diff --git "a/data/arabic-kyrgyz.jsonl" "b/data/arabic-kyrgyz.jsonl"
new file mode 100644--- /dev/null
+++ "b/data/arabic-kyrgyz.jsonl"
@@ -0,0 +1,300 @@
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-55058993", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-55057832", "doc1": "وزير الداخلية أمر بتحقيق في الأحداث ووصف وزير الداخلية، جيرالد دارمانان، في تغريدة بعض المشاهد من المواجهات بأنها \"صادمة\"، وأمر الشرطة بتقديم تقرير شامل عن الأحداث. وقد أزيلت عشرات الخيم الصغيرة في ساحة الجمهورية، وأبعدت الشرطة المقيمين فيها. ويقول مهاجرون بلا مأوى إنهم أجبروا على العيش الشارع. وعندما وصلت الشرطة إلى المكان وقف متطوعون إلى جانب المهاجرين في حلقة حول المخيم مرددين \"الوثائق للجميع، والإقامة للجميع\". مواضيع قد تهمك نهاية وأطلق أفراد الشرطة الغاز المسيل للدموع، ولاحقوا متظاهرين في الشوارع، وضربوا بعضهم بالعصي. وظهر المخيم بعد أسبوع من إزالة مخيم غير قانوني كبير أقامه مهاجرون قرب الملعب الوطني لكرة القدم شمالي باريس. ونقلت وكالة الأنباء الفرنسية عن مهاجر أفغاني اسمه شهاب الدين قوله: \"تعاملوا معنا بعنف كبير، لم نطالب بأكثر من سقف\". وندد المسؤول عن الإسكان في بلدية باريس، إيان بروسار، بلجوء الشرطة إلى القوة في التعامل مع قضية اجتماعية. وانتهج الرئيس إيمانويل ماكرون سياسة صارمة مع المهاجرين غير القانونيين، الذين يأمل الكثير منهم الوصول إلى بريطانيا. ويشكل حزب التجمع الوطني اليميني أكبر تهديد سياسي للرئيس ماكرون. وخفت موجات الهجرة الكبيرة إلى أوروبا عبر البحر الأبيض المتوسط، التي بدأت في عام 2015 بسبب النزاع المسلح في ليبيا ومناطق أخرى من العالم، ولكن ظروف هؤلاء المهاجرين لا تزال سيئة.", "doc2": "Полиция 500дөй чатырды жыйнап кетти. Анда жаткан мигранттардын кээсин күч менен сыртка сүйрөп салышты. Башында бир нече активист полициянын алдын тосо чыгып, \"Баарына документ! Баарына турак жай!\" деп кыйкырышты. Полиция аларды көздөн жаш агызган газ, союлдарды колдонуп, туш келди чачыратып кубалады. Полициянын мындай аракетин айрым укук коргоочулар менен саясатчылар сындап чыкты. Ички иштер министри Жеральд Дарманен \"Твиттер\" баракчасына билдирүү жазып, айрым учурларда полиция өтө эле чегинен ашкан аракеттерге барганын жарыяланган видеолордон көргөнүн жана бул боюнча түшүндүрмө талап кыларын жазды. Париждин борборундагы лагерь болгону бир саат турду. Чатырларды француз ыктыярчылары тигип, заматта эле үй-жайсыз жүргөн көптөгөн мигранттар келген. Алар негизинен ооганстандыктар. Бир апта мурун ушундай эле лагерди Париждин чет жакасындагы Сан-Дениден бузуп кетишкен. Бирок ал жердегилерге убактылуу башкалка берилген жок. Мигранттар жашай турган жери жок, көчөдө калганын даттанууда. \"Алар өтө эле орой мамилеге өтүп алышты,-деп даттанган 34 жаштагы ооган жараны Шахбуддин. - Бизге болгону башкалка кыла турган жай керек\". Катаал саясат Президент Эмманюэль Макрон мыйзамсыз жүргөн мигранттарга каршы катаал саясат жүргүзүүдө. Көпчүлүк мигранттар Кале аркылуу Британияга өтүп кетүү аракетинде Францияга келген. Жер Ортолук деңиз аркылуу келген Мигранттардын массалык агымы 2015-жылы болду. Андан бери мигранттар саны азайганы менен саясий качкын макамын алуу үмүтү менен Европада жүргө��дөр дале көп. Алардын макамы аныкталган эмес, убактылуу жашаган үй-жайы жана жумушу да жок."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-51540932", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-51541931", "doc1": "تعرض الوثيقة معلومات شخصية تخص 3000 فرد وتعرض الوثيقة تفاصيل الحياة الشخصية لأكثر من 3000 فرد من المقيمين في إقليم شينجيانغ. وتدوّن الوثيقة المؤلفة من 137 صفحة بيانات حول أوقات صلاتهم، وشكل ملابسهم، ومع مَن يتواصلون، بالإضافة إلى معلومات عن سلوك أفراد عائلاتهم. وتنفى الصين ارتكاب أي مخالفات، وتؤكد أنها تجمع معلومات عن \"الإرهابيين والمتشددين دينيا\". ويعتقد أن هذه الوثيقة أتاحها مصدر من شينجيانغ، كان قد سرب من قبل مجموعة من الموّاد البالغة الحساسية العام الماضي. مواضيع قد تهمك نهاية وأكد أدريان زينز، وهو أحد أهمّ الخبراء في السياسات الصينية بإقليم شينجيانغ، صحّة الوثيقة الجديدة، قائلاً: \"هذه هو أقوى دليل على أن الصين تضطهد وتعاقب البعض بسبب ممارسات عادية مرتبطة بمعتقدات دينية تقليدية\". واستطاع زينز التعرّف على مركز تأهيلي مذكور في الوثيقة، وهو من بين المراكز التي زارتها بي بي سي خلال جولة نظمتها السلطات الصينية في أيار/مايو العام الماضي. وتضم الوثيقة الجديدة تفاصيل تحقيقات حول 311 فردا، كاشفة خلفياتهم وتقاليدهم الدينية، وعلاقاتهم بمئات من أقاربهم وأصدقائهم وجيرانهم. ويُذكر فيها هل يتعين بقاء بعض الأشخاص في مراكز التأهيل، أم يُفضل الإفراج عنهم، ومَن ينصح بعودتهم بعد خروجهم من المراكز. ويتناقض ما جاء في الوثيقة مع حديث السلطات الصينية عن أن هذه المراكز هي مجرد مؤسسات تعليمية. اعتقلت بسبب \"اتداء الحجاب\" من بين الأمثلة التي تعرضها الوثيقة عن طريقة التعامل مع الإيغور، امرأة تُدعى هيلشيم (38 عاماً)، التي أرسلت إلى مركز إعادة التثقيف لسبب رئيسي يتمثل في \"ارتدائها الحجاب قبل عدة سنوات\". وهناك معتقلون بسبب تقدّمهم للحصول على جواز سفر، وهو ما يعكس أنه حتى نية السفر باتت مؤشرا على التطرف، في رأي السلطات. وذُكر هذا السبب لتبرير تحويل رجل (34 عاماً) إلى مركز تأهيل رغم تصنيفه على أنه \"لا يشكل خطراً عملياً\". ودخل رجل آخر (28 عاماً) مركز تأهيل بسبب تصفح موقع على الإنترنت أحاله دون قصد، إلى موقع أجنبي. وتظهر في الوثيقة أحكام بالسجن بسبب ممارسة طقوس دينية أو الاحتفال بمناسبات عادية. فقد حكم على والد أحدهم بالسجن خمس سنوات بسبب لحيته الكثيفة الملونة وبسبب إعطائه دروس دين جماعية. وثائق مسربة: الصين تغسل أدمغة مئات الآلاف من المسلمين في مراكز الاعتقال وحكم على آخر بالسجن 15 عاماً بسبب تواصله عبر الانترنت مع أشخاص في دولة أخرى. \"قائمة كاراكاكس\" وجاءت المجموعة، التي تضم 311 شخصا وتحدثت الوثيقة عن تحقيقات بشأنهم، من مقاطعة كاراكاكس القريبة من مدينة هوتان في جنوب إقليم شينجيانغ، حيث يمثل الإيغور نسبة 90 بالمئة من السكان. ويطلق الدكتور زينز اسم \"قائمة كاراكاكس\" على الوثيقة ويراها تؤكد على الصين تنظر إلى أي معتقد ديني على أنه مؤشر لعدم الولاء. ومع مباشرة حملات الاعتقال في بداية عام 2017، بدأت مجموعات من العمال المخلصين للحزب الشيوعي بجمع معلومات عن الإيغور. ووقع الإيغور في مصيدة هؤلاء العمّال الذين تعرفوا إليهم بهدف إلقاء نظرة عن قرب على أحوالهم وعاداتهم الدينية داخل منازلهم. وتعتبر قائمة كاراكاكس دليلا ملموسا على كيفية استعمال هذه المعلومات التفصيلية في اعتقال البعض. وتكشف كيف تستخدم الصين مفهوم التجريم بالتبعية في اعتقال العديد من الأفراد من عائلة واحدة. فقد اتخذ قرار بإعادة تأهيل شخص يُدعى يوسوب (65 عاماً)، وهو مثال على من معاقبتهم بسبب أفراد عائلتهم، فلديه ابنتان، واحدة ارتدت الحجاب وأخرى ارتدت النقاب، وسبق ودرس نجله العلوم السياسية الإسلامية. آسية أكدت صحة ما جاء في الوثيقة المسربة \"أشخاص حقيقيون\" ولا توجد أختام على قائمة كاراكاكس، لذا ليس من السهل التحقق منها. ويعتقد أنها خرجت ضمن مجموعة من الأوراق المهمة العام الماضي، ووصلت إلى يد أحد أفراد الإيغور في المهجر. وبعد نشر الوثائق الأولى، أرسلت هذه الوثيقة إلى امرأة تدعى آسية مقيمة في أمستردام وهي أيضا من الإيغور. وقالت آسية لبي بي سي إن الوثيقة صحيحة \"بغض النظر إن كانت موقعة رسمياً أم لا، هذه معلومات عن أشخاص حقيقيين، أحياء\". وفقدت آسية الاتصال مع عائلتها في شينجيانغ مع بدء حملات الاعتقال، وتقول إنها لم تملك إلا خيار الإفراج عن الوثيقة وإرسالها إلى منظمات إعلامية، ومن ضمنها بي بي سي. وتوضح قائلة: \"أنا بالطبع قلقة على سلامة أقاربي وأصدقائي، لكن إن بقي الجميع صامتين من أجل حماية أنفسهم وعائلاتهم، لن نتمكن أبداً من منع ارتكاب هذه الجرائم\".", "doc2": "Кытай бийлиги дооматтарды четке кагып, терроризм жана диний экстремизм менен күрөшүп жатканын айтууда. Өткөн жылы Би-Би-Синин ушул булагы коопсуздугуна коркунуч жаралып жатканына карабастан, Шинжаңдан олуттуу документтерди ачыкка чыгарган эле. Кытайдын Шинжаңдагы саясаты боюнча алдыңкы эксперттердин бири, окумуштуу Эдриан Зенз документтер жасалма эмес экенин айтууда. \"Колго тийген жаңы документтер Бээжин диний азчылыктарды куугунтуктап жатканын далилдейт\",-дейт окумуштуу. Кытайдын Шинжаңдагы саясаты боюнча алдыңкы эксперттердин бири, окумуштуу Эдриан Зенз Эдриан Зенздин айтымында, документтерде көрсөтүлгөн \"Төртүнчү окутуу борборуна\" Би-Би-Си өткөн жылы май айында Бээжиндин чакыруусу менен барган. Өткөн жылы Би-Би-Си аныктаган далилдердин көбү жаңы документ менен дал келди. Анда 311 кишинин жеке маалыматы, диний ишеними, интернетти аз же көп колдонгону, жүздөгөн туугандары жана кошуналары менен мамилеси жазылган. Документтин аягына Кытай бийлиги өзүнүн чечимин жазган. Эгерде эмитен эле тарбия лагеринде кармалып турган болсо, анда бул кишини \"кое берсе болобу же жокпу\" деген чечим жазылган. Бул далилдер Кытайдын лагерлерди \"билим берүү борборлору\" деп атаганы, ал жайга \"экстремисттик идеологияга\" азгырылган жарандардын өз ыктыяры менен келгени чындыкка дал келбей турганын аныктады. Окумуштуу Зенз мырзанын айтымында, жаңы документтер адамды лагерге алып барууда кандай механизмдер колдонулуп, жетекчи эмнеге таянып чечим кабыл алып жатканын көрсөтөт. Мисалы, документтеги 598 катарда 38 жаштагы Хелчем аттуу аял тууралуу жазылган. Ал хиджап кийгени үчүн тарбия лагерине жөнөтүлгөн. Башкалар паспортко тапшырганы үчүн камалган. Кытай бийлиги алар чет өлкөгө чыгып кетүүгө аракеттенет деп кооптонгон. Учурда Шинжаңдан чет өлкөгө чыгуу аракети \"радикализмдин\" белгиси катары каралууда. Тизмедеги 66 орундагы 34 жаштагы Меметохти аттуу эркек \"коомго эч кандай коркунуч жок\" деген мүнөздөмө алса дагы, паспортко тапшырганы үчүн тарбия лагерине жөнөтүлгөн. 239 катарда 28 жаштагы Нурмемет аттуу киши интернет баракчасына шилтемени басып, чет өлкөлүк баракчага кирип кеткени үчүн кайра тарбиялоо лагерине жөнөтүлгөн. Бул киши дагы \"коомго эч кандай коркунуч келтирбейт\" деген мүнөздөмө алган. Документте көрсөтүлгөн кишилердин баары Каракаш аймагынын тургундары. Бул жерде негизинен уйгурлар жашайт. Ислам динин тутунган уйгурлар тили, маданияты менен Борбор Азия элине жакынырак. Соңку жылдары миллиондогон хан кытайлары Шинжаңга көчүп келгени улут аралык кагылышууларга түрткү болду. Бирок Шинжаңда тарбия лагерлерине жөнөтүлгөндөр жалаң эле уйгурлар эмес. Кыргыз жана казак азчылыктары дагы куугунтукталууда. Окумуштуу Зенз документти \"Каракаш тизмеси\" деп атап, ал Кытай бийлиги диний ишенимди коркунуч катары карап жатканын айтууда. Шинжаңдагы тарбиялоо лагерлеринин бири Кытай бийлигинин тарбия өнөктүгү 2017-жылы башталган. Анда коммунисттик партияга жакын адамдар уйгур жана башка азчылыктардын үйлөрүн кыдырып, маалымат чогулткан. Мисалы, үйдө канча куран бар экени же алар кандай кийинип жатканы жазылган. \"Каракаш тизмеси\" 2017-жылы башталган өнөктүк каякка алып барганын көрсөтөт. Себеби мындай деңгээлдеги так маалымат тарбия лагерине жөнөтүлгөн кишинин өзүндө дагы жок болсо керек.Документтерде Шинжаңдын батыш тарабындагы үч миң кишинин жеке маалыматы камтылган. Анда адамдын кандай кийингени, күнүнө канча жолу сыйынганы, жада калса туугандарына канчалык жакын экени жазылган. Кытай мечиттерди жок кылууда Кытайдын жашыруун лагерлери Документте тарбия лагерине жөнөтүлгөн адамдын чет өлкөдөгү тааныштары дагы жазылган. \"Каракаш тизмесине\" негизинен чет өлкөдө туугандары же достору бар адамдар кирген экен. Кытай бийлиги чет өлкөдө туугандары бар жарандарына шектенүү менен карап келет. 179, 315 жана 345 орундагы 65 жаштагы Жусуп аттуу кишиге мүнөздөмө берилет. Эки кызы \"2014-2015-жылдары хиджап жана бурка кийген\", уулу Ислам диний окууга жакын жана үй-бүлөсүнүн \"хан кытайларына каршы маанайы\" байкалды деп жазылган. Жусупка карата чыккан чечим - \"окутууну улантуу\". Чакан кыштактарда чогулган маалымат Шинжаңдагы чоң базага киргизилет. Бул базаны \"Биргелешкен иш алып баруу платформасы\" деп аталат. Базада көчөдөгү көзөмөл камералардан тарта смартфон тиркемесине чейин жашыруун топтолгон маалыматтар бар. Зенз мырза программа жасалма акылды колдонуп, көп маалыматты тез арада эсептеп чыгып, коопсуздук кызматкерлерине жана башка расмийлерге \"эскертүүлөрдү\" берип турарына ишенет. Мисалы, байкабай чет өлкөлүк интернет баракчасына кирип калган адамды дал ушул программа аныктап чыкса керек. Ага карабастан, Шинжаңдагы жагдайды эске алганда татаал технология деле колдонулбаганы байкалат. Көп учурда \"баарын кармагыла\" деген саясат жүргөнү байкалат. \"Каракаш тизмесинде\" дагы 88 киши \"ишеним жок\" деген мүнөздөмө алганы үчүн тарбия лагерине жөнөтүлгөн же \"окутуусун улантуу\" керек экени айтылган. Кытай бийлиги Шинжаңда \"адамдын диний эркиндиги\" эске алынган саясатты жүргүзүп жатканын айтууда. Ал эми \"билим берүү борборлору\" экстремизм жана терроризм менен күрөшөт деп ишендирүүдө. \"Каракаш тизмесинде\" кылмышка аралашкандар тууралуу дагы маалымат бар. 311 кишинин алтоо терроризмге даярдык көрүп жатканы үчүн тарбия лагерине жөнөтүлгөн. Бирок документте көбүнчө диний ишенимине басым жасалган. 100 киши үйүндөгү \"динге жакын маанайы\" үчүн лагерде кармалууда. Документте эч кандай мөөр же Бээжин тараптан белги жок. Ошондуктан аны тастыктоо абдан татаал. \"Каракаш тизмеси\" өткөн жылы июнь айында өлкөдөн чыгарылып, бозгунда жүргөн, ысымын атагысы келбеген уйгурдун колуна тийген. Ал документтердин баарын журналисттерге берип, бир гана \"Каракаш тизмесин\" алып калган. Өткөн жылы ал тараткан документтер кеңири чагылдырылгандан кийин, \"Каракаш тизмесин\" Амстердам шаарында жашаган белгилүү уйгур Асийе Абдулахебге өткөрүп берген. Ал дагы документтер жасалма эмес экенине ишенет. Амстердам шаарында жашаган белгилүү уйгур Асийе Абдулахеб \"Расмий мөөр басылбаса дагы документтер жасалма эмес. Кишилердин жеке маалыматтары абдан так жазылган. Аны Кытай өкмөтү жасалма деп айта албайт\",-деди Асийе Абдулахеб. Чет өлкөдө жүргөн башка уйгурлардай эле Асийенин Шинжаңдагы туугандары менен байланышы үзүлгөн. Бирок мындай олуттуу документти жашыруун кармап турууну туура эмес көргөн. \"Албетте, жакындарымдын коопсуздугуна кабатыр болом. Бирок жакындарыбызды коргойбуз деп тынч отура берсек, мындай кылмыштар токтобойт\",-дейт ал. Өткөн жылдын аягында Кытай бийлиги \"билим берүү борборлорундагы\" окуу бүткөнүн жарыялаган. Бирок бул \"тарбия лагерлери\" жабылды дегенди билдирбейт. (AT)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-45040636", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-45041898", "doc1": "إردوغان يريد الضغط على أمريكا لمبادلة القس برانسون بفتح الله غولن وقد احتجز القس الإنجيلي وهو من ولاية كارولينا الشمالية، منذ ما يقرب من عامين بسبب صلات مزعومة بجماعات الداعية المعارض فتح الله غولن. وقالت السكرتيرة الصحفية للبيت الأبيض سارة ساندرز :\"نعتقد أنه (القس الأمريكي) ضحية اعتقال ظالم وغير عادل\". وردت تركيا بأن المطالب الأمريكية بإطلاق سراح برونسون \"غير مقبولة\"، مضيفة أنها سترد على هذه الإجراءات \"العدائية\". تركيا تمدد سجن قس أمريكي تتهمه بدعم غولن مواضيع قد تهمك نهاية قس أمريكي يحاكم في تركيا بتهمة دعم جماعة فتح الله غولن منعطف جديد في العلاقات التركية الأمريكية وقالت وزارة الخارجية التركية في بيان صادر عنها: \"ندعو الإدارة الأمريكية للتخلي عن هذا القرار الخاطئ.\" وتابع البيان :\"بدون تأخير، سيكون هناك رد على هذا الموقف العدائي الذي لن يخدم أي هدف\". وفي حديثها للصحفيين في وقت سابق قالت المتحدثة باسم البيت الأبيض :\"لم نر أي دليل على أن القس برونسون قد ارتكب أي خطأ.\" وأضافت أن الوزيرين التركيين (وزير العدل عبد الحميد غول ووزير الداخلية سليمان سويلو) قاما \"بأدوار رئيسية\" في اعتقال القس الأمريكي. وأضافت ساندرز \"نتيجة لذلك، يتم حظر جميع الممتلكات والمصالح الخاصة بالوزيرين التركيين تحت الولاية القضائية الأمريكية ويُحظر بشكل عام على الأشخاص الأمريكيين الدخول في معاملات معهم\". وكشفت ساندرز أيضا أن \"الرئيس ترامب ناقش الأمر مع نظيره التركي رجب طيب أردوغان عدة مرات\". وقالت وزارة الخزانة الأمريكية في بيان رسمي، إن العقوبات التي فرضت على الوزيرين التركيين جاءت لأنهم \"يعملون كقادة لمنظمات حكومية تركية مسؤولة عن تنفيذ انتهاكات تركيا الخطيرة لحقوق الإنسان\". وفي الأسبوع الماضي، حذر الرئيس ترامب تركيا من أنها ستواجه \"عقوبات كبيرة\" إذا لم تطلق سراح برونسون على الفور. وقال مراسل بي بي سي، مارك لوين، إنه أمر غير مسبوق أن تفرض الولايات المتحدة عقوبات على أعضاء في حلف الناتو بهذا الشكل. وتسببت العقوبات الأمريكية في خسائر للاقتصاد التركي، إذ خسرت الليرة التركية 1.6 بالمائة من قيمتها أمام الدولار الأمريكي، يوم الأربعاء. من هو القس أندرو برونسون؟ يقيم القس برونسون منذ فترة طويلة في تركيا، مع زوجته وأطفاله الثلاثة أثناء عمله كراع لكنيسة القيامة الصغيرة في إزمير. وتتهمه السلطات بالارتباط بحزب العمال الكردستاني المحظور وحركة غولن التي تلقي تركيا باللوم عليها في تنفيذ الانقلاب الفاشل عام 2016. ونفى برونسون اتهامات بالتجسس، لكنه يواجه عقوبة السجن لمدة تصل إلى 35 سنة إذا ثبتت إدانته. وخرج من السجن ووُضع رهن الإقامة الجبرية لأسباب صحية، الشهر الماضي، لكن وزير الخارجية الأمريكي، مايك بومبيو، قال إن هذا ليس كافياً. وقال بومبيو في ذلك الوقت: \"لم نشهد أي دليل موثوق ضد برانسون\". وقالت وزارة الخارجية التركية إنها شاركت \"المعلومات الضرورية\" مع الولايات المتحدة، لكنها أصرت على ضرورة ترك القضية أمام القضاء. ما هو دافع تركيا؟ برونسون واحد من 20 أمريكيا وجهت إليهم الاتهامات بعد الانقلاب الذي وقع قبل عامين، وفقا لصحيفة نيويورك تايمز. واعتقل اردوغان أكثر من 50 ألف شخص في تركيا، بعدما أنحى باللائمة في محاولة الإنقلاب على رجل الدين وحليفه السياسي السابق، فتح الله غولن، المقيم في بنسلفانيا بالولايات المتحدة، لكن غولن ينفي أي تورط له. وتريد تركيا الضغط على الولايات المتحدة لتوافق على تسليم غولن، إذ أشار إردوغان إلى أنه سيفرج عن القس مقابل غولن. كما أثار دعم الولايات المتحدة للقوات الكردية في سوريا غضب الرئيس إردوغان الذي يعدها امتدادا لحزب العمال الكردستاني. ------------------------------------ يمكنكم تسلم إشعارات بأهم الموضوعات بعد تحميل أحدث نسخة من تطبيق بي بي سي عربي على هاتفكم المحمول.", "doc2": "\"Президенттин буйругу менен каржы министрлиги Түркиянын юстиция министрине жана ички иштер министрине каршы санкция киргизет. Бул министрлер пастор Брансондун камакка алынышында негизги ролду ойногон\",-деди Ак үйдүн басма сөз катчысы Сара Сандерс. Эми санкцияга ылайык, Түркиянын юстиция министри Абдулахмит Гүлдүн жана ичк�� иштер министри Сулейман Сойлунун АКШдагы банк эсептери тоңдурулат. Андан сырткары, америкалык жарандар бул министрлер менен кандайдыр бир келишим түзгөнгө тыюу салат. АКШ жараны болгон христиан пастору Эндрю Брансонду түрк бийлиги белгилүү динаятчы Фетхуллах Гүлен менен кызматташкан деп айыптоодо. Брансон айыптоолорду четке кагууда. Эрдоган АКШ өзүнүн ишенимдүү жана күчтүү союздашынан айрылып калуудан коркпой тобокелчиликке барып жатат деген. Түркия Гүленди 2016-жылы ишке ашпай калган аскер төңкөрүшүнүн артында турган деп күнөөлөп жүрөт. Түркиянын тышкы иштер министри Мевлют Чавушоглу: \"АКШ санкциянын жардамы аркылуу максатына жетпейт\",-деп айтты. \"Эгерде АКШ администрациясы ушундай ыкма менен өзүнүн мыйзамсыз талаптары менен чыкса, биз өзүбүздүн маселени чече албайбыз\",-деп жазды \"Твиттер\" баракчасына. Түркиянын юстиция министри Абдулахмит Гүл санкциялар ага таасирин тийгизбей турганын айтты. Акыркы жылдары Анкара менен Вашингтон ортосундагы мамиле оор болууда. Мындай мамиле АКШ белгилүү динаятчы Фетхуллах Гүленди Түркияга бербей койгондон кийин башталды. Андан сырткары Түркия күрд элдик кошуундары менен кызматташты деп АКШга нааразылык билдирген. АКШ пастор Эндрю Брансонду тез арада бошотууну талап кылууда. АКШнын президенти Дональд Трамп эгер талап аткарылбаса, экономикалык санкцияларга барууга даяр экенин айткан. Ушундай эле билдирүүнү америкалык вице-президент Майк Пенс жасады. Түрк президенти болсо, мындай опузалар аны коркута албай турганын, анын Брансонго карата позициясы өзгөрбөсүн билдирди. Эрдоган өз сөзүндө, АКШ өзүнүн ишенимдүү жана күчтүү союздашынан айрылып калуудан коркпой тобокелчиликке барып жатат деген. (AbA)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-46203706", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/kyrgyzstan-46121568", "doc1": "وجاءت انتقادات ترامب على خلفية طرح ماكرون بخصوص الشعبوية، ومقترحاته حول الجيش الأوروبي، والتعريفة الجمركية الفرنسية على واردات النبيذ الأمريكي، بالإضافة إلى شعبية الرئيس الفرنسي. وحث ماكرون في وقت سابق زعماء العالم على رفض الشعبوية معتبرا أنها \"خيانة للوطنية\". وقال في خطابه بمناسبة الذكرى المئوية لانتهاء الحرب العالمية الأولى \"عندما تقول (مصالحنا أولا ولا يهمنا الآخرون) فإنك تضحي بأغلى شيء في أي أمة وهو قيمها الأخلاقية\". واعتبر بعض المراقبين ذلك انتقادا لترامب. ومنذ فترة، يشوب التوتر علاقة ترامب بحلفائه الأوروبيين وفي حلف شمال الأطلسي \"ناتو\". وقد أخذت المستشارة الألمانية أنغيلا ميركل الثلاثاء صف ماكرون بترديد دعوته لتشكيل جيش أوروبي. الشعبوية دعا ماكرون يوم الأحد الماضي نظرائه إلى \"النضال من أجل السلام\"، قائلا \"تخريب هذا الأمل بالانجذاب إلى الانسحاب أو العنف أو الهيمنة سيكون خطأ ترى أجيال المستقبل بحق أننا المسؤولون عنه\". ووصف الشعبوية بأنها \"خيانة للوطنية\". وقال ترامب الثلاثاء \"مشكلة إيمانويل أنه يعاني من تدني مستوى شعبيته بشدة (26%)، ومستوى بطالة يبلغ 10% تقريبا. لقد كان فقط يحاول تشتيت الانتباه. بالمناسبة، لا توجد دولة أكثر وطنية من ف��نسا، إنهم شعب فخور للغاية، ولهم الحق في هذا\". سجل فرنسا العسكري في الأسبوع الماضي، ناقش ماكرون مجددا فكرة تشكيل \"جيش أوروبي\". وأثناء حديث بمقابلة مع محطة إذاعية عن التهديدات بهجوم الكتروني، أشار إلى حماية فرنسا \"فيما يتعلق بالصين وروسيا وحتى الولايات المتحدة\". وقد احتلت المصالحة بين ألمانيا وفرنسا مكانة بارزة في مراسم إحياء ذكرى الحرب العالمية الأولى هذا العام. وفي خطاب أمام البرلمان الأوروبي في ستراسبوغ الثلاثاء، قالت المستشارة الألمانية أنغيلا ميركل \"يجب أن نعمل نحو رؤية تشكيل جيش أوروبي حقيقي\". وشددت على أن هذا الجيش لن يكون مناوئا للناتو، وإنما امتدادا له. ويقول مراسل بي بي سي في برلين إن دعم ميركل لرؤية ماكرون ربما كان بهدف إغضاب ترامب. وقد سخر الرئيس الأمريكي عبر تويتر من هزيمة فرنسا واحتلالها من قبل ألمانيا النازية في الحرب العالمية الثانية. وقال ترامب \"ماكرون يقترح بناء جيش أوروبي لحماية أوروبا من أمريكا والصين وروسيا مع أن ألمانيا هي التي كانت مصدر التهديد في الحربين العالميتين الأولى والثانية. كانوا قد بدأوا يتعلمون الألمانية في باريس قبل وصول الولايات المتحدة\". النبيذ وفي موضوع آخر، اتهم ترامب فرنسا بإعاقة بيع النبيذ الأمريكي هناك. \"بالنسبة للتجارة، فرنسا تنتج نبيذا رائعا، لكن كذلك تفعل الولايات المتحدة. المشكلة هي أن فرنسا تُصعّب على الولايات المتحدة بيع نبيذها في فرنسا وتفرض رسوما باهظة بينما الولايات المتحدة تجعل الأمر سهلا أمام النبيذ الفرنسي وتفرض رسوما قليلة للغاية. هذا ظلم، وينبغي أن يتغير\". وقد رفض مصدر رئاسي فرنسي التعليق على تغريدات ترامب، مشيرا إلى أنها تستهدف جمهور ترامب في الولايات المتحدة. المقبرة تعرض ترامب لانتقادات شديدة بسبب عدم ذهابه لمقبرة ضحايا الحرب الأمريكيين قرب باريس بسبب الأمطار يوم السبت. لكن اليوم، أوضح ترامب سبب عدم ذهابه، مشيرا إلى أنه حضر المراسم التي أقيمت يوم الأحد بالرغم من هطول المطر. وقال ترامب \"عندما اعترض الأمن على الذهاب بمروحية لانعدام الرؤية اقترحت الذهاب بالسيارة فاعترض الأمن أيضا لبعد المسافة عن المطار\".", "doc2": "Франциянын президенти Макрон дүйнө лидерлерин \"тынчтык үчүн күрөшүүгө\" үндөдү Париж шаарындагы эскерүү иш-чарасына АКШнын президенти Трамп менен Орусиянын лидери Путин дагы катышты. Макрон ашынган улутчулдуктун күч алганын \"патриоттуулукка карата чыккынчылык\" деп билдирди. \"Биринчи орунга өзүмдүн кызыкчылыгымды коём, башкаларга башым оорубайт деген учурда, мамлекет эң маанилүү болгон сапатын, моралдык баалуулугун жоготот\",-деди Макрон. Биринчи дүйнөлүк согуштун аяктаганынын 100 жылдыгына арналган иш-чаралар дүйнө жүзү боюнча өткөрүлүүдө. Согушта 9,7 миллион аскер жана 10 миллиондон ашуун жайкын тургун каза тапкан. Биринчи дүйнөлүк согуш 1914-жылы башталып, 1918-жылы аяктаган. Президент Путин дагы Парижге келди Париждеги иш-чаранын алкагында бир нече лидер сүйлөшүүлөрдү дагы өткөрүштү. Президент Путин АКШнын лидери Трамп менен кыска убакытка болсо да жолукту. Путин менен Трамптын сүйлөшүүсү эмне үчүн кыска болду? Бир нече апта мурун эки державанын лидерлери Франциянын баш калаасында кеңири сүйлөшүүлөрдү өткөрөт деп жоромолдонгон. Бирок Парижде Трамп менен Путин учурашканга гана жетишти. Путин баш бармагын Трампка көрсөтүп, эки лидер жылуу учурашты Аптанын башында эле АКШнын президенти Трамп Парижде кеңири сүйлөшүүлөр өтпөйт деп айткан. Эки тарап \"Чоң жыйырмалык\" саммитинде жолукмак. Орусиянын маалымат агенттиктеринин жазышынча, француз уюштуруучулары түшкү тамактанууда Путин менен Трамп чогуу отурбагандай кылып орундуктарды акыркы мүнөттөрдө алмаштырып салган. Сый тамак үстүндө эки лидер жанаша отуруп, айрым көйгөйлөрдү талкууга алмак. \"Коммерсантъ\" гезитинин айтымында, иш-чараны уюштуруп жаткан француз тарап эки лидерди сүйлөшүүлөрдү өткөрбөөгө чакырган. Франция президенти Макрон дүйнө жүзү эскерүүнүн ордуна Путин менен Трамптын сүйлөшүүлөрүнө көңүл буруп калышын каалаган эмес деген жоромолдор айтылууда. Париждеги Тынчтык конференциясы Париждеги иш-чарада Макрон жыйырма мүнөткө созулган кайрылуу жасады. Президент дүйнө лидерлерин \"тынчтык үчүн күрөшүүгө\" үндөдү. Меркел \"ашынган улутчулдук\" Европа жана башка аймактарда күч алып, тез тарап жатканын эскертти Француз лидеринин кайрылуусунан кийин 1918-жылы 11-ноябрда согуш аяктаганын жарыялаган сурнай үнү кайрадан жаңырды. Жекшемби күнү Макрон менен Германиянын канцлери Ангела Меркел Тынчтык конференциясын уюштурду. Ага Орусиянын лидери Путин менен Түркиянын президенти Эрдоган дагы катышты. Меркел \"ашынган улутчулдук\" Европа жана башка аймактарда күч алып, тез тарап жатканын эскертти. Президент Трамп болсо Тынчтык конференциясына катышкан жок. Ал Кошмо Штаттарына учуп кетти. Дүйнө жүзүндө кандай эскерүү иш-чаралары өткөрүлдү? Австралиянын баш калаасы Канберрадагы Улуттук согуш мемориалдык комлексинде эскерүү иштери өттү. Премьер-министр \"тарых кайталанбашы\" керек деп кайрылуу жасады. Жаңы Зеландиянын баш калаасы Веллингтондо, Улуу Британияда дагы эскерүү иш-чаралары болду. Биринчи дүйнөлүк согушта 74 миң индиялык аскер каза тапкан. Бул өлкөдө дагы эскерүү иш-чаралары өттү. \"Биз бул согушка түздөн-түз катышкан эмеспиз. Бирок ага карабастан, биздин аскерлер тынчтык үчүн дүйнөнүн ар тарабында курман болду\"-деди Индиянын лидери Нарендра Моди. (AT) Австралиянын баш калаасы Канберрадагы Улуттук согуш мемориалдык комлексинде эскерүү иштери өттү Жаңы Зеландиядагы эскерүү иш-чарада тартылган сүрөт Лондон шаарындагы парад Шотландиянын Форт-Уильям шаарындагы парадка согуш ардагерлери катышты Брюсселдеги эскерүү иш-чарада ак көгүчкөндөр учурулду Аскердик-тарыхый клубдун мүчөлөрү иш-чарага Биринчи дүйнөлүк согушта колдонулган формаларды кийип, парадка катышты"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-44457251", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-43314075", "doc1": "وقال ترامب إن مباحثاته التاريخية مع زعيم كوريا الشمالية تمخضت عن التوصل إلى اتفاق مشترك \"هائل\". وتتضمن وثيقة موقعة بين الجانبين تعهدا من الرئيس كيم بإخلاء شبه الجزيرة الكورية من الأسلحة النووية. بيد أن ترامب أعلن في مؤتمر صحفي لاحقا تفاصيل ليست مدونة في الوثيقة. وأكد ترامب على أنه سيوقف المناورات العسكرية في كوريا الجنوبية، وهو ما ينظر إليه على نطاق واسع بوصفه تنازلا. وكان الاجتماع بين الزعيمين أول لقاء بين رئيس أمريكي ونظيره الكوري الشمالي، ويمثل انعطافا مهما في سياسة كل من ترامب وكيم. ففي العام الماضي تبادل الاثنان الشتائم، وأجرت كوريا الشمالية عددا من تجارب إطلاق صواريخ باليستية في تحد واضح للمجتمع الدولي. ما الذي اتفق عليه الرئيسان؟ تركزت القمة على قضايا نزع الأسلحة النووية وتخفيف التوترات. ترامب: كيم تعهد بتفكيك البرنامج النووي وتشير الاتفاقية إلى أن البلدين سيتعاونان في بناء \"علاقات جديدة\" وستقدم الولايات المتحدة لكوريا الشمالية \"ضمانات أمنية\". وبشأن الأسلحة النووية، أعاد كيم \" تأكيد التزامه الثابت بإكمال إخلاء شبه الجزيرة الكورية من الأسلحة النووية\". ويقول مراقبون إن الوثيقة تفتقر إلى التفاصيل بشأن كيفية إنجاز عملية نزع الأسلحة النووية على وجه الخصوص. بيد أن ترامب قال للصحفيين لاحقا: وتساءل عدد من المراسلين هل ناقش ترامب قضية حقوق الإنسان مع كيم، الذي يقود نظاما استبداديا يفرض رقابة شاملة ويدير معسكرات للعمل الإجباري. قال الرئيس الأمريكي إنه فعل ذلك، لكنه لم يتراجع عن وصفه لكيم بأنه \"موهوب\". وقال ترامب \"حسن، إنه موهوب جدا. وأي شخص يتولى الوضع مثلما فعل في عمر 26 عاما ويكون قادرا على إدارته، وإدارته بطريقة صارمة، لا أقول إنه كان لطيفا\". الزعميان عقدا اجتماعا بحضور المترجمين فقط، وذلك قبل أن ينضم إليهما مستشارين ومسؤولين بارزين. ما هي ردود الفعل؟ بدت أصداء القمة إيجابية بشكل واسع. وقال الرئيس الكوري الجنوبي مون جي-إن، الذي سبق أن اجتمع مع كيم في وقت سابق هذا العام، إن \"الكوريتين والولايات المتحدة سيكتبون تاريخا جديدا للسلام والتعاون\". على الرغم من أن متحدثا باسمه قال أيضا إن \"المعنى الدقيق والقصد\" لما قاله الرئيس ترامب\" بحاجة إلى تحديد\". وقالت الصين، الحليف الدبلوماسي والاقتصادي الرئيسي لكوريا الشمالية، إن الاجتماع خلق \"تاريخا جديدا\". وأشارت وزارة الخارجية الصينية إلى أن العقوبات على كوريا الشمالية قد تخفف إذا تمسكت بالالتزام بقرارات الأمم المتحدة. وحيا رئيس الوزراء الياباني شينزو آبي \"قيادة وجهود\" الرئيس ترامب قائلا إنه دعم تعهد كوريا الشمالية بنزع الأسلحة النووية بوصفه \"خطوة نحو الحل الشامل للقضايا التي تتعلق بكوريا الشمالية\". وحذرت روسيا من أن \"الشيطان يكمن في التفاصيل\". وقالت إيران إن على كوريا الشمالية أن لا تثق بالولايات المتحدة. وقد سحب ترامب مؤخرا التزام الولايات المتحدة بالاتفاق النووي مع إيران. رحب الرئيس الكوري الجنوبي مون جي-إن، الذي سبق أن اجتمع مع الرئيس كيم في وقت سابق هذا العام، الاتفاق كيف تجلت لحظة المصافحة التاريخية؟ بدأت القمة بصورة مثيرة لم يكن من الممكن تخيلها قبل أشهر. وسار الرجلان باتجاه بعضهما البعض وصافحا بعضهما أمام أعلام الولايات المتحدة وكوريا الشمالية. وقال الرئيس ترامب خلال تعليقاته الأولية أمام الصحافيين \"أتوقع علاقة رائعة مع كيم\". وأضاف \" لدي شعور رائع وسنجري محادثات رائعة وستكون ناجحة بشكل لا مثيل له\". وبدت علامات الارتياح على الرئيس ترامب والزعيم كيم خلال اللقاء الذي جمعهما. وشدد كيم على أن \"الطريق إلى هنا لم يكن سهلا\"، مشيرا إلى أن الممارسات السابقة مثلت عائقا أمام التحرك قدما. وأنهى الزعيمان اجتماعاً عقداه بمفردهما مع المترجمين لمدة 40 دقيقة، وذلك قبل أن ينضم إليهما مستشارون ومسؤولون بارزون. -------------------------------------------------------------------- يمكنكم استلام إشعارات بأهم الموضوعات بعد تحميل أحدث نسخة من تطبيق بي بي سي عربي على هاتفكم المحمول.", "doc2": "Сырткы дүйнөдөн оолак, өзүнчө сыр каткан өлкө катары саналып жүргөн Түндүк Корея бул кат аркылуу өзөктүк программасын токтотуу боюнча сүлөшүүлөргө даяр экенин билдирген деп айтылып жатат. Түштүк Кореянын Улуттук коопсуздук боюнча кеңешчиси Ким Чен Ындын катын Кошмо Штаттардын президенти Дональд Трампка жеткирип бермекчи. Жергиликтүү маалымат каражаттары Түштүк Кореянын министрлери бейшембиде Вашингтонго иш сапары менен барат деп жазып жатышат. Пхеньянга жөнөтүлгөн делегацияны Түштүк Кореянын Коопсуздук кеңешинин катчысы Чон Ый Ен жетектеп барган эле. Ал журналисттердин суроолоруна жооп берип жатып, сүйлөшүүлөрдө көтөрүлгөн маселелердин баарын ачык айта албайм деди. Бирок Түндүк Кореянын көз карашын АКШ менен бөлүшөөрүн кошумчалады. Ал тапта АКШнын Мамлекеттик департаменти Түндүк Кореяга каршы жаңы санкцияларды жарыялайбыз деп маалымдады. Буга өткөн жылы Малайзиянын аэропортунда Ким Чен Ындын бир тууган агасы Ким Чон Намды Пхеньяндын агенттери VX деп белгилүү болгон химикат менен ууландырып кеткени аныкталганы себеп болду. 2003-жылы Түндүк Корея Өзөктүк куралданууну токтотуу келишиминен чыгып кеткенден кийин бир нече жолу натыйжасыз сүйлөшүүлөр орун алган. Пхеньян өзөктук курал сыноосун өткөргөнүн биринчи жолу 2006-жылы эле билдирген. Эксперттердин баамында, Түндүк Кореяда 20 атомдук бомба бар жана өлкө кубаттуу сутек бомбасын өндүрүүгө багыт алууда. Ошол эле учурда Түндүк Кореянын ракета технологиясы тез өнүгүп жатат."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-38686479", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-38687252", "doc1": "دونالد ترامب وعد بالتغيير قبل ساعات من تنصيبه رئيسا ووعد ترامب - في كلمته التي ألقاها في نهاية حفل موسيقي عند نصب لنكولن - بإحداث تغيير. وحضرت عائلة ترامب الحفل الذي استغرق ساعتين، وأقيم تحت شعار \"لتصبح أمريكا بلدا عظيما مرة أخرى\"، وكان متاحا للعامة. عائلة ترامب حضرت الحفل بعد وصولها إلى واشنطن استعدادا لحفل التنصيب الرسمي وذكر ترامب مؤيديه بأن الكثيرين شككوا في فرص حملته الانتخابية في تحقيق النجاح. وقال \"لقد أغفلوا الكثيرين منا. خلال الحملة الانتخابية، تحدثت عن الرجال والنساء المنسيين. حسنا الآن لن ينساكم أحد\". وتعهد ترامب أيضا بتوفير الوظائف، وتقوية الجيش وتعزيز الحدود، وأضاف: \"سنقدم لبلدنا الأشياء التي افتقدها لعقود وعقود طويلة\". وأكد على أن الولايات المتحدة \"سوف تتغير، وأنا أعدكم. إنها تسير نحو التغيير.\" الرئيس المنتخب زار مقبر أورلنغتون الوطنية وكان فندق ترامب الدولي، الذي يقع على مسافة قصيرة من البيت الأبيض، المحطة الأولى للرئيس الجديد في واشنطن. وتحدثت زوجته ميلانيا التي ستص��ح بعد ساعات قليلة السيدة الأولى، قائلة \"غدا سوف نبدأ العمل\". سورس يهاجم وفي غضون ذلك، وجه الملياردير الأمريكي الشهير جورج سوروس انتقادات لاذعة لترامب، خلال مشاركته في المنتدى الاقتصادي الدولي في دافوس، واصفا إياه بأنه \"محتال وديكتاتور محتمل\". وأعلن فريق ترامب انتهاء عملية اختيار جميع وزرائه وعددهم 21، بالإضافة إلى ستة مسؤولين أخرين يتطلب تعيينهم موافقة مجلس الشيوخ. وطلب ترامب بقاء 50 مسؤولا كبيرا في وزارة الدفاع من إدارة الرئيس المنتهية ولايته باراك أوباما، حتى يتم استبدالهم بآخرين، وفقا لما أعلنه المتحدث باسم فريقه. ومن بين هؤلاء المسؤولين بريت ماكجورك، المبعوث الخاص لقوات التحالف الذي تقودها الولايات المتحدة ضد تنظيم الدولة الإسلامية، فضلا عن نائب وزير الدفاع روبرت وورك.", "doc2": "Концертке келген Трамптын үй бүлөсү. \"Биз өлкөнү бириктирүү максатындабыз…Биз бүткүл эл үчүн Американы улуу өлкө кылабыз»,-деди Трамп, эки саатка созулган концерт учурундагы кайрылуусунда. Ал америкалыктарга жаңы жумушчу орундарын, чек араны жана армияны бекмедөөнү, чоң өзгөрүүлөрдү убада кылды. \"Биз ондогон жылдардан бери кылынбай келген иштерди жүзөгө ашырууга белсенип турабыз»,-деди АКШ Президенти. Расмий уюштурулган эрте мененки тамактанууга ал жубайы Меланияны ээрчитип келди. Келечектеги биринчи айым атайын уюштурулган концертке да келди. Концертке келген коноктор арасында актер Жон Войт жана ырчы Сэмюэль Дэвид Мур болушту. Концертке чейин Трамп Вашингтондун чет жакасындагы АКШ катышкан согуштар учурунда курман болгон 200 миңден ашуун ардагердин сөөгү коюлган Арлингтон көрүстөнүнө барып, зыярат кылды. Бешемби күнү Вашингтонго келген Дональд Трамп өзүнө караштуу Trump International мейманканасына жайгашкан. Бул жай Акүйдөн бир нече квартал алыс. Расмий уюштурулган эрте мененки тамактанууга ал жубайы Меланияны ээрчитип келди. Келечектеги биринчи айым атайын уюштурулган концертке да келди. Ал концертке келген элдин алдында кыскача кайрылуу жасады: «Бизди колдогонуңарга чоң рахмат. Биз эртең жумушту баштайыбыз. Алдыда чоң жоопкерчилик турат. Биз Американы кайрадан улуу өлкө кылабыз»,-деп Мелания Трамп күйөөсүнүн ураанын кайталады."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-50366875", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-50809236", "doc1": "سوركوف يشتهر بألقاب راسبوتين بوتين، أو الكاردينال الرمادي، أو سيد مسرح الدمى إلى جانب بوتين صعدت شخصية محورية في سماء السياسة الروسية تحمل العديد من الألقاب من بينها راسبوتين بوتين. يشتهر بلقب راسبوتين بوتين، أو الكاردينال الرمادي، أو سيد مسرح الدمى، إنه المساعد الرئاسي الروسي فلاديسلاف سوركوف الذي يعتبر كبير منظري الكرملين والذي كتب مقالا مؤخرا أطلق فيه مصطلح \"البوتينية\"، حيث أشار سوركوف إلى أن \"البوتينية\" تمثل اختراقاً سياسياً عالمياً، وهي طريقة فعالة للحكم\". فمن هو فلاديسلاف سوركوف؟ سوركوف رجل أعمال وسياسي روسي من أصول شيشانية ولد في 21 سبتمبر/أيلول عام 1964. وكان سوركوف قد عين في شهر اغسطس/آب عام 1999 نائبا لرئيس ديوان الرئاسة. مواضيع قد تهمك نهاية وهو صاحب فكرة الديمقراطية السيادية، بصفتها ديمقراطية موجهة، والتي تتلخص بالحد من دور الأحزاب السياسية وتهميش الأحزاب السياسية الصغيرة. وفي ديسمبر/كانون الاول عام 2011 عين نائبا لرئيس الحكومة الروسية، المسؤول عن تحديث الاقتصاد الروسي. وفي 21 مايو/ايار عام 2012 تولى ايضا رئاسة ديوان الحكومة في حكومة مدفيديف. وفي عام 2013 أعفي من تلك المناصب ليصبح لاحقا مساعدا رئاسيا وكبير المنظرين العقائديين لبوتين. يعتبر سوركوف وراء الكثير من نجاحات بوتين وفي ما يلي أبرز المعلومات عن سوكروف : هو مهندس \"عالم ما بعد الحقيقة\": قبل وقت طويل من إطلاق الرئيس الأمريكي دونالد ترامب مصطلح \"الأخبار الكاذبة\" كان سوركوف قد شحذ سلاحه واستخدمت موسكو تكتيكاته لإحداث ارتباك سياسي في العالم الديموقراطي. وقال مساعد سابق له: \"كانت صيحة أطلقها سوركوف، لها نكهة ما بعد الحداثة، لا شيء حقيقي، لا توجد حقيقة فهناك دائما حقائق بديلة\". صعد من لا شيء لبناء عرش بوتين: فقد اخترع مصطلحات الديموقراطية السيادية، ودستورية حكم بوتين. وقال عنه زميل سابق: \"إن الكثير من نجاحات بوتين تعود لسوركوف الذي توجد بين أصابعه الكثير من الخيوط التي يسيطر من خلالها على البنية السياسية، وهي بنية معقدة للغاية، ولا يعرف سواه المكان الصحيح لكل مكون: المعارضة، والأحزاب السياسية، والنواب، والمحافظون، وإطلاق أو إنهاء حركات سياسية أو منظمات مجتمع مدني، والكنيسة، والمجتمع المدني......\" حراسة أغنى روسي: كان ميخائيل خودورفسكي ذات يوم أغنى رجل في روسيا وقد ضم سوروكوف لطاقم الحراسة الخاص به، وسرعان ما أدرك خودورفسكي أن عقل سوركوف أفضل من عضلاته فأولاه مسؤولية العلاقات العامة، حيث أطلق سوركوف مهاراته في فنون الخداع في مجالات السياسة والتجارة. وقد انتهى الأمر بخودورفسكي في السجن بينما ساعد سوركوف في إدارة حملة علاقات عامة ضد سيده السابق. التايمز: من يوقف توسع بوتين في أفريقيا والشرق الأوسط؟ كيف لقي \"آلة الجنس\" راسبوتين حتفه؟ ماذا يطبخ \"طباخ بوتن\" حول العالم؟ من الإخراج المسرحي إلى المسرح السياسي: درس سوركوف المسرح في موسكو قبل أن يطرد بسبب مشاجرة، وهذه المهارة أسعفته لاحقا عندما سيطر على كل من الأحزاب الموالية للكرملين والمعارضة. وقال مستشار سابق في الكرملين: \"إنه ينظر لنفسه باعتباره الشخص الذي يدير العرض محاولاً العثور على مكان لكل ممثل في مسرحيته\". سيطر على جماعات انفصالية في أوكرانيا: أظهرت وثائق مسربة من الكرملين أن سوركوف أدار شبكة من النشطاء في شرق منطقة دونباس حيث شن مقاتلون انفصاليون حربا ضد كييف بدعم من موسكو. وقال زعيم سابق للمتمردين: \"كنت ألتقي سوركوف بشكل دوري وهو واحد من أذكى الشخصيات التي قابلتها في حياتي. أحيانا أفكر فيه كممثل وحيد على المسرح أشاهد عرضه وأتعلم منه فن السياسة وفن الممكن\". توباك شاكور هو معجب بتوباك شاكور ومحب للشعر: في مكتبه بالكرملين يوجد بورتريه لمغني الراب الأمريكي توباك شاكور إلى جانب صورة لبوتين، كما أنه معجب أيضا بالفنان التجريدي جاكسون بولاك وشعر ألان غينسبرغ . وبينما يسيطر على السياسات في روسيا بمزيج من فنون الخداع والقسوة كان يجد الوقت لكتابة الشعر لفرقة أغاثا كريستي الروسية للروك. كتب رواية تنتمي لما بعد الحداثة: نشرت رواية \"تقريبا صفر\" التي كتبها سوركوف عام 2009 عندما كان في ذورة سلطته، وهي رواية خيالية بطلها ناشر ورجل عصابات لا يرحم يبتز الن��اد والصحفيين خدمة لسياسيين فاسدين ويخادع ليخلق أخبارا كاذبة.", "doc2": "Мурдагы КГБнын агенти 1999-жылы 31-декабрда президент катары кызматка киришкен. Ал учурда АКШны Билл Клинтон башкарып жаткан эле. 20 жылдын ичинде АКШ үч жолу президентин алмаштырды, Британияда болсо беш жолу премьер-министр өзгөрдү. Глобалдык конфликт, ички саясаттагы тирешүүлөрдөн тарта спорттогу ийгилик менен пропаганда үчүн тартылган сүрөттөр - Би-Би-Си жыйырма жылда Путинди мүнөздөгөн жыйырма сүрөттү тандады. Борис Ельцин Владимир Путинди 1999-жылы август айында премьер-министр кызматына дайындаган, 31-декабрда президент кызматына киришкен Орусия 1999-жылы октябрь айында \"Экинчи чечен согушун\" башталганда Владимир Путин премьер-министр кызматында болчу. Бир нече теракттан кийин Орусия Чеченстандагы аскердик операциясын баштаган эле. Владимир Путиндин президенттик кызматы Чеченстандагы чуулгандуу окуялар менен башталды. Орусия Чеченстандын баш калаасы Грозныйды курчоого алып, аскердик операцияларын өткөрдү. Путин 2000-жылы март айында Чеченстанга учуп барган Орусия бир нече жыл бою террористтик чабуулдарга кабылып келди. Маселен, 2004-жылы Беслан шаарындагы мектепте 1128 киши барымтага алынып, 330 адам каза тапкан. Террорчулар орусиялык аскерлерди Чеченстандан чыгарууну талап кылышкан. Президент Путин 2009-жылы гана Чеченстандагы аскердик миссия жыйынтыкталды деп жар салган. 2004-жылы сентябрь айында Орусиянын министрлер кабинети Беслан мектебиндеги курмандыктарды эскерүүдө Владимир Путин 2000-жылы март айында президенттик шайлоодо жеңишке жеткен. Бирок дароо дагы бир чуулу окуяга туш болду. Суу алдында жүргөн \"Курск\" кемеси Баренц деңизинде кырсыкка кабылып, 118 аскер каза тапкан. Президент Путин \"Курск\" кемесинин командиринин үй-бүлөсү менен жолуккан, бирок өтө кеч реакция кылды деген сын-пикирге кабылган 2000-жылы август айында \"Курск\" кемеси кырсыкка кабылганда, Орусия бир нече күн бою кемедеги аскерлердин жакындарына кабар беришкен эмес. Президент Путин болсо башында Кара деңиздеги эс алуусунан кайтып келбей, бир нече күндөн кийин гана келген. АКШнын президенти Буш Орусиянын лидери Путинди 2001-жылы Кошмо Штаттарына чакырган. Эки лидер Буштун Техастагы үйүнө барышкан Владимир Путинди бийликке келгенден кийин Батыш өлкөлөрү менен алакалары жакшы болчу. Бирок Путин Батыш өлкөлөрүнүн тышкы саясатын дайыма сындап келген. Италиянын премьер-министри Берлускони 2003-жылы Орусияга иш сапары менен келип, Ирак маселесин талкууга алышкан 2003-жылы Британиянын королевасы Елизавета II дагы президент Путинди мамлекеттик сапарга чакырган. Орусиянын лидери 1874-жылдан бери биринчи жолу Британияга мамлекеттик сапары менен келген 2006-жылы Орусия биричин жолу \"Чоң сегиздик\" саммитин өткөрүп, дүйнөнүн эң алдыңкы экономикалардын бири экенин тастыктаган. Ангела Меркел, Тони Блэр, Жак Ширак, Владимир Путин жана Жорж Буш Санкт-Петербург шаарындагы \"Чоң сегиздик\" саммитинде Орусиянын конституциясына ылайык, Путин үчүнчү мөөнөткө президент катары бара албагандыктан, 2008-жылы ал өлкөнүн премьер-министр кызматына дайындалган. Ага карабастан Орусияны президент Дмитрий Медведев башкарып жатат дегенге көптөр ишенбей, ал бир гана Владимир Путиндин буйругун аткарып жатканын жүйөө кармашкан. Премьер-министр Путин Грузия менен согуш тутанганда жаракат алгандардын абалын көргөнү барган 2008-жылы Грузия бөлүнүп кетүүнү көздөгөн Түштүк Осетияга аскерлерин жөнөткөндө, Орусия Грузиянын аймагын басып алган. Август айындагы кыска мөөнөткө созулган согуш Батыш өлкөлөрүн тынчсыздандырган, бирок Орусиянын 2014-жылы Украинанын чыгышындагы аскердик аракеттери Москва менен Батыштын мамилелерин бузду. Орусия Крым аймагын басып алгандан кийин Европа Биримдиги менен АКШ Москвага каршы санкция жарыялап, Орусиянын \"Чоң сегиздикке\" мүчөлүгүн жокко чыгарган. 2014-жылы Орусия Крымды басып алгандан кийин Путинди колдогондордун саны кескин өскөнү айтылууда 2019-жылы август айында Путин Крымдагы мотоцикл фестивалына катышканда, Киев \"Москва Украинанын көз карандысыздыгын тебелеп жатат\" деп билдирген Париж шаарында декабрда Украинанын чыгышындагы согушту токтотуу үчүн \"норманд форматындагы\" сүйлөшүүлөр өттү Сириядагы жарандык согуш төрт жылга созулгандан кийин, Орусия өнөктөшү президент Башар Асадды колдоп аскерлерин жөнөткөн. Президент Путиндин Орусиянын аскердик учактарын Сирияга жөнөтүү чечими согуштун нугун өзгөртүп, Асаддын бийлигин бекемдеди. Президент Путин Сириядагы жарандык согушта Башар Асадды колдоп келет 2016-жылы АКШдагы президенттик шайлоодо Дональд Трамп жеңишке жеткенде, Кошмо Штаттарынын чалгын кызматтары президенттик шайлоого Орусия кийлигишти деген дооматын билдирген. Кошмо Штаттарынын атайын кызматтары Орусия 2016-жылкы АКШНын президенттик шайлоосуна кийлигишти деген пикирде 2018-жылы Улуу Британиянын премьер-министри Мэй Москва Солсбери шаарчасында мурдагы орус чалгынчы Сергей Скрипалды ууландырды деп айыптаган. Мурдагы орус чалгынчы Скрипал ууландырылгандан кийин Британия менен Орусиянын дипломатиялык мамилелери бузулду Президент Путин жыйырма жылдын ичинде пропаганда деп саналган сүрөттөрдү дагы жарыялап, алар кызуу талкуу жараткан. Бул сүрөттөрдө Путин өзүн күчтүү адам жана кубаттуу лидер катары көрсөтөт. 2007-жылы Монголияга чектеш аймакта Путин жарым жылаңач сүрөтүн жарыялаган 2013-жылы адамдык сапарттарын көрсөтүү үчүн Путин иттери Баффи менен Юмэни кучактап сүрөткө түштү деп сындалган Президент Путин дайыма спортко жакын экенин айтылат. Путин дзюдодон тышкары, хоккейге дагы кызыгат 2014-жылы Орусия Кышкы олимпиада оюндарын өткөрүп, 2018-жылы Футбол боюнча дүйнөлүк чемпионатты дагы өткөрдү. Сочидеги оюндар абдан ийгиликтүү ��ткөн, бирок кийин Сочиге катышкан айрым орус спортчулары мамлекеттик колдоосу менен кызытма колдонду деген дооматтар айтылган эле. Өткөн аптада Кызытмага каршы дүйнөлүк агенттиги Орусияны алдыдагы төрт жылда эл аралык мелдештерге катышуу укугунан ажыратты. Президент Путин 2018-жылы футбол боюнча Дүйнөлүк чемпионатта 2018-жылы өткөн футбол боюнча Дүйнөлүк чемпионаты дагы мыкты өткөн. Бирок кызытма боюнча чуулгандуу окуядан улам Орусия 2022-жылы Катарда өткөн чемпионатка катыша албайт. Сүрөттөрдүн автордук укугу сакталган."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-53666022", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/magazine-53677102", "doc1": "المصابيح تضيء نهر موتوياسو بجوار قبة القنبلة الذرية في هيروشيما في عام 2019 إحياء لذكرى القصف وتشير الحصيلة التقديرية للوفيات المسجلة إلى أن القصف أسفر عن مقتل نحو 140 ألف شخص من بين سكان هيروشيما البالغ عددهم 350 ألفا، وقد قُتل أيضا 47 ألفا على الأقل في ناغازاكي. وقد أدى القصف إلى وضع نهاية سريعة للحرب في آسيا باستسلام اليابان لقوات الحلفاء في 14 أغسطس/آب 1945. غير أن البعض يرى أن اليابان كانت على أي حال على شفا الاستسلام. يُعرف هؤلاء الذين نجوا من القصف بـ\"هيباكوشا\"، وهم الذين عانوا من تداعيات مدمرة في المدينتين؛ كان من بينها التسمم الإشعاعي والصدمات النفسية. أجرت لي كارين ستو، وهي مصورة صحفية مختصة برواية قصص النساء اللاتي شهدن أحداثاً مهمة في التاريخ، مقابلات مع ثلاث نساء لديهن ذكريات حية عن القصف الذي وقع قبل 75 عاما. مواضيع قد تهمك نهاية تيروكو يوينو كانت تيروكو في الخامسة عشرة من عمرها حين نجت من قصف هيروشيما بالقنبلة الذرية في 6 أغسطس/ آب عام 1945. تيروكو يوينو حين كانت ممرضة في مستشفى الصليب الأحمر في هيروشيما (إلى اليسار) وصورتها في عام 2015 وقت وقوع القصف كانت تيروكو في الصف الثاني بمدرسة التمريض التابعة لمستشفى الصليب الأحمر بهيروشيما. وبعد سقوط القنبلة، اندلعت النيران في سكن الطلبة بالمستشفى، وقد حاولت تيروكو المساعدة في إخماد الحريق، غير أن العديد من زملائها الطلبة لقوا حتفهم. وكل ما تبقى لديها من ذكريات عن الأسبوع الذي تلا القصف هو أنها كانت تعمل ليل نهار في معالجة المصابين بجروح بالغة بينما لم يكن لديها، هي وآخرون، سوى القليل من الماء دون طعام. وبعد تخرجها، واصلت تيروكو العمل في المستشفى حيث ساعدت في إجراء عمليات جراحية كان من بينها عمليات ترقيع للجلد. خلال تلك العمليات كان يتم استئصال جزء من فخذ المريض لترقيع المناطق التي أصيبت بندوب نتيجة الحروق. تزوجت بعدها من تاتسويوكي وهو ناج آخر من القنبلة الذرية. وعند حمل تيروكو بطفلهما الأول، ساورتها الشكوك حول ما إذا كان الجنين سيولد سليماً، وإن كان كان سيبقى على قيد الحياة. إبنة تيروكو تخضع للفحص الطبي في المستشفى في هيروشيما وقد وُلدت ابنتها توموكو بصحة جيدة، الأمر الذي أعطى تيروكو الشجاعة لمواصلة العناية بأسرتها. توموكو مع أمها تيروكو (يسارا) ومع والدها تاتسويوكي تقول تيروكو \"لم أذهب إلى الجحيم من قبل، وبالتالي لا أعلم كيف يبدو، لكنه على الأرجح هو ما عشناه. لابد ألا يتم السماح لشيء كهذا بأن يتكرر\". وتضيف \" هناك أشخاص يقومون بجهد كبير من أجل القضاء على الأسلحة النووية. أعتقد أن الخطوة الأولى تكمن في إقناع قادة الحكومات المحلية باتخاذ مو��ف. ومن ثم يتعين علينا التواصل مع قادة الحكومة الوطنية، ثم العالم بأسره\". تيروكو (أعلى اليسار) مع ابنتها توموكو (في المقدمة) وحفيدتها كونيكو (إلى اليمين) تقول توموكو ابنه تيروكو \" قال الناس إنه لا يمكن للحشائش أو الأشجار أن تنمو هنا لمدة 75 عاما، لكن هيروشيما عادت من جديد مدينة تكسوها الخضرة والأنهار. بينما ظل هيباكوشا (الناجون من القصف)يعانون من آثار الإشعاع\". وتضيف \" بينما ذكريات هيروشيما وناغازاكي آخذه في التلاشي من عقول الناس، نقف نحن عند مفترق طرق. المستقبل بين أيدينا. السلام سيكون ممكناً فقط إذا ما تحلينا بالخيال وفكرنا في بعضنا البعض وأوجدنا سبيلاً للتحرك وواصلنا العمل دون كلل من أجل تحقيقه\". كما تضيف كونيكو حفيدة تيروكو \" لم أشهد الحرب أو القنبلة الذرية، ولا أعرف هيروشيما سوى بعدما أُعيد بناؤه. يمكنني فقط أن أتخيل. أستمع إلى ما يقوله الهيباكوشا، أدرس حقائق القصف بالقنبلة الذرية بالدليل. \"في ذلك اليوم احترق كل شيء في المدينة. الناس، الطيور، الحشرات، الحشائش والأشجار وكل شيء. مات الكثير من الناس ممن دخلوا المدينة بعد القصف من أجل المشاركة في جهود الإنقاذ أو البحث عن أقاربهم وأصدقائهم. بينما عانى الناجون من أمراض\". هيروشيما بعد سقوط القنبلة الذرية وتقول \" حاولت أن أوطد صلاتي ليس فقط بالهيباكوشا في هيروشيما وناغازاكي ، بل كذلك بعمال المناجم، وسكان الماطق القريبة من تلك المناجم، والأشخاص العاملين في مجالات في تطوير واختبار الأسلحة النووية وهؤلاء الذين عانوا من أمراض بسبب التجارب النووية\". إيميكو أوكادا إيميكو أوكادا إحدى الناجيات من القنبلة الذرية في هيروشيما تحمل رسماً توضيحياً لعدد الأسلحة النووية في يونيو 2019 كانت إيميكو في الثامنة حين أسقطت القنبلة الذرية على هيروشيما. قُتلت شقيقتها الكبرى ميكو وأربعة أخرون من أقاربها. ضاع الكثير من صور إيميكو وعائلتها، بينما بقيت تلك التي كان يحتفظ بها أقاربها من الناجين، ومن بينها صور لشقيقتها. إيميكو بين ذراعي والدتها وبجانبها شقيقتها ميكو تقول إيميكو \"غادرت شقيقتي المنزل ذلك الصباح قائلة أراك لاحقا! كانت في الثانية عشرة ومفعمة بالحيوية\". \"لكنها لم تعد أبداً. لا أحد يعلم ماذا حدث لها. بحث عنها والداي في كل مكان، لم يعثرا على جثتها، لذا ظلا يقولان إنه لابد وأنها حية في مكان ما\". وتضيف \"كانت أمي حاملاً في ذلك الوقت لكنها أجهضت. لم يكن لدينا ما نأكله. لم نعلم شيئاً عن الإشعاع الذري، لذا كان نلتقط أي شيء دونما تفكير فيما إذا كان ملوثاً أم لا. لانه لم يكن هناك طعام، كان الناس يسرقون. كان الطعام هو المشكلة الأكبر. الماء كان شحيحاً. هكذا اضطر الناس للعيش وقتها. لكن هذا تم نسيانه\". شقيقة إيميكو قتلت في قصف هيروشيما بالقنبلة الذرية تمضي إيميكو قائلة \" بعدها بدأ شعري يتساقط، وأخذت لثتي تنزف. كنت منهكة طوال الوقت، كان على أن استلقي دوما. لم يكم لدى أحد فكرة عن الإشعاع. وبعد اثني عشر عاماً تم تشخيص إصابتي بفقر الدم اللاتنسجي(فشل نخاع العظم انتاج خلايا كافية لتجديد الدم)\". \"في كل عام حين تأتي أوقات تكون فيها السماء داكنة الحمرة عند الغروب، تتحول وجوه الناس إلى اللون الأحمر. لم أكن استطيع أن أتغلب على ذكرى الغروب يوم الانفجار الذري. لثلاثة أيامٍ وثلاث ليالٍ كانت المدينة تحترق. أكره الغروب. حتى الآن مازال الغروب يذكرني بالمدينة المحترقة\". جانب من آثار الدمار الذي خلفته القنبلة الذرية \"مات الكثير من الهيباكوشا دون أن يستطيعوا الحديث عن هذه الأشياء، عن مرارتهم بسبب القصف. لم يستطيعوا الكلام. لذا أتكلم\". \"يتحدث كثيرون عن السلام في العالم، لكنني أريد الناس أن يتحركوا. أريد أن يبدأ كل شخص في فعل ما يستطيع. عن نفسي، أود أن أفعل شيئاً يجعل أبناءنا وأحفادنا الذين هم مستقبلنا أن يعيشوا في عالم يستطيعون فيه أن يبتسموا كل يوم. رايكو هادا رايكو هادا كانت في التاسعة من عمرها حين أسقطت القنبلة الذرية على مدينتها ناغازاكي صباح 9 أغسطس/آب. رايكو في عمر الخامسة وصورتها عام 2015 في وقت مبكر من صباح ذلك اليوم انطلقت صافرة تحذير من غارة جوية، فبقيت رايكو في منزلها. وبعد سماع صافرة الآمان توجهت إلى معبد قريب كان الاطفال الصغار يتلقون فيه دروسهم بدلاً من الذهاب للمدرسة بسبب صافرات الإنذار المتكررة. وبعد أربعين دقيقة من الدراسة داخل المعبد، أمر المدرسون الطلبة بالمغادرة، فعادت رايكو إلى بيتها. تمضي رايكو قائلة \" وصلت إلى مدخل البيت، واعتقد انني خطوت خطوة واحدة داخله، ثم حدث كل شيء فجأة. باغتني ضوء ساطع. كانت الألوان مزيج من الأصفر والأخضر والبرتقالي. لم يكن لدي الوقت لأخمن ماذا يحدث. ثم تحول كل شيء إلى اللون الأبيض. شعرت وكأنني تُركتت وحيدة. بعدها سمعت دوي عالٍ ثم فقدت وعيي. حطام أبنية ناغازاكي بعد القصف الذري \" عدت لوعيي بعد فترة. كان معلمنا قد دربنا على أن نتوجه إلى مخبأ في حالة الطوارئ، فبحثت عن أمي داخل المنزل ثم ذهبا إلى مخبأ داخل الحي. لم أصب بخدش واحد. أنقذني جبل كونبيرا، لكن الوضع كان مختلفاً بالنسبة لأولئك الذين كانوا على الجانب الآخر من الجبل، لقد عانوا من ظروف مروعة\". \"عبر الكثيرون جبل كونبيرا إلى منطقتنا. أناس بعيون جاحظة، شعورهم مدمرة، شبه عراة، تتدلي جلودهم من الحروق\". \"حملت أمي المناشف والملاءات من المنزل وهرعت مع نساء الحي تقود الفارين إلى قاعة كلية قريبة حيث يمكنهم الاستلقاء\". \"طلبوا الماء. فأخذت إناء مكسوراً وذهبت للنهر لأغترف الماء كي يشربوا. لكنهم بعد أن تناولوا رشفة ماء ماتوا واحداً تلو الآخر. كنا في فصل الصيف. وبسبب الديدان والرائحة العفنة كان لابد من حرق الجثث على الفور. وتم تكديس الجثث في مسبح الكلية وحرقها جميعاً\" \"كان من المستحيل أن نحدد هوية هؤلاء الاشخاص. لم يموتوا كما يموت البشر\". رايكو مع والدها (إلى اليسار) ومع شقيقتها الكبرى \"آمل ألا تمر الأجيال القادمة بتجربة مشابهة. علينا ألا نسمح باستخدام الأسلحة النووية. الناس هم من يصنعون السلام. حتى إن كنا نعيش في بلدان مختلفة ونتحدث بلغات مختلفة، فإن أملنا في السلام واحد\". رايكو هادا", "doc2": "Алааматтан каза тапкандар тууралуу так маалымат жок. 350 миң киши жашаган Хиросимада болжолу 140 миң киши каза тапканы айтылып жүрөт. Нагасакиде кеминде 74 миң кишинин өмүрү кыйылган. Бомба чабуулу Азиядагы согушту токтотту. Жапон императору 1945-жылдын 14-августунда союздаштарга багынып берген. Көптөр Жапония ансыз деле капитуляция босогосунда турганын айтып келишет. Атомдук жардыруудан тирүү калгандар \"хибакуся\" деген ат менен бегилүү. Алар алааматтын өтө оор кесепетин тартышты - радиациялык нурлануу, психологиялык жаракат. Британдык фотожурналист Карен Ли Стоу маанилүү тарыхый окуялардын күбөлөрүн сүрөткө тартып, алардын айткандарын жазып алып, бүтүндөй өмүрүн ушул ишке арнаган. Ал атомдук бомбадан аман калган үч аялдын бейнеси тууралуу айтып бермекчи. Макалада үрөй учурган сүрөттөлүштөр бар. Тэруко Уэно Хиросимага атом бомбасы ташталган учурда Тэруко 15 жашта эле. Жардыруудан бир нече жылдан кийин Тэруко Уэно медайым болуп иштеген жана экинчи сүрөт 2015-жылы тартылган Ал мезгилде Тэруко Уэно \"Кызыл чырымдын\" ооруканасынын алдында ачылган медайымдар мектебинде экинчи курста окуйт эле. Бомба түшкөн учурда студенттик жатакананы өрт чулгады. Тэруко дагы өрттү өчүрүүгө далбастагандардын катарында болду. Бирок анын курбалдаштарынын көбү тирүүлөй өрттөнүп кеткен. Андан кийинки апталарда күн менен түн аралашып, уйку бетин көрбөй калышты. Жаракат алгандар саны өтө көп болгондуктан колдон келген жардамын кылып жүрүштү. Иче турган суу таңкыс болуп, ал эми тамак-аш таптакыр жок эле. Тэруко медайымдар мектебин бүтүрүп чыккандан кийин ошол эле \"Кызыл чырымдын\" госпиталында операциялык бөлүмдө иштеп калган. Көп учурда ал терини бир жерден экинчи жерге жабыштырып тиккен операцияларда ассистенттик кылды. Адатта терини сандан кесип алып, күйүктөн катуу жабыркаган дене бөлүгүнө жамашчу. Тэруко өзү сыяктуу алааматтан аман калган Тацуюкиге турмушка чыккан. Кош бойлуу кезинде ымыркай үчүн катуу кабатыр болушту. Тэруко Уэнонун кызы Томоко кезектеги медициналык кароодон өтүүдө Бактыга жараша кызы дени сак төрөлүп, өстү. Томоко ата-энеси менен \"Тозокту ким көрүптүр, анын кандай экенин эч ким билбейт. Бирок тозок биз жашап өткөн алаамат сыяктуу болсо керек. Мындай экинчи кайталанбаса экен\",- дейт токсон жаштагы Тэруко. \"Көп кишилер бул жерде 75 жылдан кийин деле өсүмдүк өспөйт, жан-жаныбар байырлабайт деп ойлошкон. Бирок Хиросима шаары кайра жаралды, жапжашыл бак-дарактуу жана таза суулары менен укмуш кооз болуп жаралды. Болгону \"хибакусялар\" радиация кесепетинен азап тартып келүүдө\",- дейт Томоко. Үч муун: Тэруко (солдо), анын кызы Томоко (ортодо) небереси Кунико (оңдо ), 2015-жыл \"Хиросима менен Нагасакидеги алаамат акырындап кишилердин эс-тутумунан чыгып барууда. Биз жолдун айрылышында турабыз. Келечек өзүбүздүн колубузда. Тынчтык болуш үчүн биз баарыбыз ошого умтулуп, ага салым кошуп, башкалар тууралуу ойлоно билишибиз керек\",- дейт Томоко. Тэруконун небереси Кунико болсо Хиросиманын күлү көккө сапырылып, катуудан туулга, жумшактан күл гана калган көрүнүшүн сүрөттөрдөн гана көрдү. \"Биз ошол алааматты жашап өткөн кишилерден укканыбыз боюнча ал күнү шаарда бүт баары оттун ичинде калды. Кишилер, канаттуулар, чөп, дарактар күйдү\". Жардыруудан кийин куткаруу иштери менен жүргөндөр же башка аймактан жакындарын издөө үчүн жетип келгендердин көбү кийин каза тапты. Тирүү калгандары оорукчан болуп калышты\",- деп эскерди Тэруко. Эмико Окада Хиросима атомдук бомбалоого кабылган учурда Эмико сегиз гана жашта эле. Анын бир тууган эжеси Миэко жана төрт жакын тууганы каза тапты. Эмико Окаданын колундагы сүрөттө дүйнөдөгү өзөктүк куралдын санын чагылдырган диаграмма, 2019-жыл Үй-бүлөлүк сүрөттөрдүн көбү бомба чабуулунда соо калбады. Бирок башка шаарларда жашаган туугандарында сакталып калган сүрөттөр бар. Миэконун сүрөтү дагы ошентип сакталып калган. Эмико апасы Фуку Накасаконун колунда, жанында дайынсыз кеткендер катарына кошулган эжеси Миэко \"Эжекем аябай шайыр эле. Ал болгону он эки жашта болчу. Эрте менен жадырап жайнап коштошуп чыгып кеткени эсимде. Ошол бойдон дайынсыз болду. Издөө иштери эч кандай натыйжа берген жок. Аны тирүү деп көпкө чейин күтүштү. Апам кош бойлуу экен. Ушул окуядан кийин боюнан түшүп калыптыр\",- деп айтып берди Эмико. Миэко Накасако жапондордун улуттук бийин аткарып жатат \"Менин чачым түшө баштады, тишимдин бүлөөсү канайт. Алсырап, шалдыроо басып, башым тийген жерге эле жата калып жүрдүм. Бул радиация экенин эч ким билген эмес. Он эки жылдан кийин гана менден апластикалык анемияны аныкташты\". Рэйко Нада Рэйко Нада Нагасакиден аман калгандардын бири. 1945-жылдын 9-августунда шаарга атом бомба түшүп, күлү көккө сапырылганда болгону тогуз жаштагы эселек эле. Рэйко Наданын беш жаштагы жана 79 жаштагы учуру Эрте менен аба чабуулу тууралуу эскертүү берилген маалда Рэйко үйүндө болчу. Кайра тынчып калганда ал жакын эле жердеги балдар окуган храмды көздөй жөнөгөн. Аба чабуулун эскерткен сигналдар тез-тез эле болуп турчу. Бирок ал күнү бир эле сабак өтүштү дагы мугалимдер окуучуларды үйүнө кайра жиберди. \"Үйгө кайтып келип, ичкери кирейин деп кадам таштаганда эле көзүмө жарк эткен жалын урунду. Андан кийин кулак тундурган үн чыгып, эсимди жоготупмун\". Урандыга айланган Нагасаки \"Бир нече убакыттан кийин өзүмө келдим. Мугалимибиз бомба түшкөн учурда баш калкалоочу жайларды тапкыла деп какшап эле айта берчү. Эсиме келип эле ошону ойлодум. Үйдө апам бар экен, ал мени бомбадан баш калкалаган жайга ээрчитип келди\",- деп эскерди Рэйко. \"Мен эч кандай жаракат алган жокмун. Мени Конпира тоосу сактап калды. Тоонун аркы бетиндегилер өтө катуу жабыр тартышты. Ал жактан тирүү качып келгендердин кебетесин көрсөң, үрөй учат эле. Баары жыпжылаңач, анткени кийимдери күйүп кеткен, денесинде күйүк, көздөрү чыгып кеткендер...\". Ошол жерден кишилер бири-бирине жардам кыла баштаган. \"Суу сурашканда, мага өзөндөн суу алып келүүмдү айтышты. Алар суудан аптыга жутуп, биринин артынан экинчиси кайтыш болуп кете берди. Алардын ысымын аныктоо деле мүмкүн болгон эмес. Жай болгондуктан денелери жыттанып кетти. Сөөктөрдү өрттөгөнгө аргасыз болушту\",- деп эскерди Рэйко. Рэйко атасы Кэйдзо Ура жана эжеси Сисуэ Ура менен \"Болочок муун мындай өзөктүк курал алааматын эч качан көрбөйт деп үмүт кылам.Тынчтыкты адамдар өздөрү орнотот. Биз ар башка тилде сүйлөп, ар башка өлкөдө жашайбыз. Бирок тынчтыкка болгон каалообуз баарыбыздыкы окшош\". (AbA) Рэйко Нада биздин күндөрдө *"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/middleeast-52342114", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/kyrgyzstan-52321820", "doc1": "كما أعلنت الوزارة تسجيل 188 إصابة جديدة بالفيروس، ليصل إجمالي الإصابات 3032 تعافى منها 701 شخصا. وفي المغرب، أعلنت الحكومة تمديد الإغلاق المفروض بسبب كورونا حتى العشرين من مايو/أيار المقبل. يأتي القرار بعد أن ارتفعت أعداد الإصابات المؤكدة في المغرب إلى 2685 توفي منها 137 شخصا. وكانت السلطات المغربية فرضت تدابير الإغلاق في العشرين من مارس/آذار، حيث بات الخروج من المنازل محظورا إلا لشراء الغذاء والدواء، وللعاملين في عدد من الوظائف المحددة. أما المدارس والمساجد والمحالّ غير الحيوية وكل أماكن الترفيه فقد أغلقت أبوابها. مواضيع قد تهمك نهاية وألزمت السلطات المغربية السكان بارتداء الكمامات، وفرضت غرامة أو سجنا على غير الملتزمين بذلك. وتدفع الحكومة المغربية رواتب تصل إلى 1200درهم (120 دولار) للعائلات التي يعجز عوائلها عن الكسب، كما أرجأت الحكومة سداد الضرائب والقروض على شركات الأعمال الصغيرة في محاولة لتيسير الأعباء الاقتصادية الناجمة عن تدابير الإغلاق. ومن المتوقع أن يشهد الاقتصاد المغربي انكماشا بنسبة 3.7 في المئة في 2020، بحسب تقديرات صندوق النقد الدولي. وفي تونس، أعلنت رئاسة البلاد تمديد فترة الإغلاق بسبب كورونا إلى موعد من المقرر أن تعلنه الحكومة في وقت لاحق. ويعتبر هذا التمديد هو الثاني للإغلاق الذي بدأ فرضه في 20 مارس/آذار، في محاولة لمنع انتشار الفيروس الذي أصاب أكثر من 822 شخصا وأودى بحياة 37. وفي الجزائر، تعتزم الحكومة تمديد زمن الإغلاق عشرة أيام حتى 29 أبريل/نيسان، وذلك في محاولة للحد من انتشار فيروس كورونا وسط ارتفاع معدلات الإصابات والوفيات. وكانت السلطات الجزائرية تفرض إغلاقا كاملا في منطقة البليدة جنوبي العاصمة الجزائر، وحظر تجوّال ليلي في باقي محافظات البلاد الـ 47 حتى اليوم 19 أبريل/نيسان. وأكدت الحكومة الجزائرية \"بقاء التدابير الوقائية الأخرى كافة\" في إشارة إلى تعليق الرحلات الجوية، والنقل العام، وإغلاق الجامعات، والمدارس، والمطاعم، والمقاهي. وأعلنت الجزائر حتى الآن 2418 إصابة توفي منها 364 حالة.", "doc2": "Ал эми төртөө Ош облусунда, экөө Ош шаары менен Ысык-Көл облусунда. Чүй аймагында бир учур катталды. \"Бир сутка ичинде жалпысынан 23 бейтап айыгып ооруканадан чыгарылды. Республика боюнча бүгүнкү күнгө чейин жалпы 114 бейтап айыгып, ооруканадан чыгарылды\",-деп айтылат расмий маалыматта. Кечээ күнү коронавирус эң көп катталган - Нарын облусу болгон. Кечээги жалпы он жети жаңы учурдун он бири ушул чөлкөмгө таандык деп көрсөтүлгөн. Кыргызстанда сандар кескин секирик жасап кетпегени менен күн сайын жаңы учурлар катталууда. Масштабдуу тест өткөрүүгө өкмөттүн колу жете элек. Кыргызстанда жалпысы болуп аныкталган Covid-19 инфекциясы 489га жетти. Эң көбү өлкөнүн аймагы чоң жана калкынын саны көп Ош облусуна таандык - 135. Бишкек шаарында болсо жалпы 102ге жетти. Жалал-Абад облусунда - 93, Ош шаарында - 73, Нарында - 45, Чүй аймагында - 28, Ысык-Көл облусунда - 8, Баткенде 5 учур катталган. Ал ортодо медицина кызматкерлери арасында вирустун жайылышы күчөп барууда. \"Бир сутка ичинде 12 медициналык кызматкер коронавирус жуктуруп алган. Жалпысынан республика боюнча COVID-19 диагнозу менен медициналык кызматкерлер арасында - 116 учур катталды\",-деп ырастады Саламаттыкты сактоо министрлиги. Апта башында Саламаттыкты сактоо министрлиги өлкөдө коронавирустун эң жогорку чеги 20-24-апрелде болушу мүмкүн деп күтүлүп жатканын билдирген эле. (AbA)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-38635166", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-38660085", "doc1": "ترامب تعرض للانتقاد الشديد بسبب هجومه على بطل الحقوق المدنية جون لويس وذكر عدد منهم هجوم ترامب مؤخرا على جون لويس، أيقونة الحقوق المدنية، سببا لعدم حضورهم. وقد انتقد ترامب بشدة لويس في تويتر الجمعة بعد وصف لويس له بأنه ليس \"رئيسا شرعيا\". وقال ترامب إن لويس ليس سوى \"كلام .. في كلام..، بلا فعل، ولا نتائج\". وكان لويس عضوا بارزا في حركة الحقوق المدنية في أمريكا، وينظر إليه كثير من الأمريكيين باعتباره بطلا. وكان ضمن من ضربتهم الشرطة خلال المسيرة المشهورة في سيلما-مونتغمري للمطالبة بحقوق التصويت في 1965. وانضم إلى مجلس النواب في 1987، نائبا عن الدائرة الخامسة في ولاية جورجيا، التي وصفها ترامب منذ ذلك الوقت بأنها \"بورة للجريمة\". وكانت إهانة الرئيس المنتخب للويس، قبل أيام فقط من \"يوم مارتن لوثر كينغ\"، هي القشة الأخيرة بالنسبة إلى عدد من الديمقراطيين ممن يزمعون عدم الالتزام بالتقاليد بمقاطعة حفل تنصيب الرئيس الجمعة. وقالت إيفيت كلارك، وهي واحدة من خمسة نواب عن نيويورك سيقاطعون الحدث \"حينما تهين النائب جون لويس، فإنك تهين أمريكا\". ويضم الكونغرس بمجلسيه 535 عضوا. وقال تيد ليو، النائب عن ولاية كاليفورنيا \"إن القرار الشخصي بعدم حضور التنصيب، بالنسبة إلى، بسيط جدا: هل أساند دونالد ترامب، أو أساند جون لويس؟ أنا أقف إلى جانب جون لويس.\" وكان النائب عن ولاية إلينوي، لويس غوتيريز، هو أول عضو في الكونغرس يعلن مقاطعته حفل التنصيب في ديسمبر/كانون الأول. وقال \"كيف أنظر إلى زوجتي، وبناتي، وحفيدي، بلا خجل، إذا حضرت، وكأن كل ما قاله المرشح عن النساء، وعمن ينحدرون من أصول لاتينية، وعن السود، والمسلمين، أو عن الأمور الأخرى في خطاباته وتغريداته، لا غبار عليه، أو يمكن محوه من ذاكرتنا الجماعية.\" وأشار إلى أنه سيحضر، بدلا من ذلك، مسيرة نسائية في واشنطن في اليوم التالي. وجاء إعلان مقاطعة لويس نفسه لحفل التنصيب في مقابلة مع محطة إن بي سي الإخبارية التي قال فيها إن ترامب رئيس غير شرعي، مما أثار غضب الرئيس المنتخب. النائبة كاثرين كلارك وسط الصورة واحدة من المقاطعين وسيكون حفل تنصيب ترامب هو أول احتفال لا يحضره لويس خلال 30 عاما قضاها في الكونغرس. وقال النائب عن ولاية جورجيا في الكونغرس إن التدخل الروسي المزعوم في الانتخابات كان أحد الأسباب وراء اعتباره ترامب رئيسا غير شرعي. وقال لمحطة إن بي سي \"لا يمكنك أن تتعايش مع ما تشعر أنه خطأ\". وزاد بيع مذكرات لويس زيادة كبيرة على موقع أمازون في الولايات المتحدة، عقب هجوم ترامب عليه، حتى نفدت النسخ جميعها. جون لويس شارك في اعتصام في الكونغرس ببمطالبة بتشريع للتحكم في حيازة السلاح وقاد لويس اعتصاما في مجلس النواب في يوليو/تموز للمطالبة بالتصويت على تشريع للتحكم في حيازة السلاح، في أعقاب إطلاق النار الدامي في أورلاندو. وأنهى الجمهوريون الجلسة مبكرا من أجل إنهاء الاعتصام، وأطفأوا آلات تصوير التلفزيون، لكن محطة شبكة سي-سبان تمكنت من نقل بث حي بواسطة هواتف بعض الديمقراطيين. وقد بذل ترامب جهدا كبيرا لحجز موسيقيين معروفين للمشاركة في حفل تنصيبه، على الرغم من اتساع دائرة شبكة فريقه. وسيضم الاحتفال جاكي إيفانكو، البالغة من العمر 16 عاما، وإحدى الفائزات في برنامج \"أمريكا غوت تالنت\"، إلى جانب فرق الموسيقى العسكرية، وراديو سيتي روكيتس، على الرغم من أن بعض أعضاء روكيتس رفض علانية المشاركة.", "doc2": "Трамп өзүнүн «Твиттердеги» баракчасына \"булардын баары жөн эле сөз, жөн гана жыйынтыгы жок сөз\" деп жазды Көптөгөн америкалыктар үчүн баатыр деп саналган демократ Жон Льюис Дональд Трампты мыйзамдуу шайланган президент деп эсептебей турганын билдирип келет. Башка конгрессмендер да Льюистин пикири менен макул. Алардын пикиринде Трамптын бийликке келишине Орусия кийлигишкен деген маалыматтар бар. Ал эми Трамп өзүнүн 'Твиттердеги' баракчасына 'булардын баары жөн эле сөз, жөн гана жыйынтыгы жок сөз' деп жазды. Өткөн аптада бир нече активисттер Трамп тууралуу оюн билдирип, Вашингтондо миңдеген демонстранттар каршылык акциясын өткөрүп, жаңы шайланган Трамптын инаугурациясын бузууга ниеттенип жатканын айтышкан. Акцияга чыга тургандар дагы бир нече \"белек\" даярдап коюшканын айтып жатышат. Бирок алар Трамптын тарапташтары менен кагылышып кетүү коркунучунан кооптонуп турушат. АКШнын жаңы президенти ант бере турган күнү Вашингтондо бир канча акцияларды өткөрүүгө уруксат берилди. Бул жолу Трамптын инаугурациясына 800 миң көрүүчү келет. Коопсуздукту сактоого 15 миңге чукул күч кызматкери тартылды. (ErA)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/middleeast/2013/09/130902_syria_strike_q_and_a", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-43413065", "doc1": "رفض مجلس العموم البريطاني الأسبوع الماضي مشاركة بريطانيا في ضربة عسكرية ضد سوريا تقودها الولايات المتحدة ونلقي الضوء على بعض النقاط الأساسية لتوضيح الموقف الحالي للأزمة السورية. لماذ يتم الحديث الآن عن عمل عسكري؟ طرح الكثيرون السؤال حول سبب تفكير الولايات المتحدة وحلفائها في التدخل الآن بعد أن خلف الصراع في سوريا نحو 100 ألف قتيل، وأجبر أكثر من مليون ونصف سوري على الفرار من البلاد، مع تشريد أكثر من هذا العدد بالداخل. كما أدى الصراع في سوريا إلى زيادة التوترات في الدول المجاورة. وقال الرئيس الأمريكي باراك أوباما العام الماضي إن أي استخدام لأسلحة كيماوية من قبل النظام السوري للرئيس بشار الأسد سيكون \"خطا أحمر\". ومع ذلك، وحينما وقع هجوم كيماوي مزعوم وخلف مئات القتلى في منطقة الغوطة على مشارف دمشق، بدت القوى الغربية مقتنعة بأن توجيه رد قوي بات أمرا ضروريا. مواضيع قد تهمك نهاية وفي حين تتفاوت أرقام القتلى، يظل هجوم الغوطة واحدا من أعنف حوادث القتل في الصراع بأكمله، مع وجود صور مروعة نشرها بعض النشطاء تظهر العشرات من جثث القتلى وبينهم الكثير من الأطفال. من سينفذ الضربة ؟ كانت بريطانيا وفرنسا والولايات المتحدة أول من سارع بطرح فكرة توجيه ضربة عسكرية، ولديها بالفعل ��وات في المنطقة يمكنها أن تستخدم في حال شن عمل عسكري. لكن خطط رئيس الوزراء البريطاني ديفيد كاميرون في اللحاق بعمل عسكري تحطمت بعد أن رفض البرلمان البريطاني التصويت لصالح التدخل العسكري بعد جلسة ماراثونية الأسبوع الماضي. وقال الرئيس الأمريكي أوباما إنه يسعى للحصول على موافقة الكونغرس على القيام بعمل عسكري ضد سوريا ردا على الهجمات الكيمياوية المزعومة. وقال الرئيس الفرنسي فرانسوا هولاند إن بلاده لا تزال مستعدة لتنفيذ عمل عسكري ضد سوريا، حتى بدون مشاركة بريطانية. وفي نفس المنطقة، قالت تركيا إنها ستكون مستعدة للمشاركة في أي عمل دولي ضد سوريا، حتى دون موافقة الأمم المتحدة. ما شكل الهجوم الغربي المحتمل؟ تتراوح الخيارات حول كيفية تنفيذ مثل ذلك الهجوم من \"ضربات عقابية\" محدودة إلى فرض منطقة حظر طيران فوق البلاد أو محاولة إحكام السيطرة على ترسانة الأسلحة الكيمياوية السورية. وقد بدا الرئيس أوباما وهو يلمح إلى أن الهجوم سيكون محدودا في طبيعته، لكي يخدم ما قال إنه \"إشارة تحذيرية قوية\" للحكومة السورية أكثر من مجرد محاولة لتعديل الميزان في غير صالحها في الصراع. ما هو الإطار الزمني المحتمل لأي عمل عسكري؟ غادر مفتشو الأمم المتحدة، الذين كانوا يحققون في الهجمات الكيماوية المزعومة، بالفعل سوريا وأرسلوا العينات التي جمعوها إلى المختبرات، وليس من المعروف متى ستخرج النتائج. ومن المتوقع، حدوث تحرك جديد في مجلس الأمن الدولي لاستصدار قرار أممي يسمح بتوجيه ضربة عسكرية لسوريا، حتى لو كان سيتم الاعتراض عليه، غالبا، من قبل روسيا والصين. وبالرغم من أن البيت الأبيض يقول إنه يرى مهمة المفتشين كإجراء \"إضافي\"، كانت الولايات المتحدة مقتنعة أن سوريا استخدمت أسلحة كيماوية، ويعتقد أن القوى الغربية سترغب في أن يتم النظر إليها على أنها استنفذت كل الطرق الدبلوماسية الممكنة قبل اتخاذ أي إجراء. وبالإضافة إلى ذلك، هناك توقعات أيضا بأن القوى الغربية لن ترغب في اتخاذ أي إجراء قبل أو خلال انعقاد قمة مجموعة العشرين في روسيا والتي ستبدأ في الخامس من سبتمبر / أيلول وتستمر لمدة يومين. ماذا قالت سوريا وحلفاؤها؟ أنكرت الحكومة السورية بشدة أنها استخدمت أسلحة كيماوية، وقال مسؤولون سوريون إن المعارضة هي التي كانت وراء مثل هذه الهجمات وأن قوى غربية شجعتها على القيام بذلك. وقال نائب وزير الخارجية السوري فيصل مقداد في 27 أغسطس / آب إن سوريا سوف \"تدافع عن نفسها ضد أي هجوم دولي\"، وحذرت من أنها سوف تثير \"فوضى في جميع أنحاء العالم\". كما انتقدت روسيا وإيران، وهما حليفتان رئيسيتان لسوريا، بشدة أي تدخل في سوريا. وقالت روسيا إنه لا يوجد دليل على أن الحكومة السورية كانت وراء الهجمات الكيماوية التي استهدفت الغوطة، وحذرت من \"تداعيات كارثية\" لأي تدخل، وأسمته \"انتهاك خطير للقانون الدولي\". وعلى الرغم من أن روسيا لن تنجر إلى أي مواجهة مباشرة، يقول مراسلون إنها قد تزيد من حجم توريداتها للأسلحة لدمشق كرد على هذه الخطوة. وقال المرشد الأعلى للثورة الإسلامية في إيران على خامنئي مؤخرا إن أي تدخل عسكري سيكون بمثابة \"كارثة\". وقد حذر مسؤولون إيرانيون في وقت سابق من تداعيات ذلك على المنطقة، كما هددوا مؤخرا بمهاجمة إسرائيل في المقابل. وهناك تكهنات أن يقوم حزب الله اللبناني، الموالي لإيران والذي يحارب أيضا في صفوف الحكومة في سوريا، بإطلاق صواريخ بات��اه إسرائيل ردا على أي ضربة عسكرية.", "doc2": "Президент Трамп Улуттук коопсуздук кеңеши менен жыйын өткөрүп, Британиянын премьер-министри Тереза Мэй менен телефон аркылуу сүйлөшүүлөрдү жүргүздү. Эки күн мурун президент Трамп \"Сирияны көздөй ракеталар жөнөтүлдү\" деп айтканы менен, АКШ кандай чара көрөрүн азырынча так чече элек. Сириянын бийлигин колдогон Орусия болсо, Батыш мамлекеттерин аба соккулардын кесепети оор болоорун эскерткен. Жети жылдык согуштун кесепети Саясий иликтөөлөр боюнча сириялык борбордун (SCPR) маалыматына караганда 2011-жылы башталган жарандык согуш 470 миң кишинин өмүрүн алды. БУУнун качкындар боюнча агенттиги Сирияны таштап чыгууга арагасыз болгондор саны 5 млн кишиге жеткенин ырастоодо. Сирияда эмне болуп жатканын түшүнүүгө аракет кылып көрөлү: 1.Чыгыш Гутада эмне болуп жатат? Февраль айында Сириянын өкмөтү жана союздаштары көтөрүлүшчүлөр көзөмөлдөгөн аймактарда аскердик аракеттерин күчөттү. Анын ичинде 2012-жылдан бери президент Башар Асаддын режимине каршы чыккандардын колунда турган Чыгыш Гутада кырдаал курчуду. Чыгыш Гутада 400 миңге чукул тургун бар. Бул аймак бир нече жолу аба соккуларына кабылып, соңку апталарда эле миңдеген кишилер мерт болгон. БУУнун маалыматына караганда, Чыгыш Гутадагы имараттардын 76 пайызы талкаланды. 400 миңге чукул тургундардын көпчүлүгү жер алдындагы бомбадан сактануучу жайларда баш калкалап жатат. Химиялык чабуул жасалды деп өкмөттүк күчтөрдү айыпташты. Асад муну кескин четке кагууда. Чыгыш Гутада гуманитардык кризис дагы тереңдеди. Акыркы жолу гуманитардык жардам 5-мартта жеткирилген. Балдар жетиштүү тамак жебей, ачкачылык азабын тартып жатканы айтылды. БУУнун маалыматына караганда, Чыгыш Гутадагы имараттардын 76 пайызы талкаланды. 2. Эл аралык коомчулуктун реакциясы кандай? 24-февралда БУУ Чыгыш Гутага 30 күндүк ок атышпоо абалын киргизип, ал дароо эле бузулду. Эл аралык кысымдан кийин Асаддын негизги союздашы Орусия гуманитардык тыныгуу киргизген эле. Бирок ок атышуу уланууда. Балдар жетиштүү тамак жебей, ачкачылык азабын тартып жатканы айтылды. Орусиянын планы боюнча күн сайын беш саатка созулган тыныгуудан пайдаланып, жайкын тургундар анклавты таштап чыгып кетиши керек эле. Ал үчүн гуманитардык уюмдар атайын өтмөк уюштурушмак. 3. Орусиянын ролу кандай? Гуманитардык тыныгуу тууралуу орус президенти Владимир Путин жарыялады. Бул дегендик Москва сириялык бийликтен мурун чечим кабыл алат дегенди билдирет. Сириядагы жарандык согушта Орусия негизги ролду ойноп жатат. Аба аркылуу колдоосу менен сириялык өкмөт күчтөрүнүн алдыга жылышына көмөк берүүдө. Гуманитардык тыныгууга карабастан Орусия \"жихаддык\" күчтөргө чабуулун уланта бере турганын айтты. 4. Согуштун жүрүшү эми кандай болот? Февралда Дамасктын көтөрүлүшчүлөр көзөмөлдөгөн аймактардын баарын өз көзөмөлүнө алуу аракетинен кийин жарандык согуш кайра күчөдү. Айрым эскперттердин пикиринде, жаңжалдын башы болгон Асадды бийликтен кетирүү идеясы акырындык менен соолуп бараткандай. 24-февралда БУУ Чыгыш Гутага 30 күндүк ок атышпоо абалын киргизип, ал дароо эле бузулду. Сирия менен Ирактын аймагындагы \"Ислам мамлекети\" экстремисттик тобу көп аймактарынан айрылган менен толук талкалана элек. Өкмөттүк күчтөр колдон келген аракетин кылып жаткан чакта, Сирияда башка дагы кармаштар орун алууда. Мунун ачык мисалы өлкөнүн түндүк-батышындагы Африн. Январда күрттөрдү бутага алган Түркия аймакты аба чабуулуна алды. Түркия менен чек аралаш Сириянын айрым жерлерин күрттөр көзөмөлдөйт. Анкара өз алдынча болгусу келген этникалык күрттөрдөн чочулап келген. Күрттөр өлкө калкынын 15 тен 20 пайызга чейинкисин түзөт. Сириянын түштүк-чыгышында болсо Израиль бул жаңжал чөлкөмдөгү эскиден атаандаш өлкөлөрдүн \"кыйыр согушуна\" айланганын көрсөтүүдө. 5. Согушка чейин Сирияда эмне болду эле? Асаддын режимине каршы жүрүштөргө чейин өлкөдөгү жумушсуздук, бийлик бутактарындагы коррупция, саясый экриндиктин жоктугуна нааразылыктар айтылып келген. 2011-жылы башталган жарандык согуш 470 миң кишинин өмүрүн алды. 2011-жылы мартта \"араб жазына\" шыктанган мектеп окуучулары Дераа шаарындагы мектептин дубалына өкмөткө каршы чакырыктарды жазышкан. Кийин коопсуздук күчтөрү өспүрүмдөрдү камакка алышат. Бул окуя өлкө боюнча каршылыктарды дүрт эттирди. Асаддын бийликтен кетишин талап кылган жүрүштөр күчөп кетти. 6. Согуш кантип башталды? Нааразылык акцияларга чыккандарга каршы катаал репрессиялар 2011-жылы июлда оппозицияны колуна курал алууга арагасыз кылган. Президенттин коркутуп-үркүтүүлөрү, \"чет өлкө каржылап жаткан терроризм\" атаганы эч кимди токтото албады. Өлкөдө зомбулук күчөдү. Өкмөттүк күчтөр менен күрөшүү үчүн жүздөгөн кошуундар биригип, шаар-кыштактарды көзөмөлүнө ала баштады. Кыйраган, талкаланган Хомс. 2012-жылы согуштук аракеттер күчөп олтуруп Дамасктын өзүнө чейин, өлкөнүн экинчи ири калаасы Алеппого чейин жетти. Бул мезгилде согуштун үрөйү дагы өзгөрдү: оппозициялык маанайдагылар менен өкмөттүк күчтөр ортосундагы кармаш эми конфессиялар ортосундагы келишпестикке айланды. Жаңжалга башка өлкөлөр дагы тартыла баштады. 2013-жылы июлда Сириядагы согуштан 90 миң киши мерт болгону айтылган. Андан бери курмандыктар эселеп өстү. 7. Ким ким менен согушууда? Жаңжал башталгандан бери куралдуу көтөрүлүшчүлөрдүн топтору чоң өзгөрүүгө учурады. Айталы, светтик оппозиция \"Ислам мамлекети\", \"Аль-Каида\" сыяктуу экстремисттик диний топторго таасирин алдырды. \"ИМ\" экстремисттик тобу \"согуш ичиндеги согушту\" жаратты. Жаңжалдын экинчи тарабында - күрт элдик кошуундары чыкты. Сириянын түндүгүндө аракеттенген бул кошуунга АКШ аба аркылуу колдоого алып жана курал-жарактан көмөк көрсөттү. \"ИМ\" экстремисттик тобу \"согуш ичиндеги согушту\" жаратты. 2015-жылы Асаддын күчтөрү бир нече жолу жеңилгенден кийин Орусия аны колдоого алып, Сирия аймагында аба чабуулдарын өткөрө баштады. Иран колдогон ливандык \"Хезболла\" дагы Асаддын режиминин калыбына келишине жардам берди. Орусия аралашкан чоң жеңиш бул 2016-жылы декабрда Алеппонун кайра өкмөттүк күчтөргө кайтарылышы болду. Алеппо оппозициянын негизги таянган турумдарынын бири эле. 8. Башка күчтөрдүн согушка аралашуусу? АКШ Барак Обама президент болуп турган учурда Асадды зомбулуктар үчүн күнөөлөп, тынчтыкка жетүү үчүн кызматтан кетүү шартын койгон. Кийин Дональд Трамп бийликке келгенде позициясы өзгөрдү. Анын өкмөтү \"ИМ\" тобу менен күрөшкө басым жасады. Бирок 2017-жылы апрелде Хан-Шейхун шаарында өкмөттүк күчтөр химиялык чабуул жасаганы айтыла баштаганда, Трамп катаал кадамдарга өттү. Оппозициянын чабуулдарына дагы колдоо көрсөткөн. Деген менен эң таасирдүү оюнчу -Орусия болуп жатат. Өзүнүн аскердик кызыкчылыгы үчүн Асадды колдоого алууда. Иран дагы Асадды колдойт. Анткени Ливандагы \"Хезболла\" тобуна курал-жарак жөнөтүүдө Сирия негизги өтмөк болуп берет. \"Хезболла\" сириялык өкөмөттү колдоого алып, миңге чукул аскерин жиберген. Болжолу Тегеран Асаддын аскер күчтөрүн кармоого миллиарддаган доллар коротту. Экинчи тараптан Жакынкы Чыгыштагы Ирандын негизги каршылашы Сауд Арабиясы көтөрүлүшчүлөргө жардам жөнөтүп келет. Түркия дагы айрым сириялык оппозициялык топторду колдоого алган. Бирок Түркия күрттөргө каршы чыгууда. 9. Согуш эмне үчүн узакка созулду? Негизги эле себеби - башка өлкөлөрдүн аралашуусу. Сириядагы эки тарапты тең каржылык, саясий жактан колдоого алган аракеттер кырдаалды кручутуп жиберген. Эксперттер дагы сырткы кийгилишүүдөн улам диний чыр-чатак күчөп кеткенин белгилешет. Сунниттер менен алавиттер ортосундагы каршылашуу мыкаачылык менен коштолду. Адам каны төгүлүп, коомдор ыдырады. Батыш өлкөлөрүнөн дагы көтөрүлүшчүлөргө колдоо көрсөтүлгөн. 10. Согуш алып келген кесепттер кандай? Үрөй учурарлык. Каза тапкандар тууралуу так сандар жок. Саясий иликтөөлөр боюнча сириялык борбордун (SCPR) маалыматына караганда 2011-жылы башталган жарандык согуш 470 миң кишинин өмүрүн алды. БУУнун качкындар боюнча агенттиги Сирияны таштап чыгууга арагасыз болгондор саны 5 млн кишиге жеткенин ырастоодо. Кеминде 12 миллион киши - калктын тең жарымы согуштан улам өз үйүн, өлөң ташөгүн таштай качып, мусапырга айланды. Кеминде 12 миллион киши - калктын тең жарымы согуштан улам өз үйүн, өлөң ташөгүн таштай качып, мусапырга айланды. Качкындардын чоң агымы коңшу өлкөлөргө - Ливан, Иордания, Түркия сыяктуу өлкөлөргө агылды. 10 пайызга чукулу Европадан башпаанек издеген. 70 пайыз сириялыктар азыр таза сууга жетпей калды. Ар бир үчүнчү жаран жакырчылыктын сазына батты. Кеминде эки миллион бала мектепке барбайт. (AbA) ."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-55621554", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-54884132", "doc1": "النواب الديمقراطيون يطالبون مايك بنس (على اليسار) بتفعيل المادة 25 من الدستور التي تتيح عزل ترامب. وتتهم اللائحة ترامب \"بالتحريض على التمرد\"، وتقول إنه \"شجع عمليا على العنف\" في أحداث مقر الكونغرس يوم الاربعاء الماضي. وتشير الوثيقة إلى أن عدد من الادعاءات رددها ترامب، من بينها أن الانتخابات \"سرقت\" منه، وأنه هو الفائز الحقيقي في انتخابات 2020. وقدم النواب أيضا مشروع قرار إلى نائب الرئيس، مايك بنس، يدعو إلى تفعيل المادة 25 من الدستور التي تمكن من تنحية ترامب دون محاسبته برلمانيا. وارتطمت خطوة الديمقراطيين، التي تتطلب إجماع المجلس عليها، باعتراض نائب ويست فريجينيا الجمهوري، وهو ما جعل البت في اللائحة يمر عبر نقاش، وربما تصويت يوم الثلاثاء. مواضيع قد تهمك نهاية وإذا لم يتحرك بنس لعزل ترامب، وهو ما يتوقعه أغلب الخبراء، فإن مجلس النواب سيفتح الأربعاء نقاشا حول إجراءات العزل، وفق لائحة اليوم بتهمة التحريض على التمرد. ويقول الداعمون للائحة العزل إنهم حصلوا على الأصوات الكافية لضمان موافقة مجلس النواب عليها الأربعاء. وإذا وافق المجلس على إجراءات عزل ترامب، فإن مجلس الشيوخ سيقيم محاكمة للنظر في إدانته بالتهم السياسية الموجة له. وإذا مضت محاولة محاسبة ترامب برلمانيا بهدف عزله، فإنها ستكون المرة الثانية خلال فترة رئاسته التي استمرت 4 سنوات. وكان ترامب قد أفلت من الإدانة بتهم شملت استغلال منصبه السياسي لتحقيق أغراض سياسية شخصية، في المحاكمة الأولى عام 2019. ويرى الديمقراطيون أن المحاكمة الثانية قد لا تتم فورا لأن مجلس الشيوخ أمامه قضايا عاجلة مثل إقرار المساعدات المالية الخاصة بوباء فيروس كورونا. التحذير من أعمال عنف وحذر مكتب التحقيقات الفيدرالي أف بي آي أجهزة الأمن في الولايات من أعمال عنف يخطط لها اليمين المتطرف يوم الأحد، حسب وسائل إعلام أمريكية. وأشارت التقارير الإعلامية إلى تنظيم يميني متطرف يدعى بوغالو، نسب له التخطيط لهذه الأعمال. وتقول التقارير إن تنظيم بوغالو \"يعتقد أن التمرد على الحكومة قادم، وأن البعض يريدون تسريع العملية بالشروع في أعمال مسلحة ضد الحكومة تؤدي إلى حرب أهلية\". ويدعو أفراد التنظيم إلى \"اقتحام\" المحاكم والمباني الإدارية في الولايات، يوما قبل تنصيب، جو بايدن، الأربعاء المقبل، وفي اليوم نفسه. ويراجع مكتب التحقيقات حاليا أكثر 40 ألف بلاغ وصل من الجمهور، بعدما طلب المكتب المساعدة في تحديد هوية المشاركين في أعمال الشغب بمقر الكونغرس.", "doc2": "Дүйшөмбүдө Трамптын шайлоо штабы Пенсильвания штатындагы шайлоо тыянактарын жокко чыгаруу талабы менен сотко арыз берди. Анда почта аркылуу добуш берүү ачык-айкын жана ишенимдүү болгон жок деген жүйө келтирилген. Бирок шайлоонун жүрушүнө таасирин тийгизген кандайдыр бир далилдер азырынча көрсөтүлгөн эмес. Дал ушул Пенсильвания штатында Байден жеңишке жеткени белгилүү болгондон кийин анын шайлоону утуп чыкканы жарыяланган эле. АКШнын башкы прокурору Уильям Барр \"мыйзам бузуулар тууралуу олуттуу жүйөлөрдү\" иликтеп чыгууну тапшырды. Бирок \"көбүртүлгөн, реалдуулуктан алыс\" даттанууларга убакыт коротпоого чакырды. Пенсильваниядагы добуш саноо Америкалык юристтер Тра��птын арызы шайлоо тыянагына таасирин тийгизет дегенге көп деле ишенбей турат. Дүйшөмбүдөгү президент Трамптын көзгө көрүнгөн кадамдарынын бири коргоо министрин кызматтан алганы болуп калды Ал ортодо Жо Байден АКШнын шайланган лидери катары өзүн тааныта баштады. Дүйшөмбүдө кайрылуу жасап, беткап менен жүрүүгө чакырды. Бул миңдеген кишилердин өмүрүн сактап калуунун эң жөнөкөй жолу деди. Демократтардын лидери Covid-19 илдетинин тарашына жол бербөө максатында чукул чараларды иштеп чыгууга үчүн эксперттик топ түзгөнү белгилүү болду. 230 миң америкалыктын өмүрүн алган коронавирус пандемиясы күнүмдүк жашоону жана саясатты өзгөрттү. Көрүнүп тургандай азыркы президенттин пайдасына эмес, албетте. Муну Дональд Трамп деле жакшы түшүнгөн. Анткени шайлоо өнөктүгү маалында анын жүрүм-турумунан муну байкоого болот эле. \"Фейк жаңылыктары тууралуу айтканда, бул Covid, Covid жана дагы Covid\", -деген өткөн аптадагы Висконсиндеги жолугушууда. Мунун алдында аймакта жаңы учурлар кескин жогорулап кеткен эле. Кризис шартындагы президенттин аракеттерине көптөрдүн ичи чыккан жок. Экономикалык жоготууларга алып келген пандемия Дональд Трамптын колундагы негизги күзүрдү алып койду. Ал дайыма өсүп, өнүгүү тууралуу айтып, ушуну күзүр кылып кармап келген. Пандемиядан кийин Трампка болгон элдин ишеними азайганын сурмажылоолор көрсөткөн. Бирок Байдендин жеңишин ушундан гана көз каранды болду дегенге болбойт. Муну айрым эксперттер себептердин бири катары гана көрсөтүүдө. (AbA)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-54135087", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-54144885", "doc1": "طالبان عبرت عن الأمل في أن تحقق المفاوضات \"تقدما حقيقيا\". وأكد عبد الله عبد الله، الذي يترأس وفد المفاوضات الحكومي، على أنه لايوجد منتصر خلال الحرب التي شهدتها البلاد خلال السنوات الماضية. ولم تذكر طالبان أي شيء عن هدنة لكنها فقط أكدت أن البلاد يجب أن تخضع لحكم الشريعة. وشجعت الولايات المتحدة الطرفين على خوض المفاوضات والتوصل إلى اتفاق بعد 4 عقود متواصلة من الصراع المسلح وعشرات الآلاف من القتلى بين المدنيين. وبدأت المفاوضات التاريخية بين الجانبين السبت بعد يوم واحد من حلول الذكرى الـ 19 لهجمات الحادي عشر من سبتمبر / أيلول عام 2001 التي شنها تنظيم القاعدة والتي دشنت واشنطن بعدها عملية عسكرية موسعة في أفغانستان. مواضيع قد تهمك نهاية وتعد الحرب في إفغانستان أطول نزاع عسكري تخوضه الولايات المتحدة في تاريخها. أهمية المفاوضات هذه هي المحادثات المباشرة الأولى بين طالبان وممثلي الحكومة الأفغانية. وكان المسلحون يرفضون حتى الآن لقاء ممثلين من الحكومة، التي وصفوها بأنها \"دمية\" أمريكية عاجزة. ويهدف الجانبان إلى تحقيق مصالحة سياسية وإنهاء عقود من العنف بدأت مع الغزو السوفيتي لأفغانستان عام 1979. وسقط خلال الصراع المستمر نحو 12 ألف قتيل من بين المدنيين منذ شهر فبراير / شباط الماضي فقط ، حسب الإحصاءات الحكومية. وخلال الجلسة الافتتاحية قال عبد الله عبد الله رئيس مجلس السلم الأفغاني إنه يطلب وقفا فوريا لإطلاق النار. وأكد لرويترز أن هذا المطلب \"واحد من أهم الموضوعات التي تشغل عقول المواطنين الراغبين في وقف الحرب بشكل سريع\". وأضاف \"الوفد يمثل النظام السياسي الذي يحظى بدعم ملايين من الرجال والنساء المنتمين لخلفيات عرقية وثقافية واجتماعية مختلفة في بلادنا، ويرغبون في غلق الباب أمام الحرب والألم للأبد\". في الوقت نفسه، قال الملا برادار أخوند، الزعيم الطالباني، إنه يأمل في أن \"تحقق المفاوضات تقدما حقيقيا\". وأضاف \"نريد أن تصبح أفغانستان مستقلة وموحدة وخاضعة للشريعة الإسلامية بشكل متساو وبكل مكوناتها القبلية والعرقية دون أي تمييز\". وتوصلت الولايات المتحدة إلى اتفاق مع طالبان قبل نحو سبعة أشهر بهدف تحقيق السلام في البلاد واعتبرت واشنطن الاتفاق \"فرصة حقيقية\". وقال مايك بومبيو وزير الخارجية الأمريكي \"أعتقد أن الجميع هنا يعرف أنه كانت هناك جهود كثيرة وتضحيات قدمت لنتمكن من الوصول إلى هذه اللحظة\". وأضاف \"العالم بأسره يرغب في نجاح هذه المفاوضات ويعتمد عليكم لتحقيق ذلك\". طالب عبد الله عبد الله بوقف فوري لإطلاق النار أجواء عاطفية بين وفدى المفاوضات وتقول ليز دوسيت، كبيرة المراسلين الدوليين في بي بي سي، إن كثيرين من الأفغان الذين جاؤوا إلى الدوحة يصفون هذا اليوم بشكل عاطفي لأن له رمزية كبداية لانتهاء حقبة الحرب التي أصابت كل أسرة أفغانية وأثرت في كل مناطق البلاد. وتشير إلى أن طرفي المفاوضات أكدا أن محادثات اليوم الأول التي شملت موضوعات إجرائية سارت بشكل أفضل مما كان متوقعا. لكنها تضف أن هناك بالطبع خلافات كبيرة في الكثير من الموضوعات منها موعد وقف إطلاق النار و طبيعة النظام السياسي والحريات الشخصية، مشيرة إلى أن أكثر من أي شيء آخر يبقى أهم سؤال هو كيف يمكن وقف الحرب التي تعتبر الأكثر فتكا في العالم. ما مدى صعوبة التوصل إلى اتفاق؟ يعترف جميع المشاركين في المحادثات بأنها ستكون شاقة فهناك قلق شديد من أن \"ينهار التقدم الهش الذي شهدته البلاد في مجال حقوق المرأة ويتم التضحية به في سبيل تقدم المحادثات\". وأشارت ناشطة حقوقية إلى أن وفد طالبان لا يضم أي امرأة. وتمثل المفاوضات أيضا تحديا لطالبان التي ستكون مطالبة بتقديم تصور كامل لطبيعة النظام السياسي في البلاد حيث اقتصر موقفها على تأكيد رغبتها في وجود نظام إسلامي يشمل جميع عناصر الدولة. وتعد المفاوضات أيضا مناسبة لمعرفة هل تغيرت رؤية الجماعة الإسلامية لكيفية تطبيق الشريعة عما طبقته في البلاد خلال سيطرتها في حقبة التسعينيات من القرن.", "doc2": "\"Талибан\" кыймылы сүйлөшүүлөргө өкүлдөрүн жөнөттү Ооганстандын өкмөт өкүлү, Тынчтык кеңешинин башчысы Абдулла Абдулла \"согуш аркылуу эч тарап жеңишке жетпейт\" деп белгиледи. \"Талибан\" кыймылы болсо убактылуу тынчтык жөнүндө сөз кылган жок. Бир гана Ооганстан исламдын шарият мыйзамдары менен башкарылышы керек экенин белгиледи. АКШ эки тарапты тынчтык келишимине жетүүгө үндөп, \"дүйнө жүзү силердин ийгилигиңерди тилеп турат\" деп кошумчалады. Тарыхый сүйлөшүүлөр 12-сентябрда башталган. Ооганстанда кырк жылдан бери согуш токтобой келет. 2001-жылы АКШ башында турган коалиция Ооганстанга аскерлерин киргизгенден бери абал турукташа элек. Ооганстан: Дүйнөдөгү эң кандуу жаңжал 19 жыл мурун бийликтен кулатылган \"Талибан\" кыймылы мурда жоготкон аймактардын көбүн кайрадан көзөмөлүнө алган. Би-Би-Синин иликтөөсү талиптер Ооганстан аймагынын 70 пайызында активдүү иш алып барарын аныктаган. 2001-жылы согуш башталгандан бери АКШ башында турган коалиция 3500 аскерин жоготту. Алардын 2300 америкалык аскер. Февраль айынан бери эле өлкөдө 12 миң жайкын тургун мүрт кетти. Сүйлөшүүлөр эмнеге маанилүү? Ооган өкмөтү менен \"Талибан\" кыймылы биринчи жолу бетме-бет сүйлөшүүлөрдү өткөрүүдө. Буга чейин талиптер ооган өкмөтүн АКШнын \"куурчагы\" деп атап, жолугушуудан баш тартып келген. Жекшемби күнү сүйлөшүүлөр башталган Ооганстандын Тынчтык кеңешинин башчысы Абдулла Абдулла тез арада ок чыгарбоо келишими зарыл экенин белгиледи. Абдулла Абдулла кандуу согушту түбөлүккө токтотуу негизги максаты экенин айтты Талиптердин лидери молдо Барадар Ахунд сүйлөшүүлөр \"сабырдуулук менен алдыга жылат\" деп үмүттөнүп турганын айтты. Талиптер \"көз карандысыз, бирдиктүү жана Ислам системасы орногон\" Ооганстанды курууну көздөп турганын айтышты. Тынчтыкка жетүү канчалык татаал? Сүйлөшүүлөргө катышып жаткан тараптар мунаса табууда кыйынчылыктар бар экенин мойнуна алышты. Өзгөчө аялдардын укугун коргоо жаатындагы жетишкендиктер көз жаздымда калат деген тынчсыздануулар бар. Мунаса табуу жараянында аялдар четте калат деген сын-пикирлер эмитен эле айтылууда. Талиптер болсо Ооганстандын келечеги боюнча өз саясий долбоорун сунушташы керек. Буга чейин \"Талибан\" кыймылы өлкөдөгү саясий түзүлүш тууралуу так идеясын айта алган эмес. Бир жагынан талиптер \"исламдашкан\" мамлекетти курууну каалап турганын айтып, ошол эле учурда бул өлкө \"инклюзивдүү\" болушу керек деп келген. 1990-жылдан бери \"Талибан\" кыймылы канчалык өзгөрдү деген кызуу талкуу дагы жүрүп жатат. Ал учурда талиптер өлкөнү шариат мыйзамдары менен башкарган, зордук-зомбулук күчөп, аялдардын укугу тебеленген. Катардагы тынчтык сүйлөшүүлөр талиптер канчалык өзгөргөнү боюнча да кабар бермекчи."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/middleeast-55087359", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-55097883", "doc1": "اقتيد المتهمون في عرض عند بدء المحاكمة في 2017 وكان طيارون في القوات الجوية وقادة في الجيش من بين قرابة 500 شخص اتهموا بمحاولة الإطاحة بالرئيس رجب طيب أردوغان. ويدعى أنهم وجهوا المؤامرة من قاعدة أكينجي الجوية بالقرب من أنقرة. ويقول أردوغان إن رجل الدين فتح الله غولن، الذي يتخذ من الولايات المتحدة مقرا له، هو العقل المدبر للمؤامرة التي أدت إلى اعتقالات جماعية. ونفى غولن أي ضلوع في محاولة الانقلاب، التي تمت في يوليو/تموز 2016 وأسفرت عن مقتل 251 شخصا وإصابة أكثر من 2000 آخرين. وكان أردوغان في إجازة في ذلك الوقت في أحد المنتجعات. مواضيع قد تهمك نهاية مؤيدو أردوغان ساعدوا في إحباط الانقلاب واحتشد آلاف المدنيين لدعم أردوغان في ليلة من الاضطرابات، وواجهوا جنودا مارقين ومنعوا المتآمرين من الاستيلاء على السلطة. وكانت المحاكمة قد بدأت في أغسطس/آب 2017، وتضمنت التهم السعي إلى قتل الرئيس أردوغان، والاستيلاء على مؤسسات الدولة الرئيسية. وكانت أكبر محكمة في تركيا، الموجودة في سينكان بالقرب من أنقرة، مكتظة بمن أرادوا حضور الأحكام. وقد استولى الضباط الذين تآمروا على أردوغان على طائرة في قاعدة أكينجي، واحتجزوا رئيس الأركان آنذاك، الجنرال خلوصي أكار، وبعض الضباط الآخرين رهائن. وكان قائد القوات الجوية السابق، أكين أوزتورك، قد حكم عليه بالسجن مدى الحياة العام الماضي لدوره في المؤامرة. وتنص لائحة الاتهام على أن 25 طيارا في طائرات إف-16 قصفوا أهدافا في أنقرة، منها البرلمان، الذي أصيب ثلاث مرات، بالإضافة إلى المباني الأمنية الرئيسية. وأسفر القصف عن مقتل 68 شخصا في أنقرة وإصابة أكثر من 200. وكان من الموجودين في قفص الاتهام 25 جنرالا و10 مدنيين. وحُكم على أكثر من 10 من ضباط الجيش، من بينهم طيارو مقاتلات من طراز إف-16 وأربعة مدنيين، بـ79 حكما \"مشددا\" مدى الحياة لكل منهم. وتشمل الأحكام \"المشددة\" عقوبات سجن أقسى من عقوبة السجن المؤبد العادي. وتمت محاكمة ستة أشخاص غيابيا، من بينهم غولن، وعادل أوكسوز، وهو محاضر في علم اللاهوت متهم بأنه منسق رئيسي في مؤامرة الانقلاب. اتخذت السلطات إجراءات أمن مشددة استعدادا للمحاكمة وكان رجل الأعمال، كمال بطماز، وهو من بين الذين تلقوا أحكاما \"مشددة\" بالسجن المؤبد، قد اتهم بمساعدة عادل أوكسوز. وصنف أردوغان حركة \"حزمت\" بقيادة غولن منظمة \"إرهابية\". وكان غولن ذات يوم حليفا للرئيس، لكن منذ محاولة الانقلاب ظل رجل الدين البالغ من العمر 79 عاما هاربا في ولاية بنسلفانيا، وتسعى تركيا إلى تسليمه. ونفذ أردوغان عملية تطهير واسعة النطاق لمؤسسات الدولة بعد المؤامرة، إذ أقال أو أوقف أكثر من 100 ألف موظف في القطاع العام، من بينهم مدرسون وقضاة اتهموا بصلات مع غولن. وأجري عدد من المحاكمات لمدبرين مزعومين، وأصدرت المحاكم أكثر من 2500 حكم بالسجن المؤبد.", "doc2": "Сот иши 2017-жылы башталган эле Президент Эрдогандын өмүрүнө кол салуу жана бийликти басып алууга аракет кылган деген айып менен 500 киши сотко алып келинди. Анын ичинде 25 генерал бар. 475 айыпталуучу ишке ашпай калган төңкөрүштө маанилүү ролду ойногон Анкарадагы Акинжи авиабазасына тиешелүү кишилер. 337 киши өмүр бою абак жазасын алды. Алардын ону күчөтүлгөн режимде кайтарылат. Соттук териштирүү 2017-жылдын июлунда Анкаранын чет жакасындагы \"Синжан\" абак жайында башталган. Бир жарым миң кишиге ылайыкталган атайын зал курулган болчу. Өкүм окулуп жаткан күнү киши шыкалып турду. Алты кишиге сыртынан айып тагылды. Алардын катарында АКШнын Пенсильвания штатында бозгунда жашаган 79 жаштагы таасирдүү динаятчы Фетхуллах Гүлен бар. Анкара ишке ашпай калган төңкөрүштү уюштурган деп динаятчыны айыптап келет. Бирок ал муну куру доомат эсептеп, четке кагып келүүдө. Түркиянын Аба күчтөрүнүн мурдагы жетекчиси Акин Өзтүрк ушул эле иш боюнча өткөн жылы өмүр бою эркинен ажыратылган. Эрдогандын тарапташтары аскерлерге каршы көтөрүлгөн. Анкара, 2016-жылдын 16-июлу Төрт жыл мурдагы окуялар 2016-жылы 15-июлда төңкөрүшчүлөр Акинжи авиабазасын басып алышкан. Ал жердеги F-16 үлгүсүндөгү аскер учагы бар эле. Алар Башкы штабдын жетекчисин барымталап, \"Конституциялык тартипти, адам укугун жана эркиндикти калыбына келтирүү үчүн\" бийликти колго алышканын жарыялайт. Соттук териштирүү 2017-жылдын июлунда Анкаранын чет жакасындагы \"Синжан\" абак жайында башталган Анкара менен Стамбул көчөлөрүнө куралдуу аскерлер жана техника чыкты. Аскер жетекчилери Эрдоган тарабынан жүргүзүлгөн исламдашуу саясатына жана жеке бийлигин чыңдоо аракетине каршы чыкканы айтылган. Бирок президент ошол маалда Жер Ортолук деңиздеги Мармарис курортунда болуп калып, аскерлер аны кармай алышкан эмес. Эрдоган Стамбулга кайтып келип, теле аркылуу элге кайрылуу жасайт. Ошентип анын миңдеген тарапташтары көчөгө чыкты. Акинжи авиабазасынан учуп чыккан F-16 аскер учагы парламент имаратына үч жолу сокку урган. Жыйынтыгында 68 киши каза таап, 200 чамалуусу жаракат алган. Бул окуяларда жалпысы болуп 251 киши набыт болуп, эки миңдейи ар кандай жаракат алышты. Ишке ашпай калган төңкөрүштөн соң президент Эрдоган массалык түрдө тазалоо кылды. 100 миңдей мамлекеттик кызматкер жумуштан бошотулуп, 2,5 миңден ашуун киши өмүр бою эркинен ажыратылды.(AbA)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/business-48770858", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/entertainment-43238766", "doc1": "أجهزة الروبوت تتمدد إلى مجال الخدمات وتقول المجموعة الاستشارية التي نفذت الدراسة، وتدعى (أكسفورد إيكونوميكس) وهي شركة خاصة تهتم بالبحوث والاستشارات ويوجد مقرها في بريطانيا، إن الروبوتات أخذت تنتقل من المصانع إلى قطاع الخدمات، وإن هذا سيصعب على العمال ذوي المهارات المحدودة العثور على وظائف في أي مكان آخر. وبحسب الدراسة، التي نشرت الأربعاء، فإن زيادة الاعتماد على التشغيل الآلي، أو الأتمتة، سيعزز الإنتاج والنمو الاقتصادي، ويخلق وظائف كثيرة بالقدر نفسه الذي يقضي به على أخرى، لكن الخسارة الأكبر ستكون في الأقاليم الفقيرة. وتؤكد الدراسة على أن النزوح الوظيفي الذي ستسببه زيادة استخدام الروبوتات لن يكون بنفس المستوى في أنحاء العالم، أو حتى داخل البلدان. وقد استولت أجهزة الروبوت بالفعل على ملايين الوظائف في مجال التصنيع، وأخذت تتمدد إلى قطاع الخدمات. ويتوقع الباحثون زيادة الاعتماد على الروبوتات في قطاعات التجزئة، والرعاية الصحية، والضيافة، والنقل، والتعمير والزراعة. مجال الضيافة من المجالات التي سيدخلها الروبوت وينصح القائمون على الدراسة الحكومات بالاستعداد لحدوث اضطراب اجتماعي بسبب الأتمتة، ويصفون ذلك بأنه تحدي العقد القادم. وتأتي الدراسة في وقت تزداد فيه حدة الجدل بشأن انتشار أنواع من التكنولوجيا، من قبيل السيارات والشاحنات الذاتية القيادة، وروبوتات إعداد الطعام، والمصانع الآلية التشغيل، وتأثير ذلك كله في العمالة والتوظيف. ويشير محللون كثيرون إلى أن آلية التشغيل أدت إلى خلق وظائف أكثر مما قضت عليه، لكن الاتجاه في السنوات الأخيرة أدى إلى حدوث هوة في المهارات بين العمال والروبوتات أفضت إلى فقدان كثير من العمال لوظائفهم.", "doc2": "YouTube посттун аягы, 1 McKinsey компаниясынын айтымында, негизинен азык-түлүк тармагында иштегендер жана ири заводдордо аппараттарды башкаргандар ишинен кол жууп калат. Автоматташтыруу айыл чарба тармагында кеңири жайылмакчы. Мисалы, PwC компаниясы жүргүзгөн изилдөөгө ылайык, Британияда роботтор жумушка тартылган үчүн 2030-жылга чейин дыйканчылык менен алек болгондор 19 пайызга кыскарат. Анда \"дыйкан роботтор\" эгин талаасында адамдын ордун басабы? \"Бир робот жети же он төрт киши аткарган жумушту жалгыз бүтүрөт\", -дейт профессор Саймон Пирсон. Индия калкынын 55 пайызы айыл чарба тармагында эмгектенет. Алардын көбү жакын арада жумушсуз калышы мүмкүн. Бирок өнүгүп келе жаткан мамлекеттерде автоматташтыруу жайыраак ишке ашаары дагы айтылууда. Учурда отоо чөптү жулган роботтор пайда болду. Аны тракторго орнотуп койсо болот. Роботтун камералары айдоо талаасын видеого тартып, отоо чөптөрдү аныктап алат. Роботтун калакчалары отоо чөптөрдү тазалап чыгат. Oтоо чөптү жулган робот Бирок буга окшош роботтор миңдеген кишилерди жумушсуз калтырышы ыктымал. \"Айрым учурда шашылыш түрдө жумушчулар керек болуп калат. Атайын компанияга чалып, жыйырма жумушчу керек деп айтсак, анча кишини жакын арада чогултуп бере албай калышы мүмкүн. Бул талаадагы отоо чөптөрдү жулуп чыгууга жыйырма адам үч же төрт күн коротот\", -деди британиялык дыйкан Уилл Эдвардз. Роботтор дыйкандын ишин жеңилдетеби? Азыр чыгарылып жаткан заманбап роботтор дыйкандын ролун таптакыр өзгөртмөкчү. Келечекте дыйкандар талаага деле чыкпай калат. \"Чөнтөк телефонуңузга талааңыздын картасын жүктөп, андагы бир жерди белгилеп койсоңуз, робот сиз айткан жерге барып, талаанып изилдеп, топурактын нымдуулугун, андагы азотту ченейт. Айтоор, дыйканга керектүү маалыматтарды топтоп берет. Ошондой эле түшүмдү да чогултуп бере ала турган робот системалар пайда болушу ыктымал\", -деди профессор Саймон Пирсон. Ошентип жыйырма жылдан кийин дыйкандардын иши кандай болорун элестете бериңиз. \"Дыйкандар дагы санарип технологияга өтөт. Инженерлердин, айыл чарба боюнча окумуштуулардын иши көбөйөт. Экологдор, айлана-чөйрөнү коргогон адистер дагы керек болот. Демек, компьютерди билгендердин, санариптик технологияны түшүнгөндөрдүн иши жүрөт\", - деди профессор Саймон Пирсон. Дүйнөлүк банк 2017-жылы Кыргызстанда калктын дээрлик 30 пайызы айыл чарба тармагында эмгектенерин жарыялаган. Өлкөдө дыйканчылык менен алектенгендер азайып баратканы байкалууда. Мисалы, 2005-жылы калктын 36 пайызы айыл чарба тармагында иш жүргүзгөн. (AT)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/science-and-tech-57254523", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-57270224", "doc1": "بوابة ما يعرف رسميا باسم \"مركز تعليم المهارات المهنية\" في شينجيانغ وادعى مهندس برمجيات أنه قام بتركيب مثل هذه الأنظمة في مراكز الشرطة في الاقليم. ووصف أحد المدافعين عن حقوق الإنسان، الذي اطلع على الأدلة، الأمر بأنه صادم. ولم ترد السفارة الصينية في لندن بشكل مباشر على الادعاءات لكنها قالت إن الحقوق السياسية والاجتماعية لجميع المجموعات العرقية مضمونة. ويعد إقليم شينجيانغ موطن 12 مليون من أقلية الإيغور، المسلمة. مواضيع قد تهمك نهاية ويعيش مواطنو الإقليم تحت الرقابة اليومية، كما يضم الإقليم \"مراكز إعادة التثقيف\" المثيرة للجدل، التي تطلق عليها جماعات حقوق الإنسان اسم معسكرات الاعتقال شديدة الحراسة، التي يُعتقد أن أكثر من مليون شخص احتجزوا فيها. ولطالما جادلت بكين بأن المراقبة ضرورية في المنطقة لأنها تدعي أن الانفصاليين الذين يريدون إقامة دولة مستقلة، قتلوا مئات الأشخاص في هجمات إرهابية. يُعتقد أن شينجيانغ هي واحدة من أكثر المناطق التي تخضع للمراقبة في العالم وقد افق مهندس برمجيات صيني على التحدث إلى بي بي سي واشترط عدم الكشف عن هويته، خشية على سلامته. كما لم يكشف عن الشركة التي كان يعمل بها. لكنه أطلع بي بي سي على خمس صور لمعتقلين من الإيغور زعم أنهم تعرضوا لاختبارات نظام التعرف على المشاعر. وقال إن \"الحكومة الصينية تخضع الإيغور لاختبارات مختلفة تماما مثل استخدام فئران التجارب في المختبرات\". وأوضح المهندس الصيني دوره في تركيب الكاميرات في أقسام الشرطة قائلا \"وضعنا كاميرات الكشف عن المشاعر على بعد 3 أمتار من كل شخص. وتشبه هذه الكاميرات أجهزة الكشف عن الكذب لكنها تستخدم تكنولوجيا أكثر تقدما بكثير\". وأضاف أن الضباط استخدموا \"كراسي التقييد\" التي تنتشر على نطاق واسع في مراكز الشرطة في جميع أنحاء الصين. وأردف \"على هذه الكراسي يتم تقييد رسغيك في مكانهما بواسطة قيود معدنية، وينطبق الشيء نفسه على كاحليك\". كما قدم دليلا على كيفية تدريب نظام الذكاء الاصطناعي على اكتشاف وتحليل التغييرات الدقيقة في تعابير الوجه ومسام الجلد. ولم ترد السفارة الصينية في لندن على أسئلة حول استخدام برامج الكشف عن المشاعر في الإقليم، لكنها قالت: \"الحقوق السياسية والاقتصادية والاجتماعية وحرية المعتقد الديني لجميع المجموعات العرقية في شينجيانغ مكفولة بالكامل\". وأضافت أن \"الناس يعيشون في وئام بغض النظر عن خلفياتهم العرقية ويتمتعون بحياة مستقرة وسلمية دون قيود على الحرية الشخصية\". وقد عرضت بي بي سي الأدلة على صوفي ريتشاردسون، مديرة منظمة هيومن رايتس ووتش في الصين. ووصفت ريتشاردسون الأدلة بـ\"المروعة\". وقالت إن \"الأمر لا يقتصر على تحويل الناس إلى رسم بياني دائري، بل إن هولاء الأشخاص الذين يعيشون في ظروف قسرية للغاية، وتحت ضغط هائل، يشعرون بالتوتر الدائم بشكل كبير\". الإيغور قريبون جدا في عاداتهم من دول آسيا الوسطى، بينما هم جزء من الصين سلوك مريب وفقا لدارين بايلر، من جامعة كولورادو، يتعين على الإيغور تقديم عينات من الحمض النووي للمسؤولين المحليين بشكل روتيني، والخضوع لعمليات مسح رقمية، كما يتعين على معظمهم تحميل تطبيق حكومي على هواتفهم، وظيفته جمع البيانات بما في ذلك قوائم جهات الاتصال والرسائل النصية. وقالت بايلر \"إن حياة الإيغور الآن تدور حول جمع البيانات\". وأضافت \"يعلم الجميع أن الهاتف الذكي شيء يجب أن تحمله معك، وإذا لم تحمله، فيمكن أن تتعرض للاحتجاز، يعلم المواطنون أنه يتم تعقبهم عبر هواتفهم. وهم يشعرون أنه لا مفر من ذلك\". وتُدخل معظم البيانات في نظام كمبيوتر يسمى منصة العمليات المشتركة المتكاملة، والتي تدعي هيومن رايتس ووتش أنه يشير إلى أي سلوك مشبوه. وقالت ريتشاردسون إن \"النظام يقوم بجمع معلومات حول عشرات الأنواع المختلفة من السلوكيات القانونية تماما بما في ذلك أشياء مثل ما إذا كان الناس يخرجون من الباب الخلفي بدلا من الباب الأمامي، وما إذا كانوا يضعون الوقود في سيارة لا تخصهم\". وأضافت \"تضع السلطات ��اليا شرائط مشفرة خارج أبواب منازل الناس حتى تتمكن بسهولة من معرفة من المفترض أن يكون أو لا يكون في هذه المنازل\". ما لم يتوقعه أورويل لطالما دار جدل حول مدى ارتباط شركات التكنولوجيا الصينية بالدولة. تدعي مجموعة آى بي في إم IPVM للأبحاث ومقرها الولايات المتحدة أنها كشفت عن أدلة في براءات الاختراع التي قدمتها هذه الشركات والتي تشير إلى أن منتجات التعرف على الوجه مصممة خصيصا من أجل استخدامها على الإيغور. تعد مدينة تشونغتشينغ واحدة من العديد من المدن الذكية في الصين وتصف براءة الاختراع المقدمة في يوليو/ تموز 2018 من قبل شركة هواوي والأكاديمية الصينية للعلوم، منتج التعرف على الوجه، على أنه قادر على التعرف على الأشخاص على أساس عرقهم. وقالت هواوي ردا على ذلك إنها \"لا تتغاضى عن استخدام التكنولوجيا للتمييز أو قمع أفراد أي مجتمع\" وأنها \"مستقلة عن الحكومة\" تماما في أي جهة تعمل فيها. وعثرت مجموعة آى بي في إم للأبحاث أيضا على مستند يبدو أنه يشير إلى أن الشركة كانت تطور تقنية لما يسمى بنظام شخص واحد، ملف واحد. وقال كونور هيلي الذي يعمل في مجموعة الأبحاث \"بالنسبة لكل شخص، ستخزن الحكومة معلوماته الشخصية، وأنشطته السياسية، وعلاقاته ... سيمنحها ذلك نظرة ثاقبة حول كيفية تصرف هذا الشخص ونوع التهديد الذي قد يشكله\". وإضاف \"إنه يجعل أي نوع من الانشقاق مستحيلا ويخلق إمكانية حقيقية للحكومة للتنبؤ بسلوك مواطنيها. لا أعتقد أن الروائي البريطاني الشهير جورج أورويل كان سيتخيل أبدا أن الحكومة يمكن أن تكون قادرة على هذا النوع من التحليل\". لم تجب هواوي على وجه التحديد على الأسئلة المتعلقة بمشاركتها في تطوير التكنولوجيا لنظام شخص واحد وملف واحد، لكنها أكدت أنها مستقلة عن الحكومة أينما كانت تعمل. وقالت السفارة الصينية في لندن إنها \"لا تعلم\" شيئا عن هذه البرامج. وتقول شركة الأبحاث الأمريكية إنها عثرت على مواد تسويقية من شركة هيكفيجن Hikvision الصينية تعلن عن كاميرات الذكاء الإصطناعي للكشف عن الإيغور، وبراءة اختراع لبرمجيات طورتها شركة داهوا Dahua ، عملاق تقني آخر، يمكنها أيضا التعرف على الإيغور. قالت شركة داهوا إن براءة الاختراع الخاصة بها تشير إلى جميع الأعراق الـ 56 المعترف بها في الصين ولم تستهدف عرقا محددا منهم عن عمد. تُصنّع شركة هيكفيجن Hikvision مجموعة من المنتجات بما في ذلك الكاميرات وأضافت أنها قدمت \"منتجات وخدمات تهدف إلى المساعدة في الحفاظ على سلامة الناس\" وتلتزم \"بقوانين ولوائح كل سوق\" تعمل فيه، بما في ذلك المملكة المتحدة. وقالت هيكفيجن إن التفاصيل الموجودة على موقعها على الإنترنت غير صحيحة وقد \"تم تحميلها على الإنترنت دون مراجعة تامة\"، مضيفة أنها لم تبع أو لديها بين مجموعة منتجاتها \"جهاز للتعرف على الأقلية أو تقنية التحليلات\". وقال الدكتور لان شيو، رئيس اللجنة الوطنية الصينية لحوكمة الذكاء الاصطناعي، إنه ليس على علم ببراءات الاختراع هذه. وأضاف لبي بي سي \"هناك الكثير من هذه الأنواع من الاتهامات خارج الصين. كثير منها غير دقيق وغير صحيح\". وأردف \"أعتقد أن الحكومة المحلية في شينجيانغ تتحمل مسؤولية حماية شعب شينجيانغ... وإذا ما تم استخدام التكنولوجيا في تلك السياقات، فهذا أمر مفهوم تماما\". وكان دفاع السفارة الصينية في المملكة المتحدة قويا جدا، حيث قالت لبي بي سي: \"لا يوجد ما يسمى بتكنولوجيا التعرف على الوجه التي تحلل وتختبر مشاعر الإيغور على الإطلاق\". المراقبة اليومية وتشير الإحصاءات إلى أن الصين تملك نصف كاميرات المراقبة الموجودة في العالم، والتي تقدر بما يقرب من 800 مليون كاميرا. كما أنها تملك عددا كبيرا من المدن الذكية، مثل تشونغتشينغ، حيث دُمج الذكاء الاصطناعي في أسس البيئة الحضرية. يشعر الصحفي الاستقصائي، هو ليو، أن حياته تحت المراقبة المستمرة وأخبر الصحفي الاستقصائي، هو ليو، المقيم في تشونغتشينغ، بي بي سي عن تجربته الخاصة قائلا \"بمجرد مغادرتك للمنزل وركوب المصعد، تلتقط الكاميرا صورتك. هناك كاميرات في كل مكان\". وأضاف \"عندما أغادر المنزل للذهاب إلى مكان ما، أتصل بسيارة أجرة، وتقوم شركة سيارات الأجرة بتحميل البيانات إلى الحكومة. وقد أذهب بعد ذلك إلى مقهى لمقابلة عدد قليل من الأصدقاء وتعرف السلطات موقعي من خلال كاميرات المقهى. وأردف \"كانت هناك مناسبات التقيت ببعض الأصدقاء وبعد فترة وجيزة اتصل بي شخص من الحكومة. لقد حذروني ،\" لا تقابل هذا الشخص، لا تفعل هذا وذاك \". وأكد ليو \"في وجود الذكاء الاصطناعي ليس لدينا مكان نختبئ فيه\".", "doc2": "Шинжаңда бул дарабаза артындагы имаратты \"кесипке үйрөтүүчү окутуу борборлору\" деп атайт Ысымын жашыруун калтырууну өтүнгөн программалык камсыздоо боюнча адис ырастагандай, мындай камералар полиция бөлүмдөрүнө орнотулган. Бул тууралуу материалдарды көрсөтүшкөндө, укук коргоочу аял муну үрөй учурарлык деп мүнөздөдү. Кытайдын Лондондогу элчилиги бардык этностор саясий жана социалдык укуктар менен камсыздалганын белгилеп, конкреттүү айыптоолорго жооп берген жок. Шинжаң - 12 миллион уйгурдун мекени жана алардын көпчүлүгү мусулмандар. Провинциянын тургундары такай көзөмөл алдында. Бул жерде укук коргоочулар \"катаал режимдеги лагерлер\" атаган \"кайра тарбиялоо борборлору\" бар. Болжолдуу маалыматтарга караганда миллиондон ашуун киши ушул лагерлер аркылуу өткөн. Бээжин мындай чаралар зарыл экенин айтып, муну жикчилдер тарабынан уюштурулган террордук чабуулдарды алдын алуу аракети деп түшүндүрүп келүүдө. IT адиси коопсуздук маселесинен улам Би-Би-Синин \"Панорама\" программасына анонимдүү интервью берүүгө макул болду. Ал иштеген компания дагы аталган жок. Ал \"Панорамада\" эмоциядан тааныган камералардын уйгурларга сыналганы боюнча беш сүрөттү көрсөттү. \"Камера кишиден үч метр аралыкта жайгаштырылат,-деп түшүндүрдү ал. - Калпты аныктоо сыяктуу, бирок андан жакышарак иштелген\". Анын айтымында жасалма интеллект кишинин жүзүндөгү билинер-билбес өзгөрүүлөрдү ажыратат. Бул монитордун экранындагы түстүү тегерек диаграммага окшош, анда кызыл секторлор терс маанайды же тынчсызданууну көрсөтөт. Ушунун негизинде башка далилдер көрсөтүлбөй туруп эле кишилерге карата өкүмдөр чыгарылат дейт IT адиси. Шинжаң - 12 миллион уйгурдун мекени жана алардын көпчүлүгү мусулмандар Лондондогу Кытай элчилиги бул боюнча кайрылуубузга жооп берген жок. \"Бул маалымат өтө тынчсыздандырат\",-деди Би-Би-Сиге келген материалдар менен таанышкан Human Rights Watch уюмунун Кытай боюнча жетекчиси Софи Ричардсон. Анткени кысым жана басым алдында болгон киши дайым беймаза болуп, тынчсызданат. Стресс абалында турганда аны күнөлүү кылып таанып, жазалоо акылга сыйгыс дейт ал. Колорадо университетинин Кытай боюнча эксперти Даррен Байлердин айтымында, уйгурларды ДНК үлгүлөрүн жергиликтүү бийликке такай тапшырып турууга милдеттендиришкен. Ошол эле маалда жүздү сканирлөө жана телефонундагы байланыштар тууралуу маалымат бере турган шилтемелерди жүктөп алууга мажбурлашат. \"Кишинин кыймыл-аракетин анын смартфону аркылуу байкап турушат. Ал ар дайым жаныңда болушу керек, эгер смартфонсуз бир жакка барсаң, сени камап коюшу мүмкүн. Мында кутула албайсың\",-деди Даррен Байлер. Бул маалыматтардын чоң бөлүгү атайын компьютердик системага түшөт. Мунун максаты өзүн шектүү алып жүргөндөрдү ажыратып таануу. Бул истема шектүүнүн кыймыл-аракетин баалайт. Маселен, эгер киши үйүнөн арткы эшиги аркылуу чыгып кетсе, башка эле бир автоунаага май куйса деп түшүндүрдү Ричардсон. \"Бийлик үйлөрдүн эшигине QR коддорун жайгаштыра баштады. Анткени ал жакка кимдер кирип-чыгып турганын билүү керек\",-деп кошумчалады ал. Америкалык IPVM изилдөө тобу жаңыдан пайда болуп жаткан кишини жүзүнөн тааный турган технологиялар уйгурларды өзүнө ажыратып биле турганы боюнча далилдер бар экенин айтып чыккан. Бирок кытайлык компаниялар муну четке кагышкан. Ху Лю ар дайым көзөмөл алдында экенин сезет Маалыматтарга караганда дүйнөдөгү 800 миллион саналган видео байкоонун болжолу жарымы Кытайда иштейт. Ал жакта жасалма интеллект шаардык чөйрөгө камтылган. Айталы, Чунсин сыяктуу \"бир катар акылдуу шаарлар\" курулган. \"Үйдөн чыгып лифтке түшкөндө эле камерага тутуласың. Алар бардык жерде\",- дейт \"Панорма\" программасына Чунсинде жашаган изилдөөчү журналист Ху Лү. \"Такси чакырганда маалымат бийликтерге жөнөтүлөт. Тааныштарым менен кафеге кирсем, ал дагы бийликке белгилүү болот, анткени ал жакта дагы камера турат\". - дейт. Журналисттик изилдөөлөр менен айрым кишилер менен жолукканымдан кийин, мага чалып \"Тигил же бул киши менен жолукпагыла, аны же муну кылбагыла\" деп эскертүү берген бир нече учур болгон. \"Жасалма интеллекттен жашына албайсың\",-деп Ху Лү сөзүн жыйынтыктады."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/middleeast-51658671", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-51670355", "doc1": "الجيش التركي يدعم قوات المعارضة المسلحة في إدلب وتعهدت تركيا بالرد على الغارة، مؤكدة أن عملياتها العسكرية سوف تستمر في الأراضي السورية. وأعلن والي ولاية هطاي التركية، رحمي دوغان، إصابة 36 عسكريا تركيا في الغارة التي شُنت في إدلب، شمال غربي سوريا. وعقب الغارة، رأس الرئيس التركي رجب طيب أردوغان اجتماعا أمنيا رفيع المستوى. ونقلت وكالة الأناضول التركية الرسمية عن فخر الدين ألطون، رئيس دائرة الاتصال في الرئاسة التركية، قوله إن \"كل أهداف\" الحكومة السورية تتعرض للنيران من قبل وحدات الدعم الجوي والبري التركية. مواضيع قد تهمك نهاية وأ��اف أن تركيا قررت \"الرد بالمثل\" على الهجوم الذي شنته قوات الحكومة السورية، التي تسعى لاستعادة إدلب من أيدي المعارضة المسلحة التي تساندها تركيا. ودعت الرئاسة التركية المجتمع الدولي \"للوفاء بمسؤولياته\" تجاه ما يحدث في إدلب. من جانبها، أكدت الولايات المتحدة وقوفها إلى جانب تركيا، حليفتها في حلف شمال الأطلسي \"الناتو\". وقالت الخارجية الأمريكية في بيان \"نقف إلى جانب تركيا الحليفة في الناتو ونواصل الدعوة لوقف فوري لهذا الهجوم البغيض من قبل نظام الأسد وروسيا والقوات المدعومة من إيران\". وكان أردوغان قد قال إن قوات المعارضة السورية، التي تدعمها بلاده \"تحرز تقدما على الأرض\". وأضاف أن التطورات في إدلب \"تسير حاليا في مصلحة تركيا\". أدى القتال في إدلب إلى تشريد أعداد كبيرة من السوريين. وبحسب التقارير، فإن عدد الجنود الأتراك الذين قتلوا خلال مواجهات في إدلب، قبل الغارة السورية الخميس، وصل إلى 20 شخصا. وأعلنت فصائل من المعارضة السورية الخميس تقدمها في مدينة سراقب الاستراتيجية بريف إدلب وسط معارك عنيفة مع القوات الحكومية. ولم تؤكد الحكومة السورية صحة الأنباء بشأن المعارك في سراقب، لكن وكالة الأنباء الرسمية (سانا) تحدثت عن استمرار المعارك على محور المدينة. وقال أردوغان إن قوات الحكومة السورية تكبدت \"خسائر فادحة\"، وإنه لولا دعم روسيا وإيران لما استطاعت القوات الحكومية الصمود حتى الآن، حسب قوله. وبحسب ما نقلته وكالة \"سانا\"، فإن المعارك على محور مدينة سراقب مستمرة، وأنها شهدت \"مقتل العشرات من صفوف فصائل المعارضة وتدمير عشرات المركبات التابعة لها\". كانت قوات الحكومة السورية قد استعادت السيطرة في بداية حملتها العسكرية في إدلب على مدينتي سراقب والنيرب. وتقع سراقب على تقاطع الطريقين الدوليين حلب-دمشق وحلب-اللاذقية. وأدت المعارك الأخيرة في إدلب إلى نزوح ما يقرب من مليون شخص. وقالت وزارة الخارجية التركية إنه تم، خلال محادثاتها مع الوفد الروسي الخميس، مناقشة الخطوات التي يمكن اتخاذها من أجل وقف إطلاق النار في إدلب . وكان وزير الدفاع التركي، خلوصي أكار، قد قال سابقاً إن المحادثات مع الوفد الروسي بشأن الوضع في إدلب مستمرة، وإنه من الممكن التوصل إلى اتفاق بشأن المجال الجوي. كما أشار أكار إلى أنه سيتحدث مساء الخميس إلى وزير الدفاع الأمريكي حول الموضوع.", "doc2": "Түркиянын армиясы Сириянын түндүк-батыш тарабында козголоңчуларга колдоо көрсөтүп келет Анкара жооп катары Сирия өкмөтүнүн \"баардык позициялары\" бутага алынат деп эскертти. Түркиянын тышкы иштер министри Мевлют Чавушоглу НАТО уюмунун баш катчысы Йенс Столтенберг менен дагы сүйлөшкөнү маалым болду. Сириянын аскерлери Орусиянын жардамы менен Идлиб провинциясын көзөмөлгө алууга умтулуп жатат. Аймактагы козголоңчуларды Түркия колдоп келген. Дамаск бул окуя боюнча эч кандай билдирүү тарата элек. Сириянын армиясы февраль айынын башында Иранга ыктаган аскер топтору менен чогуу Идлибдеги козголоңчуларга каршы аскердик операциясын баштады. Бул өз кезегинде Түркиянын нааразылыгын жана тынчсыздануусун пайда кылды. Түркия үчүн Идлиб стратегиялык жактан өтө маанилүү. Анкара бул чөлкөмдү өзүнүн таасириндеги тилке катары көрөт. 2017-жылда��ы Сочи келишимине ылайык, Идлибде коопсуз тилке болушу керек эле. Коопсуз тилке түркиялык аскер тосоттору жана оор техника менен курчалмак. Түркиянын лидери Сириянын өкмөт күчтөрүн дал ушул тосоттор жайгашкан аймактардан чыгып кетүүсүн талап кылууда. Бирок Сириянын өкмөтү менен Орусия 2018-жылы жетишилген чекке чегинүүнү четке какты. Москва дагы Түркия козголоңчуларга артиллериялык колдоо көрсөтүп 2018-жылы жетишилген келишимди бузду деп айыптады. Анализ Жонотан Маркус Би-Би-Синин коргонуу жана дипломатия боюнча кабарчысы Түркия менен Сириянын тирешинен улам маанилүү суроолор жаралууда. Эки өлкө согушка барышы мүмкүнбү? Анкара же Дамаск артка чегинеби? Москва эки тарапты деэскалацияга чакыра алабы? Сириянын өкмөт күчтөрү Идлибдеги аскердик операциясын токтотууга көндүрсө болобу? Эксперттер Сириянын президенти Асад аймакты толугу менен көзөмөлгө алгыча аскердик аракеттерин токтотпойт деп жоромолдошууда. Орусия дагы Асаддын чечимин колдоп жаткандай. Түркия колдогон козголоңчулар Идлибдеги салгылашуулар бир гана гуманитардык апаат алып келбестен, геосаясий кризиске дагы айланууда. Сирияда жарандык согуштан тышкары, прокси согуш жүрүп жатканы талашсыз. Учурда бир нече тышкы оюнчу Идлибде өз стратегиялык кызыкчылыгын коргоп калууга аракеттенүүдө. Ошондуктан Сириянын түндүк-батышындагы салгылашуулар бүтүндөй Жакынкы Чыгышка тарап кетиши ыктымал жана анын кесепети оор болот. Идлибдеги кризис президент Эрдогандын тышкы саясатындагы мүчүлүштүктөрдүн белгиси. Түркиянын лидери Вашингтон менен Москваны тең салмакта кармай албай калды. Бирок Орусия Түркияны кайра АКШны көздөй түртүүдөн баш тартышы ыктымал. Андан тышкары, Идлибдеги салгылашууларды токтотууга Орусиянын гана таасири бар деген көз караш калыптанды. Түркиянын лидеринен тышкары Идлибдеги окуялар АКШ президенти Трамптын дагы Жакынкы Чыгыштагы саясатынын кемчиликтерин ашкереледи. Президент Трамп Сириядагы аскерлерин чыгарып кетип, Түркиянын аскердик аракеттерине \"уруксат\" берген. Ошондон бери АКШ Идлибдеги окуяларга эч кийлигишкен жок. Бирок гуманитардык кризистен улам Вашингтон саясатын өзгөртүшү ыктымал. Түркия эмитен эле 3.7 миллион качкындарды кабыл алды. Сирия-Түркия чек арасында дагы эки миллион качкын бар экени жоромолдонууда. Аргасыз жер которгон сириялыктардын саны Түркиянын ички саясатындагы чоң маселе. Жергиликтүү калк эмитен эле Түркиянын бийлигине нааразы. Бул өз кезегинде Европа мамлекеттерин тынчсыздандырууда. Себеби Анкара чек арасын ачса, качкындардын көбү Түркияны көздөй жылат. Ошондуктан Түркиядагы жаңжал Европанын маселеси экени бышык. Идлибдеги салгылашуулар, Сириянын жарандык согушунун соңуна чыкканы глобалдык дипломатиянын кейиштүү абалынан кабар берет."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-47476517", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-47479297", "doc1": "بوتين: وكالات الا��تخبارات الأجنبية تحاول زيادة نشاطها الاستخباري ضد روسيا ودون ذكر تفاصيل كثيرة، قال بوتين إنه \"تم إحباط عمل 465 من العملاء السريين لوكالات الاستخبارات الأجنبية و129 من الموظفين\". واتهم جواسيس روس بالعديد من المؤامرات، بما في ذلك الهجوم الذي استهدف العميل السري السابق سيرغي سكريبال. وتقول المخابرات الهولندية والتشيكية والسويدية إنها أحبطت هجمات تجسس أيضا في بلدانها. كما اتهم الغرب روسيا بمحاولة التدخل في الانتخابات. وحذر رئيس المجلس الأوروبي دونالد تاسك يوم الثلاثاء من أن \"القوى المعادية لأوروبا\" قد تحاول استهداف انتخابات البرلمان الأوروبي في مايو/أيار. وقال بوتين في كلمة أمام ضباط جهاز الأمن الفيدرالي الروسي: \"يجب أن يتسم عملكم بالدقة والاتقان، خاصة في حماية البيانات المتعلقة بتطوير أنظمة التسلح\". وأضاف \"نرى أن وكالات الاستخبارات الأجنبية تحاول زيادة نشاطها الاستخباري ضد روسيا ، وتسعى بكل الوسائل للوصول إلى المعلومات السياسية والاقتصادية والعلمية والتكنولوجية الخاصة بنا\". بوتين يستعرض نجاحاته ستيف روزنبرج، مراسل بي بي سي في موسكو أصبح هذا جزءا من التقاليد الروسية. ففي كل عام ، في أواخر الشتاء أو أوائل الربيع ، يزور فلاديمير بوتين جهاز الأمن الفيدرالي الروسي. ويعلن في هذا الاجتماع تقريرا عن عدد الجواسيس الأجانب الذين تمكنت روسيا من اكتشافهم وإيقافهم العام الماضي. ويعتبر هذا سجل النجاحات السنوي لموسكو فيما يتعلق بالعمل الاستخباراتي. ويتبين من خلال أحدث أرقام التقرير أن التجسس على روسيا كان مرتفعا. ومع ذلك ، يجب أن نضع في الاعتبار النقاط التالية: اثنين من المشتبه بهم في الهجوم على العميل الروسي سكريبال الذين تعتقد بريطانيا أنهم من المخابرات العسكرية الروسية واتخذت عدة وكالات استخبارات دولية إجراءات ضد شبكات تجسس روسية مزعومة. وقالت التشيك في ديسمبر/ كانون الأول، \"إنها فككت مجموعة تجسس استخدمت السفارة الروسية كغطاء\". وأعلنت أجهزة الأمن الهولندية قبل شهرين عن إحباط محاولة لاختراق منظمة حظر الأسلحة الكيماوية. أربعة من المشتبه بهم في محاولة لاختراق منظمة حظر الأسلحة الكيماوية، بحسب أجهزة الأمن الهولندية وتسببت مزاعم التجسس هذه في تدهور العلاقة بين روسيا والولايات المتحدة، إذ انسحبت الولايات المتحدة ثم روسيا مؤقتا في معاهدة الحد من انتشار الأسلحة النووية. واتهم نائب وزير الدفاع الروسي فاليري غيراسيموف الولايات المتحدة وحلفائها نهاية الأسبوع، باستخدام \"احتجاجات الطابور الخامس\" إلى جانب أسلحة دقيقة أخرى لزعزعة استقرار الدول. وقال بوتين الشهر الماضي إن \"روسيا ستبدأ في تطوير نوع جديد من الصواريخ متوسطة المدى\" مضيفا أنها ستستهدف العواصم الغربية فيما إذا نشر الغرب صواريخ في أوروبا.", "doc2": "Путин \"жалпылап айтканда 129 атайын кызматтын өкүлү аныкталды жана 465 тыңчынын операциясы токтотулду\" деп белгилеп, маалымат жашыруун болгондуктан так мисалдарды айта албасын кошумчалады. 2018-жылы Орусиянын атайын кызматы чет өлкөдөгү аракеттерин күчөттү деген сынга кабылган эле. Мисалы, Орусиянын атайын кызматы Британияда жашаган орус мамлекеттин чалгын агенттигинин мурдагы офицери Сергей Скрипалды жана анын кызы Юлияны \"Новичок\" заты менен ууландырды деп айыпталган. Кремль айыптарды четке кагып келет. \"Александр Петров\" менен \"Руслан Боширов\" коопсуздук видеолорго түшүп калган. Алар Орусиянын мамлекеттик каналына маек куруп, Солсбериге турист катары барышканын айтып, уулу зат менен тиешеси жок экенин билдиришкен Мындан тышкары Голландия, Чехия жана Швеция Орусиянын тыңчыларынын аракеттерин токтотконун маалымдашкан. АКШ болсо Орусиянын атайын кызматы өлкөдөгү президенттик шайлоого кийгилишкен деген дооматтарын айтып, учурда тергөө иштери уланууда. Европа кеңешинин президенти Туск Европа Биримдигинин май айында өтө турган парламенттик шайлоосуна тышкы күчтөр кийлигишүүгө аракеттениши мүмкүн деп шейшембиде билдирди. Муну Орусияга ишарат катары түшүнүштү. Орусиянын Федералдык коопсдук кызматынын (ФСБ) өздүк курамынын алдында сүйлөгөн сөзүндө президент Путин атайын кызмат эффективдүүлүгүн жогорулатып, маалыматты коргоо жана жаңы курал системасын өнүктүрүү жатында иштерди күчөтүшү керек экенин белгиледи. \"Чет өлкөлүк агенттер Орусиядагы аракеттерин күчөтүп жатканы талашсыз. Алар саясий, экономикалык, илимий жана технология жаатындагы маалыматтарды уурдоо үчүн бүт аракеттерди көрүп жатат\",-деди президент Путин. Би-Би-Синин Москвадагы кабарчысы Стив Розенбергдин анализи Президент Владимир Путиндин Федералдык коопсдук кызматынын офицерлери менен жолугушуусу Орусияда салтка айланды. Орус лидери жыл сайын ушул маалда атайын кызматтын өкүлдөрү менен жыйын куруп, өткөн жылдын жыйынтыгын чыгарат. Ар жылы эле Кремль канча чет өлкөлүк агенттер кармалганын жарыялап келүүдө. Соңку статистика тыңчылык аракеттери жогорулаганынан кабар берет. Төрт жыл мурун Президент Путин 12 айдын ичинде 52 атайын кызматтын өкүлү аныкталып жана 290 тыңчынын операциясы токтотулганын жар салган. Быйыл 129 жана 465 тыңчы кармалганы айтылды. Кандай болгон күнү да үч маселеге көңүл буруш керек:"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-55795831", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/55721833", "doc1": "القصر بحسب تقارير يشمل ملهى وساحة تزلج وبستان وكان أنصار المعارض الروسي البارز أليكسي نافالني نشروا الأسبوع الماضي على وسائل التواصل الاجتماعي مقطع فيديو يصور قصرا أسطوريًا أطلقوا عليه اسمه \"قصر بوتين\". وسجل الفيديو مشاهدات فاق تعدادها 86 مليون مشاهدة. ويقول ناشرو الفيديو إن القصر المشيد على شاطئ البحر الأسود، اضطلع بتمويل بنائه أثرياء مقربون من بوتين. ويضيفون بأن القصر ملحق به ملهى، وساحة تزلّج، وبستان كرْم. ما قصة \"قصر بوتين الأسطوري\"؟ مواضيع قد تهمك نهاية وخرج الآلاف في مسيرات مؤيدة لـ نافالني في أنحاء روسيا يوم السبت. وكان المعارض الروسي الأبرز، البالغ من العمر 44 عاما، تلقّى قبل أسبوع حُكما بالسجن 30 يوما، لاتهامه بمخالفة قواعد إطلاق سراحه المشروط. واعتُقل نافالني لدى عودته إلى موسكو قادما من برلين يوم 17 يناير/كانون الثاني الجاري. وكان المعارض الروسي قد نجا من هجوم قاتل بغاز للأعصاب في أغسطس/آب الماضي. ووصف بوتين فيديو القصر بـ \"الملفّق والمملّ\"، قائلا إنه شاهد مقاطع منه لكن لا وقت ��ديه لمشاهدته كله. وأكد بوتين لـ تلاميذ عبر تقنية الفيديو كونفرانس: \"لا أنا ولا أي من أقاربي نمتلك الآن ولا في أي وقت مضى شيئا مما جُمع وأُعِّد وعُرِض في هذا الفيديو على أنه مِلكي\". بوتين أدان عبر تقنية الفيديو كونفرانس المسيرات المؤيدة لنافالني وقال بوتين إن الأطفال لا ينبغي أن يشاركوا في مظاهرات تجوب الشوارع مؤيدة لـنافالني، مضيفا في الوقت ذاته أن على الشرطة التعامل مع المتظاهرين في حدود القانون، حسبما نقلت وكالة رويترز للأنباء. وقال بوتين إنه لا ينبغي لأحد السعي لتحقيق \"أغراضه الطموحة\" لا سيما في السياسة عبر المظاهرات، في إشارة ظاهرة لـ نافالني. وأطلق فريق المعارض البارز مقطع الفيديو المشار إليه بعد الزجّ بـ نافالني في السجن لدى عودته إلى موسكو. ويزعم محققون أن تكلفة القصر المشار إليه تناهز 1.37 مليار دولار، وأن عملية تمويله تمثّل \"أكبر رشوة في التاريخ\". ويقول نافالني في الفيديو: \"لقد شيدّوا قصرا لزعيمهم بهذه الأموال\". وأنكر الكرملين الأسبوع الماضي امتلاك الرئيس للقصر. ويزعم الفيديو أن جهاز الأمن الفيدرالي الروسي يمتلك نحو 70 كليو مترا مربعا من الأرض المحيطة بالقصر. أليكسي نافالني: صاحب الصوت العالي في انتقاد الرئيس الروسي بوتين من هو أليكسي نافالني؟ يُعرف أليكسي نافالني بنشاطه ضد الفساد، وهو أبرز وجوه المعارضة التي تواجه الرئيس فلاديمير بوتين. وحاول نافلني الترشح للانتخابات الرئاسية في 2018، ولكنه مُنع بعد إدانته في قضية اختلاس أموال، يقول إنها لُفّقت ضده لأغراض سياسية. ويحظى نافالني كمدوّن جريء بملايين المتابعين على مواقع التواصل الاجتماعي، وقد تمكن من مساعدة عدد من أنصاره في الفوز بالانتخابات المحلية في سيبيريا في 2020.", "doc2": "Путиндин \"хан сарайы\" Краснодар аймагындагы Геленжик курорттук шаарына жакын жайгашкан Президенттин басма сөз катчысы Дмитрий Песков хан сарай тууралуу тасманы Кремль көрүп чыга электигин жана \"кезектеги калп\" болушу мүмкүндүгүн билдирген. Коррупцияга каршы күрөшүү фонду (Орусияда чет элдик агент катары таанылган) иликтөөнүн негизинде атайын сайт түзүп, материалдарын жарыялады. Иликтөөнүн борборунда Геленжик курорттук шаарынын жака-белиндеги аянты 17,6 миң чарчы метр хан сарай турат. Навальный муну \"Орусиядагы эң чоң жеке менчик турак үй\" деп атайт. Бул жерге жакын келгендердин баары бир нече жерге коюлган посттордон текшерүүдөн өтөт. Имаратка камерасы бар телефон алып кирүүгө мүмкүн эмес. Хан сарайдан сырткары бул жайда дагы бир нече имараттар бар. Деңиздин жээгине чыгуу үчүн атайын өтмөк курулганы айтылат иликтөөдө. Комплекс жалпысы 68 гектар жерди ээлеп, анын айланасындагы 7000 гектар жер ФСБга караштуу деп айтылып, жабык аймак саналат. Би-Би-Синин Орус кызматы жазгандай, бул аймак аңчылык үчүн колдонулуп, аны хан сарайга ээлик кылган \"Комплекс\" ЖЧКсы ижарага алган. Ошондой эле аталган компания имараттын алдындагы жээкти дагы ижарага алган дейт иликтөөчүлөр. Бул жер үчүн \"Импульс\" деп аталган воронеждик майыптар уюму соттошуп келүүдө. Коррупцияга каршы күрөшүү фонду ФСБ бул аймакта балык уулоого, учактардын учуп өтүүсүнө да��ы тыюу салганын жазды. Навальный хан сарайдагы кымбат баалуу эмеректердин сүрөттөрүн дагы жарыялады. Алардын ичинен 2 млн рублга бааланган диван жана 4 млн рубль делген стол өзгөчө бөлүнүп турат. Иликтөөдө хан сарайдагы бөлмөлөрдүн визуалдык реконструкциясы көрсөтүлгөн \"Проект\" басылмасы ырастагандай, Путин Кара деңизге келгенде расмий жолугушууларын Сочидеги резиденциясында өткөрөт. Бирок Геленжикке тез-тез келип, өзүнө жакын кишилер менен жолугат. Хан сарайга катар эле вино чыгарган бир нече чарбалар жайгашкан жана завод курулууда. Иликтөөдө бул жай Путиндин курсташы Николай Егоровго таандык фирмага караштуу деп көрсөтүлдү. Коррупцияга каршы күрөш фонду хан сарайдын курулушун каржылоо булактары тууралуу маалыматтарды берди. Анда Путиндин тарапташтарынын ысымдары аталган. \"Транснефтинин\" башчысы Николай Токарев, \"Роснефтинин\" башчысы Игорь Сечин, ишкерлер Юрий Ковальчук менен Геннадий Тимченко. Ошондой эле схемада Путиндин жакын таанышы саналган Светлана Кривоногихдин, спортчу Алина Кабаеванын ысымдары аталган. (AbA)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/in-depth-41502501", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-41439544", "doc1": "برشلونة عاصمة كتالونيا ذات ثقل سياسي واقتصادي وسياحي وشهدت الاحتجاجات إشعال الحرائق كما حاول المتظاهرون اقتحام المكاتب الحكومية في برشلونة، عاصمة الإقليم. واندلعت الاحتجاجات غضبا من حكم أصدرته محكمة إسبانية، يوم الاثنين، بالسجن على تسعة زعماء انفصاليين من كاتالونيا. وقال ميريتسيل بودو، المتحدث باسم الحكومة الإقليمية في كاتالونيا، إنهم يشعرون بالتعاطف مع المتظاهرين ويتفهمون غضبهم. لكن السلطات الإسبانية أعلنت أيضا أنها تسعى لمعرفة من يقف وراء تلك الاحتجاجات. مواضيع قد تهمك نهاية فما هي حكاية إقليم كتالونيا؟ لاقليم كتالونيا تاريخ طويل من القمع والاضطهاد على يد الأغلبية الإسبانية ومن المحاولات المتكررة للتخلص من سيطرة الحكومة المركزية في مدريد ونيل أكبر قدر ممكن من الاستقلالية على مدى قرون عديدة. لكن كتالونيا شهدت في القرن العشرين أكبر حملة قمع واضطهاد على مدى عدة عقود حتى وصل عدد الكتلانيين الذين فروا من بلادهم إلى مئات الآلاف ولم يعودوا إلى موطنهم الأصلي أبدا. تمكنت كتالونيا في بداية القرن العشرين من تحقيق وحدتها الإدارية ودرجة معينة من الحكم الذاتي. سعى رئيس الحكومة المحلية أريك برات دي لا ريبا إلى إقامة هيكل إداري للتنسيق بين المقاطعات الأربع التي يتشكل منها الاقليم إلى أن تمكن من تحقيق ذلك عام 1914، لكن الحاكم الاسباني المستبد بريمو دي ريفيرا ألغى هذه الإدارة عام 1925 وتعرض القوميون الجمهوريون واللغة الكتلانية والحركة العمالية ( الفوضويون والشيوعيون تحديدا) لقمع واسع خلال عهد ريفيرا. جمهورية عاشت يومين جرت عام 1934 انتخابات محلية وحقق الحزب الجمهوري اليساري الكتلاني والمعروف باسم (ESQUERRA REPUBLICANA DE CATALUNYA) فوزا كبيرا وأعلن زعيم الحزب فرانسيسك ماسيا عن إقامة جمهورية كتالونيا، لكن الجمهورية لم تعمر طويلا فقد وافق بعد ثلاثة أيام على الانضمام إلى الجمهورية الاسبانية الحديثة الولادة مع احتفاظها بنوع من الحكم الذاتي. وبعد الإعلان عن الجمهورية فر الملك الفونسو الثامن من البلاد وعاش في المنفى. عام 1936 قاد الجنرال فرانكو انطلاقا من الأراضي المغربية تمردا عسكريا ضد الجمهورية الحديثة الولادة بمساعدة ألمانيا النازية وإيطاليا الفاشية بهدف الإطاحة بالجمهورية. وكان الجمهوريون الذين فازوا في الانتخابات المحلية قبل أشهر قليلة هم الذين يحكمون في كاتالونيا وبقية الأقاليم. تحول تمرد فرانكو إلى حرب أهلية شاملة استمرت من 1936 إلى عام 1939 وخلفت مئات آلاف القتلى والمنفيين. وشهدت المدن الاسبانية دمارا واسعا نتيجة قصف الطائرات الألمانية والإيطالية للمدن التي كان يسيطر عليها الجمهوريون وهو الدمار الذي خلده الفنان العالمي بابلو بيكاسو عبر لوحته الشهيرة \"غيورنيكا\" التي تصور الدمار الذي لحق بهذه البلدة في اقليم الباسك. وشهدت كتالونيا واحدة من أشرس معارك الحرب الأهلية وهي معركة نهر \"ايبرو\" التي قتل فيها 15 ألف من الجمهوريين. وأسفرت الحرب الأهلية عن مقتل 50 ألف من الكاتلانيين. لويس كومبانس قتل رميا بالرصاص من قبل حكومة فرانكو وبسقوط الجمهورية في شهر فبراير/شباط 1939 فر من البلاد نصف مليون شخص بينهم 200 ألف كتلاني هربا من القمع وللنجاة بحياتهم. نفذت قوات فرانكو عام 1940 عملية إعدام ميداني بإطلاق الرصاص على رئيس حكومة جمهورية كاتالونيا المنتخب لويس كومبانس الذي سلمته مخابرات هتلر لحكومة فرانكو بعد إلقاء القبض عليه في فرنسا. ديكتاتورية لأربعة عقود وفرض الجنرال فرانكو على البلاد نظاما ديكتاتوريا لمدة 4 عقود حيث منع الأحزاب وحرم الناس من أبسط الحقوق. لكن تعامل فرانكو مع كاتالونيا كان أكثر قسوة حيث ألغى الحكم الذاتي ومنع اللغة الكاتلانية وجميع الرموز الخاصة بكاتالونيا في المدراس والكتب والحياة العامة. وشهدت كاتالونيا إعدام 4 آلاف معارض لحكم فرانكو خلال الفترة ما بين 1938 إلى 1953. قتلت قوات فرانكو الشاعر والمسرحي الاسباني لوركا مات فرانكو عام 1975 ودخلت اسبانيا مرحلة التحول الديمقراطي ونشطت الأحزاب السياسية في كتالونيا حيث شهدت برشلونة عام 1977 مظاهرة ضخمة شارك فيها مليون شخص مطالبين بالحرية وباصدار عفو عن المعارضين السياسيين و منح الحكم الذاتي للاقليم. وعاد رئيس الحكومة المحلية لكتالونيا في المنفى خوسيه تاراديلاس إلى كتالونيا عام 1977 وأعلن عن عودة الحكم المحلي الذي يشمل كتالونيا وفالنسيا وشكّل حكومة مؤقتة. يذكر أنه كانت هناك حكومة كتالونية في المنفى وكان مقرها في فرنسا طيلة فترة حكم الجنرال فرانكو حتى عام 1977.", "doc2": "Каталониялык демонстранттар Испаниянын полициясына гүл таратууда. Каталониянын таратылган өкмөтү жекшемби күнү аймактагы бардык мектептерди шайлоо бекети катары колдонуу үчүн ачык кармоого өтүнгөн. Бирок Испан өкмөтүнүн басма сөз катчысы Би-Би-Сиге маек куруп, референдум мыйзамсыз жана ал өткөрүлбөйт деп айтты. Каталония аймагынын таратылган өкмөтү беш жылдан бери Испаниядан бөлүнүп, өз алдынча мамлекет болуу үчүн референдум өткөрүүнү талап кылып келет. Бүгүн мектептер жабылгандан кийин Каталониянын улутчул саясатчылары аймактагы мектептерди шайлоо бекеттерине айландырууну көздөйт. Бирок Испан өкмөтүнүн басма сөз катчысы Иниго Мендез де Виго мыйзамсыз шайлоону өткөрүүгө жол берилбейт деп билдирди. Өткөн аптада бир нече Каталониянын расмийлери камакка алынган. Полиция референдумга байланышы бар миллиондогон баракчаларды дагы конфискациялаган. Каталониянын өкмөтү референдумдун жыйынтыгынан кийин 48 сааттын ичинде көз карандысыздыгын жарыялашы мүмкүн деп маалымдады. Бирок Испания миңдеген полиция кызматкерлерин Барселонага жөнөттү. Алар калаанын портундагы эки кемеде даяр туруп, референдум өтө турган болсо, аны токтотууга аракеттенет деп маалымдалууда."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-54142759", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-54715851", "doc1": "ورغم ارتفاع حالي في أعداد الوفيات جرّاء كورونا، لا تزال الأمور مستقرة نسبيا في القارة العجوز. وعبر الإنترنت، عقد الأعضاء الأوروبيون الـ 55 في منظمة الصحة العالمية اجتماعا لبحث خطة خَمسية للتصدي للفيروس. وقال المدير الإقليمي للمنظمة في أوروبا هانز كلوغ إن \"الأيام المقبلة ستكون أصعب. وسنشهد وفيات أكثر في أكتوبر/تشرين الأول، ونوفمبر/تشرين الثاني\". وأضاف كلوغ: \"أعرف أن أحدا لا يريد سماع أخبار سيئة كتلك. ولكن هناك رسالة إيجابية أودّ التأكيد عليها مع ذلك هي أن الوباء في طريقه للانتهاء، بين لحظة وأخرى\". مواضيع قد تهمك نهاية وتابع: \"أسمع طوال الوقت أن اللقاح سيضع نهاية للوباء. بالطبع لا. إننا حتى لا ندري هل سيُجدي اللقاح مع كل الحالات. ثمة إشارات حتى الآن تنفي ذلك. وعندئذ ماذا لو تطلّب الأمر أن نبحث عن لقاحات مختلفة؟ أي كابوس لوجستي هذا!\". وقال كلوغ: \"نهاية الوباء ستكون في تلك اللحظة التي نتعلم فيها كمجتمع كيف نتعايش مع الوباء. الأمر بأيدينا إذًا وتلك رسالة إيجابية للغاية\". ارتفاع قياسي عالمي في عدد الإصابات وسجلت منظمة الصحة العالمية ارتفاعا قياسيا، في عدد الإصابات الجديدة بفيروس كورونا خلال يوم واحد، حيث تم الإبلاغ عن 307 آلاف و930 حالة إصابة خلال 24 ساعة. وقالت المنظمة إن الوفيات ارتفعت بأكثر من 5500، ليرتفع الإجمالي العالمي إلى 917417. وتم الإبلاغ عن أكبر الزيادات في الإصابات في الهند، الولايات المتحدة، والبرازيل. وعلى مستوى العالم، تم تأكيد إصابة أكثر من 28 مليون حالة، نحو نصفهم في الأمريكتين. وكان الرقم القياسي السابق للحالات الجديدة في يوم واحد في السادس من سبتمبر/ أيلول، عندما أبلغت منظمة الصحة العالمية عن 306857 إصابة جديدة. أين تزداد الإصابات بشكل حاد؟ الهند لديها ثاني أكبر عدد من حالات الإصابة المؤكدة في العالم وفقا لمنظمة الصحة العالمية، أبلغت الهند عن 94372 حالة جديدة يوم الأحد، تليها الولايات المتحدة بـ 45523 والبرازيل بـ 43718. وتم تسجيل أكثر من 1000 حالة وفاة جديدة في الولايات المتحدة والهند، بينما قالت البرازيل إن 874 شخصا ماتوا بسبب مرض مرتبط بكوفيد 19، خلال الـ 24 ساعة الماضية. الهند لديها ثاني أكبر عدد من الحالات المؤكدة في العالم، بعد الولايات المتحدة. ففي الأسبوع الماضي، أبلغت الهند عن ما يقرب من مليوني حالة كوفيد 19 خلال أغسطس/ آب، وهي أعلى حصيلة شهرية في العالم منذ بدء الوباء. وشهدت البلاد متوسط 64 ألف حالة يوميا، بزيادة 84 في المئة عن متوسط الحالات اليومية في يوليو/ تموز، وفقا للبيانات الرسمية. وتجاوز عدد الوفيات 1000 شخص كل يوم منذ بداية سبتمبر/ أيلول. وسجلت البرازيل أكثر من أربعة ملايين حالة إصابة، وهي ثالث أعلى حصيلة في العالم، ولديها أيضا أكبر عدد من الوفيات في أمريكا اللاتينية، بحوالي 131 ألفا حتى الآن. وسجلت الولايات المتحدة ما يقرب من ربع العدد الإجمالي لحالات الإصابة بفيروس كورونا في العالم - أكثر من ستة ملايين. وشهدت زيادة في عدد الحالات اليومية في يوليو/ تموز، لكن الأعداد تراجعت منذ ذلك الحين. الولايات المتحدة لديها أعلى حصيلة وفيات مسجلة في العالم من كوفيد 19، مع أكثر من 194 ألف وفاة. ما هو الوضع في المناطق الأخرى؟ تسجل البلدان في جميع أنحاء أوروبا عددا متزايدا من الحالات اليومية، وسط مخاوف من موجة ثانية للفيروس. تم فرض عمليات الإغلاق المحلية في المناطق الأكثر تضرراً ، وتجددت النداءات للناس لارتداء الكمامات واتباع قواعد التباعد الاجتماعي. وتشمل الدول الأخرى التي شهدت عودة ظهور الفيروس بيرو وإسرائيل وكوريا الجنوبية وأستراليا. واعتقلت الشرطة في ولاية فيكتوريا الأسترالية، الأحد، أكثر من 70 متظاهرا لمخالفتهم أوامر البقاء في المنزل. وشارك نحو 250 شخصا في احتجاج بمدينة ملبورن، والذي روجت له مجموعات على مواقع التواصل الاجتماعي تتشارك نظريات المؤامرة حول الوباء. وتعد ولاية فيكتوريا بؤرة تفشي المرض في أستراليا، حيث شهدت نحو 75 في المئة من الحالات المؤكدة، و 90 في المئة من الوفيات. في غضون ذلك، ستفرض إسرائيل إغلاقا جديدا على مستوى البلاد، مع استمرار ارتفاع حالات الإصابة بفيروس كورونا هناك. وقالت السلطات إن قيودا صارمة ستدخل حيز التنفيذ يوم الجمعة المقبل - رأس السنة اليهودية - وستستمر ثلاثة أسابيع على الأقل.", "doc2": "Орусияда көчөдө милдеттүү түрдө беткап менен жүрүү эрежеси күчүнө кирди \"Ооруканалар жана кайра жандандыруу бөлүмдөр тез толуп жатканы тынчсыздандырат\",-дейт ДССУнун басма көз өкүлү Маргарет Харрис. Уюм Европадагы жаңы карантин чектөөлөрдүн натыйжасы эки аптадан кийин гана сезилет деп белгиледи. Ал эми экинчи толкун канчалык оор болот деген суроого, Харрис айым ооруканалар жана дарыгерлер мыкты даярдыкта экенин, бирок вирус менен узак мөөнөттөн бери күрөшүп жаткан медициналык кызматкерлер чарчаганын айтты. ДССУ дарыгерлерге жардам берүү үчүн ар бир тургунду жоопкерчиликтүү болуп, беткап кийип, санитардык эрежелерди жана социалдык аралыкты сактоого чакырды. Орусияда бир күндүн ичинде 320 киши вирустан кайтыш болуп, жаңы антирекорд түзүлдү. Өлкөдө пандемия башталгандан бери 26 589 киши вирустан көз жумду. Орусия вируска кабылгандардын саны боюнча АКШ, Индия жана Бразилиядан кийин эле төртүнчү орунда турат. Шейшемби күнү 16 550 кишиден вирус аныкталды. Ошондуктан көчөлөрдө, коомдук транспортто, таксилерде жана башка коомдук жайларда милдеттүү түрдө беткап менен жүрүү эрежеси күчүнө кирди. Орусияда бир күндүн ичинде 320 киши вирустан каза тапты Италияда дагы абал курч. Бул өлкөдө 24 сааттын ичинде 221 киши вирустан каза тапты жана дээрлик 22 миң киши коронавирусту жуктурду. Жергиликтүү расмийлер Covid-19 вирусун аныктоо үчүн жапырт тест алуу чаралар дагы көрсөткүчтү көбөйткөнүн айтышууда. Италияда дүйшөмбү күндөн тарта айрым карантин чектөөлөрү кайра күчүнө кирген. Чех Республикасы вирустун жайылышын токтотуу үчүн коменданттык саат киргизди. Шейшемби күндөн тарта кечки 21:00дөн таңкы 04:59ге чейин көчөгө чыгууга тыюу салынат. Бир гана медициналык жардам алуу жана жумушка барып-келүүгө уруксат берилет. Башка өлкөлөрдө абал кандай? Кыргызстанда 28-октябрга карата 538 кишиден вирус аныкталып, эки адам каза тапты. Жалпысы болуп 57 276 киши вирусту жуктуруп, 1 138 адам көз жумду. Саламаттыкты сактоо министрлиги шайлоо жана андан кийинки саясий окуялар оорунун жайылышын шарттаганын айтууда. Министр Алымкадыр Бейшеналиев коронавирустун экинчи толкунуна карата даярдыктар тууралуу маалымат берди. \"Бир жарым айга дары-дармек жана коргонуучу каражаттар жетет. Фармацевтикалык компанияларга биздин министрлик ФОМС аркылуу бир миллиард эки жүз миң сом карыз болуптурбуз. Мен өзүм гарант болуп, фармацевтикалык компаниялар менен сүйлөшүп, дары-дармектер менен бардык мекемелерди үч-төрт айга камсыздайбыз\". Коңшу Казакстанда соңку суткада 148 жаңы учур катталды. Пандемия башталгандан бери өлкөдө 110 832 адам вирусту жуктуруп, 1 835 киши көз жумду. Жонс Хопкинс университетинин маалыматына ылайык, дүйнөдө 43,9 миллион киши вируска кабылды, 1,17 миллион адам көз жумду. Жалпысы болуп 29,7 миллион киши вирустан сакайды. Ал ортодо Лондондогу Империалдык колледж изилдөө жүргүзүп, коронавирустан сакайгандан кийин иммунитет вируска бир нече ай бою эле туруштук берерин аныктады. Окумуштуулар июнь жана сентябрь айларында вирустан сакайгандардын организмдеги антитулку 25 пайызга азайганын тапты. Ал эми 65 жаштан жогору кишилердин антитулкусу андан дагы көпкө азайган."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/media-44823356", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-44817687", "doc1": "وكانت الملكة قد التقت منذ توليها العرش قبل أكثر من ستة عقود العديد من الرؤساء والملوك الذين أثاروا جدلا شعبيا وسياسيا. ومن بين هؤلاء الملك عبد الله عاهل السعودية، والرئيس الأمريكي السابق جورج بوش الابن، والرئيس الروماني السابق نيكولاي تشاوشيسكو.", "doc2": "Тактыда 66 жыл олтурган королева ушул жылдар ичинде америкалык бардык президенттер менен жолуккан. Бир гана Линдон Жонсонду кошпогондо. Королева жана президент Дуайт Эйзенхауэр. 1957-жылдагы Ак үйдөгү расмий кабыл алуу. Букингем сарайындагы президент Жон Кеннеди (оңдо) жана анын жубайы Жаклин Кеннединин (солдон экинчи) урматына уюштурулган сый тамак. Солдо Елизавета II жолдошу принц Филипп. 1961-жыл. Королева жана ошол кездеги премьер-министр Эдвард Хит президент Ричард Никсон (оңдон экинчи), жубайы Пэт (оңдо) менен жолугушуу учурунда. Британ премьеринин Чекерстеги резиденциясы, 1970-жыл. Королева президент Жеральд Форд менен бийлеп жаткан учуру. Бул АКШнын көз карандысыздыгынын 200 жылдыгын майрамдоо салтанатындагы Ак үйдө тартылган сүрөт. 1976-жыл. Королева президент Жимми Картер менен Букингем сарайында. 1977-жылдагы мамлекеттик сапар учурунда. Королева менен президент Рональд Рейган атчан баратат. Виндзор аксарайындагы паркта, 1982-жыл. Королева жана президент Жордж Буштун улуусу. Вашингтон, 1991-жыл. Президент Билл Клинтон жана жубайы Хиллари королеванын кабыл алуусунда. Букингем, 2000-жыл. Президент Жорж Буш кичүүсү Ак үйдө королеваны кабыл алууда. 2007-жылы королева АКШга алты күндүк сапары менен барган. Букингем сарайындагы сый тамактын алдында: королева жана принц Филипп АКШ президенти Барак Обама жана анын жубайы Мишель менен. 2011-жылы Обама мамлекеттик сапары менен Британияга келген учуру. (AbA)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/middleeast-42208270", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-42262086", "doc1": "ووصف ترامب هذا التحرك بأنه \"خطوة متأخرة جدا\" من أجل دفع عملية السلام في الشرق الأوسط والعمل باتجاه التوصل إلى اتفاق دائم. وأكّد ترامب في الوقت نفسه أن الولايات المتحدة تدعم حل الدولتين إذا أقره الإسرائيليون والفلسطينيون. ولا يعترف المجتمع الدولي بسيادة إسرائيل على القدس بأكملها. وفيما يلي أهم المعلومات عن مدينة القدس:", "doc2": "Израил Иерусалимдин чыгыш тарабында мыйзамсыз конуштарды куруп келет \"Бул аракет Израил менен Палестинанын тынчтыкка умтулуу кадамына жол ачат деп билем\",-деди кошмо штаттардын президенти. Сауд Арабиясынын падышасы Салман ибн Абдул-Азиз аль Сауди Иерусалимди Изрилдин баш калаасы катары таануу \"дүйнөдөгү мусулмандарга каршы чагымчыл аракет\" катары сыпатталат деп президент Трампка айтты. Иерусалимди палестиналыктар жана израилдиктер ыйык деп санайт жана анын макамы талаш-талкуу жаратып келет. Израил 1948-жылы түзүлгөндөн бери анын борбор калаасын Иерусалим деп бир да мамлекет тааныган эмес. Демек, АКШ биринчи өлкө болмокчу. Иерусалимде иудейлердин, христиандардын жана мусулмандардын ыйык деп санаган жайлары жайгашкан 1948-жылдан бери АКШнын бир нече лидери Иерусалимдин макамы диолог аркылуу чечилет жана анын натыйжасына таасир этпөө үчүн сүйлөшүүлөргө катышпайбыз деп белгилеп келген. Бирок өткөн жылы АКШдагы президенттик шайлоонун алдындагы үгүт иштери учурунда, президент Трамп Израилге колдоо көрсөтүп, АКШнын элчилигин Иерусалимге көчүрөм деп убада кылган. Эмнеге Иерусалимдин макамы талаш жаратып келет? Бул көйгөй Палестина менен Израилдин ортосундагы конфликттин негизги себептеринин бири. Иерусалимде иудейлердин, христиандардын жана мусулмандардын ыйык деп санаган жайлары жайгашкан. 1967-жылы Жакынкы Чыгыштагы согуштан кийин Израил Иерусалимдин чыгыш бөлүгүн басып алып, 1980-жылы шаарды Израилдин \"түбөлүктүү жана бөлүнгүс борбору\" деп жарыяган. 1993-жылы Израил-Палестина тынчтык келишимине ылайык палестиналыктар Иерусалимдин чыгышын өз мамлекетинин борбор калаасы катары жарыялоону көздөгөн. Сүйлөшүүлөр үзгүлтүккө учураган. Иерусалимди Израилдин борбор калаасы катары эч бир мамлекет тааныган эмес. Израилдин эң жакын деп сыпаттаган өнөктөшү АКШ дагы элчилигин Тель-Авив шаарында жайгаштырган. 1967-жылдан бери Израил шаардын чыгышында ондогон конуштарды курган. Ал жерде 200 миңге чукул жөөт тургундары жашап келет. Эл аралык у��мдар айтылган конуштарды мыйзамсыз деп атаган."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/middleeast-53525730", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-53261505", "doc1": "أثار تحويل آيا صوفيا إلى مسجد انتقادات واسعة وانضم الرئيس رجب طيب أردوغان، الذي تعرض لانتقادات من قبل زعماء دينيين وسياسيين، إلى المصلين. وكان المبنى، الذي أنشيء قبل 1500 عام والمدرج على لائحة اليونسكو للتراث العالمي، قد تحول إلى متحف عام 1934. ولكن محكمة تركية قد أبطلت قرار تحويل آيا صوفيا إلى متحف، قائلة إنه يجب أن يصبح مسجدا. وأعلن أردوغان أن المبنى سيستخدم كمسجد ابتداء من 24 يوليو/تموز، وهو ما أثار انتقادات واسعة . مواضيع قد تهمك نهاية أردوغان في آيا صوفيا كيف ستؤدى الصلاة في المكان؟ حث حاكم اسطنبول في كلمة متلفزة الخميس الذين يحضرون للصلاة الجمعة على أن يستخدموا الأقنعة ويحضروا معهم سجادة صلاة وأن يتحلوا بالصبر والتفهم، وذلك لمنع انتشار فيروس كورونا في المكان. وأضاف أن موظفين من القطاع الصحي سينتشروا في المكان لتقديم المساعدة عند الضرورة. وقال وزير الشؤون الدينية التركي علي إرباس إن حوالي 1000 شخص سيتمكنون من أداء الصلاة في الموقع في نفس الوقت. وأضاف أن تعديلات قد أجريت في داخل المكان وأنشئت حديقة في الداخل، وقال أن المبنى سيكون مفتوحا طوال الليل. عمال بناء يضعون اللمسات الآخيرة قبل الصلاة في آيا صوفيا ووضع بساط أزرق على الأرض من أجل المصلين كما تمت تغطية الآثار المسيحية بقطع قماش بيضاء أو حجبت عنها الإضاءة. ومن المقرر حجب فسيفساء تصور العذراء والمسيح داخل قوس مزخرف تعود إلى القرن التاسع الميلادي. وكانت جماعات إسلامية في تركيا قد طالبت أكثر من مرة بتحويل آيا صوفيا إلى مسجد مرة أخرى، ولكن معارضة علمانية حالت دون هذه الخطوة. ستحجب الأضواء عن الأيقونات المسيحية في المبنى أثناء الصلاة وحين أعلن أردوغان عن هذه الخطوة في العاشر من يوليو/تموز أثار استنكارا واسع النطاق. وقال البابا فرانسيس إن \"قلبه مع إسطنبول\"، وأضاف \"أفكر في سنتا صوفيا والألم يعتصرني\". وحذر رئيس الكنيسة الأرثوذكسية البطريرك بارثولميو من أن تحويل المبنى إلى مسجد سيثير استياء ملايين المسيحيين ويؤدي إلى الشقاق بين عالمين. ودعا مجلس الكنائس العالمي الذي ضم في عضويته 350 كنيسة إلى إلغاء القرار. وعبرت منظمة اليونيسكو عن أسفها للخطوة، وقالت إنها قد تفاقم التوتر مع اليونان المجاورة التي يعيش فيها ملايين المسيحيين الأرثوذوكس. لكن أردوغان دافع عن القرار، قائلا إن بلاده تمارس سيادتها على المكان. وأضاف \"بعد 86 عاما ستعود آيا صوفيا مسجدا، كما أراد محمد الفاتح\". وقال إن المبنى سيبقى مفتوحا للمسلمين وغير المسلمين والزوار الأجانب. أضيفت للكنيسة مآذن بعد تحويلها ماذا يقول التاريخ؟ يقع المبنى ذو القبة في حي الفاتح في اسطنبول، على الضفة الغربية للبوسفور، ويشرف على ميناء البوق الذهبي. وبدأ تاريخ آيا صوفيا قبل حوالي 1500 عام، حين بنى الإمبراطور البيزنطي جوستنيان الكنيسة الضخمة عام 537. وفي عام 1453 سيطر السلطان العثماني محمد الثاني على إسطنبول (التي كانت تعرف بالقسطنطينية)، وجرى تحويل كنيسة آيا صوفيا إلى مسجد لأداء صلاة الجمعة. وأضيفت إلى المبنى 4 مآذن كما جرت تغطية الأيقونات المسيحية والفسيفساء الذهبية بخطوط وكتابات عربية. وبعد قرون من استخدام الكنيسة كمسجد جرى تحويلها إلى متحف عام 1934، ضمن الخطوات التي قام بها مصطفى كمال أتاتورك لتحويل تركيا إلى دولة علمانية. وتحولت منذ ذلك الوقت إلى واحدة من أهم المواقع السياحية في تركيا، وكان يزورها 3.7 ملايين سائح سنويا.", "doc2": "\"Мусулмандар чыдамсыздык менен күтүп жатышат. Алардын баары чоң мечиттин ачылышына баргысы келет\",-деди Стамбулдун губернатору Али Эрликая. Түркиянын президенти Эрдоган дүйнөгө таанымал тарыхый жана маданий эстелик мечитке айланган соң, 24-июлда жума намазга ачылат деп жар салган эле. Өткөн апта соңунда Түркия президентинин басма сөз кызматы Режеп Тайип Эрдоган Стамбулдагы Айя-София мечитине баргандагы сүрөтүн жарыялаган эле. Мурдагы тарыхый жана маданий эстеликтин жаңы расмий аталышы \"Айя-София чоң мечити\" (түр. Ayasofya-i Kebir Camii) болуп калды. Түрк бийлиги намаздан башка учурда каалоочуларга мечиттин эшиги ачык болот жана христиандык ыйык нерселер ордунда кала берет деп ишендирди. Стамбулдун негизги символдорунун бири болгон Айя-София музей имараты кайра мечитке айланды. Дүйнөдөгү көптөгөн диний ишмерлер жана маданий уюмдар мындай кадамга каршы пикирин билдирип келген эле. Алар бул эстелик диний көз карашына карабай, бүтүндөй адамзатка тиешелүү деп билдиришкен. Өткөн жылдын жаз айында Түркиянын президенти Режеп Тайип Эрдоган музейдин макамы кайра каралышы мүмкүн экенин айткан эле. Муну Вашингтон Иерусалимди Израилдин борбору катары тааныганына жооп катары чечмелешкен. Бир катар өлкөлөр буга кескин каршылык билдирип чыгышкан. Түркиянын Тышкы иштер министрлиги башка өлкөлөрдүн пикирин эске албай туруп эле музейдин макамын өзгөртүү чечимин кабыл алууга түрк бийлигинде укук бар экенин билдирген. Айя-Софья - көөнө архитектуралык эстеликтин пайдубалы император Константиндин буйругу менен 325-жылы түптөлгөн деп айтылып жүрөт. Бул жай Босфордун жээгиндеги шаардын тарыхый чордону эсептелген Султан Ахмет районунда жайгашкан. Анын өтө бай тарыхы бар. Имараттын азыркы көрүнүшү 537-жылы (император Юстиниандын заманында) ачылган. Ага чейинки чиркөөлөрү өрттөн улам күйүп кеткен. Тарыхый маалыматтарга караганда, аны курууга Византия империясынын үч жылдык кирешеси сарпталган. Бышык жана сапаттуу курулуш материалдарын дүйнөнүн булуң-бурчунан ташып келишкен. Узак убакыт кубаттуу Византия империясынын символу болуп турган. 1453-жылы Константинополду түрктөр басып алганда, султан Мехмед II соборду Айя-София мечитине айландырган. Ошол эле маалда христиандык элементтер сакталып калган. Осмон башкаруусу учурунда мунаралар курулган. Дээрлик 500 жыл боюу Айя-София мусулмандардын Меккедеги Каабадан кийинки эле ыйык жайларынын бири катары саналып келди. 1935-жылы светтик Түркияны негиздеген Кемал Ататүрктүн буйругу менен мечит музейге айланган. 1985-жылы музей ЮНЕСКОнун баалуу мурастар тизмесине кирген. *"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-40426099", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-40427477", "doc1": "ضابط عرف نفسه باسم أوسكار بيريز ألقي بيانا عب�� انستغرام وأشار مادورو، في كلمة ألقاها في قصر الرئاسة في ميرافلوريس، إلى أنه تم اسقاط قنابل يدوية فى الهجوم، متعهدا بأن قوات الأمن ستعتقل المسؤولين عن الحادث. وقال الرئيس الفنزويلي \"لقد تم إعلان تأهب القوات المسلحة بأكملها للدفاع عن السلام\". وأضاف \"عاجلا أو آجلا سنضع أيدينا على المروحية ومن نفذوا هذا الهجوم الإرهابي\". ومن جهتها، أعلنت الحكومة أن ضابطا بالجيش استولى على مروحية تابعة للشرطة وحلق بها فوق العاصمة كاراكاس. وظهرت لقطات على وسائل التواصل الاجتماعي لطائرة هليكوبتر تحلق فوق المدينة أعقبها صوت انفجارات صاخبة. وأصدر الضابط الذي يعتقد أنه استولى على الطائرة بيانا بالفيديو يدين الحكومة. ولم ترد أنباء عن وقوع قتلى أو إصابات. احتجاجات وتواجه حكومة مادورو اليسارية احتجاجات شبه يومية منذ أكثر من شهرين بسبب تردي الأوضاع السياسية والاقتصادية، والتي لقي خلالها أكثر من 70 شخصا مصرعهم. مادورو يواجه احتجاجات شبه يومية وظهر الضابط، الذي أطلق على نفسه اسم أوسكار بيريز، على موقع التواصل الاجتماعي إنستغرام وهو محاط بمسلحين ملثمين يرتدون الزي العسكري. وناشد الفنزويليين التصدي لـ\"الطغيان\". وقال \"إننا ائتلاف من الموظفين العسكريين ورجال الشرطة والمدنيين الذين يبحثون عن التوازن وضد هذه الحكومة الإجرامية\". وأضاف \"إننا لا ننتمي إلى أى اتجاه أو حزب سياسى، فنحن قوميون ووطنيون\". وتابع قائلا إن \"المعركة\" ليست ضد قوات الأمن بل \"ضد حصانة هذه الحكومة وضد الطغيان\".", "doc2": "Ѳзүн Оскар Перес деп тааныштырган полиция офицери кайрылуусун \"Инстаграм\" баракчасына жайгаштырган. Жогорку сот имаратына ок атуу Мадуро мамлекеттик телеканал аркылуу түз эфирде кайрылуу жасап жаткан учурда орун алган. Тик учактан эки граната ташталып, бирөөсү жарылбай калган. Абадан коргонуу күчтөрүн көтөрүүгө туура келди деп айтты Мадуро. Күч түзүмдөрүндөгү атайын бөлүк ок атууну уюштургандарды издөөгө алууда. \"Учкучтардын бири мурдагы министр (Ички иштер министри) Мигель Родригес Торрестин учкучу болуп жүргөн жана Борбордук чалгын кызматы (ЦРУ) менен байланышта болгон»,-дейт Мадуро. «350» деген сан өкмөткө каршы жүрүштөрдөгү негизги символдордун бири. Тик учак Венесуэланын полиция бөлүмүнө таандык болгон. Полициянын илимий, кылмыш жана криминалдык изилдөө корпусуна таандык (CICPC) деди өлкөнүн Маалымат жана байланыш мнистри Эрнесто Вильегас. Социалдык түйүндөрдө тик учактын сүрөттөрү тарап кетти. Анын бооруна атайын плакатка \"350. Libertad\" (\"350. Эркиндик\") деп жазып илип коюшкан. Ѳлкөнүн Баш мыйзамындагы 350-беренеде эгерде бийлик демократиялык баалуулуктарды жана адам укуктарын бузса, анда жарандар тарабынан таанылбай турганы жазылган. Венесуэлада бир нече айдан бери каршылык жүрүштөрү токтобой жатат. Жергиликтүү басылмалар тик учактагы учкуч CICPC офицери Оскар Перес болушу мүмкүн деп жазды. Социалдык тармактарда тараган видео кайрылууда: «Биз - аскерлер, полиция жана жарандык кызматкерлер тең салмактуулукту кармап, кылмыштуу өкмөткө каршыбыз»,-дейт учкуч. Ал ошондой эле топтун эч кандай партияларга тиешеси жок экенин айтып, президент Николас Мадуронун отставкасын талап кылган. Апрелден бери Венесуэлада өкмөткө каршы жүрүштөр тынбай өтүп жатат. Бийлик өлкө жарандык согуш коркунучуна кептелгенин айтууда. Бирок оппозиция лидерлери бул пикирге каршы. Алардын жүйөсүндө бийликти узурпациялап алган бир ууч кишиге каршы эл көтөрүлүп, саясый көз караштарына карабастан биригүүдө. Тереңдеп кеткен экономикалык жана саясый кризис өлкөдө инфляцияны жаратып, кылмыштуулук өсүүдө. Демонстраттар менен коопсуздук күчтөрүнүн кагылышуулар катталып жатат. Бийлик демонстранттарды \"террорчу\" жана \"согушкер\" атап жатат."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-51910296", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-51941070", "doc1": "تعد المنطقة الشمالية في إيطاليا أكثر المناطق المتضررة من تفشي فيروس كورونا ومع استمرار ارتفاع أعداد الإصابات الجديدة بالفيروس يوميا، تبذل إيطاليا قصارى جهودها للتعامل مع ما يكفي من أسرّة داخل المستشفيات لعلاج المرضى، وهي خطوة غير مسبوقة في وقت السلم. وتقول كريستيان سالارولي، رئيس وحدة الرعاية المركزة في مستشفى في بيرغامو، الواقعة في المنطقة الشمالية من مدينة لومباردي، لصحيفة \"كورييري ديلا سيرا\": \"إذا كان عمر الشخص بين 80 و 95 عاما ويعاني من ضيق تنفسي شديد، فمن غير المحتمل أن يحصل على العلاج، إنها كلمات بالغة الصعوبة، لكنها للأسف حقيقة. لسنا في وضع يسمح لنا بتجربة ما يسمى معجزات\". ولكن ما الذي جعل تفشي المرض في إيطاليا يحدد اتخاذ قرارات ضرورية تتعلق بالحياة أو الموت؟ \"خيارات صعبة\" أثبت فيروس كورونا أنه مرض فتاك في إيطاليا على وجه الخصوص، بعد أن تسبب في نحو 1809 حالة وفاة من أصل 24747 حالة إصابة حتى اليوم الاثنين، ما يعادل نحو ثُلث حالات الوفاة المسجلة في الصين من جراء الإصابة بالفيروس. مواضيع قد تهمك نهاية وتقول منظمة الأمم المتحدة، إن البلاد تحتل المرتبة الثانية على مستوى العالم بعد اليابان من حيث عدد كبار السن، مما يعني أنهم معرضون بشكل خاص لخطر الإصابة بأعراض بالفيروس الحادة. تجاوزت حصيلة الوفيات في إيطاليا 1800 حالة وفاة وكانت الكلية الإيطالية للتخدير والتسكين والإنعاش والرعاية المركزة قد أصدرت توصيات أخلاقية، في وقت سابق من هذا الشهر، للأطباء الذين يتعين عليهم تقديم خدمة علاجية لمريض في سرير بقسم الرعاية المركزة \"في ظروف استثنائية\"، الأمر الذي يعني عدم توافر الإمكانية أمام الجميع. وبدلا من قبول المرضى على أساس أسبقية الحضور، نصحت الكلية الأطباء وفرق التمريض، الذين يواجهون اتخاذ \"خيارات صعبة\"، بالتركيز على المرضى الذين لديهم فرصة أكبر للتعافي بعد توفير العلاج المكثف. وقالت التوصيات: \"ليست الكلية هي التي تحدد علاج بعض المرضى دون آخرين. بل على العكس، الأحداث الطارئة هي التي تفرض على الأطباء تركيزهم على مدى ملاءمة العلاج لأولئك الذين يمكنهم الاستفادة منه بشكل أكبر\". \"تسونامي\" كورونا في إيطاليا وتمتلك إيطاليا نحو 5200 سرير للرعاية المركزة، بيد أنه في أشهر الشتاء، تُستخدم العديد من هذه الأسرّة بالفعل من قبل مرضى يعانون من مشاكل في الجهاز التنفسي. ويوجد في المناطق الشمالية من لومباردي وفينيتو 1800 سرير فقط في المؤسسات الخاصة والعامة. وقال ستيفانو ماغنون، طبيب يعمل في مستشفى في لومباردي، لبي بي سي إنهم وصلوا إلى الحدود الاستيعابية القصوى. تسعى المستشفيات في شمالي إيطاليا إلى التغلب على أزمة عدم توافر أسرّة بإنشاء هياكل معدنية وأضاف: \"الوضع يزداد سوءا يوما بعد يوم، لأننا نصل إلى الحدود الاستيعابية القصوى من حيث توفير أسرّة للرعاية المركزة، وكذلك الأقسام العادية، لعلاج مرضى فيروس كورونا\". وقال: \"نفدت الموارد تماما في مقاطعتنا، سواء البشرية أو التكنولوجية، لذلك نحن في انتظار أجهزة تنفس جديدة، وأجهزة التنفس الصناعي غير الغازية\". وكان دانييل ماكيني، طبيب متخصص في الرعاية المركزة في بيرغامو، قد نشر شهادته في وقت سابق هذا الأسبوع على تويتر، يصف كيف أن فريقه \"يواجه تسونامي\" من المرضى، بعد أن أصبحت الأجهزة الطبية التي تعالج مشاكل التنفس ذات قيمة كبيرة، ووصفها بأنها \"مثل الذهب\". وقال: \"تتضاعف الحالات، (لدينا)15-20 حالة دخول للمستشفى في اليوم، جميعها تشكو من نفس السبب. نتائج عينات المسح الطبية تشير واحدة تلو الأخرى: إيجابية، إيجابية، إيجابية. وفجأة تنهار غرفة الطوارئ\". وأضاف: \"بعض زملائنا المصابين أصابوا أيضا أقاربهم، وبعض أقاربهم يعانون بالفعل وهم بين الحياة والموت\". وقالت الطبيبة سالارولي لصحيفة \"كورييري\" إن العبء النفسي على فريق العمل الطبي \"مدمر\"، وأن بعض الأطباء في فريقها \"انهاروا\" بسبب الخيارات التي يتعين عليهم اتخاذها. يقول العاملون في الحقل الطبي إنهم يعانون من ضغوط نفسية وأضافت: \"يمكن أن يحدث ذلك مع كبير الأطباء كما مع الطبيب الشاب، إذ يجد نفسه مضطرا لاتخاذ قرار يحدد به مصير إنسان. وأكرر أن هذا يحدث على نطاق واسع\". وقالت: \"رأيت ممرضين يبكون، وآخرين يعانون من أزمات عصبية، فجأة\". نداء إيطالي إلى أوروبا ودعا وزير الخارجية الإيطالي، لويجي دي مايو، في حديثه لبي بي سي إلى وحدة أوروبية لتنسيق الإمدادات لجميع المستشفيات والعيادات في شتى أرجاء أوروبا. بيد أنه بدا متفائلا وقال إن عشر بلدات في شمالي إيطاليا، لم تسجل أي إصابات، بعد فرض حالة الطواريء القصوى، \"منطقة حمراء\". وقال دي مايو: \"كانت إيطاليا أول دولة في أوروبا تتضرر بشدة. لكنني آمل أن يعني ذلك أيضا أن تكون إيطاليا أول دولة تتخلى عن حالة الطوارئ\".", "doc2": "Италиянын түндүк аймагы коронавирустун Европадагы очогуна айланды Күнүнө жүздөн ашуун киши вируска кабылып жаткандыктан, Италиянын саламаттыкты сактоо системасы кыйынчылыкка дуушар болду, бейтапканаларда орун жок. \"Эгерде сексен жаштан токсон беш жашка чейинки адам ооруканага келип, дем ала албай кыйналып жатса, бул кишиге жардам берүүгө убакыт жок\",-дейт дарыгер Кристиан Салароли. Доктор Салароли Бергамо шаарындагы ооруканада иштейт. Ал Corriere della Sera басылмасына маек курган. \"Бул өтө өкүнүчтүү сөздөр, бирок ал чындык. Биз сыйкырчы эмеспиз, 95 жаштагы карыяны бутуна тургузуу колубуздан келбейт\",-деп кошумчалады ал. \"Татаал чечим\" Италияда коронавирустан улам көз жумгандардын саны абдан жогору. Шаршемби күнү 31 миңден ашуун киши вирусту жуктурса, 2503 киши көз жумду. Буга салыштырмалуу Кытайда 81 миңден ашуун киши вируска кабылган, 3200дөн ашуун киши өлдү. Италияда коронавирустан улам 2500дөн ашуун киши көз жумду Бириккен Улуттар Уюмунун маалыматына ылайык, Италия калк��ндагы кары-картаңдардын көптүгү жагынан Жапониядан кийинки эле өлкө. Ошондуктан вирустун жайылышы бул өлкөдө өзгөчө коркунучтуу болууда. Март айынын баштында Италиянын Саламаттык институту дарыгерлерди \"татаал чечим\" кабыл алууга чакырган. Себеби бейтапканаларда жетиштүү орун жок. Ошондон тарта дарыгерлер ким биринчи ооруканага келсе, ошого жардам көрсөтүү шарты эмес, эң биринчи кимди сактап калса болот, ошолорго биринчи кезекте жардам көрсөтө башташты. \"Мындай жагдайга Саламаттык институту күнөлүү эмес, буга кырдаал түрткү кылды. Дарыгерлердин башка аргасы жок, алар биринчи кезекте сакайып кете турган бейтаптарга көңүл бурушу керек\",-деп айтылат билдирүүдө. Италиянын ооруканаларында болжолу менен 5200 интенсивдүү жардам көрсөткөн орун бар. Кыш мезгилинде бул орундарды респиратордук илдеттер менен келген кары кишилер толтурат. Италиянын өкмөтү бейтапканаларда орундарды көбөйтүү аракетин көрүп жатат Италиянын түндүгүндө коронавирустан улам орундар тез эле калбай калган. Ошондуктан Италиянын өкмөтү интенсивдүү жардам көрсөткөн орундарды көбөйтүү аракетин көрүп жатат. Бирок орундар пайда болгон күнү деле, жабдыктар жана дарыгерлер тартыш. Аптанын башында дарыгер Даниэл Мачини өпкө оорулары менен кайрылган бейтаптар \"цунами\" сыяктуу агылып келип жаткандыктан, дем алууга жардам берген аппараттар \"алтындай\" баалуу болуп калганын \"Твиттер\" баракчасына жазды. \"Айрым дарыгерлер өздөрү да коронавируска кабылды. Вирус дарыгерлердин жакындарына жугуп, алар дагы жардамга муктаж. Ошондуктан сактануу абдан маанилүү\",-деп жазды дарыгер. Медицина тармагында иштеген кызматкерлер эмоциялык кыйынчылыкка туш болгонун айтышууда Кристиан Салароли болсо медициналык кызматкерлер психологиялык жана эмоциялык кысымга туш болгонун айтууда. Анын командасындагы дарыгерлер \"татаал чечим\" кабыл алуудан кийин жардамга муктаж экенин белгиледи. \"Мындай абал көп жыл тажрыйбасы бар дарыгер үчүн да оор. Бирок жаш дарыгерлер кыйналып жатат. Алар мындай чечимдерге көнгөн эмес. Андан тышкары 30 жылдан бери медайым болуп иштегендердин дагы ыйлап жатканын көрдүм\",-деп айтты Салароли. (AT)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/middleeast/2013/11/131124_obama_netanyahu_iran_deal", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-38285794", "doc1": "يستمر الاتفاق ستة أشهر، يحاول خلالها أطراف المفاوضات التوصل إلى اتفاق دائم. وأكد أوباما على التزام الولايات المتحدة المستمر إزاء إسرائيل التي وصفت اتفاق القوى الغربية مع طهران بأنه \"خطأ تاريخي\". وأعرب الرئيس الأمريكي عن رغبته في بدء مشاورات فورية مع إسرائيل لبحث حل شامل طويل الأجل للطموحات النووية الإيرانية. وبموجب الاتفاق، فقد وافقت طهران وقف بعض أنشطة تخصيب اليورانيوم لمدة ستة أشهر مقابل تخفيف بعض العقوبات الدولية المفروضة عليها. وترى واشنطن أن هذا الاتفاق سيجعل إسرائيل والشرق الأوسط مكانا أكثر أمنا. مواضيع قد تهمك نهاية وفي تصريح لشبكة (ايه بي سي) الإذاعية الأمريكية، قال وزير الخارجية الأ��ريكي جون كيري إن الولايات المتحدة وإسرائيل لهما هدف مشترك، وإن الاتفاقية بمثابة خطوة أولى لضمان عدم حيازة إيران أسلحة نووية. وأوضح أن \"هذا يقودنا إلى المفاوضات حتى نضمن أنه أثناء تفاوضنا على بنود أشد، لن يوسعوا برنامجهم وقدرتهم بما يهدد إسرائيل.\" ومضى قائلا \"في الواقع إسرائيل ستحصل على مساحة أكبر للتنفس من حيث قدرة إيران (على إنتاج أسلحة نووية).\" انتقادات إسرائيلية وفي وقت سابق الأحد، قال رئيس الوزراء الإسرائيلي، بنيامين نتنياهو، في اجتماع الحكومة الأسبوعي إن الاتفاق \"خطأ تاريخي\"، وإن تل أبيب لن تكون ملتزمة به. وأضاف نتنياهو في مؤتمر صحفي \"لا يمكننا (السماح) ولن نسمح لنظام يدعو إلى تدمير إسرائيل بالحصول على وسائل لتحقيق هدفه.\" وأكد على أن \"إسرائيل لديها أصدقاء وحلفاء عدة، لكن عندما يخطئون فإن واجبي أن أتحدث بصراحة.\" من جهته، أثنى الرئيس الإيراني، حسن روحاني، على الاتفاق بين بلاده ومجموعة 5+1 التي تضم ألمانيا بالإضافة إلى الدول الخمس دائمة العضوية بمجلس الأمن الدولي (الولايات المتحدة وبريطانيا وروسيا والصين وفرنسا). وفي خطاب بثه التلفزيون، قال روحاني إنه \"بغض النظر عن التفسيرات الممنوحة، لقد تم الاعتراف بحق إيران في التخصيب.\" وشدد الرئيس الإيراني مجددا على أن بلاده لن تسعى أبدا لامتلاك أسلحة نووية.", "doc2": "Израилдин премьер-министри президент Барак Обама менен ажырым туудурган маселелер бир топ экенин айтууда. Америкалык Си-би-эс каналына берген маегинде израиль премьери бул келишимди жоюп жокко чыгаруунун эң аз дегенде беш вариантын карап жатканын айтты. Нетаньяху ошондой эле президент Барак Обама менен бир топ маселе боюнча ажырым көз караштар болгонун, анын ичинен эң башкысы Иран жөнүндө болгонун айта кетти. Обама Тегеран менен келишимди түзүп жатканда Израилдин каршылыгына караган эмес. Ирандын президенти Хасан Роухани өткөн жумада Трампка Иран жана алты өлкө менен 2015-жылы июлда кол коюлган келишимди үзүп салууга жол бербей турганын билдирди. Трамп өзүнүн шайлоо өнөктүгүндө Иран менен болгон келишимди кескин сынга алган болчу. 2015-жылы сентябрда ал өзүнүн жактоочуларынын алдында сүйлөгөн сөзүндө бул келишимди \"эң жаман келишим\" деп атаган. Нетаньяху да Иран менен болгон келишимди сындап жатат. Анын пикиринде, бул келишим Иранга өзөктүк бомба жасаганга жолтоо болбойт, тескерисинче ага жол берет. Иран менен болгон келишимде Тегеран өзөктүк курал иштеп чыгуудан баш тартаарына кепилдик берери, өзөктүк отундун көп бөлүгүн жок кылары жана МАГАТЭнин инспекторлорун атомдук объектилерге киргизүүнү камсыз кылары каралган. Батыш өз кезегинде Иранга салынган санкцияларды алып салууга милдеттенген. (KC)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/science-and-tech-37947915", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-41425208", "doc1": "تعرض موقع التواصل الاجتماعي فيسبوك لاتهامات بالانحياز لأحد المتنافسين في انتخابات الرئاسة الأمريكية أكثر من مرة وشدد زوكربرغ، أثناء حديثه في إطار أنشطة مؤتمر تيكونومي للتكنولوجيا في كاليفورنيا، على أنه لا ينبغي محاسبة فيسبوك على دقة الأخبار. وقال إن \"من الجنون أن نعتقد أن أخبارا كا��بة نُشرت على فيسبوك كان لها أثر على الانتخابات\". وأعرب عن اعتقاده بأن من تولدت لديهم هذه القناعة لم يفطنوا الرسالة التي كان أنصار ترامب يحاولون توصيلها أثناء الانتخابات. وأظهرت بيانات أن الموضوعات الإخبارية الكاذبة على موقع التواصل الاجتماعي كانت أكثر تداولا من الموضوعات الأخرى اللاحقة التي تكشف كذب الأولى. وأصبح فيسبوك مصدرا هاما للتغطيات الإخبارية بالنسبة لأعداد متزايدة من الناس في جميع أنحاء العالم، خاصة الأمريكيين. وصُمم قسم \"أحدث الأخبار\" (News Feed) في فيسبوك خصيصا بحيث يعرض على المستخدمين المحتوى الذي يعتقد أنه الأكثر أهمية بالنسبة لهم، وهو ما يؤدي إلى ما يصفه البعض بـ\"فقاعة الترشيح\" والتي تعزز آراء الشخص دون عرض وجهات نظر مغايرة. وفي وقت سابق من العام، واجهت شبكة التواصل الاجتماعي واسعة الانتشار اتهامات بأنها ضد ترامب عقب تردد مزاعم بأن مديري خدمة الأخبار يعطون أفضلية لأخبار اللبيراليين كي تظهر في قائمة الأخبار الأكثر تداولا على الموقع (Trending Box). اتهم أنصار ترامب فيسبوك بتبني موقف مضاد لمرشحهم الرئاسي ورغم نفي شركة فيسبوك لتلك المزاعم، فُصل طاقم الموظفين العاملين في خدمة الأخبار، وبدأت الشركة في الاعتماد على \"لوغاريتم\" طورته من أجل اختيار الأخبار الأكثر تداولا على الموقع. ونتيجة لذلك، ظهر عدد كبير من الأخبار التي ثبُت لاحقا أنها كاذبة على صفحات عدد كبير من المستخدمين. وحول إجراءات المتابعة وعناصر التوازن اللازمة لإبقاء فيسبوك على الحياد، قال زوكربرغ: \"نستمع إلى ما يريده الناس\". وأضاف أنه \"على مستوى المبادئ الحاكمة للموقع، أعتقد أنه بتغير المعايير ورغبة الناس في الحصول على المزيد من الأخبار، أصبح من الضروري أن نطور تلك المبادئ لتعكس القيم التي يتبناها موقع التواصل الاجتماعي\". واستعرض زوكربرغ بعض الرؤى المتفائلة لرئاسة دونالد ترامب للولايات المتحدة، مؤكدا أن أهدافه الخاصة بتنمية الرعاية الصحية والاتصال على مستوى العالم لا تحتاج بالضرورة تعاون من الإدارة الأمريكية.", "doc2": "Дональд Трамп \"Твиттерге\" жазган билдирүүсүндө, \"Фейсбукту\" жана бир катар басылмаларды өзүнө каршы маалыматтарды таратып, \"жашыруун сүйлөшүп алышкан\" деп айыптаган эле. \"Фейсбук\" ар дайым Трампка каршы болуп келген. Социалдык тармактар ар дайым Трампка каршы болуп келген жана ушул жактан фейк жаңылыктар чыгып турган. New York Times (кечирим сурады) жана Washington Post Трампка каршы эле. Кутумбу?\",-деп суроо салат \"Твиттерде\" Трамп. \"Бирок кишилер Трампты колдоду. Чынында азыр биз жеткен тогуз айдагы ийгиликтербизге бир да президент жеткен эмес жана экономика дагы өсүү үстүндө»,-деп уланткан кебин АКШ лидери. Трамптын сөзү АКШнын популярдуу либералдык чөйрөсүндөгү айтылып жүргөн теорияларга каршы келип жатат. Ага ылайык дал ушул социалдык тармактар Трампка өзүнүн идеясын шайлоочулардын калың катмарына жеткирүүгө мүмкүндүк бергени айтылып жүргөн эле. Социалдык тармактарсыз ал мындай мүмкүнчүлүккө жете алмак эмес деп ишендирет сынчылар. Цукерберг либералдык коомчулуктун сынына макул болбогондой эле Трамптын айткандарына да каршы пикирин айтты. 33 жаштагы миллиардер Трампка \"Фейсбук\" а��кылуу жооп берип, социалдык тармак бардык идеялар үчүн аянтча болгонго умтулуп жатканын белгиледи. \"Трамп Facebook ага каршы экенин айтып жатат, либералдар болсо бизди Трампка жардам берди (шайлоону жеңгенде) деп айтышат,-деп жазды ал. -Эки тарап тең өздөрүнө жакпаган идея жана контент үчүн капа болуп жатышат. Ушунун өзү бардык идеялар үчүн ачык болгон платформаларды башкаруу эмеспи\". Бир нече күн мурун Цукерберг 2016-жылдагы шайлоодо Москванын кийгилишүүсү болгон деген божомолдор боюнча иликтөө иштеринде Конгресс менен кызматташа турганын убада кылган. Шайлоо алдындагы өнөктүктүн жүрүшүндө Трамптын командасы орусиялык бийлик менен сүйлөшүүгө барган деген айыптоолор токтой элек. Айыптоолоррду Трамп дагы, Москва да кескин четке каккан. Конгресс иликтөөнүн жүрүшүндө Facebook , Google жанаTwitter тармактарына кайрылып, көрсөтмө берүүсүн суранган экен. Бирок азырынча бир дагы интернет-гигант бул сунушту кабыл алганын тастыктай элек. (AbA)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-49173858", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-49175364", "doc1": "هنديات تحتفلن بصدور قانون تجريم الطلاق البائن الجديد من البرلمان ويعرف الطلاق البائن، في الهند، بأنه \"الطلاق الثلاثي\" أو الطلاق بالثلاثة، أي أن الزوج يطلق زوجته بمجرد أن يقول لها أنت \"طالق، طالق، طالق\". وجرّم القانون الجديد كل أشكال الطلاق البائن بهذه الطريقة، سواء حلف الزوج يمين الطلاق مباشرة أمام زوجته أو من خلال رسالة نصية أو حتى بالبريد الإلكتروني. وقضت المحكمة العليا بحظر هذا الطلاق، عام 2017، وقالت إنه ممارسة غير دستورية. وبموجب القانون الجديد، فإن عقوبة الرجال الذين يخالفونه قد تصل إلى السجن ثلاث سنوات. ويقول مؤيدو حظر الطلاق البائن إنه \"يحمي النساء المسلمات\". بينما يقول المعارضون إن العقوبة قاسية ومن الممكن إساءة استخدامها. وتم تقديم مشروع القانون لأول مرة في عام 2017 لكنه توقف في مجلس الشيوخ، حيث وصفه بعض النواب بأنه غير عادل. ويدعم حزب بهاراتيا جاناتا الهندوسي الحاكم مشروع القانون الجديد، بينما يعارضه حزب المؤتمر، المعارض الرئيسي. حلق شعر رأس امرأتين عقابا لهما على مقاومة الاغتصاب المحكمة العليا في الهند تبحث منع \"الطلاق الفوري البائن\" مجلس النواب الهندي يدعم مشروع قانون يعاقب ممارسي \"الطلاق البائن\" بالسجن لكن حزب بهاراتيا جاناتا لا يملك غالبية في مجلس الشيوخ. وتم إقرار مشروع القانون، يوم الثلاثاء، بأغلبية 99 صوتا مقابل 84 صوتا بعد اعتراضات نواب وترك القاعة والامتناع عن التصويت. وسريعا احتفل رئيس الوزراء ناريندرا مودي، بالتصويت على القانون واعتبره \"انتصارا للعدالة بين الجنسين\". شيارا بانو تقدمت بشكوى إلى المحكمة العليا لإصدار قرار بعدم دستورية الطلاق الثلاثي البائن واتهم البعض حزب بهاراتيا جاناتا القومي الهندوسي، بأنه يسعى إلى استهداف المسلمين. وقال أسد الدين عويسي، عضو البرلمان عن حزب \"مجلس عموم الهند\" أو اتحاد المسلمين المعارض، إن القانون الجديد هجوم آخر على الهوية الإسلامية في ظل حزب بهاراتيا جاناتا، الذي يحكم منذ عام 2014. ما هو الطلاق الفوري البائن؟ كانت هناك حالات قام فيها رجال مسلمون في الهند بتطليق زوجاتهم \"طلاقا ثلاثيا بائنا\" فوريا من خلال خطابات أو بم��المة هاتف، وتزايد استخدام الرسائل النصية، وتطبيقات واتس آب أو سكايب. ورفعت بعض النساء المطلقات قضايا أمام المحاكم اعتراضا على هذا النوع من الطلاق. وليس هناك إشارة إلى الطلاق الثلاثي في الشريعة الإسلامية أو القرآن، لكن هذه الممارسة كانت موجودة منذ عقود. يقول علماء إسلاميون إن القرآن يوضح كيفية إعلان الطلاق، وهناك فترة عدة ثلاثة أشهر للمرأة يجوز خلالها للزوجين إعادة التفكير والإصلاح بينهما. وحظرت معظم الدول الإسلامية، بما في ذلك مصر والإمارات العربية المتحدة وباكستان وبنغلاديش، الطلاق الثلاثي الفوري، لكن هذه العادة استمرت في الهند، التي لا يوجد بها قوانين موحدة للزواج والطلاق تطبق على كل مواطن. نعت الزوج بـ\"الفيل البدين\" سبب قانوني للطلاق في الهند هنديات مسلمات تعارضن القانون الجديد وتعتبرنه مخالفا للشريعة الإسلامية التي تجيز الطلاق البائن لماذا أثار مشروع القانون هذا الجدل؟ كان هناك انقسام حاد بين الأحزاب السياسية والنشطاء حول مشروع القانون. ويشير معارضوه، بمن فيهم بعض النساء المسلمات، إلى أنه من غير المعتاد تجريم الطلاق. وأشار حزب المؤتمر وغيره إلى أن المحكمة العليا في البلاد حظرت بالفعل هذه الممارسة. وقال آخرون إن الدولة ليس لها دور في تنظيم العلاقة الزوجية داخل الأسرة. ويقول مؤيدو مشروع القانون إن الطلاق الثلاثي البائن يمثل تمييزا عميقا ضد النساء. ودافع وزير القانون والعدل رافي شانكار براساد، عن مشروع القانون قائلا إن هذه الممارسة لم تتوقف رغم حظرها (من جانب المحكمة العليا). وقال إنه تم الإبلاغ عن حوالي 574 حالة بعد صدور حكم المحكمة العليا. وأضاف: \"لقد صدر الحكم، لكن لم يتم اتخاذ أي إجراء بشأن الطلاق الثلاثي. ولهذا السبب قدمنا هذا القانون، لأنه يمثل ردعا\". ويقول نشطاء إنه من المستحيل تقريبا تحديد عدد حالات الطلاق البائن التي تحدث في الهند.", "doc2": "Индияда мусулман аялдардын бир бөлүгү \"үч талакты\" кылмыш деп тааныган жаңы мыйзамды колдоп жатышат. Мусулманчылыкта үч жолу \"талак\" деп айткан эркек аялы менен ажырашкан болуп эсептелет. Кээ бир мусулман элдеринде талакты ар кандай формада, анын ичинде электрондук текст түрүндө да жазып жиберип, ажырашкан учурлар бар. Индиянын Жогорку Соту бул практиканы 2017-жылы эле Конституцияга каршы келет деп тааныган. Эми үч талак берип ажырашкан эркекти жаңы мыйзам боюнча үч жылга чейин түрмөгө камаса болот. Жаңы мыйзамдын жактоочулары аны мусулман аялдардын укуктарын коргоонун маанилүү чарасы катары карашууда. Каршы болгондор бул өтө эле катаал чечим деп жатышат жана мунун артында бөрк ал десе баш алмай да болбой койбойт деп кабатыр болууда. Бул мыйзам долбоору парламентти биринчи жолу 2017-жылы каралган, бирок анда парламенттин жогорку палатасында колдоого алынган эмес. Индиянын башкаруучу партиясы болгон \"Бха́ратия джа́ната па́рти\" (БДП) бул мыйзамды колдоого алды, ал эми оппозициядагы партия Улуттук Конгресс каршы болууда. Парламент кылмыш катары тааныган \"үч талак\" практикасы мусулман аялдарга карата тарыхый жаңылыштыкты оңдоп, өлкөдө гендердик теңчиликти камсыз кылууга өбөлгө болот деп жатышат. Индияда мусулман эркектер кат же телефон аркылуу, керек болсо WhatsApp жана Skype менен \"үч талак\" берип аялы менен ажырашкан учурлар болууда. Талакты тааныбай кээ бир аялдар сотко кайрылышкан. \"Үч талак\" менен ажырашуу шариатта да, Куранда да эч жерде жазылган эмес дешет, бирок бул практиканын жашап жатканына ондогон жылдар болду. Кээ бир мусулман аялдар өздөрү да жаңы мыйзамга каршы чыгышты Ислам окумуштуулары өз кезегинде Куранда ажырашуунун жолу башкача жазылган дешет, ал үчүн үч ай күтүүгө туура келет, ошондой эле жарашууга кеминде эки жолу мүмкүнчүлүк болушу керек. Ислам өлкөлөрүнүн көпчүлүгү, анын ичинде Египет, Бириккен Араб Эмираттары, Пакистан, Бангладеш үч талак менен ажырашууга тыюу салышкан. Бирок Индияда никеге туруу жана ажырашуу боюнча бирдиктүү мыйзамдар болбогондуктан, талак менен ажырашуу сакталып калган экен. Жаңы мыйзамга кршы болгон саясий күчтөр, анын ичинде аялдар өздөрү дагы, талак менен ажырашууну кылмышка айлантуу мурда болуп көрбөгөн иш деп сынга алышууда. Башкалары үй-бүлөлүк мамилени жөнгө салууга мамлекет катышпаш керек дешет. Кээ бир мусулман аялдар өздөрү да жаңы мыйзамга каршы чыгышты Мыйзамды колдогондор \"үч талак\" менен ажырашуу аялдарды эң жаман басмырлаган практика катары мыйзамдуу түрдө түрдө жазаланууга тийиш дешет. Юстиция министри мыйзамды кабыл алуу учурунда парламентте сүйлөп жатып, тыюу салып койгон менен \"үч талак\" тыйылбай койгонун билдирди. Анын айтымында, сот органдарында \"үч талак\" менен ажырашуу жөнүндө беш жүздөн ашык арыз катталган. «Чечим чыгарылган, бирок үч талакка эч кандай чара көрүлгөн эмес. Ошондуктан биз бул мыйзамды кабыл алып жатабыз, анткени мыйзам тартипке чакырган фактор\", -деди министр."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-52391677", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/articles/c0e211gm3nno", "doc1": "مدير منظمة الصحة العالمية قال إن \"فيروس كورونا سيبقى معنا لمدة طويلة\" وقال غيبريسوس إن \"الفيروس سيبقى معنا لمدة طويلة\"، محذرا من خطر الشعور الزائف بالرضا عن الإجراءات الحالية وما قد يؤدي إليه من تهاون في المعركة ضد الفيروس. وجدد غيبريسوس تحذيره من التصاعد في أعداد المصابين بالفيروس في قارة أفريقيا وشرق أوروبا وأمريكا الوسطى والجنوبية، مضيفا أن التسرع في رفع إجراءات الحظر قد يؤدي لتفشي الوباء مرة أخرى. كما دافع عن منظمة الصحة العالمية، مشيرا إلى أنها حذرت العالم مبكرا من تفشي الوباء وخطورته. وقال \"بالنظر إلى ما جرى أعتقد أننا أعلنا الطوارئ الصحية في الوقت المناسب وعندما كان أمام العالم وقتا كافيا للتصرف\". وأضاف خلال مؤتمر صحفي في جنيف أن المنظمة أعلنت حالة الطوارئ في الثلاثين من يناير/ كانون ثاني الماضي، بينما تحول الفيروس إلى وباء في الحادي عشر من مارس/ آذار. مواضيع قد تهمك نهاية ورغم أن الكثير من الحكومات حول العالم قدرت جهود المنظمة تحت قيادة غيبريسوس إلا أنه يواجه بعض الدعوات للتنحي عن منصبه خاصة من جانب ساسة أمريكيين، لكنه رد على ذلك قائلا \"سأواصل العمل ليلا ونهارا لإنقاذ الأرواح\". وتخطى عدد المصابين بالوباء حول العالم مليونين و600 ألف شخص بينما بلغ عدد المتوفين أكثر من 181 ألف شخص، حسب إحصاءات جامعة هوبكنز الأمريكية. وقال غيبريسوس إنه بينما يبدو الوباء في ذروته أو يتراجع في غرب أوروبا إلا أنه لا يزال في مرحلة البداية في دول أخرى عدة. وحذر من أن \"بعض الدول التي تعرضت للوباء مبكرا ترى الآن تصاعدا جديدا في عدد المصابين، ولا يجب أن نقع في هذا الخطأ لأن الطريق أمامنا لا يزال طويلا وهذا الفيروس سيبقى معنا فترة طويلة\". وأشار إلى أنه لا شك في أن إجراءات مثل البقاء في المنازل وعدم الاختلاط قد ساعدت على تقليل تفشي الوباء، ونجحت في تقليل عدد المصابين في الكثير من البلدان إلا أن الفيروس يبقى خطيرا. وفي نفس المؤتمر قال المدير التنفيذي للمنظمة مايك رايان، إنه بالنسبة لاستئناف الفعالياتالجماهيرية مثل المباريات الرياضية يجب أن يكون هناك سلوكا اجتماعيا جديدا بين الحكومات والمواطنين وأنه يجب أن يعي الجميع أنه سيكون هناك خطورة واحتمالية للتعرض للإصابة في كل الأحوال. انتقادات أمريكية ووجه الرئيس الأمريكي دونالد ترامب انتقادات للمنظمة الأسبوع الماضي، وأعلن أنه علق مساهمة بلاده في ميزانيتها واتهمها بالفشل في إدارة أزمة تفشي الوباء والتحذير منه عندما ظهر في الصين نهاية العام الماضي. وكرر وزير الخارجية الأمريكي مايك بومبيو الثلاثاء انتقاداته للمنظمة والصين، قائلا إن واشنطن \"تعتقد بشدة أن الحزب الشيوعي الصيني الحاكم لم يبلغ منظمة الصحة العالمية عن الفيروس الجديد في الوقت المناسب\". وبخصوص المنظمة أضاف بومبيو أن \"الذراع التنفيذي للمنظمة فشل أيضا في التعامل مع هذا الوباء\" وأن \"الشفافية والتصرف بشكل صحيح أمران ضروريان لإنقاذ الأرواح\".", "doc2": "ДССУ бай мамлекеттерди Covid-19 вирусуна каршы вакцинаны жаш балдарга берүүнүн ордуна, аны алгач жакыр мамлекеттер менен бөлүшүүгө чакырды. Учурда вакцинаны бардык мамлекеттерге тегиз жеткирүүдө бир нече тоскоолдуктар чыкты. Мисалы, айрым мамлекеттер бири-бири менен атаандашып, вакцина чыгар замат өзүнө керектүү көлөмдөн дагы көп санда буюртма берди. Ошондон улам \"вакцина улутчулдук\" деген термини пайда болуп, кедей өлкөлөр кезектин эң артына туруп калган эле. Дүйнөлүк саламаттыкты сактоо уюмунун башчысы Тедрос Аданом Гебреисус Буга чейин ДССУ Канада, Британия жана АКШ сыяктуу мамлекеттерди өзүнө керектүү көлөмдөн көп санда вакцинага буюртма бергени үчүн кескин сындаган. Айталы, Канада калкынын санынан беш эсе көп вакцинага буюртма берген. Британия дагы дал ушундай кадамга барды, Лондон эки эсе көп вакцинага буюртма бергенин ашкереленген. Жети миллиард адам кантип эмдөөдөн өтөт? Жамааттык иммунитетке жетүүгө канча убакыт талап кылынат? АКШнын президенти Байден болсо дүйшөмбү күнү 80 миллион доза вакцинаны же өлкө запасындагы вакциналардын пайызын өнүгүп келе жаткан мамлекеттер менен бөлүшөрүн жарыялады. Вашингтон бул вакциналар менен бөлүшкөндөн кийин деле өлкө жарандарына жетиштүү запасы бар. Тынымсыз иштөө жылына 745 миң адамдын өмүрүн алат Дүйнөлүк саламаттыкты сактоо уюму аптасына 55 сааттан көп иштеген миңдеген кишилер жыл сайын жүрөк илдеттерине кабылып, каза таап жатканын билдирди. 2016-жылы жүргүзүлгөн глобалдык изилдөөгө ылайык, аптасына 55 саттан көп иштегендердин инсультка кабылуу ыктымалдуулугу 35 пайызга жана жүрөк ооруларына кабылуу ыктымалдуулугу 17 пайызга жогорулайт. Дал ушул себептен 2016-жылы 745 миң адам тынымсыз иштегени үчүн илдетке кабылып, каза тапкан. Ден соолук үчүн маанилүү болгон уйку тууралуу 10 факты Жумуш учурунда чырм этип алууга уруксат берүү керекпи? ДССУ коронавирус пандемиясы бул трендди күчөткөнүн айтат. Көптөр үйдөн чыкпай, мурдагыдан дагы узак саат иштеп жатат. Эл аралык эмгек уюму жүргүзгөн изилдөө, каза тапкандардын көбү орто жаштагы эркектер экенин көрсөттү. Айрымдар, бул илдеттерге дароо эмес, жашы өйдөлөгөндө кабылган. Бирок окумуштуулар, аны жаш кезинде тынымсыз иштегени менен байланыштырууда. Pfizer вакцинасын бир ай бою жөнөкөй муздаткычта кармаса болот Европа Биримдигинин дары-дармекти тескеген уюму Pfizer компаниясынын коронавируска каршы вакцинасын бир ай бою -15 градуста муздаткычта сактаса болорун жарыялады. Буга чейин вакциналар төмөн температурадагы муздаткычтан чыгарылгандан кийин беш күндүн ичинде бейтапка сайылышы керек деп айтылган. Pfizer вакцинасын -60 градуста сакталышы керек болгону эмдөө жараянына бир топ тоскоолдуктарды жаратты. Кыргызстан сыяктуу өнүгүп келе жаткан мамлекеттерде андай муздаткычтар жок. Жапырт эмдөө: \"Менин өлкөмө вакцина качан жетет?\" Дарыгерлердин маянасы: азайдыбы же көбөйдүбү? Бул жаңылыкты Европа Биримдигиндеги мамлекеттер жылуу кабыл алды. Эми региондо жапырт эмдөө жараяны кыйла тез жүрөт деген үмүт бар. Ушул айдын башында Канаданын расмийлери 12-15 жаштагы балдар дагы Pfizer вакцинасы менен эмдөөдөн өтсө болорун маалымдаган."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/middleeast-45629105", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-45629125", "doc1": "بوتين أمر وزارة أمر باتخاذ تدابير إضافية لضمان أمن القوات الروسية في الاراضي السورية، حسب شويغو. وأبلغ الرئيس الروسي فلاديمير بوتين، نظيره السوري بشار الأسد، الاثنين، عن خطط تسليم بلاده منظومة صواريخ أس-300 المضادة للطائرات. وقالت الرئاسة السورية، في بيان لها، إن \"بوتين أبلغ الرئيس الأسد، خلال اتصال هاتفي، بأن روسيا ستطور منظومات الدفاع الجوي السورية وتسلمها منظومة أس-300 الحديثة. وقال شويغو، في بيان تليفزيوني: \"أمر الرئيس بوتين باتخاذ إجراءات أمنية إضافية في سوريا لحماية القوات الروسية هناك\". بعد إسقاط طائرتها: هل تصفح روسيا عن إسرائيل أم تنتقم؟ وفد إسرائيلي في موسكو لتوضيح ملابسات إسقاط الطائرة الروسية بوتين و نتنياهو يسعيان لنزع فتيل التوتر حول سقوط الطائرة الروسية في سوريا كما أعلن شويغو عن إطلاق الجيش الروسي التشويش الكهرومغناطيسي في مناطق البحر المتوسط المحاذية لسواحل سوريا، بهدف منع عمل رادارات واتصالات الأقمار الصناعية والطائرات أثناء أي هجوم على أهداف في الأراضي السورية. وكشف عن خطوة ثالثة تتمثل في تجهيز المراكز القيادية لقوات الدفاع الجوي السورية بنظام آلي للتحكم موجود حصريا لدى الجيش الروسي، مما سيضمن الإدارة المركزية لجميع الدفاعات الجوية السورية، وتحديد جميع الطائرات الروسية في الأجواء . وحمل وزير الدفاع الروسي مرة أخرى إسرائيل المسؤولية عن إسقاط الطائرة بالخطأ بنيران الدفاعات الجوية السورية، مساء الاثنين الماضي، وأكد أن الجيش الإسرائيلي لم يبلغ الطرف الروسي عبر الخط الساخن بنيته شن غارات جوية على سوريا إلا قبل دقيقة واحدة من بدء الهجوم. منظومة أس 300 ستشكل عقبة أمام أي هجمات جوية إسرائيلية مستقبلية في سوريا. وأضاف أن هذه الحادثة أجبرت روسيا على اتخاذ خطوات رد مناسبة بهدف تعزيز أمن عسكرييها الذين ينفذون مهام مكافحة الإرهاب الدولي في سوريا. ومنظومة الدفاع الجوي أس-300 قادرة على اعتراض الأهداف الجوية على مسافة تتجاوز 250 كيلومترا، وستكون قادرة على التصدي للطائرات الإسرائيلية التي تقصف أهداف داخل سوريا بشكل مستمر. ويتدرب عسكريون سوريون بالفعل على استخدام هذه المنظومة. ولفت شويغو أن بلاده كانت قد أوقفت خطة تسليم هذه المنظومة المتطورة إلى سوريا عام 2013، بطلب من الجانب الإسرائيلي، \"لكن الوضع تغير اليوم\". ماذا حدث فوق سوريا الأسبوع الماضي؟ روسيا حملت إسرائيل مسؤولية إسقاط طائرتها إيل20 أسقطت الدفاعات الجوية السورية أس 200 التي تعود للحقبة السوفيتية طائرة استطلاع روسية (إيل 20) بطريق الخطأ مما أدى لمقتل 15 عسكريا على متنها أثناء التصدي لغارة جوية إسرائيلية. وحمّلت روسيا وسوريا إسرائيل مسؤولية استهداف الطائرة الروسية، خاصة أن إسرائيل أبلغت روسيا بالغارة على اللاذقية، يوم 17 سبتمبر/أيلول، قبل دقائق قليلة فقط من القيام بها فضلا عن استخدام الطائرات الإسرائيلية للطائرة الروسية كوسيلة للتخفي والهروب من الدفاعات السورية. ماذا قالت إسرائيل بعد الحادثة؟ حمّل الجيش الإسرائيلي دمشق وإيران وحزب الله اللبناني المسؤولية الكاملة عن حادث إسقاط الطائرة الروسية \"إيل-20.\" واعترفت تل أبيب بأن طائراتها قصفت مواقع في مدينة اللاذقية السورية على البحر المتوسط، وقالت في بيان: \"قصفت مقاتلات الجيش الإسرائيلي منشآت تابعة للقوات المسلحة السورية وأنظمة لصنع الأسلحة الفتاكة الدقيقة، التي كان سيتم نقلها في القريب العاجل إلى حزب الله في لبنان، بناء على طلب من إيران\". وأكد الجيش الإسرائيلي في بيانه أن منظومة الدفاع السورية أطلقت الصواريخ على \"إيل-20\" بعد عودة المقاتلات الإسرائيلية إلى إسرائيل. وأعربت إسرائيل عن استعدادها لتقديم المعلومات الضرورية للتحقيق في حادث إسقاط الطائرة الروسية \"إيل-20\"، قبالة السواحل السورية. -------------------------------------------------------------------- يمكنكم استلام إشعارات بأهم الموضوعات بعد تحميل أحدث نسخة من تطبيق بي بي سي عربي على هاتفكم المحمول.", "doc2": "C-300 зениттик комплекс Ил-20 учагы менен болгон инциденттен кийин Москванын жообу тийиштүү деңгээлде болорун президент Путин мурдарак өзү да айткан эле. Ал эми ММКлардын кабарына караганда С-300 абадан коргонуу системасы Израилди өзүнүн учактарынын согуштук маневрларын чектөөгө аргасыз кылат деп жатышат. Шойгу дагы ушунун өзүн ырастады. Сириянын куралдуу күчтөрүно эки аптанын ичинде заманбап зениттик ракеталык комплекс С-300 берилет. Ал абада 250 км алыстыкка чейин кол салган учактарды тосуп алып, бир эле учурда абадан бир нече бутаны кыйратканга кудуреттүү,- деди Шойгу: \"Баса белгилейин, 2013-жылы биз Сирияга С-300 комплексин жөнөтүүгө даярдап коюп, Израил тараптын өтүнүчү менен токтотуп койгонбуз. Сириялык аскерлер керек болсо тийиштүү даярдыктан өтүп коюшкан. Бүгүн кырдаал өзгөрдү. Анда биздин күнөөбүз жок. Бул чаралар ээн баштарды эсине келтирип, биздин аскерлерге коркунуч келтирген ойлонулбаган аракеттердин алдын алат деп ойлойбуз». Министрдин айтымында, С-300 комплекстери Сириянын абадан коргонуу кубатын күчөтөт. Андан сырткары Cирия армиясынын командалык пункттары менен абадан коргонуу бөлүктөрүнө буга чейин Россиянын Куралдуу күчтөрүндө гана болуп келген башкаруу системалары коюлат. Ал өз кезегинде абадан коргонуу системаларын жакшы башкарып, асмандагы кырдаалга байкоо салып турганга жардам берет. (КC)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-53521967", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-53523028", "doc1": "وأعربت وزارة الخارجية الأمريكية عن القلق بشأن استخدام \"ما يبدو أنه سلاح مضاد للأقمار الصناعية موجود بالفعل في مدار\". وفي وقت سابق، قالت وزارة الدفاع الروسية إنها تستخدم تكنولوجيا حديثة لفحص معدات خاصة بروسيا في الفضاء. وسبق أن أثارت الولايات المتحدة مخاوف بشأن أنشطة روسيا في مجال الأقمار الصناعية مؤخرا. لكن هذه أول مرة توجه فيها بريطانيا اتهاما لروسيا بإجراء اختبارات إطلاق في الفضاء. ويأتي هذا بعد أيام من إعلان نتائج تحقيق برلماني بريطاني، خلص إلى أن الحكومة \"قللت على نحو سيء\" من شأن التهديد الذي تشكله روسيا. مواضيع قد تهمك نهاية وفي بيان يوم الخميس، اتهم مساعد وزير الخارجية الأمريكية لشؤون الأمن الدولي ومنع انتشار الأسلحة، كريستوفر فورد، روسيا بالنفاق، وذلك بعدما قالت إنها ترغب في توسيع نطاق الحد من التسلح ليشمل الفضاء. وقال فورد إن: \"موسكو تهدف لتقييد قدرات الولايات المتحدة بينما من الواضح أنه ليس لديها نية لوقف برنامجها للردع الفضائي\". بدوره، أعرب رئيس هيئة الفضاء البريطانية، هارفي سميث، عن القلق إزاء التجربة الروسية بإطلاق مقذوف \" له خصائص السلاح\". وقال سميث في بيان إن: \"التصرفات مثل هذه تهدد الاستخدام السلمي للفضاء وتهدد بالتسبب في حطام قد يشكل تهديدًا لأقمار صناعية وأنظمة فضائية يعتمد عليها العالم\". ودعا روسيا إلى التحلي بـ\"المسؤولية\" و\"تجنب أي اختبارات أخرى من هذا القبيل\". تجدر الإشارة إلى أن الولايات المتحدة وبريطانيا وروسيا، وكذلك الصين، ضمن أكثر من 100 دولة أعلنت التزامها بمعاهدة بخصوص الفضاء تنص على أن من حق الجميع استكشاف الفضاء الخارجي لأغراض سلمية فقط. وتنص المعاهدة كذلك على أنه لا يجب نشر أسلحة في الفضاء أو في مدارات. وقالت الولايات المتحدة إن نظام القمر الصناعي الروسي هو ذاته الذي أعربت عن مخاوف بشأنه في عام 2018 وكذلك في وقت سابق من العام الحالي، حين اتهمته بتنفيذ مناورة بالقرب من قمر صناعي أمريكي. وتعليقا على الحادث الأخير، قال قائد قيادة الفضاء الأمريكية، الجنرال جاي ريموند، إن هناك أدلّة على أن روسيا \"أجرت اختبارا لسلاح مضاد للأقمار الصناعية موجود في الفضاء\". وأضاف رايموند: \"هذا دليل إضافي على جهود روسيا المتواصلة لتطوير واختبار أنظمة في الفضاء، وهو ما يتفق مع العقيدة العسكرية المعلنة للكرملين باستخدام أسلحة تهدد الأصول الفضائية التابعة للولايا�� المتحدة والحلفاء\".", "doc2": "АКШнын мамлекеттик департаменти аппаратка \"башка спутниктерди жок кыла алган космосто учуп жүргөн курал\" деген мүнөздөмө берди. АКШ Орусиянын космостогу аракеттерине тынчсызданып жатканын бир нече жолу билдирген. Британия болсо биринчи жолу Орусиянын космостогу аракеттерин айыптоодо. Бир нече күн мурун эле Британиянын парламенти атайын иликтөө өткөрүп, өкмөт \"Орусия тарабынан жаралган коркунучту жетиштүү деңгээлде баалаган эмес\" деген тыянак чыгарган. Орусиянын Коргоо министрлиги болсо сыноонун алдында жаңы технологияны текшерип жатканын жар салган. Кытай, Орусия, АКШ жана Британиядан тышкары жүз мамлекет космосту тынчтык максатында гана изилдөө боюнча келишимге кол койгон. Анда космоско курал жайгаштырууга тыюу салынат. Бир катар өлкөлөрдүн куралдуу күчтөрүнүн курамында атайын космостук аскер бөлүктөрү түзүлгөн Анализ Жонатан Маркус, Би-Би-Синин коргонуу жана дипломатия боюнча кабарчысы Орусиянын соңку сыноосу Москванын космостогу саясатына дал келет. Февраль айында АКШнын армиясы Орусиянын спутниги американын космостук аппаратына өтө жакын учуп келгенин жар салган. Апрель айында Москва жерден учуп барып спутникти жок кыла алган ракетасын ийгиликтүү сыноодон өткөргөн. Соңку он жылда төрт гана мамлекет - Орусия, АКШ, Кытай жана Индия - космостогу спутникти жок кыла алгыдай куралы бар экенин көрсөттү. Бирок спутниктер негизинен Жерден учурулган ракета же лазер менен жок кылынган. Эми Орусия космостогу спутникти башка аппараттарды жок кылуу үчүн колдонууну көздөп турат. Спутник маалымат чогултууда, байланыш түзүүдө жана навигацияда маанилүү болгондуктан, мындай куралы бар мамлекет артыкчылык алат. Космос акырындык менен жаңы майдан тилкесине айланып бара жаткандай. Эмитен эле айрым мамлекеттер армиясында деңиз күчтөрү, жээк кызматы, аба күчтөрү сыяктуу эле космос күчтөрүн түздү. Бул мейкиндиктеги кызыкчылыктарын коргоого жана чабуул жасоого мүмкүнчүлүк берет. Орусиянын коргоо министрлиги космостогу спутниктерин 15-июлда текшерип, жаңы аппаратын сынаганын айтууда. \"Жаңы технологияны сыноо учурунда чакан спутниктердин бирине жакын барып, текшерүүлөрдү өткөрдүк. Анын техникалык абалы тууралуу маанилүү маалымат топтолду\",-деп айтылат Коргоо министрлиги берген маалыматта."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-44066785", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/magazine-44394421", "doc1": "الرئيس ترامب استقبل الأمريكيين الثلاثة وقال الرئيس الأمريكي الخميس في تغريدة له على تويتر \"سنحاول كلانا أن نجعلها لحظة تاريخية من أجل سلام العالم\". وكان مكان انعقاد القمة قد كشف عنه بعد ساعات من إفراج كوريا الشمالية عن السجناء الأمريكيين الثلاثة، ووصولهم إلى الولايات المتحدة. وجاء الإفراج عن الأمريكيين الثلاثة خلال زيارة وزير الخارجية الأمريكي، مايك بومبيو، لبيونغيانغ لترتيب تفاصيل الاجتماع بين ترامب وكيم جونغ-أون. وكان ترامب قد فاجأ العالم في أبريل/نيسان بقبوله دعوة للاجتماع مع كيم في سابقة لم تحدث من قبل. وقد تبادل الرجلان من قبل إساءات وتهديدات. وجاءت الانفراجة عقب إجراء محادثات مهمة بين كوريا الجنوبية وكوريا الشمالية. وقد شهدت سنغافورة من قبل مناسبات واجتماعات دبلوماسية رفيعة المستوى. ففي عام 2015 عقد زعيما الصين وتايوان محادثات تاريخية في تلك الدولة الصغيرة الواقعة جنوب شرق آسيا. وكانت قمتهما هي الأولى بين زعيمي البلدين منذ أكثر من 60 عاما. وتربط الولايات المتحدة وسنغافورة علاقات وثيقة. كما أن لسنغافورة علاقات دبلوماسية مع كوريا الشمالية، لكنها علقت روابطها التجارية معها في نوفمبر/تشرين الثاني العام الماضي، مع تشديد العقوبات الدولية على بيونغيانغ.", "doc2": "Ак үйдүн басма сөз катчысы Сара Сандерс \"Твиттер\" баракчасы аркылуу \"саммит беш жылдыздуу \"Капелла\" мейманканасында өтө турганын\" ырастады. Саммит 12-июнга белгиленген, бирок кылымдын дипломатиялык окуясы катары айтылып жаткан жолугушуунун көпчүлүк жагдайы түшүнүксүз. Дональд Трамптын өзү шейшембиде баары жайында жүрүүдө деп айтты. Ак үйдүн басма сөз катчысы Сара Сандерс \"Твиттер\" баракчасы аркылуу \"саммит беш жылдыздуу \"Капелла\" мейманканасында өтө турганын\" ырастады. Twitter посттун аягы, 1 Бул жерде сүйлөшүүлөр гана болот. Ал эми лидерлер башка мейманканага жайгашат. \"Болжолу Трамп \"Шангри-Ла\" мейманканасына токтойт. Буга чейин бул жер бир нече америкалык президенттерди тоскон. Ким болсо \"Сент-Реджис Сингапур\" мейманканасына конот\",-деп жазды сингапурлук Straits Times басылмасы. Эки мейманкана тең өлкөнүн негизги аралында жайгашкан. Сентоза - Сингапурдун аймагындагы 63 аралдын бири. Аралдын аянты болгону 500 гектар Азыр бул жерде курорттук резиденциялар, гольф үчүн талаа, яхталар токтогон жайлар жайгашкан. Бирок өтүмүшүндө бул аймакта көп кайгылуу окуялар орун алган. Деңиз каракчыларынын ордосу болгон. Кан төгүү жана согуштарды көргөн. \"Каракчылардын ордосу\" Сингапур XIX кылымда Британиянын Индиядан Кытайга өткөн жолундагы порту катары белгилүү болгон. Британиянын ээлигине өткөнгө чейин Сингапур гүлдөп турган соода борбору болуп, бир эле соодагерлер эмес, каракчылар да көп келип турган. Сентоза ал учурда \"Пулау Блакан Мати\" деп аталган. Кыргызча таржымалдаганда \"өлүм аралы\". Калктын негизги бөлүгүн малайлар, кыйтайлар жана бугиси эли түзөт. Экинчи дүйнөлүк согуштун курмандыгы Качандыр бир бул жээкетеги кум канга чыланган эле. 1942-жылы британдык колониалдык аскер күчтөрү жапон аскерлерине багынып беришкен. Сингапур Жапония тарабынан басып алынган. Арал жапончо жаңы ысым алган - Сёнан. Мааниси \"Түштүк жарыгы\" дегенди туюндурат. Кийинки жылдарда бул жерде карапайым тургундар массалык атылган окуялар жүз берген. \"Жапонияга каршы элементтерди жок кылуу\" деген операциянын алкагында 18 жаштан 50 жашка чейинки кытай улутундагы эркектерди жээкке чогулутуп, пулемет менен атышкан. Киийн сөөктөрүн деңизге ыргытып жиберишкен. Мына ошондой \"жээктеги ок атуу\" болгон жерлердин бири Сентозада жайгашкан. Болгондо дагы Трамп менен Ким жолуга турган \"Капелла\" мейманканасына жакын жерде. Сентозада Экинчи дүйнөлүк согуш учурунда аскер туткундарынын лагери болуп, англо-америкалык коалициянын болжолу 400 чамалуу жоокери кармалган. Туристтерди кантип тарткан? Сентозага Голливуддун Universal киностудиясынын тематикалык паркын, дагы бир аквапарк, казино ачып, туристтердин чоң агымын тартып келе алышты. 1970-жылдары Сингапурдун өкмөтү аралга Сентоза деген аталыш берди. Которгондо \"Тынчтык жана бейпилдик\" болот. Ушундан тарта бул аралда туризм өнүгө баштады. Бирок тынчтык менен бейпилдик дароо эле орногон жок. 1983-жылы асма жол үзүлүп кетип эки кабинадагы туристтер деңизге кулаган. Мунай тартып келе жаткан кеме тросту үзүп кеткен экен. \"Фантазия аралы\" аталган аквапаркта ар дайым жагымсыз окуялар болуп турган. 2000-жылы бул жерде сегиз жаштагы кыз кырсыктан көз жумган соң, паркты жаап салышкан. Бирок буга карабастан Сентозага Голливуддун Universal киностудиясынын тематикалык паркын, дагы бир аквапарк, казино ачып, туристтердин чоң агымын тартып келе алышты. Саммитке даярдык \"Капелла\" мейманканасы британдык Норман Фостердин архитектуралык бюросунун долбоору. Бирок баары эмес, колониалдык доордогу курулган бир нече имараттар бар. Мейманканадагы номерлер болжолу 500 доллардан-7500 долларга чейин. Сентозада мультимиллионерлердин кварталы дагы бар. Кыязы саммити бул жерге өткөрүүдө аралдын табиятынын кооздугу, инфраструктурасы эле эске алынбаса керек. Пхеньян менен Вашингтон коопсуздукка дагы өзгөчө маани берген. (AbA)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/middleeast-50469413", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-50471902", "doc1": "يعيش حوالي 600 ألف مستوطن يهودي في 140 مستوطنة في الضفة الغربية والقدس الشرقية المحتلتين. وقال مايك بومبيو، وزير الخارجية الأمريكي، إن وضع الضفة المحتلة أمر يتفاوض عليه الإسرائيليون والفلسطينيون. ورفض الاتحاد الأوروبي الموقف الأمريكي الجديد، وأصر على اعتبار الاستيطان في الأراضي الفلسطينية المحتلة مخالفا للقانون الدولي. ورحبت إسرائيل بالتحرك الأمريكي الذي جاء على النقيض من موقف الرئيس الأمريكي السابق باراك أوباما من المستوطنات. والمستوطنات هي تجمعات سكنية أقامتها إسرائيل على الأراضي الفلسطينية التي احتلتها أثناء حرب 1967. مواضيع قد تهمك نهاية وهذه المستوطنات سبب في نزاع بين إسرائيل والمجتمع الدولي وبينها وبين الفلسطينيين. وقال بومبيو: \"بعد دراسة جميع أوجه الجدل القانوني بعناية، توصلت الولايات المتحدة إلى أن بناء المستوطنات الإسرائيلية المدنية في الضفة الغربية في حد ذاته لا يتعارض مع القانون الدولي.\" وأضاف أن \"وصف بناء المستوطنات الإسرائيلية بأنه مخالف للقانون الدولي لم يجد نفعا، ولم يساعد على إحراز أي تقدم في قضية السلام.\" وقال كبير المفاوضين الفلسطينيين صائب عريقات إن القرار الأمريكي يشكل خطرا على \"الأمن والاستقرار والسلام العالمي\"، محذرا من أن هذا التحرك يهدد \"باستبدال قانون الغاب بالقانون الدولي.\" ووصف رئيس الوزراء الإسرائيلي بنيامين نتني��هو هذا التحول في السياسة الأمريكية بأنه \"يصحح خطأ تاريخيا\"، مطالبا دولا أخرى بأن تحذو حذو الولايات المتحدة. غير أن الاتحاد الأوروبي جدد موقفه الذي يعتبر النشاط الاستيطاني الإسرائيلي في الأراضي الفلسطينية المحتلة غير قانوني بموجب القانوني الدولي ويقلل فرص التوصل إلى سلام دائم. وقالت فيدريكا موغيريني، مسؤولة السياسة الخارجية بالاتحاد، في بيان رسمي إن \"الاتحاد الأوروبي يدعو إسرائيل لإنهاء كل النشاط الاستيطاني في ضوء التزاماتها كقوة محتلة\". الجدل حول المستوطنات اليهودية قضية المستوطنات اليهودية في الأراضي الفلسطينية المحتلة هي من أكبر القضايا الخلافية بين الإسرائيليين والفلسطينيين. ويقيم حوالي 600 ألف مستوطن يهودي في 140 مستوطنة بُنيت منذ احتلال إسرائيل للضفة الغربية والقدس الشرقية. وتعتبر هذه المستوطنات غير شرعية بموجب القانون الدولي، وهو ما تعارضه إسرائيل دائما. قال بومبيو إن وصف المستوطنات الإسرائيلية بأنها غير قانونية لم يساعد على تقدم عملية السلام ويطالب الفلسطينيون بإزالة هذه المستوطنات، مبررين طلبهم بأن وجود هذه المستوطنات على الأراضي التي يطالبون بأن تتحول إلى دولة فلسطين المستقلة في المستقبل يجعل من المستحيل تحويل هذا الهدف إلى حقيقة. تغير الموقف الأمريكي في عام 1978، توصلت إدارة جيمي كارتر إلى أن بناء المستوطنات الإسرائيلية المدنية مخالف للقانون الدولي. وفي عام 1981، اختلف الرئيس الأمريكي السابق رونالد ريغان مع هذا الموقف، مؤكدا أنه لا يرى أن المستوطنات غير قانونية بطبيعتها. ومنذ ذلك الحين، تبنت الولايات المتحدة موقفا يتضمن أن \"المستوطنات غير شرعية\"ـ رغم أنها ليست \"غير قانونية\"ـ كما تحمي الإدارات الأمريكية المتعاقبة إسرائيل من قرارات الإدانة من قبل الأمم المتحدة. رغم ذلك، كسر الرئيس الأمريكي السابق باراك أوباما هذه القاعدة في أواخر 2016 بالامتناع عن استخدام حق الاعتراض (فيتو) ضد قرار للأمم المتحدة يحث على نهاية للمستوطنات الإسرائيلية غير القانونية. وتبنت إدارة ترامب نهجا أكثر تسامحا تجاه بناء المستوطنات الإسرائيلية مقارنة بإدارة أوباما. وقال بومبيو إن إدارة ترامب درست جميع أوجه الجدل، وإن الرئيس اتفق مع ريغان في وجهة نظره بشأن وضع المستوطنات الإسرائيلية.", "doc2": "АКШнын мамлекеттик катчысы Майк Помпео Батыш жээктин макамын Израил менен Палестина сүйлөшүү аркылуу чечиши керек экенин маалымдады. \"Бардык тараптын жүйөөсүн карап чыккандан кийин, АКШ \"Батыш жээктеги Израилдин жөөт конуштары эл аралык мыйзамдарды бузбайт\" деген тыянак чыгарды. Израилдин конуштарын мыйзамсыз деп атоо саясаты иштеген жок, бул саясат тынчтыкка жакындаткан жок\",-деди Помпео. Израил мурдагы президент Барак Обама кабыл алган саясатты өзгөрткөн президент Трамптын чечимин колдоду. Премьер-министр Нетаньяху АКШ бул кадамы менен \"тарыхый катаны\" оңдоп жатканын кошумчалады. Басымдуу бөлүгүн палестиналыктар түзгөн Батыш жээк 1967-жылы алты күнгө созулган согуш учурунда Израиль тарабынан жарым-жартылай оккупацияланган. Палестиналыктар Батыш жээк болочоктогу көз карандысыз Палестина мамлекетине таандык болушу керек деп айтышууда. Израиль менен сүйлөшүүлөрдү жүргүзүп жатк��н палестиналык комиссиянын өкүлү Саеб Эрикат АКШнын кадамы \"туруктуулукка, коопсуздукка жана тынчтыкка коркунуч жаратат\" деп эскертти. Ошондой эле Эрикат мырза Вашингтон эл аралык мыйзамды \"өз билгендик мыйзамдарына өзгөртүүгө\" жол ачты деп белгиледи. Эл аралык мыйзам боюнча бул конуштар мыйзамсыз деп табылган, бирок Израил аны четке кагып келет Батыш жээк жана Иерусалимдин чыгышындагы жүз кыркка чукул жөөт конуштарында 600 миңге чукул киши жашайт. Эл аралык мыйзам боюнча бул конуштар мыйзамсыз деп табылган, бирок Израил аны четке кагып келет. Израиль 1967-жылы Чыгыш Иерусалим, Батыш жээк, Газа жана Голан дөңсөөлөрүн оккупациялап алган. 1980-жылы Израиль Чыгыш Иерусалимди, 1981-жылы Голан дөңсөөлөрүн аннексия кылган. Бирок дүйнөнүн көп өлкөлөрү азыркыга чейин бул жерлерди Израилдин аймагы катары тааныбайт. (AT)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-43400697", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-53174976", "doc1": "منذ بداية القرن الـ 21 لم تشهد روسيا سوى فلاديمير بوتين رئيسا للبلاد. وكان بوتين يتناوب على تولي منصبي رئيس الوزراء والرئيس، إذ عين رئيسا للوزراء عام 1999، ثم انتخاب رئيسا بين في الفترة من 2000-2008، ثم رئيسا للوزراء بين عامي 2008-2012، وخلال تلك الفترة عدّل بوتين الدستور ليمدد سنوات منصب الرئيس من أربع إلى ست سنوات، ثم انتخابه مرة أخرى رئيسا مرة أخرى عام 2012. والآن، يستعد بوتين لإعادة انتخابه مرة أخرى. وستكون هذه هي الولاية الرابعة لبوتين، التي سيظل فيها رئيسا لروسيا حتى عام 2024. لكن، ما هي اللحظات الحاسمة التي شكلت مسيرته السياسية؟ \"موسكو لا تحرك ساكنا\" قبعة من الفرو تحمل شعار الاتحاد السوفيتي كانت الأيام الأخيرة من عمر الحرب الباردة هي السنوات التي تشكلت فيها شخصية بوتين. وجرفت ثورة 1989 بوتن عندما عين ضابطا صغيرا لجهاز كيه جي بي في مدينة دريسدن، فيما كان يعرف حينها بألمانيا الشرقية الشيوعية. ومر بوتين بلحظات ضعف في هذه الفترة، لكنها تركت فيه انطباعين استمرا معه، هما الخوف من الثورات الشعبية، بعدما شهد الجموع الغفيرة التي خرجت في الشوراع ما أدى إلى انهيار حائط برلين والستار الحديدي، وكرهه للفراغ السياسي الذي ظهر في موسكو في أعقاب انهيار الاتحاد السوفيتي. بوتين في زي المخابرات الروسية ووصف بوتين نفسه كيف كان شعوره عندما طلب المساعدة بعد محاصرة مقرات كيه جي بي في دريسدن من قبل الجماهير عام 1989. واتصل بوتين حينها بوحدة الدبابات في الجيش الأحمر طلبا للحماية، لكن موسكو، التي كان يحكمها آنذاك ميخائيل جورباتشوف، \"لم تحرك ساكنا\". لذلك، اتخذ بوتين القرار نيابة عن موسكو، وبدأ في إحراق تقارير الإدانة. ويقول بوتين، وهو يستعيد ذكرى هذه الأحداث خلال عدة مقابلات تحت عنوان \"الشخص الأول\": \"أحرقت بنفسي كما هائلا من المستندات... أحرقنا كما هائلا من المحتويات حتى انفجر الفرن.\" وقال كاتب السير الألماني، بوريس ريت شستر: \"كان سيكون لدنيا بوتين مختلف وروسيا مختلفة لو لم يمر بوتن بتجربته في ألمانيا الشرقية.\" من لا شيء إلى لاعب رئيس في ثاني أكبر مدن روسيا بوتين يكشف الستار عن تمثال لمعلمه وعمدة سانت بطرسبيرغ، أناتولي سوبتشاك، في يونيو/حزيران 2006 ولدى عودته إلى مسقط رأسه في مدينة ليننغراد، التي ستستعيد اسمها القديم لاحقا وهو سان بطر��بيرغ، أصبح بوتين الذراع اليمنى لعمدة المدينة الجديد. ولم ينس العمدة تلميذه السابق، وعينه في أول وظيفة سياسية له. إنه عام 1990. لا يتضح حتى الآن لماذا سيحتاج سياسي إصلاحي، كان له الفضل إلى جانب غورباتشوف ويلتسين في نهاية الاتحاد السوفيتي، لعميل في كيه جي بي على مقربة منه. ففي ألمانيا الشرقية آنذاك، كان بوتين جزءا من شبكة من الشخصيات ربما فقدت أدوارها القديمة، لكنها وجدت لها مكانا جيدا على المستويين الشخصي والسياسي في روسيا الجديدة. أثبتت خبرات أنه شخص مفيد في روسيا الجديدة ما بعد الحقبة السوفيتية. وتمكن بوتين من استعادة الصداقات القديمة وإنشاء شبكة من الاتصالات وتعلم اللعب بالقواعد الجديدة. ولم يمر وقت طويل ليصبح نائب سوبتشاك، عمدة سانت بطرسبورغ. لفت أنظار موسكو وشدهت مسيرته صعودا مستمرا، حتى إنه نجى من السقوط المدوي لسوبتشاك. ومنذ أن كان في دريسدن، تعلم بوتين كيفية إنشاء شبكة علاقات داخل طبقة الصفوة بالمجتمع، ولم يتضرر بوتين من موت معلمه، بل تحرك صوب موسكو، وأخذ يترقى هناك في جهاز الأمن الفيدرالي الروسي (الذي خلف كيه جي بي) وانتهى به الأمر بالعمل في الكرملين. وأصبح بوريس يلتسين الرئيس الجديد للاتحاد الروسي، وتمكن من إبقاء الحزب الشيوعي القديم بعيدا بفضل تحالفه مع الأوليغارشية (سيطرة الأقلية) الذين كان لديهم الكثير من المال والنفوذ نجحوا في تحقيقها خلال تلك الفترة الانتقالية. وظهر بوريس بيريزوفسكي كداعم رئيسي ليلتسين ومؤثرا قويا في الرأي العام، في الوقت الذي عادت فيه الانتخابات إلى روسيا. كما أصبح بيريزوفسكي قريبا من بوتين. ووضع الشبح، الذي تحول إلى سياسي، قدمه في مسار السياسة السريع، وعينه يلتسين عام 1997 نائبا لرئيس إدارته الرئاسية. وبحلول عام 1999 عينه يلتسين رئيسا لوزراء روسيا. الرئيس الروسي السابق، بوريس يلتسين، يصافح بوتين أثناء تسلمه منصب الرئاسة وأصبحت تصرفات يلتسين عشوائية إلى حد كبير، ليعلن استقالته المفاجئة في 31 ديسمبر/كانون أول عام 1999. وهيأ بوتن نفسه بصورة بارعة، بدعم من بيريزوفسكي واللاعبين الرئيسيين في الأوليغارش، ليصبح القائم بأعمال الرئيس، وهو المنصب الذي سيضمنه بالفوز في الانتخابات الرسمية في مارس/آذار 2000. ويبدو أن الأوليغارشيين والإصلاحيين الذين كانوا يمثلون عائلة يلتسين السياسية يشعرون براحة كبيرة لرئيسهم الجديد، فهو شخصية تتسم بالرمادية والغموض تارة والمرونة بشكل واعد تارة أخرى. ويبدو أن سيطرتهم على روسيا الناشئة الجديدة باتت آمنة. السيطرة على الإعلام بوتين يتحدث إلى الإعلام على متن أحد القطارات في مارس/آذار 2000 سيطر بوتين على وسائل الإعلام خلال ثلاثة أشهر من توليه السلطة. وكانت هي اللحظة الفارقة في إزاحة الأوليغارشيين والإطاحة بالحرس القديم في الكرملين، كما كانت إيذانا بعزف النغمة الخاصة بحكم بوتن في المستقبل. وكانت للسيطرة على الإعلام منافع مزدوجة، فهي التي ساعدت في التخلص من معارضيه الأقوياء وإبعادهم عن مراكز قوتهم والسيطرة على وسيلة توجه الرأي، التي برزت في تغطية حرب الشيشان، وهجمات روسيا الدموية، ودعم شعبية الرئيس، وتعظيم صورة روسيا الجديدة وقائدها، وتحديد أعدائها الجدد. وكان أول الضحايا سيطرة بوتين على شبكة \"إن تي في\" الإخبارية المستقلة، التي كان يشاهدها آنذاك 100 مليون شخص وتصل إلى قرابة 70 في المئة من السكان (في مايو/آيار 2000). لكنها لم تكن ال��خيرة، وواصل بوتين إحكام سيطرته على وسائل الإعلام. ولم ير الروس في الأقاليم الخارجية سوى ما يريده بوتين منهم رؤيته، فهناك الآن ثلاثة آلاف قناة تلفزيونية في روسيا، يتجنب معظمها الأخبار تماما، وإذا وقعت أي أحداث سياسية مهمة يراد تغطيتها، فإنها تخضع لمراجعة صارمة من الحكومة. وهناك محاولات لإطلاق وسائل إعلام مستقلة لكنها قليلة ومهمشة، ولا تبث موادها أحيانا بثا حيا وتضطر إلى العمل على الإنترنت، مثل شبكة \"تي في رين/دوشتسه\". التخلص من الأوليغارش المعارضين رأى بوتين أن الأهم هو السيطرة على أباطرة الأعمال الذين دعموا سلفه بوريس يلتسين، فأبعد بيريزوفسكي في عام 2000، وميخائيل خودوركوفسكي عام 2003 وغيرهم. وبدأت تسقط الشركات الروسية الكبرى وتكتلات الشركات تدريجيا في أيدي حلفاء بوتين الموثوقين. \"لا تعبث معي\".. رسالة إلى المناطق جنود روس يمشون بجانب صورة بوتين في إحدى الثكنات العسكرية في الشيشان وعلى نفس النمط، سيطر بوتين تدريجيا على مناطق روسيا البالغة 83 منطقة عبر تعيين سياسيين موثوقين. وألغى الانتخابات الإقليمية لحكام الأقاليم في عام 2004، وبدلا من ذلك وضع قائمة مع ثلاثة مرشحين، ومكّن أعضاء البرلمان الإقليميين من اختيار حاكمهم المقبل. واتُهم بوتين بـ \"بالقضاء على الديمقراطية\"، لكن استراتيجيته تؤتي ثمارها. وكان تعيين رمضان قاديروف رئيسا للشيشان في مارس/آذار 2007 نجاحا استثنائيا لبوتين. وعادت الانتخابات الإقليمية لفترة وجيزة في عام 2012 بعد موجة من الاحتجاجات المؤيدة للديمقراطية، لكن بحلول أبريل/نيسان عام 2013 استعاد بوتين سيطرته بإدخال تشريعات جديدة مقيدة. مغازلة الليبرالية زعيم المعارضة الروسية، أليكسي نافالاني، في مسيرة احتجاجية في موسكو في السادس من مايو/آيار 2012 اندلعت سلسلة من المظاهرات الحاشدة في بولوتنايا بموسكو وأماكن أخرى خلال عامي 2011 - 2013، للمطالبة بإجراء انتخابات نزيهة وإدخال إصلاحات ديمقراطية. وتعتبر هذه الاحتجاجات هي الأكبر في روسيا منذ التسعينيات. وبداية من \"الثورات الملونة\" القريبة عام 2000 وأخيرا الربيع العربي، يرى بوتين أن ثمة موجات جماهيرية واسعة تسعى للتغيير. وتابع بوتين بقلق إطاحة عدد من القادة الاستبداديين من سدات الحكم في عدة أماكن من العالم، ما يستدعي ذكريات الروس السيئة عام 1989. ويرى بوتين أن هذه الحركات الشعبية هي وسيلة للحكومات الغربية للتعدى الفناء الخلفي الروسي. علاوة على ذلك، سمحت الثورة بوجود أرض خصبة للإسلاميين في شمال القوقاز، لكن بوتين لن يسمح بذلك. ويبدو أن بوتين بدأ لفترة وجيزة تجربة ليبرالية، إذ يدعو إلى اللامركزية السياسية، ويقول إن مناطق روسيا يجب أن تتمتع بسيطرة أكبر على مواردها الاقتصادية، وكان بوتين يستخدم كلمة \"الإصلاح\" في كل خطابته. لكن هذه الخطوة لا تدوم طويلا، بمجرد اقتراب الخطر، وتتبدل الاستراتيجية. روسيا لي هي روسيا لكم وحتى الآن، أثبت بوتين جدارة في إدارة الموارد، لكنه يحتاج إلى إطار فكري لخططه. يريد أن يرسم صورة روسيا العظمي، التي تملؤها الوطنية والقوة العسكرية. والبداية البديهية والأفضل لهذا المشروع هو الترويج لتاريخ رسمي محصن ومنسوج بدقة للحرب العالمية الثانية. فخطوة روسيا القادمة متعلقة بالحاضر؛ وهي خلق هوية صلبة، تكون فيها روسيا قوية، برئيس على نفس مستوى القوة العضلية، بحيث يتوحد كل الروس تحت لوائها، ولا تخضع للضغط الدولي. بوتين يمتطي حصان أثناء عطلته في جنوب سيبيريا، في أغسطس/آب 2009 وروسيا القوية هذه تصد ضغط الحكومات الغربية عن طريق إظهار التعاطف مع حركات اليمين المتشدد، وقادته مثل ماري لو بان في فرنسا، والرئيس الأمريكي دونالد ترامب. وفي الداخل، تبرز أهمية وسائل الإعلام التي يسيطر عليها الكرملين، بحيث تنشر رسالة أن الغرب كاذب، وأن حلف شمال الأطلنطي يتمدد إلى أعتاب روسيا، وأن روسيا ترعى حلفاءها، ولن تخضع لإملاءات. ويصور بوتين نفسه كرجل قوي، وعسكري صميم يضج حديثه بلغة المتاريس الحربية. كما أصبح خطابه في السياسة الداخلية محافظا، وأصبح مقربا من الكنيسة الأرثوزكسية، وثمة معارضة أخلاقية وتشريعية قوية للحركات الداعمة لحقوق المثليين، وأي نزعات تحررية. كما لا يُسمح بالنقد، ولا تهاون مع من يقف ضد الحكومة أو الدولة، ولا رفق بمن يتعمدون إضعاف الأمة. ولفت اعتقال ومحاكمة أعضاء جماعة \"بوسي رايوت\" الاحتجاجية في مارس/آذار 2012 انتباه العالم، لكنها مجرد حالة ضمن الكثير في أنحاء روسيا. بوتين يتحدث إلى القوات الروسية في موسكو بعد ضم القرم، في التاسع من مايو/آيار 2014، في ذكرى الحرب العالمية الثانية حان قطاف القرم ومنحت الثورة الأوكرانية وتبعاتها لبوتين فرصة استراتيجية، فكان استيلاؤه السريع على القرم في فبراير/شباط 2014 أكبر انتصاراته حتى الآن، وضربة مخزية للغرب. وأظهرت روسيا قوتها بالاستيلاء على جزء من دولة متاخمة تحت أنظار العالم. ولم يستطع أحد إيقاف روسيا. ويدرك بوتين أن روسيا وحدها قد لا تقدر على تحديد مكانتها في العالم، لكنها يعلم كذلك أن روسيا لا تحتاج أن تكون قوة عظمى كما كانت في الحرب الباردة لكي تشق طريقها. وأصبح لدى بوتين القوة الكافية لإفساد عمل الغرب والناتو. وسوف يأخذ زمام المبادرة، ويحدد معطيات علاقة روسيا بالغرب. ولم تكن أزمة القرم مفاجئة، إذ كان بوتين يختبر التمدد السياسي لروسيا في دول الجوار، وهي الدول التي برزت بعد انهيار الاتحاد السوفيتي. وظهر نجاحه جليا أثناء الصراع في جورجيا عام 2008. مظاهرة في العاصمة الأمريكية واشنطن، احتجاجا على التدخل العسكري الروسي فو سوريا استغلال نقطة ضعف الغرب في سوريا ويدرك بوتين أن الغرب يفتقر إلى التجانس والعمل الموحد فيما بتعلق بالشؤون الخارجية. كما يعلم كيف يستغل نقاط الضعف هذه لصالحه. وكان لتدخل روسيا في الصراع السوري، بدعم قوات بشار الأسد، أثرا في كسب السيطرة من الغرب، والإمساك بزمام الأمور في الصراع. وعاد تدخل بوتين في منطقة الشرق الأوسط بالنفع عليه، إذ أكد أن لا أحد يمكنه السيطرة اكاملة على منطقة حيوية كهذه لاستقرار الشرق الأوسط، وأعطته الفرصة لتجربة خطط عسكرية وأسلحة جديدة، والأهم أنها كانت رسالة قوية للحفاء التاريخيين بأن روسيا لا تتخلى عن أصدقائها. تبرير القمع أثبت بوتين أن حكومته هي المؤسسة الأكثر استقرارا التي عرفها الروس. وساعده تدخله في الصراعات الخارجية، وسحقه للمعارضة الداخلية، على الترسيخ لرواية أن الغرب عدو روسيا، وأنه الشخص الوحيد القادر على الدفاع عن مصالح البلاد. وقد يتطلب ذلك فرض تشريعات وطنية، مثل منع واردات الطعام والزراعة من البلاد التي تفرض عقوبات على روسيا. وأحيانا أخرى يتطلب الأمر التدخل في شؤون دول الجوار. وفي أكثر الوقت، يتطلب الأمر قمعا داخليا، والسماح بقدر محدود من الديمقراطية. وفي هذا الإطار، لا يرى الناس هذا المناخ كمشكلة، وإنما كضرورة. وهو الثمن الذي يجب أن تدفعه روسيا مقابل استقرارها وعظمتها. والديمقراطية الحقة أصبحت أمرا هامشيا، لأن البديل لا يستحق أخذه في الاعتبار. بوتين يكشف الستار عن تمثال للقيصر ألكسندر الثالث، والد القيصر الأخير نيكولاس الثاني، في القرم، في نوفمبر/تشرين الثاني 2017 قيصر روسي جديد؟ ومن المرجح أن يصبح بوتين رئيسا لفترة رابعة. لكن السؤال الأهم هو ماذا سيحدث بعد انتهاء مدته في 2024؟ سيكون بوتين آنذاك في بداية السبعينيات من عمره، لكن من غير المرجح أن يقنع بتقاعد هاديء. وخلال حكمه، أعاد بوتين إلى الأذهان فكرة \"جامع الأراضي الروسية\"، وهي فكرة قديمة تبرر سياسات روسيا التوسعية. وفي هذا الإطار، تبرز أهمية القرم و\"الخارج القريب\" بالنسبة له. ويرى بعض المراقبين الروس، مثل أركادي أوستروفسكي، أن هذا النمط قد يمهد الطريق لخلق قيصر روسي معاصر، في شكل قائد روسي متميز يعلو فوق سياسات الأحزاب. وهنا، تأتي دلالة أن بوتين يشارك في الانتخابات كمرشح مستقل. ولا أحد يعلم حتى الآن خطط بوتين لما بعد 2024، أو إلى متى يمكنه إحكام قبضته على السلطة. والشباب الروس غير مقتنعين بدعاية بوتين، فأغلب الشريحة العمرية بين 15 و25 عاما يستقون المعلومات من مواقع التواصل الاجتماعي غير المراقبة، فأصبحت ردود أفعالهم غير متوقعة بالنسبة للحكومة. لا يمكن لأحد أن يتوقع المستقبل، لكن يمكن لبوتين وضع خطة.", "doc2": "Ханты-Манси автономия округунда добуш берүү эрте башталды Эми добуш берүүчүлөр Конституциялык өзгөрүүлөрдү референдумда колдосо, 67 жаштагы Владимир Путин кайрадан президенттик кызматка талапкерлигин көрсөтө алат. Пандемия шартынан улам 1-июлда өтө турган добуш берүү жараяны эмитен эле башталды. Орусия бийлиги элдин шайлоо участкаларында топтолушун алдын алууда. Бирок референдум легитимдүү болушу үчүн көп сандагы шайлоочулар катышып берүүсү керек. Президент Путин эмнени көздөп турат? Советтик космонавт, Орусиянын депутаты Валентина Терешкова Владимир Путинди колдогон саясатчылардын бири 21-кылымда Орусияда бир гана лидер болду. Владимир Путин 1999-жылы бийликке келип, 2008-2012-жылдары премьер-министр катары иштеди. 2012-жылы шайлоодо жеңип, президент катары ант кармады. Путин шайлоого барам деп ачык жарыялаган жок. Ошол эле учурда шайлоого барбайм деп дагы айткан жок. Бирок Путин бийликти алмаштыруу үчүн Орусия жетиштүү өнүгө элек деген пикирин билдирген. Владимир Путин 2018-жылы өткөн шайлоодо Путин добуш берүүчүлөрдүн 76 пайызынын колдоосун алган. Ага карабастан соңку жылдары Путиндин рейтинги түшүп жатканы байкалууда. Пандемия түзгөн экономикалык кыйынчылыктардан кийин Орусия лидеринин рейтинги дагы төмөндөйт. Эксперттер дал ушул себептен Москва коронавирус коркунучуна карабастан референдум шашылыш өткөрүүдө дешүүдө. \"Калктын басымдуу бөлүгү Путиндин шайлоого кайра катышканына каршы болушпайт. Аны жактырбагандар бар, бирок көптөр Путинди Батышка туруштук берген, күчтүү лидер катары санайт. Ошол эле учурда шайлоодо алтернатива жок болгону дагы белгилүү\",-дейт Би-Би-Синин Москвадагы кабарчысы Сара Рэйнсфорд. Бийликке алып келген жол Владимир Путин он жылдын ичинде саясий көз карашын өзгөрткөнү айтылат СССР ыдырап, КГБда иштеген Владимир Путин Санкт-Петербург шаарына кайтып келген. Ал шаардын мэри Анатолий Собчактын оң колу болуп иштеген. Собчак - Горбачев жана Ельциндей эле Советтер Союзунун урап түшкөнүнө салым кошкон. Реформатор деп саналган Собчак катардагы КГБ офицерине саясий кызмат берген адам катары таанымал. Собчак бул кадамга эмнеге барганы белгисиз бойдон калды. Собчак бийликтен кулаганда Путиндин карьерасы токтоп калган жок. Тескерисинче, ал жаңы элита менен тил табышып, жогорку кызматтарга дайындалды. Орусия Федерациясын Борис Ельцин башкарып турганда, бийлик олигархтар менен тыгыз кызматташты. Борис Березовский сыяктуу бизнесмендер Ельцинди колдоп, шайлоо учурунда көп каражат жумшаган. 1999-жылы президент Ельцин Владимир Путинди премьер-министр кызматына дайындаган. Күтүүсүз жерден президенттик кызматка келген Путин Президент Ельцин күтүүсүз жерден кызматтан кетип жатканын жарыялаган Ельцин 1999-жылы 31-декабарда кызматтан кетип жатканын жар салган. Путинди Березовский сыяктуу олигархтар колдоп, 2000-жылы март айындагы шайлоодо жеңишке жеткен эле. Ельциндин айланасындагы саясий күчтөрү Путиндин дайындалышына, кийин анын шайлоодо жеңишке жеткенине кубанышкан эле. Бирок Путин бийликке келген соң, үч айдын ичинде массалык маалыматтар каражаттарын көзөмөлгө алды. Бул кадам олигарх жана Кремлдеги саясий топторго күтүүсүз болду. Көз карандысыз НТВ телеканалы жабылып, башка медиа агенттиктер тинтүүгө алынган. Бул кадам Путин катаал башкаруучу болорун көрсөттү. Калктын басымдуу бөлүгүнө Путин күчтүү лидер катары Орусиянын символуна айланды Медиа айдыңын көзөмөлгө алуу аркылуу Путин сынчылардын оозун жаап, Чеченстандагы согуш же Москвадагы террордук чабуулдарды Кремлдин көз карашы менен элге жеткирип турду. Мындан ары Орусиялыктар Путин каалаганды гана көрө башташты. Учурда Орусиядагы үч миң телеканалдарды көбү жаңылыктарды көрсөтпөйт. Эгерде саясий темада сөз болсо, аны өкмөт өкүлдөрү алдын ала текшерет. Орусияны толугу менен көзөмөлгө алуу Путиндин Чеченстандагы сүрөтү Президент Путин региондорго өзүнө жакын кишилерди дайындап, бара-бара Орусиянын 83 аймагын көзөмөлгө алды. 2004-жылы регионалдык шайлоо жокко чыгарылган. Анын ордуна Путин үч талапкерди сунуштайт, регионалдык кеңеш болсо алардын арасынан лидерди тандайт. Сынчылар Путин \"демократия өлтүрдү\" деп айтканы менен, бул стратегия мыкты иштеди. Өзгөчө Чеченстан сыяктуу аймактарда. Мурдагы Совет өлкөлөрүнө көзөмөлдү күчөтүү Владимир Путин Орусиянын акыркы императору Николай II сүрөтүнүн алдында турат. Путин СССРдин курамына кирген өлкөлөргө көзөмөлүн күчөттү Украинада ыңкылаптан кийинки башаламандык учурунда Путин Крым аймагын басып алууга жетишти. 2014-жылдагы Пу��индин тактикасы ири жеңиш катары саналат. Дүйнөлүк коомчулуктун нааразылыгына карабастан Орусия аскердик кубатын көрсөтүп, коңшу мамлекеттин аймагын басып алды. Крым аймагынан тышкары Орусия ондогон жылдар бою КМШ өлкөлөрүнө көзөмөлүн күчөттү. 2008-жылы Грузия менен болгон тиреште дагы Орусия жеңишке жеткен. Айрым эксперттердин айтымында, Борбор Азия өлкөлөрү дүйнөлүк аренада Орусиянын уруксаты менен гана чечим кабыл алат. Путин падыша Александр III Крымдагы айкелин ачууда Владимир Путин бийликке келгенден бери Орусияны мурдагыдай кубаттуу мамлекетке айлантты деген пикир бар. Ошол эле учурда Путин жаңы доордогу императордун имиджин түзө алды. Дал ушул себептен СССРдин курамына кирген өлкөлөргө көзөмөлдү күчөтүү керек эле. Калктын басымдуу бөлүгү Путин Орусиянын мурдагы жерлерин кайтарып берди дешүүдө. Учурда Путин Орусиядагы эң популярдуу саясатчы. Бирок 2024-жылы лидердин президенттик мөөнөтү бүткөндөн кийин эмне болорун азырынча айтуу кыйын. (AT)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-40012828", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-40013307", "doc1": "نُفذت العقوبة خارج أحد المساجد فى عاصمة الإقليم، باندا آتشيه ووقف الرجلان على خشبة مسرح وهما يرتديان ملابس بيضاء، في حين قام عدد من رجال الشرطة المقنعين بجلدهما على ظهريهما. وضُبط الرجلان، 20 و23 عاما، سويا في الفراش بعدما اقتحم أفراد الأمن مسكنهما الخاص في مارس/آذار الماضي. ولا يحظر القانون المثلية الجنسية في معظم أنحاء أندونيسيا، لكنها محظورة في إقليم آتشيه المحافظ، وهو الإقليم الوحيد الذي يطبق الشريعة الإسلامية. وتعد هذه هى المرة الأولى التى يُجلد فيها مثليون بموجب الشريعة الإسلامية فى الإقليم. حشد من الناس يصور الرجلين أثناء عملية الجلد ونُفذت العقوبة خارج أحد المساجد فى عاصمة الإقليم، باندا آتشيه. وهلل عدد كبير من المحتشدين أثناء الجلد، وقال أحدهم: \"ليكن هذا درسا لكما\"، في حين قال آخر: \"اضرب بقوة أكبر\". وفى وقت سابق، حذر أحد المشاركين في عملية الجلد الحشود من مهاجمة الرجلين، قائلا \"إنهم بشر أيضا\". وصدر حكم بجلد كل من الرجلين 85 جلدة، قبل أن يقلص العدد إلى 83 لأنهما احتجزا لمدة شهرين. ويطبق إقليم آتشيه قوانين إسلامية أكثر صرامة منذ أكثر من عقد من الزمان، وأصبح محافظا بشكل متزايد خلال السنوات الأخيرة. وفي عام 2014، صدرت قوانين صارمة ضد المثلية الجنسية، ودخلت حيز التنفيذ في العام التالي. وفي الماضي، لم تصدر أحكام بالجلد إلا على من يلعب القمار أو يتناول الكحوليات. وكانت أندونيسيا متسامحة إلى حد كبير مع المثلية الجنسية، لكنها شهدت عداء رسمي واجتماعي متزايد تجاه العدد الصغير من المثليين خلال السنوات الأخيرة.", "doc2": "Жазага тартылгандардын ысымдары айтылган жок. Белгилүү болгондой алардын бири 20 жашта, экинчиси 23 жашта. Гомосексуализм Индонезиянын ислам шарияттары менен жашаган Ачех провинциясынан башка жеринде мыйзам бузуу катары эсептелбейт. Провинцияда гомосексуалдык мамилеси үчүн эл алдында балак чаап, жазалоо биринчи жолу болду. Бул провинциянын административдик борбору эсептелген Банда-Ачех шаарындагы мечиттин жанындагы аянтта болгон. ��га көп сандагы тургундар күбө болушту. Жазалоо провинциянын административдик борбору эсептелген Банда-Ачех шаарындагы мечиттин жанындагы аянтта болгон. Ага көп сандагы тургундар күбө болушту. \"Бул силерге сабак болсун\",-деп кыйкырды жазалоого күбө болуп тургандардын бири. Айрымдар болсо шыргый менен катуураак сабоону талап кылышты. Дүйшөмбүдө Индонезиянын полициясы Жакартада кумсалардын кечеси өтүп жаткан саунага жасалган рейд учурунда 140 чукул киши кармалганын билдирген. Кармалгандардын баары порнография боюнча мыйзамды бузган деп айыпталышууда. Айрымдарын сойкулук менен алектенген деген шек менен кармашкан. Ребекка Хеншке, Би-би-си кабарчысы: Эл алдында балак чабылып, жазалоо болоордон бир күн алдын абак жайында алардын бирөөсү менен жолугуштум. Мен алар менен сүйлөшүүгө уруксат берилген биринчи журналист элем. Ал абдан коркуп, калтырап турду. Өтө арык жана купкуу көрүндү. Аны менен сүйлөшүүгө аракет кылып баштаганымда эле абак жайындагылар бизди курчап алышты. Бизге өзүнчө сүйлөшүп ала турган жай беришет го дегем. Бирок андай болгон жок. \"Батыраак балак чаап, жазалоо бүтүп үй-бүлөмө кайтып баруудан башка менде каалоо жок. Мен аябай басмырландым\",-деди ал. Адеп-ахлак боюнча полиция өкүлдөрү эшикти бузуп кирип келгенде ал Медицина университетинин акыркы курсунун студенти эле. Бул окуядан кийин аны окуу жайдан чыгарып салышкан. Алар бир төшөктө жаткан жеринде тартылган тасма интернетке кеңири тарап кеткен. (AbA)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-40909937", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-40921158", "doc1": "قال مدير سي آي إيه، مايك بومبيو ، إنه لن يفاجأ إذا أجرت بيونغيانغ اختبارا صاروخيا آخر وأضاف مايك بومبيو في مقابلة مع قناة فوكس نيوز أن بيونغيانغ \"تتحرك بوتيرة مثيرة للخطر أكثر من أي وقت مضى\" في ظل برنامجها للأسلحة، مضيفا أن اختبار صاروخ آخر لن يكون مفاجئا. لكنه حذر من أن \"الصبر الاستراتيجي\" لواشنطن قد نفد. ولجأت بيونغيانغ وواشنطن الى تبني لغة نارية، بينما هدد الرئيس الأمريكي، دونالد ترامب، بـ \"صب النار والغضب\" على كوريا الشمالية. وقال بومبيو إنه \"واثق إلى حد بعيد\" من أن زعيم كوريا الشمالية \"سيستمر في محاولة تطوير\" برنامج الأسلحة لبلاده. وعند سؤاله بشأن متى ستنشر كوريا الشمالية سلاحا نوويا يمكن أن يستهدف الولايات المتحدة، رد قائلا \"إنهم أقرب من أي وقت مضى\" للقيام بذلك. وقال ترامب إن الجيش الأمريكي \"متأهب وجاهز\" في حين اتهمت بيونغيانغ ترامب بأنه يدفع شبه الجزيرة الكورية إلى حافة الحرب النووية\". الصين تدعو إلى تجنب التصعيد وحث الرئيس الصيني شي جين بينغ نظيره الأمريكي دونالد ترامب على تجنب التصعيد الذي قد يؤدي إلى تفاقم الأزمة مع كوريا الشمالية.", "doc2": "Түндүк Кореянын АКШ аймагына жете турган ядердик куралды жасаганын айтканы канчалык ынанымдуу деген суроого Майк Помпео \"эми алар буга жакын\" деп жооп берген. Бирок Пхеньяндын куралдануу программасы күчөгөн темп менен өсүп, «чоң тынчсызданууларды» жаратып жатканын айткан Помпео, Түндүк Кореянын жаңы ракеталык сыноолору эч кимди таң калтырбашы керек деди. Fox News каналына берген интервьюсунда Борбордук чалгындоо кызматынын директору Вашингтон Пхеньяндын ракеталык жана ядердик күчтөнүүсүнө буга чейинки \"стратегиялык чыдамы\" түгөндү деп баса белгиледи. Түндүк Кореянын АКШ аймагына жете турган ядердик куралды жасаганын айтканы канчалык ынанымдуу деген суроого Майк Помпео \"эми алар буга жакын\" деп жооп берген. \"Биз согуш босогосунда турганыбызы тууралуу айтып жаткандарды угуп жатам. Бирок чалгын маалыматтары мындай коркунучту көрсөткөн жери жок»,-деди Майк Помпео. Өткөн апталарда Түндүк Кореянын жаңы өзөктүк ракетанын дүрмөтүн иштеп чыкканы тууралуу кабарлар маалымат каражаттарына тараган эле. Ушундан кийин АКШ президенти Дональд Трамп эгер АКШга коркунуч жарала турган болсо Пхеньян «көргүлүктү көрөрүн» эскертти. Буга жооп кылып Түндүк Корея Тынч океандагы Гуам аралында жайгашкан АКШнын аскер базаларына ракеталык сокку уруу планын жарыялады. (AbA)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-51811322", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/magazine-51296806", "doc1": "طلبت رواندا من مواطنيها غسل يديهم قبل ركوب الباصات في العاصمة كيغالي وقال رئيس منظمة الصحة تيدروس أدهانوم غيبريسوس إن عدد الحالات خارج الصين ارتفع بـ13 ضعفاً خلال الأسبوعين الماضيين. و وتوضح الإجراءات المعمول بها أن \"الوباء العالمي\" هو مرض ينتشر في عدد من الدول حول العالم في الوقت نفسه. مع ذلك، قال د. تيدروس إن تسمية المرض بوباء عالمي لا يعني أن منظمة الصحة العالمية ستغير نصيحتها بشأن ما يجب على الدول أن تفعله. ودعى الحكومات إلى تغيير مسار المرض عبر القيام بإجراءات طارئة وحازمة مشيرا إلى ان عدداً من الدول أظهرت أنه بالإمكان قمع الفيروس والسيطرة عليه. مواضيع قد تهمك نهاية ما أعراض فيروس كورونا وكيف تقي نفسك منه؟ وقال \"نحن معاً في هذه المواجهة للقيام بالأمور الصحيحة بهدوء ولحماية مواطني العالم، وهذا يمكن فعله\". في وقت سابق، حذرت المستشارة الألمانية أنغيلا ميركل من أنه إلى حد 70% من سكان ألمانيا - نحو 58 مليون شخص - بإمكانه أن يصاب بفيروس كورونا. وقالت بما أنه ليس هناك علاج معروف، سينصب التركيز على إبطاء انتشار الفيروس. وقالت \"إنها مسألة كسب الوقت\". بعض علماء الفيروسات الألمان يختلفون بشأن الرقم المرتفع. وقال مستشار سابق للحكومة الفيدرالية بشأن مكافحة الأمراض، البروفيسور ألكسندر كيكولي للإعلام إنه رأى أن أسوأ سيناريو هو 40 ألف حالة. وقال معهد كوش للأمراض المعدية إن رقم الحالات المؤكدة في ألمانيا ارتفع إلى 1,567 من 1,296. وفي إيطاليا، حيث هناك أكثر من 12 ألف حالة مؤكدة، أعلن رئيس الوزراء جوسيبي كونتي إقفال المدارس، النوادي الرياضية، المتاحف، الملاهي الليلية وأماكن أخرى حول البلاد. عمال يطهرون قصر دولمابهتشه في اسطنبول وقالت وزارة الصحة إن حصيلة الوفيات وصلت إلى 827 من 631. ونحو 900 شخص من المصابين بالفيروس في إيطاليا كانوا في العناية المركزة، حسب رئيس الطوارئ في منظمة الصحة العالمية مايكل راين. أما بالنسبة لإيران فقال راين إنه كان هناك 354 وفحالة وفاة علاوة على 9 آلاف حالة \"خطيرة جداً\". وأرسلت منظمة الصحة العالمية 40 ألف جهاز فحصٍ إلى إيران، ورغم ذلك كان لا يزال هناك نقص في أجهزة التنفس والأوكسجين. وقال إن إيران وإيطاليا تعانيان الآن ولكنني أؤكد أن دولاً أخرى سوف تكون في الحالة نفسها قريباً جداً. ماذا يجري أيضاً؟ وقالت فرنسا الأربعاء إنها شهدت 49 حالة وفاة، في ارتفاع بـ15 حالة من الثلاثاء. هناك 2281 حالة مؤكدة. واتسع نطاق الحظر المرتبط بفيروس كورونا إلى منطقتين إضافيتين، بحسب وزيرالصحة الفرنسي. في غرب الولايات المتحدة، تمنع ولاية واشنطن بعض التجمعات الكبرى في مناطق معينة وأبلغت كل المناطق التعليمية أن تتحضر لإقفال محتمل في الأيام المقبلة. وفي شرق الولايات المتحدة، أعلن محافظ نيويورك أنه سيتم إرسال قوات إلى نيو روشيل في محاولة لاحتواء تفشي الفيروس، فيما تجاوز العدد الإجمالي للحالات في الولايات المتحدة ألف حالة يوم الأربعاء. وأقيمت منطقة احتواء على تطاق أكثر من كيلو ونصف شمالي منهاتن. وفرضت السلطات الحجر الصحي على بعض الأفراد. وفرضت عدة دول قيوداً شاملة على السفر. وعلّقت الهند أغلب التأشيرات للأجانب حتى 15 إبريل. وتمنع غواتيمالا مواطنين أوروبيين من الدخول إليها ابتداءً من الخميس. وتم إلغاء أو تأجيل المهرجانات الموسيقية ومناسبات كبرى أخرى في الولايات المتحدة، بما فيها مهرجان كوتشيلا في كاليفورنيا وبرنامج الألعاب E3 المنظم في لوس أنجلس في يونيو/ حزيران المقبل. وتم إلغاء آلاف الرحلات حول العالم فيما تحاول الخطوط الجوية التعامل مع تراجع الطلب. الوزيرة بوزارة الصحة البريطانية، نادين دوريس، قالت إنها مصابة بالفيروس وإنها تحجر نفسها منزلياً. وسجل عدد من الدول، بما فيها السويد وبلغاريا، وجمهورية إيرلندا حالات الوفاة الأولى، فيما قفز عدد الحالات المؤكدة في قطر من 24 إلى 262. وشهدت الصين، حيث رصد الفيروس للمرة الأولى، 80754 حالة مؤكدة و3136 حالة وفاة. ولكنها سجلت يوم الثلاثاء أدنى أرقام الاصابات الجديدة، وهو 19 إصابة.", "doc2": "Вирус азыркы маалда Кытайдын бардык провинцияларына жетип, дүйнөнүн 16 өлкөсүндө катталды \"Коронавирустун глобалдык жайылышынан улам коомдук саламаттыкты сактоо тармагында эл аралык өзгөчө кырдаал абалын жарыялайбыз\",-деди Дүйнөлүк саламаттыкты сактоо уюмунун башкы директору Тедрос Адханом Гебрейесус. Бирок ошону менен бирге эле уюм эл аралык каттамдар менен соода-сатыкка чектөө киргизүүгө жүйөлүү себептер жок экенин айтты. Уюмдун билдирүүсүндө, коронавирустун жайылышын алдын алуу үчүн кайсыл гана өлкө болбосун вирусту жуктурган кишини бат аныктап, аны менен байланыштарды дароо табуу керектиги айтылат. Кечээ күнү Женевада уюмдун Өзгөчө кырдаалдар боюнча комитети жабык жыйынга чогулган. Жыйында жаңы коронавирустун эпидемиясы глобалдык коркунуч катары жарыялоо боюнча талкуу болгон эле. Бейшембиде АКШ адамдан адамга жуккан учур катталганын ырастады. Буга чейин мындай билдирүүнү Германия жана Жапония жасаган эле. Эпидемиянын очогу Кытайдын Ухань шаары. Бирок вирус азыркы маалда Кытайдын бардык провинцияларына жетип, дүйнөнүн 16 өлкөсүндө катталды. Дүйнөдө эпидемия көп катталууда. Эмне үчүн? Акыркы отуз жылда дүйнөдө вирус жайылган учурлар көп каттала баштады. Инфекциялык оорулардын эпидемиясы барган сайын кадыресе көрүнүшкө айланууда. Эмне үчүн? Бүгүнкү күндө Жер шарындагы кишилердин саны 7,7 млрд. Кишилер көбөйгөн сайын мейкиндиктер тарып, кишилер арасында оорунун жугушу жана тарашы күчөй берет. Ухандан чыккан коронавирус адамдан адамга аба аркылуу жугат. Организмден сырткары вирус көпкө жашай албайт. Вирустун бат тарашы кишилер жыш жашаган аймактардын жакын болгону жана карым-катнаш. 2014-жылдагы эбола эпидемиясы дагы ушундай жайылган. Эбола аба аркылуу жана денедеги башка суюктуктар аркылуу жуккан. Аны башкалар менен өтө жакын карым-катнашта болгон учурда гана жуктуруу мүмкүн эле. Healthmap.org сайты дүйнөдөгү вирустардын чыгуу жана тароо жолдорун иликтейт. Бүгүнкү глобалдык кырдаал ушундай көрүнүштө. Вирустун баары эле адамдан адамга жуга бербейт. Ал тургай зика вирусу чиркейден жугуп, кишилер жыш жашаган аймактарда бат тарайт. Чиркейлер шаар жашоосунда өздөрүн ыңгайлуу сезишет. Анткени алардын азыгы кеңири. Калк жыш жашаган нымдуу жана ысык климатта чиркейлер бат көбөйүшөт. 2007-жылы шаарда жашаган калктын саны айылда жашагандардан озуп өттү. Учурда төрт миллиарддан ашуун киши кургак жердин болжолу бир эле пайызында жашайт. Көптөгөн шаарлар кишилердин мындай агымына даяр эмес болуп чыкты. Таза суусу жана канализациясы жок аймактарда көп киши жашап, мунун кесепетинен дагы оорулар тездик менен жайылып кетүүдө. Биз көп саякаттайбыз Таиландда санитардык кызматкерлер \"Жакынкы Чыгыш респиратордук синдромунун\" тарап кетишин алдын алуу үчүн учактын салонун тазалап жатышат. 2015-жыл Учак, поезд жана унаа бир күнгө жетпеген убакытта вирустун дүйнөнүн жарымына жетип калышына шарт түзүүдө. Бир нече күндүн ичинде эле Кытайдын чыккан жаңы коронавирус 16 өлкөгө жетти. 2019-жылы авиакомпаниялар дүйнө боюнча 4,5 млрд. жүргүнчүнү тейлеген. Он жыл мурун бул сандар мындан эки эсе аз эле - 2,4 миллиард. Кытайдагы ылдам жүрүүчү темир жолдун негизги түйүнү Уханда. Кытайдагы вирус кишилердин агымы өтө көбөйгөн учурда дүрт этти. Жаңы жыл майрамына карата кытайлыктар бир шаардан экинчи шаарга каттап, кымгуут болуп жаткан маал эле. Тарыхтагы ири эпидемиялардын бири 1918-жылы болгон. Бул \"испан тумоосунун\" пандемиясы эле. Ал Европада башталып, Биринчи дүйнөлүк согуштан кийинки миграцияга туш келген. \"Испан тумоосу\" эпидемиясы учурунда чоң кампалардын баары карантин жайга айланган Ооруну мигранттар жана согуштан кайткан жоокерлер тараткан. Вирус илдетке иммунитет даяр боло элек аймактарга тездик менен жайылган. Вирусолог Жон Оксфорддун иликтөөлөрүндө вирус күнүгө жүздөгөн жоокерлер келип кеткен лагерден чыгышы мүмкүн деген божомол айтылган. Жарандык авиация пайда боло элек учурда эле вирус дүйнөгө тарай алган. Андан 50дөн 100 миллионго чейин киши өлгөн. \"Испан тумоосу\" вирусу алты-тогуз айдын ичинде дүйнөгө тараган. Азыр эми киши бир жерден экинчи жерге бат жетип калган доордо жаңы вирус мындан да бат жайылат. Эт жана жаныбарлар көп болсо, ооруда көп Эбола, САРС, эми ухандык коронавирус. Бул вирустардын баары зоотоникалык. Алардын баары адамга жаныбардан жуккан. Жаңы коронавирус Ухандагы жаныбарлар, мал-жандыктар сатылган базардан чыккан. Алдын ала маалыматтарга караганда, вирус тирүү жыландан жуккан болушу мүмкүн. Азыркы маалда жаңы чыккан төрт вирустун үчөө зоотоникалык эсептелет. Кишилердин эт азыктарына болгон табити дагы күчөп барууда. Жакыр өлкөлөрдүн жашоочулары кичине бутуна тураары менен эле этти көп колдоно баштайт. Муну менен катар эле мал чарбачылыгы дагы өсүүдө. Грипп сыяктуу вирустар кишиге үй жаныбарларынан жугат. Коронавирус жапайы жаныбарлардан кишиге жугат. Кытайдын өзгөчө калк жыш жайгашкан аймактарында эт жана жаныбарларды тирүү саткан базарлар кеңири жайылган. Мунун өзү соңку эки вирус эмне үчүн Кытайдан чыкканын көрсөтүп турат. Шаарлардын кеңейиши дагы жапайы жаныбарлар менен карым-катнашты түздү. Маселен, фермелер токойду кыркып, жаңы жерлерди өздөштүргөндө, келемиштер алардын үйлөрүнө кирип кетти. Ушундан ласса илдети тараган. Болгону биз даяр эмеспиз Чыгыш Африкада эбола эпидемиясын дароо эле билишкен эмес Азыркы доордо планетанын ар кайсыл бөлүктөрү бири-бирине ушунчалык чырмалып калган. Ошол эле маалда эпидемия коркунучуна каршы тура алган саламаттыкты сактоонун глобалдык системасы жок. Эпидемия менен күрөшүүдө биз өлкөнүн өкмөтүнө ишеним артабыз. Эгер алар буга каршы күрөшө албай калса, бүтүндөй адамзат коркунучта калат. Буга Батыш Африкадан чыккан эбола жакшы мисал боло алат. Гвинея, Либерия жана Сьерра-Леоненин саламаттыкты сактоо тармагы вирус менен күрөшө албай калып, өлкө сыртына тарап кетти. Илдет көп учурда саламаттыкты сактоо тармагы өтө чабал болгон аймактардан чыгып калган учурлар көп. Гигиена боюнча маалыматтын аздыгы жана санитардык оор шарттар, калктын жыштыгы дагы кооптуулукту күчөтөт. Анан калса мындай жакыр аймактардан кесипкөй дарыгерлер бай өлкөлөргө чыгып кетүүдө. Көп өлкөлөрдүн саламаттыкты сактоо тармагындагы эпидемияны алдын алуу үчүн коротулган каражаттар дагы максатсыз болуп калууда. Айталы, \"чочко тумоосу\" жайылган учурда жаңы дарылар дүйнөнүн булуң-бурчуна жетти. Кийин кайра бул чаралардын өзү сынга кабылды. Вирус өтө деле кооптуу эмес деп табышкан. Айрым вирустар менен күрөшө турган дарыларды жасоого технология жетиштүү. Бирок жаңы каражатка инвестиция салууга фармацевтикалык компанияларга эч кандай түрткү жок. Жакшы жаңылык Батыш Африкадагы эбола 2013-жылы чыккан. Андан бери вируска каршы вакцинаны иштеп чыгышты Бүгүнкү күндө биз мурда тарыхта болуп көрбөгөн эпидемияларды көрүп жатканыбыз менен кишилей жоготуулардын саны жалпысынан өтө аз санда. Өлкөдө дүркүрөгөн экономикалык өсүү болгондо, санитардык шарттар дагы жакшырып, саламаттыкты сактоо тармагы чыңдала берет. Дарылоонун натыйжалуу ыкмалары, алдын алуу жолдору күчөйт. Айталы, азыркы мезгилде Кытай сыяктуу өлкөлөр миң орундуу оорукананы бир аптада куруп салат. 1918-жылы мындайды фантастика катары кабыл алынмак. (AbA)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/middleeast-53026338", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-52990111", "doc1": "سُمح بإعادة فتح المطاعم في نهاية شهر مايو/أيار وكانت إيران شرعت في تخفيف إجراءات الإغلاق العام منذ منتصف أبريل/نيسان، بعد انخفاض عدد حالات الإصابة المسجلة فيها. فهل ستدفع إيران ثمن هذا التخفيف؟ ما سرعة ارتفاع حالات الإصابة في إيران؟ وصل معدل الإصابات الجديدة إلى أكثر من 3000 حالة في اليوم في الأسبوع الأول من يونيو/حزيران، أي بزيادة 50 في المئة عن الأسبوع السابق له. وقد وصلت الإصابات أعلى مستوى لها الخميس الماضي بوصولها إلى 3,574 حالة، ثم انخفضت بشكل طفيف. وكان أعلى مستوى سابق للإصابات هو 3,186 حالة في 30 مارس/آذار، خلال التفشي الأول للمرض، الذي أصبحت فيه إيران أحد أكثر البلدان تضررا بتفشي الفيروس بعد الصين. مواضيع قد تهمك نهاية وفي ذلك الوقت، اُنتقدت السلطات الإيرانية لترددها في إغلاق المساجد والأماكن الدينية الرئيسية في مدينة قم، وعدم مسارعتها إلى تقييد الحركة وإعلان حالة الإغلاق العام. ثم انخفض عدد الإصابات في أبريل/نيسان إلى أقل من 1000 حالة في اليوم، فبدأت إيران في تخفيف قيود الإغلاق العام: وباتت وسائل النقل العام في عموم إيران، فضلا عن البنوك والمكاتب، مكتظة بالناس. وقد تركز تفشي الوباء في البداية في مدينة قم والعاصمة الإيرانية طهران، بيد أنه أُفيد الآن بحصول ارتفاع في حالات الإصابة في الجنوب الغربي، وبشكل ملحوظ في محافظة خوزستان الغنية بالنفط على الحدود مع العراق. لماذا يرتفع عدد الإصابات في إيران؟ ثمة إقبال واضح على التفاعل الاجتماعي بين الناس في أعقاب تخفيف قيود الإغلاق، بيد أن المسؤولين يشيرون إلى أن الزيادة الحاصلة في عدد حالات الإصابة الجديدة قد تعود إلى زيادة إجراء فحوص الكشف عن الفيروس. وقال الرئيس الإيراني، حسن روحاني، إن ذلك يعني اكتشاف حالات أكثر. وأوضح رئيس مركز إدارة الأمراض السارية في وزارة الصحة الإيرانية، محمد مهدي غويا: أن \"السبب الرئيسي لارتفاع الأعداد يرجع إلى أننا بدأنا في تشخيص (الأشخاص المصابين) الذين لم تظهر عليهم أعراض المرض أو ظهرت بشكل طفيف\". ويجري حاليا فحص نسبة واحد من كل 79 شخصا، وهي نسبة أعلى من واحد لكل 380 شخصا التي كانت في الشهرين الماضيين. بيد أننا عندما ننظر إلى نسبة الحالات الموجبة في هذه الفحوصات، نجد ثمة ارتفاعا واضحا في مسارها منذ منتصف ونهاية شهر مايو/أيار، بعد انخفاضها بشكل كبير في أبريل/نيسان. وفي 29 مايو/أيار، كانت نسبة أقل من 11 من الفحوصات إيجابية، ولكن بحلول 6 يونيو/حزيران ارتفع الرقم إلى أكثر من 14 في المئة. وقد أشار مسؤولون صحيون أيضا إلى أن عدد الوفيات اليومية المسجلة ظل أقل من 100 شخص منذ منتصف أبريل/نيسان. وكان معدل الوفيات بين 30 إلى 90 شخصا يوميا خلال الشهر الماضي. بيد أن الأمر قد يستغرق عدة أسابيع بعد الارتفاع الأولي في حالات الإصابة لنرى زيادة في حالات الوفاة المسجلة. وأشار تقرير صادر عن مركز الأبحاث في البرلمان الإيراني في أبريل/نيسان إلى أن العدد الحقيقي للوفيات قد يكون ضعف الرقم الرسمي، الذي يوثق حالات الوفيات في المستشفيات فقط. ماذا بشأن التباعد الاجتماعي؟ قال وزير الصحة الإيراني،سعيد نمكي، إن الناس يتجاهلون قواعد التباعد الاجتماعي. وأشار في حديث لوكالة الصحافة الإيرانية إلى أن الناس باتوا غير مبالين كليا بشأن المرض. وأضاف\" إذا لم يحترم ناسنا القواعد الصحية ... يجب أن نحضر أنفسنا لمواجهة أسوأ الأوضاع\". يشكو مسؤولون إيرانيون من أن الناس لا يراعون قواعد التباعد الاجتماعي وأشارت استبيانات وزارة لصحة الإيرانية في الأسبوع الماضي فقط إلى أن: ماهي الخيارات المتاحة أمام السلطات الإيرانية؟ لوح الرئيس روحاني بإعادة تفعيل إجراءات الإغلاق العام إذا زاد تفشي حالات الإصابة. بيد أن السلطات في طهران ترفض الحديث عن \"موجة ثانية\" في تفشي الفيروس، على الرغم من أن بعض المسؤولين في أجزاء أخرى من إيران قد حذروا من مثل هذه الموجة، بحسب مراسلة بي بي سي فارسي رنا رحيمبور، والتي تقول إن إيران لا تحتمل حالة الإغلاق العام بسبب الوضع الإقتصادي في البلاد، التي تواجه تحديات متعددة ومن بينها العقوبات الأمريكية، والفساد وسوء الإدارة. وتضيف رحيمبور: \"من أجل احتواء تفشي الفيروس تحتاج إلى إجراءات الإغلاق العام، وعند فرض الإغلاق العام تحتاج إلى أن تكون قادرا على تقديم الأموال للناس\" عوضا عن أعمالهم المتوقفة.", "doc2": "Тегерандагы метро. Эксперттер коомдук транспорт вирусту таратуу жолдорунун бири экенин эскертүүдө Дүйнөлүк саламаттыкты сактоо уюму айрым өлкөлөр карантин чараларын өтө эрте жоюп салып, тобокелчиликке барды деп эскертти. Карантин алынгандан кийин АКШда, Молдова, Түштүк Корея, Пакистан жана Түндүк Македонияда вирус жуктургандар саны кескин секирик жасады. Башында иран бийлигинин карантин чараларын алуу планы болгон эмес. Бирок каржылык жактан кырдаал оорлошуп баратканда чектөө чараларын алууга аргасыз болгон. Апрелдин орто ченинде чектөө чаралары алынып, июндун башынан тарта вирус жуктуруп алгандар саны туруктуу өсүп жатат. Расмий маалыматтарга караганда, июндун биринчи аптасында Covid-19 боюнча статистика майдын соңуна салыштырганда 50 пайызга өстү. Иран бийлиги көп убакытка чейин мечитти жана Кум шаарындагы ыйык жайларды жабуудан баш тартып келген. Кийин аларды жабууга мажбур болду. Апрелдин ортосунда ооруну жуктургандардын көрсөткүчү азайа баштаганда, өкмөт кайра мурдакы жашоого кайтууга болот деп чечим чыгарган. Дароо эле коомдук транспорт, банк жана офистерде кишилердин кыймылы жанданды. Ошол эле маалда көптөр социалдык аралык дегенди унутушту. Ирандын башкы эпидемиологу Мухаммад-Мехди Гуйянын айтымында, тест көп өткөрүлүп жаткандыктан статистика өсүп жатат. Ошол эле маалда өлүм-житимдин көрсөткүчү апрелдегидей эле - суткасына жүздөн кем эмес. Бирок президент Хасан Роухани эгерде абал оорлошуп кетсе, кайрадан чектөө чаралары кабыл алынышы мүмкүн экенин айтты. Экономисттердин пикиринде, айрым өлкөлөр акыр аягына чейин экинчи толкунду четке кага берет. Анткени чектөө чараларын кайра киргизсе, жарандарына каржылык жардам кылууга чамасы жетпейт. Эпидемиянын экинчи толкуну болобу же жокпу деген суроо азыр кү�� тартибинен алынды. Ал качан жана кандай болушу мүмкүн? Так мына ушул суроо алдыбызда турат, дейт Ооруларды алын алуу жана көзөмөлдөө боюнча европалык борбордун жетекчиси Андреа Аммон. (AbA)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/middleeast-42326284", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-42336789", "doc1": "يحرس الأسطول الأمريكي الخامس الخليج، ويمثل قوة موازنة لإيران كانت هناك مخاوف من العالم أجمع تقريبا في مؤتمر \"حوار المنامة\" الأمني السنوي في البحرين من أن يكون ذلك الإعلان بمثابة هدية للخصمين الرئيسيين للمنطقة، وهما إيران والمنظمات الجهادية، مثل القاعدة وتنظيم الدولة الإسلامية. وتقول إليزابيث مارتيو المستشار الزميل بالمعهد الدولي للدراسات الاستراتيجية: \"لقد أشعل الرئيس ترامب النيران، وترك حلفاءه العرب لمواجهة الحريق\". وقال ضابط سابق بالقوات الخاصة البريطانية، رفض نشر اسمه، إن الإعلان يشبه \"إلقاء قنبلة يدوية في غرفة بعد نزع فتيلها\". رسميا، فإن قادة دول الخليج العربية يؤيدون دائما حق الشعب الفلسطيني في أن يكون لهم دولة، ويرون أن ذلك سبب قديم للشكوى في المنطقة كلها، وقضية شعبية في الدول العربية والإسلامية. لكن في الكواليس، لم يصفح الأعضاء كبار السن في الأسر الحاكمة في الخليج تماما عن موقف السلطة الفلسطينية باصطفافها إلى جانب الرئيس العراقي الراحل صدام حسين حين غزا الكويت في عام 1990. وبعد تحرير الكويت من الغزو العراقي بفترة وجيزة، رأيت عبارة مكتوبة على شكل غرافيتي على أحد الجدران بمدينة الكويت تقول: \"القدس هي الوطن الأبدي لليهود، وأنا كويتي وأكتب ذلك\". كان ذلك في عام 1991. لكن الأمور مختلفة تماما اليوم. فمعظم سكان العالم العربي صغار السن، لدرجة أنهم ربما لا يتذكرون أو حتى لا يهتمون بمسألة الغزو العراقي، الذي حدث في التسعينيات من القرن الماضي، لكنهم معنيون بالقدس ذات المكانة المقدسة في قلوب المسلمين. لكن ما علاقة ذلك بمكافحة الإرهاب؟ إنه يعني تهديدا من جانبين: الأول هو احتمال أن المواطنين العرب، الذين ليس لديهم مشاعر طيبة نحو الغرب لكنهم لا يخططون لترجمة ذلك إلى أعمال عنف، ربما يعيدون التفكير في الأمر الآن. تقول هادية فتح الله، الخبيرة في قضايا الأمن الخليجي والمسوؤلة السابقة في حكومة البحرين، لبي بي سي: \"هناك عقليات جهادية ساكنة، يجلسون هناك ويفكرون: أنا لست فعالا لكني لدي مشاعر جهادية. إذن هل سيدفعهم ذلك للتحرك؟\". أما التهديد الثاني، فيوجد على الجانب الآخر من المعادلة، وأعني هنا أن الأشخاص الذين كانوا يتعاونون مع وكالات الحكومة الأمريكية ربما يصبحوا الآن أقل ميلا لذلك. ربما يتمتع هؤلاء الأشخاص بعلاقات عمل ممتازة مع نظرائهم في وكالة الاستخبارات المركزية الأمريكية \"سي أي إيه\"، أو وكالة الأمن القومي الأمريكية \"إن إس إيه\". لكن في عقولهم الباطنة ربما يسيطر عليهم شك الآن، في ما إذا كانت الإدارة الأمريكية التي تصرفت بهذه الطريقة تهتم فعلا بمصالحهم. وحتى في أعلى مستويات التسلسل الهرمي بأي بلد خليجي، وفي البلاط الملكي السعودي، هناك بالضرورة الآن مخاوف من أن السعودية اختارت العمل عن كثب مع البيت الأبيض، الذي أثار غضب معظم سكان العالم العربي. ثم هناك إيران. الجمهورية الإسلامية مستمرة في منافسة السعودية على القوة والنفوذ في أنحاء الشرق الأوسط. وقد أيدت لزمن طويل التنظيمين المسلحين، المناهضين لإسرائيل في المنطقة، وهما ح��ب الله في لبنان وحركة حماس في الأراضي الفلسطينية. كما أن الذراع الخارجي لقوات الحرس الثوري الإيراني يسمى \"فيلق القدس\". وتقول هادية فتح الله: \"إيران تستخدم دوما القدس كأداة للخطاب، حينما ترغب في إثارة الجماهير العربية، وهذا ما ساعدها على الاصطفاف إلى جانب حماس، لذلك اعتقد أن الأخيرة ستتصرف تماما بما يخدم مصالح إيران\". تنظيم حزب الله اللبناني وزعيمه حسن نصرالله من أشد المناهضين لإسرائيل وأعربت إليزابيث مارتيو عن اعتقادها بأن إعلان ترامب سيساعد إيران على تحقيق مصالحها. وجاءت تعليقات إليزابيث تلك على موقع إلكتروني تابع للمعهد الدولي للدراسات الاستراتيجية، الذي نظّم مؤتمر حوار المنامة. وكتبت: \"هذا القرار سيمثل دفعة كبيرة لطهران، التي ستحاول ترميم صورتها، بعد النزاعات التي حدثت في سوريا والعراق\". وبمرور الوقت، فإن الضرر الذي أصاب علاقة الولايات المتحدة بحلفائها الخليجيين سيجري إصلاحه. واشنطن ببساطة حليف كبير وقوي ومهم للغاية، لا يمكن تجاهله. ويحرس الأسطول الخامس الأمريكي الخليج، ويمثل قوة موازنة لإيران، بينما تمثل الأسلحة الأمريكية المتقدمة العماد الرئيسي لأسلحة جيوش دول منطقة الخليج. لكن إعلان ترامب الأخير بمثابة تذكِرة لحكام الخليج، بأن إدارة البيت الأبيض تظل قادرة على التسبب في حرج كبير لهم.", "doc2": "Мусулман лидерлерин чукул жыйынга чакырган Түркиянын президенти Эрдоган, Трамптын кадамын мыйзамсыз деп атады. Түрк лидеринин айтымында, бул чечим оккупацияланган Палестинада террордук уюмдардын күч алышына түрткү болот. Ислам кызматташтык уюмунун атайын жыйынына чогулган мусулман лидерлери Трампка катаал жооп кайтарат деп айтылууда. Түрк президенти Израилди \"террордук мамлекет\" деп атап, Дональд Трамптын Иерусалимди Израилдин борбор шаары катары тааныганы, террордук топторду колдоого жатат деп кошумчалады. 1948-жылдан бери АКШнын бир нече лидери Иерусалимдин макамы диолог аркылуу чечилет жана анын натыйжасына таасир этпөө үчүн сүйлөшүүлөргө катышпайбыз деп белгилеп келген. Режеп Тайып Эрдоган бул кадамдын күчү жана мааниси жок деп белгилеп, АКШнын кемсинткен кадамдарына каршы турабыз деп убада кылды. Түрк лидери Эл аралык коомчулукту Палестинаны көз карандысыз мамлекет катары таанууга жана Иерусалимди оккупацияланган Палестинанын баш калаасы катары таанууга чакырды. \"Мен эл аралык мыйзамдарды жана адилеттүүлүктү сыйлаган мамлекеттерди Иерусалим шаарын оккупацияланган Палестинанын борбор шаарын катары таанууга чакырам\", -деди Эрдоган. Президент Трамп Израилге колдоо көрсөтүп, АКШнын элчилигин Тель-Авив шаарынан Иерусалимге көчүрөм деп убада кылган Палестинанын президенти Махмуд Аббас болсо Иерусалим Палестинанын түбөлүктүү борбор калаасы деп айтып, мындан ары тынчтык сүйлөшүүлөрүндө АКШ ортомчул катары чыга албайт деп белгиледи. Бирок Ислам кызматташтык уюмунун чукул жыйынынан кийин кандайдыр бир натыйжа болобу деген суроо чыгууда. Айрым талдоочулар уюмдун мүчөлөрүнүн көбү Трампты колдоп жатканын айтып, чукул жыйынга министрлерин гана жөнөткөнүн белгилешүүдө. Ал тапта Израилдин аскерлери оккупацияланган Батыш Жээкте отуздан ашуун адамды камакка алды. Алардын арасында \"Хамас\" уюмунун жогорку даражадагы өкүлү дагы бар. Уюмдун айтымында, Хасан Юсуф Рамалла шаарында кармалган. Бир апта мурун \"Хамас\" жаңы көтөрүлүш же \"интифада\" жарыялаган. Иерусалимдин макамы эмнеге талаш жаратып келет? Бул көйгөй Палестина менен Израилдин ортосундагы конфликттин негизги себептеринин бири. Иерусалимде иудейлердин, христиандардын жана мусулмандардын ыйык деп санаган жайлары жайгашкан. 1967-жылы Жакынкы Чыгыштагы согуштан кийин Израил Иерусалимдин чыгыш бөлүгүн басып алып, 1980-жылы шаарды Израилдин \"түбөлүктүү жана бөлүнгүс борбору\" деп жарыяган. 1993-жылы Израил-Палестина тынчтык келишимине ылайык палестиналыктар Иерусалимдин чыгышын өз мамлекетинин борбор калаасы катары жарыялоону көздөгөн. Сүйлөшүүлөр үзгүлтүккө учураган. Иерусалимди Израилдин борбор калаасы катары эч бир мамлекет тааныган эмес. Израилдин эң жакын деп сыпаттаган өнөктөшү АКШ дагы элчилигин Тель-Авив шаарында жайгаштырган. 1967-жылдан бери Израил шаардын чыгышында ондогон конуштарды курган. Ал жерде 200 миңге чукул жөөт тургундары жашап келет. Эл аралык уюмдар айтылган конуштарды мыйзамсыз деп атаган."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/middleeast-37858038", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-41439465", "doc1": "إذا ثبتت صحة التسجيل للبغدادي فسيكون أول رسالة له منذ أكثر من عام وإذا تأكدت صحة التسجيل، فسيكون أول رسالة من البغدادي بعد أكثر من عام، وسينهي الإشاعات التي قالت إنه مات. ودعا صاحب التسجيل العراقيين إلى الدفاع عن مدينة الموصل في مواجهة القوات الحكومية، التي تحاول استعادة السيطرة عليها من مسلحي التنظيم. ويعتقد أن البغدادي لا يزال داخل الموصل، مع آلاف من مسلحي تنظيم الدولة الإسلامية. ولم تتأكد نسبة الصوت الموجود في التسجيل إلى البغدادي من مصدر محايد. بعض السكان رفعوا الراية البيضاء خلال تفتيش منازلهم وكانت إشاعات كثيرة قد ترددت عن وفاته خلال السنوات الماضية، خاصة العام الماضي حينما ادعى التحالف الذي تقوده الولايات المتحدة أنه ضرب قافلة كان بها. وحققت القوات الحكومية تقدما على الجبهة الأمامية للقتال، دون أن تتكبد أي خسائر، وذلك حسب متحدث باسم تلك القوات. وقال صباح النعمان، المتحدث باسم قوات مكافحة الإرهاب، لبي بي سي إن الكثير من مقاتلي تنظيم الدولة قتلوا خلال المعركة. ودخلت القوات العراقية ضواحي المدينة الثلاثاء، وذلك لأول مرة منذ سيطرة تنظيم الدولة عليها في يونيو/ حزيران من عام 2014. وقد أعلن البغدادي من الموصل ذاتها، وهي آخر معقل لا يزال تحت سيطرة تنظيمه في العراق، ما سماه بالخلافة، قبل عامين. وتدعم القوات العراقية الخاصة مكاسبها الأخيرة في الهجوم الذي شنته، بمساعدة قوات البيشمركة الكردية، والحشد الشعبي والحشد الوطني. ومشطت القوات الأربعاء الشوارع بحثا عن بقايا مسلحي التنظيم في منطقة كوكجالي التي استعادت السيطرة عليها، قبل أن تندفع إلى وسط المدينة. وكانت منظمة العفو الدولية، أمنستي، قد قالت إن هناك أدلة متزايدة على أن بعض جماعات السنة تنفذ هجمات انتقامية من الرجال والأطفال الذين يشتبه بصلتهم بالمسلحين المتشددين. ويقول الصوت الموجود في التسجيل، الذي نشر صباح الثلاثاء إن \"التمسك بأرضكم بشرف أسهل ألف مرة من الفرار بالعار.\" وأضاف \"لا تفروا. إذ إن هذه الحرب الشاملة والجهاد الكبير يزيد إيماننا الراسخ، إن شاء الله، وقناعتنا بأن هذا كله مقدمة للنصر.\" وطالبت الرسالة السكان في محافظة نينوى، بقتال \"أعداء الله\". ودعت أنصار تنظيم الدولة بالهجوم على الدول الأخرى، قائلة إن على المسلحين الانتحاريين أن \"يضجوا مضاجع الكافرين، ويعيثوا فسادا في أرضهم، ويجعلوا دماءهم تسيل أنهارا\" الجنود العراقيون يفتشون المنازل في المناطق التي استعادوا السيطرة عليها وكانت القوات العراقية المدعومة بالتحالف الدولي قد شنت هجوما على الموصل في 17 أكتوبر/تشرين الأول، لاستعادة السيطرة عليها. وبالإضافة إلى كوكجالي، استعادت قوات مكافحة الإرهاب العراقية منطقة الكرامة الثلاثاء. ويقول إيان بانيل، مراسل بي بي سي الذي يرافق تلك القوات إن المسلحين الذين فضلوا البقاء والقتال قتلوا، بينما فر الآخرون في أنحاء المدينة. ورفع بعض السكان رايات بيضاء خلال تفتيش الجنود العراقيين للمنازل في شرق كوكجالي. وتقول منظمة العفو الدولية إن الأشخاص المشتبه بأن لهم صلات بتنظيم الدولة الإسلامية ضربوا، وتعرضوا للصدمات الكهربائية، أو سحبوا في الشوارع بالسيارات، بحسب ما يقوله شهود عيان على الأرض. وهناك قلق بشأن المدنيين الذين يقدر عددهم بـ1.2 مليون شخص والذين لا يزالون داخل المدينة.", "doc2": "Акыркы жолу аль-Багдади 2014-жылдын июнь айында Мосулду «ИМ» тобу басып алган учурда ан-Нури мечитиндеги намаздан кийин элдин алдына чыккан. Аль-Багдадиге окшош үн менен сүйлөгөн киши Түндүк Кореянын АКШ жана Япониянын дарегине айтылган коркутуулары тууралуу сөз кылат. Ошондой эле «ИМ» тобунун негизги коргонуулары болгон Мосул сыяктуу аймактардагы июль айындагы кармаш тууралуу эскерет. АКШ бийлиги аль-Багдадинин башына 25 млн доллар убада кылган эле. Аны 2014-жылдын июль айынан бери эч ким көргөн эмес. Мындай абалдын өзү аль-Багдади боюнча ар кандай божомолдордун тарашына себеп болгон. Тагыраагы, 2017-жылдын июнь айында Орусиянын Коргоо министрлиги билдирүү таратып, 28-майда Раккадан алыс эмес жердеги аба соккусунан аль-Багдади мерт кеткен болушу мүмкүн экенин билдирген. Деген менен ага чейин деле «ИМ» лидеринин өлтүрүлгөнү боюнча бир нече ирет маалымат чыгып, бирок такталган эмес. Акыркы жолу аль-Багдади 2014-жылдын июнь айында Мосулду «ИМ» тобу басып алган учурда ан-Нури мечитиндеги намаздан кийин элдин алдына чыккан. Июль айында Мосул Ирак армиясы тарабынан бошотулган. Аль-Багдадинин коомчулуктун алдына жасаган соңку билдирүүсүнөн бери үч жыл өттү. Анын соңку жазып алынган аудио кайрылуусу өткөн жылдын ноябрь айында, Мосулду согушкерлерден бошотуу операциясы башталган учурда жасалган. «ИМ» экстремисттик тобу 2017-жылы Сирия жана Ирак аймагындагы басып алган жерлеринен сүрүп чыгарылды. 46 минутага созулган аудио жазуу «ИМ» тобу менен байланышы бар сайтка жарыяланган. Аль-Багдади Сирия менен Ирактын чек арасындагы «ИМ» согушкерлери кармап турган аймакта болушу мүмкүн деген божомолдор бар. (AbA)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-54811926", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-54791230", "doc1": "ولا يمكن لأي مرشح أن يدعي بمصداقية أنه فاز حتى الآن. وقالت حملة بايدن إن السباق \"ينتقل إلى نتيجة لصالحنا\". لكن ترامب، المرشح الجمهوري، ادعى أنه فاز وتعهد برفع دعوى أمام المحكمة العليا، دون تقديم دليل على وقوع تزوير. ومن المتوقع أن تنتهي عدة ولايات رئيسية من العد بحلول نهاية يوم الأربعاء، لكن نتيجة الانتخابات قد لا تحسم في غضون أيام. مواضيع قد تهمك نهاية وقالت حملة بايدن إنها تتوقع الفوز لأنه سيتم فرز أصوات عدة ولايات داعمة لها يوم الأربعاء أو الخميس، لكن حملة ترامب قالت إنها واثقة من أن الحسابات الرياضية في صالحها. ومع إدلاء أكثر من 100 مليون شخص بأصواتهم في التصويت المبكر قبل يوم الانتخابات، وإضافة عشرات الملايين أصواتهم يوم الثلاثاء، أصبحت الولايات المتحدة في طريقها إلى أعلى نسبة مشاركة انتخابية منذ قرن. ما هي النتائج حتى الآن؟ تحدى ترامب استطلاعات الرأي قبل الانتخابات ليحقق أداء أفضل مما كان متوقعا، لكن بايدن يتقدم بفارق ضئيل في عدة ولايات رئيسية. في الانتخابات الأمريكية، يدلي الناخبون بأصواتهم على مستوى الولاية، ليس على مستوى الدولة. ويجب أن يفوز المرشح بما لا يقل عن 270 صوتا فيما يسمى بالمجمع الانتخابي، كي يصبح رئيسا. وتحصل كل ولاية أمريكية على عدد معين من الأصوات استنادا إلى عدد سكانها، فيما هناك إجمالي 538 صوتا متاحا. الانتخابات الأمريكية 2020: ما هو المجمع الانتخابي؟ وتتقارب أعداد الأصوات جدا في ولايات حاسمة هي بنسلفانيا وميشيغان وويسكنسن، وهي الولايات التي دفعت بترامب إلى البيت الأبيض قبل أربع سنوات. ويتقدم بايدن حاليا في ولايتي ويسكنسن وميشيغان، ولا يزال من المحتمل قلب تقدم ترامب في ولاية بنسلفانيا عن طريق التصويت عبر البريد. رغم ذلك، قال الجمهوريون في ولاية ويسكنسن إنهم سيطلبون على الفور إعادة فرز الأصوات في الولاية، بدعوى \"تقارير عن حدوث مخالفات في عدة مقاطعات\". وفي ميشيغان وبنسلفانيا، رفعت حملة ترامب دعاوى قضائية لوقف فرز الأصوات. ويمكن أن ينتزع بايدن أيضا ولاية أريزونا، التي كانت ذات يوم محافظة، ويتقدم في نيفادا، على الرغم من أنه من غير المتوقع استئناف العد هناك حتى يوم الخميس. كما من المتوقع أن يكون الرئيس قد احتفظ بولاية فلوريدا التي يجب الفوز بها، وولاية أخرى محافظة، وهي تكساس، حيث كانت حملة بايدن تحلم بانتصار مفاجئ. كما أن التنافس في جورجيا ونورث كارولينا شرس أيضا، رغم أنهما تميلان حاليا إلى ترامب. وتتوقع بي بي سي أن يحتفظ ترامب بولايتي أوهايو وميسوري، المعروفتين باسم الولايتين الرائدتين لأنهما تتكهنان في كثير من الأحيان بالفائز النهائي. كذلك توقعت بي بي سي أن يفوز ترامب بولاية نبراسكا، على الرغم من أن بايدن حصل على صوت واحد هناك في المجمع الانتخابي، والذي قد يكون حاسما. ولكن بينما يتنافس المرشحان على أصوات المجمع الانتخابي، فإن بايدن يتقدم بشكل واضح في التصويت الوطني، بنسبة 50٪، أي 2.5 مليون صوت أكثر من ترامب. وكانت هيلاري كلينتون حصلت على ما يقرب من ثلاثة ملايين صوت أكثر من ترامب في عام 2016، لكنها خسرت الانتخابات رغم ذلك. وباتت السيطرة على الكونغرس - المجلس التشريعي المكون من غرفتين - معرضة للخطر أيضا. بالإضافة إلى البيت الأبيض، يتنافس الجمهوريون على التمسك بأغلبية في مجلس الشيوخ. ومن المتوقع أن يظل مجلس النواب في أيدي الديمقراطيين. ماذا يقول المرشحان؟ في خطاب ألقاه بعد ظهر الأربعاء، قال بايدن إنه من الواضح أن حملته تفوز بعدد كاف من الولايات لكسب الانتخابات. وقال \"أنا هنا للإبلاغ، نعتقد أننا سنكون الفائزين\". بينما زعم ترامب في تغريدة على تويتر أنه كانت هناك \"بطاقات انتخابية مفاجئة\"، مما تسبب في اختفاء تقدمه في عدة ولايات، دون تقديم أي دليل. ووصف تويتر التغريدة بأنها مثيرة للخلاف ومضللة. دونالد ترامب: كنا نستعد للفوز في الانتخابات وفي اجتماع ليلة الانتخابات في البيت الأبيض، قال الرئيس إن هناك \"تزويرا كبيرا\" و \"سنذهب إلى المحكمة العليا الأمريكية\"، مرة أخرى دون تقديم أدلة. وقال الرئيس \"نريد أن تتوقف جميع عمليات التصويت\"، مما يعني على ما يبدو أنه يريد منع فرز الأصوات البريدية، والتي يمكن قبولها قانونا من قبل بعض مجالس الانتخابات في الولايات بعد انتخابات يوم الثلاثاء. ونددت حملة منافسه بتصريح الرئيس ووصفته بأنه \"فظيع وغير مسبوق وغير صحيح\"، معتبرة بأنه \"مجهود سافر لانتزاع الحقوق الديمقراطية للمواطنين الأمريكيين\". وقال بوب باور، محامي حملة بايدن، إن أي طعن أمام المحكمة العليا سيؤدي إلى \"واحدة من أكثر الهزائم المحرجة التي تعرض لها رئيس أمام أعلى محكمة في البلاد\". جو بايدن: نعتقد أننا في طريقنا للفوز متى سنحصل على النتيجة؟ كان المسؤولون حذروا قبل يوم الانتخابات، من الاضطرار إلى الانتظار أياما أو حتى أسابيع للحصول على نتيجة الانتخابات الرئاسية، بسبب زيادة عدد بطاقات الاقتراع البريدية. ولدى الولايات المختلفة قواعد مختلفة لكيفية وتوقيت عد بطاقات الاقتراع البريدية، مما يعني وجود فجوات كبيرة بينها لجهة الإبلاغ عن النتائج. في بعض الولايات، سيستغرق الأمر أسابيع للحصول على نتائج كاملة. وتقوم فرق من خبراء الانتخابات والإحصائيين بتحليل مزيج من المعلومات، مثل بيانات الاقتراع عند الخروج - المقابلات في مراكز الاقتراع والمكالمات الهاتفية مع الناخبين الأوائل - والأصوات الفعلية التي تم عدها. ويتم أحيانا توقع النتائج في ولاية تصوت دائما لحزب واحد، بمجرد انتهاء التصويت، بناء على استطلاعات الرأي عند الخروج. ورغم ذلك، في سباق متقارب، ستعتمد البيانات بشكل كبير على العدد الفعلي.", "doc2": "Шайлоого чечүүчү таасири берген штаттардагы добуш саноо жакынкы сааттарда бүтөт деп күтүлүүдө. Соңку расмий тыянакты бир нече күн күтүүгө туура келет. \"Шайлоочулардын коллегиясынын\" жалпы саны 538 киши. Жеңип чыгам деген талапкер кеминде 270 добуш алуусу керек. Байден бир аз артыкчылыкка ээ болуп жатат. Ага \"Шайлоочулардын коллегиясынын\" 243ү добуш берди. Ал эми Трамп 214 добуш алды. Байден жалпы добуштар саны боюнча 2,5 миллион көп добуш алды. Бирок 2016-жылы Хиллари Клинтон дээрлик үч миллион көп добуш алып, шайлоодон утулуп калганын билебиз. Жорджияда Трамп алдыда бара жатат. Ал Байденден дээрлик 39 миң добуш көп алды. Азыр бул аймакта 200 миңдей гана бюллетен санала элек деди шайлоо комиссиясынын өкүлү. Түндүк Каролинада Трамп 76,7 миң добуш көп алды. Бирок соңку жыйынтык 13-ноябрда гана белгилүү болот. Висконсинде Байден азырынча 20,5 миң добуш көп алып, алдыда келе жатат. Добуштардын дээрлик 99 пайызы саналып бүткөн. Пенсильванияда Трамп 187 миң добуш менен озуп чыкты. Бирок азырынча жүз миңдеген бюллетендер эсептелип бүтө элек. Демократтарды колдогон аймактардагы көпчүлүк бюллетендер почта аркылуу жөнөтүлгөн. Учурдагы президент 74 жаштагы Дональд Трамп менен мурдагы вице-президент 77 жаштагы Жо Байдендин кимиси утуп чыгары дүйнөнүн көңүл борборунда турат. Демократтар Аризонадан көпчүлүк добуштарды алды. Бул аймакта Билл Клинтондон бери демократтар жеңишке жете элек болчу. Аймактагы добуштардын 73 пайызы саналгандан кийин Байден 53,9 пайыз менен алдыга чыкты. Трампка шайлоочулардын 44,7% добуш беришкен. Дагы алты округдун тыянактары келе элек. Ошондуктан азырынча ким утуп чыгары белгисиз. Канзаста добуштар 70% эсептелип бүтүп калды. AP ал жерден Трамп утуп чыгарын болжоп жатат. Шайлоонун тыянагы качан белгилүү болот? Адатта добуштарды саноого бир нече күн кетет. Бирок буга чейин кимдин алдыга озуп чыкканы түн ортосуна чейин эле белгилүү болуп келген. Азыркы коронавирус пандемиясынан улам көпчүлүк шайлоочулар бюллетендерин почта аркылуу жөнөтүүгө аргасыз болду. Аларды саноо бир нече убакытты талап кылышы мүмкүн. Ошондуктан жаңы президенттин ысымы бир нече күн, балким апталап жарыяланбай турат. Расмий добуш берүү күнүнө чейин эле америкалык шайлоочулардын дээрлик жарымы добушун берип койду. АКШнын шайлоо комиссиясы 91,6 млн. шайлоочу добуш берип, почта аркылуу бюллетендер келип түшкөнүн билдирди. Эгерде 2016-жылдагы шайлоочулардын саны менен эсептесек, бул шайлоочулардын 43 пайыздайын түзөт. Төрт жыл мурун шайлоого катышуу 67 пайызды түзүп, 136,5 млн. киши добуш берген. Расмий маалыматтар боюнча 35 штатта жана Колумбия округунда шайлоочулардын жарымы добушун берип койду. Флорида жана Жорджия, Түндүк Каролинада октябрдын соңуна чейин шайлоо бюллетендеринин 70 пайызы берилген. Техаста болсо бул 90 пайызды түздү. Көпчүлүк штаттарда шайлоо тыянагы алдын ала эле белгилүү. Бирок бир дагы талапкер аны менен ишенимдүү жеңишти камсыздай албайт. Кошмо штататтарда шайлоочулардын өзүнөн добуш алуудан мурун шайлоочулар коллегиясынан добуш алуу маанилүү. Анткени шайлоонун жыйынтыгы ушулардан көз каранды. АКШ 50 штаттан жана Колумбия округунан турат. Алардын ар биринде \"Шайлоочулар коллегиясы\" деп аталган топ бар. Алардын саны ар бир штаттагы калктын санына байланыштуу болот. Шайлоочулардын коллегиясынын жалпы саны 538 киши. Жеңип чыгам деген талапкер кеминде 270 добуш алуусу керек. Чечүүчү аймактар Шайлоонун негизги тыянактары \"оома\" штаттарда чечилет. Алар: Флорида (29), Пенсильвания (20), Огайо (18), Жорджия менен Мичиганда (16дан), Түндүк Каролинада (15), Аризона (11) жана Висконсин (10). Жалпысы болуп \"оома\" штаттардагы \"Шайлоочулар коллегиясынын\" жалпы добушу 135 болот. АКШнын шайлоо комиссиясы 91,6 млн. шайлоочу добуш берип, почта аркылуу бюллетендер келип түшкөнүн билдирди Буга чейин шайлоонун тыянагы эртеси күндүн таңында эле жарыяланып келген. Эске салсак, 2016-жылы Дональд Трамп түнкү саат үчтө Нью-Йоркто тарапташтарынын алдына чыгып, жеңишин жарыялаган. Жогоруда эскертип өткөндөй, бул жолу андай болбой калышы толук мүмкүн. Жыйынтык узак убакытты талап кылышы ыктымал. Акыркы жолу мындай учур 2000-жылдагы шайлоодо болгон. Анда жеңүүчү бир айдан кийин Жогорку Соттун чечими менен гана белгилүү болгон."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-46410514", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/kyrgyzstan-46423762", "doc1": "وقال ابنه الرئيس السابق جورج دابليو بوش في تصريح على تويتر أعلنه ممثل للأسرة\"يحزننا أنا وجيب ونيل ومارفين ودورو أن نعلن وفاة والدنا العزيز بعد 94 عاما مميزة\". وأضاف \"جورج هربرت ووكر بوش كان رجلا ذا شخصية مثالية وأفضل أب يتمناه أي ابن أو ابنه\". وتأتي وفاة جورج بوش الأب بعد أشهر على وفاة زوجته باربرا بوش في نيسان/ابريل الماضي. نبذة عن الرئيس الامريكي السابق جورج بوش (الاب) وكان بوش الأب طيارا في الحرب العالمية الثانية وقطبا من أقطاب صناعة النفط في تكساس قبل دخول مجال السياسة كجمهوري عام 1964. وفي إبريل/نيسان خضع بوش الأب للعلاج في وحدة العناية المركزة في المستشفى بعد الإصابة بالتهاب بعد أسبوع من وفاة قرينته باربرا بوش. وكان جورج بوش الأب الرئيس الأمريكي الـ 41 وتولى لمدة 8 سنوات منصب نائب الرئيس رونالد ريغان، وأصبح أول نائب رئيس ما زال في المنصب ينتخب رئيسا منذ اكثر من 150 عاما. وحددت سياسات بوش الخارجية ملامح فترة ولايته، وذلك في فترة شهدت انهيار الانظمة الشيوعية في اوروبا الشرقية وتفكك الاتحاد السوفييتي مما ابقى الولايات المتحدة بوصفها القوى العظمى الوحيدة في العالم. وكان لسياساته الفضل في ترميم مصداقية الولايات المتحدة في العالم، وفي التخلص من ذكريات التدخل العسكري الامريكي في فيتنام.", "doc2": "Албетте, Конфуцийдин \"улуу өзгөрүүлөр доорунда жашагандан кудай сактасын\" деп айтканы саясатчыларга тиешелүү эмес. Тагдырдын жазмышы менен Жорж Буштун бийликте турган жылдары: коммунизмдин кыйрашы, Берлин дубалынын бузулушу жана СССРдин таркашы орун алган мезгилге туш келди. Американын 41-президенти Хьюстондо көп жыл жашады. Ошон үчүн дагы аны \"техастык\" деп атап коюшчу. Бирок Жорж Буш Жаңы Англияда төрөлүп, өскөн. Жорж Буштун карьерасы 1942-жылы 12-июнда Массачусетс штатынын Милтон шаарында туулган. 1966-жылы Техас аймагынан Өкүлдөр палатасына шайланат; 1971-жылы ошол кездеги президент Ричард Никсон аны БУУдагы АКШнын туруктуу өкүлү кылып дайындайт; 1974-жылы президент Жеральд Форд Амерканын Кытай боюнча байланыш бюросуна Бушту жетекчи кылып дайындайт; 1976-жылы ушул эле президенттин учурунда Буш Борбордук чалгындоо башкармалыгынын (ЦРУ) жетекчилигине келет; 1981-1989-жылдары АКШнын вице-президенти; 1989-1993-жылдары Жорж Буш АКШнын 41-президенти. Ак үйдүн көптөгөн кожоюндары - Эйзенхауэр, Никсон, Рейган, Билл Клинтон карпайым үй бүлөдөн чыгышкан. Буш болсо ак сөөктөр тукумунан. Анын атасы банкир жана сенатор болгон. Жорж Буштун кичүүсү - анын уулу дагы өзүнөн сегиз жылдан кийин президент болуп шайланган эле. Дагы бир уулу Жеб Буш Флориданын губернатору. Перл-Харбордон кийин 17 жаштагы Жорж өз ыктыяры менен жайкы мектепке барып, согуштук аракеттерге катышат. \"Эвенжер\" аскер учагын башкарган. Мына ушул эле жерде дагы бир болочоктогу президент кызмат кылган - Жон Кеннеди. 1944-жылдын 2-сентябрында Титидзима аралына чабуул жасалган учурда Буштун учагы атып түшүрүлгөн. Ал парашют менен секирип кетип аман калат. Буш суу астында сүзгөн кеме таап алганга чейин, төрт саат сууда болгон. Экипаждын калган эки мүчөсү мерт болот. Болочок президенттин согуштан кийинки жылдары \"америкалык кыялды\" гана элестетет. Йель университетиндеги бейсбол командасынын капитаны, Хьюстондогу Мунай компаниясынын негиздөөчүсү, 40 жашында миллионер, бактылуу үй бүлөнүн кожоюну. Фронттон кайтып келгенден кийин көп өтпөй эле өспүрүм кездеги сүйүүсү Барбара Пирске баш кошуп, аны менен 72 жыл бирге жашап, алты балалуу болду. Фронттон кайтып келгенден бир жумадан кийин, Буш өспүрүм кездеги сүйүүсү Барбара Пирске баш кошуп, аны менен 72 жыл бирге жашап, алты балалуу болду. Ата-бала Буштар Жорж Буш жубайынын тажыясында. Аны мурунку президенттер жана алардын жубайлары курчап турат Барбара Буш 2018-жылдын апрелинде 92 жашында көз жумду. Ал күйөөсүнүн жана баласынын инаугурациясына катышкан тарыхтагы жалгыз аял. Горбачев менен Буш Жорж Буш менен Орусиянын мамилеси 1982-жылы Леонид Брежневдин тажыясына барган учурдан башталат. 1989-жылдын январында Буш президенттик кызматка киришкен. Горбачев менен Буштун учурунда Москва менен Вашингтондун мамилеси бир топ жакшырган \"Тоталитардык доордун күнү бүтүп баратат. Эски идеялар дарактан күүлгөн жалбырактай болуп, шамалга айдалып кетүүдө. Дүйнө эркиндик менен жаңыланып, диктаторлордун күнү бүтүп баратат\",-деген Буш инаугурацияда сүйлөгөн сөзүндө. Көптөгөн изилдөөчүлөр 1989-жылдын 2-3-декабрында Мальтада өткөн саммиттин тарыхый ролун белгилеп жүрөт. Маалыматтарга караганда, Варшава келишиминин келечеги жана НАТО маселеси жыйында талкууланган эмес. Бирок советтик лидер Чыгыш Европадагы окуяларга аскердик күч менен кийлигишпей турганын убада кылат. Ал учурда Польшада, ГДР, Венгрия жана Болгарияда режим алмашкан эле. 1991-жылы 19-августта америкалык президент СССРдеги окуяларга кабатырлануусун билдирип, расмий кайрылуу жолдогон. \"Антиконституциялык күчтөрдү колдонууну\" сынга алып, \"президент Ельциндин мыйзамдуу бийлик бутактарын калыбына келтирүү чакырыгын\" колдогон. Ал Москвага телефон чалып, Горбачев менен байланыштырууну өтүнгөн. Ага \"президенттин милдетин аткаруучу\" Геннадий Янаев менен сүйлөшүүнү сунушташканда, Буш сүйлөшүүдөн баш тарткан. Сценарий боюнча эмес 1991-жылдын күз айында Вашингтон администрациясы Балтика өлкөлөрүнөн сыр��кары, СССР Горбачевдун башкаруусу алдында бүтүн аймагын бирдиктүү өлкө катары сактап калса дегенди ачык эле түшүндүргүсү келген. Кутумга чейин эле 1991-жылы 1-августта Буш Киевге келип, Жогорку Радада сүйлөгөн сөзүндө \"украиндерди жанкечти улутчулдуктан\" сак болууга чакырган. Окуялар башкача нукта кетти. Кийин Горбачев эскергендей, Борис Ельцин, Леонид Кравчук жана Станислав Шушкевич Беловеж келишимине кол койгондон кийин, алар эң биринчи эле Бушка чалып, андан кийин анан Горбачевко байланышкан экен. Ошондо Горбачев буга катуу нааразы болгон. 90 жашында баары эле парашют менен секире бербейт Тарыхчылардын баамында, СССР тарагандан кийин Буш менен анын мамкатчысы Джеймс Бейкер мурдакыдай эле дүйнөлүк саясат Москва менен Вашингтондун мамилесине карап чечилип жаткан нукта иш алып барышкан. Алар бара-бара Орусияны стратегиялык союздаш болот деп карашкан жана Чыгыш Европадагы мамлекеттерге, картадан оңой табылбаган мурдакы советтик республикаларга караганда, жаратылыш ресурстарына бай, өзөктүк куралы бар, БУУнун Коопсуздук кеңешинин туруктуу мүчөсү болгон өлкө менен карым-катыш куруу АКШнын улуттук кызыкчылыгы үчүн көбүрөөк маанилүү деп билишкен. Акыркы баатыр Мурунку министрлер Петр Авен менен Альфред Кох \"Гайдардын ыңкылабы\" деген китебинде Жорж Буштун Ак үйдөн кетишин \"катастрофа\" деп мүнөздөшкөн экен. Алардын пикиринде, Буш дипломаттык жана чалгынчылык мол тажрыйбасына таянып, глобалдуу ой жүгүртө билген. 1940-жылдары Буш АКШнын куралдуу күчтөрүндөгү эң жаш учкуч болгон. 90-жылдары Экинчи дүйнөлүк согуштун ардагери болгон дүйнөдөгү жалгыз лидер эле. Өзүнүн 90 жашын Жорж Буш майыптык арабада олтурса дагы, парашюттан секирип белгилеген. (AbA)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-51870197", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-51904010", "doc1": "اتخذت السلطات الإيطالية إجراءات صارمة لمحاربة الفيروس وتشمل الإجراءات وضع إقليم هوبي بأكمله، بسكانه الذين يبلغ عددهم 56 مليون شخص، تحت الحجر الصحي، وبناء مستشفى ميداني في عشرة أيام لعلاج المرضى. ولكن منذ ذلك الحين، يبدو أن الصين سيطرت على المرض، بينما ازدادت أعداد المصابين في سائر أرجاء العالم بنحو 13 ضعفا في غضون أسبوعين. وعندما أعلنت منظمة الصحة العالمية أن كورونا أصبح وباء عالميا، دعا رئيس المنظمة تيدروس غيبريسوس \"الدول لاتخاذ إجرءات عاجلة وحاسمة\". الصين: هل انقضت أسوأ أيام الفيروس؟ مواضيع قد تهمك نهاية أحد المتعافين من كورونا لدى مغادرته المستشفى في ووهان كانت زيارة الرئيس الصيني شي جين بينغ إلى مركز انتشار الفيروس في العاشر من مارس/آذار محاولة لإعلان أن ذروة الأزمة قد انحسرت. ووفقا للبيانات الرسيمة فإن عدد حالات الإصابة الجديدة بالفيروس في اليوم الواحد قد انخفض. شمال إيطاليا أشد مناطق البلاد تأثرا بالفيروس ولكن يانزهونغ هوانغ، الحاصل على زمالة الصحة الدولية في مركز العلاقات العامة في نيويورك، قال لبي بي سي إنه من غير المرجح تكرار التجربة الصينية في مناطق أخرى من العالم. وقال يانزهونغ \"القليل من الدول في العالم الآن، سواء كانت ديمقراطية أو غير ذلك، يمكنها التغلغل في المجتمع بمثل هذه الكفاءة والصورة الشاملة. لا يمكن اعتبار ذلك مجاملة بأي حال من الأحوال، لأن التكلفة البشرية والاجتماعية لمدى تغلغل الدولة في المجتمع قد تكون باهظة للغاية\". وأضاف \"على الرغم من أن زعماء الدول الديمقراطية قد يكونون راغبين في تكرار التجربة الصينية، فإنهم لا يملكون السلطة والنفوذ للقيام بذلك\". \"الأمر لا يتطلب ديكتاتورية\" ولكن روبرتو بورياني، أستاذ الميكروبولجي وعلم الأوبئة في جامعة فيتا سالوتي سان رافييلو في ميلانو، قال إن الأمر لا يتطلب ديكتاتورية لمكافحة فيروس كورونا\". في أوروبا كانت إيطاليا هي الدولة التي اتخذت أشد الإجراءات ضد كورونا، حيث وضعت السلطات البلد بأسره رهن الحجر الصحي، وأغلقت جميع المتاجر، ما عدا متاجر الأغذية والصيدليات. وحظرت إيطاليا أيضا التجمعات العامة، وأُصدرت تعليمات للسكان بالبقاء في منازلهم. وعلى الراغبين في السفر أن يكون في حوزتهم وثائق تثبت أسباب سفرهم. كما أن المدراس والجامعات لا تزال مغلقة. وقال بورياني على تويتر \"في الواقع، الديكتاتورية هنا بالفعل، هو الفيروس الذي حرمنا من الأحضان والقبلات، من تناول العشاء مع الأصدقاء، من احتساء الشراب مع الأصدقاء، من الحفلات الموسيقية. يجب على كل منا أن يشارك، يوم النصر سيكون جميلا\". زيارة الرئيس الصيني لمركز انتشار الفيروس \"الأمر الرئيسي هو السرعة\" وقال بروس أيلوارد، كبير مستشاري رئيس منظمة الصحة العالمية، إن ردود فعل الدول لا يتم قياسها فقط بما إذا كانت ردودا ديمقراطية أو سلطوية\". وقال أيلوارد، الذي ترأس مهمة تقصي الحقائق في إقليم هووبي، إن العالم لم يعي حتى الآن دروس التجربة الصينية. وقال أيلوارد لبي بي سي \"ما نتعلمه من الصين هو أن الأمر الرئيسي هو السرعة. يمكنك السيطرة على أمراض الجهاز التنفسي، إذا تحركت بسرعة بالغة لاكتشاف الحالات وعزلها واكتشاف من تعاملوا معها عن قرب وعزلهم\". وأضاف \"يجب على الناس فهم ما نحن بصدد التعامل معه. يجب أن يدركوا مدى خطورة الأمر وأن يتمكنوا من العمل مع الحكومة لتنفيذ الإجراءات التي يتطلبها الأمر\". وقال أيلوارد إنه يثمن جهود المواطنيين الصينيين لمواجهة الفيروس واحتوائه. وقال أيلوارد \"الناس لم يخشوا الحكومة. الناس يخشون الفيروس ويخشون الإخفاق في مكافحته. لعبت الحكومة دورا رئيسا في تحديد الاتجاه، ولكنه بالتأكيد كان تحركا جمعيا من الصينيين\". تجري الحكومة في كوريا الجنوبية فحوصا لمئات الآلاف في الطرقات والشوارع وللسائقين في سياراتهم \"شن حرب\" تقاوم السلطات في كوريا الجنوبية، التي يوجد بها ثالت أكبر عدد حالات إصابة بالفيروس في العالم بعد الصين وإيطاليا، بنجاح، دون إغلاق البلاد أو تطبيق الحجر الصحي للبلد بأسره. وتجري الحكومة فحوصا لمئات الآلاف في الطرقات والشوارع وللسائقين في سياراتهم، كما تتابع الحاملين المحتملين للفيروس باستخدام الهواتف المحمولة وتكنولوجيا الأقمار الصناعية. ووصف الرئيس الكوري الجنوبي موون جيي الجهود التي تبذلها الحكومة بأنها \"شن حرب\" ضد الخطر الذي يتهدد الجميع. وييلغ تعداد كوريا الجنوبية نحو 50 مليون شخص، وهو ما يقارب عدد سكان إيطاليا، ولكن عدد الأشخاص في الحجر الصحي في كوريا الجنوبية يقل عن 30 ألف شخص. وتسجل كوريا الجنوبية انخفاضا في عدد الحالات بصورة يومية، وبلغ عدد الحالات الجديدة يوم الجمعة 110 حالات، وهو أق�� عدد يومي للحالات في أكثر من أسبوعين. ويبلغ عدد المرضى الذين يسمح لهم بمغادرة المستشفيات رقما أكبر من حالات الإصابة الجديدة. ويشير هوانغ إلى أن الإجراءات المتبعة ليس الهدف منها فقط احتواء الفيروس، لأن الحكومة تحاول احتواء التأثير السلبي لتفشي الفيروس على الاقتصاد. وتعي السلطات في كوريا الجنوبية أن الإجراءات المتشددة التي تتخذها الصين تخلق مشاكل ثانوية، مثل الضغط بصورة بالغة على النظام الصحي في ووهان، مما ساهم في زيادة معدلات الوفيات في المدينة. وقال هوانغ إن سول \"تعي تماما ضرورة موازنة المساعي الصارمة لاحتواء الفيروس مع أثر تلك المساعي على تعطيل الاقتصاد والمجتمع\". ماذا عن الدول الأخرى؟ وضعت السلطات السعودية القطيف رهن الحجر الصحي وجهت انتقادات للرئيس الأمريكي دونالد ترامب لعدم اتخاذ إجراء حاسم ضد الفيروس. وأثار قراره إلغاء الرحلات الجوية من أغلب دول الاتحاد الأوروبي، مع عدم إلغاء الرحلات الجوية من بريطانيا، الدهشة وأدى إلى هبوط الأسواق إلى أقل معدلاتها منذ عقود. ووجهت انتقادات لإيران لأنها لم تضع إقليم قم في الحجر الصحين رغم أنه مركز انتشار الفيروس في إيران. فقد اكتفت السلطات بإقامة نقاط طبية وطلبت من الناس عدم التنقل والسفر. ووضعت السعودية القطيف، التي تم الإبلاغ فيها عن أكبر عدد من حالات المرض، تحت الحجر الصحي. وأصدرت السلطات اليابانية أمرا بإغلاق المدارس حتى إبريل/نيسان المقبل، واتُخذت إجراءات مماثلة في مناطق متعددة في الشرق الأوسط وآسيا. ووفقا لمنظمة اليونسكو، فإن نحو 330 مليون طفل تاثروا بإغلاق المدارس في 29 دولة، إضافة إلى 60 مليون طالب جامعي. وطلبت بريطانيا ممن سافروا مؤخرا عزل أنفسهم مدة 14 يوما ومررت تشريعا يسمح بالعزل الإجباري، ولكن مسؤولين قالوا إن الوقت لم يحن بعد لإغلاق المدارس.", "doc2": "Италия акыры катаал чараларга белсенип, өлкө боюнча карантин жарыялады Кытайдан чаралары тууралуу айтканда, бүтүндөй Хубэй провинциясындагы (65 млн киши) карантин жана 10 күндүн ичинде курулган талаа госпиталдарын мисал тартса жетиштүү. Мына ушундай аракеттер аркылуу Кытай коронавирустун жайылышын токтотту. Дүйнөнүн башка өлкөлөрүндө илдеттин тарашы эки аптада 13 эсеге өскөн. Коронавирустун пандемиясы тууралуу жарыялаган Дүйнөлүк саламаттыкты сактоо уюмунун жетекчиси Тедрос Гебреисус бардык өлкөлөрдү тез арада чара көрүүгө чакырды. Инфекция менен күрөшүүдөгү кытайлык тажрыйба демократиялык өлкөлөргө сабак боло алдыбы? Хубэй провинциясындагы (65 млн киши) карантин Кытайдын лидери Си Цзиньпиндин 10-мартта коронавирустун очогуна барышы кыйынчылыктын баары артта калганын көрсөтүү аракети болду. Чынында эле эгерде расмий маалыматтарга ишенсек, илдетти жаңы жуктургандар саны кескин төмөндөдү. Бирок Кытайдын тажрыйбасын башка өлкөлөр колдонушу өтө эле кыйын болот, дейт Нью-Йорктогу Эл аралык мамилелер кеңешинин илимий кызматкери Яньчжун Хуань. \"Мейли ал демократиялык же демократиялык эмес өлкө болсо дагы, коомго мынчалык терең жана натыйжалуу таасир этүү өтө сейрек,-дейт эксперт Би-Би-Сиге маегинде. - Эгерде демократиялык өлкө лидерлеринин кимиси болсо дагы ��ытайлык тажрыйбаны колдоном десе, анын бийлиги да, күчү да жетпейт\". Италиянын түндүгү коронавирустан эң көп жабыр тартты Миландагы микробиология жана вирусология университетинин профессору, доктор Роберто Буриани болсо, коронавирус менен күрөшүү үчүн диктатуранын кереги деле жок дейт. Италия Европа мамлекеттеринин ичинен эң катаал чараларды кабыл алган өлкө болду. 60 млн. калкы бар бүтүндөй өлкө карантинге алынды. Супермаркет менен дарыканалардан башка бардык дүкөндөр жабылды. Коомдук иш-чараларга тыюу салынып, зарылчылык болбосо, кишилерди үйдөн чыкпай олтурууга эскертишти. Мектептер менен университеттер дагы жабылган. Кимдир бирөө жумуштап башка аймакка бара турган болсо, себебин түшүндүргөн документ көрсөтөт. \"Чынында эле диктатура орноп, тирандын ролун вирус аткарып жатат. Кол берип, өбүшүп учурашууга, достор менен бирге тамактанганга, концертке барганга тыюу салды. Эми ар бирибиз өзүбүздүн ролубузду ойногонго милдеттүүбүз. Бирок жеңиш күнү сонун болот\",-деп жазды доктор Буриани \"Твиттер\" баракчасына. Кытайдын лидери Си Цзиньпиндин Уханга келиши, баары артта калды дегенди көрсөттү Дүйнөлүк салматтыкты сактоо уюмунун жетекчисинин башкы кеңешчиси Брюс Эйлворддун пикиринде, өлкөлөрдөгү инфекцияга карата реакциялар ал жерде демократия же авторитардык режим экендигин аныктабайт. Хубэй провинциясындагы абалды изилдеген Эйлворддун айтымында, дүйнө азырынча кытайлык сабакты үйрөнө элек. \"Кытайда биз кептин баары ылдамдыкта экенин көрдүк. Дем алуу органдарын сезгенткен вирусту жуктуруп алгандарды өтө тездик менен аныктап, аларды чектөөгө алып, аны менен байланышта болгондорду дагы таап чыгуу керек,-деди Би-Би-Сиге маегинде. - Калктын калың катмары дагы бул эмне экенин билүүсү зарыл. Эл кырдаалды туура баалап, мындай чараларды аткарууда бийлик менен кызматашууга барышы керек\". Доктор Эйлворд коркунуч алдында жөнөкөй кытайлык жарандардын өз эрки менен коллективдүү аракеттенгендерин көрүп, катуу таасирленгенин айтып берди. \"Кишилер эгерде жалпы аракетке өтпөсө, кесепети оор болорун сезип, бийликтен эмес, вирустан коркуп чогуу аракеттеништи. Бийлик максаттарды коюп, көрсөтмө берүүдө негизги ролду ойноду. Бирок чараларга чыны менен эле элдин баары жапа тырмак киришти\",-деди Эйлворд. Түштүк Кореяда жолдо эле коронавируска текшерүү жүрүүдө. Бирок азырынча эч кандай карантин жок Түштүк Кореянын бийлиги вируска каршы активдүү күрөшүүдө. Бирок карантин чаралары киргизилген жок. Өлкө вирусту жуктургандар саны боюнча төртүнчү орунда. Кытай, Италия жана Ирандан кийин Түштүк Корея. Бийлик көчөдө эле жүз миңдеген кишилерди текшерүүдөн өткөрүүдө. Болжолдуу бейтаптарды мобилдик телефон жана спутник технологиясын пайдаланып, көзөмөлгө алууда. Түштүк Кореянын президенти Мун Чжэ Ин эпидемия коркунучу менен күрөштү чыныгы согуш деп атады. Өлкөдө болжолу 50 млн чамалуу киши жашап, Италиянын калкына чамалайт. Бирок карантинге 30 миң гана киши киргизилген. Ошондой болсо дагы жаңы жуктургандар аз каттала баштады. Маселен 13-мартта 110 жаңы учур катталды. Бул эки апта мурункуга салыштырганда, эң төмөнкү көрсөткүч. Жаңы бейтаптарга караганда, ооруканадан айыгып чыгып кеткендер саны көбөйдү. Профессор Хуандын пикиринде, бийлик бир эле вирусту токтотуп калуу эмес, ошол эле маалда экономиканы дагы сактап калууга күч үрөп жатат. Сеул эпидемияны жайылтпоо үчүн агрессивдүү аракеттер менен экономикадагы жоготуулардын ортосундагы тең салмактуулукту сактоо зарыл экенин жакшы түшүнөт, дейт эксперт. Анын айтымында, Кытай тарабынан көрүлгөн айрым \"ажыдаар чаралар\" башка көйгөйлөрдү дагы жаратты. Айталы, Ухандагы саламаттыкты сактоо системасына өтө күч келип (ашыкча жумуш жүктөлүп), шаардагы кишилей жоготуулардын саны өстү. Албетте, башка өлкөлөр мындай катачылыкты кайталагысы келбейт. Кытайдын чаралары эпидемия менен натыйжалуу күрөштүн эталону боло албайт дейт профессор Хуань. Сауд Арабиясы Эль-Катифге карантин киргизди Ирандын коронавирустун очогу болгон Кум провинциясына толук карантин киргизген жок деп сындап жатышат. Өлкө бийлиги медициналык блокпостторду уюштуруп, кишилерди саякатка чыкпоого чакырды. Сауд Арабиясы коронавирус көп катталган Эль-Катифге карантин киргизди. Жапонияда апрелге чейин мектептер жабылды. Ушундай эле чаралар Азиянын жана Жакынкы Чыгыштын башка өлкөлөрүндө дагы көрүлүп жатат. ЮНЕСКО маалыматтарына караганда, 29 өлкөдө мектептер жана университеттер жабылып, 330 млн окуучу жана 60 млн студент сабактарын токтотту. Европанын башка өлкөлөрү Италиянын артынан катаал чараларды кабыл алууга азырынча шашылган жок. Британиянын бийлиги Италиядан келген жарандарын эки аптага өзүн изоляциялоого милдеттендирип жатат. Ал тургай күчкө салып карантинге жаткыруу боюнча мыйзам кабыл алышты. Бирок мектептер жабыла элек. \"Эгерде ири коомдук иш чараларга тыюу салуу натыйжалуу чара болсо, аны киргизет элек. Бирок азырынча бул биздин божомолдорго шайкеш келбейт. Биз илимий мамилеге катуу ишенебиз\",-деди Англиянын башкы санитары доктор Женни Харрис. Британияда дагы Түштүк Кореядагыдай унаада эле текшерүүгө алууда Британ бийлиги ооруну жуктургандар саны көбөйт деп болжоп жатат. Өлкө мындайга даяр деди доктор Харрис. Ошондой эле Британия менен Италиянын саламаттыкты сактоо системасы эки башка экенин белгиледи. Өз кезегинде Дүйнөлүк саламаттыкты сактоо уюмунун жетекчиси доктор Гебреисус пандемияны көзөмөлгө алса болот деп айтып, өкмөттөрдү өлкөсүндөгү саламаттыкты сактоо тармагынын чама-чаркына карап аракеттенүүгө чакырды. (AbA)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/art-and-culture-47092581", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/magazine-47084845", "doc1": "وشهدت مدينة الأقصر، جنوبي مصر، يوم الخميس الاحتفال بانتهاء مشروع ترميم المقبرة بتعاون مصر أمريكي ممثلا في معهد بول غيتي الأمريكي، والذي تولى مع أثريين مصريين إصلاح الخدوش والتآكل الذي أصاب الرسومات الملونة على الجدران. وتأثرت الجداريات والرسومات والنقوش والألوان الزاهية بعوامل الرطوبة والغبار وثاني أكسيد الكربون الذي يخرجه الزوار في هذا المكان الضيق، الذي لا يوجد به تهوية جيدة نظرا لوجود المقبرة في داخل جبل. وتم وضع نظام تهوية جديد بالداخل، ومن المقرر أن يساعد في تقليل الحاجة إلى عمليات تنظيف وإصلاح في المستقبل. وتم استحداث أنظمة إضاءة جديدة وتقوية لأرضيتها بالإضافة إلى إصلاح المدخل. وسيتم تطبيق نظام صارم جديد لزيارة المقبرة والحفاظ على الرسومات والنقوش، وسيكون هناك منصة جديدة تسمح للزوار بمشاهدة ما بالداخل والاستمتاع به وفهم التاريخ والثقافة التي تجسدها هذه الرسومات. وقالت سارة لاردينواس، خبيرة بالمشروع من معهد غيتي الأمريكي: \"سعينا لتصميم نظام مستدام يستوعب الزوار كل يوم، وأردنا أيضا تقليل التأثير السلبي على الآثار نفسها\". وأضافت لرويترز: \"لا يمكنك تحميل أو تعليق شيء على الأرضية أو الجدار أو في السقف، لذلك كان يجب تصميم كل مكونات النظام لتكون ذاتية الدعم بطريقة لا تضر بأي مكونات ذات أهمية تاريخية\". وخلص الخبراء أيضا إلى أن البقع البنية الموجودة على اللوحات الجدارية جاءت بسبب ميكروبات ظلت في المكان لفترة طويلة ولم تعد تمثل خطورة. ولم يتم إزالة هذه البقع نظرا لأنها اخترقت الطلاء ونفذت إلى الجدار. وتعد مقبرة توت عنخ أمون أحد أشهر المقابر الفرعونية في مصر، واكتشفها عالما الآثار البريطانيين هوارد كارتر وجورج هربرت، في وادي الملوك بالقرب من الأقصر عام 1922، وكانت كاملة ومليئة بالكنوز والآثار النادرة ولم تعبث بها يد اللصوص. ولد توت عنخ أمون، عام 1341 قبل الميلاد، وكان والده الملك اخناتون من ملوك الأسرة 18، وتوفى شابا وعمره لم يتجاوز 19 عاما، عام 1323 قبل الميلاد. وعثر الخبراء على جميع محتويات المقبرة كما هي وفي حالة جيدة، ومنها الزيوت والعطور، واللعب التي كان يلعب بها في طفولته، والمجوهرات الثمينة وتماثيل من الذهب. كما عثروا على تابوت حجري بداخله ثلاثة توابيت كل واحد بداخل الآخر، أخرها تابوت مصنوع من الذهب، وعندما تم رفع غطاء التابوت الثالث، تم الكشف عن المومياء الملكية للملك توت عنخ امون، والتي تم الحفاظ عليها لأكثر من 3000 سنة. كما تم رسم جداريات تحكي قصة حياة الفرعون الصغير وانجازاته، وجميعها كانت ملونة بألوان زاهية مازالت موجودة حتى الأن. ومن أروع الاكتشافات القناع الذهبي الخاص بالملك، وتم عرضه مع غالبية القطع الأثرية في المتحف المصري بالقاهرة، ويجري نقلها إلى المتحف الكبير الجديد في الجيزة.", "doc2": "Усталар оңдоп-түзөө иштериндеги кыйынчылыктар тууралуу айтып беришти. Күмбөздү калыбына келтирүү иштерин Гетти институтунун эксперттери ишке ашырган. Алар дубал бетиндеги сүрөттөрдүн бузулган жерлерин калыбына келтириши керек эле. Бул сүрөттөр нымдуулуктан, чаңдан жана келген кишилердин деминен улам бузулган. Эми күмбөзгө жаңы желдеткич жабдыктарын орнотушту. Күмбөзгө келген туристтер сүрөттөргө колун тийгизбеш үчүн тосмолор коюлду. Тутанхамондун күмбөзү адамзат тарыхындагы өтө баалуу археологиялык ачылыш. Британдык иликтөөчү Говард Карт��р 1923-жылы 16-февралда Тутанхамондун күмбөзүн ачып, фараондун алтын бет кабын таап чыккан. Бул дүйнөлүк маданиятта Венера Милосская, Моно Лиза менен катарлаш турган негизги символдордун бири эсептелет. Падышалар өрөөнү Египтология боюнча илимдин башатына француздар из салышкан. Наполеон мысырлык жүрүшү учурунда илимпоздорду кошо ээрчитип алган экен. Императордун илим чөйрөсүндөгүлөрдү абдан баалаганы айтылат. Бир жолу мамлүк атчандар кошууну кол салганда, Бонапарт аскерлерине кийин белгилүү болуп кеткен буйругун берген: \"Окумуштуулар менен эшектерди ортого алгыла!\". Байыркы Мысырды (Египет) изилдөө ишин андан ары англиялыктар уланткан. Бул учурда немистер Вавилондун урандыларын казышкан. Анткени Ирак ошол учурда Осмон империясынын курамында Берлиндин союздашы болуп турган. Мысыр болсо 1882-жылдан британдыктардын коргоосунда болгон. Археолог Картер менен анын демөөрчүсү Жорж Герберт (граф Карнарвон) 1907-жылдан кызматташа баштаган. Тутанхамондун күмбөзү Падышалар өрөөнүнөн табылган. Биздин заманга чейинки XVI-XI кылымдарда байыркы Мысырдын борбору Фивы шаарынан (азыркы Луксор) анчейин алыс эмес Нилдин батыш жээгиндеги аскалуу капчыгай - 63 башкаруучунун сөөгү коюлган жер. Бул жерде Тутмос биринчиден баштап, Рамзес онунчуга чейинки башкаруучулардын сөөгү коюлганы айтылат. Падышалар өрөөнүнөн жакшы сакталган мумия акыркы жолу 2006-жылы табылган. Учурунда Картер менен граф Карнарвон жөн эле убара болуп жатат. Бул жер ийне-жибине чейин иликтенип бүттү деген пикир үстөмдүк кылган. Бирок 1922-жылы 3-ноябрда экспедиция төмөн көздөй алып түшкөн тепкичтерди таап, тазалап киришкен. Андан кийин шыбалып, бекем бекитилген эшикти таап алышат. Изилдөөчүлөр эшиктин артынан жер алдына түшкөн эки жайдан баалуу асем буюмдарды жана тиричиликке керектелген буюмдарды көрүшкөн. Баалуу буюмдардын канчалык экенин мындан билиңиз, Картер чукул арада Каирге барып, Египет бийлиги менен сүйлөшүүлөрдү өткөргөн. 27-декабрда казуу иштери уланган. Археологдор шашылбай, жайбаракат, тыкан иштешип, жүздөгөн буюмдарды алып чыгышкан. Кайыштан жана кездемеден жасалган буюмдар чирип калган экен. Казуу иштеринин жүрүшүндө дагы эки бөлмөгө жол табышкан. Алардын биринде узундугу 5,11, туурасы 3,35 жана бийиктиги 2,74 метр болгон, кооздолгон жыгач сандык табылат. Сандыктын ичинен дагы матрешка сыяктуу үч куту чыккан. Акыры мумия жаткырылчу алтын табыт (саркофаг) табылат. Анын ичинен алтын бет кап тагынган мумияны алып чыгышты. Табыттан 3,5 миңдей буюмдар болгон. Алтын зер буюмдардын салмагы 110,4 кг түзүп, алтын бет каптын өзү эле 11 кг болгон. Азыр ал Каирдин улуттук музейинде турат. Анын сүрөтү мысырлык 1 фунт акча бирдигине түшүрүлгөн. Тутанхамондун күмбөзү. Кайтаруусу чабал Өтө куулук менен коюлган капкандар болгон деп айтылган уламыштарга карабастан, фараондордун мүрзөлөрү дээрлик коргоого алынган эмес экен. Аларды кайтарып турган жоокерлерге ишенишкен. Бирок бул ар дайым эле иштей берген эмес. Жаңы башкаруучулар каржылык кыйынчылыктар учурунда, уялбастан туруп эле табыттардагы алтындарга кол салганы айтылып жүрөт. Тутанхамондун күмбөзү - бүтүндөй турган турпаты менен бузулбай бизге жеткен жападан жалгыз күмбөз. Картер жана анын кесиптештери күмбөздөгү ички эшикти бузууга аракеттер болгон деп айтышкан. Бирок аны ачып киришкени, эмне алышканы - табышмак. Негизи эле бул иште сырдуу түйүндөр көп. Тутанхамондун алтын бет кабы Жаш башкаруучу Тутанхамон биздин заманга чейинки 1332-1323-жылдары башкаруучу болуп турган. Болжолдуу эсептегенде, Троян согушунан эки жүз жыл мурун, Рим негизделгенге чейин 600 жыл мурун такта он жыл олтурган жана 19 жашында көз жумган. Башка деле башкаруучулар болгон, бирок дал ушул күмбөзүнөн улам анын ысымы баарына белгилүү болду. Тутанхамондун жаш кезинде эле оо дүйнө кете бергенине себеп болгон жагдай дагы белгисиз. Айрым булактарда аң уулап жүрүп, арабадан кулаганы айтылат. Бирок мумияны изилдешкенде, оорунун же кандайдыр бир соккунун белгилерин таба алышкан эмес. Ууландырган деген гипотеза дагы күмөндү жаратат. Тутанхамон эч кимге тоскоолдук кылган эмес. Аскердик жана диний төбөлдөр ансыз деле каалагандай бийлик кылышкан. Жаш падышанын артынан тукум калбаптыр. Династия ошону менен токтогон. Кийинки фараон биринчи министр Эйе болгон. Күндүн небереси Тутанхамондун атасы Аменхотеп IV сейрек учураган инсандардын бири болгон. Ал катаал жана бийликчил башкаруучу болуп, биздин заманга чейинки 1349-жылы ошол учурдагы Амон-Ра башында турган кудайлардын пантеонун (ибадаткана же кудайларга багышталган жай маанисинде) жоюп, кол алдындагыларды бир кудайга - Атонго сыйынууга буйруган. Нефертити - болжолу Тутанхамондун апасы болгону айтылат. Ал өзүн Атондун уулумун деп жарыялап, Эхнатон деген ысымды алат. Анын алсыз, жашы жетелек уулунун башкаруусу учурунда диний чөйрө өздөрүнө ыңгайлуу мурдагы культка кайра өтүп алышкан. Мураскер туулганда эле Тутанхатон (\"Атондун жердеги көрүнүшү\") деген ысымды алган. Ал 14 жашында Тутанхамон деген атты чөйрөсүндөгүлөрдүн каалоосу менен кабыл алган. Орусиялык жазуучу жана изилдөөчү Александр Никонов ошол учурдагы окуялардын табигый катаклизм менен байланышы болушу мүмкүн деп мүнөздөйт. Жер Ортолук деңиздеги Санторин аралында вулкан ойгонгон. Мысырдын үстүн булут каптап, температура түшкөн. Фараон кырдаалдан пайдаланып, элдерди жаңы куйдайга сыйынууга мажбурлаган. Ал каза тапкандан кийин экологиялык кырдаал мурдагы калыбына келген. Ошондуктан динчилдер үчүн кайра эски кудайга кайтуусу кыйынчылыкты жараткан эмес. Өзүнүн масштабдуу иштерине карабастан бүгүн Эхнатон өзүнүн жубайы Нефертитиге караганда анчалык белгилүү эмес. Анткени анын белгилүү бюсту бизге чейин жетти. (AbA) *"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/middleeast-40934630", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-40936402", "doc1": "روحاني يهدد بالانسحاب من الاتفاق النووي إذا استمرت العقوبات الأمريكية وقال روحاني في كلمة أمام البرلمان نقلها التلفزيون إن الرئيس ترامب ليس شريكا جيدا أو موثوقا به. وأضاف أن على الولايات المتحدة أن تتذكر أن ما سماه بـ\"التجربة الفاشلة\" للعقوبات والإكراه، هو ما دفع بإدارة الرئيس السابق أوباما إلى التفاوض. وكانت واشنطن قد فرضت الشهر الماضي عقوبات على عدد من الشركات الإيرانية قالت إنها ضالعة في برنامج طهران للصواريخ الذاتية الدفع (الباليستية). وقال روحاني \"إن أرادوا العودة إلى هذه التجربة، فسوف نعود بالتأكيد، وخلال فترة قصيرة لا تعد بالأسابيع والأشهر، بل في غضون ساعات وأيام، إلى وضعنا السابق، ولكن بقوة أكبر بكثير\". وأكد الرئيس الإيراني، الذي أعيد انتخابه لولاية ثانية في الأيام الماضية أن نظيره الأمريكي، دونالد ترامب، أثبت للعالم أنه \"ليس شريكا جيدا\" بتهديده بإلغاء الاتفاق النووي الموقع عام 2015 بين إيران والدول الست الكبرى. وقال \"في الأشهر الأخيرة، شهد العالم أن الولايات المتحدة، بالإضافة إلى مخالفتها المتواصلة والمتكررة لوعودها المدرجة في الاتفاق النووي، تجاهلت عدة اتفاقات دولية أخرى وأظهرت لحلفائها أنها ليست شريكا جيدا ولا مفاوضا موثوقا به\". وتقول طهران إن الإجراءات الأمريكية تخالف الاتفاق الذي توصلت إليه مع الدول الكبرى الست عام 2015، والذي خففت بموجبه العقوبات عليها مقابل وضع قيود على برنامجها النووي. وكان ترامب قد هدد غير مرة بإلغاء ما وصفه بـ\"أسوأ اتفاق على الإطلاق\"، لكنه تراجع الشهر الماضي عن أحد أهم وعوده الانتخابية المتمثل في الانسحاب من الاتفاق النووي.", "doc2": "Ирандын президента Хасан Роухани жакында эле экинчи мөөнөткө шайланды Кеп АКШ эл аралык санкцияларды кыскартып, Иран өзүнүн өзөктүк программасын чектеген келишим жөнүндө болуп жатат. Президент Трамп бул келишимди катуу сынга алганы белгилүү. Ал эле эмес, АКШ жакында Иран ракеталык сыноолорду өткөрүп келишимди бузду деп ага карата жаңы санкцияларды киргизди. Эми Иран АКШ жаңы санкцияларынан баш тартпаса келишимден чыга турганын билдирип жатат. Президент Роухани жаңы санкцияларга ишенип жаткандарды өткөндөн сабак албагандар деп атоодо. (КС)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-52613614", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-52629051", "doc1": "وقعت الحادثة بالقرب من مضيق هرمز وذكرت وسائل إعلام محلية أن سفينة الإمداد الحربية الإيرانية \"كوناراك\" غرقت بسبب تعرضها \"لنيران صديقة\"، انطلقت من الفرقاطة الإيرانية \"جاماران\"، التي كانت تختبر صاروخاً جديداً مضادا للسفن. وقال التلفزيون الإيراني، على موقعه الإلكتروني، إن \"سفينة كوناراك قُصفت بصاروخ، بعد ظهر أمس الأحد، خلال مناورة عسكرية في مياه بندر جاسك\" جنوب إيران، مشيراً إلى أن سفينة الدعم اللوجيستي قصفت بعدما \"تحركت لنقل هدف نحو وجهته، دون ترك مسافة كافية بينها وبين الهدف\". وأظهرت مقاطع مصورة، على وسائل التواصل الاجتماعي، عربات إسعاف تنقل عدداً من البحارة إلى المستشفيات. ويأتي ذلك بعد نحو 4 أشهر من إسقاط الحرس الثوري الإيراني طائرة ركاب أوكرانية بالقرب من العاصمة طهران، بطريق الخطأ، ما تسبب في مقتل جميع الركاب، البالغ عددهم 176، على متنها. مواضيع قد تهمك نهاية وجرى إسقاط الطائرة الأوكرانية في وقت تصاعدت فيه حدة التوتر بين إيران والولايات المتحدة؛ حيث كانت إيران قد شنت غارة صاروخية على قاعدة عراقية تستضيف القوات الأمريكية، رداً على اغتيال قائد الحرس الثوري الإيراني، قاسم سليماني، في غارة جوية أمريكية، في العاصمة العراقية بغداد.", "doc2": "Smoke rises from the heavily damaged Iranian navy ship Konarak following a \"friendly fire\" incident. Ирандык медиа окуя согуш кемелерине каршы иштелип чыккан жаңы ракетаны сыноо маалында болгонун жазып чыкты. Андагы маалыматтарда, \"Конарак\" кемеси ракеталык аткылоо үчүн буталарды коюп жүргөн деп айтылат. Бир бутанын айланасынан жетиштүү аралыкта алыстай албай калганда, ракетага кабылган. Кемеде канча сандагы деңиз аскерлери болгону айтылган жок. Ирандык флот окуяны териштирип жатканын ырастады. Ракета жаңылган кемени портко сүйрөп келишти. Idrib мамлекеттик каналы көрсөткөн кадрларда кемеден кара түтүн чыгып турат. Бул окуя Ормуз кысыгынын аймагында болгон. Бул кысык аркылуу дүйнөдө керектелген мунайдын бештен бири өтүп турат. Ормуз кысыгы, архив сүрөт Иран армиясынын кол башчысы Абдулрахим Мусави менен Ислам революциясынын сакчылары корпусунун жетекчиси Хоссейн Салами каза тапкан аскер кызматкерлеринин жакындарына көңүл айтты. Анализ Жонатан Маркус, Би-Би-Си кабарчысы Ирандын куралдуу күчтөрү буга чейин дагы бир нече жолу ушундай адашууларга барган. Ракета кабылган \"Конарак\" кемеси Январь айында эле ирандык Абадан коргонуу күчтөрү Украинанын жүргүнчү учагына адашып ракета атып алган. Учактын бортундагылардын баары көз жумду. Бул окуя АКШ менен Иран ортосундагы чатак ырбап турган учурда болду. Иран жооптуу ракеталык аткылоону күтүп турган. Жекшембидеги окуя таптакыр башка жагдайда, пландалган машыгуу учурунда болуп жатат. Мунун өзү аскер жетекчилеринин оперативдүүлүгү, дегеле ирандык флоттун кесипкөйлүгү боюнча көптөгөн суроолорду жаратат. Иран өзүнүн Аскер-деңиз күчтөрү аракеттенген аймактарды кеңейтип, флотун жаңы курал-жарак менен жабдыгысы келет. \"Жамаран\" согуш кемеси Иран өзү чыгарган жаңы үлгүдөгү саналып, ирандык флоттун өнүгүшүнүн жаңы багытын символдоштуруп турат. Ирандын Перс булуңундагы америкалык жана башка мунай ташыган танкерлерге тоскоолдук жаратуу аракеттерине көп учурда Ислам революциясынын сакчылары корпусунун кайгуул кемелери аралашкан учурлар көп. (AbA)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/middleeast/2014/04/140429_turkey_erdogan_gulen_extradition", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world/2016/07/160725_who_is_gulen_", "doc1": "كان فتح الله غولين حليف أردوغان في الماضي لكنه أخذ ينتقده في الفترة الأخيرة. ويتهم أردوغان غولين بتدبير مؤامرة للإطاحة به وتقويض استقرار البلاد بتوجيه اتهامات بالكسب غير المشروع لبعض المسؤولين في الحكومة، والتنصت السري عليهم. ولا يزال غولن يعيش في منفاه الاختياري في ولاية بنسيلفانيا الأمريكية منذ عام 1997، عندما اتهمته السلطات العلمانية آنذاك بممارسة أنشطة إسلامية. وينفي غولن ضلوع�� في التحقيقات التي تجريها الشرطة، لكنه ندد بقرار أردوغان وقف التحقيق، وتطهير الشرطة والقضاء من أتباعه. وحينما سأل صحفي في البرلمان أردوغان عن تسليم غولن، وإن كانت الإجراءات ستتخذ في هذا، ردا بالإيجاب. مواضيع قد تهمك نهاية وكان رئيس الوزراء قد قال في مقابلة صحفية الاثنين إن غولن، وهو حليف سابق له يتمتع بشبكة مؤيدين واسعة في الشرطة والقضاء، قد يمثل تهديدا لأمن الولايات المتحدة بسبب أنشطته. وأضاف \"لا يمكن السماح بوجود العناصر التي تهدد الأمن القومي التركي في بلد آخر، لأن ما يفعلونه هنا، قد يفعلونه ضد مضيفيهم\". وكشف أردوغان عن أن تركيا ألغت جواز سفر غولن، ولكنه لا يزال موجودا في الولايات المتحدة لأن لديه وثيقة إقامة. شبكة أعمال ومدارس ويدير غولن شبكة من الأعمال والمدارس عبر أرجاء العالم، ذات أساس علماني، وجيدة التمويل. وتعد المدارس مصدر دخل ونفوذ كبيرين له، ولذلك أصبحت مستهدفة من قبل الحكومة التركية التي تسعى إلى إغلاقها. ويتهم أردوغان غولن بإلقاء ادعاءات جنائية جزافا، فحواها أن ابن أردوغان، وأبناء ثلاثة وزراء، كانوا ضالعين في فضيحة فساد، وأنهم حصلوا على رشى بمليارات الدولارات. كما يتهم حركة غولن المعروفة باسم \"خدمة غولين\" بالتنصت على آلاف الهواتف وتسريب تسجيلات صوتية، من بينها تسجيلات لوزير الخارجية مع مسؤولين أمنيين كبار، وهم يناقشون تدخلا عسكرىا محتملا في سوريا، على موقع يوتيوب. ونفى غولن تلك التهم. وكانت تلك التسجيلات قد نشرت قبل إجراء الانتخابات البلدية في 30 مارس/آذار، لكنها لم تؤثر في شعبية أردوغان، الذي حصل حزبه على أغلبية كبيرة فيها. وقال أردوغان إن بلاده امتثلت لعشرة طلبات ترحيل م ن الولايات المتحدة، وإنه يتوقع الآن معاملة مماثلة من حليف بلاده في حلف شمال الأطلنطي.", "doc2": "Ошондон бери миӊдеген болжолдуу гүленчилер жумушунан бошотулган же камакка алынып, өлкөгө өзгөчө кырдаал абалы киргизилген. Биз гүленчүлөр кыймылы жана анын максаттары жөнүндө эмне билебиз? Гүлен кыймылы – бул Фетхуллах Гүлендин урматына аталган, мыкты уюшулган жаамат (саясий партия эмес). Анын жолдоочулары Гүленди өзүлөрүнүн рухий лидери катары эсептешет, кээ бир учурларда Түркияда таасирдүүлүгү жагынан экинчи адам деп аташат. Гүлен өзүмчүлдүккө каршы, жөнөкөйлүктү, эмгекчилдикти жана билим алууну жогору койгон жөнөкөй исламды карманып келет. Ал АКШнын Пенсильвания штатында шаардан сырткары жайгашкан жерде жалгыз жашайт. 2000-жылы ал дарыланып жаткан АКШда калууну чечкен Ал АКШнын Пенсильвания штатында шаардан сырткары жайгашкан жерде жалгыз жашайт. Белгилүү болгондой ал диабет жана жүрөк оорусу менен жабыркап келет. Түркияда Гүлендин кыймылы «Химзет» деп аталат. Анын кеӊири белгилүү болгон ишмердүүлүгүнүн формасы болуп мусулман өлкөлөрүндө гана эмес бүткүл дүйнө жүзү боюнча жеке мектептерин түзүү жана аларды башкаруу болуп эсептелет. АКШда 100гө чукул ушундай мектептер иштеп жатат. Түркияда Гүлендин жолун жолдоочулар абдан көп, балким, миллиондогон, алардын бир бөлүгү полицияда, сот системасында, атайын кызматта иштеген таасирдүү мамлекеттик кызматкерлер түзөт, ал тургай Эрдогандын башкаруучу партиясынын ичинде да бар. Президент Эрдогандын жактоочулары Гүлендин күнөөсүз экенине ишенишпейт Гүлен жаш түрктөр өзүлөрүнүн жолун жоготушту жана билим алуу эӊ мыкты жол деген ырастоолордун аркасы менен белгилүү болгон. Бул позициясы орто класстын жолдоочуларынын көп санын өзүнө тарткан. Мындай жагдай өз мектептерин ачууга жана анын ишин кеңейтүүгө жол ачып берген. Кыймыл өсүп, анын жолдоочулары мамлекеттик органдарга иштөө үчүн келе баштаган. Алардын кээ бирлери, аналитик Мустафа Акиол кыймылдын максаты Түркияны секуляризмден алыстатуу экендигин айтты. Бирок Гүлен кыймылы - саясий эмес диний жана адеп-ахлактык багытта экендигин айтты. 1980-жылдагы аскердик төӊкөрүштөн кийин бийликтеги башкаруучу генералдар Гүленди мамлекетти кулатууга аракет кылган деп шек санашкан. Ал алты жыл жашырынып келген, бирок, баары бир камалган. Кийин бошотулган соң, 2000-жылы ал дарыланып жаткан АКШда калууну чечкен. Эрдоган менен Гүлен өздөрүн секуляризмге каршылаш катары динге ишенген мусулмандар деп эсептешет. Бирок кээ бирлери алардан бир аз айырманы көрүп келишет. Мустафа Акиолдун оюна караганда, Эрдоган саясий исламдын түрк нускасын карманат, ошол эле учурда Гүлен, исламдын саясий эмес, маданий түрүн колдоорун айтып келет. Көбүнчөсү Гүлен кыймылынын түпкү максаты ачык-айкын эмес экенин айтышат. «Мен билем, алардын билим алууга болгон кызыкчылыгы чек эмес, алар көптү каалашат, бирок эмнени», - деген суроо туулат деди Би-Би-Си менен маегинде жазуучу Фехми Кору. Мен өзүмдүн макалаларымда алар өздөрүнүн жеке партиясын түзүп жана өлкөнү башкарууга мандат алууну көздөп жатышат деп болжолдогом. Бирок алар андай кылышкан жок. Жалпы ислам баалуулуктарын эске алганда Гүлен жана анын жолдоочулары Эрдоган бийликке келгенде анын табигый шериктештери болушкан. Алгач ал өлкөнү башкарууда гүленчилердин административдик тажрыйбасын колдонгон. 2010-жылы 300 аскер офицерлери 2003-жылы мамлекеттик төнкөрүштү уюштурууга аракет көрүшкөн деген шек менен камакка алынган. Кийинчерээк, аларга каршы көпчүлүк далилдер ойдон чыгарылган деп табылган. Түрк журналисти жана окумуштуусу Эзги Басарнанын сөзүнө караганда, учурда соттор Гюлендин аскердеги, чалгындагы, полициядагы, сот системасындагы жолдоочулары тарабынан уюштурулган деп аныкталган. “Аскерлер четке сүрүлүп чыгарылгандан кийин, Эрдогандын партиясы жана гүленчилер мамлекетти көзөмөлгө алуу үчүн бири-бири менен күрөшө башташты”-, деп айтат Басаран. «Эки күчтүн ортосундагы согуш – бийликте турган күч менен жарандык жана аскердик бөлүктөргө гана таасири бар күчтүн кармашы, - бул согуш. Анын жеңүүчүсү - башынан эле көрүнүп турган согуш,», - дейт Кору. Куралдуу күчтөрдү чачыратаары менен, 2013-жылы Эрдоган “Хизметтин” артынан сая түшө баштайт. Ал миңдеген жеке мектептерди жана студенттерди экзаменг�� даярдоо жайларынын төрттөн бирине жакыны Гүлен кыймылы тарабынан уюштурулган, деген жүйөө менен жабаарын убада кылган. Ошондой эле, ал «мамлекет ичиндеги мамлекет» деп аталган кыймыл менен гүленчилер деп саналган кызматкерлерден коопсуздук кызматтарын жана министрликтерди тазалоо аракеттерин баштаган. Бирок көп өтпөй, түрк полициясы алдыңкы ишкерлерге жана Эрдогандын өзүнүн өнөктөштөрүнө каршы текшерүү жүргүздү. Бул учурда Эрдоган өкмөт башчынын кызматын ээлеп турган. Алар Ирандын эл аралык каржы санкцияларын буйтап өтүүсүнө жардам берип, Тегеранга мунай жана газга айырбаштоо үчүн алтын жөнөткөн деп айыпталышкан. Көптөрү бул текшерүүлөрдүн артында гүленчилер болгон деп эсептешкен. 2016-жылдын май айында Түркиянын өкмөтү расмий түрдө Гүлен кыймылын террордук уюм катары жарыялады. Гүлен төңкөрүш аракетине кандайдыр бир катышы бар экенин четке кагууда. Анын айтымында, камакка алуу толкунун эске алып, окуянын артында Эрдоган жеке өзү турушу мүмкүн. Бирок талдоочулар окуянын уюштуруучулары- гүленчилер болобу же динге негизделбеген режимдин жактоочулары болобу шашылышты деп эсептешүүдө. Анткени кандай болгон күндө да баары бир Эрдогандын аскерди тазалоо ниетине күмөндүү карашкан. Камакка алынгандардын саны - аскердик элитанын дээрлик үчтөн бири. Ошондой эле миңдеген кызмат адамдарынын камакка алынышы – Эрдогандын кайсы бир адамдарга карата тизмеси мурда эле даярдалган деп божомолдоого болот. Түркия өз мекенинде сот алдында жооп бериши үчүн АКШга Гүленди өткөрүп берүү боюнча кайрылган. Бирок, Вашингтон аларга өткөрүп берүү үчүн Гүлендин төңкөрүш кылуу аракетине катыштыгы тууралуу керектүү далилдер зарыл экендигин билдирди. (AbK)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-42450882", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-42452166", "doc1": "الأحزاب الانفصالية الثلاثة فازت معا بحوالي 70 مقعدا من إجمالي 135 مقعدا ورغم النتيجة يظل حزب المواطنين، الذى يريد أن تبقى كتالونيا جزءا من أسبانيا، أكبر حزب في البرلمان بحوالي 36 مقعدا. ونتيجة لذلك، من غير الواضح من سيفوز بحق تشكيل الحكومة الجديدة. وكانت نسبة الإقبال أكثر من 80 في المائة، وهو رقم قياسي للانتخابات الإقليمية الكتالونية. تعرف على إقليم كاتالونيا الذي يسعى للاستقلال عن أسبانيا مواضيع قد تهمك نهاية أزمة كتالونيا في سطور وكانت مدريد قد جردت إقليم كتالونيا من الحكم الذاتي ودعت لإجراء الانتخابات المبكرة بعد إعلانها عدم شرعية استفتاء الاستقلال الذي جرى في الإقليم في أكتوبر/تشرين الأول الماضي. ومع فرز أكثر من 99 في المائة من الأصوات، تتجه الأحزاب المؤيدة للاستقلال وهي، معا من أجل كتالونيا، واليسار الجمهوري الكتالوني والوحدة الشعبية إلى الفوز معا بالانتخابات وتحقيق 70 مقعدا، مما يمنحهم الأغلبية. وداخل كتلة الأحزاب الانفصالية، تقدم حزب معا من أجل كتالونيا، ويترأسه الرئيس الكتالوني المخلوع كارلس بوجديمون عن حزب اليسار الجمهوري في كتالونيا، بقيادة نائبه السابق أوريول خونكيراس. وقال بوجديمون الموجود في بروكسل، حيث يعيش في منفاه الاختياري، إن \"الجمهورية الكتالونية\" فازت بينما \"هَزمت الدولة الأسبانية\". بويغديمونت قال من بروكسل، حيث يعيش في المنفى الذاتي، إن \"الجمهورية الكتالونية\" فازت بينما \"هَزمت الدولة الأسبانية\" وقال إن الموقف الجديد يدعو إلى \"التصحيح والإصلاح والعودة إلى الوضع السابق\". ويواجه بوجديمون اتهامات من الادعاء العام في أسبانيا بالتمرد والفتنة. ويواجه نائبه السابق خونكيراس نفس الاتهامات وهو حاليا في السجن. كارلس بوجديمون من الصحافة الى قيادة العمل لاستقلال كتالونيا يأتي هذا فيما حصل حزب \"المواطنون\"، المؤيد لأسبانيا، على 25 في المائة من الأصوات، وحاز 36 مقعدا في الغرفةالبرلمانية التي تضم 135 مقعدا. وقالت زعيمة الحزب إينيس أريماداس لبي بي سي إن حزبها كان \"منتصرا\". وقالت إن تشكيل ائتلاف سيكون \"صعبا ولكننا سنحاول\". ومن المتوقع أن يفوز حزب الشعب لرئيس الوزراء ماريانو راخوى، الذى اتخذ قرارا بإنهاء الحكم الذاتى في كتالونيا، بثلاثة مقاعد فقط في البرلمان الجديد من أصل 11 مقعدا حصل عليها في انتخابات عام 2015. إينيس أريماداس رئيسة حزب المواطنين الداعي للبقاء في أسبانيا قالت إنها ستحاول تشكيل تحالف لماذا جرت الانتخابات؟ في 27 أكتوبر/تشرين الأول الماضي أعلن الانفصاليون المسيطرون على البرلمان في ذلك الوقت الاستقلال عن الحكومة المركزية في مدريد، بعد استفتاء في الإقليم. وفي محاولة لوقف هذا الاستقلال هاجمت الشرطة الإسبانية بعض مراكز الاقتراع، وتصدى لهم الناخبون الذين نجحوا في إتمام التصويت في الكثير من المراكز. وأدى الصدام إلى إصابة المئات، وأظهرت الصور ومقاطع الفيديو الشرطة تهاجم المواطنين في مراكز التصويت وتعتدي عليهم وتجذب سيدة من شعرها، ما أدى لغضب شعبي واسع. وبحسب النتائج التي أعلنها منظمو الاستفتاء فقد وافق 90 في المائة من المصوتين على الاستقلال، لكن أقل من نصف الناخبين تمكنوا من التصويت. لكن رئيس الإقليم السابق أعلن أن هذا الرقم كافي لإعلان نتيجة نهائية بفوز الاستقلال. ورفضت الحكومة المركزية هذا الاستفتاء ونتائجه، وقرر رئيس الوزراء الأسباني راخوي الدعوة إلى انتخابات مبكرة في الإقليم 21 ديسمبر/ كانون أول، وجرده من الحكم الذاتي. وتم اعتقال عدد من السياسيين في الإقليم ووجهت اتهامات لرئيسه السابق و13 سياسيا آخر بالتمرد، وفر الرئيس إلى بروكسل حيث يقيم هناك في منفى اختياري. ما هي ردود الفعل؟ قالت المفوضية الأوروبية إن موقفها تجاه كتالونيا لن يتغير، رغم نتيجة الانتخابات التي جرت الخميس. وأكد الجهاز التنفيذي للاتحاد الأوروبي على أن الأحداث في كتالونيا قضية داخلية في إسبانيا. وقال المتحدث باسم المفوضية ألكسندر وينترستين، لوكالة فرانس برس إن \"موقفنا من مسألة كتالونيا معروف جيدا وتم إعادة تحديده بانتظام على كافة المستويات ولن يتغير\". وأضاف \"فيما يتعلق بالانتخابات الإقليمية، ليس لدينا أي تعليق\".", "doc2": "99% бюллетендерди санап чыккандан кийин көз карандысыздык үчүн чыгып жаткан үч партия парламенттеги 135 мандаттын жетимишин утуп алган. Ал партиялар \"Каталония үчүн бирге\" (JxCat), \"Каталониянын Республикачыл солчулдары\" (ERC) жана \"Элдик союз\" (CUP). Бирок алдыда \"Атуулдар\" (Ciudadanos) партиясы келе жатат. Булар Каталония Испаниянын курамында калышын жактагандар. Бул партия шайлоочулардын 25 пайыз добушун алып, 36 мандатка ээ болду. Отставкага кеткен каталон өкмөтүнүн башчысы Карлес Пучдемон шайлоо тыянактарын жикчилдердин жеңиши деп атады. Брюсселде жасаган кайрылуусунда, Пучдемон \"Каталония Республикасы\" жеңди, ал эми «испан мамлекети жеңилүү ызаасын тартты» деп айтты. Еврокомиссиянын өкүлдөрү шайлоо тыянактары Еевропа Биримдигинин позициясына таасирин тийгизбей турганын белгиледи. Брюссел мурдагыдай эле бул маселени Испаниянын ички иши деп эсептейт. Шайлоо кризистен чыгууга жол таап береби? Шайлоо өттү. Бирок эми эмне болорун эч ким билбейт? Би-би-си кабарчысы билдиргендей, шайлоо тыянактары Каталониядагы кризисти чечиши кыйын. Адатта көпчүлүк добушту алган партиялар өкмөттү түзөт. Кеп бул жерде эми Каталония Испаниянын курамында калышы керек деген позицияны карманган «Атуулдар» партиясы тууралуу жүрүп жатат. Жикчил маанайдагы партиялар дагы жаңы өкмөттү түзүү укугун талашышышы мүмкүн. Анткени алар деле көпчүлүк добушка ээ болду. Октябрь айында Мадрид Каталония өкмөтүн отставкага кетирген. Анткени Испаниянын өкмөтүнүн көз карашында Каталония боюнча референдумду мыйзамсыз өткөрүшкөн. Кабарларда айтылгандай, бул жолку шайлоодо добуш берүүгө катышкандар саны 80 пайызга чейин жетип барды. Азырынча кайсыл партия парламенттен эң көп добуш алары так белгилүү боло элек. «Атуулдар» партиясыбы же «Каталониянын Республикачыл солчулдары» партиясыбы, так белгилүү эмес. Абсолюттук көпчүлүк добушту алууга бир да партия жетишкен жок. Бул эми алдыда өкмөттү куроо маселеси узакка созулган сүйлөшүүлөр менен коштолот дегенден кабар берет. Би-би-синин Барселонадагы кабарчысы Кевин Коннолинин айтымында, Каталониянын төбөлсүздүгүн жактагандар менен ага каршы чыккандар бирдей эле добушка ээ болду. Ошондуктан провинциянын алдында турган саясый маселенин чечилиши кыйын болуп калды. Эмне үчүн шайлоо өткөрүлдү? Каталонияга испан өкмөтү түз башкаруу киргизгенден кийин Пучдемон жана каталондук төрт саясатчы Бельгияга качып кетти. Жергиликтүү парламентте жикчилдер көпчүлүк орундарды ээлеп туруп, 27-октябрда өткөн референдумдан кийин Каталониянын көз карандсыздык жарыялап салышкан. Референдумдун өтүшүн мыйзамсыз санаган испан өкмөтү, добуш берүүнүн жүрүшүнө тоскоолдуктарды жараткан. Полиция менен кагылышуулар орун алган эле. Шайлоочулардын жарымына чукулу гана катышканына карабастан, референдум өттү деп саналып, уюштуруучулар 90% шайлоочу көз карандысыздык үчүн добуш берди деп жарыялашты. Карлес Пучдемон рефрендумдун тыянактары Каталониянын Испаниядан ажыратып, көз карандысыз деп жарыялоого укук берет деп айтып чыккан. Каталонияга испан өкмөтү түз башкаруу киргизгенден кийин Пучдемон жана каталондук төрт саясатчы Бельгияга качып кетти. Испания аларды козголоң уюштурган деп айыптоодо. (AbA)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/business-51705742", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/magazine-51702019", "doc1": "دان برايس كان المدير، واسمه دان برايس، يتجول مع صديقته فاليري في جبال الكاسكيد المطلة على مدينة سياتل عندما تعرف على حقيقة مزعجة. فبينما كانا يسيران في الجبال والوديان، قالت فاليري لدان إن حياتها كانت عبارة عن فوضى كبيرة، وإن صاحب الملك الذي كانت تستأجر شقتها منه قد رفع إيجارها الشهري بمعدل 200 دولار، وإنها تجد صعوبات جمة في دفع الديون التي عليها. أغضب هذا القول برايس، ففاليري التي كانت رفيقته في الماضي، قد خدمت في الجيش الأمريكي لـ 11 سنة، وقضت فترتين في العراق، وهي تعمل الآن 50 ساعة في الإسبوع في وظيفتين لأجل التمكن من الوفاء بمتطلبات الحياة. يقول برايس \"إنها انسانة تعرّف الخدمة والشرف والعمل الجاد شخصيتها\". مواضيع قد تهمك نهاية ورغم أنها كانت تتقاضى راتبا قدره 40 ألف دولار شهريا، لم يكن هذا المبلغ كافيا لتوفير سكن كريم في سياتل. وعبر برايس عن غضبه من أن العالم أصبح يفتقد إلى العدالة والمساواة إلى هذا الحد. ولكن، وبعد تمحيص وتفكير، أدرك أنه هو جزء من المشكلة. كان برايس قد أصبح في سن الـ 31 مليونيرا. وكانت للشركة التي يديرها، واسمها غرافيتي بيمنتس، وهي شركة أسسها وهو مازال في سن المراهقة، نحو ألفي عميل وكانت قيمتها بملايين الدولارات. ورغم أنه كان يتقاضى حوالي 1,1 مليون دولارا في السنة، أفهمته فاليري بأن العديد من موظفيه كانوا يعانون - ولذا حاول تغيير هذا الواقع. يتميز برايس، الذي نشأ وترعرع في منطقة من ولاية آيداهو تتميز بالتدين المسيحي والمحافظة الاجتماعية، بالتفاؤل والنظرة المنفتحة للمستقبل، وهو لا يبخل بالمديح للآخرين وذو أدب وأخلاق عالية. ولكنه أصبح مجاهدا عنيدا ضد انعدام المساواة في الولايات المتحدة. ويقول \"يخسر العديد من الناس وظائفهم ويعاني الكثيرون من الجوع ويُستغلون وكل ذلك من أجل أن يتمتع بعضهم بشقة فارهة في قمة مبنى كبير في نيويورك ويجلسون على كراسي مذهبة. نحن نمجّد الجشع في مجتمعنا، وقائمة فوربس هي أسوأ نموذج لذلك. اذا ورد في القائمة أن جيف بيزوس تجاوز في ثرائه بيل غيتس، فمن يهتم بذلك؟\" يشير برايس إلى أن النصف الأكثر فقرا من سكان الولايات المتحدة كان يحصل على حصة أكبر من الثروة الوطنية في البلاد من الـ 1 في المئة الأكثر ثراء، ولكن الأمور تغيرت في تلك السنة، إذ حصل الـ 1 في المئة على حصة أكثر من الثروة من الـ 50 في المئة الأفقر، وما زالت هذه الفجوة في الإتساع. في عام 1965، كان مديرو الشركات في الولايات المتحدة يتقاضون 20 ضعف ما كان يتقاضاه العاملون العاديون، ولكن بحلول عام 2015، ارتفعت هذه النسبة إلى 300 ضعف. تفتقت لدى برايس، أثناء تمتعه بهواء الجبال المنعش بصحبة فاليري، فكرة ثورية. كان قد قرأ دراسة أعدها كل من الاقتصاديين الفائزين بجائزة نوبل دانيال كاهنيمان وأنغوس ديتون، حسبت كم من المال الذي يحتاجها الأمريكي العادي لكي يتمتع بالسعادة. ووعد فاليري فورا أنه سيرفع الحد الأدنى للأجور في شركته غرافيتي. وبعد أن بحث في الأرقام، توصل برايس إلى مبلغ 70 ألف دولار كحد أدنى للأجور. وتيقن إلى أنه لن يتطلب منه خفض الراتب الذي كان يتقاضاه، بل عليه أيضا رهن منزليه والتخلي عن بعض من الأسهم التي كان يمتلكها وبعض من مدخراته. وجمع موظفيه لاخبارهم بما سيستجد. كان برايس يتوقع أن يستقبل الموظفون الخبر بالفرح والاحتفال، ولكن ذلك لم يحصل. وكان عليه تكرار ما قاله من أجل أن يستوعب الحاضرون ما يحصل. ولكن، وبعد مضي 5 سنوات، يتذكر برايس ضاحكا بأنه لم ينتبه إلى نقطة مهمة تضمنتها دراسة الأستاذين الفائزين بجائزة نوبل، والقائلة إن المبلغ الذي يحتاج إليه الأمريكيون لينعموا بالسعادة هو 75 ألف دولار. ومع ذلك، تضاعفت رواتب ثلث العاملين في شركته على الفور. منذ ذلك الحين، تغيرت شركة غرافتي تغيرا جذريا. فقد تضاعف عدد موظفيها، كما ارتفع مبلغ المدفوعات التي تتعامل معها الشركة من 3,8 مليار دولار سنويا إلى 10,2 مليار دولار. ولكن هناك معايير أخرى يفخر بها برايس أكثر من هذه الأرقام. يقول \"قبل البدء بالعمل بالحد الأدنى للرواتب (70 ألف دولار)، كان معدل الولادات بين الموظفات يتراوح بين النصف والـ 2. ولكن منذ ذاك، قبل أربع سنوات ونصف، رزق موظفونا بأكثر من 40 مولودا.\" دان برايس ووالدته وقد تمكن 10 في المئة في موظفي الشركة من شراء مساكن لهم، وذلك في مدينة تعد من أغلى المدن الأمريكية من ناحية الإيجارات. وكان العدد قبل الإصلاحات التي أدخلها برايس أقل من 1 في المئة. يقول برايس \"عبر كثيرون عن قلقهم من أن الموظفين قد يبذرون الأموال التي سيحصلون عليها، ولكن الحقيقة كانت عكس ذلك.\" فمبالغ الأموال التي يحولها الموظفون إلى صناديق تقاعدهم قد تضاعفت، ويقول 70 في المئة منهم إنهم تمكنوا من الوفاء بديونهم. ولكن الخطوة التي أقدم عليها برايس لم تسلم من الانتقاد. فاضافة إلى المئات من رسائل الدعم والتأييد، والعديد من المقالات التي وصفته \"بأفضل مدير في أمريكا\"، حرر عدد كبير من زبائن غرافيتي رسائل خطية عارضوا فيها ما يعتبرونه موقفا سياسيا. في الوقت الذي أعلن فيه عن قراره، كانت مدينة سياتل تشهد نقاشا حول زيادة الحد الأدنى للأجور إلى 15 دولارا في الساعة، واحد من أعلى الأجور في الولايات المتحدة في ذلك الحين. وكان أصحاب المصالح والشركات الصغيرة يعارضون هذه الفكرة مدّعين أنها ستؤدي إلى دمار شركاتهم ومصالحهم. ووصف المعلق الإذاعي اليميني راش ليمبو - الذي كان يتابعه ويستمع إليه برايس يوميا منذ نعومة اظفاره - برايس بأنه شيوعي. وقال ليمبو في أحد برامجه الاذاعية \"آمل أن تكون هذه الشركة (شركة غرافيتي) نموذجا يدرّس في برامج الماجستير لرجال الأعمال حول اخفاق الإشتراكية، لأن هذه الشركة آيلة للفشل.\" كما استقال اثنان من كبار موظفي غرافيتي احتجاجا على قرار برايس، إذ لم يرق لهما ارتفاع رواتب الموظفين الصغار بين ليلة وضحاها، وقالوا إن هذه الخطوة ستجعلهم (الموظفون الصغار) كسالى، وتجعل الشركة غير قادرة على المنافسة. ولكن ذلك لم يحدث. روسيتا بارلو تقول مديرة المبيعات في شركة غرافيتي، روسيتا بارلو، إن موظفي الشركة الصغار بدأوا بتحمل مسؤوليات أكبر بعد قرار رفع رواتبهم. وقالت بارلو لبي بي سي \"عندما لا تستحوذ الأمور المالية على تفكيرك عند أدائك عملك، ستستطيع أن تكون أكثر شوقا وحماسا للقيام بما يحفزك أصلا.\" ونتيجة الاجراءات التي أدخلها برايس، اكتشف كبار موظفي الشركة أن أعباء عملهم قد خفّت، إذ إن الضغوط التي كانوا يئنون تحت وطأتها قد زالت وأنهم يتمكنون من التمتع بالإجازات التي يستحقونها. روى لي برايس قصة أحد الموظفين العاملين في مركز الاتصالات الهاتفية التابع لغرافيتي. قال \"كانت رحلته إلى العمل تستغرق أكثر من ساعة ونصف الساعة يوميا، وكان أثناء هذه الرحلات يشعر بالقلق من أن سيارته قد تتعطل لسبب ما وأنه يفتقر إلى المال اللازم لاصلاحها. كان يشعر بقلق بسبب ذلك كل ي��م.\" ولكن، وعندما ارتفع راتبه إلى 70 ألف دولار سنويا، تمكن ذلك الموظف من نقل سكناه إلى مكان أقرب إلى مقر العمل، وهو يتمكن الآن من انفاق المال على صحته إذ أصبح يمارس الرياضة يوميا وأصبح بامكانه تناول غذاء أكثر صحية. ويضيف برايس \"كان لدينا موظف يعمل في فريق مشابه أنقص وزنه بأكثر من 22 كغ،\" ويقول موظفون آخرون إنهم يتمكنون الآن من قضاء وقت أطول مع أسرهم أو مساعدة والديهم في دفع الديون المستحقة عليهم. ويقول برايس \"كنا نلاحظ، وبشكل شبه يومي، الآثار التي تترتب على منح الناس حريتها\"، مضيفا أن ذلك هو السبب في أن غرافيتي تحقق أرباحا أكثر من أي وقت مضى. وأضاف أن زيادة الرواتب لم تؤثر على تحفز الموظفين للعمل، قائلا إن موظفيه كانوا متحفزين للعمل بشكل جاد، ولكنها ضاعفت ما يصفه بقدراتهم. تتفق روسيتا بارلو مع برايس، إذ قالت \"لا يتوجه الموظف للعمل الآن من أجل كسب المال، بل من أجل أداء عمل جيد.\" التحقت بارلو بشركة غرافيتي منذ أيامها الأولى، وهي تعرف أن برايس لم يكن يتحلى دائما بهذا الكرم. ويعترف برايس نفسه أنه في أعقاب الأزمة الاقتصادية التي وقعت في عام 2008 كان مهووسا بجمع المال. أدى تدهور الاقتصاد الأمريكي في ذلك الحين إلى انخفاض عدد زبائن غرافيتي إلى حد كبير، مما أدى بدوره إلى انخفاض دخلها بحوالي 20 في المئة. في ذلك الحين، كانت المفهوم الاقتصادي السائد يقول إن على الشركة التخلي عن 12 من موظفي الشركة الـ 35، ولكن بدلا من اتباع ذلك المفهوم، ركّز برايس على خفض النفقات. وبعد 5 شهور حرجة، عادت الشركة لتحقيق أرباح، ولكن برايس كان خائفا إلى حد بعيد ولذا قرر إبقاء الرواتب عند مستوى متدن. في ذلك الوقت كانت روسيتا بارلو تعاني من مشاكلها المالية الشخصية، وكانت تعمل سرا بعد أوقات الدوام الرسمي في مطعم من مطاعم مكدونالدز للوجبات الجاهزة. ولكن، وعندما عرضت عليها شركة مكدونالدز ترفيعا، تركت عن طريق الخطأ كراسا تدريبيا خاصا بالشركة على مكتبها في شركة غرافيتي. وقد لاحظ أحد الموظفين وجود الكراس. أدى ذلك إلى استدعائها من قبل مديريها للتحقيق. تقول بارلو \"أجلسوني أمامهم، وكان رد فعلي الأول هو البكاء\"، فقد كانت تعتقد أنها ستطرد من عملها. ولكن بدل ذلك، سألوها عن مقدار الدخل الذي ستحتاجه من أجل البقاء في الشركة، وقرروا رفع راتبها إلى 40 ألف دولار. قال برايس آنئذ \"كنت فخورا جدا بها وشعرت بالغضب من نفسي\"، ولكن تطلب الأمر سنوات أخرى قبل أن يتفهم حجم المشاكل التي كان يعاني منها موظفوه. ويقول \"معظمهم كانوا يشعرون بالخوف من التقدم إلي والبوح بكيفية تأثير الرواتب المتدنية على حياتهم.\". كان برايس قد بدأ في منح موظفيه ترفيعات في رواتبهم تبلغ 20 في المئة سنويا منذ عام 2015، ولكن كلامه مع فاليري أقنعه بالذهاب إلى أبعد من ذلك. كان برايس يأمل في أن النموذج الذي اختطته غرافيتي سيؤدي إلى تغييرات جذرية في بيئة العمل في الولايات المتحدة، وهو يشعر بحزن وخيبة أمل لأن ذلك لم يتحقق. ولكن بعض الشركات، كشركة فارمالوجيكس في بوسطن، اتبعت مبادرته إذ قامت برفع رواتب موظفيها الدنيا إلى 50 ألف دولار، كما رفعت شركة ( Rented.com)، ومقرها في مدينة أتلانتا، رواتب موظفيها الدنيا أيضا. ويحاجج برايس بأنه، وبفضل الحملة التي أطلقها عبر مواقع التواصل الاجتماعي، قد أثر على قرار شركة أمازون في رفع أجورها الدنيا. ولكنه كان يأمل في أن تحصل تغييرات أساسية واسعة النطاق. يقول \"كنت مخ��ئا، فقد أخفقت في هذا المضمار. وغيّر ذلك من نظرتي للأمور، لأنني كنت اعتقد أنه من خلال الاجراءات التي اتخذتها واتخذها آخرون قد نتمكن من مجابهة الظلم الموجود فيما يخص انعدام العدالة في توزيع الدخل.\" كان للتغييرات التي أدخلها برايس تأثير كبير على اسلوب حياته ووضعه الشخصي. فقبل أن يقرر خفض راتبه، كان برايس نموذجا للمليونير الأبيض الصغير السن. فكان يسكن منزلا جميلا يطل على خليج بوجيت ساوند في سياتل، وكان يحتسي الشمبانيا في أرقى مطاعم المدينة. ولكن بعد ذلك، اضطر إلى تأجير داره بواسطة موقع (أير بنب) حتى يفي بمتطلبات الحياة. ولكن عددا من موظفيه عزّ عليهم أن يروه يصل إلى العمل في سيارة عمرها 12 عاما، ولذا شكلوا جمعية سرية هدفها شراء سيارة (تيسلا) كهربائية واهدائها اليه. دان برايس مع أليسا أونيل وهو يستلم سيارته التيسلا الجديدة تابع شريط نشرته شركة غرافيتي في يوتيوب إحدى الموظفات، وتدعى أليسا أونيل، بينما كانت تخطط مع زملاء لها لمفاجأة برايس بهديته. تقول أونيل \"أشعر بأن هذه هي الطريقة المثلى لشكره للتضحيات التي قدمها ولردود الفعل السلبية التي كان عليه تحملها\". خرج برايس من مكتبه إلى مرأب السيارات، ولما شاهد سيارته الجديدة أجهش بالبكاء. ولكن، وبعد سنوات خمس، ما زال برايس يتقاضى الحد الأدنى من رواتب شركة غرافيتي. ولكنه يقول إنه راض أكثر من أي وقت مضى حتى عندما كان يتقاضى الملايين. إلا أنه يعترف بأن الأمر لم يكن سهلا بأي حال. ويقول \"هناك تحديات تواجهني بشكل يومي\". \"فعمري هو نفس عمر مارك زوكربيرغ (مؤسس موقع فيسبوك) وتراودني من وقت لآخر أفكار بأنني أريد أن أكون بثرائه وأن أتنافس معه في قائمة فوربس للأثرياء وأن تظهر صورتي على غلاف مجلة تايم، فكل هذه الأمور التي تنم عن الطمع مغرية جدا\". ولكنه يختم بالقول \"ليس من اليسير التنازل عن كل ذلك، ولكن حياتي الآن أفضل من ذلك بكثير\".", "doc2": "Бул идеясын ишке ашыруу үчүн Дэн Прайс өзүнүн бир миллион доллар айлыгын кыскартканы аз келгенсип, өзүнүн дагы эмгек акысын 70 миң доллар чегине койгон. Беш жылдан кийин Дэн идеясы жемиштүү болгонун айтууда. 2015-жылы Дэн Прайс жакын досу Валерия менен Сиэтл шаарынын четиндеги тоолордо сейилдеп жүргөн эле. Эки дос баарлашып жатып, Валерия ижарага алган үйү 200 долларга кымбаттап, каржылык кыйынчылыкка туш болгонун айтып берген. Валериянын бул сөзүнө Дэн кабатыр болгон. Себеби Валерия аял болгонуна карабай 11 жыл армияда кызмат өтөгөн, Ирактагы согушка дагы катышкан. Эми аптасына 50 саат бою эки башка иште жумуш кылып, акчасы айдан-айга жетпей жаткан экен. \"Валерияны мамлекетке кызмат кылган, жан үрөп иштегенден коркпогон адам катары билем\",-дейт Дэн Прайс. Беш жыл мурун Валерия жылына 40 миң доллар маяна алып жатса дагы, бул кымбат деп саналган Сиэтл үчүн жетишсиз эле. Дэн дүйнөдөгү колунда бар менен жоктордун ортосундагы ажырым кеңейип бара жатканына капа болуп, жок дегенде өзүнүн компаниясында бул көйгөйдү чечүүгө киришкен. Прайс мырза 31 жашында миллионерге айланган. Ал өспүрүм кезинде негиздеген Gravity Payments компаниясынын эки миңден ашуун кардары болуп, миллиондогон долларга бааланган. 2015-жылы анын бир жылдык айлыгы 1.1 миллион доллар эле. Бирок Валериянын сөзүнөн кийин кызматкерлеринин көбү каржылык кыйынчылыкка туш болгонун түшүнгөн. Ошондон бери Дэн Прайс Кошмо штаттарындагы бай менен кедейлердин ортосундагы ажырым менен күрөшүп келет. \"Байларга Нью-Йорк шаарынын борборундагы батирде алтын отургучта тамактанууга мүмкүнчүлүк берүү үчүн көптөгөндөр ачкачылыкка кабылды. Ага карабастан биздин коом, калыптанган маданиятыбыз ач көздүктү даңазалайт. Мисалы, Forbes журналы дүйнөдөгү эң бай адамдардын тизмесин чыгарат. Анда Жефф Безос Microsoft компаниясынын негиздөөчүсү Билл Гейтстен оозуп өтүп, эң бай адам катары таанылды деп жазылат. Ошонун эмнеси маанилүү?\",-дейт Дэн. 1995-жылы кедей деп саналган америкалыктардын эң бай делген бир пайызга салыштырган каржылык абалы дурус болчу. Ошол жылдан кийин баары өзгөрдү. Азыр эң бай делген бир пайыз америкалык кедей делген 50 пайыз жарандан көбүрөк акча табат. Бул ажырым жылдан жылга кеңейүүдө. 1965-жылы АКШда компания жетекчилеринин маянасы кадыресе кызматкерлерден жыйырма эсе көп болчу. 2015-жылы бул ажырым 300 эсеге өскөн. Британияда болсо жетекчинин маянасы кызматкерлеринен 117 эсеге көп. Сиэтлдын четиндеги тоолордо Дэн Прайс идеясын ишке ашырууга киришкен. Ал ошол учурда Нобель сыйлыгын алган экономика боюнча эксперттер Даниел Канеман менен Ангус Детондун эмгегин дагы окуп жаткан эле. Окумуштуулар америкалыктар бактылуу болуу үчүн канча каражат табышы керек деген суроого жооп издешкен экен. Дэн үйүнө жеткенден кийин көйгөйдү изилдеп, өзү эсептеп чыккан. Ал кызматкерлери жылына кеминде 70 миң доллар маяна алышы керек деген чечим чыгарган. Бирок бул идеясын ишке ашыруу үчүн Дэн бир гана өз айлыгын кыскартпастан, компаниясынын баалуу кагаздарын саткан. Эртеси күнү кызматкерлерин жыйынга чогултуп, жагымдуу жаңылыкты жарыялаган. Дэн Прайс кызматкерлери сүйүнүп, чоң майрам болот деп ойлогон. Бирок алар Дэндин айткандарына ишенбей, дендароо болуп калышкан. Жетекчиси сөзүн экинчи жолу кайталаганда гана кызматкерлери ишенишкен. Беш жылдан кийин Дэн ошол жыйынды жылмайып эстейт. Көрсө ал окумуштуулардын изилдөөсүнүн маанилүү бир бөлүгүн эстен чыгарыптыр. Окумуштуулар америкалык бактылуу болуу үчүн жылына 75 миң доллар маяна алышы керек деп жазган экен. Ага карабастан Дэндин кызматкерлеринин маянасы бир күндүн ичинде үч эсеге көбөйгөн. Беш жылдын ичинде Gravity Payments компаниясы өзгөрдү. Компаниянын кызматкерлеринин саны эки эсеге өстү, ишкананын баалуу кагаздар рыногундагы баасы 3.8 миллиард доллардан 10.2 миллиардга жетти. Бирок Дэн башкага кубанат. \"Мурда жылына эки гана кызматкерибиз балалуу болгонун сүйүнчүлөчү. Айлыкты көтөргөндөн бери командабызга 40 ымыркай кошулду. Беш жылдын ичинде көп кесиптештерибиз балалуу болду\",-дейт Дэн. Gravity Payments компаниясынын кызматкерлеринин 10 пайыздан көбү турак-жай сатып алды. Сиэтл Кошмо штатта��ындагы эң кымбат шаарлардын бири экенин эске салалы. Мурда кызматкерлеринин бир гана пайызы турак-жай сатып алууга жетишкен. Дэн Прайс энеси менен Андан тышкары пенсия фондуна болгон ыктыярдуу түрдөгү которуулар дагы эки эсеге өстү жана кызматкерлеринин 70 пайызы карыздарынан кутулду. Ага карабастан Дэнге жеңил болду деп айтууга болбойт. Анын бул кадамы жаңылыктардын баш сабына чыгып, айрым журналдан Дэнди \"Американын эң мыкты жетекчиси\" деген наам берген. Ал эми Gravity Payments компаниясынын өнөктөштөрү жана айрым кардарлары Дэнге кат жолдоп, саясий оюндарды токтотууга чакырган. Дал ошол учурда Сиэтл шаар бийлиги минималдуу эмгек акыны саатына 15 долларга көтөрүүнү талкуулап жаткан. Чакан бизнестер мындай кадам аларды каржылык кризиске түртөт деп эскертишкен. Компаниянын эки жетекчиси дагы нааразылыгын билдирип, ишканадан кеткен. Алар кызматкерлердин айлыгын дароо көтөрүү аларды жалкоо кылат деген пикирин айткан. Бирок алардын жоромолу ката болуп калды. Росита Барлоу Gravity Payments компаниясынын сатуу бөлүмүнүн башчысы Росита Барлоу маяна көтөрүлгөндөн бери кызматкерлер натыйжалуу иштеп калганын айтат. Кадыресе кызматкерлердин жемиштүү ишинен улам жетекчилерге болгон басым дагы азайды. Дэн Прайс болсо кызматкерлеринин биринин окуясын айтып берди. Биздеги бир кызматкер бир жарым саат ыраак жашайт экен. Ал ишке унаа айдап келген. Анын дөңгөлөктөрү эски болгондуктан, ишке келе жатканда \"дөңгөлөктөрүм жарылбаса экен\" деп тиленип, күндө стресс болуптур. Жаңы дөңгөлөк сатып алууга акчасы жеткен эмес. Маяна 70 миң долларга көтөрүлгөндө, ошол кызматкер кеңсеге жакын жерге көчтү. Саламаттыгын ойлогон кызматкер унаасын сатып, ишке жөө басып келет. Дэн Прайс компаниясы дагы көбүрөк акча таап жатканын айтат. Кызматкерлеринин маянасын көтөргөндөн бери алар ишке чыгармачыл мамиле кылып, башка компаниялардан айырмаланып турган идеяларды сунушташууда. \"Көптөр ишке акча керек болгону үчүн келет. Бул компанияда болсо ишимди кантип жакшы аткарам деп ойлонуп калдык\",-дейт Росита. Ал Gravity компанияда көп жылдан бери иштейт. 2008-жылкы каржылык кризисте Росита карызга баткан. 2015-жылы ал тапкан акча жетишсиз болуп жаткандыктан башка иш карай баштаган эле. Ошондо жетекчилер аны жыйынга чакырыптыр. \"Мени иштен кетиришет деп ойлодум. Балким, башка компаниялар менен сүйлөшүп жатканымды билип калышты деген ой келди. Алар мага жылдык маянаң 40 миң долларга көтөрүлдү деп айтышканда, токтобой ыйладым\",-дейт ал. Дэн Прайс Gravity Payments компаниясы башкаларга үлгү болот деп үмүттөнгөн. Бирок андай болгон жок. Бостондо жайгашкан PharmaLogics компаниясы кызматкерлеринин бир жылдык маянасын 50 миң долларга көтөргөн, Атлантадагы Rented.com компания дагы көтөрдү. Бирок булар саналуу гана ишканалар. Дэн болсо чечими анын жашоосун кескин өзгөрткөнүн белгилейт. Мурда кымбат ресторандарда тамактаны��, шаардын борборунда жашаса, чечиминен кийин акчасы жетпей, ал өз үйүндөгү бөлмөсүн ижара берген. Жумушка эски Audi айдап келгенин көргөн кызматкерлер акча чогултуп, жетекчисине жаңы Tesla сатып беришти. Дэн Прайс жаңы Tesla унаасын белекке алып жатат Компания YouTube баракчасына жаңы унааны жетекчисине тартуулап жаткан учурду чыгарган. Анда Дэн өзүн кармана албай, ыйлап жибергенин көрүүгө болот. \"Биз жетекчибизге ыраазычылыгыбызды билдиргибиз келди. Ал кызматкерлери үчүн көп нерседен баш тартты. Бирок канча адамды бактылуу кылды\",-дейт компаниянын кызматкери Алиса Онил. Беш жылдан бери Дэн өзүнүн маянасын 70 миң доллардан көтөрө элек. Бирок ал мурда миллиондогон доллар тапкан учурга салыштырганда аз каражат менен көбүрөөк ийгиликке жеткенин айтат. \"Айрым учурда мен деле Марк Цукерберг менен атаандашып, чириген байга айланып, Time журналына чыккым келет. Мен дагы ач көздөнүп кетем. Ошондуктан бул кадамга барууну оңой деп айтууга болбойт. Ага карабастан менин жашоом жакшы жакка өзгөрдү\",-дейт Дэн."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-54340225", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-54322334", "doc1": "جنازات الضحايا، كما في يظهر في الصورة في اندونيسيا، تتم في ظل إجراءات أمنية مشددة ويظهر تعداد الأرقام الذي تجريه جامعة جونز هوبكنز الأمريكية أن الوفيات في الولايات المتحدة والبرازيل والهند مجتمعة تشكل حوالي نصف العدد الإجمالي للوفيات في العالم. ويحذر الخبراء من أن العدد الحقيقي للوفيات ربما يكون أعلى من ذلك بكثير. ووصف الأمين العام للأمم المتحدة أنطونيو غوتيريش الرقم الإجمالي بأنه رقم \"مزعج\" و \"نقطة فارقة مؤلمة\". وقال غوتيريش في رسالة مصورة: \"مع ذلك، علينا أن نلقي بالاً لحياة الأفراد جميعهم\". مواضيع قد تهمك نهاية وأضاف قائلاً: \"كانوا آباء وأمهات، زوجات وأزواج، أخوة وأخوات، أصدقاء وزملاء. والألم تضاعف بفعل وحشية هذا المرض\". يأتي هذا التطور بعد قرابة 10 أشهر على بداية ظهور أخبار فيروس كورونا من ووهان في الصين. ومنذ ذلك الحين، انتشر الوباء ليصل إلى 188 دولة ويسجل أكثر من 32 مليون إصابة مؤكدة. وأدت عمليات الإغلاق والإجراءات الأخرى في محاولة لوقف انتشار الفيروس إلى وقوع العديد من الاقتصادات في حالة من الركود. في هذه الأثناء، تستمر الجهود الرامية لتطوير لقاح فعال- على الرغم من أن منظمة الصحة العالمية حذرت من أن حصيلة الوفيات قد تصل إلى مليونين قبل أن يصبح اللقاح متوفراً على نطاق واسع. وتعد الولايات المتحدة صاحبة أعلى حصيلة للوفيات في العالم حيث بلغ عدد الوفيات فيها 205 آلاف تليها البرازيل بحصيلة بلغت 141,700 حالة وفاة ثم الهند بحصيلة بلغت 95,500 حالة وفاة. أين يقع الانتشار الأسرع لمرض كوفيد-19؟ سجلت منطقة الأوقيانوس أقل من ألف حالة وفاة سجلت الولايات المتحدة أكثر من سبعة ملايين حالة إصابة- أي أكثر من خُمس إجمالي الإصابات في العالم. وبعد موجة ثانية من الحالات في يوليو/تموز، انخفضت الأرقام في أغسطس/آب لكنها تبدو في ارتفاع مجدداً. وينتشر فيروس كورونا بسرعة في الهند، حيث سجلت البلاد قرابة 90 ألف حالة في اليوم في وقت سابق من شهر سبتمبر/ أيلول الجاري. ووصل عدد الحالات المؤكدة في الهند إلى ستة ملايين حالة- وهو أعلى رقم بعد الولايات المتحد��. لكن، بالنظر إلى تعداد سكانها، فإن الهند شهدت معدل وفيات منخفض نسبياً. أما البرازيل فلديها أعلى عدد للوفيات في أمريكا اللاتينية وقد سجلت أكثر من 4.7 مليون حالة إصابة، وهو ثالث أعلى عدد في العالم. وفي أماكن أخرى من المنطقة، تشهد الإصابات المؤكدة الجديدة ارتفاعاً سريعاً في الأرجنتين التي تضم الآن أكثر من 700,000 إصابة. وبسبب الفروقات في طريقة تسجيل الدول لحالات الإصابة والوفاة- ومعدلات الفحص المتقطع في بعض المناطق- فإن الأعداد الحقيقية لحالات الإصابة بفيروس كورونا وحالات الوفاة يعتقد بأنها أعلى مما يتم الإبلاغ عنه، كما يقول الخبراء. فيروس كورونا: 156 دولة تشارك في خطة عالمية لضمان \"توزيع عادل\" لأي لقاح محتمل كيف تسير عملية البحث عن لقاح؟ على مستوى العالم، هناك حوالي 240 لقاحاً محتملاً ما تزال في مراحل تطويرها الأولى، أربعون منها في مرحلة التجارب السريرية وتسعة في المرحلة النهائية من الاختبار على آلاف الأشخاص. ويستغرق تطوير اللقاح عادة سنوات ولكن بسبب حالة الطوارئ التي يعيشها العالم، فإن العلماء يعملون بسرعة فائقة. وأحد تلك اللقاحات يتم تطويره من قبل جامعة أكسفورد- وهو الآن في مرحلة متقدمة من الاختبار- وقد أظهر قدرته على تحفيز استجابة مناعية وتم توقيع اتفاق مع شركة أسترا زينيكا لتوفير 100 مليون جرعة في المملكة المتحدة وحدها. وفي الصين، أظهر لقاح محتمل قدرته على انتاج أجسام مضادة وقائية ويتم توفيره للجيش الصيني. غير أن هناك مخاوف أثيرت حول السرعة التي يتم بها انتاج اللقاح. في هذه الأثناء، يقول العلماء في روسيا إن الاختبارات الأولية على لقاح يحمل اسم \"سبوتنيك- في\" تظهر دلائل على استجابة مناعية. وفي تقرير لهم نشر في وقت سابق من هذا الشهر، قال العلماء الروس إن كل مشارك في التجارب طوَّر أجساماً مضادة لمحاربة الفيروس ولم يعاني من آثار جانبية خطيرة. وكانت روسيا قد منحت في أغسطس/ آب الماضي ترخيصاً لاستخدام اللقاح محلياً - وهي أول دولة تفعل ذلك. ومرة أخرى، كانت هناك مخاوف من سرعة العملية وبعض الخبراء قالوا إن التجارب المبكرة كانت صغيرة جداً على أن تثبت فعالية وسلامة اللقاح. وفي الولايات المتحدة، قال الرئيس دونالد ترامب إن الأمريكيين سيكون بمقدورهم الحصول على لقاح بحلول شهر أكتوبر/ تشرين الأول القادم على الرغم من أن مراكز مكافحة الأمراض والوقاية منها تقول إنه من المستبعد أن يتوفر لقاح للمرض على نطاق واسع قبل منتصف عام 2021. وكانت منظمة الصحة العالمية قد قالت إنها لا تتوقع أن ترى لقاحات منتشرة على نطاق واسع ضد مرض كوفيد-19 حتى منتصف العام 2021.", "doc2": "Covid-19 вирусунан ажал тапкандарды атайын коргонуучу кийимдерди кийип жерге беришүүдө Жонс Хопкинс университетинин маалыматына ылайык, вирустан ажал тапкандардын дээрлик жарымы АКШ, Бразилия жана Индияга туура келет. Эксперттер болсо вирустан каза болгондордун чыныгы көрсөткүчү мындан кыйла жогору экенин айтууда. Бириккен Улуттар Уюмунун Башкы катчысы Гутерриш бул көрсөткүчкө дүйнө лидерлери олуттуу карашы керек экенин белгиледи. \"Ар бир сандын артында адам турганын эстен чыгарбашыбыз керек. Алар бирөөнүн атасы жана энеси, жубайы жана күйөөсү, биртууганы, досу жана кесиптеши болгон\",-деди ал. Covid-19 вирусу он ай мурун Кытайдын Ухань шаарында тарай баштаган. Андан бери пандемия 188 мамлекетке жетип, 32 миллиондон ашуун адам вируска кабылды. Коронавирустун жайылышын токтотуу үчүн катаал карантин чектөөлөрү дүйнө экономикасын олку-солку абалга кептеди. Ал тапта коронавируска каршы вакцинаны иштеп чыгууда жарыш жүрүүдө. Бирок Дүйнөлүк саламаттыкты сактоо уюму натыйжалуу вакцина даяр болгончо ирустан каза тапкандар саны эки миллионго чыгышы мүмкүн экенин эскертүүдө. Вакцинаны иштеп чыгуу Учурда 240 чукул вакцина иштелип жатат, алардын кыркка чукулу клиникалык сыноодон өттү, тогузу текшерүүнүн акыркы баскычына жетти. Вакцина бир нече жылдын ичинде гана даяр болот. Бирок азыркы пандемиянын шартын эске алып, окумуштуулар ишин тездетүүгө белсенип турат. Оксфорд университети даярдап жаткан вакцина сыноонун акыркы баскычына жетти. Ал иммундук системаны вирус менен күрөшүүгө түрткү болору аныкталды. Оксфорд университети 100 миллион вакцина чыгаруу үчүн AstraZeneca компаниясы менен келишимше кол койгон. Коронавирустун экинчи толкуну: келечекте кандай болот? Кытай чыгарган вакцина дагы вирус менен күрөшкөн антитулку пайда кылат. Бээжин эмитен эле вакцинаны аскер кызматкерлерине сунуштап жатат. Бирок клиникалык сыноолор өтө тез жүргүзүлгөндүктөн, эксперттер анын канчалык коопту экенине чоочулап турушат. Ал тапта Орусия чыгарган \"Спутник-V\" вакцинасы дагы иммундук системада антитулкуларды иштеп чыгууга түрткү болгон. Абройлуу The Lancet медициналык журналына жарыяланган баяндамада, эмдөөдөн өткөн ар бир ыктыярчыда антитулку пайда болгону жана дарынын олуттуу кыйыр таасирлери жок болгону айтылган. Орусия август айында вакцинаны каттоодон өткөргөн. Буга чейин бир дагы мамлекет вакцинасын расмий каттай элек болчу. АКШнын президенти Трамп коронавируска каршы вакцина октябрь айында сунуштала баштайт деп билдирген. Бирок АКШнын Жугуштуу илдеттерди алдын алуу борбору вакцина 2021-жылдын ортосунда гана даяр болорун айтууда. Дүйнөлүк саламаттыкты сактоо уюму болсо Covid-19 вирусуна каршы жапырт эмдөө 2021-жылдын экинчи жарымында башталат деп болжоп турат."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-39701291", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-39701722", "doc1": "تخشى الولايات المتحدة من أن بيونغيانغ قد تطور آلية لحمل قنبلة نووية على صاروخ باليستي قادر على الوصول إلى أراضيها وتنتاب الإدارة الأمريكية مخاوفا متزايدة حيال التجارب النووية والصاروخية لكوريا الشمالية التي تشكل تهديدا للدول المجاورة لها وللولايات المتحدة. ويحضر الاجتماع، الذي ينعقد الأربعاء المقبل، مئة من أعضاء مجلس الشيوخ، فضلا عن وزير الخارجية الأمريكي، ريكس تيلرسون، ووزير الدفاع جيمس ماتيس. ودعت الصين، الحليف الأكبر لكوريا الشمالية، الجانبين إلى التزام ضبط النفس. وجاءت دعوة الصين أثناء محادثات عبر الهاتف بين ترامب والرئيس الصيني شي جينبينغ الأحد. وقال جينبينغ، أثناء المحادثات، إنه على جميع الأطراف \"التزام ضبط النفس وتفادي الإجراءات التي من شأنها زيادة التوترات\". ومن جانبه، قال ترامب إن \"التوجه العدائي المستمر\" لكوريا الشمالية يزعزع استقرار شبه الجزيرة الكورية بأكملها. وعادة ما يتوجه مسؤولون في البيت الأبيض إلى الكونغرس لتقديم ايجازات بشأن قضايا ذات صلة بالأمن القومي، لكن لم يحدث من قبل أن يتوجه جميع أعضاء المجلس إلى البيت الأبيض. ويحضر الاجتماع، إضافة إلى تيلرسون والجنرال ماتيس، مدير المخابرات العامة دان كوتس والجنرال جوزيف دانفورد رئيس هيئة أركان الجيش الأمريكي. وأشار المتحدث باسم البيت الأبيض، شون سبايسر، ردا على سؤال في اجتماعه الدوري مع الصحفيين، الى أن الاجتماع لم يكن بمبادرة من البيت الأبيض بل جاء بناء على استجوابات إضافية من زعيم الأغلبية في مجلس الشيوخ ميتش ماكونيل. ونقلت وكالة رويترزللأنباء، عن مسؤولين في البيت الأبيض، قولهم إن مجلس النواب الأمريكي يسعى أيضا لعقد اجتماع مماثل مع الرئيس الأمريكي بشأن كوريا الشمالية. قالت وسائل إعلام في بيونغيانغ إن قواتها المسلحة مستعدة قتاليا لإغراق حاملة الطائرات الأمريكية كارل ليفنسون قالت واشنطن إن قافلة سفن بحرية أمريكية، بقيادة حاملة الطائرات الأمريكية العملاقة كارل ليفنسون يتوقع أن تصل إلى شبه الجزيرة الكورية خلال أيام، وذلك رغم التقارير المتضاربة التي ظهرت الأسبوع الماضي عن موقعها. وقال ترامب لسفراء مجلس الأمن التابع للأمم المتحدة، أثناء اجتماع معهم في البيت الأبيض، إن على الأمم المتحدة أن تستعد لفرض عقوبات جديدة على بيونغيانغ. وتتبع الإدارة الأمريكية استراتيجية متعددة الجوانب لتوضيح موقفها من كوريا الشمالية وما تمثله من تهديد، فهناك ميل إلى البدء في التعامل مع بيونغيانغ من خلال تشديد الأمم المتحدة العقوبات المفروضة على بيونغيانغ، والتأكد من أن العقوبات الحالية تُطبق بكل حزم. ويتضمن الجانب الثاني من الاستراتيجية الأمريكية الضغط على الصين لدفعها إلى كبح جماح جارتها الشيوعية. أما الجانب الثالث فهو إرسال حاملة الطائرات العملاقة كارل ليفنسون إلى شبه الجزيرة الكورية للتلويح بأن الإجراء العسكري من الخيارات المفتوحة أمام الولايات المتحدة. يشارك الجنرال جوزيف دانفورد، رئيس هيئة الأركان في الجيش الأمريكي، في الاجتماع مع أعضاء مجلس الشيوخ بشأن كوريا الشمالية الخطاب الكوري الشمالي وقالت وسائل إعلام رسمية في كوريا الشمالية الأحد الماضي إن \"القوات المسلحة جاهزة قتاليا لإغراق\" حاملة الطائرات كارل ليفسنون. ووصفت صحيفة حزب العمال الحاكم، رودونغ سينمون، حاملة الطائرات الأمريكية بأنها \"حيوان ضخم\". وأعلنت بيونغيانغ في وقت سابق أنها ستكثف تجاربها الصاروخية على الرغم من تحذير ترامب وخبراء عسكريين من أن كوريا الشمالية ربما تجهز لتجربة نووية جديدة، ما يُعد انتهاكا لقرارات الأمم المتحدة. وقال خبراء أمريكيون إن الصاروخ الباليستي الذي جربته كوريا الشمالية في 16 إبريل/ نيسان الجاري سقط بعد ثوان معدودة من إطلاقه. وتخشى الولايات المتحدة من أن بيونغيانغ قد تطور آلية لحمل قنبلة نووية على صواريخ باليستية قادرة على الوصول إلى أراضيها. في غضون ذلك، تتركز مخاوف الصين على إمكانية اندلاع حرب شاملة بين جميع دول شبه الجزيرة الكورية، ما قد يؤدي إلى انهيار النظام الحاكم في كوريا الشمالية بقيادة الزعيم الحالي كيم يونغ أون. وتخشى الصين من أن يتسبب ذلك في مشكلة لاجئين كبيرة ويؤدي إلى وجود عسكري أمريكي بالقرب من حدودها.", "doc2": "Сенаторлор алдында Башкы штабдын жетекчиси Жозеф Данфорд дагы билдирүү жасайт Мунун алдында эле Президент Дональд Трамп БУУнун Коопсуздук Кеңешине кайрылып, КЭДР маселесин \"акыры чечүү керек\" деген чакырык таштаган. Шаршембиде Ак үйдө өтө турган жыйынга сенаттын 100 мүчөсү катышат. Ошондой эле мамлекеттик катчы Рекс Тиллерсон жана Коргоо министри Жеймс Мэттис катышары күтүлүүдө. Пхеньян тарабынан өткөрүлгөн ракеталык жана ядердик сыноолор Вашингтондун тынчсыздануусун жаратып келүүдө. Бул бир гана АКШ үчүн эмес, чөлкөмдөгү союздаштары үчүн да кооптуу болуп жатканына көңүл бурууда. КЭДР өкүлдөрү дагы кескин билдирүүлөр менен чыкты. АКШ тарабынан жасалган кандай кийгилишүү болсо дагы өзөктүк курал менен жооп берерин айтып эскертүүдө. Түндүк Кореянын негизги союздашы болгон Кытай эки тарапты тең карманууга чакырган. Кытайдын төрагасы Си Цзиньпин жекшембиде бул маселени талкуулоо үчүн Трамп менен телефон аркылуу байланышып, \"чыңалууну жараткан кадамдардан алыс болууга\" үндөдү. Америкалык армиянын командачылыгы \"Карл Винсон» кемеси баштаган чабуул жасоого ылайыкталган деңиз күчтөрү алдыдагы күндөрдө Корей жарым аралына жетет деп билдирди. Бирок эртеси күнү эле Трамп БУУнун Коопсуздук кеңешинин өкүлдөрү менен жолугушуусунда \"Түндүк Корея маселесин акыры чечиш керек\" деп билдирди. \"Түндүк Корея бул - дүйнөдөгү чоң көйгөй. Акыр түбү биз бул көйгөйдү чечүүбүз керек\", -деген Трамп, Коопсуздук кеңешин Түндүк Кореянын континенттер аралык баллистикалык ракета жана ядердик курал боюнча программаларына каршы туруу үчүн кошумча катаал санкцияларды киргизүүсү керектигин айтты. Чукул брифинг АКШнын администрациясынын кызматкерлери Конгрессте тез-тезден эле билдирүүлөрдү жасап, улуттук коопсуздукка байланышкан маселелер боюнча парламент мүчөлөрү менен кеңешип турат. Бул жолу сенаторлордун толук курамы менен Ак үйгө чакырылышы адаттан тыш көрүнүш болууда. Сенаторлор алдында мамлекеттик катчы Рекс Тиллерсон жана Коргоо министри Жеймс Мэттистен тышкары Улуттук чалгын кызматынын директору Дэн Коутс жана Башкы штабдын жетекчиси Жозеф Данфорд билдирүү жасайт деди Ак үйдүн басма сөз катчысы Шон Спайсер. Ким Чен Ын болсо баллистикалык жана ядердик сыноолорун уланта берин убада кылууда. Би-би-синин Вашингтондогу кабарчысы Гэри О'Донохью кабарлагандай, Коопсуздук кеңешине кайрылуу менен Трамптын администрациясы Түндүк Кореяга карата ар тараптуу стратегиясын демонстрациялап жатат. АКШ Пхеньянга карата санкцияларды гана катаалдаштырбастан, буга чейикни кабыл алынган чектөөлөр чыны менен таасир этип жатканын дагы көрсөтүүдө. Паралелдүү түрдө Кытайды дагы кысмакка алып, түштүк коңшусуна таасир этүүгө аргасыз кылууну көздөп жаткандай. Сенаторлордун брифингке чакырылышы чөлкөмгө деңиз күчтөрүн жөнөтүлүшүнө туура келди. Муну менен Вашингтон маселени күч менен чечүү жагын да олутуу карап жатканын Пхеньянга коңгуроо кылды. Америкалык армиянын командачылыгы \"Карл Винсон» кемеси баштаган чабуул жасоого ылайыкталган деңиз күчтөрү алдыдагы күндөрдө Корей жарым аралына жетет деп билдирди. Өткөн аптада деңиз күчтөрү башка багытка карай сүзүп кеткени туралуу кабарлар айтылган. Ал ортодо Түндүк Кореянын мамлекеттик маалымат каражаттары Корей жарым аралын көздөй багыт алган америкалык ракета ташуучу \"Карл Винсон» кемеси бир сокку менен чөгүп кетиши мүмкүн экенин жазууда."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/middleeast-46067973", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-40946279", "doc1": "خاشقجي كان معروفا بانتقاده لبعض السياسات في السعودية وبحسب ما ورد في التقارير، فإن الأمير محمد ذكر ذلك في مكالمة هاتفية مع مسؤولي البيت الأبيض بعد اختفاء خاشقجي وقبل أن تعترف السعودية بمقتله. لكن السعودية نفت صحة هذه التقارير التي نُشرت في صحيفتي \"واشنطن بوست\" و\"نيويورك تايمز\". ولم يعثر على جثة خاشقجي حتى الآن، لكن السلطات التركية والسعودية أكدت أنه قتل داخل قنصلية بلاده في إسطنبول في الثاني من أكتوبر/تشرين الأول. وتنفي السعودية تورط الأسرة المالكة في مقتله، وتقول إنها \"مصممة على كشف كل الحقائق\" في قضيته. وقال الأمير محمد بن سلمان، في أواخر الشهر الماضي، إن \"الجريمة كانت مؤلمة لكل السعوديين\". وكان خاشقجي يشارك بمقالات في صحيفة واشنطن بوست، واشتهر بانتقاده لبعض السياسات في السعودية. ماذا ورد في المكالمة الهاتفية؟ خلال المكالمة مع صهر الرئيس الأمريكي، جاريد كوشنر، ومستشار الأمن القومي في البيت الأبيض، جون بولتن، قال ولي العهد السعودي إن خاشقجي كان عضوا في جماعة الإخوان المسلمين، بحسب صحيفة واشنطن بوست. وذكرت التقارير أن المكالمة الهاتفية جرت في التاسع من أكتوبر/تشرين الأول، أي بعد أسبوع من اختفاء خاشقجي. وأضافت أن ولي العهد حثّ البيت الأبيض على الحفاظ على تحالفه مع المملكة العربية السعودية. المكالمة بين ولي العهد السعودي ومسؤولي البيض الأبيض جرت في التاسع من أكتوبر/تشرين الأول، بحسب تقارير وفي بيان أرسل إلى واشنطن بوست، نفت عائلة خاشقجي أن يكون الصحفي المقتول عضوا في جماعة الإخوان المسلمين، وقالت إنه نفى هذا بنفسه في مناسبات عدة في الأعوام الأخيرة الماضية. وأضاف البيان أن \"جمال خاشقجي لم يكن شخصا خطيرا بأي حال. وادعاء خلاف ذلك أمر سخيف\". ما الذي توصل إليه التحقيق حتى الآن؟ لا يوجد حتى الآن إجماع على الطريقة التي قتل بها خاشقجي. ودخل الصحفي القنصلية السعودية لاستخراج بعض المستندات الضرورية لزواجه من خطيبته التركية، خديجة جنكيز. خديجة جنكيز تطالب بتحقيق العدالة في قضية خاشقجي وفي يوم الأربعاء، قالت تركيا إنه خُنق فور دخوله إلى القنصلية، وقطّع جسده \"وفقا لخطة وضعت مسبقا\". وكانت وسائل إعلام تركية قد نقلت عن مصادر إن خاشقجي تعرض للتعذيب. وغيرت السعودية روايتها بشأن ما حدث لخاشقجي. فعندما اختفى الصحفي في البداية، قالت الرياض إن خاشقجي خرج من مبنى قنصليتها حيًّا، لكنها في وقت لاحق اعترفت بمقتله، وقالت إن جريمة قتله أعدت مسبقا. وألقت الرياض القبض على 18 مشتبها بهم، وقالت إنهم سيحاكمون في المملكة، بينما تريد تركيا تسليمهم إلى أنقرة. وابتعدت تركيا عن تحميل السلطات السعودية صراحة مسؤولية مقتل الصحفي جمال خاشقجي. وفي وقت سابق تحدث الرئيس التركي، رجب طيب أردوغان، هاتفيا مع العاهل السعودي الملك سلمان، واتفق الطرفان على المضي قدما في التعاون في التحقيق.", "doc2": "Хашоггинин Стамбулдагы достору Би-би-сиге билдиргендей, ал дайынсыз жок болуп кетерден бир нече ай мурун сауд бийлиги аңдып жатканын сезгенин айткан экен. Акыркы жылдары сыртта жүргөн Эр-Рияддын сынчыларынын көбү дайынсыз жок болуп кеткен учурлары бар. Султан бин Турки бин Абдул-Азиз (ортодо) Өткөн жылы Би-би-синин Араб кызматы чет өлкөдө жашап жүргөн үч диссидент-ханзааданын уурдалышы боюнча Сауд Арабиясынын дарегине айтылган сындар боюнча иликтөө жүргүзгөн. Дайынсыз кеткен ханзаадалар Соңку үч жылда Европада жашаган саудиялык үч ханзаада ың-жаңсыз жоголду. Алар саудиянын өкмөтүн сындап келишкен. Ханзаадалар уурдалып кетип, Сауд Арабиясына жеткирилгени тууралуу маалыматтар бар. Кийин алар тууралуу башка эч нерсе айтылган жок. 2013-жылы 12-июнда таң эртелей саудиялык ханзааданы салган унаа Женеванын чет жакасындагы заңгыраган аксарайга келип токтоду. Ханзаaданын аты-жөнү Султан бин Турки бин Абдул-Азиз. Ал эми бул аксарай анын авасы, маркум падыша Фахдга таандык. Падышанын сүймөнчүк уулу ханзаaда Абдул-Азиз бин Фахд эрте мененки сый тамакка Султанды конокко чакырган эле. Абдул-Азиз Султандан Сауд Арабияга кайрылып барууну суранып, сын-пикирден улам жаралган бийлик менен анын ортосундагы чатакташууну жайгарууга убадасын берет. Султан мындан баш тарткандан кийин, Абдул-Азиз телефондон бирөө чалып калганын айтып, кечирим сурап, бөлмөдөн сыртка жөнөйт. Бөлмөдөгү экинчи киши - саудиялык министр шейх Салих Аль аш-Шейх дагы артынан чыгып кетет. Бир нече көз ирмемден кийин эле бөлмөгө беткапчан кишилер кирип келип, Султанды ур-тепкиге алышат. Колуна кишен салып, укол сайып эстен тандырышат. Эс-учун билбеген абалда Султанды Женевадагы аэропорттон мурдатан камдалып, учууга даяр турган санитардык учакка алып келип салышкан. Көп жылдан кийин Султан өзү швейцариялык сотто берген көрсөтмөсүндөгү окуянын жүрүшү ушундайча сүрөттөлгөн. Женевадагы мейманканада Султандын сый тамактан кайтып келишин күтүп олтурган кызматкерлеринин арасында анын басма сөз катчысы Эдди Феррейра дагы бар эле. «Биз анын күзөт кызматкерлери менен байланыша албай койдук,-деп эскерет ал. - Бул тынчсызданууга негиз болгон биринчи белги эле. Биз ханзаaaданын өзүнө байланышууга аракет кылдык. Бирок эч кандай майнап чыккан жок». «Кийин, күндүн экинчи жарымында биздин босогону чакырылбаган эки конок аттады. Мейманканын башкы менеджеринин коштоосунда келген Швейцариядагы Сауд Арабиясынын элчиси эч себебин айтпай туруп эле бизди пентхаусту бошотуп, кеткиле деп талап кылды,-дейт ал учурду эскерген Феррейра. - Ханзаaда Эр-Риядда экенин, эми биздин кызматыбыздын кереги жок экенин, бош экенибизди айтышт��». Султанды укол менен эстен тандырып, зомбулук менен уурдап кетүүгө жакындарын эмне аргасыз кылды? Ал эмне кылды эле? Ал бул окуядан бир жыл мурун даарылануу үчүн Европага келген. Көп өтпөй эле ал интервьюларды берип, сауд арабиялык бийликти сындап баштаган. Султан өз өлкөсүндөгү адам укуктары боюнча кырдаалды талдоого алып, мамлекеттеги ханзaадалар жана расмий кишилер арасындагы коррупция боюнча даттанган. Ошондой эле реформа зарыл экенин айтып чыккан эле. Сауд Арабиясы падыша Абдул-Азиз (Ибн-Сауд деген ысым менен белгилүү болгон) негиздеген 1932-жылдан тарта башкаруу абсолюттук монархия аркылуу ишке ашат. «Же уурдап, балким өлтүрүп кетишерин жакшы билем» Ханзада Турки бин Бандар 2003-жылы Пакистандын Каржы министри менен жолугуп жаткан учуру. Ханзаaда Турки бин Бандар саудиялык полициянын майору болуп, падышанын үй бүлөсүнүн коопсуздугуна жооп берген. Бирок тактынын мураскери маселесиндеги үй бүлөлүк ички келишпестиктен улам, ал өзү абакка олтуруп калат. Бошогондон кийин Парижге качып келип, 2012-жылдан баштап, YouTube аркылуу кайрылууларды жасап, Сауд Арабиясын реформага чакырат. Саудиттер буга дагы Султанга жасагандай эле реакция кылып, Турки бин Бандарды өз өлкөсүнө кайтып келүүгө көндүрүү аракетин көрүшөт. Ханзаaдага Ички иштер министринин орун басары Ахмед аль-Салем телефон аркылуу байланышканда, ал бул сүйлөшүүнү жаздырып алып, интернетке коюп салган. «Бардыгы сенин кайтып келүүңдү күтүп жатат, сага Аллах ыраазы болсун»,-дейт министр орун басары. «Чыдамсыздык менен күтүп жатышабы? Сенин кызматкерлериң жөнөткөн каттар тууралууу эмне дейсиң? «Сен канчыктын баласы, биз сени Султан бин Турки сыяктуу артка алып келебиз» деген». Буга жооп кылып министр орун басары аны жооткотуп: «Алар сага тийише албайт. Мен сенин агаңмын го». «Жок, алар сенден келишкен,-дейт Турки. - Алар Ички иштер министрлиги тарабынан жөнөтүлгөн». Турки интернетке видео кайрылууларын 2015-жылдын июлуна чейин такай жарыялап турган. Андан кийин ушул эле жылдын соңунда дайынсыз болуп кетет. «Адатта ал мага ай сайын эки жолудан чалып турчу,-дейт анын досу, блогер жана активист Ваел аль-Халаф. - Андан кийин ал төрт же беш айга дайынсыз болуп кетти. Менде шек жарала баштады. Ушундан кийин падышалыктагы жогорку кызматтагы расмийден Турки бин Бандар алардын колунда экенин билдим. Алар аны уурдап кетишиптир». Туркинин тагдыры тууралуу маалымат алууга майнапсыз аракеттерден кийин марокколук басылмадан маалымат таптым. Анда ханзада Мараккодон Францияга кайткан учурунда камакка алынган айтылган экен. Андан кийин сауд арабиялык бийликтин өтүнүчү менен марокколук сот тарабынан өз өлкөсүнө депортацияланат. Биз Турки бин Бандарга эмне болгону тууралуу азырга чейин жарыткан маалымат билбейбиз. Дайынсыз жок болуп кетерден алдын ханзаaда өзүнүн досу Ваелге жазып жаткан китебинин көчүрмөсүн берген экен. «Кымбаттуу Ваел! Эгер мени уурдап же өлтүрүп кетишпесе эле бул билдирүүнү эч ким менен бөлүшпөшүң керек. Мен билем, же уурдап кетишет, балким өлтүрүп салышат. Алар менин укугумду жана саудия элинин укугун тебелеп жатышканын дагы жакшы билем». «Жер төлөдөгү түрмө» Cаудиялык ханзаада Сауд бин Саиф аль-Наср Болжолу ханзада Турки дайынсыз болуп кеткен мезгилдин оро-парасында дагы бир саудиялык ханзаада Сауд бин Саиф аль-Наср жок болуп кетет. Ал падышалык бүлөдөгү салыштырмалуу анчейин чоң эмес даражада болчу, кымбат баалуу мейманканалардын жана европалык казинолордун кумарпозу эле. Сауд 2014-жылдан тарта саудиялык монархияны сынга алган твиттерди жазып баштаган. Ал 2013-жылы Египеттин президенти Мухаммед Мурсинин бийликтен кетишин колдоого алган Сауд Арабиясындагы расмийлерди сот жообуна тартуу керек деп кайрылган. 2015-жылы сентябрда Сауд андан дагы катуу кетти. Аты-жөнүн жашырган саудиялык ханзaада падыша Салманды бийликтен кулатуу максатында төңкөрүш уюштуругуа чакырган эки кат жазган. Сауд муну ачык эле колдоп чыкты. Бул мамлекетке чыкынчылык кылганга тете көрүнүш эле жана анын алдыдагы тагдырын аныктады. Бир нече күндөн кийин ал «Твиттерге» билдирүү калтырган боюнча жок болуп кетти. Башка дагы бир диссидент ханзаaда 2013-жылы Германияга качып келген Халед бен Фархандын болжолунда Саудду алдоо жолу менен Миландан Римге учуп келүүгө арагасыз кылышкан. Анда Прес булуңуна филалын ачууну көздөп жаткан орус-италиялык компаниянын келишимин талкуулоого чакырышкан экен. «Бул компаниянын жеке учагы учуп келип, ханзaада Саудду алып Римге эмес, Эр-Риядка учуп келген», -деди Халед. «Көрүнүп тургандай саудиялык чалгын кызматы бүт операцияны атайын уюштурган. Азыр эми ханзaада Сауддун тагдыры Турки сыяктуу эле, башкача айтканда түрмөдө». Каирдин ордуна Эр-Рияд Падышалык жогорку иерархияда турганы менен ханзаaда Султандын бир буту абакта, бири үйдө болуп калган. Анын саламаттыгы начарлап кеткенде, 2010-жылы падышалык үй бүлө ага дарылануу үчүн Массачусетс штатындагы Бостон шаарына барууга уруксат беришти. Ал кара башын ала качып АКШга барып коопсуз жашап калуу айласын көрүүнүн ордуна, 2003-жылы күч менен уурдап кеткен деп айыптап, швейцариялык сотко ханзaада Абдул-Азиза ибн Фадх менен шейх Салих Аль аш-Шейхтин үстүнөн даттанган. Анын америкалык адвокаты Клайд Бергстрессер 2003-жылы 13-июнда Султан жатып калган Эр-Риядагы ооруканадан тактама алат. Анда болжолу кол салуудан кийин, Султан оор абалда оорукaнада жатканы тууралуу айтылган. Биринчи жолу падышалык үй бүлө мүчөлөрүнéн бири экинчисине кылымыш ишин козгоо арызы менен кайрылган окуя болду. Бирок Бергстрессердин айтымында, буга швейцариялык бийлик кызыккан деле жок. «Аэропорттогу окуяны иликтөөгө алуу боюнча эч кандай тыкыр изилдөө болгон жок. Окуя швейцариянын аймагында болуп жаткандан кийи��, учактар кантип келген, учукучтар ким эле? Ушунун баарын аныктоо зарыл эле»,-деди ал. 2016-жылы январда Султан Париждеги эң кымбат мейманканалардын биринде жашап турган. Кийин анын учагын дагы Сауд бин Саифа аль-Насрдики сыяктуу эле алмаштырып коюшкан. Ал Каирдеги атасынан кабар алуу үчүн бармак. Анын атасы дагы саудиялык бийликти сындап келген. Сауд Арабия консулдугу ханзaадага жеке учакты пайдаланууну сунуштайт. Анын кармагына кызматкерлер (18 киши, жеке жарыгери,АКШ жана европалык жан сакчылар) бар эле . Ал 2003-жылы башынан өткөргөн окуя карабастан, сунушка макул болот. Кийинки окуянын өнүгүшү тууралуу ал жерде кызматкер болуп жүргөн эки киши, ысымдарын жашырып бизге айтып берүүгө макул болушту. «Биз учак уча турган тилкеге келдик. Биздин алдыбызда чоң учак турду. Анын боорунда «Сауд Арабиясы», -деп жазылып турган деп эскерет алардын бири. «Учактын бортунда экипаждын мүчөлөрү көп экени бир аз кооптонуу жаратты. Алардын баары эркек кишлер болчу»,-дейт экинчиси. Учак асманга көтөрүлгөн. Учактын ичиндеги мониторлордо анын Каирге учуп баратканы көрсөтүлүп турган. Бирок эки жарым сааттан кийин мониторлор өчтү. Ханзада Султан учактагы атайын бөлмөдө уктап калды. Эки сааттан кийин ал ойгонуп эле тынчсыздана баштады дейт анын мурунку кызмактерлери. Учак Сауд Арабиясын көздөй багыт алганын билгенден кийин Султан учкучтар олтурган кабинанын эшигин какылап, жардам сурай баштаган. Бирок аны ордуна барууга буйрук беришти. «Учак конгондон кийин аны куралдуу кишилер курчап турганын көрдүк»,-деди окуяга күбө болгон кызматкерлердин бири. Куралдуу кишилер Султанды учактан күч менен алып түштү. Ал болсо кызматкерлерине кайрылып, АКШнын элчилигине кабар берүүнү суранган. Бул таң калтырган окуя эле. Ханзада менен бирге 18 чет элдик жаранды уурдап келишти. Кийин аларды үч күн кармап, кечирим сурашып, кайра артка салып коюшкан. Ошондон бери ханзaада Султандан дайын жок. Мен саудиялык бийликке кайрылып, бул айыптоолор боюнча сурадым. Бирок бийлик буга түшүндүрмө берүүдөн баш тартты. «Эркиндиктин баасы» Ханзаaда Халед. Германияда жашаган ханзaада Халед дагы аны күч менен артка кайтарып алышат деп кооптонот. «Европада падышанын үй бүлө мүчөлөрүнөн төртөө бар эле. Биз үй бүлөнү жана башкарууну сындадык. Төртөөбүздүн ичинен үчөөнү уурдап кетишти. Жалгыз мен калдым», -дейт ал. Ал кийинки курмандык болуп калабы? «Мен буга ишенем. Көптөн бери ишенем. Эгер алар муну кылгысы келсе, буга чейин кылышмак. Абдан кылдатмын, менин эркиндигимдин куну ушундай». (AbA)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-44723747", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-44741802", "doc1": "سامارن بونان كان عضوا سابقا في البحرية التايلاندية وقال قائد القوات الخاصة التابعة للبحرية إن سامارن بونان وهو عضو سابق في البحرية التايلاندية كان ضمن فريق الإنقاذ في إقليم تشيانج راي وتوفي ليل الخميس بعد أن دخل الكهف لتوصيل إعانات ووضع اسطوانات الأكسجين عل�� طريق خروج محتمل. ويواجه عمال الإنقاذ في تايلاند صعوبات كبيرة لدى سعيهم لمساعدة الأطفال العالقين مع مدربهم في كهف شمالي البلاد. ويتوقع أن تهطل أمطار غزيرة خلال أيام، وأن تصاحبها زيادة في منسوب المياه، وهو ما يمثل تهديدا لجهود الإنقاذ والظروف التي يعيش فيها الأطفال. وشهدت منطقة تشيانغ راي، شمالي تايلاند، على مدار الأيام القليلة الماضية فترة قصيرة من الطقس الجاف. وتعكف السلطات التايلاندية حاليا على بحث أفضل الطرق لإنقاذهم. أطفال الكهف في تايلاند: خيارات عملية انقاذهم وقال نارونغاسك أوسوتانكورن، حاكم منطقة تشيانغ راي، في مؤتمر صحفي، صباح الخميس: \"كنا نسابق الزمن قبل أن نجدهم... والآن نسابق المياه\". وأضاف أن المسؤولين في البحرية التايلاندية يقيّمون إمكانية طفو الأطفال على سطح المياه بعد ارتداء سترات نجاة. وأشار إلى أنه جرى تركيب عدد من الهواتف داخل الكهف، لكنها لم تصل حتى الآن إلى الأطفال كي يتمكنوا من الحديث مع أسرهم. وأرسل نوع جديد من الهواتف إلى الكهف بعدما تعطل عدد من الهواتف الأخرى أثناء نقلها في المياه. وفي حال توقفت الأمطار لفترة أطول، فقد يتمكن الأطفال من الخروج على أقدامهم من منطقة كهف ثام لوانغ أو الطفو على المياه بدلا من الاضطرار إلى الغوص. ويستغرق إجمالي الرحلة من مدخل الكهف إلى المنطقة التي يحاصر فيها الأطفال 11 ساعة، ست ساعات يستغرقها الدخول وخمس ساعات للعودة. ولا يستطيع أغلب الأطفال السباحة، ولذا سيكون من الضروري تعليمهم مهارات الغوص الأساسية إذا لم يتمكنوا من مغادرة الكهف مشيا أو طفوا.", "doc2": "Аскер-деңиз күчтөрүнүн мурунку старшинасы Саман Гунан үңкүрдөгүлөргө кислород толтурулган баллондорду алып баратып, кайра кайткан жолдо эсин жоготкон. Аскер-деңиз күчтөрүнүн мурунку старшинасы Саман Гунан үңкүрдөгүлөргө кислород толтурулган баллондорду алып баратып, кайра кайткан жолдо эсин жоготкон. \"Анын тапшырмасы кислород жеткирүү болчу. Бирок кайра кайткан жолдо өзүнө кислород жетишпей калган\",-деди жергиликтүү бийлик өкүлү. Гунанды анын шериги суудан алып чыккан. Өмүрүн сактап калууга мүмкүн болгон эмес. 38 жаштагы суучул мыкты спортчу болгон. Аскер-деңиз күчтөрүндөгү атайын бөлүктө кызмат кылып, кийин кызматынан өз каалосу менен кеткен экен. Таиланддагы суу толуп калган Тхам Луанг Нанг Нон үңкүрүндө 12 өспүрүм жана алардын футбол машыктыруучусу 23-июндан бери бери камалып турат. Расмийлер басма сөз жыйынында үңкүрдөгү кислород акыркы күндөрү 15 пайызга чейин төмөндөгөнүн айтты. Куткаруучулар ичкериге беш чакырымдай кабель тартып кирип, ошол аркылуу кислород берүүгө аракет кылып жатышат. 12 өспүрүм жана машыктыруучу тартылган жаңы видео жарыяланды Мындан бир күн мурун үңкүрдөгү балдар тартылган видеону жакындарына көрсөтүшкөн эле. Анда балдар абалы жакшы экенин айтып, видеого жылмайып түшкөн. 11-16 жаштагы өспүрүмдөр жана алардын 25 жаштагы футбол машыктыруучусу Тхам Луанг үңкүр комплексине экскурсияга чыгышкан. Нөшөрлүү жаандан кийин үңкүр сууга толуп баштаганда, алар аргасыз өйдө көтөрүлүп олтуруп, үңкүрдүн оозунан төрт чакырым алыс кетип калышат. 9 күндөн кийин гана суучулдар алардын турган жерин таап алышты. Бирок куткаруу иштери кыйынга турууда. Үңкүрдүн картасы \"Дүрбөлөңгө түшпөйбүз\" \"Үңкүрдүн ичинде жүрүү өтө оор,-деди Таиланддын Деңиз-аскер күчтөрүнүн командачысы контр-адмирал Арпакорн Юконгкау. - Ал баллондорду жеткирип кайткандан кийин кайра кайткан жолдо старшина Гунан эсин жоготкон\". Куткаруу иштерине миңге чукул адам катышууда. Анын ичинде суучулдар, аскер кишилери жана ыктыярчылар бар. \"Биз дүрбөлөң түшпөйбүз деп, аракетибизди токтотпойбуз жана ага жол бербейбиз. Биздин жолдошубуз өмүрүн бекер берген жок\",-деди адмирал. Куткаруу иштерине миңге чукул адам катышууда. Анын ичинде суучулдар, аскер кишилери жана ыктыярчылар бар. Гунандын өлүмү - үңкүрдөгү куткаруу иштери канчалык оор жана кооптуу экенин эскертет. Эми балдарды кантип алып чыгабыз деген чоң суроо турат. Тажрыйбалуу суучул каза тапкандан кийин, балдарды кантип куткарууга болот? Контр-адмирал куткаруучулар бардык жагдайды эске аларын айтты. Аман калуунун эмне аргасы бар Гунандын өлүмү - үңкүрдөгү куткаруу иштери канчалык оор жана кооптуу экенин эскертет. Балдарга тамак-аш жана медициналык каражаттарды жеткирип жатышат. Бирок ушул дем алыш күндөрдө нөшөрлүү жаамгыр болору эскертилди. Аскерлер үңкүрдөн сууну сыртка сордуруп чыгуу аракетин токтотушкан жок. Бирок суунун деңгээли томөндөгөнү байкалбады. Азырынча эки гана вариант бар: балдарды сууда сүзгөнгө үйрөтүү, болбосо жамгыр сезону бүткөнчө бир нече ай күтүү. Бирок соңку варианттын кооптуулугу - нөшөөр катуу болсо, үңкүрдүн баары сууга толуп калбайбы деген коркунуч. \"Башында биз балдар узак убакытка чейин кармала алат деп ойлогонбуз. Бирок, кырдаал өзгөрүп жатат. Биздин аз эле убактыбыз калды\",-деди контр-адмирал Арпакорн. (AbA)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/scienceandtech/2016/10/161007_vert_fut_why_lightning_strikes_dont_harm_flying_planes", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-48174248", "doc1": "عندما شاهد هالدور غودموندسون لتوه وميض البرق بالقرب من مقر عمله الواقع شمال غربي مطار كيفلافيك الدولي في آيسلندا، سارع بتشغيل كاميرا هاتفه الجوال، وبدأ في تسجيل هذا المشهد لعلّه ينجح في التقاط صورة لإحدى تلك الصعقات الكهربائية الخاطفة للبرق في قلب السماء. لكن فجأة ظهرت طائرة في الأفق كانت تغادر المطار، لتضربها إحدى صواعق البرق في الحال. كان المشهد غريبا من نوعه، بيد أن الطائرة استمرت في الارتفاع وسط الأمطار الغزيرة. وقد علّق غودموندسون، والذي رصدت صوره التي التقطها ذلك المشهد الاستثنائي، على ذلك قائلا: \"لقد كان الأمر طريفا بالنسبة لي، لكنه بدا مخيفا أيضا\". وقد وصلت تلك الرحلة، التابعة لشركة الطيران الآيسلندية \"دابليو أو دابليو\"، والتي غادرت العاصمة الآيسلندية ريكيافيك، إلى وجهتها في باريس بسلام، وتأكدت \"بي بي سي\" من أن تلك الطائرة لم تصب بأي تلف على الإطلاق. مواضيع قد تهمك نهاية وكما أوضحت المتحدثة الرسمية باسم شركة الطيران \"دابليو أو دابليو\"، فإنه من الشائع أن تتعرض طائرة لإحدى صواعق البرق. إذن، كيف نجت تلك الطائرة من صدمة تصل قوتها إلى مليار جول من الطاقة، أي ما يعادل ربع طن من مادة \"تي إن تي\" المدمرة. وبحسب ما ذكره كريس هاموند، وهو طيار متقاعد، وعضو رابطة الطيارين البريطانيين، فإن \"الهيكل\" الخارجي للطائرة المحيط بالمقصورة، وبحجرات الاحتراق الداخلية يتم تصميمه بطريقة خاصة بحيث يكون موصلا للكهرباء، لكنه في نفس الوقت يكون معزولا كهربائيا بشكل جيد عن مركز قيادة الطائرة، وعن منطقة مقاعد الركاب، وعن المعدات الالكترونية الداخلية. وأضاف هاموند: \"هناك جدار شبكي معدني يغلف باطن الطائرة، وهو نسيج معدني رقيق يغطي كل الجدار، وهذا ما يمكّن من توصيل التيار الكهربي.\" ليس هذا فحسب، بل إن الأجهزة الإلكترونية وأجهزة التوصيل إلى خزان الوقود مثلا تكون مغطاة بدرع يمنع وصول تأثير أي انفجارات كهربية خارجية إليها. وقد تم فحص كل تلك المعدات بعناية قبل بدء استخدام الطائرة، من خلال عملية محاكاة لصواعق البرق تلك التي يتعرض لها سطح الطائرة، وأيضا مكوناتها الداخلية. كما يشير هاموند إلى أن الصورة التي التقطها غودموندسون تبين أن كل المعدات كانت تعمل بكفاءة كما ينبغي. وتظهر الصورة أيضا دخول الصاعقة البرقية من مقدمة الطائرة وخروجها من ذيلها، وأيضا من جزء من جناحها. وبذلك يحظى كل من على متن الطائرة بالحماية، تماما كما لو أنها كانت \"قفص فاراداي\"، والذي يشير إلى قفص مصنوع من مواد جيدة التوصيل للكهرباء لكنه يعزل ما بداخله عن التعرض لأي موجات كهربائية خارجية. وبالرغم من ذلك، يكاد الأشخاص المسافرون على متن الطائرة يشعرون بتلك الصواعق التي يحدثها البرق. فعلى سبيل المثال، روى مسافرون في رحلتين تعرضتا لصواعق برقية غربي لندن في شهر أبريل/نيسان أنهم سمعوا صوت ضجيج واضح في الطائرة. منذ سنوات مضت، لم تكن الطائرات معزولة عن الصواعق الكهربية بهذا الشكل. ويتذكر هاموند أثناء تحليقه بإحدى الطائرات حينما كان في انتظار الهبوط في ولاية سان فرانسيسكو، أنه فوجيء بوميض شديد يضرب الطائرة. ثم يذكر بعدها أن \"كل الشاشات أصبحت بيضاء\". ولحسن الحظ، فقد كانت الطائرات آنذاك مزودة بأجهزة قياس أخرى. وبمجرد أن عادت أجهزة الكمبيوتر للعمل تدريجيا، تمكنت الطائرة من الهبوط بسلام. يمكنك قراءة الموضوع الأصلي على موقع BBC Future.", "doc2": "Халлдор Гудмундссон офисинде олтурганда чагылган катуу чартылдап жаткан. Тим эле асманды жара тилип өтүп жатты. Ал терезеге келип телефону менен видео тарта баштаган. Чагылган түшкөн учурду тартып алайын деген. Бирок видеого чагылган учакка тийген ирмем түшүп калат. Кефлавик эл аралык аэропортунан абакка көтөрүлгөн учакка чагылган тийген экен. Бир саамга Гудмундссондун үрөйү учуп кетти. Учак эч нерсе болбогондой сапарын улап кете берди. \"Мындай көрүнүштү карап туруу коркунучтуу, бирок кызыктуу эле\",-деп эскерет Гудмундссон. Бул окуя 3-октябрда болгон. Wow Air авиакомпаниясынын Исландия баш калаасы Рейкьявиктен Парижди көздөй багыт алган каттамындагы учакка чагылган тийген. Компаниянын өкүлдөрү Би-Би-Сиге лайнер эч кандай жабыр тарткан эмес деп ишендирди. Компанянын өкүлү учакка чагылган тийгенден эч нерсе болбойт деп түшүндүрүүдө. Кантип эле? Ушунчалык кубаттуу энергия тийсе, эч нерсе болбойбу? Кептин баары жүргүнчү учагынын са��онуна электр тогу өтпөгөнүндө, деп түшүндүрдү Британиянын учкучтар профсоюзунун мүчөсү Крис Хаммонд. \"Учактын сыртында капталган атайын сетка бар,-дейт ал. -Бул бүтүндөй лайнердин сыртына оролгон электро өткөргүч марли сыяктуу\". Буга кошумча бардык электроника, тутумдук байланыштар жана бензин куючу жай сырткы электр разряддардан бекем корголгон. Авиалайнер колдонууга берилердин алдын баары текшерүүдөн өтөт. Чагылган учактын мурду жагынан уруп, куйрук жагы аркылуу чыгып кетет. Ал эми анын салонуна эч нерсе болбойт. Бирок жүргүнчүлөргө чагылган тийген учурда бир нерсени сөзсүз сезет. Учактар бекем корголо элек учурда башкача эле. Хэммонд мындай абалга Сан-Франциско аэропортунда кабылган. Чагылган тийип, \"бүт экрандар көз ирмемде өчүп кайра жанган\" деп эскерет ал. Бактыга жараша ал учурда авиалайнерлер аналогдук башкарууда эле. Компьютерлер өзүнө келгенге чейин Хэммонд кол менен башкарып, учакты жерге кадимкидей кондурган. (AbA) Макаланын түп нускасын англис тилинде BBC Future сайтынан окуңуздар."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/worldnews/2015/03/150331_smj", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-56439810", "doc1": "لاذ الكثير من السوريين بالدول المجاورة، ولجأ آخرون إلى مهربين ليساعدوهم على السفر إلى أوروبا رغم مخاطر الموت والاعتقال والترحيل. تخيل لو أنك أحد النازحين من سوريا، هل تستطيع اتخاذ القرارات الصائبة لك ولأسرتك؟ امض في رحلتنا الافتراضية لترى هل يناسبك ذلك. تعتمد الخيارات والمسارات والنتائج في هذه الرحلة على قصص حقيقية تعرفنا عليها من خلال بحث واسع في إطار مشروع رقمي لبي بي سي عربي يدرس حال الهجرة من سوريا. شارك معنا نريد أن نعرف ماذا ستأخذ معك إذا أُجبرت على الفرار من بلدك؟ مواضيع قد تهمك نهاية عبر هاشتاغ #أنت_ماذاستأخذمعك (#whatwouldyoutake ) و#رحلةسورية (#SyrianJourney) نريدكم أن تشاركونا بإجاباتكم بالنص المكتوب والصور والفيديو وذلك في إطار مشروع بي بي سي العربية المتعلق بموضوع الهجرة من سوريا. انظر ماذا أخذ المهاجرون السوريون معهم أثناء رحلة الفرار. قصص الناجين تعرض بي بي سي قصصا واقعية لنازحين سوريين خاطروا بحياتهم خلال رحلة الفرار. وكانت إحدى تلك القصص للاجئ سوري كاد أن يلقى حتفه غرقا في خزان شاحنة تحمل الشوكولاتة أثناء محاولته الدخول إلى بريطانيا. وهناك قصة أخرى لشاب سوري يدعى حذيفة، روى قصة رحيله من سوريا إلى هولندا.", "doc2": "\"Көп достордон айрылдым...\" Гайят Абу Ахмед журналист-фрилансер, 30 жашта Мен туулуп өскөн Дераа шаарында митингдер башталган жылы студент элем. Аларды камеранын объективи аркылуу карап, Сирияда дагы ушундай болобу деп айраң-таң калдым. Тунистеги, Египеттеги окуялар бизди шыктандырды. Биздин эл дагы өз үнүн жеткирүү үчүн чечкиндүү чыгат деп ойлогон эмесмин. Бирок мындай кыял көпкө созулган жок. 2012-жылы августта Дераа шаарында жүздөгөн киши окко учту. Эки күн ичинде көптөгөн досторумду жана коңшуларымды жоготтум. Бул мен үчүн соңку он жыл ичиндеги эң оор учур болуп калды. Кайсыл бир убакыт Дераадагы жаштардын баары коркунуч менен жашап калды. Каршылык көрсөтүү үчүн шаардан чыгып кетүүгө эч ким дааган жок. Төрт жыл биз изоляцияда калып, курчоодо турдук. Түндөсү горизонттон Дамасктагы жылтылдаган жарыкты көргөн сайын кайгыга батчу элем. Биз болсо жарыгы жок, караңгыда жашап жаттык. Алар ээн-эркин жүрсө, бизде тамак-аш, дары-дармек сатып алууга дагы мүмкүнчүлүк жок эле. 2016-жылы Дераадан Идлибге чыгып кетүүгө аргасыз болдум. Суудан ыргытылган балыктай эле абалда жүрдүм. Агам каза таап, ата-энем камакка алынган. Биздин эркиндикке умтулуубуздун куну ушундай болду. Мен каршылык жүрүштөрүнө кошулганыма эч качан өкүнбөйм. Жоготууларым үчүн мен ыңкылапты эмес, сириялык режимди айыптайм. Алардын кылмышы эч качан кечирилбейт. Ооба, ыңкылап жеңишке жеткен жок. Бирок биз эркиндик алдык деп айта алам. Сирияда дайыма жеке басар бийлик болуп, ага эч ким баш көтөрчү эмес. Азыр мен журналист-фрилансермин, ой-пикиримди эркин жаза алам. \"Келечек тууралуу кыялданбай калдым\" Нур Шам гуманитардык кызматкер, 28 жашта Мен үй-бүлөөм менен чогуу Идлибдин түштүгүндөгү үйүбүздө турчу элем. Азыр эми ушул эле провинциянын түндүгүндө, болгону чатырда жашап жатам. Мурда бизде эркиндиктен башка бардык жашоого зарыл болгон нерселер бар болчу. Азыр какыраган жердеги жайнаган чатырлар арасындагы азаптуу жашоо. Кышында бут алдыңда баткак саз болсо, жайкысын чаң жана чымын-чиркей. Мен келечек тууралуу кыялданбай да калдым. Өзүм үчүн дагы, уулум үчүн да кыялданбай калдым. Болгон күчүмдү качкындар лагериндеги азаптуу турмуштан уулумду алаксытууга жумшап жатам. Аны менен согуш тууралуу сүйлөшпөйм, анткени азыр жаш. Күйөөм Түркияга иштегени кеткен. Аны экинчи көрбөйм го деп корком. Мурда билим алуумду улантсам деп кыялданчу элем. Азыркы абалда буга мүмкүн эмес. Нааразылык жүрүштөрү башталган жылы Алеппо университетинин студенти элем. Биз дагы ага аралаштык. Бир нече айдан кийин коопсуздук күчтөрү тарабынан болгон коркутуулардан кийин кетүүгө туура келди. Гуманитардык уюмдарда иштей баштадым. 2019-жылы биз турган аймак артиллериялык аткылоого кабылганда, күйөөм экөөбүз уулумду алып качып чыктык. Акыры менин жолум сапарым ушул лагерге келип токтоду. Артиллериялык аткылоодон эки таякем каза тапты. Бир тууган агамды 2012-жылы камакка алышкан. Азырга чейин ал тууралуу маалымат жок. \"Дүйнө бизге байкоо салып гана турду\" Фали Мосилли Кызыл-Чырымдын кызматкери, 40 жашта 2012-жылдын соңунда мындан ары Сирияда калууга мүмкүн эмес экенин түшүндүм. Жакын досторумдун бир нечеси камакка алынгандан кийин мага дагы коркутуулар боло баштады. Балдар үчүн корктум, өзүм дагы абакта азап тарткым келбеди. Түркия аркылуу Германияга өтүп келдим. Азыр мен жашап жаткан өлкөдөгүдөй эркиндиктин өзүмдүн Сириямда да болушун каалайм. Биз ошону талап кылып көчөгө чыкканда режим бизге ок менен жооп берди. Менин көз алдымда кишилерди уруп-сабап, атып өлтүрүштү. Дүйнө буга көз салып турду, бирок эч нерсе кылган жок. Акыркы он жыл мага өтө оор болду. Бирок акыры бир күн Сирияга кайтып барам, эркин өлкөнү көрөм деген үмүтүмдү өчүргөнүм жок. Мен азыр жандүйнөсү жок кишимин. Менин жандүйнөм Сирияда калды. Ал жакта үй-бүлөм, досторум, мен туулуп өскөн айылым калды. Дамасктын сүрөттөрүн көрүп шолоктоп ыйлайм. Эки жыл мурун каза тапкан апама топурак салганым жок, мүрзөсүнө бара албайм. Ушундан өткөн азап барбы?! \"Азаптуу он жыл...\" Сара Рами мугалим, 40 жашта Сириялык көтөрүлүшчүлөр Асаддын сүрөтүн бузуп жатат (архив) Каршылык жүрүштөрү башталган кезде Дамасктагы үйүмдөн чыга албай коркуп олтуруп калдым. Бул эмне менен бүтөрүн эч ким билген эмес. Баары күтүүсүз жерден болду жана кишилер башын бириктире турган лидерди жана идеяны издеди. Кээ бири эркиндик ураанын чакырса, башкаларды диний ажырым тууралуу сүйлөп жатканы мени абдан тынчсыздандырган. Ар кайсыл агымыды карманган мусулманың деле, христианың деле эч кандай ажырымды сезбей эле, ийиндешип жашап келбедит беле. Бир нече ай өткөндөн кийин университеттеги досторум менен мамилем бузула баштады. Алар мен диндин кайсыл агымдамын жана тегим каяктан деп сурай башташты. 2016-жылы Дамасктын жака-белинде эжем окко учту. Мен анын өлүмүнө каршылык маанайына чыккан кишилерди айыптай албайм. Алар өздөрүнүн укугун талап кылып чыгышканын жакшы түшүнөм. Бирок айрымдары фанатка айланып, бизди коркута баштады. Ондогон куралдуу топтор пайда болду. Алар кишилерди кайсыл бир өзгөчөлүгү үчүн өлтүрө баштады. Мисалы, мамлекеттик кызматкерлерге кол салышты. Мен министрликтердин биринде иштеген апам үчүн корко баштадым. Бир жолу ал бараткан автобуска ок атылып, бактыга жараша аман калды. Бул он жыл мени талкалап салды. Катуу үн чыкса эле жүрөгүм кабынан секирип кетчүдөй, корко баштайм. Таксиде баратып, мына азыр жарылып кетчүдөй сезимдерден кутула албай койдум. Азыр салыштырмалуу коопсуз боло баштады. Бирок экономикалык абал өтө эле оор. \"Дарактан күбүлгөн жалбырак сыяктуу\" Юнес Карим экономист, 40 жашта 2014-жылы саясий партия түзүүгө аракеттенгеним үчүн Сирияда бир нече ай абакта жаттым. Мени бошоткондо эч качан тынч коюшпасын түшүндүм дагы өлкөдөн качып чыктым. Сириядагы жаңжалга чейин ири бизнесмендин экономика боюнча кеңешчиси элем жана университетте сабак берчүмүн. Азыр Франциядагы ресторандардын биринде жумушчумун. Аялым сириялык борбордук банкта иштейт эле. Азыр тамак бышырып сатат. Кээде өзүмө суроо берем: бул жакта эмне кылып жүрөсүң?Мен жалбыракмын. Ооба, дарактан күбүлүп түшкөн жалбырак сыяктуу менин бөтөн жерде ордум болбойт. Бирде француз киши бизге кыйкырып, \"кайдан келсеңер ошол жакка жоголгула, силер террорчуларсыңар\" деди. Ага эч ким каяша айткан жок. Коопсуздук маселесинен улам айрым каармандардын аты-жөнү өзгөртүлдү"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-49686839", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/magazine-49712592", "doc1": "سارة ميدغلي ودفعت عمليات الاغتصاب والقتل إلى خروج الاحتجاجات في الشوارع، وحملة على موقع التواصل الاجتماعي تويتر تحت الهاشتاغ #هل انا التالي، إضافة إلى عريضة عبر الإنترنت موقعة من قبل أكثر من 500 ألف شخص للمطالبة بإعادة عقوبة الإعدام في دولة تكافح للحد من ارتفاع مستويات الجريمة العالية. واستجابة لكل ذلك وعد رئيس جنوب إفريقيا، سيريل رامابوسا بسلسلة من الإجراءات لمعالجة الأزمة، بما في ذلك نشر سجل للجناة للعلن، وزيادة عدد \"محاكم المتخصصة في قضايا الجرائم الجنسية\"، إضافة إلى سن أحكام أشد قسوة. ولا تزال المصورة، سارة ميدغلي، ذات الـ 37 عاما والتي تقطن مدينة جوهانسبرغ، تتعافى من صدمة تعرضها للاغتصاب قبل عقد من الزمان تقريبا. سارة ميدغلي، وهي أم لطفلتين، أخبرت مراسلة بي بي سي إفريقيا لشؤون المرأة إستير أكيلو أوغولا عن محنتها قائلة: لقد تعرضت للاغتصاب من قبل صديقي السابق عام 2010، كان ذلك قبيل موعد استضافة كأس العالم لكرة القدم في جنوب إفريقيا. كان صديقي السابق يسيء إلي جسديا وعاطفيا لمدة تقارب 18 شهرا قبل أن أتشجع وأتركه. كنت قد هددته بالرحيل مرات عديدة من قبل، لكنه كان يصير أكثر عنفا في كل مرة كنت أحاول تركه. كان يركلني وأحيانا يخنقني ويضربني، وكان يهدد باستمرار باغتصاب بناتي وقتلهن أمامي إذا تجرأت على تركه. وقد صعقني بالكهرباء ذات مرة. العديد من النساء والفتيات يعشن في خوف من التعرض للاغتصاب لم أخبر أحد إطلاقا بما كان يحصل لي، لأني كنت أشعر بالحرج والخجل أنني لم أستطع الدفاع عن نفسي. كنت معزولة أيضا عن الأصدقاء والعائلة لأنني كنت قد خرجت من علاقة سابقة بالطلاق، ولم يكن تقديري واحترامي لذاتي في أحسن حالاته، بالإضافة إلى أن صديقي السابق أقنعني أن أصدقائي وعائلتي لا يهتمون بي. لقد عتقدت أيضًا أنه سيؤذي طفلتي. وعندما جاءتني الشجاعة وتركته، فعلت ذلك سرا. ومع ذلك، بعد 10 أيام، كان واقفا عند باب بيتي. قد أبالغ إن قلت أنني شعرت بالصدمة أنه وجدني. قال إنه جاء فقط لطلب خدمة لآخر مرة. ادعى أنه لا يملك مالا أو وسيلة للوصول إلى مزرعة عمه، التي تبعد حوالي 25 كم عن المكان الذي أعيش فيه. طلب منى أن أوصلة بسيارتي للمزرعة، ووعد بأنه سوف يخرج من حياتي تماما أن أسديت له هذه الخدمة، لقد صدقته. قضيت سنوات عديدة بعد الاغتصاب ألوم نفسي على اعتقادي أنه سيسمح لي بتركه والخروج من هذه العلاقة سالمة. بعد وقت قصير من ركوبنا السيارة، أدركت أن تعابير جسده كانت متوقفة. بدا متوترا، وبررت ذلك بحقيقة أنه كان مدمنا على الهيروين. لسوء الحظ، اكتشفت ذلك متأخراً بعض الشيء خلال علاقتنا. أخبرته أنني سأوصله إلى بوابة المزرعة ثم أعود إلى المنزل. شعرت أن الأمور لم تكن صحيحة تماما وأكدت تصرفاته التالية مخاوفي. قال إنني سأغادر عندما يقول هو إنه يمكنني المغادرة. أغلق أبواب السيارة على الفور، وبمجرد وصولنا إلى المزرعة، أسرع إلى جانبي، وفتح بابي وسحبني من شعري وعندما سقطت من السيارة، ركلني في رأسي ففقدت وعيي. وعندما استعدت الوعي، وجدت نفسي ملقاة في أحد أجزاء المزرعة وهو جاثم علي، وقد انضم إليه أحد أصدقائه. عندما انتهى صديقي السابق من اغتصابي، تولى صديقة عملية الاغتصاب. أغمي علي مرة أخرى وعندما استعدت وعيي، كانوا قد غادروا وكانت عاملة النظافة في مزرعة عمه بجانبي. اضطررت لاستئصال الرحم كان لديها دلو من الماء وكانت تحاول تنظيفي بينما كانت تحاول تغطيتي ببعض ملابسها. طلبت منها التوقف والاتصال بالشرطة أو سيارة الإسعاف. وصلت سيارة الإسعاف في وقت لاحق ونقلتني إلى المستشفى. لسوء الحظ، كانت الإصابات التي تعرضت لها خطيرة للغاية واضطررت إلى استئصال الرحم. وبينما كنت على تلك الحال، اكتشفت أنه أفرج عن مرتكبي الجريمة بكفالة وأنهم غادروا المدينة. ولمدة تسعة أشهر، عشت خائفة وأنا أترقب أن يهاجموني مجددا. وفي النهاية، اعتُقل وحكم عليه بالسجن ثماني سنوات. ليتوفى بسرطان البروستاتا والمثانة في عام 2017، بعد أن أمضى سبع سنوات من عقوبة السجن. أستطيع القول بصراحة إن هذه هي المرة الأولى التي أتمكن فيها من التنفس منذ سبع سنوات. لم أرفع دعوى قضائية ضد صديقه لأنني لم أكن مستعدة لتحمل صدمة جلسات محاكمة محتملة أخرى. كنت أرى الكوابيس باستمرار في منامي بأن صديقي السابق سيأتي ويهاجمني أنا وأطفالي. انتقلت إلى منزل والدي لأنني لم أستطع البقاء وحدي. عندما تخاف من الثعابين، فأنت تخاف من جميع الثعابين، حتى تلك غير السامة. لسوء الحظ، أنا أخاف من الرجال. لكني أحاول أن لا أبين ذلك وأن أبدو حازمة، لكني لا أعتقد أن الرجال يدركون مدى ذعري منهم. أصبحت مهووسة بسلامة طفلتي أخضع لجلسات العلاج منذ سنوات، بعضها لعلاج صدمات تعرضت لها في الطفولة (التحرش)، والبعض الآخر لعلاج الصدمات التي تعرضت لها من شريكي السابق. أسوأ شيء بالنسبة لي كناجية من الاغتصاب وأنا أم لبنات، هو شعوري بالخوف من أن يتعرض أطفالي لما تعرضت له. سيدمرني تماما أن يحدث لهم ما حدث لي. لذا فقد علمت أطفالي أنني سأظل دائما ملاذا آمنا لهم. يمكنهم دائما أن يثقوا بي، كما علمتهم أن لهم صوتا، ويجب أن يستخدموه دائما وسوف أصدقهم باستمرار. يريد الجنوب أفريقيون من الحكومة السيطرة على الجريمة أصبحت مهووسة بسلامة طفلتي. لقد اشتريت لهم هواتف لتسهيل تواصلهم معي، ووجدت نفسي أراقب تحركاتهم باستمرار، وأذهب معهم أينما ذهبوا كلما أمكن، حتى لو كانوا يقضون وقتا مع أصدقائهم في المركز التجاري. في النهاية، عانيت من الإرهاق واضطررت للعودة إلى جلسات العلاج لمحاولة التغلب على الهوس. أنا شخصياً لا أشعر بوجود القدر الكافي من القوانين والأنظمة والإجراءات التي تحمي النساء والأطفال في جنوب إفريقيا. لا يدرك الناس مدى خطورة الوضع بالنسبة للنساء، وللأسف فإن بعض الذين يلتمسون العذر للمعتدين هم من النساء اللائي يقلن: إن \"ما حدث قد حدث، يجب على الناس المضي قدما وأن يظلوا إيجابيين\". هذا ليس هو الحل بالنسبة للنساء اللاتي تعرضن للاغتصاب والقتل. حالات أثارت الغضب في جنوب أفريقيا • تلميذة المدرسة، جانيكا مالو، 14 سنة، تعرضت للاغتصاب والموت بعد أن أصيب رأسها بقطعة من الآجر على ما يبدو ولم يعتقل الجناة حتى الآن. • الطالب الجامعي، أوينين مرويتيانا، 19 عاما، كان في السنة الأولى دراسات الأفلام والإعلام، عندما استُدرج إلى غرفة في مكتب البريد، حيث اغتصب وضرب حتى الموت، وقد وجه اتهام لموظف البريد. • الطالبة الجامعية، جيسي هيس، 19 عاما، في السنة الأولى علم اللاهوت، وجدت ميتة في سريرها، بينما وجد وجدها كريس ليغان، 85 عامًا، مقيدا في الحمام، ولم يعتقل الجناة حتى الآن. • الملاكمة الشابة، ليهاندر جانغلز المعروفة بـ \"بيبي لي\"، 25 عاما، قتلت بالرصاص في سيارة على يد صديقها السابق، وهو ضابط شرطة، وقد توفي بعد ذلك متأثراً بجراحه في حادث سيارة أثناء محاولته الفرار. • فنانة القفز ��لاستعراضي، ميغان كريمر، 30 عاما، يُزعم أنها وجدت ميتة في قبر غير عميق والحبل حول عنقها، وقد وجهت تهمة القتل لثلاثة أشخاص. • موظفة المبيعات، لينيت فولشينك، 32 عاما، عُثر على أجزاء من جسمها في أكياس نفايات في مبنى سكني، وقد ألقي القبض على المشتبه به.", "doc2": "Үрөй учурган окуялардан кийин жергиликтүүлөр көчөгө чыгып, өкмөттөн өлүм жазасын кайтарып келүүнү талап кылышууда. \"Твиттер\" коомдук сайтында #AmINext campaign же \"Эмкиси мен боломбу\" деген өнөктүк башталды. Өлүм жазасын кайтарып келүү петициясына 500 миңден ашуун киши кол койду. Түштүк Африканын президенти күнөлүүлөр жоопко тартылат деп убада берди. Ошондой эле бийлик сексуалдык зомбулуктун алдын алуу үчүн ар түрдүү чараларды тез арада ишке ашырмакчы. 37 жаштагы Сара Мидглей он жыл мурун зордукталган. Азыр фотограф болуп иштеген тургун эки баланын энеси жана үрөй учурган окуядан кийин дагы деле психологиялык жардам алат. Ал башынан өткөнүн Би-Би-Синин Африка кызматына төкпөй-чачпай айтып берди. 2010-жылы мурда сүйлөшүп жүргөн жигитим мени зордуктаган. Ал учурда Түштүк Африкада дүйнөлүк футбол чемпионаты өтүп жаткан эле. Мурдагы жигитим 18 ай бою мени сабап жүрдү, көп жолу кетем деп айттым, бирок кетип калуудан коркчумун. Анткени кетем десем эле кол көтөрүп, мени тепкилеп кирчү. Айрым учурда муунтуп, тиштеп, бир учурда ток менен дагы кыйнады. Эң коркунучтуусу, \"кетип калсаң кызыңды зордуктайм, аны өлтүрүп салам\" деп коркутчу. Жергиликтүү тургундар көчөгө чыгып, аялдарга зомбулук өсүп жатканына көңүл бурууну талап кылышты Жигитимдин жаман мамилеси тууралуу эч кимге билгизген жокмун. Бир четинен уялчумун, экинчи жагынан ким жардам бере алмак эле деп ойлодум. Ошентип отуруп жакындарымдан, досторумдан айрылдым, обочодо калдым. Мурдагы күйөөм менен ажырашып, ушул жигитке жолуккам. Өзүмө болгон ишеним абдан төмөн эле, ошол учурда сүйлөшкөн жигитим \"сен кимге керек элең, эч кимге керегиң жок\" деп мени ишендирди. Бир күнү чыдабай качып кеттим. Ал он күндүн ичинде эле мени таап алды. Аны эшигимдин алдынан көргөндө калтырап гана турдум. Ал кыйкырган жок, жаман сүйлөгөн жок. Бир гана 25 чакырым аралыкта жашаган байкесинин үйүнө жете албай жатканын, акчасы жок болуп жатканын айтты. Жеткирип койсоң эле башка сага жолобойм деп алдады. Кантип ага ишендим...аны жеткирүүгө макул болдум. Унаама отургузуп, шаардын четине чыктым. Мени зордуктап кеткенден кийин көп жылдар бою өзүмдү күнөөлөп жүрдүм. Кантип эле мени жөн койсун, кантип ага ишендиң деген суроолор мени жеп салды.\" Түштүк Африкадагы августтан берки убакытта болгон зомбулуктар: \"Унаада баратканда анын тынсызданып турганын байкадым. Бирок ал баңгизатка көнүп калган эле, ошону үчүн кыйналып жатат го деп ойлодум. Жаңы сүйлөшүп баштаганда анын баңгизат колдонгонун билген эмесмин. Ага байкесинин үйүнө чейин барбайм деп айттым, жакындаганда артка кайрылам дедим. Ошондо ал \"мен айтканда артка кетесиң, ага чейин жөн отур\" деп жооп берди. Байкесинин үйүнө жеткенде, ал мен тарапка чуркап чыгып, эшикти ачып, унаадан чачымдан тартып сүйрөп чыкты. Башка бир нече жолу тепкенде эс-учумду жоготтум. Өзүмө келгенде байкесинин үйүндө жатканымды түшүндүм. Мени зордуктап жатыптыр. Анын досу дагы бар экен, ал дагы мени зордуктады. Эс-учумду кайра жоготтум. Экинчи жолу өзүмө келгенде жанымда байкесинин үй кызматкери турду. Ал мага өз кийимин жаап, денемдеги канды тазалап жатыптыр. Мен ага \"токтот, полиция чакырып бер\" деп сурандым. Көп өтпөй тез жардам кызматы келип, мени ооруканага алып кетти. Дарыгерлер жатыныңды алышыбыз керек, антпесе болбойт деп түшүндүрүштү. Мени катуу сабашыптыр. Ооруканада жатканымда сот мени зордуктаган жигитке күрөө коюптур. Ал аны төлөп, эркиндикке чыгып, шаардан качып кеткен экен. Полиция аны тогуз айдан кийин кармады. Мен көчөгө чыккандан коркуп жашадым. Ал сегиз жылга соттолду, 2017-жылы рак илдетинен түрмөдө өлдү. Анын өлгөнүн укканымда, жети жылда биринчи жолу коркпой басып калдым. Анын досунун соттук жыйындарына катыша алган жокмун. Бир соттук териштирүү жетиштүү болду. Корконумдан ата-энемдикине көчүп киргем, балдарыма бир нерсе кылып кетет деп түнү менен уктабай чыкчу элем. Мисалы, жыландан корксоңуз, бардык жыландан коркосуз. Анын кайсынысы уулуу экенин деле карабайсыз. Ошондуктан бардык эркектен корком. Азыркыга чейин эркектер менен жалгыз кала албайм. Албетте, муну ачык көрсөтпөйм, бирок ичимден аябай корком.\" \"Он жыл өтсө дагы балдарым үчүн корком\" \"Психологиялык жардам алдым. Бирок кызымдын келечегинен корко берем. Зордукталгандан кийин кызым андайдан өтпөсө экен деп көп ойлоном. Ошондуктан балдарыма коопсуздук тууралуу көп айтам. Аларга каалаган учурда мага келгиле, каалаган учурда менден сурагыла, эч тартынбагыла деп көп айтам. Түштүк африкалыктар өкмөттөн кылмыштуулукка каршы чара көрүүнү талап кылышууда Балдарымдын коопсуздугуна ашыкча көңүл бурдум. Аларга уюлдук телефон сатып берип, ар бир кадамын көзөмөлдөп турдум. Мүмкүнчүлүк болсо, алар барган жерге ээрчип барып жүрдүм. Түштүк Африкада кооптуу деп ойлойм. Полиция аялдарды, балдарды коргой албайт. Айрымдар \"болгону болду, алдыга карайлы, позитивдүү бололу\" деп сүйлөйт. Ал маселени чечеби? Жок, позитивдүү болуп койгондон кийин эле көйгөй чечилип калбайт, аялдарга карада зомбулук токтобойт.\" Түштүк Африкадагы абал башка мамлекеттерге салыштырганда кандай? BBC Reality Check Аялдар кабылган зомбулукту салыштырып анализдөө абдан татаал. Себеби кылмышты каттоо системасы ар бир мамлекетте айырмаланып турат. Айрым өлкөлөрдө мындай кылмыштар боюнча маалымат алуу мүмкүн эмес. Ошол эле учурда аялдарга жасалган зомбулук көп учурда катталбай калат. Кыргыз аялдары илгертен коомдо чечүүчү ролду ойногон дешет тарыхчылар. Дүйнөлүк саламаттыкты сактоо уюмунун маалыматына ылайык, Түштүк Африкада 100 миң аялдын 12,5 зомбулук менен өлтүрүлөт. Дүйнөдөгү 183 мамлекетте бул көрсөткүч 2,6 түздү. Бириккен Улуттар Уюмунун баяндамасында коопсуздук кызматкерлери аялдарга жасалган зомбулук жөнүндө көп учурда билбей калаарын жана мындай окуялар жашыруун өтөрүн айтат. Демек, мындай кылмыштар айтылган статистикадан бир нече эсе көп болушу мүмкүн."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-47527235", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-49806977", "doc1": "\"تتحدثون عن نمو اقتصادي صديق البيئة لأنكم خائفون من تراجع شعبيتكم. تتحدثون فقط عن المضي قدماً في نفس الأفكار السيئة التي انتهت بنا إلى الفوضى التي نعيشها الآن، حتى وإن كان الحل البديهي هو التوقف الفوري عن هذا النهج. أنتم لستم ناضجون بما يكفي لمواجهة هذه الحقيقة... حتى هذا العبء تتركونه لنا نحن الأطفال\". اعتصام منفرد بدأت رحلة تونبيرغ في أغسطس/آب العام الماضي، عندما قررت بدء حملة مناهضة للتغير المناخي والاعتصام منفردة أمام مقر البرلمان السويدي. وأطلقت تونبيرغ على الحملة اسم \"العدالة المناخية الآن\". وعلى مدار سبعة أشهر، انضم إليها المزيد من النشطاء وزملاؤها في المدرسة، لتتحول حملتها إلى دعوة اعتصام عالمي يوم الجمعة القادمة. من هي؟ غريتا هي الابنة الوحيدة للممثل والكاتب السويدي سفانت تونبيرغ، ومغنية الأوبرا السويدية الشهيرة مالينا إيرنمان. وشخّص الأطباء إصابتها بمتلازمة \"أسبرغر\" منذ أربعة أعوام، وهو أحد أنماط مرض التوحد، يجعل المصابين يتعاملون مع العالم بحساسية زائدة. وبالفعل تجلت هذه الحساسية مع بدء معرفتها بقضية التغير المناخي وهي في الثامنة من العمر، إذ استحوذ الأمر على تفكيرها، وغرقت في تفاصيله حتى أصبح جزءا من شخصيتها. واستنكرت تقاعس الكبار عن مواجهة هذا الخطر الذي يهدد البشرية. غريتا أصبحت مصدر إلهام لحركات التغير المناخي حول العالم. وهذه الصورة من وقفة احتجاجية في مدينة دوسلدورف الألمانية في الرابع من مارس/آذار الجاري وبدأت غريتا ثورتها من الداخل، إذ دأبت على التحدث إلى والديها عن قضيتها، وإمدادهما بأفلام ومقالات تبرز خطورة التغير المناخي على مستقبل الحياة على الأرض. ونجحت أخيرا في إقناع والدها بأن يصبح نباتيا، وإقناع والدتها بأن تتخلى عن رحلات الطيران المتكررة رغم تأثير ذلك على عملها. وهنا، أدركت غريتا قدرتها على الإقناع والمثابرة في سبيل قضيتها، فقررت بدء اعتصامها أمام البرلمان السويدي لمطالبة بلادها باتخاذ إجراءات حاسمة لمواجهة التغير المناخي. واستوحت غريتا الفكرة من اعتصام مدرسي قام به طلبة مدرسة باركلاند في ولاية فلوريدا الأمريكية، في مارس/آذار 2018، للدفع بتغيير قوانين حيازة السلاح بعد أن فتح مسلح النار داخل المدرسة. وأرادت غريتا وأصدقاؤها نسخ هذه التجربة وتنظيم حراك مدرسي مماثل للاحتجاج على السياسات الخاصة بالتغير المناخي. وعندما فشلت المجموعة في الاتفاق على رأي موحد، ذهبت غرييتا منفردة إلى مقر البرلمان في العشرين من أغسطس/آب 2018، تحمل لافتة مكتوب بخط عليها بخط اليد \"الاعتصام المدرسي لأجل المناخ\". وفي كل يوم جمعة، تقف غريتا في نفس المكان، تحمل نفس اللافتة، وينضم إليها البعض أحيانا وتقف وحيدة في أحيان أخرى، حتى أصبحت مثالا للصمود والمثابرة. ودُعيت غرييتا للتحدث عن قضيتها أمام المنتدى الاقتصادي العالمي في دافوس، وقمة المناخ في بولندا، ومنتديات تيد في استوكهولم. وحاليا يدعو الحراك الذي دشنته غرييتا إلى وقفة احتجاجية كبيرة يوم الجمعة القادم، تحت شعار \"الاعتصام العالمي من أجل المناخ\". وتحمل غرييتا غصة لا تبدو أنها ستنتهي قريبا، إذ قالت لقادة العالم: \"في العام 2078، سأحتفل بعيد ميلادي الخامس والسبعين. وقد أنجب أطفالا يحتفلون معي بهذا اليوم. وقد يسألونني عنكم، ولماذا تقاعستم عن فعل أي شيء قبل فوات الأوان. تقولون أنكم تحبون أطفالكم أكثر من أي شيء، لكنكم تسرقون مستقبلهم أمام أعينهم\".", "doc2": "\"Силер өзүңөрдүн куру сөзүңөр менен менин балалыгымды жана кыялымды уурдадыңар!\",-деп билдирүү жасаган Грета. \"Силер өзүңөрдүн куру сөзүңөр менен менин балалыгымды жана кыялымды уурдадыңар!\",-деп билдирүү жасаган Грета. Гретанын кайрылуусуна чейин эле, жыйын алдында БУУнун баш катчысы Антониу Гуттериш мазмуну ошондой эле сөздү айтты. Болгону формасы дипломатиялык мүнөздө болду. Гуттериш дагы дүйнө лидерлерин саммитте \"кызыл тилге салбай, парник газдарын азайтуу боюнча конкреттүү пландарды жана 2050-жылга барып, таптакыр колдонбоо тууралуу стратегия сунуштоого\" чакырган. \"Климатка байланышкан өзгөчө кырдаал - биз утулушта турган жарыш. Бирок жеңип чыгууга дале мүмкүнчүлүк бар\",-деди Гуттериш жыйындагы сөзүндө. \"Бул климаттын абалын талкуулай турган саммит эмес. Буга чейин жетиштүү деңгээлде сөз кылганбыз. Бул климат боюнча сүйлөшүү дагы эмес. Анткени табият менен келишим түзө албайсың. Ошондуктан бул конкреттүү чараларды кабыл алуучу саммит\",-деп кошумчалады ал. Грета Тунбергдин эмоционалдуу кайрылуусу менен дүйнөгө дүң болгон саммиттин жыйынтыгы кандай болду? Жаңы милдеттенмелер 77 өлкө (анын ичинде Евробиримдиктин өндүрүш локомотиви болгон Германия дагы бар) 2050-жылга чейин экономикасын толугу менен экологиялык жолго коюу милдеттенмесин алды. Тактап айтканда, парник газдарынын абага бүркүлүшүн токтотуп же атмосфераны тазалай турган технологияны колдонууга өтүшөт. Дагы 70 өлкө окумуштуулардын көрсөтмөлөрүн эске алуу менен өздөрүнүн экологиялык стратегиясын кайра карап чыгышат. Бул Кытай, Индия жана Евробиримдикке дагы тиешелүү. Абага бүркүлгөн парник газдарынын 27 пайызы (жылына дээрлик 10 трлн тонна СО2) Кытайга таандык. Кытай делегациясы жылына 12 млрд. тонна азайта турганын, экономиканы өнүктүрүүнүн сапаттуу жолдорун табууну убада кылды. Евробиримдик өлкөлөрү уюмдун казынасынын төрттөн бири климаттык өзгөрүүлөргө таасирин тийгизген көйгөйлөр менен күрөшкө жумшала турганын убада кылды. Франция болсо Париж климаттык келишимин аткарбаган өлкөлөр менен эркин соода байланыштарын түзбөй турганын айтып чыкты. Ошондой эле сууларга жакын жерде жайгашкан көмүр жана мунай кендерин чалгындоого тыюу салган өлкөлөрдүн катарына кирди. 2014-жылдан тарта бир млрд чукул көчөт олтургузган Пакистан алдыдагы беш жыл ичинде 10 млрд ашуун көчөт тигүү убадасын берди. Мындан с��рткары 87 ири компания окумуштуулардын 2050-жылга карата парник газдарынын абага тарашын нөлгө чейин кыскартуу боюнча сунушун колдоп, ошону аткарабыз деп айтышты. (AbA)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/features-43286755", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-43287736", "doc1": "الرئيس الروسي فلاديمر بوتين يبكي محتضنا أرملة أناتولي سوبشاك ونادرا ما يرى الروس رئيسهم وهو يبكي بالرغم من أنه شهد مآسي عدة خلال وجوده في السلطة على مدى 18 عاما. لكن بكاء الرئيس حدث مرة واحدة فقط في بداية حكمه أي في 24 فبراير/شباط 2000 في جنازة أناتولي سوبشاك. لقد كان سوبشاك أحد الرجال، إلى جانب غورباتشوف ويلتسين، الذين ساعدوا في إنهاء وجود الاتحاد السوفيتي. كان سوبشاك أيضا إصلاحيا استطاع تمكين ضابط مغمور في جهاز الاستخبارات كي جي بي يسمى فلاديمير بوتين لخوض غمار أول نشاط سياسي له. لا أحد يعرف حقا ما الذي حمله على اتخاذ هذا القرار المشؤوم. لكن اليوم نرى أن أجنحة في المؤسسة الأمنية القديمة للاتحاد السوفيتي أمسكت بمقاليد السلطة في روسيا بحيث أن تحويل البلد إلى نظام ديمقراطي حقيقي بات أمرا مستحيلا. رئيس البلدية أناتولي سوبشاك يفتتح ميدان فيينا في مدينة بطرسبورغ وإلى جانبه بوتين في سبتمبر/أيلول عام 1992. هناك ثمانية مرشحين يخوضون غمار هذه الانتخابات، لكن بوتين يُعرَف بأنه \"المرشح الرئيسي\"، والنتيجة النهائية تظل معروفة بلا شك. إحدى المرشحات المنافسات وصفت هذه الانتخابات بأنها \"انتخابات مزورة\"، مضيفة أن الأمر \"مثل دار قمار حيث تفوز دائما الدار في الديمقراطية الروسية، ويكون الفوز دائما إلى جانب بوتين\". اسمها كسينيا سوبشاك ابنة أناتولي، صديق بوتين القديم وأستاذه. لافتة انتخابية لنتالي \"من أجل سوبشاك...من أجل الحقيقة...من أجل الحرية\" تبلغ كسينيا، التي تعرف غالبا بهذا الاسم، من العمر 36 عاما. وهي مقدمة سابقة في تلفزيون الواقع وتحولت الآن إلى صحفية معارضة. يصفها أنصار المعارض، أليكس نافاليني، وهو مرشح معارض \"حقيقي\"، مُنِع من المشاركة في الانتخابات، بأنها \"ألعوبة\" في يد الكرملين، وهي صديقة قديمة لأسرة بوتين إذ أسندت إليها هذه المهمة لإضفاء نوع من المصداقية على الانتخابات. وبكل تأكيد لم تكن لتشارك في هذه الانتخابات دون موافقة ضمنية من السلطات الروسية. وهذه هي الطريقة التي تعمل بها الديمقراطية الروسية. لكن مسؤولي الكرملين قد يندمون على قرارهم. تقوم كسينيا بجولات في استديوهات التلفزيون بغية تسمية الأشخاص الفاسدين المحيطين ببوتين، واصفة ضم شبه جزيرة القرم بأنه عمل غير قانوني. وإذا كانت قد ترشحت كما تؤكد حتى لا تفوز ولكن لتسمع صوتها، فإنها بكل تأكيد تكسر بعض المحرمات. لكن ما الذي يحدث؟ فلنترك الابنة للحظة ونتحول إلى الأب. لقد كان رئيس بلدية سان بطرسبرغ بينما كا بوتين نائبا له. كان الاثنان قريبين من بعضهما بعضا بحيث عندما اتهم سوبشاك الأب بالفساد، ساعده بوتين على الخروج من البلد بسرعة وخفية في طائرة مستأجرة خاصة في التسعينيات من القرن العشرين. هل تتذكر تلك الأيام؟ كانت روسيا تعيش في فوضى. كان الرئيس الروسي، بوريس يلتسين، غالبا ما يسكر وقلما يؤدي المهام الرئاسية الموكولة له. ظن مسؤولو الكرملين أنهم عثروا على الحل الصحيح لرجل يعمل في الكرملين يمكن تشكيله بصورة مثالية ليكون عكس يلتسين. ولهذا أخذوا في إعداد بوتين ليكون خليفة ليلتسين. وفي اللحظة التي قرر فيها بوتين الترشح للانتخابات الرئاسية لأول مرة، توفي صديقه القديم، أناتولي سوبشاك وعمره لا يتجاوز 62 عاما في غرفة بأحد فنادق مدينة كالينينغراد. وأظهر تشخيص الجثة بأن سوبشاك مات بأزمة قلبية لكنه لم يجد أي أثر للإصابة بنوبة قلبية. وأبدت أرملة سوبشاك شكوكا بأن زوجها كان ضحية جريمة قتل. ولهذا، طلبت تشخيصا جديدا للجثة على حسابها. اسمها ليودميلا ناروسيفا. التقيت بها في الآونة الأخيرة وسألتها إن كانت تعتقد أن زوجها مات مقتولا؟ توقفت عن الإجابة لوقت كاف ثم كررت عشر مرات \"نعم\". وأتبعت كلامها قائلة: لا أدري\". أرملة أناتولي سوبشاك وابنتها كسينيا سوبشاك يتوسطهما بوتين في عام 2001 لتخليد ذكرى وفاته بعض الأشخاص ألمحوا إلى أن بوتين ربما له دور في مقتل أناتولي سوبشاك. هل كان لهذا الأخير معلومات عن بوتين. ناروسوفا رفضت هذه الفكرة مباشرة. قمت بتفحص تسجيلات الجنازة. يشعر بوتين بالذهول، وعيناه حمروان، ويبدو أنه وجد صعوبة في بلع ريقه عندما عانق أرملة أناتولي سوبشاك. بوتين ليس ممثلا، كما أنه ليس حريصا على إبداء عواطفه على الملأ. ولهذا، من المعقول أن نفترض أنه يعاني حسرة حقيقية بسبب موت أناتولي سوبشاك. أم أن الأمر يتعلق بشيء آخر. الإحساس بالذنب؟. قالت لي ناروسوفا \"هناك أشخاص دفعوا بوتين نحو السلطة\". لقد كانت محقة. كان بوتين آنذاك قاطرة لأجنحة مختلفة في داخل الكرملين. ولا يزال إلى حد ما يمثل مصالح أجنحة مختلفة. إذا كان أناتولي سوبشاك قد قُتِل، فهل تم ذلك بأوامر من أحد هذه الأجنحة مخافة أن يمارس الأستاذ تأثيرا على (بوتين)؟ ربما. بوتين وأرملة أناتولي سوبشاك يزوران قبره في عام 2007. وإذا كان الأمر كذلك، فهل يدرك الضابط القديم في جهاز كي جي بي أن صديقه القديم مات ضحية المضي قدما في مشروع بوتين. مجرد شك لكنني بدأت أومن بذلك. سألت ناروسوفا عن نتائج التشخيص الذي قامت به، واتضح أنها لم تعلن عن النتائج، لكنها تخفي الوثائق الخاصة في خزنة بمكان سري خارج روسيا. وعندما سألتها لماذا، لم تشأ الحديث عن هذا الموضوع. ضغطت عليها وقلت لها \"يبدو أنك تملكين بوليصة تأمين\". ردت قائلة \"يكمن أن ترى الأمور بهذه الطريقة\". قلت لها \"هل تخشى على سلامتك أو سلامة ابنتك؟. توقفت لهنيهة. ثم أجابت قائلة \"تعرف، العيش في هذا البلد يثير الخوف، وخصوصا من يمتلكون رؤى معارضة. نعم أنا خائفة. أنا...\".", "doc2": "Орусиянын президенти 18 жыл бийликте болсо да, анын ыйлаган учуру абдан сейрек көрүнүш экени бышык. Президент Путин башкарып турганда каргашалуу окуялар көп болду, бирок ал эл алдында бир эле жолу ыйлаганы белгилүү. Бул окуя 2000-жылы 24-февралда Анатолий Собчак жерге берилип жатканда болду. Собчак - Горбачев жана Ельциндей эле Советтер Союзунун урап түшкөнүнө салым кошкон. Реформатор деп саналган Собчак катардагы КГБ офицерине саясий кызмат берген адам катары таанымал. Собчак бул кадамга эмнеге барганы белгисиз бойдон калды. Бирок адистердин айтымында, совет доорунда атайын кызматта иштеген офицерлер бүгүнкү күнү Орусияны башкарып келет. Алардын таасиринен улам бул мамлекетти демократия деп атабай деле койсо болот дегендер дагы бар. Мэр Анатолий Собчак Санкт-Петербург шаарында \"Австрия\" аянтын ачып жатат, 1992-жыл сентябрь айы. Собчактын оң тарабында Влад��мир Путин турат. Президенттик шайлоого сегиз адам катышып жатат. Бирок Путин \"негизги талапкер\" экени түшүнүктүү. Президенттикке талапкерлердин бири шайлоону \"жасалма\" деп атады. Орусиянын демократиясы \"казино сыяктуу эле, качан болсо казино утат. Бизде дайыма Путин жеңишке жетет\", -дейт ал. Кызыгы, президенттикке талапкердин бири Ксения Собчак - Путиндин устаты жана досу Анатолий Собчактын кызы. 36 жаштагы Ксения Собчак мурда телекөрсөтүүлөрдү алып баруучу болчу. Кийин оппозициялык журналистке айланды. \"Чыныгы оппозиция\" деп саналган Алексей Навальныйдын тарапкерлери Собчакты Кремль же Путиндин өзү мурдагы досунун кызын даярдады деген пикирде. Навальный болсо шайлоого катышууга уруксат ала алган жок. Чынында, бийлик уруксат бербесе Собчак шайлоого катыша алмак эмес. Орусиянын демократиясынын өзгөчөлүгү ошондо. Арийне, Кремлдеги боз костюм кийген адистер Собчакка шайлоого катышууга уруксат берген чечимине өкүнүп жатат окшойт. Ксения Собчак ТВ программаларды кыдырып, Путиндин айланасындагы коррупцияга баткан атка минерлерди бирден атап жатат. Андан тышкары Собчак Орусиянын Крымды басып алганы мыйзамсыз болгонун улам кайталап, бул идеяны коомчулукка таратууда. Собчактын өзү жеңишке жетүү үчүн эмес, көз карашты өзгөртүү үчүн президенттик шайлоого катышып жатканын белгилеп келет. Анда эмне болуп кетти? Ксения Собчактын атасы Анатолий Собчак тууралуу сөз кылалы. Ал Санкт-Петербург шаарынын мэри болгон. Путин анын орун басары эле. Экөө бири-бирине абдан жакын болчу. Собчак коррупция боюнча айыпталганда, Путин аны чартер учагы менен өлкөдөн чыгарып кеткен. Бул окуялар 1990-жылдары болгон. Ал күндөрү Орусияда тополоң болуп жаткан. Президент Борис Ельцин бир нече жолу маанилүү жыйындарга мас абалында келип, уят болгон. Үгүт иштери учурундагы Сочбактын чакырыгы - \"Собчак үчүн, чындык үчүн, эркиндик үчүн\" Кремлдеги адамдардын максаты - боз костюм кийген дагы бир адамды бийликке алып келип, Ельцинден кийин жаңы доорду баштоо эле. Алар Путинди даярдай баштаган. Владимир Путин биринчи жолу президенттик шайлоого талапкер катары даярданып жатканда, анын жакын досу жана устаты Анатолий Собчак 62 жашында Калининградда көз жумат. Тергөө иштеринен кийин Анатолий Собчактын жүрөгү кармап каза тапты деген тыянак чыгарылган. Бирок инфаркт болгонуна эч далил табылган эмес. Ал себептен Собчактын жубайы тергөөгө ишенбей, күйөөсү өлтүрүлгөн деген пикирин айткан. Ал өз алдынча аутопсия жүргүзгөн. Ксения Собчак, Владимир Путин жана Людмила Нарусова Анатолий Собчакты эскерүү иш чарасында, 2001-жыл февраль айы. Собчактын жубай Людмила Нарусова менен дагы жолуктум. Андан күйөөңүздү өлтүрүп кетиштиби деген суроо жолдосом, ал жооп кайтараардан мурун көп ойлонду. Пауза учурунда Нарусова айым он жолу \"ооба\" деп жооп бере алмак, бирок ал \"билбейм\" деп айтты. Собчактын ө��үмүнө Путиндин дагы тиешеси бар деген сөздөр дагы айтылган. Бирок Нарусова айым бул маалыматты четке какты. Анатолий Собчакты жерге берип жатканда тартылган видеолордо Путин кайгырып жатканы көрүнөт. Ал Людмила Нарусовага көңүл айтып, өз эмоцияларын кармай албай жатканы байкалат. Путиндин актёрлук чеберчилиги жок жана ал эл алдында эмоциясын көп билдирбейт. Владимир Путин жана Людмила Нарусова Анатолий Собчактын күмбөзүнө барган учуру, 2007-жыл. \"Путин бийликке алып келген адамдар болгон\", -деди Нарусова. Чынында Путин бийликке келгенде Кремлдеги бир нече топту ала келген. Азыр деле абал өзгөргөн жок деп айтсак болот. Анда Собчактын таасиринен кооптонуп, КГБ аны өлтүрүп кетти беле? Балким... Нарусовадан аутопсиянын тыянагы тууралуу дагы сурадым. Ал анын жыйынтыгын коомчулукка жарыялаган эмес. Мен андан маалыматты эмнеге жашыруун кармап жүрөсүз деп сурадым. Нарусова айым аутопсия тууралуу сүйлөшкүм келген жок деп жооп берди. Бирок мен \"сизде кандайдыр бир компромат бар окшойт\" деп сөзүмдү уланта бердим. Нарусова \"ооба, ошондой деп айтсаңыз болот\" деп жооп берди. \"Коркуп жатасызбы? Өзүңүздүн өмүрүңүзгөбү же кызыңыздынбы?\" деп сурадым. Ал жооп кайтарардан мурун көп ойлонду. \"Билесизби, бул мамлекетте жашоо абдан коркунучтуу. Өзгөчө оппозициячыл ойдо болсоңуз. Ооба, мен корком...\", -деди Нарусова."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/sports-50638369", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-44193806", "doc1": "واحتل فيرجيل فان دايك، نجم دفاع فريق ليفربول الإنجليزي، المرتبة الثانية في المسابقة العالمية، وجاء البرتغالي كريستيانو رونالدو، الذي فاز بالكرة الذهبية 5 مرات، في المرتبة الثالثة. وجاء المصري محمد صلاح، نجم ليفربول، في المركز الخامس، كما جاء الجزائري رياض محرز، لاعب مانشستر سيتي، في المركز العاشر. وقال ميسي: \"اليوم هو فوزي السادس بالكرة الذهبية، إنها لحظة فريدة أعيشها مع أسرتي وأطفالي\". وحصل اللاعب الأرجنتيني، البالغ عمره 32 عاما، على الجائزة في أعوام 2009 و2010 و2011 و2012 و2015 . مواضيع قد تهمك نهاية ونال ميسي لقب الدوري الإسباني مع برشلونة الموسم الماضي. وقاد منتخب الأرجنتين للمركز الثالث في كأس كوبا أمريكا في يوليو/ تموز الماضي. وتحسم نتيجة مسابقة الكرة الذهبية بأصوات الصحفيين حول العالم. وحصل البرازيلي أليسون بيكر، حارس مرمى ليفربول، على جائزة ياشين لأفضل حارس مرمى متقدما على الألماني مارك أندريه تير شتيغن، حارس مرمى برشلونة، والبرازيلي إديرسون، حارس مرمى مانشستر سيتي. وفاز الهولندي ماتيس دي ليخت، لاعب يوفنتوس الإيطالي، بجائزة \"كوبا\"، وهي جائزة تمنح لأفضل لاعب تحت 21 سنة. وانضم دي ليخت، 20 سنة، إلى يوفنتوس بعد أن ساعد ناديه السابق أياكس أمستردام الهولندي على الوصول إلى الدور نصف النهائي لدوري أبطال أوروبا. رقم قياسي هذه هي المرة الأولى التي يحصل فيها ميسي على الجائزة منذ 2015. وتُوج بالجائزة بعد أن أحرز 54 هدفا بقميص ناديه وقميص منتخب الأرجنتين في موسم 2018/19 الذي فاز فيه برشلونة بلقب الدوري الإسباني. وأعرب ميسي عن أمله في أن يستمر في اللعب لوقت طويل، مرجحا أنه حتى لو جاء وقت الاعتزال، سوف يكون من الصعب عليه أن يتوقف عن اللعب. وبعد إعلان النتيجة، قال ميسي \"كما قالت زوجتي، لا يجب أن تتوقف أبدا عن الحلم، بل عليك أن تعمل دائما من أجل تحسين مستواك ومواصلة الاستمتاع\". واعتبر اللاعب، الذي يوصف بالأسطورة، نفسه \"محظوظا للغاية، ومباركا\". وقال: \"لا تزال هناك سنوات جميلة أمامي، لكن الوقت يمر بسرعة لذا علي أن استمتع بكرة القدم وبأسرتي\". وشارك ميسي في 700 مباراة مع برشلونة سجل خلالها 614 هدفا. وحصل مع فريقه الإسباني على 34 لقبا وبطولة من بينها بينها عشرة ألقاب للدوري الإسباني ولقب دوري أبطال أوروبا أربع مرات، علاوة على ألقاب وجوائز أخرى.", "doc2": "Муну менен аргентиналык футболчу рекорд жасады. Футболдун тарыхында буга чейин бул сыйлыкты беш жолу эч ким уткан эмес. \"Реалдын\" оюнчусу португалиялык Криштиану Роналду төрт ирет ушул сыйлыкты багындырган. \"Алтын бутсы\" сыйлыгы Европанын улуттук чемпионаттары жыйынтыкталгандан кийин берилет. Бул сезондо Месси 34 гол киргизип, англиялык \"Ливерпулдун\" оюнчсу Мохаммед Салахтан эки гана голго озуп кетти. . 30 жаштагы Лионель Месси өзүнүн профессионалдык карьерасында испандык \"Барселона\" клубунда ойноп келе жатат. Месси дүйнөдөгү эң көп наамдарды уткан футболчулардын бири. Ал ФИФАнын жыл сайын берилген \"Алтын топ\" сыйлыгын беш жолу алган. \"Алай\" менен \"Алганын\" беттешинин соңу мушташка айландыбы? Маалымат каражаттары жекшембиде өткөн футбол боюнча Кыргызстандын Топ Лигасындагы \"Алга менен \"Алай\" командасынын беттешинин соңу мушташка айланып, ага күйөрмандар дагы аралашканы тууралуу жазып чыгышты. 9-турдун беттешинде \"Алга\" менен \"Алай\" 1:1 эсебинде тең чыкканы кабарланган эле. \"Алайдын\" бир оюнчусу орой ойногону үчүн эки ирет сары айып кагазын алып, оюндан чыгарылган. Жергиликтүү басылмалар беттеш бүткөндөн кийин эле дароо кайым айтышуу башталып, мушташка айланганын жазууда. Беттеш учурунда дагы эреже бузуулар көп орун алган. Беттештен кийинки калайман мушташ милиция кызматкерлеринин күчү менен токтотулган деп кабарланды. Кыргызстандын футбол бирикмеси, \"массалык мушташ\", \"футболчулар сабалды\" деп маалымат каражаттары бир аз көбүртүп жиберишкенин айтты. Футбол бирикмесинин дисциплинардык комитетинде бул иш каралып, андан кийин расмий билдирүү жасалат деди бирикменин өкүлү. Топ Лигада 8 команда ойнойт. Мындан үч күн мурун эле Кыргызстандын футбол бирикмеси \"Алай\" командасы оюнчунун жасалма документтерин көрсөткөн деп, алдыдагы бир нече оюндарын техникалык жеңилүү катары саноо боюнча чечим кабыл алган эле. \"Алай\" Кыргызстандын Топ Лигасындагы эң күчтүү командалардын бири. Бир нече жолу өлкөнүн чемпионатын жана Кубогун уткан. Эл аралык беттештерге дагы катышып жүрөт.(AbA)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-56459475", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-56480645", "doc1": "شروق الشمس في فنلندا - فبراير 2020 ووفقا لتقرير السعادة العالمي هذا، جاءت الدنمارك في المرتبة الثانية، وتلتها كل من سويسرا وأيسلندا وهولندا. ومجددا، حلّت نيوزيلندا، الدولة الوحيدة غير الأورو��ية، ضمن الدول العشر الأوائل في القائمة، في حين تراجع مركز المملكة المتحدة من الثالث عشر إلى المركز السابع عشر. وكانت بيانات قد جمعت من شركة البيانات الأمريكية \"جالوب Gallup\" بعد أن طلب من أشخاص يعيشون في 149 دولة تقييم درجة سعادتهم. وتتضمن معايير القياس: الدعم الاجتماعي والحرية الشخصية والناتج المحلي الإجمالي ومستويات الفساد. مواضيع قد تهمك نهاية أما الدولة الأكثر تعاسة في العالم فهي - كما ورد في التقرير - أفغانستان، تليها ليسوتو (في أقصى جنوب قارة أفريقيا) وبوتسوانا ورواندا وزيمبابوي. وقال معدو التقرير إنهم لاحظوا \"تواترا أعلى بكثير للمشاعر السلبية\" في أكثر من ثلث البلدان، وأرجعوا السبب إلى آثار وباء كورونا. وشهد تقييم هذا العام تقدم كثير من الدول الآسيوية عما كانت عليه العام الماضي، وانتقلت الصين من المرتبة 94 إلى المركز 84. وقال جون هيليويل، أحد معدي التقرير، في بيان: \"من المفاجئ أنه لم يكن هناك تدهور في مستوى الرفاهية من خلال تقييم الناس لحياتهم\". وأضاف \"أحد التفسيرات المحتملة لذلك هو أن الناس يرون أن كوفيد-19 هو تهديد خارجي مشترك يؤثر على الجميع، وأن هذا الخطر المشترك قد ولّد شعورا أكبر بالتضامن مع الآخرين\". وقال المؤلفون إن فنلندا \"احتلت مرتبة عالية جدا في معايير الثقة المتبادلة التي ساعدت على حماية الأرواح وسبل العيش أثناء الوباء\". إذ كان أداء هذه الدولة الاسكندنافية، التي يبلغ عدد سكانها 5.5 مليون نسمة، أفضل بكثير من معظم دول أوروبا خلال الوباء، وسجلت ما يزيد قليلا عن 70 ألف حالة إصابة، ونحو 800 وفاة، وذلك وفقا لجامعة جونز هوبكنز. بحسب التقرير فإن أسعد عشر دول في العالم هي:", "doc2": "Эгерде сурамжылоого ишенсек, финндер төртүнчү жыл катары менен тизменин сап башына чыкты Финляндиянын артынан эле европалык коңшулаш өлкөлөр - Дания, Швейцария, Исландия жана Нидерланддар турат. Алдыңкы ондукка кирген европалык эмес жалгыз өлкө - Жаңы Зеландия болду. Улуу Британия өткөн жылы 13-орунда болсо, бул жылы 17-орунга түшкөн. Алдыңкы ондукка кирген европалык эмес жалгыз өлкө - Жаңы Зеландия болду Алдыңкы жыйырма өлкөнүн ичине күтүлгөндөй эле АКШ, Канада жана Австралия илинди. Мурдагы СССР өлкөлөрүнүн ичинен алдыңкы 50 мамлекеттин катарында Литва (38) менен Эстония (40), Өзбекстан (42) жана Казакстан (45) аталды. Латвия болсо 51-орунда болуп калды. Молдова (65), Кыргызстан (67), Беларусь (75), ал эми Орусия 76-орунда. Тажикстан, Армения, Азербайжан менен Түркмөнстан андан ары тизмени улайт. Грузия 108-орунда болуп калды. Украиндер болсо 110-орунга түштү. Өздөрүн бактысыз санагандарды эң көбү Ооганстанда, андан ары Лесото, Ботсвана, Руанда жана Зимбабве. Кыргызстандын көрсөткүчү мурунку жылдарга салыштырмалуу (2017-жылы 98-орунда) жакшы деп айтса болот. Жалпы рейтингди түзүүдө Гэллап институтунун талдоосу эске алынган. Алар 149 өлкөдө сурамжылоо жүргүзүп, жашоосуна канчалык канааттана турганын сураган. Рейтинг түзгөндөр адамдын эркиндиги, ички дүң өндүрүмдүн калктын жан башына үлүшүн, жашоо узактыгын, өлкөдөгү коррупциянын деңгээлин эсепке алышкан. Бул жагынан алганда Кыргызстанда өткөн жылдары абал бир топ эле оор болду. Азыр дагы өлкөнү туташ кымбатчылык каптап турган учуру. 2020-жылдын октябрындагы парламенттик шайлоо Кыргызстандагы олку-солку саясий кырдаалды жаратып, добуш берүүнүн жокко чыгарылышы, президенттин отставкасы, андан кийинки шайлоо, конституциялык жана башкаруу формасы боюнча референдумдар талкуунун негизги чордонуна айланды. Мына ушундай аягы бүтпөгөн саясий талаштардын фонунда экономикалык оор суроолор чечилбей улам артка сүрүлүп калууда. Элдин көбүн ушул жагдай көбүрөөк кабатыр кылат. Анткени азык-түлүктүн баасы асман чапчып, киреше азайды. Дүйнөлүк банктын 2019-жылга карата маалыматы боюнча, ички дүң өндүрүмдүн киши башына көрсөткүчү боюнча рейтингде Кыргызстан 181 өлкөнүн ичинен 151-орунда аталган. Мунун өзү дүйнөлүк орточо көрсөткүчтөн 9 эсе артта экенин көрсөтөт. Абал ошондой болуп турган чакта экономисттер 2020-жылы ички дүң өндүрүмдүн 8,1 пайызга кыскарып кеткенин коңгуроо какты. Мунун себеби товар өндүрүү, кызмат көрсөтүү жана башка ишкердиктин кыскарышы, жумушсуздуктун өсүшү, калктын кирешеси азайганы, салыктын аз жыйналганынан кабар берет. Өткөн жылы кызмат көрсөтүүлөр, курулуш, импорт төмөндөп, соода менен алектенгендердин (реэкспорт) кирешеси азайган. Ички дүң өндүрүмгө карап экономиканын көлөмүн, өсүп же төмөндөгөнүн билүүгө болот. Анткени бул калктын жашоо деңгээлинин көрсөткүчү. Бул тууралуу макала менен бул жерден таанышыңыз:Жаңы бийликти түйшөлткөн экономика: карыз, каатчылык, кымбатчылык Рейтингди сап башындагы Финляндия болсо эң мыкты социалдык колдоолору менен көп өлкөдөн айырмаланат. Кылмыштуулук көрсөткүчү өтө төмөн жана бийликке болгон элдин ишеними жогору. Авторлор рейтинг түзүүдө негативдүү эмоциянын көрсөткүчү жогорулаганына көңүл бурушту. Бул коронавирус пандемиясына байланыштуу болушу мүмкүн деп айтылды. Ошол эле маалда дүйнөнүн 22 өлкөсүндө элдин жашоосуна болгон канааттануусу өскөн экен. Бул азиялык өлкөлөрдө сезилерлик өскөн. Рейтингди түзгөндөрдүн айтымында, Финляндияда жарандардын бири-бирине болгон ишеними өтө жогору. Бул аларга пандемия маалында көп кишинин өмүрүн сактап калууга мүмкүнчүлүк берди деп айтылат. 5,5 миллион калк жашаган Скандинавия өлкөсү пандемиядан Европанын башка өлкөлөрүнө караганда эң аз жоготууларга кабылды. 70 миң киши вирус жуктуруп алып, 805 бейтап каза тапкан."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/middleeast-49968186", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-49957234", "doc1": "أحد عناصر القوات الكردية وفي سلسلة من التغريدات الغاضبة دافع الرئيس الأمريكي عن قراره الذي قد يمهد لشن تركيا هجوما على المقاتلين الأكراد عبر الحدود.. وانتقد حلفاء ترامب من الحزب الجمهوري بشدة قرار سحب القوات. وللولايات المتحدة قوات قوامها نحو ألف جندي في سوريا وتم سحب نحو 20 منها من المنطقة الحدودية، وفقا لمسؤول بارز في وزارة الخارجية الأمريكية. بدأت القوات الأمريكية الانسحاب من مواقع في شمال شرقي سوريا، لتفسح الطريق أمام عملية عسكرية ��ركية وشيكة، ضد قوات كردية مسلحة. ويرى الأكراد أن هذا التحول الأمريكي يعد \"طعنة في الظهر\" بعد السماح بعملية عسكرية تركية ضدهم. لكن ترامب قال في تغريدة صباح الثلاثاء إن الولايات المتحدة انخرطت \"أكثر وأكثر في حرب بلا هدف في الأفق\". وتقول تركيا إنها تريد إبعاد وحدات حماية الشعب الكردي، التي تعتبرها أنقرة امتدادا لحزب العمال الكردستاني \"المحظور\"، عن الحدود التركية، وإقامة منطقة آمنة لإعادة لاجئين سوريين إليها. ودأبت تركيا على إدانة الولايات المتحدة بسبب دعمها وحدات حماية الشعب الكردية. وفي يناير/كانون الثاني، هدد ترامب بـ \"تدمير تركيا اقتصاديا\" إذا أقدمت على مهاجمة قوات كردية عقب انسحاب أمريكي مخطَّط له من سوريا. إلا أن بيان البيت الأبيض، الصادر يوم الأحد، لم يشر إلى وحدات حماية الشعب الكردية التي اضطلعت بدور بارز في إنزال الهزيمة بتنظيم الدولة في سوريا. وقال البيان الأمريكي إن الأتراك يتحملون المسؤولية عن كل أسرى تنظيم الدولة في المنطقة، الذين تحتجزهم القوات الكردية. وجاء البيان عقب اتصال هاتفي بين الرئيس دونالد ترامب ونظيره التركي رجب طيب اردوغان. ويقول جوناثان ماركوس، مراسل شؤون الدفاع في بي بي سي، إن ترامب يخالف في تلك الخطوة نصائح عدد من الشخصيات في وزارة الدفاع الأمريكية (بنتاغون) ووزارة الخارجية الأمريكية. سياسة خارجية مختلة تحليل لجوناثان ماركوس مراسل شؤون الدفاع بدلا من الوضوح، لا يوجد لدينا إلا تغرديدات الرئيس الأمريكي وتصريحات يبدو أنها تعارضه من وزراتي الدفاع والخارجية. وهذا الصباح أشار ترامب إلى سحب القوات الأمريكية من سوريا وبدا كا لو أنه يغسل يديه منها، فيما يعني ضمنيا إعطاء الضوء الأخضر لهجوم تركي كبير. والآن تقول كل من وزارتي الخارجية والدفاع إنه لا يوجد حول كبير في السياسة الأمريكية، وإنه لم يتم سحب إلا عدد ضئيل من القوات الأمريكية حفاظا على سلامتها، خوفا من تحرك تركي. وأكدت الوزراتان على أن الإدارة الأمريكية، بما في ذلك الرئيس، تقف بحزم ضد أي تحرك تركي عبر الحدود. إذن هل تصرف الرئيس وفقا لأهوائه على تويتر إثر محادثته الهاتفية مع إردوغان، ثم أطلعه مسؤولون على التبعات المحتملة لما قاله؟ هذا درس يوضح مدى خلل السايسة الأمريكية الخارجية ماذا قال ترامب، والبيت الأبيض؟ وعلى موقع تويتر، كتب الرئيس الأمريكي ترامب في تغريدات متوالية: \"الولايات المتحدة كان من المفترض أن توجد في سوريا لثلاثين يوما فقط، وقد كان ذلك منذ أعوام عديدة. لكننا بقينا وانخرطنا أكثر وأكثر في حرب بلا هدف في الأفق\". وأضاف ترامب: \"وعندما وصلتُ أنا واشنطن، كان تنظيم داعش يعيث في المنطقة، وسرعان ما أنزلنا بخلافتهم هزيمة مئة في المئة\". وعن الأكراد قال ترامب: \"لقد حارب الأكراد معنا، لكنهم حصلوا مقابل ذلك على كميات هائلة من الأموال والمعدات\". وقال ترامب: \"بعد نحو ثلاث سنوات، لقد حان الوقت لكي نخرج من تلك الحروب التي بلا نهاية، وأن نعيد جنودنا إلى الوطن\". وتابع: \"سنحارب أينما كان لنا في الحرب منفعة. وسنحارب لننتصر لا غير. تركيا وأوروبا وسوريا وإيران والعراق وروسيا والأكراد يتعين عليهم الآن أن يجدوا حلولا للموقف\". وقال بيان أصدره البيت الأبيض يوم الأحد: \"تركيا ستمضي قدما قريبا في عمليتها، المخطط لها منذ فترة طويلة شمالي سوريا\". وأضاف البيان: \"لن تدعم القوات الأمريكية العملية أو تشارك فيها، ولن تكون قوات الولايات المتحدة، بعد أن هزمت خلافة تنظيم الدولة، في المنطقة التي تجري فيها العملية\". قال البيت الأبيض إن الولايات المتحدة لن تشارك في العملية. كما ذكر بيان البيت الأبيض أن تركيا ستتولى المسؤولية الكاملة فيما يتعلق بمقاتلي تنظيم الدولة الإسلامية ممن وقعوا أسرى في العامين الماضيين. وثمة أكثر من اثني عشر ألفا يشتبه في كونهم أعضاء في تنظيم الدولة يقبعون في معسكرات يسيطر عليها الأكراد جنوبي \"المنطقة الآمنة\" التي تخطط لها تركيا، وبين هؤلاء، هناك أربعة آلاف على الأقل من جنسيات أجنبية. ونوه البيان عن أن \"الحكومة الأمريكية مارست ضغوطا على كل من فرنسا وألمانيا وغيرهما من الدول الأوروبية، التي وفد منها هؤلاء الأسرى التابعون لتنظيم الدولة، وذلك لاستردادهم لكن هذه الدول رفضت ذلك وأبدت عدم رغبة في عودتهم\". وأضاف البيان:\"لن تتحمل الولايات المتحدة مسؤوليتهم لمدة قد تطول لسنوات عديدة وتكاليف طائلة من أموال دافعي الضرائب الأمريكية\". ما خطة تركيا؟ وفي وقت متأخر من يوم الأحد، أفاد مكتب الرئيس التركي أنه تباحث مع الرئيس ترامب عبر الهاتف بشأن خطة تركية لتدشين \"منطقة آمنة\" شمال شرقي سوريا. وقال المكتب إنه كانت هناك حاجة إلى هذه الخطوة لمكافحة \"الإرهابيين\" وتهيئة الأجواء الضرورية لعودة اللاجئين السوريين إلى وطنهم. وتستضيف تركيا ما يربوا على 3.6 ملايين سوري فروا بحياتهم من نيران الحرب الأهلية التي اندلعت عام 2011. وترغب تركيا في ترحيل مليوني لاجئ سوري عندها إلى المنطقة الآمنة المشار إليها. وفي المكالمة الهاتفية، أعرب أردوغان عن \"إحباطه\" مما وصفه بفشل البيروقراطية الأمريكية على الصعيدين العسكري والأمني في تنفيذ اتفاق بشأن المنطقة كان قد تم التوصل إليه في أغسطس/آب. ولوّح اردوغان، أمس الأول السبت، بأن قوات تركية ستشن هجوما عبر الحدود في الأيام المقبلة، دون أن يقدم تفاصيل عن مدى الهجوم المخطط له. ويتساءل كونتين سمرفيل، مراسل بي بي سي لشؤون الشرق الأوسط، عما إذا كنا بصدد اجتياح كامل، أم توغل تركي محدود شمال شرقي سوريا؟ ويرى سمرفيل أن المؤشرات الأولى تشير إلى توغل تركي محدود. رد فعل الأكراد قالت قوات سوريا الديمقراطية، التي تتبع وحدات حماية الشعب الكردي، والتي تسيطر على المنطقة التي كانت في قبضة تنظيم الدولة شمال شرقي سوريا، اليوم الاثنين،إن القوات الأمريكية بدأت في الانسحاب من مناطق حدودية، متهمة واشنطن بالإخفاق في \"الوفاء بمسؤوليتها\". وقال المتحدث باسم قوات سوريا الديمقراطية، كينو غابرييل، إن الفصائل \"عازمة على الدفاع عن شمال شرقي سوريا بأي ثمن\". وفي تغريدة منفصلة، وصفت قوات سوريا الديمقراطية العملية التركية المخطط لها بأنها \"آلية الموت\" الكفيلة بتحويل المنطقة إلى \"حرب دائمة\". وقال غابرييل في حديث لتلفزيون الحدث الكردي: \"كانت هناك تطمينات من الولايات المتحدة بأنها لن تسمح لأي عملية عسكرية تركية في المنطقة\". وأضاف: \"لقد جاء البيان الأمريكي مفاجئا ويمكننا القول إنه طعنة في ظهر قوات سوريا الديمقراطية\". وقال المرصد السوري لحقوق الإنسان ومقره في المملكة المتحدة، إن قوات أمريكية قد انسحبت بالفعل من مواقع رئيسية. وقال التلفزيون الكردي شمالي العراق إن قوات سوريا الديمقراطية وضعت بعض وحداتها في حالة تأهب بعد أن حشد الجيش التركي قواته على الحدود اليوم الاثنين. ولقيت الخطوة الأمريكية إدانة قوية من قوات سوريا الديمقراطية ذات القيادة الكردية.", "doc2": "Америка дүйшөмбү күнү Сириянын түндүк-чыгышындагы аскерлерин чыгара баштаган. Аймакта АКШнын миңден ашуун аскери жайгашкан эле. Бул кадамдан кийин Түркия жакын арада аскердик операциясы башталарын жар салды. Талдоочулар президент Трамп Пентагондун кеңешин эске албай, АКШнын Сириядагы саясатын өзгөрттү деп айтууда. Андан тышкары аскердик операциядан кийин аймактагы экстремисттик топтор кайрадан күч алат деген эскертүүлөр дагы бар. Ал эми өздөрүн \"Ислам мамлекети\" деп атаган экстремисттик топко каршы АКШ менен чогуу күрөшкөн күрд кошуундары Вашингтон макулдашылган милдеттерин аткарган жок, \"далыга бычак сайды\" деп билдирди. Сириядагы күрддөр Түркиянын баш оорусу Сириядагы күрддөр Түркиянын армиясына каршылык көрсөтөбүз дешүүдө Түркия Күрддөрдүн элдик кошуунун (YPG) чек ара аймагынан сүрүп чыгаруу долбоорун көп жылдан бери ачык айтып келүүдө. Анкара YPG тобун Күрд жумушчулар партиясынын (PKK) бир бөлүгү катары санайт. PKK Түркия аймагында автономия үчүн отуз жыл күрөшкөн. Анкара бул топту террордук уюмдардын катарына киргизген. YPG Сириянын демократиялык күчтөрү менен бирге өздөрүн \"Ислам мамлекети\" деп атаган экстремисттик топко каршы натыйжалуу күрөштү. АКШнын колдоосу менен аймактан экстремисттерди сүрүп чыгарды. Сириядагы күрддөр Сириянын түндүгүндө негизги оюнчуга айланганы талашсыз. Келечекте күрддөр Сирияда автоном аймак түзүүнү көздөп турганын дагы эч жашырган эмес. Америкалык аскерлер Сириядан чыгып кетсе, Түркия күрддөргө согуш ачабы? Анкара болсо бир нече жолу АКШны террордук топту колдоп жатканы үчүн айыптаган. Ошондой эле түрк аскерлери эки жолу чек арадан өтүп барып, Сириянын территориясында аскердик операция өткөргөн. 2018-жылы Түркия күрд куралчандар көзөмөлдөгөн Сириянын батышындагы Африн шаарына кирип келип, ондогондор каза тапкан. Миңдеген күрддөр аргасыз жер которгон. Түркия буга чейин эки жолу чек арадан өтүп барып, Сириянын территориясында аскердик операция өткөргөн Өткөн жыл аягында президент Трамп АКШ Сириядагы аскерлерин чыгарып кетет деп жар салганда, Американын өнөктөштөрү күрд куралчандардын тагдырына тынчсызданып турганын билдиришкен. Дональд Трамп өз кезегинде Түркия күрддөргө каршы операциясын баштаса, өлкөнүн экономикасын \"талкалайм\" деп эскерткен. АКШ лидери чечимин кайтарганы менен Түркиянын президенти Эрдоган \"коопсуз тилке\" түзүү идеясын улам-улам айтып келди. \"Коопсуз тилке\" 480 чакырым чек ара аймагында түзүлөт жана бул жерде 2 миллионго чукул сириялык качкындар жашайт. Сириядагы күрддөрдү АКШ калкалап келди. Бирок америкалык аскерлер аймактан чыгып кеткенден кийин, Түркия менен күрддөр ортосунда узакка созулган согуш башталышы мүмкүн дейт талдоочулар. Кооптондурган чечим Кошмо Штаттарда президент Трамптын чечими кызуу талкууга түштү. Анын партиялаштары дагы бул кадамга нааразы болуп жатат. Конресстеги Республика партиясынын өкүлү Митч МакКоннелл бул - \"Орусия, Иран жана Ассад үчүн гана жагымдуу жаңылык\" экенин айтты. Сириядагы күрддөр Сириянын түндүгүндө негизги оюнчуга айланганы талашсыз Америкалык саясатчылар экстремисттик топту бирге жеңип, эми күрддөрдү \"өлүмгө\" таштап кеткен чоң ката экенин айтышууда. Бириккен Улуттар Уюму болсо гуманитардык кризис болушу мүмкүн экенин эскертип, Түркиядан аскердик операциясы боюнча маалымат талап кылды. Дональд Трамптын Сирия боюнча билдирүүлөрү, Пентагон менен Мамлекеттик департаменттин кайрылууларынан бир кыйла айырмаланат. Президент Трамп Сириядагы америкалык аскерлер чыгарылат деп жарыялаганын, талдоочулар Түркия аскердик операциясын баштоого мүмкүнчүлүк алды деп түшүндү. Пентагон болсо аз сандагы аскерлер гана айрым аймактардан чыгарылганын, АКШ Түркиянын аскердик операциясына каршы экенин билдирди. Түркия болсо Сириянын түндүгүндөгү күрддөргө эмес, террордук топ деп саналган Күрддөрдүн элдик кошууну менен Күрд жумушчулар партиясына каршы күрөш жүргүзүп жатканын айтууда. (AT)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-54221892", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-54322332", "doc1": "من بين المعتقلين نينا باهينسكايا، الجدة الكبرى البالغة من العمر 73 عاماً والتي أصبحت رمزاً لحركة الاحتجاج. وطوّق رجال يرتدون الزي الأخضر وأقنعة سوداء المتظاهرات اللواتي صرخن \"الجبناء فقط يضربون النساء!\". ومن بين المعتقلات نينا باهينسكايا، الجدة الكبرى البالغة من العمر 73 عاماً والتي أصبحت رمزاً لحركة الاحتجاج. ومن المتوقع أن تبدأ احتجاجات حاشدة ظهيرة الأحد للأسبوع السادس على التوالي احتجاجا على ما ينظر إليه على نطاق واسع على أنه انتخابات مزورة. وأعلن الرئيس لوكاشينكو الذي حكم بيلاروسيا لمدة 26 عاماً، فوزاً ساحقاً في انتخابات التاسع من أغسطس/ آب، لكن الحملة القمعية الوحشية على الاحتجاجات الأولية ضد النتيجة لم تؤد إلا إلى تأجيج الغضب الشعبي. مواضيع قد تهمك نهاية وانضم حوالي ألفي شخص، معظمهم من النساء، إلى مسيرة يوم السبت، والتي أصبحت مقدمة أسبوعية لتظاهرات حاشدة كل يوم أحد. وتشاجر هؤلاء لفترة وجيزة مع الشرطة التي سدت بعد ذلك طريقهم وبدأت في اعتقال المشاركين واحداً تلو الآخر. واحتجزت الشرطة عدداً كبيراً من المتظاهرين، ما أدى إلى نفاد أماكنهم في شاحنات صغيرة واضطرت إلى إطلاق سراح بعض النساء، وفقًا لوكالة الأنباء الفرنسية. وذكرت أن باهينسكايا نُقلت إلى مركز للشرطة وأفرج عنها بعد ذلك بوقت قصير. وأظهر تسجيل مصور نشره موقع \"توت.باي\" المستقل ضابطاً ملثماً يزيل فجأة العلم والزهور التي كانت تحملها بينما كان زملاؤه يدفعونها داخل شاحنة. وقالت جماعة \"فياسنا\" المحلية لحقوق الإنسان إن ما مجموعه أكثر من 300 امرأة تم اعتقالهن. ولم تذكر الشرطة عددا. وقادت ثلاث نساء حركة المعارضة، لكن واحدة فقط، ماريا كوليسنيكوفا، لم تذهب إلى المنفى. ووجهت إليها تهمة التحريض على تقويض الأمن القومي بعد أيام من مزاعم تمزيق جواز سفرها عندما حاولت السلطات طردها من البلاد. وقالت سفيتلانا تيخانوفسكايا التي وقفت ضد لوكاشينكو كمر��حة للمعارضة، إنها فازت في الانتخابات واضطرت إلى الفرار إلى ليتوانيا بعد ذلك بوقت قصير. ومن المتوقع أن تلتقي بوزراء خارجية الاتحاد الأوروبي والمسؤول الدبلوماسي للاتحاد في بروكسل يوم الاثنين. كما غادرت فيرونيكا تسيبكالو، ثالث النساء الثلاث، البلاد، وهي جمهورية سوفيتية سابقة. ويفكر الاتحاد الأوروبي في فرض عقوبات جديدة على حكومة لوكاشينكو بسبب قمع الاحتجاجات. وبحسب المقررة الخاصة للأمم المتحدة أناييس مارين، فإن أكثر من عشرة آلاف متظاهر سلمي قد \"اعتقلوا بشكل مسيء\" و\"أكثر من 500 حالة تعذيب ارتكبها عملاء الدولة\". ويقول لوكاشينكو إن التظاهرات مدعومة من قوى أجنبية وعرض تنفيذ إصلاحات دستورية، لكنه يرفض حتى الآن التنحي. وفي وقت سابق من هذا الشهر، حصلت بيلاروسيا على قرض بقيمة 1.5 مليار دولار من روسيا .", "doc2": "Минск шаарындагы демонстрациялар жети аптадан бери уланууда Коопсуздук кызматкерлери \"башаламандыкты көздөгөн демонстранттарга көздөн жаш агызган газ колдонгонун\" айтты. Бирок жергиликтүү медиа полициянын демонстранттарга өтө жакын келип, беттерине көздү ачыштырган зат чачып жаткан видеосун таратты. Нааразылык акцияга чыккандардын көбү аялдар болгон, алар коопсуздук кызматкерлерине \"фашист\" деп кыйкырып турушту. Элүү күндөн бери каршылык акциялар токтобой келгенине карабастан, президент Лукашенко өткөн жумада президенттик кызматка киришип, ант берди. Анын инаугурациясы тууралуу алдын ала эч кандай маалыматтар болгон эмес. Ошондуктан анын президенттик кызматына киришип, ант кармап жатышы өлкө жарандары жана журналисттер үчүн күтүүсүз болгон. Жүздөгөндөр камакка алынды 9-августта өткөн президенттик шайлоодон бери Беларуста каршылык жүрүштөрү токтобой жатат Жекшембидеги нааразылык акцияда демонстранттар \"элдик инаугурациясын\" ишке ашырып, президенттикке талапкер Светлана Тихановскаяны жакташты. Лукашенконун шайлоодогу негизги атаандашы Светлана Тихоновская учурда бозгунда жүрөт. Ал Лукашенконун \"мыйзамсыз жана легитимсиз президент\" деп атады. Европа Биримдигине мүчө мамлекеттер жана АКШ Лукашенконун президент катары тааныбай турганын жар салган. Буга жооп катары Лукашенко, бул \"логикага таянса\" Франциянын президенти Макрон 2018-жылы \"сары кемселчендердин\" массалык демонстрациясынан кийин кызматтан кетиши керек эле деп белгиледи. Макрон Лукашенконун кызматтан кетишин талап кылган лидерлердин бири. 9-августта өткөн президенттик шайлоодон бери Беларуста каршылык жүрүштөрү токтобой жатат. БШК шайлоодо Лукашенко добуштардын 80 пайызын алып, жеңишке жетишкенин жарыялаган. Бирок көптөр шайлоо бурмаланганын айтып, президенттик шайлоону кайра өткөрүүнү талап кылууда."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-38725690", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-38729287", "doc1": "وكانت الاتفاقية التجارية، وهي محور سياسة الرئيس السابق باراك أوباما، قد وقعت من جانب 12 دولة. وقال ترامب وهو يوقع قرار الانسحاب من الاتفاقية \"إن ما فعلناه الآن هو شئ عظيم للعامل الأمريكي\". كما أوقف ترامب تمويل مجموعات دولية تدعم الإجهاض فضلا عن تجميد الاستعانة ببعض العاملين الفيدراليين. وكان ترامب قد انتقد خلال حملته الانتخابية الاتفاقية ووصفها بأنها \"كارثة محتملة لبلادنا\"، مشيرا إلى كونها تضر بالصناعة الأمريكية. وخضعت الاتفاقية، التي تشمل نحو 40 في المئة من الاقتصاد العالمي، للتفاوض عام 2015 من جانب دول من بينها الولايات المتحدة واليابان وماليزيا واستراليا ونيوزيلندا وكندا والمكسيك. اجتمع ترامب بعدد من مديري الشركات الأمريكية يوم الأثنين وكان الهدف المنصوص عليه في الاتفاقية هو تدعيم الروابط الاقتصادية وتعزيز النمو بما في ذلك خفض الرسوم الجمركية. كما شملت الاتقاقية تدابير تقضي بتعزيز العمل ومعايير البيئة وحقوق الملكية وبراءات الاختراع وتوفير الحمايات القانونية الأخرى. وتعهد ترامب صباح يوم الاثنين بإلغاء \"كامل\" للوائح والضرائب المفروضة على الشركات التي تحافظ على توفير فرص عمل في الولايات المتحدة. يأتي ذلك في أعقاب اجتماعه مع مديري شركات من بينها شركة \"لوكهيد مارتن\" لصناعات الدفاع، و\"أندر أرمور\" لصناعة الملابس، و \"وايرلبول\" لصناعة الأجهزة، و \"تيسلا\" لصناعة السيارات الكهربائية، و \"جونسون آند جونسون\" لصناعة مستحضرات التجميل. كما حذرهم ترامب، بعد الاجتماع، بأنه سيفرض \"ضريبة حدود باهظة\" على الشركات التي ستنقل نشاطها الصناعي خارج الولايات المتحدة. وتعهد ترامب بخفض الضرائب على الشركات إلى 15 في المئة أو 20 في المئة من نسبتها الحالية المقدرة ب35 في المئة. وينتقد ترامب، منذ توليه الرئاسة، الشركات الأمريكية التي نقلت مصانعها خارج البلاد. كما تعهد بفرض ضرائب على المنتجات المصنعة في الخارج، وقال لمديري الشركات يوم الأثنين: \"كل ما يتعين عليكم فعله هو البقاء\". ومن المتوقع أن يوقع الرئيس الأمريكي أمرا تنفيذيا يقضي بالتفاوض بشأن اتفاقية التجارة الحرة لأمريكا الشمالية \"نافتا\"، وهي اتفاقية تشمل الولايات المتحدة وكندا والمكسيك. وينتقد ترامب الاتفاقية لكونها تحرم العمال الأمريكيين من وظائفهم.", "doc2": "Трамп Транс-Тынч океан экономикалык келишимден чыгуу боюнча жарлыкка кол койду Он эки өлкө мүчө болгон бул келишим АКШнын мурдагы президенти Барак Обаманын Азия боюнча саясатынын өзөгү болчу. \"Америкалык жумушчу үчүн абдан жакшы чечим кабыл алдык\", - деди Трамп тиешелүү документке кол коюп бүткөндөн кийин. Трамптын бул жарлыкка кол койгону символикалык кадам болду, себеби буга чейин аталган келишим АКШ конгрессинин колдоосунан өткөн жок болчу. Президенттик шайлоо өнөктүгү учурунда Трамп бул келишим өлкөдөгү өндүрүш тармагына зыян алып келет деген билдирүүлөрдү жасаган. Анын бул кадамы солчулдардын да, оңчулдардын да алкышына татыды. Демократиялык сенатор Берни Сандерс Би-Би-Сиге берген маегинде Транс-Тынч океан сыяктуу келишимдер АКШнын экономикасына олуттуу зыян алып келип, көптөгөн жумуш орундарды кыскартып келген деди. Трамп андан тышкары бойдон алдырууну каржылаган жана жумушчу орундардын түзүлүшүнө тоскоолдук кылган чет элдик ишканалардын каржылоосун кыскартты. Дүйшөмбү кечинде президент Мамлекеттик катчы катары тандаган Рекс Тилерсен сенаттын тышкы иштер боюн��а комитетинин макулдугун алып, эми анын кызматка дайындалышы үчүн бүтүндөй сенаттын колдоосу гана калды. АКШнын чалгын кызматынын жаңы жетекчиси болуп сенаттын 66 добушун алган Майк Помпео дайындалат. (UA)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/middleeast-57065412", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/articles/c7p4wzv0n2go", "doc1": "وحثت الولايات المتحدة والاتحاد الأوروبي وبريطانيا إسرائيل والفلسطينيين على خفض التوتر في أسرع وقت ممكن. وكان العنف قد تصاعد ليل الاثنين بعد أن أطلق مسلحون فلسطينيون صواريخ باتجاه القدس. ثم شن الجيش الإسرائيلي غارات جوية على قطاع غزة. وقال مسؤولو صحة فلسطينيون في غزة إن 25 شخصا بينهم تسعة أطفال قتلوا في الغارات. وقال الجيش الإسرائيلي إن ما لا يقل عن 15 عضوا في حركة حماس التي تحكم غزة كانوا من بين القتلى. مواضيع قد تهمك نهاية وهددت حماس بشن هجوم بعد إصابة مئات الفلسطينيين في اشتباكات مع الشرطة الإسرائيلية في القدس الاثنين. وقال رئيس الوزراء الإسرائيلي بنيامين نتنياهو إن حماس \"تجاوزت الخط الأحمر\" وإن إسرائيل سترد \"بقوة كبيرة\". الشيخ جراح: ما أصل المشكلة؟ وهل يمكن إيقاف ترحيل الفلسطينيين؟ ماذا قال دبلوماسيون زاروا الشيخ جراح؟ عبر سفراء وقناصل الاتحاد الأوروبي، الذين زاروا حي الشيخ جراح بالقدس الشرقية المحتلة، عن دعمهم للعائلات المهددة بالإخلاء في الحي. وكانت عائلات مقدسية قد طالبت بتدخل دولي وأوروبي لا يقتصر فقط على بيانات التنديد. وتجول قناصل وسفراء أوروبيون في حي كرم الجاعوني المهدد بالإخلاء في المنطقة نفسها التي تشهد مناوشات يومية بين الشرطة الإسرائيلية والفلسطينيين. ويشهد الحي زيارات يصفها الفلسطينيون بأنها استفزازية من قبل أعضاء كنيست من حزب الصهيونية الدينية الداعم للمستوطنين. وأفاد مراسلنا في القدس بأن العائلات المهددة عبرت عن استيائها من عدم وجود ما وصفته بالتدخل الأوروبي الحقيقي لوقف المحاولات الاستيطانية في الحي. وقالت منظمة العفو الدولية إن إسرائيل تستخدم القوة \"التعسفية والمفرطة ضد المتظاهرين الفلسطينيين السلميين إلى حد كبير\" في اشتباكات بالقدس الشرقية، أسفرت عن إصابة مئات المتظاهرين وعشرات من رجال الشرطة. دورية من جنود الحدود في أحد الأزقة في القدس القديمة. دافعت إسرائيل يوم الثلاثاء بحزم عن سلوك ضباطها، وأصرت على أنهم ردوا على المشاغبين الفلسطينيين العنيفين بالإجراءات المناسبة. لكن منظمة العفو الدولية التي تتخذ من لندن مقرا لها وصفت بعض هذه الإجراءات بأنها \"غير متناسبة وغير قانونية\" ، واتهمت قوات الأمن الإسرائيلية بارتكاب \"هجمات غير مبررة على المتظاهرين السلميين\". وجاء بيان المنظمة وسط تصاعد التوتر في القدس الشرقية التي ضمتها إسرائيل، ويتركز جزء كبير منها في مجمع المسجد الأقصى ، ثالث أقدس المواقع الإسلامية. وفي اشتباكات في أماكن أخرى في القدس الشرقية، استخدمت الشرطة القنابل الصوتية والرصاص المطاطي والغاز المسيل للدموع وخراطيم المياه، ردا على الفلسطينيين الذين ألقوا الحجارة والزجاجات والألعاب النارية على عناصر الشرطة. ماذا قالت منظمات دولية؟ قالت منظمة العفو الدولية إن إسرائيل استخدمت القوة المفرطة على مدى أسابيع عديدة من احتجاجات القدس الشرقية، بحسب ما ذكرته وكالة فرانس برس للأنباء. وأضافت أن القوات الإسرائيلية، في إحدى الحوادث، فككت الأسبوع الماضي دائرة سلمية من الفلسطينيين الذين هتفوا شعارات مناهضة لمحاولة الإسرائيليين إجلاءهم من منازلهم في حي الشيخ جراح بالمدينة. وقالت منظمة العفو إن قوات الخيالة، بحسب ما ذكرته وكالة فرانس برس، انطلقت نحو المحتشدين وداست على رجل كان يحاول الهرب. ودعت منظمة حقوق الإنسان المجتمع الدولي إلى \"محاسبة إسرائيل على انتهاكاتها الممنهجة\". ونقلت الوكالة عن إسرائيل قولها في رسالة بالبريد الإلكتروني: \"لن نسمح بإخلال النظام مع الإضرار بنسيج الحياة والتحريض على الإضرار بقوات الشرطة والعنف ضد ضباط الشرطة والمدنيين\". وصرح مفوض الشرطة كوبي شبتاي لتلفزيون إن 12 الإسرائيلي الاثنين، أن أفراد الشرطة في القدس في الأيام الأخيرة \"أظهروا الكثير من ضبط النفس\". وقالت جماعة \"أنقذوا الأطفال\" ومقرها لندن، إنها \"شعرت بالرعب\" من الضربات الجوية الإسرائيلية وطالبت بوقف \"الاستهداف العشوائي وقتل المدنيين\". وقال المتحدث باسم الجيش الإسرائيلي، جوناثان كونريكوس، إن إسرائيل \"تبذل كل ما في وسعها للحد من الأضرار الجانبية\". وأضاف أنه لا يوجد تأكيد على أن الضربات الإسرائيلية أثرت على المدنيين في غزة. وقال مكتب حقوق الانسان التابع للأمم المتحدة الثلاثاء إنه يشعر بقلق عميق ازاء تصاعد العنف في الأراضي الفلسطينية المحتلة والقدس الشرقية وإسرائيل. وقال المتحدث باسم المكتب، روبرت كولفيل، للصحفيين في جنيف \"ندين كل أعمال العنف وكل التحريض على العنف والانقسام العرقي والاستفزازات\". وأضاف أن قوات الأمن الإسرائيلية يجب أن تسمح بحرية التعبير وتكوين الجمعيات والتجمع. وقال المتحدث باسم مكتب المفوض السامي لحقوق الإنسان التابع للأمم المتحدة \"يجب عدم استخدام القوة في مواجهة من يمارسون حقوقهم بشكل سلمي\". وأضاف أنه عندما يكون استخدام القوة ضروريا، يجب أن يمتثل تماما للمعايير الدولية لحقوق الإنسان. الهلال الأحمر ينقل جرحى في القدس وقال كولفيل إن مكتب المفوضة السامية لحقوق الإنسان في الأمم المتحدة، ميشيل باشليت، يشعر بقلق خاص بشأن تأثير العنف على الأطفال. وقال \"يجب إطلاق سراح الأطفال المحتجزين. الأمور بحاجة إلى الهدوء\". تصاعد التوتر تصاعد التوتر في القدس إلى أسوأ اضطرابات تشهدها المدينة بعد عام 2017 عندما اشتبكت شرطة مكافحة الشغب الإسرائيلية مع حشود كبيرة من المصلين الفلسطينيين في يوم الجمعة الأخير من شهر رمضان المبارك. وأعلنت حركة الجهاد الإسلامي، إحدى الجماعات الفلسطينية المسلحة الرئيسية في غزة، الثلاثاء أن اثنين من قادتها قتلا في غارات جوية إسرائيلية استهدفت القطاع. وقالت مصادر داخل الحركة إن الضربات في وسط مدينة غزة \"أصابت ثمانية أشخاص بينهم امرأة وطفلاها\". وهددت المواجهات العنيفة المتزايدة بين الشرطة الإسرائيلية والمتظاهرين الفلسطينيين في البلدة القديمة بالقدس، بإشعال صراع أوسع. وكان الفلسطينيون غاضبين من القيود المفروضة على الوصول إلى المجمع، حيث يوجد المسجد الأقصى، ثالث أقدس موقع في الإسلام. يسير القوميون اليهود كل عام عبر المدينة القديمة لبلوغ حائط المبكى المقدس لديهم. وفي وقت مبكر من يوم الثلاثاء، قال الهلال الأحمر الفلسطيني، إن أكثر من 700 فلسطيني أصيبوا في اشتباكات مع قوات الأمن الإسرائيلية في القدس وأنحاء الضفة الغربية. ما هي ردود الفعل العالمية؟ قال وزير الخارجية الأمريكي، أنتوني بلينكين، إن على حماس إنهاء الهجمات الصاروخية \"على الفور\"، مضيفا \"على جميع الأطراف وقف التصعيد\". ورددت المتحدثة باسم البيت الأبيض جين بساكي تلك المطالب، قائلة إن الرئيس الأمريكي جو بايدن يشعر بقلق بالغ إزاء العنف. وفي تغريدة، قال وزير الخارجية البريطاني دومينيك راب إن الهجمات الصاروخية \"يجب أن تتوقف\"، داعيا إلى \"إنهاء استهداف السكان المدنيين\". وقال مسؤول السياسة الخارجية في الاتحاد الأوروبي، جوزيب بوريل، إن \"التصعيد الكبير في العنف\" في الضفة الغربية وغزة والقدس الشرقية \"يجب أن يتوقف على الفور\". أطلقت صواريخ من غزة باتجاه القدس وعقد مجلس الأمن الدولي اجتماعا عاجلا يوم الإثنين لمناقشة العنف. ولم يتم إصدار أي بيان. ونقلت تقارير عن مسؤول دبلوماسي قوله إن الأمم المتحدة ومصر وقطر، الذين غالبا ما يتوسطون بين إسرائيل وحماس، يحاولون وقف القتال. وكانت السلطات الإسرائيلية قد غيرت مسار مسيرة لقوميين يهود عبر شوارع البلدة القديمة في القدس لتجنب إثارة احتجاجات وردود فعل. وتنظم جهات يمينية إسرائيلية المسيرة عبر شوارع القدس الشرقية احتفالا بذكرى احتلالها عام 1967، ويشارك فيها عادة المئات من الشبان اليهود يلوحون بأعلام أثناء مرورهم عبر الأحياء العربية في المدينة بالقرب من باب دمشق، مرددين أغان قومية. مواجهات القدس: تفاعل مع اشتباكات بين يهود متشددين وفلسطينيين الشيخ جراح: إصابة عشرات الفلسطينيين في اشتباكات في القدس ويعتبر الفلسطينيون الحدث استفزازا متعمدا، وصادف موعد هذه المسيرة الأيام الأخيرة من شهر رمضان هذه السنة. وشهد حي الشيخ جراح في القدس في الأيام الأخيرة صدامات بين محتجين فلسطينيين والشرطة الإسرائيلية، حيث كان مستوطنون يهود يريدون الاستيلاء على منازل تقيم فيها عائلات فلسطينية منذ عقود، بزعم أنها كانت مملوكة ليهود قبل عام 1948. وكان من المقرر أن تعقد جلسة استماع في محكمة العدل العليا الإثنين، لكن الجلسة أجلت بسبب الأحداث. ماذا حدث في المسجد الأقصى؟ قالت قوات الشرطة الإسرائيلية إن آلاف الفلسطينيين تحصنوا في المبنى خلال الليل، مع كميات من الحجارة والزجاجات الحارقة تحسبا لأي مواجهة خلال مسيرة القوميين اليهود التي كان من المقرر أن تجري في الساعة الرابعة عصر الاثنين . وتلقى الجنود تعليمات باقتحام المسجد لإخراج المعتصمين صباح الإثنين، بعد أن تعرضت نقطة للشرطة للهجوم وألقيت الحجارة باتجاه شارع مجاور، حسب الشرطة الإسرائيلية. وألقت الشرطة قنابل صوتية على المحتجين، وأطلقت الرصاص المطاطي عليهم. وظهرت في لقطات فيديو حشود تفر بحثا عن ملجأ، وسقطت بعض القنابل الصوتية في داخل المسجد. ويقع المسجد الأقصى ضمن مجمع مبني على قمة تلة، ويدعوه اليهود جبل الهيكل، إذ يعتبرونه موقعا توراتيا. وقد تعرضت سيارة للرجم بالحجارة خلال الاشتباكات فاصطدمت بأحد الأعمدة وصدمت رجلا. النيران تشتعل في غزة بعد الغارات الإسرائيلية. وقالت منظمة الهلال الأحمر الفلسطيني إن 305 فلسطينيين جرحوا خلال الصدامات ونقل 228 شخصا للمستشفيات، بينهم سبعة في حالة حرجة. وقالت الشرطة الإسرائيلية إن 21 من أفرادها جرحوا، ثلاثة منهم تطلبت حالتهم علاجا في المستشفى. ودافع رئيس الوزراء الإسرائيلي بنيامين نتنياهو عن سلوك الشرطة. وقال \"هذه معركة بين التسامح وعدم التسامح، بين النظام والفوضى. العناصر التي تريد مصادرة حقوقنا تضطرنا أن نكون أقوياء، وهذا ما يفعله ضباط الشرطة\". وأدان ال��ئيس الفلسطيني محمود عباس السلوك الإسرائيلي. وقال نبيل أبو ردينة المتحدث باسمه إن \"الهجمات الوحشية لقوات الاحتلال الإسرائيلي على المصلين في المسجد الأقصى المبارك وساحاته تشكل تحديا جديدا للمجتمع الدولي\". وجاء التصعيد يوم الإثنين بعد أسبوع من الصدامات بين فلسطينيين وقوات الشرطة الإسرائيلية في محيط المسجد الأقصى . ووردت تقارير عن صدام بين قوات الشرطة الإسرائيلية ومتظاهرين في مدينة حيفا وبالقرب من مدينة رام الله. وأدان عبد الله الثاني ملك الأردن \"الانتهاكات الإسرائيلية والتصعيد في محيط المسجد الأقصى المبارك\". ما الذي يجعل القدس بؤرة للصدام؟ المدينة بأماكنها الدينية هي المكان الأكثر قدسية، وهي الأكثر حساسية في الصراع الذي يدور منذ عقود بين إسرائيل والفلسطينيين. وبالإضافة لأهميتها الدينية فهناك نزاع قومي عليها، فقد ضمت إسرائيل القدس الشرقية وتعتبر المدينة الموحدة عاصمة لها، مع أن معظم دول العالم لا تعترف بهذه الخطوة الأحادية الجانب. ويرغب الفلسطينيون في أن يكون الجزء الشرقي من المدينة عاصمة لدولتهم المستقبلية.", "doc2": "Дүйшөмбү күнү кечинде палестиналык куралчан топ ракеталарын атып, Израил Газа тилкесиндеги бир нече аймакты абадан бутага алды. Палестинанын Саламаттыкты сактоо министрлигинин өкүлү Газада 22 адам, анын ичинде жаш балдар каза тапканын билдирди. Израил болсо “Хамас” кыймылынын 15 өкүлү жок кылынганын кабарлады. Дүйшөмбү күнү Иерусалимде Израилдин полициясы палестиналыктарга каршы күч колдонгондон кийин “Хамас” жооп кайтарарын эскерткен. Кагылышууда жүздөгөндөр жаракат алды. Израилдин премьер-министри Нетаньяху “Хамас” чектен ашып кеткенин белгилеп, армия “катуу жооп кайтарат” деп кошумчалады. Соңку бир нече күндөн бери Иерусалимде палестиналыктар менен Израилдин коопсуздук кызматкерлери кагылышты. Буга Иерусалимдеги ыйык саналган Ал-Акса мечитине кирүүгө чектөөлөр киргизилгенине палестиналыктар нааразы болушууда. Шейшемби күнү Палестинанын Кызыл чырым уюму кагылышууларда жети жүздөн ашуун палестиналык жаракат алганын маалымдады. Израилдин армиясы Газа тилкесинде 130 имаратты абадан бутага алды. Ага жооп кылып “Хамас” Израилдин түштүгүндөгү Ашкелон шаары көздөй ракета учурду. Би-Би-Синин “Хамас” кыймылындагы булагы 12 сааттын ичинде 300 ракета атылганын билдирди. Анализ - Чечилбеген жаңжалдын эски жарасы Жереми Боуэн, Жакынкы Чыгыш боюнча редактор Кагылышуулардын кайрадан тутанып кеткени чоң деле жаңылык эмес. Бул арабдар менен жөөттөрдүн ортосундагы эски жара. Соңку жаңжал Иерусалимдеги ыйык жайдан улам чыкты. Иерусалим эски жаранын эң аялуу жери. Шаардагы ыйык жайлар улуттук жана диний символго айланды. Бул жайлардагы тирешүү тарыхта согушка алып барган. Эл аралык сот Израилдин Газадагы аракеттери боюнча териштирүү жүргүзөт БУУ: Израилдин Батыш жээкти аннекциялаганы расалык бөлүнүүгө алып барат Бул жолу мусулмандар ыйык санаган Орозо айында Израилдин полициясы палестиналыктарга каршы ашыкча күч колдонуп, аны м��нен бирге Израилдин соту палестиналыктарды үйүнөн чыгаруу чечимин чыгарды. Нааразылык ири демонстрацияга айланып, кагылышуулар катталды. Бирок башка окуялар деле жаңжалга алып барышы мүмкүн эле. Бул кризис бомбадай эле жакында жарылмак. Себеби эки тараптын лидерлери жаңжалды алдын алуунун ордуна, ички саясатка көңүл буруп, өз позицияларын бекемдөөгө аракеттенди. Ал эми чыныгы тынчтыкка жетүү маселесине бир нече жылдан бери эч көңүл бурулган жок."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-51516894", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-53675718", "doc1": "عمال صحيون صينيون يشاركون في حملة تشنها السلطات في العاصمة بكين للتعقيم في محاولة للسيطرة على تفشي فيروس كورونا. وقال تيدروس أدهانوم غيبريسوس، مدير عام المنظمة، إن تفشي الفيروس لا يزال يشكل \"حالة طوارىء\" بالنسبة للصين. وقالت لجنة الصحة الوطنية الصينية إن العدد الإجمالي للإصابات في بر الصين الرئيسي بلغ 66492 حالة بعد تأكيد إصابة 2641 شخصا يوم الجمعة. وأضافت أن الوفيات زادت بواقع 143 حالة ليصل عددها إلى 1523 شخصا. وغالبية حالات الوفيات الجديدة هي في إقليم هوبي، وسط الصين، خاصة ووهان، عاصمة الإقليم. مواضيع قد تهمك نهاية وفي كلمة أمام مؤتمر ميونيخ للأمن السبت، عبر غيبريسوس عن اعتقاده بأنه من المستحيل تحديد الأماكن التي سوف ينتقل إليها الفيروس. وأشاد غيبريسوس بالتدابير التي اتخذتها الصين للتقليل من سرعة انتشار الفيروس، إلى أنه \"لا يزال قلقا من زيادة عدد حالات الإصابة به\". فيروس كورونا: أمريكا تعتزم إجلاء رعاياها من سفينة رهن الحجر الصحي باليابان فيروس كورونا: الصين تفرض حجرا صحيا على العائدين إلى بكين اكتشاف أول حالة إصابة بفيروس كورونا في مصر آخرالوفيات والإصابات أعلنت فرنسا السبت عن أول حالة وفاة بسبب الفيروس في أوروبا، وقالت إنها لسائحة صينية مسنة. وتلك رابع حالة وفاة خارجبر الصين بعد إعلان ثلاث وفيات في القارة الآسيوية في كل من هونغ كونغ والفلبين واليابان. وأعلنت ماليزيا اكتشاف إصابة سائحة أمريكية، قدمت إليها من كمبوديا، حاملة الفيروس. وكانت السيدة ضمن ركاب سفينة سياحية ترسو في المياه الكمبودية الآن. وتبلغ السيدة من العمر 83 عاما، حسبما قالت وزارة الصحة الماليزية، التي أشارت إلى أن السائحة استقلت طائرة من كمبوديا إلى ماليزيا الجمعة. وكانت السفينة السياحية \"ذي ويستردام\"، التابعة لشركة أمريكية هولندية، قد رست في ميناء سيهانوكفيل، في كمبوديا، الخميس الماضي بعد أن رفضت عدة دول رسوها في أي من موانيها خوفا من احتمال أن يكون أحد الركاب حاملا للفيروس. وتعتزم الولايات المتحدة إرسال طائرة لإجلاء رعاياها من على متن سفينة دايموند برنسيس التي تخضع للحجر الصحي في اليابان منذ الثالث من الشهر الحالي بسبب انتشار الفيروس. وأكدت وزارة الصحة اليابانية وجود 67 حالة إصابة جديدة بالفيروس بين الركاب ليصبح مجموع الإصابات عليها 285 من أصل 3500 شخص. ويعيش في ووهان الصينية التي انتشر منها فيروس كورونا نحو 11 مليون شخص، وبدأ تفشي الفيروس فيها في شهر ديسمبر/ كانون الأول الماضي ليصل إلى 24 دولة خارج الصين . وظهرت أكثر من 2500 إصابة جديدة في الصين وحدها في الـ 24 ساعة الماضية فقط.، رغم تطمينات بثتها الحكومة الصينية حول احتواء المرض. وكان المدير العام لمنظمة الصحة العالمية قد قال إن بعثة تقودها المنظمة إلى الصين ستبدأ عملها، في التحقيق في تفشي المرض الأحد المقبل، مع التركيز على كيفية انتشار الفيروس وشدته. وستبحث البعثة، التي تتكون من 12 عضوا دوليا و 12 من نظرائهم الصينيين، في كيفية ومتى أصيب أكثر من 1700 عامل من الأطقم الطبية بالفيروس.", "doc2": "Москва октябрь айынан тарта коронавируска каршы жапырт эмдөөнү баштай турганын жарыялаган. Орусиянын саламаттыкты сактоо министри Михаил Мурашко вакцинанын клиникалык сыноолору ийгиликтүү болгонун, эми анын каттоо жараяны гана калганын билдирген. Министр бул кадамдан кийин алгач дарыгерлер менен мугалимдер эмдөөдөн өтөөрүн айткан. Бирок ДССУнун өкүлү Кристиан Линдмайер Орусиянын окумуштууларын клиникалык сыноолорду шашпай өткөрүүгө үндөдү. \"Эл аралык эрежелер жана практика бар. Вакцина же башка медициналык препараттар бир нече жолу клиникалык сыноолордон жана тесттерден өтүшү керек. Ошондой кийин гана лицензия берилип, аны колдонууга мүмкүн\",- деди Линдмайер. Буга чейин АКШнын Аллергия жана инфекциялык оорулар бонча улуттук институтунун башчысы Этнони Фаучи Орусия менен Кытайды вакцинаны толук кандуу сынагандан кийин гана эмдөө жараянын баштоого чакырган. Өлкөнүн башкы инфекционист дарыгери АКШ иштеп жаткан вакцина жылдын аягында даяр болушу мүмкүн экенин билдирген. Ал ортодо бир катар эксперттер Орусиянын вакцинасы даяр экенине күмөн санашууда. Саламаттыкты сактоо тармагындагы айрым расмийлер менен эксперттер клиникалык сыноолорду тездетүү үчүн эрежелер сакталбай калышы ыктымал деген пикирин айтышкан. Орусия клиникалык изилдөөсүнүн жыйынтыгын эч жарыялабайт. Демек, аларды текшерүү мүмкүн эмес. Учурда коронавируска каршы вакцинаны даярдоо жарышы күч алууда. Жыйырмадан ашуун вакцина клиникалык сыноодөн өтүүдө."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-43379594", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-43384147", "doc1": "تيريزا ماي وأضافت في كلمتها لنواب البرلمان البريطاني إن غاز الأعصاب الذي استخدم في تسميم سكريبل من نوعية الغازات التي تصنعها روسيا. واستدعي السفير الروسي في لندن، وسئل عما إذا كان الاعتداء \"عمل مباشر\" من قبل الدولة الروسية أم ناتج عن \"فقدان السيطرة\" على مخزون غاز الأعصاب. وأشارت ماي إلى أن غاز الأعصاب الذي استخدم في الاعتداء جزء من مجموعة تعرف باسم \"نوفيشوك\". وقالت إن وزير خارجيتها بوريس جونسون أبلغ السفير الروسي ضرورة أن تقدم موسكو \"معلومات كاملة\" عن برنامج نوفيشوك لمنظمة حظر الأسلحة الكيماوية قبل نهاية يوم الثلاثاء. وقالت ماي إن بريطانيا ستبحث الرد الروسي قبل اتخاذ أي قرار بشأن ما يجب القيام به، ولكنها أضافت \"في عدم حصلونا على رد ذي مصداقية، سنخلص إلى أن هذا الإجراء يمثل استخداما غير قانوني للقوة من قبل الدولة الروسية ضد المملكة المتحدة\". وعُثر على ضابط المخابرات الروسي المتقاعد سيرغي سكربيل، 66 عاما، وابنته، 33 عاما، مغشيا عليهما على مقعد وسط مدينة سالزبري. وما زال الاثنان في حالة حرجة ولكنها مستقرة. وما زال المحقق نيك بيلي، الذي مرض أثناء التعامل مع حالة سكريبل وابنته، مريضا في حالة خطرة ولكنه يتحدث إلى أسرته. وقالت ماي إنه تم التعرف على المادة الكيمياوية من قبل خبراء في مختبرات بورتون داون في بريطانيا. وأضافت أن روسيا أنتجت في السابق غاز الأعصاب المستخدم في الاعتداء سكريبل، وإنها ما زالت قادرة على انتاجه. وأشارت إلى أن توجيه أصابع الاتهام إلى موسكو يأتي مبينا على \"سجل روسيا في القيام بعمل اغتيال بتكليف من الدولة وتقديرنا أن روسيا تنظر إلى بعض المنشقين كأهداف مشروعة للاغتيال\". واستمرت جهود الشرطة الاثنين لكشف ملابسات الحادث، حيث قام ضباط يرتدون ملابس واقية من المواد الخطرة من إبعاد شاحنة صغيرة بيضاء من قرية ونترسلون على بعد ستة أميال من سالزبري.", "doc2": "Учурда Сергей Скрипаль жана анын 33 жаштагы кызы Юлия оор абалда ооруканада жатат Премьер-министр бул кол салуунун артында Москва турушу мүмкүн деп жарыялады. Британиянын Тышкы иштер министрлиги өлкөдөгү Орусиянын элчисин чакыртып, түшүндүрмө берүүгө суранды. Мэй айым Москва шейшемби күнгө чейин \"ынанымдуу жооп кайтарбаса\", Британия Орусия \"мыйзамсыз күч колдонду\" деген тыянак чыгарат деп белгиледи. Премьер-министр бул кол салуунун артында Москва турушу мүмкүн деп жарыялады Кол салууда \"Новичок\" деп аталган уулу зат колдонулган. Ал адамдын нерв системасына доо кетирет. \"Бул Орусия тараптан биздин мамлекетибизге түздөн-түз кол салуу болду же Орусиянын өкмөтү өтө кооптуу делген уулу затка көзөмөлүн жоготуп, ал туура эмес колго түшкөн\", -деди Тереза Мэй. Ошондой эле Мэй айым Британия олуттуу чара көрүүгө даяр болушу керек деп кошумчалады. Эгерде Орусия шейшемби күнгө чейин жооп кайтарбаса, шаршемби күнү Британиянын парламенти Орусияга каршы кандай чара көрөөрүн талкууга алышмакчы. Сергей Скрипаль 1951-жылы туулган. Көп жылдар бою Орусиянын чалгын агенттигинде кызмат кылып, полковник наамына чейин жеткен. 1990-жылдары Скрипаль Орусиянын чалгын агенттигинде чоң кызматты аркалап, атайын кызматка жаңы кадрларды тандоо жагында иштеген. Орусиянын атайын кызматтары Скрипаль Британия тарапка 1995-жылы өткөн деген пикирде. Скрипаль 2006-жылы чыккынчылык үчүн соттолуп, 2010-жылы эки орусиялык менен бирге мунапыс алган. Андан соң Москва айтылган чалгынчыларды АКШда кармалган орус агенттери менен алмашкан. \"Новичок\" деген уулу зат эмне? • \"Новичок\" камтыган A-230 химиялык заты Литвиненкону өлтүргөн VX затынан сегиз эсе күчтүү Премьер-министр Тереза Мэй уулу затты Британияда колдонуу \"бир гана Скрипалга каршы кылмыш эмес, жалпы Британиянын коомчулугуна каршы кылмыш\" деп атады. Себеби, \"жөн жай тургундардын өмүрүнө коркунуч жаралды\" деп кошумчалады Мэй. Батыш Улуу Британияны колдоду АКШнын мамлекеттик катчысы Рекс Тиллерсон Вашингтон дагы кол салуунун артында Орусия турат деген пикирин билдирди. АКШнын мамлекеттик катчысы Рекс Тиллерсон \"Биз кылмышка буйрук бергендер жана аны аткаргандар жоопко тартылышы керек деген ойго кошулабыз. Биз Улуу Британияны колдойбуз жана кийин дагы өнөктөш катары ишибизди уланта беребиз\", -деди Рек��и Тиллерсон. Тереза Мэй дүйшөмбү күнү Орусиянын агрессиясы тууралуу Франциянын президенти Макрон менен дагы телефон аркылуу сүйлөшүүлөрдү өткөрдү. НАТОнун баш катчысы Йенс Столтенберг болсо \"уулу затты колдонуу кабыл алынгыс маселе\" деп атады. НАТОнын расмийлери Британия менен чогуу иш алып барып жатканын дагы белгиледи. Британиянын коопсуздук боюнча кеңешчиси Лорд Рикеттс НАТО менен Европа Биримдиги бирге жооп кайтарса таасирдүү болоорун маалымдады. Орусиянын реакциясы Орусиянын Тышкы ишер министрлиги Британиянын премьер-министринин сөздөрүн Орусияга каршы кезектеги саясий жана маалымат өнөктүгү катары кабыл алды. \"Бул Британиянын парламентиндеги цирк шоусу болду. Аны Орусияга каршы кезектеги саясий жана маалымат өнөктүгү катары атасак болот. Жаңы жомокторду чыгараардан мурун, мурдагы иштердин - Литвиненко, Березовский, Перепиличный жана башкалардын иштери кандай жыйынтыкталганы тууралуу сөз кылышсын. Алардын баары Британияда каза тапкан\", -деди Тышкы иштер министрлигинин өкүлү Мария Захарова. Сергей Скрипаль деген ким? Сергей Скрипаль 1951-жылы туулган. Көп жылдар бою Орусиянын чалгын агенттигинде кызмат кылып, полковник наамына чейин жеткен. Орусиянын ММКларында Скрипаль тууралуу маалымат абдан аз. Бирок Би-Би-Синин Британиянын атайын кызматтарына жакын булагы Скрипаль десанттык күчтөрдө өзүн мыкты көрсөткөнүн айтты. Андан соң Скрипалды чалгындоо агенттиги ишке алган. Скрипаль 2006-жылы соттолуп, 13 жылга абакка кесилген 1990-жылдары Скрипаль Орусиянын чалгын агенттигинде чоң кызматты аркалап, атайын кызматка жаңы кадрларды тандоо жагында иштеген. Орусиянын атайын кызматтары Скрипаль Британия тарапка 1995-жылы өткөн деген пикирде. 2004-жылы ФСБ Скрипалды Британиянын чалгынчылары менен кызматташканы үчүн камакка алып, ага чыккынчылык боюнча айып тагылган. Орусиянын бийлиги Скрипаль пенсияга чыкса дагы, мурдагы кесиптештеринин жардамы менен жашыруун маалыматтарды алып, Британияга өткөрүп турган деген пикирде болуп жатат. Скрипаль Улуу Британияда жашап жаткан 2006-жылы Скрипаль күнөөнү мойнуна алып, Москванын аскердик соту аны 13 жылга эркинен ажыраткан. Ал аскердик наамынан дагы айрылган. Бирок 2010-жылы Скрипалды окумуштуу Игорь Сутягин менен жана дагы эки орусиялыкты кошо АКШда кармалган орус агенттери менен алмашуу чечими кабыл алынган. Кошмо Штаттарында кармалган агенттердин катарында тышкы чалгындоо кызматынын генерал-майору Михаил Васенков жана Анна Чапман бар болчу. Скрипалга мунапыс берүү боюнча документке мурдагы президент Дмитрий Медведев кол койгон. Орусиянын президенти мунапыс алуу үчүн Скрипаль жана үч орусиялык өздөрү кайрылганы айтылат. АКШ Чапман менен башка орусиялык тыңчыларды тышкы чалгындоо кызматынын мурдагы полковниги Александр Потеевдин маалыматына таянып кармашкан. Потеев мурда Орусиянын АКШдагы мы��замсыз чалгындоо иштеринин башчысы болчу. 2010-жылы ал АКШга орусиялык тыңчылар тууралуу маалымат берип, өзү дагы Кошмо Штаттар тарапка өтүп кеткен. 2011-жылы мурдагы полковникти Орусиянын соту 25 жылга соттогон. 2016-жылы ММКалар Потеев АКШда каза тапканын маалымдашкан."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-53750222", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/kyrgyzstan-53748455", "doc1": "وتجمعت الحشود خارج منزل سياسي محلي اتهم قريب له بمشاركة المنشور. وأشعل المحتشدون النيران في بعض السيارات، واشتبكوا مع أفراد الشرطة، الذين انتشروا في مكان الحادثة، \"وألقوهم بالحجارة\" حسب ما ذكرت الشرطة لبي بي سي. وقبضت الشرطة على الرجل الذي نشر المنشور، كما قبضت على 110 أشخاص من المحتجين. وقال مفوض المدينة، كمال بانت، إن 60 شرطيا على الأقل، من بينهم ضباط، جرحوا في العنف الذي اندلع الثلاثاء ليلا. وفرض حظر التجول في منطقتين من المدينة، بحسب ما قاله. مواضيع قد تهمك نهاية وكتبت الشرطة على موقع تويتر تقول إن الوضع \"تحت السيطرة\"، مضيفة أن أفرادها أطلقوا الذخيرة الحية لتفريق الحشود، وأنهم لم يفعلوا ذلك إلا بعد استخدام القنابل المسيلة للدموع والهراوات أولا. وأكد وزير الداخلية في ولاية كارناتاكا، التي عاصمتها مدينة بانغالور، مقتل الأشخاص الثلاثة. وكان العنف قد بدأ بعد أن احتشد محتجون خارج منزل السياسي، وأمام مركز للشرطة، بعد أن رأوا المنشور، الذي تقول وسائل إعلام محلية إنه أزيل بعد ذلك. وناشد الوزير، أخاندا سرينيفاس مورثي، المحتجين في رسالة بالفيديو بالتزام الهدوء، ووعدهم بالعدالة. وقال الوزير: \"أناشد أخوتي المسلمين ألا يقاتلوا شخصا انتهك القانون، فمهما كان الأمر، فإننا جميعا أخوة. ومهما يكن المسؤول، فإننا نضمن عقابه عقوبة مناسبة، فأنا معكم\".", "doc2": "Маалыматтарга караганда билдирүүнү жергиликтүү саясатчынын жакын тууганы жазган. Ал Facebook баракчасына жазган билдирүүсү менен \"Мухаммед пайгамбарга акаарат келтирди\" дейт жергиликтүү мусулмандар. Нааразылык ушундан тутанып, көптөр саясатчынын үйүнүн жанына топтоло баштаган. Алар саясатчыны камакка алууну талап кылышты. Анын үйүнө кол салуу аракети болуп, полиция жаалданган топту таратуу үчүн кулак тундуруучу гранаталар менен көз ачыштырган газды колдонду. Кийин ок атылганы айтылып жатат. Аймакта түндөсү башаламандыктар болду. Окуя болгон Карнатака штатынын бийлиги каза тапкандар бар экенин расмий ырастады. Жаңжалга себеп болгон билдирүү Facebook баракчасынан өчүрүлгөн. Штаттын ички иштер министри Аханда Мурти мусулмандарга кайрылып, мыйзамды бузбоого чакырып, \"күнөөкөр жазасын ала турганын\" убадалады. Индия светтик өлкө деп саналып, кайсыл бир динге артыкчылык бербейт. Бирок ошол маалда калктын чоң бөлүгүн түзгөн мусулмандарга карата өлкөдө тескери пикирлер күчөгөнү айтылып келет. Бир жыл мурун мусулмандар көп жашаган Кашмир автономия укугунан ажыратылган. Февралдын соңунда Делиде катарынан үч түн мусулмандар жашаган райондорго кол салуу болуп, 27 киши каза тапкан эле. Февралдагы кагылышууларга башкаруучу «Бхаратия Жаната» партиясынын лидерлеринин бири Капила Мишранын кайрылуусу себеп болгону айтылган. Ал тарапташтарынын алдында митингде сөз сүйлөп, жарандык боюнча мыйзамга каршы чыгып жаткандарга тоскоолдук жаратуу үчүн Делинин негизинен мусулмандар көп жашаган районунда чогулууга чакырган экен. Өткөн жыл соңунда Индия бийлиги Бангладеш, Пакистан, Ооганстандан качып келген мусулман эмес адамдарга жеңилдетилген шартта жарандык берүү боюнча жаңы мыйзамды сунуштаган. Ошол эле маалда көптөгөн штаттарда жергиликтүү мусулмандарга Индия жараны экенин далилдөөнү сунуштап чыгышкан. Эгерде алар далилдей албаса, анда депортация болорун эскертишкен. Бул мыйзам долбоору мусулман коомчулугун ачууланткан эле. Индиялык мусулмандар жарандык жөнүндөгү жаңы мыйзам диний жагынан мусулмандарды басмырлап жатканын, анын теңчиликти кепилдеген Баш мыйзамга каршы келерин билдирип, дискриминацияга каршы акцияларды өткөрүшкөн. (AbA)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/sports-40184808", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-40197717", "doc1": "هذه أول مرة يتقدم فيها يوناتيد على ريال مدريد وبلغت قيمة النادي 3.69 مليارات دولار، وتصدر أعلى القائمة السنوية لأول مرة، منذ خمس سنوات. وجاء نادي برشلونة الأسباني في المرتبة الثانية بقيمة قدرها 3.64 مليارات دولار، بينما احتل ريال مدريد المرتبة الثالثة بقيمة 3.58 مليارات دولار. وحافظت ست فرق إنجليزية على مكانتها في المراكز العشرة الأولى، إذ انضم نادي مانشستر سيتي، وأرسنال، وتشيلسي، وليفربول، وتوتنهام، إلى مانشستر يونايتد. واحتل بايرن ميونخ بطل ألمانيا المركز الرابع في القائمة، بينما تربع يوفنتوس صاحب اللقب الإيطالي في المركز التاسع. وكان ريال مدريد، الذي فاز في دوري أبطال أوروبا واللقب الأسباني، هو صاحب أعلى قيمة على مدى السنوات الأربع الماضية، لكن قيمته انخفضت بنسبة 2 في المئة، بينما ارتفعت قيمة مانشستر يونايتد بنسبة 11 في المئة. وقال مايك أوزانيان مساعد مدير تحرير مجلة \"فوربس ميديا\" في بيان \"إن عودة مانشستر يونايتد إلى الصدارة شهادة على علامتها التجارية القوية وفطنتها في التسويق\". وقبع نادي ليستر، الذي فاز في الدوري الإنجليزي الممتاز في 2015-2016، في المركز 19، أما نادي ويستهام فاحتل المركز 15.", "doc2": "Forbes рейтинги боюнча \"Манчестер Юнайтед\" футбол клубунун азыркы учурдагы баасы 3,689 млрд долларды түзөт. Рейтинг боюнча экинчи орунда \"Барселона\" турат. Анын баасы 3,635 млрд доллар деп бааланган. \"Реал\" клубу үчүнчү орунга чыкты. Дүйнөдөгү эң кымбат футбол клубдарынын бешилтигине мюнхендик \"Бавария\" жана англиялык \"Манчестер Сити\" клубдары кирген. Ал эми он команданын ичине төрт англиялык клуб - \"Арсенал\" (алтынчы орунда), \"Челси\" (жетинчи орунда), \"Ливерпуль\" (сегизинчи орунда) \"Тоттенхэм\" (онунчу орунда) кымбат клубдар болуп табылган. Тогузунчу орунга туриндик \"Ювентус\" чыкты. Бир жыл мурун \"Манчестер Юнайтед\" үчүнчү орунда аталып, 3,317 млрд долларга бааланган. Ал эми \"Реал\" 3,645 млрд долларга бааланып биринчи орунда турган болчу. Андан сырткары \"Манчестер Сити\" лондондук \"Арсеналдан\" төмөн жайгашкан эле. Калган тизме өткөн жылдагыдай эле өзгөрүүсүз болду. \"Манчестер Юнайтед\" бул сезондо англиялык премьер-лигада болгону алтынчы орунга чыга алды. Бирок ошого карабастан үч кубокту утуп алды. Алар Англиянын суперкубогу, Лиганын кубогу жана Европа лигасын утту. Ал эми \"Реал\" Испания чемпионатын жана европалык эң престиждүү саналган Чемпиондор лигасын утуп алды. Августтун башында \"Реал\" менен \"Манчестер Юнайтед\" Европанын супер кубогу үчүн беттеш өткөрөт. (AbA)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-55960937", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-56152214", "doc1": "خرج آلاف المتظاهرين المطالبين بالديمقراطية للتنديد بالانقلاب العسكري وتعد المظاهرات التي شهدتها ميانمار السبت أكبر حركة احتجاجية ضد الجنرالات الذين استولوا على السلطة الاثنين الماضي، فقد ظلت ميانمار هادئة إلى حد كبير منذ الانقلاب. ولكن مع تنامي الغضب، تحولت أعمال العصيان المدني الصغيرة إلى مظاهرات أكبر. وضعت السلطات العسكرية في ميانمار قيودا مشددة على الإنترنت وشبكات التواصل الاجتماعي شهدت يانغون مظاهرات حاشدة ولم يحل قطع الإنترنت دون تدفق المتظاهرين في مدينة يانغون الرئيسية في ميانمار. وانضم إليهم نشطاء شباب طالبوا بالإفراج عن زعيمة البلاد، أونغ سان سو تشي، التي اعتقلها الجيش. مواضيع قد تهمك نهاية دعا المتظاهرون الشرطة للوقوف في صف المتظاهرين ضد الانقلاب العسكري قوات مكافحة الشغب تنتشر في وسط يانغون وهتف بعض المتظاهرين \"يسقط يسقط الديكتاتور العسكري، والنصر للديمقراطية\"، وكان الكثير منهم يرتدون اللون الأحمر - لون حزب الرابطة الوطنية للديمقراطية الذي تتزعمه سو تشي. وحمل بعض المتظاهرين صوراً لسو تشي، بينما وجه آخرون تحية بثلاثة أصابع - في إشارة إلى مقاومة \"الاستبداد\". المظاهرات قادها شباب يطالبون بالديمقراطية وقال أحد المتظاهرين لوكالة فرانس برس \"إنهم لا يحترمون أصوات شعبنا وأعتقد أنهم يخونون البلد\". \"ثورتنا تبدأ اليوم\". وجاءت الاحتجاجات بعد أسبوع من العصيان المدني، الذي شهد قيام المواطنين بقرع الأواني في احتجاجات ليلية، إضافة إلى إضراب المعلمين والمسعفين. قرع بعض المتظاهرين الأواني تعبيرا عن الاحتجاج وتجمع مئات المدرسين والطلاب يوم الجمعة خارج جامعة داجون في يانغون حيث قدموا التحية بثلاثة أصابع. ردا على ذلك، أمر الجيش بقطع خدمة الإنترنت وشن حملة على وسائل التواصل الاجتماعي ، وحظر تويتر وفيسبوك وإنستغرام. نظمت مظاهرات ضد الانقلاب في المستشفيات والجامعات وعلى الرغم من ذلك، وعد المتظاهرون بالعودة إلى الشوارع يوم الأحد. واستولى الجيش على السلطة بعد أن زعم أن الانتخابات التي فاز بها حزب سو تشي في نوفمبر/تشرين الثاني كانت مزورة، دون تقديم أدلة قاطعة. وقد قوبلت هذه الخطوة بغضب دولي.", "doc2": "Жалпы иш таштоого жана каршылык жүрүштөрүнө өлкө боюнча жүз миңдеген кишилер чыкты Аскер өкмөтү каршылык жүрүшүнө чыккандар кооптуу жолго түшүп алганын эскертип, алардын аракети кишилей жоготууларга алып келиши мүмкүн деп айтты. Жекшембидеги наарзылык акциялары учурунда полиция менен кагылышуу болуп, кеминде эки киши каза тапты. Өлкө баш калаасы Нейпьидо шаарында жүздөгөн аскерлер мобилизацияланды. Башка шаарлардагы көрүнүш деле ушундай \"Каршылык акцияларынын уюштуруучулары кишилерди кагылышууга түртүүдө\",-деп айтылды өлкөдөгү алдыңкы мамлекеттик MRTV телеканалынын жаңылыктар берүүсүндө. Хунта көзөмөлдөгөн ЖМКлар жарандарды башаламандыктан алыс болууга чакырууда. Янгондо бийликти элге кайтарып берүүнү талап кылышты Нааразылык жүрүштөрүндө аскер жетекчилерин бийликтен четтетүү жана Аун Сан Су Чжи жана анын \"Демократия үчүн улуттук лига\" партиясынын жетекчилерин бошотуу талаптары айтылып жатат. Демонстрациялар өлкөнүн ири шаарларын кучагына алды.Коомдук сайттардагы сүрөттөрдөн улам ага өтө көп сандагы кишилер тартылганын болжоого болот. Frontier басылмасынын редактору Томпсон Чау учурдагы нааразылык жүрүштөрүнө көп сандагы кишилер тартылып, чоң жолдор бөгөлүп, дүкөндөр иштебей калганын айтып берди. Чау Би-Би-Сиге комментарий берип жатып, мамлекеттик сектордо иштегендер дагы демонстрацияга аралашып кеткенин кошумчалады. Мандалай шаары, 2021-жылдын 22-февралы Толкундоолорду 1988-жылдын августундагы окуяларга салыштырып жатышат. Ал өлкө тарыхындагы эң кандуу окуялардын бири болуп калган. Анда аскерлер тарабынан жүздөгөн демонстранттар атылган. 1-февралда Мьянманын аскер жетекчилери парламенттин биринчи жыйынын үзгүлтүккө учуратып, бир нече бийлик өкүлүн камакка алды. Аскерлердин күчү менен бийликти ээлеп, кечки саат 8ден тартып, таңы 4кө чейин ири шаарларга коменданттык саат киргизди. Ал бир жылдык мөөнөткө киргени айтылды. Армиянын кол башчысы генерал Мин Аун Хлаин мамлекет башчынын жоопкерчилигин алганын жарыялады. Ал өзүнүн аракеттерин актап, шайлоодө бурмалоо болгонун билдирген. Шайлоону Аун Сан Сунун \"Демократия үчүн улуттук лигасы\" утуп чыккан эле. Мьянма аскер режими менен 1962-жылдан 2011-жылга чейин башкарылып келди. 1988-жылы каршылык акциясын күч менен таратуу аракетинен 3 миңдей киши каза тапкан. 2007-жылы 30 кишинин өмүрү кыйылган."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-52264109", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-52267490", "doc1": "وجاء التحذير من السير جيريمي فرار، أحد أبرز المستشارين العلميين، قبيل الإعلان عن تسجيل 737 حالة وفاة جديدة في بريطانيا، لتبلغ الحصيلة حتى الآن 10612. وقال وزير الدولة لشؤون الأعمال ألوك شارما في تعقيبه على التصريح إن كل بلد يتخذ مسارا مختلفا. وغادر رئيس الوزراء بوريس جونسون المستشفى بعد أن قضى ثلاث ليال في قسم العناية المركزة إثر تفاقم حالته عقب الإصابة بفيروس كورونا. وشكر جونسون الطواقم الصحية التي عالجته، وقال إنه مدين لهم بحياته. مواضيع قد تهمك نهاية وقال السير جيريمي فرار لبي بي سي إن المملكة المتحدة قد تكون واحدة من أكثر البلدان تأثرا بفيروس كورونا في أوروبا إن لم تكن الأكثر تأثرا على الإطلاق. وتتصدر إيطاليا القائمة حاليا فيما يتعلق بعدد حالات الوفاة التي بلغت 19 ألفا ، تليها إسبانيا، ففرنسا، ثم المملكة المتحدة، وفقا لبيانات جامعة جون هوبكنز. وتمكنت ألمانيا من حصر عدد حالات الوفاة دون 3 آلاف حتى الآن. وقال السير جيريمي، وهو عضو في الهيئة العلمية الاستشارية للحكومة، لبي بي سي إن الفحص على نطاق واسع في ألمانيا كان عاملا أساسيا في جعل ��لحالات التي تحتاج لدخول المستشفى أقل منها في المملكة المتحدة. وأضاف أن فحص المشتبه في إصابتهم بالفيروس يسمح للدول بعزل المصابين والحيلولة دون نقلهم العدوى لآخرين، ويمنح المستشفيات فرصة للاستعداد. وكانت حكومة المملكة المتحدة قد قالت إنها تريد إجراء 100 ألف فحص يوميا مع حلول نهاية شهر إبريل/نيسان، لكنها واجهت انتقادات بسبب بطء العملية. ويخشى مستشار الحكومة من أن تصاب البلاد بموجة ثانية وربما ثالثة من تفشي العدوى، مشيرا إلى أن توفير العلاج والتوصل إلى لقاح هو الاستراتيجية الوحيدة التي يمكن أن تساعد. وذكر أن اللقاح قد يكون جاهزا مع بداية شهر سبتمبر/أيلول لكن إنتاجه وتطعيم ملايين البشر سيأخذ وقتا قد يصل إلى 12 شهرا. وردا على سؤال فيما إذا كان يتفق مع تحليل السير جيريمي حول معدل حالات الوفاة في المملكة المتحدة، الوزير شارما إن البلاد المختلفة تعيش مراحل مختلفة من دورة تفشي المرض. وأضاف \"لقد طلبنا من الناس البقاء في بيوتهم...كي لا تزداد حالات الإصابة ويمكن إنقاذ حياة الناس. بدأنا نلاحظ أن هذه الإجراءات تحقق نتائج\". وقال البروفيسور كيث نيل، المختص بالأوبئة والأمراض المعدية في جامعة نوتينغهام، إن المملكة المتحدة قد تصبح بين الدول ذات العدد الأكبر لعدد حالات الوفاة جراء العدوى لأن فيها ثاني أكبر عدد سكان في القارة بعد ألمانيا. وأضاف أن المهم هو عدد حالات الوفاة بالنسبة لكل مليون من سكان أي بلد.", "doc2": "Британия ооруканаларында Covid-19 вирусунан каза тапкандар саны жалпы 10 миңге жетти. Дем алыш күнү Англияда - 657, Шотландия - 24, Уэльс -18, Түндүк Ирландия -11 киши каза тапкан. Премьер-министр Борис Жонсон ооруканадан чыкты. Бирок дарыгерлердин кеңеши менен азырынча жумушка чыкпай, ден соолугун чыңдайт деп айтылды. Дүйнөлүк саламаттыкты сактоо уюмунун маалыматына караганда, Covid-19 жуктуруп алгандар саны дүйнөдө 1,7 млн ашты. Алардын 112 миңи каза тапкан. Жаңы катталган учурлардын көбү мурдакыдай эле Европада - 880 миңден ашуун. Британ бийлиги жарандарын зарылчылык болбосо, сыртка чыкпай турууга үндөп жатат \"Экинчи, үчүнчү толкундан кача албайбыз\" Британ бийлиги жарандарын зарылчылык болбосо, сыртка чыкпай турууга үндөп жатат. Жекшембиде Жереми Фаррар Би-Би-Сиге берген интервьюсунда, Британия вирустан катуу жабыр тарткан Европа өлкөсүнүн бири болуп калышы мүмкүн экенин айтты. Жон Хопкинс университетинин маалыматына караганда, Европа өлкөлөрүнүн ичинен эң чоң жоготуу Италияда - 19 миң. Анын артынан эле Испания, Франция жана Британия. Германияда болсо жоготуулар 3 миңден төмөн. Жереми Фаррар өтө масштабуу өткөрүлгөн тесттен улам Германияда жоготуулар аз болуп жатканын белгиледи. Анын айтымында, маасалык тест алууга мүмкүн болгон өлкөлөрдө Covid-19 вирусуна күмөндөлгөн кишилерди дароо изолияцияга алып жатышат. Ошону менен вирустун андан кийинки тароосун токтотушууда. Бул учурда оорукуналар мыкты даярдыкка келүүгө шарт түзүлүүдө. Британ бийлиги апрелдин соңуна чейин күн сайын 100 миң тест алуу тууралуу билдирген эле. Бирок бул чекке жетүүгө азырынча мүмкүн болбой жатат. Фаррар белгилеген��ей, вирустун жайылышынын экинчи жана үчүнчү толкунунан качууга мүмкүн эмес. Азыркы түзүлгөн кырдаалдан чыгуунун жалгыз жолу - вакцинаны иштеп чыгууда эле калды деген ал. Мындай вакцина күзгө барып даяр болуп калышы мүмкүн. Ошол эле маалда керектүү санда камсыздоо жана миллиондогон кишилерди эмдөө оңой болбойт, деди Фаррар. Эгерде карантин чаралары сакталбаса, саламаттыкты сактоо тармагы бейтаптар менен күрөшө албай калышы мүмкүн. \"Карантин инфекциянын тароо ылдамдыгын жайлатты\",-дейт Би-Би-Синин илимий редактору Дэвид Шукман. Оорунун жеткен чеги бир апта, баликм эки аптадан кийин болушу мүмкүн. Бирок жоготуулар санын эң төмөнкү чекке түшүрүү үчүн канча убакыт сарпталарын азырынча эч ким айта алабайт. Мунун баары кишилер өзүн кандай алып жүргөнүнө байланыштуу. АКШ: карым-катнашка чектөө, миллиондогон жумушсуздар АКШ аймагында Covid-19 вирусунун 530 миң учуру катталды АКШда коронавирустан көз жумгандар 20 миңден ашты. Оорунун очогу болуп жаткан Нью-Йорк штатында кырдаал турукташа баштаганы айтылууда. Ишембиде бардык америкалык штаттарга өзгөчө абал киргизилди. Пандемияга байланыштуу катаал чаралар кеминде 30-апрелге чейин уланат. Өндүрүштүн убактылуу токтотулганы жана өлкөдөгү экономикалык кырдаалдан улам соңку апталарда 16 млн. америкалык жумушсуз калган. Жабыркаган компанияларга жардам көрсөтүү чаралары конгрессте талкууланып жатат. Демократтар чакан бизнести колдоо жана ооруканаларга, жергиликтүү бийликке колдоо иретинде кошумча 250 миллиард доллар бөлүп берүүнү сунуштады. Бирок бул сунушту республикачылардын таасирдүү лидерлери колдобой жатат. Испания Жекшембиде Испанияда коронавирустан 619 киши каза тапты. Валенсиянын чет жакасындагы эс алуучу жер, 11-апрелдеги сүрөт. Төмөндө ушул эле жердин бир жыл мурдакы көрүнүшү (2019-жыл, 14-апрель) Жаңы аныкталган учурлар бир суткада беш миңге көбөйгөн. Испаниянын туризм министри Рейес Марото социалдык аралыкты сактоо чарасы карантинден кийин дагы улана берерин айтты. El Pais басылмасына берген маегинде Рейес: \"Вакцина табылганга чейин эч нерсе мурдакыдай болбойт\",-деди. Кыргызстан Расмий маалыматтарга караганда, Кыргызстанда коронавирус жуккандар 419 кишиге жетти. Алардын ичинен бешөө каза таап, 67 киши айыгып чыккан. Коронавирус каршы күрөшүү үчүн түзүлгөн республикалык штабдын маалыматына караганда, вирус эң көп жайылган аймактарга кошумча дарыгерлер жөнөтүлдү. Вирусту медицина кызматкерлери жуктуруп алган учурлар 79га жеткени айтылды. (AbA)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-50220935", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-50109252", "doc1": "وصوت لصالح مشروع القانون 438 عضوا مقابل 20 عضوا رفضوه. ويجب أن يوافق أعضاء مجلس اللوردات على المقترح قبل أن يصبح قانونا. ويمكن هذا التصويت بوريس جونسون من إجراء الانتخابات في الموعد الذي اقترحه في بادئ الأمر بينما لم يلق اقتراح المعارضة بإجراء الانتخابات في التاسع من الشهر ذاته نجاحا. وستعد هذه المر�� الأولى التي تجرى فيها انتخابات في شهر ديسمبر/ كانون الأول منذ عام 1923. مواضيع قد تهمك نهاية ولا يسمح القانون البريطاني لرئيس الوزراء إجراء انتخابات إلا بموافقة ثلثي النواب، الذين صوتوا بحظرها ثلاث مرات من قبل. وفشلت جهود نواب المعارضة لخفض سن التصويت إلى 16 والسماح لمواطني الاتحاد الأوروبي بالمشاركة. كما لم يتم اختيار التغييرات المقترحة على مشروع قانون الانتخابات المبكرة لرئيس الوزراء وتمديد حقوق التصويت للمناقشة من قبل نائب رئيس البرلمان على الرغم من دعم الأحزاب لها. وكان حزب العمال وأحزاب المعارضة الأخرى قد اقترحوا إجراء الانتخابات في 9 ديسمبر/ كانون الأول، معللين ذلك بأنه سيضمن أن طلاب الجامعة على الأرجح سيكونون قادرين على المشاركة، كون ذلك سيكون في فترة الفصل الدراسي. أما حزب الديمقراطيين الأحرار، والحزب القومي الاسكتلندي فيعللان ذلك بأنه سيمنع جونسون من الإسراع بتقديم اتفاقه مع الاتحاد الأوروبي بشأن بريكست وتمريره في البرلمان قبل حله، وقبل إجراء الانتخابات. وكان زعيم حزب العمال البريطاني المعارض، جيرمي كوربن، قال إن حزبه سيؤيد إجراء انتخابات مبكرة، في الوقت الذي تسعى الحكومة إلى الحصول على موافقة البرلمان على تشريع بإجراء الانتخابات في 12 ديسمبر/كانون الأول. وقال متحدث باسم بوريس جونسون رئيس الوزراء بأن الأخير أبلغ وزراءه بأن هناك حاجة إلى إجراء انتخابات لإنهاء \"شلل البرلمان وإتمام بريكست\". وقال كوربن إن الشرط الذي وضعه، وهو إبعاد احتمال خروج بريطانيا من الاتحاد الأوروبي \"بريكست\" بدون اتفاق، \"تم الوفاء به\"، بعد موافقة الاتحاد على تمديد الموعد النهائي لبريكست إلى 31 يناير/كانون الثاني 2020. وكان جونسون قد قال إن البرلمان \"معطل\"، لكن حزب العمال المعارض رد على ذلك بالقول بأن رئيس الوزراء لا يمكن الثقة به. وكانت الحكومة صرحت إنها أقلعت عن محاولاتها تمرير اتفاق بريكست، في الوقت الحالي. وصوت 299 عضوا في مجلس العموم بالموافقة في جلسة الاثنين على إجراء انتخابات مبكرة، بينما رفض المشروع 70 عضوا آخر، ولم يحقق جونسون أغلبية ثلثي الأعضاء المطلوبة، بناء على قانون البرلمان الخاص بالمدة المحددة. وأيد جميع أعضاء حزب المحافظين جونسون في التصويت، لكن أغلبية أعضاء حزب العمال المعارض امتنعوا عن التصويت، بالإضافة إلى الحزب القومي الاسكتلندي، والحزب الديمقراطي الوحدوي. ورفض المشروع أعضاء حزب الديمقراطيين الأحرار، عدا عضوا واحدا. وجاء تصويت الاثنين بعد قبول رئيس الوزراء رسميا عرض الاتحاد الأوروبي بتمديد الموعد النهائي لخروج بريطانيا من الاتحاد إلى 31 يناير/كانون الثاني. ويعني هذا أن بريطانيا لن تترك الاتحاد الخميس 31 أكتوبر / تشرين الأول، كما وعد جونسون في حملته لتولي رئاسة الوزراء. وقال جونسون في خطابه إلى المسؤولين في الاتحاد إن التمديد الجديد، الذي أصر على أن البرلمان أجبره عليه، \"غير مرغوب فيه\". وأضاف جونسون أنه سيواصل جهوده لإجراء انتخابات مبكرة، قائلا لأعضاء البرلمان إن هذا الجمود يجب كسره \"بطريقة أو بأخرى\". وكان زعيم الأغلبية في مجلس العموم، جاكوب ريس-موغ، قد قال إن الحكومة تريد من الأعضاء مناقشة جميع مراحل التشريع اليوم الاثنين. وعادة ما يناقش أي مشروع قرار على مدى عدة أيام، لكن ريس-موغ قال إن التشريع \"قصير جدا، وبسيط، ومحدود\".", "doc2": "Өлкөдө 1923-жылдан бери декабрда шайлоо өтө элек болчу. Эми мыйзамды Лорддор палатасы бекитип бериши керек. Андан соң шайлоо өнөктүгү башталат. Премьер-министр Жонсон \"Брексит\" жана өлкөнүн келечеги кандай болорун шайлоочулар тандашы керек деди. Ал шайлоо аркылуу парламенттеги туңгуюктан чыгып, \"Брексит\" боюнча келишимге жетебиз деген үмүтүн айтты. Аптанын башында Евробиримдик Британиянын өтүнүчүн аткарып, \"Брексит\" мөөнөтүн үч айга жылдырууга макулдук берди. Оппозициядагы Лейбористтер партиясынын лидери Жереми Корбин шайлоочулар өлкөнүн багытын өзгөртүүгө мүмкүнчүлүк алганын белгиледи. Лейбористтер дагы шайлоо аркылуу бийликке келип, \"радикалдуу өзгөртүүлөрдү\" алып келүүнү убада кылууда. Жонсон кандай келишимди сунуштады? 110 барактан турган документ Британияны Европа Биримдигинин бажы союзунан толугу менен чыгарат. Британия башка мамлекеттер менен бажы биримдигин түзүүгө укуктуу болот. Жонсон 110 барактан турган документти жарыялады Ирландия Республикасы менен Түндүк Ирландия чек ара маселесин Жонсон жаңы бажы чек ара түзүү аркылуу чечүүнү сунуштайт. Башкача айтканда, чек ара Ирландия деңизине жылдырылып, Түндүк Ирландияга жөнөтүлгөн товарга салык салынат. Де-юре Ирландия Республикасы менен Түндүк Ирландия ортосунда чек ара болот, бирок де-факто чек арада текшерүүлөр болбойт. Британиянын Европада жашаган жарандары жана Европа мамлекеттеринин Британияда жашаган жарандары \"Бреситтен\" кийин деле өлкөдө калууга укугун сактап калышат. Өткөөл мөөнөт учурунда ишкерлердин эркин кыймылы күчүндө кала берет. Беш жылдан ашуун убакыт Европа мамлекеттеринде жашап, иштеп келгендерге туруктуу жашоого виза берилет. Өткөөл мезгил 2020-жылдан декабрь айына чейин созулат. Бул учурда Британия менен Европа Биримдиги келечектеги алакалары боюнча келишим түзөт. Өткөөл мезгилде Британия Европа Биримдигинин эрежелерин карманып, бюджетке акча которо берет. Бирок Биримдиктеги өкүлүнөн айрылат. Эки тарап макул болсо, өткөөл мезгил бир же эки жылга узартылышы мүмкүн. Акча маселесине келгенде, \"ажырашуу эсеби\" канчага бааланары белгисиз. \"Брексит\" мөөнөтү 29-марттан 31-октябрга жылдырганы үчүн, Британия Европа Биримдигинин мүчөсү катары төлөмдөрдү төлөй берген. Демек, \"ажырашуу\" үчүн төлөмдөр кыскарышы мүмкүн. Буга чейин британ өкмөтү Лондон Европа Биримдигинен чыгып кетүү үчүн 39 миллиард фунт төлөшү керек деп болжонгон. Бул акчанын көбү 2022-жылга чейин которулушу керек. Айрым төлөмдөр 2060-жылга чейин созулат. (AT)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/middleeast/2013/02/130207_us_sanctions_iran", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-46094059", "doc1": "صالحي: ينبغي على الولايات المتحدة وقف تهديداتها باتخاذ إجراءات ضد إيران بينما تعرض إجراء محادثات. وتفرض العقوبات الجديدة قيودا على وصول إيران إلى عائداتها النفطية، كما تفرض عقوبات مالية على مؤسسات الإعلام الإيرانية. وتأتي العقوبات بناء على مشروع قانون كان الكونغرس قد أقره قبل ستة شهور. وبموجب القيود الجد��دة ستحول العائدات النفطية الإيرانية من مبيعاتها لتسعة دول بينها الصين والهند وتركيا إلى حسابات في تلك الدول بدلا من تحويلها مباشرة إلى إيران، لاستخدامها لشراء سلع من تلك الدول. وتشمل العقوبات الإذاعة الرسمية الإيرانية بسبب بثها اعترافات انتزعت من متهمين بالقوة وبسبب حجب محطات أجنبية بينها البي بي سي وصوت أميركا. مواضيع قد تهمك نهاية يذكر أن محادثات دولية جديدة حول البرنامج النووي الإيراني ستبدأ خلال الشهر الجاري. وكان وزير الخارجية الإيرانية علي أكبر صالحي قد أعلن ترحيب بلاده بالعرض الأمريكي لإجراء محادثات ثنائية بشأن الملف النووي الإيراني، لكنه أعرب عن رغبته في أن تظهر الولايات المتحدة \"نية حقيقية وعادلة لتسوية القضية\". وأكد صالحي أنه ينبغي على الولايات المتحدة وقف تهديداتها باتخاذ إجراءات ضد إيران في الوقت الذي تعرض فيه إجراء محادثات. وجاءت تصريحات الوزير الإيراني خلال جلسة نقاش عقدت في مؤتمر ميونيخ للأمن وبعد يوم من تصريح لنائب الرئيس الأمريكي جو بايدن قال فيه إن طهران يجب أن تكون \"جادة\" بشأن هذه القضية. ومن المقرر أن تجرى محادثات دولية بشأن البرنامج النووي الإيراني أواخر هذا الشهر. وتواجه إيران مجموعة من العقوبات الدولية، وتساور الدول الغربية الشكوك في أن إيران ترغب في تطوير أسلحة نووية، لكن طهران تؤكد أن برنامجها يهدف إلى إنتاج الطاقة ولأغراض البحث. وكانت واشنطن حذرت إيران قبل أيام من أن خططها لرفع درجة تخصيب اليورانيوم في محطة \"ناطنز\" النووية سيكون \"تصعيدا إضافيا\" للأزمة. استعداد أمريكي للمحادثات وكان بايدن أعلن أمام مؤتمر ميونيخ استعداد الولايات المتحدة لإجراء محادثات ثنائية مع إيران \"حينما تكون القيادة الإيرانية، المرشد الأعلى (آية الله علي خامنئي) جادة\". واضاف \"هذا العرض قائم، لكن يجب أن يكون حقيقيا وملموسا ويجب أن يكون هناك جدول أعمال يكون (الإيرانيون) مستعدين للتحدث بشأنه، إننا لسنا مستعدين فقط للقيام بذلك على سبيل التجربة\". وفي رده على العرض الأمريكي الأحد، قال صالحي إن إيران ليس لديها \"خطوط حمراء\"، وإنها أجرت مفاوضات مع الولايات المتحدة بصورة ثنائية في بغداد \"عددا من المرات\". لكنه قال \"يجب أن نتأكد...من أن الجانب الآخر يأتي (للمحادثات) بنوايا حقيقية وبنية عادلة ...لتسوية القضية\". وأوضح أن إيران ستنظر بجدية في العرض الأمريكي، لكن يجب على واشنطن أن تتوقف عن \"الخطاب التهديدي بأن كل شيء مطروح على الطاولة\". ووصف صالحي \"بالنبأ السار\" مقترح إجراء محادثات دولية بشأن إيران مقرر عقدها في كازاخستان في 25 فبراير/شباط الجاري، ولم يوضح وزير الخارجية ما إذا كانت إيران وافقت على المباحثات الجديدة أم لا. وقال مسؤول أوروبي إن الدول الست اقترحت جولة جديدة من المباحثات في كازاخستان، لكن إيران لم تعط ردا حاسما، بحسب ما نقلته وكالة رويترز. وتعتقد الدول الغربية أن إيران تعمل على انتاج قنبلة نووية، لكن إيران تقول إن برنامجها يهدف إلى الاستخدام في الأغراض السلمية. وخلال العام الماضي، عقدت إيران وست دول كبرى – الولايات المتحدة وبريطانيا والصين وفرنسا وألمانيا وروسيا – ثلاث جولات من المباحثات بهدف مناقشة الأنشطة النووية الإيرانية.", "doc2": "Ирандын президенти Хасан Роухани дароо жооп кайтарып: \"АКШнын Иранга каршы чагымчыл аракети ийгиликтүү болбойт. Аны так айта алабыз. Себе��и алар кадам сайын артка чегинип жатат\",-деди. Ирандын экономикасы мунай экспортуна байланып калган. Ошондуктан жаңы санкциялар Тегеранга оор тийет. Европа Биримдиги болсо Иранда иш кылган компанияларды колдой турганын белгиледи. Бирок бул компаниялар АКШнын санкцияларынан кооптонуп, Ирандагы иштерин токтотобу? АКШ эмне себептен санкцияларды жарыялады? Президент Трамп 2015-жылы жетишилген келишимди сындап, бир тараптуу чыгып кеткен эле. Келишимге Иран жана алты өлкө кол койгон. Ага ылайык, Ирандын өзөктүк иш-аракеттерине чектөөлөр киргизилип, анын ордуна Иранга каршы эл аралык санкциялар алынганы бар. Ошондой эле, Тегеран өзүнүн өзөктүк аймактарына БУУнун инспекторлорун киргизүүгө макулдук берген. Бирок шектенүүлөрүнөн улам эксперттердин өзөктүк аймактарга алдын ала макулдашуу аркылуу гана баруу шарты каралган. Президент Трамптын чечиминен кийин, 2016-жылы алынган санкциялар кайрадан күчүнө кирди. Бирок АКШдан башка мамлекеттер, өзгөчө Европа Биримдиги Иран келишимди урматтап, талаптарды аткарып жатат деген пикирде. Европа өлкөлөрү Иранга каршы санкция жарыялаган жок. Алар келишимде кала берерин жар салган. Вашингтондун дүйнөлүк соода тармагындагы салмагынан улам, АКШ санкцияларды жарыялагандан кийин бир нече эл аралык компания Ирандагы инвестицияларын токтотуп, мунай сатып алуусун дагы чектеди. Иран мунай запасы боюнча дүйнөдө төртүнчү чоң өлкө саналат. АКШнын санкциялары эмнени камтыйт? Кошмо Штаттарынын соңку санкциялары Иранда бизнес кылган компанияларды АКШда иш алып барууга тыюу салат. Ошондой эле АКШнын компаниясы Иранда иш алып барган ишкана менен алакасы бар болсо, ал дагы санкцияларга кабылат. Ирандын банк тармагына дагы катаал чаралар каралган. Август айында алтын, баалуу металдар жана унаа тармагындагы соодага санкция жарыяланган. АКШ жакын арада Ирандын мунай тармагына дагы санкцияларды катаалдаштырат. Азырынча сегиз мамлекетке Ирандан мунайды импорттоого уруксат берди. Алар бара-бара импортун азайтып, Тегеран обочодо калмакчы. Associates Press агенттиги кабарлагандай, АКШнын Индия, Жапония, Түштүк Корея сыяктуу өнөктөштөрү жеңилдик берилген сегиз мамлекеттин катарында бар. 2010-2016-жылы Ирандын мунай тармагына санкциялар киргизилгенде, Тегерандын экспорту дээрлик 50 пайызга азайган. Санкциялардан айланып өтүү мүмкүнбү? АКШнын катаал санкцияларынан айланып өтүү үчүн Европа Биримдиги атайын төлөм системаларын сунуштап жатат. Special Purpose Vehicle (SPV) же атайын төлөм системасы АКШнын финансалык системасында көрүнбөйт. Демек, чет өлкөлүк компанияларга Иранда ишин улантууга мүмкүнчүлүк түзөт. SPV системасы банк сыяктуу эле иш жүргүзөт. Иранга каражатты түз жөнөтпөстөн, SPV системасы аркылуу которсо болот. Мисалы, Иран Европанын мамлекетине мунай эксорттосо, аны сатып алган компания SPV системасына каражатты которот. Ал эми Тегеран SPV си��темасындагы каражатты насыя катары колдонуп, Европа мамлекеттеринен товар сатып алууга укугу бар болот. Ошондой эле Европа Биримдиги тарыхый мыйзамга толуктоо киргизип, АКШнын санкцияларына кабылган компанияларга компенсация төлөп берүүнү дагы караштырышты. Европа Биримдигинин системасы иштейби? Европа Биримдигинин төлөм системасына карабастан, АКШнын санкцияларынан улам Иран менен соода кылуу өтө эле кымбат болушу ыктымал. Мисалы, Иранда мунай сатып алган компания каражатты SPV системасы аркылуу которсо, жүктү жеткирген компания Иран менен кызматташканы үчүн санкцияларга кабылышы ыктымал. Ал аз келгенсип Кошмо Штаттарында бизнес кылууга тыюу салынышы ыктымал. Дал ушул чоң көйгөй болуп жатат. Иранда иш жүргүзгөн компаниялар каражатты которгону менен, АКШнын санкцияларына илинип калышы толук мүмкүн. \"Ирандын экономикасы АКШнын финансалык системасынан көз карандысыз. Бирок Тегеран кызматташкан өлкөлөрдүн көбү Вашингтондун системасына көз каранды. Алар соода алакаларды улантуу керекпи же жокпу таразалап жаткан учур\", -деди Колумбия Университетинин адиси Ричард Нефью. Орток пикир табылабы? АКШ Ирандан импорттолгон мунайды толугу менен токтотууну көздөп турганын билдирди. Бирок бул кадам мунайдын баасын кескин өстүрөт. Демек, бул кадам Вашингтондун кызыкчылыгына дал келбейт. Андан тышкары Ирандан мунайды сатып алууга уруксат берилген ири өлкөлөр бар. Кытай дагы Ирандын эң чоң соода өнөктөшү. Адистердин айтымында, мунун баары чоң роль ойнойт. 2010-2016-жылы Ирандын мунай тармагына санкциялар киргизилгенде, Тегерандын экспорту дээрлик 50 пайызга азайган. Ирандын мунай экспортуна сокку болору бышык. Бирок Европа сыяктуу мамлекеттер Тегеран менен соода алакаларын улантууга аракеттенет. \"Бул Иранга абдан катуу тийет деп ойлобогула. Тегеран мындан дагы оор санкцияларды башынан өткөргөн\", -деди Европа Кеңешинин өкүлү Элли Геранмая. Иран мунайды экспорттоо үчүн жаңы ыкмаларды караштыра берет. Тегерандын бул багытта тажрыйбасы көп. Ал эми Европанын компаниялары ишин токтотсо, Тегеран Орусия менен Кытайга көңүлүн буруп, кызматташуусун күчөтүүгө аракеттенет."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/science-and-tech-42973512", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/entertainment-42973029", "doc1": "الصاروخ يمكنه حمل زنة خمس حافلات ذات طابقين وانطلقت المركبة العملاقة - وهي أكثر المركبات قوة منذ بدء شن المكوكات إلى الفضاء - من منصتها بسلاسة لترتفع عالية فوق أجواء المحيط الأطلنطي. وقد وصفت رحلة الصاروخ - قبل انطلاقه - بأنها اختبار محفوف بالمخاطر. وقال الرئيس التنفيذي لشركة \"سبيس إكس\" إن تحديات تطوير صاروخ جديد كانت تعني أن فرص نجاح انطلاقه الأول قد تكون 50 في المئة. وقال للصحفيين عقب انطلاق الصاروخ \"كنت أتخيل حدوث انفجار ضخم على منصة الإطلاق، وأتوقع مشاهدة عجلة \"دولاب\" تقفز على الطريق. ولكن هذا لم يحدث لحسن الحظ\". ويعد انطلاق \"فالكون هيفي\" لأول مرة بعد إطلاقه إلى الفضاء أكثر مركبة فضائية قدرة. وقد صمم الصاروخ لنقل حم��لة ضخمة تبلغ 64 طنا تصل إلى أكثر مدار قربا من الأرض، وتعادل تلك الحمولة زنة خمس من حافلات لندن المعروفة ذات الطابقين إلى الفضاء. ويقول ماسك إن مثل هذا الأداء يعادل ضعفي الجيل المقبل من أقوى صاروخ في العالم، وهو الذي يعرف باسم دلتا 4 هيفي - ولكنه لم يتكلف سوى الثلث. وقرر ماسك أن يحمل الصاروخ في هذه التجربة الأولى وفي تلك المهمة غير المؤكدة حمولة أقل، وغريبة في الوقت نفسه، وهي سيارته الرياضية القديمة الحمراء من طراز تسلا. ووضع في السيارة في مكان السائق دمية ترتدي زي رجال الفضاء، وضبط المذياع ليلعب أغنية لديفيد بوي بطريقة متكررة. أقوى صاروخ في العالم يطلق سيارة رياضية للدوران حول المريخ ويستطيع الصاروخ الوصول إلى القمر، كما يمكنه قطع مسافة تقدر ببعد كوكب المريخ عن الأرض. ويتكون الصاروخ العملاق أساسا من ثلاث محركات من طراز فالكون 9 مربوطة معا. وتشارك المركبات الثلاث في تعزيز أدائه خلال المراحل المختلفة التي يقطعها الصاروخ، وتولى الجزء السفلي من الصاروخ مهمة العودة إلى الأرض، والتحكم في هبوطه. وخلال ثلاث دقائق انفصل محركان على جانبي الصاروخ في إحدى اللحظات الحاسمة في الاختبار، ثم عادا بأمان إلى الأرض واستقرا على منصتي هبوط في محطة كيب كنافرال الجوية بعد نحو ثماني دقائق من الإطلاق. وقال ماسك في مؤتمر صحفي بعد الإطلاق إن مركبة الإطلاق، سقطت في المحيط الأطلسي بسرعة 483 كيلومترا في الساعة. وكانت شركة سبيس إكس قد أعلنت أنها تعتزم استخدام الصاروخ في إرسال اثنين من السائحين في جولة مدفوعة الأجر حول القمر وإعادتهما. لكن ماسك قال الاثنين إنه يميل الآن إلى تأجيل هذه المهمة لحين تطوير نظام إطلاق أقوى.", "doc2": "Falcon Heavy ракетасы Флорида штатындагы Кеннеди космостук борборунан ийгиликтүү учту Адистер Falcon Heavy ракетасы максатына жетпей калышы мүмкүн деп айтышкан. Ал эми SpaceX компаниясынын жетекчиси ракетанын ийгиликтүү көтөрүлүшүнүн кепилдиги 50 пайыз деп билдирген. Миллиардер Илон Маск Falcon Heavy космоско көтөрүлгөндөн кийин \"акылка сыйбаган кыялдар дагы орундалат\" деп билдирди. Тарыхтагы эң чоң делген ракетага SpaceX компаниясынын мурдагы Falcon 9 ракетасынын эки мотору жана бир борбордук мотору орнотулган. Илон Маск: акылка сыйбаган кыялдар дагы орундалат Falcon Heavy ракетасынын бийиктиги 70 метр, 64 тоннага тете салмакты же Лондондо колдонулган эки кабаттуу беш автобусту мейкиндикке жеткире алат. Бул ракета коммерциялык космостук жарышта лидер катары сыпатталып, астронавттарды Жер планетасынын орбитасынан ары жеткирүүгө кубаты жетет. \"Falcon Heavy мурдагы эң кубаттуу делген Delta IV Heavy ракетасынан эки эсеге күчтүүрөк, бирок баасы үчтөн бирин гана түзөт\", -деп белгиледи Маск. Тесла унаасына камералар дагы орнотулду Ракетасын биринчи жолу космоско учуруп жатканда, Маск мырза көп оор болбосун деген ой менен Falcon Heavy ракетага өзүнүн Tesla унаасын жүктөдү. Анын айдоочусу болуп унаада скафандр кийген манекен отурду. Ал эми машинанын ичинде Дэвид Боуинин \"Don't Panic\" же \"Дүрбөлөңгө түшпө\" деген ыры жаңырып турду. Тесла унаасына камералар дагы орнотулду. Ал тарткан тасма абдан баалуу болоору белгиленүүдө. Falcon Heavy ракетасы Марс планетасына чейин жетет деп жоромолдонду. Андан дагы кызыгы, Falcon Heavy орбитага көтөрүлгөндөн кийин анын көп жолу колдонулчу бустеринин (ракетаны учуруучу жабдык) экөөсү кайра жерге тикесинен ийгиликтүү конду. Үчүнчү борбордук бустер деңиздеги кемеге конмок. Бирок ал ылдамдыгын жайлата албай, деңизге түшүп талкаланды. Илон Маск дал ушул бустерлерди көп жолу колдонууну космостук коммерциялык жарыштагы чечүүчү жагдай катары атады."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-53358234", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-53359631", "doc1": "أكد بومبيو أن بلاده \"لن تقف صامتة إزاء الانتهاكات الصينية\" وتواجه الصين اتهامات بشن حملات اعتقال جماعية واضطهاد ممنهج ضد المسلمين من الإيغور، وأقليات عرقية أخرى. ولكن الصين تنفي ارتكاب أي تجاوزات ضد المسلمين في الإقليم. واستهدفت العقوبات الأمريكية الجديدة مصالح اقتصادية صينية في الولايات المتحدة يمتلكها زعيم الحزب الشيوعي الصيني في شينجيانغ تشن تشوان قوه وثلاثة مسؤولين آخرين. ويعتبر تشن أعلى مسؤول صيني يتعرض لعقوبات أمريكية. مواضيع قد تهمك نهاية ويعتقد أن السلطات الصينية احتجزت أكثر من مليون شخص بمراكز لإعادة تأهيل في الإقليم خلال الأعوام الأخيرة. وتقول الإدارة الأمريكية إن تشن يعتبر مهندس سياسات الصين ضد الأقليات. وتعني العقوبات حظر تحويل أي أموال لهؤلاء المسؤولين، علاوة على تجميد ممتلكاتهم في الولايات المتحدة. كما فرضت واشنطن عقوبات على لجنة الأمن العام في شينجيانغ. وقال وزير الخارجية الأمريكي مايك بومبيو إن بلاده تتخذ خطوات لمواجهة \"حملة انتهاكات بشعة وممنهجة\" في الإقليم. وأضاف بومبيو في بيان \"الولايات المتحدة لن تقف صامتة إزاء انتهاكات الحزب الشيوعي الصيني لحقوق الإنسان التي تستهدف الإيغور والكازاخ ومجموعات أخرى في إقليم شينجيانغ\". وأشار إلى أن الولايات المتحدة ستفرض قيودا إضافية على منح تأشيرات دخول لمسؤولين آخرين في الحزب الشيوعي الصيني يعتقد بأنهم ضالعين في الانتهاكات في شينجيانغ، كما أن هذه الإجراءات قد يتم تطبيقها على أفراد من عائلاتهم أيضا. وتصاعد التوتر بين الولايات المتحدة والصين منذ أكثر من ستة أشهر بسبب تفشي وباء كورونا وقرار بكين الأخير فرض قوانين الأمن القومي الجديدة في إقليم هونغ كونغ.", "doc2": "Вашингтон Шинжаң-уйгур автоном районунун коммунисттик партиянын жетекчиси Чэнь Цюаньго жана үч жогорку даражадагы расмийге санкция жарыялады. Ошондо АКШ биринчи жолу коммунисттик партиянын жогорку даражадагы расмийине каршы санкция чыгарды. Вашингтон Чэнь Цюаньгону \"тарбиялоо лагерлерин\" уюштурган адам катары атады. Буга чейин Цюаньго Тибетти башкарган эле. Мындан ары америкалык компаниялар бул кишилер менен бизнес жүргүзө албайт жана алардын кошмо штаттарындагы мүлктөрү тоңдурулат. Кытайдын \"тарбиялоо лагерлеринде\" миллионго жакын уйгур, казак, кыргыз жана башка этникалык азчылыктар кармалып турганы боюнча маалыматтар бар. Сот жана тергөөсү жок эле мусулмандарды эркинен ажыратып жатат деген дооматтарды Бээжин четке кагып келет. Кытай бул кишилер терроризм жана экстремизмге каршы туруу үчүн өз ыктыяры менен \"кайра тарбиялоо мектептеринен\" өтүп жатканын айтууда. АКШнын мамлекеттик катчысы Майк Помпео Бээжин Шинжаңдагы этникалык азчылыктардын \"маданиятын жок кылгысы\" келет деп белгиледи Буга чейин президент Трамп \"соода келишимине\" жакындап калгандыктан Шинжаң аймагындагы \"тарбиялоо лагерлери\" боюнча Кытай расмийлерин кошумча санкцияга алуудан тартынганын мойнуна алган. Дональд Трамп Axios жаңылыктар агенттигине \"эң мыкты келишимге\" жетүү үчүн кошумча санкция жарыялоого мүмкүнчүлүк жок болгонун айткан. Бул көйгөйгө президент Трамптын мурдагы кеңешчиси Жон Болтон дагы өз китебинде маани берген. Ал жазгандай, өткөн жылы Трамп Си Цзиньпин менен жолукканда \"тарбиялоо лагерлерине\" каршы эмес экенин айтып, \"туура эле жасап жатасың\" деп кубаттаган. АКШ лидери бул дооматтарды четке кагып келет. Шинжаңда эмне болуп жатат? Укук коргоочулар Кытайдын Шинжаң аймагында эч кандай сот жана тергөөсү жок эле жүз миңдеген мусулман камакка алынганын айтууда. Бээжин дооматтарды четке кагып, мыкты кайтарылган жайларды экстремизм менен күрөшкөн билим берүү борбору катары көрсөтүп, ага шинжаңдыктар өз ыктыяры менен келип жатканын маалымдоодо. Кытай бийлигинин тарбия өнөктүгү 2017-жылы башталган. Анда коммунисттик партияга жакын адамдар уйгур жана башка азчылыктардын үйлөрүн кыдырып, маалымат чогулткан. Мисалы, үйдө канча куран китеби бар экени же алар кандай кийинип жатканы жазылган. Өткөн жылдын аягында Кытай бийлиги \"билим берүү борборлорундагы\" окуу бүткөнүн жарыялаган. Бирок бул \"тарбия лагерлери\" жабылды дегенди билдирбейт. Мындай лагерлерден бошогон он миңдегендер Кытайдын булуң-бурчундагы заводдордо бекер иштеп жатканы боюнча маалыматтар бар. Бээжин алар ишке өз ыктыяры менен барып жатканын айтууда."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-53821032", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-53845280", "doc1": "شعر نافالني بالمرض وهو في الطائرة. وقد ألم مرض بالناشط الروسي المعارض للفساد خلال رحلة طيران، مما دفع الطائرة إلى الهبوط اضطراريا في اومسك، بحسب ما قالته كيرا يارميش، مضيفة أنهم يشتبهون في أن شيئا ما أضيف إلى الشاي الذي تناوله. وأكد مصدر في المستشفى لوكالة تاس للأنباء أن نافالني يتلقى علاجا من التسمم. ويعد نافالني، البالغ 44 عاما، منتقدا قويا للرئيس فلاديمير بوتين. ووصف في يونيو/حزيران التصويت على التعديلات الدستورية بأنه \"انقلاب\" و\"انتهاك للدستور\". وسمحت تلك التعديلات لبوتين بالبقاء في منصبه لولايتين أخريين. مواضيع قد تهمك نهاية ماذا قالت المتحدثة؟ كتبت كيرا يارميش، سكرتيرة مؤسسة مكافحة الفساد الصحفية، التي أسسها نافالني في 2011، تغريدة قالت فيها: \"كان نافالني عائدا إلى موسكو هذا الصباح من تومسك. وخلال الرحلة شعر بالمرض. وهبطت الطائرة اضطراريا في اومسك. لقد سمم ألكسي. والآن نحن في الطريق إلى المستشفى\". وأضافت: \"نشتبه في أن ألكسي سمم بخلط شيء في الشاي الذي تناوله، فهذا هو الشيء الوحيد الذي شربه منذ الصباح\". \"يقول الأطباء إن المواد السامة سريعة الامتصاص في السوائل الساخنة. وألكسي حاليا فاقد للوعي\". مستشفى اومسك للطوارئ استقبل نافالني. ثم غردت يارميش بعد ذلك قائلة إن نافالني نقل إلى العناية المركزة، وربط بجهاز تنفس صناعي، وهو الآن في غيبوبة. وقالت إن الأطباء كانوا مستعدين في بداية الأمر لمشاركة أي معلومات، ولكنهم الآن يقولون إن فحوص التسمم تأخرت وإنهم \"يضيعون الوقت، ولا يقولون ما يعرفون\". وامتلأت وحدة الرعاية المركزة الآن بضباط الشرطة، بحسب ما قالته. وأفادت وكالة تاس بأن مستشفى اومسك للطوارئ أكد أن حالة نافالني خطيرة. ونقلت الوكالة عن مصدر في المستشفى: \"ألكسي اناتوليفيتش نافالني، المولود في 1976، موجود في قسم الرعاية المركزة للتسمم\". وأظهرت الصور التي نشرت على وسائل التواصل الاجتماعي نافالني وهو ينقل إلى سيارة إسعاف في مدرج بالمطار. وسائل التواصل الاجتماعي نشرت صور نقل نافالني إلى الإسعاف. من هو ألكسي نافالني؟ ذاع اسم نافالني بفضح فساد المسؤولين، واصفا حزب بوتين، روسيا المتحدة، بأنه \"حزب محتالين ولصوص\"، وقد قضى أحكاما بالسجن عدة مرات. وقبض عليه في 2011 وسجن لمدة 15 يوما عقب احتجاجات على تزوير حزب روسيا المتحدة للانتخابات البرلمانية. وسجن نافالني فترة قصيرة في يوليو/تموز 2013 بتهم الاختلاس، ولكنه ندد بالحكم واصفا إياه بأنه سياسي. وحاول نافالني الترشح في الانتخابات الرئاسية في 2018 ولكنه منع من ذلك بسبب إدانته السابقة بالتزوير في قضية قال إن وراءها دافعا سياسيا. كما حكم عليه أيضا بالسجن 30 يوما في يوليو/تموز 2019 بعد دعوته إلى احتجاجات غير مصرح بها. ونقل خلال قضائه فترة الحكم إلى المستشفى. وشخص الأطباء الحالة بأنها \"التهاب في الجلد\" ولكنه قال إنه لم يصب أبدا بأي حساسية من قبل، وأشار طبيبه إلى أنه ربما تعرض لـ\"مادة سامة\". وقال نافالني إنه ربما سمم. وعانى نافالني من قبل من حروق كيماوية خطيرة في عينه اليمنى في 2017 بعد تعرضه للهجوم بصبغة مطهرة.", "doc2": "Оппозициялык саясатчы бараткан учак Омск шаарына аргасыз конууга мажбур болгон. Навальныйдын басма сөз катчысы уулануу атайын уюштурулган иш болушу мүмкүн экенин айтты. \"Бүгүн эрте менен Навальный Томск шаарынан Москвага кайтып келе жаткан эле. Ал өзүн жаман сезип, учак Омск шаарына конууга аргасыз болду\",-деп жазды анын басма сөз катчысы Кира Ярмыш \"Твиттер\" баракчасына. Баракча ачылбайт YouTube посттун аягы, 1 Омск областук саламаттыкты сактоо расмийлери Навальный түшүп бара жаткан S7 авиакомпаниясына таандык учак аргасыз конгонун ырастады. \"Тез жардам унаасы\" саясатчыны шаардагы ооруканалардын бирине алып келди. Ал жандандыруу бөлүмүнө түшкөн. Оорукана жетекчилигине шилтеме берип, саясатчы оор абалда деп кабарлады ТАСС агенттиги. \"Омск онлайн\" порталы болсо Навальный эсине келип, бирок кыйынчылык менен сүйлөп жатканын жазды. Басма сөз катчысы Навальныйдын өпкөгө жасалма дем алдыруучу аппаратта жатканын айтып жатат. \"Биздин талап менен ооруканага полиция чакырышты\",-деп жазды \"Твитер\" баракчасына. Азырынча так диагнозу белгилүү боло элек. Полиция кызматкерлери ооруканага жетип барган. 2017-жылы Навальныйга эки жолу химиялык зат чачып кетишип, ал ооруканага түшкөн. Саясатчы коррупцияга каршы активист катары чыгып, 2011-жылы президент Путинге каршы эң ири нааразылык акциясын уюштурган. Ошондой эле 2017-жылы көз боёмочулук боюнча айыпталып, 2018-жылкы президенттик шайлоого катыша албай калган. Навальный өзүнө тагылган айыптарды \"ойдон чыгарылган\" деп четке каккан эле. Өткөн жылы дагы саясатчы ооруканага түшкөн. Москванын 64-шаардык ооруканасы Навальный \"курч аллергиялык реакция\" болгонун билдирген. Бирок саясатчы диагноздон күмөн санап жатканын айткан эле. \"Түн ортосунда мойнум, кулактарым кычышып ойгондум. Бетим шишип калганын сездим. Мени ууландырып кетишти окшойт деп ойлодум...Мурда бир да жолу аллергия болгон эмесмин. Тамакка же башка затка аллергиям жок\",-деп жазган эле ошол кезде Навальный. (AbA)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/science-and-tech-52065114", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-52030435", "doc1": "لا يعرف الكثير عن هذا الفيروس يعد رجل في السبعينيات من العمر نموذجا مبكرا وصارخا على نوع من التعافي أزعج الأطباء. لقد وضع الشخص في العزل بمستشفى بالعاصمة اليابانية طوكيو في فبراير/ شباط الماضي بعد تشخيص إصابته بفيروس كورونا. وبحسب هيئة الإذاعة اليابانية NHK فإنه تعافى وعاد إلى ممارسة حياته الطبيعية لدرجة أنه كان يستقل المواصلات العامة. ولكن بعد أيام قليلة مرض ثانية وأصيب بالحمى وعاد إلى المستشفى. وكانت المفاجأة بالنسبة له وللأطباء أن نتيجة تحليله للفيروس جاءت إيجابية ثانية. وهذا الرجل ليس الحالة الوحيدة من هذا النوع في اليابان، فقد حدث ذلك لآخرين ورغم أنهم أقلية، ولكن عددهم يلفت الأنظار، فلماذا يحدث ذلك؟ لماذا سمحت السويد لمواطنيها بمتابعة حياتها الاعتيادية؟ عودة الفيروس يقول لويس إنجوانيس، أخصائي الفيروسات في المعهد الإسباني الوطني للتكنولوجيا الحيوية، لبي بي سي إن 14 في المئة من المرضى الذين تعافوا من كوفيد -19 أصيبوا به ثانية. وهو يعتقد أنهم لم يصابوا بالعدوى ثانية، ولكنها حالة \"ارتجاع\" للفيروس. مواضيع قد تهمك نهاية ويوضح إنجوانيس قائلا: \"رؤيتي من بين رؤى أخرى محتملة، وعموماً فإن الإصابة بهذا الفيروس تخلق المناعة لدى الناس، ولكن رد فعل الجهاز المناعي ليس قويا جدا لدى البعض، فعندما يبطئ رد فعل جهاز المناعة فإن بقايا الفيروس الكامنة في الجسم تعود من جديد\". الفيروس يعيش في الجسم وبعض الأنواع يمكنها أن تبقى في الجسم لثلاثة أشهر أو أكثر. ويقول إنجوانيس: \"عندما تتغير نتائج اختبار الفيروس لدى البعض من الإيجاب إلى السلب، فإن ذلك يفترض أنه طور مناعة ضد الفيروس، ولكن البعض منه يظل كامنا في الأنسجة التي لم تتعرض لدفاعات الجسم مثل الأعضاء الأخرى\". وهناك شيء آخر يثير اهتمام العلماء حول كوفيد-19 وهو: المدة القصيرة التي تفصل بين التعافي والتحليل الإيجابي للمريض ثانية. حيرة العلماء نعلم أن جهاز المناعة يعمل بشكل مختلف مع مختلف الأمراض. ففي حالة الحصبة يكفي لقاح واحد في الطفولة لمنح الشخص مناعة مدى الحياة. وهناك أمراض أخرى تحتاج إلى جرعات منتظمة مثل الأنفلونزا الشائعة التي يجب أن نأخذ لقاحها سنويا لأن الفيروس متغير. فيروس كوفيد محاولات للفهم ولأن كوفيد-19 فيروس جديد فإن العلماء يحاولون فهم ما الذي يفسر قصرالمدة بين الإصابة بالعدوى الأولى والثانية. يقول إيزادورو مارتينيز، الباحث بمعهد كارلوس الثالث الصحي في مدريد، إنه رغم أن الإصابة بعدوى فيروس كورونا مجددا ممكنة، إلا أنه من الغريب أن ذلك يحدث بعد مدة قصيرة من التعافي. ويضيف مارتينيز: \"إذا لم تكن هناك مناعة دائمة، فإنه في الانتشار المقبل للوباء خلال عام أو اثنين، ستصاب مجددا بالعدوى، هذا أمر طبيعي\". وأوضح: \"ولكنه أمر نادر الحدوث لشخص أن يصاب بالعدوى من نفس الفيروس عقب شفائه مباشرة منه. كذلك وبحسب معرفتنا، فإن فيروس كورونا هذا لا يتغير كثيرا كفيروس الأنفلونزا\". رئيس الوزراء الهندي يطلب الصفح من شعبه ارتفاع مؤقت ويطرح مارتينيز تفسيرا مشابها لإنجوانيس. ويقول مارتينيز: \"ربما ما يحدث أن أولئك الذين جاءت نتيجة تحاليلهم إيجابية مجددا لكوفيد-19 بعد التعافي يمرون بارتفاع مفاجئ ومؤقت في العدوى قبل أن تنتهي تماما\". ولكن الباحثين يبديان الحذر فيؤكدان على الحاجة لمزيد من الدراسات لفهم كوفيد-19. وقالت منظمة عموم الصحة الأمريكية PAHO لبي بي سي: \"هذا الفيروس جديد ونتعلم عنه الجديد كل يوم\"، لذلك ليس من المحتمل توفير شرح مؤكد لحالات الإصابة مجددا بالعدوى. ولكن العلم يحاول الحصول على إجابة لمساعدة الحكومات في تحديد ما هو الإجراء الصحي العام الذي عليها اتخاذه.", "doc2": "Дүйнөнүн булуң-бурчундагы окумуштуулар жаңы коронавирусту изилдеп жатышат Covid-19 вирусу эмнеси менен айырмаланат? Жапонияда жетимиш жаштагы бейтап дарыгерлерди убайымга салды. Февраль айында андан коронавирус аныкталып, бейтап Токиодогу ооруканага жаткырылган эле. NHK маалымат агенттигине ылайык, бейтап сакайып, үйүнө жөнөтүлгөн. Ал кадыресе турмушун улантып, коомдук транспортту дагы колдоно берген. Бирок бейтап өзүн жаман сезип, дене табы көтөрүлүп, кайрадан ооруканага жеткирилген. Даарыгерлерди таң калдырганы, бейтаптан экинчи жолу коронавирус аныкталган эле. Британия өкмөтүнүн Covid-19 стратегиясына ылайык, жарандардын иммундук системасы вируска туруштук бере баштайт Жапонияда вирусту экинчи жолу жуктурган бир нече мисал бар. Бул кеңири жайылган көрүнүш эмес, бирок коронавирусту эки жолу жуктургандардын саны дагы аз эмес. Эмнеге адамдын иммунитети туруштук бере албай жатат? Вирустун кайтып келиши Испаниянын Улуттук биотехнология борборунун вирусологу Луис Энхуанес Би-Би-Сиге коронавируска кабылган бейтаптардын 14 пайызында Covid-19 экинчи жолу байкалганын билдирди. Бирок бейтаптар вирусту кайра жуктурган эмес, Covid-19 кайтып келген же организмдеги инфекция кайрадан күч алган. \"Иммунитети кайра алсыраганда, организмдеги Covid-19 вирусу кайра күч алган учурлар катталды\",-дейт ал. Вирус организмде кала берет Вирустун калдыктары адамдын организминде үч айга чейин кала берет. Эксперттердин айтымында, коронавирусту жуктуруп, кийин сакайган бейтаптардын 14 пайызында вирус кайрадан күч алган \"Вирусту жуктуруп, кайра сакайган бейтаптардын иммунитети инфекцияга туруштук берип калат деген түшүнүк бар. Ага карабастан, вирус организмде кала берет жана иммунитет алсыраса инфекция кайрадан башка органдарга тарашы ыктымал\",-дейт вирусолог Энхуанес. Окумуштууларды таң калдырганы, Covd-19 вирусу кыска мөөнөттүн ичинде кайрадан күч алып жатканы. Окумуштууларды тынчсызданткан жагдай Иммунитет инфекцияга жараша реакция кыларын билебиз. Мисалы, бала кезинде кызылчага каршы эмдөөдөн өтүп коюу адамды бул илдеттен өмүр бою коргойт. Жаңы вакцина пайда болгондуктан, айрым бейтаптарды эмдөөдөн кайра өтүүгө чакырыктар дагы бар. Ошол эле учурда айрым инфекциялардан бир эле жолу эмдөөдөн өтүп коргонууга мүмкүн эмес. Мындай учурда вакцина бир нече жолу берилет. Сасык тумоо же грипп сыяктуу илдеттерге каршы жыл сайын вакцина алып туруу керек. Себеби вирус мутация болуп турат. Covid-19 вирусун изилдөө Covid-19 жаңы вирус болгондуктан, окумуштуулар инфекция эмнеге экинчи жолу күч алып жатканын дагы деле изилдеп жатышат. Мадрид шаарындагы Саламаттык институтунун окумуштуусу Исодоро Мартинез Covid-19 кыска мөөнөттө кайра күч алганы адаттан тыш экенин айтууда. Коронавирустан сакайып, вируска экинчи жолу кабылгандар катталганы менен, бул адаттан тыш көрүнүш \"Коронавирустан сакайган бейтаптардын иммунитети инфекцияга туруштук бере албаса, анда бир же эки жылдын ичинде вирус күч алат. Бул кадыресе эле көрүнүш. Covid-19 вирусу болсо кыска мөөнөттө эле кайра күч алып жатат. Башкача айтканда сакайган бейтап, дароо кайра инфекцияга кабылып жатат. Бул адаттан тыш көрүнүш. Андан тышкары коронавирус грипп сыяктуу инфекцияларга салыштырганда көп мутация болбойт\",-дейт Мартинез. Окумуштуулар Covid-19 вирусу толугу менен жок болуп кетүүдөн мурун убактылуу күч алып жатканын айтышууда. Бирок бул теорияны тастыктоо үчүн кошумча изилдөөлөр керек. \"Covid-19 вирусу тууралуу күн сайын жаңы маалымат алып жатабыз\",-деп билдирди Американын Саламаттык уюму. Ошондуктан дарыгерлерде таң калтырган суроого азырынча так жооп жок. Изилдөөлөр дагы деле уланып жатат. (AT) Коронавирус: жагымдуу жаңылык"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-55355570", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-55398442", "doc1": "فيروس كورونا: بايدن يتلقى الجرعة الأولى من لقاح كوفيد-١٩ ويطمئن الأمريكيين وانضم بايدن إلى عدد متزايد من القادة السياسيين حصلوا على اللقاح، بما في ذلك نائب الرئيس مايك بنس ورئيسة مجلس النواب نانسي بيلوسي. وكان اللقاح الثاني ضد فيروس كورونا من إنتاج شركة موديرنا قد بدأ طرحه الأحد بعد أن حصل على موافقة الجهات الصحية الأسبوع الماضي. وتفيد التقارير بأن أكثر من 500 ألف أمريكي تلقوا جرعة اللقاح حتى الآن. وقال بايدن، الذي حصل على اللقاح على الهواء مباشرة أمام شاشات التلفاز في مدينة نيو ارك بولاية ديلاوير، \"أفعل هذا لأثبت أنه يجب أن يكون الناس مستعدين عندما يكون اللقاح متاحا لأخذه\"، مضيفا \"لايوجد ما يستدعيالقلق\". مواضيع قد تهمك نهاية وأضاف قائلا إن \"إدارة ترامب تستحق بعض التقدير لإطلاقها برنامج اللقاحات في البلاد\". ومن المتوقع أن تتلقى زنائبة الرئيس المنتخب كامالا هاريس وزوجها دوغ إيمهوف، أولى جرعات اللقاح الأسبوع المقبل. وقد وضع فريق بايدن هدفا لهم يتمثل في توزيع 100 مليون لقاح في الولايات المتحدة خلال المائة يوم الأولى للإدارة في البيت الأبيض. خلال الوباء، سجلت الولايات ا��متحدة أكثر من 17.8 مليون حالة إصابة و 317 ألف حالة وفاة. ولم يعلن الرئيس دونالد ترامب، الذي أمضى ثلاثة أيام في المستشفى مصابا بفيروس كورونا في أكتوبر/ تشرين الأول، متى ينوي الحصول على اللقاح. ويعد ترامب، الذي نشر معلومات خاطئة حول مخاطر اللقاح، واحدا من آخر كبار المسؤولين المنتخبين في البلاد الذين لم يتلقوا اللقاح. وكتب ترامب في تغريدة بتاريخ 13 ديسمبر/ كانون الأول \"ليس من المقرر بعد أن أتناول اللقاح، لكنني أتطلع إلى القيام بذلك في الوقت المناسب\". ودافع بعض مستشاريه عن تأخر تلقيه اللقاح، قائلين إن \"جسده لا يزال قادرا على مقاومة الفيروس إثر تلقيه العلاج عندما أصيب\". من يحصل على اللقاح أولاً؟ أصدرت المراكز الأمريكية لمكافحة الأمراض والوقاية منها (سي دي سي CDC) الأحد مجموعة جديدة من الإرشادات للمجموعات التالية من الأمريكيين المؤهلين للتطعيم. المرحلة الأولى: بدأ الأسبوع الماضي توزيع اللقاح في الولايات المتحدة على نحو 21 مليون عامل في الرعاية الصحية، بالإضافة إلى ثلاثة ملايين مسن أمريكي يعيشون في دور رعاية المسنين. المرحلة الثانية: من المتوقع أن تبدأ هذه المرحلة في يناير/ كانون الثاني، إذ سيتلقى اللقاح، الأمريكيون الذين تبلغ أعمارهم 75 عاما فأكثر، إضافة إلى العاملين في الخطوط الأمامية. وتضم هذه الفئة الواسعة حوالي 30 مليون عامل \"يعملون في القطاعات الأساسية بالنسبة للمجتمع\" معرضين للخطر. مثل من يلبون حاجات المواطنين وعمال الإصلاحيات وموظفو خدمة البريد الأمريكية وأولئك الذين يعملون في التعليم والنقل العام ومحلات البقالة والتصنيع والأغذية والزراعة. المرحلة الثالثة: ستشمل الأمريكيين الذين تبلغ أعمارهم 65 عاما أو أكثر، والذين يعانون من حالات مرضية تزيد من خطر تعرضهم للامراض بسبب الإصابة بمرض كوفيد 19، وغيرهم من العاملين الأساسيين غير العاملين في الخطوط الأمامية. وتضم هذه الفئة ما يقدر بنحو 129 مليون شخص. تلقى العاملون الصحيون في بوسطن جرعات من اللقاح الأسبوع الماضي كيف تبدو عملية توزيع اللقاح حتى الآن؟ أُرسلت شحنة تحتوى على ما يقرب من ثلاثة ملايين جرعة من لقاح فايزر، وتلقى أكثر من 500 ألف أمريكي اللقاح حتى الآن، وفقا لمركز السيطرة على الأمراض. ويوم الأحد، بدأ توزيع لقاح موديرنا في البلاد أيضا، مع توفر حوالي ستة ملايين جرعة للشحن الفوري. وكان الجنرال المكلف بتوزيع لقاحات كوفيد في الولايات المتحدة قد قدم اعتذارا السبت عن \"سوء التواصل\" مع ولايات عدة بشأن عدد الجرعات التي سيتم تسليمها في مراحل التوزيع الأولية. وأعربت اثنتا عشرة ولاية عن قلقها إزاء خفض العدد المتوقع. ويوم الجمعة، احتج أكثر من 100 طبيب في مركز ستانفورد الطبي على خطة الجامعة لتوزيع اللقاح. وقالوا إن سبعة فقط من بين أكثر من 1300 مقيم - خريجو كلية الطب - اختيروا لتلقي اللقاح في الجولة الأولى من 5000 جرعة. وقال المحتجون إن مديري المستشفيات والأطباء الذين يعملون من المنزل أعطوا الأولوية لأولئك الذين يتعاملون وجها لوجه مع مرضى كوفيد- 19. واعتذر مسؤولو جامعة ستانفورد في وقت لاحق، قائلين إن الجامعة تعمل \"على معالجة العيوب في هذه الخطة\".", "doc2": "\"Кимге эмдөө сунушталса, анда алар дагы менин артымдан келүүгө даяр болушу керек\",-деди Байден. Улуттук эмдөө боюнча программаны баштаганы үчүн Трамптын администрациясы \"мактоолорго\" арзый турганын кошумчалады. Мунун алдында Жо Байдендин жубайы Жилл эмдөөдөн өткөн. Ал эми болочоктогу вице-президент Камала Харрис кийинки аптада жолдошу менен чогуу келип эмдөөдөн өтмөкчү. Жекшембиде АКШга Moderna компаниясы өндүргөн вакцина дагы жеткириле баштады. Өкмөт бул вакцинаны колдонууга да уруксат берди. Жалпысы болуп өлкө боюнча жарым миллион киши эмделди. Pfizer вакцинасын Британия жана Канада сыяктуу бир катар өлкөлөр тастыктаган. Жапырт эмдөөнү Орусия дагы баштап, өзү өндүргөн \"Спутник V\" вакцинасын колдонууда. Жапырт эмдөө өткөрүүдөгү көйгөйлөрдүн бири - калктын айрым бөлүгү эмдөөгө ишенбеген көз карашта. Алар эмдөөдөн баш тартууда. Дүйнөлүк саламаттыкты сактоо уюму \"эмдөөгө каршы кыймылдарды\" глобалдык саламаттыкка байланышкан негизги он коркунучтун бири катары көрсөткөн. Улуу Британияда калктын болжолу 36 пайызы эмдөөгө ишенбейт же макул эмес деп айтылат. Мунун баары туура эмес маалыматтардын кесепетинен. Барган сайын тескери маалыматтардын агымы күчөдү. Ошондуктан калкка түшүндүрүү иштерин жүргүзүү дагы маанилүү. Айрымдар вакцина өтө кыска аралыкта иштелип чыкканына дагы күмөнсүп жатышат деп белгилейт адистер. (AbA)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-55558722", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-55570705", "doc1": "من المتوقع أن ينضم الآلاف من أنصار ترامب، بما في ذلك بعض نشطاء اليمين المتشدد، إلى احتجاجات في العاصمة واشنطن وانطلقت جلسة مشتركة للكونغرس لفرز أصوات المجمع الانتخابي وتأكيدها. وتعهد بعض الجمهوريين بدعم جهود ترامب لإلغاء نتيجة الانتخابات من خلال الاعتراض رسميا في الجلسة، في مسعى من المتوقع بشكل كبير أنه سيخفق في تحقيق هدفه. ويجري حاليا حشد لمئات من أفراد الحرس الوطني. وبدأ أنصار ترامب التجمع في العاصمة واشنطن لتنظيم احتجاجات حال تأكيد خسارته، ومن المتوقع تنظيم احتجاجات مضادة أيضا لأنصار بايدن. مواضيع قد تهمك نهاية وكان ترامب قد أعلن، في تغريدة يوم الثلاثاء، أنه سيتحدث خلال \"تجمع أنقذوا أمريكا\" في اليوم التالي. ويرفض ترامب التنازل عن انتخابات الرئاسة التي عقدت في الثالث من نوفمبر/تشرين الثاني، ودأب على توجيه اتهامات بحدوث تزوير دون تقديم أي دليل. ومن المقرر تنصيب بايدن كرئيس للبلاد في 20 يناير/كانون الثاني. ما الذي سيحدث في الكونغرس؟ يعقد الكونغرس بغرفتيه، مجلس النواب ومجلس الشيوخ، جلسة مشتركة لفض الشهادات المختومة من الولايات الأمريكية الخمسين التي تحتوي على سجل بأصواتها الانتخابية. ووفقا للنظام الأمريكي، أدلى الناخبون بأصواتهم لـ \"الناخبين في المجمع الانتخابي\"، الذين يصوتون بدورهم رسميا للمرشحين بعد أسابيع من الانتخابات، وكان بايدن قد حصل على 306 أصوات بموجب نظام المجمع الانتخابي، مقابل 232 صوتا لترامب. وسوف يعلن ممثلو الحزبين من المجلسين النتائج اليوم الأربعاء مع إجراء إحصاء رسمي. ويوجد انقسام في الحزب الجمهوري، إذ اعترض عدد من الجمهوريين في مجلس النواب ومجلس الشيوخ على عملية فرز الأصوات في بعض الولايات المتأرجحة الرئيسية. ويقود تيد كروز مجموعة تتألف من نحو عشرة من أعضاء مجلس الشيوخ يطالبون بتأجيل مدته 10 أيام لفحص اتهام بحدوث تزوير في الانتخابات، والذي لا يوجد دليل عليه حتى الآن. وقال مايك بنس، نائب ترامب، الذي من المقرر أن يشرف كرئيس لمجلس الشيوخ على الجلسة ويعلن فوز بايدن، إنه يرحب بهذه الخطوة. ولم يصل بنس إلى حد تكرار مزاعم التزوير، لكن رئيس مكتبه قال إنه يشارك ما سماه \"مخاوف ملايين الأمريكيين بشأن تزوير ومخالفات للناخبين\". بدأ أنصار ترامب التجمع في العاصمة واشنطن لتنظيم احتجاج حال تأكيد خسارته وبموجب قانون الانتخابات الأمريكي، فإن مهام بنس في الإجراءات إدارية بحتة، بيد أن ترامب حث نائبه على \"اتخاذ اللازم\". ويتعين أن ينظر المشرعون في الاعتراضات التي يقرها عضو في مجلس النواب وعضو في مجلس الشيوخ في جلسة تستغرق ساعتين، يتبعها تصويت. وعلى الرغم من ذلك، يتعين تصويت الأغلبية في كلا المجلسين لتأييد أي اعتراض. ويتمتع الجمهوريون بالأغلبية في مجلس الشيوخ، بيد أن بعضا منهم قالوا بالفعل إنهم لن يعترضوا على النتائج، بينما يتمتع الديموقراطيون بأغلبية في مجلس النواب. وقال كبار الجمهوريين إن دور مجلس الشيوخ في التصديق على الانتخابات رسمي إلى حد كبير ولا ينبغي أن يكون فرصة لمزيد من النقاش المطول بشأن النتيجة. واعترف ميتش مكونيل، زعيم الأغلبية في مجلس الشيوخ، بالفعل بفوز بايدن وطلب من الجمهوريين الآخرين عدم الاعتراض. ماذا عن الاحتجاجات؟ من المتوقع أن ينضم الآلاف من أنصار ترامب، بما في ذلك بعض نشطاء اليمين المتشدد، إلى احتجاجات في العاصمة واشنطن، وقد بدأت الحشود تتجمع اعتبارا من يوم الثلاثاء. وقال أحد المتظاهرين لوكالة \"أسوشيتيد برس\" للأنباء: \"أنا هنا فقط لدعم الرئيس، لست متأكدا ما الذي يمكن أن يفعله في هذه المرحلة، لكني أريد أن أسمع ما سيقوله\". وحذر مسؤولون أنصار ترامب من حمل السلاح. وكانت الشرطة قد اعتقلت يوم الاثنين إنريكي تاريو، زعيم جماعة \"براود بويز\" اليمينية المتشددة، واتهمته بتدمير ممتلكات خلال احتجاج سابق، وأُطلق سراحه فيما بعد لكن القاضي أمره بالبقاء خارج واشنطن. وقال تاريو على منصات وسائل التواصل الاجتماعي إن \"أنصار براود بويز سيظهرون بأرقام قياسية\"، مشيرا إلى أعضائه بأنهم \"الجماعة الأكثر شهرة من السادة غير العاديين\". وطلب رئيس بلدية العاصمة واشنطن من الحرس الوطني مساعدة السلطات المحلية، ويقول المسؤولون إن القوات لن تكون مسلحة وسوف تقدم المساعدة في إدارة الحشود والسيطرة على حركة المرور.", "doc2": "Кечинде болгон окуядагы урунттуу учурлардын сүрөт баяндамасын сунуштайбыз. Айрым демонстранттар Конфедерациянын туусун көтөрүп жүрүштү. Муну көбүнчө ашынган оңчул кыймылдардын тарапташтары колдонот Имаратка кирип барган демонстранттар сүрөткө түшүп калуу мүмкүнчүлүгүн колдон чыгарган жок Күч түзүмдөрү имаратка агылган демонстранттарга курал кезеп жаткан учур Бул демонстрант Конгресстеги жыйындар залынын балконунан секирип жатат Америкалык сенаторлор \"Менин президентим Трамп\" деп жазылган туу көтөрүп жүргөн демонстрант Өкүлдөр палатасынын спикери Нэнси Пелосинин ордунда олтурган демонстрант Куралдуу полиция Конгресстин имаратына кирип баргандарды кармап жаткан учуру Имаратка кирип бараткан демонстрантка полиция кызматкери көз ачыштырган газ чачууда Имаратты ээлеп алган демонстранттар жеңишин майрамдоодо Айрымдары жыйындар залындагы спикердин креслосунда олтуруп сүрөткө түшүүгө шашылды Трамптын тарапташтары демонстрацияга катуу даярдык менен келгени көрүнүп турат Эркиндик айкелин элестеткен аял Демонстранттар башында Капитолийдин алдына жыйналган эле Жо Байден президент Трампка кайрылып, Капитолийди ээлеп алган тарапташтарын токтотууга чакырды. Доналд Трамп \"Твиттер\" баракчасы аркылуу билдирүү жазып, тарапкерлерин зомбулукка барбоого, мыйзамды сактоого үндөдү. *"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/middleeast-57134462", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/articles/c7p41rlyy70o", "doc1": "رجال الإسعاف ينتشلون جثة طفلة من تحت إنقاض منزل دمرته غارة إسرايلية في مدينة غزة. وأعلن الجيش الإسرائيلي أنه قصف منزل زعيم حركة حماس في غزة ضمن سلسلة من الضربات الجوية التي استهدفت مواقع متعددة في القطاع. وأفادت تقارير برفض إسرائيل مقترح تقدمت به حماس لوقف لإطلاق النار في القتال الجاري منذ سبعة أيام. ويقول مراسل بي بي سي إنه يبدو أن حماس تقدمت بهذا العرض للهدنة عبر وسطاء مصريين، لكنه رُفض. وقال السياسي الإسرائيلي البارز نافتالي بينيت لبي بي سي إن إسرائيل ستواصل هجماتها على حماس حتى تحقيق كامل أهدافها في غزة. وأعلنت السلطات الصحية في غزة مقتل أربعين فلسطينيا في الضربات التي استهدفت القطاع منذ صباح الأحد في أعلى عدد قتلى يومي في الهجمات الإسرائيلية منذ الإثنين، ما يرفع عدد القتلى الفلسطينيين منذ نحو أسبوع إلى 192. مواضيع قد تهمك نهاية وأكدت السلطات أن عدد القتلى يضم 58 طفلا و34 سيدة بالإضافة إلى 1235 إصابة بجراح مختلفة، مشيرة إلى أن هذه الأرقام مرشحة للارتفاع بسبب وجود مفقودين تحت أنقاض المباني المستهدفة حيث أن طواقم الإسعاف والدفاع المدني تقوم بأعمال البحث تحت الركام. وشنت الطائرات المقاتلة الإسرائيلية فجر الأحد سلسلة غارات جوية عنيفة جدا في مختلف مناطق قطاع غزة قُدّر عددها بنحو 160 غارة مستهدفة عمارات سكنية ومنازل ومفترقات طرق، ما أدى لانهيار المنازل وتدمير البنية التحتية. وقالت إسرائيل إنها قصفت، في هذه الغارات، منزل يحيى السنوار، زعيم حركة حماس بغزة. ونشرت مقطعاً مصوراً يظهر القنبلة وهي تنفجر فيما قالت إنه منزل السنوار. رجال الدفاع المدني يفتشون بين ركام البنايات التي قصفتها إسرائيل فجر اليوم عن مفقودين. وقال الجيش الإسرائيلي إن إسرائيل واجهت أعلى معدل للهجمات الصاروخية على أراضيها خلال المواجهة الأخيرة مع حركة حماس التي تسيطر على غزة. وقال الميجور جنرال أوري غوردين إن الفصائل المسلحة في غزة أطلقت منذ الاثنين الماضي قرابة 3 آلاف صاروخ نحو إسرائيل، متجاوزة بذلك الوتيرة التي شهدها التصعيد في 2019 وحرب 2006 مع حزب الله اللبناني. وقد أسفرت تلك الصواريخ عن مقتل عشرة إسرائيليين بينهم طفلان وجرح أكثر من 600 إسرائيلي. أفراد من خدمة الأمن والطوارئ الإسرائيلية يعاينون موقع سقوط أحد الصواريخ التي أطلقت من غزة في مدينة رامات غان شرقي تل أبيب. ما هي فرص التوصل إلى وقف لإطلاق النار؟ تتسارع وتيرة الجهود الدبلوماسية الرامية إلى التوصل إلى اتفاق لوقف إطلاق النار بين إسرائيل وحركة المقاومة الإسلامية \"حماس\"، التي تدير قطاع غزة منذ أربعة عشر عاماً. فقد التقى المبعوث الأمريكي هادي عمرو مع وزير الدفاع بيني غانتس ومسؤولين أمنيين آخرين في إسرائيل. وتتواصل جهود الوساطة المصرية لكنها لم تتوصل حتى الآن إلى وقف لإطلاق النار. فقد قال المتحدث باسم وزارة الخارجية المصرية، أحمد حافظ، لقناة الجزيرة السبت، إن بلاده تجري اتصالات مكثفة مع الجانبين \"الإسرائيلي وحكومة حماس\" للتوصل إلى تهدئة تامة. ويعقد مجلس الأمن الدولي، في هذه الأثناء، اجتماعاً لبحث أسوأ موجة من العنف بين الإسرائيليين والفلسطينيين منذ سنوات. القبة الحديدية الإسرائيلية: كيف تعمل وما مدى فعاليتها؟ ما قوة ترسانة حركة حماس؟ وقبيل الاجتماع، ذكّر الأمين العام للأمم المتحدة أنطونيو غوتيريش جميع الأطراف \"أن أي استهداف عشوائي للمنشآت المدنية والإعلامية ينتهك القانون الدولي ويجب تجنبه بأي ثمن\". كما يعقد وزراء خارجية دول الاتحاد الأوروبي يوم الثلاثاء القادم محادثات طارئة عبر الفيديو بشأن أحداث القدس الأخيرة وتصاعد العنف بين الإسرائيليين والفلسطينيين. وأعلن مسؤول العلاقات الخارجية في الاتحاد الأوروبي، جوزيب بوريل، في تغريدة على تويتر عن القمة التي ستنعقد على حد قوله \"على نحو استثنائي\"، موضحا أنه سيتم خلالها التنسيق ومناقشة الطريقة المثلى التي يمكن للاتحاد الأوروبي بها التدخل ووضع حد للعنف الحالي وفورا. من جانبه، قال فرانسيس، بابا الفاتيكان، عقب عظة الأحد إن فقدان حياة الأبرياء في العنف الدائر بين الإسرائيليين والفلسطينيين هو أمر \"فظيع وغير مقبول\"، محذراً من أن الصراع الأخير قد يزداد سوءاً. وقال البابا: \"في هذه الأيام، طغت على المشهد الاشتباكات المسلحة العنيفة بين قطاع غزة وإسرائيل، وهناك خطر بأن تنحدر الأمور إلى دوامة من الموت والدمار\". وأضاف أن \"العديد من الأشخاص جرحوا، والكثير من الأبرياء ماتوا. ومن بينهم هناك أطفال، وهذا أمر فظيع وغير مقبول\". وعقدت منظمة التعاون الإسلامي اليوم جلسة طارئة لوزراء الخارجية لبحث الأوضاع الأخيرة في القدس والتصعيد في غزة. وقد انتقد وزير الخارجية الفلسطيني رياض المالكي، في كلمته، الدول التي تحركت لتطبيع علاقاتها مع إسرائيل العام الماضي، وهي الإمارات العربية المتحدة والبحرين والسودان والمغرب. وقال المالكي إن \"التطبيع والهرولة باتجاه هذا النظام الإسرائيلي الاستعماري دون تحقيق السلام وإنهاء الاحتلال الإسرائيلي للأراضي العربية والفلسطينية يمثل دعماً لنظام الأبرتهايد (الفصل العنصري) ومشاركة في جرائمه\". في ذكرى حرب 48: وثائق تكشف أكبر مشروع في تاريخ مصر الحديث لتصنيع السلاح محليا بموافقة أمريكية حدود دولة إسرائيل موضحة في خرائط وكان الرئيس الأمريكي، جو بايدن، قد أعرب في اتصال هاتفي مع رئيس الوزراء الإسرائيلي بنيامين نتنياهو أمس عن قلقه البالغ إزاء الأوضاع في غزة. كما تحدث الرئيس الأمريكي للمرة الأولى منذ تنصيبه إلى محمود عباس، رئيس السلطة الفلسطينية. وبحسب البيت الأبيض، أكد بايدن الحاجة إلى أن توقف حماس إطلاق الصواريخ تجاه إسرائيل. وأكد بايدن للجانبين الإسرائيلي والفلسطيني التزامه بحل الدولتين للصراع، وفق البيت الأبيض. برج الجلاء في غزة، الذي تقع فيه مقار مؤسسات إعلامية عالمية كبرى مثل وكالة الأسوشيتدبرس والجزيرة، عقب قصفه. وقد أصرت كل من إسرائيل وحماس على مواصلة إطلاق النار عبر الحدود، وذلك بعد أن دمرت إسرائيل مبنى مؤلفاً من 12 طابقاً يضم مكاتب لوكالة الأسوشيتد برس الأمريكية وقناة الجزيرة القطرية. وقال الجيش الإسرائيلي إن برج الجلاء كان ��دفاً عسكرياً مشروعاً لأنه، حسب قوله، يضم مكاتب عسكرية لحماس، وإنه أعطى تحذيراً مسبقاً للمدنيين كي يغادروا المبنى. من جانبها، أدانت الأسوشيتدبرس الهجوم. وطلبت من إسرائيل تقديم دليل على ما تقول. وقالت في بيان: \"لم يكن لدينا أي مؤشر على وجود حماس في المبنى أو وجود أي نشاط لها فيه\". واجتمع المجلس الوزاري الأمني الإسرائيلي المصغر صباح الأحد لبحث آخر التطورات في الأعمال العدائية. وكان رئيس الوزراء الإسرائيلي قد قال في خطاب متلفز مساء السبت إن إسرائيل \"لا تزال في خضم هذه العملية، التي لم تنتهي بعد\". وأكد أن هذه العملية \"ستتواصل طالما اقتضت الضرورة ذلك\". وكان إسماعيل هنية، رئيس المكتب السياسي لحركة حماس قد قال في كلمة أمام حشد كبير في الدوحة، عاصمة قطر \"أقول لنتنياهو: لا تلعب بالنار. فعنوان هذه المعركة اليوم وعنوان الحرب وعنوان الانتفاضة هو القدس، القدس، والقدس\".", "doc2": "Израилдин армиясы болсо бир аптанын ичинде Газадан үч миңден ашуун ракета атылганын маалымдады. Жекшемби күнү Бириккен Улуттар Уюмунун Коопсуздук кеңешинин жыйыны өтүп, уюмдун баш катчысы Гуттериш үрөй учурган зомбулук болуп жатканын эскертти. “Жаңжал тез арада токтошу керек. Бир тараптан ракеталар, экинчи тараптан аба соккулар токтотушу керек”,-деди Гуттериш. Ага карабастан Израилдин премьер-министри Нетаньяху Газадагы “Хамас” тобуна каршы аскердик операция “толкун кандуу” улана берет деп жарыялады. Дүйшөмбү күнү эле Газа шаарында сексен аба сокку болду. Буга жооп кылып “Хамас” тобу Израилдин түштүк тарабы көздөй ракеталарын учурду. Газадан бир аптанын ичинде үч миңден ашуун ракета атылды БУУ Газада мунай тартыштыгы катталып жаткандыктан, ооруканалар электр жарыгы жок калышы ыктымал экенин кошумчалады. Учурда уюмдун кызматкерлери мунай жеткирүүгө аракеттенүүдө. Бирок коопсуздук маселелерден улам бул ишти аткара албай жатышат. Кытайдын Тышкы иштер министри Ван И Палестина менен Израилдин лидерлерин бетме-бет сүйлөшүүлөрдү өткөрүүгө чакырды. Ал эми АКШ эки тарапты тең эл аралык гуманитардык укуктарды сыйлап, жайкын тургундарга кол салууну токтотууга үндөдү. Өткөн аптада жаңжал башталгандан бери Газада 188 киши, анын ичинде 55 жаш бала набыт болду, 1,230 адам жаракат алды. Ал эми Израилде он адам, анын ичинде эки жаш бала каза тапты. Иерусалимдеги тирештин өзөгү Иерусалимдеги мусулмандар “Харам-ал-Шариф”, ал эми жөөттөр “Ыйык тоо” деп атаган аймак мусулмандар жана жөөттөр үчүн дагы ыйык жер саналат. Жөөттөр бул жерде иудейлердин эки храмы курулган деп ишенет. Мусулмандар болсо бул тоодон Мухаммед пайгамбар бейишке чыгып келген деп ишенет. Ондогон жылдар бою палестиналыктар менен израилдиктер ыйык жайды талашып келет. 1967-жылы орун алган согушта Израил Иерусалимдин чыгышындагы эски шаарды басып алган. Андан бери ыйык жайды иорданиялык “вакф” же жер жана мүлк башкарган ислам уюму көзөмөлдөйт. Келишимге ылайык, жөөттөр ыйык жайга келсе болот, бирок аларга сыйынууга тыюу салынган. Арийне, айрым жөөттөр Ал-Акса мечитине келип сыйынууга аракет кылышкан. Мусулмандар бул кадамды чагымчыл аракет катары көрүп, кескин сынга алышкан. Израил Газадагы аба соккуларын күчөттү БУУ: Израил менен Палестина согуштун алдында турат Палестиналыктар жөөт улутчулар ыйык жерди башкаруу боюнча узакка созулган тарыхый келишимди же “вакф” башкаруусун жок кылууну көздөйт деп шекшип келет. Израилдин премьер-министри Нетаньяху бул дооматтарды четке кагып, “байыркы келишимди эч ким бузбайт” деп билдирген. Ал тапта соңку кырдаал “интифадага” же көтөрүлүшкө түрткү болушу мүмкүн деген сөздөр айтылууда. Серепчилер болсо эки тараптын лидерлери жаңжалды алдын алуунун ордуна, ички саясатка көңүл буруп, өз позицияларын бекемдөөгө аракеттенгенин айтууда. Ал эми чыныгы тынчтыкка жетүү маселесине бир нече жылдан бери эч көңүл бурулган жок."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-42994169", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-42985779", "doc1": "يحتفي العرض العسكري لهذا العام بالذكرى السبعين لتأسيس الجيش الشعبي الكوري وغالبا ما تتباهى بيونغ يانغ بعروضها العسكرية، لكن الأنباء عن هذا العرض ظهرت بعد إقامته، إذ بث التلفزيون لقطات فيديو مسجلة له. وكان هذا العرض السنوي يقام عادة في أبريل/نيسان، ما دفع البعض لاعتبار تقديم موعده انتكاسة في العلاقات الدافئة بين الكوريتين التي صاحبت الأولمبياد. لكن كوريا الجنوبية أعلنت يوم الخميس، أن رئيسها سيستقبل الوفد الكوري الشمالي إلى الأولمبياد السبت المقبل. وسيتناول الرئيس الكوري الجنوبي \"مون جاي إن\" الغداء مع فريق يضم 22 فردا، سيكون من بينهم الرئيس الشرفي لكوريا الشمالية \"كيم يونغ نام\"، وكذلك \"كيم يو جونغ\" الشقيقة الصغري لزعيم كوريا الشمالية، وكلاهما حضر العرض العسكري. وتعد شقيقة كيم يونغ أون أول عضو في الأسرة الحاكمة لكوريا الشمالية تزور الشطر الجنوبي. ماذا نعرف عن العرض العسكري؟ في وقت مبكر من يوم الخميس، بدأ التلفزيون الحكومي الكوري الشمالي بث أفلام وطنية، فيما بدا أنه تمهيد لبث حي. لكن صور فيديو مسجلة وغير معلن عنها مسبقا ظهرت على التلفزيون الرسمي، في تمام الساعة 17:30 بالتوقيت المحلي، (08:30 بتوقيت غرينتش). وأفادت تقارير بأن العرض العسكري كان أقل حجما، مقارنة بالسنوات الماضية، وأظهرت صور الفيديو الزعيم كيم يونغ أون يتفقد القوات، إلى جانب زوجته \"راي سول جو\". وقال السيد كيم إن كوريا الشمالية أصبحت \"قوة عسكرية عالمية المستوى\". ويحتفي العرض العسكري لهذا العام بالذكرى السنوية السبعين، لتأسيس الجيش الشعبي الكوري، وتعد تلك هي أول مرة خلال أربعين عاما يقام فيها العرض في فبراير/شباط. وعادة ما تعطي بيونغ يونغ أهمية إعلامية كبيرة لمثل تلك العروض العسكرية. وفي الشهر الماضي، قال مسؤولون رسميون في حكومة كوريا الجنوبية إنه جرى رصد نحو 13 ألف جندي، و200 قطعة عسكرية بالقرب من أحد المطارات في بيونغ يانغ، فيما بدا أنه تحضير للعرض العسكري المشار إليه. صواريخ باليستية أهم ما جاء في العرض هو الكشف عن صواريخ قوية في نهاية العرض. وظهر صاروخ باليستي عابر للقارات من طراز \"هواسونغ 14\"، وكذلك أربعة صواريخ من طراز \"هواسونغ 15\" الذي لفت أنظار المراقبين، وكلا الطرازين ظهرا في ذلك العرض لأول مرة. واختبرت بيو��غ يانغ الصاروخ هواسونغ 15 - الذي يبلغ مداه نحو 13000 كيلومترا، ويمكنه أن يصل إلى أي جزء من الولايات المتحدة - في نوفمبر/تشرين الثاني الماضي، ما أدى إلى فرض حزمة جديدة من العقوبات على كوريا الشمالية. لماذا التوقيت؟ أصرت كوريا الشمالية على إقامة العرض، على الرغم من انتقاد الولايات المتحدة وغيرها لتوقيته، قبل يوم من انطلاق دورة الألعاب الأولمبية الشتوية، التي تستضيفها كوريا الجنوبية، وتبدأ من التاسع وحتى الخامس والعشرين من فبراير/شباط الجاري، في مدينة بيونغ تشانغ الجبلية. وبدا ذلك العرض بمثابة انتكاسة للتقارب مع كوريا الجنوبية، المصاحب لدورة الألعاب الأولمبية. لكن معلقين في كوريا الجنوبية قالوا إن عدم بث العرض حيا على التلفزيون الكوري الشمالي ربما استهدف التقليل من أهميته. ما مستقبل الانفراج السياسي بين البلدين؟ سوف يسير الرياضيون الكوريون تحت علم واحد فى مراسم الافتتاح الجمعة. وأعلنت كوريا الجنوبية أن رئيسها مون سيستقبل فريق كوريا الشمالية السبت، لكنها لم توضح مكان اللقاء. وقد وصل معظم الوفد الكورى الشمالى، الذى يضم 280 عضوا، ومن بينهم مجموعة من المشجعين، إلى كوريا الجنوبية يوم الأربعاء. ومن المقرر أن يصل المسؤولون رفيعو المستوى من كوريا الشمالية إلى الجنوبية، عبر طائرة خاصة الجمعة. كيم يو جونغ في صورة تعود لعام 2015 مع شقيقها، أثناء تفقده وحدة عسكرية وأعلنت كوريا الشمالية الخميس أنها لا تنوي لقاء أي من مسؤوليها مع مسؤولين أمريكيين، خلال الأولمبياد. وكان مايك بنس، نائب الرئيس الأمريكي، قد وصل إلى كوريا الجنوبية الخميس، والتقى مع الرئيس مون في وقت لاحق. وتشكك الولايات المتحدة في تصرفات بيونغ يانغ. وقال بنس، في وقت سابق، إنه يرغب في \"ضمان ألا تستخدم كوريا الشمالية الرمزية القوية للأولمبياد، في إخفاء حقيقة نظامها السياسي\". وأضاف أن واشنطن ستكشف قريبا عن \"أقوى وأعنف حزمة من العقوبات على الإطلاق على بيونغ يانغ\". لكن بنس لم يغلق الباب أمام المفاوضات، قائلا إنه إذا كانت هناك \"إمكانية لأي نوع من اللقاءات\"، فإنه سيبلغ كوريا الشمالية بأن عليها \"أن تتخلى تماما عن طموحها النووي وصواريخها الباليستية\". هذا وقد تأكد الآن أن شقيقة الزعيم الكوري الشمالي ستحضر الحفل الافتتاحي للأوليمبياد يوم الجمعة.", "doc2": "Парад учурунда Түндүк Корея оор аскер техникаларын дагы көрсөтөт. 40 жылдан бери Пхеньяндагы аскердик парад 25-апрелде өткөрүлүп келген. Бул күн мамлекеттин негиздөөчүсү Кир Ир Сендин 1932-жылы биринчи партизандык бөлүктү түзгөн күнү. 1948-жылы 8-февралда КЭДРдин регулярдуу армиясы негизделген. Бирок бүгүнкү күнгө чейин бул майрам маанилүү эсептелбейт. Олимпиада босогосунда аскердик парад өткөрүүнү эл аралык коомчулук сынга алып жатат. Түндүк Корея болсо, өлкөнүн ички иши экенин айтып, аны айыптоого эч кимдин укугу жок деп айтты. АКШ парад өткөрүү максатсыз, анткени дүйнөнүн көңүлү кышкы оюндарга гана бурулушу керек деп билдирүү жасады. Буга чейин АКШ президенти Дональд Трамптын өзү Вашингтондо аскердик парад өткөрүү каалоосун айткан эле. Азырынча параддын датасы жана масштабы белгисиз. Түндүк Корея Олимпиада оюндарынын башталышына так бир күн калганда парад өткөрүүдө. Эксперттердин баамында, парадда Түндүк Корея алыскы аралыкка учкан баллистикалык ракетасын мактанышы мүмкүн. Түштүк Корея бийлиги Пхеньянга жакын жердеги аэропортто 13 миң аскер кызматкерлери жана 200 дөй аскер техникасы турганын айтты. Муну парадга даярдык деп болжоп жатышат. 40 жылдан бери Пхеньяндагы аскердик парад 25-апрелде өткөрүлүп келген. Пусан университетинин окумуштуусу Роберт Келлинин айтымында, параддын датасын жылдыруу саясий максат болгон. \"Бул чоң жаңылык. Ал (парад) Олимпиаданын ачылышына так бир күн калганда болуп жатканы - өзүнчө коңгуроо,-деди ал. Түштүк Кореядагы кышкы оюндарга дүйнөнүн булуң-бурчунан кишилер келет. Анткени бул жагымдуу окуя бүт дүйнөнүн көңүл борборунда эмеспи. Демек алар Түндүктө эмене болуп жатканына дагы көңүл бурушат\". Олимпиаданын уюштуруучулары параддын өтүшү кышкы оюндардын жүрүшүнө эч кандай таасирин тийгизбей турганын айтты. БУУнун курамына кирген 193 мамлекет, анын ичинде Түндүк Корея Олимпиада учурунда эч кандай агрессияга жол бербеши керек деген келишимдер бар. Кышкы Олимпиада оюндары 9-февралда башталып, 25-февралга чейин болот. (AbA)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/science-and-tech-54506819", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-54520556", "doc1": "أكدت مدينة تشينغداو الساحلية وقوع عدد قليل من الإصابات مؤخرا ويأتي القرار بعد أن استدلت السلطات على وجود حوالي 12 حالة إصابة بالفيروس لها علاقة بمستشفى كان يستخدم لعلاج المصابين القادمين من خارج الصين. وكانت الصين قد أخضعت في مايو/ أيار الماضي كل سكان مدينة ووهان، والبالغ عددهم 11 مليون نسمة، للفحص نفسه. يذكر أن ووهان هي نقطة انطلاق الوباء الذي ما برح يعصف بالعالم منذ أكثر من 10 شهور. ونجحت الصين منذ ذلك الحين في احتواء الوباء إلى حد كبير. ويقف هذا النجاح على النقيض من الوضع في الأجزاء الأخرى من العالم التي ما زالت تشهد ارتفاعا في حالات الإصابة وإجراءات إغلاق مختلفة الصرامة والشدة. وقالت مفوضية الصحة العامة في تشينغداو في تصريح نشرته من خلال منبر \"ويبو\" الإلكتروني الصيني إنه تم اكتشاف 6 حالات إصابة جديدة، إضافة إلى 6 حالات أخرى لا تظهر أي أعراض. وقالت صحيفة غلوبال تايمز الصينية الناطقة بالإنجليزية إن كل هذه الحالات مرتبطة بنفس المستشفى. ويقول مراسلون إن السلطات الصينية تتبع استراتيجية جديدة تتضمن إجراء فحوص شاملة لكل السكان حتى في حالة ظهور مجموعات صغيرة نسبيا من الإصابات. فحوص شاملة وأضافت مفوضية الصحة في تصريحها أن حملة الفحوص التي تشمل تشينغداو بأسرها قد انطلقت بالفعل، وأنه سيتم إخضاع سكان 5 من أحيائها للفحص في غضون الأيام الثلاثة المقبلة، بينما سيتم فحص كل سكان المدينة في غضون خمسة أيام. وقالت إن نحو 114,862 شخصا من العاملين في المجال الصحي والمرضى الراقدين في المستشفيات أخضعوا للفحص فعلا وأظهرت الفحوص خلوهم من الإصابة. وأظهرت أشرطة مصورة انتشرت على الإنترنت سكان تشينغداو وهم ينتظمون في طوابير انتظارا لدورهم في الخضوع للفحص في وقت متأخر من يوم الأحد، حسب ما أوردت غلوبال تايمز، التي أضافت أن بعض مراكز الفحص ستفتح أبوابها لاستقبال المواطنين من السابعة صباحا إلى الحادية عشرة مساء. وتأتي حالات الإصابة الجديدة بعد مضي سبعة أيام على انقضاء عطلة \"الأسبوع الذهبي\" السنوية التي شهدت انتقال الملايين بين مناطق البلاد المختلفة. ونقلت غلوبال تايمز عن مفوضية الثقافة والسياحة في تشينغداو قولها إن المدينة استقبلت نحو 4,47 مليون مسافر في تلك العطلة. ودعت السلطات في مدينة جينان القريبة، والتي تقع في نفس الإقليم الذي تقع فيه تشينغداو - إقليم شاندونغ - كل الذين زاروها منذ الـ 23 من سبتمبر/ أيلول الماضي إلى الخضوع لفحص فيروس كورونا، حسب ما ورد في تقرير نشرته الصحيفة نفسها. وكانت تشينغداو قد أعلنت أوائل الشهر الماضي أن اثنين من عمال الموانئ كانا يتعاملان مع المنتجات البحرية المستوردة قد ثبتت إصابتهما بالفيروس، ولكن ليس معلوما إن كانا قد نقلا العدوى إلى أي طرف آخر. يذكر أن حالات الإصابة بفيروس كورونا قد انخفضت في الصين إلى حد بعيد، ويبدو على البلاد أنها قد تماثلت للتعافي من الوباء. وفي الصين الآن 85,578 حالة إصابة وشهدت 4,634 حالة وفاة فقط. وكانت السلطات الصينية قد أتمت في وقت سابق من العام الحالي برنامج فحص شامل في ووهان، وقالت إن 11 مليونا من سكان المدينة قد أخضعوا للفحص في فترة لم تتجاوز 10 أيام. ولكن بي بي سي توصلت لاحقا إلى أن العدد الفعلي كان أقرب إلى 9 ملايين - وهو عدد كبير في كل الأحوال. وافتتحت المئات من مراكز الفحص في المدينة آنذاك، كان يعمل فيها الآلاف من الكوادر الصحية.", "doc2": "Океан жээгинде жайгашкан Циндао шаарында аз сандагы коронавируска кабылган тургундар аныкталган Буга чейин чет өлкөдөн кайтып келген жарандар арасында коронавирус аныкталып, алар жаткан ооруканада вирус башкаларга жукканы аныкталган. Май айында Кытай дал ушундай кадамга Ухань шаарында барган. Анда 11 миллион киши тесттен өткөн. Учурда Кытай вирусту көзөмөлдөп турат. Бул мамлекетке салыштырмалуу АКШ менен Европада Covid-19 кеңири тарап, миңдегендер көз жумду. Циндао шаарынын Саламаттык боюнча муниципалдык комиссиясы Weibo коомдук баракчасына коронавируска кабылган алты жаңы учур катталганын, андан тышкары алты бейтап симптомсуз экени аныкталганын жар салган. Жаңы учурлардын бары ооруканада жаткандардан табылды. Кытай бийлиги коронавируска кабылгандардын саны аз болсо дагы вирусту аныктоочу тестти жапырт өткөрүү стратегиясын карманып келет. Жапырт тестирлөө кандай иштейт? Улуттук саламаттык комиссиясы \"шаар тургундарын тестирлөө беш күндүн ичинде жыйынтыкталат\" деп билдирди. Алардын арасынан 114 862 киши, негизинен оорукана кызматкерлери жана бейтаптар эмитен эле тесттен өткөн. Коомдук сайттарга жарыяланган видеолордо, шаар тургундары тесттен өтүү үчүн кезекте турганын көрүүгө болот. Коронавируска кабылгандар Кытайда бир аптага созулган эс алуудан кийин аныкталды. Бул учурда көптөр саякаттап, башка шаарларга сапарга аттанат. Мамлекеттик Global Times басылмасы бир апта ичинде 4.47 миллион киши Циндао шаарына келгенин маалымдады. Шаарга жакын жайгашкан аймактар дагы Циндаого баргандарды тест тапшырууга үндөп жатат. Дүйнөлүк саламаттыкты сактоо уюмуна ылайык, Кытайда 91 305 киши вирусту жуктуруп, 4 746 адам көз жумду. Уханда жапырт т��стирлөө кандай өткөн? Кытайдын калкынын саны 11 миллион саналган Ухань шаарындагы вирусту аныктоочу тест он күндүн ичинде жыйынтыкталган. Би-Би-Синин Reality Check тобу маалыматты текшерип тогуз миллион киши тест тапшырганын ачыктаган. Бирок бул көрсөткүч дагы чоң жетишкендик. Анализ тапшыруу үчүн жүздөгөн борборлор ачылып, миңдеген дарыгерлер тартылган. Мүмкүнчүлүгү чектелген, карыяларды дагы текшерүү үчүн мобилдик топтор түзүлгөн. Мындай сандагы кишилерди тез текшерүү үчүн Кытай бийлиги топ кылып анализди текшерген эле. Башкача айтканда бир жерде жашаган беш же он кишинин анализин текшерип, эгерде алардын арасынан коронавируска кабылган бирөө аныкталса, анда ар бир тургунду текшерүүгө алышкан."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/sports-40816698", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/magazine-40823108", "doc1": "وأبلغ نيمار، 25 عاما، زملاءه في برشلونة بأنه سيرحل إلى باريس سان جيرمان، في الوقت الذي يستعد فيه برشلونة لتقديم شكوى ضد النادي الباريسي لانتهاكه قواعد اللعب المالي النظيف في حال تعاقده مع اللاعب البرازيلي. لكن ما الذي دفع نيمار للرحيل عن برشلونة؟ خاصة أنه يلعب في نادٍ كبير يشارك بصفة دائمة في بطولة دوري أبطال أوروبا، ويشكل أحد أضلاع أشهر مثلث هجومي في العالم حاليا مع الأرجنتيني ليونيل ميسي والأورغواياني لويس سواريز. تشير تقارير إلى أن لاعب المنتخب البرازيلي قد رحل عن صفوف برشلونة لخمسة أسباب: \"ظل ميسي\" كان نيمار هو النجم الأبرز والأكثر شهرة في نادي سانتوس البرازيلي وقارة أمريكا الجنوبية بأكملها، قبل أن ينتقل إلى برشلونة عام 2013. وعندما انضم اللاعب البرازيلي إلى ملعب \"كامب نو\"، كان النجم الأرجنتيني ليونيل ميسي يهيمن على كل شيء، سواء في أسبانيا أو في كرة القدم العالمية. لذا، تحول نيمار من النجم المدلل في سانتوس إلى اللاعب الثاني في برشلونة خلف ميسي، الذي كان يفعل كل شيء في كرة القدم، ويحصل على لقب أفضل لاعب في العالم مرة تلو الأخرى. ونتيجة لذلك، أصبح أمام نيمار ثلاثة حلول لكي يصبح اللاعب الأفضل داخل الفريق مرة أخرى: الأول هو أن يرحل ميسي عن الفريق ويحل نيمار محله، لكن اللاعب الأرجنتيني قد مدد عقده في الآونة الأخيرة ليستمر مع برشلونة لسنوات قادمة أخرى. والحل الثاني هو أن يبقى نيمار في الفريق وينتظر هبوط مستوى ميسي حتى يرتقي هو للمستوى الأول، لكن يبدو أن البرغوث الأرجنتيني ما زال قادرا على التألق والإبداع لسنوات وسنوات. لذا، لجأ نيمار للحل الثالث والأخير وهو الرحيل عن برشلونة، حتى لا يظل يعيش في \"ظل ميسي\". الكرة الذهبية فاز خمسة برازيليون بجائزة أفضل لاعب في العالم ثماني مرات في غضون 13 عاما، فحصل عليها روماريو عام 1994 عندما قاد منتخب السامبا للحصول على لقب كأس العالم بالولايات المتحدة الأمريكية، ثم الظاهرة رونالدو في أعوام 1996 و1997 و2002، وريفالدو عام 1999، ورونالدينيو عامي 2004 و2005، ثم كاكا عام 2007. وكان الجميع ينتظر ظهور جيل جديد من راقصي السامبا القادرين على الحصول على تلك الجائزة المرموقة، وبالطبع كان نيمار هو اللاعب الأبرز. لكن كيف يحصل نيمار على جائزة أفضل لاعب في العالم، وهو ليس أفضل لاعب في الفريق الذي يلعب له، في ظل وجود ميسي؟ لذلك، فضّل نيمار الرحيل إلى باريس سان جيرمان حتى يكون اللاعب الأبرز في صفوف الفريق، ��يحاول قيادة النادي الفرنسي لتحقيق هدفه الأكبر وهو دوري أبطال أوروبا. وعندها تكون فرصته كبيرة في الحصول على لقب أفضل لاعب في العالم. وفي حال فوز منتخب البرازيل ببطولة كأس العالم المقبلة في روسيا، فستزداد بالطبع فرص حصول نيمار على تلك الجائزة المرموقة، التي يهيمن عليها ميسي وكريستيانو رونالدو خلال السنوات الأخيرة. الأموال سيجعل باريس سان جيرمان نيمار اللاعب الأغلى في تاريخ عالم كرة القدم، عندما يدفع الشرط الجزائي في عقده مع برشلونة والذي يصل إلى 222 مليون يورو. ويتجاوز هذا المبلغ ضعف الرقم القياسي لأغلى لاعب في العالم حاليا، والمسجل باسم الفرنسي بول بوغبا بعد انتقاله لمانشستر يونايتد الإنجليزي مقابل 89 مليون جنيه استرليني، وما يقرب من مرتين ونصف ما دفعه ريال مدريد الأسباني للتعاقد مع النجم البرتغالي كريستيانو رونالدو عام 2009. وستصل القيمة الإجمالية لعقد نيمار، والذي سيكون لمدة خمس سنوات، إلى 450 مليون جنيه استرليني، بما في ذلك الشرط الجزائي والراتب والحوافز. وتشير تقارير إلى أن نيمار سيحصل على 40 مليون يورو بمجرد توقيعه للنادي، وراتب سنوي يصل إلى 30 مليون يورو. وسيتقاضى اللاعب البرازيلي 515 ألف جنيه استرليني إسبوعيا بعد خصم الضرائب. ولن يتوقف الأمر عند هذا الحد، بل سيحصل على نسبة من أرباح سلسلة من الفنادق، مع توفير طائرة خاصة لنقله للبرازيل في أي وقت طوال الموسم. المشاكل القضائية نيمار ليس اللاعب الوحيد الذي وجد نفسه أمام المحاكم، حيث يتهم نجم ريال مدريد كريستيانو رونالدو بالتهرب من الضرائب واجه نيمار ووالده تهما بالتزوير والفساد أمام القضاء الأسباني، وأمرت المحكمة أيضا بمثول رئيس نادي برشلونة، جوسيب ماريا بارتوميو، وسلفه ساندرو روسيل، في قضية انتقال نيمار من سانتوس لبرشلونة عام 2013. وقالت المحكمة في بيان إن المعنيين سيواجهون \"تهما بالفساد والتزوير\". وإذا كانت صفقة انتقال نيمار إلى برشلونة قد نجحت من الناحية الرياضية، فإنها أدخلت النادي في متاهات مالية انتهت به في أروقة المحاكم. ويواجه نيمار القضاء في أسبانيا والبرازيل على السواء بشأن صفقة انتقاله إلى برشلونة، التي شكلت حدثا بارزا في كرة القدم العالمية. وأُثيرت القضية من قِبل شركة الاستثمار البرازيلية \"دي آي أس\"، التي كانت تملك 40 في المئة من حقوق نيمار الرياضية، في فترة انتقاله إلى برشلونة. وحصلت الشركة على 6.8 مليون يورو، أي نسبة 40 في المئة من 17 مليون يورو، وهي قيمة الصفقة. وتعتقد \"دي آي أس\" أنها تعرضت للنصب والاحتيال، لأن القيمة الحقيقية للصفقة، برأيها، أخفاها ناديا برشلونة وسانتوس، وعائلة نيمار. وترى المحكمة أن نادي سانتوس تلقى في الواقع 25 مليون يورو، وهو ما يعني أن \"دي آي أس\" تعرضت لاحتيال بقيمة 3.5 مليون يورو. وكان نادي برشلونة قد أعلن في أول الأمر عن صفقة بقيمة 57.1 مليون يورو، صرف منها 40 مليون يورو لعائلة اللاعب، والباقي لنادي سانتوس. وتطالب الشركة بعقوبة السجن خمسة أعوام لنيمار ووالديه باعتبارهما ممثلين له في الصفقة، وثمانية أعوام لروسيل وبارتوميو، فضلا عن غرامة مالية ضخمة قيمتها 195 مليون يورو لنادي برشلونة. أما المدعي العام، فطالب بسجن نيمار عامين وتغريمه 10 ملايين يورو. وعادة ما تقضي المحاكم الأسبانية بوقف التنفيذ في عقوبة السجن لمدة عامين وأقل للمدانين لأول مرة. وربما تكون هذه أحد أهم الأسباب التي دفعت نيمار للرحيل عن برشلونة. ونيمار ليس لاعب برشلونة الوحيد الذي وجد نفسه أمام المحاكم أو تسبب في مشاكل مع السلطات الأسبانية. فقد قضت محكمة إسبانية بالسجن 21 شهرا مع وقف التنفيذ على ليونيل ميسي ووالده في يوليو/تموز، بعد إدانتهما بالتهرب الضريبي في قضية تتعلق بحقوق صور اللاعب. كما تتهم النيابة نجم ريال مدريد كريستيانو رونالدو، الذي يوصف بأنه من أعلى الرياضيين أجرا، بالتهرب من دفع ضرائب بقيمة 14.7 مليون يورو (16 مليون دولار) منذ عام 2010. اللاعبون البرازيليون تياجو سيلفا (يمينا) وماركينوس (في الوسط) وداني ألفيش (يسارا)، من بين اللاعبين البرازيليين في صفوف باريس سان جيرمان يضم نادي باريس سان جيرمان عددا من اللاعبين البرازيليين في صفوفه، مثل ماركينوس وتياغو سيلفا ولوكاس مورا، بالإضافة إلى داني ألفيش، المنتقل حديثا لصفوف النادي الباريسي قادما من نادي يوفنتوس الإيطالي، والذي يعد أحد أصدقاء نيمار. وسوف يساعد هذا بالطبع على سرعة انسجام نيمار مع النادي الفرنسي، لاسيما وأنه يلعب بالفعل إلى جانب معظم هؤلاء اللاعبين في صفوف منتخب البرازيل.", "doc2": "Испаниянын футбол лигасы бул трансфер УЕФАнын каржылык фейр-плей эрежелерин бузат деп билдирген. Эрежеге ылайык, европалык футбол клубдары өздөрү иштеп тапкан акчадан көп каражат корото алышпайт. Бирок бул чечимдер Неймардын \"ПСЖга\" өтөм деген ниетин таш каптыра алган жок. Азыркы баа менен алганда бир Неймар 262 млн доллар же 198 млн фунтка бааланып жатат. Бул каражатка эмне сатып алса болот? Учак (керек болсо үчөөнү) Бир Неймарга «Боинг 737-700» үлгүсүндөгү жүргүнчү ташыган үч учак сатып алса болот. Бир учактын баасы азыр 82,4 млн доллар. Эгерде сизге жаңы, маселен 737-800 үлгүсүндөгү учак жакса, анда экөөнү сатып алмаксыз. Жаныңызда дагы 65 млн доллар артып калмак. Жеке учак керекпи? Неймардын төрттөн бири болсо, анда учак сиздики. Же болбосо сиз Неймарыңызды жеке учакка деле алмашып жиберсеңиз болот. Анын баасы 100 млн долларды чапчыйт . Ал эми артып калган каражатты болсо учактын тейлөө кызматына коротосуз. Бүтүндөй Барселонага спагетти Биздин Би-би-синин спорттук реадкциясы окурмандардын жардамы менен #NeymarMaths («Неймар математикасы») деген хештег менен пикирлерди жыйнады. Төмөндө окурмандардын бир катар сунуштары: Истребитель Жапжаңы F-35 болгону Неймардын 0,36 пайызына Бомбардир эмес бомбардировщик каалайсызбы? Бул маселе эмес, тандаңыз: АКШнын сүймөнчүгү F-35 Lightning, бул сизге 94 млн долларга туура келет. F-22 Raptor (азыр чыгарылбайт) болжолу 150 млн доллар. Ал эми үнөмдүү сатып алуучулар үчүн төмөндөгү варианттар бар: бир Неймар сизге орусиялык Су-24 учагынан онду сатып алууга мүмкүндүк берет. «Нью-Йорк Янкиздин» маяна фонду Аролдис Чапмендин айлыгы 21 млн доллар. Эгерде бейсболду артык көрсөңүз, анда бир Неймарга «Нью-Йорк Янкиз» командасынын негизги курамына жыл боюу маяна төлөөгө кудуретиңиз жетет. Spotrac порталынын эсептөөсүндө, буга сиздин болгону 155 млн доллар акчаңыз кетет. Алты өлкөнүн биринин ИДП көлөмү Эгерде сизде бир Неймар болсо сиз алты чакан өлкөнүн экономикасы менен теңдеше аласыз. Тандаңыз: Тувалу, Монсеррат, Кирибати, Маршал аралы, Науру жана Палау. БУУнун 2015-жылдагы маалыматы боюнча бул өлкөлөрдүн баарында ИДП көлөмү 33 миллиондон 258 млн долларга чейин өзгөрүп турат. Жок, Неймар өзү эле керекпи? Куттуктайбыз. Эгер азыртан баштап акчаңызды үнөмдөп, күндө 1000 доллардан чогултуп баштасаңыз, анда Неймарыңызды 718 жылдан кийин сатып аласыз. Тыйыныңызды чогултуп баштаңыз. (AbA)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/worldnews/2014/05/140510_ukraine_eight_killed_in_ambush", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-38854120", "doc1": "يعتبر الانفصاليون الجيش الاوكراني جيش احتلال وقالت وزارة الدفاع في كييف إن وحدة من الجيش الأوكراني هوجمت بالقرب من بلدة كراماتورسك من قبل 30 مسلحا، وان احد هؤلاء قتل ايضا في الكمين. ويقول المراسلون إن هذه تعتبر اكبر خسارة بالارواح تمنى بها القوات الحكومية في العمليات العسكرية التي تقوم بها ضد انفصاليي شرقي اوكرانيا. يذكر ان دونيتسك هي واحدة من منطقتين صوت سكانهما للانفصال عن أوكرانيا في استفتاء اعتبرته كييف وحلفاؤها الغربيون غير قانوني. وقالت وزارة الدفاع الأوكرانية إن ناقلة جنود مدرعة كانت تقل مظليين اصيبت بقذيفة صاروخية وانفجرت مما اسفر عن مقتل عدد من العسكريين. مواضيع قد تهمك نهاية وقد قتل المزيد من الجنود في المعركة التي تلت الانفجار. وكان الانفصاليون الموالون لروسيا الذين اعلنوا استقلال دونيتسك قد قالوا الاثنين إن القوات الاوكرانية الموجودة في المنطقة تعتبر قوات احتلال وينبغي ان تنسحب. ودعا زعيم الانفصاليين دنيس بوشيلين روسيا الى \"استيعاب\" منطقة دونيتسك. في غضون ذلك، وفي منطقة لوهانسك المجاورة، قال انفصاليون إن زعيمهم تعرض الى محاولة اغتيال. وجاء في تصريح اصدره المكتب الصحفي التابع \"لجمهورية لوهانسك الشعبية\" ان فاليري بولوتوف قد اصيب بطلقات نارية ولكن حياته ليست في خطر. وكان حاكم منطقة دونيتسك المعين من قبل كييف قد قال في وقت سابق إن اوكرانيا تخطط لاجراء استفتاء عام حول نقل المزيد من السلطات الى المناطق. ودعا الحاكم، ويدعى تاروتا، في مؤتمر صحفي عقده في دونيتسك، برلمان كييف الى اصدار قانون يخول اجراء استفتاءات تنقل بموجبها المزيد من السلطات الى المناطق على ان تبقى جزءا من أوكرانيا. ووصف تاروتا الاستفتاءات التي نظمها الانفصاليون الاحد في دونيتسك ولوهانسك بأنها مجرد \"استطلاعات للرأي\". وقال إن ما يطلق عليها \"جمهورية دونيتسك الشعبية\" ليس لها وجود قانونيا وسياسيا، وان منطقة دونيستك لا يمكن ان تدوم اقتصاديا ككيان مستقل. مفاوضات من جانب آخر، ناشد وزير الخارجية الالماني فرانك فالتر شتاينماير جانبي الصراع في أوكرانيا اللجوء الى التفاوض لحل الخلافات بينهما. وعبر الوزير الالماني الذي يقوم بزيارة لكييف عن دعم بلاده لحوار الطاولة المستديرة الذي تنوي السلطة الأوكرانية اطلاقه يوم الاربعاء. ويقول مسؤولو السلطة الحاكمة في كييف إن الاجتماع سيضم سياسيين وزعماء المجتمع المدني من المناطق الشرقية، ولكن الانفصاليين المسلحين رفضوا المشاركة في الحوار. كما عبر شتاينماير عن تأييده للانتخابات الرئاسية التي تنوي السلطة في كييف اجرائها في الخامس والعشرين من الشهر الجاري، واصفا اياها بأنها \"حيوية\" لاخراج البلاد من ازمتها الراهنة. وكان الانفصاليون في دونيتسك ولوهانسك قد اعلنو�� بأن 89 بالمئة من المشاركين في الاستفتاء في الاولى و96 بالمئة من المشاركين في المنطقة الثانية قد صوتوا لصالح الحكم الذاتي. وما زال المسلحون الانفصاليون يسيطرون على العديد من المباني الحكومية في المنطقة الشرقية من أوكرانيا. في غضون ذلك، طلبت شركة غازبروم الروسية للطاقة من أوكرانيا دفع مبلغ 1,66 مليار دولار مقدما لقاء امدادات الغاز التي ستتسلمها في يونيو / حزيران المقبل. وتقول غازبروم إن اوكرانيا مدينة لها بمبلغ 3,5 مليار دولار. وكانت الشركة قد ضاعفت مؤخرا ثمن الغاز الذي ينبغي على اكرانيا دفعه لقاء الغاز، وهي خطوة رفضتها السلطة الحاكمة في كييف. وقال رئيس حكومة كييف ارسيني يتسانيوك إنه ينبغي على روسيا الكف عن استخدام الغاز \"كسلاح.\" واتهم رئيس حكومة كييف موسكو بالاستيلاء على ممتلكات أوكرانية بما في ذلك نفط وغاز بعد ضمها شبه جزيرة القرم في مارس / آذار الماضي عقب استفتاء شعبي اجري في المنطقة. وتخشى سلطات كييف من قيام روسيا بضم دونيتسك ولوهانسك وغيرها من المناطق الشرقية عقب استفتاء الاحد الماضي.", "doc2": "Украина чыгышындагы жаңжалдын эң курчуган очогу Авдеевкада болуп жатат. Өздөрүн аймактык түзүм катары жарыялаган ДЭР өкүлдөрү Донецк аймагына атылган октордон эки жайкын тургун каза тапканын айтууда. Украин аскерлери Донбасста бир суткада 114 ирет ок атуу болгонун каттоого алышкан. Стадионго жылуу чатырларды тигип, талаа ашканасын уюштуруп, үйүндө электр жарыгы жана жылуулук жок тургундарга жардам көрсөтүлүп жатат. Эң оор абалга Донецктин чет жакасындагы Авдеевка шаарчасы кабылды дейт Би-би-си кабарчысы. Украина чыгышындагы жаңжалдын эң курчуган очогу Авдеевкада болуп жатат. Украинанын Донецк облусунун расмий бийлиги өздөрүн аймактык түзүм катары жарыялаган ДЭРди Авдеевкада мектепти жана стадионду аткылоого алганы үчүн айыптаган. Анын кесепетинен эки киши набыт болгон. Мектепке аткылоо болгон учурда британдык фотожурналист Кристофер Нанн жаракат алганы кабарланып жатат. Дарыгерлер ал бир көзүнөн айрылып калганын билдирген. Ошол эле учурда өдөрүн аймактык түзүм катары жарыялаган ДЭРдин командачылыгынын өкүлү Эдуард Басурин Интерфакс агенттигине, өткөн түнү Донецк артиллериялык аткылоонун алдында калганын айтты. Шаарда эки жайкын тургун набыт болуп, он киши жаракат алды дейт Басурин. Жаңжалдашып жаткан тараптар бири-бирин реактивдүү артиллерия колдонду деп айыпташууда. Келишимде тыюу салынган оор куралдар эки тарапта тең бар экенин тастыктаган мисалдар айтылып жатат. Авдеевка тургундары электр жарыгы үзгүлтүккө учурап, суу жана жылуулук берилбей калганын айтып беришти. Аймакта -18 градус суук болуп жатат. Авдеевкадагы мектепти жана стадионду аткылоого алган учурда, ал жерде шаардыктарга гуманитардык жардам бөлүштүрүлүп жаткан. Бул тууралуу Донецк облустук администрациянын жетекчиси Павел Жебривский “112” телеканалына берген маегинде билдирди. Аткылоодон эки киши каза таап, үчөө жарадар болгон. Стадионго жылуу чатырларды тигип, талаа ашканасын уюштуруп, үйүндө электр жарыгы жана жылуулук жок тургундарга жардам көрсөтүлүп жаткан экен. Жергиликтүү бйилик бул жайды кайра калыбына келтирүү аракетин көрүп баштаган. Гуманитардык катастрофа Украина Президенти Петр Порошенко \"Фейсбук\" баракчасына Авдеевка гуманитардык бүлгүнгө учуроо алдында турганын жазды. Донбасстагы жекшембиден тарта куручган кырдаал дал ушул шаардан башталган. Авдеевка тургундары электр жарыгы үзгүлтүккө учурап, суу жана жылуулук берилбей калганын айтып беришти. Аймакта -18 градус суук болуп жатат. Бейшембиде Орусия Президенти Владимир Путин Донбасстагы кырдаалдын курчуп жатышы боюнча пикирин билдирди. Ал жаңжалдын өрчүшүнө украин тарап чагым салган дейт. Украин бийлиги муну менен АКШ жана Евробиримдиктен акча алууну үмүт кылып, Минск келишимин аткаруудан качып жатат деди. Порошенко буга жооп кылып, жаңжалдын күчөшүнө байланыштуу жоопкерчилик Москванын моюнунда деп билдирүү жасады. (AbA)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-38979886", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-38989343", "doc1": "بالفيديو: اعتقال امرأة إندونيسية مشتبه بها بمقتل كيم جونغ-نام واحتجز المشتبه بهما الخميس، وهما امرأة إندونيسية ورجل ماليزي، يعتقد أنه صديقها. وقالت الشرطة الماليزية إن المرأة اسمها سيتي عائشة، وهي في الـ25 من عمرها، وهي من إقليم بانتين في إندونيسيا. كما احتجزت امرأة أخرى تحمل جواز سفر فيتناميا الأربعاء. وتحتجز الاثنتان المشتبه بهما حاليا على ذمة التحقيق لمدة سبعة أيام. وقال المفتش العام للشرطة الماليزية، سري خالد بن أبو بكر، إن المرأة الثانية احتجزت الخميس بسبب موت \"رجل كوري\". هذه الصورة نشرتها وسائل إعلام كورية جنوبية وماليزية وتعرفت الشرطة عليها من خلال صور التقطتها كاميرات المراقبة في المطار، وهي تحمل جواز سفر إندونيسيا. وأكد نائب رئيس الوزراء الماليزي، أحمد زاهد حميدي، رسميا الخميس أن الرجل المتوفى كان يحمل جواز سفر باسم كيم تشول، وأنه هو كيم جونغ-نام، بحسب ما ذكرته وكالة الأنباء الماليزية الرسمية (بيرناما). وتنتشر إشاعات على نطاق واسع تفيد بأن لكوريا الشمالية يدا في القتل، ولكن ليس هناك دليل على ذلك. وتحتفل كوريا الشمالية الخميس بعيد ميلاد كيم جونغ-إيل الـ75 والد الزعيم الحالي، ووالد أخيه القتيل. وأظهرت الصور كيم جونغ-أون وهو يحضر اجتماعا للحزب الحاكم الأربعاء. وبدت على وجهه القتامة، بحسب ما ذكرته وكالة يونهاب الكورية الجنوبية، وأنه لم يلوح بيده عند مغادرته الاجتماع كالمعتاد. كاميرات المراقبة في المطار ساعدت في التعرف على سيدتين مشتبه بهما وقال رئيس شرطة سيلانغور، عبد السماح مات، لبي بي سي إن فحص جثة كيم قد استكمل الأربعاء مساء, ولكن ليس هناك أي مؤشر إلى نشر نتائج الفحص وإتاحتها للناس. وسوف يصدر نائب رئيس الوزراء تصريحا بالموافقة على طلب من كوريا الشمالية بإعادة الجثة إليها عقب انتهاء الإجراءات الطبية. ومن المقرر أن تمثل المرأة الأولى التي ألقي عليها القبض سابقا، أمام المحكمة الخميس. وقالت الشرطة إن اسمها دوان تي هوونغ، وهي من مواليد 31 مايو/أيار 1988. وقد أكدت حكومة كوريا الجنوبية أن القتيل هو الأخ غير الشقيق للزعيم الكوري الشمالي. وقيل إن وكالة تجسس كورية جنوبية أبلغت نواب البر��مان بأنها تعتقد أن كيم جونغ نام قد سمم. ويعد مقتل كيم هو أبرز قتل لشخص ينتمي إلى كوريا الشمالية منذ تنفيذ حكم الإعدام في تشانغ سونغ-تايك، عم الزعيم الكوري في 2013. ولم يرد أي تعليق من كوريا الشمالية بشأن مقتل كيم، لكن مسؤولين في السفارة الكورية الشمالية في ماليزيا زاروا المستشفى الموجود في كوالالمبور الذي نقل منه جثمان كيم. الأسرة الحاكمة في كوريا الشمالية", "doc2": "Полициянын башкы инспектору Халид Абу Бакар шектүүнүн колунда Сити Айшинин наамындагы индонезиялык паспорт болгонун айтты. Кармалган учурда ал жалгыз болгон. Түштүк кореялык \"Чосун\" телеканалы Ким Чен Нам ууландырылган ийне сайылып каза тапканын айтып чыкты. Репортажда Куала-Лумпурдун аэропортунда ага эки аял кол салып, окуя болгон жерден из жашырып кеткени тууралуу сөз болот. Шаршемби күнү кол салган деп шектелген аялдардын бири кармалган. Анын жанындагы документтерге таянсак, 18 жаштагы Вьетнам жараны. Болжолу ал аэропорттун байкоочу камерасына түшүп калган. Анын сүрөттөрү ММКларга чыгып кетти. Полиция 45 жаштагы Ким Чен Намды өлтүрүүгө катыштыгы болгон делген бир нече чет элдик жарандарды издөөгө алып жатат. Шаршемби күнү кол салган деп шектелген аялдардын бири кармалган. Анын жанындагы документтерге таянсак, 18 жаштагы Вьетнам жараны. Болжолу ал аэропорттун байкоочу камерасына түшүп калган. Анын сүрөттөрү ММКларга чыгып кетти. Көпчүлүк түштүк кореялык ММКлар анын өлүмүнүн артында Пхеньян турушу мүмкүн деп жазышууда. Ким Чен Нам КЭДРдин мурдагы лидери Ким Чен Ирдин тун баласы эле. Ким Чен Ын менен энелери башка аталаш бир туугандар. Түштүк Кореялык «Йонхап» агенттиги шаршембиде КЭДРдин Эмгекчилдер партиясынын жыйынында Ким Чен Ын сабыры суз олтурганын кабарлады. Ал адаттагыдай жыйындан чыгып баратып кол булгалаган да жок дейт агенттик. Түштүк кореялык чалгын кызматынын башчысы Ли Бён Хо Сеулда парламентте түндүк кореялык агенттер Ким Чен Намды өлтүрүүгө бир нече ирет аракет кылганын айтты. Ал Кытайда жүргөндө аны КЭРдин атайын кызматы коргоого алган деди ал. Бирок көптөгөн аналитиктер Ким Чен Ындын агасын өлтүрүүгө негиз болчу себеп жок эле деп айтышууда. Деген менен 2012-жылы Түштүк Кореяда соттолгон түндүк кореялык шпион сурак учурунда, алардын мекемеси Ким Чен Намды жол кырсыгы аркылуу өлтүрүү планы болгонун айтып берген. КЭДРдин Малайзиядагы элчилиги маркумдун сөөгүн мекенине жөнөтүү маселесин чечти. 2013-жылы Түндүк Корея лидери жакын жездеси, таасирдүү саясатчы Чан Сон Тхэкюну өлүм жазасына тарткан. Аны мамлекеттик төңкөрүш жана коррупция боюнча айыпташкан. Ким Чен Нам өлүм жазасына тартылган жездесине жакын болгон экен. Ким Чен Ирдин тун уулу Түндүк Кореянын лидерлигине негизги мураскерлердин бири болчу. Бирок Ким Чен Нам 2001-жылы жасалма паспорт менен Японияга учуп кетүүгө аракет кылгандан кийин атасы экөөнүн ортосунда араздашуу болгон. Жыйынтыгында мураскер Ким Чен Ын болуп калды. Ал атасы каза тапкан 2011-жылдан бери Түндүк Кореяны жетектейт. Акыркы жылдарда Ким Чен Нам өз өлкөсүнө барган эмес. Кабарларда айтылгандай, ал өзүнүн көп убактысын Кытайдын Макао аймагында өткөргөн."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/middleeast-40492902", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-40509532", "doc1": "كان ظهور البغدادي عام 2014 في الموصل آخر مرة شوهد فيها زعيم تنظيم الدولة الإسلامية علنا وفي ذلك الوقت، كان تنظيم الدولة الإسلامية قد سيطر على منطقة بمساحة المملكة المتحدة. لكن منذ ذلك الحين، أدت حرب عالمية ضد الجهاديين إلى تراجع التنظيم، ولا يزال مكان البغدادي - الذي وضعت الولايات المتحدة مكافأة قدرها 25 مليون دولار لمن يعلن عن مكانه - غير معلوم. وفي الذكرى الثالثة لأول وآخر ظهور علني للبغدادي، لم يعد تنظيم الدولة الإسلامية يسيطر على معظم الأراضي التي كانت بحوزته من قبل، والتزم زعيم التنظيم الصمت بشكل واضح منذ مخاطبة أتباعه في رسالة صوتية مسجلة في نوفمبر/تشرين الثاني الماضي، بعد بداية معركة طرد التنظيم من الموصل. ووسط هذا الصمت، ظهرت في الآونة الأخيرة تقارير غير مؤكدة عن وفاة البغدادي. وقال نائب وزير الخارجية الروسي إنه \"من المرجح للغاية\" أن البغدادي قد قُتل في غارة جوية روسية على الرقة في 28 مايو/آيار. وأكد مسؤول إيراني الأسبوع الماضي أنه \"مات بكل تأكيد\". غير أن مسئولين أمريكيين قد شككوا في كلا الادعاءين. وفي مقطع فيديو نُشر من الرقة بعد أسبوع من ظهور التقرير الروسي، استخدم أعضاء بتنظيم الدولة كلمة \"شيخنا\"، بدون ذكر البغدادي بالاسم، ما أثار علامات استفهام بشأن مصيره. وكانت حركة طالبان وتنظيم القاعدة قد أخفيا وفاة زعيم حركة طالبان الملا عمر لمدة عامين. ويعد غياب البغدادي في هذه اللحظة الحرجة أمر محير للغاية، بالنسبة لمؤيديه وأعدائه على حد سواء. \"العاصمة الثالثة\" وقد تكون الإجابة على السؤال المطروح بشأن مكان البغدادي مرتبطة بمطالبته بالشرعية كخليفة، أو \"أميرا للمؤمنين\". ووفقا لقاعدة دينية مثيرة للجدل، يمكن للمرشح للخلافة (من بين معايير أخرى) المطالبة بأن يكون خليفة للمؤمنين إذا كان لديه \"أرض التمكين\"، يحكمها وفقا للشريعة الإسلامية. انفجار في العراق يدمر جامع النوري الكبير واليوم، تتقلص مساحة \"أرض التمكين\"، بعد أن أصبح تنظيم الدولة الإسلامية قوة مستنفدة في الموصل، ويواجه ضغوطا هائلة في الرقة، وهما العاصمتين الفعليتين للتنظيم في العراق وسوريا. وفجّر تنظيم الدولة الإسلامية جامع النوري قبل أسبوعين، قبل أن تتمكن قوات الأمن من الاستيلاء على الموقع. وقد يختبئ البغدادي في ما يمكن وصفه بأنه \"العاصمة الثالثة\" لتنظيم الدولة الإسلامية، أي المناطق التي يسيطر عليها التنظيم حاليا على جانبي الحدود السورية والعراقية. ويطلق تنظيم الدولة الإسلامية على هذه المنطقة اسم \"ولاية الفرات\"، التي تتكون أساسا من مدينة القائم العراقية وبلدة البوكمال السورية. وفي عام 2014، بدأ صعود تنظيم الدولة الإسلامية في \"ولاية الفرات\" والمناطق المحيطة بها. ووفقا لروايات التنظيم نفسه، في مقاطع فيديو خرجت مؤخرا من محافظة الأنبار العراقية، استخدم المسلحون المنطقة كقاعدة انطلاق لعملياتهم السريعة والخاطفة في العراق وسوريا. وتضم المنطقة أيضا ميليشيات وقبائل مسلحة ضعيفة نسبيا، لكن يمكنها أن تحافظ على المنطقة وتأمنها في حال استعادتها. وحتى في المناطق التي يُفترض أنها قد حُررت بالفعل، مثل مدينة الرطبة التي تقع في جنوب العراق، ما زال تنظيم الدولة الإسلامية قادرا على شن هجمات كر وفر قاتلة بشكل متكرر. مخابئ الصحراء ولم تُطلق أي حملة حتى الآن لتحرير هذه المدن النائية. ولا تزال المناقشات جارية في واشنطن بشأن ما إذا كان يتعين على الولايات المتحدة أو الحكومة السورية وحلفاؤها أن يقودوا هجوما على الجانب السوري من الحدود. وإذا شنت الولايات المتحدة الحملة، لا تزال هناك أسئلة حول الجهة التي ستقود العمليات القتالية: مقاتلوا المعارضة أم قوات سوريا الديمقراطية التي يقودها الأكراد. البغدادي استغل الفوضى التي عصفت بسوريا من أجل وضع موطئ قدم هناك لتنظيم الدولة الإسلامية وفي العراق، تبدو أماكن مثل تلعفر، غرب الموصل، تمثل أولوية حالية للقوات الموالية للحكومة. ويشير هشام الهاشمي، مستشار للحكومة العراقية وخبير في شؤون الجماعات الجهادية العراقية، إلى أن \"ولاية الفرات\" هي على الأرجح المخبأ الحالي للبغدادي. وقد شنت الحكومة العراقية عدة هجمات جوية على البوكمال خلال العامين الماضيين. ورُصد إياد الجميلي، أحد أقرب مساعدي البغدادي، في بلدة البوكمال السورية، وفقا للهاشمي. كما شوهد عدد من المقربين من زعيم تنظيم الدولة الإسلامية في البوكمال وفي مدينة الميادين، التي تعد أحد المعاقل الرئيسية لتنظيم الدولة الإسلامية في محافظة دير الزور السورية، حسب الهاشمي. وتعد \"ولاية الفرات\" هي المنطقة الوحيدة المتبقية التي يمكن أن يزعم تنظيم الدولة الإسلامية أنها \"أرض التمكين\". وقد تبدأ عملية تطهير المنطقة من عناصر التنظيم بعد عدة أشهر، وقد تستغرق وقتا أطول بكثير حتى تنتهي. وحتى بعد تحرير هذه المناطق، من المرجح أن يلجأ تنظيم الدولة الإسلامية إلى المناطق الصحراوية ووديان الأنهار والمناطق الحدودية كمخابئ، ويشن هجمات على المراكز الحضرية. أكثر المطلوبين ويميل البغدادي، على عكس الزعماء الجهاديين الآخرين، إلى الكلام أو الظهور فقط عندما تكون هناك حاجة ماسة إلى ذلك - كما رأينا في إعلان إقامة الخلافة الإسلامية، وتوجيه نداء لأتباعه للصمود والقتال في الموصل. وكلما تصعد في سلسلة القيادة في تنظيم الدولة الإسلامية، يصبح التواصل مع الزعماء مقصورا على عدد قليل من الموالين الموثوق بهم. وبالتالي، لا يعرف مكان البغدادي سوى عدد قليل للغاية من الأشخاص، وهو ما يصعب من مهمة الولايات المتحدة، التي لديها قوات خاصة تعمل باستمرار على البحث عن أية آثار لأكثر رجل مطلوب في العالم. وتعد الأراضي الحدودية في سوريا والعراق مناطق آمنة ومألوفة نسبيا للبغدادي، حيث يمكنه الاختباء هناك والهروب من أية محاولات للقبض عليه أو قتله. كما أنها تجعله قادرا على الاستمرار في المطالبة بالشرعية كخليفة للمؤمنين.", "doc2": "Акыркы жолу аль-Багдади эл алдына 2014-жылы Мосулда чыкты. Мунун алдында эле Ирактын бул шаары жихадчылар тарабынан басып алынып, \"халифат\" курулганын шардана кылышканы бар. Бул учурда \"ИМ\" тобу аянты Британияга тете жерди көзөмөлдөөгө жетишип, бирок азыр эл аралык өнөктүктөн улам жихадчылар чегинүүдө. Ал эми АКШ тарабынан кармаган кишиге 25 миллион доллар убада кылынган аль-Багдадинин кайда жүргөнү табышмак бойдон калып келүүдө. Аль-Багдадинин коомчулуктун алдына жасаган соңку билдирүүсүнөн бери үч жыл өттү. \"ИМ\" мурдагы басып алган аймагынын чоң бөлүгүн көзөмөлүнөн чыгарган жана негедир топтун лидери үн катпаганы да шек жаратат. Анын соңку жазып алынган аудио кайрылуусу өткөн жылдын ноябрь айында, Мосулду согушкерлерден бошотуу операциясы башталган учурда жасалды. Бул жымжырттыктын фонунда аль-Багдадинин аба соккусунан өлгөнү тууралуу Орусиянын Коргоо министрлигинин билдирүүсү чыкты. Бирок бул кабар такталган жок жана америкалык расмийлердин күмөнсүнгөн ишенбестигин жаратты. Орустардын бул кабарынан бир аптадан кийин Раккада тартылган тасмада \"ИМ\" согушкерлери өздөрүнүн \"шейхине\" шилтеме берип сүйлөшөт. Бул жерде аль-Багдадинин ысымы негедир эскерилген эмес. \"Талибан\" менен \"Аль-Каида\" талибдердин лидери Молдо Омардын өлүмүн эки жыл жашырып келген эмеспи. Ушундай кырдаалда жактоочулары үчүн да, каршылаштары үчүн дагы аль-Багдадинин жок болгону өтө эле таң калыштуу көрүнөт. \"Үчүнчү борбор\" Аль-Багдадинин кайда экени белгисиз болуп жатканы боюнча суроонун жообу балким анын халиф болуу укугуна байланыштуу болушу мүмкүн. Диний берилген укук боюнча бардык эле талапкер бул наам үчүн күрөшө албайт. Критерийлердин ичинде эгер анын \"башкарган жери\" болсо гана ошол даража үчүн талапкер боло алары көрсөтүлгөн. Азыр эми ал башкарган жердин аянты улам кыскарып жатат. \"ИМ\" тобу Мосулда дээрлик жеңилүүгө учурады. Раккада араңдан эле каршылык көрсөтүп жатат. Бул деген Сирия менен Ирактагы \"ИМ\" тобунун борбору саналган жерлер. Аль-Багдади болжолу \"үчүнчү борбор\" деп атоого мүмкүн болгон жерде жашырынып жүрүшү мүмкүн. Ал районду эки тараптан тең - сириялык жана ирактык чек арасын \"ИМ\" тобу көзөмөлдөп турат. Жихадчылар бул аймакты аль-Фурат вилайаты же \"Евфрат провинциясы\" деп аташат. Бул аймакка негизинен ирактын Эль-Кайм жана сириялык Абу-Камаль шаарлары кирген. 2014-жылы \"ИМ\" тобунун ийгилиги аль-Фурат вилайатынан башталган. Согушкерлер өздөрү тасмасында ырастагандай, алар бул аймактарды Сирия жана Иракка жасаган алгачкы чабуулундагы аянтча катары колдонушту. Чөлдөгү башпаанек «ИМ» согушкерлери Мосул шаарындагы тарыхый ан-Нури мечитин жардырып жиберди. Бул шаарларды бошотуу өнөктүгү али баштала элек. Сирия тараптан боло турган чабуулдун башында ким турушу керек? АКШ же сириялык өкмөтпү, анын союздаштарыбы? Азырынча бул суроо Вашингтондо талкуулануда. Эгерде өнөктүктү АКШ жетектей турган болсо, бары бир көтөрүлүшчүлөр же күрддөр башында турган \"Сириялык демократиялык күчтөрдүн\" альянсы күрөштүн башында тура алабы деген суроо ачык бойдон калат. Иракта болсо өкмөттүк күчтөр үчүн азырынча приоритет катары Мосулдун батышындагы Талль-Афар шаары сыяктуу жерлер эсептелип жатат. Ирак өкмөтүндө кеңешчи жана ирактык жихаддык топтор боюнча эксперт Хишам аль-Хашиминин болжолунда аль-Багдади аль-Фурат вилайатында болушу мүмкүн. Соңку эки жылда Ирактын өкмөтү Абу-Камалга абадан бир нече ирет сокку жолдоду. Хашиминин айтымында аль-Багдадинин жакын жардамчыларынын бири Ияд аль-Жамилини ушул сириялык шаардан табылган. \"ИМ\" лидеринин жакын санаалаштарынын бир катары экстремисттик топ үчүн маанилүү болгон Сириянын Дайр-эз-Заур провинцисындагы Абу-Камал жана Меядин шаарларында жүргөнү белгилүү болгон дейт Хашими. Аль-Фурат вилайаты азыр эми \"ИМ\" тобунун көзөмөлдөп турган жалгыз аймагы болуп калды. Чөлкөмдү бошотуу үчүн өнөктүккө даярдык көрүүгө бир нече айлар сарпталат. Аны өткөрүү дагы көп убакытты талып кылмакчы. Бул аймактарды \"ИМ\" тобунан тазалаган күндө дагы, согушкерлер чөлдөрдү, чек ара аймактарын башпаанек кылуу үчүн пайдаланып, шаарларга кол салышы мүмкүн. Аль-Багдади башка жихадчыл лидерлерге караганда өтө зарыл болгон учурда гана коомчулук алдына чыгып кайрылуу жасайт. Мындай учур халифат тууралуу жарыяланганда жана Мосул үчүн кармашка чакырганда болду. \"ИМ\" тобунун канчалык жогорку иерархиясында болгон сайын, анын тегерегиндеги чөйрөсү дагы тарыйт экен. Мындайча айтканда аз гана жакын санаалаштары тегерегинде болот. Ошондуктан аль-Багдадинин кайда экенин тар чөйрө гана билет. Бул дүйнөдөгү эң катуу издөөгө алынган кишинин артынан ар дайым аңдып, шегин билип калуу аракетин көрүп келе жаткан АКШнын атайын күчтөрүнүн тапшырмасын татаалдаштырды. Сирия менен Ирактын чек ара аймактары аль-Багдади үчүн көзгө тааныш жана салыштырмалуу коопсуз жерлер. Демек, ал бул жерлерде жашырынып, өзүнө кол салуу жана кармоо аракеттеринен бой жашырып кетиши мүмкүн. Хассан Хассан - Вашингтондогу Жакынкы Чыгыш саясаты боюнча Тахрир институтунун илимий кызматкери, \"Ислам мамлекети: Террордун армиясы\" деген китептин автору."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-52916595", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-52904572", "doc1": "استقال ماتيس من منصبه كوزير للدفاع في 2019 بسبب خلافات مع ترامب وفي تعليقات نادرة منذ خروجه من منصبه قبل عامين، اتهم ماتيس ترامب \"بنشر الفرقة في البلاد وإساءة استخدام سلطاته\". وقال ماتيس إنه صدم من تعامل ترامب مع الأزمة، محذرا من أنه يسعى إلى \"تقسيم الشعب الأمريكي، وفشل في قيادة البلاد بشكل حكيم\". وكان ماتيس أول وزير دفاع في إدارة ترامب، لكنه استقال من منصبه عام 2018 بسبب قرار ترامب سحب القوات الأمريكية من سوريا دون استشارته. وفي رد سريع على تصريحات ماتيس، غرد ترامب على تويتر في سلسلة من التعليقات، قال فيها إنه \"لم يكن معجبا بماتيس ولا بأسلوب قيادته، علاوة على الكثير من الجوانب الأخرى\". مواضيع قد تهمك نهاية وأكد ترامب أنه سعيد برحيل ماتيس عن منصبه، مضيفا أنه من \"أقاله\" من وزارة الدفاع. يأتي ذلك في الوقت الذي تشهد فيه الولايات المتحدة مظاهرات ضد \"عنف الشرطة بحق السود\" في العديد من الولايات بعد مقتل فلويد. واستمرت المظاهرات في عشرات المدن في طول البلاد وعرضها لليوم الثامن على التوالي. في هذه الأثناء، تراجع ترامب عن تهديده السابق باستدعاء الجيش لمواجهة المتظاهرين، وقال ترامب إنه لا يعتقد أن الوضع يحتم الاستعانة بقوات الجيش للتصدي للعنف الذي وقع خلال الاحتجاجات. وقال ترامب في مقابلة متلفزة \"لا أعتقد أننا سنضطر لاستدعاء الجيش\". وكان وزير الدفاع مارك إسبر قد أكد قبل ساعات معارضته لتوجه ترامب لاستدعاء الجيش لمواجهة أعمال العنف. كما نفى علمه بالكثير من قرارات ترامب بخصوص الأزمة. وكانت أغلب المظاهرات سلمية، لكن بعضها تحول إلى مصادمات بين المتظاهرين ورجال الشرطة، ما أدى لفرض حظر للتجول في عدد من المدن.", "doc2": "Жеймс Мэттис убагында Дональд Трамптын командасы менен келип, коргоо министри болгон. Бирок 2018-жылы отставкага кеткен Экс-министр демонстранттарга тилектештик билдирип, булар америкалык баалуулуктарды сактоого чакырып жатат деп айтты. Мэттис 2018-жылы Трамптын Сирия аймагына аскер күчтөрүн киргизүү чечимине каршы болуп, отставкага кеткен эле. Ошондон бери өлкөдөгү саясий кырдаал боюнча бир да жолу сүйлөгөн эмес. Шаршембиде анын азыркы кырдаал боюнча катуу айткан сөздөрүн The Atlantic журналы жарыялады. \"Менин эсимде калгандардан Дональд Трамп - элдик бириктирүүгө аракет кылбай жаткан президенттердин биринчиси. Тескерисинче, ал бөлүп-жарууга аракет кылууда. Азыр биз анын үч жылдан берки максаттуу аракеттеринин кесепетине күбө болуп жатабыз\",-деди Мэттис. Тополоңду басуу үчүн аскер күчтөрүн колдонууга каршы пикирин буга чейин Пентагондун азыркы жана мурдагы жетекчилери да билдирген эле. Пентагондун жетекчиси Марк Экспер армия бөлүктөрүн полициянын милдетин аткаруу үчүн колдонбой турганын айтты. Анын айтымында, 1807-жылы кабыл алынган мыйзам президентке андай укукту бербейт. АКШ өтө кыйын кырдаалда гана армияны колдоно алат. Дональд Трамп \"Твиттер\" аркылуу Мэттиске жооп берип, анын отставкасы өз ыктыяры менен болгон эмес деп жазып, анын дарегине катуу сын жаадырды. Мурдагы президент Барак Обама коомдогу расалык бөлүнүү боюнча көйгөйдү чечүүнүн мезгили келди деп айтты. Мындан сырткары АКШнын мурдакы үч президенти - республикачыл Жорж Буш-кичүүсү, демократ Жимми Картер жана демократ Билл Клинтон пикирин билдирди. Алар каршылык жүрүштөрүнө карата Ак үйдүн реакциясын сынга алышты. Жорж Флойддун өлүмүнөн кийин дүрт алган нааразылык жүрүштөрү бейшембиде дагы уланып, коменданттык саатка карабастан ондогон шаарларды кучагына алды. Көпчүлүк шаарларда акциялар тынч маанайда өткөн. (AbA)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-55850889", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-55979849", "doc1": "السفارة الروسية في برلين: العلاقات وصلت إلى مستوى متدنٍ جديد واتهم الكرملين دبلوماسيي دول الاتحاد الأوروبي الثلاث بالمشاركة في احتجاجات شعبية في الشوارع لدعم الزعيم المعارض المسجون أليكسي نافالني. وأعلن طردهم بينما كان منسق الشؤون الخارجية في الاتحاد الأوروبي جوزيب بوريل يزور موسكو يوم الجمعة. ونددت الدول الثلاث المعنية بالخطوة الروسية ووصفتها بأنها غير مبررة. ويجب أن يغادر دبلوماسي روسي الآن سفارة برلين، وآخر من سفارة ستوكهولم، وثالث القنصلية الروسية في بوزنان في بولندا. مواضيع قد تهمك نهاية وقالت الخارجية الألمانية إن دبلوماسيها المطرود من موسكو كان فقط \"يراقب التطورات في روسيا بالوسائل القانونية\"، بما يتماشى مع الاتفاقيات الدبلوماسية. ونشر بوريل مقالا على مدونة يوم الأحد يقدم تقييما قاتما لحال العلاقات بين الاتحاد الأوروبي وروسيا. وكتب أن \"المؤتمر الصحفي الذي نُظم بعدوانية ثم طرد ثلاثة دبلوماسيين تابعين لدول الاتحاد الأوروبي خلال زيارتي يشيران إلى أن السلطات الروسية لم ترغب في اغتنام هذه الفرصة لإجراء حوار بناء أكثر مع الاتحاد الأوروبي\". وقال إن الإشارات التي تلقاها من روسيا \"أكدت أن أوروبا وروسيا آخذتان بالابتعاد عن بعضهما البعض\". وندد الاتحاد الأوروبي بسجن نافالني داعيا إلى إطلاق سراحه على الفور. كما حث روسيا على إجراء تحقيق شفاف في تسميم نافالني في أغسطس/ آب الماضي بغاز الأعصاب \"نوفيتشوك\". ويتهم نافالني (44 عاما) الرئيس الروسي فلاديمير بوتين بإصدار أوامر مباشرة بمحاولة اغتياله بالسم. وينفي الكرملين أي دور في التسمم ويجادل الاستنتاج الغربي باستخدام \"نوفيتشوك\" - وهو سلاح كيميائي روسي شديد السمية. وفي أكتوبر/ تشرين الثاني الماضي، خلصت منظمة حظر الأسلحة الكيميائية إلى أن \"نوفيتشوك\" هو ما سمم نافالني. كان هذا أيضا استنتاج خبراء في علم السموم في ألمانيا والسويد وفرنسا. وكاد نافالني - وهو من أشد منتقدي الرئيس بوتين - أن يموت، لكنه تلقى علاج الطوارئ أولا في سيبيريا، ثم في برلين. وأثارت عودته إلى روسيا في 17 يناير/ كانون الثاني واعتقاله الفوري احتجاجات جماهيرية من قبل أنصاره في جميع أنحاء البلاد.", "doc2": "Көптөгөн европалык саясатчылар, дипломаттар жана аналитиктер иш сапардын жыйынтыгын \"катастрофа\", \"европалык дипломаттарды кемсинтүү\" катары баалады Германиянын Тышкы иштер министрлиги орусиялык элчиликтин кызматкерин \"персона нон грата\" жарыялады. Орус дипломаттарына карата ушундай эле чечимди Швеция менен Польша кабыл алды. Өткөн аптанын жума күнү Орусиянын Тышкы иштер министрлиги үч өлкөнүн бирден дипломаттары \"23-январдагы Алексей Навальныйды колдоо акциясына катышканын\" айтып чыккан. Евробиримдиктин тышкы саясат боюнча башкы комиссары Жозеп Боррель Москвага сапарынан кийин орусиялык бийлик кепке келе турган түрү жок экенин айтып, жаңы санкцияларды киргизүү маселесин козгоду. \"Басма сөз жыйынындагы агрессивдүү драматургия жана менин сапарыма тушташ Евробиримдиктин үч дипломатын өлкөдөн чыгарып салышканы, бул орус бийлиги Евробиримдик менен конструктивдүү диалог түзүүнү каалабагандыгын көрсөттү\",-деди Боррель. Жозеп Боррель Москвада 4-6-февралда иш сапары менен болуп, Алексей Навальныйга байланыштуу маселени жана ЕБ менен Орусия ортосундагы кызматташтыкты талкуулаган. Көптөгөн европалык саясатчылар, дипломаттар жана аналитиктер иш сапардын жыйынтыгын \"катастрофа\", \"европалык дипломаттарды кемсинтүү\" катары баалады. Боррель иш сапардан кайтып келгенден кийин анан билдирүү жасаган. Орусиялык ТИМ Боррелдин айткандарына \"таң калганын\" билдирип, басма сөз жыйынында андай сөз болбогонун билгилеген. Дал мына ушул себептен улам Европа Жозеп Боррелди катуу сынга алууда. Европалык үч дипломатты Орусиядан чыгаруу туралуу чечим Жозеп Боррель менен болгон Москвадагы басма сөз жыйынынан кийин жарыяланды. Бул кадам Батышта Евробиримдиктин тышкы саясат боюнча башкы комиссарына карата кемсинтүүлөрдүн акыркысы катары кабыл алынды."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/magazine-46260317", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-46258257", "doc1": "وبمساعدة هؤلاء النسوة سنستكشف طيفا واسعا من المحاور بما فيها استخدام الغضب للحصول على رد فعل، وتسليط الضوء على نسوة كاد التاريخ أن يطوي أثرهن. يتراوح سن النساء المشمولات في القائمة بين 15 و94 عاما، منهن الزعيمات والرائدات وبطلات من الحياة اليومية. وستخبرنا بعضهن عن الأمور أو الفقرات التي سيرمينها في سلة قمامة الحرية، وهي سلة القمامة الرقمية التي أعددناها لاستخدام النسوة اللواتي يردن أن يتخلصن من كل ما يرين أنه يقيد حرياتهن. وستتحفنا أخريات بقصص الإنجازات التي حققنها رغم المصاعب والعقبات، من البريطانية التي استغلت فترة عقوبتها في السجن لبناء شركة إلى الفتاة الأفغانية التي كادت أن تستبدل بصبي. النسوة المدرجة أسماؤهم في القائمة حسب الترتيب الأبجدي: العمر والمهنة وبلد المولد ونبذة قصيرة 1) أبيسوي أجايي-أكينفولارين - 33 عاما، رائدة أعمال في مجال التأثير الاجتماعي، نيجيريا. أسست أبيسوي مجموعة GirlsCoding، وهي جماعة غير حكومية تضطلع بتعليم الفتيات علم كتابة وتصميم وبناء مواقع إلكترونية تسهم في حل المشاكل في مجتمعاتهن. 2) إسراء الشافعي - 32 عاما، المديرة التنفيذية لجماعة مجال ( Majal.org)، البحرين. سبق لإسراء أن أسست العديد من المنابر الرقمية لكي تمنح صوتا للمهمشين في الشرق الأوسط وشمال إفريقيا. 3) سفيتلانا ألكسييفا - 18 عاما، عارضة، روسيا. نجت سفيتلانا من حريق أتى على نصف جسدها تقريبا، وتعمل الآن لمساعدة أولئك الذين يعانون من آثار الحرائق لكي ينظروا إلى أجسادهم بشكل ايجابي. 4) ليزت ألفونسو - 51 عاما، مخرجة ومصممة رقصات، كوبا. أسست ليزت فرقة رقص معروفة على النطاق العالمي، تعتمد الدمج بين عدة تقاليد وحضارات وأدت رقصاتها في المئات من المدن حول العالم. 5) نيمكو علي - 35 عاما، كاتبة وناشطة، أرض الصومال. نيمكو من الناشطات ضد ختان الإناث وحائزة على جوائز دولية في هذا المجال. 6) أيزابيل ألليندي - 76 عاما، كاتبة، بيرو. تعد إيزابيل التي ولدت في بيرو لأبوين تشيليين أوسع الكتاب باللغة الإسبانية قراءة في العالم، فقد بيعت من كتبها أكثر من 70 مليون نسخة بـ 42 لغة مختلفة. 7) بشرى يحيى المتوكل - 49 عاما، فنانة، ومصورة فووتوغرافية وناشطة، اليمن. بشرى أول مصورة فوتوغرافية محترفة في اليمن، نشرت صورها في العديد من المطبوعات العالمية وتعرض أعمالها في المتحف البريطاني. 8) ألينا أنيسيموفا - 19 عاما، طالبة برمجة، قرغيزستان. تقود ألينا مدرسة الفتيات القرغيزيات للفضاء، التي تهدف إلى إطلاق أول قمر اصطناعي قرغيزي إلى الفضاء الخارجي. 9) فرانسيس آرنولد - 62 عاما، استاذة في مجال الهندسة الكيمياوية والهندسة الحيوية والكيمياء العضوية، الولايات المتحدة. فرانسيس حائزة على جائزة نوبل للكيمياء في عام 2018، وتستخدم العديد من المختبرات انجازاتها في مجال الأنزيمات في مجالات كثيرة من الأدوية المتطورة إلى الوقود الحيوي إلى منظفات الملابس. 10) أوما ديفي بادي - 54 عاما، نائبة في البرلمان، نيبال. تنحدر أوما من طبقة بادي، احدى الطبقات التي تعد من الطبقات \"المنبوذة\" في نيبال، وهي تعمل لتغيير هذه النظرة. 11) جوديث بالكازار - 65 عاما، مصممة أزياء متقاعدة، بريطانيا. أدارت جوديث عدة شركات للأزياء قبل أن قامت مشاركة بتأسيس شركة غيغل نيكرز التي تنتج ملابس داخلية مخصصة للنسوة اللواتي يعانين من سلس البول. 12) سيندي آرليت كونتريراس باوتيستا - 28 عاما، محامية، بيرو. أصبحت آرليت واجهة لحركة ( NiUnaMenos) (أي ولا امرأة أقل)، وهي حركة شكلت لمواجهة العنف المنزلي في بيرو، وذلك عقب انتشار شريط يبين اعتداء صديقها عليها انتشارا واسعا. 13) ليلى بيليالوفا - 61 عاما، محاضرة جامعية، أوزبكستان. ليلى محاضرة جامعية تعمل من أجل الحفاظ على الأنظمة البيئية الجبلية في أزبكستان وحماية الطيور بما فيها الطيور الكاسرة. 14) أناليا بورتز - 51 عاما، طبيبة وحاخامة وخبيرة في الاخلاقيات البيولوجية، الأرجنتين. مجال اختصاص أناليا العلاج الشمولي للنسوة اللائي يعانين من العقم. 15) فيالوفاني برون - 35 عاما، ربانة يخوت، ساموا. فيالوفاني أول امرأة من ساموا ومن منطقة المحيط الهادئ تتبوأ منصب ربانة يخوت، وهي تشرف على زورق تقليدي من الطراز الذي يستخدمه سكان المنطقة للتنقل بين جزرها. 16) رنين بخاري - 31 عاما، أمينة متحف ومديرة تواصل اجتماعي، السعودية. تعمل رنين أمينة متحف ومستشارة أعمال فنية، كما تعمل في شركة التصاميم التي تملكها أسرتها. 17) جوي بولامويني - 28 عاما، فنانة وباحثة في مجال الذكاء الإصطناعي، كندا. توصف جوي بأنها \"شاعرة شفرة رقمية\"، إذ تستخدم الفن والبحوث للتوعية عن التأثيرات الاجتماعية للذكاء الاصطناعي. 18) بربارا بيرتون - 62 عاما، رئيسة مجلس ادارة شركة ( BehindBras (، بريطانيا. أسست بربارا شركتها المتخصصة في تنمية قدرات ومواهب النسوة خريجات السجون وأعدادهن للعمل في مجال الأزياء، وذلك عقب فترة قضتها في السجن في أواخر الخمسينيات من عمرها. 19) تامارا تشيريمنوفا - 62 عاما، مؤلفة، روسيا. تامارا مصابة بالشلل الدماغي، وهي مؤلفة لقصص الحوريات والجن مما أكسبها لقب \"قاصة سيبيريا.\" 20) تشيلسي كلينتون - نائبة مدير مؤسسة كلينتون، الولايات المتحدة. تشيلسي، مؤلفة عدد من الكتب، وتعمل نائبة لرئيس مؤسسة كلينتون ومسؤولة عن عدد من المبادرات بما فيها تلك التي تساعد في تمكين جيل جديد من القادة. 21) ستيسي كانينغهام - 44 عاما، رئيسة مجموعة سوق نيويورك للأسهم، الولايات المتحدة. ستيسي هي الرئيسة الـ 67 لسوق نيويورك للأسهم المالية، وهي أول امرأة تتبوأ هذا المنصب في تاريخ الشركة الذي يعود إلى 226 سنة. 22) جيني ديفيدسون - 50 عاما، المديرة التنفيذية لجماعة ( PlacerStand Up)، الولايات المتحدة. مجال نشاط جيني هو مساعدة الناجيات من العنف المنزلي والاعتداء الجنسي والإتجار بالبشر، وتدير ملجأ يؤوي الناجيات وحيواناتهن الأليفة. 23) آشا دي فوس - 39 عاما، عالمة أحياء بحرية، سري لانكا. تعمل آشا في مجال الحفاظ على البيئة البحرية، ويهدف عملها إلى زيادة التنوع والشمولية والفرص المتاحة للعاملين في هذا المجال. 24) غابرييلا دي لاشيو - 44 عاما، مغنية سوبرانو ومؤسسة جماعة DONNE النسوية الموسيقية، البرازيل. غابرييلا سوبرانو مشهود لها على الصعيد العالمي وحائزة على العديد من الجوائز الدولية، وهي مؤسسة مشروع الغرض منه تكريم المؤلفات الموسيقيات والتعريف بهن. 25) شيومارا دياز - 34 عاما، سيدة أعمال وصاحب�� مطعم ومؤسسة جماعة خيرية، نيكاراغوا. تستغل شيومارا اتصالاتها التجارية لرصد حالات الاستغلال الجنسي والتصدي لها، إضافة الى التوعية بمخاطر هذه الآفة في نيكاراغوا. 26) نوما دوميزويني - 49 عاما، ممثلة، أي سواتيني (كانت تعرف سابقا بسوازيلاند). نوما أول امرأة تؤدي دورا في نسخة البالغين من شخصية هرموين غرينجر في مسرحية هاري بوتر والطفل الملعون، ومثلت الدور على مسارح لندن ونيويورك. 27) شيديرا إيغيروي - 23 عاما، مدونة تحت اسم ( Slumflower)، بريطانيا. شيديرا كاتبة تصدرت مؤلفاتها قوائم المبيعات، وناشطة في حركة ( #saggyboobsmatter) التي تدير نقاشات حول نظرة المجتمع إلى أجساد النساء. 28) شروق العطار - 26 عاما، مهندسة تصميمات إلكترونية، مصر. شروق لاجئة وتعمل مهندسة، كما تستخدم الرقص الشرقي للتوعية بحقوق المثليين في مصر. 29) نيكول إيفانز - 44 عاما، وسيطة في مجال المبيعات من خلال الانترنت، بريطانيا. شخصت إصابة نيكول بفشل المبيضين المبكر عندما كانت تبلغ من العمر 30 عاما، وتقوم الآن بمد يد العون للنسوة اللواتي يعانين من سن اليأس المبكر. 30) رغدة عزالدين - 26 عاما، غواصة، مصر. رغدة صاحبة أرقام قياسية في مجال الغوص الحر، إذ تغوص إلى اعماق كبيرة دون الاستعانة بمعدات الغوص للتنفس تحت الماء. 31) ميترا فرازانده - 42 عاما، فنانة، إيران. ميترا فنانة وناشطة في مجال التعايش مع العاهات البدنية. 32) ماميتو غاشي - 72 عاما، كبيرة ممرضات ومساعدة متخصصة في جراحة الناسور، أثيوبيا. أصبحت ماميتو جراحة ممارسة في جراحات الناسور معترف بها دوليا، وذلك عقب خضوعها للعلاج من ناسور أصيبت به أثناء الوضع. 33) مينا غايين - 36 عاما، صاحبة شركة تجارية، الهند. عملت مينا مع غيرها من النسوة في منطقة دلتا السونداربان لرصف وتمهيد طريق يسهل الوصول إلى قريتهن. 34) ج. ي. م. - 27 عاما، مغنية ومؤلفة أغاني، الصين. ج.ي.م. مغنية حققت مبيعات أغانيها أرقام قياسية، وهي تستخدم نفوذها لدعم الجمعيات الخيرية والمنظمات التي تكرس جهودها للموسيقى والتعليم ومحاربة الفقر. 35) فابيولا غيانوتي - 58 عاما، عالمة في فيزياء الجزيئات، إيطاليا. فابيولا عالمة في فيزياء الجزيئات، وأصبحت مديرة لمؤسسة ( Cern)، المنظمة الأوروبية للبحوث النووية في عام 2016. 37) إيلينا غورولوفا - 49 عاما، مرشدة اجتماعية، جمهورية التشيك. تخوض أيلينا حملات ضد التعقيم القسري، وتعمل من أجل اعادة الأطفال من نزلاء دور الرعاية إلى أسرهم الأصلية. 38) راندي هيسو غريفين - 30 عاما، لاعبة هوكي أولمبية وعالمة في مجال الاحصاء، الولايات المتحدة. تحدت راندي منتقدي المساواة في الأجور بين النساء والرجال في رياضة هوكي الجليد، مستخدمة احصاءات أثبتت أنهن لا يقلن شعبية من الرجال في وسائل التواصل الاجتماعي. كما سجلت أول هدف للفريق الأولمبي الكوري الموحد الذي خاض دورة ألعاب 2018. 39) جانيت هاربيك - 33 عاما، أم بديلة وخبيرة في تسمير لون البشرة، كندا. جانيت أم عاملة لخمسة أطفال، كما أنها خاضت تجربة الأم البديلة دون أجر وهي حامل الآن في جنينها الثاني عن هذا الطريق. 40) جيسيكا هايز - 41 عاما، مدرسة، الولايات المتحدة. جيسيكا عذراء تعهدت، بالحفاظ على عذريتها للأبد بوصفها \"عروس المسيح،\" وهي تدرس العلوم الدينية في مدرسة متوسطة وتعمل ايضا كمستشارة مهنية. 41) ثاندو هوبا - 29 عاما، عارضة أزياء ومحامية وناشطة، جنوب إفريقيا. ثاندو من دعاة التعددية والاندماج. وكانت أولى النسوة الملونا�� في جنوب افريقيا تظهر في تقويم بيرللي السنوي لعام 2018. 42) هيندو عمرو ابراهيم - 35 عاما، ناشطة بيئية وداعية لحقوق الشعوب الأصلية وحقوق النساء، تشاد. تنحدر هيندو من إحدى الجماعات الأثنية الأصلية في تشاد، وتدعو إلى حماية البيئة وحقوق الشعوب الأصلية على الصعيد الدولي. 43) ريحان جمالوفا - طالبة وسيدة أعمال، أذربيجان. ريحان سيدة أعمال شابة، وهي مؤسسة ومديرة شركة (رينرجي) المتخصصة في استخلاص الطاقة من مياه الأمطار. 44) جميلة جميل - 32 عاما، ممثلة وكاتبة وناشطة ومضيفة، بريطانيا. تؤدي جميلة في الوقت الراهن دور النجومية في مسلسل The Good Place الذي تبثه شبكة أن بي سي، وهو مسلسل حاز على ثناء النقاد. وأطلقت منبرا للتواصل الاجتماعي تدعو من خلاله متابعيها إلى مشاركة الآخرين بالأشياء التي يفخرون بإنجازها. 45) ليز جونسون - 32 عاما، رياضي في الالعاب الأولمبية للمعاقين وسيدة أعمال، بريطانيا. ليز سباحة فازت بالميدالية الذهبية في دورة الألعاب البارالمبية التي استضافتها العاصمة الصينية بكين، كما أسست وكالة للتشغيل هدفها سد الفجوة بين الأصحاء وذوي الاحتياجات الخاصة في الحصول على فرص عمل. 46) لاو كانغ - 26 عاما، لاعبة ومدربة راغبي، لاوس. قادت لاو منتخب لاوس لانتصارات دولية تاريخية، وهي أول امرأة من قومية الهمونغ تحصل على رخصة للتدريب في هذه اللعبة. 47) جوي ميد كينغ - 44 عاما، عارضة، الفلبين. تعمل جوي عارضة أزياء ومقدمة برامج في أكثر من بلد آسيوي، وظهرت وشريكتها أنجلينا ميد كينغ في فيلم وثائقي أرخ لسيرة الزوجين بعد أن اعترفت أنجلينا بأنها مثلية. 48) كريشنا كوماري - 40 عاما، سياسية، باكستان. انتخبت كريشنا لعضوية مجلس الشيوخ في باكستان بعد نضال طويل من أجل حقوق المرأة، وكان قد حكم عليها سابقا بالأشغال الشاقة لمدة 3 سنوات. 49) ماري لاغوير - 22 عاما، مهندسة مدنية وطالبة عمارة، فرنسا. أطلقت ماري منبرا مخصصا للنساء يروين من خلاله تجاربهن ومعاناتهن من التحرش، وذلك عقب انتشار شريط في وسائط التواصل الاجتماعي لها وهي تتصدى لمتحرش بها. 50) فياسنا تشيا ليث - 44 عاما، محامية، كمبوديا. فياسنا أول امرأة تدرس القانون في الجامعة الملكية للقانون والاقتصاد في كمبوديا، وكانت تعيش خلال فترة دراستها في قبو الجامعة نظرا لافتقارها للأقسام الداخلية للنساء. 51) أنا غراسيلا ساغاستوم لوبيز - 38 عاما، نائبة عامة، السلفادور. عينت أنا رئيسة لوحدة للتحقيق في جرائم قتل النساء في عام 2016، وفي وقت سابق من العام الحالي عينت منسقة خاصة ونائبة عامة لشؤون النساء وجرائم قتل النساء في السلفادور. 52) ماريا كورينا ماشادو - 51 عاما، ناشطة سياسية، فنزويلا. ماريا ناشطة سياسية في سبيل إعلاء القيم والممارسات الديمقراطية في فنزويلا. 53) نانايا ماهوتا - 48 عاما، وزير تطوير شعب الماوري، نيوزيلندا. كانت نانايا نائبة في البرلمان النيوزيلندي لمدة 22 عاما، وكانت أولى البرلمانيات اللواتي يضعن الوشم الخاص بالماوري على وجوههن. 54) سكدية معروف - 36 عاما، ممثلة مسرحية هزلية، إندونيسيا. سكدية أول إندونيسية مسلمة تدخل مجال كوميديا \"ستاند اب\"، وهي تستخدم الهزل والكوميديا كوسيلة لتحدي التطرف الإسلامي والعنف الموجه نحو النساء. 55) ليسا مكغي - 38 عاما، كاتبة، بريطانيا. ليسا كاتبة مسرحية من ايرلندا الشمالية، وهي مؤلفة مسلسل \"ديري غيرلز\"، أكثر المسلسلات مشاهدة في القناة التلفزيونية البريطانية الرابعة منذ عام 2004. 56) كيرستي مكغوريل - 30 عاما، منسقة في مجال العمل الخيري، بريطانيا. أسست كيرستي مؤسسة \"فور لوي\" الخيرية التي توفر \"علب ذكريات\" للأزواج الذين يفقدون ابناءهم، وذلك عقب وفاة وليدها لوي عند الوضع. 57) بيكي ميكين - 52 عاما، المديرة العامة لشركة LivesShaping Out، بريطانيا. تعاني بيكي من إعاقة، وهي تقوم ببحوث في موضوع التمييز الذي تعاني منه الناجيات من العنف المنزلي من المعاقات، وتسدي المشورة للجهات المتخصصة في شؤون اللاجئين حول موضوع الاندماج. 58) روث ميدوفيا - 27 عاما، عاملة صلب، غانا. روث عاملة لحام تعيش في حي من العشوائيات، ولكنها تطمح إلى أن تصبح نموذجا للشابات في قطاع البناء. 59) لاريسا ميكالتسوفا - 66 عاما، عارضة ومدرسة موسيقى، أوكرانيا. تدرس لاريسا آلة الأكورديون، وأصبحت عارضة للأزياء للمرة الأولى وهي في الثالثة والخمسين من عمرها. 60) أمينة محمد - 57 عاما، نائبة الأمين العام للأمم المتحدة، نيجيريا. أمينة وزيرة سابقة للبيئة في الحكومة النيجيرية، كما عملت مستشارة خاصة للأمين العام السابق للأمم المتحدة بان كي مون. 61) ينار محمد - 58 عاما، رئيسة منظمة حرية المرأة في العراق ( OWFI)، العراق. تدير ينار شبكة من الملاجئ المخصصة لايواء الناجين من العنف والاعتداءات في العراق، وسبق لها أن ساعدت أكثر من 800 امرأة في التخلص من العنف الذي كن يتعرضن له. 62) جوسلين استيفانيا فيلاسكويز موراليس - 26 عاما، طالبة ومنسقة منظمات غير حكومية، غواتيمالا. تعمل جوسلين في تنوير الفتيات والشابات عن الجنس والعلاقات بين الجنسين، وتناضل في سبيل التصدي للزيجات القسرية. 63) روبين مورغان - 77 عاما، أديبة وناشطة، الولايات المتحدة. ألفت روبين 20 كتابا، وهي زعيمة في الحركة النسوية الأمريكية ومؤسسة حركة ( The Sisterhood is Global)، ومركز المرأة الاعلامي. 64) نوجين مصطفى - 19 عاما، طالبة، سوريا. هربت نوجين من الحرب الدائرة في بلدها سوريا، وقطعت آلاف الأميال على كرسيها المتحرك، لتصل إلى أوروبا. وألّفت كتاباً عن رحلتها المليئة بالمصاعب بالإنجليزية التي تعلمتها بنفسها دون أن تذهب إلى مدرسة في حياتها. وهي تنشط الآن في سبيل التوعية باللاجئين ذوي الاحتياجات الخاصة. 65) ديما نشاوي - 38، فنانة، سوريا. ديما فنانة ومهرجة وقاصة مولعة بجمع القصص الشعبية السورية وسردها. 66) هيلينا إندومي - 58 عاما، طبيبة عيون، ناميبيا. أجرت هيلينا أكثر من 35 ألف عملية جراحية مجانا لناميبيين أعادت لهم البصر. ويلقبها العديد من مرضاها بـ \"الطبيبة المعجزة.\" 67) كيلي أودواير - 41 عاما، نائبة في البرلمان، استراليا. تتولى كيلي وزارتي العمل والعلاقات الصناعية وشؤون المرأة في الحكومة الاسترالية، وهي أول وزيرة استرالية تضع أثناء توليها منصبا وزاريا. 68) يوكي أوكودا - 23 عاما، فلكية، اليابان. تدرس يوكي الفيزياء، وهي أول من اكتشف نجما جديدا قد يميط اللثام عن سر منشأ الكون. 69) أوليفيت أوتيل - 48 عاما، استاذة التاريخ في جامعة باث سبا، الكاميرون. أوليفيت مؤرخة وأستاذة متخصصة في تاريخ الاستعمار الأوروبي وإرث حقبة ما بعد الاستعمار. 70) كلوديا شاينباون باردو - 56 عاما، رئيسة بلدية العاصمة المكسيكية مكسيكو سيتي، المكسيك. كلوديا أول رئيسة بلدية لمكسيكو سيتي، وهي أيضا حائزة على جائزة نوبل في الفيزياء. 71) بارك سو يون - 22 عاما، ناشطة رقمية، كوريا الجنوبية. سو يون مؤسسة منظمة تسعى إلى القضاء على الجرائم الجنسية الرقمية. 72) أوفيل��ا باسترانا - 36 عاما، ممثلة كوميدية وشخصية اعلامية، كولومبيا. أوفيليا عالمة فيزيائية واقتصادية وفنانة كوميدية، وهي أيضا ناشطة اعلامية في مجال متغيري الجنس. 73) فيجي بينكوتو - 50 عاما، ناشطة، الهند. أسست فيجي اتحادا نسويا في ولاية كيرالا، وقادت حملة تهدف إلى الحصول على الحقوق الأساسية للنساء العاملات في مجال المبيعات، بما في ذلك حق الجلوس أثناء ساعات العمل. 74) بريجيت سوسو بيرينيي - 28 عاما، منتجة وثائقيات، غانا. بريجيت منتجة وثائقيات حازت نتاجاتها على جوائز عدة، وروت في أحد هذه الوثائقيات قصتها مع \"التروكوسي\"، وهي ممارسة ترسل الفتيات بموجبها للخدمة ككاهنات في المعابد وذلك كتعويض عن \"خطايا\" أسرهن، كما روت قصة تهريبها عنوة من توغو إلى غانا. 75) فيكي فيلان - 44 عاما، مديرة في مجال التعليم، إيرلندا. كان لفيكي الفضل في الكشف عن فضيحة الكشف الدوري عن سرطان عنق الرحم في إيرلندا، وذلك بعد أن اكتشفت أنها والمئات غيرها من النسوة لم يخبرن بأنهن لم يحصلن على النتائج الصحيحة للفحوص التي أجرينها. 76) راهيبي سوما بوبير - 55 عاما، مزارعة ومؤسسة مصرف البذور، الهند. كانت روهيبي رائد الحركة الهادفة إلى المحافظة عن البذور المحلية الأصلية، مما عزز النشاط الزراعي في محيطها القبلي غربي الهند. 77) فالنتينا كوينتيرو - 64 عاما، صحفية، فنزويلا. كرست فالنتينا حياتها لمهمة تعريف الفنزويليين على كل زاوية من وطنهم، إذ تقوم بتأليف وتقديم البرامج التلفزيونية التي تتناول السياحة وشؤون البيئة. 78) سام روس - 30 عاما، مساعدة ضيافة، بريطانيا. عملت سام لمدة 10 سنوات كمساعدة ضيافة في كلية مدينة غلاسغو في اسكتلندا، واضافة إلى ذلك فهي تقوم برحلات إلى شتى أرجاء العالم لتمثل المصابين بمتلازمة داون. 79) فاطمة سمورة - 56 عاما، الأمين العام للاتحاد الدولي لكرة القدم فيفا، السنغال. فاطمة هي أول سيدة وأول إفريقية تتولى منصب الأمين العام للفيفا. 80) جوليت سارجنت - 53 عاما، مصممة حدائق، تنزانيا. جوليت طبيبة تركت ممارسة الطب لتصبح مصممة حدائق، وذلك من أجل \"جعل الحدائق تعطي شعورا جميلا كشكلها.\" 81) سيما ساركار - 44 عاما، أم، بنغلاديش. كان على سيما حمل ابنها البالغ من العمر 18 إلى المستشفى من أجل فحص، فانتشرت صورة التقطت لها وهي تحمله انتشارا واسعا في وسائط التواصل. 82) شاباراك شاجاريزاده - 43 عاما، ناشطة، إيران. أزالت شاباراك علنا الحجاب الذي كانت ترتديه تعبيرا عن معارضتها للحجاب الاجباري في وطنها إيران. وهي تعيش الآن في المنفى بعد أن صدر بحقها حكم بالسجن لمدة 20 عاما. 83) هايفن شيبارد - 15 عاما، طالبة وسباحة، فيتنام. يعقد الكثيرون في فيتنام الآمال على هايفن بالفوز في السباقات البارالمبية، وتعرضت لإصابة جراء انفجار قنبلة انتحارية أعدها والداها. 84) نيني شوشايدا بنتي شمس الدين - 42 عاما، قاضية، ماليزيا. تعمل نيني جاهدة في سبيل حماية النساء المسلمات في المحاكم، وتريد أن تغير النظرة السلبية السائدة للشريعة الإسلامية. 85) حياة سندي - (غير معروفة السن)، كبيرة مستشاري رئيس بنك التنمية الإسلامي، السعودية. تعد حياة من كبار الخبراء في مجال التقنية العضوية على النطاق العالمي، وهي ايضا سفيرة نوايا حسنة لمنظمة يونسكو للشؤون العلمية، كما هي مؤسسة معهد i2 للخيال والإبداع. 86) جاكلين ستراوب - 28 عاما، عالمة في الشؤون الدينية وصحفية وكاتبة، ألمانيا. تأمل جاكلين في أن تصبح راهبة كاثوليكية، وتناضل من أجل ذلك في سبيل كسر \"سقف الفاتيكان الزجاجي\" الذي يمنع تقدم المرأة في الكنيسة. 87) دونا ستريكلاند - 59 عاما، استاذة فيزياء، كندا. تعمل دونا استاذة للفيزياء في جامعة واترلو بكندا، وهي أحد الحاصلين على جائزة نوبل للفيزياء في عام 2018. 88) كانباسورن سورياسانغبيتش - 30 عاما، طبيبة أسنان/سيدة أعمال في مجال التكنولوجيا، تايلاند. أسست كانباسورن أول تطبيق للصحة العقلية في تايلاند، وذلك بعد عانت من مشاكل تتعلق بصحتها العقلية. 89) سيتسوكو تاكاميزاوا - 90 عاما، متقاعدة، اليابان. تقوم سيتسوكو بتعلم اللغة الانجليزية من أجل مساعدة السائحين الذي سيتوافدون على طوكيو لحضور منافسات أولمبياد 2020. 90) نرجس تراقي - 21 عاما، مستشارة قانونية لمنظمات غير حكومية، افغانستان. نرجس هي الابنة الخامسة لوالديها، اللذين كادا أن يستبدلاها بصبي، ولكنهما سمحا لها بإكمال تعليمها وتقوم الآن بالدعوة لتمكين المرأة. 91) أيلين تيجلي - 34 عاما، المديرة التنفيذية لدار فانزينجو الاعلامي، السويد. أطلقت أيلين حملة A-rate العالمية التي تهدف إلى زيادة تمثيل النساء في الأفلام السينمائية. 92) هيلين تايلور ثومبسون - 94 عاما، جاسوسة سابقة، ومؤسسة جمعية خيرية، بريطانيا. كانت هيلين أحد افراد \"الجيش السري\" لرئيس الوزراء البريطاني إبان الحرب العالمية الثانية وينستون تشرتشل، إذ كانت تبعث برسائل مشفرة إلى الجواسيس البريطانيين ايام الحرب، قامت بعدها بتأسيس أول مشفى أوروبي لمرضى الآيدز. 93) بولا تينوبو - 51 عاما، محامية، نيجيريا. بولا محامية تجارية أسست أول خط هاتفي مجاني لمساعدة الأطفال في نيجيريا. 94) أيرولين والين - 60 عاما، مؤلفة موسيقية، بيليز. أيرولين مؤلفة وعازفة، ألفت 17 أوبرا وفازت بجائزة أيفور نوفيلو للموسيقى الكلاسيكية. 95) صفية وزير - 27 عاما، ناشطة اجتماعية، أفغانستان. وصلت صفية إلى ولاية نيو همبشاير الأمريكية عندما كانت تبلغ من العمر 16 عاما، وأصبحت أول لاجئ من أفغانستان ينتخب ممثلا عن الولاية في الانتخابات النصفية لعام 2018. 96) غلاديس ويست - 88 عاما، عالمة رياضيات، الولايات المتحدة. غلاديس مدرسة سابقة وعالمة رياضيات اعترف مؤخرا لها بالفضل في تطوير أنظمة تحديد المواقع. 97) لوو يانغ - 34 عاما، مصورة فوتوغرافية، الصين. ما لبثت لوو تلتقط الصور لشابات صينيات منذ عام 2007 في سياق سلسلة \"البنات\" التي تعدها. 98) مارال يازارلو-باتريك - 37 عاما، مصممة أزياء ومولعة بالدراجات النارية، إيران. تقوم مارال برحلة حول العالم على دراجتها، متحدية بذلك منع السلطات الإيرانية النسوة من قيادة الدراجات النارية. 99) تاشي زانغمو - 55 عاما، المديرة التنفيذية لمؤسسة راهبات بوتان، بوتان. ولدت تاشي وترعرعت في منطقة نائية في بوتان، ولكنها تمكنت من الحصول على شهادات عليا من الهند والولايات المتحدة، وهي تدير الآن مؤسسة راهبات بوتان. 100) جينغ زهاو - 35 عاما، سيدة أعمال، الصين. تدير جينغ شبكة رقمية تساعد من خلالها النسوة على اكتشاف اجسادهن ورغباتهن الجنسية والحديث عنها، كما تقوم الشبكة بالترويج لمنتجات المتعة الجنسية للنساء.", "doc2": "Жыл сайын өткөрүлүп келе жаткан Би-би-синин «100 айым» атайын долбоорунда биз аялдар күн сайын туш болгон көйгөйлөр тууралуу гана эмес, биз аларды шыктандырып, аракетке өтүүгө чакырабыз. Би-Би-Синин бул жылдагы 100 айымына алтымыш башка мамлекеттен, 15 жа��тан 94 жашка чейинки жигердүү лидер аялдар тандалды. Би-Би-Синин \"100 айым\" долбооруна кыргызстандык Алина Анисимова дагы кирди. 19 жаштагы студент Кыргызстан сыяктуу өлкөлөрдө космостук изилдөөлөргө каражат бөлүнбөгөнү менен, кыялынын арты менен спутник жасайм дегендердин бири. Спутник куруу үчүн IT технологиясын мыкты өздөштүргөн кыздар чогулган. Алина, жаш болсо дагы спутник куруп жаткан кыздардын окутуучусу. Ал долбоор эки жылга багытталганын айтат. \"Учурда окутуунун алгачкы этабы жүрүп жатат. Кыздар инженердик иштин негиздерин, ширетүүнү, тетиктерди туура бириктирүүнү үйрөнүүдө. Жылдын ортосунан тарта алар Литвада биринчи спутникти коё берген Nano Avionics компаниясынын өкүлдөрүнүн жардамы менен түздөн-түз спутникти курууну үйрөнүүгө өтүшөт. Кыргызстанда келечекте аял-эркектин тең укуктуулугу сакталып, дүйнө таң калаарлык ачылыштар жасалат деп ишенем. Өлкөнүн алгачкы спутнигин жараткан кыздар, жаштар үчүн үлгү болуп, тарыхта калаарына үмүтүм чоң\", - деди Алина Анисимова. Спутник көлөмү жагынан кичинекей жана жөнөкөй болот. Анткени алгачкы жаратуучулар үчүн бул жетиштүү. Анын чыгымы болжол менен 100-150 миң долларды түзөт. Учурда демөөрчүлөрдүн жардамы менен ай сайын 800 доллардын тегерегинде каражат чогулууда. Ал эмнеге багыттала турганы азырынча тактала элек. Эки жылдан соң даяр болгон спутник Эл аралык космос станциясына жиберилип, орбитага коё берилет. Сиз да үн кошуңуз! Сиздин оюңузча, бул талкууда Кыргызстандагы аялдардын негизги кайсы көйгөйлөрүн көтөрүп чыкса болот? Өз ой-пикириңизди баракчанын алдындагы форманы толтуруп жөнөтүңүз. - Кыргызстанда аялдардын жашоосу жакшы жакка өзгөрө алдыбы? - Аялдар саясат жана бизнесте маанилүү ролду ойной алабы? Аларга эмне тоскоол болуп жатат? - Эне жана жубай болуу айымдардын карьерасына канчалык таасирин тийгизет? - Дин аялдарга жардам береби же укуктарын чектеген учурлары барбы? - Аялдардын көз караштары маалымат каражаттарында жетиштүү чагылдырылып жатабы? Бул суроолор боюнча пикирлерди, өзүңүз туш болгон окуяларды биздин \"Фейсбук\" баракчабызга жөнөтүңүз."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/business-55582826", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/magazine-55584137", "doc1": "إيلون ماسك ووصل مالك شركتي \"تسلا\" و\"سبايس أكس\" إلى صدارة قائمة أثرياء العالم بعد ارتفاع قيمة أسهم \"تسلا\" يوم الخميس. وانتزع إيلون المرتبة الأولى من مؤسس موقع أمازون جيف بيزوس، الذي تربع على عرش أغنى رجل في العالم منذ عام 2017. وشهدت شركة \"تسلا\" للسيارات الكهربائية نموا كبيرا هذا العام، فقد بلغت قيمتها السوقية 700 مليار دولار للمرة الأولى يوم الأربعاء، وهو ما يجعل قيمة الشركة أعلى من قيمة مجموع شركات تويوتا وفولسفاغن وهيونداي وجي أم وفورد. وعلّق إيلون ماسك على تويتر ردّاً على أحد المستخدمين بعد نشره الخبر قائلاً: \"يا للغرابة\". مواضيع قد تهمك نهاية وأعاد نشر تغريدة قديمة ثبتها في أعلى صفحته قال فيها: \"نحو نصف أموالي مخصصة للمساعدة في حل المشاكل على الأرض، والنصف لإنشاء مدينة مكتفي�� ذاتياً على المريخ، لضمان استمرار الحياة (من جميع الكائنات)، في حال ضرب نيزك كوكب الأرض...أو حدوث الحرب العالمية الثالثة\". احتل جيف بيزوس المرتبة الأولى في قائمة أُثرياء العالم منذ 2017 وقال المحلل في شركة \"ويدبوش سيكوريتيز\" للخدمات المالية والاستثمار، إن الإعفاءات الضريبية المتوقعة على السيارات الكهربائية ستفيد شركة تسلا \"التي لا تزال تمسك بالسوق بقبضة من حديد\". وشهدت ثروة جيف بيزوس ارتفاعاً العام الماضي، بعد أن زاد طلب التسوق الإلكتروني عبر متاجر أمازون بسبب جائحة كورونا. لكنّ بيزوس أعطى أربعة في المئة من حصتّه في الأعمال إلى زوجته السابقة ماكينزي سكوت بعد انفصالهما، ما ساعد إيلون ماسك على التقدم إلى المرتبة الأولى.", "doc2": "2017-жылдан бери Amazon негиздөөчүсү Жеф Безос тизменин сап башынан түшпөй келе жаткан эле. Илон Масктын ийгилик сыры эмнеде? Бир нече жыл мурун Би-Би-Си кабарчысы Жастин Роулетт аны менен дээрлик бир сааттай маектешкен. Анын ишмердүүлүгүндөгү негизги ийгиликтер мына ушулардын арты менен жаралган: 1. Кеп акчада эмес Бул Масктын бизнес жүргүзүүдөгү негизги көз карашы. 2014-жылдагы Би-Би-Сиге маегинде ал өзүнүн каржылык абалы боюнча билбей турганын айтканы бар. \"Бул эми капта турган акчалар эмес да. Болгону менин Tesla, SpaceX, SolarCity сыяктуу компанияларда үлүшүм бар. Ал эми базар анын баасын аныктайт\",-деген ал. Байлыкка умтулууга эч кандай каршылыгы жок. Бирок аны башка нерсе жетектейт деп эсептейт. Мындай мамилеси кайсыл бир деңгээлде өзүн актады. 2014-жылы биз маектешкен маалда анын байлыгы 10 млрд доллар эле. Азыр 185 млрд долларга жетти. Жашы элүүгө келип калган Маск дүйнөдөн бай киши катары жашап өткүсү келбейт. Ал өзүнүн каражатынын чоң бөлүгүн Марста база курууга жумшай турганын айткан. Каражатынын баары ушул долбоорго кетсе дагы өкүнбөй турганын билдирген. Ал акчалары жөн эле банкта жатышын каалабайт. Аны кызыктуу жана пайдалуу нерсеге сарптоону көздөйт. Масктын образын чагылдырган \"Темир кишинин\" ролун аткарган Роберт Дауни абдан шыктанганын айткан эле 2. Эмне кызыктырса, ошонун артынан түшкүлө Дал ушул Марстагы базаны Маск ийгиликтин ачкычы деп билет. \"Келечекте баары жакшы болушун каалайм. Биздин жашоону жакшырта турган кызыктуу жана жаңы нерселердин болушун каалайм\",-деген ал маегинде. Ошол эле SpaceX мисалын алып карасак болот. Маск америкалык космос программасынын масштабына ичи чыкпай жүрүп, анан бул компанияны түптөгөнүн айтып берген. \"Биз Жерден башка жактарга дагы кишилерди жөнөтө турган учурду, Марска база курууну күтүп келдим\",-деген ал. Бирок анын күткөнү ишке ашпай жаткандан улам ага идея келет. Ал Марска миссия уюштурууну максат кылат. Муну менен космостук изилдөөлөргө болгон кызыгууну күчөтүп, америкалык өкмөт НАСАны каржылоосун жакшыртат деп үмүттөнгөн. Космоско уча турган биринчи турист Маск өзүнүн идеясынын үстүнөн иштеп баштагандан кийин маселе \"каалоонун жоктугунан эмес, анын жолу жоктугунан\" ишке ашпай келгенин түшүндү. Көрсө, космос технологиясы өтө эле кымбат турат экен. Ошондо ага арзан турган космостук ракеталарды куруу бизнес идеясы келген. Көрүнүп тургандай бул жерде каражат иштеп табуу деген ой болгон эмес. Башында Марска кишини учуруу каалоосу күчтүү болду. Маск Би-Би-Сиге маегинде өзүн инвестор эмес, инженер деп эсептей турганын айтканы бар. Ага негизги шык берген кыймылдаткыч - татаал техникалык тапшырмалардын жандырмагын табуу. Анын ийгилигинин чен-өлчөмү банктагы акчалар менен эмес, ушул нерсе менен өлчөнөт. 3. Масштабдуу тапшырмаларды койгондон коркпогула Масктын компанияларындагы өзгөчөлүктөрдүн бири - алдыга коюлган өтө татаал тапшырмаларды жандыруу. Ал автоунаа индустриясына ыңкылап кылууну, Марсты өздөштүрүүнү, өтө ылдам поезд жасоону, жасалма интеллект, индустрияны күн энергиясына өткөрүүнү көздөйт. Булардын баары фантазия сыяктуу. Баса, мындай ойлор 1980-жылдары чыккан балдар журналында айтылат эмеспи. Маск деле муну жашырбайт, бала кезинен аны шыктандырган китептер жана көркөм тасмалар. Tesla Model X 90D Брюсселдеги жарманкеде Ошондуктан Масктын үчүнчү кеңеши - өзүңөрдүн амбицияңарды ичке катпагыла. Көптөгөн бизнесмендер кичинекей кадамдар менен жылганды артык көрөт дейт Маск. \"Эгерде сиз чоң компаниянын жетектеп жаткан болсоңуз жана аны жакшы жагына өзгөртүүнү кааласаңыз, бирок аны ишке ашыра албасаңыз эч ким күнөөлөбөйт. Мисалы, бул жерде менин тиешем жок, кептин баары камсыздоочуда деп куталасыз\",-дейт Маск. Ал эми масштабдуу тапшырмаларды коюп, аны аткара албай калсаңыз, анда сизди иштен кетирет. Мына ошондуктан көпчүлүк компаниялар өзүнүн өндүргөн продуктусун жакшыртууну өтө жай ишке ашырат. Таптакыр жаңы нерсе жөнүндө ойлонгусу келбейт. Ошондуктан күчтүн баарын \"өтө маанилүү\" саналган нерсеге сарптоо керек деп кеңеш берет ал. 4. Тобокелчиликтен коркпогула Бул жерде эми баары белгилүү. Ийгликке жетүү үчүн тобокелчиликке баруу керек. Бирок бул жерден дагы Масктын мамилеси өзгөчө. Марска учу турган Starship кемеси 2002-жылы, ал өзүнүн алгачкы бизнес башталышы болгон - Zip2 жана PayPal компанияларындагы үлүштөрүн сатып жиберген. Ал кезде отуз гана жашта эле жана эсептеринде дээрлик 200 миллион доллардай каражаты бар болчу. Масктын айтымында, бул каражаттын жарымын сактап коюп, жарымын бизнеске салуу планы болгон. Бирок анысы ишке ашпай калды. Биз жолуккан мезгилде Масктын бизнес жашоосундагы эң оор мезгил эле. Жаңы компаниялары өтө татаал учурларды жашап жаткан. SpaceX алгачкы үч аракети ийгиликсиз болуп, Tesla өндүрүшүндө, долбоорлоодо бир катар көйгөйлөр болуп жаткан. Андан кийин каржылык кризис башталды. Масктын алдында татаал тандоо турду. \"Мен акчамы кармап турган болсом, анда компанияларым жашап кете албай калат эле. Колумда болгон каражатты салсам, кандайдыр бир мүмкүнчүлүк жаралмак\",-дейт ал. Ошентип акчасынын калганын дагы бизнеске салат. Ка��сыл бир учурда карызга батып, жеке чыгымдарын дагы төлөй албай калганын айтып берген. Банкрот болуу коркунучу аны чочулатты беле? Жок, ал андан кооптонгон эмес. \"Балким балдарымды мамлекеттик мектепке жиберүүгө мажбур болмокмун. Анын кандай коркунучу бар. Мен деле мамлекеттик мектепте окугам\". Шанхайдагы \"Тесла\" заводу 5. Сынга көңүл бурбагыла 2014-жылы көптөгөн эскперттер жана баяндамачылар анын ийгиликсиз аракеттерин катуу сынга алган. \"Либералдуу караңгылык өтө таң калаарлык эле. Көптөгөн блогерлер күн сайын \"Тесланын\" кыйрап баратканы боюнча хроникаларды чыгарып турду\",-дейт Маск Илон Масктын кийинки бизнес кеңешинин бири ушул - силерди сындагандарды укпагыла. Би-Би-Би-Сиге берген маегинде SpaceX же Tesla компанияларын түптөп жатканда кайсыл бир кезде булар киреше алып келет деген ой менде болгон эмес деди ал. Башкалар дагы буга ишенген эмес. Ошентсе деле Маск алдыга жыла берген. Эмнеге? Ушул жерде кишинин ийгилиги иштеп тапкан акчасында эмес, ал ошол ишти жылдырып жатканда чечкен маселе менен өлчөнөт дегенди эстейли. Кимдер эмне десе, айта берсин. Ал үчүн негизгиси - маанилүү идеяларды ишке ашыруунун жолун табуу. Өткөн жылдын октябрында Morgan Stanley инвестициялык банкы тарабынан SpaceX 100 млн долларга баалады. Компания космоско учуу боюнча көп эрежелерди өзгөрттү. Бирок Маск америкалык космос программасына жаңы дем бергенине көбүрөөк канааттанат. Дүйнөдөгү мегаполистерде электроунааларды кубаттандыруучу бекеттер пайда болду 6. Канааттануу алгыла Масктын өтө эмгекчил экени жалпыга маалым. Ошол эле маалда көптөгөн чуулгандуу иштердин каарманына айланган учурлары болду. Анын үстүнөн жалаа жапты деп, сотко даттанышты, түз эфир учурунда жеңил баңгизат колдонгону, коомдук сайттарга жумшак айтканда, бүдөмүк билдирүүлөрдү бир нече жолу жазганы. Анын жүрүм-турумундагы мындай өөн көрүнүштөр бизнесине тоскоолдук жараткан жок. Анын амбициясы адаттагыдай эле дайыма бийикте. Өткөн жыл ал үчүн эсте калаарлык болду. Декабрда сыноодон өткөн \"Старшип\" ракетасы учуп чыккандан алты минутадан кийин жарылды. Ал бул ракета менен кишилерди Марска жөнөтүүнү пландаган. Илон Маск бул сыноону \"өтө ийгиликтүү\" деп баалады. Маск тапкан байлыгын улам жаңы технология, инновацияга жумшап электр кубаты менен жүргөн Tesla, жогорку ылдамдыкта жүргөн Hyperloop транспорт системасы жана космоско туристтерди алып баруу максатында SpaceX компаниясын негиздеди. (AbA)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-52857000", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-52845976", "doc1": "خرجت المظاهرات رغم قرار فرض حظر تجول ليلي في مينيابوليس وقالت تقارير في وسائل إعلام محلية إن البيت الأبيض خضع لإجراءات غلق بعد تجمع عدد من المتظاهرين حوله. وخرجت مظاهرات في مدينة نيويورك ومدينة مينيابوليس التي شهدت مقتل الشاب، وذلك على الرغم من توجيه اتهامات بالقتل للشرطي ديريك تشوفين. وكان جاكوب فراي، رئيس بلدية مينيابوليس، قرر فرض حظر تجول ليلي في المدينة بسبب تصاعد العنف خلال الاحتجاجات. ويفترض أن يستمر حظر التجول في المدينة يومي الجمعة والسبت من الثامنة مساء وحتى السادسة صباحا. مواضيع قد تهمك نهاية وطالب فراي باستعادة النظام في مينيابوليس بعد عمليات نهب وإضرام حرائق وقعت مؤخرا. وقال تيم والز، حاكم ولاية مينيسوتا، إنه لابد أن تتوقف الاضطرابات \"حتى تأخذ العدالة مجراها\". وقال الرئيس الأمريكي دونالد ترامب إنه تحدث مع أسرة فلويد وأعرب لهم عن بالغ أسفه لما حدث. أحدث تطورات قضية فلويد ألقي القبض على الشرطي تشوفين، ووجهت له تهم بالقتل. جورج فلويد وكان تشوفين ضمن أربع شرطيين طردوا من عملهم على إثر وفاة فلويد الاثنين. ووجهت الاتهامات له، بعد أيام من الاحتجاجات الغاضبة إثر انتشار فيديو يظهر الشرطي، راكعاً فوق فلويد (46 عاماً)، محاولاً تثبيته، فيما كان فلويد يردّد \"لا أستطيع أن أتنفس، أرجوك لا تقتلني\". وأجج الفيديو من مشاعر الغضب إزاء الأساليب التي تعتمدها الشرطة الأمريكية في توقيف المواطنين السود، وتكرار مقتلهم في أحداث مشابهة. وقال مدعي عام مقاطعة هينيبين في مينيسوتا، مايك فريمان، إنّ التحقيقات تتواصل مع العناصر الآخرين الذي كانوا موجودين عند وقوع الحادثة. وكانت عائلة فلويد قد طالبت بمحاكمة الشرطيين الأربعة بتهمة القتل، خصوصاً أن فلويد كان أعزلاً عند اعتقاله. وتحدّث شقيق جورج، فيلونيز فلويد، لقناة سي أن أن، وقال وهو يغالب دموعه إنّ \"الشرطة أعدمت أخي في وضح النهار\"، وأضاف أنّه تعب من \"رؤية رجال سود يموتون\". مظاهرات وأعمال عنف في وقت سابق، أضرم محتجون النار في مركز للشرطة في مينيابوليس، في ثالث ليلة من الاحتجاجات. متظاهرون يضرمون النار في مقر شرطة مينيابوليس وخلال الاحتجاجات، اعتقلت شرطة ولاية مينيسوتا مراسل قناة \"سي أن أن\" عمر جيمينيز، مع فريق التصوير المرافق له، خلال البثّ المباشر، صباح الجمعة، وذلك لأنّهم لم يتحركوا من مكانهم، عندما أمروا بذلك، على ما يبدو. وأفرج عن الفريق التلفزيوني بعد ساعة من اعتقالهم، بعدما اعتذر حاكم الولاية عن الحادثة. وتجمّع المتظاهرون أمس الخميس، أمام مركز الشرطة في دائرة مينيابوليس الثالثة، مركز الاحتجاجات الأساسي. وأطلقت الشرطة الغاز المسيل للدموع والرصاص المطاطي في محاولة لتفريق الحشد. لكن المتظاهرين اخترقوا الطوق الأمني الموضوع حول مركز الشرطة، وأضرموا النار فيه، وفي مبنيين آخرين قريبين، بينما انسحب عناصر الشرطة من المكان. وقال عمدة مينيابوليس إنّه لم يكن أمام الشرطة خيار سوى إخلاء المركز. وأضاف: \"رمزيّة المبنى لا يمكن أن تفوق أهميّة الحفاظ على حياة عناصر الشرطة والمتظاهرين\". ووصف فراي الاحتجاجات بأنها \"غير مقبولة\"، لكنه أقرّ بوجود \"الكثير من الألم والغضب\". وجاء تصريحات رئيس البلدية بعد تغريدة للرئيس الأمريكي حمّل فيها مسؤولية العنف لـ\"نقص القيادة\" في مينيابوليس، وهدّد بإرسال الحرس الوطني \"لإتمام المهمة بطريقة صحيحة\"، إن فشل فراي بإرساء النظام. وقالت الناطقة باسم البيت الأبيض كايلي ماكيناني، إن ترامب \"شعر بانزعاج كبير\" عند رؤيته الشريط الذي يظهر وفاة فلويد.", "doc2": "Нааразылык билдиргендер полиция бөлүмүн курчоого алышкан. Ал жердеги полиция кызматкерлери үйдүн чатырына чыгып, көздөн жаш агызчу газ колдонду. Полиция кызматкерлерин тик учактын жардамы менен коопсуз жайга чыгарып кетишкен. Нааразылык билдирип жаткандар имаратка кирип келип, өрттөп салышты деп кабарлады Fox News. Бир күн мурун дагы полиция бөлүмүнүн алдында кагылышуулар болгон. Миннеаполистеги кагылышуулар шейшемби күнү башталган эле. Жүздөгөн кишилер Флойд каза тапкан кесилишке чогулушкан. Миннеаполистин мэри Жейкоб Фрей шаарга өзгөчө кырдаал абалын киргизди. Миннесотанын губернатору Тим Уолц коомдук тартипти камсыздоого Улуттук гвардияны тартуу боюнча буйрук чыгарды. АКШ президенти Дональд Трамп \"Твиттер\" баракчасына Миннеаполиске Улуттук Гвардияны жөнөтө турганын жазды. Жорж Флойддун окуясы 25-майда Жорж Флойддун автоунаасын полиция кызматкерлери токтоткон. Алар жасалма акча колдонот деген маалыматты тактоо үчүн токтотушкан экен. Флойдду \"унаадан алыс туруп тур\" деп буюрушканда, каршылык көрсөттү дейт полиция. Полицянын көкүрөгүндө тагылган видео байкоо териштирүү үчүн алынган. Ошондуктан окуянын чын-бышыгын айтуу азыр эрте. \"Полиция офицерлери анын колуна кишен салган учурда гана абалы оор экенин байкашкан\",-деп айтылды полиция тараткан маалыматта. Интернетте жарыяланып кеткен тасмада полиция аны тизеси менен муунтуп турганы тартылган. Күбөлөрдүн бири тартып алган видеодо жерде жаткан Флойд: \"Демим кыстыгып жатат! Демим кыстыгып жатат!\" деп кайра-кайра айтып, \"өлтүрбөгүлө\" деп суранат. Ошол жердегилер чогула калып, полицияны \"муунтпагыла, дем алуусун текшергиле\" деп суранышат. Көп өтпөй эле Флойд сулк жатып калып, \"Тез жардам\" унаасын чакырышкан. Бирок ооруканага жетпей эле каза болуп калганы белгилүү болду. Бул окуядан кийин төрт полиция кызматкери иштен алынды."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-54432530", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-54352705", "doc1": "كانت مارينا أودغودسكايا، ولوقت قريب جدا، تعمل منظفة في مكتب السلطة المحلية في قرية بوفاليخينو ولكن حياتها تغيرت بشكل جذري عندما طُلب منها الترشح لخوض الانتخابات المحلية في القرية بصفة \"مرشحة فنية\" من أجل إضفاء طابع ديمقراطي على الانتخابات. وكان من المفروض أن يقتصر دور مارينا أودغودسكايا على تكملة العدد، إذ أن القانون الروسي ينص على وجوب وجود شخصين على الأقل في قائمة مرشحي الانتخابات، ولكنها حققت فوزا ساحقا وستدير من الآن فصاعدا هذه المنطقة الروسية الصغيرة النائية. قصد مراسل بي بي سي بيتر كوزلوف القرية المذكورة للتحقيق في الكيفية التي تمكنت بها أودغودسكايا من التحول من منظفة مكتب رئيس البلدية إلى رئيسة للمكتب. أعدّت مارينا أودغودسكايا نفسها لتكون مساعدة مبيعات، ولكنها عجزت عن العثور على وظيفة في قطاع المبيعات في قريتها بوفاليخينو لا يشعر المرء للوهلة الأولى بأن قرية بوفاليخينو هي بوتقة للتغيير السياسي، إذ تقع القرية وسط مجموعة من المستوطنات الصغيرة في منطقة كوستروما لا يسكن بعضها إلا حفنة من الناس. مواضيع قد تهمك نهاية ويحصل بعض سكان المنطقة على قوتهم من العمل في مجال الأخشاب، بينما يعمل آخرون في الزراعة أو السياحة في بحيرة تشوخلوما القريبة. وتتسم هذه المنطقة الريفية بالهدوء والسكينة، حتى أنني لم أتمكن من الحصول على إشارة لهاتفي المحمول فيها. ولكن هذه هي المنطقة التي منح سكانها بشكل غير متوقع نصرا انتخابيا لامرأة لم تترشح إلا لأن منافسها رئيس البلدية طلب منها ذلك. أعدّت مارينا أودغودسكايا نفسها لتكون مساعدة مبيعات، ولكنها عجزت عن العثور على وظيفة في قطاع المبيعات في قريتها بوفاليخينو التي لا يوجد فيها إلا متجرين صغيرين. ومنذ تخرجها وهي تعتني بأسرتها إضافة إلى منزلها وحديقتها والحيوانات التي تحتفظ بها الأسرة من بط وأوز ودجاج وأرانب إضافة إلى الكلاب والقطط. تعتني مارينا بأسرتها إضافة إلى منزلها وحديقتها والحيوانات التي تحتفظ بها الأسرة من بط وأوز ودجاج وأرانب إضافة إلى الكلاب والقطط كما عملت منظفة في مقر الإدارة المحلية، وفي فصل الشتاء كانت مكلفة بتغذية مدفئات المقر بالخشب اللازم لعملها. فالمنطقة هذه تفتقر إلى الغاز، ويعتمد سكانها على الحطب كوقود للتدفئة. وشكل فوزها في الانتخابات مفاجأة صادمة لرئيس البلدية الذي كلفها بالترشح ضده في الانتخابات. كما كان الفوز مفاجأة لها، إذ تعترف بأنها لم تقد أي حملة انتخابية ولم تتوقع أن تفوز قط. وشكّل فوزها صدمة أكبر لروسيا ككل التي تنتشر فيها الأخبار بسرعة، وأصبحت مارينا أودغودسكايا بين ليلة وضحاها أشهر الزعماء المحليين في البلاد. وهنأ السياسي المعارض، ديميتري غودكوف، أودغودسكايا بفوزها من خلال مدونته التي قال فيها إن هذا الفوز يعد مؤشرا لنفور الناخبين في المناطق البعيدة من حزب روسيا المتحدة الذي يتزعمه الرئيس بوتين. مرشحة بطريق الصدفة رئيس البلدية المهزوم، نيكولاي لوكتيف البالغ من العمر 53 عاما، كان هو الذي اختار أودغودسكايا كمنافسة له ومن سخريات القدر أن رئيس البلدية المهزوم، نيكولاي لوكتيف البالغ من العمر 53 عاما، كان هو الذي اختار أودغودسكايا كمنافسة له في الانتخابات من أجل الوفاء بالمتطلبات القانونية عندما كان يستعد لخوض الانتخابات سعيا للفوز بفترة ولاية جديدة في سبتمبر/أيلول الماضي. وكان ضابط الشرطة السابق لوكتيف قد شغل منصب رئيس بلدية هذه المنطقة النائية في السنوات الخمس الماضية، وهو يتمتع باحترام وتقدير الكثير من سكان القرية، ويشعر بأنه سيسلم زمام الأمور والمنطقة بأحسن حال. وقال رئيس البلدية السابق لبي بي سي الروسية \"أجل، أنا الذي طلبت من مارينا أودغودسكايا أن تترشح لخوض الانتخابات، وفي الحقيقة طلبت من آخرين أن يترشحوا، ولكنهم خذلوني ولو كان لي أي خيار آخر لما طلبت منها الترشح. ولكني لا أرى أي أمر متميز أو غريب في فوزها. فمرحى لها الفوز، وأنا ممتن لترشحها وإذا دعمها الناس فليكن\". ويقول لوكتيف إنه ينوي مغادرة القرية والتوجه إلى مدينة أكبر في المنطقة ذاتها والبحث عن عمل هناك. ويتجنب رئيس البلدية المنصرف الخوض في الجانب السياسي للموضوع، ويقلل من أهمية ما يقال من أن خسارته تعد هزيمة لحزب روسيا المتحدة، حزب الرئيس بوتين، وقال \"لا ننتمي - أنا وأودغودسكايا - إلى أي حزب سياسي\". ولكنه خاض الانتخابات ممثلا لحزب روسيا المتحدة الذي يهيمن على الحياة السياسية في هذا البلد المترامي الأطراف. قصة أشبه بقصة سندريلا ركزت الأضواء على مارينا، وسعى العديد من الصحفيين ومنهم مراسل بي بي سي بيتر كوزلوف (إلى اليمين) إلى اللقاء بها في يوم تشريني مشمس، نصّبت أودغودسكايا رسميا رئيسة لبلدية قرية بوفاليخينو والمناطق المحيطة بها. وكان في استقبالها والترحيب بها صحفيون محليون و��حفيون قدموا من العاصمة موسكو خصيصا لرؤية \"سندريلا\" السياسة الروسية بأم أعينهم. احتفظت أودغودسكايا برباطة جأشها، وردت على أسئلة الصحفيين باختصار وتأني، وقالت \"مشاعري طبيعية. فوجئت لأول وهلة ولكني بخير الآن. هذه وثيقة تعييني رئيسة للبلدية. كلا، لم يكن رفض المنصب خيارا لي، ولم يضطر أي أحد إلى اقناعي بتوليه. كان القرار قراري، واذا انتخبني الشعب فسأعمل على خدمته\". وبعد انتهاء مراسم التنصيب بدقائق فقط، استقلت أودغودسكايا سيارتها وتوجهت لزيارة إحدى سكان القرية. تبعها الصحفيون، وتحولت باحة منزل مؤيدة أودغودسكايا هذه إلى مسرح آخر لالتقاط الصور. وتبين أنه من الواضح أن هذه المؤيدة كانت حريصة على أن تباشر أودغودسكايا مسؤولياتها في أسرع وقت. وقالت \"بالطبع أدليت بصوتي لأودغودسكايا، فكلنا نثق بها، فهي ذكية وستنجح في عملها لا محالة!\". وستخضع أودغودسكايا قريبا للتدريبات الخاصة بالزعماء المحليين، حيث ستزود بالمعلومات الضرورية المتعلقة بالموازنات المحلية وسبل إدارة المناطق الصغيرة كالمنطقة التي ستديرها. ما هو رأي القرية؟ تجولنا في أزقة بوفاليخينو لأخذ فكرة عن آراء سكانها. وفي متجر محلي صغير، بدأت أدردش مع سيدة مسنة ترتدي معطفا أصفر تبين لاحقا أنها من أقارب أودغودسكايا. قالت السيدة \"برأيي أنها إذا كانت تتمكن من أداء عملها بشكل جيد فيجب عليها أداءه والبقاء في المنصب. وإذا كان الأمر غير ذلك، عليها الذهاب\". وقالت إمرأة أخرى ترتدي وشاحا ورديا إنها سعيدة بفوز أودغودسكايا في الانتخابات. لم يكن من العسير العثور على مؤيدين لمارينا وأضافت هذه \"نحن بحاجة إلى وجوه جديدة، ومن الجيد أن لديها فرصة لتغيير شيء ما والقيام بدور في إدارة قرانا\". وكرر رجل يدعى ميخائيل، كان يمضغ حبوب عباد الشمس عندما حدثني، نبرتها المتفائلة. وقال \"ستكتسب الخبرة مع مرور الوقت، وستتعلم كل شيء، فهي شابة وجميلة ومرحة\". ومضى إلى القول بقدر من الدبلوماسية \"في الوقت ذاته، كان نيكولاي لوكتيف رجلا جيدا أيضا\". أما إيفان، وهو الآخر من سكان القرية، فقد آثر اتخاذ موقف أكثر تأن. ولا يشارك هذا في التصويت ولم يكن راضيا على أداء رئيس البلدية المنصرف. وقال إيفان \"كل ما كان على لوكتيف عمله هو إنارة طرق القرية في وقتها المحدد، ولم يكن يجيد حتى ذلك!\". شرح ايفان أسباب عزوفه عن التصويت وعندما سألت إيفان عن سبب عزوفه عن التصويت في الانتخابات، قال إنه كان يدعم أحد الأحزاب السياسية في أوائل التسعينيات لأنه وعد بخفض أسعار الفودكا. وقال وهو يهز برأسه \"ولكن تبين أن ذلك الحزب لم يكن ينوي الوفاء بوعده\". ولكن إيفان يعترف بأنه ترك الشرب منذ ذلك الحين، وهو الآن مهتم بإدارة مدونة فيديو وصناعة الزوارق التي يستخدمها السائحون في بحيرة تشوخلوما، المقصد السياحي المجاور. ما الذي يعنيه كل هذا لحزب بوتين؟ سارعت المعارضة الروسية في وصف فوز أودغودسكايا باعتباره هزيمة لحزب روسيا المتحدة الذي يتزعمه الرئيس بوتين. ولكن نتيجة الانتخابات المحلية في هذه القرية النائية شكلت بالتأكيد هزيمة إعلامية لحزب بوتين، خصوصا بعد انتشار الخبر القائل إن منظفة في قرية صغيرة تمكنت من الفوز على رئيس بلدية يحظى بدعم الحزب، ولم يكن من الضروري لها أن تقود حملة انتخابية لأجل تحقيق ذلك الفوز. وعلمت بي بي سي الروسية أن الإدارة المحلية في كوستروما - العاصمة المحلية - اضطرت إلى إعادة حساباتها، وأ�� رئيس بلديتها يحاول استنباط الدروس من الهزيمة في بوفاليخينو. ووصل الخبر إلى موسكو، حيث علّقت عليه رئيسة مفوضية الانتخابات الروسية المركزية. وقالت رئيسة المفوضية إيلا بامفيلوفا \"أجل، خاضت أودغودسكايا الانتخابات كمرشحة فنية، ولكن لا ضير في ذلك. وقد صوّت لها القرويون، ولم تكن - وهي مجرد منظفة - تتوقع ذلك\". في الوقت نفسه، قالت غالينا بولياكوفا مسؤولة تنظيم حزب روسيا المتحدة المحلية لبي بي سي الروسية إنه رغم هذا الوضع \"غير الطبيعي\"، فلن تقع أي مشاكل. وقالت \"سيكون لمارينا مرشد، كما لكل رؤساء البلديات الآخرين. أجل، الوضع غريب، ولكنه ليس مأساويا\". وأضافت المسؤولة الحزبية \"لا يوجد شيء مروع في خسارة مرشح حزب روسيا المتحدة، فالناس يصوتون أحيانا لشخص وليس لحزب. وربما تمتلك (أودغودسكايا) موهبة التواصل مع الناس وربما لديها مهارات في مجال الأعمال. وقد يكون رئيس البلدية السابق فاتته بعض الحيل\". تصويت تكتيكي هل كان فوز مارينا نتيجة التصويت التكتيكي؟ يؤمن السياسي المعارض أليكسي نافالني بأن التصويت التكتيكي - أي التصويت لأي مرشح إلا مرشح حزب روسيا المتحدة - هو السبيل لتغيير موازين القوى في روسيا. وكان الترويج لمبدأ التصويت التكتيكي أحد الأسباب التي دفعت نافالني لشد الرحال إلى تومسك، المدينة السيبيرية التي سمم فيها في آب / أغسطس الماضي. واتهم نافالني بعد ذلك الرئيس فلاديمير بوتين بالوقوف وراء عملية تسميمه. أما بوفاليخينو، الواقعة في أرياف كوستروما الهادئة، فقد تؤيد أو لا تؤيد نافالني وسياساته. ولكن الحقيقة الماثلة للعيان تقول إن هذه المنطقة الصغيرة اختارت الوجه الجديد مارينا أودغودسكايا وصوتت لها بأغلبية ساحقة فاقت كل التوقعات. فهل تحذو مدن وقرى روسية أخرى حذو بوفاليخينو وتتحدى الوضع القائم؟", "doc2": "Марина Удгодская бир нече жылдан бери Повалихино жергиликтүү бийлигинин кеңсесинде пол жууп иштеп келди Эми 35 жаштагы жаран жетекчисинин ордун ээлейт. Ал ушул айдын башындагы жергиликтүү шайлоодо жеңишке жетишкен. Жергиликтүү бийликтин башчысы Николай Локтев шайлоого аттанганда ага каршы эч ким талапкерлигин койгон эмес. Ал Кремлди колдогон \"Единая Россия\" партиясынын өкүлү. Орус мыйзамына ылайык, шайлоодо сөзсүз атаандашы болушу зарыл. Ошондо Николай Локтев кеңсенин полун жууган Марина Удгодскаяны өзүнө каршы талапкерлигин коюга көндүргөн. \"Николай Локтев пол жууган аялга эч ким добуш бербейт деп ойлогон, шайлоодо оңой эле жеңишке жетем деген максат койгон. Бирок эл андан тажады, каршылык маанайын көрсөтүү үчүн Марина Удгодскаяга добушун беришти\",-деп айтты Би-Би-Сиге Шайлоо комиссиясынын жергиликтүү өкүлү. Комиссиянын өкүлү Локтев мырзанын Удгодскаяны талапкерлигин коюуга көндүрүп жатканын өз кулагы менен укканын айтууда. Бул окуя Орусиянын жаңылыктарынын баш сабына чыкты. Николай Локтев утулуп калганын мойнуна алып, жаңы жетекчиге ийгилик каалады \"Мен эчтеке кылган жокмун\" Марина Удгодская ушул жуманын аягында ант кармап, ишке киришет. Учурда ал эч ким менен байланышка чыкпай жатат. Бирок шайлоонун жыйынтыгы жарыяланганда ал жергиликтүү медиага маек куруп, \"жасалм��\" талапкер болгонун айткан. Ошондой эле мындай кызматка даяр эмес экенин кошумчалаган. \"Мага добушун берет деп эч ойлогон эмесмин. Мен эчтеке кылган жокмун\",-деген эле Удгодская \"Подьем-телеграм\" каналына берген маегинде. Ага карабастан мурда пол жууп жан баккан аял шайлоочулардын 63 пайыз колдоосун алды. Анын мурдагы жетекчиси 34 пайыз гана алган. Талапкерлердин үгүт иштери активдүү болгон эмес. Жарнамалар, программаны түшүндүргөн баракчалар, шайлоочулар менен жолугушуу сыяктуу акциялар жок болду. Жергиликтүүлөр анын кереги жок деп айтышууда. Чакан аймакта баары бири-бирин тааныйт жана талапкерлер ким экенин дагы билет. Повалихино аймагына отуз кыштак кирет. Анын эң чоңу Повалихино айылы, 242 тургуну бар. Айрымдар шайлоонун жыйынтыгын Локтев жана \"Единая Россия\" партиясына карата элдин каршылык маанайы катары көрүүдө. \"Единая Россия\" быйылкы жергиликтүү шайлоодо көп аймактардагы таасирин жоготту. Повалихино жайгашкан региондо \"Единая Россия\" добуштардын 32 пайызын гана алды. Алексей Навальный баштаган \"акылдуу добуш берүү\" системасы натыйжалуу иштеди Ал эми оппозициячыл саясатчы Алексей Навальный баштаган \"акылдуу добуш берүү\" системасы натыйжалуу иштеди. Навальный \"акылдуу добуш берүү\" аркылуу \"Единая Россия\" партиясынан талапкерге туруштук бере алган кандитатты колдогула деп үгүттөгөн. Бул аракет аркылуу Орусиянын айрым аймактарына жаңы саясатчылар шайланды. Повалихинодо болсо жергиликтүү тургундардын бири Локтев негизги милдеттерине көңүл бурбай калганы үчүн утулганын айтты. \"Эгерде баарына каршы добуш берүү мүмкүнчүлүк болсо, ошону тандамакмын. Аргасыздан Маринага добушумду бердим. Менимче, ал ишти аткарат, айылдыктар жардам берет. Анын билими жок экен, ошол жагынан аксайт го\",-деди дүкөн иштетке тургундардын бири."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/science-and-tech-55066223", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/55157806", "doc1": "بيد أنه في الوقت الذي يرغب فيه الكثيرون في الحصول على لقاح في أسرع وقت ممكن، يشعر آخرون بالقلق من أخذ لقاح غير معروف وحقن انفسهم اجسادهم به. كيف نعرف أن اللقاح آمن؟ هذا أول وأهم سؤال يطرحه العلماء عندما يشرعون في تصميم واختبار لقاح أو علاج جديد. تبدأ تجارب السلامة في المختبر، بإجراء التجارب والأبحاث على الخلايا والحيوانات قبل الانتقال إلى الدراسات البشرية. المبدأ هو أن تبدأ التجارب على نطاق صغير ومن ثم الانتقال إلى المرحلة التالية من التجربة، فقط إذا لم تكن هناك مخاوف تتعلق بالسلامة. مواضيع قد تهمك نهاية ما دور التجارب؟ يمكن للعلماء التحقق من فعالية اللقاح أو العلاج أيضاً إذا كانت بيانات السلامة التي تظهرها المختبرات مناسبة. ويتضمن ذلك اختبارات على أعداد كبيرة من المتطوعين، يُعطى لنصفهم اللقاح، أما النصف الآخر فيُعطون لقاحاً وهمياً. ولا يتم إخبار الباحثين والمشاركين عن الجرعات التي اعطيت للمتطوعين إلا بعد تحليل النتائج تجنباً للتحيز. حيث يتم فحص جميع الاختبارات والنتائج والتحقق منها بشكل مستقل. جرت تجارب لقاح كوفيد 19 بسرعة فائقة، لكنها لم تتخطى أياً من هذه المراحل. وتم تعليق تجربة لقاح أكسفورد / أسترا زينيكا، طواعية في مرحلة واحدة للتحقيق في سبب وفاة أحد المشاركين من بين عدة آلاف. وأعيد العمل به بمجرد أن تبين أن سبب الوفاة لا علاقة له باللقاح. من يعتمد اللقاحات أو العلاجات؟ سيتم منح الموافقة على اللقاح والإقرار بأنه فعال وآمن فقط إذا كان هيئة الرقابة الحكومية لتنظيم الأدوية ومنتجات الرعاية الصحية. وبعد الموافقة، تستمر الفحوصات للتأكد من عدم وجود المزيد من الآثار الجانبية أو مخاطر على المدى البعيد. وإذا اشتبه أي شخص في أنه يعاني من آثار جانبية من التطعيم، فيمكنه إبلاغ وزارة الصحة والرعاية الصحية بالأمر. لقاح فيروس كورونا: سارة غيلبرت المرأة التي صممت لقاح أكسفورد فيروس كورونا: متى يصبح لقاح كوفيد-19 متاحا؟ لقاح كورونا: ما فرص الدول الفقيرة في الحصول عليه؟ مما يتكون لقاح كوفيد 19؟ ثمة الكثير من لقاحات كوفيد 19 قيد التطوير. بعضها يحتوي على الفيروس الوبائي نفسه بشكل ضعيف. ويستخدم لقاح \"أكسفورد-أسترازينيكا\" فيروساً غير ضار تم تعديله ليبدو أكثر شبهاً بفيروس سارس \"كوفيد 2\"؛ وهو الفيروس الذي يسبب الإصابة بكوفيد 19. وتستخدم لقاحات فايزر بيونتيك وموديرنا، أجزاءً من الشفرة الجينية لإحداث استجابة مناعية، تسمى لقاحات \" إم آر إن أي\"، وهذه لا تحدث أي تغيير في الخلايا البشرية. بل تقدم للجسم تعليمات لبناء المناعة ضد كوفيد فقط. وتحتوي بعض لقاحات كوفيد على بروتينات من فيروس كورونا نفسه. كما تحتوي اللقاحات أحياناً على مكونات أخرى، مثل معدن الألومنيوم، الذي يجعل اللقاح مستقراً أو أكثر فعالية. هل سيجعلني اللقاح مريضاً؟ لا يوجد دليل على أن أياً من مكوناته يسبب ضرراً عند استخدامه بهكذا جرعات صغيرة. لا تصيبك اللقاحات بالمرض، بل تقوم على تعليم جهاز المناعة في جسمك على كيفية التعرف على الفيروس، فهي مصممة لغرض الحماية منه ومكافحته. ويعاني بعض الأشخاص من أعراض خفيفة، مثل آلام العضلات أو ارتفاع بسيط في درجة الحرارة بعد التطعيم. وهذه الأعراض لا تعني أنك مريض بل هي دليل على استجابة الجسم للقاح. ونادراً ما يظهر الجسم ردود فعل تحسسية للقاحات. وسيتم عرض جميع مكونات أي لقاح سيتم التصديق عليه. كونوا على دراية بأن الروايات والأقاويل التي تشكك في اللقاحات التي تنتشر عبر الإنترنت من خلال وسائل التواصل الاجتماعي لا تستند إلى أي أدلة علمية. هل من أصيب بالفيروس يمكنه الحصول على اللقاح؟ إذا تمت الموافقة على لقاح فيروس كورونا، فمن المحتمل أن يستمر تقديم اللقاح للأشخاص حتى لو أصيبوا بكوفيد 19 في السابق. وذلك لأن المناعة الطبيعية قد لا تدوم طويلاً ويمكن أن يوفر التطعيم مزيداً من الحماية في المستقبل. ما مدى ملاءمة اللقاحات للحيوانات؟ ويمكن أن تحتوي بعض اللقاحات، مثل لقاح \"شينغلز\" ولقاح الأنفلونزا للأطفال، على مادة الجيلاتين. وتنمو بعض اللقاحات على بيض الدجاج أو في خلايا أجنة الصيصان. وثمة المئات من لقاحات كوفيد قيد التطوير، ولا نملك تفاصيل عن مكون كل واحد منها على حتى الآن، لكن من المتوقع أن تكون العديد من لقاحات كوفيد نباتية أو صديقة للنباتيين. هل هناك أي داعٍ للقلق إذا حصل الجميع على اللقاح؟ هناك أدلة علمية دامغة على أن التطعيم هو أفضل دفاع ضد هذه العدوى الخطيرة. ويبدو أن لقاحات كوفيد تمنع الناس من الإصابة بالمرض الشديد وتنقذ الأرواح. ومن المحتمل أن تُقدم الجرعات الأو��ى التي ستتوفر للأشخاص الأكثر حاجة لها، مثل كبار السن الذين قد يصابون بأمراض خطيرة. ولم يتضح بعد مقدار الحماية التي يمكن أن تعطيها اللقاحات فيما يتعلق بالحد من انتشار الفيروس وإذا نجحت في ذلك بشكل جيد، فإن تطعيم عدد كافٍ من الناس سيقضي على المرض.", "doc2": "Америкалык фармацевтика гиганты Pfizer компаниясынын узак тарыхы бар жана Экинчи дүйнөлүк согуш маалында пенициллин өндүрүп, миллиондогон доллар иштеп тапкан. Pfizer иштеп чыккан вакцина (BNT162b2) клиникалык сыноодон ийгиликтүү өтүп, Covid-19 илдетинен 90 пайыз коргой турганы далилдеген. Бул жогорку көрсөткүч: эмдөөдөн өткөн 100 кишинин токсонунда туруктуу иммунитет пайда болот деген сөз. Башкача айтканда, эмдөөдөн өткөн соң инфекциянын коркунучу он эсе төмөндөйт. \"Жардам жолдо келе жатат\",-деп жазды Британиянын саламаттыкты сактоо министри Мэтт Хэнкок \"Твиттер\" баракчасына. Улуу Британиянын Улуттук камсыздандыруу системасынын (NHS) жетекчиси сэр Саймон Стивенстин айтымында, анын кесиптештери өлкө тарыхындагы эң масштабдуу эмдөө өнөктүгүн өткөрүүгө даярданууда. 50дөй оорукана бул жараянга даярдалды. Эксперттер этияттык чаралары баары бир сакталууга тийиш экенин эскертүүдө. Буга чейин америкалык Pfizer компаниясы менен биргеликте коронавирустун вакцинасын ийгиликтүү сыноодон өткөргөн германиялык BioNTech компаниясынын негиздөөчүсү Угур Шахин Би-Би-Сиге маек берген. Келерки кыштан тарта Covid-19 пандемиясы токтойт жана планета мурдагы жашоо ыргагына кайтып келет деген ал. \"Кыш мезгили оор болот. Анткени биздин вакцина азырынча вирустун жугуу динамикасын басаңдатууга таасирин тийгизе албайт. Эгерде баары жакшы уланса, биздин дарыны ушул жылдын соңуна барып же болбосо жаңы жылдын башынан тарата баштайбыз\",-деген эле Шахин. Апрелге чейин компания буюртма берген өлкөлөргө 300 млн доза вакцина чыгарабыз деп ишенип турат. Азыркы маалда бул вакцинаны ондогон өлкөлөр буюртма кылды. (AbA)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/science-and-tech-51530611", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-51456029", "doc1": "لم يصب بالفيروس إلا عدد قليل من الأطفال، وما زال الخبراء يحاولون التوصل إلى سبب ذلك كانت تلك أصغر حالة سُجلت، حتى الآن، منذ انتشار الوباء الذي أودى بحياة أكثر من 900 مريض وأصاب أكثر من 40 ألف شخص، معظمهم في الصين (رغم أن حالات الإصابة سُجلت في أكثر من 30 دولة أخرى). ولكن قلة قليلة من هذه الإصابات كانت بين صفوف الأطفال. أحدث دراسة لانتشار الوباء نشرتها مجلة الجمعية الطبية الأمريكية، وشملت تدقيقا للمرضى الراقدين في مستشفى جينيتان في ووهان، المدينة التي تعد مركز انتشار الوباء. وتوصلت الدراسة إلى أن أعمار أكثر من نصف المصابين بالفيروس تتراوح بين الـ 40 والـ 59 عاماً، وإلى أن 10 في المئة فقط من المصابين كانوا دون سن التاسعة والثلاثين. مواضيع قد تهمك نهاية وخلص الباحثون إلى أن \"الإصابات بين صفوف الأطفال كانت نادرة الوقوع\"، ولكن ما هو سبب ذلك؟ هل الأطفال أكثر قدرة على التكيف مع فيروس كورونا؟ انخفاض نسبة الإصابة عند الأطفال هناك العديد من النظريات التي تحاول تفسير هذه الظاهرة، ولكن الخبراء في مجال الصحة العامة عاجزون، إلى الآن، عن تفسير سبب قلة الإصابات في صفوف الأطفال. ويقول أستاذ علم الفيروسات في جامعة ريدينغ الإنجليزية، إيان جونز، لبي بي سي \"لأسباب ليست واضحة لنا بدقة، يبدو أن الأطفال إما تفادوا الإصابة تماما، أو أن إصاباتهم ليست حادة\". قد يعني ذلك أن الأطفال يصابون بنموذج أخف من المرض، بحيث لا تظهر عليهم أي أعراض، مما يؤدي، في نهاية المطاف، إلى تجنب أهاليهم التوجه بهم إلى الأطباء أو المستشفيات، وبالتالي إلى عدم تسجيل حالات إصاباتهم. تتفق مع هذا الرأي المحاضرة في كلية لندن الجامعية، ناتالي ماكديرموت، التي تقول \"إن للأطفال الذين تتجاوز أعمارهم 5 سنوات وللمراهقين أجهزة مناعة محفزة لمقاومة الفيروسات. فقد يصاب هؤلاء بالعدوى، ولكن المرض سيكون لديهم أخف وطأة أو قد لا تظهر عليهم أي اعراض البتة\". ليس هذا أمرا فريدا بالنسبة لانتشار فيروس كورونا الحالي في الصين، فثمة سوابق، ففي انتشار مرض (سارس) الذي سببه فيروس من نوع كورونا أيضا، في الصين، عام 2003، وأودى بحياة 800 شخص تقريبا (10 في المئة من حالات الإصابة الـ 8000)، كانت نسبة الإصابة بين الأطفال منخفضة أيضا. وفي عام 2007، أعلن مركز السيطرة على الأوبئة الأمريكي عن أن 135 طفلا أصيبوا بفيروس (سارس)، و\"لكن لم تسجل أي حالة وفاة بين الأطفال واليافعين.\" هل ساعدت عطلة السنة القمرية الجديدة في وقاية الأطفال من الإصابة؟ هل حمت عطلة السنة الجديدة الأطفال من الإصابة؟ كما تعتقد ماكديرموت أن الأطفال ربما لم يكونوا معرضين للفيروس مثل البالغين، فالعدوى انطلقت خلال عطلة السنة الصينية الجديدة عندما كانت المدارس مغلقة. وقررت كل الأقاليم الصينية، تقريبا، إبقاء المدارس مغلقة. وسيستمر هذا الوضع في بعض الحالات إلى نهاية شهر فبراير/شباط. وتقول ماكديرموت \"من الأرجح أن يتصرف البالغون كمعتنين، ولذا فهم يحمون الأطفال أو يرسلونهم إلى أماكن أخرى إذا كان هناك مصاب في البيت\". وتعتقد ماكديرموت أن هذه الصورة قد تتغير \"في حال انتشار المرض بشكل أوسع وزيادة احتمالات العدوى في المجتمع بشكل عام\". ولكن، ومع ذلك، لم يصاحب الانتشار السريع للمرض، إلى الآن، أي زيادة في الإصابات بين الأطفال. ومرة أخرى، توفر لنا أزمة (سارس) مقدمة لما يجري، إذ يقول باحثو مركز السيطرة على الأوبئة الأمريكي، الذين درسوا الإصابات بين الأطفال إن أولئك الذين لم يبلغوا الـ 12 من العمر كانوا الأقل حاجة للعلاج في المستشفيات. تتراوح أعمار أكثر من نصف المصابين بين الـ 40 والـ 59 هل يسبب الفيروس أعراضا أكثر شدة عند البالغين من الأطفال؟ رغم قلة عدد الأطفال الذين تأكدت إصابتهم بالفيروس، لا يعتقد الخبراء أن مردَّ ذلك عدم انتقال العدوى إليهم. والتفسير الأرجح هو أن الوباء الحالي يعد إضافة إلى الأمراض التي تصيب البالغين بشدة أكثر مما تصيب الأطفال، كمرض جدري الماء، على سبيل المثال. وفي هذا الصدد، يقول أندرو فريمان، خبير الأمراض المعدية في جامعة كارديف في ويلز، لبي بي سي \"هذا الأمر أكثر رجاحة من القول إن لدى الأطفال قدراً من المناعة ضد فيروس كورونا. وقد يعود السبب أيضا إلى أن السلطات لا تتابع حالات الأطفال عديمي الأعراض أو الذين لا يظهرون إلا أعراضا خفيفة.\" وتتفق مع هذا الطرح خبيرة علم الوبائيات الإحصائي في جامعتي أوكسفورد وأمبريال في لندن؛ إذ تقول، مشيرةً إلى أدلة مستقاة من انتشار وباء (سارس) في هونغ كونغ، إن \"الاستنتاج الذي خلص إليه زملاؤنا يشير إلى أن المرض لا ينحو منحى خطيرا عند الأطفال، ولذا كانوا أقل تأثرا (من البالغين).\" أصيب عشرات الآلاف بعدوى فيروس كورونا، معظمهم في الصين أمراض موجودة مسبقا من المعروف أن البالغين الذين يعانون من حالات مسبقة تسبب ضغطا على أجهزة المناعة لديهم - حالات كمرض السكري وأمراض القلب على سبيل المثال - أكثر عرضة للإصابة بهذا النوع من الأوبئة. ويقول إيان جونز \"مرض ذات الرئة (الذي يعد واحدا من نتائج الإصابة بفيروس كورونا) يصيب، على الأغلب، أولئك الذين يعانون من ضعف في المناعة أصلا لأن حالتهم الصحية سيئة أو أنهم يشرفون على نهاية حياتهم. وهذا الأمر يحصل أيضا مع مرض الأنفلونزا وغيره من أمراض الجهاز التنفسي\". وتبين أن نحو نصف المرضى الذين دُرست حالاتهم في مستشفى جينينتان كانوا يعانون من أمراض مزمنة أخرى. لم تظهر أي أدلة واضحة تشير إلى أن الأطفال الذين لا يظهرون أي أعراض - أو أولئك الذين لا يظهرون إلا أعراضا خفيفة - يسهمون في نشر الفيروس ولكن أليس من المعروف أن الأطفال ينشرون الفيروسات؟ يقول إيان جونز إن الأطفال معرضون فعلا للعدوى بالفيروسات ونشرها، ويشار إليهم، في كثير من الأحيان، على أنهم \"ناشرون مفرطون\" للفيروسات. ويقول الخبير البريطاني إنهم \"ينقلون العدوى بأمراض الجهاز التنفسي، بسهولة، كما يعرف كل من يتعامل مع الصغار في رياض الأطفال\". لذا فمن المتوقع أن نرى عددا كبيرا من الأطفال في قوائم المصابين - والمتوفين - بفيروس كورونا، ولكن هذا لم يحصل في الوقت الراهن على الأقل. وقد يُعزى الأمر إلى أن للأطفال أجهزة مناعة قوية محفزة لمحاربة الفيروسات، أو أن المرض نفسه يظهر بشكل أقل حدة عند الأطفال مما يظهر عليه عند البالغين ولذا لا يؤخذ الأطفال إلى المستشفيات سعيا للعلاج، ولا يتم فحصهم وتسجيل حالاتهم. وقد تظهر الصورة بشكل أكثر وضوحا مع استمرار البحوث في الوباء الحالي. ولكن قد يكون السبب أن الأطفال أقل تعرضا للعدوى بسبب إغلاق المدارس وعناية والديهم. ولذا ستتبين الحقيقة عندما يعود أطفال الصين إلى مقاعد الدراسة.", "doc2": "Жаңы коронавирусту жуктурган жаш балдардын саны абдан аз, окумуштуулар анын себебин изилдеп жатышат Коронавируска кабылгандар арасында жаш балдардын саны абдан аз. Жакында эле Американын медицина ассоциациясынын журналы изилдөөсүн жарыялады. Эксперттер Ухань шаарындагы оорукананын бейтаптарын анализге алып, вируска негизинен 40-59 жаштагылар кабылганы аныкталган. Коронавирусту жуктурган кырк миңден ашуун кишинин 10 гана пайызы 39 жаштан ылдый. Жаш балдардын иммундук системасы коронавируска туруштук бере алабы? Жаштар коронавируска туруштук бере алабы? Окумуштуулар бул суроого жооп табуу үчүн ар түрдүү теорияларды айтышууда. Азырынча изилдөөчүлөр бир пикирге келе элек. \"Бизге түшүнүксүз себептерден улам жаш балдарга инфекцияны жукпайт же анын жеңил формасына гана кабылат\",-деп айтты вирусология боюнча профессор Ийан Жоунз. Ошондо жаш балдар коронавируска кабылган күнү дагы, аны жеңил көтөрөт. Көп учурда оорукана же дарыгерге дагы кайрылбайт. Профессор Жоунздун пикирин колдогондордун бири Лондон коллеж университетинин саламаттыкты сактоо боюнча эксперти Натали МакДермотт. \"Тестиер жана өспүрүмдөрдүн иммундук системасы ар түрдүү вирус менен күрөшүүгө даяр. Алар вирусту жуктурган күнү дагы, симптомдорду көрсөтпөй эле, инфекцияны жеңил көтөрүшү ыктымал\",-дейт ал. Бул таң калычтуу деле көрүнүш эмес. Маселен, 2003-жылы Кытайда \"Дем алуу органдарынын синдрому\" же SARS вирусунун жайылганы 800 кишинин өмүрүн алган. Ошондо дагы вируска кабылган жаш балдардын саны он гана пайызды түзгөн. Кытай жаңы жылында балдар мектепке барбай, үйдө болгону үчүн жаш балдар инфекцияны жуктурган жокпу? Кытай жаңы жылы жаш балдарды коргоп калдыбы? МакДермотт Кытай жаңы жылы учурунда жаш балдар көчөгө чыкпай, чоң кишилердей коркунучка кабылган жок деген пикирде. Себеби мектеп, бала бакчалар жабык эле. Кытайдын көп бөлүгүндө окуу жайлар жана бала бакчалар бир ай бою жабык турду. Ошондуктан окумуштуунун айтымында, вирус жайыла берсе, балдардын дагы вирусту жуктуруу ыктымалдуулугу өсөт. Ага карабастан, азырынча андай коркунуч жок. 2003-жылы тараган SARS вирусу көрсөткөндөй, 12 жаштан ылдый вирусту жуктурган балдар ооруканага барбай эле сакайып кеткен. Вирусту негизинен 40-59 жаштагылар жуктурган Балдар коронавирусту жеңил көтөрөбү? Медицина боюнча эксперттер тестиер менен өспүрүмдөр кызамык сыяктуу коронавирусту жеңил көтөрөт деген пикирде. \"Жаш балдардын иммундук системасы коронавируска туруштук бере алышы мүмкүн. Ошол эле учурда жаш балдар вирусту жеңил көтөргөндүктөн дарыгерлер вирусту жуктурган жаштарды байкабай деле калышы ыктымал\",-дейт Кардиф университетинин изилдөөчүсү Андрю Фриман. Чынында жаш балдар айрым вирустарды чоң кишилерге караганда жеңил көтөрөт. Чоң кишилердин кант диабети же жүрө оорусу сыяктуу мурда кабылган илдеттери дагы болушу ыктымал. Ошондуктан иммундук системасы жаңы вируска алсыз болуп калат. Кытайда он миңдегендер жаңы коронавирусту жуктурду \"Өпкөнү сезгенткен пневмония оорусу (коронавирусту жуктургандар пневмонияга кабылууда) негизинен иммунитети алсыз кишилерге таасир этет. Мындай көрүнүш респиратордук инфекцияларда кеңири байкалат\",-дейт профессор Жоунз. Кытайдын Ухань шаарындагы вируска кабылгандардын көбү мурда кайсыл бир инфекцияны жуктуруп, дарылангандар. Симптомду көрсөтпөгөн жаш балдар вирусту жайылтып жатат деген пикирге эч далил жок Жаш балдар вирустун симптомун көрсөпөй туруп, аны жайылтап жаткан жокпу? Профессор Ийан Жоунз жаш балдар вирустук инфекцияларды тез жайылткан учурлар көп болорун мойнуна алат. Бирок коронавируска келгенде мындай жагдай жок. Учурда вируска кабылган жаш балдардын саны абдан аз. Буга жаш балдардын күчтүү иммундук системасы жана вирус тарап жатканда тестиер менен өспүрүмдөрдүн үйдөн чыкпай отурганы себеп болушу ыктымал."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/artandculture/2016/02/160206_profile_aleppo", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-38413046", "doc1": "المدينة القديمة في حلب ��ام 2006. صنفت اليونسكو المدينة القديمة باعتبارها موقعا تراثيا عالميا في السنة الاولى من الانتفاضة ضد حكومة الرئيس بشار الاسد، لم تشهد حلب ايا من الاحتجاجات الكبيرة او العنف الفظيع اللذان هزا غيرها من المدن والبلدات في سوريا. ولكنها اصبحت فجأة - في عام 2012 - ساحة قتال رئيسية عندما شن المتمردون هجوما يهدف الى طرد القوات الحكومية من المناطق الشمالية من سوريا. ولكن هجوم المتمردين لم يكن حاسما، مما ترك حلب مقسمة بين مناطق يسيطر عليها المتمردون واخرى تحت سيطرة الحكومة، وكان طرفا النزاع يتبادلان السيطرة على بعض المناطق بشكل شبه يومي. عموما، يسيطر المتمردون المعارضون على الاجزاء الشرقية من المدينة فيما تسيطر القوات الحكومية على الاجزاء الغربية. مواضيع قد تهمك نهاية ومنذ اواخر عام 2013، كثفت القوات الحكومية قصفها الجوي للمناطق التي يسيطر عليها المتمردون مما اوقع آلاف الضحايا. ويهدد الهجوم الذي شنته القوات الحكومية في العام الماضي بدعم جوي روسي بتوجيه ضربة حاسمة للمتمردين في هذه المنطقة. مدينة غارقة في القدم تعد حلب واحدة من اقدم واعرق المدن في العالم على الاطلاق، فقد ورد ذكرها في المخطوطات المصرية التي يعود تاريخها الى القرن العشرين قبل الميلاد. وعثر في قلعة حلب الشهيرة على آثار معبد يعود تاريخه للالفية الثالثة قبل الميلاد. وأثرت حلب سياسيا واقتصاديا في القرن الثامن عشر قبل الميلاد بوصفها عاصمة لمملكة يمحاض حتى سقوطها على ايدي الحيثيين. بعد ذلك، اصبحت حلب مدينة مهمة في العصر الهيليني ونقطة تجارية رئيسية للتجار المتجهين من البحر المتوسط الى الاراضي الواقعة الى الشرق. وتم استيعابها لاحقا من قبل الامبراطورية الرومانية، ثم اثرت بوصفها مركزا للقوافل التجارية تحت الحكم البيزنطي. وفي عام 636 ميلادية، سيطر عليها العرب المسلمون، وبعد نحو 80 عاما وخلال فترة حكم الخليفة الاموي سليمان بن عبدالملك تم تشييد جامعها الكبير. وفي القرن العاشر الميلادي، اصبحت حلب عاصمة للدولة الحمدانية، اعقبت ذلك فترة اتسمت بالفوضى والحروب تصارع فيها البيزنطيون والصليبيون والفاطميون والسلاجقة على السيطرة على المدينة والمناطق المجاورة لها. ولم تتماثل حلب الا في منتصف القرن الثاني عشر، وفي القرن الثالث عشر وتحت حكم الايوبيين تمتعت المدينة بعهد من الثراء الكبير والتوسع. ولكن ذلك العهد انتهى فجأة في عام 1260، عندما غزاها المغول. وعانت المدينة من وباء الطاعون عام 1348 ومن هجوم مدمر قاده تيمورلنك عام 1400 ميلادية. وفي عام 1516، اصبحت حلب جزءا من الامبراطورية العثمانية، واصبحت مركزا لولاية حملت اسمها وبرزت كمركز للنشاط التجاري بين الشرق واوروبا. ولكن دور حلب كوسيط تجاري انحسر في اواخر القرن الثامن عشر، وانحسر اكثر عندما رسمت بريطانيا وفرنسا حدود الدولة السورية الحديثة التي عزلت المدينة عن جنوبي تركيا وشمالي العراق علاوة على خسارة ميناء الاسكندرون لتركيا في عام 1939. وعقب استقلال سوريا، تطورت حلب لتصبح مركزا صناعيا مهما ومنافسة للعاصمة دمشق. وزاد عدد سكانها بشكل كبير من 300 الف نسمة الى حوالي 2,3 مليون نسمة بحلول عام 2005. واليوم، يشكل المسلمون السنة اغلبية سكان حلب، معظمهم عرب مع بعض الاكراد والتركمان، كما تسكن المدينة اكبر جالية مسيحية في سوريا بمن فيهم العديد من الارمن اضافة الى جاليات شيعية وعلوية. حرب استنزاف وعندما اندلعت الاحتجاجات المناوءة للحكومة السورية في طول البلاد وعرضها في آذار / مارس 2011، عملت السلطات المستحيل لمنع هذه الاحتجاجات من الوصول الى حلب. وساعد تهديد الحكومة بالرد بعنف ووحشية على اي احتجاجات على بقاء المظاهرات في المناطق البعيدة من مركز المدينة وفي جامعتها. ولكن، وبتحول الاحتجاجات الى حرب حقيقية، انجرفت حلب في التيار. ففي شباط / فبراير 2012، هز حلب انفجاران استهدفا مقري الاستخبارات العسكرية والشرطة واسفرا عن سقوط 28 قتيلا. ثم بدأت وتيرة الاشتباكات بين المتمردين المسلحين والقوات الحكومية تزداد في المناطق المجاورة من محافظة حلب. وبدأت المعركة من اجل السيطرة على حلب نفسها في اواسط تموز / يوليو 2012 حقق خلالها المتمردون نجاحات سريعة وسيطروا على عدد من الاحياء الموالية للمعارضة في شمال شرقي المدينة وجنوبيها وغربيها. وما ان شارف شهر تموز على الانتهاء حتى انتشر القتال الى قلب المدينة القديم ووصل الى اسوار المدينة القديمة التي تعدها منظمة اليونسكو موقعا للتراث العالمي. وفي ايلول / سبتمبر 2012، ادت الاشتباكات الى اندلاع حريق كبير اتى على سوق المدينة القديم، وفي نيسان / ابريل 2013، هدمت مئذنة الجامع الكبير الذي يعود تاريخه الى القرن الحادي عشر الميلادي. وفي غضون بضعة اشهر تحولت معركة حلب الى حرب استنزاف يتبادل فيها الطرفان السيطرة على الاراضي بشكل مستمر. ولم يتمكن المتمردون من الحصول على الاسلحة الثقيلة التي يحتاجون اليها لدحر الجيش الحكومي الافضل تجهيزا وتسليحا، بينما عانى الاخير من قطع خطوط امدادته واضطراره الى تركيز موارده على العاصمة دمشق التي شن المتمردون قربها هجوما كبيرا في تموز / يوليو 2012 ايضا. ومنذ نهاية عام 2013، تشن الحكومة حملة جوية شرسة على المناطق التي يسيطر عليها المتمردون في حلب تستخدم فيها البراميل المتفجرة. وسمحت هذه الحملة للقوات الحكومية بتحقيق بعض التقدم. كما ابتليت القوات المتمردة في حلب بالصراعات بين تنظيم \"الدولة الاسلامية\" من جهة وغيرها من الحركات الجهادية من جهة اخرى. وكانت منظمة العفو الدولية حذرت العام الماضي من ان الحياة في حلب اصبحت \"لا تطاق\" بالنسبة لسكانها المدنيين، متهمة الحكومة السورية والمتمردين على حد سواء باقتراف جرائم حرب. وكان من شأن التدخل الروسي عام 2015 لنصرة حكومة الرئيس الأسد ان يهدد حالة الجمود التي سيطرت على الموقف العسكري بالزوال. وفيما تقول موسكو إنها لا تستهدف الا الجهاديين، يتهمها العديدون في الغرب بمهاجمة كل معارضي الرئيس الاسد. ومنذ تدخل الروس عسكريا في الحرب، تمكنت القوات السورية من تحقيق تقدم على عدة جبهات. وفي شباط / فبراير من هذا العام 2016، تمكنت القوات السورية من استرداد عدة مدن الواقعة الى الشمال من حلب وهي الآن تهدد بمحاصرة المتمردين.", "doc2": "Interactive 2016 2008 Төрт жылга созулган согуштан кийин ЮНЕСКОнун дүйнөлүк мурастар тизмесине кирген шаардын байыркы бөлүгү урандыга айланды. Көтөрүлүшчүлөр Алеппонун чыгыш бөлүгүн таштап чыгып кетип жаткандан кийин шаар толугу менен өкмөттүк күчтөрдүн колуна өттү. Цитадель Interactive 2016 2010 XIII кылымда курулган Алепподогу бекем чеп шаардын негизги символдорунун бири эле. Азыр бул дубалдын беттеринен согуштун издери көрүнүп турат. Башар Асаддын армиясы бул чепти коргонуу катары колдонушуп, ошондуктан кө��өрүлүшчүлөр тарабынан тынымсыз аткылоолого кабылган. Алепподогу Улуу мечит: 2010-жылдын 6- октябры, 2016-жылдын 17-декабры. Эски чептин батыш тарабында Алепподогу Улуу мечит жайгашкан. Бул мечит VIII жана XIII кылымдар аралыгында курулуган. Анын 45 метр бийиктиктеги мунарасы үч жыл мурун талкаланган. Чиркөө жана Аш-Шибани мектеби Interactive 2016 2009 XII кылымга таандык чиркөө жана Аш-Шибани мектеби. Көптөгөн реставрациялык иштерден кийин бул жай маданий иш-чараларды жана көргөзмөлөрдү уюштурууга кызмат кылып келе жаткан борбор болуп калган. Азыр бул борбор катуу талкаланган, аны кайра калыбына келтирүү зарыл. Хаммам аль-Нахасин: 2010-жыл 6-октябрь, 2016-жыл 17-декабрь Хаммам аль-Нахасин XIII кылымга таандык. Эски базардын чок ортосунанан орун алган. Согушка чейин бул эркектердин мончосу туристтер арасында популярдуу болчу. Шаба-Молл соода борбору: 2009-жыл 12- декабрь, 2014-жыл 16-октябрь Алеппонун бир эле байыркы бөлүгү жабыр тарткан жок. Айыгышкан кармаштардан жабыр тарткан соода борбору. Бул жайды кандайдыр бир мөөнөткөн өздөрүн «Ислам мамлекети» деп атаган экстремисттик топ түрмө катары пайдаланган. Андан соң бул жайды \"Фронт ан-Нусра\" экстремисттик тобу басып алган."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-54268108", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-54285842", "doc1": "هناك خشية من ضياع الإرث التاريخي لإقليم التبت واعتمد التقرير، الذي أعدته مؤسسة جيمس-تاون البحثية في العاصمة واشنطن، على تقارير إعلامية حكومية، ووثائق متعلقة بالسياسات، وصور الأقمار الاصطناعية التي قالت وكالة رويترز إنها فحصتها. وقارن التقرير أيضا بين الوضع الحالي وبين ما تم توثيقه عند أقلية الإيغور المسلمة في منطقة شينجيانغ، شمال غربي الصين. ولم تعلق السلطات الصينية بعد على نتائج التقرير. وإقليم التبت منطقة نائية في الصين، ومعظم سكانه بوذيون يعيشون في منطقة الهيمالايا التي هي منطقة تتمتع بالحكم الذاتي تابعة للصين المتهمة بقمع الحرية الثقافية والدينية هناك. مواضيع قد تهمك نهاية وتقول بكين إنها تشجع التقدم والتنمية في المنطقة. وزعم الرئيس السابق للتبت في المنفى، لوبسانغ سانغاي، من ضمن آخرين، أن شعب التبت يتم إرغامه على الالتحاق بمعسكرات العمل الإلزامي ومراكز التدريب من أجل \"التعليم\". بيد أن حجم البرنامج كما هو مُفصل في هذه الدراسة يشير إلى أنه أكبر بكثير مما اعتُقِد سابقا. ما هي نتائج الدراسة؟ ويذهب التقرير الذي أعده أدريان زينز، وهو باحث مستقل مختص في شؤون التبت وشينجيانغ، إلى أن 500 ألف شخص، معظمهم من المزارعين المكتفين ذاتيا إضافة إلى الرعاة، تلقوا تدريبا في الشهور السبعة الأولى من عام 2020 . وحددت السلطات عددا من العمال ينقلون بشكل جماعي إلى داخل التبت وأجزاء أخرى من الصين. وحسب الخطط التي وضعتها الحكومة الصينية وتم الاستشهاد بها، فإن مشاريع التدريب تهدف إلى مراعاة \"الانضباط في العمل، واللغة الصينية، وأخلاقيات العمل\". ويضيف التقرير أن الهدف يتمثل في تغيير مواقف من قبيل \"لا نستطيع القيام بذلك، ولا نرغب في القيام بذلك ولا نملك الشجاعة للقيام بذلك\" تجاه العمل، مع الدعوة أيضا إلى \"إجراءات غير محددة بهدف إبعاد \"الأشخاص الكسالى\" بشكل فعال\". وتمضي الدراسة ��ائلة إن برامج التدريب الحالية تنتهي بمعظم المتدربين إلى الحصول على فرص عمل متدنية الأجور، بما في ذلك صناعة النسيج، والبناء والزراعة. وحذرت الدراسة من أنه \"في سياق سياسة إدماج الأقليات الإثنية بشكل متزايد\"، فمن المُرجح أن هذه السياسات من شأنها تعزيز خسارة الإرث اللغوي، والثقافي، والروحي على المدى البعيد\". ما هي المقارنات مع إقليم شينجيانغ؟ ويذهب التقرير إلى أن برنامج في إقليم التبت يشبه مشاريع معسكرات العمل الإلزامي في إقليم شينجيانغ الذي يشهد اضطرابات حيث تُتهم السلطات الصينية باحتجاز الإيغور وهم في معظمهم مسلمون. وجاء في التقرير أن \" تخفيف مظاهر الفقر الذي تشجعه الدولة في كل من شينجيانغ والتبت يكمن في مشروع من أعلى السلم الاجتماعي إلى أسفله يمتد من المراقبة الاجتماعية التي تمارسها الحكومة إلى الوحدات الأسرية\". وتُتهم الصين باحتجاز مئات الآلاف من المسلمين في شينجيانغ بشكل اعتباطي - بينما تقول بكين إن المعسكرات ما هي إلا مدارس مهنية تشتد الحاجة إليها لمكافحة الإرهاب والتطرف الديني. بيد أن دراسة معهد جيمس-تاون تؤكد على أن مخطط العمل الإلزامي \"يحتمل أن يكون أقل إكراها\" بحيث أن بعض سكان التبت يشاركون طواعية في المشروع في ظل فرص زيادة دخولهم نتيجة لذلك. وبالرغم من الاختلافات التي تميز شينجيانغ، فإن التقرير خلص إلى أن \"الحضور المنهجي لمؤشرات واضحة للإكراه والتأطير الإديولوجي، إضافة إلى التغيير الدائم والعميق بشكل محتمل في سبل العيش، ينطوي بشدة على إشكاليات\".", "doc2": "Кытайдын Тышкы иштер министрлиги айыптоолорду четке кагып, мажбурлап эмгекке тартуу деген жалган деди. Доклад маалымат каражаттарындагы кабарларга, саясий документтерге жана спутник сүрөттөрүнө негизделип жазылган. Анда Тибеттеги кырдаал Шинжаң-Уйгур автоном районундагы кайра тарбиялоо лагерлери сыяктуу деп мүнөздөлгөн. Чет элдик журналисттер жана укук коргоочулар миллион чамалуу уйгур мусулмандарды Кытай мажбурлоо жолу менен атайын лагерлерде \"кайра тарбиялап\" жатканын айтып келүүдө. Бээжин айыптоолор менен макул эмес. Бул экстремизмге каршы окутуу борбору деп билдирген. Америкалык эксперттер айтып жаткан Тибеттеги лагерлердин уюштурулушу Бээжиндин жакырчылык менен күрөшүү программасынын бир бөлүгү катары каралган. Бийлик кирешеси аз, алыскы жакыр айылдардагы тургундарды өндүрүшкө жумушка таратат. Бирок укук коргоочулар этникалык азчылыктар жашаган Тибет жана Шинжаң сыяктуу аймактарда бул ыкма идеологиялык тазалоо менен коштолуп жатканын ырастоодо. Андан баш тартууга мүмкүн эмес дейт алар. Алыскы Тибет автоном болгонуна карабай толугу менен Кытай тарабынан башкарылат. Бээжиндин дарегине маданий жана диний эркиндикти чектеди деген айыптоолор көп айтылды. Кытайдын коммунистик бийлиги болсо, бийик тоолуу Гималайдагы бул чөлкөмдү өнүктүрүү аракетинде экенин айткан. Бозгунда жүргөн тибеттик өкмөттүн жетекчиси Лобсанг Сенгай \"билим берүү\" максатында түзүлгөн окуу борборлоруна же эмгек лагерлерине тибеттиктерди мажбурлап алып келип жатышканын буга чейин эскертип келген. Эм�� Жеймстаун фонду мамлекеттик бул программанын масштабы тууралуу жаңы маалыматтарды таап чыккан. Тибет жана Шинжаңдагы изилдөөлөрдүн башында турган Адриан Зенц ушул жылдын жети айында мындай борборлордон 500 миң чамалуу (региондогу калктын 15 пайызы) дыйкандар жана малчылар өткөнүн ырастайт. Кытайдын бийлиги кишилердин массалык жер которуусу үчүн Тибеттин өзүндө жана Кытайдын башка региондоруна квоталарды караган. Тибеттин көз карандысыздыгын колдогон акциялар Докладда Кытай жетекчилигинин окуу программаларын түзүү пландары тууралуу дагы сөз болгон. Анда \"эмгек тартибин иштеп чыгуу, кытай тилин үйрөтүү жана жумушчунун этикасы\" сыяктуу сабактар бар. Мындай борборлордон өткөн соң көпчүлүгү айлыгы аз тармактарга жумушка орноштурулат. Айталы, текстиль, курулуш, айыл чарба тармагына. Кытай бийлиги окутуу борборлорунда тил жана кесип үйрөтүлөөрүн, эч кандай мажбурлоо болбой турганын айтып келүүдө Жеймстаун фондунун доклады боюнча Кытайдын Тышкы иштер минстрлиги Рейтер агенттигине түшүндүрмө берип, эч кандай мажбурлоо жок экенин, жумушчулар өз ыктыяры менен эмгекке тартылып, жетиштүү айлык акы алып жатканын ишендирди. \"Мажбурлап эмгекке тартуу деген жок. Эл аралык коомчулук чындык менен жалганды айырмалайт деп ишенебиз\",-деп айтылат ТИМ билдирүүсүндө."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/business-47277652", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/magazine-42700511", "doc1": "طائرة إيرباص A380 لم تحقق ربحاً على الإطلاق فقد عانت الطائرات التي صنعتها الشركة الأوروبية في أكتوبر/تشرين الأول 2007 منذ اليوم الأول من منافسة نماذج أصغر حجماً وأكثر كفاءة، ولم تحقق أية أرباح. وتشير التقديرات إلى أن إيرباص أنفقت 25 مليار دولار على تطوير طائرة إيرباص A380. وتعد هذه الطائرة من أحدث المنتجات التي أخفقت في الإقلاع على الرغم من دعم بعض الشركات الأكثر نجاحًا في العالم. لم يدم استخدام بيبسي من قبل الزبائن طويلاً المشروب الغازي بيبسي تم إطلاق مشروب بيبسي الغازي ذي اللون الأزرق وبنكهة التوت في عام 2002 ، ولم تعمل الشركة الأم على الترويج له في البداية. ثم روّجت للمنتج عن طريق مغنية البوب بريتني سبيرز لحث المراهقين على شرائها. ولكن، بدأت مشاكل بيبسي الأزرق تلوح في الأفق بسبب إحدى ملوناته الداخلة في إنتاجه (Blue1) والمحظورة في العديد من البلدان، فأدى ضعف مبيعاتها إلى وقفها في الولايات المتحدة عام 2004. وعلى الرغم من ذلك، لا يزال من الممكن العثور على هذا المشروب في كل من إندونيسيا والفيلبين. بورش ترفع أسعار سياراتها بنسبة 10% إذا خرجت بريطانيا من الاتحاد الأوروبي دون اتفاق اشتعل جوال 7 غالاكسي نوت أثناء رحلة لشركة الخطوط الجوية الجنوبية الغربية في عام 2016 \"غالاكسي نوت 7\" تمّ إطلاق جهاز \"غالاكسي نوت 7\" عام 2016، وتعثرجهاز سامسونج المزوَّد بشاشة كبيرة في نسبة المبيعات بسبب أمور تتعلق بالسلامة. ودفعت قضايا تتعلق بهواتف \"نوت 7\" التي تعرضت للإحتراق تلقائياً بما في ذلك ما حدث داخل طائرة في الولايات المتحدة، إلى إعادة الاتصال بحوالي 2.5 مليون هاتف بعد شهرين. وأصرت شركة سامسونغ على أن جميع الأجهزة التي استبدلت كانت آمنة، ولكن كشف في بعض التقارير أن بطاريات تلك الهواتف كانت محمومة أيضاً، لذا تم التخلي عن المنتج تماماً. هواوي: لم ولن نشارك أبدا في أي أنشطة تجسس لمصلحة الصين لم تهدد أجهزة Zune قط انتشار استخدام جهاز iPod مايكروسوفت \"زوون\" بعد مشاهدة هيمنة منافسه \"آبل\" بمنتجاته وبرامج تشغيل الموسيقى المحمولة على السوق، وإطلاقه لـ \"iPod \"، طوّرت مايكروسوفت زوون مجموعتها الخاصة. فعرضت ميزات غير موجودة في iPod ، مثل إمكانية مشاركة الأغاني مع مستخدمين آخرين لاسلكياً. لكن المنتج لم يستطع منافسة آبل قط، فتوقف عام 2011. مايكروسوفت عالجت ثغرات \"استغلتها الحكومة الأمريكية\" لاختراق النظام المصرفي لم تلقَ سيغواي شعبية لاستخدامها كوسيلة نقل شخصي دراجة \"سيغوي\" عندما أطلقت دراجة \"سيغوي\" ذات العجلتين في عام 2001، وصفها البعض بأنها تغيير جذري (ثوري)، وتحدثت عنها المحطات التلفزيونية في الولايات المتحدة. وحلم مبتكروها ببيع 10 آلاف دراجة أسبوعياً، ولكن سرعان ما واجهوا الحقيقة المرة. فقد تم بيع أقل من 30 ألف دراجة فقط على مدى سبع سنوات. وساهمت التوقعات العالية والأسعار المرتفعة إلى حد ما في المماطلة في المبيعات، لذا تُستخدم حالياً من قبل عناصر الأمن والطوارئ فقط. دراجة نارية مصنوعة كليا بطابعة ثلاثية الأبعاد كان الاستخدام الأولي لـ Netflix عبر تأجير أقراص DVD بواسطة البريد \"كويكستر\" كان نشاط نتفلكس المتدفق لا يزال في مرحلة الإنطلاق في عام 2011 عندما فكر الرئيس التنفيذي لشركة \" Reed Hastings\" أنه يستطيع العمل بشكل آمن من خلال الاحتفاظ بـ \"خدمات تأجير أقراص الـ DVD\". هكذا بدأ عمل كويكستر، لكن قرار فصله عن نتفلكس والذي تطلب اشتراكًا منفصلاً (ومدفوعاً) قتلت الفكرة في غضون شهر واحد فقط ، خاصة بعد أن قام 800 الف زبون بالتصويت على إغلاق حساباتهم على نتفلكس. نايك فيول باند لم ينَل جماهيرية كما كان متوقعاً نايك فيول باند أطلقت شركة \"نايك\" للملابس الرياضية العملاقة جهاز تعقب اللياقة البدنية قابل للارتداء في عام 2012. ولكن لم يثنِ أياً من المستخدمين أو الزبائن عليه، وفشلت في التوسع في ظل سيطرة صناعات منافسة مثل \" FitBit \". فأعلنت شركة نايك في عام 2014 توقفها عن انتاجFuelBand. مصصم أبل جوناثان أيف: الهجرة حيوية لشركات التكنولوجيا البريطانية ستيف جوبز عملاق آبل: سوري الأصل تبنته عائلة من كاليفورنيا هل سينجح \"إيبو سوني\" الجديد؟ ايبو (سوني) تم إطلاق الكلب الروبوت \"إيبو\" في السوق عام 1999 مع الكثير من الوعود ، فقد كان الروبوت يستجيب لـ 100 أمر بل ويحسن الحديث أيضاً. وعلى الرغم من بيع أول ثلاثة آلاف قطعة منه في أقل من ساعة واحدة، إلا أنها لم تصبح من الأعمال المربحة. وأنهت شركة سوني إنتاجها لتلك الروبوتات عام 2006 ، ورغم إعلانها في العام الماضي عن إنتاج محدود لها، إلا أن الزبائن لم يقبلوا بسعر 3000 دولار للروبوت الواحد. تحتاج السيارة الكهربائية EV1 إلى طقس دافئ لتعمل بشكل صحيح السيارة الكهربائية EV1 لم تكن \" Elon Musk\" ولا \" Tesla\" أول سيارتين كهربائيتين تنتجان بأعداد كبيرة في العالم، بل سيارة EV1 التي أطلقت في الولايات المتحدة عام 1996. ومع ذلك، كانت هناك قيود تكنولوجية شديدة، ولم تكن تلك السيارات قادرة على العمل في المناخات الباردة. كانت متوفرة فقط في ولايتي كايفورنيا زأريزونا الأمريكيتين. وتم بيع ما يزيد عن 1100 سيارة EV1على مدى أربع سنواتK، وألغي العمل بها عام 1999. كليك: سيارة كهربائية جديدة من تيسلا بمدى قيادة يصل إلى 386 كيلومترا روجر ستون، مستشار ترامب \"المخادع\" في قفص الاتهام واجه دونالد ترامب معركة قضائية طويلة بسبب مشروعه الأكاديمي جامعة ترامب (دونالد ترامب) أطلق الرئيس الأمريكي الحالي مشروعه التعليمي في عام 2005 ، واعداً بتعليم الناس كيفية كسب المال في قطاع العقارات. لكن الجامعة أغلقت في عام 2010 وسط اتهامات بالاحتيال ورفع دعاوي قضائية من الطلاب الناقمين عليه. وفي مارس/آذار 2017 ، تم تسوية القضية مقابل 25 مليون دولار، في الوقت الذي كان دونالد ترامب قد أصبح فعلياً رئيساً للولايات المتحدة.", "doc2": "Airbus өзүнүн эң ири буюртмачысы Emirates авиакомпаниясы A380 учактарын сатып алууну кескин азайткандан кийин, ушундай чечим кабыл алган. A380 - Emirates авиакомпаниясынын флагманы деп эсептелчү. Эми авиакомпания чаканыраак көлөмдөгү учактарды колдонууну ылайык көрүүдө. Emirates A380 учагына мурда берген буюртмаларын кайтарып алып, отуз А350-900 жана кырк A330-900 үлгүсүндөгү учагын алууга келишим түзгөн. Башка авиакомпанияларга мындай үлгүдөгү учактарды сатуу аракети ийгилик алып келген жок. Ошондуктан өндүрүштү кармап туруунун зарылчылыгы жок деп билдирди компаниянын башкы директору Том Эндерс. \"Жүргүнчүлөрдүн көбү мындай үлгүдөгү учак менен жүрүүнү жактырышат. Ошондуктан бүгүнкү чечим оңой болгон жок\",-деди Эндерс. Көп жылдык атаандаштык Дүйнөлүк эки ири учак куруучу компаниянын атаандаштыгы көп жылдан бери уланып келе жатат. Ар бир компаниянын өзүнүн өзгөчөлүктөрү бар. Airbus 2017-жылы жаңы үлгүсүн чыгарып баштады. Негизинен эки корпорация тең граждандык авиацияда айрым сейрек учурларын эске албаганда, бирдей үлгүдөгү учактарды чыгарат. Маселен, Airbus дүйнөдөгү эң ири А380 лайнерин иштеп чыккан эле. Boeing болсо азырга чейин Boeing 747 үлгүсүндөгү учак чыгарууну улантып келе жатат. Бул үлгү өткөн кылымдын 60-жылдарында пайда болгон. Америкалык корпорациянын башка \"фишкасы\" бар. Анын Boeing 777-8 учагы алыска учуулар боюнча рекорд жартып, 16 миң километрге чейин уча алат. Airbus A350 15 миң километрге чейин учуп, америкалык рекордсменден бир аз артта. 2017-жылы эки компания тең кардарлары үчун жаңы учактарды сунуштады. Булар Boeing 737MAX жана Airbus А321NEO. Дөөлөрдүн кагылышы: Boeing жана Airbus Популярдуу Boeing учагынын негизинде MAX сериясындагы жаңы үлгүсү сунушталды. Учак куруучу эки ири корпорация авиалайнерлерди дүйнөлүк рынокко чыгаруу боюнча көп жылдык атаандаштыгын улантып келет. 2017-жылы Boeing учактарды сатуу боюнча атаандашы Airbus компаниясын озуп өтүп, бирок жаңы буюртмалардын саны боюнча утулуп калган. Концерн Airbus 2017-жылы 85 кардарына 718 жүргүнчү учагын жеткирген. Бул көрсөткүч 2016-жылга салыштырганда 4 пайызга көп деп айтылат компаниянын жылдык отчетунда. Документте учактарды сатуу 15 жыл катар өскөнү айтылып, бүгүнкү күнгө 22 пайызга көбөйгөн деп көрсөтүлгөн. Airbus бул көрсөткүчтөн алганда, америкалык атаандашына 45 учакка артка кеткен. Кийин Boeing 2017-жылдагы сатуулар жана 2018-жылдагы учактарды сатыкка чыгаруу боюнча жыйынтыгын чыгарды. Бир жыл ичинде компания 763 коммерциялык авиалайнер саткан. Демек башка өндүрүшчүлөрдүн баарын артка калтырды. Бирок Airbus башка көрсөткүч менен Boeing компаниясынан озду. Бул туруктуу буюртмалар. Корпорация 44 кардарынан 1109 буюртма алды. Ал эми Boeing 71 сатып алуучу үчүн 912 буюртма алган. Жалпы буюртмалардын саны 2017-жылдын 31-декабрына карата 7265 учакты түзүп, баасы 1 трлн долларга жетти. Бул учак куруу индустриясындагы дүйнөлүк рекорд. Boeing 2017-жылы 71 кардарынан 912 учак үчүн буюртма алды. Жалпы баасы 134,8 млрд долларга барабар болот. Мындан сырткары алдыдагы жылдарга жалпысы болуп компания 5864 учак үчүн буюртма алган. Бул деген завод болжолу жети жыл боюу тынымсыз иштөөсү керек дегинди түшүндүрөт. (AbA)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/science-and-tech-43935406", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/magazine-43990708", "doc1": "جاكي (على اليسار) وغيليان (على اليمين) شقيقان توءمان، لكن مؤشري كتلة الجسم لديهما متباينان تماما إليك خمسة أشياء، قد لا تتوقعها، تؤثر في وزنك، وهو ما كشف عنه الفيلم الوثائقي \"حقيقة السمنة\" على قناة بي بي سي وان. 1 - الميكروبات المعوية غيليان وجاكي شقيقان توأم، لكن وزن أحدهما يزيد عن الآخر بنحو 41 كيلو غراما. البروفيسور تيم سبيكتور تعقب تطور التوأم، على مدار 25 عاما، كجزء من دراسة لصالح مركز أبحاث التوائم في بريطانيا. ويعتقد أن الكثير من التباينات في وزنيهما ترجع إلى الكائنات الحية الدقيقة، الميكروبات، التي تعيش في أمعائهما. ويقول سبيكتور: \"في كل وقت تأكل شيئا فأنت تغذي نحو مئة تريليون ميكروب. أنت لا تتغذى وحدك أبدا\". وكشفت عينة براز من كلا الشقيقين أن غيليان، وهو الشخص الأنحف بين التوأم، لديه طائفة متنوعة من الميكروبات، بينما جاكي لديها أنواع قليلة من الميكروبات تعيش في أمعائها. كلما زاد تنوع الميكروبات المعوية زادت نحافة الشخص ويقول البروفيسور سبيكتور: \"كلما زاد تنوع الميكروبات زادت نحافة الشخص. إذا كنت تعاني من زيادة كبيرة في الوزن، فإن الميكروبات داخلك غير متنوعة بالقدر اللازم\". ووجد سبيكتور نفس النتيجة تلك في دراسة شملت نحو 5000 شخص. 2 - الحظ الجيني لماذا يتبع بعض الناس حمية غذائية وتمارين بانتظام، لكنهم يعانون لكي يروا نتائج، بينما آخرون يفعلون القليل من ذلك ويرون نتائج جيدة؟ يعتقد علماء من جامعة كامبريدج أن نحو 40 إلى 70 في المئة من العوامل، التي تؤثر في أوزاننا، ترجع بالأساس إلى اختلاف الجينات، التي نرثها عن آبائنا. ويقول البروفيسور سداف فاروقي: \"إنه الحظ\". ويضيف: \"من الواضح جدا الآن أن الجينات منخرطة في تنظيم أوزاننا، وإذا كان عندك خلل ما في بعض الجينات، فإن ذلك قد يكون كافيا للتسبب في السمنة\". هناك جينات بعينها قد تؤثر في شهية الأشخاص، وكمية الطعام التي يرغبون في أكلها، وأنواع الطعام التي يفضلونها. كما تؤثر الجينات أيضا على كيفية حرق أجسامنا للسعرات الحرارية، وعلى طريقة معالجة أجسامنا للدهون. وهناك نحو 100 جين على الأقل يمكنه أن تؤثر على أوزاننا، من بينها واحد يسمى MC4R. 3 - التوقيت هناك بعض الحقيقة في المقولة القديمة: \"تناول إفطار ملك، وغداء سيد، وعشاء فقير\"، لكن ليس للأسباب التي ربما تظنها. الإفطار بتناول بيضة قبل الذهاب للعمل فكرة جيدة يقول الدكتور جيمس بروان، الخبير في علاج السمنة، إنه كلما تأخر وقت تناولنا للطعام، زاد احتمال أن يتسبب ذلك في السمنة. ليس بسبب أننا أقل حركة ونشاطا ليلا كما هو شائع، وإنما بسبب الساعة الداخلية لأجسامنا. ويضيف: \"الجسم من طبيعته أن يحرق السعرات الحرارية، بشكل أكثر كفاءة خلال النهار، حينما يكون الجوء مضيئا، أكثر منه في وقت الليل حين يكون الجو مظلما\". ولهذا السبب فإن الأشخاص، الذين يعملون بنظام النوبات وساعات عمل غير منتظمة، ربما يواجهون صعوبة في تجنب زيادة الوزن. خلال الليل تعاني أجسامنا لكي تهضم الدهون والسكريات، ولذلك فإن تناول معظم السعرات الحرارية قبل الساعة السابعة مساء يمكن أن يساعدك على فقدان الوزن، أو على تجنب زيادة الوزن من الأساس. 4 - خداع المخ تشير شركة Behavioural Insights Team البحثية إلى أن البريطانيين لا يتذكرون جيدا كميات الطعام التي يتناولونها، ونتيجة لذلك فإن تقدير كمية السعرات الحرارية التي يتناولونها يقل عن الحقيقة، بنحو 30 إلى 50 في المئة. ويقترح العالم السلوكي، هوغو هاربر، عددا من الطرق، لكي تغير بطريقة لا شعورية من طريقة سلوكك الغذائي، بدلا من إحصاء السعرات الحرارية التي تتناولها في طعامك. على سبيل المثال، إزالة الإغراءات البصرية قد يكون أكثر فعالية، من الاعتماد على قوة الإرادة الواعية. ولذلك فلا تضع وجبات خفيفة غير صحية على طاولة المطبخ، وضع بدلا منها طبقا من الفاكهة، أو وجبات خفيفة صحية في متناول يديك. ويقول الدكتور هاربر: \"الناس غالبا لا يلاحظون اختلافا، حينما يتم تقليل حصتهم من الطعام، بنسبة 5 إلى 10 في المئة\". تناول الدهون والسعرات الحرارية في النهار يزيد من فرص هضمها بشكل أفضل هناك ميل لتناول الطعام دون تفكير فيه، ولذلك فإن اتباع اقتراحات معينة، بشأن تقديم عبوات الطعام، واستخدام أطباق أصغر حجما عند تناول الوجبات، يمكن أن يمنع الشخص، من أن يتناول وهو شارد الذهن مزيدا من السعرات الحرارية. 5 - الهرمونات لا تنجح جراحات علاج السمنة في تصغير حجم المعدة فقط، وإنما أيضا في تغيير الهرمونات التي تنتجها. تتحكم الهرمونات في شهياتنا، واكتُشف أن جراحات علاج السمنة، وهي أكثر علاجات السمنة فعالية، تتسبب في زيادة أعداد الهرمونات التي تجعلنا نشعر بالشبع والامتلاء، مقارنة بتلك التي تجعلنا نشعر بالجوع. لكنها عملية جراحية كبيرة، تتضمن تصغير حجم المعدة بنحو 90 في المئة، وتجرى فقط للأشخاص الذين يبلغ مؤشر كتلة الجسم BMI لديهم 35 فأكثر. وأعاد باحثون في كلية لندن الإمبراطورية تخليق هرمونات الأمعاء، التي تسبب تغييرات في الشهية بعد عملية جراحية لتصغير المهنة، ويستخدمونها حاليا في تجربة سريرية جديدة. ويعطى مزيج من ثلاثة هرمونات للمرضى عبر الحقن، كل يوم لمدة أربعة أسابيع. وتقول الدكتورة تريشيا تان: \"الأشخاص يشعرون بالجوع بقدر أقل، ويأكلون كميات أقل، ويفقدون نحو 2 إلى 8 كيلوغرامات خلال 28 يوما فقط\". وإذا ثبتت فعالية وسلامة العلاج، فمن المخطط استخدامه حتى يصل المرضى إلى الوزن الصحي.", "doc2": "Жиллиан менен Жеки - эгиздер болсо дагы, биринин салмагы экинчисинен 41 кг көбүрөк. Ашыкча салмакка алып барган төрт себеп тууралуу айтып беребиз. 1. Ичегидеги микробиом Жиллиан менен Жеки - эгиздер болсо дагы, биринин салмагы экинчисинен 41 кг көбүрөк. Профессор Тим Спектор Британиянын эгиздерди изилдөө долбоорунун алкагында 25 жылдан бери Жиллиан менен Жекиге байкоо салган. Анын тыянагы боюнча эки э��издин салмагындагы айырмачылык ичегидеги микробдордон улам. \"Тамак жеген сайын, ичегидеги көптөгөн микробдор дагы азыктанат\", -дейт профессор Спектор. Эки бир туугандын анализдери көрсөткөндөй, эгиздердин арыгы Жиллиандын ичегисинде көп түрдүү микробдор бар экени аныкталган. Ал эми ашыкча салмактуу Жекинин ичегисинде аз санда микробдор бар болгон. \"Микробдордун ар түрдүүлүгү адамды арык кармайт. Эгерде ашыкча салмагыңыз бар болсо, сиздин ичегиңизде микробдордун түрү дагы аз\", -дейт профессор Спектор. Окумуштуу өз иликтөөсүндө беш миң адамды байкоого алып, жогорудагы тыянакка келген. Ичегидеги микробдордун түрдүүлүгүн көбөйтүү үчүн туура тамактануу абдан маанилүү. Профессор Спектор адам баласы организмге керектүү азыктардын жарымын гана пайдаланышат дейт. Микробдордун ар түрдүүлүгүн көбөйткөн азыктар: 2. Ашыкча салмакка гендин байланышы Айрым учурда туура тамактанып, көп кыймылдаган адам дагы ашыкча салмакта арыла албай кыйналат. Башкалар эч кыймылдабай эле салмак кошпойт. Кембриж университетинин окумуштуулары адамдын салмагы болжолу 40-70 пайызы генге байланыштуу. \"Бул лотерея - дейт профессор Садаф Фаруки - азыр ген ашыкча салмакка байланышы бар экени калетсиз. Айрым генде дефект болсо, ал киши эмне кылса дагы ашыкча салмак кошот\". Кишинин ичеги бактериялары. Бул гендер табитке, тамак-аштын көлөмүнө жана адам кандай азыктарды жактырарына таасир этет. Андан тышкары ген организм канча калорий колдонорун, канчасын майга айландырарына дагы түздөн-түз байланышы бар. Жалпы алганда адам баласында салмакка түз таасирин тийгизе турган жүзгө чукул ген бар, анын ичинде MC4R гени кишинин табитин жана ачка болуу сезимин аныктайт. Адистер ар бир миң адамдын биринде MC4R генинде мүчүлүштүк бар. Бул кишилер качан болбосун өзүн ачка сезишет. Андан улам ашык салмак кошот. \"Гениңизди эч нерсе кыла албайсыз. Бирок айрым кишилер гендин салмакка байланышы бар экенин аңдап алганы жакшы. Аны билген адам туура тамактанып, спорт менен алектениши зарыл\", -деди профессор Фаруки. 3. Кечки тамактан баш тартып коюңуз Дарыгер Жеймс Браундун айтымында, канчалык кеч тамактанса, ашыкча салмак кошуу мүмкүндүгү дагы ошончолук жогорулайт. Кечинде кыймыл аз болгондуктан тамак жеп алсаң семиресиң деген катачылык болмок. Ашыкча салмак мындан эмес - күн баткандан кийин организм эс алат. Ошол учурда жеген тамагыңыз сөзсүз ашыкча салмак жаратат. \"Организм калорийлерди күндүз жакшы пайдаланат. Күн баткандан кийин организм эс алат\", -деди Браун. Эрте мененки тамакка куурулган жумуртка жакшы. Ошондуктан түнү менен иштеген адамдар ашыкча салмак кошот. Кеч киргенден кийин организм май жана кантты сиңдире албай калат. Ашыкча салмактан арылгыңыз келсе майлуу тамакты, деги эле кечки тамакты жетиге чейин жеп алган туура. Орточо эсеп менен алганда, Европады кечки тамактануу 17:00дөн 20:00гө жы��ды. Ушундан кийин аймакта ашыкча салмак кошкон кишилердин саны дагы кескин көбөйдү. Ооба, азыркы заманда жанталашып иштеш керек. Айрым учурда түн ортосунда дагы иштөөгө туура келет. Бирок туура тамактануу дагы абдан маанилүү. Дарыгер Браун эрте менен протеини, майы жана углевод бар азыктарды деген адам өзүн ток сезет деп айтат. Түштө дагы жакшылап тамактанып, кечинде жеңил тамактанган туура болот. 4. Организмди кантип алдаса болот? Айрым адистердин байкоосуна ылайык, бүгүнкү күнү адам өзүнүн ашыкча тамак жеп жатканын түшүнбөйт. Көпчүлүк 30-50 пайызга ашыкча калорий азыктанып жатканын билбейт. Психолог Хьюго Харпер организмди алдоо үчүн бир нече ыкманы сунуштайт. Алардын бири өз эркиңизди сынабай, көздүн алдында турган таттуу-тарапаны алып салуу керек. Анын ордун жемиштерди жайнатып койсоңуз, каалаганын алып жесеңиз болот. Психолог Харпер бир тамакты толугу менен жок кылуунун ордуна, аны алмаштырган туура деген пикирде. Мисалы, тамактын көлөмүн азайтып же шекери аз суусундук ичүү. Бул чай менен шоколад ичүү адаттан толугу менен айрылуунун ордуна, шоколаддын көлөмүн азайтуу оңой. \"Тамактын, таттуунун көлөмүн 5-10 пайызга азайтса, адам аны билбей калат\", -дейт Харпер. Ошондой эле көпчүлүк кандай тамак жеп жатканын билбей эле азыктана берет. Ал себептен тамакты көлөмү кичине идишке салсаңыз, аны жегенден кийин организм алданып калат. Бул макаладагы маалымат алгач Би-Би-Синин The Truth About Obesity (Ашыкча салмак тууралуу ачуу чындык) аттуу документалдык тасмада чыккан."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/middleeast-52821325", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-52819714", "doc1": "وقالت وسائل إعلام محلية إن رومينا أشرفي هربت من منزلها في مقاطعة جيلان مع صديقها البالغ من العمر 35 عامًا بعد أن اعترض والدها على زواجهما. وعثرت الشرطة عليهما وأرسلت رومينا إلى المنزل رغم إخبارها لهم أنها تخشى على حياتها. وكان قد أفاد موقع جيلخبر الإيراني أن الأب قطع رأس رومينا بمنجل، وخرج من المنزل وبيده المنجل معترفاً بجريمته. واحتلت قصة رومينا بعد مرور أيام عليها، الصفحات الأولى في عدد من الصحف الإيرانية، بما فيها صحيفة ابتكار المؤيدة للإصلاح والتي عبّرت عن أسفها لما سمته فشل التشريعات القائمة في حماية النساء والفتيات. مواضيع قد تهمك نهاية كما استُخدم هاشتاغ #Romina_Ashrafi أكثر من50 ألف مرة على تويتر، حيث أدان معظم مستخدميه القتل والعقلية الذكورية في المجتمع الإيراني بشكل عام. وكتبت شاهندخت مولافيردي، نائبة الرئيس السابقة لشؤون المرأة والأسرة والسكرتيرة الحالية للجمعية الإيرانية لحماية حقوق المرأة، إن \"رومينا ليست الضحية الأولى لجرائم الشرف ولن تكون الأخيرة\". وأضافت أن جرائم القتل هذه ستستمر طالما أن القانون والثقافات المهيمنة في المجتمعات المحلية والعالمية غير رادعة بشكل كافٍ حسب تعبيرها. ويخفف قانون العقوبات الإسلامي في إيران من الإجراءات العقابية للآباء وأفراد الأسرة الآخرين الذين يرتكبون جرائم قتل أو إيذاء جسدي للأطفال في إطار العنف المنزلي أو \"جرائم الشرف\". فإذا ثبت أن الرجل مذنب بقتل ابنته، فإن العقوبة تتراوح بين ٣ و١٠ سنوات في السجن، بدلاً من عقوبة الإعدام أودفع الدية في قضايا القتل المعتادة. ولا توجد إحصائيات حول مدى انتشار \"جرائم الشرف\" في إيران، لكن نشطاء حقوق الإنسان أفادوا العام الماضي أنها مازالت تحدث، خاصة بين سكان الريف والقبائل وفقًا لوزارة الخارجية الأمريكية.", "doc2": "Ромина Ашрафи полицияга үйгө баруудан коркуп жатканын айткан Жергиликтүү маалымат каражаттары тараткан кабарга ылайык, Романи Ашрафи ата-энесине 35 жаштагы жигитти сүйүп калганын айтып, үйүнөн качып кеткен. Полиция алардын сары изине түшүп, жашы жете элек кызды ата-энесине жеткиришкен. Сурак учурунда өспүрүм үйүнө баргандан коркуп жатканын дагы билдирген экен. Gilkhabar.ir маалымат агенттиги Ромина орок менен өлтүрүлгөнүн жана кыздын атасы кылмышты дароо мойнуна алганын жазды. Үрөй учурган окуя өлкөдө жаңылыктардын баш сабына чыкты. Айрым маалымат агенттиктери мамлекеттин мыйзамдары аялдардын жана кыздардын укугун коргобойт деген сын-пикирин айтышууда. Ал тапта коомдук медиада #Romina_Ashrafi хештеги желдей тарап, активисттер намыс үчүн жакындарын өлтүрүү \"салт эмес, жапайчылык экенин\" белгилешип, коомдун патриархалдык түзүлүшүн дагы сындашууда. Аялдар жана үй-бүлө көйгөйлөрү менен алектенген мурдагы вице-президент Шахиндохт Молаверди \"Ромина намыс үчүн өлтүрүлгөн биринчи жана акыркы курмандык\" эмес экенин билдирди. Молаверди айым \"мыйзам катаалдаштырылбаса\" намыс үчүн өлтүрүүлөр токтобойт деген пикири менен бөлүштү. Ирандын жаза кодекси намыс үчүн өлтүрүү же балдарын тарбиялоо үчүн зомбулукка баргандарга жеңил жаза берет. Мисалы, кызын намыс үчүн өлтүргөн ата үч жылдан он жылга чейин гана абакка кесилет. Башка учурда адамды өлтүргөн кылмышкер өлүм жазасына тартылат же курман болгондун үй-бүлөсүнө кенемте төлөп бериши тийиш. Өлкөдө канча киши намыс үчүн өлтүрүлгөнү боюнча так статистика жок. Бирок адам укугун коргогон уюмдар уруу түзүлүшү бекем сакталган элет аймактарында бул көрүнүш кеңири жайылганын маалымдаган."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/science-and-tech-50591856", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/magazine-50655168", "doc1": "ارتفاع درجات الحرارة خلال العقد الماضي أثر على الطبيعة وتشير تقديرات غير نهائية صادرة عن المنظمة العالمية للأرصاد الجوية إلى أن العام الحالي في طريقه لأن يحتل المركز الثاني أو الثالث، من حيث ارتفاع درجات الحرارة. وإذا تأكدت هذه التقديرات، ستكون درجات الحرارة بين 2015 و2019 هي أعلى درجات مسجلة. وتقول المنظمة العالمية للأرصاد الجوية إن ارتفاع درجات الحرارة عالميا بصورة \"استثنائية\" يرجع إلى انبعاثات غازات الاحتباس الحراري. ويغطي تقرير المنظمة حالة المناخ العالمي سنة 2019 حتى أكتوبر/تشرين أول. مواضيع قد تهمك نهاية وشهدت أجزاء كثيرة من العالم مستويات غير عادية من ارتفاع درجة الحرارة هذا العام. فبينما كانت الدرجات المسجلة في أميركا الجنوبية وأوروبا وأفريقيا أعلى بالمقارنة مع المعدلات في الفترة الأخيرة، كانت أجزاء كثيرة من أميركا الشمالية أكثر برودة من المعتاد. فيضانات في اليابان وضربت موجتا حر أوروبا في يونيو/حزيران ويوليو/تموز من هذا العام. وسجلت درجات حرارة قياسية في فرنسا وألمانيا وهولندا وبلجيكا ولوكسمبورغ والمملكة المتحدة. وفي أستراليا، كان متوسط درجة الحرارة في الصيف هو الأعلى على الإطلاق تقريباً. وكانت الحرائق الهائلة في أميركا الجنوبية هي الأشد منذ 2010. وتربط المنظمة العالمية للأرصاد الجوية بوضوح درجات الحرارة المرتفعة في العقد الأخير بالانبعاثات المستمرة لغازات الاحتباس الحراري، وتآكل مساحات الغابات وحرق الفحم للحصول على الطاقة. وتقول المنظمة العالمية للأرصاد الجوية إن الاحترار الذي حدث خلال العقد الماضي يؤثر سلباً على العالم، إذ يذوب الجليد في القطبين، ويتسارع ارتفاع مستوى سطح البحر. وبالإضافة إلى الإضرار بالطبيعة، تؤثر الحرارة المتزايدة أيضا على البشر، حيث تشكل موجات الحرارة خطرا كبيرا على المسنين. وقال الأمين العام للمنظمة بيتري تالاس: \"يوماً بعد يوم، يظهر أثر التغير المناخي في شكل طقس غير طبيعي\". وأضاف: \"أصبحت موجات الحر والفيضانات التي كانت تحدث \"مرة كل قرن\" أكثر انتظاماً. فقد عانت بلدان ... من تأثير الأعاصير الإستوائية المدمرة. واجتاحت حرائق الغابات القطب الشمالي وأستراليا\". ومنذ الثمانينيات، كان كل عقد أشد حراً من الذي سبقه. وأعرب العديد من العلماء عن قلقهم بشأن ما جاء في التقرير. وقالت الدكتورة جوانا هاوس، من جامعة بريستول: \"من الصادم أن نعرف كيف أدى تغير المناخ في عام 2019 إلى خسائر في الأرواح وتراجع في الصحة وانعدام الأمن الغذائي ونزوح السكان\". وأردفت: \"حتى كعالمة مناخ تعرف الأدلة والإسقاطات، أجد هذا مزعجاً للغاية. الصادم هو الوقت القليل للغاية الذي حصل فيه الأمر. لدينا المعلومات والحلول وما نحتاج إليه الآن هو إجراء عاجل\". وصدر التقرير بالتزامن مع محادثات المناخ العالمية التي تجري في مدريد، حيث بدأ مفاوضون أسبوعين من المحادثات الرامية إلى رفع مستوى التعهدات بشأن بخفض انبعاثات الكربون. ويقول بعض من حضروا الاجتماع إن تقرير المنظمة العالمية للأرصاد الجوية سيساعد في التركيز على التعامل مع الأسباب الجذرية لتغير المناخ. وقال الدكتور كات كرايمر من مؤسسة كريستيان آيد \"الآن نعلم أن درجات الحرارة العالمية ترتفع إلى مستويات قياسية وبدون اتخاذ إجراءات يمكننا توقع المزيد من المعاناة. من الأهمية بمكان أن نتخلص تدريجياً من الوقود الأحفوري بأسرع ما يمكن\". وأضاف: \"الجيد أن هذه بمثابة صيحة تحذير في الوقت المناسب، إذ تأتي في بداية قمة المناخ في مدريد. ليس لدى المندوبين عذر لمنع التقدم أو العمل ببطء عندما يُظهر العلم مدى الحاجة إلى اتخاذ إجراء عاجل\".", "doc2": "Климаттын ысышы айлана-чөйрөгө таасир этүүдө Уюмдун 2019-жылдагы глобалдык жылуулук боюнча отчетунда жыл башынан октябрга чейин орточо температура 1850-жылдагы көрсөткүчтөн 1,1°C ашып өттү. Бул жылы дүйнөнүн көп бөлүгүндө күн катуу ысыды. Адаттан тышкары ысык Түштүк Америкада, Европа, Африка, Азия жана Океанияда катталып, Түндүк Американын көпчүлүк аймактары суук болду. Июнда жана июлда Европа эки ирет аномалдуу ысыкты башынан кечирди. 28-июнда Францияда температура 46°C болду. Бул өлкөнүн жаңы рекорду болуп калды. Климаттык өзгөрүүлөр экстремалдык аба ырайынын негизги себеби болуп калды Температурадагы рекорд Германия, Нидерл��нддар, Бельгия, Люксембург жана Улуу Британияда жаңыланды. Австралияда орточо температура мурдакыдан жогору болду. Түштүк Америкадагы токойлордун өрттөнүшү 2010-жылдан бери жогорку көрсөткүчтө болду. Дүйнөлүк метеорологиялык уюм мындай рекорддук температураны парник газдарынын абага бүркүлүшүнүн, унаадан чыккан зыяндуу газдардын, токойлордун кыйылышы жана жылуулук үчүн пайдаланылган энергияны иштеп чыгуунун кесепети деп эсептейт. 2018-жылы атмосферадагы көмүр кычкыл газынын концентрациясы (СО2), метан жана оксид азоту эң жогорку деңгээлге чыкты. Бул глобалдык жылуулуктун айлана-чөйрөгө олуттуу таасирин көрсөтүп турат. 1993-жылдан бери иштеп жаткан спутник байкоолору эки уюлда тең (полюс) муздун эриши тездегенин көрсөтөт. Парник газдарынын кесепетинен чыккан жылуулуктун чоң бөлүгү океандарга кетет. Жыйынтыгында деңиз жана океан сууларынын кычкылдыгы көтөрүлөт. Аномалдуу ысык температура эң оболу деңизде көбүрөөк байкалууда. Климаттык өзгөрүүлөр көп өлкөлөрдө кургакчылык, айрым өлкөлөрдө суу ташкындары менен коштолду. Сүрөттө Пакистандагы суу ташкыны \"Аномалдуу ысык мезгилде мурда жүз жылда болчу табигый кырсыктар бат-бат кайталанып жатат. Багам өлкөлөрүнөн Жапония жана Мозамбикке чейин тропикалык циклондордун натыйжасын жон териси менен сезишти. Токойлордогу өрт Арктика жана Австралияны жүдөттү\", -деди Дүйнөлүк метеорологиялык уюмдун баш катчысы Паттери Таалас. 1980-жылдардан тарта кийинки он жылдыктарда аба ырайы улам ысык болуп келди. (AbA) ХХ кылымда орточо эсеп менен алгандагы күндүн температурасы 2019 Эң ысык 10 жыл Эң суук 10 жыл ХХ кылымдагы температура (орточо эсеп менен алганда) Ысык Суук Айлар Булак: NOAA"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-56493053", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-56493650", "doc1": "وانتهى الهجوم بإلقاء الشرطة القبض على مشتبه به وإخراجه من السوق. وبث شهود عيان حادث إطلاق النار على الهواء مباشرة على موقع يوتيوب. وكان المشتبه به قد دخل إلى محل البقالة وبدأ في إطلاق النار حوالي الساعة 14:30 بالتوقيت المحلي. وقد نشرت شرطة بولدر تغريدة، بعد حوالي 20 دقيقة من ذلك، تفيد بحدوث \"إطلاق نار في شارع كنغ سوبرز\". مواضيع قد تهمك نهاية وبعد ساعتين، حثت الشرطة الناس على تفادي المنطقة. وأضافت التغريدة: \"المرجو عدم بث أي معلومات تكتيكية على وسائل التواصل الاجتماعي\". ثمانية قتلى بينهم نساء آسيويات في إطلاق نار في الولايات المتحدة متى ومن أطلق النار في الولايات المتحدة؟ ومع ذلك ، التقط بعض المارة صورا للمواجهة حيث يظهر الضحايا بالقرب من محل البقالة، بينما يصرخ المصور: \"لا أعرف ما الذي يحدثبالضبط ... سمعتُ صوت طلقات نارية ، لقد سقط أحدهم\". \"هناك إطلاق نار ، ابتعد\". وقال جاريد بوليس حاكم ولاية كولورادو على تويتر: \"دعواتنا للمواطنين في كولورادو في هذا الوقت الحزين حيث يتكشف المزيد عن هذا الهجوم\". وقال البيت الأبيض إن الرئيس جو بايدن قد اطلع على آخر الأخبار التي تخص حادث إطلاق النار.", "doc2": "King Soopers дүкөнүндө жергиликтүү убакыт боюнча саат 14:30да ок атылган. Жыйырма минутадан кийин жергил��ктүү полиция \"Твиттер\" аркылуу эскертүү берип, дүкөн жайгашкан райондун тургундарын этият болууга чакырды. Ошондой эле полиция окуянын күбөлөрүн коомдук сайттарга түз чыгарбоого үндөдү. Бирок баары бир интернет колдонуучулардын бири окуяны чыгарып жиберген. \"Эмне болуп жатканын билбейм. Атышуулар угулуп жатат, кимдир бирөө жыгылды\",-дейт видео тарткан күбө. Көп өтпөй эле окуя болгон жерге полиция келип, дүкөндү курчоого алып, шектүүнү кармады. Тартып алынган кадрларда полиция бир кишинин колуна кишен салып алып баратканын көрүүгө болот Тартып алынган кадрларда полиция бир кишинин колуна кишен салып алып баратканын көрүүгө болот. Ал бутунан жаракат алган сыяктуу, анткени аксап басып баратат. Жергиликтүү полиция башчысы Марис Херольд учурда шектүү көзөмөл алдында ооруканада экенин тастыктады. Октон каза тапкан 51 жаштагы полиция офицери Эрик Тэлли биринчилерден болуп окуя болгон жерге жетип келген. Полиция жетекчиси анын аракетин эрдик катары баалады. АКШ президенти Жо Байден дагы окуя тууралуу кабардар экени белгилүү болду. Президент өткөн айда эле курал сатуу боюнча мыйзамды катаалдаштырууга чакырган эле."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/art-and-culture-51961057", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-51959153", "doc1": "وأنت، هل تترك طفلك يخرج للعب مع أصدقائه؟ أم أن العزل الاجتماعي يعني نهاية للعب الأطفال؟ تقول كاثرين ولسون إنها لو استطاعت العودة إلى الوراء وتغيير مسار أي شيء، لما قبلت هي وأسرتها حفل العشاء عند الجيران. كان ذلك قبل أسبوعين، بينما كان فيروس كورونا آخذٌ في الانتشار في أنحاء إيطاليا، ولم تكن الحكومة قررت بعد أن يبقى الناس في منازلهم، حينما لبّت كاثرين رفقة زوجها وابنيها المراهقين دعوة حفل عشاء صغير مع عائلتين أخريين في مدينة روما. تقول كاثرين لبي بي سي: \"قلت وزوجي إن الحفل في شقة أحدهم، وهو على كل حال لا يُعدّ تجمّعا كبيرا\". مواضيع قد تهمك نهاية في بادئ الأمر، كانت كاثرين وأمهات أخريات تعتبرن مسألة إغلاق المدارس الذي كان قرارا حديثا عندئذ بمثابة أجازة ممتدة، وقالت: \"كنا نقول لأنفسنا: عظيم، هي بشكلٍ ما أجازة، فلنذهب إذًا إلى ذلك المتنزه الذي لم نذهب إليه من قبل\". لكن بعد أنْ رأت كاثرين كيف انتشر الفيروس في أنحاء إيطاليا، عادت تقول إنها كانت تتمنى لو تعاملت بحذر أكثر في تقييد حركة أفراد عائلتها. \"كان ذهابنا نوعا من الحماقة. على أنّ الرفض في المقابل كان سيبدو نوعا من أنواع التطرف\". ولم تكد تمضي أيامٌ حتى أصدرت الحكومة الإيطالية إغلاقا شاملا. بمعنى أنه لا متنزهات، ولا مواعيد للّعب. تقول كاثرين: \"وبشكلٍ ما كان قرار الإغلاق الشامل أسهل من اتخاذ الآباء قرارات يكتنفها الشكّ ويتحدّاها الأطفال تتعلق بلعبهم مع نظرائهم .. كان قرار الإغلاق الشامل جيدا، سواء لأصحاب الرأي المتشدد، أو المستخفِّين بالأمر\". عائلة كاثرين حول العالم، ثمة آباء يجدون أنفسهم في حالة من الارتباك تماما كتلك الحال التي عانتها كاثرين، حول ما يتعلق بلعب الأطفال وإقامة العلاقات الاجتماعية. وبينما قد تتخلف حكومات عن اتخاذ قرارات محددِّة لحركة الناس، يقول مسؤولون طبيون بضرورة العزل الاجتماعي لوقف تفشّي المرض. ولكن ما الخطورة ��لتي تكتنف لعبة كالتنس، أو جولة في ساحة ألعاب محلية، أو الذهاب للّعب مع صديق في منزله؟ ويقتضي العزل الاجتماعي بقاء كل الأشخاص -أطفال وبالغين- على مسافة ستة أقدام (مترين) من الآخرين طوال الوقت، وبذلك تخرج ألعاب مثل كرة السلة أو كرة القدم، بحسب كيري ألثوف، خبيرة الأوبئة في مستشفى جونز هوبكنز بلومبرغ التعليمي في بالتيمور في ولاية ماريلاند الأمريكية. وثمة ألعاب كالتنس، و\"الاختباء والبحث\" التي يحب الأطفال لعبها لا تتضمن قدرا كبيرا من الاتصال. ويتعذر إقناع الأطفال بضبط النفس وقت اللعب، وتكون تلك مهمة عسيرة. تقول كيري ألثوف: \"لا أحد يحافظ على مسافة بينه وبين الآخرين في الملعب - هذه المسافات تتنافى وطبيعة اللعب في الملاعب\". وثمة أيضا دليل على أن المرض يمكن أن يعيش على الأسطح لأيام، ومن ثم يُفضَّل الابتعاد عن \"الأسطح الملموسة بكثرة\" كالملاعب والمعدات الرياضية. وبالرغم من أن الأطفال لا يكادون يُظهرون أعراضا لفيروس كورونا، فإن بإمكانهم أن ينشروه. هذا يعني أن طفلك أو طفل صديقك الذي يبدو في صحة تامة، بإمكانه نشر المرض في المجتمع حيث يوجد كبار يمكن أن تظهر عليهم أعراض أكثر خطورة. وعلى الحكومات المحلية أن تكون أكثر وضوحا فيما يتعلق بالعزل الاجتماعي وما يعنيه في واقع الأمر. تقول كاثرين سيمراو، أخصائية الأوبئة في معامل أريادني: \"ما نفعله الآن سيؤثر على ما سنفعله في الأسابيع المقبلة\". وحتى لو لم تتخذ حكومةُ بلدك قرارا بالإغلاق الشامل، على غرار إيطاليا، فإن الوقت قد حان لكي تتخذ أنت القرار بالحدّ قدر المستطاع من الخروج من المنزل. وعلى الآباء أن يتوقعوا المزيد من القيود في الأيام المقبلة، ومن ثم عليهم أن يضعوا خطة مع أطفالهم لكيفية التعامل مع ذلك الوضع. تقول ألثوف: \"ما يضجر العائلات هو شعورهم بأن كل شيء وقع فجأة. ومن ثمّ عليهم أن يضعوا خطة\". ولا يتعارض العزل الاجتماعي مع كون المرء اجتماعيا؛ فيمكن للتواصل أن يتم عبر الإنترنت. وتؤكد آنجيلا بايل، الباحثة التربوية في جامعة أونتاريو، أهمية السماح للأطفال باستخدام خيالهم، وعدم تقييدهم في أوقات الفراغ .. \"عادة ما يحب الأطفال الألعاب الإبداعية، وابتداع سيناريوهات متخيلة، وهي أمور يمكن القيام بها على تطبيقات التواصل الاجتماعي عبر الإنترنت\".", "doc2": "Катерина Уилсон убакытты артка жылдыра алса, ал эки апта мурун туугандарынын үйүнө конокко барбай коймок. Covid-19 вирусу Италияда тез жайылып жатканда, эки баланын энеси Катеринаны туугандары конокко чакырган экен. Ал учурда Италияда карантин абалы жарыялана элек эле. \"Күйөөм менен акылдашып, бирөөнүн батиринде чыкпай отурабыз. Эч коркунуч жок деген тыянак чыгарганбыз\",-деп айтты ал Би-Би-Сиге. Чынында Катерина Уилсон башка италиялыктардай эле мектептердин жабылганын эс алуу катары кабыл алган. \"Сонун, мурда барууга убакыт болбой жаткан паркка барып, ойноп, көңүл ачып келели деген ой келген\",-дейт Катерина. Бир нече күндөн кийин Италиянын өкмөтү бүтүндөй өлкөдө карантин жарыялады. Коомдук жайлар, парк жана көңүл ачуучу борборлор толугу менен жабылды. \"Бардык коомдук жайлар жабылганы көп маселени жеңилдетти. Балдарым соода борборлору, көңүл ачуучу жайлар жабык экенин түшүндү, тааныштарым дагы чакырбай калды\",-дейт Катерина. Уилсон үй-бүлөсү Дүйнөнүн булуң-бурчундагы ата-энелер Уилсондун үй-бүлөсү сыяктуу эле эмне кылуу керек экенин билбей турушат. Бир четинен жаш балдарды үйдө камап коюу абдан татаал. Ошол эле учурда расмий адамдар кишилердин бири-биринен алыс болууга, учурашпоого чакырууда. Ошондо балдар теннис ойносо эчтеке болбойбу? Паркка барып, сейилдеп келсечи? Баламды досунун үйүнө жөнөтүүгө болобу? Доктор Кери Алтхофф эпидемиология боюнча профессор. Окумуштуу кишилер бири-биринен эки метр аралыкты кармашы керек экенин белгилейт. Бул эреже чоң киши менен балдарга дагы тиешелүү. Ошондо футбол, баскетбол сыяктуу спортту токтотуу керек. Теннис же жашынмак сыяктуу оюндарда балдар бири-бирине жакындабайт деп ойлошуңуз мүмкүн. Бирок аларды көзөмөлдөп туруу абдан татаал экенин дагы эске алыңыз. Вирус желимден жасалган жылгаякта же оюн аянтчасындагы оюнчуктарда бир нече күн бою жашай алары далилденген. Демек, жаш балдарды оюн аянтчаларына алып баруу абдан кооптуу, дейт окумуштуу Кери Алтхофф. Балдар Covid-19 вирусун жеңил көтөрөт. Көп учурда жаштарда вирустун симптомдору байкалбайт. Ага карабастан жаш балдар вирусту көтөрүп жүрүп, жайылта берет. Карыялар коронавирусту небелеринен жуктуруп алышы ыктымал. \"Ата-энелер дагы коргонушу керек. Бул абдан олуттуу маселе\",-дейт профессор Алтхофф. Окумуштуу мамлекет лидерлерин, элди эки метр аралыкты кармоо эрежеси маанилүү экенин кеңири жайылтууга үндөйт. \"Азыркы аракетибиздин жемишин эки-үч же төрт жумадан кийин гана сезебиз\",-дейт Алтхофф. Карантин абалы жарыяланбаса дагы, ар бир адам жоопкерчиликтүү болуп, коомдук жайларга болушунча аз убакытка барууга умтулганы туура. Ухандан күндөлүк: карантинден алынган шаардан атайын баяндама Окумуштуу Алтхоффтун айтымында, ата-энелер алдын ала даярданып, бир нече жума бою балдарын үйдө кармап туруу ыкмаларын ойлошу керек. \"Капысынан эле балдарды көчөгө чыкпагыла, үйдө отургула деп койсоңор болбойт. Бул баланын көңүлүн түшүрөт. Ошондуктан ата-энелер алдын ала даярданышы керек\",-дейт ал. Окумуштуулар изоляцияда болуунун өзү жакындарыңар менен байланышты үзгүлө дегенди билдирбейт дешет. Албетте, көчөгө чыгып, таза абада дем алып келүү маанилүү. Жакындарыңыз менен телефон аркылуу байланышууга мүмкүн же көчөгө чогуу басып келсе болот. Бирок эки метр аралыкты кармоо эрежеси сакталышы зарыл. Ангела Пайл Торонто шаарынын тургуну жана билим берүү тармагында иштейт. Пайл айымдын жети жаштагы кызы бар. Карантин учурунда ал кызы менен сабак окуп, ошол эле учурда эркин убакыт дагы берет. \"Үйдө отуруп сабак, китеп окуйбуз. Көбүрөк эркин убакыт берем, кызым куурчактары менен ойнойт. Көчөгө чыгып басып келебиз, велосипед тебебиз. Бирок кишилер көп топтолгон парктарга барбайбыз, башкалардан эки метр аралыкта жүрөбүз\",-дейт Ангела Пайл. Пайл айым көчөгө кагаз жана калем алып, кызын улам кызыктырууга аракеттенет. (AT)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-55573035", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-55570999", "doc1": "خاطب دونالد ترامب المحتجين عبر مقطع فيديو على تويتر وفي رسالة على وسائل التواصل الاجتماعي للمتظاهرين قال ترامب: \"أنا أحبكم\" قبل أن يطلب منهم العودة إلى ديارهم. كما كرر مزاعم كاذبة حول تزوير الانتخابات. وأغلق موقع تويتر حساب ترامب لمدة 12 ساعة، وقال إنه ما لم تُحذف تغريدات الرئيس المنتهية ولايته، فسيظل حسابه مغلقا، مما يعني الحيلولة بين ترامب والتغريد على صفحة @realDonaldTrump وقال الموقع إنه طالب بإزالة ثلاث تغريدات لـ \"انتهاكها سياسة النزاهة المدنية الخاصة بنا بشكل خطير\". وقالت الشركة إن حساب الرئيس سيبقى مغلقا إلى الأبد، إذا لم تتم إزالة التغريدات. مواضيع قد تهمك نهاية وأضافت أن \"الانتهاكات المستقبلية لقواعد تويتر ... ستؤدي إلى تعليق دائم لحساب @realDonaldTrump وهذا يعني أن أيام دونالد ترامب على تويتر قد تكون معدودة، إذ لا يُعرف الرئيس بإيلاء اهتمام كبير لإرشادات مجتمع موقع تويتر. في غضون ذلك، حظر موقع فيسبوك حساب ترامب لمدة 24 ساعة، كما أزال موقع يوتيوب الفيديو أيضا. وقال فيسبوك: \"أزلناه لأننا نعتقد أنه يسهم في خطر استمرار العنف بدلا من تقليله\". وبالمثل حذف تطبيق إنستاغرام فيديو الرئيس ترامب وأغلق حسابه على التطبيق لمدة 24 ساعة، حسبما ورد في تغريدة لـ آدم موسيري، رئيس إنستاغرام المملوكة لشركة فيسبوك. وانضم تطبيق سناب شات إلى منصات التواصل المشار إليها آنفا مغلقا حساب ترامب. كما حذف موقع يوتيوب فيديو الرئيس ترامب المشار إليه، قائلا إنه انتهك سياساة الموقع الخاصة بالمحتوى. ولم يتخذ موقع يوتيوب مزيدا من الإجراءات الفورية ضد حساب الرئيس ترامب. واقتحم أنصار ترامب مقر الكونغرس الأمريكي واشتبكوا مع الشرطة، ما أدى إلى مقتل امرأة. وأدى العنف إلى توقف جلسة الكونغرس حول التصديق بفوز الديمقراطي جو بايدن في الانتخابات الرئاسية. وفي مجلسي النواب والشيوخ، طعن الجمهوريون في التصديق على نتائج انتخابات نوفمبر/ تشرين الثاني الماضي. وقبل أعمال العنف، قال الرئيس ترامب لمؤيديه في متنزه \"ناشونال مول\" في واشنطن أن الانتخابات قد سُرقت. وبعد ساعات، ومع تصاعد العنف داخل وخارج مبنى الكابيتول، ظهر على شريط فيديو وكرر \"الادعاء الكاذب\"، بحسب موقعي فيسبوك وتويتر. وقال ترامب للمتظاهرين: \"أحبكم\"، ووصف الأشخاص الذين اقتحموا مبنى الكابيتول بأنهم \"وطنيون\". وقال موقع يوتيوب إنه أزال الفيديو لأنه \"ينتهك سياساتتنا بشأن نشر تزوير الانتخابات\". ولم يقم موقع تويتر في البداية بإزالة الفيديو، وبدلا من ذلك أزال خاصية القدرة على إعادة التغريد، والإعجاب والتعليق عليه وعلى تغريدة أخرى. لكن موقع التواصل الاجتماعي أزالهم لاحقا، وأوقف حساب الرئيس المنتهية ولايته. وقال تويتر: \"لقد قيدنا بشكل كبير التفاعل مع التغريدات المصنفة (سلبية) ضمن سياسة النزاهة المدنية الخاصة بنا بسبب مخاطر العنف\". وقال موقع فيسبوك لبي بي سي: \"الاحتجاجات العنيفة في مبنى الكابيتول اليوم وصمة عار. نحظر التحريض والدعوة للعنف على منصتنا. نحن نراجع بنشاط ونزيل أي محتوى يخالف هذه القواعد\". وأضاف فيسبوك أنه يبحث حاليا عن المحتوى الذي يحرض على اقتحام مبنى \"الكابيتول هيل\" ويزيله. وكان لدى يوتيوب بالفعل سياسة لإزالة الأخبار المزيفة حول التزوير الجماعي للانتخابات، والتي طبقها على الرئيس. يذكر انه قد تم تنظيم مسيرة مؤيدي ترامب جزئيا عبر الإنترنت، بما في ذلك مجموعات وصفحات على فيسبوك. هذا ومن من المرجح أن يسعى الرئيس المنتخب، جو بايدن، إلى اتخاذ إجراءات صارمة ضد نظريات المؤامرة والتطرف على وسائل التواصل الاجتماعي، عندما يتولى منصبه.", "doc2": "Дональд Трамп демонстранттарга \"мен силерди жакшы көрөм\", силер \"чыныгы патриотсуңар\" деген кайрылуу жолдогон Коомдук сайттар аркылуу тараткан билдирүүсүндө Трамп тарапкерлерин \"мен силерди жакшы көрөм\", силер \"чыныгы патриотсуңар\" деп айтып, эми үйгө кеткиле деп суранган. Андан тышкары президент шайлоо бурмаланды деп чагымчыл маалымат тараткан. \"Твиттер\" Дональд Трамптан мыйзамсыз саналган үч билдирүүсүн өчүрүп салууну суранганын билдирди. Эгерде Трамп билдирүүлөрүн өчүрбөсө, \"Твиттер\" анын баракчасын жаап салууга аргасыз болот. Андан тышкары \"Твиттер\" Трамп мындан ары зомбулукка чакырган билдирүүлөрдү таратса, анын баракчасы толугу менен жабылат деп эскертти. Буга чейин Трамп бир дагы жолу \"Твиттердин\" эскертүүлөрүнө көңүл бурган эмес. Ал ортодо \"Фейсбук\" Трампты баракчасын 24 саатка жаап салды. YouTube болсо президенттин зомбулукка чакырган видеосун өчүрдү. \"Бул билдирүүлөр зомбулукту күчөтөт деп ойлойбуз. Ошондуктан аны өчүрдүк\",-деп айтылат \"Фейсбук\" тараткан билдирүүдө. АКШдагы башаламандык: “демократия мурда болуп көрбөгөн чабуулга кабылды” Трамптын тарапкерлери Конгресстин имаратына күч менен кирип барып, шайлоонун жыйынтыгын жокко чыгарууну талап кылган. Башаламандыктын алдында президент Трамп тарапкерлерине шайлоо бурмаланганын айткан. Коомдук сайттар Трамптын билдирүүсүн жалган маалымат катары кабыл алышууда. Себеби соттук териштирүү учурунда АКШдагы президенттик шайлоодо бурмалоолор болбогону аныкталган. Эксперттер болсо жаңы шайланган президент Байден коомдук сайттардагы \"кутум теориялар\" жана \"жалган маалымат\" менен күрөшүү эң негизги багыттарынын бир болушу керек экенин айтышууда."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/worldnews/2015/08/150812_north_korea_vice_premier", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-54276198", "doc1": "تشو مثل بلاده في المحادثات مع كوريا الجنوبية وجاء في وكالة يونهاب أن تشو أعدم بسبب عدم رضاه عن سياسة الزعيم في مجال التشجير. وقالت الوكالة إن نحو 70 مسؤولا أعدموا في فترة حكم كيم جونغ أون. ولم يتسن لبي بي سي التأكد من صحة التقارير، كما أن كوريا الشمالية نادرا ما تؤكد التقارير عن الإعدامات التي تنشرها كوريا الجنوبية. ولم يظهر تشو للجمهور منذ ديسمبر/ كانون الأول، حسب وزارة الوحدة في كوريا الجنوبية. مواضيع قد تهمك نهاية ولم تقدم يونهاب إلا معلومات قليلة بشأن الإعدام، وهي الوكالة الأكثر اطلاعا على أخبار كوريا الشمالية. ويشغل تشو يونغ غون منصب نائب رئيس الوزراء المكلف بالبناء وصناعة مواد البناء. وتم تعيينه في يونيو/ حزيران من العام الماضي، كأحد سبعة من نواب رئيس الوزراء، ووصفت ترقيته بأنه مؤشر على رغبة بيونغيانغ في الحفاظ على علاقات وطيدة مع الجنوب. \"حملة قتل\" وقالت وكالة الاستخبارات في كوريا الجنوبية في أبريل/ نيسان، إن كيم جونغ أون أمر بإعدام 15 مسؤولا في الأربعة أشهر الأولى من العام. ومن بين هؤلاء مسؤول في قطاع التشجير انتقد مخطط التشجير الذي وضعه الزعيم، ولا يعرف ما إذا كان المسؤول هو نائب رئيس الوزراء. وأفادت الوكالة في مايو/ أيار بإعدام وزير الدفاع، هيون يونغ تشول، بصاروخ مضاد للطيران، بسبب عدم احترام الزعيم. وتقول كوريا الشمالية إنها تعاني من أسوأ جفاف منذ قرن، وإن ثلث حقول الأرز جفت. وجاء على أمواج إذاعة آسيا الحرة أن البلاد أطلقت برنامجا مكثفا للبيوت البلاستيكية العام الماضي، ووفرت المزيد من الطاقة للمشاريع. وقال كيم جونغ أون في وقت سابق في خطاب: \"إن غابات البلاد في مفترق الطرق، فإما أن تزول تماما وإما أن تعود إلى الحياة\". وانتقد المسؤولين لسعيهم معالجة تبعات الفيضانات بدل منع الفيضانات بغرس المزيد من الأشجار.", "doc2": "Ким Чен Ын кесиптеши Түштүк Корея президенти Мун Чжэ Инге жолдогон катында жол берилгис окуя болуп кеткенин айтып, өкүнүчүн билдирген. Катта Түштүк Корея жараны атылган октон каза тапканы, бирок сөөгү өрттөлбөгөнү айтылган. Кечээ Түштүк Кореянын Коргоо министрлиги билдирүү таратып, КЭДР аскерлери бир жаранын атып, андан кийин өрттөп салганын билдирген эле. Түштүк кореялык Ёнпхёндо аралы КЭДР менен чек ара тилкесинде жайгашып, тараптар ортосундагы талаштуу жер саналып келет Сеулдун маалыматына караганда, түштүк кореялык жаран балык чарба департаменттин кызматкери болгон. Ал моторлуу кайык менен кетип, ошол бойдон дайыны табылбай калган. Кийин Түндүк Кореяга таандык аймактан сөөгү чыгат. Аны атып өлтүрүп, андан кийин өртттөп салышкан, деген Түштүк Кореянын Коргоо министрлиги. Коронавирус пандемиясы башталгандан бери КЭДР чек арасын кайтарууну күчөткөнү кабарланган. Өлкөгө Covid-19 тарап кетпеш үчүн чек арадан өтүүгө аракет кылгандарды атып салуу тууралуу дагы буйрук болгон деген маалыматтар бар. Түштүк Кореянын жоромолу Аптанын биринчи күнү Түштүк Кореянын балык чарба департаментинин кызматкери моторлуу кайгуул кайыгы менен КЭДР чек арасынан 10 чакырым аралыкта сүзүп жүргөн. Ошондон кийин анын дайынын таппай калышат. Кайыктан анын бут кийими чыккан. Ал кандайдыр бир коркунучтан качуу үчүн сууга секирген болушу мүмкүн деген жоромол айтылды. Түштүк кореялык чалгын кызматы КЭДР кайгуулчулары анын куткаруу кемсели менен эртеси күнү таап алышкан деп билдирди. Сеулдун жоромолунда, аны атып салып, сөөгүн өрттөшкөн. Балким, коронавирускка каршы катаал чарадан улам өрттөп жибериши да мүмкүн, деген Коргоо министрлиги. Сеул Түндүк Кореядан түшүндүрмө талап кылган эле. КЭДР менен Кытайдын чек арасынан бир көрүнүш Би-Би-Синин Сеулдагы кабарчысы Лора Бикердин айтымында, Түндүк Корея бийлиги өлкөгө коронавирусту киргизбеш үчүн бардык катаал чарага барууга даяр. Пхеньян 10-октябрда Эмгекчилер партиясынын 75 жылдык мааракесине карата масштабдуу аскер парадын өткөрүүгө даярдык көрүүдө. Ошондуктан өлкө баш кал��асы инфекциянын очогу болуп калышынан чочулап, буга жол бербөө аракетинде. КЭДР Covid-19 тууралуу маалыматтар чыгары менен эле январда Кытай менен чек арасын жапкан. Июлда мамлекеттик басылмалар өлкө бийлиги өзгөчө кырдаал абалын күчөткөнү тууралуу жазды. АКШнын Түштүк Кореядагы аскер бөлүгүнүн жетекчиси Роберт Абрамстын айтымында, КЭДР августта Кытай менен чек арасында буфердик аймакты түзүп, чек арадан өтүүгө аракет кылгандарга каршы атайын аскер бөлүктөрүн моблизациялаган. Июнда Түндүк Корея чек арадагы Кэсон шаарында жайгашкан Түштүк Корея менен биргелешип аракеттенүү штабын жардырып жиберген. Эгерде Түштүк Корея жараны түндүк кореялык аскерлер тарабынан атып өлтүрүлгөнү ырасталган болсо, анда бул граждандык кишилерге ок атылган экинчи учур болуп калмакчы. 2008-жылы Түштүк кореялык турист Кымнгансан тоолору тарапта атып өлтүрүлгөн. (AbA)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-38803181", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-56687053", "doc1": "لقد كان القيام بهذا الدور صعبا للغاية لأي شخص، ناهيك عن رجل كان ضابطاً بحرياً وصاحب آراء قوية بشأن طيف واسع من القضايا. بيد أن قوة شخصيته هي التي مكنته من الاضطلاع بمسؤولياته بمنتهى النجاح، وتقديم العون لزوجته في تأدية واجباتها الملكية. وبوصفه زوج الملكة، لم يكن للأمير فيليب وضع دستوري. لكن لم يكن هناك أحد أقرب إلى العرش، أو أكثر أهمية للملكة كما كان الأمير فيليب. ولد الأمير فيليب في العاشر من يونيو/ حزيران 1921 في جزيرة كورفو اليونانية. وتشير شهادة ميلاده إلى أنه ولد في الـ 28 من مايو/ أيار عام 1921، إذ لم تكن اليونان قد تبنت وقتها التقويم الميلادي بعد. نظام اسبارطي تعود أصول الأمير أندرو، والد الأمير فيليب، إلى الأسرتين الملكيتين اليونانية والدنماركية فهو الابن الأصغر لملك اليونان جورج الأول. أما والدته فهي الأميرة أليس، أميرة باتنبيرغ، وهي ابنة الأمير لويس، أمير باتنبيرغ، وشقيقة إيرل ماونتباتن، وابنة حفيدة الملكة فيكتوريا. بوصفه زوج الملكة، لم تكن للأمير فيليب مكانة دستورية بعد انقلاب عام 1922، أُبعد والده عن اليونان بقرار من محكمة ثورية. ونقلت سفينة حربية بريطانية أرسلها ابن عمه الثاني، ملك بريطانيا جورج الخامس، العائلة إلى فرنسا. وقضى الطفل فيليب معظم فترة الرحلة داخل مهد مؤقت صُنع من خشب صندوق لنقل البرتقال. كان فيليب الابن الأصغر والصبي الوحيد في الأسرة فكان محاطاً في طفولته بالرعاية والحنان. بدأ فيليب تعليمه في فرنسا، ولكن في سن السابعة، ذهب للعيش مع أقاربه من أسرة مونتباتن في انجلترا ودخل المدرسة الابتدائية في مقاطعة سَري. وبحلول ذلك الوقت تبين أن والدته تعاني من انفصام الشخصية ( شيزوفرينيا) ووضعت في أحد المصحات. ولم يكن لفيليب الصغير اتصال يذكر بوالدته خلال فترة طفولته. في عام 1933 أرسل إلى مدرسة \"شول شلوس سالم\" في جنوب ألمانيا، التي كانت تدار من قبل الرائد في مجال التعليم كورت هان. لكن في غضون أشهر، اضطر هان اليهودي إلى الفرار من القمع النازي. وانتقل إلى اسكتلندا حيث أسس مدرسة \"غوردونستون\"، والتي انتقل إليها فيليب بعد قضائه فصلين دراسيين فقط في ألمانيا. كان النظام الاسبارطي (نسبة إلى نظام التأهيل البدني والعسكري الصارم في مدينة اسبارطة القديمة) في غوردو��ستون الذي ينمي الاعتماد على الذات، بيئة مثالية لصبي في سن المراهقة، انفصل عن والديه، ويعاني من الوحدة إلى حد بعيد. الأمير فيليب في كلارنس هاوس الخدمة العسكرية ومع اقتراب نذر الحرب العالمية الثانية، قرر فيليب الالتحاق بالخدمة العسكرية. وأراد الانضمام إلى سلاح الجو الملكي، لكنه انتسب إلى البحرية إذ أن لأسرة والدته تاريخ حافل في البحرية، وأصبح طالباً في الكلية البحرية الملكية في دارتموث. وخلال وجوده هناك، أوكلت إليه مهمة مرافقة الأميرتين الشابتين، إليزابيث ومارغريت، أثناء قيام الملك جورج السادس والملكة إليزابيث بجولة في الكلية. وحسب شهود عيان، تباهى فيليب بنفسه كثيراً، وترك هذا اللقاء انطباعاً عميقاً لدى الأميرة إليزابيث التي كان عمرها 13 عاماً حينها. وسرعان ما برز فيليب في الكلية كطالب متميز وواعد وجاء في المرتبة الأولى بين زملائه في يناير/ كانون الثاني عام 1940 وشارك في العمليات العسكرية للمرة الأولى في المحيط الهندي. انتقل فيليب للعمل على متن السفينة الحربية \"فاليانت\" في أسطول البحر المتوسط، حيث ورد اسمه في البرقيات العسكرية من باب الإشادة بشجاعته وذلك لدوره في معركة \"كيب ماتابان\" عام 1941. وكان فيليب الضابط المسؤول عن كشافات السفينة، فلعب دوراً حاسماً في تلك المعركة الليلية. وبحلول أكتوبر/ تشرين الأول عام 1942، كان واحداً من أصغر الضباط في البحرية الملكية، يخدم على متن المدمرة \"والاس\". الخطبة وطوال هذه الفترة كان فيليب يتبادل مع الأميرة الشابة إليزابيث الرسائل، ووجهت له الدعوة لقضاء بعض الوقت مع الأسرة الملكية في عدة مناسبات. كان الأمير يهوى الطيران بعد واحدة من هذه الزيارات، وخلال عيد الميلاد عام 1943، وضعت إليزابيث صورة فيليب، وهو في زي البحرية الملكية على مكتبها. وتطورت العلاقة بينهما خلال وقت السلم، على الرغم من وجود معارضة من بعض رجال الحاشية، إذ وصفه أحدهم بأنه \"خشن وسيء التصرف\". لكن الأميرة الشابة كانت تحبه حباً جماً، وفي صيف عام 1946، طلب فيليب يدها من والدها للزواج. ومع ذلك، وقبل أن يتم الإعلان عن الخطوبة، كان على فيليب أن يحصل على جنسية جديدة ولقب جديد. وتخلى عن لقبه اليوناني، وأصبح مواطناً بريطانياً وأخذ اسم والدته الإنجليزي، مونتباتن. وقبل يوم واحد من مراسم الزواج، منحه الملك جورج السادس لقب صاحب السمو الملكي. وصبيحة الزفاف، خلع عليه ألقاب دوق إدنبره وإيرل ميريونيث وبارون غرينويش. وجرت مراسم الزواج في كنيسة وستمنستر آبي في 20 نوفمبر/ تشرين الثاني عام 1947. ووصف وينستون تشرشل، رئيس الوزراء السابق هذا الزفاف بأنه \"بريق ألوان \" في بريطانيا الكئيبة ما بعد الحرب. تقدير الواجب العام عاد فيليب إلى عمله في البحرية الملكية وأرسل إلى جزيرة مالطا حيث تمكن الزوجان للمرة الأولى من العيش مثل أي عائلة في القوات المسلحة. ولد ابنهما الأمير تشارلز في قصر باكينغهام عام 1948، بينما أبصرت ابنتهما الأميرة آن النور عام 1950. في عام 1952 انطلق الزوجان في جولة بدول الكومنولث نيابة عن الملك جورج السادس، والذي كان يعاني من سرطان الرئة، دون أن تعمل ابنته إليزابيث بذلك. لكن مشواره المهني كان على وشك الانتهاء. ومع تدهور صحة الملك جورج السادس، تعين على ابنته القيام ببعض الواجبات الملكية، وبالطبع يجب أن يكون زوجها بجانبها. وخرج فيليب في إجازة من البحرية في يوليو/تموز 1951، لكنه لم يعد إليها أبدا فعلياً. ولا يُعرف عن الأمير فيليب ندمه على أي شيء، لكنه أبدى أسفه لاحقا لعدم قدرته على استكمال مشواره المهني في البحرية. ويقول من عاصروه إنه كان قادرا، بكفاءته الشخصية، على الوصول إلى أعلى منصب في البحرية. وفي عام 1952، سافر الزوجان الملكيان في جولة لدول الكومنولث، كان مقررا أن يقوم بها الملك والملكة. اهتم الأمير بمشروع تطوير طائرة كونكورد الأسرع من الصوت تحديث النظام الملكي علم الأمير فيليب أثناء وجوده مع الملكة إليزابيث في صالة للألعاب في كينيا في فبراير/ شباط 1952 بموت الملك بجلطة قلبية. وكان على فيليب في هذا الوقت إخبار زوجته بأنها أصبحت \"ملكة البلاد\". وفيما بعد وصف صديق لفيليب ذلك الموقف بقوله: \"بدا كأنه يحمل نصف العالم على كاهله\" وكان من بين أسباب ذلك معرفته بأنه لن يستطيع أن يستكمل مشواره المهني في البحرية. ومع تولي الملكة عرش بريطانيا، كان على الأمير فيليب أن يخلق لنفسه دوراً جديداً ولكن ذلك أثار تساؤلات حول ماهية هذا الدور. ومع اقتراب حفل التنصيب، صدر مرسوم ملكي يفيد بأن الأمير له الأسبقية بعد الملكة في كل المناسبات دون تحديد وضع خاص له في الدستور. بيد أن الأمير فيليب كان لديه الكثير من الأفكار لتحديث النظام الملكي لكن أفكاره اصطدمت بمعارضة عدد من الحرس القديم بالبلاط الملكي. ضربة قاسية ووجه فيليب كثيراً من طاقاته للعمل الاجتماعي، بالإضافه إلى لقاء أصدقائه أسبوعياً في غرفة فوق أحد المطاعم بحي سوهو الشهير في لندن. وزاد ظهور دوق إدنبرة في المطاعم والملاهي الليلية، وانتشرت صوره مع المشاهير. وكانت العائلة هي المجال الذي مارس فيه فيليب كافة سلطاته، رغم أنه خسر معركة حمل أبنائه اسمه. وكان قرار الملكة بأن تحمل الأسرة لقب ويندسور بدلاً من لقبه \"ماونتباتن\" ضربة قاسية. وبدا الأمير فيليب صارما وغير عاطفي في صورته كأب. وبحسب كاتب السيرة الذاتية للأمير تشارلز، جوناثان ديمبلبي، كثيرا ما بكى ولي العهد في صباه بسبب الواجبات العامة التي ألقاها عليه والده، ولم تكن العلاقة بين الأب وابنه الأكبر سلسة. قوة الشخصية وأصر الأمير فيليب على أن يلتحق الأمير تشارلز بمدرسته القديمة \"غوردونستون\" حيث كان يعتقد أن النظام الصارم الذي تتبعه المدرسة قد يساعد الأمير الصغير في تجاوز طبيعته الخجولة. لكن الأمير الصغير كره المدرسة، وكان يعاني من الوحدة والحنين إلى المنزل إضافة إلى تعرضه للمضايقة. وعندما اشتكى تشارلز من المدرسة، كان الأمير فيليب حازما في التعامل مع الأمر، وعكس سلوكه جلده وطبيعته القوية حيث عاش أحيانا وحيدا في طفولته، وأجبر منذ صغره على الاعتماد على نفسه. وكانت رفاهية الشباب من أهم الأمور التي شغلت الأمير فيليب. وترجم هذا الاهتمام في عام 1956، عندما بدأ برنامجه الذي حقق نجاحاً مدوياً بإطلاق \"جائزة دوق إدنبره\". فخلال ذلك العام، مكّن البرنامج نحو 6 ملايين شاب من الأصحاء و ذوي الاحتياجات الخاصة بين سن 15 و 25 عاما من التعبير عن قدراتهم الجسدية والعاطفية والعقلية من خلال القيام بمجموعة من الأنشطة لدعم العمل الجماعي والحفاظ على الطبيعة واحترامها. في حياته العائلية كان الأمير فيليب أبا صارما وقال الأمير فيليب لبي بي سي في هذا الصدد \"إذا استطعت أن تدفع الشباب إلى النجاح في مساحة من النشاط، فإن هذا الإحساس بالنجاح سيشمل الآخرين على نطاق واسع\". وخلال حياته، كرس الأمير فيليب كثيراً من وقته لهذا البرنامج والاهتمام بتفاصيل العمل اليومية بالمنظمة. \"حس أخلاقي\" ولطالما كان الأمير فيليب مدافعاً متحمساً عن الحياة البرية وقضايا البيئة رغم أن إطلاقه النار على نمر أثناء رحلة برية في الهند عام 1961 قد أحدث ضجة كبيرة وجاء نشر صورة النمر في شكل غنيمة ليجعل الموقف أكثر سوءاً. ولكن الأمير فيليب كرس الكثير من نفوذه المؤثر وحيويته لدعم الصندوق العالمي للحياة البرية وتولى لاحقا منصب أول رئيس للمنظمة العالمية للطبيعة، التي حلت مكان الصندوق. وقال في لقاء مع بي بي سي: \"إنه من المدهش أن يكون لدينا هذا التنوع على كوكبنا، كل يعتمد على الآخر\". وأضاف: \"إذا كان للإنسان القدرة على اتخاذ قرارات بشأن قتل الحيوانات أو الحفاظ عليها ( الانقراض أو البقاء)، فلماذا لا يمارس سلطته تلك بنوع من الوازع الأخلاقي، لماذا نتسبب بانقراض كائن إذا لم نكن مضطرين لفعل ذلك\". لكن تعليقات أخرى له عن صيد طائر الطهيوج (نوع من الدجاج البري) أغضبت المدافعين عن البيئة. إذ قال الأمير فيليب: \"إذا كان أحد الأنواع مرتبطا برياضة الصيد، ستكون حريصاً على الحفاظ عليه لأنك تريده أن يكون موجودا العام القادم، تماما كما المزارع. أنت تريد حصاده في موسمه، لا القضاء عليه\". صراحة وكان الأمير دائماً موضع إشادة نظراً لما أبداه من التزام بالحفاظ على الغابات والقيام بحملات ضد الصيد الجائر في المحيطات. كما أبدى الأمير فيليب اهتماما أيضا بالصناعة، وزيارة المصانع حتى أصبح راعيا للجمعية الصناعية المعروفة حاليا بمنظمة العمل. وفي عام 1961، واجه الدوق فيليب مجموعة من رجال الصناعة صراحة ودعاهم بلهجة قاسية إلى التوقف عن تضييع الوقت والانطلاق في العمل. وكانت صراحة الأمير فيليب سبباً في تعرضه للانتقاد بشأن سوء تقديره لبعض المواقف، وبعض الملاحظات التي يبديها، خاصة في المحافل الدولية، كما حدث في زيارة رسمية كان يصحب فيها الملكة إلى الصين في 1986 وأثارت تعليقاته حول \"شكل عيون الصينين\" لغطاً كبيراً. وتلقفت الصحف المعنية بأخبار المشاهير هذه الواقعة، رغم أنها لم تُثر الكثير من الإهتمام في الصين. وفي زيارة إلى أستراليا عام 2002، سأل أحد رجال الأعمال من السكان الأصليين إن كانوا \"ما زالوا يقذفون بعضهم البعض بالرماح\". خلافات وعلى الرغم من الانتقادات الشديدة التي واجهها في بعض الأوساط بشأن مثل هذه التصريحات، إلا أن آخرين رأوا أن ذلك كان يعكس الشخصية العنيدة للأمير ورفضه الخضوع لمعايير السياسة في الصواب والخطأ. وبالفعل يرى الكثيرون أن بعض \"مزاحه\" ليس أكثر من محاولة للتخفيف من الأجواء الرسمية للناس. كان الأمير مهتما بالعلوم إلى حد بعيد التحمس للرياضة ظل فيليب دائماً متحمساً للرياضة. فكان يمارس الإبحار ولعب الكريكيت والبولو وتميز في قيادة العربات التي تجرها الخيول وتولى رئاسة الاتحاد الدولي للفروسية لعدة أعوام. وبرز التوتر في علاقته بالأمير تشارلز عندما نشرت السيرة الذاتية لابنه الأكبر، وجاء فيها أنه دفع تشارلز للزواج من الأميرة ديانا. ولكن فيليب كان مهموما أكثر من المتوقع عندما تفكك زواج ثلاثة من أبنائه الأربعة. وأخذ فيليب زمام المبادرة في محاولة فهم المشكلات التي تترتب على الزواج داخل العائلة الملكية مستعيدا ذكرياته مع هذه التجربة. لكنه رفض دائماً التحدث مع وسائل الإعلام حول هذه الأمور، وقال لإحدى الصحف في عام 1994 إنه لم يفعل ذلك من قبل، ولن يفعله الآن. الحج وكان الأمير كثير الأسفار سواء في رحلات ملكية أو تلك التي تتطلبها مناصبه المتعددة. ولم يحل تقدمه في العمر بينه وبين أسفاره، إذ استمر في السفر لصالح صندوق الحياة البرية أو في الزيارات الرسمية مع الملكة. وزار فيليب القدس في عام 1994 لزيارة قبر والدته التي طلبت أن تُدفن بالمدينة القديمة. وكان له موقف حاد آخر في الذكرى الخمسين للانتصار على اليابان عام 1995. وفي وقت الحرب، كان الأمير فيليب على متن مدمرة بريطانية على خليج طوكيو عندما استسلم اليابانيون. وفي ذكرى يوم الاستسلام، انضم إلى مجموعة من المحاربين القدامى في حملة الشرق الأقصى في عرض عسكري أمام الملكة. نبرة دافئة كما أبدى الأمير تعاطفه مع من كانوا مسجونين لدى اليابانيين الذين عبروا عن عدم قدرتهم على تجاوز ما حدث لهم أو الصفح عنه. وخفتت حدة طبعه في سنوات لاحقة، ربما بسبب رد الفعل الشعبي العدائي تجاه العائلة المالكة بعد وفاة الأميرة ديانا. وفي عام 2007، نُشرت خطابات بين الأمير فيليب والأميرة ديانا في محاولة لدحض الادعاءات بسوء معاملته لزوجة ابنه. وخاطبت الأميرة ديانا الأمير فيليب بـ \"أبي العزيز\"، ما يظهر أنه كان مصدرا كبيرا لدعمها، والذي تجلى في عباراتها الدافئة في خطاباتها له. وكان محمد الفايد، والد دودي (عماد) رفيقها عند وفاتها، قد أشار إلى أن الأميرة قُتلت بأمر من الأمير فيليب، الزعم الذي نفاه بشده تقرير محققي الطب الشرعي. لقد كان الأمير فيليب، دوق إدنبرة، صاحب إرادة صلبة وشخصية مستقلة، وجد نفسه في قلب المجتمع البريطاني. \"هذا هو أسلوبي\" كان الأمير فيليب قائدا بالفطرة، لكن دوره وموقعه أجبراه على أن يكون في المركز الثاني دائما. رجل ذو طبع حاد لم يتناسب في الكثير من الأحيان مع حساسية موقعه. وقال في حوار مع بي بي سي: \"فعلت ما رأيت أنه الأصلح. لا يمكنني فجأة تغيير طريقتي في التصرف. لا يمكنني تغيير اهتماماتي أو ردود فعلي. هذا هو أسلوبي\". وأثنى رئيس الوزراء السابق، ديفيد كاميرون، على هذه الخصال عند تهنئته للأمير في عيد ميلاده التسعين في يونيو/حزيران 2011. وقال كاميرون: \"دائما ما أنجز الأمور بطريقته الخاصة التي لا يحاكيها أحد، وبأسلوب متواضع وجاد وجده الشعب البريطاني، كما أعتقد، محببا\". التقاعد وأعلن الأمير فيليب عن تقاعده واعتزاله الحياة العامة في أغسطس/ آب 2017 بعد عقود من مشاركة الملكة في جل مناسبات ظهورها، بجانب المناسبات الخاصة بالجمعيات الخيرية والمنظمات التي رعاها. وبلغ عدد المناسبات والأنشطة الرسمية التي شارك فيها وحده 22,219 منذ عام 1952، حسب سجلات قصر باكنغهام. وأعربت رئيسة وزراء بريطانيا حينها تيريزا ماي عن شكرها له على الخدمات التي قدمها لبريطانيا. ونجح الأمير فيليب في استغلال موقعه لتقديم إسهامات كبرى للحياة البريطانية، وقام بدور كبير في مساعدة الملكية على مواكبة التغيرات الاجتماعية في العصور المختلفة. لكن يبقى أكبر إسهاماته دعمه الدائم والمستمر للملكة طوال سنوات حكمها. وكان يرى أن وظيفته هي \"ضمان حُكم الملكة\" كما قال لكاتب سيرته الذاتية. وقالت الملكة في الاحتفال باليوبيل الذهبى لزواجهما: \"قد لا يكون من الأشخاص الذين يجيدون المديح، لكنه ببساطة سر قوتي وبقائي كل هذه الأعوام وأنا وكل أفراد الأسرة وكثيرون حول العالم ندين بالكثير لهذا الشخص\".", "doc2": "Чынында бул абдан татаал роль болду, айрыкча деңиз офицерине, күчтүү мүнөзү, көп маселелер боюнча өзүнүн принци��иалдуу позициясы бар адамга оңой болгон жок. Дал ушул эркинин күчтүүлүгүнөн ал канзаада-консорттун милдеттерин ийгиликтүү аткарды жана өзүнүн жубайынын монархиялык ишин жүргүзүүгө орчундуу колдоо көрсөтө алды. Улуу Британиянын королевасынын өмүрлүк жолдошунун конституциялык ролу жок, бирок ондогон жылдар бою монархия институтуна анчалык жакын жана чоң таасири бар башка эч ким болгон жок. Николай биринчинин тукуму Канзаада Филипп 1921-жылы 10-июнда гректердин Корфу аралында төрөлгөн, бирок анын туулгандыгы жөнүндө күбөлүктө жазылган убак 1921-жыл 28-май деп турат, анткени Греция ошол убакта Григориан календарына өтө элек эле. Анын атасы Андрей, Грек жана Дат канзаадасы, Грециянын королу Георг биринчинин уулу эле. Канзаада Филипптин чоң энеси Георг биринчинин жубайы, император Николай биринчинин небереси Ольга Константиновна Романова. Филипптин энеси канбийке Алиса Баттенбергская, ал канзаада Людвиг Баттенбергдин, кийин лорд Маунтбеттендин кызы. Канбийке Алиса королева Викториянын чөбөрөсү. Филипптин апасы канбийке Алиса королева Викториянын чөбөрөсү 1922-жылы мамлекеттик төңкөрүштө революциялык сот канзаада Андрейди үй-бүлөсү менен Грециядан кууп жиберет. Анын үч ата өтүшкөн тууганы Георг IV британдык аскердик кеме жиберип, анын үй-бүлөсүн грек аралынан Францияга алып кетет. Ымыркай Филипп ошол кемедеги сапарда апелсиндин бошогон жашигинен жасалган жасалма бешикте жаткан экен. Ал үй-бүлөдө эң кенжеси жана жалгыз эркек бала болуп, сүйүктүү камкор эжелеринин мээримине бөлөнүп өстү. Филипп биринчи жолу мектепке Франциядан барды, бирок аны жети жашында Англияга алып кетишип, Суррей графчылыгындагы Маунтбеттендердин туугандарыныкына калтырып коюшат. Ошол убакта анын энесинин шизофрения оорусу аныкталып, өзүнчө жабык жайга алып кетишкендиктен, Филипп аны дээрлик көргөн жок. 1933-жылы 12 жаштагы Филиппти Германиядагы Schule Schloss Salem мектеп-пансионуна жиберишет, аны ошол убактагы атактуу педагог Курт Хан жетектеп турган. Бирок бир нече айдан кийин Хан улуту еврей болгондуктан нацисттердин куугунтугунан качууга аргасыз болот. Хан Шотландияга көчүп кетип, ошол жакта Гордонстоунда мектеп ачып, Филиппти ошол жакка чакырып алат. Гордонстоундагы тартип спартандардын режиминдей эле, эркти чыңдоого жана өз алдынчалыкка чоң көңүл бурушчу. Бул ата-энесинен алыс жашаган өспүрүмгө эң туура келген тарбия болуп калды. Фронттогу кабарлардан аты угулган Экинчи дүйнөлүк согуш жакындап келаткан эле, ошондо Филипп аскердик кызматка барууну чечти. Ал адегенде британдык аскер-аба күчтөрүндө кызмат өтөгүсү келген, бирок өзүнүн апасынын үй-бүлөсүнүн салтын улантып, Дартмуттагы королдук аскер-деңиз колледжинин курсанты болуп калат. Корол Георг VI ушул коллежге барган убакта Филипп тапшырма алып, эки жаш канбийке Елизавета менен Маргаретти коштоп жүргөн экен. Күбөлөр��үн айтымында, Филипп алардын купулуна толуш үчүн бардык аракетин көргөн экен. Анын бул аракети текке кетпеди, 13 жаштагы Елизаветанын жан дүйнөсүнөн бул кездешүү терең орун алды. Филипп коллеждеги эң мыкты курсант болуп таанылган, аны артыкчылык менен аяктап, 1940-жылы январда биринчи жолу Индия океанындагы согушка катышкан. Канзаада Филипп (солдо) Гордонстоунда спектаклдерди көргөндү жактырчу Жер Ортолук деңизиндеги \"Вэлиент\" линкорунда кызмат өтөп жатканда анын 1941-жылы Матапандагы салгылашууга катышканы жөнүндө аскердик кабарларда айтылган. Ал корабелдик прожекторлор үчүн жооп бергендиктен түнкү салгылашууда маанилүү иш аткарды. \"Мен дагы бир кемени көрүп калдым, анын борбордук бөлүгү жарык болуп туруп, 15-дюймдук замбиректен удаа-удаа аткыланганда көз ачып-жумгуча жок болду\",-деп эскерген эле. 1942-жылы октябрда \"Уоллес\" (HMS Wallace) аскердик кемесинде кызмат кылган убакта королдук флоттогу кемелердин командиринин эң жаш жардамчысы эле. Ошол мезгилде ал жаш канбийке Елизавета менен тынбай кат алышып турду, аны бош убактысын королдук үй-бүлө менен бирге өткөрүүгө бир нече жолу чакырышкан. Ошондой жолугушуулардан кийин бир жолу 1943-жылы Рождество майрамында Елизавета өзүнүн столуна Филипптин аскер-деңиз формасын кийип түшкөн сүрөтүн коюп алганы айтылат. Алардын мамилеси согуштан кийин тыгыз боло баштайт, анткен менен бул жакындашуу королдук үй-бүлөнүн айрым чөйрөсүнө жаккан эмес. Королдун чөйрөсүндөгү бирөө Филиппти \"орой жана тарбиясыз\" деп атаган экен. Бирок жаш канбийкенин жүрөгүн сүйүү арбап алган эле, ошентип 1946-жылы Филипп королдон анын кызынын колун сурайт. Филипп аскердик кызматты эң мыкты өтөп келген учуру Бирок дароо эле бир шарт коюлду: алардын үйлөнүүсү жарыяланардан мурда канзаада өзүнүн жарандыгы менен фамилиясын алмаштырууга тийиш эле. Ал өзүнүн грек титулунан баш тартпады, бирок британ жарандыгын алып, энеси Маунтбеттендин фамилиясына көчтү. Нике кыюу салтанаты болордон бир күн мурда Георг VI Филиппке королдук титул ыйгарды, ал эми той болгон күнү ал Эдинбург герцогу, Мерионет графы жана Гринвич барону болуп калды. Үйлөнүү тою 1947-жылы 20-ноябрда Вестминистр аббаттыгында өттү. Ошол той, Уинстон Чечилл айтып кеткендей, Британиянын согуштан кийинки түнөргөн жашоосуна жарык чачкан \"түркүн түстүү нур\" болуп калды. Үзгүлтүккө учураган карьера Герцог аскердик кызматынан кайтып келгенден кийин Мальтага жөнөтүлгөн. Бир канча мезгил кадимки аскер кызматкеринин турмушун жашады. Алардын тун уулу канзаада Чарльз 1948-жылы Букингем сарайында жарык дүйнөгө келген. 1950-жылы кызы канайым Анна төрөлдү. 1950-жылы 2-сентябрда Филипп деңиз офицерлеринин кыялы болгон максатын ишке ашырып, \"Мэгпай\" (HMS Magpie) кемесинин капитаны болду. Ал мезгилде 29 жашка толгон курагы эле. Бирок анын аскердик карьерасы мына-мына аягына чыга турган абалда эле. Анткени ден-соолугуна байланыштуу Георг алтынчынын королдук милдеттеринин көбү канайым Елизаветага жүктөлгөн. Ал болсо күйөөсүнүн колдоосуна муктаж болду. Алардын үйлөнүү тоюн Уинстон Чечилл Британиянын согуштан кийинки түнөргөн жашоосуна жарык чачкан \"түркүн түстүү нур\" болуп калды деп айткан Филипп 1951-жылы отставкага кетип, кийин Аскер-деңиз күчтөрүнө кайрылып келген эмес. Герцог өткөнүнө өкүнө берген кишилерден эмес болчу. Ошентсе дагы кийин Аскер-деңиз флотунда кызматын уланта албай калганына ичи ачышканын моюнуна алган. Анын замандаштары Филипп бардык параметрлери боюнча Королдук флоттун башына келе турган аскер адамы эле деп айтышат. Бирок аны башка тагдыр күтүп турган. Жаңы роль 1952-жылы Елизавета менен Филипп Шериктештик өлкөлөрүнө сапарга аттанган. Дал ушул сапар учурунда королдун каза тапканы тууралуу кабар келген. Филипп бул кайгылуу кабарды аялына өзү угузду. Аялы такка олтургандан кийин Филипп тез арада өзүнүн жаңы ролун табышы керек болду. Такка олтургузуу салтанатынын алдында Филипп королевадан кийинки эле улук киши катары жарыяланган. Бирок анын бийлик жүргүзө турган ыйгарым укуктары болбойт. Канзаада Филипп жубайы королева Елизавета экинчини такка олтургузуу салтанатында Анын бууркан-шаркан түшкөн энергиясынын көбү социалдык активдүү жашоого багытталды. Королева менен канзаада Филипп, 1953-жыл Королеванын балдарына Маунтбеттен эмес, Виндзор деген фамилияны берүү чечими канзаада Филиппке катуу сокку болгон. Баласы менен мамилеси Ата катары канзаада Филипп корс, орой эле. Чарльздын биографы кичинекей канзаада атасы башкалардын көзүнчө урушканын айтып ыйлаганын эскерет. Чарльз менен атасынын мамилеси оор болчу. Филипп баласы канзаада Чарльз дагы өзү окуган Гордонстоундогу эски мектепте окушун каалаган. Катаал режимдеги мектеп баланын мүнөзүн өзгөртөт деп ишенген. Бирок тактынын кичинекей мураскери мектепти жек көргөн. Үйүн сагынып кусаланып, көп учурда классташтарынын кемсинтүү жана шылдыңына кабылган. Принц Чарльз атасы менен Бир жагынан Филипптин чөйрөсүндөгүлөргө катаал мамилесин анын оор, жалгыздыкта өткөн балалыгынан улам деп айтышат. Боконосу ката электе эле өз алдынча болуп, эрте жетилди. Кийин акыл токтоткондо башкалар эмнеге мындай эрктүү эмес деп, таптакыр түшүнө алган эмес. Канзааданын ишмердүүлүгүнүн бир бутагы жаштарга кам көрүү болгонуна карабай өзүнүн балдары менен тил табышуу оор болду. Табиятка кам көрүү Канзаада Филипп табиятты сүйүп, аны коргоого өмүр бою чоң маани берип келген. Королдук саякаттарынын көбү дагы ошого арналган эле. Анын бул багыттагы ишмердүүлүгү башталгандан тарта эле тукум-курут болуп жоголуу коркунчуна туш болгон жаныбарларды сактап калууга басым жасаган. Канзаада Филипп 1981-жылы Бүткүл дүйнөлүк жаратылышты коргоо фондунун президенти болушу дагы жөн жерден эмес. Ал көптөгөн демилгелерге ынтызарлык менен киришип, жан дилин берип аткарчу. Бирок өмүр бою анын аброюна шек келтирген бир окуя болгон - 1960-жылы королева менен Индияга сапарында аңчылык учурунда бир жолборсту атып алган. Эл аралык коомчулук бул окуяны катуу сынга алат. Ошол атылган жолборстун сүрөтү бул маселени андан бетер курчуткан. Жолборстор учурда сейрек кездешкен жаныбар болгону менен ал убакта андай эсептелчү эмес. Британияда түлкүгө аңчылыкты токтотуу тууралуу талкуулары жүрүп жатканда канзаада Филип аңчыларды колдогон.Мунусу дагы жаратылышты коргоочуларга жага берген эмес. Бирок канзааданын көп маселелер боюнча көз караштары коомчулуктун кеңири колдоосуна ээ болду. Дүйнөлүк жаратылыш фонду планетадагы токойлордун келечеги боюнча кеңири өнөктүктөрдү жүргүздү. Фонддун атынан канзаада Филипп океандардын акыбалы, ашыкча балык уулоо маселесин көтөрдү. 20 жыл иштегенден кийин канзаада Филипп фонддун президенти кызматынан кеткен. Бирок ал өзүнө мүнөздүү ыкмада ишин активдүү улантты. Жаратылышты коргоо жаатында иш алып баргандар канзааданын өнөктүктөрдү берилүү менен жүргүзгөнүн көпкө дейре эстешет. Анын ачык-айрым айтылган билдирүүлөрү кээде оройлук катары кабыл алынып, кайра өзүнө мүшкүл болгон учурлар бар. Өзгөчө чет өлкөлүк иш сапарлары учурунда ушундай окуялар болгон. Ошондон улам ага кырдаалды туура баалай албаган адам деген репутация жармашкан. Мындай осолдук жараткан абал 1986-жылы королева Елизавета менен Кытайга мамлекеттик сапар менен барганда болгон. Анын \"жымшык көздүү\" деп айтып алганын британиялык таблоиддер чуу көтөрүп жазышкан. Бирок Кытайдын өзүндө буга эч ким деле көңүл бурган эмес. 2002-жылы Австралияга сапары учурунда жергиликтүү бизнесмендерге: \"Силер бири-бириңерге дагы деле найза ыргытасыңарбы?\",-деп айтып алганы бар. Канзаада Филипп поло ойногонду өзгөчө жактырчу Айрымдар канзаада Филипптин мындай сөздөрүн сындаган менен, башкалар муну герцогдун жеке пикири катары баалашкан. Ошол эле учурда мындай балп этме сөздөрүн чыңалган абалды күлкү менен жайгаруу аракети катары көрүшкөн. Канзаада Филипп өмүр бою спорт менен алектенди. Ал сууда сүзүп, крикет жана поло ойноп, ат минчү. Көп жылдар Ат спорту боюнча эл аралык федерациянын президенти болуп турду. Көп жылдар Ат спорту боюнча эл аралык федерациянын президенти болуп турду Коомдук милдеттерин токтотуу 2017-жылдын августунда Букингем сарайы королева Елизаветанын күйөөсү Эдинбург герцогу, канзаада Филипп расмий иш чараларга катышуу менен байланышкан милдеттерин аткарууну токтотот деп жарыя кылган. Букингем сарайынын эсебинде 1952-жылдан баштап ал өз алдынча 22 219 иш чарага катышкан. Королеваны коштоп барган иш чаралары өзүнчө. Эдинбург герцогу, канзаада Филипп бекем көз карашы бар, өз алдынча жана эрктүү киши болгон. Тагдырына жазып, британ коомунун көңүл борборунда турду. Кор��лева Елизавета менен канзаада Филипп 1947-жылы баш кошуп, жетимиш жыл чогуу өмүр сүрдү Ал тубаса лидер болсо дагы дайыма экинчи ролдо жүрүүгө туура келди. Бирок анын темпераменти кээде талаптарды аттап кетип, коомдук абалына карабай эрежеге сыйбай кетер эле. Ошого карабастан анын өлкөсүнө жана элине, британ монархиясынын жаңы доордогу ишмердүүлүгүнө сиңирген эмгеги, ролу чоң болду. Королева Елизавета экинчиге моралдык жактан дайыма колдоо көрсөтүп, тирек болуп турду. Елизавета II жолдошун \"менин үмүтүм, таянычым\" болду деп айтканы бар. \"Мен жана биздин үй-бүлөбүз, биздин өлкө жана башка көптөгөн мамлекеттер анын алдында карыздарбыз\",-деген королева. Лейтенант Филипп Маунтбеттен, 1947-жыл *"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-55902231", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-55916926", "doc1": "مارك بوليميروبولوس يقول إن مرضه بدأ خلال زيارته لروسيا أمضى بوليميروبولوس سنوات في العراق وسوريا وأفغانستان كضابط رفيع المستوى بوكالة الاستخبارات المركزية \"سي أي إيه\". لكنه في تلك الليلة في موسكو يعتقد أنه تعرض للاستهداف بسلاح سري من الموجات الدقيقة (ميكروويف). فبعد التدخل الروسي في الانتخابات الأمريكية عام 2016، أصدرت قيادة السي أي إيه في المقابل \"دعوة لحمل السلاح\" وأعادت نشر ضباط متمرسين من أمثال بوليميروبولوس. وصار الرجل قائماً بأعمال رئيس العمليات السرية في أوروبا وأوراسيا، إذ تعاون مع الحلفاء لكشف أنشطة موسكو التي كان من بينها تسميم الجاسوس الروسي السابق سيرغي سكريبال عام 2018 في سولزبري في إنجلترا. مواضيع قد تهمك نهاية بريطانيا تتهم \"ضابطين روسيين\" بمحاولة اغتيال الجاسوس السابق سكريبال نوفيتشوك: \"أخطر\" سم عرفته البشرية وفي ديسمبر/ كانون الأول 2017، زار موسكو، لكنه لم يكن متخفيا. إذ أراد استغلال فرصة انعقاد اجتماع \"اتصال\" عادي بين الجواسيس الروس والأمريكيين ليرى البلد بنفسه. ويؤكد أنه لم يزر روسيا من أجل أي نشاط سري. ولم يكن الروس بدورهم مرحبين بزيارته، لكنهم وافقوا. وقد شعر بالإعياء في وقت مبكر من رحلته. ولدى عودته للولايات المتحدة، كان قد الدوار قد اختفى، لكن باقي الأعراض ما تزال باقية حتى اليوم. قال لبي بي سي \"أعاني من صداع نصفي مستمر على مدى ثلاث سنوات. لم يختفِ قط.\" لم يعد قادراً على العمل ليوم كامل واضطر للحصول على إجازة لشهور بعدما بدأ رحلة علاج. ومما أثار شكوكه أن دبلوماسيين أمريكيين في العاصمة الكوبية هافانا وكذلك بعض الكنديين أفادوا منذ عام 2016 بإصابتهم بأعراض مماثلة. وشملت هذه الأعراض في بعض الأحيان ظهوراً مفاجئاً لضوضاء مرتفعة تؤدي إلى ألم حاد، بينما شعر آخرون بضغط في الرأس ثم دوار وفقدان للتوازن. وبدا أن هذه الأحاسيس كانت تأتي من اتجاه معين نحو مكان معين. وعُرف ذلك باسم \"متلازمة هافانا\". ما الذي تسبب في \"متلازمة هافانا\"؟ الولايات المتحدة كانت تشتبه في شن \"هجمات صوتية\" ضد موظفي سفارتها في كوبا \"ما حدث لدبلوماسيين أمريكيين في كوبا حدث لي\"، هكذا يعتقد بوليميروبولوس. غير أن معرفة السبب وراء متلازمة هافانا لم يكن سهلا. فقد ظهرت الأعراض بصور متباينة باختلاف الأشخاص. وكانت بعض الحالات غير ذات صلة أو نتيجة مرض نفسي. وصدر أول تقييم شامل عن الأكاديميات الوطنية الأمريكية للعلوم في ديسمبر/ كانون الأول 2020. \"متلازم�� هافانا\" قد تكون ناجمة عن \"موجات دقيقة موجهة\" ورغم أن المعلومات السريرية كانت مُجزأة في الغالب، خلصت لجنة إلى أن تلك الأعراض \"تتوافق مع تأثيرات ترددات الراديو النبضية\"، مستبعدة الاحتمالات الأخرى كالتسمم أو أسباب نفسية. ويقول البروفيسور ديفيد إيه ريلمان الأستاذ في جامعة ستانفورد والذي ترأس اللجنة \"وجدنا أن مجموعة من الأفراد تشاركت نتائج سريرية غير معتادة ومميزة، وهذا ما قادنا إلى النتيجة التي توصنا إليها.\" وقال لبي بي سي إن اللجنة لم تحدد ما إذا كان ذلك النبض قد استخدم كسلاح أو من يقف وراء الهجمات، لأن ذلك خارج اختصاصاتها. وحين جرى فحص بوليميروبولوس من قبل المسئولين الطبيين لسي أي إيه، قيل له أن أعراضه تختلف قليلاً عن تلك التي تم الإبلاغ عنها في هافانا، واستبعدوا وجود صلة من هذا النوع، مما أصابه بالخذلان. ويعزو بوليميروبولوس اختلاف أعراضه إلى أدلة على أن الأشخاص يتأثرون بطرق مختلفة، واحتمال أن يكون الشيء المستخدم قد تطور. ومن جانبه قال متحدث باسم وكالة الاستخبارات المركزية الأمريكية لبي بي سي إن \"أولوية السي أي إيه كانت وستظل هي حماية كل ضباطها\". حوادث أخرى بخلاف كوبا بعد أن اضطر للتقاعد عام 2019 بسبب اعتلال صحته، قرر بوليميروبولوس الخروج إلى العلن من أجل لفت الانتباه إلى القضية ومحاولة الحصول على علاج في مستشفى متخصص، وهو ما تمت الموافقة عليه في نهاية الأمر. مارك بوليميروبولوس خلال عمله في أفغانستان ويقول إن الجانب العملياتي للسي أي إيه تعامل مع القضية بجدية أكثر بمجرد أن اتضح أنه لم يكن الضحية الوحيدة المحتملة. وأشارت تقارير إلى تضرر نحو ستة مسئولين آخرين، وما تزال الحالات مستمرة. يقول بوليميروبولوس \"بعض الضباط الذين أصيبوا بأعراض يبدو أنهم كانوا منخرطين بصورة ما في المواجهة مع الروس. لدينا ضباط يعانون في صمت.\" وتفيد تقارير بأن بعض الحوادث وقعت في بلدان أخرى غير كوبا أو روسيا، بما في ذلك الصين. وتقول مجلة جي كيو التي كانت أول من تحدث عن قضية بوليميروبولوس إن مسئولاً بارزاً في السي أي إيه تضرر عام 2019 خلال زيارة لأستراليا (وهو ما أكدته لاحقاً وسائل إعلام أسترالية). بينما تضرر آخرون في بولندا وجورجيا. موظفون في القنصلية الأمريكية في مدينة غوانزو الصينية أبلغوا بإصابتهم بأعراض غريبة وتفيد تقارير بأن مسئولاً في البيت الأبيض كذلك أبلغ عن شعوره بأعراض تشمل ضغطاً في الرأس أثناء وجوده في غرفة بفندق في لندن عام 2019، وهي واقعة يعلم بها المسؤولون الأمنيون البريطانيون، رغم أن ما حدث بالتحديد ليس واضحا. وقد جرت اتصالات بين لندن وواشنطن بشأن الأمر، غير أن وزارة الخارجية البريطانية قالت لبي بي سي إنها ليست على علم بتضرر أي من موظفيها. ويقول مسؤول استخباراتي بريطاني سابق إن أي دليل على وجود مخطط روسي وراء ما حدث سيكون \"تحولاً كبيرا\". هل يوجد دليل على ضلوع روسيا؟ رجحت تقارير إعلامية في أعقاب أولى حوادث هافانا أن أدلة سرية -تشمل اتصالات تم اعتراضها- تشير إلى روسيا. ومؤخراً، أفادت تقارير بأن أجهزة الاستخبارات الأمريكية استخدمت بيانات هواتف محمولة لتحديد مواقع ضباط تابعين للاستخبارات الروسية على مسافات قريبة من ضباط السي أي إيه الذين أصيبوا بأعراض في بعض الأماكن. \" هذه بالطبع حالة ظرفية مثيرة للانتباه تتطلب بالتأكيد مزيداً من الاهتمام\"، كما يقول بوليميروبولوس. ويضيف أن مزاعمه بُنيت على معل��مات متاحة للجميع لا على معرفته بتحقيقات سرية بعد مغادرته وظيفته. ولم يثبت أن أياً من هذه التقارير قاطع بدرجة تكفي لتوجيه الحكومة الأمريكية اتهاماً رسميا. ويشير أحد الاحتمالات إلى أن الضرر الذي لحق بالأفراد كان أثراً جانبياً لنوع من الأدوات المستخدمة لجمع المعلومات الاستخباراتية عن طريق قصف الأجهزة الإلكترونية بموجات الراديو لاستخراج المعلومات، وهي ممارسة بدأت في الحرب الباردة. \"اعتادت أجهزة الأمن الروسية محاولة إرباك السفارة الأمريكية في موسكو بموجات دقيقة ونبضات إلكترونية\"، كما يقول جون سايفر الضابط السابق في السي أي إيه والذي عمل في ملفات تخص روسيا. ويقول إن روسيا كان لديها شاحنات يمكنها أن تجوب أنحاء مدينة ما لاستهداف أفراد. ويعتقد أن موسكو مسؤولة عن الضرر الذي لحق بضباط السي أي إيه مؤخرا، وإن كان غير واثق من الدافع وراء ذلك بالتحديد. وقال ضابط سابق آخر في السي أي إيه كان قد عمل في موسكو أيضاً إنه يعتقد أن الروس استخدموا هجوماً موجهاً بالطاقة، لكنه لم يكن متأكداً ما إذا كان مصمماً بهدف إحداث ضرر أو أن الضرر جاء نتيجة ثانوية لشيء آخر يقومون به. ويقول بوليميروبولوس إن الفرضية الأصلية التي توصل إليها كانت نوعاً من جمع المعلومات الاستخباراتية، لكن الدليل -الذي يكون ظرفياً في الغالب- جعله يعتقد بأن الروس استخدموا \"سلاحاً هجومياً\" لإيذاء الناس عمدا. ما مدى إمكانية ذلك؟ ترجح إحدى الفرضيات أن روسيا أرادت -في هافانا- منع أي تحسن في العلاقات بين الولايات المتحدة وكوبا وهي حليف تقليدي وثيق لموسكو، ثم وسعت استخدام هذا السلاح لملاحقة ضباط الاستخبارات المصنفين على أنهم يعملون ضدها، مثل بوليميروبولوس. ومن شأن هذا أن يبعد الضباط عن العمل ويلتهم موارد السي أي إيه ويجعل عملها أكثر صعوبة. بينما قد يتعارض مع اتفاق غير معلن بعدم تعمد أجهزة الاستخبارات إلحاق الأذى الجسدي بالأفراد التابعين لأجهزة مناوئة. غير أن ضباط سابقين في السي أي إيه والاستخبارات البريطانية لفتوا إلى حقيقة أن الروس سبق واستخدموا نوعاً من غبار التجسس المشع لتتبع تحركاتهم في روسيا، مما شكل مخاطر على الصحة. ويرى بوليميروبولوس كذلك أن روسيا في ظل عهد الرئيس فلاديمير بوتين صارت أكثر استعداداً لتجاوز الحدود، مثلما جرى في حادثة استخدام غاز الأعصاب في سولزبري. ويقول \"إنه بلا شك تصعيد، لكنه ليس أمراً خارجاً عن القاعدة بالنظر إلى الكيفية التي تعامل بها الروس مع أفراد استخباراتنا\". ما قصة \"قصر بوتين الأسطوري\"؟ بوتين ينفي ملكيته للقصر الأسطوري الذي كشف عنه فريق نافالني من جانبها، أحالت وزارة الخارجية الروسية البي بي سي إلى تصريحاتها عقب نشر تقرير الأكاديميات الوطنية الأمريكية للعلوم التي جاء فيها \"ليس لدينا أي معلومات عن امتلاك روسيا لأسلحة موجات دقيقة موجهة أوعن حالات لاستخدام مثل هذا السلاح. مثل هذه التكهنات الاستفزازية التي لا أساس لها والفرضيات الخيالية لا يمكن اعتبارها مسألة جدية للتعليق.\" ويريد بوليميروبولوس من لجان الكونغرس التحقيق في القضية. وقد أطلع عليها بالفعل عدد من أعضاء مجلس الشيوخ. كما يسعى البروفيسور ريلمان الذي ترأس لجنة الأكاديميات الوطنية الأمريكية للعلوم إلى إجراء المزيد من المتابعة. وقال لبي بي سي \"ما تم ليس كافيا\" مشيراً إلى أن الجهود السابقة أُعيقت بسبب تعقيدات المرض وتحدي تحديد أسبابه إلى جانب ال��وامل الجيوسياسية. وقد أعلنت إدارة الرئيس جو بايدن عن مراجعة لـ\"التصرفات العدوانية\" لروسيا وتعهد وزير الخارجية الجديد أنتوني بلينكن خلال جلسة تثبيت تعيينه بالكشف عن المزيد من المعلومات بشأن \"متلازمة هافانا\". كما وعد بـ\"المحاسبة\" في حال ثبتت مسئولية دولة ما. وربما يولي المدير الجديد للسي أي إيه بيل بيرنز- وهو سفير سابق لدى روسيا- اهتماماً خاصاً بالقضية. وفي حال ثبت استخدام روسيا لسلاح موجات دقيقة ضد مسئولين أمريكيين فقد تكون العواقب وخيمة. لكن، حتى لو كان ذلك صحيحاً، فالوصول إلى أدلة كافية لتوجيه اتهام علني ربما يكون أمراً صعباً، مما يؤدي إلى ترك القضية دون حل. وبالنسبة لبوليميروبولوس، فالحقيقة مهمة، حتى وإن كانت لن توقف الأعراض التي يتعين عليه أن يتعايش معها كل يوم. \"كنت أود لو كنت أُصبت بالرصاص. أُفضل وجود ثقب في جسدي أعلم أنه من الممكن إصلاحه، على عكس ما يحدث الآن.\"", "doc2": "АКШнын Борбордук чалгын кызматынын өкүлү Марк Полимеропулос Москвага барып келгенден кийин табышмактуу дартка чалдыккан Полимеропулос Ирак, Сирия жана Ооганстанда кызмат өтөгөн. Ал АКШнын Борбордук чалгын кызматынын терроризмге каршы күрөш бөлүмүнүн жогорку даражадагы офицери. Полимеропулос Москвага келгенинде жашыруун, микро толкун куралы колдонулганын айтат. Орусия 2016-жылы АКШдагы президенттик шайлоого кийлигишти делгенден кийин АКШнын чалгын кызматы Полимеропулос сыяктуу тажрыйбалуу саналган офицерлерин кайрадан талаага жөнөткөн. Алар Орусиянын чабуулдарына туруштук бермек. Полимеропулос Европа жана Евразиядагы жашыруун операциялардын башчысы катары дайындалган эле. Ал өнөктөштөрү менен бирге Кремлдин тыңчыларынын аракеттерин ашкерелеши керек эле. Анын ичинде 2018-жылы Орусиянын мурдагы чалгын кызматынын офицери Сергей Скрипалдын Британияда ууландырылышы боюнча иш дагы бар болчу. 2017-жылы декабрь айында Полимеропулос Москвага иш сапары менен келген. Бирок ал жашыруун эмес, Орусиянын чалгын кызматынан расмий уруксат алып, өлкөнү өз көзү менен көрүү үчүн келген экен. Сапарынын алгачкы күндөрүндө эле Полимеропулос табышмактуу илдетке чалдыккан. АКШга кайтып келгенде башы айланганы кеткен, бирок башка симптомдор пайда болгон. \"Үч жыл бою башым катуу ооруду, азыркыга чейин кеткен жок\",-дейт ал. Полимеропулос илдетке байланыштуу иштей албай, бир нече ай бою медициналык жардам алган. 2016-жылы Кубадагы АКШнын жана Канаданын дипломаттары симптомдору окшош дартка чалдыкканы тууралуу кабар чыккан эле. Муну окуган чалгынчы кандайдыр бир курал пайда болгонуна шекшип калган. Кубадагы дипломаттар капысынан кулагына үн угулуп, анын артынан эле башы катуу ооруп, жүрөгү айланган. Мындай симптомдорго дипломаттар айрым гана бөлмөлөрдө туш болушкан. Аны \"Гавана синдрому\" деп аташкан. \"Гавана синдромуна\" эмне түрткү болгон? АКШ алгач Гаванадагы элчилиги кандайдыр бир \"үн толкунун чабуулуна\" кабылды деп шекшиген \"АКШнын Кубадагы элчилигинде кызмат кылган дипломаттар туш болгон ча��уулга Москвада дуушар болдум\",-дейт Полимеропулос. Бирок \"Гавана синдромунун\" өзөгүнө жетүү оңой болгон жок. Себеби ар бир дипломаттын симптому айырмаланып турган эле. Айрымдары психологиялык илдетке кабылган. АКШнын Улуттук илимдер академиясы 2020-жылы декабрь айында \"Гавана синдрому\" тууралуу биринчи иликтөөсүн жарыялаган. Клиникалык маалымат толук болбосо дагы, окумуштуулар тобу симптомдор \"радио толкун аркылуу жөнөтүлгөн энергиядан\" пайда болгон деген тыянак чыгарган. Полимеропулосту Борбордук чалгын кызматынын медицина кызматкерлери текшерип, анын симптомдору \"Гавана синдромунан\" айырмаланып турганын айтышкан. Бирок чалгынчы симптомдор ар бир кишиде айырмаланып турганын жүйөө кармап келет. Би-Би-Си Борбордук чалгын кызматы менен байланышканда, алар \"ар бир кызматкеринин саламаттыгы приоритет\" экенин айтып чектелди. Табышмактуу дарт Кубадан башка жерлерде дагы байкалган Полимеропулос 2019-жылы ден соолугуна байланыштуу пенсияга чыккан. Ошондо окуясын ачык айтып, атайын ооруканаларда медициналык жардам алууга умтулган. Полимеропулос Ооганстанда кызмат өтөгөн учуру Чалгынчы Борбордук чалгын кызматынын оперативдик бөлүмү маселеге олуттуу мамиле кыла баштаганын айтууда. Себеби Полимеропулостон башка чалгынчылар дагы окшош дарттарга кабылган. \"Орусиядагы операцияга катышкан башка офицерлер дагы окшош дартка чалдыккан. Алардын айрымдары кыйналып жатканын ачык айткан эмес\",-дейт Полимеропулос. Айрым маалыматтарга ылайык, Куба менен Орусиядан тышкары Кытай, Польша жана Грузияда дагы жашыруун курал колдонулганы боюнча далилдер бар. АКШнын Гуанчжоудогу консулдугунун кызматкерлери дагы табышмактуу дартка туш болгон 2019-жылы август айында Ак үйдүн расмийи Лондондогу мейманканада эс алып жатканда, үн угуп, башы катуу ооруп кыйналганын билдирген. Учурда Лондон менен Вашингтон бул маселе боюнча иликтөө жүргүзүүдө. Орусиянын жашыруун куралы деп айтууга далилдер барбы? Медиа каражаттары АКШнын Кубадагы элчилигиндеги окуянын алдында Гавана менен Москванын ортосундагы кат алышуусун жазып чыгышкан. Андан тышкары, АКШнын чалгын кызматкерлери табышмактуу дартка кабылгандан кийин тергөө жүргүзүлүп, алардын жанында Орусиянын чалгынчылары жүргөнүн смартфондордун жардамы менен аныкташкан. Бирок жогорудагы мисалдарды так далил деп айтууга болбойт. АКШнын атайын кызматынын өкүлдөрү Орусия Кансыз согуш доорунда маалымат чогулткан жабдыктарды жаңылап, жашыруун курал иштеп чыккан деп жоромолдошууда. Анда Орусия кандай максат менен бул кадамга барды? Теориялардын бири, Гаванада Кремль АКШ менен Кубанын мамилеси оңолуп бара жатканда тоскоолдук жараткысы келген. Жабдык ийгиликтүү иштегенден кийин, Орусияга каршы иштеп жаткан Полимеропулос сыяктуу тыңчыларга колдонулган. Бул офицерлердин талаадагы иштерин токтотуп, АКШнын Борбордук ��алгын кызматынын талаадагы кызматкерлеринин ресурстарын солгундатат. Орусиянын Тышкы иштер министрлиги болсо Би-Би-Синин суроолоруна \"микро толкун колдонгон жашыруун курал тууралуу эч маалыматыбыз жок. Муну чагымчыл, негизсиз жана ойдон чыгарылган гипотеза катары сыпаттайбыз. Ошондуктан аны олуттуу маселе катары карап, комментарий бербейбиз\" деген жооп кайтарды. Полимеропулос болсо маселени Конгресстин комитети иликтеши керек деген пикирде. Жо Байден бийликке келгенден кийин жаңы администрациясы Орусиянын \"агрессивдүү аракеттерин\" иликтеп чыгып, мамлекет катышканы аныкталса кесепети болорун жар салды. Борбордук чалгын кызматынын жаңы башчысы мурда Орусияда элчи катары кызмат кылган. Ал дагы бул маселеге көңүл бурушу ыктымал. Полимеропулос үчүн маселенин түбүнө жетүү абдан маанилүү. Себеби ал жакшы көргөн ишинен айрылып, өмүрүнүн аягына чейин табышмактуу дарт менен жашайт. \"Андан көрө атып эле салышса болмок. Денеме ок тийсе, ооруса дагы аны дарыласа болот деп отурмакмын. Азыр аябай кыйналып жатам\"."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-55047957", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-55045167", "doc1": "وهذا العام، تسلط قائمة 100 امرأة الضوء على اللواتي قدن التغيير وأحدثن فرقا خلال هذا الوقت المضطرب الذي نعيشه. وتشمل القائمة سانا مارين، التي تقود الحكومة الائتلافية الفنلندية؛ وجين فوندا، الممثلة والناشطة في مجال المناخ؛ وسارة غلبرت، التي تدير أبحاث أكسفورد للتوصل إلى لقاح يحمي من فيروس كورونا. ومن بين الأسماء أيضا كاتبة وثقت الحياة في مدينة ووهان أثناء الإغلاق، ومغنية وكاتبة أغان تتحدث عن العنف ضد المرأة. وفي هذا العام الاستثنائي، قدم عدد لا يحصى من النساء حول العالم تضحيات جمّة لمساعدة الآخرين، لذا تُرك اسم واحد في قائمة 100 امرأة فارغا كتقدير لكل البطلات المجهولات. مواضيع قد تهمك نهاية كيف تمّ اختيار النساء؟ أعدّ فريق 100 امرأة في بي بي سي قائمة قصيرة بناء على الأسماء التي اقترحها العاملون في الفرق المختلفة لبي بي سي ضمن الخدمة العالمية. كان البحث مركزا على نساء صنعن عناوين الأخبار، أو كنّ جزءا من القصص المهمة على مدار الأشهر الاثني عشر الماضية، وكذلك اللاتي كانت قصصهن مصدر إلهام، أو حققن شيئا مهما أو أحدثن تأثيرا في مجتمعاتهن بطرق قد لا تكون بالضرورة قد وصلت إلى منابر الأخبار. وبعد ذلك، قٌيّمت مجموعات الأسماء تلك وفقا لموضوع هذا العام (النساء اللواتي قدن التغيير)، ومع الأخذ بالاعتبار موضوع التمثيل الإقليمي للنساء، إلى جانب مبدأ الحياد، من أجل اختيار القائمة النهائية. حقوق ملكية الصور تعود لـ: Photo copyrights: University of Melbourne, Kim SooHyeon , Quoc Dat, Rachata Sangkrod, Fee-Gloria Groenemeyer, Rakyan Bramasto, NCID,Thomas Laisne, Nandar, Kunjan Joshi, Shajan Sam,Shahbaz Shazi, AxKimia, Arash Ashourinia, UNHCR, Nancy Rached, Emily Almond Barr, ICARDA, 89up, No Isolation, Anna Khodyreva, Bogdanowa Ekaterina, Anastasia Volkova by Sydney Morning Herald, University of Oxford / John Cairns, Arvid Eriksson, Nemonte Nenquimo, Jeronimo Zúñiga / Amazon Frontlines, Alejandra Lopez, Víctor Hugo Yañez Ramos, Rick Buchanan Photography, Eddie Hernandez Photography, Ant Eye Photography, Chris Collingridge, Abdelhamid Belahmidi, Kunmi Owopetu, Alien Prose Studio, Mastercard Foundation, Karen Dolva, Hannah Mentz, Fortress, Vice Media Group LLC, Vanessa Nakate, Francis Mweze from Sighted Design, Angelou Studio's, Zola Photo, David Gee, Will Kirk, Paloma Herbstein, Miguel Mendoza Photo Studio, Credit Denise Else, Shani Dhanda, Dioned Williams, Alcaldía Mayor de Bogotá, Global Network of Women Peacebuilders, Reece Williams with Artists in Presidents, Sebastian Lindstrom, Getty Images, Salsabila Khairunisa, Andrés Kerese, Gulnaz Zhuzbaeva, Claire Godley, The Australian Water Association, Wu Baojian, Laura Kotila Prime Minister's Office, O'Shea Tometi, María Esme del Río, Gio Solis, Laurent Serroussi, DCMS, Inti Gajardo, Morgan Miller, Helena Price Hambrecht, Courtesy of John Russo, UN Women/Ploy Phutpheng. فريق العمل: الإعداد: إيميلي بترلي، لارا أوين، لورن بوزكورت، فاليريا بيراسو، ستيفاني غابات. الإنتاج: أليسون تروسديل، آنا لوسيا غونزاليز. المبرمجون: مارتا مارتي ماركيز، كلوي سبيلمان. التصميم: سيان ويلموت.", "doc2": "Быйыл \"100 айым\" өнөктүгүндө дүйнөдө олку-солку абал түзүлүп, коронавирус пандемиясы маалында өзгөрүүлөрдү алып келген, планетаны жакшырткан айымдардын ысымы аталды. 2020-жылдын тизмесине Финляндиянын жалаң аялдар түзгөн коалициялык өкмөттүн башчысы Санна Марин, Оксфорд университетинин коронавируска каршы вакцинанын үстүнөн иштеп жаткан топтун башчысы Сара Гилберт, Ухан шаарындагы катаал карантин учурунда жашоо-турмушту дүйнөгө чагылдырып турган Фанг Фанг, үй-бүлөлүк зордук-зомбулук менен күрөшкөн түштүкафрикалык ырчы Захара сыяктуу аялдар кирди. Тизмеге кыргызстандык Гүлназ Жүзбаева дагы кирди. Кыргызстанда беш миңден ашуун адамдын көзү азиз. Бирок өлкөдө өкмөттүн документтери көзү көрбөгөндөргө даярдалбайт. Кыргызстанда Көзү азиздердин федерациясын түзгөн Гүлназ дал ушул документтерди көзү көрбөгөндөргө даярдап берүү менен алек. Дүйнөнүн булуң-бурчундагы муктаж болгондорго кол сунган, өз кызыкчылыгын көздөбөй башкаларга жардам берген аялдарды даңазалоо жана кадырлоо үчүн быйыл \"100 айым\" өнөктүгү тизмедеги жүзүнчү орунда бош калтырды. Финляндиянын премьер-министри Санна Марин Бул жолу Би-Би-Си Финляндиянын аялдар башкарган коалициялык өкмөтү жана анын лидери Санна Марин тууралуу сөз кылат. Марин айым дүйнөдөгү эң жаш лидер катары белгилүү. Бирок аялдар башкарган өлкөнүн лидерлери коронавирус пандемиясы учурунда чечкиндүү болуп, туура кадамга барганы менен белгилүү. Дүйнөлүк саламаттыкты сактоо уюму 11-мартта Covid-19 глобалдык пандемия катары жарыялаганда, Финляндия 16-мартта карантин чараларын киргизген. Премьер-министр бизнести колдоо үчүн атайын чараларды ишке ашырып, жергиликтүү тургундарды үйдөн чыкпай отурууга үндөгөн. Карантин учурунда өлкөнүн лидери апта сайын журналисттер менен тургундардын суроолоруна түз байланышта жооп бери жатты. Жада калса мектеп окуучулары үчүн дагы басма сөз жыйын уюштурган. Би-Би-Си дүйнөдөгү аялдардан гана турган коалиция кантип иштеп жатканы менен таанышып келди. Финляндиянын аялдар башкарган коалициялык өкмөтү"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/worldnews/2014/04/140428_us_sanctions_russia", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-56755713", "doc1": "أوباما يريد من بوتين استخدام نفوذه لمنع المسلحين الموالين لبلاده من احتلال المباني الحكومية شرقي أوكرانيا وقال أوباما :\"العقوبات الجديدة تستهدف صادرات التكنولوجيا المتطورة التي تحصل عليها الصناعات الدفاعية الروسية.\" ومن المتوقع أن تشمل العقوبات عددا من الشخصيات الثرية المقربة من بوتين. وسوف يعلن عن القائمة الكاملة للقطاعات التي تستهدفها العقوبات الجديدة رسميا في واشنطن الإثنين. وأضاف أوباما :\"الهدف هنا ليس شخص السيد بوتين، بل تغيير حساباته حول كيف أن الإجراءات الحالية التي يقوم بها يمكن أن يكون لها تأثير سلبي على الاقتصاد الروسي على المدى الطويل.\" مواضيع قد تهمك نهاية وأعلن أوباما عن العقوبات، في مؤتمر صحفي عقده في الفلبين، المحطة الأخيرة في جولته الآسيوية التي شملت ثلاث دول أخرى. فشل دبلوماسي وقال مسؤلون في البيت الأبيض، إن قرار واشنطن فرض عقوبات جديدة على روسيا اتخذ الأسبوع الماضي، بعد التأكد من أن موسكو لم تلتزم بتعهداتها، وفقا للاتفاق الدبلوماسي المبرم في جنيف أخيرا والذي يهدف إلى نزع قتيل الأزمة في أوكرانيا. لكن الولايات المتحدة علقت سريان العقوبات لحين تنسيق التحرك بين واشنطن والاتحاد الأوروبي. وفشل الاتفاق الدبلوماسي، الذي توصلت إليه أطراف الأزمة في جنيف في تحقيق الهدف. ويدعو الاتفاق الكرملين لإستخدام نفوذه لدى الموالين لروسيا في أوكرانيا، لإخلاء المباني الحكومية التي احتلوها في شرق البلاد. لكن هذه القوات لم ترفض فقط ترك المباني الحكومية، بل اعتقلت مراقبين عسكريين أوروبيين. وعلى الرغم من تلك الخطوة، لا تبدو واشنطن واثقة من قدرة العقوبات على إحداث التغيير المأمول في الموقف الروسي. وقال أوباما \"لا نعرف بعد إذا ما كان هذا سيأتي ثماره.\" من جهة أخرى، سيطر مسلحون موالون لروسيا على مقر الشرطة في مدينة كونستانتينوفكا، شرقي أوكرانيا، ثم سيطروا أيضا على مبنى الإدارة بالمدينة. وقال إليا سوذدالييف المتحدث باسم الإدارة المحلية في دونيتسك التي تشمل كونستانتينوفكا :\"أعتقد بأنها المطالب المعتادة، المطالب ذاتها كما هو الحال في مدن أخرى، فالسيناريو لم يتغير، وهو استفتاء (على الاستقلال)، ونظام فيدرالي للحكم\"، حسبما نقلت عنه وكالة رويترز.", "doc2": "Ошондой эле Ак Үй америкалык каржы институттарына Орусиянын банктарында чыгарылган облигацияларды жана рубль алууга тыюу салды. Орусиянын бийлиги менен кызматташкан 32 уюмга жана физикалык тараптарга карата чектөө чараларын киргизди. Мындан сырткары АКШ орусиялык 10 дипломатты өлкөдөн чыгарат. Орус бийлиги киберчабуулду жана шайлоого кийлигишти деген айыптоолорду кескин четке кагып келүүдө. Москва Вашингтондун санкцияларына \"сөзсүз жооп кылаарын\" айтты. Украинага согуш коркунучу АКШ менен Орусия ортосундагы мамиленин курчушу Украинага байланышкан чыңалуунун фонунда болууда. Украинанын чек арасына орусиялык аскерлер топтолуп жатканы тууралуу кабатырлануулар күчөдү. Украин басылмалары Донецк менен Луганск облустарында дагы кырдаал курчуп жатканын жазууда. Жыл башынан бери куралдуу чатактан 29 аскер кызматкери каза тапты. Киев жана аны колдоп жаткан Батыш Орусиянын аракеттерин кооптуу деп баалап, чек арадан аскерлерин чыгарып кетүүгө чакырды. Москва болсо батыш чек арасына аскер бөлүктөрүн топтогонун \"машыгуу өткөрүп жатканы\" менен түшүндүрдү. Бул НАТО тарабынан \"агресивдүү аракеттердин\" фонунда өтүүдө деген орус т��рап. Бейшембиде НАТОнун союздук аскер бөлүктөрүнүн жетекчиси, америкалык генерал Тод Уолтерс биринчи жолу Орусия менен Украина ортосундагы согуш коркунучу тууралуу пикирин айтты. Сенаторлордун суроолоруна жооп берип жатып, кырдаалды \"олуттуу тынчсызданууну жаратат\" деп баалады. Алдыдагы апталарда аскердик бастырып кирүү коркунучу канчалык мүмкүн деген суроого, Уолтерс \"эң төмөндөн ортого чейин\" деп жооп берген. Зеленскийдин Парижге сапары Украинанын президенти Владимир Зеленский иш сапары менен Парижге барат. Ал Франциянын президенти Эммануэль Макрон менен сүйлөшүүлөрдү өткөрөт. Ага Германиянын канцлери Ангела Меркель видео байланыш аркылуу катышаары айтылды. Зеленский жакында эле өлкөнүн Түштүк-Чыгышындагы жаңжалдуу аймактарда болуп келди Франциялык басылмалар Зеленский украин чек арасындагы кырдаал боюнча сүйлөшүү ниетинде экенин жазып чыкты. Ошондой эле Украина чыгышындагы кырдаалды тынчтык жолу менен жайгаруу боюнча жаңы саммит тууралуу кеңешет."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/middleeast/2014/08/140826_gaza_israel_civilianbuilding_raids", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/articles/c5n78meedg4o", "doc1": "اعتبرت حماس قصف عسقلان ردا على استهداف إسرائيل مبان سكنية في غزة. وقالت الشرطة الإسرائيلية إن عشرة أشخاص أصيبوا بجراح طفيفة في سقوط الصاروخ على المبنى في س. وأوضح متحدث عسكري إسرائيلي لبي بي سي أنه منذ منتصف ليلة الاثنين حتى صباح الثلاثاء قصفت الفصائل الفلسطينية ثماني قذائف باتجاه إسرائيل. وأعلنت حركة حماس أن قصفت مدينة حيفا بصاروخ من طراز \"R160\" وتل أبيب بـ 4 صواريخ \"M75\" وعسقلان بصاروخين من طراز \"قسام\" صباح اليوم. وقالت حماس - في بيان رسمي - إن هذا القصف جاء ردا على \"سياسة قصف الأبراج السكنية ومنازل الآمنين\" في قطاع غزة. مواضيع قد تهمك نهاية وقال المتحدث إن الجيش الإسرائيلي قصف 15 هدفا في القطاع منذ منتصف ليل الاثنين. وكانت الفصائل الفلسطينية أطلقت الاثنين مئة وعشرين قذيفة صاروخية بما فيها قذائف هاون باتجاه الجنوب الاسرائيلي. أصيب مسعفون وصحفيون في قصف إسرائيل لبرج سكني في غزة. تدمير برج سكني وقتل 4 فلسطينيين في غارتين إسرائيليتين منفصلتين شرق وشمال قطاع غزة صباح اليوم ليصل إجمالي القتلى الفلسطينيين منذ بدء إسرائيل هجومها العسكري على القطاع الشهر الماضي إلى 2135 قتيلا، بينهم ما لا يقل عن 400 طفل. كما أفاد الناطق باسم وزارة الصحة في غزة أشرف القدرة أن شابين قتلا فيما أصيب ثالث جراء الغارة التي استهدفتهما بجوار أحد المنازل وسط مدينة غزة منتصف الليلة الماضية. وجرح أكثر من 72 شخصا - من بينهم أفراد من الدفاع المدني و5 من المسعفين وصحفيون - عندما أطلقت إسرائيل أكثر من خمسة صواريخ لتدمر برج المجمع الإيطالي السكني في حي النصر شمال مدينة غزة. ويتكون البرج الايطالي من 16 طابقا، ويضم عشرات المحال التجارية ومقاه يقصدها عشرات المواطنين يوميا لمتابعة مباريات كرة القدم في الدوريات الأوروبية والعالمية. أطلقت حماس عددا من الصواريخ تجاه الأراضي الإسرائيلية. \"لا تفاوض\" وردا على تساؤلات بي بي سي رفض مسؤول إسرائيلي التعقيب على التقارير التي أشارت إلى إمكانية التوصل إلى اتفاق تهدئة على أساس المبادرة المصرية. وقال المسؤول إن اسرائيل لا تفاوض في ظل إطلاق النار. وتصر حماس على رفع الحصار الاقتصادي عن غزة مقابل توقيع اتفاق طويل الأمد لوقف إطلاق النار. لكن الحكومة الإسرائيلية تقول إنها ستواصل الغارات الجوية على غزة حتى تحقيق \"الأمن التام\" من خلال نزع سلاح حماس وفصائل فلسطينية أخرى. وتقول إسرائيل إن 64 من جنودها قتلوا خلال هجومها على غزة، إضافة إلى ثلاثة مدنيين إسرائيل ومواطن تايلاندي. يتكون المبنى السكني من 16 طابقا ويضم محال تجارية ومقاه. قتل 400 طفل على الأقل في الهجمات الجوية والمدفعية والبحرية على غزة.", "doc2": "Жергиликтүү медиага ылайык, ракета Израилдин түштүгүндө бир нече жерге түшүп, Сдерот шаарында бир жаш бала каза тапты. Жаңжалда жети израилдик набыт болду. Газада болсо 65 киши, анын ичинде 14 жаш бала каза тапты. Эки тарап дүйшөмбү күндөн бери тирешүүдө Эки тарап дүйшөмбү күндөн бери тирешип, Бириккен Улуттар Уюму толук кандуу согуш тутанып кетиши мүмкүн экенин эскертти. Мындай масштабдагы тирешүү 2014-жылдан бери орун ала элек болчу. Анда Израилдин армиясы Газадан атылган ракеталарга жооп кылып, аймакта аскердик операция өткөргөн. Соңку тирешүү Иерусалимдеги ыйык саналган Ал-Акса мечитине кирүүгө чектөөлөр киргизилгендиктен жана соттун бир нече палестиналыкты үйүнөн чыгаруу чечиминен кийин чыкты. Буга жооп кылып палестиналык куралчан топтор Израилди көздөй ракета аткан. Израилдин арабдар басымдуулук кылган шаарларындагы демонстрациялар башаламандык менен коштолуп, 374 адам камакка алынды. Демонстранттар менен полициянын кагылышуусунда 36 коопсуздук кызматкери жаракат алды. Шаршемби күнү Израилдин премьер-министри Нетаньяху башаламандык болгон шаарларга аскерлерди жөнөтүүнү караштырып жатканын маалымдады. Лод шаарындагы демонстрациялар дагы деле уланууда Эл аралык коомчулук кандай реакция кылды? Бириккен Улуттар Уюмунун Башкы катчысы Гуттериш тирешүүгө “тынчсызданып” турганын билдирди. БУУнун Коопсуздук кеңеши маселени талкуулады, бирок эч кандай билдирүү жасаган жок. АКШнын президенти Байден Израилдин премьер-министри Нетаньяху менен телефон аркылуу байланышып, өлкөнүн “өзүн коргоого укугу бар” экенин айтып, ошол эле учурда “тынчтыкты орнотуу” аракеттерине басым жасады. Орусия болсо “Хамас” кыймылынын өкүлү кагылышууларды токтотууга даяр экенин айтканын белгиледи. Бирок ал үчүн Израил “Иерусалимдин чыгышындагы зомбулугун токтотуп”, “араб тургундарынын укуктарын” сыйлашы керек экени айтылат. Газалыктар үйүнөн качып чыгууга аргасыз болушту Иерусалимдеги тирештин өзөгү Иерусалимдеги мусулмандар “Харам-ал-Шариф”, ал эми жөөттөр “Ыйык тоо” деп атаган аймак мусулмандар жана жөөттөр үчүн дагы ыйык жер саналат. Жөөттөр бул жерде иудейлердин эки храмы курулган деп ишенет. Мусулмандар болсо бул тоодон Мухаммед пайгамбар бейишке чыгып келген деп ишенет. Ондогон жылдар бою палестиналыктар менен израилдиктер ыйык жайды талашып келет. 1967-жылы орун алган согуш��а Израил Иерусалимдин чыгышындагы эски шаарды басып алган. Андан бери ыйык жайды иорданиялык “вакф” же жер жана мүлк башкарган ислам уюму көзөмөлдөйт. Израилдин абадан коргонуу системасы ракеталардын көбүн абада зыянсыздандырды Келишимге ылайык, жөөттөр ыйык жайга келсе болот, бирок аларга сыйынууга тыюу салынган. Арийне, айрым жөөттөр Ал-Акса мечитине келип сыйынууга аракет кылышкан. Мусулмандар бул кадамды чагымчыл аракет катары көрүп, кескин сынга алышкан. Палестиналыктар жөөт улутчулар ыйык жерди башкаруу боюнча узакка созулган тарыхый келишимди же “вакф” башкаруусун жок кылууну көздөйт деп шекшип келет. Израилдин премьер-министри Нетаньяху бул дооматтарды четке кагып, “байыркы келишимди эч ким бузбайт” деп билдирген. Ал тапта соңку кырдаал “интифадага” же көтөрүлүшкө түрткү болушу мүмкүн деген сөздөр айтылууда. Серепчилер болсо эки тараптын лидерлери жаңжалды алдын алуунун ордуна, ички саясатка көңүл буруп, өз позицияларын бекемдөөгө аракеттенгенин айтууда. Ал эми чыныгы тынчтыкка жетүү маселесине бир нече жылдан бери эч көңүл бурулган жок."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-53330115", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-53321571", "doc1": "في خطاب استمر لقرابة ساعة يوم الثلاثاء رسم مدير مكتب التحقيقات الفيدرالي صورة قاتمة للتدخلات الصينية وتحدث كريستوفر راي إلى معهد هادسن في واشنطن عن \"حملة واسعة النطاق تشنها الحكومة الصينية لتكدير صفو الحياة الأمريكية\". وقال راي إن الصين بدأت تستهدف المواطنين الصينيين ممن يعيشون خارج أراضيها وتكرههم على العودة، وتعمل على تعريض الأبحاث الأمريكية المتعلقة بفيروس كورونا للخطر . وقال راي: \"لا يمكن للمخاطر أن تكون درجتها أعلى من ذلك،\" وأضاف: \"تبذل الصين جهدا على مستوى الدولة لتصبح القوة العالمية العظمى بأي طريقة ممكنة.\" وفي خطاب استمر لقرابة ساعة يوم الثلاثاء، رسم مدير مكتب التحقيقات الفيدرالي صورة قاتمة للتدخل الصيني، المتمثل في حملة واسعة النطاق من التجسس الاقتصادي وسرقة البيانات والأموال والأنشطة السياسية غير القانونية، واللجوء إلى الرشوة والابتزاز للتأثير على السياسة الأمريكية. مواضيع قد تهمك نهاية وقال راي: \"بلغنا الحد الذي أصبح فيه مكتب التحقيقات الفيدرالي الآن يفتح كل 10 ساعات قضية جديدة لمكافحة التجسس تتعلق بالصين. فمن بين ما يقرب من 5000 حالة مكافحة تجسس يجري العمل عليها حاليا في أنحاء البلاد، هناك ما يقرب من نصفها يتعلق بالصين\". وقال مدير المكتب إن الرئيس الصيني شي جينبينغ قاد برنامجا أطلق عليه اسم \"فوكس هانت\"، يستهدف المواطنين الصينيين الذين يعيشون في الخارج والذين ينظر إليهم على أنهم يمثلون تهديدا للحكومة الصينية. وأضاف: \"نتحدث عن خصوم سياسيين وعن منشقين وناقدين يسعون للكشف عن انتهاكات حقوق الإنسان التي ترتكب على نطاق واسع في الصين.\" وأضاف أن \"الحكومة الصينية تريد إجبارهم على العودة إلى الصين، وتكتيكاتها لإنجاز هذا الأمر صادمة\". وتابع: \"عندما لا تتمكن الحكومة من تحديد أحد تلك الأهداف، فإنها ترسل أحدا لزيارة عائلته هنا في الولايات المتحدة، لينقل رسالة إلى الهدف تضعه أمام خيارين: إما العودة الفورية إلى الصين أو الانتحار.\" وف�� هذا الخطاب الاستثنائي، طلب راي من الأشخاص الذين ولدوا في الصين ويعيشون حاليا في الولايات المتحدة أن يتواصلوا مع مكتب التحقيقات الفيدرالي إذا جرى استهدافهم من قبل المسؤولين الصينيين لإعادتهم. ودافعت الحكومة الصينية عن هذا البرنامج في الماضي، قائلة إنه يمثل جزءا من جهد مشروع لمكافحة الفساد. وقال راي إن التهديد الذي تمثله الصين سيجري تناوله أيضا من قبل المدعي العام الأمريكي ووزير الخارجية خلال الأسابيع القادمة. ويأتي هذا الخطاب في وقت يشهد تصاعدا في التوترات ما بين الولايات المتحدة والصين. ووجه الرئيس الأمريكي انتقادا شديدا إلى الصين مع أزمة وباء فيروس كورونا، وألقى مرارا باللوم عليها في المسؤولية وراء انتشار هذه الجائحة العالمية.", "doc2": "Вашингтондогу сөзүндө Рэй Кытай узакка созулган өнөктүгүн улантып, эми чет өлкөдө жашаган кытайлыктарды чагымчыл аракетке колдонуп жатканын айтты. \"Кытай дүйнөдөгү жалгыз дөө-шаа мамлекетке айлануу үчүн бардык аракетин көрүп жатат. ФБР аргасыздан Кытайдын чалгындоо аракеттерине байланыштуу атайын бөлүм ачты. Учурда беш миңге чукул контрчалгындоо иши каралып жатат\",-деп белгиледи Рэй. ФБРдин башчысы Кристофер Рэй Кытай АКШга каршы аракеттерин күчөткөнүн белгиледи Бир саатка созулган сөзүндө ФБРдин башчысы Кытайдын чалгын кызматынын иштери, экономикалык тыңчылык, маалымат жана интеллектуалдык менчикти уурдоо, АКШнын саясатчыларына пара сунуштоо же опузалоо сыяктуу фактылар тууралуу сөз кылды. Андан тышкары Кристофер Рэй Кытайдын лидери Си Цзиньпин баштаган \"Түлкүгө аңчылык\" аттуу долбоорго кеңири токтолду. Ага ылайык, чет өлкөдө жашаган кытайлыктар Бээжинге коркунуч катары каралат. \"Саясий атаандаш, диссидент жана сынчылар тууралуу сөз болуп жатат. Бул кишилер Кытайдын адам укуктарын тебелеп жатканын байма-бай көтөрүп келишет. Кытай бийлиги алардын өлкөгө кайтып келүүсүн каалайт жана бул максатына жетүү үчүн алардын тактикасы үрөй учурат\",- деди Рэй. Вашингтон Бээжинди дүйнөлүк лидерликке атаандаш катары карайт Жаоин Фең, Би-Би-Си Кытай кызматы Анализ Федералдык иликтөө бюросунун башчысы Кристофер Рэй биринчи жолу Кытайды \"коркунуч\" катары сыпаттап жаткан жок. Бирок шейшемби күнү болгон сөзүндө жетекчи Бээжин жалгыз дөө-шаа мамлекетке айлануу үчүн \"мамлекеттик ресурстарды колдонуп\" жатканын ачык айтты. Эми АКШ Бээжинди бир гана агрессивдүү атаандаш эмес, амбициялуу мамлекет катары көрөт. Covid-19 вирусу дүйнөгө жайылгандан бери президент Трамптын администрациясы Кытайдын вируска карата мамилесин кескин сындап, Бээжин жетиштүү чара көргөн эмес деп келген. Эми президент Трамп кырк жылдан кийин Кытайга карата саясатты өзгөртүү керек экенин ашкерелеп жаткандай. Сынчылардын айтымында, Трамп бул кадамы менен жергиликтүү тургундардын көңүлүн ички көйгөйдөн башкага буруп жатат. Ошондой эле айрым адистер президент Трамп жаңы тышкы душман түзүп, президенттик шайлоодо жеңишке жетүүнү каалайт деп дагы белг��лешүүдө. Бирок ФБРдин башчысынын сөзүнөн кийин Кытай менен АКШнын ортосундагы мамиле өзгөргөнү калетсиз. Эмдиги президент бийликке келгенде дагы Кытай-АКШнын чыңалган мамилеси улана бермекчи."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-52784350", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-52767365", "doc1": "كان هاينريش هيملر قائد جهاز \"شوتزشتافل\" وأحد أبرز مخططي محارق النازية في يوم 22 مايو/ أيار 1945، رصدت دورية ثلاثة رجال غريبي المظهر، بالقرب من نقطة تفتيش في بريمرفورده، شمالي ألمانيا. كان ذلك بعد أسابيع فقط من نهاية الحرب العالمية الثانية، لكن كثيرا من النازيين كانوا مازالوا طلقاء، وسط مخاوف من أن يحاولوا تجميع صفوفهم من جديد أو الهرب. في المقدمة، سار رجلان، يرتدي كل منهما معطفا طويلا أخضر اللون. وخلفهما، سار الرجل الثالث، الذي كان يغطي إحدى عينيه بعصبة، وبدا رثاً وواهناً. ظل الرجلان في المقدمة يلتفتان إلى الخلف، كما لو أنهما يتأكدان من أنّ الثالث مازال موجودا. تم اصطحاب الثلاثة إلى نقطة التفتيش، حيث طلب منهم جنود بريطانيون وثائق الهوية الخاصة بهم. سلّم الثلاثة وثائق هوية، الواحدة منها بحجم صفحة طباعة، مُنحت للجنود الألمان بعد نهاية الحرب. وكانت كل وثيقة تتضمن الاسم والرتبة العسكرية وتاريخ الميلاد ومعلومات أخرى. وبحسب وثيقة الرجل الثالث، كان صاحبها رقيبا يُدعى هاينريش هايزنغر. مواضيع قد تهمك نهاية لابدّ أنّه كان يأمل أن تساعده تلك الوثيقة ورتبته الدنيا على عبور نقاط التفتيش. لكنه كان مخطئاً. الوثيقة كانت تحمل ختماً رسمياً. وكانت الاستخبارات العسكرية البريطانية قد رصدت ذلك الختم، وكذلك تفاصيل الوحدة العسكرية ذاتها، في وثائق يحملها عناصر من جهاز \"شوتزشتافل\" شبه العسكري، المعروف باسم \"إس إس\"، وهم يحاولون الهروب. لذلك كانت الأوامر تقضي باعتقال أيّ شخص تظهر في وثائقه تلك التفاصيل. وثيقة هيملر بالاسم والختم المزورين في اليوم التالي، نُقل الرجال الثلاثة إلى معسكر اعتقال. وهناك، طلب هايزنغر مقابلة ضابط برتبة عالية. كانت هويته لا تزال مجهولة، لكن بالتأكيد كان يخشى ألا يستمرّ ذلك طويلا. وربما كان يأمل أن يتمكن من عقد صفقة للخروج من ذلك المأزق. ولذا، أزال العصبة التي كانت تغطي عينه، كاشفا بهدوء عن هويته الحقيقية. كان هاينريش هيملر قائد جهاز \"شوتزشتافل\"، وأحد أبرز المسؤولين عن المحارق النازية \"الهولوكوست\"، والمسؤول عن الكثير من أفظع جرائم الرايخ الثالث. وبموت الزعيم النازي أدولف هتلر في قبوه المحصن، أصبح هيملر أحد أبرز النازيين المطلوبين ممن ظلوا على قيد الحياة. بدأ الفريق البريطاني استجوابه، للتأكد من أنه هاينريش هيملر حقا. هيملر بجانب أدولف هتلر بعد ساعات، طلب من طبيب عسكري، يُدعى ويلز، فحص هيملر. ولدى فحص فمه، رأى الطبيب جسماً صغيراً ذا رأس أزرق، مخفياً خلف وجنة هيملر. حاول ويلز نزع الجسم، لكن هيملر قاومه وأبعد رأسه وطحن الجسم بين أسنانه. كان الجسم عبارة عن كبسولة من مادة السيانيد السامة. ومات هيملر في غضون دقائق. كُشف أمر هيملر بواسطة ختم مزور، مهره أفراد فريقه على وثيقة. وظلت تلك الوثائق مخفية لمدة 75 عاماً، لكن بات الآن بالإمكان رؤيتها للمرة الأولى، وذلك بعد التبرّع بها لمتحف المخابرات العسكرية البريطانية في بلدة شيفورد، بمقاعطة بيدفوردشير، شرقي إنجلترا. وإلى جانب الوثائق، هناك متعلقات أخرى أحدها غريب بعض الشيء، وهو مقوّم الأسنان الذي كان هيملر يرتديه عند اعتقاله. كان صيد التذكارات شائعاً، لذلك اقتنص بعض الضباط متعلقات هيملر الشخصية. فقد احتفظ أحد الضباط الذين أوقفوه بخُفه، فيما احتفظ آخر برغوة وشفرة الحلاقة الخاصتين بالقيادي النازي. بالنسبة للوثائق، فقد تبرعت بها في الآونة الأخيرة إحدى أقارب كولونيل يُدعى سيدني نواكس. يرجح أن يكون المقدم سيدني نواكس من بين ضابطين بريطانيين استجوبا هيملر كان نواكس - الذي وُلد في عام 1905، محامياً قبل أن يلتحق بالمخابرات العسكرية البريطانية في عام 1943، لكنه نقل إلى جهاز \"إم اي 5\" الاستخباراتي لاحقاً. ومازال معظم عمله في ذلك الجهاز محاطا بالسريّة. بعد الحرب، عاد نواكس لممارسة مهنته كمحام، ليصير في نهاية المطاف قاضياً في إحدى محاكم المقاطعات. ولقد مات في عام 1993. إذن، كيف حصل نواكس على الوثائق؟ تشير الوثائق المتعلقة باعتقال هيملر إلى أنّ ضابطين من جهاز \"إم اي 5\" استجوباه \"استجواباً رئيفا\"، قبل المعاينة الطبية الأخيرة. واقتضت الأعراف ألا تُذكر أسماء الضباط المشاركين في عمليات مماثلة، لذلك فإنّ هويتهما ظلت غير معروفة على وجه اليقين. ويقول أمين متحف المخابرات العسكرية، بيل ستيدمان، إن \"الاستنتاج المنطقي يقودنا إلى أنّ نواكس كان أحد ضابطي (إم اي 5) اللذين قاما بالاستجواب. لا أستطيع أن أفكر في أي طريقة أخرى تشرح امتلاكه هذه الوثائق\". ويعتقد ستيدمان أن رؤساء نواكس ربما أذنوا له بالاحتفاظ بالوثائق، بعد استخراج كل ما له قيمة استخبارية منها. وظلت الوثائق بحوزة نواكس وعائلته، حتى تم التبرع بها. ومن المقرر أن تعرض لجمهور المتحف حالما يعيد فتح أبوابه. وتلك الوثائق أكثر من مجرد أغراض تثير الفضول، فهي تتمتع بقيمة تاريخية، لأنها تشرح كيفية القبض على مسؤول نازي بارز. يقول ستيدمان \"لولا ذلك الختم الملعون على الوثيقة، كان من الممكن أن يتجاوز هيملر التفتيش، دون أن يلحظه أحد، ويلوذ بالفرار كما فعل نازيون آخرون\". ويضيف \"أكثر ما يستوقفني في هذه القصة أنّ الألمان أنفسهم جعلوا من الكشف عن هويته أمراً محتوما\".", "doc2": "Генрих Гиммлер нацисттик Германиянын атайын даярдыктагы СС аскердик бөлүмүнүн башчысы жана Холокосттун уюштуруучусу катары белгилүү 1945-жылы 22-майда Германиянын түндүгүндөгү Бремерфөрде шаарчасындагы өткөрмө бекетинде турган аскерлер үч шектүү кишини көрүшкөн. Экинчи дүйнөлүк согуш аяктаганына бир нече апта болуп калган эле. Бирок өлкөнүн булуң-бурчунда көптөгөн нацисттер дагы деле күрөшүн улантууга даяр болчу. Алар кайра топтолуп, коркунуч жаратат же качып кетүүгө аракеттенет деген кооптонуулар сакталып турган. Шектүү көрүнгөндөрдүн экөө узун, жашыл пальто кийип алдыда келе жаткан, үчүнчүсү болсо артта эле. Алар туш тарапты карап жатканын бекетте турган аскерлер дароо байкаган. Аскерлер аларды токтотуп, бекетке алып барышыптыр. Алар немис аскерлерине согуш токтогондон кийин Германия тарабынан таратылган документтерди көрсөтүшкөн. Бул документте аскердин аты-жөнү, туулган жылы, аскердик чени жана башка маалыматтар жазылган. Үчүнчү кишинин документи ал сержант экени, аты-жөнү Генрих Гисинжер деп жазылган. Аскердик даражасын төмөн көрсөтүп, бек��ттерден оңой өтөм деп ойлосо керек. Бирок документте расмий мөөр басылганын британиялык күзөтчүлөр дароо байкан. Британиянын чалгын кызматы СС аскердик бөлүктө кызмат өтөгөн башка офицерлер дагы дал ушул мөөр басылган документ менен өлкөдөн качып чыгууга аракеттенип жатканын ашкерелеген эле. Мындай мөөр басылган документти көрсөткөн кишини дароо камакка алуу буйругу дагы берилген. Генрих Гиммлердин жасалма документи Кийинки күнү үч шектүү киши атайын түзүлгөн лагерге жеткирилген. Борборго жаңы келгенде Гисинжер офицерлер менен жолугууну өтүнгөн. Гиммлер чыныгы аты-жөнү билинип калат деп ойлодубу же сүйлөшүү аркылуу маалымат берип эркин бошоп кетем дегенби, айтор офицердин алдында аты-жөнүн ачык билдирген экен. Адольф Гитлер бункеринде өз өмүрүн кыйгандан кийин, Гиммлер изделип жаткан. Ал Үчүнчү рейхтин көптөгөн кылмыштарына, өзгөчө Холокосттун уюштуруучусу катары жоопко тартылышы маанилүү болчу. Британиялык аскерлер териштирүү иштерин жүргүзүп, маалыматты тактоого киришкен. Гиммлер менен Гитлер Бир нече сааттан кийин медициналык офицерлердин бири, капитан Уэллз, Гиммлердин саламаттыгын текшерип жатып, тиштеринин арасында катылып турган көк дарыга окшош буюмду көргөн. Капитан аны сууруп чыгууга аракеттенгенде, Гиммлер дарыгер менен кармашып, буюмду тиштеп, жутуп алган экен. Көрсө Гиммлер тишинин арасына цианид капсуласын катып алып, аны жутканда бир нече мүнөттө мүрт кеткен. Бул документтер 75 жыл бою жашыруун сакталып, жакында эле Британиянын чалгын кызматынын музейине тапшырылды. Документтердин арасында Гиммлердин башка буюмдары дагы бар. Экинчи дүйнөлүк согуштан кийин сувенир катары нацисттердин буюмдарын сактаган аскерлер көп эле. Мисалы, Гиммлердин сакал алгычы, бут кийими жана башка буюмдарын башка аскерлер алганы белгилүү. Жасалма мөөр басылган документти подполковник Сидней Ноукстун үй-бүлөсү музейге тапшырды. Подполковник Сидней Ноукс Гиммлерден көрсөтмө алган офицер 1905-жылы төрөлгөн Ноукс, 1943-жылы Британиянын чалгын кызматына (MI5) алынган. Анын ишмердүүлүгү дагы деле жашыруун кармалууда. Бирок бул документти офицерге сактап алууга уруксат берилген деген жоромолдор айтылууда. Согуштан кийин Сидней Ноукс адвокат, андан кийин сот катары иштеп, 1993-жылы көз жумган. Гиммлердин документи Ноукс жана анын үй-бүлөсүнүн колунда сакталып турган. Жакында эле музейге өткөрүлүп берилди. \"Жасалма мөөр болбогондо Гиммлер качып кетүүсү толук мүмкүн эле. Ал эч кимге көрүнбөй өтүп кете алмак. Себеби мындай жол менен көптөгөн нацисттер жоопкерчиликтен кутулуп кеткен. Баарынан кызыгы нацисттердин өздөрү жасалма мөөрү менен лидерин колго салып беришти\",-дейт тарыхчы, Британиянын чалгын кызматынын музейинин өкүлү Бил Стедмен."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/science-and-tech-52337733", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-52350548", "doc1": "تلازم بعض الأعراض المرضى فترة طويلة ويعتمد الوقت الذي يتطلبه الشفاء على مدى الإصابة أولا، فبعض المرضى يشفون سريعا، لكن المرض قد يخلف مشاكل دائمة عند البعض. تؤثر عوامل السن والجنس وأية مشاكل صحية أخرى يعاني منها المريض في زيادة مخاطر الإصابة بفيروس كوفيد-19. وكلما كان العلاج الذي يتلقاه المريض أكثر توغلا في الجسم وكلما زادت فترة حصول المريض عليه كان الزمن اللازم للشفاء أطول. ماذا لو كانت الأعراض بسيطة؟ معطم الذين يصابون بالمرض يشعرون بالأعراض الأساسية كالسعال والحمى، لكنهم قد يحسون بآلام جسدية وإرهاق والتهاب الحلق والصداع. مواضيع قد تهمك نهاية يكون السعال في البداية جافا، وقد يصاحبه مخاط لدى بعض المرضى في مرحلة لاحقة ، ويحتوى ذلك المخاط على خلايا ميتة من الرئتين قتلها الفيروس. تُعالج هذه الأعراض بالمكوث في السرير وشرب الكثير من السوائل وتعاطي مسكنات الألم مثل باراسيتامول. يشفى المرضى الذين تكون أعراضهم طفيفة في مدة قصيرة. وتزول الحمى خلال أقل من أسبوع ، مع أن السعال قد يمكث فترة إضافية. ويتضح من تحليل لمنظمة الصحة العالمية مبني على بيانات من الصين أن معدل الزمن اللازم للشفاء هو أسبوعان. ماذا لو كانت الأعراض أكثر خطورة؟ قد تكون أعراض المرض أكثر خطورة عند البعض، ويحدث هذا بعد مرور سبعة إلى عشرة أيام على الإصابة. وقد تحدث هذه النقلة بشكل مفاجئ، حيث يصبح التنفس صعبا وتُصاب الرئتان بالتهاب. ويعود ذلك إلى أن النظام المناعي للجسم يحاول المقاومة فيتمادى في حربه على الفيروس ويحدث أضرارا جانبية في الجسم. يشفى بعض المرضى ذوي الأعراض الخفيفة خلال أسبوع يحتاج بعض المرضى للمكوث في المستشفى والحصول على أكسجين. تقول الطبيبة ساره جارفيس: \"قد يحتاج ضيق التنفس وقتا طويلا للتحسن... وليتغلب الجسم على الإصابة والالتهاب الذي تسبب به الفيروس\". وتضيف أن الشفاء التام قد يستغرق ما بين أسبوعين إلى ثمانية أسابيع، مع بقاء الإنهاك. ماذا لو احتجت إلى قسم العناية الفائقة؟ تقدر منظمة الصحة العالمية أن واحدا من كل عشرين مريضا سيحتاج لقسم العناية الفائقة، وهذا قد يتضمن عمليات التخدير ووضع المريض على جهاز التنفس الصناعي. ويحتاج المرء وقتا للتعافي من عوارض البقاء تحت العناية الفائقة، مهما كانت طبيعة مرضه، حيث ينقل المرضى بعدها إلى جناح عادي في المستشفى لفترة من الوقت قبل الذهاب إلى البيت. وتقول د. أليسون بيتارد، عميدة قسم طب العناية الفائقة إن الإقامة في قسم العناية الفائقة تترك آثارا تتطلب وقتا يتراوح بين 12 -18 شهرا للشفاء منها. ويؤدي قضاء فترة طويلة على سرير المستشفى إلى ضمور العضلات، وسيحس المرضى بالوهن والضعف. وتحتاج العضلات إلى فترة من الوقت لاستعادة عافيتها. ويحتاج بعض المرضى إلى علاج طبيعي من أجل استعادة القدرة على المشي. وقد يعاني المريض من الهذيان جراء ما يتعرض له الجسم في قسم العناية الفائقة، وقد يصاب المريض بمتاعب نفسية أخرى. ويقول بول توز ، وهو أخصائي نفسي في العناية الفائقة: \"يبدو أن هناك جانبا آخر متعلقا بهذا المرض، فالإجهاد الذي يتسبب به الفيروس هو عامل مؤثر كبير بالتأكيد\". وأفادت تقارير من الصين وإيطاليا بمعاناة المرضى من الضعف العام طوال اليوم ومن ضيق في التنفس بعد أي جهد يبذلونه، وسعال متواصل وتنفس غير منتطم، بالإضافة إلى الحاجة إلى النوم لساعات طويلة. ويستغرق المرضى فترة طويلة للشفاء، قد تمتد لشهور، ولكن من الصعب التعميم. إذ يقضي بعض المرضى فترة قصيرة نسبيا في العتاية الفائقة بينما يحتاج آخرون لأجهزة التنفس الاصطناعي على مدى أسابيع. هل يترك فيروس كورونا آثارا بعيدة المدى؟ الضعف الجسدي يبقى ملازما للمرء فترة زمنية بعد الشفاء لا نعرف تماما، حيث لا تتوفر بيانات تغطي فترة طويلة، لكن بإمكاننا النظر لأعراض أخرى. وقد يعاني المرضى الذين تتعرض أجهزتهم المناعية لإجهاد يتسبب بضرر في الرئتين مما يعرف بـ \"متلازمة الضائقة التنفسية الحادة\". ويقول د توز إن هناك بيانات تفيد بأن المرضى قد يعانون من صعوبات نفسية وفيزيائية حتى بعد مرور خمس سنوات. ويرى د جيمس غيل، وهو طبيب ومحاضر في كلية طب وارويك أن المرضى بحاجة لمساعدة سيكولوجية للشفاء. ويقول: \"تواجه صعوبات في التنفس ويقول لك الطبيب: نحتاج لوضعك على جهاز التنفس الاصطناعي وتنويمك، فهل تريد وداع عائلتك؟ معاناة أعراض ما بعد الصدمة ليست مفاجئة في هذه الحالات . سوف تخلف أعراضا نفسية تدوم لفترة طويلة\". وهناك احتمال أن تترك الأعراض البسيطة أيضا مشاكل بعيدة المدى، كالإجهاد. كم عدد الذين تماثلوا للشفاء؟ من الصعب الحصول على رقم دقيق. تُفيد بيانات جامعة جون هوبكنز حتى 15 إبريل/نيسان أن 500 ألف شخص من أصل مليونين من المرضى قد تماثلوا للشفاء. لكن الدول المختلفة تستخدم أساليب متباينة لتسجيل البيانات. ولا يسجل بعض البلدان أعداد الذين تعافوا من المرض، كما أن المرضى الذي يعانون أعراضا طفيفة قد لا يؤخذون في الحسبان. هل يمكن أن أصاب بالعدوى مرة أخرى؟ كان هناك الكثير من الجدل بهذا الخصوص، لكن لا يوجد الكثير من الأدلة حول مدى المناعة التي يكتسبها المريض. إذا تغلب المريض على الفيروس فإن جسمه يكتسب مناعة له على الأغلب. وقد تكون التقارير عن أشخاص أصيبوا بالمرض مرة ثانية ناجمة عن عدم الدقة في تقييم الفحوص التي أفادت بخلو جسمهم من الفيروس. قضية المناعة حيوية لفهم ما إذا كان المرضى عرضة للإصابة بالعدوى مرة أخرى ومدى فاعلية أي لقاح قادم.", "doc2": "Албете, буга бейтап вирустун оор же жеңил түрүнө кабылганы таасир этет. Айрымдар коронавирустан тез эле айыгып кетет, башкалары көп жылдар бою вирустун ден-соолукка болгон кесепетинен жабыркашы ыктымал. Ошондой эле, бейтаптын жашы, жынысы жана өнөкөт оорулары дагы таасир этет. Вирустун жеңил түрүнө кабылгандар Covid-19 вирусун жуктуруп алгандар анын негизги симптомдоруна кабылат - жөтөлүү жана дене табынын жогорулашы. Вируска кабылгандардын булчуңдары түйүлүп, өзүн алсыз сезип, тамагы жана башы ооруйт. Көп учурда бейтаптар кургак жөтөлгө кабылышууда. Бирок убакыт өткөн сайын, бейтаптар какырык менен кошо вирус өлтүргөн өпкөнүн клеткаларын жөтөлө баштайт. Дарыгерлер бул симтомдорду парацетамол сыяктуу даары, көп суюктук ичүү жана эс алуу менен айыктырышууда. Вирустун жеңил түрүнө кабылгандар тез эле сакайып кетет. Дене табы бир жуманын ичинде түшөт, жөтөлүү болсо андан узакка созулат. Дүйнөлүк саламаттыкты сактоо уюму Кытай бөлүшкөн маалыматка таянып, жөтөлүү эки аптанын ичинде жок болот деп билдирди. Вирустун оор түрүнө кабылгандар Вирустун оор түрүнө кабылгандар симтомдорду 7-10 күндөн кийин көрсөтө баштайт. Бейтаптын ден-соолугу тез арада ��ачарлап, деми кыстыгат. Буга иммунитеттин вирус менен күрөшүп жатканы себеп. Иммунитет болгон чараларды колдонуп жатканда, организм бир топ кыйынчылыкка туш болот. Айрым бейтаптар дем алууга жардам берген аппараттарды колдонушу керек. \"Деми кыстыккан бейтаптарга вирустан сакайып кетүү үчүн узак мөөнөт талап кылынат. Мындай учурда өпкө шишигенсип калат. Демек, убакыт керек\",-дейт дарыгер Сара Жарвис. Дарыгерлер мындай учурда бейтап 2-8 аптанын ичинде гана айыгат деп билдирди. Жандардыруу бөлүмүнө кимдер жаткырылууда? Дүйнөлүк саламаттыкты сактоо уюму вируска кабылган ар бир жыйырма кишинин бирөө жандандыруу бөлүмүнө жаткырылып жатканын билдирди. Кайра жандандыруу бөлүмүнө жаткырылгандар дагы узак мөөнөттөн кийин гана өзүнө келишет. Жандандыруу бонча медицина факультетинин башчысы Алисон Питтард, жандандыруу бөлүмүндө жаткандар 12-18 айдан кийин гана толугу менен сакайып кетерин айтат. Узак мөөнөткө ооруканада жаткандар булчуңдарын жоготот. Керебетте көп жаткан айрым бейтаптар басканды кайрадан башынан үйрөнүшү керек, дейт дарыгерлер. Коронавирустан кийинки терапия, Франция Жандандыруу бөлүмүндөгү кыйынчылыктан улам, айрым бейтаптар психологиялык дагы жардамга муктаж болот. Кытай жана Италиянын дарыгерлери бир нече апта бою деми кыстыгып, керебеттен турбай жаткандар вирустан сакайып кеткенден кийин деле өзүн бир нече ай бою алсыз сезип жатканын айтышкан. Дүйнөдө канча киши вирустан сакайды? Так маалымат алуу абдан татаал. Johns Hopkins университетинин 20-апрелге карата маалыматына ылайык, эки миллион үч жүз миңден ашуун киши вируска кабылып, 620 миңден ашуун киши вирустан сакайды. Кыргызстанда болсо 20-апрелге карата 568 учур катталып, 201 киши ооруканадан чыгарылды, жети адам көз жумду. Мароккодо Covid-19 вирусунан сакайган бейтап оорукананын кире беришин өөп, даарыгерлерге ыраазычылыгын билдирди Дүйнөдөгү мамлекеттер ар башка усулдарды колдонуп жаткандыктан, так маалыматты айтуу кыйын. Айрым мамлекеттер вирустун жеңил түрүнө кабылгандарды статистикага кошкон жок, башкалары маалымат менен бөлүшкөн жок. Бирок эксперттер вируска кабылгандардын 99-99.5 пайызы сакайып кетет деп жоромолдошууда. Covid-19 вирусу экинчи жолу жугушу мүмкүнбү? Covid-19 вирусунун кайрадан жугушу жана адамдын иммунитетинин бул вируска туруштук берүүсү жөнүндө ар түрдүү жоромолдор айтылып жатат. Азырынча бул багытта далилдер абдан аз. Вирустан сакайып кеткен бейтаптын иммунитети ага туруштук бериши керек. Айрым эксперттерге ылайык, вирусту экинчи жолу жуктуруп алды делген бейтаптар башынан эле вирустан айыгып кеткиче ооруканадан чыгарылган болушу мүмкүн же вирусту аныктоочу тест туура эмес көрсөткөн. Учурда бул суроо абдан маанилүү болуп жатат. Өзгөчө вакцинанын үстүнөн иштеп жаткандарга вирусту экинчи жолу жуктурду делгендердин анализи керек. (AT) Жэймс Галлагерlby Twitterбаракчасы"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-55274351", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-55298975", "doc1": "أدت التوترات الدبلوماسية بين الولايات المتحدة وتركيا إلى انهيار العملة التركية وقالت خمسة مصادر من بينها مسؤولون أمريكيون لرويترز يوم الخميس إن الولايات المتحدة تستعد لفرض عقوبات على تركيا بسبب شراء المنظومة الروسية، وإنه من المتوقع الإعلان عنها في وقت مبكر يوم الجمعة. كما ذكروا أن العقوبات ستستهدف هيئة الصناعات الدفاعية التركية ورئيسها إسماعيل دمير. وقال مصدران مطلعان على الأمر، أحدهما مسؤول أمريكي تحدث شريطة عدم الكشف عن هويته، إن الرئيس دونالد ترامب أعطى مساعديه الضوء الأخضر لفرض العقوبات. وتراجعت الليرة التركية بنسبة 1.4٪ عقب هذه الأنباء. مواضيع قد تهمك نهاية وقد تلحق هذه العقوبات مزيداً من الضرر بالاقتصاد التركي الذي يعاني أصلاً من تباطؤ بسبب فيروس كورونا من جهة والتضخم واستنفاد احتياطيات النقد الأجنبي بشكل كبير من جهة أخرى. الولايات المتحدة تستبعد تركيا من برنامج مقاتلات أف 35 تدهورت الليرة التركية مع اقتراب فرض العقوبات الأمريكية على تركيا علاقة شخصية بين ترامب وأردوغان كان الرئيس التركي، رجب طيب أردوغان، يأمل في إثبات وجهة نظره القائلة بأن التهديدات الأمريكية لتركيا جوفاء، والرهان على العلاقة التي طورها مع ترامب لحماية أنقرة من أي إجراء عقابي من قبل الولايات المتحدة. وعارض ترامب لفترة طويلة فرض تلك العقوبات بالرغم من نصائح مستشاريه وإدارته الذين أوصوا بفرضها في يوليو /تموز 2019 عندما بدأت الحكومة التركية في استلام صواريخ إس -400 . وقالت مصادر لرويترز إن العقوبات تبدو واردة حتى لو لم يتحرك ترامب. وبحسب بلومبيرغ، سيتم فرض العقوبات بموجب قانون مكافحة أعداء أمريكا من خلال العقوبات، المعروف باسم \"كاتسا\". ويتضمن قانون موزانة الدفاع لعام 2021 بنداً ينص على فرض عقوبات على أنقرة وقد تم إقرار القانون من قبل الكونغرس الامريكي بأغلبية كبيرة. وقال أحد المسؤولين الأمريكيين إن أحد الأسباب التي جعلت ترامب أخيراً يستعد للمضي قدماً في معاقبة تركيا هو \"فصل\" هذه المسألة عن مشروع قانون NDAA الذي يتضمن بنداً يلزم الرئيس فرض عقوبات على أنقرة. هل صفقة الصواريخ الروسية لتركيا بداية \"حرب باردة\" جديدة؟ نظام إس 400 الروسي حرمان تركيا من برنامج الطائرات المقاتلة \"إف 35\" وكانت الولايات المتحدة قد أنذرت العام الماضي تركيا أنها قد تستبعد من برنامج الطائرات المقاتلة \"إف 35\" إذا مضت قدماً في عقد الصفقة مع روسيا، ولوحت بفرض عقوبات اقتصادية عليها. إلا أن تركيا مضت قدماً في شراء منظومة \"إس 400\" الروسية، مبررة أن المنظومة الروسية لن تشكل أي تهديد لبرنامج الطائرات المقاتلة \"إف -35\" وأن نظام الدفاع الجوي حاجة ملحة لتركيا نظراً للصراعات العسكرية المحيطة بالبلاد، وأن حلفاءها بمن فيهم الولايات المتحدة فشلوا في تقديم أي بدائل لها، مثل نظام الدفاع الصاروخي باتريوت بشروط مناسبة لتركيا. وتعتبر طائرات \"إف - 35\" المقاتلة الشبح التي تنتجها شركة لوكهيد مارتن، من أكثر الطائرات تطوراً في ترسانة الولايات المتحدة، وتستخدم من قبل أعضاء حلف الناتو وحلفاء الولايات المتحدة الآخرين. الطائرة اف35 هي الأحدث والأكثر تطورا في العالم وبرنامج انتاجها كان الأكثر كلفة في تاريخ الولايات المتحدة لكن الضغط الأمريكي المتزايد على تركيا يحمل معه بعض المخاطر أيضاً. إذ لا تريد واشنطن دفع أردوغان إلى الاقتراب أكثر من الرئيس الروسي فلاديمير بوتين، الذي \"يهدف إلى إضعاف وتقسيم حلف الناتو\". ورغم أنه لا يزال بإمكان وزارة الخارجية الأمريكية تغيير الخطط وتوسيع أو تضييق نطاق العقوبات المزمعة ضد تركيا، لكن مصادر أمريكية تقول إن إعلان العقوبات بشكلها الحالي بات أمراً وشيكاً. توتر العلاقات بين البلدين العلاقة بين واشنطن وأنقرة يشوبها التوتر بسبب الخلاف حول عدد من الملفات، وليس فقط بسبب شراء تركيا السلاح الروسي. وأول هذه الملفات هو الدعم الأمريكي لقوات سوريا الديمقراطية، وخاصة وحدات حماية الشعب الكردية التي تعتبرها أنقرة امتداداً لحزب العمال الكردستاني في تركيا وتصفهم بـ \"الإرهابيين\". وكانت الولايات المتحدة قد شكلت تحالفاً دولياً بقيادتها لمحاربة تنظيم الدولة الإسلامية في سوريا وشكل المقاتلون الأكراد العمود الفقري للقوات التي الحقت الهزيمة بالتنظيم المتطرف وحررت الأراضي التي كان التنظيم يسيطر عليها في سوريا. كما أن التقارب والتنسيق التركي مع روسيا وإيران حول سوريا، من خلال عقد عدة اجتماعات واتفاقات مثل اتفاقيات أستانة وسوتشي، والعلاقات التجارية الحيوية مع روسيا هو ملف آخر أثار حفيظة المسؤولين الأمريكيين. كما أن وجود الداعية الاسلامي فتح الله غولن في ولاية بنسلفانيا الأمريكية، وتتهمه السلطات التركية بالضلوع في محاولة الانقلاب الفاشلة التي وقعت في 15 يوليو/تموز 2016 مصدر توتر في علاقات البلدين، إذ تطالب أنقرة السلطات الأمريكية بتسليمه لتركيا، وهو ما ترفضه واشنطن.", "doc2": "С-400 үлгүсүндөгү зениттик-ракеталык комплекси Вашингтон С-400 зениттик ракеталары НАТОнун технологиясына шайкеш келбейт жана альянска коркунуч жаратат деп айтууда. Санкциялар негизинен Түркиянын курал-жарак тармагына тиешелүү. С-400 зениттик-ракеталык комплексин сатуу боюнча Түркия менен Орусия ортосундагы келишимге 2017-жылы сентябрь айында кол коюлган. Аталган система абадан коргонуу эле эмес, ракетага каршы коргонуу милдетин дагы аткарат. Дүйнөдө мындай курал Орусиянын өзүнөн сырткары Белоруссияда менен Кытайда гана бар. Түркия менен Орусия ортосундагы келишимге 2017-жылы сентябрь айында кол коюлган АКШ эмнеге каршы чыгууда? \"Кошмо Штаттары Түркиянын жогорку даражадагы расмийлерине бир нече жолу С-400 системасы АКШнын аскердик технология коопсуздугуна коркунуч жаратат деп так айткан. Ошондой эле бул кадам Орусиянын коргоо тармагына чоң каржылык жардам болуп калат жана Москва Түркиянын коргоо тармагын изилдөөгө жол ачылат\",-деди АКШнын мамлекеттик катчысы Майк Помпео. Орусиянын системасын НАТОнун куралдуу күчтөрү колдоно турган болсо, инструкторлор жана тейлеген адистер керек болот. Вашингтон Орусия баалуу чалгын маалыматтарына ээ болуп калышы мүмкүн деп кооптонууда. \"НАТОнун системасына шайкеш келген башка алтернативалар бар болгонуна карабастан, Түркия С-400 системасын сатып алып, аны текшерди. Түркияны С-400 маселесин АКШ менен биргеликте тез арада чечүүгө үндөйбүз. Түркия баалуу шериктеш жана региондо Кошмо Штаттарынын коопсуздук жаатындагы маан��лүү өнөктөшү. Биз ондогон жылдарга созулган тарыхый кызматташтыгыбызды улантабыз деп үмүттөнөбүз. Ал үчүн Түркия С-400 маселесин чечиши керек\",-деп кошумчалады Помпео. Санкциялар негизинен Түркиянын Коргоо тармагында иш алып барган Исмаил Демир жана үч түрк жаранына каршы жарыяланды. Эми бул кишилердин АКШдагы мүлктөрү тоңдурулат. Түркия кандай жооп кайтарды? Түркиянын Тышкы иштер министрлиги АКШны \"адилетсиз чечимди кайра карап чыгууга\" чакырды жана маселени \"өнөктөш мамлекеттердей диалог жана дипломатия\" жолу менен чечсе болорун белгиледи. Министрлик АКШнын санкциялары эки мамлекет ортосундагы мамилени солгундатарын эскертип, Түркия \"тиешелүү жооп кайтарат\" деп кошумчалады. С-400 зениттик-ракеталык комплекси дүйнөдөгү эң кубаттуу ракеталык системалардын бири АКШ абадан коргонууга колдонулган \"Патриот\" зениттик комплексин Түркияга сатуудан баш тарткандан кийин, Анкара Орусия менен келишим түзгөн. Андан тышкары Анкара НАТОго мүчө болгон Греция C-300 үлгүсүндөгү зениттик-ракеталык комплекси бар экенин айтууда. Бирок Греция бул системаны түздөн-түз Орусиядан сатып алган эмес. Орусиянын тышкы иштер министри Лавров дагы АКШнын кадамын сынга алды. Ал Вашингтон \"кайрадан эл аралык мыйзамга текебер мамиле\" жасап жатканын белгиледи. Орусия АКШ ондогон жылдар бою дал ушундай текебер, мыйзамсыз кадамга барып жатканын айтууда. Түркия канчалык маанилүү? Орусия система радарлардан жашыруун учкан дрондордон баштап, аскердик учактар жана узак аралыктагы ракеталарды атып түшүрө турган артыкчылыктарга ээ дейт Түркия отуз мамлекет кирген НАТО уюмунда экинчи ири армияга ээ жана стратегиялык маанилүү аймакта жайгашкан. Бул өлкө Сирия, Ирак жана Иран менен чек арасы бар. Ошондуктан Түркия менен АКШ талашынын аскердик, стратегиялык жана өндүрүштүк өңүтү байкалууда. Альянстын чегинде Түркиянын түштүк тилкеде жайгашкан артыкчылыгын, анын сириялык кризистеги ролун эске алсак, НАТО андан жүзүн буруп кете албайт. Ага карабастан Анкара НАТОдо жана сырткы саясатта канчалык ишенимдүү деген суроо чыгып жатат. Соңку жылдары Түркиянын НАТОго мүчө мамлекеттер менен мамилеси бузулду. Европа Биримдиги болсо Эрдоган 2016-жылдан бери авторитардык башкарууну орнотууга умтулуп жатканын айтып келет. С-400 зениттик-ракеталык комплекси С-400 зениттик-ракеталык комплекси дүйнөдөгү эң кубаттуу ракеталык системалардын бири. Комлекс 400 чакырым аралыктагы бутага таамай тиет жана бир учурда 80 бутаны атып түшүрө алат. Орусия система радарлардан жашыруун учкан дрондордон баштап, аскердик учактар жана узак аралыктагы ракеталарды атып түшүрө турган артыкчылыктарга ээ дейт."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-56486465", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-56506649", "doc1": "صورة تجمع بين وزيري خارجية روسيا سيرغي لافروف ووزير خارجية الصين وانغ يي وجاء الهجوم المشترك للبلدين خلال زيارة وزير الخارجية الروسي سير��ي لافروف إلى مدينة جويلين، جنوبي الصين. وقال الوزير الروسي إن \"القرارات الأحادية\" للاتحاد الأوروبي \"دمرت\" الروابط مع روسيا. وقال نظيره الصيني، وانغ يي، إن عهد التدخل في الشؤون الداخلية للصين \"ولى للأبد\". وهذه أول مرة يفرض فيها الاتحاد الأوروبي عقوبات جديدة على الصين على خلفية انتهاك حقوق الإنسان منذ قمع الصين للاحتجاجات في ساحة تيانانمن في عام 1989 من القرن الماضي. مواضيع قد تهمك نهاية أنشأت الصين شبكة واسعة من معسكرات الاعتقال استهدفت الأقليات في منطقة سنجان ما هي الأطراف المستهدفة من العقوبات الغربية؟ فرض الحلفاء الغربيون عقوبات على مسؤولين روس مقربين من الرئيس الروسي فلاديمر بوتين على خلفية قضايا منها: •ضم روسيا عام 2014 لشبه جزيرة القرم الأوكرانية •النزاع في شرقي أوكرانيا •مزاعم تدخل روسيا في الانتخابات الرئاسية الأمريكية عام 2016 •الهجمات التي تعرض لها الجاسوس السابق سيرجي سكريبال بغاز الأعصاب والناشط السياسي المناهض لبوتين، أليكسي نافالني. غير أن الكرملين ينفي الادعاءات الغربية. وأكد وزير الخارجية الأمريكي، أنتوني بلينكن، خلال زيارته لبروكسل أيضا على معارضة حكومة بلاده القوية لمد أنابيب الغاز الروسية والتي ستقام في بحر البلطيق من روسيا إلى ألمانيا. وهناك احتمال فرض عقوبات أمريكية على ألمانيا بسبب خط أنابيب الغاز الذي أشرف على الاكتمال لأن الإدارة الأمريكية تعتبره أداة روسية لبث مزيد من الانقسامات داخل أوروبا. وتقطع أنابيب الغاز أوكرانيا، وبولندا والتي بدورها تعارض هذا الخط. وقال لافروف إنه ووزير خارجية الصين اتفقا على أن العقوبات \"غير مقبولة\" في إدارة العلاقات الدولية. واحتجزت الصين أكثر من مليون من الأويغور الذين يدين معظمهم بالإسلام في معسكرات بالشمال الغربي من الصين في منطقة سنجان حيث ظهرت مزاعم التعذيب، والسخرة، والانتهاك الجنسي. إلا أن الصين تنفي الاتهامات الغربية قائلة إن هذه المنشآت ما هي إلا مراكز لإعادة التعليم\" تستخدم في مكافحة الإرهاب. وردت الصين على العقوبات الغربية بفرض عقوبات الاثنين على المسؤولين الأوروبين.", "doc2": "Орусия менен Кытайдын тышкы иштер министрлери Орусиянын тышкы иштер министри Сергей Лавров расмий иш сапары менен Кытайга келип, Батыш мамлекеттерди эки өлкөнүн ички иштерине кийлигишпөөгө чакырды. Лавров Европа Биримдигинин \"бир тараптуу чечимдери\" Орусия менен мамилени солгундатканын кошумчалады. Кытайдын тышкы иштер министри Ван И болсо чет мамлекеттердин өлкөнүн ички иштерине кийлигишүүгө \"жол берилбейт\" деп эскертти. Европа Биримдиги 1989-жылдагы Тяньаньмэн аянтындагы окуялардан бери Кытайга каршы санкция жарыялай элек болчу. Кытай Европа Биримдигинин санкциялары \"жалган маалыматка жана ушакка\" негизделгенин билдирди. Санкцияларга жооп кылып Кытай Европанын 10 расмийине санкция жарыялады. Бул кишилер \"Кытайдын көз карандысыздыгына шек келтирип, жалган маалымат таратуу аркылуу өлкөнүн кызыкчылыгына коркунуч жараткан\". Кытай бийлиги Шинжаң аймагында мусулман азчылыктарын \"тарбиялоо лагерлерине\" мажбурлап жөнөтүүдө Батыш мамлекеттеринин санкциялары Батыш мамлекеттер президент Владимир Путинге жакын саналган орусиялык расмийлерди санкцияга алган: 2014-жылы Орусиянын Крым аймагын басып алганына байланыштуу Украинанын чыгышындагы жаңжалга байланыштуу Орусиянын чалгын кызматынын мурдагы офицери Сергей Скрипал менен оппозициячыл саясатчы Алексей Навальныйдын ууландырылышына байланыштуу Кремль айыптарды четке кагып келет. Шейшемби күнү НАТОго мүчө мамлекеттеринин жыйынына Брюсселге келген АКШнын мамлекеттик катчысы Блинкен Орусиянын \"Түндүк агым - 2\" долбооруна каршы экенин белгиледи. Долбоор аркылуу Орусиядан Германияга чейин газ түтүктөрү курулуп жатат. Долбоордун курулуш иштери жыйынтыкталып калган. Ага карабастан Германия курулуш иштерин улантса, АКШнын санкцияларына кабылышы мүмкүн. Вашингтон долбоорду Орусиянын Европаны бөлүү ыкмасы катары көрөт. Газ түтүктөрү Украина менен Польшаны айланып өтөт. Эки мамлекет долбоорго кескин каршы чыккан. Сергей Лавров менен Ванг И эл аралык мамилени санкция аркылуу жүргүзүү \"кабыл алынгыс\" экенин эскертишти. Адам укугун коргогон уюмдар Кытайдын түндүк-батыш тарабында жайгашкан Шинжаңда миллиондон ашуун мусулман азчылыктары атайын уюштурулган \"тарбиялоо лагерлерине\" мажбурлап жөнөтүлүп, кармалган аялдар зордукталып, кыйноого алынып, стерилизация болуп жатканын айтышууда. \"Лагерден\" кийин мусулман азчылыктары завод-фабрикаларда мажбурлап иштетилип жатканы боюнча дагы далилдер арбын. Кытайдын өкмөтү дооматтарды четке кагып, лагерлерди \"кесиптик билим берүүчү жай\" деп атап келүүдө. Ал эми фабрикаларды \"жакырчылык менен күрөшүүгө\" багытталган масштабдуу долбоор экенин жана анда кишилер ыктыярдуу түрдө иштеп жатышканын маалымдап келет. Ван И күчтүү мамлекеттер өздөрүнүн стандарттарын жайылтуу үчүн \"башкалардын ички иштерине кийлигишип\" же демократия жана адам укуктарына жамынып таасирин кеңейтүү аракетин токтотушу керек деп билдирди. \"Вакцина дипломатиясы\" Кансыз согуш доорунда атаандаш болгон Кытай менен Орусия соңку жылдары экономикалык, аскердик жана илимий кызматташуусун күчөттү. Сергей Лавров менен Ван И Батыш мамлекеттеринин Орусия менен Кытай коронавирус пандемиясы учурунда \"вакцина дипломатиясы\" аркылуу таасирин күчөтүүдө деген дооматтарды четке какты. Көптөгөн мамлекеттер Кытайдын Sinopharm жана Орусиянын \"Спутин V\" вакцинасын алды. Алардын арасында Европа мамлекеттери дагы бар. Бул вакциналарды чыгаруу Батыш өлкөлөрү иштеп чыккан вакциналардан кыйла арзан. Андан тышкары Орусия менен Кытай өз вакциналарын чет мамлекеттерге тез жеткирип жатат. Бээжин айрым мамлекеттерге вакцинасын бекер жөнөтүүдө. Лавров \"Спутин V\" вакцинасын геосаясат же коммерциялык кызыкчылык эмес, \"гуманитардык\" жана \"адам өмүрүн сактап калуу\" үчүн башка мамлекеттерге таратып жатканын айтты. Ван И болсо Кытай башынан эле \"вакцинаны тез арада болушунча көп кишиге жеткирип\", \"дүйнө коомчулуг��на жардам берүүнү\" көздөп жатканын кошумчалады."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-55688394", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-55729246", "doc1": "تقول الصين إن المنشآت المخصصة للإيغور تُستخدم في التعليم المهني وترى منظمات حقوقية أن الصين احتجزت ما يصل إلى مليون شخص من الإيغور خلال السنوات القليلة الماضية داخل ما تطلق السلطات الصينية عليه \"معسكرات إعادة تأهيل\". وتشير تحقيقات أجرتها بي بي سي إلى أن السلطات تستغل الإيغور كعمالة قسرية. وجاء تصريح بومبيو في اليوم الأخير في منصبه ضمن إدارة الرئيس دونالد ترامب، الذي كان توتر العلاقات مع الصين فصلاً بارزاً في عهده، من الخلاف بشأن السياسات التجارية إلى أزمة فيروس كورونا. وحظي تصريح بومبيو بتأييد أنتوني بلينكن الذي اختاره الرئيس المنتخب جو بايدن لتولي منصب وزير الخارجية في الإدارة الجديدة. مواضيع قد تهمك نهاية وقال بومبيو في بيان: \"أعتقد أن هذه الإبادة مستمرة، وأننا نشهد محاولة تدمير ممنهجة من قبل دولة الحزب الصينية\". ويأتي البيان بمثابة ضغط على الصين، لكن دون أن ينص على عقوبات جديدة. وفي جلسة استماع برلمانية لتأكيد الشاغل الجديد لمنصب وزير الخارجية في الإدارة الجديدة، سُئل أنتوني بلينكن عما إذا كان يؤيد تصريح بومبيو. وأجاب قائلا \"هذا رأيي أيضا\". وفي أغسطس/ آب، قدّم فريق بايدن ادعاءً مماثلاً، قائلا إن الإيغور يعانون من \"اضطهاد لا يوصف..على يد الحكومة الصينية الاستبدادية\". ماذا يجري في إقليم شينجيانغ؟ تقول الصين إنها تحارب \"ثلاث قوى شريرة\"، هي الانفصالية والإرهاب والتطرف، في المنطقة الغربية من إقليم شينجيانغ حيث يعيش أغلبية الإيغور الذين يبلغ عددهم 11 مليون شخص. وفي السنوات القليلة الماضية، شهد الإقليم تدفقاً واسعاً من الصينيين من عرق الهان الذين يشكلون غالبية مواطني البلد. وزادت مشاعر الكراهية ضد الهان في المنطقة منذ التسعينيات، وهو ما تحول في بعض الأحيان إلى أحداث عنف. ويقول نشطاء إن الصين تحاول القضاء على ثقافة الإيغور، من خلال إجبار المسلمين على أكل لحم الخنزير وشرب الكحول. وفرضت إدارة ترامب الأسبوع الماضي حظراً على استيراد منتجات القطن والطماطم من إقليم شينجيانغ الصيني. وبحسب تقديرات الولايات المتحدة، فإن إقليم شينجيانغ يوفر نحو خمس إنتاج القطن في العالم. وتواجه الصين اتهامات على نطاق واسع باستخدام معسكرات الاعتقال في الإقليم لفرض الأعمال القسرية لا سيّما في صناعة منتجات القطن. وأشار تحقيق أجرته بي بي سي في عام 2019 إلى فصل ممنهج للأطفال عن ذويهم في شينجيانغ بهدف عزلهم عن مجتمعاتهم الإسلامية. وتظهر أبحاث حديثة إجبار النساء الإيغور على اعتماد أساليب لتحديد النسل. لكن الحكومة الصينية تنفي اللجوء إلى التعقيم القسري في شينجيانغ.", "doc2": "Кытай Шинжаңдагы тарбиялоо лагерлерин кесиптик билим берүү борборлору катары атап келет Адам укуктарын коргогон топтор Кытай миллиондон ашуун уйгур жана кыргыз, казак сыяктуу башка азчылыктарды тарбиялоо лагерлерине күч менен жөнөткөнүн байма-бай айтып келет. Би-Би-Синин журналисттик иликтөөсү Бээжин Шинжаңдагы азчылыктарды мажбурлап иштетип жатканын дагы ашкереледи. Дональд Трамптын президенттик мөөнөтү АКШ-Кытай тирешүүсү менен коштолду. Эки мамлекет соода саясатынан тарта коронавирус пандемиясына чейин ��айым айтышты. \"Менимче, геноцид дагы деле уланып жатат. Кытайдын бир партиялуу мамлекети тарабынан уйгурларды жок кылуу жараянына күбө болуп жатабыз\",-деп айтты Помпео шейшемби күнү. \"Геноцид\" сөзү кайдан чыккан? Шаршемби күнү Помпео кызматын тапшырып кетет. 20-январда Жо Байден ант кармагандан кийин Блинкен мамлекеттик катчы катары ишин баштайт. Журналисттердин Помпеонун билдирүүсү тууралуу суроосуна, ал \"мен дагы ошол пикирге кошулам\" деп жооп берди. Жо Байдендин командасы өткөн август айында буга окшош кайрылуу жасаган. Анда \"уйгурлар авторитардык Кытай бийлигинин колунан ырайымсыз куугунтукталды\" деп айтылган. Кытайга жана Байденге болгон кысым Би-Би-Си Кытай кызматы Трамп администрациясы бийликтеги акыркы күнүндө Кытайга \"белек\" берип кеткендей. Билдирүү Кытайдын Шинжаңдагы саясатына карата эң катуу айтылган сөз болду. Шинжаңдагы азчылыктарга карата мамилени кескин сындап келген Европа Биримдиги, Британия жана Австралия дагы Вашингтондун артынан \"геноцид\" болуп жатканын айтышы ыктымал. Мунун арты менен дүйнөлүк коомчулуктун Кытайга карата кысымы күчөшү дагы мүмкүн. Бирок бул кадам Бээжиндин саясатын өзгөртөбү? Учурда Кытай бийлиги коронавирус пандемиясы түзгөн кыйынчылыктарга карабастан экономикасын жандантып, бийликти бекемдөөгө жетишти. Ага салыштырмалуу АКШда саясий башаламандык орун алып жатканы белгилүү. Кытайдын мамлекеттик медиасы дароо жооп кайтарып, АКШ бийлиги коронавирус пандемиясы учурунда \"америка элине каршы геноцид\" жүргүзгөнүн маалымдады. АКШ коронавирустан эң катуу жабыркаган мамлекет. Бирок Кошмо Штаттар сыяктуу көп мамлекеттер Кытай менен тыгыз экономикалык байланышы үчүн мамилени толугу менен үзүп салуудан баш тартууда. Ошол эле маалда адам укуктары менен экономикалык кызыкчылык ортосунда тең салмактуулукту сактоо күн өткөн сайын оор болуп бара жатат. Байдендин командасы уйгурлар жана башка мусулмандарга карата Кытайдын мамилесин \"геноцид\" катары атаганы менен, Шинжаң алардын тышкы саясатындагы негизги маселе эмес. Эми АКШнын жаңы администрациясы Шинжаңга карата так саясатын жарыялоого мажбур болот. Президент Трамп бийликтен кеткенден кийин деле Бээжин менен Вашингтондун кайым айтышуусу улана берери талашсыз."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/middleeast-53228413", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-53231283", "doc1": "الشرطة الدولية قالت إنها لن تنظر في الطلب الإيراني. وقال المدعي العام في طهران، على القاصي مهر، إن ترامب و35 آخرين يواجهون تهمة القتل وتهما لها علاقة بـ\"الإرهاب\"، وإن الشرطة الدولية \"الانتربول\" أخطرت للمساعدة في اعتقالهم. ولكن الشرطة الدولية قالت إنها لن تنظر في الطلب الإيراني. وقتل سليماني في هجوم بطائرات مسيرة قرب مطار بغداد في يناير/كانون الثاني الماضي، بأمر من ترامب الذي قال إن القائد العسكري الإيراني مسؤول عن مقتل مئات الجنود الأمريكيين، وإنه كان يخطط لهجمات وشيكة. وردت إيران بإطلاق صواريخ باليستية على قواعد عسكرية عراقية تؤوي قوات أمريكية. مواضيع قد تهمك نهاية ونقلت وكالة مهر للأنباء عن القاصي مهر قوله إنه \"تم تحديد 36 شخصا لهم علاقة باغتيال قاسم، أشرفوا على العملية ونفذوها وأمروا بها\". وأضاف أن هذه القائمة تشمل مسؤولين سياسيين وعسكريين من الولايات المتحدة ودول أخرى، وأن القضاء أصدر مذكرات باعتقالهم\". وقال المدعي العام الإيراني إن ترامب على رأس قائمة المطلوبين وإن مذكرة اعتقاله ستبقى سارية المفعول حتى بعدما تنتهي فترته الرئاسية. ونقلت وكالة إيسنا للأخبار عن نائب وزير الخارجية الإيراني محسن بهاروند قوله إن القضاء الإيراني سيوجه تهما رسمية للمسؤولين عن مقتل سليماني، وإنه يأمل في تحديد هوية مشغلي الطائرة المسيرة. وأضاف أن إيران \"لن تدخر جهدا حتى يحال هؤلاء أمام القضاء\". وقال المبعوث الأمريكي الخاص براين هوك: \"تقديرنا أن الإنتربول لن يتدخل ويصدر نشرات حمراء في قضايا ذات طابع سياسي\". وأضاف: \"هذه قضية ذات طابع سياسي ولا علاقة لها بالأمن القومي، ولا بالسلم الدولي وتعزيز الاستقرار. إنها دعاية لا أحد يحملها محمل الجد\". وقالت الشرطة الدولية ومقرها بمدينة ليون الفرنسية في تصريح لبي بي سي إنها لا تنظر في طلب إيران للمساعدة. وأوضحت أن قواعدها تمنع عليها التدخل في \"أي نشاطات سياسية أو عسكرية أو دينية او ذات طابع عرقي\". ويرى محللون أن إصدار مذكرة اعتقال ليس إلا خطوة معنوية من إيران، ولكنها تعكس حجم العداوة التي يكنها النظام الإيراني لترامب.", "doc2": "Булар генералдын өлүмүнө катыштыгы болгон, деди Тегерандын прокурору Каси Мехр. Бийлик керектүү арыз менен Интерполго кайрылып, камакка алууга жардам сурады. Бирок Интерполдун өкүлдөрү Би-Би-Сиге билдиргендей, Трампты камакка алуу туралуу Ирандын өтүнчү аткарылбайт. Анткени жобо боюнча \"саясий, аскердик, диний же расалык мүнөздөгү кийгилишүүлөргө\" жол берилбейт. Ирандын аскер стратеги, өлкөнүн сырткы саясатынын архитектору болгон генерал Сулеймани 3-январда Багдадда америкалык ракетадан өлгөн. Пентагон генерал Сулеймани АКШ президентинин буйругу менен жок кылынганын айткан эле. Трамп генералды \"дүйнөдөгү биринчи террорчу\" атап, Иран колдогон жоочулар Жакынкы Чыгыштагы америкалык аскер күчтөрүнө кол салууну пландаган деп айыптаган. Иран генералдын өлүмү үчүн өч аларын билдирип, 2015-жылдагы өзөктүк курал келшиминен чыкты. Ошондой эле Ирактагы АКШнын аскер базасын аткылаган. Буга жооп кылып АКШ дагы ирандык аскер обьектилерине чабуул кылган. Генерал Сулеймани Ирандын аскер стратеги, өлкөнүн сырткы саясатынын архитектору болгон Аль-Касинин айтымында, Трампты жана 35 кишини \"адам өлтүрүү\" жана \"терроризм\" беренелери менен айыптап жатышат. Аль-Каси Мехр 35 кишинин өздүгүн ачык айткан жок. Иран боюнча АКШнын өкүлү Брайан Хук Сауд Арабиясындагы басма сөз жыйынында камакка алуу боюнча чечим саясий мүнөздө болгонун айтты. \"Бул өлкө коопсузудугуна же эл аралык тынчтык, стабилдүүлүктү колдоого байланыштуу эмес. Жөн гана эч ким олуттуу кабыл албаган пропагандалык трюк\",-деди ал. Анализ Алан Жонстон, Би-Би-Си Ирандыктар Трампты жана 30 аш��ун кишиге генерала Сулейманинин өлүмү боюнча айыптар тагылып жатканын жарыялады. Аларды \"адам өлтүрүү\" жана \"терроризм\" боюнча айыпташкан. Иран шектүүлөрдү камакка алууга көмөк көрсөтүү үчүн Интерполго кайрылган. Бирок агенттик аскердик же саясий суроолорго байланышкан иштерге кийгилишпей турганын билдирди. Камакка алуу тууралуу ордер көбүрөөк символикалык белги болуп калды. Бирок мунун менен Ирандын жетекчилиги Трампка карата жек көрүүнүн тереңдигин дагы бир ирет көрсөткөндөй болду. (AbA)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/middleeast/2014/07/140705_iraq_security_retirement", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/48048810", "doc1": "غير أن الحكومة العراقية وصفت الشريط بأنه مزيف. وتم تقديم البغدادي باسم \"الخليفة إبراهيم أمير المؤمنين\"، قبل أن يلقي خطبة استمرت نحو 20 دقيقة. وفي خطبته، شدد البغدادي على أن دولة الاسلام أساسها إقامة الشريعة، مشيرا إلى أن \"إقامة الدين وتحكيم الشرع لا يكون إلا ببأس وسلطان\". واعتبر تنصيبه إماما كان بمثابة \"واجب على المسلمين قد ضيع لقرون\". كما دعا أنصاره إلى \"الحرص على الجهاد وتحريض اخوانهم\" عليه. مواضيع قد تهمك نهاية وكان التنظيم قد غير اسمه إلى \"الدولة الإسلامية\" بعد إعلانه قيام \"الخلافة الإسلامية\" في الأراضي التي يسيطر عليها في العراق وسوريا. ويأتي ظهور البغدادي في الفيديو لينفي الأنباء غير المؤكدة حول إصابته قبل أيام في غارة على معبر القائم الحدودي بين سوريا والعراق. وقال المتحدث باسم وزارة الداخلية العراقية العميد سعد معن لوكالة رويترز إن الرجل الذي ظهر في التسجيل المصور ليس البغدادي. وشدد معن على أن البغدادي أصيب أخيرا في هجوم جوي وإن مقاتلي \"الدولة الإسلامية\" نقلوه إلى سوريا للعلاج. مسلحون استخدموا متفجرات لتدمير مزار شيعي في تلعفر شمالي العراق. من جهة أخرى، أفادت وكالة الانباء الفرنسية وفقا لصور على الانترنت وشهود عيان بأن المسلحين المتشددين دمروا 10 مساجد وأضرحة شيعية شمالي العراق. وكان موقع الكتروني يستخدم لنشر بيانات الدولة الاسلامية نشر 21 صورة لأضرحة ومساجد شيعية قد تم تدميرها في الموصل وتل عفر. وأظهرت الصور اليات تقوم بهدم جدران الاضرحة بينما اظهرت صور أخرى مبان مهدمة وسط سحب من الدخان. واكد سكان من الموصل وبلدة تل عفر أنباء هدم الاضرحة. \"تغييرات بالجيش\" استخدم بلدوزر في هدم ضريح أحمد الرفاعي في تلعفر. في سياق منفصل، احال رئيس الوزراء العراقي نوري المالكي الفريق الأول الركن علي غيدان قائد القوات البرية إلى التقاعد. وافاد رافد جبوري موفد بي بي سي في بغداد بأن غيدان هو احد القادة الثلاثة الذين كانوا يقودون القوات العراقية في مدينة الموصل قبل سقوطها السريع بيد مسلحي تنظيم الدولة الاسلامية. متطوعون شيعة تدفقوا لدعم الجيش العراقي بعد التقدم الكبير الذي حققه مسلحو \"داعش\" في شمال العراق. وكان غيدان ونائب رئيس الاركان الفريق اول عبود كنبر وقائد عمليات نينوى الفريق مهدي الغراوي إلى إقليم كردستان العراق. وكان مسلحو تنظيم \"داعش\" فرضوا سيطرتهم على مدينة الموصل، التي تعد ثاني أكبر مدينة بعد العاصمة بغداد. وقال رئيس البرلمان العراقي السابق أسامة النجيفي إن محافظة نينوى سقطت في أيدي مسلحي دولة العراق والشام الاسلامية بسبب انهيار معنويات القوات العراقية. وأحال المالكي الشهر الماضي ثلاثة جنر��لات، كان قد أوفدهم لمتابعة المعركة في الموصل، إلى التقاعد وأمر بفصل لواء بالجيش واحالته للمحاكمة العسكرية غيابيا. وتوعد المالكي بإنفاذ القانون العسكري بما في ذلك اعدام الفارين من المعارك.", "doc2": "Буга чейин анын каза тапканы тууралуу АКШ, Орусия кабарлаган. Американын атайын кызматы көп жылдар \"көзгө көрүнбөгөн шейхтин\" артынан аңдып келген. Бирок кийин анын өлүмү тууралуу кабарлар тастыкталган эмес. 2014-жылы Мосулдагы ан-Нури мечитиндеги намаздан кийин өздөрүн \"Ислам мамлекети\" атаган экстремисттик топтун лидеримин деген Абу Бакр аль-Багдади өзүнө ант берүүнү талап кылган видеосу тараган. Ошондон баштап бир да жолу видео кайрылуулары чыккан эмес. Акыркы жылдарда анын жарадар болгону жана өлтүрүлгөнү тууралуу бир катар маалыматтар чыккан. Соңку тасма анын тирүү экенин көрсөтөт. Бирок тасманын качан тартылганы белгисиз. Анда \"ИМ\" лидери Багхуздагы кармаштан утулуп калганын айтып жатат. Март айында Сирия менен Ирактын аймагындагы \"ИМ\" тобу толугу менен талкаланганы айтылган. Бирок туш тарапка чачырап кеткен экстремисттик топтун коркунучу кала берүүдө. АКШ Абу Бакр аль-Багдади тууралуу маалымат берген кишиге 25 миллион доллар убада кылган. 2017-жылы орусиялык күчтөр аны өлтүргөнүн жарыялашкан. Орусиянын Коргоо министрлигинин маалыматында аль-Багдади Ракка шаарынан анчейин алыс эмес жерде аба соккудан каза тапкан болушу мүмкүн деп айтылган. Абу Бакр ал-Багдадинин кайрадан тасмада пайда болгону анын өлгөнү тууралуу маалыматтарды жокко чыгарууда. (AbA)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-46031142", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-47112849", "doc1": "شرطة مكافحة الشغب في الولايات المتحدة في تدريبات في الجسر الدولي بين الولايات المتحدة والمكسيك وقال الجنرال تيرينس أوشونيسي، قائد القيادة الشمالية بالجيش الأمريكي، إن هذه العملية تركز على ولايات تكساس وأريزونا وكاليفورنيا. وكان الرئيس الأمريكي دونالد ترامب قد صرح في وقت سابق بأن \"غزو\" المهاجرين سيجد الجيش الأمريكي في انتظاره. وقال أيضاً لقناة \"فوكس نيوز\" الإخبارية الأمريكية إن \"مدن الخيام\" ستبنى لإيواء المهاجرين الذين يطلبون اللجوء في الولايات المتحدة. وقال في مقابلة يوم الاثنين: \"إذا تقدموا بطلب للحصول على اللجوء، فسوف نحتجزهم إلى أن تجري محاكمتهم. سوف نحتجزهم ونقوم ببناء مدن من الخيام، سنقوم ببناء خيام في كل مكان\". وهناك بالفعل 2,100 فرد من الحرس الوطني الأمريكي على الحدود، كانوا قد أرسلوا بناء على طلب سابق من ترامب في أبريل/نيسان الماضي. واتُهم الحزبان الجمهوري والديمقراطي باستخدام قضية المهاجرين لتحقيق مكاسب انتخابية قبل أسبوع واحد من ذهاب الأميركيين إلى صناديق الاقتراع. وفي انتخابات التجديد النصفي في السادس من نوفمبر/تشرين الثاني، سيسعى الحزب الجمهوري الذي ينتمي إليه الرئيس ترامب إلى إبقاء مجلسي الكونغرس بعيدا عن سيطرة الديمقراطيين. اتُهم الحزبان الجمهوري والديمقراطي باستخدام قضية المهاجرين لتحقيق مكاسب انتخابية قبل أسبوع واحد من ذهاب الأميركيين إلى صناديق الاقتراع ولا يزال المهاجرون على بعد 1000 ميل (1600 كيلومتر) من الحدود الأمريكية. وقال الجنرال أوشونيسي إن القوات ستنشر بنهاية الأسبوع، وستُستخدم الأسلحة والمروحيات والطائرات والحواجز وأميال من الأسلاك الشائكة لدعم عناصر حرس الحدود. وقال كيفين ماكلينان، مفوض الجمارك وحماية الحدود، في مؤتمر صحفى يوم الاثنين، إن المهاجرين لا يزالوا على بُعد عدة أسابيع من الوصول إلى الحدود الأمريكية. وكانت التوقعات الأولية تشير إلى أن البنتاغون سيرسل 800 جندي إلى الحدود المكسيكية، لكن هذا العدد ارتفع إلى 5,200 جندي. ويعني هذا أن عدد القوات على الحدود الجنوبية الغربية سوف يتجاوز عدد القوات الأمريكية الموجودة حالياً في سوريا والعراق، حسب صحيفة \"وول ستريت جورنال\". ونشر ترامب تغريدة على موقع تويتر يوم الاثنين قال فيها: \"يتسلل العديد من أفراد العصابات وبعض الأشخاص السيئين جدا في القافلة المتوجهة إلى حدودنا الجنوبية\". وأضاف: \"أرجو منكم أن تعودوا، لأنه لن يتم قبولكم في الولايات المتحدة ما لم تخضعوا للإجراءات القانونية\". وتابع: \"هذا غزو لبلدنا، وجيشنا في انتظاركم!\". عبور عدد من المهاجرين، معظمهم من هندوراس، نهرا يفصل بين غواتيمالا والمكسيك يوم الاثنين ويقول الكثير من المهاجرين إنهم يعتزمون طلب اللجوء في الولايات المتحدة. وهناك التزام قانوني بموجب القانون الدولي بالاستماع إلى طلبات اللجوء من المهاجرين الذين يصلون إلى الولايات المتحدة إذا قالوا إنهم يخشون العنف في بلدانهم الأصلية. ويجب على طالبي اللجوء أن يكونوا قد فروا بسبب الخوف الشديد من الاضطهاد في أوطانهم. وبموجب القانون الدولي، يعتبر هؤلاء مهاجرون. وحتى لو دخل طالب لجوء إلى الولايات المتحدة بشكل غير قانوني، يبقى له الحق في أن يجري الاستماع إلى مطالبه. وهناك أيضا المهاجرون الاقتصاديون الذين يبحثون عن حياة أفضل. أولئك وإن كان السبب في فرارهم الفقر المدقع، فهم لا يُعتبرون لاجئين ولا يتمتعون بنفس الحماية. وليس ترامب أول رئيس أمريكي يرسل قوات إلى الحدود مع المكسيك. إذ أن الرئيس السابق باراك أوباما أرسل نحو 1200 جندي من جنود الحرس الوطني لحراسة الحدود، في حين نشر الرئيس الأسبق جورج دبليو بوش نحو 6,000 جندي لمساعدة حرس الحدود في ما أطلق عليه اسم \"عملية البداية السريعة\".", "doc2": "\"Бул чек арадагы күчтөрдүн 4350 адамга көбөйтүүгө мүмкүндүк берет\",-деди Пентагондун өкүлү. Бул билдирүү чек арадагы аскерлердин саны алты эсе көбөйөт дегенди билдирет. Кошумча жиберилген күчтөр чек арада 90 күндүк мөөнөттө жайгашмакчы. Чек арада аскерден сырткары мобилдүү байкоо салуу системасы коюлуп, ошондой эле 240 км аралыкта тикенек зым тартылат. Бейшембиде америкалык ЖМКларда АКШнын Мексика менен болгон чек арасына 3500 аскер жөнөтүлөрү жөнүндө маалыматтар чыккан. Андан кийин Дональд Трамп бул планды өзү ырастады. \"Биздин өлкөгө кербен топ болгондордун мыйзамсыз кирүү аракеттерин токтотуш үчүн түштүктөгү чек арага көп аскер жөнөтүп жатабыз. Биз мурдакы кербендерди да токтотконбуз, муну да токтотобуз\",-деп жазды президент \"Твиттерге\". Трамп ошондой эле АКШнын аймагына мыйзамсыз кирип жаткан мигранттарды токтотуу үчүн эч нерсе кылбай жатат деп Мексиканы айыптады. Гондурас, Гматемалы жана Сальвадордон мигранттардын кербендери АКШны көздөй өткөн жылы күзүндө жылып баштаган. Мигранттардын бир бөлүгү депортация болду, кайсы бир бөлүгү Мексикада калды, калгандары АКШнын чек арасына жакын жерде турат. Бул аптада ошондой эле Мексиканын борборунан АКШнын чек арасын көздөй 2400 адамдан турган кезектеги кербен жөнөгөнү кабарланды."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/science-and-tech-53479615", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/entertainment-53483315", "doc1": "مازال أمام اللقاح فترة لتثبت فعاليته وأظهرت التجارب، التي أجريت على 1077 شخصا أن اللقاح أدى إلى توليد أجسام مضادة، وخلايا من نوع (تي)تستطيع مكافحة الفيروس. وتبدو النتائج واعدة بدرجة كبيرة، ولكن لا يزال الوقت مبكرا لمعرفة إن كان هذا كافيا لحماية الجسم، كما أنه لا تزال تجرَى تجارب على نطاق أوسع. وطلبت بريطانيا 100 مليون جرعة بالفعل. لا يتوقع إتاحة اللقاح قبل نهاية العام كيف يعمل اللقاح؟ مواضيع قد تهمك نهاية يطور اللقاح، الذي يعرف بـ\"ChAdOx1 nCoV-19\" بسرعة غير مسبوقة. وهو يتكون من فيروس مولد جينيا، يتسبب في إصابة الشمبانزي بنوبات البرد المعتادة. وعدّل هذا الفيروس كثيرا حتى لا يؤدي إلى إصابة الأشخاص بالعدوى، وحتى \"يبدو\" أشبه بفيروس كورونا. وتمكن العلماء من التوصل إلى ذلك بواسطة نقل التعليمات الجينية الخاصة ببروتين فيروس كورونا، وهو الأداة المهمة التي يستخدمها الفيروس لاقتحام خلايانا، إلى اللقاح الذي يطورونه. ويعني هذا أن اللقاح يماثل فيروس كورونا، وأن جهاز المناعة في الجسم يستطيع تعلم مهاجمته. ما الأجسام المضادة وخلايا-تي؟ مازال هناك تركيز كبير بالنسبة إلى فيروس كورونا على الأجسام المضادة، ولكنها ليست إلا جزءا واحدا من دفاع جهاز المناعة لدينا. والأجسام المضادة هي بروتينات صغيرة يخلّقها جهاز المناعة فتلتصق بالفيروسات التي تهاجم الجسم. وتستطيع الأجسام المضادة إيقاف عمل الفيروس. أما خلايا - تي، فهي خلايا دم بيضاء، تساعد في تنسيق عمل جهاز المناعة، وتستطيع تحديد الخلايا المصابة بالفيروس أولا ثم تدميرها بعد ذلك. ويؤدي أي لقاح فعال إلى إفراز الجسم لأجسام مضادة وخلايا - تي لمواجهته. وتبلغ مستويات خلايا - تي ذروتها في الجسم بعد مرور 14 يوما من التلقيح، أما مستويات الأجسام المضادة فتصل إلى ذروتها بعد 28 يوما. ولم تُجر الدراسة بعدُ لفترة كافية لمعرفة طول فترة بقاء خلايا - تي والأجسام المضادة في الجسم، بحسب ما أوردته مجلة لانسيت الطبية. وقال برفيسور أندرو بولارد، عضو فريق جامعة أكسفورد لبي بي سي: \"نحن سعداء جدا بالنتائج التي نشرت اليوم لأننا رأينا الأجسام المضادة وخلايا - تي معا\". وأضاف: \"هذه نتائج واعدة جدا، ونعتقد أن استجابة الجسم هي من النوع المرتبط بالحماية. لكن السؤال الأساسي الذي يسأله كل واحد هو هل يعمل اللقاح، وهل يقدم حماية للجسم؟.. علينا أن ننتظر\". وأظهرت الدراسة أن 90 في المئة ممن أجريت عليهم التجارب استجابت أجهزة مناعتهم بتوليد أجسام مضادة بعد جرعة واحدة من اللقاح. وتلقى 10 أشخاص فقط جرعتين حتى تستجيب أجسامهم للقاح. وقال بروفيسور بولارد: \"لا نعرف حتى الآن ما هو المستوى المطلوب لبلوغ درجة الحماية، لكن يمكننا زيادة استجابة الجسم بجرعة ثانية\". هل هو آمن؟ نعم، هو آمن، لكنْ هناك أعراض جانبية. لم يؤد اللقاح إلى حدوث أعراض جانبية خطيرة، لكن حوالي 70 في المئة ممن شاركوا في التجارب عانوا من ارتفاع في درجة الحرارة، ومن الصداع. ويقول البا��ثون إن هذه الأعراض يمكن علاجها بتناول أقراص الباراسيتامول. وتقول بروفيسورة سارة غيلبيرت، من جامعة أكسفورد: \"لا يزال هناك عمل كثير أمامنا قبل أن نؤكد إن كان اللقاح الذي نطوره سيساعد في مواجهة مرض كوفيد-19، لكن تلك النتائج مبشرة\". ما الخطوة التالية في التجارب؟ لا يتوقع إتاحة اللقاح قبل نهاية العام النتائج التي توصل إليها العلماء حتى الآن واعدة، لكن هدفهم الأساسي هو ضمان أمان اللقاح بقدر يسمح بإعطائه للناس. ولا تستطيع الدراسة إظهار إن كان اللقاح سيمنع الناس من الإصابة بمرض كوفيد-19، أو أنه سيخفف أعراضه فقط. وسيشارك في المرحلة المقبلة من التجارب أكثر من 10آلاف شخص في بريطانيا. ووسع نطاق التجارب أيضا ليشمل بلدانا أخرى، لأن مستويات فيروس كورونا في بريطانيا منخفضة، ومن الصعب معها معرفة مدى فعالية اللقاح. وستجرى تجارب أكبر يشارك فيها 30 ألف شخص في الولايات المتحدة، و2000 شخص في جنوب إفريقيا، و5000 شخص في البرازيل. وهناك دعوات أيضا إلى إجراء \"تجارب تحدٍ\" يُعرّض فيها المشاركون الذين أعطوا اللقاح، إلى العدوى عمدا بفيروس كورونا. ولكن هناك مخاوف أخلاقية من تنفيذ تلك الخطوة بسبب عدم وجود علاج. متى أستطيع تناول اللقاح؟ يحتمل التوصل إلى لقاح فعال لفيروس كورونا قبل نهاية هذا العام، ولكنه لن يكون متاحا على نطاق واسع. وستعطى أولوية تناوله للعاملين في مجال الصحة والرعاية الصحية، وكذلك الأشخاص المعرضين لخطر الإصابة بكوفيد-19 بدرجة كبيرة، إما بسبب السن أو الحالة الصحية. ويعتقد أن التلقيح على نطاق واسع قد لا يتم قبل بدء العام الجديد، إذا سار كل شيء بحسب الخطة. وقال رئيس الوزراء البريطاني، بوريس جونسون: \"إنني متفائل، وأقول إني واثق 100 في المئة من أننا سنحصل على اللقاح هذا العام، أو العام القادم، وهذه مجرد مبالغة\". وليست جامعة أكسفورد هي الوحيدة التي بلغت تلك المرحلة في تطوير لقاح لفيروس كورونا. فهناك جهات أخرى في الولايات المتحدة وفي الصين، نشرت نتائج مشابهة. وعقدت الحكومة البريطانية صفقات للحصول على 190 مليون جرعة من لقاحات مختلفة.", "doc2": "Сыноодо вакцина 1077 кишиге берилген, алардын иммунитети коронавирус менен күрөшкөн антитулку менен Т-клеткаларын иштеп чыккан. Бул ачылыш абдан маанилүү болгону менен сыноолор дагы деле уланууда. Кийинки баскычта вакцина кыйла көп ыктыярчыларга берилет. Ага карабастан Британия эмитен эле 100 миллион вакцинага буюртма берди. Вакцина кантип иштейт? Оксфорд университетинин ChAdOx1 nCoV-19 аттуу вакцинасы абдан кыска мөөнөттө иштелип чыкты. Окумуштуулар шимпанзелерди сасык тумоого алып барган вирустун генетикасын өзгөртүп, вакцина иштеп чыгышты. Вирустун генетикасы кыйла өзгөргөндүктөн, ал адамга эч коркунуч түзбөйт жана коронавируска \"абдан окшош\". Изилдөөчүлөр вакцинаны атайын коронавируска окшош кылып түздү. Эми иммундук система коронавирусту аныктап, аны менен күрөшүү ыкмасын өздөштүрөт. Антитулку менен Т-клеткалар деген эмне? Коронавируска каршы күрөштө антитулку тууралуу көп сөз айтылды. Бирок антитулку иммундук системанын бир гана бөлүгү. Иммундук система иштеп чыккан антитулкулар чакан белоктор. Алар вируска жабышып, анын күчүн зыянсыздандырат. Т-клетк��лар болсо кандагы клеткалардын бир түрү. Алар иммундук системаны башкарат жана организмдеги вируска чалдыккан клеткаларды аныктап, жок кылат. Натыйжалуу вакциналардын басымдуу бөлүгү иммундук системага антитулку менен Т-клеткаларын иштеп чыгууга түрткү кылат. Сыноо учурунда бейтаптардын анализдери дыкат текшерилди Клиникалык сыноодо вакцина алган ыктыярчылардын Т-клетка саны 14 күндүн ичинде жогорку чекке жеткен. Ал эми антитулкунун деңгээли 28 күндөн кийин жогорку чекке жеткен. Бирок изилдөө узак мөөнөткө жүргүзүлбөгөндүктөн, иммундук система иштеп чыккан Т-клетка менен антитулкулар канча убакытка чейин организмде кала берери азырынча белгисиз. \"Сыноонун жыйынтыгы үмүт берди. Эмдөөдөн өткөндөрдө антитулку менен Т-клеткалар иштелип чыкты. Бирок көпчүлүк вакцина иштейби, адамды коргой алабы деп сурап жатат. Чынында, биз дагы деле жыйынтыкты күтүп отурабыз\",-деди Оксфорд университетинин изилдөөчүлөрүнүн бири профессор Андрю Поллард. Изилдөөгө катышкан ыктыярчылардын 90 пайызы эмдөөдөн бир эле жолу өткөндөн кийин антитулкуну иштеп чыккан. Он гана ыктыярчы эки жолу эмдөөдөн өткөн. Бирок клиникалык сыноого катышкандардын барында вирус менен күрөшкөн антитулкулар иштелип чыккан. Вакцина коопсузбу? Ооба, бирок вакцинанын кыйыр таасирлери бар. Вакцинанын кооптуу делген кыйыр таасирлери жок. Бирок эмдөөдөн өткөн ыктыярчылардын жетимиш пайызынын башы ооруган же дене табы көтөрүлгөн. Изилдөөчүлөр аны парацетамол менен тууралап койсо болот дешүүдө. \"Вакцина Covid-19 пандемиясын көзөмөлгө алат деп айтуу дале эрте. Алдыда дагы көп сыноолор бар. Бирок алгачкы жыйынтыктар абдан жемиштүү\",-деди Оксфорд университетинин окумуштуусу профессор Сара Гилберт. Оксфорд университети чыгарган коронавируска каршы вакцина коопсуз экени аныкталды Сыноолордун эмдиги кадамы кандай? Алгачкы жыйынтыктар жемиштүү болду, бирок окумуштуулардын негизги максаты вакцина коопсуз экенин тастыктоо. Эмдиги баскычта вакцина Британиядагы он миң кишиге берилет. Бирок өлкөдө коронавируска кабылгандардын саны аз болгондуктан, вакцина вирустан чынында коргой аларын аныктоо татаалдашты. Ошондуктан вакцинаны башка өлкөлөрдүн жарандарына берүү чечими кабыл алынды. Вакцина АКШда отуз миң кишиге, Түштүк Африкада эки миң адамга жана Бразилиянын беш миң жаранына берилет. Андан тышкары эмдөөдөн өткөн ыктыярчыларды атайылап коронавирусту берип сыноо өткөрүү чакырыктары дагы болууда. Бирок этикалык көз караштан алганда, буга жол берилбейт. Вакцина жалпыга качан жетет? Коронавируска каршы вакцина жылдын аягына чейин чыгышы мүмкүн. Бирок ал дароо жалпыга берилбейт. Алгач медицина кызматкерлерине жана өнөкөт оорулары үчүн Covid-19 вирусун жуктурса коркунучка кабылышы мүмкүн болгон кишилерге берилет. Ага карабастан вакцинаны жалпыга жеткирүү аракети тездик менен жүрөт. Окумуштуул��р эмдиги жылдын башында дүйнө калкы жапырт эмдөөдөн өтөт дешүүдө. \"Албетте, үмүттөнүп отурам. Бирок вакцина быйыл же эмдиги жылы даяр болот деп айтуу аша чапкандык болуп калат. Биз ал баскычка жете элекпиз\",-деди Британиянын премьер-министри Борис Жонсон. Башка вакциналар кайсыл баскычта? Оксфорд университетинен тышкары, АКШ менен Кытайдагы окумуштуулар дагы вакцинасынын алгачкы сыноолору жемиштүү болгонун жар салышкан. АКШда жайгашкан Moderna компаниясы вакцинасы антитулкуларды иштеп чыгууга түрткү болду деп биринчи жарыялаган. Бул вакцина коронавирустун генетикалык кодунун бөлүкчөлөрүнөн турат. BioNtech менен Pfizer компаниялары дагы сыноолору натыйжалуу болгонун жарыялашкан."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/business-55301086", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-55328641", "doc1": "الإيغور يقولون إنهم يواجهون تمييزا ويشكل محصول القطن في الصين خُمس إجمالي الإمدادات العالمية. وتقول الحكومة الصينية إن الادعاءات ملفقة بالكامل. لكن بعض الشركات العالمية ترفض شراء القطن من شينجيانغ. وتقول بكين إنها تشارك في حملة للقضاء على التطرف والفقر في شينجيانغ. وتفيد تقارير بأنها ربما وضعت مليون مسلم من الإيغور في معسكرات إعادة تأهيل. ضغوط على شركات بارزة مواضيع قد تهمك نهاية من المرجح أن يؤدي البحث الذي نشره الاثنين مركز أبحاث السياسة العالمية في واشنطن إلى زيادة الضغط على الشركات المشهورة، مثل نايكي، وغاب، وأديداس، على ضوء المزاعم بشأن إجبار الإيغور على العمل في سلسلة توريد المنسوجات الخاصة بها. الإيغور أقرب الى شعوب أسيا الوسطى وقال نشطاء في مجال حقوق الإنسان إن شينجيانغ موطن لشبكة واسعة من معسكرات الاعتقال خارج نطاق القضاء، سجن فيها ما لا يقل عن مليون شخص، ولكن الصين تقول إنهم في مراكز تدريب مهني لمكافحة التطرف. وحذر باحثون من \"العواقب الوخيمة المحتملة\" على سلسلة توريد القطن العالمية، إذ ينتج إقليم شينجيانغ أكثر من 20 في المئة من القطن العالمي، ونحو خمس الخيوط المستخدمة في الولايات المتحدة تأتي من تلك المنطقة. وذكرت بي بي سي أنها سألت 30 علامة تجارية دولية كبرى إن كانت تعتزم الاستمرار في الحصول على منتجات من الصين بعد كشف نتائج التقرير، ومن بين من أجابوا، قال أربعة فقط إن لديهم سياسة صارمة تفرض ألا تكون العناصر التي يحصلون عليها من أي مكان في الصين تستخدم القطن الخام الوارد من شينجيانغ. وقال تقرير مركز الأبحاث إن المشاركين في برنامج نقل العمالة يخضعون لمراقبة الشرطة الشديدة، خلال عمليات النقل من نقطة إلى أخرى، و\"إدارة تتم على النسق العسكري\"، ولتدريب أيديولوجي، مستشهدا بوثائق حكومية. يعد إقليم شينجيانغ موطن أقلية الإيغور وكتب أدريان زينز، الذي كشف الوثائق، في التقرير: \"من الواضح أن عمليات نقل العمالة لقطف القطن تنطوي على مخاطر عالية للغاية من العمل القسري\". وأضاف: \"قد تُظهر بعض الأقليات درجة من الموافقة فيما يتعلق بهذه العملية، وقد تستفيد مالياً. ومع ذلك ... فمن المستحيل تحديد نقطة انتهاء الإكراه، ونقطة بدء الموافقة المحلية\". ماذا تقول الصين؟ قالت بكين إن جميع المحتجزين في شينجيانغ \"تخرجوا\" من المراكز، لكن تقارير أشارت إلى أن العديد من السجناء السابقين نقلوا إلى وظائف صناعية تتطلب مهارات متدنية، وترتبط غالبا بالمعسكرات. ويقول التقرير أيضا إن هناك حافزا أيديولوجيا قويا لتطبيق المخطط، إذ إن زيادة الدخل في المناطق الريفية تسمح للمسؤولين بتحقيق أهداف تقليل حدة الفقر التي تفرضها الدولة. يجري العمل في بناء المزيد من معسكرات الاحتجاز في الاقليم ونفت الصين بشدة مزاعم إجبار الإيغور في شينجيانغ على العمل. وتقول إن برامج التدريب وخطط العمل والتعليم الأفضل ساعدت في القضاء على التطرف في المنطقة. وردا على سؤال حول التقرير قالت بكين الثلاثاء إن العمال \"من جميع الأعراق في شينجيانغ يوقعون على عقود عمل مع شركات بناء على اختيارهم طواعية للمهنة\". وهاجم المتحدث باسم وزارة الخارجية، وانغ وين بين، كاتب التقرير زينز، قائلا إنه \"العمود الفقري لمنظمة أبحاث مناهضة للصين تأسست في ظل تلاعب وكالة المخابرات الأمريكية، التي تختلق بشكل رئيسي شائعات مناوئة للصين وتشوه سمعتها\". وكانت الولايات المتحدة قد حظرت في وقت سابق من هذا الشهر استيراد القطن الذي تنتجه شركة شينجيانغ للإنتاج والبناء، وهو كيان شبه عسكري يغطي حوالي ثلث المحاصيل المنتجة في المنطقة بأكملها. وهناك مشروع قانون آخر مقترح يحظر جميع الواردات من شينجيانغ مازال في انتظار موافقة مجلس الشيوخ الأمريكي عليه.", "doc2": "Интернетке жарыяланган жаңы документтер пахта талааларындагы мажбурлоо менен иштетүүнүн масштабын көрсөттү. Кытай дүйнөдөгү пахта экспортунун бештен бирин өндүрөт. Бул пахта глобалдык мода индустриясында кеңири колдонулат. Бээжиндин \"кайра тарбиялоо лагерлеринде\" миллионго чукул киши кармалганын жана алар текстил фабрикаларында мажбурлап иштетилип жатканы боюнча далилдер арбын. Кытайдын өкмөтү дооматтарды четке кагып, лагерлерди \"кесиптик билим берүүчү жай\" деп атап келүүдө. Ал эми фабрикаларды \"жакырсыздык менен күрөшүүгө\" багытталган масштабдуу долбоор экенин жана анда кишилер ыктыярдуу түрдө иштеп жатышканын айтууда. Бирок жаңы далилдер жыл сайын жарым миллионго чукул улуттук азчылык өкүлдөрү өтө начар шартта талааларда пахта терүүгө мужбурланып жатканын көрсөтөт. \"Менимче, мунун тарыхый кесепети болот\",-дейт документтерди ашкерелеген Вашингтондогу коммунизмдин курмандыктарын эскерүү фондунун өкүлү доктор Адриан Зенз. \"Биринчи жолу уйгурлар мажбурланып фабрикаларда кийим тигип жатканын гана эмес, алар талааларда пахта терүүгө аргасыз экени далилденди. Бул жагдай оюнду өзгөртөт. Этикага көңүл бургандар Шинжаңды карап, \"биз мындай ишке аралашпайбыз\" деп калышат. Шинжаңда Кытайда өндүрүлгөн пахтанын 80 пайызы, дүйнөнүн 20 пайызы өстүрүлөт\",-дейт Зенз мырза. Интернетке жарыяланган өкмөттүн документтери жана мамлекеттик маалымат каражаттары тараткан жаңылыктар, 2018-жылы Аксу менен Хотан аймагында 210 миң жумушчу \"эмгек жолун которуу\" аркылуу Кытайдын аскерлешкен уюму саналган Шинжаң Курулуш жана өндүрүш корпусу үчүн пахта терүүгө жөнөтүлгөнүн далилдейт. Башка документтерде пахта тергендерди \"мобилизациялоо жана уюштуруу\", ошондой эле жүздөгөн чакырым алыстагы талааларга жеткирүү тууралуу сөз болот. Ошол жылы Аксу аймагына пахта чогултуу үчүн 142,700 жумушчу зарыл экени белгиленген. Бул ишкерлердин көбү \"эмгек жолун которуу\" аркылуу ишке тартылган. Андан тышкары пахта чогултуп жаткандар \"мыйзамсыз диний иш-аракеттерге каршы жол көрсөтүү\" сыяктуу окууларга тартылганы, бул долбоор Шинжаңдын уйгур жана башка мусулман азчылык топторуна багытталганын көрсөтүүдө. Өкмөт өкүлдөрү алгач пахта фермалары менен \"ниет келишимине\" кол коет. Бул жол менен \"канча жумушчу, каякка керек экенин жана алардын жашаган жерин, маянасын\" аныктайт. Келишимге кол коюлгандан кийин пахта терген жумушчулар \"өз ыктыяры менен\" мобилизацияланат. Бирок көп учурда жумушчулар \"өз ыктыры менен\" эмес, мажбурланганын далилдеген фактылар бар. Мисалы, бир отчетто кыштактын тургундары \"айыл-чарбада иштегиси келбегенин\" билдирген. Мындай учурда расмийлер айылга барып, \"татаал билим берүү иштерин\" аткарышкан. Натыйжада 20 жумушчу талаага жөнөтүлгөн жана 60 жумушчу \"экспорттолот\" деген план болгон. Лагерлер жана фабрикалар Кытай көп жылдан бери жакыр жашаган элет элин массалык түрдө көчүрүп келген. Бул аракеттер жумуш табууга жол ачат деп айтылып келет жана ал өлкөнүн жакырчылыкка каршы күрөш долбоорунун бир бөлүгү саналат. Соңку жылдары бул аракеттер элди тажаткандай. Кытай лидери Си Цзиньпиндин ички саясатындагы негизги багыты - эмдиги жылы белгиленген Коммунисттик партиянын жүз жылдыгына карата жакырчылыкты толугу менен жоюу. Бирок Шинжаңда саясий аракет жана көзөмөл кыйла катаал болгону боюнча далилдер бар. Ошондой эле расмийлер оор квоталарга жетүүгө милдеттендирилген. Кытай 2013-жылы Бээжинде жана 2014-жылы Кунмин шаарынын тургундарына болгон кол салуудан кийин аймакка карата саясатын өзгөрттү. Бээжин чабуулдун артында Уйгур исламчыл жана жикчил уюму турганын билдирген. Ага жооп катары Кытай 2016-жылы \"кайра тарбиялоо лагерлерин\" кура баштаган. Лагерге телефонуна шифрленген кат жөнөтө алган тиркемени орноткон, диний мазмундагы маалыматты окуган же жакындары чет өлкөдө жашаган шектүүлөр жөнөтүлгөн. Бээжин бул лагерлерди \"де-радикализация окуу жайлары\" деп атаганы менен, өздөрүнүн документтери бул жайларда иденттүүлүк, диний ишеним жана маданиятты өзгөртүүгө багытталган катуу саясат жүргүзүлөөрүн көрсөтөт. Лагерге баргандар Коммунисттик партияга берилип калышы керек. Бирок бул иштер лагерлерди куруу менен чектелген жок. 2018-жылдан тарта жүздөгөн жаңы фабрикалар салынып, индустриалдык экспансия жүрдү. Фабрикалар \"кайра тарбиялоо лагерлеринин\" аймагында же ага коңшу жерде курулганы, лагерде кармалгандар массалык түрдө ишке тартылып жатканын айгинелейт. Өкмөт жаңы жумуш менен камсыз кылуу аркылуу Шинжаңдагы азчылыктарынын \"эскичил идеяларын\" өзгөртүп, алар заманбап, секулярдык, өз жанын баккан Кытай жарандарына айланат деген үмүттө. The factory in Kuqa, Xinjiang Би-Би-Си \"кайра тарбиялоо лагери\" деп аталган Куча шаарындагы жайга кирип барууга аракеттенди. Бул жай 2017-жылы салынган жана спутниктен алынган сүрөттөр (ачык маалымат) дубалдын артындагы коопсуздук чараларын көрсөтөт. Мисалы күзөт мунаралары орнотулган. 2018-жылы лагерге коңшу аймакта жаңы фабрика курулду. Курулуш иштери соңуна чыкканда спутниктен алынган сүрөттөр чоң өзгөрүүнү көрсөтөт. Көз карандысыз аналитиктер окшош кийим кийген жумушчулар, тизилип алып массалык түрдө фабрика кирип баратканын тастыктады. Бизди номуру жок унаалар аңдып жүргөнүнө карабастан лагердин айланасын видеого тарттык. Би-Би-Сини аңдып жүргөн унаалар Бүгүнкү күнү лагер менен фабрика өзүнчө чоң аймакка айланды. Анын сырткы дубалдарында жакырчылык менен күрөш баарына пайдалуу экени жазылган пропагандалык чакырыктар илинген. Көп өтпөй бизди күчкө салып токтотушту. Жергиликтүү мамлекет башкарган маалымат каражатына ылайык, \"өкмөттүн мобилизация жана уюштуруу\" долбоорунун алкагында текстил фабрикасында үч миң киши иштейт. Бирок спутниктен алынган сүрөттөрдөн фабрикада ким иштеп жатканын аныктоо же ишканадагы шарттар кандай экенин билүү мүмкүн эмес. Би-Би-Синин кабарчысы Жон Судвортту (солдо) белгисиз адамдар аңдып, анын видео материал даярдоосуна тоскоолдук жаратышты Би-Би-Си Фабриканын өзүнө дагы кайрылды, бирок эч жооп алган жок. Шинжаңда жүргөнүбүздө биздин видео тартымдарыбызга полиция, жергиликтүү пропаганда расмийлери жана башкалар тарабынан тоскоолдук болду. Андан тышкары бизди жүздөгөн чакырым бою белгисиз топтор, белгисиз кишилер номуру жок унаалар менен аңдып жүрдү. \"Тамыры терең жайылган жалкоолук\" \"Кайра тарбиялоо лагерлери\" менен фабрикалардын байланышы далилденгени менен, өкмөттүн Шинжаңдагы жакырчылыкка каршы күрөш долбоору негизинен лагерлерге жөнөтүлбөгөндөргө багытталган. Бийлик бул кишилер коопсуздукка коркунуч жаратпайт деген пикирде, бирок алар реформаларга муктаж. Алардын көбү жарды дыйкан үй-бүлөлөрүнөн. Алардын эки миллиондон ашууну алгач \"аскердик стилдеги\" окуудан өтүп жана идеологиялык пропагандага сугарылгандан кийин жумушчу катары мобилизацияланган. VISUAL 3 - cotton fields an 'opportunity' document Бул жумушчулар дагы лагерде кармалгандай эле Шинжаңдын тез өсүп жаткан текстил фабрикаларына ишке тартылганы боюнча далилдер бар. 2020-жылдын июль айында АКШда жайгашкан Стратегиялык жана эл аралык изилдөөлөр борбору азычылыктар пахта талааларында мажбурланып иштетилип жатканы болушу мүмкүн экенин, бирок \"кошумча маалымат\" керек экенин билдирген. Зенз мырза ашкерелеген жаңы документтер бул маалыматты тастыктап бергенден тышкары, азчылыктарды пахта талааларына жөнөтүүнүн артында турган саясий максатты дагы ачыктады. 2016-жылы август айында Шинжаңдын жергиликтүү бийлиги пахта чогулткандарды уюштуруп жаткандарга \"идеологиялык билимди жана этникалык ��иримдик багытындагы окууну бекемдөө\" боюнча буйрук берген. Зенз мырза тапкан пропагандалык баяндамалардын биринде пахта талаалары жакыр, элет элине \"эмгекчил болуу чоң даңк\" экенин көрсөтүү аркылуу \"тамыры терең жайылган жалкоолукту\" жеңүүгө жол ачат деп жазылган. Документтеги бул чакырыктар Кытай бийлигинин уйгур азчылыктарынын жашоо образы жана маданиятына карата көз карашы менен дал келет. Расмийлер бул көз караш модернизациялоого тоскоолдук жаратууда деген пикирде. Дагы бир пропагандалык баяндамада үйдө отуруп \"бала багуу\" жакырчылыктын \"олуттуу себептеринин бири\" катары айтылат жана пахта терүүнүн пайдасы даңазаланат. Пахта талааларына жөнөтүлгөндө өкмөт балдарды, карыяларды жана малды карап турууга \"борбордон башкарылган\" системаны дагы орноткон. Ошондой эле пахта талааларына тартылган жумушчуларды кантип мобилизациялоо жана көзөмөлдөө керек экенин боюнча документтер кадыресе жумушчунун укуктарына каршы келет. Октябрь айында Аксу аймагында жарыяланган документте пахта чогулткандар топ менен талаага жеткирилиши керек экени жана аларды расмийлер коштоп жүрүшү зарыл экени айтылат. Бул расмийлер жумушчулар менен бирге \"тамактанат, жашайт, окуйт жана иштейт\". Бул жол менен расмийлери \"пахта чогтулуп жатканда сабагын уланта\" берет. Махмуд (ысымы өзгөртүлгөн) Европага көчүп кеткен жаш уйгур. Ал чет өлкөгө барганы үчүн Шинжаңга кайтып бара албайт. Себеби чет өлкө менен байланышы бар кишилер \"тарбиялоо лагерине\" жөнөтүлүүдө. Ал Шинжаңдагы жакындары менен дагы байланыша албайт. 2018-жылы жакындары менен акыркы жолу сүйлөшкөндө апасы менен карындашы ишке мажбурланып жатканын уккан. \"Карындашымды Аксу шаарындагы текстил фабрикасына алып барышкан. Ал үч ай бою ошол фабрикада иштеген жана эч кандай айлык алган эмес. Апам пахта терди. Өкмөт расмийлери айыл тургундарынын 5-10 пайызы пахта чогултканы тартылат деп айтышат, бирок үймө-үй кыдырып жумушка мажбурлашыптыр. Түрмөгө баруудан корккондуктан көптөр айтканды аткарат\",-дейт ал. Соңку беш жылда үймө-үй кыдыруу Шинжаңдагы көзөмөл механизминин бир бөлүгү болуп калды. Бул ишке 350 миң расмий тартылган. Алар ар бир үй-бүлө тууралуу кеңири маалымат топтогон. Айылдыктар \"ишке чакырганы\" келген расмийлер ким \"тарбиялоо лагерине\" жөнөтүлөрүн чечип жатканын дагы жакшы билишет. Кытайдагы мусулмандар кармалган лагер \"Жалган маалымат\" Шинжаңдын пахта тармагы Кытайдын башка аймактарынан келген мигрант жумушчуларга муктаж эле. Бирок пахта чогултуу оор иш жана башка аймактарда маяна көтөрүлүп, жумуш орундар түзүлгөндүктөн мигранттар келбей калды. Эми пропаганда баяндамалары жаңы жумушчу күч пайда болгонун, олуттуу кризис чечилип жана киреше жогорулаганын дагы жазып чыгышты. Ага карабастан мурда пахта чогултууга кызыкпаган жүз миңдеген жумушчулар кайдан пайда болгону эч түшүндүрүлбөйт. ��окументтерде пахта талааларында эмгектенгендер айына 5000 RMB [$764] маяна алып жатканы дагы айтылганы менен, бир баяндамада 132 жумушчу ишке тартылып, алардын ар бири айына 1,670 RMB [$255] эмгек акы алганы айтылган. Жумушчулардын маянасы кандай болгон күнү дагы, эл аралык конвенцияга ылайык, эмгек акы төлөп ишке мажбурлаган мыйзамсыз саналат. Кытайдын Тышкы иштер министрлиги Би-Би-Синин суроолоруна факс менен төмөнкү жооп кайтарды: \"Шинжаңдагы бардык этникалык азчылыктар ишти өз каалоосу менен тандайт жана мыйзамга ылайык ыктыярчы жумушчу катары келишимге кол коет\". Шинжаңда 2014-жылы жакырчылык деңгээли 20 пайыз болгонун, эми ал бир пайызга төмөндөгөнүн дагы Тышкы иштер министрлиги кошумчалады. Кытай өкмөтү жумушчулар мажбурланып ишке тартылып жатат деген сөздү Батыш чыгарган \"жалган маалымат\" деп атады. Ошондой эле Кытайды сындагандар Шинжаңда \"жумушсуздук жана жакырчылыктын\" кеңири тарап кетишин каалап жатышат деп белгиледи. \"Шинжаңдагы этникалык топтордун жылмайган бактылуу жүзү Американын калп менен ушагына күчтүү жооп\",-деп айтылат билдирүүдө. Бирок пахта индустриясындагы этикалык стандарттарга байкоо салган Better Cotton Initiative көз карандысыз уюму Кытайдын жарыкчылыкты жоюу долбоорунан улам Шинжаңда пахта өндүргөн компанияларга сертификат берүүсүн токтоткон Би-Би-Сиге билдирди. Стандарт жана кепилдик уюмунун башчысы Дэмин Санфилиппо болсо \"жакырчылыкты жоюу программасынан улам жарды, элет коомчулугун жумушка мажбуроо тобокелчилиги\" түзүлгөнүн айтууда. \"Жумушчуларга жакшы маяна төлөшү мүмкүн, андай дагы болушу ыктымал, бирок алар ишти өз эрки менен тандаган жок\",-дейт Санфилиппо мырза. Шинжаңдагы түрмө сыяктуу фабрика Андан тышкары Санфилиппо стандарттарга байкоо салган уюмуна Шинжаңда иш алып баруу чектелип калганын айтууда. Дал ошол себептен Стандарт жана кепилдик уюму аймактагы ишин токтоткон. Бул глобалдык мода индустриясында чоң суроолорду жаратты. \"Мен билгенден аймакта пахта кандай шартта өндүрүлүп жатканын тастыктай алган бир дагы уюм калган жок\",-дейт ал. Би-Би-Си эл аралык брэнд деп саналган отуз компанияга кайрылып, соңку иликтөөдөн кийин Кытайда өндүрүлгөн пахтаны сатып алуусун улантабы деп сурады. Жооп кайтарган компаниялардын төртөө гана - Marks and Spencer, Next, Burberry жана Tesco, Шинжаңда өндүрүлгөн пахтаны албай турганын, Кытайдын башка аймагында өндүрүлгөн пахтаны атайын сертификат болгон учурда гана колдоноруп айтышты. Шинжаң аймагынан кетип жатып, 2015-жылы эле Корла шаарынын четинде чөл болгон аймакта ири курулушту көрдүк. Көз карандысыз эксперттер түрмө сыяктуу жайды чоң фабрикалар экенин айтууда. Бул жайды мурда эч ким сүрөткө тарткан эмес. Түрмө сыяктуу курулган жайдагы ири фабрикалар Шинжаңдагы сотсуз камоолор менен ишке мажбурлап тартуунун дагы бир эскертүүсү болгондой."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/middleeast-46621461", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-46621253", "doc1": "يوجد في سوريا نحو ألفي جندي أمريكي وقالت السكرتيرة الإعلامية للبيت الأبيض، سارة ساندرز، إن القوات الأمريكية بدأت بالفعل العودة إلى الولايات المتحدة. ويوجد في سوريا نحو ألفي جندي أمريكي يقدمون الدعم للقوات التي تحارب تنظيم الدولة الإسلامية. وقد ساعدت تلك القوات في القضاء على مسلحي التنظيم في شمال شرق سوريا، ولكن لا تزال هناك جيوب للمسلحين في المنطقة. ويعتقد أن مسؤولين في وزارة الدفاع يريدون الإبقاء على وجود عسكري أمريكي للتأكد من عدم عودة تنظيم الدولة الإسلامية. وهناك أيضا مخاوف من أن يفتح ذلك المجال لتنامي النفوذ الروسي والإيراني في سوريا والمنطقة. \"مستعدون للعودة\" وقالت ساندرز إن الولايات المتحدة وحلفاءها مستعدون للعودة على كل المستويات للدفاع عن المصالح الأمريكية في أي وقت. لكن السناتور الجمهوري ليندسي غراهام، وهو عضو في لجنة القوات المسلحة بمجلس الشيوخ الأمريكي، وصف الانسحاب بأنه خطأ يشبه أخطاء أوباما. وتقول صحيفة نيويورك تايمز إن مسؤولين في البنتاغون حاولوا إقناع ترامب بعدم سحب القوات، حتى لا يعيد المسلحون تجمعهم. ويقول هؤلاء المسؤولون إن سحب الجنود الأمريكيين من سوريا سوف يعني التنازل الكامل من حيث النفوذ لروسيا وإيران، حليفتي الرئيس السوري بشار الأسد، بحسب نيويورك تايمز. وقبل أيام قليلة، قال بريت ماكغيرك، المبعوث الرئاسي الخاص بالتحالف الذي يقاتل مسلحي التنظيم: \"لا أحد يقول إن مسلحي التنظيم سيختفون. وليس هناك أحد بهذه السذاجة. ولذلك نريد البقاء على الأرض حتى نضمن استمرار الاستقرار في تلك المناطق\". لكن الرئيس ترامب وعد في مارس/آذار هذا العام بمغادرة القوات الأمريكية لسوريا \"قريبا جدا\".", "doc2": "Ак үйдүн маалыматына караганда, АКШ Сириядагы аскердик өнөктүктүктүн жаңы фазасына өтмөкчү. Экстремисттик күчтөрдүн үстүнөн болгон жеңиш коалиция ишин бүттү дегенди билдирбейт. \"АКШ менен биздин союздаштар америкалык кызыкчылыкты коргоо үчүн ар кандай деңгээлде операцияга кайра киришкенге даяр\",-деп билдирди Ак үйдүн басма сөз катчысы Сара Сандерс. \"Ислам мамлекети\" аталган күчтөрдүн үстүнөн болгон жеңиш жөнүндө Трамптын билдирүүсү америкалык бир катар ММКлар Сириянын аймагынан америкалык аскерлерди чыгаруу планын кабарлашкандан кийин болду. \"Биз «ИМди» жеңдик, бул Трамп президент болуп турган учурда ал жакта туруштун бир гана себеби болчу»,-деп Трамп «Твиттерге» жазды. Андан мурда Си-Эн-Эн Вашингтондун аскерлерди «бүтүндөй жана тез арада» чыгаруу планын билдирген. Трамптын администарциясынын Сириядагы аскерлерди чыгаруу планы жөнүндө андан мурда Washington Post газетасы жазган. Анда көрсөтүлгөн Пентагондогу анонимдүү булактын маалыматына караганда, чечим жаңы эле кабыл алынды жана америкалык эки миңден ашык аскерди алып кетүү жөнүндө сөз болуп жатат. Wall Street Journal газетасы аскерлерди чыгаруу жөнүндө чечимди Трамп өткөн жумада Түркиянын президенти Режеп Тайып Эрдоган менен телефондон сүйлөшкөндөн кийин кабыл алды деп жазды. Түрк лидери күрд куралдуу күчтөрүн америкалык аскерлер колдоого ала турган болсо, ага аскердик жооп кайтарарын эскерткен, Анкара күрд күчтөрүн террорчулар деп тааныйт. Ак үйдүн билдирүүсүнөн кийин \"Рейтер\" агенттигинин булагы америкалык аскерлер Сириядан 60-100 күн аралыгында чыгып кетерин кабарлады. АКШнын Сириядагы аскери Сирияда америкалык аскерлер өлкөнүн түндүк-чыгышында жайгашкан, алар бул жерде куралдуу оппозиция менен бирге \"ИМ\" согушкерлерине каршы операцияларды өткөрүштү. Трамп Сириядагы аскердик өнөктүктү аяктоону убада кылып, ага кетип жаткан чыгымдын керектигине күмөнсүнгөн жайы бар. \"Биз Сириядан кетебиз, аз эле калды,-деген эле ал жазында.-Мен биздин аскерди үйүнө кайтаргым келет\". Америкалык президенттин билдирүүлөрү карама-каршы да болуп жатты. Апрелде Трамп АКШ өз аскерин Сириядан жакында алып чыгат деп билдирип, андан бир жумадан кийин эле аскерлер дароо чыгарылбайт деп айткан. Ошондо Трампты чечимин өзгөртүүгө анын кеңешчилери көндүргөнүн жазышкан, эгер АКШ аскерин кармап турбаса, \"ИМ\" кайрадан активдеши мүмкүн деген жүйөө айтылган. Жалпы душман Россия Сириядагы операцияны 2-15-жылы баштады. Россиялык жана америкалык аскерлердин ортосунда куралдуу каршылыктын алдын алган аскердик механизмдер иштейт. Москва менен Вашингтондун саясий максаттары диаметралдуу түрдө карама-каршы, бирок \"ИМ\" алардын экөөнүн тең жалпы душманы болду. Жакында эле Россиянын Тышкы иштер министрлиги Москва Сириянын суверенитетин сыйлоо шартында \"ИМ\" жана башка террордук уюмдарды талкалап жок кылыш үчүн АКШ менен бирге аракет кылганга даяр деп билдирген. 2017-жылы декабрда россиялык генштабдын башчысы Валерий Герасимов \"Сириянын аймагындагы бардык бандалык күчтөр жок кылынды, ал эми өлкө аймагы бошотулду\" деп билдирген. Коргоо министри Сергей Шойгу \"ИМ\" иши бүткөнүн Путинге доклад жасаган. Путин өз кезегинде Сириядан негизги аскер күчтөрүн алып чыгууга буйрук берген. Бирок ошондон кийин дагы согуштук аракеттер токтогон эмес, анын ичинде россиялык жеке аскер компаниялары катышкан уруштар болду. Сирияда кийнки убакта дагы аскердик жоготуулар болбой койгон жок. (КС)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/vert-fut-48861361", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/magazine-48837138", "doc1": "التحقت في تسعينيات القرن الماضي بمدرسة داخلية كانت نموذجا مصغرا لكل من يرغب في الوقوف على ترجمة عملية لمقولة \"البقاء للأقوى\". تبنى جميعنا في هذا السكن الداخلي، الذي يضم ما يزيد على 50 ولدا مشاكسا ومفعما بالنشاط، استراتيجيات مختلفة تهدف إلى تجنب العزلة أو التعرض لمضايقات، وكان من بين هذه الاستراتيجيات تشكيل تحالفات. كان هناك أولاد يزيد حجم أجسامهم عن المعتاد، وكان يعني ذلك أنهم لا يخشون شيئا ولا يساورهم أي قلق من شيء. وكان يتمتع هؤلاء الصبية بعجرفة وثقة بالنفس يمكن تفهم أسبابهما، إذ تعد شخصياتهم الواثقة وتعاملهم بمثابة انعكاس لبنيتهم الجسدية. هل كان التوافق بين حجم أجسادهم وصفاتهم أو سلوكهم الشخصي مجرد مصادفة، أم أن شخصياتهم تطورت استجابة لصفاتهم الجسدية؟ تقول إحدى النظريات إن شخصياتهم تطورت استجابة لقدراتهم وصفاتهم الجسدية. وتعرف هذه النظرية باسم \"التكيف الاختياري للشخصية\" وهي نظرية تشير إلى أن شخصياتنا تتطور بطريقة تناسب على أكمل وجه خريطتنا الجينية، بما في ذلك الحجم والقوة والجاذبية. هل يمكن أن تتطور شخصيتك استجابة لبنيتك الجسدية؟ وتزداد البراهينالمتعلقة بتلك النظرية، ليس على صعيد تأثير مظهر الفرد على صفاته الشخصية فحسب، بل حتى على طرقنا في العثور على شريك رومانسي وتكوين معتقدات سياسية. وتجدر الإشارة إلى أن النظرية لاتزال في طور الاختبار بسبب اعتمادها حتى الآن على معلومات مترابطة وغير متسقة، فضلا عن وجود تفسيرات بديلة ومغايرة للنتائج، مثل تلك التي تقول إن صفاتنا الشخصية يمكن أن تشكل أجسادنا. لنركز على صفة الشخصية الانبساطية (المنفتحة) اجتماعيا، التي لا يكون المرء فيها اجتماعيا فحسب، بل أكثر مغامرة ويرغب في المجازفة. وبناء على نظرية النشوء والارتقاء، من المفهوم والمقبول استراتيجيا أن يغتنم الأشخاص الذين يتمتعون بقدرات جسدية أكثر من الآخرين هذه المميزات الجسدية في أن يكونوا أكثر انبساطا وانفتاحا من الوجهة الاجتماعية. وخلصت دراسة حديثة أجرتها جامعة \"غوتينغين\" الألمانية إلى أنه من بين 200 رجل، تبين أن الأقوى جسديا وعضليا ومن يتمتعون بصدر عريض وعضلات ذراع هم الفئة الأكثر انفتاحا على الأرجح، لاسيما من حيث الإقدام والثقة بالنفس والنشاط الجسدي. ولم تخلص الدراسة إلى وجود نفس العلاقة بين القوة والانفتاح بين النساء اللاتي شملتهن الدراسة. كما خلصت دراسات أخرى إلى أن الرجال الأكثر بأسا من الناحية الجسدية، هم الأكثر ميلا على الأرجح للعدوان والأقل خوفا وقلقا. ربما يكون لصفاتنا الجسدية علاقة بمدى انفتاحنا اجتماعيا وتعد هذه النتائج معقولة بالنظر إلى الشخصية على أنها استراتيجية قابلة للتكيف. فلو كان الفرد ضعيفا من الناحية الجسدية، فقد يؤدي ذلك إلى تحليه بالحذر والتردد عند مواجهة المخاطر لإطالة العمر على الأرجح، على نقيض إن كان الفرد قويا من الناحية الجسدية، فذلك يدفعه إلى المجازفة. ويوجد تشابه مثير للاهتمام بين هذه الأفكار في أوساط العلماء الذي يعملون في مجال علم البيئة (الأيكولوجي) السلوكي الذين يدرسون ويجرون تجارب على الحيوانات. فقد لاحظ هؤلاء العلماء كيف أن السمات الشخصية للحيوان (وخاصة ميله إلى الإقدام أو الوجل)، مثل حالة الكثير من الكائنات الحية، تتفاوت بطريقة تتكيف استجابة لحالته الجسدية. وأظهرت دراسة، على سبيل المثال، أن العناكب القفازة الأكبر حجما كانت أكثر جرأة وإقداما مقارنة بمثيلاتها الأصغر حجما عند مواجهة خصم أو قاتل محتمل لها. ويلاحظ أن كثيرا من الأبحاث التي أجريت على البشر بشأن الربط بين القوة الجسدية و الانفتاح والعدوانية ركزت على الرجال، والسبب في ذلك بحسب نظرية النشوء والارتقاء، هو أن القوة الجسدية والقدرة على القتال هما من خصائص الرجال الذين ينبغي أن يتنافسوا فيما بينهم. وقد تناولت دراسة أجرتها جامعة كاليفورنيا، كلا من الرجال والنساء وتوصلت إلى وجود علاقة بين القوة الجسدية وصفة الانبساط والانفتاح، لكن الرابط بينهما كان أكثر قوة في أوساط الرجال بطريقة جديرة بالملاحظة. واستطاعت الدراسة ذاتها قياس جاذبية المشاركين، والتي هي صفة جسدية أخرى بإمكانها من الناحية النظرية أن تمثل ميزة إيجابية لتطوير أسلوب شخصية الفرد اجتماعيا. وأظهرت النتائج أنه، بنفس القدر لدى الرجال والنساء، كلما ازدادت الجاذبية ارتبط ذلك بكون صاحب الشخصية أكثر انبساطا، وهو ما يعني أن بعض هذه العلاقات والمتغيرات في الصفات الجسدية والشخصية تنطبق على النساء أيضا. يمكن أن تتشكل الآراء والقيم بناء على صفاتنا الجسدية وقال باحثون في الدراسة: \"تظهر النتائج أن قدرا كبيرا من التفاوت الشخصي في الانفتاح اجتماعيا يمكن التنبؤ به من خلال القوة الجسدية والجاذبية الجسدية\". الأكثر من ذلك أنه لا يمكن تفسير نتائج الدراسة بشكل كلي على أساس اختلاف صفة وراثية رئيسية متعلقة بوظيفة هرمون الأندروجين (المؤثر غالبا على القوة والجاذبية وجوانب الشخصية). وعزز ذلك فكرة أن الصفات الجسدية تزيد من الانبساط الاجتماعي للآخرين، وليس التأثيرات الجينية المشتركة هي التي تقف وراء العلاقة بين الجسم والشخصية. ولا يرتبط الانبساط الاجتماعي وعصابية الشخص بصفاته الجسدية، إذ أشارت دراسة أخرى إلى أن طريقة التفكير بشأن إقامة علاقة مع شريك حياة يمكن أن تعد تكيفا استراتيجيا يتأثر بمظهر الوجه والجسد، لاسيما لدى الرجال. وتوصل أرون لوكازوسك، في جامعة لويولا ماريماونت (في لوس أنجليس) وكريستينا لارسون وكيلي جيلدرسليف، في جامعة كاليفورنيا، في دراسة شملت مئات من طلبة الجامعة الذين لم يحصلوا على درجة البكالوريوس بعد، إلى أن الرجال الأقوى - بناء على اختبار في رفع الأثقال- والأكثر جاذبية هم الأكثر ميلا إلى الحديث عن ممارسة الجنس بلا حب، وأن بإمكانهم ممارسة الجنس بكل سرور مع شخص ليس قريب منهم. يتناغم هذا النمط الفكري وينسجم مع فكرة أن أجدادنا، الذين كانوا في حالة جسدية أفضل، هم من تمتعوا بقدرات تناسلية ناجحة خلال ممارسات جنسية غير منتظمة، وتطورت هذه الاستراتيجية الجنسية استجابة للقدرة الجسدية. وكتب الباحثون : \"تعزز النتائج الحالية للدراسة فرضية أن الرجال الأقوى والأكثر جاذبية لديهم أكثر من شريك يمارسون الجنس معهم، ويرجع ذلك جزئيا إلى أن هؤلاء الرجال كانوا أكثر استعدادا لممارسة الجنس الذي لا يترتب عليه أي التزام من جانبهم\". ما هي قوة الربط بين مظهر الإنسان وطبيعته الشخصية؟ وهل يمكن أن تخضع الآراء السياسية، بالنسبة للرجال، لهذه العلاقة؟ أورد اثنان من علماء السياسة، في دراسة نشرت العام الجاري، أدلة من 12 دولة بما فيها الولايات المتحدة والدنمارك وفنزويلا، تشير إلى أن الرجال أقوياء البنية وذوي العضلات المفتولة غالباً هم المعارضون للمساواة السياسية. واستند العالمان إلى أن سبب ذلك يرجع إلى موروثات من الماضي، إذ كان الرجال ينجحون في مجتمع كانوا يسيطرون فيه على الجميع. بينما تفاوتت النتائج في حالة السيدات، إذ توصلت بعض الدراسات إلى أن القوة البدنية ترتبط بتأييد أكبر للمساواة ، في حين وجد البعض الآخر نمطا مغايرا لذلك. نعتقد عادة أن شخصياتنا ومعتقداتنا بمثابة انعكاس لجوهرنا، سواء كنا نتحلى بالخجل أو الانطلاق أو نخشى الالتزام، أو كنا شركاء مخلصين، أو كنا يساريين أو يمينيين، كما نحب الاعتقاد بأن هذه الصفات الشخصية مستمدة من مصادر دماغية أو أخلاقية أو حتى روحية. ولا تزال الفكرة، التي تتحدث عن كون هذه المظاهر المختلفة لشخصياتنا ربما تكون بمثابة انعكاس لتكيف استراتيجي أو مخطط لحجم أجسامنا ومظهرنا الخارجي، مجرد نظرية مثار جدل حتى الآن على الأقل. بيد أنها، كما هو الحال بالنسبة للسكن الداخلي المكتظ بالأطفال المشاكسين، تذكير متواضع بجذورنا الحيوانية. يمكنك قراءة الموضوع الأصلي على موقع BBC Future", "doc2": "1990-жылдары мен окуган мектеп интернаты ар бир окуучуга кынтыксыз микрокосмостук алкакты камсыздап берчү. Тагыраагы \"күчтүү болгон жашап кете алат\" деген пикир чындыкка жакын болгон. Ал жерде 50 чакты тынчы жок, шок балдар элек. Бирдей курактагы балдардын келекелөөсүнөн жана топтон обочолонуп калбоо үчүн ар бир бала өзүнүн стратегиясын тандап алган. Ошондой стратегиялардын арасында бир топ бала өзүнчө уюшуп алып, арзан баадагы кубаттоочу батарейкаларды ж.б буюм-тайым сатып таанымал болушкан. Мен болсо тийиштик кылган балдарды опузалоо максатында өзүмө каратенин фанаты репутациясын түзүп алгам. Мындан сырткары, биздин арабызда физикалык жактан күч-кубаттуу, көлөмүнөн улам өздөрүн коопсуз сезген балдар бар эле. Бул балдар өздөрүн ээн-эркин сезип, ашыкча калжактап, ишенимдүү жүрүшчү. Алардын мүнөздөрү компанияга ылайыктуу, жүрум-туруму чечкиндүү эле. Алардын мындай сапаттары физикалык келбетине төп келип турчу. Сиздин мүнөзүңүз сырткы кебетеңизден кабар береби? Бул кокус корреляцияга дал келүүчүлүкпү же мүнөздүн өнүгүшүнүн сырткы түзүлүшкө тийгизген таасириби? Эч кандай кокустук жоктугу туурасында теория бар. Бул теорияга ылайык, биздин инсандыгыбыз (личность), мүнөзүбүздүн калыптанышы генетикадан берилген физикалык сапаттарга (көлөм, сырткы келбет) ылайык өнүгөт. Изилдөөлөргө караганда, бул теория туура. Анткени сырткы түзүлүш бир гана мүнөзгө гана таасир бербестен, ошондой эле жашоодо өмүрлүк жарды тандоодо жана кандай саясий көз карашты карманарыңызга да тааасирин тийгизе тургандыгы айтылат. (Белгилеп кетүүчү жагдай, азырынча бул теория боюнча тыянактар акыркы эмес. Анткени корреляция жана карама-каршылыктардын негизинде каралган. Андан тышкары, бул багытта башка дагы түшүндүрмөлөр бар. Маселен, тескерисинче мүнөзүбүздөгү сапаттар биздин сырткы келбетибизге таасири этери тууралуу). Социалдык чөйрөдөгү мамиле-экстраверсияны алалы. Бул мүнөздүн эээлери бир гана айланасындагы адамдар менен бат тил табышып кетпестен, ошондой эле, демилгелүү, тобокелчилке бара алган адамдар. Эволюциянын логикасы боюнча, физикалык жактан күчтүү адамдар өздөрүнүн сырткы түзүлүшүн артыкчылык катары колдонуп, экстраверт болушат. Бул пикирди айрым изилдөөлөр дагы тастыктайт. Алардын бири Германиянын Гёттинген университетинин адистери өткөргөн 200дөн ашык эркек катышкан изилдөөнүн жыйынтыгы. Тыянак көрсөткөндөй физикалык жактан күчтүү, кең далылуу, булчуңдуу көрүнгөн эркектер экстраверт болгондугу аныкталган. Мындай түзүлүштөгү адамдар физикалык жактан активдүү жана өжөр болушкан. Ал эми аялдарда мындай байланыштар болгон эмес. Ал эми башка бир изилдөөдө, физикалык жактан күчтүү эркектер кызуу кандуу жүрүм-турумга ээ болору жана бир аз санаачыл болору аныкталган. Түнт болгонубуз сырткы келбетке көз каранды болушу мүмкүн Ооба, эгерде инсандын жеке өнүгүшүн коомго адаптациялануусундагы стратегия катары карасак, мында дагы маани бар. Бул пикир, ошондой эле, инсандын жеке өнүгүшүн коомго адаптациялануусундагы стратегия катары эле маааниге ээ. Эгер сиз физикалык жактан алсыз болсоңуз, абайлап, этияттаган жүрүм-турумуңуздан улам, сиздин өмүрүңүз узарышы мүмкүн. Тескерисинче, сиз физикалык жактан күчтүү болсоңуз, тобокелчиликтерге көп барасыз. Жаныбарлардын жүрүм-турумун изилдеген окумуштуулар талаш-тартыштуу, эки ача жыйынтыктарга ээ болушкан. Окумуштуулар өздөрүн күчтүү, эр жүрөк алып жүргөн жаныбарларды изилдеп, алардын күчтүүлүгү көлөмүнөн көз каранды болот деген жыйынтык чыгарышкан. Мисалы, өтө кичинекей жөргөмүштөргө караганда, чоң жөргөмүштөр башка жырткычтардын алдында өздөрүн күчтүү алып жүрөрү аныкталган. Бул багыттагы изилдөөлөрдүн басымдуу бөлүгү эркектердин жүрүм-туруму менен байланышканын байкоого болот. Мунун негизги себеби, эволюция теориясы боюнча, физикалык күч жана мушташа билүү жөндөмү - аялдын мээрими үчүн атаандашкан эркектерге таандык. Санта-Барбарадагы Калифорния университетинде өткөрүлгөн изилдөөгө эрекектер да, аялдар да катышышкан. Жыйынтыгында жогорудагы байланыштар эркектерде байкалган. Изилдөөнүн авторлору эркектерде да, аялдарда да сырткы келишимдүүлүк алардын экставерттик мүнөздөрүнө таасир берет деген тыянакка келет. Окумуштуулардын айтымында, мындай мүнөздөгү адамдардын сырткы түзүлүшүнө, келишимдүүлүгүнө карап баа берүүгө болот. Мындан тышкары, буга окшогон изилдөөлөрдүн жыйынтыктары генге гана байланышпай, адамдын жеке гормондоруна да байланыштуу болушу мүмкүн. Ал эми башкы идея, экстраверттик мүнөздүн адамдын сырткы түзүлүш менен түздөн-түз байланышы болууда. Антсе да, адамдын сырткы түзүлүшү бир гана санаачылдык, түнттүк, жалгыздыкты жактыруу же коммуникабелдүүлүк, сөзмөрдүүлүк менен да байланышкан. Дагы бир изилдөөнүн жыйынтыгы, биздин жүрүм-турумубуз чөйрөбүздөгү туруктуу байланыш курган жакындарыбыздан таасирленери аныкталган. Сырткы түзүлүш менен жашоодо карманган позицияңыздын ортосунда кандай байланыш болушу мүмкүн? Дегеле жашоодо кимсиз? Эркектерде бул нерсе саясий айдыңда байкалашы мүмкүн. Биздин ойлорубуз жана баалуулуктарыбыз физикалык түзүлүшүбүзгө карата калыптанат Саясат таануучулар 2019-жылы 12 өлкөнү изилдешип, жыйынтыгында күчтүү, көлөмдүү тулку-бойго ээ (АКШ, Дания, Венесуэла) эркектердин саясий тең укуктуулукка каршы экендигин аныктаган. Бул алардын өздөрүн идеалдуу адам катары сезгени менен байланыштуу. Ал эми, аялдар боюнча жыйынтыктар бир жактуу эмес. Айрым изилдөөлөрдө эң күчтүү аялдардын ичинен дагы айрымдары гана саясатка аралашары, саясий тең укуктуулукка ат салышары белгилүү болгон. Тескерисинче, айрымдары саясатка такыр кызыгышкан эмес. Биздин инсандыгыбыз (эмнеге ишенебиз, эмнени жактырабыз, мүнөзүбүздөгү артыкчылыктар ж.б.) - интеллектибиздин, адеп- ахлак, көз караштарыбыздын туундусу деп ойлогонду жакшы көрөбүз. Жеке инсандык өздүгүбүз, бир гана биздин табияттан дээрибизде болгон түзүлүшүбүз менен коомго болгон жүрүм-турумубуздун стратегиялык адаптациясын чагылдырат. Деген бул теория деле башында айтып өткөндөй балдардын ызы-чуусуна толгон мектеп-интернатындай эле аргасыздан бизге жаныбарлардын интстикти мурдагыдай эле тирүү экендигинен кабар берет. Доктор Кристиан Жаррет Британиялык психологиялык коомунун \"Дайджест изилдөөлөрү\" блогунун редактору. Анын \"Персонология\" (Personology) аттуу жаңы китеби 2019-жылы жарыкка чыгат. Макала кыскартуулар менен сунушталды. Түп нускасын англис тилинде BBC Future сайтынан окуй аласыздар."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/middleeast-39718924", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-39721284", "doc1": "تركيا: اعتقال أكثر من ألف شخص وتتهم أنقرة غولن، الذي يقيم في منفاه الاختياري بالولايات المتحدة، بتدبير الانقلاب الفاشل في يوليو/ تموز الماضي. وقال وزير الداخلية التركي، سليمان صويلو، إن الاعتقالات جرت في 72 مقاطعة ضد \"بنية شبكة غولن بين قوات الشرطة\". ومنذ محاولة انقلاب يوليو/ تموز، اعتقل أكثر من 30 ألف شخص وسُرّح قرابة 100 ألف موظف في مختلف القطاعات. ويوم الثلاثاء، انتقدت لجنة حقوق الإنسان بالبرلمان الأوروبي رد أنقرة \"غير المتناسب\" على محاولة الانقلاب. أردوغان يقول في مقابلة مع رويترز إن أنقرة قد تنسحب من محادثات الانضمام للاتحاد الأوروبي إذا تصاعدت ما سماه \"مشاعر الإسلاموفوبيا\" من قبل بعض الدول الأعضاء ووصفت تركيا تعليقات اللجنة بأنها \"عار\". وفيما يتعلق بمحادثات انضمام تركيا إلى الاتحاد الأوروبي، دعت نائبة أوروبية أنقرة إلى العدول عن تعديلاتها الدستورية الأخيرة. وقالت كاتي بيري، مقررة الشؤون التركية في البرلمان الأوروبي، إن أنقرة ستكون أقرب للانضمام إلى الاتحاد إذا عدلت عن تعديلاتها الدستورية التي أقرت الأسبوع الماضي. وأضافت بيري، وهي نائبة في البرلمان الهولندي عن يسار الوسط: \"لا يمكن لتركيا في ظل هذا الدستور أن تصبح عضوا في الاتحاد.\" وجددت بيري مع ما أوصى به البرلمان الأوروبي، العام الماضي، بتجميد محادثات انضمام تركيا. وقالت: \"لا جدوى إذن من الاستمرار في المحادثات.\" غير أنها أشارت إلى أن الاتحاد يمكنه تكثيف محادثات \"الاتحاد الجمركي\" الذي يضم تركيا خلال الثلاثة أعوام المقبلة. وقالت إن تلك العملية يمكن أن تعطي الأوروبيين قوة تأثير لإقناع أنقرة بالعدول عن سياسات يقول الاتحاد الأوروبي إنها تقوض الديمقرطية التركية. وجاءت تعليقات بيري بعد يوم واحد من تصريحات الرئيس التركي، رجب طيب أردوغان، لرويترز التي قال فيها إن تركيا لن تنتظر إلى الأبد أمام أبواب أوروبا. وأضاف أن أنقرة قد تنسحب من محادثات الانضمام في حالة تصاعد مشاعر الإسلاموفوبيا ومواصلة العداء من قبل بعض الدول الأعضاء بالاتحاد.", "doc2": "Мамлекеттик маалымат каражаттары камакка алуу боюнча үч миң кишиге ордер берилгенин кабарлап жатат. Бул өткөрүлгөн атайын рейддеги негизги бута полиция кызматкерлери болду. Бийлик полиция кызматкерлеринин арасын��а Гүленди колдогондор бар деп айыптап келүүдө. 2016-жылы жай айында аскердик төңкөрүш жасоо аракети болуп, 249 киши каза таап, эки миңге чукулу жаракат алган эле. Өлкө Президенти Режеп Тайип Эрдоган мунун артында белгилүү динаятчы Фетхуллах Гүлен турат деп күнөөлөгөн. АКШда жашаган динаятчы Фетхуллах Гүлен бул окуяларга катыштыгы бар делген айыптоолорду кескин четке кагып, төңкөрүш аракетине баргандарды ачык сынга алган. Ага карбай Түркия Фетхуллах Гүленди террордук уюмдун лидери атап, мекенине экстрадициялоо талабын билдирип келет. Төңкөрүш аракетинен кийин түрк бийлиги масштабдуу тазалоолорду жүргүзүп, ал азырга чейин уланууда. Гүленди колдогон деген шек менен 80 миңге чукул мамлекеттик кызматкерлер: арасында аскер адамдары, соттор, полиция кызматкерлери, жогорку окуу жайларда иштегендер, журналисттер кызматынан четтетилген. Он миңдеген кишилер камакка алынган. Шейшембиде Европа кеңешинин парламенттик ассамблеясы түрк бийлигинин мындай аракетин катуу сынга алды жана өлкөдөгү кырдаалды байкоого алган мониторингди кайра ишке киргизерин билдирди. Бул чечимди Түркия \"маскарачылык\" деп атады. (AbA)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/science-and-tech-47413722", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/entertainment-47454377", "doc1": "كتب الجاحظ كتابه \"الحيوان\" في ثمانية أجزاء فقد أحدث مفهوم تغير الأنواع تدريجيا عبر ما يسمى بالانتقاء الطبيعي ثورة في فهمنا للعالم الحي. وفي كتابه \"أصل الأنواع\" الذي صدر عام 1859 أوضح داروين أن التطور أدى إلى ظهور أنواع مختلفة من أصل واحد. ولكن يبدو أن نظرية التطور ذاتها لها أصل ايضا، ويأتي من العالم الإسلامي. الانتقاء الطبيعي طابع بريد في قطر يحمل صورة الجاحظ قبل داروين بنحو ألف عام، ألف الجاحظ، الفيلسوف المسلم المقيم في العراق، واسمه الحقيقي أبو عثمان عمرو بن بحر الكناني البصري،كتابه \"الحيوان\" عن كيفية تغير الحيوان عبر ما سماه أيضا بالانتقاء الطبيعي. ولد الجاحظ عام 776 ميلادية في البصرة، جنوبي العراق، في الوقت الذي زاد فيه نفوذ المعتزلة، الذين كانوا ينادون بإعمال العقل وتشجيع الفكر الإنساني. وكان ذلك في أوج العصر العباسي، وشهدت حركة الترجمة لكبار الأعمال في الفكر والفلسفة والعلوم تترجم من اليونانية إلى العربية، وكانت البصرة تشهد نقاشات وسجالات فكرية قوية عن العلوم والفلسفة، مما ساهم في تشكيل في فكر الجاحظ وساعده على صياغة أفكاره. وعرفت البصرة الورق عن طريق التجار القادمين من الصين، وساعد وجود الورق على نشر الأفكار ونقلها، وبدأ الجاحظ منذ نعومة أظفاره في الكتابة عن العديد من القضايا والمواضيع. وتعددت اهتمامات الجاحظ بين الكثير من القضايا، وكان من بينها العلوم والجغرافيا والفلسفة والنحو والأدب. ويعتقد أن الجاحظ ألف نحو مائتي كتاب، لم يبق منها لعصرنا الحالي إلا نحو ثلثها. تشارلز داروين كتاب الحيوان يعد كتاب الحيوان للجاحظ كتابا موسوعيا يقدم معلومات موسعة عن 350 حيوانا، ويقدم فيه الجاحظ أفكارا تحمل تشابها كبيرا لنظرية داروين للتطور. ويقول الجاحظ في كتابه إن الحيوانات تشتبك في صراع على البقاء والموارد حتى تتكاثر وحتى لا تفترسها حيوانات أخرى. ويرى أن عوامل بيئية تساعد الكائنات على تطوير سمات جديدة لضمان البقاء، وبهذا تتحول إلى أنواع أخرى. ويرى الجاحظ في كتابه الحيوان أيضا أن الحيوانات التي تبقى وتنقل صفاتها وسماتها الناجحة إلى ذريتها. ويتضح من الكتاب إدراك الجاحظ أن الكائنات والعالم الطبيعي في صراع دائم للبقاء وأن هناك أنواع أقوى من أنواع أخرى. غلاف مجلة فرنسية يحمل صورة داروين وحتى تضمن البقاء، يتوجب على الحيوانات أن يكون لديها سمات تساعدها على التنافس على العثور على الطعام وعلى ألا تكون فريسة لحيوان آخر وعلى أن تتكاثر. وهذا يؤدي إلى تغيرهم من جيل إلى آخر. وكان لفكر الجاحظ تأثير على الكثير من العلماء المسلمين الذين جاءوا بعده، حيث قرأ علماء ومفكرون مثل الفارابي والبيروني وابن خلدون أعماله. كما يعرب محمد إقبال، \"الأب الروحي\" لباكستان، عن أهمية الجاحظ وتأثيره عليه في سلسلة من المحاضرات التي نشرت عام 1930، وكتب قائلا: \"الجاحظ هو من أوضح التغيير الذي يحدث لحياة الحيوان بسبب الهجرة وتغيير البيئة\". النظرية الإسلامية وكان الفكر الأوروبي في القرن التاسع عشر على دراية بإسهامات العالم الإسلامي في مجال التطور. في واقع الحال، كان العالم ريتشارد دريبر، المعاصر لداروين، يتحدث عن \"النظرية المحمدية للتطور\" عام 1878. ولا يوجد دليل على أن داروين ذاته كان على دراية بأعمال الجاحظ أو أنه كان يفهم اللغة العربية. لاحظ داروين وجود تنوع في شكل المنقار لدى طائر الحسون اثناء رحلته البحثية الشهيرة لجزر غالاباغوس ولكن ذلك لن يؤثر على مكانة داروين كعالم أمضى أعواما في السفر لبحث العالم الطبيعي وتأمله ودراسته التي زضعها بتفصيل غير مسبوق وبوضوح قادر على تغيير كيفية تفكيرنا عن العالم. ولكن الصحفي العلمي إحسان مسعود، الذي أعد سلسلة لراديو بي بي سي بعنوان \"الإسلام والعلوم\"، يقول إن من المهم تذكر الآخرين الذين ساهموا في فكر التطور.", "doc2": "Ал-Жахиз эволюция боюнча ойлорун жети томдук китепке жазган Эволюцияны жашоо үчүн күрөштөгү табыгый тандалуу деп түшүнсөк болот. Башкача айтканда табыгый тандалуунун негизинде органимзде өзгөрүүлөр болуп, шартка ыңгайлашкан, жашоого жөндөмдүү болгон тиричиликтин өнүгүүсү. 1859-жылы Дарвин \"Табигый тандоо жолу менен түрлөрдүн келип чыгышы, же тиричилик үчүн күрөшүүдө тукумдардын сакталышы жөнүндө\" аттуу китебин жарыялаган. Эмгегинде ойчул өсүмдүктөрдүн жана жаныбарлардын түрлөрү туруктуу болбостон, дайыма өзгөрүп турарын, азыркы түрлөр табигый тандалуунун негизинде мурдагы жашаган түрлөрдөн келип чыккандыгын аныктаган. Кызыгы, эволюция теориясынын өзөгү ислам дүйнөсүнө барып такалат. Бул теорияны алгач ал-Жахиз аттуу улуу араб ойчулу жазып чыккан. Табыгый тандалуу Иракта жашаган ал-Жахиз Чарлз Дарвин сунуштаган эволюция теориясынан миң жыл эрте өз эмгегинде \"табыгый тандалуу\" тууралуу сөз кылган. Абу Усман Амр ибн Бахр ал-Жахиз китебинде жаныбарлардын \"өзгөрүү\" жараянын \"табыгый тандалуу\" деп атаган. Катардын почта маркаларынын биринде ал-Жахиз эскерилет 776-жылы Басра шаарында туулган ал-Жахиз ислам дүйнөсүндө философия жана илим өнүгүп жаткан доордо жашаган. Анын \"Китаб ал-Хайван\" (Жаныбарлар китеби) аттуу эмгеги Ислам дүйнөсүнд��гү чоң илимий ачылыштардын бири. Ошол доордо грек ойчулдардын эмгектери араб тилине которулуп, илим, дин, маданият жана философия тармагы боюнча кызуу талкуулар жүрүп жаткан. Кытай соодегерлери кагазды Жакынкы Чыгышка алып келгендиктен, ал-Жахиз бир нече багытта өз изилдөөлөрүн жазган. Анын илим, география, философия, адабият жана араб тилинин грамматикасы боюнча эмгектери бар. Ал-Жахиз эки жүздөн ашуун китеп жазганы айтылат. Бирок анын эмгектеринин үчтөн бири гана сакталып калган. Чарлз Роберт Дарвин 1882-жылы 19-апрелде дүйнөдөн кайткан \"Китаб ал-Хайван\" (Жаныбарлар китеби) Ал-Жахиздин эң белгилүү \"Китаб ал-Хайван\" эмгеги энциклопедия сыяктуу жазылган. Анда улуу ойчул 350 жаныбар тууралуу кеңири иликтөөсүн түшүндүрөт. Ал-Жахиздин теориялары Англиялык окумуштуусу Чарлз Дарвин сунуштаган \"Эколюция теориясына\" абдан окшош. \"Жаныбарлар аман калуу, ресурстар үчүн күрөшөт. Айлана-чөйрө жаныбарлардын организмине таасир этет, алар өзгөрүп жаныбардын жаңы түрүнө айланат. Табыгый тандалууда аман калган жаныбарлардын маанилүү өзгөрүүлөрү анын тукумуна да өтөт\",-деп жазат ал-Жахиз. Мусулман ойчул дүйнөдө аман калуу үчүн күрөш болуп жатканын жана эң күчтүү, оор шартка ылайыкташкандар гана тукумун улап, аман калаары боюнча теорияны дүйнөдөгү биринчи болуш сунуштаганы талашсыз. Дарвиндин теориясы боюнча карикатура Ал-Жахиздин эмгектери башка мусулман ойчулдарга да эргүү берген. Анын китептерин ал-Фараби, ал-Араби, ал-Бируни жана Ибн Халдун аттуу улуу окумуштуулар колдонгон. Европада 19 кылымда ислам дүйнөсүнүн эволюция теориясына болгон салымы жашыруун деле эмес болчу. Маселен, Дарвин менен замандан Уильям Дрэйпер 1878-жылы Ислам дүйнөсүнүн эволюция теориясы тууралуу сөз кылган. Бирок Дарвин өз идеяларын ал-Жахизден алганы же араб тилин белгине боюнча эч маалымат жок. Дарвин куштардын түрлөрүн иликтеп, алардагы эволюциялык өзгөрүүлөрдү байкаган Дарвин өмүр бою жаныбарлардын жана өсүмдүктөрдүн түрлөрүнүн иликтеп, өз теориясын мыкты түшүндүрүп бергени талашсыз. Бирок Дарвинден мурун да бул теория боюнча жазган окумуштуулар болгонун ачык айтышыбыз керек, дейт журналист Эхсан Масуд. Улуу ойчул, окумуштуу ал-Жахиз 92 жашында, өз китепканасында дүйнөдөн кайткан. (AT)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-43361266", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-43341556", "doc1": "ترامب وافق على لقاء كيم في مايو/أيار المقبل وفي وقت سابق، قال البيت الأبيض إن الاجتماع لن يُعقد ما لم تتخذ بيونغ يانغ \"خطوات ملموسة\". وتقول وسائل إعلام أمريكية إن ترامب اتخذ قرار لقاء جونغ-أون دون استشارة كبار المسؤولين في إدارته، الذين يعكفون الآن على تدارك تداعياته. ولم يجتمع رئيس للولايات المتحدة بزعيم لكوريا الشمالية في أي وقت مضى. رسائل متضاربة وصدم ترامب المراقبين عندما وافق على عقد الاجتماع بعد تلقيه دعوة سلمها مبعوثون في كوريا الجنوبية. وزاد الارتباك عندما قالت المتحدثة باسم البيت الأبيض، سارة ساندرز، للصحفيين، إن زعيم كور��ا الشمالية \"تعهد بنزع السلاح النووي.\" وأضافت: \"لن نجري هذا الاجتماع ما لم نر خطوات ملموسة.\" وكان وزير الخارجية الأمريكي، ريكس تيلرسون، في زيارته الرسمية الأولى إلى أفريقيا عندما أعلن ترامب عن موافقته. وقال للصحفيين، الجمعة، إن قرار الموافقة على عقد اللقاء \"اتخذه الرئيس بنفسه.\" وأضاف: \"تحدثت معه في وقت مبكر للغاية هذا الصباح حول ذلك القرار ودار بيننا حديث جيد للغاية.\" ويوم السبت، ألغى تيلرسون جميع لقاءاته الرسمية في كينيا، وقال مساعدوه إن وزير الخارجية \"لا يشعر بأنه على ما يرام بعد عدة أيام طويلة من العمل على بعض القضايا الرئيسية في الولايات المتحدة، مثل كوريا الشمالية.\" وقال مبعوثون في كوريا الجنوبية، كانوا قد اجتمعوا مع جونغ أون في بيونغ يانغ، إن كوريا الشمالية \"ملتزمة بنزع السلاح النووي\" كهدف نهائي، لكنهم لم يوضحوا أن هذه الخطوة ستسبق لقاء الرئيس الأمريكي. وفهم من تصريحات مبعوثي كوريا الجنوبية أن جارتها الشمالية قد وافقت على إيقاف برنامج الاختبارات الصاروخية واستمرار المفاوضات. وعلق الرئيس الأمريكي، في حسابه على تويتر، أن كوريا الشمالية تعهدت بعدم إجراء مزيد من الاختبارات الصاروخية خلال المفاوضات، وقال إنه يصدقها. وتعهد نائب الرئيس الأمريكي، مايك بينس، بالاستمرار في الضغط على كوريا الشمالية، وتحدث ترامب مع نظيره الصيني، شي جين بينغ، الجمعة، للاتفاق على استمرار العقوبات في الوقت الحالي. وقالت وسائل إعلام صينية إن الاجتماع جاء بعد جهود مكثفة لبكين، وذكرت صحيفة الشعب الناطقة باسم الحزب الشيوعي الحاكم في الصين إن الولايات المتحدة \"أعربت عن بالغ شكرها وأولت أهمية كبرى للدور الصيني المهم.\" ولم يرد في وسائل إعلام كوريا الشمالية أي إشارة إلى الاجتماع مع الولايات المتحدة. لكن صحيفة واشنطن بوست نقلت تصريحات لسفير كوريا الشمالية في الأمم المتحدة بنيويورك، صدق خلالها على وجود تطورات \"للقرار الشجاع الذي اتخذه زعيمنا الأعلى.\" وأشار إلى \"أهمية ضمان السلام والاستقرار في شبه الجزيرة الكورية ومنطقة شرق آسيا.\" وذكر بيان مبدئي لمبعوثي كوريا الجنوبية أن الاجتماع المرتقب سيجرى بحلول شهر مايو/ أيار، دون تحديد المكان أو الوقت الرسميين لانعقاده. كيف حدثت هذه التطورات؟ كيم جونغ أون \"رحب ترحيبا حارا\" بأعضاء الوفد الكوري الجنوبي استغل زعيم كوريا الشمالية بصورة غير متوقعة رسالته بمناسبة رأس السنة الميلادية للرد على عرض بإجراء مفاوضات مع جارته الجنوبية العام الماضي. وأسفر ذلك عن إرسال كوريا الشمالية وفدا إلى دورة الأولمبياد الشتوية التي أقيمت في جارتها الجنوبية. وفي أعقاب البطولة، اجتمع مبعوثون من كوريا الجنوبية مع الزعيم الشمالي في بيونغ يانغ هذا الأسبوع، ثم سافر المبعوثون إلى واشنطن لإحاطة الرئيس الأمريكي بنتائج اللقاء. وبعد اجتماع الوفد بالرئيس الأمريكي بالبيت الأبيض، قال مستشار الأمن القومي الكوري الجنوبي، تشونغ يوي-يونغ، إن زعيم كوريا الشمالية مستعد للجلوس مع الرئيس الأمريكي و\"تعهد بنزع السلاح النووي.\" ويعرب بعضهم عن مخاوفهم من إمكانية \"وقوع إدارة ترامب في فخ كوريا الشمالية\" بالحصول على امتيازات دون تقديم أي تنازلات ملمومسة في المقابل.", "doc2": "Бул тууралуу Түштүк Кореянын жогорку кызматтагы бийлик өкүлдөрүнүн Вашингтонго сапарынан кийин белгилүү болду. Түштүк Корея өкүлдөрүнүн айтымында, Ким Чен Ын согуш коркунучтары жок кылынса, ракеталык жана өзөктүк куралдарды сыноодон өткөрүүнү токтотуу ниетин билдирген. Бул билдирүүлөр өткөн айлардагы опуза, коркутууларды жарып өткөндөй эле көрүндү. Аптанын башында Түштүк Корея делегациясы Ким Чен Ын менен Пхеньянда сүйлөшүүлөрдү өткөрдү. Мындай сүйлөшүүлөр мурда-кийин болгон эмес эле. Ушундан кийин гана Түштүк Корея делегациясы Вашингтонго сапар алган. АКШ президенти менен жолугушуудан кийинки басма сөз жыйынында Түштүк Кореянын улуттук коопсуздук боюнча кеңешчиси: \"Түндүк Корея жаңы өзөктүк жана ракеталык куралдардан карманат деп Ким убада берди\",-деп айтты. \"Президент Трамп бул маалыматты жакшы кабыл алып, өзөктүк куралдануудан биротоло баш тарттырууга жетишүү үчүн Ким Чен Ын менен жолугушууга макул болду\",-деп кошумчалады ал. Түндүк Корея ондогон жылдар ичинде эл аралык изоляцияда келе жатат. Буга чейин АКШ президенттеринин бири дагы Түндүк Корея лидерлери менен сүйлөшүүгө катышкан эмес. Ошондуктан бул сүйлөшүүлөрдү дипломатиядагы чоң жылыш катары караса болот. Ал ортодо Би-Би-Синин Түштүк Кореядагы кабарчысы Лора Бикер азырынча Пхеньян өзөктүк куралынан баш тартуу тууралуу билдирүү жасабагынына көңүл бурууда. Болгону ушундай ниети бар экенин кабарлады. Лора Бикердин айтымында, үгүт талаасында Ким Чен Ын үчүн бул жеңиш сыяктуу, бирок Дональд Трамп дагы чечкиндүү саясаты тараптарды сүйлөшүүгө отурууга мүмкүндүк берди деп, өзүн жеңүүчү катары сезет. Азырынча Түндүк Корея сүйлөшүулөргө макулдук бергени үчүн кандай талаптарын айтары белгисиз деп белгилейт Би-Би-Си кабарчысы. (AbA)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-56157649", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-56167727", "doc1": "الرئيس بايدن وزوجته ونائبته وزوجها خلال إحياء دقيقة صمت خارج البيت الأبيض حدادا على ضحايا كوفيد وقال \"كأمة لا يمكننا قبول هذا المصير القاسي. يجب أن نقاوم الشعور بالعجز تجاه هذا الحزن\". ثم وقف الرئيس وزوجته ونائبته كامالا هاريس وزوجها دقيقة صمت خارج البيت الأبيض حدادا على أرواح المتوفين في ظل إضاءة الشموع. وتبلغ الإصابات المؤكدة في الولايات المتحدة الآن 28.1 مليون، وهو أيضا رقم قياسي عالمي. وقال الرئيس بايدن \"اليوم أطلب من كل الأمريكيين أن يتذكروا. تذكروا أولئك الذين فقدناهم وتذكروا أولئك الذين تركناهم خلفنا\"، طالبا من كل الأمريكيين أن يتكاتفوا لمحاربة الوباء. مواضيع قد تهمك نهاية كيف أحيا بايدن هذا الحدث؟ فيروس كورونا: خطاب مؤثر لبايدن مع تخطي عدد ضحايا كوفيد-١٩ لعتبة النصف مليون شخص أمر الرئيس بتنكيس كل الأعلام في المباني الفيدرالية خلال الأيام الخمسة المقبلة. وافتتح بايدن خطابه بالقول إن أعداد الوفيات في الولايات المتحدة بسبب كوفيد أعلى من الوفيات في الحرب العالمية الأولى وحرب فيتنام مجتمعتين. وقال \"اليوم نحيي ذكرى قاتمة حقا، وتحطم القلوب، بعدما وصل الرقم إلى 500017 وفاة\". ومضى قائلا: \"غالبا ما نسمع أن المتوفين أمريكيون عاديون. ليس هناك شيء من هذا القبيل، ليس هناك شيء عادي. الأشخاص الذين فقدناهم كانوا استثنائيين. إنهم من جميع الأعمار. ولدوا في الولايات المتحدة أو هاجروا إليها\". وأردف قائلا: \"الكثير منهم استنشقوا آخر نفس في حياتهم بمفردهم في الولايات المتحدة\". أسرة تنعى جريجوري بلانكس، 50 عاما، الذي توفي جراء كوفيد في يناير/كانون الثاني في تكساس تحدّث بايدن عن تجربته الشخصية في الحزن عندما فقد زوجته وابنته اللتين قتلتا في حادث سير في عام 1972 وتوفي أحد أبنائه متأثرا بسرطان الدماغ في عام 2015. وقال \"أعرف ما معنى أن تكون غائبا عن مكان الحادث. أعرف ما الذي يعنيه إمساك أياديهم؛ هناك نظرة في عيونهم ثم يموتون\". وأضاف \"بالنسبة إلي، يتوجب العثور على غاية في الحياة، من أجل التغلب على الحزن والأسى\". طريقة تعامل بايدن مع الوباء تختلف عن طريقة سلفه دونالد ترامب الذي ألقى بظلال من الشك على تأثير الفيروس المميت. وينظر إلى مقاربة ترامب على أنها شهدت تسييسا لارتداء الكمامات، وغيرها من الإجراءات المطلوبة لوقف انتشار الوباء. في 19 يناير/كانون الثاني، أي بعد يوم واحد من استلام السلطة، أحيا بايدن ذكرى وفاة 400 ألف أمريكي جراء الوباء. وتأتي ذكرى يوم الاثنين لإحياء وفيات كوفيد بعد مرور قرابة شهر على الذكرى السابقة. وفي العاصمة واشنطن، قرعت الكاتدرائية الوطنية الأجراس 500 مرة، أي مرة لكل ألف أمريكي فقدوا حياتهم بسبب الوباء. كيف أثر كوفيد على الولايات المتحدة؟ بالرغم من أن الأرقام تسير في الاتجاه الصحيح، فإن وتيرة الدخول إلى المستشفيات ، ونسبة والوفيات، مرتفعتان كما تبين الإحصائيات. •تبلغ الإصابات المؤكدة في الولايات المتحدة 28.1 مليون إصابة، وهي ضعف الإصابات في البلد الذي يليها من حيث أعداد الإصابة، أي الهند (11 مليون)، ومن بعدهما والبرازيل ( مليون 10.1) حسب أبحاث جامعة جونز هوبكينز. •تحتل الولايات المتحدة المرتبة التاسعة عند احتساب الوفيات في كل 100 ألف نسمة، وتأتي بعد المملكة المتحدة وإيطاليا. •وتشير التوقعات إلى أن 90 ألف أمريكي على الأقل سيموتون جراء الوباء بحلول 1 يونيو/حزيران، حسب معهد القياسات الصحية والتقييم (IHME). وفي أواخر شهر مايو/أيار سيؤدي الوباء إلى وفاة نحو 500 أمريكي في اليوم، في تراجع عن العدد الحالي وهو ألفا شخص في اليوم. •معدلات القبول في المستشفيات تراجعت لليوم الأربعين على التوالي. •متوسط التطعيم في اليوم يصل إلى 1.7 مليون، أي ضعف العدد عندما استلم بايدن السلطة. •عدد السلالات المتزايدة، التي يمكن أن تؤدي إلى تفشي الوباء، تظل مثيرة للقلق. وقال الدكتور أشيش جها من معهد الصحة العامة في جامعة براون للبي بي سي: \"قبل عام، لم أكن أتصور أن نصف مليون أمريكي سيفقدون حياتهم جراء هذا الوباء\". وأضاف: \"عندنا قدرات كثيرة وموارد كبيرة...كان يمكن منع تفشي الوباء ولم يكن ينبغي حصول هذا لكنه حصل. وها نحن نواجه هذا الوضع\". وقال كبير علماء التطعيم في الولايات المتحدة، الدكتور أنتوني فاوتشي الأحد لقناة سي إن إن: \"الناس ولمدة عقود من الآن سيتحدثون عن هذا الأمر باعتباره حدثا تاريخيا فظيعا في تاريخ هذا البلد، سيتحدثون عن الأشخاص الذين توفوا جراء عدوى في الجهاز التنفسي\". وتراجع متوسط العمر المتوقع في الولايات المتحدة عاما كاملا بسبب كوفيد-19، حسب مراكز مكافحة الأمراض والوقاية منها الأسبوع الماضي. وكان هذا التغيير أكثر حدة بين الأقليات العرقية التي تضررت بنسبة أكبر جراء هذا الفيروس القاتل. وعانى الرجال السود أكبر انخفاض في متوسط العمر المتوقع إذ تراجع ثلاث سنوات ما بين يناير/كانون الثاني ويونيو/ حزيران 2020. كما انخفض متوسط العمر المتوقع بين الرجال من أصل إسباني إلى 2.4 سنوات خلال الفترة ذاتها.", "doc2": "Пандемиядан каза тапкандарды эскерүү \"Биз мындай мүшкүлгө туруштук беришибиз керек\",-деди Байден Ак Үйдөгү эскерүү иш чарасында. Пандемия курмандыктарына бир минуталык аза күтүү болуп, мамлекеттик жана федералдык мекемелерде туулар түшүрүлдү. Вашингтондогу чиркөөнүн коңгуроосу 500 ирет кагылды. Өлкө боюнча беш күнгө чейин туулар түшүрүлүп турат. Байден кайрылуусун көңүл чөгөргөн статистикадан баштады. Коронавирустан каза тапкан америкалыктардын көрсөткүчү Биринчи жана Экинчи дүйнөлүк согушту, Вьетнам согушун кошуп санагандан дагы көп болду. \"Биз бүгүн чындап эле коркунучтуу белгини кесип өттүк - 500 071 өлүм. Аларды \"катардагы америкалыктар\" деп атап жатышканын көп угуп жатабыз. Эч кандай андай эмес. Биз жоготкон кишилердин жашообуздагы орду абдан чоң жана маанилүү. Алар бир нече муундарды бириктирип турган - Америкага көчүп келгенден тартып, ушул жерде төрөлгөндөргө чейинкилердин өкүлдөрү эле. Көпчүлүгү өмүрүнүн соңунда жарыкчылык менен жападан жалгыз коштошту \", - деди Жо Байден. Ал өзүнүн өмүр жолундагы кайгылуу күндөрүн эскерди. 1972-жылы автоунаа кырсыгынан биринчи жубайы жана кызы кайтыш болгон. 2015-жылы уулу рактан көз жумду. \"Жакшы көргөн жакын адамың жарык дүйнө менен коштошкон маалда ал жерде болбой калган сезим кандай экенин билем. Анан жакын адамың акыркы демин алып жаткан маалда колун кармап туруу кандай болоорун дагы жакшы билем\",-деди президент. Көптөр мурунку президент Дональд Трамптын тушунда пандемияга каршы көрүлгөн башаламан чаралардын кесепети ушул болду деп эсептейт. Президент Байден жапырт эмдөө өнөктүгүн тездетип, өлүм-житимди азайтууга аракет кылууда. Оору жуктургандар жана өлүм-житим азайганы байкалганы менен кырдаал мурдагыдай эле. Ооруканалар толуп, болгон мүмкүнчүлүгү менен иштеп жатат. Күн сайын 1,7 млн киши эмделе баштады. Бул мурдакыдан эки эсеге көп. Бирок америкалык окумуштууларды кабатыр кылган маселе - жаңы штаммдын пайда болушу. Вирус кайрадан масштабдуу тарап кетүү коркунучу бар. Ушул аптанын этегинде Өкүлдөр палатасы президент Байдендин эки триллион доллар каражатты камтыган коронавируска каршы күрөшүү боюнча мыйзам долбоорун карайт."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/worldnews/2013/05/130522_north_korea_china_envoy", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-43299063", "doc1": "شوي هو أكبر مسؤول كوري يتوجه للصين منذ أغسطس 2011. وقالت الوكالة إن شوي ريونغ-هاي، مدير المكتب السياسي في الجيش الشعبي لكوريا الشمالية توجه إلى الصين بوصفه موفدا خاصا من كيم جونغ اون، بدون أن تذكر سبب الزيارة. وشوي هو على ما يبدو أكبر مسؤول كوري شمالي يتوجه إلى الصين منذ زيارة كيم جونغ ايل والد الزعيم الحالي للبلاد في أغسطس/آب 2011 قبل ستة أشهر من وفاته. وتأتي هذه الزيارة قبل حوالى أسبوعين من قمة مقررة بين الرئيس الأميركي باراك أوباما ونظيره الصيني شي جينبينغ في 7 و8 يونيو/حزيران في كاليفورنيا غرب الولايات المتحدة. توتر وقال يانغ مو-جين المحاضر في جامعة الدراسات الكورية الشمالية في سيول إن \"شوي هو رجل الثقة الأقرب إلى كيم جونغ اون\"، مؤكدا أن \"كيم يرسل أعلى موفد لديه إلى الصين قبل القمة\". مواضيع قد تهمك نهاية ورأى \"أنها وسيلته لنقل رسالته إلى أوباما بشأن السلام في شبه الجزيرة الكورية والملف النووي\". والصين هي الحليف الكبير الوحيد لكوريا الشمالية والجهة الرئيسية الممولة لها وهي الوحيدة التي يمكنها ممارسة نفوذ عليها. غير أن بيونغ يانغ أثارت غضب الصين بإقدامها على عمليتي إطلاق صواريخ، إحداهما نجحت في ديسمبر/كانون الأول، ويعتبرهما الغرب تجربتين لصواريخ بالستية، وعلى تجربة نووية في 12 فبراير/شباط، متجاهلة تحذيرات بكين من زعزعة الاستقرار في المنطقة. وصوتت بكين على العقوبات الجديدة التي أقرها مجلس الأمن الدولي ضد بيونغ يانغ بعد التجربة النووية الأخيرة، بعدما كانت تواجه انتقادات لعرقلتها أي تحرك في الأمم المتحدة لمنع اتخاذ إجراءات صارمة حيال كوريا الشمالية. كما ساهم في تدهور العلاقات بين البلدين قيام مسلحين من كوريا الشمالية باحتجاز 16 بحارا صينيا لمدة أسبوعين بعد اعتراض زورقهم في المياه بين البلدين. ويقول صاحب زورق الصيد إن الكوريين الشماليين طالبوا بفدية قبل أن يطلقوا سراح طاقم الزورق الثلاثاء. وأفادت صحيفة غلوبال تايمز الرسمية الصينية الثلاثاء بالـ\"الاستنكار العام حيال عملية خطف تعتبر محاولة من العصابات الكورية الشمالية لجني المال بطريقة سهلة\"، داعية بكين إلى \"التعبير عن غضبنا للطرف الكوري الشمالي\".", "doc2": "Ким Чен Ын Түштүк Кореянын делегациясын жылуу кабыл алды Ким Чен Ын 2011-жылы бийликке келгенден бери биринчи жолу Сеулдан делегация тобун кабыл алды. Эки мамлекеттин мамилеси өткөн айда Түштүк Кореяда орун алган Кышкы олимпиада оюндарынан кийин оңолгон. Ким Чен Ын Сеулдан келген делегациянын башчысы, Түштүк Кореянын Коопсуздук кеңешинин катчысы Чон Ый Ен менен күлүп, кол кармашып сүрөткө түштү. Бир нече ай мурун буга окшош сүрөттөр дүйнөлүк коомчулукка тарайт деп айтылса, көптөр ишенмек эмес. Түндүк Кореянын мамлекеттик медиасы Ким Чен Ын Түштүк Корея менен мамилени жакшыртууга умтулат деп маалымдады. Президент Мун Чже Индин администрациясы болсо эки тарап келечекте сүйлөшүүлөрдү өткөрүү боюнча \"натыйжалуу келишимге\" жеткенин гана кабарлады. Адистер эки тарап Түндүк Кореянын өзөктүк программасын дагы талкуулашты деп жоромолдошууда. Буга чейин Сеул бул сапар сүйлөшүүлөрдүн башталышы деп бир нече жолу баса белгилеген. Бирок Түндүк менен Түштүк Корея айрым көйгөйлөр боюнча пикири келишти окшойт. Эми Түштүк Корея бул жараянды баштагандан кийин президент Мундун өкмөтү Вашингтон менен Пхеньянды дагы сүйлөшүүлөргө чакыра алабы деген суроо чыгууда."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/science-and-tech-47030913", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/magazine-47167895", "doc1": "الكفاءة في العلوم والتكنولوجيا والهندسة تحتل مرتبة ثامنة على قائمة أهم معيار بالنسبة للشخص الساعي إلى النجاح في غوغل واعتمدت هذه المعادلة على متابعة طلاب الجامعات الذين يحصلون على أعلى الدرجات في موضوعات علمية مثل العلوم والتكنولوجيا والهندسة والرياضيات. وكانت المفاجأة بعد مرور 12 عاما، إذ خلصت الشركة، بعد تحليل المعلومات السابقة المتعلقة بالموظفين المستأجرين أو المفصولين من عملهم أو أولئك الذين ترقوا في السلم الوظيفي، إلى أن الكفاءة في العلوم والتكنولوجيا والهندسة تحتل مرتبة ثامنة على قائمة معايير الجودة اللازمة للفرد الساعي إلى تحقيق نجاح في غوغل. فما هي أبرز هذه المعايير؟ أن تكون قائدا تجيد إدارة رعاية الموظفين وتتمتع بمهارات جيدة للتواصل. وتستعين خبيرة التعليم الأمريكية كاثي ن. ديفيدسون بالقصة السابقة كمثال على ما تطلق عليه \"فجوة كاملة\" بين النظم التعليمية والمطلوب من أجل \"مهن وديمقراطيات ناجحة\". وتحدثت مؤلفة الكتب المشهورة لبي بي سي عن أحدث كتاب لها بعنوان \"التعليم الجديد: كيف يمكن إحداث ثورة في الجامعة لإعداد طلاب لعالم متدفق\". ركزت ديفيدسون على إيمانها بأننا نعد حاليا الأفراد لضروريات العمل التي كانت سائدة في القرن التاسع عشر، وليس العصر الرقمي. ورثنا سلسلة من الهياكل والمبادئ التي نعتقد أنها متوارثة في تعليمنا لماذا تعتقدين أنه من الضروري إحداث ثورة في النظام الجامعي، وهو موضوع كتابك الأخير؟ ورثنا سلسلة من الهياكل والمبادئ التي نعتقد أنها متوارثة في تعليمنا، وصممت لأداء خدمة في وقت ومكان محددين: القرن التاسع عشر والعصر الصناعي. كان لابد في ذلك الوقت من تدريب الأفراد والمجتمعات على العمل مع الآلات الجديدة، وتحويل المزارعين إلى عمال في مصانع. لذا انتشر التعليم الإلزامي العام في شتى أرجاء العالم كنوع من نظام التكيف. من ناحية أخرى، كانت هناك فئة تدربت على أن تكون ضمن طبقة مهنية محترفة، وتعلموا مجموعة محددة من المهارات. كما ظهرت اختبارات الذكاء، على سبيل المثال، في ذلك الوقت، كذلك الاختبارات القائمة على الاختيارات المتعددة. وكانت الفكرة تنطوي على جعل عملية دمج المعرفة آلية. ونعيش اليوم في عالم تغير جذريا بسبب الإنترنت، كما نلمس وندرك ما حققته الديمقراطية. ويستطيع أي فرد أن يعبر عن فكرة وينشرها بدون حاجة إلى تصديق شخص آخر على المعلومات، وبدون أي نوع من التوثيق، كما أن المرء ليس بحاجة إلى الكشف عن هويته. كما يستطيع رئيس أقوى وأغنى دولة في العالم أن يغرد في أي وقت دون التقيد بحقيقة أو مسؤولية. نعرف من دراسات مثل غوغل أن الأشخاص الذين ينجحون احترافيا في الشركات هم أولئك الذين يتفوقون في مهارات الاتصال ما اقتراحك بشأن إحداث تغيير؟ هناك شيئان أود الحديث عنهما: أولا، كانت معظم الحلول المقترحة لإحداث ثورة في النظام الجامعي خلال العقد الأخير تناسب أكثر \"القرن التاسع عشر\". وأحد الأمثلة على ذلك فكرة تنطوي على أنه بإمكاننا \"وضع جميع المعلومات على الإنترنت وتعليمها مجمعة للأشخاص الذين يستخدمون أجهزة الكمبيوتر\". وتتسم طريقة التفكير هذه بالخبث والغباء، نظرا لأنك لن تتعلم كيفية التعامل مع المشكلات المعقدة، أو المعرفة المليئة بتهديد للديمقراطية مثل الأخبار المزيفة. ويتعين عليك أن تفعل عكس ذلك، لأن المرء يحتاج إلى توجيه وتدريب حتى يتسنى له فهم الأكاذيب البيضاء الكامنة. ثانيا، توجد حركة ترغب في القضاء على كل ما هو \"غير ذي صلة\" بالتعليم. الترميز والعمل الموجه نحو التكنولوجيا \"ذوا صلة\". أما تخصصات مثل التاريخ والفلسفة وعلم الاجتماع والفنون تعد ضمن فئة \"غير ذي صلة\". لكننا نعرف من دراسات مثل غوغل أن الأفراد الذين ينجحون مهنيا في الشركات هم أولئك الذين يتفوقون في مهارات الاتصال، ويفكرون بطريقة متعددة الثقافات وتاريخية. لذا نحتاج إلى التفكير في التعليم بطريقة غير إدارية، وتنظيم المعلومات من حيث المشاكل، وليس من حيث التخصصات. هذه الطريقة تهدف إلى تحفيز عملية التعلم بدلا من استخدام التكنولوجيا لجعل عملية التعليم آلية، وسوف تتاح فرصة للإبداع. هل تؤثر الحقائق المثبتة على هذا التغيير؟ واحدة من أكبر الأكاذيب بشأن التعليم الجامعي هي أننا \"لسنا بحاجة إليه\". فإذا أجريت مقارنة للمستوى التعليمي فيما يتعلق بالدخل، ستجد أن الجامعة تحتل أهمية بالنسبة لأغنى الأغنياء، ومن هم أشد فقرا، مقارنة مما كانت عليه في أي وقت مضى، بل تزداد أهميتها سنويا. ونقول في الولايات المتحدة إنه لا يوجد قياس إحصائي آخر أكثر من قياس المستوى التعليمي وحجم الدخل المالي الذي يحققه. هذا هو السبب في أننا، كأمريكيين، نلحق أطفالنا بالجامعة إذا استطعنا تحمل النفقات. ولكن توجد قصص أخرى تتعلق بتحقيق نجاحات خارج نطاق التعليم الجامعي، مثل مارك زوكيربيرغ وبيل غيتس. فغيتس، على سبيل المثال، بدأ العمل مع أجهزة الكمبيوتر في جامعة واشنطن في سن الحادية عشرة. تعتقد الجهات الأكاديمية أن الاختبارات متعددة الاختيار تحد من المعلومات وتقيدها في إجابات مبسطة ودأب على إجراء بحوث مهنية منذ أن كان طفلا. وبدلا من أن تكون هذه القصة مثالا يجعل اهتمامك خارج نطاق الجامعة، لابد من استخدام نموذج \"غيتس\" لإبراز الحاجة إلى المزيد من التحديات ( قبل مرحلة الجامعة) والتعلم التقني. وعلى الرغم من ذلك، تقول قصة أخرى إن الجميع يحتاج إلى الالتحاق بالجامعة. يوجد أشخاص غير مهتمين بالتعلم من الكتب أو لديهم اهتمامات محددة جدا، كأن يكون الفرد فنانا أو متخصصا في صحة الأسنان. وتتطلب جميع المهن نوعا من التدريب المتقدم، ولكنه ليس النوع التدريبي الذي تقدمه الجامعات. وما الذي يجب أن تقدمه المدارس؟ كثير من الطرق التي نعلّم بها أطفالنا في التعليم الرسمي، لم نكن نحلم بتطبيقها على الأطفال أو على أنفسنا، ونعلم أنها طرق غير فعّالة. فلو كانت لدي رغبة في تعلم التنس، بالطبع لا أريد أن أتلقى دروسا نظرية وأحصل على درجة تقييم في النهاية. أريد أن أعرف كيف أفعل ذلك. أريد أن ألعب مع شخص أفضل في المرة القادمة وأن أواجه تحديات أخرى. هذا هو البديهي. إنها ظاهرة عالمية. لقد جعلنا العملية التعليمية منصبة على الامتحانات حتى بالنسبة للسن الصغيرة. هذا له عواقب وخيمة. أولا، إنها عملية ميكانيكية وشاقة بالنسبة لدوافع الفرد. ثانيا، يتسبب ذلك في حدوث قلق بالغ في الوقت الذي يجب أن يتحمس فيه الأطفال للتعلم. ثالثا، يقيد عملية التعلم، كما يحد من طرق التدريس. يسمح لك التعلم الآلي بقبول إجابات سهلة، وأحد الأشياء التي نحتاج إليها بشدة هذه الأيام هو طرح أسئلة معقدة أعتقد أننا نسيء بطريقة ما للأطفال. كما تسعى الامتحانات إلى ترويض طريقة معينة للتفكير، بدلا من توسيع الآفاق الفكرية. ما أهمية تعليم المهارات المختلطة؟ وكيف يمكننا أن نفعل ذلك؟ يسمح لك التعلم الآلي بقبول إجابات سهلة، وأحد الأشياء التي نحتاج إليها بشدة هذه الأيام هو طرح أسئلة معقدة. وللحصول على نتيجة مثالية في امتحان الاختيار من إجابات متعددة، تحتاج إلى تحديد الإجابات الصحيحة. لكن إن كنت ت��علم مهارات مختلطة، فأنت لا تعطي حلا مبسطا، بل تكون لديك أسئلة أو إجابات أكثر عمقا. أنا استخدم طريقة لا يرفع الطلاب فيها أيديهم لطرح الأسئلة، بل نخلق حالة يكون فيها لدى كل شخص ما يضيفه من أشياء ذات قيمة. ابتكر أحد طلابي السابقين، على سبيل المثال، تدريبا يتلخص في البحث عن نص معقد جدا، ثم نسخ أول صفحة منه عدة نسخ. ثم تقسيم الفصل الدراسي إلى مجموعات، وبعد تحديد الكلمات التي لا يفهمون معناها، يمكنهم استخدام الإنترنت للبحث عن المعانى. وتوصلوا في النهاية إلى طرق جماعية لتحليل النصوص، وتعلموا البحث عن المعلومات وتطوير طريقة للعمل. كما تعلموا العمل في فرق والتعاون فيما بينهم، فضلا عن تبادل النتائج. يمكن أن تجعلك كل هذه القدرات رئيسا تنفيذيا لشركة غوغل. --------------------------------------- يمكنكم تسلم إشعارات بأهم الموضوعات بعد تحميل أحدث نسخة من تطبيق بي بي سي عربي على هاتفكم المحمول.", "doc2": "\"Гуглда\" ийгиликтүү карьера куруу үчүн кандай сапаттар маанилүү? Башында алгоритм так илимдер, технология, инженер жана математика багытында окуган алдыңкы университет студенттерин тандаган. Бирок 12 жылдан кийин ишке алынган кызматкерлер боюнча анализ жүргүзүлүп, \"Гугл\" компаниясында алдыңкы студенттер чоң деле ийгиликке жетпегени аныкталган. Тагырак айтканда, алгоритм сегизинчи маанилүү баскыч катары каралган. Ошондо \"Гуглда\" ийгиликтүү карьера куруу үчүн биринчи кезекте кандай сапаттар керек болгон? Лидерлик мүнөз, кызматкерлерге кам көрүү жана күчтүү коммуникация \"Гугл\" үчүн эң маанилүү сапаттар экен. Санариптешкен доордо 19 кылымга ылайыктуу адистер даярдалууда Билим берүү жаатындагы америкалык адис Кэти Дэвидсон \"Гуглдун\" мисалын колдонуп, университет менен мектептер ийгиликтүү карьера куруу үчүн зарыл болгон билимди бере албай жатканын белгилеп келди. Кэти айым учурдагы билим берүү жайлар санариптешкен доордо 19 кылымга ылайыктуу адистерди даярдап жатканын айтат. Университет системасын өзгөртүү эмнеге маанилүү? Билим берүү тармагында мурда маанилүү болгон структура мурас болуп калды. 19-кылымда индустриялык доордо заманга жараша адистер керек болгон. Ал учурда адистер дыйканчылык менен завод-фарбиркаларда иштөө үчүн даярдалган. Ошол кезде түзүлгөн билим берүү системасы дүйнө жүзүнө тарады. Анда университет студенттери суроого жооп берип жатып, үч же төрт жооптун туурасын тандап алышы керек эле. Башкача айтканда автоматташтырылган жабдыкты иштетүүгө даярдалган. 19 кылымда окуучулар автоматташтырылган жабдыкты иштетүүгө даярдалган 21-кылымда интернет кеңири жайылып, технология тез өнүгүп, доор өзгөрдү. Ага карабастан билим берүү системасы ошол бойдон калды. Бүгүнкү күнү каалаган киши эч уруксаты жок эле өз оюн айта алат. Коомдук тармактарда аты-жөнүн да жашырып алууга мүмкүнчүлүк бар. Жада калса ири державалардын башчылары каалаган учурда \"Твиттер\" баракчасына өз пикирин кеңешчилеринин уруксаты жок эле жаза алат. Америкалык адис жогорку билим айрымдар үчүн кереги жок деген пикирде Анда эмнени өзгөртүү керек? Кэти Дэвидсондун айтымында, биринчи кезекте жогорку окуу жайдагы системаны өзгөртүү тийиш. Технологияны колдонуу деген жүйөө менен лекторлор \"скайп\" аркылуу сабак берип, материалдарды интернетке жүктөп калышты. Бул ыңгайлуу болгону менен, Кэти айым бул кадам билим берүүнүн эң жөнөкөй формасы деген ойдо. Анда студенттер орчундуу, бирок замандын талабына жооп бербеген билим алышат. Мунун ордуна окуучуларга татаал көйгөйлөрдү чечүү жолдорун үйрөтүү маанилүү дейт Кэти Дэвидсон. Жалган жаңылыктар жайылып, демократия системасына чабуул жасалып жаткан доордо, комплекстүү көйгөйлөр менен күрөшүүнү үйрөтүү маанилүү экени калетсиз. Экинчиден, билим берүү системасынан \"кереги жок\" сабактарды жок кылуу аракети жүрүп жатат. \"Керектүү\" деген сабактардын катарына алгоритм жазуу же технологияга байланыштуу лекциялар кирет. Ал эми тарых, философия, социология жана искусство \"кереги жок\" дегендин катарына кошулган. \"Гуглдун\" изилдөөсү көрсөткөндөй, мыкты коммуникациялык сапаттары бар кызматкер ийгиликтүү болот. Тарых, философия сыяктуу тармакта окугандар жогорку коммуникациялык сапаттарга ээ экени белгилүү. 2010-жылы жүргүзүлгөн иликтөөдө лидерлик мүнөз, кызматкерлерге кам көрүү жана күчтүү коммуникация \"Гугл\" үчүн эң маанилүү сапаттар экени аныкталган Демек, билимди тарых же философия тармагы деп бөлбөй, бирдиктүү тармакты түзүү зарыл. Башкача айтканда маалыматты дисциплина эмес, көйгөйдү чечүүгө, анализ жүргүзүүгө багыттоо зарыл. Бул аркылуу технология билим алуу үчүн шарт түзүп, чыгармачыл адистер даярдалат дейт Кэти айым. Санариптешкен доордо жогорку билим керекпи? Учурда жогорку билимдин \"кереги деле жок\" деген сөздөр кеңири тарады. Гейтс 11 жашында эле Вашингтон университети менен компьютер жаатында иш алып барган Көптөр \"Майкрософт\" компаниясынын негиздөөчүсү Бил Гейтс же \"Фейсбуктун\" башчысы Марк Цукербергди мисал кармап, алар жогорку билими жок эле ийгиликке жеткен деп айтышат. Гейтс 11 жашында эле Вашингтон университети менен компьютер жаатында иш алып барганын айтпай жүрүшөт. Ал жаш кезинен тарта эле университетте изилдөө иштерин жүргүзгөн. Гейтс керек болсо университетте окуу зарыл дегендин эң биринчи мисалы болушу керек. Мунун менен эле бирге, ийгиликтүү карьера куруу үчүн жогорку билим сөзсүз керек деген да миф бар. Айрым кишилер кызыккан билимди университеттерден ала албайт. Мисалы, өнөрпоз болуу же гигена тармагындагы адис. Албетте, аларга да сапаттуу тренинг керек, бирок бул билимди университет бере албайт. Мектептерде кандай сабактар өткөнү туура? Мектептер кандай сабактарды өтүшү керек? Мектептеги билим берүү системасы эскиргени көптөн бери эле айтылып келет. Талдоочулар мындай ыкма заманга жооп берген адистерди даярдабайт деген пикирде. Мисалы, теннис оюнун үйрөтөм десеңиз - ��иринчи теорияны окутуп туруп, андан кийин экзамен албайсыз. Теннисти үйрөнүү үчүн аны ойноп, өзүңдөн да мыкты атаандаштар менен күч сынашып, тажрыйба топтоп, ийгиликке жетесиз. Азыр мектептер билимди экзаменге байлап койду. Мындан улам жаш балдардын билим алууга мотивациясы жок жана экзамен учурунда стресске кабылышат. Бул система жаштардын өнүгүүсүнө тоскоолдук жаратып жатат дейт Кэти айым. Мугалимдер да зарыл материалдарын окута албай калат. Себеби алар балдарды экзаменге даярдашы керек. Кэти Дэвидсондун айтымында, экзамендер интеллектуалдык горизонтторду ачуунун ордуна бир өңчөй ойлонууга түртүп жатат. Ал эми мектепти бүтүп жаткандагы экзамендерде окуучулар бир суроодо үч же төрт жооптун бирин тандап, жогорку упай топтоого умтулат. Башкача айтканда, кайра эле 19-кылымдагы автоматташтырылган жабдыкты иштетүүгө даярдалат. Ага караганда көп тараптуу билим алуу татаал көйгөйлөрдү чечүүгө өбөлгө түзөт. Мектепти бүтүп жаткандагы экзамен маанилүүбү? Кэти айым студенттерге колун көтөрбөй эле суроо берүүгө укук берген. Бул аркылуу ортодогу расмий байланыш жок кылынып, ар бир окуучу өз пикирин билдире алат. Андан тышкары сабак учурундагы тапшырмалардын бири - барактагы түшүнбөгөн сөз же терминдерди аныктоо. Окуучулар экиге бөлүнүп, бейтааныш сөздөрдү интернетте издеп, анын маанисин такташат. Бул тапшырма жаштарды текстти туура түшүнүүгө, терең анализ кылууга түртөт. Ошондой эле окуучулар командада иштегенди же коммуникация сапаттарын өнүктүрө алышат. Бул сапаттар дүйнөдөгү алдыңкы компаниялар үчүн абдан маанилүү. (AT)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-56211405", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/magazine-56108196", "doc1": "في عام 2020، ولأول مرة منذ 11 عاما، ارتفعت معدلات الانتحار في اليابان، وكان أكثر ما أثار الدهشة هو ارتفاع معدل انتحار النساء بنحو 15 بالمئة، في حين انخفضت حالات انتحار الذكور بشكل طفيف. وفي شهر أكتوبر/تشرين الأول وحده، ارتفع معدل انتحار الإناث في اليابان أكثر من 70 بالمئة، مقارنة بالشهر نفسه من العام السابق. فما الذي يحدث في اليابان؟ ولماذا يبدو أن تأثير الوباء على النساء أسوأ بكثير منه على الرجال؟ تحذير: قد يزعج محتوى هذه القصة بعض القراء. ازداد احترامي لأولئك الذين يعملون على منع الانتحار، خاصة بعد أن التقيت شابة حاولت مرارا وتكرارا الانتحار؛ إذ تسبب لي ذاك اللقاء بكثير من التوتر والقلق. مواضيع قد تهمك نهاية كنت أجلس في مركز يستقبل المرضى بلا مواعيد مسبقة في إحدى أحياء مدينة يوكوهاما في اليابان، والذي تديره جمعية خيرية لمنع الانتحار تسمى (مشروع بوند)، في حين كانت تجلس قبالتي شابة تبلغ من العمر 19 عاما، شعرها قصير حتى رقبتها. كانت تجلس بلا حراك. وبهدوء، وبطريقة لا تشوبها أية عواطف، بدأت تخبرني قصتها. بدأ كل شيء عندما كانت في الخامسة عشرة من عمرها عندما أخذ شقيقها الأكبر يسيء معاملتها ويعنفها، حتى هربت من المنزل، لكن ذلك لم يضع نهاية لألمها ولوحدتها. أثناء لقاء بي بي سي مع الشابة بدا لها وقتها أن إنهاء حياتها كان السبيل الوحيد للخروج مما كانت تمر به. وقالت لي: \"منذ عام تقريبا وأ��ا أدخل وأخرج من المستشفى. حاولت مرات عديدة أن أقتل نفسي، لكنني لم أنجح. لذا أعتقد الآن أنني تخليت عن محاولة الموت\". في الواقع، تخلت الشابة عن محاولة الموت بعد تدخل جمعية (مشروع بوند)، إذ وجد لها الفريق مكانا آمنا للعيش فيه، وبدأ بتقديم المشورة المكثفة لها. مؤسسة المشروع هي جون تاتشيبانا؛ تبدو هذه المرأة الأربعينية صارمة، لكن تفاؤلها لا حدود له. تقول لي: \"عندما تكون الفتيات في ورطة حقيقية ويشعرن بالألم، فإنهن في الحقيقة لن يعرفن ما الذي يجب فعله. نحن هنا مستعدون للاستماع لهن وللقول لهن إننا نقف إلى جانبهنّ\". تقول تاتشيبانا إن \"مرض كوفيد-19 يبدو وكأنه يدفع إلى شفير الهاوية أولئك الذين يمرون بظروف معيّنة أضعفتهم\". وتشير إلى عدد من المكالمات المروعة التي تلقاها موظفو الجمعية في الأشهر الأخيرة: \"نسمع كثيرا عبارة 'أريد أن أموت' و'ليس لدي مكان أذهب إليه'. يقولون لنا 'إنه أمر مؤلم للغاية، أنا وحيدة للغاية. أود لو أختفي\". أما بالنسبة لأولئك الذين تعرضوا لاعتداء جسدي أو جنسي، فإن الوباء زاد الوضع عليهنّ سوءا. أخبرتني تاتشيبانا أن إحدى الفتيات قالت لها إنها تعرضت للتحرش الجنسي من قبل والدها \"ولكن بسبب كوفيد-19، فإن والدها لا يخرج للعمل كثيرا لذا يبقى في المنزل كثيرا ولا مهرب منه\". نمط \"غير عادي أبدا\" إذا نظرت إلى أزمات سابقة في اليابان، خذ الأزمة المصرفية لعام 2008 على سبيل المثال، أو انهيار سوق الأسهم الياباني وأزمة العقارات في أوائل التسعينيات، فستلاحظ أن التأثير السلبي كان غالبا ما يطال الرجال في منتصف العمر. وشوهدت طفرات كبيرة في معدلات انتحار الذكور. لكن يبدو أن وباء كورونا مختلف، فهو يؤثر على فئة الشباب، وخاصة الشابات - وأسباب هذا الأمر معقدة. تسجل اليابان عادة أعلى معدل انتحار في دول العالم المتقدم، ونجحت على مدى العقد الماضي في تقليل معدلات الانتحار بنحو الثلث. أخبرتني البروفيسورة، ميتشيكو أويدا، وهي إحدى كبار الخبراء اليابانيين في مجال الانتحار، عن مدى صدمتها وهي تشاهد التراجع الحاد في الأشهر القليلة الماضية. وقالت لي: \"هذا النمط من انتحار الإناث ليس عاديا أبدا\". وتضيف: \"لم أرَ أبدا هذا القدر من التزايد في الحالات خلال مسيرتي المهنية كباحثة في هذا الموضوع. المشكلة المتعلقة بوباء كورونا هي أن الصناعات الأكثر تضررا هي الصناعات التي توظّف النساء غالبا، مثل السياحة وتجارة التجزئة والصناعات الغذائية\". البروفيسورة ميتشيكو أويدا وشهدت اليابان ارتفاعا كبيرا في عدد النساء العازبات اللاتي يعشن بمفردهن؛ إذ اختارت كثيرات تلك الحياة على الزواج الذي لا يزال ينطوي على أدوار تقليدية جدا للجنسين كليهما. وتقول الأستاذة أويدا إن الشابات غالبا ما يعملن فيما يسمى بالوظائف غير المستقرة. وتوضّح أن \"الكثير من النساء لسن متزوجات. وعليهن تأمين حياتهن، ولكن ليس لديهن وظائف دائمة. لذلك فعندما يحدث شيء ما، فإنهن يتعرضن لضربة شديدة للغاية. لقد تزايد جدا عدد الموظفين غير الدائمين الذين فقدوا عملهم خلال الأشهر الثمانية الماضية\". ويعتبر شهر أكتوبر/تشرين الأول من العام الماضي شهرا ملفتا للغاية؛ ففيه وحده انتحرت 879 امرأة - وهذه النسبة أعلى بـ 70 بالمئة عن عدد الحالات في نفس الشهر من عام 2019. لذا دقت الصحف ناقوس الخطر. قارنت بعض الصحف العدد الإجمالي لحالات الانتحار بين الرجال والنساء في أكتوبر/تشرين الأول والتي بلغت (2199) حالة، بإجمالي عدد الوفيات في اليابان من فيروس كورونا حتى تلك اللحظة، وكان العدد قد بلغ (2087) حالة. شيء غريب كان يحدث. في 27 سبتمبر/أيلول من العام الماضي، عُثر على ممثلة مشهورة ومحبوبة جدا تُدعى يوكو تاكيوتشي ميتة في منزلها. وورد فيما بعد أنها انتحرت. يوكو تاكيوتشي يدير يسويوكي شيميزو، وهو صحفي سابق، منظمة غير ربحية مكرسة لمكافحة مشكلة الانتحار في اليابان. ويقول: \"ما أن يبلّغ عن انتحار أحد المشاهير، حتى يزداد عدد حالات الانتحار، ويبقى الأمر على هذا المنوال لمدة 10 أيام تقريبا\". ويضيف: \"تخبرنا البيانات أن انتحار الممثلة يوم 27 سبتمبر/أيلول أدى إلى 207 حالة انتحار خلال الأيام العشرة التي تلت الإعلان عن الخبر\". إذا نظرت إلى البيانات الخاصة بحالات انتحار النساء ممن كنّ في نفس عمر يوكو تاكيوتشي، فإن الإحصائيات ستكون صادمة. يقول الصحفي شيميزو: \"تقول الإحصائيات إن النساء في الأربعينيات كن الأكثر تأثرا بها من بين جميع الفئات العمرية\"، وتضاعف معدل الانتحار بينهنّ. يتفق خبراء آخرون على وجود علاقة قوية جدا بين انتحار المشاهير والزيادة الفورية في حالات الانتحار في الأيام التالية. ظاهرة انتحار المشاهير هذه الظاهرة ليست فريدة من نوعها في اليابان، وهي أحد أسباب صعوبة الكتابة عن الانتحار. فمباشرة بعد انتحار أحد المشاهير، تناقش وسائل الإعلام ووسائل التواصل الاجتماعي هذا الخبر، مما يضاعف أثر خبر الانتحار على الأشخاص الذين يمرون بفترات من الضعف في حياتهم. التقيت بماي سوغانوما، إحدى الباحثات العاملات مع جمعية لمنع الانتحار، وهي نفسها انتحر والدها عندما كانت في سن المراهقة، والآن تساعد على إعالة أسر الأشخاص الذين انتحروا. ماي سوغانوما ومثلما يترك وباء كوفيد الأقارب غير قادرين على الحزن على أولئك الذين قتلهم للفيروس، فإنه أيضا يجعل حياة عائلات ضحايا الانتحار أكثر صعوبة. تعلّق ماي سوغانوما قائلة: \"عندما أتحدث إلى أفراد الأسرة، يكون شعورهم بعدم القدرة على إنقاذ الشخص المحبوب شعورا غامرا، مما يؤدي غالبا إلى لوم أنفسهم. أنا أيضا لمت نفسي لعدم تمكني من إنقاذ والدي\". وتضيف: \"والآن يقال لهم إنه عليهم البقاء في المنزل. أخشى أن يزداد شعورهم بالذنب. اليابانيون لا يتحدثون عن الموت، وليست لدينا ثقافة الحديث عن حالات الانتحار\". يعيش اليابان الآن في ما يسمى بالموجة الثالثة من عدوى كوفيد-19، وأمرت الحكومة بإعلان حالة طوارئ ثانية. ومن المرجح أن تمتد حتى فبراير/شباط. لذلك تغلق مزيد من المطاعم والفنادق والحانات أبوابها، وبالتالي يفقد المزيد من الناس وظائفهم. وبالنسبة للأستاذ أويدا، هناك سؤال آخر يؤرقها: إذا كان هذا الأمر يحدث في اليابان رغم عدم وجود إجراءات إغلاق صارمة، ورغم قلة وفيات كورونا نسبيا، فما الذي يحدث إذا في البلدان الأخرى حيث وضع الوباء أسوأ بكثير؟ ------------------------------------- إن تسبب المقال بأي إزعاج لك نرجو الاطلاع على التواصل مع فرق بي بي سي في بريطانيا والتي تقدم الدعم.", "doc2": "2020-жылы Жапонияда 11 жылдан бери биринчи жолу аялдар арасында өз жанын кыйгандар саны 15 пайызга өстү. Өткөн жылы октябрь айында суицидке барган аялардын саны 70 пайызга чейин жогорулаганы катталган. Эмнеге пандемия эркектерге караганда аялдарга оор болуп жатат? Эскертүү: макаланын мазмуну окурмандын көңүлүн түшүрүшү мүмкүн Улам-улам өз жанын кыйганга аракет кылган жаш кыз менен жолугуу жеңил эмес. Суицидди алдын алуу багытында иштеген адистерге канчалык кыйын экенин аңдадым. Мен Иокогамадагы \"Бонд долбоору\" аттуу суицидди алдын алуу кайрымдуулук уюмунун кеңсесинде отурдум. Маңдайымда 19 жаштагы кыз өз окуясын айтып берип жатты. Анын сезимдери муз болуп тоңуп калгандай эле туюлду. Жаш кызды 15 жашында агасы зордуктаган экен. Аргасыздан үйүнөн качкан. Барарга жер жок болгондуктан суицидден башка тандоо жок деген чечимге келген. \"Бир жыл бою ооруканада жүрдүм. Бейтапканадан чыгып, дароо кайра \"Тез жардам\" кызматы аркылуу жеткирилип турдум. Көп жолу суицидке бардым. Бирок эч эле ишке ашпай койду. Эми аракет дагы кылбай калдым\". Жаш кызды \"Бонд долбоорунун\" кызматкерлери токтотуп калган. Алар көчөдө калгандарга турак-жай таап берип, психологиялык жардам көрсөтөт. Жун Тачибана \"Бонд долбоору\" аркылуу жардамга муктаж аялдарга көмөк көрсөтүп келет Жун Тачибана долбоорду негиздеген. Кырк жаштагы аял жаркырап турат, оптимист экени дароо байкалат. Тачибана айымдын айтымында, коронавирус пандемиясы мурда эле аялуу саналган кыз-келиндерди бир топ кыйынчылыкка кептеди. Ал соңку айлардагы үйрө учурган окуялары менен бөлүштү. \"Көптөр түз байланыш номурга чалып \"өлгүм келет\", \"барарга жерим жок\", \"кыйналып жатам, жалгызсыздыктан өлгүчө жоголуп эле кетсемби\" деп айтышат\". Сексуалдык зомбулукка кабылган кыздарга коронавирус абалды курчутту. \"Бир нече күн мурун жаш кыз чалып, өгөй атасы зордуктаганын айтты. Азыр ал жумушка чыкпай, үйдө отурганы үчүн эч жака качып дагы кете албайм деп ыйлады\". 2008-жылкы же 1990-жылдагы экономикалык кризисти анализдесек, мындай учурда Жапонияда эркектер суицидке барган. Коронавирус пандемиясы болсо, негизинен жаштарга жана кыз-келиндерге таасир этүүдө. Жапонияда өз жанын кыйган жарандарынын саны жогору болчу. Бирок өкмөттүн атайын долбоорлору ишке ашырылып, соңку он жылда суицидке баргандардын саны үч эсе кыскарган. Коронавирус пандемиясынан улам карантин чектөөлөрү киргизилгенде, өткөн жылы октябрь айында 879 аял өз жанын кыйган. Бул 2019-жылы ошол айга салыштырганда 70 пайызга жогору. Жергиликтүү медиа үрөй учурган статистиканы талдап, адистер тынчсыздануу менен маселеге көңүл бурууга чакырган. Бирок Жапонияда табышмактуу окуялар болуп жатты. 27-сентябрда Юко Такечи аттуу белгилүү актрисанын жансыз денеси үйүндө табылган. Полиция ал өз жанын кыйганын аныкташкан. Кырк жаштагы жапониялык актриса Юко Такечи өз жанын кыйган Мурдагы журналист, эми суицидди алдын алуу багытында бейөкмөт уюмду иштеткен Ясуюки Шимизу кино жылдызынын өлүмү тууралуу кабар тарагандан кийин суицидке баргандардын саны өскөнүн айтат. \"27-сентябрдан кийин он күн бою өз жанын кыйган аялдардын саны өсүп, 207 кыз-келин суицидке барды. Өзгөчө актрисадай кырк жаштын тегерегиндеги аялда�� өз жанын кыйды\",-дейт ал. Адистер белгилүү жылдыздын суицидке барганы жалпы коомо таасир этип, өз жанын кыйгандар көбөйгөнү боюнча далилдер бар экенин буга чейин айтып келишкен. Бул феномен бир гана Жапонияга таандык эмес. Жапонияда коронавирустун үчүн толкунунан улам карантин чектөөлөрү күчүндө Жылдыздын суицидке барганы кабарларда улам айтылып, коомдук медиада кеңири талкууланат. Булардын баары аялуу саналган катмарга таасир этет. Жапонияда коронавирустун үчүнчү толкуну орун алууда. Өкмөт карантин чектөөлөрүн февраль айынын соңуна чейин узартты. Ресторан, мейманкана жана ишканалар эшигин жаап, көптөгөндөр жумушсуз калды. Бул багытта изилдөө жүргүзгөн окумуштуулар коронавирус пандемиясынан улам Жапонияда суицидке баргандар көп болуп жатса, Covid-19 вирусунан катуу жабыркаган өлкөлөрдө эмне болуп жатат деген суроо жолдошууда."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-56223964", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-55672506", "doc1": "خطة الإنقاذ الاقتصادي تشمل رفع الحد الأدني للاجور إلى 15 دولارا في الساعة وشهدت جلسة التصويت انضمام اثنين من الأعضاء الديمقراطيين في المجلس ذي الأغلبية الديمقراطية إلى نواب الأقلية الجمهورية في معارضة حزمة المساعدات الاقتصادية التي يرونها مكلفة للغاية. وبعد موافقة مجلس النواب سينتقل مشروع القانون إلى مجلس الشيوخ المنقسم بالتساوي بين الديمقراطيين والجمهوريين، والذي سبق له ورفض بندا هاما في الخطة يتعلق بمضاعفة الحد الأدنى للأجور في الولايات المتحدة إلى 15 دولارا للساعة. وتسعى الحزمة إلى تعزيز حملات التطعيم والاختبارات وتحقيق الاستقرار في الاقتصاد. وسيتم تقديم الأموال كمساعدات مالية طارئة للأسر والشركات الصغيرة وحكومات الولايات المختلفة. مواضيع قد تهمك نهاية وارتفعت نسبة البطالة في الولايات المتحدة حاليا لتقترب من 10 بالمئة، مع فقدان حوالي 10 ملايين وظيفة بسبب الوباء. يأتي التصويت في نفس الأسبوع الذي تجاوزت فيه الولايات المتحدة 500 ألف حالة وفاة مرتبطة بفيروس كورونا، وهو المعدل الأعلى بين دول العالم. بايدن يكشف عن إجراءات واسعة في \"الحرب على كورونا\" أكبر حزمة مساعدات في التاريخ الأمريكي لمواجهة العواقب الاقتصادية لفيروس كورونا حالات الإصابة بكورونا في الولايات المتحدة تتجاوز 25 مليونا وسط حملة تطعيم \"فوضوية\" كيف تم التصويت؟ خطة إنقاذ بايدن هي الثالثة بعد تقديم ترامب 2 تريليون دولار لكن الوفيات ارتفعت جراء الفيروس إلى 500 ألف أمريكي كان جو بايدن قد دعا إلى الوحدة بين الحزبين عندما تولى منصبه الشهر الماضي، لكن تلك الوحدة كانت شبه غائبة في الساعات الأولى من يوم السبت عندما مرر الديمقراطيون مشروع القانون بصعوبة بأغلبية 219 صوتا مقابل رفض 212 صوتا. دافع الرئيس بايدن عن ما يسميه خطة الإنقاذ الأمريكية كوسيلة لمساعدة الأمريكيين الذين يعانون بسبب جائحة فيروس كورونا كوفيد-19. وعلى الطرف الأخر يقول الجمهوريون إن الخطة كبيرة بشكل غير ضروري ومليئة بأولويات الديمقراطيين غير المرتبطة بالوباء. وأثنى النائب الديموقراطي بريندان بويل، على الخطة ، وقال \"بعد 12 شهرا من الموت واليأس، يبدأ الانتعاش الأمريكي الليلة\". بينما رد زعيم الجمهوريين في مجلس النواب كيفن مكارثي: \"الديمقراطيون محرجون للغاية بسب بكل الإهدار المالي غير المرتبط بفيروس كوفيد في مشروع القانون هذا، لدرجة أنهم يشوشون عليه بالليل\". ماذا يوجد في خطة الإنقاذ؟ إنها ثالث حزمة إنفاق أمريكية كبرى للوباء، وهي في الواقع ليست بحجم 2 تريليون دولار التي دفعها دونالد ترامب في مارس/آذار الماضي. خطة الإنقاذ تشمل توزيع المزيد من اللقاحات وزيادة اختبارات الكشف عن الفيروس وتشمل عناصر الخطة الرئيسية ما يلي: شيك بقيمة 1400 دولار لكل فرد، على الرغم من إلغاء المدفوعات لأصحاب الدخل المرتفع. تمديد إعانات البطالة حتى نهاية أغسطس/آب لمساعدة أكثر من 11 مليون عاطل عن العمل منذ فترة طويلة. يحصل آباء الأطفال الذين تقل أعمارهم عن 18 عاما على دعم شهري لمدة عام. تخصيص 70 مليار دولار لتعزيز اختبارات فيروس كورونا واللقاحات. دعم مالي للمدارس والجامعات لمساعدتها على إعادة فتح أبوابها. تقديم منح مالية للشركات الصغيرة والصناعات المستهدفة الأخرى. منح تمويل للحكومة المحلية. أحد العناصر الرئيسية الأخرى هو زيادة الحد الأدنى للأجور من 7.50 دولارا للساعة، وهو المعمول به منذ عام 2009، إلى 15 دولارا للساعة. لكن إليزابيث ماكدونو، عضوة مجلس الشيوخ غير الحزبية، قالت يوم الخميس إن رفع الحد الأدنى للأجور ينتهك حدود الميزانية المسموح بها في هذا النوع من الإجراءات. لا يزال مشروع القانون الذي أقره مجلس النواب يتضمن زيادة الحد الأدنى للأجور، لكن مازال من غير الواضح كيف يمكن حل المشكلة. ويتمسك الديمقراطيون بهدفهم الرئيسي رفع الحد الأدنى للأجور، خاصة بالنسبة للجناح التقدمي للحزب، ويفكر بعض كبار الديمقراطيين في اتخاذ إجراء لمعاقبة أصحاب العمل الذين يدفعون أقل من 15 دولارا في الساعة. يجادل الجمهوريون بأن زيادة الحد الأدنى للأجور ستكون عبئا ثقيلا للغاية على الشركات التي تكافح من أجل إعادة البناء في أعقاب تفشي فيروس كوفيد -19. وقال زعيم الجمهوريين في الشيوخ مكارثي إن السبيل الوحيد للخروج من كوفيد هو \"إعادة فتح اقتصادنا بالكامل\". الولايات المتحدة تسجل أكثر من نصف مليون وفاة بفيروس كورونا ماذا حدث بعد ذلك؟ من المقرر أن تذهب خطة الإنقاذ ربما الأسبوع المقبل إلى مجلس الشيوخ للتصويت عليها. تسمح قواعد مجلس الشيوخ بتمرير مشروع قانون مصالحة مثل هذا بأغلبية بسيطة، بدلا من أغلبية 60-40. نانسي بيلوسي رئيسة مجلس النواب دعمت خطة بايدن رغم اعتراض نواب من حزبها الديمقراطي عليها في حال التعادل، تحصل نائبة الرئيس الديمقراطي كامالا هاريس على التصويت الحا وهو ما يعني أنه في حال تمسك الجمهوريين بالمعارضة وتصويت جميع الديمقراطيين لصالح القانون، وتساوي النسبة 50-50 فإن نائبة الرئيس ستضمن تمرير القانون بصوتها الحاسم المؤيد للخطة. تقليديا ، يجب التوفيق بين النص الذي يوافق عليه مجلس الشيوخ بعد ذلك مع مشروع قانون مجلس النواب. يتم التصويت على مشروع القانون المعدل مرة أخرى وتمريره إلى الرئيس للتوقيع عليه. الديمقراطيون واثقون من أن مشروع القانون سوف يتم تمريره، لكن قضية الحد الأدنى للأجور إشكالية. وكان السناتور بيرني ساندرز، الديمقراطي التقدمي، من بين الغاضبين لأن القواعد الإجرائية \"القديمة\" كانت تمنع الزيادة. قالت رئيسة مجلس النواب نانسي بيلوسي، إن الموافقة على مشروع القانون ستظل سارية، حتى لو تم سحب هذا الجزء الخاص بالحد الأدنى من الأجور من جانب مجلس الشيوخ.سم.", "doc2": "Байден коронавирус менен күрөштү экономиканы жандантуу менен байлайт. Бул долбоорго ылайык, ар бир жаран 1400 доллар колдоо алат, жумушсуз калгандарга жана башка социалдык төлөмдөр көбөйтүлөт, коронавируска каршы жапырт эмдөөгө 400 миллиард доллар жумшалат жана 415 миллиард доллар чакан жана орто бизнестерге колдоо катары берилет. Үгүт иштери учурунда Байден Трамптын коронавируска каршы күрөшүн сындап, демократтар биринчи кезекте ушул багытта иш алып барарын убада кылган. АКШда 385 миңден ашуун киши вирустан көз жумду. Учурда вируска кабылгандардын саны кайра өсүп жатат. Күнүнө төрт миңден ашуун киши каза таап, 200 миңге чукул адам вирусту жуктуруп жатат. 2020-жылдын пандемиядан башка маанилүү окуялары Байден өлкөдө \"жапырт эмдөө жүрүмү ийгиликсиз\" болгонун дагы айтууда. Адистер эмдөө жараяны жай болуп жатканын белгилеп келишет. Ошондуктан Байден жүз күндүн ичинде жүз миллион вакцина берилерин белгиледи. АКШ эки башка компаниянын вакцинасын каттаган. АКШнын жаңы администрациясынын долбоорун эми Конгресс бекитип бериши керек. 20-январда кызматка киришем деп жаткан Байден долбоорду ишке ашыруу үчүн мамлекеттик карызды көбөйтөт. Бирок кийин киреше салыгын көтөрүп, бюджет дефицитин жабууну көздөйт. Республикачылар триллиондогон доллар карыз алууга каршы чыгышы ыктымал. АКШ буга чейин эле пандемия менен күрөшүү үчүн карызга батты. Жо Байден болсо долбоору көп каражат талап кыларын мойнуна алат. Шайлоодон кийин демократтар Конгресстин эки палатасында көпчүлүктү түзүп калган. Бул жагдай Байдендин ишин жеңилдетет."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-39622952", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/39626400", "doc1": "نظمت كوريا الشمالية يوم السبت عرضا عسكريا ضخما حضره زعيم البلاد وأوضح نائب وزير الخارجية، هان سونغ ريول، لمراسل بي بي سي، جون سادوورث في بيونغيانغ، \"سنجري اختبارات صاروخية في كل أسبوع، وفي كل شهر، وفي كل عام\". وأضاف أن \"حربا شاملة\" ستندلع إذا لجأت الولايات المتحدة \"خيارات عسكرية\". وكان نائب الرئيس الأمريكي، مايك بنس، الذي يزور كوريا الجنوبية، قد شدد على أن \"عهد الصبر الاستراتيجي\" إزاء كوريا الشمالية قد نفد. ووصل بنس إلى عاصمة كوريا الجنوبية، سيول، بعد مضي ساعات على فشل التجربة الصاروخية التي أجرتها كوريا الشمالية. وتصاعد التوتر في شبه الجزيرة الكورية في ظل الخطاب الإعلامي المحتدم بين كوريا الشمالية والولايات المتحدة. وقال رئيس كوريا الجنوبية بالوكالة هوانغ كيو آن خلال اجتماعه بنائب الرئيس الأمريكي إن كوريا الشمالية لا ينبغي عليها أن تختبر صبر الرئيس الأمريكي، دونالد ترامب. وقال بنس \"في الأسبوعين الماضيين فقط، شهد العالم قوة وعزم رئيسنا الجديد إزاء سوريا وأفغانستان\". وأضاف قائلا \"يجدر بكوريا الشمالية أن تفعل خيرا بعدم اختبار قوة وعزيمة القوات المسلحة للولايات المتحدة في هذه المنطقة\". وكرر قوله بأن الولايات المتحدة تقف إلى جانب كوريا الجنوبية \"نحن معكم بنسبة 100%\". وبدأت الولايات المتحدة وكوريا الجنوبية الاثنين تدريبات عسكرية مشتركة لضمان الاستعداد لمواجهة كوريا الشمالية، بحسب ما ذكرته وسائل إعل��م كورية جنوبية. وكان كبير مستشاري الأمن القومي في إدارة ترامب، الجنرال هربرت ماكماستر، قد قال إن هناك توافقا دوليا - يشمل الصين - ضد ما وصفه بسلوك التهديد لكوريا الشمالية.", "doc2": "Ишембиде Түндүк Корея салтанаттуу аскердик жүрүш өткөрдү. \"Биз көптөгөн ракеталык сыноолорду өткөрөбүз, бир апта сайын, айлык жана жылдык сыноолорду»,-деди интервьюсунда Хан Сонг-Рёль. Эгерде АКШ аскер каражаттарын колдонсо, анда согуш башталып кетет деди КЭДР дипломаты. Мунун алдында АКШнын вице-президенти Майк Пенс Вашингтондун Пхеньянга карата «стратегиялык чыдоо доору» бүттү деп билдирген болчу. Пенс жекшембиде Сеулга иш сапары менен келген. Ал келердин алдында КЭДРдин кезектеги ракеталык сыноосу ийгиликсиз болгону жарыяланды. Иш сапары учурунда Пенс Түндүк Кореянын дарегине ачуу сындарды айтты. Түштүк Кореянын Президентинин милдетин аткарып жаткан Хван Хион менен бирге жасаган билдирүүсүндө: \"Соңку эки аптада дүйнө биздин Президенттин Сирия жана Ооганстандагы аракеттерин көрүп, анын күчүнө жана чечкиндүүлүгүнө күбө болду»,-деди. Ал ошондой эле Түштүк Кореяга колдоо билдирип, «биз 100 пайыз силер мененбиз» деген. Марттын башында Түндүк Корея төрт баллистикалык ракетасын сыноодон өткөргөн. Муну Япониядагы америкалык аскер базаларына сокку уруу машыгуусу катары түшүндүргөн эле. КЭДРдин бул аракети эл аралык коомчулуктун катуу сынына кабылды. АКШ менен Япония БУУнун Коопсуздук кеңешинин жыйынын чакырууну талап кылды. АКШ Президенти Дональд Трамп «чөлкөм коркунучтун жаңы деңгээлине чыкты» деп билдирген эле. Ким Чен Ын болсо өлкө жакында континенттер аралык баллистикалык ракетасын сыноодон өткөрө турганын айткан. (AbA)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-45496529", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-45433443", "doc1": "بوتين يقول إن المشتبه بهما في تسمم الجاسوس الروسي السابق سيرغي سكريبال وابنته هما مدنيان وليسا مجرمين وكانت الحكومة البريطانية قد صرحت بأن المشتبه بهما هما ألكسندر بتروف وروسلان بوشيروف، وقالت إنهما من جهاز المخابرات العسكرية الروسية. لكن بوتين قال إن حكومته عثرت على الرجلين، وأعرب عن أمله في أن يظهرا قريبا ويرويا قصتيهما. وكان سكريبال وابنته، يوليا، قد تعرضا لحادث تسمم بمادة نوفيتشوك في مدينة سالزبيري البريطانية في مارس/آذار الماضي. وقال بوتين في مدينة فلاديفوستوك في أقصى شرق البلاد: \"نعرف من هما، وقد عثرنا عليهما.\" وأضاف: \"أتمنى أن يظهرا بنفسيهما ويقولا كل شيء. سيكون هذا أفضل للجميع. لا يوجد شيء استثنائي أو جنائي، أؤكد لكم ذلك. سنرى في المستقبل القريب.\" قال بوتين إن حكومته عثرت على الرجلين، وأعرب عن أمله في أن يظهرا قريبا ويرويا قصتيهما ووصفت مراسلة بي بي سي في موسكو، سارة رينسفورد، كلمات بوتين بأنها تلميح على أن الرجلين سيتحدثان \"قريباً جداً\". وأضافت: \"لكن السؤال بالطبع سيكون: من اللذين سنراهما؟ فلا تنسوا أن هناك شكوكا في المملكة المتحدة من أن الأسماء التي كُشف عنهما مستعارة.\" وقال جهاز الشرطة وهيئة النيابة العامة في المملكة المتحدة إن هناك أدلة كافية لتوجيه الاتهام إلى الرجلين، اللذي�� تشير تقارير إلى أنهما سافرا إلى لندن من موسكو في الثاني من مارس/آذار بجوازي سفر روسيين. وبعد ذلك بيومين، قالت الشرطة إنهما وضعا مادة \"نوفيتشوك\" على الباب الأمامي لمنزل سكريبال في مدينة سالزبري بمقاطعة ويلتشير، قبل أن يسافرا إلى روسيا في وقت لاحق من ذلك اليوم. وحذر وزير الداخلية البريطاني، ساجيد جاويد، من أن الرجلين، الذين يُعتقد أنهما في الأربعينات من العمر، سيتم القبض عليهما ومحاكمتهما إذا خرجا من روسيا. ولا ينطبق قانون الإجراءات الجنائية على روسيا لتسليم الرجلين، ولا تقوم روسيا بتسليم مواطنيها. لكن تم إصدار مذكرة توقيف أوروبية في حال سفرهما إلى الاتحاد الأوروبي. عثرت الشرطة على زجاجة عطر مزيفة في منزل رولي كما أصيب المحقق، نيك بايلي، بعد تعامله مع الحادث الذي وقع في مدينة سالزبيري. وقد خرج من المستشفى في وقت لاحق، وهو ما حدث أيضا مع سكريبال وابنته. وتربط الشرطة البريطانية بين هذا الهجوم وحالة التسمم المنفصلة التي حدثت بمادة \"نوفيتشوك\" في 30 يونيو/حزيران، عندما تسممت دون ستورجيس وشريكها تشارلي رولي في منزل في مدينة امسبيري، على بعد حوالي ثمانية أميال من سالزبيري. وتوفيت ستورجيس في المستشفى في الثامن من يوليو/تموز. وقالت الشرطة البريطانية إن الرجلين وصلا إلى مطار غاتويك قادمين من موسكو في الثاني من مارس/آذار، وبقيا في فندق \"سيتي ستاي\" بشارع \"بوو رود\" بشرق لندن. وفي الرابع من مارس/آذار، سافرا إلى مدينة سالزبيري - بعد أن زاراها أيضاً للاستطلاع في اليوم السابق - إذ كان الباب الأمامي لمنزل سكريبال قد تم تلويثه بمادة \"نوفيتشوك\". وتعتقد الشرطة البريطانية أن زجاجة عطر قد استخدمت في رش المادة السامة على الباب. وعاد الرجلان إلى موسكو من مطار هيثرو في وقت لاحق من تلك الليلة.", "doc2": "Британиянын полициясы шектелип жаткан эки адамдын видеосун чыгарган. \"Албетте, биз алар кандай кишилер экенин карап көрдүк. Биз аларды таптык жана ким экенин билебиз. Кимдер экени тууралуу өздөрү да чыгып айтып берет деп ишенем. Бул баарыбыз үчүн жакшы болот. Ал жерде эч кандай деле криминалдык нерсе жок деп силерди ишендирип кетем\",-деди Орусия президенти Владимир Путин Владивостокто өтүп жаткан Чыгыш экономикалык форумдагы сөзүндө. Өткөн аптада британ бийлиги Орусиянын эки жаранын мамлекеттин чалгын агенттигинин мурдагы офицери Сергей Скрипалды жана анын кызы Юлияны өлтүрүүгө аракет кылган деп шектүү катары атаган эле. Twitter посттун аягы, 1 Британиянын премьер-министри Тереза Мэй, \"Александр Петров\" жана \"Руслан Боширов\" деген каймана ат менен келген эки киши Орусиянын чалгын кызматынын офицерлери деп билдирген. Британиянын прокуратурасы бул эки кишини айыптоо үчүн жетиштүү далилдер бар деп маалымдаган эле. 66 жаштагы Скрипаль жана анын 33 жаштагы кызы Юлия март айында \"Новичок\" уулу заты менен ууландырылган. Өткөн аптада Коомдук палатанын алдында сүйлөп жатып премьер-министр Тереза Мэй ишти аягына чыгаруу убадасын берип, ууландыруунун артында Орусиянын жогорку кызматтагы адамдары турат деп билдирүү жасады. Би-Би-Синин коопсуздук боюнча кабарчысы Гордон Кореранын айтымында, Британия��ын бийлиги шектүүлөрдү мурда эле аныктап, жадагалса чыныгы аттарын да билиши мүмкүн. Мындай маалыматты азырынча жашыруун кармап, эгер алар эркин жүрүшсө, колго түшүрүүнү көздөшүүдө. \"Биз биргеликте Орусиянын чалгын кызматына каршы болгон күчүбүздү топтошубуз керек\", - деп билдирген Тереза Мэй. Ага жооп катары, Орусиянын Лондондогу эличиси Британия бийлигин \"саясатташкан коомдук айыптоолордон алыс болууга чакырган\" эле. Шектелип жаткан эки орус жараны 4-мартта, Скрипаль ууландырылган күнү Солсбери шаарчасында жүргөн Орус элчилигинин билдирүүсүндө, Улуу Британия бийлиги шектүүлөр тууралуу паспортунун номуру сыяктуу кошумча маалымат берип, чогуу иш алып барууга каршы болуп жаткандыгын айтып айыптады. Лейбористтердин лидери Жереми Корбиндин Британиянын көчөлөрүндө уулуу затты колдонуу \"чектен ашкандык\" болуп саналат деп айтты. Британ бийлиги эки шектүүнү Орусиядан экстрадициялоо боюнча азырынча сөз кыла элек. Анткени Орусия алар өздөрүнүн жарандары экенин тастыктаган эмес. Бирок, Орусиянын эки жараны Европа Биримдигине кире турган болсо, дароо колго түшүрүлөт. \"Новичок\" деген эмне болгон уулу зат? \"Новичок\" камтыган A-230 химиялык заты Литвиненкону өлтүргөн VX затынан сегиз эсе күчтүү Буга чейин премьер-министр Тереза Мэй уулу затты Британияда колдонуу \"бир гана Скрипалга каршы кылмыш эмес, жалпы Британиянын коомчулугуна каршы кылмыш\" деп атады. Себеби, \"жөн жай тургундардын өмүрүнө коркунуч жаралды\" деп кошумчалады Мэй. Сергей Скрипаль деген ким? Сергей Скрипаль 1951-жылы туулган. Көп жылдар бою Орусиянын чалгын агенттигинде кызмат кылып, полковник наамына чейин жеткен. Орусиянын ММКларында Скрипаль тууралуу маалымат абдан аз. Бирок Би-Би-Синин Британиянын атайын кызматтарына жакын булагы Скрипаль десанттык күчтөрдө өзүн мыкты көрсөткөнүн айтты. Андан соң Скрипалды чалгындоо агенттиги ишке алган. Скрипаль 2006-жылы соттолуп, 13 жылга абакка кесилген 1990-жылдары Скрипаль Орусиянын чалгын агенттигинде чоң кызматты аркалап, атайын кызматка жаңы кадрларды тандоо жагында иштеген. Орусиянын атайын кызматтары Скрипаль Британия тарапка 1995-жылы өткөн деген пикирде. 2004-жылы ФСБ Скрипалды Британиянын чалгынчылары менен кызматташканы үчүн камакка алып, ага чыккынчылык боюнча айып тагылган. Орусиянын бийлиги Скрипаль пенсияга чыкса дагы, мурдагы кесиптештеринин жардамы менен жашыруун маалыматтарды алып, Британияга өткөрүп турган деген пикирде болуп жатат. Скрипаль Улуу Британияда жашап жаткан 2006-жылы Скрипаль күнөөнү мойнуна алып, Москванын аскердик соту аны 13 жылга эркинен ажыраткан. Ал аскердик наамынан дагы айрылган. Бирок 2010-жылы Скрипалды окумуштуу Игорь Сутягин менен жана дагы эки орусиялыкты кошо АКШда кармалган орус агенттери менен алмашуу чечими кабыл алынган. Кошмо Штаттарында кармалган агенттердин катарында тышкы чалгындоо кызматынын генерал-майору Михаил Васенков жана Анна Чапман бар болчу. Скрипалга мунапыс берүү боюнча документке мурдагы президент Дмитрий Медведев кол койгон. Орусиянын президенти мунапыс алуу үчүн Скрипаль жана үч орусиялык өздөрү кайрылганы айтылат. АКШ Чапман менен башка орусиялык тыңчыларды тышкы чалгындоо кызматынын мурдагы полковниги Александр Потеевдин маалыматына таянып кармашкан. Потеев мурда Орусиянын АКШдагы мыйзамсыз чалгындоо иштеринин башчысы болчу. 2010-жылы ал АКШга орусиялык тыңчылар тууралуу маалымат берип, өзү дагы Кошмо Штаттар тарапка өтүп кеткен. 2011-жылы мурдагы полковникти Орусиянын соту 25 жылга соттогон. 2016-жылы ММКалар Потеев АКШда каза тапканын маалымдашкан."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/middleeast-51751993", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-51765275", "doc1": "هربت الأميرة الأردينة هيا إلى بريطانيا قبل عام برفقة طفليها وانتقد الشيخ محمد بن راشد ما صدر عن المحكمة، ووصفه بأنه \"يقدم وجها واحدا للقضية\". فبعد ثمانية أشهر مرت على هذه القضية البارزة، نشرت المحكمة علنا حكمها لصالح الأميرة هيا التي كانت قد هربت من مدينة دبي العام الماضي، برفقة طفليها، وكانت قد أخبرت أصدقاءها بأنها كانت تخشى على حياتها. حاول حاكم دبي إبقاء الحكم بعيدا عن العامة، ولكن بلا جدوى، إذ رفضت المحكمة طلب الاستئناف الذي تقدم به وصدر حكم بإعلان ما توصلت إليه المحكمة من أجل الصالح العام. ووجدت المحكمة أن حاكم دبي \"لم يكن صادقا مع المحكمة\". وبعد سماع أقوال مفصّلة للشهود في القضية، خلصت المحكمة إلى أن الشيخ محمد مسؤول عن اختطاف اثنتين من بناته - من زواج سابق - وإعادتهما قسرا إلى البلاد. مواضيع قد تهمك نهاية 1) عام 2000 هربت الشيخة شمسة من سكن تملكه العائلة الحاكمة بمقاطعة \"سوري\" في بريطانيا، ولكن ألقي القبض عليها لاحقا في مقاطعة كامبردج شير على أيدي أشخاص يعملون لصالح حاكم دبي، وقيل إنها حُقنت بمهدئ وأُعيدت قسرا إلى دبي حيث ظلت حبيسة. ورُفض طلب من شرطة كمبريدج شير لزيارة دبي والتحقيق من قضية اختطافها. 2) حاولت الشيخة لطيفة الفرار من عائلة والدها مرتين ، في عامي 2002 و2018 ولكن محاولاتها باءت بالفشل. ففي المرة الأولى سجنت من قبل والدها في دبي لأكثر من ثلاث سنوات، أما في المحاولة الثانية فأعيدت قسرا إلى دبي أثناء إبحارها قبالة الساحل الهندي، ولا تزال قيد الإقامة الجبرية. وتوصل القاضي إلى صحة ادعاءاتها بتعرضها لإساءة جسدية خطيرة وصلت حد التعذيب. وتوصل القاضي إلى أن الشيخ محمد بن راشد \"يعمل باستمرار على حرمان هاتين الشابتين من حريتهما\". والأميرة الأردنية هيا تبلغ 45 عاما، وهي ابنة الملك الراحل حسين وكانت فارسة أولمبية سابقة، وكانت قد تزوجت من الشيخ محمد حاكم دبي، ذي السبعين عاما، عام 2004، لتصبح بذلك سادس زوجاته وأصغرهن. ولدى الزوجين طفلان، أعمارهما 7 و11 عاما. صدّقت الأميرة هيا في البداية تفسيرات زوجها بخصوص ما حدث لابنتيه وأنه \"أنقذهما\" وأصبحتا في أمان مع العائلة. ولكن مع مطلع عام 2019، بدأت الشكوك تساور الأميرة هيا وعبرت عن قلقها، كما بدأت علاقة عاطفية مع حارسها الشخصي البريطاني. عندها، بدأت حملة تخويف من قبل أشخاص تابعين للشيخ محمد، كما قيل في المحكمة إن مسدسا وُضع مرتين على وسادتها، وهبطت مروحية خارج منزلها، وتلقت تهديدات بالنقل إلى سجن في منطقة صحراوية بعيدة. وقرر القاضي أن \"الأب بالتالي قد تصرف منذ نهاية عام 2018 بطريقة تهدف لترهيب الأم وتخويفها، وأنه قد شجع آخرين على القيام بذلك نيابة عنه\". الملكة إليزابيث مع حاكم دبي وفي أبريل/نيسان من عام 2019، هربت الأميرة هيا إلى بريطانيا، مصطحبة معها طفليها. واستمعت المحكمة كيف أصابت التهديدات الخفية من قبل الشيخ محمد، الأميرة هيا بحالة هلع وخوف على سلامتها، وساورتها مخاوف من إمكانية اختطاف طفليها وإعادتهما قسرا إلى دبي. وفي مايو/أيار 2019، قالت إن حاكم دبي قال لها: \"لن تكوني لا أنت ولا الطفلين آمنين في إنجلترا\"، كما نشر قصيدة بعنوان: \"عشت، ومت\". وسمعت المحكمة كيف استخدم الشيخ علاقاته الواسعة بوسائل الإعلام لنشر سلسلة من المقالات السلبية ضد الأميرة هيا، وكان الكثير منها \"غير دقيق بالكامل\". ومن الواضح أن هذه الأحكام تشكل إحراجا شخصيا كبيرا للشيخ محمد آل مكتوم، لذا لم يكن من المستغرب أن يبذل فريقه القانوني قصارى جهده لمنع نشر الحكم أمام العامة. وفي بيان أصدره محاموه، قال حاكم دبي إن الأحكام \"تقدم وجها واحدا للقصة\". وطالب البيان وسائل الإعلام \"باحترام خصوصية أطفال\" الشيخ آل مكتوم \"وعدم التطفل على حياتهم في المملكة المتحدة\".", "doc2": "Канбийке Хайя өткөн жылы эки баласы менен Британияга качып келген Шейх Мухаммед соттун чечимин коомчулукка ачык жарыялабашын өтүндү. Бирок сот анын доо арызын четке какты. Дубайдын башкаруучусу \"сот алдында ачык жана чынчыл болгон эмес\" деди сот. Шейх Мухаммед Жакынкы Чыгыштагы өтө таасирдүү адам. Анын башкаруусу алдында Дубай туристтердин эң популярдуу жайына айланды. Шейх бул сот жараянын өзүнүн жеке иши катары эсептеп, ЖМКларды балдарынын жеке жашоосуна кийлигишпөөгө чакырды. Бул сот иши сегиз айга созулду. Жыйынтыгында сот шейх Мухаммед өзүнүн эки кызы Латифа менен Шамсаны уурдап кетүүгө жана БЭАге зордоп алып кеткенине жоопкер деп табылды. Шамса 2000-жылы Англияга качып келген. Бирок кийин аны шейхтин кишилери кармап алып, күч менен артка кайтарганы айтылат. Ал ошондон бери Дубайда кармалып турат. Британ полициясы анын уурдалышы боюнча ишти иликтөө үчүн Дубайга барууга аракет кылып, БАЭ бийлиги уруксат берген эмес. Шамсанын сиңдиси Латифа дагы атасынан качып кетүүгө аракет кылган. Латифанын окуясы Буга чейин шейх Мухаммеддин кызы Латифа Дубайдан качып кетүүгө аракет кылып, Индиянын Гоа штатына жакын жээкте яхта менен баратканда кармалган. Качып кетээрдин алдында ал атасынын орой мамилеси тууралуу видео жазып кеткен. Биринчи жолу качууга аракет кылганда сабалып, караңгы бөлмөдө ит чыдагыс абалда кармалганын жазган. Отуз үч жаштагы Латифанын кайсыл жерде экенин ачык айткыла деп, Amnesty International эл аралык уюму БАЭ бийлигине да кайрылганы бар. Буга жооп кылып эмирлик Латифанын Ирландиянын мурунку президенти Мэри Робинсон менен турган сүрөтүн жарыялайт. Шейх Латифа менен (солдо) Мэри Робинсондун (оңдо) жолугушуусунун демилгечиси канбийке Хайя болгон. Хайя бул окуяда расмий Дубайдын версиясын колдоп келген Шейх Латифа менен (солдо) Мэри Робинсондун (оңдо) жолугушуусунун демилгечиси канбийке Хайя болгон. Хайя бул окуяда расмий Дубайдын версиясын колдоп келген BBC Radio 4 берген интервьюсунда Робинсон канбийке үй-бүлөсүндө зомбулукка кабылганы тууралуу тасманы таратканына өкүнгөнү тууралуу айтып берген. Ошондой эле экс-президент канбийкеге жакындары кам көрүп жатканын айтат. Бул сүрөт жарыялангандан кийин Робинсон укук коргоочулардын сынына кабылды. Аны эмирликтин бийлигинин сөзүн сүйлөп жатат деп айыпташкан. Латифанын ден- соолугу анын узак убакытка камалып турганынан кабар берет деп айтышкан. Шейхтин жубайы, падышанын карындашы Би-Би-Си булактары ырастагандай, мына ушул окуядан кийин канбийке Хайя эмирликте өзүн кооптуу сезе баштаган. Башында качып кетүүгө аракет кылган кыздарды куткаруу үчүн ушундай кадамга бардым деп Мухаммеддин айткандарына Хайя ишенген. Кийин ал шектенип, анысын ачык айта баштаганда, күйөөсүнүн каарына калганын айтат. Аны коркутуп-үркүтүп, опузалашкан. Лондондун Жогорку Соту шейх 2018-жылы өзү жана башкалар аркылуу жубайын коркутуу аракеттерин көргөн деп тапты. Канбийке Хайя бинт аль-Хусейн Дубайдын башкаруучусу, БАЭнин вице-президенти, шейх Мухаммед бен Рашид ал-Мактумдун алтынчы аялы эле. 2019-жылдын апрелинде Хайя эки баласын алып, Британияга качып келген. Кырк беш жаштагы канбийке Хайя Иорданиянын падышасы, маркум Хусейн ибн Талалдын (1935-1999) кызы. Иорданиянын азыркы падышасы Абдалла II менен бир тууган. Ал Иорданияда төрөлүп, Британияда окуган. Алгач Бадминтондогу кыздар үчүн мектеп-интернатында, андан соң Брайенстон мектебинде билим алат. Кийин Оксфорд университетинин алдындагы коллежди бүтүргөн. 2004-жылы БАЭнин вице-президенти, шейх Мухаммед бен Рашид ал-Мактумга турмушка чыгат. Ал шейхтин эң кичүү (алтынчы) аялы эле. 2007-жылы кыздуу, 2012-жылы уулдуу болушкан. Болжолу шейх Мухаммед бен Рашид ал-Мактумдун мындан башка аялдарынан 23 баласы бар. (AbA)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-53598396", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-53762965", "doc1": "واقترح تأجيل الانتخابات حتى يكون الناخبون قادرين على التصويت على نحو \"مناسب، وآمن، وسالم\". ولا توجد أدلة كافية تدعم مزاعم ترامب، لكنه طالما أبدى معارضته للتصويت عبر البريد الذي يقول إنه سيكون عرضة للتزوير. وترغب ولايات أمريكية في تسهيل عملية التصويت عبر البريد، وذلك وسط مخاوف على الصحة العامة بسبب فيروس كورونا. وقال ترامب، في سلسلة من تغريدات على تويتر، إن \"التصويت الشامل بواسطة البريد\" سيجعل انتخابات نوفمبر/تشرين الثاني \"أكثر انتخابات مزورة وغير دقيقة في التاريخ\"، وستكون \"أكبر إحراج للولايات المتحدة\". مواضيع قد تهمك نهاية وأشار ترامب - دون أن يقدم دليلا - إلى أن التصويت بالبريد، كما هو معروف في الولايات المتحدة، سيكون عرضة للتأثير الأجنبي. وقال: \"الديمقراطيون يتحدثون عن التأثير الأجنبي في التصويت، ولكنهم يعرفون أن التصويت بواسطة البريد هو أسهل طريقة للبلدان الأجنبية لدخول المنافسة\". وأضاف ترامب أيضا أن التصويت عبر البريد \"أثبت أنه مصيبة فادحة\" في المناطق التي جرب فيها. وفي يونيو/حزيران، سمحت ولاية نيويورك للناخبين بالتصويت بواسطة البريد في الاقتراع الأولي لمرشحي الحزب الديمقراطي للرئاسة. ولكن حدث تأخير طويل في فرز بطاقات الاقتراع، ولا تزال النتائج غير معروفة. وتفيد وسائل إعلام أمريكية بأن هناك مخاوف من عدم فرز كثير من البطاقات، لأنها لم تستوف بطريقة صحيحة، أو لأنها لا تحمل خاتم البريد الذي يثبت وصولها قبل انتهاء موعد التصويت رسميا. ومع ذلك فلا تزال عدة ولايات تستخدم التصويت بواسطة البريد منذ فترة طويلة. وكانت ست ولايات أمريكية قد أبدت عزمها أوائل هذا الشهر، على إجراء انتخابات نوفمبر/تشرين الثاني بواسطة الاقتراع بالبريد: وهي كاليفورنيا، ويوتا، وهواي، وكولورادو، وأوريغون، وواشنطن. وسترسل تلك الولايات بطاقات الاقتراع إلى جميع الناخبين المسجلين، على أن يعيدوها بالبريد، أو يبعثوا بها في يوم الانتخابات. ولا يزال هناك تصويت بالطريقة المعتادة في ظروف معينة محدودة. ويسمح نحو نصف الولايات في أمريكا لأي ناخب مسجل بالإدلاء بصوته بواسطة البريد إن طلب ذلك. ويقول منتقدو التصويت بواسطة البريد إن الناخبين يستطيعون الإدلاء بأصواتهم أكثر من مرة، عن طريق اقتراع الغائبين، والذهاب إلى مراكز الاقتراع. وكان ترامب قد قال في السابق إنه يخشى من أن يكون هناك \"آلاف وآلاف الأشخاص الجالسين في غرفة نوم أحدهم، يوقعون بطاقات اقتراع هنا وهناك في كل مكان.\" ولا يوجد دليل على حدوث تزوير واسع النطاق، بحسب دراسات متعددة أجريت خلال سنوات، على مستوى الولايات المتحدة ككل، وعلى مستوى الولايات.", "doc2": "Трамп АКШда ноябрда боло турган президенттик шайлоонун мөөнөтүн жылдырууну 30-июлда сунуш кылган. Америкалык лидер бул тууралуу Твиттердеги баракчасына жазган эле. Ал коронавирус пандемиясынын шартында почта менен добуш берүүдө бурмалоо менен алдамчылык көп болуп, АКШ уят болот деп жатат. АКШнын Конституциясына ылайык, президенттик шайлоонун мөөнөтүн Конгресс гана өзгөртө алат. Ошондой эле Кошмо Штаттардын үч федералдык мыйзамында добуш берүүнүн так жана өзгөртүлбөй турган күнү жазылган. Бул \"ноябрдын биринчи дүйшөмбүсүнөн кийинки шейшемби күн\". Бул норма 1845-жылдан бери өзгөрө элек. Азыркы кырдаалда, эгер президенттик шайлоонун натыйжаларын аныктаган шайлоочулар коллегиясы жаңы датага добуш бербесе, анда Трамптын мөөнөтү 2021-жылдын 20-январында бүткөн болот. Почта менен добуш берүү маселеси \"Почта менен жалпы добуш берүү маселесин эске алсак (...), 2020-жылдагы шайлоолор тарыхтагы эң бурмаланган жана эң алдамчы шайлоо болот. Бул АКШ үчүн чоң уят иш болот. Ошондуктан шайлоону жылдыруу керек, эл беймарал жана коопсуз шартта талаптагыдай добуш бериши керек???\",-деп жазды президент. АКШда почта менен добуш берүүдө бурмалоолор болуп кетиши мүмкүн дегендер көп эмес. Бирок америкалык президент шайлоочулардын шайлоого почта аркылуу катышуусуна кайра-кайра каршы болуп жатат. Мындан мурда АКШнын айрым штаттары пандемия шартында почта менен добуш берүүнү жөнөкөйлөткөн чечимдерди кабыл алган эле. Ноябрдагы шайлоодо кеминде ��лты штатта добуш берүүнү бүтүндөй почта менен жүргүзгөн жатышат: Калифорния, Юта, Гавайи, Колоралдо, Орегон жана Вашингтон. Бир нече башка штаттарда дагы ушундай мүмкүнчүлүктү карап жатышат. Добуш берүүнү аралыктан жүргүзүүнү чечкен штаттарда бюллетендер почта менен же курьерлер аркылуу катталган шайлоочуларга жеткирилет. Шайлоо участкасынын өзүнө келип добуш берсе да болот, бирок абдан жүйөөлүү себеп бар учурда гана. АКШнын штаттарынын болжол менен теңинде катталган шайлоочулар бюллеттенди почта аркылуу алып добуш бергенге укугу бар. Бирок буга чейинки изилдөөлөр жана сурамжылоолор АКШда почта менен добуш берүүдө бурмалоо кеңири жайылган көрүнүш болорун көрсөткөн эмес. (КС)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/business-45682460", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-45675406", "doc1": "وقالت هيئة الأوراق المالية الأمريكية إن مزاعم ماسك بتوفير التمويل اللازم لتحويل شركة تصنيع السيارات الإلكترونية إلى شركة خاصة كانت \"كاذبة ومضللة\". وتسعى الهيئة لمنع ماسك من التصرف كمسؤول أو مدير يمثل شركة تجارية عامة. ووصف ماسك خطوة الهيئة بأنها تفتقد إلى الأرضية القانونية، قائلا إنه تصرّف بما يحقق أفضل منفعة \" للحقيقة والشفافية والمستثمرين\". وأضاف في بيان أن \"النزاهة هي القيمة الأهم في حياتي، والوقائع ستثبت أنني لم أساوم على ذلك بأي طريقة\". مواضيع قد تهمك نهاية وقال مجلس إدارة شركة تسيلا في بيان إنهم \"على ثقة تامة بإيلون، ونزاهته وقيادته للشركة\". وكان ماسك أثار دهشة في سوق الأعمال الشهر الماضي عندما أعلن في تغريدة على تويتر أنه ينظر في خطة لخصخصة الشركة ورفع أسهمها من التداول في البورصة. وأشار إلى أنه ضمن التمويل اللازم لتنفيذ هذا المقترح الذي يجعل قيمة السهم الواحد لشركة تسيلا 420 دولارا. وقالت هيئة الأوراق المالية في دعواها أمام المحكمة الفيدرالية في نيويورك إن هذه التصريحات \"خلقت انطباعا مضللا بأن خصخصة تسيلا كانت خيارا اختاره ماسك وصوت حاملو الأسهم عليه\". وأضافت أن ماسك في الحقيقة لم يناقش التفاصيل الأساسية لهذه الصفقة، بما فيها سعر الأسهم أو أي تمويل محتمل، مع حاملي الأسهم. وكان بعض المستثمرين قد اشتكوا من خطوة ماسك تلك، ما دفع بهيئة الأوراق المالية إلى التحقيق في ملابساتها. ثقافة المارايونا وأشار بيان الهيئة المالية إلى أن ماسك حسب سعر السهم الواحد 420 دولارا استنادا إلى ارتفاع قيمته بنسبة 20 في المئة عند إغلاق سوق الأسهم في ذلك اليوم لأنه اعتقد أن 20 في المئة كانت \"زيادة معيارية\"، عند الأخذ بتحويلات الشركات الخاصة المالية. قال ماسك إنه اعتقد أن صديقته، المغنية الكندية غرايمز، ستجد رفع أسعار الأسهم \"طريفا\" وقادت هذه الحسابات إلى أن يكون سعر السهم الواحد 419 دولارا، وقال ماسك إنه قرب السعر إلى 420 دولارا لأنه علم مؤخرا بشأن أهمية الأرقام في ثقافة المارايونا، واعتقد أن صديقته، المغنية الكندية غرايمز، \"ستجد ذلك طريفا\"، و\"من المسلم به أن ذلك لا يعد سببا كبيرا لرفع سعر\" الأسهم. وقد أثارت تغريدة ماسك في السابع من أغسطس/آب استغراب حتى بعض الأشخاص داخل الشركة نفسها. وكتب المسؤول عن العلاقات الاستثمارية في الشركة إلى مدير إدارة الشركة متسائلا: \"هل هذا النص قانوني؟\"،بحسب الشكوى القانونية. \"إرباك كبير\" وقد ارتفعت أسهم شركة تسيلا بعد إعلان ماسك، قبل أن تتراجع وسط التساؤلات والشكوك التي اثيرت لاحقا. وبعد أسابيع، تراجع ماسك عن خطته، مشيرا إلى ردود فعل المستثمرين. وتبحث هيئة الأوراق المالية فرض عقوبات مالية على الشركة، قائلة إن هذه المزاعم خلقت \"إرباكا كبيرا\" في أسواق الأسهم وأضرت بالمستثمرين. وقد أدت شكوى الهيئة المالية الى انخفاض سعر أسهم الشركة بنسبة أكثر من 10 في المئة بعد ساعات من افتتاح التداول في الأسواق المالية. وكان ماسك اشترك في تأسيس شركة تسيلا وعمل رئيسا تنفيذيا لها منذ عام 2008، ويعد شخصية مثيرة للانقسام في عالم الأعمال، له العديد من الأنصار المتحمسين والنقاد. يقول مؤيدو ماسك إنه دفع شركات صناعة السيارات لإنتاج السيارات الكهربائية ويقول مؤيدو ماسك، وهو أيضا رئيس شركة صناعة صواريخ الفضاء سبيس أكس، إنه من دفع شركات صناعة السيارات باتجاه صناعة السيارات العاملة بالطاقة الكهربائية. بيد أن نقاده، ومن بينهم الكثير ممن استثمروا في السوق متوقعين انخفاض أسهم الشركة، يقولون إن شركة تسيلا ظلت تخسر أموالا باستمرار وتعاني في عملية زيادة انتاجها، ولا تحقق أهدافها بشكل متكرر. وقد تصاعدت الضغوط المالية على تسيلا العام الماضي، بعد أن زادت في إنفاقها لزيادة انتاج أحدث سياراتها. وفي الأول من أغسطس/ آب، حين أعلنت تسلا عن تحقيقها خسارة قياسية جديدة، قال ماسك إنه يتوقع أن تحقق الشركة أرباحا خلال النصف الثاني من عام 2018، وخلال كل ربع سنوي قادم. لكن هناك شكوكا متزايدة في أن تنجح الشركة في تحقيق ذلك. وأسعدت الشركة مستثمريها بتحقيق أرباح مفاجئة، في الربع الأول من عام 2013، بفضل مبيعاتها من سيارتها طراز Model S موديل إس، وكان ذلك أول ربح في تاريخ الشركة حينذاك.", "doc2": "Комиссиянын билдиришинче, Маск компаниясын биржадан чыгарып кетүүнү айтып, бирок эч нерсе жасаган эмес. Ошондуктан SEC Илон Масктын билдирүүлөрүн жалганга чыгарып, бул туңгуюкка алып келиши мүмкүн деп, Манхэттен федералдык сотуна кайрылды. \"Бүтүмдүн шарттары, анын баасы, каржылык булактар боюнча Маск эч ким менен кеңешпей туруп иш кылды\",-деп айтылат сотко жазылган арызда. Муну да окуңуз: Комиссиянын айтымында, Масктын билдирүүсү биржада олку-солку абал жаратып, инвесторлорго олуттуу сокку урду. Мындан улам SEC акциялары биржада сатылып жаткан кайсы гана компания болбосун, аны Масктын башкаруусуна тыюу салабыз, керек болсо айппыл төлөтөбүз деп жатат. 7-августта Илон Маск бир акцияны $420 сатып алышыбыз мүмкүн деп жазган. Бул сумма акциянын базар баасынан 20 пайызга жогору болгон. Мындай билдирүүдөн кийин Тесланын баалуу кагаздары 11 пайызга кымбаттап, бирок бат эле кайра түшүп кетти. Жалпысынан алганда, анын Твиттердеги сөзүнөн кийин Tesla акциялары 20 пайызга арзандады. New York Times гезитиндеги булактардын айтымында, Tesla директорлор кеңешиндегилер буга абдан нааразы болуп, Маск эч нерсени кеңешпегенине ачууланып жатышат. Август соңунда Маск күтүлбөгөн жерден компанияны биржадан чыгарып кетүү оюнан кайтты. Акционерлердин көпчүлүгү Tesla баалуу кагаздары биржада сатыла беришин каалаганын айтышканда, Маск чечимин кайра өзгөрткөн. \"Мен кече эле директ��рлор кеңеши менен сүйлөштүм. Аларга Тесланын коомдук компания бойдон калышы жакшы жол деп айттым. Алар болсо чечимимди колдоду\", -дейт Илон Маск. (ErA)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-52632990", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-52643805", "doc1": "سجلت ووهان، بؤرة تفشي الفيروس الأولى، ست حالات إصابة جديدة خلال عطلة نهاية الأسبوع ويبدو أن الخطة لا تزال في مراحلها الأولى، وطُلب من جميع المناطق في ووهان تقديم تفاصيل بشأن كيفية إجراء الفحوص في غضون 10 أيام. يأتي ذلك بعد أن سجلت ووهان، التي شهدت أول ظهور لحالات إصابة بفيروس كورونا نهاية العام الماضي، ست حالات جديدة خلال عطلة نهاية الأسبوع. ولم تسجل المدينة أي حالات إصابة جديدة على الإطلاق منذ الثالث من أبريل/نيسان. وكانت ووهان، التي فرضت إغلاقا صارما امتد 11 أسبوعا، قد بدأت استئناف نشاطها في 8 أبريل/نيسان. مواضيع قد تهمك نهاية وبدت الحياة لفترة من الوقت أنها عادت إلى طبيعتها مع إعادة فتح المدارس، وعودة الأعمال التجارية ببطء واستئناف نشاط وسائل النقل العام، بيد أن ظهور مجموعة حالات إصابة جديدة، جميعها تقطن نفس المجمع السكني، هدد عودة الحياة إلى طبيعتها في الوقت الراهن. معركة العشرة أيام وذكر تقرير لصحيفة \"ذا بيبر\" نقلا عن وثيقة داخلية متداولة على نطاق واسع، أن كل منطقة في المدينة أُبلغت بوضع خطة فحوص مدتها 10 أيام بحلول ظهر يوم الثلاثاء. بدت الحياة لفترة من الوقت أنها عادت إلى طبيعتها مع إعادة فتح المدارس وستكون كل منطقة مسؤولة عن وضع خطتها الخاصة بناء على حجم سكانها، وما إذا كانت لديها حالات تفش نشط للفيروس. كما تقول الوثيقة، التي تصف خطة الفحوص بـ \"معركة العشرة أيام\"، إنه يجب وضع أولوية عند إجراء الفحوص للمسنين والمناطق المكتظة بالسكان. بيد أن صحيفة \"غلوبال تايمز\" نقلت عن عدد من كبار مسؤولي الصحة قولهم إن فحص المدينة بأكملها سيكون غير مجدٍ، ومكلفا. وقال بينغ تشي يونغ، مدير وحدة العناية المركزة في مستشفى تشونغنان بجامعة ووهان، إنه من المرجح أن يستهدف هذا الفحص العاملين في الرعاية الصحية والمعرضين لخطر الإصابة، وأولئك الذين كان لديهم اتصالات وثيقة مع حالة مصابة. وقال مدير آخر في جامعة ووهان إن نسبة كبيرة من سكان ووهان، نحو 3 إلى 5 ملايين شخص، خضعوا للفحص بالفعل، وأن ووهان \"قادرة\" على فحص السكان الباقين، أي من ستة إلى ثمانية ملايين شخص آخر، خلال 10 أيام. وتجري الولايات المتحدة حاليا نحو 300 ألف فحص يوميا، وفقا للبيت الأبيض، واستطاعت البلاد حتى الآن فحص 9 ملايين شخص تقريبا. وطرح مواطنون صينيون، على منصة التواصل الاجتماعي الصينية \"ويبو\"، تساؤلا بشأن إمكانية إجراء مثل هذا الكم من الفحوص خلال أيام فقط. وقال أحد المعلقين: \"من المستحيل فحص عدد كبير من الأشخاص\"، وتساءل عن تكلفة ذلك. وأضاف آخر أنه كان ينبغي إجراء مثل هذه الفحوص قبل أن تعيد ووهان فتح أبوابها أمام بقية مناطق الصين. وسجلت الصين حالة إصابة جديدة فقط يوم الاثنين، ليصل إجمالي عدد حالات الإصابة حتى الآن إلى 82919 حالة، فضلا عن تسجيل 4633 حالة وفاة. وتسعى السلطات الصحية في ووهان إلى رصد مئات الحالات التي لا تظهر عليها أعراض الإصابة بالفيروس.", "doc2": "Азырынча мындай пландын баштапкы этабы гана иштелип чыккан. Шаар бийлиги район жетекчилерине калкты 10 күндүн ичинде тесттен өткөрүү паланын иштеп чыгууну тапшырды. Ухань ��ниверситетинин эксперттери шаардыктардын бир нече миллиону буга чейин эле тесттен өткөнүн айтууда. Өткөн аптада Уханда коронавирустун жаңы алты учуру катталган. Вирустун очогу бир эле жерде - көп кабаттуу үйдө. Мындай абал шаар бийлигин кооптондурду. Уханда 8-апрелде карантин алынып, жаңы учурлар 3-апрелден бери каттала элек болчу. Шаарда мектептер ачылып, акырындап ишканалар жанданууда. Коомдук транспорт мурдакы абалына келип, ишин баштаган. Расмий маалыматтарга караганда, азыркы маалда Кытайдагы вируска кабылгандар саны 83 миңге барды. Ушул маалга чейин 4633 киши көз жумду. \"Он күндүк күрөш\" Ухань вирустун биринчи очогу Кытайлык басылмалар Ухандын бийлиги 11 миллион калкы бар шаарды он күн ичинде тесттен өткөрүү планын жакында жарыялай турганын жазды. Алды менен улгайган кишилер жана калк жыш жайгашкан райондордо тест жүргүзүлөт. Бул план \"он күндүк күрөш\" деп мүнөздөлгөн. Ухандын алдыңкы дарыгерлери мамлекеттик Global Times басылмасына интервью берип, мунун чыгымы көп болорун жана аны аткаруу түйшүгү өтө оор экенин айтышкан. Айрым дарыгерлердин айтымында, Ухандын тургундарынын 3-5 миллион чамалуусунан анализ алынган. Калган 6-8 миллион кишиден он күн ичинде тест алуу реалдуу дейт алар. Бүгүнкү күнгө чейин АКШда 9 млн кишиден тест алынды, ал эми Орусияда 5,8 млн чамалуу. Дем алуу органдарын сезгенткен коркунучтуу коронавирус Кытайдагы эң маанилүү майрам - Жаңы жыл алдында Уханда белгилүү болгон эле. Жаңы вирустун булагы Ухандагы деңиз азыктары, канаттуулар, жылан, коён жана башка жаныбарлар сатылган базар болду деп эсептейт кытай бийлиги. Ухань - Кытайдагы негизги транспорт түйүнү. Кытайдагы жетинчи, дүйнөдөгү 42-орунда турган ири шаар. БУУнун маалыматына караганда, Уханда тогуз миллионго чукул киши жашайт. Шаар бийлиги болсо, 11 миллион тургуну бар экенин айтууда. 2016-жылы Ухандагы эл аралык аэропорт 20 миллионго чукул жүргүнчүнү тейлеген. Андан бери дагы жүргүнчүлөр саны көбөйдү. Ухань Яньцзы дарыясынын жээгиндеги шаар. Уханда көптөгөн индустриалдык аймактар жана 700 миң студент окуган 52 окуу жай бар. Шаарда үч күн мурун жаңы учур катталганы белгилүү болгондо, чыңалуу Бээжинге чейин жеткени байкалып турду. Көп кабаттуу үйдүн комитет башчысы иштен алынды. Бирок мындай жазалоо келечегинде жаңы учурларды башкалардын жашырып коюшуна алып келиши мүмкүн деген чочулоо бар. (AbA)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-48267720", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-48252240", "doc1": "تخضع صادرات الشركة للرقابة العسكرية في اسرائيل وقالت شركة فيسبوك، التي تملك واتسآب، إن الهجوم استهدف عدداً محدداً من الأشخاص. وأكدت الشركة أنها اكتشفت قبل 10 أيام أن شركة NSO الإسرائيلية التي تعمل في برمجيات التجسس، زرعت برنامجاً في هواتف عدد من الأفراد عبر خاصية الاتصال في واتسآب حتى وإن لم يرد صاحب الهاتف على الاتصال الذي يختفي من سجل الاتصالات في الهاتف المستهدف كي لا يثير انتباه صاحبه. وتقول الشركة التي مقرها إسرائيل وت��لكها شركة أمريكية إنها تعمل في مجال إنتاج التجهيزات المستخدمة في محاربة الجريمة والإرهاب، لكن خبراء الأمن يقولون إنها تاجر أسلحة الفضاء الافتراضي، السايبر. تأسست الشركة عام 2010 ومقرها في مدينة هرتزيليا، ومالكتها \"شركاء فرانسيسكو\" الأمريكية وتقدر قيمتها السوقية في الوقت الراهن بحوالي مليار دولار. اختراق واتساب: المشتبه والمستهدف والوسيلة سلاح متطور وكان المحامي الإماراتي المعارض والناشط في مجال الدفاع عن حقوق الانسان أحمد منصور قد تلقى رسلة نصية على هاتفه جاء فيها أن المرسل لديه أدلة على عمليات التعذيب السرية التي تجري في سجون الإمارات العربية. لكن منصور أرتاب في الأمر ولم يفتح الرابط المرفق بالرسالة بل حوّلها إلى الخبراء في مختبر سيتيزن لاب في كندا الذي يعمل في هذا المجال. وأكتشف الخبراء أن الضغط على الرابط يجعل الهاتف أداة للتجسس على صاحبه عبر كاميرا الهاتف والمايكروفون ويمكن للجهة المرسلة للرابط الوصول إلى كل ملفات الهاتف بما فيها الرسائل النصية والصور والبريد الإلكتروني. وتبين للمختبر أن برنامج القرصنة المرسل لأحمد منصور هو من أكثر البرامج تطوراً وتعقيداً ولم يسبق أن شاهدوا مثيلاً له وتأكدوا من أن NSO هي التي أنتجت هذا \"السلاح المتطور\". وحسب مؤشر المراقبة الدولي فإن وحدة النخبة في الاستخبارات العسكرية الإسرائيلية التي تحمل رقم 8200 هي التي مولت الشركة لدى انطلاقها. وترى مجلة فوربس أن الوحدة 8200 لعبت دوراً بارزاً في الهجوم الإلكتروني الذي تعرض له البرنامج النووي الإيراني قبل سنوات باستخدام فيروس Stuxnet وكان الهجوم ثمرة جهد مشترك بين الولايات المتحدة وإسرائيل. تجسس وكان المعارض السعودي، عمر عبد العزيز، المقيم في كندا قد رفع دعوى ضد الشركة واتهمها بمساعدة الحكومة السعودية في التنصت والتجسس عليه ومراقبة الرسائل التي تبادلها مع الصحفي السعودي الراحل جمال خاشقجي الذي قُتل داخل القنصلية السعودية في اسطنبول قبل عدة أشهر. وقال عبر صفحته على تويتر \"دفعت السعودية أكثر من ٥٥ مليون دولار لشركة إسرائيلية للتجسس علي وعلى نشطاء آخرين .. اليوم نقاضيها أمام المحاكم\". وقالت صحيفة نيويورك تايمز إن هذه الدعوى تمثل خطوة إضافية ضد الشركة والحكومة الاسرائيلية التي منحت الشركة تراخيص لبيع برنامج \" Pegasus\" إلى الحكومات الأجنبية. وتستخدم الشركة الآن النسخة المحدثة من هذا البرنامج الذي يحمل رقم Pegasus 3 وبمجرد الاتصال عبر تطبيق واتساب في أي هاتف يتم اختراق الهاتف عبر زرع هذا البرنامج في الهاتف المستهدف ويمكن عبره الوصول الى كل الملفات واختراق كل لإجراءات الأمنية التي طورتها شركة ايفون لحماية هواتفها. وإضافة إلى الدعوى التي رفعها عمر عبد العزيز في كندا هناك دعاوى ضدها في كل من قبرص وإسرائيل رفعها مواطن قطري ومجموعة من الصحفيين والنشطاء المكسيكيين الذين وقعوا ضحايا تنصت ومراقبة عبر برمجيات صدرتها الشركة الاسرائيلية. يقول عمر عبد العزيز إن هاتفه تعرض للقرصنة والاختراق هل دفعت قطر أكبر فدية في التاريخ؟ المفاوضات مع السعوديين ونشرت صحيفة هاآرتس الإسرائيلية أواخر العام الماضي تقريراً مطولاً عن الشركة وتعاملها مع السعودية تحت عنوان: \"شركة برمجيات إسرائيلية تفاوضت مع السعودية لبيعها برامج قرصنة إلكترونية متقدمة\". وورد في التقرير أنه قبل أشهر قليلة من حملة الإعتقالات الواسعة التي طالت المئات من ا��أمراء ورجال الأعمال، عرضت الشركة على المخابرات السعودية برامج لقرصنة الهواتف النقالة. وقالت الشركة الاسرائيلية إن كل أنشطتها تتماشى مع القانون والبرامج التي تنتجها تستخدم لمكافحة الجريمة والأنشطة \"الإرهابية\". وحسب الصحيفة الإسرائيلية فإن أول إجتماع عقد بين مسؤولي الشركة وكبار الضباط في المخابرات السعودية كان في العاصمة النمساوية، فيينا، أواسط عام 2017، إذ عرضت الشركة على الجانب السعودي برنامج Pegasus 3. قالت الصحيفة الاسرائيلية أن السعودية اشترت برنامج بيغاسوس 3 قبل اعتقال الامراء ورجال الأعمال بلاك كيوب: \"موساد خاص\" إسرائيلي لمن يدفع برهان عملي وأوردت الصحيفة أنه بهدف إقناع الجانب السعودي بالقدرات المتطورة لهذا البرنامج طلب الجانب الإسرائيلي من عضو الوفد السعودي، ناصر القحطاني، الذي قدم نفسه بأنه نائب رئيس المخابرات السعودية، الذهاب إلى مركز تسوق قريب من مكان اللقاء وشراء هاتف آيفون وإعطاءهم رقم الهاتف. وبعدها شاهد الوفد السعودي كيف تمكن الإسرائيليون من قرصنة الهاتف والتنصت على الاجتماع وتصوير الحضور. وفي نهاية المطاف وبعد عدة إجتماعات إضافية اشترى السعوديون نسخا من هذا البرنامج بقيمة 55 مليون دولار. وقالت الصحيفة إن السعوديين طلبوا شراء 23 نسخة من هذا البرنامج لقرصنة هواتف المعارضين السعوديين في الداخل والخارج. اتهمت قطر الامارات العربية باختراق موقع وكالة الانباء القطرية من هو كوروبوف الذي قاد عمليات \"القرصنة الإلكترونية الروسية\" في الخارج؟ ثغرات وحققت الشركة التي أسسها ويديرها الإسرائيليان أومري لافي وشاليف هاليو، أرباحا طائلة. وارتبط اسمها بحكومات دول تشهد انتهاكات واسعة لحقوق الإنسان. ورغم أن برامج الشركة تستخدم لمواجهة أنشطة الجريمة والإرهاب، لكن الكثير من الحكومات تستخدمها في التجسس على معارضيها والصحفيين ونشطاء حقوق الإنسان. وباعت الشركة نسخة قديمة من هذا البرنامج لحكومة المكسيك عام 2012 بهدف التصدي لعصابات تجارة المخدرات في البلاد، لكن صحيفة نيويورك تايمز قالت في عام 2016 إن السلطات استخدمت البرنامج للتجسس على صحفيين ومحامين معارضين. اتهم عبد العزيز السعودية بالتنصت على اتصالات بجمال خاشقجي الإمارات تنفي ضلوعها في \"اختراق\" وكالة الأنباء القطرية الحلقة الإماراتية وذكرت نيويورك تايمز إن دولة الإمارات العربية المتحدة اشترت من الشركة برامج ساعدتها في التنصت على زعماء دول مجاورة ورئيس تحرير إحدى الصحف العربية في العاصمة البريطانية. وتعامل الحكومة الاسرائيلية منتجات الشركة مثل أي شركة مصدرة للسلاح، إذ تشترط عليها الحصول على تصريح من وزارة الدفاع لتصدير أي من منتجاتها إلى الخارج. وقالت الصحيفة في شهر أغسطس/آب 2018 إن دولة الإمارات العربية المتحدة تستخدم برامج قرصنة منذ أكثر من عام ونجحت في تحويل هواتف معارضيها في الداخل وخصومها الإقليميين إلى أجهزة تجسس عليهم. وأوضحت الصحيفة إن NSO هي مصدر هذه البرامج، وأضافت أن من بين الوثائق التي تضمنتها الدعاوى المرفوعة ضد الإمارات رسائل بريد الكتروني أرسلها مسؤولون إماراتيون إلى الشركة يستفسرون فيها عن إمكانية \"تسجيل مكالمات أمير قطر وأمير سعودي متنفذ يقود الحرس الوطني السعودي ورئيس تحرير صحيفة عربية تصدر في لندن\". -------------------------------------- يمكنكم استلام إشعارات بأهم الموضوعات بعد تحميل أحدث نسخة من تطبيق بي بي سي عربي على هاتفكم المحمول.", "doc2": "WhatsApp тиркемесин дүйнө жүзүндө бир жарым миллиард адам колдонот Системадагы кемчиликти WhatsApp он күн мурун байкаган. Компания маалыматты дароо коопсуздук кызматкерлерине жана коопсуздук боюнча эксперттерге жолдогон. Хакерлер тыңчылык кылган программаны смартфондорго кантип орноткон? Телефонго белгисиз бирөө байланышка чыгат, ага тиркеменин колдонуучусу жооп бербесе деле, смартфонго кооптуу программа көчүрүлүп калат. Ал аркылуу телефон ээсинин камерасын жана микрофонун башкарып, адамдын кайсыл жерге, качан барганын дагы көрсө болот. Financial Times басылмасы телефон чалуу болгонун смартфондун колдонуучулары байкабай дагы калышы мүмкүн деп маалымдады. Басылма бул көйгөйдү биринчилердин болуп жарыялады. Андагы маалымат боюнча, тыңчылык кылган программаны израилдик NSO компаниясы иштеп чыккан, аты Pegasus деп аталат. NSO \"кибер куралдын соодагери\" каймана атка конгон. Бул программа телефондогу кат алмашуу, электрондук почта, камера менен микрофонду күйгүзүп-өчүрүү жана жеке маалыматты алууга жардам берет. Израилдик компания бул программаны мамлекеттик атайын кызматтар үчүн иштеп чыкканын, ал уюшкан кылмыштуу топтор же террордук уюмдарга каршы күрөшүүдө колдонуларын айтып жатат. Эми компания программанын туура эмес багытта колдонулуп жатканын иликтеп, келечекте мүмкүн анын сатылышын токтотобуз деп билдирди. WhatsApp системадагы мүчүлүштүктү оңдоп, колдонуучуларды программаны жаңылоого чакырды. \"Фейсбуктун\" WhatsApp тиркемесин дүйнө жүзүндө бир жарым миллиард адам колдонот. Азырынча канча колдонуучу чабуулга туш болгону белгисиз. Бул боюнча WhatsApp териштирүү иштерин баштады. Компания хакерлердин чабуулу жалпы колдонуучуларга эмес, айрым адамдарга багытталган деген божомолун айтып жатат. (AT)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/science-and-tech-53717913", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-54872375", "doc1": "وسجّلت الولايات المتحدة وحدها أكثر من ربع مجموع عدد الإصابات المؤكدة، بحسب الإحصاءات، لتصبح أكثر البلاد تضرراً من الوباء. ويستمر عدد الإصابات في الارتفاع يوميا، وتشهد البرازيل والهند وروسيا وجنوب إفريقيا تفشيا واسعاً للوباء. وتحاول حكومات الدول المختلفة أن توازن بين تخفيف قيود الإغلاق وبين ارتفاع عدد الضحايا. وقد تخطى عدد الوفيات بـ\"كوفيد 19\" حول العالم 700 ألف حالة. مواضيع قد تهمك نهاية ويبدو أن وتيرة الإصابات بالوباء تتجه إلى الاستقرار عند معدل مليون حالة إصابة جديدة كلّ أربعة أيام تقريبا حول العالم منذ منتصف شهر يوليو/تموز. وكان عدد حالات الإصابة قد بلغ مليون بعد مرور 94 يوما على الإعلان رسميا عن اكتشاف أول حالة في الصين. وتخطى عدد الإصابات 10 ملايين حالة بعد 86 يوما في 28 حزيران/يونيو. ومنذ ذلك الحين، ارتفع عدد الإصابات المؤكدة بمقدار الضعف خلال شهر ونصف. وسجّلت الولايات المتحدة 5,075,678 إصابة و163,282 حالة وفاة، بينما سجّلت البرازيل 3,057,470 إصابة و101,752 حالة وفاة.", "doc2": "Орусияда болсо акыркы суткада коронавирус жуктургандар саны кескин өсүп кеткени белгилүү болду. Бир күндө 21 798 кишиден вирус аныкталган Коронавирустан эң көп жапа чеккен өлкөлөрдүн бири АКШ болуп калды. Өлкөдө вирусту жуктуруп алгандардын жалпы саны 10 млн. жетти. Күн сайын жаңы учурлар көп катталууда. Ошону менен бирге эле ооруну очогуна Европа айланып калды. Акыркы апталарда европалык өлкөлөрдө кырдаал оорлошуп кетти. Кыргызстанда акыркы суткада коронавирустан беш киши каза тапканы айтылды. Бир суткада 571 кишиден коронавирус аныкталды. Коронавирус пандемиясы башталгандан бери өлкөдө 63 390 кишиден вирус аныкталган. Илдеттен жалпысы болуп 1182 адам кайтыш болду. Өлкөнүн саламаттыкты сактоо расмийлери ооруканада 3457 бейтап дарыланып жатканын айтууда. Андан сырткары 3737 бейтап үй шартында дарыланып жатат. Стационарда дарыланып жаткан 3457 бейтаптын 71и гана (2,0%) канааттандыраарлык абалда. Ал эми 2251 (65,1%) - орто оордукта, 1004 (29,0%) бейтап оор абалда, 131 киши (3,7%) өтө оор. Орусияда болсо акыркы суткада коронавирус жуктургандар саны кескин өсүп кеткени белгилүү болду. Бир күндө 21 798 кишиден вирус аныкталган. Сутка ичинде 256 бейтап Covid-19 илдетинен каза тапты. Орус бийлиги Москвадан дарыгерлер тобун Хакасияга жөнөттү. Андан бир аз мурун вирустан коргонуучу кийим кийген \"Тез жардамдын\" кызматкери президент Владимир Путинден жана коргоо министри Сергей Шойгудан жардам сурап кайрылган видео тараган. Ал ооруканаларда орун жок экенин, дары-дармек тартыштыгы болуп жатканын айткан. Ошондой эле бейтаптарды аскер бөлүктөрүнүн аймагында кабыл алууну сунуштаган эле. Буга чейин Хакасиядагы дарыгерден башка дагы Путинге бир топ кайрылуулардын келип түшкөнү белгилүү. Петербургда дагы кырдаал оорлошуп, борбордон кошумча күчтөр жөнөтүлгөн. (AbA)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/science-and-tech-52523097", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-52500586", "doc1": "\"اصبع كوفيد\" هو طفح جلدي يشبع قضمات البرد خول أصابع القدم يظهر الطفح بين المرضى الصغار في السنّ، ويستمرّ لعدّة أيام. ليس غريباً أن يكون الطفح الجلدي من بين أعراض الفيروسات، مثل البقع الحمراء التي تظهر في جلد المصابين بجدري الماء. ولكن قال الباحثون إنّهم فوجئوا بظهور أشكال مختلفة جداً من الطفح لدى مرضى كوفيد - 19. ولم تصنّف الطفوح الجلدية ضمن أعراض العدوى بفيروس كورونا بعد. مواضيع قد تهمك نهاية وأشارت عدّة تقارير إلى ما يسمّى بـ\"اصبع كوفيد\" - وهو طفح يظهر في قدم المصابين بالمرض حتى مع غياب الأعراض الأخرى. لكنّ الطبيب المسؤول عن الدراسة الدكتور ايغناسيو غارسيا دوفال قال إنّ الطفح الأكثر شيوعاً، هو الطفح البقعي الحطاطي، وهو عبارة عن بقع حمراء صغيرة ومسطحة تظهر فيها نتوءات متعرجة، في منطقة الجذع. وقال الطبيب غارسيا دوفال لـ\"بي بي سي\": \"إنّه لأمر غريب أن نرى هذا العدد من الطفوح المتنوّعة، كما أنّ بعضها محدّدة للغاية\". وأضاف: \"يظهر الطفح في وقت متقدّم من العدوى، أي بعد ظهور الأعراض التنفسية للمرض، لذلك لا يمكن الاستناد إليه في تشخيص الحالات\". الطفح الأكثير شيوعاً يظهر على شكل بقع حمراء في الجذع شملت الدراسة مرضى كانوا أساساً في المستشفى، ويعانون من أعراض تنفسيّة. وقد اطلع على الدراسة المختصون ونشرت هذا الأسبوع في المجلّة البريطانية لطبّ الجلد. وطُلِب من جميع أطباء الجلد في اسبانيا مشاركة تفاصيل مرضى كوفيد - 19 الذين عاينوهم، وظهر عليهم طفح جلدي خلال الأسبوعين الماضيين، وبلغ عددهم 375 بالإجمال. أنواع الطفح الخمسة هي: بالرغم من هذه المشاهدات، شدّد الباحثون على أنّ أسباب الطفح قد تكون مختلفة، وقد يكون من الصعب التمييز بينها من دون خبرة طبيّة. تقول الطبيبة روث مورفي، رئيسة الجمعية البريطانية لأطباء الجلد، إنّ \"أهمية هذه الدراسة لا تكمن في مساعدة الأفراد على تشخيص أنفسهم، بل في بناء فهم أوسع لكيفية تأثير العدوى على الناس\". ويقول الطبيب مايكل هيد، رئيس جامعة ساوثهامبتون، إنّ الطفوح الجدلية عارض جانبي معروف للكثير من أنواع العدوى الفيروسية، من بينها ذات الرئة. ويضيف: \"ظهرت طفوح وتقرحات جلدية لدى نسبة صغيرة من المرضى المصابين بكوفيد - 19 في المستشفيات. لا نعرف بعد مدى الارتباط بينهما، ولا لماذا يظهر هذا الالتهاب لدى بعض المرضى دون غيرهم\". بدورها، تعمل الأكاديمية الأمريكية لطب الجلد على جمع كلّ الأعراض الجلدية المسجّلة من قبل أعضائها.", "doc2": "Буттун жанлараны чыккан темгил Денеге чыккан бүдүр-бүдүр темгил вирустун симптому катары эсептелгини чоң деле ачылыш эмес. Мисалы, суу чечек илдетине кабылганда денеге кызык темгил чыгат. Окумуштууларды таң калдырканы Covid-19 вирусунан денеге темгилдин беш башка түрү чыкты. Учурда денеде пайда болгон темгил вирустун симптому катары саналбайт. Ага карабастан дарыгерлер башка симптомду көрсөтпөсө дагы, коронавируска кабылган бейтаптардын буттарынын манжаларына кызыл темгил пайда болгонун маалымдашкан. Ал эми Испанияда жүргүзүлгөн изилдөөнү жетектеген Игнасия Гарсия-Довал, коронавирусту жуктурган бейтаптардын курсагына кызарып чыккан темгил пайда болгонун белгиледи. \"Темгилдин көп түрү чыкканы адаттан тыш көрүнүш. Бүдүр-бүдүр болгон кызыл темгил бейтап вирусту жуктургандан кийин кеч пайда болот. Ошондуктан аны вирусту аныктоочу симптом катары пайдаланса болбойт\",-деди дарыгер Гарсия-Довал. Covid-19 вирусун жуктурган бейтаптардын курсагына бүдүр-бүдүр болгон кызыл темгил чыгып жатат. Изилдөө деми кыстыгып ооруканага кайрылган бейтаптарда жүргүзүлгөн. Испаниянын дерматологдорду бейтаптарда байкалган темгилдин беш түрү менен бөлүштү: Дарыгерлер адамдын денесине темгил көп себептен пайда болушу мүмкүн экенин эскертүүдө. Эгерде кандайдыр бир темгил пайда болгонун байкасаңыз, тынчсызданбай, дүрбөлөңгө түшпөй дарыгерден кеңеш алыңыз. \"Изилдөөнүн максаты кишилер өз алдынча диагноз коюуга мүмкүнчүлүк түзүү эмес. Изилдөө коронавирустун организмге таасири тууралуу маалымат топтоо максатын койгон\",-деди Британиянын дерматология бирикмесинин башчысы Рут Мёрфи. (AT)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/science-and-tech-54682395", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-42942136", "doc1": "لي كون هي ساعد في تنمية الأعمال التجارية الصغيرة لوالده وتحويلها إلى قوة اقتصادية وقالت شركة سامسونغ إن لي توفي الأحد وعائلته إلى جانبه، لكنها لم تحدد سبب الوفاة، وكانت نوبة قلبية أصابته في عام 2014 قد جعلته يعيش قيد العناية الفائقة. فمن هو لي كون هي؟ وُلد لي كون هي في 9 يناير/كانون الثاني عام 1942 وهو الابن الثالث للي بيونغ تشول، الذي أسس مجموعة سامسونغ في عام 1938، والتي باتت منتجاتها أو خدماتها تمس كل جانب من جوانب حياة الكوريين. وانضم إلى شركة العائلة عام 1968 وتولى رئاسة مجلس الإدارة عام 1987 بعد وفاة والده. تعرف على أبرز خصائص هواتف سامسونغ الجديدة مواضيع قد تهمك نهاية سامسونغ تكشف عن أحدث هواتفها القابلة للطي والجيل الخامس وحصل لي كون هي على شهادة في الاقتصاد من جامعة واسيدا في اليابان وماجستير في إدارة الأعمال من جامعة جورج واشنطن في الولايات المتحدة. وقد ساعد في تنمية الأعمال التجارية الصغيرة لوالده وتحويلها إلى قوة اقتصادية وتنويعها في مجالات مثل التأمين والشحن. لي كون هي وهو طفل مع والديه وأصبحت فرع سامسونغ للمنتجاتالإلكترونية خلال حياته واحدة من أكبر شركات التكنولوجيا في العالم. ويعد لي كون هي أغنى شخص في كوريا الجنوبية بثروة تصل إلى نحو 21 مليار دولار، ، بحسب مجلة فوربس. \"دعونا نغير كل شيء\" وعندما كان يُنظر إلى شركة سامسونغ على أنها مصدر لمنتجات رخيصة ومتدنية الجودة تم إدخال إصلاحات جذرية في الشركة في ظل قيادته. اشتهر لي بقوله للموظفين في عام 1993: \"دعونا نغير كل شيء باستثناء زوجاتنا وأطفالنا\". ثم أحرقت الشركة مخزونها بالكامل من الهواتف المحمولة والذي كان يضم 150 ألف جهاز. ونادرا ما كان يتحدث لي إلى وسائل الإعلام وكان معروفا بكونه ميالا إلى العزلة، مما أكسبه لقب \"الملك الزاهد\". وتعد سامسونغ إلى حد بعيد أكبر تشايبول في كوريا الجنوبية، ومن أكبر التكتلات الاقتصادية المملوكة للعائلات، والتي تهيمن على اقتصاد البلاد. وقد ساعدت تلك التكتلات العائلية في دفع التحول الاقتصادي في كوريا الجنوبية بعد الحرب العالمية الثانية، لكنها اتُهمت منذ فترة طويلة بالدخول في صفقات سياسية وتجارية غامضة. وقد أدين لي مرتين بارتكاب جرائم جنائية، بما في ذلك رشوة الرئيس السابق روه تاي وو. السجن ثم العودة واستقال من منصبه كرئيس لشركة سامسونغ في عام 2008 بعد اتهامه بالتهرب الضريبي والاختلاس. وحُكم عليه بالسجن لمدة 3 سنوات مع وقف التنفيذ بتهمة التهرب الضريبي، لكنه حصل على عفو رئاسي في عام 2009 واستمر في قيادة محاولة كوريا الجنوبية الناجحة لاستضافة دورة الألعاب الأولمبية الشتوية 2018. سامسونغ تطلق هاتفا جديدا بحجم علبة المكياج وعاد إلى منصب رئيس مجلس إدارة مجموعة سامسونغ في عام 2010، لكنه بات طريح الفراش بسبب نوبة قلبية منذ عام 2014. كما قضى لي جاي يونغ، نجل لي، عقوبة في السجن لدوره في فضيحة رشوة أدت إلى الإطاحة بالرئيسة السابقة بارك غيون هاي من منصبها في عام 2017. وفي الشهر الماضي، وجه المدعون اتهامات جديدة له بسبب دوره في صفقة اندماج 2015.", "doc2": "Ли Чжэ Ён түрмөдөн бошотулду. Ли Чжэ Ён өлкөнүн мурунку президенти Пак Кын Хеге аралашкан коррупция жаңжалына байланыштуу айыпталган. Август айында бизнесмен беш жылга эркинен ажыратылган эле. Түштүк Кореянын апелляциялык соту Ли Чжэ Ёндун актаган жок, бирок беш жылдык абак мөөнөтүн эки жарым жылга кыскартып, коррупция берене боюнча актады. Коррупциялык жаңжал саясатташып кетип, өлкө экономикасын кармап турган ири корпорацияларга карата коомчулуктун нааразылыгын жараткан эле. Азия өлкөлөрү боюнча Би-би-синин бизнес кабарчысы Каришма Васванинин айтымында, окуянын мындай өнүгүшү күтүүсүз болду. Samsung компаниясындагы булактар билдиргендей, Ли Чжэ Ён байланышкан окуялар компанияга таасирин тийгизген эмес. Айталы, өндүрүш аксап же акциялар арзандаган жок. Бирок дүйшөмбүдө Ли Чжэ Ён бошотулгандан кийин Samsung акциялары жогорулаган. Анткени инвесторлор Ли Чжэ Ёнду иш жүзүндө компаниянын жетекчиси катары эсептейт. Түштүк Кореянын президенти Мун Чжэ Ин шайлоо өнөктүгүнүн жүрүшүндө өлкөдөгү ири корпорацияларды коррупциядан тазаларын айтып чыккан. Эми көпчүлүк президенттин убадасына карабай Ли Чжэ Ён жазадан кутулду деп кабыл алышы мүмкүн. 49 жаштагы Ли электроника, уюк телефондорду, телевизорлорду, мониторлорду жана башка техникаларды чыгарган Samsung компаниясынын вице-президенти кызматын ээлейт. Бирок анын атасы, компаниянын президенти Ли Гонг Хи инфаркт болуп ооруп калгандан кийин Ли Чжен Ён иш жүзүндө корпорациянын башчысы болуп калган. Өткөн жылы мурунку президентин курбусу Чхве Сун Силь мыйзамсыз түрдө ири бизнес өкүлдөрүн өзүнө караштуу өкмөттүк эмес эки фондго миллиондогон акча которууга мажбурлаганы иликтенген. Ушул фонддордун ишмердүүлүгү боюнча иликтөөлөрдөн кийин коррупциялык жаңжал тутанды. Анын арты менен Президент Пак Кын Хеге парламент импичмент жарыялаган. Сот Ли Чжэ Ёндун Чхвенин фондуна төлөгөн 41 млрд вон (36 млн доллар) акчасын Түштүк Кореянын бийликтерине корпорациянын ишин реструктуризация кылуу үчүн берилген пара деп тапкан эле. (AbA)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-45419575", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-48580979", "doc1": "وقال مسؤولون إن زوجة أب الطفلة كانت قد طلبت من ابنها، ذي الـ 14 عاما، وثلاثة آخرين اغتصاب الطفلة أمام ناظريها. وأضافوا أنه قد عثر على جسد الطفلة يوم الأحد في غابة في مقاطعة بارامولا محروقا بالأسيد وعليه علامات تعذيب. ويعتقد أن زوجة الأب كانت مستاءة لأن الفتاة كانت المفضلة لدى والدها. وقالت الشرطة لبي بي سي إن الفتاة بقيت مفقودة لمدة 10 أيام قبل العثور على جسدها. وكان موقع NDTV الإخباري قد نقل عن امتياز حسين، وهو ضابط رفيع في الشرطة، قوله: \"توصلنا إلى أن زوجة الأب كانت تحمل الضغينة تجاه الزوجة الثانية لزوجها ولأطفالها\". وأضاف أن الفتاة قتلت بفأس بعد حادثة الاغتصاب الجماعي الذي تعرضت له، وأن أحد المتهمين باغتصابها - وهو شاب في الـ 19 من العمر - قام بتشويه جسدها. ازداد التدقيق في حوادث الاعتداء الجنسي في الهند منذ حادثة الاغتصاب الجماعي التي تعرضت لها طالبة كانت في الـ 23 من العمر عام 2012 عندما كانت في حافلة في العاصمة نيودلهي. وأثارت تلك الحادثة موجة احتجاجات استمرت أياما ودفعت الحكومة لإقرار قوانين أكثر تشددا لمكافحة الاغتصاب تضمنت عقوبة الإعدام. ولكن رغم ذلك لا تزال تقارير كثيرة تنقل أخبار اعتداءات تتعرض لها نساء وأطفال في أنحاء البلاد.", "doc2": "Сегиз жаштагы кыздын зордукталып өлтүрүлүшү бүт Индиянын кыжырын кайнаткан кылмыш болуп калды. Мусулмандардын Гуджар уруусундагы кыздын сөөгү 2018-жылы январда Катуа шаарынын жанындагы токойдон табылган. Кылмышка шектүү деп кармалган сегиз адамды индуисттик уюмдар менен адвокаттар күнөөсүз деп коргоп келишти. Айыпталгандардын үчөө өмүр бою түрмөгө кесилди. Үч полиция кызматкери далилдерди жок кылганы үчүн күнөөлүү деп табылып, ар бири беш жылдан эркинен ажыратылды. Алардын баары сотто күнөөсүн мойнуна алышкан жок. Айыпталгандардын бирөөсүнүн гана баласы күнөөсү жок деп кутулду. Тестиер кыз 2018-жылы Жаңы жылдын алдында жоголуп кетип, анын мыкаачылык менен кордолгон сөөгү үч аптадан кийин токойдон табылган. Тергөөчүлөр кызды индуисттер храмга алып барып кармашып, ага уйкунун дарысын сайып, эс-учун жоготушкан деп жатат. Соттун корутундусунда кызды бир нече күн катары менен зордукташып, акыры өлтүрүп тынышканы айтылат. Кол салгандардын максаты көчмөн гуджарларды коркутуп, башка жерге журт которууга аргасыз кылуу болгон экен. Расмий статистикага караганда, Индияда ар бир 15 мүнөттө бир бала жыныстык зордук-зомбулукка кабылат. Эксперттер курмандыктар саны чынында мындан да аябай көп дешет. Зөөкүрлөр ким? Соттолгон алты адамдын ичинде мурдакы мамлекеттик кызматкер жана төрт полициячы бар. Сот ошондой эле жашы жете элек бир өспүрүмдү да кылмышка катышкан деп чечти, анын соту өзүнчө болгон жатат. Тергөөнүн материалдарына караганда, бул кылмышты 60 жаштагы мурдакы мамкызматчы Санджи Рам төрт полиция кызматкеринин жардамы менен уюштурган. Сот аларды күнөөлүү деп тапкандан кийин өлтүрүлгөн кызды үй-бүлөсүнүн адвокаты Би-Би-Сиге соттун чечими Конституциянын духуна туура келет деп белгилеп, кыздын үй-бүлөсүн бүт өлкө диний ишенимдерине карабай текши колдоп жатканын айтты. Соттолгондордун адвокаты өз кезегинде сот тикелей далилдерге эмес, кыйыр далилдерге таянып ишти караганын белгилеп, айыпкерлерге жумшак жаза берүүгө чакырды. «Биз акыйкат чечим үчүн күрөшөбүз» Дивья Арья, Би-Би-Си \"My daughter deserved justice at all costs,\" the girl's mother told the BBC Мен өлгөн кыздын энесин тапканымда ал бир дөбөдө өзүнүн улуу кызы жана башка туугандары менен отурган эле. Тегеректе койлор менен козулар жайылып жүрдү. Соттун чечимин кыздын энеси биле элек болчу. Мен кыздын энесине айыпкерлердин алтоосу күнөөлүү деп табылганын айтканымда, ал көзүнө жаш алып, жакшы кабар алып келгеним үчүн мени алкады. Анын өзүндө же туугандарында сотко барганга акчалары жок болчу, сот отуруму Пенджаб штатына которулган эле. Бул үй-бүлө кой-козуларын сатып тирлик кылат. \"Мен акыйкаттык болоруна ишенгем, кудай мага күрөшкөнгө күч берди\", - деди кыздын энеси. Ал ошондой эле кылмышты уюштурган эки адам өлүм жазасына өкүм болбосо, анда апелляциялык арыз берерин айтты. «Биздин кызыбыздын ишинде акыйкаттык болмоюнча биз ичпей-жебей күрөшөбүз»,-деди ал. Анын улуу кызы азыр он беште, ал өзү жана башка кыздар индуисттерден коркуп жашап жатышканын, чоң адамдар коштомоюнча сыртка өздөрүнчө чыга албай турганын айтып берди. Эл кыжырын кайнаткан кылмыш Кашмирдин Индия көзөмөлдөгөн бөлүгүндө зордукталып өлтүрүлгөн кыз жөнүндө кабар дароо эле тарады, бирок Индиянын калган штаттарында бул окуяны апрелде араң билишти. Ошол учурда индуист топтор кылмышка шектүү болуп кармалгандарды колдогон демонстрацияларды өткөрө баштаган болчу. Бирок сегиз жаштагы кыздын кыйноого алынып зордукталган окуясынын чоо-жайы белгилүү болгондон кийин бүт Индия боюнча нааразылык акциялары дүрт этти. Кылмышка шектүүлөрдү коргоп, башкаруучу партиянын эки министри митингге чыкканда калың элдин кыжыры ого бетер кайнады. Ушул кылмыштын натыйжасында Индияда 12 жашка чыга элек балдарды зордуктагандарга өлүм жазасын караган мыйзам кабыл алынды. \"Кызымдын жүзү менин көз алдыман кетпей койду, менин сыздаган сай-сөөгүм бүтпөйт. Анын курагындагы башка балдарды көргөндө менин жүрөгүм көтөрө албачудай болом»,-дейт өмүрү жалп өчкөн кыздын энеси. Индия коомунун колдоосуна карабастан, өлгөн кыздын үй-бүлөсү негизинен индуисттер жашаган Катуа районунда тынч жашоо болбой жатканын айтууда. (КС)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-46370641", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/kyrgyzstan-46340338", "doc1": "بعض المحتجزين الأوكرانيين لدى روسيا وأضاف في تصريح لصحيفة واشنطن بوست أنه ينتظر \"تقريرا شاملا\" بعدما أطلقت سفن روسية النار على ثلاث سفن أوكرانية، ثم احتجزتها. ووصفت أوكرانيا الحادث بأنه \"عمل عدواني\"، أما روسيا فقالت إن السفن الأوكرانية اخترقت \"مياهها الإقليمية\". وفرض الرئيس الأوكراني الأحكام العرفية في بعض مناطق أوكرانيا، في خطوة غير مسبوقة. وحثت الولايات المتحدة الدول الأوروبية على بذل المزيد من الجهد لمساعدة أوكرانيا. وقالت المتحدثة باسم وزارة الخارجية الأمريكية، هيذر ناورت، إن واشنطن تريد فرض عقوبات أشد على روسيا. ما الذي قاله دونالد ترامب؟ يفترض أن يلتقي دونالد ترامب وفلاديمير بوتين على هامش قمة العشرين في بوينوس أيريس في وقت لاحق هذا الأسبوع. ولكن ترامب قال لواشنطن بوست إن التقرير الذي تلقاه من فريق الأمن القومي سيكون \"حاسما\" في هذا الصدد. هذا الاشتباك أول مواجهة صريحة بين روسيا وأوكرانيا منذ سنوات وأضاف: \"ربما لا ألتقي مع بوتين. وربما لن يكون هناك اجتماع. لا أحب العدوان. ولا أريد أبدا هذا العدوان\". ومن المقرر أن يناقش الرجلان قضايا الأمن، والسيطرة على السلاح، ومسألة أوكرانيا، والشرق الأوسط، عند انعقاد المؤتمر يومي الجمعة والسبت، بحسب ما قاله مستشار الأمن القومي، جون بولتون، للصحفيين. كيف اندلعت الأزمة؟ أطلقت سفن حراسة روسية النار الأحد، بينما كانت زوارق أوكرانية (زورقان حربيان وزورق سحب)، تبحر في مضيق كيرتش قبالة ساحل القرم، التي ضمتها روسيا في 2014. واحتجزت روسيا 24 أوكرانيا، أصيب ثلاثة منهم على الأقل في الحادث. ثم أمرت محكمة قرمية فيما بعد باعتقال 12 منهم لمدة 60 يوما. ويتوقع أن تصدر المحكمة أحكاما على البحارة المتبقين الأربعاء. ونشر مكتب التحقيقات الفيدرالي الأمريكي مقاطع فيديو تظهر بعض المحتجزين وهم يلقون بيانات. وقال أحدهم، ويدعى فولوديمير، إنه يدرك \"الطبيعة الاستفزازية\" لما أقدمت عليه أوكرانيا. وقال آخر، ويسمى أندري دراتش، إنه كان على متن زورق حربي، وكانت الأوامر المكلف بها هي الإبحار من أوديسا إلى ماريوبول. وأضاف: \"حذرتنا خدمات الحدود التابعة لروسيا الاتحادية من أننا ننتهك القانون الروسي. وطلبوا منا غير مرة ترك منطقة المياه الإقليمية لروسيا الاتحادية\". وقال قائد البحرية الأوكرانية، إيور فورونتشينكو، للتلفزيون الأوكراني إن الرجال قرأوا بيانات مزورة تحت الإكراه. وأضاف: \"أعرف هؤلاء البحارة من نيكوبول. وهم يعرفون بأنهم محترفون أمناء في عملهم، وما يقولونه الآن ليس هو الصدق\". وأكد مسؤول كبير في جهاز الأمن في أوكرانيا التقارير الروسية التي أفادت بوجود بعض أعضاء جهاز الأمن على متن الزوارق، ولكنه أضاف أنهم كانوا في \"مهمة مكافحة استخبارات اعتيادية\"، مثل تلك التي تنفذها البحرية الروسية دوريا. كيف كان رد فعل أوكرانيا؟ قال الرئيس الإوكراني، بيترو بوروشينكو الثلاثاء إن هناك تهديدا \"بحرب شاملة\" مع روسيا. روسيا بثت اعترافات لبعض المحتجزين الأوكرانيين وأضاف أن \"عدد الدبابات الروسية في القواعد الموجودة على الحدود تضاعف ثلاث مرات\". وأيد البرلمان الأوكراني مساء الاثنين قرار الرئيس بوروشينكو بفرض الأحكام العرفية لمدة 30 يوما، بدءا من 28 نوفمبر/تشرين الثاني، في 10 مناطق حدودية. وتقع خمس مناطق على الحدود مع روسيا، بينما تقع منطقتان أخريان قرب منطقة ترانس-دينيستر المنشقة عن مولدوفا، حيث توجد قوات روسية. أما المناطق الثلاث الأخرى فتقع على حدود البحر الأسود، المعروف ببحر أزوف، القريب من القرم. وقرار فرض الأحكام العرفية غير مسبوق في أوكرانيا، وهو يمنح السلطات الحق في حظر الاحتجاجات والإضرابات. واندلاع الأزمة هو أول اشتباك صريح بين القوات الأوكرانية والروسية منذ سنوات، على الرغم من استمرار القتال بين الانفصاليين الموالين لروسيا، إلى جانب \"متطوعين\" في الجيش الروسي، منذ 2014، مع قوات الجيش الأوكراني في منطقتي لوهانسك ودونيتسك الشرقيتين. وقد تصاعد التوتر عندما افتتحت روسيا جسرا هذا العام يربط روسيا والقرم فوق مضيق كيرتش، ويمتد حتى بحر أزوف. ويوجد ميناءان أوكرانيان على الشاطئ الشمالي لبحر أزوف، وتسمح معاهدة 2003 للبلدين بحرية الحركة وصولا إلى مياهها.", "doc2": "Окуяда 24 украиналык аскер камалып, кеминде үчөө жаракат алды Жакында эле Ак үйдүн басма сөз катчысы Сара Сандерс Трамп менен Путин Аргентинадагы \"Чоң жыйырмалыктын\" саммитинде кеңири сүйлөшүүлөрдү өткөрөт деп айткан. Бирок Керч кысыгында украиналык катерлерди орусиялык кемелер аткылап, кармап алышкандан кийин, АКШнын лидери Москванын кадамын \"агрессия\" деп атады. \"Балким мен [президент Путин менен] жолукпайм. Мага мындай агрессия жакпайт\",-деди Трамп. Ошондой эле Дональд Трамп Washington Post гезитине берген маегинде атайын кызматтардан \"толук маалымат\" күтүп жатканын билдирип, Европа мамлекеттерин Украинага көмөк көрсөтүүгө чакырды. Эки лидер коопсуздук, курал-жарак көзөмөлү жана Украина менен Жакынкы Чыгыштагы абалды талкууга алмак. Бул тууралуу президент Трамптын Улуттук коопсуздук боюнча кеңешчиси Жон Болтон билдирген. Керч кысыгында эмне болду? Жекшемби күнү Керч кысыгындагы украиналык катерлерди орусиялык кемелер ��ткылап, кармап алышкандан кийин, Украина буга жооп катары аскердик абал киргизди. Өлкөнүн Жогорку Радасы чек арага чукул 10 аймакта, 30 күнгө аскердик абал киргизүүнү колдогон. Украинанын Коргоо министрлигинин басма сөз катчысы коопсуздук кеңешинин чечимине ылайык, украиналык куралдуу күчтөр күчөтүлгөн режимге өтүштү. Киев кемелери Одессадан Мариуполь шаарына Керч кырсыгы аркылуу өтүп бара жатканын жана бул тууралуу Орусияга алдын ала маалымат бергенин айтты. Москва болсо украиналык катерлер чек араны бузуп өткөнүн билдирди. Окуяда 24 украиналык аскер камалып, кеминде үчөө жаракат алды. Крым аймагынын соту 12 украин аскерин 60 күнгө абакка кести. Шаршемби күнү калган моряктар боюнча соттун өкүмү күтүлүүдө. Орусиянын Федералдык коопсуздук кызматы айрым украин жоокерлеринин кайрылуусун видеого тартып, интернетке жарыялады Орусиянын Федералдык коопсуздук кызматы айрым украин жоокерлеринин кайрылуусун видеого тартып, интернетке жарыялады. Аскерлердин бири Володимир Лисовий, Украинанын \"чагымчыл аракети\" тууралуу алдын ала билгенин айтты. Украинанын деңиз күчтөрү болсо, моряктар кысым алдында, аргасыз ушундай кайрылуу жасаганын билдирди. \"Мен Никополдогу моряктарды жакшы билем. Алар чынчыл, профессионал аскерлер. Ишин мыкты аткарат. Видеодо айтылган сөздөрдүн баары жалган\",-деди Украинанын деңиз күчтөрүнүн башчысы Игорь Вороченко. \"Аскердик абал\" - эмне өзгөрөт? Аскердик абал дароо эле мобилизация башталат дегенди билдирбейт. Украинанын президенти аскердик абал Донбасстагы кырдаалга таасир бербейт жана украин армиясынын кандайдыр бир жүрүштөрүнө алып келбейт деп баса белгиледи. \"Украина бир гана өзүнүн аймагын коргоо жана өзүнүн жарандарынын коопсуздугун камсыз кылуу боюнча гана аракеттерди көрөт\",-деди президент. Анын айтымында, бул чечим Донецк жана Луганск областтарында кагылышуу болгон жерлердеги сызыктар өзгөрөт дегендикке жатпайт. Украинанын полициясынын башчысы Андрей Князев аскердик абал жарыялангандан кийин полиция күчөтүлгөн тартипке өткөнүн билдирген. Би-Би-Синин кабарчысы өз кезегинде Украинада аскердик абал жарыялоо март айына коюлган президенттик шайлоонун башка убакка жылышына алып келиши мүмкүн деп жатат. Дүйнөлүк коомчулук кандай реакция кылды? Киев шаарында 150 чукул тургун Орусиянын элчилигине таандык унааны өрттөштү НАТО менен Европа Биримдиги Орусиядан украиналык кемелерге Керч кысыгынан тоскоолдуксуз өтүүгө мүмкүнчүлүк түзүүнү суранды. Ошондой эле Европа Биримдиги Орусияны \"абалды курчутпоого\" чакырды жана Москва Керч көпүрөсүн куруп, Украинанын көз карандысыздыгына коркунуч жаратканын белгиледи. Кара деңиздеги курчуган кырдаал боюнча БУУнун Коопсуздук кеңешинин чукул жыйын өткөрүп, бирок эч кандай резолюция кабыл алган жок. Украина менен Орусия чагымчыл аракет жасап жатат деп бири-бирин күнөөлөдү. Жыйында Киев кемелери Одессадан Мариуполь шаарына Керч кысыгы аркылуу өтүп бара жатканын жана бул тууралуу Орусияга алдын ала маалымат бергенин айтты. Москва болсо украиналык катерлер чек араны бузуп өткөнүн билдирди. АКШ, Британия, Франция менен Германия Керч кысыгындагы окуялардан кийин Орусиягы каршы жаңы санкциялар тууралуу сөз кылган жок."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-51259943", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/kyrgyzstan-51005657", "doc1": "تحذر الصين من أن الفيروس قد ينتقل من شخص إلى آخر، حتى قبل ظهور أي أعراض وارتفع عدد المصابين بفيروس كورونا في الصين إلى 4515 حالة في 27 يناير/ كانون الثاني مقابل 2835، وفقا للأرقام المعلنة قبل يوم واحد. في غضون ذلك، وضعت السلطات في الصين قيودا مشددة على السفر في محاولة للحد من انتشار الفيروس. وتخضع مدينة ووهان، البؤرة الرئيسية لانتشار الفيروس، والموجودة بمقاطعة هوبي، لحالة من الإقفال التام، كما فرضت عدة مدن حظرا على السفر. ويسبب فيروس كورونا عدوى خطيرة في الصدر، ولا يوجد مصل مضاد لهذا المرض الجديد ولا علاج له حتى الآن. مواضيع قد تهمك نهاية وكان أغلب ضحايا هذا الفيروس من كبار السن ومن يعانون من مشكلات صحية في الجهاز التنفسي قبل الإصابة به. تتزايد قوائم الانتظار في مستشفيات مدينة ووهان ما هي الخطوات التي تتخذها الصين للحد من انتشار فيروس كورونا؟ تزامن انتشار الفيروس الجديد مع قدوم العام القمري الصيني الجديد، الذي عادة ما يشهد تحركات من قبل الملايين في جميع أنحاء البلاد لزيارة الأقارب والأصدقاء. وعلقت السلطات إقامة العديد من مهرجانات احتفالات العام الجديد، كما مددت السلطات عطلة العام الصيني الجديد، لمدة 3 أيام إضافية حتى يوم الأحد، في محاولة لاحتواء تفشي المرض. وأوقفت بكين أغلب خدمات حافلات النقل الجماعي التي تتوجه إلى ولاية هوبي مع إخضاع المسافرين من هذه الولاية إلى العاصمة الصينية ومدينة شنغهاي للمتابعة لمدة 14 يوما. فيروس كورونا: الصين تبني مستشفى في ستة أيام! ويعاني 11 مليون نسمة في مدينة ووهان الصينية من قيود صارمة جدا مفروضة على السفر، كما مُنعت المركبات غير الضرورية من السير على الطرق العامة. وقال عمدة المدينة إن ملايين السكان غادروا ووهان قبيل العطلة وقبل اتخاذ القرار بإقفال المدينة. وأوقفت الصين، في أغلب المدن الرئيسية، خطوط المواصلات العامة وسيارات الأجرة، وخدمات الأجرة عبر التطبيقات الإلكترونية. كما أغلقت مدينة ملاهي ديزني لاند في شنغهاي وهونغ كونغ أبوابهما أمام الزائرين. ما هو الموقف على المستوى الدولي؟ حثت الولايات المتحدة، التي اكتشفت بها عدة إصابات، مواطنيها على \"إعادة النظر في السفر\" إلى الصين علاوة على توصيات بتجنب السفر إلى ولاية هوبي. وتخطط الإدارة الأمريكية لإجلاء طاقم القنصلية الأمريكية والمواطنين الأمريكيين من مدينة ووهان في الأيام القليلة المقبلة. وحذرت دول أخرى من السفر غير الضروري إلى الصين بينما تخطط بعض الدول لمساعدة مواطنيها على مغادرة المدينة الصينية التي ظهر فيها الفيروس للمرة الأولى الشهر الماضي. وأكدت منظمة الصحة العلمية ظهور 47 إصابة بالفيروس خارج الصين. وكانت أحدث الحالات التي تم اكتشافها في ولاية بافاريا الألمانية، وهي الحالة الرابعة في أوروبا. وحتى الآن لم تحدث أي حالة وفاة بالمرض الجديد خارج الصين. 81وفاة 2,827حالة إصغبة ��ؤكدة 5,794حالة إصابة مشكوك بها 461في حالة حرجة 51مصابون تماثلوا للشفاء وغادروا المستشفيات", "doc2": "Ошондо Кытайда 4,515 кишиге вирус жуккан, бир күн мурун эле бул сан 2,835 деп айтылган. Бээжин буга чейин саякаттоого чектөөлөрдү киргизди. Коронавирус табылган Ухань шаарында карантин жарыяланган. Башкача айтканда шаар блокадага алынды. Андан тышкары Хубэй провинциясындагы коронавирус эң көп жайылган бир нече шаарда дагы карантин ыкмалары колдонулууда. Дем алуу органдарын сезгенткен коронавируска каршы азырынча вакцина жок. Коронавирус 38 түрү камтылган вирустардын үй-бүлөсүнө кирет. Алардын алтоо (жаңы вирус менен жетөө) кишини оорутат. Вирустан улам көз жумгандардын көбү мурда өпкө илдеттерине кабылган карыялар. Кытай кандай чараларды ишке ашырууда? Вирус Кытай жаңы жылынын алдында тарай баштады. Бул учурда миллиондогон кытайлар жаңы жылды жакындары менен өткөрүү үчүн сапарга чыгат. Вирусту жайылтпоонун оңой жолдору бар. Маселен, үйгө киргенде колду самындап жуу, көчөдө медициналык маска тагынуу. Учурда жаңы жылдык иш чаралардын көбү токтотулду жана эс алуу күндөр жекшембиге чейин узартылды. Андан тышкары Хубэй провинциясынан коңшу аймактарга автобустар жүрбөй калды. Көз жумган 106 кишинин жүзү Хубэй провинциясынын тургуну болгон. Аймакта 2,714 адам вирусту жуктурган. 11 миллион калкы бар Ухань шаарында дагы коомдук транспорт токтоп турат. Жеке унаа менен дагы көчөгө чыкса болбойт. Шаардын мэри тургундардын көбү карантин киргизилгенден мурун эле чыгып кеткенин айтты. Гонконг менен Шанхайдагы көңүл ачуучу Диснейленд паркы дагы жабылды. Чет өлкөдө абал кандай? АКШда бир нече киши вирусту жуктурганы аныкталган. Кошмо Штаттарынын бийлиги жарандарын Хубэй провинциясына саякатка барбоого үндөдү. АКШ Ухандагы жарандарын өлкөдөн чыгарып кетүү боюнча долбоорун дагы ачыктады. Дүйнөдөгү көптөгөн мамлекеттер жарандарын Кытайга барбай турууга үндөшүүдө. Дүнөлүк саламаттыкты сактоо уюму Кытайдан башка мамлекеттерде 47 киши вирусту жуктурганын кабарлады. Бүгүн Германияда дагы бир адам вируска чалдыкканын аныкталды. Чет өлкөдө вирусту жуктургандар саны: Азырынча Кытайдан тышкары мамлекеттерде вирустан улам көз жумган бейтаптар жок."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-46449940", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-46224318", "doc1": "وأرغمت هذه النتيجة فريق ماي بالوعد بنشر الاستشارة القانونية كاملة قبل التصويت المقرر الثلاثاء المقبل في البرلمان على مسودة اتفاق الخروج. وأيد النواب دعوات لحصول مجلس العموم على رأي مباشر فيما يحدث في حال تم رفض الاتفاق. وقالت ماي إن على النواب واجب الوفاء بمطالب الشعب الذي صوت أغلبيته على الخروج من الاتحاد الأوروبي في عام 2016، مؤكدة أن مشروع الاتفاق \"حل وسط مشرف\". مؤيدو بريكست في حزب المحافظين يبحثون سبل الإطاحة برئيسة وزراء بريطانيا تريزا ماي \"بريكست\": رئيسة وزراء بريطانيا مازالت في خطر وكانت ماي تخاطب مجلس العموم في بداية مناقشات، تستمر لمدة خمسة أيام، حول اتفاقها ��لمقترح بشأن انسحاب بريطانيا وعلاقاتها المستقبلية بالاتحاد الأوروبي. ووافق قادة الاتحاد الأوروبي على اتفاقية خروج بريطانيا من الاتحاد، وينبغي أن يصدق البرلمان البريطاني على الاتفاقية ليصبح ساري المفعول، وهي مهمة لن تكون سهلة بالنسبة لماي، بالنظر إلى عدد النواب المعترضين على محتوى الاتفاق. وقالت ماي إن \"الانقسامات بشأن بريسكت تمثل تآكلاً لسياسة المملكة المتحدة\"، مضيفة أن الشعب يرى أن موضوع الخروج من الاتحاد أخذ أكثر من وقته ويجب التوصل إلى حل\". ما هي الاستشارة القانونية الآن؟ دعم مجلس العموم اقتراحاً بنشر الاستشارة القانونية كاملة حول اتفاق بريكست بعد تصويت المجلس بغالبية 311 نائبا لصالح القرار مقابل 293 عارضوه. وقد أيدت هذه الخطوة ستة أحزاب معارضة في حين صوت \"الاتحاد الديمقراطي\" - الذي لديه اتفاق برلماني مع المحافظين- ضد الحكومة. وجاءت هذه الخطوة بعدما نشر المدعي العام جيفري كوكس ملخصاً للنصيحة الاثنين وأجاب على أسئلة النواب لمدة 3 ساعات، إلا أنه قال إن النشر الكامل لن يصب في المصلحة الوطنية. واتهم حزب العمال الوزراء \"بالرفض المتعمد للامتثال\" بتصويت ملزم في مجلس العموم الشهر الماضي بتقديم المشورة الكاملة والنهائية للمدعي العام. ورداً على ذلك، قالت رئيسة مجلس العموم أندريا لوسياس إنها \"سترد الاربعاء ولكنها ستطلب من لجنة الامتيازات العامة النظر في التداعيات الدستورية\". واتفاق الانسحاب يتضمن خصوصا فاتورة خروج بريطانيا التي تقدر بين 40 و 45 مليار يورو، كما يضمن حقوق الأوروبيين المقيمين في بريطانيا والمواطنين البريطانيين المقيمين في الاتحاد الأوروبي ويحدد فترة انتقالية تبدأ بعد الخروج المرتقب في 29 أذار/مارس 2019، ويمكن أن تستمر حتى كانون الأول/ديسمبر 2020.", "doc2": "Британиянын премьер-министри Тереза Мэй Европа Биримдигинен чыгуу тууралуу сүйлөшүүлөрдү жүргүзгөн министр Доминик Рааб менен Эмгек жана пенсия министри Эстер Маквей кызматынан өз ыктыяры менен кетти. Доминик Рааб премьер-министр сунуштаган долбоорду кабыл алса болбойт деп айтты. Британия 2019-жылдын 29-март айында кечки саат 23:00 (жума күнү) Европа Биримдигинен чыгып кетиши керек. 2016-жылы өлкөдө референдум өтүп, британиялыктардын 51.9 пайызы аталган биримдиктен чыгууну колдогон, 48.1 пайызы калууга добушун берген. Европа Биримдиги менен Улуу Британия бир жылдан бери \"ажырашуу\" боюнча долбоорду талкуулады. Катаал сүйлөшүүлөрдөн кийин эки тарап мунаса тапты. Эми келишимди Британиянын парламенти, андан кийин Европа Биримдигине мүчө болгон 27 мамлекет колдошу керек. Келишим долбоору эмнени камтыйт? Соода келишимине эмне болду? Британиянын экономикасы Европа Биримдиги менен байлануу 585 барактан турган долбоордон тышкары Британия менен Европа Биримдигинин келечектеги алакалары боюнча да документ даярдалууда. Ал кабыл алынса, 2020-жылдын декабрь айына чейинки өткөөл мезгил башталат. Документке ылайык, эки тараптын ортосунда \"эркин соода аймагы жана айрым товарлар боюнча бажы төлөмдөрү\" толугу менен алынат. Атайын бажы келишими түзүлөт. Эки тарап кошумча келишимдер аркылуу Түндүк Ирландия менен Ирландия республикасы ортосундагы чек ара көйгөйүн чечүүгө киришмекчи. Бул маселе Британиянын бүтүмдүгүнө коркунуч жаратышы ыктымал. Эми эмне болот? Тереза Мэй сунуштаган долбоорду парламент колдошу керек Европа Биримдиги долбоорду талкуулоо үчүн айдын аягында чукул саммит өткөрөт. Андан кийин премьер-министр парламент депутаттарын ынандырышы керек. Бул абдан татаал болот. Себеби оппозициядан тышкары, Мэй айымдын өз партиялаштары дагы долбоорго каршы чыгууда. Түндүк Ирландиянын \"Демократиялык биримдик партиясы\" долбоор Улуу Британияны бөлүп, бүтүмдүгүнө коркунуч жаратат деген пикирин билдирди. Мэйдин айрым партиялаштары ал премьер-министрлик кызматын таштап кетсин деп талап кылышууда. Андан тышкары Мэйдин үзөңгүлөштөрү кызматын өткөрүп бериши ыктымал. Эмитен эле эки министр өз ыктыяры менен жумушун өткөрүп берди. Улуу Британия Европа Биримдигинен эч кандай долбоору жок туруп чыгып кетсе болот. Депутаттар мындан кооптонуп, добуш берүү учурунда Мэйдин долбоорун колдошу мүмкүн. Эгерде Тереза Мэй парламенттин колдоосун албаса, эмне болоорун эч ким билбейт. Ал Европа Биримдиги менен кайрадан сүйлөшүүлөрдү өткөрүшү мүмкүн. Бирок байкоочулар премьер-министр кызматтан кетет деп болжоодо. Өлкөдө кайрадан парламенттик шайлоо өтүшү ыктымал же жаңы премьер-министр тандалышы мүмкүн. Саясатчылардын көбү Тереза Мэй бул жолдон баш тартып, Брексит күнүн кечеңдетип, кайрадан референдум жарыялайт деген үмүттө. Буга чейин Мэй референдум кайра болбойт деп убада кылган. Брексит: Эми эмне болот? Эки тарап тең долбоорду колдосо... Эгерде бир тарап, же экөө тең келишимди четке какса..."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/media-44697763", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-44759250", "doc1": "بيد أن عملية إخراجهم من الكهف وإنقاذهم قد تستغرق شهورا بحسب الجيش التايلاندي، الذي أشار إلى أنه الصبيان قد يبقون في الكهف لشهور، فليس أمامهم للخروج منه سوى تعلم الغوص أو الانتظار حتى انخفاض منسوب مياه الفيضان داخل الكهف. ويعرقل ارتفاع منسوب المياه داخل الكهف والأوحال التي تغطي مدخله العمليات الجارية لإنقاذ المجموعة المحاصرة بالمياه داخل الكهف.", "doc2": "Алгачкы ийгиликтер куткаруучуларга дем берди. Бирок, куткаруу иштери бүтө элек. Өспүрүмдөр эки аптадан бери суу толуп калган караңгы үңкүрдүн түпкүрүндө камалып турган эле. Куткаруу операциясы эрте менен башталды. Балдардын арасында сууда сүзгөндү билбегендери көп. Куткаруу операциясынын алдында, аларга суучулдар акваланг колдонууну үйрөтүштү. Аман-эсен куткарылгандарды дароо эле үңкүргө жакын жердеги атайын курулган лагерге алып келип, талаа госпиталында медициналык жардам көрсөтүшүүдө. Куткаруу иштерине чет өлкөлүк 13 суучул жана Деңиз-аскер күчтөрүнүн эң мыкты саналган кызматкерлери тартылган. Куткаруу иштери уланууда. Балдарды үңкүрдөн бирден алып чыгышууда. Суу алдында балдарга өз алдынча кыймыл-аракет кылдырбай, дасыккан суучулдар алып чыгып жатышат. Болгону б��лдар дүрбөлөң салбай, өзүн колго алышы керек деген кеңеш берилген. Суу толгон үңкүрдөн балдарды алып чыгып кетүүнүн жолу. Операция абдан кооптуу деди адистер. Кечээ күнү Аскер-деңиз күчтөрүнүн мурунку старшинасы Саман Гунан үңкүрдөгүлөргө кислород толтурулган баллондорду алып баратып, кайра кайткан жолдо эсин жоготкон. \"Анын тапшырмасы кислород жеткирүү болчу. Бирок, кайра кайткан жолдо өзүнө кислород жетишпей калган\",-деди жергиликтүү бийлик өкүлү. Гунанды анын шериги суудан алып чыккан. Өмүрүн сактап калууга мүмкүн болгон эмес. 38 жаштагы суучул мыкты спортчу болгон. Аскер-деңиз күчтөрүндөгү атайын бөлүктө кызмат кылган экен. Үңкүрдүн оозунда тез жардам унаалары күтүп туруп, сыртка чыгарылгандарды дароо эле талаа госпиталына алып кетүүдө. Окуя болуп жаткан жерден журналист Флориан Витульск кабарлагандай, үңкүрдө балдар менен австралиялык дарыгер иштеп жатат. Ал суучулдардын жардамы менен үңкүргө жеткен. Дарыгердин чечими менен гана куткаруу иштери башталды. Алды менен алсыз болуп калган балдарды алып чыгып жатышат. Таиланддагы суу толуп калган Тхам Луанг Нанг Нон үңкүрүндө 12 өспүрүм жана алардын футбол машыктыруучусу 23-июндан бери бери камалып турат. Мындан эки күн мурун расмийлер басма сөз жыйынында үңкүрдөгү кислород акыркы күндөрү 15 пайызга чейин төмөндөгөнүн айткан эле. Үңкүрдүн картасы 11-16 жаштагы өспүрүмдөр жана алардын 25 жаштагы футбол машыктыруучусу Тхам Луанг үңкүр комплексине экскурсияга чыгышкан. Нөшөрлүү жаандан кийин үңкүр сууга толуп баштаганда, алар аргасыз өйдө көтөрүлүп олтуруп, үңкүрдүн оозунан төрт чакырым алыс кетип калышат. 9 күндөн кийин гана суучулдар алардын турган жерин таап алышты. Бирок куткаруу иштери кыйынга турууда. Буга чейин куткаруучулар балдар бир нече айга чейин кармалышы мүмкүн экенин айтып жатышкан. (AbA) 12 өспүрүм жана машыктыруучу тартылган жаңы видео жарыяланды"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/middleeast/2014/07/140727_iraq_mousel_isis_prophet_jirjis_destruction_", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-40363731", "doc1": "ضريح ومسجد النبي يونس هو أحد الأماكن المقدسة العديدة التي دمرها التنظيم في الموصل ويقول السكان إن قبر النبي جرجيس الواقع في وسط المدينة نسفه مسلحو التنظيم مساء الأحد. وشهدت الفترة الأخيرة تدمير أكثر من عشرة أماكن مقدسة لدى سكان المنطقة من أضرحة الى مساجد قديمة. وكان مسلحو تنظيم \"الدولة الإسلامية\" قد سيطروا على الموصل في شهر يونيو/حزيران الماضي وفرضوا فهمهم المتشدد للإسلام على سكان المدينة وهاجم التنظيم أضرحة السنة ومراقد الشيعة وكنائس للمسيحيين على السواء وأنذر بمواصلة تدمير أماكن العبادة التي لا يقرونها أو تخالف تعاليمهم. مواضيع قد تهمك نهاية ومن بين الأماكن التي دمروها خلال الاسبوع المنصرم قبر النبي يونس والقبة الحسينية ومقبرة البنت.", "doc2": "Бийиктен алынган сүрөттөр мечиттин канчалык талкаланганын көрсөтүп турат. Тогуз айдан бери кармаш уланып жаткан Мосул курчоодо турат. Кабарларга караганда мечит мунаралары менен чогуу жардырылган. Үч жыл мурун дал ушул мечитте «ИМ» лидери Абу Бакр аль-Багдади \"халифат\" жарыялаган болчу. «ИМ» экстремисттик тобу өздөрүнүн Амак маалымат агенттиги аркылуу ан-Нури мечити АКШнын аба күчтөрү тарабынан талкаланганын билдирди. Ирактын пемьер-министри Хайдер аль-Абади мечиттин жардырылышын «ИМ» тобунун «жеңилгенин расмий моюнга алганы» деп айтты. Бийиктен алынган сүрөттөр мечиттин канчалык талкаланганын көрсөтүп турат. Америкалык аскер командачылыгынын өкүлү «ИМ» тобу «Мосул менен Ирактын баа жеткис кенчин талкалады» деп билдирүү жасады. Мечит «бүкүрөйгөн» мунарасы менен белгилүү болчу. Мечиттин курулушу XII кылымга таандык. Курулуш иштери 1172-жылдары башталган. Ал Тигр дарыясынын оң жээгинде орун алган эле. Ан-Нури сунниттердин негизиги мечити эсептелип келген. Мечит «бүкүрөйгөн» мунарасы менен белгилүү болчу. Ирактын армиясы Мосулдун эски шаар бөлүгүнө чабуул жасап жатат. Тогуз айга созулган тынымсыз ок атышууларга карабастан бул аймакты жихадчылар көзөмөлүнөн чыгарбай келүүдө. БУУнун маалыматына караганда Мосулда болжолу 100 миңдей киши бар. Алар суу, азык-түлүк жана медициналык каражаттар жетишпеген шартта жашап жатышат. Чабуулдар кайра жанданар алдында тургундарга мүмкүнчүлүк болсо Мосулду таштап чыгып кетүүгө кеңеш берилген. Соңку эки аптада БУУнун эсеби боюнча Мосулдун батыш бөлүгүндө 230 жайкын тургун мерт кетти. Айрымдары аба чабуулдарына жана ок атууга кабылса, кээси шаардан чыгып кетүү аракетин көргөн учурда «ИМ» тобунун көзгө атарларынын огуна тепчилген. Ирак күчтөрүнүн Мосулду бошотуу операциясы тогузунчу айга созулуп баратат. Операцияны АКШ колдоого алып жатат. «ИМ» согушкерлери шаарды 2014-жылдын жай айынан бери кармап турушат. Ѳткөн аптада Орусиянын Коргоо министрлиги өздөрүн «Ислам мамлекети» атаган экстремисттик топтун лидери Абу Бакр аль-Багдади Сирияда болжолу Орусиянын аба күчтөрү тарабынан урулган соккудан каза тапкан болушу мүмкүн экенин билдирген. Бул маалыматтын текшерилип жатканы да кошумчаланган эле. Азырынча тастыктала элек. (AbA)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/worldnews/2013/06/130620_brazil_protests_new_clashes", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-53690376", "doc1": "أشعل المتظاهرون النار أمام مقر وزارة الخارجية في العاصمة برازيليا وأفادت تقارير بأن ما يقرب من 800 ألف شخص نزلوا إلى شوارع كبريات المدن البرازيلية الخميس للتظاهر احتجاجا على سياسات الحكومة. في هذه الأثناء، قضى متظاهر في حادث سير في مدينة تقع بالقرب من ساو باولو في أول حالة وفاة منذ اندلاع الاحتجاجات في البرازيل. وشارك الآلاف في مسيرات في مدينة ريو دي جانيرو تصدت لها قوات الأمن بإطلاق قنابل الغاز المسيل للدموع. ووفقا للتقديرات، بلغ عدد المتظاهرين في المدينة 300 ألف متظاهر. مواضيع قد تهمك نهاية خطورة الأوضاع وفي مدينة سلفادور شمالي البلاد، استخدمت الشرطة قنابل الغاز والرصاص المطاطي لتفريق المتظاهرين الذين احتشدوا أمام ملعب كرة قدم أقيمت عليه مباراة بين أوروجواي ونيجيريا في بطولة كأس القارات التي تستض��فها البرازيل. وأجبرت حدة الاحتجاجات التي اتسعت رقعتها رئيسة البلاد ديلما روسيف إلى إلغاء زيارتها التي كانت مقررة إلى اليابان. ويقول مراسل بي بي سي في ساو باولو إن قرار روسيف إلغاء رحلتها دليل واضح على خطورة الأوضاع في البرازيل. وتفيد التقارير بأن 29 شخصا أصيبوا جراء مصادمات بين الشرطة ومتظاهرين حاولوا الاقتراب من مقر مجلس المدينة في ريو دي جانيرو. وحاصرت الشرطة مقر المجلس التشريعي بالمدينة ومقري الحاكم وعمدة المدينة. وبثت شاشات التلفزيون مشاهد لشباب مقنع ينهبون محال في وسط المدينة. وكان المتظاهرون قد أخبروا مراسلنا في ريو دي جانيرو أنهم لن يتوجهوا إلى ستاد ماركانا الذي استضاف مباراة كرة القدم بين اسبانيا وتاهيتي. وفي العاصمة برازيليا أشعل متظاهرون النار في مدخل وزارة الخارجية أثناء محاولتهم اقتحام المبني مساء الخميس إلا أن الشرطة تمكنت في النهاية من صدهم. ودارت أمام مقر بلدية ساو باولو مواجهات عنيفة بين متظاهرين رشقوا عناصر الشرطة بالحجارة في حين رد هؤلاء بقنابل الغاز المسيل للدموع والرصاص المطاطي. أول حالة وفاة وسجلت مساء الخميس أول حالة وفاة منذ اندلاع الاحتجاجات بعد أن قضى متظاهر دهسا كما أعلنت الشرطة العسكرية. وذكرت الشرطة على حسابها على موقع تويتر إن \"سيارة صدمت ثلاثة أشخاص توفي أحدهم\" مشيرة إلى أن الحادث وقع في مدينة ريبيارو بريتو على بعد 330 كيلومترا من مدينة ساو باولو. وبحسب صحف محلية، فإن سيارة حاولت اجتياز مجموعة من المتظاهرين كانوا يقطعون الطريق فدهست ثلاثة منهم. وكانت شرارة الاحتجاجات بدأت الأسبوع الماضي بعد قرار الحكومة زيادة تعريفة تذاكر الحافلات من 3 ريالات إلى 3.20 ريالات. ثم استعت رقعة المظاهرات في شتى أنحاء البلاد ضد سياسات الحكومة وما وصفوع بالفساد والاسراف في صرف الأموال في إطار التحضيرات لبطولة كأس العالم العام المقبل. ويطالب المتظاهرون بإصلاحات عديدة وتحسين التعليم والخدمات الصحية.", "doc2": "Демонстранттар парламент алдына топтолушту Шейшемби күнү болгон жарылууда кеминде 137 адам каза тапты, беш миңден ашуун киши жаракат алды. Ондогондор дагы деле дайынсыз бойдон калууда. Өлкө бийлиги эки жумага созулган өзгөчө кырдаал жана үч күндүк аза күтүү жарыялаган. Жарылуунун себеби болгон 2750 тонна аммоний нитраты портто 2013-жылдан бери сакталып турган, ошол эле маалда эч кандай коопсуздук шарттары эске алынган эмес. Өлкөнүн премьер-министри ачык териштирүү иштери болорун убада кылды. Бирок бейруттуктар жарылуу өкмөттүн шалаакылыгынан улам болгонун айтышып, бийлик коррупцияга батып, чаржайыт саясат жүргүзүп жатканына нааразы болушууда. Полиция көз бууган газ колдонуп демонстранттарды таратууга аракеттенди Жарылуу ушунчалык кубаттуу болгондуктан анын толкуну бир нече чакырым аралыктагы автоунааларды дагы учуруп кеткен. Порттун өзү эле эмес, ага жакын райондор катуу жабыркады. Жарылуунун үнү өтө катуу болуп, Бейруттан 240 чакырым аралыктагы Кипр аралына чейин угулган. Порт толугу менен иштен чыгып калды. Бул күнүмдүк керектөөнүн дээрлик баарын сырттан ташып келген өлкө үчүн өтө оор сокку. Өлкөнүн 80 пайыздай будай запасы так ушул портто сакталган эле. Бейруттуктар жарылуу өкмөттүн шалаакылыгынан улам болгонун айтууда Жергиликтүү маалымат агенттиктери жарылууга байланышы бар деп шектелип 16 киши камакка алынганын кабарлады. Кырсыктан кийин эки жогорку даражадагы расмий кызматтан өз ыктыяры менен кетти. Алар өлкөдөгү бийликти алмаштырууга убакыт келгенин айтышты. Аммоний нитраты каяктан келген? Аммоний нитраты же аммиак селитрасы (NH4NО3) азоттук жер семирткич жана жарылгыч заттарды өндүрүүдө колдонулат. 2013-жылы Rhosus аттуу Молдованын желеги илинген кеме Бейруттун портуна техникалык көйгөйлөр чыкканы үчүн токтогон. Shiparrested.com сайтына ылайык, кеме Грузиядан Мозамбикке бет алган эле. Бул сайт жүк ташыган кемелердин соттук иштерине байкоо салып келет. Rhosus текшерүүдөн өткөндөн кийин андан ары сапарын улантууга уруксат ала алган эмес. Кеменин ээси болсо, аны алып кетүүдөн баш тарткан. Ошондо соттук териштирүүлөр башталган. Басыңыз Бейруттагы жарылуунун кесепети 5-август, 2020-жыл 25-январь, 2020-жыл Кемеде аммоний нитраты же аммиак селитрасы (NH4NО3) бар эле. Аны азоттук жер семирткич катары же жарылгыч заттарды өндүрүүдө колдонсо болот. Аны коопсуздук үчүн порттун кампаларына көчүрүп чыгышканы айтылат. Коркунучтуу зат алты жыл бою Бейруттун борборуна жакын жерде, порттун кампасында кармалган. Аммоний нитратын сактоо боюнча так эрежелер бар. Өзгөчө аны өрттөн алыс кармоо үчүн атайын кутучулар колдонулат. Порттун башчысы менен бажы кызматынын жетекчиси химиялык зат тууралуу бир нече жолу коңгуроо какканын айтышууда."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-53948991", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/magazine-53928629", "doc1": "اُختطف أوتا بنغا من ما يعرف الآن بجمهورية الكونغو الديمقراطية في عام 1904 وتنظر الصحفية باميلا نيوكيرك، التي كتبت كثيرا حول هذا الموضوع، في المحاولات التي بذلت على مدى عقود للتستر على ما حدث له. وبعد أكثر من قرن من ظهورها في عناوين الصحف الدولية لعرضها شابا أفريقيا في قفص القرود، أعربت حديقة حيوان برونكس في نيويورك أخيرا عن أسفها. ويأتي اعتذار جمعية الحفاظ على الحياة البرية عن عرضها لأوتا بنغا عام 1906، وهو من الكونغو، في أعقاب الاحتجاجات العالمية التي أثارتها حادثة قيام الشرطة الأمريكية بقتل جورج فلويد، والتي سلطت الضوء مرة أخرى على العنصرية في الولايات المتحدة. وخلال لحظة اعتراف وطنية، قال كريستيان سامبر، الرئيس والمدير التنفيذي لجمعية الحفاظ على الحياة البرية، إنه من المهم \"التفكير في تاريخ الجمعية نفسه، واستمرار العنصرية في مؤسستنا\". مواضيع قد تهمك نهاية وقد تعهد بأن تلتزم الجمعية، التي تدير حديقة حيوان برونكس، بالشفافية الكاملة حول هذه القصة التي ألهمت عناوين الصحف في جميع أنحاء أوروبا والولايات المتحدة من 9 سبتمبر/أيلول عام 1906، بعد يوم من عرض أوتا بنغا لأول مرة، حتى تم إطلاق سراحه من حديقة الحيوان في 28 سبتمبر/أيلول عام 1906. لكن الاعتذار المتأخر جاء بعد سنوات من المماطلة. \"كان موظفا في حديقة الحيوان\" وبدلا من الاستفادة من القصة باعتبارها لحظة قابلة للتعلم منها، انخرطت جمعية الحفاظ على الحياة البرية في عملية تستر استمرت قرنا من الزمان وواصلت خلالها بنشاط دعم القصص المضللة حول ما حدث بالفعل أو حول ما فشلت في تصحيحه. وفي وقت مبكر من عام 1906، كشفت رسالة في أرشيف حديقة الحيوان أن المسؤولين ناقشوا في أعقاب الانتقادات المتزايدة اختلاق قصة مفادها أن أوتا بنغا كان في الواقع موظفا في حديقة الحيوان. وعلى مدى عقود نجحت الحيلة بشكل ملحوظ. وفي عام 1916، بعد وفاة أوتا بنغا، رفضت مقالة في صحيفة نيويورك تايمز حكاية عرضه في قفص القرود باعتبارها أسطورة حضرية. وقال المقال: \"كانت وظيفته هي التي أدت إلى تقرير لا أساس له من الصحة عن احتجازه في الحديقة كأحد المعروضات في قفص القرود\". أوتا بنغا (يمين) خلال المعرض العالمي عام 1904 وتتعارض هذه الرواية بالطبع مع المقالات العديدة التي ظهرت قبل عقد من الزمن في الصحف في جميع أنحاء البلاد وفي أوروبا. وكانت صحيفة نيويورك تايمز وحدها قد نشرت عشرات المقالات حول هذه القضية، وكانت الأولى في 9 سبتمبر/أيلول عام 1906 تحت عنوان: \"رجل الأدغال يشارك القفص مع القرود في حديقة حيوان برونكس\". وفي عام 1974، زعم ويليام بريدغز، رئيس حديقة الحيوان الفخري، أن ما حدث بالفعل لا يمكن معرفته. وتساءل في كتابه \"غاذارينغ أوف آنيمالز\" قائلا: \"هل تم عرض أوتا بنغا، مثل حيوان نادر غريب؟\" سؤال يجب أن يكون هو، بصفته الرجل الذي ترأس حديقة الحيوان وأرشيفها، أفضل من يعرف الإجابة عليه. وتابع قائلا: \"يبدو أن حبسه خلف القضبان في قفص ليحدق به الناس خلال ساعات معينة أمر غير محتمل\"، متجاهلا بشكل صارخ تلالا من الأدلة في أرشيفات الجمعية والتي تكشف عن ذلك. في الواقع، ظهر مقال عن العرض، كتبه مدير حديقة الحيوان في المنشور الخاص بالجمعية. وكتب بريدغز: \"بعد مرور هذه الفترة الزمنية يمكن أن يقال أي شيء ، باستثناء أنه تم بنية حسنة؛ لأن أوتا بنغا كان مثيرا للاهتمام للعامة في نيويورك\". الصداقة بين الآسر والأسير وضاعف من هذه الروايات الخادعة كتاب نشر في عام 1992 وشارك في تأليفه حفيد صامويل فيرنر، الرجل الذي ذهب إلى الكونغو مدججا بالسلاح لأسر أوتا بنغا وآخرين لعرضه في معرض سانت لويس العالمي عام 1904. ووُصف الكتاب بشكل مثير للسخرية بأنه يحكي قصة صداقة بين فيرنر وأوتا بنغا. وزعم فيرنر الحفيد أيضا في تصريحات صحفية أن أوتا بنغا، الذي قاوم بشدة أسره، كان يستمتع بالأداء لسكان نيويورك. لذلك لأكثر من قرن من الزمان، قامت المؤسسة والرجال الذين استغلوا أوتا بنغا وأحفادهم بتلويث السجل التاريخي بروايات غير صحيحة تم تداولها في جميع أنحاء العالم. بعد 114 عاما اعتذرت حديقة حيوان برونكس التي عرض فيها بنغا في قفص القرود وحتى الآن، اعتذر سامبر عن عرض أوتا بنغا \"لعدة أيام\"، وليس لمدة ثلاثة أسابيع كان محتجزا خلالها في قفص القرود. ونشرت حديقة الحيوان الآن وثائق رقمية على الإنترنت حول هذه القصة، من بينها رسائل توضح بالتفصيل الأنشطة اليومية لأوتا بنغا والرجال الذين احتجزوه. وتم بالفعل الاستشهاد بالعديد من هذه الرسائل في كتاب \"سبيكتاكل: ذي أستونيشينغ لايف أوف أوتا بنغا\" الذي نشر في عام 2015. وفي السنوات الخمس التي تلت نشر الكتاب، رفض مسؤولو حديقة الحيوان لسبب غير مفهوم الإعراب عن الأسف أو حتى الرد على استفسارات وسائل الإعلام. وبعد أن أتيحت لي الفرصة لزيارة قفص القرود حيث عرض أوتا بنغا، أغلق المبنى منذ ذلك الحين أمام الجمهور. \"أفضل غرفة في قفص القرود\" ويقول سامبر الآن: \"نحن نأسف بشدة لأن العديد من الأشخاص والأجيال قد تضرروا من هذه الأعمال أو بسبب فشلنا سابقا في إدانتها وشجبها علنا\". وشجب أيضا دور العضوين المؤسسين للجمعية؛ ماديسون غرانت وهنري فيرفيلد أوزبورن، وكلاهما من علماء تحسين النسل المتحمسين وقد لعبا دورا مباشرا في عرض أوتا بنغا. وقد كتب غرانت كتابه \"ذي باسينغ أوف ذيغريت ريس\"، وهو كتاب مغرق في العلوم العنصرية الزائفة التي أشاد بها أوزبورن وكذلك أدولف هتلر. وقد استمر أوزبورن في قيادة المتحف الأمريكي للتاريخ الطبيعي لمدة 25 عاما حيث استضاف في عام 1921 المؤتمر الدولي الثاني لعلم تحسين النسل. كان بنغا يحلم بالعودة للكونغو ولكن تكلفة الرحلة كانت باهظة بالنسبة له ومن الغريب أن سامبر لم يذكر ويليام هورنادي، المدير المؤسس لحديقة الحيوان والذي كان أيضا أول عالم في علم الحيوان في البلاد والمدير المؤسس لحديقة الحيوانات الوطنية في واشنطن العاصمة. وكان هورنادي قد ملأ القفص الذي يأوي أوتا بنغا بالعظام ليشير إلى أنه آكل لحوم بشر وأشار بوقاحة إلى أن بنغا كان لديه \"أفضل غرفة في قفص القرود\". ويشعر البعض أن الجمعية تحتاج الآن إلى اتباع اعتذار سامبر غير المكتمل بقول الحقيقة الصارمة بما يليق بمؤسسة تعليمية رائدة. هل ينبغي أن يتلقى السود تعويضا ماليا عن العبودية؟ جدي الأكبر كان تاجراً للعبيد اكتشاف حطام آخر سفينة نقلت \"عبيدا\" من أفريقيا إلى الولايات المتحدة سيناتور ولاية أركنساس يصف العبودية بأنها \"شر لا بد منه\" وتقدم هذه القصة لمجتمع علم الحيوان الفرصة لتثقيف الجمهور حول تاريخ حركة الحفاظ على البيئة وعلاقاتها بعلم تحسين النسل. وكانت المبادئ التأسيسية لحديقة حيوان برونكس من بين أكثر الناشرين لنظريات الدونية العرقية الخادعة التي لا يزال يتردد صداها. وكان أحد الاقتراحات هو أن تفكر الجمعية أيضا في تسمية مركزها التعليمي باسم أوتا بنغا الذي ارتبطت حياته المأساوية وإرثه ارتباطا وثيقا بحديقة حيوان برونكس. من هو أوتا بنغا؟", "doc2": "Журналист Памела Ньюкерк окуяны териштирип, зоопаркты иштеткен компания ондогон жылдар бою окуяны жашыруун кармаганын жана африкалык өспүрүмгө эмне болгонун жазган. Бир кылымдан ашуун убакыт өтүп, эл аралык коомчулук окуяны кескин сындагандан кийин Нью-Йорктогу Бронкс зоопаркы кечирим сурады. Зоопаркты иштеткен Жапайы жаныбарларды коргоо коомуну (The Wildlife Conservation Society) 1906-жылы болгон окуяга кечирим сураганы АКШдагы расалык теңсиздикке байланыштуу демонстрациялар учуруна туш келди. Коомдун башчысы Кристиан Сампер \"уюм өзүнүн тарыхына кайрылып, андагы расизмге байланыштуу\" окуяларга көңүл бурушу керек экенин айтты. Жетекчи мындан ары Бронкс зоопаркы тарыхындагы окуяларды жашырбай, ачык айкындуулукка басым жасайт деп белгиледи. Ота Бенганын капаста кармалганы 1906-жылы 9-сентябрда АКШ менен Европада жаңылыктардын баш сабына чыккан. Өспүрүмдү алгачкы жолу көргөзмөгө 8-сентябрда чыгарышкан эле. 1906-жылы 28-сентябрда Ота Бенга зоопарктан бошотулган. Ошондон бери зоопарк ар түрдүү шылтоо менен кечирим сурабай келген. \"Ал зоопарктын кызматкери\" Жапайы жаныбарларды коргоо коому катасын мойнуна алып, дароо кечирим сурагандын ордуна, окуяны жашыруун кармап, жүз жылдан ашуун убакыт катасын оңдогон жок. 1906-жылдагы зоопарктын архивдериндеги документтерде, ар түрдүү сынга кабылганы үчүн Ота Бенганы зоопарктын кызматкери катары аташканы жазылган. Ота Бенга деген ким? Булак: Spectacle: The Astonishing Life of Ota Benga 1916-жылы Ота Бенга каза болгондон кийин, \"Нью-Йорк Таймз\" гезити (New York Times) өспүрүмдү капаста кармалганын шаардагы ойдон чыгарылган окуя катары көрсөткөн макала жарыялаган. \"Зоопарктын кызматкери маймылдар менен капаста отуруп көргөзмөгө чыкса, аны бирөө мажбурлады деген ушактар тарады\",-деп жазылат макалада. Ота Бенга (оң тарапта) 1904-жылдагы Дүйнөлүк жарманкеде тартылган сүрөт. Балдарды жарманкеде эргежел катары сатыкка коюшкан Бул макала АКШда жана Европада окуя тууралуу жарыяланган маалымтка карама-каршы эле. Ага чейин New York Times гезити өзү да окуяны сындаган бир нече макала жарыялаган. Алардын бири 1906-жылы 9-сентябрда \"Бушмен Бронкс зоопаркындагы маймылдар менен бир капаста отурду\" деген макала эле. 1974-жылы зоопарктын башчысы Уиллиам Бриджис окуя кандай болгонун так билүү мүмкүн эмес экенин айткан. Далилдерге карабастан ал өз китебинде төмөнкүлөрдү жазган: \"Аны элди кызыктыруу үчүн бир нече саат бою капаста кармалган деген маалымат чындыкка окшобойт. Учурда окуя болгонуна көп убакыт өткөндүктөн, чындыкка окшобойт деп айтууга гана болот. Андан тышкары эгерде чын болсо, бул кадам ак ниеттик менен жасалган, себеби Ота Бенга Нью-Йорк коомчулугуна кызыктуу болчу\". Зоология коомунун архивдеринде бул сөздү четке каккан далилдер бар экенине карабастан, бул макала дагы Жапайы жаныбарларды коргоо коомунун журналында жарыяланган. Ота Бенганын Конгого кайтып баруусуна көп каражат талап кылынмак. Андай акча өспүрүмдө жок эле \"Уурдап кеткен киши менен достук мамиле\" Африкага курал менен барып, жергиликтүү элди кулчулукка мажбурлап саткан америкалык Самуэл Вернердин китеби 1992-жылы жарык көргөн. Аны Самуэл Вернердин небереси чыгарган эле. Китепте Вернер менен Ота Бенга жакын дос болгону сүрөттөлөт. Ошондой эле Вернердин небереси Ота Бенга уурдалып келгенине, куса болуп өз өмүрүн кыйганына карабастан Нью-Йорк элинин алдына чыгып, алардын көңүлүн ачканды жактырганы боюнча далилдер бар экенин айтылат. Жүз жылдан ашуун убакыт бою Ота Бенганы жана анын жакындарын аёосуз кордогон киши тарыхты бурмалап, чындыкты жашырууга дагы жетишти. Азыр деле Жапайы жаныбарларды коргоо коомунун башчысы Сампер Ота Бенганы \"бир нече\" күн капаста кармаганы үчүн кечирим сурады, аны бул коом үч апта бою жаныбарлар менен кармаганы үчүн кечирим сураган жок. Бронкс зоопаркына ээлик кылган Жапайы жаныбарларды коргоо коому тарыхындагы айрым абийирсиз окуяларды айыптап жатканын белгиледи Бирок дүйнөлүк коомчулуктун сын-пикиренен кийин зоопарк интернет баракчасына Ота Бенгага байланыштуу каттар жана окуяларды көрсөткөн архивдик документтерди ачык жарыялады. Ошондой эле Сампер мырза мурда болгон окуяларга өкүнүп турганын айтып, коомду негиздеген эки адамды сынга алды. Мадисон Грант менен Генри Фэйрфилд Осборн Ота Бенганы көргөзмөгө кошконуна түздөн-түз байланышы бар эле. Учурда Бронкс паркынын Билим борборуна Ота Бенга ысымын ыйгаруу чакырыктар айтылууда."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/middleeast-53513962", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-53591878", "doc1": "المصوّر عبود حمام وفي الوقت ذاته، تحول من مهنته الأولى كمصور للرئيس السوري بشّار الأسد وزوجته أسماء إلى أن يكون مسجلا للعرض العسكري الذي أقامه تنظيم الدولة الإسلامية في مسقط رأسه، مدينة الرقة. ولكن الآن، وأخيرا، قرر أن يكشف الحجاب عن هويته من أجل أن يشجع النازحين والمهاجرين على العودة إلى الرقة. يضحك عبود عندما يطرح عليه السؤال: - بإعتبار أن مهنته هي دراسة الوجوه - كيف يصف نفسه. ويقول إن شكله وشخصيته تأثرا بالحرب السورية التي إندلعت منذ تسع سنوات، مضيفا: \"كلما أنظر في المرآة أتعجب من كمية الشعر الأبيض الذي يكسو رأسي ووجهي الآن\". مواضيع قد تهمك نهاية \"كل ذلك بسبب الحرب والضغوط التي تعرضت لها\". لا يتجاوز عمر عبود الـ 45، ولكنه يعيش حياته على كف عفريت. فهو يعيش في خوف دائم، ويعرض نفسه للمخاطر من أجل نقل حقيقة ما يحصل في سوريا إلى العالم الخارجي. وقد يكون عبود المصور الصحفي السوري الوحيد الذي عمل لكل القوى الرئيسية المتصارعة في بلاده، من حكومة الأسد إلى الجيش السوري الحر المعارض إلى جبهة النصرة وتنظيم الدولة الإسلامية، إلى قوات سوريا الديمقراطية التي يهيمن عليها الأكراد. ويقول \"صورة واحدة قد تقضي عليك، ولكن صورة أخرى قد تنقذ حياتك\". وكان عبود يخشى من أن الصور التي التقطها سرا لهجمات شنها معارضون في العاصمة السورية، دمشق، في الأيام الأولى \"للانتفاضة السورية\" قد تؤدي إلى موته على أيدي المخابرات السورية إذا توصلت إلى ما كان يفعله. ففي تلك المرحلة كانت الحكومة السورية تسعى إلى إخفاء القوة العسكرية المتصاعدة للمتمردين. وفي وقت لاحق، قد تكون خبراته التصويرية ساعدته في النجاة من الموت عندما احتاج إليه تنظيم ما يُعرف بالدولة الإسلامية لتوثيق الاستعراض العسكري الذي نظمه للاحتفال باستيلائه على مدينة الرقة، مسقط رأسه. تبدأ قصة عبود المثيرة وسط حقول الحنطة التي تحيط بالرقة - موضوع كثير من الصور التي إلتقطها - والتي كان يعمل فيها والده فلاحا. ويقول \"أمانة، المجتمع الذي نشأت فيه، وبضمنه والداي، لم يكن لديه كثير من الإحترام للصحفيين أو المصورين. فقد كان والداي يفضلان أن أدخل مجالات المحاماة أو التعليم. كانوا ينظرون إلى مهنة التصوير على أنها مهنة تافهة\". عبود يدرس في إحدى الكليات ولكن عبود تعلّق بمهنة التصوير عندما أهداه شقيقه أول جهاز تصوير يمتلكه، وكان جهاز تصوير زينيت روسي الصنع. تخرج عبود من معهد التصوير في دمشق، وإنتهى به الأمر قبيل إندلاع \"الإنتفاضة\" السورية في عام 2011 مدير فترة في قسم التصوير في وكالة الأنباء السورية الرسمية (سانا). وكان من ضمن واجباته توثيق فعاليات الرئيس بشّار الأسد وزوجته أسماء. يقول عبود إنه رغم الانطباع الذي كان الزوجان يرغبان في نشره بأنهما قريبان من المواطنين العاديين، لم يتكلم أي منهما معه في كل الوقت الذي عمل معهما مصورا. ويقول \"كان مسؤولون عسكريون وأمنيون يصطحبوننا دائما في المهمات الرسمية. كنت أكره ذلك، لأننا كنا مضطرون أن نتعامل معهم باحترام، وهذا لا يتوافق مع شخصيتي\". قتيل في أحد شوارع دمشق، 2012 عندما تحولت المظاهرات التي اندلعت في عام 2011 إلى حركة تمرد مسلح، اضطر عبود إلى عيش حياة مزدوجة. ففي أوقات النهار، كان يساعد في تلميع صورة النظام الحاكم من خلال الصور التي يلتقطها. ولكن في أوقات الليل وفي الفجر، كان يصور سرا الهجمات التي كان يقوم بها الجيش السوري الحر المعارض على دمشق. وكان يرسل الصور التي يلتقطها إلى وكالات الأنباء الدولية تحت إسم \"نور فرات\". يذكر أن نهر الفرات يمر في مدينة الرقة، المدينة التي يجد فيها عبود قسطا من الراحة إن إستطاع. ويطلق عبود على نهر الفرات إسم \"معالجي الخاص\". ويقول إن وكالات الأنباء التي نشرت صوره لا تعرف إلى اليوم إسمه الحقيقي. ولكن بعد ذلك بوقت قصير، أصبح الأمر أكثر خطورة. ويقول عبود \"كنت مؤمنا بأن شريحة الذاكرة التي كنت أحملها في جيبي بعد تغطيتي لتلك الأحداث التي لم يسمح لي بتغطيتها هي عبارة عن طلقة قد تقتلني إذا كشف أمري\". وفي عام 2013، وبعد أن أصبحت الرقة أولى مراكز المحافظات السورية التي تسقط بأيدي المتمردين، هرب عبود من دمشق وعاد إلى مسقط رأسه. فقد انفصل عن النظام الحاكم. ولكن الحياة في الرقة كمصور صحفي لم تقل خطورة عن الحياة في دمشق. فقد كان عبود يخشى من أن الفصائل المتمردة المتناحرة قد تشك بأنه متسلل تابع للنظام. وفي منتصف عام 2014، أصبح وضعه أكثر خطورة. ويقول \"كنت أشاهد سيارات ودراجات نارية وهي تجوب الشوارع رافعة أعلام سوداء. وقال لي أحدهم \"هذه هي الخلافة الإسلامية الجديدة\". لم أفهم ما يقصده. ما هي هذه الخلافة؟\" فر معظم الصحفيين عندما إستولى تنظيم الدولة الإسلامية على مقاليد الأمور، وكان عبود - باعتباره من المستخدمين السابقين لآل الأسد - في خطر أكبر من غيره. ولكنه آثر البقاء ومواصلة عمله. وأظهرت صور اكتشفت لاحقا في هاتف يعود لأحد مقاتلي تنظيم ما يُعرف بالدولة الإسلامية القتلى عبود وهو يرتدي قبعته المميزة وجلبابه وهو يلتقط الصور عند تقاطع للطرق. ولكن عبود تلقى لاحقا عرضا لا يُمكن له أن يرفضه. فقد طلب منه التنظيم أن يصور الإستعراض العسكري الذي كان ينوي إقامته للإحتفال بنصره في الرقة، والذي كان يشتمل على إستعراض الأسلحة التي غنمها التنظيم وهي موشحة بالسواد. إستخدمت الصورة التي إلتقطها في شريط دعائي نشره التنظيم وأرسل إلى العديد من الوكالات الصحفية العالمية. وتبعت ذلك العديد من الصور والأشرطة التي تتحدث عن الحياة في \"دولة الخلافة\"، ولكن عبود يقول إنه كان يتجنب تصوير مشاهد الإعدامات بل كان يؤثر البقاء في البيت أثناء إجرائها. ويقول \"لم أقسم بالولاء لتنظيم الدولة، ولم أضطر إلى ذلك. فقد ا لتزمت إستراتيجية تقول إن عليّ البقاء مستقلا في كل الأوقات\". ويقول إنه تمكن من الفرار من الأسر بفضل العلاقات القوية التي كان يتمتع بها مع شيوخ العشائر في الرقة الذين إنضموا لاحقا إلى تنظيم الدولة الإسلامية. ولكن في علم 2015، أخبره إثنان من عناصر التنظيم دقوا على باب مسكنه بأنه سيكون في خطر كبير إذا واصل العمل. ولذا قرر في وقت لاحق من ذلك العام مغادرة الرقة وتصوير ما يجري في مناطق أخرى من شمالي سوريا. ولم يعد إلى الرقة إلا في أواخر 2017، بعد أن نجحت الحملات الجوية الأمريكية في تحرير المدينة من عناصر تنظيم الدولة ا��إسلامية - ولكنها حولتها إلى ركام. يقول عبود \"في اليوم الأول إلتزمت الصمت، فلم يكن لي ما أقوله. ولكن في اليوم الثاني، وعندما خرجت وبدأت بالتقاط الصور، أجهشت بالبكاء. كنت أجوب الشوارع باكيا طيلة الوقت\". لأشهر عديدة بعد ذلك، كان عبود يجوب خرائب الرقة دون هدف معين مصطحبا كاميرته. ويقول إنه أصبح حاميا للمدينة وعارفا بكل شوارعها المحطمة وكل أسرها المدمرة. تقول الأمم المتحدة إن 80 في المئة من المدينة كانت غير صالحة للسكن، وإن 90 في المئة من سكانها قد نزحوا عنها. مبنى سكني مدمر تتدلى من أحدى شققه المهشمة بدلة نسائية زرقاء اللون ومن كل الصور الحزينة التي التقطها، كانت الصورة التي أثرت فيها أكثر من غيرها تلك التي تظهر مبنى سكني مدمر تتدلى من أحدى شققه المهشمة فستان أزرق اللون. يقول عبود \"شعرت بأن ذلك كان انتهاكا صارخا للخصوصية، لأن الفساتين من هذا النوع لا ترتديها النساء إلا داخل بيوتهن. ولكن الأسرة تركت المكان، آخذة معها الفرحة، ولذا فالبدلة تتدلى من الحطام لوحدها. تأملت المشهد بينما كانت الريح تلعب بالفستان. شبهت المشهد بشخص معلق بحبل وهو يختنق حتى الموت\". عبود في نهر الفرات ولكن الألوان البراقة بدأت بالعودة ببطء إلى الصور التي يلتقطها عبود مع عودة الحياة إلى المدينة، مثل الألوان الصفراء والحمراء لواجهات المتاجر التي أعادت فتح أبوابها واللون الأزرق النقي لنهر الفرات الذي بدأ باستقبال السابحين مرة أخرى. قرر أخيرا الخروج من الظل وعرض صوره بإسمه الحقيقي من على صفحة في فيسبوك أطلق عليها إسم (Abood without Barriers) أي \"عبود بلا حدود\". كانت رسالته تشجيع أهل الرقة على العودة إلى مدينتهم. ويقول \"كانت أشبه بصرخة في وجه كل المساوئ التي إرتكبت بحق مدينتي. كان هدفي الوحيد هو القول لأهالي الرقة الذين هجروها إن عليهم النظر لمدينتهم بطريقة مختلفة. أعرف أن اللون الرمادي كان اللون الطاغي على مدينتكم، ولكن تذكروا كيف تبدو الرقة بألوان أخرى. أحبوا الرقة من جديد وفكروا بالعودة إليها. وإذا تأملتم في الصور التي إلتقطتها، سترون دائما - وحتى في أكثر الصور إيلاما - أشياء مفرحة ذات ألوان تمثل عناصر الحياة\". الفتاة والخوخ (البرقوق) أما الصورة التي يفخر بها أكثر من غيرها، فهي تلك التي تظهر بنتا ترتدي بدلة براقة اللون وهي تبتسم وتحمل بيديها طبقا من الخوخ(البرقوق). هي ابنة رجل غادر إلى السعودية وعاد إلى الرقة لاحقا وتبرع لترميم مدرسة في المدينة بعد أن إطلع على الصور التي نشرها عبود في الإنترنت. وقال هذا إن آخرين عادوا نتيجة اطلاعهم على صفحة عبود في فيسبوك. ولكن عبود نفسه ترك مدينته التي يعشقها، رغم تعهده بالبقاء فيها. فقد أجبره حسه الصحفي على التوجه لتغطية القتال الدائر في المناطق التي تسيطر عليها تركيا شمالي سوريا. ويخشى العودة إلى الرقة مخافة أن يعتبره المسيطرون عليها الآن - قوات سوريا الديمقراطية التي يهيمن عليها الأكراد - مندسا تركيا. تمكن عبود من النجاة من أعتى القوى وأشدها بطشا، ولكنه الآن يشعر بأن الجهة التي حررت الرقة من المتطرفين - بمساعدة القوات الغربية - هي التي لا يستطيع المخاطرة بالعمل معها. وهذا تذكير بأن الخوف في سوريا ليس له نهاية بالنسبة للذين إختاروا مهنة الصحافة. ويقول \"لا أستطيع أن أتذكر لحظة واحدة عشت فيها بأمان وسعادة طيلة تلك الفترة. أتذكر على سبيل المثال قيامي بتصوير عواقب ضربة جوية، ثم قيل لي إن إبن عمي كان أحد القتلى. وعند عودتي لمشاهدة الشريط، رأيت جثته أمامي\". ويقول \"أبلغ من العمر الآن 45 عاما، ولكن، وبسبب الحرب، لم أتزوج. ليست لدي أسرة، وليست لي زوجة. وهذا أمر محزن حقا\". ويمضي للقول \"لو لم تكن لي هذه الكاميرا لكنت إمتشقت السلاح. أنا ضد الأسلحة، ولكني أعتقد لو أني شاركت في الحرب كمقاتل مثل بقية الناس لكان تأثيرها عليّ أقل\". \"سأواصل تصوير ما يجري في سوريا، إن كان ذلك مفرحا أو محزنا، إذ أريد أن يرى الجميع ما يحصل. ولكن إذا كان لي الخيار، سأختار تصوير الحياة البرية في منطقة هادئة وآمنة. أحلم دائما بالتوجه إلى سويسرا...فأنا بحاجة إلى الهدوء والأمان\".", "doc2": "Абуд Хамам карьерасын президенттин үй-бүлөсүнүн фотографы катары баштаган. Кийин өздөрүн \"Ислам мамлекети\" деп атаган экстремисттик топтун жеңиш парадын тартты. Эми ал өзү туулуп өскөн аймак - экстремисттерден бошотулган Ракканы сүрөткө түшүрүүдө. Фотограф тогуз жыл мурун башталган согуш анын өмүрүн толугу менен өзгөрткөнүн айтып берди. \"Күзгүнү карап, чачым агарып, карып калганымды байкайм, таң калам. Албетте, буга согуш себеп. Кандай гана күндөр баштан өттү - стресс, адамдык жоготуулар\". 45 жаштагы Абуд Сириядагы кейиштүү окуяларды дүйнөгө жеткирүүгө умтулду. Көп учурда анын өмүрүнө коркунуч жаралды. Ал Ракканы башкарган бардык бийлик алдында журналист болуп иштеген жалгыз адам болсо керек. Абуд Ассаддын диктатура астында, оппозициячыл \"Сириянын эркин армиясы\" шаарды башкарганда, экстремисттик \"ал-Нусра\" тобу Ракканы колго алганда, өздөрүн \"Ислам мамлекети\" деп атаган экстремистик топ шаарды басып алганда, андан соң Күрд куралчандар экстремисттерди Раккадан сүрүп чыкканда журналист катары иштеди. \"Сүрөт өлүмгө алып барат же өмүрүңдү сактайт\",-дейт ал. Абуд оппозициячыл топтун күч алышын жашыруун тартканда өмүрүнө чоң коркунуч жаралган. Сириянын атайын кызматы видео жана сүрөттөрдү ким тартканын аныктаса, Абуд өлүм жазасына тартылмак. Ал учурда Ассаддын бийлиги оппозициячыл топтор күч алганын дүйнөдөн жашырып жаткан эле. Ракканы экстремисттик \"ИМ\" тобу басып алганда, алардын жеңиш парадын тартка саналуу журналисттердин бири Абуд Хамам болду. Абуддун окуясы Ракканын талааларында башталат. Ал дыйканчылык менен алектенген үй-бүлөдө туулуп-өскөн. Бала кезинен гүлдөрдү, татааларды сүрөткө тартууну жактырган эле. \"Чынында, мен туулуп-өскөн коомчулук, анын ичинде өзүмдүн ата-энем фотограф, журналист кесибин көп деле баалачу эмес. Алар менин мугалим же адвокат болуп жан бакканымды каалаган\",-дейт ал. Абуддун улуу агасы Орусияда чыгарылган \"Зенит\" аппаратын белекке бергенден кийин, ал башка кесипке эч кызыккан эмес. 2011-жылы университетти фотограф кесиби менен аяктап, мамлекет башкарган \"Сана\" маалымат агенттигине ишке кирген. Бул агенттикти өкмөттүн пропаганда булагы катары аташат. Жаш фотографтын иштеринин бири президент Ассад жана анын жубайы Асманын расмий жолугушууларын сүрөткө түшүрүү болчу. \"��асмий жолугушууларды фотографтарды армия жана атайын кызматтын өкүлдөрү дайыма коштоп жүрөт. Аларга башкача мамиле кылышың керек эле, улам \"сый\" көрсөтүп турчубуз. Ошондон жийиркенет элем, бирок башка айла жок болчу\",-дейт Абуд. 2011-жылы Дамаск шаарында демонстрациялар тутанып, кийин ал көтөрүлүшкө айланганда Абуд эки башка кишинин турмушун жашап калды. Күндүз ал президент жана анын жубайын сүрөткө түшүрсө, кечинде оппозициячыл топтун аракеттерин чагылдырган. Ал топтогон материалдарын эл аралык маалымат агенттиктерине Нур Фурат каймана ат менен жөнөтүп турган. Евфрат дарыясын арабдар Фурат деп аташат, ал Ракка шаарын кесип өтөт. Абуд көңүл ачып, эс алууга дал ушул дарыянын жээгине барганды жактырат. 2012-жылы демонстрация учурунда мүрт кеткен кишилердин бири Бирок абал курчуган сайын, Абуд коопсуздугун ойлоно баштады. \"Сүрөт, видеолорумду каткан флешканы карап, \"менин өлтүргөн ок\" катары көрчү элем. Эгерде бул флешканы башка бир бирөө көрүп калса, ошол жерде атылмакмын\". 2013-жылы Ракка шаарын Сириянын оппозициячыл күчтөрү көзөмөлгө алганда, Абуд Дамасктан качып чыгып, үйүнө кайтып барган. Бирок Раккадагы абал деле кооптуу болду. Аймакты бир нече атаандашкан топ башкарып, айрымдары фотографты Ассад бийлиги жөнөткөн тыңчы катары көрүшкөн. 2014-жылдын ортосунда, Абуддун жашоосу толугу менен өзгөрдү. \"Көчөлөрдө унаалар, мотоциклдар толуп калды. Андагы кишилердин колунда кара желек бар эле. Алардын бири мага келип, \"Жаңы ислам халифаты түзүлдү\" деп айтты. Мен эчтеке түшүнгөн жокмун. \"Бул эмне болгон халифат\" деген суроо жолдоп калдым\". Өздөрүн \"Ислам мамлекети\" деп атаган экстремисттик топ Ракканы басып алганда, журналисттердин көбү шаардан качып чыгышкан. Мурда президент Ассад үчүн иштеген Абудка дагы калаада калуу коркунучтуу эле. Бирок ал туулуп-өскөн шаарда калып, ишин улантууну чечкен. Октон учкан экстремисттик топтун согушкерлеринин бири телефонуна тартып алган видеодо Абуддун көчөдө иштеп жаткан кадрлар табылган. Ошол учурда Абудка \"жок деп айтууга мүмкүн болбогон сунуш\" берилген экен. Өздөрүн \"Ислам мамлекети\" деп атаган экстремисттик топтун башчылары Раккадагы жеңиш парадын видеого тартып берүү талабы менен Абудка кайрылышкан. Бул кадрлар кийин \"ИМ\" тобунун пропаганда видеолорунда колдонулган. Абуд болсо видеолорду эл аралык агенттиктерге жолдогон. Abood Hamam seen filming IS takeover of Raqqa Бул кадрлардан кийин Абуд \"халифаттагы\" күнүмдүк жашоону чагылдырган сүрөт жана видеолорду дүйнөлүк коомчулукка жеткирип турду. Бирок ал эл алдында өлүм жазасына тартылгандарды видеого түшүргөн эмес. Бул күндөрү атайын үйдө отурган. \"Мен \"ИМ\" тобун колдойм деп ант берген эмесмин. Атайылап мындай кейиштүү окуяларды чагылдырбай, коомдук чогулуштарга катышпай жүрдүм. Болушунча көз карандысыз болууга аракеттендим\". \"ИМ\" тобу Ракканы башкарып турган кездеги на��аз Экстремисттик топ шаарда тамеки сатууга тыюу салып, дүкөндөрдөгү тамекилерди өрттөшкөн Абуддун Раккадагы уруу башчылары менен мамилеси жакшы болгон. Алар экстремисттик топко кошулган эле. Журналист ушул мамлеси үчүн экстремисттер аны камакка алган эмес деген пикирде. Бирок 2015-жылы анын үйүнө \"ИМ\" тобунун эки согушкери келип, ишиңди улантсаң өлтүрүп кетебиз деп эскертишкен. Ошондон кийин Абуд Раккадан качып чыгып, Сириянын башка аймактарындагы согуштун жүрүшүн чагылдырып жатты. 2017-жылы АКШ баш болгон коалиция шаарды бошотуу үчүн аба соккуларын өткөргөн. Калаа бошотулду деген кабардан кийин Абуд Раккага кайтып барып, шаардын урандыга айланганына күбө болгон. \"Биринчи күнү бир дагы сөз айта алган жокмун. Экинчи күнү шаарды кыдырып, сүрөт тартып катуу ыйладым. Жашымды эч токтото албай кодум. Шаардын көчөлөрүндө ыйлап басып жүрдүм\",-дейт Абуд. Бириккен Улуттар Уюму Ракканын 80 пайызы талкаланганын, шаар тургундарынын 90 пайызы аргасыз жер которгонун маалымдаган. Абуд шаардын ар бир бурчун кыдырып, талкаланган бос имараттарды, ээн калган көчөлөрдү сүрөткө түшүрдү. Убакыт өткөн сайын Абуддун сүрөттөрүндө түс пайда боло баштады. Раккадан качып чыккандар үйүнө кайтып келишип, дүкөндөр ачылып, Евфрат дарыясына секирип ойногон балдардын күлкүсү угулуп калды. Ошондо Абуд \"Фейсбук\" баракчасын ачып, сүрөттөрдү өзүнүн чыныгы ысымы менен жарыялай баштады. Анын максаты раккалыктарды үйүнө кайтып келүүгө үндөө. \"Шаарыбызда көптөгөн жаманчылык болду. Мен раккалыктарга башка көз карашты көрсөткүм келди. Алар Ракканы урандыга айланган бос шаар катары билип калды. Бирок мен \"мурдагы Ракканы эстегиле, андагы ар түрдүү түстөрдү унутпагыла, Ракканы кайра сүйүп, кайтып келгиле, шаарды бирге кайра калыбына келтире алабыз\" деп айткым келди. Ошондуктан менин ар бир сүрөтүмдө ачык түс бар. Кандай гана оор тема болбосун, ачык түс кошуп кетүүгө умтулам\". Абуддун сүрөттөрүнөн көптөр эргүү алды. Бирок фотограф кесибинен улам Сирия-Түркиянын чек арасына барып, ал жердеги окуяларды чагылдырууга аргасыз болду. Абуд чек арада жүргөндө Ракканы Күрд куралчандар көзөмөлгө алган эле. Ошондуктан фотограф үйгө кайтып баруудан тартынып турат. Чек арада ал түрк аскерлерин коштоп жүрүп, видеолорду тарткан эле. Күрддөр аны Түркиянын тыңчысы катары кабыл алышы ыктымал. Абуд Ракканы эң ырайымсыз топтор башкарып турганда аман калды. Бирок коркунуч дагы деле кете элек. Сириядагы кырдаал чечилди деп айтуу жаңылыштык болот. \"Тынчтык эмне экенин унутуп деле бара жатам. Бир жолу аба соккудан кийин ошол имаратка барып, сүрөткө тартып жатсам жакындарымдын бири мага чуркап келип, агаң имаратта болчу деп айтканы эсимден кетпейт. Кийин ошол видеолорду карасам агамдын сөөгүн дагы тартыптырмын. Мен 45 жаштамын. Согуштан улам үйлөнбөй калдым, үй-бүлөм жок. Жанымда жубайым же балдарым жок. Аны о��лоп капа болом. Жакшыбы же кейиштүүбү Сириядагы окуяларды чагылдырууну эч токтотпойм. Дүйнөлүк коомчулук үрөй учурган чындыкты көрүшү керек. Кыялдарымдын бири тынч өлкөдө жаратылышты тартуу. Швейцариянын тоолорун, жаратылышын тартууну кыялданам. Ушунчалык тынчтыкты эңсейм...\" (AT)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/middleeast-51896078", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-51972241", "doc1": "تنفذ السلطات الإيرانية حملة في أنحاء البلاد لكشف المصابين بالفيروس وقال علي رضا وهبزاده، مستشار وزير الصحة الإيراني في تغريدة على تويتر، إن عدد المصابين في البلاد ارتفع إلى 13938 إصابة حتى الآن. وأوضح أن عدد المصابين خلال اليوم الماضي وصل إلى 1,209 شخصا. شوارع طهران يوم 15 مارس/آذار وأعلن رئيس إدارة الصحة والعلاج للقوة البحرية للجيش الإيراني، الأدميرال محسن مرادي نيا، أن مستشفيين تابعين للبحرية يقدمان خدمات للمرضى خلال تفشي كورونا، وفقا لوكالة أنباء فارس. وأوضح أن المستشفيين هما واحد في محافظة جيلان، والثاني في محافظة طهران، قائلا إن المستشفيين استقبلا حتى الآن 260 مريضا، تماثل 140 واحدا منهم للشفاء. مواضيع قد تهمك نهاية كما أعلن المساعد الفني للجمارك الإيرانية، مهرداد جمال أرونقي، عن دخول أكثر من 40 شحنة للمستلزمات الطبية والصحية البلاد. ونقلت وكالة أنباء فارس عنه قوله إن أكثر من 30 شحنة وصلت من الصين وتتضمن أجهزة أوكسجين، ومستلزمات أخرى لمكافحة انتشار الفيروس. أما باقي الشحنات فكان مصدرها منظمة الصحة العالمية، واليونيسف وفرنسا، وكلها تتعلق بالتحكم والسيطرة على فيروس كورونا، حسب مسؤول الجمارك. وأطلق مقر الدفاع البيئي التابع للجيش صباح الأحد \"مناورات الوقاية والمراقبة\" لتفشي فيروس كورونا، وفقا لوكالة أنباء فارس. وكان المرشد الأعلى للثورة الإيرانية آية الله علي خامنئي قد أشاد \"بخدمات القوات المسلحة للإيرانيين\". وقال إنه \"وفي ضوء القرائن التي طرحت احتمال أن يكون تفشي الفيروس 'هجوما بيولوجيا '، فإن تأسيس مقر صحي وعلاجي يمكنه أن يكتسب أيضا صفة مناورات الدفاع البيولوجي وأن يعزز القوة والاقتدار الوطني\"، وفقا لوكالة أنباء فارس. وزير الخارجية الإيراني، جواد ظريف، في اجتماع حضره كل أعضاء الحكومة يوم 11 مارس مرتديين أقنعة واقية للوجوه، وسط غياب رئيس البلاد. وكان وزير التربية والتعليم، محسن حاجي ميرزائي، قد عبّر عن ثقته بمواصلة النشاطات التعليمية في البلاد، إلى جانب الحفاظ على صحة الطلاب. وتعد إيران من أكثر الدول الموبوءة بالفيروس خارج الصين. وكانت طهران قد طلبت قبل أيام من صندوق النقد الدولي تمويلا طارئا لمكافحة تفشي فيروس كورونا الذي تضررت منه البلاد بشدة. أما في أوروبا، فإيطاليا هي أكثر الدول تضررا من الفيروس، تليها إسبانيا. ويعتقد بأن الأعداد أكبر بكثير مما تعلنه السلطات الإيرانية. وكررت إيران نصائحها لمواطنيها بضرورة البقاء في المنزل وإلغاء كل رحلاتهم. وباتت إيران مركزا لانتشار الفيروس إلى الدول المجاورة، إذ انتقل منها لعدة بلدان مثل أفغانستان والبحرين والعراق والكويت وعمان وباكستان. ما هي الإجراءات التي اتخذتها إيران لمواجهة تفشي فيروس كورونا؟ وأصيب بالفيروس عدد من المسؤولين الإيرانيين، من بينهم سياسيون وأطباء وعسكريون من الحرس الثوري ورجال دين. وأصيبت معصومة ابتكار، نائبة الرئيس لشؤون المرأة والأسرة، وإيراج حريرجي، ن��ئب وزير الصحة. وكان نائب وزير الصحة الإيراني قد تكلم يوم 24 فبراير/شباط عن نتائج فحوصاته والتي أكدت إصابته بفيروس كورونا، وكان يتصبب عرقا أثناء حديثه. ونفى حريرجي حينها ما ادعاه أحد أعضاء البرلمان عن مدينة قم، بأن السلطات ضالعة في عملية تستر على تفشي الفيروس. وتوفي أحد مستشاري وزير الخارجية إلى جانب مسؤولين آخرين، وفقا لتقارير إعلامية رسمية. نائب وزير الصحة الإيراني مصاب بفيروس كورونا إصابة نائب وزير الصحة الإيراني بفيروس كورونا تذكي المخاوف من انتشار الفيروس وكان كيانوش جاهانبور، المتحدث باسم وزارة الصحة، قد قال في تصريح للتلفزيون الرسمي إن 4,590 من المصابين قد تعافوا. ويوم 13 مارس/آذار، أعلن مدير منظمة الصحة العالمية، تيدروس أدهانوم غيبريسوس، أن أوروبا أصبحت بؤرة وباء فيروس كورونا العالمي.", "doc2": "Ирандагы банк кызматкери атайын костюм кийип кардарга жардам берүүдө Өлкөдө 17361 киши вируска кабылган. Иран вируска кабылгандар саны боюнча Кытай менен Италиядан кийинки эле орунда турат. Ирандын саламаттыкты сактоо министри айрым жарандар Covid-19 вирусуна олуттуу мамиле кылбай жатканын билдирди. \"Коронавирус тууралуу маалымат кеңири тарады. Ошондуктан айрым жарандардын вируска олутту мамиле кылбаганы мени таң калтырат. Жоопкерчиликтүү бололу. Антпесек вирустун жайлышын токтото албайбыз. Мындай абалда крисиз эки айдан ашуун мөөнөткө созулат\",-деди Ирандын Саламаттыкты сактоо министринин орун басары Алиреза Раиси. Ирандын жогорку лидери Хаманеи олуттуу себеп болбосо көчөгө чыкпагыла деп айтканына карабастан, Тегеран шаарынын базарларында эл жык толгон. Нооруз алдында көптөр белек жана азык-түлүк алууга шашып жатат. Ирандыктар Нооруздун алдында базарларга келип, соода кылууда Ал аңгыча президент Хасан Рухани өкмөттүн коронавируска каршы иш чараларын колдоду. Иранда коронавирус төрт апта мурун катталган, андан бери өкмөт жетиштүү чара көргөн жок деген сын-пикир айтылган эле. Мисалы, вирус кеңири жайылган Кум шаары ушул жумада гана карантинге алынды. Ыйык деп саналган Кум шаары Ирандагы вирустун чордонуна айланды. Ирандын бийлиги дүйшөмбү күнү шаарды карантинге алуу чечимин кабыл алынгандан кийин айрым молдолор бул кадамга каршы чыгып, демонстрациялар дагы болду. \"Мечит, ыйык жайларды жаап салуу абдан татаал. Бирок бул кадамга аргасыз бардык. Бул биздин милдет\",-деди президент Рухани. Ирандын бийлиги коронавирустун так санын жарыялап жатканын айтууда. Ага карабастан саламаттыкты сактоо эксперттери Тегеран чыныгы статистиканы жашырып жатат деген пикирде. Дүйнөлүк саламаттыкты сактоо уюмунун эксперти Рик Бреннан расмий жарыяланган сан \"чыныгы статистиканын бештен бирин\" гана түзөрүн билдирди. Дарыгер өлкөдө тесттерди көбөйтүү зарыл экенин айтты. Иран вируска кабылгандар саны боюнча Кытай менен Италиядан кийинки эле орунда турат Дүйнөлүк саламаттыкты сактоо уюмунун Жакынкы Чыгыш боюнча башчысы Аъмед ал-Мандхари болсо региондогу мамлекеттерди маалымат менен бөлүшүүгө үндөдү. \"Айрым өлкөлөр жарандарына пандемия боюнча так, ачык маалымат берип жатат. Жарандар бул информацияны колдонуп, керектүү чараларды көрөт. Тилкке каршы, айрым мамлекеттер Дүйнөлүк саламаттыкты сактоо уюмуна так маалымат бербей жатат. Ачык жана так маалымат берген өлкөлөр коронавирустун жайылышын токтотууга жакындап калганын белгилеп өткүм келет\",-деди ал. Мандхари Жакынкы Чыгышта 18 миңден ашуун киши вирусту жуктуруп, 1100дөн ашуун киши көз жумганын билдирди. Региондо коронавируска катталгандардын жана көз жумгандардын көбү Иранга таандык."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-46726881", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-46727062", "doc1": "هدد كيم جونج أون بأنه قد يغير موقفه من نزع السلاح النووي حال استمرار العقوبات الأمريكية جاءت هذه التصريحات أثناء إلقاء الزعيم الكوري الشمالي خطاب العام الجديد. وكان خطاب جونج أون العام الماضي في نفس المناسبة تحولا غير مسبوق في المسار الدبلوماسي لدولته، خاصة على مستوى العلاقات مع كوريا الجنوبية والولايات المتحدة. وناقش الزعيمان الأمريكي دونالد ترامب ونظيره الكوري الشمالي قضية نزع السلاح النووي من شبه الجزيرة الكورية في يونيو/ حزيران الماضي أثناء القمة التاريخية التي جمعت بينهما في سنغافورة منتصف العام الماضي، وهي القمة الأولى من نوعها بين رئيس أمريكي في منصبه وزعيم كوريا الشمالية. ورغم المفاوضات التي دارت بين الجانبين في هذا الشأن لم تسفر عن نتائج ملموسة بعد. وجاء التقارب بين الجانبين بعد التجارب الصاروخية التي أثارت حالة من استياء المجتمع الدولي، خاصة وأنها كانت تجارب صواريخ باليسيتية عابرة للقارات زعمت كوريا الشمالية إنها يمكن أن تصل إلى الولايات المتحدة، ما أثار حربا كلامية بين بيونغيانغ وواشنطن تبادل خلال ترامب جونغ أون الإهانات والتهديدات بالدمار النووي. وقال كيم جونغ أون، في خطاب متلفز بثته وسائل الإعلام المحلية الرسمية في كوريا الشمالية الثلاثاء إنه \"إذا لم تلتزم الولايات المتحدة بتعهداتها التي قطعتها على نفسها أمام العالم أجمع، وإذا أصرت على استمرار عقوباتها وممارسة الضغوط ، قد لا نجد أمامنا خيارا إلا البحث عن طريقة لحماية سيادتنا ومصالحنا.\" وأكد أنه على استعداد للقاء الرئيس الأمريكي دونالد ترامب مرة ثانية. وتخضع كوريا الشمالية لمجموعة من العقوبات من قبل مجلس الأمن بسبب التجارب النووية، المحظورة تقوم بها بيونغيانغ في إطار برامج تطوير صواريخ باليستية وأسلحة نووية. وشهد خطاب العام الماضي إعلان كيم جونغ أون مشاركة بلاده في الأولمبياد الشتوية التي استضافتها كوريا الجنوبية لتحسين العلاقات بين الجانبين. ساد الغموض الاتفاق الأمريكي الكوري الشمالي غموضا، ومن ثَمَ غاب التقدم عقب القمة التاريخية وبعد جهود دبلوماسية من الجانبين في إبريل/ نيسان الماضي، التقى زعيم كوريا الشمالية بنظيره الكوري الجنوبي مون جاي في قمة جمعتهما في المنطقة الحدودية المشتركة. وتكرر الاجتماع مرتين بعد ذلك التاريخ، لكن التاريخية منهما هي التي شهدت مشاركة الرئيس الأمريكي في سنغافورة في يونيو/ حزيران الماضي. ووقع الجانبان الأمريكي والكوري الشمالي اتفاقا يسود الغموض لغته استهدف تحسين العلاقات والعمل في اتجاه تحقيق نزع السلاح النووي. ومنذ انعقاد هذه القمة التاريخية، لم يتحقق الكثير من التقدم على مستوى نزع السلاح النووي، إذ لم يتجاوز ما حدث مجرد ظهور قدر من التفاؤل حيال مستقبل العلاقات بين البلدين. وبينما أوقفت كوريا الشمالية تجاربها الصاروخية والنووية، لم تظهر أية إشارة من قبل بيونغيانغ إلى أنها تعمل في اتجاه نزع السلاح النووي الكامل والمحقق الذي طالبت به الولايات المتحدة. وفككت كوريا الشمالية بعض المنشآت النووية، لكن مزاعم ظهرت مرجحة أنها مستمرة في برامج تطوير أسلحة نووية. وتوقع الرئيس ترامب انعقاد قمة ثانية مع كيم جونغ أون بحلول فبراير/ شباط المقبل، لكن هذه التوقعات لم تتأكد بعد. كما أن هناك خططا لسفر جونغ أون إلى سيول، عاصمة كوريا الجنوبية، لحضور قمة مع نظيره الكوري الجنوبي، لكن هذه الخطط لم تتأكد بعد أيضا.", "doc2": "\"АКШ дүйнөнүн алдында берген убадаларын аткарбаса, санкцияларды улантып, мамлекетибизди кысымга алса, эгемендүүлүгүбүздү жана кызыкчылыктарыбызды коргоо үчүн аргасыздан жаңы кадамдарга барабыз\", -деди Ким Чен Ын. Ал ошондой эле президент Трамп менен кайрадан жолугууга даяр турат. Түндүк Корея лидеринин өткөн жылкы жаңы жылдык куттуктоосунан кийин обочодо калган өлкө багытын өзгөрткөн. АКШ президенти Дональд Трамп менен Ким Чен Ын июнь айында Сингапурда тарыхый саммит өткөрүп, атайын декларацияга кол коюшкан. АКШ жана Түндүк Корея лидерлеринин тарыхый саммити Төрт бөлүктөн турган декларацияда Түндүк Корея өзөктүк куралынан кантип арылышы керектиги так көрсөтүлгөн эмес. Ошол эле учурда Пхеньянга салынган санкциялар тууралуу эч нерсе айтылган эмес. Бирок Түндүк Корея өзүнүн өзөктүк куралынан баш тарта турган болсо, буга жооп кылып АКШ тарап Ким Чен Ындын коопсуздугуна кепилдик берерин билдирген. Сентябрь айында Түндүк менен Түштүк Корея лидерлери өзөктүк куралдан арылуу боюнча декларацияга кол коюшкан. Эки лидер Корей жарым аралын \"өзөктүк куралсыз тынч аймакка айлантуу\" каалоосун билдирген. Декларацияга ылайык, Түндүк Корея бир нече өзөктүк полигондорун жок кылып, Түштүк Корея болсо аскердик машыгууларын токтотмок. Ошондой эле эки өлкө тең чек аранын эки тарабынан темир жол жана унаа жолдорун бириктирүү жумуштарын баштамак. Түндүк Корея соңку ондогон жылдардан бери эл аралык изоляцияда калган. Анын себеби адам укугун жана эл аралык мыйзамдарды бузуу менен өзөктүк куралга ээ болуу аракети эле. (AT)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/science-and-tech-54628613", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-54641178", "doc1": "ما زالت فيكي بورن تعاني من بعض الأعراض في أكتوبر بعد أن أصيبت بكوفيد-19 في مارس الماضي وجاء في دراسة اطلعت بي بي سي على نتائجها أن مصابا واحدا بكوفيد-19 من كل 20 يستمرون في المعاناة من آثاره لـ 8 أسابيع على الأقل. كما كشفت الدراسة التي أجريت في جامعة كينغز كوليدج في العاصمة البريطانية لندن أن مخاطر الإصابة بكوفيد طويل الأمد تزداد عند الإناث والبدناء والمصابين بالربو. وتهدف الدراسة إلى التعرف على مؤشرات وعلامات مبكرة يمكن من خلالها التعرف على المرضى الذين يحتاجون إلى عناية إضافية أو الذين قد يستفيدوا من العلاج المبكر. وتوصل العلماء إلى استنتاجاتهم بعد استقاء معلومات تخص الأعراض ونتائج الفحوص أدخلها كثيرون في تطبيق \"دراسة أعراض كوفيد - Covid Symptom Study\". مواضيع قد تهمك نهاية وبحث العلماء بشكل دقيق ومفصل في المعلومات التي أدخلها المشاركون للتوصل إلى مؤشرات من شأنها تحديد أولئك الذين سيستمرون في المعاناة من أعراض لوقت طويل. وتشير نتائج البحث، التي ستنشر عبر الإنترنت، إلى أن كوفيد طويل الأمد قد يصيب أي مريض سبق له أن أصيب بكوفيد-19، ولكن ثمة عوامل تزيد احتمالات الإصابة به. ما هي العوامل التي تزيد مخاطر الإصابة؟ قالت الدكتورة كلير ستيفز من جامعة كينغز كوليدج لبي بي سي، \"كانت الإصابة بخمسة أعراض أو أكثر في الأسبوع الأول من العوامل الرئيسية المهمة لزيادة مخاطر الإصابة بكوفيد طويل الأمد\". ومن المعروف أن أعراض مرض كوفيد-19 لا تقتصر على السعال فقط، إذ أن الفيروس الذي يتسبب بالإصابة به قد يصيب العديد من أجهزة الجسم. ولكن الذين يعانون، علاوة على السعال، من الإرهاق والصداع والإسهال والخُشام (فقدان حاسة الشم)، وكلها أعراض قد تشير إلى الإصابة بكوفيد، هم الأكثر تعرضا للمعاناة من كوفيد طويل الأمد من أولئك الذين عانوا من السعال لوحده. كما تزيد مخاطر الإصابة بكوفيد طويل الأمد عند المسنين، وخصوصا الذين تتجاوز أعمارهم الخمسين، وعند الإناث. وقالت الدكتورة ستيفز، \"لاحظنا من خلال تحليل المعلومات والأرقام الأولية أن الرجال يواجهون بشكل أكبر بكثير مخاطر الإصابة بشكل شديد وخطير من كوفيد-19 ومن الموت جرائه، ولكن يبدو أيضا أن النساء أكثر عرضة للإصابة بكوفيد طويل الأمد\". ولم يكن يعتقد في السابق أن أي مرض عدا الربو وألأمراض الرئوية لها أي علاقة بالإصابة بكوفيد طويل الأمد. ما هي مظاهر كوفيد طويل الأمد؟ تختلف أعراض الإصابة بكوفيد طويل الأمد بين مريض وآخر، ولكن الشعور بالإرهاق قد يكون عرضا شائعا للإصابة. بدأ مرض كوفيد-19 عند فيكي بورن البالغة من العمر 48 عاما بحمى و\"سعال قليل\" وذلك في آذار / مارس الماضي، ولكن السعال سرعان من إشتد عليها وبدأت تعاني من صعوبة في التنفس بحيث احتاجت إلى الأوكسجين. لم تدخل فيكي المستشفى، ولكنها ما زالت - الآن في شهر تشرين الأول / أكتوبر - تعاني من أعراض كوفيد طويل الأمد. وبينما تستمر حالتها الصحية في التحسن بشكل عام، لاحظت أن بصرها تغير وأنها ما زالت تعاني من \"موجات\" من الأعراض الشديدة التي تمنعها من التكلم عندما تصطحب كلبها في نزهته اليومية، على سبيل المثال، لشدة الإرهاق الذي تشعر به. وقالت فيكي لبي بي سي، \"أعاني من آلام غريبة في مفاصلي، ومن الغرائب أني فقدت قبل أسبوعين حاستي الذوق والشم بشكل كامل مرة أخرى\". وقالت، \"يبدو الأمر وكأن هناك التهابا داخل جسمي يتنقل هنا وهناك ولا يتمكن جسمي من التخلص منه. ولذا فيظهر المرض تارة ويختفي تارة أخرى\". وفيكي ليست الوحيدة التي تشتكي من أعراض كهذه، فقد كشفت الدراسة أن: •واحدا من كل سبعة مصابين يعانون من أعراض لأربعة أسابيع على الأقل •واحدا من كل عشرين يعانون من أعراض لثمانية أسابيع على الأقل •واحدا من كل 45 يشتكون من الأعراض لـ 12 أسبوعا على الأقل وابتكر الباحثون في كينغز كوليدج برنامجا الكترونيا يتمكن من كشف المصابين بكوفيد-19 الذين يواجهون خطر الإصابة بكوفيد طويل الأمد منذ وقت إصابتهم بالمرض الأصلي. هذا البرنامج ليس مثاليا بأي حال من الأحوال، ولا يتمكن من الكشف ��ن جميع الحالات، إذ لا يتمكن الآن من الكشف إلا عن 69 في المئة من أولئك الذين يتحول مرض كوفيد-19 لديهم إلى كوفيد طويل الأمد. ولكنه يتمكن مع ذلك من احاطة ربع المرضى الذين يتماثلون للشفاء من كوفيد-19 علما بأنهم سيعانون من أعراض كوفيد طويل الأمد. وقالت الدكتورة ستيفز، \"أعتقد أن هذا الأمر سيكون مهما، إذ سيكون بمقدورنا التعرف على أولئك المرضى وربما تزويدهم باستراتيجيات وقائية وتعقب حالاتهم للتأكد من أنهم يحصلون على أفضل سبل التأهيل المتوفرة\". أما الأستاذ تيم سبيكتور، الذي يرأس برنامج دراسة أعراض كوفيد، فقال، \"من المهم أن نفكر بأولئك الذين سيستمرون في المعاناة من أعراض كوفيد طويل الأمد - علاوة على خشيتنا من ارتفاع عدد الوفيات طبعا - إذا لم نتمكن من السيطرة على إنتشار المرض في وقت قريب\". ومن جانبه، قال وزير الصحة وشؤون الرعاية الاجتماعية في الحكومة البريطانية تيم هانكوك، \"إن النتائج التي خلصت إليها دراسة أعراض كوفيد واضحة ولا تقبل التأويل، ولذا يجب أن تعمل هذه النتائج على تذكير الجمهور، بما في ذلك الشباب، بأن كوفيد-19 هو مرض لا يميّز بين البشر وهو مرض قد تكون له آثار خطيرة وطويلة الأمد\". ويذكر أن الحكومة البريطانية أطلقت مؤخرا فيلما جديدا يهدف إلى نشر الوعي بأعراض كوفيد طويل الأمد. وأعلن نظام الصحة الوطني في بريطانيا مؤخرا عن تخصيص 10 ملايين من الجنيهات الإسترلينية لإدارة عيادات متخصصة بكوفيد طويل الأمد في كل أرجاء إنجلترا حصرا.", "doc2": "Вики Боурн март айында вируска жуктурган, анын симптомдору азыркыга чейин кете элек Лондондогу Королдук колледж жүргүзгөн изилдөө жыйырма кишинин бирөө кеминде 8 апта ооруганын аныктады. Окумуштуулар вирустун узакка созулган түрүнө кабылуу коркунучу бар кишилерди эрте аныктап, аларга кошумча жардам берүүгө умтулууда. Коркунучту кантип эрте аныктаса болот? \"Вирус жуктургандан кийин биринчи аптада эле дароо бештен көп симптомду көрсөткөн бейтаптар коркунучта\",-дейт Лондондогу Королдук колледждин окумуштуусу Клэйр Стивс. Covid-19 вирусун жуктургандар бир гана жөтөлүп, андан кийин сакайып кетпейт. Вирус бир нече органга терс таасир этет. Ошондо жөтөлүп, алсыз болуп, башы ооруп, ичи өтүп жана жыт менен даам сезбей калса, бейтаптын жөн эле жөтөлгөн кишиге караганда узакка созулган коронавируска кабылуу коркунучу жогору. Элүү жаштан жогорулар жана аялдар арасында дагы вирустун узакка созулган түрүнө кабылуу ыктымалдуулугу жогору экенин табылды. \"Топтолгон маалымат эркектер арасында вирустун оор түрүнө кабылып, андан каза тапкандар көп экени аныкталды. Ал эми аялдар болсо вирустун узакка созулган түрүнө көп кабылып жатышат\",-деди окумуштуу Стивс. Узакка созулган Covid-19 деген эмне? Узакка созулган Covid-19 вирусунун так симптомдору ар түрдүү, бирок алсыздык кеңири тараган симптом. 48 жаштагы Вики Боурн март айында жөтөлүп, дене табы көтөрүлгөн. Алгач муну сасык тумоо деп ойлогону менен, кийин дем алуусу оорлошкондо коронавирус экенин түшүнгөн. Ооруканага жаткан эмес экен. Март айынан бери жети ай өтсө деле коронавирустун симптомдору кете элек. Ал вирустан сакайдым деген менен, бир аз сейилдеп келсе эле алсыз болуп, жатып калат. Андан тышкары, анын көзү начар көрүп, бир учурда басып жана сүйлөй албай калды. \"Муундарым дагы деле ооруйт. Эки апта мурун кайрадан жыт менен даамды сезбей калдым. Туруп эле жоголуп кетти. Организм бул илдеттен эч арыла албай койду. Бир туруп эле кайтып келет\",-деп айтты ал. Вики жалгыз эмес. Соңку изилдөөгө ылайык, вируска кабылган: Коронавирустун экинчи толкуну: келечекте кандай болот? Лондондогу Королдук колледж узакка созулган вирустун түрүнө кабылуу ыктымалдуулугу жогору бейтаптарды аныктоо үчүн атайын компьютердик программа чыгарды. Ал азырынча 69 пайыз туура аныктап жатат. Демек, анын үстүнөн дагы иштөө керек. \"Бул өтө маанилүү кадам. Вирустун узакка созулган түрүнө кабылган бейтаптарды эрте аныктап, кошумча жардам берүү маанилүү\",-дейт окумуштуу Стивенс. Учурда Британиянын Саламаттыкты сактоо министрлиги вирустан көз жумгандарга гана көңүл бурбай, вирустун узакка созулган түрүнө кабылгандарга дагы маани берүү зарыл экенин айтууда. \"Коронавирус симптомдору боюнча изилдөө коомго маанилүү маалымат жана эскертүү берди. Өзгөчө жаштар Covid-19 вирусунун кесепети узакка созуларын жана оор экенин аңдашы керек\",-деди Британиянын Саламаттыкты сактоо министри Матт Ханкок. Британиянын өкмөтү коронавирустун симптомдорун кеңири түшүндүрүү үчүн атайын документалдык тасма чыгарды. Саламаттыкты сактоо министрлиги болсо вирустун узакка созулган түрүнө кабылгандарга көмөк көрсөтүү үчүн кошумча 10 миллион фунт бөлүнөрүн жар салды. (AT)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-53229742", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-53231684", "doc1": "تشبه السلالة الجديدة انفلونزا الخنازير التي انتشرت عام 2009 وأبدى الباحثون قلقهم من تحوّر الفيروس ليتنقل من شخص إلى آخر ويتفشّى في أنحاء العالم. وبينما لا تمثل تلك الإنفلونزا مشكلة مباشرة بعد، يقول العلماء إنها تملك جميع \"السمات البارزة\" التي تجعلها قابلة بدرجة كبيرة لإصابة البشر، وتحتاج إلى مراقبة عن كثب، إذ قد يكون لدى الأشخاص مناعة ضئيلة أو معدومة ضدّ الفيروس الجديد. تهديد وبائي وبينما يحاول العالم وضع حدّ لجائحة كوفيد19 الحالية، فإن احتمال ظهور أي سلالة خطيرة من الانفلونزا يتصدر قائمة الأمراض التي يراقبها العلماء عن كثب. وواجه العالم آخر وباء انفلونزا عام 2009، حين انتشرت انفلونزا الخنازير في المكسيك. وكان أقلّ فتكاً مقارنه بالتوقعات التي سادت مع بداية انتشارها. يعود ذلك بدرجة كبيرة إلى الحصانة التي كانت لدى كبار السنّ ضدّه، ربّما بسبب تشابهه وأمراض انفلونزا أخرى انتشرت في السنوات السابقة. مواضيع قد تهمك نهاية ويشمل لقاح الوقاية السنوي ضدّ الانفلونزا ذلك الفيروس المذكور والذي يدعى \"آي/أتش وان أن وان، بي دي أم 09\". وتشبه السلاسلة التي حدّدها العلماء في الصين انفلونزا الخنازير، باستثناء بعض التغييرات. ولا تشكل تهديداً كبيراً إلى الآن، لكن البروفسور كين-شو شانغ وزملاؤه الذين يدرسونها يقولون إنه يجدر مراقبتها. ويمكن للفيروس الذي أطلق عليه العلماء إسم \"جي4 إي آي أتش وان أن وان\" أن ينمو ويتكاثر في خلايا المجرى الهوائي لدى البشر. وعثروا على أدّلة عن بداية انتشار العدوى الأخيرة في المسالخ وفي قطاع تجارة الخنازير. ولا تبدو اللقاحات الحالية ضد الانفلونزا فعّالة في الحماية منها، رغم أنه يمكن تكييفها للقيام بهذا الدور إن دعت الحاجة. وقال البروفسور كين-شو شانغ الذي يعمل في جامعة نوتينغهام في المملكة المتحدة:\"نحن الآن مشغولون بفيروس كورونا ونحن محقون في هذا. لكن لا يجب أن نغفل عن فيروسات جديدة قد تكون خطيرة\". وكتب العلماء في صحيفة تصدر عن المعهد الوطني للعلوم مطالبين باتخاذ تدابير عاجلة للسيطرة على انتشار الفيروس بين الخنازير ولمراقبة العاملين في القطاع.", "doc2": "Адамга жугуу коркунучу бар. Изилдөөчүлөр вирус мутация болуп, адамдан адамга жеңил өтө турган болуп кетиши мүмкүн деп чочулап жатат. Мындай болгондо жаңы глобалдык эпидемияга алып келет. Окумуштуулар азыркы маалда кырдаал коркунучтуу эмес деп баалады. Жаңы патогендин кишиге жугуу коркунучу жогору жана олуттуу көзөмөлдү талап кылат. Изилдөөчүлөр чочкодон табылган вирус өтө бат адаптация болуп, тездик менен мутацияланат деп чочулап турушат Ушундай эле мүнөздөгү вирустун массалык эпидемиясы менен буга чейин бет келгенбиз. 2009-жылы Мексикадан башталган чочко тумоосу бир топ түйшүккө салган эле. Башында өлүм-житим көп болот деп күтүлгөн. Бактыга жараша грипп вирусуна окшош болгондуктан, көп кишиде ага иммунитет болгон. Ал эми жаңы табылган вирус кескин айырмалуу деп айтылууда. Ага кишилер туруштук берет же бере албай да калышы мүмкүн. Ал ортодо Дүйнөлүк саламаттыкты сактоо уюму (ДССУ) билдирүү жасап, коронавирус пандемиясынын оор кесепеттери али алдыда деп айтты. Уюмдун жетекчиси Тедрос Аданом Гебреисустун айтымында, эгерде өкмөттөр эпидемияны жоюда туура саясат жүргүзбөсө, вируска кабылгандар саны көбөйө берет. (AbA)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/middleeast-54062492", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-55016885", "doc1": "قتل خاشقجي في مقر القنصلية السعودية في اسطنبول وقال ممثلو الادعاء إنهم حكموا عليهم بالسجن 20 عاما بعد أن قررت أسرة الصحفي العفو عنهم. لكن خطيبته قالت إن الحكم \"استهزاء تام بالعدالة\". وقُتل خاشقجي داخل القنصلية السعودية في مدينة إسطنبول التركية على يد فريق من العملاء السعوديين. وقال متحدث باسم النيابة العامة إن الأحكام النهائية قد صدرت بحق المتهمين. مواضيع قد تهمك نهاية وكان القضاء السعودي قد أصدر في شهر ديسمبر/كانون الأول من عام 2019 أحكاما بإعدام خمسة متهمين في القضية ذاتها، ولكن هؤلاء الذين يعتبرون من المقربين من ولي العهد محمد بن سلمان أخلي سبيلهم لاحقا. وحكم على ثلاثة آخرين بالسجن لمدة 24 عاما بتهمة \"التستر على هذه الجريمة ومخالفة القانون\". وكانت أسرة خاشقجي قد قالت إنها قررت العفو عن المتهمين. وقالت الحكومة السعودية إن الصحفي قتل في \"عملية مارقة\" وفي العام التالي قدم ممثلو الادعاء السعوديون 11 شخصا إلى المحاكمة. وتم رفض المحاكمة في ذلك الوقت باعتبارها \"نقيض للعدالة\" من قبل المقررة الخاصة للأمم المتحدة أغنيس كالامارد، التي خلصت إلى أن خاشقجي كان \"ضحية إعدام متعمد مع سبق الإصرار\" كانت الدولة السعودية مسؤولة عنه. وقالت كالامارد إن هناك أدلة موثوقة على أن مسؤولين رفيعي المستوى، بمن فيهم ولي العهد السعودي الأمير محمد بن سلمان، يتحملون المسؤولية الفردية. ونفى الأمير تورطه، رغم أن مساعدين سابقين يحاكمان غيابيا في تركيا بتهمة التحريض على قتل خاشقجي مع سبق الإصرار. وتتهم تركيا 18 سعوديا آخرين بتنفيذ عملية القتل. اللقطة الأخيرة لجمال خاشقجي لحظة دخوله القنصلية السعودية في تركيا كيف قتل خاشقجي؟ شوهد الصحفي البالغ من العمر 59 عاما، والذي ذهب إلى المنفى الاختياري في الولايات المتحدة في عام 2017، وهو يدخل القنصلية السعودية في 2 أكتوبر / تشرين أول 2018 للحصول على الأوراق التي يحتاجها للزواج من خطيبته التركية خديجة جنكيز. وبعد الاستماع إلى التسجيلات الصوتية المزعومة لمحادثات داخل القنصلية أجرتها المخابرات التركية، خلصت كالامارد إلى أن خاشقجي \"قُتل بوحشية\" في ذلك اليوم. وخلصت النيابة العامة السعودية إلى أن القتل لم يكن متعمدا. وقالت إن القتل صدر بأمر من رئيس \"فريق مفاوضات\" أرسل إلى اسطنبول لإعادة خاشقجي إلى المملكة \"عن طريق الإقناع\" أو \"بالقوة\" إذا فشل ذلك. وبحسب النيابة، تم تقييد الصحفي قسرا بعد مشاجرة، ثم حُقن بجرعة زائدة من مادة مخدرة أدت إلى وفاته. ثم تم تقطيع جثته وتسليمها إلى \"متعاون\" محلي خارج القنصلية، ولم يتم العثور على البقايا. وخلص المدعون العامون الأتراك إلى أن خاشقجي تعرض للخنق فور دخوله القنصلية تقريبا، وأن جثته قطعت. وثبت براءة ثلاثة أشخاص من بينهم النائب السابق لرئيس المخابرات السعودية أحمد العسيري. وتم التحقيق مع سعود القحطاني، مستشار كبير سابق لولي العهد السعودي، من قبل النيابة العامة السعودية لكن لم توجه إليه تهمة. لماذا تغيرت الأحكام؟ في مايو/أيار الماضي، أعلن صلاح نجل خاشقجي أنه وإخوته \"يعفون عن من قتلوا أبينا، طالبين الأجر من الله تعالى\"، متقبلا الزعم بأن القتل لم يكن مع سبق الإصرار. وقد مهد ذلك الطريق بموجب القانون السعودي لإرجاء تنفيذ حكم الإعدام. وأعلنت النيابة العامة السعودية، الاثنين، أن محكمة جنايات الرياض حكمت على خمسة من المدانين في يناير/كانون الثاني بالسجن 20 عاما، وأن الثلاثة الآخرين تلقوا أحكاما تتراوح بين 7 و10 سنوات. وقالت إن الأحكام نهائية وأن المحاكمة الجنائية أغلقت الآن. وقالت خديجة جنكيز خطيبة خاشقجي \"السلطات السعودية تغلق ملف القضية دون أن يعرف العالم حقيقة المسؤول عن مقتل جمال. من خطط لها ومن أمر بها وأين جثمانه؟ هذه هي الأسئلة الأساسية والأكثر أهمية التي لا تزال بدون إجابة على الإطلاق\". ورحبت كالامارد بحقيقة أنه تم تخفيف أحكام الإعدام، لكنها قالت إن الأحكام لا يمكن السماح لها بـ \"تبييض ما حدث\". وكتبت على تويتر \"المدعي السعودي قام بعمل آخر اليوم في هذه المحاكاة الساخرة للعدالة. لكن هذه الأحكام لا تحمل أي شرعية قانونية أو أخلاقية. جاءت في نهاية عملية لم تكن منصفة ولا عادلة أو شفافة\". وقالت كالامارد إن ولي العهد الأمير محمد \"ظل محميا بشكل جيد ضد أي نوع من التدقيق الهادف\" ودعت مرة أخرى أجهزة المخابرات الأمريكية إلى الكشف عن تقييمها المنشور بأنه أمر بقتل خاشقجي. وجاء في البيان الذي أصدرته النيابة العامة اليوم ما يلي: \"صرح المتحدث الرسمي للنيابة العامة عن صدور أحكام نهائية تجاه المتهمين بمقتل المواطن جمال بن أحمد بن حمزة خاشقجي\".", "doc2": "Washington Post гезитинин ко��умнисти жана Сауд Арабия бийлигин сындап жүргөн кабарчы Жамал Хашогги 2018-жылы Түркиядагы Сауд Арабиясынын консулдугунун имаратында өтө ырайымсыздык менен өлтүрүлгөн. Ал консулдукка документтерин алганы барганы белгилүү болгон эле. Айыпталгандар арасында саудиялык мураскер ханзаада Мухаммед бин Салмандын эң жакын эки кеңешчиси бар. Өткөн жылы декабрда Сауд Арабиясы бул окуя боюнча беш кишиге өлүм жазасын берип, кийин абак жазасына алмаштырган. Сот чечимин маркум журналисттин жакындары жана эл аралык коомчулук, укук коргоочулар сынга алган. Сотто журналистти өлтүрүүгө ким буюртма бергени тууралуу суроо коюлган эмес. Сауд Арабияда бийлик жүргүзүп жаткан мураскер ханзаадага жакын кишилер далилдер жетишсиз деген жүйөө менен эркиндикте кала берген. Түркия жана БУУнун комитети мыкаачылык менен кол салуунун болжолдуу уюштуруучулары катары ханзаадага жакын кишилерди аташкан болчу. Түркиялык тергөөчүлөр Хашогги мыкаачылык менен өлтүрүлгөндөн кийин сөөгүн жиликтеп, консулдуктун имаратынан алып чыгып кетишкен дейт. Сөөктүн калдыктары азырга чейин табылган жок. Саудиялык бийлик буга катышытыгы болгонун четке кагып, журналисттин өлүмүн кокустук катары көрсөтүп келүүдө."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/middleeast-39625694", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-37937371", "doc1": "الرئيس التركي رد على منتقديه قائلا \"الزموا حدودكم\" وشكر ترامب، في مكالمة هاتفية، الرئيس التركي على دعمه للولايات المتحدة في قصفها لقاعدة جوية تابعة للحكومة السورية، يوم 7 أبريل/ نيسان. وتناقض مكالمة رئيس الولايات المتحدة الهاتفية القلق الذي أبداه زعماء أوروبيون أشاروا إلى أن نتيجة التصويت - 51.4 في المئة لصالح التعديلات - كشفت انقساما عميقا في المجتمع التركي. ورفض أردوغان انتقاد المراقبين الدوليين الذين قالوا إن فوزه كان وراءه \"حملة غير متكافئة\". وقال لمنتقديه \"الزموا حدودكم\". وقالت اللجنة المشرفة على الاستفتاء إنه سار بحسب القواعد وكان صحيحا، بالرغم من ادعاءات المعارضة بحدوث بعض الانتهاكات. وقال زعيم حزب الحركة القومية المعارض في تركيا الثلاثاء إن نتائج الاستفتاء هي \"نجاح لا يمكن إنكاره\" للرئيس إردوغان، ويجب أن تكون ملزمة للجميع. وجاء تعليق دولت بهجلي، الذي أيد حملة \"نعم\" في اقتراع الأحد، في لقاء للحزب في البرلمان، قائلا إن التصويت كان قانونيا. وقالت منظمة الأمن والتعاون الأوروبي إن التصويت تم \"بطريقة جيدة\" ولكنها انتقدت مسار الحملة، ورأت أن طرفا واحدا فيها كان لديه إمكانات أكبر من الطرف الثاني. اردوغان للمراقبين الأوروبيين \"الزموا حدودكم\" ومددت تركيا الاثنين حالة الطوارئ لفترة ثلاثة أشهر أخرى. وكان من المفترض أن تنتهي فترة حالة الطوارئ السابقة - التي بدأ العمل بها عقب فشل الانقلاب في يوليو/تموز - بعد يومين. ويقول مراسل بي بي سي في اسطنبول، مارك لوين، إن مكالمة الرئيس ترامب كان مرتبا لها وإنها ركزت على الوضع في سوريا. لكن تهنئة إردوغان بفوزه تعني انضمام رئيس الولايات المتحدة إلى زعماء آخرين من قطر، وغينيا، وجيبوتي، وحركة حماس الفلسطينية هنأوه، بينما كان نظراؤهم في أوروبا أكثر حذرا. وجاء في بيان للبيت الأبيض أن الرئ��س ترامب ناقش مع نظيره التركي \"الضربة الأمريكية ردا على استعمال النظام السوري للأسلحة الكيمياوية يوم 4 أبريل/ نيسان\". وأضاف البيان أن الزعيمين \"متفقان على ضرورة محاسبة الرئيس السوري\"، وناقشا الحرب على تنظيم الدولة الإسلامية. ولا يزال الصراع في سوريا هو أحد القضايا التي تثير التوتر بين أنقرة وواشنطن. منتقدون يقولون إن فوز إردوغان اعتمد على حملة غير متكافئة وقد أثارت السياسة التي بدأتها إدارة الرئيس السابق باراك أوباما بدعمها مقاتلي وحدات حماية الشعب الكردي في سوريا ضد مسلحي تنظيم الدولة الإسلامية، ضيق تركيا. إذ تنظر أنقرة إلى هؤلاء المقاتلين باعتبارهم جماعة إرهابية ذات صلة بالانفصاليين الأكراد الذين يشنون تمردا في البلاد منذ عام 1984. وأسست تركيا، وهي حليف رئيسي لأمريما ضمن حلف شمال الأطلسي، علاقة تعاون وثيق في الفترة الأخيرة مع روسيا. وتختلف واشنطن وأنقرة أيضا بشأن الموقف من الداعية التركي فتح الله غولن. إذ تتهم تركيا رجل الدين المقيم في منفى اختياري في بينسيلفانيا بتدبير الانقلاب الفاشل، وتريد من واشنطن ترحيله. ولكن واشنطن لا تزال تصر رسميا على أن أي قرار بترحيل غولن إلى تركيا هو أمر يختص به القضاء، وليس قرارا سياسيا. وقالت المستشارة الألمانية، أنغيلا ميركل، إن \"نتائج الاستفتاء المتقاربة تظهر انقسام المجتمع التركي، وتحمل القيادة في تركيا، خاصة الرئيس أردوغان نفسه مسؤولية كبيرة\". ورددت المفوضية الأوروبية موقفا مماثلا لما عبرت عنه ميركل. بينما عبر آخرون عن قلقهم حيال احتمال عودة العمل بعقوبة الإعدام.", "doc2": "Президенттик мөөнөтү соңуна чыгып бараткан Барак Обама жана жаңы лидер Дональд Трамп. Бул жолугушуу шайлоодо утулуп калган Хиллари Клинтондун жактоочуларынын нааразылык акциясынын фонунда болуп жатат. Мунун алдында Обама Республикалык партиянын талапкерине бийликти тынчтык жолу менен өткөрүп берерин убада кылган. Ак үйдөгү Трамп менен Обаманын жолугушуусу гринвич убактысы боюнча 16:00дө (Бишкек убактысы 22:00) болот. Трампты жубайы Мелания коштоп барып, ал дагы Мишель Обама менен жолукмакчы. Барак Обама шайлоо өнөктүгүндө Хиллари Клинтон үчүн добуш берүүгө үндөп, карманып олтурбастан Трамптын жеке сапаттарына да баа берүүгө үлгүргөн эле. Бирок ал республикачыларга бийликти ийгиликтүү өткөрүп берүү үчүн болгон мүмкүнчүлүгүн колдонорун айтты: \"Мен бийликти өткөрүп берүү ийгиликтүү болот деп ишендирип кете алам, акыр соңу биз бир командабыз да. Өзүмдүн командамды жаңы шайланып келген президентке бийликти ийгиликтүү өткөрүп берүүнү камсыз кылуу боюнча тапшырмаларды бердим\",-деди Обама. Хиллари Клинтон шайлоодон утулуп калгандан кийинки кайрылуусунда өз жактоочуларына кайрылып, президент Трампка \"мүмкүнчүлүк\" берүүгө чакырды. Ал Трамп ийгиликтүү мамлекет башчысы болот деп үмүттөнүп турганын айтты. Трамп дагы бир катар билдирүүлөрдү жасады. Шайлоодон утуп чыкканы белгилүү болгондой кийин эле ал кайрылуусунда элди биримдикке чакырып, \"Мен бүтүндөй америкалыктардын президенти болом. Бул мени үчүн абдан маанилүү\" деп айтты. Бирок бир катар шаарла��да ага каршы нааразылык жүрүштөрү уланып жатат. Калифорнияда окуучулар жана студенттер сабактарын таштап чыгып кетип, окуу жайлардын имаратында демонстрация уюштурду. Лос-Анджелесте жүздөгөн жаштар чогулуп, \"Менин президентим эмес!\" деп кыйкырышты. (AbA)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/worldnews/2014/09/140921_afghan_presidential_contenders_sign_unity_deal", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/52703323", "doc1": "استمر النزاع بين غاني وعبد الله لأشهر حتى اتفقا على تقاسم السلطة في أفغانستان ويقضي الاتفاق أن يكون غاني رئيسا لأفغانستان في حين يعين عبد الله أرفع مسؤول تنفيذي في البلد بصلاحيات تماثل صلاحيات رئيس الوزراء. وتأتي الاتفاقية التي بثت وقائعها على شاشة التلفزيون الوطني بعد أشهر من النزاع بين الطرفين في أعقاب الانتخابات الرئاسية التي جرت الجولة الأولى منها في شهر أبريل/نيسان والجولة الثانية في شهر يونيو/حزيران الماضي. ومن المقرر أن تعلن السلطات الانتخابية في وقت لاحق عن النتائج النهائية للانتخابات بعد تدقيق جميع الأصوات المدلى بها والبالغ عددها 8 ملايين صوت في أعقاب تبادل اتهامات بتزوير نتائج الانتخابات. وأدى النزاع بين الطرفين إلى حالة من عدم اليقين السياسي في أفغانستان والإضرار بالاقتصاد الوطني في ظل تدهور الأمن. مواضيع قد تهمك نهاية وسادت مخاوف بشأن احتمال انزلاق البلد إلى حرب أهلية إذ ينتمي غاني إلى إثنية البشتون في حين ينتمي عبد الله إلى إثنية الطاجيك. ووقع الطرفان على الاتفاق خلال مراسم بالقصر الرئاسي بالعاصمة كابول، ثم تعانق الرجلان. بث التلفزيون الرسمي بأفغانستان مراسم توقيع الاتفاقية وأشاد الرئيس المنتهية ولايته، حامد كرزاي، بالاتفاق قائلا \"إنه (فرصة) لتحقيق التقدم والتنمية في البلد\". كما أشادت الولايات المتحدة بالاتفاق إذ قال الناطق باسم البيت الأبيض، جوش إرنست \"إنها فرصة مهمة لتحقيق الوحدة\". ويقول مراسل بي بي سي في أفغانستان، ديفيد لوين، الذي اطلع على نسخة من الاتفاق إنه يساعد على تجنب العنف من قبل أنصار الطرفين. وأضاف مراسلنا أن الاتفاق ينص على أن أرفع مسؤول تنفيذي (رئيس الوزراء) سيكون مسؤولا أمام رئيس أفغانستان، غاني. مستقبل أفغانستان وينص الاتفاق أيضا على أن يقف أرفع مسؤول تنفيذي يعينه عبد الله جنبا إلى جنب مع الرئيس الأفغاني خلال مراسم التنصيب خلال الأيام القليلة المقبلة في إشارة على ما يبدو إلى أنهما يحظيان بنفس المرتبة. ومن المقرر أن يكون لعبد الله الحق في تعيين كبار المسؤولين على أساس \"المساواة\" مع الرئيس غاني. وينص الاتفاق كذلك على أن \"الفريقين سوف يُمثلان في المستويات القيادية العليا بالتساوي\". لكن مراسلنا يقول إنه لا توجد مذكرة ثنائية مكتوبة بخصوص هذه الوظائف، الأمر الذي قد يثير الجدل بين الفريقين مستقبلا. نجحت وساطة الخارجية الأمريكية في حل النزاع عبر إعادة فرز الأصوات وتدعو الاتفاقية إلى التحلي بروح الشراكة، ولكن بعد الحملات الانتخابية التي واجهت الكثير من الصعوبات وأشهر من النزاع على السلطة، لا توجد ضمانات في الوقت الحالي لاستقرار الحكومة. وكان عبد الله قد صرح لبي بي سي في وقت سابق بأنه يقبل بأن يكون غاني هو الرئيس. وصرح المتحدث باسم غاني بأنه لم يعد هناك أي خلافات بين الجانبين. ومن المتوقع على نطاق واسع أن تكون من بين المهام الأولى للرئيس توقيع اتفاقية أمنية ثنائية مع الولايات المتحدة. وسوف تسم�� الاتفاقية ببقاء عدد محدود من القوات الأمريكية في أفغانستان بعد انتهاء عام 2014 بهدف تدريب قوات الأمن الأفغانية. يُذكر أن كرزاي كان قد رفض توقيع الاتفاقية الأمنية المرتبطة باستمرار المعونة المطلوبة لسداد رواتب الموظفين الحكوميين، والمعلمين، والجنود. وكان كلا من عبد الله وغاني قد تعهدا من قبل بتوقيع تلك الاتفاقية الأمنية.", "doc2": "Абдулла Абдулла (солдо) жана Ашраф Гани Былтыр сентябрда өткөн президенттик шайлоодо эки талапкер тең - аракеттеги президент Ашраф Гани, ошондой эле премьер-министр Абдулла Абдулла өздөрүн жеңүүчү катары жарыялап, президенттик антын беришкен. Өлкөнүн Борбордук шайлоо комиссиясы президенттик шайлоодо чоң эмес айырма менен Гани утуп чыкканын жарыялаган. Бирок Абдулла добуш берүүнүн жыйынтыктары бурмаланганын айтып, тыянактарды тааныбай койгон эле. Март айында Гани жана Абдулла бир учурда инаугурация өткөрүшкөн. Эми келишимге келип, бийликти бөлүштүрүү тууралуу макулдашууга кол койду. Ага ылайык, президент катары Гани кала берет. Абдулла өкмөттү куроо, министрлерди дайындоо сыяктуу мамлекет башчынын милдеттерин алмакчы. Ооганстанда президенттик шайлоого чейин эле бийликте ушундай теңсалмактуулук сакталып келген эле. Эгерде \"Талибан\" (көп өлкөлөрдө террористтик уюм катары таанылган) менен сүйлөшүүлөр жандана турган болсо, өкмөттүк делегацияны Абдулла жетектейт. \"Тарыхый күн\" Келишимге кол коюлгандан кийин мурдагы көз дарыгери Абдулла \"Твиттер\" баракчасына бул келишим \"тынчтыкты камсыздоого жол ачып, мамлекеттик башкарууну жана адам укугун коргоону жакшыртат\" деп жазды. \"Биз эми улут катары биригүүгө тийишпиз жана тыянактуу чечимдерди кабыл алууга умтулушубуз керек\",-деп кошумчалады Абдулла. \"Бүгүн биздин Ооганстан үчүн тарыхый күн. Оогандар улуттук кызыкчылыктарды баарынан жогору коё турганын жана ага биргеликте боор толгоорун көрсөттү\",-деди Гани. Президент менен премьер-министр ортосундагы тиреш АКШнын нааразылыгын жараткан. Март айында мамдепартамент жетекчиси Майк Помпеонун аракеттери ишке ашпай, Абдулла менен Гани келишимге жете алган эмес. Вашингтон мына ушул чатакташуунун айынан Ооганстанга жардам катары бериле турган 1 млрд доллар каражатты кармап турарын билдирген эле. Гани менен Абдулла ортосундагы макулдашуу Кабулдун ооруканасындагы 24 кишинин өмүрүн алган кандуу калабадан кийин орун алды. Төрөт бөлүмүнө кол салуудан ымыркайлар жана жаңы көз жарган 18 келин каза тапты. Акыркы айларда ооган бийлиги талиптер менен сүйлөшүүлөрдү жандантууга аракет кылууда. (AbA)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-56774747", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-53345150", "doc1": "ويأتي ذلك في الوقت الذي أعلن فيه مدير منظمة الصحة العالمية أن العالم \"يقترب من الوصول إلى أعلى معدل إصابة بالفيروس على الإطلاق\" تم تسجيله. وسجلت الهند التي تعاني حاليا الموجة الثانية للوباء أكثر من 230 ألف حالة إصابة جديدة خلال يوم السبت فقط. وبلغ عدد حالات الإصابة بالفيروس على مستوى العالم منذ بداية الوباء ما يقرب من 140 مليون حالة إصابة. من جانبه حذر الأمين العام لمنظمة الصحة العالمية تيدروس أدهانوم غيبريسوس من أن \"عدد حالات الإصابة وعدد الوفيات يتزايدان بشكل سريع ومثير للقلق\". مواضيع قد تهمك نهاية وأضاف أنه \"على المستوى العالمي شهدنا تضاعف عدد حالات الإصابة الأسبوعية خلال الشهرين الماضيين فقط\". وحسب إحصاءات وكالة الأنباء الفرنسية، بلغ متوسط عدد الوفيات اليومي بسبب الوباء حول العالم 12 ألف حالة ورغم ذلك ربما لا تعكس البيانات الرسمية الأرقام الصحيحة لعدد الضحايا. ماذا يحدث في الهند؟ كانت الأمور في الهند تبدو تحت السيطرة حتى الأسابيع القليلة الماضية، إذ انفجر الوضع بشكل مفاجئ، وبعدما كان عدد حالات الإصابة اليومي يصل إلى نحو 20 ألف حالة خلال شهري يناير / كانون الثاني وفبراير / شباط الماضيين، وهو رقم منخفض نسبيا مقارنة بتعداد السكان الذي يتعدى 1.3 مليار شخص، أصبح عدد الإصابات اليومي يتخطى 234 ألف حالة خلال الأيام الثلاثة الماضية. وتعاني المستشفيات من انشغال الأسرة ونقص في إمدادات الأكسجين، وبالتالي يتم رفض دخول مصابين جدد. واتجهت بعض الأسر إلى السوق السوداء للحصول على الأدوية، ووجد برنامج وثائقي أعدته بي بي سي أن أسعار هذه الأدوية وصلت إلى 5 أضعاف سعرها الأصلي. وأعلنت الحكومة الهندية فرض قيود الإغلاق في العاصمة دلهي وعدد من الولايات، في محاولة لوقف تفشي الوباء في الموجة الثانية. ورغم ذلك هناك مخاوف كبرى بسبب احتفالات مهرجان (كومبا ميلا) التي تتواصل بحضور ملايين الهندوس، وهو مهرجان ديني سنوي، وتخشى السلطات من أن يقوم المشاركون بنقل الوباء إلى ولاياتهم ومنازلهم عندما ينتهي المهرجان. وعثرت السلطات على 1600 مصاب خلال الأسبوع الماضي بين المشاركين في المهرجان الذي يقام في ولاية أوتراخاند شمالي البلاد، وانتشرت صور على شبكات التواصل الاجتماعي تظهر الآلاف يتجمعون بشكل لا يراعي الإجراءات الصحية على ضفاف نهر الغانج.", "doc2": "Калифорния менен Техаста күнүнө вирустун он миңден ашуун жаңы учуру катталууда Үрөй учурган статистикага карабастан, АКШнын бийлиги мектептерди ачууну көздөп турат. АКШнын вице-президенти Майк Пенс санитардык эрежелерди сактап, мектептерди ачууга мүмкүн экенин айтты. Жуманын башында өлкөдө 60 миңден ашуун жаңы учур катталып, рекорд жаңыланган. Буга чейинки рекорд 2-июнда катталган, анда бир сутка ичинде 55 миңден ашуун киши вирусту жуктурган эле. АКШда 60 миңден ашуун жаңы учур катталып, рекорд жаңылан АКШнын Аллергия жана инфекциялык оорулар боюнча улуттук институтунун жетекчиси Энтони Фаучи болсо өлкөдө абал дагы деле курч экенин баса белгиледи. Айрым штаттарда вирустун жайылышы басаңдабай жаткандыктан, карантин чектөөлөрү киргизилди. Маселен, ресторандар, коомдук жайлар жабылды. Ошондой эле жарандар социалдык аралыкты сакташы керек. Ысык-Көл 10 күн изоляцияда болот Кыргызстанда 9-июлга карата 361 жаңы учур катталды. Вируска кабылгандардын жалпы саны 8847 жетти. Ал аңгыча бир сутка ичинде 83 медицина кызматкери вирусту жуктурганы аныкталды. Covid-19 вирусунун жайылышынан улам Ысык-Көл районунда 10 күндүк обочолонуу акциясы өтөт. Ага ылайык, райондун тургундары 10 күн бою башка аймактарга барбайт жана кыштактан чыкпай туруугу умтулат. Эгерде башка аймактардан келген жарандар болсо, алар каттоого алынат. Туризм сезону учурунда Ысык-Көл облусуна кирүүгө тыюу салуу сыяктуу демилгелер колдоо тапкан жок. Учурда аймакка жергиликтүү туристтердин барышына эч тоскоолдук жок. 9-июлда Ысык-Көл облусунда 17 киши вируска чалдыкты. Өзбекстан карантин чектөөлөрүн киргизди Өзбекстандын бийлиги 10-июлдан 1-августка чейин карантин чектөөлөрүн киргизди. Өлкөдө транспорт токтоп, базарлар, парктар, ресторандар жана эс алуучу жайлар жабылат. Өзбекстан карантин чектөөлөрүн алгач март айында киргизген. Май айында карантинди акырындап ала баштаган. Бирок июль айында коронавирусту жуктургандардын саны кескин өскөндүктөн, бийлик тез арада чечкиндүү кадамга барды. Өзбекстанда дээрлик 11 миң кишиге вирус жугуп, 41 адам көз жумду. Сербияда жарандар коменданттык саатка каршы демонстрацияга чыгышты Демонстранттарды полиция күч менен таратты Белградда түндө башаламандык менен коштолгон нааразылык акциялар болду. Топтолгон эл парламент имаратына кирип барууга аракеттенди. Бирок аларды полиция кызматкерлери токтотуп калды. Демонстрациялар президент Александр Вучич коронавирус пандемиясы күч алып жатканын жарыялап, коменданттык саат киргизгенден кийин башталды. Коменданттык саат жума күнү башталып, дүйшөмбүгө чейин созулат. Коопсуздук кызматкерлери нааразылык акцияга беш миңден ашуун киши катышканын айтып чыкты. Полиция менен демонстранттар тирешип, коопсуздук кызматкерлери көз бууган газ жана союлдарды колдонушту. Демонстранттар болсо полицияны көздөй таш ыргытып, унааларды өрттөштү. Кагылышууларда алтымыштан ашуун киши жаракат алды, алардын арасында 43 полиция кызматкери бар."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/middleeast-39018494", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-40566236", "doc1": "الجيش العراقي يعلن احرازه انتصارات مبكرة أثناء تقدمه صوب غرب الموصل وتشارك مئات من العربات العسكرية مدعومة بقوة جوية للتحالف الدولي الذي تقوده الولايات المتحدة لمحاربة الدولة الإسلامية في الهجوم؛ إذ عبرت صباح الأحد مناطق صحراوية باتجاه مواقع تابعة للدولة الإسلامية. واستولت القوات العراقية على عدة قرى جنوبي الموصل خلال انطلاق العملية العسكرية، وهي قريبة جدا من مطار الموصل. وتعالت مخاوف بشأن سلامة الآلاف من المدنيين العالقين في المناطق التي يسيطر عليها تنظيم الدولة. وقال مصدر امني في الحشد العشائري ان خمسة جنود عراقيين اصيبوا اثر انفجار سيارة ملغومة استهدفت ثكنة صغيرة للجيش في حي النبي يونس في الساحل الشرقي للموصل. كما اصيب عدد من المدنيين اثر انفجار قنبلتين القتهما طائرة بدون طيار في سوق بحي الميثاق جنوب شرقي الموصل بحسب نفس المصدر. عربة مفخخة عثر عليها مخفية في إحدى القرى \"انتصارات أولية\" وذكر موقع مركز نينوى الاعلامي التابع لمحافظ نينوى السابق اثيل النجيفي ان \"قوات من الشرطة الاتحادية والجيش العراقي وجهاز مكافحة الارهاب قوامها 52 ألف عنصر عراقي يشاركون في العمليات العسكرية التي انطلقت اليوم الاحد لتحرير الجانب الايمن لمدينة الموصل، بدعم جوي من قبل القوة الجوية العراقية وطيران الجيش والتحالف الدولي ممثلا في الطيران الامريكي والبريطاني والفرنسي والكندي. وقالت خلية الاعلام الحربي ان الشرطة الاتحادية حررت قريتي الكنيطرة (21 كم جنوب الموصل) والابيض (17 كم جنوب الموصل) جنوب البوسيف في الساحل الايمن للموصل . وقال قائد عمليات \"قادمون يانينوى\" الفريق الركن عبد الامير رشيد يار الله إن الشرطة الاتحادية حررت قرية عذبة على الطريق الرابط بين الموصل وبغداد وحررت قرية اللزاكة على الطريق القديم حمام العليل المفضي إلى الموصل وسيطرت على محطة الكهرباء الرئيسية في لزاكة ورفعت العلم العراقي فوق المباني الموجودة هناك. وأضاف أنها حررت أيضا قرى الكافور و الجماسة وقرية البجواري وسيطرت على نقطة تفتيش العقرب على الطريق الرابط بين بغداد والموصل الجديد ورفعت العلم العراقي فوق المباني بعد تكبيد العدو خسائر بالأرواح والمعدات. قصفت القوات العراقية مواقع تابعة للدولة قبيل الهجوم وأعلن مصدر أمني في الحشد العشائري أن انتحاريا فجر حزاما ناسفا في حي الزهور (7 كم شمال شرق مركز مدينة الموصل) في الساحل الأيسر للمدينة ما أسفر عن إصابة أربعة من عناصر الحشد و3 مدنيين في حصيلة أولية. وأعلن مصدر عسكري في خلية الإعلام الحربي عن وقوع تفجير انتحاري ثان في الساحل الأيسر للموصل في حي النبي يونس (4.5 كم إلى الشرق من مركز مدينة الموصل). ولم تتوفر بعد أي تفاصيل أخرى عن الهجوم. وكان رئيس الوزراء العراقي حيدر العبادي أعلن رسميا عن بدء الهجوم بعد يوم من تحذير صادر عن الأمم المتحدة من نفاد المستلزمات الأساسية لدى مئات الآلاف من سكان المناطق الغربية من المدينة. وقال العبادي في خطاب متلفز قصير \"قواتنا تبدأ تحرير المواطنين من إرهاب داعش للأبد\". وأضاف \"نعلن بدء مرحلة جديدة في العملية. نحن قادمون يانينوى لتحرير الجانب الغربي من الموصل.\" قوات من الحشد الشعبي ترابط في منطقة تلعفر غرب الموصل. وبالرغم من أن القوات العراقية استعادت السيطرة على الأجزاء الشرقية من الموصل، فإنها قد تواجه تحديات أكبر في استعادة الأجزاء الغربية من المدينة بسبب شوارعها الضيقة وأزقتها المتعرجة. وأسقِطت في وقت سابق على سكان هذه المناطق منشورات تعلن عن بدء الهجوم وتحث المدنيين على ضرورة اتخاذ إجراءات الحذر. ويقول مراسل بي بي سي، كينتين سوميرفيل، الذي يرافق القوات العراقية في تغريدة إن طائرات أمريكية تشن غارات جوية على ضواحي المدينة الغربية بينما بدأت قوات خاصة التقدم نحو هذه المناطق. وتطوق الآن القوات العراقية الأجزاء الغربية من الموصل في حين تواصل طائرات التحالف الذي تقوده الولايات المتحدة قصف مواقع تنظيم الدولة. ويقول محرر الشؤون العربية في بي بي سي، سيبيستيان أشر، إن استعادة السيطرة على الموصل لم يكن أبدا هدفا عسكريا صرفا متمثلا في طرد عناصر التنظيم من المدينة وإنما في تقليل الخسائر المدنية وتجنب حوادث الانتقام بهدف استعادة ثقة السكان ليس في المدينة فحسب وإنما في عموم العراق. ويسيطر تنظيم الدولة الإسلامية على الموصل، ثانية كبريات مدن العراق، منذ صيف عام 2014. مسلحو تنظيم الدولة الإسلامية ويعتقد أن تنظيم الدولة خلال أوج تمدده في غربي وشمالي العراق، سيطر على نحو 210 ألف كيلومتر مربع أي تقريبا مساحة المملكة المتحدة لكنه خسر الكثير من هذه الأراضي. وكان الجيش العراقي والمقاتلون المتحالفون معه قد أكدوا استعادة الشطر الشرقي من المدينة. وقالت الأمم المتحدة إن كثيرا من المحلات التجارية قد أغلق، مع انقطاع المياه واضطراب في خدمة التيار الكهربائي. وبدأت عملية طرد مسلحي تنظيم الدولة من الموصل في شهر أكتوبر/تشرين الأول الماضي، غير أن القوات العراقية لم تنجح في استعادة الشطر الشرقي من المدينة سوى الشهر الماضي بعد قتال شرس من مسلحي التنظيم المتشددة. جنود عراقيون", "doc2": "Согуштан кыйраган Мосул Болжолу «ИМ» тобунун Сириядагы «борбору» саналган Раккада дагы ушундай эле көрүнүш болот. Бирок бул жеңилүүлөр топтун ошону менен жок болуп кетишин билдирбейт. Мосул бир канча айга созулган кармаштан кийин бошотулду. Ал эми Раккада жеңиш жакын экени айтылууда. АКШнын абадагы колдоосу менен чабуулга өтүп жаткан күчтөр улам алдыга жылып жатат. Ирак менен Сириянын чоң бөлүгүн көзөмөлдөөгө жетишкен согушкерлер чоң аймактардан сүрүлүп, катарына жаңы күчтөрдү тартуу мүмкүнчүлүгүнөн ажырады. Мына ушул жагдайдан улам өздөрүн «Ислам мамлекти» атаган экстремисттик топтун күнү бүтүшүнө жакын калды деп айтса болобу? Абу Бакр аль-Багдади «ИМ» тобунун лидери катары коомчулуктун алдына биринчи жолу 2014-жылы июлда чыккан. \"Тилекке каршы буга жок деп жооп аласын,-дейт британдык Брэдфорд университетинин профессору Пол Роджерс. Профессор \"Эрежесиз согуш: «ИМ» жана алыскы чек аралардан жаңы коркунуч» деп аталган китептин автору. \"Биз азыр «ИМ» тобу Ирак менен Сириянын аймагында узакка созулган партизандык согушка багыт алып, бир эле мезгилде глобалдык кыймыл сыяктуу өнүгүп жаткан белгилерди көрүп жатабыз»,-деди профессор Роджерс Би-би-сиге. Ирактын өкмөт башчысы Мосул бошотулганын жарыялады Дүйнөдөгү катуу изделген адам: \"ИМ\" лидери кайда жашырынып жүрөт? Пол Роджерс жана бир катар эксперттер жихаддык топтордун үстүнөн жеңишке жеттик деген шашылыш билдирүүлөрдөн карманып турууга чакырууда. Раккадагы кан төккөн кармаштар соңуна чыкканы калды. Мындай айтканга албетте негиз бар дейт профессор Роджерс. Биринчиден, Мосулдагы бир нече айга созулган кармаштын жүрүшүндө бул топ өзүнүн тактикасын өзгөртүүгө жөндөмдүү экенин жана өжөрлүк менен каршы тура аларын көрсөттү. Экинчиден, мурдагыдай эле тарапташтарын өзүнө тартууга жана дүйнөнүн кайсыл жеринде болбосун теракт уюштура аларын демонстрация кылды. Аймагы жок 2014-жылы июнь айында «ИМ» тобу Мосулду басып алып, ал жерде «халифат» түзүлгөнүн жар салган. Андан кийинки бир нече аптанын ичинде аталган топ Ирак менен Сирияда аянты Британияга тете (дээрлик 242 миң кв. км) жерди ээлеп алды. АКШ Раккага жасалган чабуулга абадан колдоо көрсөтүүдө. Ушундан киийн АКШ баштаган эл аралык коалиция «ИМ» тобунун согушкерлерине каршы чабуулдарды жасай баштады. Жыйынтыгында жихадчылар көзөмөлдөгөн аймак кескин кыскарды. Азыр эми көзөмөлдөгөн аймактары��ан бүт сүрүлүп, жок болуу абалында турат. Бирок ошентсе да «ИМ» тобу эми эмне болот деген суроо кала берүүдө. Пол Роджерстин айтымында кырдаал үч багыт менен өнүгөт. \"Алар Ирак менен Сирияда кандайдыр бир аймакты кармап калуу үчүн эмес, партизандык согуш менен аракеттене башташат»,-деп эсептейт Роджерс. Ирак армиясынын Мосулга чабуулу 2016-жылдын октябрь айында башталган. \"Андан сырткары алар бүт дүйнө боюнча пропагандасын улантышат. Биз көргөндөй Филиппинде, түштүк-чыгыш Азияда, ошондой эле түндүк Африкада алар бул жаатта ийгиликке жетишти»,-деп кебин улантты эксперт. \"Үчүнчүдөн, алар согуштук аракеттерин каршылашынын аймагында улантууга аракет көрүшөт. Бул эми Британияда, АКШда, Германия жана башка өлкөлөрдө болушу мүмкүн»,-деп болжойт профессор Роджерс. 28-июнда «ИМ» тобу видео кайрылуусун жарыялап, бир тарабынан «халифаттын» күнү бүттү дегенди жокко чыгарып, экинчи жагынан «эгер ушундай болгон күндө дагы аймагын алдыруу жеңилди дегенди билдирбейт» деп айтты. «ИМ» согушкерлери Аналитиктердин баасында «ИМ» тобу пайда болгондон бери анын катарына дүйнөнүн 100 өлкөсүнөн 40 миң чамалуу согушкер кирди. Топ талкалангандан кийин аман калгандардын тагдыры эмне болот? \"Бул ачык эле көрүнүп турат, миңдеген согушкерлер үйлөрүнө тарап кетпейт. Менимче аларга чейинки жихадчылардын мууну сыяктуу эле, булар дагы согушууга жаңы мүмкүнчүлуктөрдү издешет»,-деп жазды The New York Times басылмасына Федералдык чалгындоо бюросунун мурдагы кызматкери. \"Террордун анатомиясы: бин Ладендин өлүмүнөн \"Ислам мамлекети\" жаралганга чейин\" деген китептин автору Али Суфан. Пол Роджерстин болжолунда бул согушкерлердин көпчүлүгү түштүк-чыгыш Азиядагы, Түндүк Африкадагы жана Кавказдагы башка жихаддык топторго кошулушу мүмкүн. Лондондогу Бриккен королдук институттун коопсуздук жана коргонуу маселелери боюнча жетекчиси Карин фон Хиппер жогорудагы божомол менен макул. \"Бул сөзсүз эле «ИМ» тобунун күнү бүттү дегенди билдирбейт,-деди ал Би-би-сиге. - Менин пикиримде, жихадчылар көмүскөгө кирип кетишет жана кайсыл жерде бийликте стабилдүүлүк болбосо, айталы Ирактагыдай же Сириядагыдай абалда ошол жерде маселе жаратышат». Жихадчыл союздаштар Мосул үчүн кармашта миллионго чукул киши качкынга айланды. Мосул менен Раккада согуш бүтүп жатканы менен баары бир бул чөлкөмдөр али тынчтыкты толук сезишпейт. Анткени «ИМ» тобунун потенциалдуу мураскерлери бар. Али Суфандын эсебинде, мындай мураскерлердин бири Ливиянын чыгышы бөлүгүндөгү жихадчылар. \"Бул түйүндө бир нече миң киши бар. Болжолу ушул кишилер 22-майда Манчестердеги жардырууну ишке ашырган жанкечти Салман Абедини үйрөткөн болушу мүмкүн»,-деди Суфан. Эксперттердин айтымында, балким АКШ жана анын союздаштары Ирак менен Сириядагы «халифатты» ураткандан кийин ушул аймактарда жана дүйнөнүн башка жерлеринде жихадчыл топтор мен��н күрөштү улантууга арагасыз болот. Профессор Роджерс АКШ президенти Дональд Трамптын администрациясы бул күрөштө аскерлер санын көбөйтүп жаткан бир катар белгилерди көрөт. Муну менен Обаманын учуруна караганда аскерлерге аракеттенүүгө көбүрөөк эркиндик берилген. Бирок жалпысынан бул стратегия керектүү жыйынтыктарды бербей жатат деп эсепейт профессор. \"Мына бул чөлкөмдө АКШ дээрлик 17 жылдан бери согушуп баштады. Ал эми Батыш Европадагы кишилер өздөрүн коопсуз сезген жери жок. Эгерде биз жакынкы жылдарда коопсуздукту камсыздоого мамилебизди өзгөртпөсөк, кырдаал барган сайын начарлай берет»,-деди Пол Роджерс Би-би-сиге. (AbA)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/middleeast-40788613", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-40009397", "doc1": "منتقدون يقولون إن أردوغان يستغل عملية التطهير عقب الانقلاب للتخلص من المعارضة وتتركز المحاكمة حول قاعدة أكينجي الجوية، التي تقول الحكومة إنها كانت مقر مدبري الانقلاب. وسيمثل المتهمون في قاعة محاكمة بنيت خصيصا لهذا الغرض خارج العاصمة التركية أنقرة، ويواجهون تهما تتراوح ما بين محاولة اغتيال الرئيس والقتل. وكان جنود متمردون قد حاولوا السيطرة على السلطة في يوليو/تموز 2016، في محاولة انقلاب قتل فيها 249 مدنيا. وهذه هي أكبر محاكمة تتعلق بالانقلاب تشهدها البلاد. وقيل إن الأوامر كانت قد أرسلت من قاعدة أكينجي الجوية الواقعة شمال غرب أنقرة بتفجير البرلمان، بينما كانت قوات تحاول الإطاحة بالرئيس رجب طيب أردوغان عن الحكم. وقبضت السلطات في أعقاب المحاولة الفاشلة على آلاف الأشخاص، يشتبه في أن كثيرا منهم على صلة برجل الدين التركي، فتح الله غولن الذي يعيش في منفى اختياري في الولايات المتحدة. وسيحاكم غولن نفسه غيابيا، باعتباره المشتبه به الرئيسي في القضية، ولكنه ينفي التهم الموجهة إليه. ويقول منتقدون إن أردوغان يستغل عملية التطهير التي أعقبت محاولة الانقلاب للتخلص من المعارضة السياسية.", "doc2": "Дүйшөмбүдө Анкарада 221 шектүүнүн үстүнөн сот иши башталды. Түрк бийлиги аларды АКШда жашаган белгилүү динаятчы Фетхуллах Гүлен менен байланышта болгон деген шек камакка алган. Соттолуп жаткандардын дээрлик көпчүлүгү мурда жогорку даражадагы аскер кызматында жүргөндөр. Айыпталуучулардын катарынан тизип алып сот залына алып келе жаткан учурда президент Реджеп Тайип Эрдогандын жактоочулары чогулуп турушту. Катарда биринчи болуп Түркиянын Аскер аба күчтөрүнүн мурдагы кол башчысы генерал Акын Өзтүрктү алып өтүштү. Эрдогандын жактоочуларынын айрымдары төңкөрүш боюнча айыптууларды өлүм жазасына тартуу керек деп чакырык жасады. Бирок Түркиянын азыркы мыйзамдарында өлүм жазасы жок. Мунун алдында эле бийликтин бул аракетине каршы болуп ачкачылык жарыялап жүргөн эки мугалим - Нурие Гүлен жана Семих Озак камакка алынган болчу. Фетхуллах Гүлен менен байланышта болгон деп кызматынан алынган бул мугалимдер 75 күндөн бери ачкачылык жарыялап жаткан. 2016-жылы жай айында аскердик төңкөрүш жасоо аракети болуп, 249 киши каза таап, эки миңге чукулу жаракат алган эле. Өлкө Президенти Режеп Тайип Эрдоган мунун артында белгилүү динаятчы Фетхуллах Гүлен турат деп күнөөлөгөн. АКШда жашаган динаятчы Фетхуллах Гүлен бул окуяларга катыштыгы бар делген айыптоолорду кескин четке кагып, төңкөрүш аракетине баргандарды ачык сынга алган. Ага карбай Түркия Фетхуллах Гүленди террордук уюмдун лидери атап, мекенине экстрадициялоо талабын билдирип келет. Төңкөрүш аракетинен кийин түрк бийлиги масштабдуу тазалоолорду жүргүзүп, ал азырга чейин уланууда. 40 миңге чукул киши камакка алынып, 120 миңдейи жумушунан бошотулган. Алардын арасында аскер адамдары, соттор, полиция кызматкерлери, жогорку окуу жайларда иштегендер, журналисттер кызматынан четтетилген. (AbA)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-38387706", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-38379694", "doc1": "أرملة السفير الروسي كارلوف الذي اغتيل في تركيا تبكيه قبل نقله لدفنه في روسيا وكان ألطن طاش أطلق تسع طلقات نارية على كارلوف ( 62 عاما) خلال القاء الأخير كلمة في معرض فوتوغرافي بتركيا احتجاجًا على تورط روسيا في حلب. ونقل ستة عناصر من حرس الشرف التركي جثمان كارلوف ملفوفاً بالعلم الروسي إلى الطائرة الروسية. وأقيمت مراسم دينية في حضور طغرل توركش نائب رئيس الوزراء التركي بن علي يلدريم ودبلوماسيين قبيل مغادرة جثمان كارلوف تركيا. وكانت أرملة كارلوف موجودة خلال اغتيال زوجها الذي شغل منصب سفير بلاده في أنقرة منذ 2013. وليس من الواضح إذا كان للمسلح الذي قتل كارلوف - وهو من عناصر الشرطة التركية - والذي لقي مصرعه خلال تبادل لإطلاق النار مع القوات الخاصة التركية، له علاقة مع أي تنظيم. ومع ذلك، فإن روسيا وتركيا اتفقتا بسرعة أن الاغتيال يهدف إلى زعزعة العلاقات بين بلديهما. السفير الروسي أندريه كارلوف قبيل اغتياله \"رمز للصداقة\" وقال الرئيس الروسي فلاديمير بوتين إن \"الأمر بلا شك وسيلة لعرقلة العلاقات الطبيعية بين الشعبين والعلاقات الثنائية بينهما، فضلاً عن اتفاقية السلام في سوريا\". واتفق الرئيس التركي ونظيره الروسي على العمل معاً من أجل معرفة من وراء مقتل كارلوف. وقد وصل بالفعل محققون روس إلى تركيا للمساعدة في سير التحقيق. ووصف توركش كارلوف بأن الأخير أضحى \"رمزاً أبدياً لعلاقة الصداقة التركية - الروسية\". وفي الوقت نفسه، قال مسؤول تركي رفيع المستوى لوكالة أسوشيتد برس إن \"عملية القتل نفذت بشكل محترف وليست وليدة مخطط رجل واحد\"، مضيفاً أنها عملية مخططة بطريقة دقيقة. والقت الشرطة القبض على 6 أشخاص بعد عملية الاغتيال من بينهم والدة ألطن طاش ووالده وأخته وثلاثة من أقربائه. أرملة كارلوف تبكيه قبيل نقل جثمانه إلى رووسيا أقيمت مراسم دينية قبيل نقل جثمان كارلوف إلى الطائرة الروسية", "doc2": "Дүйшөмбүдө Анкарада Орусиянын Түркиядагы элчиси Андрей Карлов сүрөт көргөзмөсүндө сөз сүйлөп жатканда белгисиз адам ок чыгарган. Топтун курамы 18 кишиден туруп, ага Тергөө комитетинин, ТИМдин өкүлдөрү жана \"атайын мекемелердин өкүлдөрү кирди\"деп билдирген орус президентинин басма сөз катчысы Дмитрий Песков. Биргелешип иликтөө боюнча чечим Орусия президенти Владимир Путин менен түрк кесиптеши Режеп Тайип Эрдогандын телефон сүйлөшүүсүндө кабыл алынган. Ошондой эле Орусиянын Түркиядагы дипол��матиялык мекемелеринде коопсуздук чараларын күчөтүү боюнча сүйлөшүлгөн. Эки президенттин сүйлөшүүсү элчинин өлүмүнөн кийин дароо эле болгон. Дүйшөмбүдө Анкарада Орусиянын Түркиядагы элчиси Андрей Карлов сүрөт көргөзмөсүндө сөз сүйлөп жатканда белгисиз адам ок чыгарган. Элчиден тышкары бир нече адам жарадар болгону кабарланган. Ок чыгарган кишини 22 жаштагы, Анкара полициясынын атайын бөлүгүндө мурда кызмат өтөгөн Мевлют Мерт Алтынташ деп ырасташууда. Тартылып калган тасмада куралчан адам ок чыгарып, \"Алеппону унутпа, Сириянын унутпа\", -деп кыйкырган. Алтынташтын кандайдыр бир топко тиешеси болгону али тастыктала элек. Эрдоган элге жасаган кайрылуусунда бул чабуулда Орусия менен Түркия ортосундагы мамилени кайрдан курчутуу аракети катары баалады. Орусиялык аскер учагы атып түшүрүлгөндөн кийин курчуп кеткен мамиле жай айынан тарта калыбына келип жаткан. Мындай билдирүүлөр Орусия президенти Путин жана Тышкы иштер министри Сергей Лавров тарабынан да айтылды."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/scienceandtech/2016/04/160412_obesity_womb_cancer", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/magazine-48864591", "doc1": "وقالت المنظمة إن \" الأرقام تشير إلى أن 19 سيدة من أصل 100 ألف في المملكة المتحدة أصبن بسرطان الرحم في عام 1990، إلا أن هذا الرقم ارتفع إلى 29 حالة في عام 2013. وقال الباحثون إن الأسباب التي تربط بين إزدياد وزن الجسم والإصابة بسرطان ما زالت غير مفهومة، إلا أنهم أكدوا أن الهرومونات التي تفرزها الدهون قد يكون لها دور في ذلك. وأضافوا أن من الضروري إجراء المزيد من الأبحاث والدراسات بشأن هذا الموضوع. وتصاب نحو تسعة آلاف سيدة بسرطان الرحم في بريطانيا سنوياً، كما تؤدي إلى وفاة الفين منهن. مواضيع قد تهمك نهاية ويقول الباحثون إن \"علاج سرطان الرحم تطور في السنوات العشرين الأخيرة، مما يعطي فرصة للنجاة من هذا المرض\"، إلاأنهم طالبوا بإجراء مزيد من الأبحاث لمعرفة أسباب ازدياد إصابة النساء بهذا المرض. وقال البروفسور جوناثان ليديرمان من منظمة أبحاث السرطان إن \" ما يقلق هو إزدياد حالات الإصابة بمرض سرطان الرحم لدى السيدات\". وأضاف \" لا نعرف جميع الأسباب التي تقف وراء ذلك، إلا أننا نعلم أن ثلث هذه الحالات لها علاقة بإزدياد الوزن، لذا فإنه لا يمكننا استغراب ازدياد نسبة الإصابة بسرطان الرحم لدى السيدات اللوتي تعانين من السمنة\". وقال الخبراء إن \" الدهون الزائدة في الجسم قد تفرز هرمونات وتساعد في تشجيع الخلايا على التكاثر، مما يزيد نسبة تكوين الأورام السرطانية\". وأضافوا أن من الأسباب الأخرى للإصابة بسرطان الرحم هي قلة ممارسة التمارين الرياضية والسن والجينات أيضاً.", "doc2": "Изилдөөдө ичегинин, бөйрөктүн, жыныс безинин жана боордун рагынын негизги себеби семиздик же ашыкча салмактан улам деп айтылат. Мурда Британияда мындай илдеттер толук кишилерге караганда чылым чеккендер арасында көп кездешкен. Бирок рактын башка түрлөрүн жалпылап караганда, тамеки ракты өөрчүткөн негизги себептердин (киши алдын алууга мүмкүн болгон) бири. Ашыкча салмак экинчи орунда. Ошону менен бирге эле Британияда чылым чеккендер азайып жатат. Тилекке каршы ашыкча салмактан жабыркагандар көбөйдү. \"Бул иликтөө ашыкча салмак - чылымдын жаңы түрү болуп калганын көрсөтөт. Улуттук саламаттыкты сактоо кызматы курсак байлагандар менен жалгыз күрөшө албайт. Буга өкмөт, тамак-аш өндүрүш тармагы жана үй-бүлө институту кийгилишүүсү керек\",-деп белгилейт Улуттук саламаттыкты сактоо кызматы. \"Барган сайын биздин балдар чылымдан баш тартып жатышат. Бирок балдар арасындагы ашыкча салмак боюнча статистика көңүл жубатарлык эмес. Өкмөт бул эпидемияны токтотуу үчүн тез арада кийгилишүүсү зарыл\",-деди Cancer Research UK жетекчиси Мишель Митчелл. Британиядагы ичеги рагына кабылгандардын көрсөткүчүн алсак, семиздиктен улам өөрчүгөн учур чылым чеккендерге караганда 1900гө көп болгон. Бөйрөк рагы чылым чеккендерден 1400 учурга озуп кеткен. Окумуштуулардын эсебинде, ашыкча салмак кеминде рактын 13 түрүнүн өөрчүшүнө алып келет. Анын ичинде ашказан, жоон жана ичке ичеги, уйку безиндеги, бөйрөк жана эмчек, жыныс безиндеги, жатындагы ракты пайда кылышы мүмкүн. Дарыгерлердин ашыкча салмактын кесепети тууралуу эскертүүлөрү көп учурда сынга кабылып жатат. Айталы, айрым жарнамалар кескин сын пикирлерди жаратып, кемсинтүү катары дагы кабыл алынган учурлар бар. Cancer Research UK маалыматы боюнча Британияда: Ашыкча салмак рак ооруларын өөрчүтөт дегенге окумуштуулардын күмөнү жок. Бирок ашыкча майлар онкологиялык ооруларга кандай жол менен таасир этерине изилдөөдө жооп жок. \"Биз ашыкча салмак гормоналдык өзгөрүүлөргө жана зат алмашуу көйгөйүнө алып келерин билебиз. Ал эстроген жана инсулиндин деңгээлин жогорулатып, сезгенүү процессин өстүрөт. Ошону менен клеткалардын бөлүнүү процессине таасир этет\",-дейт окумуштуу Марк Гантер. Ашыкча салмак канчалык көп болсо, ракка кабылуу кооптуулугу дагы ошончолук. Анан дагы көп убакытка чейин ашыкча салмакта жүрүү дагы рак илдетинин өөрчүшүнүн себеби болуп калат. (AbA)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-44255599", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-47127156", "doc1": "وقال ترامب للصحفيين \"سنرى ما سيحدث، ومن الممكن حتى أن تعقد في الثاني عشر من يونيو/ حزيران المقبل، فنحن نتحدث معهم حاليا وهم يرغبون في عقدها بشدة ونحن أيضا\". وأضاف في تغريدة ، قال السيد ترامب إن الاجتماع يمكن أن يجري في سنغافورة \"وإذا لزم الأمر سيتم تمديده بعد ذلك التاريخ\". وقبل تلك التغريدة، قالت الرئاسة الكورية الجنوبية إنها ممتنة لأن \"القمة عادت إلى الحياة مرة أخرى\". ويقول ديفيد ويليس مراسل بي بي سي من واشنطن إنه لا أحد يمكنه التخمين إذا ما كانت المحادثات ستعقد في غضون أسبوعين أم لا. وكان ترامب قد وجه لومه الخميس لكوريا الشمالية فيما وصفه \"بحملتها العدائية\"، ثم أعلن إلغاء القمة. ولاحقا قالت كوريا الشمالية إنها منفتحة على الحوار وترغب في \"التفاوض في أي وقت وبأي شكل\". وقال نائب وزير الخارجية الكوري الشمالية كيم كي غوان إن قرار ترامب إلغاء القمة \"مؤسف\". وفي حال عقدت القمة ستكون المرة الأولى التي يلتقي فيها رئيس أمريكي مع الزعيم الكوري الشمالي. ترامب يلتقي الرئيس الكوري الجنوبي في البيت الأبيض ورغم أن تفاصيل القمة التي أصبحت قيد الشك حاليا غير معلنة إلا أنها كانت ستركز على تفاصيل نزع السلاح النووي من شبه الجزيرة الكورية ورفع الثقة بين الأطراف المختلفة في المنطقة. وكانت كوريا الشمالية قد أعلنت أنها وفت بوعدها بغلق وتفكيك الأنفاق في موقعها الوحيد لإجراء الاختبارات النووية على أرضها لكن بعد ساعات أعلن ترامب إلغاء القمة. وأخبر ترامب الصحفيين أمام البيت الأبيض أنه يرحب باللهجة التصالحية في بيان كوريا الشمالية ردا على قراره إلغاء القمة، مضيفا أنه لازال مرحبا بإجراء المحادثات مع زعيم كوريا الشمالية. وفي وقت سابق قال ترامب على حسابه على موقع تويتر \"ياله من خبر رائع أن نتلقى البيان الدافئ والمثمر الصادر عن كوريا الشمالية، سنرى إلى أين يقودنا، ربما إلى رخاء وسلام طويل ومستدام كما نرجو\". وكان الزعيم الكوري الشمالي والرئيس الأمريكي قد اتفقا على عقد القمة في سنغافورة بعد عقود من التوتر بين البلدين بل وملاسنات بين الرجلين. وسبب العداء بين البلدين توترا في شبه الجزيرة الكورية بسبب برنامج كوريا الشمالية للأسلحة النووية والتي تقول بيونغيانغ إنه خط دفاع عن أراضيها ضد ما تسميه \"العدوان الأمريكي\". وقالت الخارجية الكورية الشمالية إن الانتقادات التي وجهتها في الآونة الأخيرة لمسؤولين أمريكيين بعينهم كانت بسبب تصريحات أمريكية مستفزة، وإن الخصومة الحالية توضح \"الحاجة الملحة\" لعقد القمة. وقالت كوريا الشمالية في بيان نشرته وسائل إعلام رسمية بعد إلغاء ترامب القمة \"الإعلان المفاجئ والأحادي الجانب بإلغاء القمة كان أمرا غير متوقع ولا يمكن إلا أن نشعر بالأسى العميق لذلك\". ونقلت وكالة الأنباء المركزية الكورية عن المسؤول الكوري الشمالي قوله في بيان \"أعجبتنا كثيرا جهود الرئيس ترامب التي لم يسبق أن بذلها أي رئيس آخر لعقد قمة تاريخية بين كوريا الشمالية والولايات المتحدة\".", "doc2": "Трамп АКШнын ички саясаты, экономикалык көйгөйлөрү жана тышкы саясатына токтолду Бир саат жыйырма мүнөткө созулган кайрылуусунда президент Трамп АКШнын ички саясаты, экономикалык көйгөйлөрү жана тышкы саясатына токтолду. Президент биримдикке чакырганы менен демократтардын \"партизан иликтөөлөрү\" АКШга коркунуч жаратып жатканын айтты. Ал эми демократтар Трамп Американын баалуулуктарын унутканын билдиришти. Ошондой эле президент Трамп Мексика менен чектеш аймакта дубал куруу зарыл экенин баса белгиледи. АКШ-Түндүк Корея саммити Ким Чен Ын менен саммит 27-28-февралда Вьетнамда өтөрү пландалууда. Трамп өзүнүн кайрылуусунда \"туткунга алынган америкалыктар үйүнө кайтып келди, Пхеньян өзөктүк куралдарын сынабай калды, 15 айдан бери бир да ракета атылган жок\" деп айтты. \"Кошмо Штаттары мени президент кылып шайлабаса, менимче азыр АКШ Түндүк Корея менен согушуп жатмак\", -деди Трамп. \"Кошмо Штаттары мени президент кылып шайлабаса, менимче азыр АКШ Түндүк Корея менен согушуп жатмак\", -деди Трамп. Жаңы жылдын алдында Түндүк Кореянын лидери өзөктүк куралды жок кылууга даяр экенин айтып, бирок АКШ санкцияларды албаса, өзөктүк курал программасын кайра жандантарын айтты. Андан бери Ким Чен Ындын \"оң колу\" а��алган генерал Ким Ен Чол Вашингтонго келип, Трампка кат жеткирди. АКШнын лидери Ким Чен Ын менен мамилеси жакшы экенин, бирок алдыда көп иштер бар экенин кайрылуусунда белгилеп өттү. Эки лидер өткөн жылы Сингапурда саммит өткөрүп, декларацияга кол коюшкан. Бирок анда Түндүк Корея өзөктүк куралынан кантип арылышы керектиги так көрсөтүлгөн эмес. Ошол эле учурда Пхеньянга салынган санкциялар тууралуу эч нерсе айтылган эмес. Бирок Түндүк Корея өзүнүн өзөктүк куралынан баш тарта турган болсо, АКШ тарап буга жооп кылып Ким Чен Ындын коопсуздугуна кепилдик берерин белгилеген. Ракеталык келишимдин денонсациясы Президент Трамп СССР менен АКШнын ортосунда жетишилген орто жана кыска аралыкка учуучу ракеталарды чыгаруу, колдонуу жана жайгаштырууга тыюу салган келишимди денонсациялоо боюнча Вашингтондун позициясын айтып, \"башка жол жок\" деп билдирди. Өткөн аптада АКШ 1987-жылы түзүлгөн келишимден чыгып жатканын жар салды. Орусия дагы жооп кайтарып, келишимди жокко чыгарды. Бирок Путин \"мурдагы сунуштар дагы деле күчүндө\" деп айтты. Трамп Конгресстеги кайрылуусунда АКШ келишимди урматтап жатканда, Москва болсо аны бузду деп айыптады. \"Балким, биз башка келишимге жетебиз. Ага Кытай жана башка мамлекеттер да кошулат. Балким, мунаса таба албай калабыз. Андай жагдайда биз инновация жана каражат жагынан баарынан алдыга чыгабыз\", -деди Трамп. Орусия Вашингтондун дооматтарын четке кагып келет. Кытай болсо буга чейин АКШны көйгөйдү диалог аркылуу чечүүгө үндөп, келишимди урматтоого чакырды. АКШнын чет өлкөдөгү аскердик аракеттери Президент Трамп Ооганстандагы согушту токтотуу үчүн \"Талибан\" кыймылы (Кыргызстанда тыюу салынган уюм) менен натыйжалуу сүйлөшүүлөрдү өткөргөнүн айтты. Өткөн аптада АКШ расмийлери менен Ооганстандагы талиптер ортосунда алты күнгө созулган сүйлөшүүлөр өтү, эки тарап жолугушуу ийгиликтүү болгонун билдиришкен. Катардагы сүйлөшүүлөрдө АКШ аскерлеринин Ооганстандан чыгарылышы боюнча маселеде жана талиптер келечекте Ооганстандын аймагында \"Ал-Каида\" сыяктуу жихадчыл топторго баш калкалоочу жай түзүп бербейт деген көйгөй боюнча жылыштар болду. Америкалык аскерлер Сириядан чыгып кетсе, Түркия күрддөргө согуш ачабы? Ошондой эле АКШ лидери Сирия жана Иракта өздөрүн \"Ислам мамлекети\" деп атаган топ көзөмөлдөгөн аймактардын дээрлик баары бошотулганын билдирди. Трамп АКШнын Жакынкы Чыгыштагы аскердик аракеттеринде жети триллион доллар сарпталганын жана жети миң америкалык аскер каза тапканын белгиледи. \"Дөө-шаа мамлекеттер учу-кыйырсыз согушка барбайт\", -деди Трамп. Президент шайлоо өнөктүгү учурунда америкалык аскерлерди Жакынкы Чыгыштан чыгарам деп убада кылган. Трамптын чек арадагы \"дубалы\" курулабы? АКШнын президенти Конгресстеги кайрылуусунда кайрадан Мексика менен чек арада \"дубал\" курулат деп айтты. Ал мыйзамсыз мигр��цияны \"улуттук кризис\" деп атады. Мыйзамсыз миграцияны токтотуу, \"гуманитардык кризисти жайгаруу\" үчүн 3200 километрге созулган \"дубал\" тургузуу керек деген идеясын Трамп эки жылдан бери эле активдүү көтөрүп келген. Долбоорду ишке ашыруу үчүн 5,7 млрд доллар талап кылынат. Бирок Сенаттагы демократтар президенттин долбооруна каражат бөлүүдөн баш тартууда. Трамп жылдык кайрылуусунда америкалыктар мыйзамсыз миграциядан жапа чегип жатканын кайрадан белгилеп өттү. (AT)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/sports-43188749", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-42248102", "doc1": "شارك الرياضيون الروس تحت علم اللجنة الأولمبية الدولية وسيحرم هذا القرار الرياضيين الروس المشاركين في أولمبياد بيونغتشانغ من السير تحت علم بلادهم في مراسم اختتام دورة الألعاب الشتوية. وقال رئيس اللجنة الأولمبية الدولية توماس باخ، إنه شعر بخيبة أمل كبيرة حين أظهر الفحص تعاطي اثنين من الرياضيين الروس للمنشطات. غير أنه أكد على رفع الحظر عن الفريق الأولمبي الروسي فيما بعد إذا تأكد عدم حدوث أي انتهاكات أخرى لتعاطي المنشطات في بيونغتشانغ. وأشار باخ إلى أنه \"لا يوجد دليل على تعاطي المنشطات بشكل منتظم ولا دليل على تورط اللجنة الأولمبية الروسية في هذه الحالات\". وشارك في دورة ألعاب بيونغتشانغ فريق قوامه 168 رياضيا روسيا دون تمثيل رسمي لبلدهم، وفشل اثنان من الرياضيين في الفريق في اختبارات تعاطي المنشطات. لماذا فرض الحظر على روسيا؟ وفرض هذا الحظر على روسيا بعد تحقيق أجرته اللجنة الأولمبية الدولية في ادعاءات انتشار تعاطي المنشطات بين الروس وكذلك تلاعب المسؤولين الروس باختبارات المنشطات في أولمبياد سوتشي في روسيا عام 2014. وقد نفت السلطات الروسية مرارا تورط الدولة في تعاطي المنشطات وتعهدت بالعمل مع الهيئات الرياضية الدولية للحد من استخدام العقاقير المحظورة لتحسين الأداء في البلاد. وعندما أعلنت اللجنة الأولمبية الدولية عن حظر روسيا في ديسمبر الماضي، قال باخ إن تعاطي المنشطات في دورة ألعاب سوتشي لعام 2014 \"كان ضربة موجعة لنزاهة الألعاب الأولمبية وللرياضة بصورة عامة\". واستندت اللجنة في قرارها إلى ما قالت إنه ظهور دليل على \"التلاعب المنهجي غير المسبوق\" في نظام مكافحة المنشطات في روسيا. وعلى الرغم من القرار بحظر مشاركة روسيا كدولة إلا أن اللجنة تركت الباب مفتوحا للرياضيين الروس للمشاركة تحت علم اللجنة الدولية، طالما أنهم يستوفون شروطا صارمة ويجتازون اختبارات المنشطات. كيف كان رد الفعل الروسي على الحظر؟ وتقول اللجنة الأولمبية الروسية إنها تأمل في استعادة وضعها الشرعي تحت ظل اللجنة الأولمبية الدولية \"في الأيام القليلة القادمة\". ورحبت اللجنة الروسية بقرار اللجنة الدولية وقالت \"في ضوء الوضع الراهن نرى أن استعادة اللجنة الأولمبية الروسية وكافة الرياضيين الروس لحقوقهم وشرعيتهم هو الناتج الأهم لدورة ألعاب بيونغتشانع\". غير أن بعض الرياضيين الروس أعربوا عن خيبة أملهم إزاء عدم تمكنهم من رفع علمهم الوطني في مراسم حفل الختام.", "doc2": "Бул Олимпиада оюндарынын тарыхында биринчи жолу болууда. Демек, Пхенчхан шаарында Орусиянын желеги илинбейт жана Орусиянын спорт боюнча бир да расмийине аккредитация берилбейт. Пхенчхан шаарындагы оюндарга мурда допинг колдонгону далилденген орус спортчуларынын машыктыруучулары жана дарыгерлери дагы бара албайт. Бирок козуткуч колдонбогонун далилдей алган орус спортчулары нейтралдуу желек менен катышууга укугу бар. Эл аралык Олимпиада комитетинин пресс-релизинде Орусиянын спорт боюнча мурдагы министри Виталий Мутко жана министрдин мурдагы орун басары Юрий Нагорных келечекте баардык Олимп оюндарына катышууга тыюу салынат деп жазылган. Ал эми 2014-жылы Сочидеги оюндардын уюштуруу комитетинин башчысы Дмитрий Чернышенко (учурда \"Газпром-Медиа\" холдингдин жетекчиси) 2022-жылы Бээжинде өтчү Олимп оюндарынын координациялык комиссиясынан четтетилди. Ошондой эле Орусия козуткучка каршы изилдөөгө сарпталган 15 миллион доллар чыгымды Эл аралык Олимпиада комитетине кайтарып берүүсү зарыл. Допингге каршы агенттик иликтөө жүргүзүп, Орусияда бардык спорт түрлөрүндө козуткуч колдонуу \"мамлекеттик деңгээлде колдоого алынган\" деген тыянак чыгарган Буга чейин Допингге каршы агенттик иликтөө жүргүзүп, Орусияда бардык спорт түрлөрүндө козуткуч колдонуу \"мамлекеттик деңгээлде колдоого алынган\" деген тыянак чыгарган. \"Биз ушундай чоң масштабдагы манипуляция жана алдоону көрө элек болчубуз. Бул Олимпиада кыймылына кедергисин тийгизди\", -деди комитеттин башчысы Шмид. Эл аралык Олимпиада комитетинин президенти Томас Бах и комиссиянын башчысы Самуэль Шмид Эл аралык Олимпиада комитетинин чечимин Орусия кескин сындады. Айрым саясатчылар Пхенчхандагы оюндарга бойкот жарыялоо керектигин белгилесе, башкалары допинг колдонбогон спортчулары катышууга укук алганын жылуу кабыл алышты. Ал эми Олимпиада комитетинин жыйынына катышкан Орусиянын Олимпиада комитетинин жетекчиси Александр Жуков кечирим сурады. \"Мен Орусиянын Олимпиада комитетинин президенти катары мамлекетибизде козуткуч боюнча эрежелер бузулганына кечирим сурайм\". Өз кайрылуусунда Александр Жуков Олимпиада комитетинен жаңы муундагы орус спорчуларына терс таасир этип албоого чакырды. 9-февралда Түштүк Кореяда өтчү Олимпиада оюндарына кышкы спорттун негизги күчтөрүнүн бири болуп саналган Орусия катышпайт. (AT)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-54639966", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-54656245", "doc1": "تبادلت أرمينيا وأذربيجان الاتهامات حول خرق الهدنة الإنسانية ويزيد هذا الرقم بكثير عن أعداد القتلى التي أعلنها الطرفان المتحاربان. وقال بوتين إنه يتحدث مع الجانبين عدّة مرات في اليوم، وإنه لن يأخذ طرفاً في الصراع القائم. وأشار إلى أن موسكو لا تتوافق مع تركيا - التي تدعم أذربيجان - بشأن ما يحدث. ودعا الولايات المتحدة للمساعدة في السعي إلى السلام في المنطقة. وتبادلت أرمينيا وأذربيجان الاتهامات حول خرق الهدنة الإنسانية في ناغورنو كاراباخ. مواضيع قد تهمك نهاية وكان القتال اندلع قبل شهر في المنطقة المتنازع عليها بين البلدين، وهو يعد الجولة الأعنف منذ حرب انتهت باتفاق وقف إطلاق نار عام 1994. ماذا قال بوتين؟ تعد أرمينيا حلفيا عسكريا لروسيا، وتستضيف قاعدة للجيش الروسي. لكنّ لروسيا علاقات وثيقة بأذربيجان أيضا. القتال الذي اندلع منذ شهر هو الأعنف منذ 1994 وخلال لقاء متلفز، قال فلاديمير بوتين إن \"هناك الكثير من الخسائر لدى الجانبين، أكثر من 2000 (قتيلاً) لدى كل طرف\". وأضاف أن العدد يقارب خمسة آلاف. وكانت آخر الأرقام الرسمية المعلن عنها تتحدث عن مقتل أقل من ألف شخص. وكانت السلطات المحلية في ناغورنو كاراباخ أعلنت مقتل 874 جنديا في صفوفها، و37 مدنياً منذ 27 أيلول/سبتمبر. فيما أعلنت أذربيجان عن مقتل 61 مدنياً من مواطنيها، دون الإفصاح عن عدد قتلاها العسكريين. وقال بوتين إنه على اتصال \"مستمر\" برئيس وزراء أرمينيا نيكول باشينيان ورئيس أذربيجان إلهام علييف، وإنه لن ينحاز إلى أي من الطرفين. وأشار بوتين إلى عدم التوافق مع تركيا بشأن الصراع القائم، وأضاف أن الرئيس التركي رجب طيّب أردوغان \"قد يبدو قاسياً، لكنه سياسي مرن وشريك مؤتمن لروسيا \". ودعا الولايات المتحدة إلى \"العمل بانسجام تام\" مع روسيا لإنهاء الصراع. ويتوقع أن تنعقد محادثات بين أرمينيا وأذربيجان يوم الجمعة في واشنطن، خلال لقاء وزير الخارجية الأميريكي مايك بومبيو مع نظيريه من الجانبين. آخر التطورات في ناغورنو كاراباخ رغم الموافقة في نهاية الأسبوع على هدنة برعاية روسية، استمر القتال وقتل المئات. وأعلنت أذربيجان يوم الخميس أنها تقاتل في عدة مناطق، واتهمت أرمينيا بإطلاق ثلاثة صواريخ باليستية على أراضيها، الأمر الذي نفاه الجانب الأرميني. وتحدثت أرمينيا عن خوض معارك في مواقع عدّة، فيما أعلنت المصادر الرسمية عن تعرّض بلدة مارتوني والقرى المحيطة للقصف. وقال رئيس وزراء أرمينيا إنه لا \"يوجد حلّ دبلوماسي\" في هذه المرحلة.", "doc2": "Армян аскерлери Бул согушуп жаткан эки тарап жарыялаган сандан кыйла жогору. \"Эки тарапта тең адамдык жоготуулар болуп жатат. Эки тарапта тең эки миңден ашуун киши каза тапты. Адамдык жоготуулар беш миңге жакындап калды\",-деп айтты Путин. Орусиянын лидери күнүнө бир нече жолу эки тарап менен байланышып жатканын белгилеп, жаңжалда бир тарапты колдоого алуу катачылык болорун кошумчалады. Армения Орусия жана бир катар өлкөлөр кирген Жамааттык Коопсуздук Келишим Уюмуна мүчө. Андан тышкары Москванын Арменияда аскердик базасы дагы бар. Жаңжалда жайкын тургундар жабыркап жатат Түркиянын президенти Эрдоган Азербайжан суранса, аскерлерди жөнөтүүгө даяр экенин айткан. Владимир Путин болсо Москва Азербайжанды колдоп жаткан Түркиянын пикирине кошулбайт деп белгиледи. Андан тышкары Орусиянын президенти тынчтыкка жетүү үчүн АКШнын дагы жардамын сурады. Армения менен Азербайжан ортосундагы сүйлөшүүлөр Вашингтондо жума күнү уланат. АКШнын мамлекеттик катчысы Помпео эки өлкөнүн тышкы иштер министрлери менен сүйлөшүүлөрдү өткөрөт. Учурда Орусия, АКШ жана Франция ЕККУнун Минск тобу тарабынан жүргүзүлүп келе жаткан дипломатиялык сүйлөшүүлөрүндө төрагалары болуп саналат. Алар согушуп жаткан тараптарды тынчтыкка чакырды. 1994-жылы аяктаган согуштан кийин Азербайжан бир гана Тоолуу Карабак эмес, аны курчап турган жети районуна көзөмөлүн жоготкон. 25 жылдан бери Е��КУнун Минск тобу тарабынан жүргүзүлүп келе жаткан дипломатиялык сүйлөшүүлөрдүн негизи дагы ушул аймактардын тагдыры. Соңку кырдаал кандай? Орусия ортомчулук кылып эки тарап ок чыгарбоо келишимине жеткени менен, салгылашуулар уланып жатат. Бейшемби күнү Азербайжан Армения тарап үч баллистикалык ракетаны атканын айтты. Армения болсо айыптарды четке кагып, Мартуни шаарчасынын айланасы артиллериялык аткылоого алынганын белгиледи. Армения менен Азербайжан согуш кылмышы үчүн бири-бирин айыптап келет. Азырынча дипломатиялык сүйлөшүүлөрдөн майнап чыга элек. Апта башында каршылашып жаткан тараптар айыгышкан кармаш майдан тилкесинин түндүгү менен түштүгүндө бирдей уланып жатканын ырасташты. Карабах жаңжалы 1988-жылы башталган. Анда Тоолуу Карабак автоном облусу Азербайжан ССРинин курамынан чыгарылган. Кийин 1992-1994-жылдардагы эки өлкөнүн ортосундагы аскердик тирештин жүрүшүндө Азербайжан Тоолуу Карабакка көзөмөлүн жоготту. Жаңжалды жайгаруу боюнча 1992-жылы ЕККУнун Минск тобу түзүлөт. Аймактын кимге таандык экени тууралуу талаштар согушка чейин жетип, 1994-жылы жарашуу келишими кабыл алынган. Азыркы маалда эл аралык коомчулук тарабынан таанылбаган көз карандысыз Тоолуу Карабак республикасын армян күчтөрү көзөмөлдөйт. Баку аймак оккупацияланган деп санайт. Ереван болсо расмий түрдө анын көз карандысыздыгын тааныганы менен анын коопсуздугун өз кепилдигине алган."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-51484201", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-51486125", "doc1": "الصين سجلت أكبر عدد من الوفيات خلال يوم واحد جراء فيروس كورونا وتعد هذه أكبر حصيلة وفيات في يوم واحد بسبب الفيروس القاتل منذ بدء انتشاره. كما ارتفعت حالات الإصابة بنسبة كبيرة؛ إذ سجلت 14840 حالة جديدة. وأقالت اللجنة المركزية للحزب الشيوعي الصيني مسؤول الحزب في هوبي، جيانغ تشاو ليانغ، ليحل محله عمدة شنغهاي يينغ يونغ، بحسب وسائل إعلام حكومية. وأعلن عن التغير بعد فترة وجيزة من الإبلاغ عن ارتفاع حالات الإصابة والوفيات. وسجلت حوالي 15 ألف إصابة جديدة بعد أن استخدمت السلطات طريقة تشخيص جديدة. وكان هناك اتهامات سابقة للصين بإخفاء حجم تفشي الفيروس في هوبي. مواضيع قد تهمك نهاية وفي غضون ذلك، أكدت منظمة الصحة العالمية أنه من \"المبكر للغاية التنبؤ\" بنهاية انتشار الفيروس. وحذر المدير العام للمنظمة تيدروس غيبريسوس، من أن \"الفيروس قد يتحرك نحو أي اتجاه\". ويوم الثلاثاء، سجلت السلطات الصينية أدنى معدل إصابة بالفيروس في يوم واحد، 2015 حالة، على مدار أسبوعين. لكن حالات الإصابة والوفيات الجديدة في مقاطعة هوبي رفعت حصيلة الوفيات إلى 1350 شخصا، بالإضافة إلى قرابة 60 ألف حالة إصابة. وأعلن رئيس قسم الطوارئ بمنظمة الصحة العالمية، مايكل رايان، أنهم تمكنوا من تعقب مصدر انتقال الفيروس في جميع حالات الإصابة خارج الصين وعددها 441 حالة، ما عدا ثماني إصابات لم يتم تحديد مصدرها. لكنه أكد أنه \"من السابق لأوانه التنبؤ بنهاية\" انتشار الفيروس. وصرحت سمية سواميناثن، كبيرة العلماء بمنظمة الصحة العالمية، للصحفيين بأنه يجري تمويل أربعة لقاحات محتملة لعلاج مرحلة ما قبل ظهور ا��أعراض السريرية. وقالت \"أعتقد أننا سنجد اللقاح. سيستغرق الأمر بعض الوقت. لا يمكن صنع لقاح بين عشية وضحاها\". تطورات أخرى مرتبطة بفيروس كورونا المستجد:", "doc2": "Дүйнөлүк саламаттыкты сактоо уюму COVID-19 вакцинасын иштеп чыгууга бир жарым жыл сарпталарын айтты Ошондой эле бир эле күндө Хубэйде 15 миңге чукул киши вирусту жуктуруп алган. 11 миллион калкы бар Ухань шаары Хубэйдин борбору. COVID-19 вирусу алгач ушул шаардан табылган. Бейшембидеги маалымат боюнча дүйнө боюнча коронавирусту жуктургандар саны 60 миңге жетти. Алардын 48 миңи Хубэй провинциясынан. Дароо мындай чоң секирик болуп кеткенин адистер, оорунун белгилери байкалган кишилерди дагы тизмеге кошкону менен түшүндүрүүдө. Шейшембиде көз жумган 242 кишинин 107сине гана расмий түрдө вирусту жуктуруп алганы тууралуу диагноз коюлган экен. Бирок ушул сан деле өтө жогорку көрсөткүч дейт дарыгерлер. Кытай бийлиги өлкө жарандарына коронавирусту жуктуруп алышы мүмкүн болгон коркунучту баалаган мобилдик тиркемени сунуштады. Кытай коронавируска байланыштуу мобилдик тиркеме сунуштады Вирусту жуктуруп алган киши менен бир вагондо болгондор дароо \"ооруга шектелгендердин\" тобуна кошулат Тиркемеде жарандар акыркы эки аптада коронавирус табылган киши менен жакын мамиледе болгону же болбогонун, оорунун белгилерин тиркемеге көрсөтөт. Тиркеменин колдонуучусун адистер \"жуктуруп алуу тобокелчилиги бар экен\" деп тапса, ага атайын сунуштар берилет. Үйдөн эч жакка чыкпоо, дарыгерлерге байланышып, коронавирус жуктуруп алган киши менен карым-катнашы тууралуу айтып берүү. Мындай технология бийликтин жарандардын үстүнөн жүргүзүп жаткан көзөмөлүнүн масштабын көрсөтүп турат. Ошол эле маалда тиркеме аркылуу жарандарды байкоого алууну - бул коомдун кызыкчылыгы үчүн деп айтууга болот. Тиркемени атайын QR-коду аркылуу көчүрүп алып, андан кийин мобилдик телефондогу номер аркылуу каттоо керек. Аты-жөнүн, дарегин, паспортун киргизет. Тиркемеге үч киши катталса болот. Бирок программа Кытайга чет өлкөдөн келгендер үчүн эмес. Тиркемени бир нече мамлекеттик мекемелер жана China Electronics Technology Group сыяктуу мамлекеттик корпорациялар иштеп чыкты, деп кабарлады Синьхуа агенттиги. Тиркеме Кытайга чет өлкөдөн келгендер үчүн эмес Кытай маалыматтык технология жана жасалма интеллект боюнча чоң секириктерди жасады. Кытайдагы интернет колдонуучулар жүз миллиондоп саналат. Алардын дээрлик көпчүлүгү интернетке мобилдик телефон аркылуу кирет. Өкмөт кишилерди жүзүнөн таанууга мүмкүнчүлүк берген түрдүү технологияларды, видео байкоолорду кеңири колдонуп келүүдө. Бул маселеде Кытай дүйнөлүк лидер саналат. Маселен, өткөн жылы 1-декабрдан тарта мобилдик кызматтарга кошулуу үчүн сөзсүз жүзүн сканерден өткөрүү эрежеси киргизилген. Бийлик кибермейкиндикте жарандардын кызыкчылыгын жана мыйзамдуу укугун коргоо үчүн ушундай чарага барып жатканын айткан эле. Бийлик видео байкоонун дүйнөдөгү эң ири түйүнү Кытайда экенин айтып келүүдө. Кытай полициясы кылмышка шектүү кишини кармоодо жүздөн тааныган системаны колдонот. Коронавируска байланыштуу мобилдик тиркемени көптөр азыркы кырдаалга пайдалуу болду деп баалады. Тиркеме инфекция жуктуруп алган киши менен бир жерде болгон кишилерди аныктоого жардам берет. Жакын катнашта болгондор дароо \"ооруну жуктуруп алышы мүмкүн\" делген топко кирет. Ошондой эле тиркеме бир учакта, поездде же башка транспортто чогуу келгендер тууралуу кабар берет. (AbA)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-53934682", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-53934937", "doc1": "قال بوتين إن على روسيا التزامات تجاه بيلاروسيا وكان بوتين يتحدث عبر التلفزيون الحكومي، وقال إن رئيس بيلاروسيا ألكسندر لوكاشينكو طلب منه تشكيل قوة شرطة \"وقد فعلت\". وأضاف في حديث لقناة روسيا الأولى أن الرئيسين اتفقا على عدم استخدام هذه القوة إلا إذا خرجت الأمور عن السيطرة. وكان فوز لوكاشينكو المثير للجدل قد أدى إلى اندلاع احتجاجات ضخمة. وقال بوتين إن على روسيا التزامات بمساعدة بيلاروسيا في قضاياها الأمنية على أساس الحلف الوثيق بين البلدين، وأكد على العلاقات الثقافية والعرقية واللغوية الوثيقة بين البلدين. مواضيع قد تهمك نهاية وأضاف أن القوة المشكلة حديثا لن تذهب إلى بيلاروسيا حتى تتجاوز العناصر المتطرفة التي تستخدم شعارات سياسية كغطاء خطوطا معينة وتبدأ بارتكاب أعمال السطو المسلح وإشعال النيران في المركبات والبيوت والبنوك وتحاول السيطرة على المباني الحكومية. وكان الاتحاد الأوروبي والولايات المتحدة قد رفضا نتائج الانتخابات التي جرت في 9 أغسطس/آب، ولم يعتبراها انتخابات نزيهة. ويعد الاتحاد الأوروبي لفرض عقوبات ضد مسؤولين يتهمهم بتزوير نتائج الانتخابات من أجل فوز لوكاشينكو. وقد بلغ حجم التظاهرات في العاصمة مينسك مستوى غير مسبوق. وبدأ لوكاشينكو فترة حكم سادسة بعد أن قضي 26 سنة في الحكم ، وسجل فوزا بثمانين في المئة من الأصوات. ورفعت قضية جنائية ضد مجلس تنسيق المعارضة الذي يتهمه لوكاشينكو بمحاولة السيطرة على السلطة. وكانت أكبر شخصية معارضة في بيلاروسيا، ماريا كوليشنيكوفا، قد استدعيت للتحقيق. واستقبلها المحتجون بعاصفة من التصفيق عند وصولها إلى مبنى التحقيق، وحثتهم بدورها على عدم التسليم. وحقق المدعون العامون أيضا مع سفيتلانا أليكسيفيتش، الحائزة على جائزة نوبل للآداب، الأربعاء. وقالت للصحفيين إنها امتنعت عن الإجابة على الأسئلة، وإن نشاطات المجلس قانونية", "doc2": "Путиндин айтымында, ага мындай өтүнүч менен Беларусь президенти Александр Лукашенко кайрылган. \"Александр Григорьевич менден укук коргоо кызматкерлеринин белгилүү бир резервин түзүп коюушумду өтүндү. Мен аны аткардым\",-деди Путин. \"Бирок бул күчтөр кырдаал көзөмөлдөн чыгып кетмейинче колдонулбай турганын сүйлөштүк\",-деп кошумчалады Орусия президенти. Беларусь оппозициясынын Координациялык кеңеши буга кескин каршы пикирин билдирди. Беларусь аймагында колдонуу максатында Орусиянын же башка өлкөнүн аймагында куралдуу топторду түзүү жол берилгис жана эл аралык укукка каршы келет деп айтыл��ан билдирүүдө. Бейшембиде НАТОнун башкы катчысы Йенс Столтенберг башка өлкөлөрдүн, анын ичинде Орусияны Беларуста болуп жаткан окуяларга кийлигишпөөгө чакырды. Өткөн аптада болсо Лукашенко НАТО чек арадан \"козголгону үчүн\" Беларустун аскер күчтөрү күжүрмөн даярдыкка келтирилгенин билдирген. \"НАТО күчтөрү чек араны көздөй жылып жатат жана F-16 учактары 15-20 минутанын ичинде жетип келүүгө даяр турат\" деген ал. НАТОнун расмий өкүлү уюм Лукашенконун билдирүүсүн негизсиз деп эсептерин билдирди. Путиндин билдирүүсү эмнеге негизделген? Бул эки өлкө Жамааттык Коопсуздук Келишим Уюмуна (ЖККУ) мүчө. Уюмдун негизги максаты - келишимге кирген мамлекеттердин аймактык жана экономикалык мейкиндигин коргоо болуп саналат. Бул үчүн биргелешкен армия же башка аскер бөлүктөрү тартылышы мүмкүн. Азыркы маалда ЖККУ курамында алты мамлекет бар - Армения, Беларусь, Казакстан, Кыргызстан, Орусия жана Тажикстан. Келишимге ылайык уюмга мүчө өлкөлөрдүн кайсыл биринин коопсузудугуна, стабилдүүлүгүнө же суверенитетине сырттан коркунуч жаралса, анда башкалары сүйлөшүүлөрдү жүргүзүп, ал өлкөгө \"жаралган коркунучту жоюуга\" жардам көрсөтөт. Андан сырткары, мүчө өлкөлөрдүн кайсыл бири куралдуу кол салууга кабылса, башка мамлекеттер аны агрессия катары тааныйт жана аскердик жардам көрсөтө алат. Ошондой эле Орусия менен Беларусь ортосунда дагы келишимдерге негиздеп жатышы мүмкүн дейт айрым эскперттер."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-52939754", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-53998233", "doc1": "يتمتع ضباط الشرطة بحصانة قانونية مشروطة وليست مطلقة من الملاحقة القانونية ووسط الضغوط العامة والاحتجاجات وأعمال الشغب التي أعقبت مقتل جورج فلويد على أيدي الشرطة في ولاية مينيسوتا، تم توجيه اتهامات هذه المرة. فقد اُتهم ضابط شرطة بقتل فلويد بالجثو على رقبته بينما كان مستلقيا على وجهه في مدينة مينيابوليس في 25 مايو/أيار الماضي. كما اُتهم ثلاثة آخرون ممن كانوا في مكان الحادث بالمساعدة والتحريض على الجريمة. وسيمثل الأربعة أمام المحكمة يوم الإثنين 8 يونيو/حزيران الجاري. ويأمل المتظاهرون أن تؤدي وفاة فلويد إلى إحداث تغيير جذري في الطريقة التي ينظر بها القانون إلى ضباط الشرطة الذين يقتلون أثناء الخدمة، لأن هذه الحالة هي استثناء إلى حد كبير من القاعدة السائدة. مواضيع قد تهمك نهاية فالغالبية العظمى من ضباط الشرطة الأمريكية الذين يقتلون لا يتم اتهامهم، ناهيك عن إدانتهم بأي جريمة بسبب الحماية القانونية التي يتمتعون بها بموجب القانون الأمريكي. يقول النشطاء إن مشروع \"تحديد مواقع عنف الشرطة\" وثق 7666 حالة قتل معروفة على أيدي الشرطة في الولايات المتحدة بين عامي 2013 و2019. أثار مقتل جورج فلويد احتجاجات غاضبة في عموم الولايات المتحدة وفي 99 حالة فقط تم توجيه اتهامات ضد الضباط، أي حوالي 1.3 في المئة من المجموع. وقد تمت إدانة 25 من هؤلاء فقط. وقال كلارك نيلي، نائب رئيس قسم العدالة الجنائية في معهد كاتو بواشنطن، لـ بي بي سي: \"من النادر للغاية\" أن يوجه محققو النيابة العامة اتهامات جنائية ضد ضباط الشرطة، كما حدث في قضية فلويد. ويقول إن المحققين بح��جة إلى العمل جنبا إلى جنب مع ضباط الشرطة، والاعتماد عليهم لكشف القضايا والإدلاء بشهاداتهم في المحاكمات. ويمكن للشرطة استخدام القوة المميتة من دون ارتكاب جريمة جنائية. وهذه العلاقة القريبة تعني أن \"التحقيق الجنائي لا يعد آلية مثالية لمحاسبة\" مثل هؤلاء الضباط. فضلا عن أن استخدام القوة المميتة يعد جزءا من عمل ضابط الشرطة الاعتيادي، ويكون في العديد من الحالات قانونيا، على سبيل المثال، في حالة الدفاع عن النفس لمنع وقوع أذى خطير أو موت يطال الأخرين. ويترك للضحايا والأقارب خيار مقاضاة الضباط للحصول على تعويضات في المحاكم المدنية، لكن يقول نيلي:\" إن أبواب المحكمة مغلقة في كثير من الأحيان\" أمام هذا الخيار، بسبب مبدأ يسمى \"الحصانة المشروطة\". وبمقتضى هذا المبدأ تتم حماية المسؤولين الحكوميين من المقاضاة إذا انتهكوا حقوق شخص ما، ما لم تكن هناك \"حقوق ثابتة\" تحمي الضحية. لكن يقول نيلي إن ذلك إن حدث سيعد سابقة قانونية، مما يجعل من شبه المستحيل مقاضاة المسؤولين العامين عن الأضرار. الحماية من المقاضاة ففي عام 2014 دخلت إيمي كوربيت في متابعة قانونية لمقاضاة الشرطة بعد حادث انتهاك رجل لحرمة منزلها ودخوله إلى فنائها الخلفي. فقد اقتحمت الشرطة المسلحة المكان وأمرت 6 أطفال كانوا يلعبون هناك بالاستلقاء على الأرض. عدم وجود محاكمات قانونية لانتهاكات سابقة يجعل من الملاحقة الجنائية لضباط فرض القانون عملية بالغة الصعوبة وعندما ظهر بروس، كلب إيمي، أطلق أحد الضباط النار عليه مرتين من دون سابق إنذار، على الرغم من أنه لم يشكل أي تهديد للضباط، وفقا لوثائق المحكمة. وقد أخطأت الرصاصات الكلب، لكن إحداها أصابت داكوتا، ابن إيمي البالغ من العمر 10 سنوات، والذي كان مستلقيا على بعد نصف متر فقط. وقد نجا الصبي لكن الإصابة خلفت جروحا بشعة في ساق الطفل، فضلا عن صدمة نفسية له. ورفضت المحاكم محاولات إيمي مقاضاة الضباط، قائلة إنه \"لا يوجد حق ثابت واضح لعدم الاستخدام العرضي للقوة أثناء عمليات الاعتقال\". وكانت حالة أخرى بارزة هي حالة مالايكا بروكس، التي تعرضت للصعق بالصاعق الكهربائي ثلاث مرات وسُحبت من سيارتها ونُكس وجهها وكُبلت يداها بالقيود الحديدية أمام ابنها البالغ من العمر 11 عاما، على الرغم من أنها حامل في شهرها الثامن. وكان قد أُوقفت لقيادتها السيارة بسرعة 32 ميلا في الساعة (51 كم / ساعة) في منطقة لا تتجاوز السرعة المقررة فيها 20 ميلا في الساعة، لكنها رفضت التوقيع على مخالفة السرعة خشية الاعتراف بالذنب. وتم رفض قضيتها في المحاكم بسبب عدم وجود \"حقوق ثابتة واضحة\" حول كيفية استخدام مسدس الصعق. وقد توصلت إلى تسوية قدرها 45 ألف دولار خارج المحاكم بعد عشر سنوات. وقال نيلي: \"يبدو من المدهش تماما أن نرى أنواع المواقف التي تمنح فيها المحاكم للشرطة خلو سبيل (من المحاسبة) مجانيا ، فهي تضيف أمثلة لما أسميه سياسة محاسبة تقترب من الصفر تطبقها جهات فرض القانون\". العدالة لفلويد ويقول نيلي إن الحصانة المشروطة يُمكن أن تجعل من الصعب على أسرة فلويد الحصول على العدالة. تواصلت الاحتجاجات في الولايات المتحدة على الرغم من تفشي كوفيد-19 ويضيف قائلا: \"إذا لم يتمكنوا من العثور على قضية سابقة قررت فيها المحكمة أنه من غير الدستوري أن تضع ركبتك على عنق شخص ما لمدة تسع دقائق حتى يموت في النهاية، فإن مبدأ الحصانة المشروطة يقول في جوهره إنه لا يمكنك المقاضاة لأنه ليس لدينا هذه الحالة في الكتب\". وقد اتصلت بي بي سي بجمعية ضباط الشرطة الوطنية الأمريكية (NAPO) للتعليق، ولكن على الرغم من الاتصالات المتعددة، لم تحصل على رد قبل نشر هذه القصة. وقد علق رئيسها مايكل ماكهيل في وقت سابق على قضية فلويد قائلا: \"ما حدث لجورج فلويد كان فاضحا. ليس هناك مبرر قانوني أو مبرر للدفاع عن النفس أو مبرر أخلاقي لأفعال الضابط\". وقد ردد السياسيون هذا الرأي أيضا. وغردت أيانا بريسلي عضوة مجلس النواب عن ماساتشوستس، قبل تقديم قرار يدين وحشية الشرطة في 29 مايو/آيار الماضي، في حسابها على تويتر تقول: \"لطالما تعرض الملونون للمراقبة والوحشية والقتل على أيدي ضباط الشرطة، ولا يمكننا السماح لهذه الممارسات القاتلة بالاستمرار من دون رادع بعد الآن\". ويبدو أن الضغط العام لعب دورا في معالجة قضية فلويد، ولكن هناك مطالب بتغييرات أعمق أيضا. وقد اقترح الخبراء وتقارير وسائل الإعلام أنه يمكن للمحكمة العليا مراجعة فهمها لمبدأ الحصانة المشروطة. لم تقتصر الاحتجاجات على مقتل فلويد على الولايات المتحدة بل امتدت إلى دول أخرى ودعا النشطاء الكونغرس إلى تمرير قانون يُلزم الشرطة بممارسة العناية المطلقة مع الجميع أو قانون السلام( PEACE Act). وسيمنع مشروع القانون ضباط إنفاذ القانون الفيدراليين من استخدام القوة المميتة ما لم يكن ذلك ضروريا، وكحل أخير فقط عندما يتم استنفاد البدائل المعقولة. وقد أعرب بعض أعضاء الكونغرس عن دعمهم للتشريع الذي سيوقف نقل أسلحة الجيش إلى أقسام الشرطة. كما ستنظر السلطة التشريعية مشاريع قوانين أخرى معلقة. الحاجة إلى تغيير الثقافة لكن يعتقد أودي أوفر، مدير إدارة قسم العدالة في اتحاد الحريات المدنية الأمريكي (ACLU)، أن الولايات المتحدة بحاجة إلى أكثر من ذلك، فهي بحاجة إلى تغيير ثقافتها وموقفها تجاه دور الشرطة. فالعملية الشرطية تقع في منطقة لامركزية للغاية في النظام الفيدرالي الأمريكي. ويقول أوفر إنها تمثل 40 في المئة من ميزانية بعض المدن. ويتم نشر الضباط المسلحين في الولايات المتحدة في مجموعة متنوعة من المواقف التي قد يتصاعد فيها النزاع، مثل تسيير دوريات في المدارس والتعامل مع سوء السلوك البسيط. ويتم القبض على شخص ما في الولايات المتحدة كل 3 ثوان، وتم إجراء 10.3 مليون عملية اعتقال في جميع أنحاء البلاد في عام 2018، وفقا لتقديرات مكتب التحقيقات الفيدرالي. يطالب ناشطون بإلغاء الحصانة الممنوحة لضباط الشرطة ويقول أوفر إنه في الغالبية العظمى من هذه الحالات لم يكن من ألقي القبض عليهم متهمين بأي جريمة عنيفة. ويزعم أن جورج فلويد كان يحاول إنفاق ورقة مالية مزورة في متجر. ويقول أوفر: \"نعتقد أنه لا ينبغي أن تتورط الشرطة في هذه الجرائم في المقام الأول\". ويضيف قائلا: \"لا ينبغي أن ننفق عشرات المليارات من الدولارات على الشرطة، يجب إعادة استثمار هذه الأموال في المجتمعات التي استهدفتها الشرطة تاريخيا\". وفي حين أن تدابير مثل رفع معايير القبول قد تنجح في بعض الحالات، يصف كل من نيلي وأوفر آليات المساءلة بأنها \" للعرض فقط\". ومع عدم ظهور أي علامات على تراجع الاحتجاجات، على الرغم من التهديد الذي يشكله كوفيد-19، يريد النشطاء تحويل غضب الشوارع إلى \"تغيير تحويلي\". ويقول أوفر: \"لدينا بعض المشاكل الأساسية مع عنف الشرطة وعنصريتها في الولايات المتحدة. وعلى الرغم من عقود من الجهود لكبح جماحهم، لم ننتصر في هذه المعركة، ولن ننتصر من خلال محاكمات فردية لضابط الشرطة\".", "doc2": "Полициянын колунан каза тапкан Жорж Флойд, Трейвон Мартин, Бреонна Тейлор жана башка афроамерикалыктардын ысымы АКШдагы каршылык жүрүштөрүнүн символуна айланды. Каршылык жүрүштөрү айрым шаарларда талап-тоноо жана башаламандыктар менен коштолду. 2-июнда Калифорнияда дүкөндү тоноп жаткандарга полиция ок чыгарып, 22 жаштагы Шон Монтерросту атып өлтүргөн. Расмий маалыматта анын чөнтөгүндөгү балканы полиция тапанча экен деп ойлоп алганы айтылды. Бул жылы полициянын аракети 765 америкалыктын өлүмүнө алып келген. АКШ полициянын зомбулугу боюнча акыркы жылдары дүйнөлүк рейтингдин сап башынан түшпөй жатат. Маселен, 2018-жылы полициянын колунан 996 киши мертинген. 2019-жылы болсо 1004 киши. Улуу Британия менен салыштырып көрсөк, 2018-19-жылдар аралыгында полиция 13 ирет гана курал колдонуп, үч киши каза тапкан. \"Кошмо Штаттарда чынында эле полиция көп ок чыгарат жана алардын курмандыгы көп учурда жаш афроамерикалыктар болуп калууда. Мындай окуялардын көпчүлүгү полиция расист болгондон эмес, аларды кандай окутса, ошондой аракеттенгенден улам болот\",-дейт Түштүк Каролина университетинин профессору, мурдагы полиция офицери Сэт Стогтон. АКШда полицияны кантип окутат? Кошмо Штаттарда болчок полиция кызматкерлери бир гана кесиптик академиялардан билим албастан, ар кайсыл штаттагы коомдук колледжде да окушат. Бирок колледж менен полиция академиясынын окутуу программасы бири-биринен айырмаланып турат. Американын укук коргоо органдарында иштеген мурдагы жана азыркы полиция кызматкерлери менен сүйлөшкөнүбүздө, окутуунун негизги принциби полициянын жеке коопсуздугу деп айтып беришти. Өткөн кылымдын 60-жылдары АКШда бийлик баңгизат кылмышына каршы согуш жарыялап, америкалык полиция академияларында жана окуу жайларда аскердик үлгүдө окутуу кеңири жайылат. Мындай практика 2001-жылдын 11-сентябрындагы окуядан кийин кайра кеңейтилди. Ар кайсыл шаарлардагы полиция бөлүмдөрү аскер техникалары жана курал-жарак менен кеңири жабдыла баштады. Полиция мурда жалаң гана аскерлер колдонгон техникаларды алды: зооттолгон автоунаа, автоматтык куралдар, реалдуу согуш маалында колдонулган коргоо каражаттары. АКШнын юридикалык статистика бюросунун маалыматына караганда, полиция академияларынын 48 пайызында \"аскердик моделде\" окутууга артыкчылык беришет. 18 пайыз окуу жайларда академиялык окутуу программасына басым жасалган. Калгандары экөөнү аралаш колдонот. \"Биринчи болуп ок чыгар\" Сабак учурунда болочок полиция кызматкерлерине көчөдөгү кез келген кишинин баары коркунуч жаратышы мүмкүн деп айтышат. \"Курсанттарга күн сайын полициянын автоунааларындагы камераларга тартылган видеолорду көрсөтүшөт. Анда этиятсыздыктан куралын тартып жиберген, кол салгандар өлтүрүп кеткен кызматкерлер тартылган\",-деп айтып Сэт Стогтон. Расизмге каршы чыккандарга тилектештик билдирген полиция кызматкерлери Практикалык окуулар дагы ушундай эле сценарийде кетет. \"Кичине эле жайбаракаттыктын арты жаман бүтүп калышы мүмкүн. Ошондуктан биринчи болуп ок чыгарган артык\" деп окутушат деди Сэт Стогтон. Mapping Police Violence долбоорунун маалыматы боюнча АКШда полиция офицерлеринин 99 пайызы жаранды атып салганы үчүн же денесине оор жаракат кылганы үчүн жоопкерчиликке тартылбайт. АКШда полициянын жумушу өтө кооптуубу? Өткөн кылымдын 70-жылдары президент Ричард Никсон полицияны \"кылмыштуулук менен күрөшүүдө фронттун алдыңкы тилкесиндеги чыныгы жоокерлер\" деп атаган. Кийинки президенттер деле \"өмүрүн биз үчүн берген каармандар\" деп аташканы бар. ФБР чогулткан маалыматтар боюнча кылмышкерлер менен кагылышуудан жыл сайын 50 полиция офицери каза табат. Дээрлик 60 миңдей полиция кол салууга кабылат. Бирок профессор Сэт Стогтондун пикиринде бул статистика реалдуу картинаны чагылдырбашы мүмкүн. Анткени 10-20 жылга салыштырмалуу АКШда полиция кызматы бир топ эле коопсуз болуп калды. (AbA)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/scienceandtech/2015/07/150723_kepler_nasa_earth_2", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-39061369", "doc1": "الكوكب الجديد (الى اليمين) يشبه كوكب الأرض الى حد بعيد والمسافة التي تفصل الكوكب الجديد - الذي اطلقت عليه ناسا اسم (كبلر 452B) - عن شمسه تسمح له بأن يتمتع بطقس معتدل مما يزيد من احتمالات وجود الماء على سطحه وهو العنصر الاساسي لوجود الحياة. يذكر ان تلسكوب كبلر الجبار، الذي بدأ البحث عن الكواكب الشبيهة بالارض قبل سنوات ست، قد عثر على أكثر من 4 آلاف من هذه الكواكب، ولكن كوكب (كبلر 452B) يعتبر الأكثر شبها بكوكبنا الذي تمكن من اكتشافه الى الآن. وقال جيف كوفلين، الباحث الاخصائي بتلسكوب كبلر للصحفيين \"إنه لتقدم كبير ان نعثر على كوكب شبيه بالارض بالحجم ودرجة الحرارة ويدور حول نجم شبيه بشمسنا.\" ويبعد هذا الكوكب، الذي يزيد حجمه عن حجم كوكبنا بنسبة 60 بالمئة، عن مجموعتنا الشمسية بمسافة 1400 سنة ضوئية...فقط. مواضيع قد تهمك نهاية", "doc2": "Окумуштуулар 40 жарык жылдык аралыкта жайгашкан Жерге окшош жети планетаны табышты. Байкалган планеталардын баары TRAPPIST-1 деп аталган жылдыз менен бир орбитада жайгашып, аларда суюуктук түрүндө суу болушу мүмкүн. Ал эми үч планета TRAPPIST-1 айланасындагы теориялык жактан жашоо болушу мүмкүн делген тегеректи айланып жүрөт. \"Жердин экинчисин табуу бул маселе эмес, маселе качан дегенде»,-деди Вашингтондо өткөн басма сөз жыйынында НАСАнын илимий миссиясынын директор орун басары Томас Цурбюхен. Жаңы ачылыш Nature журналына жарыяланды. Астрономдор бул экзопланеталарды космикалык \"Спитцер\" телескопу аркылуу табышканын маалымдашты. Табылган жети планета Жерден 39-40 жарык жылдык аралыкта. \"Эгерде ал жакка реактивдүү учак менен учсаң, анда саякат 40 млн жылга созулат»,-деп тушүндүрдү Балтимордогу Космосту иликтөө институтунун окумуштуусу Николь Льюис. Учурда окумуштуулар тарабынан Жерге окшош делген ондогон планеталар табылган. Биро�� окумуштуулар бул планеталарда жашоого мүмкүн экенин далилдей албай келишет."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/business-48811183", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/50773008", "doc1": "ترامب أكد على عودة منتجات هواوي إلى الأسواق في الولايات المتحدة جاء الاتفاق بعد محادثات بين الرئيس الأمريكي دونالد ترامب والرئيس الصيني شي جين بينغ، على هامش قمة مجموعة العشرين في اليابان. وعلق ترامب على المحادثات بأنها كانت \"ممتازة\". وكان الرئيس الأمريكي قد هدد بفرض رسوم جمركية بقيمة 300 مليار دولار إضافية على الواردات الصينية. لكن بعد الاجتماع مع نظيره الصيني في أوساكا، تراجع ترامب وأكد عدم تطبيق الرسوم الإضافية، مشيرا إلى استمرار التفاوض مع بكين \"في الوقت الحالي\". وفيما يتعلق بأزمة شركة هواوي الصينية، والتي حظرتها أمريكا بسبب ما وصفته بمخاوف أمنية، أكد ترامب على استعادة التعاون معها واستمرار الشركات الأمريكية في بيع التكنولوجيا لها. لكن ترامب قال إنه سيتم التعامل مع النزاع \"في نهاية\" المحادثات التجارية. الحرب التجارية بين الصين وأمريكا قد تصل حتى إلى الأحذية هواوي: الحظر الأمريكي على الشركة سيضر مليارات المستهلكين الصين تهدد أمريكا بالرد بعد العقوبات على هواوي كيف تصاعد الخلاف التجاري بين الولايات المتحدة والصين؟ تخوض الولايات المتحدة والصين، أكبر اقتصادين في العالم، حربا تجارية مدمرة منذ العام الماضي. واتهم ترامب الصين بسرقة الملكية الفكرية وإجبار الشركات الأمريكية على تبادل الأسرار التجارية من أجل القيام بأعمال تجارية في الصين. الحرب التجارية الأمريكية الصينية أدت لبتاطوء الاقتصاد العالمي بدورها، قالت الصين إن مطالب الولايات المتحدة لإصلاح الأعمال التجارية غير معقولة. وتصاعد الخلاف في الأشهر التي سبقت قمة العشرين، بعد انهيار المحادثات بين البلدين في مايو/آيار الماضي. كيف ستغير المقاربة الأخيرة الموقف الحالي؟ بعد اجتماعه مع نظيره الصيني في القمة، قال الرئيس الأمريكي إن المفاوضات \"عادت إلى مسارها\". وأكد ترامب للصحفيين:\"عقدنا اجتماعا جيدا جدا مع الرئيس الصيني شي، كان ممتازا، وسأقول ممتازا، وكان جيدا كما كان يجب أن يكون\". وأضاف: \"ناقشنا الكثير من الأشياء ونعود إلى المسار الصحيح وسنرى ما سيحدث.\" ومن جانبها قالت وزارة الخارجية الصينية في بيان، إن المفاوضين من الجانبين سيناقشون التفاصيل المحددة، دون ذكر هذه التفاصيل. ونقلت وكالة أنباء الصين الرسمية (شينخوا) عن الرئيس الصيني قوله: \"إن الصين والولايات المتحدة لديهما مصالح متكاملة ومناطق تعاون واسعة ويجب ألا يقعا في ما يسمى بفخاخ الصراع والمواجهة\".", "doc2": "Кытай - дүйнөдөгү эң ири экспортер жана АКШнын негизги соода өнөгү АКШ президенти Дональд Трамп бул келишимди жеңиш катары санап, атаандашы багынып бергендей кабыл алды. Кытай тарап эч кандай билдирүү жасаган жок. Келишимге жетишкени тууралуу жарыя айтылганы менен тараптар буга кол коюша элек. Январда кол коюлат деп күтүлүүдө. Буга чейин дагы Трамп менен Кытай ортосундагы бул сыяктуу келишимдер акыркы баскычтарында бузулуп кеткен учурлары болгон. Келишимде эмне каралганы ачык айтыла элек. Америкалыктардын айтымында, Кытай америкалык товарларды сатып алууну жана кызмат көрсөтүүнү алдыдагы эки жылда көбөйтмөк болду. Буга жооп кылып Америка кытайлык импортко болгон кошумча бажы салыгын төмөндөтөт. Бирок негизги талаштуу суроолор чечилбеген бойдон калды. Кытай интеллектуалдык менчикти коргоо жана валюта курсуна манипуляция кылуудан баш тартуу, каржылык кызмат көрсөткөн базарды либералдаштыруу сыяктуу милдеттенмелерди алды. Негизги көйгөй - америкалык технологияны уурдоо жана Бээжиндин кытайлык компанияларга субсидиясы тууралуу сөз болгон эмес. Бул жагдай соода согушу дагы уланышы мүмкүн дегенге толук негиз болуп берет. Трамп бийликке келгенден бери АКШнын негизги соода өнөктөрүнүн баары менен тирешти: Түндүк Америкадагы коңшулары, Евробиримдик, Кытай. Дүйнөлүк валюта корунун эсептөөсүндө, бул тирештин дүйнөлүк чыгымы 700 млрд доллар болду. Кытай менен макулдашуу болгонун Трамп бир нече твити менен сүйүнчүлөдү. \"Кытай менен келишимдин эң ири биринчи баскычын макулдаштык,-деп жазды Трамп. -Биз 2020-жылдагы шайлоону күтпөй эле тез аранын ичинде экинчи баскычтагы келишим боюнча сүйлөшүүлөрдү баштайбыз. Бул келишим баарыбыз үчүн эң мыкты болду. Чоң ыракмат!\". Бээжиндин чегинүүлөрүнө жооп кылып Трамп 15-декабрдан тарта жылына 160 млрд. доллар көлөмүндөгү кытай импортуна кошумча салык киргизүү боюнча опузасынан баш тарткан. Андан сырткары АКШ 120 млрд. кытай товарына 15 пайыздык кошумча салыкты эки эсеге кыскартуу боюнча убада берди. Ал эми 250 млрд доллар импортко болгон 25 пайыздык тариф күчүндө калат. Трамптын айтымында, Кытай 200 млрд доллардын жарымын (жылына 50 млрд) америкалык фермерлерден айыл чарба продукциясын сатып алууга жумшайт. Соода тиреши америкалык фермерлерге өзгөчө сокку болгон эле. Кытай тарап күрүч, жүгөрү, буудай сатып алууну көбөйтүүгө каршы эмес. Бирок кымбат баада эмес, дүйнөлүк баа менен гана алууга макул экенин билдирген. Эгерде арзан баада башка тараптан таап алса, анда америкалыктардан алуудан баш тарта ала турганын айткан. Кытай тарап өздөрүнө келишимдик милдеттенмелерди алган эмес. Трамптын келишими америкалык жүгөрүнү кытай базарына алып чыгат Соода согушуна чейин Кытай жылына 24 млрд долларга чейин америкалык айыл чарба продукцияларын сатып алып турган. \"Америка соода согушунда 300 миң жумуш ордунан айрылды. Мунун кайрымжысы катары Кытай бул келишимде өзүнө нөл милдеттенме алды\",-деп жазды Twitter баракчасына сенатор-демократ Крис Мерфи. Демократтар бул согуштагы тактиканы сынга алышы мүмкүн. Бирок алар Бээжинди эрежелерди өзгөртүп, интеллектуалдык менчикти уурдоого каршы турууга аргасыз кылуу максаты менен макул. Ансыз АКШ өзүнүн дүйнөдөгү технологиялык жана экономикалык үстөмдүгүн жоготот. \"Блумберг\" белгилегендей, Трамптын башкаруусу учурунда америкалыктардын түшүнүгүнө Кытайдын образы душман сыяктуу калыптанып калды. Шайлоонун алдында бир дагы талапкер эгерде шайлоону жеңип чыкса, кытай товарына болгон салыкты ал��п салам дегенге дааган жок. Кытай тарап дагы чыгым тартып, экономикасы басаңдады. Бирок ошого карабастан, бир жолу дагы чегинүүгө барган жок. Чыдоого даяр экенин көрсөтүп келүүдө. Кытай менен АКШ ортосундагы сүйлөшүүлөр бир жылдан бери уланууда Соода согушу Өткөн жылы дүйнөдөгү эң кубаттуу экономикага ээ болгон бул өлкөлөр ортосунда 600 млрд доллар көлөмүндөгү сооданын талашы ырбап кеткен. АКШнын лидери Трамп \"соода тармагындагы мазактоого мындан ары чыдай албайбыз. Биз ага жол бербейбиз\" деп кайрылуу жасаганына бир ай өткөндөн кийин, Вашингтон Кытайдын 3 миллиард доллар импортуна олчойгон салык салып, Бээжиндин реакциясын байкап көргөн. Кытайдын жообу дагы АКШдан кем болгон эмес. Дональд Трамп АКШ-Кытай ортосундагы соода дефицитин азайтууну көздөйт. АКШ жылына 500 млрд долларга кытай товарларын сатып алат, ал эми Кытайдын өзүнө кайра сатканы 130 млрд долларды түзөт. Трамп мындай чоң айырма кытай бийлигинин өздөрүнүн экономикасын катуу кармаган \"уятсыз саясатынын\" айынан болуп жатат деген пикирде. Ошондой эле Вашингтон Кытай америкалык компаниялардын интеллектуалдык менчигин уурдап жатат деп айыптоодо. Кошмо Штаттарынын компаниялары Кытайда иш алып баруу үчүн жергиликтүү компаниялары менен биргелешкен ишкана түзүүгө милдеттүү. Бул талаптан улам кытайлык компаниялар чет элдик ишканалардын технологиясын алып жатат дейт АКШ. Кытай менен АКШ ортосундагы соожа согушу технологиядагы \"кансыз согушка\" айланууда Кытай жетекчиси үчүн бул талашта жемин жедирип жиберүү - намыстын эле иши эмес, он жылдыктын эң ири долбоору болгон \"Made in China 2025\" стратегиясы үзгүлтүккө учурашы мүмкүн. Бул долбоорго ылайык, Кытай роботтехника менен таза энергиядан баштап жогорку технологиянын он орчундуу тармагында Батышты кууп жетейин деп келет. Америкалык технология менен кооперациясыз бул ишти аткаруу кыйын болот. Дал ошол себептен Кытай экономикалык түзүлүшүн өзгөртпөйт дейт талдоочулар. (AbA)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-56796749", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-56798555", "doc1": "ألكسندر بيتروف (يسار) وروسلان بوشيروف ويزعم عملاء المخابرات التشيكية أن الدبلوماسيين الروس المطرودين عملاء للاستخبارات الروسية ويشتبه في تورطهم في انفجار مستودع أسلحة تشيكي عام 2014. ومن المقرر أن يناقش وزراء خارجية دول الاتحاد الأوروبي المزاعم بشأن الانفجار، خلال اجتماع اليوم الاثنين. ومنحت موسكو الدبلوماسيين التشيك مهلة يوما للمغادرة، بينما منحت جمهورية التشيك الدبلوماسيين الروس 72 ساعة. ووصفت وزارة الخارجية الروسية القرار التشيكي بأنه \"غير مسبوق\" و\"عمل عدائي\". مواضيع قد تهمك نهاية وقال بيان لوزارة الخارجية الروسية: \"ضمن رغبتها في إرضاء الولايات المتحدة على خلفية العقوبات الأمريكية الأخيرة ضد روسيا، تفوقت السلطات التشيكية في هذا الصدد حتى على أسيادها على الجانب الآخر من المحيط\". ما تفاصيل المزاعم؟ تقول السلطات التشيكية إنه يعتقد أن الدبلوماسيين عملاء استخبارات، الأمر الذي وصفته روسيا بأنه \"لا أساس له من الصحة وسخيف\". وتتعلق القضية بانفجار في مخزن للذخيرة في غابة بمنطقة فربتيتشي شرقي جمهورية التشيك، في 16 أكتوبر/ تشرين الأول عام 2014. دمر الانفجار مخزن ذخيرة نائيا يقع في غابة تشيكية وتحطمت النوافذ في المباني المجاورة وأخليت المدارس المحلية، بينما هرعت سيارات الطوارئ إلى مكان الحادث. وعثر على رفات رجلين - يبلغ أحدهما 56 عاما من العمر والآخر 69 عاما - كانا يعملان في الموقع وذلك بعد أكثر من شهر من الانفجار. وافترضت السلطات حينها أن الانفجار نجم عن حادث. لكن السلطات التشيكية وجهت أصابع الاتهام لاحقا إلى موسكو - ووحدة تابعة لوكالة المخابرات الروسية \"GRU\". وحددت الشرطة التشيكية اثنين من المشتبه بهم على صلة بالانفجار - ألكسندر ميشكين وأناتولي تشبيغوف - ويتهم الاثنان أيضا بالتورط في حادث تسميم بمادة نوفيتشوك في بريطانيا عام 2018، استهدف سيرغي سكريبال، وهو عميل روسي مزدوج سابق، وابنته يوليا. وحدد موقع الصحافة الاستقصائية Bellingcat هوية المشتبه به في حادث التسمم روسلان بوشيروف على أنه أناتولي شبيغا، والمشتبه به ألكساندر بيتروف على أنه ألكساندر ميشكين، وكلاهما من وكالة المخابرات الروسية \"GRU\". وقامت الشرطة التشيكية بمطابقة صور المشتبه بهما في الانفجار مع الاثنين المتهمين من قبل بريطانيا في حادث التسمم. وجاء الدليل من صور جوازي سفر أرسلا عبر رسالة بريد إلكتروني إلى \"إيميكس غروب\"، الشركة التي تدير المستودع. وزُعم في البريد الإلكتروني أنه مرسل من الحرس الوطني لطاجيكستان. وطلبت الرسالة السماح لرجلين بالدخول إلى الموقع للقيام بزيارة تفقدية. وتم إرفاق صور لجوازي سفرهما. وقيل إن الرجلين هما روسلان تاباروف من طاجيكستان ونيكولاي بوبا، وهو مواطن من مولدوفا. وتتطابق الصور الموجودة على جوازي السفر مع صور رجلين، اتهمتهما بريطانيا بحادث التسمم. وحجز الرجلان مكانا للإقامة في أوسترافا، بالقرب من مستودع الذخيرة في 13 أكتوبر/ تشرين الأول. وخططا للبقاء حتى 17 من الشهر ذاته. وقع الانفجار يوم 16 من الشهر، وفي اليوم نفسه توجه الاثنان إلى مطار فيينا للسفر إلى موسكو. ولا يبدو أن السلطات تعرف بالضبط كيف تم تفجير المستودع. وقال وزير خارجية التشيك، يان هاماتشيك، إن بلاده ستبلغ حلفاءها في الناتو والاتحاد الأوروبي بشكوكها، وستناقش الأمر في اجتماع لوزراء خارجية الاتحاد الأوروبي اليوم الاثنين. وقالت وزارة الخارجية الأمريكية إنها تقف إلى جانب جمهورية التشيك، فيما وصفته بـ \"ردها الحازم على الأعمال التخريبية الروسية على الأراضي التشيكية\". وفي وقت سابق من هذا الأسبوع، طردت الولايات المتحدة 10 دبلوماسيين روس وفرضت عقوبات ردا على اختراق روسي لشركة \"SolarWinds\" العام الماضي - وهي شركة تقنية تعمل مع العديد من الإدارات الحكومية الأمريكية - وكذلك ما تعتبره واشنطن \"تدخلا روسيا في الانتخابات الأمريكية لعام 2020\".", "doc2": "Чехия 2014-жылдагы курал-жарак кампасындагы жарылууга орусиялык атайын кызматына тиешеси болушу мүмкүн деп шек санайт. Ишембиде Чехиянын премьер-министри Андрей Бабиш жана тышкы иштер министри Гамачек билдирүү жасап, орус дипломаттарын Орусиянын атайын кызматтарына иштейт деп шектенип жатышканын айтты. Чехиянын премьер-министри Андрей Бабиш жана тышкы иштер министри Гамачек Чех бийлигинин айтымында, атайын кызматтын а��енттери 2014-жылдагы Врбетицедеги курал-жарак кампасындагы жарылууга катыштыгы бар. Прага ар кандай паспортторду, анын ичинде Александр Петров менен Руслан Бошировдун ысымдарын алып жүргөн Орусиянын эки тыңчысын издеп жатканын жар салды. Бул кишилер Британияда 2018-жылы Солсбериде Орусиянын мурдагы чалгын офицери Сергей Скрипаль менен анын кызы Юлияны ууландырууга байланыштуу айыпталган. 2014-жылдагы Врбетицедеги курал-жарак кампасындагы жарылуу болгон Бейшембиде Кошмо Штаттар орусиялык дипломатиялык миссиянын 10 кызматкерин өлкөдөн чыгара турганын айтты. Ушул эле күнү Польша үч орусиялык дипломатты \"персона нон грата\" жарыялады. Орусия беш польшалык дипломатты өлкөсүнөн чыгара турганын билдирген."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-55657561", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-55658060", "doc1": "وأفادت وسائل الإعلام بأن عدداً من الصواريخ عُرض خلال استعراض عسكري تحت إشراف زعيم كوريا الشمالية كيم جونغ-أون. ويأتي الاستعراض قبل أيام من تنصيب جو بايدن رئيسا للولايات المتحدة. كما جاء الاستعراض في أعقاب اجتماع سياسي نادر، انتقد خلاله زعيم كوريا الشمالية الولايات المتحدة، ووصفها بـ\"العدو الأكبر\" لبلاده. وظهرت في صور، نشرتها وسائل الإعلام الرسمية، ما لا يقل عن أربعة صواريخ كبيرة الحجم مطلية بالأبيض والأسود، وسط حشود تلوّح بالإعلام. مواضيع قد تهمك نهاية وأشار محللون إلى أنه سلاح جديد لم يره أحد من قبل. وقال المحلل الخبير في شؤون كوريا الشمالية، أنكيت باندا، في تغريدة بموقع تويتر \"عام جديد، بوكجوكسونغ جديدة\"، مستخدماً الاسم الكوري الشمالي للصواريخ الباليستية التي تُطلق من الغواصات. وظهر كيم في الصور وهو يرتدي معطفاً جلدياً وقبعة من الفرو، ويبتسم ويلوّح بيده خلال استعراض الصواريخ، الذي تضمّن أيضاً عروضا لقوات المشاة والمدفعية والدبابات. وذكرت وكالة الأنباء الرسمية أنّ \"أقوى سلاح في العالم، الصواريخ الباليستية التي تطلق من غواصات، دخلت إلى الساحة الواحد تلو الآخر، مستعرضة بقوة عظمة القوات المسلحة الثورية\". ولم يتضمن الاستعراض العسكري، يوم الخميس، أكبر صاروخ باليستي عابر للقارات في كوريا الشمالية، والذي كُشف عنه في استعراض عسكري أكبر في أكتوبر/ تشرين الأول الماضي. ويُعتقد أن هذا السلاح الكبير قادر على حمل رأس حربي نووي إلى أي مكان في الولايات المتحدة. وكان حجمه قد فاجأ المحللين المخضرمين عند عرضه. أشرف الزعيم كيم جونغ أون على العرض العسكري وفي خطابه أمام الأعضاء، في ختام مؤتمر حزب العمال الحاكم الأسبوع الماضي، تعهد كيم جونغ-أون بتعزيز الأسلحة النووية لكوريا الشمالية وإمكاناتها العسكرية، موضحا قائمة بالأسلحة المرغوب فيها، بما في ذلك الصواريخ الباليستية طويلة المدى التي يمكن إطلاقها من البر أو البحر و\"الرؤوس الحربية الضخمة\". وقال إن الولايات المتحدة كانت تمثل لبيونغيانغ \"أكبر عقبة تعترض ثورتنا وأكبر عدو لنا ... وبغض النظر عمن يتولى السلطة، فإن طبيعة سياستها الحقيقية المناهضة لكوريا الشمالية لن تتغير على الإطلاق\". ويبدو أن الكشف عن الصواريخ الجديدة يهدف إلى توجيه رسالة إلى الإدارة الأمريكية القادمة بشأن الخبرة العسكرية التي تتمتع بها كوريا الشمالية. وقال المحلل باندا في تغريدة: \"يريدون أن نلاحظ أنهم يزدادون كفاءة مع معززات الصواريخ الصلبة الأكبر حجما\". وخلال السنوات الأربع الماضية، اتسمت علاقة بيونغيانغ مع واشنطن بالتذبذب، في ظل إدارة الرئيس دونالد ترامب. فقد دأب كيم وترامب على تبادل الإساءة والتهديد بالحرب، قبل انعقاد قمة غير مسبوقة بينهما في سنغافورة في عام 2018، ثم تصريحات ودودة من جانب الرئيس الأمريكي المنقضية ولايته. وعلى الرغم من دفء العلاقات الواضح، لم يُحرز أي تقدم ملموس خلال المفاوضات بشأن البرنامج النووي لكوريا الشمالية، وانهارت قمة أخرى في هانوي في عام 2019 بعد أن رفضت الولايات المتحدة مطالب بيونغيانغ بتخفيف العقوبات.", "doc2": "Суу алдында жүргөн кемеден атылган ракета аскердик парадда көрсөтүлдү Пхеньян аскердик кубатын Жо Байдендин инаугурациясынын алдында даңазалоодо. Буга чейин Ким Чен Ын өлкө жаңы, заманбап курал чыгарууга умтулуп жатканын жар салган жана АКШны \"негизги душманы\" катары атаган. Түндүк Кореянын мамлекеттик медиасы тараткан сүрөттөн төрт кара жана ак түстөгү жаңы ракетаны көрүүгө болот. Эксперттер мурдагы видео менен сүрөттөр анализдеп, аларды Түндүк Корея чыгарган жаңы курал деп аташууда. Түндүк Кореянын лидери парадга көз салып турду Аскердик парадда Түндүк Корея эң чоң континент аралык баллистикалык ракетасын көрсөткөн жок. Аны дүйнөлүк коомчулук өткөн жылы октябрдагы парадда биринчи жолу көргөн. Дал ушул өзөктүк дүрмөтү бар ракета АКШга коркунуч жаратат. Анда Пхеньяндын курал өндүрүү жаатындагы ийгилиги алдыңкы эксперттерди таң калдырган эле. Параддын алдындагы Эмгекчилер партиясынын курултайында Ким Чен Ын өлкө таамай тийген баллистикалык ракета, тыңчылык кыла алган спутник, алыстан башкарылган учактар жана өзөктүк куралы бар суу алдында жүргөн кеме сыяктуу куралдардын үстүнөн иштеп жатканын ачыктаган. Эксперттердин айтымында, Ким Чен Ын беш күндөн кийин ант кармай турган Жо Байденге эскертүү берип жатат. Бирок Түндүк Кореянын лидери \"дипломатияга жол берилиши\" керек деп дагы айтканы бар. Төрт жыл бою АКШ менен Түндүк Корея бири-бирин опузалап, кайра сүйлөшүүлөргө макул болуп жатышты. Ким Чен Ын менен Дональд Трамп үч жолу жолукту, бирок Түндүк Кореянын өзөктүк курал долбоору боюнча мунаса табылган жок. Түндүк Кореянын экономикасы санкциялардан улам сазга батты. Пхеньян дал ушул санкцияларды жеңилдетүүнү көздөйт. Түндүк Корея аскердик кубатын даңазалоодо Лора Бикер, Би-Би-Синин Сеулдагы кабарчысы Ким Чен Ын бир жума бою жаңылыктардын баш сабында турду. Жаңы жылдан кийинки Эмгекчилер партиясынын курултайында ал Түндүк Кореядагы эң жогорку даражага ээ болду, жаңы өзөктүк курал жөнүндө убада кылып, эми дүйнөгө жаңы ракетасын көрсөтүүдө. Генералдык секретарь наамы мурда Ким Чен Ындын атасына ыйгарылган. 2020-жылы Ким Чен Ын бир нече жолу эле мамлекеттик медиага чыккан. Бирок 2021-жыл ал дүйнөлүк жаңылыктардын баш сабында болот окшойт. Эмгекчилер партиясынын курултайында Ким Чен Ын маанилүү билдирүүлөрдү жасады. Коронавирус пандемиясы менен АКШдагы окуялардан улам, анын сөзүнө дүйнөлүк коомчулук көп көңүл бурган жок. Партиянын жыйынынан кийинки парадда Пхеньян суу алдында жүргөн кемеден атылган жаңы ракета жана кыска аралыкка учкан жаңы баллистикалык ракетасын көрсөттү. Ким Чен Ын кайрадан аскердик кубатын даңазалап жатат жана экономикалык кыйынчылыктарга карабастан Түндүк Корея жаңы стратегиялык куралдарды чыгара аларын көрсөтүүдө. Андан тышкары Пхеньян АКШнын жаңы администрациясына эскертүү берип жаткандай. Экономикалык санкция менен дүйнөлүк коомчулуктан обочодо калганына карабастан, Түндүк Корея заманбап куралдардын үстүнөн ишинен кайткан жок. Мурдагы президент Обама бийликти Дональд Трампка өткөрүп жатып, Түндүк Корея коопсуздукка коркунуч жараткан негизги көйгөй экенин айткан. Төрт жыл бою АКШ менен Бириккен Улуттар Уюму Түндүк Кореяны кысымга алып, Трамп менен Ким үч жолу жолукканына карабастан абал курч бойдон. Ким Чен Ын АКШнын жаңы президенти ондогон жылга созулган көйгөйдү оңой жол менен чече албасын көрсөттү."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/science-and-tech-51672938", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-51702022", "doc1": "مسافرون يخضعون للفحص لدى عبورهم حدود العراق قادمين من إيران، في 21 فبراير/شباط 2020 وفي المدن الكبرى، حيث يتعايش الناس ويعملون جنبا إلى جنب، يشكّل انتشار الفيروس مبعث قلق حقيقي. ونورِد هنا بعض التحديات، ونلقي نظرة على الطريقة التي تعاملت بها مدنٌ حول العالم مع فيروس كورونا حتى الآن. المواصلات العامة تشكّل وسائل النقل العام بيئة مثالية لانتقال الفيروسات، التي يُعتقد أنها تنتقل في الأساس عندما يعطس شخص أو يسعل ويتطاير من فمه جرّاء ذلك رذاذٌ يستقر بدوره على أسطُحٍ مشاع مع آخرين. وأشارت دراسات تحليلية لمواسم تفشي فيروس الأنفلونزا إلى تزايد أعداد الأشخاص الذين يستخدمون المواصلات العامة أثناء موجات تفشي هذا الفيروس بمقدار ستة أمثال، مقارنةً بأعدادهم لدى انتشار الالتهابات التنفسية الحادة. مواضيع قد تهمك نهاية لهذا، عمدت السلطات في كل من كوريا الجنوبية، وإيطاليا وإيران إلى إصدار تعليمات بتنظيف الأسطح داخل القطارات والحافلات العامة والمحطات. التجمّعات تطالب السلطات في اليابان الناس بتجنب التجمعات الجماهيرية الكبرى كتلك التي تشهدها مباريات كرة القدم إن الأحداث التي تجتذب حشودا كبيرة من الجماهير، كالمباريات الرياضية، تشكل أرضا خصبة لانتشار عدوى فيروس كورونا. وقد أفضى تفشّي الفيروس إلى تأجيل أحداث رياضية كبرى مثل سباق سيارات فورمولا-1 الصيني الشهير. كما أُرجئت ست مباريات في دوري أبطال آسيا، منها مباريات لأربع فرق إيرانية. وفي أوروبا، تأجلت أحداث رياضية كان من المقرر أن تشارك فيها فرقٌ إيطالية. لكن الحدث الرياضي الأكبر الذي قد يواجه تهديدا بسبب فيروس كورونا هو أولمبياد طوكيو المزمع في 24 يوليو/تموز. وحتى الآن لم يزد الأمر على تقليص الأضواء على رحلة الشعلة الأولمبية، لكن اللجنة الأولمبية الدولية لم تستبعد بعد مسألة إلغاء المباريات حال تطوّر فيروس كورونا إلى وباء خطير. وفضلا عن الأحداث الرياضية، تدخل الأحداث الدينية هي الأخرى في هذا المضمار. وقد أعلنت ال��عودية تعليق دخول المعتمرين الأجانب إلى مكة والمدينة. المدارس تتزايد توجيهات الحكومات للقائمين على المدارس بوضع خُطط للتعامل مع فيروس كورونا. وفي بلاد منها اليابان، تايلاند، وإيران والعراق، أُغلقت المدارس والجامعات بشكل مؤقت في محاولة للتصدي لتفشّي الفيروس. وفي المملكة المتحدة والولايات المتحدة لم تتلقَّ المدارس توجيهات بالإغلاق، لكن أربع مدارس في إنجلترا ألغت كافة الفصول الدراسية بغرض عمل \"تنظيف شديد\" بعد عودة طلاب من رحلات تزلج في إيطاليا. أما الآباء القادمون حديثا مع أبنائهم من مناطق ضربها الفيروس، مثل إيران، والصين، وهونغ كونغ، وكوريا الجنوبية، ودول جنوب شرقي آسيا وشمالي إيطالي، فإنهم يُنصحون بملازمة منازلهم وعدم إرسال أبنائهم إلى المدرسة. مكاتب العمل بعض الدول تحث أرباب العمل على تشجيع الموظفين على العمل من المنازل طالت آثار فيروس كورونا دوائر الأعمال في أهم المراكز التقنية حول العالم. وفي سان دييغو وسان فرانسيسكو، اللتين أعلنتا الطورائ، يُنصح الموظفون بعدم التصافح بالأيدي مع الزائرين لشركاتهم. وألغت شركة فيسبوك مؤتمر تسويق سنوي كان مزمعا في مارس/آذار. وانسحب عدد من الرعاة الرئيسيين ومن العارضين من أحد أكبر مؤتمرات أمن الإنترنت الرئيسية في العالم في سان فرانسيسكو. وأصدرت هيئة المراكز الأمريكية للسيطرة على الأمراض والوقاية منها إرشادات توجيهية لأرباب العمل تحثهم فيها على تشجيع العمل عن بُعد، والعمل من المنزل، لا سيما حال ظهور علامات على ارتفاع درجة الحرارة أو مشاكل في التنفس. الوعي العام يؤكد مسؤولون في وزارة الصحة الأمريكية أن رفع الوعي العام بشأن أهمية تدابير بعينها، كغسل الأيدي جيدا، يعتبر عاملا أساسيا في التصدي لتفشّي فيروس كورونا. وتقول منظمة الصحة العالمية إن منع انتشار فيروس كورونا يتطلب من الجميع: غسل الأيدي بانتظام؛ وتغطية الفم والأنف عند السُعال والعطس؛ وتجنُّب التواصل مع الأشخاص الذين يعانون أمراضا تنفسية؛ وعدم التواصل غير المؤمَّن مع الحيوانات البرية أو حيوانات المزارع. المستشفيات لحين التوصل إلى علاج لفيروس كورونا، تحاول المستشفيات تخفيف أعراضه. وتتمثل أفضل الطرق حتى الآن في عزْل المرضى وضمان ارتداء الطاقم الطبي أردية وقائية لدى التعامل مع الحالات المحتمل إصابتها. وتتوقع السلطات في الولايات المتحدة والمملكة المتحدة أنه حال حدوث تفشّ كبير لفيروس كورونا، فإن المستشفيات قد تضطر إلى إرجاء الإجراءات غير الطارئة وزيادة العمل بالاستشارات الهاتفية. وثمة مخاوف من الحال التي ستكون عليها بعض المستشفيات حال تفشّي الفيروس بصورة كبيرة، لا سيما وأن هذه المستشفيات منهكة بالفعل. إجراءات العزل في المملكة المتحدة، يُطلب من القادمين من مناطق ضربها فيروس كورونا أن يفرضوا على أنفسهم حجرا صحيا ذاتيا. وفي الصين، لا تزال مدينة ووهان -التي ظهر فيها فيروس كورونا أول مرة- معزولة، كما هو الحال مع المدن الأكثر تضررا بالفيروس شمالي إيطاليا. لكن خبراء يحذرون من أن هذه الإجراءات ستفقد جدواها مع توسّع انتشار الفيروس عالميا. هذا فضلا عن صعوبة فرض التدابير الوقائية ذاتها بنفس المستوى في كل الدول. وقال توم إنغلسبي، مدير مركز جونز هوبكنز للأمن الصحي في تغريدة على تويتر: \"دول قليلة، إنْ وُجدت، يمكنها عزل مدن كما استطاعت الصين\". ويوضح المسؤول الأمريكي أن \"العزل يقتضي أحيانا فصْل عائلات عن بعضها البعض وإعاقة وصول أدوية وأغذية أساسية ومؤن إلى آخرين\". وأضاف توم إنغلسبي: \"قد يتسبب العزل في إعاقة وصول أطباء وممرضين وأدوات طبية إلى مستشفيات، على غرار ما أظهرته تقارير في الصين\".", "doc2": "Таиландда депутаттардын бири Жапонияга иш сапар менен барып келгени белгилүү болгондон кийин парламентти дезинфекция кылышты Калк жыш отурукташкан ири шаарларда илдеттин жайылышы реалдуу коркунучка айланды. Шаар жашоосун коопсуз кылган айрым мисалдар менен бөлүшөлү. Коомдук транспорт Коомдук транспорт - вирустун тарап кетишинин эң кооптуу жолдорунун бири. Вирустар аба аркылуу - чүчкүрүп-бышкырган учурдагы шилекейдин эң эле майда бөлүкчөсү аркылуу жугат. Вирусту коомдук транспортто жуктуруп алуу кокрунучу чоң (сүрөттө Тегерандагы автобус) Бир нече иликтөөлөр көрсөткөндөй, грипп жайылып жаткан мезгилде коомдук транспортту көп колдонгондор алты эсе көп ооруган. Мына ошондуктан көп өлкөнүн бийлиги: Түштүк Кореядан Иранга чейин коомдук транпортту - поезд, автобус жана аялдамаларды атайын каражаттар менен тазалоодо. Эл чогулган жайлар Киши көп чогулган жерлер, айталы, спорттук, маданий иш-чаралар дагы вирусту таратуу коркунучун жаратат. Көп өлкөлөр коронавируска байланыштуу мындай иш-чарлардан баш тартты. Covid-19 коронавирусуна байланыштуу Шанхайда өтө турган \"Формула-1\" жылдырылды. Жапония бийлиги элдин чогулуусуна тыюу салды Азиянын чемпиондор лигасынын алты беттеши токтотулду. Беттештин жабыдалы боюнча төрт ирандык комнданын оюну белгисиз мөөнөткө токтотулду. Европада италиялык командалар катыша турган регби жана футбол беттештери жылдырылды. Эң олуттуу кадам Токиодо өтө турган \"Олимпиада-2020\" жылып кетиши мүмкүн. Оюндар 24-июлда башталышы керек эле. Азырынча олимпиада отунун марафону жылды. Дүйнөлүк олимпиада комитети эгерде коронавирус пандемияга алайнса, оюндар дагы токтотулушу мүмкүн экенин айтты. Коронавирус бир катар диний жөрөлгөлөргө дагы таасирин тийгизди. Сауд Арабиясы Мекке жана Мединага ажылык зыяраттарын убактылуу токтотту. Мектептер Таиланд, Иран, Ирак жана Италия мектептерди жапты Коронавируска байланыштуу дүйнө боюнча өкмөттөргө башталгыч класстардын окуу жадбыланы өзгөртүү сунушталууда. Жапония, Таиланд, Иран жана Иракта мектеп жана университеттер убактылуу жабылды. Британия менен АКШ өкмөтү мектептерди жабуу сунушун берген жок. Коронавирус кеңири жайылга өлкөлөрдөн баласы менен келген ата-энелерге эки аптага чейин үйдөн чыкпоо сунушу берилип жатат. Балдарын мектепке жибербөө тууралуу көрсөтмө беришти. Офистер Компанияларга иштердин көпчүлүгүн үйдө олтуруп аткаруу сунушу берилүүдө Коронавирус өзгөчө технологиясы өнүккөн өлкөлөрдөгү компаниялардын ишине таасирин тийгизүүдө. Сан-Диего жана Сан-Францискодо өзгөчө кырдаал абалы киргизилип, офис кызматкерлерин бир катар кеңештер берилди. Маселен, офиск�� келген кишилер менен кол берип учурашпоо эрежеси кирди. АКШнын ооруларды алдын алуу жана көзөмөлдөө борбору эгерде дене табы көтөрүлүп, инфекциянын белгилери байкалган болсо, жумушчулардын ишти үзгүлтүккө учуратканы үчүн жазалабай, колдоо көрсөтүүнү сунуш кылды. Маалымат берүү Кишилер эң жөнөкөй эрежелерди туура колдонушу зарыл: колду туура жууп тууруу коронавирустун алдын алуунун эң натыйжалуу жолу деди дарыгерлер. Ооруканалар Азырынча жаңы коронавируска каршы вакцина жок. Ооруканаларды негизги максаты - инфекцияны күчөтпөө үчүн күрөш. Медициналык мекемелер бейтаптарды бөлүп коюуну, обочолотууну сунуштап, дарыгерлерди атайын корголгон кийимдер менен жүрүүгө милдеттендирди. АКШ менен Британиянын бийлиги эгерде илдеттин масштабы өсө турган болсо, ооруканаларда орун калбай калат деп чочулап жатат. Ирак, Басра шаарындагы текшерүү Бирок эксперттер эгерде коронавирус дүйнө боюнча жайыла турган болсо, мындай чаралар натыйжа бербей калат деп эсептейт. Анын үстүнө мындай чараны бардык эле жерде ишке ашыруу мүмкүн эмес. \"Кытай сыяктуу бүтүндөй шаарларды жаап коюш айрым гана өлкөлөрдүн колунан келиши мүмкүн\",-деп жазды \"Твиттер\" баракчасына Хопкинс ден-соолук борборунун директору Том Инглсби. (AbA)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/middleeast-50024850", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-49997074", "doc1": "يقع بالمنطقة التي تريد تركيا تحويلها إلى \"منطقة آمنة\" مخيمان لأسر من يشتبه في انتمائهم لتنظيم الدولة واتخذ كثيرون من المدارس وغيرها من المباني في الحسكة وتل تمر ملاذا لهم. وبدأت تركيا العملية العسكرية الأربعاء الماضي بعد أن سحب الرئيس ترامب القوات الأمريكية من المنطقة. ولقي 11 مدنيا على الأقل مصرعهم منذ بداية التحرك التركي في الأراضي السورية، وهو رقم مرشح للزيادة. كما قتل العشرات من مقاتلي قوات سوريا الديمقراطية، التي يقودها الأكراد، وجماعات موالية لتركيا. كما أكد الجيش التركي مقتل أول جنوده منذ انطلاق العملية العسكرية. مواضيع قد تهمك نهاية ويرى محللون أن الانسحاب الأمريكي أعطى الضوء الأخضر لتركيا لبدء عمليتها عبر الحدود. ولا تخضع المنطقة التي تشهد العملية العسكرية التركية لسيطرة الحكومة السورية بسبب الحرب الأهلية التي بدأت في البلاد منذ 2011، لكن قوات سوريا الديمقراطية تسيطر عليها منذ 2015. وكانت قوات سوريا الديمقراطية حليفا رئيسيا للولايات المتحدة في حربها ضد تنظيم الدولة، لكن تركيا تعتبر الجماعات المسلحة الكردية التي تتكون منها هذه القوات \"إرهابية\" تدعم تمردا ضد تركيا. ودافعت تركيا عن عمليتها العسكرية، مبررة الهجوم بأنه يستهدف إقامة \"منطقة آمنة\" خالية من الجماعات المسلحة الكردية علاوة على إمكانية إعادة اللاجئين السوريين، من الأراضي التركية، إلى هذه المنطقة. وقال الرئيس التركي رجب طيب أردوغان إن أنقرة لن توقف العملية العسكرية التي تنفذها في شمالي سوريا على الرغم من الانتقادات الواسعة لها. وهناك مخاوف لدى المجتمع الدولي حيال مصير الآلاف من عناصر يشتبه في انتمائها لتنظيم الدولة محتجزين في سجون تديرها قوات سوريا الديمقراطية. ما هي آخر تطورات القتال؟ أعلن تنظيم الدولة أنه وراء تفجير سيارة مفخخة أسفر عن مقتل ستة أشخاص من بينهم مدنيون وقوات أمن في مدينة القامشلي الحدودية في سوريا الجمعة. في غضون ذلك، قالت تقارير إعلامية أمريكية إن انفجارا وقع بالقرب من قاعدة عسكرية أمريكية في مدينة عين العرب/كوباني، لكنه لم يسفر عن أية إصابات. وفرضت القوات التركية حصارا جزئيا على مدينتي رأس العين وتل أبيض. قالت إحصائيات أممية إن عدد من فروا من منازلهم بسبب العملية التركية في سوريا بلغ 100 ألف شخص وبينما تؤكد تركيا أن عمليتها العسكرية في سوريا تسير وفقا للخطة الموضوعة، قالت مصادر تركية ونشطاء من المرصد السوري لحقوق الإنسان إن الهجوم لم يحرز تقدما كبيرا. ونفذت مقاتلات تركية ضربات جوية على أهداف في مدينتي رأس العين وتل أبيض، وشوهدت أعمدة دخان في سماء المدينتين في أحد الفيديوهات، كما أُجبر المستشفى العام الوحيد في تل أبيض على الإغلاق. وقال الهلال الأحمر الكردي إن 11 مدنيا قتلوا حتى الآن مع تعرض 28 مدنيا آخرين لإصابات خطيرة، أغلبهم من مدينتي رأس العين والقامشلي الحدوديتين، مؤكدا وجود أطفال بين المصابين. وقال المرصد السوري لحقوق الإنسان إن 29 من مقاتلي قوات سوريا الديمقراطية و17 من ميلشيات موالية لتركيا (تطلق على نفسها اسم الجيش الوطني السوري) قتلوا علاوة على وقوع عشر قرى في أيدي القوات التركية. وأشار في تقرير آخر إلى أن سبعا من المليشيات الموالية لتركيا بينهم جنود من الجيش التركي قتلوا أثناء استعادة قوات سوريا الديمقراطية السيطرة على إحدى القرى في منطقة تل أبيض. وأكد الجيش التركي مقتل أحد جنوده وإصابة ثلاثة آخرين. وقالت وكالة أنباء الأناضول التركية الخميس إنه تم \"تحييد\" حوالي 228 من المسلحين الأكراد منذ بدء العملية العسكرية. ولم تؤكد مصادر مستقلة هذه الأرقام. ماذا عن المشردين بسبب العملية؟ قالت مصادر تعمل في الإغاثة في سوريا إن الأغلبية العظمى من المشردين هم من سكان مدينة تل أبيض شرقي سوريا بينما يُخشى على حياة من تبقى في المدينة. وقال مكتب الأمم المتحدة لتنسيق الشؤون الإنسانية إن القصف التركي ألحق أضرارا بالبنية التحتية المدنية مثل محطات المياه، ما قد يؤدي إلى حرمان الآلاف من سكان الحسكة من المياه النظيفة. وتستهدف تركيا إقامة \"منطقة آمنة\" تمتد لحوالي 480 كيلو مترا على طول الحدود داخل الأراضي السورية، لكنها أكدت أن عمق المنطقة لن يتجاوز 32 كيلو مترا. صورة من داخل مخيم لأسر تنظيم الدولة ردود أفعال وفي اجتماع عقد الجمعة مع وزير الخارجية التركي مولود جاويش أوغلو، قال الأمين العام لحلف شمال الأطلسي (الناتو) ينس شتولتنبرغ إنه \"قلق للغاية\" إزاء ما يجري. ودعا شتولتنبرغ تركيا، عضو الناتو، إلى \"التحلي بضبط النفس\". وكان أردوغان قد هدد بفتح الطريق أمام نحو 3.6 ملايين لاجئ سوري،يعيشون في تركيا، إلى أوروبا إذا ما وُصف الهجوم التركي بأنه \"احتلال\". كما حذر مارك إسبر، وزير الدفاع الأمريكي، من أن العملية العسكرية التركية \"تشكل خطرا على أمن مخيمات احتجاز مقاتلي تنظيم الدولة\"، وأنها قد تلحق أضرارا باستقرار المنطقة. وأكد إسبر أن واشنطن لن تتخلى عن الأكراد، محذرا من \"تبعات خطيرة\" إذا لم توقف أنقرة عملياتها. وقال ستيفن منوشين، وزير الخزانة الأمريكية، الجمعة إن الرئيس الأمريكي دونالد ترامب منح السلطات المعنية في الإدارة الأمريكية الصلاحيات اللازمة لفرض عقوبات على تركيا. لكنه أضاف أن واشنطن لم تحدد بعد توقيت العمل بتلك العقوبات. كيف يؤثر التوغل التركي على موقف تنظيم الدولة؟ تؤكد قوات سوريا الديمقراطية أنها تحتجز حوالي 12 ألف شخص، بينهم أربعة آلاف أجنبي، يُشتبه في انتمائهم لتنظيم الدولة في سبعة سجون . ولم تتحدد مواقع هذه السجون، لكن البعض يقول إنها تقع بالقرب من الحدود السورية مع تركيا. ويقع مخيمان لأسر المشتبه في انتمائهم لتنظيم الدولة، وهما روج وعين عيسى، داخل \"المنطقة الآمنة\". وقالت السلطات الكردية في المنطقة إن هناك مناقشات تجري حول سبل نقل مخيم عين عيسى الذي قالت إنه تعرض للقصف. وقال تركيا إنها تتولى المسؤولية عن سجناء تنظيم الدولة الذين ستعثر عليهم في أثناء عمليتها العسكرية.", "doc2": "Аль-Холдогу лагерде эле 70 миңдей киши бар. Алардын көбү аялдар жана балдар Түрк аскерлери чек ара тилкесиндеги сириялык Рас-аль-Аин жана Таль-Абйад шаарларын курчоого алды. Гуманитардык жардам боюнча эл аралык агенттик качкындар саны 100 миңге жетиши мүмкүн деп кооптонууда. Көптөгөн дүйнө лидерлери Түркияны аскер операциясын токтотууга чакырып жатат. Операциянын негизги максаты - күрд кошуундарын Сириянын түндүк райондорунан сүрүп чыгып, \"коопсуз тилкени\" түзүү деген түрк расмийлери. Бул аймакка учурда Түркия аймагында турган эки миллионго чукул сириялык качкындарды жайгаштыруу пландалууда. Түрк бийлиги операциянын башталышында экстремисттик топтун жүзгө чукул согушкери өлтүрүлгөнү кабарлады. Күрд кошуундары жайкын тургундардын тогузу окко учканын айтты. Күрд элдик кошуундары Түркиянын чек арадагы бир нече шаарын артиллериялык аткылоого алды. Европа лидерлери тарабынан айтылган сындар президент Режеп Тайип Эрдоган ачуулантты. Ал азыр Түркия аймагында турган сириялык качкындарды Европага жөнөтөм деп опузалады.Түркиядагы качкындар саны 3,6 млн чамалуу. Камактагы террорчуларга эмне болот? \"Сириянын демократиялык күчтөрүнүн\" (SDF) өкүлдөрү \"Ислам мамлекети\" экстремисттик тобуна катыштыгы болгон деп, 12 миң кишини абакта кармап турушканын айтты. Кеминде төрт миңдей киши чет элден келгендер. Абактардын бир бөлүгү Түркия менен чек арага жакын жерде жайгашкан. Камактагылардын үй-бүлөсү үч лагерде - Рож, Айн-Исса жана Аль-Холдо кармалып турат. Түрк президенти Эрдоган операциянын алдында \"Твиттер\" баракчасына \"түштүктөгү чек арасында террорчуларга түзүлгөн корридорду бууп, регионго тынчтык орнотуу\" ниетинде экенин жазган эле. Түрк учактары Рас-эль-Айн шаарына сокку урду. Ошондой эле бир катар калктуу конуштар бутага алынган. Күрд кошуундары калктуу конуштарга сокку урулганын ырастады. \"Сириянын демократиялык күчтөрүнүн\" ( SDF) өкүлү Мустафа Бали регион катуу дүрбөлөңгө түшкөнүн билдирди. Сирия оппозициясынын маалымат агенттиги шаршембиде кечинде алты калктуу конушта кагылышуулар болгонун жазды. Чек ара тилкесинен кишилер туш тарапка качып жөнөгөн. Эл аралык уюмдар аймактагы качкындар лагерлеринде баш калкалап жаткан он миңдеген кишилердин тагдырына кабатырлану��сун билдирди. Мустафа Бали регион катуу дүрбөлөңгө түшкөнүн билдирди Сирия түндүгүндө аз сандагы америкалык аскерлер бар эле. Өздөрүн \"Ислам мамлекети\" жеп атаган экстремисттик тобу менен күрөштө күрд кошуундары коалицияга жана сириялык оппозицияга чоң жардам кылышкан. Бирок түркиялык чабуулдун алдында президент Дональд Трамп региондон АКШ аскерлерин чыгарып кетүү чечимин кабыл алды. Күрд кошуундары АКШнын аракетин кескин сындап чыкты. Муну \"арттан урулган сокку\" катары айыпташты. Башында АКШ президенти Дональд Трамп түркиялыктарга жашыл жарык жакканы менен, операция башталгандан кийин муну \"өтө жаман идея\" деп айтты. Дональд Трамп \"эгерде Анкара чектен чыкса, түрк экономикасын кыйратам\" деген. Европа комиссиясы Түркияга кайрылып, операцияны токтотууга чакырды. Түркия жана күрд кошуундары Күрд элдик кошуундары Сирия түндүгүндөгү күрд кошуундарын Түркия өзүнүн улуттук коопсуздугуна чоң коркунуч катары көрөт. Түрк бийлиги аларды Күрд жумушчулар партиясынын (PKK) бир бөлүгү деп эсептейт. PKK Түркия аймагында автономия үчүн отуз жыл күрөшкөн. Анкара бул топту террордук уюмдардын катарына киргизген . Бирок сириялык күрддөр бул айыптоолорду четке кагып келүүдө. Күрддөр Сирия түндүгүндө аскер туткундарынын лагерлерин көзөмөлдөйт. Бул жерде \"ИМ\" экстремисттик тобунун мурдакы жоочулары жана алардын үй бүлө мүчөлөрү кармалып турат. Түркиянын соккусунан кийин мурдакы жоочулар лагерден качып кетиши мүмкүн деген чочулоо бар. (AbA)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/business-48280142", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-45055721", "doc1": "الرئيس ترامب مع وفد المسؤولين الصينيين وعلى رأسه نائب رئيس الوزراء ليو هي وقال الرئيس الأمريكي، دونالد ترامب، مرارا إن الصين سوف تدفع تلك الضرائب، حتى بعد أن أقر مستشاره الاقتصادي، لاري كودلو، الأحد، بأن الشركات الأمريكية هي التي ستدفع الرسوم الجمركية على أي بضائع تستورد من الصين. فهل أخطأ ترامب حينما قال إن الحرب التجارية في صالح الولايات المتحدة، وإنها ستجلب مليارات الدولارات للخزينة الأمريكية؟ ومن حقيقة سيدفع الرسوم الجمركية الأمريكية؟ يدفع المستوردون الأمريكيون، وليس الشركات الصينية، الرسوم الجمركية في صورة ضرائب للحكومة الأمريكية، بحسب ما أكده كريستوف بوندي، المحامي في شركة كولي إل إل بي. ويقول بوندي، الذي كان مستشارا رفيع المستوى للحكومة الكندية خلال مفاوضات اتفاق التجارة الحرة بين كندا والاتحاد الأوروبي، إنه من المحتمل أن يدفع تلك التكاليف الإضافية المستهلكون الأمريكيون في صورة أسعار مرتفعة. وأضاف: \"لهذه الرسوم تأثير مدمر في سلسلة الإيرادات\". كيف كان تأثير ذلك في الصين؟ لا تزال الصين أكبر شريك تجاري للولايات المتحدة، وقد زادت صادراتها في العام الماضي بنسبة 7 في المئة. ولكن صادراتها إلى الولايات المتحدة، مع ذلك، انخفضت بنسبة 9 في المئة في الربع الأول من 2019، مما يدل على أن آثار الحرب التجارية بدأت تظهر. وتقول ميريديث كراولي، الخبيرة التجارية في جامعة كامبريدج، إنه لا يوجد سوى أدلة قليلة على أن الشركات الصينية خفضت أسعارها من أجل الحفاظ على مشتريات الشركات الأمريكية منها. ويضيف: \"انسحب بعض مصدري البضائع القابلة للاستبدال من الأسواق، مع بدء استيراد شركات أمريكية من أماكن أخرى. ولا بد أن الرسوم الجمركية أضرتها.\" \"أظن أن أولئك الذين يبيعون بضائع متباينة لم يخفضوا أسعارهم، لأن المستوردين الأمريكيين على الأرجح يعتمدون عليهم بشدة\". كيف كان تأثير الرسوم الجمركية في الولايات المتحدة؟ تفيد دراستان أكاديميتان نشرتا في شهر مارس/آذار إلى أن الشركات الأمريكية والمستهلكين دفعوا تقريبا التكلفة الكاملة للرسوم الجمركية التي فرضتها أمريكا على الواردات من الصين، ومن غيرها من دول العالم في العام الماضي. ويقول اقتصاديون من البنك الاحتياطي الفيدرالي في نيويورك، ومن جامعتي برينستون وكولومبيا، إن الرسوم التي فرضت على شريحة كبيرة من الواردات، بدءا من الصلب، وحتى الغسالات، كلفت الشركات الأمريكية والمستهلكين 3 مليارات دولار في الشهر في صورة تكاليف ضريبية إضافية. ويضاف إلى ذلك - كما يقول الاقتصاديون - مليار و400 مليون دولار خسائر بسبب انخفاض الطلب. وتوصل بحث آخر إلى أن المستهلكين الأمريكيين والشركات هم من يدفعون معظم تكاليف الرسوم الجمركية. كوكاكولا رفعت أسعارها في أمريكا العام الماضي بسبب زيادة أسعار الواردات وتفيد دراسة بأنه إذا أخذنا في الحسبان رد الدول الأخرى على الرسوم الجمركية، فسنجد أن الضحية الكبرى للحرب التجارية التي يخوضها ترامب هي المزارعون، والعمال في المناطق التي أيدت ترامب في انتخابات 2016. هل يمكن أن تشتري الشركات الأمريكية من بلدان أخرى؟ قال ترامب إن الشركات الأمريكية التي تستورد من الصين يجب أن تغير وجهتها، إلى فيتنام مثلا، أو تشتري بضائعها من المصانع الأمريكية، وهذا أفضل. ولكن بوندي يقول إن الأمر ليس بهذه البساطة. ويضيف: \"تغيير وجهة الاستيراد تستغرق وقتا طويلا، وتكلف في نهاية المطاف أكثر.\" كما أن الصين هي الأخرى قوة تصنيعية كبرى، يصغر أمامها أقرب منافسيها، وليس من السهل استبدالها في الأسواق. هل كان للرسوم الجمركية تأثير فعال؟ ليس هناك أدلة قوية تشير إلى مثل هذا التأثير، بحسب ما تقوله دكتوره كراولي وبوندي. الرئيس أوباما فرض رسوما على إطارات السيارات الصينية في 2009 ففي 2009 فرض الرئيس الأمريكي، باراك أوباما، رسوما جمركية بنسبة 35 في المئة على إطارات السيارات الصينية، متعللا بارتفاع الواردات التي أدت إلى فقدان بعض الوظائف في الولايات المتحدة. ولكن بحوثا أكاديمية أجريت في عام 2012 توصلت إلى أن التكاليف التي تكبدها المستهلكون الأمريكيون بسبب ارتفاع أسعار الإطارات بلغت مليارا و100 مليون دولار في 2011. ولكن كان هناك وظائف أنقذت في مجال التصنيع، بلغ عددها 1200 وظيفة، بحسب تلك البحوث، كما أن الأموال الإضافية التي أنفقها المستهلكون أدت إلى تخفيض إنفاقهم على بضائع التجزئة، وأفضى هذا إلى \"تخفيض نسبة البطالة في صناعات التجزئة\". وتشير نتائج الدراسات أيضا إلى أن رد الصين على فرض الرسوم، بفرض رسوم من جانبها على الصادرات الأمريكية، كلفت الصناعة حوالي مليار دولار بسبب تراجع المبيعات. مؤيدو ترامب يذكرون دوما فرض ريغان رسوما لحماية هارلي ديفيدسون والمثال الذي يساق عادة للدفاع عن الرسوم التي يفرضها ترامب هو قرار الرئيس السابق رونالد ريغان فرض رسوم على الدراجات النارية اليابانية في 1983. وينظر إلى تلك الخطوة باعتبارها المنقذ الذي حمى صناعة الدراج��ت النارية الأمريكية، الممثلة في هارلي ديفيدسون، من التنافس الأجنبي. ولكن آخرين يقولون إن الحفاظ على الشركة كان نتيجة جهودها هي، ومن ذلك تحديثها للمصانع، وبناؤها لمحركات جديدة، وهذا ما أدى إلى إنقاذها. هل يمكن أن تجبر الرسوم الجمركية الصين على توقيع اتفاق؟ تقول دكتوره كراولي إن الرسوم قد تدفع الصين إلى العودة إلى طاولة المفاوضات، ولكن لا يتوقع أن تقدم تنازلات كبيرة. ويضيف: \"إن الصينيين يعانون من تباطؤ في النمو، وهم يصدرون أكثر إلى الولايات المتحدة مما يستوردون، ولذلك فقد يتوجعون أكثر من الحرب التجارية. ولكنهم ليسوا حريصين على تغيير القوانين لديهم، وحتى إن فعلوا ذلك، فهل لديهم القدرة القانونية على فرض ذلك؟\" ويعتقد بوندي أن تهديدات ترامب بالرسوم تهدف أكثر إلى توسيع قاعدة التصويت له، وجلب انتباه وسائل الإعلام. ويضيف: \"فرض الرسوم عمل سهل أكثر من المفاوضات التي تتطلب جهدا شاقا، في التعامل مع بلدان لها قوانين مختلفة ولدى بعضها شركات مملوكة للدولة، والتعامل أيضا مع قضايا، مثل حقوق الملكية الفكرية، وفتح السبل للأسواق، والحفاظ على حماية العمال وحماية البيئة.\"", "doc2": "Январдан тарта Вашингтон бир нече аталыштагы кытай товарынын импортуна чектөө киргизди. Пекин дагы өзүнүн тарифтерин көтөрүү менен жооп берген. Бирок, кытай бийлигинин бул кармашта колдоно турган дагы төрт куралы бар. АКШ менен Кытай ортосундагы соода согушу импортко кошумча бажы төлөмдөрүн киргизүү менен эле чектелбеши мүмкүн. 1. Америкалык компаниялардын ишине таасир этүү Бул үчүн бир нече мүмкүнчүлүктөр бар. Бийлик бажы тартибин татаалдаштырып, Кытайдагы эл аралык компаниялар үчүн өндүрүштүн баасын көтөрүп салса болот. \"Мындай чараларды киргизүүгө Кытайдын тажрыйбасы жетиштүү. Ошон үчүн америкалык бизнес ачык эле кооптонуп жатат\",- дейт Сиракуз университетинин экономика боюнча профессору Мэри Лавли. Айрым эксперттер Кытай соода согушун тереңдетүүгө барбайт деп эсептейт. \"Мындай мүнөздөгү стратегиянын куну эки тарапка тең көпкө түшүп калышы мүмкүн. Эки тараптын тең рыногуна экспортерлор тарабынан салынган инвестициясынын көлөмү кескин төмөндөйт деп күтсө болот. Андай болгондо, атаандаштык төмөндөп, керектөөчүлөр үчүн тандоо болбой калат жана баалар өсөт\",- деп кошумчалады адис. 2. Кошмо Штаттарды обочолотуу аракети Кытайда президенттик кызматты чектеген мөөнөт алып салынган. Бул деген төрага Си Цзиньпинди тез жана кыска аралыкта ийгиликтерге жетүү керек деген басымдан куткарат. Бул соодага дагы тишелүү. Кытай бийлиги шашылбай башка өлкөлөргө соода альянсындагы түйүндөрүн жайылтып олтуруп, акырындык менен Вашингтонду обочолонтуп салат. Айрым аналитиктердин эсебинде, Пекин тарабынан азыртан эле Европа жана Азия, ошол эле Америка континетинин өзүндө ушундай оюндар ойнолуп жатат. Си Цзиньпиндин бийликтеги мөөнөтү чектелбейт. Кытай бир нече өлкөлөрдүн башын бириктирген Транс-Тынч океан өнөктөштүгү соода келишиминдеги лидерлик позицияны ээлеп калышы мүмкүн деген пикирлер бар. 2017-жы��ы январда Трамп АКШны бул келишимден чыгарууну караган жардыкка кол койгон. Бирок, аны ратификациялоо жагы токтоп турат. Кытай АКШ менен соода чатагына барган жалгыз өлкө эмес. Буга чейин Транс-Тынч океан өнөктөштүгү соода келишиминдеги эки өлкө - Канада жана Мексика соода жүргүзүү боюнча Вашингтон менен кайым айтышууга барды. Булардын катарына Евробиримдикти дагы кошсо болот. 3. Юанды девальвациялоо Эгерде Кытай чукулунан чабуулга өтөм десе, анда юанды девальвациялайт. Кытай акчасынын наркы төмөндөгөндө, бул эки эсе натыйжалуу болот: кытай экспорту арзандайт, Кытайдагы америкалык товарлар кымбаттайт. Кытайды буга чейин дагы жасалма түрдө юандын наркын төмөндөткөн деп айыптап келишкен. Бирок, мындай чечимге баруу оңой эмес. \"Кытай жергиликтүү өндүрүштү колдоо үчүн экономикасына акча салат же юандын наркын төмөндөтөт\",- дейт экономика боюнча баяндамачы Брайан Борзиковский. Мындай валюталык чабуул чукул арада жыйынтыкка алып келет. Анын эки мизи бар экенин да унутпоо керек. Базарда юанды андан дагы арзан баада сатып алууга өтүшөт. Бул кытай экономикасында олку-солку кырдаалды жаратышы турган кеп. 4. Баалуу кагаздар Соңку 20 жыл ичинде Пекин америкалык баалуу кагаздарды ири көлөмдө сатып алып, өкмөттүк облигацияларга чоң каражат салды. Эгерде Кытай бул баалуу кагаздардын чоң бөлүгүн сатам деп чыкса, дүйнөлүк базарда жер титирегендей эле болмок. Америкалык баалуу кагаздардын баасы кескин арзандайт. Америкалык компаниялар жана керектөөчүлөр үчүн насыялардын наркынын өсүшүнө алып келет. Жыйынтыгында америкалык экономиканын өсүшү төмөндөйт. Кытайдын өзү деле мындан эсен-соо чыгып кетиши кыйын. Анткени өлкө мындай ишенимдүү инвестициялык инструмент таба албайт. АКШнын өкмөттүк облигацияларынын чоң бөлүгүн Кытай сатып алган. Ошондуктан Кытай соода согушунан чыгып кетпесе дагы, ортодогу тирешүүнү тереңдетүүгө барбайт дейт айрым талдоочулар. \"Соода согушунда АКШга караганда Кытайдын аялуу жактары көп. Американын экономикасы көлөмдүү жана бир топ натыйжалуу\",- деди эксперт Скотт Кеннеди. Экономика боюнча Нобель сыйлыгынын ээси Жозеф Стиглиц бул пикир менен макул эмес. Анын эсебинде, мындай бороондуу учурду жашап өтүү Кытай үчүн жеңилирээк болот. \"Соода согушунда жабыркагандарды колдоо үчүн анын колунда инструмент жана ресурс бар. Кытай үч триллион доллар резерв менен олтурат\",- деди окумуштуу. Ишенимдүү айта турган бир гана жагдай, бул тирешүү эки өлкөнүн чегинен чыгып, дүйнөлүк рынокко сокку урушу мүмкүн. (AbA)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-52388045", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-52365392", "doc1": "شعر مايكل بالملل في أحد أيام مارس/آذار الماضي، كان الوقت بعد الظهيرة، وكان النقاش حول كيفية التعامل مع احتمال تفشي الفيروس يغطي كل جدول أعماله. لذلك قرر القيام بما يسميه \"تجربة اجتماعية\" بحسب تعبيره \"تجربة اجتماعية\" نشر مايكل منشوراً على فيسبوك كتب فيه أن نتيجة الفحص الذي أجراه بشأن احتمال الإصابة بالفيروس، جاءت إيجابية وأن الأطباء أخبروه أن الفيروس بات الآن ينتقل في الهواء أيضاً. مواضيع قد تهمك نهاية وقد قوبل منشوره بالتعاطف والصدمة من أصدقائه في فيسبوك حسبما كان يتوقع. ويقول: \"كان لدي عدد قليل من ردود الفعل والكثير من الرسائل من الأصدقاء الذين حاولوا الاطمئنان على صحتي ومعرفة ما الذي جرى، لذلك أخبرتهم بأنها مجرد كذبة\". بيد أن ما كان يحدث خارج عالم الانترنت، أكثر خطورة بكثير، إذ بدأت الشائعات تنتشر كالنار في الهشيم عبر مقاطعة تايلر. ووفقا للشرطة في بلدة تكساس في المقاطعة ذاتها، فقد اندلع الهلع والذعر. وكان ذلك قبل أيام من حدوث أي إغلاق وكان الناس يتصلون بالمستشفى مستفسرين عن الأمر عما إذا كانت الأخبار صحيحة وما الذي يمكنهم فعله لحماية أنفسهم من القاتل الخفي (الفيروس). \"أمرٌ باعتقالي\" اتصلت الشرطة بمايكل وطلبت منه تعديل منشوره والتوضيح بأنه كان يقوم بتجربة، لكن على الرغم من ذلك، تضخمت الشائعات. فكتب مكتب الشريف في مقاطعة تايلر في حسابه في فيسبوك التالي: \"بناءً على شكوى رسمية من المدعي العام للمنطقة الجنائية ، أصدر قاضي المقاطعة جاك بلانشيت أمراً باعتقال مايكل بتهمة تقديم إنذار أو تقرير كاذب، وهي جنحة من الدرجة الأولى. وقام مايكل بتسليم نفسه للسلطات، وتم تحديد ألف دولار كغرامة بشكل مبدئي على ما قاله\". يقول مايكل \"ذهبت وسلمت نفسي وبعد الإدلاء بأقوالي، طُلب مني البقاء ليلة في السجن ريثما يحضر القاضي في اليوم التالي. كان قلقي في أعلى مستوياته على الإطلاق''. لقد عاد مايكل الآن إلى منزله في انتظار موعد المحاكمة الذي سيستغرق بعض الوقت بسبب الإغلاق العام، ولكن على الرغم من خطورة وضعه، يقول إنه لا يزال يعيش مشاعر مختلطة بشأن ما إذا كان نادما لفعل ذلك أم لا. يقول مايكل: \"أحملُ شهادة البكالوريوس في علوم \"الاتصال الجماهيري\" وقمت بتلك التجربة لإثبات مدى سهولة نشر أي شيء عبر الإنترنت وإثارة الذعر لدى أي شخص. أردت أن أثبت أنه من المهم أن يتعلم الناس ويقوموا بأبحاثهم الخاصة قبل افتراض أن كل ما يقرأونه و يسمعونه صحيح\". ويضيف: \"ولكن بسبب منشور على فيسبوك، فقدت وظيفتي وإعانة الرعاية الصحية ولم أستطع الانخراط في برنامج دراسة الماجستير في الوقت المحدد لعدم امتلاكي المال، ووضعتُ عبئاً مالياً على عائلتي بأكملها لأنهم جميعاً يحاولون مساعدتي في سداد الفواتير المتراكمة علي\". اعتقل مايكل لين براندين بتهمة تقديم تقرير كاذب وما يؤسفني أكثر هو أنه تعين علي تقديم استقالتي من وظيفتي وقضاء ليلة في السجن، ومواجهة عقوبة السجن وغرامة محتملة. ورغم أن هذا كله ليس أمرا جيداً بالنسبة لي، إلا أن شعوري بأنني أثبتُ وجهة نظري يعطيني شعوراً بالارتياح. في مذكرة عامة، قال مكتب الشريف إن عملهم كان مدفوعًا بـ \"القلق المتزايد من انتشار فيروس كورونا في الولايات المتحدة وإصدار قانون الطوارئ من قبل الرئيس ترامب وحاكم المقاطعة أبوت\". وليست الولايات المتحدة البلد الوحيد في العالم الذي يعمل بالقوانين الجديدة التي تَعدُ نشر معلومات زائفة وخاطئة على وسائل التواصل الاجتماعي عن الفيروس أمرا يمكن أن يؤدي إلى الاعتقال. اعتقالات في جميع أنحاء العالم لقد أُبلغ عن وقوع اعتقالات جراء نشر أخبار زائفة أو شائعات في الهند والمغرب وتايلاند وكينيا وكمبوديا والصومال وإثيوبيا وسنغافورة وبوتسوانا وروسيا وجنوب إفريقيا. وفي بعض الحالات، تنتشر هذه الشائعات بدافع إلحاق الأذى بجهة ما، لكن قال لنا مراقبو حقوق الإنسان إنهم قلقون من أن الظروف الاستثنائية للوباء تمنح سلطات غير مسبوقة لقمع المعارضة أو المنتقدين. في كينيا ، أطلق سراح روبرت ألاي أيضاً بكفالة ويواجه عقوبة محتملة قد تكون السجن لمدة 10 سنوات بسبب تغريدة عن الفيروس. وقضى الشاب البالغ من العمر 41 عاماً، بالفعل، ثلاثة أيام في زنزانة سجن مكتظة وضيقة بسبب منشور ادعى فيه أنه سمع عن تفشي الفيروس في الميناء المحلي في مومباسا. يقول ألاي إنه وضع في زنزانة مكتظة بالمعتقلين الآخرين ووفقًا للسلطات، كانت هذه الخطوة مخالفة لقانون \"إساءة استخدام الكمبيوتر وجرائم الإنترنت الصادر عام 2018\"، واعتُقل آلاي يوم الجمعة واحتُجز في زنزانة خلال عطلة نهاية الأسبوع حتى تمكن القاضي من رؤيته لاحقاً. ويقول ألاي إنه لم تكن هناك أي معايير متبعة بشأن إجراءات التباعد الاجتماعي أثناء احتجازه إلى حين قيامه بلفت الانتباه إلى هذه القضية. 'لقد نمت على أرض اسمنتية صلبة مع الكثيرين من السجناء الآخرين. لم يزودوني بكمامة أو أي شيء. قمنا بقياس زنزانتنا عن طريق تطبيق قياس في آيفون، فكانت مساحتها (4 × 3 ) أمتار، ولم يتمكن الكثيرون من السجناء من الجلوس. لا يمكنك احتجازي بتهمة تهديد حيوات الناس وإبقائي في هكذا ظروف خلال الوباء... وبعد أن اشتكينا تمت تفرقتنا في زنزانات عدة بنجاح في نهاية المطاف\". ولدى آلاي، المعروف بمناهضته للحكومة، أكثر من مليون متابع على تويتر. ولم ترد الشرطة على طلب بي بي سي للتعليق على هذه القضية، لكنها نشرت تفاصيل على تويتر قبل 5 أيام من اعتقاله بشأن قضية مماثلة. وقالت مديرية التحقيقات الجنائية الكينية إن رجلا في مدينة موينغي اعتقل لنشره معلومات مضللة ومثيرة للقلق بشأن فيروس كورونا، وستوجه إليه تهمة نشر معلومات كاذبة من شأنها إثارة الذعر بين الناس، وهذا يتعارض مع المادة 23 من قانون إساءة استخدام الكمبيوتر. وقد دعت السلطات الكينية مراراً الجمهور إلى التوقف عن تبادل المعلومات والشائعات الزائفة. وفي اليوم السابق لاعتقال آلاي، قال سكرتير مجلس الصحة موتاهي كاغوي: \"يجب أن تتوقف هذه الشائعات... ولكن لأنني أعرف أن النداءات التي نوجهها هي بلا جدوى ولن ننجح في إيقافها، فإننا سنمضي قدماً في القبض على عدد منهم لإثبات وجهة نظرنا\". أخرج روبرت ألاي من السجن بكفالة ويقول آلاي: \"أنا لا أقول إنه لا يجب إلقاء القبض على الناس، وأعتقد أنه من المهم جداً أن تقوم الشرطة بعملها ولكن أعتقد أنها تحتاج إلى التركيز على من يستحق ذلك فعلاً. ولدى الناس الحق في أن يُبلغوا بذلك، كما لدي الحق في التعبير عن نفسي''. في حال إدانته، سيواجه آلاي حكما بغرامة مالية قدرها 5 ملايين شلن كينيي (47000 دولار) أو عقوبة السجن لمدة 10 سنوات. ويضيف أن زوجته وأطفاله قلقون بشأن ما يخبئه المستقبل له، لكنه مصمم على الاستمرار في الحديث عن الفيروس عبر الإنترنت بحسب قوله. مزيد من الاعتقالات في الهند وثمة وضع مماثل في الهند حيث ينتظر سيكاندر كوتراك محاكمته بعد اتهامه بإثارة الذعر إثر نشره عدة تغريدات على تويتر عن فيروس كورونا في بلدته. ويقول: \"كل ما فعلته هو أنني حاولت إبلاغ الشرطة والإدارة عن مريض يشتبه بإصابته بكوفيد -19. 'لقد نشرت عدداً من التغريدات بشأن هذه المسألة، لكن الشرطة اعتقلتني مدعية أنني أثير الذعر بين الناس. لا ��شعر أنني ارتكبت خطأ. وأظن أن الشرطة اتخذت إجراءات غير ضرورية. لقد جعل الوضع الذي خلقه هذا الفيروس الشرطة أكثر بطشا. إن عناصرها يمارسون سلطاتهم بحسب رغباتهم\". وقد يُحكم على كوتراك بالسجن لمدة 3 سنوات. وهو ناشط سياسي ويدعي أن اعتقاله قد يكون مرتبطاً نسبياً بمعارضته للحكومة المحلية. لكن الشرطة نفت ذلك بشدة. ينتظر سيكاندر كوتراك محاكمته بعد نشره تغريدات عن فيروس كورونا عدتها السلطات مضللة ويقول مفوض الشرطة في أوديشا إنه يعمل بجد لمنع انتشار الذعر الناجم عن التضليل في وسائل التواصل الاجتماعي. إن المخاطر كبيرة بالنسبة للسلطات في جميع أنحاء العالم التي تحاول معالجة أخبار الجائحة الزائفة، وقالت منظمة الصحة العالمية إن ثمة \"وباءً من المعلومات \"يحدث على الإنترنت. الوباء تهديد للحريات على الإنترنت في تقرير الشهر الماضي ، أطلقت مجموعة تابعة لمنظمة هيومن رايتس ووتش حملة قالت فيها إن الوباء تجاوز عتبة كونه \"تهديداً خطيراً للصحة العامة وحالات الطوارئ العامة\" التي استدعت تقييدا مبررا لبعض الحقوق. لكنها عبرت في الوقت نفسه عن قلقها بشأن استخدام الشرطة والحكومات لحالة الطوارئ باسم الوباء للإضرار بحرية التعبير. وجاء في تقرير المجموعة: \"في عدد من البلدان، فشلت الحكومات في الحفاظ على حق حرية التعبير ، واتخذت إجراءات ضد الصحافيين والعاملين في مجال الرعاية الصحية. وقد أدى ذلك في النهاية إلى تقييد التواصل الفعال بشأن تفشي الوباء، كما قوض الثقة في الإجراءات الحكومية\". ويتضمن التقرير أمثلة أدى فيها قمع المعلومات على وسائل التواصل الاجتماعي إلى الإضرار بجهود مكافحة الفيروس، كما كانت الحال في أوائل يناير/كانون الثاني، عندما استدعت الشرطة الطبيب الصيني لي وينليانغ بتهمة \"نشر الشائعات\" بعد أن حذر زملاءه من الفيروس الجديد عبر تواصله معهم في غرفة الدردشة على الانترنت. إن الموازنة بين السماح بحرية التعبير على وسائل التواصل الاجتماعي وحماية الناس من الذعر والهستيريا أمر تتعامل معه كل دولة. وليس هناك شك في أن هذه الفترة من التاريخ ستُدرس للأجيال القادمة حيث سيغير الوباء من شكل الحياة سواء في الحياة اليومية أو على الانترنت.", "doc2": "Март айында көптөгөн мамлекеттер катаал чараларды ишке ашырып жатканда, Майкл жашаган аймакта карантин чаралары киргизиле элек болчу. Зеригип жаткан жаш жаран \"Фейсбук\" баракчасындагы Covid-19 вирусуна байланыштуу талкууну карап, \"социалдык эксперимент\" жасап көрүүнү чечкен. Майкл баракчасына вирусту жуктуруп алганын, дарыгерлер вирус ал жашаган аймакта кеңири тарап жатканын айтышканын жазган. Анын жакындары дароо байланышкан экен. \"Туугандарым, тааныштарым мага байланышып, тез сакайып кет деп айтышты. Мен аларга бул жалган маалымат экенин дароо айттым\",-дейт Майкл. Бирок Майкл билбегени, ал жазган жалган маалымат желдей тарап, Tyler County аймагы дүрбөлөңгө түшкөн. Техас полициясынын айтымында, аймактын тургундары дендароо абалына түшүп, ооруканаларга байланышып вирустан коргонуунун жолдорун сураган экен. Коопсуздук кызматкерлери Майкл менен байланышып, ал жалган маалымат таратканын, \"социалдык эксперимент\" жасап жатканын баракчасына жазууну талап кылышкан. Ма��кл бул талаптарды дароо аткарган. Ага карабастан, жалган маалымат токтобой тарай берген. Ошондо Tyler County аймагынын полиция бөлүмү өз \"Фейсбук\" баракчасына \"сот Майкл Лэйн Брадинди жалган маалымат таратканы үчүн камакка алуу боюнча чечим чыгарды\" деп жазды. Майкл полицияны күтпөй эле, өзү барып, колго түшүп берген экен. \"Мени дароо камашты. Сот күрөөгө койгуча абакта отурасың деп түшүндүрүштү. Түнү менен түрмөдө өкүнүп жаттым\",-дейт Майкл. Сот Майкл бир миң доллар күрөө төлөп соттук териштирүүгө чейин эркиндикке чыкса болот деген чечим чыгарган. Учурда Майкл үйдө отурат. Соттук угуулар баштала элек. Майкл Лэйн Брандин \"Коммуникация боюнча жогорку билимим бар. Мен жалган маалымат коомчулукту оңой эле дүрбөлөңгө саларын дагы бир жолу далилдеп бердим окшойт. Ар бир адам макала же маалымат окуп жатып, ага дароо ишенбеши керек. Аны тастыктап, таразалап туруп кабыл алганы туура. \"Фейсбук\" баракчамдагы экспериментим үчүн жумуштан айдалдым, акчам жок болгондуктан үй-бүлөмө жүк болдум. Азыр ата-энем мага жардам берип жатат\",-дейт Майкл. АКШда жалган маалымат тараткандарга карата катаал чара көрүлөт. Дүйнөдөгү жалган маалымат үчүн камакка алынгандар Жалган маалымат таратканы үчүн Индия, Марокко, Таиланд, Кения, Камбоджа, Сомали, Эфиопия, Сингапур, Ботсвана, Орусия жана Түштүк Африка сыяктуу мамлекеттерде камакка алынгандар болду. Алардын айрымдары коомду дүрбөлөңгө салуу үчүн жалган маалымат тараткан. Бирок адам укуктарын коргогон уюмдар айрым мамлекет лидерлери пандемияны колдонуп, активисттерди, оппозиция өкүлдөрүн тынчытып жатканын дагы айтышууда. Кениянын тургуну Роберт Алай күрөө төлөп абактан чыкты. Сот аны 10 жылга түрмөгө кесиши ыктымал. Алай кармалган түрмөдөгү жагдай 41 жаштагы Роберт Алай Мобасса порт шаарында коронавируска кабылгандар аныкталды деп \"Твиттер\" баракчасына жазган. Ал жалган маалымат таратты делген айып менен камакка алынып, үч күн түрмөдө кармалган. Роберт абакта социалдык аралыкты сактоого мүмкүн болбогонун, чакан бөлмөдө ондогондор кармалганын айтат. \"Баарыбыз жерге жаттык. Эч кимге беткап берилген жок. Смартфондогу программаны колдонуп, биз кармалган абакты ченедик - узундугу төрт метр, туурасы үч метр экен. Бул бөлмөдө абдан көп киши кармалгандыктан, айрым учурда отурууга мүмкүн болбой калып жатты. Жалган маалымат тараттың, башкалардын өмүрүнө коркунуч жараттың деп камакка алып туруп, пандемия учурунда ошондой шартта кармоо туура эмес\",-дейт Роберт Алай. Роберт Алай күрөө төлөп бошоду. Соттук угуулар боло элек Алай мырза өкмөттү сындап келген белгилүү блогерлердин бири. Анын \"Твиттер\" баракчасында миллиондон ашуун колдоочулары бар. Ал эми Кениянын полициясы Би-Би-Синин суроолоруна жооп берген жок. Кениянын өкмөтү жалган маалымат тараткандарга катаал чара көрүлөрүн эскертип келген. Блоггер Алай болсо, ал тараткан ма��лымат жалган эмес экенин айтууда. Би-Би-Си Алайдын бул сөзүн тастыктай алган жок. Роберт Алай өкмөттү сындаганы үчүн бир нече жолу камакка алынган. Анын айтымында, бийлик пандемия шартын колдонуп, активисттерди тынчытууга аракеттенип жатат. \"Бийлик блоггер, журналист жана активисттерди коомдук сайттар аркылуу жалган маалымат тараттың деп камакка алып жатышат. Жалган маалымат тараткандарга чара көрүлбөшү керек деген жокмун. Бирок полиция туш келди эле камай бербей, окуяны териштирип туруп ишин кылышы керек. Элге маалымат жетип турганы абдан маанилүү жана менин өз пикиримди билдирүүгө укугум бар\",-дейт Алай. Эгерде Роберт Алай күнөлүү деп табылса ал 47 миң доллар айып пул же 10 жылга эркинен ажыратылышы ыктымал. Пандемиянын эркиндикке болгон коркунучу Human Rights Watch уюму өткөн айда адамдын өмүрүн сактоого багытталган пандемия учурундагы айрым чектөөлөр аша чапкандык болгонун билдирген. Уюм айрым мамлекеттер пандемияга таянып сөз эркиндигин чектеп жатканын кошумчалаган. Уюмдун баяндамасына ылайык, айрым мамлекеттерде дарыгерлерге кысым көрсөтүлүп, алар чыныгы абалды айтуудан кооптонуп калышты. Ошондой эле журналисттердин ишмердүүлүгүнө дагы чектөөлөр киргизилгени байкалууда. Мисалы, январь айында коронавирус тууралуу ачык айтып чыккан кытайлык дарыгер Ли Вэньлян полиция тарабынан кысымга алынып, коомдук сайттарда жалган маалымат таратканы үчүн эскертүү алган. Мындай мисалдар дүйнөнүн булуң бурчунда, анын ичинде Кыргызстанда катталды. Сөз эркиндигин урматтоо менен жалган маалымат менен күрөшүүдө ар бир мамлекет балансты сактоо менен алпурушууда. Учурдагы пандемия кийинки муун үчүн чоң сабак болуп калары талашсыз. (AT)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/magazine-46343527", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-46368458", "doc1": "وتشير الأرقام إلى أن أكثر من نصف النساء الـ 87,000 اللاتي قتلن في عام 2017 قتلن بأيدي أولئك الأكثر قربا لهن. ومن هذا العدد، قتلت 30,000 امرأة تقريبا بأيدي شريك أو زوج، كما قتلت 20,000 بأيدي قريب، كما يقول التقرير الذي أصدرته الهيئة الأممية إن \"المنزل هو المكان الأكثر ترجيحا لوقوع جرائم القتل هذه.\" وتهدف مبادرة \"100 امرأة\" التي تنجزها بي بي سي إلى معرفة مزيد من المعلومات عن هؤلاء النساء موضوع هذه الأرقام، ولذا فقد قضينا شهر تشرين الأول / أكتوبر الماضي في مراقبة ورصد التقارير الواردة عن جرائم قتل النساء - المتعلقة بجنسهن حصرا - في اليوم الأول فقط من ذلك الشهر. ونورد أدناه نبعضا من قصصهن، كما نحاول التعرف على المزيد عن طريقة إيراد هذه القصص من قبل الإعلام. جرائم قتل الذكور أكثر بكثير وتشير الإحصاءات التي جمعها مكتب الأمم المتحدة المعني بالمخدرات والجريمة إلى أن \"الرجال معرضون للموت نتيجة جرائم متعمدة أكثر من النساء بأربعة أضعاف\"، كما تشير الأمم المتحدة أيضا إلى أن الرجال يمثلون 8 من كل 10 ضحايا لجرائم القتل حول العالم. ولكن التقرير نفسه يورد أن أكثر من 8 من كل 10 من ضحايا جرائم القتل التي يرتكبها مقربون جدا هن من النساء، كما يقول إن العنف الذي يرتكبه الأزواج والشركاء والأقارب ما زال يستهدف النساء بشكل غير متناسب.\" 47 امرأة، 21 بلدا، يوم واحد يلخص، التقرير الذي أصدرته الأمم المتحدة، ما توصلت إليه المنظمة الدولية في عام 2017، وقد اعتمدت فيه على احصاءات الجرائم التي وفرتها الحكومات المختلفة، والأرقام المتعلقة \"بجرائم قتل النساء المرتبطة بجنسهن\". وسعت مبادرة \"100 امرأة\" وقسم المتابعة الإعلامية في بي بي سي إلى التعرف على مزيد عن النساء اللاتي يقفن خلف هذه الأرقام. ورصدنا التغطية الإعلامية والخبرية لجرائم القتل التي طالت النساء بأيدي أشخاص آخرين في الفاتح من تشرين الأول / أكتوبر 2018 حول العالم، كما أحصى محللونا الإقليميون 47 امرأة قتلن لأسباب مرتبطة بجنسهن في 21 بلدا مختلفا، وما زال معظم هذه الجرائم قيد التحقيق. هؤلاء هم النساء اللاتي أورد الاعلام مقتلهن في الأول من تشرين الأول / أكتوبر نطلعكم أدناه على خمس من هذه الحالات التي أوردتها مبدئيا وسائل الإعلام المحلية ومن ثم أكدت من جانب السلطات المحلية التي اتصلت بها بي بي سي. جوديث تشيسانغ جوديث تشيسانغ، 22 عاما، كينيا في يوم الإثنين، الفاتح من تشرين الأول / أكتوبر، كانت جوديث تشيسانغ وشقيقتها نانسي في حقل مزرعة أسرتهما يحصدان محصول الذرة . كانت جوديث، وهي أم لثلاثة أطفال، قد انفصلت قبل مدة وجيزة عن زوجها لابان كامورين، وقررت العودة إلى قرية والديها الواقعة شمالي كينيا. وبعد وقت قصير من بدء الشقيقتين العمل، وصل لابان إلى مزرعة الأسرة حيث هاجم جوديث وقتلها. وتقول الشرطة المحلية إن سكان القرية أمسكوا لاحقا بلابان وقتلوه. القارة الإفريقية هي القارة التي تتعرض فيها النساء إلى مخاطر قتل أكبر بأيدي زوج أو شريك أو قريب، حسبما يقول تقرير الأمم المتحدة، فالمعدل فيها 3,1 حالة وفاة لكل 100 ألف نسمة. وكانت آسيا هي القارة التي قتل فيها أكبر عدد من النساء بأيدي شركاء أو أزواج أو أقارب في عام 2017، إذ قُتلت فيها نحو 20 ألف امرأة في جرائم من هذا النوع. نيها شاراد شودري نيها شاراد شودري، 18 عاما، الهند قُتلت نيها شاراد شودري في جريمة \"غسل عار\" في عيد ميلادها الثامن عشر، بعد أن احتفلت خارج منزلها مع صديقها بهذه المناسبة. وأكدت الشرطة لبي بي سي أن والدي نيها لم يكونا راضيين بعلاقتها العاطفية. ووجهت الشرطة تهمة قتلها في منزلها تلك الليلة إلى والديها وقريب ثالث. وما زال التحقيق مستمرا، كما أن المتهمين الثلاثة ما زالوا رهن التوقيف بانتظار محاكمتهم. وعلمت بي بي سي من المحامي، وكيل المتهمين الثلاثة، أنهم ينوون نفي التهم الموجهة إليهم. يُذكر أن المئات من الناس من الجنسين يقتلون سنويا لإقامتهم علاقات عاطفية أو زواجهم ضد رغبة أسرهم، لكن يصعب الحصول على إحصاءات رسمية لجرائم \"غسل العار\" هذه، لأنها لا تسجل أو لا يبلغ عنها في كثير من الحالات. زينب سيكانفان زينب سيكانفان، 24 عاما، ايران نفذت السلطات الإيرانية حكم الإعدام بحق زينب سيكانفان بعد أن أدينت بقتل زوجها. وُلدت زينب في منطقة تقع شمال غربي إيران في أسرة كردية محافظة ضعيفة الحال. وهربت من مسكن والديها عندما كانت في سن المراهقة وتزوجت أملا في عيش حياة أفضل من تلك التي كانت تحياها في كنف أسرتها الفقيرة. وتقول منظمة العفو الدولية إن زوجها كان يعتدي عليها بالضرب ورفض طلبها الطلاق، وتجاهلت الشرطة شكاواها المتكررة. ويقول أنصار زينب، ومنظمة العفو الدولية منهم، إنها عُذبت لتعترف بقتل زوجها، كما ضربها رجال الشرطة ولم تحظ بمحاكمة عادلة ومنصفة. ويلمح تقرير مكتب الأمم المتحدة المعني بالمخدرات والجريمة، في تقريره، إلى أن النساء اللاتي يقتلن أزواجهن أو شركائهن كن يعانين من \"فترات طويلة من العنف الجسدي\" على أيدي ضحاياهن. ويمضي التقرير للقول إن الدوافع التي يعبر عنها عادة مقترفو الجرائم من الذكور تشمل \"التملك والغيرة والخوف من الهجر\". ويبدو أن هذه هي الأسباب التي تقف وراء مقتل زوجين في البرازيل في اليوم نفسه الذي أُعدمت فيه زينب. ساندرا لوشيا هامر مورا ساندرا لوشيا هامر مورا، 39 عاما، البرازيل اقترنت ساندرا لوشيا هامر مورا بأوغستو أغويار ريبيرو عندما كانت في السادسة عشر من عمرها، وكان الزوجان منفصلين خمسة أشهر عندما قتلها. وأكدت الشرطة في منطقة جارديم تاكواري بالبرازيل للخدمة البرازيلية في بي بي سي بأنها ماتت طعنا في رقبتها. وعثرت الشرطة على تسجيل مصور يعترف فيه زوجها بفعلته في هاتفه المحمول. ويقول الزوج في التسجيل إن ساندرا كانت تقابل شخصا آخر، وقد شعر بالغدر والخيانة. كما قال في التسجيل إنه لن يُعتقل أبدا لأن الزوجين سيقابلان \"مجد الرب\" سويا. انتحر أوغستو بعد ذلك شنقا في غرفة نومهما. تمثل قضية ساندرا شكلا من جرائم القتل يطلق عليه \"القتل - الانتحار\"، أي عندما يقتل شخص ما إنسانا أو أكثر ثم يقدم على الانتحار. ماري أملي فايا ماري-أملي فايا، 36 عاما، فرنسا قتلت مارس-أملي طعنا بيد زوجها سيباستيان فايا، وكان الزوجان قد انفصلا عن بعضهما بعض بعد أربع سنوات من الزواج. هاجم سيباستيان ماري-أملي بسكين قبل أن يعترف بجرمه للشرطة، وبعد أيام قلائل، انتحر في السجن. ووضع سكان المنطقة الزهور خارج متجر الملابس الداخلية الذي كانت تملكه ماري-أملي الكائن في شارع يطلق عليه شارع بيشا، كما نظموا مسيرة لتخليد ذكراها. وجاء مقتل ماري-أملي في اليوم نفسه الذي أعلنت فيه الحكومة الفرنسية خططا جديدة تهدف للتصدي للعنف الأسري والمنزلي. وضع السكان المحليون الزهور خارج متجر الملابس الداخلية الذي كانت تملكه ماري-أملي ما الذي يتطلبه إيراد خبر مقتل امرأة ما من قبل الإعلام؟ من أجل جمع هذه القصص، قام قسم المتابعة الإعلامية في الخدمة العالمية من بي بي سي المكونة من صحفيين وباحثين متخصصين برصد البث التلفزيوني والإذاعي إضافة إلى ما نشرته وسائل الاعلام المطبوعة والالكترونية حول العالم بحثا عن تقارير تتحدث عن جرائم القتل التي تستهدف النساء لأسباب يبدو أنها مرتبطة بجنسهن حصرا. وعثرت الشبكة على 47 حالة قتلت فيها نساء في ذلك اليوم حول العالم. لم نرو إلا عينة من هذه القصص، وهناك قصص كثيرة لم تتبين فيها الدوافع الحقيقية أو لم يتم التعرف فيها على مقترفي الجرائم. ويلمح تقرير مكتب الأمم المتحدة المعني بالمخدرات والجريمة الأخير إلى أن نسبة كبيرة من العنف الذي يستهدف النساء \"لا يتم ابلاغ السلطات بوقوعها وأن جزءا كبيرا من العنف يبقى طي الكتمان.\" وتقول ريبيكا سكيباج، التي قادت البحث الذي قام به قسم المتابعة الاعلامية في بي بي سي، إن \"طريقة نقل وسائل الإعلام تفاصيل حياة الضحايا ومقتلهن تكشف الكثير عن طريقة النظر الى النساء في المجتمعات المختلفة حول العالم.\" وتمضي ريبيكا للقول، \"كنا نبحث عن الوفيات التي حدثت في يوم واحد، ولكننا اضطررنا للبحث عن المواضيع المتعلقة بذلك اليوم لشهر كامل، وتوصلنا إلى أن التأخر في نشر الأخبار أوأسلوب تناولها أوشح المعلومات تروي قصة أشمل حول موقع النساء في المناطق المعنية.\" أما مريم أزور التي تعمل في قسم المتابعة الإعلامية ببي بي سي، والتي شاركت في جمع المعلومات التي اعتمد عليها هذا البحث، فقد قالت \"هذا الموضوع يخص الجرائم التي لم يذكرها الإعلام أيضا، فهو لا يخص فقط تلك التي حظيت بتغطية اعلامية.\" ومضت للقول \"فكثير من القصص لم تصل إلى وسائل الاعلام أصلا، أو لم تحظ بالاهتمام الاعلامي الكافي، أو لم يتم التأكد منها، أو لم يحقق فيها لسبب ما. كل ذلك يدفعك الى التفكر فيما الذي يجعل قتل امرأة من الأهمية بحيث يذكره الإعلام؟\" مصادر النصح والعون هناك العديد من المنظمات والهيئات حول العالم تسدي النصح وتوفر الحماية لأولئك اللواتي يتعرضن لمخاطر العنف والاعتداءات. اذا شعرت بخطر، حاولي التعرف على المنظمات المحلية التي بوسعها تقديم أفضل النصح والعون لك. حقوق كل الصور محفوظة المراسلة: كروبا بادهي المنتجة: جورجينا بيرس البحث: قسم المتابعة الاعلامية في بي بي سي الصحافة المعلوماتية: كريستين جيفانس وكلارا غويبورغ التصاميم: زوي بارثولوميو التطوير: اليكساندر إيفانوف ------------------------ يمكنكم استلام إشعارات بأهم الموضوعات بعد تحميل أحدث نسخة من تطبيق بي بي سي عربي على هاتفكم المحمول.", "doc2": "Баяндамада дүйнө жүзүндө аялдардын көбү өз үйүндө зомбулукка кабылып, киши колдуу болгону айтылат. Иликтөө 2017-жылы каза тапкан аялдардын жарымы киши колдуу болгон дегенди көрсөтүүдө. Негизи киши колдуу ажал тапкандар эркектер арасында көп катталат. Бирок аялдардын 80 пайызы жакындарынын колунан өлгөн. Би-Би-Си 2018-жылдагы бир датаны тандап алып, дүйнөдөгү ушундай кейиштүү окуяларды иликтеди. 1-октябрда 21 мамлекетте 47 аял өлтүрүлгөнү тууралуу кабарлар чыккан. 21 мамлекет, 47 аял, бир күн Жудит Чесаңвас, 22 жашта Кениялык Жудит Чесаңвас күйөөсү Лабан Камурен менен ажырашкан. Жудит үч баласы менен өлкөнүн түндүгүндөгү ата-энеси жашаган кыштакка көчүп кетет. 1-октябрда Жудит сиңдиси менен талаада иштеп жатканда күйөөсү Лабан артынан издеп келип, Жудитке кол салган. Жергиликтүү полиция Лабан Камуренди кыштактын тургундары сабап өлтүргөн деп айтты. Африкада мындай окуялар көп катталат. Бирок 2017-жылы Азия чөлкөмү Африка континентинен оозуп кетти. Азияда бир жылдын ичинде 20 миң аял жакындарынын колунан мерт болгон. Сандра Лучия Хаммер Моура, 39 жашта Бразилиялык Сандра Лучия Хаммер Моура 16 жашында Агусто Агуар Рибейрого күйөөгө чыккан. Экөө ажырашканына беш ай болгондон кийин, Агусто мурдагы аялын муунтуп андан соң бычактап өлтүргөн. Бразилиянын полициясы ырастагандай, Сандранын күйөөсү кылмышты мойнуна алган. Ал билдирүүсүн өзү чөнтөк телефонуна тартып, андан кийин асынып алган экен. Видеодо Агусто мурдагы аялы башка кишиге жолукканын угуп, кызганычтан улам ушуга барганын айтып берет. Би-Би-Си Латын Америкада 1-октябрда 14 аял өлтүрүлгөнүн таап чыкты. Алардын экөө Сальвадор өлкөсүндө катталган. Бул өлкөнүн расмий бийлиги 2018-жылы 300 аял киши колдуу болгонун Би-Би-Сиге тастыктады. Мари-Амели Вайлат, 36 жашта Франциялык Мари-Амел�� Вайлатты күйөөсү Себастиен Вайлат бычактап салган. Экөөнүн үйлөнгөнүнө төрт жыл болгон экен. Тилекке каршы, алар ажырашуу алдында турган. Полиция Себастиен Вайлат күнөөнү өз мойнуна дароо алганын билдирди. Кийин ал түрмөдө өз жанын кыйган. Аялдарга карата зомбулук көп чагылдырылбайт Бул окуялардын баары бир күндө болуп, маалымат каражаттарына жарыяланды. Бирок аялдарга карата зомбулук тууралуу жаңылыктар сейрек учурда гана чыгат. Бириккен Улуттар Уюмунун баяндамасында, коопсуздук кызматкерлери аялдарга карата зомбулук тууралуу көп учурда билбей калаарын жана мындай окуялар жашыруун кармаларын айтты. Демек, мындай кылмыштар айтылган статистикадан бир нече эсе көп болушу мүмкүн. (AT)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/middleeast-40403301", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-40346479", "doc1": "طفل من أبناء سكان غرب الموصل في أول أيام العيد ونجحت هذه القوات في حشر مسلحي التنظيم في ركن من المدينة القديمة. ونشر التنظيم المتطرف انتحاريين في أجزاء مختلفة من الموصل لكن القوات العراقية سرعان ما فرضت سيطرتها على المناطق المتضررة، حسبما أفاد مسؤولون عراقيون. وتشن القوات العراقية حاليا المرحلة الأخيرة من طرد مسلحي التنظيم من الأجزاء الغربية من الموصل. وقال قائد عمليات قادمون يانينوى الفريق عبد الامير يار الله، إن قطعات مكافحة الإرهاب تمكنت من تحرير حي الفاروق الأولى في المدينة القديمة في الساحل الأيمن للموصل. وبدأت معركة الموصل في أكتوبر/تشرين الأول الماضي علما بأن التنظيم المتطرف سيطر عليها في صيف عام 2014. وأعلنت الحكومة العراقية عن تحرير الأجزاء الشرقية من الموصل في يناير/كانون الثاني 2017 لكن تحرير غربي المدينة أثبت أنه أصعب بسبب الحارات الضيقة في المدينة القديمة والتي لا يمكن للعربات المدرعة الوصول إليها. ومع ذلك، فإن مسلحي التنظيم أصبحوا الآن محشورين في 2.5 كيلومتر مربع من أراضي المدينة. وقال قائد قوات الشرطة الاتحادية الفريق رائد جودت إن القوات العراقية أصبحت على مبعدة 600 متر من إكمال مهمتها. وأعلن، الفريق جودت أن القوات العراقية أحبطت هجوما شنه مسلحو الدولة الإسلامية في الموصل القديمة أسفر عن مقتل 4 انتحاريين وتدمير دراجتين ناريتين لهم. وأضاف جودت أن قواته أحكمت قبضتها على المسلحين في منطقة السرجخانه وأن سلاح الهندسة أكمل افتتاح شارع نينوى المؤدي إلى الجسر القديم وتطهيره بالكامل من المفخخات والألغام وأمنت 4 ممرات لإجلاء النازحين. وأوضح أن وحدات القتال الليلية مدعومة بالقناصين تواصل مهامها القتالية وهي الآن على مسافة 600 متر من إنجاز مهمتها في المربع المتبقي من المدينة القديمة. وشن التنظيم هجومين مضادين على الأقل ليلة الأحد. وقال موقع وكالة شفق الكردية التي تتخذ من بغداد مقرا لها إن تنظيم الدولة الإسلامية شن ثلاث هجمات غربي الموصل في أحياء التنك ورجم الحديد واليرموك. وأضافت الوكالة أن منازل مواطنين أضرمت النيران فيها. واندلع قتال عنيف خلال ليلة الأحد في الموصل، خلال محاولة القوات العراقية استعادة السيطرة على آخر الأحياء التي مازالت في أيدي مسلحي الدولة الإسلامية. وقال مراسل بي بي سي في الموصل إن طائرات مروحية حربية شاركت في القتال، مستهدفة مواقع للتنظيم، كما شاركت المدفعية بقدر كبير في المعارك. سكان غرب الموصل يصطفون لتسلم معونات في أول ايام العيد وهذه أول موجة هجمات تقع خارج المدينة القديمة منذ بدء معركة استعادة المدينة التاريخية من تنظيم الدولة الإسلامية قبل أسبوع. ويُعتقد أن عشرات الآلاف من المدنيين لا يزالون عالقين في المدينة القديمة. أما أعداد مسلحي التنظيم الذين لا يزالون في الأجزاء الغربية من الموصل فيقدرون ببضع مئات، حسب الجيش العراقي ومحللين. ويأتي الضغط المتزايد على تنظيم الدولة بعد أقل من أسبوع على تفجير جامع النوري التاريخي ومنارته على يد مسلحي التنظيم. وقال رئيس الوزراء العراقي، حيدر العبادي، إن تدمير جامع النوري الذي أنشئ قبل أكثر من 800 عام بمثابة \"إعلان رسمي للهزيمة من قبل تنظيم الدولة\". وأعلن زعيم التنظيم، أبو بكر البغدادي، من جامع النوري عن إقامة \"الخلافة\" في يوليو/تموز 2014، طالبا من المسلمين الولاء لها. وتشارك في معركة استعادة السيطرة على الموصل القوات العراقية وقوات البيشمركة وقوات الحشد الشعبي وقوات الحشد العشائري، إضافة إلى طائرات تابعة للتحالف الدولي لمحاربة تنطيم الدولة.", "doc2": "Мосул \"Ислам мамлекети\" аталган күчтөрдүн акыркы таянычы болгон шаар Маалыматка караганда аскерлер шаардын батыш жагынан, ал эми федералдык полиция түштүк жагынан жиреп кирди. Соңку кабарларга караганда, Эски шаардагы согушкерлер айыгышкан каршылык көрсөтүүдө. Командирлердин бирөөсүнүн айтымында, жихадчылар районго кире бериштин баарын бөгөп салышкан экен. Ирактын армиясынын Контртеррористтик күчтөрүнүн колбашчысы, генерал Маан аль- Саади дүйшөмбүдө \"Франс-Пресс\" агенттигине ирак аскерлери Фаруз районунда ийгиликтерге жеткенин, бирок каршылык абдан катуу болуп жатканын билдирген. БУУнун маалыматына караганда Эски шаарда калган элдин саны 100 миңге чейин барат. Согушкерлер аларды тирүү калкан катары пайдаланууда. Соңку эки аптанын ичинде Мосулдун батыш жагында жайкын тургундардан 230 адам курман болгону айтылууда. Алардын бир тобу аба чабуулдарынан, атышуулардан, башкалары шаардын качып чыгуу учурунда ИМдин снайперлеринин огунан ажал табышты. Ирак аскерлери карапайым адамдарды ачык жерлерде жүрүүдөн сактанууга жана ар кандай мүмкүнчүлүктү колдонуп согуш зонасынан чыгып кетүүгө чакырган баракчаларды учактар менен ыргытып жатышат. Өмөттүк аскерлер Мосул шаарын бошотуп алуу операциясын өткөн жылы октябрда башташкан. Андан бери январда алар шаардын чыгыш тарабынан каратып алганга жетишип, кийинки айда батыш бөлүгүнө чабуул баштады. Жекшембиде командирлер чабуулдун акыркы баскычын жарыялады. Армиянын маалыматына караганда Мосулда өкөн жылдагы октябрдагы алты миңдин ордуна 300 дөй эле согушкер калды. (КС)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-56231973", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-56235591", "doc1": "أسفرت ممارسات قمعية من الشرطة في ميانمار عن وقوع قتلى ومصابين وأشارت تقارير إلى سقوط قتلى في عدد من المدن الكبرى في البلاد مثل يانغون، وماندلاي، وداوي جراء استخدام قوات الأمن الذخيرة الحية والقنابل المسيلة للدموع. وبدأت الشرطة التوسع في حملة قمعية منذ السبت الماضي ضد الم��ظاهرين المشاركين في الاحتجاجات السلمية التي ينظمها المواطنون منذ إعلان الانقلاب العسكري. وما زال قادة البلاد المدنيون، الذين أطاح بهم الانقلاب، محتجزون منذ الأول من فبراير/ شباط الجاري. وأظهرت مقاطع فيديو نشرت على مواقع التواصل الاجتماعي الأحد مطاردات تقوم بها قوات الشرطة للمتظاهرين، وإقامة حواجز أمنية مؤقتة في الشوارع، علاوة على الكثير من المتظاهرين المحمولين مدرجين في دمائهم. مواضيع قد تهمك نهاية وتستمر هذه الحملة القمعية من قبل الشرطة، التي بدأت بوضوح السبت الماضي، على نطاق واسع في محاولة من قادة الانقلاب العسكري لإنهاء حالة العصيان المدني السلمي التي لا يبدو أنها تقترب من نهايتها. ماذا يحدث على الأرض؟ وأدان مكتب الأمم المتحدة لحقوق الإنسان استخدام العنف ضد المتظاهرين، قائلا: \"لدينا معلومات موثوقة تشير إلى مقتل 18 شخصا على الأقل يوم الأحد علاوة على إصابة 30 آخرين\". وقالت رافينا شمدساني، المتحدثة باسم المكتب الأممي: \"للشعب في ميانمار الحق في التجمع بسلكية والمطالبة باستعادة الديمقراطية. ولا يمكن أبدا تبرير استخدام القوة المميتة في التعامل مع متظاهرين بعيدين تماما عن العنف، وفقا للمعايير الإنسانية الدولية\". وقالت مصادر طبية ونشطاء إن أربعة أشخاص على الأقل قتلوا في مدينة يانغون، أكبر مدن ميانمار، إذ أطلقت الشرطة الرصاص الحي، وقنابل الصوت، والقنابل المسيلة للدموع على المتظاهرين. وقال المتظاهر نيان وين شاين لوكالة أنباء رويترز: \"إذا دفعونا بعنف سوف يرتفع عددنا، وإذا هاجمونا سوف ندافع. لن نركع أبدا لأحذية العسكر\". وقال متظاهر آخر لوكالة الأنباء الفرنسية يُدعى آمي كياو: \"بدأت الشرطة في إطلاق النار بمجرد وصولنا. لم يقولوا كلمة تحذير واحدة. أصيب البعض بينما لا يزال بعض المعلمين يختبئون في المنازل المجاورة\". وأشارت تقارير أيضا إلى أن بعض المتظاهرين اعتقلوا في شاحنات تابعة للشرطة. وتحركت قوات الشرطة لفض مسيرة احتجاجية وتفريق المشاركين بها في مدينة داوي جنوب غربي البلاد. وقال نشطاء لبي بي سي إن الشرطة تستخدم الذخيرة الحية وأن أربعة أشخاص على الأقل قتلوا المدينة. لم تظهر الزعيمة المدنية أونغ سان سوتشي في ميانمار منذ احتجازها في الأول من فبراير/ شباط الجاري كما شنت الشرطة حملة قمعية على الاحتجاجات في مدينة ماندالاي، إذ استخدمت خراطيم المياه، وأطلقت النار في الهواء. وقالت شبكة ناو الإعلامية في ميانمار إن هذه المدينة شهدت مصرع شخصين جراء قمع الشرطة. وعلى الرغم من ذلك، استمرت الاحتجاجات في مناطق أخرى، من بينها مدينة لاشيو شمال غربي البلاد. وقالت الأمم المتحدة إن قتلى سقطوا أيضا في مدن ميك، وباغو، وبوكوكو. ولم يتأكد حتى الآن عدد الأشخاص الذين اعتقلتهم السلطات في ميانمار منذ اندلاع الاحتجاجات المناهضة للانقلاب العسكري. لكن مؤسسة مساعدة السجناء السياسيين تقدر عدد من اعتقلوا منذ إعلان الانقلاب بحوالي 850 شخصا. ويبدو أن هذه الأرقام مرشحة للزيادة في ضوء ما يرجحه المشهد الراهن من اعتقال المئات في إطار الحملة القمعية الموسعة التي تشهدها البلاد. أين أونغ سان سوتشي؟ لم تظهر الزعيمة المدنية لميانمار أونغ سان سوتشي منذ أن احتجزها الجيش في العاصمة ناي بي تاو مع بداية الانقلاب العسكري. ويطالب أنصار سوتشي والمجتمع الدولي بإطلاق سراحها واستعادة الديمقراطية في البلاد من خلال إقرار نتائج ان��خابات نوفمبر/ تشرين الثاني الماضي التي حقق فيها حزب الرابطة الوطنية من أجل الديمقراطية فوزا كاسحا. ومن المقرر أن تمثل سوتشي أمام المحكمة للتحقيق في اتهامات بحيازة أجهزة لاسلكي غير مسجلة لدى السلطات وخرق القواعد المفروضة للحد من انتشار فيروس كورونا، لكن محاميها يقول إنه لم يتمكن من التحدث إليها. وبرر قادة الانقلاب العسكري استيلاءهم على السلطة بتزوير مزعوم على نطاق واسع للانتخابات، وهي المزاعم التي نفتها لجنة الانتخابات. ويواجه الانقلاب في ميانمار إدانات على نطاق واسع خارج البلاد، وهو ما دفع في اتجاه فرض عقوبات وتحركات عقابية من قبل بعض الدول ضد الجيش.", "doc2": "Гутерреш дүйнө коомчулугуна кайрылып, бийликти ээлеп турган генералдарга басым кылууга чакырды. Аскер жетекчилери элдин эркин урматтап, эл менен эсептешүүсү керек деп айтылат билдирүүдө. \"Башкы катчы Мьянмадагы катаал репрессияны кескин айыптайт. Ал каза тапкандар жана жаракат алгандар саны өсүп жатканына терең тынчсыздануусун билдирди. Тынч демонстранттарга согуштук курал колдонуу жана өзүм билемдик менен камакка алуу жол берилгис\",-деп айтылат БУУнун билдирүүсүндө. 1-февралда Мьянманын аскер жетекчилери парламенттин биринчи жыйынын үзгүлтүккө учуратып, бир нече бийлик өкүлүн камакка алган эле. Аскер жетекчилери бийликти ээлеп, кечки саат 8ден тартып, таңы 4кө чейин ири шаарларга коменданттык саат киргизди. Армиянын кол башчысы генерал Мин Аун Хлаин мамлекет башчынын жоопкерчилигин алганын жарыялады. Ошондон бери өлкөнүн ири шаарларындагы митингдер токтобой жатат. Франс пресс агенттиги Тавойдогу митинг учурунда полиция эч кандай эскертүүсүз ок атып, үч киши каза тапканын жазды. \"Биз чогулгандан кийин эле полиция дароо ок чыгарды. Эч кандай эскертүү болгон жок. Айрымдар жарадар болуп, кээ бир мугалимдер коңшу үйлөрдө жашынып жатат\",-деп айтып берген Франс пресске Янгондогу акциянын катышуучуларынын бири, башталгыч мектептин мугалими. Полиция өлкөнүн экинчи ири шаары Мандалайдагы митингди дагы күч менен таратууга аракет кылды. Ошондой эле Лашо менен Пегу шаарынд дагы демонстранттарга күч колдонулду. Ишембиде бүтүндөй өлкө боюнча массалык акциялар өткөн. Анда полиция көз ачыштырган газ жана кулак тундурган гранаталарды колдонгон. Мамлекеттик каналдар ишембиде 470 киши камакка алынганын кабарлады. Демонстранттар аскер жетекчилерин бийликтен четтетүүнү жана Аун Сан Су Чжи жана анын \"Демократия үчүн улуттук лига\" партиясынын жетекчилерин бошотуу талаптары айтылып жатат. Су Чжи импорт боюнча жана табият кырсыгын алдын алуу тууралуу мыйзамды бузган деп айыпталып, камакка алынган. Армия жетекчилери жаңы парламенттик шайлоо өткөрүүнү убада кылды. Чжинин \"Демократия үчүн улуттук лига\" партиясы жеңип чыккан шайлоо бурмаланган деди аскер генералдары. Бирок ага далилдерди көрсөткөн жок. Ишембиде аскер бийлиги БУУНун Мьянмадагы элчиси Чжо Мо Тунду кызматтан кетирди. Ага дипломаттын \"аск��р бийлигин токтотууга бардык каражаттарды колдонуу\" тууралуу чакырыгы себеп болгон. Мамлекеттик каналдар Чжо Мо Тун \"өлкөгө чыккынчылык кылды\" жана \"элчилик кызматынан кыянаттык менен пайдаланды\" деп жарыялашты. Мандалайдагы митинг Бирок дипломат Рейтер агенттигине: \"Колумдан келишинче күрөштү улантам\",-деп айткан. Мьянма аскер режими менен 1962-жылдан 2011-жылга чейин башкарылып келди. 1988-жылы каршылык акциясын күч менен таратуу аракетинен 3 миңдей киши каза тапкан. 2007-жылы 30 кишинин өмүрү кыйылган."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-55432535", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/magazine-55526666", "doc1": "كما شهد تصاعد التوترات في أكثر من بقعة في العالم وكوارث طبيعية. وشهدت المنطقة العربية فيه رحيل بعض أبرز زعمائها وموجة اتفاقات سلام وتطبيع بين إسرائيل وعدد من الدول العربية. ونحن نودع عام 2020، سنستعرض هنا بعضا من أبرز أحداث العام في صور، وبحسب التسلسل الزمني: اغتيال الجنرال الإيراني قاسم سليماني في 3 يناير/كانون الثاني، شنت الولايات المتحدة غارة جوية على موقع قريب من مطار بغداد، بأمر من الرئيس الأمريكي، دونالد ترامب، أسفرت عن مقتل الجنرال الإيراني قاسم سليماني، قائد فيلق القدس التابع للحرس الثوري الإيراني ومرافقيه. وخرج مئات الآلاف من الإيرانيين في مسيرات احتجاجية على ما فعلته الولايات المتحدة متوعدين إياها بالانتقام. مواضيع قد تهمك نهاية وقالت الولايات المتحدة إن الهدف من عملية قتل سليماني كان \"لمنع إيران من شن هجمات وشيكة\"، لكن واشنطن لم تقدم أي أدلة على وجود خطط لشن تلك الهجمات المستقبلية. كان سليماني بنظر بعض المراقبين رجل إيران القوي تشييع جنازة الجنرال قاسم سليماني في العاصمة الإيرانية، طهران في 6 يناير/كانون الثاني 2020 سقوط طائرة ركاب أوكرانية في 8 يناير/كانون الثاني، تحطمت طائرة ركاب أوكرانية بعد إقلاعها من العاصمة الإيرانية طهران، وكشفت التحقيقات أن الطائرة قد أسقطت بصاروخ إيراني عن طريق الخطأ أثناء تنفيذ الجيش الإيراني عملية إطلاق صواريخ استهدفت قاعدة أمريكية في العراق انتقاماً لمقتل الجنرال سليماني. وقُتل جميع الركاب على متن الطائرة البالغ عددهم 176 شخصا، وهم من جنسيات مختلفة. واعترفت إيران بأن طائرة البوينغ الأوكرانية قد أُسقطت جراء خطأ بشري و\"بغير قصد\"، بعد أيام من إصرارها على نفي ضلوعها بإسقاط الطائرة وتكاثر الأدلة المؤيدة لهذه الفرضية. بقايا الطائرة الأوكرانية المحطمة التي أسقطها الجيش الإيراني عن طريق الخطأ مات جميع الركاب وأعضاء الطاقم الذين كانوا على متن الطائرة حرائق غابات أستراليا: الأسوء على الإطلاق أدت درجات الحرارة المرتفعة واستمرار موجة الجفاف في أستراليا إلى انتشار موجة حرائق غير مسبوقة في البلاد، مما أدى إلى مقتل 24 شخصاً ونفوق ملايين الحيوانات. وظلت الحرائق مشتعلة منذ سبتمبر/أيلول 2019، لكنها اتسعت وشملت مساحات أكبر في يناير/كانون الثاني من عام 2020، مما أدى إلى إخلاء مدن بكاملها. ولم تفلح جهود السلطات في السيطرة عليها. وأتت الحرائق على حوالي 60 ألف كيلومتر مربع من الغابات والأحراش والحدائق مخلفة أضراراً جسيمة. أدت الحرائق إلى نفوق ملايين الحيوانات حصان يفر هارباً من الحرائق المشتعلة في غابات أستراليا تفشي فيروس كورونا في 11 يناير/كانون الثاني، أعلنت الصين عن أول حالة وفاة بفيروس كورونا. وقد أعقب ذلك انتشار الفيروس في جميع أنحاء العالم خلال أشهر فقط، مما أدى إلى فرض الإغلاق العام في معظم أنحاء العالم للحد من انتشار الفيروس. وأصيب بوباء كوفيد-19 الذي يسببه فيروس كورونا، أكثر من 768 مليون و 360 ألف شخصاً حول العالم. كما وصل عدد الوفيات جراء الإصابة بالفيروس إلى أكثر من مليون و693 ألف شخصاً حول العالم والأعداد في تزايد. طاقم طبي يقدم الرعاية لمريضة مصابة بكوفيد 10 في مدينة ووهان الصينية وعلى الرغم من أن الفيروس بدأ من مدينة ووهان في الصين، إلا أن الولايات المتحدة والبرازيل والهند والمكسيك وإيطاليا تتصدر العالم من حيث عدد الحالات المصابة. فيروس كورونا: ما هي أعراض الإصابة به وكيف تقي نفسك منه؟ وجراء تفشي فيروس كورونا بسرعة حول العالم، بدأت عدة دول أوروبية بتطبيق قواعد التباعد الاجتماعي والإغلاق العام، بدءاً من شهر آذار /مارس وحتى الوقت الحالي. وفرضت عدة دول قيوداً على السفر والعمل واللقاءات الاجتماعية. وخسرت الشركات التجارية ملايين الدولارات والكثير من الناس وظائفهم ، وبات الكثير من النشاطات افتراضيا يجري على الإنترنت، في مختلف النواحي كالتسوق أو التدريس أو الاستشارات الطبية وغيرها من مجالات الحياة. فيروس كورونا: نصائح تساعدك في التحكم في أمور حياتك عندما تشعر بالعجز معلم يصور نفسه بهاتفه الذكي وهو يشرح الدرس لطلابه الذين باتوا يتعلمون عن بعد في منازلهم في وداع عام 2020: أحداث سنحمل آثارها معنا إلى الأعوام المقبلة باتت شوارع العاصمة البريطانية لندن خالية من البشر في ظل الإغلاق العام في وداع عام 2020: أحداث سنحمل آثارها معنا إلى الأعوام المقبلة وفاة سلطان عمان قابوس بن سعيد في 12 يناير/كانون الثاني، توفي السلطان قابوس، أطول الزعماء العرب حكما، عن عمر ناهز 79 عاما. ووضع قابوس سلطنة عمان على طريق التطور، بعدما تولى الحكم في عام 1970، إثر انقلاب سلمي على والده. ولم يكن لقابوس وريث، كما لم يُعلن قبل وفاته عن تسمية خليفة له. وكان أمام مجلس العائلة ثلاثة أيام لاختيار سلطان جديد. ولكن الذي حدث هو أن العائلة ارتأت فجأة أن تفتح ظرفاً مختوماً كتب فيه السلطان سراً اسم الشخص الذي يريد أن يخلفه. حكم السلطان قابوس عمان لنحو 50 عاماً وقد أدى ابن عمه، هيثم بن طارق آل سعيد، القسم خليفة له. وأثنى كثيرون على سياسة سلطنة عُمان تحت حكم السلطان الراحل التي اتسمت بالحياد \"الإيجابي\"، برأي البعض، وعدم التدخل في شؤون الآخرين، ولعب دور الوسيط في النزاعات بين كثير من دول المنطقة. أصبح هيثم بن طارق آل سعيد، سلطانا لعمان بعد رحيل السلطان قابوس الأمير هاري والتخلي عن المهام الملكية في قرار مفاجئ، أعرب الأمير هاري، دوق ساسكس وثاني أبناء ولي عهد بريطانيا الأمير تشارلز، عن رغبته في التخلي بشكل كامل عن مهامه الملكية. وقد أثار قراره المفاجئ صدمة وجدلاً في بريطانيا وعدد من الدول الأوروبية لأنها خطوة نادرة الحدوث ضمن تقاليد الأسر الملكية. وحدد قصر باكنغهام الملكي في بريطانيا التغييرات التي طرأت على دوري الأمير هاري وزوجته، ميغان ماركل، بعد أعلانهما رغبتهما في التخلي عن مهامهما الرسمية. وسيتوقف الزوجان عن استعمال الألقاب الملكية، ولن يتلقيا أي حصة من المال العام. وسيتخلى هاري أيضا عن مناصبه العسكرية، كما سيعيد المبلغ الذي دُفع من المال العام لتهيئة مقر إقامته، ويبلغ 2.4 مليون جنيه إسترليني. ومن جهته��ا، قال الزوجان إنهما سيواصلان الدفاع عن قيم الملكة، ولكنهما يسعيان إلى الاستقلالية المالية. الأمير هاري وزوجته ميغان ماركل ينتجان برامج لصالح نتفليكس الأمير هاري وزوجته ميغان ماركل تخليا عن مهامهما الملكية رحيل الرئيس المصري السابقحسني مبارك في 25 فبراير/شباط، توفي الرئيس المصري السابقحسني مبارك في أعقاب عملية جراحية أجريت لاستئصال ورم من معدته. وأمضى حسني مبارك قرابة 30 عاما في الحكم، وهي الأطول في حكم مصر منذ نهاية الملكية في عام 1952. وقد أصبح مبارك رئيساً للبلاد في عام 1981 بعد اغتيال الرئيس أنور السادات، وأعيد انتخابه في استفتاءات شعبية عليه كمرشح أوحد في أعوام 1987، و1993 و1999. حكم مبارك مصر قرابة 30 عاماً تنحى مبارك عن السلطة يوم 11 فبراير/ شباط عام 2011، تحت ضغط انتفاضة شعبية استمرت 18 يوما، وبمباركة من الجيش الذي قالت مزاعم حينها إنه كان يخشى من توريث الحكم لنجل مبارك، جمال. ومثل مبارك بعد إزاحته عن السلطة أمام القضاء عدة مرات، بعد توجيه تهم إليه بعضها يتعلق بقتل المتظاهرين وبعضها بتهم فساد. وقد حصل مبارك على أحكام بالبراءة من جميع التهم، عدا تهمة واحدة، فقد حُكم عليه بالسجن لمدة ثلاث سنوات في قضية فساد مالي تتعلق ببناء قصور رئاسية. تولى مبارك منصب نائب رئيس الجمهورية، في عهد الرئيس الراحل أنور السادات، ثم تولى منصب الرئيس في أعقاب اغتيال السادات، في أكتوبر/تشرين الأول عام 1981. اتفاق تاريخي بين واشنطن وطالبان في 29 فبراير/شباط، أبرمت واشنطن اتفاقاً تاريخياً مع حركة طالبان في أفغانستان، تنسحب القوات الأمريكية بموجب الاتفاق من أفغانستان، خلال 14 شهراً، بعد 20 عاماً من الحرب، بشرط إيفاء حركة طالبان بالتزاماتها التي وقعت عليها في العاصمة القطرية الدوحة. وجاء الإعلان في بيان أمريكي أفغاني مشترك صدر في العاصمة الأفغانية، كابول. وأعلن البنتاغون عن سحب حوالى 2000 جندي أمريكي من افغانستان بحلول 15 كانون الثاني/يناير 2021. وسيبقى في البلاد 2500 من عناصر القوات الأمريكية. الجندي الأمريكي المتهم بقتل 16 أفغانيا يقر بالذنب أمام محكمة عسكرية قال متحدث باسم طالبان لبي بي سي إن من المبشر أن الفرقاء الأفغان كانوا يتحدثون بدلا من أن يتشاجروا احتجاجات \"حياة السود مهمة\" في الولايات المتحدة في 25 أيار/مايو، أشعلت وفاة جورج فلويد، الأمريكي من أصول أفريقية، في ولاية مينيابوليس أثناء محاولة ضباط أمريكيين بيض اعتقاله، مظاهرات واحتجاجات ضد العنصرية تجاوزت شرارتها القارة الأمريكية. ولم تشعل العبارة التي كان جورج فلويد يكررها بصعوبة \"لا أستطيع التنفس\" بينما يجثو ضابط بركبته على رقبته، مسيرات واحتجاجات ضد العنصرية في الولايات الأمريكية فحسب، بل انتقلت إلى أوروبا وأستراليا، وقادت إلى خروج العديد في مظاهرات اتسمت بالسلمية تارة والعنف تارة أخرى. جرائم الكراهية في الولايات المتحدة تسجل أعلى معدل لها خلال 10 أعوام سيارة شرطة تحترق في ولاية جورجيا أثناء احتجاجات حركة \"حياة السود مهمة\" صورة تظهر شرطياً أمريكياً يثبت جورج فلويد على الأرض بركبته انفجار مدمر في بيروت في الرابع من أغسطس/آب، شهد مرفأ بيروت انفجارا ضخما وقع في مرحلتين في أحد عنابر الخزن في المرفأ الذي كان يضم شحنة ضخمة من مادة نترات الأمونيوم سبق مصادرتها من سفينة رست في المرفأ. وخلف الانفجار حفرة عرضها 140 مترا وقد امتلأت بمياه البحر ومشهد دمار كبير في المرفأ والأحياء القريبة منه. وسويت المستودعات وصوامع الحبوب بالأرض. كما انهارت الأبنية والمنازل المحيطة بموقع الانفجار وقتل نحو 140 شخصاً وأصيب المئات بجروح. وأظهرت صور الأقمار الأصطناعية مشهد دمار مروع في منطقة الميناء وتبدو إحدى السفن فيها قد قذفت خارج مياه البحر لتسقط على الرصيف من شدة عصف الانفجار. وبعد مرور أقل من أسبوع، أعلن رئيس الوزراء اللبناني استقالة حكومته على خلفية التداعيات السياسية والاقتصادية التي أعقبت الانفجار. انفجار بيروت: كل ما نعرفه حتى الآن عنه وأسبابه وملابساته وفاة أمير الكويت الشيخ صباح الأحمد الجابر في 29 سبتمبر/أيلول، توفي أمير الكويت الشيخ صباح الأحمد الجابر الصباح عن عمر ناهز 91 عاماً، في الولايات المتحدة الأمريكية وبعد صراع طويل مع المرض. وتسلم أمير الكويت، مقاليد الحكم في البلاد الغنية بالنفط في يناير/ كانون الثاني 2006 واستمر حكمه أكثر من 16 عاماً كما قاد السياسة الخارجية للبلاد أكثر من خمسين عاماً. وكان ينظر إلى الأمير الراحل على أنّه مهندس السياسة الخارجية الحديثة لدولة الكويت. فخلال عمله على رأس وزارة الخارجية لأربعة عقود، نسج علاقات وطيدة مع الغرب، وخصوصا مع الولايات المتحدة التي قادت الحملة العسكرية لتحرير الكويت من الاحتلال العراقي في عام 1991. وُصف الأمير الراحل بأنه مهندس السياسة الخارجية لدولة الكويت، إذ ظل وزيرا للخارجية نحو 4 عقود وسعى الشيخ صباح خلال تلك الفترة إلى الحفاظ على توازن علاقات بلاده مع جيرانه، حيث أقام علاقات وثيقة مع السعودية وأعاد بناء العلاقات مع العراق وأبقى باب الحوار مفتوحاً مع إيران. كما ساهم الشيخ صباح في رأب الصدع في عدة أزمات، أبرزها الأزمة اليمنية والحرب العراقية الإيرانية، مما أثرى تجربته الشخصية وجعله وسيطا مقبولا لدى معظم الفرقاء. قطع رأس مدرس فرنسي عرض رسوما مسيئة للنبي محمد تلقى المدرس الفرنسي، صاموئيل باتي، الذي قطع رأسه في أحد شوارع العاصمة باريس، عدة تهديدات بالقتل على مدى أيام قبل وقوع الجريمة، وذلك بعد أن عرض على تلاميذه رسوما مسيئة للنبي محمد من مجلة شارلي إيبدو الفرنسية، بحسب وسائل إعلام فرنسية. ووقع الحادث بالتزامن مع محاكمة كانت تجري في باريس لمتهمين بالهجوم على مجلة شارلي إيبدو الساخرة، عام 2015، بعد نشرها رسوما كاريكاتيرية مسيئة للنبي محمد. وقال الرئيس الفرنسي إيمانوئيل ماكرون حينها إن هذا الحادث يحمل بصمات \"هجوم إرهابي إسلامي\"، مضيفا أن الضحية \"قُتل لأنه درّس حرية التعبير لطلابه\"، الأمر الذي أثار احتجاجات ومواقف رسمية في بعض الدول الإسلامية؛ ومن بينها تركيا التي دعا رئيسها إلى مقاطعة المنتجات الفرنسية. القاتل طلب من التلاميذ تحديد هوية المعلم الذى عرض الصور المسئية للنبي قبل تتبعه و قتله قتال في ناغورنو كاراباخ في أواخر شهر سبتمبر/ أيلول، اندلع القتال مجددا بين القوات الأرمينية والأذربيجانية جراء الخلاف على منطقة ناغورنو كاراباخ المتنازع عليها في جنوب القوقاز. وقد تجاوز القتال الذي اندلع بين الجانبين في حجمه وسعة نطاقه، التصعيدات الدورية التي كانت تحدث في السنوات الأخيرة؛ إذ شمل استخدام المدفعية الثقيلة والدبابات والصواريخ والطائرات المسيرة. ويبدو أن القتال قد اندلع إثر محاولة القوات الأذربيجانية استعادة السيطرة على مناطق سبق أن احتلتها القوات الأرمينية في حرب كاراباخ في أعقاب تفكك الات��اد السوفييتي. التي أسفرت عن نزوح مئات الآلاف من الأذريين عن ديارهم في هذه المناطق في الفترة بين 1992 و 1994. وأعقب التصعيد الأخير عاما من التوتر - تميز بمواجهة دبلوماسية تمسك فيها كلا الطرفين بمواقفهما، وتبادلا استخدام لغة عدوانية في الأعمال الدعائية بينهما، فضلا عن اشتباكات في شهر يوليو/ تموز في منطقة إلى الشمال من الحدود الدولية بين أرمينيا وأذربيجان. وبعد ستة أسابيع من القتال وقع الطرفان عبر وساطة روسية اتفاقا لإنهاء الصراع المسلح الدائر حول إقليم ناغورنو كاراباخ. وقد تمكنت القوات الأذربيجانية من السيطرة على أراض في الإقليم المتنازع عليه من بينها مدينة شوشا المهمة. بعد الاتفاق على تسليم إقليم ناغورنو كاراباخ المتنازع عليه، قام سكانه الأرمن بحرق منازلهم قبل تسليمها إلى آذربيجان ولم يتضح عدد الذين قضوا جراء القتال، ولكن الجانبين نفيا أن يكونا استهدفا مدنيين، وتبادلا الاتهامات باستهدافهم. وتقول السلطات (الأرمينية) في ناغورنو كاراباخ إن 1200 من عسكرييها تقريبا قتلوا وإن أعدادا من المدنيين قتلوا وأصيبوا أيضا.ولم تنشر أذربيجان أي أرقام عن الخسائر التي منيت بها قواتها في القتال، الأمر الذي يثير تكهنات بأنها قد تكون عالية. وكان الرئيس الروسي قد قال حينها إن القتال أسفر عن مقتل 5 آلاف إنسان تقريبا. شهادات المرتزقة السوريين الذين شاركوا في معارك ناغورنو كاراباخ جو بايدن يهزم منافسه دونالد ترامب في الانتخابات الرئاسية بعد أيام من إدلاء الناخبين بأصواتهم وانتظار النتائج بفارغ الصبر، أعلن عن فوز جو بايدن في انتخابات الرئاسة الأمريكية وسط اتهامات من ترامب وأنصاره للديمقراطيين بتزوير الانتخابات انعكست في سلسلة من الطعون القضائية التي رفعها فريق ترامب القانوني، وقد رفض معظمها لعدم تقديم أدلة. نتائج الانتخابات الأمريكية: خمسة أسباب وراء فوز بايدن جو بايدن يفوز برئاسة الولايات المتحدة وسط اتهامات ترامب لحزبه بالتزوير في الانتخابات دون تقديم أدلة. نوفمبر 2020 الصراع في إقليم تيغراي الإثيوبي في الرابع من نوفمبر / تشرين الثاني اندلع قتال في إقليم تيغراي الإثيوبي بين الجيش وقوات جبهة تحرير شعب تيغراي، وأدى إلى نزوح الآلاف من المدنيين إلى السودان المجاور. وتتهم كل من الحكومة في أديس أبابا وجبهة تحرير شعب تيغراي، بعضهما البعض بالمسؤولية عن بدء الصراع. وتصاعد الخلاف بين الجانبين في سبتمبر/أيلول، عندما أجرى إقليم تيغراي انتخابات محلية متحديا الحظر المفروض على الاقتراع في جميع أنحاء البلاد بسبب وباء فيروس كورونا، ورد رئيس الوزراء الإثيوبي آبي أحمد على ذلك بوصف التصويت بأنه غير قانوني، إلا أن التيغريين يقولون إن آبي يريد البقاء في السلطة لمدة أطول بذريعة تفشي فيروس كورونا. وقد أعلن أحمد عن هجوم عسكري على الإقليم بعد اتهامه قوات تيغراي بالهجوم والاستيلاء على قاعدة عسكرية في ميكيلي، عاصمة الإقليم، وهي تهمة تنفيها قوات تيغراي. وتتهم جبهة تحرير شعب تيغراي القوات الإثيوبية التي دخلت عاصمة الإقليم بقتل مدنيين كما تتهم قوات إريتريا المجاورة للإقليم بالمشاركة في القتال. أزمة تيغراي: الأمم المتحدة تحذر من \"جرائم حرب\" في الإقليم الواقع شمالي إثيوبيا وفرضت حكومة آبي قيوداً شديدة لمنع وصول وسائل الإعلام ووكالات الأمم المتحدة وهيئات حقوق الإنسان إلى تيغراي، مما يجعل من الصعب التحقق من التقارير أو ال��حقيق في مزاعم الفظائع المرتكبة ضد جميع أطراف النزاع. التطبيع مع إسرائيل انضم المغرب إلى قائمة الدول العربي التي طبعت علاقاتها مع إسرائيل ليصبح مجمل عدد الدول العربية التي تمتلك علاقات مع إسرائيل ست دول. وكان الرئيس الأمريكي دونالد ترامب، أعلن في 10 ديسمبر/كانون الأول، أن المغرب أصبح الدولة العربية الرابعة التي طبعت في عام 2020 علاقاتها مع إسرائيل بعد الإمارات والبحرين والسودان. إذ وقعت دولة الإمارات العربية المتحدة ودولة البحرين في البيت الأبيض اتفاقي سلام مع إسرائيل في 15 سبتمبر/أيلول 2020. وفي 23 أكتوبر/تشرين الأول، أعلن الرئيس الأمريكي عن رفع اسم السودان من القائمة الأمريكية للدول الراعية للإرهاب، في أعقاب موافقته على تطبيع العلاقات مع إسرائيل. وكانت مصر أول دولة عربية وقعت اتفاقية سلام مع إسرائيل في عام 1979، ثم لحقها الأردن عام 1994. إسرائيل والمغرب توقعان اتفاقية في القصر الملكي في الرباط لبدء أول الرحلات التجارية المباشرة بين البلدين في 22 ديسمبر /كانون الأول 2020 الرئيس دونالد ترامب ورئيس الوزراء الإسرائيلي بنيامين نتنياهو يتوسطان وزير الخارجية الإماراتي عبد الله بن زايد آل نهيان (اليمين) ووزير الخارجية البحريني عبد اللطيف بن راشد الزياني (اليسار) أثناء مراسم التوقيع على اتفاقيات \"تطبيع العلاقات\" التي تم التوصل إليها بين إسرائيل والإمارات والبحرين في البيت الأبيض في واشنطن، الولايات المتحدة ، 15 سبتمبر/أيلول 2020. سلالة جديدة من فيروس كورونا في بريطانيا تزايد عدد الإصابات ببريطانيا بفيروس كورونا خلال شهر ديسمبر/كانون الأول، وقد أعلنت السلطات البريطانية أن سبب ذلك يرجع إلى سلالة جديدة من الفيروس أسرع انتشارأ. وأشارت إلى أن السلالة الجديدة اكتُشفت للمرة الأولى في منتصف أكتوبر/ تشرين الأول في عينة أخذت في سبتمبر/ أيلول. وقد أدى الانتشار السريع لسلالة فيروس كورونا الجديدة إلى رفع مستوى القيود المفروضة على الاختلاط بين ملايين البشر في وقت كانوا يستعدون فيه للاحتفال بأعياد الميلاد (الكريسماس). ودفع الوضع الجديد عشرات الدول إلى حظر السفر من وإلى بريطانيا التي فرضت سلطاتُها إجراءات إغلاق وتباعد اجتماعي مشددة لمكافحة تفشي الفيروس. ويرى مسؤولو الصحة في بريطانيا أن هذه السلالة الجديدة أكثر قدرة على الانتشار من السلالة الأولى، ورغم أن الأمور ما زالت في بداياتها، إلا أن الغموض يكتنفها وتثير قائمة طويلة من الأسئلة. رغم التصديق على عدة لقاحات مضادة لفيروس كورونا (كوفيد 19) إلا أن إجراءات الإغلاق ما زالت سارية في العديد من دول العالم. ظاهرة اقتران كوكبي المشتري وزحل التي تحدث مرة واحدة في العمر في حدث فلكي نادر يرى مرة واحدة في العمر، التقى في 21 ديسمبر/كانون الأول أكبر كوكبين في المنظومة الشمسية/ المشتري وزحل، وسط سماء صافية ليبدوان وكأنهما كوكبا واحدا في ما يعرف بظاهرة الاقتران العظيم التي تتزامن مع الانقلاب الشتوي. ويحدث الاقتران العظيم حين يتقاطع مسارا الكوكبين ويصبحان قريبين من بعضهما البعض لدرجة أنهما يظهران في السماء كما لو أنهما يتلامسان، فيعطيان الانطباع بأنهما مندمجان ويسطعان ككوكب واحد. المشتري وزحل كما يظهران في صورة التقطت منتصف الشهر الجاري في مقاطعة ميث بأيرلندا باستخدام منظار أو تلسكوب صغير يمكنك رؤية أقمار المشتري الكبرى ويحدث اقتران المشتري وزحل مرة كل 19.6 سنة تقريبا، \"غير أن هذه المرة تحمل خصوصية، لأن اقتران 2020 هو الأقرب منذ أوائل القرن السابع عشر. وسيقترب المشتري وزحل مرة بمثل هذا القرب مرة أخرى في عام 2080، ولكن بحسب الرابطة الفلكية سيكون \"من الصعب جدا رؤية ذلك لأنهما سيكونان في شفق الفجر\". وكانت آخر مرة حدثت هذه في عام 1623. وستكون المرة التالية التي يمكن رؤية هذه الظاهرة فيها في 24 أغسطس/آب عام 2414.", "doc2": "Кантип көңүл чөгөрбөй, санаага батпай бул айларды өткөрүүгө мүмкүн? Британдык алдыңкы эксперттер кишинин санаасындагы негатив менен күрөшүүнүн эң жөнөкөй жолдорун сунуштайт. Кыймылда бол! Кыштын күнү көчөгө чыгып алып дене көнүгүүлөрүн жасап, машыгууга көп кишинин эрки жетпейт. Бирок дарыгерлер бул маанайды көтөрүүнүн эң мыкты жолу экенин бир ооздон белгилейт. Лондон Королдук колледжинин окумуштуусу Брендон Стаббстын айтымында, биздин ойлорубуз менен денебиз бири-биринен ажырагыс. Физикалык кыймыл кандан эндорфиндин бөлүнүп чыгуусун шарттайт. Албетте, эндорфинди бактылуулук гормону деп айташат. Стаббс тарабынан өткөрүлгөн изилдөө физикалык көнүгүүлөр мээ бөлүгүндөгү эмоцияга жооп берген электр активдүүлүгүн көбөйтөөрүн көрсөттү. \"Сергек жашоо образы психикалык саламаттыкты чыңдоого мээге стимул кылууга өтө зарыл нерсе. Эгерде физикалык аракет болбосо, анда бул активдүүлүк дагы төмөндөйт\",-деп түшүндүрдү окумуштуу. Баса, физикалык көнүгүүлөргө маани бербей жүрө бергенден тынчсыздануу, көңүл чөгүү жана депрессияга кабылууга жакын болобуз. Машыгуу мээнин иштешин дагы күчтөндүргөн себептердин бири. Жагымсыз нерселер тууралуу азыраак ойлонуу зарыл Оксфорд университетинин психология боюнча профессору Женнифер Уайлддын пикиринде, жашоодогу өтө керектүү жөндөм, сапаттардын бири - кайсыл бир көйгөйгө байлана бербөө. Мунун өзү кишини кейишке салган ойлордон арыла билүү, аны мээден чыгарып салуу дегенди түшүндүрөт. Жагымсыз кырдаалдар дайыма бушайманга салып, аны унутуу оңой болбойт. Профессор Уайлддын буга бир нече кеңеши бар. \"Эгерде сиз үзгүлтүксүз 30 минута ичинде кандайдыр бир жагымсыз кырдаал тууралуу ойлонуп жатсаңыз, ошол айлампага түшүп калган болсоңуз, тез арада токтошуңуз керек\",-дейт окумуштуу. Сизге кандай оор болуп жатканын ойлоп алып, кейишке баткандан көрө конкреттүү чечим табууга киришиңиз. Өзүңүздү токтотуп, бул көйгөйдү чечүүдө колуңуздан эмне келерин таразалаңыз. Бул оңой нерсе эмес. Ошонтсе деле ойлорду башка нукка буруңуз. Ушундай жөндөмдү көнүктүрүүгө умтулуңуз. Тынчсыздануу, коркуу жана толкундануу бул кадимки көрүнүш. Бирок ошол эле маалда көп нерселерге тынчсыздануунун кереги жок экенин аңдап билген туура болот. Иликтөөлөрдүн биринде ушундай абалга түшкөн бейтаптарды беймаза кылган көйгөйлөрдүн тизмесин түзүштү. Алардын ондон бири гана реалдуу маселелерге катуу тынчсызданган. Мунун көптөгөн түшүндүрмөлөрү бар, анын ичинде тынчсыздануу эволюциянын натыйжасы экенин белгиле�� кетсек болот. Ал алдыдагы олуттуу жаракатка же өлүмгө алып келиши мүмкүн болгон коркунучтарды күтүп алуу же эскертүү үчүн бизди музыкалык аспап сыяктуу күүгө салат. Ошентсе дагы окумуштуулар капаланып, ой чөмүлүп, катуу тынчсызданган көрө, ошол сизге катуу тийген маселенин чечүү жолдорун издөөнү сунуштайт. Жаңы максаттар \"Алдыңызга жаңы максаттарды коюңуз. Бул сөзсүз жашоонун оор учурун жеңүүгө жардамын берет,-дейт нейробиолог Дин Барнетт. - Максаттар ар кандай болот. Маселен, чет тилди үйрөнүү же жаңы ашкана рецептин сынап көрүү. Эгерде сизди глобалдык долбоорлор чочулатса, кичине максаттан баштап көрүңүз\". Эгерде сиз акыл эстүүлүк менен жеке комфортуңуздан чыга алсаңыз, бул алдыга түрткөн күч болот. Мунун өзү кырдаал сизди эмес, сиз кырдаалды көзөмөлдөй аларыңызды көрсөтөт. Көптөгөн кишилер ушул аркылуу психологиялык саламаттыгын жакшыртат. \"Жаңы нерсе дайыма канааттануу алып келет,-дейт доктор Барнетт. - Биздин өзүбүздү баалообуз ар бир жаңы нерсени үйрөнгөндө же кылганда жогорулап турат. Жүрүм-турум, максатка жетүүгө умтулуу - биздин өнүгүүбүздүн негизги жолу эсептелет\" . Келгиле, сүйлөшөлү Көптөгөн кишилер үчүн баарлашуунун жоктугу катуу травма болуп калган. Анын кесепетинен ден соолугунда олуттуу маселе жарлаган учурлар бар. Ошондуктан баарлашуудан качпаңыз. \"Табият бизди жалгыздык үчүн жараткан эмес,-дейт профессор Элизабет Кейперс. - Биз социалдык жандыкпыз. Ошондуктан баарлашканда өзүбүздү жакшы сезебиз\". Профессор Кейперстин эсебинде, коомдон обочолонуп калган кишилер өзүнө эле көңүл бура берет. Мунун өзү кырдаалды андан бетер оорлоштурушу мүмкүн. Ыңгайлуу учурду күтпөгүлө Оптимисттер узак жашайт. Алардын достору көп жана иммундук системасы мыкты. Кембриж университетинин окумуштуусу Оливия Реместин пикири ушундай. Пессимисттер үчүн жакшы жаңылык - оптимизмди өрчүтө аласың, башкача айтканда, жашооңду жакшы жакка өзгөртө аласың деген ойду өзүңдө өнүктүрүү жана бардыгы сенин көзөмөлүңдө эмес экени. Кантип? \"Жаман болсо азыр болсун, бирок кийин эмес\" принциби менен жаша. Башкача айтканда, убакытты же ыңгайлуу бир учурду күтүп олтура бербей, дароо умтулуп аракеттен. \"Көп учурда биздин ички туюмубуз эң керектүү башталыштарды токтотуп коет. Экиленбей туруп аракетке өтүү керек,-дейт Оливия Ремес. - Эмне ойлосоң ошону кылууга умтул. Башында баары жакшы болбошу мүмкүн. Бирок баары жаман эмес экенине көзүң жетет. Мунун өзү эч кандай аракет кылбаганга караганда дайыма жакшы\". Эксперттер күн сайын тагдырыңызга жана кишилерге ыраазы болгон үч нерсени жазып алууга кеңеш берет. Бул эмне туура жана жакшы болгонуна көңүлү бурууга жардам берет. Ошол эле маалда мээнин сол жарым шарындагы позитив үчүн жооп берген бөлүгүнө кошумча стимул берет. \"Эмоция жугуштуу. Ошондуктан кайгырып эле басып жүгөн, негативдүү маанайдагы кишилерден алыс болу��уз\". Жерри Флетчердин иллюстрациясы"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/56120521", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/entertainment-56250328", "doc1": "أول صورة ترسلها المركبة بعد هبوطها وهلل المهندسون في مركز التحكم في المهمة، في ولاية كاليفورنيا، فرحا بعد تأكيد نبأ هبوط المركبة. وستقضي المركبة، المزودة بست عجلات، العامين المقبلين على الأقل في حفر صخور على سطح الكوكب، بحثا عن آثار تدل على وجود حياة في الماضي. وهبطت المركبة في فوهة عميقة، بالقرب من خط استواء المريخ، تُسمى جيزيرو. ويُعتقد أن الفوهة كانت تضم بحيرة عملاقة قبل مليارات السنين. وحيثما كان هناك ماء، يوجد احتمال وجود حياة أيضا. مواضيع قد تهمك نهاية تعد هذه المهمة الأولى لوكالة ناسا منذ سبعينيات القرن الماضي للبحث المباشر عن آثار حياة على المريخ إشارة التأكيد بأن مركبة برسيفيرنس هبطت بسلام وردت إلى فريق العمل بمركز التحكم في تمام الساعة 20:55 بتوقيت غرينتش. وبعد أن كانوا في الماضي يتبادلون العناق ويتصافحون بحرارة، فرضت بروتوكولات الوقاية من فيروس كورونا الصارمة عليهم التباعد عن طريق حواجز شفافة. وعلى الرغم من ذلك كانت الفرحة واضحة. واستمر التصفيق عندما وصلت أول صورتين التقطتا بواسطة كاميرات هندسية منخفضة الدقة. وعلا الغبار الأغطية الشفافة للعدسات المثبتة، بيد أنه أمكن رؤية سطح مستو أمام المركبة وخلفها. وأفادت تحليلات بأن موقع الهبوط يبعد نحو كيلومترين إلى جنوب شرق المنطقة التي من المقرر أن تفحصها المركبة. وأشاد ستيف جورتشيك، القائم بأعمال مدير وكالة ناسا، بالإنجاز، قائلا: \"الفضل للفريق. يا له من فريق رائع يعمل خلال كل الصعاب وكل التحديات المصاحبة لهبوط مركبة على المريخ، فضلا عن تحديات كوفيد. إنه إنجاز رائع\". وقال مايك واتكينز، مدير مختبر الدفع النفاث التابع لناسا، الذي يعد مركز بعثات الوكالة إلى المريخ، إن مثل هذه المهمات الناجحة ستمهد السبيل لمهام بشرية على الكوكب الأحمر في نهاية المطاف. وأضاف: \"لسنا مستعدين للذهاب إلى هناك برواد فضاء بعد، لكن الروبوتات جاهزة\". \"هناك أمر مميز بشأن الأيام القليلة الأولى (من المهمة) لأننا أنزلنا للتو ممثلا لكوكب الأرض في منطقة من المريخ لم يذهب إليها أحد من قبل\". الهبوط على المريخ ليس بالأمر السهل على الإطلاق، وعلى الرغم من أن وكالة ناسا أصبحت خبيرة في ذلك، كان جميع أعضاء فريق مركبة \"المثابرة\" يتحدثون بحذر شديد حتى يوم الخميس. تضم المركبة مجموعة من الأدوات التكنولوجية المتطورة وتعد هذه ثاني مركبة فضائية تزن طنا تضعها وكالة الفضاء الأمريكية على المريخ. كانت المركبة الأولى، كيوريوسيتي، قد هبطت في فوهة أخرى في عام 2012، وجربت تقنيات هبوط مبتكرة، بما في ذلك حوامل هيكلية صاروخية الدفع، تستخدمها \"المثابرة\" الآن بشكل أفضل. وسيقضي فريق التحكم الأسابيع المقبلة في تشغيل المركبة الجديدة، والتأكد من أن أنظمتها لم تتعرض للتلف خلال هبوطها الصعب على السطح. ومن المقرر استبدال البرمجية التي ساعدت على وصول المركبة إلى المريخ ببرمجية أخرى تمكنها من السير على سطح المريخ. ومن المتوقع أن ترسل المركبة خلال الأيام المقبلة العديد من الصور، إذ يسعى المهندسون إلى تقييم طبيعة تضاريس المنطقة. ومن الأهداف قصيرة الأجل للمهمة، إجراء تجارب على مروحية صغيرة تحملها المركبة. وسوف تسعى المروحية للقيام بأول رحلة جوية في عالم آخر. وحينها فقط ستبدأ المركبة تنفيذ مهامها الجادة، بالتوجه إلى دلتا شاسعة رصدتها الأقمار الصناعية. وتتكون الدلتا بفعل الأنهار التي تتحرك باتجاه كيان مائي أوسع، حيث تصب رواسبها. ويأمل العلماء أن تكشف المواد التي ساهمت في تشكيل دلتا جيزيرو عن بصمات حياة بيولوجية سابقة. وستأخذ مركبة برسيفيرنس عينات من قاعدة الدلتا ثم تتحرك نحو حافة الفوهة، إذ اكتشفت الأقمار الصناعية صخورا كربونية، تعد على الأرض جيدة، على وجه الخصوص، في تتبع النشاط الحيوي. ومركبة برسيفيرنس مزودة بمجموعة من الأدوات التي سيستخدمها الباحثون على الأرض لفحص كل هذه التكوينات بالتفصيل، وصولا إلى المستوى المجهري. لماذا تنطوي فوهة جيزيرو على أهمية كبيرة؟ استخدمت المركبة حوامل هيكلية صاروخية الدفع للهبوط على سطح الكوكب سُميت فوهة جيزيرو، التي يبلغ عرضها 45 كيلومترا، على اسم بلدة في البوسنة والهرسك. وفي بعض اللغات السلافية، تعني كلمة جيزيرو أيضا \"بحيرة\". وتضم فوهة جيزيرو أنواعا متعددة من الصخور، منها الطينية والكربونية، التي تتمتع بقدرتها على الاحتفاظ بأنواع الجزيئات العضوية التي قد تشير بدورها إلى وجود حياة في الماضي. وقال بريوني هورغان، عضو الفريق العلمي التابع لجامعة بوردو في ويست لافاييت بولاية إنديانا الأمريكية: \"في بعض البحيرات، يمكن أن توجد حصائر ميكروبية وكربونات تتفاعل لتشكل هذه الهياكل الكبيرة، هذه التلال من الطبقات الكبيرة\". وأضاف لبي بي سي: \"إذا رصدنا أي شيء مثل هذا النوع من الهياكل في جيزيرو، فسنقتنص الفرصة، لأن هذا قد يمثل الغاية المنشودة من علم الأحياء الفلكي للمريخ\". وستقوم المركبة بتعبئة أكثر اكتشافاتها الصخرية إثارة داخل أنابيب صغيرة وستُترك على السطح. عمت الفرحة مركز التحكم في المهمة على الأرض ووضعت وكالة الفضاء الأمريكية ووكالة الفضاء الأوروبية خطة بمليارات الدولارات لإحضار هذه الأنابيب في وقت لاحق في نهاية العقد. وستكون تلك رحلة معقدة تتضمن مركبة ثانية وصاروخا وقمرا صناعيا ضخما لشحن مواد جيزيرو. وتمثل عملية إعادة العينات الخطوة المنطقية والضرورية التالية في استكشاف المريخ. وحتى إن اكتشفت مركبة برسيفيرنس شيئا أشبه بالبصمة الحيوية، فمن المؤكد تقريبا أن الدليل سيكون محل خلاف، كما هو الحال عادة بالنسبة للمزاعم المتعلقة بآثار وجود حياة قديمة هنا على الأرض. لذا فإن إحضار الصخور، لإجراء المزيد من التحليل الأكثر تعقيدا، هو الطريقة الوحيدة التي سيتم بها الفصل في أي نقاشات تتعلق بوجود حياة في الماضي على الكوكب الأحمر.", "doc2": "Андан бери космостук робот Марстын экваторуна жакын \"Езеро\" деп аталган кратерден көз жоосун алган сүрөттөрдү салып жатты. Роботтун эң негизги максаты - Кызыл планетадагы бактериялык жандыктардын изин иликтөө. Окумуштуулар үч-төрт миллиард жыл мурун Марста суу болгонун, демек тирүү жандык дагы болушу мүмкүн деп келишет. \"Персеверанс\" роботу Кызыл планетага жаңы конгондон кийин тартылган сүрөт Космостук робот Марска конгонуна алты күн өткөндөн кийин тартылып, жакындатылган сүрөт \"Персеверанстын\" камералары, автоматтык колдору бар. Аны менен робот бургулоо иштерин аткара алат, лазери дагы бар. Андан тышкары роботко заманбап сенсорлор жана анализ жүргүзгүдөй аспаптар дагы орнотулган \"Персевера��с\" соолуп калган көлдүн түбүнөн анализ алып, аскаларда бургулоо иштерин жүргүзөт. Робот анализге алган таштарды таңгактап, Марстын бетине чогултуп коет Аларды башка аппарат алып кетет. Экинчи аппарат Марстан алынган анализдерди Жерге жеткирет. Бул Марс планетасынан көтөрүлгөн биринчи робот болмокчу Роботтун Mastcam-Z камерасы менен тартылган панорама сүрөтү. Бул сүрөттү робот 142ге бөлүп Жерге салган, аны НАСАнын кызматкерлери бириктирген Космостук робот планетанын таштарын үлгүгө албастан, Марстын түзүлүшүн так көрсөткөн сүрөттөрдү Жерге жөнөтүүдө \"Персеверанс\" роботунун дизайны жана планетага конуу алгоритми 2012-жылы ийгиликтүү сыналган. Анда НАСАнын \"Кьюриосити\" аппараты Гэйл кратерине конгон эле. Жаңы робот дагы Skycrane (\"Асман краны\") парашют технологиясын колдонду Космостук робот конордун астында чаң учканын байкаса болот Кызыл планетага жетүүгө 1960-жылдары көп аракеттер болгон. Миссиялардын жарымы ийгиликсиз аяктаган. Соңку жылдары АКШ, СССР (кийин Орусия), Индия жана Европа Биримдиги Марска аппараттарын ийгиликтүү жөнөткөн эле. Эми бул өлкөлөрдүн катарына Бириккен Араб Эмирлиги менен Кытай кошулду. Сүрөттөр Nasa/JPL-Caltech таандык."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-54408665", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-54382858", "doc1": "وكانت مساعدة الرئيس البالغة من العمر 31 عاما، قد حلت محل أنتوني سكاراموتشي كمديرة اتصالات الرئيس عندما أُقيل بعد 10 أيام فقط من توليه منصبه في عام 2017. وليس لهيكس اي خبرة أو معرفة سياسية، لكنها كانت على صلة بعائلة ترامب على مدار السنوات الخمس الماضية. ومسيرتها مع ترامب مليئة بالتقلبات، فقد استقالت من منصب، لكنها عادت لاحقاً في منصب مختلف في فريقه. إذن كيف حصلت هذه الشخصية على واحدة من أهم الوظائف في حكومة الولايات المتحدة؟ مواضيع قد تهمك نهاية إيفانكا ترامب بدأت هوب هيكس حياتها المهنية في العلاقات العامة حيث كانت شركة أزياء إيفانكا ترامب واحدة من عملائها. وبعد أن عملت عارضة أزياء لدور أزياء راقية مثل رالف لورين، قامت بعرض بعض ملابس شركة إيفانكا كجزء من وظيفتها. وكان العمل مع الابنة الكبرى لدونالد ترامب يعني أن هوب هيكس ستلفت أنظار الرئيس الأمريكي في النهاية. واختارها ترامب شخصيا في أكتوبر/تشرين الأول عام 2014 للعمل في العلاقات العامة لشركته العقارية. سياسية بالصدفة في أوائل عام 2015، دخلت المجال السياسي عندما ذهبت مع دونالد ترامب في رحلة في إطار حملته الرئاسية، حتى أنها ساعدت في إدارة حساب تويتر الخاص به. استقالت هوب هيكس من فريق ترامب ثم عادت في دور آخر وعندما أصبحت الحملة أكثر جدية، كان عليها أن تقرر بين أن تصبح سكرتيرة صحفية سياسية متفرغة أو العودة للعمل في شركة ترامب العقارية. فاختارت العودة للعمل في شركة ترامب العقارية، لكن مرة أخرى، طلب منها دونالد ترامب شخصيا البقاء في فريقه السياسي فقبلت بذلك. الابتعاد عن الأضواء ونادرا ما تجري هوب هيكس لقاءات صحفية، على الرغم من أنها حاضرة دائما عندما يجري الصحفيون مقابلات مع ترامب. وعندما بدأت العمل في الحملة الرئاسية، حذفت حساباتها على تويتر وانستغرام. هوب هيكس التي يقال إن ترامب يدعوها هوبي وسط مجموعة من مساعدي الرئيس وعن��ما أصبح دونالد ترامب رئيسا خلق ترامب لها وظيفة جديدة، مديرة الاتصالات الاستراتيجية في البيت الأبيض. واتسمت طريقتها في التعامل مع الرئيس بأنها لا تسعى لتغييره، ولكن ببساطة تسهل له ما يريد القيام به. ووفقا لتقرير لموقع بوليتيكو فإن هيكس هي واحدة من المطلعين الحقيقيين القلائل على الحياة الخاصة لعائلة ترامب حتى أنها كانت تتناول عشاء السبت (وجبات خاصة في العقيدة اليهودية) مع إيفانكا ترامب وجاريد كوشنر. وكانت أيضا واحدة من الأشخاص القلائل الذين حضروا لقاء البابا مع ترامب في مايو/أيار عام 2017. استقالة وعودة استقالت هيكس في فبراير/شباط عام 2018، بعد يوم واحد من إدلائها بشهادتها أمام الكونغرس وقالت خلالها بأنها كانت تكذب من حين لآخر لصالح ترامب. وفي غضون ذلك عملت في محطة فوكس نيوز المقربة من ترامب لكنها عادت إلى فريق الرئيس في وقت سابق من هذا العام. هوب هيكس (الثالثة من اليسار) خلال لقاء ترامب بالبابا ووفقا لمراسلة بي بي سي في البيت الأبيض تارا ماكيلفي في ذلك الوقت، سبب عودتها بسيط للغاية: \"قليلة الكلام، ويبدو أنها تعرف أسرار الرئيس\".", "doc2": "Дональд и Меланья Трамп Twitter посттун аягы, 1 \"Бүгүн биринчи леди экөөбүз Covid-19 вирусун аныктаган тесттин жыйынтыгын алдык. Биз өзүбүздүн изоляцияда кармайбыз жана дарыланууну баштайбыз. Бул жолду чогуу басып өтөбүз\",-деп жазды Трамп. Трамптын жеке дарыгери президент милдеттерин аткара алат деп маалымдады. \"Президент Трамп менен биринчи леди Меланья Трамп SARS-CoV-2 вирусуна кабылганы аныкталды. Президент жана биринчи леди өздөрүн жакшы сезип жатат. Алар Ак үйдө изоляцияда болушат. Эч кам санабаңыздар, президент өз милдетин аткара алат\",-деп айтты дарыгер Конли. АКШ коронавирустун жайылышынын очогуна айланып, жылдын башынан бери жаңылыктардын башкы сабынан түшпөй келет. Президент Трамп алгач коронавирустун коркунучун мойнуна албай, даярдыктар чабал болгонуна көптөр нааразы болду. Бирок анын рейтинги түшө баштагандан кийин Трамп коронавируска карата көз карашын кескин өзгөртүп, эл алдына беткап кийип чыгып, абал курч экенин айтып жатты. АКШдагы президенттик шайлоого 32 гана күн калды. АКШдагы шайлоо: Трамп-Байдендин “башаламан” дебатынан кийин анын форматы өзгөрөт Экинчи президенттик дебат 14 күндөн кийин болмок. Эми дебат жылдырылышы ыктымал, үгүт иштери токтотулду. Эки күн мурун болгон дебатта эле Трамп Демократиялык партиядан президенттикке талапкер Жо Байденди беткап кийгени үчүн шылдыңдап, анын үгүт иштерине аз сандагы кишилер келгенин айткан. Эми президенттин администрациясы эмнеге эрежелер сакталбаганына жооп бериши керек."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/business/2015/10/151019_china_economic_growth_slows", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-48986999", "doc1": "النمو الصيني جاء دون معدل النمو المستهدف الذي حددته بكين رسميا وانخفض النمو على أساس سنوي كذلك عن المعدل الذي كانت الحكومة الصينية تستهدفه وهو 7 في المئة. ويُتوقع أن تضع هذه البيانات رغم تجاوزها التوقعات قليلا ضغوطا على صانعي القرار في الصين للإسراع في تنفيذ السياسة النقدية التي كانت الحكومة الصينية قد أعلنت عنها لاحتواء هذا التراجع. وتعرض الاقتصاد الصيني لأضرار من جراء تقلبات أسواق المال الشديدة على مدار الصيف وضعف الأداء المسجل مقارنة بتوقعات الحكومة. وتوقع معظم المحللين معدلات نمو بنسبة 6.8 في المئة خلال الفترة بين يوليو/ تموز وسبتمبر/ أيلول. مواضيع قد تهمك نهاية وتأتي أرقام النمو الأخيرة بعد مجموعة كبيرة من البيانات المخيبة للآمال في الصين. وفي وقت مبكر من هذا الشهر، أشارت بيانات التصنيع إلى استمرار انكماش القطاع خلال سبتمبر/ أيلول. وشهدت الواردات انخفاضا حادا خلال الشهر الماضي مع تراجع التضخم بنسبة تجاوزت التوقعات، مما يزيد من مخاوف تعرض ثاني أكبر اقتصاد في العالم إلى التباطؤ السريع. ولا تزال الصين تحاول الانتقال من اقتصاد تقوده الصادرات إلى اقتصاد تقوده الخدمات والمستهلكون. واستهدفت بكين رسميا تحقيق نمو بنحو 7 في المئة خلال العام بكامله، لكن رئيس الوزراء الصيني، لي كه تشيانغ، قال إن انخفاض معدل النمو أمر مقبول طالما وفّر ما يكفي من فرص العمل الجديدة. \"الارتقاء بالاقتصاد\" وقال شينغ لايون، المتحدث باسم وكالة الإحصائيات الصينية، للصحفيين: \"سيواجه الاقتصاد ضغوطا ويحقق معدلات نمو تقل عن الأرقام المتوقعة حتى نضمن إجراء إعادة الهيكلة المطلوبة\". ورغم انخفاض معدلات النمو في القطاع الصناعي، قال شينغ إنه من المتوقع أن يشهد قطاع الخدمات نموا سريعا. صدرت مجموعة كبيرة من البيانات المخيبة للأمال بشأن الاقتصاد الصيني وأضاف: \"كل ذلك يشير إلى أن إعادة هيكلة الاقتصاد الصيني والارتقاء به يجري بلا توقف\". ومع ذلك، يقول محللون إن التراجع الحاد في الواردات يشير إلى أن الطلب المحلي ليس قويا بنفس القدر الذي كانت تتمناه الحكومة الصينية. ويأتي هذا الانخفاض رغم خطوات بكين المتكررة بخفض أسعار الفائدة وتدابير التحفيز. وقال لويس كويجس، من مؤسسة \"أكسفورد إيكونوميكس\"، لبي بي سي \"التدابير الحكومية ساعدت في تخفيف الضغط السلبي، لكن المشكلة تكمن في أن مستوى تلك الضغوط على النمو شديدة جدا\". وأوضح أن تلك التدابير يتعين أن تظهرآثارها في بيانات الإنتاج الصناعي، والصناعات الثقيلة وغيرها من القطاعات. وأضاف: \"إن ما يحول دون تفاقم أزمات الاقتصاد الصيني هو الاستهلاك، لكن هذا لا يمكنه موازنة تلك الضغوط السلبية على النمو بصورة كاملة، ولذلك –رغم أننا نرى بعض تدابير الحكومة التحفيزية ونلمس كذلك بعض آثارها- ليس كافيا للحيلولة دون المزيد من تراجع النمو\". وفي الربع الثاني من العام، تجاوزت معدلات النمو التوقعات لتصل إلى 7 في المئة مقارنة بالعام الماضي، لتتساوى بمعدل النمو خلال الأشهر الثلاثة الأولى من العام الجاري. ويواصل الخبراء الاقتصاديون، على الرغم من ذلك، دعوة الحكومة إلى مزيد من الإجراءات، في الوقت الذي تثير فيه التقلبات في أسواق المالي المخاوف من نشوب اضطرابات مالية وقلاقل اجتماعية محتملة.", "doc2": "Дүйнөдөгү экинчи ири экономиканын солгундаганы дүйнө жүзүнө таасир этет деген тынчсыздануулар айтылууда. Бээжин экономикалык өсүшкө түрткү берүү үчүн салыкты азайтып, банктар тоңдуруп турчу акчанын көлөмүн төмөндөттү. Бул аркылуу Кытай бийлиги базарда көбүрөөк акча жүгүрүп калат деп үмүттөнүп жатат. АКШ менен Кытайдын ортосундагы соода согушу да абалга терс таасир этүүдө. Өткөн жылы дүйнөдөгү эң кубаттуу экономикага ээ болгон бул өлкөлөр ортосунда 600 млрд. доллар көлөмүндөгү сооданын талашы ырбап кетти. Жапонияда өткөн \"Чоң жыйырмалыктын\" саммитинде Вашингтон менен Бээжин соода согушу боюнча сүйлөшүүлөрдү улантууга макул болушкан. Кытайдын экономикалык абалы эмнеге маанилүү? Соңку жылдары Кытайдын экономикалык өсүшү басаңдап, орто эсеп менен алганда жылына 6,5 пайызга өсүп жатат. Соңку жыйырма жылдан бери экономикалык өсүш жылына 12 пайызга чейин жогорулап келген. Окумуштуулар 2019-жылы Кытайдын экономикасы 6,1 пайызга өсөт деп болжолдуу эсептеди. Буга кабатырланууга негиз жок дешет алар. Он же жыйырма жыл мурункуга салыштырганда, Кытай экономикасы дүйнөлүк соода системасына байланды. 2000-жылдары Кытай глобалдык сооданын жети гана пайызын түзгөн. Быйыл бул сан 19 пайызга жетти. 25 жылдын ичинде Кытай экинчи ири экономикага айланып, жергиликтүү компаниялар дүйнөнүн ар бурчундагы ишканалар менен товар жүгүртүүдө. Кытай экономикасы тез өсүп, учурда айрым товарлардын баасын аныктай алчу деңгээлге жеткенин окумуштуулар белгилешүүдө. Жер шарында өндүрүлгөн темир, жез, көмүр жана цементтин жарымы Кытайга сатылат. Демек, кытайлыктар бул товарды сатып албай калса, анын баасы кескин төмөндөйт. (AT)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-56465594", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-56480643", "doc1": "تفشي العدوى وسط فئة الشباب قد يكون سببا لارتفاع عدد الإصابات ورجّحت المستشارة الألمانية أنغيلا ميركل إعادة فرض اجراءات الإغلاق. وأشار وزير الصحة الألماني ينز شبان، إلى أن أوروبا تفتقر إلى اللقاحات اللازمة لخفض عدد الإصابات بشكل كبير. وقال لمراسلين: \"يجب أن نكون صادقين، نحن لا نملك اللقاحات الكافية في أوروبا لوقف موجة ثالثة من خلال التطعيم فقط\". وأدّى التأخير في عملية تسليم اللقاح، بالإضافة إلى تعليق استخدام لقاح أوكسفورد أسترازينيكا، إلى عرقلة توزيع اللقاحات في أوروبا. مواضيع قد تهمك نهاية ودافعت المستشارة الألمانية يوم الجمعة، عن قرار التعليق المؤقت لطرح لقاح أسترازينيكا، وقالت إنها لا تعتقد أن سمعة اللقاح قد تضرّرت. وقالت ميركل التي تبلغ من العمر 66 عاماً، إنها ستأخذ لقاح أسترازينكيا، وأضافت :\"سأنتظر إلى أن يحين دوري\". لجأت ألمانيا مؤخراً إلى تخفيف قيود الإغلاق ما هو الوضع في ألمانيا؟ يرجح أن الإبلاغ عن عدد الإصابات المرتفع، سببه تفشي الوباء وسط فئة الشباب. وحذّر وزير الصحة من \"أسابيع صعبة\" مقبلة. وقالت ميركل إنها كانت تأمل عدم العودة إلى فرض الإغلاق بعد فترة وجيزة من تخفيف القيود، لكنّ التطورات \"المؤسفة\" تعني أن الأمر لا مفرّ منه. وأضافت: \"لقد اتفقنا على أنه في حال تجاوز معدل الإصابة المئة، لكلّ مئة ألف شخص خلال سبعة أيام، في منطقة أو ولاية، سنعود إلى القيود التي كانت سارية حتى 7 مارس/آذار\"، وأطلقت على الاجراءات الجديدة اسم \"مكابح الطوارئ\". وأبدى الوزراء قلقهم من فترة عطلة عيد الفصح. وحثّوا الناس على عدم السفر واقتصار اللقاءات على أفراد الأسرة المباشرة\". وتلقّى 8 في المئة فقط من سكان ألمانيا الجرعة الأولى من اللقاح. وأعادت الحكومة طرح لقاح أكسفورد - أسترازينيكا يوم الجمعة. وقال معهد روبرت كوخ للأمراض المعدية، إنّ ��عدّل الإصابات في ألمانيا يتصاعد \"بشكل متسارع وواضح للغاية\". ماذا عن فرنسا وهولندا؟ سيخضع نحو 21 مليون فرنسي، في 16 منطقة من بينها العاصمة باريس، إلى إجراءات الإغلاق بدءاً من منتصف ليل الجمعة، وسط مخاوف في البلاد من انطلاق موجة ثالثة من الوباء. وقيل إن مقاعد القطارات التي تغادر باريس إلى مناطق لا تخضع للإغلاق، مثل بريتاني وليون، حجزت بالكامل قبل بدء سريان الإغلاق بساعات. كذلك وردت تقارير عن زحمة مرورية خانقة على طرقات الخروج من العاصمة. ويستمر في بولندا ارتفاع عدد الإصابات، مع تسجيل معدّل يومي لانتشار العدوى، لم تشهده البلاد منذ ذروة الموجة الثانية في نوفمبر / تشرين الثاني. وفرض إغلاق جزئي لثلاثة أسابيع يبدأ يوم السبت، في محاولة لإبطاء انتشار الفيروس. وستغلق المتاجر والفنادق والمرافق الثقافية والرياضية في جميع أنحاء البلاد. رئيس الوزراء الفرنسي جان كاستكس خلال تلقيه الجرعة الأولى من لقاح أسترازينيكا ما هو الجديد بشأن لقاح أسترازينيكا؟ رغم طمأنة وكالة الأدوية الأوروبية بشأن سلامة وفعالية لقاح أسترازينيكا، لا تزال بعض الدول تمانع في متابعة استخدامه في حملات التطعيم. وأعلنت السلطات الصحية في هولندا أن التوقف عن استخدامه سيدوم أسبوعاً على الأقل. ووصفت الخطوة بالإجراء الاحترازي، بعد ورود تقارير في البلاد عن إصابة مريضين بجلطات في الدم. بينما أعلنت كلّ من السويد والدانمارك والنرويغ يوم الجمعة، عن الحاجة إلى المزيد من الوقت لتحديد ما إذا التلقيح بأسترازينيكا سيستمر. بينما أعادت دول أخرى إعادة إطلاق حملات التطعيم بلقاح أسترازينيكا، ومن بينها ألمانيا وإيطاليا وفرنسا وهولندا. وأوصى المسؤولون في قطاع الصحة في فرنسا، بتقديم اللقاح فقط إلى الأشخاص الذين يبلغون من العمر 55 سنة وما فوق. وقامت وكالة الأدوية الأوروبية بالتدقيق باللقاح بعد إعلان 13 دولة أوروبية تعليق استخدامه، بسبب إثارة مخاوف من التسبب بجلطات في الدم. ومن جانبها، حثّت منظمة الصحة العالمية الدول على متابعة استخدام لقاح أسترازينيكا. وقال خبراء في منظمة الصحة العالمية يوم الجمعة إن للقاح \"إمكانات هائلة لمنع العدوى وخفض عدد الوفيات في جميع أنحاء العالم\". وقالت اللجنة الاستشارية العالمية لسلامة اللقاحات التابعة لمنظمة الصحة العالمية في بيان إنّ \"البيانات المتاحة لا تشير إلى أي زيادة عامة في حالات التجلط في الدم مثل التجلط الوريدي العميق أو الانسداد الرئوي، بعد إعطاء لقاحات كوفيد-19\". وسعى بعض القادة الأوروبيين إلى طمأنة المواطنين بشأن جرعة اللقاح. وقال رئيس الوزراء الإيطالي ماريو دراغي، إنه سيسعد بحصوله على اللقاح، لكنه قال إنه لم يحجز دوره بعد. بينما تلقى نظيره الفرنسي جان كاستكس، جرعة لقاح أسترازينيكا الجمعة. كذلك فعل رئيس الوزراء البريطاني بوريس جونسون.", "doc2": "Германиянын канцлери Ангела Меркель өлкөдөгү катаал карантин чараларын кеминде 18-апрелге чейин узартуу ниетинде. Франс пресс менен Рейтер журналисттери көргөн токтом долбоорунда апрель ичи карантин чараларын сактоо боюнча айтылган. Март айында эле Германия карантин чараларын жеңилдетүү тууралуу сөз кыла баштаган. Меркелдин Covid-19 жаңы штаммы тууралу тынчсыздануусуна карабай жергиликтүү бийликтер чектөө чараларын жеңилдетүү чечимин кабыл алган. Бирок өлкөдө вирустун жаңы жуккан учурлары көбөйгөндө үчүнчү толкун жөнүндө айта башташты.Карантин чаралары Германияга өткөн жылдын декабрында киргизилген эле. Польша Варшава Үчүнчү толкун Польшада дагы күчөп баштады. Жекшембиде өлкө боюнча 21 849 жаңы учур аныкталды. Бул бир апта мурунку көрсөткүчтөн 27 пайызга көп. Саламаттыкты сактоо министрлиги жекшембиде 140 бейтап коронавирустан каза тапканын кабарлады. Мекеменин башчысы Адам Недзельский белгилегендей, Covid-19 жаңы учурларынын 80% Британияда аныкталган штамм менен байланыштуу. Өлкөдөгү ооруканалардын 70 пайызында орундар толду. ИВЛде жаткан бейтаптар саны пандемия башталгандан берки чоң көрсөткүчкө жетти. Польшада кайрадан талаа госпиталдары ишин баштап, кошумча орундар даярдалды. Учурда Польшада калктын 13 пайызы эмдөөдөн өткөн. Апта соңунан тарта айрым жерлерде локдаун жарыялана баштады. 9-апрелге чейин соода борборлору, мейманкана, спорт жана маданий жайлар жабык болот. (AbA)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-53417978", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/magazine-53647000", "doc1": "ويعني تراجع معدل الخصوبة أن كل دولة تقريبا ستسجل تقلصا في عدد سكانها بحلول نهاية القرن. ويتوقع أن تشهد 23 دولة، من بينها إسبانيا واليابان، تناقص عدد سكانها إلى النصف بحلول عام 2100. وتؤدي الظاهرة أيضا إلى تزايد معدل الشيخوخة، إذ يتوقع أن يتساوى عدد البالغين من العمر 80 عاما مع عدد المواليد الجدد. ما الذي يحدث؟ تراجع معدل الخصوبة الذي هو متوسط عدد ما يمكن أن تنجبه امرأة واحدة. وإذا ما انخفض هذا المتوسط إلى ما يقارب 2.1 فإن عدد السكان يبدأ بالتراجع. مواضيع قد تهمك نهاية وفي خمسينيات القرن الماضي كانت المرأة تنجب ما معدله 4.7 أطفال. وكشف باحثون في معهد القياسات الصحية والتقييم بجامعة واشنطن أن معدل الخصوبة في العالم تناقص إلى النصف تقريبا، إذ سجل 2.4 في عام 2017. وتتوقع الدراسة المنشورة في مجلة لانست الصحية أن هذا المعدل سينخفض إلى أدنى من 1.7 بحلول 2100. ونتيجة لذلك فإن الباحثين يتوقعون أن يصل عدد سكان الأرض إلى 9.7 مليارات نسمة بحلول 2064، قبل أن يتراجع إلى 8.8 مليارات نسمة بحلول نهاية القرن. ويرى البروفسور كريستوفر موري، في تصريح لبي بي سي، أن هذا \"تغيير كبير، إذ أن أغلب دول العالم تشهد تراجعا في عدد سكانها\". وقال\" أعتقد أنه أمر هائل إذا نظرنا إلى جميع زواياه، ولذلك علينا إعادة تنظيم المجتمعات\". لماذا يتراجع معدل الخصوبة؟ الأمر لا يتعلق بالقدرة الجنسية، ولا بأي من الأشياء التي تتبادر إلى الأذهان كلما ناقشنا مسألة الخصوبة. يتعلق الأمر بميل المزيد من النساء إلى الحصول على التعليم والعمل، بالإضافة إلى توفير موانع الحمل بشكل واسع، وهو ما جعل النساء يخترن إنجاب عدد أقل من الأولاد. ومن هذه الناحية فإن تراجع معدل الخصوبة نتيجة إيجابية. ماهي الدول الأكثر تأثرا؟ يتوقع أن ينهار عدد سكان اليابان من 128 مليون نسمة في عام 2017 إلى أقل من 53 مليون نسمة بحلول نهاية القرن. وتواجه إيطاليا انهيارا مماثلا في عدد السكان، إذ يتوقع أن يتراجع عدد سكانها من 61 مليون نسمة إلى 28 مليون نسمة في الفترة نفسها. ويشمل تناقص عدد السكان إلى النصف 23 دولة من بينها إسبانيا والبرتغال وتايلاند وكوريا الجنوبية، فضلا عن اليابان وإيطاليا. أم�� الصين، أكبر دول العالم عددا، فإنها ستصل إلى ذروة 4.1 مليارات نسمة بعد أربعة أعوام، ثم يبدأ عدد سكانها في التناقص، ليصل 732 مليون نسمة بحلول عام 2100. وستحتل الهند حينها مركز أكبر دول العالم من حيث عدد السكان. ويتوقع أن يصل عدد سكان بريطانيا إلى 75 مليون نسمة في عام 2063، ليتراجع بعدها إلى 71 مليون نسمة بحلول عام 2100. وسيكون هذا الأمر مشكلة عالمية، إذ تسجل 183 دولة من أصل 195 معدل خصوبة أدنى من مستوى التعويض. ما هي المشكلة؟ ربما يعتقد البعض أن هذا شيء إيجابي بالنسبة للبيئة، فتناقص عدد قليل من السكان يعني تناقص انبعاث الغازات، ويخفف من إزالة الغابات وتدميرها لصالح الزراعة. ويرى البروفيسور موري أن هذا كله صحيح، باستثناء الشق المتعلق بانقلاب هرم الأعمار، أي عندما يصبح عدد المسنين أكبر من عدد الشباب، وما لذلك من آثار سلبية على المجتمعات. توقعات الدراسة ويضيف البروفيسور موري أن هذا الأمر \"سيحدث تغييرات هائلة. ويقلقني ذلك لأن ابنتي عمرها 8 أعوام ولا أعرف كيف سيكون شكل العالم وقتها\". من يدفع الضرائب في عالم في عالم مليء بالشيخوخة؟ من يدفع مصاريف الرعاية الصحية للمسنين؟ من يرعاهم أصلا؟ هل سيكون بمقدور الناس التقاعد عن العمل؟ يقول البروفيسور موري: \"علينا أن نخفف الضرر\". هل من حلول؟ استعملت بعض الدول، مثل بريطانيا، الهجرة وسيلة لتجديد فتوة سكانها والتعويض عن انهيار معدل الخصوبة. ولكن هذا الحل يبطل مفعوله عندما تسجل جميع الدول تراجعا في عدد السكان. وننتقل، حسب البروفيسور موري، \"من خيار الدول بين فتح الحدود أو غلقها إلى دفع تعويض للمهاجرين لأن عددهم لن يكون كافيا\". وجربت بعض الدول سياسات من بينها إطالة عطلة الأمومة والأبوة، وتوفير خدمة رعاية الأطفال المجانية، ومنح تحفيزات مالية، وتوسيع حقوق العمل، ولكن لا تأثير لها في الواقع. وتمكنت السويد من رفع معدل الخصوبة من 1.7 إلى 1.9، ولكن دولا أخرى فشلت في ذلك على الرغم من جهودها الكبيرة لتشجيع الولادة. ولا يزال معدل الخصوبة في سنغافورة حوالي 1.3. ويقول البروفيسور موري: \" بعض الناس يسخرون من الأمر، فهم لا يتصورون أن يحدث ذلك. يعتقدون أن النساء يقررن لوحدهن إنجاب المزيد من الأطفال\"، ولكن إذا لم نجد حلا فإن البشرية مهددة بالانقراض، في بضعة قرون طبعا\". وحذر الباحثون من تعطيل التطور في مجال تعليم المرأة وحصولها على موانع الحمل. ويقول البروفيسور ستين إيميل فولسيت: \"إن معالجة تراجع عدد السكان سيكون مصدر قلق في العديد من الدول، ولكن لا ينبغي أن يعطل الجهود الرامية إلى رعاية صحة النساء الإنجابية، والتطور المسجل في مجال حقوق المرأة\". ماذا عن أفريقيا؟ يتوقع أن يتضاعف عدد السكان في أفريقيا جنوب الصحراء ثلاث مرات، ليتجاوز 3 مليارات في عام 2100. وتصبح نيجيريا حينها ثاني أكبر دولة في العالم من حيث عدد السكان، بنحو 791 مليون نسمة. ويقول البروفيسور موري: \"إن العديد من الدول سيكون فيها عدد كبير من السكان من أصول أفريقية خلال هذه الفترة، وعليه يتحتم على دول العالم النظر بجدية إلى مسألة العنصرية لأن عددا كبيرا من سكانها ستكون أصولهم أفريقية\". لماذا عتبة معدل الخصوبة 2.1؟ ربما نعتقد أن الرقم لابد يكون 2 أي كل أبوين لهما طفلان، وبالتالي يبقى عدد السكان على حاله. ولكن مهما كانت الرعاية الصحية متطورة فإن بقاء جميع الأطفال على قيد الحياة ليس مضمونا. كما أن نسبة الذكور في الولادات أعلى بقليل من نسبة الإناث. ولذلك فإن معدل التعويض في الدول المتطورة هو 2.1. وتحتاج الدول التي تكون معدلات وفيات الأطفال فيها مرتفعة إلى معدل خصوبة أعلى حتى تضمن التعويض. ما الذي يقوله الخبراء؟ يقول البروفيسور، إبراهيم أبوبكر، من كلية لندن الجامعية: \"لو أن هذه التوقعات نصفها فقط حقيقي، فإن الهجرة تصبح ضرورة لجميع الدول وليست خيارا\". ويضيف: \"علينا لكي ننجح أن نعيد التفكير في السياسات العالمية. فتوزيع السكان في سن العمل مسألة حتمية بالنسبة لازدهار الإنسانية أو أفولها\".", "doc2": "ХХI кылымдын соңуна барып дээрлик бардык эле өлкөлөрдө калктын саны кыскара бермекчи. Анын ичинен 23 өлкө, арасында Испания, Жапония сыяктуу өлкөлөрдүн калкынын саны 2100-жылга барып эки эсе кыскарат. Бирок маселе адамзат өтө картайып, жаңы төрөлгөндөр санына караганда 80 жашка чыккандардын саны көп болушунда. Балдардын төрөлүшү акырындап кыскарып, бир аялга 2.1 бала туура келип калса, калктын санына таасирин тийгизип баштайт, дейт окумуштуулар. 1950-жылы дүйнөдөгү орточо көрсөткүч 4.7 эле. 2017-жыл бул 2,4 болуп кыскарды. Lancet журналына жарыяланган изилдөөдө 2100-жылга барып, бул көрсөткүч 1,7 болоору айтылды. Окумуштуулар 2064-жылга дүйнө калкынын саны 9,7 млрд болуп көбөйүп, эң жогорку көрсөткүчкө жетерин болжоп турат. Бирок кылым соңунда кайра кыскарып, 8.8 миллиардга түшөт. Балдардын төрөлүшү кыскарганына негизги себеп - аялдардын тандоосу менен байланыштуу. Алар билим алууну, жумушту көбүрөөк тандашат. Ошол эле учурда бойго бүтүрүүдөн сактана турган каражаттарды колдонууга көбүндө мүмкүнчүлүк болот. Аз балалуу болуу аялдын жеке тандоосу. Бул көйгөй көбүрөөк кимге тиешелүү? Жапониянын калкы 2017-жылы эле 128 млн кишиге жетип, тарыхтагы эң чоң өсүү болду. Бирок кайра кыскарып баштады. Ушул кылымдын этегинде 53 миллионго чейин барат. Ушул эле аралыкта Италиянын калкы 61 миллиондон 28 миллионго чейин азаймакчы. 2100-жылга барып 23 өлкөнүн калкынын санынын теңи кыскарат. Бул Испания, Португалия, Таиланд жана Түштүк Корея сыяктуу өлкөлөр. Калкы эң көп саналган Кытай дагы ушул тизмеге кирип калышы мүмкүн. Эксперттер 2014-жылы Кытайдын калкы 1,4 млрд болуп эң жогорку чегине жетет деп айтууда. Андан кийин азайып олтуруп, жүз жылдыктын соңунда 732 млн болот. Калктын саны боюнча биринчи тизмеге Индия чыгат. Улуу Британия калкынын саны 2063-жылы 75 млн кишиге жетип, жүз жылдыктын соңунда 4 млн кишиге кыскарат. Изилдөөгө катышкан авторлордун бири профессор Кристофер Мюррей мындай божомолдор өтө терең ойго салганын айтты. Көйгөй глобалдык мааниге ээ. Балдардын төрөлүшү 195 өлкөнүн 183дө азайат. Азыркы тенденция уланып кете берсе, 2100-жылы беш жашка чейинки балдардын саны азыркы 681 миллиондон 401 миллионго чейин кыскарат. Тескерисинче, жашы 80ден ашкан улгайган кишилер саны 141 миллиондон 866 миллионго чейин көбөйөт. Маселе эмнеде? Алдыдагы жылдарда дүйнөдө улгайган кишилер саны көбөйө берет Жер планетасынын калкынын саны азайганы анын табияты үчүн жак��ы көрүнүш болушу мүмкүн. Ооба, көмүр кычкыл газынын абага бүркүлүшүнөн тартып, токойлордун кыйылышына чейинки керектөөлөр кескин кыскарат эмеспи. \"Эгерде калктын жаш курагындагы өзгөрүүлөр жана анын терс кесепеттери болбогондо баары жакшы эле болмок\",-дейт профессор Мюррей. \"Өтө чоң социалдык өзгөрүүлөр күтүлүүдө. Мындай абал жеке мени кабатыр кылат. Анткени менин сегиз жаштагы кызым бар. Ал үчүн алдыдагы дүйнө кандай болот?\",-деди окумуштуу. Алдыдагы жылдарда дүйнөдө улгайган кишилер саны көбөйө берет. Массалык түрдө улгайып калган адамзатты ким багат? Абал кандай болот? Эмне кылуу керек? Бир катар өлкөлөр, анын ичинде Улуу Британия азырынча демографиялык көйгөйүн миграция эсебинен чечүүдө. Бул ыкма дагы жакында иштебей калат. Кээ бир өлкөлөр болсо ата-энелерге стимул берүү менен балдардын төрөлүү көрсөткүчүн кармап калууга аракеттенүүдө. Бирок мунун канчалык натыйжалуу экенин дагы айтуу кыйын. Швеция катуу аракетинин аркасында төрөлүүнүн 1,7 көрсөткүчүн 1,9га жеткирди. Сингапурда бул көрсөткүч бир аялга 1,3 бала бойдон кала берди. \"Биздин кооптонууларыбызды шакаба кылып, күлгөндөрдү кезиктирем. Мындай болушу мүмкүн эмес дешет алар. Эгер зарыл болсо, аялдар төрөйт деп айтышат. Бирок чынында кандайдыр бир чечимди таппаса, бир кылымдан кийин адамзат тукуму кырылып, жок болуп кетиши мүмкүн\",-деп коңгуроо какты профессор Мюррей. (AbA)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/magazine-51398356", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/magazine-51367776", "doc1": "وقد اتصل بها في أعقاب ذلك عشرات الأشخاص ليقولوا لها إنهم ما زالوا يواجهون المشكلة نفسها في أيامنا الراهنة. تحذير: تسرد هذه القصة أحداث اعتداء جنسي عنيف توقفت الممرضة عند المدخل المؤدي إلى غرفة روز في المستشفى والتفتت إليها لتقول بصوت مرتجف: \"آسفة لما حدث لك.. ابنتي أيضاً تعرضت للاغتصاب\". نظرت روز إلى الممرضة، قدرت أن عمرها لا يتجاوز 40 عاماً. مواضيع قد تهمك نهاية عادت بذاكرتها إلى الصباح الذي أعقب الاعتداء عليها، وإلى محادثاتها مع الشرطي والطبيب اللذين بديا مجردين من الإحساس. لقد استخدم الجميع عبارة (المزعوم) عند الإشارة إلى الاعتداء العنيف الذي تعرضت له، ووصفت لهم كيف تواصل لساعات في الليلة السابقة. لم يصدق معظم أقربائها ما تعرضت له باستثناء والدها وجدتها. ولكن مع الممرضة، كان الأمر مختلفاً تماماً، \"لقد صدقتني\" تقول روز. وكان ذلك بصيص أمل: أن ترى شخصا يقدر معاناتها ويعرف ما حدث لها. وشعرت بموجة من الارتياح وبأنها يمكن أن تبدأ بالتعافي من آثار تلك التجربة القاسية. ولكنها واجهت مشكلة مع انتشار فيديو الاغتصاب الذي شاهده مئات الآلاف من الناس، ولم تحظ منهم بأي تعاطف. وبعد مرور 10 سنوات، بدأت روز كاليمبا بتمشيط شعرها الأسود الكث أمام مرآة الحمام، ولف أطرافه بأصابعها لتشكيل حلقات طبيعية. لم يكن الحال هكذا في الأشهر التي تلت الاعتداء. كان عليها تغطية جميع المرايا في منزلها بالبطانيات، لأنها لم تكن تتحمل رؤية نفسها فيها. روز الآن في الـ 25 من العمر، وقد نظمت روتيناً للعناية بنفسها في حياتها اليومية. فاهتمامها بشعرها مثلاً، واحدا من النشاطات التي تمارسها ضمنه. ويكاد تمشيط ش��رها وتسريحه، الذي يستغرق جهداً ووقتاً طويلاً، يستحيل إلى نوع من التأمل لديها. وتعلم روز أن شعرها جميل، ويثني الناس على جماله طوال الوقت. واعتادت أيضا على أن تعد لنفسها، في كل صباح، قدحا من الكاكاو، وهو نوع نقي من الشوكولاتة تعتقد أنه يتمتع بصفات علاجية، ثم تبدأ في تدوين أهدافها اليومية في دفتر مذكراتها، وتكتبها بصيغة الحاضر وليس الماضي عمداً. تكتب \"أنا سائقة ممتازة\"، وهذا واحد من الأهداف، أو \"أنا متزوجة من روبرت وسعيدة بذلك\" أو \"أنا أم رائعة\". أثناء الجلوس لتبادل أطراف الحديث، تترك روز شعرها ينسدل على كتفيها ليغطي معظم جسدها. نشأت روز في بلدة صغيرة في ولاية أوهايو، ولم يكن غريبا، كما هي الحال بالنسبة لمعظم الفتيات في عمرها، أن تتمشى وحدها مساءً قبل وقت النوم، للاستمتاع بالهواء النقي وبرهة من السكينة. وهكذا بدأ ذلك المساء في صيف عام 2009. ولكن، فجأة ظهر من وسط العتمة رجل أمامها وهو يحمل سكيناً، وأجبرها على ركوب سيارة تحت التهديد. كان يجلس في مقعدها الخلفي رجل آخر يبلغ من العمر نحو 19 عاماً. بدا وجهه مألوفاً لها وسبق أن رأته في الحي. اقتادها الرجلان إلى منزل في الجانب الآخر من البلدة وتناوبا على اغتصابها على مدار 12 ساعة، بينما قام رجل ثالث بتصوير أجزاء من حادث الاعتداء. ظلت روز في حالة صدمة، وكانت تتنفس بصعوبة. لقد تعرضت لضرب مبرح وطعنت في ساقها اليسرى، وكانت ملابسها مغطاة بالدماء. وفقدت الوعي غير مرة. وفي مرحلة ما أثناء تعرضها للاعتداء، أخرج أحد الرجال حاسوباً محمولاً وأراها فيديوهات لاعتداءات على نساء أخريات. تقول روز \"أنا من أثنية من السكان الأصليين\" (في إشارة إلى سكان أمريكا قبل هجرة الأوروبيين إليها) و\"كان المهاجمون من البيض ولهم بنيات قوية بشكل واضح. وبعض الضحايا كُنّ من البيض أيضا، لكن الكثير من الضحايا النساء كنّ ملونات\". ولاحقاً بعد أن استعادت وعيها، هددها أولئك الرجال بالقتل. وحاولت استجماع شجاعتها للتحدث معهم طالبة منهم إطلاق سراحها مقابل أنها لن تكشف عن هوياتهم، قائلة لا شيء سيحدث لكم ولن يعرف أحد بالأمر. فأعادها الرجال إلى السيارة، ليلقوا بها في أحد الشوارع على بعد نحو نصف ساعة سيرا على الأقدام من منزلها. وعند وصولها إلى مدخل باب منزلها، رأت نفسها في مرآة القاعة. كان هناك جرح بليغ في رأسها ما زال ينزف دما. كان والدها رون وبعض أفراد الأسرة في غرفة المعيشة على وشك تناول طعام الغداء لحظة وصولها، فأخبرتهم بما جرى لها والدم يسيل من الجرح الذي في رأسها. تقول روز: \"اتصل والدي بالشرطة على الفور، وحاول تخفيف الهم عني مباشرة، بيد أن الآخرين لاموني على الخروج في وقت متأخر\". وفي غرفة الطوارئ استقبل طبيب وضابط شرطة روز التي قالت \"لقد تعامل الاثنان معي بطريقة غاية في الجفاء، وخالية من العواطف والإحساس\". سألها رجل الشرطة إن كان الأمر قد تم بالتراضي. وهل كان مجرد ليلة خرجت عن المألوف. تقول روز إنها صعقت عند سماع أسئلته. وتضيف \"حدث ذلك على الرغم من تعرضي لضرب مبرح لا يمكن تصوره وإلى طعن، وكنت أنزف\". صورة روز عندما كانت طفلة تحمل كتبا ودمية ردت روز \"لا، لم يكن بالتراضي\" وكانت لا تزال تعاني مما تعرضت له، فقالت لهم إنها لا تعرف من هاجموها. لم يكن لدى الشرطة أي خيوط لمتابعتها والاستمرار في القضية. حاولت روز الانتحار بعد خروجها من المستشفى في اليوم التالي، لأنها لم تكن قادرة على تخيل كيف يمكن أن تعيش حياة طبيعية بعد تلك الحادثة. ولكن شقيقها أنقذها بعد أن وصل في الوقت المناسب. بعد بضعة أشهر، كانت روز تتصفح موقع \"ماي سبيس\" عندما وجدت أن هناك عدة أشخاص من مدرستها يشاركون رابطاً فيما بينهم، ويشيرون إليها بوسم على الانترنت. وعندما ضغطت على الرابط تبين لها أنه موقع لنشر المواد الإباحية. وشعرت بغثيان شديد، لأن الرابط كان عبارة عن عدة مقاطع فيديو لحادث الاعتداء عليها. لقد كانت عناوين مقاطع الفيديو المحمّلة على الموقع الإباحي هي\" بكاء مراهقة وهي تُصفع\"، و \"مراهقة تتحطم\"، و \"مراهقة يغشى عليها\". وقد وصل عدد مشاهدي أحد تلك الفيديوهات إلى 400 ألف مشاهدة، بحسب ما تتذكر روز. \"وكانت أسوأ مقاطع الفيديو هي تلك التي غبت فيها عن الوعي، إن رؤية نفسي وأنا أتعرض للاعتداء دون أن أدرك ما كان يحصل لي كانت الأسوأ\". وتضيف أنها قررت على الفور عدم إخبار أسرتها عن مقاطع الفيديو، وخاصة أن معظم أفراد أسرتها لم يدعموها في محنتها، وإخبارهم لن يحقق شيئاً. وفي غضون أيام، كان من الواضح أن معظم أقرانها في المدرسة قد شاهدوا مقاطع الفيديو. \"لقد تعرضت للتنمر والتخويف\"، تقول روز \"سيقول الناس أنني أنا من طلبت ذلك واستملت الرجال إلي وإنني عاهرة\". وقال بعض الأولاد إن أولياء أمورهم أمروهم بالابتعاد عنها، لئلا تغريهم ثم تتهمهم بالاغتصاب. إنه من السهل أن يلقي الناس باللائمة على الضحية. وتقول روز إنها راسلت الموقع الإباحي عدة مرات خلال فترة ستة أشهر في عام 2009 للمطالبة بحذف مقاطع الفيديو الخاصة بها. \"لقد بعثت برسائل إلى الموقع الإباحي متوسلة إليهم، من فضلكم، أنا فتاة قاصر، وكان هذا اعتداءً، من فضلكم أحذفوها\". ولم تتلقً أي ردود على رسائلها وبقيت الفيديوهات تُعرض على الموقع. وتتذكر قائلة: \"في السنة التي تلت الحادثة، أصبحت انطوائية ومنعزلة. كنت أشعر بالخواء. كنت مخدَّرة تماماً، وانكمشت على نفسي\". كانت تتساءل في قرارة نفسها، عندما كانت تلتقي عيناها مع أي شخص غريب، يا ترى هل شاهد مقاطع الفيديو؟ و\"هل تجنبوا (الآخرون) مشاهدة الفيديو؟ أم هل استمتعوا برؤية اغتصابي؟\". لم تقوَ روز على النظر إلى نفسها في المرآة، لهذا غطت جميع مرايا المنزل بالبطانيات. وكانت تنظف أسنانها وتستحم في الظلام، وتفكر دائماً في من قد يكون شاهد مقاطع الفيديو. وأخيرا، خطرت لها فكرة. فأنشأت عنوان بريد إلكتروني جديدا، إدعت فيه أنها محامية وأرسلت رسالة بريد إلكتروني إلى الموقع الإباحي تهدد فيه باللجوء إلى الإجراءات القانونية. و \"في غضون 48 ساعة، اختفت مقاطع الفيديو\". بعد ذلك بأشهر، بدأت روز في حضور جلسات استشارات نفسية، وكشفت أخيراً عن هوية مهاجميها إلى الطبيب النفسي، الذي كان من واجبه إبلاغ الشرطة بالأمر. لكنها لم تخبر أسرتها أو الشرطة عن مقاطع الفيديو. وقامت الشرطة بتدوين أقوال الضحية وشهادات أعضاء عائلتها. بيد أن محاميّ المعتدين دفعوا بأن روز مارست الجنس معهم بالتراضي، فحكم على المغتصبين بالسجن مع وقف التنفيذ، ولكن ليس بتهمة الاغتصاب بل بجنحة \"مساهمتهم في جنوح قاصر\". ولم يكن لدى روز وعائلتها الطاقة أو الموارد الكافية لخوض معركة من أجل عقوبة أشد. ومن الواضح أن رون كاليمبا ظل يفكر كثيراً في ما حدث لابنته طوال تلك السنوات الماضية. ويتساءل: ما الذي كان بإمكانه فعله، ربما استطاع فعل الكثير وبطريقة مختلفة لو عرف تفاصيل أكثر. لقد تغيرت ابنته بعد الاعتداء، فبعد أن كانت طالبة مجدة ومتفوقة، تحولت إلى فتاة أخرى تغيب عن مدرستها ونادراً ما تقوم بواجبها المدرسي. وظل رون وابنته يجلسان في حديقة قريبة من منزله، ويقرآن معا بعض المقاطع من الكتاب المقدس، ونادراً ما يتحدثان عن الماضي. ويقول: \"أشعر أن العالم كله خذلها، فالإساءة لها بدت للجميع مجرد مزحة كبيرة. لقد غيّرت حياتها كليا وخذلها الناس في كل خطوة خطتها\". لم يعلم رون بأمر مقاطع الفيديو على الموقع الإباحي إلا في عام 2019، عندما انتشرت التدوينة التي نشرتها روز حول ما تعرضت له، في وسائل التواصل الاجتماعي. ولم يكن لديه أي فكرة عن أن فيديو اغتصاب ابنته شوهد من قبل العديد من الناس، كما لم يكن يعلم أن زملاءها سخروا منها في المدرسة. ويتذكر رون حادثة مر بها في أيام الدراسة قائلاً: \"كنت أعرف فتاة في الصف الثامن، كان الناس يجرحونّها ويسيئون إليها وكانت تتعرض للضرب، ولم يتفوه أي منا بحرف، كنا نتفرج على ما يحدث فقط\". ويضيف : \"لقد صادفتها بعد سنوات. كانت تعتقد أنني كنت متنمراً عليها أيضاً، لأنني لم أفعل شيئاً حيال ما كانت تتعرض له\". ويضيف: \"في الواقع، من كانوا يؤذونها حينها هما اثنان فقط، لكنها ظنت أننا جميعاً كنا ضدها لأننا شاهدنا ما حدث ولم نقل أي شيء، وهذا كان شعورها حيال صمتنا\". هل يعتقد أن هذا ما حدث لروز؟ يقول رون: \"نعم، لكن الأمر كان أسوأ بالنسبة لها، كان لديها حشد من الأشخاص المتنمرين على الإنترنت أيضاً. البعض صمت والبعض أساء. ونحن هنا إزاء عالم مختلف\". والد روز يقول : كان هناك الكثير من التعليقات المهينة لها على الانترنت وخلال السنوات القليلة اللاحقة، اعتادت روز غالبا أن تغرق في العالم الرقمي مبتعدة عن العالم الواقعي. فاستغرقت في الكتابة، لتعبر عن نفسها في المدونات ووسائل التواصل الاجتماعي، لتكتب باسمها حيناً وبأسماء مستعارة حيناً آخر. وفي أحد الأيام في عام 2019، شاهدت عدداً من المنشورات عن الموقع الإباحي (Pornhub ).عندما كانت تقلب في المنشورات على صفحاتها في مواقع التواصل الاجتماعي. كان الناس يثنون عليه لتقديمه تبرعات لجمعيات خيرية للحفاظ على النحل، وإضافة تسهيلات توضيحية على الموقع للمشاهدين الصمّ، والتبرع لمساعدة الجمعيات الخيرية التي ترعى الذين تعرضوا للعنف المنزلي، وتقديم منحة دراسية بمبلغ 25 ألف دولاراً للنساء الراغبات في دخول صناعة التكنولوجيا. ووفقًا للموقع نفسه، ثمة 42 مليار زيارة له على الإنترنت في عام 2019، بزيادة قدرها 8.5 مليار عن العام السابق، وبمتوسط يومي يصل إلى حوالي 115 مليون. و 1200 عملية بحث في الثانية. وتقول روز: \"من المستحيل أن يفوتك هذا الموقع إذا كنت من مستخدمي وسائل التواصل الاجتماعي\". وتضيف \"لقد قاموا بعمل رائع في إظهار أنفسهم يؤدون مهمة \"خيرة\"، وأنهم تجاوزوا الإباحية تقريباً، ولكن لا تزال هناك مقاطع فيديو تحمل عناوين تشبه العناوين التي وُضعت لفيديوهاتي على الموقع. ولا توجد طريقة لمعرفة ما إذا كانت هناك مقاطع لعمليات اغتصاب لا تعلم ضحاياها بها\". روز مع والدها عندما كانت طفلة في الشهادة التي نشرتها في مدونتها وانتشرت على نطاق واسع، شاركت روز القرّاء، بسرد مفصل لحادث اغتصابها، وكيف أهمل الموقع الإباحي نداءاتها ورسائلها حتى تظاهرت بأنها محامية. وعلّق العشرات من النساء وبعض الرجال على التدوينة قائلين إنهم شاهدوا مقاطع الفيديو التي صوّرتهم وهم يتعرضون لاعتداءات جنسية على ذلك الموقع أيضاً. وقال�� إدارة موقع \"بورن هاب\" الإباحي في تصريح لبي بي سي: \"ترجع هذه المزاعم المروّعة إلى عام 2009، قبل عدة سنوات من امتلاك أصحاب الموقع الحاليين له. لذلك ليست لدينا معلومات عن كيفية التعامل معها في ذلك الوقت. ومنذ تغيير مالكيه، دأب الموقع على تطبيق إجراءات حماية وسياسات صارمة في هذه الصناعة، عندما يتعلق الأمر بمكافحة المحتوى غير المصرح به وغير القانوني، كجزء من إلتزامنا بمكافحة مواد الاعتداء الجنسي على الأطفال. كما وظفت الإدارة جهة خارجية مختصة في كيفية التحقق من الفيديوهات المحمّلة تقوم بجرد أي عمليات تحميل جديدة بحثاً عن أي مواد يحتمل انطباق مواصفات المادة غير القانونية عليها، وتتأكد من عدم عودة الفيديو الأصلي للظهور على منصاتنا\". وردا على سؤال عن سبب استمرار عرض مقاطع فيديو على الموقع تحمل عناوين مماثلة لتلك التي كانت تعرض عملية اغتصاب روز من أمثال: \"اعتداء على مراهقة وهي نائمة\"، أو \"اعتداء على مراهقة في حالة سكر أثناء نومها\"، أو \"اعتداء قاس على مراهقة\"، قالت الشركة: \"نحن نسمح بجميع أشكال التعبير عن الجنس التي تتبع شروط الاستخدام الخاصة بنا، وقد يجد بعض الناس هذه المشاهد غير مناسبة، لكنها قد تروق للكثيرين حول العالم، وهي محمية بمختلف قوانين حرية التعبير\". ووضع الموقع علامة تبويب خاصة للإبلاغ عن أي محتوى غير لائق في عام 2015، لكن القصص حول مقاطع فيديو عن اعتداءات جنسية على الموقع الإلكتروني تستمر في الظهور. وفي أكتوبر/تشرين الأول من العام الماضي، واجه رجل في الثلاثين من عمره في فلوريدا، يدعى كريستوفر جونسون، تهماً بالاعتداء الجنسي على شاب يبلغ من العمر 15 عاماً، ونشر مقاطع فيديو عن الاعتداء على الموقع نفسه. وفي تصريح لبي بي سي بشأن هذه الحالة، قال الموقع إن سياسته هي \"إزالة المحتوى غير القانوني بمجرد أن نعلم به، وهو بالضبط ما فعلناه في هذه الحالة\". وفي عام 2019 ، قام الموقع أيضا بإلغاء قناة تُدعى\"غيرلز دو بورن\"، عندما رفعت 22 امرأة دعوى قضائية عليها يتهمن القناة فيها بإجبارهن على المشاركة في مقاطع الفيديو، واُتُهم وقتها مالكو القناة بالاتجار بالجنس. تقول روز: \"قد يقول الناس إن ما حدث لي منذ عقد مضى لا يمثل الواقع اليوم، ولكن ببساطة، هذه ليست القضية. لقد أخبرتني نساء بعد أن قرأنّ مدونتي، أن هذا الأمر ما زال يحدث. وهن نساء غربيات يشاركن على منصات وسائل التواصل الاجتماعي\". وتضيف \"لا أشك في أن مقاطع الفيديو في أجزاء أخرى من العالم، وفي الأماكن التي نعرف أن الأفلام الإباحية تُستهلك بكثرة مثل الشرق الأوسط وآسيا، هي أماكن قد لا تدرك فيها الضحية أن فيديوهات الاعتداء عليها يتم تداولها في مثل هذه المواقع\". تعليق تُرك على الموقع الإباحي يطلب من إدارة الموقع إزالة الفيديو وتحدثت بي بي سي إلى امرأة من كاليفورنيا كانت راسلت روز عبر البريد الإلكتروني، والتي ظل فيديو يصور اعتداء جنسيا عليها يعرض على موقع أصغر لسنوات، على الرغم من أنها تقول إنها راسلت الشركة عدة مرات، كما تركت تعليقات أسفل الفيديو على الموقع نفسه. وتقول المرأة: \"لقد تم تحميل ومشاركة الفيديو من قبل مواقع إباحية أخرى أيضاً، إلا أن محاميّ الموقع قالوا لبي بي سي إن موكليهم لا يعلمون بأي شيء من هذا القبيل\". وقدمت بي بي سي بعد ذلك رابطاً للفيديو، فضلا عن صور تعليقات المرأة التي طلبت فيها حذفه. فقاموا أخيرا بحذفه في الأيام التالية. وتقول كيت إيزاكس من جماعة\"نوت يور بورن\" التي تحقق بنشاطات المواقع الإباحية\"ما حدث لروز في عام 2009، لا يزال يحدث إلى يومنا هذا في العديد من المواقع الإباحية المجانية وليس فقط في موقع (بورن هاب)\". وتضيف: \"لا يمكننا القيام بأي شيء حيال المواقع الإباحية المضرة الصغيرة التي أنشأها أفراد، بيد أن المواقع التجارية الكبيرة مثل (بورن هاب) يجب أن تتعرض للمساءلة، ولكن ليس في الحال لأنه لا توجد قوانين الآن تسري عليها\". ترنو روز إلى المستقبل لتجاوز صدمتها وثمة ما يعرف بـ \"الأفلام الإباحية الكيدية \"،والتي تُعرف أيضاً باسم الإساءة الجنسية المبنية على الصور، وتتمثل بالقيام بتركيب صور حميمية لشخص ما دون إذنه، وتوزيعها بقصد. ويعد صنع مثل هذا المحتوى جريمة جنائية في إنجلترا وويلز منذ عام 2015 ويعاقب عليه بالسجن لمدة تصل إلى عامين حالياً. وعلى الرغم من أن المنصات التي يُنشر فيها مثل هذا المحتوى، لا تخضع حتى الآن للمساءلة القانونية. وتقول إيزاكس : \"تدرك المواقع الإباحية أن هناك محتوى مزعجاً وغير مقبول على منصاتها. وهم يعلمون أنه لا توجد طريقة يمكننا من خلالها التمييز بين المشاهد التمثيلية الخيالية أو السيناريوهات غير الحقيقية المنتجة أو مشاهد الإساءة الحقيقية\". وتشير إلى أنها قامت بتشكيل جماعة \"نوت يور بورن\" إثر تحميل ستة مقاطع فيديوهات جنسية لأحدى صديقاتها (وكان عمرها أقل من 16 عاماً)، على موقع بورن هاب. وتضيف: \"إن أكثر من 50 امرأة في المملكة المتحدة قلنَ لها خلال الأشهر الستة الماضية إنه تم نشر مقاطع فيديو جنسية لهن من دون موافقتهن على المواقع الإباحية، وإن ثلاثين منهن حُملت الفيديوهات عنهن في موقع بورن هاب\". وأشارت أيضا إلى أن موقع بورن هاب ومواقع أخرى تُمكِّن المشاهدين من تنزيل مقاطع الفيديو على أجهزة الكمبيوتر الخاصة بهم، لذلك، حتى لو تم حذف الفيديو من إحد هذه المواقع الإباحية، فمن السهل على المستخدمين تداول الفيديو وتحميله في أي موقع آخر لمرات عديدة. وتقوم مجموعة\"نوت يور بورن\" بحملات تحض على تشريع قوانين في المملكة المتحدة من شأنها اعتبار مشاركة مقاطع الفيديو الإباحية غير الموافق عليها جريمة جنائية. ترنو روز الآن إلى المستقبل، بعد أن التقت في أوائل العشرينات من عمرها بصديقها روبرت، الذي تقول إنه ساعدها على مناقشة الاعتداء الذي تعرضت له وطريقة التعامل معه. و تأمل في أن تتزوج قريباً وتنجب ابنة. كما ترى أن كلبها، الذي سمته بيلا وهو من نوع بيتبول، يشكل مصدر قوة لها، وتقول: \"لقد نشأت مع كلاب البيتبول، قد تحمل سمعة سيئة بأنها عدوانية ولكنها جميلة للغاية\". وتضيف: \"بصراحة إنها تصبح عدوانية فقط إذا تعرضت لإيذاء من البشر\". وتكمل \"أشعر بأنني محكومة بالسجن مدى الحياة بشتى الطرق، حتى هذه اللحظة، قد أكون في محل البقالة وأرى شخصا غريبا فأتساءل في قرارة نفسي عما إذا كان قد شاهد فيديو الاعتداء علي\". لكن روز تقول إنها لم تعد ترغب بالبقاء صامتة بعد الآن.", "doc2": "Үрөй учурган тасма белгилүү порно сайтына жүктөлгөн, аны интернеттен алдыруу үчүн Роуз бир нече ай бою кыйналган. Блог ачыкка жарыялангандан кийин ондогондор Роузга кайрылып, дал ошондой окуяга туш болгонун айтып чыгышты. Эскертүү: Үрөй учурган окуя, 18+ Медайым Роузду ооруканадан жетелеп чыгарып, \"сен мындай окуяга туш болбошуң керек эле, кечирип кой...сени түшүнүп турам, менин кызымды дагы зордуктап кетишкен\" деп акырын үн менен айткан экен. Роуз түн ортосунда жатып алып, полиция менен дарыгердин окуяны ишенбей кабыл алганына таң калган. Чынында, анын айрым туугандары дагы \"өзүң күнөлүүсүң\" деп урушкан. Медайым болсо башкача мамиле кылганы дароо байкалды. \"Ал мага ишенди\", -дейт Роуз. Ошол Роузго үмүт берген. Бирок көп өтпөй үрөй учурган окуянын видеосун жүз миңдегендер көрүп, бөлүшкөн. Алардын бири дагы жаш кызга жан тарткан эмес. Роуздун ошол учурдагы абалын түшүндүрүп берүү татаал. Ал өзүнүн жүзүн карай албай, үйдөгү ар бир күзгүнү шейшеп менен жаап чыкканы өспүрүм кыз үчүн канчалык оор болгонун көрсөтөт. Учурда Роуз 25 жашта. Мурдагы сезимдерин жеңип чыгуу үчүн Роуз өзүн колго алганды үйрөндү. Таң атпай туруп, өзү жактырган какао жасап, күзгүнүн алдына отуруп алып боёнот, чачын жасалгалайт. Андан тышкары күзгүнүн алдына отуруп алып, өзүнө эргүү берген сөздөрдү улам кайталайт: \"Мен мыкты айдоочумун. Роберт экөөбүз бактылуубуз. Мен мыкты энемин\". Роуз Огайодогу чакан шаарчада туулуп-өскөн. Өспүрүм кыздын кечинде сейилдеп келүүсү шаарчада көнүмүш адат эле. Роуз бир нече саат бою сабактарын жасагандан кийин, таза абаны дем алып, басып келгенди жактырчу. 2009-жылы жайында, 14 жаштагы Роуз адаттагыдай эле көчөгө сейилдеп келүүгө чыккан. Бала кезиндеги Роуз Көлөкөдөн белгисиз адам чыгып, бычак такап аны унаага алып кирген. Унаада дагы бирөө олтурган экен, болжолу 19 жаштарда. Роуз ал кишини шаарда мурда көргөн. Эки кылмышкер Роузду шаардын аркы четиндеги үйгө алып барып, 12 саат бою зордукташкан. Үчүнчү адам видеого тарткан. Роуз дендароо абалына кабылып, дем алалбай кыйналып жатканда, кылмышкерлердин бири ага компьютериндеги видеолорду көрсөткөн. Анда негизинен афро-америкалык кыздар зордукталган. \"Кол салгандар расист ак эркектер эле. Алар афро-америкалыктардан башкаларды дагы зордукташкан экен\", -дейт Роуз. Кылмышкерлер Роуз зордукталганы боюнча полиция кайрылса, аны өлтүрүп кетерин айтышкан. Жаш өспүрүп коркуп, аны кое беришсе эле эч кимге \"айтпайм\" деп убада берген. Зомбулукка кабылган аял жардам сурагандан тартынбаш керек Роузду кайра унаага отургузуп, үйүнөн жарым саат жөө баскан аралыкта таштап кетишкен. Ал үйүнө басып кирип, күзгүдөн өзүн карап калып, жийиркенген экен. Башынан кан чыгып жаткан, бутун дагы бычак менен тилишкен. Кыздын атасы Рон, алыскы туугандары менен тамактанып жаткан. Кызын көргөн Рон коркуп кетип, эмне болгонун сураган. Роуздун айткандарын угуп, дароо полицияга чалган. \"Атам мени кучактап, полицияга чалды. Башкалар кечинде эмнеге көчөгө чыгасың, өзүң күнөлүүсүң деп айтышты\",-дейт Роуз. Ооруканада Роузду эркек дарыгер менен полиция кызматкери кабыл алган. Алар фактыларды сурап, Роузду сезимдерине эч көңүл бурган эмес. Полиция дароо эле \"сен жыныстык катнашка макул болдуң беле? Балким сен макул болуп, анан окуя туура эмес нукта уланып кетти\" деген суроо жолдоптур. \"Мени сабашып, башым жана бутум канап жатса, алар ушундай суроо беришти\". Өспүрүм жыныстык катнашка макул болбогонун билдирип, бирок коркконунан ким кол салганын айта албай койгон. Ооруканадан чыккандан кийин Роуз өз өмүрүн кыюуга аракеттенген. \"Жашоомду кантип улантам деген ой келди\",-дейт Роуз. Аны агасы убагында көрүп калып, ата-энесин жардамга чакырган экен. Бир нече айдан кийин Роуз MySpace коомдук сайтты карап жатып, мектептеги курбулары интернет баракчасына шилтемени бөлүшүп жатканын байкап калган. Роуз дагы аны басып, белгилүү Pornhub порно сайтына кирген. Баракчада зордукталып жаткан кыз Роуз эле. \"Бир нече видео бар экен, аларга \"кичинекей өспүрүп ыйлап жатат\", \"өспүрүм кыз талкаланды\", \"эсин жоготкон өспүрүм\" деген тема коюшуптур. Алардын бирин 400 миң жолу көрүшүптүр. Эсимди жоготкондо эмне кылгандарын көрүп, жүрөгүм айланды. Себеби ал учур эсимде жок эле\",-деп эстейт Роуз. Роуз видео тууралуу жакындарына айткысы келген эмес. Анткени туугандарынын көбү тескерисинче аны күнөөлөшкөн. Мектептеги окуучулардын көбү дагы порно сайттагы Роуздун видеону көргөнү бир нече күндүн ичинде белгилүү болду. \"Шылдыңдашып, өзүң күнөлүүсүң, бул эркектерди өзүң чакырдың, сен сойкусуң\", -деген сөздөр айтылды. Айрым окуучулардын ата-энеси бул кызга жолобогула деген буйрук бериптир. Көптөр Роуз зордукталганына ишенген эмес. 2009-жылы Роуз алты ай бою Pornhub сайтына кат жолдогон. Ал видеону алып салууну суранган. \"Мен аларга жашым жетиле элек кыз экенимди түшүндүрүп, видеону алып салууну сурангам. Жалынып кат жазып турдум\",-дейт Роуз. Ага эч ким жооп жазган эмес, видео сайттан алынган жок. Ошол жылы Роуз катуу өзгөрдү. Эч ким менен сүйлөшпөй, эч нерсеге кызыкпай калган. \"Көчөдөн бирөө карап калса эле, ал порно видеону көрсө керек деп шекшип калат элем. Балким ал видеону көрүп ыракат алгандыр деген дагы ой келчү\". Ошондуктан Роуз өзүн карагысы келбей, үйдөгү күзгүлөргө шейшеп илип чыккан. Порно сайтына жазган каттарынан майнап чыкпай жатканда, Роуз башка ыкманы пайдаланууну чечкен. Ал жаңы почта ачып, өзүн Pornhub сайтына адвокат катары тааныштырып, кат жолдогон. \"Видеону албасаңар соттошом деп жаздым, 48 сааттын ичинде тасма баракчадан өчүрүлдү\". Бир нече айдан кийин Роуз психологиялык жардам алып, ага кол салгандар ким болгонун айткан. Бирок видео тууралуу айтып бере алган эмес. Психолог мындай маалыматты жашыруун кармап тура албайт, мыйзамга таянып, ал полицияга кайрылган. Коопсуздук кымзаткерлер кылмышкерлерди кармаганда, алардын адвокаттары Роуз жыныстык канташка барууга макул болгонун айткан экен. Роуздун үй-бүлөсүнүн күчтүү адвокат жалдоого акчасы жок болгондуктан, кылмышкерлер \"зордуктоо\" факты менен жазаланбай, \"мыйзамсыз жорук\" үчүн соттолгон. Бир дагы күн абакта отурган эмес. Роузду�� атасы Рон, Pornhub сайтындагы видео тууралуу 2019-жылы кызынын блогун окугандан кийин гана уккан. Ал кызынын видеосу интернетте желдей тарап, аны мектептеги окуучулары шылдыңдаганын билген эмес экен. \"Кызымды мектеп окуучу кезин эстедим. Ага башка балдар көп тийишип, уруп, чалып салган учурлар болгону эске келди. Бирок биз эчтеке деп айтчу эмеспиз. Бул дагы туура эмес экен. Себеби, кызым дүйнөнүн баары мага каршы. Ал тургай ата-энем дагы мага каршы деген ой калыптанып калды. Айрым учурда унчукпай коюу туура эмес\",-дейт Рон. Роуз Калемба атасы менен Үрөй учурган окуядан кийин Роуз санарип дүйнөсүнө кирип кеткен. Ар түрдүү ысымдарды колдонуп, блог жазып, өзүнүн сезимдери менен бөлүшүп турган. 2019-жылы коомдук сайттарда отуруп, Роуз Pornhub сайты тууралуу окуп калган. Анда порно сайты кайрымдуулукка көңүл буруп, үй-бүлөлүк зомбулукка кабылгандарга жардам берип, технология багытында окугусу келген кыздарга каражат бөлгөнү жазылган. Pornhub сайты тараткан маалыматка ылайык, 2019-жылы сайтка 42 миллиард киши кирген, бул 2018-жылга салыштырмалуу 8.5 миллиардка көбүрөөк. Ошондо сайтка күнүнө 115 миллион киши кирет. \"Pornhub тууралуу бүт дүйнө укса керек. Алар өзүнүн жакшы тарабын көрсөтүүгө аракеттенди. Максатына жетти. Бирок меникине окшош видеолор сайтта дагы деле көп. Бул тасмалардагы кыздар чын эле зордуктоо учурунда тартылганбы же жөн эле ошентип атап коюшканбы айта албайсың\",-дейт Роуз. Роуз ысымын жашырбай блог жазып, Pornhub ал адвокат экенинен кооптонгондо гана видеону алып салганын билдирген. Роуздун блогуна ондогон аялдар кошулуп, алар дагы дал ошондой окуяга туш болгонун ачык айтып чыгышты. Би-Би-Си Pornhub сайтына кайрылганда, алар мындай жооп кайтарды: \"2009-жылы үрөй учурган окуялар тууралуу сөз болуп жатат. Ал учурда бул сайттын ээси башка киши болчу. Ошондуктан окуя кандай чечилгени тууралуу маалыматыбыз жок. Pornhub сайтынын жаңы ээси өспүрүмдөрдүн сексуалдык зомбулукка кабылганына каршы күрөшүү жана мыйзамсыз видеолорду жүктөп албоо үчүн эң катаал эрежелерди колдонот. Компания Vobile программасынын жардамы менен сайтка жүктөлгөн ар бир видеону текшерилет. Мыйзамсыз тасмалар платформага жүктөлбөйт\". 2015-жылы Pornhub үрөй учурган видеолорго каршы чара көрүү үчүн атайын ыкмаларды киргизген. Ага карабастан жаш кыздар зордукталган видеолор дагы деле сайтка жүктөлүүдө. Өткөн жылы октябрь айында 30 жаштагы флоридалык Кристофер Жонсон 15 жаштагы кызды зордуктап, видеону Pornhub сайтына жүктөгөнү үчүн абакка кесилди. Би-Би-Синин ушул окуя тууралуу суроолоруна Pornhub \"мыйзамсыз видеолор аныкталар замат, сайттан өчүрүлөт\" деген жооп алды. 2019-жылы Pornhub Girls Do Porn каналын сайтынан алып салган. Анда 22 аял аргасыздан видеого тартылганын айтышып, сотко кайрылышкан. Girls Do Porn каналынын ээси күнөлүү деп табылды. \"Айрымдар менин он жыл мурун болгон окуямды угуп, азыр андай болбойт деп айтышат. Бирок алар жаңылышат. Менин блогумду окуган кыздар мага байланышып, дал ушундай окуяга туш болгонун айтышууда. Алар Батыш мамлекеттеринде жашаган, интернетке байланышы бар аялдар. Жакынкы Чыгыш, же Азия өлкөлөрүндө зордукталып, видеосу интернетке жүктөлгөнүн билбей жүргөндөр көп болсо керек деп ойлойм\",-дейт Роуз. Би-Би-Си Роузга кат жолдогон аялдардын бири менен байланышты. Ал дагы зордукталып, тасма бир нече жыл бою чакан порно сайтында жүктөлүп турган экен. Бул аял дагы компанияга кат жолдоп, жада калса видеонун астына дагы жазган. Калифорниянын тургуну бул видео башка порно сайттарга дагы тарап кеткенин айтат. Порно сайттын адвокаттары Би-Би-Синин суроолоруна жооп берип, компаниянын ээси ушундай окуя болгону тууралуу маалымат жок деп айтты. Би-Би-Си сайттан тартылган сүрөттөрдү, анын ичинде аялдын кайрылуусун дагы көрсөткөндөн кийин, видео баракчадан өчүрүлдү. \"Роуздун 2009-жылы болгон окуясы азыр деле кайталанып жатат. Бир гана Pornhub сайтында эмес, бир нече бекер порно сайттарында ушундай жагдай байкалат\",-дейт Not Your Porn уюмунун өкүлү Кэйт Исакс. Бул уюм порно сайттарды иликтеп келет. \"Чакан, бир киши түзгөн порно баракчаларга эч нерсе кыла албайсың. Ал эми Pornhub сыяктуу чоң сайттар жоопкерчиликке тартылышы керек. Азыр аларды эч ким жоопкерчиликке тарткан жок. Аларды чектеген мыйзам дагы жок\",-дейт Кэйт Исакс. Айрым учурда мурдагы сүйлөшкөн кызы же жубайынан өч алуу үчүн, сурабай туруп анын интимдик сүрөт, видеолорун интернетке жүктөп салган учурлар дагы арбын. Англия менен Уэльс 2015-жылы өч алуу максатындагы порнографияны мыйзамсыз деп таап, бул кадамга баргандарды эки жылга чейин абакка кесет. Бирок ошол видео же сүрөттөрду бөлүшкөн платформалар жоопкерчиликке тартылбайт. \"Порно сайттар айрым видео же сүрөттөр уруксат сурабай туруп жүктөлгөнүн билишет. Видео атайын тартылганбы же чын эле зордук-зомбулук экенин аныктоо абдан татаал экенин дагы порно сайттар жакшы билишет\",-дейт Исакс. Кэйт Исакс анын 16 жашка чыга эле курбусунун видеосу Pornhub сайтына жүктөлгөндөн кийин Not Your Porn аттуу уюм түзгөн. Анын айтымында, соңку алты айдын ичинде эле ага элүүдөн ашуун аял видеосу порно сайтка жүктөлгөнү боюнча кайрылган. Ошондой эле Кэйт Pornhub сыяктуу сайттардан видеону компьютерге көчүрүп алуу мүмкүн экенин айтат. Демек баракчадан үрөй учурган видео өчсө дагы, ал башка сайтка жүктөлүп калышы мүмкүн. Not Your Porn уюму Британиянын өкмөтү порнография видеолоруна карата мыйзамдарды катаалдаштырууну үндөп келет. Роуздун окуясына 10 жыл өттү. Учурда ал күйөөсү Роберт жана Белла аттуу ити менен жашайт. Күйөөсү Роберт Роуздун үрөй учурган окуясы тууралуу сүйлөшүп, түшүнүү менен кабыл алган. \"Өмүр бою абакка кесилгендей эле болдум. Азыр дагы дүкөнгө барып, бул киши менин видеомду көрдүбү деген суроолор пайда болот\",-дейт Роуз. Бирок Роуз он жылдан соң башкалар сабак алсын деген ой менен окуясын кеңири жайылткысы келет. Анткени унчукпай, өзүн-өзү жеп жүрө бергенде эмне өзгөрмөк эле..."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/science-and-tech-53959765", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/entertainment-53942967", "doc1": "أنثى الخنزير جيرترود وقال ماسك في بث عبر الإنترنت إن \"الأمر يشبه وجود جهاز تتبع في جمجمتك موصول به أسلاك متناهية الصغر\". وأوضح أن مثل هذه الشرائح قد تساعد، في المستقبل، في علاج حالات مثل الخرف ومرض الشلل الرعاش وإصابات الحبل الشوكي. وقدمت شركة \"نيورالنك\"، التي شارك ماسك في تأسيسها، العام الماضي طلبا لبدء تجارب على البشر. ويهدف ماسك، على المدى البعيد، إلى الوصول إلى ما يصفه بـ\"الإدراك البشري الخارق\"، لمواجهة تفوق الذكاء الاصطناعي الذي يعتقد أنه قد يدمر الجنس البشري. مواضيع قد تهمك نهاية وكانت أنثى الخنزير \"جيرترود\" واحدة من ثلاثة خنازير شاركت في عرض تجريبي يوم الجمعة بث عبر الإنترنت. وقام المعالج في دماغها بإرسال إشارات لاسلكية، مظهرا وجود نشاط عصبي في أنفها لدى بحثها عن الطعام. وقال ماسك إن جهاز \"نيورالنك\" الأصلي، الذي كشف النقاب عنه قبل عام، قد جرى تبسيطه وتصغير حجمه. وأضاف قائلاً: \"يمكن وضعه داخل الجمجمة. وقد يكون تحت شعرك دون أن تعرف\". شركة \"نيورالنك\" قدمت العام الماضي طلبا لبدء تجارب على البشر. ويتألف جهاز شركة \"نيورالنك\"، التي تأسست في 2017، من مجس صغير يحتوي على أكثر من 3000 قطب كهربائي موصولة بأسلاك مرنة أرفع من شعرة الإنسان، ويمكنه مراقبة نشاط 1000 خلية عصبية في الدماغ. وقبيل البث على الانترنت، قال آري بنجامين، من مختبر كوردنغ التابع لجامعة بنسلفانيا، لبي بي سي نيوز إن التحدي الحقيقي أمام هذه التقنية قد يكون مجرد تعقيد الدماغ البشري. وأضاف قائلاً: \"حالما تكون لديهم تسجيلات، سيحتاج جهاز نيورالنك إلى فك شيفرتها وسيواجه في يوم ما تحدي غياب الفهم الأساسي لكيفية عمل الدماغ\".", "doc2": "Чип орнотулгандан кийин адамдын мээси аркылуу жабдыктарды башкарууга мүмкүн болот Белгилүү ишкердин Neuralink компаниясы өткөн жылы чипти адамдардын мээсине орнотуп, сыноо өткөрүү боюнча уруксат алуу документтерин тапшырган. Жаңы технология неврологиялык илдети бар кишилерге жардам бермекчи. Мээсине чип орнотулган адам алыстан туруп эле уюлдук телефон же компьютерди башкара алат. Маск мырза чип технологиясы деменция же паркинсон илеттерин дарылап, шал болуп калган бейтаптарды бутуна тургуза алат деп айтууда. Бирок келечекте мындай чиптер менен жасалма интеллектке туруштук берүү мүмкүн болот, дейт ишкер. Илон Маск жасалма интеллект келечекте адамзатка коркунуч жаратышы мүмкүн экенине ишенет. Мээсине чип орнотулган чочко Гертруддан тышкары дагы эки чочконун мээсине чип орнотулган. Илон Маск тарткан видеодо чочконун мээсиндеги неврологиялык өзгөрүүлөр компьютер программасында байкалып турду. Илон Масктын айтымында, Neuralink компаниясынын алгачкы чыгарган чипти азыркы аппарат менен салыштырганда, ал кыйла жөнөкөйлөштүрүлүп жана көлөмү дагы кичирейди. \"Баш сөөктүн алдына жайгаштырылат, эчтеке деле сезбейсиң. Чачтын астында чип бар экенин билбей деле каласың\",-дейт Маск. 2017-жылы негизделген Neuralink компаниясы бул багытта иштеген окумуштууларды таба албай кыйналды. Илон Маск өткөн айы \"Твиттер\" баракчасына дагы деле окумуштууларды издеп жатканын жазган. Чипте үч миңден ашуун электроддор адамдын чач кылынан ичке жана ийкемдүү зымдар менен байланган Компания чыгарган чипте үч миңден ашуун электроддор адамдын чач кылынан ичке жана ийкемдүү зымдар менен байланган. Электроддор мээдеги миңден ашуун нейрондорго байкоо салат. Окумуштуу Ари Бенжаминдин айтымында, адамдын мээси абдан татаал болгону технологияны өнүктүрүүдөгү негизги тоскоолдуктардын бири экенин айтууда. \"Мээнин нейрондоруна байкоо салгандан кийин, аны чечмелеши керек. Ошондо мээ кантип иштеп жатканы боюнча түшүнүгүбүз абдан жөнөкөй болгондуктан, маалыматты чечмелей албай калышат\",-дейт окумуштуу. Илон Масктын образы Iron Man же \"Темир киши\" көркөм тасмасына салыштырылып келет Илон Маск деген ким? Түштүк Африкада туулган канадалык-америкалык бизнес-магнат, инвестор, инженер жана ойлоп табуучу. Маск мырза PayPal аттуу интернет аркылуу төлөмдөрдү кабыл алуу системасын ойлоп чыгып, компаниясын 160 миллион долларга саткан. Маск тапкан байлыгын улам жаңы технология, инновацияга жумшап электр кубаты менен жүргөн Tesla, жогорку ылдамдыкта жүргөн Hyperloop транспорт системасы жана космоско туристтерди алып баруу максатында SpaceX компаниясын негиздеген."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-52603157", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-54656996", "doc1": "يحذر الخبراء من أن حصيلة الإصابات قد تكون في الواقع أعلى بكثير، بسبب انخفاض معدلات الاختبار في العديد من الدول كما تجاوزت حصيلة الوفيات حول العالم 278 ألفا، حتى وقت كتابة هذا التقرير. ولا تزال الولايات المتحدة هي الدولة الأكثر تضررا، حيث شهدت أكثر من ربع حالات الإصابة المؤكدة وثلث الوفيات في العالم. ويحذر الخبراء من أن العدد الحقيقي للإصابات من المرجح أن يكون أعلى بكثير، مع انخفاض عدد الاختبارات التي تجرى للكشف عن الإصابة في العديد من الدول، الأمر الذي يؤثر على دقة البيانات. وتستمر أعداد الوفيات اليومية في التناقص في بعض الدول، بما في ذلك إسبانيا، ولكن هناك مخاوف من أن تخفيف قيود الإغلاق يمكن أن يؤدي إلى \"موجة ثانية\" من العدوى. مواضيع قد تهمك نهاية وتستعد الحكومات للتداعيات الاقتصادية، حيث يضرب الوباء الأسواق العالمية وحركة التجارة والتوريد. أبرز التطورات:", "doc2": "Коронавирустан 31 миллион киши сакайды, 1,1 миллиондон ашуун адам көз жумду Коронавирустан 31 миллион киши сакайды, 1,1 миллиондон ашуун адам көз жумду, 75 миң бейтап оор абалда. Учурда эң көп жабыркаган беш мамлекет АКШ, Индия, Бразилия, Орусия жана Испания бойдон калды. Аргентинада дагы вирусту жуктургандар саны бир миллиондон ашты. Бул чекке Колумбия менен Франция дагы жакындап калды. Бир учурда вирустун очогу саналган Кытай 54-орунга жылды. Францияда күнүнө 42 миң кишиге вирус жукту Франциянын өкмөтү коркунучтан улам 38 аймагына коменданттык саат киргизди. Тургундар кечки саат 21.00дөн тарта 06.00гө чейин көчөгө чыга албайт. Бир гана жумушка бараткан же келе жаткандарга жана медициналык жардамга муктаж болгондорго гана көчөгө чыгууга уруксат берилди. Эрежени сактабагандарга 135 евро айып пул салынат. \"Экинчи толкун келди жана абал абдан оор\",-деп айтты Франциянын премьер-министри Жан Кастекс. Францияда коменданттык саат жума күнү күчүнө кирет. Жазында Европанын көп мамлекеттери вирустун жайылышы менен алпурушуп жатканда Чех Республикасы санитардык эрежелерди сактап, абалды көзөмөлдөп турууга жетишкен. Бирок эми Чехия Европада вирустан улам өлүм-житим эң көп болгон мамлекетке айланды. Жаңы чектөөлөргө ылайык, тургандар ишке жана дүкөнгө баруу үчүн гана көчөгө чыга алат. Мындай кадамга Ирландия менен Италияда дагы барды. Бирок азырынча айрым гана аймактарга карантин киргизилди. Германияда бир күндүн ичинде 11 287 жаңы учур катталды. Бул коронавирус пандемиясы башталгандан берки эң жогорку көрсөткүч. Германиядагы мурдагы антирекорд эки эсе аз эле. Германия медициналык кызматкерлерге көмөк көрсөтүү үчүн армияны тартты Кыргызстан болсо абал курч бойдон, айдын башынан бери вируска кабылгандар саны үч эсеге өстү. 23-октябрга карата 582 жаңы учур катталды, 4 адам каза тапты. Бишкек менен Ош коронавирустун очогу бойдон калууда. Вируска кабылгандардын саны күндөн күнгө өсүп жатат, бирок көчөлөрдө беткап кийип жүрүү, аралыкты сактоо сыяктуу эрежелерге көңүл бургандар аз. Саламаттык сактоо министри Алымкадыр Бейшеналиев коронавирустун жаңы толкунуна жер-жерлерде стационарлар, дарыгерлер жана дары-дармектер жагынан толук даярдык бар деп Би-Би-Сиге билдирди. \"Азыркы кезде мен ар бир ооруканага барып, канча оорулуу түшөт деп прогноз кылып бүттүм. Стационарлар оорулууларга даяр. Эки айлык, үч айлык жекече коргонуу каражаттары даяр. Дары-дармек даяр. 29621 адис атайын окуудан өтүп, даяр. Азыркы кезде саламаттык сактоо тармагы COVID-19 менен ооругандарды дарылоого толук даярбыз\",-деди Алымкадыр Бейшеналиев."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/science-and-tech-46494575", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/entertainment-46755598", "doc1": "رسم توضيحي: المركبة الجوالة ضمن المهمة تشانغ إي 4 ستقوم باستكشاف حوض اصطدام هائل في الجانب البعيد من القمر وأعلنت وسائل إعلام صينية أن المهمة \"تشانغ إي 4\" ستشهد هبوط مركبة فضائية ثابتة، وأخرى متجولة إلى فوهة \"فون كارمان\"، على الجانب البعيد من القمر، الذي لا يواجه الأرض أبدا. وأطلقت المهمة على صاروخ من طراز \"لونغ مارش 3 بي\"، من مركز زيتشانغ لإطلاق المركبات الفضائية. وستمهد تلك المهمة الطريق أمام الصين، لإحضار عينات من تربة وصخور القمر إلى الأرض. ولن يحدث الهبوط قبل مطلع يناير/ كانون الثاني المقبل، حينما ينزلق المسبار، ويلامس التضاريس الوعرة للجانب البعيد من القمر. وتكتسب فوهة \"فون كارمان\" أهمية بالنسبة للعلماء، لأنها تقع ضمن أقدم وأكبر معلم للاصطدام على القمر. وربما تكون الفوهة قد تشكلت بسبب اصطدام هائل لكويكب مع سطح القمر، قبل بلايين السنين. ومن المقرر أن توصف المركبتين الفضائيتين الخصائص الجيولوجية، وتركيب تربة وصخور القم��. وبسبب ظاهرة تسمى \"مِغلاق المد والجزر\"، يرى سكان الأرض وجها واحدا للقمر. ويرجع ذلك إلى أن القمر يستغرق للدوران حول نفسه المدة الزمنية ذاتها، التي يستغرقها للدوران حول الأرض. وعلى الرغم من أنه غالبا ما يشار إليه على أنه \"الجانب المعتم\" من القمر، إلا أن ذلك الوجه من القمر يضاء أيضا من جانب الشمس، وله نفس مظاهر الجانب القريب، لكن كلمة \"معتم\" في هذا السياق تعني أنه \"غير مرئي\" بالنسبة لسكان الأرض. الجانب البعيد من القمر له قشرة أكثر سمكا وفوهة أكبر من الجانب القريب ويبدو الجانب البعيد من القمر مختلفا، عن الجانب القريب المألوف لدينا. حيث إنه له قشرة أكثر سمكا وأقدم عمرا، ويوجد فيه عدد أكبر من الحفر، وعدد أقل من \"البحار\" البازلتية السوداء، التي نتجت عن الحمم البركانية وتظهر بوضوح على الجانب القريب. طموحات الصين الفضائية تحمل المركبة الفضائية الثابتة كاميرتين، تجربة إشعاع ألمانية الصنع تسمى \"إل إن دي\"، وجهاز لرصد الطيف، يقوم بإجراء عمليات رصد لظواهر علم الفلك الراديوي منخفض التردد. أما المركبة الطوافة فتحمل كاميرا بانورامية (شاملة الرؤية)، رادار لاستكشاف ما تحت سطح القمر، جهاز لرصد الطيف لتحديد هوية المعادن، وجهاز اختبار لفحص تفاعلات الرياح الشمسية مع سطح القمر. وتعد المهمة الفضائية جزءا من من برنامج فضائي صيني أوسع، يهدف لاستكشاف القمر. وكانت مهمة تشانغ الأولى والثانية مصممتين لجمع معلومات من المدار، أما الثالثة والرابعة صممتا من أجل عمليات فوق سطح القمر. أما مهمة تشانغ إي 5 و6 تهدفان لجمع عينات، من تربة وصخور القمر، والعودة بها لفحصها في مختبرات على الأرض.", "doc2": "\"Чаңэ-4\" аппараты тарткан биринчи сүрөттөр Кытайдын \"Чаңэ-4\" аппараты Айдын көрүнбөгөн тарабына 3-январда Бээжин убактысы боюнча саат 10:26 ийгиликтүү конду. Бул жетишкендик Айды изилдөөдөгү жаңы баракча катары бааланууда. \"Чаңэ-4\" аппараты Айдын аркы бетине ийгиликтүү конду Кытай эмдиги он жылдын ичинде жаңы космостук станция куруу, Айда база жайгаштыруу жана Марс планетасына миссиясын баштоону көздөйт. Бээжиндин айтымында, космостук станция 2022-жылы курулуп бүтөт. Бээжин дүйнөдөгү ири держава катары космос жарышына кошулганы калетсиз. Бирок Кытай космосту изилдөө менен эмнени көздөп турат? Космос жарышы кайра жандандыбы? Британиянын Астрономия коомунун өкүлү, профессор Хэйворддун айтымында, Кытай космотук долбоору аркылуу дүйнөлүк деңгээлде атаандаша аларын көрсөтүп жатат. Айдын аркы бети (оң тараптагы сүрөт) бир топ айырмаланып турат Бирок космосто ар түрдүү ресурстар да бар экенин эске салалы. Аны биринчи өздөштүргөн мамлекет байып, атаандаштарынан алдыга оозуп кетет. \"Чаңэ-4\" аппараты Айдын аркы бетине конгону дүйнөнүн көңүлүн Кытайга бурду. Бирок Бээжин космосту изилдөөдө АКШ менен атаандаша албайт, дейт окумуштуулар. Пентагон космосту изилдөөдө бир нече эсе көп каражат жумшап келет. Жакында эле НАСАнын \"Жаңы горизонттор\" аттуу аппараты Күн системасынын эң алыскы мейкиндигиндеги астероиддин жанынан учуп өтүп, маанилүү маалымат чогултуп берди. Кытайдын космостук станциясы Андан тышкары Ору��ия, Индия, Жапония жана Европа мамлекеттери дагы космосто изилдөөлөрүн улантууда. 2017-жылы Индия бир ракета менен 104 спутникти космоско учуруп, спутниктер саны боюнча дүйнөлүк рекордду жаңырткан. 2022-жылы Индия үч астронавттан турган космостук миссиясын баштаганы турат. Профессор Хэйворддун айтымында, Кытайдын жетишкендигине башка мамлекеттер кооптонбойт. Андан тышкары, окумуштуулар Кытай атаандаштары менен жарышып жаткан жок деп айтууда. Айдын аркы бети Жерден көрүнбөйт \"Кытай өз кызыкчылыгын көздөп турат. Бул өлкөнүн космостук программасы башка долбоорлор менен жарышып жаткан жери жок. Кытай өзү каалаган изилдөөлөрдү жүзөгө ашырып жатат\",- деди окумуштуу Жон Логсдон. Саясаттан тышкары, \"Чаңэ-4\" аппараты маанилүү ачылыштарды жасайт деп жоромолдонууда. \"Чаңэ-4\" аппараты Айдын Карман кратери деп аталган аймакты изилдейт. Бул кратерди изилдөө Айдын түзүлүшүн аныктоого мүмкүнчүлүк түзөт. Ошондой эле Кытай \"Чаңэ-5\" жана \"Чаңэ-6\" миссиясы аркылуу Айдын кыртышынан алынган кум жана таштарды Жерге алып келүүнү көздөп турат. (AT)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/middleeast-40350474", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-40351311", "doc1": "محمد بن نايف يبايع ولي العهد السعودي الجديد ويعني الأمر الملكي الذي أصدره الملك سلمان أيضا أن يصبح الأمير محمد بن سلمان، البالغ من العمر 31 عاما، نائبا لرئيس الوزراء، بينما يستمر في منصبه وزيرا للدفاع. وقد أعفي الأمير محمد بن نايف، البالغ من العمر 57 عاما، من منصبه، رئيسا للأمن الداخلي، بحسب ما ذكرته وسائل الإعلام المحلية. وقد بايع محمد بن نايف ولي العهد الجديد، بحسب ما ذكرته وكالة الأنباء السعودية الرسمية. وكان الملك سلمان قد اعتلى العرش في يناير/كانون الثاني 2015، بعد وفاة أخيه غير الشقيق الملك عبد الله بن عبد العزيز. ويرى جيل الشباب في المملكة في تعيين الأمير محمد بن سلمان وليا للعهد إشارة إلى التغيير في السعودية التي لا تزال يحكمها ملوك في السبعينيات والثمانينيات من أعمارهم. وربما أغضب القرار بعض أعضاء العائلة المالكة الذين - كما يقول محرر شؤون الشرق الأوسط في بي بي سي، جيرمي بوين - اعتادوا تولي كبار السن من أبناء الأسرة. ويضيف المحرر أن والده الملك سلمان، البالغ من العمر 81 عاما، ليس في حالة صحية جيدة. وقد تضمن الأمر الملكي - بحسب ما ذكرته وكالة \"واس\": \"تعدل الفقرة ب من المادة الخامسة من النظام الأساسي للحكم لتكون بالنص الآتي : \"يكون الحكم في أبناء الملك المؤسس عبد العزيز بن عبد الرحمن الفيصل آل سعود وأبناء الأبناء، ويبايع الأصلح منهم للحكم على كتاب الله تعالى وسنة رسوله صلى الله عليه وسلم ولا يكون من بعد أبناء الملك المؤسس ملكا ووليا للعهد من فرع واحد من ذرية الملك المؤسس\". محمد بن سلمان مثل والده في زيارات خارجية غير مرة وقال الديوان الملكي في بيان له إنه بعد الاطلاع على النظام الأساسي للحكم، وبعد الاطلاع على الأمر الملكي رقم ( أ / 160 ) بتاريخ 10 / 6 / 1436هـ ، والمؤيد من الأغلبية العظمى من أعضاء هيئة البيعة لاختيار صاحب السمو الملكي الأمير محمد بن سلمان بن عبدالعزيز آل سعود ليكون ولياً لولي العهد . وأضاف البيان الملكي بأنه \"بناءً على ما تقتضيه المصلحة العامة، أمرنا بما هو آت : أولاً : يعفى صاحب السمو الملكي الأمير محمد بن نايف بن عبدالعزيز آل سعود من ولاية العهد ، ومن منصب نائب رئيس مجلس الوزراء ومنصب وزير الداخلية . ثانياً : اختيار صاحب السمو الملكي الأمير محمد بن سلمان بن عبدالعزيز آل سعود ولياً للعهد، وتعيين سموه نائباً لرئيس مجلس الوزراء مع استمراره وزيراً للدفاع، واستمراره فيما كلف به من مهام أخرى . ثالثاً : يبلغ أمرنا هذا للجهات المختصة لاعتماده وتنفيذه . وإعفاءات وتعيينات وبموجب الأمر الملكي تم إعفاء عبد الرحمن بن علي الربيعان نائب وزير الداخلية من منصبه، وتعيينه مستشاراً بالديوان الملكي بمرتبة وزير وتعيين الدكتور أحمد بن محمد السالم نائبا لوزير الداخلية بمرتبة وزير. وصوت 31 عضواً من بين 34 في هيئة البيعة لاختيار محمد بن سلمان ولياً للعهد في السعودية. ودعا الملك سلمان إلى مبايعة نجله بعد صلاة تراويح اليوم الأربعاء بقصر الصفا في مكة المكرمة. وكان السالم يشغل منصب وكيل وزارة الداخلية. وصدر أمر ملكي بإعفاء ناصر بن عبد العزيز الداود المستشار بالديوان الملكي من منصبه، وتعيينه وكيلا لوزارة الداخلية بمرتبة وزير. عين الملك سلمان بن عبد العزيز نجله محمد بن سلمان وليا للعهد بدلا من محمد بن نايف. محمد بن سلمان مثل والده في زيارات خارجية غير مرة المللك السعودي أعفى ولي العهد محمد بن نايف أيضا من رئاسة الأمن الداخلي", "doc2": "Мухаммед ибн Салман. Tактынын мурдагы мураскери болгон ханзаада, падышанын агасынын уулу, 57 жаштагы Мухаммед ибн Наиф титулунан ажырап, Ички иштер министри кызматынан бошотулду. Al Arabiya телеканалы маалымдагандай падыша саудиттерди шаршемби күнү кечинде Меккеде жаңы мураскерге ант берүүгө чакырды. Ибн Наиф көп жылдар өлкөдө террордук ишмердүүлүккө каршы күрөшүп келген. Франс Пресс агенттиги чет элдик дипломатка шилтеме берип, соңку учурларда Мухаммед ибн Наиф саясатчы катары алсыз болуп, акырындап таасирин жана бийлигин жоготуп баратканын жазды. Рейтер агенттиги ал жаңы мураскерге ант берди деп белгилейт. Жаңы мураскер ибн Салман Йемендеги саудиялыктар башында турган коалициянын аскер операцияларын көзөмөлдөйт. Ошондой эле ал Катар менен жаңжалдашып жаткан араб өлкөлөрүндөгү негизги фигуралардын бири эсептелет. \"Йемендеги ойлонулбаган жана жыйынтыгы жок согуштан улам жана Иран менен чыңалууну бошоңдотуу боюнча стратегиядан улам аны коркунучтуу киши деп эсептешет»,-деп мындан бир жыл мурунку интервьюсунда саясат таануучу Александр дель Валдын белгилегени бар. Ошондо эле эксперттер ибн Салманды Сауд Арабиясындагы эң таасирдүү адам катары көрсөтүшкөн. (AbA)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/sports-40802047", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-40810751", "doc1": "حضر نيمار إلى تدريبات برشلونة يوم الأربعاء وأبلغ زملاءه بالرحيل وحصل نيمار، 25 عاما، على إذن بعدم المشاركة في تدريبات الفريق يوم الأربعاء، ومن المتوقع أن ينتقل للنادي الفرنسي مقابل دفع الشرط الجزائي في عقده، الذي تصل قيمته إلى 222 مليون يورو (198 مليون جنيه استرليني). تأتي هذه التطورات بعد يومين من الحديث عن استعداد برشلونة لتقديم شكوى ضد باريس سان جيرمان لانتهاكه قواعد اللعب المالي النظيف في حال تعاقده مع اللاعب البرازيلي. وفي مقابلة مع صحيفة \"موندو ديبورتيفو\"، هدد خافير تيباس، رئيس رابطة الدوري الأسباني لكرة القدم، بالتحرك قانونيا ضد نادي باريس سان جيرمان في حال فشل الاتحاد الأوروبي لكرة القدم في اتخاذ الإجراءات المناسبة. وأشار تيباس إلى أن رابطة الدوري الأسباني قد حذرت رئيس نادي باريس سان جيرمان ناصر الخليفي وأخبرته بالإجراءات التي ستتخذها. وكان نيمار قد انتقل لبرشلونة عام 2013، قادما من نادي سانتوس البرازيلي مقابل 48.6 مليون جنيه استرليني، وجدد عقده عام 2016 للاستمرار مع الفريق لمدة خمس سنوات أخرى.", "doc2": "Шаршембиде Неймар командасына кете турганын билдирүү үчүн машыгууга келди. Келишимдин баасы дүйнөлүк футболдогу мурда кийин болуп көрбөгөндөй акчага - 222 млн еврого бааланууда. Катарлыктар ээлик кылган клуб футболчуну өткөрүп ал үчүн дал ушунча акчаны төлөп бермек болуп жатат. Бул эми буга чейинки таң калтырган рекорддук трансферлердин баасынан эки эсеге көп акча. \"Барселонанын\" машыктыруучусу Эрнесто Вальверде шаршембиде Неймарды машыгуудан бошотуп, «келчегиңе кам көрө бер» деди. Өзүнүн кыска билдирүүсүндө \"Барселона\" азырынча Неймарга машыгууга гана келбей туруу чечими кабыл алынганын, каражат төлөнгөндөн кийин гана толук өтөрүн билдирди. Неймар каталондук клубка бразилиялык \"Сантостон\" 57 млн еврого өткөн эле. Өткөн жылы ал \"Барселона\" менен келишимин 5 жылга узарткан болчу. \"Барселона\" эмне жоготот? Неймардын кетиши менен дүйнөлүк футболдогу белгилүү болгон эң атактуу чабуулдун катары бузулат. Ал чабуул Месси-Суарес-Неймар үчилтиги эле. Март айында алар өздөрүнүн бийик кадырын дагы бир ирет тастыкташкан. Эң престиждүү саналган Чемпиондор лигасынын чейрек финалында \"Барселона\" франциялык \"Пари Сен-Жермен\" клубунан конокто 4:0 эсебинде жеңилип, кийин өз талаасында көпчүлүктү таң калтырып жеңишти камсыз кылган. Асмандаган бул траснфердин өлчөмү аркылуу ПСЖ каржылык fair play принциптерин бузууда деген испаниялык футбол лигасынын президенти Хавьер Тебас, эгерде УЕФА чара көрбөсө \"Барселона\" клубуна санкцияларды киргизебиз деп зекиди. Неймар \"Барселона\" үчүн 105 гол киргизип, бул клуб менен Ла Лиганы эки ирет, Чемпиондор Лигасын үч ирет утуп алды. (AbA)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/middleeast-49592353", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-49604511", "doc1": "أردوغان يقول إن الاتحاد الأوروبي لم يدفع سوى ثلاثة مليارات يورو وقال أردوغان إن حكومته تريد إعادة توطين مليون لاجئ في المنطقة المعتزم إنشاؤها، من بين أكثر من ثلاثة ملايين و500 ألف سوري لجأوا إلى تركيا فرارا من الحرب. ويريد أردوغان إلى أن تكون المنطقة الآمنة منطقة عازلة لمواجهة مقاتلي السوريين الأكراد، الذين تساندهم الولايات المتحدة، وينظر هو إليهم باعتبارهم إرهابيين يهددون تركيا. وتسيطر تركيا حاليا على أجزاء من شمال سوريا، وتقول إن 350 ألف سوري عادوا بالفعل إلى هناك. وتقيم \"منطقة آمنة\" مع الولايات المتحدة في الشمال الشرقي، حيث يقول إردوغان إنه يمكن نقل المزيد إليها. ما الذي قاله إردوغان؟ قال أردوغان في كلمة ألقاها في أنقرة: \"يجب علينا إقامة مثل هذه المنطقة الآمنة حيث تستطيع تركيا بناء بلدات فيها، بدلا من مدن المخيمات هنا. دعونا ننقلهم إلى المناطق الآمنة هناك\". وأضاف \"أعطونا دعما لوجيستيا وسوف نستطيع بناء منازل في عمق 30 كيلومترا في شمال سوريا. بهذه الطريقة يمكننا أن نوفر لهم أوضاعا معيشية إنسانية\". وقال أردوغان \"هدفنا هو إعادة مليون على الأقل من أشقائنا السوريين إلى المنطقة الآمنة التي سنقيمها على حدودنا الممتدة بطول 450 كيلومترا\". وحذر قائلا \"إما أن يحدث هذا، وإما سيكون علينا فتح الأبواب\". تركيا رحلت بعض اللاجئين السوريين إلى المناطق التي تسيطر عليها وقال: \"إن لم تقدموا الدعم فاعذرونا، فنحن لن نتحمل هذا العبء وحدنا. إذ إننا لم نتمكن من الحصول على الدعم من المجتمع الدولي، وتحديدا من الاتحاد الأوروبي\". وأضاف أنه عرض على ترامب وبوتين وميركل وأوباما فكرة إقامة منطقة آمنة في الشمال السوري، بحسب ما نقلته وكالة الأناضول للأنباء عنه. وأضافت الوكالة: \"اقترحت بناء مجمعات سكنية للسوريين في تلك المنطقة مع حدائق صغيرة صالحة للزراعة، وجميعهم رحبوا بالفكرة واكتفوا بالترحيب فقط دون أي مساهمة أو دعم\". وحذر بأن مستجدات الأوضاع في محافظة إدلب السورية، والتطورات في هذه المحافظة تنذر بخطر تدفق أفواج جديدة من اللاجئين نحو تركيا، قد تصل أعدادهم إلى المليون. وأكد أن بلاده تسعى عبر التعاون مع روسيا، للحفاظ على الأمن في محافظة إدلب، وإبقاء السوريين المقيمين هناك في منازلهم وديارهم. ما الذي يريده أردوغان من الغرب؟ وافقت أنقرة، وفق اتفاق بين الاتحاد الأوروبي وتركيا في مارس آذار 2016، على كبح تدفق المهاجرين إلى أوروبا مقابل ستة مليارات يورو. وتعهد الرئيس التركي، مقابل ذلك، بتشديد الإجراءات لمنع اللاجئين من مغادرة أراضيها إلى أوروبا، لكنه يقول إن بلاده لم تتسلم سوى ثلاثة مليارات يورو فقط حتى الآن. تركيا تقول إنها تريد إعادة توطين مليون لاجئ سوري وزاد عدد المهاجرين الذين يصلون إلى اليونان المجاورة الشهر الماضي. ووصل قبل أسبوع أكثر من 12 زورقا تحمل 600 مهاجر، في أول تدفق من نوعه خلال ثلاث سنوات. وقال أردوغان إن بلاده أنفقت 40 مليار دولار على اللاجئين. وانتقد الغرب، وخصوصا الاتحاد الأوروبي، لعدم تنفيذ وعوده. ما هو رد الاتحاد الأوروبي؟ نفت المتحدثة باسم المفوضية الأوروبية، ناتاشا بيرتو، ما جاء في تصريح أردوغان الخميس، وقالت للصحفيين في بروكسل إن الاتحاد الأوروبي قدم 5.6 مليارات يورو لتركيا بموجب الاتفاق، وإن \"الرصيد المتبقي المقرر سيرسل قريبا\". وتخشى تركيا من تدفق موجة جديدة من اللاجئين في وقت تواصل القوات السورية تقدمها نحو آخر معاقل الفصائل المقاتلة في إدلب. وتستقبل تركيا أيضا مئات الآلاف من العراقيين والأفغان، الذين فروا من النزاعات في بلدانهم. وفي مسعى منه للضغط على الولايات المتحدة، التي من المقرر أن تسيّر معها دوريات مشتركة في المنطقة الآمنة، قال أردوغان إن تركيا \"عازمة على البدء فعليا في إنشاء المنطقة بحلول الأسبوع الأخير من سبتمبر/أيلول\".", "doc2": "Түркиянын президенти коопсуз зонага бир миллиондон ашуун качкынды жайгаштыруу планын билдирди Эрдоган Түркия \"логистикалык жардамга\" муктаж экенин айтты. \"Бизге колдоо көрсөткүлө же биз мигранттарга жолду ачууга аргасыз болобуз\",-деди ал. Түркиянын президенти коопсуз зонага би�� миллиондон ашуун качкынды жайгаштыруу планын билдирди. Учурда Түркияда үч жарым миллиондон ашуун сириялык качкын бар. Анкара \"коопсуз зонаны\" келечекте күрд куралчандарга каршы \"буффер зона\" катары колдонгон жатат. 2011-жылдан бери уланып жаткан согуштан Сириянын айрым шаарлары түп-тамыры менен кыйрады Мындай аймакты түзүүгө АКШ да кызыкдар экенин ырастаган. Бирок өздөрүн \"Ислам мамлекети\" деп атаган топко каршы ийгиликтүү күрөш жүргүзгөн, Вашингтондун өнөктөшү катары белгилүү болгон күрд куралчандары Анкаранын долбооруна тынчсызданып турат. Алар \"коопсуз зонага\" түрк аскеринин келишин каалабайт. \"Биздин максат бир миллионго чукул сириялык тууганыбызды коопсуз зонага көчүрүү. Мындай зонаны 450 чакырымга созулган чек арага чектеш аймакта курабыз. Бизге логистикалык колдоо көрсөткүлө. Биз Сириянын түндүгүндө чек араны көздөй отуз чакырым кирип барып, качкындарга турак-жай курабыз\",-деди Эрдоган. Түркия менен Европа биримдиги 2016-жылы мигранттар боюнча келишимге жетишкен. Ага ылайык, Түркия чек араны катуу көзөмөлдөп, качкындарды Европага өткөрбөйт. Ал эми Европа Биримдиги Анкарага алты миллиард евро төлөп бермек. Эрдоган 5,6 млрд евро которулду деп Биримдик маалымдаганына карабастан, Анкара үч миллиард евро алганын гана айтты. Идлиб качкындары Түркия \"коопсуз зонаны\" америкалык аскерлер менен бирге кайтаргысы келет. Сириянын түндүк-батыш тарабындагы Идлиб провинциясында салгылашуулар күчөсө, Анкара качкындардын саны кыйла өсөрүн жоромолдоп жатат. БУУнун маалыматында июль айында эле Идлибде өткөн бир жылдагыдан көп балдар каза тапканы айтылат Идлиб - президент Башар Асадка оппозиция болгон күчтөрдүн көзөмөлүндөгү эң акыркы провинция. Ошол эле маалда Идлибдин чоң бөлүгү оппозиция эмес, радикалдуу жихаддык топтор тарабынан көзөмөлдөнүүдө. АКШ армиясынын жогорку даражалуу генералдарынын биринин болжолунда, Идлибде 20-30 миңдин тегерегиндеги куралдуу жоочу бар. Ушундай эле санды БУУ дагы ырастап жатат. Сириянын бийлиги Идлибде 100 миң жихадчы бар дейт. Ошондуктан \"экстремизмдин очогун\" жок кылуу зарыл деп жатат. Ошол эле маалда Идлиб сириялык оппозициянын миңдеген жактоочуларынын баш калка жайына айланды. БУУнун маалыматына таянсак, учурда Идлибде үч миллион чамалуу жайкын тургун бар жана алардын ар бир үчүнчүсү бала. Булардын 40% чамалуусу мурда оппозиция көзөмөлдөгөн башка райондордо жашаган. (AT)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-38947351", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-40081710", "doc1": "تجارب كوريا الشمالية الصاروخية والنووية تؤجج التوتر في شبه الجزيرة الكورية. جاءت التجربة الصاروخية بعد يوم من اجتماع قمة بين الرئيس الأمريكي دونالد ترامب ورئيس الوزراء الياباني تشينزو آبي، وبعد أن أكد بشدة وأكثر من مرة التزام الولايات المتحدة بضمان دفاع قوي ضد تهديد كوريا الشمالية، كما تأتي أيضا بعد مكالمة هاتفية لترامب مع الرئيس الصيني شي جين بينغ. وقال ترامب للصحفيين، خلال مؤتمر صحفي مقتضب مشترك مع آبي، في بالم بيتش بولاية فلوريدا: \"أود أن يفهم الجميع وأن يعرف تماما أن الولايات المتحدة الأمريكية تقف وراء اليابان، حليفتنا العظيمة، 100 بالمئة\" دون أن يدلي بمزيد من التصريحات. أما رئيس الوزراء الياباني، فقد صرح في نفس المؤتمر الصحفي المشترك بأن إطلاق الصاروخ أمر \"غير مقبول مطلقا\". ترامب وآبي في مؤتمر صحفي مشترك في بالم بيتش حول الصاروخ الكوري الشمالي وألمح مسؤول أمريكي إلى أن الاختبار ربما لا يكون لصاروخ عابر للقارات. وقد \"قطع الصاروخ مسافة نحو 500 كيلومتر وتجري كوريا الجنوبية والولايات المتحدة تحليلا دقيقا بشأن معلومات إضافية\"، حسب بيان لمكتب رئيس هيئة الأركان المشتركة الكورية الجنوبية. وأثارت التقارير بشأن التجربة ردود فعل قوية ضد بيونغ يانغ. وقال مكتب الرئاسة في كوريا الجنوبية إنه دعا إلى اجتماع للأمن القومي في الساعة التاسعة والنصف صباح الأحد بتوقيت سول. وعبرت اليابان، التي يزور رئيس وزرائها شينزو أبي الولايات المتحدة حاليا، عن احتجاجها القوي على هذه الخطوة من جانب كوريا الشمالية. كوريا الشمالية تختبر صاروخا باليستيا من جانبها، شجبت وزارة الخارجية الفرنسية، في بيان قصير، التجربة الصاروخية لكوريا الشمالية، معتبرة إياها انتهاكا لقرارات مجلس الأمن الدولي. وجاء في البيان أن فرنسا \"تجدد التأكيد على تضامنها مع شركائها في منطقة آسيا والمحيط الهادي التي يهدد البرنامج الكوري الشمالي النووي والبالستي أمنها\". كانت بيونغ يانغ قد أجرت عددا من التجارب النوورية خلال العام الماضي. وفي يناير/ كانون الأول الماضي، قال زعيم كوريا الشمالية، كيم جونغ أون، إن بلاده باتت قريبة من اختبار صواريخ بعيدة المدى قادرة على حمل رؤوس نووية. وتواصل التجارب الصاروخية والنوورية المتكررة لكوريا الشمالية وتصريحاتها الهجومية تأجيج التوتر بالمنطقة. وخلال زيارة إلى كوريا الجنوبية الأسبوع الماضي، قال وزير الدفاع الأمريكي جيمس ماتيس إن أي استخدام للأسلحة النوورية من جانب كوريا الشمالية سيقابله ردٌ \"فعلي وساحق\". وجدد ماتيس عزم بلاده على نشر نظام صواريخ أمريكي في كوريا الجنوبية في وقت لاحق هذا العام. أثارت التجربة الصاروخية كثيرا من ردود فعل حول العالم ونقلت وكالة رويترز عن مسؤول عسكري أمريكي قوله إن الاختبار الذي أجرته كوريا الشمالية قد لا يكون لصاروخ باليستي عابر للقارات. ولم يذكر المسؤول، الذي طلب عدم ذكر اسمه، أية تفاصيل. وقال إن الجيش الأمريكي رصد إطلاق الصاروخ ولا يزال يقيم ماحدث. ونددت كوريا الجنوبية بالتجربة واعتبرتها تهديدا خطيرا للسلام والسلامة في شبه الجزيرة الكورية وانتهاكا واضحا لقرارا مجلس الأمن. وقالت الخارجية الكورية في بيان رسمي إن \"الاستفزازات المتكررة من جانب كوريا الشمالية تظهر الطبيعة غير الرشيدة لنظام كيم جونغ أون، وأنه مهووس بشكل جنوني بتطوير البرامج النووية والصاروخية\". وقال مجلس الوزراء الياباني إنه سوف يقدم احتجاجا قويا على تجربة كوريا الشمالية الجديدة. وأشار إلى أن الاحتجاج سوف يقدم بالقنوات الدبلوماسية عبر الصين. وأجرت كوريا الشمالية خامس تجاربها النووية العام الماضي، وتزعم بيونغ يانغ أن صواريخها قادرة على شنّ هجمات نوورية على الولايات المتحدة. لكن خبراء يشككون في أن تكون تكنولوجيا صواريخها بلغت هذا المدى. وعلى مدار الأسابيع الماضية، قالت بيونغ يانغ إنها تمتلك صاروخا باليستيا عابرا للقارات قادرا على الوصول إلى قلب الولايات المتحدة، وإنها مستعدة لاختباره في أي وقت.", "doc2": "Ракетанын кандай үлгүдө экени азыр тактала элек. Түштүк кореялык \"Рёнхап\" агениттигинин маалыматы боюнча, бул окуядан кийин өлкө президенти Мун Чжэ Ин Улуттук коопсуздук кеңешинин жыйынын чакырды. Түштүк Кореянын штаб жетекчилеринин бириккен комитети белгисиз үлгүдөгү ракета КЭДРдин Вонсан аймагындагы жээктен атылганын айтты. Болжолу баллистикалык ракета болушу мүмкүн деп айтылып жатат. Ракета Япониянын экономикалык аймагына барып түшкөн. Бул тууралуу дүйшөмбүдө япон өкмөтүнүн башкы катчысы Ёсихидэ Суга басма сөз жыйынында кабарлады. \"Япониялык учактардын жана кемелердин коопсуздугун камсыздоо зарыл. Ушул сааттарга япониялык деңиз жана аба кемелерине зыяны тийген учур катталган жок\",-деди Суга. Япония КЭДРдин бул аракетине чечкиндүү каршылыгын билдирип, бул БУУнун Коопсуздук кеңешинин резолюциясын ачыктан ачык бузуу деди. Ак үйдөгү кабарларга караганда АКШ президенти Дональд Трамп Түндүк Кореянын аракети боюнча кабардар. \"АКШ өкмөтү кабардар. Президентке маалымат берилди\",-деди журналисттерге Улуттук коопсуздук кеңешинин өкүлү. Апрелден тарта КЭДР ракета сыноолорун кескин көбөйттү. 16-апрелде Пхеньян баллистикалык ракета сыноосун өткөрүп, анысы ийгиликсиз болуп калган эле. Ушундан кийин АКШ чөлкөмгө аскер кемелерин жана суу алдында сүзүүчү кемесин жөнөткөн. Бул Пхеньяндын ачуусун келтирип, эгер сокку урса, \"тыптыйпыл кыла турган сокку\" менен жооп берем деп коркуткан. 15-майда БУУнун Коопсуздук кеңеши Пхеньянга мындан кийин ракеталык сыноо өткөрүүдөн баш тартуу боюнча эскертүү берген. \"Түндүк Корея тез аранын ичинде өзөктүк куралдануудан баш тартканын конкреттүү иш аракеттери менен жалпыга жарыя кылып көрсөтүшү маанилүү\",-деп айтылган Коопсуздук кеңешинин резолюциясында. 21-майда Кореянын борбордук телеграф агенттиги КЭДР \"АКШга сокку урууга жөндөмдүү\" ракеталарын сыноодөн өткөрүүнү уланта берерин билдирген эле. (AbA)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-46669270", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-46644160", "doc1": "سيخلف باتريك شاناهان الجنرال جيمس ماتيس، الذي استقال الجمعة وبذلك أجبر ترامب وزير دفاعه المستقيل، الجنرال جيمس ماتيس، على مغادرة منصبه قبل الموعد المتوقع بشهرين. وكان ماتيس، البالغ من العمر 68 عاما، لمح إلى خلافاته السياسية مع ترامب، حينما أعلن استقالته من منصبه الجمعة الماضي. وعرض ماتيس أن يبقى في منصبه حتى نهاية فبراير/ شباط المقبل، لكنه سيغادر الآن بحلول مطلع يناير/ كانون الثاني المقبل، وذلك بعدما استاء ترامب من التغطية الإعلامية لاستقالته، حسبما أفادت تقارير. وسيحل نائب وزير الدفاع باتريك شاناهان، البالغ من العمر 56 عاما، محل ماتيس. وأشاد ترامب بإنجازات شاناهان، ووصفه بأنه \"موهوب\". والتحق شاناهان، وهو مسؤول تنفيذي سابق في شركة بوينغ لصناعة الطائرات، بوزارة الدفاع في يوليو/ تموز من عام 2017، بتزكية من ترامب. ويعرف شا��اهان بأنه مؤيد قوي لخطة الرئيس، بتأسيس فرع سادس للقوات المسلحة، تحت اسم \"قوة الفضاء\". لمح ماتيس بقوة في خطاب استقالته إلى خلافات في وجهات النظر مع ترامب وينحدر شاناهان من ولاية واشنطن، ودرس الهندسة الميكانيكية وإدارة الأعمال في معهد ماساتشوستس للتقنية، والتحق بشركة بوينغ كمهندس عام 1986. واستقال الجنرال ماتيس، عقب إعلان الرئيس ترامب قراره سحب القوات الأمريكية من سوريا. وكان ماتيس قد حذر في وقت سابق من أن الانسحاب من سوريا سيكون \"خطأ استراتيجيا\"، لكنه لم يشر إلى ذلك في خطاب استقالته بشكل مباشر. وقال في خطابه إن الرئيس ترامب له الحق في تعيين وزير دفاع، \"تتفق آراؤه بدرجة أفضل مع آرائك\". لكن عقب الإعلان عن تعيين السيد شاناهان الأحد، سعى ترامب إلى تهدئة المخاوف الواسعة بشأن الانسحاب، الذي قال عنه في بادئ الأمر أنه سيكون \"سريعا\". وكتب ترامب، على موقع تويتر، إنه تحدث مع نظيره التركي رجب طيب أرودغان بشأن \"تدخلنا في سوريا، والانسحاب البطئ شديد التنسيق للقوات الأمريكية من المنطقة\". وقال مكتب أردوغان إن الرئيسين اتفقا على \"ضمان التنسيق بين جيشي بلديهما، وكذلك التنسيق الدبلوماسي، وعلى مستوى مسؤولين آخرين لتجنب الفرااغ، الذي قد ينتج عقب الانسحاب، والمرحلة الانتقالية في سوريا\". وتعاونت الولايات المتحدة في حربها على تنظيم \"الدولة الإسلامية\" في سوريا مع وحدات حماية الشعب الكردي، وأمدتها بالسلاح ووفرت لها التدريب، ولكن تركيا كانت دائما تعترض على هذا التعاون الأمريكي لأنها تعتبر تلك الوحدات في سوريا فرعا لحزب العمال الكردستاني، الذي يقود صراعاً مسلحاً ضد الحكم في أنقرة منذ عقود، وتصنفه تركيا والولايات المتحدة والاتحاد الأوروبي تنظيما \"إرهابيا\". وتخشى أنقرة أن تنشئ المليشيا الكردية في سوريا كيانا على حدودها يصبح قاعدة خلفية لمتمردي حزب العمال الكردستاني. وتتوقع وحدات حماية الشعب الكردي حملة عسكرية تركية عليها بعد انسحاب القوات الأمريكية.", "doc2": "Пентагонго келгенге чейин Патрик Шанахан Boing корпорациясында иштеген. \"Биздин коргоо министринин таланттуу орун басары Патрик Шанахан 2019-жылдын 1-январынан тарта коргоо министринин милдетин аткара баштарын кубануу менен билдирем. Патриктин министрдин орун басары болуп иштеп турган убактагы ийгиликтери көп\",-деп жазды Трамп \"Твиттерге\". Коргоо министри Мэттис америкалык лидер менен көз караштары туура келбей калган себептүү отставка сурап президентке кат жазганы өткөн аптада белгилүү болгон. Анын алдында эле Дональд Трамп Сириядан америкалык аскерлерди чыгаруу жөнүндө чечимин жарыялаган эле. Пентагондун башчысы генерал Мэттистин кызматтан кетери жөнүндө дагы Трaмп өзү \"Твиттерден\" жарыя кылган. \"Генерал Жим Мэттис февралдын аягында эс алууга кетет, менин администрациямда коргоо министри болуп эки жыл иштеди. Ушул кызматта Жим турган убакта биз чоң прогресске жетиштик, айрыкча жаңы согуштук техника менен камсыз кылуу маселесинде. Генерал Мэттис мага биздин союздаштарды жана башка өлкөлөрдү аскердик чөйрөдө өзүнүн милдеттерин аткарууга көндүрүүгө чоң жардам көргөздү\",-деп жазды Трамп. \"Көз караштар келишпей калды\" Пен��агондун башчысы Трампка ага көз карашы туура келген министр таап алууну сунуштады Мэттистин 20-декабрдагы жазган каты анын Трамптын администрациясынан кетип жатканынын себептери эмнеде экенин түшүнүктүү кылып турат. Анын алдында эле президент америкалык аскерлерди Сириядан чыгарыла баштаганын жарыя кылган. Бейшембиде Wall Street Journal газетасы, Си-эн-эн телеканалы Рейтер агенттиги АКШнын өкмөтүндөгү булактарга таянып, Ак үй Афганистандагы америкалык аскерлердин контингентин кыйла эле кыскартуу планын карап жатканын кабарлашты. \"Менин карманып келген негизги ишенимдердин бири - улут катары биздин күчүбүз биздин уникалдуу жана бүт баарына жеткиликтүү болгон союздаштык жана өнөктөштүгүбүздө,-деп жазды Мэттис. - Биз күчтүү альянстарды колдобой туруп, союздаштарды сыйлабай туруп өзүбүздүн кызыкчылыкты коргой албайбыз\". Пентагондун башчысы ошондой эле стратегиялык кызыкчылыгы АКШга каршы келген өлкөлөргө АКШнын мамилеси катуу жана майтарылгыс болуш керектигин белгиледи. \"Мисалы Кытай менен Россия өздөрүнүн авторитардык моделине туура келген дүйнөнү кургусу келет, (...) коңшулардын, АКШнын жана биздин союздаштардын эсебинен өз кызыкчылыгын кууйт, бул түшүнүктүү\". Коргоо министри Америка эл аралык тартипти кармап туруу үчүн бардыгын жасашы керек, бул анын өзүнүн коопсуздугу жана гүлдөшү үчүн керек деп билдирди. \"Бул жана башка маселелер боюнча көз карашы көбүрөөк туура келген коргоо министрин алууга сиздин укугуңуз бар, ошондуктан мен кызматтан кетүүнү туура көрдүм\",-деп аяктаган катын Мэттис. \"Чоң жоготуу\" Мэттистин отставкасын кабыл алган Трамптын чечимин Вашингтондогу саясатчылар катуу кабыл алышууда. Республикачылдар дагы, демократтар дагы генералдын ишмердигин жогору баалашат, ал түгүл Трампты бул иш үчүн анын өзүнүн партиялаштары сындап жатат. Мисалы, Республикалык партиядан келген сенатор Сьюзан Коллинс бул отставка өлкө үчүн, куралдуу күчтөр жана өкмөт үчүн чоң жоготуу деп \"Твиттерге\" жазды. \"Биз олуттуу саясий каталыктардын сериясын көздөй кетип жатабыз, бул биздин өлкөнү коркунучка такап, биздин союздаштарга зыян алып келет жана биздин душмандардын мүмкүнчүлүгүн кеңейтет\",-деп мүнөздөдү тышкы саясаттагы кырдаалды сенатор Марко Рубио."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-55659399", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-55542153", "doc1": "سوق في ووهان حيث يعتقد أن بداية الفيروس كانت من هناك. ويأتي التحقيق الذي طال انتظاره بعد شهور من المفاوضات بين منظمة الصحة العالمية وبكين. وكانت المنظمة قد عينت مجموعة من 10 علماء لمقابلة أشخاص من معاهد البحوث، والمستشفيات، وسوق المأكولات البحرية المرتبط بحالات انتشار الوباء الأولي. واكتشف مرض كوفيد-19 لأول مرة في مدينة ووهان في وسط الصين في أواخر عام 2019. ويتزامن وصول الفريق صباح الخميس مع عودة ظهور حالات الإصابة بسلالة فيروس كورونا الجديدة في شمال البلاد، بينما عادت الحياة في ووهان إلى طبيعتها نسبيا. مواضيع قد تهمك نهاية ويخضع الفريق للحجر الصحي لمدة أسبوعين قبل بدء بحثه، الذي سيعتمد على العينات والأدلة التي يقدمها مسؤولون صينيون. ونقلت وكالة الأنباء الفرنسية عن رئيس الفريق، بيتر بن امبيريك، قوله إن \"الرحلة قد تكون طويلة جدا قبل أن نفهم ما حدث\". وأضاف: \"لا أعتقد أنه سيكون لدينا إجابات واضحة بعد هذه المهمة الأولية، لكننا سنكون قد وضعنا أقدامنا على الطريق\". ويبدو أن التحقيق الذي يهدف إلى معرفة أصل الوباء، سيبدأ بعد تجاوز بعض العقبات التي تعرض لها الفريق في البداية. وقالت منظمة الصحة العالمية في وقت سابق من هذا الشهر إن محققيها مُنعوا من دخول الصين بعد إعادة أحد أعضاء الفريق وتعطل آخر خلال الرحلة. لكن بكين قالت إن ذلك كان نتيجة سوء فهم وإن ترتيبات التحقيق لا تزال قيد المناقشة. وتقول الصين منذ شهور إنه على الرغم من أن ووهان هي المكان الذي اكتشفت فيه المجموعة الأولى من الحالات، فإنها ليست بالضرورة المكان الذي نشأ فيه الفيروس. وقال البروفيسور ديل فيشر، رئيس وحدة تفشي الأمراض والاستجابة لها في منظمة الصحة العالمية، لبي بي سي إنه يأمل في أن يعد العالم هذه الزيارة زيارة علمية. الحياة في ووهان تغيرت كثيرا بعد ظهور الفيروس. وأضاف: \"الأمر لا يتعلق بالسياسة أو بلوم أحد، بل بالوصول إلى جوهر المسألة علميا\". وأشار إلى أن معظم العلماء يعتقد أن الفيروس كان \"حدثا طبيعيا\". وتأتي الزيارة في الوقت الذي تبلغ فيه الصين عن أول حالة وفاة بكوفيد-19 بعد ثمانية أشهر. وأثارت أنباء وفاة المرأة التي ماتت في مقاطعة خبي الشمالية قلقا على الإنترنت وانتشر هاشتاغ \"موت بفيروس جديد في خبي\" لفترة وجيزة على منصة التواصل الاجتماعي ويبو. وسيطرت الصين على الفيروس إلى حد كبير بواسطة الاختبارات الجماعية السريعة، وعمليات الإغلاق الصارمة، والقيود المشددة على السفر. لكن حالات جديدة عادت إلى الظهور في الأسابيع الأخيرة، لا سيما في مقاطعة خبي المحيطة ببكين، ومقاطعة هيلونغجيانغ في الشمال الشرقي.", "doc2": "Коронавирус алгач Ухандын жапайы жаныбарлардын этин саткан базарда тараган деген жоромолдор бар Буга чейин ДССУнун эки эксперти Кытайга кире албай артка кайткан. Уюм адистери виза ала албай калганы үчүн өлкөгө кире албай калганын билдирген. Бээжин болсо бул маселеде түшүнбөстүк болгонун белгилеп, эксперттерге жакын арада виза берилет деп кабарлаган. Саламаттыкты сактоо уюмунун эксперттери Кытайдын түндүгүндө вирус кайра тарап жаткан учурда өлкөгө келди. Уханда болсо абал туруктуу бойдон. Бирок эксперттер алгач эки апта карантинде болушат. Ухандагы иликтөө: Эл аралык эксперттер тобуна тоскоолдук жаралабы? ДССУнун эксперттик тобуна ар кайсыл өлкөдөн он эксперт кирген. Алар алты апта Кытайда болушмак. Май айында бир катар өлкөлөрдүн саламаттыкты сактоо министрлери ДССУга кайрылып, вирустун келип чыгышын иликтөөгө чакырган. Кандай жол менен вирус Кытайдын чегинен чыгып, дүйнөгө тездик менен жайылды? Мына ушул сыяктуу суроолорго жооп табуу керек дейт адистер. Эксперттер тобунун негизги максаты - вирус кайдан келип, кандайча жайылганы тууралуу чындыкты табуу. Вирус же бактерияны биринчи жуктуруп алган бейтап аныкталса, вирустун жайылышын токтотууга жана келечекте вирустун кайрадан пайда болушун алдын алууга мүмкүнчүлүк түзүлөт. Кытай менен ДССУ эл аралык эксперттердин иликтөөсүн узакка созулган сүйлөшүүлөрдөн кийин декабрь айында макулдашкан. Иликтөө иштери январдын башында башталмак. Вирусту алгачкы болуп ким жуктурганын аныктап, көп суроолорго жооп тапса болот Кытай 2020-жылдын 3-январында ондогон адамдарга жуккан вирусту иликтегенин билебиз. Бир аптадан кийин кытайлык маалымат каражаттары алгачкы өлүм катталганын кабарлашкан. Эки айдан кийин Дүйнөлүк саламаттык сактоо уюму бүткүл дүйнө жүзү боюнча пандемия жарыялады. Сентябрда коронавирустан өлүм-житим бир миллиондон ашты. Жоготуулардын жарымы үч өлкөгө - Бразилия, Индия жана АКШга тиешелүү эле. Ноябрда АКШ өлүм-житимдин саны 250 миңден ашып кетти. Декабрда коронавируска каршы үч вакцина ийгиликтүү сыноодон өтүп, алгачкы жолу британиялык аял Маргарет Кинан эмдөөдөн өттү. АКШ, Британия, Орусияда сыяктуу өлкөлөрдө жапырт эмдөө башталды. Бирок вирустун келип чыгышы тууралуу чындык ушул убакка чейин белгисиз бойдон калууда."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-52758182", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-52767360", "doc1": "وزير الدفاع الفنزويلي فلاديمير بدرينو شكر الشعب الإيراني على تضامنه مع بلاده. وتوجد حاليا خمس ناقلات إيرانية في أعالي البحار يتوقع وصولها خلال أيام. وقال وزير الدفاع الفنزويلي إن الناقلات \"سيرحب\" بها في المنطقة الاقتصادية الخاصة بفنزويلا، والتي تمتد حوالي 370 كم أمام شواطئها. وتفيد تقارير بأن الولايات المتحدة، التي تفرض عقوبات على فنزويلا وإيران، تبحث حاليا الخطوات اللازمة لمنع تلك الشحنات. وقال زعيم المعارضة، الذي تدعمه الولايات المتحدة خوان غوايدو، إن الحاجة إلى استيراد النفط أبرزت سوء إدارة حكومة الرئيس نيكولاس مادورو، لصناعة النفط في فنزويلا. مواضيع قد تهمك نهاية ويوجد لدى فنزويلا أكبر احتياطات نفط في العالم، لكن إنتاجها انخفض بدرجة كبيرة خلال العقدين الماضيين، كما أن البلاد تعاني من أزمة اقتصادية حادة. وتعرضت البلاد لنقص شديد في النفط في الأسابيع الأخيرة، وأدى هذا إلى اصطفاف الناس في طوابير لأيام لملء خزاناتهم. وتحمل الناقلات الخمس، فورتشن، وفوريست، وبيتونيا، وفاكسون، وكلافيل، 1.5 مليون برميل من الوقود، ومرت عبر قناة السويس في أوائل الشهر الحالي، بحسب بيانات الشحن في موقع ريفينيتيف أيكون. وقال وزير الدفاع الفنزويلي، الجنرال فلاديمير بدرينو، في حديث بثه التلفزيون الرسمي: \"عندما تدخل تلك الناقلات المنطقة الاقتصادية الخاصة بنا سوف ترافقها زوارق وطائرات القوات المسلحة الوطنية للترحيب بها وإدخالها وشكر الشعب الإيراني على تضامنه وتعاونه\". وأكد المندوب الفنزويلي الدائم في الأمم المتحدة، سامويل مونكادا، أن الناقلات هي \"سفن مدنية تحمل بضائع حيوية لشعبنا. وأنها آتية من بلد تربطه بنا علاقات تجارية قانونية\". وأضاف في حديثه أمام مجلس الأمن الدولي أن: \"منع هذه الناقلات من الوصول إلى موانئنا، وسط أجواء الوباء، سوف يعد جريمة ضد الإنسانية\". فيروس كورونا: ننتظر 13 ساعة للحصول على الوقود كما حذرت إيران من أنها سوف تثأر إذا سدت الطرق أمام الناقلات. ويجوب أسطول من البحرية الأمريكية وسفن خفر السواحل منطقة البحر الكاريبي في دوريات مهمتها مواجهة الاتجار بالمخدرات. ولم يعلن المسؤولون الأمريكيون عن أي خطة لوقف الناقلات الإيرانية. وكان قائد القيادة الجنوبية في الجيش الأمريكي، الأدميرال كريغ فالر، قال إنه يتابع الشحنات الإيرانية إلى فنزويلا \"بقلق\"، ولكنه استبعد احتمال أي مواجهة معها. لدى فنزويلا أكبر احتياطيات النفط في العالم لكن إنتاجها انهار وقال: \"إن تركيزنا، مع احترامنا لفنزويلا، على مشاركة المعلومات الاستخبارية، ومحاولة معرفة ما يسعى إليه مادورو والمقربون منه\". ورفض الرئيس الأمريكي، دونالد ترامب، أوائل هذا الشهر التقارير التي أفادت بأن الولايات المتحدة، فيما يظهر، كانت وراء محاولة فاشلة للإطاحة بمادورو.", "doc2": "Венесуэланын коргоо министри Ирандын элине ыраазычылыгын билдирди Беш танкер жакын арада Венесуэланын аймагына жетет деп күтүлүүдө. Өлкөнүн коргоо министри мунай ташыган кемелер атайын экономикалык зонадагы портко токтойт деп белгиледи. АКШ Иран менен Венесуэлага каршы санкция жарыялаган. Айрым маалыматтарга ылайык, Вашингтон мунай танкерлерин дагы токтотууга аракет кылган. Венесуэланын оппозициячыл лидери Хуан Гуайдо мамлекеттин мунай импорттогону жетекчилер мунай тармагын туура эмес башкарып жатканын айгинелейт деди. Венесуэла дүйнөдөгү эң ири мунай резервине ээ. Ага карабастан экономикалык кризистен улам жыйырма жылдан бери мунай өндүрүү кескин төмөндөдү. Ирандын беш танкери бир жарым миллион баррель мунай ташып келүүдө. Refinitiv Eikon транспорт компаниясы Ирандын кемелери май айынын башында Суэц каналынан өткөнүн билдирген. Түнү менен кезекте туруу Анализ, Гуллермо Д'олмо, Би-Би-Си Мундо кызматы Николас Мадуро 2013-жылы бийликке келгенден бери Венесуэланын ички дүң өндүрүмү элүү пайызга кыскарды. Жакырчылык жана жумушсуздуктан улам миллиондогон адам өлкөдөн көчүп кетүүгө аргасыз болду. Коронавирус пандемиясы жана мунайдын баасы кескин төмөндөгөнү абалды кыйла татаалдаштырды. Себеби Венесуэланын экономикасы мунай экспортуна байлануу. Бир нече ай бою өкмөт чийки мунайды Орусиянын \"Роснефть\" компаниясына жеткирип, анын ордуна бензин алып турган эле. Бирок февраль жана март айында АКШ \"Роснефть\" компаниясына байланышы бар кишилерге каршы санкция жарыялагандан кийин ишкана Венесуэладагы аракеттерин токтотту. Андан бери Венесуэланын өкмөтү мунай сатууга чектөө киргизди, жергиликтүү тургундар түнү менен кезекте туруп, 30 литр гана бензин сатып алышууда. Венесуэла дүйнөдөгү эң ири мунай резервине ээ Венесуэланын Бириккен улуттар уюмундагы өкүлү Самуэл Монкада танкерлер курал же баңгизат эмес, өлкөнүн жарандары үчүн маанилүү товар ташып бара жатканын, соода мыйзамдуу жүргүзүлгөнүн белгиледи. \"Пандемия шартында мунай ташыган кемелерге тоскоолдук жаратуу адамзатка каршы кылмышка тете болот\",- деп айтты Монкада. Иран өзүнүн танкерлерине дагы коркунучка жаралса, жооп кайтарууга а��гасыз болоорун эскерткен. Кариб деңизинде АКШнын аскердик кемелери жайгашкан. Алар негизинен мыйзамсыз баңгизат соодасына каршы күрөшүп келет. Азырынча Вашингтон мунай ташыган кемелерди токтотуу тууралуу эч сөз кылган жок."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-50097278", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-50043122", "doc1": "بوريس جونسون والفرصة الأخيرة لتمرير اتفاق البريكست وأصر جونسون على أنه \"واثق جداً\" من أن النواب سيؤيدون الاتفاق، الذي وصفه بـ \"الممتاز\" بعد الإعلان عنه في قمة للزعماء الأوروبيين يوم الخميس، وحثّ النواب على \"التجمع\" للتصويت على خطته، و\"إنجاز خروج بريطانيا من الاتحاد الأوروبي\". إلا أن إعلان الحزب الاتحادي الديمقراطي الإيرلندي معارضته للاتفاق، يعني أن جونسون سيكون أمام مواجهة صعبة للحصول على موافقة البرلمان، وأن يكثف جهوده للحصول على موافقة نواب حزب العمال المعارض الذين يمثلون مناطق صوتت لصالح خروج بريطانيا من الاتحاد الأوروبي البريكست في استفتاء عام 2016، إلى جانب المجموعة الداعمة للبريكست من حزب المحافظين وكذلك النواب المتمردين الذين جردوا من عضويتهم في حزب المحافظين. وقال رئيس حزب المحافظين جيمس كليفرلي إن المفاوضات مع الحزب الاتحادي الديمقراطي ستتواصل أيضاً رغم إصرارهم على معارضة الاتفاق. وتشكل مواجهة يوم السبت في مجلس العموم الفرصة الأخيرة لرئيس الوزراء للحصول على الموافقة على الاتفاق الذي توصل إليه مع الاتحاد الأوروبي قبل الموعد النهائي لخروج بريطانيا في 31 أكتوبر. مواضيع قد تهمك نهاية وفي حال جاءت نتيجة تصويت النواب برفض خطة جونسون، فسيتوجب عليه أن يطلب من الاتحاد الأوروبي تمديد موعد مغادرة بريطانيا إلى 31 يناير/ كانون ثاني 2020، وفق القانون الذي تمكن نواب المعارضة من تمريره في البرلمان، وهو أمر أعلن جونسون مراراً أنه لن يقوم به. وقالت لورا كوينسبيرج محررة الشؤؤون السياسية في بي بي سي، إنها تعتقد أن الحكومة ستحاول تجنب تمديد موعد خروج بريطانيا، وستدفع بدلاً عن ذلك في اتجاه إجراء انتخابات عامة إذا هزمت يوم السبت. ومن الممكن أن يطالب بعض أعضاء البرلمان بتمديد موعد البريكست، حتى في حال الموافقة على الاتفاق، وذلك لضمان أن لا تؤدي أي عقبات تواجه تطبيق التشريعات من الآن وحتى 31 أكتوبر إلى مغادرة بريطانيا من دون اتفاق. زعيمة الحزب الاتحادي الديمقراطي أرلين فوستر أكدت أن حزبها لن يصوت لصالح اتفاق خروج بريطانيا من الاتحاد الأوروبي يوم السبت لكن الحزب الاتحادي الديمقراطي قال إنه سيعارض الاتفاق بسبب عدة قضايا من بينها التنازلات التي قدمتها المملكة المتحدة للاتحاد الأوروبي بشأن عمليات التفتيش الجمركي التي ستتم عند نقاط الدخول إلى أيرلندا الشمالية. وينص الاتفاق على أن تبقى إيرلندا الشمالية في إطار الحدود الجمركية لبريطانيا، ولكنها سوف \"تظل نقطة دخول\" إلى السوق الموحدة للاتحاد الأوروبي. وقال النائب من حزب الاتحاد الديمقراطي سامي ويلسون لراديو بي بي سي 4 اليوم \"يمكنني أن أعطي ضمانات مطلقة بأننا لن نصوت لصالح الاتفاق\". هل سيحقق جونسون مراده غداً؟ يحتاج جونسون ليفوز في مواجهته غداً في مجلس العموم إلى الحصول على تأييد 320 نائباً، وهو ما يعني أن عليه أولا أن يضمن دعم نواب المحافظين البالغ عددهم 287. وبما أن الحزب الاتحادي الديمقراطي لن يدعم الاتفاق فسيكون على جونسون كسب تأييد 23 نائباً م�� المحافظين السابقين، الذين أصبحوا حالياً مستقلين، والذين قد يدعم بعضهم الاتفاق، ولكن لا يمكن ضمان موافقتهم جميعاً. كما سيحتاج رئيس الوزراء إلى دعم بعض نواب حزب العمال والمستقلين من الأعضاء السابقين في هذا الحزب. وكان خمسة من نواب حزب العمال أيدوا الاتفاق الذي توصلت إليه رئيسة الوزراء السابقة تيرزا ماي عند عرضه للتصويت في المرة الثالثة، إضافة إلى إثنين من المستقلين من حزب العمال سابقاً. ومن المحتمل أن يكون عدد الاصوات المؤيدة من هذه الفئة أعلى قليلاً لأن بعض النواب قالوا إنهم سيؤيدون الاتفاق هذه المرة. ويعني كل ما سبق أن الفرق بين أصوات الموافقين والرافضين في نتيجة التصويت قد تكون متقاربة جداً، كما من المحتمل أن يمتنع بعض النواب عن التصويت، ما يجعل التكهن بالنتيجة صعباً حقاً.", "doc2": "ЕБ лидерлери бейшембиде саммитте келишимдин жаңы редакциясын колдоп беришти. Эми аны Британиянын парламенти жактырышы керек, парламенттин төмөнкү палатасы 19-октябрга чукул жыйынга чогулган жатат. Эгер алар колдоп берсе, калганы оңой бүтөт: Европарламент келишимди ратификация жасайт, ЕБ Кеңеши колун коет, 31-октябрда Британия Евробиримдиктин мүчөсү болбой калат. Бирок Жонсон, брекситтин жаңы келишимин алып келгени менен Лондондо мурдакы премьер-министр Тереза Мейди жыдыткан эски проблемага кабылышы мүмкүн. Евробиримдиктин чыгуунун келишимин парламентте көпчүлүк колдобой коюшу ыктымал. \"Мен депутат кесиптештерим эми биригип, брекситти аягына чыгарат деп үмүт кылам. Биз брекситти бүтүп, Евробиримдик менен биргелешкен келечекти курууга киришүүгө убакыт келди\",-деп Борис Жонсон Евробиримдиктеги саммиттин алдында. Бирок \"Жонсондун келишими\" парламенттин төмөнкү палатасында көпчүлүк добушту алат деген кепилдик жок. Же болбосо, көпчүлүк колдобойт дегендин да кепилдиги жок. Добуштардын бөлчөгү Парламенттин төмөнкү палатасында башкаруучу консервативдик партиянын фракциясына көпчүлүк болуш үчүн 40 добуш жетпейт, бирок эң башкы тоскоолдук мында эмес. Британ парламентинде брексит маселесине келгенде фракциялардын санын кошуп же салыштырып божомол кылуу кыйын. Брексит келишиминин тагдыры парламенттин төмөнкү палатасында чечилет Жонсондун өзүнүн партиялаштарынын бир бөлүгү келишимге каршы добуш бериши мүмкүн. Оппозициянын бир бөлүгү тескерисинче колдоп жатат. Абройлуу депутат-тори, партиянын мурунку лидери жана чечкиндүү брекситер Иэн Данкан Смит Брюсселден келишим жөнүндө жаңылык келгенден кийин аны колдоп чыгарына ишенбей турат. Ошол эле убакта Лейбористтер партиясынын айрым бөлүгү премьер сунуштаган жолду колдоп бериши мүмкүн болуп турат. Лейборист Джон Манн өзү келишимди колдоп добуш бере турганын, шайлоочулар брексит үчүн добуш берген Түндүк жана Борбордук Англиянын лейббористтери баары колдоп добуш бериши керек деп эсептерин бейшембиде журналисттерге билдирди. (КС)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-55347645", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-55407894", "doc1": "محطة قطارات كينغيز ��روس. وعلقت الرحلات الجوية من بريطانيا إلى عدد من الدول في جميع أنحاء العالم بما في ذلك إسبانيا، والهند، وهونغ كونغ. وأغلقت فرنسا مساء الأحد حدودها مع بريطانيا لمدة 48 ساعة، ويعني هذا أن الشاحنات أو العبارات لن تتمكن من مغادرة ميناء دوفر البريطاني. وقالت الحكومة الفرنسية إنها ستضع بروتوكولا \"لضمان استئناف الحركة من بريطانيا\". وتشارك الدول الأعضاء في الاتحاد الأوروبي حاليا في اجتماع في بروكسل لمناقشة استجابة منسقة بينها، إذ يقترح مسؤولون إمكانية فرض شرط لإجراء اختبارات على جميع الأشخاص القادمين من بريطانيا. مواضيع قد تهمك نهاية ومن المقرر أن يرأس بوريس جونسون اجتماعا للجنة الطوارئ الحكومية، وسيعقد مؤتمرا صحفيا في داونينغ ستريت في وقت لاحق الاثنين. وتشمل الدول الأخرى التي تفرض حظرا على الوافدين من بريطانيا بلجيكا، وكندا، وألمانيا، وأيرلندا، وإيطاليا، والبرتغال، ورومانيا، وروسيا، وسويسرا. وبعض حالات الحظر سارية بالفعل، بينما سيبدأ بعضها الآخر الثلاثاء. وعلقت خدمات قطارات اليوروتانيل إلى فرنسا، كما أن قطارات اليوروستار المتجهة إلى بلجيكا أوقفت. لكن المتحدث باسم يوروتانيل، جون كيف، قال إنه يأمل أن يبدأ السفر من بريطانيا الأربعاء أو الخميس. وارتفعت حالات الإصابة بفيروس كورونا في بريطانيا بمقدار 35928 حالة الأحد، أي ما يقرب من ضعف العدد المسجل قبل سبعة أيام. وأُعلن عن وفاة 326 شخصا آخر في غضون 28 يوما من نتيجة الاختبار، ويرتفع بذلك إجمالي عدد ضحايا الوباء في البلاد إلى 67401 شخص. ويقول مسؤولو الصحة إن السلالة الجديدة أكثر قابلية للانتقال بنسبة تصل إلى 70 في المئة، لكن لا يوجد دليل على أنها أكثر فتكا. ولا يوجد دليل أيضا يشير إلى أنها تتفاعل بشكل مختلف مع اللقاحات. وقال وزير الصحة البريطاني، مات هانكوك، إن السلالة الجديدة \"خرجت عن نطاق السيطرة\"، بينما أعلنت الدنمارك وإيطاليا وهولندا أنها اكتشفت وجودها لديها بالفعل. وأوصت هيئة تنظيم الأدوية في الاتحاد الأوروبي الاثنين بالموافقة على لقاح فيروس كورونا فايزر-بيونتك لاستخدامه في جميع دول الاتحاد الـ27. وبدأ توزيع اللقاح في بعض دول الاتحاد الأوروبي في وقت مبكر الأحد. كيف تصرفت الدول الأوروبية؟ علقت الدنمارك الرحلات الجوية من بريطانيا لمدة 48 ساعة ابتداء من الساعة 09:00 بتوقيت غرينتش الاثنين. خدمة القطارات بين بريطانيا والاتحاد الأوروبي توقفت. وقالت هولندا إنها ستحظر جميع رحلات الركاب من بريطانيا حتى 1 يناير/كانون الثاني \"على أبعد تقدير\". كما سيحظر ركاب العبارات القادمين من بريطانيا، لكن استقبال الشاحنات سيستمر. وعلقت فرنسا جميع سبل السفر مع بريطانيا، بما في ذلك الشاحنات لمدة 48 ساعة من منتصف ليل الأحد. وتتنقل آلاف الشاحنات بين الدولتين كل يوم. وردا على الحظر الذي فرضته فرنسا، قالت شركة يوروتانيل إنها ستعلق سبل الوصول إلى محطة فوكستون البريطانية الخاصة بها لحركة المرور المتجهة إلى مدينة كاليه الفرنسية. ويمكن للأشخاص الذين حجزوا للسفر الاثنين استرداد ما دفعوه. وسيستمر تشغيل القطارات من كاليه إلى فولكستون. وأغلقت محطة العبارات في مدينة دوفر الآن أمام حركة المرور المصاحبة التي تغادر بريطانيا حتى إشعار آخر، بسبب القيود الفرنسية. وسيرأس بوريس جونسون، رئيس الوزراء البريطاني، اجتماعا طارئا للجنة \"كوبرا\" لبحث الاستجابة للسلالة الجديدة ومناقشة القضية الاثنين. وأعلنت الحكومة في جمهورية أيرلندا، التي تشهد حركة ركاب كبيرة مع بريطانيا في هذا الوقت من العام، أن الرحلات القادمة من بريطانيا ستحظر لمدة 48 ساعة على الأقل من منتصف الليل. وقالت أيضا إنه \"من أجل الصحة العامة، يجب على الناس في بريطانيا، بغض النظر عن الجنسية، عدم السفر إلى أيرلندا، عن طريق الجو أو البحر\". وستستمر المعابر في استقبال العبارات المحملة بمركبات الشحن. وفي ألمانيا، لم يُسمح للطائرات القادمة من بريطانيا بالهبوط بعد منتصف ليل الأحد، على الرغم من استثناء طائرات الشحن من ذلك. وقالت بلجيكا إنها أوقفت الرحلات الجوية والقطارات القادمة من بريطانيا ابتداء من منتصف ليل الأحد لمدة 24 ساعة على الأقل \"كإجراء احترازي\". وتحظر إيطاليا جميع الرحلات الجوية القادمة من بريطانيا حتى 6 يناير/كانون الثاني. وحظرت تركيا مؤقتا جميع الرحلات الجوية من المملكة المتحدة، كما فعلت سويسرا. وتحظر النمسا الرحلات الجوية من بريطانيا، وأوقفت بلغاريا الرحلات الجوية من بريطانيا وإليها اعتبارا من منتصف الليل، ولكن الحظر سيستمر حتى 31 يناير/كانون الثاني، على عكس الإجراءات القصيرة الأجل في العديد من الدول الأخرى. دول عدة فرضت حظر السفر بعد ظهور السلالة الجديدة. ما هو الوضع في الأماكن الأخرى؟ أوقفت كندا دخول جميع رحلات الركاب القادمة من بريطانيا لمدة 72 ساعة، اعتبارا من منتصف الليل، بحسب التوقيت المحلي. وأضافت أن الركاب الذين وصلوا إلى كندا قادمين من المملكة المتحدة الأحد \"سيخضعون لفحص ثانوي وإجراءات مشددة، بما في ذلك زيادة التدقيق في خطط الحجر الصحي\". وتشمل البلدان والأقاليم الأخرى التي أعلنت قيودا على السفر إلى بريطانيا، هونغ كونغ، وإسرائيل، وإيران، وكرواتيا، والأرجنتين، وتشيلي، والمغرب، والكويت. وقد أوقفت السعودية جميع الرحلات الجوية الدولية لمدة أسبوع بسبب الوباء.", "doc2": "Европанын басымдуу бөлүгү Британиядан сапарга чыккандарды кабыл албай турууну чечти Европа Биримдиги болсо бирдиктүү саясат жүргүзүү үчүн сүйлөшүүлөрдү өткөрүүдө. Данияда вирустун жаңы түрү катталгандыктан, Швеция бул мамлекеттен сапарга чыккан чет өлкөлүктөрдү дагы кабыл албайт. Коронавирустун жаңы түрү тез жайылып жатат, бирок мутацияланган вирус көбүрөөк кишинин өмүрүн алат деп айтууга эч далил жок. Дүйнөнүн булуң-бурчундагы мамлекеттер Британиядан учкан жүргүнчүлөргө чектөөлөрдү киргизип жатканда, Дүйнөлүк саламаттыкты сактоо уюму тобокелчиликти контекстке алууга чакырды. ДССУнун чукул кырдаалдар боюнча программасынын башчысы Майк Райан вирустун жаңы түрү пандемия эволюциясынын бир бөлүгү экенин эскертип, көзөмөл \"колдон чыгып кеткен жок\" деп айтты. Буга чейин Британиянын саламаттыкты сактоо министри Хэнкок көзөмөл \"колдон чыгып\" кеткенин билдирген. Ал ортодо Түштүк Африкадан сапарга чыккан жүргүнчүлөр дагы чектөөлөргө туш болууда. Бул өлкөдө дагы коронавирустун жаңы түрү аныкталды. Түштүк Африкадагы мутацияланган вирус Британия менен эч байланышы жок. Швеция Дания менен чек арасында чектөөлөрдү киргизди Кайсыл мамлекеттер чектөөлөрдү киргизди? Европа мамлекеттеринин басымдуу б��лүгү Британияга карата чектөөлөрдү колдоду. Франция болсо бир гана жүргүнчүлөр эмес, жүк ташыган унааларды дагы кабыл албай турууну чечти. Мындай улам Британиянын чек арасында жүк ташыган унаалар тыгыны пайда болду. Британиянын премьер-министри бул маселени тез арада чечүүгө аракет кылып жатканы менен, Париж чектөөлөр 48 саат бою күчүндө болорун билдирди. Франция шейшемби күнү бул чектөөлөрдүн ордуна кандай чара көрүлөрүн жарыяламакчы. Индия, Иран, Канада жана башка мамлекеттер дагы Британиядан сапарга чыккан жүргүнчүлөрдү кабыл албай турарын маалымдаган. АКШ болсо коронавируска кабылбаганын тест аркылуу далилдей алган жүргүнчүлөрдү гана өлкөгө киргизип жатат. Ал эми Сауд Арабия, Кувейт жана Оман чет өлкөлүк жүргүнчүлөргө чек арасын толугу менен жаап салды. Брюссел шаарында Европа Биримдигине мүчө мамлекеттер вирустун мутацияланган түрүнө каршы бирдиктүү саясат жүргүзүү үчүн сүйлөшүүлөрдү өткөрүүдө. Азырынча кандай талаптар болору белгисиз. Бирок Британиядан чыккан жүргүнчүлөр сапардын алдында Covid-19 аныктаган тест тапшырууга милдеттүү болушу мүмкүн. Ал тапта Европа Биримдиги дагы Pfizer-BioNTech компаниясы чыгарган вакцина коопсуз экенин таап, дарыны каттоодон өткөрдү. Региондо жекшемби күндө тарта жапырт эмдөө башталат."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-52893882", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-52888487", "doc1": "يدعو ترامب إلى إعادة روسيا إلى مجموعة السبع وكان ترامب قد قال يوم السبت الماضي إنه ينوي تأجيل قمة الدول السبع التي كان مقررا لها أن تعقد هذا الشهر إلى أيلول / سبتمبر المقبل. وقال الرئيس الأمريكي إن عضوية المجموعة \"التي عفا عنها الزمن\" ينبغي أن توسع بحيث تنضم إليها دول أخرى بما فيها روسيا. وأحاط ترامب نظيره الروسي فلاديمير بوتين علما يوم الأحد بنيته دعوته لحضور القمة. وقال البيت الأبيض في واشنطن إن الرئيسين ناقشا جملة من المواضيع في مكالمة هاتفية، منها \"الجهود المبذولة لعقد قمة الدول السبع\" بمشاركة روسيا. مواضيع قد تهمك نهاية يذكر أن قمم الدول السبع، التي يشارك فيها زعماء الولايات المتحدة وكندا واليابان وفرنسا وألمانيا وإيطاليا وبريطانيا، تعقد دوريا لمناقشة قضايا التعاون المشترك. ومن المقرر أن تستضيف الولايات المتحدة القمة المقبلة. ومجموعة الدول السبع (G7) عبارة عن منظمة تضم في صفوفها ما كان يعرف بأكبر سبعة \"إقتصادات متقدمة\" في العالم. ويجتمع زعماء هذه الدول سنويا لمناقشة قضايا شتى تتعلق بالحاكمية العالمية، ومنها قضايا تغير المناخ والأمن والإقتصاد. وتعتبر المجموعة نفسها بأنها \"تجمع للقيم\"، وأن مبادئها الأساسية تتلخص في إعلاء قيم الحرية وحقوق الإنسان والديمقراطية وسيادة القانون ونشر الثراء ودعم التنمية المستدامة. ولكن الدعوة التي وجهها ترامب للرئيس بوتين أثارت حفيظة بريطانيا وكندا، إذ قال زعيما البلدين يوم الأحد إنهما لن يؤيدا عودة روسيا إلى المجموعة. وكانت روسيا قد طردت من المجموعة – التي كانت تعرف بمجموعة الدول الثماني – في عام 2014، ردا على ضمها شبه جزيرة القرم. وقال رئيس الحكومة الكندية جاستين ترودو في مؤتمر صحفي \"أستبعدت روسيا من مجموعة السبع بعد غزوها لشبه جزيرة القرم (الأوكرانية) قبل عدة سنوات، وانتهاكاتها المستمرة للقوانين والأعراف الدولية هي سبب مواصلة استبعادها من المجموعة وستبقى روسيا خارج مجموعة الدول السبع\". وكان ناطق بإسم رئيس الحكومة البريطانية بوريس جونسون قد قال في وقت سابق إنه (أي جونسون) سيعارض أي مقترح يسمح لروسيا بالانضمام إلى المجموعة مرة أخرى. وقال الناطق \"ما لم تتخل روسيا عن نشاطاتها العدوانية والمزعزعة للاستقرار\"، فإن بريطانيا لن تؤيد إعادة عضويتها في مجموعة السبع. كما أضاف \"استبعدت روسيا من مجموعة السبع عقب ضمها لشبه جزيرة القرم في عام 2014، ولم نر إلى الآن أي أدلة تشير إلى أن موسكو تغير سلوكها بشكل يبرر إعادتها إلى صفوف المجموعة\". ولكن معارضة كندا وبريطانيا لن تمنع حضور بوتين القمة المقبلة. وبالرغم من أن ممثلين عن دول من خارج المجموعة حضروا قممها في السابق، فإن حضور الرئيس بوتين قد يكون مثيرا للجدل. يذكر أن العلاقات الروسية البريطانية شابها التوتر في السنوات الأخيرة، خصوصا عقب اتهام لندن موسكو بالتورط في اعتداء على جاسوس روسي سابق في مدينة سالزبري الإنجليزية في عام 2018 استخدمت فيه مواد كيمياوية سامة. ورغم معارضة عدد من الدول الأعضاء في المجموعة، دأب ترامب على التعبير عن تأييده لعودة روسيا إلى صفوفها. ففي القمة التي عقدت في عام 2018، قال ترامب إنه يعتقد أن \"عودة روسيا ستكون في صالح المجموعة\". وكرر الرئيس الأمريكي ذلك لدى إعلانه عن تأجيل القمة المقبلة. وقال ترامب إنه لا يشعر بأن المجموعة بشكلها الحالي \"تمثل بشكل صحيح ما يجري في العالم\"، واقترح دعوة روسيا وكوريا الجنوبية وأستراليا والهند إلى الانضمام إليها. وعبّر زعيما كوريا الجنوبية وأستراليا عن رغبتهما في حضور القمة المقبلة في الولايات المتحدة. وكانت المستشارة الألمانية أنغيلا ميركل قد رفضت دعوة ترامب لحضورها القمة بشكل شخصي بسبب جائحة كورونا.", "doc2": "АКШнын президенти Трамп Орусияны \"Чоң жетиликке\" кайтып келишин колдоп келет Ишемби күнү Трамп коронавирус пандемиясынан улам \"Чоң жетилик\" саммитин сентябрь айына жылдырылганын жар салган. АКШнын лидери \"Чоң жетиликти\" \"эски түзүлүш\" катары сыпаттап, дүйнөлүк кызматташууну жигердүү жүргүзүү үчүн топко Орусия сыяктуу башка мамлекеттерди дагы кошуу зарыл экенин белгилеген. Учурда \"Чоң жетиликке\" Канада, Франция, Германия, Италия, Жапония жана Британия кирет. Быйыл саммитте Кошмо Штаттары төрагалык кылат. АКШ президент Путинди саммитке чакырганына Британия менен Канада каршылыгын билдирди. Орусия мурда \"Чоң сегиздик\" тобуна мүчө болчу. Бирок 2014-жылы Крым аймагын басып алгандан кийин, башка мамлекеттер Орусияны топтон чыгарып салган. \"Орусия эл аралык мыйзамдарды тебелегени үчүн \"Чоң жетиликтен\" чыгарылган. Демек, бул өлкөнү кайра чакырбайбыз\",-деди Канаданын премьер-министри Жастин Трюдо. Канаданын премьер-министри Орусиянын \"Чоң жетиликке\" чакырылганына каршы чыкты Британиянын премьер-министри Борис Жонсон дагы, Орусия \"агрессивдүү аракеттерин токтоткондо гана\" Лондон өлкөнүн \"Чоң жетиликке\" кайтып келиши боюнча маселени караштырарын белгиледи. Ага карабастан Вашингтон президент Пути��ди саммитке конок катары чакырса, Британия менен Канада аны токтотууга мүмкүнчүлүгү жок. Буга чейин \"Чоң жетиликке\" кирбеген мамлекеттердин лидерлери саммитке катышып келген. Президент Путиндин \"Чоң жетиликтин\" жыйынына катышканы чоң чуу жаратышы ыктымал. Соңку жылдары Британия менен Орусиянын мамилеси кескин солгундады. 2018-жылы Орусиянын мурдакы чалгынчысы Сергей Скрипал менен анын кызы Юлия Британияда ууландырылганына Лондон кескин нааразы болуп, Москваны күнөөлөгөн. 2019-жылы \"Чоң жетилик\" саммити Францияда өткөн \"Чоң жетиликке\" мүчө болгон башка өлкөлөрдүн каршылыгына карабастан, АКШ жыйынга Орусияны чакыруу маанилүү экенин белгилеп келет. 2018-жылы өткөн саммитте Трамп \"Орусиянын кайтып келгени көп маселени чечүүгө өбөлгө түзөт\" деп айткан. АКШнын лидери Орусиядан тышкары саммитке Түштүк Корея. Австралия жана Индия дагы чакырылышы керек экенин белгилеп келет. Түштүк Корея менен Австралия жыйынга катышууга кызыкдар экенин билдирген. Өткөн жумада Германиянын канцлери Меркель коронавирус пандемиясынан улам \"Чоң жетиликтин\" саммитине интернет аркылуу гана катыша турарын маалымдаган. \"Чоң жетилик\" өзүн эркиндикти, адам укуктары, демократия, мыйзамдын үстөмдүгүн сыйлаган, дүйнөнүн туруктуу өнүгүүсүн колдогон топ катары санайт."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/middleeast-47875808", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-47850105", "doc1": "أعضاء البرلمان الإيراني ارتدوا زي الحرس الثوري رفضا لقرار ترامب الأخير وتعد تلك هي المرة الأولى التي تصنف فيها الولايات المتحدة جيش دولة أخرى بهذه الطريقة، وتصفه بانه منظمة إرهابية. ورد الرئيس حسن روحاني، بأن الولايات المتحدة هي \"زعيمة الإرهاب العالمي\". تصاعدت التوترات بين واشنطن وطهران منذ أن أعلن ترامب انسحاب الولايات المتحدة من الاتفاق النووي الإيراني. واتخذت الحكومة الإيرانية إجراءات انتقامية ردا على الخطوة الأمريكية، وأعلنت طهران القيادة المركزية الأمريكية كمنظمة إرهابية والحكومة الأمريكية كدولة راعية للإرهاب. وتعد القيادة المركزية الأمريكية الإدارة الخاصة في وزارة الدفاع الأمريكية (البنتاغون)، المنوط بها الإشراف على المصالح الأمنية لواشنطن عبر المنطقة الوسطى من خريطة العالم، وعلى الأخص أفغانستان والعراق وإيران وباكستان وسوريا. صحف عربية تؤيد تصنيف الحرس الثوري الإيراني \"منظمة إرهابية\" الولايات المتحدة تصنف الحرس الثوري الإيراني \"منظمة إرهابية\" قائد الحرس الثوري الإيراني: سنتغلب على \"الحرب النفسية\" الأمريكية ماذا قال قادة إيران؟ أدان الرئيس روحاني الخطوة الأمريكية في خطاب بثه التلفزيون الرسمي على الهواء مباشرة. وسأل روحاني ترامب \"من أنت لتصف المؤسسات الثورية بأنها إرهابية؟\". وقال له \"أنت زعيم الإرهاب العالمي.\" وأضاف الرئيس الإيراني: \"هذا الخطأ سيوحد الإيرانيين وسيزداد الحرس شعبية في إيران والمنطقة.\" وتابع: \"استخدمت أمريكا الإرهابيين كأداة في المنطقة بينما حارب الحرس ضدهم من العراق إلى سوريا\". بينما قال المرشد الأعلى آية الله علي خامنئي، إن الحرس الثوري الإيراني واجه أعداءه في الداخل والخارج. وأضاف: \"كان (الحرس الثوري) في خط مواجهة أعداء ثورتنا ودافعوا دائما عن البلاد، وفشلت أمريكا في عرقلة تقدمنا\". لماذا فعلت الولايات المتحدة هذا؟ إعلان الحرس الثوري كمنظمة إرهابية سيسمح للولايات المتحدة بفرض مزيد من العقوبات، خاصة فيما يتعلق بمشاركة الحرس الثوري في الاقتصاد الإيراني. وقد تم بالفعل استهداف عدد من الكيانات التابعة للحرس الثوري بالعقوبات الأمريكية بسبب أنشطة دعم الإرهاب وانتهاكات حقوق الإنسان، والتمدد في المنطقة. وقال بيان الرئيس ترامب، يوم الاثنين: \"هذه الخطوة غير المسبوقة، التي تقودها وزارة الخارجية، تدرك حقيقة أن إيران ليست فقط دولة راعية للإرهاب، ولكن يشارك الحرس الثوري الإيراني في أنشطة الإرهاب، ويمول ويشجع الإرهاب كأداة للسيطرة على الدولة\".", "doc2": "Ислам революциясынын сакчылар корпусу 1979-жылы шах бийликтен кулатылгандан кийин түзүлгөн Бул Вашингтон башка өлкөнүн аскердик түзүмүн террордук уюм катары жарыялаган биринчи учур болуп калды. Ак үй билдирүүсүндө, Иран Ислам революциясынын сакчылар корпусун эл аралык террордук өнөктүккө колдонуп жатат деп айыптады. Буга жооп кылып Иран АКШнын Жакынкы Чыгыштагы аскер контингентин террордук уюм деп жарыялаганын мамлекеттик басылмалар жазып чыкты. АКШнын мамлекеттик катчысы Майк Помпео Иранга карата салынган мурдакы санкциялар күчүндө кала берерин айтууда. Ал өзүнүн \"Твиттер\" баракчасына: \"Иран жашоочуларына эркиндикти кайтарып берүү үчүн жардам берүү зарыл\",-деп жазды. Мурда АКШ ирандык бир нече уюмга жана Ислам революциясынын сакчылар корпусуна тиешеси бар кишилерге каршы санкция киргизиген эле. Бирок уюмдун өзү эч кандай санкцияга кабылган эмес. Трамптын өзөктүк курал боюнча келишимден чыгуу чечиминен кийин Вашингтон менен Тегеран ортосундагы чыңалуу күчөдү. Өзөктүк курал келишимине 2015-жылы июль айында кол коюлган. Келишим 2016-жылы январда күчүнө кирген. 2018-жылы майда Трамп келишимден чыгып кетти. Келишимге Иран жана алты өлкө кол койгон эле. Ага ылайык, Ирандын өзөктүк иш-аракеттерине чектөөлөр киргизилип, анын ордуна Иранга каршы эл аралык санкциялар алынганы бар. Ошондой эле, Тегеран өзүнүн өзөктүк аймактарына БУУнун инспекторлорун киргизүүгө макулдук берген. Бирок шектенүүлөрүнөн улам эксперттердин өзөктүк аймактарга алдын ала макулдашуу аркылуу гана баруу шарты каралган. Параллелдүү армия Ислам революциясынын сакчылар корпусу 1979-жылы шах бийликтен кулатылгандан кийин түзүлгөн. Максаты жаңы режимди коргоо жана Ирандын регулярдуу армиясы менен тең салмактуулукту кармоо эле. Уюмдун 150 миң мүчөсү бар деп айтылып жүрөт. Корпустун өзүнүн жөө аскерлер, деңиз жана аба күчтөрү бар. Чалгын жана атайын бөлүктөргө ээ. Трамптын өзөктүк курал боюнча келишимден чыгуу чечиминен кийин Вашингтон менен Тегеран ортосундагы чыңалуу күчөдү АКШ Ислам революциясынын сакчылар корпусун эмнеге айыптап жатат? АКШ бийлиги буга чейин эле Сирия, Ирак, Ооганстандагы кырдаал үчүн Иранды айыптап келгени бар. Ислам революциясынын с��кчылар корпусу ушул өлкөлөргө жоочуларды жөнөтүп турат деп айтыптаган. Трамптын администрациясынын өкүлү уюмду \"ишенимдүү ортомчулар аркылуу дүйнө жүзүндөгү террордук акцияларды каржылайт\" деп белгиледи. \"Алар жөн гана терроризмди колдоп жаткан жок. Террордук ишмердүүлүккө түздөн-түз тартылган\",-деди Трамп администрациясынын өкүлү. Ошондой эле америкалык чиновник Ислам революциясынын сакчылар корпусун террордук уюм деп таануу чечими эки партия тарабынан тең колдоого алынып жатканын айткан. (AbA)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-53780660", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-53803408", "doc1": "ويواجه ترامب الجمهوري تحديا من جانب مرشح الحزب الديمقراطي جو بايدن، الذي سبق له أن تولى منصب نائب الرئيس في إدارة الرئيس باراك أوباما، والمنخرط في الحياة السياسية الأمريكية منذ سبعينيات القرن الماضي. وباقتراب موعد الانتخابات، ستحاول شركات استطلاع الآراء قياس المزاج العام في البلاد عن طريق سؤال الناخبين عن أي من المرشحين يفضلون. سنتابع هنا نتائج هذه الإستطلاعات، ونحاول التوصل إلى مدى قدرتها على إخبارنا بمن سيفوز في الإنتخابات. ما هو مستوى أداء المرشحين الرئاسيين على نطاق البلاد؟ مواضيع قد تهمك نهاية تعدّ الإستطلاعات الوطنية مؤشرات جيدة للشعبية التي يتمتع بها المرشح على مستوى البلاد بشكل عام، ولكنها ليست بالضرورة طريقة سليمة للتنبؤ بنتيجة الإنتخابات. ففي انتخابات عام 2016 على سبيل المثال، كانت هيلاري كلينتون متقدمة في استطلاعات الآراء وتفوقت على ترامب بثلاثة ملايين صوت تقريبا، ولكنها خسرت مع ذلك. سبب ذلك أن الولايات المتحدة تطبق نظام المجمع الإنتخابي، ولذا فالفوز بعدد أكبر من الأصوات لا يضمن للمرشح الفوز في الإنتخابات. وإذا تجاوزنا هذه المعلومة، فمن المفيد أن نعرف أن جو بايدن يتقدم على ترامب في استطلاعات الآراء الوطنية لمعظم السنة، وكانت شعبيته تحوم حول الـ 50 في المئة في الأسابيع الأخيرة وتقدم على منافسه بعشر نقاط في بعض الأحيان. مقارنة بذلك، كانت الإستطلاعات أقل وضوحا بكثير في عام 2016، إذ لم تكن تفصل بين ترامب وكلينتون إلا نقطتين في عدة مناسبات قبيل حلول موعد الإنتخابات. أي من الولايات ستحسم نتيجة انتخابات 2020؟ كما كان الحال مع هيلاري كلينتون في عام 2016، فإن عدد الأصوات التي قد يفوز به المرشح أقل أهمية من الولاية التي تفوز بها فيها. تصوت معظم الولايات الأمريكية لنفس الحزب في كل الإنتخابات تقريبا، وهو الأمر الذي يعني أنه في الحقيقة هناك حفنة من الولايات فقط التي يتمتع فيها المرشحان بفرصة للفوز. وهذه هي الولايات التي ستقرر نتيجة الإنتخابات وهي المعروفة بالولايات غير المحسومة أو المتأرجحة. بموجب نظام المجمع الإنتخابي الذي تتبعه الولايات المتحدة لانتخاب رئيسها، تمنح كل ولاية عددا من الأصوات يتناسب مع عدد سكانها. يبلغ مجموع أصوات المجمع الإنتخابي 538، ولذا يتوجب أن يفوز المرشح بـ 270 صوتا ليضمن الفوز. وكما توضح الخارطة أعلاه، تتمتع بعض الولايات غير المحسومة (أو المتأرجحة) بعدد أكبر بكثير من أصوات المجمع الإنتخابي من غيرها، ولذا يقضي المرشحان وقتا أطول في هذه الولايات لحث الناخبين على التصويت لهما. من المتقدم في الولايات غير المحسومة (أو المتأرجحة)؟ تبدو استطلاعات الآراء في الولايات غير المحسومة جيدة بالنسبة لجو بايدن في الوقت الراهن، ولكن الوقت ما زال مبكرا وقد تتغير الأمور بسرعة خصوصا وأن لترامب علاقة بالموضوع. وتشير الاستطلاعات إلى أن بايدن يتقدم بشكل كبير في ولايات ميتشيغان وبنسلفانيا وويسكونسن، وهي ثلاث ولايات صناعية كان منافسه الجمهوري قد فاز بها بفارق ضئيل يقل عن 1 في المئة ليضمن فوزه في انتخابات 2016. ولكن القلق الأكبر الذي يساور فريق ترامب يدور حول الولايات غير المحسومة التي فاز بها المرشح الجمهوري بفارق كبير في 2016. فقد فاز بفارق يتراوح بين 8 و10 في المئة في ولايات آيوا وأوهايو وتكساس في تلك الإنتخابات، ولكنه يتساوى مع بايدن في هذه الولايات الآن. وقد تساعد نتائج الاستطلاعات هذه في تفسير قرار ترامب باستبدال مدير حملته الإنتخابية في تموز / يوليو الماضي، واشاراته المتواصلة إلى \"الاستطلاعات الكاذبة\". ولكن أسواق المراهنات ليست مستعدة بعد للتخلي عن ترامب، فالترجيحات الأخيرة تمنحه فرصة واحدة من ثلاث تقريبا للفوز في الانتخابات. هل أثّر فيروس كورونا على النتائج التي يحققها ترامب في الاستطلاعات؟ هيمن وباء فيروس كورونا على العناوين الرئيسية في الولايات المتحدة منذ بداية هذا العام، وكانت الآراء حول أسلوب تعامل ترامب مع الوباء قد انقسمت تبعا للحزبين كما هو متوقع. ووصل التأييد لسياساته ذروته في أواسط آذار / مارس، بعد أن أعلن عن حالة طوارئ وطنية وخصص 50 مليار دولار للولايات لمساعدتها في وقف إنتشار الفيروس. عند تلك النقطة، عبر 55 في المئة من الأمريكيين عن رضاهم على أدائه حسب المعلومات التي نشرتها شركة إيبسوس البارزة للاستطلاعات. ولكن التأييد الذي حظي به من جانب الديمقراطيين تبخر بعد ذلك، بينما استمر الجمهوريون في تأييد رئيسهم. إلا أن الأرقام الأخيرة تشير إلى أنه حتى مؤيديه بدأوا بالتشكيك في جدوى سياساته بعد أن اضطرت ولايات في جنوبي البلاد وغربيها إلى التصدي لانتشار جديد للوباء. وكان التأييد الذي يتمتع به ترامب وسياساته قد انخفض بنسبة 78 في المئة بحلول شهر تموز / يوليو. وقد يفسر هذا سبب تراجع تفاؤله حول الفيروس في الفترة الأخيرة، إذ حذّر من أن الموقف \"سيسوء قبل أن يتحسن\". كما ارتدى ترامب كمامة للمرة الأولى مؤخرا، ودعا الأمريكيين إلى ارتداء الكمامات قائلا \"إن لها تأثيرا\" وإنها \"تعبير عن الروح الوطنية\". وتنبأت دراسة أعدها خبراء في جامعة واشنطن بأن عدد الوفيات بكوفيد 19 في الولايات المتحدة سيتجاوز 250 ألفا بحلول موعد الإنتخابات. هل يمكننا الوثوق بالإستطلاعات؟ من اليسير الاستخفاف باستطلاعات الآراء بالقول إنها أخفقت في انتخابات 2016، وهذا ما يفعله ترامب على الدوام. وكانت معظم الاستطلاعات الوطنية قد بينت تقدم هيلاري كلينتون ببضعة نقاط مئوية، ولكن هذا لا يعني أنها كانت على خطأ لأن كلينتون فازت بثلاثة ملايين صوت أكثر من منافسها. وواجه القائمون على إجراء الإستطلاعات بعض المشاكل في 2016، ولاسيما فشلهم في تمثيل الناخبين من غير الخاصلين على شهادات جامعية تمثيلا حقيقيا، مما أدى بدوره إلى الإخفاق في رصد التقدم الذي كان يتمتع به ترامب في بعض الولايات غير المحسومة حتى وقت متأخر. ولكن معظم شركات الإستطلاعات قد تداركت هذا الخلل الآن. ولكن هناك قدرا أكبر من الغموض هذه السنة نظرا لانتشار وباء فيروس كورونا وتأثيره على الوضع الاقتصادي وميول الناخبين، ولذا فيجب النظر إلى الإستطلاعات بشيء من التشكك، وخصوصا وأن موعد الانتخابات ما زال بعيدا إلى حد ما. من كان الفائز في المناظرة الرئاسية الأولى؟ تواجه ترامب وبايدن للمرة الأولى في المناظرة التلفزيونية التي جرت في الـ 29 من أيلول / سبتمبر الماضي. وكان رأي العديد من المعلقين والمحللين أن بايدن هو الذي فاز في تلك المناظرة، وهو رأي شاركهم فيه مراسل بي بي سي في أمريكا الشمالية أنتوني زورشر، فقد وصف المناظرة بأنها كانت \"الرديف السياسي لشجار حول طعام\" تمكن نائب الرئيس السابق بايدن الخروج منه \"بأقل قدر من الإتساخ\". ولكن ما الذي تخبرنا به الإستطلاعات؟ حسب الاستطلاعات التي حصلنا على نتائجها، كان الديمقراطي بايدن هو الفائز ولكن بنسب متفاوتة. فقد توصل استطلاع مشترك أجرته شبكة أن بي سي الأخبارية وصحيفة وول ستريت جورنال على نطاق الولايات المتحدة إلى أن بايدن يحظى بتأييد 53 في المئة من المشاركين بينما بلغت نسبة تأييد غريمه ترامب 39 في المئة - وهو فارق أكبر بست نقاط مقارنة بما كان عليه قبل أسبوعين. ولكن الأمر الذي يجب أن يكون مدعاة لقلق ترامب يتلخص في النتيجة التي خلص إليها استطلاع أجرته صحيفة نيويورك تايمز كلية سيينا في ولايتين متأرجحتين. فقد كشف ذلك الإستطلاع أن بايدن يتقدم ترامب بـ 7 نقاط في ولاية بنسلفانية وبـ 5 في ولاية فلوريدا. ولا يبدو عموما أن أداء ترامب في المناظرة الأولى قد جاء لصالحه وساعده في ردم الهوة التي تفصله عن غريمه. وكما هو معلوم، ألغيت المناظرة الثانية نظرا لإصابة ترامب بفيروس كورونا، وجرت المناظرة الأخيرة في هذه الحملة الانتخابية مساء الخميس 22 تشرين الثاني / أكتوبر.", "doc2": "Республикачыл президентке каршы Демократиялык партиядан мурдагы вице-президент Жо Байден чыкты. Мурдагы президент Барак Обаманын жакын өнөктөшү 1970-жылдан бери АКШнын саясатына аралашып келүүдө. Шайлоо жакындаган сайын эки саясатчы бири-бирин сындап, экономика, социалдык абал жана коронавирус пандемиясын алдын алуу боюнча талкуу жүргүзүүдө. Ал ортодо өлкөдөгү аналитика борборлору америкалыктардын маанайын билүү үчүн түрдүү сурамжылоолорду өткөрүп жатат. Би-Би-Си соңку сурамжылоолорду талдоого алып, аларды окурмандарга түшүндүрүп берет. Соңку сурамжылоолор президенттик жарыш тууралуу эмнени ачыктай алат жана эмнеден жаңылып калышы ыктымал? Президенттикке талапкерлердин кимиси алдыга оозуп кетти? Улуттук сурамжылоолор кайсыл талапкер алдыга чыкканын так көрсөтөт. Бирок бул сурамжылоолор шайлоодо ким жеңишке жетерин так жоромолдой албайт. Маселен, 2016-жылы Хиллари Клинтон Дональд Трамптан дээрлик үч миллионго көбүрөк добуш алган. Ага карабастан шайлоодо жеңилип калды. Себеби АКШ \"Шайлоочулар коллегия\" тутумун колдонот. Демек, Кошмо штататтарда шайлоочулардын өзүнөн добуш алуудан мурун шайлоочулар коллегиясынан добуш алуу маанилүү. Анткени шайлоонун жыйынтыгы ушулардан көз каранды. АКШ 50 штаттан жана Колумбия округунан турат. Алардын ар биринде \"Шайлоочулар коллегиясы\" деп аталган топ бар. Алардын саны ар бир штаттагы калктын санына байланыштуу болот. АКШнын тарыхында талапкер атаандашынан аз добуш алып, бирок жеңишке жетишкен беш уч��р болгон. Мисалы, 2000-жылы Жорж Буш атаандашы Альберт Гордон аз добуш алса да президенттик шайлоону утуп чыккан. Анткени Бушту шайлоочулар коллегиясынын 271 мүчөсү колдогон. Улуттук сурамжылоо боюнча ким алдыда? Демократтар Байден 52% Республикачылдар Трамп 44% Тренд сызыктары айрым суроолор боюнча орточо көрсөткүчтү билдирет aйрым сурамжылоолор Айрым сурамжылоолор боюнча шайлоочунун тандоосу 30 days until Шайлоо күнү Би-Би-Синин эң негизги сурамжылоосу соңку он төрт күндүк айрым сурамжылоолорго негизделген жана орточо тренддерди көрсөтөт \"Шайлоочулар коллегия\" системасын эске албаганда, улуттук сурамжылоолор Жо Байден Трамптан он упайга алдыга бара жатат. Ага салыштырмалуу, 2016-жылдагы шайлоодо бул учурда Трамп менен Клинтон ортосунда айырма деле жок болчу. Кайсыл штаттар шайлоонун жыйынтыгын чечет? 2016-жылы Клинтондун мисалы көрсөткөндөй, жалпы добуштардын санынан көрө кайсыл штаттарда көбүрөк добуш алуу манилүү. АКШда штаттардын көбү шайлоо сайын окшош партиянын талапкерин колдойт. Ошондуктан жарышта жеңишке жетүү үчүн саналуу гана штатта күрөш жүрөт. АКШнын \"Шайлоочулар коллегия\" системасында айрым штаттарда жеңишке жетүү өтө маанилүү. \"Шайлоочулардын коллегиясынын\" жалпы саны 538 киши. Жеңип чыгам деген талапкер кеминде 270 добуш алуусу керек. Жогорудагы карта кайсыл штаттар чечүүчү роль ойношу мүмкүн экенин көрсөтөт. Себеби алардын калкынын саны көп болгондуктан, \"Шайлоочулар коллегиясында\" добушу дагы көп. Президенттикке талапкерлер дал ушул штаттарда үгүт иштерине көбүрөк убакыт коротот. Шайлоонун жыйынтыгын чечкен штаттарда ким алдыга оозуп чыкты? Учурда маанилүү штаттара дагы Жо Байден аз айырма менен алдыда келе жатат. Бирок абал тез арада өзгөрүп, Дональд Трамп жеңишке жетиши ыктымал. Байден өнөр жайга басым жасаган Мичиган, Пенсильвания жана Висконсин штаттарында алдыда келе жатат. 2016-жылы бул штаттарда Трамп бир пайыз менен алдыга чыгып, жеңишке жеткен. Орчундуу штаттардагы соңку сурамжылоо Браузерди жаңылаңыз Булак: US Census Соңку жаңыланышы: 03/11 Дональд Трамптын штабы үчүн 2016-жылы ири жеңишке жеткен штаттарды колдон чыгарып жибергени катуу сокку болуп жатат. Өткөн шайлоодо Трамп Айова, Огайо жана Техаста 8-10 пайыз менен жеңишке жеткен. Учурда бул штаттарда Байден менен Трамп добуштарды тең бөлүшүүдө. Бул жагдайдан улам Трамп июль айында штабынын башчысын алмаштырып, \"сурамжылоолордун мааниси\" жок экенин белгилеп келет. Ага карабастан серепчилер Трамп шайлоодон жеңилип калат деп айтуу али эрте экенин билдирүүдө. 3-ноябрга чейин жагдай өзгөрүп кетиши ыктымал. Коронавирус пандемиясы Трамптын популярдуулугуна таасир эттиби? АКШ коронавирустун жайылышынын очогуна айланып, жылдын башынан бери жаңылыктардын башкы сабынан түшпөй келет. Президент Трамп коронавирустун коркунучун мойнуна албай, даярдыктар чабал болгонуна көптөр нааразы болду. Март айынын ортосунда Трамп өзгөчө кырдаал жарыялап, вирустун жайылышын токтотуу үчүн 50 миллиард доллар бөлгөдө, аны колдогондордун саны жогорку чегине жеткен. Бирок андан бери Трампты колдогондордун саны акырындык менен азайып жатат. Соңку маалыматка ылайык, Трамптын тарапкерлеринин айрымдары дагы президенттин коронавируска каршы даярдыгы чабал болгонуна нааразылыгын билдиришкен. Өлкөнүн батыш жана түштүк тарабында вирус тез жайылып, июль айында республикачыл талапкерди колдогондордун саны 78 пайызга кыскарды. Трамп бул жагдайдан улам коронавируска карата көз карашын кескин өзгөртүп, эл алдына беткап кийип чыгып, абал курч экенин айтып жатты. Вашингтон университетинин божомолуна ылайык, өлкөдө шайлоо өткөн күнү коронавирустан 250 миң киши көз жумган болот. Сурамжылоолорго ишенсе болобу? 2016-жылы сурамжылоолор туура эмес көрсөткөн деген ой менен, аны четке каккандар көп. Бирок сурамжылоолорду толугу менен эске албай коюу чоң катачылык болот. 2016-жылдагы улуттук сурамжылоолор Клинтон айым алдыда келе жатканын көрсөткөн. Бирок Клинтон добуштардын көбүн алганы талашсыз. Бир гана мурдагы талапкер шайлоону чечүүчү штаттарда аз сандагы добуштар менен утулуп калган. 2020-жылдагы шайлоо коронавирус пандемия шартында өтүп жаткандыктан, сурамжылоолор так болоруна күмөн санагандар дагы көп. Вирустун экономикага болгон таасиринен улам, абал тез арада өзгөрүп кетиши ыктымал."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-47015094", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-39996411", "doc1": "وكان غوايدو، قد أعلن نفسه رئيسا مؤقتا للبلاد يوم الأربعاء الماضي في خطوة لاقت قبولا لدى العديد من الدول من ضمنها الولايات المتحدة. وقالت الولايات المتحدة إنها ستطالب في اجتماع مجلس الأمن الدولي المزمع عقده لاحقا، بالاعتراف بغواديو رئيسا مؤقتا للبلاد. بينما قالت كل من المملكة المتحدة وفرنسا وألمانيا وإسبانيا إنها ستعترف بغوايدو رئيسا إذا لم تجر الدعوة لانتخابات في غضون ثمانية أيام. واتهم مادورو غواديو بقيادة انقلاب، وقطع العلاقات الدبلوماسية مع الولايات المتحدة ردا على ذلك. وأعرب مادوروا الجمعة، عن استعداده لعقد مباحثات مع خصمه، لكن غواديو رفض ما وصفه بـ\"الحوار الزائف\" وقال إنه يضع في الاعتبار إمكانية العفو عن مادورو فقط إذا تنازل عن السلطة. هل أصبحت فنزويلا أزمة عالمية؟ فنزويلا: من هو خوان غوايدو الذي نصَّب نفسه \"رئيسا بالوكالة\" ؟ ومن المقرر عقد اجتماع لمجلس الأمن الدولي حول الأزمة الفنزويلية في وقت لاحق يوم السبت. واشنطن تدعم غوايدو و موسكو تؤيد مادورو وأدى الرئيس مادورو اليمين الدستورية لولاية ثانية في وقت سابق من هذا الشهر، بعد فوزه بانتخابات قاطعتها المعارضة وشابتها اتهامات بالتزوير. وقالت الجمعية الوطنية الفنزويلية، إن منصب الرئيس كان شاغراً لأن الانتخابات لم تكن نزيهة، وأن غواديو، بصفته رئيسا للجمعية الوطنية، ينبغي أن يتولى منصب الرئيس بالوكالة. وشارك عشرات الآلاف في احتجاجات ضد مادورو، تعبيرا عن غضبهم بسبب تدهور الاقتصاد، في ظل انقسام المجتمع الدولي بين مؤيد ومعارض للاعتراف بمادورو رئيسا للبلا�� لفترة جديدة. وحث غواديو، في مظاهرة شرقي العاصمة كاراكاس، أنصاره على الاستمرار في الاحتجاج إذا ألقي القبض عليه، كما يخشى البعض. ومازال مادورو يحظى حتى الآن بدعم الجيش في البلاد، ولكن غواديو وجه نداء للجيش مطالبا إياه \"بالانحياز إلى الشعب الفنزويلي\" ودعمه بدلاً من الوقوف لجانب مادورو. كما دعا إلى مظاهرات كبيرة تطالب باستقالة مادورو الأسبوع المقبل. ما سبب تراجع شعبية مادورو؟ تعاني فنزويلا منذ سنوات من أزمة اقتصادية خانقة، إذ وصل التضخم لدرجات غير مسبوقة، وهناك نقص حاد في الضروريات الأساسية، ما أثر بشكل كبير على السكان وتسبب بهروب الملايين خارج البلاد. كما واجه مادورو معارضة داخلية وانتقادات دولية بسبب سجله في مجال حقوق الإنسان، وطريقة إدارته للملف الاقتصادي. وقال غوايدو، الأربعاء، إن دستور البلاد يسمح له بالاستحواذ على السلطة، بصفته رئيسا للجمعية الوطنية، لأن رئاسة مادورو \"غير شرعية\". كما وعد بقيادة حكومة انتقالية وإجراء انتخابات حرة. من يؤيد كلا من طرفي النزاع؟ حظي إعلان غوايدو نفسه رئيسا للبلاد حظى بتأييد الولايات المتحدة وعدد من دول أمريكا اللاتينية وكندا و المملكة المتحدة . ووفقا لوكالة رويترز، من المتوقع أن تطالب الولايات المتحدة في الاجتماع المزمع لمجلس الأمن الدولي، ببيان يعترف بالجمعية الوطنية الفنزويلية بأنها \"المؤسسة الوحيدة المنتخبة ديمقراطيا\" في البلاد. بينما أدانت روسيا الدعم الغربي لغوايدو. وقالت موسكو إن \"هذا التأييد يعد انتهاكا للقانون الدولي و يدفع بشكل مباشر باتجاه إراقة الدماء\".", "doc2": "Күбөлөрдүн айтымында Орландо Фигуэрага уурулук кылды деп кол салышкан. Маалыматтарга караганда Каракастагы өкмөткө каршы демонстрациялардын 50-күнүндө 21 жаштагы Орландо Хосе Фигуэраны уурулук боюнча айыпташып, өрттөп жиберишкен. Анын денесинин 80 пайызы күйүп кетсе дагы тирүү калган. Денесине бычак сайылганы да белгилүү болду. Мамлекеттик телеканал аркылуу кайрылуу жасаган өлкө президенти Фигуэрага кол салгандарды «Ислам мамлекети» экстремисттик тобунун согушкерлерине салыштырып, аны болгону мурдагы президент маркум Уго Чавес тарабынан түзүлгөн кыймылдын мүчөсү болгон үчүн ушундай кылышыптыр деп айтты. Нааразылык жүрүштөрү жети аптадан бери уланып жатат. Ошол эле учурда Валера шаарында белгисиз кишилер өкмөткө каршы чыгып жаткан демонстранттарга каршы ок атып, бир нече киши жаракат алганын өлкөнүн Башкы прокуратурасы билдирди. Алардын бири - Эди Алехандро Теран Агуилар каза тапты. Шаардагы нааразылык жүрүштөрү учурунда 46 киши ар кандай жаракат алган. Ѳлкөдө нааразылык толкуну башталгандан бери 48 киши каза тапты. Нааразылык жүрүштөрү жети аптадан бери уланып жатат. Мадуронун каршылаштары анын саясаты өлкөнүн экономикасын сазга батырып, бүлүндүрүп, демократиялык эркиндикти кысымга алууда деп эсептешет. Оппозиция мөөнөтүнөн мурун шайлоо өткөрүп, соңку жылдары абакка кесилген оппозициялык активисттерди бошотууну талап кылууда."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/sports-55125029", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-55128880", "doc1": "أعلنت الحكومة الأرجنتينية الحداد لثلاثة ��يام حزنا على رحيل مارادونا وقد فتشت الشرطة في بيونيس آيريس منزل الطبيب ليوبولد لوكو وعيادته الخاصة بحثاً عن أي أدلة على وجود تقصير أو إهمال في علاج مارادونا بعد العملية الجراحية التي خضع لها. وتوفي نجم الكرة العالمية عن عمر يناهز 60 عاما إثر إصابته بأزمة قلبية في العاصمة الأرجنتينية بيونس أيرس. وقالت تقارير إن بنات مارادونا طالبن بمعرفة طبيعة العلاج الذي كان والدهن يتلقاه على يد طبيبه الخاص. وخضع مارادونا لجراحة ناجحة لإزالة جلطة في المخ في وقت سابق من نوفمبر/ تشرين الثاني الجاري، وكان من المفترض أن يبدأ العلاج من إدمان الكحول. مواضيع قد تهمك نهاية وكان اللاعب الأسطوري قائدا لمنتخب الفريق الوطني للأرجنتين عندما توج الفريق بطلا لكأس العالم لكرة القدم عام 1986. وسجل أثناء هذه البطولة هدفه المثير للجدل الذي أطلق عليه فيما بعد \"يد الرب\" في مرمى منتخب إنجلترا في الدور ربع النهائي من المسابقة. قاد أسطورة كرة القدم منتخب بلاده الأرجنتين إلى انتصارات كبيرة، أبرزها كأس العالم 1986 مشوار مهني طويل لعب في صفوف برشلونة الإسباني ونابولي الإيطالي على مدار مشواره المهني في كرة القدم. وحصل مع نابولي على لقب الدوري الإيطالي مرتين. وبدأ اللاعب مشواره في المستطيل الأخضر في فريق أرجنتينوس جونيورز بعدها تنقل بين عدة أندية في دوريات كرةقدم مختلفة، أبرزها إشبيلية الإسباني، وبوكا جونيورز، ونيوويلز أولد بويز في الدوري الأرجنتيني. وسجل اللاعب الأسطوري 34 هدفا في 91 مباراة لعبها مرتديا قميص منتخب بلاده الأرجنتين، من بينها مباريات في أربعة من نهائيات كأس العالم. وقاد مارادونا فريق كرة القدم الوطني للأرجنتين إلى المباراة النهائية لكأس العالم 1990 الذي استضافته إيطاليا، لكن منتخب ألمانيا الغربية هزم الأرجنتين. كما قاد أسطورة كرة القدم منتخب بلاده في كأس العالم 1994 الذي استضافته الولايات المتحدة، لكنه أُعيد إلى بلاده دون أن يكمل البطولة بعد أن فشل في اجتياز اختبار تناول المنشطات الذي أثبت أنه يتناول عقار الإفيدرين. وفي النصف الثاني من مشواره المهني، بدأ مارادونا صراعا مع مخدر الكوكايين، وتعرض لعقوبة الوقف لحوالي 15 شهرا بعد ظهور نتيجة إيجابية لاختبار المخدرات الذي خضع له عام 1991. واعتزل ماردونا اللعب الدولي عام 1997 أثناء فترة تعاقده الثانية مع البوكا جونيورز. وبعد نجاحه في مهمة تدريب فريقين في الدوري الأرجنتيني لفترة قصيرة، عُين مارادونا مديرا فنيا للمنتخب الوطني في الأرجنتين عام 2008، لكنه ترك هذا المنصب بعد كأس العالم 2010 عقب هزيمة فريقه على يد منتخب ألمانيا في الدور ربع النهائي من المسابقة. بعد ذلك، درب أسطورة الكرة العالمي فرقاً في الإمارات، والمكسيك، علاوة على جمناسيا إوغريما في الدوري الأرجنتيني الممتاز قبل وفاته مباشرة.", "doc2": "Маркумдун кызы атасы алган медициналык жардамдан шек санап, укук коргоо органдарына арыз менен кайрылган. Буэнос-Айрестин полициясы нейрохирург Леопольдо Луканын үйүндө жана жеке менчик клиникасында тинтүү жүргүздү. Марадона өткөн аптанын ишемби күнү жүрөгү кармап каза тапкан эле. Дарыгер басма сөз жыйынын өткөрүп, көзүнө жаш алып, Марадонаны сактап калуу үчүн колунан келгенин кылганын айтты. Аргентиналык басылмалардагы маалыматтарга караганда, Марадонанын кыздары ата��ына кандай медициналык каражаттар колдонулганы тууралуу маалымат талап кылууда. Марадона акыркы жолу башынан операция болгон. Андан тышкары алкоголго каршы дарыланып жүргөнү белгилүү. Өткөн аптанын бейшембисинде анын адвокаты Матиас Морла \"Тез жардам\" кызматы кечигип келгенин айыптап, футболчунун өлүмү толук иликтениши керектигин айтып чыкты. \"Тез жардамдын жарым сааттан көп убакытта келиши бул - кылмыш жана акмакчылык\",-деп жазган ал \"Твиттер\" баракчасына. \"Ар дайым жүрөгүбүздөсүң”. Диего Марадона менен коштошуу Операциядан кийин Марадонанын реабилитациясына үйүндө шарт болбой калган деген дагы жоромолдор айтылууда. Үйүндө дефибриллятор жана алкоголизм менен наркоманияга адистешкен дарыгердин такай көзөмөлү болбой калган."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-39013890", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-39020204", "doc1": "حادث مقتل كيم جونغ نام يلقى اهتمام إعلاميا كبيرا في ماليزيا. وهذا هو الشخص الرابع الذي تحتجزه ماليزيا في إطار التحقيق في مصرع كيم جونغ نام قبل أيام في أحد مطارات ماليزيا. والمعتقل الرابع هو ري جونغ كول ويبلغ من العمر 46 عاما، وقبض عليه في منطقة سيلانغور، قرب كوالالمبور، عاصمة ماليزيا، حسب بيان للشرطة الماليزية. ويعتقد أن كيم جونغ نام مات مسموما بينما كان ينتظر ليستقل طائرة في ماليزيا الإثنين الماضي. وكانت الشرطة قد احتجزت سيدتين، إحداهما اندونيسية، ورجلا في وقت سابق. وقد استكملت الشرطة تشريح جثة كيم جونغ نام، ولكن لم يتم الإعلان عن النتائج بعد. وفي غضون ذلك طالبت كوريا الشمالية ماليزيا بالإفراج الفوري عن الجثمان. وقالت الشرطة إن المرأة الإندونيسية التي اعتقلت للاشتباه في علاقتها بالحادث اعتقدت أنها كانت تشارك في مزحة تلفزيونية. وقال قائد الشرطة الوطنية في إندونيسيا إن إحدى السيدتين واسمها سيتي عائشة، زعمت أنها حصلت على مال مقابل ما اعتقدت أنها مزحة. وقال تيتو كارنافيان، وهو أرفع مسؤول في شرطة إندونيسيا، إن المرأتين قامتا بالفعل بتنفيذ المزحة على رجال آخرين، أقنعتهم السيدتان بإغلاق عيونهم قبل رشها بالماء. وقال كارنافيان في مؤتمر صحفي: \"تم القيام بهذا العمل ثلاث أو أربع مرات، وحصلتا على بضعة دولارات مقابل ذلك، ومع الهدف الأخير وهو كيم جونغ نام يزعم بوجود مواد خطرة في البخاخة التي استخدمت ضده، فالمرأة لم تكن تدرك أنها كانت محاولة اغتيال من قبل من يُزعم أنهم عملاء أجانب .\" وأظهرت صورة تم بثها في كوريا الجنوبية وماليزيا امرأة تجري في المطار، وهي ترتدي قميصا أبيض مكتوبا عليه الحروف \"LOL\" أي اضحك بصوت عال. وقالت أسرة وجيران عائشة السابقون في إندونيسيا إنهم صدموا لاعتقالها. وقال تجيا يانغ كيونغ، زوج والدتها السابق، لوكالة اسوشيتد برس إنها انتقلت إلى ماليزيا في عام 2011 مع زوجها السابق بحثا عن عمل. يذكر أن مئات الآلاف من المهاجرين الإندونيسيين يعملون في ماليزيا حيث الدخل أعلى بكثير من بلادهم.", "doc2": "«Издөөгө алынгандардын курагы 33 жаштан 57 жашка чейинки эркек кишилер»,-деди басма сөз жыйынында полициянын жетекчи орун басары Нур Рашид Ибрагим. «Издөөгө алынгандардын курагы 33 жаштан 57 жашка чейинки эркек кишилер»,-деди басма сөз жыйынында полициянын жетекчи орун басары Нур ��ашид Ибрагим. Анын айтымында тергөөгө көмөктөшө турган дагы үч киши изделип жатат. Ишемби күнү полиция 46 жаштагы Түндүк Кореядан чыккан Ри Чен Чхоль ысымдуу кишини камакка алган. Ал Куала-Лумпурда жашап компьютердик компанияларды биринде эмгектенип жүргөн. Анын алдында вьетнам паспорту менен 18 жаштагы кыз, малайзиялык, индонезиялык аялдар кармалган. КЭДР лидеринин агасы Ким Чен Нам 13-февралда Куала-Лумпурдун эл аралык аэропортунда каза тапкан. Белгисиз кишилер аны ууландырып кеткени айтылган болчу. Түштүк Корея муну КЭДРдин коопсуздук кызматынын агенттери ишке ашырды деп эсептейт. Пхеньян маркумдун сөөгүн берүүнү талап кылды. Бирок Малайзия тиешелүү анализдерге чейин сөөктү бербей турганын айтып жатат. Маркумдун ДНКсын аныктоо үчүн жакындарынын бири ДНК анализ бериши керек экен. Бирок азырынча эч кимиси полицияга кайрылган эмес. Ким Чен Нам. Ким Чен Ирдин тун уулу Түндүк Кореянын лидерлигине негизги мураскерлердин бири болчу. Бирок Ким Чен Нам 2001-жылы жасалма паспорт менен Японияга учуп кетүүгө аракет кылгандан кийин атасы экөөнүн ортосунда араздашуу болгон. Жыйынтыгында мураскер Ким Чен Ын болуп калды. Ал атасы каза тапкан 2011-жылдан бери Түндүк Кореяны жетектейт. Акыркы жылдарда Ким Чен Нам өз өлкөсүнө барган эмес. Кабарларда айтылгандай, ал өзүнүн көп убактысын Кытайдын Макао аймагында өткөргөн."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-53652727", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/magazine-53637046", "doc1": "اعتدى زوج زاركا عليها وقطع أنفها بسكين جيب قالت للأطباء، وهم يستبدلون ملابسهم بعد إجراء جراحة تجميل لوجهها: \"أنا سعيدة جدا، استعدت أنفي، هذا جيد، جيد جدا\". رأت زاركا أنفها الجديد عبر مرآة تحملها في يدها، وبدت آثار الجراحة. يعد العنف المنزلي ضد المرأة أمرا شائعا جدا في أفغانستان، ويشير استطلاع وطني نقلا عن منظمة الأمم المتحدة للسكان إلى أن 87 في المئة من الأفغانيات يعانين على الأقل من أحد أشكال العنف الجسدي أو الجنسي أو النفسي. ويعتدي الأزواج أو الأقارب الذكور على النساء، في أسوأ الحالات، باستخدام الحمض أو السكاكين. مواضيع قد تهمك نهاية وفي المرة الأخيرة التي اعتدى فيها زوج زاركا عليها، قطع أنفها بسكين كان في جيبه. وتقول: \"كان زوجي يشك في الجميع\"، وعادة ما كان يلجأ بعد اتهامه لها إلى الضرب الذي أصبح طقسا من طقوس الحياة اليومية. وقالت: \"كان يقول لي إنني لست على خلق، وكنت أقول له هذا غير صحيح\". تزوجت زاركا منذ عشر سنوات، ولديها ابن عمره ست سنوات. زلماي خان أحمدزاي أجرى جراحة لزاركا دون أجر تعودت الفتاة، البالغة من العمر 28 عاما، على ضرب زوجها لها، لكنها لم تكن تتوقع على الإطلاق أن تصل الأمور إلى هذا الحد. التعافي قالت زاركا لبي بي سي: \"عندما رأيت نفسي اليوم في المرآة، وجدت أنفي تعافت كثيرا\". خضعت الفتاة لتأثير تخدير موضعي أثناء إجراء العملية الجراحية التي استغرقت ثلاث ساعات. وقالت: \"لم تكن الأمور تبدو جيدة قبل إجراء الجراحة\". وأعرب زلماي خان أحمدزاي، أحد الجراحين القلائل الذين يجرون هذا النوع من جراحات إعادة بناء الوجه في البلد الذي مزقته الحرب، عن إعجابه بتقدم الحالة الصحية لمريضته. وقال الطبيب: \"أُجريت لها الجراحة على نحو جيد للغاية، لم تحدث عدوى، فقط القليل من الالتهاب لكنها لم تكن مشكلة\". استطاع زلماي، على مدى العقد الماضي أو نحو ذلك، أن يعالج عشرات الأفغانيات اللواتي شُوّههن على يد أزواجهن وآبائهن وإخوانهن. رحلة طويلة تنتمي زاركا لعائلة فقيرة جدا في منطقة خيركوت، التي تبعد 250 كيلومترا جنوب كابول بالقرب من الحدود الباكستانية، وهي لا تستطيع القراءة أو الكتابة. خضعت زاركا لمخدر موضوعي خلال العملية وتخضع قريتها لسيطرة طالبان بشكل كبير، وأثمرت مفاوضات أجراها سياسيون محليون مع المسلحين عن نقل زاركا إلى كابول من أجل العلاج. أصيب زلماي، في ذلك الوقت، بفيروس كورونا وفقد زوجته بعد إصابتها بكوفيد-19، دفن الطبيب، البالغ من العمر 49 عاما، زوجته في بلدة جلال آباد، وعاد إلى العمل في الوقت الذي كانت وصلت فيه زاركا إلى كابول. يقول زلماي: \" كانت حالتها سيئة للغاية عندما أتت إليّ، وكان الأنف مصابا بشدة\". أعطاها الطبيب، بعد فحصها في 15 يونيو/حزيران، دواء مضادا للعدوى البكتيرية والالتهابات، كما تبين له أنها مصابة بالأنيميا الحادة، ووصف لها مجموعة فيتامينات. بعد نحو خمسة أسابيع، عادت زاركا إلى كابول وأجريت لها جراحة في 21 يوليو/تموز. \"مريب وعنيف\" وافقت زاركا لبي بي سي على تصوير تعافيها، كما تحدثت عن الإساءة المنزلية التي سبقت ممارسة العنف المروع والقسوة. جروح زاركا تعافت سريعا تقول إن زوجها في مثل سنها، ويكسب رزقه برعاية ماشية الآخرين، وأنهما تزوجا قبل عشر سنوات ولهما ابن عمره ست سنوات. قالت: \"خطبني عمي له في طفولتي، كنت صغيرة جدا في ذلك الوقت، لم أكن أعرف شيئا عن الحياة أو الزواج. لا أعرف كم كان عمري في ذلك الوقت\". ولم تتذكر أحدا طلب موافقتها. مقايضة من أجل الزواج اكتشفت زاركا بعد سنوات أن عمها قايض على زواجها، نظير زواجه من إحدى شقيقات زوجها الأربع. زاركا سعيدة بنتيجة العملية الجراحية التي خضعت لها قالت: \"لم يستطع عمي دفع مهر العروس، لذا أعطاني له\". أدركت زاركا بعد الزفاف أن زوجها اعتاد الاعتداء بعنف على جميع شقيقاته، لكنها لا تعرف على وجه التحديد لماذا. وقالت: \"لم يكن مدمنا للمخدرات، ولم يكن يعاني من مشكلات نفسية\". \"أخشى على حياتي\" أراد زوج زاركا، في غضون عام من زواجهما، أن يتزوج أخرى، فتعدد الزوجات شائع في هذا الجزء من العالم. زاركا بعد العملية الجراحية وتتذكر: \"أخبرني أنه لا يحبني وسوف يتزوج أخرى\". بيد أن زوجها لم يستطع توفير المال اللازم لدفع مهر العروس، فتحملت زاركا وطأة إحباطه وغضبه. قالت: \"كان يضربني وكنت أخشى على حياتي\". هربت زاركا إلى منزل والديها في مايو/أيار بعد أن أصبح زوجها أكثر تقلبا وتوسلت إلى والدها طلبا للطلاق. ونظرا لأنها لم تطلب إذن زوجها قبل مغادرتها للمنزل، أتى للبحث عنها. وتقول: \"بعد أن غادرت (المنزل) لليلة واحدة، جاء (الزوج) إلى منزل والدي في الصباح ومعه سكين كبير، كان يحث والدي على تسليمي له، وقال له والدي وابن عمي إنهما لن يعيداني إليه إلا أن يأتي (الزوج) بشهود يضمنوه\". جاء زوجها ومعه شهود طمأنوا والدها على سلامتها، لكن عندما عادت إلى منزل زوجها، ساء الوضع. قالت: \"عندما عدت من منزل والديّ، ضربني مرة أخرى واتهمني وهو يحمل سكينا، هربت إلى منزل أحد الجيران لأنه هدد بقطع أنفي\". تدخل الجيران، لكنه كان تدخلا بصفة مؤقتة. قالت: \"أخذني أولا إلى منزلنا، ووعد بأن يأخذني إلى منزل والديّ\". ألم ونزيف تبين أنه فخ، إذ ذهبا إلى منزل آخر واستدرجها إلى حديقة، وتقول زاركا إن زوجها كانت معه بندقية. لم تكن عملية سهلة ولا تزال زاركا تعاني من آلام نفسية وقالت: \"أمسك بي قائلا: أين ستهربين؟\"، وتضيف: \"كانت هناك حديقة صغيرة، ثم أخرج سكينا من جيبه وقطع أنفي\". أخبرها زوجها أنه قصد تشويهها لأنها ذهبت إلى منزل والديها بدون إذنه، الأمر الذي جلب عليه العار. وبعد أن قطع أنفها، تركها في بركة من الدم. وقالت: \"كان مؤلما للغاية وكنت أنزف بشدة، وعانيت من صعوبة التنفس\". خرج الناس من منازلهم على سماع صراخها لتقديم المساعدة، وتمكنت جارة من العثور على قطع أنفها المقطوع. نقلوها إلى طبيب محلي، أخبرها أنه لن يستطيع إعادة ربط أنفها المقطوع. دعوة للانتقام شعرت زاركا بأنها \"حزينة\" و\"قبيحة\" وهي تحاول التعافي من الاعتداء. زاركا سعيدة لأن طفلها لم يشاهد ما فعله الأب أراد والدها وأقاربها الذكور الثأر، لكنهم لم يتمكنوا من العثور على زوجها. وتتذكر زاركا: \"كانوا غاضبين للغاية، يتعجبون كيف أقدم على فعل ذلك، وهددوا بقتله إن وجدوه، أطلق أبي وأعمامي النار على منزل الشهود الذين ضمنوه، وأعربوا عن غضبهم\". قبضت الشرطة على زوجها وسجنته قبل أن تتمكن عائلة زاركا من الثأر منه. وجه ينزف تلقت زاركا علاجا محليا لكنه لم يكن كافيا، كانت يائسة من الحصول على فرصة لإجراء جراحة تجميل. وقالت: \"مهما كان شكلها في العملية .. سأحبه، أردت أنفا فقط ولا شيء آخر\". نُشرت صور زاركا بوجه مخضب بالدم على نطاق واسع، ولفتت انتباه الطبيب زلماي. عرض الطبيب من خلال منصات التواصل الاجتماعي علاجها بالمجان، كما اتصل بالمقاطعة التي تقيم فيها زاركا، وعن طريق مساعدة مسؤولين محليين، أحضرها إلى كابول. وبمجرد أن تحسنت ظروفها، أجرى لها عملية بمساعدة فريقه الجراحي. العلاج قال زلماي: \"لقد عملنا أولا على الجزء الأوسط من أنفها الذي تم قطعه بالسكين، أخذنا الأنسجة من طيات طبقات الأنف (الجلد حول الأنف) وأجرينا جراحة إعادة البناء\". أجريت العملية الجراحية تحت تأثير تخدير موضعي، وكانت زاركا مدركة بما يحدث. وقالت: \"أخبرني الطبيب أنني سأتعافى وسأستعيد أنفي\"، كان هذا بالضبط ما أرادت سماعه منذ أكثر من شهرين. يتابع زلماي تقدم حالتها الصحية، وسوف يعطيها علاجا بالليزر أو السيليكون إذا احتاج الأمر. وأكد لها: \"تدفق الدم طبيعي. وستعمل الأعصاب أيضا\". يقول زلماي إن تكلفة هذه الجراحة على الأفغاني العادي تصل إلى نحو 2000 دولار، فضلا عن ذلك، قدم أدوية لزاركا تصل قيمتها إلى 500 دولار. بيد أن ما لا يستطيع أن يقدمه هو الاستشارة النفسية التي تساعدها على استعادة ثقتها. تشتاق لابنها تعرب زاركا عن قلقها على ابنها الذي لا يزال مع عائلة زوجها. وقالت: \"لم أر ابني معشوق منذ ثلاثة أشهر، أحبه كثيرا، أريد أن يكون ابني معي\". كانت سعيدة لأنه لم يشهد وحشية والده تجاهها. يعيش ابن زاركا مع عائلة زوجها، ولكن ليس لديها أي فكرة بالضبط أين، ونظرا لأنها لا تستطيع كسب قوتها، فالقانون المحلي يسمح لزوجها بالحضانة. لقد أثر ألم الانفصال عليها، وقالت: \"أفتقده كثيرا، كلما أكلت شيئا أتذكره\". ويتردد والد وعم زاركا في خوض معركة استعادة الصبي الصغير، خوفا مما قد يفعله زوجها إذا عاد إلى منزلهم بحجة زيارة ابنهم. وقالت زاركا: \"كانا يقولان لي اتركي الصبي لكنني لا أستطيع\"، ولكن مهما حدث، تصر على أنها لن تعود إلى زوجها. وقالت \"أريد الطلاق، لا أريد أن أعيش مع زوجي بعد الآن، أعتقد أنه عندما أحصل على الطلاق فلن يعطيني الصبي. هذا هو ما يقلقني\".يعيش ابن زاركا مع عائلة زوجها، ولكن ليس لديها أي فكرة بالضبط أين، ونظرا لأنها لا تستطيع كسب قوتها، فالقانون المحلي يسمح لزوجها بالحضانة. لقد أثر ألم الانفصال عليها، وقالت: \"أفتقده كثيرا، كلما أكلت شيئا أتذكره\". ويتردد والد وعم زاركا في خوض معركة استعادة الصبي الصغير، خوفا مما قد يفعله زوجها إذا عاد إلى منزلهم بحجة زيارة ابنهم. وقالت زاركا: \"كانا يقولان لي اتركي الصبي لكنني لا أستطيع\"، ولكن مهما حدث، تصر على أنها لن تعود إلى زوجها. وقالت \"أريد الطلاق، لا أريد أن أعيش مع زوجي بعد الآن، أعتقد أنه عندما أحصل على الطلاق فلن يعطيني الصبي. هذا هو ما يقلقني\".", "doc2": "Зарка пластикалык хирургиянын жардамы менен мурдун калыбына келтирди \"Көңүлүм көтөрүлүп калды. Мурдум калыбына келди\",-деп айтты ал дарыгерлерге. Ооганстанда аялдарга карата зомбулук кеңири жайылган. БУУ жүргүзгөн сурамжылоосунда өлкөдө аялдардын 87 пайызы үй-бүлөлүк зомбулукка кабылаары айтылган. Алардын айрымдары сексуалдык зомбулукка туш болот. Айрым учурда күйөөсү же тууганы кур намыс менен аялдын бетине кычкылтек чачып же бычак менен кесип кетет. Зарка дагы акыркы жолу күйөөсүн көргөндө, үрөй учурган окуяга туш болгон. Дарыгер Залмай Хан Ахмадзай Зарка өтө оор абалга кептелгенын айтты \"Күйөөм кызганчак эле. Улам сен ыймандуу эмес экенсиң деп айта берди. Мен андай эмесмин деп жооп кайтарчумун\",-дейт Зарка. Күйөөсү аны күн алыс сабап турчу. Зарка он жыл мурун турмушка чыккан, алты жаштагы уулу бар. 28 жаштагы аял күйөөсүнүн кол көтөргөнүнө көнүп деле калган, бирок ушундай деңгээлге жетет деп эч ойлогон эмес. Дарыгер Залмай Хан Ахмадзай Ооганстандагы оор операцияны жасай алган саналуу хирургдардын бири. Ал он жылдын ичинде ондогон аялдардын бетине операция жасагынын айтат. Алардын бары Зарка сыяктуу зордук-зомбулукка кабылган. \"Ал мага келгенде мурду ириңдеп кетиптир, абалы өтө оор болчу\",-дейт Залмай. Узакка созулган сапар Зарка жакыр үй-бүлөдө туулуп өскөн. Ал жашаган Пакистан менен чектеш аймактагы кыштакты \"Талибан\" кыймылы көзөмөлдөп келет. Зарка талиптер жана жергиликтүү лидерлерден суранып жатып, Кабулга дарыгерге көрүнүп келүүгө уруксат алган. Дарыгер Залмай Заркадан бир тыйын албай жардам берди Зарканы бойго жете электе эле күйөөгө тийген. Жолдошу айылдыктардын уйларын кайтарып жан багат. Алты жаштагы уулу бар. \"Агам канча жашымда мени күйөөгө бергенимди билбейм. Бирок абдан жаш болчумун, турмуш деген эмне экенин түшүнө элек элем\",-дейт Зарка. Дарыгер Залмай Хан Ахмадзай Ооганстандагы оор операцияны жасай алган саналуу хирургдардын бири Көрсө, Зарканын агасы анын күйөөсүнүн карындашына үйлөнүп, калың төлөбөшү үчүн өз карындашын алмашып салыптыр. \"Агам калың төлөй албай, мени берген экен\". Зарка менен күйөөсү көп жылдан бери тил табыша албай келет Бир жылдан кийин эле Зарканын күйөөсү экинчи аял алам деп жарыялаган. \"Ал мага сени жактырбайм, башканы алам деп айтты. Ала бер деп жооп бердим\",-дейт Зарка. Бирок күйөөсү калыңга акча чогулта албай, жинин Заркадан чыгарып турду. Күн алыс аялын сабап, Зарка болгон азапты көрдү. Чыдамы кетип, Зарка ата-энесиникине качып барууну чечкен. Бирок күйөөсүнөн уруксат албай үйдөн чыгып кеткени үчүн, Зарканын ата-энеси эчтеке кыла алган эмес. Зарка тез сакайып бара жатат \"Үйдөн качып кеткенден кийин, эртеси чоң бычак көтөрүп келди. Атама аялымды артка бер деп кыйкырды. Атам жана агам кызыбызга кол көтөрбөй, башкалардын алдында кепилдик бергенде гана мени беребиз деп айтышты\",-дейт Зарка. Анын күйөөсү аксакалдарды чогултуп келип, алар кепилдик беришкен. Бирок үйүнө кайтып барганда абал начарлаган. \"Үйгө киргенден кийин дароо тепкилеп кирди. Мурдуңду кесип салам деп кыйкырды. Мен кошуналардыкына качып кеттим. Кошуналар мени коргоп калгандыктан, ал анда ата-энеңдин үйүнө жеткирем деп алдап, мени алып кетти\",-дейт Зарка. Көлдөй болгон кан Зарканын күйөөсү аны башка үйдүн короосуна жулкулдатып алып киргенде алданганын түшүнгөн. Жолдошунун колунда мылтык дагы бар эле. \"Ал мени мойнуман кармап, \"эмнеге качасың\" деп сурады. Кичинекей короодо чөнтөгүнөн макиси алып чыгып, мурдумду кести\". Күйөөсү ал ата-энесиникине уруксатсыз кетип калганы үчүн намысына шек келди деген пикирин айткан. Жубайынын мурдун кескенден кийин, ошол короого таштап кеткен. Зарка күйөөсү тийбейм деп убада кылып алдаганын айтат \"Аябай катуу ооруду, мурдум токтобой канады, көл болуп калды. Дем алуу дагы оор болуп кетти\",-дейт Зарка. Анын кыйкырыгын уккан кошуналар жүгүрүп келген. Зарканы дароо жергиликтүү ооруканага алып барышкан, бирок дарыгер жардам бере албайм деп айткан. Үрөй учурган окуяны уккан Зарканын үй-бүлөсү өч алууну чечкен. Бирок анын күйөөсүн эч жерден таба албай коюшкан. Айласы кеткен Зарканын атасы менен туугандары кепилдик берген аксакалдардын үйлөрүнө ок чыгарган. Көрсө Зарканын күйөөсүн коопсуздук кызматкерлери камакка алган экен. Зарка операциядан кийин Жергиликтүү дарыгерлер Заркага жардам бере албай жатканда, анын сүрөттөрү коомдук сайттарга тараган. Ошондо дарыгер Залмай Кабулга келип, бекер дарыланып кетүүнү сунуштаган. Учурда Зарка психологиялык жардам дагы алууда. Бирок анын эң негизги кыялы уулу менен көрүшүү. Баласы дагы деле кайын журтунун колунда. \"Уулум Машукту үч айдан бери көрө элекмин. Аябай катуу сагындым. Бир жагынан күйөөмдү эч качан көргүм келбейт. Бирок аны менен ажырашып кетсем баламды дагы көрбөй калам деп корком. Ошол ой мени жеп жатат\",-дейт Зарка."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-51087515", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-51075065", "doc1": "مايزاوا يبحث عن رفيقة العمر كي تشاركه رحلته المرتقبة إلى القمر ويستعد قطب صناعة الموضة الياباني إلى الانطلاق في رحلة حول القمر تنظمها شركة \"سبيس أكس\" في عام 2023. ��قال مايزاوا (44 عاما) إنه يريد أن يستمتع بهذه التجربة مع امرأة \"خاصة\"، وحث الراغبات في اصطحابه على تقديم طلب عبر موقعه. وقال رجل الأعمال، الذي انفصل مؤخرا عن رفيقته الممثلة آيام غوريكي (27 عاما): \"بعدما أخذ الشعور بالوحدة يسيطر علي، وجدت نفسي أفكر في شيء واحد: الاستمرار في حب امرأة\". وأضاف: \"أطمح في العثور على 'شريكة حياة'، وأريد أن أصرخ معها لأعبر عن حبنا من الفضاء الخارجي\". مواضيع قد تهمك نهاية وتوجد على الموقع قائمة بشروط وتفاصيل عملية التقديم والاختيار التي تستغرق ثلاثة أشهر. ومن بين الشروط أن تكون المتقدمة غير متزوجة ولا يقل عمرها عن 20 عاما، ولديها رغبة في الانطلاق في رحلة إلى الفضاء. وآخر موعد لتقديم الطلبات هو 17 يناير/كانون الثاني، على أن يُتخذ القرار النهائي بحلول نهاية مارس/آذار المقبل. وستكون هذه الرحلة أول زيارة للقمر من قبل إنسان منذ هبوط سفينة الفضاء \"أبولو 17\" التابعة لوكالة الفضاء الأمريكية ناسا على القمر في عام 1972.", "doc2": "Юсаку Маэдзава Space X компаниясынын ракетасы менен 2023-жылы Айга бармакчы Интернетке жарыялаган пикирине ылайык, Маэдзава мырза укмуштуу саякатты \"өзгөчө\" аял менен бөлүшкүсү келет. Миллиардер жакында эле сүйлөшүп жүргөн кызы, актриса Аямэ Горики менен кол үзгөн. Ошондон кийин бизнесмен дүйнө жүзүндөгү аялдарга интернет аркылуу кат жолдоп, \"жолугушууга\" чакырды. \"Жалгыздык жүрөгүмдү сыгып жаткан кезде, мен бир аялды сүйгүм келет деген ойдон арыла албай жатам. Сүйүктүмдү тапкым келет. Аны менен ачык космоско барып, сүйүүмдү билдиргим келет жана космосто туруп Жер планетасына тынчтык деп чогуу кыйкырабыз\",-деп жазат Маэдзава. Маэдзаванын үч миллиард долларга тете байлыгы бар Миллиардердин интернет баракчасында анкета тапшыруунун шарттары так жазылган. Эң негизгиси каалоочулар 20 жаштан жогору, позитивдүү жана космоско кызыгуусу болушу керек. Анкетаны 17-январга чейин толтуруп бүтүү дагы шарт. Юсаку Маэдзава марттын аягына чейин \"сүйүктүүсүн\" тандайт. Айдын башында Маэдзава анын \"твиттердеги\" пикирин бөлүшкөн 100 кишиге 100 миллион иен ($925,000) берүүнү убада кылган. Zozo Inc кийим дүкөнүнүн ээси Маэдзаванын үч миллиард долларга тете байлыгы бар. Ал акчасын искусство менен маданий иш-чараларга жумшап келет. SpaceX компаниясы туристтерди Айга алып барат Маэдзава SpaceX компаниясынын Айга болгон сапары үчүн билетти канчага сатып алганы ачык айтылган эмес. Бирок компаниянын ээси, атактуу миллиардер Илон Маск биллеттин баасы \"абдан, өтө кымбат\" деп айткан. Буга чейин Маэдзава Айга өнөрпоздорду чогуу алып баруу ниетин дагы билдирген. (AT)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-43805328", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-43806490", "doc1": "مهمة بومبيو كانت تهدف إلى الإعداد للقمة وهدف الاجتماع - الذي تم في أول أبريل/نيسان، بحسب ما نقلته وسائل إعلام أمريكية عن مسؤولين لم يكشف عن هويتهم - إلى الإعداد لإجراء محادثات مباشرة بين الرئيس الأمريكي، دونالد ترامب، وكيم. وكان ترامب قد ألمح في وقت سابق إلى إجراء محادثات على مستوى عال مع بيونغيانغ. غير أن هذا الاجتماع السري وغير المتوقع هو أول اتصال رفيع المستوي مع كوريا الشمالية منذ عام 2000. وكان ترامب قد ذكر خلال مؤتمر صحفي مع رئيس وزراء اليابان آبي أنه \"كانت هناك محادثات مباشرة على مستويات عالية جدا \". وأضاف أنه \"بارك\" إجراء محادثات بين كوريا الجنوبية والشمالية لبحث عقد اتفاق سلام ينهي رسميا الحرب الكورية التي استمرت من 1950 وحتى 1953. وأشارت كوريا الجنوبية أيضا إلى أنها قد تسعى إلى حل رسمي للصراع بين الكوريتين. ومن المقرر أن يلتقي رئيس كوريا الجنوبية، مون جي-إن وكيم في نهاية أبريل/نيسان. ماذا نعرف عن الاجتماع السري؟ كانت صحيفة واشنطن بوست هي أول وسيلة إعلام تكشف عن الاجتماع السري لبومبيو مع كيم. وقد تم الاجتماع في أعقاب ترشيح ترامب له ليحل محل ريكس تيلرسون وزيرا للخارجية، بحسب ما قاله مصدران لم يكشف عنهما و\"على معرفة مباشرة بالرحلة\" للصحيفة. ثم قالت وكالة رويترز للأنباء بعد ذلك إن مسؤولين كبارا أكدوا التقرير لها. وأكد الرئيس الأمريكي عبر حسابه على تويتر أن بومبيو اجتماع مع زعيم كوريا الشمالية الأسبوع الماضي. ولا يعرف عما تم في الاجتماع شيء، سوى أنه تناول الإعداد لقمة ترامب-كيم المرتقبة. ومن المتوقع أن يعلن مجلس الشيوخ في الكونغرس الأمريكي - الذي يهيمن عليه الجمهوريون - الموافقة على ترشيح بومبيو وزيرا للخارجية خلال الأسابيع المقبلة. وهذا على الرغم من التكهنات المتزايدة بأنه لن يحصل على دعم لجنة العلاقات الخارجية في المجلس ، التي تضم أعضاء من الحزبين الجمهوري والديمقراطي، عقب استجوابها له على مدى خمس ساعات الأسبوع الماضي. كيف يتواصل بين المسؤولين في الولايات المتحدة وكوريا الشمالية؟ على الرغم من عدم وجود علاقات دبلوماسية بين البلدين، فإن دبلوماسيين أمريكيين زاروا في الماضي بيونغيانغ، وتوجد \"قنوات خلفية\" تستخدم في التواصل. وكانت آخر زيارة لمسؤول رفيع بين البلدين قد تمت في عام 2000، حينما زارت وزيرة الخارجية آنذاك، مادلين أولبرايت، بينغيانغ والتقت بكيم جونغ-إل، والد الزعيم الحالي. زيارة بومبيو هي أول زيارة لمسؤول كبير منذ عام 2000 وفي عام 2014، زار رئيس الاستخبارات الوطنية وقتها، جيمس كلابر، كوريا الشمالية في مهمة سرية للتفاوض على إطلاق سراح مواطنين أمريكيين. ولكن كلابر لم يقابل زعيم كوريا الشمالية خلال الزيارة. متى وأين ستعقد القمة؟ فاجأ ترامب العالم الشهر الماضي بقبوله اقتراح بيونغيانغ لإجراء محاثادت مباشرة. وستكون القمة غير مسبوقة. وقال ترامب إن القمة ستعقد إما في أوائل شهر يونيو/حزيران أو \"قبل ذلك بقليل\"، وأضاف أن هناك عدة أماكن قيد البحث، ولكن ليس من بينها مكان في الولايات المتحدة. ويتكهن محللون بأن مكان القمة قد يكون المنطقة المنزوعة السلاح بين كوريا الشمالية والجنوبية، أو بكين، أو أي بلد أسيوي آخر، أو بلد أوروبي، أو حتى سفينة في مياه دولية. وتعاني كوريا الشمالية من عزلة دولية منذ عقود بسبب سجلها في حقوق الإنسان وبرنامجها النووي. وأجرت كوريا الشمالية ست تجارب نووية، وتمتلك صواريخ تستطيع بلوغ الولايات المتحدة. لكن استضافة كوريا الجنوبية للألعاب الأولمبية الشتوية في وقت سابق من العام فتح نافذة غير متوقعة للدبلوماسية.", "doc2": "Майк Помпео (солдо) жакынкы күндөрү мамлекеттик катчы Рекс Тиллерсонду алмаштырат. ММКлар Ак үйдөгү анонимдүү булактарга шилтеме берип жазып чыгышкан. Помпеонун жашыруун сапары Трамп менен КЭДР ��идеринин түз жолугушуусун уюштурууга арналганы айтылып жатат. Бул сапар марттын соңунда болгон. Мунун алдында Дональд Трамп КЭДР менен сүйлөшүүлөр \"жогорку деңгээлде\" жүрүп жатканын жана Ким менен жолугушуу үчүн беш болжолдуу жай каралып жатканын айткан эле. Жашыруун жолугушуу тууралуу эмне билебиз? Майк Помпеонун Пхеньянга сапары тууралуу биринчи болуп Washington Post жазды. Басылма белгилегендей, иш сапар Рекс Тиллерсондун отставкасынан кийин Майк Помпео мамлекеттик катчы болору анык болуп калганда жасалды. Вашингтон менен Пхеньян ортосундагы байланыш 2000-жылдан бери мындай жогорку деңгээлде боло элек болчу деп белгиледи WP. Анда Түндүк Кореяга Ким Чен Ир менен жолугушуу үчүн мамлекеттик катчы Мадлен Олбрайт учуп барган. Жолугушуу тууралуу Ак үй дагы, Түндүк Корея, БУУдагы комментарий берген эмес. Түндүк Корея менен АКШ ортосунда дипломатиялык мамиле жок. 2014-жылы КЭДРге Улуттук чалгын кызматынын директору Жеймс Клаппер барып, абактан эки америкалык жаранды алып келген экен. Негизинен эки өлкө ортосундагы пикир алышуу бейрасмий каналдардан ортомчулар аркылуу ишке ашат. Корея жарым аралын Түндүк жана Түштүк кылып бөлүп салган согуштун бүткөнүнө 65 жыл болду. Бирок ошого карабастан тынчтык келишимине кол коюла элек. Саммит качан болот? Өткөн айда Дональд Трамп күтүүсүз жерден Пхеньяндын түз сүйлөшүүлөр боюнча сунушун кабыл алган. Буга чейин бир дагы америкалык президент Түндүк Корея лидери менен жолуккан эмес. Трамп журналисттердин суроосуна жооп берип жатып: \"саммит июндун башында, балким андан эрте да болуп калышы мүмкүн\" деп айткан. Түндүк Корея дүйнө коомчулугу тарабынан обочолонуп калган өлкө. Анткени өзөктүк курал программасынан баш тартпай койгону, адам укуктарынын бузулушу, эл аралык укуктарды бузганы Пхеньянды БУУнун санкцияларына туш кылды. Ак үйдүн басма сөз катчысы Сара Сандерс Дональд Трамп менен Синдзо Абэнин жолугушуусу алдында. Түштүк Кореядагы кышкы Олимпиада оюндары учурунда дипломаттар сүйлөшүүлөргө мүмкүнчүлүк алышты. Андан бери КЭДРге Түштүк Кореядан, Кытайдан, эми АКШдан делегациялар барды. Трамп менен Кимдин алдыдагы күтүлгөн саммити Токионун кооптонуусун дагы жаратып, жапон премьери Синдзо Абэ сүйлөшүү үчүн Вашингтонго учуп келди. Жолугушуу достук маанайда өтүп, Трамп Абэни Мар-а-Лаго курортуна келип кетүүгө чакырган. Америкалык президент Түндүк Корея суроосунда эки өлкөнүн ача пикри жок экенин белгилеген. Бирок байкоочулар Абэнин Вашингтон сапарынын негизги максаты - Трампты түндүк кореялык режимге болушунча кысым көрсөткөн саясатты улантууга көндүрүү болгон. (AbA)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-43333174", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-43299071", "doc1": "الجاسوس الروسي السابق، سيرغي سكريبل، وابنته في حالة خطيرة بالمستشفى وقد عثر على سيرغي ويوليا الأحد فاقدين للوعي في مدينة سالزبيري، ولا يزالان في حالة خطيرة بالمستشفى. وقال مساعد م��وض الشرطة، مارك راولي، إن الشرطي الذي وصل أولا إلى مكان الحادث يرقد أيضا في المستشفى وأن حالته حرجة. الشرطة البريطانية تسابق الزمن لتحديد مصدر الغاز المستخدم في تسميم الجاسوس الروسي وقد عثر على سكريبل، البالغ من العمر 66 عاما، وابنته، 33 عاما، ممددين على مقعد قرب مركز تجاري. ولكن ما هو غاز الأعصاب وما الذي يجب عمله إزاءه؟ يعد غاز الأعصاب من الغازات السامة الأكثر خطورة، إذ يشل الجهاز العصبي وجميع وظائف الجسم ويمكن أن يكون قاتلاً. غاز الأعصاب \"استخدم في محاولة قتل\" الجاسوس سكريبل ويدخل الغاز الجسم من الفم أو الأنف عادة، ولكن يمكن أن يتسرب من العينين أو الجلد. وأضاف راولي أن الخبراء حددوا نوع الغاز المستعمل، ولكنهم لن يكشفوا عنه في هذه المرحلة. وقال إن الشرطة \"تتعامل مع الحادث على أنه محاولة قتل باستعمال غاز الأعصاب، وأن الشخصين المصابين كانا مستهدفين\". وأكد أنه لا دليل على مخاطر صحية تهدد الناس في المنطقة. ويقول الدكتور ديفيد كالديكوت كبير المحاضرين بكلية الطب بالجامعة الأسترالية الوطنية:\" إن غاز الأعصاب ربما يكون أخطر شيء واجهه الإنسان بعد القنبلة النووية\". ما هي أنواعه المختلفة؟ والأنواع الثلاثة الأولى سوائل شفافة بدون لون أو طعم والفي إكس سائل كهرماني زيتي اللون وهو الأشد فتكا فقطرة واحدة منه على جلد إنسان تقتله في دقائق. ما الذي استخدم في هذه القضية؟ لم تؤكد الشرطة النوع المستخدم ولكن مصدرا قال لبي بي سي إنه من المرجح أنه نوع أندر من السارين والفي إكس وهما من أكثر الأنواع شهرة. أين استخدم في الماضي؟ قتل كيم جونغ نام الأخ غير الشقيق لزعيم كوريا الشمالية كيم جونغ أون بغاز الأعصاب في ماليزيا العام الماضي بعد أقل من 20 دقيقة على قيام سيدتين برش وجهه بغاز في إكس بمطار كوالالمبور عام 2017. قتل كيم جونغ نام الأخ غير الشقيق لزعيم كوريا الشمالية كيم جونغ أون بغاز الأعصاب في ماليزيا العام الماضي وتقول الأمم المتحدة إن الحكومة السورية استخدمت السارين في هجومها على الغوطة قرب دمشق عام 2013 ثم في خان شيخون في شمال غرب البلاد في أبريل/نيسان عام 2017 مما أسفر عن قتل المئات. واشنطن: بيونغيانغ اغتالت الأخ غير الشقيق لكيم جونغ-أون بغاز للأعصاب كما استخدم سائل السارين في هجوم مترو الأنفاق بالعاصمة اليابانية طوكيو عام 1995 والذي أسفر عن مقتل 13 شخصا. وعندما قتل العميل الروسي ألكسندر ليتفيننكو مسموما في لندن عام 2006 استخدم عنصر مشع، وليس غاز أعصاب، يدعى بلوتينيوم 210 في فنجان الشاي الخاص به. ما الذي يفعله غاز الأعصاب بالجسم؟ غاز الأعصاب يوقف استقبال العضلات للرسائل من الأعصاب مما يؤدي لانهيار العديد من وظائف الجسم. وهو يعمل خلال ثواني أو دقائق إذا تم استنشاقه وبدرجة أبطأ إذا تعرض الإنسان له من خلال الجلد. وتشمل الأعراض تحول العين للون الأبيض والتشنجات وسيلان اللعاب والغيبوبة وصعوبة التنفس والموت. فإذا قمت برش ذبابة بمبيد حشري ستجدها تقع على ظهرها نتيجة لسريان غاز الأعصاب. كيف يمكن استعماله؟ لأن غاز الأعصاب يجب استنشاقه أو لمسه للجلد فلابد من استعماله عن قرب مع أولئك المستهدفين. تم إغلاق مطعم زيزي القريب من موقع الهجوم الأخير ومطلوب كمية قليلة منه لإحداث تأثير فهو سام للغاية وهو ينقل في شيء محكم الإغلاق ومن ينقلونه ويستخدمونه لابد لهم من ملابس خاصة تحميهم. وتقول الدكتورة أندريا سيلا أستاذة الكيمياء في يوني��رستي كوليدج لندن إنه بسبب السمية الشديدة لغاز الأعصاب فإنه يمثل \"خطرا كبيرا\" على الشخص الذي ينقله. ما هو الخطر على الجمهور؟ تقول دكتور ستيلا إنه رغم السمية الشديدة فإن غاز الأعصاب ذو \"خطر محدود للغاية\" على الناس إذ لابد وأن تكون قريبا جدا مكي تتأثر به. ما هو العلاج؟ هناك ترياق يساعد على عكس آثار غاز الأعصاب تحتفظ به خدمات الطوارئ ولكن كلما تم تقديم الترياق بسرعة كلما كانت فرص الشفاء أفضل. ويقول البروفيسور أليستر هاي الأستاذ بجامعة ليدز إنه يمكن علاج المصابين بالأتروبين وتظهر المشكلة إذا لم يتم تقديم العلاج بسرعة. لم يتم الكشف عن المواد التي استخدمت في هجوم سالزبيري بعد من أي مواد يصنع غاز الأعصاب؟ لا يصنع من مواد يمكن عملها بالبيت فمستويات السمية به لا تسمح إلا لمؤسسات متخصصة مثل جامعة أو معمل صناعي بإنتاجه. تهديد بريطاني بالرد على روسيا إذا ثبت تورطها في واقعة الجاسوس سكريبال وكان غاز الأعصاب قد تم اكتشافه بالصدفة في ثلاثينيات القرن الماضي خلال محاولة تصنيع مبيد حشري زهيد الثمن وانتهى به الأمر في سلاح المدفعية الألمانية. وبدأت الولايات المتحدة وروسيا وبريطانيا تجارب غاز الأعصاب بعد الحرب العالمية الثانية وكان العلماء البريطانيون هم من طور غاز إكس في في خمسينيات القرن الماضي. ويرجح خبراء أن يكون غاز الأعصاب الذي استخدم في ساليزبري قد جاء من دولة. كيف يمكنك معرفة مصدره؟ ستفحص السلطات حاوية تستخدم في تسليم المواد حيث تعتبر المواد الكيماوية بمثابة منجم، وذلك بحسب دكتورة ستيلا. من هو الجاسوس البريطاني الذي جرت مبادلته بالجاسوسة الروسية \"الأكثر سحرا\"؟ وقالت: \"من خلال المعلومات يمكن تتبع أصل المادة كما حدث في هجوم خان شيخون بسوريا.\" وقال هاميش دي بريتون غوردون خبير الأسلحة الكيماوية إن كل دولة تصنع السلاح الكيماوي \"باختلاف طفيف\" عن غيرها وذلك يساعد العلماء على تحديد مصدر المادة لأنها تحمل بصمات صانعيه\".", "doc2": "Скрипаль 2006-жылы соттолуп, 13 жылга абакка кесилген Соода борборунда өзүн жаман сезгени үчүн 66 жаштагы эркек менен жаш кыз ооруканага жеткирилген. Соода борбору жабылып, ага жакын жайгашкан райондордо коопсуздук кызматкерлер иликтөө иштерин баштады. Химиялык затка каршы костюмдарды кийген адистер соода борборунда дезинфекция иштерин дагы жүргүздү. Скрипаль 2006-жылы чыккынчылык үчүн соттолуп, 2010-жылы эки орусиялык менен бирге мунапыс алган. Андан соң Москва айтылган чалгынчыларды АКШда кармалган орус агенттери менен алмашкан. Скрипаль Улуу Британияда жашап жаткан. Химиялык затка каршы костюмдарды кийген адистер соода борборунда дезинфекция иштерин дагы жүргүздү Скприпалдын кошуналары мурдагы чалгынчыны жакшы адам деп мүнөздөштү. Бир нече жыл мурун жубайынын көзү өтүп кеткенин айтып беришти. Окуяга күбө болгондордүн Би-Би-Сиге айтымында, алар түштөн кийин саат төрттө дүкөндүн алдында эки адам отурганын байкашкан. \"Эркек киши эсин жоготуп койгондой эле сезилди. Мен убакытты карап, саат 16:10до эле мас болуп калдыбы деп таң калып койгом\", -деди Солсбери аймагынын тургуну Фрейа Черч. Дарыгерлер эки күндөн бери Скрипалдын жана анын жанында жүргөн жаш кыздын ��мүрүн сактап калуу үчүн күрөшүп жатат. Литвиненконун окуясына окшоштуктар бар Британиянын расмийлери бул тууралуу үн ката элек. Би-Би-Синин коопсуздук боюнча кабарчысы Гордон Кореранын айтымында, Британияда уу заттар тууралуу сөз болгондо 2006-жылы болгон Александр Литвиненконун окуясы эске келет. ФСБнын мурдагы офицери Александр Литвиненко 2006-жылы 23-ноябрында Лондондун ооруканасында 43 жашында каза тапкан. Ага чейин Литвиненко Британиядан баш паанек сураган. Кийин тергөөчүлөр ал баш паанек сураганы үчүн өлтүрүлгөн деген тыянак чыгарышты. Ошондой эле, 2016-жылы Литвиненконун ууландырылышы боюнча коомдук тергөө аны өлтүрүүнү президент Путин жактаган болушу мүмкүн деген тыянагын жарыялаган. Сергей Скрипаль деген ким? Сергей Скрипаль 1951-жылы туулган. Көп жылдар бою Орусиянын чалгын агенттигинде кызмат кылып, полковник наамына чейин жеткен. Орусиянын ММКларында Скрипаль тууралуу маалымат абдан аз. Бирок Би-Би-Синин Британиянын атайын кызматтарына жакын булагы Скрипаль десанттык күчтөрдө өзүн мыкты көрсөткөнүн айтты. Андан соң Скрипалды чалгындоо агенттиги ишке алган. 1990-жылдары Скрипаль Орусиянын чалгын агенттигинде чоң кызматты аркалап, атайын кызматка жаңы кадрларды тандоо жагында иштеген. Скрипаль Улуу Британияда жашап жаткан Орусиянын атайын кызматтары Скрипаль Британия тарапка 1995-жылы өткөн деген пикирде. 2004-жылы ФСБ Скрипалды Британиянын чалгынчылары менен кызматташканы үчүн камакка алып, ага чыккынчылык боюнча айып тагылган. Орусиянын бийлиги Скрипаль пенсияга чыкса дагы, мурдагы кесиптештеринин жардамы менен жашыруун маалыматтарды алып, Британияга өткөрүп турган деген пикирде болуп жатат. 2006-жылы Скрипаль күнөөнү мойнуна алып, Москванын аскердик соту аны 13 жылга эркинен ажыраткан. Ал аскердик наамынан дагы айрылган. Бирок 2010-жылы Скрипалды окумуштуу Игорь Сутягин менен жана дагы эки орусиялыкты кошо АКШда кармалган орус агенттери менен алмашуу чечими кабыл алынган. Кошмо Штаттарында кармалган агенттердин катарында тышкы чалгындоо кызматынын генерал-майору Михаил Васенков жана Анна Чапман бар болчу. Скрипалга мунапыс берүү боюнча документке мурдагы президент Дмитрий Медведев кол койгон. Орусиянын президенти мунапыс алуу үчүн Скрипаль жана үч орусиялык өздөрү кайрылганы айтылат. АКШ Чапман менен башка орусиялык тыңчыларды тышкы чалгындоо кызматынын мурдагы полковниги Александр Потеевдин маалыматына таянып кармашкан. Потеев мурда Орусиянын АКШдагы мыйзамсыз чалгындоо иштеринин башчысы болчу. 2010-жылы ал АКШга орусиялык тыңчылар тууралуу маалымат берип, өзү дагы Кошмо Штаттар тарапка өтүп кеткен. 2011-жылы мурдагы полковникти Орусиянын соту 25 жылга соттогон. 2016-жылы ММКалар Потеев АКШда каза тапканын маалымдашкан. Кремлдин реакциясы Президенттин басма сөз катчысы Дмитрий Песков Скрипалдын өлүмү боюнча тергөө иштеринде чогуу кызматташалы деген сунуш менен Британия тарап кайрылган жок деп маалымдады. \"Каргашалуу окуя болду, бирок бизге эч кандай маалымат түшкөн жок, бизде анын себептери тууралуу информация жок, бул адам кандай иштерге аралашып жатканын билбейбиз\", -деди Дмитрий Песков. Бирок Песков Москва кызматташууга даяр экенин билдирди."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/sports-55080274", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-55069373", "doc1": "وظل مارادونا شخصية مثيرة للجدل أُطلقت عليها أوصاف مختلفة ومتناقضة، فهو اللاعب المبهر والعبقري الكروي الاستثنائي، لكنه في الوقت المدمن على المخدرات وسيء السمعة الذي تلاحقه الفضائح. ويعد مارادونا أحد أكثر لاعبي كرة القدم موهبة في تاريخ اللعبة، إذ يتمتع هذا اللاعب الارجنتيني بمزواجة نادرة بين قدرات متعددة. فهو صاحب أسلوب لعب مميز ورؤية متقدة، فضلا عن اتسامه بالحيوية والسرعة في اللعب، الصفات التي تسحر مشجعيه. لكنه في الوقت نفسه أغضب جمهوره بهدفه المختلف عليه، الذي وصفه بعبارته الشهيرة بأنها \"يد الرب\" إذ شابته لمسة يد خفيفة، في مرمى منتخب انجلترا في بطولة العالم عام 1986، وبإدمانه لاحقا على تناول المخدرات وأزماته الشخصية التي عاشها خارج الملعب. مارادونا يحمل كأس العالم قصير وجميل وعبقري كرة مواضيع قد تهمك نهاية ولد دييغو أرماندو مارادونا قبل نحو 60 عاما في حي فقير في مدينة بوينس آيريس، وهرب من واقع الفقر في شبابه بتحوله إلى نجم كرة قدم شهير يعتبره البعض حتى أعظم من اسطورة كرة القدم البرازيلي، بيليه. سجل اللاعب الارجنتيني 259 هدفا في 491 مباراة، وتفوق على منافسه الأمريكي الجنوبي في حصيلة الأصوات التي حصل عليها في عملية الاقتراع لاختيار أعظم لاعب في القرن العشرين، قبل أن يغير اتحاد كرة القدم الدولي (فيفا) قواعد التصويت ويخلص إلى تكريم اللاعبين معا. وأظهر مارادونا قدرات استثنائية منذ مراهقته عندما لعب مع فرق الناشئين والشباب، ابتدأها باللعب مع نادي أستريلا روجا ثم فريق نادي أرجنتينوس جونيورز، قبل أن يتقدم لاحتراف اللعب عالميا وهو بعمر 16 عاما و 120 يوما، حيث لعب أول مباراة دولية له مع منتخب الإرجنتين ضد منتخب المجر. لا يبدو مارادونا في صوة الرياضي المثالية؛ فهو قصير وبدين نسبيا ولا يتجاوز طوله خمسة أقدام وخمس بوصات، بيد أن مهاراته الفائقة في اللعب وخفة حركته وقدرته على المراوغة والانسلال بين اللاعبين وسيطرته على الكرة وتمريراته الناجحة، كلها مهارات تعوض وتغطي على نقص السرعة والوزن الزائد نسبيا. وإذا كان مارادونا بارعا في مناورة وإشغال حلقات دفاع الخصم، إلا أنه وجد أن من الصعب عليه المراوغة وتفادي المشاكل في حياته الحقيقية. يد الرب وهدف القرن إن أهداف ماردونا الـ 34 من 92 مشاركة مع منتخب الارجنتين تحكي جانبا واحداً فقط من قصة احترافه كلاعب دولي لامع. فقد قاد منتخب بلاده إلى الفوز في بطولة العالم في عام 1986 في المكسيك، وإلى مكان في نهائي البطولة بعد أربع سنوات من هذا التاريخ. وفي جولة ربع النهائي في بطولة العالم تلك، وفي مباراة فريق بلاده مع منتخب إنكلترا وقعت حادثتان، طبع الجدل بشأنهما مجمل حياة ماردونا الكروية. كان مارادونا دائم التردد على كوبا فقد اتسمت تلك المباراة بشحنة احتكاك وتحدٍ إضافية بسبب حرب فوكلاند التي وقعت بين البلدين قبل أربع سنوات منها. وحتى الدقيقة 51 من المباراة كانت نتيجة المباراة التعادل السلبي بدون أهداف، بيد أن مارادونا قفز في مواجهة حارس المرمى بيتر شيلتون ليسجل هدفا واضعا الكرة في شبكة المنتخب الانجليزي. لكنه قال لاحقا إن الهدف جاء بفضل \"جزء من ضربة رأس من مارادونا والجزء الآخر من يد الرب\"، وظل هذا الهدف مثار جدل في كرة القدم تشوبه شبهة أنه جاء من لمسة يد. وبعد أربع دقائق، عاد مارادونا ليسجل ما وصف بـ \"هدف القرن العشرين\" عندما التقط الكرة في نصف ملعب فريقه وانطلق في هجمة ساحرة تجاوز فيها العديد من اللاعبين وليخدع حارس المرمى شيلتون مودعا الكرة في مرماه. وقال المعلق الرياضي في بي بي سي باري ديفز \"يجب أن نقول أنه هدف هائل - و لا يوجد أي شك في صحته. فقد كان نتاج عبقري كرة قدم خالص\". وقد تراجعت إنجلترا في البطولة بعد هذه المباراة لتتأهل الأرجنتين، ليقول مارادونا إنه كان \"أكبر بكثير من فوز بمباراة، لقد كان سقوطاً للانكليز بالضربة القاضية\". مارادونا والزعيم الفنزويلي الراحل هيوغو شافير أرقام قياسية حطم مارادونا الرقم القياسي العالمي في سعر انتقاله مرتين، الأولى عندما انتقل من نادي بوكا جونيورز في موطنه إلى برشلونة الإسباني في عام 1982 ( 3 مليون جنيه استرليني) وعندمت انضم إلى نادي نابولي الإيطالي بعد ذلك بعامين مقابل ( خمسة ملايين جنيه إسترليني). كان هناك أكثر من 80000 مشجع في انتظاره عندما حط بطائرة عمودية على أرض الملعب في ايطاليا. قدم أفضل عروضه الكروية في إيطاليا وحظي بتكريم الجماهير حيث فاز نابولي بلقب الدوري الايطالي عامي 1987 و 1990 وكأس الاتحاد الأوروبي عام 1989. استمر حفل الاحتفال بالانتصار الأول مدة خمسة أيام مع نزول مئات الآلاف إلى الشوارع وبات مارادونا محط الاهتمام والآمال ومحاصراً حسب قوله عندما قال \"هذه مدينة رائعة لكنني بالكاد أستطيع التنفس. أريد أن أكون حرا في التجول، أنا فتى مثل أي شخص آخر\". ونشأت علاقة بينه وبين عصابة المافيا كامورا بسبب إدمانه على المخدرات. وفي اعقاب خسارة بلاده امام ألمانيا في كأس العالم التي جرت في إيطاليا 1990أظهرت اختبارات تعاطيه للمنشطات مما أدى إلى إيقافه لمدة 15 شهراً عام 1991. وقاد فريق بلاده مرة أخرى ووصل نهائي كأس العالم في الولايات المتحدة في 1994 لكنه أعيد إلى بلاده بعد إخفاقه في اختبار المخدرات. بعد اختباره الإيجابي الثالث بعد ثلاث سنوات تقاعد من كرة القدم في عيد ميلاده السابع والثلاثين،لكنه ظل يعاني من المشاكل. ادمان المخدرات والكحول وحكم على مارادونا بالسجن عامين و 10 أشهر مع وقف التنفيذ بعد إدانته في إطلاق نار على الصحفيين ببندقية هوائية. وأدى تعاطيه للكوكايين وإدمان الكحول إلى العديد من المشكلات الصحية وزاد وزنه حيث وصل إلى 128 كيلو غراماً في وقت من الأوقات، وتعرض لأزمة قلبية شديدة في عام 2004 ودخل العناية المركزة. خضع لعملية جراحية في المعدة للمساعدة في القضاء على السمنة التي كان يعاني منها وتوجه إلى كوبا للاستجمام وللتغلب على مرضه. كان مارادونا يعاني من متاعب صحية خلال السنوات الأخيرة وعلى الرغم من كل هذا تم تعيين مارادونا مدرباً للمنتخب الأرجنتيني الوطني في عام 2008 وقاد الفريق إلى ربع نهائي كأس العالمبعد ذلك بعامين أن ينتهي عهده بهزيمة 4-0 أمام ألمانيا في مرحلة ربع النهائي. احتاج مارادونا إلى جراحة ترميمية على شفته بعد أن عضه أحد كلابه واقر علناً أبوته لابنه دييغو أرماندو جونيور الذي ولد من علاقة غرامية. وخير مثال على أسلوب حياته الفوضوية كان عندما حضر مباراة الأرجنتين ضد نيجيريا في كأس العالم 2018 في روسيا. فقد كشف النقاب عن لافتة تحمل صورته، ورقص مع أحد مشجعي نيجيريا وتضرغ إلى السماء قبل المباراة واحتفل بشدة عندما سجل مواطنه ليونيل ميسي هدفاً لبلاده ونام وألقى تحية مزدوجة بإصبعه الوسطى بعد هدف الأرجنتين الثاني. وأشارت بعض التقارير إلى أنه احتاج إلى علاج طبي بعد ذلك. مشين، ملهم، ممتع، عظيم، قمة كلمات تختصر شخصية مارادونا الذي عاش حياة صاخبة وحافلة.", "doc2": "Футболчунун мекенинде бейшембиден тарта үч күндүк аза күтүү жарыяланды. Түндөсү Буэнос-Айрестин борбордук бөлүгү кишилерге толуп, транспорт кыймылын чектөөгө туура келди. Алар бул жоготууну бирге бөлүшүү үчүн чогулган. Баш калаадагы көчөлөргө коюлган видеоэкрандарда Марадонанын мыкты голдору көрсөтүлүп, чогулгандар ага арналган ырларды ырдап турушат. Мындай массалык акциялар бүтүндөй Аргентинаны кучагына алды. Таланттуу, чуулгандуу, гениалдуу жана ачуулуу Диего Марадона. Өзүнүн кемчиликтери менен футбол жылдызына айланган талант. Диего Армандо Марадона баш калаа Буэнос-Айрестеги жакыр райондо туулуп, эр жеткен. Футбол аны жакырчылыктын сазынан сууруп чыккан. Марадона дүйнө кубогу менен, 1986-жыл Марадона эл аралык деңгээлдеги футболго 16 жашында келди. Кыска бойлуу Марадона (165 см) чапчаңдыгы, ылдамдыгы, талааны көрө билгени менен бат эле оозго алынды. \"Кудайдын колу\" же \"кылымдын голу\" Аргентинанын улуттук командасынын курамы менен Марадона 91 жолу беттешке чыгып, атаандаштарына 34 гол киргизген. Бул анын эл аралык карьерасынын чакан гана бөлүгү. 1986-жылы Мексикада өткөн чемпионатта ал командасын жеңишке жеткирген. Төрт жылдан кийин финалга алып чыкты. Бирок 1986-жылдагы чемпионаттын чейрек финалында Марадонанын футбол талаасындагы чуулгандуу жүрүшү көптөрдүн эсинде калды. Анын ачуусу чукул мүнөзү жыл өткөн сайын жашоо турмушуна кедергисин тийгизди. Анда Аргентина менен Англия беттешип жаткан. Стадион шарактап кайнап, курч эмоциялар, чыңалуу... Анткени эки өлкө ортосундагы Фолкленд аралындагы согуштан бери төрт эле жыл өткөн. Оюн талаасында командалар айгышкан күрөштү көрсөттү. Беттештин 53 минутасында, эсеп 0-0 болуп турган маалда Марадона англиялык дарбазачы Питер Шилтон менен барабар секирип топту муштуму менен дарбазага жолдогон. Кийин ал \"гол Марадонанын жарым-жартылай башы жана кудайдын колу менен\" киргенин айткан. Төрт минутадан кийин Марадона \"кылымдын голу\" деп белгилүү болгон голду киргизди. Талаанын ортосунан топту алган футболчу беш атаандашын алдап өтүп, дарбазага гол тепкен. \"Наполинин\" баатыры жана баңгизат Марадона \"Наполи\" курамында 188 беттеш өткөрүп, 81 гол киргизген Марадона клубдук оюндарда эки жолу трансфердик рекордду жаңыртты. 1982-жылы аргентиналык \"Бока Хуниорстон\" \"Барселонага\" 3 млн фунт менен өткөн. Эки жылдан кийин Марадона италиялык \"Наполиге\" 5 млн. фунт менен өткөн. Бул азыркы футбол үчүн күлкү келерилик акча болушу мүмкүн. Бирок ошол мезгилдеги рекорддук келишим эле. \"Наполинин\" стадионуна Марадона тик учак менен келип, аны 80 миң күйөрман тосуп алган. Италияда Марадона өзүнүн карьерасындагы эң жемиштүү жылдарын өткөрдү. Марадона \"Каморра\" кылмыш тобу менен байланыш түзүп, анын ысымы бара-бара көбүрөөк жаман жагынан айтыла баштады. Ал кокаинге көз каранды болуп калган. Аргентинанын улуттук командасынын курамы менен Марадона 91 жолу беттешке чыгып, атаандаштарына 34 гол киргизген Бир жылдан кийин, 1990-жылдагы чемпионатта Аргентина финалда ойноп, бирок Марадонанын канынан баңгизат чыгат. Аны 15 айга оюндан четтетүү чечими кабыл алынды. Төрт жылдан кийин (1994-жыл) ал кайрадан дүйнө чемпионатына кайтып келди. Бирок чемпионат ортолоп калганда Марадонанын канынан тыюу салынган эфедрин затын табышты. Баңгизатка байланыштуу үч жолку тесттин жыйынтыгы менен 1997-жылы 37 жашында футбол менен коштошту. Бирок анын чуулгандуу жүрүм-туруму өзгөргөн жок. Ал мурдагы кылмыштуу аракети үчүн - журналисттерди пневматикалык курал менен аткан деп, эки жыл шарттуу түрдө кесилди. Алкоголизм жана кокаинге берилүү анын саламаттыгынын бузулушунун негизги себеби болду. Ал салмак кошуп, бир учурда 128 кг. чейин жеткен. 2004-жылы Марадона биринчи жолу инфаркт болуп, реанимацияга түшкөн. Салмагын азайтуу үчүн операция кылдырган. Баңгизаттан арылуу үчүн Кубага барып дарыланат. Кубада Марадона бир нече ирет Фидел Кастро менен жолуккан 2008-жылы Марадонаны улуттук курама командага башкы машыктыруучу кылып дайындашат. 2010-жылы командасын чейрек финалга алып чыгып, бирок Германияга 4-0 эсебинде утулуп калышты. Андан кийин деле Марадона машыктыруучу болуп бир нече жерде иштеди. Чуулгандуу жүрүм-туруму менен басылмалардын башкы жаңылыгы болгон учурлары көп болду. (AbA)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-49494570", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/magazine-49548523", "doc1": "ثيودور هول كان أصغر العلماء سِنا في مشروع منهاتن الشهير، والذي أثمر أول قنبلة نووية في العالم وبحسب وثائق وكالة المخابرات المركزية الأمريكية \"سي آي أيه\"، فإن التجربة السوفيتية فاجأت الحكومات الغربية، ولم يكن العملاء الأمريكيون يعتقدون أن السوفييت قادرون على إنتاج قنبلة نووية قبل عام 1953. الأكثر إثارة في هذا الأمر هو أن عالِما أمريكيا يُدعى ثيودور هول، كان هو الشخص الذي غذّى الطموحات النووية لدى موسكو بمعلومات سرية عن هذه الصناعة. وليس ثيودور هول الأمريكي الوحيد الذي سرب أسرارا نووية إلى العدو، إلا أن ما يميز قصته، هو إفلاته من العقاب. لكن، كيف تحوّل هذا العالم النووي المولود في نيويورك وخريج جامعة هارفارد إلى جاسوس؟ فجّر الاتحاد السوفييتي أولى قنابله النووية في موقع ناء لإجراء التجارب، في كازاخستان ولم يكن من قبيل المصادفة أن حملت قنبلة \"RDS-1\" شبها قويا بقنبلة \"الرجل البدين\" البلوتونية التي قذفت بها الولايات المتحدة مدينة نجازاكي اليابانية في التاسع من أغسطس/آب 1945. لقد تسربت معلومات موسعة عن تصميم القنبلة إلى السوفييت من قلب \"مشروع منهاتن\" (الاسم الرمزي لبرنامج الأسلحة النووية بقيادة واشنطن بالتعاون مع بريطانيا وكندا). سري للغاية كان المشروع محاطا بالسرية الشديدة؛ وبحسب وصف مجلة (لايف) عام 1945 فإنه \"لم يكن هنالك أكثر من حفنة من الرجال في الدولة كلها يعرفون ما الذي يعنيه مشروع منهاتن\". أحد هؤلاء الرجال كان ثيودور هول، المولود في 20 أكتوبر/تشرين الأول 1925، لأب كان يعمل في قطاع الأعمال وأم كانت ربة منزل. ونشأ هول في زمن الكساد الكبير، المليء بالصعاب على المواطن الأمريكي العادي. لكن ذلك لم يقف حجر عثرة أمام الفتى هول على صعيد النبوغ في علوم الرياضيات والفيزياء. سرقت موسكو معلومات بالغة الأهمية عن قنبلة \"الرجل البدين\"، وهي القنبلة البلوتونية التي قذفت بها الولايات المتحدة مدينة نجازاكي عام 1945 وفي عامه السادس عشر، حظي ثيودور بفرصة للدراسة في جامعة هارفارد التي تخرج فيها عام 1944. ولم يخفَ نبوغه الدراسي على المسؤولين الأمريكيين الذين كانوا يبحثون عن علماء للعمل على برنامجهم النووي الجديد. وأجرى ثيودور مقابلة لشغل وظيفة في مختبر لوس ألاموس الوطني شديد السرية عام 1943. رفيق حجرة شيوعي إلا أن ما لم يكن يعلمه المسؤولون الأمريكيون هو أن الفيزيائي الشاب كان قد بدأ بالفعل في مباشرة مهام وظيفة أخرى من نوع مختلف. وكان ثيودور عضوا في تنظيم طلابي ماركسي بجامعة هارفارد، وكان رفيقه في السكن الجامعي يدعى سافيل ساكس، الذي كان أبواه مهاجرين روسيين. وكان ساكس شيوعا متعصبا، وقد وُلد ونشأ في نيويورك. وكان ساكس هو الذي جنّد ثيودور هول للعمل لصالح السوفييت كجاسوس لنقل المعلومات النووية. خشي ثيودور هول مما اعتبره احتكارا أمريكيا للأسلحة النووية وفي ديسمبر/كانون الأول 1944، قام العالِم الشاب هول، بمعاونة رفيق حجرته، بإرسال ما يُعتبر أول تسريبات لأسرار نووية من لوس ألاموس - وهي عبارة عن معلومات محدثة عن صناعة القنبلة البلوتونية. وقال ثيودور هول في بيان نشرته صحيفة نيويورك تايمز عام 1997، قبل وفاته بعامين متأثرا بسرطان الكلى: \"أثناء عام 1944، كان القلق يساورني بشأن خطورة احتكار أمريكا للسلاح النووي\". العميل الشاب وكانت نظرية ثيودور هول هي أن حيازة الاتحاد السوفييتي أسلحة نووية أمر كفيل بإحداث توازن في القوى، وإيجاد نوع من الردع. وقال هول: \"الاتحاد السوفييتي في ذلك الوقت لم يكن العدو، بل كان حليف الولايات المتحدة. وقد أظهر السوفييت بطولات في مقاتلة النازيين، وتكبدوا خسائر بشرية فادحة، وكانوا حائط صدّ حال دون سقوط حلفاء غربيين أمام الزحف النازي\". مشروع منهاتن كان محاطا بسرية بالغة وبات ثيودور معروفا عند السوفييت باسم \"الشاب\" واضطلع بتغذية موسكو بمعلومات تقنية نوعية، لا سيما تلك المتعلقة بتفجير قنابل مصنوعة من البلوتونيوم. وكانت القنبلة التي أسقطتها الولايات المتحدة فوق مدينة نجازاكي اليابانية مصنوعة من البلوتونيوم، بخلاف تلك التي استهدفت هيروشيما، والتي كانت مصنوعة من اليورانيوم. رسائل مشفرة ربما حاربت الولايات المتحدة إلى جانب الاتحاد السوفييتي ضد العدو نفسه في الحرب العالمية الثانية، لكن ذلك لم يمنع أبدا كلا من واشنطن وموسكو من التجسس إحداهما على الأخرى. وواقِع الأمر أن مشروع أمريكا المكثف لمكافحة التجسس الذي كان يستهدف السوفييت، والمعروف باسم فينونا، بدأ أعماله في فبراير/شباط 1943. وفي ديسمبر/كانون الأول 1946، تمكّن المتخصصون في فكّ الشفرات في أمريكا من فك شفرات اتصالات من وزارة الداخلية في الاتحاد السوفييتي. وكشفت برقيات تم فك شفراتها عن وجود تجسس سوفييتي في مشروع منهاتن. اكتشفت سلطات أمريكية أن ثيودور هول تلقى اتصالا روسيا عام 1944 وكان ثيودور هول يعمل في رسالة الدكتوراة في تخصصه في جامعة شيكاغو عام 1950، عندما داهم رجال مكتب التحقيقات الفيدرالي (إف بي آي) منزله. وكان موصوفا بـ \"عميل موسكو\" في إحدى الرسائل المشفرة. وقبل عام من ذلك، كان جاسوسٌ آخر في مختبر لوس آلاموس، وهو ألماني يدعى كلاوس فوكس، قد ألقي القبض عليه، واعترف بدوره في إرسال أسرار نووية أمريكية إلى العدو. ومع ذلك، لم يتمكن مكتب التحقيقات الفيدرالي من انتزاع اعتراف من ثيودور هول، ولا من سافيل ساكس، الذي استجوبه هو الآخر. رحلة إلى بريطانيا إن أيا من الباحثَين لم يُسمّه أي من المتهمين الآخرين بالجاسوسية، كما لم تثمر المراقبة عن أي دليل آخر على التجسس - وكان هول شديد الحذر في اتصالاته بعد مشروع منهاتن. وعلى الرغم من وجود برقيات موسكو كدليل إدانة، إلا أن السلطات الأمريكية امتنعت عن استخدامها في المحكمة، لما سيترتب على ذلك من إعلان أنها لديها القدرة على فك شفرات رسائل السوفييت. وفي النهاية، أفلت ثيودور هول بفعلته، على خلاف آخرين ممن قضوا سنوات في السجون، أو حتى أعدموا بتُهم التجسس. ومع ذلك، ظل هاجس الأمان يطارد ثيودور وزوجته، حتى دفعه إلى التخلي عن منصبه الأكاديمي في شيكاغو وقبول وظيفة متواضعة في مستشفى في نيويورك، حتى جاء عام 1962 وتلقى ثيودور عرضا من جامعة كمبريدج وانتقل مع زوجته إلى المملكة المتحدة. ثيودور هول مات مريضا بسرطان الكلى عام 1999 وأُحيل ثيودور هول إلى التقاعد عام 1984 وتهيأ لحياة هادئة، لكن ماضيه لم ينسه وأطل برأسه في حاضره عام 1996 حينما رُفعت السرية عن برقيات اتصاله مع الروس وباتت متاحة للعامة. وحينئذ كانت كل الأدلة المعلومة عن أنشطة هول قد ماتت، ومن بينها رفيق حجرته الجامعية سافيل ساكس. أخيرا تم الكشف عنه صرّح هول لصحفيين من نيويورك تايمز قائلا: \"لقد زعموا، فيما زعموا، أنني غيرتُ مجرى التاريخ. ولربما لو لم يتغير هذا المجرى لشهد العالم حربا نووية في الخمسين عاما الماضية - ولربما أُسقطت القنبلة على الصين على سبيل المثال عام 1949 أو في أوائل الخمسينيات\". \"حسنا، إذا كنت أنا قد منعت حدوث ذلك، فأنا أقبل التهمة\". ولم تقع هجمات نووية منذ هيروشيما ونجازاكي قبل 74 عاما، وقد ذهب ثيودور هول إلى القبر وفي اعتقاده أنه أسدى صنيعا إلى العالم.", "doc2": "Теодор Холл атомдук \"Манхэттен долбоорунда\" иштеген эң жаш окумуштуу эле Батыш мамлекеттери СССРдин сыноосуна таң калган болчу. Алардын атайын кызматтары Советтер Союзу 1953-жылга чейин өзөктүк курал жасоого мүмкүнчүлүгү жок экенине ишенген. Эң кызыгы, СССР атомдук бомбага америкалык окумуштуу Теодор Холлдун жардамы менен жеткен. Ал мамлекеттик сыр деп саналган жашыруун маалыматты Совет бийлигине жөнөткөн. Советтер Союзунун маалымат берип турган башка да агенттери болгон, бирок алардын ичинен Теодор гана жоопко тартылбай, таптаза кутулуп кеткен. Анда Гарвард университетинде билим алган Теодор Холл кантип тыңчыга айланды эле жана ал кантип из жашырган? СССР биринчи атомдук бомбасын Казакстанда сынаган РДС-1 өзөктүк бомбасы АКШнын \"Fat Man\" же \"Семиз жигит\" атомдук бомбасына окшоштугу жөн жерден эмес. Дал ушул бомбаны АКШ 1945-жылы 9-августта Нагасаки шаарына таштаган. Өзөктүк куралдын дизайны \"Манхэттен долбоорунан\" Советтер Союзуна жеткирилип турган. АКШ, Британия менен Канада өзөктүк курал долбооруна \"Манхэттен\" деген каймана ат беришкен. Кийин аны \"Манхэттен долбоору\" деп атап калышкан. Мамлекеттик сыр Ал доордо маалыматты жашыруун кармоо абдан маанилүү болгону калетсиз. 1945-жылы жарыяланган макалада \"Манхэттен долбоору\" жөнүндө саналуу гана адамдар билгени айтылат. Алардын арасында Теодор Холл дагы бар болчу. 1915-жылы 20-октябрда туулган Холл Америка экономикалык кыйынчылыкка туш болгон учурда өскөн. Ага карабастан Холл математика менен физика тармагында гений болуп таанылган. Москва АКШнын \"Fat Man\" же \"Семиз жигит\" атомдук бомбасын көчүрүп алган Окумуштуу 16 жашында эле Гарвард университетине чакырылып, 1944-жылы аны ийгиликтүү бүткөн. Анын жетишкендиктерине АКШнын бийлиги көңүл бурбай койгон эмес. \"Манхэттен долбоору\" башталып жатканда эле Холл ишке чакырылган. 1943-жылы Теодор Холл жашыруун Лос-Аламос лабораториясында мамлекеттик сыр катары саналган \"Манхэттен долбоорунда\" ишин баштаган. Коммунист досу Американын атайын кызматтары бир маалыматты көз жаздымда калтырган экен. Теодор Холл Гарвардда окуп жатканда университеттин марксист уюмуна кошулган. Анын бир бөлмөдө жашаган досу Сэвил Сакс коммунизмге берилген, Орусиядан жер которгон иммигранттын уулу эле. Сакс Теодор Холлду совет агентине айлантып, өзөктүк курал боюнча жашыруун маалыматты өзү ташыган. Теодор Холл биполярдык түзүлүштө АКШнын гана кубаттуу курал кармап турганына тынчсызданган 1944-жылы декабрь айында жаш окумуштуу Лос-Аламос лабораториясынан биринчи жашыруун маалыматты совет бийлигине жеткирген. Анда атомдук бомбанын жасалышы боюнча маанилүү информация бар эле. \"1944-жылы атомдук куралдын монополиясына жол берилсе, анын кесепети оор экенин көп ойлодум\",-деп жазган Теодор Холл 1997-жылы New York Times гезитине. Ошондон эки жылдан кийин Холл рак илдетинен көз жумган. Окумуштуу СССР дагы өзөктүк куралга жетсе, эки тарап бири-биринен кооптонуп согушка барбайт деп ойлогон. \"Ал учурда Советтер Союзу душманыбыз эмес, АКШнын өнөктөшү болчу. Алар нацисттер менен катуу кармашкан, адамдык жоготууларына карабастан согушун уланткан. Алар Батыш өлкөлөрдү дагы сактап калды десе болот\",-деп жазат Холл. \"Манхэттен долбоору\" мамлекеттик сыр катары саналчу СССР Теодор Холлго \"Жаш окумуштуу\" деген каймана ат койгон. Холл совет бийлигине техология, өзгөчө бомбаны алыстан жардырууу ыкмасы жөнүндө маалымат жеткирип турган. Шифр маалымат АКШ менен СССР Экинчи дүйнөлүк согуш учурунда өнөктөш болгону менен бири-бирине тыңчылык аракеттерин токтоткон эмес. Кызыгы, Вашингтондун советтерге каршы \"Венона\" каймана аты менен белгилүү болгон тыңчылык аракеттери 1943-жылы февраль айында эле башталган. 1946-жылы декабрь айында АКШ НКВД колдонгон шифрдалган маалыматтын коддорун окууга жетишкен. Ошол айдан тарта СССР \"Манхэттен долбооруна\" тыңчылык кылганы Вашингтонго билинип калган. АКШнын расмийлери Теодор Холл 1944-жылы Совет өкүлү менен жашыруун жолукканын билип калышкан 1950-жылы Теодор Холл докторлук диссертациясын жазып жатканда Федералдык иликтөөлөр бюросу окумуштууну кармап кеткен. Шифрдалган маалыматта Москва Холлду агент катары атаган. 1949-жылы Лос-Аламос лабораториясында иштеген германиялык физик Клаус Фукс мамлекеттик сыр катары саналган маалыматты душманга өткөрүп бергенин мойнуна алган. Ал эми Теодор Холл менен Сэвил Сакс дооматтарды четке кагып, эч мойнуна албай коюшкан. Британияга болгон сапар Камакка алынган башка тыңчылар Теодор Холл менен Сэвил Сакс жөнүндө эч сөз кылган эмес. Аларды совет агенти катары көрсөткөн эч далил жок болчу. Холл \"Манхэттен долбоорунан\" кийин Советтер Союзу менен байланышын үзгөн. АКШнын расмийлери Москванын шифрдалган маалыматын сотто колдонуудан баш тарткан, себеби Вашингтон аны ачыкка чыгаргысы келген эмес. Холл түрмөгө отурган эмес, тыңчылык кылганы үчүн өлүм жазасына дагы тартылган жок. Ага карабастан, окумуштуу коопсуздугунан чоочулап, Чикагодон Нью-Йоркко көчүп барып, 1962-жылы Кембридж университетинде ишке киргенине байланыштуу Британияга журт которгон. Теодор Холл 1999-жылыказа болгон Окумуштуу 1984-жылы пенсияга чыгып, аялы менен тынч жашоосун уланткан. 1996-жылы Орусия мурдагы жашыруун маалыматтарды ачыктаганда Холлдун аракеттери жалпы коомчулукка белгилүү болуп калган. Бул жылдары СССР ыдырап, Холлдун тыңчылык кылганын далилдеген кишилер, анын ичинде Сэвил Сакс дагы жок эле. \"Айрымдар мени тарыхты өзгөрттүң деп айтышат. Балким, тарых өзгөрбөсө, өткөн 50 жылда өзөктүк согуш болмок. Мисалы, 1949-жылы же 1950-жылдардын башында Кытайга атомдук бомба ташталмак. Эгерде мен ага тоскоолдук жаратсам, анда айыптардын баарын мойнума алам\",-деген Холл New York Times гезитине берген маегинде. 74 жыл мурун Хиросима менен Нагасакиге атомдук бомба ташталгандан бери өзөктүк курал колдонула элек. Теодор Холл буга \"бөгөт койгондордун бири менмин\" деген ой менен дүйнөдөн кайтты."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/middleeast/2015/08/150829_turkey_jets_is_syria_targets", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-47195306", "doc1": "كثفت تركيا عملياتها العسكرية ضد الدولة الإسلامية في الأسابيع الأخيرة وقالت وزارة الخارجية التركية إن مقاتلاتها بدأت في قصف أهداف تابعة لتنظيم \"الدولة الإسلامية\" عبر الحدود مع سوريا في وقت متأخر الجمعة. وكثفت تركيا عملياتها العسكرية ضد الدولة الإسلامية في الأسابيع الأخيرة إذ منحت للمقاتلات الأمريكية الإذن في استخدام قاعدة أنجرليك المهمة القريبة من الحدود مع سوريا. وبدأت المقاتلات الأمريكية في العمل انطلاقا من تركيا في وقت سابق من الشهر الجاري إذ تنفذ طائرات بدون طيار طلعات انطلاقا من هذه القاعدة الجوية. وقالت وزارة الخارجية التركية في بيان إن \"طائراتنا المقاتلة والطائرات الحربية التي تنتمي إلى التحالف بدأت اعتبارا من البارحة مساء في تنفيذ عمليات جوية مشتركة ضد أهداف تابعة لداعش والتي تشكل تهديدا ضد أمن بلدنا\". مواضيع قد تهمك نهاية وأضاف البيان قائلا \"الحرب ضد هذه المنظمة الإرهابية هو أولوية بالنسبة إلى تركيا\". وكثفت تركيا مشاركتها في الحرب ضد تنظيم \"الدولة الإسلامية\" في شهر يوليو/تموز في أعقاب تفجير انتحاري حُمِّلت الدولة المسؤولية عنه في مدينة سوروك التركية، وأدى إلى مقتل 22 شخصا. وهاجمت المقاتلات التركية يوم 24 يوليو/تموز أهدافا تابعة لتنظيم \"الدولة الإسلامية\" ليس بوصفها جزءا من التحالف الدولي وإنما نفذت هذه العمليات بمفردها. وتأتي الضربات الجوية التركية في أعقاب الاتفاق بين تركيا والولايات المتحدة والتي دعت تركيا إلى الانخراط بشكل كامل في الحملة الجوية ضد تنظيم \"الدولة الإسلامية\". ولن يعلن عن الأهداف التي استهدفتها الطائرات الحربية التركية. وكان مسلحو\"الدولة الإسلامية\" قد استولوا الخميس على خمس قرى من مجموعات مسلحة أخرى في شمال سوريا ثم تقدموا نحو بلدة ماريا الاستراتيجية بالقرب من الحدود التركية. وقال المرصد السوري لحقوق الإنسان المعارض ومجموعات أخرى إن تنظيم \"الدولة الإسلامية\" نفذ عملية انتحارية في مشارف بلدة ماريا وسط قتال ضار في المنطقة. وتقدمت \"الدولة الإسلامية\" في محافظة حلب بالقرب من المكان الذي اتفقت الولايات المتحدة وتركيا على إقامة منطقة آمنة فيه.", "doc2": "Чабуулдун алдында жайкын тургундар эвакуацияланган Өлкөнүн чыгышындагы Ирак менен чек арада айыгышкан кармаштар жүрүп жатканы кабарланууда. \"Сириянын демократиялык күчтөрүнүн\" өкүлү Мустафа Бали \"Ассошиэйтед пресс\" агенттигине \"алардын алдында эң тажрыйбалуу жихадчылар каршы турганын\" айткан. \"Айыгышкан кармаш жүрүп жатат. Коргонуп жаткан жихадчылар өтө тажрыйбалуу. Ошондуктан кармаштын мүнөзүн элестеттүү кыйын эмес\",-деди Мустафа Бали \"Ассошиэйтед пресс\" агенттигине. Чабуулдун алдында Мустафа Бали 20 миңдей жайкын тургун эвакуациялангандан кийин \"ИМди талкалоо\" башталарын жарыялаганы бар. \"Сириянын демократиялык күчтөрү\" президент Башар Асадга оппозиция. Мындан эки жыл мурун өздөрүн \"Ислам мамлекети\" атаган террордук топ Сирия менен Ирактын аймагында чоң жерлерди ээлеп алууга жетишкен эле. Бирок азыр террордук топ Ирак менен чек арадагы Дейр-эз-Зор провинциясынын чакан гана аймагын кармап турат. Акыркы айларда \"Сириянын демократиялык күчтөрү\" америкалык аба чабуулдарынын колдоосу менен өлкөнүн түндүк-чыгышындагы \"ИМ\" тобу ээлеп алган аймактарды бошотту. 2014-жылы өздөрүн \"Ислам мамлекети\" атаган террордук топ чоң аймакты ээлеп алгандан кийин халифат жарыялап жиберишкен. Алар көзөмөлдөп турган аймакта 7,7 млн киши жашачу. Башар Асадга оппозиция \"Сириянын демократиялык күчтөрүн\" 2012-жылдан бери АКШ колдоого алууда Террордук топтун акыркы коргонуусу деп айтууга болобу? Би-Би-Си Себастьян Ашер Акыркы айларда АКШ колдоого алып жаткан \"Сириянын демократиялык күчтөрү\" өлкөнүн түндүк-чыгышындагы \"ИМ\" террордук тобу ээлеп алган шаарларды, айыл-кыштактарды чоң кыйынчылыктар менен бошотту. Жихадчылардын көзөмөлүндө өтө чакан жер калды. АКШ президенти Дональд Трамп ушул аптада \"ИМдин\" толук талкаланганын жар салабыз деп айткан. Бул билдирүү АКШнын аскер күчтөрүн Сириядан чыгаруу боюнча чечимге жакшы үндөштү. Абу Бакр Багдадини 2014-жылдан бери эч ким көргөн эмес Бирок бул картинаны толук тартып бере албайт. Өздөрүн \"Ислам мамлекети\" атаган террордук топ чакан болсо да акыркы аймагын кармап турат. Алардын \"уйкудагы ячейкалары\" эч жакка житип кеткен жери жок. Ушундай эле кырдаал Иракка дагы мүнөздүү. Топтун согушкерлери жашыруун аракетке өтүп, диверсиялык операцияларды өткөргөнгө потенциалы жетиштүү экенин эч ким жокко чыгарбайт. Бирок барымтага алынгандардын тагдыры белгисиз. Маселен, британдык журналист Жон Кэнтлистин кабары чыкпай турат. Ошондой эле \"ИМдин\" лидери Абу Бакра Багдадинин өлүү же тирүү экени, ага байланышкан түшүнүксүз жагдайлар бүдөмүк бойдон кала берүүдө. Канча согушкер калды? “ИМ” тобунун согуш тилкеси: кармашка тартылган балдар БУУнун маалыматына караганда, өздөрүн \"Ислам мамлекети\" атаган террордук топ чоң жоготууларга учурады. Ирак менен Сирияда топтун курамында болжолу 14-18 миң согушкер бар. Алардын ичинде үч миңи чет өлкөлүк согушкер болушу мүмкүн. Өздөрүн \"Ислам мамлекети\" атаган террордук топтун жолун жолдоочулар Ооганстанда, Египет, Ливия, түштүк-чыгыш Азияда жана Батыш Африка өлкөлөрүндө көп. (AbA) “ИМ” тобунун мурунку мүчөлөрү Европаны көздөй качууда"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/middleeast-42297246", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-42299417", "doc1": "أبو الغيط: لا بديل لمبادرة السلام العربية ووصف وزراء الخارجية العرب، في بيان مشترك عقب اجتماع طارئ لجامعة الدول العربية في القاهرة، بحضور جميع الأعضاء، إعلان ترامب بأنه \"انتهاك خطير للقانون الدولي.\" وأفاد البيان بأن وزراء الخارجية أكدوا أنه \"لا أثر قانونيا لهذا القرار الذي يقوض جهود تحقيق السلام ويعمق التوتر ويفجر الغضب ويهدد بدفع المنطقة إلى هاوية المزيد من العنف والفوضى وإراقة الدماء وعدم الاستقرار. وحث الأمين العام للجامعة، أحمد أبو الغيط، المجتمع الدولي على رفض قرار ترامب بشأن القدس، ودعا العالم إلى الاعتراف بدولة فلسطين. وأشار أبو الغيط إلى أن \"قرار (ترامب) كشف عن مدى عزلة الموقف الأمريكي.\" ودعا وزير الخارجية اللبناني، جبران باسيل، الدول العربية إلى بحث فرض عقوبات اقتصادية على واشنطن لإثنائها عن تنفيذ قرارها بنقل سفارتها من تل أبيب إلى القدس. \"جردها من أهليتها\" ووصف وزير خارجية فلسطين، رياض المالكي، قرار ترامب بـ \"خرق لرسالة الضمانات للفلسطينيين بأنها لن تقترب من القدس ولن تعترف بها عاصمة لإسرائيل\". وشدد على أن القرار \"يجرد الولايات المتحدة من أهليتها للعب دور في عملية السلام.\" ودعا وزير الخارجية العراقي العالم أجمع إلى \"الاعتراف بدولة فلسطين وعاصمتها القدس الشرقية.\" كما شدد وزير الخارجية المصري، سامح شكري، على أن بلاده لا تعترف بأي إجراءات تترتب على إعلان ترامب. وأضاف أن اعتراف أمريكا \"الأحادي منافٍ للقانون الدولي، وجرس إنذار أخير للمجتمع الدولي بأسره وللعرب والمسلمين بأن الوضع الملتهب بفلسطين يضع المنطقة بأسرها على حافة الانفجار.\" وجدد وزير الخارجية السعودي، عادل الجبير، من جهته، تحذير بلاده من أن أي إعلان (يتعلق بالقدس) قبل التسوية النهائية يشكل استفزازا للمسلمين.\" في السياق ذاته، كان الرئيس التركي رجب طيب اردوغان دعا إلى قمة لقادة دول منظمة التعاون الاسلامي في اسطنبول في 13 ديسمبر/كانون الاول. في غضون ذلك، تواصلت الاحتجاجات في القدس وعدة مدن فلسطينية، وخرجت مظاهرات غاضبة في عدة دول من بينها مصر وتركيا والأردن وتونس والصومال واليمن وماليزيا وإندونيسيا، بالإضافة إلى مظاهرة أمام السفارة الأمريكية في برلين بألمانيا. وأكّد ترامب في الوقت نفسه أن الولايات المتحدة تدعم حل الدولتين إذا أقره الإسرائيليون والفلسطينيون. وطالب ترامب وزارة الخارجية الأمريكية ببدء الاستعدادات لنقل السفارة من تل أبيب إلى القدس. وتعد القدس معضلة في صميم الصراع الإسرائيلي-الفلسطيني، إذ يعتبر الفلسطينيون أن القدس الشرقية عاصمة لدولتهم المستقبلية. وقال مسؤولون في البيت الأبيض إن قرار ترامب \"اعتراف بواقع حالي وتاريخي\" وليس موقفا سياسيا، وإنه لن يغير الحدود الفعلية أو السياسية للقدس.", "doc2": "Батыш жээгинде жана Газа тилкесинде үч күндөн бери башаламандык уланып жатат. Араб өлкөлөрүнүн лигасынын Тышкы иштер министрлеринин билдирүүсүндө, эми АКШнын чөлкөмдөгү тынчтыкка жетүүдөгү ортомчулук ролуна ишеним жоголду деп айтылган. Билдирүү жасаган 22 өлкөнүн арасында АКШнын жакын союздаштары да бар. Кайрылуу Батыш жээгинде жана Газа тилкесинде үч күндөн бери башаламандык уланып жаткан учурда жасалды. Каршылык акцияларына жүздөгөн кишилер чыгып, башалмандыктар учурунда төрт кишинин каза тапканы кабарланууда. Палестиналыктар менен израилдиктердин ортосундагы бул эң талылуу маселе боюнча АКШ ондогон жылдар нейтралдуу позицияны карманып келген эле. Иерусалимди Израилдин борбору катары таануу менен Трамп шайлоо алдындагы убадасын аткарды. Араб өлкөлөрүнүн лигасынын резолюциясы бир нече саатка уланган сүйлөшүүлөрдөн кийин макулдашылды. Аны АКШнын союздаштары Бириккен Араб Эмираттары, Сауд Арабиясы жана Иордания дагы колдоду. Буга чейин алар Трамптын чечими боюнча тынчсызданууларын дагы билдиришкен. Эмне үчүн Трамптын билдирүүсүнө өзгөчө көңүл бурулуп жатат? Иерусалимдин макамы боюнча маселе жаңжалдашкан эки тарап үчүн тең талылуу бойдон кала берүүдө. Израил көп жылдан бери эле Иерусалимди өзүнүн борбору катары санап жүрөт. Ошол эле учурда 1967-жылы Жакынкы Чыгыштагы согуштан кийин Израил тарабынан басып алынган Иерусалимдин чыгыш бөлүгүн палестиналыктар болочоктогу өлкөсүнүн борбору катары көрөт. Иерусалимде иудейлер, христиан жана мусулмандардын ыйык санаган жайлары бар. 1967-жылы Чыгыш Иерусалимди Израил басып алып, кийин 1989-жылы аннексиялаган. Бирок шаарды бир дагы өлкө Израилдин борбору катары ��ааныган эмес. Чыгыш Иерусалимде болжолу 330 миңдей палестиндер жана көчүрүлүп келген 200 миң чамалуу жөөттөр жашайт. 1993-жылдагы макулдашууга ылайык Иерусалимдин макамы тынчтык сүйлөшүүлөрүнүн алкагында аныкталышы керек. Бирок мындай сүйлөшүүлөр 2014-жылы туңкуюкка кептелди. Дональд Трамп өзүнүн чечими менен бул сүйлөшүүлөрдө ортомчулук кылып жаткан АКШнын ролун жокко чыгарды дейт палестиналык өкүлдөр. (AbA)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/middleeast/2015/10/151021_syria_assad_moscow_visit", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/kyrgyzstan-56167731", "doc1": "الرئاسة السورية قالت إن الأسد عاد إلى دمشق بعد لقائه بوتين وناقش الرئيسان خلال اجتماعهما الحملة العسكرية المشتركة على تنظيم \"الدولة الإسلامية\" في سوريا، بحسب ما قاله متحدث باسم الكرملين. وقال المتحدث، ديمتري بيسكوف، للصحفيين \"جاء رئيس الجمهورية العربية السورية في زيارة عمل إلى موسكو أمس، وعقد محادثات مع الرئيس الروسي فلاديمير بوتين\". في غضون ذلك، أعلن الجيش الروسي أن طائراته الحربية ضربت 83 هدفا في سوريا في الساعات الـ 24 الماضية. وقال الناطق باسم وزارة الدفاع بموسكو ايغور كوناشنيكوف إن \"الطائرات الروسية في سوريا نفذت 46 طلعة قتالية ضربت خلالها 83 هدفا تعود لتنظيم الدولة الاسلامية الارهابي\"، مضيفا أن الغارات وقعت في محافظات ادلب وحلب ودير الزور ودمشق وحماة. مواضيع قد تهمك نهاية وكانت روسيا قد بدأت غارات جوية في سوريا نهاية شهر سبتمبر/أيلول الماضي. وتقول موسكو إنها تستهدف تنظيم \"الدولة الإسلامية\" والجماعات المسلحة الأخرى التي تقاتل قوات الحكومة السورية. وقال كوناشنيكوف ايضا إن وزارة الدفاع الروسية رصدت محادثات بين قادة تنظيمي داعش وجبهة النصرة في سوريا ناقشوا فيها امكانية توحد التنظيمين لمواجهة الجيش السوري. وقالت الرئاسة السورية إن الرئيس الأسد عاد إلى دمشق عقب لقائه بوتين، وإن الزيارة كانت تلبية لدعوة من الرئيس الروسي. الرئيس الروسي وصف سوريا خلال الجتماع بالدولة الصديقة وهذه هي أول زيارة خارجية للرئيس السوري منذ اندلاع انتفاضة 2011. وقال الرئيس الروسي إنه سيعمل مع قادة القوى الكبرى في العالم على حل سلمي في سوريا. وجاء في بيان الكرملين أن الرئيس السوري قال \"أود أولا التعبير عن امتناني الكبير لقيادة روسيا الاتحادية جميعها للمساعدة التي تقدمها لسوريا\". وأضاف \"إن لم يكن بسبب أعمالكم وقرارتكم، فإن الإرهاب الذي انتشر في المنطقة، كان يمكن أن يبتلع منطقة أكبر، وأن يتوسع على نطاق أكبر\". وحيا بوتين الشعب السوري لتصديه للمتشددين \"بمفردهم تقريبا\"، قائلا إن الجيش السوري أحرز مؤخرا نجاحا في أرض المعركة. وزير الدفاع الروسي تعهد بمواصلة بلاده مد الدعم العسكري للحكومة السورية وأعرب بوتين عن استعداده لمساعدة سوريا - التي وصفها - بحسب بيان الكرملين - بالصديقة، عسكريا وفي العملية السياسية أيضا. وقال بوتين إن آمال موسكو في مد العون \"الإيجابي في القتال\" هي \"إمكانية تحقيق حل طويل الأمد على أساس عملية سياسية بمشاركة كل القوى السياسية، والجماعات الدينية والعرقية\". تحليل: بقلم محلل الشؤون الدبلوماسية جوناثان ماركوس تعد زيارة الأسد المفاجئة لموسكو علامة على الثقة المتنامية لدي الرئيس السوري بشار الأسد. فهو يشعر بالأمان في أن يغادر دمشق لأول مرة منذ بدء الحرب الأهلية في سوريا. وهي أيضا رمز ملموس على ثقة روسيا في الحكومة السورية الحالية. وتظهر رؤية الرئيس الأسد في موسكو أن الرئيس بوتين لا شك - في الوقت الراهن على الأقل - يعتزم تعضيد وضع الأسد. لكن الرحلة قد تشير أيضا إلى مرحلة جديدة في جهود روسيا الرامية إلى طرح خطة دبلوماسية جنبا إلى جنب التدخل العسكري في سوريا. وفي هذا أيضا إشارة إلى أن روسيا تتعامل مع الأسد، وأنه - في الوقت الراهن على الأقل - يجب أن يكون جزءا من أي حل مؤقت. وقال وزير الدفاع الروسي، سيرغي شويغو: \"ستواصل روسيا مد الحكومة السورية بالدعم العسكري في قتالها لمسلحي تنظيم \"الدولة الإسلامية\". ونقلت عنه وكالة إنترفاكس للأنباء قوله \"تقدمت قوات الحكومة السورية، مع دعمنا الجوي، من الدفاع إلى الهجوم، وحررت جزءا من أراضيها التي كانت تحت سيطرة المسلحين\". وأضاف شويغو \"نعتزم مواصلة توفير المساعدة للسلطات الشرعية في سوريا، وتهيئة الظروف لحل لهذا الصراع\". اتصالات وفي وقت لاحق، أجرى الرئيس الروسي مكالمات هاتفية مع نظيره التركي رجب طيب اردوغان والعاهل السعودي الملك سلمان بن عبدالعزيز. وأطلع الرئيس بوتين الزعيمين على \"نتائج زيارة الرئيس الأسد الى موسكو.\"", "doc2": "Андан сырткары орус өкмөтүнүн башчысы Михаил Мишустин, Федерация кеңешинин төрайымы Валентина Матвиенко жана Мамлекеттик Думанын төрагасы Вячеслав Володин менен жолугат деп кабарлады президенттин расмий сайты. Ошондой эле Орусиянын бизнес-коомчулугу, ал жакта эмгектенген кыргызстандыктар, студенттер менен жолугушмакчы. Кыргызстандын тышкы иштер министри Руслан Казакбаев иш сапар учурунда карала турган негизги маселелер тууралуу Би-Би-Сиге маек курду. Р. Казакбаев: Бул биз үчүн өтө маанилүү сапар болуп саналат. Анткени президентибиздин алгачкы иш сапары. Орусиянын президенти В.В.Путин андан соң премьер-министр М.Мишустин, В.Володин, В.Матвиенко баштаган эң жогорку жетекчилери менен жакындан таанышуу. Эң биринчи маселе - саясий мамилелер боюнча пикир алмашуу болот. Андан соң экономикалык маселеге келсек, мурунку келишимдердин аткарылышы боюнча. Кыргызстанга Евразия өнүктүрүү фондунан 100 млн доллар жеңилдетилген насыясы, ошондой эле жылына Кыргызстан үчүн жардам катары келген грантты алуу. Ошондой эле \"Спутник V\" вакцинасынын 500 миң дозасын алуу. Мындан сырткары келишимдерге кол коюу. Эл аралык маалымат коопсуздугу боюнча келишим бар. Ага тышкы иштер министрлери кол коёт. Айыл-чарбабыз өндүргөн жер-жемиш, эт, азык-түлүктөрдү Орусияга экспорттоо боюнча келишимге кол коюлат. Коргоо министрлери 2021-2025-жылдардагы мамилелер үчүн кол коё турган келишим бар. ЕАЭБге чыгып жаткан товарларды маркировкалоо боюнча келишимге дагы кол коюлат. Мындан башка дагы экономикалык маселелер каралат. Эң орчундууларынын бири газдын баасы. Учурда газ үчүн төлөнүп жаткан 150 доллар деген бааны төмөндөтүп, 120 мүмкүн болсо 100 долларга чейин арзандатсак, сом менен төлөгүдөй болсок деген план бар. Министрлер алдын ала кетишкен. Алар ийгиликтүү сүйлөшүүлөрдү жүргүзө алды. Ал боюнча министрлер өздөрү дагы кенен айтып берет. Кыргызстандын тышкы иштер министри Руслан Казакбаев жана Орусиянын тышкы иштер министри Сергей Лавров Би-Би-Си: Акыркы учурларда Орусия менен алака солгундай түшкөнү тууралуу айрым эксперттик пикирлер айтылууда. Бул канчалык негиздүү айтылган пикир? Р. Казакбаев: Бул пикирге кошулбайм. Биз ачык, көп тараптуу, туруктуу, мамлекетибиздин, элибиздин кызыкчылыгына карата тышкы саясатыбызды жүргүзөбүз. Биринчи кезекте стратегиялык өнөктөшүбүз - Орусия. Тил, маданият алакабыз өтө тыгыз болгон коңшуларыбыз Казакстан, Өзбекстан, Түркмөнстан, Тажикстан, жаныбыздагы стратегиялык өнөктөш маанисине ээ болгон Кытай мамлекети менен мамилелерди кеңейтип жатабыз. Мындан сырткары коопсуздук, билим берүү, жаңы технологияларды өздөштүрүүдө, демократиялык процесстерди бекемдөө жана өнүктүрүүдө АКШ, Европа Биримдигиндеги мамлекеттер менен дагы кызматташтык жүрүп жатат. Орусия менен акыркы алты айда мамиле солгундап жатабы дегенге кошула албайм. Биздин мамилелер андан дагы тереңдеп, кеңейип жатат деп айтсам болот. 10-октябрга чейин болгон кыска мөөнөттөгү саясий кризисте Орусия бийлиги, президенти В. Путиндин жана анын атайын өкүлү болуп Кыргызстанга келген Дмитрий Козактын Кыргызстандагы саясий туруктуулукту орнотууга өзгөчө салымы болду. Биз ага терең ыраазычылыгыбызды билдиребиз. Бул сөздөр шайлоодон кийин дүйнөнүн көп мамлекеттери, абройлуу эл аралык уюмдардан, чыгыш, батыш өлкөлөрүнүн жетекчилери шайлоонун таза өткөнүн белгилеп, куттукташпадыбы. Балким, ошону эске алып айрым аналитиктер ошондой божомолдорду кылышы мүмкүн. Президент Садыр Жапаров алгачкы чет элдик сапарын Орусиядан баштай турганын ант берип, кызматка киришкенге чейин эле жарыялаган Би-Би-Си: Президенттик шайлоодон кийин Казакстандын президенти К.Ж.Токаев шайлоодогу жеңиши менен Садыр Жапаровду куттуктап, телефон аркылуу жылуу пикир алышуу болгону маалым. Дал ошол сүйлөшүүдө Садыр Жапаров президент катары алгачкы расмий сапарын Казакстандан баштай турган болду деп маалымат тараган. Ак Ордонун сайты дагы муну расмий жазган эле. Азыр Казакстандагы айрым бир интернет колдонуучулар президент Садыр Жапаровдун алгачкы сапары Орусияга багытталганына көңүл бурууда. Тышкы иштер министри катары кандай түшүндүрмө берет элеңиз? Р. Казакбаев: Инауграциядан кийинки сүйлөшүүлөргө баарыбыз күбөбүз да. Орусия президенти В.Путин ага чейин эле чакырган. Орусия союздаш жана стратегиялык өнөктөш мамлекет болгондуктан алардын элчилери чакырышат. Бул адатка айланып калган. Алар биринчилерден болуп чакырган. Пандемияга байланыштуу техникалык, экономикалык, каржы жардамдары, эки тараптуу, көп тараптуу сүйлөшүүлөрдүн аткарылышы боюнча маселелер туруп калгандыктан президентибиздин биринчи сапары Орусияга деп белгиленди. Туура, Касым-Жоомарт Токаев менен телефондук сүйлөшүү болгон экен. Мен ал сүйлөшүүгө катышкан жокмун. Ал жерде Касым-Жоомарт Кемелович, биринчилерден болуп келип кетиңиз деген экен. Ошондо биринчи расмий сапарымды бир тууган казак калкыбыздан баштайбыз деген жооп болгон экен. Расмий сапар. Протоколго келсек, биринчи расмий сапар Каакстанга болот. Кудай буюрса азыр марттын башында деп так белгиленип жатат. Орусиядан келээрибиз менен Казакстанга расмий биринчи сапар болот. Дагы бир тактап кетейин, биринчи чакыруу Орусия президенти В. Путин тараптан түшкөн. Ошондой эле Касым Кемеловичти билесиздер, эл аралык масштабдагы такшалган дипломат. Биринчи расмий сапарыңыз менен бир тууган Казакстанга келип кетиңиздер деген. Ушундай чакыруу Өзбекстан президенти Шавкат Мирамоновичтин атынан дагы болгон. Буюруса кезек-кезеги менен сапарларыбызды улантабыз."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/science-and-tech-53129351", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-53147301", "doc1": "هناك مخاوف من حدوث موجة ثانية لقد كانت المرحلة الثانية من الإنفلونزا الإسبانية قبل قرن أكثر فتكا من المرحلة الأولى. لذلك، هل الموجة الثانية حتمية؟ وإلى أي مدى قد تكون سيئة؟ أولا، ما هي الموجة الثانية؟ يمكنك التفكير في الأمر مثل أمواج البحر حيث يرتفع عدد الإصابات ثم يعود مرة أخرى إلى التراجع، وكل دورة هي \"موجة\" واحدة من فيروس كورونا. مواضيع قد تهمك نهاية ومع ذلك، لا يوجد تعريف رسمي لها. وقال الدكتور مايك تيلديسلي، من جامعة وارويك، لبي بي سي: \"إن الأمر ليس علميا بشكل خاص، فكيفية تعريف الموجة يتم بشكل اعتباطي\". ويصف البعض أي ارتفاع باعتباره موجة ثانية، لكنها غالبا ما تكون موجة أولى صعبة. ويحدث هذا في بعض الولايات الأمريكية. وكي نقول إن موجة واحدة انتهت، يكون الفيروس تحت السيطرة وتتراجع الحالات بشكل كبير. ولبدء موجة ثانية، ستحتاج إلى ارتفاع مستمر في العدوى. ولا تعد نيوزيلندا، التي تعاني من حالاتها الأولى بعد 24 يوما بدون فيروس كورونا، ولا بكين التي تواجه تفشي المرض بعد 50 يوما خالية من الفيروس، في هذا الوضع. لكن بعض العلماء يجادلون بأن إيران قد بدأت في تحقيق معايير الموجة الثانية. هل ستضرب موجة ثانية بريطانيا؟ يكمن الجواب بشكل شبه كامل في القرارات التي نتخذها، وبالتالي فإن الإجابة قد تذهب في أي من الاتجاهين. يقول الدكتور تيلديسلي: \"أعتقد حقا أنه يوجد في الوقت الحالي قدر كبير من عدم اليقين ولكن لأكون صريحا، فهذا أمر يثير قلقي جدا\". فهذا الاحتمال مطروح بشكل واضح فالفيروس مازال موجودا، ولا يقل فتكا أو قدرة على العدوى عما كان عليه في بداية عام 2020. ويعتقد أن حوالي 5 في المئة فقط من الأشخاص في بريطانيا قد أصيبوا بالعدوى، وليس هناك ما يضمن أنهم جميعا محصنون. ويقول الدكتور آدم كوتشارسكي من مدرسة لندن للصحة العامة والطب الاستوائي: \"الدليل هو أن الغالبية العظمى من الناس لا يزالون عرضة للإصابة، من حيث الجوهر إذا رفعنا جميع الإجراءات فسنعود إلى الوضع الذي كنا عليه في فبراير/ شباط الماضي، إنه يماثل تقريبا البدء من الصفر مرة أخرى\". أناس يقومون بالتسوق في نوريتش بعد تخفيف قيود الإغلاق ما الذي يمكن أن يؤدي إلى موجة ثانية؟ رفع قيود الإغلاق إلى حد بعيد. فقد تسببت عمليات الإغلاق في حدوث اضطراب كبير في جميع أنحاء العالم حيث أدت إلى ضياع الوظائف والتأثير على صحة الناس وإخراج الأطفال من المدارس، ولكن تمت السيطرة على الفيروس. ويقول الدكتور كوتشارسكي: \"إن اللغز النهائي هو كيفية الحفاظ على هذه السيطرة، مع تقليل الاضطراب اليومي إلى الحد الأدنى\". ولا يوجد أحد متأكد بنسبة 100 في المئة إلى أي مدى يمكن تحقيق ذلك. وهذا هو السبب في رفع التدابير على مراحل ويتم إدخال طرق جديدة للسيطرة على فيروس كورونا، مثل تتبع المخالطين أو الكمامات. ويقول الدكتور كوتشارسكي: \"في بريطانيا والدول المجاورة يمكن أن يحدث تفش سريع إذا تم رفع الإجراءات إلى ما بعد نقطة التحكم في العدوى\". ولقد بدأ ذلك بالفعل في ألمانيا حيث أثبتت نتائج اختبار الفيروس إيجابية 650 شخصا بعد تفشي المرض في أحد المجازر. ولا يعد الأمر مشكلة كبيرة إذا كان من الممكن تحديد بؤر التفشي بسرعة حيث تفرض عمليات إغلاق محلية فيتوقف انتشار الفيروس. وخلاف ذلك، فإن تلك البؤر تساهم في موجة ثانية. وقد اضطرت كوريا الجنوبية، التي حظيت بالثناء على نطاق واسع لمعالجتها لفيروس كورونا، إلى إعادة فرض بعض القيود بسبب مثل هذه البؤر. هل ستكون الموجة الثانية مماثلة للموجة الأولى؟ سيكون خطأ ما قد وقع بشكل خطير لو حدث ذلك. كانت قيمة الرقم آر R، وهو عدد الأشخاص الذين نقل لهم كل شخص مصاب بالفيروس العدوى، 3 أشخاص في المتوسط في بداية الوباء. هذا يعني أن الفيروس كان ينتشر بسرعة، لكن سلوكنا تغير مع ممارسة التباعد الاجتماعي، فمن الصعب أن نرى وصول الرقم R إلى هذا المعدل مرة أخرى. وقال الدكتور كوتشارسكي لبي بي سي: \"لن تقوم أي دولة برفع كل شيء والعودة إلى وضعها الطبيعي، وحتى الدول التي لم تتحكم في فيروس كورونا مثل البرازيل والهند لم يصل الرقم R لديهما لـ 3\". وإذا بدأت الحالات في التزايد مرة أخرى، فمن المحتمل أن تكون بطيئة نسبيا. ومع ذلك، ومن الناحية النظرية يمكن أن تنتهي الموجة الثانية أكبر من الموجة الأولى لأن الكثير من الناس لا يزالون عرضة للإصابة. انتشار الفيروس كالموجة ارتفاع يعقبه انخفاض ويقول الدكتور تيلديسلي: \"لكن إذا زادت الحالات مرة أخرى، فيمكننا إعادة فرض الإغلاق لقمع موجة ثانية، فهذا دائما خيار متاح لنا\". متى ستحدث موجة ثانية؟ وهل يزيد الشتاء الأمور سوءا؟ يقول الدكتور كورتشارسكي إنه يمكن رؤية عمليات انتشار محلية في \" الأسابيع أو الأشهر المقبلة\" مع رفع الإجراءات. لكن هذا لا يعني تأكيد حصول موجة ثانية. ويقول الدكتور تيلديسلي: \"إذا تم تخفيف الإجراءات بشكل كبير، فقد ينتهي بنا الأمر إلى موجة ثانية في أواخر أغسطس/آب أو أوائل سبتمبر/أيلول المقبلين\". وقد يكون الشتاء وقتا حاسما حيث تنتشر فيروسات كورونا الأخرى بسهولة أكبر. فإذا كنا فقط نتحكم في الفيروس، فإن أي زيادة موسمية صغيرة يمكن أن تؤدي إلى انتشاره. ويقول البروفيسور جوناثان بال، عالم الفيروسات في جامعة نوتنغهام: \"الربيع ساعدنا بلا شك، والموجة الثانية تكاد تكون حتمية خاصة مع اقترابنا من أشهر الشتاء، والتحدي الذي يواجه الحكومة هو التأكد من أن الذروة ليست كبيرة لدرجة إثقال كاهل نظام الرعاية الصحية\". هل يصبح الفيروس أخف وطأة ولا يعد مشكلة بعد الآن؟ إحدى الحجج ضد نظرية الموجة الثانية القاتلة هي أن الفيروسات تصبح أقل خطورة لأنها تتطور لإصابة الناس بشكل أفضل. حتى فيروس HIV نقص المناعة المكتسبة يبدو أنه أصبح أخف وطأة. وتقول النظرية إن الفيروسات تنتشر أكثر إذا لم تقتل مضيفها وب��لتالي أصبحت أخف وطأة. ويقول البروفيسور بال: \"لكن هذا ليس مضمونا\". وهذا أمر يحدث أيضا على مدى فترات زمنية طويلة. وبعد مرور أكثر من ستة أشهر على الوباء، لا يوجد دليل واضح على أن الفيروس قد تحور لينتشر بسهولة أكبر أو أنه بات أقل فتكا. ويضيف البروفيسور بال: \"أعتقد أن الفيروس يعمل بشكل جيد للغاية في الوقت الحالي. غالبا ما يعاني الناس من عدوى خفيفة جدا أو بدون أعراض، وإذا تمكنوا من نشر العدوى، فلا يوجد سبب لتخيل أن فيروس كورونا سيصبح أخف وطأة\".", "doc2": "Бир кылым мурун \"испан тумоосунун\" экинчи жапырыгы биринчисинен катуу болуп, көп кишинин өмүрүн алган. Вирусология боюнча британдык бир нече университеттер Covid-19 пандемиясынын экинчи толкун болушу мүмкүн деп эсептейт. Ал канчалык кооптуу? Экинчи толкун деген эмне? Деңиздеги толкунду элестеткиле. Вирусту жуктуруп алгандар саны өсүп, кайра азайып турат. Ар бир айлампа толкун сыяктуу келип кетет. Пандемия толкуну тууралуу илимий аныктамалар жок, дейт Англиянын Уорик университетинин инфекциялык ооруларды математикалык моделдөө боюнча адиси Майк Тилдесли. \"Толкун түшүнүгү ар кандай чечмеленип жүрөт\",-деди ал. Айрымдар бейтаптар саны азайып, кайра көбөйүп турган абалды толкун деп атап коюшат. АКШнын айрым штаттарында азыр ушундай абал. Биринчи толкундун бүткөнүн жар салардан мурун өлкө бийлиги вирусту толук көзөмөлгө алып, жаңы катталган учурлардын саны кескин төмөндөшү керек. Эгерде жаңы учурлар көп катталып, чоң секирик жасаганда, анан экинчи толкун тууралуу сөз кылууга болот. 24 күндүк тыныгуудан кийин Жаңы Зеландияда кайрадан жаңы учурлар каттала баштады. Бээжинде дагы 50 күн коронавирус катталбай, кайра жаңы учурлар чыгууда. Ошол эле маалда Ирандагы абалды дагы айрым окумуштуулар экинчи толкундун критерийлерине дал келет деп айтууда. Британияга экинчи толкун келеби? Мунун жообу 100 пайыз биздин чечимдерибизден көз каранды. \"Менимче, биздин алдыбызда өтө чоң белгисиздик турат. Чынын айтканда, мындай абал мени катуу катуу тынчсыздандырууда\",-деди Майк Тилдесли. Экинчи толкун болушу мүмкүн. Вирус мурдагыдай эле айланып жүрөт. Ал эми анын тароосу жана адам өмүрүнө коркунучу ашык-кеми жок жыл башындагыдай эле. Колдо бар маалыматтарга караганда, британдыктардын беш гана пайызы Covid-19 менен ооруду. Бирок алардын баарында иммунитет пайда болду дегенге эч кандай кепилдик жок. \"Фактылар көрсөтүп тургандай, мурункудай эле калктын чоң бөлүгү оору жугузуп алуу коркунучунда турат. Эгерде биз азыр чектөө чараларынын баарынан баш тартсак, февралдагы абалга келебиз. Баарын кайрадан баштоого туура келет\",-дейт окумуштуу эпидемиолог Адам Кучарски. Кандай жагдайлар экинчи толкунду жаратышы мүмкүн? Карантин чараларын өтө эле бошоңдотуу. Карантин чаралары көп нерсени үзгүлтүккө учуратты. Дүйнө боюнча жумушчу орундар кыскарып, билим берүү тармагына залакасын тийгизди, көп кишинин ден соолугун бузду. Бирок ушул жол аркылуу виру��ту көзөмөлдөп калууга мүмкүн болду. Карантинди алып салгандан кийин канчалык узакка кете аларыбызды азыр эч ким так билбейт. Ушундай себептерден улам Британия чектөө чараларын акырындап, этабы менен алууда. Бирок ошол эле маалда жаңы чектөө чараларын киргизүүдө. Маселен, бет кап тагынып жүрүү, инфекция жугузгандардын байланыштарын көзөмөлдөө сыяктуу. \"Британияда жана ага коңшулаш өлкөлөрдө карантинди алып салса, оору өтө тездик менен жайылып кетиши мүмкүн. Андан кийин аны көзөмөлдөөгө мүмкүн болбой калат\",-деп түшүндүрдү Кучарски. Мындай абал Германияда башталып жатат. Жакында эле бул өлкөдө бир ишканадагы 640 жумушчудан коронавирус аныкталды. Эгерде өлкө бийлиги жаңы учурду дароо аныктап, алардын байланыштарын таап, көзөмөлүнө алса, вирустун андан кийинки тароосун алдын алат. Маселе ырбап кетпейт. Мындай тез чаралардын болбогону экинчи толкунду жаратат. Экинчи толкун качан болот? Кыш мезгили аны күчөтүп жибербейби? Адам Кучарскинин пикиринде карантин чаралары бошоңдогондон кийин жакынкы апталарда же айларда вирус жуктургандар көбөйүп кетиши мүмкүн. Бирок бул экинчи толкун башталды дегенди билдирбейт. Эгерде чектөө чараларын такыр эле алып салганда, августтун этеги же сентябрь башына барып экинчи толкун башталышы мүмкүн, дейт Майк Тилдесли. Вирус суук мезгилде күчөп, тез жайыла турганын эске алсак, анда кыш мезгили катаал болот. Кышында жылт эткен эле абал, айталы, аз сандагы кишиден табылган күндө дагы экинчи толкунга алып келет. Вирус коркунучтуу болуп калабы? Айрым теорияларда вирустун жайылышы акырындап басаңдайт деп айтылат. Ал тургай ВИЧ деле убакыттын өтүшү менен алсырайт. \"Бирок буга эч кандай кепилдик жок. Бул айрым вирусологдордун гана \"жалкоо\" теориясы\",-дейт профессор Жонатан Болл. Анан калса вирустун болжолдуу алсырашы өтө узакка созулган процесс болуп, көп убакытты алышы мүмкүн эмеспи. Азыркы пандемия жарым жылдан бери уланууда. Анын алсыраган белгилери байкалган жок. (АbA)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/science-and-tech-52662849", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/kyrgyzstan-54806960", "doc1": "وبات الحديث عن الوباء والفيروس المسبب له مهيمنا على وسائل الإعلام والتواصل الاجتماعي وفي مختلف الأوساط العلمية والشعبية. نحاول هنا أن نقدم لكم نموذجا تفاعليا يعرفكم بأبرز التعريفات المتعلقة بالمرض والفيروس المسبب له وتأثيراته وأعراضه وسبل الوقاية منه.", "doc2": "Азыркы маалда Европанын көпчүлүк аймактарында вирус кайрадан күчөп, айрым чектөө чараларын киргизүүгө аргасыз болууда. Бирок буга нааразылыктар күчөп, Испания, Италия, Чехия жана Германияда акциялар өтүүдө. Эл арасындагы нааразылыкка карабастан Германия карантин чараларына катуу туруп жатат. Ангела Меркель ушул айдын аягына чейин киргизилген жаңы чектөө чараларын сактоого чакырды. Жаңы жылды майрамдоо учурунда дагы масштабдуу иш-чаралардан баш тартабыз деди ал. Өлкөдө кафе жана ресторандар, барлар, кинотеатрлар жабылды. Бирок көчөгө чыгууга чектөөлөр кирген жок. Италиянын премьер-министри Жузеппе Конте пандемиянын башында баардык өлкөлөрдөн мурун толук локдаун жарыялаган эле. Бул жолу элдин нааразылыгын эске алып, кырдаал курчуп кеткен аймактарга гана жарыялоону чечти. Экинчи жолу улуттук карантин жарыялоону чечкен британ премьери Борис Жонсон катуу сынга кабылууда. Аны Улуу Британиянын экономикасынын таш-талканын чыгармак болду деп тилдешүүдө. Ошол эле маалда карантин чараларын жактагандар, анын ичинде дарыгерлер жана саламаттыкты сактоо жаатындагы адистер катаал чара көрүлбөсө, Covid-19 көп кишинин өмүрүн аларын эскертүүдө. Женевадагы ооруканалар өтө кыйын кырдаалга туш болду Женевадагы ооруканалар өтө кыйын кырдаалга туш болду. Орун жок, дарыгерлер бейтаптардын кимисинде жашап кетүү мүмкүнчүлүгү болсо, ошону жаткырууга аргасыз. Ошол эле маалда көпчүлүк европалык өлкөлөр, анын ичинде Швецияда кырдаал курчуп барууда. Түндүк Корея Түштүк Кореянын чалгын кызматы кабарлагандай, өлкөсүндө бир дагы киши коронавируска кабылбаганын айткан Түндүк Корея диктатору Ким Чен Ын катаал чараларга барууда. Кытайдан коронавирус жуктургандар өтүп келбесин деген кооптонуудан улам Түндүк Корея чек арасына мина койгон. Бирок христиандык кайрымдуулук уюмунун өкүлдөрү Түндүк Кореяда жашыруун карантин лагерлери бар экенин ырастап жатат. Маалыматтарда айтылгандай, лагерлер Кытайга жакын чек арага жайгашып, бейтаптарга жетиштүү медициналык жардам жок. Ал тургай көпчүлүгү ачкачылыктын азабын тартып жатканы айтылууда. Айрым тургундар болсо коронавирус белгилерин жашырып, үйүндө эле дарыланууда деген кабарлар айтылып жатат."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-52016921", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-52014925", "doc1": "أصاب فيروس كورونا أكثر من 350 ألف شخص حول العالم، وحصد أرواح أكثر من 15 ألفا آخرين وتعيش مدن عدة، بل ودول بأكملها، حالة إغلاق تام وألغيت الرحلات الجوية والأحداث الدولية والمهرجانات السنوية. وأصبحت أوروبا البؤرة الجديدة للمرض، بينما في أماكن أخرى، في أمريكا اللاتينية والولايات المتحدة والشرق الأوسط، يزداد معدل الإصابة يوميا. لكن يبدو أن بعض البلدان تمكنت، من احتواء الانتشار المفاجئ للفيروس، الذي قتل حتى 23 مارس/ آذار الجاري حوالي 15 ألف شخص، وأصاب أكثر من 340 ألفا آخرين، في جميع أنحاء العالم. العديد من الدول الآسيوية، على الرغم من قربها الجغرافي من الصين، حيث بدأ المرض، تقود الطريق في كبح معدل الإصابة بفيروس كوفيد 19. مواضيع قد تهمك نهاية وقال عالم الأوبئة تولبرت نينسوا، الأستاذ بجامعة جون هوبكنز الأمريكية، لبي بي سي: \"هناك دول تمكنت من اتخاذ إجراءات لاحتواء تفشي المرض، وأعتقد أننا يجب أن نتعلم منها\". وأضاف: \"أنا لا أتحدث فقط عن الصين، حيث انخفض عدد الحالات بعد تطبيق إجراءات شديدة القسوة، قد لا تجدها الدول الديمقراطية الأخرى سهلة التنفيذ\". وأشار نينسوا إلى أن تايوان المجاورة للصين، والتي يبلغ عدد سكانها نحو 23.6 مليون نسمة، سجلت 195 حالة إصابة بفيروس كورونا، وحالتي وفاة فقط حتى 23 مارس/ آذار الجاري. ��ينما سجلت هونغ كونغ، التي يبلغ عدد سكانها 7.5 مليون نسمة وتتشارك حدودا برية مع الصين، 155 حالة إصابة مؤكدة، وأربع وفيات خلال أكثر من شهرين، لكن الإصابات تزايدت مرة أخرى خلال الأسبوع الماضي، وتم اتخاذ مجموعة من الإجراءات الإضافية. نجحت اليابان في كبح انتشار الوباء أما اليابان، التي يبلغ عدد سكانها نحو 120 مليون نسمة، فقد سجلت 1100 حالة إصابة، وسجلت كوريا الجنوبية نحو 9 آلاف إصابة، لكن معدل الإصابة والوفيات انخفض كثيرا خلال الأسابيع الأخيرة. ووفقا لنينسوا، نجحت هذه البلدان في إدارة انتشار الفيروس، لأنها تصرفت بسرعة وطبقت سياسات مبتكرة. فيما يلي أكثر تلك السياسات فعالية: تتفق منظمة الصحة العالمية والخبراء، الذين استشارتهم بي بي سي، على أن التشخيص المبكر عامل أساسي في احتواء انتشار الوباء. يقول نينسوا: \"لا يمكنك معرفة التأثير الحقيقي للفيروس، أو اتخاذ الإجراء المناسب إذا كنت لا تعرف عدد الأشخاص المصابين\". وتتفق كريس جونسون، أستاذ علم الأوبئة في جامعة تمبل الأمريكية، مع هذا الرأي. وتقول إن هذا هو ما أحدث فارقا حقيقيا في احتواء الفيروس، فقد شهدت الدول التي اعتمدت على الاختبار انخفاض عدد الحالات الجديدة، بينما شهدت الدول التي لم يتم فيها إجراء الاختبار ارتفاعا حادا في عدد الحالات. وأضافت لبي.بي.سي: \" تختبر كوريا الجنوبية نحو عشرة آلاف شخص يوميا، ما يعني أنها اختبرت خلال يومين عدد أشخاص، أكثر من الذين اختبرتهم الولايات المتحدة خلال ما يزيد عن شهر\". ويقول المدير العام لمنظمة الصحة العالمية، تيدروس أدهانوم غيبريسوس، إن اختبار أي شخص يعاني من الأعراض هو \"مفتاح لوقف انتشار\" الوباء. وقال في مؤتمر صحفي عقده مؤخرا: \"لدينا رسالة بسيطة إلى جميع البلدان: اختبر، اختبر، اختبر. يجب أن تكون جميع الدول قادرة، على اختبار جميع الحالات المشتبه فيها. لا يمكنهم محاربة هذا الوباء وهم معصوبو الأعين\". الاختبار أولى خطوات احتواء الوباء وحذر أيضا من اختبار الأشخاص الذين يعانون من أعراض شديدة فقط، فالبيانات الناتجة حينئذ لن تكون موثوقة لإنشاء إحصاءات، وتشجع تلك الممارسة أولئك الذين يعانون من أعراض أكثر اعتدالا على الاستمرار في نشر الفيروس. 2- عزل المصابين تقول البروفيسور كريس جونسون: \"قامت كوريا الجنوبية والصين بعمل ممتاز، في تتبع واختبار واحتواء مواطنيها\". لا تقوم الاختبارات بعزل المرضى، ومنع الفيروس من الانتشار فحسب، بل تساعد أيضا في اكتشاف الحالات الجديدة المحتملة، التي قد تكون في المراحل المبكرة وبالتالي بدون أعراض، حسب البروفيسور كريس. وبحسب كريس جونسون، كانت السلطات الصينية \"شديدة اليقظة\"، في الكشف عن الحالات الجديدة المحتملة، ما قد يكون أحد الأسباب وراء الانخفاض الكبير في الإصابات المسجلة. وتقول: \"يتم إرسال الأشخاص الذين يعانون من ارتفاع في درجة الحرارة إلى عيادات الحمى، واختبار إصابتهم بالأنفلونزا أو كوفيد 19. إذا كانت نتائج اختبارهم إيجابية للفيروس، فسيتم عزلهم في ما يطلق عليه فنادق الحجر الصحي، لتجنب إصابة عائلاتهم\". اتبعت تايوان وسنغافورة وهونغ كونغ نهجا مختلفا: عزل الحالات المشتبه بها في المنزل، وفرض غرامات تزيد عن 3 آلاف دولار على من خالفوا القواعد. لكن في كلتا الحالتين، وفقا لـ نينسواه، كان مفتاح هذه الاستراتيجية هو اكتشاف وتتبع العدوى المحتملة. ويقول إنه في تايوان وسنغافورة كانت هناك اس��راتيجيات معمول بها، للكشف عن الأشخاص الذين كانوا على اتصال بالمرضى، ابتداء من مقابلة المصابين إلى فحص الكاميرات الأمنية أو سجلات النقل. ويضيف: \"في 12 مارس/ آذار الجاري، كان لدى هونغ كونغ 445 حالة مشتبه فيها، لكنها أجرت 14900 اختبار، على جميع الأشخاص الذين كانوا على اتصال بهؤلاء المصابين، للكشف عن العدوى المحتملة، وجاءت اختبارات 19 منهم إيجابية\". 3- الاستعداد والتصرف السريع يقول نينسوا، الذي عمل سابقا في منع انتشار فيروس إيبولا في غرب أفريقيا، إن أحد العناصر الأساسية لاحتواء الفيروس هو التصرف بسرعة، قبل أن تنتقل العدوى إلى السكان. ويقول: \"أظهرت دول، مثل تايوان وسنغافورة، أن الإجراء السريع للكشف عن الحالات الجديدة وعزلها يمكن أن يكون عاملا حاسما، في احتواء الانتشار\". نجحت تايوان حتى الآن في احتواء انتشار فيروس كوفيد 19 ويقول تقرير حديث، نشرته مجلة الجمعية الطبية الأمريكية، إن نجاح تايوان يرجع جزئيا أيضا إلى حقيقة، أن الجزيرة قد استعدت من قبل لمثل هذا الاحتمال، وأنشأت مركزا للتحكم في الأوبئة، في وقت مبكر من عام 2003. تم إنشاء ذلك المركز، الذى يضم العديد من الجهات البحثية والوكالات الحكومية، بعد أزمة وباء سارس، وأجريت منذ ذلك الحين العديد من التدريبات والدراسات. وحتى قبل تأكيد انتقال الفيروس من شخص لآخر، في منتصف يناير/ كانون الثاني الماضي، بدأت تايوان بالفعل في فحص جميع الركاب، القادمين من مدينة ووهان الصينية، حيث بدأ تفشي المرض. وبدأت هونغ كونغ في تفعيل محطات للكشف عن درجة الحرارة، في نقاط الدخول إلى أراضيها، منذ 3 يناير/ كانون الثاني، ثم فرضت حجرا صحيا لمدة 14 يوما للسياح القادمين إلى البلد، في حين تم توجيه الأطباء للإبلاغ عن أي مريض، يعاني من الحمى أو أعراض تنفسية حادة، وتاريخ السفر الأخير إلى منطقة ووهان. يقول نينسواه: \"مرة أخرى، كان عامل الوقت حاسما\". 4- التباعد الاجتماعي يقول نينسوا: \"بمجرد أن يدخل المرض إلى بلدك بالفعل، لن تصبح إجراءات الاحتواء صالحة\". بحلول ذلك الوقت، فإن الطريقة الأكثر فعالية لحماية السكان هي تنفيذ التباعد الاجتماعي بسرعة، كما هو متبع بوضوح في هونغ كونغ وتايوان. طلبت سلطات هونغ كونغ من الناس العمل من المنزل، وأغلقت المدارس وألغت جميع المناسبات الاجتماعية، بحلول أواخر يناير/ كانون الثاني الماضي. وقررت سنغافورة إبقاء المدارس مفتوحة، لكنها أجرت اختبارات وراقبت الطلاب وهيئة التدريس بشكل يومي. 5- تعزيز تدابير النظافة الشخصية تقول منظمة الصحة العالمية إن غسل اليدين بانتظام، والنظافة الشخصية أمران ضروريان لتجنب العدوى. ويقول نينسوا: \"تعلمت العديد من الدول الآسيوية، من تجربة سارس في عام 2003. هذه الدول تعرف أن النظافة ستقي الناس من المرض، وتمنعهم من إصابة الآخرين\". شخص يستخدم مواد مضادة للبكتيريا، في إحدى المحطات المخصصة لذلك بشوارع سنغافورة في دول مثل سنغافورة وتايوان وهونغ كونغ، توجد محطات بها مواد مضادة للبكتيريا في الشوارع، كما أن الاستخدام المنتظم لأقنعة الوجه منتشر على نطاق واسع. وعلى الرغم من أن أقنعة الوجه قد لا تكون دائما فعالة، في وقاية مرتديها من الإصابة بالمرض، إلا أنها تقلل من خطر انتقال العدوى، من خلال السعال والعطس.", "doc2": "Coronavirus has infected more than 350,000 people worldwide and killed more than 15,000 Шаарлар, бүтүндөй мамлекеттер карантин абалын киргизүүдө, коомдук жайларга топ��ошуп, чогулууга тыюу салынды. Маданий иш-чаралар, учак каттамдар жана коомдук транспорт токтотулду. Кытайга жакын жайгашкан айрым мамлекеттер тез арада чара көрүп, вирустун жайылышын басаңдата алышты. \"Вирустун жайылышын алдын алган мамлекеттер бар. Биз алардан үлгү алышыбыз керек\",-деди эпидемиолог Толберт Ниансва. Жапония коронавирустун жайылышын токтотууга жетишкени менен, Олимпиада оюндарын өткөрө алабы деген суроо чыгууда Мисалы, калкынын саны 23.6 миллионго жеткен Тайванда 195 киши вирусту жуктурду, эки киши көз жумду. Кытай менен чектеш Гонконгдун калкынын саны 7.5 миллион. Бул шаарда 155 киши вируска кабылды жана төрт гана киши көз жумду. Эпидемиолог Ниансванын айтымында, бул мамлекеттер тез арада чара көрүп, коронавирустун коркунуч алдын алышты. Алар кандай стратегияны колдонду? 1. Тест, тест жана кайрадан тест оронавирустун жайылышын токтотуу үчүн биринчи кадам вирусту аныктоочу тест өткөрүү Дүйнөлүк саламаттыкты сактоо уюму (ДСУ) жана башка эксперттер вирусту жуктуруп алгандарды тез аныктоо пандемияны алдын алат дешүүдө. \"Вирус канча кишиге жукканын билбесең, анын кесепетин аныкоо мүмкүн эмес\",-деди эпидемиолог Ниансва. Темпл университетинин профессору, эпидемиолог Крус Жонсон дагы бул пикирге кошулат. Анын айтымында, улам-улам тест, текшерүүлөрдү жүргүзгөн өлкөдө вируска кабылгандар тез аныкталып, убакыт өткөн сайын коронавирустун жайылышы басаңдаган. Ал эми текшерүүгө көңүл бурбай койгон мамлекеттерде вирус кеңири жайылган. \"Түштүк Корея күнүнө 10 миң кишини текшерип жатат. Демек, АКШ бир айда текшерген кишилердин санын Түштүк Корея эки күндүн ичинде эле тесттен өткөрүп жатат\",-деди Жонсон Би-Би-Сиге берген маегинде. Дүйнөлүк саламаттыкты сактоо уюмунун башчысы Тедрос Гебрейесус дагы коронавирустун жайылышын токтотуу үчүн симптомдору бар бейтаптар вирусту аныктаган тесттен өтүшү керек. \"Дүйнөдөгү мамлекеттерге жөнөкөй кеңешибиз бар - тест, тест жана тест. Бардык мамлекеттерде вирусту аныктаган каражаттар бар. Пандемия менен көздү таңып алып күрөшүүгө мүмкүн эмес\",-деп айтты Тедрос Гебрейесус. Ошондой эле ДСУ оор сомптомдор менен келгендерди гана эмес, жеңил симптомдору бар бейтаптарды дагы тесттен өткөрүүгө чакырды. 2. Вируска кабылгандарды изоляцияда кармоо Вирусту жуктургандарды жана алар менен байланышта болгондорду изоляцияда кармоо абдан маанилүү \"Түштүк Корея менен Кытай вируска кабылуу ыктымалдуулугу жогору болгон жарандарын таап, тесттен өткөрүп жана карантинге алуу чараларын жогорку деңгээлде өткөрдү\",-деди профессор Крус Жонсон. Вирусту аныктаган тесттер жаңы бейтаптарды гана аныктабастан, аларга жакын болгондорду дагы аныктайт. Мындай учурда вируска кабылуу ыктымалдуулугу жогору болгон кишилер тез арада изоляцияга алынышы керек. Жонсондун айтымында, Кытай бул кадамга өзгөчө көңүл бурду. Ошондуктан тез а��ада вирустун жайылышын токтотту. \"Дене табы көтөрүлгөн бейтаптар дароо Covid-19 вирусун аныктаган тесттен өтүп жатты. Коронавируска кабылганы билинсе, дароо \"карантин мейманканасы\" атка конгон жайларда изоляцияга алынды, жакындары дагы карантинге алынды\",-деди Жонсон. Тайван, Сингапур жана Гонконг башка ыкманы колдонду. Вируска кабылгандар бейтапканаларда изоляцияга алынды. Ал эми алардын жакындары үйдө изоляцияда болушту. Эрежени бузгандарга үч миң доллар айып пул салынды. Ыкмалар көп болгону менен, окумуштуулар негизгиси вируска кабылгандарды жана аларга байланышкандарды тез арада карантинге алуу экенин айтышууда. 3. Даяр болуу жана тез чара көрүү Тайван Covid-19 вирусунун жайылышын дароо токтотту Эпидемиолог Толберт Ниансва буга чейин Африкадагы эбола вирусунун жайылышын токтотууда иштеген. Окумуштуу тез чара көрүү абдан маанилүү экенин айтууда. \"Тайван жана Сингапур сыяктуу өлкөлөр тез чара көрүү жемиштүү болорун көрсөттү\",-дейт Ниансва. Американын Медицина бирикмесинин журналына жарыяланган макалага ылайык, Тайвандын тез арада чара көргөнүнүн себеби, өлкө алдын ала даярданган. Мисалы, коркунучтуу вирустар менен күрөшүү штабы 2003-жылы SARS кризиси учурунда эле түзүлгөн. Ошондон бери ишин токтоткон эмес, тескерисинче улам-улам машыгууларды өткөрүп турган. \"Даяр болуу жана тез арада туура чара көрүү вирустун жайылышын токтотуудагы маанилүү элементтердин бири. Европа мамлекеттери жана АКШ мындай коркунучтарга даяр эмес экенин көрсөттү. Бул мамлекеттер тез арада туура кадамга бара алган жок\",-деди эпидемиолог Толберт Ниансва. Вирус адамдан адамга жугуп жатканы аныктала электе эле, Тайван Ухань шаарынан учуп келген жүргүнчүлөрдү текшере баштаган. Гонконг дагы дал ушундай кадамга барып, кийин туристтердин келишине тыюу салган. 4. Социалдык аралыкты кармоо Австралиянын парламенти социалдык аралыкты кармоо эрежелерин сактап жатат. Бул аркылуу вирус тарабайт \"Коронавирус өлкөгө киргенден кийин, чек арадагы чектөөлөр вирустун жайылышын алдын албай калат\",-дейт Ниансва. Ошондо социалдык аралыкты кармоо эрежелери эң натыйжалуу экени айтылат. Гонконг менен Тайван буга үлгү болду. Гонконг январдын аягында эле мектептерди жаап, коомдук жайларга топтошууга тыюу салып, тургундардын үйдөн чыкпай отурууга чакырды. Сингапур болсо мектеп, окуу жайларды жапкан жок. Бирок ар бир окуучу жана мугалим улам тесттен өтүп жатат. 5. Гигиенага көңүл буруу Сингапур бактерияга каршы каражаттарды көчөлөргө орнотту ДСУ вирустун жайылышын алдын алуунун оңой жолу гигиенага көңүл буруу же эшиктен келгенде колду самындап жууп туруу. \"Азия мамлекеттери 2003-жылы SARS вирусунан кийин гигиена абдан маанилүү экенин түшүнгөн. Бул мамлекеттер колду жууп туруу вирусту токтоторун билет\",-дейт Ниансва. Сингапур, Гонконг жана Тайванда бактерияга каршы каражаттар көчөгө орнотул��у жана беткап кийип жүрүү кадыресе көрүнүш. Беткаптар вируска каршы канчалык натыйжалуу болгону талаштуу экени бышык. Бирок беткап кийип жүргөн киши жөтөлсө, вирус абага жайылбай калары дагы талашсыз. (AT)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-54463060", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/magazine-54551981", "doc1": "يساعد كيس فيلدبور الأشخاص المصابين بأمراض مميتة على تحقيق أمنياتهم الأخيرة، وفي هذه الحالة مقابلة البابا فرانسيس لأكثر من عقد من الزمان، ساعد آلاف الأشخاص المصابين بأمراض مميتة - المرضى الذين لا يستطيعون المشي أو الخروج من غرفهم دون مساعدة - على الذهاب لرؤية أماكنهم المفضلة قبل أن يموتوا. وقد تحدث لبي بي سي عن بعض \"الرحلات الأخيرة\" الإنسانية. الذهاب سريعا إلى الفاتيكان يقول فيلدبور إن أكثر رحلة لا تنسى كانت في سباق مع الزمن للوصول إلى روما. ففي عام 2013، أخبرته امرأة طريحة الفراش في الستينيات من عمرها أنها تريد مقابلة البابا. وقد عرف من الموقع الإلكتروني البابوي متى يأتي البابا عادة لتحية الناس. فرأى الفرصة مواتية، وقادها إلى الفاتيكان، على بعد حوالي 1600 كيلومتر من مقر عمله في روتردام. ويقول: \"لقد وضعتها على نقالة في الصف الأمامي مباشرة (مقابل كنيسة القديس بطرس)\". كان هناك عدد قليل من الناس ينتظرون على كراس متحركة، لكنها كانت الوحيدة المستلقية على نقالة. وكما تنبأ فيلدبور، لفت ذلك انتباه البابا. نزل البابا وتحدث إليها مباشرة، بل وربت على كتفها وأمسك يدها. يقول فيلدبور: \"لقد باركها البابا وتمنى لها القوة. كما تمنى لها التوفيق في الآخرة\". وفرت هذه اللحظة الراحة التي كانت المرأة في أمس الحاجة إليها، وبعد ذلك مباشرة بدأ الاثنان رحلة العودة. وتوفيت المرأة بعد أيام قليلة من لقاء البابا. يدير فيلدبور مؤسسة تنقل المرضى لزيارة الأشخاص والأماكن التي يحبونها اشتياق للبحر لقد استجاب فيلدبور للعديد من الطلبات الغريبة. فقد اصطحب مريضا إلى بعض اسطبلات الخيول، وساعده في أن يودع حيوانه المفضل. كما اصطحب العديد من الأشخاص الآخرين في رحلات لتوديع حيواناتهم الأليفة. الذهاب لرؤية المنزل والمناطق المجاورة له كان أيضا رغبة مشتركة، وكثيرا ما يكون هناك رغبة قوية لدى المحتضرين لمشاهدة حدث رياضي، أو زيارة المتاحف، وحدائق الحيوان، وأحواض الأسماك. في إحدى المرات، شاهد فيلدبور رجلا فوق فراش متنقل يحاول بصبر اصطياد سمكة. ولكن يبدو أن البحر هو الذي يحمل سحرا خاصا بالنسبة للكثيرين، وهو ما يمثل لغزا بالنسبة لفيلدبور. لقد ساعد بعض المرضى، وحتى الذين يتمتعون منهم بلياقة بدنية نسبيا، في الذهاب في رحلات قصيرة إلى البحر. اعتاد فيلدبور أن يكون مسعفا وسائقا لسيارة إسعاف، وشهد الموت عن قرب لسنوات عديدة. ويقول إن ذلك لا يؤثر عليه عادة. يقول إن الغالبية العظمى من الأشخاص الذين يساعدهم يكونون في السبعينيات، والثمانينيات والتسعينيات من العمر، لكن في بعض الأحيان يُستدعى لخدمة المرضى الأصغر سنا، وهو أمر يصعب التعامل معه. مؤلم للقلب \"يمكن للمرء أن يتفهم أن كبار السن يموتون. لكن في بعض الأحيان ينكسر قلبك لرؤية الشباب يموتون\". في عام 2009، تلقى فيلدبور مكالمة من شاب يائس يطلب المساعدة لنقل صديقته المريضة إلى المنزل. بعض المرضى يريدون الذهاب مرة أخيرة لممارسة هواياتهم المفضلة يقول فيلدبور: \"كانت تحتضر بسبب السرطان. وأراد صديقها أن يأخذها من المستشفى ويريها شقته الجديدة، التي لم ترها من قبل\". بعد الحصول على إذن من الأطباء، أخذ فيلدبور المرأة إلى المنزل الجديد. ويقول: \"تركتها معه لساعات قليلة. وبعد عودتها إلى المستشفى، ماتت في غضون ساعة\". التعامل مع الموت مهنة فيلدبور السابقة أكسبته الكثير من الخبرة في التعامل مع الموت، ووجد طرقا جديدة للتعامل معه. لقد أدرك في وقت مبكر أنه لا يمكنه المساعدة في تغيير ما لا مفر منه، ولكن يمكنه تحسين الأمور. ويقول: \"بمجرد أن تفهم هذه الحقيقة الواضحة، فإن ذلك يساعدك على رؤية الأشياء بشكل مختلف. لا يمكننا منع أو إيقاف الموت، وفي بعض الأحيان يجب أن نستسلم له\". حتى أثناء قيود وباء كوفيد-19، فإن فيلدبور مشغول بمساعدة الكثيرين للقيام بهذه الرحلة الأخيرة. فكرة مبتكرة لم يخطط فيلدبورلحياته بهذه الطريقة. وقد غيرت حادثة في العمل وقعت في نوفمبر/ تشرين الثاني عام 2006 مسار حياته. ويتذكر فيلدبور قائلا: \"في ذلك الوقت كنت أعمل في مستشفى، وكنت أنقل مريضا مصابا بمرض عضال من مستشفى إلى آخر. كان على نقالة. كان من المتوقع أن يعيش هذا الرجل لمدة ثلاثة أشهر في أحسن الأحوال\". خلال الرحلة، سأل المريض عن الأماكن التي يشتاق إليها أكثر من غيرها. أراد المريض رؤية السفن والبحر. اتصل فيلدبور بميناء روتردام، فقالوا إنه يمكنه إحضار المريض. \"طلبت المساعدة من اثنين من زملائي، وفي يوم إجازتي، أخذته إلى الميناء ووضعته بالقرب من الأمواج\". رأى فيلدبور تحولا هائلا في مزاج ذلك الشخص المريض. يختار عدد كبير من الأشخاص المصابين بمرض عضال الذهاب إلى شاطئ البحر ويقول فيلدبور عن المريض: \"فجأة كان يتوهج، ويبتسم. كان مليئا بالطاقة\". وبتشجيع من استجابة وفرحة المريض، حرك فيلدبور النقالة حتى يتمكن المريض من مشاهدة العديد من السفن، التي تبحر داخل وخارج الميناء. \"كان المريض مبتهجا ومتحمسا. وقال 'أنت، أيها الغريب، فعلت هذا من أجلي!\" كان مريضا بالسرطان. لقد وصل إلى حالة لا يستطيع فيها المشي. يتذكر فيلدبور قائلا: \"لقد أحب حياته\". بعد إعادته إلى المستشفى، كان المريض أكثر سعادة. توفي في أبريل/ نيسان عام 2007، وعاش ثلاثة أشهر أكثر مما توقع الأطباء. \"هذه التجربة جعلتني أفكر، وفي أبريل/ نيسان عام 2007 أنشأت مؤسسة مع زوجتي، لمساعدة أشخاص مثله\". وولدت حينها \"مؤسسة أمنيات الإسعاف\". خدمة مجانية في العامين الأولين، تمكن هو وزوجته من تلبية الطلبات أثناء قيامه بعمله كمسعف. لتلبية الطلب المتزايد، استقال من وظيفته والتحق بمؤسسته كعامل بدوام كامل. يقول: \"مؤسستنا ستساعد ما يقرب من 15 ألف شخص، على الذهاب إلى المكان الذي يحبونه. لقد قمت شخصيا باصطحاب بضعة آلاف شخص\". ويضيف: \"في كثير من الأحيان رأيت سعادة غامرة على وجوههم. وهذا يجعلني أفعل ذلك مرارا وتكرارا\". لدى فيلدبورالآن سبع سيارات إسعاف، وساعد في إنشاء مؤسسات مماثلة في 14 دولة. إنه ليس عملا تجاريا، ولا يتم تحصيل رسوم من المرضى أبدا. يقول فيلدبور: \"لا نحصل على أموال من الحكومة، لكننا نحصل على تبرعات\". يقوم بعض الأزواج بتسريع خطط زفافهم قبل نفاد الوقت حديث صعب بالإضافة إلى المرضى، يمكن لشخصين آخرين السفر في سيارة الإسعاف. ولكن في كثير من الأحيان لا يكاد يكون هناك أي حديث. \"الكثير من الناس لا يريدون الحديث عن الموت. النساء يتحدثن مع أزواجهن حول هذا الموضوع، لكن الرجال في الغالب يترددون في الحديث عن الموت لزوجاتهن\". يقول فيلدبور إنه شجع من حين لآخر على التواصل، من القلب إلى القلب، بين الأزواج في نهاية العمر. ويقول: \"أحيانا أجلس معهم وأبدأ المحادثة، وأغادر بعد فترة. وعندما أعود أجدهم يبكون عادة\". \"ليس من السهل طمأنة شريك حياتك، لكن هذا مهم للغاية\". يرى فيلدبور مواقف متناقضة بين الناس الذين يواجهون ما لا مفر منه. \"بعض الناس يتقبلون الموت. والبعض الآخر لا يريد الاستسلام. حتى في المرحلة المتأخرة، يعتقدون أنهم يستطيعون محاربته\". ويقول فيلدبور إن القليل فقط يتحدثون عن الندم في نهاية حياتهم، ومعظم الناس يسعدهم تذكر أفضل الأجزاء في حياتهم. غالبا ما يُسأل فيلدبور عما سيفعله عندما يحين أجله، لكنه يقول إنه غير متأكد تماما مما سيود رؤيته. يقول: \"من الصعب القول الآن. يمكن للمرء أن يقرر هذه الأشياء فقط خلال اللحظات الأخيرة. ربما أريد أن أموت محاطا بأولادي\".", "doc2": "Киис Велдбоердин уюму жети тез жардам унаасын сатып алган Ондон ашуун жылдан бери голландиялык өлүм алдында жаткан бейтаптардын кыялын аткарып келет. Баса албай калган, жашап кетишине үмүт калбай калган бейтаптар акыркы жолу көргүсү келген жерлерди атайт, Киис Велдбоер ошол жерлерге аларды алып барат. Тез жардам кызматкери өзү күбө болгон жүрөк ооруткан окуялары менен бөлүштү. Римге шашылыш сапар Киистин эсте калган сапарлардын бири катары шашылыш Римге барганын атады. 2013-жылы алтымыштагы байбиче өлүм алдында Ватиканга барып, Рим папасын көрүүнү каалаган 2013-жылы алтымыштагы байбиче өлүм алдында Ватиканга барып, Рим папасын көрүүнү каалаган экен. Тез жардам кызматкери интернет баракчадан Рим папасы качан эл алдына чыгарын изилдеп, жетишүүгө мүмкүн экенин түшүнгөн. \"Өлүм алдында турган аялды топтошкон элдин эң алдына алып бардым. Айрымдар коляскада отурду эле, бирок бул аял керебеттен тура алган эмес\",-дейт ал. Рим папасы алыстан аялды көрүп, ошол жерге басып келип аялдын колун кармап тилектерин айткан экен. Артка кайтып келе жаткан жолдо аял бул жарык дүйнө менен коштошкон экен. Киис Велдбоер бейтаптарды жылкылар жана башка жаныбарлар менен коштошууга алып барган Деңиз менен коштошууну каалаган бейтап Киис Велдбоер көптөгөн адаттан тыш кыялдарды ишке ашырган. Ал бейтаптарды жылкылар жана башка жаныбарлар менен коштошууга алып барган. Айрымдар үй-жаныбарлары менен коштошууну каалаган эле. Башкалары болсо акыркы жолу өз үйүн же жашаган аймакты, спорт стадионду же музейди көрүүнү өтүнөт. Бир жолу Киис Велдбоер акыркы жолу балык улоону каалаган адамды деңизге алып барып, анын моокуму кангыча чогуу отурган. Негизи, деңиз менен коштошууну каалаган бейтаптар көп. Өлүм алдында жаткан бейтап балык улоого барууну дагы каалаган Ал көп жылдар бою тез жардам кызматында дарыгер катары иштеп, өлүмдү көп көргөн. Көп учурда Киис карыялардын кыялын аткарат. Бирок алардын арасында жаштар дагы болот. Киис жаштардын ажал тапканы бир топ оор болорун айтат. \"Карыя киши өтүп кетсе түшүнүктүү. Алар көп нерсени көрүп, өлүмгө даяр болуп калышат. Ал эми жаштарды�� ажал тапканын көрүү абдан оор\". 2009-жылы жаш жигит байланышып, жардам сураган экен. Ал жаңы батир сатып алып, ичин жасалгалаптыр. Бул жигиттин сүйлөшүп жүргөн кызы рак менен күрөшүп жаткан. Ал батирди аябай көргүсү келген экен. \"Ал рак менен ооруп, өлүм алдында турган. Кыздын жигити менден батирди көрсөтөлү деп аябай суранды\". Деңиз менен коштошууну каалаган бейтаптар көп Дарыгерлерден уруксат алгандан кийин, Киис жаштарды батирге алып барган. \"Мен аларды бир нече саатка батирде калтырдым. Кайра ооруканага алып келгенден кийин жаш кыз бир саатка жетпей үзүлдү\",-дейт ал. Өлүмгө күбө болуу Киис Велдбоер тез жардам кызматында иштегендиктен, өлүмдү көп көргөнүн жашырбайт. Ал өлүмдү токтотуу мүмкүн эмес экенин түшүнөт. Бирок жакында оо дүйнөгө кетери анык болгон кишилердин кыялын аткарып, аз болсо дагы жардам берүүгө умтулат. \"Өлүмдү токтото албайт экенбиз, ошондуктан аны кабыл алуу керек\". Айрымдар музейге баргысы келет Коронавирус пандемиясы учурунда дагы Киис ишин токтоткон жок. Оригиналдуу идея Киис Велдбоер ушундай кызмат көрсөтүп каларын эч ойлогон эмес. 2006-жылы ноябрь айында өлүм алдында турган бейтап менен сүйлөшүп, Киис жумушун өзгөртүүнү чечкен. \"Ал учурда өлүм алдында турган бейтаптарды бир ооруканадан экинчиге жеткирип жүргөм. Бейтаптын бири менен сүйлөшүп калдым. Ага дарыгерлер үч ай бериптир\". Жолдо баратып, бейтаптан эмнени көргүң келет, эмнени эңсеп турасың деген суроо жолдоптур. Бейтап деңиз жана кемелерди көргүсү келип жатканын айтыптыр. Киис Роттердам портуна байланышып, бейтапты алып келүүгө уруксат алган. \"Ишке чыкпаган күнү эки кесиптешимдин жардамы менен бейтапты портко алып бардык. Жээктин алдына жаткырдык. Ал толкундарды, кемелерди карап суктанды\". Киис Велдбоер бейтаптардын жакындары менен көп убакыт өткөрөт Өлүм алдында турган бейтаптын көңүлү көтөрүлгөн экен. \"Ал дароо өзгөрдү, жылмайып күлүп, энергияга толгондой болуп калды. Мени карап, \"сен бейтааныш адам болсоң дагы, мага ушундай жакшылык кылдың\" деп айтты. Көрсө ал жашап өткөн турмушуна ыраазы экен. Бир гана ушул деңиз менен кемелерди акыркы жолу көрүүнү каалаптыр\". Рак илдетине чалдыккан адам баса албай калган. Ал 2007-жылы апрель айында кайтыш болгон. Доктурлар айткан мөөнөттөн үч айга көбүрөөк жашаган экен. \"Бул окуядан кийин ойлонуп калдым. 2007-жылы апрель айында жубайым экөөбүз фонд түзүп, ушундай бейтаптарга жардам берип калдык\". Ошол күнү Stichting Ambulance Wens же Тез жардам кыял фонду түзүлгөн. Бекер кызмат Киис үлпөт тойлорго дагы көп катышат Башында Киис тез жардам кызматында ишин улантып, жаңы түзүлгөн уюмда дагы иштеген. Бирок бейтаптар көп байланышып жаткандыктан, ал жумушунан кетүүгө аргасыз болгон. \"Биздин уюм 15 миң кишиге жардам берди. Алардын акыркы кыялдарын аткардык. Эки миңден ашуун кишиге өзүм жардам бердим. Башкаларга кесиптештерим жардам берди. Өлүм а��дында турган кишинин сүйүнүп жатканын көргөндө, бул ишти улам-улам жасагың келет\". Киис Велдбоердин уюму жети тез жардам унаасын сатып алды жана 14 башка өлкөдө буга окшош кызматтарды түзүүгө көмөктөштү. Муну бизнес катары атаса болбойт жана Киис кызматты бекер көрсөтөт. \"Өкмөттөн эч акча албайбыз. Бир гана каалагандар кайрымдуулук катары акча которушат\",-дейт Киис. Өлүм жөнүндө сүйлөшүү Киис бейтаптар тез жардам унаасында баратып сүйлөшүүдөн карманарын айтат. Киистин айтымында, бейтап адамга караганда бир жер менен оңой коштошот \"Бейтаптардын көбү өлүм жөнүндө сөз кылгысы келбейт. Көбүнчө аялдар күйөөлөрүнө бул тууралуу сөз кылат. Эркектер болсо өлүм жөнүндө жубайлары менен сүйлөшкүсү келбейт\". Айрым учурда Киис бул теманы өзү көтөрүп, акырын унаадан чыгып кетет экен. Өлүмдү дагы бейтаптар ар түрдүү кабыл алат экен \"Айрым учурда чогуу отуруп, бул теманы көтөрөм дагы чыгып кетем. Артка кайтып келгенде алар бири-бирин кучактап, ыйлап жаткан болот. Жакын арада бул дүйнөдө жок болоруңду өзүңө эң жакын кишилерге айтуу оңой эмес. Бирок бул абдан маанилүү кадам\". Өлүмдү дагы бейтаптар ар түрдүү кабыл алат. \"Айрымдар өлүмгө даяр болушат. Жакында ичер суум түгөнөт деп калышат. Башкалар күрөшөм деп умтулат. Рак илдетинин акыркы баскычы болсо дагы бул дартты жеңем деген ойдон кайтпайт\". Киис өлүм алдында турган кишилердин аз гана бөлүгү өкүнүч тууралуу сөз кылганын айтат. Көптөр жашап өткөн турмушуна кубанып, эсинде калган окуяларды эскеришет экен."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/middleeast-50979394", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-50980393", "doc1": "قاسم سليماني وقال المرشد الأعلى الإيراني آية الله علي خامنئي إن \"الانتقام الشديد ينتظر المجرمين\" وراء الهجوم. وأعلن أيضا الحداد الوطنيلمدة ثلاثة أيام. ودعت السفارة الأمريكية في بغداد كافة رعاياها لمغادرة العراق \"على الفور\". وقال مسؤولون أمريكيون إن العملية استهدفت موقعين مرتبطين بإيران في بغداد. وقتل إلى جانب سليماني نائب رئيس هيئة الحشد الشعبي العراقي، أبو مهدي المهندس وشخصيات أخرى من الميليشيات التي تدعمها إيران، في ساعة مبكرة من صباح الجمعة في ضربة عسكرية أمر بها الرئيس الأمريكي دونالد ترامب. مواضيع قد تهمك نهاية وقال مصدر أمني عراقي إن مسؤول العلاقات في الحشد الشعبي محمد الجابري قتل إثر استهداف سيارتين في الضربة الأمريكية. وقال المتحدث باسم الحشد الشعبي، أحمد الأسدي، \"إن الأعداء الأمريكيين والإسرائيليين يتحملون مسؤولية مقتل المجاهدين أبو مهدي المهندس وقاسم سليماني\". وأمر رجل الدين الشيعي مقتدى الصدر جيش المهدي \"بالاستعداد للدفاع عن العراق\"، ووصف الضربة بأنها \"تستهدف الجهاد والمعارضة والروح الثورية الدولية\". وقال في تغريدة على موقع تويتر\"أنا كمسؤول عن المقاومة الوطنية العراقية، أدعو جميع المجاهدين، لا سيما (جيش المهدي) و (لواء اليوم الموعود)، وكذلك الفصائل (الوطنية) و (المنضبطة) الأخرى تحت قيادتنا، أن تكون مستعدة للدفاع عن العراق \" وقاد سليماني، البالغ من العمر 62 عاما، والذي يقود فيلق القدس التابع للحرس الثوري الإيراني، العمليات العسك��ية الإيرانية في الشرق الأوسط. بما في ذلك سوريا والعراق. وقد عززت إيران، تحت قيادته، من نفوذها في المنطقة عبر حلفائها كحزب الله في لبنان و المليشيات الشيعية في العراق، كما وسعت إيران من تواجدها العسكري في العراق وسوريا، ونفذت هجمات لدعم النظام في سوريا على قوات المعارضة السورية خلال الحرب الأهلية في البلاد. ويمثل مقتل سليماني تصعيدًا كبيرًا في التوترات بين واشنطن وطهران. من هو قائد فيلق القدس قاسم سليماني؟ ردود الفعل ندد رئيس الوزراء العراقي المستقيل عادل عبد المهدي بـ\"اغتيال\" سليماني والمهندس. وقال عبد المهدي في بيان \"إن استهداف مطار بغداد يعد عدوانا على العراق دولة وحكومة وشعبا\". وقالت ماريا زاخاروفا، المتحدثة باسم وزارة الخارجية الروسية، إن الولايات المتحدة \"تريد تغيير توازن القوى في المنطقة\" بقتل الجنرال قاسم سليماني. وأضافت، قائلة في حسابها على موقع التواصل الاجتماعي فيسبوك:\" إن هذه العملية ستؤدي إلى تصعيد التوتر في المنطقة وتؤثر على الملايين من البشر\". ومن جانبه، قال ليونيد سلوتسكي، رئيس لجنة العلاقات الخارجية في مجلس الدوما الروسي:\" إن الأمريكيين تجاوزوا الخط الأحمر، وقد يؤدي ذلك هذه المرة إلى عواقب وخيمة\". وأعرب رئيس لجنة الشؤون الخارجية في مجلس النواب الأمريكي عن أسفه لأنّ الرئيس دونالد ترامب لم يُخطر الكونغرس مسبقاً بالغارة التي شنّتها القوات الأمريكية في بغداد. وقال النائب الديموقراطي إليوت إنجل في بيان إنّ \"هذه الضربة تمت بدون إخطار الكونغرس أو التشاور معه\". وأضاف النائب عن ولاية نيويورك إنّ \"تنفيذ عمل بمثل هذه الخطورة من دون إشراك الكونغرس ينطوي على مشاكل قانونية خطرة ويشكّل إهانة لصلاحيات الكونغرس\". وقال الأمين العام لجماعة حزب الله اللبنانية حسن نصر الله إن جماعته \"ستواصل السير على نهج سليماني بعد مقتله\"، مضيفا أن القصاص العادل سيكون مسؤولية كل المقاومين. ايران \"ستنتقم\" وحذّر وزير الخارجية الإيراني محمد جواد ظريف من أنّ مقتل قائد فيلق القدس يمثّل \"تصعيداً خطيراً للغاية ومتهوّراً\". وقال ظريف، في تغريدة على تويتر، إنّ \"عمل الإرهاب الدولي الذي قامت به الولايات المتحدة باستهداف واغتيال الجنرال سليماني - القوة الأكثر فعالية في محاربة داعش (تنظيم الدولة الإسلامية) ، وجبهة النصرة، وتنظيم القاعدة وسواها - هو تصعيد خطير للغاية وطائش\". وتوعد مرشد الثورة الإسلامية في إيران علي خامنئي \"بانتقام شديد\" بعد مقتل قاسم سليماني. وقال في بيان رسمي إن \"السنوات التي قضاها أملا في الشهادة في سبيل الله، قد ارتقت في نهاية المطاف بقاسم سليماني العزيز إلى هذه الدرجة الرفيعة\"، مؤكدا \"إن شاء الله لن يتوقف عمله وطريقه هنا وانتقام شديد ينتظر المجرمين الذين لطخت أيديهم بدمائه ودماء الشهداء الآخرين\". وأضاف أنّ \"الولايات المتحدة تتحمّل مسؤولية كل عواقب مغامرتها المارقة\". ماذا يعني مقتل سليماني؟ تحليل، ليز دوسيت، مراسلة الشؤون الدولية في بي بي سي يعد قاسم سليماني أقوى شخصية عسكرية في إيران والعقل الاستراتيجي وراء طموحاتها في الشرق الأوسط ووزير خارجيتها الحقيقي في ما يتعلق بشؤون الحرب والسلام. فبوصفه قائدا لفيلق القدس التابع للحرس الثوري الإيراني، أدار سليماني عمليات سرية شملت شبكة من الميليشيا العاملة بالوكالة في أنحاء المنطقة، كما مثل مركز نفوذ سياسي في إيران حيث اعتبر الر��ل الثاني بعد المرشد الأعلى للثورة الإيرانية نفسه. كان سليماني يعتبر مهندسا لحرب الرئيس السوري بشار الأسد في سوريا، والنزاع المستمر في العراق، والحرب ضد تنظيم الدولة، والعديد من المعارك الأخرى. لقد كان الجنرال ذو الشعر الفضي واللحية الخفيفة بطلا في أعين مقاتليه وعنوان الشر في نظر أعدائه. ولسنوات كانت الولايات المتحدة تدرس قتل هذه الشخصية التي أمرت بشن هجمات ضد قواتها. ورغم العداء، قام تحالفا قام بين واشنطن وسليماني لبعض الوقت في مواجهة تنظيم الدولة، ولكنهما ظلا عدوين. وقد اعتبر المسؤولون الإيرانيون مقتل سليماني من أعمال الحرب التي تتطلب \"انتقاما شديدا\". وهناك سبل ووسائل عديدة في يد إيران للرد على الفصل الجديد في هذه الأزمة، وهو فصل خطير. أبو مهدي المهندس وتجمّع عشرات العراقيين، الذين يشاركون منذ أكثر من ثلاثة أشهر في حركة الاحتجاج ضد السلطات العراقية والنفوذ الإيراني في بلادهم، صباح الجمعة في ساحة التحرير في وسط بغداد، وهم يغنون ويرقصون بعد انتشار خبر مقتل القائد العسكري الإيراني قاسم سليماني. وقال أحدهم لوكالة فرانس برس \"يا قاسم سليماني، هذا نصر رباني\". وهاجم مؤيدون للميليشيات العراقية المدعومة من إيران السفارة الأمريكية في بغداد الثلاثاء، إثر هجوم جوي أمريكي على قاعدة لميليشيا كتائب حزب الله العراقي ردا على هجوم صاروخي أدى إلى مقتل مواطن أمريكي شمالي العراق في وقت سابق. وتزايد التوتر بين الولايات المتحدة وإيران في المنطقة إثر فرض واشنطن عقوبات اقتصادية على طهران عقب انسحاب الولايات المتحدة من الاتفاق النووي بين إيران والدول الكبرى.", "doc2": "Генерал Сулеймани Жакынкы Чыгышта соңку жыйырма жылда болгон маанилүү окуяларда орчундуу роль ойноду Американын бийликтеринин өкүлү Рейтер агенттигине АКШнын Аскердик аба күчтөрү Иран менен байланыштагы бутага сокку урушканын билдирди. Ирак телекөрсөтүүсүнүн маалыматына караганда, Сулеймани Багдаддын аба майданы тарапта аба соккуларынан курман болгондордун арасында болуп чыкты. Андан мурда Багдаддын аба майданы тарапта үч ракета жарылганы кабарланган. Жергиликтүү полиция бир адам курман болуп, тогузу жаракат алганын билдирген эле. Ирандын Ислам революциясынын сакчыларынын корпусу дагы генералдын америкалык тик учактардын соккусунан курман болгонун ырастады. Генералдын өлүмү жөнүндө кабар чыккандан кийин президент Дональд Трамп өзүнүн Твиттердеги баракчасына америкалык желектин сүрөтүн койду, бирок аны коштоп эч нерсе жазган жок. Касем Сулейманинин Ирандын аскердик жетекчилигинде олуттуу орду бар эле. Ал жетектеген «Кудс» аскер бөлүгү түздөн түз Ирандын жогорку лидери, аятолла Хаменеиге баш ийет. Бул окуянын артынан дүйнөдө мунайдын баасы төрт пайызга көтөрүлдү. Генералды өлтүргөн аба соккулары Багддаддын аба майданы жакта болду. \"Чечкиндүү чаралар\" \"Президенттин көрсөтмөсү боюнча АКШнын куралдуу күчтөрү АКШнын чет өлкөдөгү кызмат адамдарын коргоо боюнча чечкиндүү чараларды көрүп, «Кудс» күчтөрүнүн башчысы Касем Сулейманини өлтүрдү. Ислам революциясынын сакчыларынын корпусунун башчысы АКШ т��рабынан чет элдик террордук уюмдардын тизмесине киргизилген болчу»,-деп айтылат Пентагондун билдирүүсүндө. АКШнын коргоо мекемесинен ошондой эле аба соккусу Иран тараптан кол салуулардын алдын алуу максатында жасалганын билдиришти. \"АКШ бүт дүйнөдө биздин адамдарды жана биздин кызыкчылыкты коргоо үчүн бардык зарыл чараларды көрөт», -деп айтылат Пентагондун билдирүүсүндө. Сулейманиге карай жасалган аба соккусу Багдадда каршылык акциясына чыккандардын америкалык элчиликти басып алуу аракетинен кийин болуп жатат. Вашингтон дипмиссияга кол салуу генерал Сулейманинин буйругу боюнча болгон иш деп билдирди. Америкалык аскер жетекчилеринин маалыматы боюнча, Касем Сулеймани жана анын «Кудс» күчтөрү курман болгон америкалык жүздөгөн аскерлер жана эл аралык коалициянын аскерлери үчүн жооптуу. Ошол эле учурда Ислам революциясынын сакчыларынын корпусунан Сулеймани менен бирге Ирактын \"Катаиб Хезболла\" шиит тобунун башчысы Абу Махди Мухандиз да өлтүрүлгөнүн билдирүүдө. \"Катаиб Хезболла\" - аскердик ирак тобу 2007-жылы Ирандын колдоосу астында түзүлгөн. АКШнын маалыматы боюнча, «Катаиб Хезболла» Ирандын Ислам революциясынын сакчыларынын корпусу менен тыгыз байланышта болуп, көп жолу жардам алып, аны коалициялык күчтөргө кол салуу үчүн колдонгон. (КС)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/science-and-tech-55217686", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-55187530", "doc1": "أُدخل مئات الأشخاص إلى المستشفى وقال الأطباء إن المرضى عانوا من مجموعة واسعة من الأعراض تراوحت بين الغثيان إلى النوبات وفقدان الوعي. ويحقق المسؤولون في سبب المرض الذي اجتاح بلدة إليرو خلال عطلة نهاية الأسبوع. ويأتي المرض الجديد في الوقت الذي تستمر فيه الهند في مكافحة وباء كوفيد- 19، إذ يشهد البلد ثاني أعلى حالات الإصابة بالوباء على الصعيد العالمي. ويُذكر أن ولاية أندرا براديش تعتبر من أشد الولايات الهندية تضررا من جراء الوباء، إذ تجاوز عدد المصابين 800 ألف شخص. مواضيع قد تهمك نهاية لكن يبدو أن الوباء ليس هو السبب في نقل هؤلاء الأشخاص إلى المستشفى خلال عطلة نهاية الأسبوع. تشمل أعراض المرضى القيء وفقدان الوعي وقال وزير الصحة في الولاية، علا كالي كريشنا سرينيفاس، إن الاختبارات التي أجريت على المرضى أظهرت أنهم غير مصابين بكوفيد-19. وقال مسؤول طبي في المستشفى الحكومي بمدينة إليرو لصحيفة إنديان إكسبرس \"الأشخاص الذين أصابهم المرض، وخصوصا الأطفال، بدأوا فجأة في التقيؤ بعدما اشتكوا من التهاب عيونهم\". وأضاف قائلا: \"بعض الأشخاص أُغْمِي عليهم أو عانوا من نوبات صرع\". وغادر المستشفى 70 مريضا، بينما لايزال 157 شخصا يتلقون العلاج، حسب مسؤولين. وقال الوزير الأول في الحكومة المحلية في الولاية، جاكانموهان ريدي، إن فرقا طبية متخصصة أرسلت إلى بلدة إلورو بهدف التحقيق في سبب المرض الغامض. ويتوقع ريدي أيضا أن يزور البلدة بهدف الالتقاء بالمرضى وعائلاتهم. وأضاف: \"استبعدنا تلوث المياه أو تلوث الهواء كعامل مسبب للمرض بعدما زار مسؤولون المناطق التي شهدت إصابات بين المرضى\". ومضى قائلا: \"يتعلق الأمر بمرض غامض ولن يكشف عن طبيعة المرض سوى التحاليل المختبرية\". ودعا حزب المعارضة في الولاية، تيليجو ديسام، إلى إجراء تحقيق في ملابسات الحادث، مصرا على أن التلوث هو سبب المرض الغامض.", "doc2": "Дүйшөмбү күнү 300 ашуун киши ооруканага түштү Ансыз да коронавирус пандемиясынан айласы кетип жаткан Индия үчүн бул чоң сокку болду. Коронавирус жуктургандар саны боюнча Индия дүйнөдө экинчи орунда (9,7 млн чамалуу кишиге жукту) жана каза тапкан бейтаптар саны боюнча (140 миң ашуун) үчүнчү орунда турат. Жаңы дарттын кайдан, кантип пайда болгонун дарыгерлер аныктай элек. Штаттын саламаттыкты сактоо министри Кали Кришна Шринавас ооруканага кабылгандардын баары коронавируска жана башка вирустук инфекцияларга текшерилип, бирок таза чыкканын айтты. \"Ооругандардын көбү балдар жана оору көзү ачышып башталган. Андан кийин кусуп, ээси ооп калганга чейин жеткен\",-деп айтып берген Indian Express басылмасына индиялык дарыгерлердин бири. Расмийлер илдеттин келип чыгуу себебин аныктоо үчүн атайын адистерден турган топту аймакка жөнөттү. \"Кишилер ооруп жаткан аймакка барып, суунун же абанын булганышынан болушу мүмкүн деген жоромолдорду жокко чыгардык. Бул кандайдыр бир табышмактуу дарт болуп жатат. Ошондуктан лабораториялык изилдөөлөр гана буга так жоопту бермекчи\",-деди Кали Кришна Шринавас. Оппозициялык партия болсо массалык уулануу болушу мүмкүн деп, акыйкат иликтөөнү талап кылууда."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-39266694", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-50626629", "doc1": "تدخل حلف شمال الأطلسي في عدد من الصراعات، ولعب دورا في الاطاحة بالزعيم الليبي العقيد معمر القذافي درج الحلف على القول إن هدفه الأساسي يتلخص في \"الحفاظ على حريات والارث المشترك وحضارات\" الدول الأعضاء فيه عن طريق تعزيز \"استقرار وسلامة منطقة شمال المحيط الاطلسي.\" وبموجب ميثاق الحلف، تتفق الدول الاعضاء على أن أي هجوم على أي منها يعد هجوما على الجميع وانها ستقف معا لنجدة أي بلد عضو يتعرض لعدوان خارجي. كان حلف الأطلسي يتألف عند تأسيسه من 12 دولة، وانضمت تركيا واليونان اليه في عام 1952 تبعتهما المانيا الغربية (جمهورية المانيا الاتحادية) في عام 1955. ولكن الولايات المتحدة كانت دائما هي القوة المهيمنة عسكريا على الحلف. وفي عام 1955، أسس الاتحاد السوفييتي حلفا موازيا اطلق عليه اسم حلف وارسو، ولكن هذا الحلف لم يعد موجودا بعد تفكك الاتحاد السوفييتي في عام 1991. واصبحت اثر ذلك جمهورية التشيك والمجر وبولندا اولى الدول الاعضاء في حلف وارسو السابق التي تنضم الى حلف شمال الاطلسي في عام 1999. وجاءت الخطوة التاريخية التالية في عام 2004، عندما انضمت الجمهوريات السوفيتية السابقة ليتوانيا واستونيا ولاتفيا الى الحلف اضافة الى سلوفينيا وسلوفاكيا وبلغاريا ورومانيا. كما انضمت كل من البوسنة والجبل الأسود وصربيا الى برنامج \"الشراكة من أجل السلام\" الذي يديره الحلف، وهي الخطوة الاولى باتجاه العضوية الكاملة. وفي قمة عقدت في العاصمة الرومانية بوخارست في نيسان / ابريل 2008، دعت الدول الاعضاء في الحلف البانيا وكرواتيا للانضمام اليه حسب الجدول الموضوع لهما. تطور الحلف أسس حلف شمال الأطلسي في فترة سادها الخوف والقلق في الدول الغربية من امكانية \"تمدد\" الكتلة الس��فيتية في اوروبا. ولذا، فقد الحلف مبرر وجوده الاساسي عندما انهار الاتحاد السوفييتي وحلف وارشو في عام 1991. منذ ذلك الحين والحلف يستغل دوره الدفاعي لتبرير سياسة استباقية للتصدي للاحداث التي تقع خارج منطقة نفوذه التقليدية، بحجة ان أي حالة فوضى تقع في اوروبا قد تشكل تهديدا للدول المنضوية تحت لوائه. وفي هذا السياق، شكل الحلف في اواخر عام 1995 أول قوة دولية - بموجب تخويل من الأمم المتحدة - لتنفيذ بعض الجوانب العسكرية لاتفاق السلام في البوسنة الذي تم التوصل اليه في دايتون بولاية اوهايو الامريكية. وفي عام 1999، شن الحلف حملة قصف جوي استمرت 11 اسبوعا على يوغسلافيا كان الغرض منها طرد القوات الصربية من كوسوفو. كانت تلك الحملة الأكبر من نوعها التي يشنها الحلف، واول مرة يستخدم فيها الحلف القوة المسلحة ضد دولة مستقلة ذات سيادة دون تخويل من الأمم المتحدة. وما زالت قوة الحلف لحفظ السلام عاملة في كوسوفو، رغم تخفيض حجمها من 16 الف عسكري الى 6 آلاف في عام 2012. وفي عام 2003، نقل الحلف وللمرة الاولى في تاريخه، نشاطاته الى خارج القارة الأوروبية عندما تولى القيادة الاستراتيجية لقوة حفظ السلام ذات التخويل الأممي في العاصمة الأفغانية كابول وحولها. علاقات متغيرة عقب انهيار الاتحاد السوفييتي في عام 1991، أقدم الحلف على اتخاذ سلسلة من الخطوات الهادفة الى بناء علاقات جديدة مع دول حلف وارشو السابقة، وعلى الأخص مع روسيا التي كانت تشعر بالريبة ازاء خطط الاطلسي للتمدد نحو الشرق. وفي عام 1994 عرض الحلف على الدول الاعضاء في حلف وارشو السابق الدخول في شراكات محدودة ضمن برنامج اطلق عليه اسم \"المشاركة من أجل السلام\"، يتيح لهذه الدول المشاركة في تمارين عسكرية وعمليات حفظ سلام وتداول المعلومات. ولكن هذا البرنامج أكد مخاوف روسيا بأن حلف الاطلسي يمثل تهديدا متزايدا لأمنها. أسس المجلس الروسي الاطلسي المشترك الدائم في أيار / مايو 1997 بهدف منح روسيا دورا استشاريا عند مناقشة الأمور ذات الاهتمام المشترك. ولكن موسكو شعرت بأن صوتها لا أثر له في هذا المجلس. وتزايدت المخاوف الروسية في عام 1999، عندما اصبحت جمهورية التشيك وبولندا والمجر اول دول المعسكر السوفييتي السابق التي تنضم الى الحلف، مما دفع حدود الحلف الى الشرق بمسافة 400 كيلومتر. عواقب هجمات سبتمبر 2001 اتفق على تأسيس مجلس روسي اطلسي في قمة عقدت في عام 2002 مثلت الهجمات التي تعرضت لها اهداف في الولايات المتحدة في الـ 11 من ايلول / سبتمبر 2001 لحظة محورية بالنسبة لحلف الاطلسي. لم تشرك الولايات المتحدة الحلف في الحملات العسكرية التي تلت الهجمات، رغم تفعيل الأمين العام للحلف جورج روبرتسون بسرعة المادة الخامسة من ميثاق الحلف والتي تنص على ان أي هجوم على دولة عضو تعد هجوما على جميع الدول الاعضاء في الحلف. أدى رد الفعل الروسي الداعم للولايات المتحدة عقب تلك الهجمات الى تحسن العلاقات بين الغرب وموسكو. فقد اتفق الطرفان على تشكيل مجلس روسي اطلسي في عام 2002 منح روسيا دورا مساويا للدور الاطلسي في صياغة سياسات محاربة الارهاب والتهديدات الأمنية الاخرى. ولكن العلاقات بين الحلف وروسيا لم تتحسن فعليا رغم تلك الخطوات، فلم تكن روسيا راضية عن توسع الحلف في اوائل عام 2004 الذي وضعه (الحلف) على الحدود الروسية مباشرة. كما ساءت العلاقات بين الجانبين بشكل كبير عقب الحرب التي خاضتها روسيا مع جورجيا في آب / اغسطس 2008. أعلن ا��حلف آنذاك ان التعاون مع موسكو سيعلق حتى تسحب روسيا قواتها من الاراضي الجورجية. تحسنت العلاقات بين روسيا والحلف بعد تسلم باراك اوباما مقاليد الحكم في الولايات المتحدة في كانون الثاني / يناير 2009، واعلان الحلف في آذار مارس من ذلك العام عزمه على استئناف الاتصالات رفيعة المستوى مع موسكو. ولكن العلاقات ساءت مرة أخرى بعد قيام روسيا بضم شبه جزيرة القرم الأوكرانية (التي كان الاتحاد السوفييتي \"اهداها\" لاوكرانيا في عام 1954) واتهامها بمساندة الانفصاليين في شرقي أوكرانيا. كان من شأن هذه التطورات منح الحلف - الذي كان يصفه البعض بأنه من مخلفات الحرب الباردة - أهمية كاد يفقدها. وقال الأمين العام للحلف ينز ستولتنبرغ آنذاك إن الازمة الأوكرانية \"تذكرنا بأهمية حلف الاطلسي. ان مبدأ الدفاع الجماعي زاد أهمية نظرا للسعي الروسي لاستخدام القوة لتغيير الحدود في القارة الأوروبية.\" قضايا وتحديات أدت الخلافات التي نشبت بين المانيا وفرنسا والولايات المتحدة حول غزو العراق في عام 2003 الى اندلاع واحدة من أخطر الأزمات في تاريخ الحلف. ورغم ان الحلف لم يشارك بصفته الرسمية في غزو العراق، شاركت فيه معظم الدول الاعضاء فيه. كما قام الحلف بعد ذلك بتدريب قوات الأمن العراقية الجديدة. منذ ذلك الحين، بلور الحلف دورا جديدا لنفسه، فقد تولى قيادة قوة حفظ السلام الدولية في افغانستان في عام 2003 كجزء من الوعي المتنامي بالتهديد الذي يشكله الارهاب، كما شكّل قوة للتدخل السريع قوامها 9 آلاف عسكري يمكن ارسالها بسرعة الى اماكن الصراعات حول العالم. ولكن تردد الكثير من الدول الاعضاء في الحلف في توفير التعزيزات للقوات العاملة في افغانستان اثار الكثير من التساؤلات حول قدرة الحلف على مواصلة عمليات كبيرة الحجم على هذه الشاكلة. وفي قمة مهمة عقدت في العاصمة البرتغالية لشبونة في تشرين الثاني / نوفمبر 2010، اعتمد الحلف \"نمطا استراتيجيا\" جديدا تعهد بموجبه بخفض الانفاق بالتوازي مع منح اولوية للتصدي للتهديدات الجديدة مثل الهجمات على الشبكات الالكترونية. كما اتفقت الدول الاعضاء في الحلف على نشر منظومة دفاعية ضد الصواريخ تغطي كل اراضي دوله الاوروبية الاعضاء مما يعد تكميلا للخطط الامريكية الخاصة بتشكيل درع صاروخية. كما اتفقت الدول الاعضاء على المضي قدما في تسليم القوات الافغانية السيطرة على الامن الداخلي في تلك البلاد على ان تتم هذه العملية بنهاية عام 2014. سبب تدخل الحلف في الحرب الاهلية الليبية العديد من المشاكل وكانت مسألة فرض منطقة حظر للطيران في الاجواء الليبية في آذار / مارس 2011 قد خلقت مشكلة بالنسبة للحلف. إذ بينما كانت دول كالولايات المتحدة وبريطانيا متحمسة لمنح الاطلسي دورا كبيرا في قيادة عملية فرض منطقة حظر الطيران، عبرت بعض الدول العربية عن عدم ارتياحها من قيادة الحلف للعملية. ولكن، وبعد فترة اتسمت بالخلاف والغموض، وافق الحلف على تولي مسؤولية فرض منطقة حظر الطيران التي اثبتت اهميتها في دحر قوات العقيد معمر القذافي في تشرين الأول / اكتوبر من عام 2011.", "doc2": "НАТО уюму быйыл жетимиш жылдыгын белгилеп жатат НАТОго жетимиш жыл толуп жатканда дүйнөдөгү коопсуздук боюнча түшүнүк радикалдуу түрдө өзгөрдү. Уюмдун мүчөлөрү дагы өз ара келишпестиктерге дуушар болуп, бири-бири менен кайым айтышууда. 29 мамлекет мүчө болгон уюмду дүйнөдөгү эң ийг��ликтүү аскердик альянс деп аташканы менен, анын келечеги бүдөмүк абалда турат. НАТО кантип түзүлгөн? НАТО 1949-жылы негизделген Түндүк атлантикалык конвенция уюмун Европанын он мамлекети жана АКШ менен Канада негиздеген. Бул мамлекеттер Экинчи дүйнөлүк согуштан кийин Советтер Союзунан кооптонуп, СССРдин аскердик кубатына туруштук берүү максатында биригишкен. Экинчи дүйнөлүк согуштан кийин СССР Европанын чыгышында миңдеген аскерин жайгаштырып, Европада өзүнө ыңгайлуу лидерлерди дайындаган эле. Чыгыш Германия менен Батыш Германия бөлүнүп, Советтер Союзу Берлиндин батыш тарабын блокадага алганда, АКШ, Британия жана Франция сыяктуу мамлекеттер Берлинге учак менен азык-түлүк жеткирүүгө аргасыз болгон. Ошондон улам АКШ жана 11 башка мамлекет (Улуу Британия, Франция, Италия, Канада, Норвегия, Бельгия, Дания, Нидерланддар, Португалия, Исландия жана Люксембург) аскердик альянс түзүүгө шашты. 1952-жылы уюм кеңейип, Греция менен Түркияны кошкон. 1955-жылы НАТОго Батыш Германия кошулган. 1999-жылдан тарта НАТОго Европанын чыгышындагы мамлекеттер бирикти. 2017-жылы июнь айында Монтенегро кошулганда, НАТО 29 мамлекеттен турган альянс болуп калды. Азыркы доордо НАТОнун кандай максаты бар? Кансыз согуш доорунда НАТОнун негизги максаты СССРге каршы коопсуздукту сактоо эле НАТО негизги максаты катары \"эркиндикти, орток мурасты жана маданиятты коргоо\" деп жазат жана мүчө мамлекеттер \"Түндүк Атлантика аймагындагы туруктуулукка\" өбөлгө болот деп айтылат. НАТОго мүчө болгон мамлекетке каршы аскердик кол салуу болсо, бул альянстын баарына агрессия катары саналып, мүчө мамлекеттер жааматтык коргонууга өтөт. Башкача айтканда, Европанын коопсуздугу \"Түндүк Америкадагы мамлекеттердин коопсуздугуна ажырагыс байланышта\" экени айтылат. Жаңы түзүлгөндө уюмга мүчө болгон өлкөлөрдүн коопсуздугуна Советтер Союзу менен коммунизм идеологиясы коркунуч жараткан. Бүгүнкү күнү НАТОнун чек арасы бир миң чакырымга Москва тарапты көздөй жылды. 1989-жылы СССР ыдырап, мурда душман катары саналган Европанын чыгышындагы мамлекеттер альянска кошулду. СССР ыдырагандан кийин НАТОнун эмне кереги бар? Ооганстанда НАТО башкарган 17 миң аскер жайгашып турат Кансыз согуш доору аяктап, Советтер Союзу ыдырап кетсе деле Батыш мамлекеттери Москвадан кооптонууда. \"Коммунизм жоголуп кетсе эле маселенин бары чечилип калат дегенге эч ким ишенген эмес\",-деп айткан эле 2003-жылдагы кайрылуусунда НАТО уюмунун өкүлү Жэйми Шеа. Орусиянын армиясы дагы деле кубаттуу болуп турган 1990-жылдары Югославиянын ыдыраганы Европага кайрадан согуш алып келди. Бул окуялардан кийин НАТО саясатын өзгөртүп, конфликтке кийлигише баштады. Уюм Босния менен Косоводо серб күчтөрүнө каршы аба соккуларын жасап, аймакка тынчтык күчтөрүн жөнөткөн. 2001-жылы НАТО биринчи жолу Европадан алыс аймакта аскердик операция жүргүздү. Бир��ккен Улуттар Уюму уруксат бергенден кийин, НАТО Ооганстанда жайгашкан альянстын аскерлерин башкарды. Азыр 17 миң аскер дагы деле Ооганстанда. НАТО ооган армиясын машыктырып, кеңеш берип келүүдө. Ич ара араздашуу эмнеден чыкты? АКШнын президенти Трамп дагы НАТО уюмун сынга алды АКШнын президент Дональд Трамп өзү баш болуп НАТО уюмун сындап келет. 2016-жылы президентикке талапкер кезинде Трамп альянсты \"эскирди\" деп атап, уюм \"ыдырап кетсе\" деле \"эчтеке болбойт\" деп айткан. Президент Трамп бир нече жолу альянстан чыгып кетүү же милдеттенмелерин аткарбай коюу жөнүндө сөз кылган. Ошондой эле Трамп НАТОго мүчө болгон башка мамлекеттерге салыштырганда АКШ альянска өтө эле көп каражат бөлгөнүн айтууда. Чынында АКШ НАТО бюджетинин 70 пайызын көтөрөт (2018-жылкы статистика). 2014-жылы уюмга мүчө мамлекеттер коргонуу бюджетин 2024-жылга чейин ИДӨнүн эки пайызына чейин көтөрүүгө макул болгон. Бирок азырынча бул талапты аткарган мамлекеттер аз. Батыштын баш оорусу болгон Түркия Түркиянын Сириядагы аскердик операциясы НАТОго мүчө мамлекеттер арасында чыңалуу жаратты 1952-жылы НАТОго кошулган Түркия октябрь айында Сириянын түндүгүндө күрд кошуундарына каршы аскердик операциясын жүргүздү. Европа Биримдиги каршылык билдирип, Түркияга курал-жарак сатуусун токтотту. Алардын катарында Франция, Испания жана Британия бар, алар Анкарага эң көп курал саткан мамлекеттер эле. Түркия Москвага жакындап, Анкара Орусиядан ракеталардан коргонуу системасын сатып алды. Буга Вашингтон кескин каршы чыкты. АКШ 2013-жылдан бери өзүнүн ракетага каршы системасын Түркияга сунуштап келет. Бирок Анкара системадан тышкары технологиянын өзүн дагы сатып алууну көздөгөн, бирок Вашингтон келишимден баш тартып койду. Эгерде АКШ технологияны кошо сатса, Түркия системаны өлкөнүн ичинде өзү чыгара баштамак. АКШ ошентип Орусия технологияны уурдап алат деп кооптонуп, F-35 аскердик учактарын Түркияга сатуудан баш тартты. Ага карабастан НАТОнун Түркияда бир нече аскердик базасы жайгашкан. Алардын ичинде АКШнын өзөктүк дүрмөтү бар ракеталары дагы Түркияда жайгашкан. Франция НАТО келечегине ишенбейт Франциянын президенти Макрон менен Германиянын канцлери Меркел НАТО боюнча пикири келишпей келет Франциянын президенти Макрон абройлуу Economist журналына маек куруп, НАТОну \"мээси иштебей калган\" уюм деп атады. Ошондой эле Макрон АКШнын өзү уюмдагы милдеттенмелерин аткарбай жатат деген пикирде. Буга Кошмо Штаттарынын НАТОго билдирбей туруп, Сириядан аскерлерин чыгарып кеткени себеп, дейт Макрон. Франциянын лидери НАТО уюмуна мүчө мамлекеттер \"жааматтык коргонууга барышына\" ишенбей турганын билдирген. \"Европа аскердик стратегиясын өз алдынча жүргүзүп, аскердик мүмкүнчүлүктөрүн кеңейтиши керек\",-деп айткан Макрон. Франциянын лидери көптөн бери Европа Биримдигин аскердик саясатын өз алдынча жүргүзүүгө үндөп келет. Франция президентинин маеги бүтүндөй Европа регионунда чуу жаратты. \"Улам-улам сиз талкалаган чыныларды чаптап жатып тажадым. Жөн коёюн десем, биз чай иче албай калабыз\",-деп Германия канцлери Меркелдин Макронго айткан сөзүн The New York Times гезити жазып чыкты. НАТОнун келечеги кандай болот? НАТО уюму президент Путиндин саясатынан кооптонот НАТОнун келечеги Орусиянын геосаясатынан көз каранды. \"Орусия тараптан агрессия болсо, НАТО өз миссиясын уланта берет. Балким, уюм дагы жетимиш жылга актуалдуулугун жоготпойт\",-деп айткан НАТОнун баш катчысынын мурдагы орун басары Александр Вершбоу. Андан тышкары президент Трамптын сын-пикирине карабастан АКШ Конгресси январь айында өлкөнүн НАТОдон чыгып кетүүсүн токтоткон мыйзамды кабыл алды. Мыйзамга демократтар менен бирге республикачылдар дагы колдоп добуш беришти. Ошол эле учурда Орусия НАТОну агрессор деп атап келет. Президент Путин СССР ыдыраганына карабастан альянс чек арасын Орусияга жакындатып, ракета системаларын Европанын чыгышына жайгаштыруу аракетин көрүп жатканын айткан эле."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-50685055", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-50640733", "doc1": "الآلاف احتجوا أمام قسم شرطة حيدر آباد بعد مقتل الطبيبة البيطرية، واتهموا الشرطة بالتقاعس وكان الرجال محتجزين لدى الشرطة، التي اصطحبتهم إلى موقع الجريمة في الساعات الأولى من يوم الجمعة. وذكرت الشرطة لبي بي سي أن أفرادها أطلقوا الرصاص على المتهمين أثناء محاولاتهم سرقة سلاح الضباط والهرب. وعُثر على بقايا جثة الفتاة المغتصبة، وهي طبيبة بيطرية، يوم الخميس الماضي، الأمر الذي أجج الغضب والاحتجاجات ضد \"تقاعس الشرطة\". وبعد مقتل المتهمين الأربعة، قالت والدة الطبيبة لبي بي سي إن \"العدالة قد تحققت\". مواضيع قد تهمك نهاية كما احتفل الجيران بإطلاق الألعاب النارية، وخرج الآلاف إلى الشوارع احتفاءً بتصرف الشرطة. ماذا حدث يوم الجمعة؟ قال مسؤول عن شرطة حيدر آباد لبي بي سي إن الشرطة اقتادت المتهمين إلى موقع الجريمة لإعادة تمثيلها. وأطلق أفراد الشرطة عليهم الرصاص عندما حاولوا سحب الأسلحة منهم والهرب. وأصيب اثنان من أفراد الشرطة في هذه المحاولة. وتعرضت الشرطة للكثير من الانتقادات إثر اغتصاب ومقتل الطبيبة البيطرية الشابة، إذ اتهمت أسرة الضحية السلطات بالتقاعس. والدة الضحية قالت إن العدالة تحققت رد فعل أسرة الضحية زارت مراسلة بي بي سي، ديبثي باثيني، أسرة الضحية في منزلها. ورأت الجيران يحتفلون بخبر مقتل المتهمين عن طريق إطلاق الألعاب النارية وتوزيع الحلوى. وقالت والدة الضحية: \"لا أعرف كيف أعبر بالكلمات عن سعادتي. أشعر بالسعادة والحزن في نفس الوقت لأن ابنتي لن تعود أبدا\". وأضافت: \"روح ابنتي في سكينة الآن، العدالة تحققت، لم أظن أبدا أن العدالة ستتحقق، ويجب ألاّ تمر أي فتاة بما حدث لابنتي\". وأوضحت أنها تريد أن تصبح القوانين ضد الاعتداء الجنسي والاغتصاب \"أكثر صرامة\"، قائلة: \"يجب أن يخاف الرجال من مجرد التحديق بامرأة خشية تعرضهم للعقاب\". وقالت شقيقة الضحية إن تصرف الشرطة \"لم يكن متوقعا على الإطلاق\". وأضافت: \"كنت أتوقع حدوث محاكمة، وأن تتحقق العدالة في ساحة القضاء. ما حدث لن ��عيد شقيقتي للحياة، لكنه سبب للراحة. وبعد تصرف الشرطة هذا، سيفكر الناس مرتين قبل الإقدام على مثل هذه الجريمة\". الناس نثروا أوراق الورود على المكان الذي عُثر فيه على بقايا الضحية \"تحقيق العدالة\" احتفى مستخدمو مواقع التواصل الاجتماعي في الهند بنبأ مقتل المتهمين الأربعة. واعتبر الكثيرون على موقعي فيسبوك وتويتر أن تصرف الشرطة \"حقق العدالة\". ومن بين المحتفين كانت والدة طالبة ماتت بعد تعرضها لاغتصاب جماعي في العاصمة نيو دلهي عام 2012. وقالت الأم لإحدى وسائل الإعلام المحلية إنها \"شديدة السعادة بهذا العقاب. الشرطة قامت بعمل رائع\". وزار مراسل بي بي سي ساتيش بالا موقع الجريمة، وقال إن حوالي ألفي شخص تجمعوا، ما سبب زحاماً مرورياً شديدا. واصطفت السيارات على الطريق السريع، وأطلق المحتشدون هتافات في مدح الشرطة. وأغرقوهم بنثر أوراق الورود ووزعوا الحلوى. لكن قلة من الناس شككوا في رواية الشرطة عما حدث مع المتهمين الأربعة. الآلاف تجمعوا في موقع الحادث وأشادوا بالشرطة وقال براكاش سينغ، وهو شرطي متقاعد وأحد العاملين على إصلاح جهاز الشرطة، إن قتل المتهمين الأربعة \"كان يمكن تجنبه\". وأضاف في حواره مع بي بي سي: \"يجب اتخاذ تدابير احترازية أثناء نقل المتهمين للمحكمة أو إلى موقع الجريمة. يجب تأمينهم، وتقييد أيديهم، وتفتيشهم جيدا قبل خروجهم. فأي شيء قد يحدث إذا لم تكن الشرطة حريصة بشكلٍ كافٍ\". لكن سينغ قال إنه من السابق لأوانه \"الجزم بما إذا كانت الواقعة قتلاً متعمّدا\". وبعد أيام من وقوع جريمة القتل والاغتصاب، احتج الآلاف أمام مركز الشرطة في حيدر آباد، وطالبوا بإعدام المتهمين. وقالت جايا باشاشان، الممثلة السابقة وعضو الغرفة العليا في البرلمان الهندي مطلعَ الأسبوع إن المتهمين يجب أن \"يقتلوا من دون محاكمة\". وجاءت تعليقاتها أثناء مناقشة في البرلمان، إذ قالت: \"أعلم أن هذا التصرف قد يبدو قاسيا. لكن أمثال هؤلاء يجب أن يقتلوا علنا بلا محاكمة\". وأدان الكثير من النواب، من التيارات السياسية المختلفة، حادث الاغتصاب الجماعي والقتل. كما خرجت مظاهرات تأبين للضحية التي يحظر القانون الهندي ذكر اسمها.", "doc2": "Өткөн аптада Хайдарабадда ветеринар болуп иштеген 27 жаштагы кыз топтошкон адамдар тарабынан зордукталып, өлтүрүлгөнү белгилүү болгон. Бул окуя өлкөдө кыжырдануу жаратып, кишилер акыйкат жаза талап кылып жүрүшкө чыккан. Мындай мүнөздөгү каршылык жүрүштөрү бир нече аймакта өттү. Митингчилер шектүүлөрдү өлүм жазасына тартууну талап кылышкан. Амритсар шаарындагы нааразылык жүрүшү, 1-декабрда тартылган сүрөт Шектүү катары төрт киши кармалып, аларга жума күнү айыбы угузулган. Аларды кылмыш болгон жерге тергөө экспериментин жүргүзүү үчүн алып келишкен. Шектүүлөр полиция куралын тартып алып, качып кетүүгө аракет кылганда атып өлтүрүлдү деп айтты. Кылмыш тууралуу эмне белгилүү? 27-ноябрда болжолу саат 18:00 чамасында ал кыз үйүнөн скутер менен дарыгерге көрүнүү үчүн чыгып кеткен. Көп өтпөй эжесине телефон чалып, кимдир бирөөлөр скутеринин дөңгөлөгүнүн желин чыгарып салганын айткан экен. Аны желдөөгө оор жүк тарткан унаанын айдоочусу жардам бергинин дагы кабарлаган. Кылмыш болгон жерге миңдеген кишилер жыйылып келип, каршылык акциясын өткөргөн Ошол бойдон дайыны билинбей, телефону иштеген эмес. Эртеси күнү анын сөөгүн көпүрө алдынан табышты. Полиция маалыматына караганда, кызды бир топ эркек зордуктап, өлтүрүп кеткен. Алгач кыздын скутеринин дөңгөлөгүн жарып салышып, калп эле жардам көрсөтүүнү сунушташкан болушу мүмкүн деди полиция. Бул кылмышка шектүү катары төрт киши кармалды. Индия мыйзамдары боюнча зомбулукка кабылып өлгөн кишинин ысымы ачык айтылбайт. Бирок өткөн апта соңунда коомдук сайттарда кыздын кимдиги белгилүү боло баштады. Коомдук сайттын колдонуучулары соттон адилеттүүлүктү жана акыйкат өкүмдү талап кылууда. Хайдарабаддагы окуя коомду катуу кыжырдантты. Каршылык жүрүшүнө чыккандардын көпчүлүгү кылмышкерлерди өлүм жазасына тартууну талап кылууда. Кармалган шектүүлөрдүн экөөнүн апасы дагы бул окуяга пикирин айтты. Делидеги акция катышуучулары зомбулуктан каза тапкан кызды эскерип, сыйынууларды өткөрдү \"Аларды жазалагыла, менин дагы кызым бар\",-деди The Press Trust of India басылмасына берген интервьюсунда шектүүлөрдүн биринин апасы. Апта соңунда Хайдарабаддагы полиция бөлүмүнүн жанына миңдей киши топтолуп, кылмышкерлерди өлүм жазасына тартууну талап кылып турушту. Карышылык жүрүштөрү өлкөнүн бардык аймагында болду. Көпчүлүк саясатчылар дагы бул кылмышты айыптаган билдирүү менен чыкты. Индия парламентинин депутаты, белгилүү актриса Жайя Баччан зордуктап, өлтүргөн кылмышкерлерди \"дарга асуу керек\" деген кескин билдирүү жасады. Оппозициядагы \"Индиянын элдик конгресси\" партиясынын башкы катчысы Приянка Ганди коомдун катаалдык жана зомбулукка болгон мамилеси өзгөрүшү керек деп жазды. \"Биздин ойлорубуз өзгөрүшү керек, зомбулуктан, аялдарга өтө катаал жана орой мамиле кылуудан баш тартууга мезгил жетти\",-деп жазды Приянка Ганди \"Твиттер\" баракчасына. Жайя Баччан индиялыктар өкмөттүн ачык жана түшүнүктүү жообун күтүп турат деп белгиледи Депутат Виджила Сатьянант Индия кыз-келиндер жана балдар үчүн кооптуу өлкө экенин айтып, кылмышка баргандарды ушул жылдын соңуна чейин өлүм жазасына тартууну талап кылды. Дүйшөмбүдө Индия парламентинин бир нече депутаты Индиядагы кыз-келиндердин коопсуздугун сактоо боюнча өкмөт тарабынан көрүлгөн чараларды талап кылды. Аялдарга карата жасалган кылмыштар боюнча Индия дүйнөдөгү алдыңкы өлкөлөрдүн бири. Буга чейинки каршылык жүрүштөрүнөн эч кандай майнап чыккан эмес. Бир нече оор кылмыштар катталып, эл толкугандан кийин өкмөт жазаны катаалдаштырды. Бирок жаза катаалдашып, мындай кылмыштар катуу талкууга түшкөнү менен Индияда аялдарга карата дискриминация жогору бойдон кала берүүдө. Шаднагар районунда полиция митингчилерди күч менен таратты. Зомбулуктан көз жумган кыз ушул райондо жашачу Кыздын үй-бүлөсү полиция жана бийлик өкүлдөрү менен жолугушуудан баш тарткан. Алар кылмышкерлерге карата конкреттүү чараларды талап кылган эле. Полициянын эч кандай чара көрбөгөнү боюнча айтып чыккандан кийин үч кызматкер иштен алынган. Ата-энеси кызы дайынсыз болуп жатканын айтып, полицияга кайрылган учурда, алар тамашалашып, дароо издөө иштерине киришкен эмес. Аялдарга карата кылмыш Индиядагы эң көп талкууланган тема. Расмий маалыматтарга караганда, 2017-жылы 33 600 аял зомбулукка кабылган. Бул деген күн сайын 90 ашуун аял зомбулук көрөт дегендик. (AbA)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/worldnews/2014/07/140703_myanmar_clashes_continue", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-56021507", "doc1": "تعرضت سيارات ومحال تجارية ومساجد للهجوم خلال الاشتباكات التي وقعت في مدينة ماندلاي في ميانمار ولقي مواطن بوذي مصرعه عندما قتله مسلمون بالسيف، ولقي آخر مسلم مصرعه عندما كان في طريقه لأداء صلاة الفجر. وتعود بداية الاشتباكات إلى مساء الثلاثاء بعد أن حطم مثيرو الشغب محالا تجارية يملكها مسلمون ومسجدا بالمدينة، مما أسفر عن إصابة خمسة أشخاص. وبدأت أحداث العنف عندما انتشرت إدعاءات على مواقع التواصل الاجتماعي تقول إن امرأة بوذية اغتصبت من قبل رجل أو أكثر من المسلمين. وهاجم العديد من مثيري الشغب السيارات والمحال التجارية والمساجد، وقالت الشرطة إن رجلا وجهت له تهمة الاغتصاب. مواضيع قد تهمك نهاية وتضم مدينة ماندلاي أكثر من 200 ألف مسلم، يشكلون أقلية صغيرة لكنها مهمة في تلك المدينة. تجمع عدد من البوذيين من بينهم رهبان في شوارع ماندلاي في الساعات الأولى من صباح الأربعاء ويشكل المسلمون عامة أقلية في بورما. وشهدت بورما اندلاع العديد من أعمال العنف التي تستهدف مسلمين في السنوات الثلاث الأخيرة. ووقعت الكثير من هذه الأعمال بين المسلمين والبوذيين في ولاية راخين غربي البلاد، حيث قتل ما لا يقل عن 200 شخص، وشُرد عشرات الآلاف في عام 2012. لكن العنف انتشر منذ ذلك الحين في أجزاء أخرى وسط بورما، ووقعت هجمات في بلدات مايكتيلا وكانبولا في عام 2013.", "doc2": "Каршылык акциясында өлкө лидери Аун Сан Су Чжини бошотуу талабы айтылууда Ишембиде каршылык жүрүштөрү өлкөнүн бир нече аймагында өттү. Алар камакка алынган өлкө лидери Аун Сан Су Чжини бошотууну талап кылууда. Айрым митингчилер полицияга таш ыргытканда, алар көз ачыштырган газ, ок атуучу курал менен жооп кылды. Полиция согуштук ок колдонгону белгилүү болду. Демонстранттардын бири башына, экинчиси көкүрөгүнө ок жеп каза тапкан деп кабарлады ыктыярчы дарыгерлер. Полиция эч кандай маалымат бере элек. Ишембиде Янгондо 9-февралдагы демонстрация учурунда каза тапкан 20 жаштагы кызды жерге беришти Ишембиде Янгондо 9-февралдагы демонстрация учурунда каза тапкан 20 жаштагы кызды жерге беришти. Ал февралдын башындагы аскер төңкөрүшүнөн кийинки каршылык жүрүштөрүнүн биринчи курмандыгы болгон эле. Мья Тхве Тхве Хайинг башынан жаракат алып, 9-февралда оор абалда жандандыруу бөлүмүнө түшкөн. Баш калаа Нейпьидодо митингди таратуу маалында курал колдонулуп, ок анын башына тийгени белгилүү болду. Ысымын атагысы келбеген дарыгер Human Rights Watch уюмуна мындай жаракат ок атуучу курал колдонулганын ырастап турат деп билдирген. Мья Тхве Тхве Хайинг бир нече күн жандандыруу бөлүмүндө өзүнө келе албай жатып 19-февралда көз жумду. Мьянмада февралдын башынан тарта каршылык акциялары өтүп, төңкөрүш аркылуу бийликти ээлеп алган аскер жетекчилерине нааразылыктар айтылууда. Ошондой эле өлкөнүн лидери катары таанылган Аун Сан Су Чжинин камакка алынышы акцияларга түрткү болду. Коменданттык саатка жана топтошуп чогулууга болбойт деген талапка карабай, баш калаа Нейпьидодо жана ири шаарлар Янгона менен Мандалайда он миңдеген кишилер демонстрацияга чыгып жатат. \"Алар жаш кызды атып салышы мүмкүн, бирок элдин үмүтүн жана чечкиндүүлүгүн тартып алууга кудуретсиз\",-деди БУУнун Мьянма боюнча атайын докладчысы Том Эндрюс. \"Кол куушуруп олтурган болбойт. Тынчтык митингисинин жүрүшүндө кан төгүлдү. Эгерде биз аларга өлкөнү басып алууга мүмкүнчүлүк берсек, дагы көп кан төгүлөт\",-деген Рейтерге каршылык жүрүшүнүн лидерлеринин бири Эстер Зе Нав. Төңкөрүш 1-февралда Мьянманын аскер жетекчилери парламенттин биринчи жыйынын үзгүлтүккө учуратып, бир нече бийлик өкүлүн камакка алды. Аскерлердин күчү менен бийликти ээлеп, кечки саат 8ден тартып, таңы 4кө чейин ири шаарларга коменданттык саат киргизди. Ал бир жылдык мөөнөткө киргени айтылды. Армиянын кол башчысы генерал Мин Аун Хлаин мамлекет башчынын жоопкерчилигин алганын жарыялады. Ал өзүнүн аракеттерин актап, шайлоодө бурмалоо болгонун билдирген. Шайлоону Аун Сан Сунун \"Демократия үчүн улуттук лигасы\" утуп чыккан эле. Мьянма аскер режими менен 1962-жылдан 2011-жылга чейин башкарылып келди. 1988-жылы каршылык акциясын күч менен таратуу аракетинен 3 миңдей киши каза тапкан. 2007-жылы 30 кишинин өмүрү кыйылды. Мьянмадагы окуялар Myanmar Now басылмасы өлкөнүн чыгышындагы Кайя штатында 40тай полиция кызматкери \"Биз эл менен!\", \"Диктатураны каалабайбыз!\" деген жазууларды көтөрүп, митинг уюштурган. Алардын айрымдары камакка алынган айтылды. Мандалайдагы акциянын жүрүшүндө отуздай киши кармалды. Аскерлердин көзөмөлүндөгү мамлекеттик телеканалдарда бул акциялар тууралуу бир дагы маалымат көрсөтүлгөн жок. Ишембиде бийлик интернетке бөгөт коюуга аракет кылып, анысы майнапсыз болду. Айрымдар роуминг колдонуп, чет өлкөлүк операторлор аркылуу видеолорду коомдук сайттарга жарыялай беришти. Жекшембиде интернет кайра иштеп баштаган. БУУнун Адам укугу боюнча кеңеши жума күнү Мьянмадагы кырдаалды талкуулоо үчүн чогулат. Мьянмабы же Бирмабы? 54 миллион калкы бар Мьянма экономикалык жактан начар өнүккөн Түштүк Чыгыш Азиядагы мамлекет. Таиланд, Лаос, Бангладеш, Кытай жана Индия менен чектешет. Калкынын басымдуу көпчүлүгү бирман тилинде сүйлөп, буддизмди тутунат. Өлкө 1948-жылы Британиянын кол алдынан чыгып, эгемендүүлүгүн жарыялаган. 49 жыл жергиликтүү аскер төбөлдөрү бийлик жүргүздү. 1989-жылы өлкөнүн аты Бирмадан Мьянма болуп өзгөртүлгөн. Бир катар өлкөлөр аны мурдагы эле аталышында атай берген. Бирок акырындап жаңы аталышы сиңе баштады. Мьянмага демократияны орнотуу күрөшүнүн символуна айланган Аун Сан Су Чжи 30 жыл күрөш жүргүзүп келген. 1991-жылы Нобелдин Тынчтык сыйлыгын алган. Анын атасы эгемендик үчүн күрөштө ысымы белгилүү болгон саясатчы эле. Аун Сан Су 15 жылга жакын камакта отуруп, 2010-жылы эркиндикке чыккан. Аскер жетекчилери менен сүйлөшүүлөрдү жүргүзүп, реформаларга жетишүү үчүн алар менен иштөөнү туура көргөн. 2011-жылы генералдар кысымды токтотуп, акырындап демократиялык жолго өтүү тууралуу жарыялайт. Өлкөдөгү шайлоолордун баарында Аун Сан Су Чжинин партиясы утуп келген. Өлкөнүн Баш мыйзамдарындагы чектөөлөрдөн улам ал президент боло алган жок. Мыйзамда үй-бүлө мүчөлөрүнүн бири чет өлкө жараны болсо мамлекет башына келүүгө тыюу салынган. Аун Сан Су Чжинин көзү өтүп кеткен мурунку жолдошу англичан болгондуктан эки баласы Улуу Британия жарандыгында. Өткөн жылы ноябрда өткөн парламенттик шайлоодо Аун Сан Су Чжинин партиясы добуштардын 80 пайызын алды. Февралдын башында парламент биринчи жыйынга чогулмак. Бирок армия бийликти колуна алып, депутаттардын жыйынга чогулушуна мүмкүндүк берген жок. Акыркы жылдары бул өлкө рохинжа мусулмандарына карата зомбулук аракеттери үчүн эл аралык коомчулуктун көңүлүн бурду. Өткөн жылы БУУнун Эл аралык соту Мьянма бийлиги рохинжа мусулмандарын басмырлоону токтотушу керек деген чечим кабыл алганы бар. 2016-жылы октябрда жана 2017-жылы декабрда Мьянманын армиясы этникалык рохинжалар отурукташкан Ракхайн штатында аскердик операция өткөргөн. Бийлик операция бенгалдык жоочуларга каршы өткөн деп айтып келүүдө. Бирок мунун жыйынтыгы менен жүз миңдеген рохинжа мусулмандары коңшулаш Бангладешке качып өткөн. Рохинжа кризиси маалында Аун Сан Су Чжи армияны колдоп турду. Эл аралык сот тарабынан геноцид катары таанылган окуяларды ал сындаган эмес. Ошентип анын эл аралык аброюна доо кетти, ал эми мекенинде буддист калкынын арасында дагы деле колдоосу чоң. Азыркы маалда митингчилер президент Вин Мьинди жана \"Демократия үчүн улуттук лигасы\" партиясынын лидери Аун Сан Су Чжини, камактагы ондогон саясатчыларды бошотууну талап кылууда. (AbA)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-48690543", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-48674879", "doc1": "وزاد عدد المشردين قسريا حول العالم بنحو 2.3 مليون مقارنة بالعام الماضي ليصل إجمالي العدد إلى نحو 70.8 مليون مشرد، طبقا لتقرير الاتجاهات العالمية السنوي الذي تصدره المفوضية. ويمثل هذا الرقم ضعف نظيره المسجل قبل عشرين عاما. ويمثل المعدل اليومي لهذا العدد نحو 37 ألف مشرد جديد. وقال المفوض السامي للأمم المتحدة لشؤون اللاجئين فيليبو غراندي: \"ما نرى في تلك الأرقام هو تأكيد إضافي على ارتفاع أعداد الباحثين عن أمان من الحرب والصراع والاضطهاد\". وأضاف غراندي: \"رغم أن الكلام عن اللاجئين والمهاجرين عادة ما يثير الخلاف، فإننا نشهد فيضا من الكرم ومشاعر التضامن، لا سيما من المجتمعات التي تستضيف أعدادا كبيرة من اللاجئين\". ويشير الرقم إلى زيادة حادة في أعداد المشردين كشريحة من سكان العالم. ومنذ تأسيس الأمم المتحدة عام 1951، كان هذا الرقم قد وصل عام 1992 إلى ذروته بنسبة 3.7 في الألف من تعداد السكان. وفي عام 2018، وصل العدد إلى أكثر من الضعفبنسبة 9.3 في الألف. وبحسب الأمم المتحدة، فإن الرقم الحقيقي لعام 2018 يحتمل أن يكون أكبر؛ ذلك أن أعداد المشردين جراء الأزمة في فنزويلا لم تعكسهم الإحصاءات إلا بشكل جزئي. وفرّ نحو أربعة ملايين فنزويلي من بلادهم، طبقا لأرقام كشفت عنها بعض الدول التي استضافتهم، مما يجعل أزمة فنزويلا إحدى أكبر أزمات التشرد الحديثة. ويميز التقرير بين ثلاث فئات رئيسية؛ الأولى، هي فئة اللاجئين، أو الأشخاص الذين أجبروا على مغادرة بلادهم جراء الصراع أو الحرب أو الاضطهاد. وفي 2018، بلغ عدد اللاجئين 25.9 مليون لاجئ حول العالم، بزيادة 500 ألف عن عام 2017، إضافة إلى 5.5 مليون لاجئ فلسطيني. أما الفئة الثانية تضم 3.5 مليون طالب لجوء. وهؤلاء هم من خرجوا من أوطانهم ويعيشون في حماية دولية، لكنهم لم يُمنحوا بعد وضعية اللجوء القانونية. الفئة الثالثة هم المشردون داخليا في أوطانهم، والبالغ عددهم نحو 41.3 مليون حول العالم. وأكثر من ثلثي اللاجئين حول العالم قادمين من سوريا وأفغانستان وجنوب السودان وميانمار والصومال. ويفوق عدد السوريين بشكل ملحوظ أعداد النازحين من دول أخرى؛ حيث يبلغ أعداد النازحين السوريين 6.7 ملايين، ثم الأفغان البالغ عددهم 2.7 مليون نازح. وشهد عام 2018 توطين 92,400 فقط من اللاجئين، بنسبة تقل عن 7 في المئة ممن ينتظرون التوطين. وشهدت أعداد المشردين قسرا حول العالم ارتفاعا ملحوظا من 43.3 مليون في عام 2009، وحدثت غالبية تلك الزيادة بين عامي 2012 و2015 جراء الصراع السوري. واشتعلت صراعات واستمرت أخرى في الاشتعال حول العالم، على السبيل المثال في العراق واليمن في الشرق الأوسط، إضافة إلى أجزاء في أفريقيا جنوب الصحراء كجمهورية الكونغو الديمقراطية وفي جنوب السودان. وشهدت نهاية عام 2017 نزوح أعداد كبيرة من عرقية الروهينغا إلى بنغلاديش، بعد أن أُخرجوا من ولاية راخين في ميانمار جراء حملة قمعية عسكرية تشنها السلطات ضدهم. وبين أكثر من 1.5 مليون، احتل الإثيوبيون المركز الأول على قائمة المشردين الجدد في عام 2018، بينهم 98 في المئة مشردون داخليا، وهو أكثر من ضعف العدد مقارنة بالعام السابق. ويرجع السبب الرئيسي في ذلك إلى العنف القبَلي لا سيما على الحدود المتنازع عليها خلال عام 2018.", "doc2": "Венесуэладагы кризис толугу менен баяндамага кошулбагандыктан, качкындар саны мындагы дагы көп болушу мүмкүн Өз үйүн, өлөң төшөгүн таштап, качкынга айлангандар өткөн жылга салыштырмалуу 2,3 миллион кишиге көбөйгөн, деп белгиледи Global Trends уюму. Жыйырма жылдын ичинде качкындардын саны эки эсеге өстү. Күнүгө 37 миң киши аргасыз жер которот. \"Бул статистикалар келечекте согуш, жаңжал менен куугунтуктан качкандардын саны мындан дагы өсөт дегенден кабар берет\",- дейт БУУнун Качкындар боюнча жогорку комиссары Филиппо Гранди. Венесуэладагы кризис толугу менен баяндамага кошулбагандыктан, качкындар саны мындагы дагы көп болушу мүмкүн. Венесуэладагы чыңалган абалдын айынан төрт миллионго жакын киши жер которгон. Учурда эң көп сандагы качкындар венесуэлалыктар экени айтылып жатат. Аргасыз жер которгондор БУУнун баяндамасы аргасыз жер которгон адамдарды үч топко бөлгөн. Биринчи топ, качкындар же согуш менен куугунтуктан улам жер которгон кишилер. 2018-жылы дүйнөдөгү качкындардын саны 25,9 миллионго жетти. Бул көрсөткүч 2017-жылга салыштырмалуу 500 миңге жогору. Палестиналык качкындардын саны эле 5,5 миллионду түзөт. Экинчи топ, баш паанек сураган 3,5 миллион адам. Бул кишилер туулуп-өскөн мамлекеттен тышкары жакта жашайт жана эл аралык коргоого алынган. Бирок аларга качкын статусу бериле элек. Үчүнчү топ, өз мамлекетинин аймагынанда эле бир жерден экинчи жерге көчүүгө арагсыз болгондор. Алардын саны 41,3 миллионду түзөт. Алар негизинен Сирия, Ооганстан, Түштүк Судан, Мьянма менен Сомалиянын жарандары. Согуштун айынан өлкөнүн ичинде жер которгондор саны Сирияда эң жогору - 6,7 миллион адам. Ооганстанда болсо бул көрсөткүч 2,7 миллионго жетти. 2018-жылы 92,400 гана качкын көчүрүлүп кеткен. Башка мамлекетке жер которууну каалаган качкындардын жети гана пайызы көчүрүлгөн экен. Согуш же куугунтуктан улам жер которгондордун саны 2009-жылдан бери (анда 43,3 миллион качкын бар болчу) кескин жогорулаганын себеби Сириядагы жарандык согуш болду. Качкындар саны 2012-2015-жылдар ортосунда кескин өскөн. Бирок Сириядагы жаңжалдан тышкары Ирак, Йемен, Жакынкы Чыгыштагы башка мамлекеттериндеги кагылышуулар себеп болду. Ошондой эле Африканын Конго менен Түштүк Судандагы абал дагы курч бойдон. 2017-жылы Мьянманын Ракхайн аймагындагы армиянын аскердик операциясынан дагы жүз миңдегендер Бангладешке качкан."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-54761899", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-52003965", "doc1": "بوريس جونسون أصيب بالفيروس خلال الموجة الأولى وتعافى منه وقال جونسون، في مؤتمر صحفي مساء السبت، إنه من الضروري إغلاق متاجر السلع غير الأساسية وأماكن استقبال الزبائن للضيافة لمدة أربعة أسابيع بداية من يوم الخميس. ويختلف هذا الإجراء عن الإغلاق السابق في الربيع الماضي، نظرا لأن الحكومة البريطانية سوف تسمح للمدارس والجامعات بالعمل وستظل مفتوحة لاستقبال الطلاب. جاء هذا القرار في وقت حذرت فيه وثائق من أن الوفيات في بريطانيا مرشحة للإرتفاع بشكل كبير يفوق ما حدث خلال الموجة الأولى من تفشي فيروس كورونا المسبب لمرض كوفيد - 19. وأكد جونسون في مؤتمر من مقر الحكومة البريطانية في 10 داونينغ ستريت، سوف يستمر الإغلاق حتى 2 ديسمبر/ كانون الأول. مواضيع قد تهمك نهاية ومن المقرر السماح باستمرار عمل خدمة توصيل الوجبات الجاهزة والسريعة، بينما سيتم إغلاق الحانات والبارات والمطاعم، ويتم إخبار الناس أنه يمكنهم مقابلة شخص واحد فقط من خارج منازلهم في أماكن مفتوحة. وسيدلي جونسون، الذي ترأس اجتماعا لمجلس الوزراء بعد ظهر يوم السبت، ببيان أمام مجلس العموم يوم الاثنين. وسجلت بريطانيا 21 ألفا و915 إصابة مؤكدة بالفيروس يوم السبت، ليصل العدد الإجمالي منذ بداية الجائحة إلى مليون و11 ألفا و660 حالة. كما تم الإبلاغ عن وفاة 326 شخصا آخرين خلال 28 يوما من إصابتهم بالفيروس. وأصبحت بريطانيا الدولة التاسعة التي تتجاوز المليون إصابة، بعد الولايات المتحدة والهند والبرازيل وروسيا وفرنسا وإسبانيا والأرجنتين وكولومبيا. لكن التوقعات تشير إلى أن الإصابات أعلى بكثير مما يتم الإعلان عنه نظرا لنقص الاختبارات على نطاق واسع في بداية الوباء. وقال البروفيسور نيل فيرجسون، الذي كان تقريره حول محاكاة انتشار الوباء حاسما في قرار فرض الإغلاق الأول، إن إبقاء الجامعات والمدارس مفتوحة يعني تباطوء معدل تراجع العدوى هذه المرة، ولن تتراجع بشكل سريع كما حدث في السابق. وأضاف أن القيود الجديدة يمكن أن تقلل الحالات بنسبة تتراوح بين 20 في المئة و80 في المئة. وأعرب عن أمله أن تتمكن مجموعات أكبر من الناس من التجمع بحلول عيد الميلاد \"ولو لبضعة أيام\". كان رئيس الوزراء قد قاوم في السابق الضغط لفرض قيود على مستوى البلاد، قائلا إنها ستكون \"كارثية\" على اقتصاد البلاد واختار بدلا من ذلك نظاما ثلاثي المستويات يستهدف المناطق المحلية في إنجلترا. وقبل المؤتمر الصحفي لجونسون يوم السبت، دعت نقابات المدارس والجامعات إلى إغلاق المؤسسات التعليمية والانتقال إلى التدريس عبر الإنترنت في حالة إغلاق وطني آخر. وقال الاتحاد الوطني للتعليم إنه سيكون بمثابة \"هزيمة ذاتية\" إذا تجاهلنا كيف ساعدت المدارس في انتشار الفيروس.أعلن رئيس الوزراء البريطاني بوريس جونسون، الإغلاق الوطني للمرة الثانية في إنجلترا بسسب تفشي فيروس كورونا المستجد، مع تجاوز الإصابات في بريطانيا حاجز المليون حالة.", "doc2": "\"Мен үйдөн иштеп жатам, өзүмчө изоляцияда отурам, бул азыркы кырдаалда бирден бир туура чечим\",-деп жазды премьер Твиттерге. - \"Бирок эч кам санабагыла, азыркы заманбап технологиянын керемети менен мен өзүмдүн командам менен байланыштамын жана коронавирус менен күрөштү улантуудамын. Мен бул күрөшкө катышып жаткандардын баарына, анын ичинде, албетте, биздин саламаттык сактоонун күжүрмөн кызматкерлерине ыраазымын. Мен сыяктуу үйүнөн иштеп, инфекциянын жайылышына жол бербей жаткандарга чоң рахмат. Биз ушинтип жеңебиз\". Бүтүн өлкө боюнча коронавирустан 578 адам каза тапты. Жалпысынан өлкөдө 80 миңден ашык текшерүү болуп, анын ичинен коронавирустун 11 миңден ашык учуру аныкталды. \"Вирустун жайылышын басаңдатуу жашообуз үчүн маанилүү. Ошондо гана биз ооруканада карай турган адамдардын санын азайта алабыз, саламаттык сактоо системасына көп адамды сактап калууга мүмкүнчүлүк беребиз\",-деп кайрылган карантин киргизип жаткан 24-март күнү премьер-министр. Карантин шарттары боюнча азык-түлүк же өтө зарыл товарларды алыш үчүн, медициналык зарылдык болсо же өтө маанилүү деп табылган ишке барыш келиш үчүн гана үйдөн чыкканга уруксат болот (Жалгыз же үй-бүлөсү менен күнүнө бир гана жолу). Азык-түлүк жана биринчи кезектеги маанилүү товарларды саткан дүкөндөрдөн башкалары бүт жабылат. Экиден көп адам катышкан коомдук жыйындарга тыюу салынат. Дүкөндө кезек күткөндөр да санитардык аралыкты сакташы керек Эрежени сактабагандарга айып пул салуу, чогулгандарды таркатып туруу жөнүндө полицияга көрсөтмө берилди. «Жөпжөнөкөй буйрук: ушул кечтен тарта ��из үйүңүздө калууга тийишсиз,-деди Жонсон. -Бул абдан маанилүү: биз ооруну үйлөрдүн ортосунда таркатканды токтотушубуз керек. Ошондуктан үйдөн өтө зарыл жумуштар менен гана чыкканга болот: эң керектүү оокатты сатып алуу, күнүнө бир гана физикалык көнүгүү, мисалы чуркоо, сейилдөө же велосипед тебүү; медициналык жардам алуу же ага муктаж адамга жардам берүү үчүн, ошондой эле ишке барып келүү, эгер бул өтө эле зарыл болсо, үйдөн иштегенге такыр мүмкүн эмес болсо. Бүттү\". Өткөн дем алыш күндөрү парктарда эл толтура болду, аралыкты кармоо жөнүндө эч ким ойлонгон да жок Жонсондун сөзүнө караганда, эми спорттук жана балдар аянтчалары дагы жабык болот, ошондой эле диний уюмдар. Үйлөнүү үлпөттөрү, диний салтанаттар болбойт, бир гана өлгөн адамды акыркы сапарга узатуу калат. Жонсон кабыл алынган чараларды кайра карап турууну убада кылды. «Үч аптадан кийин көрөбүз, ошондо, балким, кырдаалга карап чараларды жумшартууга барабыз». Премьер-министрдин сөзүнө караганда, бул чаралардын баары соңку он жылдыктарда эл башына келген эң чоң коркунучту жеңиш үчүн керек: «Улуттук чоң аракет болбосо, дүйнөдө бир да саламаттык сактоо системасынын алы жетпей калган күн келиши мүмкүн. Жасалма дем алдыруучу аппараттар жетишпей калат, реанимацияда орун болбойт, дарыгер менен медсестралар жетишпей калат»,-деп баса белгиледи Борис Жонсон. - Биз саламаттык сактоо системасы мыкты болгон башка өлкөлөрдүн мисалында көрдүк го, эң коркунучтуу учур келди». Акыркы убакта Улуу Британияга анын башка өлкөлөрдүн жолун жолдоп, көп дүкөндөрдү жаап, социалдык изоляциянын эрежелерин аткарышы керектиги жөнүндө көп талап айтылды. Премьер-министр бул чектөө чараларынын баары элдин жашоосуна, бизнеске, ишке кандай зыян алып келерин эң сонун түшүнүп турганын, бирок азыркы убакта башка жеңил жол жок экенин айтты. (КС)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-43846570", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-43848746", "doc1": "من المقرر أن يجتمع كيم الزعيم الكوري الشمالي مع نظيره الكوري الجنوبي في أواخر الشهر المقبل، ثم مع الرئيس الأمريكي في شهر يونيو/حزيران المقبل. ونُقل عن كيم قوله إنه سوف يغلق موقعا للتجارب النووية. ووصف الرئيس الأمريكي إعلان كوريا الشمالية وقف التجارب النووية والصاروخية بأنه \"أخبار جيدة جدا\". وعبرت كوريا الجنوبية عن املها في أن تؤدي هذه الخطوة في إخلاء شبه الجزيرة الكورية من الأسلحة النووية. ومن المتوقع أن تعقد خلال أسابيع قليلة قمة بين كيم والرئيس الأمريكي دونالد ترامب، وسط آمال في إمكانية التوصل إلى صيغة لتحقيق السلام في شبه الجزيرة الكورية وتحسين العلاقات بين واشنطن وبيونغيانغ. وقال الزعيم الكوري، في بيان رسمي نقلته وكالة الأنباء الرسمية، إن بلاده لم تعد بحاجة إلى إجراء تجارب نووية أو اختبارات لصواريخ باليستية عابرة للقارات \"لأنها استكملت بالفعل تسليح نفسها بالأسلحة النووية\". وجاءت تصريحات كيم خلال لقاء للجنة المركزية لحزب العمال الحاكم، حيث أعلن أيضا إغلاق موقع الاختبارات النووية في شمال البلاد. مدير سي آي إيه اجتمع سرا مع زعيم كوريا الشمالية ترامب: سأنسحب من القمة مع زعيم كوريا الشمالية إن لم تكن مثمرة مقامرة القرن: هل خدع زعيم كوريا الشمالية ترامب ومون؟ كيم جونغ اون: زعيم كوريا الشمالية الذي يثير ذعر العالم وحسب الوكالة فإنه \"بداية من يوم 21 أبريل سوف توقف كوريا الشمالية الاختبارات النووية وإطلاق الصواريخ الباليستية العابرة للقارات\". ودأبت كوريا الشمالية على تحدي العقوبات الدولية التي فرضت عليها بسبب برامجها التسليحية النووية والصاروخية. كانت بيونغيانغ قد أعلنت في شهر نوفمبر/تشرين الثاني الماضي إنها نجحت في اختبار نوع جديد من الصواريخ الباليستية العابرة للقارات قادرة على الوصول إلى كل أراضي الولايات المتحدة. وفجرت هذه التجربة حملة إدانات دولية واسعة النطاق. وحينها قال أنتونيو غوتيريش، الأمين العام للأمم المتحدة إن بيونغيانغ أظهرت \"استخفافا كاملا لرأي المجتمع الدولي الموحد\". وجاء إعلان كوريا الشمالية عن وقف التجارب النووية والصاروخية، في وقت تشهد العلاقات بينها وبين كوريا الجنوبية بعض الدفيء. تجارب كوريا الشمالية الصاروخية أثارت انتقادات إقليمية ودولية حادة. وقد تقرر أخيرا تخصيص خط هاتفي ساخن بين الرئيس كيم ونظيره الكوري الجنوبي مون جي-إن، وسط آمال بالتوصل إلى حل لما بات يعرف بالأزمة الكورية الشمالية. ومن المقرر أن يلتقي الرئيسان أواخر الشهر الحالي في أول قمة من نوعها بين زعيمي البلدين خلال أكثر من 10 سنوات. ستة رسوم بيانية قد تجيب على أسئلتك حول كوريا الشمالية أزمة كوريا الشمالية في سطور ومن المقرر أن تعقد قمة أخرى بين الرئيس كيم ونظيره الأمريكي دونالد ترامب في شهر يونيو/حزيران المقبل. وفي حالة انعقادها، ستكون أول لقاء بين رئيس أمريكي وزعيم كوري شمالي. وفي واشنطن، رجب ترامب بالإعلان الكوري الشمالي. وقال في تغريدة على تويتر \"هذه أخبار جيدة جدا لكوريا الشمالية والعالم- تقم كبير! أتطلع لقمتنا\". واعتبرت كوريا الجنوبية إعلان كوريا الشمالية \"تقدما جادا\" من أجل نزع السلاح النووي في شبه الجزيرة الكورية. وقالت الرئاسة الكورية الجنوبية إن هذه الخطوة \"سوف تسهم أيضا في تهيئة بيئة إيجابية للغاية لنجاح القمة المرتقبة بين الشمال والجنوب والقمة بين الشمال والولايات المتحدة\" وفي أول رد فعل ياباني على إعلان كوريا الشمالية وقف التجارب النووية والصاروخية، حذر وزير الدفاع الياباني إتسونوري أونوديرا حذر من التعجل في تخفيف الضغط على بيونغيانغ. ونقلت وكالة كيودو عن الوزير، الذي يزور واشنطن، قوله إن لم يحن الوقت لتخفيف الضغوط على كوريا الشمالية.", "doc2": "Мындай сыноолорду өткөрүүгө эми Пхеньян үчүн зарылчылык жок. Анткени өлкө өзөктүк куралды жасап бүттү деген Ким Чен Ын. Сыноолордун токтотулганы - \"Корей жарым аралындагы тынчтык жана экономикалык өсүш үчүн\" деп жазды өлкөнүн мамлекеттик ММКлары. Түштүк кореялык \"Рёнхап\" мамлекеттик агенттиги: \"мындай чечим аптанын жума күнү өткөн башкаруучу Эмгекчилер партиясынын жыйынында кабыл алынганын\" маалымдады. Кабыл алынган токтомдо, эгерде коркунуч болбосо Түндүк Корея өзөктүк куралды колдонбой турганын айтылат. Ошондой эле өзөктүк куралды кандай шарт болсо дагы башка өлкөгө бербей турган милдеттенмени моюнуна алган. \"Бул Түндүк Корея жана д��йнө жүзү үчүн чоң прогресс. Чыдамсыздык менен биздин саммити күтөм\",-деп жазды АКШ президенти Дональд Трамп \"Твиттер\" баракчасына. Март айында Дональд Трамп күтүүсүз жерден Пхеньяндын түз сүйлөшүүлөр боюнча сунушун кабыл алган. Буга чейин бир дагы америкалык президент Түндүк Корея лидери менен жолуккан эмес. Трамп журналисттердин суроосуна жооп берип жатып: \"саммит июндун башында, балким андан эрте да болуп калышы мүмкүн\" деп айткан. Кийин Трамп менен Ким Чен Ындын жолугушуусу майдын башында өтө турганы белгилүү болду. АКШга чейин жете алган Хвасонг-15 ракетасы Саммитке даярдык көрүү максаты менен Пхеньянга АКШнын Борбордук чалгын кызматынын (ЦРУ) жетекчиси Майк Помпео келип кеткен. Изоляциядан чыгуу аракети Түндүк Корея дүйнө коомчулугу тарабынан обочолонуп калган өлкө. Анткени өзөктүк курал программасынан баш тартпай койгону, адам укуктарынын бузулушу, эл аралык укуктарды бузганы Пхеньянды БУУнун санкцияларына туш кылды. Түндүк Корея алты жолу өзөктүк курал сыноосун өткөргөн. Ошондой эле алыскы аралыкка уча турган ракеталарын сынаган. Алар АКШга чейин жетет деп айтылган. Өткөн жылы кырдаал чыңалып, АКШ жана Түндүк Корея лидерлери бири-биринин дарегине ачуу сөздөрдү айтып, \"согуш\" менен коркутушкан. Бирок быйылкы жылдын башынан тарта Пхеньян өзүнүн көп жылдык душманы Түштүк Корея менен дагы, анын союздашы АКШ менен да сүйлөшүүгө даяр экенин көрсөтө баштады. (AbA)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/business-55444069", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-55425498", "doc1": "وأفاد مركز الاقتصاد وأبحاث الأعمال (سي إي بي آر) - ومقره في بريطانيا - بأن وباء كورونا وتداعياته الاقتصادية كانت لصالح الصين، مضيفا أن إدارة بكين الماهرة للأزمة ستجعلها الاقتصاد العالمي الرئيسي الذي سيتوسع العام المقبل. وفي تقرير سنوي نُشر السبت، قال المركز \"لبعض الوقت، كان الموضوع الرئيسي في الاقتصاد العالمي هو الصراع الاقتصادي والقوة الناعمة بين الولايات المتحدة والصين\". \"جائحة كوفيد-19 والتداعيات الاقتصادية المصاحبة لها رجحت بالتأكيد كفة الصين في هذه المنافسة\". وكان من المتوقع أن يبلغ متوسط نمو اقتصاد الصين 5.7 في المئة سنويا ما بين عامي 2021 و2025 قبل أن يتباطأ إلى 4.5 في المئة سنويا من 2026 إلى 2030. مواضيع قد تهمك نهاية وفي حين أن من المرجح أن تشهد الولايات المتحدة انتعاشا اقتصاديا قويا في عام 2021، فإن من المتوقع أن يتباطأ نمو اقتصادها إلى 1.9 في المئة سنويا بين 2022 و 2024، ثم إلى 1.6 في المئة بعد ذلك. وبحسب التوقعات، ستظل اليابان ثالث أكبر اقتصاد في العالم، من حيث القيمة الدولارية، حتى أوائل العقد الثالث من القرن الحالي عندما تتفوق عليها الهند، لتدفع ألمانيا للهبوط من المركز الرابع إلى الخامس. ومن المرجح أن تتراجع المملكة المتحدة، التي تعد حاليا خامس أكبر اقتصاد وفقا لمقياس (سي إي بي آر)، إلى المركز السادس اعتبارا من عام 2024. ومع ذلك، وعلى الرغم من الضربة التي ستتعرض لها بريطانيا في عام 2021 مع خروجها من السوق الموحدة للاتحاد الأوروبي، كان من المتوقع أن يكون الناتج المحلي الإجمالي البريطاني بالدولار أعلى بنسبة 23 في المئة من فرنسا بحلول عام 2035، بسبب تقدم بريطانيا في الاقتصاد الرقمي متزايد الأهمية. وقال مركز الاقتصاد وأبحاث الأعمال إن أوروبا شكلت 19 في المئة من الناتج العام في أكبر 10 اقتصادات عالمية في 2020، لكن ذلك سينخفض إلى 12 في المئة بحلول 2035، أو أقل إذا كان هناك انقسام حاد بين الاتحاد الأوروبي وبريطانيا. وأفاد المركز أيضا بأن من المرجح أن يظهر تأثير الوباء على الاقتصاد العالمي في ارتفاع التضخم وليس تباطؤ النمو. وأضاف المركز \"نرى دورة اقتصادية مع ارتفاع أسعار الفائدة في منتصف عام 2020\"، وهو ما يشكل تحديا للحكومات التي اقترضت بشكل كبير لتمويل استجابتها لأزمة كوفيد-19. وأردف \"لكن الاتجاهات الأساسية التي تم تسريعها من خلال هذا تشير إلى عالم أكثر صداقة للبيئة وأكثر اعتمادا على التكنولوجيا مع انتقالنا إلى 2030\".", "doc2": "2020-жылы чоң держава арасынан Кытайдын гана экономикасы өстү Британияда жайгашкан Экономика жана бизнести изилдөө борборунун маалыматына ылайык, Кытай Covid-19 түзгөн экономикалык кризисти мыкты жайгарып, алдыдагы жылдары АКШ менен Европага салыштырмалуу тездик менен өсөт. Ал тапта Индия 2030-жылга чейин дүйнөдөгү үчүнчү ири экономика болору айтылууда. Экономика жана бизнести изилдөө борбору жыл сайын дүйнөнүн булуң-бурчундагы мамлекеттердин экономикалык жетишкендиктерин жарыялап турат. Коронавирус алгач Кытайда тараганы менен, Бээжин катаал чараларды ишке ашырып, вирустун жайылышын токтото алды. Башкача айтканда Кытай кайрадан карантин чектөөлөрүн киргизген жок. Андан улам экономикага экинчи жолу сокку болгон эмес. Буга салыштырмалуу Европа өлкөлөрү кайрадан карантин чектөөлөрүн киргизүүгө аргасыз болгон. АКШнын экономикасы болсо коронавирус пандемиясынан улам олуттуу соккуга туш болду. Кошмо Штаттары коронавирустан эң катуу жабыркаган мамлекет катары белгилүү. Өлкөдө 330 миңден ашуун киши вирустан улам көз жумду, 18,5 миллион киши Covid-19га кабылды. АКШ экономикасын колдоо үчүн чоң суммадагы каражатты бөлгөн. Бирок соңку апталардагы саясий тирештен улам экономикага багытталган жаңы долбоор токтотулуп, 14 миллион жумушсуз калган америкалык өкмөт тараптан жөлөк пул ала албай калды. \"АКШ менен Кытайдын глобалдык экономикадагы жарышы жана тиреши негизги темалардын бири болуп келди. Covid-19 пандемиясы жана андан кийинки экономикалык кризис - Кытай атаандашынан алдыга озуп кеткенин көрсөттү\",-деп жазылат Экономика жана бизнести изилдөө борборунун баяндамасында. Уюм АКШнын экономикасы 2022-24-жылдары жыл сайын 1,9 пайызга, андан кийин 1,6 пайызга өсөт деп жоромолдойт. Ага салыштырмалуу Кытайдын экономикасы 2025-жылга чейин жыл сайын 5,7 пайызга өсүп, 2026-2030-жылдары 4,5 пайызга жогорулайт. 2000-жылдан бери Кытайдын глобалдык экономикадагы үлүшү 3,6 пайыздан 17,8 пайызга өстү. Соңку баяндамаларга ылайык, бул өлкө 2023-жылга чейин \"жогорку кирешелүү\" мамлекеттердин катарына кирет. Экономика жана бизнести изилдөө борборунун башчысы Дуглас МакУиллимдын айтымында, Кытай бир гана коронавирус пандемиясын э��тең жеңбестен, өндүрүшүн заманбап технологиянын жардамы менен өнүктүрүп, ири реформаларды жүргүзүүгө жетишти. \"Бир жагынан алар борборлошкон башкарууну колдонуп жаткандай. Бирок ошол эле учурда эркин соода экономиканын принциптери дагы байкалат. Өзгөчө технология жаатындагы эркин соода экономиканын өсүшүнө түрткү болууда\",-дейт Дуглас МакУиллим. Экономикалык жетишкендиктерге карабастан, реалдуу каржылык мүмкүнчүлүктү алганда орто катмар саналган кытайлык америкалык тургундан кыйла кедей болот. Буга Кытайдын калкы төрт эсе көп болгону дагы себеп. Кыргызстан Кыргызстанда 2015-2020-жылдары калктын саны тез өскөнү жана экономикасы жыл сайын 2 пайызга жогорулаганы белгиленет. Ошондой эле Кыргызстан дагы коронавирус пандемиясынан жабыркаганы айтылат. Пандемиядан улам 2020-жылы өлкөнүн экономикасы 12 пайызга кыскарды жана тышкы карызы дагы өстү. Экономика жана бизнести изилдөө борбору 2021-2025-жылдары Кыргызстандын экономикасы 6.5 пайызга өсүп, 2026-2030-жылдары 4.1 пайызга жогорулайт деп жоромолдоп жатат. Эгерде өлкө ушул нукта жүрсө 193 мамлекет арасынан 2020-жылы 148-орундан 2035-жылы 139-орунга көтөрүлөт."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-53650202", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-53660848", "doc1": "أنباء تشير إلى أن خوان كارلوس ذهب إلى جمهورية الدومييكان وأعلن العاهل الإسباني السابق البالغ من العمر 82 عاما، وتحيط به قضايا فساد، عن هذه الخطوة في رسالة نشرت على الموقع الإلكتروني للقصر الملكي. ولم تذكر تفاصيل عن وجهته، لكن بعض التقارير تشير إلى أنه ذهب إلى جمهورية الدومينيكان. وتظهر ردود الفعل الأولية على مغادرة خوان كارلوس لإسبانيا انقسام البلاد حول ما إذا كان ينبغي على الملك السابق، الذي كان شخصية بارزة في الانتقال إلى الديمقراطية بعد وفاة الجنرال فرانسيسكو فرانكو، البقاء لمواجهة العدالة. فمن هو خوان كارلوس؟ ولد في المنفى عام 1938، وسمح له بحضور مدرسة إسبانية في مدريد قبل التحاقه بالجيش والجامعة. وتزوج من الأميرة اليونانية صوفيا عام 1962. مواضيع قد تهمك نهاية وتولى خوان كارلوس العرش متعهدا بأن يكون \"ملكا لجميع الإسبان دون استثناء\" في نوفمبر/ تشرين الثاني عام 1975، وكان فرانكو قد اختاره قبل سنوات كخليفة له. وتجاهل خوان كارلوس أنصار فرانكو، الذين أرادوا تمديدا للحكم الأوتوقراطي، ووضع أساس الملكية البرلمانية. وبمساعدة محام دستوري ذكي تجنب الملك بمهارة تذمر الجيش، حسبما يقول البروفيسور بول بريستون، المؤرخ المعني بتاريخ إسبانيا في كلية لندن للاقتصاد. تعهد خوان كارلوس لفرانكو بالحفاظ على الديكتاتورية وأعطى الملك خوان كارلوس انطباعا حتى منتصف عام 1976 بأنه لن يخون اليمين الذي قطعه للجنرال فرانكو، وهو يمين الحفاظ على الديكتاتورية. ولكن بعد أكثر من خمس سنوات بقليل على توليه العرش، غرقت إسبانيا في ارتباك سياسي ، عندما اقتحمت مجموعة من الضباط البرلمان وأخذوا مئات النواب رهائن. وقبل ذلك بأسابيع استقال رئيس الوزراء أدولفو سواريز، الذي قاد إسبانيا منذ وفاة فرانكو، بسبب المشاكل الأمنية والاقتصادية المتزايدة. وعلى مدار عدة ساعات كانت الديمقراطية الإسبانية الوليدة في خطر. لكن الملك طلب من الخدمة المدنية أن تتولى دور ��لبرلمان من قصر زارزويلا، وقد استسلم المتمردون في نهاية المطاف عندما أصبح من الواضح أنهم لا يحظون بتأييد واسع النطاق داخل القوات المسلحة. وفي يوم 24 فبراير/شباط، ظهر خوان كارلوس على شاشة التلفزيون الوطني مرتديا الزي العسكري ليقول إن الانقلاب لن يتم التسامح معه. وبالنسبة للإسبان، رسم هذا الإجراء صورة عهده الذي دام 39 عاما. وفي مقابلة نادرة مع التلفزيون الإسباني في عام 2000، تحدث عن رغبته في \"أن تكون الملكية منفتحة وقريبة من الناس حتى يتمكن العديد من الناس من الوصول إلى الملك والملكة، باختصار، حتى يتمكنوا من رؤيتنا والتحدث إلينا\". ويقول: \"منذ البداية، كنت أعلم أن الملكية لا يمكن أن تكون غير ديمقراطية. لكن المشكلة كانت كيف يمكن تحقيق ذلك؟ لم أكن أعرف\". ولديه ثلاثة أبناء هم فيليبي وكريستينا وإلينا. رحلة بوتسوانا ولكن في السنوات الأخيرة تعرض زواجه من صوفيا للضغوط وكانت رحلة صيد إلى بوتسوانا في عام 2012 بدونها قد أدت إلى تراجع كبير في سمعته. ونشرت وسائل الإعلام الإسبانية صور الملك واقفا ببندقية بجانب فيل نافق. رحلة صيد الأفيال تسببت في احتجاجات غاضبة طالبت بتنحي خوان كارلوس وقيل أن المطلقة الألمانية كوريناتسو زاين-فيتغنشتاين كانت في تلك الرحلة الاستكشافية لكنها نفت أي \"علاقة غير لائقة\" مع الملك. ربما ظلت ملابسات رحلة بوتسوانا سرية ولكن سقوط الملك وتعرضه للكسر تطلب نقله جوا إلى إسبانيا لإجراء جراحة لعلاج كسر في الورك. ووسط أزمة اقتصادية طاحنة أسفرت عن معدل بطالة مرتفع وصل إلى وجود عاطل واحد من بين كل أربعة أشخاص، تصاعد الغضب وارتفعت بعض الدعوات تطالبه بالتخلي عن العرش. كورينا تسو زاين-فيتغنشتاين وعندما غادر المستشفى في مدريد، قدم أول اعتذار علني على الإطلاق: \"لقد ارتكبت خطأ ولن يحدث ذلك مرة أخرى\". مشاكل العائلة لكن مشاكل العائلة المالكة استمرت مع تحقيق طويل الأمد يتعلق بالشؤون التجارية لزوج الابنة الصغرى للملك. وقد مثلت الابنة كريستينا نفسها أمام المحكمة في مارس/آذار 2014 كمشتبه بها رسميا في قضية اختلاس زوجها دوق بالما إيناكي أوردانغارين. وعلى الرغم من أن الأسرة المالكة حاولت فصل الملك عن الفضيحة، فقد أشار استطلاع للرأي في يناير/كانون الثاني 2014 إلى أن 62 في المئة من الإسبان يرغبون في رؤيته يتنازل عن العرش. ويقول البروفيسور بريستون إنه يبدو أن الملك قرر أنه من أجل بقاء الملكية على قيد الحياة فقد كان عليه أن يتحرك عاجلا وليس آجلا. ويضيف قائلا إن صورة الملكية باتت ملطخة بفضائح فساد بين النخبة الحاكمة في إسبانيا بينما يعاني العديد من الناس العاديين من صعوبات اقتصادية. التنازل عن العرش وفي يونيو/حزيران عام 2014 تنازل خوان كارلوس عن العرش. وفي خطابه التلفزيوني في 2 يونيو/حزيران شرح خوان كارلوس أسباب تنازله عن العرش،وقال إنه كان قد فكر في التنحي لأول مرة في يناير/كانون الثاني واتخذ قراره بإفساح المجال أمام \"جيل جديد\". الملك فليبى ووالده خوان كارلوس وقال رئيس الوزراء حينئذ ماريانو راخوي ، وهو يعلن عن التنازل عن الملك : \"طوال 39 عاما كان أفضل رمز لتعايشنا السلمي. شخصيته مرتبطة ارتباطا وثيقا بالديمقراطية بحيث لا يمكن فهم أحدهما دون الآخر\". استمرار المشاكل ورغم ذلك لم تنته المشاكل حيث يجري محققون إسبان وسويسريون تحقيقات في مزاعم رشا تتعلق بعقد خط سكك حديدية للقطارات فائقة السرعة. ففي عام 2018 وبعدما تناقلت وسائل الإعلام شائعات بشأن ثروة خوان كارلوس الغامضة، فتح مدعي سويسري تحقيقا استجوب خلاله محامي الملك السابق في سويسرا ومستشاره المالي وآخرين على صلة به، من بينهم كورينا تسو زاين-فيتغينشتاين. التحقيق مع الملك الإسباني السابق بتهم فساد مرتبطة بالسعودية بيع سيارتي فيراري اهدتهما دولة الامارات للملك الاسباني السابق بالمزاد ويركز تحقيق المدعي إيف بيرتوسا على هدية تلقاها خوان كارلوس من العاهل السعودي الراحل الملك عبد الله عام 2008 بقيمة 100 مليون دولار (80 مليون جنيه إسترليني) وما إذا كانت على صلة بإبرام عقد بقيمة 6.7 مليار يورو لإنشاء خط سكك حديدية فائق السرعة بين المدينة ومكة من قبل تحالف شركات إسبانية بعد ذلك بثلاث سنوات. المغادرة وكان بيان للقصر الملكي قد ذكر الإثنين أن خوان كارلوس قرر مغادرة إسبانيا ليمكن نجله الملك الحالي فيليبي أن يحكم دون منغصات أو مشاكل. لكن البيان لم يذكر إلى أين ذهب الملك السابق. ووسط تكهنات واسعة النطاق عن المكان الذي ربما ذهب إليه خوان كارلوس، قالت قناة (تي.في.آي24) التلفزيونية البرتغالية وصحيفة كوريو دا مانها الاثنين إن خوان كارلوس موجود في كاشكايش وهو منتجع قرب لشبونة قضى فيه الملك السابق جزءا من طفولته. وقال محامي خوان كارلوس إن موكله \"سيبقى تحت تصرف مكتب المدعين\".", "doc2": "Король дүйшөмбү күнү билдирүү жасап, өлкөнү таштап чыгып кете турганын айткан. Ага коррупция боюнча айыптоолор тагылып жаткан эле. Испан басылмалары мурдакы монарх Доминикан Республикасына кеткенин кабарлашкан. Бирок бул өлкөнүн бийлиги алардын чек арасынан өтпөгөнүн айтып чыкты. 82 жаштагы мурдакы монарх 2014-жылы тактыдан баш тарткан 82 жаштагы мурдакы монарх 2014-жылы тактыдан баш тартып, Испаниядан башка өлкөдө жашай турганын билдирген эле. Мындай кадамга барганын уулу, король Филипп IV башкаруусуна жолтоо болбоюн деп түшүндүргөн. Хуан Карлосту коррупция менен айыпташып, иликтөө жүрүүдө. Бул коомчулукта чоң резонанс жаратты. Ал Мекке менен Мединанын ортосундагы темир жол куруу үчүн испан курулуш компаниясы менен түзүлгөн келишимге катыштыгы болгон деп айыпталууда. Бул келишимден үч жыл алдын испан монархы Сауд Арабиянын падышасынан 100 млн. доллар өлчөмүндө белек алган деп шектелүүдө. Хуан Карлос өзүнүн дарегине айтылган айыптоолор боюнча пикирин билдирүүдөн баш тартып келүүдө. Испан өкмөтү мыйзам алдында баары бирдей экенин айтып, иликтөө иштерине кийлигишпей турганын билдирди. Март айында король Филипп атасынан калган мурасты кабыл алуудан баш тартты. Ошондой эле мурдакы монархтын кем-каржысы үчүн төлөнүп келген жылына 194 миң евро берилбей турганы маалым болду. Испан мыйзамдары боюнча тактыдан кеткенге чейинки кандайдыр бир аракеттери үчүн жоопко тартылбайт. Мадриддеги Би-Би-Си кабарчысы Ник Биктин пикиринде, азыркы түзүлгөн кырдаал Хуан Карлос үчүн өтө чоң кемсинтүү болду. Ал тарыхта Испаниянын диктатурадан демократияга алып өткөн лидер катары калгысы келген."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/science-and-tech-54011232", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-54008758", "doc1": "ظل نافالني يقود أنصا��ه في مظاهرات لسنوات في روسيا وقد نقل أبرز منتقدي الرئيس الروسي فلاديمير بوتين جوا إلى برلين لتلقي العلاج بعد مرضه أثناء رحلة في منطقة سيبيريا الروسية الشهر الماضي، وهو في غيبوبة منذ ذلك الحين. وظهر اسم نوفيتشوك آخر مرة في الإعلام في عام 2018 عندما تعرض الجاسوس الروسي السابق سيرغي سكريبال وابنته يوليا لاعتداء في مدينة سالزبوري في بريطانيا. تم العثور على الجاسوس السابق سكريبال وابنته يوليا وقد فقدا الوعي ولكنهما نجيا من الاعتداء ونفت روسيا أي دور لها في الحالة الصعبة التي يمر بها نافالني، أو في تسميم سكريبال. إذن ماذا نعرف عن هذه نوفيتشوك وعن مجموعة عوامل الأعصاب التي تستخدم عسكريا؟ مواضيع قد تهمك نهاية تم تطويره في الاتحاد السوفيتي اسم نوفيتشوك يعني \"الوافد الجديد\" باللغة الروسية، وينطبق على مجموعة من عوامل (غازات) الأعصاب المتقدمة التي تم تطويرها في الاتحاد السوفيتي في السبعينيات والثمانينيات من القرن الماضي. وكانت هذه المجموعة من عوامل الأعصاب تعرف باسم الجيل الرابع من الأسلحة الكيميائية وقد طويرت في إطار برنامج سوفيتي سري يحمل اسم \"فوليانت\". وقد كشف عن وجود \"نوفيتشوك\" الكيميائي الدكتور فيل ميرزايانوف في التسعينيات عبر وسائل الإعلام الروسيةن والذي هرب لاحقا إلى الولايات المتحدة حيث نشر الصيغة الكيميائية لهذا السم في كتابه أسرار الدولة. وفي عام 1999 سافر مسؤولون في وزارة الدفاع الأمريكية إلى أوزبكستان للمساعدة في تفكيك وتطهير واحدة من أكبر منشآت اختبار الأسلحة الكيميائية في الاتحاد السوفيتي السابق. نوفيتشوك: \"أخطر\" سم عرفته البشرية ألمانيا: المعارض الروسي أليكسي نافالني تعرض لمحاولة قتل بغاز أعصاب ترسانة روسيا من السموم \"الغريبة\" الجيش الروسي درب \"وحدات خاصة\" على استخدام مواد تستهدف الأعصاب وقال الدكتور ميرزايانوف إن السوفييت استخدموا المصنع لإنتاج واختبار كميات صغيرة من نوفيتشوك، وقد صممت عوامل (غازات) الأعصاب التي تقع تحت هذا المسمى لتفادي الكشف عنها من قبل المفتشين الدوليين. أكثر سمية من عوامل (غازات) الأعصاب الأخرى يُعتقد أن بعض أنواع \"نوفيتشوك\" أكثر سمية بخمس إلى ثماني مرات من غاز الأعصاب في إكس. ويقول البروفيسور غاري ستيفنز، خبير علم العقاقير في جامعة ريدينغ: \"هذا عامل (غاز) أكثر خطورة وتعقيدا من السارين أو في إكس ويصعب تحديده\". كم تدوم سمية نوفيتشوك؟ ينقسم الخبراء بشأن المدة التي يستمر فيها التأثير السمي لنوفيتشوك على الأعصاب. ويقول الدكتور ميرزايانوف إنه لا يستمر لأشهر. بيد أن فلاديمير أوغليف، العالم الذي يزعم أنه اخترع سم نوفيتشوك المستخدم في تسميم سكريبال، يقول إن المادة \"مستقرة للغاية\". ويقول خبراء آخرون إن المواد الكيميائية مصممة لتكون ثابتة (لا تتحلل بسرعة الى عناصر أخرى)، ويمكن أن تستمر لأشهر أو سنوات، خاصة إذا تم حفظها في حاويات. وقالت أندريا سيلا، أستاذة الكيمياء غير العضوية في لندن كوليدج: \"إن نوفيتشوك لا يتبخر، ولا يتفكك في الماء\". وتتمثل إحدى الصعوبات في أن نوفيتشوك لم يحظ بدراسات مستفيضة تسهل فهمنا له مقارنة بعوامل (غازات) الأعصاب الأخرى، ولا توجد بيانات علمية رسمية بشأن مدة بقائه واستمراره. نوفيتشوك يوجد في أشكال مختلفة في حين أن بعض أشكال نوفيتشوك عبارة عن سوائل،يعتقد أن البعض الآخر موجود في شكل صلب، وهذا يعني أنه يمكن تفتيته في شكل مسحوق ناع�� للغاية. وتمت الإفادة أيضا من أنه قد يكون في شكل \"سلاح كيمائيا مزدوجا\"، الأمر الذي يعني أنه يمكن تخزينه في صورة مكونين كيميائيين أقل سمية يسهل نقلهما والتعامل معهما وتخزينهما. محققون قرب سالزبري حيث تعرض سكريبال ويوليا للتسميم وعندما يتم خلطهما، فإنهما يتفاعلان لإنتاج المادة السامة النشطة. ويقول البروفيسور ستيفنز: \"إن أحد الأسباب الرئيسية لتطوير نوفيتشوك هو أن مكوناته ليست مدرجة في قائمة المواد المحظورة\". يمكن لبعض أنواعه أن يسري مفعوله بسرعة كبيرة لقد صمم نوفيتوشك ليكون أكثر سمية من الأسلحة الكيميائية الأخرى، لذلك تبدأ بعض أنواعه في التأثير بسرعة، في فترة تتراوح بين 30 ثانية ودقيقتين. ومن المحتمل أن تكون الطريقة الرئيسية للتعرض لهذا اسم عن طريق الاستنشاق أو الابتلاع، على الرغم من أنه يمكن أيضا امتصاصه من خلال الجلد. تتشابه الأعراض مع أعراض عوامل (غازات) الأعصاب الأخرى ولنوفيتشوك تأثيرات مشابهة لغازات الأعصاب الأخرى، فهو يعمل عن طريق منع الرسائل من الأعصاب إلى العضلات مما يتسبب في انهيار العديد من وظائف الجسم. وقال الدكتور ميرزايانوف إن أول علامة يجب البحث عنها هي انقباض حدقة العين، فالانقباض المفرط للحدقة، يشير إلى أن ثمة جرعة أكبر يمكن أن تسبب تشنجات وانقطاع في التنفس. وأضاف قائلا:\"وتبدأ التشنجات والقيء المستمر، ثم النتيجة القاتلة\". يعد نافالني من أشد منتقدي الرئيس الروسي بوتين ويقول الدكتور ميرزايانوف إن هناك ترياق، يتألف من أتروبين وأثين، اللذين يساعدان في وقف عمل السم ، لكنهما ليسا علاجا. وإذا تعرض شخص لغاز الأعصاب فيجب خلع ملابسه وغسل بشرته بالماء والصابون وشطف عينيه وإعطائه الأكسجين. هل يمكن لأي جهة أخرى صنع سم نوفيتشوك؟ يعتقد الدكتور ميرزايانوف أن روسيا كانت وراء تسميم سكريبال \"لأن روسيا هي الدولة التي اخترعته، ولديها الخبرة، وحولته إلى سلاح، لقد أتقنت الدورة بالكامل\". وقال سفير روسيا لدى الأمم المتحدة إن أعمال التطوير الخاصة بعوامل (غازات) الأعصاب التي تعود إلى الحقبة السوفيتية قد توقفت في عام 1992، وأن المخزونات الحالية دمرت في عام 2017. وفي سبتمبر/أيلول عام 2017، أكدت منظمة حظر الأسلحة الكيميائية (OPCW) التدمير الكامل لـ 39.967 ألف طن من الأسلحة الكيميائية التي تمتلكها روسيا. و يقول البروفيسور أليستر هاي من جامعة ليدز إنه لم يتم الإعلان عن نوفيتشوك أبدا لمنظمة حظر الأسلحة الكيميائية، ولم تشكل المواد الكيميائية الداخلة فيه أبدا جزءا من أي نظام تحكم، ويرجع ذلك جزئيا إلى عدم اليقين بشأن تركيباتها الكيميائية. تم نقل نافالني جوا إلى برلين للعلاج وأضاف قائلا إنه من المحتمل جدا أن تكون بعض المعامل الحكومية قد صنعت كميات صغيرة وخزنت خصائصها في قواعد البيانات بحيث يمكن تأكيد هوية هذا الغاز السام في مرحلة لاحقة إذا تم العثور عليها بوصفها سما غير معروف في دم شخص ما.", "doc2": "Өкмөттүк эксперттер Навальныйдын анализдерин изилдеп чыккандан кийин ушундай тыянакка келген. Ал жандандыруу бөлүмүндө, жасалма дем алдыруучу аппаратта жатат. \"Анын айыгышы узак мөөнөткө создугушу мүмкүн. Мындай уулануудан кийин болжолдуу кесепеттери кандай болорун алдын ала айтууга азыр эрте\",-деп айтылат клиниканын сайтындагы маалыматта. \"Новичок\" боюнча биринчи жолу айтылып жаткан жок. Аны менен 2018-жылы Солсбериде Сергей Скрипаль менен кызы Юлия ууланган. Ошондо британ өкмөтү бул үчүн орусиялык бийликти айыптап чыкканы бар. Бирок Москва айыптоолорду кескин четке кагып келүүдө. Бул жолу дагы Берлин Навальныйдын ууландырылышынын артында Кремль турушу мүмкүн деп эсептесе, Орусияны санкциялар күтөт. \"Новичок\" деген эмне болгон уулу зат? Ууланган кишинин жүрөгү, ичеги-карыны, табарсыгы жакшы иштебей калат. Ошондой эле уулуу зат мээге дагы түз таасир этет. \"Бул факторлордун комбинациясы биринчи кезекте мээнин иштешин бузуп, дем алууну кыйындатат. Ошондон киши эстен танат. Эгерде чукул арада жардам көрсөтпөсө, сактап калуу кыйын болот\",-дейт токсикология боюнча адис, профессор Алистер Хэй. Эксперттер Навальныйдын дарылануусу канчага созулаары тууралуу айтуудан карманууда. Бул бир нече факторлордон көз каранды. Анын ичинде уунун дозасы, алгачкы жардамдын көрсөтүлүшү, ууланган маалдагы саясатчынын саламаттыгы чоң мааниге ээ. Ошентсе дагы Навальныйдын айыгып кетишине мүмкүнчүлүктөр Скрипалга салыштырмалуу көп болушу керек. Анткени Скрипаль ууланган 2018-жылы медиктер нөлдөн баштап изилдеп чыгышкан. Азыр болсо ууландырган зат тууралуу маалыматтар бар деп үмүттөнөт көпчүлүк эскперттер."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/middleeast-50780461", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-50724717", "doc1": "يشيد المعجبون بجمالها وشجاعتها، في حين ينتقدها آخرون بسبب صورها الجريئة قائلين: \"لا مكان للمرأة المسلمة المؤمنة على منصات عروض الأزياء\". وصلت حليمة إلى الولايات المتحدة كلاجئة صومالية، وتربت في بيئة محافظة للغاية، ثم تمكنت في غضون عامين فقط من أن تصبح واحدة من أكثر الوجوه شهرة في عالم الموضة. التقتت مراسلة بي بي سي، ألينا إساخنكو، مع حليمة، وهي أول عارضة أزياء ترتدي الحجاب يلمع نجمها في العالم، لتسألها كيف جمعت بين مهنة عرض الأزياء والالتزام بالتعاليم الإسلامية. سجادة الصلاة في غرفة التبديل مواضيع قد تهمك نهاية تقول حليمة: \"أحاول الصلاة خمس مرات في اليوم، ولكني لا أنجح في هذا الأمر دائما. أتذكر نفسي أثناء أسبوع الموضة في نيويورك وأنا أركض حاملة بيدي سجادة وأبحث عن مكان للصلاة. وغالبا ما يكون هذا المكان هو غرفة تبديل الملابس\". أثناء أسبوع الأزياء المحتشمة في اسطنبول، كانت حليمة لا تفوّت فرصة للتحدث مع أي شخص يمر قربها، أو أخذ صور شخصية مع العاملين على عرض الأزياء عن طيب خاطر. لكنها كانت تسير برفقة مديرة أعمالها وحارسها الشخصي، ومحاطة بمصورين ومصممي أزياء. مصممة أزياء سودانية شابة: ميغان ماركل كانت بحاجة لي تبلغ حليمة 22 عاما وأصبحت أول عارضة أزياء محجبة تظهر على غلاف مجلة فوغ البريطانية، وتظهر مرتدية رداء السباحة (بوركيني) على صفحات أميركان سبورتس إليستريتد - التي غالبا ما تنشر صور عارضات شبه عاريات. ورغم أن طول حليمة لا يتعدى 166 سنتمترا - وهو أقل بكثير من المقاسات المطلوبة عادة من عارضات الأزياء - إلا أن ماركات تجارية فاخرة تدعوها باستمرار للمشاركة في عروضها. وقبل عامين، أصبحت أول عارضة أزياء محجبة في العالم توقع عقدا مع واحدة من أكبر وكالات الأزياء (IMG Models). تقول حليمة: \"لا تغيري نفسك، بل غيّري قواعد اللعبة\"، فهدفها جعل صناعة الأزياء أكثر شمولية لفتح الطريق أمام الفتيات ليصبحن عارضات أزياء في جميع أنحاء العالم بغض النظر عن انتمائهن العرقي أو الديني. \"لو لم أخض اختبارات الأداء فما كانوا ليختاروني في أي عرض. لم أفقد عزيمتي لأني أحمل إيماني معي دائما. فالإيمان هو ما يمنحني الثقة بالنفس\"، هكذا تعبر حليمة عن نجاحها. تسألها المراسلة: ما أهم العبر في القرآن بالنسبة لك؟ تجيب حليمة بلا تردد: \"لا تطلق أحكاما على الناس أبدا، فالله وحده القادر على الحكم. ساعد الناس وامنحهم الحب. التفاعل مع أولئك الذين لا يشاركونك معتقداتك والذين ينظرون إلى الحياة بطريقة مختلفة عنك جزء مهم من إيماني\". وتضيف: \"نشأت في مخيم للاجئين، وأدركت أنه يمكن لكل هذه الحياة الفاخرة أن تنتهي بلحظة، وأنا مستعدة للحظة كهذه\". ارتداء الحجاب في عقد العمل ولدت حليمة في مخيم للاجئين في كينيا؛ فعائلتها فرّت من الصومال في منتصف التسعينيات بسبب واحدة من أكثر الحروب دموية في القارة الإفريقية. مشت والدتها 12 يوما قبل الوصول إلى كينيا. وعندما بلغت حليمة السادسة من عمرها انتقلت إلى الولايات المتحدة مع والدتها وشقيقها، وفقدوا التواصل مع والد حليمة بسبب الحرب. تعيش عائلة حليمة في ولاية مينيسوتا التي تضم واحدة من أكبر الجاليات الصومالية في الولايات المتحدة، وتتذكر قائلة: \"اعتقد أصدقائي في أمريكا أنني أميرة صومالية لأنني كنت أخبرهم كيف انتقلنا باستمرار من منزل إلى آخر في كينيا. لم يعرفوا أن المنازل التي عشنا فيها كانت مصنوعة من قناني بلاستيكية ومن ركام الأبنية. كان ذلك كل ما استطاعت والدتي العثور عليه\". وتضيف: \"سخر زملائي مني وقالوا إنني أرتدي غطاء رأس لأن شعري متسخ كما كانوا يلقون نكات عن الإرهابيين. لكن كما تعلمين كنا في الثانوية\". عندما بلغت حليمة عامها التاسع عشر، أصبحت أول مشاركة على الإطلاق تظهر على المسرح مرتدية الحجاب ورداء السباحة البوركيني في مسابقة ملكة جمال مينيسوتا. تقول حليمة: \"أردت دائما المشاركة في مسابقة ملكات الجمال. لكنني صومالية ولم يسبق لأي واحدة منا اتخاذ مثل هذه الخطوة. وبعد المسابقة أخبرت أصدقائي أنه بإمكانهن ارتداء بوركيني والشعور بالثقة وإن كن واقفات إلى جانب شابات أخريات يرتدين ثياب السباحة المكشوفة. إننا على الأقل نبدو مختلفات، لكن لا أحد يستطيع أن يحرمنا من فرصة تجربة شيء جديد\". وبعد المسابقة، تلقت حليمة عرضا للتعاون مع واحدة من أكبر وكالات الأزياء في العالم وهي (IMG Models)، ووافقت عليه لكنها وضعت شرطها: ارتداء الحجاب عند مشاركتها في التصوير والمشي على منصات العرض. \"ارتديت الحجاب منذ الطفولة، لذا فهو بالنسبة لي جزء لا غنى عنه في خزانة ملابسي، كما هي الحال مع الأحذية التي لا يمكن الخروج دونها\". ولدى حليمة متطلبات صارمة تتعلق بالثياب التي تعلن عنها؛ فمعتقدها لا يسمح لها أن تكشف إلا عن وجهها ويديها وقدميها علنا، وقد كتب ذلك في عقود عملها. وتضيف حليمة: \"أرغب بتسهيل عمل المصممين غير المعتادين على العمل مع عارضات مثلي. كنت في السابق أحمل معي دائما حقيبة مليئة بأغطية شعر مختلفة وياقات قمصان وجوارب طويلة. أسافر دائمًا مع مديرة أعمالي، والتي ينبغي أن تكون امرأة دائما فتساعدني في تغيير الملابس عندما يكون طاقم العرض من الرجال\". يمكن ملاحظة أن بقية المشاركات في \"أسبوع الموضة المحتشمة\" يغيرن ملابسهن في غرفة مشتركة أمام أنظ��ر الجميع، في حين تبنى في بعض عروض الأزياء غرفة منفصلة من جدران كرتونية عالية مطلية باللون الأسود خصيصا لحليمة لإخفائها عن أعين المتطفلين. تقول حليمة: \"أنا مسلمة، ويجب أن أتذكر هذا خارج المنصة. لذلك، يبذل المصممون ومنظمو العروض كل ما بوسعهم كي يكون لدي غرفتي الصغيرة التي أشعر فيها بالراحة\". تعلق حليمة على ذلك: \"بعض الفتيات لا يمانعن ذلك فقد اعتدن عليه. حتى مع وجود غرف خاصة، فإن العديد من العارضات يفضلن أن يكن معا. شخصيا لا أستطيع ارتداء الملابس في الأماكن العامة، لذلك أحتاج إلى غرفة منفصلة. لا أطلب الكثير. إن لم يناسب ذلك أحد المصممين فأنا جاهزة دائما للمغادرة\". \"اعتقدت أمي أني سأمشي نصف عارية\" لا تزال والدة حليمة تعتقد أن العمل كعارضة أزياء يتعارض مع الإيمان، لكن حليمة تقول: \"تعرف أمي أن بإمكانها الوثوق بي. لقد ربتني على نحو صحيح، لذا فهي إلى جانبي على أية حال. هي تدرك أيضا أنه إن لم يكن الأمر مناسبا لي، فلن أرضاه، سأقول لا ببساطة\". \"في أوساطنا لم يسمع أحد عن واحدة منا عملت في مجال عرض الأزياء، لذا اعتقد كثيرون، بمن فيهم والدتي، أنني سأقوم بالتصوير وأنا نصف عارية. لكن الجميع الآن سعيد بنجاحي\". لكن والدة حليمة لم تحضر على الإطلاق أيا من عروض الأزياء التي شاركت بها ابنتها. تعلق حليمة على ذلك: \"أمي لا تفهم اتجاهات الموضة ولا ألومها على ذلك. فبالنسبة لها الملابس شيء يمكنك رميه على نفسك ونسيان أمره\". وتضيف: \"جل ما تتمناه لي هو التحصيل العلمي وتكوين عائلة وأن تكون حياتي بسيطة وعادية\". \"الحجاب خياري الشخصي\" سألت المراسلة حليمة ما إن كانت ستقبل أن تمشي يوما على المنصة بدون حجاب لتظهر للنساء اللاتي لا يتمتعن بحرية اختيار نزع الحجاب أن ذلك أمر ممكن، فأجابت: \"إذا كنا نريد العيش في مجتمع يضمن للمرأة حق اتخاذ قراراتها بنفسها، فعندئذ يكون سؤالك هذا لي خطأ. فقبل كل شيء هذا السؤال يسلبني حقي بارتداء ما يجعلني أشعر بأني جميلة وواثقة من نفسي. هذا حجابي. بغض النظر عن نمط الملابس الذي تختاره المرأة فهي تستحق الاحترام والدعم والحب. هذه هي رسالتي\". وتقول: \"في أي بلد في العالم، لا ينبغي لأي امرأة ارتداء الحجاب دون رغبتها بذلك، ولا ينبغي لأي امرأة خلعه تحت الإكراه\". \"أود أن أرى أمي حاضرة في عروضي\" تقول حليمة إنه إذا أراد أحد إحداث التغيير، فلا يحتاج إلى تغيير نفسه بل إلى تغيير قواعد اللعبة. ويبدو أن ذلك يحصل معها بالفعل. \"يمكنك اليوم رؤية الكثير من العارضات المحجبات على منصات العرض ولدينا محجبات كثيرات في الوكالة - أعتقد أن هذا الأمر أصبح أمرا عاديا\"، كما تقول. وتضيف: \"كل ما نسمعه عن النساء المحجبات يكتنفه السلبية ويكون مسيسا بشدّة. أريد تغيير ذلك. أنا شابة تعشق الأزياء والتصاميم، ولدي روح ومشاعر، ولا أختلف عن أي شابة أخرى\". يبدو أن حليمة تمكنت من تحقيق ما تطمح إليه وما كانت تحلم به: مصممون مشهورون يصطفون للعمل معها؛ معجبون يلاحقونها من عرض إلى آخر، وأكبر مؤسسات الإعلام العالمية تدعوها لإجراء المقابلات. ومع ذلك، فلدى العارضة حلم معلّق: \"أود فعلا أن تجلس والدتي في الصف الأول في أحد عروضي لمرة واحدة. لكن هذا يجب أن يكون أكبر عرض أزياء في حياتي. آمل أن يتحقق هذا في يوم من الأيام\".", "doc2": "Күйөрмандары анын сулуулугуна тамшанса, сынчылары ачык сүрөттөрү үчүн жана кудайга ишенген мусулман кызга подиумда орун жок деп ти��дешет. Сомалиден келген качкындардын үй-бүлөсүнөн чыккан кыз өтө эле консервативдүү чөйрөдө өскөн. Эки эле жылдын ичинде баш айланткан карьера жасап, дүйнөлүк модадагы эң таанымал жүздөрдүн бири болуп калды. Би-Би-Си Халима Аденди маекке тартып, моделдик карьерасы менен исламдын катаал принциптерин кантип айкалыштырып кеткенин сурады. \"Гримдөөчү бөлмөдө окулган намаз\" \"Беш убак намазды үзбөй окуганга аракет кылам. Бирок жетишпей калган учурлар дагы болуп калат,-дейт Халима. -Эсимде калган өзгөчө таасирдүү учурлардын бири Нью-Йорктогу мода апталыгында болду. Жайнамазымды көтөрүп алып, намаз окуганга ылайыктуу жай издеп чуркап жүргөм. Көп жолу гримдөөчү бөлмөдө же тасма тарткан аянтчада намаз окуганга туура келет\". 22 жаштагы Халима Аден - британдык Vogue жана адатта жарым жылаңач кыздардын сүрөтүн көп чыгарган америкалык Sports Illustrated журналдарына хиджаб менен чыккан дүйнөдөгү алгачкы модель кыз. Халиманы мусулман кыз-келиндерге төп келбеген жүрүм-турумга ээ деп көп сындашат Боюнун узундугу болгону 166 сантиметр. Бул топ-моделдер үчүн өтө кыска эсептелет. Ошого карабастан ага көп чакыруу жөнөткөн белгилүү бренддер бар. Эки жыл мурун Халима дүйнөдөгү эң ири моделдик агенттик IMG Models менен келишим түзгөн. \"Өзүңдү өзгөртпөй туруп, оюндун эрежесин өзгөрт\",-дейт Халима. Анын максаты - диний жана этникалык айырмачылыктарына карабастан дүйнө жүзүндөгү кыздардын баарына подиумга жол ачуу, мода индустриясын инклюзивдүү кылуу. Халиманын ызы-чуу коштогон, эркектер көз салып олтурган иш-чараларда жүргөнүн апасы жактырбайт \"Кандайдыр бир ийгиликсиз учурлар үчүн көңүлүм чөкпөйт. Анткени менин ишенимим бекем,-дейт Халима. -Мен качкындар лагеринде чоңойдум. Менин азыркы шаан-шөкөттүү жашоом бир ирмемде бүтүп калышы мүмкүн. Мен буга даярмын\". Халима Кениядагы качкындар лагеринде туулган. Анын ата-энесинини теги Сомалиден. Алар өткөн 90-жылдардын орто ченинде Африка континентиндеги эң кандуу согуштан качып чыгышкан. Апасы Кенияга жетүү үчүн 12 күн жөө баскан. Халима алты жашка чыкканда апасы жана агасы менен чогуу АКШга келген. Согуш жүрүп жаткан жылдары атасы дайынсыз кеткен. Халима америкалык Sports Illustrated журналына хиджаб менен чыккан дүйнөдөгү алгачкы модель кыз Халиманын ызы-чуу коштогон, эркектер көз салып олтурган иш-чараларда жүргөнүн апасы жактырбайт. \"Классташтарым менин чачым кир болгонү үчүн жоолук салынып жүрөт деп айтышчу. Болбосо андан да жаман тамашалар айтылат эле. Бул эми орто мектеп да, өзүңөр түшүнөсүңөр\",-дейт Халима. Халима 19 жашында \"Миннесота сулуусу\" сынагына катышып, сахнага хиджаб менен чыккан. Ушул сынактан кийин көптөгөн мода агенттиктеринин көзүнө түшөт. Апрелде Стамбулда өткөн иш-чарага Халима атайын чакыруу менен келген Ага сунуштар келгенде, хиджаб менен гана чыга турганын айтып, шарт койгон. \"Апам мени жарым жылаңач болуп чечинет деп ойлоптур\" Халиманын апасы азырга чейин кызынын тандоосун жактырбай келет. Анткени моделдин иши биздин ишенимге каршы келет деп ойлойт. Консервативдүу мусулман аял шарыяттын жол-жобосун бузбай аткарууга умтулат. \"Халиманын ызы-чуусу көп, айланасына киши жыйылган, эркектер көз агыткан жерде болушу мага жакпайт\",-деген ал Al Jazeera үчүн берген сейрек интервьюларынын биринде. \"Апам мага ишенүүгө боло турганын жакыш билет,-деди Халима. -Ал мага туура тарбия берген. Ошондуктан ал ички туюмунда дайыма мен тарапта. Мага ылайык келбеген нерсе болсо, жок деп айта ала турганымды жакшы түшүнөт\". \"Биздин чөйрөдө мурда моделдин иши тууралуу эч ким билчү эмес. Мени жарым жылаңач болуп чечинет деп ойлошкон. Азыр эми баары менин ийгилигиме кубанышат\". Деген менен Халиманын апасы кызы катышкан бир да мода көргөзмөсүнө барган эмес. \"Салабаттуу моданын\" символубу же исламды мазактообу? Халиманын \"Инстаграм баракчасына сүрөттөрүн, маектерин жарыялап турат. Ар бир сүрөттүн алдына он миңдеген \"жактыруу\" белгисин коюуп, пикирлерди жазышат. Кээде аны өтө эле ачык болуп алдың деп сындашат Анын баракчасына катталгандардын көбү дүйнөнүн ар кайсыл бөлүгүндө жашаган жаш мусулман кыздар. \"Халима биз сени урматтайбыз. Сен бүтүндөй дүйнөгө эргүү бердиң\",-деп жазат бири. \"Суранам, токтот. Сен биздин динди туура эмес көрсөтүп жатасың, уялбайсыңбы\",-деп тилдейт Min_xi деген колдонуучу. \"Хиджаб кийген кыз сендей болуп мода көргөзмөлөрүндө жүрбөйт. Эгерде сен өзүңдү чын эле мусулманмын деп эсептесең, анда мунун кереги жок\",-деп жазган _itsshahed_деген колдонуучу. IMG Models агенттигинин директору Айван Брат (оңдо) Халиманын ийгилигин - көрүнүктүү инсан экенине байланыштуу деп эсептейт \"Хиджаб - менин жеке тандоом\" Хиджаб - мусулман дүйнөсүндө жана андан сырткары деле жөн эле гардеробдун бир элементи катары саналбайт. Айрымдар андан аялдардын укугун чектеген, көз карандылыкты көрсө, кээси андан керексиз көңүл буруудан сактануу жана ички эркиндиктин белгисин көрүшөт. Айрым өлкөлөрдө аялдар хиджабсыз көчөгө чыга албайт. Анткени катаал жазага кириптер болушу мүмкүн. Ошондуктан сынчылар Халиманы хиджабды пропаганда кылып жатат деп сындап келишет. Халима дүйнөдөгү жаш мусулман кыздарынын үлгү туткан адамына айланды. Анын айтымында, ага көп ата-энелер кайрылып, (мусулмандар эле эмес христианы да бар) кантип кызын модел кылса болорун сурашат. \"Бир дагы өлкөдө, бир дагы аял өзүнүн каалоосу болбосо хиджаб кийбеши керек. Ошол эле маалда анын эркине каршы мажбурлоо менен хиджабды чечүүгө бир дагы аял жол бербеши керек. Мен хиджабды сулуу корсөткөнү жана өзүмө ишенимди бергени үчүн кийем\",-дейт Халима. (AbA) Сүрөттөр Sports Illustrated журналы тарабынан сунушталды."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-51956490", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/52195860", "doc1": "ظهر فيروس كورونا في مدينة ووهان في ديسمبر الماضي وأعلنت اللجنة الوطنية للصحة في الصين الخميس عن 34 حالة إصابة جديدة، لكن جميعها لمواطنين أتوا من خارج البلاد. وسجلت 8 حالات وفاة جديدة في مقاطعة هوبي، معظمهم في مدينة ووهان. ويعتبر نقص انتشارالعدوى محليا، مؤشرا على جهود الصين لاحتواء الفيروس. لكنّ الارتفاع في عدد الإصابات الآتية من الخارج قد يهدّد ذلك. وأصيب بفيروس كورونا المستجد، كوفيد 19، قرابة 81 ألف شخص وتوفي أكثر من 3200 في الصين. مواضيع قد تهمك نهاية أما بالنسبة للإصابات الجديدة الـ34 القادمة من خارج الصين، فهي تمثل العدد الأكبر من المصابين بين وافدين في يوم واحد منذ أسبوعين، بحسب لجنة الصحة الوطنية. وتظهر الإحصائيات أن تفشي الوباء أصبح تحت السيطرة في ووهان - المدينة التي ظهر فيها الفيروس للمرة الأولى في ديسمبر/كانون الأول 2019 - وفي مقاطعة هوبي المحيطة بها. واتخذت العديد من الدول تدابير صارمة، بما في ذلك منع الاختلاط الاجتماعي وإلغاء تنظيم أنشطة كبرى للمساعدة في إبطاء انتقال العدوى. وحثت بعض الحكومات مواطنيها على البقاء في منازلهم قدر الإمكان وعدم السفر إلا في حالة الضرورة. وكانت إيطاليا قد سجلت الأربعاء أكبر حصيلة وفيات جراء الفيروس في يوم واحد داخل أي بلد منذ تفشي المرض، بعد وفاة 475 شخصا. وتعد إيطاليا ثاني أشد دول العالم تضررا بالفيروس بعد الصين.", "doc2": "Саламаттыкты сактоо боюнча мамлекеттик комитеттин билдирүүсүндө, жаңы катталган 32 учур болгонун, анын баары сырттан келгени айтылды. Коронавирустун очогу болгон Хубэй провинциясында инфекциянын бир дагы жаңы учуру катталган эмес. Буга чейин провинциядагы карантин чаралары бир аз жумшарган эле. Шаршембиден тарта провинциянын борбору саналган Ухань шаарындагы чектөөлөр алына баштайт. Кытайдын бийлиги 8-апрелден тарта Ухандагы карым-катнашка чектөөнү алат деп күтүлүүдө. Шейшембиде эрте менен алынган маалыматтарга караганда, дүйнөдө коронавируска чалдыккандар саны 1,3 млн ашты. Ал эми каза тапкандар 75 миңге барды. Европа пандемиянын эң оор тилкеси болуп турат. Дүйшөмбүдө Францияда өлүм-житим көп катталды. Италияда дагы бир нече күн төмөн болгон көрсөткүчтөр кайра секирик жасады. Соңку 24 сааттын ичинде Францияда Covid-19 тумоосу 833 кишинин өмүрүн алды. Бул эң жогорку көрсөткүч. АКШда вирустан каза тапкандар 10 миңден ашты. Өлкөнүн саламаттыкты сактоо кызматынын жетекчиси Жером Адамс жекшембидеги билдирүүсүндө, кырдаалды Перл-Харборго салыштырып, жоготуулар көп болот деп билдирди. Симптомдору байкалбаган оору \"Рейтер\" агенттиги Кытайдын өзүндө эч кандай оорунун белгилери байкалбай туруп эле коронавируска чалдыккандар көп болуп жатканын жазды. Кытайдын маалыматына караганда, жекшембиге чейин мындай 78 учур катталган. Бир сутка мурун алардын саны 47 эле. Мындай оорунун белгилери жок туруп вирус аныкталгандардын дээрлик жарымы Хубэй провинциясынан. Кытай дарыгерлери бул абалды түшүнүүгө аракет кылууда. (AbA)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/science-and-tech-51927920", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-51934187", "doc1": "يوضح باحث في شركة أدوية ألمانية اختبار سير العمل لأبحاث Covid-19. وكشفت البحوث التي أجروها، والتي نشرت نتائجها نشرة (نيتشر ميديسين) يوم الثلاثاء، أن المصابين بالفيروس يتماثلون للشفاء بالطريقة نفسها التي يتماثل بها المصابون بالإنفلونزا العادية. ويقول الخبراء أيضا إن التعرف على نوعية خلايا المناعة التي تظهر بعد الإصابة بفيروس كورونا سيساعد في تطوير لقاح ضده. يذكر أن السلطات حول العالم أكدت اصابة أكثر من 160 ألف شخص بالفيروس، وقد توفي منهم نحو 6500. وقالت الأستاذة كاثرين كيدزيرسكا، التي ساعدت في وضع الدراسة الجديدة، إن \"هذا الاكتشاف مهم جدا لأنه يعطينا للمرة الأولى فهما للطريقة التي يقاوم بها جهاز المناعة فيروس كورونا الجديد\". مواضيع قد تهمك نهاية وأثنى عدة خبراء على البحث الذي أجري في معهد بيتر دوهرتي للأمراض والمناعة في مدينة ملبورن، ووصفه أحدهم بأنه \"اختراق علمي حقيقي\". وأظهرت عمليات مسح الصدر تطهير رئتي المريض بعد ظهور خلايا مناعية أظهرت عمليات مسح الصدر تطهير رئتي المريض بعد ظهور خلايا مناعية ما الذي تم التوصل إليه؟ تماثل العديد من المصابين بفيروس كورونا للشفاء، مما مما يعني أنه كان معلوما أن جهاز المناعة يمكنه مكافحة الفيروس بنجاح. ولكن للمرة الأولى، تعرف البحث الجديد على 4 أنواع محددة من خلايا المناعة ظهرت لمكافحة فيروس كورونا (كوفيد-19). واكتشفت هذه الأنواع الأربعة في مريضة أصيبت إصابة خفيفة إلى معتدلة بالفيروس، ولم تكن تعاني من أي حالات مرضية أخرى. وكانت المريضة، وهي امرأة من مدينة ووهان الصينية تبلغ من العمر 47 عاما، قد أدخلت المستشفى في أستراليا، وتماثلت للشفاء في غضون 14 يوما. وقالت الأستاذة كيدزيرسكا لبي بي سي إن فريقها فحص \"كل جوانب الرد المناعي\" لدى تلك المصابة. ولاحظ الباحثون ظهور خلايا معينة في دمها قبل تماثلها للشفاء بثلاثة أيام. يذكر أن هذا النوع من الخلايا يظهر أيضا عند المصابين بالإنفلونزا وفي نفس مرحلة المرض. وقالت الأستاذة كيدزيرسكا \"أثارت هذه النتائج حماسنا، وخصوصا قدرتنا على التعرف على ظهور خلايا مناعية معينة في المصابة قبيل تحسن وضعها السريري\". وأضافت في حديث مع بي بي سي أن أكثر من 12 خبير عملوا على مدار الساعة لأربعة أسابيع لاعداد البحث. كيف سيساعد هذا الاكتشاف في التصدي للفيروس؟ يقول الأستاذ بروس ثومبسون، عميد دراسات العلوم الصحية في جامعة سوينبورن للتكنولوجيا في ملبورن، إن التعرف على توقيت تدخل خلايا المناعة سيساعد \"في التنبؤ بسير الفيروس\". وقال لبي بي سي \"عندما تعرف متى تقع الردود المختلفة يمكنك التنبؤ بسير المرض وموعد تماثل المصاب للشفاء\". وقال وزير الصحة الأسترالي، غريغ هانت، إن هذا الاكتشاف سيساعد أيضا في تسريع عملية تطوير لقاح ضد الفيروس وإيجاد علاجات للمصابين به. وقالت الأستاذة كيدزيرسكا إن الخطوة القادمة بالنسبة للعلماء تتمثل في اكتشاف سبب ضعف رد جهاز المناعة في الحالات الأكثر خطورة. وأضافت \"من المهم جدا الآن أن نتوصل إلى أوجه الاختلاف عند المرضى الذين توفوا أو اولئك الذين أصيبوا بمرض خطير من أجل أن نفهم كيفية حمايتهم\". وكان المعهد المذكور قد أصبح في كانون الثاني / يناير الماضي الأول خارج الصين يعيد تخليق الفيروس. وحصل المعهد منذ ذلك الحين على تمويل اضافي من الحكومة الأسترالية اضافة الى تبرعات من عدة شركات والملياردير الصيني جاك ما.", "doc2": "Алардын изилдөөсүнүн жыйынтыгы Nature Medicine журналына жарыяланды, андагы маалыматтар жаңы вирустук инфекциядан айыгуу кадимки грипптен дарылануудан дээрлик айырмаланбай турганын көрсөтүүдө. Демек, бул изилдөө коронавируска каршы вакцина чыгарууга жардам бериши ыктымал. Азыркы убакта дүйнөдө коронавирус менен ооругандар 190 миңден ашты, ал эми өлгөндөр жети жарым миңге жетти. \"Биздин иммундук система жаңы коронавирус менен кантип күрөшөрүн биринчи жолу даана түшүндүк\",-деди изилдөөчүлөрдүн бири профессор Кэтрин Кедзирска. Көп эксперттер бул изилдөө жөнүндө жакшы пикирлерин билдирип жатышат. Изилдөө Мельбурндагы Питер Доэрти атындагы инфекция жана иммунитет институтунда жүргүзүлдү. Окумуштуулар эмнени аныкташты? Covid-19 жугузуп алган адамдардын айыгып чыгышы адам бул вируска эффективдүү каршы тура аларын айкын көрсөтүүдө. Бул иш жүзүндө кандай болуп ишке ашат? Австралиялык окумуштуулар инфекцияга каршы күрөштө катыша турган адам организминдеги төрт клетканы таап чыгышты. Изилдөөгө мурда оорубаган, жаңы илдетти жеңил көтөргөн ыктыярчылар катышты. Өпкөнүн тартылган сүрөтү иммундук клеткалар көбөйгөн сайын инфекция кетип жатканын көрсөтөт. Австралиялык ооруканалардын бирөөнө Ухандан коронавируска чалдыккан 47 жаштагы аял түшүп калып, 14 күндөн кийин сакайып чыкты. Би-Би-Сиге берген маегинде профессор Кедзирска түшүндүрүп бергендей, алар \"ошол оорулуунун иммундук системасынын реакциясын баштан аяк изилдеп чыгышкан\". Үч күндүн ичинде эле инфекцияга чалдыккан аял сакая баштаган, буга анын канындагы өзүнчө бир клеткалар жардам берген. Кедзирсканын айтымында, адам демейде грипп менен ооруганда анын денесинде так ошол клеткалар пайда болот. \"Биз мунун жыйынтыгына кубандык, биз инфекция менен ооруган адамда иммундук клеткалар пайда болгондо анын сакайып кетерин аныктадык\",-деди профессор Кедзирска. Бул изилдөө төрт аптага созулду, анын жүрүшүндө ондогон окумуштуулар күн-түн дебей анализдерди текшерип, кылдат изилдөөлөрдү жасашты. Австралиянын саламаттык сактоо министри Грег окумуштуулардын ачылышы коронавируска каршы вакцинаны жана башка дарыларды таап чыкканга жардам берет деп баса белгиледи. Ал эми окумуштуулар жаңы изилдөөгө киришти. Алардын алдында эми эмне үчүн кээ бир учурда иммундук системанын инфекцияга алы жетпей, оору күчөп кеткен себебин аныктоо милдети турат. \"Вирустан өлгөндөр же абдан катуу ооругандардын сакайып чыккандардан эмне айырмасы болгонун түшүнүү менен биз аларды сактап калуунун жолун түшүнөбүз\",-деди профессор Кедзирска."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-54370980", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-54352706", "doc1": "تشهد المنطقة أشد القتال دموية منذ وقف اطلاق النار الذي تم التوصل إليه في عام 1994 وأعلن وزير الخارجية الروسي سيرغي لافروف تفاصيل العرض الذي قدمته موسكو للبلدين المتحاربين. وقتل أكثر من 100 شخص في القتال منذ يوم الأحد الماضي. وتدير عرقية الأرمن منطقة ناغورنو كاراباخ التابعة رسميا إلى أذربيجان. وأعلن مكتب وزير الخارجية الروسي يوم الأربعاء أن لافروف اتصل بنظيريه الآذري والأرميني وأخبرهم بعرض موسكو استضافة المفاوضات. مواضيع قد تهمك نهاية وكان الرئيس الروسي فلاديمير بوتين قد ناقش في مكالمة هاتفية موضوع القتال الدائر في جنوب شرقي القارة الأوروبية مع الرئيس الفرنسي إيمانويل ماكرون، وكرر الزعيمان مناشدات المجتمع الدولي بضرورة وضع حد للقتال والالتزام بوقف فوري لإطلاق النار. ويذكر أن روسيا متحالفة عسكريا مع أرمينيا ولها قاعدة فيها، ولكنها تقيم في الوقت ذاته علاقات وطيدة مع الحكومة الآذرية. وتساند أرمينيا \"جمهورية ناغورنو كاراباخ\" الانفصالية، ولكنها لم تعترف بها رسميا. ولا يزال من غير الواضح السبب الكامن خلف اندلاع القتال الأخير. وكان الرئيس الآذري إلهام علييف قد تعهد يوم الأربعاء بمواصلة القتال حتى انسحاب القوات الأرمينية من ناغورنو كاراباخ. وقال الرئيس الآذري \"لدينا شرط واحد: على القوات الأرمينية الانسحاب كليا ودون شروط مسبقة من أراضينا\". وكانت أذربيجان قد نشرت شريطا قالت إنه يظهر تدمير دبابتين \"معاديتين\"، وقالت إن لواء أرمينيا قد فر من المنطقة المحيطة بقرية توناشين. وقال الإعلام الأرميني من جانبه إن ثلاثة مدنيين قتلوا جراء غارة جوية نفذها الطيران الاذربيجاني على أهداف في بلدة مارتاكيرت يوم الأربعاء. وقالت وكالة أرمنبريس الأرمينية الرسمية إن سبعة مدنيين و80 عسكريا قتلوا منذ اندلاع الصدامات الأخيرة. كما نشرت وزارة الدفاع الأرمينية صورة لمقاتلة أرمينية من طراز سوخوي 25 قالت إن مقاتلة تركية من طراز ف-16 أسقطتها يوم الثلاثاء الماضي. ولكن تركيا، حليفة أذربيجان، نفت ذلك ووصفت الادعاءات الأرمينية بأنها \"دعاية رخيصة\". وثمة تقارير تتحدث عن قيام تركيا بارسال مقاتلين سوريين إلى المنطقة لمساعدة القوات الآذرية. وقال أحد هؤلاء لبي بي سي العربية إنه جُنّد في شمالي سوريا الأسبوع الماضي وأرسل للقتال في أذربيجان من خلال تركيا، ولكن أحد مستشاري الرئيس التركي رجب طيب أردوغان، ويدعى إيلنور شفيق، وصف التقرير بأنه \"لا أساس له على الإطلاق\". وتسبب القتال الدائر في ناغورنو كاراباخ في تصاعد حدة التوتر بين فرنسا وتركيا، العضوتان في حلف شمال الأطلسي. ففرنسا تستضيف جالية أرمنية كبيرة، بينما تساند تركيا أذربيجان، الدولة التركستانية التي تربطها معها أواصر قوية. وكان وزير الخارجية التركي مولود جاويش أوغلو قد اتهم فرنسا يوم الأربعاء بدعم الاحتلال الأرميني لناغورنو كاراباخ التابعة لأذربيجان. ولكن الرئيس الفرنسي ايمانويل ماكرون رد على ذلك بقوة وانتقد \"الرسائل العدائية\" الصادرة من أنقرة والتي \"تساعد على إزالة أي تردد قد تشعر به أذربيجان إزاء إعادة احتلال منطقة ناغورنو كاراباخ\". وأضاف \"ولن نتقبل ذلك أبدا\". وأصدر الكرملين في موسكو تصريحا عقب المحادثة الهاتفية التي أجراها الرئيس بوتين مع نظيره الفرنسي قال فيه إن الزعيمين ناقشا الخطوات المقبلة التي قد تتمكن من القيام بها مجموعة مينسك المنبثقة عن منظمة الأمن والتعاون في أوروبا في سبيل حل الأزمة الراهنة. وكانت مجموعة مينسك قد أسست في عام 1992، وتتولى كل من فرنسا وروسيا والولايات المتحدة رئاستها.", "doc2": "Армения менен Азербайжан 1994-жылдагы согуштан берки эң олуттуу аскер кризисине кептелди Орусиянын тышкы иштер министри Сергей Лавров эки тарапты сүйлөшүүгө чакырып, \"согушка багытталган риторикаларды\" токтотууга үндөдү. Жекшемби күнү башталган жаңжалда кеминде жүз киши каза тапты. Тоолуу Карабах Азербайжандын аймагы катары саналат, бирок территорияны Армения көзөмөлдөп келет. Учурда жаңжалга башка мамлекеттер дагы тартылышы мүмкүн деген кооптонуулар айтылууда. Президент Путин Тоолуу Карабах маселесин Франциянын лидери Макрон менен телефон аркылуу талкуулап, эки лидер тараптарды тынчтыкка чакырды. Армения Орусия менен Жамааттык Коопсуздук Келишим Уюмуна мүчө. Бул уюмдун мүчөлөрүнүн бирине чабуул болсо, башкалары көмөк көрсөтүү тууралуу милдеттеме алган. Бирок Тоолуу Карабах формалдуу түрдө Армениянын аймагы саналбайт. Азербайжандын эл аралык коомчулук тарабынан таанылган аймагы. Согуштук аракеттер ушул аймакта жүрүп жаткандыктан, ЖККУ же Орусия кийлигише албайт. Ошондуктан ок атышууну токтотууга чакырууда. Ал эми Түркия Тоолуу Карабах жаңжалында Азербайжанды колдогон билдирүүлөрү менен чыкты. Түркиянын тышкы иштер министри тынчтык сүйлөшүүлөрү маңызын жоготконун жана Тоолуу Карабах көйгөйүн чечүүнүн убактысы келгенин белгилеген. \"Биз бул маселени тынчтык жолу менен чечүү үчүн көп иштедик. Эми биз аны тамырынан чечкибиз келет\",-деди Түркиянын тышкы иштер министри Мевлют Чавушоглу. 27-сентябрда Тоолуу Карабахта кагылышуу башталгандан тарта эле президент Режеп Тайип Эрдогандан баштап, түркиялык расмийлер Азербайжанды катуу колдоп жатат. Азербайжан сириялык жалданма аскерлерди колдонуп жатабы? Би-Би-Синин булагы жана Европанын башка медиа агенттиктери Тоолуу Карабах аймагына Сириядан жалданма аскерлер барганын кабарлашууда Ал тапта Тоолуу Карабахта согушка катышып жатабыз деген аскерлердин бири Би-Би-Сиге Сириядан келгенин билдирди. Сириялык Абдулла (ысымы өзгөртүлгөн) 17ден отуз жашка чейинки эркектер Түркия көзөмөлдөгөн Сириянын түндүгүнөн Азербайжанга келгенин маалымдады. Алар өткөн шаршемби күнү, жаңжалга төрт күн калганда чек ара аймагына жеткирилгенин айтты. \"Өткөн аптада Сириянын улуттук армиясынын Хамза дивизиясынын башчысы Саиф абу Бакр Азербайжанга барып аскердик базаларды кайтарып, айына эки миң доллар маяна алсаңар болот деп сунуштады. Мен согуш чыгарын билген эмесмин\",-деп айтты Абдулла Би-Би-Сиге мессенжер аркылуу жазган катында. Анын айтымында 27-сентябрда аларды майдан тилкесине алып барышып, салгылашууларга катышкан. Жаңжалдын биринчи күнүндө эле төрт сириялык мүрт кеткен. Андан бери Абдулла онго чукул сириялык каза таап, жетимишке чукулу жаракат алганын айтууда. Түркия Сириянын түндүгүндө аскерлерди машыктырып, курал менен камсыз кылып келет Түркия болсо бул айыптарды кескин четке кагууда. Президент Эрдогандын кеңешчиси Илнур Жевик дооматтарды \"эч далилсиз\" маалымат деп мүнөздөдү. Тоолуу Карабахтагы жаңжал НАТОго мүчө эки мамлекет ортосундагы мамилени бузду. Франция менен Түркия кайым айтышып, шаршемби күнү Түркиянын тышкы иштер министри Париж Азербайжандын оккупацияланышын колдоп жатат деп билдирди. Тоолуу Карабах жаңжалынын тарыхы Азербайжан менен Армения ортосундагы конфликтин чордонунда Тоолуу Карабахтын макамына байланыштуу талаш турат. Советтик мезгилде аймак автоном облус саналып, Азербайжан ССРинин курамында болгон. Жаңжалга оор аскер техникасы, артиллерия, дрондор тартылууда Карабах жаңжалы 1988-жылы башталган. Анда Тоолуу Карабах автоном облусу Азербайжан ССРинин курамынан чыгарылган. Кийин 1992-1994-жылдардагы эки өлкөнүн ортосундагы аскердик тирештин жүрүшүндө Азербайжан Тоолуу Карабахка көзөмөлүн жоготту. Жаңжалды жайгаруу боюнча 1992-жылы ЕККУнун Минск тобу түзүлөт. Аймактын кимге таандык экени тууралуу талаштар согушка чейин жетип, 1994-жылы жарашуу келишими кабыл алынган. Азыркы маалда эл аралык коомчулук тарабынан таанылбаган көз карандысыз Тоолуу Карабах республикасын армян күчтөрү көзөмөлдөйт. Баку аймак оккупацияланган деп санайт. Ереван болсо расмий түрдө анын көз карандысыздыгын тааныганы менен анын коопсуздугун өз кепилдигине алган. Тоолуу Карабахтагы армиянын бюджети Армения тарабынан каржыланат. 2020-жылы апрелде пандемия күчөп турган маалда эл аралык коомчулук тарабынан таанылбаган Тоолуу Карабах республикасы президенттик шайлоо өткөрдү. Өзүн республика жарыялаган аймактагы президенттик шайлоодо мурдагы министр Араик Арутюнян 88% добуш менен утуп чыкты. Бирок шайлоону эл аралык коомчулук тааныган эмес."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-45523314", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-45545795", "doc1": "15 من بين كل 100 ألف امرأة في الهند يقدمن على الانتحار وفيما يلي نحاول استكشاف الأسباب التي تجعل الهنديات الأكثر إقداما على الانتحار. \"أزمة صحية\" تشير الباحثة راخي داندونا إلى أن نسبة انتحار النساء في الهند تراجعت بدرجة كبيرة خلال العقد الماضي. لكنها تؤكد على أن هذا لا يكفي، حيث لا تزال 15 من بين كل 100 ألف امرأة في الهند تقدم على الانتحار، وهو ما يمثل أكثر من ضعف المتوسط العالمي: سبعة من بين كل 100 ألف. كما أن نسبة انتحار الرجال في الهند مرتفعة أيضا، إذ تبلغ 24 بالمائة من بين حالات انتحار الرجال حول العالم. ولذا، تحذر الدراسة من أن الهند على شفا أزمة صحية حادة. أغلب النساء المنتحرات في الهند متزوجات مشاكل الزواج وتحذر الدراسة من أن الهند على شفا أزمة صحية حادة.بحسب الدراسة، فإن 71.2 بالمائة من النساء اللاتي يقدمن على الانتحار تتراوح أعمارهن بين 15 و 39 عاما وأغلبهن متزوجات. وتشير إلى أن بعض المشاكل المرتبطة بالزواج في الهند قد تجعل النساء تفكر في الانتحار، وتذكر على سبيل المثال: وقالت الباحثة راخي داندونا لبي بي سي إن النساء في المرحلة العمرية بين 15 و39 عاما يعانين عددا من المشاكل في المجتمع الهندي، وبالتالي هن أكثر عرضة لحالات الاكتئاب ويفتقدن إلى الرعاية الصحية النفسية اللازمة. واحدة من كل خمس نساء في الهند تتزوج في سن ما دون 15 عاما لكن، من الواضح أنه لا توجد أبحاث كافية تركز على الأسباب الحقيقية لارتفاع حالات الانتحار بين النساء في الهند. ووجدت الدراسة تبا��نا كبيرا بين الولايات الهندية في عدد النساء المنتحرات، وكانت النسبة الأكبر في ولايتي تاميل نادو وكارناتاكا جنوب البلاد. وتعتبر الولايتان من المناطق التي تتمتع فيها المرأة بوضع اقتصادي واجتماعي أفضل من باقي المناطق نسبيا. ولم تجد الدراسة تفسيرا شافيا للظاهرة في كلا الولايتين. لكن الدكتورة لاكسمي فيجاياكومار، وهي مؤسسة مركز للوقاية من الانتحار، تقول إن إحدى الفرضيات هي أن ارتفاع سقف التوقعات يؤدي إلى صدمات أشد وقعا، معتمدة في ذلك على أمثلة من بعض الولايات الأمريكية المزدهرة اقتصاديا. دراسة تقول إن 66.7% من النساء في مقاطعة ساندربانز في الهند استخدمن مبيدات للإضرار بأنفسهن درس من الصين وتقول الدراسة إنه يمكن الاستفادة من التجربة الصينية في التعامل مع ظاهرة انتحار النساء في الهند التي يوجد بها 18 في المئة من سكان العالم. وكانت الصين واحدة من الدول التي تستحوذ على النسبة الأعلى من النساء المنتحرات عام 1990 لكنها نجحت في تخفيض هذه النسبة بنحو 70% عام 2016. ويرجع هذا الإنجاز إلى التراجع السريع في عدد النساء المنتحرات في الأرياف الصينية. وقالت الدكتورة فيجاياكومار لبي بي سي إن \"الحكومة الصينية تقول إن 25% من النساء نزحن من الريف إلى المدن بحثا عن فرص عمل أفضل\". وتشير إلى أن الصين \"نجحت أيضا في تطوير الخدمات الصحية النفسية المقدمة للنساء\" . الصين سجلت تراجعا كبيرا في أعداد نساء الريف المنتحرات خلال العقد الماضي كيف يمكن الحد من هذه الظاهرة؟ هناك خطط كثيرة يمكن تطبيقها في كل العالم للحد من حالات الانتحار منها الحد من إمكانية الحصول على الوسائل التي يستخدمها المنتحرون لإنهاء حياتهم. وبعض الدراسات أثبتت مثلا أن 30% من حالات الانتحار حول العالم تمت باستخدام المبيدات. وقالت فيجاياكومار إن الحد من إمكانية حصول الأفراد على هذه المبيدات هو \"حل في المتناول\" لكنه لا يحظى باهتمام كاف. كما أن هناك ارتباط كبير بين حالات الانتحار وشرب الكحول، إذ أن \" نسبة كبيرة من حالات الانتحار حدثت تحت تأثير الكحول وهذه ظاهرة يمكن البحث فيها على مستوى البلاد\" حسبما تقول الدكتورة فيجاياكومار . وتسود في الهند ثقافة الصمت عن العنف الذي تتعرض له النساء في إطار العائلة وعن مشاكل زوجية أخرى. وتقول فيجاياكومار إنه من المهم اتباع سياسة وقائية من الانتحار في الهند، وتسهيل الوصول إلى \"الأشخاص الذين يعانون من اضطرابات\" والتدخل لمساعدتهم. كما تقترح الباحثة راخي داندونا تحسين فرص الحصول على الخدمات الصحية النفسية كبداية جيدة للوصول إلى الهدف المنشود وهو الحد من حالات الانتحار.", "doc2": "Өз өмүрүнө кол салууга барган индиялык аялдардын 71,2 пайызы 15 жаштан 39 жашка чейинки куракта. Соңку он жылдыкта Индияда өз өмүрүнө кол салган аялдар саны бир топ азайды. Мурда бул сандар мындан да жогору эле дейт иликтөөчүлөр. \"Индия суицидке барган аялдар санын кыскартууга жетише алды. Бирок, бул жетиштүү деңгээлде, күчөгөн темп менен жүрүп жаткан жок\",-деди изилдөөчүлөр тобунун жетекчиси Ракхи Дандона. Дүйнөдө орточо эсеп менен алганда, ар бир миң аялдын жетөө өз өмүрүнө кол салууга барат. Бул көрсөткүч Индияда эки эсеге көп - миң аялдын он беши ушундай жолго барган. Индияда эркектер арасында болсо суицидке баргандардын көрсөткүчү төмөн. Lancet жарыялаган докладда өлкөдөгү саламаттыкты сактоо системасындагы кризис тууралуу дагы сөз болгон. Өз өмүрүнө кол салууга барган индиялык аялдардын 71,2 пайызы 15 жаштан 39 жашка чейинки куракта. Индияда азырга чейин ата-энелери келишип, кызды турмушка берүү салты кеңири колдонулат. Келишилген нике жана күнүмдүк зордук-зомбулук Бул топтогулардын көптөрү никеде тургандар. Төмөндөгү факторлордон улам нике аялдарды суицидден сактай албайт деп белгилейт авторлор: \"Индияда бул курактагы аялдар бир нече олуттуу көйгөйгө дуушар болот. Алар көп учурда депрессияга кабылып, ооруп калышат. Эч кандай психиатриялык жардам көрсөтүлбөйт \",-деп айтып берди Ракхи Дандона. Индиялык аялдар арасында өз өмүрүнө кол салуу көрүнүшү эмне үчүн кеңири жайылган? Бул суроого азырга чейин так жооп жок. Суицидди алдыналуу борборунун негиздөөчүсү доктор Лакшми Кумардын пикиринде, буга баарынан мурун психологиялык проблемалар себеп болушу мүмкүн. \"Жаңы эле турмушка чыккан кыздар, өзгөчө мажбурлап никеге тургандар олуттуу психологиялык проблемаларга дуушар болот. Алар барган жердеги жаңы бүлөсү ар кандай шарт коюшу мүмкүн. Бирок, акырындап алар үй-бүлөдө жаңы социалдык статуска ээ болуп, бара-бара өздөрүн корголгон үй-бүлө мүчөсү катары сезе баштайт\",-деди Лакшми. Аймактык айырмачылыктар Докладдын авторлору өз өмүрүрүнө кол салуу фактылары боюнча индиялык штаттардагы статистикалык чоң айырмаларга көңүл бурушкан. Эң жогорку көрсөткүчтөр өлкөнүн түштүк аймагындагы Тамилнад жана Карнатакада. Кызык жагдай, бул эки аймакта тең өлкөнүн башка жерлерине салыштырмалуу аялдардын социалдык-экономикалык статусу жогору саналат. Бирок, эмне үчүн мындай жагдай суицидке таасирин тийгизе алган эмес? Адистер бул аймактагы аялдар башка штаттагыларга салыштырганда чоң-чоң нерселерди күтүп, ошону максат кылып жашайт. Ошондуктан кандайдыр бир көңүл калуулар болсо, аны оор кабыл алат деп болжойт. \"Ушуга окшогон көрүнүш экономикалык жактан өнүккөн АКШ шаттарында да байкалган\",-дейт доктор Лакшми Виджая Кумар. Индияда дүйнө калкынын 18% жашайт. Ошондуктан башка өлкөгө салыштырганда эмне үчүн Индияда аялдар арасындагы суицид көп жайылганын түшүнсө болот. Кытайдын тажрыйбасы Кытайда 1990-жылы аялдар арасындагы өз өмүрүнө кол салуу көрсөткүчү эң жогорку чекке жеткен. 2016-жылы бул көрсөткүч 70 пайызга кыскарды. Докладдын авторлору мындай абалда Кытайдын тажрыйбасы пайдалуу болмок деп белгилейт. Кытайда 1990-жылы аялдар арасындагы өз өмүрүнө кол салуу көрсөткүчү эң жогорку чекке жеткен. 2016-жылы бул көрсөткүч 70 пайызга кыскарды. Өзгөчө Кытайдын элет аймагында чоң жылыштар болгон. \"Кытай өкмөтү ырастагандай, элеттен шаарга агылган миграциянын деңгээли 25 пайызды түздү. Мунун жыйынтыгы менен аялдардын көбү жумуш менен камсыз болгон\",-деп эсептейт доктор Лакшми Виджая Кумар. Дарыгердин айтымында, ур��анизация аларга психиатриялык жардам алууга дагы жол ачууда. Индиянын коңшулары Шри-Ланка жана Бангладеште дагы аялдар арасындагы суицид азайган. \"Мурда өз өмүрүнө кол салгандардын көбү улгайган кишилер эле. Бирок, азыркы статистика көрсөткөндөй, жаш кыз-келиндер арасында бул көрүнүш көп каталып жатат\",-деп белгилейт доктор Лакшми Виджая Кумар. Кийгилишүү стратегиясы Эң жогорку көрсөткүчтөр өлкөнүн түштүк аймагындагы Тамилнад жана Карнатакада. Өз өмүрүнө кол салгандар санын кыскартуунун бир катар стратегиясы бар. Анын ичинде өз жанын кыйууга түрткөн жагдайларды болтурбоо, алдын алуу чарасы. Кумардын айтымында, статистика көрсөткөндөй өз жанына кол салгандар менен ичимдик ичкендер ортосунда байланыш бар экени далилденген. \"Өмүрүнө кол салгандардын көп бөлүгү ичимдиктин арты ушундай жолго барган. Демек, бул жаатта ар бир өлкөдө улуттук изилдөөлөр талап кылынат\",-дейт дарыгер. Экинчи чарасы катары, суицидди азайтуу үчүн бийлик ММКларды көзөмөлдөп, ушул жааттагы маалыматтарга өзгөчө көңүл бурушу керек дейт адистер. Индияда жаштар арасындагы өлүмдүн негизги себеби суицид болсо, бул көйгөйдүн аялдар арасындагы көрсөткүчү өзгөчө көңүл бурууну талап кылат. Көйгөйдүн чордонунда унчукпоо адаты турат. Зордук-зомбулукка кабылган аялдар унчукпай, көйгөйдү ичте сакташат. Индияда азырга чейин ата-энелери келишип, кызды турмушка берүү салты кеңири колдонулат. Ата-энелер балдарына басым көрсөтүп, катуу талаптарды коюшат. Доктор Виджая Кумардын эсебинде, суицидди алдын алуу үчүн Индияда мамлекеттик деңгээлдеги стратегия иштелип чыгышы зарыл. Ошондой эле кыз-келиндер үчүн психиатриялык же психологиялык жардам көрсөтө турган жайларды ачуу керек. (AbA)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-52047254", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/magazine-52060466", "doc1": "أنّا بيث روساكيس وابنتها ماري روساكيس تطلان من خلف النافذة برسالة \"انشر التعاطف لا المرض .. إلزم بيتك\" في البداية، أخذ لافكين يلتقط صورا لأفراد عائلات يقفون في شرفات منازلهم، لكنه سرعان ما أدرك أن التقاط صور لهم بينما يقفون خلف النوافذ سيكون أجمل. يقول لافكين: \"مع بداية المشروع، أخذتْ فكرة النوافذ تحمل مزيدا من المعاني؛ فنحن نتطلع إلى العالم عبر النوافذ، وهي تحدّد الإطار الذي ينظر عبره الناس إلينا في الداخل، والذي ننظر عبره إلى الناس في الخارج. وليست النوافذ فضلا عن ذلك سبيلا معتادا يعبر منه الداخلون أو الخارجون\". الزوجان العاملان في مجال السينما كلير إنس وآنسيل ماكين خلف النافذة يحملان رسالة جاء فيها \"وحدنا .. معا\" وطالب لافكين كل عائلة التقط لها صورة بأن توجّه رسالة إلى العالم. ولم يمض غير أسبوع من انطلاق المشروع، لكنه استطاع في ذلك الوقت الوجيز إحراز الكثير من ردود الفعل الإيجابية على وسائل التواصل الاجتماعي. مواضيع قد تهمك نهاية ويعتزم لافكين الاستمرار في مشروعه طالما كان ذلك آمِنًا..\". الباحثة والناشطة كريستين لولر خلف نافذتها تحمل رسالة تقول فيها \"الماكينة يمكن أن تتوقف\" روبرت إ. كلارك جونيور من خلف النافذة يحمل رسالة يقول فيها \"الأوقات ��لسيئة لا تدوم... لكن الأشخاص السيئين يفعلون\" يقول لافكين: \"آمل في هذه الأوقات المليئة بالفوضى والحيرة، أن يساعد هذا المشروع على إحساس الناس بأنهم متّصلون أكثر بالعالم الخارجي في ظل الحظر الذي نعانيه لفترة زمنية لا يعلم أحد مداها\". ويضيف: \"إذا تسنّى لنا التواصل مع مَن حولنا بشكل مباشر، وصادق، وإيجابي، فسنتمكن من عبور هذه الأزمة معا ... لن يكون الأمر سهلا لكنه يستحق المحاولة\". ويشدد لافكين: \"أمِّن نفسك وابق في بيتك. وكما تقول لافتة يحملها أبنائي: 'قريبا سيلتئم شملنا'\". كالي لافكين ولوكاس لافكين من خلف النافذة يحملان رسالة \"عمّا قريب سنلتقي ... الزم بيتك وليكن لديك أمل\" توم سميث ولورا روس، مع بناتهما كارولين، وإليزابيث، وأبيجيل من خلف النافذة يحملون رسالة \"لا يمكن أن تكون وحيدا إذا كنت تحب المنعزلين معك\" أغنيثا وماثيو سيبتيماس وابنيهما عزرا ونورا يوجهون رسالة من كلمة واحدة هي \"الأمل\" مايك ودينيس برغولا مع أبنائهما هنري، وجاك، وويل من خلف النافذة يوجهون رسالة \"كنا معا، فنسيت الآخرين\" الفنانة شيرلي فورست من خلف النافذة تحمل لافتة تقول: \"تفاءل ... الفن ينقذ\"", "doc2": "Анна-Бет Русакис кызы менен: \"Илдетти эмес боорукерликти тараткыла. Үйдө болгула!\". Башында Лавкин үйүнүн босогосунда олтурган үй-бүлөлөрдү көргөндө, сүрөткө тартууга кызыгып жүргөн. Кийин терезенин артындагы кишилерди тартуу идеясы жаралды. \"Биз терезе аркылуу сырткы дүйнөнү карайбыз. Сырттан бизди караганда рамкада тургандай көрүнөбүз. Кеп ушунда, биз дүйнөнү кандай көргөндүгүбүз\",-деди сүрөтчү. Жубайлар Кларис Инс менен Ансил МакКейн. Алар кино тармагында иштейт. Жазууда: \"Баарыбыз бирге\". Лавкин кимди сүрөткө тартса дагы дүйнөгө жолдой турган эмне сөзүңөр бар деп сураган. Бул долбоор бир аптанын ичинде коомдук сайттарда көптүн көңүлүн бурду. Азырынча коопсуз деп эсептеген автор долбоорун дагы улантууну көздөйт. Профессор жана активистка Кристин Лоулер: \"Машина балким токтойт\" Роберт Кларк кичүүсү: \"Оор мезгилдер өтүп кете берет, күчтүү кишилер калат\" \"Азыркы башаламан абалыбызда жана белгисиздик өкүм сүрүп турганда, менин долбоорум кишилерге жардам берет деп ишенем. Бири-биринен алыстап калган кишилер сырткы дүйнө менен байланышын сезет. Биз азыр бири-бирибизден алыспыз жана бул канчага созуларын эч ким билбейт\",-деди Лавкин. \"Коопсуз жерде калгыла. Үйдөн чыкпагыла. Менин балдарымдын плакатында жазылып тургандай \"жакында баарыбыз чогуу болобуз\", ушундай эмеспи\". Кэлли менен Лукас Лавкин: \"Жакында баарыбыз чогуу болобуз. Үйдө калып, үмүт үзбөгүлө\". Том Смит менен Лора Росс, кыздары Кэролайн, Элизабет жана Эбигейл: \"Эгерде сиз жакшы көргөн киши жаныңызда болсо, сиз жалгыз эмесиз\". Агнета менен Мэттью Септимус балдары Эрза жана Нора: \"Үмүт\" Майк менен Дениз Пергола балдары Генри, Жек, Уилл: \"Биз баарыбыз чогуу элек. Башкасы эсимде жок\". Сүрөтчү Ширли Фюрст - \"Искусство сактап калат!\" Сүрөттөрдүн автордун укугу Stephen Lovekin/Shutterstock"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-55603538", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/kyrgyzstan-55716729", "doc1": "وقال ترامب في تغريدة على تويتر (قبل وقف حسابه): \"لكل من سألني.. أنا لن أحضر مراسم التنصيب في 20 يناير\". وفي أول رد فعل لبايدن على هذا الإعلان، قال الرئيس الأمريكي المنتخب إن تعليق ترامب بأنه لن يحضر مراسم تنصيبه كان أحد الأشياء القليلة التي اتفق عليها الرجلان على الإطلاق. ويؤدي جو بايدن وكامالا هاريس اليمين ظهر يوم 20 يناير/ كانون الثاني كرئيس ونائبة رئيس للولايات المتحدة. وتقام هذه المراسم تقليديا على سلم الكونغرس أمام منتزه \"ناشونال مول\". مواضيع قد تهمك نهاية وهكذا وقبل مغادرته البيت الأبيض، يضيف ترامب قصة جديدة إلى حكايات مراسم التنصيب المتعددة. ترامب أعلن عدم حضوره مراسم تنصيب الرئيس المنتخب جو بايدن فما هي أبرز تلك الحكايات؟ مع تنصيب جو بايدن رئيسا للولايات المتحدة يكون قد أجري القسم 73 مرة من جانب 46 رئيس أمريكي وهذا الفارق العددي ناتج عن عاملين.. الأول أنه على الرئيس أن يؤدي اليمين في بداية كل ولاية حتى لو كانت ولاية ثانية، فضلا عن أن تولي المنصب قد يصادف أحيانا يوم الأحد ذلك أن 4 رؤساء هم هايز عام 1877، وويلسون في عام 1917 وأيزنهاور في عام 1957، وريغان في عام 1985 أدوا اليمين بصورة غير رسمية قبل الاحتفالات بيوم ثم أدوها ثانية يوم الاثنين. كما أن تشستر آرثر أدى اليمين بصورة غير رسمية إثر وفاة الرئيس جيمس غارفيلد ثم أداه ثانية في الكونغرس بعد يومين وكان ذلك عام 1881. حكاية البيت الذي تصدر منه أهم القرارات في العالم من هو جو بايدن الذي حاول دخول البيت الأبيض منذ 1987؟ معلومات اساسية عن الولايات المتحدة الأمريكية في يومه العالمي: تعرف على دور الشاي في استقلال أمريكا وقد شهد التاريخ الكثير من التغييرات في حفلات التنصيب من حيث المكان والزمان والخطب ومواكب الاحتفالات وحضور الرؤساء السابقين لمراسم تنصيب من يخلفهم وغيرها. ترامب ليس الأول ويقول التاريخ إن دونالد ترامب ليس أول رئيس أمريكي يرفض حضور مراسم أداء يمين من يخلفه، فقد سبقه كل من جون آدامز وجون كوينسي آدامز وأندرو جونسون. فجون آدمز، وهو ثاني رئيس للولايات المتحدة و تولي حكم البلاد في الفترة من 1797 إلى 1801، لم يحضر حفل تنصيب خلفه الرئيس توماس جيفرسون الذي خسر الانتخابات أمامه. بايدن الرئيس الأمريكي الـ 46 كما رفض جون كوينسي آدامز الرئيس السادس للولايات المتحدة، الذي حكم البلاد في الفترة من 1825 إلى 1828، حضور تنصيب خلفه الرئيس أندرو جاكسون. وأما أندرو جونسون فقد كان أول رئيس أمريكي يقوم مجلس النواب بمساءلته، وكان الرئيس السابع عشر للولايات المتحدة، وتولى المنصب من عام 1865 إلى 1869، وقد تولى الرئاسة لأنه كان نائب الرئيس عندما تم اغتيال أبراهام لينكولن، وقد دخل في صراع مع الكونغرس الذي سحب منه الثقة، وقد رفض جونسون حضور مراسم تنصيب خلفه يوليسيس غرانت. بين نيويورك وواشنطن وكانت مراسم التنصيب قد أقيمت لأول مرة في مدينة نيويورك عام 1789 عندما أدى جورج واشنطن اليمين الدستورية رئيسا للبلاد في 30 ابريل / نيسان من ذلك العام، ثم انتقلت إلى فيلادلفيا عام 1793عندما أدى واشنطن القسم لفترة ثانية في 4 مارس/آذار من ذلك العام، وأول مرة أقيمت في العاصمة الأمريكية واشنطن كان ذلك في عام 1801 عندما أدى توماس جيفرسون القسم هناك. البيت الأبيض مقر الرئيس الأمريكي وعلى مدى سنوات عديدة كان الجناح الشرقي في الكونغرس هو المكان المفضل لإقامة المراسم حتى جاء ريغان فنقلها إلى الجناح الغربي عام 1981 ليكون في اتجاه ولايته كاليفورنيا. وحتى توقيت المراسم اختلف وأقيمت لأول مرة في 30 ابريل/نيسان من عام 1789 حيث كان الأمر يتطلب أسابيع عديدة لفرز أصوات الناخبين وسفر الرئيس المنتخب إلى العاصمة. ومنذ عام 1937 اختير 20 يناير/كانون الثاني رسميا تاريخا ليوم التنصيب لتسريع عملية نقل السلطة. أحداث خلال المراسم ومن أبرز الأحداث التي شهدتها مراسم التنصيب ما حدث عام 1961 في حفل تنصيب جون كينيدي عندما اشتعلت النيران في المنصة الرئاسية بسبب ماس كهربائي ولكن تم إخمادها سريعا. مايك بنس يعتزم حضور مراسم تنصيب بايدن وقد تغير خطاب التنصيب نفسه، وقد كان أطول خطاب هو الذي ألقاه وليام هنري جيفرسون عام 1841 واستغرق 90 دقيقة وكان حوالي 9 آلاف كلمة. وقد أدت حماسته ورفضه ارتداء قبعة ومعطف وإصراره على إلقاء الخطاب في الهواء الطلق في جو عاصف إلى إصابته بالتهاب رئوي ووفاته بعد شهر وكان أول رئيس يموت وهو في المنصب. اندلعت النيران في المنصة الرئاسية خلال إلقاء كينيدي كلمته وأقصر خطاب كان لجورج واشنطن عام 1793 وكان مكوناً من 135 كلمة. وأبرز مواكب الاحتفالات كانت في تنصيب دوايت ايزنهاور عام 1953 حيث شاركت 53 فرقة موسيقية وخيول وفيلة واستغرق استعراض الموكب 4 ساعات ونصف الساعة. وكان حفل التنصيب الوحيد الذي جرى دون موكب عام 1829 خلال تنصيب أندرو جاكسون الذي ألغى هذا الاجراء بسبب حداده على زوجته راشيل. وفي عام 1977 كان جيمي كارتر أول رئيس يسير على قدميه في طريق الاستعراض من مبنى الكونغرس إلى البيت الأبيض، ولكن الهواجس الأمنية لم تشجع على الاستمرار في هذا التقليد منذ ذلك الحين. وتشير تقارير إلى ان موكب تنصيب بايدن سيكون افتراضيا، ولكن سيتم إجراء باقي المراسم مع مراعاة قواعد التباعد الاجتماعي التي فرضها وباء فيروس كورونا. وفي هذا الصدد قال بايدن \"أعتقد أننا سنشهد احتفالا على المنصة، لكنني لا أعلم بالضبط كيف سيحدث الأمر، المهم هو الحفاظ على سلامة الناس\". وقالت اللجنة التي تخطط لحفل تنصيب بايدن ونائبته كاملا هاريس إنهما سيؤديان اليمين القانونية يوم 20 يناير/ كانون الثاني على سلم مبنى الكونغرس، لكن احتفالات التنصيب ستكون افتراضية بشكل كبير بسبب وباء كورونا. وأشارت إلى أن الحضور في الحفل سيكون محدودا للغاية، وحثت الجمهور على تجنب الذهاب إلى واشنطن. يذكر أن الحفل ينظم عادة على سلم مبنى الكونغرس أمام متنزه ناشونال مول حيث يتدفق كل 4 سنوات مئات الآلاف إلى العاصمة الأمريكية واشنطن لمتابعة هذا الحفل. موقع احتفالات التنصيب أمام الكونغرس وستشهد مراسم التنصيب التي تجرى بعد أيام رقما قياسيا يرتبط بشخص الرئيس حيث سيكون بايدن، البالغ من العمر 78 عاما، هو أكبر رئيس في التاريخ الأمريكي، وهو رقم قياسي احتفظ به في السابق الرجل الذي هُزم مؤخرا، دونالد ترامب، البالغ من العمر 74 عاما. دعوة الشعب ورغم إلغائه الموكب حدادا على زوجته إلا أنه من أشهر احتفالات التنصيب ذلك الذي جرى بعد فوز أندرو جاكسون عام 1829 فقد قاد جاكسون حملته الانتخابية تحت شعار \"زعيم للشعب كله\" ومن ثم فقد دعا الشعب إلى البيت الأبيض للاحتفال بالتنصيب. وعلى أثر ذلك جاء الشعب في جماعات كبيرة ووقف الناس بأحذيتهم الثقيلة على الأثاث في البيت الأبيض ليروا الرئيس وعندما حضر الطعام هجموا عليه وتشاجروا من أجله. وقد اضطر جاكسون في النهاية إلى الفرار من إحدى النوافذ. وقال البعض \"إن الديمقراطية خ��جت عن السيطرة\"، في حين قال البعض الآخر \"إن الشعب الأمريكي أخذته الحماسة ليس أكثر\". أندرو جاكسون رئيس أمريكا من عام 1829 إلى عام 1837 يظهر على العملة الورقية من فئة الـ 20 دولارا القسم والعنصر الوحيد الذي لم يتغير في العملية هو القسم، وكان جورج واشنطن قد بدأ عادة وضع اليد على الكتاب المقدس حيث رأى أن عدم وجوده يفقد العملية مصداقيتها. ويقول المؤرخون إن منظمي حفل تنصيب أول رئيس أميركي كانوا قد نسوا أن يجلبوا الكتاب المقدس الذي كان مخصصا لأداء القسم، ولهذا بحثوا عن أقرب كتاب مقدس ويقول نص القسم الذي يتلوه الرئيس :أقسم \"أقر\" بأنني سوف أقوم بتنفيذ متطلبات منصب رئيس الولايات المتحدة بكل أمانة وسوف أقوم بما في وسعي للحفاظ على دستور الولايات المتحدة وحمايته والدفاع عنه\". ويؤدي الرئيس المنتخب اليمين الدستورية أمام رئيس المحكمة الدستورية العليا ويعتبر هذا التقليد الوحيد الذي ينص عليه الدستور الأمريكي. ولكن الدستور الأمريكي لا ينص على ضرورة أداء القسم على الكتاب المقدس، وفي عام 1825 استخدم جون كوينسي آدامز في حفل تنصيبه كتابا في القانون، بينما لم يلجأ تيودور روزفلت لأي كتاب في حفل تنصيبه عام 1902، واختار جون كينيدي، وهو أول رئيس كاثوليكي، يدخل البيت الأبيض، كتابه المقدس الخاص، كما اختار باراك أوباما الكتاب الذي وضع محرر العبيد أبرهام لينكولن يده عليه. حقائق عن احتفالات التنصيب بيلوسي تخيّر ترامب بين الاستقالة فورا أو مواجهة محاكمة برلمانية ترامب يعلن عدم حضوره مراسم تنصيب الرئيس المنتخب جو بايدن ما الإرث الذي سيتركه ترامب بعد اقتحام أنصاره مبنى الكونغرس؟ من هم الأفراد الذين اقتحموا الكونغرس؟ من هي المجندة السابقة التي لقيت حتفها بالرصاص في اقتحام الكونغرس؟ هل كان اقتحام مبنى الكونغرس \"محاولة انقلاب فاشلة\"؟ خطب التنصيب وهناك أقوال بارزة قيلت في خطب تنصيب الرؤساء الأمريكيين منها:", "doc2": "Жо Байден менен Жилл Байден 20-январда \"Ак үйгө\" көчөт Бул күндөрү Ак Үйгө кирип келген Би-Би-Синин кабарчысы Тара Маккелви негизги резиденциядагы кызыктуу жагдайларды баяндады. Адат болуп калгандай, тазалык кызматкерлеринин бүтүндөй тобу мурунку президенттин артынан жууп тазалашат. Алар кеткенде мамлекетке тиешелүү гана эмеректер, фарфорлор, илинген сүрөттөр калыш керек. Бул жолу мөөнөтү бүткөн президент шайлоодо уттурганын көпкө чейин кабыл албагандыктан резиденциядагы даярдыктар кеч башталды. Мелания Трамп дагы инаугурация алдында жаңы биринчи канайымга бак-шагын көрсөтүп, чай берүү салтын аткарбайт. АКШдагы инаугурациянын өзгөчөлүгү, алдыдагы АКШ-Кыргызстан мамилеси боюнча ЖКнын мурдагы депутаты Равшан Жээнбеков менен маектештик. Равшан Жээнбеков: Көп өлкөлөр инаугурацияны АКШдан үйрөнүп жатышат. Ошондуктан салтанат башкалардыкынан чоң айырмаланбайт. Ачык өтөт, каалоочуларга алдын ала уруксат берип, Капитолийдин алдына көп киши келет. Конгрессмендер, сенаторлор, мамлекеттик кызматкерлердин көбү катышат, өздөрүнүн коноктору болот. Көрүнүктүү артисттер келет. Башка мамлекеттердин лидерлерин чакырат, АКШга көп лидерлер барганга кызыктар. Жо Байдендин инаугурациясын Том Хэнкс алып барат деп жатышат. Дональд Трамп Вашингтондон инаугурацияга чейин, президент кезинде чыгып кетээрин айткан Американын инаугурациясындагы маанилүү учур эски президенттин ядролук баскычты жаңы президентке өткөрүүсү. Анткени ядролук куралдын баскычы президенттин гана жеке көзөмөлүндө, анын колунда болот. Аны Трамп өткөрүп бербей койгондуктан мурдагы баскычтын коддорун жокко чыгарып, атайын кызмат жаңы баскыч жасап, коддорду коюп берип жатышат. Би-Би-Си: Президенттин жаңы шайланган президентке бийликти өткөрүп берүүсү чоң чатак менен биринчи жолу коштолдубу? Равшан Жээнбеков: Бийликте турган президент утулганына карабай, мамлекеттик бийликти өткөрүп жаткан Конгресске каршы чыкты. АКШнын тарыхында биринчи жолу анын тарапташтары Конгрессти басып алды. Бул дүйнөлүк масштабдагы окуя болду. Ага карабай, АКШда мамлекеттик институттар күчтүү болгондуктан дестабилдештирүүгө мүмкүнчүлүк берген жок. Конгресс өзүнүн ишин улантып, Байдендин жеңишин тааныды, керек болсо анын курамындагы Трамптын тарапташтары, республикачылар дагы тигилер тарапка өтүп, Байденди тааныды. Ал эле эмес Конгресс Трампка экинчи жолу импичмент жарыялап, аны республикачыл депутаттар да колдоду. Би-Би-Си: Чоң коомдук тармактар Трамптын аккаунттарын жапты. Трамптын тарапташтары булар жана айрым басылмалар Байденге объективдүүлүк, сөз эркиндиги принциптерин бузуп жан тартканын айтып жатышат. Сиз Байденди жактоолор бир тараптуу деп эсептейсизби? \"Бул жердеги акыркы күнүм\", - деди резиденциядан көчүп чыгып жаткан кызматкер Равшан Жээнбеков: Эгер президент бийликте туруп ошол компаниялар менен мамиле түзүп, оппоненттерин кодулап, аларга тыюу сала турган болсо бир тараптуу десе болот. Америка кошмо штаттарында тескерисинче болуп жатат. Бийликте турган президентти массалык маалымат каражаттары колдоодон баш тартып, күчтүү социалдык түйүндөрдүн ээлери президенттин аккаунттарын жабышы - бул, маанилүү көрсөткүч. АКШда керек болсо бизнес дагы президентке каршы тура алат. Американын президенти тарыхта биринчи жолу өзү мамлекетиндеги туруктуулукту бузду, мамлекеттүүлүккө, мыйзамдуулукка коркунуч туудурду. Трамптын утулуп, Байдендин утканын мыйзамдуулукту туу туткан бардык институттар тааныды. Би-Би-Си: Байден президенттик кызматка келгенден кийин Кыргызстан-АКШ мамилеси кандай өзгөрүшү мүмкүн? Равшан Жээнбеков: Биздин АКШ боюнча саясатыбыз аябай чектелген. Биздин лидерлер канчалык аракет кылса дагы Орусиянын таасиринен чыга албайт. Жетекчилер көз каранды. Эми деле ошондой болот. Андыктан биз тараптан чоң өзгөрүү болбойт. Канча жылдан бери Америка менен аскердик, кызматташуу келишимдерин Орусиядан коркконубуздан түзө албай келатабыз. Андан бери эки президент алмашты. Бирок АКШ бизге карата мамилесин өзгөртөөрүнө ишенем. ЖКнын мурдагы депутаты Равшан Жээнбеков Байдендин сөздөрү көп маанилүү белгилерди берип жатат. Кыргызстандын виза маселесин чечүү боюнча белгилерди байкаса болот. \"Грин карт\" чечилиши мүмкүн дегендей сөзү айтылды. Кыргызстандагы демократиялык жараяндарды колдоо активдешет. Дагы бир өзгөрүү - жаңы бийлик келгенден кийин кыргыз бийлиги менен мурдагыдай соодалашпайт , тийишип мамиле кылбайт деп ойлойм. Мурдагы бийлиги биздин жетекчилерге ошондой мамиле кылчу. Атамбаевдин, Жээнбековдун убагында туура эмес иштерди кылып жатса дагы көз жумуп, унчукпай койгондой мамиле жасачу. Эми активдүү саясатка өтүшөт. Демократия, адам укугу, эркиндиги жана жалпыга маалымдоо каражаттарына болгон мамиледе АКШ сөзсүз пикирин айтып, санкция сала турган саясат баштаганын байкадым. Байден жана анын командасы мурдагы Американын дүйнөдөгү лидерлигин, башка өлкөлөргө мамилесин кайтарат деп ойлойм."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/art-and-culture-55308839", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/entertainment-55313269", "doc1": "وجون لو كاريه هو اسم مستعار للكاتب ديفيد كورنويل، الذي يتوجه الكثيرون بوصفه ملك رواية الجاسوسية. وقد وصلت رواياته، التي تتسم بأنها مبنية على بحث دقيق ومستفيض ومكتوبة بأسلوب مميز، إلى جمهور واسع عبر تحويلها إلى أعمال سينمائية وتلفزيونية ناجحة. جرد لو كارية رواية الجاسوسية من الرومانسية والفتنة التي تتسم بها روايات جيمس بوند، واتجه بدلا من ذلك إلى فحص تلك الحياة المعتمة والقلقة التي يعيش فيها الجواسيس المحترفون. وفي عوالم شخصيات لو كارية، الموشكة على الأفول، يصعب التمييز بين الخير والشر والخطأ والصواب، ولا يتوضح الخط الفاصل بينها أبدا. ولد ديفيد جون مور كورنويل في 19 أكتوبر/تشرين الأول عام 1932 في منطقة بول بمقاطعة دورسيت. وكان والده، الذي يعرف باسم روني، محتالا محترفا في مجال التأمين، وقد وصفه أحد كتاب السيرة بأنه \"رجل مخادع اسطوري، لم يتلق سوى تعليم بسيط، لكنه يتميز بجاذبية هائلة وخيارات ذوقية هابطة ولا يمتلك قيما اجتماعية\". لقد منحت هذه السمات لكورنويل الشاب مدخلا مبكرا إلى فنون الخداع والتعامل المزدوج التي ستشكل لاحقا مادة كتاباته الأثيرة. وقد هجرت والدته العائلة عندما كان بعمر خمس سنوات، لذا اخترع الصبي ديفيد حكاية خيالية عن أن والده كان يعمل في الخدمة السرية ليبرر غيابه المتكرر عن المنزل. نشر روايته الأولى عندما كان يعمل في الاستخبارات البريطانية وبعد أن أكمل دراسته في مدرسة شيربورن، انتقل إلى جامعة بيرن لدراسة اللغات الأجنبية. وقضى خدمته العسكرية في سلك الاستخبارات العسكرية، يُدير عملاء ثانويين في الجبهة الشرقية قبل أن ينتقل للدراسة في كلية لينكولن بأكسفورد، حيث حصل منها على درجة البكالوريوس. وبعد أن عمل في التدريس نحو سنتين انتقل للعمل في وزارة الخارجية. وفي البداية أعطي منصب سكرتير ثانٍ في السفارة البريطانية في بون. وخلال الزمن الذي قضاه هناك، عمل في قسم السجلات الاستخبارية، وبدأ بتدوين أفكار أولية لقصص جاسوسية خلال رحلاته بين العمل والبيت. \"متفوق في مهنته\" ونشرت روايته الأولى \"دعوة للموتى\" في عام 1961 عندما كان يعمل في الخدمة الاستخبارية. وبدأ في استخدام أسم جون لو كاريه، كاسم فني يوقع به كتاباته الأدبية، لتجنب الحظر الذي تفرضه وزارة الخارجية ��لى نشر العاملين فيها لكتب بأسمائهم الصريحة. وقدمت الرواية شخصيات ستعاود الظهور في رواياته اللاحقة وبضمنها شخصية جورج سمايلي الشهيرة. الممثل ريتشارد بيرتون بطل النسخة السينمائية من \"الجاسوس المستجير من البرد\" يقول لو كاريه عنها \"في اللحظة التي توصلت فيها لشخصية سمايلي؛ بذلك الماضي وتلك الذاكرة التي تميزها وتلك الحياة الشخصية القلقة وذلك التفوق في مهنته، عرفت أنني امتلكت شيئا سأعيش وأعمل معه\". وانتهت مهنة لو كاريه كجاسوس عندما بات واحدا من العديد من العملاء السريين البريطانيين الذين كشف هوياتهم للروس، كيم فيلبي، الذي كان عميلا لمخابرات الكي جي بي. وقد أوحت شخصية فيلبي الذي فر إلى موسكو لاحقا للو كاريه بشخصية \"جيرالد\" في روايته \"سمكري، خياط، جندي، جاسوس\"، (العنوان مأخوذ من ترنيمة يرددها الأطفال في إحدى ألعابهم). وقد عززت روايته الثالثة \"الجاسوس المستجير من البرد\" (أو الجاسوس الآتي من الصقيع بحسب تراجم عربية أخرى) شهرته وسمح له نجاحها بالتفرغ للكتابة الأدبية بشكل كامل. \"بشر خطاؤون\" وقد تحدّت هذه الرواية، التي نشرت في ذروة الحرب الباردة، الصورة التي يحملها العديد من القراء عن الجواسيس الغربيين بوصفهم فوق الحيل والممارسات القذرة التي يمارسها نظراؤهم في الشرق. وتوجت بجائزة \"الخنجر الذهبي لأدب الجريمة\" وحُولت إلى فيلم سينمائي شهير، أدى فيه الممثل ريتشارد بيرتون دور الجاسوس المحبط والذي يشعر بخيبة أمل، أليك ليماس. وعلى النقيض من الأجواء الرومانسية والغرائبية التي تتسم بها روايات جيمس بوند، صور لو كاريه جواسيسه بوصفهم كائنات بشرية عرضة للأخطاء وعلى إدراك تام لمواطن ضعفهم ونقاط ضعف الأجهزة التي يعملون في خدمتها. ابتعد لو كاريه عن أجواء روايات جيمس بوند الغرائبية وقدم خبايا عالم الاستخبارات المعتم ويعتقد لو كاريه أن رواية \"حرب المرايا\" التي نشرت في عام 1965 قدمت أفضل وصف واقعي لعالم الاستخبارات الذي عمل فيه، وقد اُستشهد بها بوصفها تكشف الأسباب الحقيقة لعدم نجاحه فيه. وتجري أحداث الرواية اللاحقة \"مدينة صغيرة في ألمانيا\" في بون، حيث عمل لو كاريه، وقد حذرت هذه الرواية من المخاطر التي يمثلها إحياء سياسات اليمين المتطرف في ألمانيا. في عام 1971، نشر رواية سيرة ذاتية تحت عنوان \"عاشق ساذج وعاطفي\"، وقد اعتمدت على أحداث انفصاله عن زوجته الأولى أليسون شارب. وتظهر شخصيته الشهيرة جورج سمايلي في ثلاثيته الروائية: \"سمكري، خياط، جندي، جاسوس\" و\"التلميذ المحترم\" و \"أهل سمايلي\". مرآة كاشفة وتطرح أعمال لو كاريه أسئلة جادة عن المدى التي ستذهب إليه الأنظمة، حتى الديمقراطية منها، في عملية حفظ أسرارها، وهو شيء خبره لو كاريه جيدا. ويرى لو كاريه أن رواية الجاسوسية تؤدي وظيفة ديمقراطية ضرورية في عالم تكون فيه سرية الأجهزة الرسمية شمولية. وهي أن تحمل المرآة، مهما كانت الصورة مشوشة، لهذا العالم السري وتظهر الوحش الذي يمكن أن يستحيل إليه. أليك غينيس يؤدي شخصية جورج سمايلي إحدى شخصيات لو كاريه الشهيرة والمفارقة هنا أن لو كاريه كان سعيدا بالحفاظ على سرية حياته الشخصية، وظل يرفض لسنوات عديدة، حتى الإقرار بأنه كان جاسوسا في فترة من حياته. ويحرص بشدة على خصوصيته، فيسافر منفردا ومتخفيا عندما يقوم بالبحث عن مادة لروايته. وظل لسنوات يرفض دعوات إجراء مقابلات معه، مشددا على أن ما يكتبه \"هو نوع من الأحلام (الخيالية) وليس واقعا\"، وأنه، ليس خبيرا في الجاسوسية، كما توحي بذلك الصحافة. ومع بدء انهيار الاتحاد السوفياتي حوّل لو كاريه اهتمامته إلى النزاع الفلسطيني، فكتب روايته \"قارعة الطبل الصغيرة\" في عام 1983. موقف ضد غزو العراق وبعد ثلاث سنوات من ذلك، تمكن من التخلص من الذكريات التي ظلت تطارده عن حياة والده، وصبها في رواية \"جاسوس مثالي\" التي عدها الكثير من النقاد من أبرع أعماله. فحياة الجاسوس، ماغنوس بيم، تهيمن عليها ذكريات والده ريك، المحتال والشقي، وهي شخصية اعتمد بناؤها كثيرا على شخصية والده روني كورنويل. في عام 1987، سُمح للو كاريه بالدخول إلى روسيا وقضاء أسبوعين هناك ضيفا على إتحاد الكتاب السوفيت، بعد أن ظلت السلطات السوفياتية تمنعه من الدخول لسنوات. وانتشرت شائعة بأن رايسا زوجة الزعيم الروسي ميخائيل غورباتشيف، كانت من المعجبين بكتب لو كاريه، وأنها ساعدت في الحصول على الموافقة اللازمة لسفره من الكرملين. استلهمت رواية \"خياط بنما\" عمل للروائي غراهام غرين وتواصل إنتاجه الروائي الغزير بظهور رواية جديدة في عام 1989 تحت عنوان \"البيت الروسي\"، وقد أشرت نهاية حقبة الحرب الباردة، كما ظهرت شخصية سمايلي من جديد في روايته \" الحاج السري\" عام 1981. ونشر في عام 1996 روايته \"خياط بنما\" التي استلهمت قصة غراهام غرين الشهيرة \"رجلنا في هافانا\"، كما نشر رواية \"البستاني الدائم\" في عام 2000 وقد حول اهتمامه فيها نحو الفساد أفريقيا. وفي عام 2003، انضم لو كاريه إلى مجموعة من الكتاب الذين انتقدوا بشدة الغزو الذي قادته الولايات المتحدة للعراق، وكتب مقالة تحت عنوان \"لقد جُنت الولايات المتحدة الأمريكية\". قال فيها إن \"كيفية نجاح بوش وطغمته في تحويل الغضب الأمريكي ضد بن لادن نحو صدام حسين، تعد واحدة من أكبر حيل الشعوذة (حيل الخداع السحري) في العلاقات العامة في التاريخ\". وربما أسهمت تصريحاته في اتهامه بالتحيز ضد الأمريكيين في كتابه عام 2004 \"أصدقاء مطلقون\" الذي يتناول فيه حياة اثنين من الراديكاليين في أمريكا في الستينيات، يتصالحان مع نفسيهما والواقع بتقدمهما في السن. ونشر في عام 2006 روايته العشرين \"أغنية المهمة\"، التي تبحث في علاقة معقدة بين قطاع الأعمال والشركات والسياسة في الكونغو. وعُرف لو كاريه بتواضعه الشديد بشأن منجزاته، إذ ظل يرفض تكريمه، مصرا على أنه لن يصبح السير ديفيد كورنويل. وقد قال مرة إن \"الكاتب الجيد هو خبير بنفسه وليس بأي شيء آخر... وفي هذا الصدد، عليه، إذا كان حكيما، أن يمسك لسانه\".", "doc2": "Ле Каррени көп учурда тыңчылар тууралуу романдардын автору катары аташчу. Бирок анын адабий мурасы терең эле. Этикалык, моралдык дилеммадан тартып, адам менен мамлекет ортосундагы бийликтин бөлүштүрүлүшү тууралуу лирикалык ой жүгүртүүлөргө толгон темаларды козгочу. Анын калемине таандык 25 роман миллиондогон нускада 36 тилде жарык көрдү. Соңку романы (Agent Running in the Field) 2019-жылы жарык көргөн. Жазуучунун чыгармаларынын көбүнө кино тартылды. Анын каарманы - чалгынчы Жорж Смайлинин ролун атактуу актерлор Алек Гиннесс менен Гэри Олдмен аткарган. Жазуучуну британдык белгилүү маданият ишмерлери эскерди. Олдмен анын чыныгы мырзалык мүнөзгө, бийик сапаттарга ээ киши болгонун айтса, жазуучу Маргарет Этвуд болсо Ле Карренин китептерин ХХ кылымдын орто ченинин аңдап түшүнүүнүн ачкычы эле деп атады. Анын чыныгы ысымы Дэвид Корнуэлл эле. Кийин \"Жон Ле Карре\" деген адабий псевдоним менен таанылган. Ал 1931-жылы 19-октябрда Дорсет аймагында жарык дүйнөгө келген. Ле Карре өзүнүн биринчи китебин британдык атайын кызматта иштеп жүргөн маалында жазган Берн жана Оксфорд университеттеринде немис, француз тили боюнча билим алып, аскер кызматын өтөгөн. Окуу жайда сабак берип, Бонндогу Бириккен Королдуктун элчилигинде, МИ-6 чалгын кызматынын архив департаментинде иштеген. Call for the Dead (\"Арбакка коңгуроо\") деген биринчи китеби 1961-жылы жарык көргөн. Атайын кызматта иштегендиктен китебин псевдоним менен чыгарган. Ага атакты үчүнчү китеби - The Spy Who Came In from the Cold (\"Өлүмдөн кайтып келген тыңчы\") романы болду. Автордун айтымында, анын биринчи романдары жетекчилиги тарабынан текшерилип, уруксат берилгенден кийин гана басмага берилген. Ал жашыруун сырларды чыгарып жибербеш үчүн текшеришкен экен. Жазуучунун чыгармаларынын көбүнө кино тартылды. Анын каармандарынын бирин Ричард Бертон аткарган 1964-жылы Ле Карренин чыныгы аты-жөнү Москвага советтик агент тарабынан берилген британдык тыңчылардын тизмесине илинип калат. Ушундан кийин атайын кызматтан кетип, чыгармачылыкка баш-оту менен киришкен. Өзүнүн ачыкка чыгып калганы кийин \"Тыңчы, жогол\" деген чыгармасынын өзөгүн түздү. Атактуу жазуучу болуп калган учурунда деле мурдагы чалгынчы көп ачыкка чыкпай, сейрек учурда гана маек берип, атайын кызматта иштегенин дайыма четке кагып келген. Ал өзүнүн чыгармаларында отко салса күйбөгөн, сууга салса чөкпөгөн баатырларды жараткан эмес. Чалгынчынын ишин романтикадан алыс, кандай болсо ошондой сүрөттөгөнгө умутулган. Ле Карренин чыгармачылык жолу узак болду. Анын биринчи китеби Берлин дубалы тургузулган маалга туш келип, соңкусу 2019-жылы жарыкка чыкты. Кансыз согуш аяктагандан кийин жазуучу террорго жана мыйзамсыз курал сатууга каршы күрөш, эл аралык коррупция тууралуу жазды. Ле Карре көптөрдөн айырмаланып, 1990-жылдардагы эйфорияга алдырган эмес. Берлин дубалынын кулатылышы жана СССРдин урашы тарыхтын бүтүшү, тыңчылыктын бүтүшү эмес деп көп айткан экен. Кайра куруу маалына чейин Ле Каррени СССРде антисоветтик деп эсептешкен. 1987-жылы жазуучу Москвага Союздук жазуучулар үйүнө конок катары келип кетет. Ошондон кийин анын чыгармалары которулуп, басылып чыга баштаган. Өмүр бою өзүнүн чыгармачылыктагы ийгилигине жупуну мамиле кылып келген. Ал адабий сыйлыктардан жана рыцарь наамынан баш тарткан. Ле Карре өзүн \"сөөгүнө чейин англичанин\" экенин айтып, британ саясатындагы айрым кадамдарды сынга алган. 2003-жылы Ирактагы согушка каарманча каршы болуп, 2016-жылдагы брекситке ичи чыккан эмес. Жазуучу бир курдай оптимист эмес, гуманист экенин айтканы бар. \"Гуманизм жеңилүүгө түбөлүккө чыдайт, бирок эч качан жок болуп кетпейт\",-деп түшүндүргөн. (AbA)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-56741220", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-56733952", "doc1": "جنود أمريكيون في أفغانستان عام 2016 وكانت إدارة الرئيس ترامب قد عقدت اتفاقاً العام الماضي مع حركة طالبان يقضي بانسحاب القوات في مايو / أيار ولكن بايدن أعرب عن اعتقاده في صعوبة الالتزام بهذا الموعد. وسيتزامن موعد الانسحاب الجديد مع ذكرى مرور 20 عاماً على هجمات الحادي عشر من سبتمبر / أيلول عام 2001. وقال مسؤولون من الولايات المتحدة ومن حلف الناتو، إن حركة طالبان فشلت حتى الآن في الوفاء بالتزاماتها بشأن الحدّ من العنف. وقال مسؤول رفيع في الإدارة الأميريكية أمام المراسلين، إنّ طالبان تلقت تحذيراً بأنّ أي هجوم يطال القوات الأمريكية خلال فترة الانسحاب، \"سيقابل بردّ قوي\". مواضيع قد تهمك نهاية وأضاف المسؤول أنّ بايدن اتخذ قراراً، بأن خيار الانسحاب السريع الذي يعرّض حياة القوات الأميريكية لخطر، ليس قابلاً للتنفيذ. ومن المتوقع أن يعلن بايدن قرار الانسحاب يوم الأربعاء. وأعلنت حركة طالبان الثلاثاء عن عدم مشاركتها في قمة حول مستقبل أفغانستان، من المفترض أن تنعقد في نهاية هذا الشهر في تركيا، إلى أن تنسحب جميع القوات الأجنبية من البلاد. وغرّد المتحدث باسم الحركة، محمد نعيم، من مكان إقامته في قطر قائلاً: \"حتى انسحاب جميع القوات الأجنبية من وطننا، لن نشارك في أي مؤتمر قد تتخذ فيه قرارات حول أفغانستان\". ومن المتوقع أن يضع وزيرا الدفاع والخارجية الأمريكيين، الحلفاء في الناتو في أجواء القرار الأمريكي الأربعاء في العاصمة البلجيكية بروكسل. وانفقت الولايات المتحدة تريليونات الدولارات وخسرت أكثر من 2000 شخص منذ اندلاع الحرب عام 2001. وجاء في الاتفاق الذي وقع في شباط/فبراير العام الماضي، أنّ على الولايات المتحدة وحلف الناتو سحب جميع القوات في غضون 14 شهراً، في حال التزمت حركة طالبان بوعودها، ومن ضمنها عدم السماح لتنظيم \"القاعدة\" أو لميليشيات أخرى، بتنفيذ عمليات في المناطق التي تقع تحت سيطرتها، وأن تمضي الحركة قدماً في محادثات السلام الداخلية. وكانت طالبان قد اشترطت قبل بدء المفاوضات، إطلاق سراح الآلاف من رجالها المعتقلين في عملية تبادل أسرى. وانطلقت المفاوضات المباشرة بين الطرفين في العاصمة القطرية الدوحة، في سبتمبر / أيلول العام الماضي، لكن دون وصول إلى اتفاق. ورغم توقف الحركة عن مهاجمة القوات الدولية كجزء من الاتفاق التاريخي، فإنها ما تزال فعليا في حالة حرب مع الحكومة الأفغانية. وهدّدت حركة طالبان الشهر الماضي، باستئناف هجماتها على القوات الأجنبية التي لا تزال داخل في البلاد في الأول من أيار/مايو. وتوجد مخاوف من سيطرة الحركة على السلطة، إن انسحبت القوات الأجنبية قبل الوصول إلى اتفاق دائم. وتنشر الولايات المتحدة 2500 جندي في أفغانستان، كجزء من مهمة حلف الناتو التي تضمّ 9600 جندي.", "doc2": "Өткөн жылы ошол кездеги президент Дональд Трамп майга чейин аскер күчтөрүн алып чыгып кетүү тууралуу убада кылган. Бирок Байден бул мөөнөттү реалдуу эмес деп айткан эле. Байден атай турган дата - 2001-жылдын 11-сентябрындагы Нью-Йорктогу Дүйнөлүк соода борборуна жана Пентагонго чабуулдун 20 жылдыгына туш келди. Ушул окуядан кийин АКШ жана НАТОго мүчө башка өлкөлөр Ооганстанга аскер күчтөрүн киргизген. Алар радикалдуу \"Талибан\" кыймылын (көп өлкөлөрдө ишмердүүлүгүнө тыюу салынган) бийликтен четтетти. 20 жылдан кийин деле Ооганстанда согуш уланып, \"Талибан\" өзүнүн таасирин жоготкон жок. Бирок айрым региондордо алардын позициясы бошоң. НАТО менен АКШ өкүлдөрү талиптер зомбулуктан баш тартуу убадасын аткарбай жатат деп билдирди. Ушул тапта Ооганстанда 2,5 миң чамалуу америкалык аскерлер бар. Ал эми НАТО өлкөлөрүнүн жалпы аскер контингенти 9,6 миң киши. Америкалык аскерлердин Ооганстандан чыгарылышы Вашингтон коопсуздук боюнча стратегиясын кайра карап чыкканынан кабар берет. 20 жылдан берки Ооганстандагы куралдуу жаңжалга кийлигишүүсүн токтотууну чечип, башка маанилүү коркунучтарга көңүл бурууда. Анализ: Эми талиптер кайра күчтөнөбү? Секундер Кермани, Би-Би-Синин Ооганстандагы кабарчысы Ооганстандагы аскердик кийлигишүү токтой элек. Бул тик учак регондордун бириндеги исламчыларга каршы өткөрүлгөн операция учурунда кулаган Вашингтон чынында 1-майга чейин аскер бөлүктөрүн чыгарып кетуү тууралуу убадасын аткара алган жок. Бирок Ооганстандын өзүндө көптөр бул чечим \"Талибандын\" кайра күчтөнүүсүнө алып келиши мүмкүн деп эсептейт. Талиптер болсо берилген мөөнөттө өздөрүнүн милдеттенмелерин аткарганын айтып, аны АКШдан дагы талап кылууда. Талиптер америкалык аскерлерге чабуулун кайра күчтөндүрүшү күмөн. Анткени алардын Ооганстандан чыгып кетүү мөөнөтү болгону бир нече айга гана узартылды. Бирок \"Талибандын\" биринчи реакциясы кастык мүнөздө болду. Ооган бийлигинин айрым өкүлдөрү Байдендин администрациясы талиптер менен сүйлөшүлөрдө жаңы шарттарды коюп, анын аткарылышын талап кылат деп үмүттөнгөн. Бирок Вашингтон мындайга барган жок. Ооган өкмөтү менен \"Талибан\" ортосундагы сүйлөшүүлөр өтө жай жүрүүдө. АКШ аскерлери чыгып кеткенге чейин кандайдыр бир келишимге жетүүсү кыйын. Көптөр америкалык аскер күчтөрү чыгып кеткен соң талибан күчкө салып жеңишке жетүүгө аракет кылышы мүмкүн деп чочулайт. Жок эле дегенде үстөмдүк кылууга аракеттенет. Азыркы кезге чейин ооган өкмөтү алардын чабуулдарынын мизин кайтарып турду. Албетте, америкалык күтөрдүн аба чабуулдарынын көмөгү астында. Ооган чалгын кызматынын маалыматына таянсак, өкмөт \"Талибанды\" бир нече жылга кармап тура алат. Бирок бул согушта Кабул үчүн маанилүү факторлордун бири - эл аралык колдоо болду. Эми жаңжал кайра күчөп, көп кан төгүлөт деген коркунуч жаралды. Шейшембиде \"Талибан\" Түркияда өтө турган Ооганстандын келечеги талкуулана турган сүйлөшүүлөргө катышуудан баш тартты. \"Чет жерлик аскер күчтөрүн мекенибизден толук чыгып кетмейинче бул сыяктуу жыйындарга катышпайбыз\",-деп билдирген \"Талибан\" өкүлү. Шаршембиде АКШнын Мамдепартаментинин башчысы Энтони Блинкен менен коргоо министри Ллойд Остин расмий түрдө Байдендин чечимин НАТОдогу союздаштарына кабарлайт деп күтүлүүдө. 2001-жылдан бери уланы�� жаткан Ооганстандагы согуш АКШ үчүн бир нече триллион доллар чыгымдады. Эки миңге жакын америкалык аскерлер каза тапты. Бул америкалык куралдуу күчтөрдүн тарыхындагы эң узакка созулган жаңжал. АКШнын Ооганстандагы аскердик кийлигишүүсүнүн хронологиясы"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-54036398", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-54054371", "doc1": "اللقاح الروسي وجاء في التقرير، الذي نشر في دورية لانسيت الطبّية أن كلّ شخص تناول اللّقاح طوّر أجساماً مضادة لمحاربة الفيروس دون التعرّض لأي آثار جانبية خطيرة. ومنحت روسيا الرخصة لاستخدام اللقاح محلياً في شهر آب/أغسطس لتكون الدولة الأولى التي تقوم بهذه الخطوة. ويقول الخبراء إن التجارب كانت أصغر من أن تثبت فعاليتها وسلامتها. لكنّ موسكو أشادت بالنتائج ردّا على الانتقادات. وأبدى بعض الخبراء الغربيين قلقهم من سرعة عمل الروس، ورجحوا أن الباحثين اختصروا الطريق أثناء عملهم. مواضيع قد تهمك نهاية وقال الرئيس فلاديمير بوتين الشهر الماضي إن \"اللقاح تجاوز جميع التجارب المطلوبة وإنه أعطاه لواحدة من بناته\". ماذا جاء في التقرير؟ وتحدثت صحيفة لانسيت عن حدوث تجربتين للقاح يدعى \"سبوتنيك- في\" ما بين شهري يونيو /حزيران ويوليو / تموز. وشارك في كل تجربة 38 متطوعًا سليمًا، تتراوح أعمارهم بين 18 و60 عاماً. تمّ إعطاؤهم جرعة من اللقاح، تبعها جرعة أخرى بعد ثلاثة أسابيع. وخضع المشاركون إلى المراقبة خلال 42 يوماً، وطوروا جميعاً أجساماً مضادة خلال ثلاثة أسابيع. آلام الرأس وألم ألمفاصل كانت أبرز الآثار الجانبية التي ظهرت لدى المشاركين. وذكر التقرير أنّ هناك \"حاجة إلى تجارب واسعة وطويلة الأمد، تتضمن المزيد من المراقبة لإثبات سلامة وفعالية اللقاح على المدى الطويل للوقاية من عدوى كوفيد-19\". وذكرت الصحيفة أن المرحلة الثالثة من الاختبارات ستشمل 40 ألف متطوّع من \"متخلف الفئات العمرية والفئات المهددة بمخاطر (صحّية)\". ويستخدم اللقاح الروسي سلالات معدّلة من الفيروس الغدي، الذي يسبب عادة نزلات البرد المألوفة، لتحفيز استجابة المناعة. \"ردّ على المنتقدين\" وقال كيريل ديميترييف ، رئيس صندوق استثمار روسي في صنع اللقاح، خلال مؤتمر صحفي إن التقرير كان \"ردّا قويا على المشككين الذين انتقدوا اللقاح الروسي دون مبرّر\". وتحدث عن ضمّ 3000 شخص للمرحلة التالية من الاختبارات. وقال وزير الصحة الروسي ميخائيل موراشكو إن البلاد ستبدأ باستخدام اللقاح بدءاً من نوفمبر/تشرين الثاني أو ديسمبر/كانون الأول، مع التركيز على الفئات المعرضة للخطر. لكن الخبراء حذروا من أنه لا يزال هناك طريق طويل يجب عبوره قبل دخول القاح إلى السوق. وقال بريندن وين، أستاذ في أمراض الميكروبات في كليّة \"الصحة وطب المناطق الاستوائية\" في لندن، في حديث لوكالة رويترز إن التقرير يوضع في خانة \"جيّد جداً حتى الآن\". وفقًا لمنظمة الصحة العالمية ، العمل جار على تطوير 176 لقاحًا محتملاً في جميع أنحاء العالم. ويجري اخبتار 34 من بينها على الأشخاص مع تقدّم ثمانية منها إلى المرحلة الثالثة.", "doc2": "Орусия чыгарган вакцина вируска каршы антитулкуларды пайда кылды Абройлуу The Lancet медициналык журналына жарыяланган баяндамада, эмдөөдөн өткөн ар бир ыктыярчыда антитулку пайда болгону жана дарынын олуттуу кыйыр таасирлери жок болгону айтылат. Орусия август айында ��акцинаны каттоодон өткөргөн. Буга чейин бир дагы мамлекет вакцинасын расмий каттай элек болчу. Эксперттер Орусия вакцинаны өтө тез чыгаруу үчүн лабораториялык сыноолордун айрым баскычтарын аттап өткөн деп айтып, вакцина канчалык натыйжалуу экенине күмөн санашкан. Москва соңку изилдөөнү жеңиш катары сыпаттап жатат. Өткөн айда Орусиянын президенти Путин вакцина бардык текшерүү баскычтарын өткөнүн жана өзүнүн кызы дагы эмдөөдө өткөнүн билдирген. Баяндамада эмне деп айтылат? Июнь жана июль айларында Sputnik-V аттуу вакцина эки сыноодон өткөн. Ар бир сыноого ден-соолугу чың 38 ыктыярчы катышкан. Алар алгач эмдөөдөн өтүп, үч аптадан кийин кайрадан вакцинаны алган. Ыктыярчылар 18 жаштан 60 жашка чейинки жарандар. Аларды дарыгерлер 42 күн бою көзөмөлгө алды. Үч аптанын ичинде ар бир ыктыярчынын иммундук системасы коронавирус менен күрөшкөн антитулкуларды иштеп чыккан. Кыйыр таасир катары баш жана булчуңдары ооруган ыктыярчылар болгон. Вакцина сыноосуна катышып жаткан ыктыярчы Сыноодо плацебо тобу жок болду, башкача айтканда ар бир ыктыярчы коронавируска каршы эмдөөдөн өтүп жатканын билген. \"Вакцина чынында эле коопсуз экенин билүү үчүн узак мөөнөткө созулган, плацебо тобу менен сыноолор жүргүзүлүшү керек\",-деп айтылат баяндамада. Ошондой эле антитулку денеде канча мөөнөткө калары дагы деле белгисиз. Үчүнчү баскычта коомдун ар түрдүү катмарынан кырк миң ыктыярчы эмдөөдөн өтмөкчү. Орусиянын вакцинасы сасык тумоого түркү болгон аденовирустун жаңыланган түрүн колдонот, иммундук система аны менен күрөшүү үчүн коронавируска туруштук берген антитулкуларды иштеп чыгат. Москванын реакциясы Орусиянын инвестиция фондунун башчысы Кирил Дмитриев The Lancet журналынын баяндамасы буга чейинки сын-пикирлер орунсуз болгонун көрсөттү деп айтты. Анын айтымында, сыноонун эмдиги баскычына үч миң ыктыярчы эмитен эле табылган. Орусиянын саламаттыкты сактоо министри болсо өлкө ноябрь же декабрь айларында жапырт эмдөө жараянын баштайт деп белгиледи. Аярлуу топтор эмдөөдөн биринчи өтмөкчү. Вакцина миңдеген ыктыярчылар катышкан сыноодон өтө элек Бирок эксперттер жапырт эмдөөгө дагы деле эрте экенин белгилешүүдө. Окумуштуулар алгачкы баскычтарда вакцина натыйжалуу экенин көрсөткөнүн, бирок лабораториялык сыноолорду улантуу маанилүү экени айтылат. Дүйнөлүк саламаттыкты сактоо уюмуна ылайык, учурда дүйнөдө коронавируска каршы 176 вакцина иштелип чыгууда. Алардын 34 адамга сыналууда жана сегизи сыноолордун акыркы же үчүнчү баскычына жетти."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-41138986", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/kyrgyzstan-49903086", "doc1": "صورت وسائل الإعلام الرسمية الزعيم الكوري كيم جونغ-أون وهو يقول إنها نوع جديد من القنبلة الهيدروجينية. وأضافت أن \"تجربتها النووية السادسة تمت بنجاح تام\"، وذلك بعد ساعات من رصد خبراء الزلازل هزة أرضية في المنطقة. وقال خبير زلازل أمريكي إن هزة بقوة 5.6 رصدت على عمق 10 كي��ومترات. وأوضحت بيونغيانغ أنها اختبرت قنبلة هيدروجينية أكثر قوة بعدة مرات من القنبلة النووية. ويقول محللون إنه يجب التعامل مع هذا الزعم بحذر، لكن بات من الواضح إن القدرات النووية لكوريا الشمالية تتقدم. وكانت كوريا الشمالية أجرت تجربة نووية في سبتمبر/أيلول 2016، متحدية العقوبات الأممية والضغط الدولي عليها، ومواصلة تطوير أسلحة نووية وتجارب لصواريخ باليستية قد يصل مداها إلى الأراضي الأمريكية. وقال مسؤولون كوريون جنوبيون إن التجربة الأخيرة أجريت في مقاطعة كيلجو، حيث حدد موقع اختبار بيونغي ري النووي. وكانت \"الهزة الأرضية الاصطناعية\" أكثر قوة بـ 9.8 مرة من الهزة التي تسببت بها التجربة النووية الخامسة، بحسب وكالة الأنواء الجوية الحكومية. وجاء ذلك بعد ساعات من قول بيونغيانغ إنها تمكنت من تصغير حجم قنبلة هيدروجينية لتُحمل على صاروخ بعيد المدى. وقد دعت كوريا الجنوبية إلى اجتماع فوري لمجلس الأمن القومي. وكانت كوريا الشمالية قد أجرت من قبل 5 تجارب نووية كان آخرها وأقواها في سبتمبر / أيلول الماضي. وزعت وكالة الأنباء الكورية الشمالية تلك الصورة التي زعمت أنها لعملية إطلاق الصاروخ الأخير ويقول خبراء دوليون إن كوريا الشمالية حققت تقدما في برنامجها النووي، دون التأكيد أنها تمكنت من تطوير سلاح نووي صغير يمكن حمله على صاورخ باليستي. ما هو حجم الانفجار؟ قدرت تقارير أولية من مركز المسح الجيولوجي الأمريكي قوة الهزة الأرضية بـ 5.6 درجة على مقياس ريختر وبعمق 10 كيلومترات، لكن المركز عاد لاحقا ليرفع الدرجة إلى 6.3 درجة على السطح، ما يجعل هذا الاختبار أقوى تجربة نووية تجريها كوريا الشمالية حتى اليوم. وقال بروس بينيت، محلل الشؤون الدفاعية في مؤسسة راند، لبي بي سي إن حجم الهزة كان كبيرا. وأضاف \"إذا ثبت فعلا إنها وصلت إلى 6.3 درجة، فهذا سلاح كبير جدا، أكبر بكثير\" مما هو متوقع. سبق أن أجرت كوريا الشمالية من قبل 5 تجارب نووية كان آخرها وأقواها في سبتمبر/أيلول الماضي وأكمل إنها \"ليست قنبلة هيدروجينية حقيقية، لكنها بالتأكيد أقرب بكثير إلى ذلك من أي شيء صنعوه (الكوريون الشماليون) من قبل\". وأشار إلى أن الصين ستقلق أيضا من حجم الانفجار المشتبه به. وأضاف أن \"الصينين القاطنين في المنطقة القريبة من الحدود، لا شك أنهم قد تعرضوا لارتجاج رهيب\". هل يمكننا تصديق كوريا الشمالية؟ أثارت سلسلة الاختبارات الصاروخية الكورية الشمالية الأخيرة قلقا عالميا مطردا. وقالت وكالة الأنباء الكورية الشمالية الرسمية إن كيم جونغ -أون زار العلماء في معهد السلاح النووي حيث \"وجه بالعمل نحو التسلح النووي\". وقال تقرير للوكالة : \"إن المعهد نجح مؤخرا في صنع سلاح نووي أكثر تقدما حيث شاهد كيم جونغ-أون قنبلة هيدروجينية يتم تحميلها على رأس صاروخي باليستي عابر للقارات\". ونشرت الوكالة صورا للزعيم الكوري الشمالي وهو يتفقد السلاح الذي وصفته بأنه \"سلاح نووي متعدد الوظائف له قدرة تدميرية هائلة\". وكانت كوريا الشمالية قالت في وقت سابق إنها تمكنت من تصغير حجم سلاح نووي، غير أن الخبراء يشككون في ذلك، كما يشككون أيضا في مزاعم كوريا الشمالية بشأن إنتاج قنبلة هيدروجينية، وهي ذات قوة تدميرية أكبر من نظيرتها النووية. كيم جونغ-أون قادته العسكريين أمام مخطط كتب عليه \"خطة ضربة على الأراضي الأمريكية\" في عام 2013 وقالت خبيرة الشؤون الدفاعية، مليسا هانهام، من معهد ميدلبو��ي للدراسات الدولية في كاليفورنيا، إنه لا يمكن التحقق من مزاعم كوريا الشمالية من الصور وحدها. وأضافت \"لكن بالاستناد إلى الأثر الزلزالي، كان حجم هذا الاختبار أكبر من نتائج الاختبارات السابقة\". وأوضحت أن \"المعلومات الحالية لا تشير بالتأكيد إلى اختبار سلاح حراري نووي، ولكن يبدو أن ثمة ترجيح لمثل هذا الاحتمال الآن \". وتعتمد القنابل الهيدروجينية على الاندماج (اندماج الذرات) لاطلاق كمية طاقة هائلة، بينما تستخدم القنبلة النووية الانشطار النووي، أو انشطار الذرات.", "doc2": "Ушуну менен Пхеньян быйылкы жылы он биринчи ирет ракетасын сынап жатат. Бирок бул жолку сыноо абдан маанилүү. Буга чейин Түндүк Корея субмариналары өзөктүк дүрмөтү бар баллистикалык ракетаны алып жүрүүгө ыңгайлашкан деп айтып келген. Соңку сыноосунда Пхеньян аны далилдеди. Демек, Түндүк Корея өз территориясынан сырткары аймакта дагы ракета учура алат. Түштүк Кореянын расмийлери баллистикалык ракета 450 чакырым учуп, 910 чакырым бийиктикке көтөрүлгөнүн билдирди. Түндүк Кореянын ракетасы Эл аралык космос станциясынан дагы бийик учту. Мунун алдында эле АКШ менен өзөктүк курал боюнча сүйлөшүүлөр уланат деген кабар тараган. Ошондон бир нече саат өткөндөн кийин сыноосун ишке ашырды. Пхеньян эмне болгон ракетаны сынады? Түндүк Кореянын мамлекеттик KCNA агенттиги \"коргонууга багытталган\" Pukguksong-3 баллистикалык ракета ийгиликтүү сыналганын жазды. Ошондой эле \"коңшу өлкөлөргө эч кандай коркунуч жаралбаганы\" дагы маалымдалууда. Түндүк Корея менен согуш чыкса, ал кандай өнүгөт? Мурдагы сыноолордон айырмаланып, бул жолу Ким Чен Ындын ракетаны учурууга буйрук берип жаткан сүрөттөрү жарыяланган жок. Pukguksong-3 баллистикалык ракета Түштүк Корея же Жапониянын аймагына чейин оңой эле жетет. Эгерде ракета Субмаринадан атылса, суу алдынан жүргөн кеме бутага кыйла жакын бара алат жана мындай ракетанын багытын аныктоо абдан татаал. Reuters агенттиги Түндүк Кореянын субмариналары 1990-жылдары курулуп, 7 миң чакырым аралыкка чейин жүрө аларын кабарлады. Андай болсо Пхеньядын субмариналары Гавайиге чейин жете алат. (AT)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-50069655", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-50065942", "doc1": "ونشرت وكالة الأنباء المركزية الكورية عددا من الصور ظهر فيها كيم ممتطيا صهوة الجواد على جبل بايكتو المغطى بالثلوج والذي يعتبر من الأماكن المقدسة في شبه الجزيرة الكورية. وليست هذه أول مرة يصعد فيها كيم الجبل الذي يبلغ ارتفاعه 2,750 مترا عن سطح البحر. ويشير مراقبون إلى أن صعوده الجبل يكون عادة ضمن مؤشرات تسبق الإعلان عن أمر هام. ولهذا الجبل مكانة خاصة في وجدان كوريا الشمالية؛ حيث أنه مسقط رأس والد الزعيم الحالي. وجاء في تقرير نشرته وكالة الأنباء المركزية الكورية اليوم أن \"ظهوره ممتطيها صهوة جواد في جبل بايكتو هو حدث مهم في تاريخ الثورة الكورية\". مواضيع قد تهمك نهاية وأضاف التقرير \"على صهوة الجواد في جبل بايكتو، يستعيد الزعيم طريق الكفاح الذي طواه في سبيل بناء أعظم دولة، بإيمان وعزم ثابتين كثبات الجبل\". وفي 2017 زار كيم الجبل قبل أسابيع قليلة من خطابه للسنة الجديدة، والذي ألمح فيه إلى ذوبان الجليد على الصعيد الدبلوماسي مع كوريا الجنوبية. وبحسب تقارير، فإن كيم صعد جبل بايكتو ثلاث مرات على الأقل. وفي عام 2018 زار الزعيم الجبل برفقة رئيس كوريا الجنوبية مون جاي-إن. وكانت وكالة الأنباء المركزية الكورية نشرت عددا من الصور لكيم على قمة الجبل، بعد أن ظهر وهو يتسلقه مرتديا حذاء جلديا أسود. وجبل بايكتو، بركان نشط، يُعتقد أنه مسقط رأس \"دانغن\" مؤسس المملكة الكورية الأولى قبل أكثر من أربعة آلاف عام. ويبعد الجبل مئات الكيلومترات عن العاصمة بيونغ يانغ، ويوجد على الحدود بين كوريا الشمالية والصين. وفي وقت سابق من الشهر الجاري، جرت في السويد محادثات بين مسؤولين من كوريا الشمالية والولايات المتحدة هي الأولى منذ لقاء قصير جمع زعيمي البلدين، ترامب وكيم، في المنطقة الحدودية بين الكوريتين في يونيو/ حزيران. وقال المبعوث النووي الكوري الشمالي رفيع المستوى، كيم ميونغ-جيل، إن المفاوضات \"لم تأت على قدر التوقعات وفي النهاية انفضّت\". وفي المقابل، قالت الولايات المتحدة إن \"مباحثات جيدة انعقدت\". واستبقت كوريا الشمالية المحادثات بإطلاق نوع جديد من الصواريخ الباليستية في اختبار هو الحادي عشر من نوعه هذا العام.", "doc2": "Лидердин ак карлуу тоодо ат чаптырып бараткан сүрөттөрүн борбордук маалымат агенттиги жарыялады. Бул тоонун корей эли үчүн өзгөчө орду бар. Биринчиден, өлкөнүн символу жана Ким Чен Ындын атасынын кичи мекени. 2017-жылы дагы мамлекеттик басылмалар Ким Чен Ындын Пэктусан тоосуна баргандагы сүрөттөрүн жарыялаган. Ушундан кийин КЭДР лидери кайрылуу жасап, Түштүк Корея менен мамилесин жакшыртуу тууралуу айткан эле. Өзүнө көңүл бурдуруу аракетиби? Адегенде бул укмуш сүрөттөрдү талдайлычы. Кыштын алгачкы кары жаап жаткан Корея жарым аралындагы ыйык жерлерди аралап ат минип бараткан лидердин келбети таасирлүү көрүнөт. Бул сүрөт \"Пэкту канын\" улаган Ким тукумунун күч-кубатын даңазалоону көздөсө керек. Бирок Түндүк Корея лидеринин жеке басар бийлиги менен ат минген өнөрү ансыз деле элге белгилүү эмеспи. Бирок медиадагы лидерди даңазалаган прозанын айрым сүйлөмдөрү бизди да ойго түртөт. Өзгөчө соңку сапка көз чаптыралы. Анда \"Ким мырза менен барган расмийлер дүйнөнү таң калтыра турган операция болот деп ишенгени\" жөнүндө айтылат. Демейде Ким Чен Ын олуттуу чечим кабыл алар алдында Пэктусан тоосуна келип кетчү. Бул жолу Ким узак аралыкка уча турган ракеталар менен өзөктүк курал сынактарын токтотом деген убадасын кайра карап чыгабы деген күдүк ойлор айтылууда. АКШ менен сүйлөшүүлөр туңгуюкка кептелди. Дональд Трамп айрым ички жана тышкы маселелерге алагды болуп турат. Түндүк Кореянын лидери тоонун таза абасынан кере дем алып, Трапм администрациясынын көңүлүн өзүнө тартуу амалын ойлоп жаткандыр. Пхеньнян АКШга өзөктүк программасын токтотуу боюнча келишимди иштеп чыгуу үчүн жыл соңуна чейин убакыт сураган. Ким өзөктүк программаны жок кылуудан мурун санкцияны жеңилдетүү керектигин бир канча ирет билдирди. Бирок Вашингтонду ы��андыра алган эмес. Балким дагы бир нече сынак өткөрүп, кысымды күчөткүсү келет. Балким Түндүк Кореянын лидери жөн гана алгачкы карда сергип келүүнү эңсегендир?"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-44208881", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-44207472", "doc1": "أدلى بنس بهذه التصريحات في مقابلة مع شبكة \"فوكس نيوز\" الأمريكية مساء الاثنين وقال بنس في مقابلة مع شبكة \"فوكس نيوز\" الأمريكية إن مثل هذه الخطوة ستكون \"خطأ كبيرا\" من جانب الزعيم الكوري الشمالي. وأشار بنس أيضا إلى أنه \"لا يوجد أدنى شك\" في أن ترامب يمكنه الانسحاب من القمة التي من المقرر أن تعقد في 12 يونيو/حزيران. وهددت كوريا الشمالية أيضا بالانسحاب من الاجتماع بعد تصريحات من جانب مستشار الأمن القومي الأمريكي جون بولتون. وردت كوريا الشمالية بقوة عندما أشار بولتون أنه سيتبع \"نموذج ليبيا\" لنزع السلاح النووي. وكان الزعيم الليبي السابق معمر القذافي قد اتفق مع القوى الغربية عام 2003 على تفكيك برنامجه مقابل رفع العقوبات. وبعد ثماني سنوات، قُتل على أيدي معارضين مدعومين من الغرب. وتشعر كوريا الشمالية بالغضب أيضا من التدريبات العسكرية الحالية بين الولايات المتحدة وكوريا الجنوبية وأوقفت المحادثات مع الجنوب ردا على ذلك. ويعتزم الرئيس الكوري الجنوبي مون جاي-إن عقد اجتماع مع ترامب في واشنطن يوم الثلاثاء لمناقشة خطط القمة. وقال بنس إن ترامب سيكون على استعداد للانسحاب من الاجتماع المقرر عقده في سنغافورة. وقال نائب الرئيس الأمريكي: \"لا أعتقد أن الرئيس ترامب يفكر في العلاقات العامة، إنه يفكر في السلام\". وذكرت صحيفة \"نيويورك تايمز\" يوم الأحد أن الرئيس الأمريكي يطلب من مساعديه ومستشاريه ما إذا كان ينبغي عليه حضور القمة أم لا.", "doc2": "АКШнын вице-президенти Майк Пенс. \"Эгерде Дональд Трамп менен ойнойм деп эсептесе, анда Ким Чен Ын өтө чоң жаңылыштык кылат\",-деген Пенс. АКШ менен КЭДР ортосундагы жаңы кайым айтышуулар кайра тутанды. Буга жакында эле Улуттук коопсуздук боюнча Трамптын кеңешчиси болуп шайланган Жон Болтондун ММКларга жасаган билдирүүлөрү себеп болгон. Ал КЭДРдеги денуклеаризация \"ливиялык сценарий\" менен жүрүшү керектигин айткан эле. Мындай билдирүү Пхеньянды терең тынчсыздандырат. 2003-жылы Ливиянын лидери Муаммар Каддафи санкцияларды алып салса, өзөктүк курал программасынан баш тартарын айтып, эл аралык текшерүүгө макулдук берген. Сегиз жылдан кийин Каддафи батышты жактаган көтөрүлүшчүлөр тарабынан өлтүрүлгөн. Улуттук коопсуздук боюнча Трамптын кеңешчиси болуп шайланган Жон Болтон. Өткөн аптада Түндүк Кореянын мамлекеттик медиасы билдирүү таратып, бийликтин Болтонго карата кескин каршы маанайын айтып чыкты. Ошол эле учурда Түндүк Корея АКШ менен Түштүк Корея биргелешип өткөрүп жаткан аскердик машыгууларга тынчсыздануусун билдирген. АКШ менен КЭДР лидерлеринин тарыхый жолугушуусунан баш тартпай туруп, тараптар мурдагыдай эле кайым айтышууга өттү. Түштүк Корея жолугушуу болот деди Түштүк Кореянын өкмөтү АКШнын президенти Трамп менен Түндүк Кореянын лидери Ким Чен Ындын ортосундагы саммит болот деп ишендирүүдө. Буга чейин Пхень��н АКШ президенти Түндүк Кореянын өзөктүк куралдан баш тартууга мажбурлай берсе, саммитти жылдырабыз деп эскерткен. Бүгүн Түштүк Кореянын президенти Мун Чжэ Ин Вашингтонго келип, АКШнын лидери менен сүйлөшүүлөрдү өткөрөт деп күтүлүүдө. Түштүк Кореянын президенти Вашингтон сапарында саммитти сактап калууга умтулат. Бирок АКШ менен Түштүк Корея өткөрүп жаткан биргелешкен аскердик машыгуулардан улам Сеул менен Пхеньяндын ортосундагы байланыш үзүлдү. Өзөктүк курал сыноолорун өткөргөн полигон жабылат КЭДР өзөктүк куралдарды сыноодон өткөргөн Пунгери полигонун жабууга даярдык көрүүдө. Бул полигондо 2006-жылы алты ирет өзөктүк курал сыноодон өткөн. Акыркы сыноо 2017-жылы болгон. Байкоо салган кытайлык эксперттер тоо арасындагы бул полигон масштабдуу кыйроого туш болгонун, колдонууга жараксыз болуп калганын айтып келе жатат. Деген менен КЭДР бийлиги полигонду салтанаттуу түрдө жабууга даярдык көрүүдө. Ага Орусия, Британия, АКШдан журналисттер катышат. Корей жарым аралындагы денуклеаризация Трамп менен Ким Чен Ындын жолгушуусундагы негизги маселе болмокчу. (AbA)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/science-and-tech-43494818", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-43497760", "doc1": "وأصدر زوكربيرغ بيانا على صفحته على فيسبوك، بعد مزاعم بأن معلومات 50 مليونًا من مستخدمي فيسبوك قد أسيء استخدامها من قبل شركة الاستشارات السياسية. وتعهد في بيانه بتقديم سلسلة من التغييرات على سياسة عمل الموقع. تحقيق رسمي في حصول شركة على بيانات مستخدمي فيسبوك لصالح حملة ترامب وقال إن هذه التغييرات \"ستجعل من الصعب على التطبيقات جمع معلومات المستخدم\". وحول تطبيق ألكسندر كوغان، الذي جمع من خلاله معلومات المستخدم لخدمة حملة دونالد ترامب إبان ترشحه للانتخابات الرئاسية، أوضح زوكربيرغ أنه حدث \"خرق للثقة بين مبتكر التطبيق كوغان وشركة كمبردج أناليتيكا وفيسبوك\". ولكنه كان أيضًا انتهاكا للثقة المتبادلة بين \"فيسبوك والمستخدمين الذين يشاركوننا بياناتهم\". وقال :\"لقد بدأت فيسبوك، وفي النهاية أنا مسؤول عن ما يحدث على منصتنا\". زوكربرغ: من الجنون الاعتقاد بأن فيسبوك ساعد في فوز ترامب ما الذي تعهد به زوكربيرغ؟ ولمعالجة المشاكل الحالية والماضية، قال زوكربيرغ إنه سيتخذ إجراءات منها: ألكسندر نيكس الرئيس التنفيذي لشركة كامبريدج أناليتكيا المتهمة باستخدام بيانات المستخدمين لمساعدة ترامب في الفوز وهناك إجراءات أخرى مستقبلية، منها: مطور تطبيق جمع بيانات فيسبوك لحملة ترامب كان \"كبش فداء\" وقال كوغان ، الأكاديمي بجامعة كمبردج الذي أنشأ التطبيق الذي جمع البيانات من 50 مليون مستخدم للفيسبوك، معظمهم في الولايات المتحدة، إن كمبردج أناليتيكا وشركة وسائل الإعلام الاجتماعية جعلته \"كبش فداء\". وقال إنه لم يكن يعرف أن عمله في كمبردج أناليتيكا في عام 2014 ينتهك سياسات فيسبوك.", "doc2": "\"Мен \"Фейсбукту\" негиздегем жана биздин платформада болуп жаткандар үчүн мен жооп берем\",-деди Цукерберг коомдук сайттагы баракчасы аркылуу кайрылуусунда. Цукерберг коомдук сайттагы колдонуучулардын ишеними бузулганын айткан. \"Силердин жеке маалыматыңарды коргоого алууга биз жо��кербиз. Эгерде биз коргой албай калган болсок, биз силерге кызмат көрсөтүүгө татыксызбыз\",-деп жазды Цукерберг. Ошондой мындан кийинки өзгөрүлө турган эрежелерди тизмектеген. \"Укуктук коргоо\" Би-Би-Синин кабарчысы Дэйв Линин анализи Марк Цукербергдин чуулгандуу окуядан кийинки биринчи расмий кайрылуусунда \"Фейсбук\" жаңжалга жоопкерчиликти алууга даяр эмес деген ойду камтыйт. Цукербергдин кайрылуусу бир нече күн даярдалды. Бирок ал коомдук сайттын колдонуучуларынан, инвесторлордон же кызматкерлеринен кечирим сураган жок. Арийне, чуулгандуу окуя \"Фейсбук\" баракчасынын бир нече жылга созулган расмий саясатынан улам чыкканы бышык. \"Фейсбук\" бул көйгөйлөр тууралуу 2014-жылы кабардар болгону менен, эрежедеги мүчүлүштүктөрдү колдонгон тараптарды толугу менен токтотуунун ордуна, бир гана сөгүш берүү менен чектелген. Цукерберг бул кадамын дагы түшүндөргөн жок. Ошондой эле компания колдонуучуларына алардын жеке маалыматтары ачыкка чыгып кетиши мүмкүн экенин дагы айткан эмес. Азыркыга чейин \"Фейсбук\" жетекчилери бул катачылык тууралуу сөз ката элек. Цукерберг коомдук сайттагы баракчасы аркылуу тараткан кайрылуусу \"Фейсбук\" колдонуучуларына багытталган жок. Анын сөздөрүн адвокаттар сотто өтүнүч кат катары колдонулчу юридикалык документ деп сыпаттасак болот. \"Фейсбук\" алдыда бир нече фронтто оор кармаш болоорун түшүнүп турат. \"Фейсбуктун\" миллиондогон колдонуучуларынын жеке маалыматтарын \"Cambridge Analytica\" консалтинг компаниясы \"кыянат колдонгон\" деген маалыматтар британиялык коомчулукту нес кылды. Шейшембиде Cambridge Analytica жетекчиси Александр Никсти убактылуу кызматтан алганын кабарлады. Баары кантип башталды эле жана окуя кандай өнүгүүдө? Cambridge Analytica эмне болгон компания? Бул лондондук компания саясий кеңеш берүү кызматын көрсөтөт. Компанияны 2016-жылдагы АКШдагы президенттик шайлоонун жүрүшүнө таасир этүү үчүн 50 миллион \"Фейсбук\" колдонуучусунун жеке маалыматтарын колдонгон деп айыпташууда. Мындан сырткары британдык 4-канал (Channel 4) компаниянын менеджерлеринин жазылган сүйлөшүүсүн жарыялады. Анда компаниянын кызматкерлери акча алып туруп, саясатчылардын кадырын кетире турган аракеттерге барганы айтылат. \"Фейсбук\" колдонуучулардын жеке маалыматтары эмне үчүн дал ушул компанияга өтүп кетти? Компания миллиондогон \"Фейсбук\" колдонуучулардын жеке маалыматтарын \"Бул сиздин санариптик жашооңуз\" деген викторинанын жардамы менен жыйнаган. \"Фейсбук\" компаниясынын акциясы дүйшөмбү жана шейшемби күндөрү эле 40 млрд доллар жоготту. Расмий кайрылуусунда компания жеке иликтөө жүргүзөрүн айткан. Тесттер колдонуучулардын жеке маалыматтарын жыйноого мүмкүндүк берет. \"Кишилер мындай куулукту аңдай беришпейт. Шилтемедеги бардык шарттарга макул болуп, өзүнүн жана досторунун жеке маалыматтарын бере баштайт\",-деп жазат Biolink.Tech технологиялык компа��иясынын негиздөөчүсү Евгений Черешнев Forbes журналына. Компанияны өз кызыкчылыгы үчүн көз боемочулук кылып, башкаларды колдонгону канчалык масштабдуу болду? Муну эми алдыдагы эл аралык иликтөө аныктамакчы. \"Фейсбук\" эмне дейт? \"Фейсбук\" негиздөөчүсү Марк Цукерберг анын коомдук сайты Cambridge Analytica менен иштөөдө чоң ката кетиргенин моюнуна алды. Ал коомдук сайттын колдонуучуларынын жеке маалыматтарын башкалар алып албагандай чараларды көрөрүн убада кылды. \"Мен \"Фейсбукту\" негиздегем жана биздин платформада болуп жаткандар үчүн мен жооп берем\",-деди Цукерберг коомдук сайттагы баракчасы аркылуу кайрылуусунда. \"Фейсбук\" компаниясынын акциясы дүйшөмбү жана шейшемби күндөрү эле 40 млрд доллар жоготту. Расмий кайрылуусунда компания жеке иликтөө жүргүзөрүн айткан. Ал эми Cambridge Analytica болсо \"алдамчылык менен алектенбей турганын жана эч качан пара албаганын\" билдирүүдө. Би-би-си менен маегинде Cambridge Analytica жетекчиси Александр Никс 4-каналда кеткен репортажды маалыматты бурмалоо деп эсептей турганын айтты. Шейшембиде болсо Cambridge Analytica жетекчиси Александр Никсти убактылуу кызматтан алганын кабарлады. Маалыматтарды ачыкка чыгарган киши эмне дейт? Cambridge Analytica компаниясынын мурдагы кызматкери Кристофер Уайлинин айткандарынан кийин гана ушундай чуулгандуу окуялар орун алды. Уайли бул идеянын артында Трамптын мурунку Стив Бэннон турганын айтып берген. Кристофер Уайли компания викторина аркылуу миллондогон \"Фейсбук\" колдонуучулардын жеке маалыматтарын жыйнаганын ырастап жатат. Уайли бул идеянын артында Трамптын мурунку кеңешчиси Стив Бэннон турганын айтып берген. Дагы бир маалымат берген киши Cambridge Analytica компаниясында мурда иштеп кеткен Сэнди Паракилас болгон. \"Жеке маалыматтардын берилишине \"Фейсбук\" көз жумуп койгон. Алар коомдук сайттан чыгарылып кеткенден кийин көзөмөлдөө мүмкүн эмес эле. Менимче бул төбө чачты тик тургузган көрүнүш\", -деп белгиледи Паракилас. Cambridge Analytica компаниясынын Орусия жана АКШ менен мамилеси \"Бул сиздин санариптик жашооңуз\" деген викторинасын түзгөндөрдүн бири теги орус британиялык Александр Коган болгон. Ал 2013-жылы СПбМУнун коомдук сайттарды изилдөө долбооруна катышкан экен. Бирок аталган окуу жай азыркы окуяларга ал долбоордун такыр тиешеси жок экенин билдирди. Александр Коган Кембриждеги Психометрикалык борбордо коомдук сайттар аркылуу психометрикалык маалыматтарды жыйноо боюнча технологияны негиздеген Михало Косинский менен бирге иштеген. \"Биз ачык эле талкууланган илимий макалаларды жарыялачубуз. Илимдин негизги вазыйпасы иликтөө тыянактарын кишилерге жеткирүү эмеспи. Александр Коган биздин команданын мүчөсү болгону чын. Мен аны менен таанышмын. Бирок ал биздин технологияны уурдап кетти деп ойлобойм. Ооба, ММКлар туура жазып жатышат, ал Cambridge Analytica компаниясынын ишиндеги негизги кишилердин бири эле\",-деген Коган 2016-жылы декабрдагы маегинде. Өзүнүн дарегине айтылган айыптоолорду угуп, таң калдым деди Коган Би-би-сиге. \"Эки компания тең мага баарын шылтап жатат. Биз Cambridge Analytica компаниясындагы ишибиздин баары мыйзамдуу болчу. Менин эң чоң катачылыгым - алар менен кызматташып жаткан учурда жетиштүү суроолорду жолдобогонум болуп калган экен\",-деди окумуштуу. Британия менен АКШ бийлиги кандай аракет кылат? Маалыматтык маселелер боюнча британдык комиссия сотко кайрылып, лондондук Cambridge Analytica компаниясынын кеңсесин тинтүүгө алуу үчүн ордер сурады. АКШ тарап дагы иликтөө иштерин жүргүзүүдө. АКШнын Соода боюнча федералдык комиссиясы \"Фейсбуктун\" ишмердүүлүгүн текшерүүгө алат. (AbA)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/middleeast-54710984", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-54729120", "doc1": "أردوغان وماكرون اختلفا بشأن عدد من القضايا. ووصف مسؤولون الرسم الكارتوني بأنه \"مثير للاشمئزاز، ويسعى إلى نشر ثقافة العنصرية والكراهية\". ويظهر الرسم أردوغان في ملابس داخلية، وهو مستلق على كرسي، ويرفع ثوب امرأة محجبة من الخلف. وزاد الغضب التركي من الرسوم الكاريكاتورية، التي صورت النبي محمد، حدة الخلاف بين تركيا وفرنسا، وبعد أن عرض معلم فرنسي على تلاميذه تلك الرسوم، في درس حول حرية التعبير في فرنسا هذا الشهر، وأدى ذلك إلى قطع رأسه. وتعهد ماكرون بالدفاع عن العلمانية بعد مقتل المدرس. وقالت الحكومة إن علمانية الدولة أمر محوري بالنسبة إلى الهوية الوطنية لفرنسا، وإن تقييد حرية التعبير لحماية مشاعر طائفة بعينها يقوض الوحدة. مواضيع قد تهمك نهاية وتوترت العلاقات أكثر عندما قال الرئيس أردوغان إن الرئيس إيمانويل ماكرون بحاجة إلى فحص دماغه بسبب حملة فرنسية على المسلمين. ماذا قال أردوغان؟ قال الرئيس التركي إنه \"لا حاجة له للتعليق\" على الرسم الكاريكاتوري الذي نشرته مجلة شارلي إبدو على غلافها، مضيفا أنه \"لم يطلع\" عليه. وأضاف: \"سمعت أن المجلة، التي نشرت رسوما كاريكاتورية قبيحة وفجة عن نبينا استهدفتني الآن برسم كاريكاتوري على غلافها. ومن غير الضروري منح مصداقية لمثل هذه المنشورات غير الأخلاقية\". وكان أردوغان يتحدث في اجتماع مع المجموعة البرلمانية لحزب العدالة والتنمية الحاكم. ويأتي رسم شارلي إبدو الكرتوني وسط غضب في تركيا من تصريحات للرئيس الفرنسي عن الإسلام ، حيث دعا أردوغان إلى مقاطعة البضائع الفرنسية. وانتقد أردوغان بشدة ماكرون مطلع الأسبوع مما دفع فرنسا إلى استدعاء سفيرها من أنقرة للتشاور. ماذا قالت تركيا؟ طالب نائب الرئيس فؤاد أقطاي المجتمع الدولي برفع صوته ضد \"هذا العار\". لوحة ضد ماكرون في غزة. وقال على تويتر \"لا يمكنك أن تخدع أحدا بالاختباء وراء حرية الفكر\". وقالت مديرية الاتصالات التركية إن البلاد \"ستتخذ الخطوات القانونية والدبلوماسية اللازمة ضد الكاريكاتير\"، مضيفة في بيان أن \"معركتنا ضد هؤلاء الوقحين وذوي النوايا السيئة ستستمر حتى النهاية ولكن بالعقل\". وقال وزير العدل عبد الحميد غول للصحفيين في أنقرة إن السلطات التركية اتخذت جميع المبادرات اللازمة مع السلطات المختصة. وذكرت وسائل إعلام حكومية أن المدعين الأتراك بدأوا تحقيقا في القضية. وأدان كبار المسؤولين الأتراك الرسم الكاريكاتوري، وقال المتحدث باسم الرئاسة، إبراهيم كال��ن، إن الرسم لا يحترم \"أي عقيدة أو مقدسات أو وقيم\"، وإنه لا يمكن أن يكون تعبيرا عن حرية التعبير. وقال مدير اتصالات الرئاسة التركية، فخر الدين ألتون، بحسب ما نقلته وكالة رويترز للأنباء: \"أجندة ماكرون المعادية للمسلمين تؤتي ثمارها. نحن ندين هذا العمل المثير للاشمئزاز\". وردا على رسوم شارلي إبدو، نشرت مجلة \"مسواك\" التركية الساخرة الموالية للحكومة عددا من الرسوم الكاريكاتورية التي تنتقد ماكرون وشارلي إبدو على صفحتها على تويتر. ولم تنجح تركيافي محاولة سابقة قبل أربع سنوات لمقاضاة مذيع تلفزيون ألماني قرأ قصيدة تسخر من أردوغان. وليست هذه هي المرة الأولى التي تثير فيها شارلي إبدو الجدل. ففي عام 2015، قُتل 12 شخصا في هجوم على مكاتب المجلة في باريس. حين استهدفها متشددون إسلاميون لنشرها رسوما كاريكاتورية للنبي محمد. وفي العام نفسه، انتقدت روسيا المجلة بشدة بسبب رسمين كاريكاتوريين يصوران تحطم طائرة في سيناء راح ضحيتها 224 شخصا معظمهم من الروس. وفي عام 2016 تسبب رسم كاريكاتوري في إثارة غضب الإيطاليين، بعد تصوير ضحايا الزلزال الإيطالي على أنهم أطباق معكرونة.", "doc2": "Макрон менен Эрдоган, 2018-жылы Парижде. Эки президенттин кайым айтышуусу фундаменталдуу баалуулуктар боюнча карама-каршы көз караштарды чагылдырып тургандай \"Биз бул шакаба сүрөт аркылуу маданий расизм жана жек көрүүчүлүк үрөөнүн себүүгө болгон жийиркеничтүү аракетти айыптап жатабыз\",-деди түрк президентинин расмий өкүлү Фахреддин Алтун. Вице-президент Фуат Октай эл аралык коомчулукту \"бул маскаралыкты\" айыптоого чакырды. \"Сөз эркиндигине жашырынып алып, силер эч кимди алдай албайсыңар\",-деп жазды ал \"Твиттер\" баракчасына. Түрк өкмөтүнө таандык \"Мишвак\" сатиралык басылмасы \"Твиттер\" баракчасына Charlie Hebdo жана француз президенти Эммануэль Макронго багытталган бир нече сүрөтүн жарыялады. Charlie Hebdo сатиралык журналы 2015-жылы Мухаммед пайгамбардын карикатурасын чыгарып, кийин журналга кол салуу болгон. Андан12 киши набыт болгон эле. Көптөр аны кээде чектен чыгып кетет деп сынга алып жүрүшөт. Маселен, 2014-жылы Синайдагы авиакырсык, 2016-жылы Апеннин жарым аралындагы зилзала боюнча сүрөттөр нааразылыктарды жаратканы бар. Түркиянын прокуратурасы Эрдогандын \"террорчу\" деп жазылган шакаба сүрөтүн \"Твиттерге\" жарыялап жиберген голландиялык парламент депутаты Герт Вилдерске кылмыш ишин козгоду. \"Мен президент Эрдоганга жөн гана жөнөкөй чындыкты жеткирүүнү каалайм: Нидерланддарда пикирди эркин билдирүү эң жогорку баалуулуктардын бири\",-деп жооп кылды премьер-министр Марк Рютте. Француз-түрк мамилесинин курчушуна Эммануэль Макрондун өз өлкөсүндөгү радикалдуу исламга каршы күрөштү күчөтүү ниетин билдирген чакырыгы себеп болду. Режеп Тайип Эрдоган буга катуу реакция кылды. XIX кылымдын соңуна бери француз коомундагы светтик мүнөз конституциялык түзүмдүн жана улуттук иденттүүлүктүн негизги принцибине айланган. Эрдоган болсо исламды Түркиянын мамлекеттик саясатынын бир бөлүгүнө айландырган. 2-октябрда Макрон Францияда жашап жүргөн мусулмандардын кайсыл бир бөлүгү \"өзүнчө коомго\" айлангысы келгенин сынга алып, декабрда парламентке \"исламдык сепаратизмге\" каршы мыйзам сунуштай турганын билдирген эле. Иорданиядагы дүкөндөр француз товарларына бойкот жарыялашты 16-октябрда Париждин жака-белиндеги Конфлан-сен-Онорин аймагында тарых мугалими Сэмюэль Патинин киши колдуу каза тапкан окуясы катталды. Анын жашаган үйүнөн башын кыйып өлтүрүп кетишти. Кол салган 18 жаштагы Абдулак аттуу адам болуп чыкты, ал Москвада төрөлүп, кийин Франциядан качкын макамын алып жашап жаткан экен. Патини өлтүрүп кетердин алдында аны сабакта Мухаммед пайгамбардын карикатурасын көрсөтүп жаткан үчүн сынга алган видео мечиттин \"Фейсбуктагы\" баракчасында жарыяланган болчу. Президент Макрон тарых мугалими Самюэль Пати көзү өткөндөн кийин Ардактуу легион ордени менен сыйлоо тууралуу жарлык чыгарды. Ардактуу легион ордени Франциядагы эң жогорку мамлекеттик сыйлыктардын бири, 1802-жылы Наполеон Бонапарт тарабынан негизделген. Палестин автономиясында француз президентине каршы граффити пайда болду Буга жооп кылып Эрдоган француз лидеринин дарегине катуу сөздөрдү айтты. Француз мусулмандарынын абалын нацисттердин тушундагы жөөттөрдүн абалына салыштырган. Ал түрк коомчулугуна кайрылып, француз өндүрүшүндөгү товарларга бойкот жарыялоого чакырык салды. Бул чакырыктын башка өлкөлөргө да тараганы дароо байкалды. Француз товарлары Иордания, Катар жана Кувейттеги дүкөндөрдүн текчесинен алынган. Каршы билдирүүлөр Мысырда да жасалууда, \"Аль-Азхар\" университетинин имамы \"исламга каршы багытталган аракеттерди\" жазалоону талап кылды. Мысырдын президенти Абдел Фаттах ас-Сиси \"өз пикирин эркин билдирүү деген миллиарддаган кишинин ишеним тууралу сөз болуп жаткан жерде токтошу керек эле\" деп айтты. Бангладеште жүздөгөн демонстранттар наарзылык билдирди Франциянын Тышкы иштер министрлиги бир катар өлкөлөрдөгү жарандарын этият болууга чакырды. Француздарга каршы маанай күчөп жаткан Индонезия, Ирак жана Мавританияда жүргөн жарандарынын этият болуусун эскертти. (AbA)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-45480181", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-45482887", "doc1": "تشارك 36 ألف دبابة في المناورة العسكرية الروسية الكبرى فوستوك - 2018 وترسل الصين 3200 عسكريا للمشاركة في تدريبات \"فوستوك-2018\" علاوة على العديد من المركبات المدرعة الصينية وبعض الوحدات من جيش منغوليا. وكانت آخر مناورة عسكرية بهذا الحجم أجرتها روسيا عام 1981 أثناء الحرب الباردة، ومع ذلك تتجاوز الأعداد المشاركة في فوستوك -2018 ما شهدته مناورة الثمانينيات من القرن العشرين. وتأتي المناورة العملاقة تزامنا مع ارتفاع حدة التوترات بين روسيا وحلف شمال الأطلسي (ناتو) بعد أن ساءت العلاقات بين موسكو والحلف، المكون من 29 دولة، منذ ضم روسيا لإقليم القرم في أوكرانيا للاتحاد الروسي في 2014. وقال ديمتري بيسكوف، المتحدث باسم الحكومة الروسية، إن المناورات الهائلة موجهة ضد \"التوجهات العدائية وغير الودية ضد روسيا\". ماذا يحدث في التدريبات العسكرية الروسية؟ قالت وزارة الدفاع الروسية إن 36 ألف دبابة تحمل جنود مشاة ستشارك في فوستوك -2018 في الفترة من 11 إلى 17 سبتمبر/ أيلول الجاري فضلا عن أكثر من ألف طائرة تشارك في هذه المناورات التي تُجرى شرقي روسيا. وتتوزع أنشطة التدريب في إطار هذه المناورات على خمس ساحات تدريب عسكرية، وأربع قواعد جوية، وبعض المواقع في بحر اليابان وبحر أوخوتسوك بمشاركة 80 قطعة بحرية من الأسطول الروسي. وقالت السلطات الروسية إن المناورات لن تقترب من جزر الكوريل المتنازع عليها بين روسيا واليابان. وقالت قناة التلفزيون التابعة لوزارة الدفاع الروسية إن ثلاثة ألوية مظلية روسية ستلعب دورا رئيسيا خلال هذه المناورات في ميدان تشوغول العسكري بالقرب من الحدود الروسية مع الصين ومنغوليا. وقال التقرير الذي بثته القناة إن الهدف من المناورة هو تعزيز القدرة على الانتشار السريع لآلاف القوات والطائرات والمركبات علاوة على القدرة على الانتقال من غرب روسيا إلى المناطق الشرقية عبر آلاف الأميال، ما يشير إلى أن ثمة عمليات تزويد للطائرات بالوقود في الجو. ويوازي عدد القوات المشاركة في مناورة فوستوك - 2018 العسكرية عدد القوات التي شاركت في أحدى أكبر معركتين خلال الحرب العالمية الثانية. وقد أجريت مناورة روسية - بيلاروسية العام الماضي، لكنها كانت على نطاق أضيق. تشارك في المناورة فوستوك - 2018 قوات روسية، وصينية، ومنغولية لماذا الآن؟ يولي الرئيس الروسي فلاديمير بوتين تحديث الجيش، بما في ذلك الصواريخ النووية، أولوية كبيرة. ويعتقد أن عديد القوات المسلحة الروسية يصل إلى نحو مليون شخص في مجموعه العام. وقال فرانتس كلينتسفيتش، عضو مجلس نواب وعقيد احتياط في الجيش الروسي: \"إن افتقار وحداتنا ومقار قياداتنا العسكرية للقدرات القتالية والتنسيقية أمر يناسب الغرب، لكن الوقت تغير وأصبح لدينا الآن موقفا مختلفا في الجاهزية للقتال\". لماذا تشارك الصين؟ تحدثت وزارة الدفاع الصينية عن تعميق التعاون العسكري مع روسيا علاوة على \"تعزيز قدرات الجانبين\" على مستوى الرد المشترك على \"التهديدات الأمنية المختلفة\"، لكنها لم تحدد أية تهديدات تقصد. وأكدت الوزارة الصينية أن عدد قواتها المشاركة يبلغ 3200 عسكريا علاوة على 900 قطعة من المعدات العسكرية، و30 طائرة ما بين طائرات ثابتة الأجنحة ومروحية. ولم تقدم منغوليا أي تفاصيل عن مشاركتها في مناورة فوستوك - 2018. وقال سيرجي شويجو، وزير الدفاع الروسي، إن التطرف الإسلامي في آسيا الوسطى يشكل التهديد الأكبر لأمن روسيا. وشددت الصين الإجراءات الأمنية المراقبة في محافظة شينجيانغ ذات الغالبية المسلمة، التي ظلت تشهد أحداث عنف تعقبها حملات قمع لسنوات، إذ تتهم الصين المسلحين والانفصاليين المسلمين بتنظيم تلك الأحداث. وقال المتحدث باسم الكرملين إن مشاركة الصين في فوستوك - 2018 تظهر التعاون بين موسكو وبكين في كافة المستويات. وشهدت السنوات القليلة الماضية تعميقا للتعاون العسكري بين روسيا والصين، وسوف تشهد المناورة الكبرى المقبلة تأسيس مقار عسكرية مشتركة بين البلدين. يأتي ذلك على النقيض مما كان عليه الوضع أثناء الحرب الباردة، إذ كان الاتحاد السوفييتي السابق والصين يتنافسان بقوة على تزعم الشيوعية العالمية،ووقعت بينهما صدامات على أقاصي الحدود الشرقية. يشارك في المناورة أكثر من ألف طائرة ر��سية هل أجرت روسيا مناورات عسكرية أخرى؟ بالفعل، أجرت روسيا مناورة عسكرية في البحر المتوسط استهدفت تعزيز التنسيق بين السفن الحربية والطائرات. وحلقت القاذفات الجوية الثقيلة من طراز Tu-160 من روسيا إلى المتوسط للتدريب على إطلاق صواريخ كروز التي تستخدمها في عملياتها العسكرية في سوريا. وكانت تلك المناورة محدودة مقارنة بفوستوك - 2018، إذ شاركت فيها 26 قطعة بحرية، بينها غواصتان، و34 طائرة، واستمرت لأسبوع لتصل إلى نهايتها السبت الماضي. واعتبر محللون عسكريون المناورة الروسية في منطقة البحر المتوسط جزءا من العمليات العسكرية الروسية في سوريا، إذ يلعب سلاح الجو الروسي الدور الأكبر في دعم قوات الحكومة السورية. رد فعل حلف شمال الأطلسي قال ديلان وايت، المتحدث باسم حلف شمال الأطلسي، إن روسيا أفادت الحلف بتفاصيل فوستوك - 2018 في مايو/ أيار الماضي وأنه سوف يراقب سير المناورة. وأضاف أن \"كل الدول لها الحق في التدريب بالشكل الصحيح، لكن من الضروري أن تجري التدريبات بشفافية، ووفقا لما هو متوقع منها\". وتابع: \"توضح فوستوك أن روسيا تركز على التدريب على الصراعات الكبرى. وتشبه هذه المناورة نموذج من التدريبات نجريه في بعض الأحيان. وأعتقد أن روسيا الأكثر ثقة في نفسها ترفع ميزانيتها الدفاعية وتعزز وجودها العسكري\". لماذا ترتفع حدة التوترات بين الحلف وروسيا؟ ضمت روسيا إقليم القرم ودعمت الانفصاليين الموالين لها في شرق أوكرانيا عام 2014. وجاء رد حلف شمال الأطلسي على تلك الممارسات في شكل زيادة عديد قواته في شرق أوروبا بحوالي 4000 عسكري نُشروا في الدول الأعضاء في الحلف. لكن روسيا رأت أن رد فعل حلف شمال الأطلسي غير مبرر وتصعيدي إلى حدٍ ما، زاعمة أن ثورة أوكرانيا في 2013-14 كانت انقلابا خُطط له في الغرب. وطُرد السفراء الروسيون من الدول الأعضاء في الحلف بعد الهجوم بغاز الأعصاب على الجاسوس الروسي السابق سيرجي سكرابيل وابنته يوليا في بريطانيا في مارس/ آذار الماضي. واتهمت لندن المخابرات الحربية الروسية بتنفيذ الهجوم، وهو ما نفته موسكو. -------------------- يمكنكم تسلم إشعارات بأهم الموضوعات بعد تحميل أحدث نسخة من تطبيق بي بي سي عربي على هاتفكم المحمول.", "doc2": "\"Машыгууга жалпысы болуп 300 миңдей орусиялык аскер кызматкерлери катышууда. Миңге чукул учак жана тик учактар, жерден туруп башкарылган учуучу аппараттар, 36 миңдей танк, бронетранспортер, жана башка аскер унаалары, Аскер-деңиз күчтөрүнөн 80 кеме тартылды\",-деп билдирди Орусиянын Коргоо министрлиги. Орусиянын куралдуу күчтөрүндөгү жалпы аскерлердин саны бир миллионго чукул киши. Бул жагынан алганда армиянын үчтөн бири машыгууга тартылды. Аскер машыгуусу 17-сентябрга чейин уланат. Аны коргоо министри Сергей Шойгу өзү жетектеп, Ырааккы Чыгышта өтүүдө. Машыгууга кытайлык жана монгол аскерлери дагы кошулду. Кытай менен Монголиянын катышуусу Өткөн жылы кытай жана орусиялык деңиз күчтөрүнүн жөө аскерлери биргелешкен машыгуу өткөргөн. Орусиядагы аскер машыгуусуна катышуу үчүн Кытайдан 24 тик учак жана алты аскер учагы келди. Орусиялык аскер жетекчилери Кытай машыгууга Ми-171 үлгүсүндөгү алты тик учак жана Z-9 үлгүсүндөгү тогуз, Z-19 үлгүсүндөгү тогуз тик учак жөнөткөнүн ырастады. Бирок, аскер учактары кандай үлгүдө экени айтылган жок. Кытайдын Коргоо министрлиги авиациядан сырткары 3200 аскер кызматкери, 900 техника тартылганын айтты. Монголия болсо машыгууга катышып жаткан аскер күчтөрү тууралуу расмий билдирүү тараткан эмес. НАТОнун өкүлү Дилайн Уайт бул машыгуулар тууралуу май айында кабардар болушканын билдирген. Бардык эле өлкөлөр аскердик машыгуу өткөрүүгө укугу бар. Болгону ал ачык өтүшү керек деген Уайт. Ал ошондой эле \"аскердик бюджетин жана аскердик таасирин күчөтүп жаткан Орусия - машыгуу аркылуу масштабдуу чыр-чатакка даярдыгын демонстрация кылып жатканын\" айтты. \"Батыш - 81\" Аскер учагы Ту-160 Орусиянын Коргоо министри Сергей Шойгу \"Чыгыш-2018\" машыгуусу тууралуу маалымат берип жатып, совет мезгилиндеги \"Батыш-81\" машыгуусуна салыштырды. \"Батыш - 81\" машыгуусу 1981-жылы 4-12-сентябрь аралыгында Белорус, Киев, Прибалтика аскер округдарында, ошондой эле Балтика деңизинде жана Польша аймагында өткөн. Ал учурдагы машыгуулар дүйнөлүк тарыхта \"Кансыз согуш доорундагы\" советтик эң масштабдуу машыгуу катары кирген. \"Батыш - 81\" машыгуусунда Чыгыш Европадагы НАТО аскерлерине каршы чабуулга өтүү операциялары иштелген экен. (AbA)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/science-and-tech-47277703", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/magazine-47302441", "doc1": "عندما تراجعت الحضارة اليونانية تأثر تطور الرياضيات في الغرب فظهرت الصين لتعزز تطوره في الشرق بدأت رحلتنا لاستكشاف الرياضيات عبر التاريخ من مصر وبلاد ما بين النهرين واليونان، ولكن بعد تراجع الحضارات في هذه المناطق توقف تقدم علم الرياضيات في الغرب. لكن رغم هذا فإن الرياضيات سوف تبلغ في الشرق مستويات جديدة. الحسابات الرياضية لعبت دورا فاعلاً في بناء سور الصين العظيم على امتداد آلاف الأميال في الصين القديمة، كانت الرياضيات أساسية لإجراء الحسابات اللازمة لبناء سور الصين العظيم، الذي امتد لآلاف الأميال على الأرض. وكانت الأرقام مهمة للغاية في الصين لدرجة أنها لعبت دوراً حيوياً في إدارة شؤون البلاط الإمبراطوري. \"كتاب الأغاني\" الصيني: أشعار ساعدت أمة على تشكيل فكرها تمجيد الزعيم على الطريقة الصينية الصين تحن إلى الماضي الإمبراطوري هل تعاني من رهاب الرياضيات؟ التخطيطي الرياضي للحب نظام إدارة جناح النساء في القصر الإمبراطوري لعب دوراً أساسيا في وراثة الحكم لعب تقويم ورصد حركة الكواكب دورا كبيراً في جميع قرارات الإمبراطور، حتى على طريقة تفكيره وخططه لقضاء أيامه ولياليه. وأعد مستشارو الإمبراطور القدماء نظاماً يضمن له الاستمتاع بكل لياليه وممارسة الحب مع هذا العدد الهائل من النساء. واعتمد هذا النظام على فكرة رياضية تدعى المتوالية الهندسية. وتقول الأسطورة إنه في غضون 15 ليلة فقط، جامع الإمبراطور 121 امرأة، بالترتيب التالي: الإمبراطورة في أول ليلة، ثم ثلاثة من مرافقاته، ثم تسع زوجات، ثم 27 محظية، وأخيراً 81 جارية. يتم ضرب عدد كل مجموعة من النساء بالرقم 3، بمتوالية هندسية، بدأت بسيدة (الإمبراطورة) ثم ثلاث سيدات في الليلة التالية بعد ضرب العدد بالرقم ثلاثة، ثم تسع سيدات في اليوم الثالث، وهكذا. وبهذه العملية الحسابية ضمن علماء الرياضيات مجامعة الإمبراطور ل��ل حريمه في غضون 15 يوما فقط. قدرة الإمبراطور على التحمل لعبت الرياضيات دورا مركزيا في إدارة أمور الدولة قبل 2800 سنة قبل الميلاد تم حجز الليلة الأولى للإمبراطورة. أما الليلة الثانية فكانت لأرفع وأهم ثلاث نساء يرافقن الإمبراطور. ثم جاءت زوجاته التسع بعد ذلك، ثم تم اختيار 27 محظية بالتناوب، تسع محظيات كل ليلة. ثم أخيرا، جاء دور الجواري، وخلال تسع ليال تم اختيار 81 جارية جرى تقسميهن إلى مجموعات، كل واحدة تضم تسع جاريات. ويضمن هذا الجدول الدقيق أن الإمبراطور يجامع النساء الأعلى مرتبة عند اقتراب القمر من الكمال، عندما تكون قوة الإناث الطبيعية المعروفة في الحضارة الصينية باسم (اليين) في أعلى مستوياتها، وكذلك تكون القوة الذكورية عند الإمبراطور والمعروفة باسم (اليانغ) في أوجها. وكونه الحاكم هذا يتطلب منه امتلاك القوة والقدرة على التحمل، والهدف من هذا الجدول واضح، وهو الحصول على أفضل وريث للإمبراطورية. لم يكن البلاط الإمبراطوري الوحيد الذي اعتمد على الرياضيات، بل لعبت دوراً مركزياً في إدارة أمور الدولة. سحر الرياضيات نجح الصينيون في حل المعادلات بطرق لم تظهر في الغرب حتى بداية القرن 19، ومازالت تستخدم في الإنترنت كانت الصين القديمة إمبراطورية شاسعة ومترامية الأطرف ومزدهرة، مع نظام قانوني صارم، وسياسة ضريبية شاملة، ونظام موحد للأوزان والمقاييس والنقد. كانت الصين تستخدم نظاماً عشرياً قبل ألف سنة من استخدامه في الغرب، كما نجح الصينيون في حل المعادلات بطرق لم تظهر في الغرب حتى بداية القرن التاسع عشر. وفقا للأسطورة، فإن أول حاكم للصين، الإمبراطور الأصفر، كان واحداً من آلهة خلق علم الرياضيات عام2800 قبل الميلاد، معتبرا أن الأرقام تحمل أهمية كونية. حتى يومنا هذا، ما زال الصينيون يؤمنون بالقوة الروحية للأعداد. وحتى يومنا هذا، ما زال الصينيون يؤمنون بالقوة الروحية للأعداد. وينظر إلى الأرقام الفردية كالذكر، أما الأرقام الزوجية فترمز للأنثى. ويجب تجنب الرقم أربعة بأي ثمن. بينما يجلب الرقم ثمانية الحظ السعيد. وانجذب الصينيون القدماء إلى أنماط الأرقام (ترتيب الأرقام)، وتطوير النسخة المبكرة الخاصة بهم من لعبة سودوكو الشهيرة. بحلول القرن السادس الميلادي، كانت نظرية\"الباقي\" الصينية تستخدم في علم الفلك الصيني القديم لقياس حركة الكواكب، وحتى يومنا هذا لا يزال لها استخدامات عملية كثيرة منها على سبيل المثال، التشفير عبر الإنترنت.", "doc2": "Батыш цивилизациясында математиканын тарыхы Байыркы Мысыр, Месопотамия жана Байыркы Грециядан башталат. Бирок бул цивилизациялар кыйрагандан кийин математиканын өнүгүшү Батышта бир нече кылымга токтоп калды. Бул доорлордо математика Чыгыш өлкөлөрүндө бийиктиктерге жетти. Байыркы Кытайда математика Улуу Кытай дубалынын долборлоо жана тургузуунун негизги ачкычы болгон. Сепилдин узундугу дээрлик 9000 чакырымга созулуп, империяны душмандардан коргоо үчүн тургузулган. Император сарайы сандар жана эсептер менен тескелчү. Математика жана пландоо Императордун пландары жана чечимдери календарга карап, планеталардын кыймылына сереп салуу менен ишке ашырылган. Байыркы Кытайда императорлордун гареми болгон. Бул аксарайдын түшүнүгүндө башкаруучунун көп сандаг�� урпактарын калтыруу, негизгиси татыктуу мураскер төрөлсүн деген мүдөө эле Математикалык моделдер жана идеялар кээ бир учурда императордун күндүзгү жана түнкү убактыларын пландоого дагы таасирин тийгизген экен. Маселен, императордун кеңешчилери гаремдеги аялдарды көңүл сыртында калтырбаш үчүн кайсыл бир убакыт аралагында баарынын \"көңүлүн алууга\" башкаруучу кантип жетишерин эсептешкен. Императордун түнкү убактысы формулаларга негизделген. Уламыштарга караганда, 15 түндүн ичинде император гареминдеги 121 аялы, биринчи кезекте канайым, андан кийинки үч улуу жубайы, дагы башка тогуз аялы, 27 ойнош аялы жана 81 күң аялдар менен болушу керек эле. Императордун аялдары менен өткөргөн түнкү убактысы мындайча бөлүнгөн: алды менен улуу аялдарына белгилүү бир убактысын арнаса, барган сайын ошол эле убактысына аялдар саны үч эсе көбөйүп кете берген. Биринчи түнү канайым менен өткөн. Кийинки түнүн үч улуу аялы менен өткөрүшү керек. Андан кийин үч түнүн башка тогуз аялына арнаган. Кийинки үч түн 27 ойношуна арналып, ар бир түнү тогуздан аялды императорго киргизип турушкан. Ошентип улана берген, ар бир түн тогуздан күң аял менен өтүп турган. Мындай \"график\" императордун жогорку даражалуу аялдары менен ай толгон маалда бирге болушуна кепилдик берген. Бул маалда аялдардын күчү - \"инь\" гүлдөп турат дагы эркектин кубаты - \"янга\" жуурулушат деп эсептешкен. Мындай графикти түзгөн кеңешчилер биринчи кезекте императордун артындагы татыктуу, мыкты мураскердин жаралышына камылга көрүшкөн. Уламыштарга караганда, б.з.ч. 2800-жылы Кытайды легендарлуу Хуан-ди башкарып турган доордо математика кудай тарабынан берилген Бирок математикалар идеялар жана формулалар бир эле аксарайдын жашоосун тескеген десек туура болбой калат. Математика - мамлекеттик иштерди жүргүзгөн негизги кыймылдаткыч болгон. Математика менен алектенүү Кытайлар үчүн сандардын мааниси чоң Байыркы Кытай - өнүккөн империя, чоң аянтты ээлеген, өзүнүн бекем эрежелерине таянган, салык системасы өнүккөн, акча бирдигинин системасы жолго коюлган мамлекет эле. Кытайда колдонулган ондук сан системасы Батышка миң жылдан кийин жеткен. Уламыштарга караганда, б.з.ч. 2800-жылы Кытайды легендарлуу Хуан-ди башкарып турган доордо математика кудай тарабынан берилген. Кытайлар ошол доордо сандардын кандайдыр бир космикалык касиети бар деп ишенишкен. Сандардын магиялык касиетине кытайлар азыр деле ишенишет. Так сандар эркектердики, жуп сандар аялдардыкы деп эсептелет. Кытайда \"төрт\" санынан мүмкүн болушунча качышат, ошол эле учурда \"сегиз\" санын бактылуу деп эсептешет. (AbA) Макаланын автору Маркус Дю Сотой, Оксфорд университетинин математика боюнча профессору. Би-Би-Си \"Математиканын тарыхы\" программасынын алып баруучусу. Макала ушул программанын \"Чыгыштын гени\" түрмөгүнүн негизинде жазылды."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/business-53974766", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/magazine-53973466", "doc1": "كريستيان كرول قرر تغيير مسار حياته بعد زيارته للهند كريستيان كرول لا يطمح فيما هو دون تغيير العالم. يقول \" أريد أن أجعل العالم مكاناً أفضل وأكثر خضرة. أريد أيضاً أن أثبت أن هناك بدائل أخلاقية أكثر لهذا النوع من الرأسمالية الجشعة التي توشك على تدمير كوكبنا.\" المواطن الألماني البالغ من العمر 35 عاماً هو مدير محرك البحث إيكوسيا، والذي يقدم نموذجاً من الشركات، غير اعتيادي وصديق للبيئة، حيث يوجه معظم أرباحه لصالح زرع الأشجار. يحقق محرك البحث إيكوسيا -الذي أسسه كريستيان عام 2009- أرباحه من عائدات الإعلانات مثلما يفعل غوغل. يحصل الموقع على مكسب في كل مرة يقوم فيها شخص بالضغط على إعلان يظهر أعلى وبجوار نتائج البحث. مواضيع قد تهمك نهاية يتبرع إيكوسيا بعد ذلك بـ80% من أرباحه لصالح المنظمات الخيرية المعنية بزراعة الأشجار. وتمكن حتى الآن من تمويل زراعة أكثر من مئة وخمسة ملايين شجرة في بلدان عدة، من إندونيسيا إلى البرازيل، ومن كينيا إلى هايتي. محرك البحث إيكوسيا يدعم عشرين مشروعاً لزراعة الأشجار في 15 دولة وحيث أنه ليس كل شخص يقوم بالضغط على الإعلانات، تقول الشركة إنه في المتوسط يستغرق الأمر 45 عملية بحث لتوفير تكلفة زراعة شجرة واحدة وهي 0.22 يورو. وتقول شركة إيكوسيا الذي تتخذ من برلين مقراً لها إن عدد مستخدميها يبلغ 15 مليون شخص. وهو بمثابة قطرة في محيط غوغل، الذي يسجل نحو 5.6 مليار عملية بحث في اليوم الواحد. لكن كريستيان يقول إن لديه طموحات هائلة في \"التوسع بشكل ضخم، واجتذاب المزيد من المستخدمين، وزراعة المزيد من الأشجار.\" وخلافاً للمليارديرين مؤسسي غوغل لاري بيدج وسيرغي برين، يعد كريستيان بألا يقوم أبداً بشراء يخت عملاق، قائلاً \" بينما يمتلكان هما يخوتا عملاقة، لدى قارب هوائي أحب أن اتنزه به في البحيرات. الاستهلاك من أجل إرضاء الذات ليس ملائماً في عالم يشهد تغيراً مناخيا.\" هل يشكل تغير المناخ خطرا يحتاج تحركا مثل فيروس كورونا؟ \"أكثر من 3 مليارات شخص قد يعيشون في حر شديد بحلول 2070\" كيف يسمم تغير المناخ طعامنا؟ كيف يساعد الخيال العلمي على إدراك خطورة تغير المناخ؟ يخت اشتراه لاري بيدج مؤسس غوغل بـ45 مليون دولار عام 2011 في الواقع فإن كريستيان حتى وإن أراد، فإنه لن يستطيع تحمل تكلفة شراء يخت، إذ أنه وضع لشركته شرطين ملزمين من الناحية القانونية، بحيث لا يحق لحملة الأسهم أو الموظفين أن يقوموا بصورة شخصية ببيع أسهم أو الحصول على أرباح خارج نطاقها. لم يكن كريستيان الذي ولد في ألمانيا الشرقية سابقاً عام 1985 يتمتع دوما بهذا القدر من الإيثار. فقد دأب في سنوات مراهقته في بلدة فينتبرغ على أن يضارب وأصدقاؤه في البورصة، وكثيراً ما حققوا مكاسب بثلاثة أضعاف. وأراد أن يصبح وسيطاً في البورصة، فالتحق بجامعة إيرلانغين-نومبيرغ في بافاريا لدراسة إدارة الأعمال. غير أن نظرته للعالم تغيرت كلياً في عمر الثامنة عشرة حين سافر للهند في رحلة لمدة 3 أشهر. \" التقيت أناساً أكثر ذكاء مني ولم تكن أمامهم نفس الفرص المتاحة أمامي لأنهم لم يولدوا في ألمانيا.\" ويضيف \"بدأ يتضح لي أنه ربما يتعين علي أن أفعل شيئاً لأجعل العالم مكاناً أفضل.\" زراعة الأشجار توفر فرص عمل للمزارعين كهذه المزارعة في غانا وخلال دراسته الجامعية بدأ يولي اهتماماً بإعلانات الإنترنت بينما كان يؤسس موقعاً إلكترونياً للمقارنة بين الوسطاء المختلفين. \" صُدمت بقدر ما كنت أنفقه على إعلانات غوغل من أرباحي بغرض جذب المستخدمين للموقع.\" ومن هنا نشأت فكرة \"إيكوسيا\" \" اتضح لي أن غوغل نموذج شديد الذكاء للشركات، وكان واضحاً أيضاً أن هناك مجالاً لإنشاء محرك بحث يقوم بشيء مماثل، وأن يكون موجهاً لغرض معين، أن يستخدم الأرباح لتمويل زراعة الأشجار.\" بعد إنهاء دراسته الجامعية، أمضى كريستيان 6 أشهر في نيبال عام 2007، فشل خلالها في محاولة إطلاق محرك بحث لجمع التبرعات لصالح مؤسسة خيرية محلية ومشاريع غير حكومية. \" لم أكن على دراية بكيفية بدء مشروع، فقد كانت مصادر التمويل محدودة، وكنا نعاني من مشكلات في شبكة الانترنت والكهرباء في أغلب الأيام.\" أمضى بعد ذلك 10 أشهر في أمريكا الجنوبية، حيث هاله مارآه من مستويات إزالة الغابات فصمم على إطلاق \"إيكوسيا\" عام 2009 بعد عودته إلى ألمانيا. بعض الأشجار تنتج محاصيل يمكن للناس بيعها كالكاجو ويعد الإسم مزيجاً بين كلمتي \"إيكو\" و\"يوتوبيا\". ويقول كريستيان إنه تمكن من تأسيس وتشغيل الشركة بمساعدة آخرين، \" الحقيقة هي انني لم أمتلك الخبرة التقنية لتنفيذ ذلك، لكن كان بإمكاني الاعتماد على خبرات العائلة والأصدقاء.\" والآن يبلغ عدد موظفي إيكوسيا 70 شخصا، وتقوم الشركة بنشر بياناتها المالية إلكترونياً كل شهر. تقول الشركة إن الطاقة الكهربائية التي تستهلكها تأتي من الطاقة الشمسية، وإن 80% من مستخدميها أقل من 29 عاما. ويستخدم محرك البحث الخاص بها تكنولوجيا بينغ المملوكة لمايكروسوفت، بناء على اتفاق طويل الأمد. ويقول كريستيان \" إنهم يحبون بالفعل ما نقوم به \". يقول إريك هاغستروم المحلل في مؤسسة Insider Intelligence لأبحاث الشركات إن إيكوسيا وغيره من محركات البحث الصغيرة تواجه \"عقبات كبرى\". ويضيف \" الأهم من ذلك أن غوغل يوفر خاصية البحث التلقائي للأجهزة التي تعمل بنظام أندرويد، وكذلك محرك بحث كروم، كما ينفق مليارات الدولارات سنوياً من أن أجل أن يصبح المحرك التلقائي لأجهزة أبل.\" \" أغلب المستخدمين لا يلجأون إلى محركات بحث أخرى خلاف المتوفرة على أجهزتهم أو المحركات التلقائية. وعلى الجانب الآخر يستخدم المعلنون غوغل لأنه يحقق أداء جيداً للغاية.\" يقر كريستيان بأن المسألة \"قد تكون صعبة\"، ويود لو تتدخل الجهات المنظمة لتخفيف قبضة غوغل على السوق. وبشكل عام، يأمل كريستيان في أن يرى الرأسمالية تتغير للأحسن, ويقول \" هذا ما نحتاجه فعلاً في القرن الحادي والعشرين.\" \"ما نحاول فعله هو إصلاح الرأسمالية. اعتقد أن وضعها الحالي ليس صحيا. أرغب في أن نعيد التفكير في ما طريقة عمل الطريقة والدور الذي تقوم به.\"", "doc2": "Кристиан Кролл Индияны кыдырып чыккандан кийин турмушун толугу менен өзгөртүп, айлана-чөйрөгө көңүл бурууга өткөн Кристиан Кроллдун бир мүдөөсү бар - дүйнөнүн өзгөртүү, капитализм системасын реформалоо. \"Дүйнөнүн жашылдандыргым келет. Ошондой эле планетабызды талкалап жаткан ач көздүк системасына альтернатива бар экенин көрсөтүүнү көздөйм\",-дейт ал. 35 жаштагы немис жигит Ecosia издөө системасын негиздеген. Ecosia аркылуу \"Гугл\" сыяктуу эле маалымат издесеңиз болот. Бирок бул компаниянын айлана-чөйрөгө жагымдуу модели бар. Себеби кирешенин көбү дүйнөнүн булуң-бурчунда бак-дарак тигүүгө колдонулат. Компания 15 мамлекетте жыйырмага чукул бак-дарак тигүү долбоорун колдоп келет 2009-жылы негизделген Ecosia жарнамалар аркылуу акча табат. Колдонуучу сайтка кирип маалымат издегенде жарнамалардын бирин басса, компанияга акча түшөт. Баса \"Гугл\" дагы дал ушул ыкма аркылуу акча табат. Андан кийин Ecosia кирешесинин 80 пайызын бак-дарак тигүү үчүн жумшайт. Учурда компания Индонезиядан Бразилияга чейин жана Кениядан Гаитиге чейин 105 миллион бак-дарактын тигилишин каржылады. Албетте, колдонуучулардын баары жарнамаларды баспайт. Компаниянын айтымында, 45 киши маалымат издесе орточо эсеп менен алганда 0.22 евро (26 АКШ цент) киреше табылат же бир бак-дарактын тигилиши каржыланат. Берлинде жайгашкан Ecosia издөө системасын 15 миллион киши колдонот. Ага салыштырмалуу \"Гуглдын\" издөө тутумун күнүнө 5.6 миллиард киши колдонот. Бирок Кристиан амбициясын жашырбайт. Ал келечекте миллиондогон колдонуучуларды интернет баракчасына тартып, миллиарддаган бак-даракты тигүүнү көздөйт. \"Гуглдун\" негиздөөчүлөрү Ларри Пейдж жана Сергей Бринден айырмаланып, Кристиан өзүнө кымбат унаа же кеме сатып ала албайт. Себеби бизнесин негиздеп жатканда, ишкер эки беренени документтерге кошуп салган - компанияда үлүшү бар кишилер менен кызматкерлер аны сатып, кирешесин Ecosia компаниясынан чыгарып кете албайт. Андан тышкары Кристиан \"кемелер экологияны бузат, андан көрө үйлөтмө кайыкта жүргөн жакшы\" деп айтууда. Кристиан кымбат кеме же башка байлыкка кызыкпайт 1985-жылы Чыгыш Германияда туулуп-өскөн Кристиан дайыма эле берешен болгон эмес. Өспүрүм кезинде эле ишкер баалуу кагаздар базарына кызыгып, инвестицияларын үч эсе көбөйткөн учурлар болгон. Ал чириген байга айлангысы келип, университетке Бизнес башкаруу кесибине тапшырган. Бирок 18 жашында үч ай бою Индияны кыдыргандан кийин, Кристиандын дүйнөгө болгон көз карашы өзгөргөн. \"Индияны кыдырып жүрүп, өзүмдөн үч эсе акылдуу жаш балдарга кезиктим. Бирок алар Германияда туулуп-өспөгөндүктөн билим алууга, чоң компанияларда иштөөгө мүмкүнчүлүк алган жок. Ошондо дүйнөнү өзгөртүү керек экен деп калгам\",-дейт Кристиан. Университетте окуп жүргөн кезинде Кристиан интернеттеги жарнамаларды изилдеген. Google кантип миллиондогон доллар таап жатканын аныктаган. Ошондо Ecosia интернет баракчасын негиздөө идеясы туулган. \"Google алдыңкы бизнес моделди колдонуп жатканын түшүндүм. Ошол эле учурда издөө системасында атаандаштык жаратууга мүмкүнчүлүк бар экен. Бирок бир чоң айырмасы андан түшкөн кирешени бак-дарак тигүүгө жумшаса болот экен деп калдым\",-дейт Кристиан. Бак-дарак тигүүдө сөзсүз түрдө жергиликтүү калк ишке алынат 2007-жылы университетти жыйынтыктагандан кийин Кристиан алты ай Непалда жашады. Алгач издөө системасын түзүп, акчаны кайрымдуулук уюмуна которуп турууну көздөгөн. Бирок андан майнап чыккан жок. \"Бизнести кантип башташ керек экенин билген эмесмин. Каражатым дагы тартыш болчу жана Непалда интернет менен электр жарыгы үзгүлтүккө көп учурайт экен\". Андан кийин 10 ай Түштүк Америкада жашап, бак-дарактардын кыйылышынын кесепетин көрүп, Ecosia компаниясын негиздөөгө шашкан. 2009-жылы Германияга кайтып келип, \"эко\" жана \"утопиа\" сөздөрүнөн турган компаниясын ачкан. \"Чынында техникалык билимим начар эле. Бирок досторумдун жана үй-бүлөмдүн жардамы менен компанияны негиздедим\",-дейт ал. Учурда Ecosia компаниясында жетимиш киши иштейт жана ай сайын кирешесинин отчетун сайтка ачык чыгарып турат. Өткөн жылы 19.3 миллион евро ($22.8 млн.) киреше тапкан. Салыктарды төлөгөндөн кийин 14.5 миллион евро колуна тийген. Кешью сыяктуу дарактар тигилгенден кийин, жергиликтүү эл анын түшүмүн жыйнап жана сатып оокат кылышууда Компания электр энергиясын жашыл технологиялар аркылуу жаратат жана издөө системасын негизинен жаштар колдонот. Адистер болсо мындай издөө системалар бир топ кыйынчылыктарга туш болуп жатканын айтышууда. Анткени \"Гугл\" жыл сайын миллиондогон доллар сарптап, Apple жана Android системасында негизги издөө тутуму болууну камсыз кылат. Албетте, колдонуучу кааласа системаны өзгөртө алат, бирок көптөр ал кадамга баруудан эринет же аны жасоону билбейт. Ошондой эле кызмат көрсөткүсү келген компаниялар жарнамасын \"Гуглга\" жайгаштырууну көздөйт. Себеби бул системаны күн сайын миллиондогондор колдонот. Кристиан болсо кыйынчылыктар бар экенин мойнуна алат жана бул тармакты тескеген мекемелерди чара көрүүгө үндөйт. \"Биз капитализмди реформалагыбыз келет. Себеби азыркы абал зыян гана алып келет. Бизнес өзгөрүшү зарыл, бизнестин ролу башкача болушу керек\",-дейт Кристиан. (AT)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-55704408", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-55792438", "doc1": "الصين شهدت العديد من الحوادث في قطاع التعدين خلال الأعوام الماضية (أرشيفية) وبحسب وسائل إعلام حكومية، تمكّن عمال المنجم المحاصَرون من إرسال رسالة إلى عناصر الإنقاذ، تقول: \"لا توقفوا محاولة الوصول إلينا\". ولا يزال مصير عشرة عمال آخرين فُقدوا بعد الانفجار، مجهولا. ولا تعتبر حوادث المناجم في الصين أمرًا نادرا، وغالبا ما تقع نتيجة التقصير في اتّباع إجراءات الأمان. وحوصر اثنان وعشرون عاملا بمنجم للذهب في مقاطعة شاندونغ شرقيّ الصين يوم العاشر من يناير/كانون الثاني جرّاء انفجار ألحق أضرارا بمَخرج المنجم وأنظمة اتصالٍ في داخله كانت قيد الإنشاء. مواضيع قد تهمك نهاية وبحسب وسائل إعلام حكومية، تمكّنت عناصر الإنقاذ من التواصل مع بعض عمال المنجم عبر فتحة ضيقة ثقبوها. ومرّر المنقذون حبلَ نجاة عبر هذه الفتحة، وعندما شعروا بمحاولات للتشبث، أرسلوا من فورهم إلى المحاصرين طعاما، ودواء، وأوراقا، وأقلام رصاص. وبحسب الرسالة التي تلقوها عبر الفتحة، لا يزال هناك اثني عشر شخصا أحياء في الجزء الأوسط من المنجم، بينما مصير العشرة الآخرين لا يزال مجهولا. وناشد المحاصرون في رسالتهم بالحصول على دواء يتضمن مسكّنات للألم، ومضادات للالتهاب، فضلا عن ضمادات للجروح. كما أوضحوا، بحسب التقارير، أن هناك منسوبا عاليا من المياه الجوفية. وتقول تقارير إعلامية محلية إن فتحات أخرى يجري ثقبها، أملا في إنقاذ العمال المحاصرين على مسافة تبعد نحو 600 متر من مدخل المنجم. العمال محاصرون على مسافة تبعد نحو 600 متر من مدخل المنجم، بحسب تقارير واستغرق الأمر أكثر من 30 ساعة من وقوع الحادث حتى الإبلاغ عنه، مما يعني خسارة وقت ثمين للبدء في محاولة إنقاذ العمال المحاصرين. وعوقب على هذا التأخير كلٌ من مسؤول الحزب الشيوعي في المنطقة، والعمدة بالفصل من عمليهما. وعادة ما ترتبط حوادث المناجم في الصين بالتقصير في اتباع إجراءات الأمان. وفي ديسمبر/كانون الأول الماضي، لقي 23 من العمال مصرعهم جرّاء تسرّب غاز أول أكسيد الكربون في أحد مناجم الفحم. وفي سبتمبر/أيلول، لقي 16 من العمال مصرعهم في منجم آخر في ضواحي مدينة تشونغتشينغ مختنقين أيضا بغاز أول أكسيد الكربون. وفي ديسمبر/كانون الأول 2019، أدى انفجار بأحد مناجم الفحم في مقاطعة قويتشو جنوب غربي الصين إلى مصرع 14 شخصا على الأقل.", "doc2": "Куткаруучулар биринчи кенчини алып чыккан учур CCTV мамлекеттик каналы кенчилердин бирин алып чыккан учурду көрсөттү. Ал негизги топтон өзүнчө, башка жерде болгон экен. Алар 600 метрдей тереңдикте калып кетишкен. 17-январда тирүү экени тууралуу маалымат жеткирип, аларга тамак-аш жана дары-дармек түшүрүп турууга мүмкүн болду. Куткарылган кенчилердин бири оор абалда, калгандары куткаруучулардын жардамы менен өздөрү басып, \"Тез жардам\" унаасына олтурду. Өлкөнүн чыгышындагы \"Хушань\" алтын кенидеги жардыруу 10-январда болгон. Авариядан шахтанын жолдору бөгөлүп, байланыш үзүлүп калган. Жер алдында калган 22 кенчинин бирөө каза тапкан. 11 кенчи эки аптадан кийин аман-эсен куткарылды. Калган онунун дайыны билинбей жатат. Куткаруучулар атайын тар өтмөк казып, жер алдында калгандардын дем алышына шарт түздү. Ошол өтмөк аркылуу тамак-аш жана дары-дармек берилип турду. Кийин ошол өтмөктү улам кеңейтип олтурду.Аман эсен-куткарылган кенчилер 600 метр тереңдикте, караңгыда эки апта олтурушту. Алардын экөө медициналык жардамга муктаж экени белгилүү болду. Калгандарынын абалы жакшы. Мындай кырсыктар Кытай шахталардында көп катталып келүүдө. Анткени техникалык коопсуздук эрежелери көп сактала бербейт. Өткөн жылдын сентябрында Чунцин шаарындагы көмүр шахтасында он алты киши, кийин декабрда 23 киши газга ууланып каза тапкан. 2019-жылы Гуйчжоу көмүр шахтасындагы жарылуу 14 кишинин өмүрүн алган."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/worldnews/2014/02/140228_mein_kampf_hitler_auction", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-40284991", "doc1": "وقع هتلر كتابه كفاحي، وضمنه تمنياته لصديقه بمناسبة أعياد الميلاد ونظم القائمون على المزاد 11 عرض بيع لنسختين من كتاب كفاحي صادرتين عامي 1925 و 1926 من القرن الماضي، وقد وقعهما هتلر شخصيا. وقالت مسؤولة في المزاد إن أمريكيا مجهولا اقتنى الكتابين. وأضافت دار المزاد أن هلتر كان قد أهدى الكتابين إلى يوسف بوير الذي كان آنذاك من أتباعه الأوائل وقد شارك هذا الأخير في محاولة الانقلاب التي شهدتها مدينة ميونيخ عام 1923. ويذكر أن نسخا من طبعات الثلاثينيات من القرن العشرين متوفرة لكن العثور على نسخة وقعها هتلر أمر نادر. مواضيع قد تهمك نهاية ويظهر الكتابان توقيع هتلر وتمنياته لصديقه بمناسبة أعياد الميلاد. ويشمل سعر البيع 25 في المئة عمولة تدفع لدار المزاد.", "doc2": "Китеп Ланкашир округундагы Клайтеро шаарындагы Silverwoods соода үйүндө өтө турган аукционго коюлду. Кеминде китепти 1 миң фунтка (1275 доллар) сатса болот деп күтүлүп жатат. Аукцион өткөрүп жаткан Жеймс Томпсон түшүндүргөндөй айрым кишилер нацизм менен байланышкан кандайдыр бир буюмдарды сатып алмак тургай кол тийгизгилери келишпейт. Бирок Гитлердин башкаруусу учурундагы үрөй учурган көрүнүштөргө карабастан, китепти сатып алып, сактап коючулар табылат деди ал. \"Кандайдыр бир деңгээлде бул түрү суукка кол тийгизип көргөн сыяктуу эле\",-деп түшүндүрдү Томпсон. \"Майн кампф\" (\"Менин күрөшүм\") биринчи жолу 1925-жылы басмадан чыккан. Китепте Гитлердин саясый идеологиясы жазылган ошондой эле анын Германиянын келечеги үчүн пландары камтылган. Гитлер кандайдыр бир документке кол койбогонго аракет кылып келген. Ошондуктан анын кол тамга калтырган китеби өтө сейрек китеп катары каралууда. Гитлер Би-би-си кабарчысы Питер Кадоганга кол тамга жазып берген. Ал Гителердин жакын чөйрөсүндөгү Юнити Митфорд менен тааныш болгон. Митфорд китепке кол тамга калтырууну Гитлерден өтүнүп, Кадоганга жаздырып берген. Китеп эми Кадогандын үй-бүлөсүнүн өтүнүчү менен сатылып жатат."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/middleeast-48040474", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-48048814", "doc1": "صورة من فعاليات إحياء ذكرى المذبحة في اسطنبول في أبريل/نيسان 2018 وجاء الإعلان في بيان ألقاه الرئيس الفرنسي، إيمانويل ماكرون، أمس أثناء العشاء السنوي للمجلس التنسيقي للمنظمات الأرمنية في فرنسا، تنفيذا لوعد انتخابي كان قد قطعه على نفسه. وفي المقابل، نددت تركيا بالقرار. ونشر المتحدث باسم الرئاسة التركية إبراهيم كالين بيانا اليوم، قال فيه إن ماكرون يواجه مشاكل داخلية في بلاده ويلجأ إلى \"تحويل وقائع تاريخية إلى قضية سياسية لإنقاذ وضعه\". وأثناء اجتماع الجمعية البرلمانية لحلف شمال الأطلسي في تركيا، في 12 أبريل/نيسان الجاري، دخل وزير الخارجية التركي، مولود جاويش أوغلو، في مشادة مع النائبة الفرنسية، سونيا كريمي، بخصوص هذا الأمر. ودائما ما كانت مذبحة الأرمن محل خلاف بين تركيا وفرنسا، التي تعتبر إنكار مذبحة الأرمن جريمة تستوجب عقوبة السجن لمدة سنة وغرامة قدرها 45 ألف يورو، وذلك بموجب قانون أقره البرلمان الفرنسي في ديسمبر/كانون الأول 2011. يذكر أن فرنسا كانت وجهة للكثير من الأرمن الذي رحلوا عن أراضي الدولة العثمانية في مطلع القرن العشرين. ويقيم بها حاليا حوالي نصف مليون أرمني، وهي جالية لها ثقل في الانتخابات. فما هي المذبحة التي تعترف بها زهاء 30 دولة وتنكرها تركيا؟ ترجع الواقعة إلى عام 1915، إبان انهيار الدولة العثمانية خلال الحرب العالمية الاولى في فترة حكم جماعة \"تركيا الفتاة\". ويقول الأرمن إن القوات العثمانية آنذاك استهدفت أسلافهم بشكل ممنهج، بالقتل والاعتقال والتهجير، بسبب الشك في دعمهم لروسيا أثناء الحرب العالمية الأولى. ويقدرون أعداد القتلى في هذه الأحداث بحوالي مليون ونصف أرمني. وتصنف أكثر من 20 دولة الواقعة كمذبحة، من بينها فرنسا وألمانيا وإيطاليا وروسيا. كما يعتبرها مؤرخون أول عملية إبادة جماعية في القرن العشرين. ولا تنكر تركيا الأحداث كليا، لكن ثمة اختلاف في الرواية إذ تقدر أعداد الضحايا ما بين 300-500 ألفا، وتقول إنهم سقطوا نتيجة حرب أهلية. كما ترفض استخدام لفظ \"إبادة\" أو \"مذبحة\". وفي عام 2014، قدم رئيس الوزراء التركي آنذاك، رجب طيب أردوغان، عزاء غير مسبوق للأرمن عشية ذكرى المذبحة. وأصدر بيانا باللغة التركية والأرمنية وسبع لغات أخرى، قال فيه إن ترحيل الأرمن إبان الحرب كان له \"تبعات غير إنسانية\"، وإن الملايين \"من جميع الاديان والأعراق\" قتلوا في الحرب. كذلك في ذكرى مئوية المذبحة عام 2015، حضر رئيس الوزراء التركي حينها، أحمد داود أوغلو، مراسم تأبين الضحايا \"لمشاركة الأرمن في آلامهم\". إلا أنه أكد على موقف تركيا من استخدام لفظ \"المذبحة\". ويقدر مؤرخون أن مليوني أرمني كانوا يعيشون في أراضي الدولة العثمانية مع بداية الحرب العالمية الأولى عام 1914. وبحلول عام 1922، انخفض عددهم إلى 400 ألف فقط. وتذكر الروايات تعرض الآلاف من الأرمن للتعذيب والضرب واغتصاب النساء، ومصادرة الممتلكات. وسيق الكثيرون منهم لمسافات طويلة في الجبال بلا طعام أو شراب. وكان المحامي البولندي اليهودي، رفايل ليمكن، هو أول من استخدم لفظ \"إبادة جماعية\" بعد دراسته الأحداث التي مر بها الأرمن في الدولة العثمانية. لكنه استخدم المصطلح لأول مرة عام 1943، في وصف ما مر به اليهود في ألمانيا النازية. جدير بالذكر أن إسرائيل ترفض حتى الآن الاعتراف بمذبحة الأرمن كإبادة جماعية.", "doc2": "Геноцид - байыркы грек тилиндеги gеnos сөзүнөн алынган. Грекче gеnos сөзү - \"уруу\" дегенди түшүндүрөт. Ал эми caedо латын тилинен алынып, \"өлтүрөм\" деген мааниде. Улуттук, этностук, расалык же башка диний топтордун мүчөлөрүн толук же жарым-жартылай жок кылууга багытталган кылмыштык аракеттер. Терминди 75 жыл мурун жөөт адвокат Рафаэль Лемкин киргизген. Анын бүлөөсү нацисттер тарабынан өлтүрүлгөн. Бирок бул терминдин үй-бүлөсүнө байланышы жок. Башка трагедиялуу окуядан улам киргизген. Бул 1915-жылы Осмон империясы тарабынан өлтүрүлгөн бир жарым миллион армянга байланыштуу. Түркия геноцид деген айыптоолорду четке кагып келүүдө."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/sports-40460342", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-40472248", "doc1": "ليونيل ميسي مع أنتونيلا روكوتشو وابنيهما في الملعب ويعود لاعب برشلونه إلى مدينة روساريو للزواج من أنتونيلا روكوتشو، التي تعرف عليها في طفولته عندما كان في هذه المدينة قبل انتقاله إلى اسبانيا بعمر 13 عاما. ووصفت صحيفة كلارين الأرجنتينية زواج ميسي بأنه \"زواج العام\" بل \"زواج القرن\". وسيكون زملاء ميسي في فريقه من أمثال لويس سواريز ونيمار من بين أكثر 260 من الضيوف في حفل الزواج. وسيصل عدد من ضيوف الحفل الى المدينة في طائرات خاصة. وقد نشر عدد اضافي من عناصر الشرطة لضمان الحفاظ على الأمن في المنطقة حول الفندق الذي سيقام فيه الحفل، كما ستتولى شركة أمنية خاصة حفظ الأمن داخل الفندق وقاعة الحفل وإبعاد المتطفلين عنه. جيرالد بيكيه وزوجته نجمة موسيقى البوب شاكيرا لحظة وصولهما إلى مدينة روساريو لحضور الحفل وتلقى نحو 150 صحفيا تصريحات خاصة للحضور في المنطقة المخصصة للصحفيين أثناء الحفل، ولكن ��ن يسمح لهم بالدخول الكامل في كل فعالياته، بحسب منظمي الحفل. أين التقى ميسي بخطيبته؟ التقى ميسي، 30 عاما، بالفتاة التي ستصبح زوجته المستقبلية عندما كان بعمر خمس سنوات. وهي ابنة عم أقرب أصدقائه، لوكاس سكاغليا، الذي أصبح بدوره لاعب كرة قدم محترفا أيضا. ووافق ميسي على عرض للعب في نادي برشلونة عندما كان بعمر 13 عاما، شريطة أن يدفع النادي تكاليف علاج نقص هرمون النمو عنده. الفنان ليساندرو اورتيغا رسم لوحة لميسي على جدار قبيل حفل زواجه وسبق أن تحدث ميسي عن الصعوبات التي واجهها بعد أن ترك حبيبته وناديه السابق وانتقل إلى إسبانيا. ويعيش الزوجان حاليا في مدينة برشلونة ولهما ابنان. وفي مايو/أيار، رفضت محكمة طلب استئناف من ميسي ضد حكم بسجنه 21 شهرا بتهمة التهرب من الضرائب. وليس من المرجح أن يدخل ميسي السجن، إذ يمكن للحكم أن يكون مع وقف التنفيذ، أو من المحتمل أن يتجنب السجن بدفع مبلغ الغرامة. ما الذي سيجري خلال حفل الزواج؟ سيُنظم الحفل في فندق في مركز مدينة روساريو ،يضم أيضا صالة كازينو مجاورة. الصالة التي يقام في الحفل في الفندق وسط مدينة روساريو ومن المتوقع أن ترتدي روكوتشو ، 29 عاما، فستانا من تصميم روزا كلارا، المصصمة المقيمة في برشلونة التي صممت ملابس ارتدتها ملكة إسبانيا والممثلة إيفا لونغوريا. وستكون قائمة المأكولات في الحفل متنوعة جدا، لتضم أطباقا من السوتشي الياباني إلى اطباق الأكلات الأرجنتينية الخاصة. من هم ضيوف الحفل؟ أفيد أن ميسي قد دعا زملائه في فريق برشلونه وبضمنهم جيرالد بيكيه وزوجته نجمة موسيقى البوب شاكيرا. كما دعا أيضا لاعبين من فريق الأرجنتين الوطني، ومن بينهم سيرجيو أغويرو . سيحضر اللاعب لويس سواريز حفل زفاف زميله ميسي وتقول صحيفة كلارين إن ميسي لم يدع أيا من مدربيه في السنوات الأخيرة، ومن بينهم بيب غوارديولا الذي يتولى تدريب نادي مانشستر ستي. وأفادت وسائل إعلام محلية أن لاعب الأرجنتين الأسطوري الآخر، دييغو مارادونا سيكون أيضا في قائمة المدعوين. أين تقع روساريو؟ تقع مدينة وميناء روساريو على ساحل بارانا، على بعد 300 كيلومتر شمالي غرب مدينة بوينس آيرس الواقعة وسط البلاد. ومن الشخصيات الأرجنتينية الشهيرة التي قضت بعضا من حياتها المبكرة هناك: ارنستو (تشي) جيفارا. ويعرف ميسي محليا باسم مختصر هو ليو. وكان في بداية حياته بطلا محليا في لعبة كرة القدم، إذ أصبح في تلك الأيام نجم فريق نادي \"نيويلز أولد بوي\". يعد تشي جيفارا أيضا من الشخصيات الشهيرة التي عاشت جزءا من حياتها في مدينة روساريو وهو نادي كرة قدم يلعب في دوري الدرجة الأولىفي الارجنتين ويرجع تأسيسه إلى عام 1903 . ومنذ انتقاله إلى اسبانيا، حقق ميسي رقما قياسيا في الفوز بجوائز الكرة الذهبية التي يمنحها الاتحاد الدولي لكرة القدم (فيفا)، إذ توج بها خمس مرات.", "doc2": "Дүйнөлүк футбол жылдызы Лионель Месси жубайы Антонелла Рокуццо менен үйлөнүү үлпөт учурунда. Аргентиналык басылмалар муну «кылымдын үлпөтү» деп жазууда. Тойго 260 конок чакырылып, арасында футбол жылдыздары жана атактуулар болду. Коноктордун арасынан Мессинин \"Барселона\" клубундагы кесиптештери Луис Суарес, Неймар жана Жерар Пике жубайы Шакира менен бирге келген. Месси менен Рокуццо бала кезинде, 13 жашында болчоктогу футбол жылдызы Испанияга келе электе эле тааныш болгон экен. Азыр эки жаштын ортосунда эки уулу бар. Июнь айында Месси 30 жашка толду, ал эми жубайы андан эки жаш кичүү. Тойго келген \"Барселонанын\" мурунку футболчулары: Хави Эрнандес, Сеск Фабрегас жана Карлес Пуйоль. Аргентиналык футболчу Эсекьель Лавесси дагы сыйлуу коноктордун бири болду. Жерар Пике жубайы Шакира менен Росарио аэропортунун кызматкерлери менен сүрөткө түшүп жаткан учуру. Үйлөнүү үлпөтү өтүп жаткан City Center мейманканасынын сыртына көп киши чогулуп турган. Үлпөт учурунда коноктордун коопсуздугун жүздөгөн полиция камсыздап турду. Жеке күзөт кызматы тойго чоочун бирөө кирип барып, тополоң салбасын деп катуу кайтарууга алды. Үйлөнүү үлпөтү өтүп жаткан City Center мейманканасынын сыртына көп киши чогулуп турган. Үйлөнүү үлпөтүнө \"Барселона\" оюнчуларынан сырткары Аргентина улуттук курама командасындагы Мессинин санаалаштары дагы келишти. Жергиликтүү сүрөтчү үйлөнү үлпөттүн алдында дубал бетине Месси менен Росарионун сүрөтүн түшүрүп жатат. Жергиликтүү Clarín басылмасы тойго Мессинин мурунку машыктыруучулары, анын ичинде \"Манчестер Ситинин\" башкы машыктыруучусу Пеп Гвардиола дагы чакырылганын жазды. Росарио - Парана дарыясынын жээгиндеги порт шаары. Өлкөнүн баш калаасы Буэнос-Айрестен 300 чакырым түндүк-батышта жайгашкан. Бул жерде дагы бир белгилүү аргентиналык - Эрнесто Че Геваранын балалыгы өткөн. Месси жашыл талаада жубайы Антонелла Рокуццо жана уулдары менен. City Center мейманканасынын ресторанынын көрүнүшү. Месси Испанияга келгенден бери беш ирет Дүйнөлүк футбол бирикмесинин \"Алтын топ\" сыйлыгын алып, рекорд койду. Тойго келген коноктордун бири уругвайлык футболчу Луис Суарес аэропорттон келе жаткан учуру. 2017-жылы май айында Испаниянын Жогорку соту салыкты жашырган деп Мессини 21 айга камакка алуу чечимин чыгарган. Бирок аргентиналык тор артында олтуруп калбашы турган кеп, бул иш айып пул төлөө менен чечилет деп күтүлүп жатат."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/magazine-55336849", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/magazine-55425496", "doc1": "مما لا شك فيه أن سنة 2020 كانت سنة صعبة، ولكننا خبرنا سنوات أسوأ منها حصد وباء كوفيد-19 العديد من الأرواح في 2020 أصيب بمرض كوفيد-19، لغاية الـ 17 من شهر ديسمبر/كانون الأول، أكثر من 74,5 مليون شخص، وفتك المرض بأكثر من 1,6 مليون حول العالم حسب الأرقام التي أعدتها جامعة جونز هوبكينز. ولكن وباء كوفيد-19 لم يكن أسوأ ما شهده العالم من أوبئة، بل كانت هناك عبر التاريخ أوبئة أخطر وأشد فتكا. فـ\"الموت (أو الطاعون) الأسود\" - الذي كان أخطر وأسوأ التفشيات العديدة لمرض الطاعون الدمّلي - تسبب في موت 25 مليون إنسان في أوروبا ونحو 200 مليونا حول العالم بعد أن بدأ بالانتشار في سنة 1346. ونقلت الرحلات \"الاستكشافية\" الإسبانية والبرتغالية مرض الجدري إلى القارتين الأمريكيتين اعتبارا من سنة 1520، مما تسبب في هلاك 60 إلى 90 في المئة من سكان القارتين الأصليين. مواضيع قد تهمك نهاية نقل الأوروبيون الأمراض المعدية إلى الأمريكتين مما أدى إلى القضاء على سكانهما تقريبا وانتشر مرض الإنفلونزا الإسبانية إلى كل أرجاء العالم في 1918 عقب عودة الجنود المشاركين في الحرب العالمية الأولى إلى بلدانهم، وتسبب في موت 50 مليون من البشر تقريبا. ويعادل هذا الرقم 3 إلى 5 في المئة من سكان الكرة الأرضية آنذاك. ومنذ بدء انتشاره في ثمانينيات القرن الماضي، تسبب مرض نقص المناعة المكتسب/الآيدز في موت أكثر من 32 مليون إنسان. فقد العديد من الناس وظائفهم في 2020 لقد كان الوقع الاقتصادي لوباء كوفيد-19 شديدا جدا، وأثر سلبا على مصادر أرزاق الناس في كافة أرجاء العالم. ولكن مستويات البطالة التي تسبب بها الوباء لم تصل إلى تلك المستويات التي شهدها العالم خلال فترة الكساد العظيم بين سنتي 1929 و1933. وكانت سنة 1933 سنة سيئة بشكل استثنائي. ففي ألمانيا، التي فقد ثلث سكانها وظائفهم آنذاك، ساهمت الظروف الاقتصادية البائسة في وصول هتلر إلى الحكم. استغل سياسيون شعبويون من هتلر وغيره الفوضى الاقتصادية التي تسبب فيها الكساد العظيم لم أتمكن من رؤية أصدقائي في 2020 مما لا شك فيه أن الكثيرين حول العالم اضطروا في هذه السنة إلى قضاء معظم أوقاتهم في دورهم، وحرموا من رؤية أحبائهم وأصدقائهم. ولكن في سنة 536، لم يتمكن معظم سكان العالم حتى من رؤية السماء. فقد غطى ضباب غريب الشكل أوروبا والشرق الأوسط وأجزاء من آسيا، وأدى إلى غرق هذه المناطق في ظلام دامس ليلا ونهارا استمر لأكثر من 18 شهرا، حسب المؤرخ والآثاري في جامعة هارفارد مايكل مكورميك. وحسب اعتقاده، فإن تلك الفترة كانت \"واحدة من أسوأ الفترات إن لم تكن الأسوأ على الإطلاق\" التي عاشها البشر في مناطق شاسعة من المعمورة. كانت 2020 سنة سيئة، ولكنها لم تكن بهذا السوء... أذنت تلك السنة ببدء أبرد عقد منذ 2300 سنة، فقد قضي على المحاصيل الزراعية ومات الكثيرون جوعا. سبب ذلك الضباب ربما كان ثورانٌ بركانيٌ كبيرٌ في آيسلندا - أو في أمريكا الشمالية - نشر رماده في كل أرجاء نصف الكرة الأرضية الشمالي. ويعتقد أن الرياح نشرت هذا الضباب البركاني عبر القارة الأوروبية ومن ثم الآسيوية مما أدى إلى حقبة البرد القارس التي شهدتها هذه المناطق. لم أتمكن من التمتع بإجازة في الخارج في 2020 كانت هذه السنة سنة سيئة بالفعل بالنسبة للقطاع السياحي العالمي. ولكن إذا كنت تشعر بأنك حبيس الدار ولا تتمكن من السفر والتنقل، ربما عليك التفكير بما مر به أجدادنا. هل أنقذ الجنس البشري نفسه من خطر الفناء باللجوء إلى الكهوف التي كانت تقع على ساحل جنوب أفريقيا؟ ما لبث الجنس البشري يواجه قيودا على التنقل لا تخلو من الشدة منذ حوالي 195 ألف سنة خلت. فقد بدأت آنذاك فترة من البرد والجفاف استمرت لعشرات الآلاف من السنوات، وهي الفترة المعروفة بفترة \"النظائر البحرية المشعة - المرحلة السادسة\". ويعتقد بعض العلماء، ومنهم أستاذ علم الآثار كيرتيس ماريان الذي يعمل في معهد أصول البشرية، أن الجفاف الذي شهده العالم في ذلك الوقت كاد أن يقضي على الجنس البشري بشكل كامل. ويقول إن الجنس البشري أنقذ نفسه من الفناء باللجوء إلى شريط من الأرض يقع على الساحل الجنوبي للقارة الإفريقية أطلق عليه لقب \"جنة عدن\"، حيث تعلم الاعتماد على الأسماك وغيرها من الأحياء البحرية من أجل الحصول على ما يحتاجه من قوت. دمّر انفجار هائل مرفأ بيروت في 2020 تسبب حريق عرضي في مستودع كان يضم 2750 طنا تقريبا من مادة نيترات الأمونيوم في انفجار هائل وقع في الرابع من شهر أغسطس/آب. وأودى الانفجار بحياة 190 شخصا تقريبا، علاوة على إصابة أكثر من 6 آلاف آخرين بجروح. ويقول خبراء إن انفجار مرفأ بيروت كان من أكبر الانفجارات غير النووية في التاريخ، إذ عادلت شدته شدة انفجار ألف طن من مادة تي أن تي - أي خمس شدة انفجار القنبلة الذرية التي ألقاها الأمريكيون على مدينة هيروشيما اليابانية في 1945. ولكن، وفي شهر ديسمبر/كانون الأول من عام 1984، قتل الآلاف في مدينة بوبال الهندية نتيجة تسرب من مصنع للمواد الكيمياوية وذلك في واحدة من أخطر الكوارث الصناعية في التاريخ المعاصر. وتقول الحكومة الهندية إن نحو 3500 إنسان قضوا في غضون بضعة أيام، بينما مات أكثر من 15 ألفا منذ ذلك الحين نتيجة إصابتهم بأمراض رئوية قاتلة. واستمرت تأثيرات الغمام المميت الذي غلّف مدينة بوبال لعدة عقود، وما زال كثيرون من سكان المدينة يعيشون مع نتائجه إلى يومنا هذا. في 2020، نفق أو هرب 3 مليارات حيوان تقريبا نتيجة الحرائق التي شهدتها أستراليا (والتي اندلعت شراراتها الأولى في أواخر 2019) ما زلت تعتقد بأنك شهدت سنة سيئة؟ تسببت حرائق الأحراش الكبيرة التي شهدتها أستراليا في الصيف الماضي، علاوة على تسببها في مقتل 33 شخصا على الأقل، في دمار واسع النطاق للحيوانات التي تتميز بها هذه القارة. فقد نفقت أعداد كبيرة من الثدييات والسحالي والطيور والضفادع في الحرائق أو بسبب ضياع بيئتها الطبيعية. ولكن، وفي شهر سبتمبر/ أيلول 1923، تسببت هزات أرضية في اندلاع العديد من الحرائق واسعة النطاق أدت إلى مقتل أكثر من 140 ألف إنسان في اليابان (إنسان وليس دببة كوالا). بشائر خير ولذا، وبكثير من الأوجه، تعد سنة 2020 سنة عسيرة جدا. فقد أدى بنا انتشار الوباء إلى أن نخزّن المواد الضرورية وإلى الابتعاد عن غيرنا من بني البشر. لقد ضقنا ذرعا من الإغلاقات المتواصلة ومن ضرورة مراعاة شروط التعقيم ومن الاضطرار لتحية الآخرين بالمرافق. ولكن، وعوضا عن البحث عن ما يقوله دعاة الشؤم في منابر التواصل الاجتماعي، لنركز نظرنا على الإيجابيات. فقد كانت سنة 2020 السنة التي شهدت أيضا... ارتفاع نسبة المشاركة النسوية في الحياة السياسية. ففي 2020، وصل عدد الدول التي ترأسها نساء إلى 20، مقارنة بـ 12 في سنة 1995. كما كشف تقرير للأمم المتحدة أن التمثيل النسوي في البرلمانات العالمية ارتفع إلى أكثر من الضعف في 2020، إذ بلغ 25 في المئة من كل المقاعد البرلمانية. نائبة الرئيس الأمريكية المنتخبة كامالا هاريس تتحدث أثناء الحملة الانتخابية الأخيرة كما كانت هي السنة التي دخلت فيها كامالا هاريس التاريخ بوصفها أول امرأة، بل أول امرأة سمراء، وأول امرأة من أصول هندية، وأول ابنة لمهاجرين، تنتخب نائبة للرئيس الأمريكي. وفي هذه السنة، شارك الناس حول العالم في مظاهرات حاشدة عبروا فيها عن سخطهم على التمييز العرقي، مما أوقد الأمل في التغيير في المستقبل. كما جلبت سنة 2020 بشائر طيبة للبيئة، إذ تعهدت العديد من الشركات بخفض الانبعاثات الكربونية. وفي حقيقة الأمر، فإن الوعود والتعهدات التي تقدمت بها الحكومات المحلية والشركات تضاعفت في 2020، حسب ما تقول الأمم المتحدة. ومن الشركات التي تعهدت بذلك شركات فيسبوك وفورد ومرسيدس بنز. وإن لم يكن كل ذلك كافيا، وإذا اضطررنا لمغادرة هذا الكوكب في نهاية المطاف، أعلنت وكالة الفضاء الأمريكية ناسا في شهر أكتوبر / تشرين الأول الماضي أن القمر يحتوي على كميات أكبر من المياه مما كان يعتقد في الماضي، وهو تطور قد يساعد في ديمومة الرحلات المستقبلية إلى هذا التابع الأرضي. ولكن، وإذا كان قدرنا أن نبقى هنا على الأرض، لنأمل أننا تعلمنا بعضا من العبر من وباء 2020. ومن الأمور التي لا يختلف عليها اثنان، أن البشر يغسلون أيديهم أكثر بكثير من ذي قبل!", "doc2": "Ооба, 2020 абдан оор жыл болду, бирок тарыхта мындан дагы оор күндөр болгон 2020-жылдагы эң негизги окуяларды карап, аларды тарыхтагы окшош учурларга салыштыралы. Көп кишинин өмүрүн алган Covid-19 Жонс Хопкинс университетинин маалыматына ылайык, 17-декабрда Covid-19 вирусу 74.5 миллиондон ашуун кишиге жугуп, 1.6 миллион адам каза тапты. Тарыхта Кара тумоо Европада эле 25 миллион кишинин өмүрүн алган. Ал эми 1346-жылдан кийин вирус кеңири тарап, 200 миллион киши каза тапкан. Вирус үч жолу кеңири жайылган, алгачкы жолу б.з.ч 541-жылы катталган. Бул илдет келемишке жабышкан бүргөдөн тарап, андан кийин адамдан адамга аба аркылуу жуккан. 1346-1353-жылдардагы \"Кара өлүм\" доору эң көп кишинин өмүрүн алган пандемия болуп саналат. 1520-жылдары испаниялык жана португалиялык саякатчылар Амрика континентине чечек вирусун алып келип, түпкүлүктүү калктын 60-90 пайыз кырылган. Вирус организмге аба, чаң, көбүнчө дем алуу органдары, кээде тери аркылуу жугат. Европалыктар Америка континентине вирус ала барып, түпкүлүктүү калк кырылган 1918-жылы сасык тумоо пандемиясын \"Испан тумоосу\" деп аташып, андан 50-100 миң киши өлгөн. Вирусту Биринчи дүйнөлүк согуштан кайтып келген аскерлер тараткан деген теория бар. Вирус жайылып жатканда дүйнө калкынын беш пайызына чейин кырылганы айтылат. Ошондой эле СПИД/ВИЧ вирусу 1980-жылдардан бери 32 миллиондон ашуун кишинин өмүрүн алды. 2020-жылдын пандемиядан башка маанилүү окуялары 2020-жылы көптөр жумушсуз калды Пандемия түзгөн экономикалык кыйынчылык дүйнөнүн булуң бурчунда сезилүүдө. Алдыңкы мамлекеттер ири суммада каражат жумшап, ишкерлерди колдоого алууда. Ага карабастан көптөгөн ишканалар жабылып, жумушсуздук деңгээли өстү. Бул көрсөткүч 1929-1933-жылдардагы \"Улуу депрессия\" учурунда жумушсуз калган кишилердин санына караандабайт. Өзгөчө 1933-жылы өтө оор болгон. Германияда үч кишинин бири жумушсуз калгандыктан, популисттик саясатчы Адольф Гитлер бийликке келген. \"Улуу депрессия\" түзгөн экономикалык кыйынчылыкты пайдаланып, \"популисттик\" деп аталган саясатчы Адольф Гитлер бийликке келген 2020-жылы жакындарыбыз менен убакыт өткөрө албай калдык Пандемия учурунда аралыкты сактоо, изоляцияда болуу сыяктуу түшүнүктөр пайда болду. Көптөр жакындары менен видео байланыш аркылуу гана сүйлөшүп жатты. Буга салыштырмалуу 536-жылы көк асман көрүнбөй калган. Бул жылдары Европа, Жакынкы Чыгыш жана Азиянын айрым аймактарында табышмактуу туман каптаган. Кишилер 18 ай бою күн көрбөй калган. \"Бул тарыхтагы эң оор учур болгон\",-дейт тарыхчы Майкл МакКормик. 2020-жылы оор болду, бирок жок дегенди көк асман, күн көрүнүп турду 536-жыл абдан суук болуп, түшүм чогулбай, кишилер ачарчылы��ка туш болгон. Бул табышмактуу туманга Исландиядагы же Түндүк Америкадагы жанар тоонун атылышы себеп болгон деп жоромолдонууда. Тумандын күлү шамал менен Европага, андан ары Азияга тараган. Ошондон улам температура төмөндөгөн. 2020-жылы полициянын зомбулугу жаңылыктардын баш сабына чыкты 2020-жылдагы олуттуу темалардын бири коопсуздук кызматкерлеринин зомбулугу болду. Өзгөчө АКШда Жорж Флойд аттуу афро-америкалык полиция тарабынан өлтүрүлгөндө бул көйгөй дүйнөлүк кыймылга айланды. Кошмо Штаттарынан тышкары полиция зомбулугу Нигерия, Колумбия, Гонконг, Франция жана башка мамлекеттерде дагы катталды. Тилекке каршы, полиция зомбулугу жаңылык деле эмес. 1992-жылы апрель айында Лос-Анжелесте төрт полиция кызматкери афро-америкалык Родней Кингди сабап, аны видеого түшүргөнүнө карабастан күнөөсүз деп табылган. Бул окуя башаламандык менен коштолгон ири демонстрацияга түрткү болгон. Бир нече күн бою талап-тоноолор болуп, полиция менен кагылышуу учурунда 54 киши каза тапкан. Лос-Анжелес бир миллиард доллар чыгымга учураганы дагы айтылууда. 1992-жыл апрель айында Лос-Анжелесте башаламандык менен коштолгон демонстрациялар катталган 2020-жылы Бейруттагы кубаттуу жарылуу 4-августта 2,750 тонна амоний нитраты жарылып, 190 кишинин өмүрүн алды, алты миңден ашуун адам жабыркады. Бул окуянын масштабы дүйнөнү нес кылды жана аны өзөктүк куралдан тышкары эң кубаттуу жарылуу катары эсептешүүдө. 1984-жылы декабрь айында Индиянын Бхопал шаарында химиялык заводдон уулуу заттар чыгып кетип, үч жарым миң киши бир нече күндүн ичинде мүрт кеткен. Ошол аймакта жашаган 15 миңден ашуун киши бир жылдын ичинде өпкө илдетине кабылып каза тапкан. Бхопал шаарында пайда болгон туман ондогон жылдардан кийин гана кеткен. Бул окуяны тарыхтагы эң коркунучтуу өндүрүш кырсыктарынын бири катары аташууда. 2020-жылы миллиарддаган жапайы жаныбар өлдү Австралиядагы токой өртүнөн үч миллиард жапайы жаныбар жабыркаганы айтылууда. Токой өртү 2019-жылдын аягында башталган жана адамдын аракети өрттү күчөткөнү айтылып келет. Быйыл жапайы жаныбарлар дагы жабыркады Токой өртү 33 кишинин өмүрүн алып, миңдеген гектар жерди күлгө айлантты. Буга салыштырмалуу 1923-жылы сентябрь айында Жапониянын Токио менен Йокогама аймагында кубаттуу зилзаладан улам ири токой өртү тутанган. Окуяда 140 миң киши каза тапкан. 2020-жыл 2020-жылды он, отуз жылдан кийин карап көптөр таң калса керек. Пандемия учурунда социалдык аралыкты сактоо, \"локдаун\", колду улам жууп туруу жана учурашуу ыкмасы дагы өзгөрдү. Бирок бул жылы жагымдуу жаңылыктар дагы көп болду. 2020-жылы бийликке келген аялдардын саны жыйырмага чыкты. 1995-жылы 12 аял лидер өлкөнү башкарганы рекорд бойдон турган. Ошондой эле БУУнун маалыматына ылайык, 2020-жылы парламентке келген аялдардын саны дагы эки эсеге өскөн. Камала Харрис АКШда вице-президент катары дайындалган биринчи ая��, биринчи афро-америкалык жана биринчи мигранттардын үй-бүлөсүнө туулуп-өскөн жаран болуп калды Камала Харристин АКШнын вице-президент катары дайындалганы тарыхый окуя болду. Ал Кошмо Штаттарындагы вице-президент катары кызматка кирген биринчи аял, биринчи афро-америкалык жана биринчи мигранттардын үй-бүлөсүнө туулуп-өскөн жаран болуп калды. Айлана чөйрөгө байланыштуу дагы жагымдуу жаңылыктар болду. Дүйнөнүн булуң-бурчундагы компаниялар зыяндуу заттардын абага бөлүнүп чыгышын азайтууга макул болду. БУУга тараткан маалыматка ылайык, 2020-жылы айлана-чөйрөгө көңүл бурууга убада кылган ишкана менен мамлекеттердин саны эки эсеге өстү. Алардын арасында Facebook, Ford жана Mercedes-Benz сыяктуу чоң компаниялар дагы бар. Эми 2020-жылдагы пандемиядан сабак алалы, жок дегенде санитардык эрежелерге көңүл буруп калдык окшойт."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-52294694", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/magazine-52290444", "doc1": "جوون ألميدا في مركز أونتاريو لأمراض السرطان عام 1963 أصبحت جوون ألميدا رائدة في مجال تصوير الفيروس، واليوم تعود أعمالها من جديد لتصبح موضع الاهتمام خلال الوباء الحالي. يعد كوفيد-19 فيروسا جديدا، لكنه ينتمي لفصيلة فيروس كورونا التي كانت د. ألميدا أول من شخصها في عام 1964 بمختبرها في مستشفى سانت توماس في العاصمة البريطانية لندن. ولدت عالمة الفيروسات، وكان اسمها جوون هارت، عام 1930 ونشأت في مبنى سكني قرب حديقة ألكساندرا في شمال شرق مدينة غلاسكو. تركت المدرسة ولم تكن قد حصلت بعد إلا على القليل من التعليم الرسمي، لكنها وجدت عملا كمساعدة مختبر متخصص بعلم الأنسجة في جامعة \"غلاسكو رويال إنفيرماري\". مواضيع قد تهمك نهاية وبعدها انتقلت إلى لندن ناشدة تطوير حياتها المهنية. وفي عام 1954 تزوجت فنانا فنزويليا يدعى إنريكيه ألميدا. دراسة عن نزلات البرد الشائعة انتقل الزوجان مع ابنتهما إلى مدينة تورنتو الكندية، وفي مركز أونتاريو لأمراض السرطان طورت د.ألميدا مهاراتها المميزة في استخدام المجهر الإلكتروني، كما يقول الكاتب المتخصص بالمجال الطبي، جورج ونتر. وباتت جوون رائدة في التوصل إلى طريقة لتصوير الفيروسات على نحو أفضل، باستخدام الأجسام المضادة لتجميعهم. وقال جورج ونتر، في حديث لراديو بي بي سي، إن موهبتها حظيت بالاهتمام في بريطانيا التي أغرتها بالعودة عام 1964 والعمل في مستشفى سانت جيمس في لندن - وهو ذات المستشفى الذي عالج رئيس الوزراء البريطاني، بوريس جونسون، الذي كان يعاني من إصابته بفيروس كوفيد-19. وفور عودتها، بدأت تعاونا مع د.ديفيد تيريل، الذي كان يُجري بحثا في وحدة نزلات البرد في ساليزبري. ووفقا للكاتب جورج وينتر، كان د.تيريل يفحص عينات أخذت من أنوف متطوعين، وتمكن فريق البحث عند زرع هذه العينات مختبريا من استخلاص عدد غير قليل من الفيروسات الشائعة المرتبطة بنزلات البرد، ولكن ليس جميعها. وكانت إحدى العينات قد سحبت من تلميذ في مدرسة داخلية في منطقة سَري عام 1960، وعرفت فيما بعد باسم B814. وقد وجد فريق البحث أن الفيروسات التي عزلت منها كانت قادرة على نقل أعراض نزلات برد عادية للمتطوعين، لكنهم لم يستطيعوا زرعها وتنميتها في الخلايا مختبريا. وظهر لاحقا أنها يُمكن أن تُزرع وتنمو في خلايا نسيجية من أعضاء حيوانية، وتساءل د تي��يل عن إمكانية رؤيتها عبر المجهر الإلكتروني. وأرسل د.تيريل عينات منها إلى جوون ألميدا التي شاهدت جزيئات الفيروس في العينات، ووصفتها بأنها تشبه فيروسات الإنفلونزا، ولكن ليست مثلها تماما. تحيط هالة أو تاج بالفيروس لذا يعرف باسم فيروس كورونا وتمكنت من تحديد ما أصبح يعرف بأول فيروس كورونا يُصيب البشر. ويقول ونتر إن د. ألميدا كانت قد رأت بالفعل جُسيمات كهذه من قبل أثناء دراستها التهاب الكبد لدى الفئران، والتهاب الشعب الهوائية المعدي عند الدجاج. لكن دراستها التي قدمتها لمجلة علمية مُحكمة رُفضت \"لأن المُحكمين قالوا إن الصور التي أنتجتها كانت مجرد صور سيئة (غير واضحة) لجزيئات فيروس الإنفلونزا\". بيد أنه في عام 1965، كُتب في المجلة الطبية البريطانية بالتفصيل عن الاكتشاف الجديد وعن عترة الفيروس المكتشفة في العينة B814، وبعدها بعامين نشرت مجلة علم الفيروسات العام الصور الأولى لما شاهدته الدكتورة جوون. وأشار ونتر إلى أن د. تيريل ود. ألميدا والبروفسور توني وترسون، المسؤول في مستشفى سانت توماس، هم من أطلق على الفيروس الجديد اسم كورونا، بسبب التاج أو الهالة التي تحيط بالفيروس كما يظهر في الصورة. وعملت جوون لاحقا في بقسم الدراسات العليا في كلية الطب بلندن، حيث نالت شهادة الدكتوراه. وكان ختام حياتها المهنية في مركز ويلكوم، حيث حازت على عدة براءات اختراع في مجال تصوير الفيروسات مجهريا. وبعد تركها العمل في هذا المركز، أصبحت جوون مدربة يوغا لكنها استمرت في عملها كمستشارة في مجال علم الفيروسات في نهاية الثمانينيات عندما ساعدت في التقاط صور جديدة لفيروس HIV. توفيت جوون عام 2007 وكانت بعمر 77 عاما. وبعد مرور نحو 13 عاما على وفاتها، نالت أخيرا التقدير الذي تستحقه كرائدة سرّعت أبحاثها في فهم الفيروس الذي يتفشى حاليا في كل أنحاء العالم.", "doc2": "Жюн Алмейда вирустардын көрүнүшүн сүрөткө түшүргөн дүйнөдөгү алдыңкы вирусологдордун бири болгон. Бирок анын ысымы жана жетишкендиктери азыркы пандемияга чейин унутта калды. Covid-19 коронавирустун жаңы түрү, бирок бул инфекция Алмейда айым 1964-жылы Лондондогу лабораторияда биринчи болуп аныктаган коронавирус үй-бүлөсүнө кирет. 1930-жылы төрөлгөн вирусолог Шотландиянын Глазго шаарында өскөн. Ал 16 жашында мектепке барбай калган, бирок билими жетишсиз болгонуна карабастан Глазго шаарындагы лабораторияда техник катары иштеген. Кийин Лондон шаарына көчүп келип, венесуэлалык сүрөтчү Энрике Алмейдага турмушка чыккан. Сасык тумоону изилдөө Жаш жубайлар Канадага көчүп барып, Жюн Алмейда Торонто шаарындагы Рак илдетине каршы күрөшкөн институтунда билим алган. Окумуштуу дал ушул институтта электрондук микроскопту өздөштүргөнү айтылат. Алмейда айым вирустарды сүрөткө так түшүрүү үчүн антителаларды колдонуп, жаңы ыкма ойлоп тапкан. Медицина тарыхын изилдеген Жорж Уинтердин айтымында, Жюн Алмейданын ыкмасы Лондондогу окумуштууларды таң калдырып, 1964-жылы аны Ыйык Томас ооруканасы жумушка чакырган экен. Учурдагы Британиянын премьер-министри Борис Жонсон коронавируска кабылганда дал ушул ооруканага жаткырылган. Лондонго кайтып келгенде Алмейда айым дарыгер Дэйвид Тиррелл менен чогуу иш алып барган. Доктор Тиррелл сасык тумоонун түрлөрүн изилдеп жаткан эле. Окумуштуулар ыктыярчылардын анализинен сасык тумоонун көп түрүн аныкташкан, бирок B814 деп аташкан анализден инфекциянын түрүн аныктай албай жаткан эле. Изилдөөчүлөр бул вирус адамдан адамга жугуп жатканын билген. Ага карабастан өз алдынча өстүрө албай коюшкан. Андыктан Тиррелл мырза Алмейда айымдан B814 анализин электрондук микроскоптон изилдеп, сүрөткө түшүрүп берүүнү өтүнөт. Жюн Алмейда вирусту изилдеп, ал грипп инфекциясына окшош экенин, бирок айырмалар бар экенин тапкан. Ошентип Алмейда айым адамга жуккан биринчи коронавирусту аныктаган эле. Коронавирусту микроскоптон караганда инфекция тажы кийип тургандай көрүнөт Жаңы табылганы четке кагышкан Тарыхчы Жорж Уинтер доктор Алмейда буга чейин чычкан жана тоок ылаңдарын изилдеп жатып, дал ушундай көрүнүштөгү инфекцияларды көргөнүн жазганын айтат. Ага карабастан, окумуштуулар Алмейданын табылгасын четке кагышкан. Илимий журналдар \"бул жөнөкөй грипптин начар түшүрүлгөн сүрөтү\" деген шылтоо менен Алмейда айымдын изилдөөсүн чыгарбай коюшкан. Бирок Алмейда B814 анализинде жүргүзгөн изилдөөсүнөн кайтпай, ишин далилдей берген. 1965-жылы Британиянын Медицина журналы Алмейда айымдын табылгасын басып чыгарган, эки жылдан кийин белгилүү Вирусология боюнча журнал дагы Алмейданын ишин жарыялаган. Ошентин коронавирус деген атты изилдөөчүлөр Алмейда, Тиррелл жана Ыйык Томас ооруканасынын башчысы профессор Тони Уотерсон койгон экен. Жюн Алмейда илимий изилдөөсүн улантып, докторантура ишин жактаган. 1980-жылдары ВИЧ инфекциясын дагы изилдеп, аны сүрөткө түшүрүүгө көмөк көрсөткөн. Алмейда айым 2007-жылы, 77 жашында дүйнөдөн кайтты. Окумуштуунун көз жумганына 13 жыл өткөндөн кийин гана, Жюн Алмейда алдыңкы вирусологдордун бири болгонун дүйнө түшүндү окшойт. (AT)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-42132748", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-41383821", "doc1": "شوهدت سحابة من الدخان الأسود والرماد البركاني ترتفع نحو 3400 متر فوق قمة الجبل. وقد رفعت السلطات الإندونيسية حالة التأهب في الجزيرة إلى أقصى مستوى. واُغلق مطار الجزيرة، وتقطعت السبل بالكثير من المسافرين في هذه الجزيرة التي تعد مقصدا للسياح. وشوهدت سحابة من الدخان الأسود ترتفع نحو 3400 متر فوق قمة الجبل. وقال المركز الوطني لإدارة الكوارث في إندونيسيا إن انفجارات سمعت على مسافة 12 كيلومترا من قمة الجبل. ورفعت حالة التأهب إلى المستوى الرابع في الساعة السادسة من صباح الإثنين بالتوقيت المحلي (العاشرة مساء الأحد بتوقيت غرينتش) \"لاحتمال خطر كارثة وشيكة\". ما هي \"الفيضانات الطينية\" الخطرة التي تتشكل قرب بركان بالي؟ وقال المركز في بيان على صفحته على فيسبوك إنه تُمكن مشاهدة ألسنة اللهب بشكل متزايد خلال الليل \"وهذا يؤشر احتمال ثورة أكبر على وشك الحدوث في البركان\". ووزعت السلطات أقنعة وقاية على سكان المناطق القريبة، كما أمرت بإخلاء منطقة بسعة 10 كيلومترات حول البركان. ويبعد منتجعا كوتا وسمنيياك السياحيان نحو 70 كيلومترا عن البركان. وأكد مسؤولون وعلماء مختصون بالبراكين السبت أن حمما بركانية (صخور (الماغما) المنصهرة)قد رصدت بالقرب من سطح البركان. وقال مسؤول الإعلام في وكالة الحد من آثار الكوارث في تغريدة إن أمطارا محملة بالرماد البركاني قد تساقطت فوق مدينة ماتارام في جزيرة لومبوك. ويعتقد أن نحو 25 ألف شخص ما زالوا في ملاجئ مؤقتة بعد أن فر نحو 140 ألف شخص في وقت سابق هذا العام، إذ أثارت زيادة نشاط البركان المخاوف لديهم من وقوع ثورة في كبيرة فيه في وقت وشيك. ثار بركان جبل أغونغ المرة الماضية عام 1963، ما أدى إلى مقتل حوالي ألف شخص وقد أمرت السلطات معظم السكان خارج دائرة الإخلاء المباشرة حول البركان بالعودة إلى ديارهم في نهاية شهر سبتمبر/أيلول الماضي، على الرغم من أصوات (قرقرة) نشاط بركاني ظلت تسمع بشكل متقطع داخل الجبل منذ ذلك الحين. وتشير تقديرات رسمية إلى أن الجزيرة التي تعتمد على السياحة قد خسرت 110 ملايين دولار على الأقل من عائدات السياحة خلال عملية الاجلاء الكبرى فيها. وتقع اندونيسيا فوق ما يسمى بـ \"حلقة النار\" في المحيط الهادئ، حيث تتصادم \"الصفائح التكتونية\" متسببة في نشاط زلزالي وبركاني. وتعد البلاد موطنا لأكثر من 130 بركانا نشطا، وقد تسببت آخر ثورة لبركان جبل أغونغ في عام 1963 بمقتل أكثر من ألف شخص.", "doc2": "Коркунуч жаралган аймактын аянты 12 чакырымга чейин созулуп, вулкан атылышы мүмкүн деген кооптонуу максималдуу чекке жетүүдө. Вулкандын айланасында бир нече күндөн бери кыска жер титирөөлөр катталып жатат. Ошондой эле магманын көтөрүлгөнү байкалууда. Эвакуацияланган миңдеген кишилерди мектептерде жана мэрияда уюшулган убактылуу баш калкалоочу жайларга жайгаштырышкан. Акыркы жолу 1963-жылы Агунг вулканы козголгон мезгилде миңге чукул киши каза тапкан. Вулкандын айланасындагы сейсмикалык активдүүлүк августта эле байкалган эле. Андан бери токтоосуз күчөп олтурду. Агунг вулканы Бали аралынын чыгышында жайгашкан. Болжолу туристтик райондон 70 чакырым аралыкта орун алган. Агунг Индонезиядагы 130 активдүү вулкандардын бири. Акыркы жолу 1963-жылы Агунг вулканы козголгон мезгилде миңге чукул киши каза тапкан. Жылына миллиондогон туристтер колдонгон Балидеги эл аралык аэропорт азырынча мурдагы эле калыбында иштеп жатат. Бирок Австралиянын Тышкы иштер минситрлиги туристтер үчүн жаңы кеңшеме сунуштап, вулкандын козголушу чөлкөмдөгү көптөгөн аба каттамдарын токтотууга аргасыз кылышы мүмкүн экенин эскертти.(AbA)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-53479616", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-50415692", "doc1": "روسيا تنفي التدخل في شؤون أي دولة وقال أعضاء لجنة الاستخبارات والأمن في البرلمان إن بريطانيا كانت أحد الأهداف الرئيسية في الغرب للاستخبارات الروسية. وقالوا إن روسيا تمثل تهديدا شاملا يغذيه جنون الشك. وقالت اللجنة إن موسكو تسعى إلى بث الشقاق ونشر معلومات مضللة. انتقاد الحكومة مواضيع قد تهمك نهاية وتقول اللجنة إن الحكومة \"تفادت متعمدة\" النظر في التدخل الروسي خلال استفتائي الخروج من الاتحاد الأوروبي، وانفصال اسكتلندا. ودعا التقرير الحكومة إلى اتخاذ \"إجراء فوري\" حيال ذلك. ولكن التقرير يقول إن الحكومة تحاول الآن \"تدارك الأمور\" بعد تخاذلها في التصرف في الوقت المناسب. وانتقد أعضاء اللجنة مكتب رئيس الوزراء لتأخر نشر التقرير. واتهموا داونينغ ستريت (مقر الحكومة) بحجب تقرير اللجنة قبل الانتخابات العامة التي جرت في ديسمبر/كانون الأول، ولكن الحكومة تنفي هذا. وخلال المؤتمر الصحفي الذي أعلن فيه مضمون التقرير، انتقد أحد أعضاء اللجنة رئيس الوزراء، بوريس جونسون، لعدم توقيعه في وقت أبكر على إتاحة التقرير، قائلا \"لم يكن هناك سبب للتأخير\". وبعد نشر التقرير، قال وزير الخارجية، دومينيك راب، في تغريدة بموقع تويتر: \"كنا واضحين بالنسبة إلى روسيا، وطالبناها بالكف عن الهجمات على بريطانيا وحلفائها\". وأضاف: \"سنكون حازمين في الدفاع عن بلادنا، وديمقراطيتنا، وقيمنا إزاء هذه الدولة العدوانية\". ودعت اللجنة إلى تعديل كبير في الحكومة البريطانية من أجل الدفاع بطريقة جيدة عن الديمقراطية في البلاد. وكان التقرير قد استكمل قبل حوالي عام ونصف، ولم يكشف إلا صباح الثلاثاء. ويقدم التقرير نظرة عامة على التهديدات التي تمثلها روسيا لبريطانيا، وما اتخذته الحكومة من إجراءات لمواجهتها. ويأتي التقرير بعد مزاعم بتدخل روسي في الانتخابات العامة العام الماضي، وهو ما نفاه الكرملين. ويعتمد التقرير، الذي نشر في الساعة 10:30 صباحا بحسب توقيت بريطانيا الصيفي، على مواد استخبارية سرية من وكالات تجسس بريطانية، وعلى مساهمات من خبراء محايدين. ويتحدث بالتفصيل عن نطاق التجسس والتخريب الروسي ضد بريطانيا وحلفائها. كما يتحدث عن التجسس بالطرق التقليدية، والتجسس الإلكتروني، واستعداد روسيا لملاحقة أعدائها في الخارج، حتى وإن كان ذلك بقتلهم. وكان تسميم الجاسوس السابق سيرغي سكريبال بغاز للأعصاب في مدينة سالزبري البريطانية في 2018 مثالا واحدا من عدة حوادث ذات صلة بموسكو حدثت في الفترة الأخيرة في بريطانيا وفي مناطق أوروبية. محاولة قتل سكريبال كادت تقضي على حياته وحياة ابنته وكان تحليل التقرير للتدخل الروسي في العملية السياسية في بريطانيا هو أكثر ما لفت الانتباه فيه. فقد أدت العمليات التي نفذها عملاء لموسكو دورا مهما في انتخابات الرئاسة في الولايات المتحدة في 2016، وأثيرت أسئلة كثيرة عما إن كان هناك أنشطة مماثلة في بريطانيا في الاستفتاء على انفصال اسكتلندا في 2014، والاستفتاء على خروج بريطانيا من الاتحاد الأوروبي في 2016. وقالت الحكومة البريطانية الأسبوع الماضي إنها تعتقد أن عملاء روسا حاولوا التدخل في الانتخابات العامة في 2019 ولكن ذلك قيل بعد استكمال التقرير.", "doc2": "Докладда орусиялык тогуз бизнесмен \"Брекситти\" жактаган Консерваторлор партиясын жана саясатчыларды каржылаганы тууралуу айтылат. Бул тууралуу өткөн аптада Sunday Times басылмасы ачык айтылбаган булактарына шилтеме берип жазып чыккан. Премьер-министр Борис Жонсон докладды шайлоого чейин жарыялоодон баш тартты. Атаандаштары аны шайлоочулардан бир нерсе жашырып жатат деп күнөөлөп жатышат. Басылмада ысымы аталган бизнесмендердин экөө Би-Би-Сиге берген интервьюсунда жарыяланган макаланы кескин сынга алышты. Британ парламентиндеги коопсуздук жана чалгындоо комитети Евробиримдиктен чыгуу тууралуу 2017-жылы өткөн референдумга Орусиянын кийлигишүүсү тууралуу докладын бир нече ай даярдаган. Докладды алдыдагы шайлоого чейин жарыялайт деп күтүшкөн эле. Бирок ал жарыяланбай калды. Даунинг-Стрит докладды жашыруун кармап жатат деген айыптоолорду четке кагууда. Борис Жонсон доклад 12-декабрдагы шайлоодон кийин жарыяланат деп билдирди. Эксперттер жана журналисттер докладда шайлоонун тыянагына таасирин тийгизе турган маалымат болушу мүмкүн деп болжоп жатышат. (AbA)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/middleeast-47092154", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-47113160", "doc1": "آية الله خميني يعود الى طهران بعد قضاء 15 عاما في المنفى برفقة مجموعة من حلفائه المقربين هؤلاء كانوا المنتصرين لحظة الثورة الإيرانية عام 1979، بيد أنه وكما يقال عادة إن الثورات تأكل أبناءها سقط العديد منهم بعد وقت قصير في التطورات اللاحقة للثورة واختفى عن مشهد السياسة الدولية ليبقي واحد منهم فقط!. نحاول هنا أن نستعرض مصائر هذه المجموعة من الأشخاص الذين عادوا إلى إيران مع الخميني قبل أربعين عاما. في الصورة مرتضى مطهري حسن لاهوتي أشكوري وأحد خميني (حسب تسلسل الدوائر في الصورة) ممن رافقوا الخميني في عودته إلى طهران 1- مرتضى مطهري: كان لمطهري تأثير كبير على أيديولوجية الجمهورية الإسلامية بوصفه أحد المنظرين للثورة وأحد مؤسسي مجلس شورى الثورة الإسلامية قبيل سقوط نظام الشاه، لكنه أغتيل في الأول من مايو/أيار 1979 في طهران. وأعلنت جماعة إسلامية تدعى \"الفرقان\" مسؤوليتها عن عملية اغتياله. وتعارض هذه الجماعة الجمهورية الإسلامية معتمدة تفسيرا آخر للإسلام، يصفه البعض بأنه أكثر تطرفا. 2- حسن لاهوتي أشكوري : كان أشكوري حليفا مقربا من آية الله الخميني، بيد أنه بعد الثورة مباشرة بات أقرب إلى الرئيس الإيراني أبو الحسن بني صدر، واختلف مع الخميني (الذي بات القائد الأعلى للجمهورية الإسلامية). وبعد سنتين من الثورة اقتيد أشكوري إلى السجن وتوفي هناك بعد أيام. وتقول عائلته أنه قد سُمم. 3- أحمد الخميني: نجل آية الله الخميني ويوصف بأنه كان يده اليمنى. توفي في مارس 1995 جراء مرض في القلب. ويعتقد أن عائلة خميني أقرب سياسيا إلى الجناح الإصلاحي في إيران. صادق قطب زاده، أبو الحسن بني صدر (اضيفت صورته) صادق طباطبائي كانوا على متن الطائرة أيضا ويعتقد أن الشخص الذي وضعت دائرة على راسه في الخلفية هو داريوش فورهر 4- صادق قطب زاده: وزير خارجية إيران بعد الثورة حتى أغسطس/آب 1980. وقد أعدم في سبتمبر/أيلول 1982، بعد اتهامه بالتآمر لاغتيال آية الله الخميني والإطاحة بالجمهورية الإسلامية. 5- أبو الحسن بني صدر: أول رئيس في إيران بعد الثورة الإسلامية. هرب من إيران ويعيش حاليا في المنفى في باريس. وقد قام البرلمان الإيراني (المجلس) بسحب الثقة من بني صدر بغيابه في 21 يونيو/حزيران 1981، وتنحيته من منصبه، بتهمة التقارب مع جماعة معارضة للجمهورية الإسلامية. 6- صادق طباطبائي: صهر أحمد الخميني. تولى عددا من المناصب الحكومية بعد الثورة من بينها نائب رئيس الوزراء في حكومة مهدي بزركان، بيد أنه أبعد نفسه عن السياسة لاحقا. توفي بسرطان الرئة في ألمانيا التي أقام فيها في سنواته الأخيرة في فبراير/شباط 2015. 7- داريوش فورهر: قد يكون حاضرا في الصورة أيضا إذ يعتقد أنه الشخص الذي يظهر رأسه جزئيا في الخلف. كان معارضا لتشكيل حكومة من رجال الدين وقد اغتيل مع زوجته على أيدي من وصفوا بـ \"عناصر مارقة\" في وزارة الاستخبارات ��لإيرانية 1998. معظم من تحدثنا عنهم رافقوا آية الله الخميني في الطائرة التي أعادته إلى إيران في الأول من فبراير/شباط 1979 وباتوا ضحايا للتطورات السياسية بعد الثورة. اغتيل اثنان وأعدم واحد، وتوفي آخر في \"ظروف غامضة\" وعاش واحد منهم في المنفى. والمفارقة هنا، أن معظم هؤلاء تقريبا، بمن فيهم عائلة الخميني نفسه، أبعدوا أنفسهم عن النخبة الحاكمة للبلاد لاحقا. وتحكم إيران اليوم مجموعة أخرى مختلفة، ولا أحد من هؤلاء قريب إلى آية الله علي خامنئي (القائد الأعلى الحالي للجمهورية الإسلامية) الذي يظهر في الصورة أيضا.", "doc2": "Аятолла Хомейни 15 жыл бозгунда жүрүп, 1979-жылы Иранга кайтып келген Сүрөттөгү саясатчылардын бирөө гана аман калат. Калгандарына эмне болду? Муртаза Мутаххари, Хасан Лахути Эшкевари жана Ахмад Хомейни Тегеранга Аятолла Хомейни менен бир учакта келишкен 1.Муртаза Мутаххари - ислам ыңкылабынын идеологдорунун бири. 1970-жылы 1-майда аны Тегеранда атып кетишкен. Форган аттуу ислам тобу Муртазаны биз өлтүрдүк деп айтып чыккан. Бул топ Ислам жумуриятына каршы болчу. Алар ислам динин башкача кабыл алган деп айтылып жүрөт. 2.Хасан Лахути Эшкевари - Аятолла Хомейнинин эң жакын санаалаштарынын бири. Ыңкылаптан кийин эки лидердин пикири келишпей, Эшкевари Ирандын биринчи президенти Аболхасан Банисадрга жакындаган. Эки жылдан кийин ал камакка алынып, бир нече күндөн кийин каза болгон. Анын үй-бүлөсү Эшкевари ууландырылганын айткан. 3.Ахмад Хомейни - Аятолла Хомейнинин уулу жана \"оң колу\". Ал 1995-жылы жүрөк оорусунан көз жумган. Талдоочулар Ахмад Хомейни Ирандагы реформачыл күчтөргө жакын болгонун айтышат. Садек Котбзаде, Аболхасан Банисадр (сүрөт кошулган) жана Садек Табатай да учакта болгон. Тарыхчылар артта турган саясатчыны Дариуc Форухар болгон деп жоромолдошот 4.Садек Котбзаде - Ыңкылаптан кийин Ирандын тышкы иштер министри катары дайындалган. Бирок 1980-жылы кызматтан алынган. Кийин Аятолла Хомейнини өлтүрүүгө аракеттенди деп айыпталып, 1982-жылы сентябрь айында атылган. 5.Аболхасан Банисадр - Ирандын биринчи президенти. Ал өлкөдөн качып чыгып, бозгунда жашаган. 1981-жылы 21-июнда Ирандын парламенти Банисадрга сыртынан импичмент жарыялаган. Ал Ислам республикасына каршы болгондорго жакындады деп айыпталган. 6.Садек Табатай - Ахмад Хомейнинин бажасы. Ыңкылаптан кийин жогорку даражадагы кызматтарды ээлеген. Кийин саясаттан алыстап кеткен. Садек Табатай 2015-жылы февраль айында рак илдетинен Германияда көз жумган. 7.Дариуc Форухар - сүрөттө бар деп жоромолдонууда. Бирок так маалымат жок. Ал диний лидерлердин өкмөткө келишине каршы чыккан. Дариуc Форухарды 1998-жылы Ирандын атайын кызматы өлтүрүп кеткен. 1979-жылы 1-февралда Аятолла Хомейни менен учакта бирге кайтып келгендердин көбү өлкөдөгү ички саясаттан улам жок кылынган. Хомейнинин эң жакын санаалашы деп айтылган экөө өлтүрүлгөн. Дагы бири чыккынчылык үчүн атылган, бири белгисиз себептерден улам каза тапкан. Хомейнинин бир гана үзөңгүлөшү аман калган, бирок ал бозгунда жүрөт. Тагдырдын тамашасы болсо керек, сүрөттөгү саясатчылардын көбү, анын ичинде Аятолла Хомейнинин да үй-бүлөсү бийликтен алыстады. Азыркы Ирандын лидерлери таптакыр башкалар. Ирандын учурдагы жогорку лидери Хаменеиге жакын адамдар бул сүрөттө жок."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-51248664", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-51232756", "doc1": "السلطات فرضيت قيودا على السفر والتنقل وأدى فيروس كورونا إلى وفاة ما لا يقل عن 56 شخصا وأصاب نحو 2000 شخص، منذ اكتشافه في مدينة ووهان، بحسب تقارير حكومية. ويكافح مسؤولو الصحة من أجل احتواء انتشار الفيروس، بينما يسافر ملايين الصينيين ليحتفلوا بالعام الصيني الجديد. واتخذت السلطات إجراءات وقائية لمنع انتشار المرض وفرضت قيود السفر على العديد من المدن المتأثرة بالفيروس. ومن يوم الأحد، سوف يتم حظر السيارات الخاصة من دخول مدينة ووهان في المنطقة الوسطى من الصين، والتي تعد البؤرة الرئيسية لانتشار الفيروس. مواضيع قد تهمك نهاية وذكرت صحيفة الشعب اليومية الحكومية أنه سيتم بناء مستشفى طوارئ ثانٍ في غضون أسابيع لمعالجة 1300 مريض جديد، وسيتم الانتهاء منه في غضون أسبوعين. ويعد هذا ثاني مستشفى يتم إنشاؤه لعلاج ضحايا الفيروس، بعد أن بدأ العمل بالفعل في مستشفى آخر يضم 1000 سرير. كما استعانت السلطات بالجيش لمواجهة الموقف وانتقلت فرق طبية عسكرية متخصصة إلى مقاطعة هوبى، حيث تقع مدينة ووهان. العاملون في الصيدليات يرتدون أقنعة واقية لخدمة العملاء في ووهان ما هي أعراض فيروس كورونا وكيف تحمي نفسك؟ وتعكس هذه الإجراءات حالة القلق داخل الصين وخارجها بشأن انتشار الفيروس الذي ظهر لأول مرة في ديسمبر/كانون الأول. وتم الغاء احتفالات العام القمري الجديد لسنة الفأر، التي بدأت يوم السبت في العديد من المدن الصينية. ويتم فحص درجات الحرارة للمسافرين في جميع أنحاء الصين بحثًا عن علامات ظهور الحمى، كما أغلقت محطات القطارات في العديد من المدن. وأعلنت السلطات في هونغ كونغ حالة الطوارئ القصوى ومددت عطلات المدارس. كما ظهرت حالات إصابة بالمرض في دول أخرى. ما هو فيروس كورونا وماذا يفعل؟ هذا الفيروس لم يسبق له مثيل من قبل، لذلك أطلق عليه الباحثون 2019-nCov، وهو من سلالة \"فيروس كورونا\". وفيروس كورونا هو مجموعة من الفيروسات التي تصيب الحيوانات عادة، ولكنها يمكن أن تنتقل في بعض الأحيان إلى البشر، ومن أمثلة هذا ما حدث في 2003 عندما تفشى فيروس سارس. وتتسبب العدوى الجديدة في التهابات حادة بالجهاز التنفسي. ويبدو أن الأعراض تبدأ عادة بارتفاع درجة الحرارة، تتبعها سعال جاف، ويؤدي هذا بعد أسبوع تقريبا إلى الإحساس بضيق في التنفس، وفي هذه المرحلة قد يحتاج بعض المرضى العلاج في المستشفى. ولا يوجد علاج محدد أو لقاح للقضاء على هذا الفيروس. لكن استنادا إلى المعلومات الأولية، يُعتقد أن ربع الحالات المصابة فقط تكون خطيرة \"حادة\"، وأن معظم الوفيات هم من كبار السن، وإن لم يكن حصريا، معظمهم يعانون من أمراض بالفعل قبل الإصابة بالفيروس. المستشفيات تواجه ازداحاما في ووهان ماذا يحدث في بؤرة انتشار المرض؟ بدأ ظهور الفيروس في مدينة ووهان وهي مغلقة تماما تقريبا حاليا، في ظل قيود شديدة على السفر والخروج، وإلغاء جميع وسائل النقل العام من الحافلات إلى الطائرات. وتعد هذه المدينة مركزا سكانيا كبيرا وسط الصين ويقطنها حوالي 11 مليون نسمة. بدأت صيدليات المدينة تعاني من نفاد الإمدادات الطبية والأدوية، كما امتلأت المستشفيات بالمرضى القلقين والغاضبين. وتأثر جميع السكان بانتشار الفيروس حتى هؤلاء الذين لم يصابوا به، وتأثرت الحياة اليومية مع مناشدة المسؤولين للمواطنين بتجنب التجمعات والحشود في الأماكن المفتوحة والمغلقة. وقالت كاثلين بيل، وهي بريطانية الأصل وتعمل في ووهان، لبي بي سي: \"لقد تم إغلاق نظام النقل بالكامل\". \"منذ منتصف الليل، لا يُسمح للسيارات الخاصة بالسير على الطريق. وسيارات الأجرة لا تعمل\". وأضافت كاثلين \"يمكن مشاهدة طوابير من الناس، بعضهم قد لا يكون مصابا بالفيروس والبعض الآخر مصاب وكلهم في نفس المكان\". وأغلقت بعض كبرى المتاجر والعلامات التجارية العالمية في المدينة وفي أماكن أخرى قريبة، ومنها ماكدونالدز وستاربكس. قال مصطفى صديقي، رجل أعمال في ووهان: \"الشوارع خالية من الناس إلى حد كبير\". \"لا أحد يذهب إلى خارج منزله\". وأضاف: \"لا يوجد ذعر حقيقي. هناك هدوء. لا يوجد شيء يحدث بالفعل\". تتأثر مقاطعة هوبي المحيطة بالمدينة بما يجري، حيث تعاني ما يزيد عن عشر مدن من قيود السفر. أين انتشر الفيروس؟ هناك الآن ما يقرب من 1300 حالة مؤكدة في جميع أنحاء الصين، على الرغم من أن معظمها من الحالات التي تم تشخصيها في المناطق القريبة من مقاطعة هوبي. وانتشر الفيروس أيضا خارج الصين. يوم السبت، فقد أكدت أستراليا تسجيل أول أربع حالات، واحدة في ملبورن، ثم ثلاث حالات أخرى في سيدني. كما امتدت إلى أوروبا ، مع تأكيد ثلاث حالات في فرنسا. ومازالت بريطانيا تحقق في عدد من الحالات المشتبه بها، بينما يحاول مسؤولون تقفي أثر 2000 شخص وفدوا إلى بريطانيا في الأيام الماضية من إقليم هوباي الصيني. وأعلنت الدول المجاورة للصين في منطقة آسيا حالة تأهب قصوى، في ظل الإعلان عن حالات إصابة في تايلاند وسنغافورة واليابان وتايوان وماليزيا وفيتنام وكوريا الجنوبية ونيبال. هناك أيضا حالات في الولايات المتحدة. السلطات ألغت بعض الاحتفالات العامة بالسنة القمرية الجديدة لم تصنف منظمة الصحة العالمية الفيروس بأنه \"حالة طوارئ دولية\"، ويعزى ذلك جزئيًا إلى قلة عدد الحالات في الخارج. ما هو التأثير على احتفالات العام الجديد؟ تعد السنة القمرية الجديدة واحدة من أهم التواريخ في التقويم في الصين، حيث يسافر ملايين الأشخاص من مختلف أنحاء الصين ومن خارجها إلى منازل عائلاتهم للاحتفال، وهو ما سيسبب مشكلة لجهود مكافحة الفيروس. أغلقت السلطات المواقع السياحية الرئيسية بما في ذلك المدينة المحرمة في بكين وقسم من السور العظيم، وألغت الاحتفالات العامة الكبرى في أجزاء أخرى من البلاد، بما في ذلك: معارض المعبد التقليدي في بكين. كرنفال دولي في هونغ كونغ. بطولة كرة القدم السنوية لهونغ كونغ. جميع احتفالات العام القمري الجديد في ماكاو. شنغهاي ديزني ريزورت يغلق مؤقتا.", "doc2": "Жаңы вирустан каза тапкандар саны 53 болду, аны жуктуруп алгандар 1975 кишиге жеткен. Бээжин жана Шанхайдын жергиликтүү бийлиги вирусту жуктуруп келген тургундарга кайрылып, өз ыктыяры менен 14 күнгө чейин коомдук жайларга барбай турууга чакырды. Вирустан каза тапкандар жана жуктуруп алгандардын көбү Кытайда. Бирок вируска кабылган учурлар Таиландда, Вьетнам, Сингапур, Жапония, Тү��түк Корея, Тайвань, Непал, Франция жана АКЩда белгилүү болду. Эң көп вируска кабылгандар - Хубэй провинциясынын административдик борбору Уханда. Жекшембиде Канада 22-январда Ухандан келген кишиде 2019-nCoV коронавирусу табылганын билдирди. Аны дароо эле ооруканага жаткырышкан. Абалы туруктуу экени айтылды. Ишембиде Австралия коронавирустун биринчи учуру катталганын кабарлады. Мельбурндагы ооруканага жаткырылган бейтап 19-январда Ухандан кайтып келгени белгилүү болгон. Малайзияда коронавирус инфекциясы менен күмөндөлүп үч кытай жараны ооруканага түштү. Дүйнөлүк саламаттыкты сактоо уюму эл аралык өзгөчө кырдаал абалын жарыялаган жок. Анткени Кытайдан сырткары аймактарда катталгандар өтө аз санда. Бирок кырдаал курчуп кетиши да мүмкүн, дейт ДСУ эксперти. Вирус каяктан пайда болду? Жаңы вирустун булагы Ухандагы деңиз азыктары, канаттуулар, жылан, коён жана башка жаныбарлар сатылган базар болду деп эсептейт кытай бийлиги. Канаттууларды жана үй жаныбарларын сатууга тыюу салынды. \"Базарда жапайы жаныбарларды мыйзамсыз саткан жерден оору тараганы бизге белгилүү болду. Вирустун алып жүрүүчүсү жаныбарлар болуп, андан адамга жугушу мүмкүн деп болжоп жатабыз\",-деди Ооруларды алдын алуу жана көзөмөлдөө борборунун директору Гао Фу. Чиновниктин айтымында, 2019-nCoV аталган вирус негизгиси аба аркылуу жугат. \"Азырынча вирустун тароо жолдорун так аныкташыбыз керек. Вирус мутация болуп, андан ары кеңири тарап, эпидемияга айлануу коркунучу бар\",-деди Ли Бинь. Жаңы вирус тууралуу эмне билебиз Булак: Дүйнөлүк саламаттыкты сактоо уюму (AbA)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/business-47653902", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-47663969", "doc1": "اشترت الصين أغلب الحصص في ميناء بيرايوس اليوناني القريب من أثينا، وقد تشتري حصصا في موانئ ايطالية ويتمحور مشروع الرئيس شي حول \"طريق الحرير الجديد\"، الذي يهدف، كما هدف الطريق الاصلي منذ قرون، إلى ربط الصين بالقارة الأوروبية. الجانب الإيجابي من هذا المشروع بالنسبة لإيطاليا يتمثل في زيادة الاستثمارات الصينية والقدرة على الوصول إلى الأسواق الصينية والمواد الخام الصينية. لكن، ووسط تنامي نفوذ الصين والشكوك (الغربية) حول نواياها، عبر حلفاء إيطاليا الأوروبيون والأمريكيون عن قلقهم ازاء هذا التطور. برا وبحرا لمشروع طريق الحرير الجديد اسم رسمي - مبادرة الحزام والطريق - ويشمل فيما يشمل حزمة من التمويل الصيني لمشاريع بنية تحتية في أرجاء العالم الهدف منه تسريع وصول المنتجات الصينية الى الأسواق العالمية. ومولت الصين بالفعل مشاريع بناء شبكات للسكك الحديد والطرق والموانئ، إذ منحت الشركات الصينية عقودا مجزية لربط الموانئ والمدن بتمويل من المصارف الصينية. عبرت دول غربية عن قلقها من ديون الدول الإفريقية للصين، ولكن الطرق وشبكات السكك الحديد التي نفذت بواسطة هذه الديون لم تكن لتوجد بأي اسلوب آخر. ولكن إيطاليا ستصبح أول قوة اقتصادية كبرى - فإيطاليا من الدول الاقتصادية السبع الكبرى - تستفيد من الأموال التي تعرضها الصين. فبينما تعد إيطاليا من أكبر الاقتصادات العشر في العالم، تجد روما نفسها في وضع صعب. فانهيار جسر جنوا في آب / أغسطس الماضي تسبب في مقتل العشرات من الضحايا، وتسبب في جعل البنية التحتية المتهرئة في البلاد قضية سياسية كبرى للمرة الأولى منذ عقود. كما لا يمكن وصف الإقتصاد الإيطالي بأنه في أحسن حال. فالبلاد دخلت في ركود اقتصادي في أواخر عام 2018، ويعد الدين الداخلي الإيطالي ضمن أعلى الديون في منطقة اليورو. وكانت الحكومة الشعبوية الحاكمة في إيطاليا قد تسلمت الحكم في حزيران / يونيو 2018 عبر وعود بزيادة الإنفاق، ولكنها اضطرت الى التراجع عن هذه الوعود بعد مواجهات مع الاتحاد الأوروبي. جاء العرض الصيني على هذه الخلفية، فالتمويل الصيني بإمكانه أن يعيد الحياة للموانئ الإيطالية التاريخية الواقعة على طريق الحرير البحري. وتطرق رئيس الحكومة الإيطالية جيوسيبي كونتي الى مينائي تريستا وجنوا باعتبارهما مرشحان للحصول على التمويل الصيني. من جانبه، قال نائب وزير التجارة والاستثمارات الإطالي ميشيل جيراتشي \"من وجهة نظرنا، هذه فرصة لشركاتنا لاستثمار النفوذ الصيني النامي في العالم\". وقال المسؤول الإطالي لبي بي سي \"نشعر أننا مهملون من قبل شركائنا الأوروبيين، وقد أضعنا قدرا لا بأس به من الوقت\". ما الذي ستجنيه الصين؟ يقول بيتر فرانكوبان، استاذ التاريخ في جامعة أوكسفورد البريطانية والخبير في مبادرة طرق الحرير، إن المبادرة الإيطالية \"رمزية إلى حد بعيد\". ولكنه أضاف بأن مجرد اعتراف روما بأن مبادرة \"الحزام والطريق\" الصينية جديرة بالبحث له \"أهمية بالنسبة لبكين\". وقال \"الاهتمام الإيطالي يضيف رونقا للمبادرة، ويثبت بأن للصين دورا عالميا مهما\". جعل الرئيس شي جينبينغ من مبادرة الحزام والطريق سياسته الرائدة وقال الاستاذ فرانكوبان لبي بي سي \"هذه الخطوة التي تبدو عديمة الضرر جاءت في في توقيت حساس بالنسبة لأوروبا والاتحاد الأوروبي، إذ تسود مشاعر قلق ليس ازاء الصين فحسب، بل ازاء الكيفية التي ينبغي أن تتعامل بها أوروبا أو الاتحاد الأوروبي مع عالم متغير\". وأضاف الأكاديمي \"ولكن هناك معضلة كبيرة، فإذا لم تأت الاستثمارات من الصين لتشييد الموانئ والمصافي وشبكات السكك الحديد وغيرها، فمن أين ستأتي؟\" وكان الرئيس الصيني شي جينبينغ قال قبل سفره إلى إيطاليا بأن الصداقة بين البلدين \"لها أسس تاريخية غنية\". وكتب الرئيس شي في مقال نشرته صحيفة كورييرا ديلا سيرا الإيطالية \"عبارة صنع في إيطاليا أصبحت عنوانا للسلع عالية الجودة، كما تلائم الأزياء والمفروشات الإيطالية أذواق المستهلك الصيني، ويعشق الشباب الصيني الطعام الإيطالي كالتيراميسو والبيتزا\". خلدت رحلات الرحالة ماركو بولو على طريق الحرير في \"كتاب الأعاجيب\" استثمارات \"مفترسة\" يأتي توقيع الاتفاق غير الملزم بين البلدين يوم الخميس وسط تساؤلات حول ما اذا كان ينبغي السامح لشركة هواوي الصينية للاتصالات المشاركة في تأسيس شبكات الاتصالات الأساسية، وذلك بعد أن قالت واشنطن إن من شأن ذلك السماح لبكين بالتجسس على الغرب. ولكن قضية هواوي ليست مجال بحث في المفاوضات التي سيجريها الرئيس شي في إيطاليا. ولكن قبل اسبوع فقط من موعد التوقيع على الاتفاق الصيني الإيطالي، أصدرت المفوضية الأوروبية تصريحا تطرق إلى \"نفوذ الصين الاقتصادي والسياسي المتنامي\"، وإلى ضرورة اعادة النظر في العلاقات مع بكين. وبينما يزور الرئيس شي روما، يتدارس زعماء الدول الأعضاء في الاتحاد ا��أوروبي في بروكسل 10 نقاط تتعلق بالعلاقات مع الصين. تتضمن هذه النقاط تعزيز التواصل مع الصين ولكنها تتضمن ايضا خططا \"للتصدي للآثار المشوهة لملكية الحكومات الأجنبية\" علاوة على \"المخاطر الأمنية المترتبة على الاستثمارت الخارجية في الأصول والتقنيات والبنى التحتية\". وكان غاريت ماركيس، الناطق باسم مجلس الأمن الوطني الأمريكي قال في وقت سابق من هذا الشهر إن إيطاليا تعد من الاقتصادات المتقدمة التي ليست بحاجة إلى \"توفير الشرعنة لمشروع البنى التحتية الصيني المتسم بالغرور\". من جانبهم، عبر سياسيون من حزب الرابطة اليميني الايطالي الحاكم عن مخاوفهم حول الأمن الوطني جراء الاتفاق. وحذر وزير الداخلية ماتيو سالفيني بأنه لا يريد أن يرى الشركات الأجنبية وهي \"تستعمر\" إيطاليا. وقال \"ينبغي التفكير ليس مرة واحدة بل مئة مرة قبل السماح للاجانب بالاستثمار في مينائي تريستا وجنوا\". ولكن مسؤولين إيطاليين آخرين يحرصون على التأكيد بأن الإتفاق ليس معاهدة دولية وغير ملزم. إذ قال وزير التجارة والاستثمارات الإيطالي ميشيل جيراتشي \"ليست هناك أي مشاريع محددة، بل أن الاتفاق هو مجرد توافق يضع الحجر الأساس للمستقبل\". يذكر أن دولا أوروبية أخرى قد تقبلت الاستثمارات الصينية من خلال ما يطلق عليه مصرف استثمارات البنى التحتية الآسيوي، ويشير جيراتشي إلى أن المملكة المتحدة كانت من أولى الدول التي قبلت هذه الاستثمارات. وأضاف \"ثم تبعتها كل من فرنسا وألمانيا وإيطاليا وغيرها من الدول\". وعبر عن ثقته بأن الدول الأوروبية المجاورة لإيطاليا ستحذو حذوها وتنظم الى مبادرة الحزام والطريق. وأضاف \"اعتقد جادا بأنه في هذه المرة تقود إيطاليا أوروبا بالفعل، وهو أمر قد يفاجئ العديدين\".", "doc2": "Кытай Грециядагы портту сатып алган Кытай лидери Си Цзиньпин демилгелеген \"Бир алкак - бир жол\" долбоору өлкөнү Европа менен байланыштырууну көздөйт. Экономикасы солгундаган Италия болсо инвестиция тартып келүү максатын ачык айткан. Ал ортодо Европа Биримдиги менен АКШ өкмөтү Кытайдын өсүп жаткан таасирине тынчсызданууда. Кургактагы жана деңиздеги жолдор аркылуу соода Кытайдын Улуу жибек жолун кайра жаңыртууну каалаган \"Бир алкак - бир жол\" долбоору 60 мамлекет менен алака-катышты өнүктүрүүнү көздөйт. Бул соңку жылдардагы эң амбициялуу инвестициялык программалардын бири болуп калды. Анда Кытайдын алюминий, болот өнөр жайына, курулуш жана башка тармактарына жаңы рынокторду өздөштүрүү максаты жатат. Ал үчүн Европа менен соода жүргүзүүнүн жаңы маршруттары каралууда. Бээжин \"Улуу жибек жолунун экономикалык куру\" транспорттук байланыштарды, эркин сооданы, финансылык интеграцияны, маданий-билим берүү кызматташтыктарын өнүктүрүүнү максат кылууда. Долбоорду ишке ашыруу үчүн Кытай инвестиция катары өнөктөш мамлекеттерине миллиарддаган доллар которуп, инфраструктуралык курулуштарды ишке ашырууда. Кытай которгон каражат менен темир жолдор, порттор жана жолдор курулууда. Сынчылар болсо Бээжин долбоорго жамынып, геосаясий жана стратегиялык таасирин кеңейтип жатканын белгилеп жатышат. Бээжиндин экономикалык долбоорунун страте��иялык жана идеологиялык максаты бар экени талашсыз. Долбоор ийгиликтүү ишке ашса, Бээжин эл аралык таасирин мындан дагы күчөтөт. Батыш өлкөлөрүндө карызга баткан Борбор Азия, Түштүк Азия жана Африка мамлекеттери аргасыз Кытайдын сөзүн угуп калды деген пикир бар. Ага карабастан Бээжин инвестиция салбаса, ондогон жылдардан бери пландалган инфраструктуралык долбоорлор ишке ашпай калмак дейт айрым эксперттер. Кытайдын \"Бир алкак - бир жол\" долбоору аркылуу каражат алган биринчи өнүккөн мамлекет бул - Италия болуп калды. Европалык бул өлкө \"Чоң житиликке\" дагы мүчө, дүйнөдөгү эң чоң он экономиканын катарында турганын дагы айта кетели. 2018-жылдан бери Италиянын экономикасы солгундап жатат. Өткөн жылы Генуя шаарындагы көпүрөнүн урап түшкөнү - өлкөнүн инфраструктурасы эскирип баратканынан кабар берет. Италиянын премьер-министри Кытайдын инвестициясы биринчи кезекте Триест менен Генуя шаарына багытталат деп билдирди. \"Кытайдын дүйнөдөгү таасирин биздин компаниялар колдонуп калышы керек деген пикирдебиз\",-деди премьер-министр Мишель Гераси. Кытай үчүн Италия канчалык маанилүү? Көпчүлүк талдоочулар Кытайдын Италиядагы инвестициялары жалпысынан \"символикалык\" гана мааниге ээ деп мүнөздөп жатышат. Муну менен Бээжин өнүккөн мамлекеттер дагы Кытайдын инвестициясына муктаж дегенди көрсөткүсү келет. Кытайдын лидери Си Цзиньпин Европа Биримдиги Кытайдын таасиринен кооптонуп, негизги он маселеге көңүл буруш керек экенин айтып чыккан. Алардын бири - Кытайдын Huawei компаниясына Европадагы ишмердүүлүгүнө уруксат берүү. Буга чейин АКШ телеком гиганты Huawei Кытайга тыңчылык кылууга көмөктөшөт деп билдирген. Huawei болсо айыптарды четке кагып келүүдө. Италия менен Кытай кол койгон келишимдерде Huawei компаниясынын ишмердүүлүгү камтылган эмес. Ошондой эле Рим эки мамлекет кол койгон келишимдин мыйзамдык күчү жок экенин белгилеп жатат. Андан тышкары Италия Европа мамлекеттери Кытайдын каражатын Инфраструктуралык инвестиция боюнча Азия банкы аркылуу алып жатканын да кошумчалады. Кытайдын Борбор Азиядагы инвестициялары Кытай Борбордук Азияда биринчи кезекте транспорттук жана энергетикалык долбоорлорго көңүл бурууда. Миллиардаган инвестиция Борбор Азия аркылуу Иран, Орусия, Кавказ, Түркия жана Европа менен байланыштыра турган темир жол жана автожолдорду курууга жумшалып жатат. Кытай Кашкардан Европаны көздөй Орусияны айланып, Кыргызстан жана Ɵзбекстан, Түркмөнстан аркылуу трансконтиненталдык темир жол курууну пландаштырып жатканына көп болду. Кыргызстан бул долбоордон өзүнүн кызыкчылыгын талашып, эң оболу өлкөнүн түндүк-түштүгүн бириктирген темир жол маанилүү экенин билдирип келет. Кытай менен Казакстандын чек арасында кургактагы ири порт Коргос курулуп бүттү. Андан жүктү Актау портуна жеткирип, андан ары Каспий деңизи аркылуу Азербайжан менен Грузияга жеткирүү каралган. Кыргызстан жана Тажикстан сыяктуу өнүгүп келе жаткан мамлекеттер айыл чарбасына жана өнөр жайга салынган Кытай инвестициялары экономиканы өнүктүрөт деп үмүттөнүп жатышат. Бирок Кытайдын геосаясий долбооруна каршылыктар да пайда болду. Борбордук Азиянын башкаруучулары Бээжиндин капиталынын келишин колдоп жатышкан менен кытайлык инвесторлор жергиликтүү элдин жериген мамилесине туш болууда. Кээ бир учурларда ксенофобия көрүнүштөрү болуп жатат. (AT)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-45750277", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/magazine-44135904", "doc1": "سوف يُعقد القران في نفس المكان الذي عُقد فيه قران الأمير هاري وميغان ويجمع عقد القران هذه المرة الأميرة يوجيني، ابنة الأمير أندرو، وصديقها جاك بروكسبانك يوم 12 أكتوبر/تشرين الأول. وفيمايلي بعض المعلومات عن حفل الزفاف المرتقب. من هي الأميرة يوجيني؟ الأميرة يوجيني هي حفيدة الملكة إليزابيث والابنة الثانية للأمير أندرو وسارة، دوقة يورك. تبلغ يوجيني من العمر 28 عاما، وترتيبها التاسع من حيث تولي العرش البريطاني بعد شقيقتها بيتريس. ويتذكر الجميع الشقيقتين بسبب ملابسهما التي ارتديناها خلال حفل زفاف الأمير وليام وكاثرين عام 2011. الأميرة يوجيني وشقيقتها الأميرة بيتريس يلوحان خلال حفل زفاف دوق ودوقة كامبريدج وتحمل الأميرة لقب \"سمو الأميرة الملكية يوجين أميرة يورك\"، وسوف تحتفظ بلقبها الملكي عندما تتزوج، وسوف يكون لها حق اختيار الانتساب للقب الزوج. وتدير الأميرة، التي درست اللغة الإنجليزية وتاريخ الفن في جامعة نيوكاسيل، متحف \"هاوسر آند ويرث\" للفن المعاصر في لندن. وتحتفظ يوجيني بعلاقة وثيقة جدا مع أبويها اللذان انفصلا وهي طفلة، ولا يزالان أصدقاء. وتقول والدتها إنهم أطلقوا عليها اسم يوجيني نسبة لحفيدة للملكة فيكتوريا، تدعى فيكتوريا يوجيني. يوجيني (يمين) مع والدتها وشقيقتها من هو الزوج؟ التقى جاك بروكسبانك، المدير السابق لمطاعم ماهيكي في ماي فير بلندن، الأميرة يوجيني عندما كانت تبلغ من العمر 20 عاما، في رحلة تزلج في فيربير في جبال الألب السويسرية. ويقول بروكسبانك، مدير علامة \"تيكيلا\" التجارية، والذي يبلغ من العمر 32 عاما، إنه \"أحبها من أول نظرة\". درس بروكسبانك في المدرسة العامة في باكينغهام، وعمل في الحانات والمطاعم لعدة سنوات وقال في إحدى المرات إنه يحلم بتدشين سلسلة حانات. يعمل جاك بروكسبانك مديرا للعلامة التجارية تيكيلا ويقال إن الملكة إليزابيث باركت الزيجة عندما حضر الاثنان حفل عيد ميلاد الأمير هاري ال32 في بالمورال. كما حصل جاك على موافقة حماته، التي قالت إنها \"أحبت جاك\" في مجموعة من المشاركات المدونة على مواقع التواصل الاجتماعي احتفاء بإعلان الموافقة. ووصفه حماه، الأمير أندرو، بأنه \"شاب رائع\". وقد تقرر الملكة منح جاك لقبا قبل الزفاف، وسيعيش الزوجان معا في شقة تعرف باسم \"إيفي كوتيدج\" في قصر كنسينغتون. خاتم الخطوبة الخاص بالأميرة يوجيني كان مرصعا بالياقوت المحاط بفصوص من الألماس أين ومتى يعقد عقد القران؟ يُعقد عقد القران في الساعة 11 صباحا بالتوقيت الصيفي البريطاني يوم 12 أكتوبر/تشرين الأول في كنيسة القديس جورج في قصر ويندسور. وهو نفس المكان الذي عقد فيه الأمير هاري وميغان عقد قرانهما. وسوف يستقل الزوجان بعد انتهاء المراسم عربة تخت��ق شوارع ويندسور، لكنهما لن يذهبا إلى \"لونغ ووك\" مثلما فعل دوق ودوقة ساسكس في مايو/أيار الماضي. وسوف تستضيفهما الملكة بعد الظهر مع الضيوف في قصر ويندسور. كنيسة القديس جورج في ويندسور التي سيعقد فيها عقد القران من الذي يموّل تكاليف حفل الزفاف؟ مثلما حدث في حفل الزفاف الملكي السابق هذا العام، سيكون تمويل تكاليف حفل الزفاف بصفة شخصية باستثناء التأمين، الذي يموله دافعو الضرائب. وتزعم حملة جماعة \"ريبابليك\" المناهضة للملكية أن تكاليف التأمين تقدر بنحو مليوني جنيه استرليني. ولم يُكشف حتى الآن عن فاتورة تكاليف التأمين الخاصة بحفل زفاف الأمير هاري وميغان ماركل، لكن من المتوقع أن تكون تكاليف هذا الزفاف أقل نظرا لصغر مرتبة الزوجين داخل الأسرة الملكية. هل ستقدم المغنية إيلي غولدينغ، صديقة الأميرة يوجيني، عرضا في حفل الزفاف؟ ضيوف حفل الزفاف؟ مثلما حدث في حفل زفاف ميغان وهاري، وُجهت دعوة لنحو 1200 فرد لحضور عقد القران. وقال قصر باكينغهام إنه تلقى ما يزيد على 100 ألف طلب من راغبين في حضور الحفل. وسوف يحضر مندوبو الجمعيات الخيرية والمنظمات في حديقة القصر، من بينهم المستشفى الملكي الوطني لتقويم العظام، و معهد مكافحة السرطان للمراهقين، وجميعة \"جيش الخلاص\" الخيرية وصندوق الأمم المتحدة الاستئماني للقضاء على العنف ضد المرأة. كما يحضر أطفال من مدرستين محليتين، هما مدرسة القديس جورج و مدرسة كاوورث فليكسلاندز. الأميرة يوجيني مع والدها الأمير أندرو خلال الزفاف الملكي في شهر مايو/أيار الماضي ويشارك نحو 800 شخص في حضور حفل الزفاف، من بينهم عدد قليل من الوجوه الشهيرة، وعدد من أصدقاء يوجيني كالمغنية إيلي غولدينغ، وعارضة الأزياء كارا ديليفينغ. معلومات عن فستان الزفاف؟ قالت الأميرة لمجلة \"فوغ\" إن الفستان هو الشيء الذي كانت\"حريصة جدا\" عليه. وأضافت: \"بمجرد إعلاننا الزفاف، حددت المصمم والشكل مباشرة\". وألمحت إلى أفكارها خلال مقابلة مع برنامج \"ذا وان شو\" لبي بي سي ردا على سؤال يتعلق بما إذا كانت سترتدي فستانا منسدلا أم فستانا منتفخا، أجابت يوجيني \"ربما سيكون مزيجا بين الاثنين. هل يمكن عمل ذلك؟\" صمم فستان الخطوبة مصمم الأزياء إرديم واقتُرح اسم \"إرديم\"، مصمم أزياء في لندن، كواحد من المفضلين لتصميم فستان الزفاف. وكانت الأميرة قد ارتدت فستانا عليه نقوش أزهار من تصميمه ظهرت به في صور الخطوبة في قصر باكينغهام. من سيعقد القران في الكنيسة؟ يعقد مراسم الزفاف دينيا ديفيد كونر، كبير رجال الدين في كنيسة القديس جورج في ويندسور، الذي سبق وعقد المراسم الدينية لقران دوق ودوقة ساسكس في شهر مايو/أيار الماضي. وسوف يقود الصلاة جون سينتامو، كبير أساقفة يورك، الذي يعد أول رئيس أساقفة بريطاني أسمر البشرة وأعلن استقالته مؤخرا. جون سينتامو، كبير أساقفة يورك، سيقود الصلاة وتُبث مراسم الزفاف كاملة على قناة \"آي تي في\"، كفقرة مفتوحة خاصة ضمن برنامج \"هذا الصباح\" الذي يقدمه إيمون هولمز وروث لانغسفورد في ويندسور من الساعة 9:25 صباحا إلى 12:30 ظهرا. كما يمكن متابعة مراسم الزفاف على الموقع الإلكتروني لبي بي سي نيوز و قناة بي بي سي نيوز. --------------------------------------- يمكنكم تسلم إشعارات بأهم الموضوعات بعد تحميل أحدث نسخة من تطبيق بي بي سي عربي على هاتفكم المحمول.", "doc2": "Адатта буга чейинки королдук үйлөнүү үлпөттөрү өзгөчө шаан-шөкөт менен эсте калган. Би-би-си буга чейинки монaрхтардын салтанаттарын окурмандардын эсине салат. Ак көйнөк кийүү модасы Принц Альберт 17 жашында күндөлүгүнө: королева Викториянын \"көздөрү чоң жана көгүш\" деп жазган. Королева Виктория Британиядагы эң белгилүү монах. Ал үлпөт тоюнда ак түстөгү көйнөк кийип чыгып, кийин модага айланып кеткен. Виктория империянын тактысында 63 жыл олтурду. Андан узак тактыны башкарган королева Елизавета II гана. Виктория 1840-жылы Альбертке турмушка чыккан. Бул үлпөт той өтө чоң салтанат менен өткөн. Империянын калкынын саны 400 миллион киши деп эсептелген учур эле. Королева тойго ак түстөгү атлас жибектен жасалган көйнөк кийип чыккан. Ошол доор үчүн бул абдан өөн көрүнүш эле. Анткени турмушка чыгып жаткан кыз алтын же күмүш менен шөөкөттөлгөн гүлдүү көйнөк кийип чыгуусу керек деген түшүнүк болгон. Албетте, Виктория ак көйнөк кийгендердин биринчиси болбосо керек. Бирок салтанат тууралуу бүт дүйнө сөз кылган. Ошондуктан үйлөнүү үлпөтүнө ак көйнөк кийүү салтын Виктория баштаган деп эсептесе болот. Эң чоң аудитория Принц Уильям менен Кэтрин Миддлтондун үйлөнүү тойу абдан популярдуу болду. Принц Уильям менен Кэтрин Миддлтондун үйлөнүү тою абдан популярдуу болду. Ал тургай келинге курбу болуп чыккан Кейттин эжеси Пиппа дагы дүйнөлүк атакты ушул тойдон алды. Массалык маалымат каражаттары жазгандай, 2011-жылдагы үйлөнүү үлпөттүн салтанаттуу бөлүгүн дүйнө боюнча 2 миллиард киши көргөн. Бирок бул канчалык так сандар экенин айтуу кыйын. Ушул сандар британ өкмөтүнүн Маданият, маалымат жана спорт министрлиги тарабынан басма сөз жыйынында салтанатка чейин эле болжолдуу айтылганын эске сала кетели. Бирок кандай болгон күндө дагы бул сандар принц Чарльз менен Диананын үйлөнүү салтанатын түз эфир аркылуу көргөн 750 миллион кишиге салыштырганда бир топ эле көп. Романтикадан алыс өткөн үлпөт Азыркы учурда королдук үйлөнүү тойлор махабаттын артынан болот. Мурдагы кылымдарда мындай баш кошуулар саясий инструмент, империянын, тактынын кызыкчылыктары үчүн болуп келген. Королева Мария I. Маселен, англиялык королева Мария I менен испан принци Филипп II 1554-жылы кызыкчылыктар үчүн эле никеге турган. Баш кошуудагы максат эки өлкөнүн чет жердеги таасирин артыруу жана Европадагы католиктердин позициясын чыңдоо эле. Испан монархы үчүн романтиканын кереги жок эле. Баш кошкондон төрт жылдан кийин Мария безгектен көз жумган. Филипп жубайынын өлгөнүнө кабагым-кашым деген эмес. Дээрлик бир жыл аны менен көрүшкөн эмес экен. Мария көз жумгандан кийин Англия парламенти Филиппти тактынын ээси катары тааныган эмес. Ошондуктан ал империядан чыгып кеткен. Жөнөкөй өткөн үйлөнүү той Принц Филипп Экинчи дүйнөлүк согушта британдык Аскер-деңиз флотунда кызмат кылган. Королева Елизавета II менен Эдинбург герцогунун үйлөнүү салтанатына 2000 конок келген. Анын ичинде дүйнөдөгү монар��тар да кирген. Үйлөнүү салтанаты согуштан кийин 1947-жылы өткөн. Принцесса Елизавета (беш жылдан кийин королева болуп такка олтурган) үлпөт үчүн көйнөккө материалды талон менен сатып алган. Кызыгы өзүнүн талону жетпей калып, көйнөктү тигип даярдоо чыгымдары үчүн деп өкмөт кошумча 100 талон жазып берген. Кээ бир курбулары, жакындары дагы колдоо көрсөтүшкөн. Ал учурда башка бирөөнүн талонун колдонгонго дагы катуу тыюу салынган. Алты жолу үйлөнгөн король Король Генрих VIII өмүрүндө алты жолу төшөк жаңырткан экен. Король Генрих VIII өмүрүндө алты жолу төшөк жаңырткан экен. Эки аялы менен ажырашып, экөөсүн болсо \"көзүнө чөп салды\" деп жазага тартышкан. 1509-жылы агасынын жесири Екатеринага баш кошкон. Королго мураскер керек эле, бирок жубайы кыз төрөйт. Аны менен да ажырашып кеткен. Мындай жоругу менен король Католик чиркөөсүнөн алыстап калган. Андан соң Анна Болейнге баш кошот. Анысы дагы кыз төрөп, кийин балдары токтобой койот. Аны \"көзүмө чөп салды\" деп өлүм жазасына буюруган. Генрихтин кийинки аялы Жейн Сеймур болду. Ал падышага уул төрөп берди, бирок төрөттөн көз жумган. Анна Клевская төртүнчү жубайы болду. Анын менен саясий кызыкчылык үчүн гана никеге тургандыктан, бирге жашаган эмес. 50 жашында Генрих өзүнөн отуз жаш кичүү Екатерина Говардка баш кошуп, бир жылдан кийин \"ала жипти аттады\" деп, өлүмгө буюрат. Акыркы жолу үйлөнгөн жубайы Екатерина Парр Генрихтин өмүрүнүн соңуна чейин 1547-жылга чейин бирге жашады. Эң эле \"феминистик\" той Принцеса Уэльская. Принц Чарльз менен леди Диана Спенсердин 1981-жылы өткөн үйлөнүү тойу бир нече себеп менен көпчүлүктүн эсинде калды. Биринчиден, королдук үйлөнүү тойлордун ичинен келиндин үлпөт көйнөгүнүн этегинин эң узунун Диана кийди. Этегинин узундугу сегиз метр болгон. Анан калса баасы дагы кымбат - 100 миң долларга жакын болгон. Ошондой эле бул салтанат эң эле \"феминистик\" болуп калды. Анткени келиндин антындагы \"күйөөсүн угат\" деген убаданы алып салышкан. Принцесса Уэльская чынында эле өз алдынча эле. Ал принц Чарльз менен 1992-жылдан тарта бирге жашабай калган. Ошол эле учурда коомчулуктун алдында эле королдук үй-бүлөнүн, кеңешчилеринин, күйөөсүнүн өлкөнү башкаруу жөндөмүн сынга ала баштаган. Жубайлар 1996-жылы ажырашкан. 1997-жылы Диана авто кырсыктан мерт болот. (AbA)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/business/2014/02/140220_facebook_whatsapp", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-39960512", "doc1": "450 مليون شخص يستخدمون تطبيق واتس آب شهريا، وتستقبل الشركة مليون مستخدم جديد يوميا ويحظى تطبيق واتس آب بإقبال كبير من جانب المستخدمين الذين يبحثون عن التواصل من خلال الرسائل المجانية دون دفع أي رسوم، ويعد التطبيق منافسا قويا لماسنجر هاتف البلاك بيري. ويستخدم واتس آب أكثر من 450 مليون شخص شهريا، وتقول الشركة المشغلة إنها تستقبل مليون مستخدم جديد يسجلون لديها يوميا. وتعد تلك الصفقة الأكبر في تاريخ فيس بوك حتى الآن، حيث وصف مارك زوكربيرغ، مؤسس موقع التواصل الاجتماعي الشهير، الخدمات التي ��قدمها الواتس آب بأن قيمتها لا تصدق. ويسمح التطبيق للمستخدمين بإرسال الرسائل مجانا من خلال الاتصال بشبكة الانترنت، وهو ما يسهل التواصل بدون أي تكلفة. مواضيع قد تهمك نهاية ووفقا لتفاصيل الصفقة فإن شركة فيس بوك ستدفع 4 مليار دولار نقدا، وستحتفظ الشركة بحصة في واتس آب تبلغ قيمتها 12 مليار دولار بالإضافة إلى 3 مليار دولار في صورة أسهم مقيدة، سيحصل عليها جان كيوم مؤسس واتس آب والعاملين بالشركة. كما سيبقى كيوم في موقعه ليدير الشركة بشكل مستقل، وسيصبح عضوا في مجلس إدارة فيس بوك. وتعليقا على ذلك قال كيوم :\"نحن متحمسون ويشرفنا أن نكون شركاء لفيس بوك ومارك، وذلك في إطار سعينا لتوصيل منتجنا للمزيد من المستخدمين حول العالم.\" لكن الإعلان عن الصفقة أثر سلبا على أسهم فيس بوك، إذ تراجعت بنسبة 5%، عقب ساعات من التداول، بعد الإعلان عن الشراء المتوقع لتطبيق واتس آب. واستحوذت فيس بوك من قبل على موقع انستغرام للصور مقابل مليار دولار عام 2012، كما أشارت تقارير إلى تقديمها عرضا بقيمة 3 مليار دولار لشراء خدمة رسائل الصور سناب شات.", "doc2": "\"Бүгүнкү чечим компанияларга Евробиримдиктин баардык бирдиктүү эрежелерин так аткаруу, анын ичинде туура маалымат берүү милдетин эскерткен коңгуроо болду»,-деди Еврокомиссиянын атаандаштык боюнча комиссары Маргрет Вестагер өз билдирүүсүндө. \"Комиссия анык фактыны билип туруп, атаандаштыкка таасирин тийгизген кесепеттерди жоюу боюнча чечим кабыл алышы керек»,-деп кошумчалады ал. Еврокомиссиянын адистери 2014-жылдын соңунда социалдык тармактар секторундагы атаандаштыкка коркунучу жок деген чечим менен WhatsApp баарлашуу тиркемесин сатып алууга уруксат берген. Еврокомиссия билдиргендей, Facebook анда компания «эки сервистин аккаунттарын бири-бирине байлаган ишенимдүү автоматташтыруу системасын түзө албай турганын» айткан экен. Бирок 2016-жылдын августунда WhatsApp тармакты колдонуу шарттары жана купуялуулук саясаты жаңыланганын жарыялап, WhatsApp колдонуучусунун номерин Facebook аккаунтуна байлап койсо болорун айтып чыкты. Ѳткөн жылы комиссия бул боюнча иликтөө баштаган эле. Иликтөөнүн жүрүшүндө комиссия 2014-жылы компания туура эмес маалымат бергенин, ошондо эле Facebook жана WhatsApp аккаунттарын байланыштыруу боюнча техникалык мүмкүнчүлүктөр болгонун таап чыккан. Facebook октябрь айында жергиликтүү бийликтин кысымынан кийин Евробиримдиктин аймагында WhatsApp колдонуучулары тууралуу маалыматтарды чогултууну убактылуу токтоткон эле. (AbA)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/vert-fut-45337954", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/magazine-45545799", "doc1": "في يوليو/تموز 2018، انطلق وزير النقل النرويجي كتيل سلوفيك-أولسن برفقة داغ فولك-بيترسن، رئيس هيئة أفينور للموانئ الجوية النرويجية، في رحلة متميزة تابعتهما فيها الكاميرات وهما يستقلان طائرة صغيرة من طراز \"ألفا إلكترو جي-2\" سعة راكبين لتحلق بهما لبضع دقائق في سماء أوسلو. أما السبب في تميز تلك الرحلة فهي أن الطائرة تسير بالكهرباء بالكامل، تمدها بها بطارية خاصة، لتحقق ما كان يوما حلما، ولتكن مجرد بداية. والهدف من الرحلة التأكيد على ما تعتزمه النرويج من خفض ضخم في العقود المقبلة لانبعاثات غاز الكربون، وبحلول 2040 تنوي البلاد أن تنطلق كافة الرحلات القصيرة من مطاراتها على متن طائرات تدار بالكهرباء. ويعد الالتزام الذي قطعته النرويج بين أضخم الوعود حتى يومنا هذا بصدد خفض ما ينتجه قطاع الطيران من غازات الدفيئة، ولكن هناك ما يحول دون ذلك، وهو عدم وجود طائرات كبيرة تتسع لنقل الركاب وتدار بالكهرباء، فكافة الطائرات الكهربية حاليا صغيرة الحجم، كالتي أقلت أولسن وبيترسن والتي بالكاد تتسع لفردين بالغين. وقال المسؤولان إنه تعين عليهما الالتزام بحمية شاقة لإنقاص وزنهما قبل الرحلة، ومع ذلك يعقد بيترسن الأمل في تغير الوضع قريبا. يقول بيترسن إن مسؤولي الطيران في النرويج كانوا قبل بضع سنوات يعتقدون بعدم إمكان الاعتماد على الكهرباء كليا في إدارة حركة الطيران، \"حتى توجه مجلس إدارة هيئتنا قبل نحو ثلاث سنوات لزيارة لشركة إيرباص في تولوز. \"وهناك علموا أن الشركة تباشر بالفعل جهودا لإنتاج طائرات تسير بالكهرباء، وأن الأمر لا يقتصر على إيرباص، بل أيضا بوينغ عبر شركة زونوم إيرو وبمساهمة من ناسا. ومن ثم قررنا إطلاق برنامج للطائرات الكهربية في النرويج\". النرويج بلد ضخم به الكثير من المطارات الصغيرة التي تشغل رحلات قصيرة وتعد النرويج مكانا مناسبا لإطلاق تلك التجارب، نظرا لطبيعة تلك البلاد الجبلية والساحل المتعرج حيث الكثير من الجزر، مما يتطلب الكثير من الرحلات القصيرة (فهيئة أفينور مسؤولة عن تشغيل 46 مطارا في النرويج)، حيث يستغرق التنقل برا وبحرا وقتا أطول كثيرا مما تستغرقه الرحلات القصيرة خاصة في الشتاء حيث تغلق الثلوج كثيرا من الطرق والسكك الحديدية. يقول بيترسن: \"الكثير من رحلاتنا تستغرق 15 إلى 30 دقيقة وكثير منها بمناطق جبلية وعرة، لذا سنطرح مناقصة لشركات صناعة الطائرات للتقدم بعطاءات خلال عام لعامين\". ترغب النرويج في أن تطرح الشركات طائرات سعة 25 إلى 30 راكبا تدار محركاتها بالكهرباء بحيث تدخل باكورتها الخدمة بحلول 2025، وهو ما يراه بيترسن أمرا واقعيا مع ما تشهده تلك الطائرات من انتعاش في الوقت الراهن. ففي العام الماضي أشارت شركة رولاند بيرغر الاستشارية لوجود أكثر من 100 مشروع لطائرات تدار كهربيا يتم تطويرها على مستوى العالم. ومن تلك المشروعات شركة بيبسترل في سلوفينيا التي يقول المتحدث باسمها إن الشركة بصدد صناعة \"عدة طائرات تتسع كل منها لأربعة أشخاص، أبرزها الطائرة توروس جي-4، أول طائرة كهربية ذات أربعة ركاب في العالم\". ويضيف: \"كما طورنا نماذج أخرى لطائرات تتسع لأربعة أشخاص تعتمد على وسائل أخرى كالدفع بالهيدروجين، كذلك طورنا محركا مزدوجا لطائرة بأربعة ركاب، وسوف تنطلق الطائرة في 2019 حسب الخطة\". وتقول الشركة إنها تركز في المستقبل القريب على الطائرات ذات الراكبين والأربعة ركاب لاستخدامها كطائرات تدريب، بينما تنوي صناعة طائرة تتسع لتسعة عشر راكبا \"بمحرك وقود مزدوج للرحلات القصيرة\" بحلول 2025. وإلى جانب بيبسترل، هناك شركة زونوم إيرو بإحدى ضواحي سياتل والتي تخطط هي الأخرى لطائرات كالتي تأمل النرويج أن تستخدمها قريبا. تخطط زونوم إيرو لطائرات منها ما يتسع لمئة راكب بحلول عام 2020 تأسست زونوم إيرو عام 2013 وتلقت استثمارات من شركة بوينغ العملاقة للطيران، وتسعى لصناعة طائرات أضخم وأثقل. ويقول أشيش كومار، المدير التنفيذي لزونوم إيرو، إن الشركة تحرص على تلبية حاجات النرويج في إطار برنامج ��شمل لخفض الانبعاثات الصادرة عن وسائل النقل. ويشير كومار إلى نشاط شركته في المجال منذ خمس سنوات، قائلا: \"تابعنا تجارب الآخرين في صناعة تلك الطائرات وتعلمنا منها\". وتخطط الشركة مبدئيا لصناعة طائرة رحلات قصيرة تتسع لاثني عشر راكبا لتقلع بحلول 2022، بينما تخطط لأخرى تتسع لخمسين راكبا وتطير مسافة ألف ميل بحلول 2027. ولا تتوقف خططها عند هذا الحد، إذ يعتقد كومار أنه سيكون بالإمكان تسيير طائرة \"تتسع لمئة راكب وتطير مسافة 1500 ميل بحلول أواخر العشرينيات\"، مؤكدا قدرة الشركة على تلبية حاجة النرويج. وتعد تلك الخطط طامحة نظرا للتحديات التي تواجه صناعة طائرة ركاب تسير بالكهرباء، فالطائرات التي تقل عشرات الركاب فضلا عن حقائبهم تتطلب كميات هائلة من الطاقة للإقلاع ومواصلة التحليق. ورغم كون طائرات اليوم أخف وزنا وأكثر اقتصادا في استهلاك الوقود عن ذي قبل، فإنه لا يوجد وقود غير الكيروسين لديه كثافة للطاقة تكفي للاستخدام في طائرات الركاب. ورغم أن البطاريات تخزن الطاقة الكهربية، إلا أنه اعتُقِد قبلا أنه يلزم الكثير منها لتوفير ما يكفي من طاقة لطائرة صغيرة مما سيجعل وزنها يفوق قدرة الطائرة على الإقلاع والتحليق. لكن كومار يقول إن مشكلة البطاريات ربما كانت أقل المشكلات، فالتحدي الأكبر يتمثل في باقي الأنظمة الكهربية لطائرة من هذا القبيل، فهل توفر البطاريات ما يكفي من طاقة بشكل آمن ومنتظم لعمل أنظمة الرحلة الحساسة طوال الوقت؟ وماذا عن الحرارة المتولدة عنها؟ طورت شركة بيبسترل السلوفينية عددا من الطائرات الخفيفة التي تسير بالكهرباء وثمة حل يتمثل في تقليل الحجم الإجمالي للطائرات المستخدمة في الرحلات القصيرة، فحاليا تصمم أغلب الطائرات لتناسب رحلات متوسطة وطويلة المسافة، إذ يقول كومار إنها \"تصمم لرحلات تمتد لأربعة آلاف ميل، بينما 80 في المئة من الرحلات التي تسير فيها تكون دون 1500 ميل. أي أن طائرات مصممة لقطع مسافات متوسطة إلى طويلة تستخدم في رحلات قصيرة\". وقد بات لزاما الكف عن استخدام تلك الطائرات الأضخم والأثقل والأكثر تكلفة لخدمة مسارات قصيرة والاستعاضة عنها بطائرات أخرى. وتشير شركة زونوم إيرو، وهيئة أفينور، إلى فوائد أخرى للطائرات التي تعمل بالكهرباء بالكامل بخلاف خفض انبعاثات الغازات، فالطائرات الأصغر لن تحتاج لمدارج ضخمة، وسيمكنها الإقلاع من مطارات أصغر والهبوط فيها، وستكون الضوضاء الصادرة عنها أقل وبالتالي سيمكن تسيير أعداد أكبر منها في ساعات الليل المتأخرة والصباح الباكر. ولو أمكن إقلال وزن البطاريات سيقل الوزن الإجمالي للطائرة، ومن ثم ستحتاج لطاقة أقل لتسييرها. وسيترجم هذا في شكل نفقات تشغيل أقل وبالتالي تذاكر أرخص - ما سيحفز شركات الطيران على تسيير المزيد من تلك الطائرات (كما حدث في حالة الطيران الزهيد). ويقول كومار إن الطائرات الراهنة تولد بالفعل كما هائلا من الطاقة لتشغيل أنظمة رحلتها - فما تولده الطائرة بوينغ 787 \"دريم لاينر\" قد يناهز 1.3 ميغاواط؛ أي ما يكفي من كهرباء لإنارة 850 منزلا. ويرى كومار أن التحدي الأكبر هو توليد خمسة ميغاواط، وهو ما يتوقع أن يكفي طائرة تقل 100 راكب. ويتوقع بيترسن أن يستعين الجيل الأول على الأقل من تلك الطائرات في النرويج بالتقنية الهجينة أو تقنية الوقود المزدوج، فطبقا لقوانين سلامة الطيران يلزم أن تحمل الطائرة ما يكفي من وقود على سبيل الاحتياط لتحويل مسارها في حالة ��لطوارئ. وقد أثبتت السيارات الهجينة على غرار السيارة تويوتا بريوس أهميتها بالنسبة لخدمات الأجرة عبر الإنترنت مثل خدمة أوبر. ويمكن شحن البطاريات وتخزينها لحين الحاجة ومبادلتها بالبطاريات المستخدمة والتي يتم شحنها واستخدامها في طائرة أخرى. هل يصبح شحن الطائرات شائعا كشحن السيارات الكهربية ولو نجحت خطة النرويج فستمتد أثارها لدول أخرى، فلو تم تسيير كافة الرحلات الأقل من 90 دقيقة على متن طائرات كهربية، فسيتسع مدى الرحلات ليشمل مدنا إسكندنافية قريبة من النرويج، فضلا عن بلدان أخرى. وسيتعين أن تشتري بلدان أخرى غير النرويج تلك الطائرات حتى تستطيع الشركات تغطية تكلفتها وتحقيق أرباح. يقول بيترسن إن إيرباص تخطط لصناعة طائرة كهربية تقل 100 راكب مسافة ألف كيلومتر بحلول 2030. وستكون البنية التحتية من التحديات الكبرى أمام مشروع كهذا، فرغم ثراء النرويج وتمتعها بشبكة مواصلات جيدة إلا أن نقل شحنات الكيروسين عملية معقدة ومكلفة، وسيتعين على النرويج أن تقرر ما إذا كانت ستصل محطات الشحن الكهربي لطائراتها الجديدة بشبكة الكهرباء العامة للبلاد أم ستستعين بوسائل بديلة لتوليد الكهرباء المطلوبة. لكن النرويج خطت بالفعل على طريق طائرات الرحلات القصيرة المسيرة بالكهرباء بالكامل، فرحلة بيترسن التي تابعتها الأنظار لم تكن حدثا منفردا. يقول بيترسن: \"استمرت تلك الرحلة نحو 15 إلى 20 دقيقة، وقد قمت باثنتي عشرة رحلة في نفس اليوم دون أن نضطر للتأخر ولو مرة واحدة لشحن البطاريات\". وتابع قائلا: \"أقلعنا والبطارية مشحونة بالكامل ومع الهبوط بعد 20 دقيقة لم نكن قد استنفدنا سوى ربع البطارية. أوقفنا الطائرة حيث أراد فني الشحن، بينما اتجهنا لتقييم الرحلة والاستعداد على عجل للرحلة التالية. وما إن وصلنا للطائرة مجددا إلا ووجدناها مشحونة بالكامل، كما كانت قبل انطلاق الرحلة السابقة\". واختتم بيترسن قائلا: \"نعتقد أن تكنولوجيا الطائرات المسيرة كهربيا أصبحت واقعا\". يمكنك قراءة الموضوع الأصلي على موقع BBC Future ----------------------------------------------------- يمكنكم استلام إشعارات بأهم الموضوعات بعد تحميل أحدث نسخة من تطبيق بي بي سي عربي على هاتفكم المحمول.", "doc2": "Бул ишке ашса, дүйнөлүк авиация тармагындагы чыныгы революция болуп калмакчы. Ушул жылдын жай айында Норвегиянын транспорт министри Кетил Солвиг-Ольсен жана аба майдандарын эксплуатациялоо боюнча иш алып барган Avinor компаниясынын директору Даг Фальк-Петерсен электр энергиясы менен кубат алган учак менен учушту. Журналисттердин көз алдында алар эки кишилик Alpha Electro G2 учагына олтуруп, штурвалды Фальк-Петерсен башкарып, учуп кетишти. Учак кыска убакытка гана Ослонун үстүнөн учкан. Мунун эмнеси таң калычтуу? Албетте, учактын кыймылдаткычы электр энергиясы менен кубат алганы. Алар көңүл ачуу үчүн учпаганы көрүнүп турат. Мунун менен Норвегиянын алдындагы пландардын олуттуулугун байкаса болчудан. Келечегинде бул өлкө атмосферага бүркүлгөн көмүр кычкыл газын кескин кыскартууну көздөп жатат. Норвегия - мына ушундай эксперимент үчүн ылайыктуу жер. Өлкө аймагынын чоң бөлүгү тоолуу, аралдар көп. Өкмөт 2040-жылга барып, бардык жергиликтүү аба каттамдарына электр учактарын колдонуу ниетин билдирди. Бул атмосферага бүркүлгөн парник газдарынын көлөмүн радикалдуу түрдө азайтуу планы деген сөз. Бирок, олуттуу тоскоолдук бар: азыркы стандарт учактардай көлөмдүү электр учактары жасала элек. Азырынча рынокто электр энергиясы менен кубат алган чакан гана учуучу аппараттар бар. Солвиг-Ольсен менен Даг Фальк-Петерсен учкан учак эки гана орундуу. Анан калса, алар учардын алдында катуу диета кармоого аргасыз болушкан. Фальк-Петерсен мындай абал жакында өзгөрөт деп ишенет. Учурда кыска аралыкка деле чоң учактар колдонулат. Бир нече жыл мурун Норвегиянын жарандык авиация тармагынын жетекчилиги электр учактарына ишенбеген көз карашта болчу деп белгиледи Петерсен: \"Андан кийин болжолу үч жыл мурун биздин жетекчилер Тулузда Airbus компаниясында конокто болушту. Airbus компаниясында аларга бул жаатта катуу эмгектенип жатышканы тууралуу айтып беришкен. Мындай аракетти Boeing дагы көрүүдө. Алар бул Zunum Aero жана НАСА менен кызматташууда. Ошондон кийин бизде Норвегиядагы учууларды электрификация кылуу программасы жаралды\". Норвегия - мына ушундай эксперимент үчүн ылайыктуу жер. Өлкө аймагынын чоң бөлүгү тоолуу, аралдар көп. Ички каттамдардын көпчүлүгү кыска аралыкка учушат (Avinor компаниясы 46 аэропортту тейлейт). Норвегия учак жасаган компаниялар 25-30 орундуу электр кыймылдаткычы менен жүргөн учактарды чыгарса дейт. Унаа же темир жол, суу аркылуу карым-катнаш кылуу көп убакытты талап кылары белгилүү. Өзгөчө кар жааган мезгилде жолдо жүрүү татаал. \"Бизде учуунун узактыгы 15 минутадан 30 минутага чейин уланат,- деп кеп салды Фальк-Петерсен. - Ошондуктан биз ушундай программаны иштеп чыгуунун чечтик. Мунун алкагында мындай электр учактарын жасаган компаниялар бир-эки жылда программага катышуу үчүн атаандашып баштайт\". Zunum Aero алгач 2022-жылга карата ички каттамдар үчүн 12 орундуу учак жасоону пландаган. 2027-жылга учуу аралыгы 1000 милге жеткен 50 орундуу учак чыгаруу пландары бар. Норвегия учак жасагандар 25-30 орундуу электр кыймылдаткычы менен жүргөн учактарды чыгарса дейт. Алардын алгачкыларын 2025-жылдан тарта колдонууга берсек деген планы бар. \"Ушундай үлгүдөгү учактар электр кубаты менен уча алат деп ишенебиз\",-деди Фальк-Петерсен. Электроучактар азыр эле популярдуу болуп баштады. Roland Berger консалтинг фирмасынын маалыматы боюнча, өткөн жылы дүйнөдө ушундай 100гө чукул долбоор иштеген. Словениялык Pipistrel ушуну менен иш алып барып жаткан компаниялардын бири. Компаниянын өкүлү Тая Боскарол учурда төрт орундуу электр учактардын үлгүсү боюнча иш жүрүп жатканын айтты. Pipistrel өкүлүнүн айтымында, эки жана төрт орундуу учактар машыгуу үчүн эле. Компаниянын 2025-жылга карата 19 орундуу гибрид кыймылдаткычка ээ учак чыгаруу планы бар. Taurus G4 - электр менен кубат алган дүйнөдөгү төрт орундуу алгачкы учак болуп калышы мүмкүн. \"Биз бир нече альтернативалуу түрлөрүн ойлоп чыктык. Айталы, төрт орундуу суутек моторлуу учак. Бизде гибрид кыймылдаткычка ээ үлгүсү да бар. Бул кыймылдаткыч толугу менен ишке жарамдуу жана муну биз алгачкы жолу 2019-жылы учурабыз деген план бар\". Pipistrel өкүлүнүн айтымында, эки жана төрт орундуу учактар машыгуу үчүн эле. Компаниянын 2025-жылга карата 19 орундуу гибрид кыймылдаткычка ээ учак чыгаруу планы бар. Учактын батарейкасын кубаттандыруу электромобил сыяктуу эле жөнөкөй нерсе болуп калабы? Pipistrel атаандаш компаниялар дагы жок эмес. Американын Zunum Aero компаниясы дагы Норвегияга керектүү учактарды чыгарууну пландап жатат. 2013-жылы негизделген Zunum Aero инвестицияны авиагигант Boeing компаниясынан алган жана оор электролайнер чыгаруу боюнча иш жүргүзүүдө. Компаниянын башкы директору Ашиш Кумар норвегиялыктардын планы аларды дароо эле кызыктырганын айтты: \"Биз мунун менен беш жылдан бери алектенип жатабыз Башка компаниялардын тажрыйбасын дагы эсепке алып, көп нерсени өздөштүрдүк\". Zunum Aero алгач 2022-жылга карата ички каттамдар үчүн 12 орундуу учак жасоону пландаган. 2027-жылга учуу аралыгы 1000 милге жеткен 50 орундуу учак чыгаруу пландары бар. Муну менен эле токтоп калбай, \"1500 милге уча турган 100 орундуу авиалайнер иштеп чыгуу 2020-жылга барып реалдуу болуп калышы керек. Норвегия эмнени кааласа, ошону бергенге бизде мүмкүнчүлүк бар\",-деди Кумар. Конструкторлордун алдында кандай кыйынчылыктар турганы дагы кызыктуу. Канткенде учуу коопсуздугу бекем сакталган электр учагын ишке слаууга болот? Бул жатта ондогон долбоорлор иштеп жатат. (AbA) Макала айрым кыскартуулар менен берилди. Макаланын түп нускасын англис тилинде BBC Future сайтынан окуңуздар. ."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/science-and-tech-39229836", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-39202574", "doc1": "وقد منح مصممو هذه البرامج أسماء غريبة لبرامجهم. في ما يلي خمسة من أغرب الأسماء. الملاك الباكي أحد أدوات القرصنة التي وردت في كثير من العناوين هي أداة \"الملاك الباكي\"، والتي يبدو أنها تجعل تلفزيونا ذكيا من إنتاج شركة سامسونغ يُسجّل المحادثات. واسم \"الملاك الباكي\" مقتبس من شخصية في مسلسل الخيال العلمي البريطاني \"دكتور هُو\"، تبدو جامدة كتمثال. وقال ألان وودورد، خبير الأمن الإلكتروني، إن اختيار هذا الاسم ربما يكون لأنك \"تعتقد أنه (التلفزيون) ليس حيا ولا يقوم بأي نشاط، لكنه في الحقيقة ليس كذلك\". وتشير وثائق ويكيليكس إلى أن التلفزيون الذكي من سامسونغ يبدو وكأنه توقف عن العمل من تلقاء نفسه، بحيث يبدو مثل الملاك الباكي الذي يظهر في المسلسل جامدا لكن تدب فيه الحياة حين يكون بعيدا عن الأنظار. وبالرغم من وجود مزاعم بأن المخابرات البريطانية (إم آي 5) ساعدت في تطوير برنامج التجسس هذا، إلا أنه من الممكن أيضا أن يكون القراصنة في المخابرات الأمريكية من المعجبين بملسلسل \"دكتور هُو\". سونتاران هي أداة تستخدم في التنصت على المكالمات التي تُجرى عبر نظم مثل سكايب، وهو اسم مأخوذ من مسلسل \"دكتور هو\" أيضا. وتشبه شخصية السونتاران حبة البطاطا، وهي مخلوقات فضائية تستهدف غزو كوكب الأرض باستخدام غازات سامة تعمل على انبعاثها عبر الفضاء. ريكي بوبي جسّد ويل فيريل شخصية ريكي بوبي بوسع هذا البرنامج التحكم عن بعد في أجهزة كمبيوتر دون أن يتم رصده، عبر أوامر الاستخدام الخاصة بنظم تشغيل ميكروسوفت ويندوز، وفقا للتسريبات. وأُخذ اسم هذه الأداة من شخصية قائد سيارات السباق \"ريكي بوبي\" الذي جسّده الممثل ويل فيريل في فيلم \"ليالي تالاديغا: قصة ريكي بوبي\"، الذي أُنتج في 2006. وبعد تعرض ريكي بوبي لتصادم في سباق، راح يعدو في مضمار السابق، وهو لا يرتدي سوى خوذته وملابسه الداخلية، مصرا على أن النيران أمسكته. ونجح بوبي في إقناع صديق له يُدعى \"كال\" بأن يصبح قائد سيارات سباق هو الآخر. وانعكس هذا في أداة التجسس ريكي بوبي، إذ أطلق مصممو البرنامج على مركز استماع في البرنامج اسم \"كال\". ستارفنغ ويزيل جاء اسم أداة التجسس في أغنية للمطرب الأمريكي ويرد أل يانكوفيتش تشير الوثائق المسربة إلى أن المسؤولين عن تصميم تلك الأدوات يحبون أن يطلقوا عليها أسماء، حتى قبل الانتهاء من تصميمها. ستارفنغ ويزيل أو (حيوان ابن عرس الجائع) هو واحد من قائمة طويلة حافلة بالأسماء الغريبة لأدوات التجسس التي اختارها مصمموها لأنها \"رائعة\"، وفقا لوصف أحد هؤلاء الأشخاص في وثيقة مسربة. وأضاف الشخص، الذي استُبدل اسمه في الوثيقة بالرمز 77010#، \"إنها في الغالب إشارات غير مباشرة لما أحب، مثل أسماء مستعارة من التلفزيون أو عبارات تُقال أثناء العمل مُشفّرة بمنح اسم غامض للأداة\". وجاء ذكر \"ستارفينغ ويزيل\" في أغنية مدتها 11 دقيقة للمغني الأمريكي ويرد أل يانكوفيتش. وفي الأغنية، يتوجه يانكوفيتش إلى متجر لبيع الكعك، لكن هناك يخبره البائع أن ما لديه من كعك قد نفذ وأن هناك صندوق مليء بحيوانات ابن عرس المجنونة الجائعة. ويشتري يانكوفيتش أبناء عرس التي تقفز إلى خارج الصندوق وتبدأ في نهش وجهه، وحينها يقابل فتاة أحلامه. مادننغ ويسبر هنا قد يظهر قراصنة السي اي ايه مدى هوسهم، إذ أن اسم \"مادننغ ويسبر\" يشير إلى لعبة فيديو على الانترنت هي (World of Warcraft). ويقول خبير الأمن الإلكتروني آلان وودورد إن هذا الاسم \"تقريبا نمطي جدا.. فهي ترسم صورة لقرصان إلكتروني يحب البيتزا، والجعة، والخيال العلمي، وألعاب الفيديو على الإنترنت\". وأثناء ممارسة اللعبة، يجوب اللاعب مساحة شاسعة من الأرض تملؤها المسوخ، ويضطلع بتنفيذ مهام، ويتفاعل مع لاعبين آخرين. و\"مادننغ ويسبر\" أداة سحرية في اللعبة، يؤدي استخدامها إلى إضعاف الخصوم. أما بالنسبة لأداة التجسس \"مادننغ ويسبر\"، فالهدف من تشغيلها هو التحكم عن بعد في أداة اسماها \"فانغارد\". ويقول وودورد إنه غير متأكد ما المقصود، لكنه يرجح أنه أنظمة فانغارد للإنذار. البومة الثلجية هناك من أسماء أدوات التجسس الوارد ذكرها في التسريبات ما يحمل إشارة أوضح للعدوانية، مثل أسماء الطيور الجارحة. فهناك أسماء النسر الأصلع، والعقاب المخادع، وطائر الباشق. وبإمكان الطيور الجارحة أن تنقض على فريستها دون أن يصدر عنها صوت تقريبا. وينطبق ذلك على أداة التجسس المسماة \"البشاق\"، التي بإمكانها رصد الحروف التي يكتبها شخص ما باستخدام لوحة المفاتيح دون أن يدري أنه يخضع للمراقبة. وهناك أيضا أداة \"البومة الثلجية\" التي ذكرت التسريبات أنها تستخدم في اختراق أجهزة كمبيوتر من طراز \"ماك\". ومن المحتمل أن الاسم لم يُقتبس عن الطائر، وإنما هو مستوحى من فرق الكشّافة من الفتيات. والبومة الثلجية في الكشافة هو لقب شخص بالغ يساعد قائدة المجموعة التي يُطلق عليها لقب \"البومة البُنّية\". وتعليقا على هذا، يقول خبير الأمن الإليكتروني وودورد \"ربما هذا أول مؤشر على انخراط امرأة\" في برامج التجسس.", "doc2": "Борбордук чалгын кызматы Wikileaks жарыялаган документтер боюнча комментарий берүүдөн баш тартты. Тактап айтканда, АКШнын Борбордук чалгындоо кызматынын киберкуралдары тууралуу айтылган. Компьютердин Windows, Android, iOS, OSX жана Linux операциялык системасын, ошондой эле интернет-роутерлеринин вирустары бар экени көрсөтүлгөн. Бул программалардын бир бөлүгү АКШда иштелип чыккан дейт документтин авторлору. Бирок британдык МИ-5 чалгын кызматы Samsung телевизоруна атайын программа орнотууда америкалыктарга көмөктөшкөн. Борбордук чалгын кызматынын өкүлдөрү жана британдык расмийлер Wikileaks жарыялаган документтер боюнча комментарий берүүдөн баш тартты. Wikileaks өзүнүн булактары бул маалымат менен бөлүшүү аркылуу, чалгын кызматынын хакердик мүмкүнчүлүгү мыйзамдардан аша чаап кеткен жокпу деген талкууга жем таштап жатканын белгиледи. Би-би-си коопсуздук маселеси боюнча кабарчысы Гордон Корера белгилегендей, мурда Эдвард Сноуден көптөгөн сыр материалдарды ачыкка чыгарып жибергенде АКШнын Улуттук коопсуздук агенттиги чоң жаңжалдын ичинде калган. Эми мындай кырдаалга чалгын кызматы туш болуп жатат. Бузулган телевизор Эдвард Сноуден Wikileaks маалыматына таасирленгенин жана ал чындыкка жакын экенин \"Твиттер\" баракчасына жазды. Эгер бул документтерге ишенсек, 2014-жылдын июнь айында Samsung телевизорунун F8000 сериясына жасалган хакердик чабуул «Weeping Angel» (\"Ыйлаган периште») деп аталган. Бул жерде кеп, телевизордун өзгөчө режим абалы тууралуу жүрүүдө. Колдонуучу телевизор өчүрүлгөн деп ишенет, бирок ал өзгөчө абалда тура берет. Авторлор ырастагандай, вирус киргенден кийин телевизорлор бөлмөдөгү үндөрдү жашыруун жазып алып, телевизорду иштеткен учурда wi-fi калыбына келер замат, ал үндү чалгын кызматынын серверине жөнөтүп жиберет. Келечегинде бул программаны видео тартууга боло тургандай иштеп чыгуу планы да бар экени айтылат. Samsung компаниясы бул айтылгандар боюнча азырынча эч кандай билдирүү жасаган жок. Борбордук чалгын кызматы Samsung «акылдуу» телевизору аркылуу сүйлөшүүлөрдү угууга мүмкүнчүлүк тапты деп айтылууда. Apple каражаттарына чабуул Wikileaks өткөн жылы Борбордук чалгын кызматы Android платформасынын 24 жылчыгын таап чыккан деп билдирет. Булар буга чейин эч ким билбеген коопсуздук программасындагы кемчиликтер экен. Бул табылганын көбүн чалгын кызматынын адистери табышкан. Айрымдарын болсо британдык байланыш боюнча борбору жана АКШнын коопсуздук кызматы жана аты аталбаган уюмдар тарабынан чалгын кызматына келген дейт документтин авторлору. Жыйынтыгында Samsung, HTC жана Sony сыяктуу компаниялардын гаджеттери хакердик чабуул үчүн ачык эле болуп калган. Чалгын кызматы Whatsapp, Signal, Telegram жана Weibo сыяктуу чат аркылуу жөнөтүлгөн чакырууларды окуй алат. Wikileaks негиздөөчүсү Жулиан Ассанж киберкуралдар коркунучунун жайылганы тууралуу мурдатан эле эскертип келүүдө. Ошондой эле документтерде, чалгын кызматы с iPhone жана iPad боюнча иштей турган өзгөчө бөлүм түзгөнү айтылат. Алардын максаты объект жүргөн жерин аныктоо жана андагы видеокамера менен микрофонду активдештирип, анын жазган каттарын окуу. Бул бөлүм жогоруда айткандай iOS системасынын табылган жылчыкчаларынан пайдаланган. Wikileaks чалгын кызматынын интернетке туташпаган компьютерлерге да вирус тарата турган мүмкүнчүлүгү, дагы башка бир топ хакердик технологиядагы жаңы ыкмалары тууралуу маалыматтарды жарыялаган. Wikileaks жарыялаган документтерин Борбордук чалгын кызматы пландаган хакердик ишмердүүлүгүнүн биринчи сериясы деп атаган."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/vert-cap-40603421", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/magazine-40566240", "doc1": "يقول مات ووكر، أستاذ الأعصاب وعلم النفس بجامعة كاليفورينا، بيركلي: \"في فترة الأربعينيات، كان الناس ينامون في المتوسط ما يزيد قليلا على ثماني ساعات في الليلة. وحاليا في العصر الحديث، أصبح الناس ينامون في المتوسط ما بين ست إلى سبع ساعات، أو بين ست إلى ثماني ساعات تقريبا في الليلة\". ويضيف: \"وهذا يمثل خسارة كبيرة لفترة النوم في غضون 70 سنة فقط، ونحن الآن في مرحلة نقتطع فيها نحو 20 في المئة من ذلك المتوسط\". وبالنسبة للكبار، يعج العالم الحديث بالأشياء التي تجعلنا نقلل من وقت النوم. فمادة الكافيين تساهم في ذلك، وهي التي تبقينا مستيقظين لفترة أطول. وهناك أيضا المشروبات الكحولية التي تجعل نومنا متقطعا، وتقمع أحلامنا من خلال حرماننا من النوم العميق. وبالرغم من أننا حسَّنا من ظروف النوم، وكل الأمور التي من المفترض أن تجعل نومنا أكثر راحة وسهولة، مثل الفُرش الوثيرة، إلى المنازل ذات الهواء النظيف، فإن البيئة التي بتنا نتحكم فيها ربما تكون قد ساهمت في خلق بعض المشاكل لنا، كما يقول ووكر. أصبحنا نستهلك كميات أكثر من المشروبات التي تحتوي على مادة الكافيين لتساعدنا على العمل لساعات أطول وتقلل من ساعات النوم ويضيف ووكر: \"الشيء الذي قد يجده الناس مدهشا هو أجهزة التدفئة المركزية، وأجهزة التكييف المركزي. فعندما تغرب الشمس، تنخفض درجات الحرارة بشكل كبير، وعندما تشرق مرة أخرى، تبدأ درجات الحرارة في الارتفاع بشكل ملحوظ. وبالتالي، يمكن لأجسادنا أن تتوقع ذلك الهدوء الجميل في درجات الحرارة أثناء الليل، لكن ما فعلناه نحن هو أننا أخرجنا أنفسنا من ذلك الوضع الطبيعي، الذي كان يخبرنا متي ينبغي علينا أن ننام، بل ويساعدنا أيضا على الاستغراق في النوم\". كما أن هناك أيضا وسائل التكنولوجيا الحديثة، فلم يعد الأمر يقتصر على المصابيح التي توفر لنا الضوء الصناعي، بل ظهرت الآن جميع الأجهزة التي تحمل الشاشات المضيئة التي تعمل بتقنية \"إل إي دي\" (أو الليد)، والتي تصدر نوعا قويا من الضوء يعرف بالضوء الأزرق. ويضيف ووكر: \"وهذا الضوء الأزرق للأسف هو الذي يمثل المكابح التي توقف إفراز هرمون يعرف باسم الميلاتونين خلال الليل، وهو الهرمون الذي يحدد متي يجب عليك أن تخلد للنوم\". ويتابع: \"وتساهم وسائل التكنولوجيا الحديثة أيضا في تأخير النوم. فقد أصبح منتصف الليل هو الوقت الذي نفكر فيه في الرسا��ل الإلكترونية، ونقول: يجب أن أرسل هذه الرسالة الأخيرة بالبريد الإلكتروني، أو نقول: دعني أتحقق من صفحتي على الفيسبوك مرة أخرى، وهكذا\". أصبحت وسائل التكنولوجيا الحديثة سببا في تأخير نومنا أضف إلى ذلك، على حد قول ووكر، الأشخاص الذي يحبون الاستيقاظ مبكرا. فالضغوط الاقتصادية والاجتماعية تدفعنا نحو مزيد من العمل، وقليل من النوم، وتجعلنا نتشبه بكثير من مشاهير القادة في العالم - مثل دونالد ترامب، وباراك أوباما، ومارغريت ثاتشر- الذين يقولون إنهم ينامون خمس ساعات فقط في اليوم، أو أقل من ذلك. لكن هل ينبغي علينا أن نطمح لأن نكون مثل جورج دبليو بوش، الذي قيل إنه كان يذهب إلى النوم في الساعة التاسعة مساء، وينام لنحو تسع ساعات كل ليلة؟ يقول ووكر: \"وفقا لنحو عشرة آلاف دراسة وبحث علمي، فإن عدد الأشخاص الذين يمكنهم أن يعيشوا من خلال النوم لست ساعات فقط أو أقل من ذلك ولا تظهر لديهم أي مضاعفات صحية، يمكن التعبير عنه بنسبة مئوية مقدارها: صفر\". ويضيف ووكر أنه في حالة النوم لفترة أقل من سبع ساعات كل ليلة، فإننا نبدأ في رؤية عواقب صحية لذلك. ويتابع ووكر: \"كل مرض رئيسي يقتلنا في هذا العالم المتقدم، مثل: الزهايمر، والسرطان، والبدانة، والسكري، والقلق، والاكتئاب، والرغبة في الانتحار، كلها جميعا لها علاقة مباشرة وعلاقة سببية قوية بقلة النوم\". هذا المقال مبني على مقابلة أجريت مع مات ووكر في برنامج \"ذي انكوايري\" الذي يقدمه جيمس فليتشر لراديو بي بي سي. يمكنك قراءة الموضوع الأصلي على موقع BBC Capital.", "doc2": "\"1940-жылдары кишилердеги түнкү уйкунун орточо узактыгы сегиз сааттан бир аз көбүрөөк убакытты түзгөн. Ал эми азыр болсо 6,7-6,8 саат уктайбыз\", -дейт Берклидеги Калифорния университетинин нейробиология жана психология боюнча профессору Мэтт Уокер. \"Мындай жол менен 70 жылдын ичинде биз уйкубуздун 20 пайызын жоготтук жана бул кыскаруу айлабызды кетирүүдө». Азыркы учурда чоң кишилердин аз уктоосуна себептер толтура. Айталы, кофеинге муктаж болуп турбасак деле сергек болуу үчүн колдоно беребиз. Алкоголь дагы уйкубузду бузат. Бирок уйкуга түзгөн шартыбыз жакшырды. Бул эми ортопедиялык төшөнчүлөрдөн тартып салкын абага чейин. Биздин баарын жакшыртуу жана көзөмөлдөө каалообуз сергек уйкунун пайдасына иштебейт деп белгилейт Уокер. \"Бул жерде борборлоштурган жылытуу жана кондиционерден баштасак болот. Карап көргүлө, күн батканда абанын температурасы табигый түрдө төмөндөйт. Күн чыкканда болсо, кайра жогорулайт. Биздин организм башынан ушул табигый тартипке баш ийүүгө көнүккөн. Бул качан укташыбыз керек экенин, дегеле биздин укташыбызга жардам бере турган көрүнүш». Дагы бир жолу технология тууралуу. Биздин кол телефон, планшет, телевизор, компюьтерден түшкөн жарыктарды көк түстүү жарык чыгаргандар деп атап коебуз. \"Мына ушул көк түстүү жарык организмге уктоо тууралуу белги бере турган мелатонин гормонун иштеп чыгуунун токтотот». \"Андан сырткары технология уктоону кечеңдетет. Мисалы, биз түн ортосунда азыр бир катты, соңкусун жөнөтүп, андан кийин «Фейсбукта» эмне бар экенин бир сыйра текшерем деп өзүбүзгө убада кылабыз...». Эми ушунун баарына азыркы эрте туруу керек деген тенденцияны кошуп койгула. Бизге аз уктап, көп иштешин талап кылган түрдүү экономикалык жана социалдык кысымдар толтура. Мына, Дональд Трамптан, Барак Обамадан, Маргарет Тэтчерден үлгү алгыла деп бизге көп айтышат. Булар кандайдыр бир учурда аларга беш эле саат уйку нормалдуу иштөөсүнө жетиштүү экенин ырасташкан. \"Болжолу 10 миңге чукул илимий изилдөөлөрдөн кийин, бир бүтүн санды тегеректеп туруп, өзүнүн ден-соолугуна зыянын тийгизбей алты саат же андан аз уктаган кишилердин пайыздык көрсөткүчү нөлгө барабар деп тыянак чыгарууга болот». Профессор Уокер белгилегендей, түнкү уйкунун жети сааттан кем болушу ден-соолукка зыянын тийгизет. \"Өнүккөн өлкөлөрдөгү негизги жаналгыч оорулар - альцгеймер, рак, ашыкча салмак, диабет, депрессиянын чала уйку менен түздөн-түз жана өтө тыкыр байланышы бар»,-деди окумуштуу. Бул жерден Жорж Буштун кичүүсүн мисал катары алсак болот. Ал президент болуп турган учурда дагы күн сайын кечки саат 9да жатып, тогуз сааттан кем уктаган эмес деп айтышат. (AbA) Бул макала Би-би-си Дүйнөлүк кызматындагы «Иликтөө» (The Inquiry) деп аталаган радиопрограммадагы интервьюга негизделген."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/middleeast-49657998", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-49660184", "doc1": "وتعهد نتنياهو أمس بفرض السيادة الإسرائيلية على غور الأردن وشمال البحر الميت إذا نجح في الانتخابات العامة المقرر إجراؤها الأسبوع المقبل. وانتقد مسؤولون في الأردن وتركيا والسعودية بشدة إعلان نتنياهو. كما أدانت جامعة الدول العربية ما وصفته بـ\"التطور الخطير\"، معتبرة أنه \"عدوان\". وقال الدبلوماسي الفلسطيني، صائب عريقات، إن مثل هذا التحرك يعتبر بمثابة \"جريمة حرب\" من شأنها أن \"تدفن أي فرصة للسلام\". واحتلت إسرائيل الضفة الغربية في عام 1967، لكنها لم تعلن ضمها. ماذا قال نتنياهو؟ كشف نتنياهو عن خطته في خطاب متلفز، في إطار حملته الانتخابية. وأعلن أيضا أنه سيضم جميع المستوطنات اليهودية في الضفة الغربية، لكن هذا سيحتاج إلى الانتظار حتى نشر خطة الرئيس الأمريكي، دونالد ترامب، التي طال انتظارها للتوصل إلى اتفاق سلام بين الإسرائيليين والفلسطينيين. وقال نتنياهو عن غور الأردن وشمال البحر الميت إن \"هناك مكان واحد يمكننا فيه إعلان السيادة الإسرائيلية فور الانتخابات\". وخاطب الناخبين، قائلا \"إذا تلقيت منكم، مواطني إسرائيل، تفويضا واضحا للقيام بذلك\". ويقود نتنياهو حزب ليكود اليميني، الذي تظهر استطلاعات الرأي حاليا احتدام منافسته مع حزب \"أزرق أبيض\" الذي ينتمي لتيار الوسط. ومن المقرر إجراء انتخابات عامة مبكرة في إسرائيل، يوم الثلاثاء المقبل، إثر فشل نتنياهو في وقت سابق من هذا العام في تشكيل حكومة ائتلافية بعد الفوز في الانتخابات الماضية. ويقول مراسل بي بي سي للشرق الأوسط، توم باتمان، إن إعلان رئيس الوزراء من المرجح أن يساعده في تعزيز الدعم لليمين السياسي. ومن جهته، انتقد يائيرلابيد، أحد قادة حزب \"أبيض أزرق\"، تصريحات نتنياهو، وقال إنه \"لا يريد ضم الأراضي التي أعلن عنها، لكنه يريد ضم الأصوات\". وأضاف \"هذه خدعة انتخابية وليست خدعة ناجحة بشكل خاص لأن الكذبة مكشوفة للغاية\". كيف جاءت ردود الأفعال؟ قالت جامعة الدول العربية إن خطة نتنياهو ستنتهك القانون الدولي و\"تقوض\" أسس السلام. وقالت المسؤولة الفلسطينية البارزة، حنان عشراوي، لوكالة فرانس برس إن نتنياهو \"لا يدمر فقط حل الدولتين، بل إنه يدمر كل فرص السلام\". رئيس الوزراء الفلسطيني محمد أشتيه وصف خطة نتنياهو بأنها \"مدمرة لعملية السلام\" وأدان الأردن إعلان نتنياهو. ووصف وزير الخارجية الأردني، أيمن الصفدي، الخطة بأنها \"تصعيد خطير\"، وحذر من أنها \"قد تدفع المنطقة بأسرها نحو مزيد من العنف\". ووصف وزير الخارجية التركي، مولود تشاويش أوغلو، تعهد نتنياهو بأنه \"عنصري\"، وانتقد رئيس الوزراء الإسرائيلي لأنه \"يبعث رسائل غير شرعية وغير قانونية وعدوانية\" قبيل الانتخابات. كما أدانت السعودية الإعلان، ووصفته بأنه \"تصعيد خطير للغاية\"، ودعت إلى عقد اجتماع طارئ لوزراء خارجية الدول الأعضاء في منظمة التعاون الإسلامي، البالغ عددها 57 دولة. ما هي الخلفيات التاريخية لقضية الضفة الغربية؟ تشكل منطقة غور الأردن وشمال البحر الميت حوالي ثلث الضفة الغربية. واحتلت إسرائيل الضفة الغربية، إلى جانب القدس الشرقية وغزة ومرتفعات الجولان السورية، في حرب يونيو/ حزيران عام 1967. وأعلنت ضم القدس الشرقية رسميا عام 1980، ومرتفعات الجولان في عام 1981، رغم عدم وجود أي قبول دولي لهذه التحركات طوال عقود. لكن إدارة الرئيس الأمريكي ترامب اعترفت بالخطوتين، وأقرت بسيادة إسرائيل عليهما. ويمثل مصير الضفة الغربية أحد أهم جوانب الصراع الإسرائيلي الفلسطيني. فقد قامت إسرائيل ببناء حوالي 140 مستوطنة هناك وفي القدس الشرقية، وهو ما يفتقر للشرعية بموجب القانون الدولي، رغم أن إسرائيل تعارض ذلك.", "doc2": "Иордан өрөөнү Батыш жээктин үчтөн бир бөлүгүн ээлейт Палестиндер көп жашаган Батыш жээктин аймагы 1967-жылы Израиль тарабынан жарым-жартылай оккупацияланган. Палестиналыктар Батыш жээги бүтүндөй аймагы менен болочоктогу көз карандысыз Палестина мамлекетине таандык болушу керек деп айтып келе жатышат. Нетаньяху буга чейин эле Израиль коопсуздук үчүн Иордан өрөөнүндөгү кийгилишүүсүн сактап калат деп билдирген. Бирок бир да жолу \"аннексия\" сөзүн колдонгон эмес эле. Израиль менен сүйлөшүүлөрдү жүргүзүп жаткан палестиндик комиссиянын өкүлү Саеб Эрикат Батыш жээктин аннексия болушу \"аскер кылмышы катары каралып, чөлкөмдөгү тынчтык орнотуу мүмкүнчүлүктөрүн жок кылат\" деп айтты. Араб мамлекеттеринин лигасы Израиль премьеринин айткандарын агрессия катары баалады. Иордан өрөөнүндө көптөгөн палестиналыктар жан багышат Ошондой эле Түркия, Иордания, Сауд Арабиясынын расмийлери дагы билдирүү жасап, израилдин аракетин сындап жатышат. Сауд Арабиясы Ислам кызматташтык уюмуна мүчө 57 өлкөнүн тышкы иштер министрлерин чукул жыйынга чакырды. Биньямин Нетаньяху өзүнүн планын шайлоо алдында жарыялап олтурат. 17-сентябрда өлкө боюнча жалпы шайлоо өтмөкчү. Израиль 1967-жылы Чыгыш Иерусалим, Батыш жээк, Газа жана Голан дөңсөөлөрүн оккупациялап алган. 1980-жылы Израиль Чыгыш Иерусалимди, 1981-жылы Голан дөңсөөлөрүн аннексия кылган. Бирок дүйнөн��н көп өлкөлөрү азыркыга чейин бул жерлерди Израилдин аймагы катары тааныбайт. (AbA)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/science-and-tech-52551524", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/magazine-52743138", "doc1": "سيعاني كثيرون من متوسط ​​درجات حرارة يتجاوز 29 درجة مئوية، إذا لم تنخفض انبعاثات الاحتباس الحراري وسوف يعاني كثيرون من متوسط درجات حرارة تفوق 29 درجة مئوية، إذا لم تسجل انبعاثات الاحتباس الحراري تراجعا. وتوصف هذه الظروف البيئية بأنها خارج \"الإطار\" المناخي الذي عاش فيه البشر خلال الـ6 آلاف عام الماضية. وقال تيم لينتون، المشرف المشارك على الدراسة، لبي بي سي: \"تأمل الدراسة في أن تسلط الضوء على تغير المناخ من ناحية إنسانية\". واستعان الباحثون ببيانات التوقعات السكانية للأمم المتحدة، وسيناريو الاحترار بزيادة 3 درجات مئوية، على أساس الارتفاع العالمي المتوقع في درجة الحرارة. مواضيع قد تهمك نهاية وخلص تقرير للأمم المتحدة إلى أن العالم، حتى بالنسبة للدول التي تلتزم باتفاقية باريس للمناخ، في طريقه إلى تسجيل زيادة قدرها 3 درجات مئوية. وتقول الدراسة إن السكان يتركزون في نطاقات مناخية ضيقة، إذ يعيش معظم الناس في أماكن يبلغ متوسط درجة الحرارة فيها نحو 11-15 درجة مئوية، بينما يعيش عدد أقل من الناس في مناطق يسجل متوسط درجة الحرارة فيها 20-25 درجة مئوية، وهي ظروف مناخية عاش الناس فيها لآلاف السنين. وإذا تسبب الاحترار العالمي في تسجيل ارتفاع درجات الحرارة بواقع ثلاث درجات مئوية، فسوف يعيش كثيرون تحت وطأة درجات حرارة تعد خارج \"الإطار المناخي\". تضم المناطق المتوقع أن تتأثر الهند وأفريقيا جنوب الصحراء الكبرى وكان لينتون، خبير المناخ ومدير معهد النظم العالمي بجامعة إكستر، قد أجرى الدراسة بالتعاون مع علماء من الصين والولايات المتحدة وأوروبا. وقال لبي بي سي: \"الأرض تحتر أسرع من المحيط، لذا سترتفع درجة حرارة الأرض أكثر من ثلاث درجات مئوية، ومن المتوقع أن يكون النمو السكاني في أماكن حارة بالفعل، معظمها في أفريقيا جنوب الصحراء الكبرى\". وتضم المناطق المتوقع أن تتأثر شمال أستراليا والهند وأفريقيا وأمريكا الجنوبية ومناطق من الشرق الأوسط. وأذكت الدراسة مخاوف بشأن أولئك الذين يعيشون في مناطق فقيرة، ويعجزون عن حماية أنفسهم من الحرارة. وقال لينتون: \"الدراسة بالنسبة لي لا تتعلق بالأغنياء الذين يمكنهم الاحتماء داخل مبنى مكيف الهواء ووقاية أنفسهم من أي شيء، بل يجب أن نهتم بأولئك الذين لا يملكون الوسائل لحماية أنفسهم من الطقس والمناخ حولهم\".", "doc2": "Жаңы изилдөөгө ылайык, ысык аптап менен нымдуулук эмитен эле айрым аймактарда байкалууда Эми абройлуу Science Advances журналына жарыяланган жаңы изилдөөгө ылайык, мээ кайнаткан ысык аптап менен акактаткан нымдуулук эмитен эле катталууда. Азырынча коркунучтуу делген күндүн ысыгы менен нымдуулук бир нече саатка гана созулууда. Окумуштуулар 1980-жылдан тарта 2019-жылга чейин 7877 аба ырайын көзөмөлдөгөн борборлордон алган маалыматты изилдеп чыгып, ушундай тыянак чыгарышты. Эгерде ысык аптап менен нымдуулук узак мөөнөткө уланса, ошол аймакта жашоого мүмкүн болбой калат. Күн катуу ысыган жана нымдуулук көтөрүлгөн аймактар Индия, Бангладеш, Пакистан, Австралиянын түндүк-батыш тарабы жана Мекскада кооптуу көрүнүш байкалган. Ошондой эле Сауд Арабиянын Дахран/Дамман шаарларында, Катардын баш калаасы Дохада жана Бириккен Араб Эмирлигинин Рас-Ал-Хайма калаасында өтө ысык аба ырайы 14 жолу катталды. Бул аймакта эки миллиондон ашуун киши жашайт. Перс булуңу менен ага жакын жайгашкан аймактар коркунучта Азия континентинин айрым өлкөлөрүндө, анын ичинде Кытайдын түштүгүндө дагы күндүн катуу ысыганы байкалган. Дал ушундай коркунуч АКШнын айрым аймактында дагы катталды. Кандай учурда коркунучтуу деп эсептейбиз? Аба ырайына көзөмөл жүргүзгөн борборлордун көбү эки термометрды колдонот. Биринчиси абанын температурасын өлчөсө, экинчиси абанын нымдуулугуна байкоо салат. Телевизор, уюлдук телефондордо көрсөтүлгөн температура биринчи термометрдан алынат. Ысык аптап менен нымдуулуктун бир учурда жогору болгону адам баласынын ден-соолугуна зыян. Ошондуктан экинчи термометрдын көрсөткүчү абдан маанилүү. Адамдын организминин температурасы 37 градус, териси болсо 35 градус. Денедеги ички температура менен териники айырмаланып турганы үчүн организм тердеп, денени муздата алат. Дене ысыганда организм ашыкча ысыкты тер аркылуу чыгарат эмеспи. Бул система кургак, чөл сыяктуу аймактарда мыкты иштегени менен, нымдуу жерлерде организм бир топ кыйналат. Себеби организм денени муздатуу үчүн тер бөлүп чыккан сайын, аба ырайы нымдуу болгону үчүн дене муздабайт. Демек, нымдуулукка байкоо салган (экинчи термометр) 35 градуска чыкса, дене тердей албай калат. Мыдай учурда организм тер аркылуу денени муздатпай калат, ички органдар четинен жабыркап иштебей калышы ыктымал. Ден-соолугу чың, өмүр бою спорт менен алектенип келген киши дагы алты сааттын ичинде көз жумат. АКШда ысык температурадан суу ташкын, бороон сыяктуу башка табигый кырсыктарга салыштырганда көбүрөк киши көз жумат Азыркыга чейин нымдуулуктун деңгээли 31 градустан жогору чыга элек. 2015-жылы гана Ирандын Бандар Махшахр шаарында нымдуулуктун темпуратурасы 35 градуска жакындаган, абанын температурасы 43 градусту көрсөткөн. Жаңы изилдөөгө ылайык, Перс булуңунда нымдуулуктун деңгээли ондон ашуун жолу 35 градуска жеткен. Бирок бир-эки сааттын ичинде кайра төмөндөгөн. \"Перс булуңунда ысык аптап температуранын жогорулашы эмес, нымдуулуктан улам пайда болот. Азырынча нымдуулуктун жогорку чекке жеткени өтө көп каттала элек, ошондуктан изилдөөлөр жетишсиз. Бирок мындай жагдай 2000-жылдан бери катталып жатканы талашсыз\",-деди Колумбия университетинин окумуштуусу Колин Рэймонд. Буга чейин аба ырайы саат сайын изилденилбегендиктен, мындай абалды эч ким байкаган эмес. Жаңы изилдөөдө окумуштуулар бир күндүн ичинде катталган ар бир сааттын температурасын дыкат карап чыгышкан. \"Биздин изилдөө коркунуч түзгөн аптам менен нымдуулук 2100-жылдары кадыресе көрүнүш болуп каларын колдойт. Бирок мындай жагдай эки саатка болсо дагы эмитен ��ле катталып жатканын далилдедик. Ошондуктан кошумча изилдөөлөр керек\",-дейт Колин Рэймонд. Океандын жээгинде, булуң же кысыкта жайгашкан аймактар келечекте чоң коркунучка кабылышы ыктымал. Бул аймактарда деңиз буулангандыктан нымдуулук жогору болуп турат. Мунун менен бирге температура дагы көтөрүлсө, адам баласы мындай аймактарда жашай албай калат."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-52900284", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-52903016", "doc1": "كشف المسؤولون التصميم الجديد الثلاثاء واشترت الحكومة المبنى بموجب أمر شراء إجباري في عام 2016 بعد نزاع طويل. وأعلن المسؤولون أنه سيتم تحويله إلى مركز للشرطة في تشرين الثاني – نوفمبر. ميركل تحيي ذكرى محاولة اغتيال هتلر بدعوة لمناهضة التطرف وستنفذ شركة هندسة معمارية نمساوية التغييرات المقررة لمنع تحول الموقع في برونو على الحدود مع ألمانيا، الى نقطة جذب للنازيين الجدد. مواضيع قد تهمك نهاية وقال وزير الداخلية النمساوي كارل نيهامير للمراسلين الثلاثاء إن \"فصلاً جديداً سوف يفتح لمستقبل المنزل الذي ولد فيه ديكتاتور سفاح\". وقدمت الشركة الفائزة \"مارتي. مارتي\" المختارة من بين 12 مشاركاً، مشروعاً لتغيير واجهة المنبى من الناجية الجمالية وإنشاء سطح جديد. ومن المتوقع أن ينجز العمل بحلول 2023 وستبلغ كلفته حوالي خمسة ملايين يورو (5.6 ملايين دولار). ماذا حدث للشقة التي ولد فيها هتلر؟ وقال مسؤول وزارة الداخلية هيرمان فينير للمراسلين إن تحييد الموقع بشكل كامل هو في نهاية المطاف النتيجة الجوهرية. ولم تعد هناك علامات خارج المنزل تشير إلى أنه مكان ولادة الزعيم الالماني. وستنقل الصخرة التي كتب عليها في الخارج \"لن تعيش الفاشية مجدداً\" الى متحف في العاصمة فيينا. إلا أن أحد المؤرخين المحليين قال لـ\"بي بي سي\" إنه كان مهماً جداً أن تبقى هذه الحجرة في برونو. ولم يمضِ ديكتاتور الإبادة الجماعية وقتاً طويلاً في هذا العقار. فقد ولد سنة 1889 في شقة داخل المبنى العائد الى القرن السابع عشر، ولكن أسرته غادرت بعد أسابيع قليلة إلى عنوان جديد في المنطقة، وغادرت المدينة نهائياً عندما بلغ هتلر الثالثة من العمر. إلا أن النازيين الجدد بدأوا بالتوافد على هذا الموقع، فقررت السلطات ضمان منع تحوله إلى نقطة جذب لأنصاره في المستقبل. وسنة 1938 ضمّت ألمانيا النازية النمسا إليها، وقدمت الأخيرة نفسها لعقود كواحدة من أولى ضحايا النظام النازي. ولكن كثيرين رحبوا في حينه بالخطوة المعروفة باسم \"أنشلوس\" أو \"الاتصال\"، وبدأت النمسا تتحدث عن تواطؤها مع الحكم النازي ودورها في هذه الجرائم.", "doc2": "Австриянын расмийлери имараттын жаңы дизайнын көрсөттү Узакка созулган талкуу-талаштан кийин өкмөт имаратты милдеттүү түрдө сатуу буйругун чыгарып, 2016-жылы Гитлердин үй-бүлөсү жашаган турак-жайды сатып алган. Эми австриялык архитектура компаниясы Германияга чектеш Браунау-ам-Инн шаарчасындагы имарат неонацисттер зыярат кылган жайга айланып калбашы үчүн аны толугу менен өзгөртөт. \"Көп кишинин тагдырына балта чапкан диктатор төрөлгөн имарат жаңы тарыхын баштайт. Бул аймактын мурдагы тарыхын, маанисин нейтралдаштыруу маанилүү кадам деп эсептейм\",-деди Австриянын ички иштер министри Карл Нехаммер. Marte.Marte архитектура компаниясы имаратты толугу менен жаңылап, чатырын алмаштырат. Курулуш иштери 2023-жылы жыйынтыкталат. Учурда имаратта нацисттердин лидери төрөлгөнүн көрсөткөн эч белги жок. Турак-жайдын алдындагы \"Фашизмге эч качан жол бербейбиз\" деген чакан ташка чегилген эстелик Вена шаарындагы музейге жеткирилет. Адольф Гитлердин өзү бул турак-жайда көп жашаган эмес. 17-кылымда курулган имаратта Гитлер 1889-жылы төрөлгөн. Бирок анын үй-бүлөсү бир нече жумадан кийин башка имаратка көчкөн, үч жашында Браунау-ам-Инн шаарчасын көчүп кетишкен. Ага карабастан неонацисттер шаарчага келип, зыярат кылып турушту. Ошондуктан Австриянын өкмөтү бул кадамга барууга аргасыз болду. Нацисттик Германия Австрияны 1938-жылы басып алган, өлкө ондогон жылдардан бери өзүн нацисттердин биринчилерден болуп жапа чеккен мамлекет катары көрсөтүп келет. Бирок учурда көптөгөн австриялыктар 1938-жылы калктын басымдуу бөлүгү нацисттик Германияны колдогонун, нацисттердин кылмыштарына каршылык көрсөтпөгөнүн азыр ачык айтышууда. (AT)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/sports-40263952", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-40271613", "doc1": "يلعب كريستيانو رونالدو لنادي ريال مدريد في نهائي دوري أبطال اوروبا وقال مكتب الإدعاء العام في مدريد إنه رفع دعوى قضائية ضد اللاعب البرتغالي. ويُتهم رونالدو بالتهرب من دفع ضرائب بقيمة 14.7 مليون يورو (16 مليون دولار) في الفترة من 2011 إلى 2014. وكان رونالدو، الذي يعد من أعلى اللاعبين في العالم أجرا، قال في وقت سابق إنه غير قلق من التحقيقات الضريبية لأنه ليس لديه شيء يخفيه. وقد اتهم حينها بأنه يستخدم عن معرفة \"شبكة شركات\" لإخفاء الدخل الذي يحصل عليه من استثمار حقوق استخدام صورته. وفي ديسمبر/كانون الأول أشارت وثيقة مسربة إلى أن رونالدو قد تجنب دفع الضريبة على مدخولاته التي زُعم أنها وضعت في حسابات خارجية لا تخضع للرقابة الدولية (أوفشور أكاونتس). وينفي رونالدو مثل هذه المزاعم. وقال رونالدو لصحفي من الإذاعة والتلفزة البرتغالية سأله عن التحقيق \"من لم يكن لديه شي يخفيه لا يخاف من أي شيء\". يعد رونالدو أول لاعب في تاريخ كرة القدم يسجل 100 هدف في دوري أبطال اوروبا وظل رونالدو أعلى الرياضيين أجرا في العالم للسنة الثانية على التوالي بحسب قائمة مجلة فوربس لأغنى أغنياء العالم. وقد جنى اللاعب 93 مليون دولار من راتبه والمكافآت ونشاطات أخرى خلال العام الماضي.", "doc2": "Кеп бул жерде 2011-2014-жылдар аралыгында төлөнбөй калган деп айтылган 14,5 млн евро (16,4 млн доллар) салык тууралуу жүрүп жатат. Прокуратуранын билдирүүсүндө футболчу 2010-жылы жарнамадан түшкөн каражаттарды жашыруу үчүн түзүлгөн «бизнес-структураны» пайдаланган деп айтылат. Айыптоолор Испаниянын салык кызматынын маалыматтарына негизделген. \"Реал Мадрид\" футболдук клубу бул айыптоо боюнча комментарий берүүдөн баш тартты. Роналдунун агенти дагы пикир айтуудан карманып жатат. Буга чейин футболчу мындай айыптоолорду четке каккан эле. Испаниянын прокуратурасынын болжолунда 2011-жылы Роналду 1,4 миллион евро салык төлөгөн эмес, 2012 - 1,7 млн, 2013 - 3,2 млн, 2014 - 8,5 млн евро салык төлөгөн эмес. Бе��гилүү португалиялык футболчу Криштиану Роналду 2010-жылдын январынан тарта Испаниянын салык төлөөчүсү болгон. Буга чейин анын салыктан качканы тууралуу айрым басылмалар жазып чыккан эле. Европалык басылмалар, анын ичинде немистердин Spiegel, испандардын El Mundo жана британдык Sunday Times басылмалары Роналду менен Моуриньюну жана бир катар европалык кулбдардагы оюнчуларды салык төлөөдөн качуу үчүн болжолу алар офшордук аймактарга миллион доллар чыгарып кеткени тууралуу жазышкан. Басылмалар Моуринью менен Роналду банктык эсептеринен офшордук аймак эсептелген Британиянын Виргин аралдарына акча чыгарып кеткен деп ырасташкан. Буга жооп кылып футболчунун агенти Исапниянын салык кызматынын копияланган документтерин жарыялап, Роналдунун салыктан эч кандай карызы жок экенин билдирип чыккан. Forbes эсеби боюнча Роналду дүйнөдөгү эң көп каражат иштеп тапкан спортчулардын сап башында турат. Ѳткөн жылы ал болжолу 93 млн доллар иштеп тапкан. Роналду Испанияда салык боюнча көйгөйгө туш болгон жалгыз спортчу эмес. Май айынын соңунда Испаниянын Жогорку Соту аргентиналык чабуулчу Лионель Мессинин үстүнөн өткөн жылы июль айында чыккан чечимди күчүндө калтырды. Сот \"Барселонанын\" футболчусун салыкты жашырган деп айыптап, 21 айга абакка кесүү тууралуу чечим чыгарган эле. (AbA)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-47321493", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-47302446", "doc1": "يحظر قانون العقوبات العسكري السويسري الانضمام لجيش أجنبي بدون إذن صريح من الحكومة وجهت السلطات لكوسر تهمة الانضمام لجيش أجنبي بما يخالف قانون الحياد السويسري فضلا عن تقويض أمن البلاد. ولم يسع كوسر إلى التستر على عمله، بل ظل فخورا به. وقال متحدث باسم الجيش :\"يحظر القانون القتال في صفوف قوات أجنبية\". وُلد كوسر في سويسرا وهو مواطن سويسري، غير أن أجداده ينحدرون من أصول سورية، كما أن عائلته تنتمي إلى الطائفة المسيحية السريانية. يقول كوسار، البالغ من العمر حاليا 37 عاما، إنه سافر إلى سوريا للعمل كصحفي حر، لكنه عندما رأى الجماعات الإسلامية تزحف تجاه الطوائف المسيحية شعر أنه ليس أمامه سوى الدفاع عن هؤلاء المسيحيين. وكان كوسر قد ساعد في تأسيس المجلس العسكري السرياني، الذي جُنّد لصالحه، وسرعان ما شارك بما تعلمه في الجيش السويسري من مهارات عسكرية، من بينها التدريب على الأسلحة وتشكيل نقاط تفتيش. وفي ذروة القتال كان مكلفا بقيادة ما يزيد على 500 شخص. انتهاك الحياد السويسري واعتقلت السلطات السويسرية كوسر فور عودته إلى البلاد. ويحظر قانون العقوبات العسكري السويسري الانضمام لجيش أجنبي بدون إذن صريح من الحكومة. ويستند هذا القانون إلى أسباب تاريخية وجيهة: إذ شهدت القرون الماضية ترك شباب سويسري بلادهم، التي كانت فقيرة في ذلك الوقت، وسفرهم إلى الخارج. واستعانت فرنسا بقيادة نابليون وإسبانيا وهولندا وحتى بريطانيا بمرتزقة سويسريين. بيد أن سويسرا بعد أن اتخذت قرار مبدأ الحياد، رأت أنه من المحرج قتال سويسريين في صفوف قوات عدة في حروب أوروبية، فحظرت ذلك. ويعد الوجود القانوني الوحيد لقوات سويسرية خارج البلاد هو الحرس البابوي السويسري في روما. ويُحاكم كوسر حاليا محاكمة عسكرية. وقوبلت بداية جلسات محاكمته بمظاهرة صغيرة ضمت الأصدقاء والأسرة الذين حملوا لافتات مكتوب عليها \"محاربة تنظيم الدولة الإسلامية ليس جريمة\". وقال كوسر شخصيا إنه يستحق وسام شرف وليس محاكمة لأنه كان \"يحارب الإرهاب\" ويحمي الأقليات المسيحية في سوريا من موت محقق، كما يعتقد. حالة تراخي ثمة بعض الإشارات على أن المحكمة قد تكون متساهلة، ويقال إن الجو العام داخل قاعة المحكمة في اليوم الأول للمحاكمة كان متراخيا، حتى ساده روح الدعابة. ويسعى كوسر، الذي يواجه عقوبة قد تصل إلى السجن ثلاث سنوات كحد أقصى، إلى إقناع القضاة بأن دوافعه كان طيبة، وأنه كان \"يقاتل في حرب شريفة\". ولا ترغب الحكومة السويسرية في إرسال إشارة تبعث الاعتقاد بالتساهل تجاه حالات القتال في حروب أجنبية تحت أي ظروف من الظروف وإن كانت \"شريفة\". وسافرالعشرات إلى سوريا للقتال في صفوف تنظيم الدولة الإسلامية، أو الزواج من جنود في التنظيم، عاد منهم بالفعل القليل ويقضون عقوبة السجن. ولا يزال يوجد سويسريون آخرون في شمالي سوريا إلى جانب آلاف المقاتلين الأجانب الآخرين معتقلين في معسكرات تديرها جماعات معارضة سورية. وسويسرا، مثل دول في شتى أرجاء أوروبا، في حيرة من أمرها بشأن مصيرهم. وينطوي القتال في صفوف جماعة محظورة مثل تنظيم الدولة الإسلامية على عقوبة السجن المشدد أكثر من العقوبة التي يواجهها كوسر، تصل إلى حد السجن 20 عاما. وقالت وزيرة العدل السويسرية الأسبوع الجاري إنها تود محاكمة المقاتلين الأجانب السويسريين \"في موقعهم\" في سوريا بدلا من عودتهم إلى سويسرا. بيد أن أحدا لا يعرف على وجه التحديد كيف يمكن تنفيذ ذلك. وتعتزم الحكومة السويسرية إعلان سياستها بشأن المقاتلين الأجانب الأسبوع المقبل، وفي ذات الوقت من المتوقع صدور حكم بحق كوسر قبل يوم الجمعة.", "doc2": "Жохан Косардын 2015-жылы Сирияда тартылган сүрөтү Жохан Косар \"чет өлкөлүк армияга кошулуп, өлкөнүн бейтараптуулугун бузуп, коопсуздугуна коркунуч жаратты\" деп айыпталууда. Ал дооматтарды четке каккан жок, бирок өз кадамын \"туура\" болгон деп эсептейт. Швейцария армиясынын өкүлүнүн айтымында, өлкө мыйзамдарында чет өлкөлүк күчтөргө кошулууга тыюу салынган. \"Анын кандай күчтөргө кошулганы маанилүү эмес, мыйзам алдында жооп бериши керек\". Жохан Косар Швейцария жараны, ушул өлкөдө туулуп-өскөн. Бирок анын чоң атасы Сириядан Европага көчүп барган. Үй-бүлөсү христиан. 37 жаштагы Косар Сирияга журналист катары барган. Бирок өздөрүн \"Ислам мамлекети\" деп атаган топ христиан коомчулугун мыкаачылык менен кырып жатканына күбө болуп, аларды коргоого аракеттенген. Ал \"Сириялык аскер кеңешин\" түзүп, Швейцариянын армиясынан үйрөнгөн ыкмаларды колдонуп, сириялыктарды күжүрмөн даярдыкка келтирген. Косар мырзанын буйругу менен атайын көзөмөлдөп өткөрүүчү жайлар да курулган. Салгылашуулар тынымсыз жүрүп жатканда швейцариялык офицер беш жүз куралчанды башкаркаган экен. Соттук угуунун алдында тартылган сүрөт. Косар мырза журналисттердин суроолоруна жооп берүүдө Швейцариянын бейтараптуулугуна шек жаратуу Жохан Косар Швейцарияга кайтып келгенде, дароо камакка алынган. Чет ө��көлүк армия же куралчан топко кошулуу армия тарабынан тыюу салынган. Мунун тарыхый себеби бар. Миңдеген жылдар бою швейцариялык жаштар жумуш издеп, чет өлкөлүк армияга кызмат кылган. Тоолуу аймакта туулуп-өскөн жигиттердин ар түрдүү шартка чыдамкайлыгы Европада бааланчу. Швейцариянын жалданма жоокерлерин учурунда Наполеон дагы кызматка алган. Ошондой эле Испания, Голландия жана Британиянын куралдуу күчтөрүндө кызмат кылышкан. Швейцария бутуна туруп, бейтараптуулук саясатын карманууну тандап алгандан кийин, чет өлкөнүн армиясында кызмат кылган жарандары маселе жарата баштады. Европанын эки мамлекети согушуп жатса, эки каршылаш тарапта швейцариялыктар курал кармап турса, бейтараптуулукка шек жаралат деген тыянак чыгарылган. Жохар Косар ошол тарыхый мыйзам боюнча сот алдында жооп берүүдө. Бүгүнкү күнү бир гана Рим Папасын кайтарган швейцариялык гвардияга чет өлкөдө кызмат кылууга уруксат берилген. Гвардиянын Ватикандагы коопсуздукка жооп бергени көп жылдардан бери салтка айланып калды окшойт. Тарыхый мыйзамды бузган Косарды аскердик сот жазага тартат. Соттук угуу башталышы демонстрациялар менен коштолду. Акцияга чыккандар \"Экстремисттер менен күрөшүү кылмыш эмес\" деген ураандарды көтөрүп турушту. Жохан Косар болсо террордук топтун баскынчылыгынан сириялыктарды куткарууга салым кошкон үчүн Швейцария медал бериши керек эле дейт. Биринчи соттук угуу жеңил маанайда өттү. Ал тургай адвокаттар бири-бирине тамашалап отурду. Бирок Косар үчүн күлө тургандай деле абал эмес, үч жылга чейин абак жазасына кесилиши мүмкүн. Швейцариянын өкмөтү Жохан Косар \"туура кадамга\" барса да, мыйзам бузулганын жана ага жол берсе болбойт деген принципти карманууда. Швейцариянын миңдеген жарандары экстремисттик топтордун катарында согушканы тууралуу маалыматтар бар. Ондогон жарандары Сириядан кайтып келип, жыйырма жылга чейин абакка кесилишти. Бирок көптөрү дале Сириядагы качкындар лагеринде кармалууда. Эгереде алар артка кайтып келсе, экстремисттерге кошулганы үчүн жоопко тартылат. (AT)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/vert-fut-39010817", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/magazine-39431920", "doc1": "هل يمكنك أن تستغني عن الإنترنت ليوم أو يومين؟ قبل عام 2008، كان جيف هانكوك، الأستاذ بجامعة ستانفورد، الذي يدرس أيضا التبعات النفسية والاجتماعية للتواصل عبر الإنترنت، يتحدى طلابه في بعض الأحيان لقياس قدرتهم على الاستغناء عن الإنترنت ليومين خلال عطلة نهاية الأسبوع، ثم يناقش معهم كيف أثر ذلك عليهم. لكن بعد أن عاد هانكوك من إجازة التفرغ عام 2009، لم تعد الأمور كسابق عهدها. يقول هانكوك: \"عندما عرضت على الطلاب هذا التحدي، ثارت ثائرتهم. وقالوا إن هذا الفرض مستحيل، وجائر\". وزعم الطلاب أن الانقطاع عن الإنترنت في عطلة نهاية الأسبوع سيمنعهم من إكمال واجباتهم في المواد الأخرى، ويدمر حياتهم الاجتماعية، وقد يجعل أصدقاءهم وأهلهم يشعرون بالقلق عليهم، ثم اضطر هانكوك إلى إلغاء هذا التحدي تماما، ولم يحاول أن يعيد الكرّة قط. ��يقول هانكوك: \"كان هذا في عام 2009، أما الآن فمع وجود الهواتف المحمولة، لا أعرف كيف سيكون رد فعل الطلاب إن طلبت منهم ذلك\". لكن في ظل اعتمادنا الدائم على شبكة الإنترنت في كل جوانب حياتنا، أصبح هذا السؤال أكثر إلحاحا الآن: ماذا سيحدث لو توقف الإنترنت ليوم واحد؟ وقد تبين أن أثر انقطاع الإنترنت ليس كما تتوقع. في عام 1995، كان عدد مستخدمي الإنترنت أقل من واحد في المئة فقط من سكان العالم، وكان أغلبهم من الغرب، ويستخدمونه بدافع الفضول. وبعد 20 سنة، وحتى يومنا هذا، يستخدم الإنترنت ما يزيد على ثلاثة ونصف مليار شخص، أي ما يقرب من نصف سكان العالم، ويزداد عدد مستخدميه بمعدل عشرة أشخاص تقريبا كل ثانية. ووفقا لمركز \"بيو\" للأبحاث، يقول خُمس الأمريكيين إنهم يستخدمون الإنترنت \"بلا انقطاع تقريبا\"، في حين يقول 73 في المئة منهم أنهم يستخدمونه يوميا على الأقل. وبالمثل، خلص استطلاع للرأي، أُجري في المملكة المتحدة عام 2016، إلى أن نحو 90 في المئة من البالغين استخدموا الإنترنت في الأشهر الثلاثة السابقة لإجراء الاستطلاع. نظريا، قد ينقطع الإنترنت لفترة من الوقت، سواء في دولة بعينها أو على مستوى العالم لسبب أو لآخر ويقول ويليام داتون بجامعة ميشغان، ومؤلف كتاب \"المجتمع والإنترنت\": \"المشكلة أن الناس الآن لا يمكنهم تصور انقطاع الإنترنت، إلا أنهم لا يدركون مدى تغلغل الإنترنت في كل جوانب حياتهم تقريبا\". ولكن نظريا، قد ينقطع الإنترنت لفترة من الوقت، سواء في دولة بعينها أو على مستوى العالم. فليس من المستبعد أن يطلق قراصنة الإنترنت برمجيات خبيثة تستهدف مواطن الضعف في أجهزة توجيه المعلومات على الشبكة، ليصيبوا شبكة الإنترنت بالشلل التام. وقد يتسبب أيضا إغلاق الخوادم التي تحفظ أسماء النطاقات في مشاكل بالغة، مثل منع تحميل المواقع. وربما يؤدي قطع الكابلات الموجودة في أعماق البحار التي تنقل كميات هائلة من الرسائل والبيانات بين القارات إلى حدوث مشاكل جسيمة، لأن ذلك سيفصل جزءا من العالم تماما عن الجزء الآخر. ورغم أن هذه الكابلات ليست أهدافا سهلة للقراصنة، إلا أنها قد تُقطع في بعض الأحيان بسبب حوادث عرضية. وفي عام 2008، عانى سكان الشرق الأوسط والهند وجنوب شرق آسيا الأمريّن حين انقطع الإنترنت في أجزاء كبيرة من هذه المناطق ثلاث مرات، إما بسبب قطع في الكابلات البحرية، أو إتلافها. وقد تُصدر بعض الحكومات أوامر بحجب الإنترنت عن الدولة بأكملها، كما حدث في مصر إبان الربيع العربي سنة 2011، لتصعّب على المحتجين التنسيق فيما بينهم لتنظيم المسيرات. كما أغلقت تركيا وإيران شبكة الإنترنت أثناء الاحتجاجات. وأُشيع أن الحكومة الصينية لديها الآلية القانونية التي تجيز لها التدخل لحجب الإنترنت. وفي الولايات المتحدة، اقترح أعضاء من مجلس الشيوخ الأمريكي مشروع قانون يجيز للحكومة الأمريكية قطع الإنترنت لحماية البلاد إذا ما تعرضت لهجمات إلكترونية. إلا أن حجب الاتصالات عن الدولة ليس بالأمر الهين. فكلما زاد حجم الدولة وتقدمها، زادت صعوبة قطع الإنترنت عنها بأكملها. إذ أن هناك اتصالات عديدة بين الشبكات وبعضها داخل حدود البلد الواحد وخارجه. في عام 2011، قطعت الحكومة المصرية الإنترنت إبان الربيع العربي لتعرقل محاولات المتظاهرين لتنظيم مسيراتهم وقد تُخلف العاصفة الشمسية، إذا وقعت، دمارا واسعا لأنظمة الاتصالات، فمن شأن تلك التوهجات التي ترسلها صوب الأرض أ�� تدمر الأقمار الصناعية، وشبكات توزيع الكهرباء، وأنظمة الكمبيوتر. ويقول ديفيد إيغلمان، عالم أعصاب بجامعة ستانفورد، ومؤلف كتاب \"لماذا نهتم بالإنترنت\": \"إن التوهج الشمسي يحقق ما تعجز عن تحقيقه القنابل والهجمات الإرهابية في غضون لحظات\". لكن في أغلب الحالات، لا يدوم انقطاع الإنترنت طويلا. يقول سكوت بورغ، من وحدة دراسة تبعات الهجمات الإلكترونية بالولايات المتحدة، وهي مؤسسة غير ربحية: \"إن موفري خدمات الإنترنت والشركات التي تصنع معدات توجيه المعلومات على شبكة الإنترنت لديهم من الخطط والعاملين ما يكفي لإعادة تشغيل الإنترنت على الفور، إذا ما تعرض لهجمات غير متوقعة\". ولكن ربما لن يُحدث انقطاع الإنترنت أثرا كبيرا كما تظن. ففي عام 2008، طلبت وزارة الأمن الداخلي من بورغ أن يبحث في تبعات انقطاع الإنترنت. وأجرى بورغ وزملاؤه تحليلا للآثار الاقتصادية لتعطل الكمبيوتر، وقطع خدمة الإنترنت في الولايات المتحدة من عام 2000 وما يليه. وبعد البحث في تقارير مالية ربع سنوية من 20 شركة، يُزعم أنها ستكون الأكثر تضررا، فضلا عن الإحصائيات الاقتصادية العامة، اكتشفوا أن انقطاع الإنترنت لن يكون له تبعات مالية تُذكر، أو على الأقل لو انقطع لما لا يزيد عن أربعة أيام. ويقول بورغ: \"في بعض الحالات، قيل إن الخسائر كانت فادحة، إذ بلغت مئات الملايين، أو مليارات الدولارات. ولكن لم تتكبد بعض المجالات، مثل الفنادق، وشركات الطيران، وشركات السمسرة، خسائر جسيمة، وإن كانت قد عانت إلى حد ما\". وقد تبين أن أثر فقدان الاتصال بالإنترنت لم يتعد تعطيل الناس عن تأدية أعمالهم لأيام معدودة، ويقول بورغ: \"واصل الناس أنشطتهم التي كان يفترض بهم تأديتها لو لم ينقطع الإنترنت، ولكنهم تأخروا في تأديتها يومين أو ثلاثة أيام فقط\". ويتابع بورغ: \"لا يتأثر الاقتصاد بالأعطال التي تستمر ليومين فقط، والتي تعد من قبيل عطلة نهاية الأسبوع\". وفي بعض الأحيان، أدى إغلاق الإنترنت لفترة قصيرة إلى زيادة معدل الإنتاجية. ففي دراسة أخرى، حلل بورغ وزملاؤه ما قد يحدث عندما ينقطع الإنترنت لأربع ساعات أو أكثر. وقد توصلوا إلى أن الموظفين اتجهوا إلى الأعمال الكتابية، التي يرجئونها في المعتاد، وكان لذلك نتائج مثمرة للشركة. لو انقطع الإنترنت ليوم أو نحو ذلك، لن يتأثر السفر والتنقل كثيرا على المدى القصير ويقول بورغ: \"اقترحنا، على سبيل المزاح، أنه لو أغلقت الشركات أجهزة الكمبيوتر لبضع ساعات كل شهر، وطلبت من الموظفين أن يؤدوا المهام المؤجلة، ستحقق الشركة زيادة كبيرة في معدل الإنتاجية\". ولو انقطع الإنترنت ليوم أو نحو ذلك، لن يتأثر السفر والتنقل كثيرا على المدى القصير. فيمكن للطائرات أن تحلق من دون إنترنت، ولن تتوقف القطارات، ولا الحافلات. لكن لو انقطع الإنترنت لمدة طويلة، قد تتأثر التجهيزات اللوجستية، وسيصبح من الصعب أن تزاول الشركات أنشطتها. ويقول إيغلمان: \"اقترحت على الناس والشركات أن يضعوا خطة بديلة في حالة فقدان الاتصال بالإنترنت، ولكن لم أسمع عن أحد نفذ ذلك بعد\". وربما يؤثر انقطاع الاتصالات على نطاق واسع على الشركات الصغيرة والعمال. ففي عام 1998، توقفت نحو 90 في المئة من أجهزة النداء الآلي المعروفة باسم \"البيدجر\" (وهي أجهزة صغيرة تستخدم خاصية الرسائل النصية القصيرة) في الولايات المتحدة عن العمل بسبب عطل في القمر الصناعي. واستطلع داتون آراء 250 مستخدم لذلك الجهاز في لوس أنغليس في أعقاب هذا العطل، ووجد انقساما اجتماعيا واقتصاديا واضحا في ردود فعل أصحابها. وفي حين لم تواجه الطبقة فوق المتوسطة، المكونة من المديرين أو أصحاب المهن، مشاكل كبيرة، فإن الكثير من العمال المستقلين، كالسباكين والنجارين الذين يستأجرهم الناس من خلال أجهزة النداء تلك، وجدوا أنفسهم بلا عمل لبضعة أيام. كما أفادت بعض الأمهات، اللائي تركن أبناءهن في مراكز رعاية الأطفال، أنهن شعرن بالقلق الشديد عند تعطل تلك الأجهزة، خشية أن يقع مكروه لأبنائهن ولا يتمكن أحد من إبلاغهم. أما عن الأثار النفسية، فعندما ينقطع الاتصال يشعر الناس بالعزلة والقلق. ويقول هانكوك: \"إن الإنترنت مصمم بالأساس ليسمح بالتواصل بين الناس وبعضها\". وقد اعتدنا على التواصل مع أي شخص في أي وقت وفي أي مكان. ويتابع هانكوك: \"يشعر الناس بالقلق والاضطراب إن لم يتمكنوا من التواصل مع الأخرين\". في عام 1998، توقفت نحو 90 في المئة من أجهزة البيدجر في الولايات المتحدة عن العمل بسبب عطل في القمر الصناعي وينتاب بروغ هذا الشعور أيضا، ويقول: \"عندما أدرك أنني تركت هاتفي الذكي، أشعر وكأنني عارٍ، وأول ما يتبادر إلى ذهني: 'هل أعرف وجهتي حقا؟ وماذا لو تعطلت سيارتي؟ هل يمكن أن أستعير هاتف شخص ما لأطلب المساعدة؟'\" والأدلة التاريخية تدعم ذلك، ففي عام 1975، نشب حريق في شركة هواتف في نيويورك أدى إلى قطع خدمة الهاتف عن 300 عقار في حي منهاتن لمدة 23 يوما. وبعد عودة الخدمة مباشرة، اُجري استطلاع للرأى على 190 شخصا، ذكر 80 في المئة منهم أنهم افتقدوا الهاتف بسبب عدم قدرتهم على التواصل مع الأهل والأصدقاء. وفي حين ذكر أكثر من ثلثي الأشخاص الذين شملهم الاستطلاع أنهم شعروا \"بالعزلة\" أو \"الاضطراب\"، قال نحو ثلاثة أرباعهم أنهم استعادوا حياتهم الطبيعية عندما عادت الخدمة. يقول داتون: \"يعتقد البعض أن الناس سيُقبلون على مخالطة الأهل والأصدقاء والتواصل معهم في غياب الإنترنت أكثر مما يتواصلون معهم في وجوده، ولكنني أظن أن هذا الاعتقاد خاطيء. فإن أغلب مستخدمي الإنترنت يميلون إلى مخالطة الآخرين أكثر من غيرهم\". وتقول ستاين لومبورغ من جامعة كوبنهاغن بالدنمارك مؤكدة ذلك المعنى: \"ليس من المرجح أننا لو لم تكن لدينا هواتف ذكية، لأقبلنا على التحدث إلى الغرباء في موقف الحافلات\". وربما يزداد الناس إقبالا على مخالطة الآخرين في حال فقدان الإنترنت في مواقف محددة فقط، مثل أماكن العمل، إذ سيضطر الموظفون إلى التحدث إلى بعضهم بعضا بدلا من التواصل عبر البريد الإلكتروني. لكن لومبورغ ترى أن تجربة فقدان الاتصال من المرجح أن تسبب الإحباط. لكثيرين، وتقول: \"لن ينتهي العالم إن فقدنا الإتصال بالإنترنت ليوم واحد. ولكن أعتقد أن أغلب الناس تخيفهم فكرة انقطاع الإنترنت ولو لساعات\". يقول هانكوك إن فقدان الاتصال بالإنترنت، رغم أنه لن يستمر طويلا، قد يجعل الناس يدركون أهميته في حياتهم، ولكن سرعان ما سيعاودون الاعتماد عليه ليصبح جزءا من حياتهم لا غنى عنه. ويضيف هانكوك: \"أرى أن انقطاع الإنترنت ربما يسهم في تغيير طريقة تفكيرنا، إلا أنني لا أظن أن هذا قد يحدث\". ومع ذلك، فهذه المبررات ليست كافية لإقناع طلابه بالتخلي عن الإنترنت في عطلة نهاية الأسبوع. يمكنك قراءة الموضوع الأصلي على موقع BBC Future .", "doc2": "Стэнфорд университетинин окутуучусу Жефф Хэнкок өзүнүн студенттерине дем алыш күндөрү ар кандай тапшырмал��рды бергенди адат кылып алган. Албетте, сабак учурунда талкууланган темаларды практика жүзүндө текшерүү максатында. Хэнкок онлайн-коммуникация тармагындагы психологиялык жана социалдык жараяндарды изилдеп жүрөт. Ал 2008-жылга чейин кээде студенттерине 48 саат интернетти пайдалануудан баш тартуу тапшырмасын берип келген. Бирок 2009-жылы Хэнкок бир жылдык академиялык эмгек өргүүсүнөн келгенден кийин баарысы өзгөргөнүнө күбө болду. «Мен мурдагыдай эле интернеттен убактылуу баш тартуу тууралуу тапшырма бергенимде тайпадагы студенттер тим эле ызы-чуу чыгарышты. Алар күйүп-бышып, бул адилетсиздик жана мүмкүн болбогон нерсе экенин айтып, мени жаалап киришти»,-дейт Хэнкок. Студенттер интернет өчүп калса эч нерсе кыла албай калышарын, сабактарга даярдана албасын, баарлашуу, көңүл ачуу, эс алуу, ал тургай ата-энелери дагы эмне болду деп кабатыр болорун түшүндүрүүгө аракет кылышты. Хэнкок тапшырмасынан баш тартууга арагасыз болуп, экинчи ирет андай тапшырма берген эмес. «Бул эми 2009-жылы болгон эле. Азыр мобилдик телефондор жашообузга ушунчалык аралашып калгандыктан, студенттерден кандай реакция болорун элесететүү да мүмкүн эмес. Балким алар менин үстүмдөн ректорго даттанышмак»,-дейт илимпоз. Азыркы учурда биздин жашообуз интернет менен тыгыз чырмалып калды. 1995-жылы дүйнө калкынын бир гана пайызы интернетке туташууга мүмкүнчүлүк алган. Интернетти көбүнчө Батыш өлкөлөрүндө пайдаланышкан. 20 жыл өткөндөн кийин интернет желесине дүйнө калкынын дээрлик жарымы - 3,5 млрд киши байланышты. Бул сандар болжолу секундуна 10 кишиге көбөйүүдө. Pew изилдөө борборунун маалыматына караганда, ар бир бешинчи америкалык интернетти такай колдонот. Ал эми 73 пайызы кеминде эки жолу интернетке кирет. Улуу Британияда дагы ушунда эле көрүнүш: 2016-жылдагы иликтөөгө караганда, чоң кишилердин 90 пайызы соңку үч айда интернет колдонгонун айткан. «Азыркы замандагы интернетке байланышкан олуттуу көйгөй - биз муну өзүнөн-өзү боло жүргөн көрүнүш сыяктуу кабылдаганыбыз. Мунун менен ал биздин жашообуздун бардык тармагына канчалык деңгээлде кирип келгенин аңдабай калдык. Кишилер интернетсиз ашоону элестете да албайт»,-дейт Мичиган штатындагы университеттин окумуштуусу, «Коом жана интернет» деген китептин автору Уильям Даттон. Бирок интернет кол тийгис эмес. Иш жүзүндө аны бир нече убакытка глобалдык же улуттук масштабда өчүрүп койсо деле болот. Маселен, буга киберчабуулдар себеп болушу мүмкүн. Хакерлер интернет менен байланыштырган түйүндөргө атайын программаларды кое берип, үзгүлтүккө учурата алат. 2008-жылы Индия, Жакынкы Чыгыш жана Түштүк Чыгыш Азияда интернет үзгүлтүккө учураган. Ошону менен бирге айрым өлкөлөрдүн өкмөтү интернетти өчүрүп сала турган «авариялык кнопкаларга» ээ. 2011-жылы Египетте «Араб жазы» аталган окуялар учурунда каршылык акциясына чыккандардын уюштуруу иштерине тоскоол болуу максатында ушундай ыкма колдонулган. Түркияда каршылык акцияларында интернет өчүрүлгөн. Имиштерге караганда «авариялык кнопка» Кытайдын өкмөтүндө дагы бар. Америкалык сенаторлор өлкөнү киберчабуулдардан коргоо үчүн ушундай эле механизмди АКШда ишке киргизүү сунушу менен чыгышкан. Бирок «авариялык кнопка» орнотуу оңой эмес. Ѳлкөнүн аймагы канчалык чоң жана өнүккөн болсо интернетти өчүрүү ошончолук татаал. Деген менен интернетке эң олуттуу сокку космостон келиши мүмкүн. Күн системасындагы бороон жана Күндүн бетиндеги алоолонгон жалын Жерге багытталган болсо, спутниктер, электртүйүндөр жана компьютердик система керектен чыгат. «Күндүн тийген алоосу бир нече секундда эле терорристтер да, бомба дагы күчү жетпеген нерселерди кылып коюшу мүмкүн. Эртеби, кечпи дагы бир ири геомагниттик бороон болот»,-дейт Стэнфорд университетинде иштеген нейрофизиолог, «Эмнеге интернет маанилүү» деген китептин автору Дэвид Иглмен. Интернеттин үзгүлтүккө учурашы көпкө созулбайт. «Адистерден турган бүтүндөй армия ар кандай аварияларды калбына келтирүүгө даяр»,-деп көңүл жубатат United States Cyber Consequences Unit уюмунун өкүлү Скотт Борг. «Интернет-провайдерлерде жана роутер иштеп чыккан өндүрүшчүлөрдө авариялык пландуу аракеттер бар. Эгер чабуул болсо, түйүндөгү системанын борпоң жерлери иштен чыгып калса, аны калыбына келтире турган адистери бар»,-деди ал. Иши кылып биз ар дайым интернет болуп туруусуна көнүп бүттүк. Бир аз убакытка эле үзгүлтүккө учураса анын жыйынтыгы эмне болмок? 2011-жылы Египетте «араб жазы» аталган окуялар учурунда каршылык акциясына чыккандардын уюштуруу иштерине тоскоол болуу максатында ушундай ыкма колдонулган. 2008-жылы АКШнын Ички коопсуздук боюнча министрлиги Боргго кайрылып, интернет өчүп калса анын болжолдуу кесепети тууралуу анализ берүүсүн суранган. Алды менен Борг жана анын кесиптештери 2000-жылдагы АКШда болгон компюьтердик жана түйүндөгү үзгүлтүктөрдүн экономикалык эффектин анализдешкен. Жабыр тарткан 20га чукул компаниялардын кварталдык каржылык отчетун жана жалпы экономикалык статистиканы иликтеп көрүп, алар интернет үзгүлтүккө учураган мезгилдин каржылык таасири аз эле болгонун байкашкан. Албетте, бул жерде көбүнчө төрт күндөн ашык эмес үзгүлтүк болгон. Бул кыска аралыкта ал тургай айрым жерлерде өндүрүштөгү эмгектин күчөгөнү да байкалган. «Айрым учурларда жүз миллиондогон, ал эмес миллиарддаган доллар жоготуулар тууралуу жарыяланган. Бирок чыны менен жоготууга учураган тармактар - мейманканалар, авикомпаниялар, айрым фирмалар көп деле жоготууга дуушар болгон эмес»,-дейт Борг. Интернеттин үзгүлтүккө учурашы бир канча күн боюу жумуш графигинен артта калууну гана жаратты. Борг жана анын кесиптешттери дагы бир иликтөө жүргүзүшкөн. Бул жолу алар компаниялардын офистеринде төрт саатка интернет үзгүлтүкк�� учураган абалдагы кесепеттерди иликтешкен. Мындай абалда кызматкерлер кол куушуруп эле олтуруп калган жок. Тескерсинче, алар мурда кылып жүргөн иштерине кызуу киришти. Мисалы, документ иштерин катырышты. Жыйынтыгында бизнес мындан уткан учурлар болду. «Тамаша иретинде биз ар бир компаниялар айына бир жолу ушундай кылып турса, кызматкерлеринин баары өз иши менен алектенип калат экен деп сунуштадык. Улам кийинкиге калтыра берген жумуштар бүтүп, жалпы өндүрүштөгү эмгек күчөйт экен. Үзгүлтүк бүтүндөй экономикага таасир этет деген жоромолдорго себеп көрбөй турам\",-дейт Борг. Эгерде интернеттеги авария бир күнгө же андан бир аз ашык убакытка созулса, анда транспорт тармагы көп деле жабыр тартпашы мүмкүн. Учактар интернети жок эле уча берет, поезд жана автобустар өзүнүн маршруту менен ишин улантат. Бирок узак убакытка созулган үзгүлтүк логистикалык жараяндарга таасир этет. Интернетсиз компаниялар өз ишмердүүлгүн жүргүзүүдө кыйынчылыкка учурайт. «Кээ бир кишилерге жана фирмаларга интернет жок болуп калгандагы атайын планды иштеп чыгуу сунушун берген элем. Бирок мени угуп, муну аткарган эч ким болгон жок\",-деди Дэвид Иглмен. Чынында коммуникациянын олуттуу үзгүлтүккө учурашы чакан бизнеске жана ушул тармак менен жумушу байланышкан кишилерге катуу тасир этет. 1998-жылы спутниктердин бири иштен чыгып калып, АКШда 50 миллион пейджердин 90% пайызы иштебей калган. Ушундан көп өтпөй эле Мичиган штатындагы университеттин окумуштуусу, «Коом жана интернет» деген китептин автору Уильям Даттон сурамжылоо өткөргөн. 250 абоненттин сурамжылоосу, элдердин реакциясынан кийин, бул өчүрүүдөн экономикалык-социалдык факторлор аныкталган. Көптөр үчүн бул калың кар жаап салып, үйдө олтуруп калган сыяктуу эле болду деп эскерет Даттон. Пейджер аркылуу буюртма алып иштегендер бир нече күн жумушсуз калышкан. Жалгыз бой энелер катуу стресс болушкан. \"Ошондуктан интернет жок болуп калган учурдагы кишилердин реакциясы көбүнчө алардын социалдык-экономикалык статусуна байланыштуу экенин түшүнүү керек\",-деди Даттон. Деген менен интернет жок болуп калгандагы психологиялык кесепеттер, кооптонуу, өзүн сырт дүйнөдөн алыс калгандай сезген туюм баарына мүнөздүү болот. Бул сезим Боргго деле тааныш: «Үйгө смартфонумду калтырып койгондо, өзүмдү жалаңач жүргөндөй сезем. Капылеттен эле кабатыр ойлор боло. Мен кайда баратканымды билеминби? Эгер унаа бузулса, жардамга кантип чакырам? Ушул сыяктуу ойлорго кабылам\". Ошол эле учурда интернетсиз жашоодо кишилер жакындан сүйлөшүп, баарлашып калат деген жоромолдор туура эмес дейт иликтөөчүлөр. Кайра интернетте көп олтурган кишилер мамиле түзүүгө ийкемдүү болору байкалган. Айрым кырдаалдарда интернетти жоктугу дагы кишилерди бири-бири менен сүйлөшүүгө түрткөн жагдайлар да жок эмес. Айталы, электрондук кат алышкан кызматкерлерди бири-бири менен сүйлөшүүгө арагасыз кылат. «Бир күнгө интернет жок болуп калгандан дүйнө урап калбайт,-дейт Ломборг, - Бирок менимче, көпчүлүк кишилер үчүн бир күндүк эле үзгүлтүк өтө жаман көрүнөт». «Интернеттеги авария биздин ой жүгүртүүбүзгө чукул бурулуш жасайт деп айтканга кубанмакмын. Бирок мындай болот деп ойлобойм\",- дейт Жефф Хэнкок. Мындай ишенимдүүлүккө карабастан анын студенттери дем алыш күндөрү интрнеттен баш тартууга макул болушу, албетте, күмөндүү. Макала кыскартылып которулду, түп нускасын англис тилинде BBC Futureсайтынан окуй аласыздар."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/56691159", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-56687052", "doc1": "الأمير فيليب: وفاة دوق أدنبره وزوج الملكة إليزابيث الثانية عن عمر يناهز 99 عاما وقد تزوج الأمير من الأميرة إليزابيث في عام 1947، قبل خمس سنوات من اعتلائها العرش، وكانت أطول زيجة ملكية في التاريخ البريطاني. وجاء في بيان صادر عن قصر باكنغهام: \"ببالغ الأسى، تُعلن جلالة الملكة وفاة زوجها المحبوب، صاحب السمو الملكي الأمير فيليب، دوق أدنبرة\". وأضاف البيان: \"توفي صاحب السمو الملكي بسلام هذا الصباح في قلعة وندسور\". وقال بوريس جونسون، رئيس الوزراء البريطاني، إن الأمير الراحل \"كان مُلهما لعدد لا يحصى من الشباب\". وأضاف رئيس الوزراء، الذي تحدث من داونينغ ستريت، قائلا:\"لقد ساعد في توجيه العائلة المالكة والنظام الملكي كي يبقى مؤسسة حيوية بلا منازع لتوازن حياتنا الوطنية وسعادتها\". وقال إنه \"استقبل هذه الأخبار بحزن شديد\". ونُكست الأعلام في قصر باكنغهام واُعلن عن النبأ الحزين على بوابات القصر عقب وفاة الدوق. وقال قصر باكنغهام إنه سيعلن عن المزيد \"في الوقت المناسب\". ووضع الناس باقات من أزهار النرجس البري والزنبق والورود وبطاقات عزاء خارج القصر، بينما بدأت الحشود تتجمع في قلعة وندسور. وكتب على إحدى البطاقات \"لترقد بسلام أيها الأمير فيليب\". وقال مراسل بي بي سي للشؤون الملكية، نيكولاس ويتشل، إنها كانت \"لحظة حزن وطني حقيقي\" و \"لحظة حزن بالأخص لفقدان الملكة زوجها بعد 73 عاما من الزواج\". وأضاف أن الأمير فيليب \"ساهم بشكل كبير في نجاح عهد الملكة\"، واصفا الدوق بأنه \"مخلص تماما لإيمانه بأهمية الدور الذي تؤديه الملكة - وواجبه في دعمها\". تجمع المعزون خارج قصر باكنغهام بعد الإعلان واصطف عدد كبير من المصورين حول العدد المتزايد من الناس الذين تجمعوا في محيط قصر باكنغهام بعد ظهر اليوم، وفقا لمراسلة بي بي سي نيوز ماري جاكسون. وأعربت الوزيرة الأولى في اسكتلندا، نيكولا ستيرجن، عن \"حزنها\" لوفاة الدوق. وغردت على تويتر قائلة: \"أتقدم بالتعازي الشخصية الحارة - وتعازي اسكتلندا وشعبها - إلى صاحبة الجلالة الملكة وعائلتها\". وقال الوزير الأول في ويلز، مارك دراكفورد، إن الدوق \"خدم التاج بإخلاص وكرم الروح\". وقال كير ستارمر زعيم حزب العمال، زعيم المعارضة في بريطانيا، إن المملكة المتحدة فقدت رجل دولة استثنائيا، مضيفا \"معظمنا سيتذكره لالتزامه الكبير وإخلاصه للملكة\". أما جستين ولبي، كبير أساقفة كنتبري، فقال إن الأمير وضع دائماً مصالح الآخرين قبل مصالحه، وبذلك قدم مثالاً بارزاً للخدمة المسيحية\". المعزون يضغون باقات من الزهور خارج قلعة وندسور وقالت كلية الأسلحة في بيان إن جنازة الأمير فيليب ستقام في كنيسة سان�� جورج بوندسور، لكن ترتيبات الجنازة عُدّلت بما يتوافق وإجراءات جائحة فيروس كورونا. وأضافت الكلية أن الجنازة لن تكون جنازة رسمية ولن يكون جثمان الدوق حاضرا. وأوضح البيان أن الجثمان سيبقى في قلعة وندسور قبل البدء بمراسم الجنازة، \"تماشيا مع التقاليد ورغبات صاحب السمو الملكي\". وقال البيان إن \"ترتيبات الجنازة روجعت في ضوء الظروف السائدة الناشئة عن جائحة كوفيد - 19، ويؤسفنا أن نطلب من الناس عدم الحضور أو المشاركة في أي من مراسم الجنازة التي ستقام\". وأضاف البيان أن قصر باكنغهام سيؤكد الترتيبات التفصيلية للجنازة على الموقع الملكي. كما طُلب من جميع المباني الحكومية في المملكة المتحدة تنكيس الأعلام تكريما للدوق حتى الساعة 08:00 بتوقيت غرينتش في اليوم التالي للجنازة. وسيكرم البرلمان اسم الدوق الاثنين المقبل، مع انعقاد مجلس العموم الساعة 14:30 بتوقيت غرينتش. كما علقت الأحزاب حملاتها الانتخابية في 6 مايو/ آيار، والتي ستشهد توجه الناخبين إلى صناديق الاقتراع لاختيار أعضاء المجالس المحلية وعمدة لندن وأعضاء البرلمانين في اسكتلندا وويلز. وتوحد السياسيون في جميع أنحاء المملكة المتحدة في الحداد بعد الإعلان عن وفاة الدوق. وفي غضون ذلك، أعرب قادة الكومنولث عن تعازيهم لوفاة زوج الملكة. فقد غرد رئيس الوزراء الأسترالي، سكوت موريسون، على تويتر قائلا إن الدوق \"جسّد جيلا لن نراه مرة أخرى أبدا\"، بينما وصف رئيس الوزراء الكندي، جاستن ترودو\" الأمير فيليب بأنه \"رجل ذو هدف وقناعة عظيمين\". واستذكر رئيس الوزراء الهندي، ناريندرا مودي، \"المسيرة المتميزة للأمير فيليب في الجيش\" وعمله \"في طليعة العديد من مبادرات خدمة المجتمع\". كان دوق أدنبره بجوار الملكة لأكثر من ستة عقود من حكمها، ليصبح أطول رفيق خدمة في التاريخ البريطاني عام 2009 وفي مارس/آذار الماضي، غادر دوق أدنبره المستشفى بعد شهر من تلقيه العلاج، إذ خضع لعملية جراحية في القلب من قبل في مستشفى آخر في لندن هو مستشفى سانت بارثولوميو. وللزوجين فيليب وإليزابيث أربعة أبناء وثمانية أحفاد وعشرة من أبناء الأحفاد. وقد وُلد ابنهما الأول، أمير ويلز، تشارلز، في عام 1948، وتبعته شقيقته الأميرة آن، في عام 1950، ودوق يورك، الأمير أندرو، في عام 1960، وإيرل ويزكس، الأمير إدوارد، في عام 1964. وولد الأمير فيليب في جزيرة كورفو اليونانية في 10 يونيو/ حزيران 1921. كان والده الأمير أندرو أمير اليونان والدنمارك، وهو الابن الأصغر للملك جورج الأول. وكانت والدته، الأميرة أليس، ابنة الأمير لويس من باتنبرغ وحفيدة الملكة فيكتوريا.", "doc2": "Канзаада Филипп менен королева Елизавета 1947-жылы баш кошкон. Ушундан беш жылдан кийин Елизавета королева катары такка олтурган. Алардын ортосунда төрт бала, сегиз небере жана 10 чөбөрөсү бар эле. Букингем сарайынын билдирүүсүндө: \"Улуу урматтуу королева өзүнүн сүйүктүү күйөөсү, Эдинбург герцогу, канзаада Филипптин каза болгонун терең өкүнүү менен билдирди. Улуу урматтуу канзаада бүгүн эртең менен акка моюн сунду\",-деп айтылат."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-56326136", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/entertainment-56317748", "doc1": "وتحدثت ميغان مع أوبرا في معظم وقت المقابلة، قبل أن ينضم إليها الأمير هاري في النهاية. 1 - \"مناقشات حول مدى السواد الذي قد تكون عليه بشرة مولود ميغان\" كان أحد أكبر ال��زاعم التي وردت في المقابلة هو وجود \"عدة مناقشات\" داخل العائلة المالكة بشأن مدى السواد الذي قد تكون عليه بشرة مولود ميغان وهاري. وقالت ميغان: \"في تلك الأشهر عندما كنت حاملا (كان ثمة) قلق ومحادثات عن مدى سواد بشرة (طفلنا) عندما يولد\". مواضيع قد تهمك نهاية وقالت إن هذه المحادثات كانت مع هاري، الذي نقلها إليها. وقد رفض كل من ميغان وهاري تحديد من هو الشخص الذي قال ذلك داخل العائلة المالكة. وقال هاري: \"تلك المحادثة، لن أكشف عنها أبدا\" مضيفا \"في ذلك الوقت كان الأمر محرجا، وقد صدمت قليلا\". وقال هاري أيضا إنه تألم لعدم تحدث عائلته ضد \"مسحة الكولونيالية\" التي انطوت عليها عناوين الأخبار والمقالات. 2 - كيت \"أبكت ميغان\" - وليس العكس كانت إحدى القصص التي انتشرت في الصحف خلال الأعوام القليلة الماضية هي أن ميغان قد تسببت في إبكاء دوقة كمبريدج خلال فترة الاستعداد لحفل الزواج بسبب خلاف بشأن ملابس الفتيات اللواتي سيحملن الزهور في حفل الزفاف. بيد أن ميغان قالت لأوبرا أن العكس هو الصحيح. وأوضحت \"قبل أيام قليلة من الزفاف، كانت (كيت) منزعجة من لباس الفتيات اللواتي سيحملن الزهور وتسببت في بكائي\" مضيفة أن كيت اعتذرت لها لاحقا وجلبت الزهور وملاحظة عن إجراء تعديلات. وقالت ميغان: \"أنا لا أكشف هذا الجزء من القصة عن كيت للانتقاص منها\" مضيفة أن كيت \"شخص جيد\" وأنها تأمل أنها كانت تريد أن يتم تصحيح هذه القصص الكاذبة. قالت ميغان \"يبدو أن وسائل الإعلام تريد قصصا عن بطل وشرير\" 3 - قالت ميغان أنها كانت على شفا الانتحار، لكنها رفضت أي مساعدة تحدثت ميغان عن مدى الوحدة التي شعرت فيها بعد انضمامها إلى العائلة المالكة وفقدانها لحريتها الشخصية. وقالت \"عندما انضممت إلى العائلة، كانت تلك آخر مرة، حتى مجيئنا إلى هنا، التي أرى فيها جواز سفري، إجازة سوقي، مفاتيحي، كل تلك الأشياء سُلّمت\". وأوضحت أن صحتها النفسية قد ساءت وأنها باتت \"لم تعد ترغب في أن تبقى على قيد الحياة\". وقالت \"ذهبت الى المؤسسة (الملكية) وقلت أريد أن أذهب إلى مكان ما للحصول على مساعدة، وقلت لم أشعر من قبل بمثل ذلك وبأنني أحتاج أن أذهب إلى مكان ما، فقيل لي أنني لا استطيع فعل ذلك وأنه لن يكون أمرا جيدا للمؤسسة الملكية\". وأشارت إلى أنها ذهبت \"إلى أحد أبرز الاشخاص\" داخل العائلة المالكة ثم إلى قسم الموارد البشرية في القصر \"ولكن لم يتم فعل أي شيء\". 4 - ميغان تحدثت إلى أحد أصدقاء ديانا وتردد اسم الأميرة ديانا عدة مرات خلال المقابلة - مع التلميح إلى التشابهات بين تجربتيهما داخل العائلة المالكة. وقالت ميغان: \"لم أكن أعرف حتى إلى من ألجأ\" في الوقت الذي كانت تعاني فيه، وأضافت \"أحد الأشخاص الذين تواصلت معهم وظل صديقا وموضع ثقة كان أحد أفضل أصدقاء والدة زوجي... لأنه بدا مَن يُمكنه أن يفهم ما كان يجري في داخلي فعليا\". 5 - هاري شعر بأن والده تشارلز \"قد خذله\" سألت أوبرا هاري عن علاقاته مع عائلته وعلى وجه الخصوص مع والده، أمير ويلز، وأخيه، دوق كمبريدج. وقال هاري إنه في لحظة ما بعد انسحابه من أداء دوره كعضو بارز في العائلة المالكة \"توقف عن الرد على مكالماتي الهاتفية... لقد شعرت حقا بالخذلان، لأنه كان قد مر بشيء مشابه، وهو يعرف حقا ما الشعور الذي يتسبب به الألم... ثم أن آرتشي هو حفيده\". واستدرك \"بيد أنني في الوقت نفسه سأظل، بالطبع، أحبه أبدا، ولكن ثمة الكثير من الأذى قد حدث وسأستمر في أن تكون محاول�� معالجة (ما حصل في هذه العلاقة) إحدى أولوياتي\". وعن علاقته بويليام قال هاري إنه يحبه كثيرا وقد عاشا في أصعب الظروف معا \"لكننا في مسارين مختلفين\". 6 - لكن علاقة الزوجين مع الملكة كانت جيدة قال هاري إن لديه \"علاقة \"جيدة حقا\" مع جدته (الملكة) وإنه قد تحدث إليها العام الماضي - بما في ذلك في اتصالات عبر الفيديو مع آرتشي- أكثر مما فعل في أعوام عديدة. \" إنها قائدتي، وستظل دائما\". كما امتدحت ميغان الملكة وقالت إنها منحت بعض الحلي والجواهر الجميلة للزوجين في أول مناسبة ملكية قضوها معا وقد أعطتها غطاءها الخاص لتدفئتها عندما سافرا معا. قال الأمير هاري إن لديه \"علاقة \"جيدة حقا\" مع جدته (الملكة) 7 - \"قطع الدعم المالي\" عن هاري في الربع الأول من عام 2020، قال هاري إن العائلة \"قد قطعت عنه الدعم المالي فعليا\". وأشار إلى أن الصفقات التي عقدها هو وزوجته مع نتفليكس وسبوتيفاي، والتي لم تكن يومًا ضمن مخططاتهما، قد وفرت لهما بعض الأمان المالي. وأضاف \"ولكن لدي ما تركته لي أمي ومن دون ذلك لم نكن قادرين أن نفعل ذلك\". وكشف الزوجان عن أن الملياردير الأمريكي والقطب الاعلامي، تايلور بيري، قد قدم لهاري وميغان بعد قطع الدعم المالي عنهما منزلا وحماية أمنية في العام الماضي عندما انتقلا من كندا إلى جنوبي كاليفورنيا. 8 - الحقيقة وراء الصورة الفوتغرافية وقالت ميغان أنه في الأمسية التي أعقبت إبلاغها لهاري بمشاعر الرغبة في الانتحار التي تراودها، حضرا معا مناسبة رسمية في قاعة \"رويال ألبرت هول\". وتحدثت ميغان عن الصورة التي التقطت بمناسبة ما تذكرها به. وقالت لأوبرا وقد بدا عليها التأثر العاطفي إن صديقا قد علق عن كيف أنهما يبدوان زوجين رائعين، لكنها أضافت \"هذه الصورة، إذا كبرتها : ما أراه هو كيف كانت أصابعة تمسك بقوة بأصابعي\". وأكملت \"كنا نبتسم ونؤدي واجبنا، ولكن كان كلانا يحاول الصمود وأن يبدو متماسكا\". وقالت \"في كل مرة تُطفأ تلك الأضواء التي في تلك المقصورة الملكية، كنت أبدأ في البكاء\". ميغان: \"هذه الصورة، إذا كبرتها : ما أراه هو كيف كانت أصابعة تمسك بقوة بأصابعي\" 9 - ميغان \"لم تقم بأي بحث\" عن العائلة المالكة وتحدثت ميغان عن أول مرة تلتقي فيها الملكة قائلة إنها تفاجأت بمعرفة أن عليها أن تنحني، كما يقتضي بروتوكول المقابلة الملكية. وقالت إنها اعتقدت أنه كان \"مجرد جزء من الاستعراض\" ولا يحدث داخل العائلة المالكة ووصفت كيف أنه كان عليها التدرّب بسرعة على الانحناء بالصورة التي تطلبها البروتوكول الملكي قبل مأدبة غداء مع الملكة لم تكن مقررة مسبقا. وأضافت \"أنا قلت: 'إنها جدتك' وهو قال : 'إنها الملكة'\". وأوضحت ميغان أنها لم تقم بالبحث عن العائلة قبل الانضمام إليها، وشددت على القول إنها لم تبحث عن معلومات عن زوجها على الإنترنت عندما كان يتواعدان قبل زواجهما. 10 - لقد تزوجا فعليا قبل ثلاثة أيام من حفل الزفاف الرسمي شاهد الملايين هاري وميغان يعقدان قرانهما في قصر وندسور في عام 2018. بيد أن الزوجين كشفا أنهما قد تزوجا فعليا على يد كبير أساقفة كانتربري في حفل بسيط قبل ثلاثة أيام من هذا التاريخ. \"اتصلنا بكبير الأساقفة ولم نقل له سوى 'أنظر، ذلك الشيء، وذلك المشهد الاستعراضي للعالم، أما نحن فنريد أن يكون ارتباطنا بيننا\". 11 - عبارة آرتشي المفضلة \"قُد بأمان\" وتحدث هاري عن ابنه آرتشي ومتعة أن يأخذه لركوب دراجته الهوائية في الخارج، وعُرض في المقابلة مقطع للطفل يلعب على الشاطئ مع والديه. وقال الزوجان إن كلمته المفضلة التي يرددها خلال الأسابيع القليلة الماضية كانت \"هايدريت\" (في إشارة إلى شرب الماء)، وأضاف هاري أن أي شخص يغادر المنزل يقول له أرتشي \"قُد (سيارتك) بأمان\". قال الأمير هاري إن ابنه آرتشي، الذي سيكون بعمر سنتين في مايو/أيار، يردد الآن بعض الكلمات أمثال نخلة وبيت 12 - و ... إنها فتاة وأكد الزوجان أنهما ينتظران مولودا جديدا، فتاة، في الصيف المقبل. وقال هاري إن ذلك كان أمرا \"رائعا\"، مضيفا \"ما الذي نريده أكثر من ذلك؟\". وفي ختام المقابلة سألت أوبرا ميغان: هل أنها حصلت على النهاية السعيدة مع أميرها هاري بعد كل ذلك؟ فأجابت \"أعظم من أي قصة من قصص الحوريات الخرافية التي قرأتها في حياتك\".", "doc2": "Маектин басымдуу бөлүгүндө Меган Маркл алып баруучу Опра менен баарлашты. Принц Гарри маекке кийинчирек кошулду. Би-Би-Синин андагы урунттуу учурларга токтолот. 1. Королдук үй-бүлөдөгү расизм Канзаада Гарри менен Меган Маркл үйлөнгөндө Королдук үй-бүлөгө афро-америкалык кошулуп жаткандыгы кызуу талкууга алынган. Маек учурунда Королдук үй-бүлөнүн Меган менен Гарринин уулу Арчинин өңү-түсү кандай болоору тууралуу талкуулар чуу жаратты. \"Боюмда бар кезде үй-бүлө мүчөлөрү уулум төрөлгөндө канчалык кара болорун талкуулап, айрымдар тынчызданган\",-дейт Меган. Меган өзү бул талкууларды уккан эмес. Аны жолдошу Гарри айтып берген. Бирок экөө тең кайсыл үй-бүлө өкүлдөрү муну талкуулаганын ачык айткан жок. \"Ошол талкууларды мен эч качан ачык айтпайм. Ушул сөздөр айтылып жатканда өзүмдү ыңгайсыз сезгем, дендароо абалына кабылгам\",-деди принц Гарри. Андан тышкары Гарри Меган Маркл менен баш кошору ачык айтылгандан кийин, королдук үй-бүлө массалык маалымат каражаттарына чыккан макалалардын \"колониалдык тонун\" сынга албаганына дагы нааразы экенин билдирди. Интервью обого чыккандан кийин Опра Уинфри талкууну королева Елизавета же анын күйөөсү Эдинбург герцогу баштабаганын тастыктады. 2. Принц Уильямдын жубайы Кейт Мидлтон \"Меганды ыйлаткан\" Маалымат каражаттарында желдей тараган жаңылыктардын бири, Меган Маркл Кембриж герцогинясын Кейт Мидлтонду ыйлатты деген жаңылык эле. Эки абысын Гарри менен Мегандын үлпөт тоюнун алдында урушуп кетти деген ушак тараган. \"Тойго бир нече күн калганда [Кейт] гүл көтөргөн кыздардын көйнөгү жакпай жатканын айтып, мени ыйлаткан\",-деди Меган. Бирок Кейт кийин кечирим сурап, ага гүл жөнөткөн. \"Мен бул окуяны Кейтти жамандоо үчүн бөлүшүм жаткан жокмун\",-деп кошумчалады Меган. Ал Кембриж герцогинясы \"жакшы адам\" экенин, бир гана жалган жаңылыктар көп тараганын белгилеп өттү. Медиада Кейтти \"жакшы адам\" катары сүрөттөшүп, Меганды салтты түшүнбөгөн чет өлкөлүк болгону улам айтылган 3. Меган өзүнө кол салуу тууралуу ойлонгон жана психологиялык жардам алган Меган Марк Королдук үй-бүлөгө кошулгандан кийин эркиндигинен ажырап, өзүн жалгыз сезгенин айтты. \"Королдук үй-бүлөгө кошулгандан кийин паспортумду, айдоочу күбөлүгүмдү, ачкычтарымды бүт өткөрүп бердим\",-дейт Меган. Анын психикалык абалы начарлап, айрым учурда \"өз өмүрүнө кол салууну\" дагы ойлонгон экен. \"Мен жардам сурап кайрылдым. Себеби буга чейин менде эч качан андай сезимдер болгон эмес. Бир жерге чыкпасам, бир жака барып келбесем болбойт деп айттым. Мага \"болбойт\" деп гана жооп беришти. Алар королдук үй-бүлөнүн имиджин ойлошту\",-дейт Меган. 4. Меган принцесса Диананын жакын курбусу менен көп сүйлөшөт Маек учурунда принц Гарринин энеси прицесса Диана тууралуу көп сөз болду. Меган Маркл менен принцесса Диананын окуясындагы окшоштуктар кызуу талкууланды. \"Ичимдеги ойлорумду, бугумду кимге айта аларымды билбей калдым. Ошондо күйөөмдүн апасынын жакын курбусуна кайрылып, экөөбүз аябай жакындадык. Ал менин абалымды жакшы түшүндү. Себеби дал ушундай көйгөйгө ал мурда туш болгон\",-деди Меган Маркл. 5. Гарри атасы Чарлз жетиштүү чара көрбөгөнүнө нааразы Опра принц Гарриден туугандары, өзгөчө тактынын мураскери, атасы Уэльс принци жана агасы Кембриж герцогу принц Уильям менен мамилеси кандай экенин сурады. Принц Гарри Королдук макамдан, милдеттеринен баш тарткандан кийин атасы принц Чарлз менен сүйлөшпөй калган. \"Чынында көңүлүм чөктү, себеби буга окшош абал атамдын башынан өткөн. Ал канчалык оор экенин билет жана Арчинин чоң атасы да. Ошол эле учурда, мен ар дайым аны сыйлайм жана жакшы көрөм. Бир гана азыр ичим ачышып турат. Эми мамилени оңдоо үчүн болгон аракетимди жумшайм\",-дейт канзаада Гарри. Принц Уильям тууралуу сөз кылганда, экөө абдан оор учурда чогуу болгонун жана бири-бирине жакын экенин айтты. Бир гана \"экөөбүз башка жолду тандадык\" деп кошумчалады. Гарри Королдук макамдан, милдеттеринен баш тартардын алдында Королева менен кеңешкенин айтып келет 6. Королева менен мамилелери жакшы Принц Гарри чоң энеси королева Елизавета менен мамилеси жакшы экенин айтты. Ал соңку бир жылдын ичинде, уулу Арчи төрөлгөндөн бери чоң энеси менен мурдагыга салыштырганда абдан көп сүйлөшөт. \"Ал менин тирегим, мени дайыма колдоп келет\",-дейт Гарри. Меган дагы Королеваны кубаттады жана үйлөнүү алдында ал белек катары кымбат зергер буюм бергенин, үй-бүлөлүк чогулуштарда ар дайым жакшы мамиле кылганын айтты. Меган Гарриге күйөөгө чыгардын алдында королдук үй-бүлө тууралуу маалымат чогултпаганын дагы кошумчалады. Ал королевага биринчи жолу жолукканда, аны менен жүгүнүп учурашуу керек экенин билбегенин айтты. Меган муну эл алдында жасалган шоу катары көргөн экен. Королевага жолугардын алдына шашылыш машыктым, Гарриге \"ал сенин чоң энең да\" деп таң калып сураганын, канзаада болсо \"ал королева\" деп жооп кайтарганын эстеди. 7. Гарри Королдук үй-бүлөдөн каржылык жардам албайт 2020-жылдан башынан тарта Гарри Королдук үй-бүлөдөн \"эч кандай каржылык жардам\" алган эмес. Үй-бүлөсүн камсыздоо үчүн Netflix жана Spotify сыяктуу комп��ниялар менен келишим түзгөн. \"Апам калтырган акча бар, ал болбосо кантип жашайт элек билбейм\",-деди Гарри. Принц Гарри менен Меган Марклга америкалык миллиардер Тайлер Перри дагы жардам берген. Ал үйлөрүнүн бирин сунуштап, коопсуздук кызматкерлерин бир жылга жалдап берген экен. Гарри менен Мегандын уулу Арчи 8. Жашыруун өткөн үлпөт той 2018-жылы миллиондогондор принц Гарри менен Мегандын үйлөнүү үлпөт тоюн көрүшкөн эле. Бирок жаш үй-бүлө андан үч күн мурда жашыруун үйлөнгөн экен. \"Биз Архиепископко байланыштык. Мен жакында дүйнөнү кызыктырган той болот. Бирок ага чейин жубайым экөөбүз гана, өзүбүз каалагандай үйлөнөлү деп жаттык эле деп айттым. Экөөбүз короодо туруп баш коштук\",-дейт Гарри. Андан дагы кызуу талкуу жараткан жаңылык, жаштар жайында кыздуу болушат. Маектин аягында Опра Меганга кайрылып \"канзаада менен жомоктогудай бактылуу жашап калдыңбы\" деп сурады. Меган \"бардык жомоктогу каармандардан дагы бактылуумун\" деп жооп кайтарды."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/science-and-tech-52261370", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-52267492", "doc1": "وأضاف مؤسس شركة مايكروسوفت، في حديث مع بي بي سي، أن اللقاح هو السبيل الوحيد لعودة الحياة إلى ما كانت عليه قبل انتشار الوباء. يأتي هذا فيما بلغ عدد حالات الإصابة المؤكدة في العالم نحو 1.8 مليون مصاب، بحسب جامعة جونز هوبكينز. وحتى الآن، حصد الفيروس أرواح نحو 109 آلاف شخص، بينما تماثل 405 آلاف للشفاء. وقال بيل غيتس إن الاستثمارات المطلوبة لتوفير برنامج تشخيص بأقصى سرعة - وهو ما كان من شأنه تقليل الفترة اللازمة لتطوير لقاح بواقع النصف - لم تُضخ حتى الآن، ولذلك فإن العالم يكافح حاليا من أجل التوصل إلى نتائج. وأشار غيتس، الذي تعمل مؤسسته في تمويل الأنشطة البحثية والتنموية، إلى أن العالم بأسره يعمل على تطوير اللقاح، وهو الأمر الذي قد يكون الأكثر إلحاحا من أي وقت مضى. مواضيع قد تهمك نهاية ورجح أن عددا قليلا فقط من دول العالم سوف تحصل على \"الدرجة الأولى\" عن أدائها في اختبار مواجهة فيروس كورونا المستجد. وقال إننا \"في منطقة مجهولة\" بسبب غياب الاستثمارات والاستعداد لمثل هذا الوباء العالمي. ويتواصل العمل على محاولة إنتاج لقاح على قدم وساق. ودخلت بعض اللقاحات المقترحة بالفعل مرحلة التجارب على البشر بعد اجتياز الاختبارات على الحيوانات. لكن من المتوقع أن يستغرق الأمر أكثر من عام. وتُصنع اللقاحات من فيروسات أو بكتيريا (مُضعّفة) أو أجزاء صغيرة منها. يُعرّض الجهاز المناعي للجسم لها، فتتعرف أنظمته الدفاعية عليها بوصفها أجساما غريبة تغزو الجسم وتتعلم كيفية مقاومتها والقضاء عليها. وفي أعقاب ذلك، إذا تعرض الجسم إلى إصابة حقيقية من النوع نفسه، فهو يعرف كيفية التصدي لها والقضاء عليها. وإذا نجحت عملية تطوير اللقاح فسيكون هناك تجهيز محدود له في المراحل الأولية على الأقل، لذا من المهم أن يكون هناك جدول أولويات في توزيعه. ومن المتوقع أن يكون العاملون في قطاع الرعاية الصحية، وهم معرضون للاتصال المباشر مع المرضى المصابين بالفيروس، في مقدمة القائمة. كما ستُمنح الأولوية لكبار السن، الذين يعتبرون أحد فئات المجتمع المهددة أكثر من غيرها، حيث أن غالبية حالات الوفاة التي يسببها الفيروس كانت لأش��اص مسنين. ويقي اللقاح من الإصابة بالمرض، لكن أفضل طريقة وقاية في الوقت الراهن هي النظافة والتعقيم. وفي حالة الإصابة، تكون الأعراض معتدلة بالنسبة لمعظم الناس ويمكن علاجها في المنزل بالتزام الراحة ومسكن الباراسيتمول وشرب الكثير من السوائل. ولكن قد تتطور لدى بعض المصابين حالات أكثر شدة من المرض عندها يصبح لزاما علاجهم في المستشفى.", "doc2": "Марттын орто ченинде Би-Би-Синин медицина боюнча кабарчысы Жеймс Галлахер Covid-19 вирусуна каршы вакцинанын бир нече варианттары иштелип чыгып, сыноо үчүн жаныбарларга колдонулуп баштаганын билдирген эле. Эгерде тесттер ийгиликтүү болсо, аны адамга сынап көрүү ушул жылы эле өткөрүлөт. Окумуштуулардын аракетин дүйнөдө коронавирустун бир нече түрү бар экени бир топ татаалдаштыруусу мүмкүн. Ошол эле маалда британдык алдыңкы окумуштуулардын бири Жереми Фаррар \"айрым кишилердин анализдери экинчи жолу Covid-19 вирусуна кабылганын көрсөтүп жатканы - бул дагы вакцинанын иштеп чыгууну таталдаштырган фактор болуп калат\" деп айтты. Анын айтымында, Түштүк Кореяда 100 чамалуу бейтапта ушундай болгон. Бул кишилер экинчи ирет дагы жуктуруп алганбы же вирус канда активдүү бойдон кала береби? Окумуштуулар азырынча буга жооп таба элек. Вакцина иштеп чыгуу үчүн дүйнө жүзү боюнча окумуштуулар аракет кылууда Microsoft компаниясынын негиздөөчүсү кайрымдуулук фонду аркылуу Covid-19 вирусуна каршы вакцина иштеп чыгууну каржылап жаткандардын бири. Билл Гейтс глобалдык пандемия тууралуу мурда эле эскерткенин айтат. \"Мен жана медицина тармагындагы эксперттер пандемия адамзат качандыр бир туш болгон ири катастрофа болуп калышы мүмкүн экенин мурда эле эскертип келгенбиз,-деди Гейтс Би-Би-Си менен маегинде. - 2015-жылы эле коркунуч тууралуу Жаңы Англиядагы билдирүүмдө айтып өткөм\". \"Эпидемиядан сактануу үчүн жетиштүү каражат бөлө алган жокпуз. Ооба, эпидемияга каршы коалиция түзүп (CEPI), жаңы вакцина иштеп чыгууга мүмкүн болду. Бирок биз болгону жумуштун 5 эле пайызга жакынын аткара алдык\". Гейтстин айтымында, көп өлкөлөр буга маани да бербей коюшту жана \"эч ким буга даярдык көргөн жок\". Марттын ортосунда АКШда коронавируска каршы вакцина сыноодон өтүп жатканы тууралуу кабарланган. Бирок эксперттер сыноо ийгиликтүү болгон күндө да, жалпыга жеткиликтүү болуп даярдалышына бир жарым жыл кетет деп эскерткен эле. (AbA)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-53966055", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-53972753", "doc1": "نشطاء في مونتريال الكندية أسقطوا تمثالا لأول رئيس وزراء كندي السير جون ماكدونالد ونشر مقطع فيديو لحظة قطع رأس التمثال وسقوطه على الرصيف القريب. وأدان رئيس حكومة إقليم كيبيك ذلك ووصفه بأنه تصرف \"غير مقبول\". وقال فرانسوا ليغولت رئيس حكومة إقليم كيبيك: \"إن تدمير جزء من تاريخنا ليس هو الحل\". وذكرت محطة سي بي سي الكندية أنه لم يعتقل احد بسبب ذلك. مواضيع قد تهمك نهاية ماذا فعل ماكدونالد؟ وكان ماكدونالد رئيسا لوزراء كندا لمدة 19 عاما في الستينيات والتسعينيات من القرن التاسع عشر وهو معروف ��سياساته الخاصة ببناء الأمة، لكنه وضع أيضا نظام المدارس الداخلية. فعلى مدار ما يزيد عن قرن وتحديدا بين عامي 1863 و1996 انتزع النظام بالقوة ما لا يقل عن 150 ألف طفل من أبناء السكان الأصليين من منازلهم وأرسلهم إلى مدارس داخلية تمولها الدولة حيث تعرض العديد من الأطفال للعنف الجسدي ومات بعضهم، ومنعوا من التحدث بلغتهم أو ممارسة ثقافتهم. أطفال من السكان الأصليين في مدرسة داخلية في كندا عام 1950 وكانت الحكومة الفيدرالية قد أقرت بحدوث انتهاكات لطلاب تلك المدارس في عام 1998. وفي أكتوبر/ تشرين الأول الماضي تم كشف النقاب عن أسماء 2800 طفل توفوا في تلك المدارس الداخلية عندما كشف المركز الوطني للحقيقة والمصالحة، بالشراكة مع شبكة تلفزيون السكان الأصليين، عن سجل تذكاري وطني، وكتبت جميع الأسماء البالغ عددها 2800 على لفيفة حمراء بلغ طولها 50 مترا. وكانت الحكومة الكندية قد أقامت 130 مدرسة داخلية في عدد من المناطق النائية لاستقطاب السكان الأصليين في البلاد ودمجهم في المجتمع. ولكن الآلاف من هؤلاء الأشخاص قالوا إنهم تعرضوا لإيذاء جسدي وجنسي على مدى عقود من الزمان. وكان دوام التلاميذ في المدارس إجباريا، وجرى انتزاع الأطفال من أسرهم، كما منعوا من التحدث بلغة السكان الأصليين في كندا. كما روى أولئك الذين أُلحقوا بها ذكرياتهم عن تعرضهم للضرب عندما كانوا يتكلمون لغاتهم الأصلية وفقدانهم الصلة بآبائهم وثقافتهم. في أكتوبر الماضي تم كشف النقاب عن أسماء 2800 طفل توفوا في تلك المدارس الداخلية ومنذ عام 2007 توصلت الحكومة الكندية لتسويات مع الآلاف من الناجين الأحياء، ودفعت أكثر 2.3 مليار دولار تعويضات، فيما تعتبر أكبر تسوية دعاوى جماعية في التاريخ الكندي. وكان 15 ألف مواطن كندي من هؤلاء المتضررين قد رفعوا دعاوى قضائية ضد الجهتين المسؤولتين عن تلك المدارس في كندا وهما الحكومة والكنيسة. وفي عام 2008 وجه رئيس الوزراء الكندي آنذاك ستيفن هاربر اعتذارا باسم الشعب الكندي، بينما عبر البابا بنديكت في السنة التي تلتها عن أسف الكنيسة \"بسبب سلوك بعض أعضائها\". وتقول جماعات الدفاع عن السكان الأصليين إن هذا النظام هو من بين الأسباب لظاهرة إدمان الكحول والمخدرات بين السكان الأصليين. وأطلق تقرير حكومي في عام 2015 على هذه الممارسة \"إبادة ثقافية\". وفي عام 2017 طالب رئيس الوزراء الكندي جاستن ترودو البابا فرانسيس بابا الفاتيكان بالاعتذار بسبب دور الكنيسة الكاثوليكية في نظام المدارس الداخلية. وكانت لجنة \"الحقيقة والمصالحة\" في كندا قد طالبت باعتذار البابا كجزء من عملية لمداواة الناجين. وفي السنوات الأخيرة، جعلت الحكومة الكندية المصالحة مع السكان الأصليين على رأس أولوياتها. \"تصرف غير مقبول\" وغرد رئيس وزراء كيبيك فرانسوا ليغولت على موقع التواصل الاجتماعي تويتر قائلا: \"مهما كان ما قد يظنه المرء في جون إيه ماكدونالد، فإن تدمير نصب تذكاري بهذه الطريقة تصرف غير مقبول. يجب أن نحارب العنصرية، لكن تدمير أجزاء من تاريخنا ليس هو الحل، ولا مكان للتخريب في ديمقراطيتنا، ويجب استعادة التمثال \". وفي وقت سابق يوم أمس السبت خرجت مظاهرة سلمية في وسط مونتريال للمطالبة بوقف تمويل الشرطة. ووصف منشور تم توزيعه خلال المظاهرة جون ماكدونالد بأنه \"من دعاة تفوق البيض الذين دبروا الإبادة الجماعية للشعوب الأصلية من خلال إنشاء نظام مدارس داخلية وحشية\"، وذلك بحسب سي بي سي. وقد و��هت اتهامات لجون ماكدونالد بترك المجاعة والأمراض تفتك بالعديد من السكان الأصليين وأجبرت حكومته بعض مجتمعات السكان الأصليين على مغادرة أراضيهم التقليدية، وتم حجب الطعام عنهم حتى رضخوا وفعلوا ذلك. يذكر أن سكان كندا الأصليين، الذين يناهز عددهم 1.4 مليون نسمة ، يعانون من مستويات مرتفعة من الفقر، كما تقل معدلات أعمارهم عن المستوى العام لدى الكنديين. وقالت سي بي سي إن فاليري بلانت عمدة المدينة قد تلقت التماسا لإزالة التمثال، ولكن بسبب \"تقاعسها\" قررت مجموعة من النشطاء تولي زمام الأمور. ويذكر أنه تمت إزالة عدد من تماثيل القادة التاريخيين المثيرين للجدل في جميع أنحاء العالم في الأشهر الأخيرة خلال مناقشات عامة ساخنة حول كيف يجب على المجتمعات أن تتذكر القادة المرتبطين بالعبودية والإمبراطورية والعنصرية. إزالة تمثال لتاجر عبيد من أمام متحف شهير في لندن تحطيم تماثيل قادة الكونفدرالية الأمريكية وكريستوفر كولومبوس حفيدة تشرشل تقول إن تمثال جدها \"قد ينبغي وضعه في المتحف\" هل أزاحت احتجاجات العنصرية الغطاء عن مظالم الأقليات في اوروبا واميركا؟ ففي الولايات المتحدة، تمت إزالة تماثيل كريستوفر كولومبوس وكذلك زعماء الكونفدرالية، بينما في بريطانيا تمت إزالة النصب التذكارية لتجار العبيد البارزين. كما قام المتظاهرون البلجيكيون بتشويه تماثيل الملك ليوبولد الثاني بسبب إرثه القاتل في مستعمرته الشخصية فيما يعرف الآن بجمهورية الكونغو الديمقراطية.", "doc2": "Сэр Жон Макдональддын айкелин уратуу аракети 1992-жылы да болгон эле Интернетке тарап кеткен кадрларда айкелдин башы бөлүнүп, жерге кулап түшкөнү тартылган. Квебек провинциясынын өкмөт башчысы бул окуяны сынга алды. \"Биздин тарыхтын бир бөлүгүн жок кылуу кырдаалдан чыгуунун жолу эмес\",-деди Франсуа Лего. Канадалык маалымат каражаттары бул окуя үчүн эч ким кармалбаганын жазууда. Франсуа Лего \"Твиттер\" баракчасына вандализмди эч нерсе актабай деп жазды. \"Жон Макдональд тууралуу ким эмне деп ойлобосун эстеликти уратуу жол берилгис нерсе. Биз расизм менен күрөшүүбүз керек, бирок эстеликти бүлүндүрүү андан чыгуунун жолу эмес. Биздин демократияда вандализмге орун жок жана эстелик кайра калыбына келтирилүүгө тийиш\",-деп жазды ал. Биринчи премьер Сэр Жон А. Макдональд эгемендүү Канаданын биринчи премьер-министри болуп 1873-1891-жылдары өкмөттү башкарган. Ал өлкө тарыхында реформатор катары калган эле. Түпкүлүктүү индей калкынын балдары үчүн мектеп-интернаттарын ачуунун башында турганы белгилүү. Мындай система 100 жылдай иштеп туруп, баш-аягы 150 миңдей баланы үй-бүлөсүнөн күч менен тартып алып, мамлекеттик мектеп-интернаттарына окууга жиберишкен. Айрымдары зомбулукка кабылып, каза тапкандары да болгон. Балдарга өз тилинде сүйлөөгө жана маданиятын карманууга тыюу салынган. 2015-жылы Канаданын өкмөтү өзүнүн докладында ошол кездеги окуяларды \"маданий геноцид\" деп атаган эле. Макдональдды индейлер жашаган аймактардагы ачарчылык жана эпидемияга жол берген деп күнөөлөп келишет. Мунун кесепетинен көп киши жарык дүйнө менен кош айтышкан. Ан��н өкмөтү индей коомун ата-бабалары жашаган турактарын таштап чыгууга мажбурлаган. Көчпөй койгондоруна буйрук аткарылганча азык-түлүк берилбей, жол буулган. Эстеликтерге каршы согуш BLM (\"Каралардын жашоосунун мааниси бар\") кыймылы АКШда Жорж Флойддун өлүмүнөн кийин активдүү боло баштады Акыркы айларда көп өлкөлөрдө тарыхый мурасы талаштуу болгон инсандардын эстеликтери уратылган. Маселен, АКШда Христофор Колумбдун жана 1860-жылдагы жарандык согуш маалында кулчулук түзүмдү сактап калуу үчүн чыккан конфедераттардын лидерлеринин айкелдери кулатылды. Улуу Британияда кулчулук соодасына тиешеси бар делген бир катар тарыхый инсандардын эстелигин кулатышты. Мындай көрүнүштөр башка өлкөлөр дагы болду. Кулчулук соодасына аралашкан тарыхый ишмерлерди жана империялык саясат жүргүзгөндөрдү расизм менен айыптоого болобу? Дүйнө коомчулугунда мына ушундай талаштуу талкуу күчөп жатат. (AbA)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/worldnews/2012/01/120102_hungary_demos_constitution", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-39551441", "doc1": "وكان حزب (فيديش) قد تمكن من تمرير الدستور الجديد في البرلمان بعد فوزه باغلبية الثلثين في الانتخابات النيابية الاخيرة. الا ان معارضي الدستور الجديد يقولون إنه يهدد الديمقراطية لأنه يزيل الضوابط والموازين التي احتواها الدستور القديم الذي سن عام 1989 عقب سقوط النظام الشيوعي. وكانت الولايات المتحدة والاتحاد الاوروبي قد طالبا ايضا بالغاء الدستور الجديد. والقى الصراع حول الدستور في المجر ضلال من الشك على المفاوضات الجارية بين الحكومة من جهة والاتحاد الاوروبي وصندوق النقد الدولي من جهة اخرى حول عقد اتفاقية تمويل جديدة تعتبر حيوية لاستعادة ثقة الاسواق. وقد شاركت عدة احزاب من الوسط ويسار الوسط في مظاهرة الامس التي شجبت رئيس الحكومة فيكتور اوربان وحملت لافتات تدين \"الديكتاتورية\" التي يتسم بها حكمه. ونقلت وكالة فرانس برس للانباء عن النائب الاشتراكي تيبور تشاني قوله \"لقد حول فيكتور اوربان وبطانته المجر من بلد واعد الى اكثر مناطق اوروبا ظلاما.\" ولكن جيرجيلي جولياس، النائب عن الحزب الحاكم، وأحد الذين كتبوا الدستور، دافع عن الدستور الجديد بقوله \"رغم المناكفات السياسية نعتقد انه من المهم ان يكون البرلمان المنتخب بالاقتراع الحر هو الذي سن الدستور الجديد للمرة الاولى.\"", "doc2": "Аталган мыйзам белгилүү америкалык финансист Жорж Соростун каражатына курулган Бордордук европалык университетинин (CEU) жабылышына алып келет деген тынчсыздануулар айтылууда. Виктор Орбандын өкмөтү тарабынан сунушталган мыйзам долбоору чет жерлик окуу жайлар кайсыл өлкөдө катталган болсо, ал жерде окуу имараттары болушу керектигин милдеттендирет. Ал эми Бордордук европалык университети (CEU) АКШда катталып, бирок ал жерде окуу имараттары жок. Буга чейин Венгриянын парламенти бул мыйзамды кабыл алууга макулдук берген. Депутаттардын 123ү «макул» деп добуш берип, 38 депутат каршы болгон. Би-би-синин Будапешттеги кабарчысы билдиргендей, соңку учурларда Венгрияда качкындардын укугун коргогон либералдуу уюмдарга кысым күчөп жатат. Ѳлкөдөгү Бордордук европалык университетинде (CEU) англис тилинде сабактар өткөрүлөт. Учурда 1 440 студент билим алып, алардын 335 Венгрия жарандары, ал эми калгандары чет өлкөлөрдөн келгендер. Окуу жай Орусия, Кыргызстан, Грузия, Казакстандагы университеттер менен кызматташат. Сегиз дисциплина боюнча дүйнөдөгү эң мыкты 200 окуу жайдын катарына кирет. (AbA)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/vert-fut-52068538", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/magazine-52089710", "doc1": "قياسا على ذلك، يتساءل كثيرون عن إمكانية تراجع معدلات الإصابة بفيروس كورونا المستجد عندما يحل فصل الصيف كشأن سائر الأمراض المعدية الموسمية. ومنذ ظهوره في منتصف ديسمبر/كانون الأول، تفشي الفيروس بوتيرة متسارعة حول العالم، وسُجِّلت أعلى حالات إصابة في أوروبا والولايات المتحدة. ولوحظ أن المناطق الباردة كانت الأكثر تأثرا بالفيروس، مما دفع البعض إلى الاعتقاد بأن درجات الحرارة المرتفعة قد تؤثر على نمط انتشار الفيروس. لكن خبراء حذروا من تعليق الآمال على احتمالات تراجع حالات الإصابة بالوباء في فصل الصيف. وقد يعزى ذلك إلى أن فيروس كورونا، لا يزال جديدا ولا توجد أية أدلة بعد تؤكد أنه يتأثر بالتغيرات المناخية الموسمية. مواضيع قد تهمك نهاية لكن الدراسات التي أجريت على الفيروسات التاجية الأخرى قد تساعدنا في التنبؤ بمدى إمكانية تحول فيروس كورونا المستجد إلى مرض موسمي. الناس يعلقون آمالا على أن تتراجع معدلات الإصابة بفيروس كورونا المستجد مع ارتفاع درجات الحرارة في نصف الكرة الشمالي وأجرت كيت تيمبلتون، من مركز الأمراض المعدية بجامعة إدنبره، دراسة منذ عشر سنوات، جمعت فيها عينات لثلاثة أنواع من الفيروسات التاجية التي تسبب أمراضا تنفسية، من مرضى بالمستشفيات والعيادات في إدنبره، ولاحظت أن هذه الفيروسات تنتشر في فصل الشتاء، إذ تزداد معدلات الإصابة في الفترة بين شهر ديسمبر/كانون الأول وشهر أبريل/نيسان. وقد تدل خارطة تفشي فيروس كورونا المستجد حول العالم على أن هذا الفيروس يفضل الطقس البارد والجاف. وربط تحليل لحالات الطقس في 500 منطقة حول العالم بين معدلات الإصابة بالفيروس وبين درجات الحرارة وسرعة الرياح والرطوبة النسبية. وخلصت دراسة إلى أنه كلما ارتفعت درجات الحرارة تراجعت حالات الإصابة به. وتنبأ باحثون في دراسة لم تنشر بعد بأن تكون المناطق ذات المناخ المعتدل والبارد هي الأكثر تأثرا بتفشي فيروس كورونا المستجد وتليها المناطق القاحلة. ويرجح الباحثون في هذه الدراسة أن تكون المناطق المدارية هي الأقل تأثرا بانتشار الفيروس. واعتمد الباحثون في هذه الدراسات على نماذج محاكاة حاسوبية للتنبؤ بأنماط انتشار الفيروس المستجد على مدار السنة. غير أن أنماط انتشار الأوبئة تختلف عن أنماط انتشار الفيروسات المتوطنة الموسمية، التي تلازم البشر منذ زمن طويل. إذ بلغت حالات الإصابة بعدوى الإنفلونزا الإسبانية ذورتها عام 1918، على سبيل المثال، في فصل الصيف، بينما تنتشرالإنفلونزا الموسمية في الغالب في فصل الشتاء. وتقول جان أبرت، أستاذة مكافحة الأمراض المعدية بمعهد كارولينسكا في ستوكهولم، إن فيروس كورونا المستجد من المتوقع أن يصبح مرضا متوطنا وفي الغالب سيصبح موسميا. وثمة أسباب قادت الباحثين إلى الاعتقاد بأن فيروس كورونا المستجدّ قد يصبح موسميا. إذ تنتمي فيروسات كورونا إلى طائفة من الفيروسات تسمى الفيروسات المغلّفة، بمعنى أنها مغطاة بغشاء خارجي دهني، يعرف باسم الطبقة الدهنية المزدوجة، وتبرز منها نتوءات من البروتينات تشبه أطراف التاج، ولهذا سميت بالفيروسات التاجية. لا يوجد في الوقت الحالي إلا القليل من الدراسات التي تبحث في مدى تأثير الطقس على انتشار فيروس كورونا المستجد وتشير الأبحاث التي أجريت على الفيروسات المغلّفة إلى أن هذا الغشاء الدهني يجعل الفيروسات أكثر تأثرا بالحرارة مقارنة بغيرها غير المغلفة. فهذه الطبقة الدهنية تتجمد في الطقس البارد، كتجمُد الدهون المتساقطة من اللحم بعد تبريدها، وتقسو وتتحول إلى ما يشبه المطاط لتحمي الفيروس لوقت أطول عندما يكون خارج الجسم ولهذا تستجيب معظم الفيروسات المغلفة للتغيرات الموسمية. وأشارت دراسة إلى أن فيروس كورونا المستجد قد يبقى على قيد الحياة لما يصل إلى 72 ساعة على الأسطح الصلبة، كالبلاستيك والحديد، تحت درجة حرارة تتراوح بين 21 و23 درجة مئوية ورطوبة نسبية 40 في المئة. وأشارت أبحاث أجريت على فيروسات تاجية أخرى إلى أنها قد تعيش لما يصل إلى 28 يوما تحت أربع درجات مئوية. ولوحظ أيضا أن فيروس كورونا المسبب لمتلازمة \"سارس\" يعيش لفترات أطول في الطقس البارد والجاف. إذ بقي فيروس كورونا على قيد الحياة لما يزيد على خمسة أيام على الأسطح الصلبة تحت درجة حرارة تتراوح بين 22 و25 درجة مئوية ورطوبة نسبية تتراوح بين 40 و50 في المئة. وكلما ارتفعت درجة الحرارة والرطوبة ضعفت قدرة الفيروس على البقاء ومن ثم نقل العدوى. ويقول ميغيل أراوهو، الذي يدرس آثار التغيرات البيئية على التنوع الحيوي بالمعهد الوطني للعلوم الطبيعية في مدريد، إن الطقس يؤثر على قدرة الفيروس على البقاء عندما يخرج من الجسم عبر العطس والسعال. وكلما طالت مدة بقاء الفيروس على قيد الحياة في البيئة، زادت فرص انتقاله لأشخاص آخرين وتحوله إلى وباء. ويرى أراوهو أنه إذا ثبت أن فيروس كورونا المستجد يتأثر بدرجات الحرارة والرطوبة كسائر الفيروسات التاجية، فإن ذروة تفشي الفيروس ستختلف من بلد لآخر. غير أنه يقول إن سلوكيات البشر تلعب دورا كبيرا في انتشار الفيروس، فكلما زاد عدد الأشخاص في مكان واحد زاد التلامس ومن ثم زادت احتمالات انتقال العدوى. وأثبتت دراسة أجرتها جامعة ميريلاند أن فيروس كورونا المستجد كان أكثر انتشارا في المدن والمناطق التي تراوحت درجة الحرارة فيها بين خمسة وإحدى عشرة درجة مئوية وكانت الرطوبة النسبية منخفضة. لكن دراسة أجرتها كلية الطب بجامعة هارفارد خلصت إلى أن فيروس كورونا المستجد قد يكون أقل تأثرا بالطقس مما يتوقع الكثيرون؛ إذ ظهرت حالات إصابات عديدة في المناطق المدارية رغم أن دراسات سابقة أثبتت أن معدل انتقال العدوى يتراجع في البيئات الدافئة والرطبة. وخلص الباحثون إلى أن ارتفاع درجات الحرارة والرطوبة في فصلي الربيع والصيف لن يؤدي بالضرورة إلى تراجع حالات الإصابة بفيروس كورونا المستجد ما لم يقترن بتدابير وإجراءات صحية موسعة لمنع انتقال الفيروس من شخص لآخر. الأبحاث المخبرية ونماذج المحاكاة الحاسوبية تدل على أن الطقس الدافئ والرطوبة يضعفان قدرة فيروس كورونا المستجدّ على البقاء على قيد الحياة وذلك لأن انتشار الفيروسات يعتمد على عوامل أخرى مثل سلوكيات البشر، بقدر اعتماده على البيئة. وقد تؤدي التغيرات الموسمية في سلوكيات البشر أيضا إلى تغيير معدلات انتقال العدوى. إذ يتزامن ارتفاع معدلات الإصابة بالحصبة في أوروبا، على سبيل المثال، مع انتظام التلاميذ في المدارس، وتتراجع في الأجازات. ولعبت تنقلات الصينين من بلد لآخر قبل رأس السنة الصينية القمرية وبعدها دورا كبيرا في نشر فيروس كورونا المستجد من ووهان إلى المدن المجاورة في الصين ومنها إلى أنحاء العالم. وقد يضعف الطقس أيضا جهازنا المناعي ويجعلنا أكثر عرضة للإصابة بالأمراض المعدية. إذ تقل على سبيل المثال، مستويات فيتامين \"د\" في الجسم في فصل الشتاء بسبب قلة تعرضنا لأشعة الشمس. وأثبتت دراسات أن مستويات فيتامين \"د\" في الجسم تؤثر على قدرتنا على مقاومة الأمراض المعدية. في حين أشارت دراسات أخرى إلى أن الطقس البارد يزيد عدد الخلايا المناعية التي تحمي الجسم من الأمراض المعدية. وأثبتت دراسة أن الهواء الجاف يضعف آلية التصفية المخاطية الهدبية، إذ يقلل كمية المخاط الذي يعمل كوسيلة دفاع طبيعية ضد الجراثيم والبكتيريا المسببة للأمراض. وربطت دراسة في الصين، لم تنشر بعد، بين احتمالات الموت جرّاء الإصابة بفيروس كورونا المستجد وبين حالة الطقس. إذ بحث العلماء في البيانات الخاصة بنحو 2.300 حالة وفاة في ووهان، وقارنوا بينها وبين مستويات التلوث والرطوبة ودرجة الحرارة في اليوم الذي حدثت فيه الإصابة. وخلصت الدراسة إلى أنه كلما ارتفعت درجات الحرارة ومستويات الرطوبة في الأيام التي انتقلت فيها العدوى، قلت احتمالات الموت جراء الإصابة بالفيروس. وأشارت الدراسة أيضا إلى أن التفاوت الكبير بين درجات الحرارة العظمى والصغرى، يزيد من خطورة الفيروس وقدرته على الفتك بالمصاب. ومن المستبعد أن يكتسب الكثيرون مناعة ضد فيروس كورونا المستجد ما لم يصابوا به ويتعافوا منه، وبعدها سيتحول الفيروس من وباء إلى مرض متوطن. وتقول فيتوريا كوليزا، مديرة أبحاث المعهد الفرنسي للأبحاث الصحية والطبية، إن الفيروس انتشر في البداية عبر الرحلات الجوية، لكنه بمجرد ما وصل إلى المجتمعات انتقل من شخص لآخر بواسطة المخالطة والتلامس. وقد يسهم إيقاف التلامس بين الناس في تراجع معدلات الإصابة. من المستبعد أن يختفي فيروس كورونا المستجد كليا، حتى لو تراجعت حالات الإصابة في أشهر الصيف، ومن المتوقع أن يعاود الظهور لاحقا لكن كوليزا تحذر من أنه لا يزال الوقت مبكرا لمعرفة مدى كفاية الإجراءات الجديدة التي فرضتها الحكومات للحد من انتشار الفيروس. لكنها بلا شك قد تخفض معدلات انتقال العدوى بسبب الحد من التلامس. ويشير نموذج ألبرت إلى أن أي تراجع في معدلات الإصابة في الأشهر المقبلة، سيكون مرده عوامل عديدة، أولها التدابير الوقائية مثل العزل والإغلاق العام، وارتفاع المناعة لدى السكان، والتغيرات المناخية الموسمية. لكن بعض الأدلة تشير إلى أنه من المستبعد أن يختفي فيروس كورونا المستجد تماما في أشهر الصيف، حتى لو كان يستجيب للتغيرات المناخية الموسمية. لكن تراجع معدلات الإصابة بالفيروس سيجلب مزايا عديدة. يقول ألبرت إن الإجراءات التي تتخذ لتأخير بلوغ معدلات انتقال الفيروس ذروتها تكلف البلاد خسائر اقتصادية دونما شك، لكنها ستسهم في الحد من انتشار الفيروس إلى حين دخول فصل الصيف، على أمل أن تؤثر درجات الحرارة المرتفعة على معدل انتشار الفيروس. وفي الوقت الذي تكافح فيه دول العالم للتعامل مع ارتفاع حالات الإصابة، فإن تأخير ذروة الوباء سيوفر لأنظمة الرعاية الصحية الوقت الذي تحتاجه بشدة لاتخاذ الاستعدادات اللازمة للتصدي للفيروس المستجد عندما يعاود الانتشار.", "doc2": "Ошондуктан көптөр COVID-19 ушундай сезондук мүнөзгө ээ болобу деп сурап жатканы жөндүү. Декабрдын орто ченинде вирус Кытайда өтө тездик менен тараган. Андан бери тез эле чек араларды кесип өтүп, АКШ менен Европаны каптады. Айрым олуттуу жайылган учурлар көбүнчө кышы суук чөлкөмдөргө мүнөздүү болду. Ошондуктан жайында пандемия төмөндөйт деген үмүт бар. Бирок көптөгөн эксперттер жайкы температура вирусту өлтүрөт деп айтууга эрте деп эскертүүдө. Мындай этияттыктын дагы жөнү бар. COVID-19 (эми аны расмий түрдө SARS-CoV-2 деп аташууда) изилдөөчүлөр үчүн жаңы нерсе. Окумуштууларда вирустун активдүүлүгү сезон сайын өзгөрүп турат дегенге статистикалык аныктамалар жок. Буга өтө окшош SARS вирусун 2003-жылы ооздуктоого мүмкүн болгон. Ошол себептүү ага жыл мезгилдери кандай таасир тийгизери тууралуу маалыматтар өтө аз. Деген менен буга чейин кишиге жуккан башка коронавирустар COVID-19 сезондук оору болуп калабы дегенге жооп табууга жардам берет. Көптөр жай келсе, коронавирустун жайылышы токтойт деп ишенүүдө 10 жыл мурун Эдинбург университетинин инфекциялык ооруларды изилдөө борборунун иликтөөсүндө, коронавирустун үч түрү (баары дем алуу органдары сезгенген бейтаптан алынган) \"сезондук мүнөзгө ээ экенин\" көрсөткөн. Декабардан тарта апрелге чейин күчөйт. Ушундай эле мүнөз гриппке деле тишелүү эмеспи. Көбүнчө иммундук системасы төмөн кишилерге жуккан төртүнчү коронавирус тууралуу так айтууга кыйын болгон. Ал эми COVID-19 сезон менен козголо турган вирус болуп калышы дагы мүмкүн. Дүйнөгө тарашынан улам вирус кургак жана суук шартта тез жайылат деп болжоого болот. Азырынча жарыялана эле аналитикалык изилдөөдө коронавирус тарап жаткан дүйнөдөгү 500 аймактын аба-ырайы салыштырылган. Анда вирустун жайылышы менен температура, шамалдын ылдамдыгы, нымдуулук ортосунда байланыштар бар. Жаңы коронавируска аба-ырайы кандай таасир тийгизери тууралуу бир нече иликтөөлөр бар. Дагы бир жарыялана элек иликтөөнү карап көргөнүбүздө, жогорку температурада COVID-19 аз жайылганы көрсөтүлөт. Албетте, кеп бир гана аба-ырайында эмес экенин дагы эстен чыгарбоого тийишпиз. Вирустун сезондук акивдүүлүгү тууралуу конкреттүү маалыматтар жок болсо дагы окумуштуулар компьютердик моделге таянууда. Адатта пандемия эч кандай сезондук схемаларга баш ийбейт. Маселен, 1918-20-жылдардагы \"испанка\" тумоосу жай айында чыккан. \"Эртеби же кечпи COVID-19 эндемиялык оору болуп калышы дагы мүмкүн деп болжоп жатабыз,- дейт вирусолог Ян Альберт (Швеция). - Эгерде анда сезондук мүнөз байкалбаса, таң калыштуу болот, албетте. Бирок анын жайылышынын сезондук мүнөзү пандемия кырдаалына чейин өсүп кетеби деген чоң суроо. Биз азырынча муну билбейбиз, бирок бул тууралуу дагы ойлонуу керек\". Изилдөөлөр SARS-Cov-2 сыртта, айталы болот, пластик сыяктуу буюмдарда 21-23 градуста жана 40 пайыз нымдуулукта 72 сааттан көп жашай аларын көрсөттү. Башка температурада жана нымдуулукта вирус өзүн кандай алып жүрөрүн дагы изилдөө керек. Коронавирустун башка түрлөрү Цельсия боюнча 4 градус температурада 28 күнгө чейин жашай алары белгилүү болгон. Лабораториялык жана компьютердик изилдөөлөр жаңы коронавирустун организмден тышкары ысык жана нымдуу шартта жашап кетиши кыйын болорун көрсөтүүдө COVID-19 вирусунун \"жакын тууганы\" SARS дагы кургак жана суук шартта өзүн жакшы сезген. Температура менен нымдуулук канчалык жогору болгон сайын вирустун өмүрү дагы кыскара берет. \"Бул жерде климаттын ролу жөнүндө айтканда, организмден сырткары жердеги вирустун стабилдүүлүгүнө таасир этет. Маселен, чүчкүрүп-бышкырган учурда абага чачыраган болсо\",-деп түшүндүрөт айлана-чөйрөнүн өзгөрүшүнүн биологиялык көп түрдүүлүккө таасири тууралуу изилдеп жүргөн Мигель Ароухо. \"Организмден сырткары вирус канчалык стабилдүүлүгүн сактай алса, анын кишилерге жугуу мүмкүнчүлүгү ошончо көп болуп, эпидемияны жаратат\",-дейт эксперт. Мэриленд университетинин (АКШ) изилдөөсү вирус Цельсия боюнча орточо температура 5 жана 11 градус болгон шаарлар менен аймактарга тез жайылганын көрсөттү. Бирок тропикте деле оору жуктурган учурлар көп катталууда. Вирустун Азияга тарашы боюнча жакында эле Гарвард медициналык мектебинин адистери жарыялаган анализде, пандемиялык коронавирус аба-ырайынын шарттарына анчейин деле сезимтал эмес деп айтылат. Ошондуктан изилдөөчүлөр вирусту саламаттыкты сактоо тармагын күчөтүү аркылуу гана жеңүүгө чакырган. Кеп эми вирустун тарашында болуп жатат. COVID-19 сыяктуу илдеттердин тарашы жана анын тароо ылдамдыгы кайсыл мезгил болбосун кишилердин жүрүм-турумунан көз каранды. Маселен, Европада кызамыктын тарашы адатта окуу жылына туура келет. Ооругандар саны жай мезгилинде, окуучулар бири-биринен алыстаган учурда азаят. Ухандан дүрт эткен COVID-19 Кытай жаңы жылынын алдындагы миграциянын укмуш жанданган мезгилине туура келип калды. COVID-19 кайсыл бир деңгээлде сезондук белгилери болгон күндө дагы жайында толук жоголуп кетиши күмөн \"Экинчи толкуну жүрсө, таң калбайт элем\" Кытайлык окумуштуулар Ухандагы COVID-19 вирусунан каза тапкан 2300 учурду иликтеп, бейтаптар өлгөн күндөгү абанын нымдуулугу, температурасы менен байланыштырып көрүшкөн. Бул иликтөө илимий журналдарга жарыяланган жок. Бирок температура жана нымдуулук жогору болгон күндөрү өлүм аз болгон экен. Бул изилдөө дагы болгону компьютердик модел аркылуу ишке ашып, ошого негизделгенин эстен чыгарбоо керек. Пандемияга алып келген вируска кабылган кишиде иммунитет болуп калат деген дагы күмөндүү. Кишилердин бири-бири менен байланыштарынын азайышы вирустун жайылуу темпин токтотот. Өкмөттөр дал мына ушуга жетүү үчүн аба каттамдарын токтотуп, чек араларын жаап, карантин чараларына барууда. \"Азырынча COVID-19 сезондук болот дегенге эч кандай далилдер жок. Бул жерде кишилердин жүрүм-туруму негизги ролду ойношу мүмкүн\", -дейт адистер. Эгерде COVID-19 катталган учурлар алдыдагы айларда төмөндөгөн болсо, ага бир нече себеп бар. Шаарларды н карантинге жабылышы, изоляция ж.б. (AbA) Макала кыскартуулар менен сунушталды. Түп нускасын англис тилинде BBC Future сайтынан окуңуз."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/middleeast-50503761", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-50484410", "doc1": "وردّ الرئيس السوري بشار الأسد باتهام الولايات المتحدة بـ \"سرقة نفط\" بلاده. وقالت روسيا، الداعم الأساسي للرئيس الأسد، إن ذلك يُسمّى \"لصوصية دولية\". مَن إذن يسيطر حاليا على ما تنتجه سوريا من نفط، ومَن يتربح منه؟ قوى كبرى تتنازع السيطرة أعلنت الولايات المتحدة انسحاب قواتها من الشمال السوري في أكتوبر/تشرين الأول، لكنها قالت حينئذ إنها ستبقي على نحو 500 جندي لحماية منشآت نفطية، جنبا إلى جنب مع قوات ذات قيادة كردية هي الآن المستفيد الرئيسي من الإنتاج النفطي هناك. وقال وزير الدفاع الأمريكي مارك إسبر إن قوات بلاده تعسكر هناك لحماية المنشآت النفطية ليس فقط من مقاتلي تنظيم الدولة الإسلامية ولكن أيضا من قوات روسية والقوات الحكومية السورية. مواضيع قد تهمك نهاية من جانبها، تعمل القوات الروسية على مساعدة السوريين في استعادة السيطرة على المنتَج النفطي فضلا عن مراقبة هذه المنشآت. ووقّع البلدان اتفاقية تعاون في مجال الطاقة عام 2018 تمنح موسكو حقوقا حصرية لإعادة بناء قطاع النفط والغاز السوري. هذا هو السياق الذي أعلن فيه الرئيس ترامب رغبته في الاستفادة من النفط الذي تدافع عنه قواته. ما مقدار النفط الذي تنتجه سوريا؟ يعتبر قطاع النفط والغاز أحد الروافد الرئيسية لإيرادات الحكومة السورية رغم قلة احتياطياتها في هذا القطاع مقارنة بدول أخرى في الشرق الأوسط. وبحسب التقديرات، فإن سوريا أنتجت في عام 2018 نحو 2.5 مليار برميل من احيتاطيها النفطي، مقارنة بـ 297 مليار برميل أنتجته السعودية، و155 مليار برميل في إيران، و147 مليار برميل في العراق. وتتركز حقول النفط في محافظة دير الزور، شرقي سوريا، بالقرب من الحدود العراقية، وفي محافظة الحسكة شمال شرقي البلاد. لكن إنتاج سوريا النفطي تعرض للانهيار منذ بداية الصراع عام 2011. وفي عام 2008 كانت سوريا تنتج 406 آلاف برميل يوميا، بحسب الاستعراض الإحصائي للطاقة العالمية سنة 2019 الذي أعدّته شركة بريتيش بتروليوم. وفي عام 2011 تراجع إنتاج سوريا النفطي إلى 353 ألف برميل يوميا، واستمر مسلسل التراجع ليصل إلى 24 ألف برميل يوميا بحلول عام 2018 - بنسبة تخطت 90 في المئة من الإنتاج. دمشق لم تعد مسيطرة فقدت الحكومة السورية السيطرة على معظم حقول النفط في البلاد لصالح جماعات المعارضة السورية ثم بعد ذلك للدولة الإسلامية، مع تصاعد وتيرة الحرب الأهلية. وبقدوم عام 2014 كان تنظيم الدولة الإسلامية قد بسط سيطرته على معظم حقول النفط شرقي سوريا، بما في ذلك حقل العمَر في دير الزور، والذي يُعدّ الأضخم في البلاد. وباتت مبيعات النفط تمثل أحد أكبر موارد الدخل لمسلّحي التنظيم؛ إذ كانت تدرّ دخلا يناهز 40 مليون دولار شهريا عام 2015، بحسب وزارة الدفاع الأمريكية. وفي عام 2017 فقد تنظيم الدولة سيطرته على حقول النفط السورية التي كانت في قبضته لتبيت في أيدي قوات ذات قيادة كردية مدعومة أمريكيا هي قوات سوريا الديمقراطية. وكانت حقول النفط السورية قد تعرضت لأضرار جسيمة جرّاء غارة جوية أمريكية كانت تستهدف قطع أحد موارد الدخل الرئيسية للتنظيم. كما دمّر مسلحو التنظيم جانبا كبيرا من البنية التحتية النفطية عندما بات واضحا أن الحقول ستسقط في أيدي قوات كردية. القوات الكردية لا تزال تستفيد من إيرادات النفط في عام 2017، بدأت قوات سوريا الديمقراطية ذات القيادة الكردية في السيطرة على حقول النفط الرئيسية شمال شرقي سوريا وعلى طول شاطئ الفرات، من أيدي مسلحي التنظيم. إيرادات النفط ساعدت القوات الكردية التي استعانت بها في شراء أسلحة فضلا عن إدارة شؤون المدنيين واستطاعت هذه القوات إصلاح بعض الأضرار التي كانت قد لحقت بالبنية التحتية للحقول النفطية لتعاود الإنتاج جزئيا. وكان مساعد وزير الدفاع الأمريكي، جوناثان هوفمن، قال مؤخرا إن \"العائد من حقول النفط لا يذهب إلى الولايات المتحدة؛ إنما يذهب إلى قوات سوريا الديمقراطية\". وقال شارلز ليستر، زميل معهد الشرق الأوسط، إن \"قوات سوريا الديمقراطية وتحالف من القبائل في شرق سوريا يبسطون سيطرتهم الآن على نحو 70 في المئة من موارد النفط السوري وعلى عدد من منشآت الغاز المهمة\". وأضاف ليستر: \"وعلى الرغم من أن معدلات إنتاج هذه المنشآت أقل بكثير عما كانت عليه قبل الحرب فإنها لا تزال تمثل مصدرا مهما من مصادر الدخل لدى قوات سوريا الديمقراطية\". وعلى الرغم من أن الهجوم التركي في شمال سوريا تمخّض عن خسارة القوات الكردية مساحات شاسعة من الأرض، إلا إن حقول النفط شرقي الفرات لا تزال تحت سيطرة قوات سوريا الديمقراطية. وتستميت حكومة الرئيس الأسد في الوصول إلى حقولها النفطية التي بدونها تظل في حاجة إلى استيراد كميات كبرى من الخارج. لكن، وفي ظل عقوبات صارمة من أمريكا ومن الاتحاد الأوروبي، تواجه دمشق صعوبة جمة على هذا الصعيد. وتعتبر إيران هي المزوّد الرئيسي لسوريا بالنفط، لكن ذلك الدعم الإيراني يواجه تقييدا بعقوبات أمريكية أكثر صرامة على أي شركة أو دولة تتعامل تجاريا مع سوريا.", "doc2": "Президент Башар Асад болсо Вашингтон Сириянын мунайын \"уурдап жатат\" деп айыптады. Орусия АКШнын бул кадамын \"мамлекет жасаган кылмыш\" деп мүнөздөгөн. Ошондо Сириянын мунай өндүрүшүн ким көзөмөлдөйт жана ким пайда көрүп жатат? Чоң державалардын талашы АКШ октябрь айында америкалык аскерлер Сириянын түндүгүнөн чыгарылат деп жар салган. Бирок кийин Вашингтон мунай өндүргөн жайларды көзөмөлдөө үчүн беш жүзгө чукул аскери Сирияда кала турганын айтты. Учурда Сириянын түндүгүндөгү мунай өндүрүшүн күрд кошуундары көзөмөлдөп, пайда көрүп жатат. АКШнын коргоо министри Марк Эспер америкалык аскерлер мунай өндүрүштү бир гана террордук топтордон эмес, Орусия менен Сириянын аскерлеринен дагы коргойт деп айтканы бар. Сириянын армиясы Орусиянын колдоосу менен айрым мунай талааларын колго алды. Эми күрд кошуундары көзөмөлдөп жаткан өндүрүштөрдү дагы басып алууну көздөп турат. 2018-жылы Сирия менен Орусия энергетика тармагындагы кызматташтык боюнча келишимге кол койгон. Ага ылайык, Москва Сириянын мунай жана газ тармагын кайрадан бутуна тургузууга экслюзивдүү укук алган. Дал ушул себептен президент Трамп Кошмо Штаттарынын мунайга байланыштуу кызыкчылыгын ачык жарыялап жаткан сыяктуу. Сирия жылына канча мунай өндүрөт? Сириянын экономикасы мунай менен газга байланган. Жакынкы Чыгыштагы башка мамлекеттерге салыштырганда, Сириянын резервдери аз эле. 2018-жылы Сириянын 2.5 миллиард баррель мунай резерви бар болчу. Буга салыштырмалуу Сауд Арабиясынын 297 миллиард, Ирандын 155 миллиард, Ирактын 147 миллиард баррель резерви бар. Сириянын мунай талаалары өлкөнүн чыгышындагы Дайр-эз-Заур провинциясында жана Ирак менен чектеш Хасака аймагында жайгашкан. 2011-жылы жарандык согуш башталгандан бери мунай өндүрүш дээрлик токтоду. 2008-жылы Сирия күнүнө 406 миң баррель мунай өндүрчү. 2011-жылы мунай өндүрүш 353 миң баррелге түшсө, 2018-жылы 24 миң гана баррель өндүрүлгөн. Өлкөдө мунай өндүрүү 90 пайызга кыскарган. Дамаск мунай чыккан аймактарды көзөмөлдөбөйт Сириянын мунай талааларын башында оппозициячыл топтор, андан кийин өздөрүн \"Ислам мамлекети\" деп атаган экстремисттик топ көзөмөлгө алган. 2014-жылы \"ИМ\" тобу Сириянын чыгышындагы мунай талааларынын көбүн, анын ичинде Дайр-эз-Заур провинциясындагы эң чоң ал-Омар мунай кенин колго алган. АКШнын Коргоо министрлиги мунай соодасы экстремисттик топтун негизги кирешеси экенин билдирип, 2015-жылы \"ИМ\" айына 40 миллион доллар киреше алып турганын жарыялаган. Күрд кошуундары АКШнын колдоосу менен мунай талааларын 2017-жылы колго алган. АКШнын аба соккуларынан улам мунай өндүрүштүн көп бөлүгү талкаланган болчу. Вашингтон экстремисттердин киреше булагын токтотуу үчүн, мунай талааларын атайын бутага алган эле. Андан тышкары, аймактан чегинип жаткан экстремисттер иштеп жаткана заводдорду жардырып кетишкен. Күрд кошуундары Сириянын түндүк-чыгышындагы мунай өндүрүштү кайрадан жандантууга аракеттенүүдө Мунай өндүрүштөн пайда көрүп жаткан күрд кошуундары 2017-жылдан бери күрд кошуундары Сириянын түндүк-чыгышындагы мунай өндүрүштү кайрадан жандантууга аракеттеништи. АКШнын коргоо министринин жардамчысы Жонатан Хоффман жакында эле \"мунайдан түшкөн киреше АКШга эмес, Сириянын демократиялык күчтөрүнө [күрд куралчандарга]\" кетип жатканын тастыктады. \"Сириянын демократиялык күчтөрү жана Сириянын чыгышындагы өнөктөш уруулар өлкөнүн мунай жана газ резервинин жетимиш пайызын көзөмөлдөйт\",-дейт Жакынкы Чыгыш институтунун окумуштуусу Чарлз Листер. АКШнын аскерлери Сириянын мунай талааларын кайтарып турат Түркиянын Сириянын түндүгүндөгү аскердик операциясынан улам күрд кошуундары айрым мунай өндүрүш жайларынан чегинүүгө аргасыз болгон. Асаддын өкмөтү дагы бул мунай чыккан жерлерге жетүүнү көздөп турат. Учурда Сирия мунайдын көбүн чет өлкөдөн импорттоп жатат. Европа Биримдиги менен АКШнын санкцияларынан улам мунайды импорттоо дагы оорчулук жаратууда. (AT)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-47242351", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-47224566", "doc1": "من هي شميما بيغوم وماذا تفعل؟ شاميما بيغوم من بيثنال غرين شرقي لندن غاردت بريطانيا عام 2015 في عنفوان قوة التنظيم الدولة الإسلامية في سوريا والعراق. وكانت شاميما واثنتان من صديقاتها وهما أميرة عباسي وخديجة سلطانة غادرن لندن من مطار غاتويك إلى تركيا بعد الكذب على أولياء أمورهن بشأن خططهن، بينما سعين للانضمام لصديقة رابعة وهي شارمينا بيغوم التي غادرت عام 2014. تدابير جديدة لحماية طلبة المدارس في بريطانيا من التشدد \"معارك شرسة\" لطرد تنظيم الدولة الإسلامية من آخر معاقله شرقي سوريا وقد قام المهربون الذين يعملون لحساب التنظيم بنقلهن عبر الحدود إلى المناطق التي يسيطر عليها مقاتلو التنظيم في سوريا وهناك تزوجن بالمقاتلين الأجانب الذين تدفقوا على التنظيم من كل أنحاء العالم. كان هدف التنظيم تربية جيل جديد من الأطفال الموالين لدولة الخلافة المزعومة وإغراء الشابات كان المفتاح الرئيسي في هذه الخطة. ومثل غيرها من الشابات البريطانيات عاشت شاميما في البداية في بيت مع أخريات حيث خضعن للمزيد من الدروس الأيديولوجية لحين العثور على العريس المناسب. وقد قتلت خديجة سلطانة بعد ذلك بعامين في غارة جوية على الرقة، بحسب تقارير إعلامية. كما أفادت التقارير أن زوج شاميما هو يوغو ريدجيك وهو هولندي انجليزي تحول للإسلام وكانت قد قالت في حديثها مع صحيفة التايمز إن طفليهما الأول والثاني توفيا جراء سوء التغذية وقلة الأدوية. ومع تصاعد الغارات الجوية على الرقة وانكماش المساحة التي يسيطر عليها التنظيم هرب الزوجان إلى آخر معاقل التنظيم قبل أن تنتقل شاميما إلى مخيم للاجئين وهي حامل بطفلها الثالث. ما مدى تطرفها؟ عندما هربت شاميما وصديقتاها إلى سوريا كان الأهل وأجهزة الأمن البريطانية يأملون في أن تعود الفتيات إلى رشدهن ويحاولن العودة. كما كانت أجهزة الأمن في لندن تخشى من تحول الفتيات إلى أدوات دعائية في يد تنظيم الدولة. يبدو من لهجة شاميما مع صحيفة التايمز أنها غير نادمة فعندما وصفت رؤيتها لرأس مقاتل معادي للتنظيم مقطوعة لم تبد منزعجة ووصفته بأنه \"عدو الإسلام\". هل يمكنها العودة لبريطانيا؟ على المدى القصير الإجابة هي لا، إذ لا يوجد طاقم قنصلي بريطاني في سوريا للمساعدة ولن يأمر المسؤولون القوات بالمخاطرة بحياتهم لمساعدة شخص انضم لتنظيم إرهابي محظور. ولكن على افتراض أنها خرجت من مخيم اللاجئين وعبرت الحدود لتركيا، هل يمكنها أن تستقل الطائرة لبريطانيا؟ حكاية مغربية غادرت لاستعادة أحفادها من تنظيم الدولة الإجابة أيضا لا، إذ ليس بحوزتها أي مستندات سفر حيث أن المنضمين للتنظيم كانوا يجبرون على تسليم جوازات سفرهم وفي الواقع أن بعضهم أحرقها كدليل على ولائه للتنظيم. ولدى وزارة الداخلية البريطانية سلطة إلغاء جوازات السفر للحيلولة دون تنقل الناس بحرية وهذا تكتيك معروف لمنع المقاتلين من عبور الحدود، كما أن لبريطانيا سلطة تجريد شاميما من الجنسية وهذا الأمر مستبعد لأنها ليست مقاتلة. ولو وصلت إلى مكان آمن فإنه بوسع المسؤولين الأمنيين التحكم مؤقتا في مسألة عودتها من خلال أمر الاستبعاد المؤقت وهو إجراء قانوني استخدم 9 مرات في عام 2017. وهذا الإجراء القانوني يمنع عودة مواطن بريطاني حتى يوافق على رضوخه للتحقيق والمراقبة وإذا تطلب الأمر الخضوع لما يلزم للتخلص من \"تطرفه\". وماذا عن سنها؟ من الناحية القانونية فإن شاميما كانت طفلة عندما انضمت للتنظيم فإذا كانت دون الثامنة عشر فإن الحكومة البريطانية عليها واجب الأخذ \"بمصلحتها\" في الاعتبار لدى النظر في الخطوة المقبلة. ولكنها تبدو الآن بالغة وغير نادمة وإذا كانت تريد العودة فعليها تحمل تبعات أعمالها ومواجهة محاكمة محتملة حتى لو كانت قصتها عن زواج وإساءة معاملة. وتقول شاميما إنها في الشهر التاسع من الحمل وانها لو وضعت بسلام فإنها تريد العودة لبريطانيا وهذه قضية مختلفة قليلا وأكثر تعقيدا. فإذا كانت شاميما مازالت بريطانية فإن طفلها سيكون كذلك وذلك سيتطلب الأخذ في الاعتبار مصلحة الطفل. ولا يعني ذلك إرسال قوات لإخراجها من هناك، ولكن سيكون على الخدمات الاجتماعية النظر في مسألة عودة أم وطفل لو كانت لديهما القدرة على العودة. ووفقا للإحصائيات فإنه ومنذ عام 2015 تم منع نحو 100 طفل في انجلترا وويلز من نقلهم لمناطق الصراع في سوريا والعراق، وقد تطلب ذلك إجراءات قانونية من بينها نقل رعايتهم لأسر أخرى، وقد قدمت أدلة في بعض القضايا على تعرض الأطفال لغسيل دماغ من الآباء لذلك فإن مسألة طفل شاميما معقدة. هل تحاكم شميما بيغوم؟ هل حقا هزم تنظيم الدولة الإسلامية؟ من الصالح العام الإقدام على خطوة كهذه ،وكذلك هناك سابقة بهذا الشأن. فهناك تارينا شاكيل من بورتون آبون ترينت، وهي أيضا عروس جهادية خرجت من منطقة النزاع، ولدى عودتها لبريطانيا سجنت لعضويتها بجماعة إرهابية وهذه هي نوعية المحاكمة التي قد تواجهها شاميما في حالة عودتها. ولكن إذا عادت بيغوم إلى بريطانيا فإنها ستخضع لتحقيقات دقيقة كما ستخضع لبرنامج إعادة تأهيل لتخليصها من الافكار المتطرفة من خلال مجموعة من الخبراء المدربين وهذا عمل صعب ولا ينجح عادة. ولكن هؤلاء الخبراء هم فقط من بوسعهم تحديد ما إذا كان بوسع شاميما بيغوم العودة للحياة الطبيعية أم لا.", "doc2": "Шамима Бегам Сириядагы качкындар лагеринде төрөдү. Ал Британияга кайтып келгиси келет Жакында эле 19 жаштагы кыз Сириянын түндүгүндөгү качкындар лагеринен Британияга кайткысы келээрин айткан болчу. Өз ыктыяры менен экстремисттерге кошулган Шамиманын окуясы Британияда кызуу талкууга түрткү болду. Шамима Бегумдун Бангладеш жараны экенин эске алып, өкмөт аны британ жарандыгынан ажыратты. Бегумдун үй-бүлөлүк адвокаты Тасним Акунджи өкмөттүн чечимин жокко чыгаруу үчүн бардык мыйзамдуу чараларды колдонорун айтып жатат. \"Эч өкүнбөйм\" Өздөрүн \"Ислам мамлекети\" деп атаган топ он миңдеген адамдын өмүрүн кыйды. Бир учурда халифат жарыялаган топ азыр чакан кыштакты көзөмөлдөп, курчоодо калды. Британиядагы жайбаракат турмушун чанып, Сириядагы экстремисттерге кошулуп, жакын курбусунан, эки баласынан айрылганына карабастан Шамима экстремисттерге кошулганына өкүнбөйт. 15 жаштагы Шамима Бегум жана Амира Аббаси, 16 жаштагы Кадиза Султана Лондондон учуп кетишкен The Times басылмасынын суроолоруна жооп берип жатып, Шамима экстремисттерге кошулганына \"эч өкүнбөйм\" деп айтты. \"Коррупция жана мыкаачылык көп болду. Алар жеңишке татыктуу эмес\", -деди Шамима Бегум. Шамима он миңдеген кишилердин тагдыры тууралуу эч үн каткан жок. Жаш кыз аларды ойлобосо деле керек. Британиянын коопсуздук бонча министри Би-Би-Сиге берген маегинде Шамима сыяктуу мурдагы жихадчыларды издеп, өлкөгө алып келүү боюнча аракеттер болбойт деп айтты. \"Мен британиялыктардын коопсуздугуна коркунуч жаратып, мурдагы террордук мамлекеттин өкүлдөрүн издеп, артка алып келбейм. Өкмөт так айткан - мындай кадамдардын оор кесепети болот\",-деди Британиянын коопсуздук боюнча министри Бен Уоллас. 19-февралда ITV News каналы Ички иштер министрлиги Шамиманын энесине жөнөткөн катты жарыялады. Анда ИИМ Шамиманын британ жарандыгын жокко чыгарганы, бирок ал сотко арызданса болоору айтылган. Сот Шамиманын жарандыгын артка кайтарып берсе, ал Британияга кайтып келген күнү жоопко тартылат. Талдоочулар жихадчылардын мурдагы жубайлары абакка кесилген учурлар көп болгонун айтышууда. Алардын көбү \"террордук топту\" колдогону үчүн түрмөгө камалган. Багуз кыштагынан качып чыккан аялдар менен балдар Мекенине кайткан \"ИМ\" согушкерлери жана алардын жубайлары Радикализация боюнча Эл аралык борбордун айтымында (ICSR), 2013-жылдын апрелинен 2018-жылдын июнь айына чейин сексен өлкөдөн 41,490 киши Сирия менен Ирактагы экстремисттерге кошулган. Аталган уюм расмий маалыматтарга таянып иликтөө жүргүзгөн. Өздөрүн \"Ислам мамлекети\" деп атаган топко кошулгандардын үчтөн бири эркектер, 13 пайызы аялдар. Экстремисттик аракеттерге байланышы бар делген балдар 12 пайызды түздү. Андан тышкары 730 бала Сирия же Иракта төрөлгөн. Эң көп киши Жакынкы Чыгыш менен Түндүк Африкадан экстремисттерге кошулган (18,852). Борбордун маалыматына ылайык, Батыш Европадан 5,904 киши барды. Кыргызстандын Улуттук коопсуздук кызматы өткөн жылы 850 кыргызстандык Сириядагы согуштук аракеттер үчүн барганын, анын 150 согушта каза тапканын жарыялаган. \"ИМ\" тобуна кошулган кыргызстандыктардын 140 чукулу аялдар экени да айтылган. Алардын көбү балдарын ээрчите кеткен же Сирияда балалуу болушкан. \"Сирияга кеткендердин басымдуу бөлүгү 18-30 жашка чейинки адамдар. Бул катмар кандайдыр бир үгүткө бат алданат. Биринчи кезекте, алардын диний сабаттуулугун текшерип көрүп эле, үгүттөп башташат. Бул коомдук сайттар аркылуу дагы жүрүп келген. Эң негизги маселе - бул диний сабаттуулук. Социалдык көйгөлөр дагы бар. Кээси акча табууну көздөп барышат\",-деген эле УКМКнын атайын өкүлү Рахат Сулайманов. Канча согушкер кайтып келди? \"ИМ\" тобуна кошулгандар эки толкун менен кайтып келишкен: 2014-жылдын июнь айында экстремисттер \"халифат\" жарыялаганга чейин жана 2015-жылы аскердик аракеттер күчөгөндөн кийин. Чет өлкөлүктөрдүн көбү согуш учурунда өлтүрүлүп же камакка алынган. Батыш Европага 1765 жаран кайтып келгенин Радикализация боюнча эл аралык борбор билдирди. Европа парламенти жүргүзгөн изилдөөгө ылайык, Британияга эң көп сандагы согушкерлер кайтып келген. Европа мамлекеттери криминалдык иликтөө жүргүзүп, согушкерлерди жоопко тартат. Түрмөдөгүлөрдү коомго аралаштыруу, радикалдуу идеяларынан баш тарттыруу үчүн атайын программалар түзүлгөн. Азырынча алар канчалык натыйжалуу болуп жатканын айтуу кыйын. Андан тышкары согушкерлердин кыймыл-аракетин чектөө, жарандыгын алып салуу сыяктуу чаралар да каралган. Европа парламенти ар бир согушкердин балдарынын тагдыры өз алдынча каралып жатканын билдирүүдө. Бул балдардын көбү Ирак менен Сирияда 2012-жылдан кийин төрөлгөн. (AT)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/business/2015/07/150728_vw_overtakes_toyota", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-38795607", "doc1": "باعت فولكسفاغون 5,04 مليون سيارة في الفترة بين كانون الثاني / يناير وحزيران / يونيو فقد باعت فولكسفاغن 5,04 مليون سيارة في الفترة بين كانون الثاني / يناير وحزيران / يونيو، فيما باعت تويوتا 5,02 مليون سيارة. وقالت الشركة اليابانية يوم الثلاثاء إن مبيعاتها انخفضت بنسبة 1,5 بالمئة مقارنة بالعام الماضي بسبب ضعف النمو في الأسواق الصاعدة. وكان هدف التفوق على تويوتا نصب عيني فولكسفاغن منذ مدة طويلة، وبالفعل تمكنت من تحقيق هذا الهدف قبل الموعد الذي عينته لنفسها وهو عام 2018. ومن المقرر أن تعلن تويوتا عن نتائجها للنصف الأول من العام الحالي في الاسبوع المقبل، فيما ستنشر فولكسفاغن ارقامها للفترة ذاتها يوم غد الاربعاء. مواضيع قد تهمك نهاية وقال ستيفان براتزيل، مدير مركز ادارة صناعة السيارات الالماني \"تمكنت فولكسفاغن من اقتناص تاج المبيعات تحت ظروف صعبة شهدت تراجع اسواق السيارات الرئيسية في العالم، وعليها التعامل مع تباطؤ السوق الصينية اذا كانت تريد ان تحتفظ بالمركز الأول.\" وكانت المبيعات الكبيرة في الصين قد عزز اداء فولكسفاغن، إذ تمثل السوق الصينية ثلث مبيعاتها العالمية. وتقول الشركة الالمانية، التي تمتلك ايضا علامتي آودي وبورشه، إنها تهدف هذا العام الى تجاوز \"بشكل جزئي\" المبيعات التي حققتها عام 2014 والتي بلغت 10,1 مليون سيارة. أما تويوتا التي باعت في العام الماضي 10,23 مليون سيارة، فتقول إنها تتوقع تتراجع مبيعاتها هذا العام الى 10,15 مليون سيارة. وكانت جنرال موتورز الامريكية قد احتكرت تاج مبيعات السيارات لاكثر من 7 عقود قبل ان تزيحها تويوتا عن عرشها في عام 2008.", "doc2": "Toyota компаниясынын расмий эсебине ылайык, 2016-жылы 10 млн 175 миң унаа сатылды. Бул өткөн 2015-жылга караганда 0,2% көп. Бул сандардын ичине Toyota үлгүсүндөгү унаалар эле эмес, компанияга таандык Hino Motors оор жүк тарткан унаасы, Daihatsu жана Lexus дагы бар. Volkswagen өзүнүн отчетунда, 2016-жылы унааларды сатуу 3,8% көбөйүп, 10 млн 310 миң унаасын саткан. Бул аркылуу компания дүйнөлүк лидерликти багындырды. Volkswagen дүйнөдө абдан популярдуу болгон Audi, Bentley, Bugatti жана Lamborghini, Skoda, Seat жана башка бир нече үлгүдөгү унааларды чыгарып келүүдө. Toyota 2008-жылы сатылган унаалардын саны боюнча көптөгөн жылдар лидерликти бербей келе жаткан америкалык General Motors компаниясын кууп жеткен. Ошондон тарта Toyota лидерликти көп жылдар кармады. 2011-жылы гана ордун GM компаниясына алдырган. Албетте бул учур өлкөдөгү катуу зилзала, цунами болгон кырдаалга туш келген. Өткөн жылы Toyota компаниясынын чет жактагы эң ири базарларында сатылган унааларынын саны кыска��ды. Анын ичинде АКШда деп белгилейт Блумберг. Ал эми германиялык VW болсо тескерисинче, Кытайда кардарларын көбөйттү. Рейтер маалыматына караганда Toyota компаниясынын аткаруучу директору Акио Тоёда жакынкы күндөрдө өлкөнүн премьер-министри Синдзо Абэ менен жолугушат. Абэ февраль айында Вашингтонго расмий иш сапары менен келиши күтүлүп жатат. Абэ менен Трамп маалыматтарга караганда, эки өлкө ортосундагы соода алакалары боюнча сүйлөшүшү мүмкүн."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/science-and-tech-45330610", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-45328282", "doc1": "أسرة تعاني من الهواء الملوث في مدينة دلهي الهندية ويعتقد الباحثون أن التأثير السلبي يزداد مع التقدم في العمر، ويكون التأثير أسوأ في الرجال الأقل تعليما. وعلى مدى أربع سنوات، رصدت الدراسة الأمريكية الصينية المهارات الحسابية والكلامية لنحو 20 ألف شخص في الصين. ويعتقد الباحثون أن النتائج مهمة على المستوى العالمي أيضا، إذ أن أكثر من 80 بالمئة من سكان المدن في العالم يستنشقون مستويات غير آمنة من الهواء الملوث. واستندت الدراسة،التي أجراها باحثون في جامعة بيكنغ الصينية وجامعة يال الأمريكية، إلى قياسات ثاني أكسيد الكبريت وثاني أكسيد النيتروجين والجسيمات التي يقل قطرها عن 10 ميكرومتر في الأماكن التي يعيش بها المشاركون في الدراسة. ولم تشر الدراسة إلى النسبة التي يساهم بها كل من هذه الملوثات الثلاثة في هذه الأضرار. ولم تتضمن الدراسة أول أكسيد الكربون والأوزون والجسيمات الأكبر حجما. ويتسبب تلوث الهواء، الذي يوصف بأنه \"قاتل غير مرئي\"، في نحو سبعة ملايين حالة وفاة مبكرة سنوياً في جميع أنحاء العالم، وفقاً لمنظمة الصحة العالمية. وقالت الدراسة التي نشرت في دورية الأكاديمية الوطنية للعلوم: \"نحن نقدم دليلا على أن تأثير تلوث الهواء على الاختبارات الكلامية يصبح أكثر وضوحا مع تقدم الناس في العمر، خاصة بالنسبة للرجال والأقل تعليما.\" وتشير الدراسة إلى أن التلوث يزيد أيضا من مخاطر الأمراض التنكسية مثل مرض الزهايمر وأشكال أخرى من الخرف. وقال شى تشن، أحد معدي الدراسة ومن كلية ييل للصحة العامة، لصحيفة الغارديان إن التعرض لمستويات عالية من الهواء الملوث \"يمكن أن يقلل مستوى إدراك أي شخص لمدة عام، وهو أمر جديد جداً.\" ووجدت دراسات سابقة أن تلوث الهواء له تأثير سلبي على القدرات الإدراكية لدى الطلاب. وفي هذه الدراسة، أجرى الباحثون اختبارات لأشخاص من الجنسين في عمر 10 سنوات أو أكثر خلال الفترة بين عامي 2010 و2014، من خلال طرح 24 سؤالًا موحداً في الرياضيات و34 سؤالًا للتعرف على كلمات. وظائف في الهواء الطلق ويُعتقد أن العديد من الملوثات تؤثر مباشرة على كيمياء المخ بطرق مختلفة - فعلى سبيل المثال يمكن للجسيمات أن تحمل السموم عبر ممرات صغيرة وتنقلها مباشرة إلى الدماغ. ويمكن لبعض الملوثات أيضا أن يكون لها تأثير نفسي، ما يزيد مخاطر الإصابة بالاكتئاب. ويعود أحد الأسباب ،التي تجعل الباحثين يشيرون إلى أن كبار السن من الرجال الذين لديهم قدر أقل من التعليم هم الأكثر تضررا من التعرض المزمن لتلوث الهواء، إلى أن هؤلاء الأشخاص غالبا ما يعملون في وظائف في الهواء الطلق. وخلصت الدراسة إلى أن \"النتائج التي توصلنا إليها بشأن التأثير المدمر لتلوث الهواء على الإدراك، وخاصة على المخ في سن الشيخوخة، تشير إلى أن التأثير غير المباشر على الرعاية الاجتماعية قد يكون أكبر بكثير مما كان يعتقد من قبل.\" تلوث الهواء في أندونيسيا وتشير الدراسة إلى أنه على الرغم من أن نتائج الدراسة خاصة بالصين، إلا أنها يمكن أن تلقي الضوء على الدول النامية الأخرى التي تعاني من ارتفاع معدلات التلوث. علماء يرصدون تلوث الأوزون بتقنية \"استنشاق الهواء\" عربات الأطفال تُعرض الرُضع للهواء الملوث بالمعادن السامة ويشير مؤلفو الدراسة إلى الـ 98 في المئة من المدن التي يوجد بها أكثر من 100 ألف شخص في البلدان منخفضة ومتوسطة الدخل والتي تفشل في تلبية إرشادات منظمة الصحة العالمية الخاصة بجودة الهواء.", "doc2": "Индиянын 14 шаары дүйнөдөгү абасы эң кир деп таанылган 20 калаанын катарына кирет Окумуштуулар булганыч аба өзгөчө улгайган адамдарга терс таасир этээрин аныктады. АКШ менен кытайлык окумуштуулар төрт жыл бою Кытайдагы 20 миң адамдын математика жана сүйлөө жөндөмүнө байкоо жүргүзүшкөн. Алардын маалыматына таянсак, бул изилдөө Кытайда жүргүзүлгөнү менен, башка аймактарда дагы актуалдуу. Изилдөөчүлөрдүн айтымында, учурда дүйнөдөгү шаар тургундарынын 80 пайызы зыяндуу заттар менен дем алып жатат. Бул изилдөө Кытайда жүргүзүлгөнү менен, башка аймактарда дагы актуалдуу Дүйнөлүк саламаттыкты сактоо уюмунун маалыматына ылайык, көрүнбөгөн \"киши өлтүргүч\" деген атка конгон булганган аба жылына жети миллион адамдын өмүрүн алат. Буга чейин булганыч аба альцгеймер жана деменцияга (алжып калуу) алып келээри аныкталган. Окумуштуулардын бири Си Чен \"көп жылдар бою булганыч аба менен дем алуу бир жылдык билим алууну кемитип койгонгонго барабар\" деп айтты. Бул изилдөөдө окумуштуулар 2010-2014-жылдары он жаштан өйдө кишилерге 24 математикага жана 34 когнитивдик ой жүгүртүүгө байланыштуу суроо жолдошкон. Дүйнөдөгү булганыч аба көйгөйү - статистика Булак: Дүйнөлүк саламаттыкты сактоо уюму Бишкекти ууландырган 240 миң тонна Ѳкмөт алдындагы айлана-чөйрөнү коргоо жана токой чарба агенттигинин маалыматына караганда, Бишкектеги абага жылына 240 миң тонна булганыч заттар тарап жатат, анын 180 миң тоннасын автоунаалар бөлүп чыгарат. Мамлекеттик экологиялык органдарына ылайык, Бишкекте абаны булгаган зыяндуу заттардын 90 пайызын автоунаалар чыгарып жатат. Ошондуктан өкмөт автоуналарды газга өткөрүүнү жана экологиялык зыяны көп күйүүчү майларды колдонууга тыюу салууну максат кылууда. Кыргызстан 2019-жылдан тартып бештен төмөнкү экологиялык класстагы автомобиль бензиндерин жана дизель майларын сатууга чыгарууга жана пайдаланууга тыюу сала баштайт. Кыргызстанда мунайды иштетүүчү беш завод бар. Алардын Кара-Балтада жана Токмокто курулган соңку экөөсү Кытай курган заманбап технологиядагы заводдор деп макталганы менен алардын баары эң төмөнкү экологиялык сапаттагы күйүүчү майды чыгарышат. «Алар чыгарган күйүүчү май экинчи класска араң жетип жатат. Биз айтып атабыз, алар мейли чыгара берсин, бирок Кыргызстанга сатпасын, Тажикстан, Афганистан сыяктуу мамлекеттерге сатсын деп жатабыз»,-дейт ЖК депутаты Дастан Бекешов. Кыргызстанда бүгүнкү күндө абанын булганышын шарттаган бензин курамындагы бензол, сера газдарын аныктоочу лабораториялар жок. Ошондуктан сырттан кирип жаткан күйүүчү майлардын сапаты жөнүндө сертификаттар кандайча берилип жатканы түшүнүксүз болууда. Ошол себептүү депутаттар күйүүчү майлардын сапатына сертификат берүүнү тартипке салууну өкмөттөн талап кылышкан. Газ бензинге караганда он эсе таза күйөөрү дагы айтылууда. Активисттер автоунааларды газга өткөрүүнү сунуш кылышууда. Ошону менен катар Бишкекте күйүүчү май менен жүргөн коомдук транспортту азайтып, аларды газга өткөрүүгө жана троллейбус паркын кеңейтүү керек дешүүдө. (AT)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/vert-fut-55105904", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/kyrgyzstan-55533647", "doc1": "وتعد مشكلة إيجاد الكلمات جزءاً معهوداً من ضمن مشكلات التحكم المعرفي التي يعاني منها الأشخاص في منتصف العمر وكبار السن. وتحدث هذه الإخفاقات دون سابق إنذار ومع كلمات وأسماء مألوفة جداً يعرفها الشخص جيداً. وقد وجد باحثون أن أكثر الكلمات التي قد يجد الناس صعوبة في استعادتها هي أسماء العلم وأسماء الأشياء. ويمكن لهذا العجز عن استحضار كلمة من الذاكرة أن يستمر لأي فترة، من جزء من الثانية إلى عدة دقائق أو حتى ساعات، ويمكن أن يكون مثيراً للاستياء حقاً. وفي الواقع، غالباً ما يشير كبار السن إلى معاناتهم من مشكلة عدم إيجاد كلمات يعرفونها عند سؤالهم عن مضايقات الشيخوخة. في مثل هذه الحالات، يكون الشخص واثقاً من معرفته للكلمة التي يبحث عنها، كأن يكون مصطلح ما موجوداً على طرف لسانه، لكن لسبب ما لا يتمكن من استحضاره وقوله في تلك اللحظة على الأقل. ويطلق علماء النفس على هذه الحالة اسم \"حالة على طرف اللسان\"، وهنا يكون السؤال: هل هذه الحالة بمثابة إنذار بوجود اضطراب في الذاكرة كما تبدو؟. تشكل دراسة ظاهرة \"على طرف اللسان\" تحديات عدة بالنسبة لعلماء النفس الذين يرغبون في فهم سبب وكيفية حدوثها. وحالهم في ذلك مثل حال علماء الفلك الذين يدرسون ظواهر سريعة الزوال مثل الانفجارات النجمية التي تسمى أيضا بظاهرة المستعرّ الأعظم، فالباحثون يعلمون أن ظاهرة فقدان كلمة معروفة ستحدث، لكن لا يمكنهم أن يعرفوا متى بالضبط. وقد أدى عدم اليقين هذا إلى وجود طريقتين مختلفتين بشكل واضح لتحليلها وفهمها: عبر الأساليب الطبيعية، أو عن طريق إحداث حالة إخفاق في إيجاد الكلمات تجريبياً في المختبر. مواضيع قد تهمك نهاية وحاول الباحثون الذين يدرسون مشكلة البحث عن الكلمات وظاهرة \"على طرف اللسان\" تحديد نقطتين مهمتين على وجه الخصوص: عدد مرات تكرر هذه الحالات، والطرق المحتملة لحلها، والمقصود هنا تذكر الكلمة المطلوبة تلقائياً من قبل الشخص ومن دون مساعدة خارجية (مثل البحث عن الكلمة في كتاب أو عبر الانترنت أو وجود شخص آخر يقدم الجواب). وتسمح دراسة البيانات اليومية، التي يدوّن فيها الأشخاص كل مرة يتعرضون فيها لحالة عدم قدرة على استحضار كلمة يعرفونها، للباحثين بتقييم معدل تكرار الحالة إلى جانب معدل حلها. وتشير النتائج إلى أن طلاب الجامعات يتعرضون لحالة \"طرف اللسان\" مرة أو مرتين في الأسبوع، في حين أن هذا المعدل أعلى قليلاً لدى للأشخاص الذين هم في الستينيات وأوائل السبعينيات من العمر. أما المشاركون في هذه الدراسة والذين هم في الثمانينيات من العمر فيعانون من هذه الحالة بمعدل ضعف ما يعانيه طلاب الجامعات. كما أظهرت دراسة المذكرات اليومة أنه غالباً ما يتم حل مشكلة عدم إيجاد الكلمة لاحقاً، وبمعدل نجاح يصل إلى أكثر من 90 في المئة. بعض ألعاب الكلمات يمكن أن تتسبب بحدوث ظاهرة \"على طرف اللسان\" المثيرة للإحباط ومع ذلك، يجب توخي الحذر عند تفسير مثل هذه البيانات اليومية، لأن دقتها قد تتأثر بعدة عوامل، فكبار السن الذين يكونون عادة أكثر قلقاً من هفوات الذاكرة سيكونون أكثر اهتماماً بتسجيل حالات تعذر إيجاد الكلمة، وربما أيضاً لأن حياتهم هادئة وأقل ازدحاماً بالأحداث من المشاركين الأصغر سناً، كما قد يكون المشاركون أكثر ميلاً إلى تسجيل الحالات التي يتمكنون من حلها أو استدراكها أكثر من الحالات التي ظلت من دون حل. الطريقة البديلة لدراسة الإخفاق في إيجاد كلمة ما، هي بإحداث الحالة تجريبياً. وقد تم تطوير طريقة للقيام بذلك من قبل عالمي النفس روجر براون وديفيد مكنيل عندما كان كلاهما في جامعة هارفارد. ووجد العالمان أن مجرد إعطاء المشاركين تعريفات قاموسية لكلمات إنجليزية غير شائعة الاستخدام سيؤدي غالباً إلى حدوث إخفاق في استحضار الكلمة، وأحد الأمثلة التي استخدماها أثناء إجراء الدراسة كانت إيجاد الكلمة التي تعريفها في القاموس كالتالي: \"أداة ملاحية تستخدم في قياس المسافة الزاويّة، وخصوصا ارتفاع الشمس والقمر والنجوم أثناء الإبحار\". (وفي حال أن هذا التعريف قد تسبب لك أيضاً بحالة فقدان كلمة رغم أنها على طرف لسانك، فالكلمة التي تبحث عنها هي: السدسية، وهي آلة بصرية لقياس المسافة الزاويَّة نسبة إلى الزاوية بين نقطتين، مثل الشمس والأفق. وتستعمل للملاحة والمساحة ويطلق عليها هذا الاسم نسبة لشكلها الذي يشبه سدس الدائرة تقريباً). في هذه التجربة، استطاع المشاركون أحياناً ذكر الكلمة المطلوبة من دون صعوبة، وفي مرات أخرى لم يكن لدى المشاركين أي فكرة عن الكلمة التي يصفها التعريف. لكن حين يجد المشاركون أنفسهم في حالة \"على طرف اللسان\"، يقوم براون ومكنيل بطرح أسئلة إضافية عليهم. واكتشف الباحثان أنه في مثل هذه الحالة، يمكن للأشخاص تقديم معلومات جزئية عن الكلمة المطلوبة، حتى وإن راوغتهم الكلمة نفسها وتعذر عليهم إيجادها. وعلى سبيل المثال، كان حظ المشاركين بالنجاح أعلى بكثير عندما طُلب منهم تخمين عدد المقاطع اللفظية للكلمة، أو الحرف الذي تبدأ به. وليس مفاجئاً أن الناس عندما يخطئون أثناء محاولة استرجاع الكلمة، فإنهم غالباً يذكرون كلمات لها نفس المعنى تقريباً. وعندما أعطي للمشاركين تعريف كلمة \"السدسية\"، ذكر بعضهم كلمتي \"الإسطرلاب\" أو \"البوصلة\". ومع ذلك، فقد ذكر بعضهم أحياناً كلمات مشابهة لفظياً فقط للكلمة المقصودة. وتجدر الإشارة هنا إلى أن الدراسة نفسها حين أجريت على كبار السن كشفت أن المعلومات الجزئية - مثل معرفة الحرف الأول للكلمة - أقل توفراً لديهم. تعد مشكلة إيجاد الكلمات جزءاً معهوداً من ضمن مشكلات التحكم المعرفي التي يعاني منها الأشخاص في منتصف العمر وكبار السن وكما هو الحال مع العديد من المشكلات المتعلقة بالشيخوخة المعرفية، يمكننا النظر إلى ارتفاع حالات عدم القدرة على استحضار كلمة موجودة على طرف اللسان على أنها نصف الكوب الفارغ أو نصفه الممتلئ. أي يمكن اعتبار حالات فشل الاستحضار هذه دليلاً على ضعف الرابط بين المعنى والكلمة التي تدل عليه في الذاكرة طويلة المدى، لكن من جهة أخرى، يمكن أيضأً أن يعكس ارتفاع هذه الحالات لدى الأعمار المتقدمة أمراً مختلفاً تماماً. وترى عالمة النفس دونا دالغرين، من جامعة إنديانا، أن القضية لا تتعلق بالعمر، وإنما بحجم المعرفة، فإذا كان كبار السن لديهم معلومات أكبر مخزنة في الذاكرة طويلة المدى، فسيواجهون بالتالي المزيد من حالات عدم القدرة على استرجاع كلمات معروفة بالنسبة لهم. من الممكن أيضاً أن تكون هذه الحالات مفيدة، إذ يمكن اعتبارها بمثابة دليل بالنسبة لكبار السن على أن الكلمة المطلوبة معروفة لديهم، حتى لو تعذر التوصل إليها في اللحظة الآنية. وهذه المعلومات ما وراء الإدراكية، مفيدة لأنها تشير إلى أن قضاء وقت أطول في محاولة التغلب على تعذر استحضار الكلمة، قد يؤدي في النهاية إلى النجاح في استرجاعها. وعند النظر إلى الأمر بهذه الطريقة، فإن ظاهرة \"الكلمة التي على طرف اللسان\"، لا يمكن اعتبارها كحالة فشل في استحضار الكلمة، وإنما كمصدر مفيد للمعلومات أيضاً. وإذا كنت من الأشخاص كبار السن ولديك قلق بشأن عدد مرات حالة استعصاء الكلمة التي تواجهك، فهناك أبحاث تشير إلى أن هذا العدد قد يقل في حال حافظت على لياقتك بممارسة تمارين بسيطة في الهواء الطلق. أي بطريقة أخرى، في المرة القادمة التي تواجهك فيها مشكلة استحضار كلمة تعرفها وتشعر أنها تراوغك رغم أنها على طرف لسانك، فيمكنك مساعدة نفسك بالعثور عليها بمجرد الخروج إلى الهواء الطلق، والقيام بجولة مشي صغيرة حول المبنى الذي تقيم فيه. يمكنك قراءة الموضوع الأصلي على BBC Future", "doc2": "Сөздү унутуп калуу - орто жана улуу курактагы адамдарга тийиштүү когнитивдик проблема. Бул адатта күтүүсүз болот, ал түгүл кээде эң көп колдонгон сөздөрдү же достордун да атын унутуп каласыз. Балким, бул анчалык кооптуу эместир, келгилеп карап көрөлү. Окумуштуулар адамдар көп унуткан сөздөр негизинен энчилүү аттар менен буюм-тайымдардын аттары экенин аныкташты. Керектүү сөздү эстей албай калган учурлар бир нече секунддан бир нече мүнөткө чейин созулушу мүмкүн. Кээде саатттарга да созулуп кетиши ыктымал. Адатта улуу курактагы адамдар айрым бир сөздү эстей алба калганда карылыктын белгиси деп кыжаалат болушат. Сөз табуу боюнча кээ бир оюндар \"тилдин учунда турат\" деген феномендин триггери болуп бере алат. Мындай учурда унутуп калган сөз тилиңдин учунда турганын эле сезесиң, бирок таба албай чарпыласың. Мунун себебин изилдеген окумуштуулар аны эки аспектиден карап көрүштү: мындай учурлар канчалык көп болорун жана керектүү сөздү адам канткенде эстей аларын (Интернеттен издебей, достордон сурабай эле туруп, унутуп калган сөз кээде өзү башка кокустан келет эмеспи). Окумуштууларга изилдөөгө катышкан адамдардын күндөлүгү жардам берди. Изилдөөнүн натыйжасына караганда, коллеждин студенттери керектүү сөздү унутуп калган учурлар жумасына бир-эки жолу болсо, ал эми 60-70 теги адамдарда көбүрөөк болот экен, бирок айырма анчалык чоң эмес. А бирок сексенден ашкан адамдарда студенттерге караганда мындай учурлар эки эсе көп болот экен. Андан тышкары, күндөлүктөгү жазуулардан чыккан дагы бир тыянак - \"тилдин учунда турган\" сөздү эстеген учурлар көбүнчө ийгиликтүү болот экен, анын көрсөткүчү - 90% жогору. Бирок бул маалыматтарды туш келди жоромолдой бербей, этият болуш керек. Анткени, улуу муундагы адамдар күндөлүккө унутуп калган учурларынын баарын эле жаза бериши мүмкүн. Ошол эле убакта изилдөөгө катышкандар унуткан сөзүн таап алган учурларды эле белгилеп, эстей албай калган учурларын жазбай коюшу мүмкүн. Альтернатива иретинде психологдор Роджер Браун менен Дэвид Макнил Гарвард университетинде изилдеп көрүшкөн эксперименталдык методду пайдаланса болот: Бул \"тилдин учунда турган\" учурду лабораториялык шартта сынап көрүү деп аталат. Браун менен Макнил эксперименттин катышуучуларынан сейрек кездешкен сөздөрдүн аталышын сураганда, \"тилдин учунда турган\" учур көп болорун аныкташкан. Мисалы, \"Күндүн же башка космостук объектилерди аныктоо үчүн навигациялык өлчөө куралы\" (эгер бул сөз тилиңиздин учунда туруп, эстей албай жатсаңыз, анда бул сөз - секстант). Бул секстант - секстет же сектант эмес. Изилдөө убагында катышуучулар керектүү сөздү оңой эле тапкан учурлар көп болгон. Ал эми керектүү сөздү таба албагандарга Браун менен Макнил кошумча суроолорду беришкен. Ошондо окумуштуулар байкагандай, адамдар эстей албай жаткан сөз жөнүндө толук болбосо дагы айрым бир маалыматты айтышкан. Мисалы, табыш керек болгон сөздүн канча мууну бар же ал кайсы тамгадан башталат деген суроого жоопту оңой табышкан. Эксперименттин катышуучулары жаңылып калганда мааниси жагынан жакын сөздөрдү келтиришкен. Мисалы, секстанттын ордуна астролябия же компас деп жооп беришкен. Айрым учурда секстант деген сөзгө окшош сөздөрдү - \"секстет\" же \"сектант\" деп айткан учурлар болгон. Картайып бараткан адамдар катышкан эксперименттин натыйжасы тилдин учунда турган сөз жөнүндө маалымат бергенге алардын көп учурда даяр эместигин көрсөткөн. Бир жагынан, мындай учурларды тигил же бул сөз менен анын маанисинин байланыштары биздин эсибизден начарлап баратканынын далили катары карасак болот. Бирок жаш өйдөлөгөн сайын керектүү сөздү таба албай калган учурлардын көбөйүп жатканынын себеби такыр башка болуп чыгышы да мүмкүн. Индиананын Түштүк-чыгыш университетиндеги психолог Донна Далгрен мында негизги проблема адамдын жаш курагында эмес, анын билим деңгээлинде деп эсептейт. Адатта улуу муундагы адамдар көп сөз билет эмеспи, ошол себептүү керектүү сөздүн \"тилдин учунда турган\" учуру көп болот. Андан тышкары, сөз «тилдин учунда турган» абал пайдалуу болушу мүмкүн: бул картаң адамдын тийиштүү сөздү билерин, бирок эстей албай жатканын гана көрсөткөн өзүнчө жакшы жышаан. Мындай метакогнитивдик маалымат пайдалуу, анткени убакыт берилсе, анда керектүү сөздү эстеп, таппай койбойт. Демек, эгер \"тилдин учунда турат\" деген учурларга ушул көз караштан караганда, аны адамдын эстутумундагы үзгүлтүк эмес, ошол адамды баалуу маалымат бере турган булак катары караса болот. Эгер сиз улуу курактагы адам болсоңуз, кээ бир сөздү эстей албай, тилдин учунда турган сөздү такыр таба албасаңыз, анда изилдөөчүлөр сизге мындай кеңеш берет. Анда сиз өзүңүздүн аэробдук жана ишмердик дараметиңизге кам көрүшүңүз керек. Башкача айтканда, физикалык формаңызды кармашыңыз керек. Дагы бир жолу ушундай кыжалат болосңуз, анда сейилдеп басып келиңиз же башкача жол менен башты эс алдырыңыз. (КС)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-53042039", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-52990103", "doc1": "وصدرت الدراسة في وقت سابق من هذا الشهر، إلا أنه تم رفضها من قبل الصين وتحدى علماء مستقلون منهجيتها. ماذا جاء في الدراسة؟ يعتمد البحث على صور تم التقاطها عبر الأقمار الصناعية لحركات مرور السيارات حول المستشفيات في مدينة ووهان – بؤرة انتشار فيروس كورونا -، كما يتتبع عمليات البحث عبر الإنترنت عن أعراض طبية محددة. وبحسب هذه الدراسة ، هناك ارتفاع ملحوظ في عدد السيارات الموجودة بمواقف السيارات خارج ستة مستشفيات في مدينة ووهان منذ أواخر أغسطس/ آب وحتى 1 ديسمبر/ كانون الأول 2019. وتشير الدراسة إلى أنه بالتزامن مع هذا الارتفاع فى أعداد السيارات ، لوحظت زيادة في عمليات البحث عن أعراض محتملة متربطة بالإصابة بفيروس كورونا مثل \"السعال\" و \"الإسهال\". مواضيع قد تهمك نهاية وتعد نتائج هذه الدراسة اكتشافا مهما لأن أول حالة إصابة بفيروس كورونا في مدينة ووهان تم الإبلاغ عنها في بداية ديسمبر / كانون الأول. وأشار أكاديميون إلى أنه \"في حينأننا لا نستطيع تأكيد ما إذا كان تزايد الحركة حول المستشفيات و البحث عن أعراض كورونا عبر الإنترنت مرتبطا بشكل مباشر بانتشار فيروس كورونا ، فإن أدلتنا تدعم أبحاثا أخرى حديثة أشارت إلى أن ظهور فيروس كورونا كان سابقا على الظهور المعلن عنه في سوق هوانان للمأكولات البحرية\". ولقيت دراسة هارفارد الكثير من الزخم في وسائل الإعلام، حيث قام الرئيس الأمريكي دونالد ترامب، الذي انتقد بشدة تعامل الصين مع الوباء، بنشر تغريده تحتوي مقالا منشورا على موقع فوكس نيوز يسلط الضوء على نتائج تلك الدراسة. وتمت قراءة التغريدة أكثر من ثلاثة ملايين مرة. إلى أى مدى تعد هذه الأدلة قوية؟ تشير الدراسة إلى أن هناك زيادة في البحث عبر الإنترنت عن أعراض مرتبطة بالإصابة بفيروس كورونا، وخاصة \"الإسهال\" ، وذلك على محرك البحث الصيني الشهير \"بايدو\". وفي المقابل أكد مسؤولو شركة \"بايدو\" أنه كان هناك انخفاض في عمليات البحث عن \"الإسهال\" خلال تلك الفترة. إذن أين الحقيقة؟ إن المصطلح المستخدم في بحث جامعة هارفارد يُترجم حرفيا من اللغة الصينية على أنه \"من أعراض الإسهال\" وتحققت بي بي سي باستخدام أدوات البحث فى موقع بايدو، والتي تسمح للمستخدمين بتحليل شعبية كلمات البحث تماما كغوغل تريندز. وبحسب فحص بي بي سي ، بالفعل زاد البحث عن عبارة \"أعراض الإسهال\" منذ أغسطس/ آب 2019 إلا أن كلمة \"الإسهال\" ، وهى الأكثر شيوعا في البحث في مدينة ووهان، انخفض معدل البحث عنها اعتبارا من أغسطس/ آب 2019 وحتى بدء تفشي الفيروس. وقال الباحث الرئيسي فى الدراسة الصادرة عن هارفارد بنيامين رادر لبي بي سي إن \" كلمة البحث التى اخترناها للتعبير عن الإسهال، تم اختيارها لأنها كانت الاختيار الأقرب لحالات الإصابة المؤكدة بمرض كوفيد 19 الذي يسببه فيروس كورونا وتم اقتراحها باعتبارها كلمة البحث الأكثر ارتباطا بفيروس كورونا\". كما فحص فريق بي بي سي أيضا معدلات البحث عن كلمتي \"الحمى\" و \"صعوبة التنفس\" ، وهما من الأعراض الشائعة الأخرى المرتبطة بالإصابة بفيروس كورونا. وتبين أن معدلات البحث عن كلمة \"الحمى\" زادت بمقدار ضئيل بعد أغسطس/ آب، وتقريبا بنفس المعدل زاد البحث عن كلمة \"السعال\" ، كما انخفضت معدلات البحث عن كلمة \"صعوبة في التنفس\" خلال نفس الفترة، الأمر الذى يثير أسئلة حول الاعتماد على معدلات البحث عن كلمة الإسهال تحديدا كمؤشر على انتشار الفيروس. وكانت دراسة قد أجريت في المملكة المتحدة على ما يقرب من 17 ألف مريض بفيروس كورونا قد أشارت إلى أن الإسهال هو سابع أكثر الأعراض شيوعا عند الإصابة بفيروس كورونا، وهو أقل بكثير من الأعراض الثلاثة الأولى: السعال والحمى وضيق التنفس. ماذا عن تزايد أعداد السيارات فى محيط المشافي؟ ذكرت دراسة جامعة هارفارد ارتفاعا في أعداد السيارات في مواقف السيارات في ستة مستشفيات خلال الفترة من أغسطس/ آب إلى ديسمبر/ كانون الأول 2019. ومع ذلك وجد فريق بي بي سي عيوبا خطيرة في هذا التحليل. فدراسة هارفارد أشارت إلى أنه تم استبعاد الصور التى غطت فيها الأشجار وظلال المباني السيارات، لتجنب المبالغة بالزيادة أو النقصان في عدد السيارات. وتظهر صور الأقمار الصناعية التي تم نشرها عبر وسائل الإعلام مساحات كبيرة من مواقف السيارات في المستشفيات تغطيها مبان عالية مما يعني أنه من غير الممكن تقييم عدد السيارات الموجودة بدقة. وهناك أيضا موقف سيارات تحت الأرض في مستشفى \"تيانيو\"، لكن المدخل فقط هو ما يمكان التقاطه عبر صور الأقمار الصناعية وليس السيارات الموجودة تحت الأرض. وقال الباحث الرئيسي لدراسة هارفارد، بنيامين رادر، \"بالتأكيد لا يمكننا حساب عدد السيارات في مواقف السيارات تحت الأرض في أي فترة زمنية من الدراسة ، وهذه هي محدودية هذا النوع من الدراسات\". وهناك أيضا شكوك بشأن اختيار المستشفيات التى أجريت عليها الدراسة، إذ أن مستشفى هوبي للنساء والأطفال هو أحد المواقع المدرجة ضمن دراسة جامعة هارفارد، ولكن، كما هو معروف، نادرا ما يحتاج الأطفال إلى علاج في المستشفى عند الإصابة بفيروس كورونا. ورداً على ذلك، يقول الباحثون إن نتائجهم تظل تظهر زيادة استخدام مواقف السيارات بشكل عام حتى إذا تم استبعاد هذا المستشفى. وكان بإمكان الباحثين أيضا مقارنة بياناتهم بالمستشفيات في مدن صينية أخرى، لمعرفة ما إذا كانت الزيادات في حركة المرور وكلمات البحث مرتبطة بمدينة ووهان ، حيث ظهر الفيروس لأول مرة، أم لا. وبدون هذه المقارنة ، بالإضافة إلى الأسئلة التي طرحناها حول عمليات البحث عبر الإنترنت عن الأعراض الطبية المرتبطة بالفيروس، فإن الدليل على تلقي سكان ووهان للعلاج من فيروس كورونا في أغسطس/ آب من العام الماضي لا تزال موضع جدل كبير. كما أنه، لا يزال هناك الكثير مما لا نعرفه عن الانتشار المبكر لفيروس كورونا في مدينة ووهان الصينية.", "doc2": "Гарвард медицина мектебинин изилдөөчүлөрү беш оорукананын автоунаа токтотуучу жайынын спутниктен алынган сүрөттөрүн анализдеди. Сүрөттөр август айында автоунаалар саны кескин көбөйүп кеткенин көрсөтүп турат. Ушул эле маалда интернеттен \"жөтөл\" жана \"диарея\" деген сөздөр эң көп изделген. Кытай изилдөөнү сандырактык деп четке какты жана авторлор үстүртөн алынган маалыматтар менен тыянак чыгарып койгон деп сындады. Коронавирус Китайда өткөн жылдын ноябрында башталган деген тыянактар бар. 2019-жылдын 31-декабрында Кытай бийлиги Дүйнөлүк саламаттыкты сактоо уюмуна кабар берген. Анда аныкталбаган себептер менен пневмония менен жабыркаган бейтаптар көп кайрылып жатканы айтылган. Соңку изилдөө азырынча эксперттик баасын ала элек. Изилдөөдө беш оорукананын автоунаа токтотуучу жайынын жаз жана жай айларындагы спутник сүрөттөрү мурунку жылдагы сүрөттөр менен салыштырылган. Ооруканадагы мындай жайлардын биринде бир жыл мурун 171 автоунаа турган болсо, кийинки жылы 67 пайызга өсүп кеткен. Ошол эле маалда Кытайда коронавирустун белгилери боюнча негизги сөздөр интернет аркылуу эң көп изделген. \"Бул маалыматтардын баары ошол маалда Уханда бирдеме болуп жатканын көрсөтүп турат\",-деди изилдөө авторлорунун бири Жон Браунштейн Эй-би-си News менен маегинде. Бирок эмне болгонун түшүнүү үчүн дагы бир катар изилдөөлөр талап кылынат деди ал. Болгону бул далилдердин бири гана. Би-Би-Синин Бээжиндеги кабарчысы Жон Судворт белгилегендей, изилдөөчүлөр чектелген маалыматтар менен иштеген болушу мүмкүн. Анткени ар кайсыл жылы тартылган сүрөттөрдү толук алуу кыйын. Ала булут каптап турганда, сүрөт толук тартылбай дагы калат. Бээжин Дүйнөлүк саламаттыкты сактоо уюмуна билдиргенден бир аптадан кийин жаңы коронавирус аныкталды. 23-январга барып Уханда жана бир катар Кытай шаарлары карантинге алынды. Андан бир топ күндөн кийин Кытайдан башка өлкөлөрдө вирус жуккан 82 учур катталганда ДССУ өзгөчө кырдаал жарыялады. Вирустун тарашын Ухандагы жапай жана үй жаныбарлары сатылган базар менен байланыштырышкан Пандемиянын тарашына жарым жыл болсо деле анын келип чыгышы, өнүгүшүн так аныктоо кыйын. Белгилүү болгон жагдай - оору тууралуу алгач 2019-жылдын декабрь соңунда маалымат чыкты. Вирустун тарашын Ухандагы жапай жана үй жаныбарлары сатылган базар менен байланыштырышкан. Кайсыл жаныбардан адамга өткөнү дагы белгисиз бойдон. Ошол эле маалда Кытай бийлиги вирусту жашырган деген пикирлер айтылып келүүдө. (AbA)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-42683392", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-42687337", "doc1": "باكستانيون يحتجون على تخفيض المساعدات الأمريكية للبلد. سُلِّطت الأضواء على العلاقات بين إسلام آباد وواشنطن منذ تغريدة الرئيس الأمريكي، دونالد ترامب، في السنة الجديدة إذ اتهم باكستان بـ \"الأكاذيب والخداع\". ومنذ ذلك الحين، أعلنت واشنطن أنها ستتوقف عن تزويد باكستان بالمساعدة الاستخباراتية، وبادر السياسيون الباكستانيون إلى التعبير عن امتعاضهم إذ قال وزير الخارجية الباكستاني إن البلدين لم يعودا حليفين، كما قال رئيس الأركان إنه يشعر بـ \"بالخيانة\". لكن وراء هذا الخطاب، يتعامل الطرفان بحذر أكبر مما قد تعتقد مع هذا الواقع. وقال مسؤولون أمريكيون إن تعليق المساعدة الأمنية مؤقت، وإن الموارد المالية قد تُصرف للبلد حسب الحالة التي يتعامل معها الباكستانيون، بناء على التعاون القابل للقياس الذي مددته اسلام أباد. وفي الوقت ذاته، يعتقد القليلون أن إعلان وزير الدفاع الباكستاني ليس أكثر من تصريح رمزي، وذلك بسبب أن باكستان قلصت معظم أوجه التعاون الاستخباري مع الولايات المتحدة خلال العقدين الماضيين. تضارب المصالح بعد هجمات الحادي عشر من سبتمبر/يلول ظلت الولايات المتحدة وباكستان حليفتين منذ أوائل الخمسينات من القرن العشرين عندما وصلت المساعدات الأمريكية لتلبية الاحتياجات الاقتصادية والأمنية للبلد. وقدمت باكستان ما بين 1959 و1970 قاعدة قرب مدينة بيشاور إلى وكالة الاستخبارات المركزية الأمريكية (سي أي آي) لاستخدامها كمركز للاستماع للبث الإذاعي الذي يتم اعتراضه من الاتحاد السوفيتي. تظل الحدود الباكستانية الأفغانية مرتعا لتسلل المتمردين. وفي الثمانينات من القرن العشرين، تعاون البلدان بشكل وثيق خلال الحرب الأفغانية والتي شنها المقاتلون الأفغان بالأساس انطلاقا من الأراضي الباكستانية بتنظيم وتدريب وكالة الاستخبارات الباكستانية. لكن العلاقات الثنائية للبلدين اصطدمت بتضارب المصالح بعد هجمات الحادي عشر من سبتمبر/أيلول 2001 في الولايات المتحدة. لقد أنشأ الأمريكيون حضورا فعليا في أفغانستان إذ أخذوا في استخدام باكستان كطريق لإمداد قواتهم هناك وكمصدر للمعلومات الاستخبارية. وكان الترتيب الأولي يقتضي أن تستخدم الولايات المتحدة التكنولوجيا مثل اعتراض الاتصالات واستخدام طائرات بدون طيار بغية جمع المعلومات الاستخبارية على أن تقدم باكستان المعلومات الاستخبارية البشرية. وتكمن قيمة هذه العلاقة في أن المقاتلين الإسلاميين الذين هم العدو الرئيس للولايات المتحدة كانوا يتركزون في المنطقة الحدودية بالشمال الغربي من باكستان ولا يمكن هزيمتهم إلا بمساعدة باكستان. وتتمثل مشكلة هذه العلاقة في أن باكستان تعلمت كيف تستخدم هذه المجموعات المتمردة للتصدي للنفوذ الهندي في أفغانستان. وبما أن الحال كذلك، لم يكن بالإمكان أن تتخلى باكستان عن هذا النفوذ. ولهذا، ففي الوقت الذي أعلنت فيه باكستان أنها تقف إلى جانب التحالف الذي تقوده الولايات المتحدة في أفغانستان، فإنها في الواقع خلقت الظروف التي تتيح لهذه المجموعات التسلل إلى الأراضي الباكستانية وإقامة ملاذات آمنة في المناطق القبلية الخاضعة للإدارة الاتحادية بمحاذاة الحدود مع أفغانستان. حقائق عن باكستان حقائق عن أفغانستان ترامب يتهم باكستان بـ \"خداع\" الولايات المتحدة وهكذا، زود الباكستانيون الولايات المتحدة بالمعلومات للقضاء على عدة قادة في تنظيم القاعدة أو اعتقالهم في المنطقة القبلية، لكن في المقابل لم يعتقل أي قيادات بارزة في تنظيم طالبان أو شبكة حقاني ممن تستخدمهم إسلام آباد كوكلاء لها في أفغانستان. توترات طالبان الاستثناء الوحيد حدث في عام 2010 حيث اعتقل أحد كبار قادة طالبان الميدانيين وهو الملا بيرادار. لكن الكثير يعتقدون أن إزاحة بيرادار من الصورة كان يناسب عناصر في المؤسسة الباكستانية لأنه كان يحتفظ بمباحثات سرية لإبرام السلام مع الحكومة الأفغانية التي مالت إلى مواقف الهند. وساعدت ب��كستان الولايات المتحدة في توجيه ضربات لبعض قادة ما يسمى بحركة طالبان باكستان مثل بيت الله محسود وآخرين لكن السبب يكمن في أن هذه المجموعات انقلبت ضد باكستان بعد مقتل متشددين في المسجد الأحمر بإسلام آباد عام 2007. وفي عام 2014، عندما أعلن الرئيس الأمريكي السابق، باراك أوباما، عن تخفيض القوات الأمريكية في أفغانستان، شنت باكستان عملية تطهير للمنطقة القبلية لتأمين حدودها. وبينما عمدت باكستان إلى إبعاد العناصر التي اعتبرت \"ضارة\" بمصالحها إلى حدود أفغانستان، فإن العناصر \"الصديقة\" ظلت بدون أن يلحق بها أذى. كما أن قادة عسكريين مهمين في طالبان يمكن رؤيتهم في مدن باكستانية مثل كويتا، وبيشاور، وكراتشي وحتى في العاصمة إسلام آباد. وفي ظل هذا الوضع، لا يمكن أن تحرز الولايات المتحدة سوى القليل من وراء تبادل المعلومات الاستخبارية مع باكستان. وبالمثل، هناك القليل الذي يمكن أن تحجبه باكستان عن الولايات المتحدة، وفي الأحوال العادية تكون إسلام آباد راغبة في تبادل هذه المعلومات مع واشنطن. السبيل الوحيد المتاح لباكستان لإحداث المشاكل للولايات المتحدة يتمثل في إغلاق الحدود البرية أمام حركة التموين بهدف حرمان القوات الأمريكية في أفغانستان من المؤون. لكن إلى حد الآن، لم تعط باكستان إشارات على أنها يمكن أن تقوم بذلك. ويرى مراقبون أن أسوأ شيء يمكن أن تقوم به باكستان حاليا هو رفع رسوم العبور أمام حركة التموين للقوات الأمريكية في أفغانستان أو إحداث عراقيل من وقت لآخر لتأخير تسليم هذه المؤن. وهذا مؤشر على وجود التوترات وإثبات القدرة على الانتقام لكن هذا المؤشر لا يكاد يرقى من حيث السوء إلى خطاب الطرفين كما يسود الاعتقاد.", "doc2": "АКШ тарабынан берилген жардамдын кыскарышына Пакистанда нааразылыктар болуп жатат. Вашингтон менен Исламабаддын мамилеси АКШ президенти Дональд Трамптын Пакистанды \"калп жана алдамчылык\" боюнча айыптоосунан кийин дүйнө коомчулугунун көңүл борборунда турууда. Мындай пикир Трамптын 1-январдагы биринчи твитинде айтылган. Ошондон бери Вашингтон Пакистанга коопсуздук жаатындагы колдоо көрсөтүүнү токтотуу тууралуу жарыялады. Пакистандык саясатчылар буга тынчсыздануусун билдиргенге шашылды. Тышкы иштер министри өлкөлөр союздаш болбой калганын айтты. Бирок мындай пикирлерге карабастан, иш жүзүндө эки тарап тең болуп жаткан окуяларга этияттык менен мамиле кылып жатат. Америкалык чиновниктер коопсуздук боюнча жардамдын токтотулганын убактылуу экенин, Пакистан тараптын өлчөмүнө жараша, конкреттүү учурларда терроризм менен күрөшүү үчүн Исламабад короткон каражаттын орду толтурула турганын айтты. Ошол эле учурда көптөр Хандын билдирүүсү көбүрөөк символикалык мүнөздө болгонун түшүнүп турат. Пакистан соңку жылдары ансыз деле АКШ менен бөлүшүп келген чалгын маалыматтарын кыскарткан. Кызыкчылыктардын кагылышы АКШ менен Пакистан 1950-жылдардын башында союздаш болгон. Анда америкалыктар Исламабадга экономикалык жардам көрсөтүп, коопсуздук жаатында кызматташып баштаган. 1959-1970-жылдар аралыгында Пакистан Пешаварга жакын жерде Борбордук чалгын кызматынын базасын түзгөн. Бул жерде Советтер союзунан келген радио кабарларды кармап, угуп турган. 1980-жылдары Ооганстандагы согуштун жүрүшүндө эки өлкөнүн байланышы тыгыз болгон. Пакистандын Тышкы иштер министри Хаваджа Асиф өз өлкөсү АКШ менен мындан ары союздаш эмес экенин айтты Бирок 2001-жылдын 11-сентябрындагы АКШдагы кол салуудан кийин эки өлкөнүн ортосунда кызыкчылыктар кагылышы орун алды. Америкалыктар Ооганстанга аскердик таасирин күчөтүүдө Пакистанды колдонду. Келишим боюнча АКШ чалгындоо үчүн технологияны - угуучу каражаттар, учкучу жок учуучу аппараттарды колдонсо, Пакистан тарап кишилер аркылуу чалгын маалыматтарын жыйнаган. Келишимдин баалулугу мында эле, АКШнын негизиги каршылашы болгон исламчыл согушкерлер Пакистандын түндүк-батыш райондорундагы чек аралаш аймактарда болуп, пакистандык көмөк аркылуу гана аларды жеңүүгө мүмкүн эле. Бул жердеги келип чыккан негизги маселе - Пакистан 1980-жылдары Ооганстанга индиялык таасир үчүн күрөштө бул топторду колдонууну үйрөнгөн. Ошондуктан пакистандык бийлик бул баалуу инструментин жоготууну каалаган эмес. Ооган-пакистан чек ара тилкеси мурдагыдай эле согушкерлердин колунда. Мындай жол менен Пакистан коомчулуктун алдында АКШ башында турган коалициянын Ооганстандагы иш аракетин колдой турганын айтып, иш жүзүндө бул топтор пакистандык чек араны кесип өтүп, Ооганстан менен чек арага жакын уруулар жашаган райондордо тамырлашына шарт түзгөн. Деген менен пакистандыктар уруулар жашаган аймагында \"Аль-Каиданын\" лидерлерин жок кылуу жана кармоого АКШга чыны менен маалымат берип, көмөк көрсөткөн. Бирок Пакистан Ооганстандагы өзүнүн ишенимдүү кишилери катары колдонгон \"Талибандын\" бир дагы лидери кармалган эмес. \"Талибан\" менен маселе Жалгыз гана мындай учур 2010-жылы талибдердин негизги командири Молдо Бирадардын кармалышы болуп калды. Бирок көптөр Бирадардын жок кылынышында пакистандык таасирдүү чөйрөнүн колу болгон деп эсептейт. Анткени ал акырындык менен Индияга жакындап жаткан ооган өкмөтү менен жашыруун тынчтык сүйлөшүүлөрдү жүргүзгөн деп айтылат. Пакистан АКШга пакистандык талибдер деп аталып жүргөн кыймылдардын бир катар командирлерине - Байтуллах Махсуд жана башкаларына сокку урууга жардам берген. Анткени бул топтор 2007-жылы Исламабаддагы Кызыл мечитке кол салуу болгондон кийин Пакистан өкмөтүнө каршы чыккан. 2014-жылы АКШнын ошол кездеги президенти Барак Обама Ооганстандагы аскерлердин санын кыскартуу тууралуу жарыялагандан кийин, Пакистан чек арадагы коопсуздукту сактоо үчүн уруулар жашаган аймактарында тазалоо операцияларын жүргүздү. Пакистан өзүнүн кызыкчылыктарына коркунуч жаратат делген күчтөрдү Ооганстан менен чек арадан ары сүрүп чыгарды. «Достук манайдагы элементтерге» тийишкен эмес. Пакистандагы ири шаарларда - Кветта, Пешавар, Карачи, ал тургай Исламабаддын өзүндө талибдердин таасирдүү командирлерин көрүүгө болот. Бул кырдаалдан алганда, АКШ пакистандык чалгынчылар тарабынан кандайдыр бир баалуу маалыматтарды алууну эсепке албай деле койсо болот. Ошол эле учурда эки тараптын тең кызыкчылыгына төп келген маалымат болсо дароо кубануу менен бөлүшөт. Пакистан АКШга чыны менен кыйынчылык жарат турган жол - Ооганстанга өткөн кургактагы жолдордун жабылып калышы болор эле. Бирок азырынча Исламабад бул тууралуу эч кандай ишарат да берген жок. Мындан дагы кооптуу жагдайды эксперттер Пакистан АКШда келип жаткан жүктөрдүн транзиттик бажы төлөмүн көбөйтүшү мүмкүндүгүн айтып жатышат. (\"Аль-Каида\" жана \"Талибан\" кыймылдары көп өлкөлөрдө , анын ичинде Кыргызстанда террористик уюм катары таанылып, ишмердүүлүгүнө тыюу салынган)."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/science-and-tech-40695645", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/magazine-40674130", "doc1": "تقريرات دولية تشير إلى أن عدد المصابين في الوقت الحالي بلغ 47 مليونا. وحددت الدراسة تسعة مخاطر رئيسية، من بينها ضعف التعليم وفقدان السمع والتدخين والخمول البدني. وتعرض نتائج الدراسة في المؤتمر الدولي لجمعية ألزهايمر في لندن. وبحلول 2050، يتوقع أن يصل عدد المصابين بالخرف في أنحاء العالم قرابة 131 مليون شخص. وتشير تقريرات إلى أن عدد المصابين في الوقت الحالي بلغ 47 مليونا. وتساهم عوامل الخطر التسعة، التي وصفتها الدراسة بأنها عوامل يمكن تغييرها، بنحو 35 في المئة من حالات الإصابة، بينما تساهم مخاطر الخرف الأخرى التي يعتقد بأنه لا يمكن تعديلها بنحو 65 في المئة من الحالات. وقالت كبيرة معدي الدراسة، جيل ليفينغستون، من جامعة كوليدج لندن: \"على الرغم من أن الخرف يشخص في مراحل العمر المتأخرة، عادة ما تبدأ التغيرات التي تحدث بالدماغ في التطور\". وأضافت: \"اتخاذ الإجراءات اللازمة الآن سيحسن بدرجة كبيرة حياة المرضى المصابين بالخرف وأسرهم، وإذا تحقق ذلك سيتحول مستقبل هذا المجتمع\". ويشير التقرير، الذي اعتمد على أبحاث 24 خبيرا دوليا وجهودهم، إلى أن عوامل أساليب الحياة يمكن أن تضطلع بدور مهم في زيادة أو انخفاض مخاطر إصابة الشخص بالخرف. إيف ليرد تشارك الآن في دراسة حول كيف نقي أنفسنا من الإصابة بالخرف وتشعر إيف ليرد، وهي من دمفريس، بالقلق حيال مرض الخرف نظرا لأن والدتها تعيش بالإصابة به. وقررت ليرد إدخال بعض التعديلات على أسلوب حياتها. وقالت ليرد: \"أتناول الأطعمة المصنعة والسريعة بدرجة مروعة، وأحاول العدول عن هذه العادات\". وأضافت: \"الآن، أشرب كميات من الماء كبيرة جدا أكثر مما تعودت، ولا أشرب القهوة قدر الإمكان\". وتابعت: \"شعرت بأنني أفضل صحة، وأذكى من الناحية الذهنية. إنه شيء أريد بالفعل الاستمرار فيه، غير أنه من الصعب الاستمرار في هذا المسار\". \"تغييرات إيجابية\" ويشير الفريق الطبي إلى أن الإخفاق في إكمال الدارسة الثانوية كان يمثل عامل خطر كبيرا، وأن الذين واصلوا التعلم على مدى مراحل حياتهم كانوا أكثر قدرة على بناء مزيد من الاحتياطات الذهنية. ويقول الفريق إن عامل فقدان البصر في منتصف العمر يمثل عامل خطر كبيرا أيضا، إذ يمكن لفقدان البصر أن يحرم الناس من بيئة غنية من الناحية الإدراكية ويمكن أن يؤدي إلى عزلة اجتماعية واكتئاب، وهما من عوامل الخطر الأخرى للمرض الخرف التي ��مكن تعديلها. كما يبعث التقرير الطبي برسالة مهمة مفادها أن ما هو مفيد للقلب مفيد للدماغ. ويشير إلى أن عدم التدخين وممارسة الرياضة والحفاظ على وزن الجسم مثاليا وعلاج ارتفاع ضغط الدم والسكري كلها عوامل يمكنها أن تحد من مخاطر الإصابة بالخرف إضافة إلى أمراض القلب والأوعية الدموية والسرطان. ويقول الباحثون إنهم لا يمتلكون أدلة كافية تدرج عوامل الأنظمة الغذائية أو تناول الكحول ضمن استنتاجاتهم لكنهم يعتقدون بأنها عوامل مهمة للغاية.", "doc2": "Дарыгерлер мээ гимнастикасы жана сергек жашоо образы деменция коркунучун азайтат деп жатышат. Адистер адамды алжып калууга алып барышы мүмкүн болгон коркунучтардын тогуз факторун эсептеп чыгышты. Алардын ичинде орто билимдин жоктугу, кулактын укпагандыгы, тамеки чегүү жана көп кыймылдабаган жашоо мүнөзү сыктуу факторлор бар. Изилдөөнүн бет ачаары Лондондо Альцгеймер оорусу менен күрөшүү ассоциациясынын эл аралык конференциясында болду. Адистердин баамында, 2050-жылга карата карылыктан улам акылынан айнуунун ар кандай формасына кабылган адамдар дүйнөдө 131 миллион адамга чейин көбөйүшү мүмкүн. Азыркы учурда деменциядан жабыркаган адамдар дүйнөдө 47 миллион адамды түзөт. Дүйнөдө деменция менен ооруунун деңгээлинин өсүшү Деменцияга алып келүүчү тогуз фактор Окумуштуулардын пикиринде, жогорку факторлордун таасири адамдын өзүнө жараша ар кандай деңгээлде болот жана баары биригип коркунучтун 35% түзөт. Ал эми калган 65% коркунучка адамдын күчү жетпейт. \"Деменция диагнозун карып калганда таап коюшат, бирок мээдеги өзгөрүүлөр алда канча эрте башталат»,-дейт Лондондогу университеттик коллежден профессор Джилл Ливингстон. \"Эгер биз азыртан кам көрүп баштасак, анда биз деменцияга кабылган адамдардын жана алардын үй-бүлөөсүнүн жашоосун абдан жакшырта алабыз, ошону менен коомдун келечегине да кам көрөбүз\", - дейт нейробиолог. Изилдөөгө ар кандай өлкөдөн 24 адис катышкан. Алардын баары алжып калуу коркунучунун жогору же төмөн болушунда адамдын өзүнүн жашоо образы чоң роль ойной турганын айтышууда. Авторлор диета менен алкоголдун деменцияга таасири кандай болорун жетиштүү түрдө изилдеп чыгыша элек, бирок аталган эки фактордун тен таасири болбой койбойт дешет. \"Мындай болот деген ишеним жок, бирок эсептөөлөргө караганда деменция XXI кылымдагы эң чоң жаналгыч болот. Биз өмүргө зыяндуу факторлор жөнүндө билип, жашоо образыбызды жакшыртуунун камын көрүшүбүз керек\",-дейт доктор Даг Браун, Альцгеймер оорусун изилдөө коомунун директору."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-52503540", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-52499293", "doc1": "ترامب وفي وقت سابق، قال مكتب مدير المخابرات الوطنية الأمريكية إنه لا يزال يحقق في كيفية بدء تفشي الفيروس. لكن المكتب قال إن كوفيد 19 \"ليس من صنع الإنسان أو معدلا وراثيا\". وقد رفضت الصين نظرية تخليق الفيروس في المختبر وانتقدت تعامل الولايات المتحدة مع أزمة كوفيد 19. ومنذ ظهوره في الصين العام الماضي، قتل الفيروس أكثر من 230 ألف شخص حول العا��م من بينهم 63 ألفا في الولايات المتحدة. مواضيع قد تهمك نهاية وأصيب ما لا يقل عن 3.2 مليون شخص في العالم، منهم مليون أمريكي، منذ بدء تفشي الفيروس من مدينة ووهان الصينية. ماذا قال ترامب؟ سأل أحد الصحفيين الرئيس ترامب في البيت الأبيض الخميس: \"هل رأيت أي شيء في هذه المرحلة يمنحك درجة عالية من الثقة في أن معهد ووهان للفيروسات هو أصل هذا الفيروس؟\" فأجاب الرئيس قائلا: \"أجل، أجل، لدي \"، دون أن يحدد ما هو مصدر ثقته بهذا الاستنتاج. وأضاف : \"وأعتقد أن منظمة الصحة العالمية يجب أن تخجل من نفسها لأنها باتت مثل وكالة علاقات عامة للصين\". وعندما طُلب منه لاحقا أن يوضح تعليقه، قال: \"لا يمكنني أن أخبرك بذلك. غير مسموح لي أن أخبرك بذلك\". وقال للصحفيين: \"سواء ارتكبوا (الصينيون) خطأ، أم بدأ الأمر كخطأ ثم ارتكبوا خطأ آخر، أو فعلها شخص ما متعمدا؟ فأنا لا أفهم كيف سُمح للناس من ووهان بدخول بقية أنحاء الصين، بل وسُمح لهم بالسفر إلى بقية العالم. هذا أمر سيء، وهو سؤال تصعب عليهم الإجابة عنه\". وذكرت صحيفة نيويورك تايمز الخميس أن مسؤولين كبارا بالبيت الأبيض طلبوا من أجهزة المخابرات الأمريكية إجراء تحقيق لتحديد ما إذا كان الفيروس قد جاء من معمل أبحاث ووهان. أصيب ما لا يقل عن 3.2 مليون شخص في العالم، منهم مليون أمريكي، منذ بدء تفشي الفيروس وقال مسؤولون لم يكشفوا النقاب عن هوياتهم لشبكة إن بي سي نيوز إنه تم تكليف وكالات المخابرات أيضا بتحديد ما إذا كانت الصين ومنظمة الصحة العالمية قد حجبتا معلومات عن الفيروس في وقت مبكر. ماذا قالت المخابرات؟ وفي بيان علني نادر، قال مكتب مدير المخابرات الوطنية، الذي يشرف على الوكالات الاستخبارية الأمريكية، الخميس إنه يتفق مع \"الإجماع العلمي الواسع\" بشأن الأصول الطبيعية لكوفيد 19. وأضاف \"ستستمر أجهزة المخابرات في فحص المعلومات بدقة شديدة لتحديد ما إذا كان تفشي الوباء قد بدأ من خلال الاتصال بالحيوانات المصابة أو إذا كان نتيجة حادث في مختبر في ووهان\". كان هذا أول رد واضح من المخابرات الأمريكية لدحض نظريات المؤامرة من الولايات المتحدة والصين على حد سواء، والتي تقول إن الفيروس سلاح بيولوجي. ماهو مختبر ووهان؟ يضم معهد ووهان للفيروسات، الذي تأسس في خمسينيات القرن الماضي، أول مختبر في الصين للسلامة البيولوجية من المستوى الرابع. وتتعامل هذه المختبرات مع أخطر مسببات الأمراض التي لا يتوفر لها سوى القليل من اللقاحات أو العلاجات، ومن المجالات التي تدرسها منشأة ووهان هي فيروسات كورونا في الخفافيش واحتمالات انتقالها منها. وتقول مجلة نيتشر إن هذا المختبر صُمم وبُني بمساعدة فرنسية وبتكلفة 44 مليون دولار، وافتتح في عام 2015. ودُرب العديد من موظفيه في منشأة مماثلة في مدينة ليون الفرنسية. ومما يثير فخر الصين أن يكون لديها مختبر للسلامة البيولوجية من المستوى الرابع له صلات بمختبرات مماثلة في جميع أنحاء العالم. ما هي اتهامات ترامب للصين؟ قام ترامب مؤخراً بتصعيد حربه الكلامية مع الصين بشأن الوباء بعد فترة وصفها مسؤولون داخل إدارة الرئيس الأمريكي بأنها كانت هدنة مع بكين. فيوم الأربعاء الماضي، أشار ترامب إلى أن الصين تريده أن يخسر محاولة إعادة انتخابه في نوفمبر/ تشرين الثاني المقبل. منشأة مختبرات ووهان الصينية بنيت بمساعدة فرنسية وكان قد اتهم في السابق المسؤولين الصينيين بالتستر على الفيروس في وقت مبكر، وقال إنه كان بإمكانهم منع المرض من الانتشار. كما انتقد منظمة الصحة العالمية وسحب التمويل الأمريكي للهيئة العالمية. في غضون ذلك، اتهمت وزارة الخارجية الصينية إدارة ترامب بمحاولة صرف الانتباه عن مشاكلها الخاصة المتعلقة بمعالجة الأزمة. كما روج متحدث باسم الوزارة مرارا لفكرة أن كوفيد 19 قد يكون نشأ في الولايات المتحدة، وهي فكرة لا يسندها أي دليل. ووفقا لصحيفة واشنطن بوست الأمريكية؛ تبحث إدارة ترامب في طرق لمعاقبة الصين ماليا. وأفادت تسريبات صحفية عن مناقشات في الإدارة أنها تضمنت مناقشة السماح للحكومة الأمريكية بمقاضاة الصين للتعويض عن الأضرار أو إلغاء التزامات الديون. كيف اصطدم ترامب بالمخابرات الأمريكية من قبل؟ في يناير/ كانون الثاني الماضي، وصف ترامب وكالات المخابرات الأمريكية بـ \"السذاجة\" في موقفها تجاه إيران ورفض تقييمها للتهديد الذي تشكله كوريا الشمالية. وتعود رغبته في مهاجمة تقييمات المخابرات إلى أيام انتخابه رئيسا في عام 2016، عندما شكك في تقييم قال إن روسيا تدخلت في العملية الانتخابية. واستمر في الدفاع عن روسيا ضد الاتهام بأنها شنت حملة من الهجمات الإلكترونية وقامت بنشر قصص إخبارية مزيفة للتأثير على التصويت لصالحه، على الرغم من أن الاتهامات الأمريكية كانت موجهة ضد مواطنين روس. اللحظة المناسبة لهذه المعركة تحليل جوناثان ماركوس مراسل شؤون الدفاع في بي بي سي إن هجوم الرئيس ترامب على الصين يتعلق إلى حد كبير بالسياسة الداخلية وحملته لإعادة انتخابه، لكنه يُنذر بإبراز عقلية الحرب الباردة المتنامية تجاه بكين، والتي قد تهيمن على الدبلوماسية في الأشهر والسنوات المقبلة. ومن المؤكد أن هناك الكثير مما يمكن انتقاده في تعامل الصين مع المراحل الأولى لتفشي كوفيد 19، وقد سعت دون خجل إلى صنع رأس مال سياسي من الأزمة. وحتى خصم ترامب الديمقراطي جو بايدن يشدد الانتقاد لبكين. لكن العديد من المحللين يتساءلون عما إذا كانت هذه هي اللحظة المناسبة لخوض هذه المعركة. لا شك أن صعود الصين لم يتبدد كما يأمل الكثيرون في الغرب. فهي في منطقتها قوة عسكرية عظمى، وند الولايات المتحدة القوة العظمى الأخرى. وتعد قدرات الصين التكنولوجية في المجالات الاستراتيجية مثل الجيل الخامس على الإنترنت 5G والذكاء الصناعي مثيرة للإعجاب. كما أن تأثيرها الأوسع يتعزز عبر جهود مركزية لتطوير العلاقات التجارية والعلاقات المالية وما إلى ذلك، الأمر الذي يعني أن الصين قوة لا يستهان بها، ذات قدرة متزايدة على التأثير في قواعد اللعبة الدولية. وستكون مواجهة دور بكين الصاعد هي التحدي الرئيسي للسياسة الخارجية للرئيس الأمريكي المقبل، والذي سيحاول أيضا إيجاد سبل للعمل مع الصين في قضايا مثل التغير المناخي.", "doc2": "Журналисттердин коронавирус Ухандагы вирусология институтунда жасалганы боюнча далилдер тууралуу суроосуна президент Трамп \"ооба, мен көрдүм\" деп жооп берген. \"Балким алар [Кытай] ката кетирип алышты же башында туура эмес жасап алышып, андан кийин катанын үстүнөн ката кетире беришкен. Ошол эле учурда муну бирөө атайын жасады\",-деп кошумчалады Трамп. Кытай болсо Трамптын сөзүн четке кагып, АКШ Covid-19 вирусуна даярдыгы чабал болгонун жашыруу үчүн башка мамлекеттерди күнөөлөп жатканын айтып чыкты Ал тапта АКШнын Улуттук чалгын кызматы коронавирус лабораторияда жасалбаганын же вирустун генетикасы модификацияланбаганын аныктады. АКШнын атайын кызматынын билдирүүсүндө вирус жаратылыш шартында чыгып, кийин адамга жукканы айтылат. Дүйнөдөгү окумуштуулардын басымдуу бөлүгү дал ушул пикирди ырастап келишет. Кытай карантин чектөөлөрүн женилдетти Учурда вирус Кытайдагы лабораторияда жасалып, дүйнөгө жайылды деген ар түрдүү ушак-айың тарады. АКШнын чалгын кызматы дал ушул ушактар боюнча биринчи жолу жооп кайтарып жатат. Буга чейин Кытайдын бийлиги көзөмөлдөгөн Global Times басылмасы кытайлык эксперттер жана интернет колдонуучулар АКШдагы Форт Детрик лабораториясынын жаңы коронавирустун жайылышына байланышы барбы деген суроого жооп издеп жатышканын жазган. Ал эми Кытайдын Тышкы иштер министрлигинин кызматкери Чжао Лицзян коронавирус биринчи жолу Уханда катталганы менен, аны өлкөгө америкалык аскерлер алып кириши мүмкүн экенин билдирген. Эки мамлекет бир нече аптадан бери коронавирус боюнча кайым айтышып жатат. Кыргызстандагы абал Кыргызстанда 1-майга карата коронавирусту жуктурган он жаңы учур катталды. Өлкөдө толугу менен 756 киши вирусту жуктуруп, 504 киши айыгып чыккан. Расмий маалыматтар боюнча 8 адам көз жумду. Өкмөт өзгөчө абалдын айрым чектөөлөрүн жеңилдетип жатканына карабастан, калкты санитардык-эпидемиологиялык талаптарды жана гигиенаны сактоого чакырды. 1-майдан тарта өлкөдө айрым тармактагы компаниялар ишин жандантууга уруксат алды: толук тизмени шилтеме аркылуу караңыз. Covid-19 Орусия өкмөтүнө жетти Орусиянын премьер-министри Михаил Мишустин коронавируска кабылганы кабарланып, ал өзүн изоляцияда кармап жатат. Буга чейин Британиянын премьери Борис Жонсон дагы вирусту жуктурган. Мишустин вирустун кайсыл түрүнө кабылганы азырынча белгисиз. Мишустин дарыланып жатканда, анын милдетин биринчи вице-премьер Андрей Белоусов аткарат. Саясатчы январь айына чейин президент Путиндин жардамчысы катары иштеген. Орусия дагы Кыргызстандай эле май айындагы майрамдарды карантин шартында өткөрөт. Москва шаарынын тургундары болсо өткөрмө кагаздарды интернет аркылуу узартуу мүмкүн болбой жатканына нааразы болушууда. Орусияда карантин 11-майга чейин узартылган. Британия демекчи, премьер-министр Борис Жонсон өлкө коронавирустун жайылышынын туу чокусуна жеткенин жарыялады. Бул сөзүн Жонсон Covid-19 вирусунан сакайгандан кийинки биринчи жыйында айтты. Жонсон эмдиги жумада карантин чараларын жеңилдетүү жана экономиканы калыбына келтирүү боюнча долбоорун жарыялайт. Британ лидеринин негизги максаты экономиканы жандандыруу, мектеп жана ишканаларды ачуу. (AT)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/science-and-tech-50878479", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-44543959", "doc1": "ترامب يعتمد موازنة وزارة الدفاع لعام 2020 ومن بين بنودها إنشاء هيئة عسكرية جديدة للفضاء وتعد هذه القوة العسكرية الأولى التي يتم انشاؤها في البلاد منذ أكثر من 70 عاما، وتندرج ضمن القوات الجوية الأمريكية، وقد وصف ترامب في قاعدة عسكرية قرب واشنطن، الفضاء باعتباره أحدث ساحة للحرب في العالم. وأضاف ترامب: \"في ظل التهديدات الخطيرة للأمن القومي الأمريكي، أصبح التفوق في مجال الفضاء مسألة حيوية للغاية\". وأشار ترامب \"نحن رواد، لكننا لسنا روادا بشكل كاف، وفي القريب العاجل سنصبح سباقين\". ماذا سيحدث لعقولنا لو أمضينا سنوات في الفضاء؟ مواضيع قد تهمك نهاية روسيا تشك أن الولايات المتحدة سعت لقرصنة شبكتها الكهربائية كما أكد \"أن قوة الفضاء ستساعد في ردع العدوان والسيطرة على الفضاء\". ووقع ترامب، يوم الجمعة، على ميزانية الجيش الأمريكي السنوية وتقدر قيمتها بـ 738 مليار دولار . وسيتم تمويل إنشاء قوة الفضاء مبدئيا بـ 40 مليون دولار خلال عامها الأول. \" قوة الفضاء \" لا تتضمن إرسال جنود إلى الفضاء ولكن حماية الممتلكات الأمريكية كمئات الأقمار الصناعية المستخدمة في الاتصالات والمراقبة ما هو الدور المنوط \" بقوة الفضاء \"؟ لن يُبعث جنود إلى الفضاء ولكن ستُحمى الممتلكات الأمريكية كمئات الأقمار الصناعية المستخدمة في الاتصالات والمراقبة. ويأتي هذا في وقت يرى فيه القادة العسكريون الأمريكيون، الصين وروسيا تحرزان تقدما في تحديد جبهات عسكرية جديدة. وقال نائب الرئيس الأمريكي، مايك بنس، سابقا إن الدولتين لديهما أشعة ليزر محمولة جوا وصواريخ مضادة للأقمار الصناعية، وتحتاج الولايات المتحدة لقوة لردعها وقال بينس \"تغير الفضاء بشكل جذري خلال السنوات الأخيرة فبعد أن كان سلميا أصبح مكتظا وعدائيا\". وستكمل قوة الفضاء العمل الذي بدأته قيادة قوة الفضاء - سبيس كوم - التي أُنشئت في أغسطس / آب الماضي للتعامل مع العمليات الفضائية للجيش الأمريكي. وقالت قائدة القوات الجوية، باربرا باريت، إن قوة الفضاء ستضم 16 ألفا من أفراد القوات الجوية والموظفين المدنيين. وسيقود قوة الفضاء، القائد في القوات الجوية الجنرال، جار رايموند، الذي يرأس حاليا سبيس كوم. وفي وقت سابق من هذا الشهر، قال الرئيس الروسي، فلاديمير بوتين، إن التوسع الأمريكي في الفضاء يهدد المصالح الروسية ويتطلب ردا من موسكو . وقال بوتين \" القيادة العسكرية والسياسية الأمريكية تعد الفضاء ساحة عسكرية وتخطط للقيام بعمليات هناك\".", "doc2": "АКШнын лидери бул кадам аркылуу жаңы жумуш орундары түзүлүп, өлкөнүн экономикасы өсөт жана улуттук коопсуздук дагы камсыздалат деп айтты. \"Америкалыктар космоско гана барбастан, космосто үстөмдүк кылышы керек\", -деди Трамп. Ошондой эле АКШнын президенти \"америкалыктар айга кайрадан барат\" жана Марс планетасын дагы өздөштүрөт деп убада кылды. \"Коргоо министрлигине жана Пентагонго тез арада армиянын алтынчы бөлүмүн түзүп, ал космос багытында иш алып баруусун буйруп жатам\", -деп билдирди президент. YouTube посттун аягы, 1 Дональд Трамп космосту изилдөөдө Кытай же Орусия эмес, АКШ биринчи сапта турушу зарыл экендигин дагы айтты. Азырынча \"космос күчтөрү\" кандай болоору так эмес. Бирок Трамп космос бөлүмү АКШ армиясынын аба күчтөрүнө тете болот деди. Кошмо штаттарынын армиясында жөө аскерлер бөлүмү, деңиз күчтөрү, жээк кызматы, аба күчтөрү жана деңиз жөө аскерлеринин бөлүмү бар. Тра��тын буйругун АКШнын Конгресси карап чыгып, макулдугун бергенден кийин гана ал ишке ашат. АКШнын президенти космос туризм багытында иш алып барган жеке компаниялар дагы колдоого алынат деп айтты. \"Бийликтен биринчи Марска жетсеңер, биз кубанабыз. Силер азыркыдан дагы атактуу болосуңар\", -деди Трамп. Коммерциялык космостук жарыш Илон Масктын жеке SpaceX компаниясы тарыхтагы эң кубаттуу Falcon Heavy ракетасын мейкиндикке учурду 2018-жылы атактуу Илон Масктын жеке SpaceX компаниясы тарыхтагы эң кубаттуу Falcon Heavy ракетасын мейкиндикке учурду. Тарыхтагы эң чоң Falcon 9 ракетасы эки мотор жана бир борбордук мотор менен жабдыкталган. Бул ракета 70 метр бийиктикке жетет жана 57 тоннага тете салмакты мейкиндикке жеткире алат. Бул ракета коммерциялык космостук жарышта лидер катары сыпатталууда жана астронавттарды Жер планетасынын орбитасынан ары жеткирүүгө кубаты жетет. Космостук таштандыга тор салчу аппарат Жеке компаниялар Эл аралык космос станциясына дагы астронавттарды жеткирүү максатына быйыл жетиши ыктымал. Бирок айрым адистердин пикиринде, жеке компаниялар буга 2019-жылы гана жетиши мүмкүн. Учурдагы долбоорго ылайык, НАСА 2011-жылы АКШнын территориясынан космоско ракеталарды учуруусун токтоткондон кийин SpaceX менен Boeing компаниялары Кошмо штаттарынан космоско ракета учура баштамак. 2011-жылдан бери АКШ астронавттарын Эл аралык космос станциясына жеткирүү үчүн Орусиянын \"Союз\" ракеталарын колдонуп келет. Бул кадамга АКШнын авиакосмостук тармагы нааразылыгын билдирген. SpaceX менен Boeing астронавттарды Эл аралык космос странциясына жеткирүү укугун алышы ыктымал Ошондой эле 2018-жылы SpaceX менен Boeing компаниялары учуруу системаларын сыноодон өткөрүп, маалымат чогултуу үчүн ракеталарын астронавттары жок учуруп көрөт. Андан соң ракеталарын астронавттар менен космоско жөнөтмөкчү. Бирок ракеталар жана учуу системалары жаңы болгондуктан, бул долбоор убагында ишке ашпайт деген пикирлер да көп айтылууда. Арийне сыноолор ийгиликтүү болсо, АКШнын космостук агенттиги эки компаниянын системаларына сертификат беребиз деп билдирген. Демек, SpaceX менен Boeing астронавттарды Эл аралык космос странциясына жеткирүү укугун алышы ыктымал. Бул жеке компаниялардын системалары менен бирге, НАСА дагы өзүнүн жаңы ракета системасын ишке киргизмекчи. Көп күтүлгөн жана кымбат \"Орион\" космостук кемесинин туристтерди жер планетасынын төмөнкү орбитасына жеткирүү мүмкүнчүлүгү бар. \"Орион\" кемеси 2019-жылы сыноодон өтөт, баары ийгиликтүү болсо, 2021-жылы астронавттар менен космоско учурулат. Чыныгы эл аралык космос Июль айында Жапониянын космостук агенттигинин \"Хаябуса-2\" кемеси (162173) Рюгу астероидине жетет 2018-жылы бир нече мамлекеттин космостук кемелери мейкиндикти изилдөөгө киришет. Эң биринчи болуп Индиянын \"Чандраян-2\" кемеси космоско учмакчы. \"Чандраян-1\" космостук кемесине салыштырмалуу Индиянын \"Чандраян-2\" кемеси айга барып конуп, айда жүрүүчү жабдыгынын жардамы менен изилдөө иштерин жүргүзмөкчү. Бул жабдыктарды мамлекеттин космос агенттиги иштеп чыккан. \"Чандраян-2\" кемеси март айында Андхра-Прадеш штатынан космоско учуп, миссиясын баштаган. Май айында болсо НАСА InSight космостук кемесин Марска учуруп, изилдөө иштерин баштаган. Бул кеме заманбап аспаптары менен \"Кызыл планетанын\" бетин казып, Марс кантип жаралганы тууралуу изилдөө иштерин жүргүзөт. Ошондой эле InSight Марстагы зилзалалардын добушун угуп, планетанын ички структурасындагы сырларды түшүндүрүүгө аракеттенет. Июль айында Жапониянын космостук агенттигинин \"Хаябуса-2\" кемеси (162173) Рюгу астероидине жетет. Кеме астероиддин түзүлүшүн иликтөө үчүн анын таш үлгүлөрүн Жер планетасына жеткирмекчи. 2015-жылы \"Хаябуса\" кемеси Итокава астероидине жетип, дүйнөнү дүңгүрөткөн. \"Хаябуса\" кемесинин миссиясында көптөгөн кыйынчылыктар болгонуна карабастан, кеме Жер планетасына кайтып келип, изилдөөгө астероид таштарынан ала келген. Инженерлер бул окуядан кийин \"Хаябуса-2\" кемесин жаңыртып, ал Жерге көбүрөөк таштарды алып келет деп үмүттөнүүдө. Ошондой эле бул кеменин Рюгу астероидинин бетине алыстан башкарылчу чакан жабдыктарды жөнөтүү мүмкүнчүлүгү бар. Жаңы 2018-жылы технология жаатында кандай жаңылыктар күтүлөт? Жапониядан башка мамлекеттер дагы космостук кемелерин астероиддерди изилдөө үчүн жөнөтөт. 2016-жылы учурулган НАСАнын OSIRIS-REX кемеси 2018-жылдын август айында (101955) Бенну астероидине жетет деп күтүлүүдө. Бул кеме дагы астероидден алынган таштарды изилдөө үчүн Жерге жеткирет. Андан тышкары Европа жана Жапониянын космостук агенттиктери күндөн кийинки биринчи планета - Меркурийди бирге изилдөө үчүн миссиясын баштайт. BepiColombo миссиясынын максаты - планета тууралуу маалыматтарды кеңейтүү. Буга чейин Меркурий планетасынан АКШнын Messenger аппараты гана маалымат жөнөткөн. BepiColombo миссиясында бир ракета менен эки космостук кеме мейкиндикке учурулат. Бул кемелер планетанын картасын түзүп, анын магниттик талаасын карашат. Окумуштуулар Меркурийдин түзүлүшү эмне себептен темир экенин жана тышы жука таштан жаралганына жооп издешет. (AT)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-45316154", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-45208936", "doc1": "يذهب بعض الخبراء الأمريكيين إلى ما هو أبعد من ذلك، ويطرحون سؤالا عما إذا كان ينبغي وصف تركيا بأنها حقا حليف استراتيجي للولايات المتحدة. تركيا عضو بارز في حلف شمال الأطلسي \"ناتو\"، كما تعد قواعدها العسكرية مهمة للعمليات الجوية الحالية للولايات المتحدة في الشرق الأوسط. وتمتد تركيا لمساحة شاسعة على الجانب الشرقي لحلف الناتو، في وقت يعني ظهور روسيا مجددا على الساحة زيادة الأهمية الاستراتيجية لمنطقة البحر الأسود. كما تعد تركيا واحدة من بين أهم دول الجوار للاتحاد الأوروبي، على الرغم من تعثر خطواتها كي تنضم إلى الاتحاد، ربما بسبب الاستبداد المتزايد من جانب الرئيس رجب طيب أردوغان. بيد أن أنقرة تظل بمثابة الشريك الفعال لأوروبا، حيث تنهض بدور بالغ الأهمية في مساعدتها في التصدي لتدفق المهاجرين نحو الغرب، إذ تستضيف تركيا وحدها ما يزيد على 3.5 مليون لاجئ من سوريا المجاورة التي تشهد صراعا. مخيم نيزيب للاجئين السوريين في تركيا ويواجه أردوغان أزمات اقتصادية ودبلوماسية متزامنة قد تضر بأسس علاقته مع واشنطن، ومن ثم الناتو. وقد تكون المشاكل الاقتصادية التي تواجه البلاد بسببه إلى حد كبير، وذلك مع الاندفاع نحو تحقيق النمو، اعتمادا على مشروعات بناء كبرى، جميعها بتمويل من قروض. غير أن الخلاف مع الولايات المتحدة، الذي يركز جانب منه على سجن رجل الدين الأمريكي أندرو برونسون الذي تتهمه تركيا بممارسة أنشطة معادية للدولة، أصبح معركة إرادة بين الرئيس أردوغان من ناحية والرئيس الأمريكي دونالد ترامب من ناحية أخرى. كما تفاقم العقوبات الاقتصادية الأمريكية الضرر اللاحق بالاقتصاد التركي الهش. فإلى أي حد يمكن أن يسوء الوضع؟ وهل تتأثر عضوية تركيا في الناتو؟ لا يملك الناتو بالفعل آلية لطرد عضو راهن، فأنقرة وحدها تملك اتخاذ قرار ترك الحلف. خلال الحرب الباردة، ظلت تركيا وقواتها العسكرية الكبيرة نقطة ارتكاز على الجانب الشرقي للناتو. وفي السنوات الأخيرة، كانت هي أبرز مساهم لمهام الحلف في أفغانستان. تراجعت الليرة التركية بشدة أمام الدولار الأمريكي لكن تركيا كانت في كثير من الأوقات حليفا مثيرا للمشاكل. فقد أدت مناوشاتها المتكررة مع عدوها التاريخي، اليونان، في بحر إيجة إلى حدوث توترات، لكن غالبا ما جرى احتواء الأمر عبر عضويتهما المشتركة في الناتو. ولطالما شعرت تركيا بقلة قيمتها مقارنة بشركائها، الذين وافقوا فقط على نشر طائرات أقل قدرة في تركيا خلال عملية عاصفة الصحراء عامي 1990 و1991، عندما دعت أنقرة إلى دعمها لتوفير حماية من أي انتقام من جانب نظام حكم صدام حسين في ذلك الوقت. وعلى النقيض، دعت تركيا الناتو مرة أخرى مع بداية الحرب الأهلية السورية إلى إمدادها بوحدات دفاع مضادة للصواريخ من الحلفاء خوفا من احتمال استهدافها من قوات حكومة الرئيس السوري بشار الأسد. وقد حصلت تركيا بالفعل على هذه الوحدات. بيد أن الحرب السورية تسلط الضوء على التحول في موقف تركيا. فقد سعت أنقرة إلى أن تصبح قوة إقليمية رئيسية، حيث دعمت المعارضة بشدة، وأحيانا الإسلاميين على الأرض، حرصا على الإطاحة بنظام حكم الأسد. ومع تعثر هذه السياسة الآن، تسعى تركيا إلى ضمان مصالحها من خلال تعزيز التعاون الوثيق مع موسكو. وكانت علاقتها قد تعقدت مع الولايات المتحدة بعد أن عارضت أنقرة بشدة دعم الولايات المتحدة للمقاتلين الأكراد في سوريا. تبني تركيا علاقات مع روسيا وجاء قرار تركيا بشأن شراء نظام دفاع جوي روسي، فيما تسعى لاستلام 100 طائرة من طراز إف-35، أحدث طائرة حربية في ترسانة واشنطن، مرة أخرى ليؤكد نهج تركيا غير العادي تجاه شؤون التحالف. ومهما كان التوتر التركي الراهن مع واشنطن، والذي امتد إلى توتر مع الناتو، من الصعب أن نشهد توفير العلاقة الروسية نفس المستوى من المكانة أو الضمانات الأمنية أو الخبرة الفنية. إذن ما هي الروابط بين أنقرة والاتحاد الأوروبي؟ وهل يمكن أن تمثل التوترات الأمريكية والتركية فرصة للأوروبيين؟ تنتقد كثير من دول الاتحاد الأوروبي بشدة الاستبداد وانتهاكات حقوق الإنسان في تركيا، غير أن الاتحاد يرتبط ارتباطا وثيقا بالاقتصاد التركي. وتشير علامات واضحة، مثل إطلاق سراح جنديين يونانيين والمدير المحلي لمنظمة العفو الدولية، إلى أن الرئيس أردوغان لا يرغب في نشوب أزمة كاملة مع الاتحاد الأوروبي في ذات الوقت الذي يختلف مع الرئيس ترامب. وإن كانت تركيا قد حُرمت بالفعل من عضوية الاتحاد الأوروبي في المستقبل المنظور، فمازال في جعبة أردوغان بطاقة الهجرة. تسعى تركيا إلى شراء طائرات حربية أمريكية من طراز إف-35 ومع شن الحكومة السورية هجوم في محافظة إدلب التي تقع على الحدود مع تركيا، قد يكون الكثير من الاجئين في طريقهم إلى البلاد. والاتحاد الأوروبي يدرك جيدا أن اتفاق الهجرة مع أنقرة كان فعالا في الحد من تدفق اللاجئين إلى الاتحاد منذ عام 2016. وكانت تركيا قد حصلت على مساعدات اقتصادية كبيرة في مقابل الاتفاق، ومن غير المرجح أن ترغب في تعطيل هذه العلاقة في وقت تتفاقم الأزمات في الداخل. وقد تتحسن العلاقات بين الاتحاد الأوروبي وتركيا في الأجل القصير، عندما يزداد توتر علاقتها مع واشنطن. لكن الاتجاه الراهن الذي تسلكه تركيا يبعد إلى حد ما عن الغرب في الأجل الطويل. وقد يكون ذلك حتميا في عالم متعدد الأقطاب، حيث لم يعد لدى واشنطن المكانة الإقليمية التي كانت لها ذات يوم. وقد يسعى الأوروبيون إلى الحصول على ميزة مؤقتة مغتنمين، فرصة المشاكل مع واشنطن. من ناحية أخرى، تمتلك أنقرة بعض البطاقات القوية التي يمكن أن تستخدمها عندما تواجه بروكسل. لكن أردوغان يأخذ تركيا بشكل أساسي إلى مسار بعيد عن القيم الأوروبية والديمقراطية الليبرالية. وهذا سيحدد علاقته مع الاتحاد الأوروبي في نهاية الأمر. --------------------------------------- يمكنكم تسلم إشعارات بأهم الموضوعات بعد تحميل أحدث نسخة من تطبيق بي بي سي عربي على هاتفكم المحمول.", "doc2": "Түркия НАТО уюмунун мүчөсү. Анкаранын аскердик базалары АКШнын Жакынкы Чыгыштагы иш аракеттерине өтө маанилүү. Орусия Кара Деңиздеги аскерлеринин санын көбөйтүп жатканда, Түркия НАТО уюмунун чыгыш чек арасын кайтарып турган мамлекет. Ошондой эле Түркия Европа Биримдигинин чыгыш тарабындагы стратегиялык мааниге ээ болгон өнөктөшү. Бир учурда Түркия Европа Биримдигине мүчө катары кошулат деген жоромолдор да айтылган. Бирок \"президент Эрдогандын авторитардык бийлиги бекемделгенден кийин\", бул багыттагы иштер токтоп калды. Ага карабастан Анкара Европанын өнөктөшү катары кала берүүдө. Түркия Европага болгон миграциянын агымын токтотууга көмөктөшкөн. Мамлекеттин өзүндө үч жарым миллион сириялык качкын баш калкалап келет. Түркиядагы \"Низип 2\" качкындар лагеринде негизинен сириялыктар баш калкалап келет АКШ-Түркиянын чыңалган мамилеси Президент Эрдоган дипломатиялык жана экономикалык кризиске туш болууда. Бул жагдай Түркиянын АКШ менен мамилесин солгундатты. Анкара ири инфраструктуралык долбоорлорду каржылоо үчүн карызга акча алып, учурда өлкөнү экономикалык кризис тооруп турат. Түркиянын тышкы карыз саясатында эки чоң көйгөй бар. Биринчиден, мамлекеттин чукул арада төлөй турган карызы абдан көп. Түркия мурда алган карыздарын кайтарып бериши керек, ошол эле учурда жаңы алынган карыздардын үстөк пайызын дагы төлөшү ��ерек. Каржы тармагында иш алып барган адистердин терминин колдонгондо, Түркия карызын төлөш үчүн кайрадан карызга акча алышы керек. Fitch рейтинг агенттигинин маалыматына караганда, Түркия тышкы карыздарын жабуу үчүн 230 миллиард доллар акчага муктаж. Экинчиден, көптөгөн түрк компаниялары карызды чет элдик валютада алышкан. Улуттук акча бирдиги кунун жоготкон сайын, карызды кайтарып берүү кымбатка түшүүдө. Түркиянын акча бирдиги лира жыл башынан бери АКШ долларына карата 30 пайыз кунун жоготту Андан тышкары Түркия белгилүү динаятчы Фетхуллах Гүлен менен кызматташкан деп айыптап, АКШ жараны, христиан пастору Эндрю Брансонду камакка алганына Вашингтон кескин нааразы болуп, Түркияга каршы санкцияларды киргизген. Бул санкциялар Түркиянын чабал экономикасына катуу сокку болуп жатат. Түркия НАТО уюмунан чыгып кетеби? Батыш менен Түркиянын мамилеси мындан ары дагы солгундайбы? Түркияны НАТО уюмунан чыгарып салуу мүмкүнбү? НАТО уюмунда ага кошулган мүчөлөрдү бир тараптуу чыгарып салуу механизми жок. Анкара өзү уюмдан чыгып кетүүнү өтүнүшү керек. Кансыз согуш учурунда Түркиянын армиясы чыгыш тараптагы маанилүү оюнчу болчу. Бүгүнкү күнү Түркия Батыш өлкөлөрүнүн Ооганстандагы аскердик аракеттерине көмөк көрсөтүп келет. Бирок Түркия бир нече жолу НАТО уюму үчүн чоң көйгөйлөрдү жаратып келди. Мисалы, Анкаранын Греция менен араздашканы чоң маселе жараткан. Түркия Орусия менен жакындап жатканы байкалууда Түркия Сириядагы окуялардан улам Жакынкы Чыгыштагы чоң оюнчуга айланганы калетсиз. Арийне, Анкаранын Сириядагы көйгөйдү чечүү үчүн Москвага жакындап жатканы Батыш өлкөлөрүн тынчсыздантууда. АКШнын Сириядагы күрд куралчандарды колдогону Анкараны көптөн бери нааразы кылып келет. Түркия Сириядагы күрд куралчандарды террордук топ катары сыпаттайт. Сириядагы жарандык согушта эки тарап колдогон топтор бири-бирине каршы ок чыгарган учурлар дагы катталган. Анкаранын орусиялык абадан коргонуу системасын сатып алуу чечими Батышты таң калдырды. Түркиянын дал ушул чечиминен улам Анкара \"канчалык маанилүү өнөктөш?\" деген суроолор чыгууда. Европа Биримдиги менен Түркиянын алакасы АКШ менен Түркиянын мамилеси солгундап жатканда, Европа Анкарага жакындай алабы? Европа мамлекеттери Түркиядагы авторитардык режимди сындап, адам укуктары тебеленип жатканын белгилеп жатышат. Бирок Европа Биримдиги Түркиянын экономикасы менен тыгыз байланышкан. Европанын көптөгөн банктарынын Түркияда кызыкчылыгы бар. Түрк лирасынын кунун жоготкону бул банктарга дагы сокку болду. Анкаранын эки грек аскерин бошоткону, Эрдоган Европа Биримдиги менен мамилени оңдоону көздөп турганынан кабар берет Анкаранын эки грек аскерин жана Amnesty International уюмунун жергиликтүү башчысын бошоткону, Эрдоган Европа Биримдиги менен мамилени оңдоону көздөп турганынан кабар берет. Түркия жакын арада Европа Биримдигине кошулбайт. Бирок Эрдоган миграция кризисинде Европанын жакын өнөктөшү экени калетсиз. Сириянын өкмөт күчтөрү Идлиб аймагында аскердик аракеттерин кайрадан жандантып жатканда, мигранттардын агымы кайрадан көбөйөт деп күтүлүүдө. Европа Биримдиги 2016-жылы Анкара менен миграция боюнча келишимге кол койгон. Түркия мигранттардын агымын токтотуп, анын ордуна экономикалык жардам алган. Анкара бул багыттагы ишти улантууну көздөйт. АКШ-Түркия алакалары курчуп турганда, Европа-Түркия мамилелери оңолот деп жоромолдонууда. (AT)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/41513671", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-41509205", "doc1": "وأثنت الأكاديمية السويدية ، التي تمنح الجائزة، على الروائي قائلة إنه ككاتب \"قد عرى في روياته التي تتسم بقوة عاطفية عظيمة الخواء الكامن تحت شعورنا الواهم بالعلاقة بالعالم\". وقال إيشيغورو - البالغ من العمر 62 عاما - إن في الجائزة \"إطراء مذهلا\". وقال، في تصريحات لبي بي سي، إن لجنة نوبل لم تتصل به. وأضاف أنه غير متأكد إن كان في الأمر خدعة. وأضاف أنه \"شرف عظيم، لأن الجائزة تعني في الأساس أني أسير على خطى المؤلفين الكبار، فهذا ثناء رائع.\" وكتب إيشيغورو ثماني روايات، ترجمت إلى 40 لغة. ومن أكثر رواياته شهرة \"بقايا يوم\"، و\"لا تدعني أرحل أبدا\"، اللتان تحولتا إلى فيلمين سينيمائيين نالا نجاحا كبيرا. ومنح إيشيغورو نوط (OBE) في بريطانيا في عام 1995 لما قدمه من خدمات في الأدب. وولد كازو إيشيغورو في 8 نوفمبر/تشرين الثاني عام 1954 في نجازاكي باليابان، ثم انتقلت أسرته للعيش في إنجلترا عام 1960. وحصل درجة الليسانس من جامعة كنت عام 1978، ثم نال الماجستير من جامعة إيست أنغليا في الكتابة الإبداعية عام 1980. وحصل على الجنسية البريطانية عام 1982. وتبلغ قيمة الجائزة 9 ملايين كورونا، أي ما يعادل مليونا و100 ألف دولار. ويعد منح إيشيغورو الجائزة هذا العام - كما يقول مراقبون - عودة بها إلى مسارها الأدبي في أعقاب منحها للمطرب الأمريكي والشاعر، بوب ديلان. وتنسب جوائز نوبل إلى مخترع الديناميت، ألفريد نوبل، وبدأت في عام 1901 تقديرا للإنجازات في مجالات العلوم والأدب والسلام، تنفيذا لوصيته.", "doc2": "Жазуучу муну жаңылыктардан көргөндө алгач тамашага салып жатышат го деп ойлогом дейт. \"Бул укмуштуудай сыймык. Анткени мен улуу авторлордун изи менен баратам. Ошондуктан бул мага укмуштуудай зор мактоо болду»,-деди ал. Исигуро сегиз китептин автору. Анын китептери 40 тан ашуун тилге которулган. Жазуучунун эң белгилүү чыгармасы \"Күндүн калган бөлүгү\" жана «Мени койо бербе» чыгармалары. Соңку чыгармасы боюнча 2010-жылы кино дагы тартылган. \"Күндүн калган бөлүгү\" монолог сыяктуу жазылып, улгайган англиялык кишинин артта калган өмүрүн эскерéүсү менен берилген. Адабият боюнча Нобель сыйлыгынын номинанттарынын ачык тизмеси жок. Бул жылы фаворит катары кениялык жазуучу Нгуги Ва Тхионго, жапониялык Харуки Мураками аталып жаткан. Ошондой эле сыйлыкты алышы мүмкүн деп Маргарет Этвуд дагы айтылып жаткан. Адабият жаатындагы Нобель сыйлыгы 1901-жылдан бери тапшырылат. Өткөн жылы сыйлык америкалык акын жана музыкант Боб Диланга ыйгар��лган. Андан мурунку жылы сыйлыкты беларус жазуучусу Светлана Алексиевич алды. 2014-жылы француз жазуучусу Патрик Модиано бул сыйлыкка татыктуу болгон. (AbA)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/science-and-tech-55971346", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-56152783", "doc1": "تصور للجزيرة محاطة بتوربينات الرياح البحرية على ارتفاع 260 مترا ومن المقرر أن تبلغ مساحة أول جزيرة للطاقة 120 ألف متر مربع (أي ما يوازي مساحة 18 ملعباً لكرة القدم)، وثمة آمال في زيادتها لتصل إلى ثلاثة أضعاف. وستكون الجزيرة مركزاً لـ 200 من توربينات الرياح البحرية العملاقة المستخدمة لتوليد الطاقة الكهربائية. ويعد هذا أكبر مشروع بناء في تاريخ الدنمارك، بتكلفة تقدر بـ 210 مليار كرونة (34 مليار دولار). وتقع الجزيرة الاصطناعية على بُعد 80 كيلومتراً في بحر الشمال، وستكون مملوكة للدولة بنحو النصف nمن أسهمها على الأقل بينما يملك القطاع الخاص جزءاً من أسهمها. مواضيع قد تهمك نهاية ولن توفر الجزيرة الكهرباء للدنماركيين فحسب، وإنما ستزود شبكات الكهرباء في الدول المجاورة أيضاً. وعلى الرغم من أن هذه الدول لم تُحدد بعد، قال البروفيسور جيكوب أوسترغارد الأستاذ في الجامعة التقنية بالدنمارك لبي بي سي إن المملكة المتحدة يمكنها أن تستفيد من المشروع إلى جانب ألمانيا أو هولندا. كما سيوفر المشروع الهيدروجين الأخضر لاستخدامه في النقل البحري والطيران والصناعة وما يعرف بوسائل النقل الثقيل. وبموجب قانون المناخ في الدنمارك، تعهدت البلاد بهدف طموح بتقليل انبعاثات الغازات الدفيئة المسببة للاحتباس الحراري بحلول عام 2030 بنسبة 70 في المئة، لتصل إلى ما كانت عليه عام 1990، على أن تصبح البلاد خالية من ثاني أكسيد الكربون بحلول 2050. وأعلنت الدنمارك في ديسمبر/ كانون الأول الماضي عن وقف كافة عمليات التنقيب عن النفط والغاز الجديدة في بحر الشمال. وقال وزير الطاقة دان يورغينسن إن بلاده ببساطة \"تغير الخريطة\". خفض الاحتباس الحراري صار \"في متناول اليد\" أوراق اصطناعية لإنتاج الوقود السائل باستخدام الطاقة الشمسية وقال البروفيسور أوسترغارد لبي بي سي \"إنه تطور ضخم\". وأضاف \"هذه هي الخطوة الكبرى التالية بالنسبة لصناعة توربينات الرياح الدنماركية. كنا نتقدم على الأرض ثم قمنا بخطوة على الساحل والآن نتحرك باتجاه جزر الطاقة، وهذا سيجعل الصناعة الدنماركية تحافظ على مكانة رائدة\". من المخطط زيادة مساحة الجزيرة من 120 ألف متر مربع إلى 460 ألف متر مربع وتقول شركة دانسك إنيرجي للطاقة إنه في حين أن \"الحلم في طريقة ليصبح حقيقة\"، فهي تشك في أن جزيرة بحر الشمال ستكون جاهزة للعمل بحلول الموعد المقرر في عام 2033. غير أن السياسيين الدنماركيين على اختلاف توجهاتهم دعموا الخطة. وقال وزير الطاقة السابق وعضو الحزب الاشتراكي الديمقراطي راسموس هيلفيغ بيترسن إن جزر الطاقة بدأت \"كرؤية راديكالية\" لكن ثمة اتفاقاً واسعاً الآن لتحويلها إلى حقيقة. ويجرى بالفعل التخطيط لإقامة جزيرة أصغر للطاقة قبالة بورنهولم في بحر البلطيق شرقي الدنمارك. وتم التوقيع على اتفاقات لتوفير الكهرباء من هناك لألمانيا وبلجيكا وهولندا. وفي نوفمبر/ تشرين الثاني الماضي، أعلن الاتحاد الأوروبي عن خطط لزيادة سعة طاقة الرياح البحرية بنحو 25 ضعفاً بحلول عام 2050، وبخمسة أضعاف بحلول 2030. وتوفر الطاقة المتجددة نحو ثلث احتياجات الاتحاد الأوروبي الحالية من الكهرباء. -وفقاً للا��حاد الأوروبي، توفر طاقة الرياح البحرية حالياً 12 غيغاوات -توفر الدنمارك 1.7 غيغاوات -الجزيرة الجديدة ستوفر 3 غيغاوات في بادئ الأمر، على أن يزيد انتاجها إلى 10 غيغاوات تدريجيا -جزيرة بورنهولم للطاقة ستوفر 2 غيغاوات وعلى الرغم من أن بعض السرية يكتنف موقع بناء الجزيرة الجديدة، فمن المعروف أنها ستكون على مسافة 80 كيلومتراً في بحر الشمال. وقال التلفزيون الدنماركي إن دراسة لوكالة الطاقة الدنماركية حددت العام الماضي موقعين غرب ساحل غوتلاند، وإن عمق البحر ضحل نسبياً في كليهما، إذ يتراوح بين 26 و27 مترا.", "doc2": "\"Энергия аралынын\" долбоору жана анын айланасындагы шамалдан энергия өндүргөн бийиктиги 260 метр болгон турбиналар Дүйнөнүн биринчи \"энергия аралы\" 18 футбол талаасына (120 миң чарчы метрге) барабар. Бирок аны келечекте үч эсеге чоңойтууга мүмкүн. Түндүк деңизде жайгашкан жасалма арал 200 эбегейсиз чоң турбиналарды иштетип, шамалдан электр энергиясын өндүрөт. 210 миллиард кронага (34 миллиард доллар) баалаган \"энергия аралы\" Даниянын тарыхындагы эң ири курулуш долбоору болмокчу. Дания \"энергия аралы\" аркылуу бир гана өз өлкөсүндөгү талапты канааттандыруудан тышкары, коңшу мамлекеттерге дагы электр энергиясын сатууну көздөйт. Өткөн жылдын аягында бул өлкө Түндүк деңизде мунай жана газга геологиялык чалгындоо жүргүзүүдөн толугу менен баш тарткан. Андан тышкары Дания 2050-жылга чейин көмүр суутектүү күйүүчү заттарды жерден казып алууну токтотот. Жасалма аралды келечекте үч эсеге чоңойтууга мүмкүн Электр энергияга болгон глобалдык талапты канааттандыруу жана айлана чөйрөнү коргоо үчүн дүйнөнүн булуң-бурчундагы мамлекеттер кайра толукталып турган энергияга басым жасап жатышат. Климаттын өзгөрүүсү менен күрөштө кайра толукталуучу булактарды колдонуу маанилүү кадамдардын бири. Жашыл технологияга басым жасоо аркылуу абага зыяндуу заттардын бөлүнүп чыгышын азайтса болот. Кайра толукталып туруучу булактардын катарына шамалдан, күндөн жана суудан электр энергия өндүрүү ыкмасы кирет. Көмүр сыяктуу казылып алынган отунду колдонбой, алтернативдүү энергия булактарына басым жасоо көмүр кычкыл газынын абага чыгышын азайтып, глобалдык жылуулануу жана климаттын өзгөрүүсү менен күрөшүүгө мүмкүн. Кыргызстандагы алгачкы аракеттер Кыргыз бийлиги жана эксперттер өлкөдөгү дарыяларга чакан жана орто гидроэлектр станцияларын куруп, электр энергиясын коңшу өлкөлөргө сатуу мүмкүн экенин белгилеп жүрөт. Бирок учурда электр жарыгын чет мамлекетке сатуу эмес, ички талапты канааттандыруу көйгөйү жаралууда. Айталы, 2020-жылы Кыргызстан 15 миллиард 200 миллион киловат саат электр энергиясын өндүргөн. Мындай көлөмдөгү электр жарыгы ички керектөөдөн ашкан эмес. Анан калса өлкө баш калаасы Бишкектеги абанын булганышы жыл өткөн сайын чоң көйгөйгө айланчудай. Ошондуктан алтернативдүү энергия булактарын издөөгө баары бир мажбур болот. Өлкөдө башы башталган энергетикалык долбоорлор ондон ашуун. Алардын арасында Камбар-Ата-1 ГЭСи, Камбар-Ата-2 ГЭСи, Жогорку Нарындагы ГЭСтердин каскады, Токтогул ГЭСинин жаңыланышы бар. Бул ири долбоорлор качан ишке ашаары бүдөмүк бойдон. Бул долбоорлорго коңшу өлкөлөр кызыкканы менен, иш жүзүндө эч кандай жылыш боло элек. Чынында СССР урагандан тарта суу башындагы Кыргызстан, Тажикстан менен суу этегиндеги Казакстан жана Өзбекстан ортосунда суу маселесине байланыштуу талаш-талкуу, түшүнбөстүктөр бар. Буга Кыргызстан менен Тажикстан гидроэнергетиканы өнүктүрүүгө, ал эми Казакстан менен Өзбекстан суу ресурстарын ирригациялык максатта гана колдонууга кызыкдар болуп жатканы себеп. Ал тапта жеке ишкер Кыргызстанды энергетикалык кризисинен чыгаруу жолдорунун бири катары шамалдан электр жарыгын өндүрүү экенин айтууда. Албетте, бир эле энергетикалык эмес, экологоиялык дагы кризисти алдын алуу аракети деп түшүндүрсө болот \"Бул дүйнөлүк тенденция, үч жылдан бери кагаз жумуштарын жыйынтыктадык. Жабдуулар келе баштады. 2020-жылы долбоорду ишке ашырып, энергия өндүрө башташыбыз керек эле. Бирок пандемия учурунда чек аралар жабылып, жүк ташуучу катнаштар токтогондуктан кечигип жатабыз\",-дейт ишкер Кундус Кырбашева. Кыргызстандагы шамалдан энергия өндүргөн турбиналар Орто-Токой суу сактагычынан алыс эмес аймакка орнотулат. Какыраган таштак жерге атайын илимий изилдөөлөр жүргүзүлгөн. \"Адистерибизи үч жыл бою эсеп жүргүздү. Шамалдын ылдамдыгы, секундасына кандай сокку болорун, айлана-чөйрө маселеси дагы каралды. Мисалы, канаттуулардын миграциясы, кандай бийиктикте учат деген көйгөйлөргө көңүл бурулду. Себеби мунаралар андай бийиктикке жетпеши керек. Маданий мурас деген дагы принцип бар. Ошолордун баары дыкат изилденип, эч кандай зыян тийгизбегендей жер тандалып, анан ишке кириштик\", -деп кошумчалады Кырбашева. Мындай долбоорлорду коңшу Өзбекстан менен Казакстан бир нече жыл мурун баштаган. Мисалы, Кытай Өзбекстандын Бухара облустунда шамал электр станциясын куруу долбоорун баштаган. Андан тышкары Ташкентте 750 кВт кубаттуулугунда шамал станциясы бар. Президент Шавкат Мирзиеев 2017-жылдан 2025-жылга чейин калыбына келүүчү энергия булактарын өнүктүрүү программасын бекиткен. Анда жашыл технологияга басым жасаган 810 долбоор бар. Өзбекстан Климат боюнча Париж келишимине кол койгондуктан, климаттык өзгөрүү менен күрөштөгү милдеттенмелеринен аткарууга умтулууда. Казакстанда болсо кеминде он турбина электр жарыгын өндүрүүдө. Алардын кубаттуулугу ондогон мВт, ирилериники 100 мВттын тегерегинде. Кыргызстанда болсо толукталып турчу энергия булактарын иштетүү боюнча мыйзам бар. Так ушу тармакка инвестор тартуу максатында кабыл алынган. Анын негиздемесиндеги эсепке таянсак, өлкө аймагында бир жылда шамалдан 245 млн. тонна отун (энергия) алса болот."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-48594071", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-48606374", "doc1": "وعلى مدار أربع سنوات، حاور الفريق الكوري الجنوبي المعني بالعدالة الانتقالية 610 هاربا من كوريا الشمالية للخروج بالتقرير الذي وثق عقودا من أعمال القتل عقابا على مخالفات تتراوح ما بين سرقة بقرة، ومشاهدة التلفزيون الكوري الجنوبي. ويقول فريق التقرير إن عمليات الإعدام العلنية نُفذت في أماكن قريبة من أنهار وحقول وأسواق ومدارس وملاعب رياضية. وقالت المنظمة غير الحكومية في تقريرها الصادر الثلاثاء، إن حشودا قوامها ألف شخص أو أكثر عادة ما تُجمع لمشاهدة تلك الإعدامات و\"معاينة مصائر المحكوم عليهم بالإعدام\". ويزعم التقرير أن أعضاء عائلات المحكومين بالإعدام، وبينهم أطفال، كانوا أحيانا يُجبرون على مشاهدة عمليات الإعدام. ونادرا ما يُكشف عن أماكن الجثث أو مواقع الدفن لأهالي الضحايا. وكان طفل في السابعة من العمر هو أصغر شاهد عيان على عملية إعدام علني، بحسب التقرير. وأقيمت بعض عمليات الإعدام العلنية داخل معسكرات اعتقال، كالسجون ومعسكرات السُخرة - حيث يُجبَر المدانون بارتكاب جرائم سياسية على الاضطلاع بأعمال مرهقة بدنيا كالتعدين وتقطيع الأشجار. وقصّ أحد الهاربين من معسكر للسخرة في أوائل الألفية الجديدة كيف أُجبر 80 شخصا على مشاهدة عمليات إعدام ثلاث سيدات اتُهمن بمحاولة الفرار إلى الصين. وروى كيف أن ضابطا في وزارة الأمن الشعبي قال للحشود: \"هذا يمكن أن يكون مصيركم\". ويقول التقرير إن الإعدامات هي \"أسلوب أساسي لبث الخوف في نفوس المواطنين وردعهم عن الانخراط في أنشطة يراها النظام غير مرغوبة\". الإعدام رميا بالرصاص والشنق وأفاد هاربون بأن غالبية عمليات الإعدام تكون رميا بالرصاص، وعادة ما يحتوي المشهد على ثلاثة قناصة يطلقون ثلاث رصاصات كلها مصوبة نحو جسد الشخص المدان. واستشهد بعض مَن تحاور معهم القائمون على التقرير بأمثلة بدا فيها القناصة مخمورين؛ وعزا أحدهم ذلك إلى أن \"عملية القتل يصعب تنفيذها في حضور الوجدان\". ورصد التقرير أيضا عددا صغيرا من عمليات الإعدام شنقا، رغم قول المنظمة غير الحكومية إن أعداد حالات الإعدام شنقا تشهد تراجعا أو ربما توقفت منذ عام 2005. وقال إيثان شين، أحد القائمين على إعداد التقرير، لوكالة فرانس برس للأنباء: \"يبدو أن عدد الإعدامات العلنية يشهد انخفاضا\"، لكن ربما كان السبب هو أن بيونغ يانغ تتوخى مزيدا من السرية \"حيث تسعى إلى الاعتراف بها كدولة عادية\". وواجه مسؤولون كوريون شماليون رفيعو المستوى في الماضي أحكاما بالإعدام. وفي عام 2013، أدين عمّ الزعيم الكوري الشمالي كيم جونغ-أون بالخيانة. لكن تقارير القتل يتعذر التحقق من مصداقيتها، وشهدت بعض الحالات على زيفها. وفي 2013، ثارت شائعات حول إعدام المغنية هيون سونغ-وول علنيا، وكتبت صحيفة كورية جنوبية تقول إن المغنية \"أُعدمت رميا بوابل من الرصاص على مرأى من فرقتها الموسيقية\". لكن هيون عاودت الظهور عام 2018 بين أعضاء وفد كوري شمالي كان يزور سيول قبيل دورة الألعاب الأولمبية الشتوية.", "doc2": "2013-жылы Түндүк Корея лидери Ким Чен Ындын өлкөдөгү таасирдүү делген жездеси Чан Сон Тхэктин өлүм жазасына тартылганы тууралуу маалыматтар тараган Өлкөдө мал уурулуктан тартып, Түштүк Корея телеканалдарын көргөндөргө чейин өлүм жазасына тартылат. Бул көп жылдан бери уланып келүүдө. Уюмдун маалыматында, мындай өлүм жазалары дарыя жээк��еринде, дыйканчылык талаалары жана базар, мектеп, стадиондорго жакын жерде аткарылат. Докладда өлүм жазасынын аткарылышын көрүү үчүн миңден ашуун киши жыйылып келери белгиленген. Документтин авторлору жазгандай, өлүм жазасы аткарылып жатканда, жазага тартылган кишинин жакындары сөзсүз күбө болуп турат. Атууга кеткендердин сөөгүн сейрек учурда гана жакындарына беришет. Болбосо алардын сөөгү кайда жашырылганы ачык айтылбай кала берет. Түндүк Кореядан качып өткөндөрдүн биринин айтымында, жети жаштагы тестиер ушундай өлүм жазасы аткарылган учурга күбө болуп турган. Айрым учурда мындай өлүм жазасы абак жайларда жана эмгек лагерлеринде аткарылат. Качкындардын бири 2000-жылдары эмгек лагеринде болгон. Ал өзү сыяктуу кармалган 80 кишинин көз алдында үч аялды атып салган окуяны айтып берген. Аялдарды Кытайга качууга аракет кылганы үчүн жазалашкан. Өкүм аткарылгандан кийин офицерлердин бири \"эгерде кимде ким качууга аракет кылса, тагдыры ушунтип бүтөрүн\" эскерткен экен. Өлүм жазасына өкүм кылынгандардын көбүн атып салышат. Көп учурда муну үч аскер кызматкери аткарат. 2005-жылдан тарта дарга асуу азайган. Докладдын авторлорунун бири Этан Шин Франс пресс агенттигине интервью берип, барган сайын эл алдында өлүмгө тартуу азайып жатканын белгилейт. Анын болжолунда, Пхеньян өлүм жазасын жашыруун аткарып жатышы мүмкүн. Спутник аркылуу тартылган сүрөттөрдөгү түзөтүү лагери Жакында эле Түштүк Кореянын \"Чосон ильбо\" басылмасы КЭДР бир нече чиновникти өлүм жазасына тартканы тууралуу жазып чыкты. Февралда Вьетнам баш калаасы Ханойдо өткөн Дональд Трамп менен Ким Чен Ындын жолугушуусун уюштурууга бул чиновниктердин тиешеси бар деп жазат басылма. Жакында эле маалымат каражаттары Түндүк Кореяда Мамлекеттик кеңештин АКШ менен байланыштар боюнча атайын өкүлү Ким Хёк Чхоль жана Тышкы иштер министрлигинин төрт кызматкери атууга кеткенин жазып чыгышты. Бул тууралуу маалымат берген булактын ысымы аталган эмес. Аны тастыктаган башка маалыматтар болгон жок. Өлүм жазасына тартылгандарды АКШнын пайдасы үчүн тыңчылык кылган деп айыпташкан. 2013-жылы Түндүк Корея лидери Ким Чен Ындын өлкөдөгү таасирдүү делген жездеси Чан Сон Тхэктин өлүм жазасына тартылганы тууралуу маалыматтар тараган. Түндүк Кореянын мамлекеттик жаңылыктар агенттиги Чан Сон Тхэк аскердик трибуналдын алдында өз күнөөсүн мойнуна алганын жана өлүм жазасы дароо аткарылганын билдирген. Расмий маалыматтарда Тхэк \"саясаттагы кара ниет дымагы\" үчүн айыпталып, өзүн өлкөнүн лидери менен тең санап, аны \"бийликтен кулатууну көздөгөн\" деп күнөө коюлганы бар. Кээде мындай маалыматтар жалган болуп чыгат. 2013-жылы ырчы Хён Сон Воль атууга кеткени маалымдалып, бирок бир жылдан кийин теледен чыккан. 2018-жылы кышкы Олимпиада оюндары учурунда Түндүк Кореянын делегациясы менен Сеулга келген эле. (AbA)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-56454741", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-56458168", "doc1": "امرأة من الإيغور برفقة أطفال في منطقة شينجيانغ الواقعة في الشمال الغربي من الصين ودعت منظمة العفو في تقرير جديد الصين إلى الإفراج عن جميع أطفال الإيغور الذين يتم احتجازهم في دور الأيتام بدون موافقة آبائهم. وتحدثت منظمة العفو إلى الآباء الذين تركوا أطفالهم مع أقاربهم في الصين عندما أجبروا على الفرار من البلد. وتقول المنظمات المعنية بالدفاع عن حقوق الإنسان إن الصين احتجزت أكثر من مليون شخص من الأيغور. وواجهت الحكومة الصينية أيضا مزاعم متعلقة بمجموعة واسعة من انتهاكات حقوق الإنسان ضد شعب الإيغور وأقليات مسلمة أخرى، بما في ذلك العمل القسري، والتعقيم القسري، والاعتداء الجنسي والاغتصاب. مواضيع قد تهمك نهاية وتنفي الحكومة الصينية احتجاز الإيغور في معسكرات اعتقال بمنطقة شينجيانغ الواقعة في الشمال الغربي من الصين. وتقول إن هذه المعسكرات ما هي إلا مرافق مهتمة بـ \"إعادة التثقيف\" يتم استخدامها في مكافحة الإرهاب. وتحدثت منظمة العفو، في أعقاب القيود الصارمة التي وضعتها السلطات الصينية على الوصول إلى منطقة شينجيانغ، إلى أشخاص من الإيغور تمكنوا من الفرار من هذه المنطقة قبل اشتداد الحملة عليهم عام 2017 . وقالت منظمة العفو إن ميهريبان قادر وزوجها أبليكيم ميمتينين فرا من منطقة شينجيانغ إلى إيطاليا في عام 2016 بعد تعرضهما لمضايقات الشرطة وضغوط للتنازل عن جوازي السفر. وأضافت المنظمة أنهما تركا أربعة أطفال في رعاية جديهما المؤقتة، لكن الجدة نُقِلت إلى معسكر احتجاز بينما استجوبت الشرطة الجد. وقالت ميهريبان قادر لمنظمة العفو إن\"أقاربنا الآخرين لم تكن عندهم الجرأة للاعتناء بأطفالنا بعدما حدث لأبوي. خافوا من إرسالهم إلى المعسكر أيضا\". وقالت المنظمة إنه في نوفمبر/تشرين الثاني 2019 حصل الزوجان المسلمان على إذن من الحكومة الإيطالية لإحضار أطفالهما إلى البلد للعيش معهما، لكن الشرطة الصينية احتجزت الأطفال قبيل السفر وأرسلتهم إلى دار أيتام تديرها الدولة. وقالت ميهريبان \"الآن أطفالي في عهدة الحكومة الصينية وأنا واثقة من أنني قد لا أتمكن من الالتقاء بهم مرة أخرى في حياتي\". وقالت منظمة العفو إن عمر ومريم فروح اللذين فرا إلى تركيا في أواخر عام 2016، تركا ولديهما، في عمر خمس وست سنوات على التوالي مع جديهما بسبب أن الطفلين لم تكن لديهما وثائق سفر خاصة بهما. واكتشفا الزوجان لاحقا أن الجدين اعتقلا وأرسلا إلى معسكر احتجاز، وبالتالي لم يسمعا أي أخبار عن طفليهما منذ ذلك الوقت. ويطالب تقرير الأمم المتحدة الصين بالسماح لخبراء المنظمة الدولية المعنيين بملف حقوق الإنسان والباحثين المستقلين والصحفيين بالدخول إلى منطقة شينجيانغ بشكل كامل وبدون أي قيود، كما يدعو إلى الإفراج عن جميع الأطفال الذين تم احتجازهم بدون موافقة آبائهم في إطار لم الشمل. وقال ألكان أكاد، الباحث في شؤون الصين بمنظمة العفو، إن \"حملة الاحتجاز الجماعي التي لارحمة فيها في منطقة شينجيانغ التي تشنها الصين تركت العائلات المشتتة في وضع لا تحسد عليه: لا يسمح للأطفال بالمغادرة، لكن آباءهم يواجهون الملاحقة القضائية والاحتجاز التعسفي إذا حاولوا العودة إلى الصين بهدف الاعتناء بهم\". احتجاج في مدينة إسطنبول بتركيا في وقت سابق من الشهر على خلفية معاملة الصين للإيغور وعمدت الدولة الصينية إلى إنشاء شبكة هائلة وسرية من معسكرات الاحتجاز بمنطقة شينجيانغ. وتشير التقديرات إلى أنها احتجزت أكثر من مليون شخص من الإيغور وأقليات مسلمة أخرى. وتحدثت تقارير في السنوات الأخيرة عن انتهاكات مروعة لحقوق الإنسان، تراوحت ما بين التعقيم الإلزامي لنساء الإيغور وممارسة التعذيب والاغتصاب المنهجي داخل المعسكرات. وتنفي الصين وجود انتهاكات لحقوق الإنسان، وتطلق على المحتجزين السابقين الذين يعيشون حاليا في المنفى صفة كذابين وممثلين. وتُتهم الصين أيضا باللجوء إلى ترهيب الشهود الذين تجرأوا على الكلام وتشويه سمعتهم، واستخدام أقاربهم في منطقة شينجيانغ كوسيلة ضغط عليهم. وأعلنت الولايات المتحدة، وكندا، وهولندا أن الصين تمارس الإبادة ضد شعب الإيغور. لكن البرلمان البريطاني رفض مشروع قرار مماثلا.", "doc2": "Уюм соңку баяндамасында Кытай бийлигин ата-энесинин уруксаты жок мамлекеттик жетим үйлөрүнө жөнөтүлгөн уйгур балдарды бошотууга чакырды. Amnesty International Кытайдан аргасыз чыгып кетип, балдарын туугандары менен калтырган кишилер менен сүйлөшкөн. Буга чейин Бээжиндин \"кайра тарбиялоо лагерлеринде\" миллионго чукул киши кармалганын жана алар пахта талааларында, завод-фабрикаларда мажбурлап иштетилип жатканы жөнүндө айыптар айтылган. Андан тышкары, лагерлерде аялдар зордукталып, кыйноого алынып, стерилизация болуп жатканын адам укугун коргогон уюмдар ырасташкан. Кытайдын өкмөтү дооматтарды четке кагып, лагерлерди \"кесиптик билим берүүчү жай\" деп атап келүүдө. Ал эми фабрикалар \"жакырчылык менен күрөшүүгө\" багытталган масштабдуу долбоор экенин жана анда кишилер ыктыярдуу түрдө иштеп жатканын айтууда. Кытай Шинжаң аймагына эл аралык уюмдарды киргизбейт, ошол себептүү Amnesty 2016-жылдан кийин аймактан чыгып кеткен уйгурлар менен баарлашкан. Михрибан Кадер менен Абликим Мемтинин 2016-жылдын аягында Шинжаңдан Италияга качышкан. Аларды полиция кысымга алып, паспортун тартып алууга аракет кылганда өлкөдөн чыгып кетүүнү чечкен. Төрт баласын ата-энеси менен калтырууга аргасыз болгон. Бирок энеси тарбия лагерине жөнөтүлүп, атасы полицияга суракка чакырылган экен. \"Ата-энем кысымга алынгандан кийин туугандар балдарды карайм деп айтпай калды. Туугандарым балдарды алып келсек, бизди дагы лагерге жөнөтөт деп айтышты\",-деп айткан Михрибан. 2019-жылы ноябрь айында Михрибан менен Абликим Италия бийлигинен балдарын алып келүүгө уруксат алган. Бирок балдарын Кытай полициясы кармап кетип, мамлекеттик жетим үйүнө жөнөтүшкөн. \"Эми балдарым Кытай өкмөтүнүн колунда. Аларды качан көрөрүмдү билбейм\",-дейт Михрибан. Омер менен Мериям Фарух 2016-жылы Түркияга качып чыгып, беш жана алты жаштагы балдарын ата-энеси менен калтырган. Бирок ата-энеси камакка алынып, тарбия лагерине жөнөтүлгөн экен. Ошондон бери Омер менен Мериям балдары каякта экенин билбейт. Кытайдын мусулман азчылыктарына карата мамилесин сындап чыккан Түркиядагы демонстранттар Amnesty International уюму Кытайдан Бириккен Улуттар Уюмунун адам укуктары боюнча эксперттерин Шинжаңга киргизүүгө, көз карандысыз иликтөө иштерин жүргүзүү үчүн жол ачып берүүгө үндөдү. \"Кытай бийлигинин Шинжаңда ырайымсыз түрдө жазыксыз кишилерди камакка алганы үй-бүлөлөрдү бөлүп, оор кырдаалга кептеди. Балдар ата-энесине жете албай жатат. Бозгундагы ата-энелер Шинжаңга кайтып барса, камакка алынат\",-деди Amnesty International уюмунун Кытай боюнча изилдөөчүсү Алкан Акад. АКШ, Канада жана Голландия Кытай уйгурларга каршы геноцид жүргүзүп жатканын жарыялаган. Учурда Британиянын парламенти дагы уйгурларга каршы геноцид жүрүп жатканы боюнча мыйзам долбоорун карап жатат."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/business-52636438", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-52643809", "doc1": "ونشر الرئيس التنفيذي، إيلون ماسك، تغريدة الاثنين جاء فيها أن الشركة استأنفت الإنتاج، وإنه سيكون \"منسجما مع الآخرين\". وتحاول الولايات والحكومات المحلية الأمريكية تحديد أفضل الطرق لاستئناف الأنشطة الاقتصادية بعد الإغلاق العام. وتعهد ماسك، في وقت سابق، بنقل المقر الرئيسي للشركة إلى خارج ولاية كاليفورنيا إذا لم يُسمح لها باستئناف نشاطها. وبالرغم من أن الولاية خففت القيود بهدف السماح باستئناف التصنيع، فإن مقاطعة ألاميدا حيث تقع منشأة فريمونت لم تخفف الإجراءات. وتقع البلدة على بعد ساعة تقريبا، جنوبي سان فرانسيسكو. مواضيع قد تهمك نهاية وقال ماسك السبت إن تيسلا رفعت قضية على المقاطعة؛ إذ طلبت من المحكمة إلغاء الأمر الذي يمنع شركة تصنيع السيارات من استئناف نشاطها. وأعلن على تويتر الاثنين أنه، بدلا من انتظار قرار المحكمة، فإن المنشأة قررت استئناف عمليات الإنتاج. وقالت إدارة الشرطة المحلية إنها على علم بالوضع، لكنها ستتصرف بناء على تقدير المسؤولين الصحيين في المقاطعة. وقالت إدارة الصحة العامة في مقاطعة ألاميدا الاثنين إنها انخرطت في \"تواصل نشط\" مع شركة تيسلا بشأن خططها استئناف نشاطها، وبأنها اتبعت النهج ذاته الذي اتبعته فيما يخص أعمالا أخرى انتهكت أوامر الإغلاق العام. وكتب مسك في تغريدة على تويتر قائلا إن شركة تيسلا \"استُهْدِفت\"، مضيفا أن شركات تصنيع السيارات الأمريكية الأخرى سُمِح لها باستئناف الإنتاج. وخططت شركات تصنيع السيارات الأخرى لاستئناف الإنتاج في شهر مايو/أيار لكن البعض منها اضطر إلى تأجيل هذه الخطط في ولايات مثل ميشيغان حيث الأعمال غير الأساسية محدودة. وأظهرت صور لموقف السيارات الخاص بشركة تيسلا الاثنين أنه شبه ممتلئ. وأُغْلِقت المنشأة أمام حركة تصنيع السيارات ما عدا العمليات الأساسية المحدودة منذ 26 مارس/آذار. خارج كاليفورنيا وافتتحت شركة تيسلا السنة الماضية منشأة لتصنيع السيارات في مدينة شنغهاي الصينية كما تبني الآن منشأة أخرى خارج العاصمة الألمانية برلين، لكن فريمونت هي المقر الرئيسي لشركة تيسلا حيث توجد المنشأة الأساسية لتصنيع السيارات. وقال ماسك، السبت، إنه سينقل مقر الشركة إلى ولاية أخرى إذا اقتضى الأمر بهدف استئناف الإنتاج. واتصل مسؤولون من تكساس، ويوتا، وجورجيا، ونيفادا، حيث تمتلك شركة تيسلا منشآت لتجميع البطاريات، بها وعرضوا محفزات عليها لحثها على الانتقال إلى مناطقهم. وقال وزير الخزانة الأمريكي، ستيفن منوشين، الاثنين إن كاليفورنيا \"ينبغي أن تعطي الأولوية\" في إطار مساعدة تيسلا لأن��ا من أكبر مُشغلي عمال تصنيع السيارات في الولاية. وقال حاكم الولاية، جافين نيوسوم، إنه تحدث مع ماسك الأسبوع الماضي، مضيفا أن بواعث قلقه تشكل جزءا من قرار ولاية كاليفورنيا بأن تُستأنف عمليات التصنيع على دفعات في إطار رفع إجراءات الإغلاق العام ببطء.", "doc2": "Илон Маск \"Твиттер\" баракчасына заводдун ишин кайра жандантып жатышканын, ал дагы башкалар менен чогуу алдыңкы катарда болорун жазып чыкты. АКШнын көптөгөн штаттары локдаундан чыгуунун жол-жобосун иштеп чыгууга аракет кылууда. Буга чейин Илон Маск заводдорду жабуу тууралуу чечим өзгөрбөсө, Tesla башкы кеңсесин Калифорниядан Техас же Невадага жылдырам деп айтып чыккан. Калифорния бийлиги карантин чараларын жеңилдетип, өндүрүштүн ишин жандантты. Бирок Tesla заводу Аламида округунун Фермонт шаарында жайгашкандыктан, жергиликтүү бийлик ишканалардын ачылышына уруксат бере элек. Ишембиде Илон Маск аймактын бийлигин сотко берип, заводдордун ишин убактылуу токтоткон жарлыкты жокко чыгарууну өтүнгөн. Бирок соттун чечимин күтпөй эле завод ишин жандандырды. \"Эгерде кимдир бирөөнү камакка алууну чечишсе, ошол киши мен болушумду суранам\",-деп жазды \"Твиттер\" барагына Илон Маск. Аймактын полициясы Масктын чечиминен кабардар экенин, саламаттыкты сактоо мекемеси кайрылса, анан кырдаалга кийлигише турганын айтты. Унаа чыгарган компаниялардын айрымдары ишин баштай элек. АКШнын каржы министри Стивен Мнучин Калифорния бийлигин Tesla компаниясынын ишин жандандырууга көмөк көрсөтүүгө чакырды. Аталган компания штаттагы жумушчу орундары көп ири ишкана. Өткөн жылы Tesla Шанхайга заводун ачкан, дагы бир ишканасы Берлинде ачылды. Ал эми Фермонт шаарындагысы компаниянын эң негизги борбору саналат."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/science-and-tech-46904785", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/magazine-47027908", "doc1": "لقد حاول العلماء استكشاف كيفية توفير الغذاء، لمليارات إضافية من البشر، خلال العقود القادمة. وكانت إجابتهم: \"النظام الغذائي الصحي الكوكبي\"، الذي لا يستبعد اللحوم والألبان تماما. لكن هذا النظام يتطلب تحولا هائلا، عن ما نكدسه فوق أطباقنا، إلى الأطعمة التي بالكاد نأكلها. الصين تنجح في إنبات بذور القطن والبطاطا على القمر مواضيع قد تهمك نهاية سويسرا تصوت ضد \"الغذاء الأخلاقي\" ما هو تأثير الطعام الذي تتناوله على البيئة؟ لا تحزن اذا لم تتمكن من تشغيل هذا البرنامج التفاعلي حّث برنامج التصفح الذي تستخدمه لتتمكن من تشغيل البرنامج! ما هو تأثير الطعام الذي تتناوله على البيئة؟ Your results are below ما التغييرات التي سأفعلها؟ إذا كنت تأكل اللحوم يوميا، فهذه أول عقبة. بالنسبة للحوم الحمراء، يمكنك تناول قطعة برغر مرة واحدة في الأسبوع، أو شريحة لحم كبيرة خلال الشهر، وهذا بحد أقصى. لكن يمكنك تناول مجموعة من \"الخضروات النشوية\"، مثل البطاطس أو نبات الكاسافا، الذي يؤكل على نطاق واسع في أفريقيا. إذن ما هو النظام الغذائي بالتفصيل؟ إذا التزمت بهذا النظام، فهذا كل ما سيسمح لك به يوميا: 1-المكسرات: 50 غراما يوميا. 2-الفول والعدس والبقوليات الأخرى: 75 غراما. 3-السمك: 28 غراما. 4-البيض: 13 غراما. 5-اللحوم: 14 غراما بالنسبة للحوم الحمراء، و29 غراما من لحوم الدجاج. 6-الكربوهيدرات: 232 غراما بالنسبة للحبوب مثل الخبز والأرز، و50 غراما بالنسبة للخضروات النشوية. 7-الألبان: 250 غراما، أو ما يساوي كوبا من اللبن. 8-الخضروات: 300 غرام، والفواكه 200 غرام. كما يتسع النظام الغذائي لـ 31 غراما من السكر، ونحو 50 غراما من الزيوت مثل زيت الزيتون. هل سيكون مذاقه فظيعا؟ يقول البروفيسور والتر ويليت، وهو أحد الباحثين في جامعة هارفارد، إن الأمر ليس كذلك. وبعد طفولته التي أمضاها في مزرعة، وكان يأكل ثلاث شرائح من اللحم يوميا، أصبح الآن متوافقا إلى حد كبير مع النظام الغذائي الكوكبي. ويضيف: \"هناك تنوع هائل في ذلك النظام الغذائي. يمكنك أخذ هذه الأطعمة، ومزجها معا بآلاف الطرق المختلفة. نحن لا نتحدث عن حرمان غذائي هنا. إنه طعام صحي ومرن ولذيذ\". هذه بعض أطباق الطعام، التي تتوافق مع النظام الغذائي الكوكبي هل هو حقيقي أم خيال؟ يتطلب النظام المقترح تغييرات في الأنظمة الغذائية، في كل ركن من أركان العالم تقريبا. سيحتاج الناس في أوربا وأمريكا الشمالية إلى تقليص الكميات، التي يتناولونها من اللحوم الحمراء، إلى حد كبير، بينما في آسيا سيحتاجون إلى تقليص كميات الأسماك، وفي أفريقيا يجب أن يخفضوا من كميات الخضروات النشوية. وتقول لاين غوردون، مديرة مركز ستوكهولم للقدرة على التكيف بجامعة ستوكهولم: \"لم تحاول البشرية قبل ذلك أبدا تغيير نظامها الغذائي، على هذا النطاق وبهذه السرعة\". وأضافت: \"سواء كان الأمر خيالا من عدمه، فإن الخيال ليس بالضرورة سيئا. لقد آن الأوان لأن نحلم بعالم جيد\". ويعد فرض ضرائب على اللحوم الحمراء أحد الخيارات، التي يقول الباحثون إنها قد تكون ضرورية، لإقناعنا بتغيير أنظمتنا الغذائية. من ابتكر هذا النظام؟ اشتركت مجموعة تضم 37 عالما من أنحاء العالم، ضمن لجنة EAT-Lancet المنبثقة عن دورية لانسيت الطبية، في تصميم هذا النظام الغذائي. وهؤلاء العلماء خليط من علماء الزراعة، والتغير المناخي والتغذية. واستغرق هؤلاء عامين، للتوصل إلى نتائجهم، التي نشرت في دورية لانسيت. لماذا نحتاج إلى نظام غذائي لنحو 10 مليار إنسان؟ وصل عدد سكان العالم إلى 7 مليارات عام 2011، وبلغوا الآن نحو 7.7 مليار. وهذا الرقم مرجح أن يصل إلى 10 مليارات، عام 2050، وسوف يستمر في التصاعد. هل سيقلل الوفيات؟ يقول الباحثون إن هذا النظام سينقذ أرواح نحو 11 مليون إنسان، يموتون سنويا. ويعود هذا الرقم إلى الانخفاض المتوقع، في أعداد المصابين بأمراض، ناجمة عن الأنظمة الغذائية غير الصحية، مثل أمراض القلب والسكتات الدماغية، وبعض أنواع السرطانات. وتعد تلك الأمراض القاتل الأكبر في الدول المتقدمة. إذن هل سينقذ هذا النظام الكوكب؟ هدف العلماء هو إطعام المزيد من البشر، بالتزامن مع حدوث الآتي: لكن مجرد تغير الأنظمة الغذائية ليس كافيا بالمرة. ولكي يتحقق ذلك الهدف، فإن الأمر يتطلب أيضا تخفيض الفاقد من الطعام إلى النصف، وزيادة كميات الطعام، المنتجة من الرقعة الزراعية الحالية. لماذا لا يمنع النظام تناول اللحوم؟ يقول البروفيسور ويليت: \"إذا خفضنا فقط من الانبعاثات الغازية، يمكننا القول إن الجميع سيكونون نباتيين\". لكنه أشار إلى أنه لم يتضح بعد، ما إذا كان النظام الغذائي النباتي هو الأكثر صحة من عدمه. إذن ماذا يحدث الآن؟ ستحمل لجنة EAT-Lancet هذه النتائج إلى الحكومات حول العالم، وإلى كيانات مثل منظمة ال��حة العالمية، لترى ما إذا كان بإمكانها البدء في تغيير الطريقة، التي نتناول بها طعامنا.", "doc2": "Тамактануунун жаңы системасына керектелген азыктарды өндүрүүдө биздин планетага чоң зыян келбейт деп ынандырат изилдөөчүлөр. Окумуштуулардын алдына оор тапшырма коюлган - алдыдагы ондогон жылдарда жарык дүйнөгө келе турган планетанын миллиардаган жаңы жашоочуларын кантип багабыз деген суроого жооп табуу керек эле. Ар кайсыл өлкөдөн чогулган изилдөөчүлөр мунун үстүнөн баш катырышты. Анан бүткүл Жер планетасындагы адамзат үчүн тамак-аштын жаңы системасын сунуштап жатышат. Мындай диета эт жана сүт азыктарын такыр эле чийип салбайт. Бирок биз күн сайын дасторконубуздан көрүп жүргөн тамак-аштан кескин айырмалуу. Жымсалдабай түз эле айтканда, биз такыр эле жебеген же кээде эле даам сызып койгон азыктарды көп жешке туура келет. Эмне өзгөрүү болот? Эгерде күн сайын эт жеген болсоңуз, анда мындан баш тартууга туура келет. Окумуштуулар тарабынан сунушталган диета боюнча, көп эле дегенде аптасына же айына бир кесим эт гана жей алабыз. Ошондой эле балык жана тоок эти кошулган тамактарды көбүрөөк жегенге сунуштар берилет. Белоктун белгилүү өлчөмүн өсүмдүк азыктарынан алабыз. Окумуштуулар жаңгак жана буурчак азыктарына (төө буурчак, нокот ж.б.) артыкчылык берүүгө кеңешин айтат. Булар сиздин күндө жеген тамактарыңызга сөзсүз кошулуп турушу керек. Мындан сырткары окумуштуулар крахмалы көп азыктарга дагы көңүл бурушкан. Айталы, картөшкө сыяктуу, ошондой эле тропикалык өсүмдүктөр. Ошондо биз эмне жейбиз? Күн сайын керектелүүчү азыктардын тизмеси: 1. Жаңгак - күнүнө 50 грамм 2. Төө буурчак, нокот, жасмык жана башка буурчак азыктары - күнүнө 75 грамм 3. Балык - күнүнө 28 грамм 4. Жумуртка - күнүнө 13 грамм, 5. Эт - күнүнө 14 грамм кызыл эт жана 29 грамм тоок эти, 6. Углеводдор - күнүнө 232 грамм кара нан жана күрүч, крахмалдуу жашылча-жемиштерден 50 грамм. 7. Сүт азыктары - күн сайын 250 грамм . 8. Жашылча (300 гр) жана мөмө-жемиштер (200 гр) 9. Ошондой эле диетага күнүнө 31 грамм кумшекер жана 50 грамм өсүмдүк майы кирген. Өтө даамсыз тамак болобу? Сунушталган жаңы ыкма менен даярдалган тамактын тогуз түрү Гарвард университетинин профессору Уолтер Вилет фермада туулуп өскөн. Бала кезден эле үч маал тамакка эт кошуп жеп көнгөн элек дейт ал. Бирок жаңы тамактануу системасына бат эле көнгөнүн айтып, башкаларды жооткотууда. Ушул эле азыктарды көп түрдүү кылып өзгөртүп жасаса болорун, кеп чектөөлөрдө эмес, пайдалуу азыкта экенин белгилейт окумуштуу. Аны түрлөп жасап, тамшанып жесе деле болот. Реалдуу жашоодо муну колдонууга мүмкүнбү? Мындай планды ишке ашыруудагы эң чоң тоскоолдук - дүйнөнүн булуң-бурчунда жашагандардын баары ушундай диетаны бирдей кармануусу керектигинде. Бул өтө чоң мүшкүл эмеспи. Европа жана Түндүк Америка тургундары этти колдонуудан кескин баш тартууга тийиш. Ал эми Чыгыш Азия жашоочу��ары мурда көп колдонгон балык азыктарын азайтуусу зарыл. Африкалыктар болсо крахмалдуу жашылчаларды колдонгонду кыскартышы керек. \"Тарыхта адамзат мындай масштабдуу жана тез ылдамдык менен тамактануу маданиятын өзгөртүүгө аракет кылган бир дагы учур болгон эмес\",- дейт изилдөөчү Лайн Гордон. \"Бул фантазиябы же жокпу айтуу кыйын. Эгерде бул фантазия болгон күндө деле жаман эмес... Азыркы дүйнөдө дал ошол мыкты каражаттарды кыялдана турган учур\",-дейт ал. Этти көп колдонгон өлкөлөрдө этке салык салынышы калкты ушундай адаттардан арылтуунун бир ыкмасы деп болжойт окумуштуулар. Муну ким ойлоп тапты? Тамактануунун жаңы системасын түрдүү өлкөдөн келген 37 окумуштуу иштеп чыкты. Алар EAT-Lancet комиссиясынын курамына кирип, арасында айыл чарба адистери, экологдор, климаттык өзгөрүүлөрдү иликтеп жүргөн адистер, врач-диетологдор жана башкалар бар. Изилдөөчүлөр мунун үстүндө эки жыл иштешкен. Комиссиянын ишинин жыйынтыгы Lancet журналына жарыяланды. Эмне үчүн бул диета 10 млрд кишиге эсептелген? Биздин планетанын калкы 2011-жылы 7 млрд кишиге жеткен. Азыр эми болжолу 7,7 миллиарддын тегерегинде. Окумуштуулардын божомолу боюнча 2050-жылга барып, Жер шарынын калкы 10 млрд кишиге жетип, дагы өсүү үстүндө болот. Изилдөөчүлөрдүн айтымында, бул диета жыл сайын планетадагы 11 млн кишинин өмүрүн сактап калмакчы. Кеп туура эмес жана чала тамактануу айынан пайда болгон рак, жүрөк, кан-тамыр ооруларынан келген өлүмдү кыскартуу тууралуу жүрүүдө. Азыр бул илдеттер өнүккөн өлкөлөрдөгү өлүм-житимдин негизги себептеринин бири. Айыл чарбасынын планетага тийгизген зыяны Мэтта Макграта, экология боюнча Би-Би-Си баяндамачысы Азыркы учурда парник газдарынын абага бүркүлүшүнүн төрттөн бири айыл чарбасына туура келет. Бул электрди өндүрүү, жылытуу, поезд, учак, унаалардан чыккан парник газдары менен барабар эле зыян алып келүү дегендик. Айлана-чөйрөгө тамак-аш өндүрүшү канчалык таасирин тийгизип жатканын анализдегенде, орточо алганда, абага бүркүлгөн парник газдарынын 14,5-18% пайызы эт жана сүт азыктарын өндүрүүдөн чыгат. Айыл чарба өндүрүшү атмосферага бүркүлгөн метан жана оксид, азоттун белгилүү бир бөлүгү үчүн жооптуу. Айыл чарбасы аммиактын абага чачылышынын дагы негизги булагы болуп эсептелет. Ошондой эле айыл чарбасы жана тамак-аш өндүрүшү таза сууну эң көп керектеген тармак. Дүйнөдө колдонулган таза суунун 70 пайызы алардын керектөөсүнө кетет. Тамактануунун жаңы системасы планетаны сактап кала алабы? Изилдөөчүлөрдүн алдындагы негизги тапшырма - тамактануунун жаңы системасын табуу менен 10 млрд кишини азыктандырып, андан сырткары: - климаттын өзгөрүшүнө таасир эткен парник газдарынын абага тарашын азайтуу; - тукум курут болуп бараткан жаныбарлардын жана жок болуу коркунучундагы өсүмдүктөрдүн сакталышына таасир этүү; - суу ресурстарын сактоо. Бирок бул маселени чечүүгө жалгыз эле тамактануунун жаңы системасын ойлоп табуу жетиштүү эмес. (AbA) *"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-56209451", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-56211935", "doc1": "شميمة بيغوم تعيش حالياً في مخيم بشمالي سوريا وقالت المحكمة في قرار اتخذ بالإجماع إن حقوقها لم تُنتهك عندما رُفض طلبها بالعودة. وترغب بيغوم، البالغة من العمر 21 عاماً، بالعودة إلى المملكة المتحدة لمواجهة قرار وزير الداخلية بسحب جنسيتها البريطانية منها. وهي تقيم حالياً في مخيم للنازحين يخضع لسيطرة قوات سوريا الديمقراطية في شمالي سوريا. كانت بيغوم تبلغ 15 عاماً عندما غادرت هي واثنتان أخريان من تلميذات المدارس في شرقي لندن، المملكة المتحدة في فبراير/ شباط 2015 وسافرن إلى سوريا للانضمام إلى تنظيم الدولة الإسلامية. مواضيع قد تهمك نهاية وفي 2019، قام وزير الداخلية في حينه، ساجد جاويد، بتجريدها من الجنسية البريطانية لأسباب تتعلق بالأمن القومي. وفي يوليو/تموز الماضي، قضت محكمة الاستئناف بأن الطريق الوحيد العادل للمضي قدماً في القضية هو السماح لها بدخول المملكة المتحدة، لأنه لا يمكنها أن تستأنف بفاعلية ضد القرار من مخيم في شمالي سوريا. ثم قدمت وزارة الداخلية لاحقاً التماساً للمحكمة العليا من أجل إعادة النظر في قرار محكمة الاستئناف، قائلة إن السماح لها بالعودة إلى المملكة المتحدة \"سيخلق مخاطر كبيرة على الأمن القومي\". واليوم الجمعة، قال اللورد ريد، رئيس المحكمة العليا، إن الحكومة كان لها الحق في منع بيغوم من العودة إلى المملكة المتحدة. وقال اللورد ريد لدى إعلانه القرار: \"إن المحكمة العليا قررت بالإجماع قبول جميع الالتماسات التي قدمتها وزارة الداخلية ورفض الالتماس المضاد المقدم من السيدة بيغوم.\" وقال أيضاً إن قرار محكمة الاستئناف \"لم يمنح التقييم الخاص بوزارة الداخلية الاحترام الذي يستحقه\" بالنظر إلى \"مسؤولية الوزارة في عمل مثل هذه التقييمات\" وللمساءلة التي تخضع لها أمام البرلمان. وأضاف اللورد ريد أن محكمة الاستئناف \"اعتقدت على نحو خاطئ أنه، عندما يصطدم حق الفرد بالحصول على محاكمة عادلة مع متطلبات الأمن القومي، فإن الحق بالحصول على محاكمة عادلة تكون له الغلبة\". وقال إن الحق بالحصول على محاكمة عادلة \"لا يطغى على الاعتبارات الأخرى، كسلامة عامة الشعب\". وقال اللورد ريد أيضاً إن الرد المناسب لم يكن يتمثل في إجبار الحكومة على إعادة بيغوم إلى المملكة المتحدة- وإنما في وقف معركتها القضائية حول الجنسية حتى تصبح في وضع آمن يسمح لها بالمشاركة في الاستئناف التي تقدمت به. وأضاف قائلا: \"هذا ليس حلاً مثالياً، حيث من غير المعلوم كم سيحتاج من الوقت حتى يصبح ذلك ممكنناً. لكن لا يوجد حل مثالي لمعضلة من النوع الذي نواجهه\". من جانبها، قالت وزيرة الداخلية البريطانية، بريتي باتل، إن قرار المحكمة العليا \"أعاد التأكيد على سلطة وزارة الداخلية في اتخاذ القرارات الحيوية الخاصة بالأمن القومي\". وأضافت قائلة: \"ستتخذ الحكومة دائماً أقوى الإجراءات الممكنة لحماية أمننا القومي وستظل أولويتنا هي في الحفاظ على سلامة وأمن مواطنينا\". ورحب وزير الداخلية السابق ساجد جاويد بالقرار قائلاً إن أي \"قيود على الحقوق والحريات\" واجهتها بيغوم كانت نتيجة \"مباشرة\" لأفعالها \"المتطرفة\". وقال جاويد: \"ليس هناك حل بسيط لهذا الوضع لكن أي قيود على الحقوق والحريات واجهتها هذه المرأة هي نتيجة مباشرة للأفعال المتطرفة التي قامت بها مع آخرين، في انتهاك للإرشادات الحكومية والأخلاق العامة\". أما منظمة ليبرتي، وهي منظمة لحقوق الإنسان تدخلت في قضية بيغوم، فقالت إن قرار المحكمة الأخير يسجل \"سابقة خطيرة للغاية\". وقالت روزي برايهاوس، وهي محامية تعمل مع منظمة ليبرتي، إن \"الحق في الحصول على محاكمة عادلة ليس أمراً يتوجب على الحكومات الديمقراطية نزعه بناء على أهوائها، وكذلك الأمر بالنسبة لجنسية المرء البريطانية\". وتابعت قائلة: \"إذا سمح لحكومة ما بأن تحظى بصلاحيات قصوى كالإبعاد بدون الحقوق الأساسية بالحصول على محاكمة عادلة، فإن ذلك يسجل سابقة خطيرة للغاية\". وقالت برايهاوس: \"لقد تمكنت الأجهزة الأمنية من إعادة مئات الأشخاص من سوريا بشكل آمن لكن الحكومة اختارت أن تستهدف شميمة بيغوم.\" من جانبها، قالت مايا فوا، مديرة منظمة \"ريبريف\" المعنية بحقوق الإنسان، إن منع بيغوم من دخول المملكة المتحدة ظل \"حيلة ساخرة لجعلها مسؤولية شخص آخر\". ومضت قائلة إن \"المملكة المتحدة، وعلى غرار باقي الدول الأوروبية، قادرة على إعادة المحتجزين البريطانيين في سوريا إلى الوطن، وكثيرون منهم غادروا كمراهقين بعد أن جرى تهريبهم أو استدراجهم عبر الانترنت\". وختمت بالقول إن \"التخلي عنهم في ثقب أسود قانوني- في ظروف تشبه ظروف غوانتانامو- هو أمر لا يتوافق مع القيم البريطانية ومصالح العدل والأمن\". من هي شميمة بيغوم؟ شميمة تحدثت لبي بي سي في فبراير/شباط 2019 من مخيم الهول للاجئين في شمالي سوريا ولدت شميمة بيغوم في المملكة المتحدة لأبوين من أصول بنغلاديشية. وعندما كانت بعمر 15 عاماً، غادرت هي واثتنان من تلميذات المدارس في المملكة المتحدة إلى سوريا للانضمام إلى تنظيم الدولة الإسلامية. وسافرت بيغوم عبر تركيا إلى مقر تنظيم الدولة الإسلامية في مدينة الرقة السورية، حيث تزوجت رجلاً هولندياً من مجندي التنظيم. وعاشت في ظل حكم تنظيم الدولة الإسلامية أكثر من ثلاث سنوات، ثم عُثر عليها وهي حامل في الشهر التاسع، في أحد مخيمات اللاجئين السورية في فبراير/ شباط 2019. توفي الطفل لاحقاً لإصابته بفقر الدم وقالت بيغوم إنها فقدت في السابق طفلين آخرين.", "doc2": "15 жаштагы Шамима Бегум 2015-жылы Лондондун Бетнал Грин районунда жашачу Шамима Бегумдун адвокаттары өспүрүм Британияга кайтпаса, соттук угуу адилетсиз жүрөт деп айткан эле. Ал учурда Сириянын түндүгүндөгү качкындар лагеринде баш калкалап келет. Шамима 2015-жылы кышында Лондондун чыгышындагы үйүн таштап кетип калган үч окуучунун бири эле. Ошол бойдон алар өз үйүнө кайтып келишкен жок. Төрт жыл өткөндөн кийин, 2019-жылы февралда Times басылмасынын кабарчысы кош бойлуу Шамиманы Сириядагы Ал-Хол лагеринде кезиктирген. Көрсө, окуучу кыздардын бири Сирияда каза таап, экинчиси дайынсыз кеткен экен. Шамима болсо жихадчылардын бирине турмушка чыккан. Буга чейинки төрөгөн балдары чарчап калган экен. Төрт жыл өткөндөн кийин, 2019-жылы февралда Times басылмасынын кабарчысы кош бойлуу Шамиманы Сириядагы Ал-Хол лагеринде кезиктирген Шамима Бегум ошол жолугушууда Сирияга кетүү чечимине өкүнбөй турганын, халифат мыйзамдары менен жашоону каалаганын айтып берген. \"Биринчи жолу таштандыда жаткан кишинин алынг��н башын көргөндө үрөйүм деле учкан жок. Бул кармаш учурунда туткундалып келген жоокердин башы болчу. Исламдын душманынын башы эле\",-деген ал. Бегумдун жолдошу Сирияда абакта жатат. Ушул сыяктуу бир нече маектеринен кийин Британия Шамиманы жарандыгынан ажыратты. Кыздын апасы Бангладештен болгон үчүн Бегумдун жарандык алууга мүмкүнчүлүгү бар эле. Бирок Бангладеш бийлиги мындай кишилерге жарандык берүүгө каалоосу жок экенин туюнткан. 2020-жылдын июлунда апелляциялык инстанциялар акыры анын Британияга кайтып келип, жарандык боюнча сотко даттануусуна уруксат берди. Өкмөт буга каршы чыгып, бул ишти Жогорку Сот карай баштаган. Шамима Бегум британ бийлиги үйүнө кайтып келишине уруксат берет деп үмүттөнгөн. Бегумдун адвокаты жарандыктан ажыратуу боюнча ИИМ чечимин мыйзамсыз деп айтып келүүдө. Жыйынтыгында ал жарандыгы жок калды жана анын кесепети өлүмгө жана кемсинтүүгө алып келет деген эле адвокат. Министрлик болсо аны Британияга террордук коркунуч катары көрөт. Шамиманын окуясы британ коомун экиге бөлүп, бир тарабы анын \"ИМ\" тобунун пропагандасынын курмандыгы болду десе, экинчи тарап аны чоң коркунуч катары көрүүдө. Sun басылмасы аны \"ашынган фанат\" атап, \"британ жеринде ага орун болбошу керек\" деп жазган."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/sports/2014/11/141104_real_madrid_liverpool_champions_league", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-44270636", "doc1": "بنزيمة أحرز هدف الفوز في الدقيقة 27 من المباراة أحرز الفرنسي كريم بنزيمة هدف ريال مدريد الوحيد في الدقيقة 27 من المباراة. وبهذا الفوز رفع ريال مدريد رصيده إلى 12 نقطة من الفوز في أربعة مباريات. كما حقق الفريق الأسباني الفوز الثاني عشر له على التوالي في كل المسابقات الأوروبية والمحلية. وأضاع لاعبو ريال مدريد فرصا عدة لزيادة النتيجة بسبب تألق حارس مرمى ليفربول سيمون مينيوليه الذي تصدى لهجمات عدة كانت أولها في الدقيقة الرابعة من تسديدة لجيمس رودريغيز. وفي الدقيقة العاشرة، أخطأ قائد ليفربول مارتن سكرتل ووصلت الكرة إلى بنزيمة الذي هيأها بدوره إلى البرتغالي كريستيانو رونالدو لكن الحارس مينيوليه تصدى للكرة. مواضيع قد تهمك نهاية وجاءت الدقيقة 27 لتشهد هدف الفوز إثر تمريرة من لاعب الوسط ايسكو إلى زميله مارسيلو الظهير الأيسر الذي أرسل الكرة عرضية لبنزيمة فحولها داخل الشباك. وشهد الشوط الثاني إهدار لاعبي ريال مدريد لعدة فرص بينما حاول ليفربول شن هجمات على استحياء كانت أبرزها في الدقيقة 56 من تسديدة البرتو مورينو ثم تسديدة لآدم لالانا في الدقيقة 58.", "doc2": "Мадриддик \"Реал\" Чемпиондор лигасынын финалында \"Ливерпулду\" утуп, абсолюттук рекорд жаратты. \"Реалга\" жеңиш голдорун Карим Бензема менен Гаррет Бейл алып келди. Бейл эки жолу гол киргизип, командасын алдыга чыгарды. Ал эми \"Ливерпуль\" Садио Маненин голу менен гана жооп берди. Беттеш украин баш калаасы Киевдеги Олимпиада стадионунда өттү. Беттеш украин баш калаасы Киевдеги Олимпиада стадионунда өттү. \"Ливерпулдун\" маанайын түшүргөн Мо Салахтын жаракаты Беттештин башталышы \"Ливерпулдун\" ылдам жана күтүүсүз чабуулу мен��н коштолду. Атаандаштар дээрлик бирдей ойноп жаткан маалда, 27 минутада Серхио Рамос менен топ талашып, Мо Салах жаракат алып калды. Египеттик чабуулчу далысын кокустатып алгандыктан оюн талаасынан чыгып кетти. Ушундан кийин \"Ливерпулдун\" баштапкы чабуулдарынын изи сууп, калдастап, коргонуу менен убара тартты. Көп өтпөй \"Реалдын\" оюнчусу Дани Карвахаль жарaкат алып, оюндан чыкты. Бирок бул \"Реалдын\" оюнуна таасир эткен жок. Беттештен кийинки күйөрмандардын ызаасы. Финалда Салах өтө чоң үмүт жаратып, ишеним артылып жаткан эле. Бул сезондо Мохаммед Салах \"Ливерпуль\" жараткан 134 голдун 44 голун киргизди. Англия Премьер лигасынын \"мыкты чабуулчу\" наамын утуп алды. \"Реал\" менен беттеште чабуулдагы \"алдыңкы үчилтиктин негизги кыймылдаткыч күчү болот\" ишеним артылып турган. Египетти дагы алдыга сүрөй албайт Алдыда Мо Салах Египеттин улуттук курама командасын баштап, Дүйнө чемпионатына катышуусу күтүлүп жаткан. Египет тайпалык оюнда биринчи болуп талаа ээлери Орусияга каршы ойнойт. Бирок ЧЛ финалынан кийин Би-би-сиге белгилүү болгондой Салах алган жарaкатынан улам Дүйнө чемпионатын өткөрүп жибериши мүмкүн болуп турат. Мо Салах Египеттин улуттук курама командасын баштап, Дүйнө чемпионатына катышуусу күтүлүп жаткан. Күйөрмандардын урматына ээ болгон Салах Салах Египет баш калаасы Каирден 130 чакырым алыстыктагы айылда туулуп, өскөн. Машыгууга барып келүү үчүн жолго күн сайын тогуз саат убактысы кетчү экен. Кээде бир күндө он автобус которуп олтуруп, машыгууга жетип келгенин эскерет. Мо Салах бул жылы \"Ливерпулдун\" үмүттөрүнүн баарынын ишке ашуусуна чоң салым кошту. 48 жолку беттеште \"Ливерпуль\" үчүн 43 гол киргизди. Башында аны коргоочу кылып ойнотушкан. Кийин чабуулчу катары алдыга чыгарышты. Ошол бала кезинен эле Салах дарбазага топ тепкени, чапчаңдыгы, талааны көрө билгени менен башкалардан айырмаланып турган. Бирок азыркыдай \"жалдызы жанып турган\" саттар дайыма эле боло берген эмес. Айталы, 2015-жылы 55 млн долларга \"Челсиге\" келип, бир жылдай гана командада кармала алды. Анан үстүнө Египет эч качан футбол державасы саналган эмес. Африкалык Кубокту жети жолу утса дагы, Египетти \"улуу футбол державасы\" катары эсептешпейт. \"Фараондор\" деген каймана ысым алган Египеттин курама командасы азыркысын кошпогондо буга чейин эки гана жолу Дүйнө чемпионатына жолдомо утушкан. Салах \"Челсиге\" Швейцарияда ойноп жүргөн жеринен келген. Салах \"Челсиге\" Швейцарияда ойноп жүргөн жеринен келген. Англия Премьер лигасына салыштырганда, бул өлкөдөгү футбол биринчилиги жайбаракат өтөт эмеспи. \"Челсиде\" атаандаштык дагы күчтүү болуп турган. Ушундай жагдайлардан улам Салахтын таланты ачыла алган жок. Салахты италиялык клубдарга убактылуу келишим менен ойнотушкан. Кийин футболчу \"Рома\" менен келишим түзүп кетти. Ушул жерде ойноп жүрүп, \"Ливерпулдун\" көзүнө түшкөн. \"Ал \"Челсиге\" келгенде өтө жаш эле. \"Челсинин\" курамы дагы күчтүү оюнчулардан туруп, ага оор болгон\",-дейт \"Ливерпулдун\" машыктыруучусу Юрген Клопп. Мо Салах бул жылы \"Ливерпулдун\" үмүттөрүнүн баарынын ишке ашуусуна чоң салым кошту. 48 жолку беттеште \"Ливерпуль\" үчүн 43 гол киргизди. Чемпиондор лигасында 2007-жылдан бери финалга чыга албай келген команданы алдыга сүйрөдү. Анын азыркы баш айланткан карьерасы күтүүсүз жерден башталган эле... 2012-жылдын марты египеттик футбол үчүн оор болду. \"Порт Саид\" стадионундагы трагедиядан кийин Улуттук чемпионат токтотулган. Ал трагедияда кеминде 70 киши каза таап, 500 киши жаракат алган. Лондон Олимпиадасына даярдык көрүү үчүн Египеттин жаштар курамасынын жетекчилиги бир нече достук беттештерин өткөрөт. Ошол беттештин бири швейцариялык \"Базель\" менен болду. Клубдун жетекчиси Салахтын оюнун көргөндөн кийин, ошол эле жерде келишим сунуштаган. \"Укмуш оюн көрсөттү, салкын кандуу оюнчу экен. Болгону экинчи бөлүктө талаага чыкты, бирок мен мындай ылдам ойногон оюнчу көргөн эмес элем\",-деген \"Базелдин\" президенти. \"Базелде\" Салах көбүнчө алмашууга чыгып, он гана беттеште бир саттай ойногон. Чемпиондор лигасындагы \"Челсиге\" киргизген голу менен көптөрдүн эсинде калды. Салах -Египетте улуттук баатыр. \"Гол киргизгенде куттуктайлы десек, адыраңдап сүйүнбөй, салкын кандуу кабыл алган. Клуб мага ишеним көрсөтсө, жети жолу дарбазага тээп, бирөөсүн эле киргиздим\",-деген экен анда Салах. Мына ушул жөнөкөйлүк сапаты, Салахты күйөрмандарга жакын кылып, жылдызын жандырды. Аны даңазалап жатышат. Бирок Салах буга жооп кылып, бир нече кайрымдуулук акцияларына колдоп, Египеттеги мектеп жана оорукана курулушун төлөп берген. Жакырларды колдоого алган өкмөттүк программага 280 миң доллар каражат которгон. (AbA) ."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-56389970", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/articles/c8zydkv4n50o", "doc1": "الحظر أثار موجة انتقادات واسعة على وسائل التواصل الاجتماعي وانتقد الحظر على نطاق واسع، عبر مواقع التواصل الاجتماعي. ونشرت فتيات مقاطع فيديو غنائية لهن، مستخدمة هاشتاغ بعنوان \"أنا أغنيتي\". وتأتي الخطوة الأخيرة وسط مخاوف من نتائج اتفاقية سلام محتملة قد تعقدها الحكومة مع حركة طالبان. وكان ممنوعا على الفتيات في أفغانستان التعلّم خلال حكم طالبان، وكانت أغلب أنواع الموسيقى محظورة. وجاء في البيان الصادر عن مدير التعليم في العاصمة كابول منع الفتيات بعد بلوغهن 12 عاما من الغناء في فعاليات المدراس، كما يحظر على الفتيات الأكبر سنا التعلم على يد أساتذة موسيقى من الرجال. مواضيع قد تهمك نهاية وصدر عن وزارة التعليم أن الحظر لا يعكس موقفها، وأنها ستجري تقييما، وقد تتخذ إجراء تأديبيا. وأثار الحظر الذي أعلن منذ أيام، موجة انتقادات واسعة على مواقع التواصل الاجتماعي. وقال نشطاء وشخصيات أدبية إنه يمثل خطوة إلى الوراء في مجال الحقوق التعليمية. وغرّدت الكاتبة والشاعرة الأفغانية البارزة، شفيقة خافلاواك قائلة: \"اغفر لنا يا الله، البشر يمكن أن يكونوا قساة إلى درجة أنهم ينظرون حتى إلى طفلة من منطلق جندري\". وقارن بعض النساء القرار بالحياة خلال حكم طالبان، الذي أسقط عام 2001، فقد كانت الفتيات تمنع من الذهاب إلى المدارس. ونقلت وكالة \"أسوشيتد برس\" عن الناشطة الأفغانية في حقوق الإنسان، سيما سامار، وصفها الحظر بـ\"الطلبنة من داخل الجمهورية\". ويقول مراسلون إن الحكومة الأفغانية تتعرض حالياً لضغوط من أجل التوصل إلى اتفاقية سلام مع حركة طالبان، وإنّ الكثير من النساء لديهن مخاوف بشأن حقوقهن رغم الرغبة في إنهاء العنف.", "doc2": "Буга чейин баш калаа Кабулда Билим берүү министрлигинин өкүлү билдирүү жасап, мындан ары кыздар коомдук жайда ырдабайт деп жарыялаган. Бул кадам коомдук медиада кескин сынга алынды. Жаш кыздар ырдап жаткан видеолорун хэштег #менинырым деп бөлүшүп жатышты. “Айланайын кудай, бизди кечире көр! Ырайымсыз адам жаш баланын ырдап жатканын дагы жынысына карап бөлүп жатат”,-деп айтты Ооганстандын эң белгилүү жазуучуларынын бири Шафика Кхпалвак. “Муну өлкөдөгү “талибандаштыруу” деп бааласак болот”,-дейт укук коргоочу Сима Самар Адистер болсо Ооган өкмөтүнүн бул кадамын “Талибан” кыймылы менен тынчтык сүйлөшүүлөрүнө байланыштырууда. Талиптер бийликте отурганда кыздардын билим алуусуна жана коомдук жайларда музыкага тыюу салынган. Эгерде талиптер кайра бийликке келсе, дал ушундай эрежелер күчүнө кириши ыктымал. “Муну өлкөдөгү “талибандаштыруу” деп бааласак болот”,-деп билдирди кырк жылдан бери адам укуктарын коргоп келген активист Сима Самар. Кабулдагы билдирүүгө ылайык, 12 жаштан улуу кыздар мектептердеги концерт жана башка коомдук жайларда ырдай албайт. Эркек мугалимдер бийкечтерге музыка боюнча сабак дагы өтпөйт. Билим берүү министрлиги болсо тыюу салынганын четке кагып, мындай билдирүү жасаган өкүлү жоопкерчиликке тартылат деп маалымдады. Ооган өкмөтү “Талибан” кыймылы менен тынчтыкка жетүүгө аракеттенүүдө. Эл аралык коомчулук дагы эки тарапты согушту токтотууга үндөп келатат. Бирок мындай абалда ооган аялдарынын укугу тебеленип, аларга карата зомбулук кайрадан күчөшү ыктымал."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-55155038", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-55169611", "doc1": "الشرطة قبضت على المشتبه به في مدينة كازان بعد ثماني سنوات من البحث واشتهر السفاح باسم \"مهووس الفولغا\"، نسبة إلى نهر الفولغا، إذ ارتكب جرائمه في مناطق قريبة منه. وقالت الشرطة يوم الثلاثاء، إن المشتبه به يُدعى راديك تاغيروف (38 عاما) ويعمل حدادا، وتمت إدانته من قبل بسبب السرقة. ولم يصدر أي تعليق حتى الآن من المتهم أو محاميه حول الجرائم الموجهة له. وقالت لجنة التحقيق الروسية، هيئة التحقيق الفيدرالية، إن اعتقال تاغيروف جاء بعد أبحاث للطب الشرعي وتحليل للأدلة التي عُثر عليها في أماكن ارتكاب الجرائم، والتي أثبتت أن الجاني شخص واحد. مواضيع قد تهمك نهاية وأضافت هيئة التحقيقات في بيان لها أن الأسلوب الذي كان يتبعه الجاني يتطابق مع سلوك المشتبه به، وأنها قررت احتجازه بعد \"عمل مجهد ومنظم\" للوصول إليه. ويقول المحققون إن المتهم كان يعيش في مدينة كازان، واستطاع دخول منازل بعض الضحايا بعد خداع��ن بأنه يعمل في الرعاية الاجتماعية. وكان يقوم بخنقهن بحبل غسيل أو سلك أحد الأجهزة الكهربائية، ثم يسرق مقتنياتهن. وأثناء البحث عن الجاني أعلنت الشرطة الروسية العام الماضي، عن مكافأة مليون روبل لمن يدلي بمعلومات تقود للقبض على سفاح الفولغا، بعد مطاردته لأعوام طويلة.", "doc2": "Полиция кылмышкерди бир нече жылдан бери издеп келген Коопсуздук кызматкерлери шектүүнү 38 жаштагы Радик Тагиров деп аташты. Ал эшик кулпуларын оңдоп иштеген жана мурда түрмөдө отуруп чыккан. \"Волга маньягы\" атка конгон шектүү Орусиянын борбордук бөлүгүндө, Волга дарыясынын боюнда жашаган карыяларды тоноп өлтүргөнү менен белгилүү. Тагиров же анын адвокаты азырынча эч билдирүү тарата элек. Жуманын башында тергөөчүлөр кылмышкер полиция менен кызматташып, кылмышка байланыштуу маалымат менен бөлүшүп жатканын билдирген. Тергөөчүлөр шектүүнү тогуз жыл бою издеди Орусиянын Тергөө комитети Тагировду камакка алуунун алдында соттук-медициналык экспертиза жана биологиялык анализдерди карап, дыкат териштирүү жүргүзгөн. Экспертиза 26 кылмышты бир адам жасаганын далилдеген. Андан тышкары шектүүнүн кыймыл-аракети, психологиялык анализи кылмышты жасаган киши менен дал келгени дагы айтылууда. Ошондуктан Тергөө комитети \"дыкат жана системалуу териштирүүдөн\" кийин аны камакка алууну чечкен. Тергөөчүлөр Тагиров Орусиянын Казан шаарында жашаганын айтууда. Ал Волга дарыясынын боюнда жашаган карыйлардын үйүнө коммуналдык кызматкер катары алдап кирип, аларды зым менен муунтуп өлтүрүп, үйдөгү баалуу буюмдарды алып кеткен. Өткөн жылы полиция \"Волга маньягы\" тууралуу маалымат берген кишиге үч миллион рубль сыйлык жарыялаган. Коопсуздук кызматкерлер кылмышкерди бир нече жылдан бери кармай албай келген."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/middleeast/2015/01/150116_palestine_criminal_court_hague", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/kyrgyzstan-56276015", "doc1": "المدعية بالمحكمة تقول إن البحث ليس تحقيقا، وإنما مسار ينظر في إمكانية فتح تحقيق في القضية. وأوضحت المدعية العامة للمحكمة، فاتو بنسودة، إن البحث ينظر في احتمال ارتكاب جرائم حرب في المناطق الفلسطينية منذ عام 2014. ويأتي هذا بعد سعي السلطة الفلسطينية الانضمام إلى المحكمة. وقد تؤدي خطوة المحكمة إلى التحقيق في الأعمال التي قامت بها إسرائيل في قطاع غزة وفي الضفة الغربية، وكذلك في ما قام به الفلسطينيون أيضا. وندد وزير الخارجية الإسرائيلي، أفغدور ليبرمان، بقرار المحكمة النظر في احتمال ارتكاب جرائم حرب من قبل إسرائيل والفلسطينيين. مواضيع قد تهمك نهاية ووصف بيان ليبرمان قرار المحكمة بأنه \"فضيحة\"، ومحاولة \"للانتقاص من حق إسرائيل في الدفاع عن نفسها ضد الإرهاب\". وأوضحت المدعية العامة أن \"البحث\" ليس تحقيقا، وإنما هو مسار ينظر في إمكانية فتح تحقيق في القضية. وكانت إسرائيل بدأت حملة ملاحقة في الضفة الغربية يوم 13 يونيو/ حزيران، عقب اختطاف ثم قتل ثلاثة إسرائيليين، وأدى ذلك إلى سلسلة من الأحداث انتهت بعمليات عسكرية موسعة دامت 7 أسابيع على غزة. ورحبت منظمات حقوقية بقرار المحكمة الجنائية الدولية، وقالت إن ذلك \"سيفسح المجال لآل��ف لضحايا الجرائم الدولية لرفع قضاياهم إلى القضاء. وسوف تنضم فلسطين رسميا إلى المحكمة الجنائية الدولية في الأول من أبريل/نيسان المقبل، أي بعد مرور تسعين يوما على تقديمها طلب العضوية إلى الأمم المتحدة. وقد طلب محمود عباس، رئيس السلطة الفلسطينية، من المحكمة التحقيق في \"الجرائم التي اقترفتها إسرائيل في الأراضي الفلسطينية المحتلة بما فيها القدس الشرقية منذ 13 يونيو عام 2014\". وتختص المحكمة بالنظر في جرائم الحرب والجرائم ضد الانسانية، ولكنها لا تحقق إلا في الجرائم التي ارتكبت في دول وقعت على اتفاقية روما، أو بتوصية من مجلس الأمن التابع للأمم المتحدة. وتحقق المدعية العامة الجديدة في جرائم حرب محتملة في أفغانستان وكولومبيا، وجيورجيا، وغينيا والهندوراس والعراق وأوكرانيا.", "doc2": "Иликтөө 2014-жылдын июнунан берки Батыш жээкте, Газа тилкесинде, Чыгыш Иерусалимде болгон окуяларга тиешелүү. Февралда сот анын юрисдикциясы Палестина аймагында дагы колдонулат деген чечим чыгарган. Муну Израил сынга алып, ошол эле маалда палестиналык өкүлдөр кубаттаган эле. Израилдин премьер-министри Биньямин Нетаньяху Гаагадагы эл аралык соттун чечимин антисемитизмдин апофеозу жана эки жүздүүлүк деп атаган. \"Сот биздин эр жүрөк, моралдык жактан таза, жер жүзүндөгү эң ырайымсыз террорчулар менен согушуп жаткан жоокерлерди - мына ушулар аскер кылмышкерлери деп чыкты. Фашисттердин жөөт элине каршы жасаган үрөй учурган нерселеринин кайталанышына жол бербөө үчүн түзүлгөн соттун өзү эми жөөт мамлекетине каршы чыкты\",-дейт Нетаньяху. \"Палестина элине каршы израилдик баскынчылардын лидерлери тарабынан жүргүзүлүп жаткан, системалуу жана кеңири жайылган кылмыштарды иликтөө керек жана анын актуалдуулугу териштирүү тез арада жүргүзүлүшү зарыл экенин көрсөтөт\",-деди Палестин автономиясынын тышкы иштер министри Риад Малик. Газаны көзөмөлдөгөн \"Хамас\" тобу дагы соттун чечимин кубаттап, \"акыйкатка жетүү үчүн жасалган кадам\" деп баалады. Соттун иликтөөсүндө израилдик армиянын Газадагы аскер операциялары жана Батыш жээктеги жөөт конуштарынын курулушу каралышы мүмкүн. Израилдик тынч конуштарга кол салган палестиналык жоочулардын кылмыш жоопкерчилиги дагы каралышы ыктымал экени эскертилди. Ошентип Гаагадагы эл аралык сот 2014-жылдагы Газадагы Израил армиясы менен палестиналык жоочулардын 50 күнгө созулган куралдуу жаңжалын иликтөө ниетинде 2014-жылы Газадагы палестиналык жоочуларга каршы Израил армиясы өткөргөн ири операцияда эки миңден ашуун палестиналык каза таап, Израил тараптан аскерлер жана жайкын тургундар кошулуп 70 киши өлгөн."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-46932175", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-46945911", "doc1": "جيون فمن خلال نافذة بالطابق الثالث في برج سكني بمدينة يانجي نجحتا في الهبوط باستخدام أغطية الفراش بعد ربطها كحبل. وكانت ميرا قد عبرت الحدود منذ 5 سنوات وجيون منذ 8 سنوات وقد سلمهما لعصابة المواقع الإباحية من ساعدهما على الهروب من كوريا الشمالية للصين. وفي تلك المواقع كانتا تقومان بممارسات ��باحية أمام الكاميرا. الموقع الإباحي ويعتبر عبور الحدود في كوريا الشمالية دون موافقة السلطات أمر غير قانوني والبعض يعرض نفسه للموت ليهرب. ورغم أن كوريا الجنوبية تمنح الملاذ للهاربين إلا أنه من المستحيل تقريبا عبور الحدود بين الكوريتين فهي منطقة مدججة بالسلاح ومليئة بالألغام. لذلك يفضل الكثيرون الهروب عبر الحدود الصينية شمالا. ولكن يعتبر المنشقون الكوريون الشماليون في الصين مهاجرين غير شرعيين وفي حالة ضبطهم يتم إرسالهم لبلادهم، ومن يتم إعادته يتعرض للتعذيب والسجن بتهمة \"خيانة أرض الآباء\". حقائق عن كوريا الجنوبية معلومات أساسية عن كوريا الشمالية \"تراجع\" عدد المنشقين عن كوريا الشمالية في عهد كيم جونغ أون كيم جونغ اون: زعيم كوريا الشمالية الذي يثير ذعر العالم الانتهاكات الجنسية ضد النساء \"شائعة\" في كوريا الشمالية وخلال تسعينات القرن الماضي هرب الكثيرون إثر مجاعة ضربت كوريا الشمالية وأودت بحياة نحو مليون شخص. ولكن منذ وصول كيم جونغ أون للسلطة عام 2011 تراجع عدد المنشقين سنويا لأكثر من النصف بسبب تكثيف الحراسة على الحدود ورفع المهربين لأجورهم. حكاية ميرا كانت ميرا تبلغ من العمر 22 عاما عندما انشقت. كانت قد ولدت مع اقتراب المجاعة من نهايتها فترعرعت وسط جيل جديد من الكوريين الشماليين بفضل تنامي أسواق سرية عرفت باسم جانغمادانغ والتي من خلالها يمكن الحصول على أدوات التجميل والملابس ذات الماركات المزيفة ومشغلات الدي في دي وشرائح الذاكرة المحملة بالأفلام الأجنبية. فمثل هذه المواد شجعت على إقناع البعض بالهروب، كما قدمت الأفلام المهربة من الصين لمحة عن العالم الخارجي ودافعا للمغادرة. وكانت ميرا من الذين تأثروا وتقول:\" تأثرت بالأفلام الصينية، وأردت الزواج بصيني وتطلعت لسنوات عديدة لمغادرة كوريا الشمالية.\" وكان والدها، وهو جندي سابق وعضو في الحزب، متشددا وكان يضربها أحيانا. وتقول: \"كان والدي عضوا في الحزب وكان يعارض مشاهدتي الأفلام الأجنبية، وكان علي النوم والاستيقاظ في أوقات معينة، ولم تكن لي حياة خاصة.\" عملية انقاذ فتاتين اجبرتا على العمل في المواقع الإباحية وتضيف أنها حاولت لسنوات العثور على مهرب يساعدها في عبور نهر تومين والتسلل للصين ولكن علاقة أسرتها بالحكومة لم تشجع المهربين الذين كانوا يخشون إبلاغها عنهم. وبعد 4 سنوات عثرت على مهرب يساعدها ولكن لم يكن معها ما يكفي من المال لذلك وافقت على أن \"تباع\" لتسديد دينها واعتقدت حينئذ أنها ستعمل في مطعم لتسديد الدين. ولكنها تعرضت للخداع من قبل عصابة تهريب تساعد الكوريات الشماليات على الهروب لدفعهن لاحقا للعمل بالجنس. وبعد تسللها للصين نقلت لمدينة تانجي حيث سلمت لرجل هو \"المدير\". ولأن الكوريات الشماليات الهاربات وضعهن غير قانوني في الصين فإن بعضهن يباع كزوجات في المناطق الريفية بينما يدفع بالبعض الآخر للعمل في البغاء مثل ميرا التي دفعوا بها للمواقع الإباحية. ولدى وصول ميرا للشقة كشف لها المدير عن طبيعة عملها. وكان لها شريكة في غرفتها كان على ميرا مراقبتها والتعلم منها. نهر تومين وتقول ميرا:\" لم أصدق نفسي، فمن المهين لأي امرأة خلع ملابسها أمام الناس. وعندما انفجرت في البكاء قالوا هل تبكين لأنك تفتقدين الوطن؟\". ومعظم مستخدمي الموقع الاباحي من الرجال الكوريين الجنوبيين وهم يدفعون بالدقيقة لذلك كان على النساء شد انتباه الرجال أطول فترة ممكنة. وفي كل مرة كان يبدو على ميرا الخوف كان المدير يهددها بإعادتها لكوريا الشمالية. وتقول ميرا: \" إن كل أفراد أسرتي يعملون في الحكومة وعودتي تجلب لهم العار، لذلك كنت أفضل الموت على العودة.\" ويوجد نحو 9 نساء في الشقة، وعندما هربت رفيقة ميرا في الغرفة أتوا لها بأخرى وكانت جيون. قصة جيون كانت جيون تبلغ من العمر 16 عاما عندما هربت في عام 2010. كان والداها قد طلقا وهي في الثانية من العمر ووقعت أسرتها فريسة الفقر، فتوقفت عن الذهاب للمدرسة وهي في سن الـ 11 عاما وأخيرا قررت الذهاب للصين لكسب بعض المال والعودة. ولكن مثل ميرا وقعت فريسة عصابة المهربين التي تتعامل مع المواقع الإباحية. وعندما وصلت يانجي حاول المدير إعادتها لكوريا الشمالية فقد كانت \"ضئيلة جدا وقبيحة\". ورغم الوضع المذري رفضت جيون العودة. جيون وتقول جيون: \" إنه عمل أحتقره بشدة ولكنني خاطرت بحياتي لآتي للصين ولا أستطيع العودة خاوية الوفاض.\" وتضيف قائلة: \" أحلم بأن أطعم جدي وجدتي بعض الأرز قبل أن يموتا، أريد إرسال بعض المال لهما.\" وبذلت جيون جهدا كبيرا في العمل معتقدة أن المدير سيكافئها وسيسمح لها بالاتصال بأسرتها وإرسال بعض المال لهم. وكانت جيون تنام أحيانا لـ 4 ساعات فقط لتحقق الهدف اليومي وهو جني 177 دولارا. وكانت تعتقد أن اجتهادها سيكون السبيل لإطلاق سراحها. وفي هذا الوقت التقت ميرا فحاولت إقناعها بعدم التمرد والانصياع للمدير. ولكن بمرور الوقت لم تتغير ميرا بل اقتنعت جيون بعدم جدوى الخضوع. رحلة الهروب غير أن الشقة كانت تخضع لحراسة مشددة من قبل أسرة المدير إذ ينام والديه في غرفة المعيشة ويبقيان مدخل الشقة مغلقا. والمدير هو الذي يقدم للفتيات الطعام في حين يقوم شقيقه الذي يسكن قريبا بإزالة المخلفات يوميا. وتقول جيون: \" لقد كان الوضع أسوأ من سجن.\" وكان يسمح للفتيات الكوريات الشماليات بالخروج مرة كل 6 أشهر وإذا كانت الأرباح عالية يصبح الخروج مرة شهريا للتسوق وتصفيف الشعر، ولكن لا يسمح لهن مطلقا بالحديث مع أي مخلوق. وتقول ميرا: \"إن المدير كان يسير قريبا جدا منا كعشيق خوفا من هروبنا ولم يكن مسموحا لنا بالتحدث مع أحد.\" وقام المدير بتعيين إحدى الفتيات الكوريات الشماليات كمدير فكانت تقوم بدور الحراسة في غيابه. وكان المدير قد وعد ميرا بأن يزوجها رجلا صينيا إذا عملت بجد واجتهاد، كما وعد جيون بالسماح لها بالاتصال بأسرتها. وعندما طالبته جيون بإطلاق سراحها قال لها إنها بحاجة لأن تكسب أكثر من 53 ألف دولار لتغطية تكاليف رحلتها ثم أبلغها أنه لا يستطيع إطلاق سراحها لعدم عثوره على مهربين لمساعدتها. ولم تحصل ميرا وجيون على أي شيء من المال الذي ربحتاه من العمل في الموقع الإباحي، رغم أن المدير كان قد وافق في وقت سابق على منحهما 30 بالمئة من الأرباح لدى إطلاق سراحهما. وبمرور الوقت أدركت ميرا وجيون أنه لن يطلق سراحهما. القس شون كيوون وتقول جيون: \" حينئذ حاولت قتل نفسي بتناول جرعة زائدة من العقاقير أو إلقاء نفسي من النافذة.\" وكان قد مر على ميرا خمس سنوات في الشقة وعلى جيون 8 سنوات. القس شو كييون وفي ذلك الوقت تعاطف مع ميرا أحد عملائها في الموقع الإباحي فأوصلها بالقس شون كيوون الذي يساعد المنشقين الكوريين الشماليين لأكثر من 20 عاما. بدأ القس كيوون في التخطيط لإخراجهما من الصين ولكن التحرك في هذا البلد دون بطاقة هوية أمر محفوف بالمخاطر. لقد كان الهدف هو الوصول لبلد ثا��ث ثم اللجوء لسفارة سول هناك والتي ستضعهما على طائرة إلى كوريا الجنوبية حيث تحصلان على اللجوء. سفارة كوريا الجنوبية بعد هروبهما من الشقة قامت ميرا وجيون برحلة طويلة عبر الصين بمساعدة متطوعين في منظمة القس كيوون الخيرية والتي تحمل اسم دوريهانا. وخلال رحلة الهروب كانتا تنامان في القطارات أو تقضيان الليل دون نوم في المطاعم. وقد عبرتا الحدود إلى دولة مجاورة للصين بتسلق أحد الجبال، ولكن لن يتم الكشف عن الطريق أو البلد للحفاظ على هذا الطريق لعمليات هروب مستقبلية محتملة. وللمرة الأولى بعد 12 يوما من هروبهما التقتا القس شون. وبعد ذلك تم نقلهما بالسيارة نحو 27 ساعة لسفارة كوريا الجنوبية. ودخل القس شون مع الفتاتين من بوابة السفارة ثم غادر وحده. لقد انتهت مهمته. ميرا وديون بعد هروبهما من الصين سيتم نقل ميرا وجيون إلى كوريا الجنوبية حيث ستخضعان لتحريات استخبارات سول للتيقن من كونهما ليستا جاسوستين. وبعد ذلك سيتم إرسالهما لمركز إعادة توطين لمدة 3 أشهر وهو مركز مخصص لتعليم المنشقين من كوريا الشمالية مهارات تساعدهم في حياتهم الجديدة.", "doc2": "Мира менен Жуин көп жылдар бою порно видеолорго аргасыз тартылышкан Кытайдын Яньцзи шаарчасындагы көп кабаттуу үйдүн үчүнчү кабатынан коркунучка карабай эки кыз аркандын жардамы менен качып чыгышты. \"Тез түшкүлө, убакыт жок\", -деп кыздарды куткарууга келген адам шыбырап турду. Көп кабаттуу үйдөн качып чыгуу - куркаруу ишинин биринчи гана бөлүгү. YouTube посттун аягы, 1 Мира менен Жуин көп жылдар бою порно видеолорго аргасыз тартылышкан. Кылмышкерлер бул кыздарга жыргал турмушту убада кылып, Түндүк Кореядан Кытайга мыйзамсыз алып келишкен. Мира беш жыл, Жуин болсо сегиз жыл бою чакан батирде камеранын алдында жыныстык жоруктарды аткарышкан. Түндүк Кореядан бийликтин ураксаты менен гана чыкса болот. Бирок аларга билдирбей, түрдүү тобокелге салып, көптөр өлкөдөн качып чыгууга аракет кылат. Эгерде коңшулаш Түштүк Кореяга эптеп качып жетсе, аларга атайын борборлордо жардам көрсөтүлөт. Бирок Түндүк менен Түштүк Кореяны бөлгөн чек арада миналар орнотулган. Ошондуктан түз качып чыгуу абдан татаал. Мира беш жыл, Жуин болсо сегиз жыл бою чакан батирде камеранын алдында жыныстык жоруктарды аткарышкан Дал ушул себептен түндүккореялыктар алгач Кытайга өтөт. Бирок Бээжин аларды мыйзамсыз мигрант катары көрүп, кайрадан Түндүк Кореяга депортациялайт. Өз өлкөсүнө келгенде алар мыйзамды бузган \"чыккынчы\" деп аталып, кыйноолорго кабылат. 1990-жылдардагы ачарчылык учурунда миллиондогондор Түндүк Кореядан качып чыккан. Ошол учурда болжол менен бир миллион киши курман болгону айтылат. Ким Чен Ын 2011-жылы бийликке келгенден бери өлкөдөн мыйзамсыз качкандардын саны эки эсеге кыскарды. \"Бул чек арадагы көзөмөлдүн күчөгөнүнө жана адамдарды мыйзамсыз ташыгандардын баасы көтөрүлгөнүнө байланыштуу\",- дейт адистер. Мира жыйырма эки жашында Түндүк Кореядан качып чыккан. Ал ачарчылык учурунда төрөлгөн. Бул муун көмүскө базар кеңири жайылып жаткан доордо чоңоюшту. Алар чет өлкөлүк видео, косметикаларды жеткиликтүү баада сатып ала алчу. Сырттан ташылган товарлар, видеолор көптөгөн түндүккореялыктарды нааразы кылган. Мира алардын бири. \"Менин атам коммунисттик партияда иштейт. Ал ар бир кадамыма нааразы болуп, чет өлкөлүк кинолорду көрүүгө уруксат берчү эмес. Белгилүү убакытта жатып, бир убакытта турчумун. Жеке жашоомо өзүм ээ эмес болчумун\", -дейт Мира. Мира көп жыл бою чек арадан өткөрүүгө жардам берчү кишини издеген. Анын атасынын бийликке байланышы болгон үчүн кылмышкерлер жардамдан корккон. Төрт жылдан кийин гана бирөөнү тапкан. Тюмен дарыясын мыйзамсыз кечип өткөн түндүккореялыктардын саны өсүүдө Түндүк Кореядан качкандардын көбүнүн жетиштүү каражаты болбогондуктан, алар \"сатылууга\" макул болот. Кылмышкерлер карызды төлөгүчө иштеп бересиң деп айтышат. Мирага ресторанда иштейсиң деп көндүрүшкөн. Тюмен дарыясын мыйзамсыз кечип өткөндөн кийин Мираны \"директор\" аттуу адамга өткөрүп беришип, анын айтканын жасайсың деп айтышкан. Түндүккореялык кыздар бирөөнүн аялы болуп же жыныстык кулчулукка сатылат. \"Мен азыркыга чейин ишене албайм. Аял катары намысым кордолду. Эл алдында кийимимди аргасыз чечтим. Ыйлаганымда \"үйүңдү сагындыңбы?!\" деп коркутушчу\", -деди Мира. Бул видеолорду негизинен түштүккореялыктар көрөт. Алар ар бир мүнөт үчүн акча төлөшөт. Демек, Мира сыяктуу кыздар кардарды кызыктырып турушу керек. Мира чакан батирде тогуз аял менен жашаган. Бир күнү чогуу жашаган кыздардын бири качып кетүүгө үлгүргөн. Андан кийин кыздарды бөлүп, Мираны башка батирге алып барышыптыр. Ал жерде Мира Жуин менен таанышкан. Жуин 2010-жылы он алты жашында Түндүк Кореядан качыптыр. Анын ата-энеси ажышарып кетип, үй-бүлөсү жакыр жашаган. Жуин он бир жашында мектепти таштап, энесине жардам берүү үчүн иштегенин айтат. Үйүнө акча жөнөтүү максаты менен Кытайга өткөн. Мира менен Жуин иштеген интернер баракчасынын сүрөтү Мира сыяктуу эле Жуинди дагы кылмышкерлер алдап кетишкен. Ал Кытайга келгенде \"директор\" анын келбетин жактырбай, артка жөнөткүлө деген буйрук берген экен. Бирок Жуин өмүрүнө коркунуч жаралса да, Бээжинге келгенин айтып, иштеп калууну суранган. \"Мен бул ишти жек көрчүмүн. Бирок артка жөн кетип кала албай койдум. Чоң ата-энем өлүп кала электе күрүч жеп алышсын деген кыялым бар болчу\", -дейт Жуин. \"Директордун\" ата-энеңе акча жөнөтүүгө уруксат берем деген убадасы үчүн Жуин катуу иштеген. Көп өтпөй батирдеги башка кыздарга караганда ал көбүрөөк акча алып келе баштаган. 177 доллар табуу үчүн күнүнө төрт гана саат уктачу. Ал бир гана жакындарына жардам бергиси келген. \"Директор\" кыздар тапкан акчанын 30 пайызын кайтарып берем дегени менен, Мира менен Жиундин колуна эч нерсе тийген эмес. Жуин ата-энеме байланышат элем деп суранганда, \"директор\" \"сен 53,200 доллар төлөгөндөн кийин гана байланыша аласың\" деп айткан экен. Ал акчаны топтоп бүткөндөн кийин \"сени жакшы жигитке күйөөгө сатам\" деп алдаптыр. Бирок кыздар жыныстык кулчулукта кала берген. Мира беш жыл, Жуин сегиз жылдан кийин качууну чечет. Батирдеги кыздар алты айда бир гана жолу көчөгө чыгууга уруксат алышкан. Анда да эч ким менен сүйлөшпөй, бир аз басып, чачтарын жасатып, кайра батирге киришчү. Көчөдө жүргөндө \"директор\" кыздардан бир кадам калбай артынан басып жүрчү. Качып кетүү жеңил болгон эмес. Миранын видеолорун көп жылдан бери көргөн кардарлардын бири кызды аяп, аны пастор Чун Кивон менен тааныштырган. Ал жыйырма жылдан бери түндүккореялыктарга жардам берип келген белгилүү киши. Пастор Чун Кивонду түндүккореялыктар жакшы билет Пастор Чун Кивонду түндүккореялыктар жакшы билет. Аны өлкөдөгү телекөрсөтүүлөрдө байма-бай жамандап турат. Пастор 1999-жылдан бери 1200 түндүккореялыкка жардам берди деп жоромолдонууда. Ага ай сайын эки же үч түндүккореялык жардам сурап кайрылат. Бирок Мира менен Жуиндин окуясына ал абдан кабатыр болгонун айтты. \"Мен үч жылга чейин камакта болгон кыздарды көргөм. Бирок бул кыздар андан да көп убакыт кулчулукта болушту\", -деди Чун Кивон. Чун сексуалдык кулчулукка сатылган түндүккореялыктардын саны өсүп жатканын айтып, бул кылмышка Түндүк Корея чек ара кызматынын дагы тиешеси бар деген пикирде. Канча аял кулчулукка сатылганы тууралуу маалыматтар жок. Бирок БУУ көптөн бери эле мындайлардын саны өсүп жатканына кабатырлануусун билдирип келет. Чун бир ай бою Мира жана Жуинге кардар катары байланышып, Кытайдан качып чыгуу жолдорун талкуулашкан Чун бир ай бою Мира жана Жуинге кардар катары байланышып, Кытайдан качып чыгуу жолдорун талкуулашкан. \"Көп учурда кыздар кайсы шаарда экенин билишпейт. Бирок алар [Мира менен Жуин] Яньцзи шаарчасында экенин так билишкен. Ошондой эле терезеде көрүнгөн мейманканалардын атын айтышты. \"Гугл картанын\" жардамы менен, кыздар так кайсы батирди кармалганын аныктап алдык\", -деди Чун Кивон. Пастор ыктыярчыларын жөнөтүп, кыздарды Кытайдан чыгарып кетүүгө жетишти. Бул кыздарды Түштүк Кореянын элчилигине жеткирүү керек. Себеби Кытайда калуу кыздар үчүн абдан кооптуу. Бул кыздардын документи жок болгондуктан, өлкөдөн чыгып кеткиче мейманканада да калууга болбойт. Поезддерде жүрүп отуруп, кыздар 12 күндөн кийин гана Кытайдын чек арасынан башка өлкөгө чыгып кетишкен. Коопсуздук үчүн кайсы мамлекет экени ачык айтылган жок. Түштүк Кореянын элчилигине кирип кетүү кыздарга абдан татаал болду. \"Тозокко барып келгендей эле болгом. Бирок Түштүк Кореяга өтүп кетсем, үй-бүлөмдү эч качан көрбөй калаарымды түшүнүп турдум. Мен аны каалаган эмесмин. Түндүк Кореядан качканымдын себеби башка болчу. Эми англис тилин үйрөнүп, гид болуп иштегим келет\", -деди Мира. \"Мен башкалардай болуп жашагым келет. Кофе ичип, курбуларым менен сүйлөшүп... Мага бир күнү жаан токтойт деп айта беришчү. Бирок мансун сезону абдан көпкө уланып, күн чыкканда кандай болоорун деле унутуп калдым\", -деп кошумчалады Жуин. Кыздар психологиялык жардамдан тышкары, дүкөндөн азык-түлүк сатып алуу, чөнтөк телефонду колдонуу жана иш табуу боюнча сабак алышат Кыздар Түштүк Кореяга жеткенде, аларды өлкөнүн атайын кызматы текшерет. Алар тыңчы эмес экени аныкталганда, атайын борборлорго жөнөтүлүп, коомго аралашып кетүүгө жардам алышат. Алар психологиялык жардамдан тышкары, дүкөндөн азык-түлүк сатып алуу, чөнтөк телефонду колдонуу жана иш табуу боюнча сабак алышат. Ошондой эле Түштүк Кореянын жарандыгы берилет. (AT)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/science-and-tech-55466244", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-52437968", "doc1": "عمال إغاثة في المملكة المتحدة ينقذون قائد سيارة أثناء العاصفة \"سيارا\" ورصدت دراسة، نشرتها منظمة \"كريستيان أيد\" الخيرية في لندن، عشر حوادث رئيسية سقط ضحيتها عشرات آلاف الأرواح، فضلا عن خسائر اقتصادية هائلة. وقعت ست من الحوادث العشر في آسيا؛ فأوقعت فيضانات في الصين والهند خسائر تفوق قيمتها 40 مليار دولار. بينما شهدت الولايات المتحدة أعاصير وحرائقَ غابات قياسية أوقعت خسائر تقدر بنحو 60 مليار دولار. وبينما يصارع العالم كله من أجل احتواء وباء كورونا، ينخرط ملايين البشر في الوقت ذاته في صراع آخر لاحتواء آثار الطقس السيء. مواضيع قد تهمك نهاية وضُربت آسيا بموسم رياح مطيرة غير عادي ألحق بها دمارا هائلا؛ ففي الهند أسقطت الفيضانات أكثر من ألفَي قتيل بينما جرفت منازل الملايين وتركتهم بلا مأوى. وبلغ إجمالي قيمة الخسائر المؤمَّن عليها نحو عشرة مليارات دولار. أما الصين، فكبدّتها الفيضانات خسائر تقارب قيمتها 32 مليار دولار في الفترة بين يونيو/حزيران وأكتوبر/تشرين الأول 2020، أما خسائر الأرواح جرّاء هذه الفيضانات في الصين فكانت أقل في نِسبتها مقارنة بالهند. وبينما وقعت الكوارث المشار إليها بوتيرة متباطئة، وقعت كوراث أخرى بوتيرة أسرع؛ فتعرّض خليج البنغال في مايو/أيار لضربة خاطفة بإعصار أمفان الذي خلّف وراءه في أيام معدودة خسائر تقدر بـ 13 مليار دولار. وأخذت أفريقيا أيضًا نصيبها من حوادث الطقس السيء؛ فأتلفت أسرابُ الجراد محاصيل زراعية تُقدّر قيمتها بـ 8,5 مليار دولار. أسراب الجراد أتلفت محاصيل في أفريقيا متسببة في خسائر اقتصادية ضخمة وعزت الأمم المتحدة هذا التنامي في تعداد الجراد إلى التغير المناخي، وهطول الأمطار بغزارة في الشرق الأوسط والقرن الأفريقي على مدار السنوات الأخيرة. ولم تسلم أوروبا من آثار هذا التغير المناخي؛ ففي فبراير/شباط 2020 ضربت العاصفة \"سيارا\" كلا من أيرلندا، والمملكة المتحدة، وعدة دول أخرى، مخلّفة وراءها خسائر تقدّر قيمتها بـ 2,7 مليار دولار. وتؤكد دراسة منظمة كريستيان أيد أن هذه الأرقام لا تعبّر إلا عن الخسائر المؤمَّن عليها فقط. وبطبيعة الحال تكبدّت الدول الأغنى خسائر اقتصادية بقيمة أعلى مقارنة بالدول الفقيرة جرّاء الكوارث الناجمة عن التغير المناخي. الفيضانات في الهند جرّاء التغير المناخي أسقطت مئات القتلى وجرفت منازل الملايين لكن الخسائر المالية لا تعبّر عن كامل الآثار الناجمة عن ضربات العواصف والحرائق وغيرها من ظواهر الطقس السيء؛ فبينما كانت خسائر الفيضانات في جنوب السواد�� من بين الأقلّ على مقياس القيمة المالية بالدولار، خلّفت خسائر بشرية فادحة مزهقة أرواح 138 شخصا. ويقول الباحثون إن التغير المناخي يقف بقوة وراء هذا الطقس السيء، متوقعين أن يزداد الأمر سوءًا في المستقبل. تغير المناخ: الملايين \"مهددون بالموت\" بسبب ارتفاع الحرارة مستقبلا في الخليج وتقول سارة بركينز-كيركباتريك، من مركز أبحاث التغير المناخي في جامعة نيوساوث ويلز في أستراليا: \"لسوء الحظ يمكن أن نتوقع المزيد من السنوات الشبيهة بـ 2020 - وأسوأ- في ظل ارتفاع مطرّد في درجات حرارة العالم\". وفي ظل توقعات بأن يشهد عام 2021 موجات من الطقس السيء شبيهة بتلك التي شهدها 2020، تظل هناك آمال معقودة على القادة السياسيين لاتخاذ خطوات قد تجنّب العالم ويلات تنتظره جرّاء ارتفاع درجات حرارة الكوكب.", "doc2": "Дүйнөлүк океандар мурда болуп көрбөгөндөй жылыйт. Европа менен Америкада кургакчылык болот. БУУнун маалыматы боюнча жакыр өлкөлөр ири гуманитардык кризиске кабылат. Азыр ресурстардын көбү Covid-19 менен күрөшкө сарпталып жатат. Дарыгерлер менен куткаруучулардын колу бош эмес, ал эми бюджетте ашыкча каражат жок. Фермерлер, бизнес жана транспорт кыймылы карантиндин жасалма эстен тандыруу абалына түштү. Кудай анын бетин ары кылсын, бирок ушундай шартта кандайдыр бир табигый кырсык жүз берчү болсо, кырдаал колдон чыгып кетиши мүмкүн. Климат боюнча дүйнөдөгү эң ири базалардын бири - америкалык National Centers for Environmental Information (NCEI) маалыматында, 2020-жылдын март айында планета катуу жылыды. Албетте, бул дүйнө жүзү боюнча карантин өкүм сүрүп, өндүрүш менен транспорт токтогон шартта дагы болуп олтурат. \"Экономикалык активдүүлүктүн төмөндөшү менен аба мурдакыдай булганбай калды. Бирок көмүр кычкыл газы бир сааттын ичинде жок болуп кетпейт. Пандемия климаттын өзгөрүшүнө тийгизген биздин таасирлерди бир аз гана жумшартты\",-дейт Бристоль университетинин профессору Даниэла Шмидт. Куюн, бороон-чапкын АКШга жыл сайын он миллиарддаган доллар чыгым алып келет Бул жолу март айында дүйнөлүк океан мурдагы орточо көрсөткүчтөн 0,8 градус жылуу болгон. Океан канчалык жылуу болсо, куюн (ураган) дагы көп катталат. Ири экономикалардын ичинен куюндун соккусу көбүрөөк АКШга тийет. Жарым жылга созулган куюн сезону бул өлкөдө июнь айында башталат. Инди океанынын батыш бөлүгүндөгү температуранын жылышы жай айынын кургакчыл болушун шарттап, Австралия токойлорундагы өрттү пайда кылат. Атлантиканын түндүгү жылыганда, Амазонканын токойлору өрттөнөт. Өткөн жылы Европа болуп көрбөгөндөй ысыды. Муну Copernicus Climate Change Service (C3S) маалыматтары ырастайт. Мындай аба ырайы бир нече ирет катталды. Быйыл Европанын борбордук бөлүгүндө - Женева жана Гренобль аймактарында 40 күн жамгыр жааган эмес. Акыркы жолу ушундай аба ырайы XIX кылымдын соңунда болгон экен. Ушул аптада гана кудай жалгап, жамгыр жаады. Украина менен Румыниядагы суу сактагычтар эң төмөнкү чегине түшкөн. Франциянын айыл чарба жерлеринин көбү кургап калды деп фермерлер тынчсыз��анууда. Корсика, өткөн жылдын июль айы Германияда дагы ушундай эле абал. Бирок алар дүрбөлөң түшкөн жок. Өткөн эки жыл кургакчыл болду деди айыл чарба министри Юлия Клёкнер. \"Көптөр ачык аба ырайына кубанып турушат. Бирок фермерлерде тынчсыздануу бар. Алар өткөн эки жылдагы кургачылыкты унута элек. Кургакчылыктан улам алар кирешелеринен кол жууп калган\",-деди министр. Буудайды көп өндүргөн Орусия менен Казакстан Европадагы ири атаандаштары жабыркап жатканын көрүп, данды сыртка чыгарууну чектеди. Алар бай өлкөлөрдө талап күчөп, экспорт өсүп, ички базарларда таңкыстык жаралат деп чочулашкан. Кургак аба ырайы Американын дагы бир катар өлкөлөрүндө байкалды. Азырынча чыгымдар тууралуу айтууга эрте. Алдыдагы эки-үч апта дан эгиндеринин, тоюттун кандай болорун көрсөтөт. Өткөн жылы түшүм көп өлкөлөрдө өтө жакшы болуп, дүйнөлүк запас рекорддук деңгээлде жыйналган. Ошону менен көңүлдү жубатып турса болот беле? Айттырбай келген коронавирус пандемиясы кырдаалга жаңы түс берди. Пандемия дүйнөлүк азык-түлүк базарындагы логистиканы бузду. Кампаларда жана порттордо жумушчу күчү аз болуп, жүк тарткан унаалардын көбү токтоду. Германиялык фермерлер жумушчу күчүнө муктаж болуп турат Германиялык фермерлер жумушчу күчүнө муктаж болуп турат. Ачарчылык жана чегиртке Бай өлкөлөрдү коронавирус пандемиясы чоң чыгымдарга алып келди. Мунун өзү алардын жакыр өлкөлөргө жардам берүүдөн баш тартуусуна шылтоо болуп калышы мүмкүн. Пандемияга чейин эле БУУнун Дүйнөлүк азык-түлүк программасынын аткаруучу директору Дэвид Бизли 2020-жылы ири гуманитардык кризис болорун дүйнө лидерлерине эскерткен эле. Быйыл ондогон жакыр өлкөлөр масштабдуу ачарчылыкка кириптер болушу мүмкүн. Он миңдеген, жүз миңдеген кишилер өлүшү мүмкүн. Ошондуктан муну болтурбоо үчүн жардамдарды кырскартпай, көбөйтүү керек, дейт Бизли. Чегирткелер Чыгыш Африкада январь айында эле өтө көбөйдү БУУнун эң соңку маалыматы боюнча дүйнөдө 1 млрд киши жетиштүү тамактанбайт. Бул деген планетанын ар бир сегизинчи тургуну өлбөстүн күнүн көрүп жатат дегендик. Коронавирус кризисинен улам алардын саны быйыл 130 млн кишиге көбөйүшү мүмкүн. Бизли эскерткендей, 265 миллион киши ачкачылыкка кабылат. Ал жетектеген БУУнун Дүйнөлүк азык-түлүк программасы - эң ири гуманитардык уюм. Бул аркылуу күнүгө 100 млн киши жан сактайт. Эгерде бул жардамдарды токтотуп койсо, күн сайын ачарчылыктан 300 миң киши көз жумат. \"Биз бир гана глобалдык пандемия менен эмес, глобалдык гуманитардык катастрофа менен дагы бет келдик\",-деди Бизли. Ал ортодо кыштын жылуу болушунан чегиртке көбөйүп, бир катар өлкөлөрдүн тынчын алды. Дүйнө коронавирус менен алышып жатканда, чегирткелер Жакынкы Чыгыш, Африка, Азиянын 23 өлкөсүндө жайылды. Өзгөчө Африкада эгин эми жерден көтөрүлгөн учурда чегиртке басты. (AbA)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-55466241", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-55464027", "doc1": "زانغ زان صحفية حاليا ومحامية سابقا، اعتُقلت في مايو/أيار وأدينت زانغ زان البالغة من العمر 37 عاما بتهمة \"السعي لإحداث بلبلة وإثارة المتاعب\"، وهي تهمة يشيع توجيهها للناشطين في الصين. وألقي القبض على زانغ في مايو/أيار، ودخلت في إضراب عن الطعام لعدة أشهر، ويقول محاموها إنها في حالة صحية متردية. وكانت زانغ قبل امتهان الصحافة تعمل في المحاماة. وبذلك تنضم زانغ لقائمة طويلة من الصحفيين الصينيين الذين واجهوا متاعب جرّاء تغطية تفشي وباء كورونا في ووهان. ويفتقر الإعلام إلى الحرية في الصين التي تضيّق سلطاتها الخناق على الناشطين أو من يسربون الأخبار، وتتهمهم بالسعي لتقويض جهود الدولة الرامية إلى التصدي لانتشار الوباء. مواضيع قد تهمك نهاية يقول رين قوانيو، أحد محاميي زانغ، للوكالة الفرنسية للأنباء: \"بدت زانغ محطّمة عند النطق بالحكم، أمّا والدتها التي كانت حاضرة في ساحة المحكمة، فقد انفجرت باكية\". فيروس كورونا: وفاة الطبيب الصيني الذي حذر زملاءه قبل تفشي المرض وهددته الشرطة ليصمت وكانت زانغ قد سافرت إلى ووهان في فبراير/شباط لعمل تغطية صحفية مستقلة عن تفشي الوباء في المدينة. وكانت تقارير زانغ التي تبثّها على الهواء تلقى رواجًا على وسائل التواصل الاجتماعي، مما جذب إليها أنظار السلطات الصينية. وتقول شبكة الدفاع عن حقوق الإنسان في الصين إن تقارير زانغ الصحفية تضمّنت تغطية اعتقال صحفيين مستقلين آخرين، وتضييق الخناق على المطالِبين بمحاسبة المسؤولين، من بين عائلات الضحايا. وفي حوارٍ مصوّر أجرته زانغ مع صانع أفلام مستقل قبل إلقاء القبض عليها، قالت إنها قررت زيارة ووهان بعدما قرأتْ منشورا على الإنترنت لأحد سكان المدينة يحكي فيه عن الأوضاع المعيشية في المدينة في زمن استشراء الوباء. من الخوف إلى الحرية: سنة صعبة في الصين في محاربة كوفيد-19 وما أن وصلت زانغ ووهان، حتى شرعت في توثيق ما تراه في شوراع المدينة ومستشفياتها، وبثّه على الهواء مباشرة، رغم ما يتهددها جرّاء ذلك من عواقب. وقالت زانغ في حوارها مع صانع الأفلام المستقلّ، والذي اطلعت عليه بي بي سي: \"لن أتوقف عمّا شرعتُ فيه؛ هذه البلاد لن تعود للوراء\". وتقول شبكة الدفاع عن حقوق الإنسان في الصين إن زانغ اختفت يوم 14 مايو/أيار. وتكشّف بعد يوم من اختفائها أنها في حوزة الشرطة بمدينة شانغهاي، على مسافة تزيد عن 640 كيلومتر. وفي أوائل نوفمبر/تشرين الثاني واجهت زانغ رسميًا اتهامات بـ \"بث أخبار كاذبة\" على وسائل التواصل الاجتماعي، وقبول تسجيل حوارات مع محطات أجنبية، ونشْر معلومات عن الفيروس في ووهان بـنيّة سيئة - وهي اتهاماتٌ تترواح عقوبتها بين أربع إلى خمس سنوات من السجن. باحثة صينية تختبئ في قنصلية بلادها في سان فرانسيسكو بالولايات المتحدة تثير أزمة بين البلدين \"حُكم مثير للقلق\" احتجاجًا على اعتقالها، دخلت زانغ في إضراب عن الطعام تركها في حالة صحيّة متردية، بحسب محامٍ كان قد زارها في أوائل ديسمبر/كانون الأول الجاري. وقال المحامي في بيان أعقب الزيارة إنّ زانغ تُجبَر على التغذّى عبر أنبوب، مشيرًا إلى أن موكِّلته كانت تشكو صداعًا، ودوارًا، وآلاما في المعدة، فضلا عن متاعب نفسية. وكان المحامي قد تقدّم بطلب لإرجاء المحاكمة نظرًا لحالة موكّلته الصحية. وكانت زانغ قد اعتُقلت عام 2019 لإعلانها دعم ناشطين في هونغ كونغ. ويصف ليو لان، وهو استشاري بش��كة الدفاع عن حقوق الإنسان في الصين، الحُكم الصادر ضد زانغ بأنه \"مثير للقلق\". ويقول ليو لان لـ بي بي سي: \"الحكم الصادر بحق زانغ ثقيل جدًا. السلطات الصينية مصممة على إسكات، وتخويف مواطنيها الذين يحاولون كشف ما يحدث في ووهان\". وأضاف ليو: \"أنا قلِق بشأن مصير مواطنين آخرين معتقلين كانوا أيضا قد نشروا تقارير عن الوباء\". وكان صحفيون صينيون آخرون ممّن نشروا تقارير عن تفشي كورونا في ووهان قد تعرّضوا للاختفاء في وقت سابق من العام الجاري.", "doc2": "Чжан Чжанды май айында камакка алышкан Кесиби боюнча юрист Чжан Чжань май айында камакка алынып, бир нече айдан бери ачкачылык кармап жатат. Анын жактоочусу кыздын саламаттыгына доо кеткенин айтууда. Ал коронавирустан кийинки Ухандагы абалды чагылдырып, бийлик тарабынан куугунтукталган жарандык журналисттердин бири болуп калды. Кытайда эркин ЖМК жок жана өкмөт пандемияга байланыштуу окуяларды ачык айткандарга катаал чара көрүүдө. Франс-Пресс агенттигине адвокаттардын бири Чжан Чжань катаал өкүмдү өтө оор кабыл алганын айтып берген. Ошондой эле сот залында апасы көпкө чейин өксүп ыйлаганын кошумчалады. Кытай бийлиги эпидемия тууралуу айткан журналисттерге өтө катаал чара көрүүдө Чжан Чжань Уханда эпидемия учурундагы окуяларды чагылдырган. Көчөдө, ооруканада эмне болуп жатканын ачык көрсөтүүгө аракеттенген. Бийликтин коркутууларына моюн берген эмес. Анын баяндары коомдук сайттар аркылуу кеңири тарады. \"Кытайдагы адам укугун коргоо\" бейөкмөт уюмунун маалыматы боюнча, Чжан Чжань кармалган башка журналисттердин тагдыры тууралуу дагы иликтеген. Укук коргоочулардын айтымында, Чжан Чжань 14-мартта дайынсыз кетип, кийинки күнү Ухандан 640 чакырым аралыктагы Шанхайдан полиция камакка алганы белгилүү болгон. Ага ноябрдын башында расмий айып тагышты. Аны WeChat, \"Твиттер\" жана YouTube платформаларына жалган маалымат тараткан деп күнөөлөшкөн. Ошондой эле чет жерлик басылмаларга маек берип, Ухандагы коронавируска байланышкан кырдаал боюнча атайлап жалган маалымат таратты деп айыпташты. Чжан Чжань камакка алынгандан кийин ачкачылык жарыялады. Бизге жеткен маалыматтар боюнча абалы оор. Декабрдын башында адвокаттары аркылуу айттырып, аны зордоп трубка аркылуу тамактандырып жатышканын билдирген. Башы айланып, ашказаны ооруп жатканын айткан. \"Аны 24 саат кишенде кармап жатышат. Дааратканага баруу үчүн ага жардам керек. Ал нервден катуу жабыркап, жакшы уктай албай калган\",-деп билдирген адвокаты. Саламаттыгына байланыштуу ал соттон ырайым сураган эле. Чжань Чжан өткөн жылы Гонконгдогу активисттерди колдогону үчүн дагы кармалган. \"Кытайдагы адам укугун коргоо\" бейөкмөт уюмунун кызматкерлеринин бири журналист кызга чыккан өкүм кооптуу коңгуроо болуп калганын белгиледи. \"Бул өтө катаал өкүм. Кытай бийлиги анын оозун жабуу менен башкалардын дагы үшүн алып, Уханда эмне болгонун айтууга даабай турган кылууда\",-деди ал. \"Мени Ухандагы кырдаал боюнча маалымат таратып камакка алынгандардын тагдыры тынчсыздандырат\",-деп кошумчалады уюмдун өкүлү. Жыл башында Ухандагы окуяларды чагылдырган Ли Цзехуа, Чэн Циши жана Фан Бин дайынсыз кеткен. Кийин Линин дайыны билинип, аны күч менен карантинге кармашканын айткан. Ал эми Чэндин болсо жакындарынын үйүндө полициянын көзөмөлү астында жашап жүргөнү тууралуу маалыматтар бар. Фан Биндин кайда экени белгисиз."}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/middleeast-52797222", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-52817253", "doc1": "وكان الدكتور سعد الجبري، الذي ساعد في إحباط مؤامرة تفجير قنبلة لتنظم القاعدة ضد الغرب، قد فر من السعودية ليعيش في الخارج منذ ثلاث سنوات، قبل حملة تطهير نفذها ولي العهد السعودي محمد بن سلمان. وتحتجز السلطات ابنه وابنته الآن \"رهائن\"، بحسب ما ذكره نجله الأكبر خالد. ويقول خالد الجبري: \"اختطف عمر وسارة عند الفجر في 16 مارس/آذار من سريرهما على أيدي حوالي 50 ضابطا أمنيا جاؤوا إلى المكان في 20 سيارة\". ثم فتش منزل الأسرة في الرياض، واستولى رجال الأمن على بطاقات الذاكرة الخاصة بكاميرات المراقبة، وخطفوا الشقيقين عمر (21 عاما) وسارة (20 عاما)، واقتادوهما إلى مركز اعتقال بمعزل عن العالم الخارجي. ولم توجه أي تهم إليهما، ولا تعرف الأسرة سبب اعتقالهما، بحسب ما قاله خالد لي في مكالمة هاتفية من كندا، حيث يعيش هو والده في منفى اختياري. مواضيع قد تهمك نهاية وأضاف: \"لا نعرف حتى إن كانا ميتين أو مازالا على قيد الحياة\". ويعتقد خالد أنهما يحتجزان لاستخدامهما في المساومة مع والده من أجل إجباره على العودة إلى السعودية، حيث يخشى أن يقبض عليه فور وصوله إليها ويسجن. ويقول إنهم: \"يستطيعون تلفيق أي أكاذيب يريدونها بشأنه، لكنه بريء\". الأمير محمد بن سلمان يعد الحاكم الفعلي في السعودية الآن ولم تستجب السلطات السعودية لطلب بي بي سي منها التعليق على ادعاءات أسرة الدكتور سعد الجبري ومن عمل معه. من هو سعد الجبري؟ كان الجبري لسنوات ذراع الأمير محمد بن نايف الأيمن، وحافظ أسراره، وكان له الفضل في هزيمة تمرد تنظيم القاعدة في عقد الـ2000 الأول. كما كان ضابط الاتصال الرئيسي للسعودية مع وكالات الاستخبارات المعروفة بـ\"الأعين الخمس\"، وهي الولايات المتحدة، وبريطانيا، وكندا، وأستراليا، ونيوزيلندا. وساعدت تلك الصلات في عام 2010 \"في إنقاذ حياة المئات\"، بحسب ما ذكره مسؤول استخبارات غربي سابق عمل معه. وكان تنظيم القاعدة في اليمن قد تمكن من سرقة قنبلة شديدة القوة ونقلها على طائرة شحن متجهة إلى شيكاغو، بعد تخبئتها في خرطوشة حبر طابعة كمبيوتر. وكان للاستخبارات السعودية مخبر داخل تنظيم القاعدة أبلغ جهاز الاستخبارات الخارجية البريطانية، إم آي 6 بتلك المعلومات، التي كان من بينها الرقم المتسلسل للخرطوشة التي خبئت بها العبوة. وتمكنت شرطة مكافحة الإرهاب البريطانية بعد ذلك من تحديد مكان العبوة ونزع فتيلها داخل الطائرة في مطار إيست ميدلاند. وقال ضابط الاستخبارات الغربي السابق: \"إذا كانت تلك القنبلة قد انفجرت كما خطط لها فوق شيكاغو لقتلت مئات الأشخاص\". سارة بنت سعد الجبري خطفت مع شقيقها عمر بحسب ما قاله شقيقهما خالد ويقول ضابط استخبارات سابق آخر: \"غيّر الدكتور الجبري جهود مكافحة الإرهاب السعودية\". وأضاف: \"لقد حولها من نظام بسيط يتسم بالعنف، ويعتمد على ط��يقة الاعتراف، إلى نظام حديث يستخدم الطب الشرعي والكمبيوتر في استخراج البيانات\". \"كان أذكى رجل تعاملنا معه، بين عدد كبير ممن كانوا مقصرين في وظائفهم\". وترقى الدكتور الجبري، الحاصل على درجة الدكتوراه في الذكاء الصناعي من جامعة إدنبره البريطانية، والذي عرف بهدوء حديثه، حتى بلغ درجة وزير في مجلس الوزراء، ورتبة لواء في وزارة الداخلية. لكن كل شيء تغير في 2015. فقد توفي الملك عبد الله، واعتلى أخوه غير الشقيق سلمان العرش، وعين ابنه الأصغر، الذي لم يختبر في منصب من قبل، محمد بن سلمان وزيرا للدفاع. ثم أمر محمد بن سلمان قوات بلاده بالتدخل في الحرب الأهلية في اليمن، وهي خطوة عارضها الدكتور الجبري، الذي أشار إلى عدم وجود استراتيجية خروج من تلك الحرب. ولا تزال السعودية بعد خمس سنوات من ذلك الوقت تبحث عن مخرج من هذا الجمود المكلف للوضع في اليمن. وفي عام 2017 نفذ محمد بن سلمان انقلابا سلميا في القصر بمباركة من والده، استلب فيه ولاية العهد من محمد بن نايف، الذي كان وليا للعهد. ولا يزال بن نايف قيد الاعتقال، كما وضعت ممتلكاته تحت الحجز، وأزيح من كان يعمل معه من مناصبهم. وهرب الدكتور الجبري إلى كندا، التي اختارها منفى له. ولكن مسؤولي الاستخبارات الغربيين السابقين يعتقدون أن محمد بن سلمان لا يزال يرى فيه تهديدا لشرعيته. ويقول أحد هؤلاء المسؤولين: \"لا يستطيع الأمير تحمل بقاء الجبري طليقا، وكقوة استقطاب للآخرين في مواجهته\". وتقول أسرة الجبري إنها حاولت مقابلة السلطات السعودية \"في مكان محايد\" بلا جدوى، ولذلك قررت الآن الخروج إلى العلن. ويقول نجله خالد: \"هناك مؤشرات إلى استهداف دكتور سعد بواسطة عدد من التهديدات، والسلطات الكندية تتعامل مع الموضوع بجدية\". وأضاف: \"لقد دفعنا إلى هذا دفعا. نحن وطنيون، ونحب بلدنا، ولا نريد إحراج السعودية، لكن خطف عمر وسارة بهذه الطريقة، في وضح النهار، كان عملا من أعمال بلطجة الدولة\".", "doc2": "Саад Жабри Доктор Саад Жабри өз маалында \"Аль-Каиданын\" Батышка душмандыгын ачыкка чыгарууга көмөктөшкөн. Ал үч жыл мурун Батышка качып, Мохаммед бин Салмандын колуна өткөн бийликтин катаал тазалоосунан кутулуп кетет. Бирок анын балдары Сауд Арабиясында режимдин барымтасында калды, деп кабарлады Жабринин тун уулу Халид. \"Омар менен Сараны 16-мартта таңга маал үйдөн уурдап кетишкен. Элүүгө чукул атайын кызматтын агенттери жыйырмадай автоунаа менен келип, алар уктап жаткан жеринен басып калышкан\",-деп айтты Халид. Эр-Рияддагы үйүндө тинтүү жүрүп, видео байкоолордун баары өчүрүлгөн. 21 жаштагы Омар жана 20 жаштагы Сара Жабри абакка камалып, сырткы дүйнө менен байланышсыз калды. \"Аларга эч кандай расмий айыптоолор тагылган эмес. Камакка алуунун себептерин түшүндүрүшкөн жок\",-деди Халид Жабри. Ал 2017-жылдан бери Канадада атасы менен чогуу жашайт. \"Менин иним жана карындашым тууралуу эч нерсе биле албай жатабыз\". Жабринин тун уулунун пикиринде, Омар менен Саранын кармалышы - атасына каршы бийликтин колундагы көзүр болушу мүмкүн. Бозгундагы офицер эгер мекенине кайтып барса, анда камакка алынарына көзү жетип турат. \"Алар атама каршы ар кандай жалаа жабышы мүмкүн. Бирок анын эч кандай айыбы жок\",-деди телефон аркылуу байланышкан Жабринин тун уулу. Би-Би-Синин Саад Жабринин жакындарына жана кызматкерлерине кандай айыптар тагылганы айыптар тууралуу суроосуна Сауд Арабиянын расмий бийлиги жооп берген жок. Халид Жабри (солдо) иниси Омар (оңдо) Саад Жабри деген ким? Жабри көп жылдар ханзаада Мохаммед бин Найефтин оң колу жана кеңешчиси болуп жүрдү. Жабри саудиялык чалгын кызматы менен \"чоң бештиктин\" - АКШ, Улуу Британия, Канада, Австралия жана Жаңы Зеландиянын чалгын кызматтарын байланыштырган негизги киши эле. Батыштын чалгын кызматынын булактарынын маалыматында, Жабринин көмөгү менен 2010-жылы жүздөгөн кишилердин өмүрү сактоого мүмкүн болду. \"Аль-Каида\" террордук уюмунун агенттери Йеменден Чикагону көздөй сапар алган жүк ташыган учакка өтө кубаттуу бомбаны жүктөшкөн. Жардыргыч заттар компюьтердин тетиктерине жашырылган. Саудиялыктардын \"Аль-Каидада\" тыңчылары болгон. Алар МИ-6га жардыргыч заттар тууралуу маалымат гана бербестен, тетикердин (картридж) сериялык номерлерин дагы көрсөткөн. Британдык террорго каршы күрөшүү бөлүгү бомбаны таап, зыянсыздандырган. Учак орто жолдон Англиянын Ист-Мидландс аэропортуна конгон учурда жардыргыч заттар шыкалган жүктү табышкан. Сара Жабри дагы Эр-Рияддагы абактардын биринде кармалып турат \"Эгерде алар пландагандай учак Чикагонун үстүндө жарылганда, жүздөгөн кишилер бейажал өлмөк\",-деди менин маектешим. \"Доктор Жабри саудиялык террорго каршы күрөшүү саясатын кайрадан түздү\",-дейт батыш чалгын кызматынын отставкадагы офицерлеринин бири. \"Моюнга алдырууну кыйноо жолу менен гана ишке ашырып келген зомбулуктун орой машинасы заманбап жогорку технологиядагы системага айланды. Генетикалык экспертиза жана компьютердик чалгын усулдарын колдоно баштады. Жабри биз кызматташкан саудиялык кызматкерлердин ичиндеги эң эле акылдуусу болчу. Калгандары ишенимсиз эле\",-дейт маектешим. Көз айнекчен, өтө тынч жүргөн бул киши Эдинбург университетинин жасалма интеллект боюнча доктору наамын алган эле. Ал саудиялык өкмөттө өтө тездик менен көтөрүлдү: министр даражасында болуп, генерал-майор наамын алган. Бирок баары 2015-жылы өзгөрдү. Падыша Абдалл каза тапкандан кийин такка анын агасы Салман келди. Бийликке жаңы келген монарх мамлекеттик иштерде тажрыйбасы жок уулу Мохаммед бин Салманды коргоо министри кылып дайындайт. Жаңы дайындалган министр Йемендеги аскердик кийлигишүүсүн баштаган. Өкмөттөгү Жабри баштаган бир катар кишилер буга каршы эле. Эр-Рияддын коңшу өлкөдөгү жарандык согушка аралашуусун колдошкон эмес. Чынында эле арадан беш жыл өтсө дагы Сауд Арабия мурдагыдай эле Йемендеги аскердик аракеттери үчүн миллиондогон каражаттарды сарптап, согуштан чыга албай келүүдө. 2017-жылы Мохаммед бин Салман атасынын батасы алып, мураскер ханзаада болуп калды. Ордо кутуму кансыз ишке ашып, мурдакы мураскер Мохаммед бин Найефти четке сүрүп салышты. Мураскер ханзаада Мохаммед бин Салман иш жүзүндө Сауд Арабиянын башкаруучсу. Анткени атасы картайып, мурдагыдай бийлик жүргүзө албай калды Тактынын мураскерлигинен сүрүлгөн ханзаада камакка алынып, банк эсептери тоңдурулган. Ага берилген кишилердин баары кызматтарынан алынды. Ошондо Саад Жабири Канадага качып кетет. Кыязы, Мохаммед бин Салман аны коркунуч катары көрдү окшойт. Жабринин жакындары саудиялык бийлик менен сүйлөшүүлөргө барууга аракет кылган. Майнап чыкпагандан кийин алар баарын ачык айтууга аргасыз болгон. Саад Жабриге кол салуу даярдалып жатышы мүмкүн деди уулу. \"Бизди ушундай жолго барууга аргасыз кылышты. Биз өз өлкөбүздүн патриотубуз, мекенибизди сүйөбүз, биз Сауд Арабияга жамандык каалган жерибиз жок. Бирок таламандын так түшүндө Омар менен Саранын уурдалышы - мамлекеттик бандитизм\",-деди Халид Жабри. (AbA)"}
+{"doc1_url": "https://www.bbc.com/arabic/world-55229158", "doc2_url": "https://www.bbc.com/kyrgyz/world-55241910", "doc1": "اليابان لديها واحد من أدنى معدلات الخصوبة في العالم واعتباراً من العام المقبل ستقوم اليابان بتقديم دعم مالي للحكومات المحلية التي تدير أو ستبدأ مشاريع تستخدم الذكاء الاصطناعي للجمع بين الراغبين بالزواج. فقد انخفض عدد المواليد الجدد في اليابان العام الماضي إلى أقل من 865,000- وهذا انخفاض قياسي. وتبحث اليابان، وهي الدولة التي تشيخ بسرعة، منذ مدة طويلة عن طرق لزيادة واحد من أدنى معدلات الخصوبة في العالم. وتعتبر زيادة استخدام الذكاء الاصطناعي أحد جهودها الأخيرة بهذا الصدد. مواضيع قد تهمك نهاية وبحسب وكالة فرانس برس، فإن الحكومة اليابانية تعتزم تخصيص مبلغ ملياري ين (19 مليون دولار) العام القادم للسلطات المحلية من أجل زيادة معدل الإنجاب. وتقدم العديد من السلطات المحلية بالفعل خدمات بإدارة بشرية لإيجاد شريك الحياة والبعض منها أدخل أنظمة الذكاء الاصطناعي على أمل أن تقوم بتحليل أكثر تطوراً لنماذج الطلبات الموحدة التي يضع الناس عليها التفاصيل الخاصة بهم. وينحصر عمل بعض الأنظمة القائمة حالياً في دراسة معايير مثل الدخل والعمر، بحيث لا تعطي نتيجة إلا إذا كان هناك تطابق تام. وتقول وسائل إعلام محلية إن التمويل يهدف إلى إتاحة المجال أمام السلطات المحلية للاستفادة من الأنظمة المتطورة الأكثر تكلفة والتي تأخذ في الحسبان عوامل مثل الهوايات والقيم. وقال مسؤول في الحكومة لوكالة فرانس برس: \"نحن نخطط بشكل خاص لتقديم إعانات مالية للحكومات المحلية التي تدير أو تبدأ مشاريع لإيجاد شريك الحياة باستخدام الذكاء الاصطناعي. ونأمل أن يؤدي هذا الدعم إلى عكس التراجع في معدل الانجاب في الدولة\". ويتوقع ان ينخفض عدد سكان اليابان من 128 مليون نسمة في 2017 إلى أقل من 53 مليون نسمة بحلول نهاية القرن الحالي. ويسابق صنّاع القرار السياسي في اليابان الزمن من أجل ضمان قدرة القوى العاملة في البلاد على تلبية النفقات المتزايدة للرعاية الاجتماعية.", "doc2": "Жапония балдардын төрөлүү көрсөткүчү боюнча дүйнөдөгү эң төмөнкү орунда турат Жаңы жылдан тарта өкмөт долбоорду ишке ашыруу үчүн жергиликтүү бюджетке кошумча каражат бөлө баштайт. Жасалма интеллект менен романтика бири-��ирине туура келбеген түшүнүк сыяктуу көрүнүшү мүмкүн. Бирок бул технология жалгыз бой кишилерге потенциалдуу өнөктөш табууга жардам бере алат деп ишендирүүдө расмийлер. Жапония өтө курч демографиялык кризисти жашап жатат. Дүйнөдөгү улгайган кишилер саны боюнча биринчи, төрөлүү көрсөткүчү боюнча акыркы орундагы өлкө. Өткөн жылы төрөлүү көрсөткүчү 865 миңге чейин төмөндөдү. Бул мурда болуп көрбөгөн өтө төмөнкү көрсөткүч. Төрөлүү коэффициенти өткөн жылы 1,36 болду. Эми өкмөт жаңы технологиялардын жардамы менен төрөлүү көрсөткүчүн жакшыртууга 2 млрд йен (19 млн доллар) каражат саларын жарыялады. Өнөктөш таап берген таанышуу кызматтары өлкөнүн 47 префектурасынын жарымында иш алып барат. Алардын айрымдары жасалма интеллект технологиясын колдоно баштады. Ал аркылуу кардарлар толтурган анкеталар кеңири анализденип, ошого жараша идеалдуу түгөйүн табууга жасалма акыл жардам берет деп үмүттөнүп жатышат. Демографиялык божомолдордо ушул жүз жылдыктын соңунда Жапониянын калкынын саны кескин кыскарышы мүмкүн. 2017-жылы 128 млн болсо, жүз жылдыктын соңунда 53 млн болуп калышы ыктымал. Өлкө бийлиги кырдаал оор экенин жакшы түшүнүп турат. Дагы бир аз убакыттан кийин жумушчу күчү азайып, пенсияны, экономиканын социалдык секторун камсыздай албай калат. Мына ушуга жол бербеш үчүн тез арада туура чечимди табуу зарыл. Антрополог Сачико Хоригучинин пикиринде, мамлекет көйгөйдүн тамырын көрбөй жатат. Каржылоону туура эмес багытка бурууда деди ал. Анын айтымында жаңы технологияларга каражат салгандан көрө, аз айлык акы алган жаштарга жардам берсе болмок. Хоригучи жакында эле жарыяланган изилдөөгө шилтеме берип, аз айлык жана оор жумуштан жаштар романтикалык мамилелерге кызыкпай калганын мисал тартты. \"Эгерде кишилер жолугушууларга кызыкпаган болсо, дейтинг кызматтары эч кандай натыйжа бербейт\",-деди Хоригучи Би-Би-Си менен маегинде. Аналитиктер Жапонияда жаш энелерге камкордук жана колдоо зарыл экенине көптөн бери эле көңүл буруп келүүдө. Өлкөдө аялдар менен эркектер ортосунда теңсиздик сакталып келүүдө. Салт болуп калгандай, аялдар иштеп дагы, ошол эле маалда үй тиричилигинин баарын аткарышы керек. 2019-жылдагы Дүйнөлүк экономикалык форумдун докладында Жапония жыныстык теңсиздик боюнча 153 өлкөнүн ичинен 121 орунда аталган. Мурунку жылдарга салыштырмалуу дагы 11 пунктка төмөндөп кеткен."}