbî-i bed-kirdârın Hıfz-ı Bârî olur elbet siper Allâh yekdir Vehbiyâ ben de zafer-nâme yazıp dergehine Şâh-ı İslâma gider müjdeler Allâh yekdir TAKRÎR-İ MANZÛME Kİ DER-’AVDET EZ-HUKÛMET ORDÛ-YI HÜMÂYÛN BÂ-EMR-İ SÜ’ÂL NÜVİŞTE BUD Bi-hamdi’llâh mübârekdir sefer şevketlü hünkârım Nümâyân oldu âsâr-ı zafer şevketlü hünkârım Zuhûr-ı mu’cizâtıyla ‘alemdir feth ü nusretde Livâ-yı hazret-i Hayru’l-beşer şevketlü hünkârım Anın zer-şemsesi şemse müreccah mihr-i hâverdir Eder âfâka neşr-i nûr u fer şevketlü hünkârım Sen İskender'sin ordû-yı hümâyûna cenâb-ı Hak Sürâg-ı Hızr'ı kıldı râhber şevketlü hünkârım Be-hakk-ı âyet-i seyf ehl-i ‘udvânın bu demlerde İner başına şemşîr ü teber şevketlü hünkârım Gezend ermez meçinden harbesinden harbî-i şûmun Olur hıfz-ı Hudâ elbet siper şevketlü hünkârım Güzîde leşkerinde öyle serdengeçdiler var kim Fedâ eyler yolunda cân u ser şevketlü hünkârım Kemân-keş pehlevânlar nâvek-endâz oldugu demde Dil-i saht-ı ‘adûya taş diker şevketlü hünkârım M.IV/, FB. Sinân-ı cân-sitânı nîzedârân-ı dilîrânın Eder fûlâd-ı cevşenden güzer şevketlü hünkârım Ocagın söndürüp a’dâ-yı dînin âb-ı şemşîrin Verir seylâba mülkün ser-be-ser şevketlü hünkârım Süvârî vü piyâde ‘askerin bî-hadd ü pâyândır ‘Adûyı saymaz ol pür-zûrlar şevketlü hünkârım Mülûke mültecâ etmiş Hudâ zât-ı hümâyûnun Verirsin şehlere tâc u kemer şevketlü hünkârım Sen ol şâhenşeh-i Rûm u ‘Arab sâhib-kırânsın kim ‘Acem şâhı kapunda bir nöker şevketlü hünkârım Cihân-âbâd tahtında emîn olmazdı Rây-ı Hind Mukaddem vermeseydin rây eger şevketlü hünkârım Sadâsı çıkmadı Fagfûr-ı Çîn'in çok zamânlardır Şikeste eylemiş darbın meger şevketlü hünkârım Kırâl-ı bed-fi’âl-i Nemçe'nin cânın yakıp kahrın Dil-i pür-sûzuna düşmüş şerer şevketlü hünkârım Anı sür’atciler ta’kîb edip kaçmaga yol vermez Demez mi ol zaman eyne’l-mefer şevketlü hünkârım Zen-i mekkâre-i Moskov tayanmaz böyle merdâna Salar erlik edip her bir nefer şevketlü hünkârım Edip yüz aklıgı Bahr-ı Siyeh suyunda gâzîler Olur hükmünde cümle bahr u ber şevketlü hünkârım lv "Kaçacak yer nereye!", Kur'ân-ı Kerîm, Kıyâmet /. Alaman düşmeni şimdi ‘aceb mi el-amân verse Düşüp cân havfına eyler hazer şevketlü hünkârım Esîrin sîb gabgabluların almaya şevkinden Kızılelma'ya dek ceyşin gider şevketlü hünkârım ‘Adû zîr-i zemîne girdi zîrâ cünd-i İslâma Zemîn sahrâsıdır yer yer makar şevketlü hünkârım Ricâl-i gaybdan niçe demiş vardır Dimeşvâr'ı Bugünlerde vezîrin feth eder şevketlü hünkârım Varadin'e varır din gayretiyle ‘asker-i İslâm Gelir dergâhına böyle haber şevketlü hünkârım Hezârân müjde-i feth u zafer ta’kîb eder gûyâ Kulun evvelce geldim müjde-ber şevketlü hünkârım Guzâtın bu sene Bosna hudûdunda olan cengin ‘Adûler niçe yıllar yâd eder şevketlü hünkârım Safâlar eyle tahtında göründü sûret-i nusret Gider âyîne-i dilden keder şevketlü hünkârım Hemân intâk-ı Hakdır kim zafer-nâme me’âlinde Sünûh etdim bu nazm-ı muhtasar şevketlü hünkârım Nigâh-ı iltifâtın bendene ‘ayn-ı ‘inâyetdir Degildim lâyık-ı hüsn-i nazar şevketlü hünkârım Zamân-ı devletinde şeyhü’l-islâm-ı himemkârın Bu nâçâra erişdi çâreger şevketlü hünkârım Kazâya ugramışken ez-kazâ tevcîh-i evvelde Yeni mansıbla kıldı kâmver şevketlü hünkârım Du’â-yı devletindir maksadı Vehbî-i nâçîzin Degildir vakt-i izhâr-ı hüner şevketlü hünkârım Zalâm-ı dehri açsın mihr-i âteş-tâb-ı şemşîrin Budur evrâdımız şâm u seher şevketlü hünkârım TÂRÎHÎ Kİ BERÂY-I GİRİFTEN-İ MUHÂDİYE BOGAZI BE-EMR Ü İRÂDE NÜVİŞTE BÛD Hazret-i pâdişeh-i Cem-haşem-i devrânın Hışımına mazhar olup buldu belâsın Nemçe Nakz-ı ‘ahd etme degil cizyeyi eylerdi kabûl Ol şehin bilse bu savletle gazâsın Nemçe Âsitânında serâydârlıga da râzî idi Cürmünü ‘afv ile celb etse rızâsın Nemçe Gülle-i kelle-şiken darbı ile ser-gerdân Şimdi taşdan taşa vurmaz mı kafâsın Nemçe Aradı buldu kazâyı nola mahkûm olsa Hükm-i şâhîye verip cümle kazâsın Nemçe ‘Îd-i Adhâ'da gelen müjde budur devlete kim Cizye nâmıyla verir kanı bahâsın Nemçe Biz giyip câme-i nev ‘îd-i dü-bâlâ etdik Ye’s ile giydi bu dem ye’s libâsın Nemçe Temelinden bozulup mülkü harâbât oldu Devletin darbına ugratdı esâsın Nemçe M.IV/, FB. Yıkılıp gitdi guzâtın yürüyüş havfından Göricek kal’asının kal’-ı binâsın Nemçe Viresin tutmayalar vehmi ile kıldı firâr Ardına bakmadı fehm etdi verâsın Nemçe Mey-i nahvetle tolu şîşeye dönmüşdü hemân Tepesi geldi yere atdı tapâsın Nemçe Lehlüler olsa ‘aleyhinde sezâ zecr-i İlâh İhtilâs etmiş idi ba’zı kurâsın Nemçe Tayanıp kuvvetine vermeyicek cenge cevâz Papanın başına çalmışdı ‘asâsın Nemçe Şimdi nâçâr nedâmetle günâhın söyler Roma semtinde bulup Rîm pâpâsın Nemçe Verdi ser-hadlerini haddini bildi şimdi Tafralanmışdı degişmişdi edâsın Nemçe Zen-i Moskov'la bir iş yapdı sanardı nâ-merd Gördü ceng erlerini bildi hatâsın Nemçe Ugradı renge boyarlardan utanmaz mı ‘aceb Niçe saklar yüzünün kara boyasın Nemçe Bende âzâde dilim der mi cihânda ‘acabâ Kayd u bend ile görürken üserâsın Nemçe Âteş-i kahr ile soldu kuruya kaldı nemi Bâg-ı ‘ayşın bulamaz eski nümâsın Nemçe Meçin atsın soyunup câme-i beckârîsin Gayrı çeksin başına köhne palâsın Nemçe Çınkıraklarla tonatsın çıkarıp şapkasını Hacletinden çalamaz çünki derâsın Nemçe Renc-i Efrenc gibi zahmına yokdur çâre Derdinin bulmadı bir dürlü devâsın Nemçe Bogazı girdi ele çâk-i girîbân eyler Hâsılı kurtaramaz gayrı yakasın Nemçe İki mısra’da dü târîh-i mücevher yazdım Vehbiyâ buldugu demlerde cezâsın Nemçe Yakasın aldı hücûm ile bogazı ‘asker Bogazın verdi ele kesdi sadâsın Nemçe TÂRÎH BERÂY-I ŞİKESTEN-İ TÂBÛR-I KEBÎR-İ NEMÇE NÜVİŞTE Şehenşâh-ı muzaffer Hazret-i ‘Abdü’lhamîd Hân'ın Cihânı feth eder böyle giderse cünd-i mansûrı Magâzî-pîşe ‘adl-endîşe hâkân-ı mu’azzam kim Hulûs ile eder emr-i cihâda cehd-i mevfûrî Şeh-i Behrâm-savlet şehsüvâr-ı ‘arsa-i himmet Begenmez ablak-ı gerdûnu bir ednâ silahşôrı Gazâ-yı Bedr'i gösterdi felekde hasma şeb-hûnu Edince gırre-i şemşîri telmîh âyet-i nûrı lvi Bu beyt mücevher tarih hesabına göre birinci ve ikinci mısralarındaki noktalı harflerin ebced değerleri ayrı ayrı toplandığında H./M. tarihini vermektedir. M.IV/ Hatîb-i minber-i ‘arşa okutsun nâmını gâzî Bilinsin ol imâm-ı müslimînin sa’y-i meşkûrı Unutsun dâsitân-ı Kahramân u Rüstem'i ‘âlem Yazıp Şehnâme'ye şimden geri bu ceng-i meşhûrı Sadâ-yı tabl u surnây-ı meserret tutdu âfâkı Helâk oldu ‘adû gûyâ işitdi nefha-i sûrı Hazâna ugrayıp mâtemle soldu çehre-i düşmen Açıldı gülşen-i ikbâl-i şâhîde gül-i sûrî ‘Aceb emn ü amândır hıtta-i mülk-i hümâyûnu ‘Adâlet emrine rabt eylemiş bi’l-cümle me’mûrı Tevâhuş etmeyip âhû bere şîrin emer şîrin Ki ‘adli sâha-i ‘âlemde mahv etdi şer ü şûrı Zamân-ı devletinde bî-nevâlar gûş-mâl olmaz Usûl ile bura mutrib meger kim gûş-ı tanbûrı Şehenşâhâ gazâ mebrûr u sâl-i nev mübârek bâd Nüvîd-i feth ü nusretle hemân neşr eyle menşûrı Hele şâd eyledin ervâhını ecdâd-ı magfûrun Ebü’l-feth'in nümâyân oldu sende râz-ı mestûrı Cihân zîr-i nigîn-i devletindir sâhib-i mührün Sezâdır ‘asker-i mansûruna bezl etse memhûrı Muvaffak eylemiş Mevlâ seni ol sadr-ı zî-şâna Umûr-ı dîn ü devletde ‘ayândır bezl-i makdûrı lvii Kur'ân-ı Kerîm, Nûr /. Süleymân-ı zamânsın şübhesiz ilhâm-ı Bârî'de Sipeh-sâlâr kılmak öyle Âsaf gibi destûrı ‘Adûnun eyledi Belkîs mülkün hükmüne teslîm Degil mi lâyık-ı tahsîn efendim sa’y-i mebrûrı Sen ol sâhib-kırânsın kim hirâs-ı darb-ı destinden Dil-i Kisrâ'da zâhirdir henûz âsâr-ı meksûrı Kırâl-ı bed-fi’âl-i Nemçe haddin bildi ‘ahdinde Kaçırdın kahr ile sahrâ-yı heyhâta o makhûrı Bütü sındı bozuldu ‘arzı ol hod-bîn-i bî-dînin Zelîl etdi Cenâb-ı Rabb-i Ma’bûd öyle magrûrı Çerâg-ı bahtı söndü sarsar-ı kahrınla bir demde Egerçi şevk ile kâfir yakardı şem’-i kâfûrı Cihânı görmedi dûd-ı kebûd-ı tôp-ı şâhîden Olup gündüz gözüyle mübtelâ-yı derd-i şeb-kûrî Dil-i mecrûhunu pür-şerha kıldı darb-ı şemşîrin Misâl-i renc-i efrencî onulmaz zahm-ı nâsûrı Kaçıp cân havfı ile saklanırken perde-i şebde Şu’â’-ı tîgin etdi rûz-ı rûşen şâm-ı deycûrı Kırallık iddi’âsından geçip bed-nâm-ı dehr olsun Degişsin bir müzahref isme lafz-ı imparatorı ÎN ÇÂR EBYÂTEŞ BÂ-LUGAT-I FİRENGÎ ÂMÎHTE BUD Zen-i mekkâre-i Moskov desin komiste Vustirye Ofensive defensive deyü aldatdı senyorı Günâhın söyleyip alsın nasîhat Rim papasından Bu nakz-ı ‘ahde çünkim kâbil olmazdı senatorı Atıldı paradan bir lu’b ile bükdü belin bu derd Varıp o paralarda oynasın bâzî-i kanbûrî Gürûh-ı her-segânı seg-be-sahrâ-yı firâr oldu Elek satsın varıp şimden geri cümle elektorı Muhakkak bildi serdengeçdilerden kurtuluş yokdur Nedir çâre kılıçdan geçdi yek-ser ceyş-i menfûrı Zebânîye zebân-ı hâl ile yansın cehennemde O zahmîn mürdeler cân-sûzî-i şemşîr ü sâtûrî Bu zevk ü şevk ile bir ‘âşıkâne nev gazel yazdım Sürûr eyyâmıdır ma’zûr ola var ise mahzûrı O kâfir mâcerânın pek süzülmüş çeşm-i mahmûrı Görenler olmasın mı câm-ı ‘aşkın mest ü rencûrı Kızılelmalıdır ol sîb-gabgab âfet-i mey-nûş İçer misket şarâbı istemez sahbâ-yı engûrı Müsellem sırma saçlı biçli miçli bir civândır kim Urulmaz mı gören üftâdeler ol hüsn-i pür-zûrı Fireng âyînesi sandım görünce sîne-i sâfın Safâ-yı gerdeni eyler şikeste kadr-i billûrı Nedir bu hüsn-i sûret ol büt-i tersâda ey Vehbî Çıkarmaz ‘aksini mir’ât-ı dilden dûrî-i sûrı Hudâvendâ bu cûş-â-cûş ile deryâ-yı tab’ımdan Çıkardım midhatinde gerçi hayli dürr-i mensûrı Süleymân-ı zamânsın böyle dest-âvîz-i nâçîze Cesâret mi ederdim bilmeseydim kıssa-i mûrı Harâb olsun ‘adûnun hânumânı darb-ı destinle Bu gûne feth u teshîr et hezârân mülk-i ma’mûrı Bu târîh ile eyler âsafın dergâhına rû-mâl Bozuldu pâdişâhım devletinde Nemçe tâbûrı NAZÎRE-İ BAHÂRİYYE-İ NEF’Î DER-ZIMN-I TÂRÎH-İ CÜLÛS-I HÜMÂYÛN-I HAZRET-İ SULTÂN SELÎM HÂN Şeh-i nevrûz çıkdı tahta sahn-ı gülsitân üzre Kuruldu nahl-i gülden sâyebânlar bülbülân üzre Degil ebr-i bahârın sâyesi sultân-ı nevrûzun Felek kurdu bu mevsimde otagın bûstân üzre O günde tûg-ı şâhı çekdirir dârâ-yı gülşende Sefer etmiş cihân-âbâddan Gülpâyegân üzre Geçirdi âb-ı berf-âsâ zemîne bozdu tâbûrun Atıp kar topların bir bir sipâh-ı mihricân üzre Sabâ tahrîk edince gonçeyi âheste âheste Gören taht-ı Süleymân'dır sanar bâd-ı vezân üzre Dem-i ürd-i behişt erdi çıkar mı bâgdan âdem Bu revnakla cihân tercîh olunmaz mı cinân üzre Hevâ-yı sünbülî gülşende açmış tâze sünbüller Sanarsın zülf-i şebbûdur ‘izâr-ı dil-sitân üzre Füzûnterdir gül-i terde letâfet sâde-rûlardan Benefşe kec-külâhıyla müreccah nev-hatân üzre lviii Ebced hesabıyla H./M. tarihine tekabül etmektedir. M.IV/, FB. Sehî-kadler çemende nâz ile geldikçe reftâra Temâşâya çıkar kumrî ser-i serv-i çemân üzre Nazar eyler nigâh-ı mest ile nergis deyü şâyed Gül-i bâdâm nâzır oldu çeşm-i dilberân üzre Hemân nâz u niyâz-ı ‘âşık u ma’şûkdur gûyâ Gül-i handâna karşı bülbül-i şeydâ figân üzre Gelip bir sâde yazlık istese ezhâr-ı gülşenden Gül ü sünbül atar top top çiçekli bâgbân üzre Kurulmuş encüm-âsâ encümenler bâgda gerdûn Kosun câm-ı hilâli sofra-i sahbâ-keşân üzre Gül-i hurşîdi etsin zîver-i ser-şîşe-i rindân Niçün zerrîn kadeh bîhûde tursun âsumân üzre Şarâb-ı ergavânı nûş edip peymâne-i gülden Konar bu keyf ile bülbül dıraht-ı ergavân üzre Bu mevsimde sanardım rîziş-i bârânı nâ-ber-câ Bisât-ı gül-zemîn-i sebz-i nev-nakş-ı zamân üzre Meger zîbâ su dîbâsı döşermiş ebr-i zîb-âver Mübârek makdem-i şâh-ı kerîm ü kâmrân üzre Hudavend-i civân-baht u şehenşâh-ı Sikender-taht ‘Adâletle tefevvuk eylemiş Nûşîrevân üzre Süleymân-menkabet Âsaf-hadem Sultân Selîm Hân kim Cihânda emr ü fermânı revândır ins ü cân üzre Serîr-i ‘arş-ı a’lâdan melâ’ik indi tebrîke Cülûs etdikde taht-ı şevket-i ‘Osmâniyân üzre İmâm-ı müslimîn oldu mu’allâ hutbe-i nâmın Okur sükkân-ı kürsî minber-i kevn ü mekân üzre Sezâdır sikkesin darb etse ol şâh-ı felek-rif’at Zer-i hurşîd ü sîm-i mâh u nakd-i ahterân üzre Vücûb-ı inkıyâd-ı emridir bâ-nass-ı Kur’ânî Cihân mahkûmudur hükm-i Hudâ-yı müste’ân üzre Bulurdu kendisin gâv-ı zemînin zîr-i pâyında Konulsa kûh-ı temkîni sipihr-i ser-girân üzre ‘Aceb mi beyza-i fûlâddan olsa Hümâ peydâ Cenâh-ı lutfudur sâye-figen şimdi cihân üzre Görür mü böyle bir sâhib-kırânı dîde-i gerdûn Hezârân sâl olursa cünd-i seyyâre kırân üzre Çerâg-ı bahtına zer şem’dândır mihr-i ‘âlem-tâb Felek fânûs-ı mînâdır o zerrîn şem’dân üzre Olur tâbende-rû her bendesi mihr-i münîr-âsâ Edip vaz’-ı cebîn vakt-i seher ol âsitân üzre Kılarmış irtifâ’ın süllemî bürhân ile isbât Bagal-gîrî olan tahta çıkarken nerdübân üzre Eder zerrîn rikâbı berk-veş rahşende âfakı Süvâr oldukça rahş-ı çâpük-i âteş-’inân üzre Esed burca girip teb-lerze-i havfa düçâr olmuş Görelden Rüstemâne hamlesin şîr-i jiyân üzre Hevâya atsa farzâ tîrini hengâm-ı ‘avdında Düşer sevk-ı kazâ ile kafâ-yı düşmenân üzre Biterdi haşre dek her bir giyâhı lâle-veş hûnîn Sinân-ı kahrını dikseydi hâk-i Kahramân üzre Ser-i âteşde her bir katresinden gül biter ammâ Düşerse şebnem-i lutfu kebâb-ı hûn-çekân üzre ‘Adû-yı dîn-i istîmân eder şemşîr ber-gerden Rikâb-ı ehl-i îmân devr-i ‘adlinde emân üzre Geçip hod-râylıkdan belki rây isterdi Rây-ı Hind Akıtsa ceyş-i deryâ-cûşunu Hindûsitân üzre Tarîkin bulmayıp semt-i necâtın dest-i kahrından Nigehbân oldu reh-zenler yürürken kârbân üzre Vebâl-i zîr-destânı alır mı boynuna kimse Keşîde eylemişken tîgini gerden-keşân üzre ‘Utârid hâme-i Behrâm ile seyf âyetin yazsın O tîg-i rûşen-i Cevzâ-nitâk-ı hûn-feşân üzre Hezârân mîl yerden çekmek ister çeşmine hurşîd Edip hâk-i derin tercîh kuhl-i Isfahân üzre Hudâvendâ hümâyûn zâtın ol zıll-i İlâhîdir Ki olmuş sâye-endâz-ı emân ehl-i zemân üzre Fürûg-ı mihr-i ‘adlin mâhtâba eylese te’sîr Ziyâsı merhem-i kâfûr olur zahm-ı ketân üzre Sarây-ı Yûsuf eyler yerlerin düşdükçe rü’yâda Hayâl-i pertev-i ‘afvın ser-i zindâniyân üzre Eder mevc-i serâbı târ-ı silk-i gevher-i sîr-âb Düşerse ebr-i lutfun katresi rîg-i revân üzre Dem-â-dem sîne-i a’dâya vurdukça olup rengîn Gül ü lâle biter destinde şemşîr ü sinân üzre Bi-hamdi’llâh şehenşâh-ı kerîm-i ehl-perversin ‘Atâ vü şefkatin mebzûldür dânişverân üzre Zamân-ı vâlid-i merhûm u magfûrunda hünkârım Ma’ârifle tefevvuk eylemişdim hâcegân üzre Çerâg-ı hâs idim ammâ felek nâ-geh söyündürdü Muhâlif rûzgâr esdi bu ‘abd-i nâ-tüvân üzre Niçün cevrin füzûn eyler bana bu çarh-ı dûn bilmem Kadîmî tavrıdır gerçi sitem dânişverân üzre Ser-i bî-bahtı böyle hırka-i hırmâna çekmişken Yine tîg-i cefâsın bende her dem imtihân üzre Kalır hâlî mahal vâfir yeri ger eylesem hırmen Bütün mahsûl-i lutfun çeşm-i mûr-ı nâ-tüvân üzre Seni taht-ı cihânbânîde gördüm tâze cân buldum Bu devletdir müreccah bana ‘ömr-i câvidân üzre Efendim çâker-i mevrûsunam minnet mi var şimdi Niyâz eyler bana gerdûn olurken imtinân üzre Bahâristân-ı vasfında bu gûne nazm-ı rengînim Olur fâ’ik kitâb-ı Gülsitân u Bōstân üzre O üstâdem ki çekdim ser-kalemden hatt-ı butlânı Sütûr-ı nazm u nesr-i şâ’irân u münşiyân üzre Dilim gencîne-i ma’nâ kalem destimde ejderhâ Nigehbânlık eder her dem o genc-i şâyegân üzre Dizer nazm-ı Süreyyâ-kadrimi gevher gibi gerdûn Gehî iklîl-i mihre gâh fark-ı Ferkadân üzre İki berceste mısrâ’ ile her peyveste mazmûnum Misâl-i beyt-i ebrû câ-nişîndir çeşm-i cân üzre Resen-bâz-ı hayâlim nükte-i bârîke dil-beste Çekip tîg-i zebânım sanki oynar rîsmân üzre Nihâl-i Sidre'dir gülzâr-ı tab’ımda kalem gûyâ Ki salmış sâyesin Firdevsî-i huld-âşiyân üzre Çeker bir şu’leden şemşîr her dem berk-ı endîşem Ser-i serbest-i fahr-ı Nef’î-i âteş-zebân üzre Yine şevk ile bir mevzûn u müstesnâ gazel yazdım Çemende dünki gün seyr etdigim serv-i revân üzre Dökülmüş turralar hâl-i ruh-ı pertev-feşân üzre Görüp ben necm-i gîsûdâr sandım âsumân üzre Olurken hûn-ı ‘uşşâk-ı siyeh-baht ile jeng-âlûd Ne hâcet vesmeler çekmek o tîg-i ebruvân üzre Dil-i âvâre kim rim-kerde-i tarf-ı nigâhındır Basar her hatvesinde çeşm-i şûh-ı âhuvân üzre Şikâyet eylemezdim sîne-çâk olsam da cevrinden Misâl-i şâne konsaydım o müşgîn gîsuvân üzre Hazer kıl tel kırarsın belki ibrâm istemez Vehbî Sarılma böyle pek düşme amân ol mû-miyân üzre Degildir vakt-i da’vâ-yı hüner cây-ı edebdir bu Du’âya başla şimden sonra de’b-i şâ’irân üzre O sultân-ı Selîmü’l-kalbi ‘avn u nusret-i Bârî Muzaffer eylesin ceyş-i ‘adû-yı bed-gümân üzre Hemîşe dâ’im olsun ‘ömr ü ikbâl ü selâmetle Serîr-i saltanatda şevket ü iclâl ü şân üzre Sezâ taklîd-i seyfinde mücevher olsa târîhim İki mısra’da kim her mısra’ı hüsn-i beyân üzre Şeh-i Cem-şevket-i fermân-revâ sultân Selîm oldu Kuşandı seyf-i fethi turmasın çeksin cihân üzre DER-HÜCÛM U GÂRET-İ TÂTÂRÂN BERÂY-I AHZ-İ İNTİKÂMI ŞÂHÎN GİRÂY BE-KAZÂ’-İ ZAGREB ‘ATEBE-İ ‘ULYÂ FERESTÂDE Ey şehenşâh-ı felek-mertebe-i heft iklîm Mihr-i tâbende-ruh-ı matla’-ı eltâf-ı ‘amîm V’ey şeh-i rûy-ı zemîn mihr ü meh-i devlet ü dîn Hâmî-i şer’-i mübîn zıll-i Hudâvend-i ‘alîm Sensin ol kıble-i ‘âlem ki mülûk-i etrâf Hacer-i es’ad-i dergâhını eyler telsîm Rûh-ı Dârâ vü Sikender der-i iclâlinde Bu imiş bâb-ı sa’âdet diyerek oldu mukîm Neyl-i ihsânınadır meyl ü temennâ-yı felek Böyle nem-geşte olup şânına eyler tefhîm M.IV/, FB. Ferş edip pertevini sâha-i ikbâlinde Yüz sürer pâyına hurşîd be-vech-i ta’zîm Kuşanır tîgini Mirrîh silahdârındır Boynuna lâzım olan hizmeti eyler tetmîm Necm-i bahtında bulur lâmi’a-i es’âdı Ne zamân kilk-i ‘Utârid çıkarırsa takvîm Tâli’-i pür-şerefin nâzırı çeşm-i Pervîn Şemsdir kevkeb-i mes’ûduna ehl-i tencîm Kalem-i kâtib-i kudret mele’-i a’lâda Levh-i mahfûza eder vasfını böyle terkîm Şâh-ı ferhunde-sıfat dâver-i Dârâ-haşmet Husrev-i Cem-’azamet zîver-i taht u dîhîm Nuhbe-i pâdişahân ‘umde-i âl-i ‘Osmân Mâye-i emn ü amân Hazret-i Sultân Selîm Ced-be-ced mihr-i ziyâ-bahş-ı sipihr-i şevket Matla’-ı zât-ı hümâyûnu kerîm ibn-i kerîm O Süleymân-ı cihândır ki mü’eyyed yedine Kıldı Feyyâz-ı ezel hâtem-i mülkü teslîm ‘Itr-ı şâhîye döner nekhet-i ezhâr-ı çemen Bûy-ı hulkuyla vezân olsa gülistâna nesîm Eser-i ‘âtıfeti kılsa sabâya te’sîr Gül gibi gonçe-i tasvîri de eylerdi besîm Teşne-i şefkati ol menba’-ı cûd u keremin Cûy-ı lutfunda bulur lezzet-i âb-ı tesnîm Şu’le-i hışmı fürûzân olıcak ammâ kim Âteş-i kahrı olur düşmenine nâr-ı cahîm Kasem eylerse sezâ ehl-i gazâ tîgine kim Hilye-i âyet-i seyf ile olunmuş tevsîm Kabzaya alsa kemânın hedef-i mihri felek Kavs burcunda nişângâhına eyler takdîm Dâne-i darb-ı tüfengi yer eder nokta gibi Kulle-i Kâf'a nişân konsa eger halka-i cîm Nîze-i savletini dikdigi demde hâke Ola fevvâre-i hûn anda niçe ‘azm-i remîm Darbe-i harbesini mülk-i ‘ademde işidip Rüstem'in girdi reg-i cânına ser-neşter-i bîm Berk-i rahşende olur dest-i şükûhunda cerîd ‘Azm-i meydân edicek rahş ile ol nûr-ı cesîm Kılmış envâ’-ı füyûzâta muvaffak anı Hak Nedir ol kalb-i selîm ü nedir ol tab’-ı fehîm Kuvvet-i fikri verir resm-i hayâle sûret Hiddet-i zihni eder cevher-i ferdi taksîm Şöhret-i bezmine şerminden olurdu nâdim Baykara meclis-i ‘irfânına olsaydı nedîm Dâverâ dâdgerâ şâh-ı mu’âllâ-kadrâ Ey eden ma’deletin hâs u ‘avâma ta’mîm Kalmadı nâle-künân şekve eden devrinde Eyleye girye meger dâyesine tıfl-ı fatîm Şîr-mâde bulup âhû bereyi şîr verir Oldu ‘adlinle sitem sâha-i ‘âlemde ‘adîm Güher-i vasfını Vehbî kulun ey şâh-ı cihân Böyle mi eyler idi silk-i hayâle tanzîm Kalemim çâh-ı devâtımda edip meşk-i füsûn Sihr-i Hârût ile Mârût'a ederdim ta’lîm Şu’arâ-yı ‘Acem olmuşdu yanımda ‘acemî Şâh-ı İrân'a mezâyâlar edince tefhîm Zehresin hükm-i nezâretle ederdi dâye Ser-i nevzâde-i tab’ımda dönüp çarh-i ‘akîm Kuvvet-i nâtıka-i ‘âlem iken her sühanım Çâre ne eyledi ebkem sitem-i dehr-i le’îm Hayf sad hayf şu’ûrum dahi meslûb oldu Şi’re bu derd ile revnak veremez tab’-ı sakîm Eşkiyâ basdı gelip mahkememi hâkim iken Buna râzî mi olur Kâdî-i Hâcât-ı Hakîm Sitte kâdîlerine şeş cihet-i ‘âlemde Bu kâzâ gibi ‘aceb oldu mu bir hükm-i vahîm Soydu dilki gibi Eskizagara halkı beni Çıkarıp postum edince yakamı böyle dü-nîm Mülk-i sâmânıma Tâtâr verip çâpûlu Gitdi yagmâya bütün raht u bisât-ı zer ü sîm Kîne-i kavm-i Hülâgû düşürüp mehlekeye Etdiler sûret-i tesmîm ü helâkim tasmîm Sayd-ı Şâhîngirây'a nice kıydın diyerek O çakır pençeliler gördü bana kayd-ı ‘azîm Fursatım buldular ulaşdırıp ol hûnîler Kafes-i gamda tutuldum ne şefîk ü ne hamîm Kanadım yok ki uçup cân atayım bir tarafa Böyle bir dâma düşürdü beni bu baht-ı zemîm Uçmaga lâne-i tenden per ü bâl açmış iken Kuşca cânım hele kurtardı o Hallâk-ı Rahîm Bâg-ı cennet gibi İstânbul'a hasret kodular Eyledi Âdem'e ancak bunu şeytân-ı racîm Bu kadar âteş-i derd ü gama düş olmuş mu Nâr-ı Nemrûd'a düşünce ‘acabâ İbrâhîm Çekmedi vak’a-i Kıbtî'de bu rütbe havfı Kavm-i Fir’avn'ın elinden dahi Mûsâ-yı Kelîm Bana etdiklerini etmedi ‘Îsâ'ya Yehûd Çıkdı eflâke figânım bilir ol Rabb-i ‘Alîm Peder-i pîri Tatar kurdu helâk etdi deyü Kanlar aglatdılar etfâlime mânend-i yetîm Ka’be-i kalbimi huccâc-ı sitem yıkdı meded Kıl o vîrâneyi lutf ile efendim tersîm Hazret-i vâlid-i magfûr ile ‘ammim merhûm Kulunu kılmış iken mazhar-ı eltâf-ı ‘amîm Ne revâdır ki zamânında amân hünkârım Ola pâ-mâl-i erâzil bu emekdâr-ı kadîm İntikâmım koma haşre meded ey şâh-ı cihân Cümle düşmenlerini kahr ide Kahhâr-ı ‘azîm ‘ARZ-I HÂLÎST Kİ BE-HÂK-İ ‘ATEBE-İ SULTÂN SELÎM HÂN BE-İSTİD’Â-YI MANSIB ‘ARZ KERDEEST Nedir ey tab’-ı sühan-gûy-ı pesendîde kelâm Bu hamûşîye sebeb yok mu midâd u aklâm Etmez oldun niçün âyâ dehen-i yârânı Eser-i ney-şeker-i hâme ile şîrîn-kâm Ne revâ olmaya müşgîn rakamın noktaları Sâde-rûy-ı varaka hâl ü hat u ‘anber-fâm Kudretin kalmadı mı hüsn-i edâ-yı sühane Yohsa bilmez misin envâ’-ı cinâs u îhâm ‘Arabî nazmına ahsente deyip rûh-ı Lebîd Fârisî şi’rine hûbest demişdi A’câm Ebkem olmak ne demek böyle dem-i hürremde Ki ola ehl-i sühan cümle sezâ-yı en’âm Bu sükûtun sitem-i çarh-i cefâ-cûdan ise Ya’nî oldunsa eger lâl-i melâl-i âlâm ‘Arz-ı hâlinle niçün hâl-i dil-i nâlânı Eylemezsin der-i sultân-ı cihâna i’lâm M.IV/, FB. O şehenşâh-ı felek-câh-ı Süreyyâ-şerefin Pertev-i şefkatidir nûr-ı cemâl-i eyyâm MU’AMMÂ-YI LAFZ-I SULTÂN SELÎM EDÂMA’LLÂHU Zâtı hurşîd-i cihân lutfuna yokdur pâyân Feyz-i ihsânı ser-â-pâ eder âfâkı be-kâm MU’AMMÂ-YI BE-NÂM-I SELÎM SELLEMEHÜ’S-SELÂM Niçe hurşîd-i cihândır ki verir mâha ziyâ Kilk-i Bircîs yazar vasfını ber-vech-i merâm Sûret-i hâl-i berâyâyı kerâmetle bilir Kalbi âyîne-i feyz-âver-i nûr-ı ilhâm Mâye-i re’fetidir râtibe-bahş-ı ‘âlem Dergeh-i devletidir maksim-i erzâk-ı enâm Pâdişâhım der-i lutf u kereminde Vehbî Yüz sürüp hâke niyâz ile eder istirhâm Hedef-i tîr-i sitem eyledi Tâtâr beni İntikâm almaga ‘azm eyleyip ol kavm-i li’âm Yeni gör kim dahi Eskizagara şehrinde Oldu pûşîde-i dûş-ı süfehâ-yı bed-nâm Kimden ümmîd-i ‘inâyet edeyim hünkârım Var iken dergeh-i lutfun gibi cây-ı in’âm Mansıbım oldu heder mâhasalım renc ü keder Gayrı kim şefkat eder bendene ey şâh-ı enâm Ya’ni Eskizagara mahv u telef oldu ise Yeni mansıbla efendim beni kıl şâd u be-kâm ‘Arz-ı hâlim okuyup hâlime rahm eylersin Edeyim ben de du’â eyleyerek hatm-i kelâm Emr ü fermânını tenfîz edip ahkâm-ı kazâ Hükmün âfâkda cârî ola tâ rûz-ı kıyâm NAZÎRE BE-NEF’Î DER-ZIMN-I TEŞEKKÜR-İ ‘İNÂYET-İ HAZRET-İ SULTÂN SELÎM BE-İHSÂN-I MANSIB Hâksârân gâh feyz-i pertev-i ihsân bulur Zerre tâb-ı âfitâb ile ‘uluvv-i şân bulur Hızr-ı şefkat reh-nümûn oldukda bir dil-teşneye Sâha-i zulmet-serâda çeşme-i hayvân bulur ‘Âlem-i bâlâya kim olsa dehen-bâz-ı niyâz Telh-kâm iken sadef-veş reşha-i nîsân bulur Ehl-i himmet bir nefes eylerse mânend-i sabâ Gülşen-i ümmîd birden güllerin handân bulur Dest-i mi’mâr-ı mürüvvetden karîn-i lutf olan Hâtır-ı vîrânını bir demde âbâdân bulur Böyle cûş etdikçe cûy-ı rahm u şefkat sû-be-sû Teşne-leb kalmaz suyun elbet kerem-cûyân bulur Gerçi zâyi’ eylemişdi kadrini ammâ felek Vaktidir şimdi revâcın kâle-i ‘irfân bulur Bu ne hengâm-ı meserretdir ki erbâb-ı hüner Yoklasa künc-i derûnun hürrem ü handân bulur M.IV/, FB. Hamdü li’llâh öyle bir vakt-i ‘inâyetdir bu kim Ehl-i dâniş ragbet-i şâhenşeh-i devrân bulur Hazret-i Sultân Selîm Hân kim sipihr-i ser-bülend Mihr ü mâhın dergehinde rûz u şeb derbân bulur Hüsrev-i sâhib-kırân kim her seher Behrâm-ı çarh Bîm-i tîginden girîbân-ı şafakda kan bulur Mülküne nisbetle târîh-âşinâyân-ı cihân Devlet-i Sâmâniyânı bî-ser ü sâmân bulur Şer’ ü kânûn üzre emr ü nehyini idrâk eden Hükm-i menşûrun karîn-i ma’nî-i Kur’ân bulur Bâd-pây-ı berk-i rahşı ol Süleymân-şevketin Teng-nây-ı çeşm-i mûru ‘arsa-i cevlân bulur Gerçi zîr-i pâyına ferş etmek ister âsumân Atlasın ammâ ki vicdânında nâ-çespân bulur Emri ile ‘âlemi geşt eylese bir çâkeri Cümle şâhânı o şâha bende-i fermân bulur Sît-i kahr u savleti erdikçe gûş-ı cânına Kahramân mülk-i ‘ademde kendüsin lerzân bulur Tîr-i dil-dûzun hayâl etdikçe her dem düşmeni Sîne-i pür-kînesin menzilgeh-i peykân bulur Sâha-i rezminde a’dâ kelle-i bî-devletin Gûy-ı hâk-üftâde-veş peyveste-i çevgân bulur Vasf-ı şemşîrin işitdikçe gürûh-ı ser-keşân Bîm-i tertîb-i cezâdan cismini bî-cân bulur Hışmı yek-ser teng ü târ eyler cihânı başına Günbed-i gerdûnu hasmı gûşe-i rindân bulur Kudreti ref’-i münâfât eyleyip azdâddan Himmeti emr-i muhâle sûret-i imkân bulur Rûşenâyî-bahş-ı şeb-tâb olsa necm-i şefkati Evc-i isti’lâda kadr u rif’at-i Keyvân bulur Hâke te’sîr etse feyz-i kuvvet-i derrâkesi Kendisin mihr-i giyâ hem-tînet-i insân bulur Sâye-i ‘adlinde ‘âlem ol kadar âsûde kim Sîne-i şîri gazâlân cây-ı itmînân bulur Hikmet-i kânûnudur dehre şifâ-yı sadr olan Dergeh-i lutfunda her der-mânde bin dermân bulur Nâ-ümîd olmaz ‘atâ-cûyân-ı bâb-ı re’feti Dest-i cûdunda güher-pâşî-i bahr u kân bulur Ehl-i istihkâk arar bezl-i keremde himmeti Kuvvet-i ilhâm ile in’âmına çespân bulur Hüsrevâ envâr-ı lutfundan olursa behre-yâb Zerre-i nâçîz şân-ı neyyir-i rahşân bulur Dergehinden gayrıya dest-i niyâzı bâz eden Ceyb-i âmâlinde ancak mâye-i hüsrân bulur Pâdişâhım devletinde çarha etmem ser-fürû Âsitânında kulun her müşkilin âsân eder Çarha istignâ ederse tavr-ı nâ-ber-câ mıdır Bir gedâ kim iltifât-ı hüsrev-i zî-şân bulur Necm-i bahtım Zühre-i çengîye döndü şevk ile Devr-i ihsânında herkes bendeni raksân bulur Tarz-ı eş’ârım olursa lâyık-ı hüsn-i kabûl Bu kemîne ‘abd-i ednâ şöhret-i Hassân bulur Eyledikçe vâdî-i evsâfına ‘atf-ı ‘inân Zabt olunmaz esb-i tab’ım vüs’at-i meydân bulur Rûh-ı Hallâk-ı Ma’ânî gıbta eyler kim bana Nutkum ile kâlıb-ı elfâz tâze cân bulur ‘Âlem-i ‘ukbâda seyr etse sevâd-ı nazmımı Dîde-i Sâ’ib cilâ-yı kuhl-i Isfâhân bulur Cümlenin ma’lûmudur Nef’î'ye gâlib oldugum Nüktedânlar her kasîdemde ana rüchân bulur Çâh-ı Bâbil'dir devâtım hâme-i çâlâk-dest Sihr-i Hârût'u derûnunda anın pinhân bulur Bir ‘asâ-yı Mûsevî'dir kim o kilk-i pür-füsûn Dîde-i hussâda karşı hey’et-i su’bân bulur Bahr-ı tab’ımdan gazel-cûy olsa gavvâs-ı hayâl Gevher-i nâ-yâb-veş şâyân-ı istihsân bulur Dil temâşâ-yı cemâlinden safâ-yı cân bulur Çeşmini âyîne-veş ruhsârına hayrân bulur Pençe-i ‘uşşâkdan cânâ gürîzân olma kim Mâh-ı Ken’ân mübtelâsın dest-der-dâmân bulur Sebze-i hattın gören rü’yâda şebbûlar gibi Subh-dem bâlîni üzre câ-be-câ reyhân bulur Sâgar-ı rindin habâb-ı bâdesin taklîd içün Zâhid-i zevk-âşinâ bir sübha-i mercân bulur Hâle-veş gerçi ham olmuş kâmeti Vehbî-i pîr Sînede ammâ ki her şeb bir meh-i tâbân bulur Yüz sürüp hâke du’â-yı hayra âgâz et hemân Vasf-ı bî-ta’dâd-ı şâhı sanma kim pâyân bulur Âfitâb-ı şevketi olsun ziyâ-bahş-ı cihân Mâh-ı garrâ tâ fürûg-ı mihr-i nûr-efşân bulur Gülşen-i ‘ömr ü riyâz-ı devleti şâd-âb ola Bâg-ı ‘âlem tâ ki feyz-i reşha-i bârân bulur KIT’A DER-ZEYL ÎN KASÎDE NÜVİŞTE BUD Ederdim gerçi gıbta Vehbî-i evvel anıldıkça Resîde olduguyçün devr-i Ahmed Hân-ı zî-şâna Bi-hamdi’llâh yetişdim kuvvet-i bahtım ile ben de Zamân-ı kâm-bahş-ı Hazret-i Sultân Selîm Hân'a Bana şimden geri reşk eylesin rûhu o merhûmun Ki oldum ben de Vassâf öyle bir şâh-ı sühan-dâna Kerîm-i kâmrân u kadr-dân-ı ehl-perverdir Medâr-ı iftihâr oldu mülûk-i âl-i ‘Osmân'a Cihanda kangı şâ’irdir olan eslâfda bilmem Benim gibi bu rütbe mazhar olmuş lutf u ihsâna M.IV/, FB. Hemân Vehbî-i evvel mi bana reşk eyleyen ancak Beni mahsûd kıldı pâdişâhım cümle akrâna Serîr-i saltanatda dâ’im olsun ‘ömr ü şevketle Bu ednâ bende yazsın vasfını evrâk-ı ekvâna TÂRÎH-İ MUSAMMAT DER-TEBRÎK-İ SÂL-İ CEDÎD-İ SULTÂN Sehm-i sa’âdet rû-nümâ cünbişde ebrû-yı hilâl Sâl-i meserret-intimâ etdi gelip ‘arz-ı cemâl Kıldı mübârek makdemi dilşâd u hürrem ‘âlemi Sa’d u şerefdir tev’emi halk-ı cihân âsûde-hâl Her dilde bir şevk-i cedîd oldu bu demlerde bedîd Gûyâ sürûr-ı Kadr u ‘îd ârâyiş-i rûz u leyâl Sultân Selîm eyyâmıdır cûş-ı kerem hengâmıdır Ehl-i hüner bayramıdır bu vakt-i behcet-iştimâl Fahr-i salâtîn-i selef ecdâdına hayru’l-halef Mihr ü mehe burc-ı şeref zıll-i Hudâ-yı lâ-yezâl Şâhenşeh-i gerdûn-haşem İskender-i Dârâ-himem Sermâye-i emn-i ümem pîrâye-i câh u celâl Oldu be-vech-i iktizâ mahkûmu fermânı kazâ Emrine bir vefk-i rızâ etmekde gerdûn-imtisâl Envâr-ı ferr ü şevketi versin cihâna zîneti Eyyâm-ı ‘ömr ü devleti olsun hezârân mâh u sâl M.IV/, FB. Evvelce bâ-hayr-ı du’â tebrîkini etdim edâ Târîhi oldu Vehbiyâ bu sâl-i nev ferhunde-fâl KASÎDE-İ ‘ÎDİYYE DER-SİTÂYİŞ-İ HAZRET-İ SULTÂN SELÎM Hilâl-i ‘îd kıldı cebhe-i âfâkı nûrânî Yine yâd etdi ‘âşıklar ham-ı ebrû-yı cânânı Nice yâd etmesinler kim nezâketle eder îmâ Hilâlin gûşe-i ebrûsu zevk-i vasl-ı hûbânı Tutup câm-ı hilâli elde döndü sâkî-i bezme Felek rindâna gösterdi yine meşrebce devrânı Benim gûyâ lisânımdan demişdi Vehbî-i evvel Bu ra’nâ beyti kim yazdım görüp tazmîne erzânî Kaçırdı Yûsuf-ı savmı Zelîhâ-yı felek şimdi Hilâl-i ‘îd sanma elde kaldı tarf-ı dâmânı Bahâr u ‘îd tev’em geldi bu devr-i gül ü müldür Dönüp peymâneler gül gibi açsın tab’-ı rindânı Zemîninde olur her nakş-ı pâ bir lâle-i gül-gûn Bahâr ol rütbe rengîn eyledi sahn-ı gülistânı Bu demde kan yutar vâ’iz bakıp sahbâ-yı gül-fâma İçer belki gazabla bulsa hûn-ı mey-perestânı Ederdi rûzede mînâ-şikenlik zâhid-i bed-hû Gelip seyr eylesin şimdi şikest-i ‘ahd ü peymânı M.IV/ Kabâ-yı sebz-i ‘îdiyye giyip şûh-ı sehî-kadler Şikeste-kadr eder gülzârda serv-i hırâmânı Tagılmaz mı başından ‘aklı insâf eyle ‘uşşâkın Görünce saçlı sünbül gibi her kâkül-perîşânı Degil mi ‘ayş-ı ahzar rûz-ı Hızr'a karşı gülşende Mey-i gül-gûn içmek sebz-hattân ile pinhânî ‘Aceb ferhunde bir demdir cihân dilşâd u hürremdir Zamân-ı şâh-ı a’zamdır bu vakt-i zevk ü şâdânî Ne şâh-ı mâh-tal’at kim hilâl-i ‘îdini gerdûn Eger çift olsa eylerdi rikâb-ı zeyn-i yek-rânı Sipihr-i saltanatda âfitâb-ı ‘âlem-ârâdır Ki encüm gibi pinhân etdi sâ’ir tâcdârânı Firâz-ı Kâf'dan dehşetle pervâz eyledi ‘Ankâ Verelden velvele âfâka kûs-ı şevket ü şânı Şehenşâh-ı cihân sultân Selîm-i kâm-bahşâ kim Odur revnak-tırâz-ı hânedân-ı âl-i ‘Osmânî Hümâyûn-zât-ı kerrûbî-sıfâtıdır kavî burhân Melâ’ik üzre tercîh eylemekde nev’-i insânı Mücessem nûrdur kim her gören bu hüsn-i tal’atla Sanar inmiş zemîne âsumândan mihr-i rahşânı Eder bahr-ı muhîti bî-telâtum olsa mevc-engîz Şükûh-ı kulzüm-i pür-cûş-ı tûfân-hîz-i ‘irfânı Kalem-revdir sühan iklîmi zîr-i dest-i hükmünde O hâkân-ı cihân hem mülket-i ma’nâda Hâkânî Zamîr-i enverin mir’ât-ı mihr-i müncelî derdim Küsûf âlûde-i jeng etmeseydi gâhice anı Aristo'ya edeydi dest-yârî rehber-i re’yi Sikender zîr-i pâyında bulurdu âb-ı hayvânı Nesîm ile giderse sûy-ı bahra şemme-i hulku Eder hem-tînet-i ‘anber kef-i deryâ-yı ‘ummânı Olur her târ-ı mevci bir müselsel silk-i gevher-bâr Serâbı eylese sîr-âb feyz-i ebr-i ihsânı Ne mihr-i subh-ı devlet şehsüvâr-ı çarh-ı cevlândır Ki rahşında dahı rahşân sabâhu’l-hayr-ı pîşânı ‘İnân-ı âteşîn olsaydı berk ol rahş-ı çâlâke Bulurdu belki hem-seyr olmag içün râh-ı imkânı Görenler sür’at-i seyrin o esb-i bâd-pây üzre Sanar almış gider bâd-ı sabâ bir verd-i handânı Kebâb eyler geçip gâv-ı zemîne nevk-i cân-sûzu Dikerse nîzesin hâke ederken germ-i cevlânî Eder nakş-ı pelengi rîhte berg-i hazân-âsâ Cibâli lerzenâk etdikçe bîm-i tîg-i berrânı Ser-i kûh üzre etse imtihân ol tîg-i hûn-rîzi Olur reng-i miyâh-ı cûybârı ahmer-i kânî Şeb-i târîkde farzâ nişânı çeşm-i mûr olsa Hatâ etmez yine tîr-i isâbetkâr-ı berrânı Şehenşâhâ cihâna sâye-bahş-ı emn ü râhatsın Hümâyûn-zât-ı re’fet-güsterindir zıll-i Yezdânî Gazâlân deşt-i ‘adlin hâbgâh-ı râhat etdikçe Çerâg eyler ser-i bâlîni üzre çeşm-i şîrânı Sarılsa şu’le-i cevvâle nahl-i hüşke devrinde Gezend etmez belî zerrîn kemer-veş zeyn eder anı Bahâr-ı lutfun ol rütbe nemâ-bahş-ı cihândır kim Hazân pejmürde etmez ba’d-ez-în evrâk-ı bostânı Sehâsından degildir rîziş-i bârânı pey-der-pey ‘Arak-rîz-i hacâlet etdi cûdun ebr-i nîsânı Eyâ şâh-ı cihân haddim degil vasf-ı hümâyûnun Ne mümkin zerre ta’rîf eylemek mihr-i dırahşânı Gıdâ-yı rûh edindim lezzet-i evsâfını ammâ Hayât-efzâ olur her dem bana ol zevk-i rûhânî Mu’anven hüsrev-i nazm olmasaydım mülk-i ma’nâda Cesâret eylemezdim olmaga Vassâf-ı sultânî Benim ol fârisü’l-hayl-i belâgat kim bu vâdîde Kümeyt-i kilk ile pesmânde etdim çok küheylânı Çıkıp meydâna esb-i tâzî-i tab’ ile bî-pervâ ‘Acem fürsânı ile oynadım hem gûy u çevgânı Dil-i deryâ-hurûşum bahr-ı tûfân-hîz-i hikmetdir Eder gark-âb-ı hayret mevc-i fikrim ‘akl-ı Yunan'ı Ser-i kilk-i terim ma’nâyı şâd-âb etmese böyle Ebed bî-âb olurdu gevher-i kân-ı sühan-dânı Sevâd-ı nokta-i sehvim olur ebkâr-ı mazmûnun Ruh-ı rengîni üzre müşg-i hâl-i ‘anber-efşânı Yeter lâf-ı hüner Vehbî yüzün sür hâk-i dergâha Edâ eyle du’â-yı devlet-i şâh-ı cihânbânı Safâlarla gelip gitdikçe mâh-ı rûze âfâka Bahâr u ‘îd hürrem eyledikçe tab’-ı ekvânı Gül-i ikbâlini gülzâr-ı ‘ömr- câvidânîde Küşâde eylesin her dem bahâr-ı feyz-i Rabbânî Hudâ her bir şeb-i ferhundesin hem-kadr-ı Kadr etsin Ola her rûz-ı fîrûzu cihânda ‘îd-i şâdânî KASÎDE-İ BAHÂRİYYE DER-SİTÂYİŞ-İ HAZRET-İ SULTÂN SELÎM Bâd-ı bahâr-ı dil-küşâ feyz-âver-i bûy-ı İrem ‘Anber gibi sünbül hevâ müşg-i Hoten'den urdu dem Gülşen ‘aceb revnak-nümâ her nahli pür-neşv ü nemâ Şebnem degildir câ-be-câ güller hevâdan kapdı nem Serv-i bülend-i sebz-i ser ref’-i livâ etmiş meger Sultân-ı nevrûzun çeker pîşinde Hızr-âsâ ‘alem Sûsen dizilmiş her taraf tîg ü teberle saf-be-saf Zerrîn-kemer hancer-be-kef mânend-i peyk-i Muhteşem Reyhân u şebbû sû-be-sû ‘anber-şemîm ü müşg-bû Her bir şükûfe tâze-rû bûy-ı bahârı etdi şem M.IV/ Seyr eyle kim şâh-ı gülü elde tutar câm-ı mülü Mest etmek içün bülbülü bâga kurulmuş bezm-i Cem Lâle çerâg-ı şu’ledir yakmış şeb-ârâlık eder Bezm-i çerâgândır meger bu revnak-ı nûr u zulem Ezhâr-ı şâh-ı ergavân zerrîn-kadehle gül-feşân Câm-ı sabûhîdir hemân def’-i humâra subh-dem Bir tâzedir sankim çemen kad serv sîne yâsemen Gül-gonçedir gûyâ dehen sünbül de zülf-i ham-be-ham ‘Aksin alıp dil-cûların seyre gelen gül-rûların Koymaz safâsı cûların mir’ât-ı dilde gerd-i gam Ol ‘âşıka sad-âferîn kim râm edip bir nâzenîn Gülşende olmuş hem-nişîn sîne-be-sîne fem-be-fem Geh gül gibi mey nûş eder geh savt-ı bülbül gûş eder Mevc-i safâsı cûş eder icrâ-yı zevki mültezem Şimdi gönüller şâddır hengâm-ı ‘adl ü dâddır ‘Âlem neşât-âbâddır mahv oldu gitdi hüzn ü hem Sanma gelip feryâd eder zikr-i gülü evrâd eder Evsâf-ı şâhı yâd eder her ‘andelîb-i hoş-nagam Ol pâdişeh kim re’feti gülzâr-ı dehrin behceti Kıldı cihânı himmeti gül gibi sîr-âb-ı ni’am Şâh-ı ma’âlî-menkabet mâh-ı Süreyyâ-menzilet Hurşîd-i nûrânî-sıfat leşker-keş-i encüm-hadem Hem-haslet-i Peygamberî Hayder-nihâd-ı serverî ‘Osmâniyânın mefhari Sıddîk-i Fârûkî-şiyem Zıll-i Hudâvend-i ‘alîm şâh-ı cihân Sultân Selîm Farz oldu bir nass-ı kerîm emrine râm olmak ümem Dergâhıdır bî-iştibâh cümle mülûke kıblegâh Çün mülkünü kılmış İlâh Beytü’l-haram'la muhterem Eflâke hem-ser pâyesi fark-ı Hümâ'ya sâyesi Olmuş sa’âdet vâyesi bu rütbedir ‘âlî-himem Şehlerde yok bu mertebe ferr ü şükûh u debdebe Gerdûn gibi pür kevkebe hurşîd-veş zerrîn ‘alem Şîr-i Hudâ dersem sezâ kim olalı hey’et-nümâ Havfından oldu mübtelâ teb-lerzeye şîr-i ücem Çekdikçe tîgin hışmnâk Behrâm'ı eyler sîne-çâk A’dâsına zahm-ı helâk urmaz mı bîm-i cân o dem Tâkat gelir mi tîrine dil-dûzî-i te’sîrine Şemşîr-i ‘âlem-gîrine ehl-i cihâd eyler kasem Hem şâh-ı taht-ı dâverî hem hüsrev-i nazm-âverî Mülk-i sühande çâkeri Hâkânî ile Muhteşem Tab’-ı selîminde ‘ayân envâr-ı feyz-i müste’ân İlhâm-ı hakdır bî-gümân bu dâniş ü fehm ü hikem ‘İndinde iksîr-i hüner gencînelerden mu’teber ‘Ahdinde oldu ser-be-ser ehl-i ma’ârif mugtenem Gâfil bulunmuş Enverî medh etmede Şeh Sencer'i Derk eylese bu demleri olurdu pür-sûz-ı nedem ‘Âlem garîk-i ni’meti şâd-âb-ı cûy-ı şefkati Cûş-ı ‘atâ vü himmeti reşk-âver-i bârân u yem Devrinde herkes şâdumân âsûde ‘adliyle cihân Bilmem ederse dilberân ‘uşşâkına cevr ü sitem Kebg-i derî bin nâz ile reftârını ibrâz ile Pervâz eder şehbâz ile tutmuş yanında lâne hem Her hatvede âhû-bere cünbiş-nümâ şîr-i nere Bî-bâk ü pervâ bir yere cem’ olmada gürg ü ganem Ey hüsrev-i gerdûn-cenâb ben zerreyim sen âfitâb Vasfında pâ-mâl-i hicâb bu zerre-i nâçîz ü kem Pâ-mâl isem de mâhasal kılmış beni feyz-i ezel Rûm u ‘Arab'da bî-bedel reşk-i belîgân-ı ‘Acem Vassâf-ı hâkân-ı cihân elbet olur mu’ciz-beyân İşte bu üstâd-ı zamân ol ekmel-i dânâ-dilem Hüsn-i edâ-yı hoş-nümâ ‘arz-ı cemâl eyler bana Sînemdir ol halvet-serâ kim bikr-i ma’nâya harem Efsûnunu icrâ eder sihr-i kelâm imlâ eder Teshîr-i sad-ma’nâ eder destimde câdû-yı kalem Ehliyyetim dünyâ bilir kadrim bilen ra’nâ bilir Vassâf'dan a’lâ bilir inşâmı erbâb-ı kalem Gâhî edip ‘atf-ı ‘inân nazma olursam rahş-rân Nef’î'ye teng olur hemân meydân-ı iklîm-i ‘adem Vehbî nedir bu iddi’â lâf u güzâf-ı nâbe-câ Ey hâksâr-ı bî-nevâ haddin degil lâ vü ne’am Cây-ı edebdir bu makâm bulsun sühan hüsn-i hitâm Şimdi be-vech-i ihtirâm hayr-ı du’â emr-i ehem Tâ devr-i çarh ola medîd her mâh u her sâl-i sa’îd Sultân-ı nevrûz-ı cedîd basdıkça bu bâga kadem Kılsın o şâhın dâ’ima gülzâr-ı ikbalin Hudâ Pür-behcet ü revnak-nümâ sîr-âb-ı bârân-ı kerem Tab’-ı şeh-i ‘âlî-nijâd güller gibi olsun küşâd Her dem ‘adû-yı bed-nihâd âzürde-i hâr-ı elem NAZÎRE BE-KASÎDE-İ MEŞHÛRE-İ NEF’Î-İ MU’CİZBEYÂN DER-SİTÂYİŞKÂRÎ-İ HAZRET-İ SULTÂN SELîM HÂN SELLEMA’LLÂHU’L-MELİKÜ’L-MÜSTE’ÂN Bâreka’llâh ey sipihrin mâh-ı hurşîd-efseri Şark u garba verdi şânın pertev-i İskender'i Kuvvet-i şîr-i Hudâ var sende kim kıldın zebûn Pençe-i kahrında niçe Kahramân u safderi Saklanır burc-ı Esed'de düş olup teb-lerzeye Hışm ile hurşîde göstersen hilâl-i hanceri Germî-i peykânı Nesr-i Tâ’ir'i eyler kebâb Çarha pertâb etdirirsen tîr-i âteş-şehperi Basdı fark-ı Ferkadân'a pâyın esb-i şevketin Oldu nakş-ı na’li çarhın mihr ü mâh-ı enveri Seyr eden şîr-i süvâr-ı ablak-ı gerdûn sanar Rahş ile olsan fürûg-ı sâha-i cevlângerî M.IV/ Kan yerine nevk-i şemşîrinden ol dem zehr akar Sell-i seyf edip sürersen esb-i ejder-peykeri Berk-ı ‘âlem-sûzdur gayrı cilâyı neyler ol Çekme fark-ı âfitâba tîg-i âteş-güsteri Hûn-feşânlıkla ne mâni’ tutsa da yek-pâre jeng Hoş-nümâ etmez mi vesme ebruvân-ı dilberi Çarha ‘aks etse ziyâsı gâhî hûn-âlûd iken Döndürür hep şîşe-i haccâma çeşm-i ahteri Ra’d-veş sît-i tüfenginden kıyâmetler kopar Dehşet-i gülbengi gösterdikçe hevl-i mahşeri Dânesi darb-ı nişân eyler şeb-i târîkde Dîde-i necm-i Sühâ olsa sipihr üzre yeri Pîçiş-i dûd-ı kebûd-ı topunu sanar gören Ol bulutdur kim çeker cevv-i semâya ejderi Sensin ol Düldül-süvâr-ı ‘arsa-i iclâl kim Nukre-i meh rahşına bir sâde raht-ı Hayderî Safha-i mihre ‘Utârid böyle tahrîr eylemiş Vasfını ey âsumân-ı şevketin nûr u feri Dâver-i gerdûn-haşem encüm-sipâh-ı Muhteşem Tâc-bahşâ-yı ser-i Cem zîb-i taht-ı serverî Menba’-ı ‘adl ü ‘inâyet âb-ı rûy-ı saltanat Gülşen-i şâd-âb-ı dîn ü devletin verd-i teri Hazret-i Sultân Selîm Hân-ı mu’allâ-şân kim Hânedân-ı âl-i ‘Osmân'ın medâr-ı mefhari Ol şehenşehdir ki ednâ bendesi mecd ü şeref Dergeh-i iclâlinin ikbâl kemter çâkeri Hüsrev-i sâhib-kırân kim kıldı devrinde felek Tâli’-i a’dâya nâzır çeşm-i nahs-ı ekberi Feyz-i Hakk ile dil-i ilhâm-pezîri şübhesiz El-mülûkü mülhemûn esrârınındır mazharı Mihr-i mir’ât-ı zamîr-i enverinde cilveger Sûret-i edvâr-ı çarhın cümle sırr-ı muzmeri Nâm u şânıyla Selîm-i sâlis-i ecdâdıdır ‘Akl-ı Evvel şâne-i zihn-i fetânet-perveri Bir cihân-ârâ müselles vefk-i devletdir meger Rub’-ı meskûnu müsahhar etmege engüşteri Kim Süleymân gibi böyle rûzgâra hükm edip Bahr u berri eylemiş zîr-i nigîn-i dâveri MU’AMMÂ-YI SULTÂN Lutf-ı bî-pâyânı ârâm-ı derûn-ı kalb-i nâs Râhat-efzâ-yı cihândır ‘adl ü dâd-ı evferi MU’AMMÂ-YI İSM-İ SÂMÎ-İ SELÎM Ser-firâz-ı saltanat olsun ebed iclâl ile ‘Âlemin ancak budur meyl-i dil-i hâhişgeri Lafz-ı cûd-ı Ma’n'ı ma’nî-i ‘atâsı mahv edip Tayy olundu zikr-i Hâtem kimse anmaz Ca’fer'i Zühd ü takvâ ol kadar ma’rûfdur ‘asrında kim Şeyhler yâd etmez oldu resm-i nehy-i münkeri Bahr u berde feyz-bahş-ı tîb-i eczâ-yı cihân Nekhet-i hulkıyla tahmîr etdi müşg ü ‘anberi Âteş-endâzî-i kahrı bahrı eyler şu’le-ver Böyle nûr-ı mahz iken zât-ı hümâyûn-manzarı Ma’den-i sîm-âb-veş pûlâdı eyler lerzenâk Yek-nigâh-ı germ-i hışm-âlûde dehşet-âveri Nâra te’sîr etse ammâ kîmyâ-yı himmeti Cûş-ı âb u tâb ile yâkût olur her ahkeri Ahkeri yâkût-ı rummânî edip hem der-’akab Feyz-i lutf-ı cevher-i iksîr eder hâkisteri ‘Unsur-ı hâk olsa kuvvet-yâb-ı ferr ü haşmeti Sedd eder bir zerre-i nâçîz râh-ı sarsarı Pâdişâhâ zıll-i Yezdân'sın ki dâd u re’fetin Oldu dehre sâye-endâz-ı ‘inâyet-güsterî Buldu eyyâmın müsâ’id ba’d-ez-în fülk-i felek Sâhil-i deryâ-yı lutfunda bıraksın lengeri ‘Irkını kesdin fesâd ehlin ciger-hûn eyledin Nîze-i kahrın reg-i cânına oldu neşteri Dâmen-i kühsâr-ı ‘adlinde hırâmın gösterip Hande-i nâz etmede şehbâz her kebg-i deri Iztırâb üzre kalırdı erre meyde kılmasa Kûh-ı temkînin muhît üzre basît-i agberi Sînesin bir dâg-ı haclet eylemiş encüm degil Kasr-ı kadrinle sipihr etdikde lâf-ı hem-seri Mihr ü meh sanma huzûra ‘ûd u ‘anber yakmaga Sîm ü zerden var elinde çarhın iki micmeri Sath-ı deryâdan nesîm-i hulkun eylerse güzer Beyza-i mâhî bulur âsâr-ı müşg-i ezferi Lemha-i inzâr-ı ‘ayn-ı lutfuna bir iş midir Gevher ü iksîr kılmak seng ü hâk-i kemteri Kıldı nûr-ı iltifâtın hem-ser-i hurşîd-i çarh Zerre-i pâ-mâl iken işte bu ‘abd-i ahkarı Kadr-dân şâh-ı cihânsın pâyına kıldım nisâr Ben de dürc-i dilde pinhân böyle dürr ü gevheri Hayr ola sâl-i mübârek oldı târîh-i zamân Bu tefe’’ülle eder hâmem sitâyiş-güsteri Târ-ı fikr ü tab’-ı tîzi rişte vü sûzen edip Vasfına oldum kabâ-dûz-ı belâgat-perverî Midhat-i şâhâneni tahrîr edersem her ne şeb Şem’-i kâşânem olur şevk ile rûh-ı Enverî Nahl-i Tûbâ ser-fürû eyler nihâl-i kilkime Gıbta-i nev-bâve-i firdevsdir bâr u beri Lîkası gîsû-yı câdûdur midâd-ı hâmemin Kim eder dikkatle ‘akd-i rişte-i efsûngeri Vasf-ı ebkâr-ı mezâmînim yazılmaz kâgıda Sâye-i müjgân-ı cevr olmazsa târ-ı mıstarı Ol semenderdir ki tab’ım mürg-i âteş-zâd iken Reşha-pâş-ı âb-ı Kevser'dir yine bâl ü peri Âfitâb-ı kîmyâger reşk eder güftârıma Bildigimçün nâ-şenîde nev-zebân-ı zergeri Sîm ü zer ‘arz eyleyen şems ü kamer mi yalınız Cevher-i eş’ârıma yıldız kadar var müşterî Minnet etmem böyle rûşen şeb-çerâgım var iken Yakmasın gerdûn-ı dûn isterse şem’-i hâveri Bahr-ı ma’nâdır dilim yohsa hemân Nef’î gibi Tumturak-ı lafza bogmam nazm-ı gevher-zîveri İşte meydân-ı sühan gelsin hüner-pîrâların Var ise bir pehlevânlık gösterir zûr-âveri Hem-’inân olmak ne mümkin şehsüvâr-ı tab’ıma Yâve-gûyân-ı zamânın esb-i fikr-i lâgeri Kadrini inkâra ey dil kimsede yokdur mecâl Besdir isbât-ı vücûd u da’vî-i dânişverî Bir gazel yaz kim müselsel beste-i zencîr edip Raksa gelsin Zühre-i çengî-i çarh-ı çenberî Âh kim sevdim yine bir sırma saçlı dilberi Başıma sevdâ-yı ‘aşk ile takındım telleri Reşk eder mir’ât-ı İskender safâ-yı sîneme Çekdim âgûş-ı visâle bir meh-i sîmîn-beri ‘Aks-i rûy-ı âteşîn-i sâkî-i gül-çehreden Kâse-i hurşîde döndü bezm-i ‘ayşın sâgarı Şerha şerha eylesin tek sînemi zâlim amân Göster ol çifte bıçag ile mücellâ hanceri Vehbiyâ halvetde teshîr eyledim efsûn ile Da’vete vefk-i merâm üzre gelince ol perî Geh temeddüh geh tegazzül nâbe-câdır ba’d-ez-în Yüz sürüp hâke du’âlar eyle kim geldi yeri Tâ ola ‘âlemde ahkâm-ı şerî’at ber-karâr Hak mü’eyyed ede dîn-i Hazret-i Peygamber'i Ol şeh-i İslâmı mevlâ eylesin iclâl ile Müstedâm-ı ‘ömr ü devlet zîb-i taht-ı dâveri Şevket ü ikbâli dâ’im emr ü fermânı mutâ’ ‘Avn u savn-ı müste’ânî ola yâr u yâveri Hâme-i te’yîd-i hak nasrun min-allâh âyetin Ede sebt-i şukka-i âyât-ı nusret rehberi ‘ÎDİYYE BE-MERHÛM RÂGIB PAŞA Cebhe-i ‘îd-i sa’îd üzre edip ‘arz-ı cemâl Ham-ı ebrûsunu gösterdi hilâl-i şevvâl Ne hilâl ehl-i dilin câm-ı hilâli âsâ Sînesin cûş-ı neşât ile eder mâl-â-mâl Ne hilâl eyledi şîrîn-dehen-i şîr ü şeker Tıfl-ı bî-dâye-i dil eyler iken istihlâl M.IV/, FB. Müjde-i ‘îdi bu şehre getirip bir gecede Râh-ı yek-mâheyi tayy etdi ‘ale’l-isti’câl Eder âfâka selâm-ı meh-i ‘îdi teblîg İnhinâ sûreti gösterse ‘aceb mi o hilâl ‘Îd-i destûr-ı felek-rif’ati tebrîke gelip Vech-i ta’zîm ile dâmânına eyler rû-mâl Dâmen-i lafzına rû-mâl ile ya’nî meh-i ‘îd Mihr-i fazlından olur muktebes-i nûr-ı kemâl Âsaf-ı saf-şiken ü safder-i Cem-mertebe kim Böyle tahrîr eder evsâfını Vassâf-ı hayâl Sadr-ı dîn-perver-i hem-nâm-ı Resûlü’s-sakaleyn Râgıb-ı hayr u rızâ-cû-yı Hudâ-yı müte’âl Feyz-yâb-ı eser-i mebde’-i feyyâz-ı hıred Cümle ef’âl-i pesendîde-i ‘akl-ı fa’’âl Dikkat-i re’yi olup sânî-i ‘Akl-ı Evvel Zât-ı vâlâ-güheri cevher-i zâtîye misâl Müncelî âyine-i tab’ına her sûretde Hüsn-i tedbîre muvâfık ne ise sûret-i hâl Pertev-i lutfu ziyâ-bahş-ı meh ü mihr olsa Tâ ebed ola masûn-ı eser-i naks u zevâl Vüzerâdan bu kemâlâta kim olmuş mazhar Ana nisbet ile nâkıs görünür İbn-i Kemâl Şi’r-i hikmet-eseri râz-küşâ-yı i’câz Tavr-ı inşâ-yı füsûn-perveridir sihr-i helâl Fazl u ‘irfânı egerçi mesel-i sâ’irdir Darb-ı şemşîri de ‘âlemde durûb-ı emsâl Lutfı hâsiyyet-i iksîr verir hâke velî Bâd-ı kahrı eder âteş gibi âbı iş’âl Dâverâ dâdgerâ sadr-ı mu’âllâ-kadrâ Fahr eder pâyını takbîl ile ehl-i ikbâl ‘Add olunsaydı ‘ibâd-ı der-i iclâlinden İbn-i ‘Abbâd'a olurdu sebeb-i câh u celâl Kâle-i yek-şebe-i nazmımı çespân diyemem Dûş-ı evsâfına ey âsaf-ı zîbende-hisâl Bârî dâmânını takbîl ü du’â zeylinde Edeyim bir gazel-i pâk ile tezyîl-i makâl Reng-i ruhsârına uymuş ne güzel câme-i al Gonçe-i hüsn idin açmış seni bu gülgülî şâl Gerden-i sîmini seyr etmege pek müştâkız Şâlı nâz ile sarıp boynuna gel alma vebâl Bize bozdurdu ‘akîdeyle siyâmı ol şûh Bûse-i nukl-i lebi bezme edip nakl-i nevâl Micmer-i ‘aşka koyup yakdı dil-i ‘uşşâkı Âteşîn ruhları üstündeki ‘anber gibi hâl Vehbiyâ rûze-i hicrâna tahammül müşkil ‘Âkıbet olmasa ger vâsıta-i ‘îd-i visâl Yüz sürüp pâyına ol âsafın etdin bayram Turmayıp hayr-du’â resmini eyle ikmâl Müjde-i ‘îd ile tâ böyle gelip âfâka Neşr-i envâr-ı meserret ede mâh-ı şevvâl Müteyemmin ede Hak ‘îd-i sa’îdin her dem Rûzu ‘îd ü şebi Kadr ola hezârân meh ü sâl DER-SİTÂYİŞ-İ SADR-I A’ZAM DERVÎŞ MEHMED PAŞA BEVAKT-İ ‘AVDET EZ-SEFÂRET-İ ÎRÂN Bir şâha kim Hudâ vere mülk-i Sikenderi Hızr-ı hidâyetin eder elbette rehberi Mir’ât-ı müncelî gibi keşf-i hakâyıka İlhâm-pezîr-i hikmet olur kalb-i enveri Ya’nî o şâha mülk-i Süleymân revâ kılıp Eylerse mührünün bu cihânı müsahharı Bir Âsaf-ı zamâna muvaffak edip anı Fermânının mutî’i eder cümle kişveri Gör feyz-i Hakkı Şâh-ı Melikşâh-ı çâkere Kıldı Nizâm-ı Mülk'ü anın böyle safderi Hem-nâm-ı Fahr-i ‘Âlem ü pür-lutf u mekrümet Cümle mehâmid-i şiyemin oldu mazharı Sıddîk menkabet ‘Ömerî ma’delet ki var Zâtında nûr-ı hilm ü hayâ cûd-ı Hayderî M.IV/, FB. Sadr-ı cihân iken yine dervîş tavr olup Etmez gedâya lutfu müreccah tüvângerî Kılmış cenâb-ı Hak o hudavend-i ekremi Seyf ü kalemle vâsıta-i dâd-güsteri Şemşîr ile imâte-i a’dâ-yı dîn edip İhyâ eder kalemle niçe bî-nevâları Bî-şübhe dest-res ana hakdır ki tutmuş ol Destinde habl-i şer’-i metîn ü mutahharı Beytü’ş-şerefde tâli’-i ikbâl ü bahtının Sa’dü’s-su’ûd-ı ‘akd-i Süreyyâ'dır ahteri Kâlâ-yı lutfun atlasa tercîh edip felek Nakd-i nücûm ile çıkarır mâhı müşterî Ol mihr-i burc-ı devlete taklîd eder deyü Hurşîde mâh-ı nev nola gösterse hanceri Çarhın tılâ-yı mihri ile nukre-i mehi Olmaz semend-i lutfuna bir raht-ı Hayderî Havfıyla tâ felekde Esed lerzenâk olur Var niçesinde kuvvet ü ferr-i gazanferî ‘Âlemde bîm-i sadme-i şemşîri var iken Baş gösterir mi asl-ı şakâ şimdi serserî Görmüş mü Kahramân ‘acabâ bir anın gibi Yektâ-süvâr-ı sâha-i ceng ü dil-âveri Pür-dil eder ketîbeyi kalb-i esed gibi Heycâda cây edinse ne dem kalb-i ‘askeri Ey dâver-i zamâne vü yâ nûr-ı feyz-i Hak V'ey âsumân-ı ma’deletin mihr-i hâveri Ser-mesned-i sühâda seni görse şerm ile Hâtem ederdi tayy-ı bisât-ı kerem-verî Itfâ-yı nâr-ı cevr ü sitem etdin öyle kim Lutfun derûn-ı âbda saklar semenderi Def’-i gezende sâdır olan emrini görüp Penbe derûn-ı sînede hıfz eyler ahkeri Za’f-ı seferle kalmadı tâb-ı tahammülü Ma’zûr tut bu bâbda Vehbî-i çâkeri Tab’ın mecâli yok reh-i yek-sâleden gelir Pek sürmedim anın içün ol esb-i lâgeri ‘Afva karîn olursa kusûrum bu def’a da Silk-i digerde nazm ederim dürr ü gevheri Sadrında müstedâm edip Allâh seni hemân Hem lutfuna karîn ede bu ‘abd-i ahkarı DER-ZEYL ÎN KASÎDE BERÂY-I TALEB-İ YEKÎ EZMANSIB MUKÂBELE-İ PİYÂDE VE SÜVÂRÎ MA’RÛZ ŞUDE Ey dergeh-i ‘inâyeti kehfü’l-emân olan V'ey bâb-ı lutfu melce’-i bî-çâregân olan Ey nûr-bahş-ı bâsıra-i ehl-i ‘izz ü câh V'ey hâk-i pâyı sürme-i çeşm-i cihân olan M.IV/ Ey himmet-i ‘aliyyesi cünd-i semâ gibi Gayret deminde dâd-res-i bî-kesân olan Ey rûz u şeb du’â-yı bekâsı hulûs ile Evkât-ı hamsede bana vird-i zebân olan Zıll-i zalîl-i re’fetine etdim ilticâ Ey sâyesi bu bendesine sâyebân olan ‘Îd ertesinde rütbeli mansıb ümîd edip Hep üstüne nizâm verir hâcegân olan Esb-i emel süvârı olup koşmasın mı yâ Vehbî gibi piyâde kalıp nâ-tüvân olan KASÎDE BE-DÂRENDELİ MEHMED PAŞA ŞİKÂYET BERÂY-I TEVCÎH-İ MANSIBEŞ MEVKÛFÂT-RÂ BE-KİRPÂSÎ NÂDÂN Eyâ sadr-ı güzîn-i hâtem-ârâ-yı Süleymânî Cihânda ‘adl ü insâf ile sensin Âsaf-ı sânî Gülistân-ı cihân ser-sebz ü şâd-âb oldu lutfunla Zülâl-i şefkatindir âb-ı rûy-ı mülk-i ‘Osmânî Felek işrâk-ı subh-ı sâdıkın pinhân eder nâ-geh Fürûg-efşân olunca re’yinin hurşîd-i rahşânı ‘İnâyetdir keremdir muktezâ-yı cevher-i zâtın Efendim gibi ‘âlemde bulunmaz merhamet kânı M.IV/ Kasîde sûretinde cür’et etdim bast u takdîme Bu gûne ‘arz-ı hâl-i nâbe-sâmân u perîşânı Hilâl oldum sipihrin gerdiş-i cevr-âzmâsından Meger tekmîl ede hurşîd-i ihsânın bu noksânı Dirîgâ tıfl-ı ebced-hâna döndüm mekteb-i gamda Tarîk-i hâcegânın olalı bend-i debistânı Niyâbetle kitâbetle edip sedd-i ramak peydâ Halâs eyler idim dest-i zarûretden girîbânı Alırdım kısmetin kâdî iken evvel tahakkümle Olup hüccetle emvâl-i ‘ibâda vâris-i sânî Eger hâhî selâmet mâcerâsından olup gâfil Kazâ-râ çâr-mevc-i ye’se bogdum sakk-i ‘irfânı Misâl-i mürg-i dâm üftâde başım ugradı derde Kafes oldu ser-i âzâdeme bâr-ı Horâsânî Ümîdim şimdi hatm-i hâcegâna oldu vâbeste Budur çün Nakş-bendân-ı gamın âyîn ü erkânı Gürûh-ı ehl-i dîvâna bakıp dîvâne-veş ben de Tedârük eyledim erkân u üst-i raht-ı dîvânı Libâs-ı müste’âr-âsâ yine tüccâra redd etdim Zamân-ı naks-ı kıymetle çekip envâ’-ı hüsrânı Hukûk ashâbı ‘akd-i ülfet etdirdi keş-â-keşle Gider çâk-i girîbânım bulur her lahza dâmânı Ne çâre böyle oldu hükm ü imzâ-yı kazâ derdim Eger ednâ ma’îşetle rızânın olsa imkânı Bakıp kurs-ı meh ü hurşîde rûz u şeb tehassürle Temâşâ eylerim bâm-ı felekde sûret-i nânı Zarûret ol kadardır kim kazâya râzıyım şimdi Getirmem ‘akl u fikre gayret-i emsâl ü akrânı Beni dil-rîş eden dervîşdir devletlü sultânım Çıkardı üstüne halkın bir iki tâze oglanı Kabâ-yı câhımı hem-dûş-ı kirbâsîye giydirdi Hemân fark etmeyip kirbâs ile kâlâ-yı ‘irfânı Horâsânî belâsıyla gidip mülk-i Horâsân'a Seyâhat eylemişken hıtta-i Îrân u Tûrân'ı Mürüvvet mi efendim mansıbımla kâm-yâb etmek Ma’ârif kadrini fehm etmeyip bir öyle nâdânı Ma’ârifden murâd inşâ ise kâgıd kalem hâzır Eger şi’r ise işte resm ü âyîn-i sühan-dânî Eger ‘ilm ise maksad her fünûna intisâbım var Belâgat ise ebkem eylerim nutkumla Sehbân'ı Bu da’vâ-yı mücerreddir denirse imtihânîler Olur her müdde’ânın müncelî isbât u burhânı ‘İnâyet-perverâ sadrâ keremkârâ felek-kadrâ Egerçi eyledin bu bendeye lutf-ı firâvânı Verilse şıkk-ı evvel ihtiyârın şıkkı yok aslâ Mutayyib eylemek kâbil mi şıkk-ı sâlis ü sânî Vezâret rütbesi ihsân olunsa istemem hâşâ Efendim nerde kaldı ihtiyâr-ı mîr-i mîrânî Tarîkim terk edince nâdim oldum denmesin ancak Çi-râ kârî koned ‘âkil ki bâz âred peşîmânî Helâl olsun sefâretde kalemde çekdigim zahmet Yine eski tarîkimdir bana ikrâm u şâdânî Hudâ sadrında dâ’im eylesin ikbâl ü devletle Kazâya ugradıp dilşâd kıl Vehbî-i nâlânı ÎN NÎZ BE-VEZÎR-İ MÜŞÂRUN İLEYH BER-BÂLÂ-YI ‘ARZ-I HÂL-İ İSTİD’Â-YI TEBDÎL-İ TARÎK NÜVİŞTE BUD Süleymân-ı zamân mazhar olup feyz-i Hudâ-dâde Muvaffak oldu bir Âsaf gibi pür-şefkat ü dâda Şeh-i ‘âlem Sikender'dir refîki Hızr olup gûyâ Delâlet eyledi âb-ı hayât-ı ‘adli irşâda Ne âsafdır ki rûşen eyledi ‘adl ile âfâkı Nümâyândır fürûg-ı mihr-i lutfu zîr ü bâlâda ‘İbâdu’llâha zâtı mâye-i emn ü emân oldu Kemâl-i re’y ü tedbîri müreccah İbn-i ‘Abbâd'a Semiyy-i mefhar-i ‘âlem vezîr-i a’zam u efham Nazîrin dîde-i âdem ‘aceb görmüş mü dünyâda ‘Adâletle edip dîn-i Muhammed gayretin der-pîş Nümâyân gösterir te’sîr-i esmâyı müsemmâda Göreydi cûşiş-i enhâr-ı ‘adlin bâg-ı ‘âlemde Hemân cisr-i hacâletden geçerdi Köprülü-zâde M.IV/, FB. Kemâl-i ‘ilm ü fazl-ı zühd ü ‘iffet cümle cem’ olmuş Te’âla’llâh o zât-ı bî-’adîl ü ‘âlem-ârâda Hudâvendâ kemâlin kadr-dân-ı fazl u dânişdir Niyâz etmem zamânında sipihr-i kîne-mu’tâda Ma’ârif kânıyım ben de bilinsin kıymetim şimdi Revâ mı gevherim kalmak derûn-ı seng-i hârâda Efendim devlet ü iclâlini efzûn ede Mevlâ Nazar kıl ‘arz-ı hâl-i Vehbî-i mahzûn u nâ-şâda DER-RESÎDEN-İ EL-HÂC YİGEN MEHMED PAŞA BE-SADÂRETİ ‘UZMÂ DER-ESNÂ-YI TARÎK-İ KEBÎR Felek bir hüsn-i sûretle ziyâ-bahş oldu dünyâya Ki ‘aks etdi zemînin incilâsı çarh-ı mînâya Küdûretden eser yok rû-nümâdır şâhid-i maksûd Safâlarla dönüp her sîne mir’ât-ı musaffâya Husûsâ tab’-ı erbâb-ı sühan âyîneden rûşen Şeker-rîz-i mezâk-ı şevk olur tûtî-i gûyâya Humâr-âlûd-ı kân-ı gam bu demde mest ü şâdîdir Ne hâcet sâkî-i hâtır-küşâya nûş-ı sahbâya Ser-i mû kalmadı dillerde âsâr-ı perîşânî Meger kim ugraya bâd-ı sabâ zülf-i semen-sâya M.IV/, FB. Mükâfât etdi devrân rûzedârân-ı gam-ı dehre Zamâne döndü rûz-ı hürrem-i ‘îd-i dü-bâlâya Tarâvet bulmasın mı tab’-ı ‘âlem gül gibi şimdi Ki revnak verdi bârân-ı kerem bâg-ı temennâya Niçe bî-vâyeler oldu sezâ-yı ni’met-i ihsân Cihân şükr etmesin mi bu kadar yagmâ-yı na’mâya Bi-hamdi’llâh getirdi bir vezîr-i merhametkârı Terahhum eyleyip şâh-ı cihân hâl-i berâyâya Kudûm-ı mes’adet-melzûmu oldu mâye-i râhat Belî muhtâc idi dünyâ bir öyle kâr-fermâya O hâkân-ı kerâmet-pîşe mülhimdir umûrunda Muvaffak oldugu bî-şübhedir te’yîd-i Mevlâ'ya Süleymân-ı zamândır kim bulup bir âsaf-ı munsıf Anı mührüyle lâyık gördü bu sadr-ı mu’allâya Edip teslîm-i hâtem rûzgârı eyledi mahkûm O destûr-ı ‘adâlet hükm-i sadr-ı ‘âlem-ârâya Ne sadr-ı ma’deletkâr u müşîr-i şîr-savlet kim ‘Alî Şîr-i Nevâyî gelse olmaz ana hem-pâye Semiyy-i Fahr-i ‘Âlem sadr-ı a’zam neyyir-i efham Vekîl-i zıll-i Rabbânî hudâvend-i Hümâ-sâye ‘İmâd-ı dîn ü devlet i’timâd-ı mülk ü milletdir Mu’âdil mi olur İbnü’l-’amîd ol sadr-ı vâlâya O bir nûr-ı mücessem âfitâb-ı çarh-ı a’zamdır Ki tâ evc-i felekden mâh açar ihsânına aya Kemâl-i lutfu eyler lafz-ı cûd-ı Ma’n'ı bî-ma’nî Sehâda tab’ı gâlibdir ‘atâ-yı Hâtem-i Tây'a Gubâr-ı âsitânı mâye-i kibrît-i ahmerdir Kef-i erbâb-ı kâffa girse kâfîdir o sermâye Ederler sâyesinde mâlik-i iksîre istignâ Olanlar cebhe-sâ ol hâk-i pây-ı kîmiyâ-sâye O ‘âlî-kevkebe nâzır ne necm-i pür-şerefdir kim Fürug-ı tâli’i pertev verir çeşm-i Süreyyâ'ya Aristo'ya eder ta’lîm-i fenn-i hikmet-ârâyı Şifâ-yı sînedir Kânûn-ı re’yi İbn-i Sînâ'ya Umûr-ı dîn-i devletde isâbet üzredir dâ’im Hıred meftûn u hayrândır o re’y-i ‘âlem-ârâya Eder seyf ü kalem ahkâmın icrâ eyleyip tahsîs Birin tedmîr-i a’daya birin ahbâbı ihyâya Siyâset bâgına cûy-ı revândır âb-ı şemşîri Kalem gülzâr-ı ihsânında benzer serv-i ra’nâya Ser-âgâz eyledikçe kilki nesre seyr edip Nesre Semâdan reşk eder ol gevher-i menşûr-ı inşâya Görünce hüsn-i hattın kâtib-i Bircîs olup hayrân Anı tahsîn ile ta’lik eder bâzû-yı Cevzâ'ya Dil-i a’dâ olur sad-pâre fikr etdikçe şemşîrin Eger sahtîde yek-laht olsa farzâ seng-i hârâya Degildir kehkeşân çarh üzre kalmış sâyesi böyle Gazâda tîgini asdıkda tâk-ı ‘arş-ı a’laya Tayanmaz Kahramân olsa cüyûş-ı düşmen-i makhûr Hücûm etdikçe Rüstemler gibi meydân-ı heycâya Gazanferler olurlar zinde cümle bîşezârında Verince hamle-i şîrânesi teb-lerze a’dâya Eger tebdîl-i mâhiyyet murâd etse kılar pertâb Derûn-ı şu’leye mâhî semender ka’r-ı deryâya Derûn-ı penbede yâkût-veş mahfûz olur ahker Te’alluk etse hükmü ülfet-i azdâd-ı eşyâya Hıdîvâ dâverâ sadrâ hudâvendâ felek-kadrâ Eyâ mesned-tırâz-ı Âsafî-destûr-ı Cem-pâye Cihân memnûn-ı ihsânın kazâ mahkûm-ı fermânın ‘Ulüvv-i rütbe vü şânın bu sadra verdi pîrâye Zamânında zemîn ferhunde çeşm-i âsumân rûşen Resîde feyz-i mihr-i ‘adl ü dâdın zîr ü bâlâya Ederdi zulmeti tâbende mâlik olsa İskender Dil-i rûşen-nihâdın gibi mir’ât-ı mücellâya Yetişdin Hızr-veş ehl-i Sitanbul el-’ataş derken Nisâr-ı âb-ı ihsânınla tâb-ı dehri itfâya Zülâl-i lutfun itfâ etdi ammâ sûziş-i dehri Şerer-pâş oldu nâr-ı kahrın eşrâr-ı eşirrâya Nigehbân-ı cihânsın sâye-i ‘adlinde bî-pervâ Olur âhû-yı vahşî şîr ile bir yerde hem-sâye Bu demde gürg-i hûnî oldu râ’î gûsfendâna Te’addî eylemek kâbil midir kimse re’âyâya Konarsa kûhsâr-ı himmetin dâmânına bir dem Piristû-beççe isti’lâ eder Kâf üzre ‘Ankâ'ya Zamân-ı devletinde çarha istignâ edip ben de Tenezzül eylemem cevr-i felekde bast-ı şekvâya Belî pâ-mâl-ı gam etdi kazâ cevr ü tahakkümle Tarîk-i hâcegîde kat’ ederken rütbe vü pâye Horâsânî cihânı başıma teng eyleyip ya’nî Horâsân u ‘Irâk u Çîn'e dek gitdim temâşâya Anın rîş-i dil-i gam-hordesi mestûrdur bârî Kıyâs olmaz benim zahm-ı derûnum çâk-i hurmâya Bi-hamdi’llâh der-i ikbâl ile kesb-i te’allukdur Sipihr-i dûna aslâ irtikâb etmem müdârâya Bana ehl-i sühan reşk eylesin şimden geri zîrâ Muvaffak oldum evsâfın bu gûne nazm u imlâya Bilip rüchânını eslâfa ‘âlem feyz-i medhinle Beni tercîh eder evvel geçen Vehbî-i dânâya Güher kânı benim çokdan tutardım sînede meknûz Nisâr-ı hâk-i pâyınçün niçe dürr-i girân-mâye Benim ebkâr-ı mazmûn-ı dil-âvîzim ebu’l-’azrâ Göreydi nazmımı bakmazdı Vâmık rûy-ı ‘Azrâ'ya Tahaddî rütbesinde lehce-i Tâzî'de eş’ârım Olur i’câz ile hayret-fezâ i’râb-ı ‘arbâya Kalır Sehbân-ı Vâ’il şerm ile a’yâ mine'l-Bâkıl Belâgatle ser-âgâz eylesem ta’bîr-i ma’nâya Beyânım sihr-ender-sihr ü şi’rim ‘ayn-ı hikmetdir Bu rütbe intisâbım var fünûn-ı şi’r ü inşâya Bahâ olmazdı mâl-i Hind ü Sind'e tuhfe-i Îrân Dizilse dürr-i nazmım tâc-ı Keykâvûs u Dârâ'ya İşitmiş cânib-i Şîrâz'a ‘azmim şerm edip ‘Örfî Hemân Sa’dî vü Hâfız ile girmiş zîr-i gabrâya Görünce kuvvet-i tab’ım ‘Acem şîr-i ücem sandı Bu savletle ‘Alî Şîr'i kaçırdım başka sahrâya Eder sihr-âferînân-ı zamânın sînesin sad-çâk Elimde hâme benzer ejder-i çâlâk-i Mûsâ'ya / mû-sâya Hudâvendâ bilirsin ma’rifet kadrin huzûrunda Ne hâcet hod-fürûşâne edâya ‘arz-ı kâlâya Temeddüh etse de şâ’ir yine memdûha râci’dir Ümîd-i ‘afv ile etdim cesâret böyle ıtrâya Murâdım zerre-i nâçîz-veş kesb-i te’allukdur Fürûg-ı lutfuna ey âfitâb-ı merhamet-sâye Be-hakk-ı ism-i a’zam eyledim da’vâtını munzam Müdâvim oldugum ezkârdan esmâ’-i hüsnâya Cihânı rûz u şeb tâ eyleye envâr ile memlû Felek hurşîd ü mâhın zeyn edip bu tâk-ı mînâya Sadâret mesnedinde dâ’im olsun zât-ı mes’ûdun Fürûg-ı ‘adl ü ihsânın ziyâ-bahş ola dünyâya BAHÂRİYYE DER-SİTÂYİŞ-İ SADR-I MERHÛM HALÎL PAŞA Dem-i ‘Îsâ mıdır bâd-ı bahârın feyz-âsârı Ki bâdî oldu ihyâ etmege bir demde ezhârı Dem-â-dem müşg-bûy olmakda çîn-i turre-i sünbül Sabâ geşt eyleyip gelmiş meger kim Çîn ü Ferhâr'ı Yine ürd-i behişt erdi gelip seyr eylese Rıdvân Behişt-ender-behişt olmuş sanar sahn-ı çemenzârı Meger âzîn-i şehr-âyîni vardır şâh-ı nevrûzun Tonatmış kâle-i sebz ile böyle deşt ü kühsârı Hezârın her seher renc-i humârın def’ içün böyle Tutar destinde şâh-ı gül hezârân câm-ı ser-şârı Figânı ‘andelîbin girye-i şâdî imiş zîrâ Dehân-ı gonçeden almış peyâm-ı ‘arz-ı dîdârı Ter ü tâze hat-ı nev-hîz dilber gibi ‘anber-bû Bu revnakla benefşe oldu reşk-i müşg-i Tâtârî Nola mürg-i dil-i ‘uşşâk uçarsa bülbülân-âsâ Temâşâ etmege her gûşede bir verd-i bî-hârı Giderdi bîd-i mecnûn belki sûy-ı kûh u hâmûna Çemen bend etmeseydi pâyına zencîr-i enhârı Küşâde oldu bu tâze gazel gül gibi tab’ımdan Okurken pey-rev-i bülbül olup gülşende eş’ârı M.IV/, FB. Perîşân eyleme her halkasında bin giriftârı Tagıtma ey sabâ ol turra-i müşgîn-i tarrârı Degildir jâle berg-i gülde ol şûh-ı gül-endâmın ‘Arak-rîz-i hacâlet kıldı âb u reng-i ruhsârı Çemende halka-i nazzâre bir serv-i ser-efrâzın Misâl-i tavk-ı kumrî oldu bend-i nâz u reftârı Nişân-ı bûse gördüm gerdeninde rûy-ı alinde ‘Aceb mi lâle-veş pür-dâg edersem sîne-i zârı Niçe çâk-i girîbân etmeyem gördükçe hâr-âsâ O şûh-ı gül-’izârın dâmeninde dest-i agyârı Sabâ olmaz idi âh ‘âşık-âsâ böyle bî-ârâm Eger kim olmasa bir sünbül-i zülfün hevâdârı Hased ol rinde kim bir bâga tenhâca ayak çekmiş Tutar bir elde câm-ı mül bir elde dest-i dildârı Me’âl-i nagme-i mürg-i bahâra eyledim dikkat Gülistânda okur evsâf-ı destûr-ı keremkârı Ne destûr-ı Hümâ-himmet ne sadr-ı âsumân-rif’at Ne mihr-i Müşterî-tal’at ne feyz-i rahmet-i Bârî ‘Aceb Sıddîk-sîret dâver-i Fârûk-hasletdir Ki oldur mazhar-ı Nûreyn-i ‘ilm ü cûd-ı Kerrârî Halîl Paşa-yı efham sadr-ı a’zam âsaf-ı ekrem Vekîl-i mutlak-ı evreng-pîrâ-yı cihân-dârî Hıdîv-i ma’delet-güster hudâvend-i himem-perver Nizâm-ârâ-yı kişver devlet ü dînin nigeh-dârı Aristo-yı hikem-senc-i hıred tedbîrine hayrân Olurdu İbn-i Sînâ görse ger meftûn-ı etvârı İsâbet tâbi’-i re’y-i cihân-ârâsıdır her dem Sühûlet-yâb eder bir lahzada bin kâr-ı düşvârı Girân-cândır sabâ nisbetle ol tab’-ı sebük-rûha Sebük-ser anladım meydân-ı temkîninde kühsârı Eger hulk-ı hamîdi terbiyet-bahşâ-yı lutf olsa Eder âb-ı hayât-ı rûh-perver ‘unsur-ı nârı Nemâ-yı himmeti nisyân-nümâ-yı ebr-i nîsândır Sehâb-ı feyz-i Hak'dır ‘âleme dest-i güher-bârı Degildir âb-yârî-i kef-i ihsânına müşkil Mübeddel eylemek yâkût-ı rummânîye gül-nârı ‘Atâsı safha-i ‘âlemde def’-i ihtiyâc etdi Bu demde kimse görmez hark-ı cerden gayrı cerrârı Eder hubb-i zeheble zerd-rûyân-ı gama tedbîr ‘Aceb nabz-âşinâdır dest-i cûd-ı hikmet-âsârı Gül-i nahl-i siriştinden olursa mâye-i şehdi Ola nahlin lü’âb-ı nûş-perver nîş-i âzârı Zemîn-i telh-şûre ney-şeker nahliyle mâl-â-mâl Olaldan cûy-ı şîrîn-i ‘atâsı ‘âleme cârî Eger telh olmasa sâf olsa tûfân etmese gâhî Dil-i pür-feyzine teşbîh ederdim bahr-ı zehhârı Felek-câhâ himemkârâ Müşterî-kadrâ Eyâ bâlâ-nişîn-i dest-i destûrî vü dâdârî Meger hâsiyyet-i ism-i Celîl-i bî-’adîlindir Cihân pür-sûz iken bulmak bu gûne reng-i gülzârı Hezâran hâtırı vîrânı âbâd eyledi lutfun Misâl-i nâmdaşın himmetindir Ka’be mi’mârı Sarây-ı kadrine her şeb sezâdır pâsbân olsa Ser-â-pâ cümle encümle sipihrin çeşm-i bîdârı Sabâ gerd-i reh-i ihsânını neşr etse gülzâra Olurdu ‘ayn-ı sıhhat dîde-i nergisde bîmârî Gülistân-ı cihânı öyle sîr-âb etdi lutfun kim O denli feyz-bahş olmaz nemâ-yı ebr-i âzârî ‘Ayândır rütbe-i rüchân-ı kadrin İbn-i ‘Abbâd'a ‘İbâd-ı dergeh-i ihsânın etdin cümle ahrârı Derûn-ı seng ü âhende nihândır var ise şimdi Cihânda eyledin itfâ şirâr-ı nâr-ı eşrârı Ser-i mû yokdur âsâr-ı perîşânî zâmânında Sabâ ancak tagıtmışdır işitdim kâkül-i yârı İhâta eylemek mümkin degil evsâfını hâşâ Hezârân sâl eger devr eylese endîşe pergârı Güher kadrin bilir kân-ı hünersin nükte-perversin Ki nazmım devletinde buldu kadr-i dürr-i şehvârı Dükân-ı sînede gerd-i kesâd-âlûde kalmışdı Bulunmazdı kumâş-ı şi’r ü inşânın harîdârı Bi-hamdi’llâh girân-kadr oldu meyl ü i’tibârınla Zamân-ı devletindir ol metâ’ın rûz-ı bâzârı Efendim ba’d-ez-în evsâf-ı gayra sarf-ı zihn etmem Mukaddem gerçi itlâf eyledim çok nakd-i efkârı Mü’esses olduguyçün nazmımın her beyt-i ma’mûru Felekden behrem olmuşdu mecâzât-ı Sinimmârî Belî mûy-ı miyân-ı yârdan dikkatlidir fikrim Ki cây-ı pîç ü tâb-ı mû-şikâfân oldu her târı Çep-endâzî-i zengî-tînetân-ı ma’rifet-düşmen Şikest etmiş idi âyîne-i tab’-ı cilâ-dârı Serim olmuşdu çokdan perde-i ye’se fürû-bürde Çekilmiş idi zîr-i dâmene pây-ı talebkârî Reh-i gamda hemân feryâd-res şevkiyle bîhûde Derâ-yı kârvân-âsâ ederdim nâle vü zârî Sen ey mihr-i sipihr-i kâmrânî eyledin hem-ser Ser-i hurşîd ile bu zerre-i nâçîz ü nâçârı Hücûm-ı gam telef eylerdi bu nevmîd-i nâ-kâmı Telâkî etmese lutfun cefâ-yı çarh-ı gaddârı Degildim hâre-veş şâyeste-i hüsn-i nazar ammâ Nigâh-ı şefkatin hem-kadr-i gevher eyler ahcârı Şikâyet eylemem şimden geri baht-ı zebûnumdan Getirmem hâtıra cevr-i sipihr-i nâbe-hencârı Misâl-i sebze-i bîgâne pâ-mâl-i gam olmuşken Nemâ-yâb eyledin bu sünbül-i pejmürde-tûmârı Hezâr-ı hoş-nevâ-yı gülşen-âsâ Vehbî-i zârın Du’â-yı devletindir subh u şâm evrâd u ezkârı NAZÎRE BE-NEF’Î DER-SİTÂYİŞ-İ MERHÛM MÜŞÂRUN İLEYH Bu neşâtın bilmem ey dil neş’e-i sahbâ mıdır Yohsa cûş-â-cûş-ı keyf-i nazm-ı şevk-efzâ mıdır Bir safa var sende âyâ hâtırın âyîne-veş Cilvegâh-ı sûret-i zîbende-i ma’nâ mıdır Mutrib-i fikrin elinde def midir hurşîd ü mâh Çengî-i bezm-i hayâlin Zühre-i zehrâ mıdır Nazm-ı gevher-zîverin ‘akd-i Süreyyâ mı ‘aceb Dür gibi mengûş-ı gûş-ı duhter-i Cevzâ mıdır Nesre nesr-i dür-nisârından eder kesb-i ziya Pertev-i şi’rin felekde kevkeb-i Şi’râ mıdır Bikr-i mazmûn dâmenin tutmuş Zelîhâlar gibi Tâze fikr-i dil-pesendin Yûsuf-ı ra’nâ mıdır Tâzelenmiş şevk ile tab’-ı kühen-sâlin yine Başka ‘âlemdir cihân bilmem yeni dünyâ mıdır Eyleyen bu demde nây-ı hâmeni âteş-nevâ Sûziş-i enfâs-ı seyr-âheng-i Mevlânâ mıdır Ser-fürû etmiş sana nev-bâve-i mazmûn verir Dest-i Firdevsî-i tab’ında kalem Tûbâ mıdır Baglayan sihr-âferînânın zebânın âferîn Kilk-i efsûn-perverin mi ejder-i Mûsâ mıdır M.IV/, FB., K. Kâlıb-ı elfâza nefh-i rûh-ı ma’nâ eyleyen Nutk-ı cân-bahşın mıdır feyz-i dem-i ‘Îsâ mıdır Pertev-endâz-ı tecellîgâh-ı nazm-ı tâbdâr Enverî-i dest-i fikrin mi yed-i beyzâ mıdır Gül gibi etmiş küşâde hâtır-ı dem-besteni Feyz-i enfâsın nesîm-i gülsitân-pîrâ mıdır ‘Andelîb-âsâ hamûş etmişken ahzân-ı hazân Söyleden şimdi seni bir gonçe-i zîbâ mıdır Bûseler va’d eyleyüp yârin şeker mi çeynedi Bu halâvetle dehânın tûtî-i gûyâ mıdır Vâdî-i nâ-reftede böyle tekâpûlar nedir Esb-i tab’ın pey-rev-i Nef’î-i bî-pervâ mıdır Yohsa maksûdun dehen-şûy-ı gül-âb-ı nazm olup Ter-zebânî-i medîh-i sadr-ı bî-hemtâ mıdır Hem-dem-i şâh-ı Süleymân-câh-ı İskender-sipâh Âsaf-ı devrân mıdır Hızr-ı himem-peymâ mıdır Sadr-ı a’zam dâver-i efham vezîr-i muhterem İ’timâdü’d-devle-i hâkân-ı mülk-ârâ mıdır Kıble-i hâcet Halîl Paşa-yı ‘âlî-câh kim Dergehi ehl-i münâya Ka’be-i ‘ulyâ mıdır Kadrini ‘arş-ı mu’allâ gibi Hakk etmiş bülend Rütbe-i gerdûn-ı dûn ol mertebe a’lâ mıdır Görmedik gerçi Melikşâh'ın Nizâmü’lmülk'ünü Böyle âyâ kim anın da tavrı müstesnâ mıdır Gördük ammâ sûret-i kârın niçe târîhde Hâşe li’llâh bu kadar kâr-âzmâ dânâ mıdır ‘Akl-ı Eflâtûn dahi hayrân-ı fehm ü dânişi İbn-i Sînâ mı Aristō-yı hikem-fermâ mıdır Haddi yok pâyânı yok hüsn-i hisâl-i zâtının Midhat-i hulk-ı hamîdinde sözüm ıtrâ mıdır Gayreti sâbit-kademdir va’dini incâzda Çarh-ı gerdân himmetinde öyle pâ-ber-câ mıdır Bezl-i cûdun anlasa şerm eyler ebr-i dür-nisâr Dest-i gevher-pâşı ya’nî ma’nî-i pâşâ mıdır Ebre teşbîh eylemem cûş-ı ‘atâda destini Cûdu ol deryâ-kefin bir iki katre mâ mıdır Nâbe-câdır zâtına ta’bîr-i deryâ-kef dahi Tab’ı pür-şûriş midir safvetde bahr-âsâ mıdır Âb-ı tîgin hânumân-ı düşmene seylâb eder Kasdı hükmün Mâverâ’ü’nnehr'e dek icrâ mıdır Kahramânlar bîm-i kahrından eder terk-i diyâr Rüstem ü İsfendiyâr-ı ‘arsa-i heycâ mıdır Lutfu ref’ etmiş gezend-âsârını azdâddan Der tenûr içinde mâhî meskenim deryâ mıdır Evc-i ‘adlinde berâber per açıp pervâz eder Birbirinden farkı yok şâhin midir verkâ mıdır Zâhid-i hüşk ile hem-meşreb dil-i pür-cûş-ı rind Bir yere gelse bilinmez seng mi mînâ mıdır Dâverâ dâd-âverâ sadr-ı mekârim-perverâ Ni’met-i bî-imtinânın kâbil-i ahsâ mıdır Hân-ı ihsân-ı Halîlu’llâh'ı tezkîr etdiren Sofra-i cûdunda yagmâ olunan na’mâ mıdır Böyle pervâz-ı bülend eyler Hümâ-yı himmetin Sâye-i şehbâl-i lutfun melce’-i ‘Ankâ mıdır Bûy-ı hulkun eyledi halkın mutayyeb hâtırın Nâfe-i müşg-i Hoten mi ‘anber-i sârâ mıdır Bîm-i şemşîrin emânın kesdi yek-ser düşmenin Hancer-i Behrâm'ı bilmem böyle hûn-pâlâ mıdır Çarhda kavs-i kuzah mıdır kemânın ‘aksi mi Tîr-i dil-dûzun nişânı sîne-i a’dâ mıdır Gıbta-fermâ-yı Ferîdûn'dur bu ferr ü haşmetin Yalınız reşk eyleyen dârâtına Dârâ mıdır Nutk-ı rûh-efzâ-yı lutfun bendeni yâd eylemiş Niyyetin bu nîm-cân-ı mihneti ihyâ mıdır Yohsa kasd-ı devletin hüsn-i nazar melhûzunu Gûşe-i ebrû-yı istifsâr ile îmâ mıdır Âh efendim derdimi söyletme etsem ‘arz-ı hâl Korkarım hışm ile dersin maksadın şekvâ mıdır Başıma teng eylemişdi ‘âlemi cevr-i felek Bende destârım zemîne vurdugum bî-câ mıdır Yol bulunmazdı müzâhimden bir ednâ mansıba Ya’nî tebdîl-i tarîk etdimse bî-ma’nâ mıdır Kimse temyîz eylemezdi ‘arz-ı kâlâ eylesem Kutnî-i bed-reng-i kirpâsî midir dîbâ mıdır Cânımı bir nâr-ı hilkat ol kadar yakmışdı kim Meş’al-i Keyvân-ı menhûs öyle âteş-zâ mıdır Bulmadım zâtın gibi ol demde bir ‘âlî-himem Etdigim güstâhlık mı çarha istignâ mıdır Vâsıl-ı ser-menzil-i kâm etmek istersen beni Bu tarîkimde ‘inâyet emr-i nâ-ber-câ mıdır Vâkıf-ı râz-ı niyâzımdır zamîr-i mülhemin Himmet-i bî-minnetin mevkûf-ı istid’â mıdır Âsumânî vü ‘abâ’î ‘aybımı setr eylesin Bilmesinler bendeni kâdî midir monlâ mıdır Levh-i sînem tahta-i meşk-i hünerdir fi’l-mesel Def’aten ser-levha olsam rütbe-i vâlâ mıdır Var ise farzâ benim de iştihârım cehl ile Sitte ihrâz eyleyenler fâzıl u dânâ mıdır Tafralansın kalmasın dûn-rütbede bu çâkerin Cümleden a’lâ degilse cümleden ednâ mıdır Gerçi ‘aybımdır hüner noksânım olmuşdur kemâl Töhmet ü cürmüm de bilmem şi’r ile inşâ mıdır Mâhasal rüchânım isbât eylerim akrânıma Bahr-ı ‘irfânem diye lâfım kuru da’vâ mıdır Bir gazel söyle güzel vasfında besdir güft-gû Ey dil-i bî-çâre kasdın çarh ile gavgâ mıdır Kaşların menşûr-ı hüsnünde celî tugrâ mıdır Cebhe-i mihr üzre ‘aks-i gurre-i garrâ mıdır Ben de bilmem dâne-i fülfül müdür kâfûrda Gerden-i sâfında yâ hod hâl-i ‘anbersâ mıdır Rengi bir vech ile rûy-ı aline benzerse de Gül bu gûne ‘ıtr-ı şâhîler gibi bûyâ mıdır Nev-hırâmım bâga gel karşında boy göstermesin Serv-i ra’nâ kadd-i dil-cûyun kadar bâlâ mıdır Tıfl-ı nâzım zîver-i mehd-i feleksin rûz u şeb Mihr ü meh gird-i serinde dâye vü lala mıdır Birgün insâf eyleyip incâza meyl etmez misin Hep mevâ’îd-i visâlin va’de-i ferdâ mıdır Geldin âgûş-ı hayâle câme-hâbımda bu şeb Bilmem ey meh-rû ‘aceb rü’yâ mıdır hulyâ mıdır Mihr-i ruhsârın görünce gayrıya etmez nigâh ‘Âşık-ı rûşen-nazar hem-dîde-i harbâ mıdır Hod-fürûş olma huzûr-ı âsafîde Vehbiyâ Sadr-ı devlet cây-ı ‘arz-ı tuhfe-i kâlâ mıdır Söz tamâm oldu dehân-ı lâfa vur mühr-i sükût Kâle-i bî-i’tibârın kâbil-i tamgâ mıdır Keştî-i ikbâline bâd-ı du’âyı kıl vezân Şimdi bahr-ı feyz-i Bârî'de kabûl eyyâmıdır Çün ‘inâyetle seni mahsûd-ı akrân eyledi Şükr-i ni’metle edâ-yı mahmidet hengâmıdır Sâbit olsun kevkeb-i câhı melekler seyr edip Birbirine söylesin kutb-ı felek-pîrâ mıdır Tâ ebed fark etmesinler zîb-i fark-ı Ferkadân Tâli’-i mes’ûdumu mihr-i ziyâ-bahşâ mıdır TAHMÎS-İ KASÎDE-İ MÜNÎF DER-ZIMN-I SİTÂYİŞKÂRÎ MÜŞÂRUN İLEYH I Hak bu kim sensin o mümtâz-ı enâm-ı devlet Ki nigîninle şeref bulmada nâm-ı devlet Zât-ı vâlâ-güherin fahr-i kirâm-ı devlet "Ey nigehbân-ı makâlîd-i nizâm-ı devlet V'ey nesak-sâz-ı e’âzîm-i mehâm-ı devlet" II Re’y-i hikmet-eserin reşk-i Felâtûn-ı hikem Rif’atin kevkebe-âmûz-ı sipihr-i a’zam Sâbitât-ı feleke kevkeb-i bahtın tev’em "Sadr-ı Pervîn-’alem ü safder-i seyyâre-haşem Dâver-i ‘âlem Aristō-yı be-nâm-ı devlet" III Tâli’in necm-i Süreyyâ-yı sa’âdet-manzar Ferkadân pertev-i kadrinle bulur zînet ü fer Sensin ol matla’-ı fahr-i kerem ey nûr-ı seher "Neyyir-i subh-ı zafer gurre-i sa’d-ı ekber Mâh mihr ahter ü hurşîd gulâm-ı devlet" IV Hüsn-i tedbîrin olup dârû-yı def’-i şer ü şûr Verdi ma’cûn-ı cevâhir gibi her kalbe sürûr Sadrı teşrîfini Hakk kıldı şifâ-bahş-ı sudûr "Sensin ol nabz-şinâs-ı ‘ilel-i tab’-ı umûr Dürc-i re’yindedir eczâ-yı kıvâm-ı devlet" M.IV/, FB. V Olalı şâh-ı cihânbâna vekîl-i mutlak Şâhid-i saltanatın rûyuna geldi revnak Da’vî-i şâhsüvârî-i himem sana ehak "Seni şâyeste görüp eyledi te’yîd ile Hak Yed-i ikbâline teslîm zimâm-ı devlet" VI Niçe şehnâme vü târîh-i dil-ârâ gördük Niçe Vassâf gibi mu’teber-inşâ gördük Senin evsâfını eslâfdan a’lâ gördük "Görmedik hak bu ki akrânını ammâ gördük Niçe Dârâ-yı zamân u niçe Sâm-ı devlet" VII Reg-i düşmen kesilip sadme-i şemşîrin ile Hûn-çekândır eser-i neşter-i tedmîrin ile Bu hakîmâne mürâ’ât-ı mekâdîrin ile "Nûş-dârû-yı şifâhane-i tedbîrin ile Bertaraf olmada eskâm-ı mesâm-ı devlet" VIII Kadrini öyle refî’ etdi cenâb-ı Mevlâ Ki sarây-ı himemin kasr-ı felekden a’lâ Fahr eder şân-ı bülendin ile sadr-ı vâlâ "Rif’at-i gurfe-i iclâline nisbet hâlâ Evvelîn-pâyedir a’lâ-yı senâm-ı devlet" Vefk-i dil-hâhına tevfîk-i İlâhî evfak Hıfz eder rif’atini bîm-i tezelzülden Hak İ’tilâ-yı rüteb-i devlete zâtın elyak "Sana mahsûs bu tevfîk-i terakkî el-hak Lîk nâ-ehle hatardır leb-i bâm-ı devlet" Midhat-i zât-ı hamîdü’s-sıfatınla tutdu Sît-i nâm-âverî-i mahmidetinle tutdu Kûs-ı pür-debdebe-i menziletinle tutdu "Şeref-i kevkebe-i menkabetinle tutdu ‘Âlemi velvele-i şöhret-i nâm-ı devlet" Ol ki güftârı ile da’vî-i i’câz eyler Vasfına geldigi dem ‘aczini ibrâz eyler Anda ıtnâb-ı sühen etse de îcâz eyler "Midhat-i zâtına bu gûne ser-âgâz eyler Nükte-sencân-ı pesendîde kelâm-ı devlet" Âsaf-ı munsıf-ı Cem-mertebe reşk-i Dârâ Saf-der-i saf-şiken ü sadr-ı ‘adâlet-fermâ Pîşvâ-yı vüzerâ mazhar-ı tevfîk-i Hudâ "Râyet-efrâz-ı hüdâ zehre-şikâf-ı a’dâ Seyf-i meslûl-i vegâ şîr-i künâm-ı devlet" Nice âsaf ki ki gelip ehl-i me’âlî saf saf Âsitânında turur ruk’a-i emniyye be-kef Dûdmân-ı himem ü ma’delete hayr-ı halef "Gül-i destâr-ı şeref dürre-i pâkîze-sadef Resm-pîrâ-yı selef fahr-i kirâm-ı devlet" Eylemiş zât-ı mehâmid-eserin Rabb-i Samed Bâ’is-i takviyet-i şer’-i kadîm-i Ahmed Tâ ebed müddet-i câhı ola peyveste-i med "Kûh-ı temkîn-i hıred kâm-revâ-yı sermed Serv-i zîbende-kad-i Sidre-hırâm-ı devlet" Eyledi bârika-i şefkati hurşîd-sıfat Niçe zerrâtı ser-âzâde-i kayd-ı külfet Şeb-çerâg-ı keremi lâmi’a-pâş-ı re’fet "Kâr-bend-i nasafet nûr-ı çerâg-ı ‘iffet Efser-i fark-ı mübâhât-ı hümâm-ı devlet" Teşnegân-ı emele reşha-i lutfu Zemzem Âsitân-ı himemi oldu metâf-ı ‘âlem Feyz-i hulletle serâ-perde-i râza mahrem "Ya’nî hem-nâm-ı esâs-efgen-i mihrâb-ı Harem K'itdi dergâhını Hak beyt-i harâm-ı devlet" Sa’y eder Ka’be-i lutfunda niçe zât-ı kirâm Olmaga kâbil-i takbîl-i kenâr-ı ihrâm ‘Adli nâr-ı sitem ü cevri edip berd ü selâm "Südde-i bârgehi kıble-i ikbâl-i enâm Der-i cûd u keremi bâb-ı selâm-ı devlet" ‘Adl ü ihsân ile ol sadr-ı sa’âdet-pîrâ Oldu mülk ü milele feyz-res-i lutf u ‘atâ Hükmünü şer’ ile kânûn ile eyler icrâ "Zâtı sermâye-i âsâyiş-i dîn ü dünyâ Makdemi meymenet-efzâ-yı makâm-ı devlet" Rü’yet-efrâz-ı zafer râtibe-bahşâ-yı enâm Hâmî-i havme-i dîn melce’-i âsâr-ı zalâm Nazar-ı hışmı ciger-sûz-ı ‘adû-yı hod-gâm "Dîde-i lutfu nigehbân-ı livâ-yı İslâm Sadme-i kahrı nigûn-sâz-ı hisâm-ı devlet" Fikrinin her eser-i hayrda te’sîri olur Kâr-ı saht-ı ümemin mâye-i teysîri olur Hall-i eşkâle sebeb re’y-i cihângîri olur "Ol ki ednâ ‘amel-i nâhun-ı tedbîri olur İnhilâl-âver-i ta’kîd-i mehâm-ı devlet" Pertev-i merhameti matla’-ı ümmîd oldu Lutfu rûşenger-i jeng-i dil-i nevmîd oldu ‘Aks-i nakş-ı kademi efser-i Nâhîd oldu "Ol ki reşk-âver-i âyîne-i hurşîd oldu Yümn-i pâ-bûsu ile ferş-i ruhâm-ı devlet" Ma’nî-i mushaf-ı ahlâkıdır ol vech-i münîr Yohsa nûr âyeti harfiyle olunmaz tefsîr Fehm eder anı ma’ânî gören üstâd-ı habîr "Ebrû-yı şâhid-i bahtı niçe ma’nâyı müşîr Dîdesi ‘ayn-ı ‘atâ turrası lâm-ı devlet" Devr eden elsinede mahmidetidir cümle Hüsn-i nazm-ı şu’arâ menkabetidir cümle Bu mehâmid ana Hak mevhibetidir cümle "Âsitân-ı kerem ü ‘âtıfetidir cümle İttikâgâh-ı esâtîn-i ‘izâm-ı devlet" Niçe bir dâ’iye-i masraf u fikr-i îrâd Kîmyâ-yı nazarından edelim istimdâd Ma’den-i cûd u kerem etmiş anı Rabb-i ‘ibâd "Gerd-i râh-ı kademi mâye-i iksîr-i murâd Rîze-i seng-i deri nukre-i hâm-ı devlet" Reşha-i lutfu nemâ-bahş-ı riyâz-ı âmâl Gonçe-i kâm açılır şimdi gül-i tâze misâl Dehri sîr-âb-ı ‘atâ eyledi mânend-i zülâl "Cûy-ı ‘adl ü himemi âb-ı bekâ-yı ikbâl Bûy-ı hulk-ı haseni ‘ıtr-ı meşâm-ı devlet" Kâse-i çarhı pür etmekde mey-i şevk-i cedîd Bu safâdan nola raks etse felekde Nâhîd Devr eder dâ’ire-veş dâ’iresinde hurşîd "Oldu revnak-şiken-i câm-ı safâ-yı Cemşîd Devr-i lutfunda hele gerdiş-i câm-ı devlet" Cümleden mertebeni eyledi vâlâ Mevlâ Himmetin olduguçün tâk-ı felekden a’lâ Mültecâ-yı zu’afâ sensin efendim hâlâ "Âsafâ dâdgerâ sadr-ı bülend-ikbâlâ Ey melâz-ı ümem ü kehf-i enâm-ı devlet" Havf ile hâne-harâb oldu ‘adû-yı makhûr Himmetin eyleyeli gayret-i te’sîs-i sügûr Sath-ı işkeste-i gerdûnu kılarsın ma’mûr "Sensin ol hendese-perdâz-ı mebânî-i umûr K'oldu re’yin nesak-ârâ-yı kıyâm-ı devlet" Düşmen-i dîni gören lerziş ile meşgalede Mülk-i ârâmı harâb oldu sanar zelzelede Bîm ü dehşetle kalır memleketi velvelede "Eser-i satvetin ol rütbe ki sad-merhalede Ger zuhûr eylese a’dâ-yı li’âm-ı devlet" ‘Azm-i rezm eyledigin demde dil-i hasm-ı le’îm Nîm-darbından olur cezm-i helâk ile dü-nîm Edip evvelce mefâtîh-i kılâ’ın takdîm "İ’tizâr ile eder ‘arz-ı metâ’-ı teslîm Dahi sen eylemeden şedd-i hırâm-ı devlet" Fârigu’l-bâl-i gam-ı pençe-i gîrâ olalı Şehper-i lutfun ile hem-ser-i ‘Ankâ olalı Evc-i rif’atde uçar rütbesi a’lâ olalı "Âşiyân-sâz-ı penâh-âver-i süknâ olalı Gûşe-i Kâf-ı celâlinde hamâm-ı devlet" Sensin ol kadr-ı bülend ile mu’allâ-meslek Re’fetin sâyesi peyveste-i semmâk ü semek Zîr-i şehbâl-i Hümâ-yı himeminde bî-şek "Buldu rif’at o kadar kim eremez Nesr-i felek Etse pervâz ile kasd-ı ser-i bâm-ı devlet" Pertev-i kevkeb-i dürrî-i yegâne bahtın Nûr-bahşende meh-i nûr-feşâna bahtın Necm-i âsâyiş-i mes’ûd-ı zamâne bahtın "Re’fetin hâb-ı safâ verdi cihâna bahtın Oldu bîdâr iken çeşm-i menâm-ı devlet" Feylesōfân-ı hıred gıbtager-i etvârın Fenn-i mîzân ile sencîde görüp âsârın Hüsn-i tedbîrini vezn etmededir efkârın "Hâsılı re’y-i hikem-senc-i isâbetkârın Oldu her kârda ber-vefk-i merâm-ı devlet" Zâtını feyz-i Hudâ mâye-i ni’met kıldı Böyle pîrâye-i ser-mesned-i devlet kıldı Dergehin maksim-i erzâk-ı ‘inâyet kıldı "Hâ’iz-i kadh-ı mu’âllâ-yı sadâret kıldı Seni Hak tâ dem-i taksîm-i sihâm-ı devlet" Menba’-ı ‘ayn-ı ‘atâ lücce-i ihsânındır Bahr-veş cûş-ı himem lâzıme-i şânındır Ebr-i midrâr-ı kerem dest-i dür-efşânındır "Cümle müstagrak-ı ihsân-ı firâvânındır Ser-te-ser sınf-ı havâs ile ‘avâm-ı devlet" Sürme-i çeşmimi hâk-i kademinden eyle Bu kerem-dîdeyi ednâ hademinden eyle Bende-i hâk-i sarây-ı himeminden eyle "Hân-ı yagmâ-yı nevâl-i kereminden eyle Beni de behrever-i ni’met-i ‘âm-ı devlet" Tutdu sît-i keremin reh-güzer-i sâmi’amı Sedd edersem nola râh-ı diger-i sâmi’amı Kıl hitâbınla müşennef haber-i sâmi’amı "Hayli demdir ki pür etmişdi dür-i sâmi’amı Fart-ı âvâze-i lutfuyla peyâm-ı devlet" Cezbe-i pertev-i târ-ı nigehinle çekdi Ârzû-yı kerem-i kâmgehinle çekdi Meyl-i ruh-sûdegî-i bârgehinle çekdi "Kasd-ı mâlişgerî-i hâk-i rehinle çekdi Bendeni câzibe-i şevk ü garâm-ı devlet" Kıldı Hak dest-res-i bende-i efgendesini Bend eder halka-be-gûşânı o himmet reseni Şekveden mihr-i sükût ile koparsam deheni "Sînede dâg-ı ‘ubûdiyyetim etmez mi seni Müste’idd-i şeref-i nakş-ı hitâm-ı devlet" Dâne-i sûhte-veş kaldı meded hâk-âmîz Teşnedir katre-i ihsâna bu ‘abd-i nâçîz Yetiş ey ebr-i güher-rîz-i tarâvet-engîz "Eylesin sâha-i hüşk-i emelim nâmiye-hîz Eser-i terbiyet-i reşh-i gamâm-ı devlet" Vehbiyâ vâcibe-i zimmetimizdir tavsîf Böyle incâz ile mümkin olur ammâ ta’rîf Tengdir kâfiye şâyed bozulur hüsn-i redîf "Etme itnâb-ı sühen şimdi bu demlerde Münîf Farzdır ed’iye-i hayr-ı devâm-ı devlet" Eylesin bârgeh-i rif’atini Rabb-i Vedûd Sâyebân-ı felek-âsâ şeref-ârâ-yı su’ûd Sâyesin her dem ede ferş-i zemîne memdûd "Haşre dek tâ ki ola beste-i evtâd-ı hulûd Sâye-i dehrde itnâb-ı hıyâm-ı devlet" Kadr-i ‘îdin şerefi leyl ü nehârında ola Yümn-i ikbâl ise pîş ü pes-i kârında ola Munfasıl olmayıp iclâli karârında ola "İttisâl üzre yemîninde yesârında ola Fetk u retk-i kalem ü tîg-i niyâm-ı devlet" Pây-ı şeb-dîzi basa çarh-ı sebük-reftâre Na’l-i zer-mîhine hayrân kala her seyyâre Râm olup tevsen-i gerdûn o himem-kirdâre "Zîr-rânında ola sıhhat ile hemvâre Rahş-ı meh gurre-i Pervîn-i senâm-ı devlet" kâle’n-nebiyyü salla’llâhu ‘aleyhi ve selleme bi-rivâyeti ‘an Ebî Hüreyre radiya’llâhu ‘anhu "bekete’s-semâvâtü’s-seb’u ve men fîhinne ve men ‘aleyhinne ve’l-arzûne’s-seb’u ve men fîhinne ve men ‘aleyhinne li-’azîzin zelle ve ganâ iftekara ve ‘âlimin yel’abü’ccühhâlü bihi" sadaka rasûlu’llâh el-melikü’l-müte’âl fî külli mâ-kâl DER-MAZMÛN ÎN HADÎS-İ ŞERÎF BERÂY-I MASLAHATÎ BEHAMÎD HALÎL PAŞA NÜVİŞTE BÛD Sanma ancak bana bu dîde-i giryân aglar Derdimi yazdıgı demde kalemim kan aglar Tıfl-ı bî-dâye-i dil giryesin artırmadadır ‘Âleme geldigine oldu peşîmân aglar Bî-kesem öyle ki bu hâl-i garîbim görse Kendi derdin unudup bana yetîmân aglar Pençe-i hâr-ı sitemde göreli dâmenimi Çeşm-i şebnemle benimçün gül-i handân aglar Zulmet-i râh-ı talebde bu tekâpûlar ile Teşne-leb kaldıgıma çeşme-i hayvân aglar Kiştzâr-ı emelim şûre-zemîn olduguna Girye-i şefkat ile ebr-i bahârân aglar Tamla yâkûta döner katre-i hûn-ı eşki Sahtî-i bahtıma kanlar dökerek kân aglar Böyle ‘uryân-ten-i esbâb-ı emel kaldıgıma Çaglayıp lûle-i germâbe-i sûzân aglar M.IV/, FB., K. Hüşkî-i bâg-ı ümîd-i dil-i bî-bergim içün Nâle vü zâr ile dōlâb-ı gülistân aglar Cûşiş-i eşkimi seylâb gibi gördükçe ‘Ayn-ı pür-şefkat ile cûy-ı firâvân aglar Pür-humâr oldugumu çeşm-i habâb ile görüp Cür’a-efşân olarak sâgar-ı rindân aglar Berk-i kühsârı dahi nâle-i germim eridip Yüregi taşdan iken kûh-ı girân-cân aglar Hûn-çekân olduguna sanma sebeb âteşdir Sîh-i gamda dönerek hâlime biryân aglar Revganın tâb-ı güdâzişle edip eşk-i revân Sûziş-i sînem içün şem’-i şebistân aglar Böyle üftâde-i girdâb-ı melâl olduguma Eşk-i telhin saçarak mevce-i ‘ummân aglar Gam-ı hicrân beni hem-hâlet-i Ya’kûb edeli Girye vü nâlişime külbe-i ahzân aglar Âsafâ güldür o gam-dîde-i mahzûnu meded Der-i lutfunda gelip Vehbî-i nâlân aglar DER-SİTÂYİŞKÂRÎ-İ ŞEYHÜ’L-İSLÂM ÇELEBİ-ZÂDE ‘ÂSIM İSMÂ’ÎL EFENDİ Bilir tahkîk edenler hikmet-i ta’lîm-i esmâyı Benî Âdem içinde imtiyâz-ı merd-i dânâyı M.IV/, FB. Eder hem nükte-i hel yestevîden fehm ü istidlâl Fezâ’il ehlihe mahsûs olan kadr-i mu’allâyı Me’âl-i nûr-pâş-ı innemâ yahşâda rûşendir Dil-i dânâda eyler haşyet-i Bârî tecellâyı Vücûd-ı vâcibi zâtında vasf-ı ‘ilm ile mevsûf Anınçün verdi Hakk ‘ilm-i şerîfe şân-ı vâlâyı Ülü’l-emr oldugundan emr-i ma’rûfa olup me’mûr ‘Ulûm ehli tutar baş üzre ‘örf-i şer’-i garrâyı Şebîh-i enbiyâdır her biri vech-i şebeh ma’lûm Ma’ânî-âşinâyî şübhe anlar bu mezâyâyı Verâset kesbi ile ol kadar âbâ-yı ‘ulvîye Bulur ‘âlim olanlar devlet-i dünyâ vü ‘ukbâyı Vücûd-ı ehl-i dâniş mahv eder zehr-i cehil ammâ Ne hâsiyyet ki eyler şemmesi tesmîm a’dâyı Gubâr-ı pây-ı ‘âlim tûtiyâ-yı ‘ayn-ı ‘âlemdir Odur kuhlü’l-cevâhir gibi pertev-bahş-ı bînâyî Gelir mi sadr-ı ‘ilme böyle bir fâzıl diye çokdan Ederdi inşirâh-ı sadr ile ‘âlem bu hulyâyı Bi-hamdi’llâh felek erbâb-ı isti’dâda gösterdi Bu evsâf üzre bir ‘allâme-i bî-misl ü hemtâyı Nice ‘allâme kim mahcûb olur Keşşâf-ı fazlından Hemân Râzî gibi tefsîr edince râz-ı ma’nâyı Ne fâzıl kim mülâzımdır derinde İbn-i Hâcib hem Fuhûle mültecâ etmiş Hudâ ol bâb-ı ‘ulyâyı Rüsûm-ı şer’i mer’î etdigiyçün eyledi teşrîf Gelip sadrü’ş-şerî’a mevki’inde sadr-ı iftâyı Cenâb-ı ‘Âsım İsmâ’îl Efendi kim kudûmunda Felek Cedy'in fedâ etdi kılıp ‘îd-i dü-bâlâyı Odur ‘allâme-i nihrîr odur fehhâme-i tahrîr Dil-i pür-feyzi olmuş mehbit-i ilhâm-ı Mevlâyî Mu’în-i millet-i beyzâ vü Beyzâvî-i ‘âlemdir Bu esbâb ile giymiş hil’at-i zîbâ-yı beyzâyı Be-hakk-ı sûre-i Nûn ‘iffeti Zü’nnûn'a gâlibdir Odur hem-hâl-i Nîl-i Mısr eden deryâ-yı takvâyı Şerefle kevkeb-i sa’d-iktirânı burc-ı rif’atde Fürûg-efşân-ı es’âd eylemiş çeşm-i Süreyyâ'yı Sipihrin inhinâ gösterdigi ta’zîm ile böyle Der-i iclâline rû-mâl içün eyler temennâyı Tenezzül eylemezdi mehden istirdâd-ı envâra Fürûg-ı tab’ı tenvîr etse mihr-i ‘âlem-ârâyı Fakat gencîne-i mevrûs-ı ‘ilmi iddihâr etmiş Vücûh-ı birre sarf etdikde sâ’ir irs-i âbâyı Zülâl-i dânişi tâ Mâverâ-yı Nehr'e cârîdir Hudâ ser-çeşme-i fazl-ı ‘amîm etmiş o mecrâyı Felâtûn hum-nişîn-i şermsârı kaldı fazlından Getirmez meclis-i bahse Aristō-veş heyûlâyı Muhît-i fazlının her katresi bir bahr-ı râ’ikdir ‘Aceb mi Dürr-i Muhtâr olsa her nutk-ı güher-zâyı Mehâbetle alırsa pençe-i bahse Ebü’lleys'i Gazâlî bîm ü dehşetden bulur bir deşt-i tenhâyı Bedâhetle müsellem ‘ilm ü fazlı cümle ‘âlemde Netîce istemez bu müdde’â sugrâ vü kübrâyı Televvün rif’ati îcâb edelden hükm-i iftâsı Ser-â-ser câme-i ehl-i mezâlim oldu fetvâyî Gürûh-ı ehl-i kâffe mâhasal iksîr-i kâfîdir Gubâr-ı âsitân u hâk-pây-ı kîmyâ-sâyı Felekden kâse-lîs-i hân-ı lutfu çekmeyip minnet Eder bir seng-i nahvetle şikeste tâk-ı mînâyı ‘Ulüvv-i Ka’be-i zât-ı refî’i âsumân-pâye Bu takrîb ile olmuş âsumânî zîver-i pâyı Müsâvî olduguyçün günbed-i hadrâ-yı gerdûna Olur pûşîde-i gerdûnesi bu gûne hadrâyî Veliyyü’n-ni’metâ sadrâ himemkâr-ı felek-kadrâ Ve yâ bâlâ-nişîn-i mesned-i dînî vü dünyâyî Kerâmetle mü’eyyed dest-i lutfun bir işâretle Müşârun bi’l-benân eyler hezârân bî-ser ü pâyı ‘Ulüvv-i himmetin kûh-ı bülend-i Kâf ile hem-ser Felek dergâhına cârûb eder şehbâl-i ‘Ankâ'yı Hemân bir katresiyle ebr-i şefkat-bâr-ı eltâfın Eder ‘azb ü furâta münkalib telhî-i deryâyı Dilin âyîne-i ilhâm-ı Hak'dır kim bu sûretle Sana keşf-i İlâhî müncelî etmiş hafâyâyı Bu rütbe vâridât-ı fazl-ı nâ-mahsûrdan fazla Ser-i hamende cem’ etdin fünûn-ı şi’r ü inşâyı Hatâsın fehm edip Sâ’ib olurdu tâlib-i Feyzî Göreydi bu Nizâmî tavrın üzre nazm-ı ma’nâyı Dil-i Câmî olup leb-rîz-i şevk-i fikr-i rengînin Nikât-ı şi’rine zeyl eylemiş fenn-i mu’ammâyı Zahîr eyler belâgat mebhasinde senden istizhâr Nedir bu mazhariyyet bu rüsûm-ı nükte-pîrâyî Harîrî ferş-i beyt-i ‘ankebût eylerdi kâlâsın Eger bilseydi böyle nesc edersin nakş-ı dîbâyı Eyâ nekkâd-ı ‘ilm ü ma’rifet her dem huzûrunda Eder ehl-i ma’ârif gûne gûne ‘arz-ı kâlâyı ‘Aceb mi sâha-i vasfında etsem ben de pây-endâz Kumâş-ı nazm-ı rengînim gibi dîbâ-yı zîbâyı Benim ol şâ’ir-i mâhir benim ol münşî-i sâhir Ki tab’-ı pür-füsûnum lâl ü hayrân etdi dünyâyı Benim ol Hüsrev-i Şevket-nümâ-yı mülk-i ma’nâ kim Deger bir nazm-ı şeh-beytim niçe taht-ı Buhârâ'yı Hayât-efzâ olur ma’nâ-yı rûhânîye her lafzım Hudâ nutkumda pinhân etmiş i’câz-ı Mesîhâ'yı Olurdu şerm ile fermân-ber-i Hâkânî-i tab’ım Nişân-ârâyî-i menşûr-ı nazmım görse Tugrâyî Eder bin Kays-ı bî-sâmânı her târında der-zencîr Hayâl-i mû-şikâfım vasf ederse zülf-i Leylâ'yı Beyân-ı ‘özr ederdi ibtilâ-yı nâbe-câsından Göreydi çeşm-i Vâmık bikr-i fikrim gibi ‘Azrâ'yı Egerçi dâmen-i kûh-ı hünerde Sünbül'üm ammâ Ne çâre ebr-i baht-ı tîre vermez katre-i mâyı Eser etmez dil-i saht-ı zamâne rîziş-i eşkim Mukattar âb-ı şûre nerm eder mi seng-i hârâyı Nasîbim ardına devr eylesem de âsiyâb-âsâ Dehânımda yine bir habbe kalmaz gör temâşâyı Benim zahmım da bârî öyle mestûr olsa a’dâdan Derûnunda nihândır kimse görmez çâk-i hurmâyı Ham oldu cevr-i gerdûn-ı denîden kâmetim ammâ Uzatmam vâdî-i tûl-i emelde kadd-i şekvâyı Bi-hamdi’llâh penâh etdim o dergâh-ı felek-câhı Sipihr-i dûna şimden sonra etmem hiç müdârâyı Bu şevk ile yine Bircîs-i çarha bir gazel yazdım ‘Aceb raksa getirdim Zühre ile şûh Cevzâ'yı Salındırmaz çemende nev-hırâmım serv-i ra’nâyı Görenler togrusu turmaz mı böyle kadd-i bâlâyı Bu düzdîde nigehle gamzesi ol şûh-ı Ken’ân'ın Çeker lemhü’l-basarda sürme-i çeşm-i Zelîhâ'yı O mest-i ‘işvenin billûr sandım gerden-i sâfın Görünce bûs ederken taşra vurmuş reng-i sahbâyı Hayâl-i hâl-i ‘anber-bârı dilde cây-gîr olmuş Çıkarmak hayli müşkildir süveydâdan o sevdâyı Yeri düşdükçe ben bir gonçe-i ne'şküfteyim dersin Nedir bu cây-ı bûse gül yanagında be hercâyî Leb-i la’lin dehâna almaga pek teşnedir ‘uşşâk Bilir bî-çâreler hâsiyyet-i yâkût-ı hamrâyı Şekerle besledim mürg-i dil-i âvâremi Vehbî Gıdâ-yı rûh edip fikr-i leb-i la’l-i şeker-hâyı Yeter lâf u güzâf-ı hod-pesendî vü hünermendî Yeter haddin degil böyle hod-ârâyî ü hod-râyî Teveccüh eyleyip dergâh-ı ‘allâm-ı hafâyâya Du’â zeylinde tertîl et niçe evrâd-ı esmâyı ‘Ulûmun pertevi tenvîr-i ebsâr eyleye tâ kim Ede şems-i ma’ârif tâ cihâna nûr-bahşâyî Olup zât-ı kerîmi mesned-i ‘ilmiyyede mahfûz Hudâ hısn-ı hasîn etsin ana esmâ’-i hüsnâyı KASÎDE-İ ŞEMSİYYE DER-SİTÂYİŞKÂRÎ-İ ŞEYHÜ’L-İSLÂM PÎRÎ-ZÂDE SÂHİB ‘OSMÂN EFENDİ Zerre-i nâçîz-veş pertev-gedâ-yı âfitâb Birgün olmaz mı karîn-i incilâ-yı âfitâb Şebnem-i üftâde-veş pâ-mâl-i bâg-ı hüsnünü Cezb eder bâlâya mihr-i dil-rübâ-yı âfitâb M.IV/, FB. Zerreden şebnemden etmez nûr-ı ihsânın dirîg Olsa eflâke sezâdır i’tilâ-yı âfitâb Zühre-veş olmaz nazar-bâz-ı cemâl-i dîgerân Dîde-i hirbâ gibi çeşm-âşinâ-yı âfitâb Girye-i ebr-i siyâhı def’ eder âfâkdan Handeler etdikçe rûy-ı dil-küşâ-yı âfitâb Ben de bir mihr-i sipihr-i fazlın oldum bendesi Kim fürûg-ı lutfudur nûr-ı likâ-yı âfitâb Hazret-i hem-nâm-ı Zi’nnûreyn kim var bâbına İntisâb-ı mâhtâb u intimâ-yı âfitâb Şeyhü’l-islâm-ı felek-câh u keremver kim gelip İktibâs-ı nûr eder andan gedâ-yı âfitâb Cebhesinde müncelî envâr-ı tevfîk-i Hudâ Subh-ı sâdıkdır ki olmuş pîşvâ-yı âfitâb Kutb-ı ‘âlemdir sipihr-i a’zam-ı iclâlde Merkez-i dergâh-ı lutfu mültecâ-yı âfitâb Pertev-i zât-ı şerîfinden eder kesb-i şeref Ahter-i mes’ûd-ı nûrânî-nümâ-yı âfitâb Nesr-i Tâ’ir evc-i iclâlinde mürg-i hânegî Lâne-sâz-ı tâk-ı ikbâli Hümâ-yı âfitâb Nüsha-i Şemsü’l-ma’ârifdir vücûd-ı devleti Cedvel-i zerrînidir anın tılâ-yı âfitâb Fazl ile şemsü’l-e’imme olduguyçün zâtının Câmi’ü’l-fetvâda vasfı muktedâ-yı âfitâb Görse envâr-ı kemâlin dîde-i İbn-i Nüceym Derdi ‘asrında budur nûr-ı duhâ-yı âfitâb Her biri nevbetle rûz u şeb gelip derbân olur Âsitânı müstekarr-ı mâh u cây-ı âfitâb Tâb-ı fazlından olurdu çeşm-i gerdûn hîrever Gerd-i râhın etmeseydi tûtiyâ-yı âfitâb Çarh-ı mînâ kalb-i pür-envârının mir’âtıdır İn’ikâs-ı pertevindendir cilâ-yı âfitâb Bahr-ı eltâfında açsın bâdbân fülk-i felek Buldu çün eyyâmın anda nâhudâ-yı âfitâb ‘İlm ile zâtı ‘alemdir halka-i bâbın tutup Şemse-i zerrîn eder serde livâ-yı âfitâb Bahye-dûzu olmak ister sûzen-i ‘Îsâ ile Sevbinin haytu’ş-şu’â’-ı nâr-sâ-yı âfitâb Belki mihr-i enveri teşbîh ederdim tab’ına Olmasaydı ‘âriyet mâha ‘atâ-yı âfitâb Zâtını zâtü’l-burûc-ı ‘âtıfet kılmış Hudâ Maşrık-ı eltâfıdır tal’at-küşâ-yı âfitâb Hep odur erbâb-ı hâcâtın işin altun eden Şems-i ta’bîr ile kalmış kîmyâ-yı âfitâb Hem-terâzû olamaz ihsân-ı bî-pâyânına Olsa mîzân ile sencîde sahâ-yı âfitâb Hâveristândan gelip her gün eder vaz’-ı cebîn Âsitânından nedir bilmem recâ-yı âfitâb Kevkeb-i dürrî-i zât-ı pâkine olmaz delîl Nüh-sadefde gevher-i ‘âlem-bahâ-yı âfitâb Nûrdur çeşm-i sevâbitde şu’â’-ı şefkati Mihr-i tab’ı şa’şa’a-bahş-ı verâ-yı âfitâb Eyler isrinde te’âkub birbirin seyyâreler Mâh ederse devr-i dâ’im iktizâ-yı âfitâb Var ise bir mislini teftîş içündür dâ’imâ Şark u garba verziş-i bî-intihâ-yı âfitâb Tâ ebed ni’me’l-bedel olmaz mı kalb-i enveri Farz olunsa âsumândan intifâ-yı âfitâb Himmeti iklîlinin ser-geştesi eflâkde Olsa lâyıkdır leked-kûb-ı kafâ-yı âfitâb Zîr-i pâyında hazîz-i hâk ile yeksân olur İrtifâ’-ı şânına nisbet semâ-yı âfitâb Kâle-i lutfu serâser çarhı istî’âb edip Atlas-ı ihsânıdır zerrîn-kabâ-yı âfitâb Gerdiş-i gerdûn ile görmezdi tahvîl ü zevâl Hâmesi çekseydi hatt-ı istivâ-yı âfitâb Neyyir-i vech-i münîrinden hayâ vü şermidir Gûşe-i magrîbde vech-i ihtifâ-yı âfitâb Korkarım bu şerm ile birgün meh-i Nahşeb gibi Çâh-ı Nahşeb ola cây-ı inzivâ-yı âfitâb Sîr-çeşme hân-ı lutfu sofra-i âfâkdan Olmasın bir kurs içün germ-iştihâ-yı âfitâb Menba’-ı ‘ayn-ı ‘inâyetdir ki her vakt-i seher Feyz-i nûrundan olur memlû du’â-yı âfitâb Kehkeşân-ı hırmen-i ihsânı olmak şevkine Gösterir zerdî-i rûyun kehrübâ-yı âfitâb Çeşmini her zerrenin bir mihr-i ‘âlem-tâb eder Hâk-i pâyı olsa kuhl-i rûşenâ-yı âfitâb Vehbiyâ birgün senin de rûşen eyler çeşmini Gâhî burc-ı Sünbüle basmaz mı pây-ı âfitâb Himmetin senden dirîg eyler mi ey bî-çâre kim Hâke düşmekle hakîr olmaz ziyâ-yı âfitâb Matla’-ı fecr-i sa’âdetde fürûg-ı tâli’i Ola mâdârü’l-felek pertev-fezâ-yı âfitâb DER-SİTÂYİŞKÂRÎ-İ MÜŞÂRUN İLEYH BE-TELMÎHÂT-I ESÂMÎ-İ KÜTÜB Zihî ol câmi’ü’l-kelm-i kemâlât-ı nigûkârî Misâl-i mushaf-ı ‘Osmân'dır zât-ı pür-envârı Mu’allâ nüsha-i kübrâ-yı dâniş kim mecâlisde Eder tefsîr her muhkem hadîsi niçe esrârı Mübârek hil’at-i beyzâsı zîb-i millet-i beyzâ Me’âlimde nola sebk etse Beyzâvî'ye âsârı M.IV/, FB. Mesâbîh-i Hidâye zav’-i misbâh-ı tekâsıdır Tarîkatde eder irşâd râh-ı Hakka ahyârı Cenâb-ı şeyhü’l-islâm-ı me’âlî-menkabetdir kim Mutahhar nuhbe-i cürsûmedir zât-ı keremkârı Semiyy-i câmi’-i Kur’ân Pîrî-zâde-i nihrîr Bulunmaz fazl ile Eşbâh'ı dersem şübheden ‘ârî O rûşen-dil ‘aceb şemsü’l-ma’ârifdir Metâli’de Hemân Mişkât-ı Nûr-âsâ eder tenvîr ebsârı Musaffâ meşrebidir Mültekâ-yı Ebhür-i efdâl Gurer'den müncelî tab’ı Dürer'dir cümle güftârı Makâsıd ehline ol bî-nihâye lutfu kâfîdir Şifâdır haste-i ye’se işârât-ı ‘atâkârı Mücellâ sînesi mir’ât-ı tasdîkât-ı dîniyye Ki oldu mesned-i sadrü’ş-şerî’a suffe-i dârı Fütûhât-ı kerem Miftâh-ı bâb-ı lutfuna mahsûr Olur hısn-ı hasîn ehl-i Minâ'ya zıll-i dîvârı Hayâli imtihân-ı ezkiyâya nâkıd-ı ekmel Nümâyândır gürûh-ı ehl-i fazlın anda mi’yârı Erişmiş Müntehâ'ya hilye-i tehzîb-i ahlâkı Rüsûm-ı Hikmetü’l-’ayna muvâfık cümle etvârı Dekâyık kenzine şâyeste Tuhfe dürre-i nutku Hakâyık gencine gevher-feşândır bahr-ı efkârı Keremkârâ sen ol kâmûs-ı ‘irfânsın ki nâ-çespân Muhît-i tab’ına teşbîh etmek bahr-ı zehhârı Cihânda ravza-i behcet-fezâ Bostân-ı ikbâlin Hadâyıkdan anı mümtâz kılmış fazlın esmârı Nusûs-ı hall ü ‘akdindir Füsûs-ı sakk-i âsâyiş ‘Uyûn-ı fetk u retkin devlet ü dînin nigehdârı Menâr-ı himmetin ‘âlî-makâmât-ı tasavvurdan Kemâl-i rif’atin pes-pâye etmiş çarh-ı devvârı Bu ‘izz ü şân ile dîbâçe-i Maksûd-ı ‘âlemsin Keremle bende-i dergâhın etdin cümle ahrârı Ne rütbe etse Ta’rîfâtını tevzîh Vassâf'ın Yine evsâfının îzâh olunmaz ‘öşr-i mi’şârı Bu nazmın berg-i sebz etmiş Bahâristân-ı iclâle Gülistân-ı gamın bir sünbül-i pejmürde tûmârı Mutavvel etme bahsi Muhtasar'dır Vehbiyâ makbûl Du’â-yı hayr ile Telhîs hoşdur tarz-ı eş’ârı Esâmî-i kütüb tâ kim ola efvâhda cârî Vikâye eylesin zât-ı kerîmin Hazret-i Bârî KASÎDE-İ VERDİYYE DER-SİTÂYİŞKÂRÎ-İ MÜŞÂRUN İLEYH Evreng-i bâga çıkdı gelip tâc-dâr gül Şevket-nümâlık etmede sâhib-vakâr gül Şebnem degil nümûde mülûkâna zeyn eder Tâc-ı murassa’ üzre dür-i şâhvâr gül M.IV/, FB. Şâhâne çâr-bâga murabba’-nişîn olup Fasl-ı rebî’i hükmüne kılmış medâr gül Çarh-ı felekle kar topunu zeyn edip çeker Gülpâyegân'a leşker-i encüm-şümâr gül Sevk etdi bâga ‘asker-i nevrûzu bagteten Cünd-i şitâbı kılmag içün târumâr gül Bâgî eder zemîn-i Nişâbûr u Çîn'e dek Nevşâd'dan edip sefer-i nevbahâr gül Zerrîn kadehle nûş-ı mey-i ergavân eder Nûşinrevân-hükûmet ü Cem-iktidâr gül Gül-gûne-i ruhu mey-i gül-gûna ‘aks edip Gösterdi şîşede yine rûy-ı nigâr gül Pür-hande vü küşâde-dil ü mest ü sîne-çâk Çekmiş piyâlelerle mül-i bî-humâr gül Gül-geşt-i nevbahâra çıkan tâzeler gibi Sebz ile gülgülî giyinir ‘işvekâr gül Tahrîk-i şevk-i bülbül eder dem-be-dem sabâ Şehnâzda usûl ile etse karâr gül Aldırmasaydı pek açılıp gonçe nakşını Kâr-ı nühüftü etmez idi âşikâr gül Tutmazdı böyle perde-birûn evc nâlesin Ol bî-nevâya olsa eger sâzkâr gül Pervânesin kül eyler ise şem’-i gül-feşân Bî-çâre ‘andelîbi yakar bî-şerâr gül Üftâde-perver oldugun ibrâz içün eder Düşdükçe şebnemi yine zîb-i kenâr gül Olmuş nemâ-yı himmet ile tâze-rû meger Bu âb u tâb ile görünür kâmkâr gül Feyz-i nesîm-i şefkati bir bende-perverin Gülzâr-ı rûzgârda açmış hezâr gül Bâg-ı kerem velî-ni’am-ı gülbün-i himem Kim bûy-ı re’fetinden olur vâye-dâr gül Müfti’l-enâm Hazret-i ‘Osmân Efendi kim Nûrundan oldu nûr gibi tâb-dâr gül Hulk-ı kerîm-i fahr-i risâletle ‘ıtr-nâk Buldu şemîm-i hûyu ile iştihâr gül Nu’mân-ı sîretinde görüp tâb-ı reşk ile Mânende-i şakâyık olur dâg-dâr gül Dergâhı gül-zemîn-i himemdir zamânede Ol bâba intisâba eder ibtidâr gül Külhâna da’vetinde düşüp zîr-i pâyına Tebcîl ile yolunda olur hâksâr gül Tebşîr edince makdemini gülşene sabâ Evrâkın etdi zîb-i ser-i reh-güzâr gül Ol hâk-pâya reşha-feşân-ı gül-âb olur Bî-câ degildir oldugu şebnem-nisâr gül Şevk-i şükûfedânı ile deste baglanır Bâgından iftirâkı edip ihtiyâr gül Olsa nihâde şîşe ile pîşgâhına Mînâ-sarây-ı çarha eder iftihâr gül Gül-nahl-i himmetin gibi ey ravza-i ümîd Olmaz bu gülsitânda bir sâye-vâr gül Geldikçe bâga şemme-i lutfunla dem-be-dem Bu nekheti sabâdan alır müste’âr gül Sîr-âb ederse ‘âlemi bârân-ı re’fetin Hârâda gül bitip ola hâşâk ü hâr gül Rif’atle hem-ser-i gül-i hurşîd-i çarh olur Bulsa derinde zerre kadar i’tibâr gül Nîsân-ı tab’ın olsa çemenzâra katre-pâş Eyler misâl-i jâle dür-i gûşvâr gül Bülbül benimle neşr edeli bûy-ı vasfını Oldu nisâr-ı ‘ıtr ile şöhret-şi’âr gül Rengînî-i ma’ânî-i nazmım görüp eder Hüsn-i edâ-yı bülbül ile i’tizâr gül Açmaz nihâl-i tab’-ı sühan-perverim gibi Gülşende her nümûde olan şâhsâr gül Pejmürde-berg-i Sünbül'üm ammâ eder yine Gül-deste-i hayâlimi gördükçe ‘âr gül Sad-mısra’ ile bir gül-i sad-berg-i tâzedir Ebyât-ı nazmım ile olunsun şümâr gül Tarh-ı sitâyişinde eyâ gülşen-i himem Bu nev-zemîn gazel ne güzel âbdâr gül Benzer mi rûy-ı aline ey gül-’izâr gül Bülbül fedâ eder seni görse hezâr gül Etmiş gül-âb-ı ter-’arak-ı rûy-ı hacletin Hoy-kerde ‘ârızından olup şermsâr gül Bû hâl-i ‘anberîn ü hat-ı müşg-bû ile Kim gördü gül-ruhun gibi bir müşg-bâr gül Bir gül-şeker arar leb-i şîrînine bedel Olmuş bu gûne şevk ile Gülgûn-süvâr gül Bûs eyleriz gülüm diyerek rûy-ı dilberi Rengîn görünse çeşmimize vechi var gül Bezm-i çemende oldu bu çâr-ebruvân ile Ol mest-i işvenin kadeh-i la’li çâr gül Pejmürde-tab’ eder çemen-i ma’rifetde kim Vehbî yetişdirirse de bu rûzgâr gül Bülbül gibi bu bende-i bî-berg ü bî-nevâ İster bahâra karşı gelip ber-güzâr gül Serdî-i mihr-cân-ı gam-ı rûzgâr ile Bir nahl-i hüşke dönmüş o bî-berg ü bâr gül Mânend-i ‘andelîb o sitem-hâre ‘an-karîb Lutfun demez mi sende gel ey dil-figâr gül Da’vât-ı hayrın olmuş ana vird subh u şâm Evrâd-ı bülbülân ise leyl ü nehâr gül Her dem bahâr ola çemen-i ‘ömr ü devletin Oldukça zîb ü revnak-ı bâg u bahâr gül VERDİYYE-İ DÎGER BE-HARF-ENDÂZÎ-İ ‘ÖRFÎ DER-SİTÂYİŞKÂRÎ-İ ŞEYHÜ’L-İSLÂM ÎRÂNÎZÂDE MEHEMMED ES’AD EFENDİ Feyz-i nevrûz ile bulmuş reng ü bûy-ı yâr gül Vaktidir ‘arz eylesin bülbüllere dîdâr gül Âb u tâbı ol kadar ser-şârdır kim ‘âlemin Gösterir her gûşeden hâr-ı ser-i dîvâr gül Mevsim-i ürd-i behiştin bilse Rıdvân revnakın Bâgbânlardan gelip isterdi bir mikdâr gül Dîdeler rûşen deyü bülbül nevâ-sâz-ı tarab Çeşmin açdıkça görür her nergis-i bîmâr gül ‘Ârız-ı hoy-kerde-i dilber gibi pür-âb u tâb Cûşiş-i şebnemle olmuş matmah-ı inzâr gül Bir müsellem tâzedir hüsn-i bahâr ile çemen Turre sünbül hat benefşe gonçe leb ruhsâr gül Dîde nergis ten semen kad serv sîne yâsemen Nâle-i ‘âşık hezâr u hande-i dildâr gül Tâzelense vechi var şimdi Zelîhâ-yı zamân Oldu hüsn-i Yûsuf-âsâ revnak-ı bâzâr gül Jâlelerden gûş-ı bikr-i gonçeye mengûş içün Dâne dâne intihâb eyler dür-i şeh-vâr gül M.IV/, FB. Lâle sürh olmuş kızarmış hacletinden ergavân Tâb-ı reng-i rûy-ı alin eylemiş izhâr gül Mest olup gül-bisterinde nâz ile hâbîdedir Nâle-i bülbülden olmaz subha dek bîdâr gül Çîn-i zülf-i dil-rübâdan mı Hatâ'dan mı gelir Almış enfâs-ı sabâdan nâfe-i Tâtâr gül Katre katre jâleler mi eşk-i bülbül mü ‘aceb Makdem-i hurşîde eyler dür gibi îsâr gül Yâ gülâb-efşân mıdır hâk-i reh-i ikbâline Bir ‘inâyetkâra ta’zîm eyleyip her bâr gül Şeyhü’l-islâm-ı felek-sâye Süreyyâ-pâye kim Bâg-ı kadrinde gül-i hurşîd bî-mikdâr gül Nâmdaş-ı Fahr-i ‘Âlem Es’ad-ı sâhib-kerem Tab’ı gülzâr-ı himem hem zâtıdır muhtâr gül Cevher-i gül müstefîz-i şeb-çerâg-ı lutfudur Nûr-ı fazlından olur gencîne-i esrâr gül Bir Hümâ-yı evc-i rif’atdir ki bulmaz sâyesin Olsa da dest-i sabâda Ca’fer-i Tayyâr gül Servi pâ-der-gil edip hayretle feyz-i hâmesi Reşk-i imzâsıyla eyler dâg-ı dil izhâr gül Bir gül-i hüşk olsa âgişte gül-âb-ı lutfuna Açılır her bergi üzre sad tarâvetdâr gül Tab’ı etdikçe gülistân-ı ma’ânîden güzer Dest-i gül-çîn-i hayâlin bûs eder sad-bâr gül Gülşenî şeyhi gibi devrinde safvet-yâb olup Dâne-i şebnemden etmiş sübha-i ezkâr gül Serverâ hem revnak-ı zât-ı kerîmin olmasa Böyle olmazdı cihânda zîver-i destâr gül Pertev-i mihr-i zamîrin düşse gülzâr üstüne Zeyn eder rûy-ı zemîne sâye-i ezhâr gül Bâga Nîşâbûr-ı hulkundan gelir peyk-i sabâ Bu cihetden etdi kesb-i mâye-i ‘Attâr gül ‘Akl-ı Evvel cevher-i idrâkine sânî degil ‘Unsur-ı pâkin gülistân-ı kemâle çâr gül Nevbahâr-ı himmetindir revnak-efzâ-yı cihân Ba’d-ez-în her berg-i hüşkün eylesin eşcâr gül Gülşen-i eflâke eylersen tebessümle nazar ‘Arz eder sa’d-ahterân-ı sâbit ü seyyâr gül Terbiyet-bahş olsa teltîfin nihâd-ı âzere Ser-fetîl-i şem’adan eyler küşâde nâr gül Nâmiye-tâb-ı ‘itâbın görse ammâ kim olur Ahker-i tâkat-güdâz-ı mürg-i âteş-hâr gül Gülsitân-ı ‘âlemin gördük hezârân güllerin Tînet-i pâkindir ancak var ise bî-hâr gül Himmetinden feyz alırsa sâha-i tab’ım gibi Gûne-gûn eyler şüküfte sahn-ı sünbülzâr gül Ben o Vassâf'ım Bahâristân-ı evsâfında kim Gülşen-i zihnimde olmuş sûret-i efkâr gül Bir nezâketle haber aldım dehân-ı gonçeden Eylemiş rengînî-i güftârımı ikrâr gül Buldu gül-geşt-i musallâsında Şîrâz'ın beni Nahl-i tab’ımdan kopardı ‘Örfî-i fehhâr gül Ben de telmîh eyledim ta’rîz ile bu mısra’ın Bülbülî ez-bâg-ı mâ bi’grifte der-minkâr gül Tab’-ı pür-nîrengimin reng-i füsûnun meşk edip Çûb-ı hüşk üzre bitirmiş hâme-i sehhâr gül Nazm-ı rengînim yazılsa câ-be-câ evrâkına Dest-i ragbetde olur mecmû’a-i eş’âr gül Şâhid-i zîbâ-yı mazmûn istemem bu bâgda Gonçelerden ‘arz eder efkârıma ebkâr gül Gülsitân-ı ‘aşka bir rengîn gazel yazdım yine ‘Andelîb ezberleyip gûş eylesin tekrâr gül Böyle âb u tâb ile la’l-i ruhun gül-nâr gül Gülbün-i hüsnün açar sîr-âb-ı âteş-bâr gül Güllü dîbâlar giyip geldikçe sahn-ı gülşene Pâyına rîzân olur ey serv-i hoş-reftâr gül Halka halka rûyuna pîçîde gîsû-yı siyeh Bu ne gülşendir ki olmuş âşiyân-ı mâr gül La’l-i nâbın ‘aşkına nûş etmek içün dem-be-dem Eylemiş her gonçesin bir sâgar-ı ser-şâr gül Tâb-ı hacletden kızarmazdı bu gûne çehresi Nâzenînim gül yüzünden etmeseydi ‘âr gül Rûy-ı alin üzre cây-yı bûse gördüm câ-be-câ Gülsitânından koparmış korkarım agyâr gül Nevbahâr-ı kâmrânîdir gelip bu bâgdan Sen de almazsın niçün ey Vehbî-i nâçâr gül ‘Ârifem bir gül yeter bâg-ı temennâdan bana Hem-çü gül-çînân ne-hâhem z'în çemen bisyâr gül Ba’d-ez-în vird-i du’â-yı devletin ezberleyip Bülbül-i şûrîde-âsâ eylemem tezkâr gül Her şebi fîrûz rûzu ola nevrûz-ı şeref Nüh-çimende mihr ü mâh oldukça pür-envâr gül ÎN NÎZ BÂ-HÂHİŞKÂRÎ-İ TEBDÎL-İ TARÎK-İ HÂCEGÂNÎ ŞEYHÜ’L-İSLÂM-I MÜŞÂRUN İLEYH MA’RÛZ-GEŞTE BÛD Ol kutb-ı pür-şeref gibi tâbende ahteri Görmüş mü nüh-felekde ‘aceb çeşm-i Müşterî Âfâka ol sitâre-i es’ad verir hemân Devr-i kamerde kevkebe-i zîb ü zîveri Rûyunda âfitâb u kamer gibi müncelî Envâr-ı mihr ü şefkat ü eltâf-güsterî Teşrîf edince makdem-i sadr-ı meşîhati Tebcîl içün sipihr edip izhâr çâkeri M.IV/, FB. Kendi kumâş-ı atlasını köhnedir deyü Ferş etdi zîr-i pâyına kâlâ-yı ‘abkarî ‘Ankâ-yı magrib-i himemi zîr-i bâline Şefkatle aldı beyza-i çarh-ı müdevveri ‘Âlî-himem veliyy-i ni’am müşfik-i ümem Bâlâ-nîşîn-i mesned-i iftâ vü serverî Muhyî-i dîn Hazret-i Es’ad Efendi kim Rûh-ı cihân semiyy-i cenâb-ı Peyemberî Beyzâvî-i zamâne ki ol hil’at-i beyâz Bu millet-i sefîdin olur revnak u feri Oldur ‘imâd-ı dîn-i kaviyyü’l-esâs olan Te’yîd edip mebânî-i şer’-i mutahharı Hâl ehli cümle mâzî vü müstakbeli bilir Ancak zamânın işte budur hayra masdarı Mâlik o rütbe fazla hemân Bû Hânîfe'den Fehm ü şu’ûru bâ’is-i tahsîn-i Eş’erî Keşşâf-ı müşkilât-ı ‘ulûm u fünûn kim Mahcûb olurdu bezmine gelse Zemahşerî Fahr etse İbn-i Hâcib'e cây-ı ‘aceb degil Ednâ mülâzımân-ı pes-i perde-i deri Olsa şemîm-i fazlı Gazâlî'ye ‘ıtr-sâ Şemm eylemek hatâ der idi müşg-i ezferi Eyler nikât-ı hikmet-i İşrâki müncelî İşrâkiyâna lem’a-i kalb-i münevveri Mevrûs-ı hânedânı imiş dâye-i ‘ulûm Esrâr-ı fazl-ı vâlidinin oldu mazharı Her nüktesinde niçe ma’ânî beyân eder Tarz-ı bedî’-i nutk ile hüsn-i edâları Şâyestedir kelâm-ı dürer-bârını hemân Derc etse silk-i dürre Sıhâh'ında Cevherî Vehc-i münîr ü cebhe-i mihr iltimâ’ını Şems ü kamer mebâhisine yazmış Ahterî Gevher-şinâs-ı çarh eder ikrâr görmemiş Bu nüh-sadefde zâtı gibi pâk-gevheri Zü’nnûn-ı Mısrı Nîl-i ‘afâfında nûn desem Kavlim be-hakk-ı sûre-i Nûn şübheden berî Fetvâyî oldu câmesi ehl-i mezâlimin Fetvâsı ile emr edeli nehy-i münkeri Levh üzre her işâretini sebt eder kalem Tedbîridir muvâfık-ı hükm-i mukadderî Cârûb-ı âsitânı olur şevk-i bâl ile Mürg-i Hümâ-yı devlet ü ikbâl-i şehperi Âzâde-i niyâz olup eflâke nâz eder İhsânının esîri olan ‘abd-i ahkarı Sîr-âb-ı reşha-i himemi olsa Hızr eger Eylerdi bâg-ı ‘ömrünü nev-’ayş-ı ahdarî Bir zerd-rû fakîre nigâh etse lutf ile Yâd eylemez vücûh ile kibrît-i ahmeri İksîr-i hâk-pâyını erbâb-ı kâf alıp Etmekde tevbe-i heves-i kîmyâgerî Ey kutb-ı çarh-ı a’zam-ı fazl ü keremverî V'ey burc-ı lutf u merhametin mihr-i enveri Va’llâh bir nazîrini ‘âlemde görmedim Geşt ü güzâr edip niçe iklîm-i âharı Bir sürme bulmadım yine hâk-i derin gibi Devr etdim Isfahân'daki hâk-i siyehleri Kim gördü senden özge bu ‘âlî makâmda Bir kadr-dân-ı ma’rifet ü ehl-perveri Vassâf-ı zât-ı pâkin olan iftihâr eder Çün vasfın oldu mâye-i fahr-ı sühanverî ‘Afva karîn olursa biraz ben de fahr edip Mahsûd-ı şâ’irân edeyim nazm-ı kemteri Ol Hüsrev'im ki tab’ımın iklîm-i nazmda ‘Örfî vü Muhteşem gibi var niçe çâkeri Tutdu serinde Şevket ü Hâkânî-i zamân Dîvânım oldu cümlesinin zîb-i efseri Nezd-i ‘Arab'da oldu müsellem ‘Acem'de hem Nehc-i belâgat-i sühanım Tâzî vü Derî Îkâd-ı şem’-i fikri murâd eylesem ne şeb Rûşen-çerâg-ı bezmim olur rûh-ı Enverî Târ-ı kalem elimde ‘asâ-yı Kelîm-veş Çeşm-i hasûda gösterir üslûb-ı ejderi Hassân-ı ‘asr u İbn-i Züheyr-i zamâneyim Tahsîn eder kelâmımı Sehbân u Bahterî Tekrâr okursa şi’rimi erbâb-ı zâ’ika Teşhîs eder halâvet-i kand-i mükerreri Taksîm olunsa hisse-i ‘irfâna câh eger Düşmez mi sehmime ebedî şakk-ı defterî Bu cümle ile sıfr-ı yed olmak revâ mıdır Etdi kazâ muhâsibe de ‘özr-i evferi Ben nâ-tüvâna kim bakar olsam da pür-hüner Dervîş-i iltizâm ederken tüvângerî Nakd-i hünerle kâm alınır mı ‘avâmdan Sarrâf-ı hâsı çekmese mîzânına zeri Şâgird-i nâ-pesendim olan niçe hâcegân Üstâd çıkdı câh iledir bana mefhari Bir sikke-sûret ile külâh etdigim bana Dervîşin oldum âh efendim Kalenderî Teng eyleyip cihânı Horâsân'ı başıma Gezdim ‘Irâk u Çîn ü Horâsân'ı serserî Lutfun cilâgerî-i ‘inâyet ile meded Sâf etsin âyine gibi kalb-i mükedderi Bu zerre-i kemîneyi ref’ eyle hâkden Ey mihr-i şefkat ile ziyâ-bahş-ı hâverî Kılsın giyâh-ı hüşkünü bârân-ı himmetin Mânend-i berg-i sünbül-i ter tâze vü tarî Buldum yine güher gibi bir bî-bedel gazel Deryâ-yı midhatinde ederken şinâverî Dâmen-feşân-ı nâz olıcak çengî dilberi Birden tutuşdu ‘âşık-ı zârın etekleri O çifte perçem ile görünce püserleri Takdım ‘Acem'de başıma ‘aşk ile telleri Âyîne içre ‘aksini seyr eyleyen sanar Girmiş derûn-ı şîşeye sihr ile bir perî Feyz-i hayât u mâye-i ‘ömr-i ebed bulur Âgûşa kim çekerse o rûh-ı musavveri Bint-i ‘ineble mug-beçeyi bezme çeksem âh Gâfil bulunsa pîr-i mugân ile mâderi Tab’ında yok mecâl-i tekâpû bu ‘arsada Pek sürme Vehbiyâ yeter ol esb-i lâgeri Besdir şikâyet-i felek ü ‘arz-ı ma’rifet Hakka tazarru’ eyle ki geldi du’â yeri Oldukça mihr ü mâh-ı sipihr üzre ber-karâr Sadrında dâ’im eylesin Allâh o serveri Olsun hemîşe savn-ı İlâhîde müstedâm Tevfîk-i Hak refîki vü ikbâl rehberi SIHHAT-NÂME BERÂY-I MÜŞÂRUN İLEYH M.IV/, FB. Dergeh-i Hakka olup nâsiye-fersâ-yı sücûd Turmayıp şükr ü sipâsı kılalım nâ-ma’dûd Nice şükr etmeyelim kim o hudâvend-i kerîm Ni’am-ı lutfu ile kıldı cihânı hoşnûd Hamdü li’llâh ki mizâcında veliyyü’n-ni’amın İ’tidâl oldu bedîdâr u tagayyur nâ-bûd Gülşen-i ‘âfiyet ü sıhhate verdi revnak Gül gibi tâb u tarâvetle o pâkîze vücûd Niçe dil-haste-i endûha olur çâre-resân Anı da hıfz eder eltâfı ile Hayy u Vedûd Mazhar-ı hayr-dû’â-yı zu’afâdır zâtı Eser-i za’f-ı vücûd anda olur nâ-mevcûd Sıdk u ihlâs ile enfâs-ı du’â-yı ‘âlem Şübhesiz eyledi tâ dergeh-i Rahmân'a su’ûd Nahl-i ümmîd-i cihândır ola ser-sebz-i devâm Sâye-i re’feti bu bâgda olsun memdûd Evc-i ikbâl-i sa’âdetde o necm-i es’ad Ola mânend-i Süreyyâ şeref-ârâ-yı sü’ûd Devlet-i ‘ömrünü müzdâd ede her dem Bârî Mütezâyid ola dâ’im maraz-ı kalb-i hasûd ‘Abd-i dâ’î-i nazar-kerdesi Vehbî'ye dahi Devlet-i ‘ömrü temâdîsidir ancak maksûd NAZÎRE BE-NEF’Î DER-SİTÂYİŞKÂRÎ-İ ŞEYHÜ’L-İSLÂM ES’AD-ZÂDE MEHEMMED ŞERÎF EFENDİ Felek erbâb-ı isti’dâda şimdi yâr u yâverdir Ser-i ehl-i ma’ârif tâc-ı hurşîde berâberdir Begenmez ser-bürehne bir hünerdir efser-i mihri Külâh-ı iftihârı belki fark-ı ‘arşa hem-serdir Meh-i nev bedr olur şimden geri bî-minnet-i hurşîd Kemâl erbâbının âfâka rüchânı bugünlerdir Hünermendân-ı ‘asrın necm-i bahtı ol kadar rûşen Ki çeşm-i Zühre vü Pervîn o tâli’den münevverdir Kumâş-ı nazm ile yıldız kadardır müşterî şimdi Sipihrin atlası duşunda kalmış hâk-ber-serdir Sühan buldu revâcın rûz-ı bâzâr-ı hünerdir bu Harîdârı anın bir kadr-dân-ı nükte-perverdir Bu demde câh ile fahr etmesin zerrîn-kabâ câhil Libâs-ı ma’rifet dûş-ı hünerverde serâserdir Safâ yok sîne-i nâ-sâf u ma’kûsunda nâdânın Dil-i dânişverân mahsûd-ı mir’ât-ı Sikender'dir Murâd-ı müste’iddân üzre gerçi gerdiş-i devrân Hilâf-ı ‘âdet-i dîrîne-i çarh-ı sitemgerdir Peşîmândır meger evzâ’ına gerdûn-ı dûn-perver Ki çeşm-i mihri böyle nâzır-ı baht-ı hünerverdir M.IV/, FB. Ne kevkebdir nezâret eyleyen bu vakt-i mes’ûda Şeref-vâr tâli’-i ‘âlemde bir ferhunde ahterdir Zamân-ı mes’adet-’unvân-ı Es’ad-zâde'dir şimdi Sipihr-i kâmrânîde tulû’-ı sa’d-ı ekberdir Semiyy-i Fahr-i ‘Âlem şeyhü’l-islâm-ı himem-tev’em Şerîfü’n-nesl-i a’lem revnak-ı ‘ırk-ı mutahhardır Zamânın Bu’s-su’ûd'u hânumân-ârâ-yı Es’ad kim Sarâyında su’âd-ı Zühre bir bânû-yı kemterdir Ma’ârif hâne-zâdı ‘ilm ise mevrûs-ı ecdâdı ‘İnâyet tavr-ı mu’tâdı kerîm-i ehl-perverdir Şemîm-i hüsn-i ahlâkı mutayyeb kıldı âfâkı Anın ez-cümle müştâkı gül-âb u ‘ûd u ‘anberdir Dil ü tab’ı yem ü kân-ı ‘ulûm u ma’rifet ammâ Yine nezd-i şerîfinde hüner hem-kadr-i cevherdir Zamîr-i pâkidir mir’ât-ı feyz-â-feyz-i vicdânı Mezâyâ-yı hakâyık anda her vech ile muzmerdir Fürûg-ı mihr-i fazlından zemîn ü âsumân rûşen Ne mihr ammâ ziyâ-bahş-ı cihân-ı şer’-i enverdir Ederdi iktidâ şemsü’l-e’imme gelse ‘asrında Ana rüchânı şems-i dahve-i kübrâdan azherdir Müreccah oldugu ashâb-ı tercîhe ‘ayândır kim Fetâvâsı usûl-i ictihâd üzre muharrerdir Sezâdır olsa iklîl-i sipihrin dürretü’t-tâcı Bulunmaz nüh-sadefde misli bir pâkîze gevherdir Meşâm-ı dîn ü devlet müşg-bûy-ı şîme-i pâki Sirişt-i müstetâbı rûh-ı ‘anberle muhammerdir Bahûr etmekde bezm-i kudsiyâna şemme-i hulkun Meh ü hurşîd-i devrân sîm ü zerden iki micmerdir Me’âl-i kuvve-i derrâk zihninden ‘ibâretdir Makâlât-ı Aristō'dan bu kavlim nakl-i mıstardır Kitâb-ı İbn-i Sînâ'da o bahse ıttılâ’ım var Anın kavlince ‘Akl-ı Evvel andan çok mu’ahhardır Ser-i mecrâ-yı kilki lü’lü’-i âb-ı hayât ancak Reg-i ehl-i fesâda nevk-i nîş-âlûd-ı neşterdir Kazâ bâbında bu hükmü celî hattıyla yazmış kim Hilâf-ı şer’e her kim cür’et eylerse müdemmerdir ‘İnâyet-perverâ sadrâ himemkârâ felek-kadrâ Vücûd-ı devletin envâ’-ı feyz-i Hakk'a mazhardır Sülûkün râh-ı takvâ kavl ü fi’lin mesned-i fetvâ Sana tevfîk-i Mevlâ dâ’imâ hem-râh u rehberdir Ni’am dil-sîr-i eltâfın himem mesrûr-ı a’tâfın Kerem dergâh-ı insâfında bir dîrîne çâkerdir Hıred meftûn-ı etvârın zekâ hayrân-ı efkârın ‘Aceb zât-ı nigûkârın ne ‘unsurdur ne cevherdir Gülistân-ı ‘inâyet tâze-rûy-ı cûy-ı ihsânın Gül-i sad-berg-i himmet bûy-ı lutfunla mu’attardır Degildir hayme-i ebr-i bahârî sahn-ı gülşende Sehâb-ı şefkatin bâg-ı cihâna sâye-güsterdir ‘Ayândır ehl-i hâle hey’et-i mâzî vü müstakbel Mücerred zât-ı memdûhü’s-sıfâtın hayra masdardır Ne iksîr-i sa’âdet-mâyedir hâk-i der-i lutfun Ki her bir zerresi hem-kadr-i şems-i kîmyâgerdir O iksîre niçe reşk etmesin kim zerger-i hurşîd Gubârı zerd-rûyân-ı gama kibrît-i ahmerdir Sen ol gencîne-i mecd ü semâhatsin ki ‘indinde Cihânın hâsılı deryâ vü kânı şey’-i ahkardır Sen ol müstagnî-i ‘âlem kerîmü’t-tab’-ı ekremsin Yanında cevher ü zer seng ü hâk ile berâberdir Gınâ erbâbı gezsin derbeder ebvâb-ı dîgerde Der-i ‘iffet-me’âbında gedâlar pek muvakkardır Bu rütbe zilletin kim gördü nakdîn-i ‘azîzînin Hilâf-ı ‘âde dergâhında matrûd u muhakkardır Fakat nakd-i hüner-pîrâye-i genc-i kabûlünde Bu istignâ-yı zâtî feyz-i Bârî-i keremverdir Bulunmaz nazm-ı silk-i vasfına şâyeste bir gevher Egerçi kulzüm-i ma’nîde endîşem şinâverdir Tetebbu’ eyleyip ahkâm-ı dehri ‘âkıbet buldum Kitâb-ı cifr-i ‘aklîde bu vech üzre muharrerdir Ne zâtın gibi bir memdûh-ı bî-hemtâ gelir ‘asra Ne benden gibi bir şâ’ir zuhûr etmek müyesserdir Murassa’ oldugundan gevher-i medhinle dîvânım Ser-i tahsîn-ı hâkânîde iklîl-i mücevherdir Medâr-ı fahr-i Bâkî Bü’ssu’ûd evsâfıdır ammâ Benim memdûhum Es’âd-zâde fahrim andan evferdir Benim ol şehsüvâr-ı ‘arsa-i pehnâ-yı kerrârî Ki bâzû-yı belâgatde zebânım tîg-i Hayder'dir Bu meydâna çıkar bir pehlevân var ise gelsin kim Bilinsin Rüstem-i tab’ım ne zûr-âver dilâverdir Demâdem zehresin sad çâk eder sihr-âferînânın Kelîm-âsâ asâ-yı hâme kim destimde ejderdir Dil-i sâfî-nihâdım ‘aynıdır ser-çeşme-i Hızr'ın Dem-i ‘Îsâ gibi mu’ciz kelâmım rûh-perverdir Bulur hüsn-i edâ meşşâta-i fikrimle zîb ü fer Hayâl-i mû-şikâfım şâne-i gîsû-yı dilberdir Şeker-rîz-i mezâk-ı şevk olur geldikçe güftâra Ser-i hâmem meger minkâr-ı tûtî-i sühanverdir Dilim firdevs-i ma’nî tab’-ı sâfım cûybâr anda Nukûş-ı satr-ı eş’âr-ı terim emvâc-ı Kevser'dir Ne sû-yı cûy-ı dildendir ne yenbû’-ı tabî’atden Bu feyz-â-feyz-i cârî cûşiş-i deryâ-yı dîgerdir Nola mahsûd-ı sîm-i hâm ise her puhte mazmûnum Vücûh-ı ma’rifetle rûy-ı zerdim gıbta-i zerdir Ma’âza’llâh gınâ-yı zümre-i nâdâna reşk etmem Ma’ârif rızka maksûm olması sehm-i mukadderdir Bi-hamdi’llâh bu kısmetdir bana sermâye-i devlet Tüvânger olsa da câhil yine zâtında efkardır Kasîde söyledikçe tavr-ı Nef’î'de yazar ammâ Gazelde tab’ımın vâdîsi böyle tarz-ı âhardır Dil-i ‘uşşâkı bend etmekde târ-ı zülfü çenberdir O zencîrin görüp pâ-bestesin sanma muhayyerdir Ruhun taksîm-i nakl-i bûseye teşvîk içün yâri Nev-â-nev bûselikde nagme-i mutrib mükerrerdir Hevâ-yı vasl ile kâgıd uçurdum kûy-ı dildâra Yine âvâre-dil hem-bâl-i pervâz-ı kebûterdir Hayâl-i ebruvânı sîne-i mecrûh-ı ‘âşıkda Çekilmiş kâgıd-ı al üstüne tasvîr-i hancerdir O gül-ruhsârı rûz-ı Hızr'a karşı bâga celb etsem Hatı sebz olsa da mâni’ degil kim ‘ayş-ı ahdardır Degilse kadd-i dilber rîşe-gîr-i hâtır-ı ‘âlem Fezâ-yı sînede diller niçün şekl-i sanevberdir O tıfl-ı dâye-perverdin hayâl-i la’l-i şîrîni Mezâk-ı telh-i Vehbî'de ne a’lâ şîr ü şekkerdir Efendim hod-pesend oldum zuhûr-ı i’tibârınla Kusûrum olsa da mu’tâdın üzre ‘afva mazhardır Ferâmûş eylemişdim çok zamândır şi’r ü inşâyı Sebeb tecdîd-i şevke bu nigâh-ı behcet-âverdir Tabî’at sünbül-i pejmürde-i bâg-ı gam olmuşken Nemâ-yı iltifâtın ile şimdi bir gül-i terdir Çerâg etdin sitârem rûşen oldu devr-i lutfunda Fürûg-ı tâli’im pertev-nümâ-yı şem’-i hâverdir Senâ vü midhatindir zikr ü fikrim ‘ömrüm oldukça Yine hakk-ı edâ-yı şükr-i ni’met nâ-müyesserdir Du’â-yı ‘ömr ü ikbâlin be-hakk-ı sûre-i İhlâs Misâl-i hizb-i a’zam safha-i sînemde ezberdir Ola zâtü’l-burûc-ı câh-ı rif’at cây-ı mes’ûdun Cihân mihr ü kamerle rûz u şeb tâ kim münevverdir Hem olsun kevkebin sa’dü’s-su’ûd u tâli’in es’ad Mesâbîh-i şerefle tâ felek pür-zîb ü zîverdir NAZÎRE BE-SÜNBÜLE-İ BÂKÎ DER-SİTÂYİŞ-İ MÜŞÂRUN İLEYH Dâmen-i gülde alıp destine micmer sünbül Kor şemâmeyle hem ol micmere ‘anber sünbül Eylemiş bûy-ı bahârı var ise istişmâm Cümleden evvel eder bâgı mu’attar sünbül Dem-i ‘Îsâ'ya bedeldir nefes-i bâd-ı bahâr Keyfe yuhyi deyü andan eser ister sünbül Getirip toplar ile hayli çiçekli-i kebûd Pây-ı nevrûza olur akmişe-güster sünbül Mâ’î atlaslı güzeller gibi hep fevc-â-fevc Mevc mevc oldu leb-i cûda ser-â-ser sünbül M.IV/, FB. Reng ü bûlarla tefevvuk ederek ezhâra Gökden inmiş gibi fahr etmede yer yer sünbül Gülşenin meyl edecek iki güzel tâzesi var Bir gül-i sâde-ruh u bir de hat-âver sünbül Nev-resân-ı çemen içinde yine hoş görünür Ne kadar olsa da bir tâze-i esmer sünbül Katre katre saçılır üstüne gülden şebnem Her seher perçemine gül suyu serper sünbül Ser-be-ser gûşun edip vakf-ı nevâ-yı bülbül Geh sabâ nagmesi geh sünbüle dinler sünbül Kec-külâhıyla siyeh-pûşu ile gonçelere Görünür hayli levendâne dil-âver sünbül Başına takdı ‘amâyim nazar-ı nergisden Tıfl-ı nev-reste gibi pek hazer eyler sünbül Baglanır zülf-i nigâr üzre kopup bâgından Dil-i sevdâ-zede-i ‘âşıka benzer sünbül Lâle sad gûne piyâz etse yine bir yerde Geçinir tarh-ı tekellüfle berâber sünbül Sâk-ı sâkî gibi teşmîr edeli gayret ile Bir ayagıyla sürür bezme kadehler sünbül Subh-dem böyle görünmezdi siyeh-mest-i harâb Çekmeseydi geceden bir iki sâgar sünbül Böyle gök kandil iken def’-i humâr etmek içün Lâciverdî kadehin hep tolu saklar sünbül Cûşiş-i sebze ile yemyeşil oldukça çemen Görünür mevc-i siyâh-ı yem-i ahdar sünbül Karşısında dikilip turdugunun aslı nedir Şâh-ı gülden bir iki gonçe mi ister sünbül Bir şükûfeyle bahâr olmaz efendim diyerek Tablalarla getirip dizdi çiçekler sünbül Yüz sürüp dergeh-i vâlâ-yı veliyyü’n-ni’ama Berg-i sebz-i çemenin eyledi zîver sünbül Şeyhü’l-islâm-ı felek-câh-ı refî’ü’ş-şân kim Sünbüle ravza-i kadrinde bir ahkar sünbül O şerîfü’n-nesebin sâha-i iclâlinde Hâke rû-mâl ile kesb-i şeref eyler sünbül Eylese meyl-i şükûfe çemen-i gerdûndan Mihr ü meh nergis ü gül ola her ahter sünbül Alsa bir kerre tebessümle yed-i şefkatine Gül-i hurşîd-i felekden ola berter sünbül Âsumânîsine hem-reng olalı pâyelenip Ser-fürû etmese eflâke nola her sünbül İktibâs eyleyeli lâmi’a-i lutfundan Şeb-çerâg etdi kanâdîlini yek-ser sünbül Yalınız behrever-i lutfu degil hâk-i çemen Nefha-i hulku ile oldu hevâlar sünbül Heft-berg-i çemen-i ‘âtıfetinden gûyâ Âyet-i seb’-i senâbil eder ezber sünbül Nîl-gûn kâse-i gerdûna döner dâneleri Olsa yek-katre-i ihsânına mazhar sünbül Görse rü’yâda ‘ulüvv-i himem ü rif’atini Şeb-külâhın ede tâ çarh ile hem-ser sünbül Ey gülistân-ı kerem zîver-i bostân-ı himem Bûy-ı lutfundan olur gâliye-perver sünbül Şöhreti sünbül-i tîb oldu ne hâsiyyet bu Olalı şemme-i hulkunla muhammer sünbül Cümleyi berg ü nevâya keremin kat katdır Şöyle tursun gül-i sad-berg ile katmer sünbül Selsebîl-i keremin cûşişini gördükçe Lûleler meşrebeler hâzır eder her sünbül Ba’d-ez-în minnet-i bîhûde-i birri çekmez Cûy-ı lutfun var iken ger gül-i ter ger sünbül Sâye-i hâme-i müşgîn-rakamın düşse olur Safha-i bâgda her sebze-i kemter sünbül Olsa âgişte-i âb-ı himemin Hızr-âsâ Zinde vü tâze vü ter ola musavver sünbül Nevbahâr-ı keremin vasfın ederken tahrîr Çûb-ı hüşk-i kalemim üzre biter ter sünbül Revnak-ı köhne-zemîndir gazel-i nev-tarhım Anı zîb-i ser edenler nedir anlar sünbül Diyemem turra-i şebbûyuna benzer sünbül Ne çiçekdir bilirim ey gül-i ahmer sünbül Müşg-i Rûmî'ye eğip başını ey kec-külehim Zülf-i ham-der-hamın evsâfını söyler sünbül Kâkül ü hattını ta’tîre gül-âbın bedeli Olsa reyhân u benefşeyle mu’attar sünbül O civân perçemini gûşe-i destârından Gösterince takınır başına teller sünbül Tagıdıp turraların ragmına top feslegenin Fesi etrâfına dizmiş yine dilber sünbül Göz göre nergise kapdırdı gubâr-ı pâyın Reşk edip olsa sabâya nola mugber sünbül Hat-ı sebziyle görenler o ruh-ı gül-gûnu Gül-i sürh üzre yetişmiş sanar ahdar sünbül Oldu sevdâ-yı hat u zülf-i siyehkârı ile Şeb-i fürkatde bana bâliş ü bister sünbül Şimdi hadrâ-yı dimen zîb-i ser-i ragbetdir Kaldı Vehbî gibi pâ-mâl u muhakkar sünbül Gördü pejmürde-nümâ bildi ki Sünbül-zâde O siyeh-bahta hemân çıkdı birâder sünbül Dûd-ı âha boyanır böyle anınçün yanarak Sînede etmiş ocak gayreti muzmer sünbül Her seher jâle-feşân sanma tokundukça nesîm Hep anın hâl-i perîşânına aglar sünbül Sünbülistân-ı gamın ancak odur bî-bergi Gerçi bir neşv ü nemâdır görünen her sünbül Ayak altında yatar sebze-i bîgâne gibi Zîver-i gûşe-i destâr iken ekser sünbül Dâmen-i kûh-ı ma’ârifde bitip yetmiş iken Oldu germâ-zede-i gam o mükedder sünbül Dûd-ı âhıyla dilin etmez idi sünbülzâr Bu çemenden ana olsaydı müyesser sünbül Bâgbânlar soganın sökmüş o bî-çâre yine Kuruyup kalmış iken sînede besler sünbül Tab’ının köhne bahârında o bâg-ı hünerin Bulunur böyle niçe tâze mu’attar sünbül Hep anın gibi perîşân mı peşîmân mı ‘aceb Hârzâr-ı emel-i dehre dikenler sünbül Böyle pejmürde iken reşha-i bârân-ı himem Eyledi ol giyeh-i hüşki ne hoşter sünbül Kuvvet-i nâmiye-i lutf-ı veliyyü’n-ni’amı Vakt-i sermâda yetişdirdi yine ter sünbül Edelim kâfiye-i hayr-du’âyı tekrâr Yetişir lafz-ı redîf oldu mükerrer sünbül Bâg-ı ikbâlini şâd-âb ede lutf-ı Bârî Vere bu gülşene tâ revnak u zîver sünbül NAZÎRE BE-RAMAZÂNİYYE-İ SÂBİT DER-SİTÂYİŞKÂRÎ-İ MÜŞÂRUN İLEYH M.IV/, FB. Ham-ı ebrû-yı nigârı gözedirken yârân Cünbişe başladı ebrû-yı hilâl-i ramazân Dil nazar-bâz-ı hilâl oldu geçip ebrûdan Nerde bir mâh-likâ görse olurken şa’bân Var ise câm-ı hilâlîye bedeldir o hilâl Şimdi tehlîl ederek sübha çeker bâde-keşân Kadeh-i bâde kanâdîl-i fürûzân olmuş Âteş-i ter yerine revgan olur şu’le-feşân Çûb-ı tâki nola misvâk edinirse zâhid Rind-i mey-hâreye çokdan bilemişdi dendân Ehl-i keyfin hele keyfiyyetini hîç sorma Hasret-i berş ile afyōn ile pek hâli yaman Bir şeker-hâba talıp yatdı ki ta’bîr edemem Açamaz çeşmini gûş etmeyicek savt-ı ezân Kimisi Şâm'a kimi Magrib'e eylerdi sefer Bir iki hatveye olsaydı eger tâb u tüvân Tâb-ı germâ ile germiyyet-i cû’ ile döner Mürg-i dil sînede mânend-i kebâb-ı mürgân Kurs-ı hurşîdi felek magribe saklar yohsa Yerdi çokdan nazar-ı gürsine-çeşmân-ı cihân Etse bir teb-zede şimdi feleke germ-i nigâh Görünür çeşme-i hurşîd ana ‘ayn-ı Seretân Za’f-ı ten cism-i latîfe mütebeddil edeli Cümleten nev’-i melek oldu sanarsın insân Leyle-i rûze görünmezdi müreccah rûza Olmasa nûr-ı siyeh perde-i zulmetde nihân Kişver-i Magrib'i aldı sipeh-i encüm ile Şâh-ı Maşrık eline girdi diyâr-ı Sûdân Çıkdı mâhiyye temâşâsına bâm-ı feleke Gördü mâhiyyetini dün gece mâh-ı tâbân Bizi imsâk ile tazyîk eder ammâ rûze Bezl eder kendisi dehre ni’am-ı bî-pâyân Nola zâyende-i ‘îd olsa Sa’îd ismi ile Şebi âbisten-i Kadr oldugu gün gibi ‘ayân Sâl-i târîhi de encüm gibi pür-nûr-ı su’ûd Müncelî Kadr ile âfâka bu mâh-ı ramazân Reh-i yek-sâleyi tayy etdi hemân bir gecede Peyk-i rûze kerem-i Hakk'a olup müjde-resân Geldi tebrîke meger savm-ı veliyyü’n-ni’amı Ferhadan pertevi rûyunda celiyyü’l-leme’ân O veliyyü’n-ni’amın mâ’ide-i şefkatidir Eyleyen ‘âlemi dil-sîr-i nevâl-i ihsân Şeyhü’l-islâm-ı şerîfü’n-neseb-i vâlâ kim Fahr eder zâtı ile Devlet-i Âl-i ‘Osmân Murtazâ-tînet ü hem-nâm-ı Resûl-i Sakaleyn ‘Ömerî-haslet ü Sıddîk-i kerâmet-’unvân Ahmedî-hilkat ü dânâ-yı Muhammed-sîret Bu Hanîfe-şiyem ü mâlik-i mülk-i ‘irfân Bâb-ı ‘ulyâsı me’âb-ı ‘ulemâ-yı a’lâm İbn-i Hâcib dahi tâlibdir ederse derbân Behce-i ravza-i takvâ vu ‘aleyhi’l-fetvâ Yazılır vasfı Şakâyık'da misâl-i Nu’mân Nuhbetü’n-nuhbe-i sûded o kerîm ibn kerîm Ced-be-ced eşref ü emced o nesîl-i zî-şân Seyyidü’l-kavm-i fühûl-i ‘ulemâdır ki anın Der-i lutfunda mülâzım fuzalâ-yı devrân Nisbet-i zâtı ile kesb-i şerâfet edeli Reşk eder hâk-i Sitanbul'a diyâr-ı Cürcân Dâmen-i devletidir müzdehim-i rûy u cibâh Sofra-i ni’meti de cây-ı zihâm-ı mihmân Pertev-i mihr-i kemâlinden edip şerm ü hicâb Mâh-ı nev etse felekden nola ‘arz-ı noksân Tâc-ı hurşîd ile ser-halka-ı bâbı hem-ser Ser-nihâde o der-i devlete mâh-ı tâbân Var mı bir misli cihânda deyü böyle şeb ü rûz Mihr ü meh olmada âfâkda pûyân u devân İbn-i Sînâ vu Felâtûn bilemez hikmetini Re’y-i tedbîrine dem-beste ‘ukûl ü ezhân Güher-i zâtına hem-kadr olamaz cevher-i kül ‘Akl-ı Evvel dahi bu fehm ü zekâya hayrân Revgan-ı magz-ı Hümâ şem’-i şeb-i ikbâli Çarh fânûs-ı hayâl olmag içün ser-gerdân Tabak-ı mihre koyup ‘akd-i Süreyyâ'yı felek Dest-hoş eyler idi kılsa eger zîver-i hân Bilir ammâ ki kabûlünden eder isti’lâ Zerre olmaz nazarında tuhaf-ı kevn ü mekân Zât-ı vâlâsı gibi kevkeb-i es’ad mı olur Evc-i rif’atde odur kevkebe-bahş-ı ekvân Hep kanâdîl-i Süreyyâ vü meh ü mihrini çarh Tâk-ı iclâline âvîze ederse şâyân Fi’lidir nehc-i takî kavl-i şerîfi fetvâ Kavl ü fi’liyle odur mâye-i emn-i dü-cihân Münkeşif olsa bekâda Hasan-ı Basrî'ye Vera’ u zühdünü elbette eder istihsân Şer’i te’yîd-i mebânî ile te’sîs edeli Hem-ser-i ‘arş-ı berîn oldu o ‘âlî-bünyân Bahr-ı zehhâr-ı dil-i pâki muhît-i ‘âlem Katredir kulzüm-i efdâline nisbet ‘ummân Nola fahr eylese ‘allâme-i Râzî'ye dahi Keşf-i tahrîr-i mezâyâda o tahrîr-i zamân Mâye-i ‘ömr-i ebed katre-i nevk-i kalemi Var ise mahberesi menba’-ı âb-ı hayvân Feyz-yâb olsa eger reşha-i ihsânından Gonçe-i gülşen-i tasvîr ola verd-i handân Eser-i hulku verir hâke sebük-rûhî-i bâd Âteşî terbiyet-i lutfu eder âb-ı revân Dürr-i şeh-vâr ola her dânesi kişt-i emelin Olsa sîr-âb-ı yem-i şefkati ebr-i nîsân Bûy-ı ahlâkını şemm eyleyeli bezminde ‘Anber ü ‘ûdu eder âteş-i gayret sûzân Ne tecellî ne kerâmet bu ne teshîl-i Hudâ Nutku bir harf ile bin müşkülü eyler âsân Câmi’ü’l-kelm-i belâgatdir olur nâtıkası İrticâliyle zebân-bend-i Lebîd ü Sahbân Eylese meşk-i sühan âyine-i tab’ından Ola tûtîde dahi hüsn-i edâ-yı Hassân Bulunur her sühaninde yine sad-remz-i bedî’ Hâmesi etse de telhîs-i ma’ânî-i beyân Serverâ kadr-şinâsâ vu mekârimkârâ Ey eden merhameti cümle kulûbu şâdân Hüsn-i niyyetledir a’mâl-i kerâmet-eserin Her umûrunda muvaffak eder elbet Yezdân Hâk-pâyın gibi bir sürme Sıfâhân'da dahi Hele ben görmedim ey merdüm-i çeşm-i dü-cihân Ne zamân midhatini yazsam eyâ mihr-i ümîd Ser-i hâmem meh-i nev gibi olur nûr-efşân Güher-i medhin imâme olalı nazmımda Buldu mânend-i le’âlî sühanım şöhret ü şân Zikr-i evsâfın ile sübha-i sad-dâne gibi Dest-i erbâb-ı kemâlâtda eyler devrân Gerçi şâyeste-i îsâr degil vasfında Lü’lü’-i nüh-sadef ü gevher-i kân-ı imkân Kâle-i şi’rim eger nesc-i harîrî olsa Dûş-ı evsâfına hâşâ yine olmaz çespân Garaz-ı ‘arz-ı ma’ârif degil asl-ı maksûd Nazm ile hayr-du’âyı ederim vird-i zebân Gayra kâlâ-yı hüner ‘arz edemem sultânım Var iken sen gibi nekkâd-ı metâ’-ı ‘irfân Lutfun olmazsa harîdâr-ı kumâş-ı nazmım Görünür bender-i ma’nâda benimçün hüsrân Vasf-ı zâtın sebeb-i fahr-i sühan-dânîdir Bu cesâretle mübâhât ederim ben de hemân Bilirim haddimi terk-i edeb etmem ammâ ‘Afva makrûn olur elbette bu lâf u hezeyân Senden ey müftî-i a’lem ederim istiftâ Şer’-i insâf ile bu mes’eleyi eyle beyân Zeyd ü ‘Amr'ın sühanında bu letâfet mi olur Yohsa olmaz mı benim gibi sühan-dân-ı cihân Eyledim bâdiye-peymâ füsehâ-yı ‘Arab'ı ‘Acemî oldu yanımda şu’arâ-yı Îrân Fârisü’l-hayli benim ‘arsa-i isti’dâdın Şeh-levend-i sühanim şimdi benimdir meydân Esb-i Tâzî-i tabî’atle çıkıp merdâne Oynadım mülk-i ‘Acem'de dahi gûy u çevgân Güher-i nazmımı bu silk-i belâgatde görüp Dediler dürr-i ‘Aden'dir bülegâ-yı ‘Adnân Şöhretim zâtıma gâlib degil insâf budur Fehm eder anı meşâhîr-i ma’ânî-fehmân Degilim sîne-tehî sît ü sadâ-yı sâde Pâsbân tablı gibi gûş-zed-i ‘âlemiyân Ney-şekerdir kalemim zâ’ika-i hullâna Saçsa zehri görünür çeşm-i hasûda su’bân Sihr ü efsûsunu küttâb-ı kalem gördükde Oldular cümlesi engüşt-i tahayyür be-dehân Hünerim şi’r ile inşâya degildir maksûr Da’vî-i dânişe ancak sühanımdır bürhân ‘Âr u haclet çekerim Vehbî-i şâ’ir deseler Kesb ü tahsîl-i fünûn etmiş iken niçe zamân Lâf-ı şâ’ir deyü tasdîke karîn olmaz ise İşte envâ’-ı kütüb işte fühûl-i devrân İmtihân eyle huzûrunda bilinsin kadrim Mükrem olmazsam efendim olayım bârî mehân Oldu bu ni’met-i dâniş sebeb-i hirmânım Beni hazm etmedi bir dürlü gürûh-ı ihvân Ya’nî Yûsuf gibi evzâ’-ı sipihr-i nâ-sâz Çâh-ı gamdan çıkarıp eyledi vaz’-ı zindân Var mıdır şer’-i mürüvvetde mesâgı bilmem Yohsa kâdî-i kader böyle mi hükm etdi hemân Ben çekip rûzî-i yek-rûze içün çille-i gam Gayrılar kâdî-i Siroz olalar tafra-künân Hased etmem bilirim câh ile / câhile rif’at gelmez Kalb olunsa yine nâdân olur ammâ nâdân Böyle efrûhte gördükçe çerâg-ı cehli Gayret eyler beni pervâne-i şem’-i hirmân Bu güdâzişdir eden teşne-i cûy-ı himemin El-’ataş el-’ataş ey menba’-ı cûd u ihsân Âb-ı rûyum dökeyim nâbe-mahal yerlerde Beni eylerse yine şefkatin eyler reyyân Oldu burc-ı şeref-i Sünbüle cây-ı hurşîd Şimdi bu Sünbül'e de nûr-ı ‘inâyet şâyân Şekvenin vakdi degil fahr-i temeddüh dahi ‘ayb Olsun imsâk-i sühan mihr-i hamûşî-i dehân Nukl-i iftâra bedel bir gazel inşâd edegör Ola mânend-i şeker kuvvet ü kuvvet dil ü cân Şevk ile tâbe-seher oldum o mâha nigerân Geldigi demde tulû’ eyledi mihr-i rahşân Gelmedi külbe-i ahzânıma ahşama karîb Bir gece bedr-i felek gibi o mâh-ı Ken’ân Şâhid-i gırra gibi zâhid-i sâlûs dahi Gözlerin açmış o ebrûlara eyler im’ân Eylemiş bûse mevâ’îdini vâbeste-i ‘îd Şevk-i incâzına olsa nola cânım kurbân Bozulur belki ‘akîde nerede kaldı sıyâm Gelse bezme bu şeker lebler ile hande-künân Sâ’atim geldi deyü nâz ile îhâm etse Bir dakîka edemez sabr u tahammül yârân Vehbiyâ bûse-i ‘îd olmasa nukl-i ümmîd Telhî-i rûzeyi bir gün çekemezdi rindân Vakt-i iftârda ‘arz-ı hüner etmek ne demek Şimdilik mâ’ide-i hayr-du’âdır çesbân Kadr ile ‘îd-i sa’îd ile gelip âfâka Neşr-i envâr ede tâ her sene mâh-ı ramazân Mesned-i kadr ü sa’âdetde hezârân meh ü sâl Kadr ü ‘îd eyleye her leyl ü nehârın Sübhân TAHMÎS-İ KASÎDE-İ NEF’Î VE ‘ARZ-I TÂRÎH BERÂY-I TA’MÎR-İ SA’ÂDET-HÂNE-İ ŞEYHÜ’L-İSLÂM-I MÜŞÂRUN İLEYH I Habbezâ ferhunde devlet-hâne-i çarh-âsitân Kim anı tebrîk içün tâ ‘arşa dek kerrûbiyân ‘Âlem-i bâlâda bu beyti eder vird-i zebân "Bâreka’llâh ey behişt-âbâd v'ey reşk-i cinân Sâneka’llâh ey sarây-ı dil-küşâ vü dil-sitân" M.IV/, FB. II Öyle ‘ulvî kim o devlet-hâne-i gerdûn-simât Tâkının zer mîhidir evc-i felekde sâbitân Çâr erkânıyla zîbende binâ-yı şeş-cihât "Südde-i bâbıyla pâyende esâs-ı kâ’inât Tarh-ı matbû’uyla nâzende zemîn ü âsumân" III Baksa ‘Îsâ-veş bir âdem revzen-i hurşîdden Olmaya meşhûdu sahn-ı bâgına benzer çemen Derdi vasfın yazsa ger Firdevsî-i rengîn-sühan "Görmemişdir çarh-ı çârümle behişti seyr eden Böyle bir rûşen makâm u böyle bir hürrem mekân" IV Rif’at-i bânîsini te’yîd edip Rabbü’l-enâm Bu sarâyı eylemiş böyle sezâ-yı ihtirâm Sâhası olmuş anın mâlişgeh-i rûy-ı kirâm "Dergeh-i devlet-penâhı mültecâ-yı hâs u ‘âm Hâk-i pâk-i âsitânı bûse-cây-ı ins ü cân" V Tab’-ı bânîsi zihî sa’d-ahter-i zâtü’l-burûc Şemse-i dergâhı mihr-i hâver-i zâtü’l-burûc Kubbesi zîbende zerrîn-efser-i zâtü’l-burûc "Turra-i tâk u revâkı hem-ser-i zâtü’l-burûc Sâye-i sakf-ı bülendi hâbgâh-ı ahterân" VI Ka’be-i ‘ulyâ denirse kimse etmez reyb ü şek Beyt-i ma’mûr ile âsâr-ı şerefde müşterek Sadr-ı vâlâ-kadrinin mesned-tırâzıdır melek "Pîş-i dergâhında ber-pâ saf-nişînân-ı felek Zîr-i eyvânında pervâz etmede kerrûbiyân" Kasr-ı bâg-ı dil-küşâsı cennet-i a’lâ mıdır Müşg-bîd-i sûy-ı havzı hem-ser-i tûbâ mıdır Vasf-ı derd-i bülbülânın vird-i subh u şâmıdır "Resm-i gül-mîh-i deri gül-bang-i mürg-i bâmıdır Gülşen-i dehre veren berg ü nevâ-yı câvidân" Eylemiş ol hâne-i mes’ûdu feyz-i Mevlevî Sîne-i ‘ârif gibi leb-rîz-i sırr-ı ma’nevî Mihr-veş rûşen derûnunda fezâ’il pertevi "Künc-i halvet-hânesinde ‘ilm ü ‘irfân münzevî Gûşe-i bâbında ikbâl ü sa’âdet pâsbân" Sînesin gerd-i hasedden etse sâf-âyîne çarh Baksa çeşm-i mihr ile âgâz eder tahsîne çarh Reşk ile olmuş hamîde rif’at-i kadrine çarh "Râst kılsa kaddini ermez yine kasrına çarh Ede terkîb-i ‘anâsırdan meger kim nerdübân" Müşg-sâdır gerd-i râh-ı pâsbânı nâfeye Etme teşbîh ol gubâr-ı âsitânı nâfeye Vermek içün nekhet-i ‘anber-feşânı nâfeye "Müşg-i ezfer yerine korlardı anı nâfeye Ger sabâ hâk-i derin irgürse Çîn'e armagan" Resm-i matbû’un kılıp mi’mârı böyle hoş-nümâ Ahsen-i eşkâl-i te’sîs üzre vaz’ etmiş binâ Hem-ser-i ‘arş-ı mu’allâ olduguyçün gâlibâ "İrtifâ’ın almaga olmuş mühendis çarh ana Mihri usturlâb edip kılmış şu’â’ın rîsmân" Merkez-i kutb-ı cihândır çarh ana pergâr-ı şevk Devr eder etrâfını neşr eyleyip envâr-ı şevk Cebhe-i mihrinde rûşen pertev-i âsâr-ı şevk "Çûb-ı zerrîn ile eyler her seher izhâr-ı şevk Olmaga derbân-ı dergâhı şeh-i hâver-sitân" Matla’-ı envâr-ı re’fetdir ki anın her seher Tal’at-ı hurşîd olur revzenlerinden cilveger Rûz u şeb rahşende dîvân-hânesinde nûr u fer "Muntazır her gece çarh-ı pür-kevâkible kamer Yakmaga sahnında bir şem’-i murassa’ şem’dan" Âsumân hem-revnak-ı bünyân-ı ma’mûrî degil Mihr-i rûşen-dil ‘adil-i câm-ı billûrî degil ‘Akd-ı Pervîn hem-ser-i kandîl-i pür-nûrî degil "Zîr-i tâkında fürûzân şem’-i kâfûrî degil Oldu zer peykân ile sehm-i sa’âdet der-kemân" Sa’d-i ekber kılmış ol beyt-i şerîfi müstekar Burc-ı es’addır Süreyyâ tâkını eyler makar Fark-ı gerdûn üzre vermiş Ferkadâna zîb ü fer "Kubbesinde levha-i sîmîn ile gül-mîh-i zer Müşterîdir kim felekde mâh ile etmiş kırân" Tab’-ı Hızr-âsâ derûn-ı rûşeni pür-incilâ Havz-ı sâfı menba’-ı âb-ı hayât-ı cân fezâ ‘Aks edip bakdıkça andan sîneye mevc-i safâ "Her ruhâm-ı ferşi bir âyîne-i ‘âlem-nümâ Her güzîn ferrâşı İskender gibi gîtî-sitân" Gevher-i maksûdun anda bulduguyçün ehl-i câh Âsitân-ı âsumân-bünyânını eyler penâh Var mıdır gerdûnda bilmem böyle rûşen câygâh "Zerre-i nûr-şemsesi pîrâye-i hurşîd ü mâh Rîze-seng-i mermeri sermâye-i deryâ vü kân" Cennet-âsâ cây-ı dil-cûdur o nev-tarh-ı cemîl Sîr-çeşm olmak anın seyrinden emr-i müstehîl Çeşmeler Tesnîm ü Kevser gibi sâf u bî-’adîl "Katre-âb-ı havzı reşk-i cûybâr-ı Selsebîl Muşt-ı hâk-i reh-güzârı sürme-i hûr-ı cinân" Mevc urur ol havz içinde cûşiş-i rûhânî kim Meşrebî sâfî-i ehl-i hâl-veş nûrânî kim Safvet-i kalb ile gel seyr eyle bu devrânı kim "Mevlevîdir san o şâdırvân-ı ser-gerdânı kim Hem döner hem eşkini eyler safâsından revân" Dür gibi her katresi zîb-i kef-i gavvâsdır Bu letâfet reşha-i fevvâresine hâsdır Sîne-i ‘âşıkda ‘ayn-ı cûşiş-i ihlâsdır "Zer külâhıyla yahud bir dilber-i rakkâsdır Bir ayag üzre semâ’ etmekde dâmen-der-miyân" Kılmış ol cây-ı ferah-fersâ-yı lutf-ı Kirdigâr Melce’-i erbâb-ı hâcât u melâz-ı rûzgâr Rûh-perverdir nesîmi çeşmesâr-ı hoş-güvâr "Haste-i derd ü gama âb u hevâsı sâzkâr Mübtelâ-yı kahr-ı dehre dergehi kehfü’l-emân" Tûtiyâdır gerd-i sahnı mâh-ı enver çeşmine Zerresi nûr-ı basardır şem’-i hâver çeşmine Fer verir gerdûnda her ferhunde ahter çeşmine "Çekmege mîl-i şihâb ile felekler çeşmine Dûdu kuhl-i rûşenâdır dûdgâhı sürmedân" Câm-ı billûrun sanar âyîne sîm-endâmlar Pertevinden şerm eder eflâk-i mînâ-fâmlar Anda rûz-ı rûşen-âsâ pür-ziyâdır şâmlar "Berk urur revzenlerinde âbgîne câmlar Gösterir dünyâda cennet oldugun günden ‘ayân" Tâbnâk-i şeb-çerâg-ı feyzdir gencîne-veş Suffesi safvet-nünâ sahn-ı dil-i bîgâne-veş Belki bir sîmîn beden dilberde sâfî-sîne-veş "Bir safâ var câm-ı billûrunda kim âyîne-veş Kim bakarsa görünür gönlündeki râz-ı nihân" Sünbül-i bâgı perîşân kıldı zülf-i yârı kim Gonçesi dem-beste etmişdir leb-i dildârı kim Kâmet-i Belkîs'e benzer serv-i hoş-reftârı kim "Bir mülûkî gülsitândır nüsha-i gülzârı kim Câ-be-câ mühr-i Süleymân resmidir ana nişân" Hürrem eyler tavf-ı dergâhı ‘inâyet tâlibin Bulmuş ashâb-ı seniy câm-ı safâ her cânibin Nâvdân-ı zer sanar dil-teşne kilk-i sâhibin "Ka’be-i İslâm'dır dersem sezâdır sâhibin Şeyhü’l-islâm eylemiş lutf-ı Hudâ-yı müste’ân" Mazhar-ı sırr-ı ‘avârif ‘ârif-i bi’llâh kim Vâkıf-ı ‘ilm-i ledün sâhib-dil-i âgâh kim Rûy-ı ehl-i dânişe dergâhı mâlişgâh kim "Ol hudâvend-i hudâvendân-ı fazl u câh kim ‘İlm ü ‘irfânıyla olmuş ‘izz ü devlet tev’emân" Ya’nî Es’ad-zâde-i mesned-tırâz-ı mes’adet Müncelî zât-ı şerîfinde rüsûm-ı mahmidet Nâmdaş-ı mefhar-i kevneyn-i ‘âlî-menkabet "‘Avn-i millet fahr-i ümmet müsteşâr-ı saltanat ‘Âlem-i himmet cihân-ı mekrümet cân-ı cihân" Kulzüm-i tab’ı muhît ü nutku hem-kadr-i dürer Dürr-i Muhtâr-ı fetâvâsı güherden mu’teber Noktadır mecmû’a-i fazlında ‘unvân-ı ‘iber "Merkez-i pergâr-ı dâniş kutb-ı gerdûn-ı hüner Mâlik-i mülk-i fezâ’il müftî-i devr-i zamân" Hikmet-âmûz-ı Felâtûn İbn-i Sînâ-iştihâr Hall-i ‘akd-i re’yine vâbeste hep tedbîrkâr Böyle lâzımdır umûr-ı saltanatda müsteşâr "Fitne-bend-i dehr-i dûn müşkil-küşâ-yı rûzgâr Çâre-sâz-ı dîn ü devlet Feylesōf-ı kâr-dân" Eylemiş zât-ı felek-câhın Hudâ-yı lâ-yezâl Zîr ü bâlâya ziyâ-bahş u nemâ-pâş-ı nevâl Mâhtâb-ı devle andan kesb eder nûr-ı kemâl "Âsumân-ı mülke re’yi âfitâb-ı bî-zevâl Gülsitân-ı dehre lutfu nevbahâr-ı bî-hazân" Mû-şikâfî-i hayâli dil-pesend-i rûzgâr Rikkatin tahsîn eder meşşâta-i zülf-i nigâr Nazm-ı rengîninde hüsn-i bikr-i ma’nâ âşikâr "Bânû-yı halvet-sarây-ı fikrine şeb perdedâr Nev-’arûs-ı hacle-i re’yine subh âyînedân" Teşnedir feyyâze-i ihsânına gerdûn-ı dûn Anı da leb-rîz ederdi olmasaydı ser-nigûn Böyle rûz u şeb olurlar hidmetinde rû-nümûn "Meh sıtabl-ı râyiz-i cûdunda satl-ı nukre-gûn Mihr bezm-i sâkî-i bahtında câm-ı zer-nişân" Zâtıdır revnak-tırâz-ı mesned-i dünyâ vü dîn ‘İzzet ü rif’at derinde pâsbân-ı kemterîn Gûşe-i dâmânıdır mâlişgeh-i rûy u cebîn "Câme-i ikbâline devlet tırâz-ı âstîn Hâne-i iclâline himmet revâk-ı âsitân" Etse ger nutk-ı revân-bahşıyla âgâz-ı makâl Nefha-i ‘Îsâ olur her lafzına gûyâ me’âl Hatt-ı şi’rinden bulur rûy-ı sühan hüsn-i cemâl "Nokta-i kilki ‘izâr-ı şâhid-i ma’nâya hâl Cevher-i rûh-ı kelâmı kâlıb-ı ma’nâya cân" Emr ü nehyi bâ’is-i tanzîmidir bahr u berin Âb u tâb-ı lutfudur pîrâyesi hüşk ü terin Tâb-ı hışmı şu’le eyler âbın ammâ gevherin "Her pulu bir dâg-ı âteşnâk olur mâhîlerin Ger semûm-ı kahrı olsa rûy-ı deryâya revân" Rûzgâr etmez mefâd-ı ‘afv u hışmından nükûl Gülşene tâb-ı temûz-ı kahrı ger etse şümûl Eyleye gerçi şerer hâsiyyetin sînem kabûl "Her şerârı katre-i nîsân olup eyler nüzûl Ger nesîm-i lutfu külhandan yana olsa vezân" Dâd-hâhân-ı zamâne dergehinde serverâ Kâm-yâb olmakdadır lutfunla bî-çûn u çirâ Eyledim ben de bu gûne ‘arz-ı hâle ictirâ "Dâverâ dânişverâ sadrâ efâzıl-perverâ Ey cihân-sâlâr-ı iklîm-i ma’ânî vü beyân" Nutkuna vermiş Hudâ tâ ol kadar feyz-i eser Her ne söylersen kalem levh-i kabûle sebt eder Bir işâretle kılarsın bin fakîri kâmver "Sensin ol dârende-i yarlıg-ı ahkâm-ı kader Hâmen olmuşdur rumûz-ı âsumâna tercemân" Himmetin münhall edelden hâl-i müşkil kalmadı ‘Ukde-i gam sînelerden oldu zâ’il kalmadı Cûylardan mâ-’adâ cûyende sâ’il kalmadı "Gonçe-veş açılmadık devrinde bir dil kalmadı Nevbahâr-ı devletin dünyâyı etdi gülsitân" Kim işitmiş etdigin bu demde şekvâ kimsenin Tîg-i cevr etmez dilin âzürde kat’â kimsenin Havfı yok bir kimseden devrinde aslâ kimsenin "Şöyle pür emn oldu devrânında dünyâ kim senin Cây-ı fitne gûşe-i ebrû-yı dilberdir hemân" Şefkatindir bâg-ı dehre vâye-bahş-ı hurremî Reşha-i lutfundür ihyâ eyleyen nâr-ı gamı Yohsa bir demde şerâra döndürüp her şebnemi "Tâb-ı hurşîd-i sitem sûzân ederdi ‘âlemi Ger sehâb-ı ‘adl ü dâdın olmasaydı sâyebân" Sensin ol nabz-âşinâ dânâ-yı hikmet-imtizâc Tab’-ı devlet etdi tedbîrinle tashîh-i mizâc Hokka-i re’yinde bür’ü’s-sâ’adır her bir ‘ilâc "Halk-ı ‘alem ser-te-ser bîmâr-ı derd-i ihtiyâc Dehr bir dârü’ş-şifâ lutfun tabîb-i mihribân" Lutf-ı Hak'dır kim cihân sîr-âb-ı ihsânın ola Sû-be-sû havz-ı emel mîz-âb-ı cûdundan tola Hızr-veş olmaz müyesser bu ‘inâyet her kula "Çeşme-i âb-ı hayât-ı feyzdir tab’ın nola Kilk-i halkârî olursa ana zerrîn-nâvdân" Gerçi etmezsin ‘arûz-ı mâl ü câha iltifât Sende cem’ olmuşdur ancak nakd-i ‘ilm-i kâ’inât Müstefîd-i dânişindir sâkinân-ı şeş-cihât "Şânına nisbet efâzıl müstahikkân-ı zekât Devlet-i fazl ile sen sâhib-nisâb-ı kâmrân" Künc-i gamda bî-mecâl olmuşdu meks ü ‘avk ile Tab’ı teşvîk eyledim semt-i senâna sevk ile ‘Aşkın artırdı gelince cünbişe bu zevk ile "Hâtıra esnâ-yı evsâfında feyz-i şevk ile Lâyıh oldu ‘âşıkâne bir gazel de nâgehân" Zülf-i Leylâ mı per-i ‘Ankâ mıdır bu gîsuvân Kim hevâsıyla uçurmuş mürg-i ‘aklın ‘âşıkân Belki zencîrin sürür dîvânesidir kehkeşân "Olmasa mecnûn-ı ‘aşkı ol mehin ger âsumân Nesr-i Tâ’ir eylemezdi bâşı üzre âşiyân" Gül nazar-bâz-ı temâşâ rûy-ı alin seyrine Servler saf-beste kadd-i nev-nihâlin seyrine Çeşm-i ‘âşık sîr olur mu hatt u hâlin seyrine "Dîdelerdir zâhir ü bâtın cemâlin seyrine Dilde zahm-ı nevk-i tîrin tende dâg-ı hûn-feşân" Câna kâr etdirdi tîr-i hûn-feşân-ı gamzesin Halka göstermem yine zahm-ı nihân-ı gamzesin Bulmag içün rahne-i dilde nişân-ı gamzesin "Dikdi na’l-i sîneme çeşmin sinân-ı gamzesin Nîzesini halkadan gûyâ geçirdi Kahramân" L Çarpılır hüsnün gören âdem tahammül eylemez Sayd u teshîrin ‘aceb var mı tahayyül eylemez Da’vetinde gerçi bir kimse tekâsül eylemez "Hâne-i agyâr-ı ‘uşşâka tenezzül eylemez Bir Hümâ'dır ol perî ammâ Hümâ-yı lâ-mekân" LI ‘Andelîb-âsâ edâsı öyle hoş-âyende kim Nevbahâr-ı kâbiliyyetde gül-i pür-hande kim Kesb-i kudret eylemiş Vehbî gibi her fende kim "Tab’-ı Nef’î bülbül-i gûyâdır ol gülşende kim Gonçe-veş dem-bestedir anda dehân-ı şâ’irân" LII Sâye-i gül-nahl-i lutfunda olurken müstazil Olmasın mı bülbül-i tab’ım senâya müştegil Dilde mânend-i sabâ habs-i nefes mümkin degil "Tâb-ı gamdan şu’le-i sûzân olur agzımda dil Olmasam medhinle ger sûsen gibi ratbü’l-lisân" LIII Görmedim zâtın gibi ‘âlemde memdûhü’s-sıfât Midhatinde dil olur ilhâm-pezîr-i sânihât Sînemi leb-rîz eder feyz-i zuhûrât-ı nikât "Başladıkça vasfına başlar hücûma vâridât Şöyle kim tâkat getirmez anı takrîre zebân" LIV Fikr-i vasfın kondu sahn-ı dil-küşâ-yı sînede Kalmadı bir menzil-i hâlî fezâ-yı sînede Yerleşip turdukça sadr-ı cân-fezây-ı sînede "Yer bulunmaz gâh olur mihmân-sarây-ı sînede Ol kadar ugrar ma’ânî kişverinden kârbân" LV Zâtına ta’bîr-i çespândır melek-haslet demek Şâ’ire vasfınla şâyândır mübâhât eylemek Pür-tanîn olup sadâ-yı âferîn ile felek "Erişirdi gûşuma âvâz-ı tahsîn-i melek Midhatinle âsitânında varıp açsam dehân" LVI Çıksa meydâna sinân-ı hâmesin alıp ele Kimde vardır zehre kim ol hamleye karşı gele Fârisân-ı sâha-i nazma verir bir velvele "‘Arsa-i pehnâ-yı ma’nâyı kılar pür-zelzele Şehsüvâr-ı tab’ım etse rahş-ı fikri zîr-rân" Sür’at ile ‘azm-i meydân etdigiyçün yaraşır ‘Arz-ı reftâr-ı küheylân etdigiyçün yaraşır Sâha-i ma’nâda devrân etdigiyçün yaraşır "Vâdî-i medhinde cevlân etdigiyçün yaraşır Atlas-ı çarh olsa rahş-ı tab’ıma bergüstvân" Tab’ın ol vâdîde ancak kuvvet-i cevlânı yok Gâyetin bulmak ne müşkildir reh-i âsânı yok Bin tekâpû etse kat’-ı menzilin imkânı yok "‘Arsa-i medh ü senânın haddi yok pâyânı yok Peyk-i endîşe ‘aceb mi olsa bî-tâb u tüvân" ‘Aybdır lâf u güzâf-ı nâbe-câ şimden geri Lâzım oldu hayr ile hatm-i senâ şimden geri Eyleyip bâb-ı kabûle ilticâ şimden geri "Edelim sıdk u niyâz ile du’â şimden geri Tâ ki makbûl oldugunda kalmaya reyb ü gümân" Tâ ede hurşîd ü meh tâk-ı sipihri tâbdâr Rûşen olsun rûz u şeb ol hâne-i rif’at-medâr Eylesin sa’d u şeref her gûşesin cây-ı karâr "Nitekim ola esâs-ı kasr-ı gerdûn pâydâr Zîver-i eyvân ola ana nücûm u kehkeşân" Mevki’-i müstes’adin isterse tarh-ı lânenin Bâmına konsun Hümâ ol hâne-i şâhânenin Ber-karâr oldukça bünyâdı bu nüh kâşânenin "Olsun erkânı müretteb ol sa’âdet-hânenin Kopmasın bir taşı ger kopsa yerinden Ferkadân" Tâ ebed mahfûz ede feyyâz-ı mutlak sâhibin Eylesin cümle umûrunda muvaffak sâhibin Hânumân-ı ‘ilme kılsın zîb ü revnak sâhibin "Devlet-i ‘ömrüyle berhurdâr ede Hak sâhibin Haşre dek ma’mûr u âbâdân ola ol hânedân" Yapdıgı her beyt-i ma’mûr oldu Nef’î'nin tamâm Eyledi te’sîs-i tahmîsinde Vehbî ihtimâm Ol sa’âdet-hânenin de buldu ta’mîri hitâm ‘Akd-i cevherden ana âvîze bu târîh-i tâm Menzilin âbâd kıldı şeyhü’l-islâm-ı zamân KASÎDE-İ TEBRÎK VE ‘ARZ-I TÂRÎH BERÂY-I İHSÂN-I HÂNE EZ-CÂNİB-İ HÜMÂYÛN BE-ŞEYHÜ’L-İSLÂM KÂMİL EFENDİ Bâreka’llâh hâne-i mes’ûd-ı rif’at-irtisâm Mehbit-i envâr-ı feyz etmiş anı Rabbü’l-enâm Beyt-i ma’mûr-ı felek mi Ka’be-i ‘ulyâ mıdır Kıble-i ins ü melâ’ik secdegâh-ı hâs u ‘âm Münzevi her gûşesinde ‘izz ü ikbâl ü şeref Suffesinde eylemiş iclâl ü devlet izdihâm M.IV/, FB. Tâ’ir-i rif’at ser-i bâmında mürg-i hânegî Evc-i tâkında Hümâ-yı mes’adet tutmuş makâm Şemse-i zer-kârı çeşm-i mihri etmiş hîrever Kâşî-i dîvârı reşk-i günbed-i fîrûze-fâm ‘Aks eder rîz-i zemîninde nücûm-ı âsumân Sâhasında ma’den-i billûrdur ferş-i ruhâm Sûret-i mülk-i cihân-âbâdı rûşen gösterir Mihr-veş revzenlerinden berk uran âyîne-câm Lâ-mekân evcin güzâr eylerdi tâk-ı rif’ati Kubbe-i ‘arş-ı mu’allâ olmasa üstünde bâm Çeşm-i encümle görüp her şeb kanâdîlin felek ‘Akd-i Pervîne o tertîb üzre versin intizâm Nevbet ile pâsbân-ı âsitânı olmaga Hâveristândan gelir mihr ü kamer her subh u şâm Öyle hoş-bûdur hevâ-yı sünbülî-i bâgı kim Şemmesi eyler dimâg-ı gonçeden def’-i zükâm Görse Rıdvân fehm edip dünyâda cennet oldugun Güllerin hûr-ı cinâna eyleye ‘ıtr-ı meşâm Fasl-ı gülde nagme-i nevrûz ile eyler karâr Hoş-nevâ bülbülleri etdikçe tebdîl-i makâm Bûy-ı müşgün şemm edip şebbûyunun peyk-i saba Sünbül-i hûbân-ı Çîn'e her seher versin peyâm Öyle kerrûbî-nihâdın mülküdür kim ol sarây Gûşe-i ihrâmını eyler melâ’ik iltisâm Nâmdaş-ı fahr-i ümmet zât-ı Sıddîkî-sıfat Hazret-i Kâmil Efendi şeyhü’l-islâm-ı be-nâm İftihâr-ı dîn ü devlet müsteşâr-ı saltanat Re’y ü istihsânına vâbeste tedbîr-i mehâm Hânumân-zâd-ı şeref mahsûd-ı emcâd-ı selef Nesline hayrü’l-halef ol fahr-i ecdâd-ı ‘izâm Görse ger şemsü’l-e’imme iktidâ eylerdi kim Enfüs ü âfâkdan ‘asrında def’ oldu zalâm İbn-i Hâcib tâlib-i derbânî-i dergâhıdır Etse şâyândır ‘Usâmü’ddîn o bâba i’tisâm Tuhfe-i cins-i kemâl etmiş isâbet sehmine İrs-i âbâ-yı kirâmın eyleyince iktisâm Nutk-ı hikmet-remzidir mevzû’-ı bahs-i mantıkî Câmi’u’l-kelm oldugun ikrâr eder ehl-i kelâm Kavl ü fi’l-i ictihâd-ârâsına vâ-bestedir Hall-i işkâliyle keşf-i şübhe-i hill ü harâm Öyle tebcîl etdi kim hem-sâye-i ‘arş eyledi Hânumân-ı rif’atin şâhenşeh-i gerdûn-gulâm Ya’nî ol ‘âlî sarâyı zâtına temlîk ile Kadr-i vâlâsın dü-bâlâ eyledi ‘ulvî-makâm Kadr-dânlık cünbişinde ‘özr-i leng izhâr edip Etmedi Tîmûr Sa’de’ddîn'e böyle ihtirâm Kâm-bahşâ serverâ bezl-i keremdir ‘âdetin Ni’met-i bî-minnetinle sîr olur çeşm-i kirâm Mihr-i lutfundan ederse iktibâs-ı nûr-ı feyz Âsumânda devr-i dâ’im mâh ola bedr-i tamâm Cümleyi memnûn-ı ihsân etmek ister himmetin Bezl-i eltâfın degil vâbeste-i ‘arz-ı merâm Cânımı yakmışdı gerçi gadr edip tevcîhde Eyledin nâr-ı hasûdu bendene berd ü selâm Hat-keşîde mansıb-ı dîgerle dilşâd eyleyip Himmetin kıldı beni devrinde mesrûr u be-kâm Âbyârî-i keremle eyledin bu bâgda Sünbül-i pejmürdeyi müstagnî-i reşh-i gamâm Esb-i tab’ım hayli meydân aldı bu reftâr ile Etmek ister vâdî-i fahriyyede ‘atf-ı zimâm Vâsıl-ı ser-menzil-i ilhâm olur bir hatvede Ol semend-i berk-i rahşa etmeden şedd-i hırâm Mahlasın tebdîl ederdi Muhteşem görseydi ger Şevket-i tab’ım edince böyle ‘arz-ı ihtişâm Rûh-ı Câmî pür-neşât-ı neş’e-i ser-şâr olur Cem gibi bezm-i sühande destime aldıkça câm Fikr-i Hayyâm'ı tınâb etmem otag-ı nazmıma Eylesem sahn-ı rubâ’îde gehî darb-ı hıyâm Bana bildirmiş ma’ârif mülkünü ikrâr edip Dehre Kassâm-ı Kader etdikde takdîr-i sihâm Hıtta-i ma’nâ zebânım tîgının maktû’udur Kilk-i serbestimle buldu baş kalem kaydı nizâm Mâlikânemdir sühan mülkü ana ilhâk ile Mültezim mazmûn-ı hâsü’l-hâsı etdim iltizâm Bir gazel yazdım hat-ı müşgîn-i yârı yâd edip Zeyl-i imzâ-yı hayâlim oldu miskiyyü’l-hitâm Var iken sende bu ‘anber gibi hatt-ı müşg-fâm ‘Âşık-ı zârın dimâgından çıkar mı fikr-i hâm Silsilen peyveste-i nesl-i Benî Lâm oldugun Gösterir ser-halka-i zülfündeki imlâ-yı lâm Mest-i nâzım çeşm-i fettânın niçün mahmûrdur Sâgar-ı leb-rîz-i bezm-i ‘ayş iken la’lin müdâm Zülf-i şebbûyun hevâsıyla eden ‘azm-i sefer Tâ sabâh-ı haşre dek olsun mukîm-i mülk-i Şâm Hüsnünün yâ hulkunun elbette bir noksânı var Bir güzel yokdur sana şâyeste-i teşbîh-i tâm Âh ey vahşî gazâlim geşt-i kûh u deşt ile Ardına çok düşdüm ammâ olmadın ibrâma râm Geh temeddüh geh tegazzül besdir ey Vehbî hemân Kıl du’â-yı hayr memdûhun da bezl-i ihtimâm Bu cihân turdukça tursun hânedân-ı devleti Ola pâ-ber-câ esâs-ı câhı tâ rûz-ı kıyâm Bâb-ı lutfu ehl-i hâcâta küşâd olsun ebed Reşk ile baksın kapansın çeşm-i hussâd-ı li’âm Ol sa’âdetgâh-ı gerdûn-kadri feyyâz-ı ezel Eylesin vâreste-i âsâr-ı hark u iltiyâm Muntazam silk-i du’âda gevher-i târîhidir Cây-ı mes’ûd ola her dem hâne-i müfti’l-enâm ‘ÎDİYYE BE-MÜŞÂRUN İLEYH DER-ZIMN-I TEŞEKKÜR-İ HATT-I HÜMÂYÛN BERÂY-I İHSÂN-I MANSIB-I ZAGRA-İ ‘ATÎK Cünbiş-i ebrû-yı cânân mı meh-i garrâ mıdır Çarhdan bu şîveler âfâka istignâ mıdır Böyle bir kaşı hilâli gösterip bin nâz ile Gurre-i şevvâli ehl-i rûzeye îma mıdır Yohsa mâh-ı nev hamîde-kad gelip tefhîm ile Meyli pâ-bûs-ı cenâb-ı müftî-i dânâ mıdır Şeyhü’l-islâm-ı felek-câh-ı Süreyyâ-rif’atin ‘Îdini tebrîke gelmiş âsumân-peymâ mıdır Hazret-i Kâmil Efendi kim ‘aceb İbn-i Kemâl Fazl u dânişle mükemmel zâtına hemtâ mıdır Ceddidir hayru’l-beşer eslâfı da anın gibi Haslet-i Sıddîk ü Fârûk ile müstesnâ mıdır Derdi Beyzâvî göreydi bûs edip dâmânını Hil’at-ı beyzâsı zîb-i millet-i beyzâ mıdır Zâtını pîrâye-i dârü’l-’ulûm etmiş Hudâ Nüsha-i ekmel mi yâhud nüsha-i kübrâ mıdır H./M. tarihini vermektedir. M.IV/, FB. Her kelâm-ı dil-pesendi gıbta-i dürr ü güher Sînesi gencîne midir kân mıdır deryâ mıdır Sadr-ı ‘izz ü câha teşrîfi şeref-pîrâ iken Mefhar-i zât-ı bülendi mesned-i fetvâ mıdır Rif’ati âbâ-yı ‘ulvîye medâr-ı fahr olur İrtifâ’-ı şânı ancak nisbet-i âbâ mıdır Zühdünü görseydi Bistâmî te’accüb eyleyip Şerm ile derdi benim de tâ’atim takvâ mıdır Öyle müstagnî-i ‘âlem kim yanında farkı yok Sîm ü zer erzîz mi âhen mi güher hârâ mıdır Zîb-i ser meşk-i kazâyâ-yı debîrân-ı felek Zeyl-i fetvâ-yı şerîfin zeyn eden imzâ mıdır Gün gibi rûşen kemâlâtın nice inkâr eder Yohsa görmez mi hasûdun gözleri a’mâ mıdır Hîrelenmiş çeşm-i şûmu pertev-i hurşîdden Bed-nazar hâsid ‘aceb huffâş-ı nâ-bînâ mıdır Kâmkârâ kıble-i hâcât kılmış Hak seni Hânedân-ı ‘izz ü câhın Ka’be-i ‘ulyâ mıdır Bir işâretle müşârun bi’l-benân etdin beni Kasdın âyâ nev’-i isti’dâdımı îmâ mıdır Vâlid-i merhûmun etmişdi efendim imtihân Dânişim muhtâc-ı istifsâr u istiksâ mıdır Sünbülistân-ı gamın bir sebze-i pâ-mâlini Hâkden ref’ eylemek ihsân-ı nâ-ber-câ mıdır Kadrimi mansıbla terfî’ eyleyip gûyâ dedin Hayf Vehbî bu hünerle cümleden ednâ mıdır Yetmişe yetmiş bu sinn ü sâl ile bu hâl ile Üstüne etfâl çıkmak lâyık u ahrâ mıdır Bu emekdârı senâ zeylinde şâh-ı ‘âleme Söyledik kim devletin şâyeste-i ikrâmıdır Safha-i âmâlime hatt-ı hümâyûn çekdirip Destime sundun dedin al pâdişâh in’âmıdır Yalınız benden mi etdim ‘îd-ber-bâlâ-yı ‘îd Bu ‘inâyet cümle ehl-i dânişin bayramıdır Tâ ebed rûz u şeb-i iclâlin olsun Kadr u ‘îd Kâ’inâtın bu du’â evrâd-ı subh u şâmıdır DER-TALEB-İ İBKÂ-YI MANSIB-I EMÂNET-İ KÂGID-I BÎRÛN BE-KÂ’İM-MAKÂM MELEK MEHMED PAŞA ‘ARZ KERDEEST Olmasa levh ü kalem sırrına mazhar kâgıd ‘Âlemi hatt ile etmezdi müsahhar kâgıd Sâde-rûlar gibi berrâk u sefîd idi velî Kalmadı revnakı kim oldu hat-âver kâgıd Bir yüzü mührelenince ne çeker ‘âlemde Vechi var kalsa eger mühre be-şeş-der kâgıd M.IV/, FB. Pür-gubâr eylemese hatt-ı ‘izârın rîkdân Belki olmazdı kalem ehline mugber kâgıd Görmesin münşî-i kâmil deyü kat kat bükülüp Kâtib-i nev-hevesin ‘aybını örter kâgıd Rû-siyâhî-i emel ile kalır sıfru’l-yed Cümle emvâle dahi olsa da defter kâgıd Hâtemin nakşın alıp ‘arz-ı niyâz eyleyerek Hâlin i’lâma eder dâgını mahzar kâgıd Sanma bîhûde sarîr-i kalem-i küttâbı Ser-nüviştin okuyup şekveler eyler kâgıd Açılırsa yine bir râz-şinâsa açılır Yohsa esrârını hep sînede saklar kâgıd Gâhî baht-ı siyehinden hat-ı butlân çekilir Rûy-ı müsvedde-i hâl-i dile benzer kâgıd Rûzgâr eyleyeli böyle perîşân evrâk Köhne mecmû’amızın üstüne ditrer kâgıd Çile-keşdir deyü gûyâ gözüne kesdirmiş Şimdi mikrâz-ı sitem sînede kırkar kâgıd Dil-i gam-horde gibi nakş-ı emel hakkinden Dâg-ber-dâg eder cismini yer yer kâgıd Okunur safha-i rûyumda nukûş-ı hevesim Bî-zebân olsa da hâlin yine söyler kâgıd Serde hıfz eyler idim nüsha-veş ey sadr-ı güzîn Olsa bir başka rü’ûs ile mukarrer kâgıd Dem-be-dem kâgıd-ı bîrûn içün aglar Vehbî Mevc-i eşkinden olur âb-zede her kâgıd Müjde-i mansıb ile kâgıd uçursa çarha Mürg-i âvâre gibi baglasa şehper kâgıd Ya’nî ceffe’l-kalem aslâ geçemez zü’l-yedden Varak-ı dîger edip istemez âhir kâgıd Ne kadar cehl-i mürekkep ise de destinde Bulunur bir iki üç deste müzevver kâgıd DER-ZAMÂN-I TEVKÎ’Î ŞUDEN-İ YEnİŞEHR DEFTERDÂRI ‘OSMÂN PAŞA BERÂY-I MASLAHATÎ NÜVİŞTE Çok zamândır ki bilinmez idi ma’nâ-yı himem Lafz-ı bîgâneye dönmüşdü müsemmâ-yı himem Hamdü li’llâh ki o nâm-âver-i ihsân etdi Feyz-i teshîli ile hall-i mu’ammâ-yı himem Ya’nî kim hâmesi tevkî’î-i ‘âlî-şânın Çekdi menşûr-ı emel üstüne tugrâ-yı himem Ne tecellî-i Hudâ'dır kef-i eltâfına kim Görüne Tûr-ı keremde yed-i beyzâ-yı himem Zeyl-i pür-’ismet-i Yûsuf gibi muhkem sarılır Dâmen-i gayretine dest-i Zelîhâ-yı himem Niçe bî-çâreyi bir nutk ile eyler ihyâ Nutk-ı cân-bahşıdır enfâs-ı Mesîhâ-yı himem M.IV/, FB. Ehl-i hâcâta Mesîhâ-yı himemdir ammâ Bü’l-’acebdir ki eder hem dahi ihyâ-yı himem Bilirim himmetini eylemez elbette dirîg Vehbiyâ eyle meded sen de temennâ-yı himem RAMAZÂNİYYE DER-HAKK-I RÂ’İF İSMÂ’ÎL PAŞA BERÂY-I TALEB-İ MANSIB KİTÂBET-İ ŞEHRİYÂRÎ Hilâl-i rûze kim cünbiş-nümâdır tâk-ı mînâde Münevver cebhede sankim ham-ı ebrû-yı dil-dâde Eder men’-i visâle gâh îmâ vü işâretler Anınçün olmuş ebrûlar keşîde sûret-i lâda Hilâlin de müsellem men’i vardır rûze-dârâna Zuhûru sûret-i lâda degil illâ bu ma’nâda Hilâl-ebrû ederse gâh vuslat vaktin istisnâ Anın da remz-i istihlâli vardır zevk-i a’yâda Ehille mebhasin nûr âyetin tefsîre gelmişdir Müşârun bi’l-benân olmuş hele keşf-i mezâyâda Rumûz-ı sûre-i Necm ü Kamer'den va’z eder gûyâ Mahâretle oturmuş Kürsî-i çarh-ı mu’allâda Hilâl ammâ olup câm-ı hilâlîye bedel kılmış Mübeddel na’re-i mestâneyi tehlîl ü evrâda M.IV/, FB. Anı âfâka Bedre’ddîn-i Şâmî semt-i maşrıkdan Süvâr-ı ablak-ı çarh eyleyip kılmış ferestâde Şitâb ile bu şehre ferhatânı etmege tebşîr Reh-i yek-mâheden bir günde geldi hârik-i ‘âde Re’îs-i ehl-i ‘irfânın resîdin eyleyip taklîd Resîde oldu tahsîn-i sipihre evc-i a’lâda Semiyy-i necl-i İbrâhîm kim ‘îd-i sa’îdinde Felek bin cân ile ceddin fedâya olmuş âmâde Nüvâzişkârî-i re’fetle lutfu kâm-cûyâna Mu’ayyen gösterir te’sîr-i esmâyı müsemmâda Mezâyâ-yı ‘umûr-ı dîn ü devlet tab’ına rûşen Bu safvet var mıdır seyr eyle mir’ât-ı mücellâda Olur mu irtifâ’-ı şânına hiç müstevî hurşîd Fürûg-ı tab’ı ‘ayn-ı nûr iken çeşm-i Süreyyâ'da Ziyâsı müste’âr olmazdı böyle mâh-ı garrânın O rütbe incilâ olsaydı mihr-i ‘âlem-ârâda Bedî’-i nesrine bîhûde taklîd etmesin Nesre Ki reşk-i şi’ri dâg olmuş derûn-ı necm-i Şi’râ'da Eder ol mertebe tezyîn-i ebkâr-ı ma’ânî kim Olur dür gibi nazmı gûşvâre gûş-ı Cevzâ'da Gelip Hâkânî vü ‘Örfî vü Hüsrev Muhteşem Şevket Olurlar tâlib-i feyzi Nizâm-ı Mülk'e ma’nâda Kelâmından ‘Alî Şîr ü Zahîr etmekde istizhâr Nedir bu mazhariyyet ol sühan-dân-ı tüvânâda Kitâb-ı Cevherî'de gördüm elfâz-ı dürer-bârın Dizilmiş silk-i satra mebhas-i lü’lü’-i lâlâda Harîrî şerm ederdi tarh-ı beyt-i ‘ankebûtundan Göreydi nesc-i zer-kârîsini kâlâ-yı inşâda Mekârim-perverâ re’fet-medârâ zât-ı memdûhun Muvaffak olmuş envâ’-ı füyûzât-ı Hudâ-dâde Muvâfık olmasaydı sûret-i endîşene hikmet Felâtûnlar Aristōlar kalırlardı heyûlâda Me’âl-i cevher-i kül mâye-i terkîb-i zâtındır Ana küllî vukûfum var kitâb-ı İbn-i Sînâ'da Cihânın çeşmi rûşendir fürûg-ı hüsn-i hulkundan ‘Ayândır nûr-ı lutfun gün gibi a’yân-ı eşyâda Alıp âgûşa hıfz eylerdi ahker pâreyi penbe Sirişt-i müstetâbın hüsn-i ülfet verse azdâda Zebân-ı hâme-i Vassâf olurdu lâl ü dem-beste Ser-âgâz eylese evsâfını tahrîr ü ta’dâda Ederdim ben anı îrâda sarf-ı nakd-i vakt ammâ Ne çâre fikr-i masraf şimdi gâlib oldu îrâda Derûnum zahm-ber-zahm oldu tîr-i cevr-i gerdûndan Hedef etdi kazâ ben nâ-tüvânı ta’n-ı hussâda Hüner kadrin bilir kân-ı ‘inâyet ehl-perversin Revâ mı cevherim kalmak derûn-ı seng-i hârâda Misâl-i zerre oldum dîde-dûz-ı mihr-i ihsânın Fürûg-ı âfitâb olsa ne mâni’ hâke üftâde Olursa kevkev-i dürrî-i lutfun bahtıma nâzır Göz açdırmaz idim Behrâm-ı çarh-ı kîne-mu’tâda Beşâşetle ‘aceb mi bir neşât-âver gazel yazsam Safâ-bahş oldu yâr re’fetin çün tab’-ı nâ-şâda Ne keyfiyyet ki gamdan olmadım bir lahza âzâde Cihânda olmayınca tâ esîr-i neş’e-i bâde Nice hâlî kalır kim safha-i dil nakş-ı sevdâdan Sevâd-ı hâli ol şûhun hüveydâdır süveydâda Ne çâre gûşe-i ebrû ile bir iltifât etmez Hamîde kaldı gitdi kâmetim böyle temennâda Mekûl etmezdi ibrâm-ı visâli der-miyân etsem O şûh-ı mû-miyâna pek sarılsam belki tenhâda Yine bir sâde-rû dilber edâsın gösterir Vehbî Bu vech üzre kelâmım olsa da mazmûndan sâde Gıdâ-yı rûh-ı erbâb-ı sühandır nazm-ı şîrînim Bu lezzet var mıdır güftâr-ı tûtî-i şeker-hâda Mezâyâ-yı hayâlim muhtefî fehm-i fehîmâdan Sükût eylerdi Nef’î şimdi Bâkî olsa dünyâda Olurdu başka neş’e nazm-ı rengîninde Nâbî'nin Mey-i nâb-ı mezâmînimden olsa câmı pür-bâde Cihânda gerçi Hallâku’l-ma’ânî eylemiş sebkat Hakîkat üzre ancak ben zuhûr etdim o ma’nâda Ederdim ben de Hallâk-ı Ma’ânî lafzını mahlas Muhâlif olmasaydı nükte-i tekvîn ü îcâda Felekde mihr ü meh tahvîl ile ser-geşte olmazdı Eger takvîm-i çarha yazsa hâmem tezkire-dâde Ne hâcet hod-fürûşâne güzâfa ictisâr etmek Makâdîr-i hüner ma’lûm iken ol tab’-ı nekkâda Bülend eyle du’â âvâzesin eflâke çıksın kim Sürûşân-ı İlâhî oldular âmîne âmâde Hilâl-i rûze tâ kim Kadr u ‘îd ihbârını her sâl Ham-ı ebrû ile telmîh eder bu tâk-ı ‘ulyâya Hemîşe matla’u’l-fecr-i şebi hem-kadr-i Kadr olsun Ola her rûz-ı fîrûzu müreccah Kadr u a’yâda BAHÂRİYYE DER-SİTÂYİŞKÂRÎ-İ RE’ÎSÜ’L-KÜTTÂB MERHÛM ‘ÂTIF-ZÂDE ‘ÖMER VAHÎD EFENDİ Dem-i Mesîh'e bedeldir bu demde bâd-ı bahâr Hayât gülşenine bâdı isr eder izhâr Sabâ dem urdu meger sırr-ı keyfe yuhyîden Ki oldu râhat-ı ervâh-ı gülbün ü gülzâr Zebân-ı nâmiye mecrâ-yı külli şey’in hayy Okur su gibi anı sû-be-sû leb-i enhâr ‘Aceb ifâzası var rûz-ı Hızr'a nîsânın Ki hazravâta eder âb-ı zindegî îsâr M.IV/, FB. Bu âb u tâb u tarâvet ile şeh-i nevrûz Sarây-ı sahn-ı çemende gelip edince karâr Çiçeklilerle döşendi hemân zemîn ü zamân Ser-â-ser oldu şüküfte şükûfe-i eşcâr Siyâh-mest idi bülbül gam-ı hazân çekerek Piyâle-i gül-i ahmerden etdi def’-i humâr Kitâb-ı Mantık-ı Tayr'ı tamâm edip ezber ‘Aceb mi şimdi Gülistân okursa cümle hezâr Bi-külli mâ-sece’û fî-me’âli mantıkihim Yüsebbihûne ‘alâ-sun’i hâliki’l-ezhâr Açıldı gonçe-i tab’-ı cihân bu mevsimde Gezer çemen-be-çemen dilberân-ı gül-ruhsâr Taraf taraf çekilir gülşene sehî-kadler Dikildi kaldı bu hayretle serv-i hoş-reftâr Nezâret etmek içün çeşm-i mest-i hûbâna Gözün açıp bakar etrâfa nergis-i bîmâr Çemende velvele-engîz-i şûr-ı ‘aşk oldu Figân-ı bülbül-i şeydâ enîn-i ‘âşık-ı zâr Şikeste-beste varıp semt-i gülşene birgün Tefahhus eyler idim ben de bir gül-i bî-hâr Nevâ-yı bülbülü gûş eyledikde fehm etdim Riyâz-ı ‘âtıfetin bir gülün eder tezkâr Medîha-gûyu olup ya’nî bir himemkârın Bu vechile olur evsâfını ‘ale’t-tekrâr Re’îs-i ehl-i mekârim ki bûs-ı pâyı ile Tefâhür etmede ser-tâbe-pâ kibâr u sıgâr Semiyy-i Hazret-i Fârûk u Murtazâ-şiyeme Ferîd-i ‘asr u Vahîd-i zamâne fahr-i kibâr Olursa nâmiye sîr-âb-ı reşha-i keremi Verir şükûfe-i bîşe nümâyiş-i cedvâr Riyâz-ı lutfunun olsa cihânda şâd-âbı Nümûne-i gül-i firdevs olur tarâvet-i hâr Derûnu lâle gibi dâg dâg-ı hasret olur ‘Ulüvv-i himmet ü temkînin anlasa kühsâr Fürûg-ı merhameti nûr-ı dîde-i ümmîd Gubâr-ı dergehi kuhlü’l-cevâhir-i ebsâr Nihâd-ı pâki muhît-i ‘avâlim-i dâniş Sütûde-zât-ı kerîmi cihân-ı hilm ü vakâr ‘Ulüvv-i şânına nisbetle tâk-ı seb’-i şidâd Harâbezâr-ı cihânda şikeste bir dîvâr Safâ-yı bâl ile ‘arşa ederdi isti’lâ Semâya sâye-i ikbâli olsa cây-ı karâr Verir ‘Utârid ü Bircîs kâgıd-ı Telhîs Kalemle Nesre-i nesr-i latîfin etse nisâr Resîdi oldu resîde sipihre rif’at ile ‘Aceb mi mâh-ı nev etse o sûreti izhâr Yazaydı hâmesi takvîm-i çarhın ahkâmın Verirdi gerdiş-i tahvîl-i mihre istikrâr İdâre eylese edvâr-ı re’yi devrânı Nücûmu bî-meded-i âsumân eder seyyâr Kamerden etmez idi ‘aks-i nûrun istirdâd Felekde tab’ına hurşîd olaydı âyînedâr Misâl-i tâk-ı felek hark u iltiyâm olmaz O dilde kim ola dest-i ‘inâyeti mi’mâr Kalırdı Çîn'de çıkmazdı bu diyâra ebed Şemîm-i hulkunu şemm etse nâfe-i Tâtâr Kabâ-yı ‘iffetine bahye-dûz olunca felek Sahîl-i sûzen-i ‘Îsâ'yı eylemiş der-kâr Kitâb-ı hikmet-i İşrâka bakdı verdi cevâb Zekâ-yı tab’ın Aristō'dan etdim istifsâr Eyâ kerîm-i himemkâr u kadr-dân-ı hüner Veyâ mekârim ü lutfuyla mefhar-i ebrâr Sen ol şefîk-i şikeste-dilân-ı ‘âlemsin Ki cebr-i himmet eder zâtına ‘ulüvv-i tebâr Der-i ‘utûfete bir ruk’a eyleyip takdîm Eder ümîd-i ‘inâyet bu ‘abd-i bî-mikdâr Varıp huzûruna hâlim ifâde eyler idim Ne çâre kalmadı va’llâhi esb ü hidmetkâr Bu ye’s ü hayret ile bî-mecâl olup kaldım Derûn-ı hânede mânend-i sûret-i dîvâr Şihâb-ı sâbıkı basdırdı şu’le-i âhım Şerâre-pâş-ı felekdir bu âh-ı âteş-bâr Eder semenderi hâkister âteş-i sînem Lehîb-i havsala-sûz-ı ne’âmedir o şerâr Makâm-ı râhat-ı ervâha bestedir gûyâ Benim figânıma nisbetle nâle-i bîmâr Siyâh-baht u perîşân u hâne-ber-dûşum Bu rûzgârda mânend-i turra-i dildâr Ne baht imiş meded Allâh bu baht-ı sengîn-hâb Figân u rîziş-i eşkimle olmadı bîdâr Tefe’’ül eyledim âsâr-ı nazm-ı ‘Örfî'den Bu kıt’a çıkdı hemân hasb-i hâl-i nâ-hemvâr 46 Cihân bigeştem ü derdâ ki hîç şehr ü diyâr Nedîdeem ki fürûşende baht der-bâzâr 47 Zi-mancınîk-i felek seng-i fitne mî-bâred Men eblehâne gürîzem der-âbgîne hisâr Dıraht-ı gülşen-i ye’sim ki berg ü bârım yok Tehî dü-dest-i ümîdim misâl-i dest-i çinâr ‘Aceb mi devr-i felek derd-i ser verirse bana Kadîmi ‘illetidir çarh-ı seflenin devvâr Elinde mihr ü mehi iki ser-nigûn kâse Ne âb-ı şefkati ne katre-i mürüvveti var Günâh imiş beli tahsîl-i ma’rifet bildim Sezâ-yı ‘afv olamam eylesem de istigfâr Metâ’-ı kâsid-i ‘irfâna sarf-ı ‘ömr etdim Alır bulunmadı üstümde kaldı âhir-i kâr Nolaydı ben de cihânda misâl-i kirpâsî Tedârük etmiş olaydım bir iki top astâr Hezâr gıbta o vaktin sühanverânına kim Nedîm'e mâ’il olup derdi bir perî-ruhsâr Nedîm nâmına bir şâ’ir-i cihân var imiş Kemend-i zülfüme düşsün İlâhî ol tarrâr Ne pîr-i meykede ne tâzeler alır gazeli Zamânenin hüneri şimdi dirhem ü dînâr Ne derde ugradı mürg-i perîde-baht-ı serim Giyip hemân kafesi oldu kâlıb-ı destâr Kalensöveyle geçinsin deyip verilmedi hiç Ne mansıb u ne ze’âmet ne bir çürük tîmâr Tedârük etdigim eski metâ’-ı sâmânım Revâ mıdır ki ola şimdi zîver-i bâzâr Ricâl-i devlete lâyık mıdır ki ihvânı Ola esîr-i mezellet zebûn-ı gayret ü ‘âr Mahall-i gayret-i akrân degil midir ‘acebâ Ki ola üstü Horasânî-kisvet-i cerrâr Ocaklı zümresi yoldaş deyip çeker gayret Olursa birisi dil-sûz-ı mihnet ü ekdâr Bizim de kullugumuz yok mu şâh-ı devrâna Tarîkimizde bulunmaz mı bir hamiyyetkâr ‘İnâyetinle olursa cilâ-pezîr-i merâm Kalır mı âyîne-i hâtırımda jeng-i gubâr ‘Aceb mi pertev-i şefkatle mihribân olsa Kemîne-zerre-i nâçîze mihr-i pür-envâr Kemâl-i re’fet ile ‘Âtıf olmasaydı eger Cenâb-ı vâlid-i mâcid gibi himem-kirdâr Kim i’tibâr ederdi Münîf'e ‘âlemde Kalırdı hâk-i mezelletde ben gibi nâçâr Nola senin gibi hayru’l-halef dahi şimdi Asâlet ile peder sırrın eylese izhâr Benim gibi niçe bî-kesleri çerâg etdin Nedir bû lâmi’a-i şem’-i tab’-ı re’fetkâr Cenâb-ı Hak seni ‘âlemde bî-bedel kılmış Nazîrini arayıp bulmadım diyâr-be-diyâr Görünmedi göze hâk-i derin gibi sürme Tefahhus etdi Sıfâhân'ı lemha-i enzâr Misâl-i dâ’ire hasr-ı mehâmidinde senin Olur bidâyet-i âgâz-ı intihâ-yı şumâr Kemâl-i kuvvet-i tab’ ile kân-ı imkânı Kazarsa sa’y-i belîg üzre tîşe-i efkâr Bulunmaz ol güher-i tâbdâr-ı ma’nâ kim Ola zemîn-i senâna sezâ-yı bezl ü nisâr Ne denli mu’cize-perdâz isem de sultânım Hele bu bâbda ben ‘aczim eylerim ikrâr O bahr-ı ma’rifetim bâ-husûs cûş etse Midâd-ı hâmem olur âb-ı gevher-i eş’âr Füsûn-ı tab’ ile Mârût'u çâha habs etdim Benim o şâ’ir-i mâhir o münşî-i sehhâr Kibâr-ı devlete dâmâd-ı muhterem degilim Bana güzel görünür bikr-i fikr-i şîrînkâr Benim o kuvvet-i zahr-ı sühanverân ki gelip Eder Zahîr-i zamâne benimle istizhâr Benim lisân-ı ‘Arab'da fesâhatiyle mesel Diyâr-ı Rûm u ‘Acem'de müsellemü’l-âsâr Süvâr-ı Düldül-i tab’ım bana kim at çıkarır Benim bu ‘arsa-i ma’nâda Hayder-i kerrâr Göreydi tâb-ı mey-i nâb-ı nazmımı Nâbî Olurdu câmı füyûzât-ı neş’eden ser-şâr Sühanverâna salâ câmi’-i kemâlâtım O rütbelerde ki tab’-ı bülendim oldu menâr Görüp dekâyık-ı efkâr-ı zihnimi Sâ’ib Hatâsın etdi Sıfâhân'da mû-be-mû ikrâr Hicâb edip beni Şîrâz'da görünce hemân Derûn-ı hâke nihân oldu ‘Örfî-i fehhâr ‘Adîl-i hamsesidir penc-beyt bir gazelim Bu müdde’âmı Nizâmî de eylemez inkâr Ne bilsin ol hat-ı sebzin letâfetin agyâr Gubâr-ı nerm-i zümürrüd olur mu sırr-ı müşâr Şikeste hâme ile ser-nüvişt-i ‘âşıkdır Sahîfe-i ruh-ı cânânede bu hatt-ı gubâr Meger ki mâderinin âb u tâb-ı gâzesidir Cemâl-i bint-i ‘inebde bu reng-i rûy-ı nigâr Bulursa bâgda ger bagteten o âhûyu Rakîb-i rûbehe olmaz mı bir nühüfte şikâr Gül-i ümîdim olur mu küşâde ey Vehbî Gelirse gülşen-i dehre hezâr fasl-ı bahâr Uçur da tab’ı yeter bâl ü per açıp böyle Kuş olamazsın olursan da Ca’fer-i Tayyâr Misâl-i mürg-i seher ol hadîka-i himemin Du’â-yı hayrını subh u mesâda kıl tezkâr Cihâna tâ ki gelip rûz-ı hürrem-i nevrûz Ola tarâvet ile tâze-rû gül ü gülzâr Nihâl-i bahtı olup zîb-i gülşen-i âmâl Riyâz-ı devleti olsun hemîşe tâze bahâr KASÎDE-İ KELÂMİYYE Kİ DER-SADÂRET-İ HALÎL PAŞA BERÂY-I NUSH U İSTİHZÂ-YI ŞÂ’İRÂN-I HEZÂYÂN-GÛYÂN-I ‘ASR BÂ-EMR Ü İRÂDE İNŞÂD KERDEEST Sühan oldur ki ola âyet-i kübrâ-yı sühan Yazıla safha-i i’câzda a’lâ-yı sühan Şâ’ir oldur ki anın kalbine Hassân gibi Nefha-i Rûh-ı Emîn eyleye ilkâ-yı sühan Hüsrev-i mülk-i sühan ana denir kim kalemi Çeke menşûr-ı hayâlâtına tugrâ-yı sühan M.IV/, FB., K. Eyleye şa’şa’a-i fikreti mânend-i Kelîm Ceyb-i ma’nâda nümûde yed-i beyzâ-yı sühan Dem-i ‘Îsâ gibi enfâs-ı hayât-efzâsı Ede bir nutk-ı revân-bahş ile ihyâ-yı sühan Hızr u İskender'i sîr-âb ede cûy-ı nazmı Eylese âb-ı hayâta bedel icrâ-yı sühan Cevher-i nutk-ı güher-bârı ile ‘âlemde Hüsn-i sûret bula efrâd-ı heyûlâ-yı sühan Tab’ı âyîne-i işrâk ola tâ kim andan Mantıku’t-tayr okuya tûtî vü bebgâ-yı sühan Nazmına silk-i cevâhir mi denir olmayanın Dili deryâ-yı hüner tab’ı güher-zây-ı sühan Pûte-i zerger-i endîşede kâl olmayıcak Sîm-i ma’nâ olamaz kâbil-i tamgâ-yı sühan Kimse bakmaz yüzüne tâb-ı hayâl-i rengîn Olmasa gâze-i ruhsâr-ı dil-ârâ-yı sühan Sîne mir’ât-ı mücellâ gibi sâf olmaz ise Hüsn-i sûret mi bulur anda mezâyâ-yı sühan Olmayan hall-i İlâhî'ye karîn eyleyemez Dil-i pür-’ukde ile keşf-i mezâyâ-yı sühan Micmer-i dilde olursa eser-i âteş-i ‘aşk Neşr eder râyihasın ‘anber-i sârâ-yı sühan Hum-ı endîşede sahbâ gibi sâf olmayıcak Nazm-ı rengîn olamaz zîver-i mînâ-yı sühan Anı Câmî gibi Nâbî gibi rindân anlar Başkadır neş’e-i keyfiyyet-i sahbâ-yı sühan Ceyş-i fikr ile alıp memleket-i ma’nâyı Gösterir şevket ü dârâtını Dârâ-yı sühan Rezmgâh-ı sühana tîg-i zebânın eyler Tîzî-i tab’ ile şemşîr-i mücellâ-yı sühan Mahrem-i bikr-i mezâmîn olamaz nâ-ehlân Takviyet vermeyicek tab’a mezâyâ-yı sühan Sadef-i sîne-i deryâ-yı ma’ârifde olur Yohsa her dilde bulunmaz dür-i yektâ-yı sühan Sapa vâdîleri seyrân ederek çeşm-i hayâl Reh-i nâ-refteyi geşt etmelidir pây-ı sühan Yohsa mânend-i Hevâyî bir iki güfte ile Herze-gûyân olamaz nâtıka-pîrâ-yı sühan Nice şâ’ir deyü ta’bîr olunur anlara kim Şeb-i ‘ömründe henüz görmeye rü’yâ-yı sühan Şâ’iriyyet ana isnâd-ı mecâzîye çıkar Bilmeye ol ki hakîkatle mü’eddâ-yı sühan Talib-i nazm-ı gazel ‘ilme çalışsın evvel Leyte şi’rî deyü eylerse temennâ-yı sühan ‘İlm ü şi’r ikisi ma’nâda mürâdifler iken Bir midir şâ’ir-i nâdân ile dânâ-yı sühan Evvelâ ‘ilm-i ma’ânîde mahâret lâzım Bilmege nükte-i serbeste-i ma’nâ-yı sühan İsti’ârât u kinâyât u hakîkatle mecâz Dâ’imâ olmadadır cârî-i mecrâ-yı sühan Ahsen-i sûret-i vech-i şebehi bilmeyicek Neye teşbîh olunur vech-i dil-ârâ-yı sühan Fârisî vü ‘Arabî'den iki şehbâl ister Tâ ki pervâz-ı bülend eyleye ‘Ankâ-yı sühan Ede mânend-i Hümâ Nesr-i felekle pervâz Ola cevlângehi tâ evc-i mu’allâ-yı sühan Şu’arânın da belî tâli’i mes’ûd olmaz Nahs-ı ekberle tulû’ etdi Süreyyâ-yı sühan Sebeb-i cevr-i felek hüsn-i makâl oldu deyü Yokdur ancak yüzümüz etmege şekvâ-yı sühan Bir de cevr etmese farzâ felek insâf etse Var mı ikrâma sezâ nükte-şinâsâ-yı sühan Bir alay şâ’ir-i nâ-muntazam-ı bed-mahlas Nazm-ı rüsvâyî ile eyledi rüsvâ-yı sühan Vezn-i eş’ârı terâzûlara vaz’ etmişler Tartılır şimdi dükânlarda mukaffâ-yı sühan İktifâ eylediler meslek-i ‘Âşık ‘Ömer'e ‘Aşk u şevk ile niçe kâfiye-cûyâ-yı sühan Gevherî güftesine döndü bugünlerde meded Güher-i nâdire-i lü’lü’-i lâlâ-yı sühan Hâne-i tab’-ı harâbî gibidir yapdıgı beyt Yıkdı nazmı temelinden niçe bennâ-yı sühan Ekseri halt-ı kelâmın hezeyân-ı mahmûm ‘Acebâ tutdu mu şâ’irleri hummâ-yı sühan ‘İllet-i kabz-ı ‘arûzîye düçâr olmuşlar Yetişip tenkıyeler etsin etibbâ-yı sühan Her biri bahr-ı remel bahr-ı hezecden savurup Rîh-i enfâsın eder furtuna-fersâ-yı sühan Çâr-mevc-i eser-i sarsar-ı güftârından Gark olur sarsılarak fülk-i feleksâ-yı sühan Çalışır hicve dahi harf-i hecâ bilmez iken Sanki merdâne olur dâhil-i heycâ-yı sühan Ne müsecca’ ne mukaffâ ne kelâm-ı mevzûn Ne muhammes ne murabba’ ne müsennâ-yı sühan Kimi mânî kimisi vâdî-i Türkmânîde Kara oglan kaya başısı yelellâ-yı sühan Mey-i meyhâne ile mug-beçeyi yâd ederek Oldular Bekri gibi meykede-pîrâ-yı sühan Sûz-ı pervâne vü şem’e tolaşırlar gâhî Tutuşur gayret ile şem’-i şeb-ârâ-yı sühan Nevbahâr olsa bahâriyye-i gül bülbül ile ‘Âkıbet köhne bahâr oldu ser-â-pây sühan Zülf anılsa uzadır bahs-i cünûn silsilesin Niçe dîvâne-i ma’nî niçe şeydâ-yı sühan Mültezem menkıbe-i Kays ise bilmem ne demek İzdivâc etdi mi Mecnûn ile Leylâ-yı sühan Telh olur sohbet-i Şîrîn ile Ferhâd'a dahi Ba’d-ez-în tâze vü ter olsa da helvâ-yı sühan Hüsnü var mı bu kadar Yûsuf'u telmîh ederek Çâk ola perde-i nâmûs-ı Zelîhâ-yı sühan Sarfa sarf eylemeyip medreselerde ‘ömrün Geçinir ba’zı yobaz suhte de monlâ-yı sühan Kas’a-i şeyh-i ‘imâretden içip çorbâyı Zann eder kâbil-i te’vîl ola zırvâ-yı sühan Ötdürür gâhîce boru gibi çatlak kalemin Nefesi yetse çalardı kaba surnây-ı sühan Tıfl-ı ebced gibi târîh-i rekîkin edemez Bin hisâb etse yine dâhil-i ma’nâ-yı sühan Uydurup kendi hisâbınca hemân ta’miyeye Zann eder yapdı o bî-çâre mu’ammâ-yı sühan Sikkeyi cehl ile mermerde kazar ol rakamın Etseler nakşını dâg-ı dil-i hârâ-yı sühan Başkadır ‘ilm-i mu’ammâda mezâyâ-yı nikât Görmez ol dikkat-i nâ-dîdeyi a’mâ-yı sühan Narhı altmışlıga indi hele târîhlerin Pek ucuzlandı bu bâzârda kâlâ-yı sühan Niçe nâ-ehl gedâ-tînet ü sâ’il-meşreb Cerri sermâye eder eylese imlâ-yı sühan Kalmadı şâ’ir ile farkı hemân cerrârın Müntic-i cerr ü sü’âl oldu kazâyâ-yı sühan Taldılar bâb-ı kibâra gazelim var diyerek Oldu sâ’il kapısı dergeh-i vâlâ-yı sühan Kim vefât etse kazıp seng-i mezâra târîh Cönk ü tûmârın eder mahşere mevtâ-yı sühan Hâsılı ‘âlemi târîh ile telvîs etdi Niçe murdâr u mülevves hezeyân-lây-ı sühan Câygâh oldu o kâgıdlara battâliyye Her konakda bulunur bir iki torbâ-yı sühan ‘Îd-i nev gelse hemân köhne kasîde götürüp Yeni eski bulur esbâb-ı ‘atâyâ-yı sühan Eyleyip şi’ri varak-pâre-i imsâkiyye Ramazânda tagıdır halka hedâyâ-yı sühan Bu tarîk ile çöker sofra-i hulviyyâta Nukl-i iftâra getirmiş gibi hurmâ-yı sühan Şâ’iriz biz de deyü söylemege ‘âr ederiz Oldu rüsvâ bu kadar sûret-i zîbâ-yı sühan Kudemânın bulup âsârını gencîne-misâl Etdiler cümle harâmî gibi yagmâ-yı sühan Selh ü ilmâm u tevârüd deyü sonra çalışır ‘Aybını setre niçe düzd-i tüvânâ-yı sühan Sirkat-i şi’r edene kat’-ı zebân lâzımdır Böyledir şer’-i belâgatde fetâvâ-yı sühan Öyle har der-vahal-i hayret olan bî-ser ü pâ Bu revişle olamaz bâdiye-peymâ-yı sühan Agzına almaz eger kand-i mükerrer olsa Lafz-ı hâyîdeyi tûtî-i şeker-hâ-yı sühan Köhne mazmûn giyip ol câme-i müsta’mel ile Şîvesin gösteremez kâmet-i bâlâ-yı sühan ‘Acem âhundu gibi ba’zısı da bes ki deyü Fârisî lehcesi üzre eder inşâ-yı sühan Vaz’-ı erkân-ı ma’ânîde hatâsın bilmez ‘Acemîler geçinir Sâ’ib ü Rüknâ-yı sühan Buved ü mîşeved ü bâşed ü âmed şud ile Fârisî oldu sanar yapdıgı saçmâ-yı sühan Zann eder bagladıgı nazmı şikeste beste Isfahân'da okunur beste-i ra’nâ-yı sühan Tutdurup ya’nî ‘aşîrân-ı ‘acem perdelerin Kerenây-ı kalemin eyledi şehnây-ı sühan Her biri fâris-i meydân-ı belâgat geçinir Leng ü lök olsa nola esb-i sebük-pây-ı sühan Kuru laf ile sözün cûy-ı hayâl eyleyemez İçmeyenler ‘Acemistân'a varıp çay-ı sühan Görse bu herzeleri tebri’e-i zimmet ile Yakasın silker idi ehl-i teberrâ-yı sühan Ne hacâlet ki henüz bir iyi Türkî bilmez Tarz-ı Tâzî vü Derî'de ede peydâ-yı sühan Bir ‘Acem börkü giyip bâri ‘Acem şeklinde Şehr-i Tebrîz'de olsun Koca Mîrzâ-yı sühan Gûy u çevgân-ı sühan başka oyundur ne demek ‘Acem alayı gibi göstere âlâ-yı sühan Başka örnekde olur kâle-i zer-beft-i ‘Acem Rûm'da çıkmaz anın gibi mutallâ-yı sühan Mâ’il-i duhter-i mazmûn-ı ‘Acem bü’l-hevesân Şimdi mâder-be-hatâ togmada ebnâ-yı sühan Çagatayca iki söz bilse Nevâ’î geçinip Deşt-i Kıbçak'da sanar kendiyi kılgay sühan Şi’ri bâzîçe-i tıflâne eden eşhâsın Kimisi söz ebesidir kimi bâbâ-yı sühan Bir zamânda yine bu tarza zuhûr eyleyicek Herze-gerdân-ı ser-i kûçe vü sahrâ-yı sühan Kaldırım taşları altında birer şâ’ir var Deyü taş urmuş idi Sâbit-i dânâ-yı sühan Şimdi görseydi neler çıkdı o menfezlerden Kaldırımlarda gezer bir sürü pûyâ-yı sühan Hâceye gitsin okunmaga bu ebced-hânlar Başlasın mektebe varsın da elifbâ-yı sühan Nev-sühanlar bana taklîd ile yazsın sühanı Ki benim her sühanım nüsha-i kübrâ-yı sühan Tab’ım âyîne-i ilhâm-ı füyûzât-ı Hudâ Bana keşf oldu bu sûretle hafâyâ-yı sühan Dürr-i şeh-vâr-ı mezâmîn ile memlû sînem Dil-i pür-cûş u hurûşum ser-i deryâ-yı sühan İşidip şöhretimi mülk-i bekâda Bâkî Anlamış kalmadıgın ana bekâyâ-yı sühan Belki fehm eyler idi sûd u ziyân-ı sühanı Gelse ‘arz eylese Nef’î bana kâlâ-yı sühan Gitdim isbât-ı vücûd etmek içün Şîrâz'a Eyledim ‘Örfî-i fehhâr ile gavgâ-yı sühan Bi’t-terâzî varıcak mahkemeye olmuş idi Kutb-ı Şîrâzî-i ‘allâme müvellâ-yı sühan Şâhid-i ‘adlim olup Hâfız u Sa’dî anda Hükm olundu bana ehliyyet-i da’vâ-yı sühan Nola Vehbî-i İlâhî deyü meşhûr olsam Hibedir mevhibedir bana ‘atâyâ-yı sühan Çâre ne böyle kafes-bend-i gam oldum kaldım Tutalım tab’ım imiş bülbül-i gûyâ-yı sühan Ta’n-ı hussâd ile dem-beste vü lâl oldum âh Ebkem olsun beni hâmûş eden a’dâ-yı sühan Yetişir nush ise de lâf ise gavgâ ise de Bu kadar gulgule-i hûy-ı sühan hây-ı sühan Şimdi bir nazm-ı dil-ârâ-yı neşât-âver ile ‘Âşıkâne olalım velvele-ârâ-yı sühan Gayrı feysal verelim fârig olup da’vâdan Olsun işte bu gazel hüccet-i ibrâ-yı sühan Süzülüp nâz ile olmazsa da gûyâ-yı sühan Yine ol çeşm-i sühan-gû eder îmâ-yı sühan Deheni hokka-i yâkût-ı letâfet gûyâ Nutka gelse saçılır lü’lü’-i lâlâ-yı sühan Şîve-i kâmet-i bâlâsını yâd etdikçe Yakışır her ne kadar eylesem ıtrâ-yı sühan Bûse va’d eylemiş agyâra lebinden dediler Aradım agzını hîç etmedi ifşâ-yı sühan Söze yatsın deyü pek üstüne düşdüm bu gece Subha dek olmadı bir dürlü pezîrâ-yı sühan O cefâ-pîşe vü bâbî-i sühan-fehm ammâ Eylemez ‘âşık-ı bî-çâreden ısgâ-yı sühan Vehbiyâ lâl olurum vasf-ı leb-i la’linde Dehen-i tengi degildir bilirim cây-ı sühan Âsafâ ‘afvına magrûr olup etdim böyle Vâdî-i hezl-i zarîfânede imlâ-yı sühan Ruhsatın olmasa cür’et mi ederdim hâşâ Tavr-ı fahriyye ile etmege inşâ-yı sühan Müteşâ’irleri ancak garazım terbiyedir Anlasınlar ne imiş rütbe-i vâlâ-yı sühan Karamanlı gibi elbette delîle muhtâc Ka’be-i nazma giden bâdiye-peymâ-yı sühan Yohsa bî-çârelerin yüzlerine ‘aybın urup Maksadım etme degil mashara sîmâ-yı sühan Nîk ü bed bakma efendim yine in’âm eyle Mâye-i şöhret olur bezl-i ‘atâyâ-yı sühan Bermekîler dahi bakmaz idi nîk ü bedine Gelse çölden bir alay laklaka-fersâ-yı sühan Surresin kapdırıp ihyâ-yı kulûb etdikçe Bi-hayâtik der idi ma’şer-i ‘urbâ-yı sühan Sadr-ı rif’atde hemân devlet ile sag olasın Olsun erbâb-ı sühan mahmidet-ârâ-yı sühan DER-VAKT-İ İNFİ’ÂL EZ-NÂ-MERDÎ-İ BA’ZI EKÂBİR-İ ‘ASREŞ BE-VÂDÎ-İ İSTİGNÂ VE TA’RÎZ NÜVİŞTE BÛD Mest-i ‘aşkız böyle bî-hûşânedir etvârımız Na’re-i mestânedir gül-bang-i istigfârımız Bir kadehle yapdı sâkî bu dil-i vîrâneyi Böyle ter-dest-i mürüvvetdir bizim mi’mârımız Öyle cûş etdirdi keyfi sâgar-ı leb-rîz kim Kâse-i çarha sıgışmaz neş’e-i ser-şârımız Bang-i nûş-â-nûş ile âheng edince cünbişe Raks eder zevk ü safâdan sûret-i dîvârımız Sürhî-i haclet çeker mi rind-i istignâ-pesend Reng-i sahbâdır bizim gül-gûne-i ruhsârımız Cân verir bir bûse-i mey-gûn-ı la’l-i dilbere Çekmeyip nâz-ı Mesîhâ'yı dahi bîmârımız Tevbeyi başında işkest eyleriz mînâ gibi Sâgar-ı bezmi kırarsa zâhid-i bed-kârımız M.IV/, FB. İnhinâ-yı kaddini gösterme fikr-i ‘özr ile Ey felek yokdur seninçün zerre denli bârımız Sâye-i bâl-i Hümâ'ya ilticâ etmek degil Nâz eder Sîmurg-i Kâf'a Ca’fer-i Tayyâr'ımız Dürc-i zîbâ-yı sadefde istirâhatden geçip Telhî-i deryâyı çekmez gevher-i şeh-vârımız Sanma esbâb-ı mübâhâtı kabâ-yı câhdır İstemez zerrîn niyâmı tîg-i cevherdârımız Kimse yanmazdı cihânda hâl-i ehl-i dânişe Her nefesde olmasaydı âh-ı âteş-bârımız Gûşe-i çeşm-i terahhumla kim aglardı bize Dem-be-dem kan dökmeseydi dîde-i hûn-bârımız Gerçi Sünbül-zâde'yiz bu bâgda bî-reng ü bû Gül gibi âzürde etmez halkı ancak hârımız Gâh serde gâh destinde tutar kadrin bilen Kûh-ı vâlâ-yı hünerdir menbit-i ezhârımız Ebr-i tîre-rûy-ı gerdûnun degildir teşnesi Vehbiyâ şâd-âb olur eşk ile sünbülzârımız ŞEHR-ENGÎZ BERÂY-I ÇEND CİVÂNÂN-I MEŞHÛR VE MÜLAKKAB-I İSTANBUL DER-DEFTERDÂRÎ-İ HİLMÎ PAŞA BERÂY-I LATÎFE NÜVİŞTE BÛD M.IV/, FB., K. Habbezâ şehr-i Sitanbul'da gürûh-ı hûbân Hüsn ile her birisi velvele-ârâ-yı cihân Yûsuf’a kul olayım pâdişeh-i hûbândır Olsun ‘İsmâ’il'e de cân-ı ‘azîzim kurbân Rûyumu zerd eden ayva gülünün hasretidir Dâg-dâr etdi dili lâle-’izârım Nu’mân Yeni togmuş aya benzer deyü şehr-i Receb'in Nereye gitse geçer ardına ‘âlem Şa’bân Gerçi saçlı toru da hayli tarîfî ammâ Şimdi bu ‘arsada dîvân atınındır meydân İşlemezse eger ol basma koyun sâ’atinin Her dakîka gerisin bindire görsün yârân Gümüş endâzeye çok ölçüne gördük ammâ Gelmedi arşuna ol kâle-i zer-dûz-ı girân Sîb-veş gabgabın ohşatsa da ceyb elması Tâze şeftâlûsunu almaga yokdur imkân Kurda kapdırmayalım pek küçücükdür kuzulu Koyuna girsin emîn olsun o âfetden amân Pek cefâkâr degil gerçi vefâlı biliriz Harcana lîk vefâ etse nukûd-ı yârân Şimdi gâyetde töleklendi perî çihre Halîl Gerçi bıldırcın idi bu sene oldu şeytân Tûr-ı ‘uşşâk idi Mûsî Çelebi dükkânı Lîk Fir’avn imiş ol ustası çingâne hemân Çün Beşiktaşlı henüz dâye kucagında gezer Mehd-i âgûşa belenmez çocucakdır o civân Serv-i nâz ise tayakçı efeyi savsa dahi Yine her gûşede tâlib bulunur calk-zenân Buna kuyruklu çekerse yakışır defterdâr Ki bütün kuyruga dâ’ir kaba saçma hezeyân KIT’A EZ-MUTÂYEBÂTEŞ MUTAZAMMIN-I LATÎFE-İ İMÂMİYYE Geldi gül câmi’ine şûh mü’ezzin-zâde Nâz ile serv gibi kâmete çün etdi kıyâm Hüsn-i savtın işidip anladı kim hüsnü de var Bayılayazdı dönüp ardına bakdıkda imâm Gördü kim kaşları mihrâb yüzü kıble-i nûr Şaşırıp kıblesin oldu halecân-gîr-i kıvâm Belki âbdesti bozuldu der idim etmese ger Düşe kalka ne ise farz-ı salâtı itmâm Iztırâbın göricek sezdi cemâ’at cümle Ki anın hâtırına geldi bu endîşe-i hâm Kendisi ardına geçseydi tenahnuh ederek Başını secdeye koysaydı önünde o gulâm Gâlibâ bir hades etmiş ki telâş ile çıkıp Yıkılıp gitdi hemân saga sola verdi selâm M.IV/, FB. TERCÎ’-İ BEND-İ HAKÎKAT-PEYVEND Kİ DER-TERK-İ TARÎK-İ HÂCEGÂNÎ NÜVİŞTE BÛD I Bu sîne-i sâf ile ‘aceb ehl-i safâyız Âyîne-i rûşen-güher-i ‘aşk-ı Hudâyız Edhem gibi terk eylemişiz mülk-i fenâyı Şâhâne tefâhürle deriz kim ne gedâyız Bir hırka-i peşmîne ile âl-i ‘abâ-veş Pür-zîb ü tecemmül görünen ehl-i kabâyız Baht-ı siyehin sâyesi tâc-ı serimizdir Âsûde-i minnet-keşî-i bâl-i Hümâ'yız Hâkisterimiz kül savurur çeşm-i hasûda Rûşen-nazarân dîdesine kuhl-i cilâyız Her kâmeti mevzûn güzele vâlih ü hayrân Berceste-edâ mısra’a mâ’il şu’arâyız Sahbâ ile seylâba verip kasr-ı riyâyı Kurduk yeniden kûy-ı harâbâta binâyı II Mahv etmege hâmî eserin ‘anberimizden ‘Aşk âteşinin çıkdıgı yok micmerimizden Hızr'a soralım çeşme-i cân-bahşına âyâ Bir katremi düşmüş dökülen sâgarımızdan M.IV/, FB. [Başlıkta tercî-i bend yazılmakla beraber bu şiirin nazım şekli terkîb-i benddir.] Lâyık mı emel sâhasına yüz suyu dökmek Dûr eyleyemez âbımızı gevherimizden Mûy üzre olur tecribe-i tîzî-i şemşîr Tîg-i sitem-i çarh kesilmez serimizden Pür-şerha iken sîne yine reh-rev-i hâme Semt-i hünere togru gider mıstarımızdan Âh etmeyelim yohsa eyâ şem’-i şeb-ârâ Lerzende olursun eser-i sarsarımızdan Kâşâne-i gerdûn yıkılır âha tayanmaz Cânlar yakanın sanma ki cân u dili yanmaz III Meyl etme dilâ künc-i gınâ renc ü ‘anâdır Yanınca berâber gidecek zâd-ı bekâdır Bîhûde niçün şekve edersin ki felekden Sen gibi o ser-geşte de mahkûm-ı kazâdır Feyyâz-ı ezeldir biliriz Mâni’ ü Mu’tî Edvâr-ı felek sözleri kavl-i hükemâdır Hallâk-ı cihân kulluga şâyestedir ancak Kendin gibi bir şahsa tebasbus ne belâdır Ebvâb-ı esâfilde gezip derbeder olmaz Ol bendene ruh-sûde-i dergâh-ı Hudâ'dır Ebnâ-yı zamân başına çalsın keremin kim Hep kahbe-i mâder-be-hatâdır süfehâdır Yükletme tahammül edemez var ise bârın Kanbûr-ı felekdir iki kat püşti kibârın IV Ashâb-ı himem ehl-i kerem ser-be-zemîndir Pes-pâye fürû-mâye olan sadr-nişîndir Âyâ bu mudur ehline teslîm-i emânet Hâ’in deyü bildiklerimiz cümle emîndir Sâdık diyecek yek dü nefes subh idi ancak Devr-i felek üzre o dahi kizbe karîndir Da’vâ-yı riyâsetle geçer vakti ricâlin Sanman bu kadar gulguleler da’vî-i dîndir Sevgend-i dürûg ile edip kesb-i menâfi’ Derler ki refâhiyyetimiz kedd-i yemîndir Erbâb-ı menâsıbda liyâkat mi ararlar Tahsîl-i emel bülga-i nâçîze rehîndir Allâh kapasın oldu küşâde der-i rişvet Hem rişvete hem mürteşi vü râşiye la’net V Bir mûra kifâf olmaz iki hırmen-i ‘âlem Kişt-i emele dâne-feşândır yine âdem Ser-menzil-i maksûda ‘alâyıkla varılmaz Bir sûzen olur hâr-ı reh-i ‘Îsî-i Meryem Âhir basılır rûyuna tamgâ-yı melâmet Dînâr u direm kîsesine kim ura hâtem Kârûn gibi emvâli ile yerlere geçsin Ol kim çalışır cem’-i hazâ’in deyü her dem Ey dil olagör genc-i kanâ’atle tüvânger Dirhem emeli hâtırını etmeye derhem Bir nokta koyup mücrim ederler seni sonra Esrâr-ı kibâra sakın olma hele mahrem Hem sırrını keşf eyleme ihvâna hazer kıl ‘Âlemde hakîkat eseri var mı nazar kıl VI Rû-mâl-i tezellül ile pây-ı süfehâya Lâyık mı talebkâr olalım rütbe vü pâye Ol zümreden ümmîd-i ‘inâyet ne demekdir Kâlâ-yı cihân degmez iken züll-i recâya Bî-çâre sana müftüne mansıb mı verirler Sarrâf ile kavl etmeyicek ahz ü ‘atâya Hep rişvet ile eylediler devleti berbâd Bak şu ‘ulemâya vükelâya vüzerâya Müstagrak iken ni’metine şâh-ı cihânın Hırs ile sanarsın yine bî-vâye vü mâye Hâ’in bulur elbette bu dünyâda belâsın Etdikleri kalmaz biliriz rûz-ı cezâya Mümkin degil ıslâh-ı mefâsidleri eyvah Kahr eylesin öyle süfehâ zümresin Allâh VII Bir bîve-i sad-şevher iken bu zen-i dünyâ Hem-ser mi olur himmet-i merdâneye hâşâ Çün nakd-i hayât olmuş ana mihr-i mu’accel Kâbîn-i mü’eccel nedir ol kahbeye âyâ Aldanma ruh-ı aline ol pîre-zenin kim Meşşâtası İblîs gibi mel’anet-ârâ ‘Aşk ise murâdın sevip Allâh habîbin Mahbûb-ı Hudâ ol yürü ey merdüm-i dânâ Lâyık mı güzâr etmeyesin cisr-i mecâzı Ham oldu kadin kantara-i pül gibi hayfâ Vehbî ne ekip biçdigini bilmedin ey hayf Bu mezra’a mahsûlü iken vâye-i ‘ukbâ Kaldı işimiz magfiret-i Rabb-i Celîl'e Şâyân ede ‘isyânımızı ‘afv-ı cemîle TAHMÎS-İ GAZEL-İ VEHBÎ-İ EVVEL Kİ BE-TALEB-İ HÜKÛMET-İ MAGNİSA BE-ES’AD-ZÂDE ‘ARZ KERDEEST I Meyl edip hüsn-i dil-ârâsına Magnisa'nın Oldum üftâde temennâsına Magnisa'nın Kays olursam nola sahrâsına Magnisa'nın "Dil verip bir saçı leylâsına Magnisa'nın Düşdü gönlüm yine sevdâsına Magnisa'nın" II Hâk-i pâkinde nihândır niçe hâsiyyet-i hâs Meyvesi zâ’ika-i câna verir lezzet-i hâs Gündüzün lâlesitânında görüp ‘işret-i hâs "Bu ne ni’metdir olur her gece bir sohbet-i hâs Hîç toyulmaz hele burasına Magnisa'nın" III Varıp ol sûy-ı dil-ârâya ‘ayân et şevkim Akıtıp eşkini ey dîde revân et şevkim Sen de ey âh-ı ‘alev-zâd vezân et şevkim "Kûh u sahrâsına ey bâd beyân et şevkim Bildir a’lâsına ednâsına Magnisa'nın" M.IV/, FB. IV Top-ı âh ile bulup kal’a-i maksûda nazar Bend-i zindân-ı elemden ele girseydi makar Kalmadı tende mecâl ü dil-i gam-dîdede fer "Verelim her ne ise mâhasal-ı seyr ü sefer Müjdegânî-i temâşâsına Magnisa'nın" V Mansıb erbâb-ı heves hâhişidir ey Vehbî Ma’delet ehl-i mürüvvet işidir ey Vehbî Böyle derlerse efendin işidir ey Vehbî "Halkının bâ’is-i âsâyişidir ey Vehbî Hak safâlar vere mollâsına Magnisa'nın" VI Ol himem-perver-i ‘asrın nazar-ı ‘adli ile Gitsem ol semte eger reh-güzer-i ‘adli ile Diyeler hakkıma gûş-ı haber-i ‘adli ile "Dem-i cân-bahş-ı Mesîhâ eser-i ‘adli ile Oldu el-hak sebeb ihyâsına Magnisa'nın" VII O kerîmin himemi ‘âleme te’sîr etmiş Niçe vîrâne dili şefkati ta’mîr etmiş Pertev-i re’feti bu şehri de tenvîr etmiş "Böyle ‘âlî-himemi kendüye teshîr etmiş Âferîn himmet-i vâlâsına Magnisa'nın" DER-TALEB-İ HUKÛMET-İ BOLU BE-MÜŞÂRUN İLEYH ‘ARZ KERDEEST Hayli sapdırdı felek câdde-i âmâlimden Bu tarîk ile reh-i şekveyi tutsam yolu var Başıma ‘âlemi teng etdi belî zîk-i ma’âş Vüs’at-i hâle medâr olmaga ammâ Bolu-vâr M.IV/, FB., K. DER-HUKÛMET-İ BOLU NÜVİŞTE BÛD Dâr-ı dünyâda olup zîk-i ma’âşa râzî Etmesin ‘aklı olan meyl-i temennâ-yı Bolu * Vüs’at-i hâl hayâliyle tara düşmüşdüm Başıma ‘âlemi teng etdi eşirrâ-yı Bolu DER-HUKÛMET-İ TOPHÂNE NÜVİŞTE Feth eder hısn-ı ümîdi top-ı şâhî-i himem Burc-ı bârûlar tayanmaz himmet-i merdâneye Çıkmasın ammâ sadâsı falya vermekden sakın Gerçi sür’atle atıldın Vehbiyâ Tophâne'ye BERÂY-I TEKADDÜM-İ NÂ-EHLÂN NÜVİŞTE Etmezdi tefevvuk bana tahtımda olanlar Olsaydı benim de tayanır püşt ü penâhım Ger pîş-rev-i ehl-i ma’ârif dahi olsam Pesmânde eder çâre mi var baht-ı siyâhım FB., K. - Başlık: Dîger kıt’a nüvişte Bolu K. - : tara: kâra K. M.IV/, FB., K. M.IV/, FB., K. DER-HAKK-I KUZÂT-I ZAMÂNE NÜVİŞTE Ekseriyyâ kuzâtı ‘asrımızın Câhil olmazsa da zalûm gibi Tafrâtıyla rütbe kat’ edemez Olmayan kâdî-i Sedûm gibi ÎN NÎZ DER-HAKK-I KUZÂT Ser-levha-i eşrâf dahi çille-keşândır Siroz içün kırk sene sıklet çekilir mi Bârî çekelim minnetini tezkirecinin Matlabcı-ı bed-lehçeye rişvet çekilir mi DER-DÎVÂN-I KAZÎ-’ASKERÎ NÜVİŞTE Geçmedik tâze iken biz dahi halkın önüne Geride kaldık anınçün şu fenâ dünyâda Böyledir şîve-i ahkâm-ı kazâ ey Vehbî Eskilik gâlib olur rütbe-i isti’dâda M.IV/, FB., K. M.IV/, FB., K. M.IV/, FB., K. M.IV/, FB., K. TAHMÎS-İ GAZEL-İ NÂBÎ MERHÛM I Ciger hûn oldu fikr-i bûse-i fem kanda ben kanda Dilimde tâze dâg-ı tâbe merhem kanda ben kanda Leb-i la’lin için eşk-i dem-â-dem kanda ben kanda "Gamınla aglamakdan çeşm-i pür-nem kanda ben kanda Hırâş-ı sîneden ser-pençe-i gam kanda ben kanda" II Kebâb-ı sîne-i hûnîni nukl-i bezmdir gûyâ Ne kanlar nûş eder ‘âşık olan mânende-i sahbâ Egerçi zâhirâ yek-rengdir destimdeki mînâ "Anın câmı tolardı bâde-i gül-gûn ile ammâ Benim hûn ile pürdür sâgarım Cem kanda ben kanda" III Çiçekli kâle uymaz atlas-ı sahbâ-yı gül-fâma Şarâbî reng bir hırka yeter rind-i mey-âşâma Televvün kisvesiyle gayrı gûne giymedim câme "Çemende güllere şebnem fütâde ben gül-i câma Bakılsa çeşm-i insâf ile şebnem kanda ben kanda" IV O şûha mû-be-mû etdikçe dikkatle nazar çeşmim Düşüp sad pîç ü tâba dem-be-dem olmakda ter çeşmim Müselsel halka emvâcıyla girdâba döner çeşmim "Görüp rûyunda zülfün reşk ile kanlar döker çeşmim Safâ-yı turra-i pür-pîç ü pür-ham kanda ben kanda" V Felek mecrûh-ı şemşîr-i gam etdi cism-i bî-tâbı Onulmaz derde düşdüm terk edip âsâyiş ü hâbı Akıtsam dîdeden Vehbî sezâdır böyle hûn-âbı "Pür olsa hokkası eczâ ile gerdûnun ey Nâbî Hezârân zahm-ı nâsûr ile merhem kanda ben kanda" MUHAMMES BE-TAZMÎN-İ MISRA’-I MEŞHÛR-I SÂBİT Kİ EZ-HUKÛMET-İ ORDU-YI HÜMÂYÛN DER-TALEB-İ İZN-İ ‘AVDET MA’RÛZ ŞUD I ‘Ahd ü peymân-ı vefâyı eyüce berkitsem Evliyâ-yı ni’amı Hakk'a emânet etsem Rehber olsa keremin kûy-ı merâma gitsem Himmet olmazsa bu günlerde ne yapsam n'etsem "Dil-i vîrânımı yapsan da yıkılsam gitsem" II Seni ma’mûr ede dâ’im umarım Bârî'den Beni âzâd ede lutfun bu giriftârîden Kesmem ümmîdimi ihsân-ı himemkârîden Kurtarıp fikr-i mecâzât-ı Sinimmârîden "Dil-i vîrânımı yapsan da yıkılsam gitsem" III Olmayıp defter-i kassâm-ı kazâya râzı Gâh bu hâl ile nâ’ib oluruz geh kâzî Nef’-i müstakbel içün ‘ömrümüz oldu mâzî Besdir ammâ beni ta’mîre kerem enkâzı "Dil-i vîrânımı yapsan da yıkılsam gitsem" IV Bendeni hâne-harâb eyledi mi’mâr-ı ezel Gayrı âbâd olamaz külbe-i berbâd-ı emel Ya’nî te’sîs-i mebânî edemem geldi kesel Demesinler kuluna bunda bırakdın mı temel "Dil-i vîrânımı yapsan da yıkılsam gitsem" V Nice bir nâle-i cângâh ile feryâd etsin Himmetin Vehbî-i nâ-şâdını dilşâd etsin ‘Ömrü oldukça du’â ile seni yâd etsin Hak senin hâne-i ikbâlini âbâd etsin "Dil-i vîrânımı yapsan da yıkılsam gitsem" M.IV/, FB., K. TAHMÎS-İ GAZEL-İ NEDÎM MERHÛM I ‘Akl u fikrim gâret-i reftâr-ı hûbân oldu hep Bir temâşâ kim havâss-ı hamse hayrân oldu hep Sîne vü laht-ı ciger sûzişle biryân oldu hep "‘Aşka düşdüm cân u dil müft-i civânân oldu hep Sabr u tâkat masraf-ı çâk-i girîbân oldu hep" II Halka-i zencîr-i zülfü eyleyip ‘arz-ı cünûn Çeşm-i câdûsu olurken ‘âşıka hayret-nümûn Ol perî gösterdi bir âyîne-veş levh-i füsûn "Açmış oldu sînesin bir kerre ârâm-ı sükûn Sîneden bilmem ne hâletdir girîzân oldu hep" III Leşker-i harbî gibi fursat arardı her zamân Mülk-i câna böyle istîlâ edip şimdi hemân Her biri gûyâ esîr etmiş hezârân Müslümân "Hâl kâfir zülf kâfir çeşm kâfir el-amân Ser-be-ser iklîm-i hüsnün kâfiristân oldu hep" IV Bezm-i ‘ayşa gelmege ol ‘işveger etmişdi va’d Nûş-ı meyden sonra hem lutf-ı diger etmişdi va’d Leblerinden tatlı tatlı gül-şeker etmişdi va’d "Gerdeninden sînesinden bûseler etmişdi va’d Cümlesinden neyleyim zâlim peşîmân oldu hep" V ‘Itr-ı fitneyle edip âlûde-revgan perçemin Nâz ile püskül gibi bükmüş ucundan perçemin Sarkıdır şeklinde gûyâ tâbe-gerden perçemin "Bir nezâketle açıp fes gûşesinden perçemin Şöyle göstermiş ki kim gördüyse hayrân oldu hep" M.IV/, FB., K. VI Gerçi mâder-zâddır zâtında bu hüsn-i likâ Cünbiş ü reftârı ta’lîm etdi dâyen gâlibâ Şîr-hâre tıfl iken ammâ nedir bu hoş edâ "Şîve-i güftârı hemşîren mi ögretdi sana Her sözün şîrîn-zebânım cânıma cân oldu hep" VII Dünki gün bezminde hâlimden açıp bahs-i ‘azîm Nakl edince sana bir Vehbî gibi yâr-ı kadîm Hem tecâhül eyleyip hem nâz ile olup besîm "Sen demişsin kim kimin derdiyle giryândır Nedîm Hep mürüvvetsiz senin derdinle giryân oldu hep" TAHMÎS-İ GAZEL-İ SÂMÎ MERHÛM I Safvet-i sîne mürâyât-ı tecellâdandır Suver u ‘aks-i emel nakş-ı süveydâdandır Hûb u zişte nazar et hikmet-i Mevlâ'dandır "Fark-ı mâhiyyet-i dil çeşm-i temâşâdandır Pertev-i nîk ü bed âyîne-i sîmâdandır" II Bî-hayâlık hele ızhâr-ı ‘inâd etmekdir Mebhas-i ‘ilmi mebâdî-i fesâd etmekdir Câm-ı germiyyeti efsürde-i bâd etmekdir "Revzen-i hâneyi sermâda küşâd etmekdir Serdî-i bezm-i edeb hande-i bî-câdandır" III Güherim saht deyü olma cihânda magrûr Hâlet-i üsrüb ü elmâs degil mi manzûr Eyle keyfiyyet-i hâtır-şikene vakf-ı şu’ûr "Hâzır ol bezm-i mükâfâta eyâ mest-i gurûr Rahne-i seng-i siyeh penbe-i mînâdandır" M.IV/, FB. IV Bahr-ı pür-mâye imiş sîne-i ehl-i ‘irfân Cevherin bezl ile gelmez ana aslâ noksân Nola ger kesb-i kemâl eylese andan nâdân "Sâf-dil tîre-nihâdâne olur feyz-resân Güher-efşânî-i sâhil kef-i deryâdandır" V Vehbiyâ cûş u hurûş üzre iken ‘âlem-i âb Birgün elbette yıkar rindin esâsın seylâb Mâhasal ehl-i harâbât olur hâne-harâb "Sâmiyâ hâne-ber-endâzî-i dil hem-çü habâb Cûşiş-i mevce-i seylâbe-i sahbâdandır" TAHMÎS-İ GAZEL-İ FEHÎM I Tohm-ı pür-şûr u şererdir ser-nümûde hırmenimdem İhtirâz üzre geçer berk-i felek pîrâmenimdem Sûhte olur ziyâ-yı mihr girse revzenimden "Ey nefes bîhûde geçme cân-ı âteş-meskenimden Ra’şe-rîz-i şu’le-i âh ol nesîm-i şîvenimden" II Var mı bir âteşkede bu sîne-i pür-tâba benzer Nâgehân gelse semender düşse hâkister eder per Sûzişimden cennet-i kûyun sakın ey hûr-peyker "Bir gedâ-yı hâne-sûzum şu’le pîrâhen çü ahker Asl-ı dûzah bir şererdir şu’le-i pîrâhenimden" III Mihribân oldun görünce gerçi bu magdûru müşfik Çâre kaydıyla velîkin çekme hergiz zûru müşfik Bakmayıp eyle berîde gel sen ol nâsûru müşfik "Cevşen-i elmâs-pûş et merhem-i kâfûru müşfik İhtirâz et rahm-ı zahm-ı cism-i merhem düşmenimden" M.VI/, K. IV Var derûnumda fetîl-i ‘aşk pek ber-geşte-hâlim Dûd-ı âh ile boyandım hasret-i bezm-i visâlim Leyle-i târîk-i gamda devr-i dâ’im bî-mecâlim "Ey çerâg-ı çeşm-i ‘âşık ben ki fânûs-ı hayâlim Câme-hâbım rûşen eyle perde-i pîrâmenimdem" V Âsumân-ı hüsne sensin ol meh-i hurşîd-manzar Kim eder tâb-ı ‘izârın jâle-i nâçîzi gevher Şermsârâne nigâh-ı germ edip ey sa’d-ahter "Tâbiş-i mihr-i cemâlinden ‘arak-rîzân olam ger Kevkev ü ahter ter olmuş hep mesâmmât-ı tenimden" VI Dâmen-i deşt-i belâda ser-be-rîz-i hâk ü sengim Cûşiş-i şevk ile bahr-ı gamda mevc-i bî-direngim ‘Âşıkım kan aglamakdan yokdur aslâ şerm ü nengim "Ol kadar hecrinle dökdüm eşk-i çeşm-i lâle-rengim Oldu tûfân dâg-ber-dil âstîn ü dâmenimden" VII Levh-i ilhâm olmasaydı ger bisât-ı hatt-ı nazmım Nûr ile olmazdı böyle ihtilât-ı hatt-ı nazmım Vehbiyâ var silk-i feyze irtibât-ı hatt-ı nazmım "Ol Fehîm-i meh-zamîrim kim nukât-ı hatt-ı nazmım Şeb-çerâg etdim şu’â’-ı mihr-i tab’-ı rûşenimden" DER-VAKT-İ RESÎDEN BE-SAHRÂ-YI EDİRNE BÂ-MU’ASKER-İ SULTÂNÎ BERÂY-I LATÎFE BE-HAYRÎ MERHÛM NÜVİŞTE BÛD Hoş geldi bana şehr-i dil-ârâ-yı Edirne İstanbul'u andırdı temâşâ-yı Edirne M.IV/, FB. Her serv-kadin ‘aksi derûnunda nümâyân Âyînedir enhâr-ı musaffâ-yı Edirne Dilberlerinin bûse-i şîrîn-leb-i la’li ‘Uşşâka verir lezzet-i helvâ-yı Edirne Benzer ruh-ı hûbânına her vech ile gûyâ Sad reng ile bûyâ gül-i zîba-yı Edirne Erzân satar şîveyi bî-narh u terâzû Dil-dâde-i sûk-ı ‘Alî Paşa-yı Edirne Oglanlı'da bir kız gibi dellâke süründük Çokdur belî germâbe-i ra’nâ-yı Edirne Devr eyleyerek ‘âlemi şimdi beni Vehbî Çarh eyledi üftâde-i sahrâ-yı Edirne ÎN HEM DER-ÂN CÂ BERÂY-I DUHTER GÜZÂRENDE’İ NÎZ BEHAYRÎ EFENDİ NÜVİŞTE BÛD Âh cânım kıza düşdü sıcagım geçdi meded Gördüm ol âfeti ‘azm-i reh-i hammâm eyler Komaz ol dest-i muhannâyı tehî bîşinde Cây-ı ma’hûdunu tezkîr içün ibhâm eyler NAZÎRE BE-KASÎDE-İ MEŞHÛRE-İ NEF’Î Kİ BE-ÂSİTÂN-I SULTÂN AHMED-İ EVVEL TAKDÎM KERDEEST M.IV/, FB. M.IV/ Ol nâzenîn ki bûsesi ‘uşşâka cân verir Âb-ı hayâtdan leb-i la’li nişân verir Bir nahlzâra sâye-figen olsa kâmeti Her şâh-ı bîde hey’et-i serv-i revân verir Gül gibi hande-i lebi tasvîr-i gonçeye Reng-i neşât-ı zindegî-i câvidân verir Rahm eylemek degil dil-i sengîni ‘âşıka Şemşîr-i ebruvânına her dem fesân verir Üftâdegân-ı çâh-ı zenahdânına yine Şefkatle târ-ı zülfü ser-i rîsmân verir Çîn'e gidip şemîmi sabâ ile nâfeye Bu nekheti o turra-i ‘anber-feşân verir Âgûş-ı dîgerâna girip sîne-sâf olur Ammâ o bî-vefâ bana geldikde yan verir Şol köhne nahla vasl olunan nev-fidân gibi Bu pîre tâze şevki o nev-res civân verir Ebrûsudur keşîde-i menşûr-ı hüsnü kim Tugrâ-yı pâdişâh-ı cihândan nişân verir Ol pâdişeh ki dergehine rûz u şeb felek Nevbetle mihr ü mâhı iki pâsbân verir Ol pâdişeh ki na’l-i şerer-pâşı rahşının Sahrâ vü kûha zîb-i reh-i kehkeşân verir Yektâ-süvâr-ı sahn-ı celâdet ki destine Tîg ü sinânı Rüstem ile Kahramân verir Zıll-i İlâh Hazret-i Sultân Selîm kim ‘Adli cihâna sâye-i emn ü emân verir Mülke bu gûne revnak-ı dâd u ‘adâleti Ne Pîşdâdiyân u ne Nûşîrevân verir Sahrâ-yı ‘adlinin bere-i âhuvânına Şîr istedikçe mâde-i şîr-i jiyân verir Tedbîr-i müste’âr-ı Melikşâh'a ta’n edip Kendi Nizâm-ı Mülk'ün o şâh-ı cihân verir Re’y-i savâbı sûret-i ilhâm ile hemân Mir’ât-ı kalbine nazar-ı kudsiyân verir Te’yîd-i dîn ü devlet olunca murâd-ı Hak Dünyâya böyle bir şeh-i sâhib-kırân verir Savletle gûy-ı mihri atıp tutmak istese Gerdûn o şâha mâh-ı nevin savlecân verir Kavs-i kuzahla destine sehm-i sa’âdeti Zâl-i sipihr-i ham-şude tîr ü kemân verir Hem tîr-i sîne-dûzunu etdikçe der-kemân Evc-i ‘alâda tabla-i mihrin nişân verir Hayyâm-ı ceyş-i mevkib-i iclâlidir ki çarh Ecrâm-ı heft-kubbesini sâyebân verir Ol dem ki dest-i kahrına şemşîrini alır Ervâh-ı kavm-i câna dahi bîm-i cân verir Şemşîridir o şîr-i ser-efgen ki tu’mesin Hûn-ı reg-i perîde-i gerden-keşân verir Çekse o tîgi gâhî ser-i kûha hışm ile Nakş-ı pelenge rîziş-i berg-i hazân verir Gül-bang-i top-ı velvele-engîz-i satveti Hısn-ı sipihre zelzele-i nâgehân verir Encüm-misâl nakş-ı süm-i rahş-ı devleti Sath-ı zemîne kevkebe-i âsumân verir Kâlâ-yı sâde-nesc ise de atlas-ı felek Bast-ı niyâz ile ana bergüstvân verir Ol rahş-ı berk-rahşı kaçan zîr-rân edip Cevlângehinde cünbiş-i ‘atf-ı ‘inân verir Sür’atde nûr-ı bâsırayı sebkat eyleyip Bir lahza da döner haber-i lâ-mekân verir Temkîni sâhasında mekîn olsa gird-bâd Zerrâtına mekânet-i kûh-ı girân verir Tahrîk-i şehper eylese ‘Ankâ-yı himmeti Ecrâm-ı Kâf'a verziş-i bâd-ı vezân verir Bir zerre-i kemînesini hâk-pâyının İksîr-i âfitâba veren râygân verir Nân-pâre-i ‘inâyetidir dehri seyr eden Sanman şu kurs-ı mihr ü mehi halka nân verir Cûş-ı ‘atâda dest-i güher-pâşı verdigin Ne ebr-i nevbahâr u ne deryâ ne kân verir ‘Âlî-himemdir öyle ki menn-i semâ gibi Dehre nevâl-i ni’meti bî-imtinân verir Lemhü’l-basarda bî-ser ü sâmân gedâlara Yek nazrası nümâyiş-i Sâmâniyân verir Bir mûr-ı lenge etse Süleymân-veş iltifât Tîmûr-ı nâmver gibi tâb u tüvân verir Zîr-i cenâh-ı mes’adetinde Hümâlara Tâk-ı sarây-ı rif’atini âşiyân verir Nûr-ı çerâgı kasr-ı sipihr-irtifâ’ının Şeb-tâba ferr ü kevkebe-i Ferkadân verir Lutf-ı nihâdı olsa bevâdîye feyz-bahş Âb-ı revân safâsını rîg-i revân verir Ammâ olursa kahrı şerer-pâş-ı rûzgâr Emvâc-ı bahra lem’a-i âteş-feşân verir Şâhâ bilindi kadri deyü âsitânına Gerçi kasâ’idin şu’arâ-yı zamân verir Ammâ bu çâkerin gibi ey şâh-ı nüktedân Hîç var mı bir kasîde-i mu’ciz-beyân verir Ben ol bakiyye-i selefim kim zamânede Her bir sözüm cihâna birer dâsitân verir Hâkânî'yim ki Muhteşemâne edâlarım Dîvân-ı Şevket-i şeh-i devrâna şân verir Her dem bahâr-ı feyz-i Gülistân-ı tab’ıma Sa’dî-i ter-zebân gibi sad bâgbân verir Kilkim sevâd-ı nazmı ile çeşm-i Sâ’ib'e Kuhl-i cilâ-yı bî-bedel-i Isfahân verir Ol hâceyim ki cevher-i nazmımdaki revâc Nef’î'nin iştihârına kesr ü ziyân verir Rûm u ‘Acem'de tuhfe-i kâlâ-yı şi’rimi Ehl-i sühan biri birine armagân verir Rûy-ı cemîl-i şâhid-i ma’nâya fikrimin Rengîn edâsı gâze gibi hüsn ü ân verir Her şeb civân-ı tab’ıma bu çarh-ı pîre-zen Sad bikr-i ma’nî-i sühan-ı dil-sitân verir Firdevsî-i hayâlim o dûşîzegâna hem Bu şîvelerle cünbiş-i hûr-ı cinân verir Ol bülbülüm ki nüh-çemenin bâgbânları Bir nagmemi işitmege bin gülsitân verir Tûtî-i hoş-edâ-yı şeker-hâ-yı tab’ımın Her nutku zevk-i bûse-i şîrîn-lebân verir Sînemdir incilâ ile âyîne-i rasad Dehre cefâ-yı hikmet-i İşrâkiyân verir Bürhân-ı süllemî olup eflâke çıkmaga Fikrim ‘ukûl-i felsefeye nerdübân verir Böyle ferîd-i ‘asr iken ammâ cefâ-yı çarh Ne râhat-ı derûn ne ârâm-ı cân verir Kaddim ham oldu kalmadı gerçi tahammülüm Cevr ile bu felek yine bâr-ı girân verir Ser-nahl-i bâg-ı ni’metine zâg kondurup Ancak Hümâ'ya gâhice bir üstühân verir Sâkî-i devr ider beni sîr-âb-ı hûn-ı dil Nâdân-ı tîre-tab’a mey-i ergavân verir Sad nevbahâr gelse de bu rûzgârda Berg-i gül-i ümmîdime reng-i hazân verir Vehbî yeter şikâyet-i bahl-i zamâne kim İste murâdını o şeh-i kâmrân verir Bir nutku ile sana o şâh-ı civân-baht Bu pîrlikde kuvvet-i baht-ı civân verir Siroz'u kilk-i himmeti hattıyla medd edip Bu çille-i keş-â-keş-i gamdan amân verir ‘Abd-i kadîm-i vâlid-i merhûmdur deyü Âzâd-nâmeni yazıp elbet hemân verir Bir iş midir kazâ ki o şeh çâkerânına Bâgdâd u Mısr-veş niçe kişver-sitân verir Dest-i niyâzı eyle küşâde du’âya sen Feyz-i icâbetin kerem-i müste’ân verir Tâ kim nizâm-ı ‘âlemi te’yîd içün Hudâ Şâhâna tâc u taht-ı mu’allâ-mekân verir Tahtında dâ’im eylesin ol tâcdârı kim Tâc u serîr-i saltanata ‘izz ü şân verir Mennân-ı müste’ân ede hemvâre kâmrân Ol şâhı kim ‘atâsını bî-imtinân verir İBTİDÂ’-İ TEVÂRÎH DER-ZİKR-İ BA’ZI TEVÂRÎH EZ-TÂRÎHHÂ Kİ EKSER-İ Û BEEMR Ü TALEB BERÂY-I E’ÂZIM-I HAZERÂT-I MÜLÛK VE SÂ’İR EFÂHİM-İ PESENDÎDE- SÜLÛK NÜVİŞTE BÛD EZ-ÂN CÜMLE TÂRÎH-İ CÜLÛS-I HAZRET-İ SULTÂN MUSTAFÂ HÂNI CENNET-MEKÂN Hamdü li’llâh kim zuhûr-ı feyz-i eltâf-ı Hudâ Eyledi dünyâyı böyle hürrem ü behcet-fezâ Kalmayıp jeng-i küdûret sîne-i ekvânda Oldu diller cümle mir’ât-ı musaffâ-yı safâ Dîdeler rûşen yine bir âfitâb-ı saltanat Eyledi ref’-i zalâm-ı zulm içün neşr-i ziyâ Ya’nî sultân-ı mu’azzam Mustafâ Hân-ı kerîm Taht-ı ‘âlî-baht-ı ‘Osmânî'ye kıldı i’tilâ Minber-i ‘arş üzre şimdi hutbesin Cibrîl okur Ol imâmü’l-müslimîne eyleyip bast-ı sena Muktedâ-yı ‘âlemîn etdi anı Rabb-i Mu’în Emrine bâ-nass-ı Kur’ân oldu vâcib iktidâ Zıll-i Yezdân'dır ki olmuş sâye-endâz-ı emân ‘Âleme şehbâl-i ‘adl ü dâdı mânend-i Hümâ ‘Akl-ı Evvel sânî-i idrâk-i tab’-ı pâkidir Zihn-i derrâkinde vardır ol kadar fart-ı zekâ M.V/, FB. Reşk-i İskender degil mi sûret-i dârâtı kim Safvetiyle tab’ıdır âyîne-i ‘âlem-nümâ Lutf u ihsânın göreydi Hâtem-i Tâ’î eger Şerm ile eylerdi tayy-ı şöhret-i cûd u sehâ Kıldı mânend-i Süleymân ‘âlemi zîr-i nigîn Pây-ı tahtıdır şehân-ı rûzgâra mültecâ Ol şehenşâh-ı cihânbânın Hudâ-yı müste’ân Eylesin eyyâm-ı ‘ömr ü devletin bî-intihâ Yazdı târîh-i cülûsun Vehbiyâ kilk-i beyân Şâh-ı mülk-ârâm-ı İslâm oldu Sultân Mustafâ TÂRÎH-İ DÎGER Şükr-i Yezdân kim verâ-yı perde-i takdîrden Şâhid-i maksûd-ı ‘âlem oldu şimdi rû-nümâ Ya’nî Sultân Mustafâ Hân eyledi tahta cülûs Dehri dilşâd eyledi ol müjde-i ‘âlem-bahâ Oldu cârî cûybâr-ı ‘adl ü dâdı ‘âleme Gülşen-i mülke tarâvet verdi bu neşv ü nemâ Şevket ü iclâl ü ‘ömrü dâ’im olsun tâ ebed Tursun ol şâh-ı cihân turdukça bu arz u semâ Efser-i Cemşîd'e yazdım Vehbiyâ târîhini Pâdişâh-ı ‘adl-fermâ oldu Sultân Mustafâ M.V/, FB. TÂRÎH-İ VİLÂDET-İ HİBETU’LLÂH SULTÂN KERÎME-İ MÜKERREME-İ ÂN ŞEHENŞÂH-I CİHÂN Mustafâ Hân-ı cihânbân-ı mu’allâ-şân kim Kadr ü şevketle odur mefhar-i Âl-i ‘Osmân Ol şehenşâh-ı felek-câh-ı himem-fermânın Çâker-i dergehidir cümle selâtîn-i cihân Zâtıdır mihr-i cihân-tâb-ı sipihr-i şâhî Nesl-i vâlâsı dahi nûr-ı cemâl-i ekvân Hamdü li’llâh o sipihr-i himem ü şevketden Kıldı bir kevkeb-i dürrî-i mu’allâ leme’ân Şübhesiz mevhibe-i Hazret-i Sübhânî'dir Hibetu’llâh ile mevsûme olursa şâyân Müjdecidir niçe şehzâdelerin makdemine Hele âfâka safâ geldi o mihr-i rahşân Niçe evlâd-ı kirâmî-güheriyle böyle Müstedâm eylesin ol şâhı Hudâ-yı Mennân Vehbiyâ cevher-i târîhini neşr et yoluna Makdem-i hayr ile geldi Hibetu’llâh Sultân TÂRÎH-İ CÜLÛS-I SULTÂN ‘ABDÜ’LHAMÎD HÂN M.V/, FB. M.V/, FB. Hazret-i Hâkân-ı a’zam sâye-i Rabb-i Mecîd Pâdişâh-ı heft-kişver ya’nî Hân ‘Abdü’lhamîd Taht-ı ‘âlî-baht-ı ‘Osmânî'ye revnak-bahş olup Dergehinde cümle şâhân-ı cihân oldu ‘abîd Zâtı memdûhü’s-sıfâtında bedîd ü müncelî Kuvvet-i Sultân Murâd u zühd-i Sultân Bâyezîd Cân atar bu demde kurbân olmaga Cedy-i felek Oldu hengâm-ı cülûsu ‘îd-ber-bâlâ-yı ‘îd ‘Urve-i vüskâ-yı şer’u’llâha etmiş i’tisâm Kıldı ecsâd-ı ‘ibâda şefkatin habl-i verîd Katre-i ihsânıdır İskender'e ‘ayn-ı hayât ‘Adlidir Ye’cûc-ı zulmün men’ine sedd-i sedîd Müste’âr olmazdı âsâr-ı ziyâsı tâ ebed Mihr-i cûdundan hilâl-i çarh olaydı müstefîd Sît-i kahr u savleti a’dâ-yı dînin gûşuna Eyledi ilkâ-yı peygâm-ı ülî be’sin şedîd Ser-fürû eyler o şâhın tîg-i hûn-efşânına Çâr u nâçâr işte bu demlerde küffâr-ı ‘anîd Dergeh-i Hakk'a teveccüh eyleyip ehl-i kulûb Cümle eyler bu du’â-yı hayr ile güft ü şinîd Eylesin Mevlâ serîr-i şevket ü iclâlde Vakt-i mes’ûdun medîd ü ‘ömr ü ikbâlin mezîd Vehbiyâ yazdı ser-i âfâka târîhin kalem Mecd ü iclâl ile sultân oldu Hân ‘Abdü’lhamîd TÂRÎH-İ VİLÂDET-İ RÂBİ’A SULTÂN EZ-DUHTERÂN-I SA’D-AHTERÂN-I ŞÂH-I CİHÂNBÂN Hazret-i ‘Abdü’lhamîd Hân-ı ‘adâlet-pîşe kim Pâdişâhân-ı cihândır bende-i fermân-beri Dâver-i Dârâ-haşem sultân-ı İskender-şiyem Her umûrunda olur Hızr-ı hidâyet rehberi Pâdişâh-ı bahr u ber râyet-keş-i feth ü zafer Husrev-i Pervîz-veş vardır hezârân çâkeri Hâke te’sîr etse bîm-i satveti lerzân eder Rüstem ü İsfendiyâr u Kahramân-ı safderi ‘Adli âb u tâb-ı rûy-ı dîn ü devletdir anın Neslidir revnak-fezâ-yı dûdmân-ı dâverî Hamdü li’llâh burc-ı es’âdından oldu müncelî Bedr-i rûşen-veş yine bir âfitâb-ı hâverî Dîde-i Cevzâ vü Zühre görmemiş gerdûnda Kevkeb-i dürrîden a’lâ öyle bir sa’d ahteri İsmidir vefk-i murabba’ gibi fâl-i mes’adet Çâr şehzâde te’âkub eyler ol meh-peykeri M.V/, FB. Zât-ı pâki revnak-efzâ-yı mevâlîd-i selâs Şeş cihât u çâr erkâna verir zîb ü feri Kâle-i hüsnün görünce atlas-ı gerdûn gibi Nakd-i encümle felek ol mâha olmuş müşterî Vehbiyâ yazdım yegâne zâtı-veş târîhini Rub’-ı meskûn Râbi’a Sultân'la buldu zîveri TÂRÎH-İ KASR-I MU’ALLÂ HAZRET-İ SULTÂN SELÎM HÂN Kİ MÜCEVHER-İ HER-MISRA’EŞ TÂRÎHEST Mu’allâ-bâb-ı lutf u himmeti Sultân Selîm Hân'ın Melâz-ı pâdişâhândır ki safder oldu derbânı Hoşâ ‘ulvî binâ kıldı bu nev-tarh-ı hümâyûnu Hovernak revnakın verdi bülend-eyvân-ı bünyânı Bu kasr-ı rif’at-ârâ ‘arş ile hem-pâyedir şimdi O şâhın böyle a’lâdır felekden rütbe vü şânı Kanâdîl-i Süreyyâ bâm-ı kadrinde şeref-perver Safâ-yı nûr-ı bedr olsa revâ şem’-i şebistânı Gelir her dem bahâr-ı bâg-ı hüsnü vasfına gûyâ Hezârı nagme-i nevrûz eder vâdî-i elhânı Gubâr-ı dergeh-i ikbâline rû-mâle ser-gerdân Dil-i yemde yer etmiş şevk-i bûs-ı pây u dâmânı M.V/, FB. ayrı ayrı toplandığında H./M. tarihini vermektedir. Kalem hayretde vasfından binâ-yı saltanatdır bu Edeb şermende eyler belki Vassâf olsa Hâkânî Eder âvîze Vehbî tâkına târîh-i pür-cevher Mübârek ola nev-kasr-ı ferah-bahşâ-yı sultânî DÎGER BERÂY-I ÂN KASR-I MU’ALLÂ Zihî rif’at yine tab’-ı selîmi şâh-ı devrânın Zemîninde ‘aceb şeh-beyt-i ra’nâ eyledi inşâd Yed-i te’yîd ile gûyâ o ‘ulvî kıble-i ikbâl Felekden beyt-i ma’mûru zemîne etdi istirdâd Göreydi nakş-ı elvânın ruhâm-ı ferş-i meydânın Silerdi hâmesin Mânî atardı tîşesin Ferhâd Edip bâgında gûş-ı gonçeyi bâd-ı sabâ teşnîf Demiş bunda ikâmet eylerim ben her çi bâd âbâd Temâşâya hezârân çeşm ile müştâkdır deryâ ‘Aceb mi pîşgâhında habâbın kılsa bî-ta’dâd Görelden sâkinân-ı ‘âlem-i bâlâ bu rif’atle Dem-â-dem ‘arş-ı a’lâdan gelir bâng-i mübârek bâd O kasr-ı cennet-âsâya sitâyişkâr olan şâ’ir Sezâdır etse feyz-i rûh-ı Firdevsî'den istimdâd Bırakdım hâmeyi elden bulup târîhin ey Vehbî Bu kasr-ı dil-nişîni eyledi Sultân Selîm âbâd M.V/, FB. DÎGER BERÂY-I ÂN KASR-I VÂLÂ Şeref-bahşây taht-ı dâveri Sultân Selîm Hân'ın Serîr-i rif’ati hem-pâye-i ‘arş-ı mu’allâdır Sarây-ı kadrinin her şeb o hâkân-ı felek-câhın Ser-i bâmında kandîl-i fürûzânı Süreyyâ'dır Yine bir kasr-ı ‘âlî eyledi inşâ sarâyında ‘Ulüvv-i himmetin bildirdi kim a’lâdan a’lâdır Meger bu rütbe terfî’ etmeden bünyâd-ı vâlâsın Murâdı kesr-i kadr ü iştihâr-ı tâk-ı Kisrâ'dır Kusûrun yok deyü anda seni göstermege deryâ O kasr-ı dil-küşâya karşı mir’ât-ı musaffâdır Hevâsı rûh-bahş u bûy-ı ezhârı hayât-efzâ Nesîm-i bâgı gûyâ feyz-i enfâs-ı Mesîhâ'dır Cihân turdukça tursun hânumân-ı rif’at-ı şâhî Hudâ'dan dâ’imâ me’mûl-i ‘âlem bu temennâdır Ser-engüşt-i edeble kilk-i Vehbî gösterir târîh Bu şâhâne binâ kasr-ı Selîm-âbâd-ı vâlâdır DÎGER BERÂY-I ÂN KASR-I BÎ-HEMTÂ M.V/, FB. M.V/, FB. Zıll-i Hudâ-yı kerîm Hazret-i Sultân Selîm Mazhar-ı feyz-i ‘amîm oldugudur âşikâr Düşmeni berbâd eder ‘âlemi dilşâd eder Mülkünü âbâd eder ol şeh-i Cem-iktidâr Şevket ü iclâl ile himmetin ikmâl ile Kıldı bu ikbâl ile kasrını rif’at-medâr Taht-ı felek-sâ mıdır kasr-ı dil-ârâ mıdır ‘Arş-ı mu’allâ mıdır çarha eder iftihâr Gülşeni cây-ı safâ sünbüle benzer hevâ Oldu makâm-ı sabâ anda nevâ-yı hezâr Kıldı yem-i bî-kerân cevher-i şevkin ‘ayân Âyine-veş her zamân ‘aksin eder der-kenâr Şâh-ı cihânın hemîn eyleye Rabb-i Mu’în Bahtı esâsın metîn saltanatın üstüvâr Cevher ile Vehbiyâ ahsen-i târîh ana Bu eser-i nev-binâ kasr-ı sa’âdet-karâr DÎGER BERÂY-I ÂN KASR-I DİL-KÜŞÂ ‘Ulüvv-i himmeti Sultân Selîm'in Bu kasr-ı ser-bülendi etdi inşâ H./M. tarihini vermektedir. M.V/, FB. Zemîni dil-nişîn ü tarhı mevzûn Mülûku kıt’a bir şeh-beyt-i ra’nâ Muvâfık resmi de tab’-ı Selîm'e ‘Aceb şâhâne nüzhetgâh-ı vâlâ Sanar taht-ı Süleymân'dır hevâda Bu rif’atle kim eylerse temâşâ Alır âgûşa ‘aks-i dil-pesendin Gümiş âyînedir pîşinde deryâ Vezân oldukça bâgında sabâdan Gelir bûy-ı mübârek bâd gûyâ Ne hoş saf-bestedir her cânibinde Sehî kadler gibi serv-i dil-ârâ Bu târîhi okur kim görse Vehbî Şeh-i devrâna lâyık kasr-ı a’lâ TÂRÎH-İ SADÂRET-İ ‘İZZET MEHMED PAŞA Mazhar-ı feyz-i ebed Hazret-i Sultân Hamîd Ki odur zıll-i zalîl-i kerem ü lutf-ı Hudâ Dâver-i Cem-’azamet şâh-ı Sikender-haşmet Görse dârâtını şermende olurdu Dârâ Ne şehenşâh-ı felek-pâye ki nûr-ı tevfîk Cebhesinde leme’ân etmededir mihr-âsâ M.V/, FB. O Süleymân-ı cihân oldu karîn-i Âsaf Eyledi mühr-i hümâyûnunu ‘izzetle edâ Mâhasal olmadı eslâf-ı selâtîn-i ‘izâm Öyle bir âsaf-ı zî-şâna muvaffak aslâ Nice âsaf kim odur hâmî-i dîn ü devlet Ya’nî hem-nâm-ı Nebî Hazret-i ‘İzzet Pâşâ Mazhar-ı ‘izz ü şeref mefhar-i emcâd-ı selef Zîver-i heft-sadef gevher-i zî-kadr u bahâ Melce’-i cümle ümem sadr-ı güzîn-i a’zam Mâlik-i mülk-i kerem muhteri’-i dâd u ‘atâ Cûd u ihsânı beyânında hemân tayy olunur Ma’n u Hâtem'de olan şöhret-i ma’nî-i sehâ Pest olur kadr-i mu’allâsına nisbet gerdûn Belki derbânı eder nüh feleke istignâ Dest-i ikbâline dûş olmak ümîdiyle gelip Şevk ile mirvaha-cünbân görünür bâl-i Hümâ Nev-be-nev olmadadır bâg-ı ‘adâlet şâd-âb Âb-ı şemşîri verir nâmiye-veş neşv ü nemâ Cem’-i azdâdı murâd eylese yâkût gibi Ahkeri fass-i nigîn ede habâb-ı deryâ Nehy-âşûb edeli fitne-i çeşm-i hûbân Gûşe-i gamzede hâbîde-i bâlîn-i hafâ Ba’d-ez-în muntazamü’l-hâl olur elbette cihân Oldu vâbeste-i tedbîr-i nizâm-ı dünyâ Vehbiyâ vasf-ı şerîfinde kusûrun zâhir Eyle ihlâs-ı derûn ile hemân hayr-du’â Tâ kevâkible müzeyyen ola çarh-ı a’zam Mihr-veş kevkeb-i bahtı vere âfâka ziyâ Sadrı teşrîf edince dediler târîhin De’b-i ‘izzetle vezîr oldu Mehemmed Pâşâ TÂRÎH-İ SEBÎL-İ HALÎL PÂŞÂ DER-BÂB-I ÂSAFÎ Âb-ı rûy-ı saltanat ‘Abdü’lhamîd Hân kim anın Cûybâr-ı menba’-ı ihsânıdır bî-intihâ Sâha-i hayrâta cârî himmet-i şâhânesi Buldu devrinde riyâz-ı ma’delet neşv ü nemâ Niyyet-i ihlâs ile sadr-ı hamîdü’l-hasleti Ol imâmü’l-müslimîne kıldıgiyçün iktidâ Âbyârî-i himemle râh-ı Hak'da sû-be-sû Cüst-cûy-ı feyz eder bâb-ı Hudâ'dan dâ’imâ Kıldı ez-cümle sarây-ı âsafı dergâhına Selsebîl'in ‘aynı bir dil-cû sebîl-i nev-binâ Eyledi bu bâbda gûyâ Gümüşsuyu'n sebîl Mâhasal muhtâc idi âba o bâb-ı dil-küşâ Fî-sebîli’llâh bu gûne hayr-ı cârîsin gören Tâs-ı sîmînden içip âbın eder böyle du’â M.V/, FB. Sa’yini dergâh-ı eltâfında meşkûr eyleyip Âb u tâb-ı ‘ömr ü ikbâlin füzûn etsin Hudâ Vehbiyâ ‘atşâna işrâb eyledim târîhini Âb-ı Zemzem iç gelip bâb-ı Halîl Pâşâ'da mâ TÂRÎH-İ ÇEŞME-İ ÂN SEBÎL-İ BÎ-’ADÎL Feyz-i cûdundan Halîl Pâşâ-yı himmet-meşrebin Oldu bu nev-çeşme-i zîbende revnak-bahş-ı bâb Menba’-ı ‘ayn-ı ‘inâyetdir ki cûy-ı şefkati Teşnegân-ı dergeh-i ihsânın eyler kâm-yâb Kilk-i Vehbî lûle-veş târîhini kıldı revân Verdi Bâb-ı Âsaf'a bu çeşme zîb-i âb u tâb DÎGER BERÂY-I ÇEŞME-İ SÂNÎ ÂN SEBÎL-İ BÎ-MESÎL Bahr-ı ihsânına nisbetle Halîl Pâşâ'nın Görünür lücce-i deryâ kapısında çeşme Derbeder gezme gel ey teşne-i âb-ı himmet Var iken sadr-ı mu’allâ kapısında çeşme Vehbiyâ su gibi târîhin okur teşne-dilân Cereyân eyledi Pâşâ Kapısında çeşme M.V/, FB. M.V/, FB. KIT’A-İ TÂRÎH BERÂY-I ŞEYHÜ’L-İSLÂMÎ-İ ŞERÎF EFENDİ Eyledi ‘izz ü şerefle teşrîf Sa’d ola mesned-i iftâ-yı şerîf Dürr ü gevher gibi târîh-i latîf Şer’ile oldu bu fetvâ-yı şerîf TÂRÎH-İ ŞEYHÜ’L-İSLÂMÎ-İ HAZRET-İ MEKKÎ EFENDİ DER-DEF’A-İ SÂNİYE Kerâmetle mü’eyyed Hazret-i Sultân Selîm Hân’ın Zamîr-i rûşeni âyînedir ilhâm-ı Mevlâ'ya İsâbet üzredir her hâlde re’y-i hümâyûnu Nice mülhem denilmez ol hıdîv-i ‘âlem-ârâya Ne te’yîd-i İlâhîdir ki teslîm-i emânetde Bulur ehlin kerâmetle o şâh-ı ma’delet-vâye Yakışdırdı boyunca hil’at-i beyzâ-yı fetvâyı Mukaddes zât-ı Mekkî-veş mükerrem ehl-i takvâya Tarîkin kâfile-sâlâr-ı fazl u ‘ilm ü ‘irfânı Sülûkü istikâmet üzre râh-ı şer’-i garrâya M.V/, FB. H./M. tarihini vermektedir. M.V/, FB. Sezâdır gûşe-i ihrâmı cây-ı iltisâm olsa Leb-i ta’zîm-i züvvâr-ı makâm-ı ‘arş-ı a’lâya Devât-ı zer-nişânı nâvdân-ı zer midir âyâ Ki feyz-i lutfu cârî sû-be-sû ehl-i temennâya Cihâna kıble-i hâcâtdır dergâh-ı ikbâli Metâf-ı kudsiyân dersem sezâ ol bâb-ı vâlâya Şeref buldu kudûmundan yine bu mesned-i ‘âlî Beşâretle sezâdır müjdeciler gitse dünyâya Safâ-bahş olmada dil-teşnegâna Zemzem-i lutfu Ki sa’y eyler Minâ ashâbına ihsânın icrâya Harâb etmişdi diller Ka’be'sin huccâc-ı derd ü gam Yed-i şefkatle âgâz eyledi ta’mîr ü ihyâya Hümâ-veş ‘âleme hıfz-ı cenâh-ı re’fet atmışdır Nice âsâyiş etmez sâye-i lutfunda hem-sâye Misâl-i Beyt-i Ma’mûr-ı felek âbâd ola dâ’im ‘Ulüvv-i şân ile ol hânedân-ı âsumân-pâye Gül-i şâd-âb-ı zâtın bed-nazardan hıfz ede Mevlâ Ola her bir müje hâr-ı mugaylân çeşm-i a’dâya Beşâret birle âfâka dedim târîhi ey Vehbî Yine Mekkî-i ‘ulvî-ka’b geldi sadr-ı fetvâya TÂRÎH-İ SADR-I RÛM ŞUDEN-İ ÎRÂNÎ-ZÂDE ES’AD EFENDİ M.V/, FB. Hazret-i Es’ad Efendi kim su’ûd-ı baht ile Kevkeb-i ‘izz ü şerefdir tâli’-i müstes’adi Gelse Sa’de’ddîn olurdu dânişinden müstefîd Müntehâ-yı fazlına nisbetle Seyyid Mübtedî İbn-i Sînâ vü Felâtûn mekteb-i ‘irfânının Ezkiyâdan iki nev-âmûz-ı tıfl-ı ebcedi Hânedân-ı devletinde ‘izz ü rif’at hânegî Fi’l-asıl mevrûsdur câh-ı bülend ü sûdedi Mihr-i enver gibi sadr-ı Rûm’u teşrîf eyleyip Reşk-i çarh-ı çârümîn etdi o vâlâ-mesnedi Ben de Vehbî gûşvâr etdim sipihrin gûşuna Cevher-i ferde bedel târîh içün bu müfredi Ola iclâli medîd ü câh-ı vâlâsı sa’îd Sadr-ı Rûm’u eyledi is’âd zât-ı Es’adı TÂRÎH-İ SADR-I RÛM ŞUDEN-İ HAZRET-İ ‘ABDU’LLÂH MOLLA EFENDİ ‘OSMÂN EFENDİ-ZÂDE Fâzıl-ı nihrîr ‘Abdu’llâh Efendi kim odur ‘İzz ü şân ile sezâ-yı mesned-i rif’at-rüsûm Kadr-i vâlâsı şeref-bahşende-i iclâl olur Her ne sadra eylese ikbâl ü devletle kudûm H./M. tarihine tekabül etmektedir. M.V/, FB. Nûr-ı zâtı iltimâ’-ı dîgerânı mahv eder Mihr-i rûşen var iken pertev-nümâ olmaz nücûm Mâye-i fahr-i Gazâlî’dir ‘ulüvv-i rütbesi Etmede her nutk-ı rûh-efzâsı İhyâ-yı ‘Ulûm ‘İlm ü fazlı sadr-ı Rûm’u eyledi tahsîs ana Ehl-i dâniş iftihâr etmekde ber-vech-i ‘umûm Gülşen-i ‘ilme vezân oldu sabâ-yı i’tibâr Şimdi sahrâ-yı cehâletde eser bâd-ı semûm Seyf-i şer’u’llâha hakk-ı ‘adl ile verdi cilâ Meclisinde kat’-ı peyvend-i nizâ’ eyler husûm Bîm-i hükmüyle şerîh-âsâ ‘âdâletkâr olur Var ise ehl-i sitem mânend-i kâdî-i Sedûm Silk-i fikre Vehbiyâ târîhdir dürr-i nazîm Oldu ‘Abdu’llâh Efendi sadr-ı revnak-bahş-ı Rûm TÂRÎH-İ VİLÂDET-İ MAHDÛM-I ÂN ‘ÂLÎ-CÂH DER-SADÂRET-İ ANATOLU Hazret-i sadr-ı Anatoli-i ‘âlî-şânın Zâtıdır matla’-ı iclâlde mihr-i rahşân Pertev-i rif’at ile hâver-i ikbâlinden Oldu bir kevkeb-i dürrî-i cihân-tâb ‘ayân M.V/, FB. Tâli’i sa’d olur elbette o vâlâ-güherin Mihr ü mâh etmiş idi burc-ı sa’âdetde kırân Ede Hak cümlesini burc-ı şerefde sâbit Meh ü Hurşîd ü Süreyyâ ola tâ nûr-efşân Vehbiyâ şa’şa’a-pâş et feleke târîhin Hamdü li’llâh tulû’ eyledi nûr-ı ‘Osmân TÂRÎH-İ KÂDÎ-İ GALATA ŞUDEN-İ MAHDÛM-I ES’AD-ZÂDE Kİ MÜCEVHER-İ HER-MISRA’EŞ TÂRÎHEST Habbezâ mihr-i himem-perver-i rif’at-pâye Evc-i iclâlde himmetle şerâfet-mâye Fahr-i cürsûme-i emcâd-ı girâmî-etvâr Mecd-i ecdâd ile meşhûr u fezâ’il-vâye Zâtıdır bir sadef-i pür-güher-i ‘ilm ü edeb Yem-i tab’ında ma’ânî bulunur bî-gâye Mazhar-ı sırr-ı peder fâ’ik-i erbâb-ı ‘ukûl Bâ’is-i fahr olur ol pâk-güher âbâya Zât-ı pür-lutf u himem zâde-i Es’ad-zâde Halef-i mâcid ü ced-kadr u sa’âdet-sâye Mansıba pâye-i a’tâf ile revnak-bahşâ Câh-ı evfak Galata mecd-i ‘atâ monlâya M.V/, FB. ayrı ayrı toplandığında H./M. tarihini vermektedir. Zât-ı pâkîzesidir mesned-i ‘ilme zîver Kıldı bu mesned-i mergûbu mekârim-vâye Ana câh-ı Galata lutf-ı celî-i Hak'dır Belî şâyeste bu gûne rüteb-i a’lâya Mecd ü iclâl ile teşrîf-i şeref-vâyesidir Dem-be-dem mansıb-ı zî-şâna veren pîrâye Şeref-i makdem-i mahdûmdan i’zâz olunup Buldu hâlâ Galata mansıbı kudsî pâye Kevkeb-i bahtını Hakk eyleye böyle es’ad Şöhret-ârâ-yı te’azzüz ola bu dünyâya Mecd-i ecdâd-ı ‘izâmına muvaffak olsun Şân u şöhret ile kadr ile bulup pîrâye Kadr-i târîhini Vehbî bilir ashâb-ı hüner Cevher-i fahr ile hâcet komadın ıtrâya TÂRÎH-İ RİYÂSET-İ MERHÛM RÂ’İF İSMA’ÎL PÂŞÂ Cenâb-ı nuhbe-i cürsûme-i sütûde-neseb Semiyy-i cedd-i Nebî mîr Râ’if-i dânâ Kerîm-i pâk-şiyem mültecâ-yı ehl-i himem Ele alınca kalem harf-i lutf eder imlâ Re’îsi oldu ser-â-pâ kirâm-ı küttâbın Asâlet ile odur ser-firâz u müstesnâ M.V/, FB. ‘Ulüvv-i mertebe-i kadr ü şânı zâtıdır Eder anınla teşerrüf o mansıb-ı vâlâ Verir ‘Utârid ü Bircîs kâgıd-ı telhîs Debîr-i pîr-i felek vasfın eylese inşâ Tabakçe-i zer-i hurşîd olur kalemdânı Resîdine niçe reşk etmesin meh-i garrâ Devâtı eyledi icrâ-yı resm-i âb-ı hayât Ki reşha-i kalemi ‘âlemi eder ihyâ Hudâ muvâfık ede her umûrda anı Bize farîza-i zimmet ana du’â vü senâ Beşâret ile dedim dehre Vehbiyâ târîh Re’îs-i ehl-i kemâl oldu server-i rü’esâ TÂRÎH-İ HÂNE-İ ‘OSMÂN PÂŞÂ DER-VAKT-İ DEFTERDÂRÎ Zihî devlet-sarây-ı bî-’adîl-i bâhirü’l-es’âd Ki elbette görenler bâreka’llâh lafzın eyler yâd Esâsın vaz’ eden fikr-i mühendis hüsn-i sûretle Anı eşkâl-i te’sîs üzre etmiş pek güzel bünyâd Temâşâ kılsa heft-evreng nakş-ı fart-ı hayretden Kalırdı sûret-i dîvâr-veş Mânî ile Bihzâd Kusûr-ı bî-kusûru gurfe-i huld-i berîn-âsâ Meger kim intihâb etmiş İrem'den resmini üstâd M.V/, FB. Mu’allâ tâkı gûyâ lâne-i Sîmurg-ı devletdir Hümâ ol âşiyân-ı mes’adetden eyler istis’âd Degil kavs-i kuzah tahsîn ile çarh etmiş âvîze Ser-i bâmında bir kâlâ-yı reng-âmîz-i nev-îcâd Nesîm-i cân-fezâyı cezb içün san’atle mi’mârı Bu gûne dil-küşâ revzenlerin kılmış mehebb-i bâd Sarîr-i bâb-ı ikbâli lisân-ı hâl ile söyler Açıldıkça der ü revzen kapansın dîde-i hussâd Şeref kesb eyleyip her lahza temkîn-i mekîninden O devlet-hânenin âsâr-ı eşrâfı olur müzdâd Cenâb-ı defterî-i kâmkâra mesken olmuş kim Odur ‘izz ü şerefle hânumân-ârâ-yı istibdâd Nesîl-i Murtazâyî-nisbet ü hem-nâm-ı Zi’n-nûreyn Celîdir haslet-i Sıddîk ü Fârûk anda mâder-zâd ‘Ulüvv-i himmeti tâk-ı bülend-i ‘arş ile hem-ser ‘Aceb mi olsa devlet-hânesi böyle felek-bünyâd Eder re’fetle halkın hâtır-ı vîrânını ta’mîr Hudâ etsin hemîşe hânedân-ı ‘izzetin âbâd İki mısra’la yazdım Vehbiyâ târîh-i tebrîkin Ki ben de bir müsellem beyt-i ma’mûr eyledim inşâd Esâs-ı rif’at ü ikbâlini Mevlâ ede âbâd Bu zîbâ bî-bedel devlet-serâ sa’d ü mübârek-bâd TÂRÎH-İ DÎGER BERÂY-I ÂN HÂNE-İ VÂLÂ Ne hoş resm eylemiş üstâdı bu tarh-ı mu’allâyı Ki hüsn-i sûreti hayrân eder çeşm-i temâşâyı ‘Aceb tarz-ı dil-ârâ kim cihânda görmüş âdem yok Bu vaz’-ı dil-nişîn üzre sarây-ı cennet-âsâyı Kemâl-i hüsnüne telmîh içün zer-hall ile böyle Yazar ehl-i kalem bâlâsına esmâ’-i hüsnâyı O rütbe mürtefi’dir kim görenler tâk-ı çarh üzre Ser-i bâmında bir kandîl zann eyler Süreyyâ'yı Ne müstahsen sa’âdet-hânedir kim eylemiş mesken Mekârim-pîşe bir ‘âlî-himem ol cây-ı vâlâyı Semiyy-i kâtib-i furkân defterdâr-ı ‘âlî-şân Ki Bircîs-i sipihre kilki ta’lîm eyler inşâyı Kemâl-i fıtnatı hayret-fezâ-yı ‘Akl-ı Evveldir Zekâ vü dânişi dem-beste eyler İbn-i Sînâ'yı Mu’allâ-âsitân-ı rif’ati gerdûndan a’lâdır ‘Ulüvv-i şânına hiç nisbet etmem tâk-ı mînâyı Esâs-ı ‘izzet ü ikbâlini te’yîd edip yâ Rab Ana yümn ile mes’ûd eyle bu me’vâ-yı ‘ulyâyı Du’â zımnında bir târîh içün i’mâl-i fikr etdim Temâşâ eyledikde ol sarây-ı behcet-efzâyı M.V/, FB. Hemân bu mısra’-ı berceste mülhem oldu ey Vehbî Mübârek eyleye Mevlâ bu zîbâ beyt-i ra’nâyı TÂRÎH-İ HÂNE-İ MUHASSIL-I AYDIN CİHÂN-ZÂDE DER-GÜZELHİSÂR Zihî ma’mûre-i vâlâ ki mazhar hüsn-i îcâda Hoşâ eyvân-ı müstesnâ bulunmaz misli dünyâda Kumâş-ı çarh-ı atlas eylese âvîze şâyândır Edip tebrîk o bâlâ-hâne-i gerdûn-bünyâda Musanna’ sad mücessemle nukûş-ı zînet-efzâsın Göreydi mûcib-i hayret olurdu çeşm-i Bihzâd'a Sezâdır nagme-perdâz olsa eyvânında bülbüller Musavver gonçeler benzer gül-i sîr-âb-ı nev-şâda Cihân-zâde Hasan Beg'dir binâsın eyleyen te’sîs Nice tahsîn olunmaz ol sarây-ı behcet-âbâda Zihî ‘âlî-nesebdir kim asâlet zâtına mahsûs Bilir vâkıf olanlar nisbet-i âbâ vü ecdâda Gözü aydın cihânın rûşenî-i mihr-i ahlâfı Zalûm-ı zulmü tebdîl etdi nûr-ı şefkat ü dâda Muhassıllıkda mahsûlü rızâ tahsîlidir ancak Degil emvâle mâ’il ragbet etmez cem’-i îrâda Hemîşe hânedân-ı rif’atin ma’mûr edip Mevlâ Sa’âdet-hânesin kılsın mukârin yümn ü es’âda c Ebced hesabıyla H./M. tarihine tekabül etmektedir. M.V/, FB. Açıldıkça der ü revzen küşâd olsun dil-i ahbâb Çekilsin perdeler çeşm-i bed-endîşân u hussâda Olup mihmân o devlet-hâneye Vehbî dedim târîh Cihân-âbâd kıldı hânesin el-hak Cihân-zâde TÂRÎH-İ DÎGER Semiyy-i sıbt-ı fahrü’l-enbiyâ kılmış anı bünyâd Bu devlet-hâne ol mîr-i himemkâra mübârek-bâd Dedim târîh-i bâlâsın o vâlâ nüzhet-âbâdın Cihân-zâde mu’allâ hânesin kıldı cihân-âbâd TÂRÎH-İ VİLÂDET-İ DUHTER-İ DÂMÂD-I ŞEYHÜ’L-İSLÂM KÂMİL EFENDİ Habbezâ mahdûm-ı vâlâ-şân ki Hakk etmiş sezâ İktirân-ı kevkeb-i müftî-i ‘âlî-himmete Ya’nî dâmâd-ı cenâb-ı şeyhü’l-islâm-ı güzîn Dâniş ü ‘irfân ile şâyân kemâl-i ‘izzete Mâye-i ‘izz ü şeref zât-ı refî’ü’l-kadridir Neslidir revnak-fezâ hem hânedân-ı devlete ci Ebced hesabıyla H./M. tarihine tekabül etmektedir. M.V/, FB. cii Ebced hesabıyla H./M. tarihine tekabül etmektedir. M.V/, FB. Oldu çarha rû-nümâ bir duhter-i sa’d-ahteri Kim sezâdır dâye olsa Zühre ol meh-tal’ata Nüh-sadef gûyâ ki bir mehd-i sadefkârîsidir Kevkeb-i dürrî desem lâyık o gevher-kıymete Vehbiyâ olsun o mihr-i meh-likâ her rûz u şeb Lem’a-pâş-ı mes’adet zâtü’l-burûc-ı ‘ismete Subha dek encüm şumâr oldum bu şeb târîh içün Mâh-ı nev oldu Hadîce âsumân-ı rif’ate TÂRÎH-İ VİLÂDET-İ DUHTER-İ SER-BEVVÂBÎN AHMED AGA Mefhar-i ehl-i me’âlî Ahmed Aga kim odur Pertev-i ikbâl ile hurşîd-i burc-ı ‘izz ü şân Ol Süreyyâ-rif’atin kadr-i mu’allâsı bülend Müncelîdir zât-ı mes’ûdunda feyz-i müste’ân Kevkeb-i dürrî gibi bir duhter-i sa’d-ahteri Oldu envâr-ı şerefle ‘âleme pertev-feşân Hayr-evlâd oldugundan eyleyip evvel şitâb Müjde-i ta’kîb-i mahdûmân ile geldi hemân Hırz-ı ta’vîzât-ı Rabbânî nigehbânlık edip Zât-ı vâlâ-kadrine olsun melâ’ik rukye-hân Tâ ebed kılsın sa’âdetle anı Rabb-i Kerîm Vâlideyni ile ma’mûr u mu’ammer kâmrân ciii Ebced hesabıyla H./M. tarihine tekabül etmektedir. M.V/, FB. Vehbiyâ târîhi ol mihr-i münîr-i ‘ismetin Nûrdur oldu Rukiyye nesl-i Ahmed'den ‘ayân TÂRÎH-İ REFTEN-İ ZÜLÂLÎ EZ-ÜSTÂDÂN-I ŞU’ARÂ-YI EZÂBİKE BE-CENÂB-I BUHÂRÂ Zülâlî-i sühan-perver Sitanbul'dan Buhârâ'ya Vatan şevkiyle seyl-âsâ akıp gözden nihân oldu Dedim Bahr-ı Siyeh'den ‘azm edince Vehbiyâ târîh Zülâlî Mâverâ’ü’nnehr'e deryâdan revân oldu TÂRÎH-İ TA’MÎR-İ CÂMİ’-İ EL-HÂC ‘ALÎ AGA YEnİŞEHR-İ AYDIN Bi-hamdi’llâh ki mi’mâr-ı mürüvvet eyledi âbâd Dil-i ‘âşık gibi vîrân iken bu câmi’-i pür-nûr Anı ma’mûr edenler nâ’il olmaz mı mesûbâta Ki ta’mîr-i mesâcid ecri Kur’ân'da ola mezkûr Sa’âdetlerle Sa’du’llâh Efendi hâkim-i belde Edip a’yân u eşrâf ile birgün himmet-i mevfûr Yeniden etdiler eski ‘ibâdetgâhı âbâdân Yenişehr ehlinin bu sa’y-i bî-hemtâsıdır meşkûr Cihânda gerçi dilşâd oldu cümle mü’minîn ammâ Olur ‘ukbâda rûh-ı bânî-i evvel dahi mesrûr civ Ebced hesabıyla H./M. tarihine tekabül etmektedir. M.V/, FB. cv Ebced hesabıyla H./M. tarihine tekabül etmektedir. M.V/ ‘İbâdet oluna mâdâm bu câmi’de Allâh'a Ola ihyâsına sa’y eyleyenler hayr ile me’cûr Cemâ’at cem’ olup Vehbî okur cevher gibi târîh Kılındı Câmi’-i Hâcî ‘Alî Aga yeni ma’mûr TÂRÎH-İ VEFÂT-I LALA MAHMÛD BEG KETHUDÂ-YI HAZRET-İ VÂLİDE-İ SULTÂN SELÎM HÂN Magfiret-vâye-i Hayy-ı ebedî Mahmûd Beg Ki anın haslet-i mahmûdesidir nâ-ma’dûd Hidmet-i pâdişehân ile bulup ‘izz ü şeref Rütbe-i sâmiye-i rif’ate etmişdi su’ûd Öyle bir gevher-i tâbendeye lala idi kim Kevkeb-i dürrî-i gerdûn gibi misli nâ-bûd Hazret-i vâlide-i pâdişeh-i devrâna Kethudâlık şerefi bahtına vermişdi su’ûd Sîr olup hân-ı firâvân-ı fenâdan âhir Kıldı meyl-i ni’am-ı bâkiye-i dâr-ı hulûd İrci’î deyip oldu hemân Vâsıl-ı mâ’ide-i rahmet-i Rabb-i ma’bûd cvi Ebced hesabıyla H./M. tarihine tekabül etmektedir. M.V/, FB. cvii "Dön!", Kur'ân-ı Kerîm, Fecr /. cviii " emrine hazırım." Haccın sıhhatinin şartlarından olan bu söze telbiye denir. Daha geniş bilgi için bk. M. Yılmaz, a.g.e., s.-. Gül-i târîhin eder katre-i eşkim sîr-âb Sâha-i bâg-ı cinân ola makâm-ı Mahmûd TÂRÎH-İ VEFÂT-I HANÎFE HÂNIM HEM-SER-İ HEKÎMBAŞIZÂDE ‘ALÎ PÂŞÂ Sadr-ı ‘âlî-şân ‘Alî Pâşâ-yı cennet-meskenin Eyledi bânû-sarây-ı ‘ismeti ‘adni mekân Lâne-i ‘adne safâ-yı bâl ile pervâz eder Nahl-i Tûbâ üzre tutdu mürg-i rûhu âşiyân Bîve-i dünyâ-yı dûndan geldi nusret rûhuna Sohbet-i dûşîzegân-ı hûr-ı ‘îne atdı cân Mâlikî gösterme yâ Rab dîn-i Ahmed ‘aşkına Rûz-ı mahşer Bû Hanîfe Şâfi’i ola hemân Bâb-ı firdevsi açıp Rıdvân dedi târîhini Cây-ı a’lâsı Hanîfe Hanım'ın oldu cinân DÎGER Rûh-ı Firdevsî demiş ihlâs ile târîhini Cây-ı ‘ulyâsı Hanîfe Hanım'ın ola cinân M.V/, FB. TÂRÎH-İ VEFÂT-I ZEVCE-İ HÎŞ O merhûme belî dârü’s-sürûra eyledi rıhlet Ne çâre beyt-i hüzn oldu mekânı kalb-i magmûmun Kalemden katre-i hûn akdı yazdıkda bu târîhi Makâmın eyle yâ Rab cennet-i firdevs Gülsûm'un TÂRÎH DER-FETH-İ MISR-I KÂHİRE MUSAMMAT BE-SİTÂYİŞ-İ SULTÂN SELÎM HÂN NÜVİŞTE BÛD Şâhenşeh-i Hayder-şiyem İskender-i Dârâ-haşem Bâlâ-nişîn-i taht-ı Cem ‘âlî-himem Sultân Selîm İlhâm-ı Hakk'ın mazharı şâhân-ı dehrin serveri Zât-ı ‘adâlet-perveri feyz-âver-i lutf-ı ‘amîm Hem pâdişâh-ı kâmkâr hem Kahramân-ı rûzgâr ‘Adl ü keremle nâmdâr tab’-ı selîmi müstakîm Etvâr-ı müstesnâsına tedbîr-i bî-hemtâsına Re’y-i cihân-ârâsına hayrân olur ‘akl-ı Hakîm Oldur imâm-ı müslimîn zıll-i Hudâvend-i Mu’în Pîrâye-i dünyâ vü dîn gayret-keş-i şer’-i kadîm M.V/, FB. - Başlık: Târîh-i fett-i Mısr ve İskenderiyye K. Sad şükr kim kıldı Hudâ ol şâhı mansûru’l-livâ Gayretle etdikde gazâ feth etdi iklîm-i ‘azîm Gâzî okutdu nâmını şevketle aldı kâmını Şemşîr-i hûn-âşâmını çekdi ‘adûya ‘an-samîm Rûh-ı Resûlu’llâhı şâd etdi bu a’lâ-yı cihâd Tebşîr ile kıldıkda yâd ol ravzadan peyk-i nesîm Oldukda tîgi müncelî nûr-ı zafer oldu celî Kıldı Selîm-i evveli gülzâr-ı cennetde besîm Mahfî hıyânetle hemân nakz eyleyip ‘ahd ü emân İklîm-i Mısr'a nâgehân girmişdi küffâr-ı le’îm Hak lutf-ı mevfûr eyledi İslâmı mansûr eyledi Küffârı makhûr eyledi cumhûrunu kıldı ‘adîm Te’sîr-i ism-i Kâhire hükmün çıkardı zâhire Mümkin mi kalmak kâfire böyle bir iklim-i cesîm Ol şehriyâr-ı dâdger çün dîn içün etdi sefer Buldu o küffâra zafer te’yîd edip Rabb-i Kerîm Emr-i cihâda gayreti âfâka verdi şöhreti Oldu cihâna savleti dehşef-fezâ-yı havf u bîm Tevfîk-i Bârî yâveri Hızr-ı hidâyet rehberi Kıldı dil-âver ‘askeri tedmîr-i a’dâ-yı zemîm Geçdi kılıcdan ser-te-ser kalmadı düşmenden eser Bulmadılar gayrı mefer bi’se’l-masîr oldu cahîm  : hûn-âşâmını: hûn-efşânını FB. - : böyle bir: bir öyle K. - : mefer: makar FB. âh-ı merâm olundu ahz-i intikâm A’dâ-yı dîni bi’t-tamâm seyf-i guzât etdi dü-nîm Şâh-ı cihândır ced-be-ced kılsın anı Rabb-i Samed Bâ-’ömr ü ikbâl-i ebed taht-ı sa’âdetde mukîm Ol hüsrev-i gîtî-sitân olsun hemîşe kâmrân Turdukça bu mülk-i cihân iclâl ü şevket müstedîm Târîh-i fethi Vehbiyâ kıldım dü-mısra’la edâ ‘Afv-ı kusûr eyler recâ bu ‘abd-i dâ’î-i kadîm İskender-âsâ Mısr hem evvelce kahr ile alıp İskenderiyye Kal’asın aldı bu demde Şeh Selîm TÂRÎH-İ DÎGER DER-FETH-İ MISR BE-SİTÂYİŞ-İ SULTÂN SELÎM HÂN Fütûhâtınla ‘âlem şâdumân şevketlü hünkârım Küşâde-tab’ olup halk-ı cihân şevketlü hünkârım Yeniden feth edip Mısr'ı gazâ etdin mübârek bâd Mu’înin oldu Rabb-i müste’ân şevketlü hünkârım Yine İskenderiyye Kal’asın aldın desin ‘âlem Sana İskender-i devr-i zamân şevketlü hünkârım - : olundu ah -i intikâm: alındı ah ü intikâm FB. - : -FB. FB., K. - Başlık: Kasîde-i Fettiyye-i Vehbî-i İlâhî Der-Menkabet-i Gazâ-yı Ekber Hazret-i Zıllu llâhî K. Gazâ-yı Bedr'i yâd etdirdi tâb-ı berk-i şemşîrin Olup ‘ayyûka dek pertev-feşân şevketlü hünkârım Yazılsın sûre-i innâ fetahnâ tîgine şimdi Ki ‘avn-i Hak bu nusretle ‘ayân şevketlü hünkârım Mukaddes hıttayı tathîr kıldın çirk-i müşrikden Pesend etdi felekde kudsiyân şevketlü hünkârım Selîmü’l-kalb sultân-ı cihânsın Hak seni kılmış Müsellem server-i şâhenşehân şevketlü hünkârım Gazâ tebrîk eder ecdâdına firdevs-i a’lâda Gürûhuyla varıp kerrûbiyân şevketlü hünkârım Selîm-i evveli şâd eyledin nev-feth-i Mısr ile Ana tebşîr edip hûr-ı cinân şevketlü hünkârım Hem etdi rûh-ı pâk-i Mustafâ Hân'a dahi müjde O demde zümre-i rûhâniyân şevketlü hünkârım Hudâ hayru’l-halef kılmış seni âbâ vü ecdâda Seninle fahr eder bu hânedân şevketlü hünkârım Yine iklîm-i Afrîkâ'yı aldın oldu ‘unvânın Hakîkatde şeh-i gîtî-sitân şevketlü hünkârım Mukaddem kurma hısnın hem alıp kal’a küşâd etdin Bu nâm u şâna reşk eyler şehân şevketlü hünkârım Kılıcın ‘arşa asdın sâyesi tâk-ı sipihr üzre Nümâyândır misâl-i Kehkeşân şevketlü hünkârım - : müşrikden: a’dâdan FB. - : -FB. Cihâda cehdin emr-i câhidûya imtisâl üzre Rızâ’u’llâh içündür bî-gümân şevketlü hünkârım Hücûm etmişdi küffâr-ı Firencih nâgehân Mısr'a Hıyânetle misâl-i reh-zenân şevketlü hünkârım Çekip şemşîrini kırdın geçirdin cümlesin anın Ki sensin hüsrev-i sâhib-kırân şevketlü hünkârım Nişân-ârâyî-i menşûr-ı iclâlinle mahv etdin ‘Adûda kalmadı nâm u nişân şevketlü hünkârım Makâm-ı mâh-ı Ken’ân'ı bu nusret etdi nûrânî Ki zulmet küfrünü kıldın nihân şevketlü hünkârım Çıkardın râh-ı hacdan hâr u hâşâk-i mugaylânı O mülkü eyledin nev-gülsitân şevketlü hünkârım Cüyûş-ı yem-hurûşu bahr u berden sû-be-sû birden Misâl-i Nîl edip Mısr'a revân şevketlü hünkârım ‘Adûyu eyledin Fir’avn-veş gark-ı yem-i hûn-âb Ne kanlar saçdı tîg-i gâziyân şevketlü hünkârım Sadâ-yı ra’d-ı tōpun tutdu âfâkı mehâbetde Olup lerzân zemîn ü âsumân şevketlü hünkârım Misâl-i sâ’ika gökden inip her kelleye gülle Başın kurtarmadı ol ser-keşân şevketlü hünkârım Uçurdun sûy-ı deryâdan açıp ‘Ankâ gibi şehbâl Sefâ’inler küşâde-bâdbân şevketlü hünkârım - : yem-hurûşu: nev-hurûşu FB. Mühimmât ile her kalyon kanatlı kal’adır gûyâ Guzât-ı şâhbâza âşiyân şevketlü hünkârım Hezârân cünd-i mümtâz eyledin her ortadan me’mûr Dil-âver tîg-i gayret der-miyân şevketlü hünkârım Neheng-i Mısr-veş bir bir hücûm etdi ‘adû üzre O gayret-pîşe-i zûr-âverân şevketlü hünkârım Şeyâtîn-i ‘adû ka’r-ı zemîne girdi havfından Olup cünd-i melek nusret-resân şevketlü hünkârım Edip te’sîr ism-i Kâhire küffâr-ı makhûra Kırıldı kahr ile ol câniyân şevketlü hünkârım Bekâyâ-ı süyûf-ı gâziyân eyne’l-mefer gûyâ Reh-i nîrâna gitdi nîm-cân şevketlü hünkârım Degil ihrâm taş dikdi mücevher tîg-i hûn-pâşın Kazâ-yı Mısr-ı himmetle hemân şevketlü hünkârım Bi-hamdi’llâh ‘adûdan intikâm aldın meserretle Pür oldu sâha-i kevn ü mekân şevketlü hünkârım Ne semte ‘azm ederse mevkib-i ikbâl ü iclâlin Rikâbında zaferdir hem-’inân şevketlü hünkârım Misâl-i genc-i bâd-âver getirdi şurta-i tevfîk Yine erzâk-ı Mısr'ı râygân şevketlü hünkârım Bulunsa zinde Tâtârân gibi bu feth-i tebşîre Olurdu müjde-ber Cengîz Hân şevketlü hünkârım Bu dehşet Çâr u Çâsâr'ı duçâr-ı havf edip nâçâr Alâmân düşmeni der el-amân şevketlü hünkârım Gidip Îrân'a Tûrân'a dahi bu sît-i hevl-engîz Eder Efgâniyân belki figân şevketlü hünkârım Eger re’y almasa havf ile Rây-ı Hind nîm-ceyşin Olur râyet-keş-i Hindûsitân şevketlü hünkârım Sen ol Rüstem-şecâ’at Cem-haşem safder-şiyemsin kim Tayanmaz kahrına sad Kahramân şevketlü hünkârım Eder biryân erip gâv-ı zemîne nevk-i pür-tâbın Dikersen hışm ile hâke sinân şevketlü hünkârım Hedef eyler müzerkeş-tabla’-i hurşîdi fî-gerdûn Alırsın kabzaya tîr ü kemân şevketlü hünkârım Geçirdin hatveden nûr-ı basar-veş ablak-ı çarhı Edince berk-ı rahşın zîr-rân şevketlü hünkârım Görürse hamle-i şîrâneni nakşın peleng elbet Döker mânende-i berg-i hazân şevketlü hünkârım Vücûdun sâye-i Hak'dır ki feyz-i zıll-i ‘adlinle Cihânda emn ü râhat müstebân şevketlü hünkârım Nevâl-i hân-ı cûdundan tama’ hem sîr-çeşm oldu Nedir bu ni’met-i bî-imtinân şevketlü hünkârım Degil yek rûze sarf-ı dest-i gevher-pâşına kâfî Firâvân mâye-i deryâ vü kân şevketlü hünkârım - : -FB. Cihâna yagdırınca ebr-i nîsân gibi gevherler Sadefler hem küşâd eyler dehân şevketlü hünkârım Hezârân şâ’ir-i üstâd tertîb etse sad dîvân Olunmaz binde bir vasfın beyân şevketlü hünkârım Şeker-hâlık edip Vehbî kulun ammâ hamûş olmaz Odur bir tûtî-i şîrîn-zebân şevketlü hünkârım Gubâr-ı âsitânından ne çâre dûr düşdüm hayf Degil ‘aynımda kuhl-i İsfahân şevketlü hünkârım Zarûret mess edip nâçâr gurbet ihtiyâr etdi Bu pîr-i bî-mecâl ü nâ-tüvân şevketlü hünkârım Erer bu zerreye her kanda olsa medd-i ihsânın Olursa mazhar-ı lutfun her ân şevketlü hünkârım Cenâb-ı şeyhü’l-islâmın himemle kılmasa şefkat Olurdu hâl-i zârım pek yaman şevketlü hünkârım Devâm-ı ‘ömr ü ikbâlin içün celb-i du’â eyler Hulûs ile o ‘iffet-râstân şevketlü hünkârım Zamânın Bu’ssu’ûd'u oldugu ‘indinde zâhirdir Ki sensin pâdişâh-ı kadr-dân şevketlü hünkârım Du’â-yı devletin hengâmıdır ki oldu âmâde Melâ’ik ‘arşda âmîn-künân şevketlü hünkârım Devâm üzre serîr-i saltanatda Hakk ede ihsân Ebed ikbâl ü ‘ömr-i câvidân şevketlü hünkârım - : oldu âmâde: el-amân oldu FB. - : -FB. Mü’ebbed zâtını te’yîd Bârî eylesin her dem Nice feth ü zaferle kâmrân şevketlü hünkârım Hudâ ‘îd-i meserret eyleyip her rûz-ı fîrûzun Kulun kurbânın olsun düşmenân şevketlü hünkârım Müstecâb olsun İlâhî bu du’âlar âmîn Kıl o hâkân-ı cihânbânı hatâlardan emîn O müşîr-i müşterî-tedbîr-i hurşîd-i felek Sen bir ahkar zerre-i nâçîzsin ey hâksâr Vehbiyâ haddin degildir pey-revî-i âsafî Rûy-mâl et sâha-i ‘afva be-vech-i i’tizâr - : Kasidenin dua makamında farklı vezin ve kafiyede bu beyit var. FB., K. İBTİDÂ’-İ GAZELİYYÂT Yâ İlâhî ne söylerim bilmem Etdim enfâs-ı ‘ömrü cümle tebâh Eyle âhir nefesde lutfunla Kavlimi lâ ilâhe illa’llâh HARFÜ’L-ELİF Ol şâh-ı hüsne bu dil-i dîvâne ibtidâ Çıkdı tazallüm etmege dîvâna ibtidâ Gülden varak varak sabak aldı hezârımız Etdi edeble ders-i Gülistâna ibtidâ Dem-sâzî-i nevâ-yı cihân-sûz-ı ‘aşk ile Nây-ı kalem de eyledi efgâna ibtidâ Evvel edâ-yı şükrü görülsün bu ni’metin Etmek revâ mı besmelesiz hâna ibtidâ Vehbî bu ‘arsanın niçe çâpük-süvârı var Çıkma semend-ı tab’ ile meydâna ibtidâ  M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. Kad enâru’l-hubbi fî-ekbâdinâ cemrü’l-gazâ Var mıdır yanmakdan özge çâre bâ-hüsn-i rızâ Fâte ‘ömrî bi’n-nevâ yâ lehfe min-farti’l-hevâ Yok mu âyâ müddet-i eyyâm-ı hicre inkızâ Lâ telümnî bi’s-sabâ yâ men li-’azlî kad nevâ Çünki tâ rûz-ı ezelden böyledir hükm-i kazâ Men etâ havle’l-himâ min nehci sıdkin mâ-gavâ Gerçi kim râh-ı talebde hayli vâsi’dir kazâ Fe’skübî yâ ‘ayne hattâ tentafî nâre’l-cevâ Vehbiyâ sûz-ı mahabbet böyle etmiş iktizâ Hâl-i ruha cây-ı nişest olmuş süveydâ câ-be-câ İn habbetü’s-sevdâ besest der-kiştzâr-ı dil me-râ Bîhûde çekdik çün ta’ab bir reh-nümâ yok mu ‘aceb Mândîm der-râh-ı taleb ser-menzil-i cânân kücâ Ey Yûsuf-ı gül-pîrehen olsun meded zülfün resen Üftâde der-çâh-ı zekan dil-teşneem bî-dest ü pâ Lutf et çıkar pîrâheni göster o gül gibi teni Cân-ı menî cân-ı menî hâhem şevem yek-ten tu-râ M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. Vehbî ne buldum hem-nefes ne kimse oldu dâd-res Der-râh-ı gam hem-çün ceres kerdem besî feryâdhâ Visâlin ‘îdinin cân ile kan hayrânıyız cânâ Bıçakdan geçme ol hürrem-demin kurbânıyız cânâ Lebin ol kıt’a-i yâkûtdur kim seyr edip hattın Debîr-i meşk-i ta’lîm-i hat-ı reyhânıyız cânâ Bu tugrâ gibi kaşlar var iken menşûr-ı hüsnünde Şeh-i nâz u ‘itâbın bende-i fermânıyız cânâ Agırlarsan bizi seng-i melâmetle agırlarsın Sarây-ı hüsnünün pek tafralı mihmânıyız cânâ Meded hıfz eyle zîr-i dâmeninde sarsar-ı gamdan Cihânın nûr-ı şem’-i meclis-i ‘irfânıyız cânâ Anınçün çâr-mevc-i ıztırâba düşmüşüz böyle Güher var sînemizde ma’rifet ‘ummânıyız cânâ Kalırsa adımız bâkî kalır Vehbî deyü yohsa Fenâ dünyâda Bâkî gibi biz de fânîyiz cânâ Nefes-i Âl-i ‘Abâ aldı meger bâd-ı sabâ Ki nihâlânı eder sebz-ser ü sebz-kabâ M.VI/, FB. M.VI/, FB. Hüdhüd-i şevk ile dildâra uçurdum kâgıd Bilmem âyâ getirir mi nebe’-i mülk-i Sabâ Cezbe-i ‘aşk u hevâ ‘âşıka çok reng eyler Vechi var zerd ü nizâr olsa eger kâhrübâ O şehin cümle yemîninde yesârında yürür Bir alây ‘âşık-ı âvâre misâl-i gurebâ Vehbiyâ mevhibe etmezse cenâb-ı Vehhâb Ola hep nakş-ı mesâ’î-i emel mahv u hebâ Murassa’-tâc-ı Cemşîd'e berâberdir ser-i mînâ Mey-i la’lîn ile memlû kadehdir efser-i mînâ Şeb-i târ-ı gamın mehtâb u şem’-i meclis-efrûzu Ziyâsı sîne-i sâkî fürûg-ı ahter-i mînâ Cem'in âyînini icrâya etmiş ‘ahd ü peymânı Eder hükmün revân peymânelerle dâver-i mînâ Kapar çeşmin görünce zâhid-i ef’î-nigeh gûyâ Zümürrüd ma’denindendir meger kim cevher-i mînâ Yürütmez zevrak-ı sahbâyı cûş-ı ‘âlem-i âba Sebük-destî ile rıtl-ı girân-ı lenger-i mînâ Eder tâbende subh-âsâ şeb-i deycûr-ı endûhu Beyâz-ı gerdenin gösterse şem’-i hâver-i mînâ M.VI/, FB. Misâl-i gerden-i dilber ki hûn-ı ‘âşık içmişdir Açar reng-i şarâbı perde-i nâzükter-i mînâ Niçe hemşîre-i hem-zâd olurdu duhter-i rezle Hum-ı âbisten-i mey olmasaydı mâder-i mînâ Tehî kalmaz dil-i rûşen-safâ-yı ‘aşkdan Vehbî Bunu işrâb eder oldukça bâde-zîver-i mînâ Her seher rûşen eder çeşm-i dil-i zârı sabâ Getirip bâd-ı hevâ hâk-i reh-i yârı sabâ Bûy-ı gülden kafes-i bülbülü koymaz hâlî Künc-i hasretde unutmaz o giriftârı sabâ Henüz açılmadı bir kimseye ol gonçe-lebim Dahi şemm eylemedi bu gül-i ruhsârı sabâ Bulsa Çîn'e götürür şemme-i zülf-i siyehin Terbiyet etmek içün nâfe-i Tâtâr'ı sabâ Turrası sünbülede beste-i zencîr ister Vehbiyâ kılma nevâ-sencî-i eş’ârı sabâ O mâh olursa süvâr-ı semend-i istignâ Gazâl-i mihri eder der-kemend-i istignâ M.VI/, FB. M.VI/, FB. Hırâm-ı nâz ile kûtâh ede kad-i servi Gelirse bâga o nahl-i bülend-i istignâ Hat-âver olsa da gunc u delâl ile eyler Hezâr sâde-ruhu rîş-hand-i istignâ Kemer gibi sarılırdım dirîg olmasa ger Miyâna tîg-i sitem bend bend-i istignâ Gürûh-ı ‘işvegerândan o nâzenîni hemân Begendi Vehbî-i müşkil-pesend-i istignâ Ol ‘işvekârın etdigi hep nâzdır bana Zâtında cevri çok ise de azdır bana Çeşm-âşinâlık eylemiş agyâra gamzesi Îmâ eden de sonra o gammâzdır bana Müşkil degil mi saydı rakîbâ o âfetin Kebg-i derî ise sana şehbâzdır bana Pür-nâle eyleyen dilimi zahm-ı sînedir Bu nagmelerde ney dahi dem-sâzdır bana Feryâd edince hâr-ı cefâ-yı zamâneden Bî-çâre ‘andelîb hem-âvâzdır bana Ben ol Hümâ-yı himmetim evc-i felekde kim Bâl-i şikeste şehper-i pervâzdır bana M.VI/, FB., K. Bezm-i sühande meşreb-i Hâfız'la Vehbiyâ Bu neş’eyi veren mey-i Şîrâz'dır bana Mest-i nâzım sıklet-i bûs u kenâr etmem sana Bezm-i ‘ayşı mâye-i renc-i humâr etmem sana Seng-i âzârınla mînâ-yı dilim etdin şikest Bilmiş ol ancak a zâlim inkisâr etmem sana Teşne-leb kalsam da bu gülşende ey ebrû-siyeh Lâle-veş ‘arz-ı derûn-ı dâg-dâr etmem sana Ey felek bîhûde gösterme hamîde kaddini Minnetim yok kıl kadar teklîf-i bâr etmem sana Feyz-i Hak gibi degildir hâside dersem nola Vehbîyim Vehbî nice ben iftihâr etmem sana Pek egri bakdı âh o kaşı kemân bana Tîr-i nigâhı vermedi hergiz emân bana Kıldı rakîbi maksim-i hüsnünde hissemend Sehm-i cefâ mıdır düşen ancak hemân bana Şimdi niçün mu’âmele bîgâne tarzdır Çok âşinâlık eyler idin bir zamân bana M.VI/, FB., K. M.VI/, FB. Üftâdeyim belî kad-i mevzûn-ı dilbere Şâ’ir isem de bunda düşer mi yalan bana Vehbî ‘aceb mi eyler isem tâze ihtiyâr Pîr oldum işte şimdi gerekdir civân bana Nice ben olmayayım sana yana yana fedâ Kendisin eyler iken şem’aya pervâne fedâ Her ser-i mûyuna ey şûh-ı perîşân-kâkül Dil-i sad-çâk-veş olsun niçe bin şâne fedâ Cânı teslîm ederim gelse hayâlin dilime Hânedân etse nola varını mihmâna fedâ Ol fedâyî-i reh-i ‘aşk benim kim etdim ‘Ömrümün mâhasalın bir şeh-i hûbâna fedâ Seng-i âzârına ol tıfl-ı cefâ-âmûzun Sırrını eylemesin mi dil-i dîvâne fedâ Âsiyâb-ı felekin gerdişi ‘aynımda degil Eyledim kendimi bir âfet-i devrâna fedâ İşte koç başına kurbân kuzucagım diyerek Dem-i ‘îd eyleyeyim cânımı cânâna fedâ Zâhidin verdigi peymâne şikest-âver olup Sâkiyâ eyle bize bir iki peymâne fedâ M.VI/, FB. Nüh-sadefde bu güher-pâre-i nazma Vehbî Ola sad-kevkeb-i dürrî gibi dür-dâne fedâ Hüsn ile felekde benim ol mihr-i dil-ârâ Kim benden eder kesb-i ziyâ gurre-i garrâ Ben ol gül-i nev-reste-i gülzâr-ı cemâlim Şevkimle hezâr olmadadır sad-gül-i ra’nâ Bu hüsn-i latîf ile benim rûh-ı musavver Kim sûretimi görmemiş âyîne-i dünyâ Mahfûz-ı nihân-hâne-i gencîne-i hüsnüm Ol cevher-i ferdim ki bulunmaz bana hemtâ Gûyâ dehenim menba’ıdır âb-ı hayâtın ‘Uşşâkımı yek-bûse-i la’lim eder ihyâ Bir nazra ile gamze-i Tâtâr-ı nigâhım İsterse eder mülk-i dil-i ‘âlemi yagmâ Vehbî bu gazel olsun o şûhun deheninden ‘Uşşâka hediyye yine bir gonçe-gül-âsâ Sanma zevk-i vuslatın cânâ temennâdır bana Zümre-i ‘uşşâkda olmak tesellâdır bana M.VI/, FB. FB., K. Gavta-hâr-ı lücce-i gam olsa da ‘aşkınla dil Fikr-i dendânın safâ-yı dürr-i yektâdır bana Ben humâr-âlûde-i ‘aşkım ne keyfiyyet ki bu Dürdî-i derd ü mahabbet keyf-i sahbâdır bana Sâye-i serve seni tenhâ çekip ‘ayş eylemek Nev-nihâlim bâgda zevk-i dü-bâlâdır bana Kim dimâg eyler gülün rengînî-i ruhsârına Rûy-ı alin verd-i ahmerden de bûyâdır bana Dem-be-dem bir lu’b ile hâtır-şikestîye sebeb Şîşe-bâzî-i cefâ-yı çarh-ı mînâdır bana Dîde rûşen Vehbiyâ kim hâk-i pây-ı âsafî Hamdü li’llâh ‘ayn-ı kuhl-i rûşenâbâdır bana Mürg-i tab’ı evcgâh-ı nazm-perver etdiren İltifât-ı Hazret-i Tayyâr Pâşâ'dır bana Ol Hümâ-himmet vezîr-i Kâf-temkînin bu dem Zıll-i lutfu sâye-i şehbâl-i ‘Ankâ'dır bana HARFÜ’L-BÂ’ Mey iç lebinde görünsün şarâb içinde şarâb Bu sûz-ı sîne ile dil kebâb içinde kebâb Fünûn-ı şîvede nev-nüsha-i letâfetsin Hatınla mushaf-ı rûyun kitâb içinde kitâb - : K.'da . M.VI/, FB., K. Edince girye gül-i rûy-ı hûn-feşânın içün Göründü çeşm-i terimde gül-âb içinde gül-âb Hevâ-yı zülfün ile âhım ebre peyveste Semâda oldu hüveydâ sehâb içinde sehâb Bizi firâka yakıp olma gayra germ-ülfet Revâ mı dûzahiyân-veş ‘azâb içinde ‘azâb Safâ-yı ‘âlem-i âbı çıkar temâşâya Derûn-ı sâgar-ı meyden habâb içinde habâb Kadeh o dest-i muhannâda başka renge girip Bu gûne oldu dü-bâlâ hizâb içinde hizâb Sü’âl-i zâhid-i har-tînet-i ‘alef-hâra Verilse kâh revâdır cevâb içinde cevâb Nazîre söyle deyü ehl-i nazma ey Vehbî Kalemle eyle bu fasl-ı hitâb içinde hitâb Gehî ebrû-yı yârı geh ruhun tasvîr eder mehtâb Hilâlî şekl edip resmin döner tedvîr eder mehtâb O tıfl-ı nâzı süd limân deyü zevrak-süvâr etsem Yem-i pür-şûru ol şeb reşk-i cûy-ı şîr eder mehtâb Ziyâ kesb eyleyip mihr-i ruh-ı dildârdan her dem Bu mâhiyyetle çeşm-i encümü tenvîr eder mehtâb M.VI/, FB. O meh-rûyun görüp dîvânegân-ı zülf-i şeb-gûnun Felekde hâlesin ser-halka-i zencîr eder mehtâb Şeb-i vaslında yârın germî-i mey derd-i ser vermez Tabâşîr ile dürd-i bâdeyi tahmîr eder mehtâb Nakîsa verdigin ehl-i kemâle devr-i gerdûnun Dirâyetle dehân-ı gurreden takrîr eder mehtâb Dil-i Vehbî olur fersûde görse sîne-i yârı Ketân-ı nâ-tüvâna dûrdan te’sîr eder mehtâb Sevdirir kendiyi ‘uşşâka o tıfl-ı mekteb Gâh ihlâs Cism-i vâhid olalım dermiş o cân-pâresine Korkarım şeyhi dahi oldu hulûlî-mezheb Görse bir kâmeti mevzûn güzeli serv gibi Begenir togrusu üftâde-i şâ’ir-meşreb Yeter ey kanı içine akacak pîr-i mugan Görelim biz de henüz bâkire mi bint-i ‘ineb Merd isen bikr-i mezâmîne çalış ey Vehbî Şîve-i bîveye meyl etme misâl-i Zeyneb Hûn-rîz-i çeşm-i yâra getirdi şarâb hâb Tîg-i nigâhına mey ile verdi âb hâb Düzdîde gamzesi gibi hâbîde fitneyi Rü’yâda görmemiş olalı belki hâb Hall eyledim me’âl-i şeker-hâbı kim bu şeb Geldi dehende iken o la’l-i müzâba hâb Encüm-şümâr-ı hasret-i rûy-ı münîrinin Âyâ girer mi çeşmine ey mâhtâb hâb Emn ü huzûr ümîdini etmem felekde kim Bî-bâk olur mu zîr-i şikeste-kıbâb hâb Olsa ‘aceb mi gaflet-i nev-devletân füzûn Sengîn olur dimâgda vakt-i şebâb hâb Vehbî mutâbık olmadı ta’bîri vâkı’a Çok kerre etdi gerçi bizi kâm-yâb hâb Yüz sürdügümü görmedi ol pâya münâsib Üftâde-dile olmadı bu pâye münâsib Kim biçdi ise bu çemenî sebz-kabâyı Boyuncadır ol kâmet-i bâlâya münâsib M.VI/, FB. M.VI/, FB. Gördükde dedim perçemini tarf-ı ruhunda Semmûr-ı siyeh-kâkülü dîbâya münâsib Alsın dil-i sad-çâki gehî destine cânân Bir şânedir ol zülf-i semensâya münâsib ‘Uşşâk zihâmından o şeh seyre çıkınca Bir yer bulamam ben de temâşâya münâsib Vasf etmege bir mısra’-ı berceste bulunmaz Ol kâmet-i mevzûn-ı dil-ârâya münâsib Râ kaşları medhinde olan nazmımı Vehbî Gördü kalemim yazmaga buraya münâsib Cenâb-ı şeyh dahi nûş ederse köhne şarâb Şebâbı ‘avdet edip tâzeyi öper şab şab O şerm-perver-i nâza ziyâdedir gâze Olur ‘izârına gül-gûne nâb-reng-i hicâb Hat-âver olsa da ebrûsudur perestişgâh Yıkılsa câmi’-i hüsnü yerindedir mihrâb Bir iki bûsesin alsam sayar ne çok diyerek Sayılmaz iken olunsa cefâ vü cevri hisâb Kim içdi bezm-i cihânda şarâb-ı ikbâli Tenûr-ı gamda dil-i zârı olmadıkça kebâb M.VI/, FB. Basîret üzredir işte bu bahr-ı mihnetde Kapar gözün iyice açmadan henûz habâb ‘İnân-gîr-i emel olmadan hemân Vehbî Eder ‘adem seferin âh ‘ömr pâ-be-rikâb Şarâb-ı dil-küşâdan gördügüm zevk ü safâdır hep Fem-i mutribde gûş etdiklerim hüsn-i edâdır hep Sevip bir şûh-ı bâlâ-kad belâsın buldu dil ammâ Kimi gördümse bir öyle belâya mübtelâdır hep Hat u gîsûya denmek ‘anber-i sârâ vü müşg-i Çîn Kelâm-ı hâm u ta’bîr-i hatâ-ender-hatâdır hep İnanma sevdigim ‘arz-ı mahabbet etse de farzâ Güzeller gibi ahbâb-ı zamâne bî-vefâdır hep Ten-i hâkî tayanmaz rûzgâra gird-bâd-âsâ Cihânın Vehbiyâ âsâyişi mahv u hebâdır hep HARFÜ’T-TÂ’ Ol şûh mü’ezzinde nedir bu kad ü kâmet Gül câmi’idir semti yürü eyle ikâmet Hattı ne güzel nokta-i hâl ise yerinde Yokdur ser-i mû nüsha-i hüsnünde sekâmet M.VI/, FB., K. M.VI/, FB. Agyârı ser-i cennet-i kûyunda görünce ‘Âşıklarının başına kopmaz mı kıyâmet Açmazdı keremkârlara dest-i ümîdi Şeyh olsa eger sâlik-i iksîr-i kerâmet Peygûle-i ‘uzletdir eger var ise Vehbî Bu dehr-i pür-âşûbda bir cây-ı selâmet Sâkî gelince meclise sâgar-be-dest mest Sürdüm ayagına yüzümü ben de mest mest Bâlâ-nişîn-i mesned-i Cem olmak istemez Meyhâne gûşesinde yatan rind-i pest mest Cûş u hurûş ile küpe binmez mi bulmasa Pây-ı hum-ı şarâbda cây-ı nişest mest Âzürde olma tevbe-şiken olsa zâhidâ Keyf ile belki sâgarı eyler şikest mest Bezm-i ezelde Vehbî-i mestâne-meşrebi Etmiş bu gûne neş’e-i câm-ı elest mest Dil olmasa perverde-i Bihzâd-ı mahabbet Olmazdı bu sûret ile üstâd-ı mahabbet M.VI/, FB. M.VI/, FB. Bülbül seherî jâleyi tesbîh edip elde Teshîr-i gül içün çeker evrâd-ı mahabbet Ey şûh gam-ı kaddin ile şerha-i sînem Bir bir çemen-i ‘aşkda şimşâd-ı mahabbet Seylâb-ı sirişk eylemese sûziş-i itfâ Dünyâyı yakar âh-ı ‘alev-zâd-ı mahabbet Bir âfet-i şîrîn-dehenin şevkine Vehbî Oldum yine kûh-ı gama Ferhâd-ı mahabbet Var dâmen-i Yûsuf gibi bir pâk etek tut Ammâ ki sakın çıkmasın elden anı pek tut Ben bu gece niyyetliyim ol hân-ı visâle Zâhid yürü sen şübhe ile rûze-i şek tut Tuzlu oturur sonra sakın kıyma kebâba Ey rind-i mey-âşâm biraz hakk-ı nemek tut Tutkun gibi bir lu’b ile agyâra tutulma Bu pendimi ey şûh gerek tutma gerek tut Dizgin gerecek yok sana bu ‘arsada Vehbî Esb-i kalemin sen de ‘inânın çekerek tut M.VI/, FB., K. Bahâr eyyâmıdır ey dil figân-ı ‘aşkı müzdâd et Misâl-i ‘andelîb ol gül-ruhun bâgında feryâd et Furât u Dicle-âsâ cûşiş-i eşk-i revânınla O şûhun cennet-i kûyun behişt-âbâd-ı Bagdâd et Yeter yıkdın dil-i vîrânımı şimden geri yap yap Gel ey genc-i ümîdim gel meded lutfunla âbâd et Ne hâcet pâdişâhım ‘âşıka tîg-i sitem çelmek Niçün zahmet verirsin kendine agyârı cellâd et Hücûm etdi derûnum hısnına ceyş-i gam-ı devrân Mey-i pür-zûr ile sâkî pey-â-pey turma imdâd et Amân ey şûh-ı tersâ kayd-ı zülfünde giriftârım Esîr oldumsa da kâfir mürüvvet yok mu âzâd et Unutma gûşe-i hicrânda bu Vehbî-i mahzûnu Peyâm-ı vuslatınla gâhice yâd eyleyip şâd et DER-DEFTERDÂRÎ-İ HİLMÎ PAŞA EZ-BEHR-İ KOYUN SÂ’ATÎ EMÎN NÂM BE-PERESTÂREŞ BERÂY-I LATÎFE NÜVİŞTE BÛD Girerse bir dakîka koynuma ol sîm-ber sâ’at Safâsından döner dil şevk ile rakkâsa her sâ’at M.VI/, FB., K. M.VI/, FB. Görüp mâr-ı münakkaş gibi zencîr olmuş agyârı Emîn olmaz gönül koynumda ‘akreb oldu zer sâ’at Gerisi ‘ayb olur mu basmadır altundan işlenmiş Hemân kaldıkça diş diş bindirir üstâdı der sâ’at Yapılmış mı ‘aceb kum sâ’atinden gayrı devrânda Bu gûne devr-i dâ’imle döner zîr ü zeber sâ’at Gelip ahşama karşı sâ’atim geldi demiş birgün Gurûbîdir meger ol aylı günlü mu’teber sâ’at Anı bir eski sâ’atciye gösterdim bozup düzdü Dedi sildir efendi köhnelenmiş bu güher sâ’at Sadâsı çıkmadı çokdan ‘aceb yanlış mı kurmuşlar Bozuldu korkarım öyle musanna’ bir çalar sâ’at HARFÜ’S-SÂ Ne kahr-ı dehr ü ne çarh-ı sitem-kirdârdır bâ’is Bu ye’s ü hayrete hep baht-ı nâ-hemvârdır bâ’is Belî mûy-ı miyâna rişte-bend-i şevk idim ammâ Ümîdim kesmege ol hancer-i hûn-hârdir bâ’is Bu cûş-â-cûş-ı bî-hûşî vü nûş-â-nûş-ı câm-ı mey Safâmızdan degildir cûşiş-i ekdârdır bâ’is Kilîsâdan yapılma mescid-âsâ hâne-i dilden Tesâvîr-i günâhı mahva istigfârdır bâ’is M.VI/, FB., K. Kafes-bendî-i gamla ‘ayşımız telh olmaga Vehbî Hemân tûtî gibi şîrînî-i güftârdır bâ’is Hûn-âbe-i sirişkle eyler şarâb bahs Sûz-ı dilimle eylemesin mi kebâb bahs Âgâz edip nevâya pes-i perdeden meger ‘Uşşâk nâlesiyle edermiş rebâb bahs Bezminde çok döküldü saçıldı o gül-ruhun Hoy-kerde ‘ârızıyla edince gül-âb bahs Sengîn-nihâd iken ruhu hacl ile sürh olur La’l-i lebile etdigiçün la’l-i nâb bahs Mümkin midir ki rahne-i dilden rehâ bula Dür dişleriyle eyledi dürr-i hoş-âb bahs Hattın görünce mug-beçe-i âteşîn-ruhun Sandım Mecûs ile eder Ehl-i Kitâb bahs Besdir bedîhe-gûlugu ilzâma der-’akab Etse kiminle Vehbî-i hâzır-cevâb bahs Derdini söyler o şûha dil-i bî-çâre ‘abes Yog iken merhem ümîdi açılır yare ‘abes M.VI/, FB. - : -M. M.VI/, FB., K. Nev-nihâlim bilirim üstüne koş konduramaz Başına dönmede mürg-i dil-i âvâre ‘abes Müncelî âyine-i hüsnü nazardan sakınır Perde-i turrasını çekmez o ruhsâra ‘abes Var mıdır fâ’ide cellâda amân dersen de İltiyâm etme dilâ gamze-i hûn-hâra ‘abes Bahtımızdır bizi ser-geşte eden ey Vehbî Serzeniş etmeyelim çarh-ı sitemkâra ‘abes HARFÜ’L-CÎM ‘Âlem-i âbı edince cûş-ı sahbâ mevc mevc Neş’e-i rindân olur mânend-i deryâ mevc mevc Olmasın mı fülk-i dil bahr-ı siyâh-ı hüzne gark Cûş-ı hatt hoy-kerde rûyunda hüveydâ mevc mevc Âhım olmuş bâde-i çîn-i cebîn-i dil-rübâ Nûr deryâsı sabâdan oldu gûyâ mevc mevc ‘Aks-i rûy-ı âteşînin hem eritdi cevherin Etdi hem âyînede sîm-âbı cânâ mevc mevc Halka-i zülfün gamıyla cûş edip bahr-ı sirişk Oldu her bir katreden girdâb peydâ mevc mevc Teşnegân-ı câha sahrâ-yı talebde şevk ile Görünür ‘ayn-ı serâb ikbâl-i dünyâ mevc mevc M.VI/, FB. Hâme-i mûy etdi Vehbî bülbülün müjgânını Oldu gül-nakş-efgenî dîbâ-yı mâ’nâ mevc mevc Mahmûrî-i gam etdi bizi sâgara muhtâc Olduk yine sâkî-i neşât-âvere muhtâc Vasf-ı ber-i sîmîni içün yazdıgım ebyât Tâ öyle safâ vermede kim ezbere muhtâc Dil-hasteyim ol rütbe ki müjgânı gamından Olmuş reg-i cânım göresin neştere muhtâc Jeng-i heves ile sakınıp bozma safâyı Mir’ât-ı dilin olmaya rûşengere muhtâc Vâ’iz sadakât ile satar kasr-ı cinânı Fehm eyle ki cennet dahi sîm ü zere muhtâc Bu lüccede keştî-i girân-mâye-i câhın Âsâyişi temkîn gibi bir lengere muhtâc Vehbî çalışıp müntesib ol bâb-ı Hudâ'ya Olma kapısız gibi der-i dîgere muhtâc ‘Arak-çînende olmuş turra-i dildâr pîç-â-pîç Yatar elbet derûn-ı lânesinde mâr pîç-â-pîç M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. Miyânı haddeden geçmiş deyü ser-rişte vermekden O şûh-ı sîm-keş destinde oldu târ pîç-â-pîç Düşer ejder gibi gûyâ ki genc-i şâygân üzre Tılısm-ı muhkem olmuş ‘ukde-i şalvâr pîç-â-pîç Ne mümkin togru çıkmak zirve-i câh-ı mu’allâya Tarîkin resmi mânend-i reh-i kühsâr pîç-â-pîç Ricâlin başı baglı oldugundan emr-i şâhîye Horâsânîde olmuş hey’et-i destâr pîç-â-pîç Menâr-âsâ egerçi istikâmet gösterir zâhid Derûnun yokladım ammâ o nâ-hemvâr pîç-â-pîç Bu cism-i nâ-tüvânım nâr-ı hicr-i yâr ile Vehbî Misâl-i mûy-ı âteş-dîdedir her bâr pîç-â-pîç Gördüm o mest-i ‘işveyi tarf-ı nigâh kec Sîne küşâde zülf perîşân külâh kec Kaddin elif hilâl kaşın râ hayâ edip Geh râstdır mütâla’amız ya’nî gâh kec Taklîd etmese ham-ı ebrû-yı yârı meh Göstermez idi gurresini böyle mâh kec Şeh-râh-ı istikâmete var sâlik ol yürü Güçdür vusûl menzile oldukda râh kec M.VI/, FB. Vehbî nişâne-i emele togru gitmedi Çıkdı meger şu çekdigimiz tîr-i âh kec Nâvek-i gamzesine sînemi etdim âmâc Çeşm-i Tâtâr'ı yine sabrımı eyler târâc Müşterî çıksam ana şimdi bahâ yetmez der Kâle-i hüsnüne ben vermiş iken böyle revâc Ey gözüm nûru meded gel görelim insâf et Çeşm-i bîmârın içün haste-dilim yok mu ‘ilâc Çâre-sâz olma degil derdine dermân arayor Yoklayıp nabzını etdimse kimi istimzâc Vehbiyâ bûse ümîd eyleme ol mug-beçeden Kâfirin verdigi yokdur şeh-i İslâm'a harâc HARFÜ’L-HÂ’ Keyfimce yapılmış hele meyhâne müferrih Sahbâsı neşât-âver ü peymâne müferrih Sâkî yıkılıp câm u sebû oldu şikeste Geldi bana bu lagziş-i mestâne müferrih ‘Anberdir eden kırmızı ma’cûnu ferah-zâ Hattıyla degil mi leb-i cânâne müferrih M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. Gam-hânemi teşrîf-i safâ-bahşına dâ’ir Bir nev-haber aldım yine ammâ ne müferrih Vehbî sühanında ne bu hâsiyyet-i te’sîr Hussâda mükedder olur ihvâna müferrih Rûz-ı ‘ayş içün felekde mihr-i rahşândır kadeh Bezm-i şebde devr-i dâ’im mâh-ı tâbândır kadeh Câ’iz-i kadh-ı mu’âllâ-yı neşât olmuş yine Encümende bir ayagıyla şitâbândır kadeh Sanma kim bîhûdedir cûş-ı habâb-ı bâdeyi ‘Ârız-ı sâkîye sad-çeşm ile hayrândır kadeh Pür-mey-i gül-gûn görüp sandım dehân-ı yârda Hokka-i yâkûtda la’l-i Bedahşân'dır kadeh Vehbiyâ elden bırakmazsa nola rindân kim Dest-hoş-ı Hüsrev ü Cemşîd-i devrândır kadeh Bir ramak kaldı hayâtımdan amân ‘ömrüm Nûh Yetiş ey cân-ı ‘azîzim yerine gelsin rûh Der-i meyhâne kapanmış düşelim tekyelere ‘Acabâ bir kapı açmaz mı bize ehl-i fütûh M.VI/, FB., K. M.VI/, FB. Nush eder zâhid-i bed-lehce ‘abes rindâna Bilse bu zevki bozar tevbeyi ‘ukbâda Nasûh Mey-i dûşîne bizi etdi humâr-âlûde Sâkiyâ tâzelesin keyfimizi câm-ı sabûh Nice bûs etmeyelim agzını Nûh'un Vehbî Eyledi nutku ile bu gazel-i tâze sünûh HARFÜ’L-HÂ’ Burc-ı ‘akrebde güneş gibi ‘ayândır zülf ü ruh Zehrnâk ammâ yine pertev-feşândır zülf ü ruh ‘Âlem-i âhardadır ‘uşşâk bilmez rûz u şeb Zulmet ü nûr-ı cihân-ı hüsn ü ândır zülf ü ruh Sîne vü gerden semenzâr-ı bahâr-ı hüsn ise Sünbül ü gülden ‘ibâret gülsitândır zülf ü ruh Âteş üzre bir şemâme ‘anber-i sârâ gibi Nekhet-ârâ-yı meşâm-ı ‘âşıkândır zülf ü ruh Vehbiyâ tâk-ı dilimde sûreti âvîhtedir Bir siyeh pûşîdeli âyînedândır zülf ü ruh Mürîd-i tâzesi eyler edâ-yı hidmet-i şeyh Şurûtu üzre sahîha degil mi halvet-i şeyh M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. Henûz tevbe kapısı kapanmadı ammâ Kapatdı dergeh-i meyhâneyi nasîhat-i şeyh Nedir o bâr-ı ‘amâme o şekl-i sâlûsî Amân amân çekilir mi efendi sıklet-i şeyh Bu köhne hırka mıdır yohsa hârık-ı ‘âde Görülmedi yeniden başka bir kerâmet-i şeyh Ridâsını çıkarıp raks ederdi dâ’irede O çengi şûhi olaydı eger hem-ülfet-i şeyh Sirişk-i tevbe-i ‘âsî ile söner dûzah Sebîl-i Kevser ise cûşiş-i ‘ibâdet-i şeyh O nev-nihâli severse ‘aceb mi Vehbî-i pîr ‘Asâ degil mi sonunda medâr-ı kuvvet-i şeyh Bûs ederken la’lini gelmez bana düşnâm telh Lezzet-i nukl ile olmaz bâde-i gül-fâm telh Çâşnî-i mansıba söz var mı elbet tatlıdır Zehr-i ‘azl ile sonunda olmasaydı kâm telh Bed-siriştân oldugun gördün mü lezzet-yâb-ı ‘ayş Dûrdur zevk-i şekerden olıcak bâdâm telh Cân verirken ol leb-i şîrîne zâhid pend eder ‘Âşıka gelmez mi bu âheng-i bî-hengâm telh M.VI/, FB. Vehbiyâ her gördügüm erbâb-ı devlet telh-kâm Anladım nûş etmeden kim şerbet-i eyyâm telh HARFÜ’D-DÂL Ebrû-yı yâra benzediginden hilâl-i ‘îd Âfâkı rûşen eyledi nûr-ı cemâl-i ‘îd Zâhid yesin nevâle-i helvâyı ‘âşıka Bir bûsedir şeker gibi ancak nevâl-i ‘îd Kim sabr ederdi rûze-i hecr ile külfete Encâmı olmasaydı ümîd-i visâl-i ‘îd Güller gibi açılmış o nev-gonçe-i cemâl Giymiş amân amân göresin al ü şâl-i ‘îd ‘Arz etmege elin öpüp ol şûha Vehbiyâ Bu nazmı eyle nakş-ı ser-i dest-mâl-i ‘îd O hâb-âlûde çeşmân-ı sitem-mu’tâddan feryâd Ki bîdâr olmadı sad nâle vü feryâddan feryâd Niçün bîzâr olursun âhımızdan şâh-ı hûbânım Ne mâni’ zîr-destân eylese bî-dâddan feryâd Derâ-yı kârvân-ı sürmede sît ü sadâ olmaz Siyeh-baht ise de çıkmaz dil-i nâ-şâddan feryâd M.VI/, FB. M.VI/, FB., K. Ne sengîn dil deyü Şîrîn'e ta’ne etmese kühsâr Hemân etmezdi belki tîşe-i Ferhâd'dan feryâd Sarîr-i hâme bîhûde degildir anladım Vehbî Benim gibi edermiş kesb-i isti’dâddan feryâd Ümîdim zevrakın çekdim kenâra her çi bâd âbâd Temelluk eylemem şu rûzgâra her çi bâd âbâd Hebâ etdim ten-i hâkî-nihâdı gird-bâd-âsâ Hevâ-yı ‘aşk ile döndüm gubâra her çi bâd âbâd Yine ümmîd-i âbâdî ile düşdüm harâbâta Eger berbâd olursam da ne çâre her çi bâd âbâd Misâl-i genc-i bâd-âver getirsin müjde-i vaslı Nesîm-i âhı gönder kûy-ı yâra her çi bâd âbâd Humâr-âlûde-i ye’s oldugun bir hoşça işrâb et Mübârek-bâda geldikçe kibâra her çi bâd âbâd Bize ey bâd bâdî-i perîşânî olursan da Tokun gâhî o zülf-i târumâra her çi bâd âbâd Senindir şimdi meydân bâd-pây-ı hâmeni Vehbî Çıkar merdâne sâhn-ı iftihâra her çi bâd âbâd M.VI/, FB., K. Kâle-i hüsnünü gösterdi Burûsa'da meded Nakd-i ârâm-ı dili aldı bu rû-sâde meded Tıfl-ı nâzım Bebek'e seyre gidince tenhâ Merdüm-i dîde kalır eşk ile deryâda meded Ceyş-i gam Dicle gibi etdi akın hısn-ı dile Geldi cûşişle Hülâgû yine Bagdâd'a meded Dâd-res kalmadı mı rûy-ı zemînde ‘acabâ Yetişir yok bu kadar nâle vü feryâda meded Yolumuz aldı gürûh ile şu kâfir agyâr Yetiş ey şâh-ı cihânım meded imdâda meded Va’de-i vuslat istesem deheninden bârî Gitmeden hasret ile tâ ‘adem-âbâda meded Kayd-ı zülfünden esîr olsun edip Vehbî-i zâr O giriftârı sakın eyleme âzâde meded HARFÜ’Z-ZÂL Bûse-i la’li gelir meclis-i ‘işretde lezîz Nukl olur neş’e-i sahbâ ile gâyetde lezîz Lüknet-âmîz edâsında olan hâletler Nutk-ı tûtî-i şeker-gû gibi sohbetde lezîz M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. Vuslatından dehen-i dilde halâvet kalmış Bana ol zevk gelir gûşe-i hasretde lezîz Hoş-güvâr etmededir câm-ı gam-ı ‘azlini kim Nûş eden zehri sanar şevk ile şerbetde lezîz Vehbiyâ zâ’ika-i hâsidi telh etdi yine Meyve-i nazmın iken böyle hakîkatde lezîz Çıkarsa âh ile dilden olur elbet du’â nâfiz Eder zûr-ı kemân tîri nişâna dâ’imâ nâfiz Yine ser-cîve-i rişvetdedir te’sîr elbette Dil-i saht-ı kibâra câ-be-câ olsa recâ nâfiz Sühande râstî bâdî-i tîzî-i eserdir kim Sühûletle olur mu nevk-i mîh-i kec-nümâ nâfiz Kuzâtın za’f-ı dîni mâni’-i tenfîzdir yohsa Kavîdir şer’-i Hakk elbet olur hükm-i kazâ nâfiz Salâbet olsa da hârâ gibi bir saht mazmûnda Olur bu nîze-i ser-tîz-i hâmem Vehbiyâ nâfiz HARFÜ’R-RÂ’ Kilk-i kudret hat-ı reyhânını nâ-gâh yazar Safha-i sîneme medd-i elif-i âh yazar M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. Vasf-ı rûyunda gazeller yazan ehl-i sühanın Matla’ında kimi hurşîd kimi mâh yazar Görse bu sûret ile münşî-i Şehnâme seni Mülket-i ‘işvede hûbâna şehenşâh yazar İkisin etse de bir yerde musavvir tahrîr Serv-i bâlâyı kadinden yine kûtâh yazar Levh-i mihr ü kamere İbn-i Nüceym-i gerdûn Kalem-i gırre ile rûyuna Eşbâh yazar Hem-ser-i şîr yazıp ‘aşkı Hayâtü’l-hayvân ‘Akl-ı pür-hîleyi dünbâle-i rûbâh yazar Okudum metn-i usûl-i kütüb-i devletde Kayd-ı haysiyyet-i cehli sebeb-i câh yazar Sînedir kâgıd-ı tesvîdi debîr-i çarhın Anda nakş-ı emeli gâh bozar gâh yazar Kâtib-i mahkeme-i hükm-i kazâ ey Vehbî Kısmetim sehmini er-rızku ‘ala’llâh yazar Egerçi gülşen-i hüsnü bahâr-ı nev-civânîdir Yine ol verd-i ra’nâ mâ’il-i reng-i hazânîdir Yazılmaz sûreti dikkat olunsa kıl kalemlerle O şûhun mû-miyânı belki hayret-bahş-ı Mânî'dir M.VI/, FB. Meh-i Ken’ân ise şeh-beyt-i hüsne mısra’-ı evvel O matla’da bu mevzûn-kâmetim mısrâ’-ı sânîdir Olur her bûsesi senbûbe-i hân-ı neşât ammâ Leb-i cân-bahş-ı sâkî mey-keşe nukl-i revânîdir Melek vasf etse Mâlik'den açar ol dûzahî bahsi Sanarsın hem-zebânı zâhidin gûyâ zebânîdir Sühan-sencân-ı dehrin tâze âsârı kâlır bâkî Bu çarh-ı köhne-sâlin gerçi her etvârı fânîdir ‘Aceb mi gâlib olsam hasma bu kuvvetle ey Vehbî Müzerkeş cild-i dîvânım direfş-i Gâvyânîdir Tâb-ı firâk u germî-i hicrân gelir geçer Teb-lerzelerde nevbet-i hicrân gelir geçer Mânend-i kârvân-ı müselsel-katâr-ı Çîn Dilden hayâl-i kâkül-i cânân gelir geçer Peykânı ber-güzâr kalır zahm-ı sînede Her lahza tîr-i gamze-i fettân gelir geçer Gördükde seyre geldigin âhû-nigehlerin Sandım ki fevc fevc gazâlân gelir geçer Cûş u hurûş-ı fursata olma rübûde kim Seyl-i bahâr gibi şitâbân gelir geçer M.VI/, FB. Düşme hevâ-yı rif’ate bu rûzgârda Etmez karâr taht-ı Süleymân gelir geçer Vehbî gibi edâsı hoş-âyende görmedik Gerçi hezâr rind-i sühan-dân gelir geçer Bu sîne belâ-hâne-i bî-revzenimizdir Hurşîd-i ziyâ-bahşı dil-i rûşenimizdir Çâh-ı zekan üftâdesi dil-beste-i zülfüz Zincirlikuyu anın içün meskenimizdir Hâlinle kanâ’at ederiz mûr-nihâdız Bir dânesi de girse ele hırmenimizdir Hâkisterimizde gül açar şevk-i ‘izârın Külhan dahi ey gonçe-i ter gülşenimizdir Rûy-ı hasedi perde-i ihlâs ile mestûr Hep dost yüzünden görünen düşmenimizdir Tâ’at yoluna gitmege ‘azm eyledik ammâ Şeytân-ı la’în gizli gezer reh-zenimizdir Vehbî giremez leşker-i âşûb-ı zamâne Peygûle-i ‘uzlet ki bizim me’menimizdir M.VI/, FB., K. Kâl ile hâl ile etdikçe niyâz ikide bir Geh ‘itâb etdi o meh-rû gehi nâz ikide bir Her kadeh başına olmazsa da ol mest-i gurûr Lebin öpdürmege verseydi cevâz ikide bir Rûz u şeb mihr ü mehin reşk-i ‘izâr ile felek Etmede sînesine dâg-güdâz ikide bir Kad-i dilber var iken Sidre vü Tûbâ diyerek Etme vâ’iz yetişir bahsi dırâz ikide bir Vehbiyâ bûs u kenâr olmuş iken dil-hâhın Eyleme lâf-ı hakîkî vü mecâz ikide bir Benlerle gerçi kâle-i rûyu beneklidir Hatt-ı benefşe-nescile bir top çiçeklidir Gözcüsüdür hayâli hisâr-ı derûnda kim Merdüm-nişîn-i çeşm-i ümîdim Bebeklidir Târ-ı harîr gibi göricek mûy-ı perçemin Bildim o nerm-hûyî civânı ipeklidir Bir derde düşme yohsa müdâvât-ı rûzgâr Tiryâk-i ekber olsa dahi engereklidir M.VI/, FB., K. M.VI/, FB. Pâ-mâl-i esb-i ‘işve eden Vehbiyâ beni Dilberlerin hırâm-ı levendâne şeklidir Üftâdelerle gerçi o meh senli benlidir Benlik ederse de yakışır çifte benlidir Berrâk sînesin göreli yâsemen gibi Bâgın gül-i sefîdine bakmam dikenlidir Vermez safâ-yı la’l-i lebin Hâtem olsa da Asl-ı ‘akîki hoş biliriz kim Yemenlidir Hûr-ı cinân hayâli ile alma iki zen Vâ’iz bilir misin zen-i dünyâ düzenlidir Vehbî yakışmış ol leb-i cân-bahşa hatt-ı sebz Gûyâ kenârı çeşme-i Hızr'ın çemenlidir Seferber-i reh-i ‘aşkın niçe diyâra gider Güzel adın işidip tâ Güzelhisâr'a gider Gubâr-ı pâyın içün Isfahân'dadır nazarı Ümîd-i kand-i lebin ile Kandehâr'a gider Niçe fütâdeyi fitrâk-i nâza bend etmiş Niçün o şâh-süvârım yine şikâra gider M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. Çıkarsa hasret ile cânı ‘âşık-ı zârın Harîm-i cennet-i me’vâ-yı kûy-ı yâra gider Der-i cahîmi küşâd etdi ‘unf ile vâ’iz Bu âteş ile o da korkarım ki nâra gider Müsâ’id olsa da keştî-i bahtına eyyâm Bu rûzgârı sakın sanma bir karâra gider Menâzil-i kamerîden mi hâne-i Vehbî Gehî gelirse de turmaz o mâh-pâre gider Ne tîr-i gamzeden ne dîde-i câdûlarındandır Benim çekdiklerim ancak kemân ebrûlarındandır Sıfâhân'da görüp bir çâr-ebrûyu hatın sordum Dedi bu Çâr-bâg'ın sünbül ü şebbûlarındandır Gam-ı mûy-ı miyânı nâl eder ammâ dil-i zârı Bu rütbe pîç ü tâbım halka-i gîsûlarındandır Girîzândır gazâl-i müşg-veş vahşetle ‘âşıkdan Hat-âverler ki sahrâ-yı Hatâ âhûlarındandır Kafes-bend-i gam-ı eyyâmdır hayretle lâl olmuş Bu bâgın gerçi Vehbî bülbül-i hoş-gûlarındandır M.VI/, FB., K. Gel ey sabâ yine ol gül-’izârdan ne haber Hazân-dîde hezâr-ı bahârdan ne haber Gör ey sirişk-i revân kimlerin kenârında O serv-i tâze-res-i ‘işvekârdan ne haber Nesîm geldi ayagı tozuyla ey dîde ‘Aceb gubâr-ı ser-i râh-ı yârdan ne haber Diyâr-ı hüsnüne gitmiş hayâl câsûsu Yine o hüsrev-i mülk-i vakârdan ne haber Berîd-i âh gidip gelmek üzre ey Vehbî Peyâm-ı vuslata dâ’ir nigârdan ne haber La’lin hayâli dilde safâ-yı müdâmdır Bezm-i cihânda mey bana sensiz harâmdır Taklîd ederse sâ’idine sîm külçesi Korlar derûn-ı pûteye bilsin ki hâmdır On dördüne girince gör ol tıfl-ı nev-resi Mihr-i ‘izârı şimdi meh-i nâ-tamâmdır Hâkister ola düşse semender bu âteşe Tâb-ı dilim ki havsala-sûz-ı ni’âmdır M.VI/, FB., K. M.VI/, FB. Nakş-ı hayâl-i hâtem-i la’l-i hat-âverin Vehbî derûn-ı sînede pek sakla nâmdır Söz yok dehân-ı yâra ne dersin sözün nedir Ol dürc-i dür-nisâra ne dersin sözün nedir Gûyâlıgın işâret ile etmede ‘ayân Bak çeşm-i sürmedâra ne dersin sözün nedir ‘Uşşâkı lâl-i hayret eder nâz u şîvesi Böyle güzîde yâra ne dersin sözün nedir Ol gonçe-leb bize açılır mı sen ey sabâ Bir kerre agzın ara ne dersin sözün nedir İ’câza vâsıl oldu demezsen de Vehbiyâ Bu nazm-ı nâmdâra ne dersin sözün nedir Nâz u fitne çeşm-i şûhunda nühüfte hüftedir Gamze-i fettânı bir âşûbger âşüftedir Vasf-ı la’linde dü-yek ebyât-ı şîrînim yine Bûselikde beste baglanmış ne rengîn güftedir Gül gibi âgûşun açmak isteyen vardır hezâr Gerçi kim ol gonçe-i zîbâ henüz ne'şküftedir M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. Bü’l-’acebdir şimdi ebnâ-yı zamânın cünbişi Hep zer ü zîverle mânend-i zenân âlüftedir Geçmemiş bir şâ’irin silk-i hayâlinden henüz Vehbiyâ bu gevher-i nazmım dür-i nâ-süftedir Yâr hem-bezm olup agyâr ile peymâne çeker ‘Âşık-ı zâr ‘abes na’ra-i mestâne çeker Dâmenin dest-i temennâya düşürmez yohsa Çâk eder her birisi şevk ile bir yana çeker ‘Aks-i serv-i kadini görmek içün cûlarda Cezbe-i şevk beni sû-yı gülistâna çeker Perde-i şermi yakar şu’le-i ‘aşk-ı ser-keş Şem’i meclisde hemân sîneye pervâne çeker Sen hemân kadrini sencîde-i ragbet edegör Yûsuf olsan da zamâne seni mîzâna çeker Sayd-ı mürg-i emele halka-i dâm etmişler Zâhirâ ehl-i riyâ sübha-i sad-dâne çeker Kad-i ham-geşte ile hâle gibi Vehbî-i pîr Her şeb ol mâh-ruhu sîne-i ‘uryâna çeker M.VI/, FB., K. Beni pâ-mâl-i esb-i nâz eden ol şeh-levendimdir Görüp üftâdesin der kim ne düşkün derdmendimdir Dil-i müşkil-pesendim degme bir mahbûba meyl etmez Müsellem nâzenînim sevdigim ancak efendimdir O meh-rû halka-i zer-târ-ı zülfün gösterip dermiş Felekde Yûsuf-ı zerrîn-resen de der-kemendimdir ‘Ulüvv-i himmet istignâ eder ‘arz-ı temellukdan Sipihr-i süfleye nâz etdiren tab’-ı bülendimdir Bu vâdîde geçerdi esb-i tab’ım gerçi yârânı Ne çâre Vehbiyâ kayd-ı ‘alâyık pây-bendimdir Kasr-ı kâmı ne vezîr ü ne şehenşâh yapar Anı muhkemce yaparsa yine Allâh yapar Gösterir resm-i binâ sanki felek mi’mârı Dil-i vîrânemizi gâh yıkar gâh yapar Ser-i kâra gelenin ‘aybı merâmet olunup Kesr ü noksânlarını debdebe-i câh yapar Cûşiş-i eşk-i firâvânımı bî-câ sanma Kûy-ı yâra giderek seyl gibi râh yapar M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. Vehbiyâ hâne-hârâb-i sitem oldunsa ne gam Kimsenin yapmadıgı işleri bir âh yapar Mürg-i dili sayd etmede şehbâz-ı cerîdir Reftâra gelince yine bir kebg-i derîdir Mümkin mi o gül-pîreheni sîneye çekmek Bu hâtıralardan ber-i sîmîni berîdir Bedr oldu meh-i rûyu hilâl ise de ebrû On dördüne girmiş ki hisâb-ı kamerîdir Çeşminde bedîhî görünür ‘ayn-ı letâfet Ammâ yine mazmûn-ı nigâhı nazarîdir Germâbede bu cism-i latîf ile görünce Âdem bayılır üstüne gûyâ ki perîdir Hâl-i ruhu zîr-i ser-i gîsûda nümûde Encâm-ı şeb-i târda necm-i seherîdir Eyyâm-ı siyâm olsa da ahşama bakar mı Nukl-i leb-i dilberdeki ‘âşık seferîdir Gayretle eritdi bu gece şem’-i ‘arûsu Pervâne ile kim tutuşur ‘aşk eridir Bu tâze zemîni begenip nükte-şinâsân İnşâd-ı nazîre edelim derse yeridir M.VI/, FB., K. Vehbî gül-i ter gibi gazel söylemesin mi Hoy-kerde ruhun vasfına kim verd-i tarîdir Çeşm-i merdüm-küşüne her müje bir tîr verir ‘Âşık öldürmege ebrûları şemşîr verir Zülfü âşüftesin eylerse de dîvâne-i ‘aşk Yine yâbâna bırakmaz ser-i zencîr verir Henüz ol tıfl-ı cefâ-perver ü şîrîn-dehenin Lezzet-i bûsesi zevk-i şeker ü şîr verir Cezb eden dâ’ire-i vuslata zerdir yârı Hâce bîhûde bize nüsha-i teshîr verir Cem’-i dîvâne nola kûşiş ederse Vehbî O şeh-i hüsne yazar hâlini takrîr verir Çeşm-i bîmârı süzülmüş ‘acabâ haste midir Yohsa şâhîn gibi sayd almag içün beste midir Alma der istesem ol nahl-i vefâ şeftâlû Meyve-i hüsnünü bilmem dahi nâ-reste midir Kimi gördümse felekde bulunur bir derdi Nabz-ı ‘Îsâ ‘acabâ sıhhate peyveste midir M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. Görmedik devrini çokdan hele ber-vefk-i merâm Şimdi âyâ harekât-ı felek âheste midir Tûtî-i tab’ı şeker-rîz-i makâl etmezsin Vehbiyâ âyine-i hâtırın işkeste midir Kâlâ-yı vasl-ı bî-bedeli nakd-i cân deger Kıymetli bûse-i leb-i yâkûtu kan deger Bakdım alır göz ile o Yûsuf-melâhate İklîm-i Mısr-veş niçe kişversitân deger Mîl-i şu’â’ ile gözüne çeksin âfitâb Bir sürmedir ki hâk-i rehi Isfahân deger Bu hüsn-i bî-bahâne-i ‘âlem-bahâ ile Gördüm ki yüz görümlügü yüz bin cihân deger Degmez eli cevâbını tahrîre nâzdan Ol şûha gerçi nâme-i hasret-keşân deger ‘Uşşâk içinde bendesini pek nişânlamış Tîr-i nigâhı câna gelir her zamân deger Vehbî cemâl-i zâde-i ra’nâ-yı tab’ıma Korkum budur ki bed-nazar-ı hâsidân deger M.VI/, FB. Sîb-gabgab tâze kim nev-bâve-i Almalı'dır Diş kirâsı istemez şeftâlûsun almalıdır Ortaya düşdüm deyü gâhî miyânın kollayıp Ol kul oglunun gehi boynuna kol salmalıdır Külbe-i târîkimizde şem’a hâcet kalmasın Bizde ahşamlarsan ey meh subha dek kalmalıdır Saz çalarken meclise gelmiş dikilmiş men’ içün Şeyh efendinin ‘asâsın başına çalmalıdır Böyle gevherler çıkarmak isteyen nazm-âşinâ Vehbiyâ bahr-ı hayâlin ka’rına talmalıdır Gerçi zâhid tolu peymâneyi gördükçe döker Kendisi boş mu turur gizli sebûlarla döker Nâka tesbîh çeker halka-i zikr olsa velî Şeyh efendi yine ser-mahfil-i hûbâna çöker Göz deger reşk ile zânûya çekersem yâri Görür agyâr ki esbâb-ı safâ dizde söker Çekemez erdigini rif’ate ehl-i hünerin Koca kanbûr-ı sipihrin belin işte bu büker M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. Şâh sevenler gibi başına dönüp bir püserin Olmuş Îrân'da Vehbî o şeh-i hüsne nöker Ol turra kim serinde sa’âdet nişânıdır Mürg-i Hümâ-yı hüsn ü behâ âşiyânıdır Geçmem güzeştedir deyü hatt-âver olsa da Şimdi niyâz-ı vaslı geçirmek zamânıdır Leb-rîzdir neşât ile kim hâk-i Cem henüz Meyhâne gûşesinde hum-ı hüsrevânîdir Ol âfet-i Fireng-zebândan degilse de Kâfir nigâhı hâl-i dilin tercemânıdır Vehbî sarılmak olmadı mümkin kemer gibi Böyle büken belimi belî mû-miyânıdır DER-ORDU-YI HÜMÂYÛN NÜVİŞTE BÛD Zülfün âşüftesine gerçi perîşân derler Hattına meyl edene hayli sevâd-hân derler Nev-nihâlim bilirim servi salındırmazsın Niçün âyâ kadine serv-i hırâmân derler Yogıken zerre kadar vech-i şebeh ehl-i nazar Ne sebebden ruhuna mihr-i dırahşân derler M.VI/, FB. M.VI/, FB. Bûse va’d etmiş idin bir iki peymâne çekip Seni ey şûh o peymâna peşîmân derler Niçe yıl geçmeli bir mûy-miyân sarmag içün Bilmeyenler reh-i ‘aşkı belî âsân derler Biz hemân meş’ale-i âhı şeb-efrûz ederiz Yine bu encümene bezm-i Çerâgân derler İşte biz şâh-süvârân-ı fezâ-yı ‘aşkız Merd olan var ise gelsin buna meydân derler Hazret-i Hayrî-i dânâ-yı sühan-pîrâya Şu’arâ zümresi tahsîn ile Hassân derler Şimdi menşûr-ı belâgatle odur Hâkânî Zât-ı vâlâsına Tugrâyî-i zî-şân derler Bilirim haddimi pey-rev olamam ey Vehbî İftirâ ile bana gerçi sühan-dân derler Dil-i sevdâ-zede gîsû-yı siyâhında mıdır Göremem yohsa o da zîr-i külâhında mıdır Eser-i sihr ü füsûn-sâzî-i teshîr-i nazar Çeşmgâhında mı sehhâr nigâhında mıdır Hâl-i Hindûya mı gîsûya mı kasd-ı ‘azmin Seferin Çîn'e mi ey bâd-ı sabâ Hind'e midir M.VI/, FB., K. Çok zamândır gideli gelmedi bilmem dil-i zâr Kûy-ı dilberde mi kaldı ser-i râhında mıdır Cezbe ‘âşıkda mıdır şîve-i ma’şûkda mı Kehrübâsında mı bu câzibe kâhında mıdır Biri menkûb-ı zevâl ü birisi nâl ü hilâl Felekin revnakı mihrinde mi mâhında mıdır Kadr-dân-ı hüner elbette bilir ey Vehbî Câhilin rif’ati zâtında mı câhında mıdır Gül-nâr-ı la’li cennet-i hüsnün kirâsıdır Cânın verirse ‘âşık ana diş kirâsıdır Telh-âbe-i sirişk ile âh-ı ‘alev-feşân ‘Uşşâk şehrinin güzel âb u hevâsıdır Çeşm-âşinâ-yı peyk-i nesîm-i mahabbetin Kûyun gubârı bâd-ı hevâ tûtiyâsıdır Mînâda cilve gösterişi duhter-i rezin Sırça sarây içindeki kızlar edâsıdır Bîgâne tarzdır bize nâz u mu’âmele Bilmem o şûh şimdi kimin âşinâsıdır Zâtında ihtiyâcı yok esvâb-ı zînete Esbâb-ı nâz u şîve boyunca libâsıdır M.VI/, FB., K. Muhkem ‘imâdı nahl-i berûmend-i devletin Ehl-i niyâz-ı sâ’id-i dest-i du’âsıdır Biz istinâd eylemişiz istikâmete Şeyhin beli tayandıgı çûb-ı ‘asâsıdır Vehbî sebeb fütâdegî-i pûte-i gama Kesb etdigim fünûn-ı hüner kîmyâsıdır ‘Aşkınla hevâlandım bî-lâneligim gel gör Yanmakda firâkınla pervâneligim gel gör Ben böyle tek ü tenhâ sen gayr ile ülfetde ‘Akl u dil ü cânımla bîgâneligim gel gör Yıkdınsa da cevrinle ma’mûr edegör yap yap Ey künc-i dilin genci vîrâneligim gel gör Peymâne-be-kef sâkî bu bezme ayagın bas Câm-ı mey-i ‘aşkınla mestâneligim gel gör Ben Vehbî-i pâ-mâlim hayret-zede vü lâlim Bâzîçe-i etfâlim dîvâneligim gel gör Yek-nîme-i la’lin gül ü yek-nîme şekerdir Gûyâ dehenin hokkası pür gül-be-şekerdir M.VI/, FB., K. M.VI/, FB. Giryân olarak hasret-i la’linle revâ mı Hâke dökeyim eşkimi kim âb-ı güherdir Hall eyler idi müşkilimi belki miyânın Ammâ arada ‘ukde olan bend-i kemerdir Eşkim de gül-i rûyuna hayrân u temâşâ Şebnem gibi her katresi bir çeşm-i digerdir Dil mürgü şitâbân geliyor nâme mi vermiş Bilmem o perî-rûy-ı Sabâ'dan ne haberdir Vasf-ı ruh-ı hoy-kerde-i dilberle mutarrâ Vehbî yine bu tâze gazel bir gül-i terdir Pey-rev ola Hâmid dahi bu zâde-i tab’a Yârân diye kim nev-eser-i pûr u pederdir Kâkülün dîvânesin zabt eylemez zencîrler Kaşların maktûlüne hâcet degil şemşîrler Münkesirdir hâtır-ı ‘âşık nüvâzişden ne sûd Şîşe-i işkesteye bîhûdedir ta’mîrler Gördü dil rü’yâda çeşminden nigâh-ı iltifât Hayr ola hep ‘aynını telmîh eder ta’bîrler Şeyh efendi mâ’il olmazdı o tıfl-ı nev-rese Hasret-i zevk-i civânî olmasaydı pîrler M.VI/, FB., K. Vehbîyâ mir’ât-ı re’yin olsa da safvet-nümâ Sûret-i takdîrde hayrândır tedbîrler O şûha ‘âşık-ı bî-çâre derd ü mihnetin söyler Duçâr olsa tabîbe haste elbet ‘illetin söyler Gönül yagmâsını îmâ edermiş gûşe-i çeşmi Bucak Tâtârıdır remz ile gûyâ gâretin söyler Hat-âverler güzeşte hüsn ü ânın yâd eder gâhî Misâl-i merdüm-i müflis zamân-ı devletin söyler Amân meclisde ol şûh-ı cefâ-âyîni söyletme Sitemkârâne vâdîlerle eski ‘âdetin söyler Nefes almış meger bir vâkıf-ı sırr-ı hakîkatden Ki ney erbâb-ı hâlin kâle gelmez niyyetin söyler Zebânîler zebânından mı gûş etmiş ‘aceb vâ’iz Ki her gün meclisinde nâr-ı dûzah şiddetin söyler Eger vâki’ ise devrânda Vehbî kâmın almışdır Mey ü mahbûba dâ’ir halk çok keyfiyyetin söyler La’l-i lebin ki cûş-ı safâ çeşmesârıdır Neşv ü nemâsı bâg-ı dil-i zâra sârîdir M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. Fitrâk-i nâza bagla dil-i pür-şikestemi Çün şâhbâz-ı dîde-i şûhun şikârıdır Cân gibi sakla sînede dâg-ı mahabbeti Ey dil bilir misin o kimin yâdigârıdır Rindânın olsa tâc-ı seri nola sâkiyâ Sâgar ki bezm-i ‘işrete Cem ber-güzârıdır Vehbî o nokta üstüne pergârdır gönül Hâl-i siyeh ki merkez-i hüsnün medârıdır Bir gece yâri çekip encümen-i câma düşür Câme-hâba gelicek bister-i ibrâma düşür Hâb-ı hargûşuna aldanma o tavşân-beçenin Taş yatardan gelip ulaşdırarak dâma düşür O perîye sana pek geçdi sıcagım diyerek Ne yaparsan yapagör halvet-i hammâma düşür Olsun olsun diyerek bûs-ı lebin meyvesiçün Nev-nihâlim beni bârî tama’-ı hâma düşür Hırmen-i hüsnünü üftâdelere bezl edicek Dâne-i hâlini mürg-i dil-i nâ-kâma düşür Düşme başdan kara deryâ-yı heveskârîye Seyr-i fülk-i emeli bir güzel eyyâma düşür M.VI/, FB., K. Vasl içün üstüne düşmek ise kasdın Vehbî Gündüz olmaz o mehin fursatın ahşâma düşür Habeş iklîminin hâl-i siyâhın pâdişâhıdır Mu’anber kâkülün Fas mülketinde tûg-ı şâhîdir ‘İzârın safhasında câ-be-câ erkâm-ı resm-i hat Meger ‘âşıkların müsvedde-i baht-ı siyâhıdır Keşîde kaşların iki kılıç tîmârıdır gûyâ O hûnî gözlerin zâlim ne merdüm-küş sipâhîdir Hurûş-ı mevc-i hüsnün burc-ı Hût'u eylemiş gark-âb Ki mâh ol bahr-ı nâz u şîvede bir füls-i mâhîdir Bi-hamdi’llâh ki feyz-i ma’rifetle zîver-i ‘irfân Degildir ‘âriyet tab’ımda Vehbî-i İlâhîdir Ol ki hoy-kerde ruhun vasfını tahrîr ister Şu’lede mevc-i gül-âb-ı teri tasvîr ister Dest-i fikrinde resen-bâz-ı hayâl-i zülfün Ol dü-ebrû-yı keşîde gibi şemşîr ister Leb ü pistânçelerin emmek içün girye edip Tıfl-ı bî-dâye-i tab’ım şeker ü şîr ister M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. Künc-i dil genc-i hayâlinle olur âbâdân Sanma vîrânemizi külfet-i ta’mîr ister Nazm-ı vasf-ı dehenin teng-i zemînden gayrı Cevher-i lafzı dahi sîga-i tasgîr ister Çenber-i zülfüne üftâde olan ‘uşşâkın Nagme-i mutribi de beste-i zencîr ister Sîneye dâg-ı mahabbetle verir sûz u güdâz Ney gibi nâlede ol kim dem-i te’sîr ister Vehbiyâ pek tolaşır şâne gibi çâk olarak Dil-i sevdâ-zede bir zülf-i girih-gîr ister Mücerred sûret-i zâhirde bir köhne kabâmız var Bizim bu çarh-ı atlasdan ne bîm ü ne recâmız var Cefâ-yı yârdan cevr-i felekden aglarız her dem Dü-çeşm-i hûn-feşân ile dükenmez mâcerâmız var Gönül meczûbdur dildâra ammâ cezb içün anı Bizim de ‘aşk derler bir kavî âhen-rübâmız var Hatâ-yı müşge teşbîh eyledik evvel hat-ı yâri Gidince revnak-ı ruhsârı fehm etdik hatâmız var Bu kilk-i pür-füsûndur Vehbiyâ hasmı eden ilzâm Hemân ibtâl-i sihre âbnûsî bir ‘asâmız var M.VI/, FB., K. Tekye-i ‘aşkda devr eyle Hüdâ'ya dâ’ir Dönme rakkâs-sıfat semt-i hevâya dâ’ir Âsiyâ gibi olur müddeharı gayre nasîb Harekâtı olanın cem’-i gıdâya dâ’ir İstikâmetde ‘asâya tayanırdı zâhid Olmasa gerdiş-i tesbîhi riyâya dâ’ir Gösterir naks u zevâl-i meh ü hurşîd-i felek Oldugun cünbiş ü edvârı cefâya dâ’ir Görmedik bezmgehi-i dehre gelelden Vehbî Sâgar u dâ’ireden gayrı safâya dâ’ir Nukûş-ı hatt u hâlin remz ile meknûn yazmışlar Kalem kaşıyla çeşmin ‘aynı ile nûn yazmışlar Edince şâh-ı ‘aşka sûret-i hâl-i dilim i’lâm O şûhu bana birkaç bûseye medyûn yazmışlar Yazanlar sûret-i Leylâ'yı eyvân-ı mahabbetde Beni bir sûret-i dîvârda Mecnûn yazmışlar Hat-ı câmı sanardım nakş-ı reng-âmîz bîhûde Perî-veşler meger ol şîşeye efsûn yazmışlar M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. Nukûş-ı hâme-i kudret bozulmaz serden ey Vehbî ‘Adûlar gerçi kim hakkımda gûn-â-gûn yazmışlar Nev-hırâmım salınıp seyr-i çemenden mi gelir Şerm-bahşî-i gül ü serv ü semenden mi gelir Çîn-i zülfünde bulunmaz mı bu âhû nigehin Nâfe-i müşg hemân Çîn ü Hoten'den mi gelir Gösterip Hızr'a desem gabgab-ı hûn-efşânın Âb-ı hayvân dahi bu çâh-ı zekandan mı gelir Nedir ol reng-i ‘akîki bu Süheylî kadehin Sâkiyâ cevher-i mey yohsa Yemen'den mi gelir Lâle-i hasret açar gülşen-i hâtırda ‘aceb Vehbiyâ peyk-i sabâ semt-i vatandan mı gelir ‘Uşşâka gerçi yüz çevirir şimdi nâz eder Ammâ hat-âver olsa döner de niyâz eder Kaçmazdı gerçi leblerin öpdürmeden o şûh Dillenmesin deyü sakınır ihtirâz eder Bûy-ı ‘abîr-i sünbülün eylerse de dirîg Tatyîb içün fütâdelere çok piyâz eder M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. Hem-dûş-ı kadd-i yâr olamaz serv-i hoş-hırâm Bîhûde böyle kâmeti tûl u dırâz eder Burc-ı ruhunda nîm-kamer şekli gösterip Ol meh nikâb-ı turrasını nîm-bâz eder Tenhâ açılsa bir gece gül-gonçe bülbüle Vakt-i seherde nâlesi ifşâ-yı râz eder Yektâ-süvâr-ı ‘arsa-i nazmım ki Vehbiyâ Yokdur semend-i tab’ım ile türk-tâz eder Ol ki derd-i hicr ile hem-hâlet-i Ya’kûb olur Sabr ile tenhâ-nişîn-i külbe-i Eyyûb olur Gösterir şem’-i ‘asel envâr-ı gayret neydigin Her gece rûşen-çerâg-ı türbe-i ya’sûb olur Nerde bir dânâ görürsem rütbe-i ednâdadır Tavr-ı ma’kûs-ı zamâne gâlibâ maklûb olur Bî-kesâna ehl-i câh âzâr eder nekbet deyü Lîk bilmez ‘azl olunca kendisi menkûb olur Rû-siyâh-ı cürm isem de işte bu rîş-i sefîd Sâha-i ‘afv-ı Hudâ'da Vehbiyâ cârûb olur M.VI/, FB. Kâmet-i mevzûnu kim bir mısra’-ı bercestedir Evc yâ şehnâz usûlünde miyân-ı bestedir Biz hemân olmayacak endîşe-i hâm eyleriz Meyve-i nârenc-i pistânı henüz nâ-restedir Baş başa vermiş de gûyâ hûn-feşânlık söyleşir Tîg-i ebrûsu anınçün ser-behem peyvestedir Katre-i ihsânı nâ-ber-câ dökülmüş sû-be-sû Kâse-i vârûn-ı gerdûn var ise işkestedir Bâg-ı tab’ımdan bu rengîn nazmım ey Vehbî yine Tâze kopmuş nev-şüküfte dil-küşâ gül-destedir Hem sâkî vü hem mutrib-i rengîn negamım var Mahbûb ile mey içmeden özge ne gamım var Dünyâyı safâ ile temâşâ ederim kim Mir’ât-ı Sikender gibi bir câm-ı Cem'im var Şebnem gibi bir katre-i üftâdeyim ammâ Hurşîde te’allukla ‘ulüvv-i himemim var Sâkî ayagın tevbe-şikenlikde basarsa Va’llâhi denilmez ki sebât-ı kademim var M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. Tugrâ-keş-i menşûr-ı emel olmadım ammâ Râ kaşlarını çekmege yârin kalemim var Mânende-i ney sîne-i pür-zahm ile böyle Sâhib-nefesin feyzi ile başka demim var Mât etdi gürûh-ı şu’arâyı deyü Vehbî Destimde benim şâh-ı ‘Acem'den rakamım var Sen şâh-ı mülk-i ‘işvesin ey nâmver püser Olsun nöker kalem-rev-i hüsnünde her püser Gördükde raksını yüregim oynadı meded Bu cünbiş ü reviş nedir ey ‘işveger püser Böyle beşer beşer toguraydı melek gibi Mehd-i zamâna mâder-i gerdûn beşer-püser Ferzend-i dil-pesendsin ey tıfl-ı nâzenîn Yokdur ‘Acem'de hiç sana benzer diger püser Bâbâ-yı ‘âlemim bilirim kadrini senin Meyl eylemem olursa cihân ser-be-ser püser Yâbâna atma seng-i felâhan gibi amân Başına döndü kim şeh-i ferhunde-ser püser Teller takındı başına Vehbî görüp seni Bu çifte perçem ile ey âfet nazar püser M.VI/, FB. Âh bir mug-beçe gâretger-i sâmânımdır Çeşm-i kâfir-nigehi düşmen-i îmânımdır Âyet-i hüsn okunur resm-i hat u hâlinden Tarz-ı İncîl ise de ma’nî-i Kur’ân'ımdır Çeşm-i bîmârı gamıyla olalı dil-haste Tab’-ı ‘Îsâ dahi hayret-keş-i dermânımdır Semt-i deyrinde döğüp sînemi nâkûs gibi Erganûn nagmeleri nâle vü efgânımdır Târ-ı zünnâr ise de bâ’is-i cem’iyyet olup Rişte-i perçemi şîrâze-i dîvânımdır Var mı ol âfet-i Rûm'un ‘acabâ misli deyü Rûmeli pâ-zede-i mevkib-i seyrânımdır Görüp ol mâhı fetîl aldı Fener'de Vehbî Mûm olan yanmaga şem’-i dil-i sûzânımdır Cebîni subh-ı merâm-ı nigâhım olmuşdur Şikenc-i turrası şâm-ı nigâhım olmuşdur Hilâl-veş görünür kaşı yârimin ammâ ‘İzârı bedr-i tamâm-ı nigâhım olmuşdur M.VI/, FB., K. FB., K. Hırâm-ı kebg-i derî cünbişin gözüm tutdu Girift-i halka-i dâm-ı nigâhım olmuşdur Gazâl-i vahşî iken Kays-veş görünce beni Kazâ-yı ‘işvede râm-ı nigâhım olmuşdur Görünmez oldu meh-i rûyu bu siyeh-bahta Nikâb-ı zülfi gamâm-ı nigâhım olmuşdur Nümâyiş-i leb-i mey-gûnu ol siyeh-mestin Şarâb-ı la’lî-i câm-ı nigâhım olmuşdur Hayâl-i kaddi leb-i cûybâr-ı eşkimde Nihâl-i serv-i hırâm-ı nigâhım olmuşdur Nühüfte seyr ederiz künc-i gamzesin gâhî O gûşe gizli makâm-ı nigâhım olmuşdur Ne şeb-çerâg imiş ol nûr-ı dîdemin rûhu kim Fürûg-bahş-ı zalâm-ı nigâhım olmuşdur Görünmedi bana ikbâl ile zen-i dünyâ Cemâli sanki harâm-ı nigâhım olmuşdur Süvâr-ı hâme-i kuhlü’l-cevâhir-i sâkî Cilâ-yı ‘aşk u garâm-ı nigâhım olmuşdur Sevâd-ı nazmı ise kuhl-i rûşenâ Vehbî O da bu demde be-kâm-ı nigâhım olmuşdur - : kaddi leb-i: kand-i lebi K. Gam yemez ol kim mey-i cân-bahşı bî-pervâ içer ‘Ömrü artar dem-be-dem âb-ı hayât-efzâ içer Bir içim sudur deyü ol mest-i nâzın teşnesi Cûş edince bezm-i meyde ‘aşkına deryâ içer ‘Âfiyet olsun o gûne ak sakallı rinde kim Sâkî-i gül-ruh elinden bâde-i hamrâ içer Şeyh efendi kimseye fâş eylemez keyfiyyetin Dilberi mahfî sever hem bâdeyi tenhâ içer Ben mi îcâd eyledim âyîn-i nûş-â-nûşda Vehbiyâ derlerse hakkımda eger sahbâ içer HARFÜ’Z-ZÂ’ Hâl ü hattında niçe hüsn-i ‘ibârât okuruz Ebruvânınla nigâhından işârât okuruz Görmedik sîne-i sâfın gibi bir nüsha-i pâk Dâ’imâ sûret-i dikkat ile mir’ât okuruz Sâz-ı dehrin biliriz perde-birûn oldugunu Mutribâ bizde usûl ile makâmât okuruz FB., K. - : teşnesi: ‘işvesi FB. M.VI/, FB., K. Müncelî olmadı gitdi şeb-i târîk-i emel Bunca gündür ki Mesâbîh ile Mişkât okuruz Devr-i ebvâb iledir şimdi küşâd-ı âmâl Biz hemân derbeder olmuş da fütûhât okuruz Bilmedik ‘illetini zillet-i ehl-i hünerin Gerçi kânûn ile esbâb-ı ‘alâmât okuruz Kalmadı gayrı tekâpûya mecâl ey Vehbî Oturup gûşe-i ‘uzletde tahiyyât okuruz Beni gülşende açmaz seyr-i verd ü yâsemen sensiz Dikendir her şükûfe çeşmime ey gül-beden sensiz Gel ey rûh-ı revânım cismime gelsin yine cânım Ten-i bî-câna döndüm bister-i hasretde ben sensiz Şeker gibi lebinden tatlı tatlı bûse şevkiyle Mezâk-ı ârzû telh oldu ey şîrîn-dehen sensiz Nice ârâm eder tenhâ-nişîn-i külbe-i ahzân Sen insâf eyle gel ey Yûsuf-ı gül-pîrehen sensiz Bakıp serve hayâl-i kâmetinle eglenir Vehbî Ederse nev-hırâmım gâhice seyr-i çemen sensiz M.VI/, FB. Olmuşdu çeşm-i şûhuna diller dahîl-i nâz Cellâd gamzesi yine etdi katîl-i nâz Seyr et nezâketin bir içim su degil midir Her hatvede güzergehin eyler sebîl-i nâz Ol Yûsuf-ı melâhat ederse şinâveri Başdan aşar letâfet-i emvâc-ı Nîl-i nâz Ebr-i siyâh-ı zülfü nikâb olmasa eger Hurşîd-i rûyu dîdeyi eyler kelîl-i nâz Tâkat-güzârım oldu bir ednâ girişmesi Çokdur bu nâ-tüvâna meger kim kalîl-i nâz Vaslın niyâz edince ta’allül edip o şûh Bîmâr-ı çeşmi gibi görünmüş ‘alîl-i nâz Da’vâ-yı nâbe-cây-ı hırâmı uzatmasın Kaddin mi dikdi servi çemende vekîl-i nâz Gördüm rakîbi yâra açar zahm-ı sînesin Pek işlemiş derûn-ı habîse fetîl-i nâz Gunc u delâl-i tab’-ı Celâlîye Vehbiyâ Taklîd-i şîve etdi bu nazm-ı celîl-i nâz M.VI/, FB. Bûs-ı leb-i yâr olmasa peymâne çekilmez Bî-mutrib ü ney na’ra-i mestâne çekilmez Biryâna bakıp bâde-keşân sofralarında Zâhid çekerek sübhayı bir yana çekilmez Menşûr-ı mülûk üstüne tugrâ-yı keşîde Ebrû-yı dil-ârâ gibi şâhâne çekilmez Ham etmiş iken hâle gibi kaddimi cevri Ol mâh yine sîne-i ‘uryâna çekilmez Tâ olmayıcak dest-res-i dâmen-i cânân Pây-ı talebim gûşe-i dâmâna çekilmez Sencîde-güher eyleyegör kadrini yohsa Herkes meh-i Ken’ân gibi mîzâna çekilmez Ebnâ-yı zamân püştüne bâr olma hazer kıl Kâm almag içün şîve-i hîzâne çekilmez Vehbî niçe çeksin seni erbâb-ı sühan kim Bu vâdî-i nev-tarz-ı levendâne çekilmez Ol gül-’izâra etmez eser âh u zârımız Çekmekde hâr-ı cevr ü cefâsın hezârımız M.VI/, FB., K. M.VI/, FB. Cûy-ı derûna ‘aksi düşüp serv-kadlerin Bir nahlzâr-ı tâzeye döndü kenârımız Sahtî-i dehri baht-ı siyeh çekdirirse de Kuhl-i cilâ-yı ehl-i nazardır gubârımız Mansıb medâr-ı rif’at ise câhile bizim Ma’zûl iken de ‘ilm iledir iftihârımız Nahl-i ümîdimiz gül-i ra’nâ açar hemân Yek-rengdir hazân ile Vehbî bahârımız Niçün üftâdegâna sehm-i lutfun câ-be-câ düşmez Düşün ey kaşı ya bir kez sana böyle cefâ düşmez Hayâl-i kâkülün kadrin ne bilsin zâhid-i bî-magz Ser-i bî-devletâna sâye-i bâl-i Hümâ düşmez Yıkılmış zûr-ı meyden ben de düşdüm üstüne yârin Bu fursat bir düşüşdür yohsa böyle dâ’imâ düşmez Düşerdim pâyına celb etmege kâşâneye ammâ Bizim semte ne çâre gâh râh-ı dil-rübâ düşmez Ayaklandırmaga himmet eder düşdükçe sâkîler O rindin kim elinden câm-ı leb-rîz-i safâ düşmez Girer mi ‘aşk-ı rûşen sîne-i târîk-i tab’âna Ki her bir çâh-ı tenge Yûsuf-âsâ meh-likâ düşmez M.VI/, FB., K. Çekilmiş ‘ankebût-âsâ egerçi gûşeye sûfî Velîkin dâmına mûr u megesden mâ-’adâ düşmez Gürûh-ı ehl-i mansıb vâyedâr-ı tafradır yohsa Tarîkin beklemekle nevbet-i ahz ü ‘atâ düşmez Bilirken şîve-i ebnâ-yı şehri bîve-i dehri Usanmaz bü’l-heveslikden niçün Vehbî babâ düşmez Cânâ ümîd-i vasl idi cürm-i ‘azîmimiz Nâr-ı firâkın oldu ‘azâb-ı elîmimiz Kaddi bülend ü hüsnü müsellem güzel arar Meyl eylemez esâfile tab’-ı selîmimiz Ol çeşm-i şûhdan nigeh-i şefkat isteriz Bîmârdan devâ taleb eyler sekîmimiz Dürr-i hoş-âb-ı kulzüm-i telh-i kanâ’atiz Sîr-âb-ı şîr-i ebr-i hünerdir yetîmimiz Pejmürde oldu âh ile gül-gonçe-i ümîd Bâd-ı semûma döndü ne çâre nesîmimiz Sûzişdeyiz yine gam-ı âteş-nisâr ile ‘Anber gibi cihânı tutarken şemîmimiz Vehbî sürûr gelse de hercâyîdir gider Tursun gönülde gam gibi yâr-ı kadîmimiz M.VI/, FB. Mutrib egerçi pîş-revinde pes istemez Ammâ ne çâre meclis-i vuslat ses istemez Sâkîde ser-keşân-ı açıkbaş edâsı var Ol tabla perçem üstüne kâfir fes istemez Âzürdeyim hat-ı leb-i gül-gûn-ı yârdan Bülbül harîm-i gonçede hâr u has istemez Çöz tüğmeni görünsün ilik gibi gerdenin Cânâ bu bend-i nâbe-mahal üzkes istemez Vehbî gibi felekde tecemmül be-dûş olan Köhne kabâya kâ’il olur atlas istemez Kemân-ı ebruvânı çillesin her pehlevân çekmez Ki tîr-i gamzesin dilden o şûh-ı bî-amân çekmez Siyeh-mest-i şarâb-ı nâzdır ol dîde-i mey-gûn Gubâr-ı minnet-i kuhl-i sevâd-ı Isfahân çekmez Miyânın sîneye cânım deyü çekmekdedir külfet Belî ‘âşık olanlar hancerinden bîm-i cân çekmez Nişân-ı ebruvânın ol şehin menşûr-ı hüsnünde Çekerse hâme-i kudret çeker tugrâ-keşân çekmez M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. Gülistân-ı bahâr-ı ‘ömrünü bî-âb u reng eyler O kim bir gül-’izâr ile şarâb-ı ergavân çekmez Sebük-rûh-ı neşât etmekdedir rıtl-ı girân yohsa Humâr-âlûdegânın sıkletin pîr-i mugân çekmez Meger erbâb-ı rif’at cümle hem-dûş-ı felekdir kim Bahâne eyleyip kadd-i hamın bâr-ı girân çekmez Eden her kârını mîzân-ı insâf ile sencîde Bu bâzâr-ı belâda sûd görmezse ziyân çekmez Misâl-i serv bâr-âver degilsem de bu gülşende Nihâlim bârî bîm-i dest-bürd-i bâgbân çekmez Olur mu nâ’il-i zevk-i civânî vakt-i pîrîde O kim Vehbî gibi âgûşuna bir nev-civân çekmez Ne mümkin pey-rev olmak şehsüvâr-ı tab’-ı Hayrî'ye O bir çâpük-rev-i meydân-ı ma’nâdır ‘inân çekmez Âyîne-sıfat safvet ile sâde-zamîriz Her sûrete kâbil güher-i nakş-pezîriz Engüşt-i işâretle hilâl olmadayız âh Her şehrde gerçi meh-i nev gibi şehîriz Bir mug-beçenin perçeminin kaydına düşdük Zencîr-be-gerden yed-i kâfirde esîriz M.VI/, FB., K. Agyâr ile mey içdigin etmezse de izhâr Keyfiyyeti ra’nâ biliriz rind-i habîriz Çokdan ayagın altına şevk ile döşendik Sâkî der-i meyhânede bir eski hasîriz Sen duhter-i rez zevki ile tâzelenirsen Ey pîr-i mugan biz de civân sevmede pîriz Eş’ârımıza râgıb olursa nola yârân Vehbî gibi ragbet ile mergûb-ı vezîriz Dehânın harf-i va’d-i vuslata âhımla yâr açmaz Benim gül-gonçe-i ümmîdimi bu rûzgâr açmaz Şarâb-ı dil-küşâdan bezm-i meyde ol gül-endâma Küşâyiş gelmedikçe râzını ‘uşşâk-ı zâr açmaz Niçe nat’-ı emelde mât-ı hayret olmasın ‘âşık Ruhundan perde-i zülfün o şâh-ı ‘işvekâr açmaz Gül-i ra’nâ-yı ‘ayşın nevbahârından hazân görmez O kim nergis gibi bu bâga çeşm-i i’tibâr açmaz Küşâd olmaz dilim seyr-i çemenden lâle vü gülden Beni gül gibi dilberler açar yohsa bahâr açmaz Tutar râz-ı derûnun gonçe-veş ehl-i edeb mestûr Misâl-i lâle sûz-ı sînesin her dâg-dâr açmaz M.VI/, FB., K. Kilîd-i dest-i kudret feth-i bâb-ı matlab etmezse Ümîdim kuflünü miftâh-ı ihsân-ı kibâr açmaz Olur ancak küşâde Vehbiyâ gül-nahl-i tab’ımdan Bu gûne tâze tâze gülleri her şâhsâr açmaz Leb-rîzdir şarâb-ı gamınla piyâlemiz Pür-hûn biter fezâ-yı mahabbetde lâlemiz Meczûb-ı mihr-i ‘âlem-i bâlâ-yı ‘aşkdır Gül bisterinde eylemez ârâm jâlemiz Çıkdı ‘adem tasavvuruna son netîcesi Bahs-i dehânın idi me’âl-i makâlemiz Çarhın hezâr pîçiş ile geçdi çenberin Bir mâhtâbı sîneye alınca hâlemiz Vehbî hemân sâdece basma kalıp degil Tamgalıdır hitâm-ı kabûl ile kâlemiz Kemâl erbâbı kesr-i kadr ile bî-i’tibâr olmaz Zer-i hâlis şikeste olsa da nâkıs-’ayâr olmaz Olur âfâka rûşen ‘ayb-ı merd-i kâmil elbette Ki mâh-ı nâ-tamâm üzre kelef pek âşikâr olmaz M.VI/, FB. M.VI/, FB., K. Ne mümkin zîb-i çeşm-i ragbet olmak kuhl-i nûr-âsâ Siyeh-bahtân kim sahtî-i gerdûndan gubâr olmaz Bakıp nakş-ı nigîne şöyle fehm etdim ki ‘âlemde Derûnun şerha şerha etmeyenler nâmdâr olmaz Felek kaddin hamîde gösterir Vehbî'ye bilmez kim O rind-i bî-tekellüf kimsenin dûşunda bâr olmaz Her zamân bedrin niçün noksânın itmâm istemez Gâlibâ ehl-i kemâli çarh-ı hod-gâm istemez Sende bu püskürme benler turralar mevcûd iken Sayd-ı mürg-i câna gayrı dâne vü dâm istemez Hatt-ı kâfir-kîşi hüsnün hıttasından kıl tırâş Mülketinde ceyş-i küfrü şâh-ı İslâm istemez Tab’-ı ‘âlemde tekâzâ-yı fesâd ol rütbe kim Meclisinde muslih-i da’vâyı hükkâm istemez Bezme çek ol mest-i nâzı keyfe basdır Vehbiyâ Bister-i vuslatda sonra çokluk ibrâm istemez Şîrîn-sühan-ı la’l-i şeker-bâra söz olmaz Tûtî gibi bu lezzet-i güftâra söz olmaz M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. Îmâ ile söyler ne zamân sürme çekerse Ol çeşm-i sühan-gû-yı siyehkâra söz olmaz Gül-gonçe-i gülzâr-ı ‘adem kâle gelir mi Ra’nâ biliriz kim dehen-i yâra söz olmaz Agzın kapayıp mühr-i sükût ile ‘adûnun Bu vech ile mebhûtî-i eşrâra söz olmaz Lâl eyledi hayret ile erbâb-ı beyânı Vehbî diyecek var mı bu eş’âra söz olmaz Tehî-destâna sâkî dâmen-i rıtl-ı girân vermez Agırlık almadıkça duhterin pîr-i mugân vermez Eder yek-nazrada tîg-i nigâhı sînemi mecrûh Bana ol gözleri hûnî amân vermez zamân vermez Kemân âgûşuna tîr-i sehî-kaddi çekip der kim Felek bel bükmedikçe âdeme bir nev-civân vermez Sipihr-i sifle-perver dil-nüvâz-ı seg-nihâdândır Hümâ'ya âşiyân vermek degil bir üstühân vermez Görüp kurs-ı meh ü hurşîdini fehm eyledim gerdûn Zevâl ü naksı hazm etdirmedikçe halka nân vermez Metâlib mansıbı ol rütbedir kim bülbül-i zâra Gül insâf etse kendin verse farzâ bâgbân vermez M.VI/, FB., K. Zülâl-i nazmı işrâb eyledim Hızr'a dedi Vehbî Bizim ser-çeşmemiz böyle hayât-ı câvidân vermez Kand-i leb-i nûş-ı dehenin tatmaga gelmez Şîr ü şekeri birbirine katmaga gelmez Ahşamlamaz ol bedr-i felek bir gece bizde Mehtâb gibi gelse dahi yatmaga gelmez Başdan aşıp emvâc-ı cefâ fürkate düşdük Zevrakçe-i vaslı yanaşıp çatmaga gelmez Dil mürgi kebûter gibi dönmekdedir ammâ Ol tıfl-ı cefâ-perverim aldatmaga gelmez Kâlâ-yı visâli çıkarıp gizli mezâda Ey şûh-ı sitem-pîşe bizi satmaga gelmez Dil seng-i felâhan gibi başında dönerken Feryâdıma rahm eylemeyip atmaga gelmez Dâmânına yüz sürmek imiş hâhiş-i Vehbî Ey hâr-ı müjem sen de sakın bakmaga gelmez Çekmiş piyâlelerle pey-â-pey şarâb-ı nâz Çeşm-i siyâh-mestini süzdürdü hâb-ı nâz M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. Ders-i niyâz okursa nola tâlib-i visâl Hâl ü hatıyla safha-i rûyu kitâb-ı nâz Mahcûbdur açılmamış ol nâzenîn henüz Kılsa ‘aceb mi rûyuna zülfün nikâb-ı nâz Va’d-i visâli dîde-i bîmârı remz edip Dil-hastegâna vermede şâfî cevâb-ı nâz Vehbî'ye merhabâ mı der ol şûh-ı ‘işvekâr Düşnâm iken fütâdeye ancak hitâb-ı nâz HARFÜ’S-SÎN ‘Ulüvv-i câh ile pâkîze-sîret olamaz herkes Bülend eylerse de pervâzı pâ-der-lâşedir kerkes Süzüp çeşm-i kebûd-ı fitne-engîz-i siyeh-mestin Akın saldı diyâr-ı sabrıma bir âfet-i Çerkes O serv-i ser-keşim dâmen-feşân-ı nâz olup gezsin Kabâ-yı sebzin ey hayyât boyunca berâber kes Nigâh-ı hışmnâkin tîr-i dil-dûz ile ey hûnî Açıp bir zahm-ı tâze sîne-i agyâra işler kes Kumâş-ı vaslıma kıymet yetişmez der açılmazsın O kâlâ-yı girân-kadrin bahâsın bârî göster kes Ber-i sîmînini düzdîde bir hoş ohşayım derken Elim koynunda tutdun ister âzâd eyle ister kes M.VI/, FB., K. Çekip tîg-i zebânın Vehbiyâ Burhân-ı Kâtı’la Amân verme lisân-ı zümre-i hussâdı yek-ser kes Gözün açmış yine gülzârda şehlâ nergis Eder ol dîde-i mahmûru temâşâ nergis Göz göre bâgda agyâr ile mey içdigini Gûşe-i çeşmi ile eyledi îmâ nergis Bülbüle gâhice tenhâ açılırdı gonçe Gözedir gizlice bir gûşeden ammâ nergis Eyleyip kâse-i deryûze o zerrîn kadehin Sâgar-ı gülden umar cür’a-i sahbâ nergis Nazarımda yine ol çeşmi siyeh-mestimdir Vehbiyâ bâg-ı cihân olsa ser-â-pâ nergis Eremez menzile her bâdiye-peymâ-yı heves Gâhice hâr-ı mugaylâna basar pây-ı heves Câ-be-câ olsa da leb-rîz-i mey-i şevk ü neşât Ekserî zûr-şikendir hele mînâ-yı heves Her zamân keştî-i ümmîd havâsın bulmaz Gâh mevc-âver olur varta-i deryâ-yı heves M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. Gerçi pervâz-ı bülend etmege bâl açmış idi Lâne-gîr oldu varıp Kâf'da ‘Ankâ-yı heves Çekerim şimdi humâr-ı gam-ı ye’s ey Vehbî Beni mest etmiş idi neş’e-i sahbâ-yı heves Câdde-i ‘aşkda olsam nola şeb-gird-i heves Râh-ı hâbîdedir anda ne gezer bîm-i ‘ases Nâle etmek ne revâ baht-ı siyehden ‘âşık Yogiken kâfile-i sürmede feryâd-ı ceres Niçe dem hânekah-ı dehrde çeşm ü gûşuz Görmedik ney gibi te’sîrli bir ehl-i nefes Her ne hâl ise kemer-bendini çözmek mümkin Edemem ‘ukde-i şalvâra tahammül özkes Vehbiyâ şimdi bu destâr-ı mukarnes ne belâ Mürg-i âzâde iken oldu serim habs-i kafes HARFÜ’Ş-ŞÎN Sanma la’l-i nâb-ı meyden câ-be-câ tebhâlelenmiş Gonçe-i terdir tarâvet-yâb olmuş jâlelenmiş Sîneye nev dâglar açdım gam-ı rûyuyla yer yer Sâha-i ‘aşk u mahabbet tâze tâze lâlelenmiş M.VI/, FB., K. M.VI/, FB. Ruhları püskürme benlerle benekli kâle-i nev Bender-i hüsnü bu sûretle hemân Bengâlelenmiş Hırmen-i sabrım lehîb-i hecrin olmuş sûznâki Şu’le-i âhım felekde berk-veş cevvâlelenmiş Rind ile mahrem görünmüş her cihetden duhter-i rez Gâh hemşîre çıkarmış kendisin geh hâlelenmiş Köhne nahl-âsâ yetişdirmiş fidânı sanki Vehbî Bir civân-ı tâze sevmiş pîr iken nev-sâlelenmiş Şâh-râh-ı bender-i ma’nâyı açmış mülhim-i gayb Sûk-ı ‘irfân zîb ü zîverle serâser kâlelenmiş Hayâl-i rûy-ı pür-tâbın dil-i gam-hâreden geçmiş Ne hurşîd ol ki böyle burc-ı teng ü târdan geçmiş Hemân mûy-ı miyânın sîmden bir târa benzer kim Hezârân dikkat ile hadde-i efkârdan geçmiş Kabâ-yı sûzenî-i kâme olmaz bahye-dûz ancak Emel ser-riştesi gerçi niçe sûfârdan geçmiş Sırât-ı müstakîmi togrusu dünyâda bulmuşdur O kim cûy-ı kenârı cisr-i istigfârdan geçmiş Degildir ihtiyârı tâze sevmek i’timâd etmem Eger derlerse Vehbî pîr olup dildârdan geçmiş M.VI/, FB., K. Sâkiyâ bezme safâ sâgar-ı Cem'den gelmiş Gam gidip sîneye bu şevk nagamdan gelmiş Bilmem ol kâtib-ı nev-hattıma kim harf atmış Çîn-i ebrû ile bî-vakt kalemden gelmiş Görmedik öyle melek-sûreti bu dünyâda Belki Rıdvân kaçırıp kûy-ı İrem'den gelmiş Dehen-i tengine ol gonçe-lebin söz sıgmaz Var ise gülşen-i mevhûm ‘ademden gelmiş Nazm-ı Vehbî'ye cihân olsa harîdâr nola Tuhfe-i nâdiredir şimdi ‘Acem'den gelmiş Gönül zülf-i siyehle hâl-i ‘anber-bâra baglanmış Mu’akkad tâli’im bu necm-i gîsûdâra baglanmış Dil-i fersûde-i ‘uşşâka bir dül-bend-i al olmuş O serbest âfetin başındaki destâra baglanmış Kesilmez silk-i peyvend-i ‘alâka tîg ü hancerle Nitâk-ı ârzû muhkem miyân-ı yâra baglanmış Küşâde tab’ olur ‘âşık şeb-i vuslatda söz etmiş Görünce bend-i şalvârı yine bî-çâre baglanmış M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. O tersâ şûhunun hep zülfüne dil-besteyiz Vehbî Ne hikmetdir cihân bir rişte-i zünnâra baglanmış Ebrûsuna vesme ruhuna gâze mi çekmiş Çeşm-i siyehin sürmeleyip tâze mi çekmiş Nev-hat görünür safha-i ruhsâresi ammâ Mecmû’a-i hüsne yeni şîrâze mi çekmiş Agyâra niyâm eylemiş ammâ ten-i sîmîn Tîg-i sitemin ‘âşık-ı ser-bâze mı çekmiş Mahfîce temâşâya gelip bâde-keşânı Zâhid gece bir gûşede hamyâze mi çekmiş Vehbî yine pîrâne edip kaddini hâle Âgûşuna bir mâh-likâ tâze mi çekmiş Mey içmiş ‘ârız-ı hoy-kerdesin pür-tâb göstermiş Ne sihr etmiş yine âteş içinde âb göstermiş Letâfet mevc urup deryâ-yı hüsnü başdan aşmışdır Ki her bir halka-i zülfünde bin girdâb göstermiş Nigâh-ı şûhunun mazmûnunu teshîl içün gûyâ Siyeh müjgânları zîr ü zeber i’râb göstermiş M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. Fürûg-ı ‘ârızı ‘aks eyleyip çâh-ı zenahdâna Derûn-ı çâh-ı Nahşeb'de ne hoş mehtâb göstermiş Hezârân fitne-i bîdâr var tarf-ı nigâhında O mest-i ‘işve gerçi çeşmini der-hâb göstermiş Resîde oldu şebnem dîde-i pür-nemle hurşîde Anınçün yâra ‘âşık çeşm-i pür-hûn-âb göstermiş Giyip sâde-dilâna karşu köhne hırkalar sûfî Kerâmet sûretinde nev-be-nev esbâb göstermiş Bürehne câme-i ‘irfândan ba’zı hod-ârâyân Tüyün düzmüş de ferv-i kâkum u sincâb göstermiş Yine gavvâs-ı tab’ım bahr-ı ma’nâdan çıkıp Vehbî Sühan silkinde nazmın gevher-i nâ-yâb göstermiş Gam var gönülde elde şarâb olmuş olmamış Biryân oldu sîne kebâb olmuş olmamış Hâl ü hatın ‘ibâret-i ma’nâ-yı hüsn imiş Ders aldı dil yanında kitâb olmuş olmamış Rengîn eder o dest-i nigârını câm-ı mey Âlûdegî-i reng-i hizâb olmuş olmamış Meyl-i ‘imâret eylemez ol şâh-ı pür-sitem Mülk-i dilim harâb u yebâb olmuş olmamış M.VI/, FB., K. Vehbî hemîşe tâze-nümâdır veter gibi Hoy-kerde rûy-ı yâra gül-âb olmuş olmamış Tagıtmış mûy-ı zülfün rûy-ı zîbâya yakışdırmış Siyeh semmûrunu gül-penbe dîbâya yakışdırmış Nezâketle çıkarmış sırma telli perçemin ol şûh Ucun bükmüş de destâr-ı mutallâya yakışdırmış O serv-endâmım uydurmuş boyunca hil’at-i nâzı Kabâ-yı sebz-fâmın kadd-i bâlâya yakışdırmış Hitâm-ı hüsne hatt imzâ-yı hüccetdir bilir ammâ Ne çâre hâtem-i la’lin o imzâya yakışdırmış Siyeh destâr sarmış ak ‘abâ giymiş yine zâhid Bu esbâb-ı riyâyı şekl-i takvâya yakışdırmış Zemîne sıgmayıp kizb-i müneccim çıkmış âfâka Dürûg-ı bî-fürûgu tâ Süreyyâ'ya yakışdırmış Tenâsüb san’atıyla hâmesin der-dest edip Vehbî Yine ma’nâyı lafza lafzı ma’nâya yakışdırmış Âşüfte dilim ‘ârız-ı cânâna açılmış Şol gül gibi kim bülbül-i nâlâna açılmış M.VI/, FB., K. - : -K. M.VI/, FB., K. Mahcûb eder ammâ o büt-i perde-nişînim Nûş eyleyicek bir iki peymâne açılmış Agzın kapamış pîr-i mugân var ise şeyhin Kim mescidi yanındaki meyhâne açılmış Bu hânekah-ı dehr degil cây-ı ikâmet Bir tekyedir ol zümre-i mihmâna açılmış Düzd-i nigehi girdi meger külbe-i câna Vehbî yine bu semtde bir hâne açılmış Bu yâr-zâdım şarâb-ı la’line bilmem ne reng etmiş Cenâb-ı şeyhi de al ile hem-reng-i Fireng etmiş Hedef-veş sînemi açsam ‘aceb mi pîşgâhında Kemân ebrûsuna müjgân-ı ser-tîzin hadeng etmiş Sanarsın çarh-ı atlas kelle-pûş-ı ‘âşıkândır kim Sitemle ol bürehne-serlere eflâki teng etmiş Hücûm etmek dilermiş kârvân-ı sabr u sâmâna Yine düzd-i nigâh-ı şûhunu şeng ü meşeng etmiş O tîg-i gamzeyi kim görse serden geçdi ammâ kim Hayâl-i turra-i zer-târını Vehbî çeleng etmiş M.VI/, FB., K. Berber-i şûhu hat-âver göricek urdum baş Vaktidir vuslatının etdim usûl ile tırâş Çeşm-i âhû-nigehin ‘aynını tasvîr edemez Ser-i müjgân-ı gazâl olsa da kilk-i nakkâş Çekmeyip minnet-i gerdûnu ‘abâ-pûş olduk Kâle-i atlas-ı çarhı biliriz kim ne kumâş Turmayıp ta’n ile mînâmıza taş atmakda Zâhid-i dil-şiken-i seng-dilin başına taş ‘Ayş u nûş eyleyegör bezm-i cihânda Vehbî Çekme gam ehl-i riyâ derse ne mâni’ ‘ayyâş Gönül şevkin yine bir nahl-i istignâya kondurmuş Anı bülbül gibi şâh-ı gül-i ra’nâya kondurmuş Ser-i serve çıkarmış bâgbân kumrîleri gûyâ Nihâl-i kadd-i yârı vasf içün bâlâya kondurmuş Hevâ-yı Leylî ile ser-bürehne Kays-ı sevdâyî Mahabbet mürgünü ol lâne-i vâlâya kondurmuş Hayâl-i yâre zeyn etmiş sarây-ı sînesin ‘âşık O nüzhetgâha bir şâh-ı mu’allâ-pâye kondurmuş M.VI/, FB., K. FB. , K. Leb-i şîrîni etrâfında mûr-ı hat degil ol şûh Megeslerdir ki yer yer sükkerî halvâya kondurmuş Gezerken ser-bürehne hasret-i Leylî ile Mecnûn Hevâ mürgânını ol lâne-i vâlâya kondurmuş Uçurmuş âşiyân-ı hûşdan şehbâz-ı ârâmı Ser-i âmâle ol kim mürg-i devlet-sâye kondurmuş Müsâfirdir cihân halkı ne semte ‘azm eder bilmem Felek bu kârbânı bir ‘aceb sahrâya kondurmuş Şikeste-bâl ile nezdinde dil ol Kâf-ı temkîne Piristû-yı hayâlin lâne-i ‘Ankâ'ya kondurmuş Olup şehper-küşâ Tayyâr Paşa evcine Vehbî Hümâ-yı hüsn-i ta’bîri ser-i ma’nâya kondurmuş HARFÜ’S-SÂD Sâkî yetişip meclis-i rindâna kadem bas Cûş-ı mey-i pür-zûrun ile leşker-i gam bas Dilden mi çıkar nakş-ı gam-ı hâtem-i la’lin Sen ister isen sîneme bin dâg-ı sitem bas Çekmiş yine âgûşa o sîmîn teni agyâr Bî-çâre gönül bagrına var seng-i elem bas - : -FB. - : K.'da . M.VI/, FB., K. Sayd olmaz o tavşân-beçeyi taş yatar eyle Var gizli yatagında bir âhû-yı harem bas ‘Îsâ gibi tecrîd ile ol rif’ate nâ’il Vehbî ser-i eflâke yürü pây-ı himem bas Zer-i hâlisdir ana vâsıta-i halvet-i hâs Okuma ya’nî o sîmîn teni teshîre havâs Çille-i cevri çekilmez o kemân-ebrûnun Vere Allâh meger kuvvet-i Sa’d-i Vakkâs Zâhidâ nâf-ı miyânında olan cünbiş ile Oynadır belki seni görsen o şûh-ı rakkâs Pençe-i hârı görüp dâmen-i gülde fehm et Nîş-i gamdan dil-i pâkîzeye mümkin mi halâs İsti’âze edegör şeytanat u şerrinden Düşmen-i köhne eger etse de arz-ı ihlâs Terbiyet bûtesi bed-tîneti kâl eyleyemez Sîm-i hâlis mi olur girse de iksîre rasâs Tab’-ı Vehbî çıkarır böyle pesendîde güher Gavtâ etdikçe yem-i fikre misâl-i gavvâs M.VI/, FB., K. Kes rakîb-i kâfiri çengâle ur meydâna as Tîgini şâh-ı cihânım ‘arş-ı istihsâna as Şehsüvârım sayd-ı şâhîn-i nigâhındır gönül Lâyık-ı fitrâk görmezsen dahi bir yana as Etmeyip agyâr ile kat’-ı nizâ’-ı ‘aşk-ı yâr Sen yine ey dil bu da’vâyı der-i cânâna as Gayret-i mürg-i şeb-âvîze bakıp da kendini Kâmet-i dilber gibi bir nahl-i ‘âlî-şâna as Boynuma olsun vebâli târ-ı zülfe bend edip Bu dil-i âvâreyi var gerden-i hûbâna as Nakd-i ‘aklım aldın evvel al metâ’-ı sabrı da Ey büt-i kâlâ-fürûşum gûşe-i dükkâna as Vehbiyâ sen de bu nazm-ı heft-beyt-i dil-keşi İftihâr ile cidâr-ı Ka’be-i ‘irfâna as Bu nâz u reviş kâmet-i bâlâsına mahsûs Her cünbişi reftâr-ı dil-ârâsına mahsûs ‘Uşşâk işidip ‘azmini seyrâna ‘umûmâ Çıkdı o şehin râh-ı temâşâsına mahsûs M.VI/, FB., K. - : -K. M.VI/, FB., K. Tahsîs edip agyâra vefâ resmini ol şûh Kılmış sitemin ‘âşık-ı şeydâsına mahsûs Yok farkı bahîl ile o ehl-i keremin kim İn’âmı ola kavm ü ehibbâsına mahsûs Vehbî bileyim dersen eger bende-i hâssı Oldur ki niyâzın ede mevlâsına mahsûs HARFÜ’D-DÂD Hilkat-i insândan tahsîl-i ‘irfândır garaz Sanma ekl ü şurb ile terfîh-i hayvândır garaz Hâne-i târîk resminde yapılmış sîne kim Anda îkâd-ı çerâg-ı nûr-ı îmândır garaz Her varakdan âyet-i tevhîd okur ehl-i nazar Çeşm-i kûteh-bîn sanar seyr-i gülistândır garaz Şark u garba verziş-i hurşîdi bu devrânda Kimse bilmez gerçi gün gibi nümâyândır garaz Vehbiyâ ‘arz-ı hünermendî degildir maksadım Bu sühandan keşf-i remz-i nazm-ı Kur’ân'dır garaz M.VI/, FB., K. Dîde-i pür-hûnu kıl ol çeşmesâr-ı câna ‘arz ‘Aynı ile mâcerâ-yı ‘aşkı et cânâna ‘arz ‘Arza girmiş derler ol şâh-ı cihânımla rakîb Korkarım esrâr-ı hüsnün eylemiş nâdâna ‘arz Jâle sanma tâb-ı hacl ile ‘arak-rîz olmada ‘Ârız-ı hoy-kerdesin kılmış gül-i handâna ‘arz Mahzar-ı memhûr-veş hâl-i dilim i’lâm içün Sîne-i pür-dâgı etdim ol şeh-i hûbâna ‘arz Sûzişim bir şem’-i bezm-ârâ-yı hüsne bu gece Eyledim pervâne-âsâ ben de yana yana ‘arz Ruhlarında gösterip zülfün o kâfir mug-beçe Rişte-i zünnâr eder leb-beste-i îmâna ‘arz Vehbiyâ terfî’-i kadr u şânına râgıb olur Eyle bu nazm-ı bülendi sadr-ı ‘âlî-şâna ‘arz HARFÜ’T-TÂ' Sanki takrîz yazar nüsha-i ruhsârına hat Hâllerle kalem ebrûsu eder vaz’-ı nukat Sarılırsam nola ol mûy-ı miyâna muhkem Bellidir hayr-ı umûr oldugu çünkim evsat M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. Feleke der mi gülün cûy-ı sirişki var iken Götürür ‘âşıkı Bagdâd-ı visâle ol Şat Menzil-i kâma gidenler geçeyor pîşimize Ermedi kûy-ı murâda dil-i âvâre fakat Pek çamurdur bilirim Kumkapı meyhâneleri Vehbiyâ gel Galata semtine git etme galat Sâkiyâ cûş-ı şarâb olsun o rütbe ifrât Ki esâs-ı gamı seylâba vere mevc-i neşât Bir dikiş kaldı meded çıkmaga cânım tenden Saplasın sûzen-i müjgânın o şûh-ı hayyât Hüsn-i hatt ile yazılmazdı o şâha nâme Bilse ma’nâsın eger yazdıgı lafzın hattât Nazar-ı yârdan agyârı düşürdüm zâhid Merd olursa yine senden yanadır bu iskât Zîb ü zîverle midir pâk-nijâdın fahri Bârdır esb-i küheylâna göre raht u bisât Kıl yürü dikkat ile bâr-ı günâhı tahfîf Kıldan ince bilesin kim geçecek cisr-i Sırât Dâr-ı dünyâda müsâfir gibi tur ey Vehbî Sanma kim cây-ı ikâmet ola bu köhne ribât M.VI/, FB., K. Bâg-ı hüsnünde ne şebbûy u ne reyhândır hat Hat-ı reyhânî ile şerh-i Gülistân'dır hat Safha-i ‘ârız-ı dildârda tesvîd olunur Ser-nüvişt-i siyeh-i ‘âşık-ı nâlândır hat Dil-i dîvâne o sevdâ ile şeb-gird olmuş Kûy-ı cânânede kim şâm-ı garîbândır hat Tâli’-i hüsnünü bir fâl-küşâdan sordum Bakıp ol rûy-ı münîre dedi lihyândır hat Oku kim derdine dermân ola hâsiyyet ile Vehbiyâ besmele-i sûre-i Lokmân'dır hat Mir’ât-ı dilde kor mu keder sâgar-ı neşât Safvet verir derûna o rûşenger-i neşât Gam geldi basdı bozdu tagıtdı safâmızı Kâfir elinde kaldı meded kişver-i neşât Meydân-ı ‘ayşa mutrib ü dilberle turmayıp Sâkî ayak ayak yürüsün leşker-i neşât Fark-ı çerâga gâz-ı musallat degil midir Bî-bâk kimse giymedi tâc-ı zer-i neşât M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. Keyfin mi var yine nedir ey Vehbî-i hazîn Pür neşne’ nazmın olmada şevk-âver-i neşât HARFÜ’Z-ZÂ’ Ne mümkin keştî-i ikbâle olmak nâhudâ hâfız Re’îs olsan da bu yemde olur ancak Hudâ hâfız O tıfl-ı mektebim dinletdi hıfzın hoş edâlarla Anı sû’-i nazardan eyle sen mahfûz yâ Hâfız Kitâbın râz-ı mektûmundan olmaz mahfaza âgâh Yine ihlâsı bilmez olsa da ehl-i riyâ hâfız Kelâm-ı Hakk'ı her kimden işitsen istimâ’ et kim Bozulmaz ma’nî-i Kur’ân olursa bed-sadâ hâfız Nedir bu neş’e-i nazm-ı ‘Acem câm-ı hayâlinde Mey-i Şîrâz içirmiş var ise Vehbî sana Hâfız Esrâr-ı gam-ı la’l-i lebin sînede mahfûz Mânend-i güher kim ola gencînede mahfûz Ey şâh-ı sitem-pîşe berât-ı gam-ı ‘aşkın Sandûk-ı dil-i bende-i dîrînede mahfûz Dilden çıkamaz sûret-i zîbâ-yı hayâlin ‘Aks olmaz iken hâne-i âyînede mahfûz M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. Düşmenden emîn olma kim ol zehr-i ‘adâvet Elbette turur sîne-i pür-kînede mahfûz Esbâb-ı tecemmül hedef-i tîr-i nazardır Vehbî olagör hırka-i peşmînede mahfûz Dil-i âşüftemiz eyler hat-âver tâzelerden haz Olunmaz mı benefşezâr içinde verd-i terden haz İçer hûn-i dil-i ‘uşşâkı her dem eyleyip giryân Meger ol tıfl-ı bed-hû eylemez şîr ü şekerden haz Olup bint-i ‘ineble mug-beçeyle zevke müstagrak Eder âlûde-meşreb rind duhterden püserden haz Hemân tenhâda kor buldukça zâhid koynuna yohsa Elinde tutmaga meclisde etmez sîm ü zerden haz Ne hikmet Vehbiyâ mahzûz iken hem-cinsden herkes Niçün ehl-i ma’ârif eylemez sâhib-hünerden haz HARFÜ’L-’AYN Ebrûları şeh-beyt-i cemâle iki mısra’ Ol matla’ı tazmîn ile hat kıldı murabba’ Derd üstüne zevk ile müselles çekip ey dil Sâkî ile mutrible müsennâ ola mecma’ M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. Ol gonçe-leb içdikde çemende mey-i gül-gûn La’li ile zerrîn-kadeh olmaz mı murassa’ Ebr-i siyehi perde çeker çeşmine hurşîd Zülfün gehî kaldırsa o ruhsâr-ı müşa’şa’ Mi’mârî-i endîşe ile Vehbî-i üstâd Yapmakda nev-îcâd niçe beyt-i musanna’ ‘Uşşâk gelip kûyuna zâr olsa ne mâni’ Pîrâmen-i gülşende hezâr olsa ne mâni’ Sahbâ içelim subha dek ey mâh seninle Gündüz biraz âsâr-ı humâr olsa ne mâni’ Bu hüsn ü letâfetle görürken seni cânâ Dilde heves-i bûs u kenâr olsa ne mâni’ Semtin buluruz meş’ale-i âh ile elbet Dildâra giderken şeb-i târ olsa ne mâni’ Ey çarh-ı kühen-sâl bükülmüş belin işte Vehbî de gelip üstüne bâr olsa ne mâni’ Gehî derbânı men’ eyler gehî agyâr olur mâni’ Bize bu bâbda elbette bir bed-kâr olur mâni’ M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. Mugaylân tâze güldür reh-neverd-i Ka’be-i ‘aşka Bürehne-pâlara sanma bu yolda hâr olur mâni’ Kemer-bendin çözüp çeksem o şûhu bister-i vasla Yine hall-i merâma ‘ukde-i şalvâr olur mâni’ Belâya ugradım zâhid gelip bu semte yerleşdi ‘Asâsıyla çıkıp da zevkime her bâr olur mâni’ Kazâyâ-yı emel müntic degildir bildim ey Vehbî Tasavvur eylesem tertîbini der-kâr olur mâni’ HARFÜ’L-GAYN Edeli tâb-ı ruh-ı alini zîb-efgen-i bâg Gülşenin sînesine lâle vü gül olmuş dâg ‘Anber-i zülf ü hatınla olan âlûde meşâm Çemenin sünbül ü şebbûsuna eyler mi dimâg Beni tîg-i sitemin etdi helâk ammâ kim Olsun ey rûh-ı revânım o güzel başın sag Nûş-ı sahbâda cevâzı kim arar ey zâhid Rind-i mey-keş bulamaz lîk yasag ile mesâg Ser ü sâmânı olup ehl-i rüsûmun destâr Her biri başını bir kâlıba etmiş ifrâg Var mıdır gâz-ı belâdan başını kurtarmış Bu şebistânda kim yakdı ser-âzâde çerâg M.VI/, FB., K. Kûh-ı temkîn olayım dersen eger ey Vehbî Edegör pâyını pûşîde-i dâmân-ı ferâg Kendisinden eylemez dil-haste ‘âşık cân dirîg Etmesin dârû-yı bûs-ı la’lini cânân dirîg Sen de lutf et şâh-ı hûbânım meded ‘âşıklara Pâdişehler bendesinden eylemez ihsân dirîg Bilmeyip böyle siyeh-kâse ziyâfet oldugun Mîzbân-ı çarh-ı dûna olmuşuz mihmân dirîg Yûsuf-âsâ gâh çâh-ı gamda geh zindândayım Bilmedi şart-ı uhuvvet neydigin ihvân dirîg Geçdi bezm-i Baykara Câmî içip sahbâsını Vehbiyâ boş kaldı câm-ı meclis-i ‘irfân dirîg HARFÜ’L-FÂ’ Serîr-i Mısr-ı istignâda bir sultândır Yûsuf Bu hüsn ü bu melâhatle şeh-i hûbândır Yûsuf Terâzû-yı nazarla eyledim sencîde-i tahmîn Alınsa nakd-i cân ile yine erzândır Yûsuf Hayâlin gûşe-i dilden çıkarmak hayli müşkildir Derûn-ı sînede gûyâ ki der-zindândır Yûsuf M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. Ümîd-i şâhid-i vaslı komaz hasret-keş-i tenhâ Bu sûretle enîs-i külbe-i ahzândır Yûsuf Ederdi cebhe-sâlık pîşgâhında meh ü hurşîd Bu şeb rü’yâda gördüm öyle ‘âlî-şândır Yûsuf Rakîbi gürg-i hûn-hâr olsa da sayd edemez anı Gazâl-ı vahşî-i sahrâ-yı hüsn ü ândır Yûsuf Sabâ bûy-ı dil-âvîzin getirdi dîdeler rûşen Bu gül-pîrâhen ile nûr-ı çeşm-i cândır Yûsuf Emânet eyledim Allâh'a hıfz etsin hatâlardan Benim pek sevdigim çün gıbta-i ihvândır Yûsuf Bu kerrûbî sıfatlarla hakîkatde melek ammâ Bakılsa zâhirâ hem-sûret-i insândır Yûsuf Keser dest-i ümîd-i mübtelâsın hancer-i cevri Tutup dâmânını çâk etmege şâyândır Yûsuf ‘Azîz-i Mısr'a cûş-ı Nîl'dir çün mâye-i behcet Hurûş-ı cûy-ı eşk-i ‘âşıkın cûyândır Yûsuf Görüp çâh-ı zenahdânın nice üftâde olmaz dil Meh-i Nahşeb degil Vehbî meh-i Ken’ân'dır Yûsuf ‘Âşıkın âyine-âsâ olıcak sînesi sâf Bakıp elbette perî-çihreler eyler insâf M.VI/, FB., K. Nûrdur ser-be-ser ol mihr-i sipihr-i hûbî Mihr-veş tal’atı müstagnî-i bast-ı evsâf Nîze vü tîr ile müjgânlarıdır saf-beste Çeşm-i hûn-hârı eder hışm ile tertîb-i mesâf Leb-i cûda derilir başına ol serv-kadin Ser-fürû kerde civânân gibi saf saf safsâf Vehbiyâ gıbta ederdim eser-i Vassâf'a Ben de oldum hele Sultân Selîm'e vassâf Gezdikçe ‘îdgâhda hûbân taraf taraf ‘Âşıklar oldu seyrine kurbân taraf taraf Ey dil o şâh-ı ‘işve gerek mülk-i hüsnüne Câsûs-ı fikri ile şitâbân taraf taraf ‘Aklım tagıldı gördüm o müşgîn turralar Olmuş ‘izârı üzre perîşân taraf taraf Hayretle bâgda dikilip kaldı ‘âşıkân Çün serv-kadler oldu hırâmân taraf taraf Nev-tuhfe-veş bu gûne pesendîde güfteler Vehbî hediyye gitmege şâyân taraf taraf M.VI/, FB., K. Keştî-i kâma dûr göründü kenâr hayf Tundan tuna atar beni bu rûzgâr hayf Bir iki katre jâleye dil-teşne-i ümîd Kaldım misâl-i lâle hemân dâg-dâr hayf Gül-çîn-i bî-amân koparıp gitdi gülleri Sad nâle etdi bülbül-i şeydâ hezâr hayf Deşt-i talebde ardına düşmüşdü ‘âşıkân Bir seg-nihâda olmuş o âhû şikâr hayf Kân-ı ma’ârif olsa da Vehbî güher gibi Kaldı derûn-ı sengde bî-i’tibâr hayf Bir taraf serv-i çemen ol kadd-i bâlâ bir taraf Bir taraf gül yâsemen ol rûy-ı zîbâ bir taraf Tâze tâze bâg-ı hüsnünde letâfet gösterir Hatt-ı şebbû bir taraf zülf-i semen-sâ bir taraf Nev-hırâmânı uzakdan seyr eder üftâdeler Turmuş a’lâ bir taraf gülşende ednâ bir taraf Ber-taraf olsun ki zâhid bezmimizde yok yeri Bir taraf rindân dizilmiş câm-ı mînâ bir taraf M.VI/, FB. M.VI/, FB., K. Vehbiyâ her nazrası dünyâ vü mâ-fîhâ deger Geçmem ol şûh-ı cihândan olsa dünyâ bir taraf Cismi-veş sînesin etmiş o perî-çihre latîf Âdemin ‘aklını alıp yine eyler taltîf Tıfl-ı nâzım yürü git mektebe tenhâ yoldan Harf atar belki sana bir iki bed-lehce harîf Revnak-ı hüsnünü ol mug-beçenin bozmuş hat Sanasın nüsha-i İncîl olunmuş tahrîf Okumuşdur iyice ma’nî-i te’vîlâtı Rişveti kapdı hedâyâ diyerek şeyh-i ‘afîf Sıklet-i nazmı çekilmez hezeyân-gûyların Vehbiyâ etmese tahfîf biraz vezn-i hafîf HARFÜ’L-KÂF Nev-hatların hayâlin edip fasl-ı bâb-ı ‘aşk Kıldım sahîfe-i dil-i zârı kitâb-ı ‘aşk Bir bir sü’âl olunsa cevâbın nedir şehâ Etdiklerin sitemlere rûz-ı hisâb-ı ‘aşk Olsa resîde belki o âyîne sîneye Sîm-âb-ı dilde kalmaya çok ıztırâb-ı ‘aşk M.VI/, FB., K. M.VI/, FB. Her küncüne eder niçe gencîneler nihân Ol kim sarây-ı sînesin eyler harâb-ı ‘aşk Mihr-i sipihri zerre-i nâçîz-veş görür Bu çeşmi rûşen eyleyicek âfitâb-ı ‘aşk Her bî-dimâgı sûzişine etmez âşinâ Çıkmaz derûn-ı dildeki bûy-ı kebâb-ı ‘aşk Şâh-ı nebâtının ayagı altına yatar Vehbî misâl-i Hâfız içenler şarâb-ı ‘aşk Siyeh perçemli bir mahbûb-ı müstesnâ bulur ‘âşık Arar elbette bir ser-rişte-i sevdâ bulur ‘âşık Dirîg etme hemân sen nukl-i bûs-ı la’l-i gül-fâmın Yasag-ı pâdişâh olsa yine sahbâ bulur ‘âşık Hayâl-i ‘ârızınla hâbdan açsa gözün nâ-geh Ser-i bâlîni üzre bir gül-i zîbâ bulur ‘âşık Ne çâre kendisin bulmaz o demde fart-ı hayretden Egerçi gâhice ol âfeti tenhâ bulur ‘âşık Sen ey Vehbî cihânda öyle bir ma’şûk bulmazsın Ne dem isterse yanında o bî-pervâ bulur ‘âşık M.VI/, FB., K. Kâle-i vuslatı biz gizlice aldık satdık Bu bazarlıkda rakîbâ seni pek aldatdık Çömlegi sürmüş idik âteşe da’vet edicek O perî tuymadı ardında ne iş kaynatdık Kapudân-zâde yem-i fürkate bogmuşdu bizi Zevrak-ı vuslata bir hamlede kıçdan çatdık Bister-i vuslata yatmam deyü eylerdi ‘inâd Bu gece yâr ile çok ‘arbede etdik yatdık Fikr edip sûzen-i elmâs gibi müjgânın Subha dek hâbgeh-i gamda huzûra batdık Dedi bir yıldızı yüksek güzele düşkündür Tâli’-i ‘aşkı müneccimbaşıya yoklatdık Suyu pek sert idi evvel o turunc pistânın Hele suyunca varıp ohşayarak yumşatdık Zîr-i nâfında olan gizli şikâfın zevkin Açmadık kimseye ancak kaleme çatlatdık Gelemez kızdı kedû-yı meyi etdikde şikest Zâhidin biz dahi başında kabak patlatdık Der-i meyhâneyi şahne kapamak ister imiş Ayagı deng alarak gizli kapagı atdık M.VI/, FB., K. Derdi sahbâ çıkarıp pîr-i mugân çâşnî helâl Boş bulunduk inanıp kâfire vardık tatdık Sarp iken vâdî-i Sâbit bir iyi dizgin edip Vehbiyâ anda dahi atımızı oynatdık Nukl olsa bezm-i meyde leb-â-leb tabak tabak Bûs etmege arar yine cânım tudak tudak Hoy-kerde oldu bâde-i terden o mest-i nâz Sâkî meded yetişdiregörsün ‘arak ‘arak Çeşm-i siyâh-kâsesi hûn-ı dili hemân Mihmân kanı gibi içermiş çanak çanak Pây-ı sebât-ı tevbemi lagzîde eyledi Sâkî-i mest bezme gelince ayak ayak Vehbî bu dürr-i nazmımı mengûş etmege Bahr-ı ‘Aden olursa ‘aceb mi kulak kulak Sayda gitdi yanına kelb rakîbi takarak Kaldı üftâdeler ardınca uzakdan bakarak Geçdi pür-âteş ile berk gibi yanımdan Hırmen-i sabr u karâr-ı dil-i zârı yakarak M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. Belki ol serv-i hırâmânı görür gülşende Pâyına gönderelim cûy-ı sirişki akarak Girmesin meclis-i rindâna tayak bas sâkî Kapıya şeyh dineldikçe ‘asâsın kakarak Vehbiyâ bezme çek ol mest-i şarâb-ı nâzı Geçirirsin sözünü bir iki sâgar çakarak Ne temâşâ-yı gül ü ne çemen ister ‘âşık Sînede bir meh-i gül-pîrehen ister ‘âşık Var dimâgında şemîm-i hat-ı ‘anber-bûyun Sanma kim nâfe-i müşg-i Hoten ister ‘âşık Olmuş üftâde-i çâh-ı zekanın bî-çâre Uzadıp zülfüne destin resen ister ‘âşık Zerd olup gitmededir çehresi altun gibi Nakd-i cân vermege bir sîm-ten ister ‘âşık Şi’r-i Vehbî diyerek sana gazel ‘arz etmiş O nezâketle lebinden sühan ister ‘âşık Ol sîne gibi görmedim âyîne-i berrâk Mir’ât ile gerçi okudum hikmet-i İşrâk M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. Emvâc-ı yem-i lutf-ı Hudâ vasfa gelir mi Bir katre degildir ne kadar eylesem igrâk Ezrak gözünü gizli dikip sahn-ı çemende Ol nergis-i mahmûra bakar zâhid-i zerrâk Erbâb-ı şikem sofra başında söze bakmaz Zevk ile okursan dahi sad Köfte-i İshâk Yandım gam-ı hecrinle yetiş ey şeh-i hûbân Hünkâr gelir olsa füzûn tâbiş-i ihrâk Islâh olacak hâli yok âşüfte-dilânın Kayd-ı ser-i zülfünden ebed eyleme ıtlâk Mektûb u selâmınla olur mu mütesellî Dîdârına hasret-keş iken Vehbî-i müştâk Ser-nigûndur kâse-i gerdûn içinde bâde yok Neş’e-i ser-şâr anınçün meclis-i dünyâda yok Silsile kaydıyla dem-beste müderrisler dahi Ya’nî dânişmendlerde bir dil-i âzâde yok Öyle bir ‘Ankâ-yı Kâf-ı ‘uzlete tahsîn kim Lafzı var dünyâda ammâ kendisi ma’nâda yok Var ise pîr-i mugâna rehn-i sahbâ eylemiş Zâhidi gördüm yanında sübha vü seccâde yok M.VI/, FB., K. Vehbiyâ tertîb-i zâda bak reh-i ‘ukbâ içün Anda îrâd-ı tarîk ü i’tibâr-ı zâde yok Rûyun gibi gül-i çemenin âb u tâbı yok Turmaz yine sana açılır kim hicâbı yok Fehm eylemez dekâyık-ı ma’nâ-yı hattını Ol sâde-dil ki hâşiyelenmiş kitâbı yok Nakl eylemiş o şûh Kuruçeşme suyuna Cûy-ı safâmızın hele evvelki âbı yok Muhtâc-ı terbiyet velî çokdur zamânede Her hânede ne çâre bir iki kilâbı yok Vehbî rikâbına düşecek şehsüvâr arar Her bir dü-esbe himmetine irtikâbı yok HARFÜ’L-KÂF Kendini ey dil varıp meyhânede bir yana çek Sâkî-i mestin elin tut sofra-i biryâna çek Teşne-leb kaldın ciger-hûn eyledi hasret seni Bâde-i la’lin bulursan bârî kana kana çek Hâle-âsâ kaddini ham etse de cevr-i felek Her gece bir mâh-rûyu sîne-i ‘uryâna çek M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. Âh ey zâlim miyânın sîneye çeksem de ben Hancer-i hûn-rîzi istersen o demde câna çek Dest-i gamdan bu keş-â-keşler nedir sahbâ içip Çekme âh ey rind-i mey-keş na’re-i mestâne çek Bâr-ı destâr-ı girân ile çekilmez sıkletin Sen de insâf eyle zâhid kendini mîzâna çek Bahs ederse câh-ı tevfîke kalem-keş Vehbiyâ Ebruvân-ı yâr-veş tugrâları şâhâne çek Alırdım intikâmın çâk-çâkî-i girîbânın Gireydi âh zâlim destime bir kerre dâmânın Lebin dünyâyı teshîr eylemişdir ey perî bilmem Hat-ı la’lin midir nakşı ‘aceb mühr-i Süleymân'ın Tagıtdı rûzgâr evrâkını mecmû’a-i şevkin Meded şîrâze-bend olsun ser-i zülf-i perîşânın Bu düzdîde nigehle gamzeler ey âhû-yı vahşî Çeker lemhü’l-basarda sürmesin çeşm-i gazâlânın Kızılelmayı tutdu nâmı sîb-i gabgabın kâfir Yetişdi portakala şöhret-i târîh-i pistânın Elin öpdürse sâkî bezm-i meyde nukle hâcet yok Nedir ‘unnâbdan farkı o engüşt-i muhannânın M.VI/, FB., K. Be-nâm-ı ‘âlem-i âb oldugundan tevbe-i sahbâ Olur peymâne seylâbı esâs-ı ‘ahd ü peymânın Bir iki tâze Sa’dî'nin Gülistân'ın okur gördüm Çıkardım ma’nî-i zevkin bugün seyr-i gülistânın Ne dersin Vehbiyâ sen cümlesin görmüş geçirmişsin Mey ü mahbûbdan gayrı safâsı var mı dünyânın Düşünce çâh-ı ümîde zekan zekan diyerek Kemend-i zülfe sarıldım resen resen diyerek O nâzenîn kuzucak tıfl-ı şîr-hâre iken Lebin emerdim a yavrum leben leben diyerek Misâl-i sâye düşüp pâyına o serv-kadin Kenâra çek yürü ey dil çemen çemen diyerek O şûha cân u dili başka başka ‘arz etdim Efendim istedigin al begen begen diyerek Derûn-ı bâgda geh sîne gâh gerdenini Açıp usûl ile öpsem semen semen diyerek Rakîbe olmadı nûş-ı zülâl-i la’li nasîb Egerçi kurudu agzı dehen dehen diyerek Ne yapdı ise hele yapdı zâhidi Vehbî Çıkardı bezm-i safâdan ya sen ya ben diyerek M.VI/, FB., K. Olmuş gönül fütâdesi bir tıfl-ı mektebin Ma’nâsını sabak edeyor emr-i fe’rgabın Zâhid bilir mi kadrini zülf-i siyâhının Yokdur sivâda ‘ilmi o cehl-i mürekkebin Ol şâh-ı hüsne vuslat içün etdim ‘arz-ı hâl Ta’lîk olundu hatt-ı husûlü bu matlabın Almalı gâh el sunup ol nahl-i ‘işveye Şeftâlûsun nezâket ile sîb-gabgabın Dilber sevip şarâb içip cünbiş etmede Yokdur riyâsı Vehbî-i âlûde-meşrebin Verd-i ter şermende-i reng-i ‘izârındır senin Lâleler sahn-ı çemende dâg-dârındır senin Mest-i nâzım mihr ü meh iki kadehdir bezmine Nuh felek ser-geşte-i renc-i humârındır senin Mû-be-mû âbisten-i âşûb olan gîsû-yı şeb Sâye-i zülf-i siyâh-ı müşg-bârındır senin Zulmet-i hatt-ı siyeh kılmış ihâta sû-be-sû Âb-ı hayvân işte la’l-i hoş-güvârındır senin M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. ‘Aks-i rûyun düşmesin mir’âta bilmez kadrini Dîde-i hayrâniyân âyînedârındır senin Her şeb ey hurşîd-tal’at dîde-i hasret-keşân Subha dek encüm-şumâr-ı intizârındır senin Kankı bülbüldür demişsin böyle feryâd eyleyen Gül-’izârım Vehbî-i nâlân u zârındır senin Her sözünde olsa bin dürlü yalanı şâ’irin Setr eder ‘aybın yine hüsn-i beyânı şâ’irin Bârî üstünde sipâhîlik bulunmazsa dahi Bir kılıç tîmârdır tîg-i zebânı şâ’irin Bü’l-’acebdir kim olurken ekseri mahbûb-dost Bikr-i mazmûnu sever tab’-ı civânı şâ’irin Ta’n ederler bâde vü mahbûba meyl ü şevkine Halk insâf eylemez mi yok mu cânı şâ’irin Hânumân-ı ‘ırz u nâmûsu yakar bir hicv ile El-hazer şiddetli âteşdir lisânı şâ’irin Cevher olsa sâde vezn ile çekilmez togrusu Nazm-ı nâ-sencîde-i tab’-ı girânı şâ’irin Vehbî-i zârın efendim gayrı dest-âvîzi yok Yâ gazeldir yâ kasîde armaganı şâ’irin M.VI/, FB., K. Gelmez iki yakası bir yere ehl-i rakamın Sebeb-i çâk-i girîbânı bu olmuş kalemin Mâsivâ nakşını mahv eyleyegör hâtırdan Olmasın Ka’be-i dil sûreti beytü’s-sanemin Cengde pîş-rev-i fevc-i guzât oldugudur Ser-firâz olması ‘âlemde hemîşe ‘alemin Ükel-i cenneti vasf etmededir kim vâ’iz Lezzeti et’imedir meclis-i ehl-i şikemin Dil-i erbâb-ı himem şîşe gibi nâzikdir Minnet-i sahtı şikeste eder ehl-i keremin Haşmet-i mansıb ile gulgulede erbâbı Halk eder zevk-i temâşâsını hây u haşemin Elin öpdürmek içün bezmimize basma ayak Lahde girsin yürü zâhid o mübârek kademin Kerem erbâbına vermezdi ‘atâya nevbet Zevkini bilse bahîlân dahi bezl-i diremin ‘Arab u Rûm'da üstâd-ı sühandır Vehbî ‘Acemî oldu yanında şu’arâsı ‘Acem'in M.VI/, FB., K. Dest-i sitemin etdi girîbânımı sad-çâk Reşk etse nola hırkamıza atlas-ı eflâk Tâ kim edesin la’lini sen böyle mey-âlûd Zühhâd dahi rîşe-i tâki ede misvâk Sevdâ-zede dil zülfün ile buldu tesellî Mâr-ı siyeh olsa ne ‘aceb mâye-i tiryâk Sîr olmadı gül-bûse-i senbûse-i vasla Dil rûze-i hecrinde nice eylesin imsâk Kâşâne-i hûş olmadı Vehbî hele rûşen Tâ magz-ı cünûn olmayıcak revgan-ı idrâk HARFÜ’L-LÂM Hayâl-i zülf ü rûyun gülşen-i sînemde sünbül gül Serimde tâze zahm-ı seng-i âzârın karanfül gül Temâşâ-yı çemen hengâmıdır ey mest-i nâzım gel Seni güller gibi açsın nevâ-yı bülbül ü mül gül Sabâ gülşende olmuş hande-i gül-gonçeye bâdî Nesîm-i nâle vü âhımla bârî sen de ey gül gül Alır gül-bûseler rü’yâda rûy-ı âteşîninden Uyurken ‘âşıkın eylerse külhanda tahayyül gül M.VI/, FB. M.VI/, FB., K. Sana ey âfet-i gül-gûn-kabâ hem-reng-i cins olmaz Giyinse gülgülî gösterse esbâb-ı tecemmül gül Riyâz-ı midhatinde Hazret-i Sultân Selîm Hân'ın Sanar her nazm-ı rengînim temâşâ etse bülbül gül Tarâvet-bahş-ı ‘âlemdir nemâ-yı lutfu ey Vehbî Bu mevsimde açar tab’ım gibi pejmürde sünbül gül Etdi ma’nâ-yı gülistânı te’emmül bülbül Mantıku’t-tayra eder şimdi tevaggul bülbül Bâgbân minnetine mihnet-i hâra tayanır Edemez gâret-i gül-çîne tahammül bülbül Câm-ı gül-fâm-ı hakîkatden eder kesb-i neşât Görünürse ne kadar mest-i gül ü mül bülbül Yâr ile da’vî-i hüsn eyler imiş şâhid-i gül Renge ugrar eger eylerse tekeffül bülbül Kızarır haclet ile çehre-i gül ey Vehbî Etse taklîd-i makâlimle tenezzül bülbül Edeli tab’ımı şâd-âb-ı kerem şâh-ı cihân Nazm-ı rengînime dil-dâde olur gül bülbül Gül gibi buldu küşâyiş dil-i Sünbül-zâde Olsa bu demde sezâ mâ’il-i sünbül bülbül M.VI/, FB., K. Leb-rîz içirmeseydi pey-â-pey piyâle gül Mest eyleyip hezârı komazdı bu hâle gül Bî-ihtiyâr eder yine feryâdı ‘andelîb Gûş eylemez egerçi bilir âh u nâle gül Sûz u güdâzdan sakınır bâl-i bülbülü Girmez misâl-i şem’-i şeb-ârâ vebâle gül Çeşm-i terim hayâl-i ruh-ı yâra cilvegâh Âgiştedir o şîşede âb-ı zülâle gül Her demde tâb-ı ‘ârız-ı dilberle tâzedir Dâg-ı derûn-ı ‘âşıka benzer mi lâle gül Bâg-ı senâ-yı hazret-i şâh-ı cihândan Vehbî pür eyledim yine bir dest-mâle gül Feyz-i nemâ-yı vasfı ile buldu âb u tâb Olsun bu nev-gazel ser-i ehl-i kemâle gül Âh oldum yine bir kaşı kemâna mâ’il Tîr-i müjgânı nişân-ı dil ü câna mâ’il Dem-be-dem gamze-i cellâdına ruhsat mı verir Çeşm-i hûnî-nigehi olmasa kana mâ’il M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. Mâ’ili câme ile seyr edeli olmuşdur Çarh-ı atlas dahi ol şûh-ı cihâna mâ’il Sakın ol serve tokundurma nesîm-i âhı Tâzedir olmaya semt-i digerâna mâ’il Sana Mecnûn demesinler ‘ukalâ-yı devrân Olma Leylî ise de hüsn-i zenâna mâ’il Ham olur kâmeti erkân-ı kibârın ekser Olarak bâr çekip şöhret ü şâna mâ’il Kalmadı gerçi kuvâ-yı bedenim ey Vehbî Hırs-ı pîrîdir eden tab’ı civâna mâ’il Var ey zülf-i siyeh hâne-be-dûş u nâbe-sâmân ol Perîşân eyledin zâlim beni sen de perîşân ol Geçersen ey hayâl-i yâr şeh-râh-ı mahabbetden Gönül derler bizim bir tekyemiz var anda mihmân ol Ser-i bâlînine bir kerre gel bu haste-i hecrin Bakıp ey bî-vefâ etdiklerin cevre peşîmân ol Usandık aglamış çehreyle ol vech-i ‘abûsundan Be hey sûfî nedir bu bed-edâ bir gün de handân ol Niçün ey mug-beçe kâşâne-i Vehbî'ye gelmezsin Ana kâfir bu şeb bârî hem-âgûş-ı müselmân ol M.VI/, FB., K. Bî-çâre gönlümü sana verdimse cânım al Redd etmeyip meded anı ey bî-amânım al Bârî selâmım almaz isen gördügün zamân Bir nazra ile hâtırım ey dil-sitânım al Kâlâ-yı rûy-ı aline dil çıkdı müşterî Reng etme anı ver bana nakd-i revânım al Tîr-i cefâya sîne-i agyârı kıl hedef ‘Uşşâkın intikâmını kaşı kemânım al Lutf eyleyip de Vehbî-i pîrin du’âsını Ey pîr olası tâze-resîde civânım al Girmedi kîsemize gerçi nukûd-ı âmâl Mâlihulyâdır eden ceybimizi mâl-â-mâl Teşne-i bâdiye-i hasret-i dîdâra ‘aceb Var mıdır cûy-ı leb-i yâr gibi âb-ı zülâl Kûh-ı sîmîni çeker bir kıl ile gûyâ kim Gösterir mûy-ı miyân san’at-ı cerr-i iskâl Hâb-ı ârâmı harâm etmededir dîdemize Çeşm-i câdû-nigehi ‘aynı ile sihr-i helâl M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. Dil-i dîvânemi eglendiremem bir yerde Kara sevdâlara ugratdı hayâl-i hat u hâl Sordum ahvâlini bî-çâre meger ahvel imiş Gördügün söyledi bir kec-nazar ol mâha misâl Vehbiyâ vasf ederek mûy-ı miyân-ı yâri Eyledim rişte-i endîşemi dikkatle hayâl MÜSTEZÂD-I SÜDÂSİYYE [mefâ’îlün / mefâ’îlün / mefâ’îlün / mefâ’îlün mefâ’îlün / mefâ’îlün] Hırâmân ol çemenlerde gel ey serv-i revânım gel Nedir bu nâz u istignâ Gözüm yollarda kaldı gel açıl gonçe-dehânım gel Gören sansın gül-i zîbâ Helâk-i hasret-i dîdârın oldum künc-i fürkatde Mürüvvet yok mudur zâlim Hayât-ı tâze ver bu haste-i hicrâna cânım gel Edip vaslın ile ihyâ Yeter şemşîr-i ebrûyu uzakdan gösterip geçmek Benim ey çeşmi cellâdım Derûnum çâk çâk oldu amân kesdin amânım gel Sarıl merhem gibi cânâ Yıkıldı gitdi cümle dünki gün gördüklerin agyâr Yılan gibi sokulmuşken Bu şeb vîrânemiz tenhâdır ey genc-i nihânım gel Safâlar eyle bî-pervâ M.VI/, K. Ne taşlar dikdi gamzen sîne-i ‘uşşâka anlarsın Ne denli çille çekmişler Temâşâ eyle Ok Meydânı'nı kaşı kemânım gel Hedefdir tîrine dünyâ Beşiktaş semtidir kâşânemizde râhat eylersin Berâber sarılıp yatsak Benim ey dâye-perver tıfl-ı nâz-ı dil-sitânım gel Kulun olsun sana lala Ruhun mir’âtına Vehbî bakıp bir nev gazel yazmış Efendim pek güzel yazmış Şeker gibi oku ey tûtî-i şîrîn-zebânım gel Lebin bûs eylerim ammâ HARFÜ’L-MÎM Gül-i bâg-ı edebdir yâra ta’rîz-i visâl etmem ‘İzârın reng-i şerm-i bûse ile al al etmem Eder agyâra düzdîde nigehler meclis-i meyde Harâmî gözlerinden gördügüm cevri helâl etmem Tagıtmam çîn-i gîsûsun sabâ-veş âh-ı serdimle Nizâm-ı mülk-i hüsnün fitne-hîz-i ihtilâl etmem Ben ol Leylî-nigehden dûr olup sahrâya düşsem de Dil-i âşüftemi âlüfte-i çeşm-i gazâl etmem Nazargâhım o mâhın gûşe-i ebrûsudur ancak Felekde gurre-i ‘îd olsa da seyr-i hilâl etmem M.VI/, FB., K. Gözüm açdım gubâr-ı âsitânın tûtiyâ gördüm Odur çeşm-âşinâ kühlü’l-cevâhir iktihâl etmem Bilirler şâ’irin bir mısra’-ı bercesteden kadrin Anınçün ol kad-i mevzûndan gayrı hayâl etmem Derûn-ı dilde tursun çünki yokdur kıymetin anlar Sebebsiz gevherim taşa urup hussâdı lâl etmem Nakîza-bahşî-i gerdûn-ı dûn der-pîş iken Vehbî Felek hem-kadr-i bedr eylerse de ‘arz-ı kemâl etmem Uzatma meclis-i tefsîr-i pendi sultânım Hadîs-i ‘aşk açalım şeyh efendi sultânım Hat-âver olmuş iken hiç düşer mi eyleyesin Yine fütâdelere rîş-handi sultânım Eder nümûde ruhun dâne dâne hâli ile Derûn-ı nârda meks-i sipendi sultânım Görünce gerdene peyveste turranı ‘âşık Eliyle boynuna takmış kemendi sultânım Misâl-i sâye yanından gider mi Vehbî-i zâr Begenmiş âh o kadd-i bülendi sultânım M.VI/, FB., K. Gâh va’d u geh niyâz u gâh ibrâm eyledim Neyledimse eyledim yâri hele râm eyledim Geh ‘izârın fikr edip geh zülfünü yâd eyleyip Her ne hâl ise yine bugün de ahşam eyledim Ol hilâl-ebrûyu bedr oldukda çekdim sîneye Bu felekden gördügüm noksânı itmâm eyledim Ta’n-ı hâsidle derûn-ı sînemi hâtem gibi Çâk çâk etdimse de ‘âlemde bir nâm eyledim Aga düşmüşken o vahşî âfet ey Vehbî hemân Sayd içün rîş-i sefîdi bir ‘aceb dâm eyledim Bulup bir sırma saçlı cân-bahâ şûh-ı Fireng aldım Yolunda gerçi serden geçdim ammâ kim çeleng aldım Hayâl-i la’li ile câm-ı çeşmim eyledim pür-hûn Mey-i gül-gûndan bir şîşe-bâzî ile reng aldım Kudûm-ı muhtesibden bir ayaklı eyledi âgâh Tez elden bâdeyi tenhâ çekip ayagı deng aldım Rakîb-i seg-nihâdı yâd edince meclis-i meyde Edip mînâ-şikenlik destime bir iki seng aldım M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. Bu demlerde ‘abesdir nîze-bâzî-i kalem Vehbî Bırakdım cöng-i eş’ârı ele tûmâr-ı ceng aldım Nakd-i gamdan dil-i bî-çâreyi derhem bilirim Yohsa ‘âlemde ne dînâr u ne dirhem bilirim Feslegen perçemi dilden süpürür gam yohsa Ne çiçekdir bu gülistânda süpürgam bilirim Seherî berg-i gül üzre dökülen şebnem-veş Gam-ı rûyunla gözüm saçdı bu şeb nem bilirim Kondurup ehl-i hased gizlice bir noktayı kim Oldu hem-sûret-i mücrim nice mahrem bilirim Veremezsen bu nezâket ile Vehbî'ye cevâb Ey Hayâlî-i mufahham seni mufham bilirim Ârzû-yı dehen-i yâr ile ma’dûm oldum Cevher-i ferd gibi ma’nî-i mevhûm oldum Şâygân genc-i visâlin ederek hulyâsın Künc-i vîrâne-i hasretde varıp bûm oldum Telh-kâm eyledi düşnâm-ı leb-i şîrîni İçmeden âh o şeker şerbeti mesmûm oldum M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. Dil fetîl aldı Fener'de o meh-i Rûm'u görüp Yanmaga sahn-ı kilîsâda dahi mûm oldum Yine derd-i dilimi ben bilirim ey Vehbî Var mıdır fâ’ide kim ‘âleme ma’lûm oldum Yanından def’-i agyâr-ı bed-endîşi ehem sandım Sanarsın kim yine ey bî-vefâ ben sana kem sandım Leb-i peymâneyi gördükde la’l-i yâra peyveste İki mestâne dilber birbiriyle fem-be-fem sandım Hat-âver bir mürekkeb saçlı kâtib-zâde-i şûhun Tenin âbâdî kâgıd zann edip kaşın kalem sandım Büt-i ferhâra benzer bir püser gördüm Sıfâhân'da Ruhun Şehnâme-i hüsn üzre tasvîr-i ‘Acem sandım Sipihr-i süfle-perver hayli bâlâter görünmüşdü Meger alçak imiş evvel bakıp ‘âlî-himem sandım Kurutdu kiştzâr-ı ârzûyı minnet-i hüşkü Sehâb-ı tîre-rûyu sâhib-i zeyl-i kerem sandım Ederdi tab’-ı pür-zûrun ‘Alî Şîr üstüne hamle Seni Vehbî ‘Acem'de ben görüp şîr-i ücem sandım M.VI/, FB., K. - : -K. Nice bir hâhiş-i âmâl ile mecbûl olalım Terk-i matlab edelim nâ’il-i me’mûl olalım Men ü mâ dâ’iyesin nakş-ı zamîr eylemeyip Sıla-i ‘âtıfet-i devlete mevsûl olalım Vâsıl-ı bezm-i kibâr olmag içün hâricden Girerek her kapıya dâhil ü medhûl olalım Kâbiliyyet eserin mahv edelim kâbil ise Biz dahi câhil-i mukbil gibi makbûl olalım Gerçi müşkil görünür vaz’-ı çep-endâz-ı felek Yine dünyâda hemân sag olalım sol olalım Fasl-ı vasl u cihet-i câmi’a bahsin açarak Biz o mevzû’a bu takrîb ile mahmûl olalım Çekmeyip bezm-i gamın renc-i humârın Vehbî Bâde vü dilber ile cünbişe meşgûl olalım Belin koçmak içün bir âfet-i gaddâra çarpıldım Gehî şemşîrine geh hancer-i hûn-hâra çarpıldım Rakîb-i dîv cin tutmuş gibi pür-ıztırâb olmuş İşitmiş kim ben ol şûh-ı perî-ruhsâra çarpıldım M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. Ne efsûn etdi bilmem bir bakışla çeşm-i câdûsu Gidip ‘aklım başımdan gamze-i sehhâra çarpıldım Metâ’-ı vaslı verdi gayra nakd-i ‘aklım almışken Ziyâna ugradım bir şâhid-i bâzâra çarpıldım Gelirken hâneme yâri çevirmiş Vehbiyâ agyâr İşitdikde telâşımdan der ü dîvâra çarpıldım Sanma kim velvele-i sâzına meftûn oldum Mutribâ vâdî-i şehnâzına meftûn oldum Gûşe-i çeşm ile bir nîm-nigâh etdin kim Fitne-i gamze-i gammâzına meftûn oldum Nev-hırâmım salınırdın baka kaldım hayrân Şîve-i kâmet-i mümtâzına meftûn oldum Sana ey âfet-i fettân ederim ‘arz-ı niyâz Ki bana nâz edesin nâzına meftûn oldum Ney gibi hûb nevâlar edicek ey Vehbî Nagme-i kilk-i hoş-âvâzına meftûn oldum Mihr-i ruhsârını vasf etmege matla’ bulamam Kad-i mevzûnuna bir şîveli mısra’ bulamam M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. Hat-ı nev-hîzini telmîhe o çâr-ebrûnun Hüsn-i ta’bîr ile bir nazm-ı murabba’ bulamam Sûdmend olmadı çok şerbetin içdim dehrin Yine derd-i dilime bâdeden enfa’ bulamam Hıfz-ı ‘ırz etmek içün perde-i nâmûs gibi Nev-’arûs-ı edebe bir iyi burka’ bulamam Meclis-i ‘âlemi bir bir arasam ey Vehbî Hele cem’iyyet-i hâtır gibi mecma’ bulamam Neş’e-bahş-ı dil o la’l-i mey-güsârımdır benim Yohsa nûş-â-nûş-ı mey cûş-ı humârımdır benim Lâle-veş sâgar-be-kef geldim bu bezme sâkiyâ Câm-ı gül-gûnum derûn-ı dâg-dârımdır benim Bir gül-i sad-berg-i hüsne ‘âşıkım kim bülbülân Şermsâr-ı savt-ı rengîn-i hezârımdır benim Bu gece mâhiyyet-i resm-i hilâli anladım Çarhda tasvîr-i nîm-ebrû-yı yârımdır benim Bûseden çâh-ı zenahdânın pür etmek tâbe-leb Hâhiş-i hüşk-i dil-i ümmîdvârımdır benim Nâvek-i müjgânın urdukça nişân-ı sîneye Ol kemân-ebrû deseydi ber-güzârımdır benim M.VI/, FB., K. Elde kalır mı sen insâf et ‘inân-ı ihtiyâr Yekke-tâz-ı nâz o tıfl-ı ney-süvârımdır benim Tâze mazmûn kopdu nahl-i hâmeden güller gibi Vehbiyâ sermâ dahi cûş-ı bahârımdır benim Fâkihe gerçi şitâda nâr imiş ahbâb içün Meyve-i ter de bu nazm-ı âbdârımdır benim Fikr-i çeşmin halka-i pây-ı karârımdır benim Her kademde yohsa sad âhû şikârımdır benim Subha dek ey meh bu şeb teşrîfin etdim ârzû Dîde-i encüm şuhûd-ı intizârımdır benim Teşne-i âb-ı hayât olmaz şehîd-i zahm-ı ‘aşk Âb-ı tîg-i hûn-feşânın cûybârımdır benim Gird-bâd-âsâ geçerken çeşmini yâd eyledim Kuhl-i Isfâhân o pesmânde gubârımdır benim Hâne-ber-dûş oldugum zülf-i siyâhın gibi âh Şîve-i baht-ı perîşân rûzgârımdır benim Âteşîn ruhsârın üzre ‘anber-i hâlin senin Mâye-i sûz-ı derûn-ı dâg-dârımdır benim Köhne-ibrîk-i vuzû-yı zâhid olsaydı şikest Verdim ey mînâ-şiken bu inkisârımdır benim M.VI/, FB., K. Nev-gazeller ‘arz edip ehl-i şu’ûra Vehbiyâ Nev-be-nev eş’âr-ı fahr etmek şi’ârımdır benim Nahl-i gül kim ser-fürû eyler banâ Tûbî gibi Çâr mevsimde nihâl-ı meyvedârımdır benim Mısra’-ı berceste serv-i nahl-i zârımdır benim Bu çemende tab’-ı mevzûn berg ü bârımdır benim Nâm-ı ‘Ankâ gûşe-gîr-i Kâf iken pervâz eder Âşiyân-ı ‘uzlet-i evc iştihârımdır benim Mevc-i ‘irfândır sadef esbâbını berbâd eden Seyl-i hâmem âb-ı dürr-i şâh-vârımdır benim Sahtî-i devrân ile kâmil-’ayâr olmaz zelîl Baht-ı sengînim mehekk-i i’tibârımdır benim Gûsfend-i lâgere kassâb olurdu der-kafâ Hısn-ı emn ü râhatım cism-i nizârımdır benim Zulmet-i şebde günâhım zikr edip giryân olur Çeşme-i Hızr işte çeşm-i eşk-bârımdır benim Meclis-i ‘irfânda yâd etsinler ey Vehbî hemân Bu gazel erbâb-ı tab’a yâdigârımdır benim M.VI/, FB., K. Dîvâne dili zülf-i semen-sâya düşürdüm Şehbâl-i Hümâ'dan serime sâye düşürdüm La’l-i lebi şevkiyle hurûş eyledi eşkim Ol gevher-i zî-kıymeti deryâya düşürdüm Bu ince miyân ile görelden o kul oglun Bende kul olup başımı ortaya düşürdüm Bir mug-beçe evrâk-ı dili kıldı perîşân Ol mushafı hayfâ kef-i tersâya düşürdüm Verdim yine bir seng-dile gönlümü Vehbî Bilmezlik ile şîşemi hârâya düşürdüm Bir meh-i bî-vefâdır eglencem Yâd ile âşinâdır eglencem Gâhice bûy-ı zülfünü getirir Bu sebebden sabâdır eglencem Ol kaşı ya gamından oldum pîr Zih gibi bir ‘asâdır eglencem Haste-i derd ü mihnet-i dehrim Ârzû-yı devâdır eglencem M.VI/, FB., K. M.VI/ Yokdur âsâyişim zügürtlükden San’at-ı kîmyâdır eglencem Kalmadı şimdi sâkî vü ney ü mey Zâhid-i bed-likâdır eglencem Vehbiyâ nân u ni’metin yiyerek Pâdişâha du’âdır eglencem Gûşe-i meyhânede gerçi esîr-i bâdeyim Zâhidâ ancak gam-ı eyyâmdan âzâdeyim Mû-miyân-ı mûmyâ-yı vasla muhtâcım meded Bir şikeste-beste böyle derdmend üftâdeyim Hasret-i mihrâb-ı ebrûn ile oldum pây-mâl Mahfil-i ‘aşka döşenmiş köhne bir seccâdeyim Bârî bir kerre sarılmak mümkin olmaz mı ‘aceb Böyle başdan savma kim destârına dil-dâdeyim Gül gibi rengîn degilsem de ne mâni’ Vehbiyâ Hârdan pâkîze dâmânım ki Sünbül-zâde'yim Zevk-bûs-ı la’lini dûr olmayınca bilmedim Neş’e-i sahbâyı mahmûr olmayınca bilmedim M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. Sarılırken yâra bilmezdim safâ-yı sînesin Merhem-i kâfûru nâsûr olmayınca bilmedim Kasr-ı vâlâ-tâk-ı rif’at bî-esâs oldugunu Geh harâb u gâh ma’mûr olmayınca bilmedim Zahm-ı engüşt-i işâret âdemi nâl etdigin Gurre-veş âfâka meşhûr olmayınca bilmedim Vehbiyâ encâm-ı câhın ye’s ü hirmân oldugun Sadme-i ‘azl ile makhûr olmayınca bilmedim Âşüfte vü ser-dâde-i pîç ü ham olaydım Tek cebhe-i yâra dökülen perçem olaydım İşkeste olursam da düşüp seng-i cefâya Sâgar gibi sâkî ile fem-der-fem olaydım Ancak olup üftâde gül-i ‘ârız-ı yâra Sâ’ir yere düşmezdim eger şebnem olaydım Tîr-i nigehin urdu dile bârî deseydi Birgün sarılıp yarasına merhem olaydım Terk etmez idim cennet-i İstanbul'u Vehbî Bir kendim / gendüm idâre edecek âdem / Âdem olaydım M.VI/, FB., K. HARFÜ’N-NÛN Müste’idd-i nazar ol çeşm-i sitem-zâdından Hikmetü’l-’ayn okuyup gamze-i üstâdından Bîm-i hûn-pâşî-i ser-hancer-i fûlâdından Kan akar zahm-ı dil-i ‘âşık-ı nâ-şâdından Fitne-i hatt-ı leb-i sâkî-i sâgar-be-kefi Görse anlardı Hülâgû hat-ı Bagdâd'ından Dilber âhû-yı harem olsa da bir dâma düşer ‘Âlemin kurtulamaz pençe-i sayyâdından Sâhib-i himmet-i merdâneye zen-dostların Hisse yok kıssa-i Mecnûn ile Ferhâd'ından Köhne-dâg-ı dilimiz tâzelenir lâle-sıfat Nevbahârın gül-i nev-hande-i nev-şâdından Tab’ı mevzûn olanın meyvesidir ‘ukde-i dil Bâgda fehm edegör mısra’-ı şimşâdından Dil-i erbâb-ı himem gül gibi pejmürdelenir Sûret-i bülbülün endîşe-i feryâdından Dâne-i hırmen-i ‘ömr olmadadır mahv u hebâ Âsiyâ-yı felekin gerdiş-i berbâdından Halkı giryân ederek sa’y-i ‘imâretde olan Bî-haberdir reh-i seylâbda bünyâdından M.VI/, FB., K. Tavk-ı kumrîye bakıp halka-be-gûş oldugunu Anladım bu çemenin serv-i ser-âzâdından Havz-ı sad-rahne-i masraf pür olur mu Vehbî Kesb-i destin iki fevvâre-i îrâdından Çeşminde uyur fitne ile nâza ne dersin Turmaz uyarır gamze-i gammâza ne dersin Tarf-ı nigehi mürg-i dili eyledi nahcîr Çeng-i müje-i dîde-i şehbâza ne dersin Çekmişdi bana gamze okun atdı rakîbe Ol râst-keş ü ol galat-endâza ne dersin ‘Uşşâkâ karâr etmiş iken döndü makâmı Evc eyleyerek başladı şehnâza ne dersin Görmüş mü ‘aceb peyk-i sabâ ol gül-i rûyu Vermez mi bize bir haber-i tâze ne dersin Harf atdı yine mutribe hem sâza tokundu Ol zâhid-i bî-perde-i nâ-sâza ne dersin Vehbî ile kim söyleşir ey hâsid-i bed-gû Böyle sühan-i mu’cize-perdâza ne dersin M.VI/, FB., K. Vermedi bûse kirâsın leb-i mey-nûşundan Zevk-yâb etmedi ol meyve-i mayhōşundan Güpegündüz görünen necm-i şeb-âhenge misâl Rûyuna şu’le düşer cevher-i mengûşundan Dökülüp turraları gül yüzünü göstermez Pîç ü tâb üzreyim ol sünbül-i gül-pûşundan Kucagımdan kim alır âh o tıfl-ı nâzı Çıksa bir kerre hele dâyenin âgûşundan Nefes-i hüşkü ile va’de-i kemmûn-ı kibâr Halkı sîr-âb-ı ümîd etmededir gûşundan Zîver-i zât gerek yohsa kalır ‘uryân-ten Câhilin çıksa o zerrîn-kabâ dûşundan Mevc-hîz olsa ne dem lücce-i tab’-ı Vehbî Böyle gevher çıkarır sîne-i pür-cûşundan O mehin şa’şa’a-i sîne-i berrâkından Kamaşır dîde-i hurşîd-i felek tâkından Mest iken belki ayagın alırız meşrebçe Sâkî-i ‘işve-nümâyı tutalım sâkından M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. Ef’î-i kâkül-i ham-der-ham u pîç-â-pîçin Nice fark eyleyelim zehrini tiryâkinden Vuslatın kâr-ı nühüft olmasına vâbeste Mutribin perdeye saklandıgı ‘uşşâkından Sûret-i rûy-ı dil-ârâsı çıkar mı Vehbî ‘Âşıkın âyine-i sîne-i müştâkından Çekmiş mey-i mahabbeti la’li şarâb iken ‘Uşşâkı câm-ı ‘aşkı ile neş’e-yâb iken Düşmüş şikenc-i zülfüne bir sîm-gerdenin Olmuş esîr-i gam şeh-i mâlik-rikâb iken Bir gül-ruhun hayâli ile eşk-i ter döker Hoy-kerde rûyu gıbta-i verd ü gül-âb iken Mahmûrî-i nigâhına hayrân bir âfetin Çeşmi şarâb-ı nâz ile mest ü harâb iken Olmuş nesîm-i ‘aşk ile hem-seyr-i gird-bâd Hüsn-i girân-kadr ile sengîn rikâb iken Bir tıfl-ı ebcedin sabak-ı ‘aşkını okur Ma’nâ-yı hatt u hâli müsellem kitâb iken Olmuş halîde sîh-i ciger-dûz-ı ‘aşka hayf Tâb-ı ruhuyla sîne-i ‘âlem kebâb iken M.VI/, FB., K. Bir lâle der-hevâsı ile âh-ı germ edip Solmuş ‘izârı gül gibi pür-âb u tâb iken Olmakda cûş-ı ‘aşk ile dür-dâne-pâş-ı eşk Bu nüh-sadef-i yem talebinde habâb iken Bir hatt-ı ‘anberîn içün olmakda sûznâk Sevdâ-yı hâli dâg-ı dil-i müşg-nâb iken Mümkin mi nazm-ı Râşid'i tanzîr Vehbîyâ Bahs-i sühande her sözü faslü’l-hitâb iken Dil-i üftâdegânın zerrece fehm eyle hâlinden Sakın bu âfitâb-ı hüsnün ey meh-rû zevâlinden Gelip geçdikçe hasret-hânesin bir kerre teşrîfin Geçer bu ârzûmendin güzergâh-ı hayâlinden Nedir bu hüsn-i sûret kilk-i kudret var ise yârin Çıkarmış nakşını bir ‘âlem-i âher misâlinden Müselles kaynadıp bint-i ‘inebden zâhid-i sâlûs Selâse ‘akdi ile pek safâlanmış helâlinden Açılsın güft-gûy-ı kâkül ü mûy-ı miyân bahsi Usandık derse dikkatle me’âl-i kîl ü kâlinden Mey-i gül-gûn içermiş bir siyeh perçemli dilberle Ne dersin şeyh efendiye utanmaz ak sakalından M.VI/, FB., K. Bana dûşîzegân-ı Sakız'ın gabgabla pistânı Dahi hoş geldi ey Vehbî turunc u portakalından Bezmi ey sâkî yine pür-tumturak etmez misin İş ayaga düşdü sen teşmîr-i sâk etmez misin Şevk-i ruhsârıyla ol meh-pârenin ey dil bu şeb Nûr-ı çeşmin şem’-i bezm-i iştiyâk etmez misin Yârdan agyârı def’e sûret-i hakdan gelip Zâhidâ nush olmak üzre bir nifâk etmez misin Leyle-i vuslatda dilberle yatarken ey gönül Subha dek endîşe-i rûz-ı firâk etmez misin Mümkin olsa mey içüp la’l-i nigârı bûs edip Vehbiyâ meşrebce icrâ-yı mezâk etmez misin Geçdim ümîd-i bûs-ı leb-i la’l-i yârdan Etsem ‘aceb mi tevbe mey-i hoş-güvârdan Hatt-ı gubârı gerçi leb-i yâri kaplamış Pür-neş’eyim henüz ben o keyf-i gubârdan Gelmez bu sûya âh o ser-çeşme-i ümîd Bîhûde âteşe yanarız intizârdan M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. Zülf-i siyâhın ohşayarak bûse-hâh olup Ümmîd-i pâd-zehr ederim sanki mârdan Kaldım misâl-i gonçe-i tasvîr beste-leb Yok hâhişim açılmaga bâd-ı bahârdan Bahr-ı talebde varta-i girdâba düşmeden Fülk-i ümîdi kurtaragör bir kenârdan Meftûh iken hemîşe der-i lutf-ı Kibriyâ Vehbî küşâyiş isteme bâb-ı kibârdan Bulmaz yine seyr-i ruh-ı pür-tâb safâsın Gülşende edenler gül-i sîr-âb safâsın Dünyâda edip ol leb-i şîrîni temâşâ Çeşmim bu gece gördü şeker-hâb safâsın Ol gerden-i billûrda hûn-ı dil-i ‘âşık Gösterdi surâhîde mey-i nâb safâsın Biz zevkimiz icrâ ederiz âteş-i terden Bir hîle eder zâhid-i hüşk âb safâsın Bir şûh-ı hat-âverle edip meşk-i mahabbet Sevdâ-zede dil eyledi küttâb safâsın Besdir bize tâk-ı ham-ı ebrûya perestiş Bahş eyleyelim zâhide mihrâb safâsın M.VI/, FB., K. Peymâne-be-kef âyine-i sîne-küşâda Sâkî edelim bir gece mehtâb safâsın Helvâda bulur zâ’ikası lezzet-i ‘ayşı Sûfî ne bilir sohbet-i ahbâb safâsın Vermez mi dür-i nazm-ı safâ-perver-i Vehbî Erbâb-ı dile gevher-i nâ-yâb safâsın Fark olunmaz rûyu benlerle benekli kâleden Nev-kumâş-ı hüsnü gelmiş sanasın Bengâle'den Sîneye meh-pâre çekmek resminin tâ subha dek Dün gece bîdâr olup taklîdin aldım hâleden Cevher-i meyden mi gelmişdir bu keyfiyyet ‘aceb Farkı yokdur la’linin yâkûte-i seyyâleden Tâ sabâh-ı haşre dek bîdâr olur çeşm-i ümîd Baht-ı hâb-âlûd uyanmazsa bu âh u nâleden Reşha-i eşkim nemâ vermez emel gülzârına Vehbiyâ gelmez tarâvet berg-i hüşke jâleden Mest iken ol mug-beçe açdıkda gördük sînesin Görmemişdik öyle bir sâfî Fireng âyînesin M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. Dâne dâne hâl-i ruhsârın gıdâ-yı rûh iken Çîn-i zülfünde nihân etme o mürgün çînesin Şîşe çekdirmiş işitdim zâhid-i mînâ-şiken Kanını içmiş de almış âbgîne kînesin ‘Âkıle lâyık mı ferdâyı ferâmûş eylemek Fikr-i şenbih tıflın eylerken tebâh âzînesin Vehbiyâ rif’at bulanlar zîver-i ‘irfân ile Atlas-ı çarha degişmez hırka-i peşmînesin Bûsesin aldım o nev-restenin ibrâm ile ben Meyve-i vasla yetişdim tama’-ı hâm ile ben Ser-i engüşt-i muhannâsını mahfîce sıkıp Yâre îhâm-ı merâm eyledim ibhâm ile ben Âh etdikçe dimâg-ı dili tatyîb ederim ‘Anber ü müşg-i hat u hâl-i siyeh-fâm ile ben Fikr-i çeşm ü leb-i şîrînin edip câna gıdâ Besledim mürg-i dili şekker ü bâdâm ile ben İçirip şerbetini meclisi telh eylemeden Sıklet-i zâhidi def’ eyledim ikrâm ile ben Redd-i savt eyledigin gûş edeli kühsârın Söylemem rûy-ı cemâda dahi düşnâm ile ben M.VI/, FB., K. Eyledim sînemi mânend-i nigîn dâg-be-dil Vehbiyâ nakş-ı nigûn-ı taleb-i nâm ile ben Rûşen oldu çeşmime bu sîne-i billûrdan Kim vücûd-ı nâzenînin halk olunmuş nûrdan Mutribâ bir nagme-i ser-şâr ister kim gönül Tâ leb-i havza dökülse kâse-i tanbûrdan Pür-neşât olmaz dimâg-ı şevk-i mahmûr-ı gamın Kâse-i mey olsa da hâk-i ser-i fagfûrdan Gitdi ol demler ki hırmen hûşe-çîne vakf idi Dâneyi herkes kapar şimdi dehân-ı mûrdan Vasf-ı zülfün yazmak ey Vehbî ne mümkin ol mehin Mıstarım olmazsa târ-ı gîsuvân-ı hûrdan ‘Uşşâkı ‘îd-i vaslına kurbân alır mısın Cânâ bu demde bûse verip cân alır mısın Ber-dûş edip o pây-ı muhannâyı gizlice Zâhid bu gûne boynuna sen kan alır mısın Aldım haber bahâsını kim nakd-i cân imiş Kâlâ-yı vasl-ı dilberi erzân alır mısın M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. Ehl-i hünerle dâd u sited etme ey felek Bir pûla verse cevher-i ‘irfân alır mısın Vehbî garîb düşdü ser-i kûyuna yine Halvet-serây-ı vuslata mihmân alır mısın Ey gönül hatt-ı ruhun gördükçe âh etmez misin Mihri pinhân-kerde-i ebr-i siyâh etmez misin Bûse taksîm etse ol meh-rû dü-yek ‘uşşâkına Mutribâ sen evc-i âgâz-ı dü-gâh etmez misin Bunca demdir sormadın hâl-i dil-i bîmârımı Gûşe-i çeşm ile bârî bir nigâh etmez misin Dâmen-i gülde şüküfte tâze sünbüller gibi Kâkülün peyveste-i tarf-ı külâh etmez misin Vehbiyâ yüz sürmege hâk-i İmâm-ı A’zam'a Şat gibi Bagdâd'a togru ‘azm-i râh etmez misin HARFÜ’L-VÂV Seversen Yûsuf-âsâ bir meh-i pâkîze-dâmân sev ‘Azîz-ı Mısr-ı istignâ müsellem şâh-ı hûbân sev Nazar-bâz-ı ruh-ı pür-tâb-ı yâr ol çeşm-i şebnem-veş Felekde olsa da himmetle bir mihr-i dırahşân sev M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. Rüsûm-ı sûziş-i ‘aşkı bakıp pervâneden ögren Yanarsan da ne mâni’ bârî bir şem’-i şebistân sev ‘Akîde almaga gitdikçe lalası bulup fursat Şeker gibi leb-i la’lin öpüp ol tıflı pinhân sev Şeb-i vuslatda turma subha dek ol mâhı öp ohşa Gehî ruh gâh gerden gâh sîne gâh pistân sev Olup bir pâk soy dilberle germ-ülfet dem-â-dem soy Ten-i sîmînini halvetgeh-i hammâmda ‘uryân sev Hakîkî ‘âşık ol Vehbî geçip cisr-i mecâzîden Uyup nefs ile şeytâna ne ‘avrat sev ne oglan sev Yüz sürmege ayagına ey serv-i ‘işve-cû Gülzâr-ı kûyunu tolaşır cûy sû-be-sû Rindânı patladan bu degil mi kabaklanıp Sâkî dizinden etmedi ol kec-edâ kedû Terk-i edeble bir hades etmiş meger yine Gördüm cenâb-ı zâhidi tecdîd eder vuzû Âyîne nakşın almaga tâlib her âyine Bilmem ne yüz ile olur ol mâha rû-be-rû Bir dil tolaşmasın deyü sad pîç ü tâb ile Şâne urur tarar o ser-i zülfü mû-be-mû M.VI/, FB., K. Sîr olmadıkça tâbe-gülû hân-ı vuslata Seyr-i cemâl ile edemem def’-i ârzû Vehbî nihâl-i kilk-i ser-efrâzımı görüp Tûbâ ‘aceb mi haclet ile etse ser-fürû Hatt-ı siyehin mi ser-i gîsû mu nedir bu Bir bâgda sünbül ile şebbû mu nedir bu Tâkat mi gelir âh meded kesdi emânım Şemşîr midir hancer-i ebrû mu nedir bu Dil-dâyeyim ol hande-i dendân-nümâya Ey gonçe-dehen hokka-i lü’lû mu nedir bu Çok düşmüş idim ardına sayd olmadı gitdi Vahşetle kaçar beççe-i âhû mu nedir bu Vehbî kalemin menba’ı mı âb-ı hayâtın Cûy-ı sühanın mı bir içim su mu nedir bu Köhne şarâb ver bana tâze-be-tâze nev-be-nev Tâzele keyfi sâkiyâ tâze-be-tâze nev-be-nev Tıfl ise de o ‘işvekâr yokdur elimde ihtiyâr Pîre civân imiş sezâ tâze-be-tâze nev-be-nev M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. Gonçe-misâl tâzeler sînede dâgı tâzeler Sahn-ı çemende rû-nümâ tâze-be-tâze nev-be-nev Ney'ler edip nagmeleri andıra eski demleri Eyle nevâyı mutribâ tâze-be-tâze nev-be-nev Vâdî-i köhne mübtezel gül gibi olmalı gazel Tâze zemînde Vehbiyâ tâze-be-tâze nev-be-nev Demişdim bûy-ı hattın şemm edip müşg-i Hatâ'dır bu Meger ‘anber imiş bildim ki ta’bîr-i hatâdır bu Rakîb-i bed-likâya yer verirsin kendi yanında Ne hercâyîsin insâf et ne tavr-ı nâbe-câdır bu Görüp çîn-i cebînin zâhidin nakş-ı hasîr-âsâ Dedim sıklet zemîninde döşenmiş bûriyâdır bu Gehî eşk-i revân geh bâd-ı âh ile döner gerdûn Hebâ-yı dâne-i ‘ömr etmege bir âsiyâdır bu Niçün bîhûde hâsid reşk eder güftâr-ı Vehbî'ye ‘Aceb bilmez mi kim kesbî degil dâd-ı Hudâ'dır bu HARFÜ’L-HÂ’ Ayak bas sâkiyâ bezme amân el arkası yerde Kadeh der-dest u dâmen der-miyân el arkası yerde M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. - : -K. Ayaklandır kapında bir tolu desti ile turma Meded pek düşdüm ey pîr-i mugân el arkası yerde Yıkılsın arkası gelsin zemîne Zâl-i gerdûnun Yeter bu tekyede etdi cihân el arkası yerde Güleşmek gelmez elden Rüstem-i pür-zûr-ı ‘aşkınla Demekdir çâresi ey pehlevân el arkası yerde Temennâ-yı temâşâ ile bir bir reh-güzârında Turur bî-dest ü pâ üftâdegân el arkası yerde Neler çekdim elinden tîr-i gamzen câna kâr etdi Yeter zahm urma ey kaşı kemân el arkası yerde Elin koy gögsüne bârî uzakdan merhabâlarla Selâma muntazır bu nâ-tüvân el arkası yerde Görüp hancer-be-kef bildim elinden kurtuluş yokdur O mestin pâyına düşdüm hemân el arkası yerde Belî her bir hünerde dest-ber-bâlâ-yı dest ammâ Eder Vehbî'ye yârân her zamân el arkası yerde Zahîr ü dest-gîrim Hazret-i Sultân Selîm Hân'dır Gelip benden el alsın şâ’irân el arkası yerde Zemîn-i lutfuna ferş eyle tâb-ı pençe-i mihrin Döner gird-i serinde âsumân el arkası yerde Görüp bezl-i ‘atâsın zîr-destân-ı berâyâya Yed-i ‘ulyâsına eyler şehân el arkası yerde Zeber-destî-i kahrından ‘adem mülkünde kalmışdır Zemîn-bûs-ı te’eddüb Kahramân el arkası yerde Bakdım nihâl-ı kâmet-i dil-cûyuna yine Akdım misâl-i cûy çemen sûyuna yine Gülden hezâr mertebe rengîn-nümâ iken Gül-gûne ile reng verir rûyuna yine Bir şehsüvâr-ı ‘işvenin oldum rübûdesi Çevgân-ı zülfü çekdi beni kûyuna yine Câdû-yı çeşmi sad-dil-i şeydâyı bagladı Gîsûsunun füsûn ile her mûyuna yine Şebbû mudur nedir bu deyü çok takıldılar Sünbül benefşe zülf-i semen-bûyuna yine Hoy-kerde oldu şerm ile aldıkça bûsesin Meyl etmeseydi eski cefâ-hûyuna yine Vehbî cihânı hayret ile ebkem etmege Ruhsat mı verdi tab’-ı sühan-gûyuna yine Meşreb-i rinde göre bûse dü yekdir bâde Mutribâ işte bu taksîmde tekdir bâde M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. Meclise tuzlu oturursa kebâbı ne ‘aceb Münkir-i hakk-ı mürâ’ât-ı nemekdir bâde Hikmet-i bâligadandır der imiş pîr-i mugân Âb iken teşne-leb-i hûn-ı semekdir bâde Âhir-i kâr düşüp keş-me-keş-i inbîke Bize çekdirdigi derdi çekecekdir bâde Anlanır meclis-i ‘işretde ‘ayâr-ı ahbâb Vehbiyâ tecribe-i kalbe mehekdir bâde Destini çekdi rızâ vermedi ammâ bûse O şehin ruhsatı var mı ‘acebâ pâ-bûse Öpdüm üç kerre iki bûse niyâz etmiş iken Dedi nâz ile gülüp ol gül-i zîbâ bu se Mutribâ bûselik et nagmeyi kim dilberden Ede ‘uşşâk usûl ile temennâ bûse Tâk-ı ebrûsunun üstünden o bâlâ-kaddim Hele üftâde-dile verdi bir a’lâ bûse Vehbiyâ yâr ile der-hâb olıcak geldi rakîb Yine hayfâ ki basıldık bu gece kâbûse M.VI/, FB., K. Öyle bir şa’şa’a var kim ruh-ı tâbânında Zerredir mihr-i cihân-tâb-ı felek yanında La’l-i gül-fâmına hasret-keş olan ‘uşşâkın Gonçe-i tâze biter çâk-i girîbânında Sevdevîdir dil-i âşüfte tolaşsın gezsin Gâh hattında gehî zülf-i perîşânında Gitdim ol Yûsuf-ı gül-pîrehene hasret ile Rûz-ı mahşer göreler destimi dâmânında Sarılıp mug-beçeye şevk ile îmânım der Hele mestânelerin şübhe var îmânında Bâb-ı meftûh-ı kerem sanma kibârın kapısın Nedir ol çûba nazar kıl kef-i derbânında Şekve-âmîz gazellerle nola Vehbî-i zâr Hâlin ol şâha beyân eylese dîvânında Niçün mahrem edersin mû-be-mû zülf-i perîşâne Verir bîgâneye ser-rişte şâyed ey perî şâne Fürûg-ı ‘ârızın ‘arz eyle tâb-âver degilsem de Yanarsa şem’-i sûzâna per-i pervâne pervâ ne M.VI/, FB., K. - : -M M.VI/, FB., K. Nice sahrâ-neverd-i vahşet olmaz Kays-ı bî-ârâm Ki hâk-i râh-ı Leylî sürmedir çeşm-i gazâlâne Sipihr üzre degil gurre hemân nâl oldu reşkinden Hilâl ebrûların gösterdi birgün mâh-ı tâbâne Şikest etmiş bahâr oldukda câm-ı ‘ahd ü peymânı Getir ey sâkî-i gül-ruh yine Vehbî'ye peymâne Mâ’ilim bir nev-nihâlin tâze şeftâlûsuna Bâg-ı dehrin bakmazım âlûsuna bâlûsuna Isfahân'da çâr-ebrû bir püser seyr eyledim Hattı benzer Çâr-bâg'ın sünbül ü şebbûsuna Bir yatakda basdı yâr ile beni bu şeb rakîb Kâfirin tâkat gelir mi sıklet-i kâbûsuna Dürr-i dendânın gören ol tıfl-ı lâlâ-perverin Eylemez çarhın nazar lâlâsına lü’lûsuna Vechi var gîsû-yı kâfir-kîşine olsa esîr Dil Firengistân'da bakdıkça bütânın rûsuna El-hased ol rinde kim pây-ı hum-ı meyhânede Bâde-der-kef mest olup yârin çeker zânûsuna Çâresi yâre sarılmakdır lebin emsem deyü Çünki ey Vehbî uruldun hancer-i ebrûsuna M.VI/, FB., K. Feryâd ederiz zülf-i siyehkârı görünce Elbet koparır gulguleler mârı görünce Pür âteş olur lûle nezâketle imâme Bûs eyler iken la’l-i leb-i yârı görünce Dâd u sited-i hüsn ü behâ bey’-i vefâdır Meyl eyleme her şâhid-i bâzârı görünce Belki o miyânı çekerim sîneye derdim Kesdim emelim hancer-i hûn-hârı görünce Mârût gibi çâha girer şerm ile yârân Vehbî'de olan hâme-i sehhârı görünce Geldi nâz eyleyerek bezme ser-â-pâ şîve Çeşm-i mestinde edâsında hüveydâ şîve Haddini kaddini bildirdi yine şimşâda Gösterip bâgda ol kâmet-i bâlâ şîve Bu kadar cünbiş ü nâza nice tâkat gelsin Ben helâk oldum a zâlim ne bu hâlâ şîve Merd odur kim ana gâlib ede istignâsın Gösterirse ne kadar bîve-i dünyâ şîve M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. Kilk-i Vehbî yine bir ‘işvegerin şevki ile Bir gazel yazdı ki her lafzına ma’nâ şîve Âh o şûh-ı mug-beçe gitdikçe pür-kîn olmada Kâfirin her nazrası gâretger-i dîn olmada ‘Aks-i ruhsâr-ı dil-ârâsın görüp âyînede Bir rakîbim dahi kendi oldu hod-bîn olmada Pîç ü tâb-ı ‘aşkdan âzâde-ser olmaz gönül Turrası mâdâm böyle çîn-ber-çîn olmada Necm-i bahtım cem’ ü tefrîk üzredir gerdûnda kim Geh Benâtü’n-na’ş'a benzer gâh Pervîn olmada Câm-ı Cem nûş eyle gitsin sîneden gerd-i keder Bezm-i ‘âlemde safâ yok böyle gamgîn olmada Kasd edip sûfî şarâb-ı câma uydurmuş meger Rind ile gitdikçe hem-reng ü hem-âyîn olmada Tâb-ı meyden ‘ârız-ı sâkî-i kâfir mâcerâ Çehre-i îmân-ı Vehbî gibi rengîn olmada Dil pek uruldu âh o kâşı kemâne âh Tîr-i nigâh-ı tîzine oldum nişâne âh M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. Bir şem’-i hüsnün üstüne pervâne-veş dönüp Hâkister oldu gitdi gönül yane yane âh İki kadeh şarâb ile hûnî nigâh olup Çeşm-i siyâh-mesti yine girdi kane âh Sanma şihâb-ı Sâkıb olur çarha lem’a-pâş Çıkmakda âhım âteşi ta âsumâne âh Gezdirdi hâne hâne beni bî-karâr edip Şatranc âleti gibi lu’b-ı zamâne âh Yokdur tahammülüm yetişir gayrı ey felek Bâr-ı belâmı çekmege geldim cihâne âh Vehbî belim büküldü gam-ı iştiyâk ile Sarılmadım kemer gibi ol mû-miyâne âh Mâh eylemezdi mihr-i ruhunla mukâbele Ol şekl-i hûba etmese kasd-ı müşâkele Zencîr-beste eyledi ‘uşşâkı kâkülün Dîvâneler ederler o çenberde velvele Nûr-ı cebîni üzre keşîde kalem kaşın Sandım görünce sûre-i Yûsuf'da besmele Bâlâ-nişîn-i sadr olıcak best-i fıtratân Halka yukarıdan aşagıdır mu’âmele M.VI/, FB., K. Düş oldun âh ra’şe-i pîrîye Vehbiyâ Bünyân-ı ‘ömrü yıkmak içündür bu zelzele GAZEL-İ BÎ-NOKTA Âgâh olagör devrde ahvâl-i hilâle ‘Âlemde dilâ olma heveskâr kemâle Âvâre-i âlâmdır âsûde degildir Ehl-i dil olur mâhasal âlûde kelâle Ma’kûs-ı elemdir emel-i dehr ser-â-ser Olma heves-i mâl ile âlûde melâle Mesrûr olamam âh dilimde kederim var Dildâr müsâ’id olur ammâ ki visâle Lâl olmadır eslem hele her hâlde Vehbî Oldunsa eger matla’-ı idrâk me’âle MUSAMMAT Kİ DER-ŞÎRÂZ NÜVİŞTE BE-HENGÂM-I SEFÂRET Bahş eyledim Îrân'ı ben hâl-i ruh-ı cânâneye Şîrâz u Keşmîr ü Hoten olsun fedâ bir dâneye Tasvîr-i hûbân-ı ‘Acem revnak-dih-i dârü’s-sanem Şâyeste teşbîh eylesem her şehri bir büthâneye M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. Bâzîgerân-ı Kâbil'i câdû-veşân-ı Bâbil'i Bî-hûş eder cân u dili efsûn okur peymâneye Her çifte perçemli püser bir şâl-i sürh etmiş be-ser Sevdâsı etmez mi eser seyr eyleyen dîvâneye Gerçi ‘Irâk u Isfahân olmuş makâm-ı ‘âşıkân Hûbân-ı Âzerbâycân pek âşinâ bîgâneye Seyr etdim Isfâhân'ını çok sürmeli hûbânını Sad âfet-i Kâşân'ını celb eyledim kâşâneye Devr eylemekde câm-ı Cem bu keyf ile gamdan ne gam Raks-ı civânân-ı ‘Acem cünbiş verir mestâneye Gîsûları sünbül gibi ruhlar açılmış gül gibi ‘Âşıkları bülbül gibi âteş bıraksın lâneye Ey şâh-ı iklîm-i cemâl çün elçiye yokdur zevâl Vehbî eder fikr-i visâl emrin ne ol ferzâneye DER-HÜKÛMET-İ RODOS NÜVİŞTE Nice zevk olmaya bu şehr-i behişt-âsâda Arasa mislini âdem bulamaz dünyâda Bâg-ı dâd eylemiş ol hayr-ı ribâtı Mevlâ Bu güzel beldeyi tercîh ederim Bagdâd'a Bir taraf zühd ü riyâ kaydı be-kavl-i Hâfız Bunda rengîn olunur bâde ile seccâde M.VI/, FB., K. Duhter-i rez mi diler mug-beçe mi ister dil Cümle esbâb-ı safâ mâde vü ner âmâde Koca destî ile bâde getirir dest-âvîz Ne zamân pîr-i mugân gelse "mübârek-bâd"e Var iken gabgab ü pistânçe-i hûbân elde Kim bakar tâze turunca görünen kebbâde Öpdü hoy-kerde ruh üstünde ter olmuş zülfün Buldu sünbüllü suyun Vehbî-i Sünbül-zâde Nedir bu zülf-i ‘anber-bû o şûhun gül yanagında Gül ü sünbül meger bir yerde bitmiş hüsnü bâgında O müşgîn zülfü koklatma kırılsın burnu agyârın Fesâd oldugunu bilmez misin cânâ dimâgında Girer mi taylesân ile der-i meyhâneden zühhâd Nice kuyruk salar rûbâhlar arslân yatagında Hased ol rinde kim tenhâ çekilmiş gûşe-i bâga Sebû zânûda destinde kadeh dilber kucagında Ne ‘akla uydun öyle bir delikanlı civân sevdin Henüz kan tamlar ey Vehbî o hûnînin bu çagında/buçagında M.VI/, FB., K. Olmadım germâbede yek-ten o cism-i pâk ile Bârî hem-halvet olaydım bir güzel dellâk ile Şâneyi gördükde düşdüm ben de bu sevdâlara Zülfüne oldum fütâde sîne-i sad-çâk ile Rûy-ı pür-tâbın görünce giryeler etsem nola Erdi şebnem âfitâba dîde-i nemnâk ile Cezbe-i hurşîd-i rif’atden olur mu behrever Zerre-veş evvelce yeksân olmayanlar hâk ile Sûznâk olmakda magz-ı üstühânım Vehbiya Şem’-veş aldım fetîli şu’le-i idrâk ile Saklama mihr-i ruhun zülf-i siyâh altında Kalmasın hüsn-i ‘amel ebr-i günâh altında Çıkmasın mâr-ı siyeh gibi binâgûşundan Perçemin tursun amân böyle külâh altında Âb u tâb-ı ruhunu sebze-i hat kıldı tebâh Gül-i şâd-âb-ı çemen kaldı giyâh altında Kadri pest olmasa gerdûnda kerem-cûyânın Âfitâbın dahi kalmaz idi mâh altında M.VI/, K. M.VI/, K. Nâgehân ka’r-ı zemîne düşer ehl-i rif’at Çâh-ı mihnet kazılır rütbe vü câh altında Hûşe-çîn-i emeli seyle verir gâh felek Âb-ı hud’a yürüdüp gizlice kâh altında Fahr eder şevket-i tab’ımla semend-i ma’nâ Vehbiyâ esbin olur rif’ati şâh altında Nigeh tâb-âver olmaz nazra-i rûy-ı dil-ârâya Şu’â’ından bakılmaz âfitâb-ı ‘âlem-ârâya Bahâ-yı hüsn-i dilber şevk-i ‘âşıkdan olur ma’lûm Alır gözle bakanlar Yûsuf'a baksın Zelîhâ'ya Mücevher hanceriyle mû-miyânın sîneye çeksem Müsellem taş dikerdim ben de meydân-ı temennâya Tahammül güçdür ammâ tavr-ı nâ-ber-câsına halkın Medâr-ı râhat-ı ‘âlem rehîn olmuş müdârâya Açılmaz bâg-ı vuslatda bize ol gonçe-i zîbâ Hem-âvâz olalım Vehbî hezâr-ı nâ-şekîbâya Nûr âyeti dedim ruhuna iktibâs ile Şems ü kamer desem de olurdu cinâs ile M.VI/, K. M.VI/, K. Seyr et netîce rişte-i tûl-i emel dahi Kûteh degil mi ol ser-i zülfe kıyâs ile Bakdıkça âfitâb-ı ‘izâr-ı münîrine Âyîne-i derûna girer in’ikâs ile Feryâd o tarf-ı dîde-i hûnî-nigâhdan İçmekde böyle kanımızı iki tâs ile ‘Âlemde merd odur ki zer ü zîver istemez Birdir yanında atlas-ı gerdûn palâs ile Çarhın elinde gamze degil biçmege gelir Her mâh kişt-i ‘ömr-i berâyâyı dâs ile Elbet nümûde zâhir ü bâtında bergdir Vehbî ne derde ugramışız bu havâs ile Hâlî degildi dil heves eylerdi hâline Miskîn ugramış kara sevdâ hayâline Gül-nâr-ı bûs-ı la’lini vermezse de dahi Tâze nihâldir hele pek binme daline Yâre tırâş etme demiş hatt-ı rûyunu Şeyhin efendi gülmeyelim mi sakaline Peymâne-i meye konulan âb-ı sâf-veş Mahlûtdur harâmı bu ‘asrın helâline M.VI/, K. Vehbî o âfete ne yaparsan yapıp hemân Râm et merâm-ı vasla koma kendi hâline Vermezdi bûs-ı la’l-i lebin sâgar olmasa Nukle vesîle nûş-ı mey-i ahmer olmasa Kâr eylemezdi zahmı reg-i câna dem-be-dem Hûn-rîz çeşminin müjesi neşter olmasa Etmezdi çâk pîreheni zîr-i nâfa dek Elbette çâk çâk olacak bir yer olmasa Koçmak olurdu belki belin ol sitemgerin Böyle miyânede hatar-ı hancer olmasa Gelmezdi keyfimiz hele bir dürlü Vehbiyâ Bezm-i cihânda bâde ile dilber olmasa HARFÜ’L-YÂ’ Musaffâ-gerden-i billûr-ı yâre kare ben düşdü O kâfûr üzre fülfüller gibi yek-pâre ben düşdü Kalem kaşın çekerken dest-i kudret nevk-i kilkinden Mürekkep sıçrayıp pîşânî-i dildâre ben düşdü Benekli kâle bendergâh-ı hüsne başka örnekdir Bu vech ile kumâş-ı rûy-ı al-i yâre ben düşdü M.VI/, K. M.VI/, FB., K. O nahl-i ‘işvenin hâlin görenler gird-i la’linde Sanar kim câ-be-câ nev-bâve-i gül-nâre ben düşdü Kitâb-ı hüsnünün ma’nâları cây-ı nazardır kim Misâl-i nokta-i şek safha-i ruhsâre ben düşdü Dil-i üftâde micmer-veş nola pür-sûz-ı şevk olsa Ki ‘anberler gibi ol rûy-ı âteş-bâre ben düşdü O şûhun hırmen-i hüsnünde Vehbî dâne-çîn olduk Zemîn-i kısmet-i mürg-i dil-i gam-hâre ben düşdü Fitnenin hâbgehi gûşe-i çeşm-i nâzı Mûkiz-i fitnedir ammâ nigeh-i gammâzı Kaddine derdi elif zülfüne lâm u feme mîm Mushaf-ı hüsnünün esrârını bilse Râzî Diş biler çokdan o nukl-i lebe misvâk-be-dest Hırs-ı pîrî ile şeyh açdı dehân-ı âzı Sîm-bâzû ile raks etmede yektâdır o mâh Olamaz Zühre-i bâzîger-i çarh enbâzı Bana çekmişken atar gamze okun agyâra Nigeh-i râst-keş-i çeşm-i galat-endâzı O gül-endâm ile nûş-ı meye âgâz etsem Bülbüle gâlib olur gulgulenin âvâzı M.VI/, FB., K. Reh-güzârında o şâhın görünen berf degil Aksu dîbâsını çarh eyledi pây-endâzı Mutribâ bezme sakîl oldu kudûmu şeyhin Gel usûl ile çıkar perdeden ol nâ-sâzı Cem’-i dîvân-ı neşât-âver edince Vehbî Etdi şîrâze reg-i mevc-i mey-i Şîrâz'ı Hâlin gamıyla eyleyeli bengî sen beni Geldim o hâle kim bilemem şimdi ben beni Nâz u tegâfülün nedir ey zülfü sünbülüm Sensin bu bâg-ı gamda perîşân eden beni Hayfâ kemend-i kâkülüne ermedi elim Üftâde etdi âh o çâh-ı zekan beni Sanmış müsahhar oldu benî âdeme perî Cism-i latîf-i yâr ile yek-ten gören beni Öpdükde gül yüzün pederine bakıp dedi Bülbül bilir safâmı ne bilsin diken beni Etdi lisân-ı halkda bir parmak engübîn Bir bûse vermek ile o şîrîn-dehen beni Vehbî sözüm zülâl gibi hoş-güvâr iken Hazm eylemez niçün yine ehl-i sühen beni M.VI/, FB., K. Seni kim çekdi âyâ halvete hammâmdan gayrı Kim aldı sîneye âyîne-i endâmdan gayrı Dehânın var mı öpmüş söyle ey şîrîn-zebân söyle Nezâketle leb-i câm-ı mey-i gül-fâmdan gayrı Ne gördüm nev-nihâlim meyve-i bâg-ı visâlinden Turunc-ı gabgabın şevkiyle fikr-i hâmdam gayrı Leb-i şîrîn ü çeşmin ‘aşkına nûş eylesem bâde Getirmem bezmime nukl-i şeker-bâdâmdan gayrı Şeker-hand-i lebin agyârı şîrîn-kâm eder ammâ Benimçün behre yokdur telhî-i düşnâmdan gayrı Olursa âb-ı Hızr'ın ‘aynı bakmam çeşm-i ragbetle Usandım minnet-i hüşk-i zülâl-i kâmdan gayrı ‘Akîk-âsâ dil-i pür-hûnu etdim şerhadâr ammâ Ne çıkdı zeyl-i imzâ-yı talebde nâmdan gayrı Hücûm-ı tâ’ir-i ikbâlden nev-kasr-ı devletde Ne yapsın bûm bulmaz lâne künc-i bâmdan gayrı Gelir yok hâtır-ı vîrânı âbâd etmege Vehbî Pey-â-pey cûş eden seyl-i gam-ı eyyâmdan gayrı M.VI/, FB., K. Göreli hatt-ı siyehle o ruh-ı yâsemeni Mâtem-i hüsn ile düş eyledi gam yase meni Çıkmaz ol süd kuzusu gerçi koyundan ammâ İstemez şîr ü şeker gibi lebinden emeni Şevk-i dendânı ile giryeler etdim hayfâ Sîm-i eşk olmadı ol dürr-i semînin semeni Hâtem-i la’l-i hat-âverdesin eyler taklîd Nola nâm-âver-i dehr olsa ‘akîk-i Yemenî Görüp ol serv-i hırâmânı kenâr-ı cûda Buldu seylâb-ı sirişkim dahi sûy-ı çemeni Fülk-i ikbâle re’îs etse de ragbetle felek Sudadır yelkeni her kim şaşırırsa dümeni Gül-i nesrîn gibidir gerdeni ammâ Vehbî Komadı bûse meni âh o hoş-bû semeni Gel bezme helâk eylemeden gam bizi ey mey Sâkî yine cân tâzelesin al ele mey mey Her mevsime bir tâb u tarâvet eder izhâr Gül-gonçe-i nevrûz u çerâg-ı şeb-i dey mey M.VI/, FB., K. - : -K. M.VI/, FB., K. Feyz aldı meger Hızr u Mesîhâ himeminden Kim pîri civân etmededir mürdeyi hay mey Zâhid dahi tenhâca safâsın çıkarırdı Keyfiyyetini bilse nedir zevki ne şey mey Bir câm-ı leb-â-leble niçe rind-i gedâyı Şâh etmededir ‘asra misâl-i Cem ü Key mey Raks-âver eder şeyhi dahi bezm-i tarabda Şevk ile yelellâ yeleli vâ hiye hey mey Söyletdi bu mestâne-edâ nazm-ı safâyı Vehbî'ye yine kulkul-i mînâ ile ney mey Yine va’d-i visâl etdin dehânın öpsem olmaz mı Geh emsem geh leb-i şîrîn-beyânın öpsem olmaz mı Siyeh kemhâ ile pûşîdelenmiş Ka’be'dir gûyâ Ruhunda turra-i ‘anber-feşânın öpsem olmaz mı Nedir ey mihr-tal’at bu sabâhü’l-hayr-ı pîşânî Münevver-cebhe-i behcet-nişânın öpsem olmaz mı Perî-rûyum işitsem girdigin hammâma ‘uryân-ten Bulup halvetde her ‘uzv-ı nihânın öpsem olmaz mı Nigâh-ı iltifât etdin yine Vehbî-i nâ-kâma Teşekkür-gûne çeşm-i dil-sitânın öpsem olmaz mı M.VI/, FB., K. Âh-ı ‘âşık tokunursa ne zarar bâd gibi Sen salın tâze fidânım yürü şimşâd gibi Çarpılır ‘aksini âyînede görse âdem Sûretâ şîşe derûnunda perî-zâd gibi Tîg-i ebrûsunu çekmiş yine hûnî çeşmin Kasdı var kanımızı dökmege cellâd gibi Zene mâ’il olanı taşa tutarmış rindân Bî-sütûn'da görülen sûret-i Ferhâd gibi Dedi rindân-ı ‘Acem bes ki ne gelmiş ne gelir Rûm'dan bu tarafa Vehbî-i üstâd gibi Gazâl-i ‘işve-sencim dâm ederse çîn-i ebrûyu Nigâh-ı şûhu sayd eyler niçe rim-kerde âhûyu Mü’ezzin-zâde kâd-kâmet getirse câmi’-i hüsne İmâm Allâhü ekber der görüp mihrâb-ı ebrûyu Leb-i cûda olur engüşt-i hayret serv-i bâlâsı Hırâm-ı nâzı gösterse çemende kadd-i dil-cûyu Yine şemşîr vermiş dest-i zengî-i siyeh-meste Edip peyveste-i ebrû mükehhal çeşm-i câdûyu M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. Hezârân kârvân-ı Çîn ile müşg-i Hoten gelse Dimâgımdan çıkarmam ben o zülf-i ‘anberîn bûyu Humârın neş’eden evvel çekersin câm-ı sahbânın Dilâ bezm-i safâda hem-dem etme rind-i bed-hûyu Hamûş eyler cihânı nagmesin gûş etdirip böyle Nevâ-sâz eylese Vehbî ney-i kilk-i sühan-gûyu Yine hâk-i reh-i cânânı sabâdan kapdı Sürmesin dîde-i ter bâd-ı hevâdan kapdı Çekip aldı elimizden meded ol şûhu rakîb Ni’meti kelb gibi dest-i gedâdan kapdı Çehresin zerd-nümâ etse nola ‘âşık-ı zâr Cezbe-i ‘aşkı bakıp kâhrübâdan kapdı Zahm-ı dil böyle hevâlandı nem-i ye’s meger Hüşkî-i ebr-i siyeh-rûy-ı semâdan kapdı Şu’arâ böyle rübûde olacak nükteleri Sühan-ı Vehbî-i pâkîze-edâdan kapdı Elim ermez güle pâ-der-kef-i hâr oldugum kaldı Bu gülşende hemân bülbül gibi zâr oldugum kaldı M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. Kemâle ermeden bedr-i ümîdim buldu noksânı Hilâl-i minnet-i çarh-ı sitemkâr oldugum kaldı Kalem-veş olmadım âzâde-ser baht-ı siyâhımdan Girîbân-çâk-i mihnet-dîde hûn-bâr oldugum kaldı Küşâyiş bulmadı gencîne-i kâmım ‘azîmetle Tılısmın muhkem etdim zahmî-i mâr oldugum kaldı Nigâh-ı lutfuna bir kerre mazhar olmadım Vehbî O şûhun hasret-i çeşmiyle bîmâr oldugum kaldı Reng-i şarâb ile ruhun oldukda gülgülî Açdı habâb-ı kâle-i mey çeşm-i bülbüli Ey gonçe-leb bu bâgda sen gül açıl hemân Dâg-ı derûn-ı ‘âşıkın olsun karanfüli Olmuş nesîm-i âhımız ol serv-kâmetin Semt-i rakîbe bâdî-i ‘arz-ı temâyüli Çokdan olurdu deşt-i cünûna kadem-nihâd Pâ-beste kılmasa dili zencîr-i kâküli Vehbî kanâ’at eylemese bir piyâz ile Dâmân-ı kûh-ı ragbetin olmazdı sünbüli M.VI/, FB., K. Gam-ı lebinle sirişkim akar şarâb gibi Derûnu âteş-i hecrin yakar kebâb gibi Hayâl-i la’l-i lebin künc-i sînede meknûz Derûn-ı kânda mahfûz la’l-i nâb gibi Nevâ-yı nâlesin ol bî-vefâya dinledemez O dil ki derd ile zâr olmaya rebâb gibi Zülâl-i deşnene bir rütbe teşnedir ki gönül O sûya akmadadır cûy-ı ‘aklı âb gibi Rehîn-i mahfaza-i i’tibâr olur her dem Dilinde râzını ketm eyleyen kitâb gibi Dehâna gelse dahi dîgerâna kısmet olur Nasîb ardına döndükçe âsiyâb gibi Sehâb-ı minnete olmam dehen-küşâ Vehbî Olursa katre-i lutfu dür-i hoş-âb gibi Tıflın egerçi hoş görünür dil-rübâlıgı ‘Âkil olan sever yine hûbân-ı bâligi Zerdî-i çehre gâh eder cezb-i merhamet ‘Âşıkların bu vech iledir kehrübâlıgı M.VI/, FB., K. - : -K. M.VI/, FB., K. Ancak kerâmet ehl-i ‘abâda olur demiş Şimdi bilindi hırkalı şeyhin kabalıgı Hemşîresi çıkar mı idi duht-ı rez dahi Pîr-i mugân olmasa rindin babalıgı Ol mâhı şastına düşürürdü dil-i za’îf Bir çâre eyleseydi sakankûr balıgı Vehbî-i pîr turmuş oturmuş güzel sever Tıflın egerçi hoş görünür dil-rübâlıgı Küriyy resmindedir tarh-ı zemîn ü âsumân egri Bu takrîb ile ekser tab’-ı ebnâ-yı zamân egri Mümâsil olduguyçün tîrler müjgân-ı hûn-rîze Mukavves kaşına taklîd ile olmuş kemân egri Hırâmân olsa gülşende eger şûh-ı sehî-kaddim Hacâletde eğip başın kalır serv-i revân egri Rüsûm-ı kec-nihâdîdir sezâ merdân-ı gaddâra Anınçün vaz’ olunmuş resm-i tîg-i hûn-feşân egri Efendim togrusu bu rütbede bir himmet olmazsa Ham eyler kâmetin Vehbî-i zârın el-amân Egri M.VI/, FB., K. Câm-ı la’lin şevkine mestâne etdin sen beni Kâse-lîs-i sofra-i meyhâne etdin sen beni Boynuna olsun vebâli kâkülün zencîrini Gerdeninde gösterip dîvâne etdin sen beni Pîrlikde hâtırım yıkdın ne yapdım ben sana ‘Âkıbet gencim deyü vîrâne etdin sen beni Zülfüne kondurmayıp mürg-i dil-i âvâreyi Böyle mânend-i Hümâ bî-lâne etdin sen beni Mahrem oldu gayriler şimdi harîm-i vaslına Âşinâ iken niçün bîgâne etdin sen beni Yanmadan yakılmadan pervâ ne şimden sonra kim Şem’-i rûyun gösterip pervâne etdin sen beni Hüsnünün mecnûnu etmişken yine Vehbî'ye der ‘Âleme Leylî gibi efsâne etdin sen beni Mutribâ olsun miyân-ı beste yelli yelleli Nâz ile raks eylesin bir ince belli yelleli Dâma düş etmiş yine mürg-i dil-i âvâreyi Zülfüne bend eyleyip bir turna telli yeleli M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. Gerçi dâmen-keşlik eylerdi o Yûsuf-tal’atim Sad niyâz ile yapışdım iki elli yelleli Eyleyip bünyân-ı derd ü mihnete vaz’-ı esâs Hânumân-ı ‘aşkda oldum temelli yelleli Gerçi müştâk oldugun saklardı Vehbî sînede Açılınca bezm-i meyde oldu belli yelleli Zahmnâk etdi derûnum dîde-i hûn-hâresi Var ise yâre sarılmakdır bulunsa çâresi Eyledim sencîde-i mîzân-ı çeşm-i i’tibâr Bir agır başlı güzel ammâ alınmış taresi Konmaga bir nahl-i istignâ arar kim ‘âşıkın Pek hevâlanmış yine mürg-i dil-i âvâresi Câm-ı leb-rîz istemez sahbâ-keşân-ı derd-i ‘aşk Sâkî-i bezmin lebinden mest olur mey-hâresi Eylemez çünkim şikâf-ı leb kabûl-i iltiyâm Gâlibâ tîg-i zebânın da onulmaz yaresi Yâd eder va’zında hûrî kızların pek şevk ile Şeyhi zen-dost eylemiş İstanbul'un mekkâresi Tâb-ı ‘aşk ile gazel mi söylemiş Vehbî yine Nazma sûziş verdi böyle tab’-ı âteş-pâresi M.VI/, FB., K. Vermiş Hudâ sülâle-i pâşâya begligi Bîhûde takmamışlar o mollâya begligi Ol şehsüvâr-ı esb-i melâhat kul oglunun Düşmek piyâdece yanına yaya begligi Fahr ile der-miyân ederek ferş-i hânesin Ol hod-nümâ begim atar ortaya begligi Altun adın kızıl bakır eyler bulursa ger Sarıbegoglu gibi fürû-mâye begligi Verdim bu şeb kalem-rev-i hulyâyı zabt içün Zîr-i lihâfda dil-i şeydâya begligi Rabbü’l-felak memâlik-i Eflâk'da dahi Etmiş kılâde gerden-i tersâya begligi Beglikçi etseler de vekâletle Vehbiyâ Mîrîsiz istemem o kuru pâye begligi Çeker mi minnet-i telh-i rahîki bûse müştâkı Mümessek hattıla şîrîn lebi ma’cûn-ı ‘uşşâkı Be-kavl-i rind-i dürd-âşâm turma bezm-i sahbâda Edir ke’sâ ve nâvilhâ elâ yâ eyyühe’s-sâkî M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. sun." Divan-ı Hafız-ı Şirazî'nin . gazelinin ilk mısrası vezin gereği takdim tehir edilmiş. Olurken pertevinden perde-i şebde nihân her gün Ruhun hurşîde teşbîh etmedir ta’bîr-i âfâkî Mezâk-ı cânı telh-i zehr-i hecr etdinse de zâlim Safâ-yı lezzet-i vaslın dehânımda henüz bâkî Sürâhî gibi verdi neş’e-i ser-şâr ey Vehbî Bana bezm-i safâda gerden-i billûr-ı berrâkı Sezâdır dem-be-dem kan aglasan ey dîde-i bâkî Niçün sevdin görünce öyle bir hûn-rîz-i bî-bâki O şûhun fasl-ı vaslında olan zevk ü mezâyâyı Cihât-ı câmi’a bahsinde îmâ etdi Sekkâkî Mücerred pâk-soy bir tıfl ederse pîr-i pâk etsin Sakın soydurmadan postun sevip bir köhne nâ-pâki Görünce çözme şalvârın boşandı zâhidin bendi Boyandı döndü süd mâ’îye ol çakşur-ı leylâkî ‘Arak nûş et şarâb iç togrusu ben bildigim Vehbî Yiyip afyon u berşi olma bir kanbûr tiryâkî Hüsn ile kimdir müsellem şâh-ı hûbânım gibi Devr-i Yûsuf'dan beri kim geldi sultânım gibi M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. Şevk-i la’lin sînede hıfz eyledim cânım gibi Rûyun ellerden sakındım nûr-ı îmânım gibi Fursat el verse bırakmazdım o şûh-ı ser-keşi Dâmenin çâk etmeyince tâ girîbânım gibi Kahbe-zenlikdir yakışmaz merd-i vâlâ-himmete Zîb ü zîverle müzagref şîveli hânım gibi Târumâr etdi gönül mecmû’asın bu rûzgâr Vehbiyâ evrâk-ı âsâr-ı perîşânım gibi Âh kim agzım sulandı seyr ederken Sakız'ı Buse va’diyle şeker çiynerdi bir tersâ kızı Reng-i sahbâ ile olmuş gül yanaklar al al Beyza-i sürh idi hem kâfir giyinmiş kırmızı Kâkül-i zer-târa bir cevher-sitâre bend edip Sanki indirmiş kemend ile felekden yıldızı Korkarım girmez ele tâ Portakal'a gönderir Hasret-i nârenc-i pistânı bu şevk ile bizi Müslümâna pek yakındır cünbişinden anladım Vehbiyâ nush etmeseydi âh o ruhbân dînsizi M.VI/, FB., K. BERÂY-I BEG-ZÂDE’İ NÜVİŞTE BÛD Temâşâ etse ol rûh-ı musavver şûh-ı tersâyı Atar âgûşdan Meryem Ana tasvîr-i ‘Îsâ'yı Çelîpâ-veş küşâde-sîne-i sîmîne sarkıtmış Misâl-i rişte-i zünnâr gîsû-yı semen-sâyı Bana ol mâh-ı Rûmî başka takvîm eyleyip izhâr Düşürdü sâl-i half-i va’de-i vasla kebîsayı Tuyurdum râz-ı ‘aşkı sînemi döğmekle dünyâya Edip nâkûs-veş gül-beng ile feryâd-fersâyı Sulu Manastır'ı seylâba verdi çeşm-i giryânım Pür etdim eşk-i hûnînim ile Kanlı Kilîsâ'yı Bahûr-ı Meryem'i basdırdı dûd-ı nâle vü âhım Görelden âteşîn-rûyunda hâl-i ‘anber-âsâyı İnanmaz âh o kâfir mâcerâ ihlâsıma Vehbî Yemîn etsem öpüp İncîl ile Tevrât-ı Mûsâ'yı BÂ-İBRÂM-I BA’ZI RİCÂL-İ DEVLET DER-SAHRÂ-YI NÎŞ BERÂY-I SÂRE NÂM MAHBÛBE NÜVİŞTE ŞUD Kİ EZ-BEHR-İ MURÂFA’A BE-DÎVÂN-I ÂSAFÎ ÂMEDE BÛD MEBNÎ BELATÎFE ÎST Sarılı nev-câmesiyle sarabilsem Sâre'yi Gülgül olsa bûseden öpsem o gül-ruhsâreyi M.VI/, FB. M.VI/, FB., K. Sâre ammâ sâ’ire olmaz kıyâs ol meh-likâ Nûr-ı hüsnü rûşen etmiş seb’a-i seyyâreyi Âh kim sarmaz mısın Sâre'm deyü îhâm ile Ben de gösterdim ana sînemde kanlı yareyi Hûn-ı ‘âşık mı hınâ mıdır elinde el-amân Câna kasd eyledi gördüm ol büt-i hûn-hâreyi Cây-ı bülbül nahl-i gül serv üzre kumrî lâne-sâz Ben o nahl-i nâza kondurdum dil-i âvâreyi Şâhid-i nâzendedir kim hüsnünü isbât içün Zâlim öldürmüş yemîn ile niçe zen-pâreyi ‘Itr-ı şâhîler sürüp zülf-i siyâhın gösterir Sürmek ister sâde-dil ‘uşşâka yaglı kareyi Nakd-i cân ister kumâş-ı hüsnüne etmez kabûl Pâre pâre eyleyip verdim dil-i sad-pâreyi Kalbi seng-i hâreden saht oldugun îmâ içün Gâh olur hûnî giyer sebz üstüne al hâreyi ‘Âşıka mihnet kılıcı oldugun kat’ eyledim Ben yatagan zann ederdim gerçi ol gaddâreyi ‘Âlemi lemhü’l-basarda hüsnüne teshîr eder Kıldı câdûlar pesend ol gamze-i sehhâreyi Dîde-i Leylâ-nigehle turra-i zencîr ile Eylemiş mecnûn hezârân ‘âşık-ı bî-çâreyi Kâm alınmaz Vehbiyâ ol duhter-i nev-sâleden Etmeyince vâsıta bir pîre-zen mekkâreyi TÂRÎH-İ HÂTİME BE-ZIMN-I HİTÂM-I GAZELİYYÂT Hamdü li’llâh ki Cenâb-ı Mennân Kıldı bu bendeye lutf u ihsân Kalmadı ya’nî perîşân-evrâk Böyle âsâr-ı letâfet-’unvân Devr-i mes’ûd-ı Selîm Hânîde Oldu şâhâne müretteb dîvân Lutfu ol hüsrev-i ‘âlî-himemin Vakt-i pîrîde beni kıldı civân Eyledim kendi elimle tertîb Bî-kem ü kâst u kusûr u noksân ‘Afv edip cürmümü ol Rabb-i Gafûr Eyleye mahv-ı hatâ vü hezeyân Mülhim-i gayb dedi târîhin Buldu Vehbî gazelin de pâyân M.VI/, FB., K. DER-ÎRÂD-I BA’ZI RUBÂ’İYYÂT-I MÜFERRİHA Şâyed ki ‘inâyetli efendim ola râgıb Eş’ârımı ‘arz eyleyeyim yevm-i Regâ’ib Togdu günüm ol rûy-ı pür-envârı görünce Baht-ı siyehim oldu küşâde ne garâ’ib DÎGER Kitâb-ı hüsnüne hâl ü hatı fihrist-i mücmeldir Havâşî turrası ol metn içün şerh-i mufassaldır Netîce müdde’â-yı hüsnü şartınca müdelleldir Kıyâs et kâkülün sugrâ ve kübrâ şekl-i evveldir BERÂY-I NUSRET-İ İSLÂM BE-KAL’A-İ YERGÖGÜ Yer yer hücûm ile alırım sandı Yergök'ü Kâfir bozuldu fark edemez oldu yer gökü Teng oldu kara başına çarh-ı kebûd-reng Deşt-i belâda hergele-veş şimdi yer kökü DÎGER Ey kân-ı kerem lutf u mürüvvet ne zamândır M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. Bî-çârelerin hâline şefkat ne zamândır Gelmez mi ‘aceb hâtıra devletli efendim Vehbî'ye mevâ’îd-i ‘inâyet ne zamândır DÎGER Zamâne halkı mecâzî temelluk eyleyerek Bakılsa sûret-i zâhirde cümle muhlisdir Hakîkat üzredir ancak hulûs-ı Vehbî-i zâr Be-hakk-ı Sûre-i İhlâs ‘abd-i hâlisdir DÎGER Gûşe-i mahkeme-i ‘adle geçip ey kâzî Kısmetinde olagör hükm-i kazâya râzî Her ne hâl ise hele çekme gam-ı tevkîti Nef’-i müstakbel içün olmaya ‘ömrün mâzî DÎGER ‘Îd-i udhiyyede seyr etdim o hûn-efşânı Nîm-bismil niçe cân olmuş idi kurbânı Âh kim ahmer-i kanîden edip câmesini Tîg-i hûn-rîz-i nigâhı ile saçmış kanı DÎGER M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. Güzelsin bî-bedelsin ‘işvekâr u nâz-perversin Ne çâre nâzenînim pek cefâkâr u sitemgersin Seni gördüm hayât-ı tâze geldi cismime gûyâ Benim cân-ı ‘azîzim var ise rûh-ı musavversin DÎGER Şeydâter edip silmedi çeşmimdeki yaşı Bilmem neme mâ’ildir o ter-dâmen-i yâşî Bedr-i feleke nâz eder ol kaşı hilâlim Girmiş be-hisâb-ı kamer on dördüne yaşı DÎGER Âh o kâfir duhteri pek sıkdırır fistânını Nâz eder ‘uşşâka açmaz gül gibi pistânını Çeşm-i mesti bir nigâh-ı şûh ile eyler harâb Bu cihânın mülket-i Rûm u Firengistânını DÎGER Var ise safâ gûşe-i meyhânede kaldı Ferhunde sadâ na’re-i mestânede kaldı Tarf-ı nigehin seyr edeli gayrıya bakmam Sâkî gözüm ol dîde-i mestânede kaldı DÎGER M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. Mecmû’a-i hâtırda kitâba hat u hâli Nakkâş-ı ezel koymadı ol safhayı hâlî Bir kerre tutup pâyını ber-dûş edebilsem Ser-tâbe-kadem boynuma olsaydı vebâli DÎGER Mahdûm-ı mükerrem gibi dil-dâde bulunmaz Dilber bulunur gerçi kişi-zâde bulunmaz Taşra güzelinde arama nâz u letâfet Hûbân-ı Sitânbul gibi dünyâda bulunmaz DÎGER Bizim âsâyişimiz zülf ü ruh-ı yâr iledir Çün Rufâ’î işimiz nâr iledir mâr iledir Ol kadar tâli’-i vârûn ile yok gavgâmız Hep keş-â-keşlerimiz çarh-ı sitemkâr iledir DÎGER Gerden-i dilbere taklîd ederek kelle şikest Satıyor râhat-ı hulkûm deyü nâm şeker Tatlı tatlı süzülüp çok ezilir bezminde Bûse-i la’line eyler tama’-ı hâm şeker DÎGER M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. Sühan-i gayr ile ma’nâya tevessül mü olur Zâg taklîd-i nagam etse de bülbül mü olur Vehbiyâ nazmına derc etme hayâl-i digeri ‘Âriyet câme ile ‘arz-ı tecemmül mü olur DÎGER Bâb-ı ‘inâyetin ki cihâna küşâdedir Yüz sürdü sad niyâz ile geldi bu derbeder Miftâh-ı dest-i himmetin eylerse feth-i bâb Turmaz derûn-ı hâne-i dilden keder gider CEVÂB-I DA’VET-İ İFTÂRİYYE Rûzedâr-ı bûseyim ancak kanâ’at eylerim Subhdan ahşama dek nazzâre-i dîdâr ile Da’vet-i ahbâba kim eyler icâbet Vehbiyâ Hâzır iftâriyye var nukl-i leb-i dildâr ile M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. DER-ÎRÂD-I BA’ZI MÜFREDÂT-I NEŞÎTA Ey gül-i ra’nâ sakın olma hezâr-âşinâ Eyleme dâmânını pençe-i hâr-âşinâ DÎGER Gerçi kerem makâlini çokdan işitmişiz Ammâ o lafz-ı mübheme ma’nâ verilmemiş BE-VÂLÎ-İ BAGDÂD ‘ÖMER PAŞA NÜVİŞTE Belki ma’mûr eder vâlî-i Bagdâd bizi Dest-i ihsânı ile ba’de harâbü’l-Basra Felek gûyâ kelekdir pîş-i çeşm-i giryenâkimde Misâl-i Şat akıp ‘aşkıyla gitdim sûy-ı Bagdâd'a DÎGER Ey hilâl-ebrû görüp ruhsârına taklîdini Rûy-ı hurşîde felekde mâh-ı nev hancer çeker M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. DÎGER Kesdin elimiz bend-i miyânından o şûhun Ey hancer-i hûn-hâr yine câna tokundun DÎGER Aradıkça dil-i pür-cûşda ma’nâ bulunur Ka’r-ı deryâda niçe gevher-i yektâ bulunur DER-DÎVÂN-I KÂDÎ-’ASKERÎ GÜFTE Böyledir şîve-i ahkâm-ı kazâ ey Vehbî Eskilik gâlib olur rütbe-i isti’dâda DÎGER DER-KALEM-İ MEKTÛBÎ NÜVİŞTE Eski sermâyeden aslâ zararın yok Vehbî Köhne kâlâ-yı hüner bunda serâser sürülür DÎGER Agyâr kemendim der imiş turra-i yâre Kurtulmaya Allâh vere boynu resenden M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. DÎGER Zahm-ı cefâsı cânına kâr etdi ‘âşıkın Tâkat gelir mi ol şeh-i hüsnün bu çagına / buçagına DÎGER Lebi şevki ile rü’yâda dahi ‘uşşâka La’l ü yâkût görünmezse de mercân görünür DÎGER Bâde vü dilber safâsın var mıdır inkâr eden Zâhidin bîhûdedir da’vâ-yı nehy-i münkeri DÎGER Devr-i gerdûn yine mehtâbımızı etdi hilâl Gerçi vehbî idi biz eylemedik kesb-i kemâl DÎGER Bir tıfl-ı sitemkâr ile dil buldu belâsın Böyle koca lala gibi çekmekde cefâsın M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. DÎGER ‘Aceb mi sâ’id-i sîmînine na’l açsa kim ol şûh Gezer mi dest-i ragbetde gümüş gelmezse tamgâya DÎGER Cevrin ham etdi kaddimi gerçi kemân gibi Zâlim nişâne olma sakın tîr-i âhıma DÎGER Vardır o şûha ‘âşık-ı zârın ‘alâkası Agyâr-ı kâfirin nedir ammâ ‘alâkası DÎGER Zâhid hayâl-ı bâtıl ile sübha-gird olur Her fikri tarz-ı devr ü teselsül degil midir DÎGER Telh ise de düşnâm-ı lebin mültemisimdir Ol zehr benim cây-ı karâr-ı megesimdir M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. DÎGER Vehbiyâ âyine-i dilde safâ mümkin mi ‘Aks-i hatt-ı ruh-ı dilberle kederlenmişdir DÎGER Kuş dili söyleyerek böyle kafeslerde şakır Kim dedi bülbüle bu bâgda olsun şakrâk BE-MA’NÎ-İ BEYT-İ VASSÂF Renc-i humâra der misin bilmem ki ehlen merhabâ Sâgar-be-kef sâkîlere verdin ki sehlen merhabâ DÎGER Nefsini körlemege bir yetişir alma dü zen Açmasınlar gözünü sonra bulup başka düzen DÎGER Teşnesin suya getirse yine susuz götürür Acı muslukda Kuruçeşmeli Sakkâ-zâde M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. DÎGER Şu teng-nây-ı cihân içre Halvetî Mûsâ Kamîşa girmege râzî Haham-zâde ile DÎGER Leh kesimli görüp öpdüm anı ikrâmen leh Geçdi bin nâz ile bir mug-beçe biçli miçli DÎGER İstedim baş urmaga bir duhter-i nâzendeye Dedi başın derde ugrar semtimiz Kıztaşı'dır DÎGER Anladım gül memesinden dahi dûşîze imiş Dedi â bu ne demek çek elin istersen küs M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. BE-PÎŞGÂH-I İSTANKÖY DER-KIZLİMANI NÜVİŞTE Sû-be-sû Bahr-ı Sefîd'i geşt ederdin bir zamân Zevrak-ı âmâli sokdun şimdi Kızlimanı'na ÂN-CÂ DER-LİMAN-I ÇATALLAR NÜVİŞTE Bir zamân Akdeniz'e yelken ederdin ammâ Kapanıp keştî-i dil şimdi Çatallar'da yatar DER-’AZLEŞ EZ-HÜKÛMET-İ TOPHÂNE NÜVİŞTE Patlamış ‘azl etdirince Vehbî-i dânâ dili Gürledi Tophâne Meydânı'nda dâlin dingili M.VI/, FB., K. M.VI/, FB. M.VI/, FB., K. DER-ZİKR-İ BA’ZI MU’AMMEYÂT-I MUSANNA’AEŞ Kİ BERÂY-I TEŞHÎZ-İ EZHÂN-I SÜHANVERÂN ÂVERDEEST BE-NÂM-I MUHAMMED VE AHMED Safha-i ‘aşka yazar kilkim iki ism-i münîr Evvel-i zuhrüfü tekrâr edip âlûde-midâd BE-NÂM-I AHMED MEBNÎ BE-KÂ’İDE-İ FENN-İ CİFR Ger su’âl eyler isen nâm u nişân-ı yâri ‘İlm-i cifr üzre işârâtımı fehm et bâri Evvel iklîmde var bul sekizinci şehri Yeri kırkıncı mahalle ara dâr-ı çâri BE-NÂM-I MAHMÛD Resm-i la’l-i lebi hûbâna degil mi mahsûd Şekl-i dendân yerine nakş-ı dehendir meşhûd BE-NÂM-I YÛSUF Rûz-ı hecr ü sefer-i ‘aşkıma yokdur pâyân Âh kim derdime cânâ yine bulmaz dermân M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. DÎGER BE-NÂM-I YÛSUF Oldum âzâde-ser-i kayd-ı heves derken âh Heves-i ‘aşk der-i dilde bedîdâr oldu BE-NÂM-I YA’KÛB Rûy-ı yâr etse dil-i zârımı evvel şâdân Sonra isterse ‘ukûbet ede hem bî-pâyân BE-NÂM-I ‘OSMÂN Nâmını bildim o âfet-nigehin ey Vehbî Nâz ile dîde vü ebrûsu edince îmâ DÎGER BE-NÂM-I ‘OSMÂN Mihre harf-i hâyı zamm etdim tamâm Bir meh-i sâhib-hayâya çıkdı nâm M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. BE-NÂM-I ‘ALÎ Bî-ser ü pâdır felek gûyâ arar ol dilberi Bir tarafdan âfitâb u bir tarafdan Müşterî DÎGER BE-NÂM-I ‘ALÎ ‘Akîk olmak ne mümkindir leb-i la’lin ile yeksân Verirse Kâf'dan Kâf'a o cevherdir yine erzân DÎGER BE-NÂM-I ‘ALÎ Nâm-ı vâlâsını sorunca ana Çeşmi ile işâret etdi bana BE-NÂM-I HASAN ‘Arak-feşân görünürse ser-i ham-i kâkül Olur fütâde-i pâyı dü-nîm olup sünbül M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. BE-NÂM-I HÜSEYN Etdi lü’lü’ deyü üftâde yem-i hulyâya Ser-i hayret-zedemi âh o resm-i dendân DÎGER BE-NÂM-I HÜSEYN Bezm-i meyde ol kadar pür-tâb olur kim ruhları Bî-hod eyler hüsn-i bî-pâyânı mihr-i enveri BE-NÂM-I KÂSIM Hoş yaraşmışdı kabâ ol sîm-endâma velî Kalmadı dillerde tâkat seyr edip reftârın âh DÎGER BE-NÂM-I KÂSIM Fâ’-i Kâf u ‘ayn-ı lâm u lâm-ı mîm ‘Ayn u lâmın ortasında fâ’-i sîm M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. M.VI/, FB. M.VI/, FB., K. BE-NÂM-I TÂHİR Şâh-ı Tûbâ serv-kaddinle gelirse bir yere Her gören cânâ olur elbet tarafdârın senin BE-NÂM-I EMÎN Miyân-ı nev-nihâlân-ı çemenden O bâlâ-kaddi çekseydim kenâra BE-NÂM-I HÜSÂM Harîm-i çeşmime gelse hayâl-i serv-kadin Güher-feşânlık eder çeşm-i ter safâsından BE-NÂM-I SA’ÎD Gâyet-i mihr ile ol ‘işvegerin ‘ahdinde Şevk-i dil oldu dü-bâlâ ne mahabbetdir bu M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. BE-NÂM-I İSMÂ’ÎL Nâm-ı vâlâsın hayâl etdikçe cûş-ı şevk ile Pây-ı eşk olmakda bîrûn gûşesinden dîdenin BE-NÂM-I FAHRE’DDÎN Zîr-i zülfünde görüp ‘aks-i ruh-ı cânânı Dil şikest oldu emel hıfz-ı Hudâ'da ola dîn BE-NÂM-I ES’AD Sanma kim râm olmaya ol serv-kad sîmîn-beri Feth eder altûn sedd-i muhkem-i İskender'i BE-NÂM-I SÂDIK Nezd-i cânâna mahabbetle yakîn oldukça Pây-ı ihlâsı yürü bas ser-i kâf-ı kurba M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. BE-NÂM-I VEHBÎ Gûşe-i ebrûsun ol meh bir tarafdan gösterip Hem yine îmâ edermiş lâ deyü ebrûları BE-NÂM-I ‘İSMET Rûyunu ‘arz eyleyip çeşm ü dehânın gösterir Tâ varıp dâmânına rû-mâl ede üftâdesi BE-NÂM-I MEHMED ‘İZZET Zalâm-ı ‘âlemi mahv etdi bî-had medd-i ihsânı Hemân hurşîddir seyyâre içre rûy-ı tâbânı BE-NÂM-I RAMAZÂN O mâhın ‘ârızında seyr edince zülf-i şeb-gûnun Dedim bir mehdir ol kim bir şebi bin mâha râcihdir M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. BE-NÂM-I ŞA’BÂN Kâgıd-ı zer gibi gördükde o zerrîn kemeri Bildim ol mâhı ki var bend-i miyânında berât BE-NÂM-I NÛRÎ Sünbül-i zülfü eyledi işmâm O gülün ismi bir şükûfe imiş BE-NÂM-I ZEYNEB Sûreti zînet-i cihân ammâ Sûret-i zîneti nişânıdır BE-NÂM-I ‘İVAZ Düşerse cür’a-i câm-ı leb-i cân-bahşı ol şuhun Kenâr-ı havz olur ser-çeşme-i âb-ı hayât-efzâ M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. M.VI/, FB., K. DER-ZİKR-İ BA’ZI ELGÂZ-I LATÎFE Kİ BERÂY-I TEZYÎN-İ HÂTİME ÂVERDEEST Kimdir ol sûfî-i sâ’im kâ’im Gece gündüz döner olmaz nâ’im Devr usûlünde ‘aceb mâhirdir Mevlevî oldugu pek zâhirdir Okuyup virdini etmekde semâ’ Zikrini gizlice eyler ismâ’ Keşf eder ‘âleme râz-ı gaybı Ya’ni bir vakte bırakmaz reybi Hem çalar hem çagırır hem rakkâs Sîm-tenlerle eder halvet-i hâs Âdeme gâh olur çehre-nümâ Şîşe ardında perîdir gûyâ Gâh olur kim iki kat câme giyer Gâh ‘uryân gezer ol sîmîn-ber Oldu dîvâneligi şöhret-gîr Pâyını eylediler der-zencîr Olsa zencîrden âzâde velî Sar’a ugrar hele bir özge deli Böyle bir velvele âfetdir ol Belki ma’nâda kıyâmetdir ol M.VI/, FB., K. LÜGAZ-İ DÎGER Nedir ol kad-hamîde pîr-i şirrîr Cihânı eylemiş kahrıyla dil-gîr Gehî bir şîr-i merdüm-hâra benzer Gehî bir dilber-i gaddâra benzer Ser-i ebrûsunu pür vesme eyler Dem-â-dem cünbişi bir resme eyler Gehî bel bekçisidir ol dil-âver Gehî kat’-ı tarîk ehline yâver Künâmında yatar mânend-i ejder Eder gencînesinde hıfz-ı cevher Velîkin teng ü tîre hâbgâhı Girer habse ki pek çokdur günâhı Sitemdir çün ana âyîn ü ‘âdet Asarlar etse de merdâne hidmet Bilinmez kandedir aslâ makâmı Ya Hindîdir ya Mısrîdir ya Şâmî Kızılbaş oldugu gâyetde rûşen Horâsân mülkünü etmişdi mesken Celâdet sâyesin her semte salmış Cihânı kabza-i teshîre almış M.VI/, FB., K. Egerçi şu’lesi dûzah-nişândır Velîkin gölgesi zıll-i cinândır LÜGAZ-İ DÎGER Nedir ol sâhir-i u’cûbe-nümâ Eder eşkâl-i garîbe peydâ Ya’ni her sûrete kâbil görünür Bir perî çehre-i hoş-dil görünür Gerçi bir ‘âşık-ı rûşen-dildir Tab’ı ammâ zene pek mâ’ildir Hûb u zişti aramaz pâk-nazar Kimi bulsa alıp âgûşa çeker Yine sûfî gibidir sâf-derûn Bir nefes hâlin eder dîger-gûn Bir Fireng oglanıdır nâzükter Çehre-perdâz-ı dükân-ı berber Ber-i sîmîn ü celî-manzarı var Sînesinde görünür cevheri var Eylese mâha eger ‘arz-ı cemâl İki üç pâre olur şekl-i hilâl Rûz-ı rûşende olur hüsnü ‘ayân Şeb-i târîkde mestûr u nihân M.VI/, FB., K. Ebkem ammâ nedir ol sırr-ı ‘azîm Gâhice kuş dili eyler ta’lîm Eyleyen fenn-i usûlü tahsîl O kitâb ile edermiş tekmîl LÜGAZ-İ DÎGER Nedir kim ol iki yüzlü münâfık Nümâyân çehresinde levn-i ‘âşık Gezer dünyâyı hem bî-dest ü pâdır Mukîm-i hâne-i ehl-i gınâdır Te’âla’llâh nedir anda bu kudret Yemez içmez verir dünyâya ni’met Gehî müslim kıyâfetle bedîdâr Gehî şekl-i Firengîde nümûdâr Giyer her sûrete etmez tehâşî Hemân başından eksik etme taşı Semender-veş girip hem nâra yanmaz Teni nâzük velî cevre tayanmaz Kırılsa pâre pâre olsa ammâ Zarar gelmez ana bir dürlü kat’â ‘Aceb mahbûbdur pâkîze-meşreb Velî zen-dostdur âlûde-mezheb M.VI/, FB., K. Yatar zîr-i zemînde hâke yeksân Semâda adıdır mihr-i dırahşân Eger kim olmasaydı kalbi fâsid Cihânda olmaz idi kadri kâsid Yeter vasf eyledin ol bî-vefâyı Yanından gitmese vermez safâyı LÜGAZ-İ DÎGER Nedir ol tâs-bâz-ı germ-nihâd Âb-ı rû dökmegi edip mu’tâd Tepesinde olur nümûde gözü Mermer-i saht sanki kara yüzü Halvetî zann eder gören anı İstemez lîk hırka-pûşânı Hem mücerred ile eder ülfet Hem alır kendisi niçe ‘avret Gündüz insân ile olup mahrem Gece dîv ü perî ile hem-dem Dâ’imâ mâcerâsı bî-pâyân Dilberi sîneye çeker ‘uryân ‘Aşk ile âb-ı çeşmi cûş eyler Dökerek eşk-i ter hurûş eyler M.VI/, FB., K. Nâr-ı hecr ile sînesi sûzân Dûd-ı âh ile pür olur ekvân Sûznâk olsa da safâda müdâm Suyunu bulmada be-vefk-i merâm Güç degil der-’akab eder idrâk Bunu her sâhib-i tabî’at-i pâk TÂRÎH-İ İTMÂM-I DÎVÂN Hamd ü şükr-i bî-nihâye Hazret-i Allâh'a kim Verdi bu ‘abd-i za’îfe kuvvet-i nazm-ı kelâm Vehbiyâ etdikde itmâmın müyesser ‘avn-i Hak Yazdı bu târîhi hâmem buldu dîvânım hitâm |/\|