text
stringlengths 0
187k
|
|---|
تاجسىمان ۋىرۇسىنىڭ غايەت زور ئۆلۈميېتىمگە سەۋەب بولۇۋاتقانلىقى ھەممىلا كىشىنى ۋەھىمىگە سېلىۋاتقاندا ئامېرىكادىكى بىر قىسىم ئادۋوكاتلار خىتاي ھۆكۈمىتىنى سوتقا تارتىش ھەمدە ئۇلاردىن 20 تىرىليون ئامېرىكا دوللىرىلىق تۆلەم ئېلىشنى ئوتتۇرىغا قويدى.بۈگۈنكى سودا گېزىتىنىڭ 24مارتتىكى سانىدا بېرىلگەن بۇ ھەقتىكى خەۋەردە ئېيتىلىشىچە، ئامېرىكالىق ئادۋوكات لاررىي كلەيمەن باشچىلىقىدىكى بىر گۇرۇپپا دەۋاگەرلەر خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ بۇ قېتىمقى تاجسىمان ۋىرۇسقا جاۋابكار بولۇشى لازىملىقىنى، بۇ ۋىرۇسنىڭ ئامېرىكىغا ئېلىپ كەلگەن زىيانلىرى ئۈچۈن ئۇلارنىڭ 20 تىرىليون ئامېرىكا دوللىرى تۆلىشى لازىملىقىنى بىلدۈرگەن.خەۋەردە ئېيتىلىشىچە، بۇ سومما خىتاينىڭ يىللىق مىللىي ئىشلەپچىقىرىش ئومۇمىي قىممىتىدىنمۇ زور بولۇپ، ئۇلار تەييارلىغان ئەرزنامىدە خىتاينىڭ بىئولوگىيەلىك قوراللارنى سىناش ئۇرۇنۇشى بۇ قېتىمقى ۋابا كېسىلىنىڭ سەۋەبچىسى. شۇڭا ئۇلار مۇشۇ مىقداردا تۆلەم تۆلىشى لازىم دېيىلىدۇ.ئەرزنامىدە خىتاي ھۆكۈمىتى زور كۆلەملىك قىرغىنچىلىقنى كۆزلەپ تاجسىمان ۋىرۇسىنى لايىھىلەپ چىققان دېيىلىدىغان بولۇپ، بىئولوگىيەلىك قوراللار سىنىقىنىڭ 1925يىلىدىكى خەلقئارالىق ئەھدىنامە بويىچە مەنئى قىلىنغانلىقى ئالاھىدە ئەسكەرتىلىدۇ.بىر قىسىم ئانالىزچىلار گەرچە خىتاي ھۆكۈمىتى بۇ ئەرزنى ئېتىراپ قىلمايدۇ دەپ قاراۋاتقان بولسىمۇ، ئادۋوكات لاررىي ھازىر بۇ ئەرزنامىنى خەلقئارا سوتقا تاپشۇرۇش ئۈچۈن جىددىي ھەرىكەت قىلماقتا ئىكەن. |
19قۇرىلتاي رۋحىءار ۇلت حالقىنىڭ كوكەيىنە ۇيالادى ءديدار باش بەت تارباعاتاي اقپارات تورابى 3.2جولدانعان ۋاقىتى : 20171212 18:28:22از ۇلت بۇقاراسى ارتيستەرمەن بىرگە وتاندى جىرلاۋ ءانىن اسقاقتاتا شىرقاۋدا.ساۋان اۋدانىنىڭ بورتىنكو اۋىلى از ۇلت شوعىرلى قونىستانعان تاۋلى رايونعا ورنالاسقان اۋىل بولىپ، قىستاق تۇرعىنىنىڭ 75 پايىزىن قازاق ۇلتى يەلەيدى.پارتيا 19 قۇرىلتايى اشىلعاننان بەرى اۋىلدىق پارتكوم مەن ۇكىمەت 19 قۇرىلتاي رۋحىن ۇيرەنۋ،ۇگىتتەۋ،دايەكتىلەندىرۋدى ماڭىزدى ساياسي مىندەت رەتىندە مىقتى ۇستاپ، تىڭعىلىقتى يگەرىپ، جەرلىك اقىنجازۋشىلاردان، حالىق ونەرپازدارىنان 19 قۇرىلتاي رۋحىن ۇگىتتەۋ ۇيىرمەسىن قۇرىپ، تەرمەتاقپاق ارقىلى قۇرىلتاي مازمۇنىن جەتكىزىپ، ولەڭ جىر ارقىلى ۇلى وتاندى، باقىتتى تۇرمىستى جىرلاۋمەن بىرگە، قىزىل ءان ايتۋ ارقىلى پارتياعا العىس ايتىپ، پارتياعا ىلەسەتىن وتانشىلدىق سەزىمدەرىن ايگىلەدى.ۇگىت ۇيىرمەسىنىڭ جەبەۋىندە ساۋان اۋدانى بورتىنكو اۋىلىنداعى ءار ۇلت بۇقاراسىنىڭ 19 قۇرىلتاي رۋحىن ۇيرەنۋ، ۇگىتتەۋ قىزعىندىلىعى ارتا ءتۇستى.ۇگىت لەكسيا بارىسىندا 19 قۇرىلتاي نەگىزگى بىلىمدەرىنەن سيلىقتى جارىس وتكىزىلىپ، اۋىلدىق پارتكوم مەن ۇكىمەتتىڭ باسشىلارى لەكسيا سويلەپ، 19 قۇرىلتاي رۋحىن ۇيرەنۋ، ۇگىتتەۋ، دايەكتىلەندىرۋ ورلەۋى كوتەرىلدى.18قاراشا كۇنىنەن باستاپ، ۇگىت ۇيىرمەسى تۇتاس اۋىلداعى 17 قىستاقتا ارالاپ ۇگىت لەكسيا جۇرگىزىپ، قاتىناسقان ءار ۇلت بۇقاراسىنىڭ سانى 2000 ادام رەتكە جەتىپ، اۋىلداعى حالىق سانىنىڭ بەستەن ءبىرىن يەلەدى. ۇگىت ۇيىرمەسى بارعان جەرلەرىندە جۇرتتىڭ قىزۋ قارسى الۋىنا بولەنىپ، جاناسىمدى فورما، جاندى تىلمەن جاسالعان ۇگىت بۇقارانىڭ كوڭىلىنەن تەرەڭ ورىن الدى. |
جالعىزباستى انا سۋپەرماركەتتەن جايالىق ۇرلاعانى ءۇشىن سوتتالدى ادىرنا ۇلتتىق پورتالىاقتوبەدە ايەل دۇكەننەن جايالىقتار مەن الكوگول ونىمدەرىن ۇرلاپ، سومكەگە جاسىرىپ، كىشكەنتاي قىزىنىڭ ۆەلوسيپەدىنە ءىلىپ، ۇرلاپ شىققان. سوندىقتان ول تاۋار ءۇشىن تولەم جاساماي كاسسادان ءوتىپ كەتتى، دەپ حابارلايدى ادىرنا پورتالى.ول كىشكەنتاي قىزىمەن بىرگە ساۋدا پاۆيلونىنا كىرگەن. نارەستە ءۇش دوڭگەلەكتى ۆەلوسيپەدپەن ءجۇردى. ايەل دۇكەن تەرەزەسىنەن بىرنەشە جايالىقتار، روم مەن ۆيسكي بوتەلكەسىن الىپ، سومكەگە سالىپ، قىزىنىڭ ۆەلوسيپەدىنە ءىلىپ قويدى، دەپ جازادى .كاسسير ۇرلانعان زاتتاردى بالانىڭ سومكەسىنە جاسىرۋعا بولادى دەپ ءتىپتى ويلاماعان، سوندىقتان اناسى دۇكەننەن العان تاۋارلاردى بايقاتپاي الىپ، وقيعا ورنىنان تايىپ تۇرعان. ول ءوتىپ بارا جاتقان ادامعا ۇرلانعان الكوگولدى ءۇش مىڭ تەڭگەگە ساتىپ، اقشانى ءوز قاجەتتىلىگىنە جۇمساعان.ناتيجەسىندە، جالعىزباستى انا ۇرلىق جاساعانى ءۇشىن جازاعا تارتىلماق. سوت ۇكىمى شىققانعا دەيىن ەگەر ول دۇكەنگە كەلتىرىلگەن 35 مىڭ تەڭگەلىك شىعىنىن وتەر بولسا، ءىس ناسىرعا شاپپاي بەيبىت اياقتالار ەدى. الايدا، جالعىزباستى انا مۇنداي قاراجات تابا المادى.سوت ونى ۇرلىق جاساعانى ءۇشىن ءبىر جىلعا باس بوستاندىعىن شەكتەۋگە ۇكىم شىعاردى جازا ۇيدە وتەلەدى، بىراق كەيبىر شەكتەۋلەرمەن. وعان ەسكەرتۋ جاسالدى: ەگەر ول رەجيمدى بۇزاتىن بولسا، وندا ونىڭ جازاسىن كولونياداعى ناقتى مەرزىمگە اۋىستىرۋعا بولادى. ۇكىم زاڭدى كۇشىنە ەنگەن جوق. |
بەل ئاغرىسا ئالدىراپلا دا تەكشۈرتۈشنىڭ زۆرۈرىيىتى يوق بەل ئاغرىسا ئالدىراپلا دا تەكشۈرتۈشنىڭ زۆرۈرىيىتى يوقنۇرغۇن كىشى بەل ۋە دۈمبە ئاغرىقىنى باشتىن كەچۈرگەن، كۆپ ساندىكى بەل ئاغرىقى ئۆزىنى چەكلەش خاراكتېرلىك كېسەللىككە تەۋە بولۇپ، ئالاھىدە داۋالاشنىڭ ھاجىتى يوق. بېلى ئاغرىيدىغانلار ئالدى بىلەن بېلىنىڭ نېمە سەۋەبتىن ئاغرىغانلىقىغا، قايرىلىپ كەتكەنكەتمىگەنلىكىگە، بەل قىسمىغا سوغۇق ئۆتكەنئۆتمىگەنلىكىگە دىققەت قىلىشى كېرەك. ئەگەر كېسەللىك ئالامىتى بىر قەدەر ئېغىر بولسا ياكى داۋاملىشىش ۋاقتى ئىككى ھەپتىدىن ئېشىپ كەتسە، ۋاقتىدا دوختۇرغا كۆرۈنۈش كېرەك.ئاغرىق دوختۇرخانىغا بارغاندىن كېيىن، بەل ئاغرىقىنىڭ ئورنى ۋە خاراكتېرىنى ئېنىق دېيىش كېرەك. مەسىلەن، نوقۇل بەل ئاغرىقىمۇ ياكى پۇتلارمۇ قوشۇلۇپ ئاغرىدىمۇ، پۇتىمۇ ئۇيۇشامدۇ، دىگەندەك.شۇنىڭ بىلەن بىر ۋاقىتتا، پىيادە مېڭىش بىلەن بولغان مۇناسىۋەتكە دىققەت قىلىش كېرەك. مەسىلەن، بىر مەزگىل ماڭغاندىن كېيىن، پۇت سىرقىراپ ئاغرىش، ماغدۇرسىزلىنىش، داۋاملىق ماڭالماسلىق، بىردەم ئارام ئېلىۋالغاندىن كېيىن ئاندىن ماڭالايدىغان بولۇش قاتارلىقلار ئەھۋاللارمۇ بولىدۇ. دوختۇر بەل ئاغرىقىنىڭ سەۋەبىنى ئېنىقلاش ئۈچۈن، ئاغرىقنىڭ كېسەللىك تارىخىغا ئاساسەن زۆرۈر فىزىكىلىق تەكشۈرۈش ئېلىپ بارىدۇ. ئەگەر بەل ئومۇرتقىسىدا بەل ئومۇرتقا ئارىلىق تەخسىسى پۇلتىيىپ چىقىش، بەل ئومۇرتقا نەيچىسى تارىيىش، بەل ئومۇرتقا تۇبۇركۇليۇزى قاتارلىق مەسىلىلەر بار دەپ گۇمان قىلىنسا، يەنىمۇ ئىلگىرىلىگەن ھالدا تەكشۈرتۈش ئېلىپ بېرىش كېرەك.بەل، دۈمبە ئاغرىش دائىم كۆرۈلىدىغان كېسەللىك بولۇپ، كۆپ ھاللاردا مۇۋاپىق ئارام ئېلىش ياكى دورا ئىشلىتىش، ئۇۋۇلاش قاتارلىق ئۇسۇللار بىلەن داۋالىغاندىن كېيىن، ئاغرىق پەسىيىدۇ، ئاز ساندىكى ئاغرىقلار يەنىمۇ ئىلگىرىلەپ داۋالىنىشقا موھتاج بولىدۇ. بەل ئومۇرتقىسى سى ۋە يادرو ماگنېتىك رېزونانىسى نەزەرىيە جەھەتتە تېخىمۇ ئىلغار، ئاغرىقلارنىڭ نەزەرىدە تېخىمۇ ياخشى تەكشۈرۈش ۋاسىتىسى بولسىمۇ، لېكىن ئەمەلىيەتتە رېنتىگېن ناھايىتى ياخشى بولغان ئاساسىي ئۇچۇرلار بىلەن تەمىنلەپ، ئومۇرتقا تىزمىسىنى ئەكس ئەتتۈرۈش قاتارلىق جەھەتلەردەتېخىمۇ ئەۋزەللىككە ئىگە. ئاغرىق قىممەت بولغىنى ياخشى دېگەن خاتا قاراشتىن قۇتۇلۇپ، مۇۋاپىق تەكشۈرتۈش تۈرىنى تاللىشى كېرەك.بەل ئومۇرتقىسى سى سۆڭەك خاراكتېرلىك كېسەللىك ئۆزگىرىشىنى كۆرسىتىش جەھەتتە يادرو ماگنىت رېزونانىسىدىن ئۈستۈن تۇرىدۇ، ئوپراتسىيە پىلانىنى تۈزگەندە، بەل ئومۇرتقىسى سىدىن پايدىلىنشقا توغرا كېلىدۇ.ئەمما، سۈرەت ئىلمىدىكى بەل ئومۇرتقا ئارىلىق تەخسىسى پۇلتىيىپ چىقىش بەل ئومۇرتقا ئارىلىق تەخسىسى پۇلتىيىپ چىقىش كېسىلىگە ۋەكىللىك قىلالمايدۇ. شۇنىڭ بىلەن بىر ۋاقىتتا، 50تىن ئارتۇق بەل ئومۇرتقا ئارىلىق تەخسىسى پۇلتىيىپ چىقىشنىڭ ھېچقانداق كىلىنىكىلىق ئالامىتى بولمايدۇ.سوزۇلما خاراكتېرلىك بەل ئاغرىقى ئاغرىقلىرى ئادەتتە قايسى مەسىلىلەرگە دىققەت قىلىش كېرەك؟ ياخشى ئولتۇرۇش ھالىتىنى ساقلاش كېرەك. ئىمكانىيەتنىڭ بارىچە ئېگىزلىكى ماس كېلىدىغان ئورۇندۇقلارنى تاللاپ، ئومۇرتقا تۈۋرۈكىنىڭ نورمال فىزىيولوگىيەلىك ئەگرىلىك دەرىجىسىنى ساقلاپ، ئۇزۇن ۋاقىت سافادا ئولتۇرۇش، پاكار ئورۇندۇقتا ئولتۇرۇشتىن ساقلىنىش كېرەك.ئۇزاق ئولتۇرماسلىق، ئادەتتە 3040 مىنۇت ئەتراپىدا بىر قېتىم ئورنىدىن تۇرۇپ ئارام ئېلىش، جىددىيلەشكەن مۇسكۇللارنى بوشىتىپ، بەلنى سوزۇش، بەلنى ئېگىش قاتارلىق ھەرىكەتلەرنى قىلىش، ئارىلىقتا 23 مىنۇت ئارام ئېلىش كېرەك. ئۇخلىغاندا قاتتىقلىقى مۇۋاپىق كارىۋات تاللاش كېرەك، بۇنداق بولغاندا ئۇخلىغاندا ئومۇرتقا تۈۋرۈكى ياخشى ئەگرىلىك دەرىجىسىنى ساقلاپ، مۇسكۇل، تارىمۇش قاتارلىق قۇرۇلمىلار راھەت بولىدۇ، بەك يۇمشاق كارىۋات بەل قىسمىنىڭ ئولتۇرۇشۇپ كېتىشىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ، ئۇيقۇدىن ئويغانغاندىن كېيىن بەل ۋە دۈمبە تېلىپ ئاغرىيدۇ.بەل ۋە دۈمبە قىسمغا سوغۇق ۋە نەم ئۆتۈپ قېلىشتىن ساقلىنىش كېرەك.نەرسە يۆتكىگەندە تەييارلىققا دىققەت قىلىش كېرەك. مۇۋاپىق بەدەن قىزىتىش، تۇيۇقسىز ئېغىر نەرسىلەرنى يۆتكىمەسلىك كېرەك، زوڭزىيىپ ئولتۇرۇپنەرسەكېرەكلەرنى يۆتكىگەندە، بەلنىڭ يۈكىنى يىنىكلەتكىلى بولىدۇ.بەل، دۈمبە مۇسكۇللىرىنى مەخسۇس چېنىقتۇرۇشنى داۋاملاشتۇرۇش. ئىشىكتىن چىقىپلا ماشىنىغا ئولتۇرماسلىق، ئۆيگە قايتىپلا سافادا يېتىۋالماسلىق كېرەك. ئاكتىپ چېنىقىش پۈتۈن بەدەندىكى قان ئايلىنىشنى ئىلگىرى سۈرىدۇ. |
بەزى بىمارلار ئىستېمال قىلىشقا بولمايدىغان مېۋەچېۋىلەر تائام ۋە ساغلام دوختۇر ساغلاملىق تورى1 يۈرەك كېسىلى ، سۇلۇق ئىششىققا گىرىپتار بولغانلار سۇ تەركىبى يۇقىرى مېۋەچېۋ1. يۈرەك كېسىلى ، سۇلۇق ئىششىققا گىرىپتار بولغانلار سۇ تەركىبى يۇقىرى مېۋەچېۋىلەر ، مەسلەن ، تاۋۇز ، ئامۇت ، ئاپلېسىن قاتارلىقلارنى ئىمكانقەدەر ئىستېمال قىلماسلىقى كېرەك .2. ھەزىم قىلىش سىستېمىسىدا يارا بولغان بىمارلار دولانە ، ئۈزۈم ، بۆلجۈرگەن ۋە ياۋا چىلان قاتارلىق كىسلاتالىق خۇسۇسىيىتىگە ئىگە مېۋىلەرنى ئىمكانقەدەر ئىستېمال قىلماسلىقى كېرەك .3. بۆرەك ياللۇغى بىمارلىرى بانان ، چوڭ ئاپلېسىن ، قېلىن شۆپۈكلۈك ئاپلېسىن قاتارلىق تەركىبىدە كالىي كۆپ مېۋىلەرنى ئىمكانقەدەر ئىستېمال قىلماسلىقى كېرەك .4.كېكىردىكى ئاغرىغانلار لىجىژ ، لوڭيەن قاتارلىق مېۋىلەرنى يېمەسلىكى كېرەك .ئالدىنقى ماقالىمىزدا مېۋە پوستى بىلەن داۋالىنىش تېمىسىدا تەپسىلى توختالدۇق . ياكى ھەسەل بىلەن شوخلىنى بىرگە ئىستېمال قىلسا ، قېرىشنى كېچىكتۈرۈپ ئۆمۈرنى ئۇزارتىدۇ توغرىسىدىكى ماقالىنى ئوقۇپ بېقىشىڭىزنى تەۋسىيە قىلىمىز . |
ءبىز قانداي اتاانا بولۋعا ءتيىسپىز جەز بۇيدا باش بەت تارباعاتاي اقپارات تورابى 3.2جولدانعان ۋاقىتى : 201728 13:39:51مەن كەدەي وتباسىندا دۇنيە ەسىگىن اشتىم. ءۇيىمىز وتە جۇپىنى ەدى. ءبىز وتىرعان كوشەنى جۇرت لاشىقتار كوشەسى دەسەتىن. ءالى ەسىمدە، مەن ءار جولى سىرتقا شىققانىمدا اكەم ماعان: جامان ىسكە جولاما،ەلگە زالالىڭ تيمەسىن،باسىنا كۇن تۋعان ادامدى قور ساناما دەپ قاداعالاپ وتىراتىن.ال، شەشەمنىڭ ماعان قالدىرعان اسەرى تىم بولەك. اسىرەسە، دۇيىم ەل باسىنان وتكىزگەن 3 جىلدىق الاپات اشارشىلىق كەزىندە شەشەم بايقۇس ونىسىزدا تۇبىندە ءتۇيىر ءدان قالماعان ۇن دورباسىن وتە ەپپەن ىدىسقا قاعىپ، ودان قاپتىڭ جيەگى مەن تۇبىنەن پىشاقپەن قىرىپ العان بولاربولماس ۇن قاقتارىنان بىزگە كوجە جاساپ بەرەتىن. ءدال سونداي ءبىر كۇنى ۇيگە ءبىر قايىرشى كەلە قالدى، شەشەم وعان: ساعان بەرەر ارتىق نانىم جوق، بولماسا بىزبەن بىرگە مىنا كوجەدەن اۋىز ءتي دەدى دە وزىنە قۇيعان اسىن وعان بەردى. شەشەمنىڭ وسى بەينەسى ءالى كۇنگە كوز الدىمنان كەتپەيدى.بالام ورتا مەكتەپكە تۇسكەن جىلى مەن وعان سانءوسىن سىزىپ بەردىم. ءبىز سان ءوسىنىڭ مينۋس جاعىن باقىتسىز ادامدار، باقىتسىز وتباسىلار، ماسەلەن، وتباسىندا ۇزاق توسەك تارتىپ جاتقان اۋرۋ ادام بار نەمەسە تەگىنەن كەدەي وتباسىلارى دەپ الدىق. ارينە،بۇل سالىستىرمالى ايتىلعان. وسىلاي بولعاندا، ولاردىڭ قاراپايىم قاتاردا تۇرمىس وتكىزۋ ءۇشىن قانشالىق بوداۋ بەرەتىنىن ءبىلدىرۋ ەدى. وتباسىمىزدىڭ سان ءوسىنىڭ پيلۋس جاعىندا تۇراتىنىن وعان ايتتىم. ءبىراق ونىڭ ءومىرى نولدەن باستالۋ كەرەك ەكەنىن، ال، بۇدان بىلايعى ءومىرىن وسى سان ءوسىنىڭ قايسى نۇكتەسىنە قويۋ كەرەكتىگىن ونىڭ ءوزى بەلگىلەيتىنىن ۇعىندىردىم. ەگەر بەلل گاتەس سەكىلدى ءوز ءومىر ماقساتىن بەلگىلەۋ كەرەك بولسا، ارينە، بالام بۇل ماقساتتى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن قالاي قۇلشىنسا دا تەككە كەتەرىن بىلگەندە تورىعارى بەلگىلى عوي. سوندىقتان بالالار ءوز ماقساتى مەن ارمانىن وتباسىنىڭ جالپى جاعدايىمەن،ءوزىنىڭ ءبىلىم قابىلەتىمەن سالىستىرا وتىرىپ بەلگىلەۋى ءتيىس.بالام ەكەۋىمىز بالالار كينو ستۋدياسىنىڭ الدىنان ءوتىپ بارا جاتىپ وعان: سەن جوعارى مەكتەپ بىتىرگەن سوڭ، تاپقان تابىسىڭا وزىڭە ءبىر ۆەلوسيپەد ال. ەگەر وزىڭە تيەسىلى شاعىن اۆتوكولىك العىڭ كەلسە، ول ءۇشىن ۇزدىكسىز قۇلشىنۋىڭ كەرەك. ەگەر تالپىنىسىڭنان ءونىم بولماسا انا كوشەدەگى قۇيعىتىپ بارا جاتقان ، مەرسەدەستەردى تەك كوز مەيىرىن قاندىرۋ ءۇشىن كورىپ قانا قويارسىڭ دەدىم.كەي كەزدەردە شالعاي اۋىلقىستاقتاردان قالاعا كەلىپ جۇمىس ىستەپ جۇرگەن بالالارعا قىزىعا ءارى اشىنا قارايمىن.ءبىر كۇنى ەسىكتىڭ قوڭىراۋى شىرىلداعان سوڭ بارىپ اشسام قارسىمدا سۋ كوتەرگەن جاس بالا تۇر. مىنا مي قايناعان كۇننىڭ ىستىعىندا 10 كيلوگرامدىق ءبىر تۇڭ سۋدى مىنا بيىك عيماراتقا كوتەرىپ شىققان تۇرىنە قاراپ جانىڭ قالاي اشىماسىن! ولار تاپقان اقشاسىن وزىنە جۇمساۋعا دا قيماي، الىستا قالعان ءىنىقارىنداستارىنىڭ وقۋ قاراجاتى ءۇشىن اۋىلىنا جولدايدى. مەنشە، ءبىز اتاانالار وسى بالالاردىڭ باسىنان ءوتىپ جاتقان بولمىستارىن ۇلقىزدارىمىزعا ايتىپ بەرسەك، كەمىندە ولاردىڭ قازىرگى مىنا جاسىندا كۇن كورۋ ءۇشىن، ءبىر وتباسىن اسىراۋ ءۇشىن باسى اۋىرىپ، بالتىرى سىزداماعانىن ازدا بولسا تۇيسىنەر ەدى عوي.كوپتەگەن اتاانالار قايتكەندە بالالارىنا تاماشا تۇرمىس سيلايمىز دەپ باسى قاتادى. ۇلىڭىز نايك ماركالى اياق كيىم العىسى كەلدى، اناسى ءبىر ايلىق ەڭبەكاقىسىنىڭ ۇشتەن ءبىر بولەگىن الىپ قولىنا سالادى. بالاڭىز ەندى الما ماركالى قول تەلەفون العىسى كەلدى، جوق دەمەيسىز، تاعى دا ونى قاناعاتتاندىراسىز. مەيلى وعان ءبىر وتباسىنىڭ 2 ايلىق تۇرمىس قاراجاتى جۇمسالسىن. مىنە، ءبىز بالالارىمىزدى وسىلاي تيداۋ سالماي شولجاڭداتىپ وسىرسەك، ەرتەڭ وكىنىشكە قالعاندا مۇڭىمىزدى كىمگە شاعامىز.اتاانا بالانىڭ ءسابي كۇنىنەن باستاپ ولارعا ىزگىلىك پەن ءبىلىمدى قاتار ۇيرەتىپ، مي جۇمساۋعا جەتەلەپ، كەڭ ويلاۋعا شابىتتاندىرۋىمىز، كەڭ پەيىلدىلىك پەن نىساپتى بولۋدى ۇيرەتۋىمىز، سونىمەن بىرگە، ادەپتى، ساباز، جانى تازا، جايدارى جان بولۋعا باۋلۋىمىز كەرەك. ادەپتى بولۋ دەگەنىمىز يبالى بولۋ، ساباز بولۋ دەگەنىمىز ءجونجوسىقتى ءبىلۋ دەگەندىك. ال، جانى تازا بولۋ دەگەنىمىز اتاق پەن اقشانىڭ كولەڭكەسىندە كەتپەۋ، ولاي بولماعاندا ءبىر ءومىر ازاپپەن ارپالىساسىڭ، باقىتىڭدى ماڭگىلىك سەزىنە المايسىڭ دەگەندىك. ءبيازىلىق ءبىر ءتۇرلى پوزيتسيا، ول ۇلى كۇش. |
وعان ەلىمىزگە بەلگىلى تاريحشى عالىمدار بۇركىتباي اياعان، زيابەك قابىلدين، اقمارال ىبىراەۆا، زارقىن تايشىباي، سونداياق سولتۇستىك قازاقستان وبلىستىق ءارحيۆىنىڭ ديرەكتورى س.مالىكوۆا، ازىرەت سۇلتان مەملەكەتتىك تاريحيمادەني قورىق مۋزەيىنىڭ ديرەكتورى ن.احمەتجانوۆ، ابىلاي حاننىڭ ۇرپاعى، بوتاي مەملەكەتتىك تاريحيمادەني مۋزەي قورىعىنىڭ ديرەكتورى ۋ.قۇلباەۆ، كوكشەتاۋ قالاسىنان ابىلاي حاننىڭ قارا جولى ەكسپەديتسياسىن جۇرگىزۋشى م.ىدىرىس ۇلى، اقىن ن.ءشارىپ جانە وسى جولداردىڭ اۆتورى قاتىسىپ، باياندامالار جاسادى.كونفەرەنتسيا جۇمىسىن ابىلاي حان رەزيدەنتسياسى مۋزەيكەشەنىنىڭ ديرەكتورى ايان ساداەۆ اشىپ، جۇرگىزىپ وتىردى. العاشقى ءسوز الىپ، كونفەرەنتسياعا قۇتتىقتاۋ ايتقان وبلىس اكىمىنىڭ ورىنباسارى عاني نىعىمەتوۆ بيىل قازاقستان ۇكىمەتى سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىن الەۋمەتتىكەكونوميكالىق دامىتۋدىڭ 20212025 جىلدارعا ارنالعان ەكىنشى كەشەندى باعدارلاماسىن بەكىتكەنىن، وسى باعدارلامانىڭ اياسىندا ابىلاي حان مۋزەيى رەسپۋبليكالىق دارەجە الىپ، ونىڭ قاراماعىنا ايماقتارداعى جەكە ادامدارعا ارنالعان مۋزەيلەر قاراتىلاتىن اتاپ ءوتتى.بۇل دا بولسا قازاقتىڭ ۇلى حانىنا دەگەن قۇرمەتتىڭ بەلگىسى دەدى ول.وقىلعان باياندامالاردا ۇلى حاننىڭ ءومىرى مەن قىزمەتىنە شولۋ جاسالىپ جانە وعان قاتىستى جاڭا دەرەكتەر ايتىلىپ، حاننىڭ ەسىمىن وسكەلەڭ ۇرپاق جاستار اراسىندا ناسيحاتتاي بەرۋ ءۇشىن جانە ەسىمىن ۇلىقتاۋ بويىنشا قانداي ءىسارەكەتتەر جاسالۋ كەرەكتىگى ايتىلدى. سونىڭ ىشىندە ونىڭ ەسىمىنىڭ پەتروپاۆل قالاسىنىڭ ءبىر كوشەسىنە ءالى كۇنگە دەيىن بەرىلمەي كەلە جاتقانىنا سىندار ايتىلدى.ولكەتانۋشى م.ىدىرىس ۇلى وزدەرىنىڭ ابىلاي حاننىڭ جولىمەن ءجۇرىپ وتەتىن جاڭا ەكسپەديتسيا دايىنداپ جاتقاندارىن جەتكىزدى. تۇركىستانداعى ازىرەت سۇلتان قورىقمۋزەيىنىڭ ديرەكتورى ن.احمەتجانوۆ كەسەنەدە ابىلاي حاننىڭ سۇيىكتى جارى قاراشاشتىڭ دا جەرلەنگەنى انىقتالعانىن ايتتى. كونفەرەنتسيا جۇمىسىنىڭ قورىتىندىسى بويىنشا قارار قابىلدانىپ، وندا باسقالارمەن قاتار سولتۇستىك قازاقستان وبلىسى اكىمدىگىنەن قىزىلجار قالاسىندا ءبىر كوشەنىڭ اتى ابىلاي حانعا بەرىلۋى كەرەكتىگى سۇرالدى. كونفەرەنتسيا ماتەريالدارى جەكە جيناق بولىپ شىعاتىن بولدى.ابىلايحان قىزىلجار پەتروپاۆل جيىن |
ھامىلىدارلار ئىشلىتىدىغان تۇنجى ئاپتوموبىل بىخەتەرلىك تاسمىسى بارلىققا كەلدى20150204 12:55:00 مەنبەسى: شىنجاڭ خەلق رادىيو ئىستانسىسىئەگەر ھامىلىدارلاردىن ئادەتتىكى ئاپتوموبىل بىخەتەرلىك تاسمىسىنى تاقاش تەلەپ قىلىنسا، ئۇلار چوقۇم بىئاراملىق ھېس قىلىدۇ. دەل مۇشۇ ئاساستا، ئەنگىلىيەلىك بىر ئەر پۈتۈن يەر شارىدىكى تۇنجى ھامىلىدارلار ئىشلىتىدىغان بىخەتەرلىك تاسمىسىنى كەشپ قىلدى. ھازىر، بۇ ئەر مەبلەغ سالغۇچىلارنى جەلپ قىلىپ، بۇ يېڭى مەھسۇلاتنىڭ كەڭ كۆلەمدە بازارغا سېلىنىشىغا كاپالەتلىك قىلىشنى ئۈمىد قىلىۋاتىدۇ.ئەنگىلىيە كۈندىلىك پوچتا گېزىتى نىڭ خەۋەر قىلىشىچە، بۇ خىل تاسمىنىڭ ئىجادچىسى ئىنگلاندنىڭ چوڭ مانچېستېر رايونىدىكى ستېۋېن ۋېستون ئىكەن. ئىككى بالىنىڭ ئاتىسى بولغان ستېۋېن ۋېستون بۇ مەھسۇلاتنى لايىھەلەشكە يەتتە يىل ۋاقىت سەرپ قىلغان بولۇپ، ئۇنىڭ ئىلھامى ئايالى دىن كەلگەن ئىكەن. |
دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيى ئەرەب بىرلەشمە خەلىپىلىكىدە غايىب بولغان ئەخمەتجان تالىپنى خىتاينىڭ تەلەپ قىلغانلىقى ئاشكارىلاندى دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيىئاماننىسا ئابدۇللا يولدىشىنىڭ قويۇپ بېرىلىشىنى تەلەپ قىلىپ، دۇبەيدىكى يەرلىك سوت مەھكىمىسىگە ئەرز قىلغان. سوت مەھكىمىسى ئاماننىسانىڭ ئەرزىنى كۆرۈپ چىقىپ، دۇبەي ساقچى دائىرىلىرىگە ئەخمەتجان تالىپنى قويۇپ بېرىشنى بۇيرۇغان بولسىمۇ، لېكىن ساقچى تەرەپ سوتنىڭ قارارىغا ئەمەل قىلمىغان. سوتنىڭ قارارىدا خىتاي دائىرىلىرىنىڭ ئەخمەتجاننى ئۆتكۈزۈپ بېرىشنى تەلەپ قىلغانلىقى، لېكىن خىتاي تەرەپنىڭ سوت مەھكىمىسىنىڭ بۇنىڭدا دائىر دەلىل بىلەن تەمىنلىمىگەنلىكى، شۇڭا ئۇنى داۋاملىق تۇتۇپ تۇرۇشنىڭ زۆرۈرىيىتى يوقلۇقى ئىلگىرى سۈرۈلگەن.بىز 25فېۋرال كۈنى ئىنتېرپولنىڭ، يەنى خەلقئارا ساقچىنىڭ دۇبەيدىكى ئىشخانىسىغا تېلېفون قىلىپ، ئەخمەتجاننىڭ ئاقىۋىتىنى سۈرۈشتۈردۇق. لېكىن، ئىنتېرپولنىڭ نۆۋەتچى خادىمى سۇئاللارىمىزنى جاۋاب بېرىشنى رەت قىلدى. ئۇنىڭ ئىلگىرى سۈرۈشىچە، بىز بۇ دېلونى خىتايغا ياكى ئىنتېرپولنىڭ ۋاشىنگتوندىكى ئىشخانىسى ۋە ياكى فىرانسىيەدىكى باش شتابىغا تېلېفون قىلىپ سورىشىمىز كېرەك ئىكەن.ئاماننىسا ئابدۇللانىڭ بىلدۈرۈشىچە، ئۇ 2018يىلى 2ئاينىڭ 28 كۈنى ئەخمەتجاننى ئەبۇ زەبىدىكى تۈرمىگە ئىزدەپ بارغان. لېكىن ئۇ بۇ جايدا يوق بولۇپ چىققان. ئۇ، ئەخمەتجان شۇ يىلى 2ئاينىڭ 11كۈنى تۇتقۇن قىلىنغان دۇبەيدىكى ساقچىغا قايتا كېلىپ ئۇنىڭ ئىزدېرىكىنى سۈرۈشتۈرگەن. بۇ ئورۇندىكى ساقچىلار ئەخمەتجان تالىپنىڭ خىتايغا ئېلىپ كېتىلگەنلىكىنى بىلدۈرگەن.ئاماننىسا: دۈشەنبە كۈنىگىچە ساقلىدىم. دۈشەنبە كۈنى كۆرۈشتۈرىدىغان كۈن ئىدى. شۇنداق تەستە ئۆتكۈزۈپ كۈنلەرنى. دۈشەنبە كۈنى بارسام ئۇنداق ئادەم يوق ئىكەن، دەيدۇ. ھەيران بولۇپ يەنە بىرسىدىن سورىدىم. سورىسام، ئۇمۇ يوق ئىكەن، دېدى. نەگە ئەكېتىپتۇ؟، نەدە ئىكەن دېسەم، ئۇقمايمىز، دەيدۇ. شۇنداق تەستە ئۆتكۈزدۈم، شۇ پېتى يوقاپ كەتتى. سوتچىنىڭ قېشىغا يەنە باردىم. مۇشۇنداق يوقىتىۋەتتى، دېسەم. بىزمۇ ئارىلىشالمايمىز ئىنتېرپولنىڭ ئىشلىرىغا دېدى. ئاندىن، مۇشۇنداق يوقىتىۋەتتىڭلار مېنىڭ ئېرىمنى، دەپ دۇبەيدىكى ساقچىخانىغا باردىم. بارسام، تۇرۇپ تۇر بىز ساڭا تېلېفون ئۇرۇپ سوراپ بېرەيلى، دېدى ۋە سېنىڭ يولدىشىڭنى يەكشەنبە كۈنى كەچتە يولغا سېلىۋېتىپتۇ، دەپ جاۋاب بەردى.نۆۋەتتە ئەخمەتجاننىڭ كورلىدىكى قايسى تۈرمىدە تۇتۇپ تۇرۇلۇۋاتقانلىقى مەلۇم ئەمەس. بىز كورلىدىكى يەرلىك دائىرىلەرگە تېلېفون قىلىپ، ئۇنىڭ ئاقىۋىتىنى سۈرۈشتۈرگەن بولساقمۇ، لېكىن ئۇچۇر بېرىشنى رەت قىلدى. ئەخمەتجان تالىپ ئەرەب بىرلەشمە خەلىپىلىكى خىتايغا قايتۇرۇپ بەرگەن بىردىنبىر ئۇيغۇر ئەمەس. ئۇنىڭ ئەخمەتجان تالىپتىن باشقا ئۇيغۇرلارنىمۇ تۇتقۇن قىلىپ، خىتايغا قايتۇرۇپ بەرگەنلىكى مەلۇم. |
ليەۆون اراكەلياننىڭ 23 جىل بويى سالعان عاجايىپ عيباداتحاناسى14 قاڭتار 22:45نۇرسۇلتان. قازاقپارات ادامزات ەجەلدەن جەر بەتىندە تەڭدەسى جوق ونەر تۋىندىسىن مۇرا ەتىپ قالدىرۋدى وزىنە مىندەت ساناعان. ريم زامانىنداعى اتاقتى كولليزەي نەمەسە جاھانشاحتىڭ ايەلى مۇمتاز ماحالعا ارناپ سالدىرعان ءتاج ماحالدى ادام ءوز قولىمەن سالعانىن ءبارى بىلەدى.ءبىراق جۇمباعى كوپ پيراميدالاردى ادامزات تۇرعىزدى دەگەنگە قازىر كوپشىلىك كۇمانمەن قارايدى. الىپ پيراميدالاردى قۇرۋعا ول كەزدەگى ادامداردىڭ قۇرىلىس سالاسىنداعى ءبىلىمى ازدىعىن العا تارتادى. كەي كاسىبي قۇرىلىسشىلاردىڭ ءوزى 40 توننالىق تاستى جاڭا تەحنولوگيامەن كەسىپ، وسىنداي الىپ پيراميدا سالۋ قيىن ەكەنىن ايتادى. ءبىراق ليەۆون اراكەلياننىڭ ءومىر جولىنا قاراپ وتىرىپ، مۇنىڭ بارلىعى راس ەكەنىنە كوز جەتكىزەسىز.ارمەنياداعى اريندج اۋىلىنىڭ تۇرعىنى توسيا گاريبيان كۇيەۋى ليەۆون اراكەلياننان كارتوپ قويۋ ءۇشىن ۇيىنەن جەرتولە قازىپ بەرۋدى سۇراعان. 1985 جىلى جاسالعان بۇل ءوتىنىش قۇرىلىسشى ليەۆون اراكەلياننىڭ بۇكىل ءومىرىن وزگەرتتى. ليەۆون العاشىندا جەرتولە قازامىن دەپ قولىنا بالعا مەن قاشاۋ العانىمەن، بۇل ءىسىن 23 جىل بويى جالعاستىرىپ، اقىرىندا تەڭدەسى جوق عيباداتحانا سالىپ شىققان. قازىر مۇراجايعا اينالعان ليەۆوننىڭ عيباداتحاناسىنا الەمنىڭ تۇكپىر تۇكپىرىنەن تۋريستەر كەلەدى.ايەلى ءتوسيدىڭ ايتۋىنشا، جەرتولە قازىپ جاتقان ليەۆون ءتۇس كورگەن. تۇسىندە وعان: ليەۆون، سەن الەمدەگى تەڭدەسى جوق عاجايىپ عيباداتحانا سالاسىڭ. جۇمىستىڭ قيىندىعىنان اۋىرىپ قالاتىن كەزىڭ دە بولادى، ءبىراق اۋرۋدان قورىقپا. تۇسىڭدە نە كورسەڭ، سونى وڭىڭدە قايتالا، دەپ ايان بەرىلگەن.بارلىعى 1985 جىلى وسى جەردەن باستالعانوسىدان كەيىن شەبەر تەك جەرتولە ەمەس، ۇڭگىر قازۋعا شەشىم قابىلداعان. ليەۆون ەلەكتروتەحنيكانى پايدالانۋدان باس تارتىپ، تەك قاشاۋ، بالعامەن جۇمىس ىستەگەن. جۇمىس بارىسىندا ونىڭ الدىنان توپىراقتىڭ ءارتۇرلى قاباتى شىعادى، بازالت تاستار كەزدەسكەندە كۇنىنە 7 سانتيمەتر قازعان كەزدەرى دە بولعان. ءبىراق كۇنىنە 18 ساعات بويى جۇمىس ىستەگەن ليەۆونعا بۇل كەدەرگى بولا الماعان.كۇن سايىن كۇشىم ارتا بەردى، 34 ساعات ۇيىقتاسام دا، مۇلدەم شارشامادىم. قاراڭعى ءارى سۋىق بولسا دا، جارىق ءسونىپ قالعان كەزدە دە جۇمىسىمدى توقتاتپادىم. ءتۇن ورتاسىندا تۇسىنىكسىز كۇش مەنى توسەكتەن تۇرعىزىپ، جۇمىس ىستەۋگە ءماجبۇر ەتەتىن. مەن تاسقا عاشىق بولدىم، ول مەنى وزىنە تارتاتىن. تۇسىمدە جۇمىسىمنىڭ ءاربىر كەلەسى قادامىن، قابىرعانى، بارلىق وتكەلدەردى، قيىلىسۋ نۇكتەلەرىن كوردىم جانە وڭىمدە ءدال سولاي ەتىپ جاسادىم، دەيدى ليەۆون.جەراستى مۇراجايىنىڭ تەرەڭدىگى 21 مەتر ياعني 7 قاباتتى ۇيگە تەڭ . وندا دالىزدەرمەن، باسپالداقتارمەن بايلانىسقان 7 بولمە بار. ءۇي مەن اۋلانىڭ استىندا ورنالاسقان ۇڭگىردىڭ اۋدانى 280 ش. م. توسي گاريبياننىڭ ايتۋىنشا، ۇڭگىردەگى تەمپەراتۋرا جىل ون ەكى اي 10 گرادۋس قالپىن وزگەرتپەيدى. ليەۆون تاۋلىگىنە 18 ساعاتتى جەر استىندا وتكىزىپ، كەڭ ەسىكتەرى بار تۋننەلدەر، سونىمەن قاتار تاسقا قاشالعان گوتيكالىق باعاندار مەن باسپالداقتار جاساعان.ليەۆون تەك قاشاۋمەن، بالعامەن باعاندار، مۇسىندەر، باسپالداقتار، حولدار مەن تۋننەلدەر ويىپ، ولاردى ويۋ ورنەكپەن بەزەندىردى. ەلەكتر قۋاتى ءوشىپ قالسا، شاممەن جۇمىس ىستەگەن. قازىلعان تاۋ جىنىسىن جەرگىلىكتى قۇرىلىس كومپانياسى ءوزىنىڭ جوبالارى ءۇشىن العان. ۇڭگىردەن 450 جۇك كولىگىمەن توپىراق شىعارىلعان.2005 جىلعا قاراي بۇل ەرەكشە كورىنىستى تەك ارمەنيادان عانا ەمەس، ا ق ش، يزرايل جانە باسقا ەلدەردەن 40 مىڭ تۋريست تاماشالاعان. تۋريستەر بۇل جەرگە كەلىپ، شام جانىپ تۇرعان بولمەدە ارمان تىلەگىن ايتادى.ليەۆون 2008 جىلى 67 جاسىندا جۇرەك تالماسىنان قايتىس بولدى، قۇرىلىستى اياقتاۋعا ۇلگەرمەدى. ونىڭ 30 جىلدىق جوسپارىندا تاعى 70 بولمە سالۋ مىندەتى بولعان.وسى عيباداتحانانى سالىپ جاتقاندا كۇيەۋىنىڭ دەنساۋلىعى سىر بەرگەنىن ايتادى توسيا. ءبىراق ول ومىرلىك جارىنىڭ جۇمىسىن قولداعان.قازىر توسيا تۋريستەرگە عيباداتحانانى كورسەتەدى. ول جەردە ليەۆوندى ەسكە الۋعا ارنالعان، شەبەردىڭ كيىمدەرى، اياق كيىمدەرى مەن قۇرالدارى قويىلعان زال بار، . |
خىتاي ساقچىلىرى كوچىدايېقىندا ئاشكارىلىنىشىچە، دائىرىلەر خوتەننىڭ ھەر قايسى جايلىرىدىكى پۈتۈن چازىلاردا ئۇيغۇرلارغا ئايرىم، خىتايلارغا ئايرىم ئىشىك قۇرۇلۇپ، ئۇيغۇرلارنى كىملىكىگە قاراپ ۋە رېنتگېنغا سېلىپ ئۆتكۈزۈشنى يولغا قويغان. خىتاي پۇقرالىرىغا بولسا مەخسۇس يېشىل ئىشىك ئېچىپ بېرىلگەن بولۇپ، ئۇلار ھېچقانداق تەكشۈرۈشكە ئۇچرىمايدىكەن. يېقىندا قەشقەردىن خوتەنگە بېرىپ كەلگەن ئۇيغۇر تىجارەتچى، ئۆزىنىڭ خوتەنگە كىرىش ئېغىزىدىكى بىر چازىدا خىتايلار ئۆتىدىغان يولغا كىرىپ قېلىپ ساقچىلار تەرىپىدىن توسۇۋېلىنغانلىقىنى بىلدۈردى. ئۇنىڭ بىلدۈرۈشىچە، ساقچىلار ئۇنىڭغا بۇ يولدىن پەقەت خىتايلارلا ئۆتىدۇ دېگەن.تىجارەتچى: مەن ئۆزۈم قەشقەردىن، بىز خىزمەت مۇناسىۋىتى بىلەن خوتەنگە بارغان. بارغاندا بىزگە خوتەننىڭ كىرىش ئېغىزىدا يولۇققان بىرىنچى مەسىلە، بىز سول تەرەپنى بېسىپ مېڭىپتۇق. قارىساق ماشىنا، ئۆچىرەت ئازكەن شۇ يولغا كىردۇق. كىرسەك بىر خىتاي ساقچى بىلەن ئۇيغۇر ساقچى يۈگۈرۈپ كەلدى ئالدىمىزغا. بۇياقتىن سەن ماڭساڭ بولمايدۇ دەپ. مەن نېمىشقا ماڭساق بولمايدۇ دېسەم، بۇ، خىتايلارغا ئالاھىدە قىلىپ ئېچىلغان يول. شۇڭا بۇ يولدا ماڭساڭ بولمايدۇ. سەن ئوڭنى بېسىپ ماڭىسەن. ئوڭنى بېسىپ ماڭساڭ، ماشىناڭدىكى نەرسىلەر تەكشۈرۈلىدۇ، دېدى. ھەتتا ماشىنىنىڭ تېگىنىمۇ رېنتگېنغا سۈرەتكە ئالىدىغان قىلىپ لايىھەلەۋېتىپتىكەن، لېكىن پۈتمەپتىكەن، ماشىنىنىڭ تېگىنى كۆرىدىغانغا.مۇخبىر: بۇ ۋەقە سىلەر خوتەنگە كىرىۋاتقان ۋاقىتلاردا، چازىدا يۈز بەردىمۇ؟تىجارەتچى: ھەئە، خوتەنگە كىرىۋاتقان چازىدا يۈز بەردى. ئۇنىڭدىن كېيىن بىز ئاشخانىغا باردۇق. خوتەندىكى بىر قەدەر ياخشىراق ئاشخانىغا ساۋاقداشلارنىڭ ئورۇنلاشتۇرۇشى بىلەن. بارساق، ئۇ يەردىمۇ شۇ ئىشىكنىڭ كىرىش ئېغىزىنىڭ تۆپىگە تېلېكامىرا بېكىتىگلىككەن، ئۇ ساقچىخانا بىلەن ئاھالىلەر كومىتېتىغا ئۇلاقلىقكەن. ئەگەر، كىرگەن خىتايلارغا راھەتسىزلىك پەيدا قىلىپ، ئۇلارنىڭ بەدىنىنى تۇتىدىغان ياكى تەكشۈرەيدىغان ئەھۋال بولۇپ قالسا، شۇ ئاشخانىنى 15 كۈن تاقاش بىلەن بىرگە، خوجايىنى ۋە نۆۋەتتە تۇرغان ياردەمچى ساقچىنى ئاپىرىپ، ئۇنىمۇ 15 كۈنلۈك قامايدىكەن، ئۇنىمۇ كۆردۇق. كېيىن بىز ئۆزىمىزنىڭ قەشقەر ۋىلايىتىگە ئۆتسەك، بۇ ئەھۋال كۆرۈلمىدى. مەن 2017يىلى 3ئاينىڭ ئوتتۇرىلىرىدا بارغان. بۇ شۇ ۋاقىتتىكى خوتەننىڭ ئەھۋالى. بىز خوتەنگە بارغان ۋاقتىدا خېلى ياخشى ئائىلىلەرنىڭ ئىچىدىمۇ بىر جەينامازمۇ يوق، بۇ ئەھۋالنى كۆرگەن مەن. مېنىڭ بىر ساۋاقدىشىمنىڭ ئاتائانىسىنى يوقلاپ باردىم مەن، ئۇلارنىڭ ئائىلىسى يەككە تىجارەتچى ئىدى. شام ۋاقتى بولۇپ قېلىپ، ئۇقماي جەينىماز سوراپتۇق. سورىساق، يوتقاننىڭ كىرلىكىنى ئېلىپ چىقىپ بەردى بىزگە.مۇخبىر: جەينىمازنى ئۆيدە ساقلاشقىمۇ شارائىت يوقمىكەن، خوتەننىڭ ۋەزىيىتى؟تىجارەتچى: يوق، يوق. ھەتتا شۇ ۋاقىتتا دۇبەي، تۈركىيەگە ساياھەت بىر مەزگىل ئەۋج ئېلىپ كەتكەن ۋاقىتتا ئېلىپ كەلگەن قاچىلار، ساياھەت بۇيۇملىرىنىڭ ئىچىدىكى ئەرەب تىلىغا ئوخشىغان نەرسىلەر بولسىلا، ئۇنىڭ مەنىسىنىڭ نېمە بولۇشىدىن قەتئىينەزەر شۇنىمۇ چېقىشقا باشلاپتىكەن. ئائىلىلەردە 4ماينىڭ پالانى كۈنى ئومۇميۈزلۈك تەكشۈرۈش باشلىنىدۇ، دەپ ئالدىن بېشارەت بېرىپتىكەن، ئۆيلەردە ئاشۇنداق نەرسىلەر بولسا يىغىشتۇرۇڭلار دەپ. شۇ ئەھۋاللارنى كۆردۇق بىز.مۇخبىر: خوتەنگە كىرىش ئېغىزلىرىنىڭ ھەممىسىدە تەكشۈرۈش چازىسى بارما؟تىجارەتچى: بەك جىق ئۇنداق چازا. كىملىك تەكشۈرتۈپ، ئاندىن كېيىن قولىنى ئېگىز كۆتۈرتۈپ رېنتگېنغا ئوخشاش ماۋۇ دوختۇرخانىلاردا ئىشلىتىدىغان نەرسىلەردىن ئۆتۈپ ئاندىن كېيىن كىرىمىزكەن. شۇنىڭ ئوڭ تەرىپىنى بوغۇپ ئۇيغۇر ماڭىدىغان، سول تەرىپىنى بوغۇپ بىر لىنىيىنى شۇ خەنزۇلار شەرتسىز، توسالغۇسىز ئۆتىدىغان قىلىپ لاھىيەلەپ قويغانىكەن.مۇخبىر: بۇنىڭغا نارازىلىق بىلدۈرگىلى بولمامدۇ شۇ شارائىتتا؟تىجارەتچى: ياق، ئۇندا قىلىدىغان بولۇپ قالساق، بەلكىم بىزنى ساقچىلار بىلەن تىركەشتى، قارشىلىق كۆرسەتتى، دەپ ئوق چىقىرىشىغا ياكى شۇلارنىڭ بولمىغاندا 15 كۈن قاماپ قويۇشىغا مەجبۇر بولۇپ قالىمىز. شۇڭا، بىزمۇ ھەئە ماقۇل، دىققەت قىلايلى، دەپ ، ھەتتا مەنمۇ ھودۇقۇپ قورقۇپ كەتتىم. ئۇ شارائىتتا ئۇنىڭغا پوزىتسىيە بىلدۈرۈپ، ئۇنىڭ بىلەن دەتالاش قىلىدىغان شارائىت يوق.بۇ تىجارەتچىنىڭ بىلدۈرۈشىچە، خوتەندە يولغا قويۇلغان قاتتىق ئامانلىق تەدبىرى بۇ رايوندىكى خىتاي پۇقرالىرىنىڭ تۇرمۇشىغا بەزى قۇلايسىزلىقلارنى پەيدا قىلىپ، ئۇلارنىڭ پىكرى ۋە نارازىلىقىنى قوزغىغان. شۇنىڭ بىلەن يەرلىك دائىرىلەر ئۇلارنىڭ يۇرتىغا كېتىپ قېلىشىنى توسۇش ئۈچۈن ئۇلارغا بۇ خىل ئالاھىدە ئىمتىيازلارنى چىقارغان.بىز پەيشەنبە كۈنى مەخسۇس خىتاي پۇقرالىرىغا ياسالغان يېشىل ئىشىك نىڭ ئەھۋالىنى سۈرۈشتۈرۈپ، خوتەندىكى يەرلىك ساقچى ئورگانلىرىغا تېلېفون قىلدۇق. خوتەندىكى بىر يەرلىك ساقچى خادىمى يېشىل ئىشىك نىڭ خىتاي پۇقرالىرىغا ياسالغانلىقىنى ئېتىراپ قىلىپ، بۇ يول خەنزۇلار ۋە قانۇن سىستېمىسىدىكىلەرنىڭ ئۆتۈشىگە ياسالغانلىقىنى بىلدۈردى.ساقچى: ئاۋۇ چازىدىكى گەپتۇ بۇ، چازىدا ئەمدى ماۋۇ قانۇن سىستېمىسىدىكى كىنىشكىسى بارلار ئۇدۇل ماڭىدۇ. قانۇن سىستېمىسىدا بولمىغان ماشىنىلار ماۋۇ بىخەتەرلىك تەكشۈرۈشكە كىرىپ، كىملىكىنى تەكشۈرتۈپ مۇنداق ماڭىدۇ.مۇخبىر: قانۇن سىستېمىسى دېگەندە بۇ ساقچىلارنى كۆرسىتەمدۇ ياكى سوت، تەپتىش، ئەدلىيە خادىملىرىنى ئۆز ئىچىگە ئالامدۇ؟ساقچى: ھەممىسى بار. تەپتىش ھەممىسى قېتىلىدۇ.مۇخبىر: ئۇلار ئۆتۈپ كېتىۋېرىدۇ؟ساقچى: ئاۋۇلار، خەنزۇلار ئاشۇ يەردىن ئۆتىدۇ. قالغانلارنى بىخەتەرلىك تەكشۈرۈشىدىن ئۆتكۈزۈپ، مۇنداق ماڭىدۇ.مۇخبىر: خەنزۇلارمۇ سول تەرەپتىن ئۆتۈپ كېتىۋېرىدۇ؟ساقچى: ھەئە، ئۇلارمۇ ئۇدۇل ئۆتىدۇ. ئۇ سول تەرەپتە ئەمەس. ئۇ ئۇدۇل ماڭىدىغان يول. قانۇن سىستېمىسىدىكىلەر شۇ يولدىن ئۆتىدۇ. لېكىن قانۇن سىستېمىسىدا ئەمەسلەر، ماشىنىنى تەكشۈرتكەچ، كىملىكنى ماشىنىغا سېلىپ ئۆتىدۇ. قانۇن سىستېمىسى ئەمەس خەنزۇلار ئۆتەپ كېتىۋېرىدۇ.مۇخبىر: ئۇيغۇرلارنىڭ ھەممىسى تەكشۈرتۈش كېرەكما؟ساقچى: ياق، ئۇيغۇرلارنىڭ ھەممىسى ئەمەس. قانۇن سىستېمىسىدا ئىشلەيدىغانلارلا ئۆتۈۋېرىدۇ. ئەمدى ئۇيغۇر، خەنزۇ دەپ ئايرىش بولۇپ، يول ئوڭ تەرەپتىن كەلگەنلەرگە جازىدا توساقلىق ئەينا. سول تەرەپتىكىلەرگە ئۇدۇل مېڭىشقا بولىدۇ، دەپ تاختاي چىقىرىغلىق. بۇ يولدىن خەنزۇلار ئۆتۈپ كېتىۋېرىدۇ.خوتەن خىتاي دائىرىلىرىنىڭ 3خىل كۈچلەر گە زەربە بېرىشتىكى نىشانلىق رايونى. يەرلىك دائىرىلەر 2016يىلى 28دېكابىر كۈنى قاراقاش ناھىيىسىدە، بۇ يىل 2ئايدا گۇما ناھىيىسىدە يۈز بەرگەن ھۇجۇم قىلىش ۋەقەلىرىنى باھانە قىلىپ، مەزكۇر رايوندا قاتتىق ئامانلىق تەدبىرلىرىنى يۈرگۈزگەن. بىراق بۇ تەدبىرلەر، كىشىلىك ھوقۇق تەشكىلاتلىرىنىڭ تەنقىدىگە ئۇچرىغان ئىدى. ئۇلار، خىتاي دائىرىلىرىنىڭ بۇ رايوندىكى ئامانلىق تەدبىرلىرىنىڭ كىشىلىك ئەركىنلىك ، دىنىي ئېتىقاد ۋە مەدەنىيەت ھوقۇقىغا ئېغىر زىيانكەشلىك قىلىۋاتقانلىقىنى ئىلگىرى سۈرۈپ كەلگەن. |
ئەتىيازدا بوۋىقىڭىزنى ئاپتاپسىندۇرغاندا... تەڭرىتاغ تورىئەتىياز كېلىشى بىلەن ئاتائانىلار بوۋىقىنى ئاپتاپسىندۇرۇشقا ئالدىرايدۇ، بوۋاقلار ئاپتاپسىندۇرۇلسا، ئۇلارنىڭ كالتىسىي تولۇقلىشىغا پايدىلىق. لېكىن نۇرغۇن بوۋاق ئاپتاپسىندۇرۇلۇپ ئۆيگە ئېلىپ كىرىلگەندىن كېيىن، بۇرنى قىچىشىدىغان، چۈشكۈرىدىغان، كۆزى قىزىرىپ قالىدىغان، كۆزى ۋە تېرىسى قىچىشىدىغان بولۇپ قالىدۇ. نەنجىڭ شەھەرلىك ئانابالىلار ساقلىقنى ساقلاش دوختۇرخانىسى، تېرە بۆلۈمىنىڭ مۇدىرى ما شياۋلىڭ مۇنداق دەپ ئەسكەرتتى: ئەتىيازدا تېرىنىڭ سېزىمچانلىقى ئېشىپ كېتىش رېئاكسىيەسى كۆپ يۈز بېرىدۇ، ئەتىياز ئاپتىپى ياز ئاپتىپىدىنمۇ كۈچلۈك بولىدۇ. شۇڭا ئاتائانىلار بوۋاقلىرىنى سىرىتقا ئېلىپ چىققاندا، بوۋاق تېرىسىنىڭ سېزىمچانلىقى ئېشىپ كېتىش رېئاكسىيەسى يۈز بېرىشتىن ساقلىنىشى ھەمدە ئاپتاپسىندۇرۇش ۋاقتىنى يېرىم سائەتتىن ئېشىپ كەتمەسلىكى كېرەك.بوۋاقلار تېرىسىنىڭ زەخمىلىنىشىدىن ساقلىنىش ئۈچۈن، ئاپتاپسىندۇرۇش ۋاقتىنى يېرىم سائەتتىن ئاشۇرۇۋەتمەسلىك، بالىغا نەملەشتۈرگۈچى دورا سۈركەپ قويۇش، ئاندىن كۆپرەك ئۇسسۇزلۇق بېرىش، مەخسۇس ئىشلىتىدىغان يۈز مىيى سۈركەپ قويۇش كېرەك. |
12 جەلتوقسان 09:45نۇرسۇلتان. قازاقپارات باستىقتار تاراپىنان جاسالعان قاتەلىكتەرگە كوز جۇمىپ قارامايمىز.بۇل مالىمدەمەنى ق ر ىشكى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ باسپا ءسوز قىزمەتى تاراتتى.باسپا ءسوز قىزمەتىنىڭ مالىمەتتەرىنە قاراعاندا، ق ر ءى ءى م قىزمەتكەرلەرگە جوعارى تالاپتار قوياتىن كۇردەلى ماماندىقتاردىڭ ءبىرى، ويتكەنى ادامداردىڭ تاعدىرى ولار قابىلداعان شەشىمدەرگە بايلانىستى بولادى. سوندىقتان ولار بەلگىلى ءبىر دارەجەدە قوعام مۇددەسىن بىلدىرەدى.قىزمەت نىسانى، مەملەكەتتىك قۇرىلىمدارعا دەگەن قاتىناس پوليتسەيلەرگە جوعارى تالاپ قويادى، ازاماتتار سىن كوزبەن قارايدى.بۇگىندە پوليتسيا قىزمەتكەرلەرىنىڭ قاتارىندا وزدەرىنىڭ قىزمەتتىك بورىشىن ادال اتقارىپ جۇرگەندەر از ەمەس. تاۋەلسىزدىك العاننان بەرى 1500 گە جۋىق قىزمەتكەر مەملەكەتتىك ناگرادالارعا يە بولدى، ونىڭ ىشىندە 131 پوليتسەي ءوز ءومىرىن قىزمەت جولىندا قۇربان ەتتى.الايدا، كەيبىر قىزمەتكەرلەر ءتارتىپ ساقشىسى بولا تۇرا، زاڭداردى بۇزادى. قاراپايىم سىپايىلىقتىڭ بولماۋى، ءتارتىپ پەن ازاماتتاردىڭ قۇقىقتارىن بۇزۋ، سىبايلاس جەمقورلىق جانە باسقا دا تەرىس قىلىقتار جاساۋ ىشكى ىستەر ورگاندارىندا قىزمەت ەتەتىن بارلىق ادامداردىڭ اتىنا كىر كەلتىرەدى.سوندىقتان پوليتسيا قىزمەتكەرلەرى ءتارتىپ پەن زاڭدىلىقتىڭ بۇزىلۋىنا جول بەرسە، ىشكى ىستەر مينيسترلىگىندە بۇل توتەنشە وقيعا رەتىندە قابىلدانادى.ولاردىڭ ىشىندە ورال قالاسىندا ۋچاسكەلىك پوليتسيا ينسپەكتورى كومەكشىسىنىڭ قاتىسۋىمەن بولعان ج ك و سالدارىنان ايەل ادامنىڭ قازا بولۋى، قىزىلوردا قالاسىندا پاترۋلدىك پوليتسيا ينسپەكتورىنىڭ ماس كۇيىندە قىزمەت اتقارىپ، قىزمەتتىك اۆتوكولىكتى باسقارۋى، نۇرسۇلتان قالاسىندا ەكى پاترۋلدىك پوليتسيا قىزمەتكەرىنە قاتىستى سوت ۇكىمىنىڭ شىعۋى سياقتى جاعدايلار بار.ىشكى ىستەر مينيسترلىگى ءتارتىپ بۇزۋشىلارعا عانا ەمەس، سونداياق ولاردىڭ باسشىلارىنا دا قاتاڭ شارالار قابىلداپ كەلدى جانە الداعى ۋاقىتتا دا سولاي بولادى.ولىممەن اياقتالعان جول كولىك وقيعاسى ءۇشىن جەرگىلىكتى پوليتسيا قىزمەتى مەن ورال قالاسى پوليتسيا باسقارماسىنىڭ باسشىلىعى تارتىپتىك جازاعا تارتىلدى، ال قىزمەتكەردىڭ تىكەلەي باسشىسى قىزمەتىنەن بوساتىلدى.قاراماعىنداعى قىزمەتكەردىڭ قىزمەتىنە ءتيىستى باقىلاۋ جاساماعانى ءۇشىن قىزىلوردا قالالىق ءى ءى ب پاترۋلدىك پوليتسيا باتالونى كومانديرىنىڭ ورىنباسارى لاۋازىمىنان بوساتىلدى جانە تاعى 3 باسشىعا، ونىڭ ىشىندە قىزىلوردا قالالىق پوليتسيا باسقارماسى باستىعىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارىنا قاتاڭ سوگىس جاريالاندى.ءتارتىپ بۇزۋشىلاردىڭ وزدەرى قىزمەتكە قايتا الۋ قۇقىعىنسىز ىشكى ىستەر ورگاندارىنان بىردەن بوساتىلدى.ءى ءى منىڭ وزىندىك قاۋىپسىزدىك دەپارتامەنتىنە كىنالى قىزمەتكەرلەردى قاتاڭ تارتىپتىك جاۋاپقا تارتۋ جونىندە ناقتى تاپسىرما بەرەمىن. بولىمشەلەردەگى زاڭدىلىق پەن ءتارتىپ ولاردىڭ باسشىلىعىنىڭ مىندەتى. ءبىز كىنالىلەردىڭ ەشبىرىنە كوز جۇما قارامايمىز جانە ايامايمىز! دەپ مالىمدەدى ىشكى ىستەر ءمينيسترى ەرلان تۇرعىمبايەۆ ءى ءى م قىزمەتتەرى مەن بولىمشەلەرىنىڭ باسشىلارىمەن وتكەن كەڭەستە.بۇعان دەيىن حابارلانعانداي، ءى ءى مدە سىبايلاس جەمقورلىققا جول بەرگەن قىزمەتكەرلەردىڭ باسشىلارىن جەكە جاۋاپقا تارتۋ پرينسيپى ەنگىزىلگەن.سونىمەن قاتار، كادرلىق وزگەرىستەر مەن اتتەستاتتاۋ كوميسسياسىنىڭ قورىتىندىسى بويىنشا اعىمداعى جىلى ورتالىق اپپارات جانە وڭىرلىك دەپارتامەنت قىزمەتتەرىنىڭ باسشىلىق قۇرامى 60 عا جاڭارتىلدى. |
قر پرەزيدەنتى يادرولىق قارۋسىز الەم قالىپتاستىرۋعا شاقىردىبەيسەنبى, 2 شىلدە 2020قاۋىپ ەتكەننەن ايتامىن 3062 0 پىكىر 1 قازان, 2015 ساعات 02:00قازاقستان پرەزيدەنتى ن.ءا.نازارباەۆتىڭ بۇۇ باس اسسامبلەياسىنىڭ 70سەسسياسىنىڭ جالپى دەباتىندا سويلەگەن سوزىدە يادرولىق قارۋسىز الەم قالىپتاستىرۋ ءىسىن ادامزاتتىڭ ءححى عاسىرداعى باستى ماقساتى ەتۋگە شاقىرامىن دەدى.قۇرمەتتى توراعا مىرزا!بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ 70 جىلدىق مەرەيتويى تۇسىندا بۇل ۇيىمنىڭ نەگىزىن قالاۋشىلار وعان قانداي تەرەڭ ماعىنا بەرگەنى جونىندە وي ءبولىسۋ ماڭىزدى.بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمى قازىردىڭ وزىندە جاھاندىق تۇرعىدان تاريحي ءمانى بار مىندەتتەردى ورىندادى.بىرىنشىدەن، پلانەتامىزدا ادامدار جەتپىس جىل بويى دۇنيەجۇزىلىك سوعىسسىز ءومىر ءسۇرىپ كەلەدى.ەكىنشىدەن، الەمدە اسا اۋقىمدى وتارسىزداندىرۋ جۇزەگە اسىرىلدى.بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىن 70 جىل بۇرىن ەلۋ ءبىر مەملەكەت قۇردى. ول كەزدە الەمنىڭ كوپ بولىگىن كولونيالار مەن تاۋەلدى ايماقتار الىپ جاتتى.بۇگىندە الەمدىك قوعامداستىقتا 193 تاۋەلسىز ەل بار.ۇشىنشىدەن، بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمى كۇن سايىنعى، قيىن، بىراق قاۋىپسىزدىك پەن دامۋ ءۇشىن بارشاعا قاجەتتى ۇنقاتىسۋدىڭ بۇكىلالەمدىك مىنبەرىنە اينالدى.ادامزات ودان ءوزىنىڭ ارالۋاندىقتاعى بىرلىگىن، ءبىزدىڭ عاجاپ بىرەگەي پلانەتامىزدىڭ تاعدىرىنا قاتىستىلىعىنىڭ ورتاقتىعىن سەزىنەدى.بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ نەگىزىن سالۋشىلار الداعى الىس بولاشاققا وي كوزىمەن قاراي ءبىلدى.الەم بۇگىندە ولاردىڭ باستامالارى مەن ورىندالعان ارمانىنىڭ جەمىسىن كورىپ وتىر.قازاقستان حالىقارالىق قاتىناستارداعى ءوزارا سەنىمدى قالپىنا كەلتىرۋگە، حالىقارالىق قۇقىقتىڭ نەگىزىندە بەيبىتشىلىك پەن قاۋىپسىزدىكتى نىعايتۋعا باعىتتالعان بارلىق باستامالاردى قولدايدى.جەتپىس جىل بويى الەمدىك قوعامداستىق اسكەري قاقتىعىستاردى اقىلعا قونىمدى شەشۋدىڭ ءتۇيىنىن تابۋعا تىرىسىپ كەلەدى.بىراق قاقتىعىستار ازايار ەمەس.ولار كەيبىر ەلدەردە مەملەكەتتىلىكتى كۇيرەتۋدىڭ سالدارىنان شەكتەن شىققان حالىقارالىق تەرروريزمگە ۇلاسۋدا.ادامزات سوعىستاردىڭ الدىن الۋ جانە قاقتىعىستاردىڭ سالدارىن ەڭسەرۋدىڭ ەسكىرگەن تاسىلدەرىنەن ولاردى ءمانماعىناسىز ەتەتىن جاڭا دامۋ ستراتەگياسىنا وتۋگە ءتيىس.ول ءۇشىن الىستاعى بولاشاققا باتىل كوز سالىپ، بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنا 100 جىل تولاتىن كەزدەگى الەمنىڭ قانداي بولاتىنىن كورە ءبىلۋىمىز كەرەك.مەن جەر بەتىندەگى وركەنيەت تاياۋداعى وتىز جىلدا سوعىستار مەن قاقتىعىستاردىڭ شيەلەنگەن ءتۇيىنىن دانالىقپەن تارقاتۋ ءۇشىن كۇشجىگەر تابا الاتىنىنا سەنىمدىمىن.ح عاسىردا ادامزاتتىڭ ەڭ باستى مىندەتى الەمدى سوعىس قاتەرىنەن مۇلدە ارىلتاتىن جانە ونىڭ سەبەپتەرىن جوياتىن ستراتەگيانى جۇزەگە اسىرۋ بولۋعا ءتيىس.سول ءۇشىن بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ ءجۇز جىلدىعىنا جاھاندىق ستراتەگيالىق باستاما 2045 جوسپارىن ازىرلەۋدى ۇسىنامىن.ونىڭ ءمانى بارلىق ۇلتتاردىڭ الەمدىك ينفراقۇرىلىمعا، رەسۋرستارعا جانە نارىقتارعا قول جەتكىزۋىنىڭ ءادىل شارتتارى نەگىزىندە الەمدىك دامۋدىڭ جاڭا ترەندىن قالىپتاستىرۋ، سونداياق ادامزاتتىڭ دامۋى ءۇشىن جالپىعا ورتاق جاۋاپكەرشىلىكتى ورنىقتىرۋ.ءبىرىنشى. مەن بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ ەكونوميكالىق جانە الەۋمەتتىك كەڭەسىن جاھاندىق دامۋ كەڭەسىنە اينالدىرۋدى ۇسىنامىن.ونىڭ قۇرامىنا بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمى باس اسسامبلەياسى سايلاعان مۇشە مەملەكەتتەرمەن قاتار بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ مامانداندىرىلعان مەكەمەلەرىنىڭ بارلىق باسشىلارى، سونىڭ ىشىندە حالىقارالىق ۆاليۋتا قورىنىڭ دا باسشىلارى ەنە الار ەدى.كەڭەسكە جاھاندىق ەكونوميكالىق رەتتەۋشىنىڭ مىندەتتەرى جۇكتەلۋگە ءتيىس.كەڭەس جۇزەگە اسىراتىن بۇكىلالەمدىك جوبالار جاھاندىق ەكونوميكالىق ءوسىم نۇكتەلەرىنە اينالا الادى.بۇل جاھاندىق داعدارىستار قاتەرىن ايتارلىقتاي ازايتۋعا، سونداياق مەملەكەتتەردىڭ ۇلتتىق ەكونوميكا جانە الەۋمەتتىك ساياسات ماسەلەلەرىندەگى جاۋاپكەرشىلىگىن كۇشەيتۋگە سەپتىگىن تيگىزەدى.جوباسى استانا ەكونوميكالىق فورۋمى اياسىندا قىزۋ تالقىلانىپ كەلە جاتقان داعدارىسقا قارسى دۇنيەجۇزىلىك جوسپار يدەياسى وتە وزەكتى بولىپ كورىنەدى.الەمدى الاڭداتىپ وتىرعان ماڭىزدى ماسەلەلەر تەرروريزم، مەملەكەتتەردىڭ كۇيرەۋى، كوشىقون جانە وزگە دە كەلەڭسىز قۇبىلىستار ەكونوميكالىق داعدارىستىڭ، كەدەيشىلىكتىڭ، ساۋاتسىزدىق پەن جۇمىسسىزدىقتىڭ سالدارلارى بولىپ تابىلادى.جاھاندىق داعدارىسپەن كۇرەستى قازىرگى كەزدە زاڭدىلىق، دەموكراتيالىلىق، باسەكەلەستىك، تيىمدىلىك جانە حالىقارالىق باقىلاۋ ۇستانىمدارىنا ساي كەلمەي وتىرعان ەميسسيا مەن الەمنىڭ رەزەرۆتىك ۆاليۋتالارى اينالىمىن رەتتەۋدەن باستاۋ قاجەت.حح عاسىردا الەمگە ساپالىق تۇرعىدان جاڭا قارجى قۇرالدارى كەرەك.جاھاندىق ورنىقتى دامۋ مەن ءوسىپوركەندەۋدىڭ ماقساتتارى مەن مىندەتتەرىنە ساي كەلەتىن ۇلت ۇستىلىك الەمدىك ۆاليۋتا ازىرلەۋ باعىتىنداعى بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنا مۇشە ەلدەردىڭ كۇشجىگەرىن بىرىكتىرۋ قاجەت.ەكىنشى. حيروسيما مەن ناگاساكيدى اتوم قارۋىمەن بومبالاۋدان سوڭ 70 جىل وتكەندە يادرولىق قارۋسىز الەم قالىپتاستىرۋ ءىسىن ادامزاتتىڭ ءححى عاسىرداعى باستى ماقساتى ەتۋگە شاقىرامىن.بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ يادرولىق قارۋدان ازات الەمگە قول جەتكىزۋ جونىندەگى جالپىعا ورتاق دەكلاراتسياسىن قابىلداۋدى ۇسىنامىن.قازاقستان يادرولىق پوليگوندى جاپقان جانە اۋقىمى جاعىنان ءتورتىنشى يادرولىق قارۋجاراقتان ءوز ەركىمەن باس تارتقان، سونداياق ورتالىق ازيادا يادروسىز ايماق قۇرعان تاريحتاعى تۇڭعىش ەل.يادرولىق قارۋسىز ايماقتى الەمنىڭ وزگە وڭىرلەرىندە، سونىڭ ىشىندە تاياۋ شىعىستا دا قۇرعان ءجون.يادرولىق دەرجاۆالار يادرولىق قارۋعا يەلىك ەتۋدەن باس تارتقان بارلىق ەلدەرگە كۇش قولدانباۋعا كەپىلدىك بەرۋگە ءتيىس.ءبىز يران يادرولىق باعدارلاماسى بويىنشا كەلىسسوزدەردىڭ ەكى راۋندىن 2013 جىلى الماتىدا وتكىزۋگە باستاماشى بولدىق.يران يادرولىق باعدارلاماسى بويىنشا جالپىنى قامتيتىن ءىسقيمىل جوسپارىنا قول قويىلۋىن قوشتايمىز.قازىرگى تاڭدا مەملەكەتتەردىڭ بەيبىت ماقساتتا قولدانىلاتىن اتومعا جانە يادرولىق وتىنعا كەمسىتۋسىز قول جەتكىزۋ قۇقىعىن كەپىلدەندىرۋ قاجەت.ناق وسى سەبەپتى ءبىز قازاقستاندا ماگاتەءنىڭ حالىقارالىق از بايىتىلعان ۋران بانكىن قۇرۋ تۋرالى كەلىسىمدى قولداپ، قول قويدىق.بۇل جاھاندىق اۋقىمداعى وقيعا.الەم ونى اتومدى قاۋىپسىز ءارى بەيبىت ماقساتتا قولدانۋدىڭ ماڭىزدى قادامى رەتىندە باعالاۋعا ءتيىس.سوندا اتوم ەنەرگەتيكاسىن دامىتقىسى كەلەتىن ەلدەر ءۇشىن ۋراندى وزدەرى بايىتۋدىڭ ەش قاجەتتىلىگى بولمايدى.جاھاندىق انتيادرولىق قوزعالىس قۇرۋ ماڭىزدى مىندەت بولىپ وتىر.جەر بەتىندەگى ءاربىر ادام يادرولىق سىناقتارعا تىيىم سالۋ ىسىنە ءوز ۇلەسىن قوسا الادى جانە سولاي بولۋعا ءتيىس.ءۇشىنشى. حالىقارالىق قۇقىقتىڭ قادىرىنىڭ ازايۋى مەن جاھاندىق ينستيتۋتتار ءرولىنىڭ السىرەۋى قاۋىپتى سىنقاتەر بولىپ وتىر.بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ جارعىسى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستار مەن اسكەري قاقتىعىستاردىڭ ميلليونداعان قۇرباندارىنىڭ قانىمەن جازىلعانىن ۇمىتپاۋ ماڭىزدى.ونىڭ باپتارىنىڭ، اسىرەسە، مەملەكەتتەردىڭ ەگەمەندىگى مەن اۋماقتىق تۇتاستىعىن قامتاماسىز ەتۋ جونىندەگى باپتارىنىڭ قانداي دا ءبىر بۇزىلۋى ادامزاتتى وتكەننىڭ قاسىرەتتى قاتەلىگىن قايتالاۋعا ۇرىندىرادى.سانكتسيالاردى بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ جارعىسى مەن حالىقارالىق قۇقىق نورمالارىنا قايشى كەلەتىن ارەكەت رەتىندە باعالاپ، ولاردىڭ ءوز بەتىمەن قولدانىلۋىن بولدىرماۋ قاجەت.ميلليونداعان ادامداردىڭ يگىلىگىنە اسەر ەتەتىن حالىقارالىق سانكتسيالار قولدانۋ قۇقىعى قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ ەرەكشە قۇزىرىندا بولۋعا ءتيىس دەپ سەنەمىن.بۇل قاعيداتتاردى ساقتاماۋ قازىرگى الەمدىك ءتارتىپتىڭ نەگىزدەرىن ىدىراتادى، قىرعيقاباق سوعىستىڭ سارقىنشاعىنا اينالادى.امبەباپ ۇيىم رەتىندە بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىن الماستىرا الاتىن بالاما جوق ەكەنىن اتاپ ايتقىم كەلەدى.ەلدەردىڭ وزدەرىنىڭ حالىقارالىق مىندەتتەمەلەرىن ورىنداۋى قازىرگى الەمدىك ءتارتىپتىڭ ەڭ باستى ماسەلەسى بولىپ قالا بەرەدى.قازاقستان ۋكراينا داعدارىسىن بەيبىت جولمەن رەتتەۋدى جانە مينسك كەلىسىمىن قاقتىعىسۋشى تاراپتاردىڭ تولىق ورىنداۋىن دايەكتى تۇردە جاقتاپ كەلەدى.قازىر بارلىق كۇشجىگەردى حالىقارالىق قاتىناستاردا ۇنقاتىسۋدى، ءوزارا تۇسىنىستىكتى جانە سەنىمدى قالپىنا كەلتىرۋگە جۇمىلدىرۋ كەرەك.سول ءۇشىن 2016 جىلى بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ حالىقارالىق قۇقىقتىڭ ارقاۋلىق قاعيداتتارىن بەكىتۋگە ارنالعان جوعارى دەڭگەيدەگى حالىقارالىق كونفەرەنتسياسىن شاقىرۋدى ۇسىنامىن.ءتورتىنشى. تەرروريزم مەن ءدىني ەكسترەميزمنىڭ قاۋپى جاھاندىق اۋقىمعا جايىلىپ بارادى.بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ قولداۋىمەن حالىقارالىق تەرروريزم مەن ەكسترەميزمگە قارسى تۇرا الاتىن بىرىڭعاي الەمدىك جەلى قۇرۋدى ۇسىنامىن.بۇل مىندەتتى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ تەرروريزممەن كۇرەس جونىندەگى ماسەلەنىڭ ءبارىن قامتيتىن قۇجاتىن ازىرلەپ، قابىلداۋ قاجەت.بەسىنشى. بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ بارشاعا ارنالعان تۇراقتى ەنەرگەتيكا باستاماسىن قولداۋ ءۇشىن استانادا 2017 جىلى بولاشاقتىڭ ەنەرگياسى تاقىرىبىمەن بۇكىلالەمدىك كورمە وتەدى.بارلىق مەملەكەتتەردى كورمەنى دايىنداۋعا جانە وتكىزۋگە قاتىسۋعا شاقىرامىز.بولاشاقتى ەسكەرىپ، ەكسپو2017 كورمەسى ينفراقۇرىلىمى نەگىزىندە استانادانبىرىككەن ۇلتتار ۇيىمى قولداۋىمەن جاسىل تەحنولوگيالاردى جانە ينۆەستيتسيالىق جوبالاردى دامىتۋ جونىندەگى حالىقارالىق ورتالىق اشۋدى ۇسىنامىن.بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ قولداۋىمەن جاڭا بولاشاق كونتسەپتسياسىن ازىرلەۋ جاھاندىق ستراتەگيالىق باستاما 2045 جوسپارىن جۇزەگە اسىرۋدىڭ العاشقى قادامى بولار ەدى.بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ قۇرىلعانىنا 70 جىل وتكەننەن كەيىنگى ادامزات دامۋىنداعى جاڭا كەزەڭنىڭ مىندەتتەرىن ناقتى ايقىنداۋ قاجەت. دەگەنىمىز يادرولىق، ەنەرگەتيكالىق، سۋ جانە ازىقتۇلىك قاۋىپسىزدىگى، سەنىم، ءوزارا تۇسىنىستىك جانە رەفورمالار.قازاقستان ەۋرازيا وڭىرىندەگى قاقتىعىسۋشى تاراپتاردى ءبىتىستىرۋ ءۇشىن ارااعايىندىق جاساۋعا كۇش سالىپ كەلەدى جانە كۇش سالا بەرمەك.اتالعان باعىتتار مەن قاعيداتتار قازاقستاننىڭ 201718 جىلداردا بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمى قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ تۇراقتى ەمەس مۇشەلىگىنە سايلانۋ ناۋقانىنا ارقاۋ بولىپ وتىر.70ءىنشى سەسسياعا قاتىسۋشىلاردىڭ بارلىعىن ءبىزدىڭ ەلىمىزدىڭ كانديداتۋراسىن قولداۋعا شاقىرامىن.70 جىل بۇرىن جەنەۆادا، جۇمىس ىستەۋدەن قالعان ۇلتتار ليگاسىنىڭ ورنىنا بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمى قۇرىلعان كەزدە ونىڭ شتابپاتەرىن نيۋيوركتە ورنالاستىرۋعا شەشىم قابىلداندى.بۇل سول كەزەڭدە حالىقارالىق قاتىناستار بويىنشا باتىس جارتى شارىنىڭ ءرولى ارتقاندىعىنا بايلانىستى بولعان ەدى.الەمدى دامىتۋ ورتالىعى كارى قۇرلىقتان جاڭا قۇرلىققا، ەۋروپادان جاھاندىق ورلەۋدىڭ جاڭا ورنى اقشقا، نيۋيورككە اۋىستى.سودان بەرى كوپ نارسە وزگەردى، الەم وزگەشە قالىپتاستى.ءححى عاسىردا دامۋ ورتالىعى الەمنىڭ ەڭ ۇلكەن كونتينەنتى عالامشار تۇرعىندارىنىڭ ۇشتەن ەكىسى مەكەندەيتىن، ءىرى رەسۋرستار شوعىرلانعان ازياعا قاراي ويىسادى.ازيانىڭ دامىپ كەلە جاتقان ەكونوميكالارىنىڭ قۋاتتى سەرپىنى جاھاندىق ۇدەرىستەردىڭ جاڭا سيپاتىن تانىتىپ وتىر.وسى ۇدەرىستى ەسكەرە وتىرىپ، مەملەكەتتەردىڭ ءوزارا قارىمقاتىناسىنا جاڭا سەرپىن بەرۋ ءۇشىن بۇل تاريحي مۇمكىندىكتى پايدالانۋدىڭ ماڭىزى زور.بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ شتابپاتەرىن ازياعا كوشىرۋ ماسەلەسىن ويلاستىرۋدى ۇسىنامىن.قازاقستاننىڭ باستامالارىن ۇلتتار قاۋىمداستىعى قابىلدايدى دەپ ۇمىتتەنەمىن.بوتاگوز تولەش: بۇل ءمۇسىننىڭ ابايعا ەش قاتىسى جوق!كوروناۆيرۋستى بولدىرماۋدىڭ جالعىز جولى وقشاۋلانۋۇكىمەتتىڭ ۇسىنىسى: 10 تامىز اباي كۇنى...قانات بىرلىكۇلى 29238زىكىريا زامانحانۇلى 38945 |
رەسەيدەن كەلەتىن يمپورت بەنزين شەكتەلدىرەسەيدەن كەلەتىن يمپورت جانارمايعا شەكتەۋ ەنگىزىلدىوسىعان دەيىن قازاقستان قاجەتتى جانارمايمەن ءوزىن قامتاماسىز ەتە الادى دەگەن پىكىردىڭ ءباسى باسىم بولىپ كەلگەن. ۇكىمەتتىڭ ەكونوميكالىق بلوگى بۇل پىكىردى ب پلان جاعدايىندا قولداناتىنىن ەندى دالەلدەدى.قازاقستان رەسەيدەن بەنزين، ديزەل وتىنى مەن اۆياكەروسيننىڭ يمپورتىنا ءۇش ايلىق تىيىم سالۋدى جوسپارلاپ وتىر، ءتيىستى جوبا قازىر مەملەكەتتىك ورگانداردا ماقۇلدانۋدا دەپ حابارلادى بۇگىن ەنەرگەتيكا مينيسترلىگىنىڭ ءباسپاسوز قىزمەتى.الەمنىڭ كوپتەگەن بولىگىنە تارالعان كوروناۆيرۋستىڭ ءورشۋى ەنەرگيا شىعىنىن ەداۋىر تومەندەتۋگە اكەلدى دەپ اتاپ ءوتتى ەنەرگەتيكا مينيسترلىگى.ءباسپاسوز قىزمەتىنىڭ اقپاراتىنا سايكەس، قازاقستانعا جەتكىزىلەتىن رەسەيلىك مۇناي ونىمدەرىنىڭ كولەمى قازاقستاننىڭ مۇناي وڭدەۋ زاۋىتتارىنىڭ تۇراقتى جۇمىسىنا ايتارلىقتاي اسەر ەتۋى مۇمكىن. ناتيجەسىندە، مۇنايدى قايتا وڭدەۋدىڭ تومەندەۋى جانە مۇناي ونىمدەرىنىڭ باسقا تۇرلەرىنىڭ جەتىسپەۋشىلىگىنە اكەلەدى.توتەنشە جاعدايدىڭ ەنگىزىلۋىنە بايلانىستى ەكونوميكانىڭ بارلىق سالاسىندا مۇناي ونىمدەرىن تۇتىنۋدىڭ تومەندەۋى بايقالا باستادى. سونداياق قازاقستاندىق مۇناي وڭدەۋ زاۋىتىنىڭ جابىلۋعا جول بەرمەۋ ءۇشىن مينيسترلىك قازاقستان رەسپۋبليكاسىنا مۇناي ونىمدەرىن جەتكىزۋدىڭ كەيبىر ماسەلەلەرى تۋرالى بۇيرىق جوباسىن ازىرلەدى، ونىڭ اياسىندا ىشكى نارىققا بەنزين، ديزەل وتىنى مەن اۆياتسيالىق وتىن اكەلۋگە ۋاقىتشا تىيىم سالىندى. بۇل شەشىم قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ىشكى نارىعىن قورعاۋ ءۇشىن قابىلداندى ، دەپ اتاپ ءوتتى ەنەرگەتيكا مينيسترلىگى.بۇل شەشىم قازاقستاندىق مۇناي وڭدەۋ زاۋىتتارىنىڭ قايتا وڭدەۋ قۋاتتىلىعىنىڭ تومەندەۋىنە جول بەرمەيدى. ءموزدەگى جۇمىس ورىندارىنىڭ قىسقارۋىنىڭ الدىن الادى.كارانتين جاعدايىندا مۇناي ونىمدەرىن تۇتىنۋ ەداۋىر تومەندەدى جانە قازاقستان ءوزىن قاجەتتى جانارمايمەن قامتاماسىز ەتە الادى.بۇل شارا مۇناي ونىمدەرىنىڭ باعاسىنا ەشقانداي اسەر ەتپەيدى دەپ سەندىردى ەنەرگەتيكا مينيسترلىگى. |
مىللەتپەرۋەر ئۇيغۇر ئوغلانى لۇتپۇللا مۇتەللىپنىڭ ھاياتىغا مۇناسىۋەتلىك سۆرەتلەرشىنجاڭ خەۋەرلىرى بوزقىر مۇنبىرى . . بوزقىر مۇنبىرى شىنجاڭ خەۋەرلىرى مىللەتپەرۋەر ئۇيغۇر ئوغلانى لۇتپۇللا مۇتەللىپنىڭ ھاياتىغا مۇناسىۋەتلىك سۆرەتلەرمەزكۇر يازما 5058 قېتىم كۆرۈلدىتېما: مىللەتپەرۋەر ئۇيغۇر ئوغلانى لۇتپۇللا مۇتەللىپنىڭ ھاياتىغا مۇناسىۋەتلىك سۆرەتلەر0 قەۋەت يوللانغان ۋاقت: 20110407 01:25مىللەتپەرۋەر ئۇيغۇر ئوغلانى لۇتپۇللا مۇتەللىپنىڭ ھاياتىغا مۇناسىۋەتلىك سۆرەتلەرئەسكەرتىش: بۇ يازما تەرىپىدىن نادىرلاندى201104081 قەۋەت يوللانغان ۋاقت: 20110407 15:08ھەي....مۇشۇنداق ئۇلۇغ ئەربابلىرىمىزنى كۆرەلمىگېنىمگە ئەجەپ ئۆكۈنىمەن.مانا شۇلار بىز ئۇيغۇرلارنىڭ ئەسلىنى كۆرسىتىپ بەرگۈچى كومپاس،بىزنىڭ ئۇلۇغ ئۇيغۇرلىرىمىز...........................2 قەۋەت يوللانغان ۋاقت: 20110407 19:50ياشلىق گۈلىدىن تۆكۈلىدۇ بىر يۇپۇرماق.لۇتپۇللا مۇتەللىپ ئۇيغۇر ھازىرقى زامان ئەدەبىياتىنىڭ ئاساسچىلىرىدىن بىرى، داڭلىق ئىنقىلابىي ۋەتەنپەرۋەر شائىر، جاھانگىرلىككە، فېئودالىزىمغا ۋە فاشىست مۇستەبىتچىلىككە قارشى كۈرەشتە ئاۋانگارت رول ئوينىغان قەھرىمان جەڭچى.لۇتپۇللا مۇتەللىپ 1922 يىلى 11 ئاينىڭ 16 كۈنى ئىلى ۋىلايىتىنىڭ نىلقا ناھىيىسىدە مەرىپەتپەرۋەر ئائىلىدە دۇنياغا كەلگەن. 1933 يىلى غۇلجا شەھىرىگە كېلىپ، تاتار باشلانغۇچ مەكتىپىدە ئوقۇدى. 1939 يىلى 8 ئايدا ئۈرۈمچىگە كېلىپ ئۆلكىلىك دارىلمۇئەللىمىندە ئۇقۇدى. 1942 يىلى 6 ئايدا شىنجاڭ گېزىتى نىڭ تەھرىرلىك خىزمىتىگە ئورۇنلاشتى. 1943 يىلى شېڭ سىىسەي ھۆكۈمىتى لۇتپۇللا مۇتەللىپنى تېخىمۇ قاتتىق نەزەربەنت قىلىش ئۈچۈن ئاقسۇغا يۆتكىۋەتتى. 1945 يىلى 9 ئاينىڭ 18 كۈنى ئازاتلىق يولىدا ئاقسۇدا مەرتلەرچە قۇربان بولدى.لۇتپۇللا مۇتەللىپ 1936 يىلنىڭ بېشىدا شېئىر يېزىشقا كىرىشكەنىدى. ئۇنىڭ دەسلەپكى شېئىرلىرى 1937 يىلدىن تارتىپ ئىلى گېزىتى دە ئەركىلەتمە ئىسمى لۇتۇننامى بىلەن ئېلان قىلىنىشقا باشلىدى. كېيىن شىنجاڭ گېزىتى دە خەلقىمگە، بۇ مېنىڭ ياش غۇنچە گۈلۈم ئېچىلاتتى، بىز شىنجاڭ ئوغۇل قىزلىرى، جۇڭگو پارتىزانلىرى، كۈرەش، جانان ئەيلەر، جۇڭگو، چوڭ كۈرەش قوينىدا، كۈرەش دولقۇنلىرى قاتارلىق شېئىرلارنى قاينام ئۆركىشى دېگەن تەخەللۇس بىلەن ئېلان قىلغان. لۇتپۇللا مۇتەللىپ شىنجاڭ گېزىتىدە تەھرىرلىك قىلىۋاتقان ۋاقىتتا ئەدەبىيات نەزىرىيىسىناملىق مەشھۇر ئەسىرىنى ئېلان قىلدى. ئۇ بۇ ۋاقىتتا ئۆلكىلىك ئۇيغۇر ئۇيۇشمىسىنىڭ سانايى نەفس سەنئەت ئۆمىكى نىڭ خىزمىتىگىمۇ ئاكتىپ قاتنىشىپ، چىمەنگۈل، كۆرەش قىزى، چىن مۇدەن ئابدۇرېھىم ئۆتكۈر بىلەن بىرلىشىپ يازغان، سامساق ئاكاڭ قاينايدۇ قاتارلىق سەھنە ئەسەرلىرىنى يازدى.لۇتپۇللا مۇتەللىپنىڭ ھاياتى ئىنقىلابى ھايات، ۋەتەننىڭ ئازاتلىقى ۋە خەلقنىڭ ھۈرلۈك، سائادىتى ئۈچۈن ھارماي تالماي كۈرەش قىلغان جەڭگىۋار ھايات. ئوت يۈرەك شائىر، ئىنقىلابىي جەڭچى ئۇيغۇر خەلقىنىڭ قەھرىمان ئوغلانى لۇتپۇللا مۇتەللىپ ئۆزىنىڭ قىسقىغىنا 23 يىللىق ھاياتىدا پەقەت 9 يىل ئەدەبىي ئىجادىيەت بىلەن شۇغۇللانغان بولسىمۇ، ئاز بولمىغان قىممەتلىك ئەسەرلەرنى يېزىپ، ۋەتىنى، خەلقىگە قالدۇرۇپ كەتتى. ئۇ يالغۇز شېئىر ئىجادىيىتى بىلەن شوغۇللىنىپلا قالماي، بەلكى دراما تىياتىر، ھېكايە، ئەدەبىي ئوبزور، نەسىر ۋە فېليەتون ئىجادىيىتى بىلەنمۇ ئاكتىپ شوغۇللىنىپ، ئۇيغۇر ھازىرقى زامان ئەدەبىياتىنىڭ تەرەققىياتى ئۈچۈن ئۆلمەس تۆھپە قوشتى.3 قەۋەت يوللانغان ۋاقت: 20110408 13:23مەن مەرھۇمنىڭ قەبرىسگە بارغانتىم بۇلتۇر ئاخسۇغا بارغاندا لىكىن .............كۆڭلۈم شۇنچىلىك يىرىم بوپ قايتىپ كەلدىم ، شۇنىڭدىن بىرى سەنئەتچىلەرنىڭ .تاپساڭ قەۋرەڭگە يۇپۇق ياپارمەن دېگەن ساختا ناخشىلىرغا ئۆچ بولۇپ قالدىم .4 قەۋەت يوللانغان ۋاقت: 20110408 17:06بۇ سۈرەتلەرنىڭ ناھايىتى ياخشى ساقلىنىش قىممىتى باركەن. لۇتپۇللا مۇتەللىپنىڭ ئىش ئىزلىرى بىلەن يەنە بىر قېتىم تونۇشۇپ چىققىنىمدىن تېخىمۇ خۇرسەن بولدۇم.لۇتپۇللا مۇتەللىپنىڭ 1941يىلى يېزىلغان شېرىراۋابىڭنى كۈرەش مۇقامىغا سازلىمىساڭ،كونا مۇقامىڭ،دوستۇم،قۇلاققا خوشياقماس.باغ ياساپ،گۈلللەر تېرىپ ،ياشناتمىساڭ،غازاڭلىققا بۇلبۇللار قانات قاقماس.5 قەۋەت يوللانغان ۋاقت: 20110408 17:36بۇ ئاداشقا فاشىستلار نېمە قىلغان بولغىيتتى ؟6 قەۋەت يوللانغان ۋاقت: 20110408 18:115ۋاق نامازى بارمىكەن بۇنىڭ؟7 قەۋەت يوللانغان ۋاقت: 20110408 19:20مىللىتىمىزنىڭ پەخىرلىك ئوغلانى ، ئوتيۈرەك شائىر لۇتپۇللا مۇتەللىپ قەلبىمىزدە مەڭگۈ ، سىلەرنىڭ ئۇشبۇ رەسىمىلەرنى ساقلاپ قويۇشىڭلارنى ئۈمىد قىلىمەن ....8 قەۋەت يوللانغان ۋاقت: 20110413 01:276قەۋەت قاۋۇل نىڭ يازمىسىغاقاينام ئۆركىشىنى ئوقۇپ چىقساڭ بىلىسەن.بۇنىڭ دىگەن گىپىڭگە جاۋاپنى.9 قەۋەت يوللانغان ۋاقت: 20110414 12:04قىززىق تە بىز بەش ۋاق ناماز ئوقۇغاننىڭ ھەممىسى ۋەتەن، خەلقىم دىيەلەرمۇ. لۇتپۇللانىڭ قىلغانلىرى بىلەن بەش ۋاق نامازنىڭ ھىچقانداق باغلىنىشلىقى يوقمىكىن دەيمىنا. ئالامەت ئادەملەر بار دە، ئادىمىيلىكنى بەش ۋاق ناماز بىلەن ئۆلچەيدىغان توۋا. 0.161264 5, :0531 04:57, 110187761 |
جاڭا داۋىردەگى پارتيانىڭ شينجياڭدى جونگە سالۋ جالپى جوباسىنىڭ شينجياڭداعى تابىستى امالياتى جونىندەگى جالپى شولۋ 5 گازەتىمىزدىڭ جالپىلىق اقپارات قۇرالدارى ءتىلشىسى ليۋ شياڭقوڭىر كۇز مول ءونىم الاتىن مەزگىل، قاعىلىق اۋدانى سايباق اۋىلى گۇلباق قىستاعىنىڭ تۇرعىنى گۇلنار مامەتتۇرسۇننىڭ ۇيىندەگىلەر ۇنەمى بىرگە وتىرىپ، جاڭعاق ساتقان، جۇمىس ىستەگەن كىرىستەرىن ەسەپتەپ، قالتالارىنىڭ تاعى قانشالىق قامپايعانىن قاراپ جاتادى.كىشكەنتاي جاڭعاق گۇلنار وتباسىن بىلتىر كەدەيلىكتەن ارىلتتى جاڭعاق ەگىپ، كاسىپورىن تومەنگى شەكتەن تۇسىرمەي ساتىپ العاندىقتان، ساتۋدان الاڭسىز بولدى؛ جاڭعاق ارشىپ، قىستاق قۇرعان زاۆودتا جۇمىس ىستەدى، كوپ ىستەسە كوپ الادى. وسى بىرنەشە جىلداعى ءار كىرىستى گۇلنار وتباسىنىڭ ەسەپ داپتەرىنە بۇگە شىگەسىنە دەيىن جازىپ قويعان.قىستاق تۇرعىندارىنىڭ شاعىن ەسەپ داپتەرىن جيناقتاساڭىز، شينجياڭنىڭ كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋىنىڭ ۇلكەن ەسەپ داپتەرىن كورگەندەي بولاسىز.شينجياڭ وتانىمىزدىڭ باتىس سولتۇستىك شەكارا وڭىرىنە ورنالاسقان، دامۋى سالىستىرمالى تۇردە كەنجە قالعان، كەدەي حالىق ءبىرشاما كوپ. اسىرەسە، وڭتۇستىك شينجياڭداعى 4 ايماق وبلىستىڭ كەدەيلىك دارەجەسى اۋىر، كەدەي حالىق ءۇش رايون، ءۇش وبلىستىڭ جارتىسىنا جۋىعىن ۇستاپ، ەڭ ماشاقاتتى تۇيىنگە اينالدى.پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ پارمەندى باسشىلىعىندا وسى بىرنەشە جىلدا شينجياڭدا كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋدىڭ ارىنى اسقاقتاپ، شەشۋشى شايقاستىڭ دابىل ءۇنى بارعان سايىن كۇشەيدى. نازاردى كەدەيلەردى دالمە ءدال سۇيەمەلدەۋگە، كەدەيلىكتەن دالمە ءدال ارىلتۋعا شوعىرلاندىرىپ، تۇتاس رايون جوعارىدان تومەنگە دەيىن بۇرىن سوڭدى بولماعان دەڭگەي جانە تەبىنمەن ءتىپتى دە ەكپىندەي شايقاسقا اتتانىپ، قامال الىپ، كەدەرگىلەردى الاستاپ، كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋدە، وركەندەتۋدە كورنەكتى ناتيجەگە جانە ماڭىزدى ىلگەرىلەۋشىلىككە قول جەتكىزدى.مەملەكەتتىڭ مىندەتىن ءوز مىندەتى سانادى، حالىقتىڭ تىلەگىن ءوز تىلەگىنە بالادى. تۇبەگەيلى جەڭىسكە جەتپەي استە شەپتەن شەگىنبەۋ دەيتىن اينىماس ۋادە مەن بىردە ءبىرىن قاتاردان قالدىرماۋ دەيتىن ايبىندى سەرت بارىسىندا ءار ۇلت بۇقاراسىنىڭ تابىس سەزىمى، باقىت سەزىمى، حاۋىپسىزدىك سەزىمى كورنەكتى نىعايدى. |
نېمە ئۈچۈن پەيغەمبەرئەلەيھىسسلامنى باشقا ھەرقانداق كىشىدىن بەكراق ياخشى كۆرۈش ۋاجىب بولىدۇ؟. شەئبان ئېيىنىڭ ئون بەشىنچى كۈنى ئاتالمىش تۈنەك كۈنىدە روزا تۇتۇشنىڭ ھۆكمى نېمە؟. شەئبان ئېيىدىكى بىدئەتلەر. شەئبان ئېيىنىڭ ئوتتۇرىئون بەشىنچى كېچىسى مەلۇم ئىبادەتلەرگە خاس قىلىنمىغان.. شەئبان ئېيىدا بىر ئاي تولۇق روزا تۇتۇش ياخشى كۆرۈلەمدۇ؟. مىراج كېچىسىدە پەيغەمبەرئەلەيھىسسالام پەرۋەردىگارىنى كۆرگەنمۇ؟. باشقىلارغا بولغان ئىشەنچىنىڭ يوقىلىشى، ئۇنىڭ سەۋەبلىرى ۋە ئۇنى تۈزىتىشنىڭ يوللىرى. زىنا قىلىش پىكرىگە قانداق تاقابىل تۇرۇش كېرەك. شەرئى يوللار بىلەن بوغۇزلانمىغان ھايۋانلارنىڭ تېرىسىدىن ئىشلەنگەن نەرسىلەرنى سىتېۋېلىش دۇرۇسمۇ؟. شەيتاننىڭ ئىنسانغا بولغان ئاداۋىتى. , , , , .جىمى ھەقھوقۇقلار ئىسلام سۇئالجاۋاب تور بېتىگە ساقلاپ قېلىنغان 19972013 : 97.44 |
قازاقستان 28 ناۋرىز، 2020ەلىمىزدىڭ تۇرعىندارىن كوروناۆيرۋسقا تەكسەرۋدى وليمپ كلينيكالىقدياگنوستيكالىق ورتالىعى قولعا الادى. ولاردىڭ مالىمەتىنشە، ەكسپرەسستەستتەن ءوتۋ قۇنى شامامەن 40005000 تەڭگە ارالىعىن قۇراماق.بۇل تەستتەن الدىمەن كوروناۆيرۋستى جۇقتىرعان ادامدارمەن جاقىن بايلانىستا بولعان ازاماتتار وتەدى. مۇنداي تۇرعىنداردى ساراپتامادان تەگىن وتكىزۋدى ءسابي قايىرىمدىلىق قورى موينىنا الىپ وتىر. ول ءۇشىن ازاماتتار وليمپ كدو رەسمي سايتىنداعى ارنايى ۇسىنىلعان انكەتانى تولتىرۋى كەرەك. سۇراقجاۋاپتى ەپيدەميولوگماماندار ساراپقا سالادى دا تەستتەن وتۋگە ءتيىس پاتسيەنتتەردى ىرىكتەيدى.ەكسپرەسستەستتىڭ العاشقى لەگى 50 مىڭ دانادان الدىمەن نۇرسۇلتان جانە الماتى قالالارىنا كەلىپ تۇسەدى. ارنايى سۇرىپتالعان ازاماتتار تەكسەرىلىپ بولعاننان كەيىن زەرتحانا تەستتى اقىلى نەگىزدە جۇرگىزە باستايدى، ونىڭ ۋاقىتى قوسىمشا حابارلانادى.اقىلى ەكسپرەسستەستتەر قازاقستاننىڭ بارلىق قالاسىندا جۇرگىزىلەتىن بولادى. ءوزىنىڭ ۆيرۋستان ساۋ ەكەنىنە مەديتسينالىق جولمەن كوز جەتكىزگىسى كەلگەن ادام قالاۋى بويىنشا اقىلى تەست تاپسىرىپ، تەكسەرىلە الادى. |
جاس تەلەجۋرناليست ءبىلۋى ءتيىس 10 قاعيدا3 ناۋرىز 00:06استانا. قازاقپارات كەشە سايتىمىزدا جاس تەلەجۋرناليست ءبىلۋى ءتيىس 30 قاعيدا ماقالاسىنىڭ العاشقى ءبولىمى جارىققا شىققان بولاتىن.بۇگىن 30 قاعيدانىڭ ەكىنشى وندىعىن جالعاستىرامىز: 1. بالالار: سۇحباتتى بالالاردان العان كەزدە وبەكتيۆتى بالانىڭ كورۋ ايماعىنا ورنالاستىرىپ، ءوزىڭىز وتىرىڭىز.2. ءتۇسىرىلىم بۇرىشتارى: ەگەر ءتۇسىرىلىم كەزىندە كامەرا ادامنان بيىك ورنالاسسا، سۇحبات بەرۋشىنى كىشىرەيتەدى، ال تومەن ورنالاسسا ۇلكەيتەدى. سوندىقتان، كامەرانى كورۋ ايماعىنا ورنالاستىرۋ قاجەت.3. تەكسەرىس: ءتۇسىرىلىم باستالماس بۇرىن ۆيدەو، دىبىستىڭ دۇرىستىعىن تەكسەرىڭىز. اياقتالعان سوڭ دا، قايتا تەكسەرىپ شىعۋدى ۇمىتپاڭىز.4. كامەرا ءوسى: بۇل ەكى ادامدى نە ەكى زاتتى بىرىكتىرەتىن، كوزگە كورىنبەيتىن سىزىق. سۇحبات كەزىندە كامەرا ءوسى كامەراداعى ەكى ادامنىڭ مۇرىن ۇستىنەن وتەدى. ءتۇسىرىلىم جانە مونتاج كەزىندە ءوستىڭ قيىلىسۋىنان ساقتانىڭىز.5. كەس كەستەيتىن كادرلار: ۇزاق ۋاقىتتى الاتىن ءتۇسىرىلىم كەزىندە بۇنداي كادرلار مىندەتتى تۇردە كەرەك. ويتكەنى، 10 مينۋت بويىنا سۇحبات بەرۋشىنىڭ بەتىن عانا تاماشالاۋ كورەرمەندى جالىقتىرىپ جىبەرەدى. مىسالى، دارىگەردى تۇسىرسەڭىز، ونىڭ اق حالاتىنا جازىلعان ەسىمىن، قولىن جاقىنداتۋ ارقىلى شاعىن كادرلار الۋعا بولادى.6. كەرەك ەمەس كادرلاردى قولدانباڭىز: جاۋاپ بەرمەيتىن بولساڭىز، كورەرمەنگە سۇراق قويماڭىز. مىسالى، جەلىنبەگەن ءبالىشتىڭ جاقىننان كورسەتتىڭىز دەلىك. ءسىز بۇل ارقىلى نە ايتقىڭىز كەلدى؟7. ينكوگنيتو: جەكە تۇلعا رەتىندە ءتۇرىن كورسەتپەۋدى جانە اتىن اتاماۋدى ءجون سانايتىن سۇحبات بەرۋشىلەر بار. بۇل كەزدە ەڭ قاراپايىم ءتاسىل ادامدى جارىققا قارسى قويۋ، ال ەڭ ءقاۋىپسىزى قابىرعاداعى ادام كولەڭكەسىن ءتۇسىرۋ.8. بليتس ساۋالناما: ءبىر تاقىرىپتا ادامداردىڭ پىكىرىن جيناۋ تاقىرىپتى اشا ءتۇسۋ ءۇشىن ماڭىزدى بولۋى مۇمكىن نەمەسە زەرتتەۋدىڭ ەرىنشەككە ءتان ءتاسىلى بولۋى دا عاجاپ ەمەس. ساۋالنامانى ءجيى قولدانباڭىز جانە ءار ادامعا سۇراقتاردى قوياردا بىردەي ءسوز تىركەستەرىن عانا قولدانىڭىز.9. ادامنىڭ ءسوزى پىكىردەن ءالداقايدا ماڭىزدى: كادردان تىس ماتىنگە قاراعاندا سۇحباتتان الىنعان ۇزىندىلەر الدەقايدا ماڭىزدى ءارى سەنىمدىرەك.10. ادام ەموتسياسى: ادام ەموتسياسى ءسىز كورسەتكىڭىز كەلگەن اسەردى تولىقتاي جەتكىزەدى. سوندىقتان، جانسز نىسانداردان گورى، ادامداردى ءجيى كادرعا العانىڭىز دۇرىس. جالعاسى بار... |
ئۇلار بۇ ئارقىلىق 2014يىلى خوڭكوڭدا يۈز بەرگەن ۋە كۈنلۈك ئىنقىلابى دەپ ئاتالغان بېيجىڭغا قارشى زور كۆلەملىك نامايىشنىڭ ئىككى يىللىقىنى خاتىرىلىگەن.فىرانسىيە ئاخبارات ئاگېنتلىقىنىڭ بۈگۈنكى بۇ ھەقتىكى خەۋىرىدە بايان قىلىنىشىچە، خاتىرە پائالىيىتىگە قېتىلغان خوڭكوڭلۇقلار، مەزكۇر نامايىشنىڭ خېلى كۆپ قىسىم خوڭكوڭلۇقلارنى ئويغاتقانلىقى، ئۇلارنىڭ جەمئىيەت ئالدىدىكى ۋە كەلگۈسى ئەۋلادلار ئالدىدىكى مەسئۇلىيەت تۇيغۇسىنى كۈچلەندۈرگەنلىكىنى، شۇڭا بۇ قېتىم مەزكۇر نامايىشنى خاتىرىلەشنى توغرا تاپقانلىقىنى بايان قىلغان.خەۋەردە يەنە دېيىلىشىچە، كۈنلۈك ئىنقىلابىنىڭ يېتەكچى ۋە ئاكتىپ ئىشتىراكچىلىرىدىن 3 نەپىرى يېقىندا خوڭكوڭ پارلامېنت سايلىمىدا غەلىبە قىلغان؛ بۇنىڭ بىلەن پارلامېنتتا خوڭكوڭ مۇستەقىللىقىنى تەشەببۇس قىلغۇچىلارغىمۇ ئورۇن تەككەن.ئۆتكەن يىلقى مەزكۇر نامايىشتا كىشىلەر ئەركىن سايلام ۋە بىر قاتار دېموكراتىك ئىسلاھاتلارنى تەلەپ قىلغان، خىتاي دەسلەپتە پەرۋا قىلمىغان، ئارقىدىن نامايىشچىلارغا ياش ئاقتۇرغۇچ گاز قوللانغان. بۇنىڭ بىلەن نامايىشچىلار قوشۇنى نەچچە ئون مىڭغا كېڭىيىپ، نامايىش ئىككى ئايدىن ئارتۇق داۋام قىلغان. |
پۇتىڭىز پۇرامدۇ؟ئىزدىنىش تورىئىزدىنىش مۇنبىرى ئۇيغۇر تىبابىتى پۇتىڭىز پۇرامدۇ؟ يوللانغان ۋاقتى 2009318 08:16:11پۇت تەرلەش ۋە سېسىق پۇراشنى داۋالاشنىڭ ئاددىي رېتسىپلىرىئۇيغۇر تېبابەت نەزىرىيسى بويچە بولغاندا ، خىلىتلارنىڭ بۇزۇلىشى ئومۇمىي بەدەن، قولتۇق ، چات ئارىلىق ۋە پۇتتا سېسىق پۇراق پەيدا قىلىدۇ. بۇنى ئۈزۈل كېسىل داۋالاشتا كېسەللىك سەۋەبى قايسى خىلىتنىڭ غالىپلىقىدىن بولسا شۇنىڭغا قارىتا بەدەننى نۇرمالسىز ماددىلاردىن تازىلاش ئۈچۈن مۇناسىپ تازىلىغۇچى سۈرگۈ دورىلىرىنى ئىشلىتىش بىلەن بىرگە سېرتىدىن مۇناسىپ چارىلەر قوللىنىلىدۇ، دەپ قارىلىدۇ.ئۆزى داۋالاشقا دىققەت قىلىدىغان ئىشلار:شەخسىي تازىلىققا دىققەت قىلىش، تېرىنى قۇرغاق تۇتۇش، پۇتنى پاكىز تۇتۇش كېرەك، بولسا پۇتنى كۈندە يۇيۇش، پايپاقنى دائىم ئالماشتۇرۇپ كىيىش كېرەك.تەنتەربىيە ئاياقلىرى، ساياھەت ئاياقلىرىغا ئوخشاش ھاۋا ئۆتكۈزمەيدىغان، پۇتنى ئوڭاي تەرلىتىدىغان ئاياقنى كىيمەسلىك كېرەك.سېسىق پۇراق پەيدا قىلىدىغان ئامىللارنى يوق قىلىش،يەنى پۇت تەرلەش، پۇت تەمرەتكىسى قاتارلىقلارنى ۋاقتىدا يوق قىلىش لازىم.ئوڭاي تەرلىتىدىغان يىمەكلىكلەرنى، مەسىلەن: لازامۇچ، زەنجىۋىل، خام سامساق قاتارلىقلارنى يىمەسلىك لازىم.روھى كەيپىياتنى كونترول قىلىش كېرەك، ھاياجانلىنىش ئادەمنى ئوڭاي تەرلىتىپ، پۇت تەرلەشنى كۈچەيتىۋېتىدۇ.پۇت تەرلەش ۋە سېسىق پۇراققا شىپا بولىدىغان ئاددىي رېتسىپلار: زەنجىۋېلدىن 50 گىرام ئىلىپ مۇناسىپ سۇدا قاينىتىپ زەمچىدىن 100 گىرامنى شۇ قايناتما ئۈستىگە سىلىپ ئىرىتىپ سەل سوۋىغاندىن كىيىن پۇت يۇيۇپ بىرىلىسە پۇت تەرلەش ۋە سېسىق پۇراشقا مەنپەئەت قىلىدۇ. يېڭىدىن ئۈزىۋىلىنغان پىدىگەنىڭ پوستىنى ھەر كۈنى بىر ئىككى قېتىم تاپانغا سۈركەپ بەرسە ،پۇت پۇراشنى يۇقۇتىدۇ . يازنىڭ تۇمۇز كۈنلىرىدە قۇم ئۈستىدە يالاڭئاياغ مېڭىپ بەرسە ،پۇت تەرلەشنەڭ ئالدىنى ئالغىلى بولىدۇ . ھەر دائىم پۇتى پۇرايدىغانلار پۇتىغا ھەر كۈنى بىر قانچە قېتىم ئاچچىقسۇ سۈركەپ بەرسە ،سېسىق پۇراق يوقىلىدۇ . ئاق تۇرۇپنى قاينىتىپ سۈيىدە پۇتىنى يۇيسا ،پۇت تەرلەشكە شىپا بولىدۇ . ئاچچىق سۇدىن 200مىللىمىتىر ئېلىپ ،1000مىلىمىتىر سۇغا ئارلاشتۇرۇپ كۈندە كەچتە پۇتىنى چىلاپ بەرسە ،پۇت تەرلەشنى تۈگىتىدۇ . ئاياغ كىيگەندە پۇتى تەرلەپ پۇرايدىغانلار ،ئازراق چاي ۋە تۇزنى جاۋۇرغا سېلىپ ،ئىسسىق سۇ قۇيۇپ ،سۇ تىمپۇراتۇرسى نورمال ھالەتكە كەلگەندە،پۇتنى بەش ئون مىنۇت چىلاپ ئۇۋىلاپ يۇسا ،پۇتتىكى پۇراق يوقايدۇ. كاۋاۋىچىن ۋە زەمچىنىڭ ھەر قايسىسىدىن 31گىرامنى ئېلىپ ،ئۇششاق سوقۇپ قاينىتىپ ،سۇۋۇغاندىن كىيىن ئۇنىڭ بىلەن بەدەن ياكى پۇت قوللار يۇيۇلسا ،پۇت قوللارنىڭ شەلۋەرەپ قىلىشى ،پۇت قول ئارلىقلىرى تەرلەش ، سېسىق پۇراش كېسىلىگە شىپا بولىدۇ . پۇت تەرلەشنى داۋالاشتا ئۇخلاشتىن ئىلگىرى پۇتنى يۇيۇپ ،يالپاقلانغان سامساقنى پۇت تەرلەيدىغان قىسىمغا سۈركەپ بەرسە بولىدۇ .پۇت تەرلەش يوقالغاندىن كىيىن يەنە ئۇدا 23ئاي سۈركەپ بېرىلسە ،تەرلەش پۇتۈنلەي يوقايدۇ .مۇھەممەت تۇرسۇن بىرزات80خالتا دۇككان شاگىرتى: كۆكيالمەنبە: 80خالتا ئۇيغۇر تېبابەت تورى: :.80.1.توي قىلمىغان قىزلاردىكى دانىخورەك ۋە ئادەت قالايمى...2.تېزراق ھامىلدار بولۇشنىڭ قانداق ياخشى چارىسى بار؟3.سۆزنەك باكتېريىسى مەزى بېزى كېسەللىكىنى كەلتۈرۈپ چ...4.نېمە سەۋەبتىن جىنسىي يول بوشاپ سېرتقا چىقىۋالىدۇ؟5.پۇت تەرلەش ۋە سېسىق پۇراشنى داۋالاشنىڭ ئاددىي رېتس...6.چاچنىڭ جانلىق ، پارقىراق بولىشى ئۈچۈن قانداق ياخشى...7.مەزى بېزى كېسەللىكلىرىنى ئۇيغۇر تېبابىتىدە تۈپتىن ...8. ئەرلىك ئاجىزلىقنى داۋالايدىغان دورا ئىلانلىر...9.ئوغۇل پەرزەنت كۆرۈشنىڭ ياخشى چارىسى بارمىدۇ؟10.قارامور قاراقېرىنقۇلاق بۆرەككە تاش چۈشۈشنىڭ ئال...11.ھامىلدارلىقتىن ساقلىنىشنىڭ قانداق بىخەتەر چارىلىرى...12.ئۇيغۇر تېبابەتچىلىكىنىڭ تەرەققىياتىغا نەزەر 113.سڭلىمنىڭ ئىشى توغرىسىدا مەسلىھەت سورىماقچى ئىدىم...14.ياشانغانلاردىكى دېۋەڭلىك مېڭە يېگىلەش كېسىلىگە...15.خامۇشلۇق روھىي كېسەللىكمۇ ياكى جىسمانىي كېسەللىك؟16.يۈزىگە مۇدۇر چىقىش بىلەن ئادەت قالايمىقان بولۇشنىڭ...17.ھامىلدارلىقتىن ساقلىنىش ئۈزۈكى سالدۇرسا نېمە سەۋەب...18.ھامىلدار ئاياللار قەۋزىيەتكە قارىتا قانداق چارە قى...19.داس بوشلۇقى ياللۇقى ئۈزۈلكېسىل ساقىيامدۇ؟21.ئۆپكە ياللۇقىغا مەنپەئەتلىك بىر قانچە رېتسىپلار22.پادىچى ئىشتان كېيىش زىيانلىقمۇ؟ يوللانغان ۋاقتى 2009318 11:46:44پۇتۇمنىڭ بارماقلېرى يېرىلىپ قىچىشىدۇ. بۇنىڭ داۋاسى نىمىكىن؟ يوللانغان ۋاقتى 2009318 12:30:13مامرانچىنىنى قاينىتىپ پۇتلىرىنى يۇيۇپ بەرسىلە! يوللانغان ۋاقتى 2009318 14:57:57ياز كۈنلىرى، باھانىلەر بىلەن پايپاق ئالماشتۇرماي ھەپتىدىن ئاشقاندا، پۇت يازلىق پۇرايدۇ، مەن پۈت كۆيگىدەك سۇ تەييارلاپ، يېرىم سائەتلەر چىلاپ قويسام بېسىلىپلا كېتىدۇ. يوللانغان ۋاقتى 2009318 17:41:56كۈچلۈك ئاچچىقسۇدىن بىر ئاز قۇيىۋەتسىلە!!007 يوللانغان ۋاقتى 2009318 17:54:07 يوللانغان ۋاقتى 2009318 17:59:11مامرانچىن دىگەن نىمە؟ يوللانغان ۋاقتى 2009318 18:32:57مىنىڭ پۇتۇمغۇ بۇرىمايدۇ، بىراق پۇتۇمنىڭ تىرنىقى گۆشنىڭ ئىچىگە ئۈسۈپ قېلىپ يىلدا بىر قانچە قېتىم تىرناقنى يۇلدۇرۋىتىمەن.123 يوللانغان ۋاقتى 2009319 10:28:47مىنىڭ ئىنىمنىڭ پۇتى بەكلا پۇرايتى،ئايىقىنى سالىدىغان بولسا ھەممىمىز سىرتقا قاچاتتۇق.كىيىن سېستىرا تۇققىنىمىز 10يۈەنگە بىر دورا ئېلىپ بېرىپتىكەن،پۇتنى پاكىز يۇيۇپ ،دورىنى سۈركەپ ،پۇتقا سۇلياۋ كىيىپ مەلۇم ۋاقىت تۇرغۇزغاندىن كېيىن سۇلياۋنى ئېلىۋېتىدىكەن.بىر نەچچە قېتىم ئىشلىتىپلا ئۈنۈمىنى كۆردى،ھازىر پۇتى قەتئىي پۇرىمايدۇ.لىكىن دەسلىپىدە پۇتىنىڭ تېرىسى سۇيۇلۇپ چۈشىدىكەنسۇيۇق،يېشىلغا مايىل دورىكەنتۇق،ئىسمىنى كۆرىۋالماپتىكەنمەن.ئۆيگە قايتقاندا كۆرۈپ تورداشلارغا دەپ بېرەي.راستىنلا ئۈنۈملۈك دورىكەن ئۇ! يوللانغان ۋاقتى 2009319 13:34:57پۇت قۇرغاقلىشىپ يېرىلسا نى ئېغىزدا مۇۋاپىق مىقداردا ئىلمان سۇغا ئارلاشتۇرۇپ پۇتنى يۇيسا پايدا قىلدۇ. يوللانغان ۋاقتى 2009320 19:06:49يېڭى رېتسىپلار چۈشكىلى تۇرۇپتۇ يوللانغان ۋاقتى 2009320 20:11:47ۋاي ۋۇي ي ي ي، ماۋۇ ئىزدىنىش پەشۋا پۇراپ كېتىپتۇ. يوللانغان ۋاقتى 2012919 19:11:319 قەۋەتتىكى نىڭ يازمىسىدىن نەقىلما تېمىنى ساقلىۋالاي،بۇ رېتسىپنى كۆرمىگەن بولاي. يوللانغان ۋاقتى 2012919 19:14:47پۇرىمايدىغان يېرىڭ قالماپتۇ ۋاي خەق يوللانغان ۋاقتى 2012920 11:51:04ئىزدىنىش ئېغىز پۇراش بىلەن پۇت پۇراشنىڭ چاڭگىلىدا قالدىمۇ نېمە؟: پۇتىڭىز پۇرامدۇ؟ |
ئىلىم بىلەن جىھاد مۇسۇلمانلار تورىئىلىم بىلەن جىھاد1,437 قېتىم ئوقۇلدى3 دۈشمەن: ئىسلامغا ۋە مۇسۇلمانلارغا قارشىلىق قىلىدىغان ئىنسانلار ۋە ئۇلارغا قارشى جىھادھەر كىشىگە مەلۇمكى، ئىسلامغا ۋە مۇسۇلمانلارغا قارشىلىق قىلىدىغانلار كاپىر، مۇناپىق ۋە مۇشرىكلار بولۇپ، ئۇلارغا قارشى جىھاد قىلىش پەرزدۇر. بۇ جىھاد ئۈچ تۈرلۈك بولىدۇ:ئىسلامنىڭ ۋە مۇسۇلمانلارنىڭ دۈشمەنلىرىگە قارشى قىلىنىدىغان جىھادنىڭ بىر تۈرى ئىلىم بىلەن قىلىنىدىغان جىھاددۇر. چۈنكى پۈتكۈل يامانلىقلارنىڭ سەۋەبى جاھالەتتۇر. ھەقكە يەتمەكچى بولغان كىشىنىڭ جاھالەتتىن قۇتۇلۇشى لازىم، ھەقنى يەتكۈزمەكچى بولغان كىشىنىڭمۇ كېرەكلىك ئىلىم بىلەن پۇختا قوراللىنىشى كېرەك. ئاللاھ تائالا مۇنداق دەيدۇ:ئىلمىي تەبلىغ ۋە ھېكمەتلىك دەۋەتنىڭ ئۈستىگە قۇرۇلغان ئىسلامىيەتتە تەبلىغ ۋە دەۋەت پائالىيىتىنىڭ ئىسمى ئىلىم بىلەن جىھاددۇر. بۇ قۇرئان كەرىمدە قۇرئان بىلەن جىھاد دەپ ئاتىلىدۇ. ئاللاھ تائالا مۇنداق دەيدۇ:كاپىرلارغا ئىتائەت قىلمىغىن ۋە ئۇلارغا قارشى قۇرئان بىلەن بۈيۈك جىھاد قىلغىن فۇرقان 2552.بۇ ئايەتتە قۇرئان بىلەن قىلىنغان جىھادنىڭ چوڭ جىھاد دېيىلىشى قۇرئاننىڭ ئىلىم بىلەن جىھاد قىلىشقا نەقەدەر ئەھمىيەت بەرگەنلىكىنى كۆرسىتىدۇ. چۈنكى قۇرئان بىلەن جىھاد قىلىش ئۇنىڭ ئىچىدىكى ئىلىمنى ئوتتۇرىغا قويۇش بىلەن، ئۇنىڭدىكى ھەق ۋە ھەقىقەتنى ھېچ نەرسىدىن قورقماستىن ۋە ھېچكىمدىن تارتىنماستىن ئۆز پېتى سۆزلەش بىلەن بولىدۇ. مانا بۇ بىر تۈرلۈك جىھاددۇر، ھەتتا چوڭ جىھاددۇر. رەسۇلۇللاھ ئەلەيھىسسالام بۇ ھەقتە مۇنداق دېگەن: زالىم ھۆكۈمراننىڭ ئالدىدا ھەقنى سۆزلەش چوڭ جىھاددۇر.تەبلىغ ۋە دەۋەت قىلىش ئەسناسىدا ھېكمەت ۋە چىرايلىق نەسىھەتنىڭ پايدىسى بولماي، قارشى تەرەپ بىلەن مۇنازىرىلىشىشكە توغرا كېلىپ قالغان تەقدىردە يۇقىرىدىكى ئايەتنىڭ مەزمۇنى بويىچە ئەڭ چىرايلىق رەۋىشتە مۇنازىرىلىشىش كېرەك. يەنى كاپىر، مۇناپىق ۋە مۇشرىكلارغا ھەقنى ئۇيغۇن زاماندا، ئىلمىي يوسۇندا، چىرايلىق رەۋىشتە، تاتلىق تىل بىلەن چۈشەندۈرۈش، زېرىكمەيتېرىكمەي يەتكۈزۈش كېرەك. خۇددى بىر كېسەل ئادەمنى داۋالىماقچى بولغان دوختۇردەك سوغۇققانلىق ۋە سەۋرچانلىق بىلەن ئەقلىي ۋە نەقلىي دەلىللەرنى ئوتتۇرىغا قويۇش لازىم. مانا بۇ ئۇلارغا قارشى قىلىنغان جىھادنىڭ بىر تۈرىدۇر. ئىبنى ماجە، فىتەن 4011. |
تۇركىستان ماڭىندا 63 ملرد تەڭگەنىڭ ينۆەستيتسيالىق جوباسى جۇزەگە اسىرىلادى . ەلارنا دۇنيەدەگى ەڭ ۇلكەن قازاق ءتىلدى امبەباب ينفورماتسيا ارناسى جولدانعان ۋاقىتى: 15:27 20200603 : :..633657420تۇركىستان. قازاقپارات تۇركىستان وبلىسىنىڭ اكىمى ءومىرزاق شوكەەۆ تۇركىستان قالاسىنىڭ اۋماعىندا ازىقتۇلىك بەلدەۋىن قالىپتاستىرۋ اياسىندا ىسكە اسىپ جاتقان جوبالارمەن تانىستى. قالادا ازىقتۇلىك بەلدەۋى قالىپتاستىرىلاتىنىن اتاپ ءوتتى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات ءتىلشىسى.جاڭبىرلاتىپ سۋارۋ ءادىسىن ەندىرۋگە بەل بۋعان شارۋاشىلىقتاردىڭ ءبىرى ىنتىماق اگرو ءجشسى 782 گا جەرگە بيداي مەن جۇگەرى ەگۋدى قولعا العان. شارۋالارمەن كەزدەسكەن ءوڭىر باسشىسى مۇنداعى جاس مامانداردى جۇمىسقا تارتىپ، جاڭا جوبانى جۇزەگە اسىرىپ جاتقانداردىڭ بەتالىسىنا وڭ باعاسىن بەردى.تۇركىستاننىڭ اينالاسىنا كانالدار قازىلىپ، سۋ كەلدى. جاڭبىرلاتىپ سۋارۋدىڭ تيىمدىلىگىن تۇسىنگەن شارۋالاردىڭ قاتارى كوبەيگەنى قۋانتادى. اپتاپ ىستىقتا ىرىسىن قارا جەردەن ىزدەگەن شارۋالار مەزگىلى جەتكەندە بەينەتىنىڭ زەينەتىن كورەدى. جاپپاي جۇرگىزىلگەن جاسىل بەلدەۋ شاڭدى جەل مەن داۋىلدان قورعانۋ ءۇشىن تابيعي توسقاۋىل رەتىندە جاسالۋدا. جاسىل جەلەككە بولەنىپ، قالاداعى اۋانى تازارتىپ، كليماتتى جۇمسارتادى، دەدى ءومىرزاق شوكەەۆ.تۇركىستان دالاسىنا اعىن سۋ كەلىپ، كەڭ القاپتاردىڭ ارناسى كەڭىگەلى بەرى تۇرعىندار جەردى ءتيىمدى پايدالانۋعا كوشكەن. مۇنداي ىلكىمدى ىسكە كورشى وڭىرلەر دە قىزىعۋشىلىق تانىتىپ وتىر.وبلىس اكىمىمەن كەزدەسكەن شارۋالار جاڭبىرلاتىپ سۋارۋ ءتاسىلىنىڭ ارتىقشىلىقتارىن ءتۇسىنىپ، قىرسىرىمەن تانىسۋعا جامبىل وبلىسىنىڭ سالا ماماندارىنىڭ ارنايى كەلگەنىن جەتكىزدى. بۇل ءوز كەزەگىندە جاڭا تەحنولوگيانىڭ تيىمدىلىگىن پايدالانىپ، ءناسىبىن كاسىپتەن تاۋىپ جۇرگەن شارۋالار قاتارىنىڭ كوبەيۋىنە ىقپال ەتىپ وتىر. ال، اشوك جاڭبىرلاتىپ سۋارۋ تەحنولوگياسىن 650 گا جەرگە ەندىرىپ، 10 مىڭ باسقا ارنالعان بورداقىلاۋ الاڭىن سالۋدى قولعا العان.وبلىستىق اۋىل شارۋاشىلىعى باسقارماسىنىڭ مالىمەتىنشە، جەرگىلىكتى شارۋالار اۋىل شارۋاشىلىعى كووپەراتيۆىن قۇرۋدا. ولار ارىق قازىپ، سۋ اكەلۋدىڭ ءتيىمسىز ەكەنىن ءتۇسىنىپ، اقشتان جاڭبىرلاتىپ سۋارۋ قوندىرعىسىن الدىرتىپ جاتىر. ارىس تۇركىستان كانالى ارقىلى سۋ بىرنەشە جۇيەمەن كەلەدى. ۇلكەن باسسەين سالىنىپ، قوندىرعىلارعا قۇبىر ارقىلى سۋ قۇيىلىپ تۇرادى. وسىلايشا اگرونومدار سۋدى ءۇش ەسەگە ۇنەمدەيدى. تەحنيكانىڭ قۇنىنىڭ 50ىن مەملەكەت سۋبسيديا رەتىندە تولەپ بەرەدى. مىڭداعان گەكتار القاپ سۋسىز قۋارىپ، وسى ۋاقىتقا دەيىن بوس جاتقان جەرلەردى قايتا جاندانۋىنان تۇركىستان قالاسىنىڭ اينالاسىندا ازىقتۇلىك بەلدەۋى قۇرىلدى.كەشەندى جوسپار بويىنشا قالا ماڭىندا 63 ملرد تەڭگەنىڭ 7 ءىرى ينۆەستيتسيالىق جوباسى جۇزەگە اسىرىلادى دەپ جوسپارلانىپ وتىر.كەلۋ قاينارى: :...?3119286219: اريو بالا قال 7 مينوتەمتيحان مەن وقۋشى قابىل 10 مينوتقايرات بار، قاراجات جوق 10 مينوتاستانا باسكەتبول كلۋب 10 مينوتەلوردادا دارىدارمەك با 16 مينوتوبلىس اكىمى: تۇركىستان 20 مينوتتوكيو2020 22 مينوتقىزىلوردا وبلىسىنا دار 30 مينوتتۇركىستان قالاسىندا 1،5 2 ساعاتقىرعىزستاننىڭ ەكسپرەزي 2 ساعاتسقودا پوليتسەيلەرگە جا 2 ساعات |
بەتكە ەرتە اجىم تۇسۋدەگى سەبەپتەركەلۋ قاينارى: شينجياڭ حالىق راديو ىستانسياسى 20170311 20:43:45سۇلۋلىقتى ءسۇيۋ ءارقانداي ايەل زاتىنىڭ تۋما قاسيەتى. ايەل زاتىنىڭ بارلىعى ايداي اپپاق جۇزىنە ەرتە اجىم ءتۇسۋدى قالامايدى. رەسەي شيپاگەرلىك ءىلىمى مىنبەسى اقپارات تورى بەتكە ەرتە اجىم ءتۇسۋدىڭ مىناداي سەبەپتەرىن جيناقتاپ، ايەلدەردىڭ بەت بولىمىندەگى ماسەلەدەن ساقتانىپ، سۇلۋ اجارىن ساقتاۋىن ەسكەرتەدى.مىنا سەبەپتەردەن بەتكە ەرتە ءاجىم تۇسەدى:1. ۇنەمى قانت قۇرامى وتە جوعارى ءتاتتى تاعامداردى جەۋالۋان ءتۇرلى ءتاتتى تاعامداردى ۇناتىپ جەۋ بەت تەرىسىن ەرتە قارتايتادى. قانت قۇرامى وتە جوعارى ءتاتتى ازىقتاردى جەۋ بەت تەرىسىنە اجىم تۇسۋدەگى باستى فاكتورلاردىڭ ءبىرى. ويتكەنى قانداعى قانت اسىلىندە بەلوكپەن بىرلەسىپ گليۋكوزيدتانىپ، سوڭىندا ءبىر ءتۇرلى زياندى زات ءبولىپ شىعارادى دا، وسى ءبولىنىپ شىققان زات تەرىدەگى گالوگەن بەلوك پەن سەرپىندى بەلوكتى ءبۇلدىرىپ، وسىدان بەتكە اجىم تۇسە باستايدى.2. مايدىڭ ءسىمىرىلۋى جەتكىلىكسىز بولۋدەنەدەگى ماي قۇرامى اسىپ كەتسە، دەنساۋلىققا زيان جەتكىزەدى. الايدا، دەنەگە لايىقتى ماي قۇرامى قاجەت. ويتكەنى ول انتيوكسيگەن مەن ۆيتاميندى سىمىرۋمەن ءبىر ۋاقىتتا، تەرىنىىڭ سەرپىمدىلىگىن ارتتىرادى.3. تەمەكى شەگۋتەمەكى شەگۋ وكپە مەن جۇرەكتى زاقىمداپ قالماستان، تەرىنىڭ قارتايۋىن تەزدەتەدى.4. ۇيقى جەتكىلىكسىز بولۋجەتكىلىكتى ۇيقى دەنەدەگى ءارقايسى جۇيەلەردىڭ قالپىنا كەلۋىندە وزىندىك رولى بار، ارينە، تەرىگە اسا پايدالى. ۇيقى جەتكىلىكتى بولماسا، تەرىنى ۇزاق ۋاقىت زاقىمداپ، تەرى ەرتە قارتايادى. |
مۇرات ايتەنوۆ: شىمكەنتتىڭ ءار ەكىنشى تۇرعىنى تاۋەلسىزدىك تۋماسىبۇگىن قالا اكىمى مۇرات ايتەنوۆ تىكەلەي ەفير ارقىلى وتكەن ەسەپتى كەزدەسۋدە بيىل قازاقستاننىڭ تاۋەلسىزدىگىنە 30 جىل تولىپ وتىرعانىن ايتىپ، وسى ۋاقىت ىشىندە ەلىمىز، ونىڭ ىشىندە شىمكەنت قالاسى كوپتەگەن جەتىستىككە قول جەتكىزگەنىنە توقتالىپ ءوتتى.2021 جىل تاۋەلسىزدىكتىڭ 30 جىلدىعى. وتكەنگە وي سالىپ، بۇگىنىمىزدى باعالاپ، كەلەشەككە جوسپار قۇراتىن ماڭىزدى جىل. ەلباسى نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى نازارباەۆتىڭ تاۋەلسىزدىككە قول جەتكىزىپ، مىقتى مەملەكەت قالىپتاستىرۋداعى ءرولىن اتاپ وتۋگە ءتيىسپىز. وتىز جىلدا قازاقستان ءبىر عاسىرعا بەرگىسىن وزگەرىستى باستان وتكەردى. ماسەلەسەن، شىمكەنتتىڭ ءوزىن الار بولساق، قالا حالقى 90شى جىلدارى 400 مىڭنان استام بولسا، قازىرگى تاڭدا ءبىر ميلليوننان اسىپ وتىر. ياعني، شىمكەنتتىڭ ءار ەكىنشى تۇرعىنى تاۋەلسىزدىك تۋماسى،دەدى اكىم.اكىمنىڭ بايانداماسىندا ايتىلعانداي شىمكەنت قالاسىندا وتىز جىل بۇرىن 69 مىڭ وقۋشىسى مەن 72 مەكتەپ بار بولعان بولسا، قازىر 223 مىڭ وقۋشى وقيتىن 178 مەكتەپ بار ەكەن. ال، قالا بيۋدجەتى 1991 جىلى 1 ملرد تەڭگە بولاتىن، كۇنى بۇگىنگە 463 ملرد تەڭگەنى قۇراپ وتىر. ءومىر ءسۇرۋ ۇزاقتىعى ون جىلعا ءوستى. 1991ءشى جىلدارى ورتاشا جاس 63،9 بولسا، قازىر 74،4 جاس. سونىمەن قاتار، قالانىڭ جولدارى 3،6 ەسەگە ۇلعايىپ، 3060 شاقىرىمعا جەتتى.ەندىگى جەردە تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ تۇعىرلى، مەملەكەتتىگىمىزدىڭ ماڭگىلىك بولۋى ارقايسىمىزعا بايلانىستى. |
29 2 2020، 7، 08:59بالا كوتەرۋ ٴۇشىن وقىلاتىن دۇعالار1. ەگەر ايەل ۇزاق ۋاقىت بالا سۇيە الماي جۇرسە، ەرلىزايىپتىلاردىڭ ەكەۋى دە كۇنىنە 3 نەمەسە 7 رەت ٴفاجر سۇرەسىن وقۋ كەرەك. 2. ەگەر ايەل كوپكە دەيىن بالا كوتەرە الماسا جانە بەدەۋلىك ٴقاۋىپى بولسا، ەر ادام 11 رەت ٴمۋززامميل سۇرەسىن وقىپ، وڭ الاقانىنا ٴبىر ۋىس قانت سالىپ، ٴار وقىعان سايىن ۇرلەپ، ايەلىنە بەرۋ كەرەك. نەمەسە ايەل ادام ٴبىر كۇن ورازا ۇستاپ، اۋىز اشاردا 77 رەت ٴمۋززامميل سۇرەسى وقىلعان ٴسۇتتى ٴىشۋ كەرەك. 3. ٴار نامازدان كەيىن تومەندەگى اياتتى وقۋ: وَزَكَرِيَّا...28.10.2016 11317 تولىعىراقبالام جامان بولماسىن دەسەڭىز...قاراپ تۇرساڭىز، ٴسابي كەزىندە بالالاردىڭ كەزدە ٴبرى جاقسى، ٴبارى ٴتاپتاتتى. بىلدىرلاعان بەيكۇنا جاراتىلىس! الايدا، جىلدار وتە كەلە بالاڭىزدىڭ بويىنان بەيادەپ سوزدەر مەن قىلىقتار بايقاپ قاپ جاتامىز. جالپى العاندا جامان تاربيە بەرمەگەن سياقتىسىز. ٴبىراق... جامان ادام قايدان شىعادى؟ وتىرىكشى قايدان شىقتى؟ بالا كەزىندە ٴسىز ونى ويناتىپ جاتىرمىن دەپ، من بەرمەي، الداي بەرەتىنسىز. قولىڭىزدا جوق بولسا دا، بالام بەرى كەلشى شوكالاد بەرەمىن دەپ وتىرىكتى كوپ ايتتىڭىز. قايدا كەتتىڭ؟...24.10.2016 4495 تولىعىراقبالا تاربيەسىندەگى 5 قاتەلىكبالانى ومىرگە اكەلگەن سوڭ وعان جاقسى تاربيە بەرىپ، ازامات ەتىپ ٴوسىرۋ ٴاربىر اتاانانىڭ مىندەتى. بالا تاربيەسى، ارينە، ايتا سالىپ، ىستەي سالاتىن وڭاي شارۋا ەمەس. وعان اكەشەشەنىڭ قانشاما ەڭبەگى، سابىرلىلىعى مەن توزىمدىلىگى قاجەت. بۇل تۇرعىدا بالا تاربيەلەۋدە كەلەسى قاتەلىكتەرگە كوبىسىمىز بوي الدىرىپ جاتامىز: 1. دورەكى بولۋ. ۇنەمى داۋىس كوتەرىپ، جەكىپ، ۇرسا بەرۋ بالانى تاربيەلەۋدە كومەكتەسەتىن ٴادىس ەمەس، كەرىسىنشە، بالانىڭ مەيىرىمسىز بولىپ وسۋىنە، كۇندەلىكتى ايعايشۋعا داعدىلانىپ...19.10.2016 5373 تولىعىراقبالاڭىز ٴۇشىن دۇعا جاساڭىزبالا اتااناعا امانات. بالانى باعىپقاعىپ، دۇرىس تاربيە بەرگەن ادامنىڭ الار سىيى مەن ساۋابى بار. ال، بالانىڭ ٴوزى دە، ول ٴومىر سۇرەتىن الەم دە اللانىكى. ونىڭ نەسىبەسى، دەنساۋلىعى، مىنەزقۇلقى مەن تاعدىرى اللادان. ٴار بالانىڭ ماڭدايىنا جازعان جازۋى بار. دەي تۇرعانمەن، كەز كەلگەن ادامنىڭ تاعدىرى ونىڭ العان تاربيەسىنە، وتباسىنا، تاڭداۋىنا تىكەلەي بايلانىستى. تاعدىردىڭ توقسان پايىزىن ادام ٴوز قولىمەن جاسايدى دەسەك ارتىق ايتقاندىق ەمەس. ال، اتاانانىڭ بالا تاعدىرىنا ىقپالى قانداي؟...08.10.2016 9026 تولىعىراقبالا تاربيەسىندەگى اكەنىڭ ٴرولىجۇزدەگەن ماماندىق، كاسىپ ٴتۇرى بار. ٴبىرى تەمىر جولىن قۇرايدى، باسقاسى ٴۇي سالادى، ٴۇشىنشىسى بيداي وسىرەدى، ٴتورتىنشىسى ادامداردى ەمدەيدى، بەسىنشىسى كيىم تىگەدى. سويتە تۇرا، كۇزەتشىدەن باستاپ مينيسترگە دەيىن بارلىق كاسىپ يەلەرىن الماستىرۋعا بولادى. ورنىن تولتىرۋعا بولمايتىن ٴبىر عانا ماماندىق بار. ول ۇلعا اكە بولۋ. اكە كورگەن تون پىشەر، اكەگە قاراپ ۇل وسەر، ٴبىر اكەنىڭ تاربيەسىن ٴجۇز مەكتەپ بەرە المايدى دەگەن ناقىلدار اكە ماماندىعىنىڭ قادىرقاسيەتىن ارتىق اۋىز...22.09.2016 4064 تولىعىراقمەن سەگىز اقىلدى ٴارى يماندى بالانى قالاي تاربيەلەدىم؟مەن ول ٴۇيدىڭ ۇلكەن قىزىمەن زاڭ مەكتەبىندە تانىستىم. ٴوزى وزات وقۋشى ٴارى قاري. ونىمەن قوسا اعىلشىن، اراب جانە مالاي تىلدەرىندە ەركىن سويلەيتىن قىز ٴوزىنىڭ جاسىنا سايكەس كەلمەيتىن 3 باعدارلاما بويىنشا ٴبىلىم الىپ ٴجۇر ەكەن. الدىنا ماقسات قويىپ، سول ماقساتتىڭ جولىندا تاباندىلىق تانىتا بىلەتىن قىز، وزگە 7 باۋىرلارى دا قاري ەكەنىن ايتقان كەزدە ولاردىڭ اناسىمەن تانىسسام دەگەن قىزىعۋشىلىعىم وياندى. شاريفا ماستۋرا ەسىمدى ورتا بويلى، قاراپايىم، بايسالدى كەلىنشەكتى جانە ونىڭ...12.09.2016 4342 تولىعىراقجالاڭاشتانعان ۇرپاقتىڭ تاربيەسىنە كىم كىنالى؟بۇگىندە ەركەكشە كيىنگەن، جالاڭباس، ماسكۇنەم ايەلدەرگە كوزىمىز ۇيرەنىپ بولدى. ٴقازىر كوشەدە دەنەسىنىڭ 50 پايىزدان استامى جالاڭاش جۇرگەن قىزداردى شاممەن ىزدەۋدىڭ قاجەتى جوق. ايەلدىڭ شاشىنا كۇن تيسە، قىزداردىڭ كىندىگىنە، ياعني اكەلەر ۇرپاعىنا ۋ تيەدى دەيدى. وسىنداي لاس جانە ۇياتسىزدىقتىڭ سالدارى وتباسىنداعى بەرەكەسىزدىككە، اجىراسۋلارعا اكەپ سوقتىرۋدا. جارتىلاي جالاڭاشتانۋ ٴۇردىسى ٴقازىر تەك ايەلدەردە عانا ەمەس، ەركەكتەر اراسىندا دا كەڭ تارالعان. ەرەسەك ەركەكتەر تىزەسىنەن تۇسكەن...23.08.2016 3319 تولىعىراقساليقالى بالا تاربيەلەۋدىڭ 7 امالىبالا بويىنا يسلام قۇندىلىقتارىن، شاريعات زاڭدارىن، ادامگەرشىلىك نەگىزدەرىن ٴسىڭىرۋ ماڭىزدى. جانە بۇل قازىرگىدەي قۇبىلما ۋاقىتتا وتە قيىن. بالانى قوعامنىڭ جاعىمسىز ىقپالىنان قورعاپ، بارىنشا دۇرىس جولعا باعىتتاۋ قاجەت. تومەندە بالانى نەعۇرلىم مەيىرىمدى، قايىرىمدى ەتىپ تاربيەلەۋ جولدارىن ۇسىنامىز: 1. بالاڭىزعا ەسىن بىلگەننەن باستاپ اللاعا قۇلشىلىق قىلۋدىڭ ماڭىزىن تۇسىندىرە باستاڭىز. سەبەبى ٴار اتاانانىڭ بالاسىنا ەڭ ٴبىرىنشى ۇيرەتۋى ٴتيىس دۇنيەسى وسى بولماق. 2. بالالارعا مەيىرىمدى...12.08.2016 7396 تولىعىراقبالانى نامازعا ۇيرەتۋگە 40 كەڭەسارداقتى پايعامبارىمىز مۇحاممەد س.ع.س. پەرزەنتتەردى نامازعا ۇيرەتۋ تۋراسىندا تومەندەگىدەي وسيەت ايتادى: بالالارىڭىز جەتى جاسقا كەلگەن شاقتا ناماز وقۋعا بۇيىرىڭدار. ولار ون جاسقا كەلگەندە ناماز وقىماسا، ۇرىڭدار. توسەكتە ولاردىڭ جاتىن ورنىن بولەك جاتقىزىڭدار. جاس بالالار باليعات جاسىنا جەتكەنگە دەيىن ولارعا ناماز وقۋ مىندەتتى ەمەس. ولارعا شاريعاتىمىزدا قۇلشىلىق جاساۋ بۇيرىق ەتىلمەگەن، ناماز پارىز ەمەس. حاديستە ۇكىم ەتىلگەندەي، بالالار سابىرلى، مەيىرىمدى، يبالى، يناباتتى...13.06.2016 15133 تولىعىراقبالانى رامازانعا قالاي دايىندايمىز؟ون ەكى ايدىڭ سۇلتانى قاسيەتتى رامازان ايىمەن قايتا قاۋىشار كۇن دە جاقىن قالدى. رامازان جاقسىلىق پەن بەرەكەت ٴھام مەيىرىمدىلىك ايى. قالىپتاسقان ادەت بويىنشا، ورازا ايى كەلىسىمەن كەيبىرىمىز ٴتاتتى دە ٴدامدى تاعامدار مەن سۋسىندار ساتىپ الىپ، ازىرلىگىمىزدى جاسايمىز. ال، ەندى كەيبىرىمىز دۇعاتىلەك ايتىپ، ٴناپىل ورازا تۇتىپ جانە قۇران ٴتيلاۋات ەتىپ دايىندىق كورەمىز. دەگەنمەن، وسى دايىندىقتار پەن ازىرلىكتەر كەزىندە ۇمىت قالاتىن ٴبىر ماڭىزدى جايت بار. ول رامازان ايى جايلى بالاعا تاربيە...25.05.2016 3828 تولىعىراق |
خىتاي ھەققىدە قارا تاشلىق كىتاب ئېلان قىلىندىزىمىستان تورىنىڭ تۈنۈگۈنكى خەۋىرىدە بىلدۈرۈلۈشىچە، خىتاينىڭ جىنايەتلىرى پاش قىلىنغان خىتاينىڭ دىنىي باستۇرۇشلىرى ھەققىدىكى قارا تاشلىق كىتاب ئىتالىيەدە نەشر قىلىنغان.مەزكۇر كىتاب زىمىستان تورىدا ئېلان قىلىنغان خىتاينىڭ جىنايەتلىرى ھەققىدىكى دوكلات ۋە ماقالىلەرنىڭ توپلىمى بولۇپ، خىتاينىڭ دىنىي باستۇرۇش قىلمىشلىرىنىڭ ھازىرقى ئەھۋالى يورۇتۇپ بېرىلگەن. كىتابنىڭ ئاپتورى ماسىمو ئىنتروۋىين خەلقئاراغا داڭلىق دىن جەمئىيەتشۇناسلىقى ئالىمى بولۇپ، ھازىر زىمىستان ژۇرنىلىنىڭ باش مۇھەررىرى ئىكەن.كىتابتا كوممۇنىزمنىڭ ئاللىبۇرۇن ئەسەرئەتىقىگە ئايلىنىپ قالغانلىقى، ئەمما خىتاينىڭ بارلىق دىنغا ئۆچمەنلىك بىلەن قارايدىغان بۇ تۈزۈلمىدىن ۋاز كەچمەي تۇرۇۋاتقانلىقى، بۇ سەۋەبلىك ھەرقايسى دىنلارنىڭ خىتاي دائىرىلىرىنىڭ ئوخشىمىغان دەرىجىدىكى باستۇرۇشىغا ئۇچراۋاتقانلىقى كۆرسىتىلگەن.خەۋەردە بىلدۈرۈلۈشىچە، مەركۇر كىتابتا خىتاينىڭ زىيانكەشلىكىگە ئۇچراۋاتقان دىنلار ئۈچ خىل تۈرگە ئايرىلغان بولۇپ، ئىسلام دىنى، خىرىستىيان دىنى، بۇددا دىنى قاتارلىق دىنلار قىزىل دەرىجىگە ئايرىلغان. شۇنداقلا خىتاينىڭ بۇ دىنلارنى ئىچكى جەھەتتىن قاتتىق كونترول قىلىپ كەلگەنلىكى ۋە ئوخشىمىغان دەرىجىدە باستۇرغانلىقى، فالۇن گۇمپىسىغا ئوخشاش دىنلارنى بولسا بىدئەت دىن دېگەن نام ئاستىدا ئاشكارا باستۇرۇپ كەلگەنلىكى چۈشەندۈرۈلگەن.خەۋەردە يەنە شەرقىي تۈركىستاندىكى جازا لاگېرلىرى سەۋەبلىك خىتاينىڭ جىنايى قىلمىشلىرى خەلقئاراغا ئاشكارىلىنىۋاتقان ۋە قىزىق نۇقتىغا ئايلىنىۋاتقان بىر پەيتتە بۇ كىتابنىڭ نەشر قىلىنىشىنىڭ مۇھىم ئەھمىيەتكە ئىگە ئىكەنلىكى تەكىتلەنگەن.بۇ خەۋەر 369 قېتىم كۆرۈلدى |
گۇگېل كۆزەينىكى كەلتۈرۈپ چىقارغان ئىجتىمائىي ئەنسىزلىكمەنبەسى:جۇڭگو ئۇيغۇرچە رادىيو تورى تەھرىر:ئابدۇخالىق ئەمەت يوللانغان ۋاقىت:20130828 11:00:26گۇگېل كۆزەينىكى ئاز بولمىغان تېخنىكا مۇۋەپپىقىيەتلىرىگە ۋە كەڭ دائىرىلىك قوللىنىش يوللىرىغا ئېرىشكەن بولسىمۇ، ئەمما ئۇنىڭ ئۇتۇق قازىنىشى ياكى مەغلۇب بولۇشىدىكى ھالقىلىق نۇقتا مۇنداق بىر مەسىلىگە باغلىنىشلىق بولۇشى مۇمكىن: سىز بىر ئاممىۋى سورۇندا بۇ كۆزەينەكنى تاقىۋالغان ۋاقتىڭىزدا، ئەتىراپتىكى كىشىلەردە قانداق ئىنكاس بولۇشى مۇمكىن؟ تۆۋەندە بىز تېخنىكا تاراتقۇسى بولغان دىكى ماقالىنى كۆرۈپ باقايلى، ئۇنىڭدابىر قاتار ئاچقۇچىلار نەشىرىدىكى گۇگېل كۆزەينىكىنى تاقاش سەرگۈزەشتىسى سۆزلەنگەن.1. ياخشى باشلىنىشئائىلىدىكى كۆڭۈل ئېچىش ئېھتىياجى سەۋەبلىك ئۆيگە نۇر كابىل تارتقۇزدۇم، بۇنىڭ ئۈچۈن تامدىن تۆشۈك ئېچىشىم كېرەك، شۇنىڭ بىلەن مەن دۇكىنىغا بېرىپ ئۈشكە سېتىۋالماقچى بولدۇم. پۇل يىغىش ئورنىدىكى چىرايلىق قىزچاق ماڭا:ئوھوي، بۇ ھېلىقى گۇگېل كۆزەينىكى شۇمۇ؟ تاقىۋالسا قانداق بولىدىكەن؟ بىر نەچچە يىلدىن كېيىن ھەممەيلەن ئۇنى سېتىۋالالامدۇ؟ دېدى. قارىماققا ئۇ بەكلا قىزىققاندەك قىلاتتى، يەنە كېلىپ ئۇنىڭ چۈشەنچىسىمۇ خېلى باركەن، ئاچقۇچىلار نەشىرىدىكى كۆزەينەكنىڭ باج قوشۇلغان باھاسى 1600 دوللار تەخمىنەن 9820 يۈەن ئىكەنلىكىنى ئاڭلىغاندا ئۇ چۆچۈپ كېتىپتىكەن. شۇڭا بۇ قېتىملىق ئۇچرىشىش خېلى يامان ئەمەس بولدى دېيىشكە بولىدۇ.دەل مەن بۇ دۇكانغا يېتىپ كېلەي دېگەندە، كۆزەينەكنىڭ توكى قالمىدى. پۇكەينىڭ ئارقىسىدا تۇرغان خوجايىن گۇمانلىنىش نەزىرى بىلەن ماڭا تىكىلىپ، تۈپتۈزلا قىلىپ مەندىن تاقىۋالغىنىڭ نېمە؟ دەپ سورىدى. ئۇ ئەزەلدىن گۇگېل كۆزەينىكىنى ئاڭلاپ باقماپتىكەن. مەن چۈشەندۈرۈشكە باشلىدىم: ئاددىيلا قىلىپ دېسەك، بۇ بېشىڭىزغا تاقىۋالىدىغان يانفۇن. بۇ ئارقىلىق قاتناش لىنىيەسىنى تەكشۈرگىلى، ئېلخەتلەرنى كۆرگىلى، يەنە تېلفۇن ئۇرغىلى بولىدۇ. ئەپسۇسلىنارلىقى، دۇكان خوجايىنىنىڭ ئەنسىرەيدىغىنى، مېنىڭ ئۇنى ئوغۇرلۇقچە سۈرەتكە تارتىۋېلىشىم ئىكەن. مەن ئۇنىڭغا باتارىيەدە ئاللىقاچان توك قالمىغانلىقىنى ئېيتساممۇ ئىشەنمىدى، ئەكسىچە ماڭا ئاچچىقلاپلا كەتتى. بۇ بەلكىم باش قىسمىغا تاقىۋالىدىغان ئېكراندا ئەسلىدىنلا مەۋجۇت بولغان مەسىلە بولسا كېرەك. تاقىۋېلىشقا ئەپلىك كومپيوتېرنىڭ باشلامچىسى سىتېۋ مان . ئۆتكەن يىلى فرانسىيەدىكى ۋاقتىدا، ماك دونالدنىڭ خىزمەتچىلىرى تەرىپىدىن تاياق يېگەن. ئۇنى ئۇرغان خىزمەتچىلەر باشقا خىزمەتچىلەر ۋە خېرىدارلارنىڭ شەخسىي مەخپىيەتلىكىنى قوغدىدۇق دېگەن. گەرچە بۇ ۋەقە بىر تىپىك مىسال بولسىمۇ، ئەمما ئۇ مۇنداق بىر مەسىلىنى چۈشەندۈرۈپ بەردى: گۇگېل ئەگەر بۇ كۆزەينەكنىڭ مودا مەھسۇلاتقا ئايلىنىشىنى ئۈمىد قىلسا، ئۇنداقتا چوقۇم بۇ مۇھىم مەسىلىنى ھەل قىلىشى كېرەك. نازارەت دوستانەلىشىپ كېتىۋاتقان بۇ جەمئىيەتتە، ئاممىۋى سورۇندا كامېراسى بار كۆزەينەك تاقاپ يۈرۈش چوقۇم نۇرغۇن كىشىلەرنىڭ شەخسىيىتىگە تەھدىت بولۇشى مۇمكىن.3. چىداپ تۇرغىلى بولماسلىقمەن ماي قاچىلاش پونكىتىدا ماي قاچىلاۋاتقاندا گۇگېل كۆزەينىكىنى تاقىۋالغان ئىدىم. پۇل تۆلەۋاتقىنىمدا، پۇل يىغقۇچىنىڭ ماڭا تىكىلىپ تۇرغانلىقىنى بايقىدىم. شۇ چاغدىكى مەنزىرە تولىمۇ تىمتاس ئىدى. ئوچۇقىنى ئېيتقاندا، مۇشۇ مەزگىللەردە مەن داۋاملىق گۇگېل كۆزەينىكىنى تاقىۋالسام ئۆزۈمنى ئەركىن ھېس قىلالمايدىغان بولۇپ قالدىم، شۇڭا ئادەتتە سىرتلارغا تاقاپ چىقمايدىغان بولدۇم. مەن سىرتتا ئۇچراشقان ئادەملەر ئارىسىدا، بەزىلەر ئۆزىنى تەھدىتكە ئۇچرىغاندەك ھېس قىلىشىدىكەن، بىر نەچچەيلەن ئۇنىڭغا قىزىقتى، يەنە بەزىلەر ئۇنى ئەھمىيەتسىز دەپ قارايدىكەن. ئەمما ھەممە ئادەم دېگۈدەك بۇنى تاقىۋالغان ئادەمنى كىتاب خالتىسى دەپ قارايدىكەن. نەچچە يىلنىڭ ئالدىدا بىر ژۇرنالنىڭ مۇقاۋىسىغا داڭلىق كىنو ئارتىسى نىڭ كۆك چىش نائۇشنىك تاقاپ چۈشكەن سۈرىتى بېسىلغان، چۈشەندۈرۈشىگە نائۇشنىكىڭىزنى تاشلىۋېتىڭ دەپ يېزىلغان. ھازىرقى گۇگېل كۆزەينىكى دەل كېيىنكى بىر دەۋردىكى كۆك چىش بولۇپ قالىدۇ، يەنى ئۇ ئەسلىدىنلا بىر قوشۇمچە زاپچاس، يەنە كېلىپ ئۇنىڭ ئۈچۈن 1500 دوللار خەجلەيسىز.4. ئۆيدە بولسا قانداق بولماقچى؟ئاممىۋى سورۇندا گۇگېل كۆزەينىكى تاقىۋالسام ئەركىن بولالمايدىكەن دەپ، ئۆيدىلا تاقايدىغان بولدۇم. نەتىجە ئوخشاشلا بولدى، ئايالىم بۇ قىلىقىمغا پەقەتلا چىداپ تۇرالمىدى. كۆزىڭىزگە ئېكراندىن بىرنى ئېسىۋالسىڭىز، تەبىئىيلا باشقىلارنىڭ گۇمانىنى قوزغاپ قويىسىز، ھەتتاكى ئەڭ يېقىن سۆيگىنىڭىزمۇ سىزدىن گۇمان قىلىدۇ. بەزىدە ئايالىمغا تىكىلىپ تۇرساممۇ، ئۇ مېنىڭ دىققىتىمنىڭ باشقا ئىشلارغا چېچىلىۋاتقانلىقىدىن گۇمان قىلىدۇ. راستىنى ئېيتقاندا، بەزىدە مەن كۆزەينەك تاقىمىساممۇ دىققىتىم چېچىلىدۇ، كۆزەينەكنى تاقىۋالسام باشقىلارنىڭ گۇمان قىلىشى تۇرغانلار گەپ. دادام بىلەن ئۇنىڭ قىز دوستى كەچلىك تاماققا كەلگەندە، مەن ئۇلارنىڭ يانفۇنىغا نى قاچىلاپ بەردىم، ئاندىن ئۇلار بىلەن سىنلىق پاراڭلاشتىم. ئەمما ئېكراندا كۆرۈنگىنى مېنىڭ چىرايىم بولماستىن، مەن كۆزەينىكىم ئارقىلىق كۆرىۋاتقان نەرسىلەر بولدى. دېسەمدېمىسەم ئۇلار بۇنداق پاراڭلىشىشنى تازا ياقتۇرمايدۇ. باشقىلارنى ئۆزىنىڭ گۇگېل كۆزەينىكىگە ئېھتىياجلىق ئىكەنلىكىگە ئىشەندۈرۈش ئانچە ئاسان ئەمەس. گۇگېل يېقىندىن بېرى بىر قىسىم ئېلان فىلىملىرىنى ئىشلەپ، كىشىلەرگە بۇ ئۈسكۈنىنى قانداق ئىشلىتىش كېرەكلىكىنى ئۆگىتىۋاتىدۇ، بەلكىم بۇنىڭ ئۈنۈمى بولىشى مۇمكىن. ئەپسۇسلىنارلىقى، نۇرغۇن كىشىلەر ئۇنى تاقىۋالغۇچىلار يېنىدىكى ئادەملەرگە سەل قارايدۇ، ئاممىۋى سورۇنلاردا شەخىسىيىتىمىز دەخلىتەرۇزغا ئۇچرايدۇ دەپ قارايدۇ. بۇ خىل يامان تەسىرنى يوقاتماق ھەقىقەتەن ئاسان ئەمەس. |
ەستە جوق ەسكى زاماندا ءبىر تەڭىز سۇلۋى ءومىر ءسۇرىپتى دەسەدى. ايدان اسەم، كۇننەن كوركەم كەلبەتىنە قاراعان جان كوزىن الا الماي قالادى ەكەن. بىراق تاكاپپار ارۋ ادام بالاسىن مەنسىنبەپتى. عايىپتان تايىپ بىرەۋ وزىنە قاراي بەتتەسە، سۋعا سۇڭگىپ جوعالادى.قۇرىلعان تورعا دا تۇسپەيدى. ەشقانداي اقىننىڭ جىرى، باتىردىڭ سەرتى سۇلۋدىڭ جۇرەگىن جىبىتە الماپتى. ءبىر كۇنى تاڭ الەتىندە سول وزەنگە گەراكل كەلىپ جۋىنادى. سىمباتتى جىگىتتىڭ كوركى كوزىن ارباعان سۇلۋ اڭتاڭ قالىپتا تۇرىپ قالادى. ال باتىر جىگىت قىزدى بايقامايدى دا، جۋىنىپ الىپ ارتىنا قاراماي كەتە بەرەدى. جۇرەگى كەۋدەسىنە سىيماي جانىن ورتەگەن سۇلۋ قىز جانارى مولدىرەپ ايدىننىڭ جاعاسىندا قالا بارىپتى. سودان قايتىپ سۋعا سۇڭگىمەي، عاشىعىن كۇتكەن ادەمى گۇلگە اينالىپتى. تۇڭعيىقگۇل تۋرالى وسىنداي اڭىز بار.سولتۇستىك جانە ورتالىق امەريكادا، گاۆاي ارالدارىندا جانە اۋستراليا، جاپونيا، قىتاي مەن ءۇندىستاندا، فيليپپيندە عانا وسەتىن وسى عاجايىپ گۇلدى اتىراۋ وبلىسىنىڭ قۇرمانعازى اۋدانىنداعى قيعاش وزەنىنە بارساڭىز كورە الاسىز. اسىرەسە تامىز ايىندا كول بەتى كەرەمەت سۇلۋلىققا بولەنىپ، القىزىل گۇلدەردىڭ الاڭىنا اينالادى. سوڭعى جىلدارى قيعاشقا تەك وسى تۇڭعيىقگۇلدى تاماشالاۋ ءۇشىن باراتىن تۋريستەردىڭ قاتارى كوبەيگەن. پلانەتا. تۋريستىك كومپانياسىنىڭ باسشىسى روزا بەكەنوۆا: اتىراۋ وبلىسىندا بۇل گۇل جەتى جىلدان بەرى وسەدى، دەيدى. مامانداردىڭ ايتۋىنشا، بىزگە رەسەيدىڭ استراحان وبلىسىنان كەلگەن. وبلىستىق اڭشىلار مەن بالىقشىلار قوعامىمەن بىرلەسىپ تۇڭعيىقگۇل القابىنا تۋريستىك باعىت اشتىق. وتكەن جىلى 30دان استام تۋريست بارىپ قيعاش وزەنىنىڭ عاجاپ تابيعاتىن كورىپ كەلدى. ءبىر قيىنى، اتىراۋاستراحان تاس جولىنىڭ قازىرگى جاعدايى بۇل تۋريستىك باعىتتى وركەندەتۋگە قولبايلاۋ بولىپ وتىر.كۇنمەن بىرگە ويانىپ قاۋىزىن اشىپ، كۇن باتقاندا ۇيقىعا كەتەتىن تۇڭعيىقگۇل بيىل دا قيعاش بويىن اسەمدىككە بولەپ تۇر. |
13 شىلدە 17:03نۇر سۇلتان. قازاقپارات كۇلتوبە قالاشىعىنا جۇرگىزىلىپ جاتقان ارحەولوگيالىق زەرتتەۋ جۇمىستارى بارىسىندا ەرتەدەگى حالىقتىڭ جاڭا جادىگەرلەرى تابىلىپ جاتىر.تۇركىستان قالاسىنداعى ارحەولوگيالىق زەرتتەۋ جۇمىستارىن قازاق عىلىمي زەرتتەۋ مادەنيەت ينستيتۋتى جۇرگىزۋدە.تاياۋ كۇندەرى وڭتۇستىك قازاقستانداعى ەسكەرتكىشتەردىڭ سيرەك كەزدەسەتىن ساناتىنا جاتاتىن جانە قازاقتىڭ ەرتەدەگى ءداستۇرلى زەرگەرلىك بۇيىمىن زەرتتەۋدە ەرەكشە ماڭىزى بار زەرگەرلىك قۇرالدار تابىلدى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات ءتىلشىسى.قازاق عىلىمي زەرتتەۋ مادەنيەت ينستيتۋتى جوباسىنىڭ عىلىمي قىزمەتكەرى، ارحەولوگ ءارى رەستاۆراتور رۋسلان شەربايەۆتىڭ ايتۋىنشا، كۇلتوبەلىك زەرگەرلىك قۇرالداردىڭ ەكى ءتۇرى بار.زەرگەرلىك قۇرالدار، ع.ولار ويۋ ورنەك پەن زەر سالۋعا ارنالعان ناقىشتاۋشى قۇرالدار. ونىڭ ءبىرى تەمىردەن جاسالعان، ايتارلىقتاي نىعىز، ۇزىندىعى 12 س م، ءتۇبى ۇشكىرلەنگەن. ەكىنشىسى مىستان جاسالعان، ءىشى قۋىس. قۇرالداردىڭ بەتكى تۇسى پايداعا جاراپ بولعانىن كورسەتەدى. بۇل قۇرالدى تۇركىستاندىق زەرگەردىڭ ۇزاق ۋاقىت بويى قولدانعانى بايقالادى، دەيدى ول.ارحەولوگ ءارى رەستاۆراتور رۋسلان شەربايەۆ زەرگەرلىك قۇرالداردى كامەرالدى ادىسپەن وڭدەۋدەكۇلتوبە قالاشىعىنىڭ زەرگەرلىك بۇيىمدارىنىڭ كوللەكسياسى جەتكىلىكتى دەڭگەيدە بىرەگەي. وندا قاڭلىلار داۋىرىنە جاتاتىن ەرتەدەگى پوليحرومدى ستيلدەگى ۇلگىلەر بار. ارحەولوگيالىق قازبا جۇمىستارى كەزىندە كوللەكسيا ەجەلگى جانە كەيىنگى ورتا عاسىرلارداعى زەرگەرلىك ونەر جادىگەرلەرىمەن تولىقتىرىلىپ وتىرادى. بۇل التىن، كۇمىس، قولا مەن مىستان جاسالعان بۇيىمدار تانىمال قازاقستاندىق ەتنوگراف ش. ج. توقتابايەۆتىڭ سوزىمەن ايتقاندا ەتنوستىڭ ۇلتتىق ەرەكشەلىگىن تەرەڭ كورسەتە وتىرىپ، ءوزىن ءوزى شىعارماشىلىق تۇرعىدا تانىتۋ ءتۇرى. قازاقتاردىڭ وزگە دە ءداستۇرلى كاسىبىنە قاراعاندا زەرگەرلىك ونەر ءومىردىڭ ءوزى كورسەتىپ وتىرعانداي ەڭ ومىرشەڭ ءارى قاجەت ەتەتىن تۇرىنە جاتادى. سول سەبەپتى كۇلتوبە قالاشىعىنان تابىلعان ارحەولوگيالىق ارتەفاكتار تاريحى عاسىرلاردان عاسىرلارعا ۇلاساتىن ءداستۇرلى زەرگەرلىكتىڭ كاسىپتىك تۇرعىدا تالدانعان سيپاتىنىڭ داۋسىز دالەلى، دەپ اتاپ ءوتتى ەتنوگراف ءارى ارحەولوگ، كۇلتوبە قالاشىعىنىڭ تاريحي نىساندارىن رەستاۆراتسيالاۋ جوباسىنىڭ عىلىمي قىزمەتكەرى ايسۇلۋ ەرجىگىتوۆا.وسىناۋ قۇرالدارمەن بىرگە قالاشىقتا مىستان جاسالعان قۇيما تابىلدى. ول اسىرەسە ءتۇرلى ءتۇستى مەتاللۋرگيادا قولدانىلاتىن ايرىقشا قۇرال سانالادى. ياعني بۇل قۇيما كۇلتوبە قالاشىعىندا قولونەردىڭ وسى ءتۇرىنىڭ بولعانىن راستايدى. قۇيما پوشىمىنىڭ تىكبۇرىشتى قۇرىلىمى بار، ال ونىڭ كولەمى 6 4 س م قۇرايدى. ەنى 0,8 س م بولسا، سالماعى 150 گرامم.ارحەولوگتاردىڭ بولجاۋىنشا، قۇيما ايەلدەردىڭ سىرعاسىن قۇيۋعا قولدانىلعان.قولادان جاسالعان قۇيما فورماسى ماتريتسا، ع.وسى قالاشىقتا زەرگەر شەبەرلەردىڭ ءتۇرلى ءونىمى انىقتالدى. ماسەلەن ولاردىڭ ءبىرى: اق مەتاللدان قۇيىلعان بىلەزىك، ونىڭ بەتكى تۇسىندا وسىمدىككە ۇقساس ۇنامدى ويۋ ورنەك بەينەلەنگەن. وي ورنەكتى جىڭىشكە عانا مىس بىلەزىكپەن بىرگە م ءارپى ناقىشتالعان مىس جۇزىك بار. سونىمەن بىرگە كوللەكسيادا جىڭىشكە مىس پلاستينادان ازىرلەنگەن، وسىمدىككە ۇقساس ويۋ ورنەك بەينەلەنگەن بۇيىمداردىڭ فراگمەنتتەرى بار.قولا پلاستينادان جاسالعان، ناقىشتى ويۋ ورنەگى بار بۇيىمنىڭ بولىكتەرى، ع.ناقىشتى مىس جۇزىك، ع.اق مەتالدان جاسالعان بىلەزىك، ع.ارحەولوگ، جوبانىڭ اعا عىلىمي قىزمەتكەرى ەرلان قازيزوۆتىڭ ايتۋىنشا، سالىنعان وسى سوڭعى زەردىڭ بولىكتەرى ءىرى بۇيىمنىڭ فراگمەنتى بولۋى مۇمكىن. وسىناۋ جادىگەرلەرمەن تولىعىراق كۇلتوبە قالاشىعى ارحەولوگيالىق پاركىنىڭ رەسمي سايتىنداعى جاريالانىمداردان كورىپ وتىرۋعا بولادى دەپ ءتۇيدى جوبانىڭ باس عىلىمي قىزمەتكەرى، مادەنيەتتانۋشى جانەركە شايعوزوۆا. |
وسپاننىڭ باسىنان شيجينپيڭ نەگە قورقادى؟!الاشوردا 3961 15 پىكىر 30 ءساۋىر, 2018 ساعات 09:18تاريحي تۇلعانىڭ باعاسىن بەرۋ ءۇشىن سول باعا بەرۋشى ەڭ الدىمەن تاريحي تۇلعا دارەجەسىنە كوتەرىلۋى كەرەك. كەمىندە تىزەسىنە، توبىعىنا، باقايىنا دەيىن جەتەتىن قالقۋاتى بولعان ءجون.وسپان باتىر ءوز زاماننىڭ التىن اڭىزى، ۇلتتىڭ شىنايى باتىرى. ونى كولەڭكەلەۋ ۇلتقا دەگەن مەيىردىڭ جەتىمسىزدىگى، سانانىڭ تايازدىعى.وسپاننىڭ شىنايى باعاسىن بەرۋشى جانە بەرە الماۋشى بۇگىنگى قىتاي قوعامى. ولار وسپاندى باستى جاۋى ءارى تاريحتاعى اسا قاۋىپتى تۇلعا رەتىندە باعالاپ وتىر. كەزىندە ستالينمەن ساناسقان، اقشتىڭ نازارىنا ىلىككەن، جياڭ جەشىمەن جاڭ كايشى وداق قۇرعان، چويبالسانمەن دوس بولعان، مۋزىدۇڭدى الاڭداتقان وسپان ەندى قىتايدىڭ بۇگىنگى توراعاسى ءشيجينپيڭنىڭ قاراۋىلىنا دا ىلىگىپتى. قحر مەملەكەتىنىڭ قاۋىپسىزدىگى ءسوز بولعاندا، قازاقتار ماسەلەسىندە وسپاندى اۋىزعا الۋعا بولمايتىن 1 ادام دەپ جاريالاپتى.راس، بۇل داتتاۋ، قارالاۋ، قورقۋ، ۇرەيلەنۋ. قازاقتا: ولگەن بۋرانىڭ باسىمەن ءتىرى اتاندى قورقىتىپتى دەگەن ءسوز بار. ەندەشە، ولگەن وسپاننىڭ باسىنان ءتىرى قىتايلار نەگە قورقادى؟ شىن مانىندە بۇل تاريحي تۇلعاعا دەگەن شىنايى باعا. ونىڭ ءوز ۇلتىنا، حالقىنا، ەلىنەجەرىنە جان تانىمەن بەرىلىپ شاھيد بولعاندىعىنىڭ قاراپايىم مىسالى. بۇل قىتايلاردىڭ وسپاندى باعالاۋى.ال، باعالاماۋىنا كەلسەك وسپاندى قارالاۋشى، تىرناق استىنان كىر ىزدەۋشى توپتار، جەكەلەردىڭ قىتاي يدەياسىنا دەگەن دوستىعى. قىتاي ۇلتىنىڭ عانا ەمەس قازاق زيالىلارىنىڭ ىشىندەگى بىقسىما، قۇرتقۇمىرىسقا پىشىندەس جىبىرلاقتار قىتاي مۇددەسىمەن يدەيالاس ويعا جۇگىنسە، وندا ولاردىڭ كىم بولعانى؟ قىتاي جاۋ ساناعان وسپانعا جاۋلىق، جات پيعىل تانىتۋشىلاردىڭ ءوزى تار ما، ءورىسى تار ما!؟ قىتاي نەمەسە وزگە دە بىزگە دۇشپان كوزىمەن قاراۋشىلار ۇلتتىڭ ىشىنە ىرتكىش كۇشتەرىن سىڭىرە السا، ءوز باتىرىمىزدى ءوزىمىز كولەڭكەلەسەك، وندا، ءبىزدىڭ كىم بولعانىمىز!؟وسىنداي ويلاردى جيناقتاي كەلگەندە وسپان قىتايدىڭ جاۋى ەكەن عوي دەگەن وي قالىپتاسادى. قىتاي ساياسي توپتارىنىڭ سانالى، ساناسىز سويىل سوعارلارى دا سولاي قارايدى.قىتاي حانزۋ ۇلت اتى، قحر قىتاي مەملەكەتى. وسپان قىتاي مەملەكەتىنىڭ دە، قىتاي ۇلتىنىڭ دا جاۋى ەمەس.ءسوز ارقاۋىن دايەكتى ەتۋ ءۇشىن بۇگىن دە كوزى ءتىرى، وسپاننىڭ تەرگەۋىنە قاتىسقان توقساننىڭ تورىندەگى قالدىباي قانافين اعامىزدىڭ سوزىنەن ءۇزىندى كەلتىرەيىك. قالدىباي اعا بىلاي دەيدى: وسپان تەرگەۋ بارىسىندا كوپ ءسوز ايتتى، انانىمىنانى اڭگىمەلەدى دەپ جۇرگەننىڭ ءبارى وتىرىك. ونىڭ نەگىزىگى جاۋابى بىرەۋ عانا بولدى. ول كىم مەنىڭ ەلىمەجەرىمە، دىنىمە، تىلىمە تيىسسسە سول مەنىڭ جاۋىم بولدى. ونى قارا قىتاي، اق قىتاي دەپ ايىرمادىم. قارسى وق اتقاندى ايامادىم، قىرعانىم راس. كىنام مەن كۇنام سول بولسا، ءبارى شىن، ەندى ەڭ سوڭعى جازالارىڭدى قولدانىڭدار! دەگەن ءبىر عانا جاۋاپ توڭىرەگىندەگى ءسوزى ەدى. وسپان شىنىمەن دە قازاقتىڭ اتىزاتىنا ساي قاس باتىرى بولاتىن.كىم مەنىڭ ەلىمەجەرىمە، دىنىمە، تىلىمە تيىسسسە سول مەنىڭ جاۋىم بولدى بۇل سوونااۋ ساق، ھۇن، تۇركى زامانىنان كەلە جاتقان اتالار ءسوزى. ءسوز عانا ەمەس باتىر وعلاندارىنا قالدىرعان التىن اماناتى. وسپان سونى ورىنداۋشىنىڭ سوڭعى ءباھادۇرى، جۇرەگى ىزگى، جاۋىنا قاتال دالا كوكجالى. ورىس زەڭبىرەگىنە قارسى شاپقان كەنەسارى حاننىڭ قىتايلىق شاپقىنشىعا قارسى تۇرعان ءتىرى بەينەسى.مۇنى قىتايلار جاقسى ءبىلدى. وسپان تىرىلسە تۇركى رۋحى باس كوتەرەتىندەي قورقۋىنىڭ، الاڭداۋىنىڭ سەبەبى دە سول. ولاردىڭ اۋزىنا نەگە احمەتجان قاسىمي، سقاقبەك مونونوۆ، ابدىكارىم ابباسوۆ، دالەلحان سۇگىرباەۆ سىندى جارتىلاي قىزىلداسقان تۇلعالار تۇسپەيدى!؟ نەگە وسپاننان ولەردەي قورقادى.وسپاننان قورقادى دەمەكشى، ءبىر اڭگىمە ەسكە ورالادى. بالا كەزىم، ءور التاي جەرىندە، ەرتىس جاعاسىندا. اكەمنىڭ اتىنىڭ ارتىنا مىنگەسىپ، قىتايلار اسكەري پولك اتايتىن قىتاي قالاشىعىنا كىردىك. ول كەزدە جول بويىندا ماشينا جوق. ات تۇياعى كوشەلەردى بارابانشا ۇرادى. كوشەدەن قيىس بۇرىلعانىمىز سول ەدى، ەسىك الدىندا ويناپ جۇرگەن قىتاي بالالارى: قازاقتار كەلە جاتىر، وسپان باندىلار كەلە جاتىر! دەسىپ، تىرىمتىراقاي ۇيلەرىنە قاشىپ كىرىپ جاتتى. اندامۇندا تەرەزەرىنەن ۇرەيلەنە قاراعان جانارالارى شالىنادى. اكە، ولار نەگە قاشادى؟ نە دەپ جاتىر؟ دەيمىن مەن. اكەم: ولار بىزدەن وسپان باندىلارى كەلە جاتىر دەپ قورقىپ قاشتى دەي كەلىپ، وسپان تۋرالى العاشقى حيكايانى شەرتىپ ەدى.ول كەزدە وسپاننان ولەردەي تاياق جەپ ءتىرى قالعان قىتايلاردىڭ كوزى بار كەزءدى. التاي جەرىندە اقيقاتقا قايتقان گومينداڭشىلاردان قۇرالعان 10دۆەزيا اتالاتىن قالا تۇرعىندارىنىڭ سول كەزدەگى بەينەسى بۇل.جىلدار وزدى. ولار ءبىزدىڭ تيىسپەيتىنىمىزدى ءبىلدى، وسپاننىڭ شىنىمەن دە ولگەنىنە سەندى. ونداعى قازىرگى جاعداي تۋرالى ويلاڭىز. وسپان سوندا كىم ءۇشىن، نە ءۇشىن كۇرەسكەن ەكەن!ەندى وسپان حاقىنداعى تاريحي دەرەكتەرگە مويىن بۇرايىق.وسپان زامانىندا شىنجاڭ جەرىنە باس كوكتەپ كىرگەندەر گومينداڭشىل قىتايدىڭ شىڭشىساي باستاعان ارمياسى ەدى. ولاردىڭ شىنجاڭعا كىرگەن جالپى سانى 80 مىڭنان استام بولسا، وسپان كەمىندە جارىمىنان ارتىعىن قىرىپجويدى. كەيىننەن، ياعني، 1945 جىلى ءبىربىرىمەن جاۋ قارا قىتاي گومينداڭ مەن قىزىل قىتاي كومۋنيستىك قىتاي بىرلەسىپ، وداق قۇرىپ، جاپونعا قارسى تۇردى. ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىس جەڭىسكە جەتتى. وسىدان كەيىن حالىقارادا وتە كوپ وزگەرىستەر بولدى. اقش پەن كەڭەس وداعى دا وداق قۇردى. الەمدىك دەڭگەيدەگى كوپتەگەن ماسەلەلەردى رەتكە سالدى. سونىڭ ىشىندە موڭعوليانىڭ دەربەستىگى ساقتالىپ، شىعىس تۇركىستان دەربەستىگى جويىلدى. شىعىس تۇركىستان رەسپۋبليكاسى كۇشپەن تاراتىلىپ، ونى قورعاۋعا تىسرىسقان ءاليحان تورە 1946 جىلى ماۋسىمدا جاسىرىن ۇستالىپ اكەتىلدى. ءاليحاننىڭ قۇلاۋعا اينالعان شاعىندا وداعىنا تارتقان ەكى ادامى وسپان باتىر مەن قاليبەك حاكىم ەدى. قاليبەك حاكىم باسقاشا كۇرەس جولىن تاڭداپ، وسپان ولىسپەيبەرىسپەيتىن قان مايداندا جالعىز قالدى.وسى تۇستا وسپان گومينداڭشىل قىتايلاردىڭ ۇسىنىسىن قابىلداپ، ولارمەن ورتاق وداق قۇردى. وسى وداق ارقىلى باستى قاۋىپ جەر بەتىندەگى قىزىل يمپەريانىڭ اجداھاسىنان ساقتانۋعا ۇمتىلدى. كەڭەس قىزىلى مەن قىتاي قىزىلىنىڭ بىرلەسىپ، جەر بەتىنە اكەلە جاتقان زۇلماتىن انىق اڭعاردى. تانىدى، ءبىلدى، قارسى تۇردى. بىراق قىلىشى مەرزىمىنەن كەش سەرمەلدى. قىزىل قىتاي جەڭىسكە جەتتى.ەگەر، وسپان قىتايمەن حانزۋ ۇلتىمەن جاۋ بولسا، گومينداڭشىل قىتايلارمەن بىرلەسەر مە ەدى؟! ونىڭ جاۋلىعى ۇلتقا ەمەس، وتارلاۋشى جاۋىز كۇشتەرگە عانا قارسى تۇرۋ ەكەنى انىق اڭعارىلادى.ال، قىزىل قىتاي شىنجاڭعا كىرگەننەن كەيىن دە وسپان اۋەلى ولاردىڭ شىنايى حالىقشىلدىق بەتبەنينەسىن بايقاپ كورۋگە تىرىستى.نۇرعوجاي باتىر كومۋنيستەر مەن وسپاننىڭ العاشقى قارىمقاتىناسىنا ايالداعاندا، ءوز ەستەلىكتەرىندە مىناداي سىر شەرتەدى:1949 جىلى جازدا گومينداڭ مەن گوڭشانداڭ قىتاي كومپارتياسى سوعىسىنىڭ حابارلارى ۇنەمى كەلىپ تۇردى. گومينداڭ اسكەري باسشىلارى قاشا باستادى. امەريكا كونسۋلى دا بولىپ جاتقان ۋاقيعانى ايتىپ تۇردى. ماككيرنان: مال جانىڭدى جەرگىلىكتى ۇكىمەتكە بىراق وتكىز. امەريكاعا كەت، مال سوماسىن ءبىز بەرەمىز، دەپ تە ايتتى. وسپان: وتانىمدا تۇرامىن. قاشپايمىن جەردىڭ ارعى بەتىندە جاتقان امەريكا ماعان شىعىس تۇركىستان ۇكىمەتىن قۇرىپ بەرە المايدى. امەريكانىڭ ءسوزى دە وتىرىك. رۋزۆەلتتىڭ ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستاعى ارەكەتى بىزگە بەلگىلى. ەكى تاۋدى بىراق كۇيرەتىپ، دۇنيەنىڭ ۇلكەن بازارىن ىزدەگەن. امەريكا قازىر بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنداعى ەڭ ۇلكەن ەل ەدى. بۇكىل تۇركىستاندى ورىستار جۇتىپ وتىرسا دا، وعان ءۇش ءجۇز جىلدان بەرى كورسەتكەن كومەگى جوق، دەپ ماعان كەسىپ ايتتى ازاتتىقتىڭ وشپەس رۋحى الماتى، ساردار 2008 ج.160 بەت.وسىنداي الماعايىپ كۇندەردە وسپان قىزىلداردان بىردەن كۇدەر ءۇزىپ كەتكەن جوق. ەڭ باستىسى الدىارتىن بارلاپ كورۋ، اقىلمەن شەشۋ، ۇزىن ارقان، كەڭ تۇساۋ يدەياسىندا بولدى.وسى جەردەن ۇرىمجىگە بارۋعا ۋاڭ جىڭنىڭ 30 مىڭ اسكەرى باسىپ ءوتىپ كەتتى. قۇمىلدا بىرنەشە كۇن تۇرعان ەكەن. 1949 جىلى 20 قاراشادا پەكيننەن، ياعني گوڭشانداڭقىتاي كومپارتياسىنان ءتورت وكىل كەلدى. ونىڭ ءبىرى ۇيعىر امەت، ءبىرى دۇڭگەن، ءبىرى قىتاي بولاتىن. ولارعا وسپان، ءجانىمحاندار: وسى جەر مالعا جايلى ەكەن. وسى جەردە قونىستانىپ وتىرساق، دەگەندى ايتتى. ۋاكىلدەر ماقۇل بولىپ كەتىپ قالدى. وسپان ولارعا: بۇرىنعى شىنجاڭ دەموكراتيالىق ولكەلىك ۇكىمەتىمەن جاساعان ون ءبىر تارماقتى توقتام بار ەدى. وسى توقتام بويىنشا ۇلتتىق بيلىك وزىمىزدە بولاتىن بولسىن، دەگەن تالابىن قويدى. ويتكەنى جاڭ جە جۇڭ شىنجاڭ ازاماتتارى وزدەرىڭدى وزدەرىڭ باسقارىپ كەتۋ ءۇشىن وقىڭدار. 15 جىلدان كەيىن ەل بولىپ ءبولىنىپ كەتەسىڭدەر، دەپ ۋادە بەرىپ، توقتامعا قول قويعان ەدىك. وسى ءبىر اۋىز ءسوز بىزگە ۇلكەن مەدەۋ بولعان ەدى. ويتكەنى گومينداڭنىڭ سوڭعى كەزىندە باتىس تەرىستىك بەس ولكەنىڭ باستىعى بولعان، وعان قوسىمشا شىنجاڭدى بيلەگەن جاڭ جە جۇڭ سول ورنىندا قالىپ، ونى گوڭشانداڭ قىتاي كومپارتياسى باتىس تەرىستىك بەس ولكەنىڭ باستىعى ەتىپ بەلگىلەن ەدى. بۇل ادامنىڭ ورىنىندا قالۋى وسپانعا ۇلكەن مەدەۋ بەردى ازاتتىقتىڭ وشپەس رۋحى الماتى ساردار 2008 ج.162 بەت.وسى جايلار اڭگىمە بولعاندا دالەلحان ءجانىمحانۇلى قيلى زامان، قيىن كۇندەر كىتابىندا 1949 جىلى جەلتوقساندا وسپاننىڭ ۋاڭىنماۋ، بۇرحان شاھيدي، تاۋ سيو جانە گەنەرال فيڭدىحۋايعا ارناپ جازعان حاتىنىڭ مازمۇنىندا: حاتتارىڭىزدى الدىق. قىستىڭ قاتتى سۋىق كۇندەرىندە جولعا شىعا المادىق جانە ۇرىمجىگە بارا المادىق. سولاي بولسا دا، ورنىمىزعا ۋاكىل ەتىپ ەكى كىسى جىبەردىك. سىزدەرمەن بەت كورىسىپ، جاعدايلارىمىزدى تۇسىندىرۋمەن بىرگە، بەرگەن نۇسقاۋلارىڭىزدى الىپ قايتادى دەگەن سوزدەرىنىڭ بارلىعىن ايتادى.مىنە، وسى وقيعالارعا قاراعاندا جاڭادان كەلگەن قىزىلدار وسپانعا قاراتا ءبىرى ءوز جاعىنا تارتۋعا تىرىسقانى، ەكىنشى جاقتان الدامالاي تۇرۋ ساياساتىن قولدانعانى بايقالسا، وسپاننىڭ دا ساپتاياقتان اس قۇيىپ، سابىنان قاراۋىل قاراپ وتىرعانى سەزىلەدى.وسپان دا قاراپ جاتپادى. ءوزىنىڭ ەڭ سەنىمدى دەگەن ادامدارىن كورنەۋدە كومۋنيستەرگە باعىنىشتى قىلىپ، ولارمەن ءار كۇنى استىرتىن بايلانىستا بولىپ، قارسى جاعىنىڭ جان دۇنيەسى مەن شىنايى ءىسارەكەتىن باقىلادى.ءسويتىپ، توقسان تولعانىپ ويلانعان وسپان: كومۋنيستەردىڭ ءسوزى مەن ءىسارەكەتى بىردەي ەمەس ەكەن، بۇلارعا دا سەنۋگە بولمايدى ەكەن دەگەن شەشىمگە كەلەدى.وسى وقيعالارعا قاراپ وتىرىپ، وسپان باتىردىڭ ءبىر ۇلتقا نەمەسە، ءبىر مەملەكەتكە عانا جاۋىعىپ وتىرىماعانى انىق كورىنەدى. جەر بەتىندەگى وتارلاۋشى كۇشتەرگە، سونىڭ ىشىندە قاناتىن كەڭگە جايعان كەڭەستىك جانە قىتايلىق قىزىلداردىڭ جاۋىزدىعىن بارىنشا تانىپ جەتكەنى بايقايمىز.شىن مانىندە قىزىلدار مەن وسپاننىڭ بىرىگۋ، ىمىراعا كەلۋ يدەياسى كەڭەس وداعىن قۋاتتايتىن توپتار مەن بۇرىنعى شىعىس تۇركىستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ورنىن يەلەپ وتىرعان ءۇش ايماقشىلدارعا مۇلدەم جاقپايتىن. ىشتەگى ىمىراعا كەلمەس الاۋىز توپتار دا باس پايداسىن ويلاپ، باقاي قۋلىقپەن ارپالىسقا ءتۇستى. شىنجاڭداعى جەرگىلىكتى توپتار مەن تۇلعالار ىشىندە جاڭا قىزىلدارعا كىم بۇرىن جاقسى كورىنىپ قالار ەكەن دەگەن قىزعانىش پەن باقتالاستىق تۋدى. وسپاندى قۇرتۋعا مۇددەلى توپتار كوبەيدى. وكىنىشتىسى وسىنداي تاياز ويلى ادامداردىڭ مۇراگەرلەرى مەن ۇرپاقتارى نەمەسە اق دەگەنىن العىس بىلگەن كەيىنگى جاندايشاپتارى وسپاندى ءالى كۇنگە دەيىن جاۋ ساناپ كەلەدى. كەيدە ويدان ويدىرىلعان رۋلىق قاقتىعىستار قازانىنا قۋىرعىسى كەلەدى. بۇل ۇلتتىڭ ىشكى ءىرىڭىن كەۋلەتۋشى يمپەريالاردىڭ لاقسا قۋلىعىنىڭ جۇرناعى ەدى.ەرلىكپەن باستالىپ، ورلىكپەن جالعاسقان ۇلتازاتتىق قوزعالىسىن بۇلىككە بالاعان ءۇش ايماق وسپانعا بۇدان بۇرىن دا شوشىنا قارايتىن ەدى. بۇل تۋرالى شىڭجاڭنىڭ ءۇش ايماق توڭكەرىسى تاريحى ۇلتتار باسپاسى، 2000 جىل. اتتى كىتاپتىڭ 340بەتىندە: وسپان، قاليبەك، جاۋجاپ موڭعول بۇلىگى ارتارتىنان تۋىلعاندىقتان، ءۇش ايماقتىڭ جاعدايى كۇننەنكۇنگە ۋشىعىپ، مۇشكىل حالگە كىرىپتار بولدى. ۇلتتىق ارميا اسكەري كۇشىنىڭ جەتكىلىكسىزدىگى تۇتاس ءۇش ايماق ۇكىمەتىنە اۋىر قاتەر ءتوندىردى، دەپ جازادى.ەندىگى جەردە كەڭەستىكتەردىڭ كەڭەسىن بۇزبايتىن، قىتاي بيلىگىنە باسى بايلاۋلى قىپقىزىل، جاڭا ءۇش ايماقشىلار تاريح ساحناسىنا كوتەرىلدى. ءسويتىپ، قىركۇيەكتىڭ باسىندا ءۇش ايماق جاق قكپ ورتالىق كوميتەتىنىڭ جولجورىق كورسەتۋىنە نەگىزدەلىپ، شىنجاڭ ماسەلەسىن شەشۋدىڭ كوپ ءتۇرلى جولدارىن قاراستىرىپ، قكپنا جاۋاپ حات جازدى. اتالعان حاتتىڭ 6 تارماعىندا: ...ءجانىمحان، قادۋان، وسپان، قاليبەك ت.ب كوپ ساياسي جانە اسكەري قىلمىستىلاردى جازالاپ، مالمۇلكىنە دەيىن ءمۇسادرالاۋدى سۇرادى. جۇڭگو شىنجاڭنىڭ تاريحى جانە قازىرگى جاعدايى، شىنجاڭ حالىق باسپاسى، 2006 ج.ءۇرىمجى 313314 بەتتەر.وسپان مەن قىزىلداردىڭ ات كەكىلىن كەسىسكەن العاشقى ساتىندە ولاردى تاتۋلاستىرۋعا تالپىنۋشىلاردان گورى اجىراتۋعا، ارا جىگىن اشۋعا ۇمتىلعاندار كوپ بولدى. ءۇش ايماقشىلاردىڭ، اتاپ ايتقاندا، وپاننىڭ ومىرباقي قورعاعان مۇددەلى قانداستارىنىڭ بار نيەتى وسپاننىڭ كوزىن قۇرتۋ بولدى.وسپان دا سوڭعى رەت قارمانىپ قالۋعا كىرىستى. ...قايتادان ءبىر ۇيىم قۇردى. بۇكىل ارميانىڭ باستىعى وسپان، ونىڭ ورىنباسارى جولبارىس بولىپ بەلگىلەندى. ەكى پولكتىڭ باستىعى رەتىندە مەن نۇرعوجاي ج.ش جانە قاپاس ەكەۋمىز بەلگىلەندىك. دالەلحان ءجانىمحانۇلى اسكەري ات، ازىق، كولىك دايىنداۋعا سايلاندى. التىنبەك، كابەن، قاتاي باركول ەلىنىڭ اسكەري باستىقتارى بولىپ سايلاندى ازاتتىقتىڭ وشپەس رۋحى الماتى ساردار 2008 ج، 165بەت. مىنە بۇل وسپاننىڭ قىزىلدارعا رەسمي تۇردە قارسى دايىندىققا كىرىسۋى ەدى.وسىدان كەيىن وسپان قولى شەگىنە سوعىس جاساپ، گانسۋگە قاراي بەت الدى.ءبىر قىزىعى ولاردى قىزىلداردان كورى شارقي اتالعان ءۇش ايماقشىلاردىڭ وكشەلەي قۋى كوبىرەك بولعان كورىنەدى. بۇل جايىندا نۇرعوجاي باتىر اتالعان ەڭبەگىنىڭ 165166 بەتتەرىندە ءبىرىنشى رەت: ءبىز سارقامىستا وتىرعانبىز. ءۇش ايماق اتىن جامىلىپ، ورىس ارمياسى كەلىپ باستى. ولارمەن اياۋسىز سوعىسىپ، كوپ ادامىن قىرىپ تاستادىق. قالعان اسكەرلەرى جەڭىلىپ، نوريعا شەگىنىپ كەتتى دەسە، ەندى بىردە وسپان، ءجانىمحاندار تاقىرباستاۋ، سارباستاۋعا بارىپ ورنالاستى. ءبىر جۇمادان كەيىن ورىستاردىڭ جالعان شارقي تۇركىستان اتىنداعى اسكەرلەرى كەلىپ باستى، دەگەندى ايتادى. دەمەك وسپانداردىڭ ءالى دە بولسا قىزىلدارمەن ءتىل بىرىكتىرۋىنىڭ مۇمكىندىگىنەن الاڭداعان كەڭەس وداعى ءوز ارمياسىن كىرگىزىپ، ءۇش ايماقشىلارمەن سايكەسە وتىرىپ، قىزىلداردان بۇرىن قارمانۋدى ويلاعان سياقتى. ءتىپتى ول كومەكتى ءۇش ايماقشىلاردىڭ ادەيى سۇراپ الۋى دا نەمەسە قىزىلدىردىڭ ءتۇرتىپ سالىپ، بىلسە دە بىلمەسكە سالىپ تاسادا تۇرۋى دا ابدەن مۇمكىن ەدى.وسى دالەلدەردى نەگىزگە العاندا: ءبىز وسپاننىڭ ادامدارى ەدىك دەپ بەيۋاز اۋىلداردى شاپقان توناۋشىقاراقشىلاردىڭ دا كەڭەستىك قىزىلدار نەمەسە ءۇش ايماقشىلدار جاعىنان ۇيىمداستىرىلعانىن انىق بىلەمىز.وسپاننىڭ ءوز ادامدارىن باعىندىرعان سىڭايمەن قىزىلداردىڭ ىشىنە كىرگىزىپ، اڭىس اڭداعانى سياقتى، قىزىلدار دا وزىنە ساتىلعان قازاق جانسىزدارى ارقىلى وسپاننىڭ قىبىرجىبىرىن اڭدىپ وتىردى.سونداي ساتقىنداردى جولباستاۋشىعا العان قىتاي قىزىلى اقىرى باتىردى تورعا ءتۇسىردى. 1951 جىلى 19 اقپاندا گانسۋدىڭ حايزى دەگەن جەرىندە قولعا ءتۇستى.تۇيەنىڭ ۇستىنە ماتالىپ، قولاياعى كىسەندەلىپ بارا جاتقان اكەسىنە قىزى ءپانسيا داۋىس سالىپ جىلايدى. سول ساتتە وشىڭوسپان اقىرىپ: ءوشىر ءۇنىڭدى، دۇشپاننىڭ الدىندا كوز جاسىڭدى كورسەتپە! مەنى قىتاي مىقتىلىعىنان ۇستاعان جوق، قۇدايدىڭ بۇيرىعىمەن ۇستادى. اللا بۇيىردى، مەنى بايلاپ الدى. مەن وكىنبەيمىن، قايت كەيىن!، دەپ پاڭ كۇيىندە اياققولى كىسەندەۋلى تۇيە ۇستىندە قايقايىپ كەتە بارادى.جىلاپشۋلاعان اۋىل ادامدارىنا قاراپ: كوز جاستارىڭدى كول قىلعانشا، ەستەرىڭدى جيناپ، ەرتەڭدەرىڭدى ويلاڭدار!، دەپ قاتال ءامىر ەتەدى. حايزىدان دۇڭحۋاڭعا، ودان ۇرىمجىگە جونەلتىلەدى.باتىر ايتقان سوزىنەن قايتپادى. باس يمەدى. كومۋنيستەر ۇسىنعان اقشا، اتاق، مانساپقا الدانبادى.1951 جىلى ءساۋىردىڭ 29 كۇنى 52 جاسىندا ءۇرىمجى قالاسىندا ءولىم جازاسىنا ۇكىم ەتىلدى. تاريح الدىندا اپپاق ارىن كىرلەتپەي، ناعىز مۇسىلمان تۇركىنىڭ قاسيەتىن ساقتاپ شاھيت بولدى.جوعارىدا باياندالعان وقيعالارعا زەر سالىپ قارار بولساق، وسپان ەشقاشان رۋلىق نەمەسە ءبىر ۇلتتى عانا جەك كورۋشىلىك دەڭگەيىندە بولماعان.كوزى كورگەن قارتتار وسپان بەينەسىن: ۇساقتۇيەككە جەلپ ەتپەيتىن، اسا ساباز، ماڭعاز، شەشىمدى جۇرت تارىققاندا عانا ايتاتىن، جول تاپقىش، اقىلايلالى، دەسى باسىم جان ەدى. ۇلتىنا ەرەكشە ادال بولاتىن، قايران وشىڭاي! دەپ ايتىپ وتىرۋشى ەدى.بۇگىنگى قىتايدا بولىپ جاتقان قازاق نەمەسە وزگەدە مۇسىلمان ۇلتتارىنا جاسالىپ جاتقان قىسىمداردى ويلاعاندا، ولاردىڭ ءبىرىنشى بولىپ وسپاندى ايتپايسىڭدار! دەۋىنە قاراعاندا، تاريح ءوز مىنبەرىندە باتىردىڭ رۋحىنا تاعى ءبىر مارتە باس ءيىپ تۇرعانداي بولادى.ول ۇلتتىڭ، ۇلىستىڭ جاۋى ەمەس، ۇلتتىق رۋح پەن نامىستىڭ جوقشىسى ەدى! ونىڭ رۋحىنىڭ قىزعىش قۇسقا اينالىپ التاي اسپانىندا تۇركىنىڭ باعزى جۇرتىندا شىرىلداي ۇشىپ جۇرگەنىن ەشكىم جوققا شىعارا المايدى!بۇگىنگى شاھيد بولعان كۇنىندە 29 ءساۋىر باتىر رۋحىنا دۇعا جاساۋدى ۇمىتپايىق، اعايىن!!! |
بولاشاعى جارقىن قازاقفيلم قازاق كينوسى03 شىلدە 2013، 16:50بولاشاعى جارقىن قازاقفيلم03 شىلدە 2013, 16:50 481 0استانا. 3 شىلدە. . 5 جىلدىڭ ىشىندە قازاقفيلم كينوستۋدياسىنان 175 تۋىندى جارىق كوردى. بۇل فيلمدەر 200دەن اسا كينوفەستيۆالدەرگە قاتىسىپ، الەمنىڭ 50 شاقتى ەلدەرىندە حالىقارالىق كورسەتەلىم جۇرگىزدى دەپ مالىمدەدى ..وتاندىق فيلمدەرىمىزدى مويىندايتىن ەلدەر ٴتىزىمى، جىل سايىن ٴوسىپ كەلەدى. سوڭعى جىلدارى حالىقارالىق دەڭگەيدە ەلەۋلى دەگەن جەڭىستەرىمىزدىڭ ٴبىرى بەرلين كينوفەستيۆالىندە انىقتالدى. ازيزا جامباكيەۆنا ەسىمدى قارىنداسىمىز ۋروكي گارمونيي اتتى فيلمىندە ەڭ ۇزدىك وپەراتورلىق جۇمىس جۇلدەسىن جەڭىپ الدى. ەمير ٴبايعازيننىڭ بۇل تۋىندىسى سيەتل قالاسىندا اقش حالىقارالىق كينوفەستيۆالىندە ەڭ باستى ورىندى يەمدەندى. سول جەردەگى ساراپشىلاردىڭ شەشىمى بويىنشا ۇزدىك جاس رەجيسسەر نوميناسياسىن ۇسىندى. ايتا كەتەتىن جايت، سيەتل كينوفەستيۆالى 1974 جىلدان بەرى وتكىزىلىپ كەلەدى جانە اقشتىڭ 5 ۇزدىك بايقاۋلارىنا كىرەدى.سوڭعى ينفورماسياعا قۇلاق سالساق، الەمنىڭ ايتۋلى كينوفەستيۆالىنىڭ بىرىندە، پۋسان قالاسىندا ەربول جۇماعۇلوۆتىڭ كنيگا اتتى ٴفيلمىنىڭ تۇساۋ كەسۋ ٴراسىمىن وتكىزەدى. بۇل بايقاۋدا ازيانىڭ كوپ سۇرانىس تۋدىرعان فيلمدەرى كورسەتىلمەك.ەلىمىزدىڭ كينوپروكاتىنا كەلسەك، قازاقفيلم كينوستۋدياسىنىڭ ساناعى بويىنشا، 2012 جىلى كينوتەاترلاردا ساتىلعان بيلەت سانى 13،4 ميلليونعا جەتكەن. ەگەر 2008 جىلعى ستاتيستيكامەن سالىستىراتىن بولساق، كورسەتكىش ەكى ەسەگە وسكەن. ال ەلىمىزدىڭ كينوتەاترلارىن ايتساق، 2008 جىلى 77گە جەتسە، 2012 جىلى 95كە دەيىن كوبەيە ٴتۇستى. حالىقتىڭ پىكىرىن تىڭداساڭىز، وتاندىق فيلمدەرىمىزدى كورەتىن ادام سانى 2008 جىلى 249 مىڭ شاقتى بولسا، 2012 جىلى بىردەن 1،3 ميلليونعا ٴوستى دەپ ماقتانىشپەن ايتۋعا بولادى.قازاقفيلم كينوستۋدياسى پرەزيدەنتى 2013 جىلى قازاقفيلم 10 كارتينا شىعارۋدى جوسپارلاپ وتىر. ونىڭ ىشىنەن قازاق جۇرتى مەچ پوبەدى، ەر توستىك پەن ايداھار، لوتورەيا جانە پرەپود سىندى تۋىندىلارىن تاماشالاپ ۇلگەردى. كەلەسى كەزەكتە جول اتتى سپورت دراماسىن 2013 جىلدىڭ كۇزىنە دايىنداپ جاتىر. |
ۋاشىنگتون پوچتىسى گېزىتى تەھرىرات ماقالىسى ئېلان قىلىپ، گېرمانىيە ئاپتوموبىل شىركىتى ۋولكېسۋاگىننىڭ ئىجرائىيە دىرېكتورىنىڭ ئۇيغۇرلار ھەققىدىكى سۆزىنى قاتتىق تەنقىد قىلدى. ۋولكېسۋاگىن دىرېكتورىنىڭ خىتاينىڭ ئۇيغۇرلارنى باستۇرۇۋاتقانلىقىنى بىلمەسلىكى قانداقمۇ مۇمكىن بولسۇن؟ سەرلەۋھىلىك ماقالىدە، ئۇنىڭ سۆزى يىرگىنچلىك، دەپ ئەيىبلەنگەن. ۋولكېسۋاگىننىڭ ئىجرائىيە دىرېكتورى دايېس يېقىندا شاڭخەيدە ئۆتكۈزۈلگەن خەلقئارا ئاپتوموبىل كۆرگەزمىسىدە ب ب س نىڭ مۇخبىرىغا ئۇيغۇرلارنىڭ ئەھۋالىدىن خەۋىرى يوقلۇقىنى بىلدۈرگەن. ۋولكېسۋاگىننىڭ باياناتچىسى كېيىنرەك ئۇنىڭ سۆزىنى تۈزىتىپ، شىركەتنىڭ ئۇيغۇرلارنىڭ ئەھۋالىدىن خەۋىرى بارلىقىنى بىلدۈرگەن، شۇنىڭدەك كىشىلىك ھوقۇققا ھۆرمەت قىلىش ۋولكېسۋاگىن گۇرۇھىنىڭ بارلىق سودا مۇناسىۋەتلىرىدىكى تۈپ پرىنسىپلىرىنىڭ بىرىدۇر دېگەن بولسىمۇ، لېكىن دايېسنىڭ سۆزى خەلقئارا تاراتقۇلاردا زور غۇلغۇلا قوزغىغان ئىدى.ۋاشىنگتون پوچتىسى گېزىتى نىڭ 19ئاپرېل ئېلان قىلغان تەھرىرات ماقالىسىدە مۇنداق دېيىلگەن: بۇ راست ئەمەس. ئۇ زاۋۇتلىرى پۈتۈن خىتايغا تارقالغان بىر خەلقئارا شىركەتنىڭ رەھبىرى بولۇش سۈپىتى بىلەن شىنجاڭدا يۈز بېرىۋاتقان ۋەھشىيلىكنى بىلىشى كېرەك. ئۇنىڭ سۆزى، يىرگىنچلىك ۋە بىئارام قىلارلىق بولۇش بىلەن بىرگە، بۇ يەنە ۋولكېسۋاگىننىڭ ئۇيغۇر ۋە باشقىلار ئۇچراۋاتقان مۇئامىلىگە قارىتا قايمۇقىۋاتقانلىقىنى ئىپادىلەيدۇ.ۋولكېسۋاگىن خىتايدا ئەڭ بۇرۇن زاۋۇت ئاچقان غەرب شىركەتلىرىنىڭ بىرىدۇر. ئۇنىڭ خىتايدىكى تۇنجى زاۋۇتى 1984يىلى شاڭخەيدە قۇرۇلغان. ۋولكېسۋاگىن 2013يىلى ئۈرۈمچىدە ئۆزىنىڭ تارماق ئىشلەپچىقىرىش زاۋۇتىنى قۇرغان ئىدى. ۋاشىنگتون پوچتىسى گېزىتى ماقالىسىدە، خىتاينىڭ ئۇيغۇر رايونىدىكى جازا لاگېرلىرىنى يوشۇرۇشقا ئۇرۇنۇپ كەلگەنلىكى، شۇنىڭدەك شاھىتلار ۋە مۇتەخەسسىسلەرنىڭ پۈتكۈل رايوننى بىر تەقىبلەش تەجرىبىخانىسىغا ئايلىنىپ قالدى، دەپ قاراۋاتقانلىقى ئەسكەرتىلىپ، ۋولكېسۋاگىندەك بىر چوڭ شىركەت جازا لاگېرلىرىغا كۆز يۇمماسلىقى، بولۇپمۇ گېرمانىيەلىك بىر ئىجرائىيە دىرېكتورى تېخىمۇ بۇ لاگېرلار مەۋجۇت ئەمەستەك مۇئامىلە قىلماسلىقى كېرەك دېيىلگەن. |
6 شىلدە 14:28نۇر سۇلتان. قازاقپارات ق ر دەنساۋلىق ساقتاۋ ءمينيسترى الەكسەي سوي الەۋمەتتىك جەلىدە كەڭىنەن تاراعان شىمكەنت قالاسىنداعى جەكەمەنشىك كلينيكانىڭ دارىگەرى اينا باكەيەۆانىڭ كوروناۆيرۋستى ەمدەۋ حاتتاماسىن قايتا قاراستىرۋ قاجەتتىگى تۋرالى ۆيدەوسىنا پىكىر ءبىلدىردى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات ءتىلشىسى.بۇل ۆيدەو كەڭىنەن تارالىپ جاتىر. جەكە كلينيكانىڭ دارىگەرى تەراپيەۆت رەابيليتولوگ ەمدەۋ جانە اسقىنۋ جاعدايلارىنا بولجام جاساي كەلە ازاماتتارىمىزدى ەم الۋدان باس تارتۋعا شاقىرادى. بۇل ۆيدەوعا قازىردىڭ وزىندە دەنساۋلىق ساقتاۋ جۇيەسى ماماندارى ءارقيلى پىكىر ايتىپ، قازاقستاننىڭ ءتۇرلى وڭىرلەرىنىڭ دارىگەرلەرى ءوز ويلارىن ورتاعا سالدى. قازىرگى ۋاقىتتا قازاقستاندا قولدانىلىپ جاتقان بارلىق كلينيكالىق حاتتامالاردىڭ ەڭ الدىمەن حالىقارالىق دەڭگەيدە مويىندالعانىن، ناقتىلانعان ادىستەمەلەردىڭ قولدانىستا ەكەندىگىن ءتۇسىنۋ وتە ماڭىزدى، دەدى مينيستر ورتالىق كوممۋنيكاتسيالار قىزمەتىندەگى بريفينگ بارىسىندا.ونىڭ اتاپ وتۋىنشە، پاتسيەنتتەرمەن تىكەلەي جۇمىس ىستەيتىن دارىگەرلەر پرەپاراتتى قالاي جانە قانداي مولشەردە قولدانۋ كەرەكتىگىن، كىمدە اسقىنۋ بار ەكەنىن، كىمگە پرەپاراتتى قولدانۋعا بولمايتىنىن جاقسى بىلەدى.ارىپتەستەرىمىز اتالعان دارىگەرمەن بايلانىسىپ، سويلەسىپ، دايەكتەرى مەن دالەلدەرىن تىڭداۋعا، ونى عىلىمي قاۋىمداستىقتا تالقىلاۋعا تىرىسقان ەدى. وكىنىشكە قاراي، وعان قوڭىراۋ شالا المادىق. ارىپتەستەرىمىز ۇيىنە دە باردى. ءبىراق، بايلانىسا المادىق. ءبىراق، ءبىز بۇل جايتتاردى كەز كەلگەن ۋاقىتتا تالقىلاۋعا دايىنبىز، دەدى الەكسەي سوي. |
حالىققا تەگىن قىزمەت كورسەتكەن مەديسينالىق ۇيىمدارعا 599،3 ملرد تەڭگە تولەندى ۇلت ساۋلىعى08 قاراشا 2018، 17:44حالىققا تەگىن قىزمەت كورسەتكەن مەديسينالىق ۇيىمدارعا 599،3 ملرد تەڭگە تولەندى08 قاراشا 2018, 17:44 290 0 استانااستانا، .. الەۋمەتتىك مەديسينالىق ساقتاندىرۋ قورى كەاق 2018 جىل باسىنان بەرى حالىققا تەگىن قىزمەت كورسەتكەن مەديسينالىق ۇيىمدارعا 599،3 ملرد تەڭگە تولەدى.7 قاراشاداعى مالىمەت بويىنشا، قورمەن كەلىسىمشارت بەكىتكەن جەتكىزۋشى كومپانيالارعا 599،3 ملرد تەڭگە تولەندى. بۇل جالپى كەپىلدەندىرىلگەن تەگىن مەديسينالىق كومەك پاكەتى تمككك شەڭبەرىندە بەكىتىلگەن كەلىسىمشارت سوماسىنىڭ 76 پايىزى، دەدى مسق باسقارما ٴتوراعاسىنىڭ مىندەتىن اتقارۋشى بوتاگوز جاقسەلەكوۆا.ەستەرىڭىزگە سالا كەتسەك، مسق تمككك جانە مىندەتتى الەۋمەتتىك مەديسينالىق ساقتاندىرۋ پاكەتتەرىنىڭ قارجىلىق وپەراتورى بولىپ تابىلادى. قور ەمدەۋ مەكەمەلەرىمەن مەملەكەتتىك تاپسىرىس بويىنشا حالىققا تەگىن كومەك كورسەتۋ جونىندە كەلىسىمشارتتار بەكىتكەن بولاتىن. بەكىتىلگەن كەلىسىمشارتتاردىڭ جالپى سوماسى 785،8 ملرد تەڭگە.جۇمىس كەستەگە ساي ٴجۇرىپ جاتىر. بولىنگەن قاراجات مەديسينا مەكەمەلەرىنىڭ وپەراسيالىق شىعىندارىن وتەۋگە جەتكىلىكتى، دەدى ب.جاقسەلەكوۆا.بۇگىنگى تاڭدا قور مەملەكەتتىك تاپسىرىس بويىنشا 1374 مەديسينا ۇيىمىمەن كەلىسىمشارت بەكىتكەن. ونىڭ ٴ638ى جەكە مەنشىك. بيىل جەكە كلينيكالار سانى 2017 جىلمەن سالىستىرعاندا 177گە ارتقان. ال، ولارمەن بەكىتىلگەن كەلىسىمشارت سوماسى 2 ەسە ٴوسىپ، 125،1 ملرد تەڭگەنى قۇرادى.استانادا دارىگەرلەر ٴۇشىن جاتاقحانا سالىنادىبيىل شقودا 1،5 مىڭ ادام قانت ديابەتىنە شالدىققان |
كىچىك مېۋە قوشۇمچە ئايلانما تەكلىپتەڭگە پۇل قىمارخانىسى قوشۇمچە ئايلانما تەكلىپ دىكى تېلېفون بىل نەق مەيدان قىمارخانىسى.. قوشۇمچە ئايلانما تەكلىپ50 تال پۇل ئامانەت پۇلىغا ئېرىشىڭ!.. ئامانەت پۇلىڭىزنى قارشى ئالىمىز: نەق مەيدان مۇسابىقىسى ئالاھىدە ئورۇنلاردا قوشۇمچە ئايلىنىشمۇھىم شەرت ۋە شەرتلەر: يېڭى توپچىلارنىڭ ئالدىنقى 3 ئامانەت پۇلى ئۈچۈن قارشى ئالىمىز. ئەڭ تۆۋەن ئامانەت پۇلى 10 فوندستېرلىڭ ، ئەڭ يۇقىرى مۇكاپات 400 فوندستېرلىڭ ۋە 175 قېتىمغىچە. 30 مۇكاپاتلىق ۋاگون ئامانەت مۇكاپات ، 30 ئايلانما ئايلىنىش ، 4 ئايلاندۇرۇش. قوشۇمچە مۇكاپات پەقەت تاللانغان ئورۇنلاردا ئايلىنىدۇ: تولۇق قوللىنىلىدۇ. 18 پەقەت ، قىمار مەسئۇلىيەتچان.قاتتىق نەق پۇل 200 فوندستېرلىڭ ئامانەت مۇسابىقىسىنى قارشى ئالىمىز18 پەقەت. پەقەت يېڭى قويغۇچىلار. ۋاگون ئالدى بىلەن ھەقىقىي تەڭپۇڭلۇقتىن پەيدا بولىدۇ. 50 مۇكاپات تارقىتىش ياكى ھەقسىز ئايلىنىشتىن ھاسىل قىلىنغان مۇكاپاتقا ئېرىشىش ، ھەر بىر ئويۇندا تۆھپە ئوخشىماسلىقى مۇمكىن. ۋاگون تەلىپى پەقەت مۇكاپات دورىسى بىلەنلا ھېسابلىنىدۇ. مۇكاپات تارقىتىلغان كۈندىن باشلاپ 7 كۈن كۈچكە ئىگە 30 كۈن ھەقسىز ئايلانما كۈچكە ئىگە. ئەڭ چوڭ ئايلاندۇرۇش: مۇكاپات سوممىسىنىڭ 5 ھەسسىسىگە ياكى ھەقسىز ئايلىنىشتىن: 20 ياكى 200 . تولۇق شەرتلەر قوللىنىلىدۇ.يېڭى قىسقا تېلېفون تېلېفونلىرى ئۈچۈن تەڭگەتەڭگە پۇل نەق پۇل ئامانەت پۇلىغا ئېرىشىڭ تاللانغان ئورۇنلاردا قوشۇمچە ھەقسىز ئايلىنىشپەقەت يېڭى توپچىلار. ئالدىنقى 3 ئامانەت. ئەڭ تۆۋەن ئامانەت پۇلى 10 فوندستېرلىڭ ، ئەڭ يۇقىرى مۇكاپات سوممىسى 400 فوندستېرلىڭ ۋە 175 ئايلانما. 30 مۇكاپاتلىق ۋاگون ئامانەت مۇكاپات ، 30 ئايلانما ئايلىنىش ، 4 ئايلاندۇرۇش. پەقەت تاللانغان ئورۇنلار ، تولۇق لار قوللىنىلىدۇ. 18 پەقەت ، قىمار مەسئۇلىيەتچان. قوللىنىلىدۇ.قوشۇمچە ئايلانما مۇكاپات بىلەن . دا غەلىبە قىلىشنى باشلاڭ!تاللانغان مېۋىلەر نەق پۇل نەق پۇل ئامانەت پۇلىغا ئېرىشىڭ تاللانغان ئورۇنلاردا قوشۇمچە ھەقسىز ئايلىنىشئۆي تېلېفون نومۇرى ? تېخىمۇ كۆپ : باھا يېزىلمىغان ! : ! تېخىمۇ كۆپ : باھا يېزىلمىغانتېلېفون نومۇرى قىمارخانا قوشۇمچە ئايلانما نومۇر مۇكاپاتىئەڭ يېڭى ھەقسىز تېلېفون نومۇرى ، ۋە ھەقسىز مۇكاپات پۇلىغا ئېرىشىڭ قىمارخانا ئەنگىلىيەنىڭ تېلېفون قىمارخانىسىنىڭ 1نومۇرلۇق ئامانەت پۇلى جانىس ئېدموندس .. ئۈچۈن سۇنغان تېخىمۇ ياخشى باھاغا ئېرىشتى! تېخىمۇ كۆپكۆچمە پۇل قىمارخانىسى يوق ئويۇن مۇكاپاتى 10 ھەقسىز! قىمارخانىسىغا كىرىش ئەنگىلىيەدىكى ئالدىنقى قاتاردا تۇرىدىغان كۆچمە پۇل ئامانەت قويماسلىق تېلېفون قىمارخانىسى قىسقا ئۇچۇر نەق پۇل ھەقسىز ھەقىقىي پۇل قىمار! قىسقا ئۇچۇر مەخسۇس تېلېفون تالونى تېخىمۇ كۆپ غا تىزىملىتىڭ 10 ھەقسىز قارشى ئېلىش مۇكاپات پۇلى ۋە 200 بىرىنچى 100 ھەقسىز ئايلىنىش ھازىر ئويناڭ!قىمارخانىغا 2020يىلى پۇل ئامانەت قويۇش مۇكاپات پۇلى ئالماڭ ھەقسىز ئايلانما ۋە ئامانەت مۇسابىقىسىنى قارشى ئالىمىز ھازىر ئويناڭ!سپىن كاسىنو ئەپەندى كىرىش دوستىڭىزغا مۇراجىئەت قىلىڭ ۋە 50 ھەقسىز ئايلانما قوبۇل قىلىڭ |
سەئۇدى ئەرەبىستاندا ئىنگلىزچە نەشر قىلىنىدىغان ئەششەرق ئەلئەۋسات گېزىتى، پەلەستىندىكى ئەلفەتىھ ھەرىكىتىنىڭ، سەئۇدى ئەرەبىستان تەخت ۋارىسى شاھزادىسىنىڭ پەلەستىنلىكلەرنىڭ ھەق ھوقۇقلىرىنى نەزەرگە ئالمايدىغان ھەرقانداق كېلىشىمنى رەت قىلىدىغانلىقىنى ۋاشىنگتونغا يەتكۈزگەنلىكىنى بىلدۈرگەنلىكىنى خەۋەر قىلدى.قاتاردا چىقىدىغان ئەررايە ئەلقاتارىييە گېزىتى، ئىسرائىلىيەنىڭ ئىران خەۋپىگە قارشى بەھرەين ، ئەرەب بىرلەشمە خەلىپىلىكى ۋە سەئۇدى ئەرەبىستان بىلەن مەخپىي ئالاقىلەرنى ئورناتقانلىقىنى يازدى.ئەرەب بىرلەشمە خەلىپىلىكىدە نەشر قىلىنىدىغان ئەلئېمارات ئەليەۋم گېزىتى، ئافرىقا دۆلەتلىرىنىڭ قەدەملىرىنى تېزلەتكەن ھالدا ئىسرائىلىيە بىلەن بولغان مۇناسىۋەتلىرىنى نورماللاشتۇرۇشقا تىرىشىۋاتقانلىقىنى خەۋەر قىلدى.گېرمانىيەنىڭ خەۋەرلەر تورى، تۈركىيەنىڭ، خىتاينىڭ ئۇيغۇرلارغا قاراتقان سىياسىتىنى ئەيىبلىگەنلىكىنى يازدى.گېرمانىيە ئاۋازى ، ئىراندا ئىسلام ئىنقىلابىنىڭ 40 يىلىدا ئۆزگىرىشكە ئاياللارنىڭ يېتەكچىلىك قىلغانلىقىنى خەۋەر قىلدى.يەنە گېرمانىيەنىڭ خەۋەرلەر تورى، تۈركىيەنىڭ ئاشلىق باھاسى تېررورىزمىغا قارشى تەدبىرلەرنى يولغا قويغانلىقى، ئەردوغان ھۆكۈمىتىنىڭ مېۋە ۋە ئوتياشلارنى خەلقكە بىۋاسىتە سېتىشقا قارار قىلغانلىقى توغرىسىدىكى ئۇچۇرلارنى ئوقۇرمەنلىرى بىلەن ئورتاقلاشتى.ئىسپانىيەدە چىقىدىغان گېزىتى، ئىسپانىيەدىكى مىڭلارچە ئۆكتىچىنىڭ مۇددەتتىن بۇرۇن سايلام ئۆتكۈزۈلۈشىنى تەلەپ قىلىپ نامايىش ئۆتكۈزگەنلىكىنى ۋە باش مىنىستىر پېدرو سانچېزنىڭ مۇستەقىللىق تەرەپدارلىرى بىلەن مۇزاكىرە ئۆتكۈزۈشىگە نارازىلىق بىلدۈرگەنلىكىنى يازدى.ئىسپانىيەدە چىقىدىغان گېزىتى، ترامپنىڭ قارىشىچە، يامانلىقلار ئۈچ بۇلۇڭىنىڭ ۋېنېزۇئېلا، كۇبا ۋە نىكاراگۇادىن ئىبارەت ئىكەنلىكىنى قەيت قىلدى.ئارگېنتىنادا چىقىدىغان گېزىتى، مادۇرونىڭ ۋېنېزۇئېلادا 15 فېۋرالغىچە داۋاملىشىدىغان ھەربىي مانېۋىر باشلىغانلىقىنى خەۋەر قىلدى.رۇسىيە خەۋەر ئاگېنتلىقى، ئەنگلىيە مۇداپىئە ۋەزىرى گاۋىن ۋىليامسوننىڭ، رۇسىيە ناتوغا ئەزا دۆلەتلەرگە قارىتا نامايان قىلىۋاتقان كۈشكۈرتكۈچى ھەرىكەتلىرى ئۈچۈن ئېغىر بەدەل تۆلىشى كېرەك دېگەنلىكىنى يازدى.رۇسىيە خەۋەر ئاگېنتلىقى، رۇسىيەنىڭ ئەنقەرەدە تۇرۇشلۇق باش ئەلچىسى ئالېكسېي يېرخوۋنىڭ 2018 يىلىدا رۇسىيە بىلەن تۈركىيە ئارىسىدىكى سودا ھەجىمىنىڭ كىرىزىستىن ئىلگىرىكى رەقەملەردىن ھالقىپ، 25 مىليارد 400 مىليون دوللارغا يەتكەنلىكى نى ئېيتقانلىقىنى خەۋەر قىلدى.رۇسىيەدە چىقىدىغان ئىزۋېستىيا گېزىتىنىڭ خەۋەر قىلىشىچە، بىخەتەرلىك رادارى 2019 ناملىق ئەلرايى نەتىجىلىرىگە قارىغاندا، ياۋروپادا بىر ئۇرۇشنىڭ يۈز بېرىشىدىن ھەممىدىن بەك رۇسلار بىلەن ئۇكرائىنالىقلار قورقىدىكەن.فىرانسىيەدە چىقىدىغان گېزىتى، پارىژدا سېرىق جىلىتكىلىك نامايىشچىلاردىن بىرىنىڭ قولىنىڭ بەدىنىدىن ئاجراپ كەتكەنلىكىنى خەۋەر قىلدى.فىرانسىيەدە چىقىدىغان گېزىتى بولسا، 2015 يىلى باش كۆتۈرگەن كۆچمەنلەر كىرىزىسىنىڭ گېرمانىيەنى داۋالغۇتۇپ قويغانلىقىنى يازدى.يەنە فىرانسىيەدە چىقىدىغان گېزىتى، فىرانسىيە بىلەن ئىتالىيە ئارىسىدىكى سوغۇقچىلىقنىڭ قايتىدىن باش كۆتۈرگەنلىكى توغرىسىدىكى ئۇچۇرلارنى ئوقۇرمەنلىرى بىلەن ئورتاقلاشتى.خەتكۈچ: گېزىت , ئۇيغۇرچە , چەت ئەل , مەتبۇئات |
تۈركىيەدىكى تۇنجى ئايال ئۇچقۇچىنىڭ كىم ئىكەنلىكىنى بىلەمسىز ئۇيغۇرچەتۈركىيەدىكى تۇنجى ئا...تۈركىيەدىكى تۇنجى ئايال ئۇچقۇچىنىڭ كىم ئىكەنلىكىنى بىلەمسىزدىدەم ئۆزتاشباشى تەرىپىدىن تەييارلانغان بىلىۋېلىڭ ناملىق پىروگراممىمىزنىڭ بۈگۈنكى سانىدا تۇنجى تۈرك ئايال ئۇچقۇچى توغرىسىدىكى ئۇچۇرلارنى سىلەر بىلەن ئورتاقلىشىمىز.02.11.2020 17.06.2021تۈركىيەدە 1933 يىلى تۇنجى قېتىم بىر ئايالنىڭ ئوچقۇچى بولغانلىقىنى ئاڭلىغانمىدىڭىز؟تۈركىيەنىڭ تۇنجى ئايال ئۇچقۇچىسى بەدرىيە تاھىر گۆكمەندۇر. 1932 يىلى ۋەجىھى ئۇچقۇچىلار مەكتىپىدە ئاۋىئاتسىيە ساھەسى بويىچە ئوقۇشىنى باشلىغان بەدرىيە تاھىر، مەمۇرلۇق ۋەزىپىسىنى ئۆتەش بىلەن بىر ۋاقىتتا ئۇچۇش مەشىقلىرىنىمۇ داۋامللاشتۇرىدۇ. ئاۋىئاتسىيە ساھەسىدىكى ئۇرۇنۇشلىرى يۈزىسىدىن نۇرغۇن نارازىلىقلارغا ئۇچرايدۇ، توسقۇنلۇقلارغا دۇچ كېلىدۇ. ئۇچقۇچىلىق بىلەن مەشغۇل بولغانلىقى ئۈچۈن مائاشىدىن جەرىمانە ئېلىنىدۇ، ئاخىرىدا خىزمىتىدىن ئايرىلىشقا مەجبۇر بولىدۇ. شۇنداقتىمۇ ئۇچقۇچى بولۇش ئارزۇسىدىن ۋاز كەچمەيدۇ. تۈركىيەنىڭ تۇنجى پاراشۇتچىسى ۋە ۋە پاراشۇت مەكتىپىنىڭ تۇنجى مۇدىرى بولغان ئابدۇراھمان تۈركقۇشۇ، 1933 يىلى كەسپىي ئۇچقۇچى ئۇنۋانىنى ئالغان بەدرىيە تاھىرغا گۆكمەن دېگەن تەخەللۇسنى قويۇپ قويىدۇ. 1934 يىلى فامىلە قانۇنىنىڭ يولغا قويۇلۇشى بىلەن، بەدرىيە تاھىر گۆكمەن دېگەن فامىلىنى ئىشلىتىدۇ.1934يىلى ئۇچقۇچىلىق ئۇنۋانىنىڭ رەسمىيلىشىشى ئۈچۈن ئوقۇغۇچىلارنىڭ ئىمتىھاندىن ئۆتۈشى تەلەپ قىلىنىدۇ. بىراق، ئىمتىھان ئېلىش ئۈمىكى يېتىپ كەلگەندە، مەكتەپنىڭ بىردىنبىر ئۇچالايدىغان ئايروپىلانىدا كاشىلا كۆرۈلگەنلىكى ئۈچۈن ئىمتىھان ئېلىنالمايدۇ ۋە ئۇزۇن ئۆتمەيلا مەكتەپ تاقىلىپ قالىدۇ.گەرچە ئۇچقۇچىلىقى رەسمىي تەستىقلانمىغان بولسىمۇ، بەدرىيە تاھىر گۆكمەن، ئاسماندا پەرۋاز قىلغان تۈرك ئايال ئۇچقۇچى سۈپىتىدە ئاۋىئاتسىيە تارىخىدىكى ئورنىنى ئالىدۇ.خەتكۈچ: بەدرىيە , ئۇچقۇچى , ئايال , تۈركىيە |
5 كېلىۋاتىدۇ، بارلىق مەۋجۇدات ئۆز ئارا ئۇلىنىدىغان دەۋرگە ئاز قالدىخەلق تورىلى كېچياڭ: ئىسلاھاتنى چوڭقۇرلاشتۇرۇش ئاشى جىنپىڭنىڭ دۆلەت مۇداپىئە ۋە ئارمىيەرەئىس شى جىنپىڭ 20 دۆلەت گۇرۇھىنىڭ خاڭجبېيجىڭ شەھەرلىك تەپتىش ئورگىنى شىڭ قادۆلەت مىللەتلەر ئىشلىرى كومىتېتىنىڭ مۇنجۇڭگو ئىستېمالچىلار جەمئىيىتى بالىلار كئالىي خەلق تەپتىش مەھكىمىسى جاڭ كۈنشېڭغ1ئىيۇندىن باشلاپ بىخەتەرلىك تاسمىسى تا2016يىلى ئاپتونوم رايون يېزىلارغا تېببشىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونىنىڭ مەمۇرلئۈرۈمچى شەھىرى مەملىكەتلىك زامانىۋى ئەشمىللەتلەر ئىتتىپاقلىقىنى كۈچەيتىش بويىچمىللەتلەر ئىتتىپاقلىقى بىلىملىرى بويىباي ناھىيە بازىرىنىڭ جەلپكارلىقى ئاشتى5 كېلىۋاتىدۇ، بارلىق مەۋجۇدات ئۆز ئارا ئۇلىنىدىغان دەۋرگە ئاز قالدى2016.06.02 16:40 مەنبە: خەلق تورىخەلق تورى ئۇيغۇرچە قانىلىنىڭ 2ئىيۇن بېيجىڭدىن بەرگەن تېلېگراممىسى: ئېلىمىزنىڭ 5 نى ئىلگىرى سۈرۈش گۇرۇپپىسى ياۋروپا ئىتتىپاقى، كورىيە، ياپونىيە ۋە ئامېرىكا جۇمھۇرىيىتى بىلەن بىرلىشىپ ئۇيۇشتۇرغان تۇنجى نۆۋەتلىك دۇنيا 5 يىغىنى 31ماي بېيجىڭدا ئېچىلدى. يىغىننىڭ ئېچىلغانلىقى 5 قەدىمىنىڭ بارغانسېرى يېقىنلاپ كېلىۋاتقانلىقىدىن دېرەك بېرىدۇ.5 دەۋرىدە، كۆزنى يۇمۇپئاچقۇچىلا يۇقىرى ئېنىقلىقتىكى كىنودىن بىرنى چۈشۈرگىلى بولىدۇ.... تور سۈرئىتىنىڭ ئېشىشىدىن باشقا ئۇ ئىنسانلارغا يەنە يېڭى سېھرىي كۈچ ئاتا قىلىدۇ. يېڭى تىپتىكى 5 كۆپ ئادرېس تېخنىكىسى كۆچمە تورنىڭ كىرىش سۈرئىتىنى نەچچە يۈز ھەسسە تېزلىتىدۇ. ھازىر بىز ئىشلىتىۋاتقان 4 بىلەن ئاران يان تېلېفون قاتارلىق ئەسلىھەلەرنىلا ئۇلىغىلى بولىدۇ، لېكىن 5 تورى بىلەن تېلېفوندىن باشقا يەنە ئاپتوموبىلدىن تارتىپ يىڭنىغىچە بولغان نەچچە يۈز ئەسلىھەنى ئۇلىغىلى بولىدۇ.5 نەرسە تورىدا، كىشىلەرنىڭ دۇربۇنى بىلەن كانىيى بولىدۇ، يەنى نەرسىلەرنىڭ ھالىتى، ئەھۋالى ۋە سانلىق مەلۇماتى ئارقىلىق ئۇلارنى تېخىمۇ ياخشى باشقۇرغىلى ۋە كونترول قىلغىلى بولىدۇ. مەسىلەن: بىرەيلەن كاماندروپكىغا چىققاندا بىر ھۆججەت ئېلىشنى ئۇنتۇپ قالغان بولسا، دەرھال توردا باشقۇرۇلىدىغان ئائىلىنى نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش ئەسۋابى ئارقىلىق ھۆججەتنى تېپىپ، ئەقلىي ئىقتىدارلىق ماشىنا ئادەمنى كونترول قىلىپ ھۆججەتنى سكاننېرلاپ ئەۋەتسە بولىدۇ، بوشلۇق ھالقىپ نەرسە ئېلىش ھەم ئاددىي ھەم قولايلىق.يېقىندا ئۆتكۈزۈلگەن ھەر قايسى ئاپتوموبىل كۆرگەزمىلىرىدە، ئاپتوماتىك ھەيدىلىدىغان ئاپتوموبىللار بەسبەستە مەيدانغا كەلدى. كەلگۈسىدە، ئاپتوموبىل چوڭ يان تېلېفونغا ئايلىنىپ تورغا چىقىپ، بىربىرىگە تەسىر يەتكۈزمىگەن ھالدا ئاپتوموبىل ھەيدەپ، يول قاتنىشىنى ياخشىلاپ، ئاپتوموبىل ھەيدەشتىكى پارچە ۋاقىتتىن يېڭىدۇ. ئاپتوموبىل ئىچىدە سىن يىغىنى ئېچىش، ئويۇن ئويناش، كۆڭۈل ئېچىش قاتارلىقلارنى قىلغىلى بولىدۇ. ھازىر، نۇرغۇن ئاپتوموبىل زاۋۇتلىرى تەجرىبە قىلىنىدىغان ئاپتوموبىل تىپىنى تونۇشتۇرۇپ، 5 تورىنىڭ كەڭ تارقىلىشىنى كۈتۈۋاتىدۇ.مۇتەخەسسىسلەر مۇنداق دېدى: بارلىق نەرسىلەر ئۆز ئارا ئۇلانسا، يان تېلېفون ئۇقۇمى ئاستائاستا سۇسلىشىدۇ. كەلگۈسىدە يان تېلېفون ۋەكىللىكىدىكى ئەقلىي ئىقتىدارلىق تېرمىناللاردا قوشۇلۇش، مىكرولىشىش ۋە كۆپ مەنبەلىشىشتەك تەرەققىيات ۋەزىيىتى شەكىللىنىپ، كۆچمە ئەقلىي ئىقتىدارلىق تېرمىنالنىڭ فۇنكسىيەسى كۆز ئەينەك، قول سائىتى قاتارلىقلار ئۈسكۈنىلەر بىلەن بىرىكىدۇ.بىر گۇرۇپپا سانلىق مەلۇمات كىشى قەلبىنى ھاياجانلاندۇرىدۇ: ئېلىمىزنىڭ 5 تۆۋەن چاستوتىلىق تېخنىكىسىنىڭ سىرتتىكى سىناق قىلىش تور سۈرئىتىنىڭ ئەڭ يۇقىرى قىممىتى 3.5 ئېشىپ، 4 تور سۈرئىتىنىڭ 12 ھەسسىسىدىن يۇقىرى بولغان؛ ئېلىمىزدە ئىشلەنگەن 5 كۆپ ئادرېس تېخنىكىسى بىلەن ھەر كۋادرات كىلومېتىردا 1 مىليوندىن ئارتۇق نەرسىگە ئۇلىغان، بۇ 4 نىڭ ئون نەچچە ھەسسىسىگە توغرا كەلگەن؛ ئېلىمىزدە ئىشلەنگەن 5 نىڭ كېچىكىشى مىللىسېكۇنت كۆرسەتكۈچىگە يېتىپ، ئالاقىلىشىش چاققانلىقى 4 نىڭ 10 ھەسسىسىگە توغرا كەلگەن....تۇنجى 5 تېخنىكا ئۆلچىمىنىڭ 2018يىلى ۋۇجۇدقا كېلىدىغانلىقى مۆلچەرلەندى. بۇ قېتىمقى 5 يىغىنىدا، دۆلەت سانائەت ۋە ئۇچۇرلاشتۇرۇش مىنىستىرلىقىنىڭ مىنىستىرى مياۋ ۋېي، ئېلىمىزنىڭ 2020يىلىغا بارغاندا 5 تېخنىكىسىنى سودا ئىشلىرىدا ئىشلىتىشنى ئەمەلگە ئاشۇرىدىغانلىقىنى ئېيتتى. شىنجاڭ گېزىتى تەرجىمىسى |
رەسەي مەديالارى: ٴبىر بەلدەۋ ٴبىر جول قۋاتتاماسى دۇنيەنىڭ دامۋىنا تىڭ ٴورىس سيلايدى،دەدىكەلۋقاينارى:جۇڭگو قازاق راديو تورابى جاۋاپتى رەداكتور:ايناگۇل جاڭالانعان ۋاقىت:20170516 09:41:00شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ حابارى: ٴبىر بەلدەۋ ٴبىر جول حالىقارالىق سەلبەستىك باسشىلار تالقىسى مامىردىڭ 14كۇنى بەيجيڭدە اشىلدى. رەسەي مەديالارى وسى رەتكى باسشىلار تالقىسىنا وسكەلەڭ نازار اۋداردى. رەسەي مەديالارى: ٴبىر بەلدەۋ ٴبىر جول دارىپتەمەسىنىڭ جاڭاشا جەر شارىندىق مەحانيزىم ورناتۋداعى كومەسكى كۇشى زور. ٴبىر بەلدەۋ ٴبىر جول حالىقارالىق سەلبەستىك باسشىلار تالقىسىٴبىر بەلدەۋ ٴبىر جول قۋاتتاماسىنىڭ وزەگى ورتاق دامۋ ەكەندىگىن كورسەتتى،دەدى.رەسەي تاسيس اگەنتىگىنىڭ حابارىنا قاراعاندا، ٴبىر بەلدەۋ ٴبىر جول دارىپتەمەسى العا قويلعانىنان بەرى، جۇڭگونىڭ ٴبىر بەلدەۋ ٴبىر جول بويىنداعى ەلدەرگە قوسقان جالپى قارجىىسى 50 ميلليارد امەريكا دولىلارىنان اسقان. ورتا ازيا، وڭتۇستىك ازيا جانە ەۆروپا اراسىنداعى قاتىناس قۇرىلىسى، ەنەرگيا اۋىىسكۇيىسى، ساۋدا كاريدورىن سالۋدى جەبەۋمەن قاتار،عىلىم تەحنيكا، نەگىزدىك قۇرىلعى قۇرىلىسى، مادەنيەت سالاسىنداعى اۋىسكۇيىس سەلبەستىگىن كۇشەيتىپ، مەملەكەتتەر مەن وڭىرلەر اراسىنداعى شاراۋشىلىق بايلانىستى كۇشەيتۋ دارىپتەلگەن.بۇگىنگى رەسەي اقپارات اگەنتىگى شولۋشى ماقالاسىن جاريالاپ بىلاي دەپ كورسەتتى: ٴبىر بەلدەۋ ٴبىر جول قۋاتتاماسى ٴوزارا پايدا جەتكىزىپ، يگىلىك جاراتۋدى دارىپتەيدى، قاتىناسقان جاقتاردىڭ بارلىعى مۇنان يگىلىكتەنەدى. باسشىلار تالقىسىنا قاتىناسقانداردىڭ تىزىمدىگىنەن دۇنيەنىڭ جەرجەرىندەگى ەلدەر مەن ۇيىمداردىڭ دەنى بۇعان قاتىناسقاندىعىن كورە الامىز.رەسەي گازەتىنىڭ حابارىنا قاراعاندا، اۋستىراليا مەملەكەتتىك ۋنيۆرسيتەتىنىڭ پرافەسسورى حۋايت: ٴبىر بەلدەۋ ٴبىر جول قۋاتتاماسى بارلىق ادامدى تولىق يگىلكتەندىرەدى. ٴبىر بەلدەۋ ٴبىر جول قۇرىلىسنىڭ دامۋى قاتىناسۋشىلاردىڭ قاتارىن كوبەيتىپ، وراسان زور دامۋ كومەسكى كۇشىن جاراتادى. الداعى ون نەشە جىلدا كوپتەگەن ەلدەر وسىناۋ جاڭاشا جەر شارىندىق بارىسقا قاتىناسادى،دەدى. |
21 تامىز 2019, 17:27 913 0 كولىك دينارا مىڭجاسارقىزىەندى قازاقستاندىقتار تەمىر جول بيلەتىن قايتارعانى ءۇشىن ايىپپۇل تولەمەيدى. 28 تامىزدان باستاپ قازاقستانداعى جولاۋشىلار پويىزىنىڭ بيلەتىن قايتارۋداعى ايىپپۇل الىنىپ تاستالدى.بۇل تۋرالى جولاۋشىلار تاسىمالى اق اتقارۋشى ديرەكتورى ەدىگە مىحانوۆ قازاقستان تەمىر جولى اق باس عيماراتىندا وتكەن ءباسپاسوز ءماسليحاتىندا ايتتى.جاڭا ەرەجەلەرگە سايكەس، جولاۋشىنىڭ جول ءجۇرۋ بيلەتىن قايتارعانى ءۇشىن تولەنەتىن 1000 تەڭگەنى قۇرايتىن ايىپپۇل الىنىپ تاستالدى. بۇل نورما الىپساتارلاردىڭ جاپپاي بيلەت وتكىز جاعدايلارىن تومەندەتۋگە مۇمكىندىك بەرەدى، دەدى ەدىگە مىحانوۆ.سونىمەن بىرگە، زاڭدى تۇلعالاردىڭ توپتىق تاپسىرىس بەرۋىندە قايتارىلمايتىن دەپوزيت كولەمى جالپى جول ءجۇرۋ قۇنىنىڭ 30 قۇراماق.بۇعان دەيىن زاڭدى تۇلعالاردىڭ ءبىر ورىندى رەزەرۆكە قويۋىنا 290 تەڭگە الىناتىن. كەمىندە 10 ادامعا توپتىق بيلەت الۋدا زاڭدى تۇلعا جول جۇرۋگە 6 كۇن قالعانشا ءتىزىمنىڭ تەڭ جارتىسىنا دەيىن وزگەرىس ەنگىزە الادى. ءبىر تاۋلىك قالعانشا بيلەتتى وتكىزسە تولىق قۇنى قايتارىلادى. ءبىر تاۋلىكتەن ازىراق ۋاقىت قالسا 30 پايىزى، 6 ساعاتتان كەم ۋاقىت قالسا 50 پايىزى ۇستالادى، دەدى ول.ودان بولەك، زاڭدى تۇلعالار تاپسىرىستى ەلەكتروندىق تسيفرلىق قولتاڭبا بويىنشا راسىمدەي الادى. بيلەت بۇرىنعىداي ءبىر بلانكادا ەمەس، ءاربىر جولاۋشىعا بولەك بەرىلەدى.ايتا كەتەيىك، 2019 جىلدىڭ 28 تامىزىندا قر يندۋستريا جانە ينفراقۇرىلىمدىق دامۋ مينيسترلىگىنىڭ جولاۋشىلار تاسىمالى، قول جۇكتەرى مەن پوشا جونەلتىمدەرى ەرەجەلەرىنە ەنگىزىلگەن وزگەرىستەر ءوز كۇشىنە ەنەدى. جاڭا ەرەجەگە سايكەس، پويىز ىشىندە شىلىم شەگۋگە تىيىم سالىندى.تەگتەر تەمىرجول قتج پويىز تەمىرجول بيلەتى ەدىگە مىحانوۆ25 قازان, 2019 ساعات 11:54اقتوبە الماتى پويىزىنىڭ جولسەرىكتەرى تولعاتقان كەلىنشەكتى بوساندىرىپ الدى15 قاراشا, 2019 ساعات 21:43 |
سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى: جۇڭگودا تيجاراتپەن شۇعىلداناتىن شەتەل كاسىپورىندارى جۇڭگونىڭ يەلىك ۇقىعى مەن تەرريتوريا تۇتاستىعىنا قۇرمەت ەتۋى كەرەكحالىق تورابىسىرتقى ىستەر مينيسترلىگى: جۇڭگودا تيجاراتپەن شۇعىلداناتىن شەتەل كاسىپورىندارى جۇڭگونىڭ يەلىك ۇقىعى مەن تەرريتوريا تۇتاستىعىنا قۇرمەت ەتۋى كەرەك2018.05.07 16:33 كەلۋ قاينارى : حالىق تورابىشينحۋا اگەنتتىگى، 6 مامىر، بەيجيڭ. سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ مالىمدەمەشىسى گىڭ شۋاڭ 6 مامىردا بىلاي دەدى: جۇڭگودا تيجاراتپەن شۇعىلداناتىن شەتەل كاسىپورىندارى جۇڭگونىڭ يەلىك ۇقىعى مەن تەرريتوريا تۇتاستىعىنا قۇرمەت ەتۋى كەرەك.ءتىلشىنىڭ مالىمەتكە نەگىزدەلگەندە، ا ق ش جاق تاياۋدا مالىمدەمە جاريالاپ، جۇڭگونىڭ قاتىستى تاراۋلارىنىڭ شەتەل كاسىپورىندارى توراپ بەكەتى جانە ۇگىت ماتەريالدارىنان اۋمىن، شياڭگاڭ، تايۋاندى مەملەكەت رەتىندە اتاماۋىن تالاپ ەتكەنىنە قيسىنسىز سوقتىقتى. جۇڭگو جاق بۇعان قالاي قارايدى، دەگەن سۇراۋىنا، گىڭ شۋاڭ بىلاي جاۋاپ بەردى: ا ق ش جاق نە دەسە و دەسىن، تورتكىل الەمدە ءبىر عانا جۇڭگو بار ەكەنىن وزگەرتە المايدى. اۋمىن، شياڭگاڭ، تايۋان وڭىرلەرى جۇڭگو تەرريتورياسىنىڭ بولىنبەس بولەگى، بۇل اقيقات.ول بىلاي دەدى: جۇڭگو جاق شەتەلدەرمەن بولعان قارىم قاتىناسىن ءالى دە ءبىر جۇڭگو پرينسيبى بويىنشا ءبىر جاقتى ەتەدى. سونىمەن بىرگە، جۇڭگودا تيجاراتپەن شۇعىلداناتىن شەتەل كاسىپورىندارىنىڭ جۇڭگونىڭ يەلىك ۇقىعى مەن تەرريتوريا تۇتاستىعىنا قۇرمەت ەتۋىن، جۇڭگونىڭ زاڭ ەرەجەلەرىنە بويسىنۋىن، جۇڭگو حالقىنىڭ ۇلتتىق سۇيىسپەنشىلىگىنە قۇرمەت ەتۋىن اتاپ وتەمىن. |
استانادا جاپونيا ەلشىسىنىڭ قابىلداۋى ءوتتى7 جەلتوقسان 08:44181استانا. قازاقپارات جاپون حالقىنىڭ ۇلى مارتەبەلى يمپەراتورى اكيحيتونىڭ تۋعان كۇنىنە وراي ەلوردادا ەلشىنىڭ قابىلداۋ ءراسىمى ءوتتى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات ءتىلشىسى.جوعارى مارتەبەلى يمپەراتور وسى جىلدىڭ 23 جەلتوقسان كۇنى 85 جاسقا تولادى. يمپەراتوردىڭ تۋعان كۇنىن سىزدەرمەن بىرگە اتاپ وتكىم كەلدى. ەكى ەل اراسىنداعى قارىمقاتىناس ءارتۇرلى سالالاردا جىل ساناپ ارتۋدا. اتاپ ايتساق، بيىل ماۋسىم ايىندا استانادا ەكونوميكا سالاسىنداعى ىنتىماقتاستىق جونىندەگى قازاقستانجاپونيا ۇكىمەتتىك جانە جەكە سەكتورلارى بىرلەسكەن كوميسسياسىنىڭ 7وتىرىسى ءوتتى. وتىرىس بارىسىندا ەكونوميكا، ساۋدا، ينۆەستيتسيا ماسەلەلەرى تالقىلانىپ، ۋاعدالاستىقتارعا قول جەتكىزدى. وعان دالەل الماتى مەن استانادا جاڭادان جاپون زاۋىتتارى مەن مەكەمەلەرى اشىلىپ، بىرلەسكەن كاسىپورىندار قۇرىلدى، دەدى جاپونيانىڭ قازاقستانداعى ەلشىسى يتيرو كاۆاباتا.ەلشى مىرزا الداعى ۋاقىتتا اتالعان جۇمىستاردىڭ ءوز جالعاسىن تاباتىنىن ايتا كەلە، 2020جىلى توكيودا وتەتىن وليمپيادا جانە پاراليمپيادالىق ويىندارعا قاتىستى قازاقستاننىڭ قولداۋ كورسەتكەنىنە العىسىن ءبىلدىردى.كەلەسى جىلدىڭ قاڭتار ايىندا ديپلوماتيالىق مىندەتىمدى اياقتاپ جاپونياعا ورالامىن. 2 جىل 9 اي بويى اتقارعان قىزمەتىم كەزىندە جاپونيا مەن قازاقستاننىڭ ەكىجاقتى قارىمقاتىناستاردىڭ ماڭىزدى وقيعالارىنا كۋا بولدىم. سونىڭ ءبىرى استانا ەكسپو2017 حالىقارالىق كورمەسى. قازاقستان حالقىنا جانە ديپلوماتيالىق قوعامداستىققا ماعان كورسەتكەن قولداۋلارى مەن دوستىعى ءۇشىن شىنايى العىسىمدى بىلدىرەمىن، دەدى ول.ءوز كەزەگىندە ەلىمىزدىڭ سىرتقى ىستەر ۆيتسەءمينيسترى ەرجان اشىقبايەۆ ەكى ەل اراسىنداعى ديپلوماتيالىق قارىمقاتىناس ورناعان 25 جىل ىشىندە ەل دامۋىنا ۇلەس قوسقان كوپتەگەن ماڭىزدى وقيعالاردىڭ ورىن العانىنا توقتالىپ ءوتتى.وسى قىسقا ۋاقىتتىڭ ىشىندە ءبىزدىڭ ءوزارا ءتيىمدى ستراتەگيالىق ىنتىماقتاستىعىمىز ءوز شىڭىنا جەتىپ، ەكىجاقتى ساياسي تۇسىنىكتىڭ جوعارى دەڭگەيىنىڭ ارقاسىندا ەلدەرىمىز اراسىنداعى ەكونوميكالىق ىنتىماقتاستىق قارقىندى دامىپ كەلەدى. 2015جىلى جاپونيا پرەمەرءمينيسترى سيندزو ابەنىڭ قازاقستانعا جاساعان رەسمي ساپارى، سونداياق 2016جىلى ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ جاپونياعا جاساعان ساپارى ەكى ەلدىڭ اراسىنداعى قارىمقاتىناستاردى جاڭا بەلەستەرگە شىعاردى. بيىلعى ەكىجاقتى ساۋدا اينالىمىنىڭ كولەمى 1,3 ميلليارد ا ق ش دوللارىنان اسىپ ءتۇستى. ينۆەستيتسيالىق ۋاعدالاستىقتاردىڭ ناتيجەسى رەتىندە ۇستىمىزدەگى جىلدىڭ سوڭىندا جاپونيانىڭ ءبىزدىڭ ەلىمىزگە قۇيعان تىكەلەي ينۆەستيتسياسىنىڭ كولەمى 1,2 ميلليارد ا ق ش دوللارىنا جەتكەنىن اتاپ وتۋگە بولادى، دەدى ول.سونىمەن قاتار، قابىلداۋ بارىسىندا قر پارلامەنتى ءماجىلىسىنىڭ دەپۋتاتى نۇرلان دۋلاتبەكوۆ پەن استانا مەديتسينا ۋنيۆەرسيتەتى ا ق ديرەكتورلار كەڭەسىنىڭ ءتوراعاسى تولەباي راحىپبەك جاپونيا يمپەراتورىنىڭ وردەنىمەن، سونداياق، نازاربايەۆ ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پرەزيدەنتى شيگەو كاتسۋ جاپونيانىڭ سىرتقى ىستەر ءمينيسترىنىڭ قۇرمەت گراموتاسىمەن ماراپاتتالدى. |
شەت تىلىنەن حالىقارالىق سەرتيفيكاتتارى بار تۇلعالار ۇبتدان بوساتىلادى ٴبىلىم عىلىم21 قاراشا 2018، 16:53شەت تىلىنەن حالىقارالىق سەرتيفيكاتتارى بار تۇلعالار ۇبتدان بوساتىلادى21 قاراشا 2018, 16:53 4686 0استانا، . ٴتىلشىسى. شەت ٴتىلىن مەڭگەرگەندىگىن راستايتىن حالىقارالىق سەرتيفيكاتتارى بار تۇلعالاردى شەت ٴتىلى ٴپانى بويىنشا ۇبتدان بوساتۋ نورماسى ەنگىزىلەدى. بۇل تۋرالى قر ٴبىلىم جانە عىلىم ۆيسەمينيسترى اسحات ايماعامبەتوۆ مالىمدەدى.اعىلشىن ٴتىلى بويىنشا كوپ ۇسىنىستار بولدى. ماگيستراتۋراعا ٴتۇسۋ ٴۇشىن ٴبىزدىڭ ورتالىقتا اعىلشىن تىلىنەن تەست تاپسىرادى نەمەسە سەكىلدى سەرتيفيكاتتارىن تاپسىرادى. بىرنەشە جىلدان بەرى مۇنى باكالاۆرعا قابىلداۋدى ويلاپ كەلەمىز. ەگەر تاڭداۋ ٴپانى اعىلشىن ٴتىلى بولسا ورتالىق وتكىزەتىن تەستىلەۋدى تاپسىرىپ قانا ەمەس، سەرتيفيكاتىن تاپسىرىپ ٴتيىستى ۇپايىن الا بەرەدى، دەدى اسحات ايماعامبەتوۆ.ۆيسەمينيستر شەت ٴتىلىن مەڭگەرگەندىگىن راستايتىن حالىقارالىق سەرتيفيكاتتاردى قابىلداۋ كوميسسياسى مىندەتتى تۇردە بازادا تەكسەرىپ الاتىنىن ايتتى.ەسكە سالا كەتسەك، 2019 جىلدان باستاپ جوعارى وقۋ ورنىنا اقىلى نەگىزدە ٴتۇسۋ ٴۇشىن ۇبت جىلىنا 4 رەت قاڭتار ناۋرىز ماۋسىمشىلدە تامىز ايلارىندا وتكىزىلەدى. |
مايمۇن چېچىكى مەھەللىدە تارقالدىخەلق تورىمايمۇن چېچىكى مەھەللىدە تارقالدى2022.05.24 13:58 مەنبە: خەلق تورىفىرانسىيە ئاخبارات ئاگېنتلىقىنىڭ لوندوندىن بەرگەن خەۋىرىگە قارىغاندا، ئەنگلىيە سەھىيە بىخەتەرلىكى ئىدارىسىنىڭ باش داۋالاش مەسلىھەتچىسى سۇسان خوپكىنىس 22چېسلا مۇنداق دېگەن: نۆۋەتتە ئەنگلىيەدە ھەر كۈنى غەربىي ئافرىقىغا بارغانلىق تارىخى بولمىغان مايمۇن چېچىكى ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغانلار بايقالماقتا.خەۋەردە دېيىلىشىچە، ئەنگلىيە سەھىيە بىخەتەرلىك ئىدارىسىنىڭ ئېيتىشىچە، يېڭىدىن يۇقۇملانغانلار توغرىسىدىكى سانلىق مەلۇمات 23چېسلا ئېلان قىلىنىدىكەن. 20چېسلاغىچە، ئەنگىلىيىدە 20 بىمارغا مايمۇن چېچىكى دەپ دىئاگنوز قويۇلغان.خەۋەردە يەنە مۇنداق دېيىلدى: مايمۇن چېچىكى ۋىرۇسىنىڭ مەھەللىدە تارقىلىشى بۇ ۋىرۇسنىڭ ئەنگلىيەدىكى ئاساسلىق تارقىلىش ئەندىزىسى بولۇپ قالامدۇيوق؟دەپ سورالغاندا، خوپكىنىس ئەلۋەتتە شۇنداق دېگەن. ئۇ ئەنگلىيە رادىيو شىركىتىدىكىلەرگە مۇنداق دېگەن: بىز ھازىر غەربىي ئافرىقىدىن كەلگەنلەر بىلەن ئېنىق ئۇچرىشىش تارىخى بولمىغان بىمارلارنى بايقىدۇق.خوپكىنىس مۇنداق دېدى: ھازىر ھەر كۈنى نۇرغۇن بىمارلار بايقالماقتا. خوپكىنىس بىر بىمارنىڭ ئېغىر كېسەللەرنى كۆزىتىش ئۆيىدە داۋالىنىۋاتقانلىقىنى جەزىملەشتۈرۈشنى رەت قىلغان. لېكىن ئۇ يۇقۇم ئەھۋالىنىڭ شەھەر رايونىغا مەركەزلەشكەنلىكىنى ئېيتقان.خوپكىنىس مۇنداق دېدى: نۆۋەتتە ئادەتتىكى كىشىلەر توپى دۇچ كېلىۋاتقان خەۋپخەتەر يەنىلا ئىنتايىن تۆۋەن، مېنىڭچە كىشىلەر بۇ ۋىرۇستىن ھوشيار بولۇشى كېرەك. كۆپ ساندىكى قۇرامىغا يەتكەنلەر مايمۇن چېچەك ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغاندىن كېيىن نىسبەتەن يېنىك كېسەللىك ئالامىتى كۆرۈلىدۇ. |
ەستاي بوجان 6 جەلتوقسان, 2019 ساعات 13:23 137 02011 جىلدان بەرى اقش حالىقارالىق عارىش ستانساسىنا عارىشكەر جەتكىزۋ ءۇشىن رەسەيلىك زىمىرانداردى پايدالانىپ كەلگەن بولاتىن. فوتو: اشىق دەرەكتەردەن.رەسەي پرەزيدەنتى ۆلاديمير پۋتين اقشتىڭ عارىش كۇشتەرى رەسەيدىڭ مۇددەسىنە قاۋىپ توندىرەدى دەپ مالىمدەدى. تامىزدا اقش پرەزيدەنتى دونالد ترامپ اقش عارىش كۇشتەرىنىڭ التىنشى ءبولىمىن قۇرىپ، ونى عارىش باعىتىندا جۇمىس الىپ بارادى دەپ مالىمدەگەن بولاتىن. كەزەكتى مالىمدەمەسىندە پرەزيدەنت پۋتين رەسەيدىڭ دە عارىشتا اسكەري وپەراتسيا جۇرگىزۋگە قابلەتتى كۇشتەردى دايىنداۋى كەرەكتىگىن ايتتى.اقش پەن رەسەيدىڭ عارىش كۇشتەرىن قۇرۋ ارەكەتى قىتايدىڭ سپۋتنيك جانە زىمىران باعدارلامالارىنا وراي جاسالعانى انىق. جەر پلانەتاسىندا الەۋەتتى كۇشكە يە بۇل ۇشەۋى ەندى عارىش كەڭىستىگىندەگى مۇددەلەرى ءۇشىن باسەكەگە تۇسە باستاعانى بايقالادى. لەستەر ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ عارىش سوعىسى جونىندەگى مامانى بلەددين بوۆەن قىتايدىڭ عارىش باعدارلاماسىندا جوعارى مۇمكىندىكتەرگە يە بولا باستاعانىن ايتادى. ونىڭ ايتۋىنشا اقشتىڭ عارىش كۇشتەرىن جاساقتاۋى قىتايعا جاۋاپ بەرۋ ماقساتىندا قۇرعان.2017 جىلى قىتاي عارىش كەڭىستىگىندە سپۋتنيكتەردى جويىپ جىبەرە الاتىن زىمىرانىن تابىستى سىنادى. مالىمەتتەردىڭ از بولعانىنا قاراماستان اقش پەن رەسەيدە دە وسىنداي زىمىران جاساپ شىعارعانىن، سونداياق، لازەرلىك قارۋلاردى دا سىناقتان وتكىزگەنىن مالىمدەگەن.اقشتىڭ عارىش كۇشتەرى قۇرىلاتىنىن مالىمدەگەن كەزدە، بۇل جاڭا ارميا كۇشتەرىنىڭ قانداي بولاتىنى انىق ەمەس ەدى. بىراق، پرەزيدەنت ترامپ ونىڭ اقشتىڭ اۋە كۇشتەرىنەن دە قۋاتتى بولاتىنىن ايتتى. امەريكالىقتار عارىشقا جەتىپ قانا قويماي، عارىشتا ۇستەمدىك قىلۋى كەرەك، دەگەن اقش پرەزيدەنتى. بۇعان قوسا ول قۇراما شتات ايعا قايتا عارىشكەر ۇشىرۋدى، مارستى وتارلاۋدى قولعا الاتىنىن ايتقان. وسىنىڭ بارىندە ترامپ عارىشتى يگەرۋدە رەسەي مەن قىتاي ەمەس، قۇراما شتاتتاردىڭ كوشباسشى بولۋى كەرەك دەگەن ويدى ايتقىسى كەلەدى. بۇنىڭ ءوزى كەزىندەگى قىرعيقاباق سوعىس جىلدارىنداعى جارىستارعا ۇقساپ كەتەدى.شىن مانىندە، عارىش كەڭىستىگىن ادامدار ەڭ الدىمەن اسكەري مۇددەلەر ءۇشىن اشا باستاعانىن مويىنداعان ءجون. تەحنولوگيالاردىڭ دامۋىمەن ازاماتتىق قولدانىسقا ەنگەن ينتەرنەت، جۇيەلەرىنىڭ ءبارى دەرلىك العاشىندا اسكەري ىستەردىڭ قاجەتتىلىگىنە ساي دامىتىلعان بولاتىن. سوڭعى جىلدارى بۇل سالاعا كوممەرتسيالىق باعىتتاعى جوبالاردا ارالاسا باستادى. ايتالىق، يلون ماسكتىڭ كومپانياسى ناساعا باسەكەلەس جەكە مەنشىك عارىش كومپانياسى. ءتىپتى، ونىڭ كەيبىر جەتىستىكتەرى نى دا ءتانتى ەتەدى.ەڭ قىزىعى مىناۋ، جارتى عاسىردان استام ۋاقىت توقتاپ قالعان ايعا ادام ۇشىرۋ، مارستى وتارلاۋ يدەيالارى سوڭى جىلدارى قايتا جاندانا ءتۇستى. وتكەن عاسىردا اقش پەن كەڭەس وداعى باستاعان قىرعيقاباق سوعىسى كەزىندە ەكى دەرجاۆا رەسۋرستىق، ەكونوميكالىق شىعىندارعا قاراماستان جاتا كەپ جارىسقان ەدى. ورتادا عارىشقا ات ءىزىن سالۋ سيرەپ كەتكەن. بىراق، سوڭعى جالدارى بۇل ءۇردىس قايتا كۇشەيدى. وسىعان قاراپ كوپتەگەن كۇدىكتى ويلار كوپتى مازالايدى. بۇلار نە ءبىلىپ عارىشقا شابىلىپ ءجۇر؟ دەگەن. شىنىندا مىنا الەمدە بيلەۋشى تاپتارعا عانا ءمالىم، قاراپايىم جەر تۇرعىندارى بىلمەيتىن الدە ءبىر داعدارىس باستالىپ كەتتى مە؟ الدە، كۇن جۇيەسىندە تابىلعان باي باعالى مەتالل قورىنا قوجا بولعىسى كەلە مە؟ |
خىتاي ھۆكۈمىتى تارىخ پەنلەر پروفېسسورى، نەشرىياتچى ئىمىنجان سەيدىننىڭ بىر قىسقا ۋىدېيوسىنى ئېلان قىلىپ، ئۇنىڭ كېسىلگەنلىكىنى رەت قىلغان.لاگېرلاردا كىشىلەر كۆپەيگەنسېرى ۋە سىياسىي ھاۋا جىددىيلەشكەنسېرى بىر قىسىم قاماقخانا ۋە تۈرمىلەرمۇ لاگېر ئورنىدا ئىشلىتىلگەن.سىياسەت، كىشىلىك ھوقۇق ۋە ھەقىقەت ماۋزۇلۇق تور سۆھبەت يىغىنىدا ئۇيغۇرلارنىڭ ھازىرقى ۋەزىيىتى ھەققىدە دوكلات بېرىلدى.لاگېردىن قۇتۇلۇپ چىقالىغان شاھىتلار خىتاينىڭ تەھدىت ۋە بېسىملىرىدىن قورقماي خەلقئارا جامائەتكە گۇۋاھلىق بېرىپ كەلدى.تاجسىمان ئۆپكە ياللۇغى ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغان گۇاڭجۇدىكى ئىككى ئۇيغۇرنىڭ گۇاڭجۇدا ئىشلەۋاتقانلار ئىكەنلىكى مەلۇم بولدى.ئادىل تۇرسۇن، ئابدۇخالىق تۇرسۇن ۋە ئابدۇسالام تۇرسۇن ئىسىملىك ئۈچ نەپەر ئاكائۇكا ھازىرغىچە جاممۇكەشمىردىكى بىر تۈرمىدە ياتماقتىكەن.چەتئەللەردە ئۇيغۇرلار 5ماي ئۇيغۇر دوپپا بايرىمى نى تەبرىكلىدىھەرقايسى دۆلەتلەردىكى ئۇيغۇرلار ئۇيغۇر دوپپىسى كىيگەن رەسىملىرى ۋە سىن كۆرۈنۈشلىرىنى ئىجتىمائىي تاراتقۇلاردا تارقىتىش ئارقىلىق دوپپا بايرىمىنى تەبرىكلىدى.تىۋىتتېر، فېيسبۇك، ئىنستىگرام قاتارلىق ئىجتىمائىي تاراتقۇلاردا شەرقىي تۈركىستاننى ئۇنۇتمايمىز ناملىق پائالىيەت ئېلىپ بېرىلدى.سابىق سوۋېت ئىتتىپاقى جۇمھۇرىيەتلىرى سوۋېتگېرمان ئۇرۇشىدا فاشىزىم ئۈستىدىن قازىنىلغان غالىبىيەتنىڭ 75 يىللىقىنى خاتىرىلىمەكتە.كورونا ۋىرۇسى جېنىغا زامىن بولغان ئىككىنچى ئۇيغۇر سەئۇدى ئەرەبىستاندىكى دىنىي ئۆلىما ۋە سابىق ژۇرنالىست ئۆمەرجان روزى ئەپەندىدۇر.ئىلھام توختىنىڭ يېزىقچىلىق ئارقىلىق، سۆز ئارقىلىق قىلغان كۈرەشلىرىگە خەلقئارا تەشكىلاتلاردىن تارتىپ خەلقئارالىق سىياسىي گەۋدىلەرگىچە مەدەتكار بولدى. دۇنيادىكى زىيالىي ئالىملاردىن ناخشىچى سەنئەتكارلارغىچە ئىلھام توختىغا ئاتالغان پىدائىيلىقلىرىنى توختاتمىدى.گۈلزىرە خانىم 1ماي فەيسىبوك خاس بېتىدە، سىڭلىسىنى گۈلگىنە تاشمۇھەممەتنىڭ لاگېردىن قويۇپ بېرىلگەنلىك خوش خەۋىرىنى جاكارلىدى.ئۇيغۇر دىيارىدىكى سىياسىي باستۇرۇش تاشقى دۇنياغا سىستېمىلىق ھالدا مەلۇم بولغىلى خېلى بولۇپ قالغان ئىدى.مەزكۇر سۆھبەت يىغىنى تىبەت ۋە خوڭكوڭ دېموكراتىيە تەشكىلاتلىرى نېمە قىلىشى كېرەك؟ دېگەن سوئالنى چۆرىدىگەن ئاساستا ئەپ بېرىلدى.ئۇيغۇرلار مەسىلىسىگە يېقىندىن كۆڭۈل بۆلۈپ كېلىۋاتقان دىنىي ئالىم ئۆمەر دۆڭگەلئوغلى ئەپەندى كورونا ۋىرۇسى سەۋەبىدىن ئالەمدىن ئۆتتى. |
خەۋەر ئۇچۇرلارمەردان ئايۇپ خەتتاتلىق كۆرگەزمىسى ئۆتكۈزىلىدۇباغداش مۇنبىرىمۇنبەر جاھاننامە خەۋەر ئۇچۇرلار مەردان ئايۇپ خەتتاتلىق كۆرگ ...كۆرۈش: 1036ئىنكاس: 20مەردان ئايۇپ خەتتاتلىق كۆرگەزمىسى ئۆتكۈزىلىدۇھازىرقى جۇغلانمىسى 6375, بۇ ئالاھىدە ئەزا.مۇنبەر پۇلى: 1578توردىكى ۋاقتى: 2212 سائەتخەتتات مەردان ئايۇپ 1976يىلى 10ئايدا قومۇل شەھىرى شەھەرئىچى يېزىسى توققۇز ئەجدىھا تال مەھەلىسىدە تۇغۇلغان ،1997يىلى 6ئايدا شىنجاڭ ئەدىلىيە مەكتىپى ئىقتىسادى قانۇن كەسپىنى پۈتتۈرۈپ ،1998يىلى 1ئايدا قومۇل شەھىرى شەھەرئىچى يېزىسىغا تەقسىملەنگەن .2000يىلى 1ئايدىن باشلاپ ھازىرغىچە قومۇل شەھىرى شەھەرئىچى يېزا مەدەنىيەت پونكىتىدا ئىشلەۋاتىدۇ . ئۇ كىچىكىدىنلا ئۇيغۇر خەتتاتلىقىغا ئىشتىياق باغلاپ ئىجدىھات بىلەن ئۆگەنگەن ، 1994يىلى مەملىكەتلىك ياش ئۆسمۈرلەر خەتتاتلىق رەسساملىق كۆرىكىگە قاتنىشىپ بىر پارچە ئەسىرى مۇنەۋۋەر ئەسەر بولۇپ باھالانغان ، 1999يىلى ئەكبەر غوجا ئەھمەد ھاجى ئاشقان دە ئۇيغۇر خەتتاتلىق ئاساسلىرى بويىچە تەربىيلىنىپ ،خەتتاتلىق سەۋىيسىنى يەنە بىر بالداق يوقىرى كۆتۈرگەن ، شۇندىن بۇيان ئىزچىل ئۇيغۇر خەتتاتلىق ئىجادىيتى بىلەن شۇغۇللانغان بولۇپ ،ھازىرغىچە 20دىن ئارتۇق ئەسىرى ئاپتونوم رايون ،ۋىلايەت ،شەھەر ددەرىجىلىك كۆرگەزمىلەرگە تاللاپ قاتناشتۇرۇلغان ۋە مۇكاپاتلانغان ، 100 پارچىدىن ئارتۇق ئەسىرى ئاپتونوم رايون ،ۋىلايەت ،شەھەر دەرىجىلىك گېزىت ژۇرناللاردا ئېلان قىلىنغان .ئۇ ھازىر شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونلۇق ئەل ئىچى ئەدەبىيات سەنئەتچىلەر جەمئىيتىنىڭ ئەزاسى ،شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونلۇق خەتتاتلار جەمئىيتىنىڭ ئەزاسى ، قومۇل ۋىلايەتلىك خەتتاتلار جەمئىيتىنىڭ ئەزاسى .كۆرگەزمە ۋاقتى : 2013يىلى 4ئاينىڭ 26كۈنى جۈمە ئەتتگەن ئۈرۈمچى ۋاقتى سائەت 9:00 دە . كۆرگەزمە 3 كۈن داۋاملىشىدۇ .ئورنى : قومۇل مۇزىينىڭ 1قەۋەت كۆزگەزمە زالىدۇ .دائىملىق ئەزا, جۇغلانما 401, دەرىجە ئۆسۈش ئۈچۈن 399 جۇغلانماھازىرقى جۇغلانمىسى 401, كېلەركى ئەزا گۇرۇپىسىغا يەنە 399 جۇغلانما بار.كۆرگەزمىنىڭ غەلبىلىك ئېچىلىشىنى تىلەيمەن.ئۇيغۇر خەتتاتلىق ئەسەرلىرى سەنئەت ئەسىرى بۇلۇپلا قالماستىن ئۇ بىر ھىكمەتلەر قامۇسى. ئۇنىڭدىن سەنئەت جەھەتتىن ھۇزۇرلىنىپلا قالماستىن ئەقىلىيە سۆز، رۇبائى، ھىكمەتلىك سۆزلەرنىڭ ئەڭ جەۋھىردىن ھۇزۇرلىنالايسىز. ئىمكانىيىتى بارلارنىڭ چۇقۇم قاتنىشىشنى تەۋسىيە قىلىمەن، ئەگەر ھۆكۈمەتنىڭ قوللىشى بۇلغان بولسا بىزنىڭ ئاقسۇدىمۇ ئۆتكۈزگەن بولسىڭىز چۇقۇم كۈرەتتىم، تولىمۇئەپسۇس.........تىرىشچان ئەزا, جۇغلانما 919, دەرىجە ئۆسۈش ئۈچۈن 581 جۇغلانماھازىرقى جۇغلانمىسى 919, كېلەركى ئەزا گۇرۇپىسىغا يەنە 581 جۇغلانما بار.دوستىمىز مەردان ئايۇپنىڭ ئۇيغۇر خەتتاتلىق ئەسەرلىرى كىشىنىڭ قايىللىقىنى قوزغايدۇ. چىن دىلىمدىن تەبرىكلەيمەن.ھازىرقى جۇغلانمىسى 34096, بۇ ئالاھىدە ئەزا.تۆھپە : 4759توردىكى ۋاقتى: 1788 سائەتكۆرگەزمىنىڭ مۇۋاپىقىيەتلىك ئۆتكۈزىلىشىنى ئۈمۈد قىلىمەن .بولسا بىزنىڭ خەتتاتلىرىمىزنىڭ ئەسەرلىرىنىمۇ يىغىپ ساقلايدىغان سودىگەرلەرنىڭ كۆپىيىشىنى ئۈمۈد قىلىمەنمەن كۆرۈپ باقماپتىكەنمەن.ئاكتىپ ئەزا, جۇغلانما 2422, دەرىجە ئۆسۈش ئۈچۈن 2578 جۇغلانماھازىرقى جۇغلانمىسى 2422, كېلەركى ئەزا گۇرۇپىسىغا يەنە 2578 جۇغلانما بار.ئۇتۇغلۇق بولغاي قېرىندىشىم توردا يوقئاكتىپ ئەزا, جۇغلانما 1651, دەرىجە ئۆسۈش ئۈچۈن 3349 جۇغلانماھازىرقى جۇغلانمىسى 1651, كېلەركى ئەزا گۇرۇپىسىغا يەنە 3349 جۇغلانما بار.تىزىم نۇمۇرى: 4104دىيارىمىزدىكى خەتتاتلىق ئىشلىرىنىڭ يۇكسىلىشىگە كۈچ چىقىرىۋاتقان ياش خەتتات مەردان ئايۇپقا مۇۋاپىقىيەت تىلەيمەن .ئۇنىڭ ئۆزگىچە ئۇسلۇپتىكى خەتلىرى ئۇيغۇر خەتتاتلىقىدىكى يەنە بىر يارقىن نۇقتا.يېڭىچە ئۇسلۇپ ،ياشلارغا خاس تەپەككۈر ئىجادىيەت ئەسەرلىرى ،خەت نۇسخىلىرى جەھەتتىكى ئىزدىنىشلىرى زامانىمىز ياشلىرى ۋە كەڭ قېرىنىنداشلارنىڭ ئۇگۈنىشىگە ئەرزىدۇ! ھەممىمىز ئۇنىڭ كۆرگەزمىسىگە ئۇتۇق تىلەيلى!تىرىشچان ئەزا, جۇغلانما 1067, دەرىجە ئۆسۈش ئۈچۈن 433 جۇغلانماھازىرقى جۇغلانمىسى 1067, كېلەركى ئەزا گۇرۇپىسىغا يەنە 433 جۇغلانما بار.مەردان ئايۇپ شەھىرىمىزدىكى تىرىشچان خەتتاتلىرىمىزنىڭ بىرى. مەرداننىڭ تۇنجى قېتىملىق خەتتاتلىق كۆرگەزمىسىنىڭ مۇۋەپپەقىيەتلىك بولىشىغا تىلەكداشمەن.دائىملىق ئەزا, جۇغلانما 785, دەرىجە ئۆسۈش ئۈچۈن 15 جۇغلانماھازىرقى جۇغلانمىسى 785, كېلەركى ئەزا گۇرۇپىسىغا يەنە 15 جۇغلانما بار.ئۇيغۇر خەتتتاتلىقنىڭ بازارلىششقا ۋە خەلىقارالىششقا قاراپ يۇزلىنشنى ئۇمىت قىلمەن. كۆرگەزمنىڭ مۇئاپىقيەتلىك بولۇشنى ئۇمىت قىلمەن.دائىملىق ئەزا, جۇغلانما 465, دەرىجە ئۆسۈش ئۈچۈن 335 جۇغلانماھازىرقى جۇغلانمىسى 465, كېلەركى ئەزا گۇرۇپىسىغا يەنە 335 جۇغلانما بار.قۇمۇلدىكى قېرىنداشلار بېرىپ قاتنىشىشنى ئۇنتۇپ قالماڭلار .8, 2013427 13:46 , 0.056501 , 6 , . |
05 جەلتوقسان, 05:18:2905 جەلتوقسان , 05:18:2927 قازان, 2021 مادەنيەت وزگەرتۋ17 قىركۇيەكتە كورسەتىلىمگە شىققان كالمار ويىنى سەريالى ستريمينگ سەرۆيسى تاريحىنداعى ەڭ ءساتتى جوباعا اينالدى. ستريمينگ سەرۆيستىڭ وزىندە ۆەبسەريالدى 142 ميلليون ادام كورگەن. ءونىمدى ءتۇرلى پيراتتىق سايتتار مەن بەيرەسمي تەلەگرام كانالدار ارقىلى ؛ تاماشالاعاندار دا از ەمەس. الايدا ونىڭ ناقتى سانىن انىقتاۋ قيىن. سەريال ءقازىردىڭ وزىندە بارلىق دەرلىك رەكوردتاردى جاڭارتىپ ۇلگەرگەن. ؛ دەسە دە ونى الەۋمەتتىك جەلىلەردە قىزۋ تالقىلاپ, ءتۇرلى سىن ايتىپ جاتقاندار دا بارشىلىق. سوعان قاراماستان كوپ سەريالدى ءفيلمنىڭ جالعاسىن كۇتۋشىلەر كوپ. قامشى ءتىلشىسى ساراپشىلاردان سەريالدىڭ از ۋاقىت ىشىندە فەنومەنگە اينالۋ سەبەبىن سۇراپ كوردى.فيلمنىڭ سيۋجەتى نە تۋرالى؟فيلم سەناريسى حۆان دە حەك فيلم يدەياسى 2008 جىلى اناسى جانە اجەسىمەن بىرگە تۇرىپ, قاراجاتتان قىسىلعان شاقتا پايدا بولعانىن ايتادى.سەناريي بويىنشا ومىردە قارىزعا بەلشەسىنەن باتقان 456 ادام ەشكىم بىلمەيتىن, جۇمباق ويىنعا قاتىسۋعا شاقىرتۋ الادى. ولار 38,5 ميلليون اقش دوللارىن ۇتىپ الۋ ءۇشىن ءوز ءومىرىن قاتەرگە تىگەدى. العاشىندا قاتىسۋشىلار ويىن قۇنى ومىرىنە پاراپار ەكەنىن تۇسىنبەيدى. ءبىراق ەكىنشى رەت ولار ويىنعا قاتىسۋعا, ۇتىلسا ءولىمدى سول كۇيىندە قابىلدايتىنىنا كەلىسەدى. ويتكەنى قاتىسۋشىلار ول جەردەگى ويىنداردىڭ شىنايى ومىردەن ەش ايىرماسى جوعىن تۇسىنەدى. سەريالداعى باس كەيىپكەرلەردى لي چون چجە, پاك حە سۋ, حو ن چجون, حو سون تە, كيم چجۋ رن, انۋپام تريپاتي جانە لي يۋ مي سىندى اتاقتى اكتەرلەر سومدايدى.فيلمنەن سوڭ نە وزگەردى؟تەلەحيكايا كورەرمەنگە ۇسىنىلعان 10 كۇننىڭ ىشىندە الەمنىڭ 90 ەلىندە ەڭ كوپ قاراعان فيلمدەر قاتارىنا ەنگەن؛فيلم از عانا ۋاقىت ىشىندە 110 ميلليوننان استام قارالىم جيناعان؛10 جىل ىشىندە كە دەيىن تۋىندىنى ەشكىم قارجىلاندىرۋعا نيەت بىلدىرمەگەن؛كەيبىر كورەرمەندەر اۆاتارلارىنا سەريالداعى كەيىپكەرلەردى قويعان؛تيكتوكەرلەر سەريالداعى ءبىرىنشى ويىندى قايتالاپ, 200 مىڭ ۆيدەو جۇكتەگەن؛سەريالداعى كەيىپكەرلەردىڭ ءبىرى ؛ مودەل حو ەن چوننىڭ داعى جازىلۋشى سانى 10 كۇندە 11 ميلليونعا جەتكەن؛الەۋمەتتىك جەلى قولدانۋشىلارى سەريالداعى قانتتان جاسالعان ءتاتتىنى ۇيدە جاساپ, ودان ءۇشبۇرىش, دوڭگەلەك نەمەسە قولشاتىردىڭ فورماسىن شىعارىپ كورىپ جاتىر؛سەريالدا كورسەتىلەتىن بايلانىس ءنومىرى ويدان شىعارىلماعان. كۇنىنە سول نومىرگە 4 مىڭ قوڭىراۋ كەلەتىن كورىنەدى. ءتىپتى, تانىمال بايلانىس ءنومىرىن مىڭداعان دوللارعا ساتىپ العىسى كەلەتىندەر دە تابىلعان.؛ ؛بۇكىل الەمنىڭ ءدال وسى فيلمگە اۋزىن اشىپ, قاراپ وتىرۋى ؛؛ تاڭعالارلىق جاعدايكينوتانۋشى دانا امىربەكوۆا فيلمگە ؛106 دەگەن باعا بەرىپ, ۆەبسەريال سيۋجەتىنە قاتتى تاڭعالماعىنىن ايتتى.؛ ءدال وسى فيلمدە قوزعالاتىن الەۋمەتتىك ساتىلار, بۇگىنگى زاماندا قالىپتاسقان جۇيە, ءدال سول جۇيەنىڭ ادام ەركىندىگىنە تۇساۋ سالۋى جايلى فيلمدەر بۇعان دەيىن دە تۇسىرىلگەن بولاتىن. ولارعا امەريكالىق ەڭ اتاقتى گولودنىە يگرى, يگرا نا ۆىجيۆانيە فيلمدەرىن جاتقىزۋعا بولادى. ؛فيلنىڭ نەگىزگى ەرەكشەلىگى ادامعا ۇرەي, قورقىنىش تۋدىراتىن سەزىمدەرمەن ءوز كورەرمەنىن جيناي الۋىندا. ويتكەنى كۇندەلىكتى ومىردە ادامداردا ونداي سەزىم كوپ كەزدەسە بەرمەيدى. ەكراننىڭ قۇدىرەتتى باسىڭىزدى قاتەرگە تىكپەياق, سول سەزىمدەردى سەزىنۋگە, ادرەنالين الۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. ياعني, فيلم ارقىلى ءسىز بۇكىل ۇرەيدى سەزىنە الاسىز. سوندىقتان وسىنداي فيلمدەر كورەرمەن تاراپىنان قىزىعۋشىلىق تۋدىرادى.كالمار ويىنى ۆەبسەريالىنىڭ سيۋجەتى دراماتۋرگيالىق تۇرعىدا مەنى قاتتى ؛ تاڭعالدىرا المادى. فيلمدە وقيعا باستالماي جاتىپ ونىڭ نە جايلى بولاتىنىن, سوڭى قالاي اياقتالاتىنىن الدىن الا بىلە الاسىز. ويتكەنى ولاردىڭ ءبارى جاتتاندى شابلونداردان قۇرىلعان. جانە دە بۇكىل الەمنىڭ ءدال وسى فيلمگە اۋزىن اشىپ قاراپ وتىرۋى تاڭعالارلىق جاعداي. وزىمە سەريال تىم ۇزاق بولىپ كەتكەن سياقتى كورىندى. كەيبىر تۇستارىن قىسقارتىپ كورسەتسە دە بولاتىن ەدى, ؛ دەيدى كينوتانۋشى.مامان ۆەبسەريالداعى تۇستەردىڭ ەرەكشەلىگى مەن مانىنە توقتالا كەتتى.؛ فيلمدە اشىق, جارقىن, ەرەكشە تۇستەر بىردەن كوزگە تۇسەدى. امەريكالىق تۋىندىلاردا كۇڭگىرت, قارا تۇستەر كوپ كەزدەسەتىندىكتەن ول فيلمدەردىڭ قانتوگىس پەن ۇرەيلى ەكەنىن بىردەن بىلۋگە بولادى. ال كالمار ويىنى ۆەبسەريالىندا بولاشاعىنان ءۇمىت كۇتپەيتىن ادامداردى كورسەتۋ ارقىلى شىنايى ءومىردى كورسەتە ءبىلدى. ؛ فيلمدەگى ويىنعا قاتىسۋشىلار ويىن ويناۋعا بارعاندا اشىق, جارقىن بالاباقشادا پايدالانىلاتىن تۇستەر قولدانىلعانىن بايقاۋعا بولادى. ويىنشىلار ول جەرگە ؛ بارعان كەزدە دە ونداي جەردە قاتەرلى ويىن بولادى دەپ ويلامايدى.كەيدە ءدال سولاي ومىردە قاۋىپتە ەمەس ؛ دەپ ويلاعان نارسە قيىنشىلىق تۋعىزۋى مۇمكىن. ءقازىر حالىققا نەشەتۇرلى نەسيەلەر بەرىلەدى. ەڭ باسىندا اقشا العاندا ادامدارعا ءبارى جاقسى بولىپ كورىنۋى مۇمكىن. سودان كەيىن اقشانى قايتارا الماي سونىڭ قازانىنا قايناپ, ەڭ سوڭىندا ءومىر قۇرتىلىپ, بىتشىت بولىپ كەتكەنىن سەزبەي دە قالادى, ؛ دەيدى دانا امىربەكوۆا.كينوتانۋشىنىڭ سوزىنشە, ۆەبسەريالداعى كەيىپكەرلەردىڭ كيگەن كيىمدەرىنەناق ولاردىڭ الەۋمەتتىك جاعدايىن بىردەن اڭعارۋعا بولادى.؛ فيلمدەگى ؛ كەيىپكەرلەر جاۋاپكەرشىلىگى جوق ادامدار. مىسالى, ولاردىڭ ءبىرى ويىننىڭ جەتەگىندە كەتكەن, ەكىنشىسى ادامداردى الداۋ ارقىلى ءومىر سۇرسە, ۇشىنشىلەرى ادام ولتىرۋگە دەيىن بارعان. ولار ءوز ومىرلەرىن ءدال وسىنداي جاعدايعا وزدەرى جەتكىزگەن ؛ كەيىپكەرلەردەن قۇرالعان.ۆەبسەريالدا ويىنشىلارعا اقشا تىككەن, ارىستان, بۇعى, جاپالاق, تۇلكىنىڭ بەتپەردەسىن كيگەن ويىن ۇيىمداستىرۋشىلارىنا قاراپ ولاردىڭ كىم ەكەنىن شامامەن بولجاپ كورەيىك.ارىستان بەتپەردەسىندەگى ادام ەڭ جوعارىداعى ءبارىن باسقارۋشى بولۋى مۇمكىن. سەبەبى ارىستان ؛ اڭ پاتشاسى, سول ارقىلى ءبىز بىلە بەرمەيتىن كۇشقۋاتقا يە.بۇعى بەتپەردەسىنە قاراپ, جاسىرىلعان ادام مادەنيەت, ءدىن سالاسىنىڭ وكىلى بولۋى مۇمكىن دەپ بولجام جاسار ەدىم. سەبەبى بۇعى ورتا ازيا مەن كورەي مادەنيەتىندە رۋحاني دەڭگەيى جوعارى ادامنىڭ سيمۆولى. ءدىن, مادەنيەت سالاسىندا جۇرگەن ادامدار ادەمى سويلەپ, بەتى جىلتىر بولىپ كورىنگەنىمەن, كوپ نارسەنىڭ ارتىندا سولار تۇرۋى دا مۇمكىن. ؛تاعى ءبىر بەتپەردە ول جاپالاق. جاپالاق ؛ وتە اقىلدى, ءبارىن بىلگىش ادامنىڭ سيمۆولى. جاپالاقتىڭ بەتپەردەسىندەگى ادام اقىلىمەن الەمدى بيلەپ وتىرعان, الەۋمەتتىك جەلىنى ويلاپ تاپقان ادام بولۋى دا مۇمكىن. ونداي ادامدار وزدەرى ويلاپ تاپقان نارسەلەر ارقىلى ادامداردىڭ ومىرىنە ىقپال ەتە الادى.تۇلكى بەتپەردەسىن كيگەن ادامعا قاراپ وسى ويىندى ۇيىمداستىرۋشى ەكەنىن بىردەن بولجاۋعا بولادى. بۇل بەتپەردەنىڭ ەرەكشەلىگىنە قاراپ ونىڭ اۋقاتى مەن كۇش قۋاتىنىڭ وتە جوعارى ەكەن اڭعارامىز. تۇلكى ؛؛ قۋ, وتە ايلاكەر جانۋار. قۋلىعى ارقىلى كوپتەگەن جانۋارلاردى الداپ, ارباپ, ويىنداعىسىن جاساتىپ ءبارىن باسقارىپ وتىراتىن جانۋارلاردىڭ ءبىرى. سوندىقتان بەتپەردە كيگەن ويىن ۇيىمداستىرۋشىلارى قولىندا بيلىگى بار وسىنداي كۇشكە يە دەپ ايتار ەدىم, ؛؛ دەيدى ول.؛فيلم كورەرمەنگە ماتەريالدىق قۇندىلىقتى جوعارى قوياعا ناسيحاتتايدىپسيحولوگ ۇلمەكەن ساندىبەكقىزى كالمار ويىنى ءفيلمىن بالالارعا عانا ەمەس, ۇلكەندەرگە دە كورمەۋگە شاقىرادى.؛ قازىرگى ۋاقىتتا ؛كالمار ويىنى؛ ءفيلمى وتە ۇلكەن تانىمالدىلىققا يە بولىپ, تالقىلانىپ جاتىر. بۇل ءفيلمدى تەك بالالارعا عانا ەمەس, ەرەسەكتەرگە دە كورمەۋگە شاقىرامىن. وعان سەبەپ, تەلەسەريال بالا كەزدەگى ويىنداردى ەسكە سالا وتىرىپ, ادامنىڭ پسيحولوگياسىنا كەرى اسەر ەتەدى. فيلم باستاپقىدا قىزىقتى بولعانىمەن, سانالى تۇردە ويعا سالىپ قاراعاندا كورەرمەنگە ماتەريالدىق قۇندىلىقتى جوعارى قويۋدى ناسيحاتتايدى. مىسالى, ويىن تابىستى جەڭىل جولمەن تابۋعا, ياعني ؛اۋىردىڭ ۇستىمەن, جەڭىلدىڭ استىمەن؛ جۇرۋگە ۇيرەتەدى.كوپشىلىك قاتەلىك جاساۋدى تراگەديا كورىپ جاتادى. سونىڭ ىشىندە بالالاردىڭ پسيحولوگياسى ءالى ءالسىز بولعاندىقتان وسى قاتەلىك جاساۋعا دەگەن قورقىنىشتىڭ سوڭى ومىرىنە ءقاۋىپ تۋدىرۋى مۇمكىن. فيلمدە قاتەلىك جاساعان ادامعا كەشىرىم بەرمەي, ولاردى ولتىرگەنىن كورگەن بالانىڭ پسيحولوگياسى قاتىگەزدىك, جاۋىزدىق, ساتقىندىق, اگرەسسيا سياقتى مىنەزدى بويىنا سىڭىرەدى. مىنەزقۇلقىنا وزگەرىستەر الىپ كەلەدى. بالا پسيحولوگياسى گۋبكا ءتارىزدى سىڭىرگىش بولعاندىقتان ولاردا ءالى فيلتردەن وتكىزەتىن مۇمكىندىك جوق. ءفيلمدى بارلىق بالا كورىپ, سول تۋرالى ايتقاندىقتان ولار قىزىعۋشىلىقپەن كورۋى مۇمكىن. سول سەبەپتى ءاربىر اتاانا بالاسىنىڭ پسيحولوگياسىنا تەرىس اسەر ەتەتىن فيلمدەردى كورسەتۋگە تىيىم سالۋى كەرەك دەگەن ويدامىن, ؛؛ دەيدى پسيحولوگ.ىلمەك سوزدەر: كالمار ويىنى04 جەلتوقسان 34902 جەلتوقسان 4860 |
سۈرىيەدىكى كۈرد ئاپتونومىيىسى رۇسىيەنىڭ قولىدىمۇ؟ سالام دۇنياسۈرىيەدىكى كۈرد ئاپتونومىيىسى رۇسىيەنىڭ قولىدىمۇ؟ئېلان قىلغۇچى: ۋاقتى: 2017يىل 4مارت زىيارەت: 341ئاپتورى: مۇرات يەتكىنرۇسىيە ئارمىيىسى باش شتاب باشلىقى تۈنۈگۈن ھەيران قالارلىق بىر بايانات ئېلان قىلدى. بۇ باياناتقا ئاساسلانغاندا، مۇنبىچ ۋە ئۇنىڭ ئەتراپىدىكى ي پ گ قوراللىقلىرى قولىدىكى تايانچ نۇقتىلىرىنى باشار ئەسەد كۈچلىرىگە تاشلاپ بېرىپ، چېكىنىپ چىقىدۇ.رۇسىيە باش شتابى ئاساسىي ھەرىكەت قىسمىنىڭ مەسئۇلى سېرگىي رۇدسكوي 3 مارتتىن ئېتىبارەن مۇنبىچ ۋە ئۇنىڭ ئەتراپىغا ئەمدى سۈرىيە ھۈكۈمىتىنىڭ مەسئۇل بولىدىغانلىقىنى قەيت قىلدى.بۇنىڭ يەنە بىر مەنىسى شۇكى، 2016 يىلى ئاۋغۇستتا ئامېرىكا ئارمىيىسى مەركىزىي قوماندانلىق شتابىنىڭ ياردىمى بىلەن دائىشنىڭ قولىدىن ي پ گ نىڭ قولىغا ئۆتكەن مۇنبىچ، رۇسىيەنىڭ تەسىرى ئاستىدىكى سۈرىيە ھۆكۈمەت كۈچلىرىگە تاپشۇرۇپ بېرىلدى.رۇسىيەنىڭ بۇ باياناتى، تۈركىيە تاشقى ئىشلار مىنىستېرى مەۋلۇت چاۋۇشئوغلۇنىڭ 2 مارتتا ي پ گ ئارقىغا چېكىنمىسە، تۈرك ئەسكەرلىرى ئەلبابتىن كېيىن مۇنبىچكە يۈرۈش قىلىپ، ي پ گ نى ئۇرىدۇ دېگىنىدىن بىر كۈن كېيىن ئېلان قىلىندى.چاۋۇشئوغلۇ بۇ سۆزى بىلەن ئەسلىدە ئامېرىكىنىڭ ي پ گ ئۈستىدىكى نوپۇزىنى ئىشلىتىپ، تۈركىيەگە ۋەدە بەرگىنى بويىچە ي پ گ نى مۇنبىچنىڭ سىرتىغا ۋە فىرات دەرياسىنىڭ شەرقىگە چېكىندۈرۈشىنى ئۈمىد قىلغانىدى.بۇ سۆز جۇمھۇرباشكانى تاييىپ ئەردوغاننىڭ ئامېرىكا پرېزىدېنتى دونالد ترامپقا سۇنغان ي پ گ نى تاشلىۋەتكەن تەقدىردە، دائىشقا قارشى بىرلىكتە ئۇرۇشۇش تەكلىپىگە ۋە بۇ تەكلىپكە جاۋاپ ساقلىشىغا ئۇيغۇن ئىدى.ئەمما بۇ جاۋاب تۈركىيەنىڭ كۈتكىنىدەك ئامېرىكىدىن ئەمەس، بەلكى رۇسىيەدىن كەلدى.رۇسىيەنىڭ بۇ ھەرىكىتى ئالتە يىل بولغان سۈرىيە ئىچكى ئۇرۇشىغا دائىر بىر قانچە مۇھىم نۇقتىنى كۈنتەرتىپىمىزگە ئېلىپ كەلدى:بىرىنچى، رۇسىيە بۇ ئويۇنلىرى بىلەن سۈرىيە سەھنىسىدە ھەم ئامېرىكىنىڭ، ھەمدە تۈركىيەنىڭ ئالدىغا ئۆتۈۋالغاندەك كۆرۈنمەكتە. ئالدى بىلەن موسكۋا 2014 تىن بېرى ئامېرىكىنىڭ قۇرۇقلۇق قىسىملىرى كەبى ئۇرۇش قىلغان ي پ گ نىڭ ئۈستىدىكى نوپۇزىنىڭ ئامېرىكىنىڭكىدىن كۈچلۈك ئىكەنلىكىنى ئىسپاتلىدى. بۇنىڭدا 15 فېۋرالدا موسكۋادا ئۆتكۈزۈلگەن كۈرد سۆھبىتىنىڭ ھەسسىسى بولۇشى مۇمكىن. مەلۇمكى، تۈركىيە، رۇسىيە ۋە ئىراننىڭ قوللىشى بىلەن ئۆتكۈزۈلگەن 23، 24 يانۋار ئاستانە ئۇرۇش توختىتىش سۆھبىتىدىن كېيىن رۇسىيە، يېڭى سۈرىيە ئاساسىي قانۇنى تەكلىپ لايىھىسىدە، كۈردلارغا ئاپتونومىيەنى بىر تاللاش تۈرى سۈپىتىدە كۆرسەتكەنىدى.ئىككىنچى، تۈركىيەنىڭ دەسلەپكى تەلىپى بۇنىڭ بىلەن ئورۇنلانغان بولدى. يەنى رۇسىيەنىڭ باياناتى بويىچە، ي پ گ مۇنبىچ ۋە ئۇنىڭ ئەتراپىنى بوشىتىدۇ. بۇنداق بولغاندا، تۈركىيەنىڭ ناتودىكى ئىتتىپاقدىشى ئامېرىكا ئورۇنلىيالمىغان بىر تەلەپنى رۇسىيە ئەمەلگە ئاشۇرغان بولدى. ئەمما تۈركىيەنىڭ ئاخىرىدىكى تەلىپى بولغان مۇنبىچنىڭ ئەركىن سۈرىيە ئارمىيىسى ۋە باشقا ئۆكتىچى ئەرەب كۈچلىرىنىڭ كونتروللۇقىدا بولۇش تەلىپى شۇ تاپتا ئاقمايدىغاندەك قىلىدۇ. يەنى ئەسەدنىڭ قولىغا ئۆتۈپ بولدى.ئۈچىنچى، ئەنقەرەنىڭ رۇسىيەنىڭ بۇ ھەرىكىتىگە قارىتا سۈرىيە ھۆكۈمەت ئارمىيىسىگە ئۇلتىماتۇم تاپشۇرۇشى ياكى ھەربىي ھەرىكەتتە بولۇش ئېھتىمالى ئانچە چوڭ ئەمەستەك قىلىدۇ. چۈنكى ئالدى بىلەن، تۈركىيە ئارمىيىسىنىڭ سۈرىيە تۇپراقلىرىدا دائىش بىلەن ئۇرۇش قىلىش رامكىسى ئاستىدىكى قانۇنىي مەۋجۇتلۇقى رۇسىيە بىلەن تۈزۈلگەن ئالاھىدە بىر توقۇنۇشۇپ قالماسلىق ئەھدىنامىسىگە باغلىق. ئاندىن قالسا، تۈركىيە 2015 يىلى دېكابىردا رۇسىيە ئايروپىلانىنى چۈشۈرۈۋېتىش بىلەن ئوتتۇرىغا چىققان كرىزىسنى 2016 يىلى ئىيۇندا تەستە بىر تەرەپ قىلدى. تۈركىيە ھۆكۈمىتىنىڭ، يەنە كېلىپ رېفىراندۇمغا كېتىۋاتقاندا، پۈتۈنلەي ۋەيران بولغان ساياھەت كەسپىنىڭ جانلىنىشى ئۈچۈن، رۇسلارنىڭ كېلىشىنى ساقلاۋاتقاندا، رۇسىيە بىلەن يېڭى بىر كرىزىس پەيدا قىلىشى ئەقىلگە سىغمايدىغاندەك قىلىدۇ.تۆتىنچى، رۇسىيە ئىراننىڭ ئىلھام بېرىشى بىلەن 2015 يىلنىڭ ئوتتۇرىلىرىدا تارتۇس دېڭىز ئارمىيە بازىسىنى كۈچلەندۈرۈپ، ھۈمەيمىن ھاۋا ئارمىيە بازىسىنى قۇرۇش بىلەن، ھەربىي جەھەتتىكى سالمىقىنى ئاشۇرغاندىن كېيىن، سۈرىيە سەھنىسىدىكى باش ئاكتيور ھالىغا كەلدى. ۋاھالەنكى، قولىمىزدا رۇسىيەنىڭ بۇ قېتىمقى ي پ گ مۇنبىچ ھەرىكىتىنى ئېلىپ بارغاندا، ئامېرىكا بىلەن يېپىق دىپلوماتىيە يولى بىلەن ماسلاشتۇرۇش ئېلىپ بارغان بارمىغانلىقىغا دائىر بىر دەلىلىمىز يوق. ئەمما ۋىلادىمىر پۇتىن بۇ ھەرىكىتى ئارقىلىق دونالد ترامپقا يېڭى سۈرىيە ئستراتېگىيىسىنى ئېلان قىلىشتىن ئاۋال، رۇسىيەنىڭ سۈرىيەدىكى نۇپۇزىنى چوقۇم ھېساپقا كىرگۈزۈشى كېرەكلىكىنى كۆرسىتىپ قويغاندەك قىلىدۇ.بەشىنچى، بۇ ھەرىكەت ئەنقەرە ئۈچۈن يېڭى بىر قاباھەت سىنارىيەسى 1 مارتتىكى يازمامدا تىلغا ئالغان ئۈچ ئېھتىماللىقنىڭ بىرى گە يول ئېچىشى مۇمكىن. چۈنكى ئەگەر باشار ئەسەد پ ي د بىلەن دائىشقا قارشى ئۇزۇن مەزگىللىك بىر ئىتتىپاقداشلىق ھاسىل قىلسا، ئۇنداقتا كۈردلەر ئامېرىكىنىڭ نېمە قىلىشىغا باغلىنىپ قالماي، رۇسىيەنىڭ كاپالىتى ئاستىدا ھېلىقى كوبانى ئافرىن كارىدورىنى تۈركىيە ئەركىن سۈرىيە ئارمىيىسى كونتروللۇقىدىكى 2000 كۋادرات كىلومېتىر دائىرىنىڭ جەنۇبىدىن مۇنبىچ ھالەپ لىنىيىسى ئارقىلىق بىرلەشتۈرۈپ قۇرالايدۇ. ئەسلىدە پۇتىن بەلكىم بۇ ھەرىكىتى ئارقىلىق ئەردوغانغا ۋاسىتىلىق ئۇچۇر بېرىشنى ئىستىگەن بولۇشى مۇمكىن. يەنى پۇتىن ئەردوغانغا پ ي د پ ك ك لەر ئۈستىدە ئامېرىكىنىڭكىدىن چوڭراق نوپۇزى بارلىقىنى كۆرسىتىپ قويغاچ، دائىش بىلەن ئۇرۇشقانلىق ئەسەد بىلەن ئۇرۇشقانغا ئوخشاشتۇر دېگەن مەنىنى ئوچۇق ئاشكارا ئوتتۇرىغا قويسا بولمايدىغانلىقىنى، بولمىسا ئەسەدنى كۈردلەرنىڭ ئاپتونومىيىسىگە قايىل قىلىشنىڭ ئانچە قىيىن ئەمەسلىكىنى بىلدۈرمەكچى بولۇشى مۇمكىن. بۇ خەتەرلىك بىر ئويۇن.ئەنقەرە بۇ ئويۇننى كۆرۈشى لازىم. چۈنكى ئىككى ناتو ئىتتىپاقدىشى تۈركىيە ۋە ئامېرىكا پ ي د پ ك ك ھەققىدە بىر بىرى بىلەن زىتلىشىۋاتقاندا، رۇسىيە يەنە كۈرد قارتىسىنى ئويناپ، ھەر ئىككىلىسىنى ئارقىدا قالدۇرۇپ قويماقچى بولۇۋاتىدۇ. ئەردوغان ۋە ئاك پارتىيە ھۆكۈمىتىنىڭ بۇ ۋەزىيەتكە ئاساسەن، سۈرىيە سىياسىتىنى قايتىدىن تەڭشەپ، يېڭى بىر ھەرىكەت ئېلىپ بېرىشى زۆرۈردەك قىلىدۇ.پۇتىن: ئامېرىكا دەمەشىققە ھۇجۇم قىلىدۇ سۈرىيە ئۇرۇشىنىڭ ئىقتىسادىي يۈزى، ئۇيغۇرلار ۋە كۈرد مەسىلىسى موسكۋا ۋە ۋاشىنگتون تۈركىيەگە قارشى، سۈرىيەدىكى بۆلگۈنچى كۈچلەرنىڭ ئارقى دۇنيانىڭ يېڭى تەرتىپى: جۇڭگو بىلەن رۇسىيەنىڭ ئىستراتېگىيەلىك ھەمكارلىقى تۈركىيە ئامېرىكا ۋە رۇسىيەنىڭ ئىسكەنجىسىدە دۇنيا كرىزىس ئىچىدىمۇ؟ ئامېرىكىدىن سىگنال: تەھرىرۇششام بىلەن ئۇرۇشىمىز جەيشۇلفارۇق سۈرىيەدىكى بۈيۈك بىرلەشمە تەھرىرۇششامغا قوشۇلدى |
استانادا جىل سايىن 3650 جالعان مەديسينالىق انىقتاما ساتىلادى ۇلت ساۋلىعى15 مامىر 2018، 16:58استانادا جىل سايىن 3650 جالعان مەديسينالىق انىقتاما ساتىلادى15 مامىر 2018, 16:58 596 0بۇگن استانا ادالدىق الاڭى جوباسى شەڭبەرندە جالعان مەديسينالىق انىقتامالاردى جويۋ ماسەلەسىنە ارنالعان ٴباسپاسوز ٴماجلس ٴوتت، دەپ حابارلايدى . تلشس.وكنشكە وراي، بۇگنگ كۇن مەديسينالىق انىقتامانى، دەنساۋلىق كتاپشاسىن نەمەسە ناۋقاستىق دەمالىس پاراعىن ساتىپ الۋ مۇمكندگ بار. تپت اتالعان قۇجاتتاردىڭ ساتىلاتىندىعى جونندە ينتەرنەت جەلسندە اشىق تۇردە جاريالانعان. بۇل جاعداي الەۋمەتتك ماڭىزدى سالالارداعى بلم بەرۋ، دەنساۋلىق ساقتاۋ، قوعامدىق تاماقتاندىرۋ ۇيىمدارىندا ازاماتتار ٴۇشن قالىپتى جانە قاۋپسز جۇمىس ستەۋن قامتاماسىز ەتۋگە كەر اسەرن تيگزەد. ناقتى مەديسينالىق ساراپتاماسىز ولاردىڭ ٴومر مەن دەنساۋلىعىنا قاۋپ تونەد، دەد قر مەملەكەتتك قىزمەت ستەر جانە سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى سقيمىل اگەنتتگ دەپارتامەنتنڭ ورىنباسارى جازيرا جىلقىشيەۆا.ماماننىڭ ايتۋىنشا، استانا قالاسىنىڭ سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى قىزمەتنڭ دەپارتامەنت 12 مامىردا زاماناۋي كومپيۋتەرلك تەحنولوگيالاردى پايدالانا وتىرىپ جالعان مەديسينالىق قۇجاتتاردى جاسايتىن ادامداردىڭ قىلمىستىق توبىن اشكەرەلەد. تنتۋ جۇمىستارىن جۇرگزۋ بارىسىندا دەپارتامەنت قىزمەتكەرلەر 200 بلانك 086ە فورماسىنداعى مەديسينالىق انىقتاماسى، 190 سانيتارلىق كتاپشا، مەديسينالىق مەكەمەلەردڭ 80نەن استام ٴمور، دارگەرلەردڭ جەكە مورلەر، مەديسينالىق تالداۋ ناتيجەلەر، فليۋروگرافيالىق سۋرەتتەر، مەديسينالىق دياگنوزى بار ەسكەرتۋ كۇندەلكتەر جانە تاعى باسقا انىقتالدى. قازر تەرگەپتەكسەرۋ جۇمىستارى جۇرگزلپ جاتىر.ٴباسپاسوز ماجلسندە ماتەريالدىق سىياقى ٴۇشن جالعان مەديسينالىق انىقتامالار بەرگەن تۇلعالاردى ۇستاۋ ساتندە تۇسرلگەن بەينەجازبا دا ۇسىنىلدى.وزدەرڭز كورگەندەي، الاياقتار مەديسينالىق انىقتامالار جانە سانيتارلىق كتاپشالاردى ارنايى داعدىلار مەن تەحنيكانىڭ كومەگنسز ٴۇي جاعدايىندا دايىندايدى. ەند قانشا ازاماتتىڭ، سونداياق، ميگرانتتاردىڭ وسىنداي كۋالكتەرد كۇننە، اپتاسىنا نەمەسە جىلىنا قانشا دانا قولدانعانىن ەلەستەتۋگە بولادى. ستاتيستيكالىق مالمەتتەرگە سايكەس، 2017 جىلى استانا قالاسىنىڭ 11 ەمحاناسى 086 فورماسىنداعى انىقتاماسىنىڭ 29 099 داناسىن زاڭدى تۇردە بەرد. بۇل كۇننە شامامەن 79 انىقتامانىڭ بەرلگەنن كورسەتەد. اتالعان قىزمەت اقىلى تۇردە كورسەتلەد جانە ونىڭ ورتاشا باعاسى 7 مىڭ تەڭگەن قۇرايدى. ال، اشىلعان بر فاكتتەن عانا بز ورتا ەسەپپەن كۇننە 10عا جۋىق، ياعني جىلىنا 3650 جالعان انىقتاما بەرلەتنن انىقتادىق. وسى ەسەپتەۋلەر ارقىلى بز استانا قالاسىنىڭ ەمحانالارى جىلىنا 25 ملن 550 مىڭ تەڭگەدەن استام سومانى جوعالتقانىن كورە الامىز. ال، بۇل 086 فورماسىنداعى انىقتاما عانا. وسى قاراجات ەمحانالاردا ناۋقاستار ٴۇشن قولايلى جاعداي جاساۋعا نەمەسە دارگەردەردڭ جالاقىلارىن جاقسارتۋعا مۇمكندك بەرەر ەد، دەد جازيرا جىلقىشيەۆا.سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ۇلتتىق بيۋروسىنىڭ استانا قالاسى بويىنشا دەپارتامەنت باسشىسى شىڭعىس قابدوللا وسىنداي زاڭ بۇزۋشىلىقتاردى جويۋ ماقساتىندا جەدەل جانە الدىن الۋ شارالارى جۇرگزلپ جاتقانىن ايتتى. ونىڭ مالمەتنشە، بر تەرەزە قاعيداتى بويىنشا حقكو ارقىلى مەديسينالىق انىقتامالار، ۋاقىتشا ەڭبەككە جارامسىزدىق جانە سانيتارلىق كتاپشالاردى بەرۋ بويىنشا مەملەكەتتك قىزمەتتەرد تولىق اۆتوماتتاندىرۋ ٴۇشن دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلگنە ۇسىنىس ازرلەند. |
جۇڭگو ەكونوميكاسى ءۇرتىس ورنىقتى قالپىنا كەلدى جاڭا ساندى مالىمەت، جاڭا ءتۇيىن، ورنىقتى باستاماحالىق تورابى1 توقساندا ىشكى ءوندىرىستىڭ جالپى قۇنى 24 تريلليون 931 ميلليارد يۋان بولىپ، سايكەس مەزگىلدەگىدەن 18.3 ارتتىجۇڭگو ەكونوميكاسى ءۇرتىس ورنىقتى قالپىنا كەلدى جاڭا ساندى مالىمەت، جاڭا ءتۇيىن، ورنىقتى باستاما2021.04.19 16:10 كەلۋ قاينارى : حالىق تورابىمەملەكەتتىك ساناق مەكەمەسى 4 ايدىڭ 16 كۇنى جاريالاعان 1 توقسانداعى باستى ساندى مالىمەتتە كورسەتىلۋىنشە، العاشقى ەسەپكە قاراعاندا، 1 توقساندا ەل ءىشى ءوندىرىس جالپى ءونىم قۇنى 24 تريلليون 931 ميلليارد يۋان بولعان، سالىستىرمالى باعا بويىنشا ەسەپتەگەندە، سايكەس مەزگىلدەگىدەن 18.3 ارتقان، 2020 جىلدىڭ 4 توقسانىنداعىمەن ساقينا ءتارىزدى كورسەتكىش بويىنشا 0.6 ارتقان؛ 2019 جىلدىڭ 1 توقسانىنداعىدان 10.3 ارتىپ، وتكەن جىلعى نەگىزدىك ساننىڭ ءبىرشاما تومەن بولۋىنىڭ ۇقساس مەزگىلدەگىمەن سالىستىرعاندا ارتۋ قارقىنىنا جاساعان ىقپالىن شىعارىپ تاستاپ، 2019 جىلعى ۇقساس مەزگىلدەگى ساندى مالىمەتتى نەگىز ەتىپ ەسەپتەگەندە ارتۋ قارقىنى ورتا ەسەپپەن 5.0 بولعان.1 توقساندا ەل ءىشى ءوندىرىس جالپى ءونىم قۇنى سايكەس مەزگىلدەگىدەن 18.3 ارتىپ، وتكەن جىلعى نەگىزدىك سان ءبىرشاما تومەن بولۋ، جۇمىسشى قىزمەتكەرلەردىڭ سول جەردىڭ وزىندە كوكتەم مەرەكەسىن وتكىزۋ قىزمەت كۇنىنىڭ ارتۋى سياقتى سالىستىرۋعا بولمايتىن فاكتورلاردىڭ ىقپالىنا ۇشىرادى؛ ەندى ءبىر جاعىنان، 1 توقساندا ساقينا ءتارىزدى كورسەتكىش بويىنشا 0.6 ارتىپ، 2 جىلدا ورتا ەسەپپەن 5.0 ارتتى، بۇل ەلىمىز ەكونوميكاسىنىڭ ورنىقتى قالپىنا كەلگەنىن ايگىلەدى. مەملەكەتتىك ساناق مەكەمەسىنىڭ اقپارات مالىمدەمەشىسى ليۋ ايحۋا بىلاي دەدى: قىس پەن كوكتەمدەگى ىندەتتىڭ سىناعى مەن سىرتقى ورتانىڭ تۇراقسىزدىعى الدىندا ىندەتتەن ساقتانۋ تىزگىندەۋ مەن ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋدىڭ جەتىستىكتەرىن ءبىر تۇتاس جوسپارلاۋ بەكەمدەلدى جانە كەڭەيدى. جالپى تۇلعالىق جاقتان العاندا، ەلىمىز ەكونوميكاسى ءۇرتىس ورنىقتى قالپىنا كەلىپ، تاماشا باستاما جاراتتى.ىشكى قوزعاۋشى كۇش ۇزدىكسىز كۇشەيدى. تۇتىنۋعا كوز جىبەرسەك، 3 ايدا ەلىمىزدىڭ قوعامدىق تۇتىنۋ بۇيىمدارىنىڭ بولشەك ساتىلۋ جالپى سوماسى سايكەس مەزگىلدەگىدەن 34.2 ارتىپ، 1 ايدان 2 ايعا دەيىن 0.4 پايىز تەزدەدى. قارجى قوسۋعا كوز جىبەرسەك، 1 توقساندا جوعارى تەحنيكالى كاسىپكە قارجى قوسۋ مەن قوعامدىق سالالارعا قارجى قوسۋ 2 جىلدا ورتا ەسەپپەن جەكە جەكە 9.9 جانە 9.6 ارتىپ، قارجى قوسۋ قۇرىلىمى ۇزدىكسىز ساپالىلاندى. يمپورتقا كوز جىبەرسەك، 3 ايدا زات يمپورتى سايكەس مەزگىلدەگىدەن 27.7 ارتتى، بيىل جىل باسىنان بەرى تۇڭعىش رەت ەكسپورتتىڭ ارتۋ قارقىنىنان جوعارى بولدى، ىشكى سۇرانىمنىڭ قالپىنا كەلۋ اۋقىمى ۇزدىكسىز بەكەمدەلدى، كۇشەيدى.جۇمىستانۋ، زات باعاسى جالپى جاقتان ورنىقتى بولدى. 1 توقساندا بۇكىل ەلدەگى قالا قالاشىقتا تەكسەرىلگەن كاسىپسىزدىك شاماسى ورتا ەسەپپەن 5.4 بولىپ، سايكەس مەزگىلدەگىدەن 0.4 پايىز تومەندەدى. مۇنىڭ ىشىندە 3 ايدا 5.3 بولىپ، سايكەس مەزگىلدەگىدەن 0.6 پايىز تومەندەپ، 2 ايداعىدان 0.2 پايىز تومەندەدى. 1 توقساندا بۇكىل ەل بويىنشا قالا قالاشىقتا تىڭنان 2 ميلليون 970 مىڭ ادام جۇمىستانىپ، تۇتاس جىلدا بەلگىلەنگەن نىسانا مىندەتتىڭ 27 ى ورىندالدى. زات باعاسىنان قاراعاندا، 1 توقساندا تۇرعىنداردىڭ تۇتىنۋ باعاسى سايكەس مەزگىلدەگىمەن تەڭەستى، مۇنىڭ ىشىندە 3 ايدا تۇرعىنداردىڭ تۇتىنۋ باعا كورسەتكىشى الدىڭعى ايداعى 0.2 تومەندەۋدەن 0.4 جوعارىلاۋعا بۇرىلىس جاسادى، ارتۋ جاعدايى ءبىرشاما كوڭىلدەگىدەي بولدى.قامداۋ ساپاسى ساپالىلانىپ، جوعارىلادى. 1 توقساندا كولەمدەنگەن جوعارى تەحنيكالى جاساۋ كاسىبىنىڭ ارتقان قۇنى سايكەس مەزگىلدەگىدەن 31.2 ارتتى، 2 جىلدا ورتا ەسەپپەن 12.3 ارتتى؛ جابدىق جاساۋ كاسىبىنىڭ ارتقان قۇنى سايكەس مەزگىلدەگىدەن 39.9 ارتتى، 2 جىلدا ورتا ەسەپپەن 9.7 ارتىپ، كولەم قالىپتاستىرعان جوعارى ونەركاسىپتىڭ جالپى تۇلعالىق ارتۋ قارقىنىنان تەز بولدى. 1 توقساندا جوعارى تەحنيكالى كاسىپكە قوسىلعان قارجى بىلتىرعى سول تۇستاعىدان 37.3 ارتىپ، 2 جىلدا ورتا ەسەپپەن 9.9 ارتىپ، جالپى قوسىلعان قارجىدان 7 پايىز تەز بولدى. بۇدان سىرت، 1 توقساندا زەيىندىك تومەن كومىرتەكتى ونىمدەردىڭ ءونىم مولشەرى تەز ارتىپ، جاڭا ەنەرگيالى اۆتوموبيل، ونەركاسىپ قۇلتەمىرى، ميكرو كومپيۋتەر جابدىقتارىنىڭ ءونىم مولشەرى سايكەس مەزگىلدەگىدەن جەكە جەكە 3.1 ەسە، 1.1 ەسە، 73.6 ارتىپ، 2 جىلداعى ورتاشا ارتۋ قارقىنى ەكى ورىندى ساننان استى. العاشقى ەسەپكە قاراعاندا، 1 توقساندا ىشكى ءوندىرىستىڭ جالپى قۇنىنداعى ەنەرگيانىڭ بىرلىكتىك جۇمسالىمى سايكەس مەزگىلدەگىدەن 3.1 تومەندەگەن.ساپا مەن ونىمدىلىك ورنىقتى جوعارىلادى. كاسىپورىندارعا كوز جىبەرسەك، 1 ايدان 2 ايعا دەيىن ونەركاسىپ كاسىپورىندارىنىڭ جالپى پايدا سوماسى سايكەس مەزگىلدەگىدەن 1.79 ەسە، 2 جىلدا ورتا ەسەپپەن 31. 2 ارتتى؛ كولەم قالىپتاستىرعان قىزمەت وتەۋ كاسىپورىندارى زيان تارتۋدان پايدا تابۋعا ءوتىپ، پايدا جالپى سوماسىن 169 ميلليارد يۋانعا جەتكىزدى. تۇرعىندارعا قاراعاندا، 1 توقساندا بۇكىل ەلدەگى تۇرعىنداردىڭ كىسى باسىنا تۋرا كەلەتىن يگەرىلمەلى كىرىسى سايكەس مەزگىلدەگىدەن 13.7 ارتقان، 2 جىلدا ورتا ەسەپپەن 4.5 ارتقان؛ اۋىل قىستاق تۇرعىندارىنىڭ كىرىسىنىڭ ارتۋى قالا قالاشىق تۇرعىندارىنىكىنەن تەز بولعان.كاسىپورىننىڭ مەجەسى ورنىقتىلىق بارىسىندا جاقساردى. 3 ايدا جۇڭگونىڭ جاساۋ كاسىبى ساتىپ الۋ ديرەكتورىنىڭ كورسەتكىشى 51.9 بولىپ، الدىڭعى ايداعىدان 1.3 پايىز جوعارىلاپ، ءۇرتىس 13 اي وركەندەۋ مانىندە تۇردى؛ جاساۋ كاسىبىنە جاتپايتىن ساۋدا قيمىلىنىڭ كورسەتكىشى 56.3 بولىپ، 4.9 پايىز جوعارىلادى؛ جالپىلىق ءوندىرۋ كورسەتكىشى 55.3 بولىپ، 3.7 پايىز جوعارىلادى؛ جاساۋ كاسىبى كاسىپورىندارىنىڭ ءوندىرىس تيجارات قيمىلىنىڭ مەجەلى كورسەتكىشى، جاساۋ كاسىبىنە جاتپايتىن كاسىپورىنداردىڭ كاسىپتىك قيمىلىنىڭ مەجەلى كورسەتكىشى 60 اينالاسىندا بولىپ، ءبىرشاما جوعارى ورەنى ساقتادى.بيىل 1 توقساندا ەكونوميكانىڭ قالپىنا كەلۋ جاعدايى ۇزدىكسىز جالعاسۋدا، بەلسەندى فاكتورلار كوبەيۋدە. ليۋ ايحۋا مىنانى ءبىلدىردى: قازىر تۇتاس دۇنيە جۇزىندە ىندەت ءالى دە تارالۋدا، سىرتقى ورتادا ءبىرشاما كۇشتى ورنىقسىزدىق، تۇراقسىزدىق بار؛ ىشكى ەكونوميكانى قالپىنا كەلتىرۋدىڭ نەگىزى ءالى بەرىك ەمەس، ۇزاق ۋاقىت ءومىر ءسۇرىپ كەلە جاتقان قۇرىلىمدىق قايشىلىق ءالى دە كورنەكتى. كەلەسى قادامدا ورنىقتىلىق نەگىزىن ۇزدىكسىز بەكەمدەپ، ىلگەرىلەۋ كۇشىن توپتاپ، قامتاماسىز ەتۋدىڭ تومەنگى شەگىن ساقتاپ، ماكرولىق ساياساتتىڭ ۇلاسپالىلىعىن، تۇراقتىلىعىن، باياندىلىعىن ساقتاپ، رەفورما جاساۋدى، ەسىك اشۋدى، جاڭالىق اشۋدى تەرەڭدەتىپ، ەكونوميكالىق اينالىمنىڭ ۇيلەسىمدى ارالىقتا بولۋىن ساقتاپ، ەكونوميكانىڭ ساپالى دامۋىن تىڭعىلىقتى ىلگەرىلەتۋ كەرەك. |
جاپپاي تارتىپسىزدىك كەزىندەگى قىلمىستاردىڭ 70 پايىزىن ۇرلىق ىستەرى قۇرايدىقوعام 25 قاڭتار، 2022بۇل تۋرالى قر ءىىم تەرگەۋ دەپارتامەنتىنىڭ باستىعى سانجار ءادىلوۆ قر پرەزيدەنتى جانىنداعى وكقدا وتكەن بريفينگتە ايتتى، دەپ جازادى ..قىلمىستاردىڭ نەگىزگى ۇلەسىن 70 نەمەسە 1 356 نەگىزىنەن تارتىپسىزدىكتەردەن تۋىنداعان حاوس پروتسەسىندە الماتى قالاسىنىڭ ساۋدا وبەكتىلەرىنەن جاسالعان ۇرلىق تۋرالى ىستەر قۇرايدى. 127 قىلمىستىق ءىس اتىس قارۋى مەن وقدارىلەردى زاڭسىز ساقتاۋ فاكتىلەرى بويىنشا، تاعى 30 ءىس ولاردى ۇرلاۋ فاكتىلەرى بويىنشا تەرگەلۋدە، دەدى ول.سانجار ءادىلوۆ مالىمەتىنشە، 63 قىلمىستىق ءىس م ۇلىكتى قاساقانا ءبۇلدىرۋ جانە جويۋ، 12 اۆتوكولىكتى ايداپ كەتۋ، 24 قاراقشىلىق جانە توناۋ، 23 قۇقىق قورعاۋ ورگاندارى قىزمەتكەرلەرىنە كۇش قولدانۋ جانە ولاردىڭ ومىرىنە قول سۇعۋ فاكتىلەرى بويىنشا تىركەلگەن.ۇرلىق پەن توناۋ جاساعانى ءۇشىن 274 ادام ۋاقىتشا ۇستاۋ اباقتىسىنا قامالدى. ۇستالعانداردىڭ كىناسى ۇرلانعان تاۋارلار مەن قارۋ تۇرىندەگى الىنعان زاتتاي دالەلدەمەلەرمەن، سونداياق بەينەباقىلاۋ كامەرالارىنىڭ جازبالارىمەن، الەۋمەتتىك جەلىلەردەگى روليكتەرمەن، كۇدىكتىلەردىڭ وزدەرىنىڭ ۇيالى تەلەفوندارىنان تابىلعان دەرەكتەرمەن دالەلدەنەدى، دەپ تولىقتىردى سانجار ءادىلوۆ. |
مۇسۇلمانلار تورى مال ھالاك بولدى، تۆلەمدىم؟10,959 قېتىم ئوقۇلدىئەلۋەتتە تۆلەپ بېرىشى كېرەك. چۈنكى بۇ، بىر تىجارەتتۇر. يەنى ئۇ كىشىنىڭ مالنى ئۇ شەكىلدە سېتىۋېلىشى مالنىڭ ئىگىسى بىلەن تۈزۈشكەن بىر سودا توختامى ھېسابلىنىدۇ.سودا مۇئامىلىسى قىلغان ئىككى تەرەپ: بىر مالنىڭ ئېلىمسېتىمىنى، پۇلنى مەلۇم بىر شەكىلدە تۆلەش شەرتى بىلەن مەلۇم بىر باھا ئۈستىدە كېلىشىپ ئەمەلگە ئاشۇرىدۇ. يەنى بۇ، بىر توختام ھېسابلىنىدۇ. ساتقۇچى تەرەپ بۇ توختام بويىچە سېتىۋالغۇچى تەرەپكە مالنى تەسلىم قىلغاندەك، سېتىۋالغۇچى تەرەپمۇ شۇ توختام بويىچە ساتقۇچى تەرەپكە مالنىڭ پۇلىنى ياكى ئۆزىنى تەسلىم قىلىشى تاپشۇرۇشى كېرەك.بۇنىڭ دەلىلى شۇكى:ئى مۇئىمىنلار! توختاملىرىڭلارغا رىئايە قىلىڭلار مائىدە سۈرىسى 1 ئايەت.مۇسۇلمانلار قىلىشقان شەرتلىرىگە رىئايە قىلىشى لازىم. ھارامنى ھالال ياكى ھالالنى ھارام قىلىدىغان شەرتلەر مۇستەسنا تىرمىزى رىۋايەت قىلغان.بۇ توختام ھارامنىڭ ھالال قىلىنىشى ياكى ھالالنىڭ ھارام قىلىنىشى ئۈچۈن تۈزۈلمەيدۇ. شۇنىڭ ئۈچۈن باشتا بۇنداق توختامنى تۈزۈش توغرىدۇر، شۇنداقلا تۈزۈلۈپ بولغاندىن كېيىن ئۇنىڭغا رىئايە قىلىش لازىمدۇر.مالنى سېتىۋالغۇچى تەرەپ مالنى يۈتتۈرۈپ قويامدۇ ياكى ئوغرىغا بېرەمدۇ ۋە ياكى چۈشۈرۈپ قويامدۇ، بۇنىڭ بىلەن مالنىڭ ئەسلى ئىگىسىنىڭ ھېچقانداق مۇناسىۋىتى يوق. ئۇ، ۋاقتى كەلگەندە سېتىۋالغۇچىدىن مېلىنى ياكى مېلىنىڭ پۇلىنى ئېلىشنى بىلىدۇ. چۈنكى دەسلىپىدە توختام بۇ شەكىلدە تۈزۈلگەن. يۇقىرىدىكى ئايەتھەدىسلەر بۇنىڭغا دالالەت قىلىدۇ.بۇ، ئېلىمسېتىم توختامىدۇر. ئېلىمسېتىم توختامىنىڭ ھەر ئىككى بەدەل نەقمۇنەق، پۇل نېسى ياكى مۇددەتكە بۆلۈپ دېگەندەك ھەر خىل تۈزۈلۈش شەكىللىرى بولغاندەك، ساتالىسا پۇلىنى، ساتالمىسا ئۆزىنى قايتۇرۇش شەرتى بىلەن تۈزۈلىدىغان شەكلىمۇ بار. ئېلىمسېتىم مۇئامىلىسى يەنى تىجارەت توختامى قايسى شەكىلدە تۈزۈلسە تۈزۈلسۇن ھەر ئىككى تەرەپنىڭ بۇ توختامىغا قەتئىي رىئايە قىلىشى كېرەك.ئەگەر ساتالىسا پۇلىنى، ساتالمىسا ئۆزىنى قايتۇرۇش شەرتى بىلەن تۈزۈلگەن سودا توختامى بەزىلەر دەۋا قىلغاندەك ئامانەت ھېسابلىنىدىغان ئىش بولسا، نېمە ئۈچۈن شۇنداق سودا قىلىپ مالنى ھالاك قىلغان كىشى: مەن پالانىنىڭ مېلىنى ئامانەت ئالغان ئىدىم، ئامانەتنى يۈتتۈرۈپ قويدۇم، ئەمدى ماڭا تۆلەم كېلەمدۇ، كەلمەمدۇ؟ دەپ سورىمايدۇ؟ نېمە ئۈچۈن ئۇ، مەن پالانىنىڭ مېلىنى ساتالىسام پۇلىنى، ساتالمىسام ئۆزىنى قايتۇرۇپ بېرىش شەرتى بىلەن سېتلۋالغان ئىدىم دەپ سورايدۇ.دېمەك، ساتالىسا پۇلىنى، ساتالمىسا ئۆزىنى قايتۇرۇش شەرتى بىلەن تۈزۈلگەن سودا، ئامانەت ھېسابلانمايدۇ. چۈنكى ئامانەتتە، ئامانەت قوبۇل قىلغۇچىنىڭ تەسەررۇپ قىلىش ھوقۇقى بولمايدۇ. ئۇنىڭ ۋەزىپىسى، ئامانەتنى ساقلاپ ۋاقتى كەلگەندە ئۆز ئەينىنى قايتۇرۇپ بېرىشتىن ئىبارەتتۇر.ئەگەر ساتالىسا پۇلىنى، ساتالمىسا ئۆزىنى قايتۇرۇش شەرتى بىلەن تۈزۈلگەن سودا ئامانەت ھېسابلىنىدىغان ئىش بولسا، شۇنداقلا سېتىۋالغۇچى تەرەپ مالنى ھالاك قىلىۋاتقان تەقدىردە تۆلەم كەلمەيدىغان ئىش بولسا، بەزى قىزىل كۆز لەر بۇ شەرت بىلەن نۇرغۇن مال سېتىۋېلىپ، پۇلىنى بېرىدىغان چاغدا مالنى يۈتتۈرپ قويدۇم، مالنى ئوغرى ئالدى، مال چۈشۈپ قاپتۇ. دېگەندەك باھانەلەرنى كۆرسىتىپ ئىنسانلارنىڭ مالمۈلكىنى ناھەق يەۋالمامدۇ؟بۇ تەقدىردە ئەقىلگە، مەنتىقكە ۋە فىترەتكە ئۇيغۇن كېلىدىغان، شۇنداقلا ھەر ئىشتا ئادىللىقنى ئاساس قىلىدىغان ئىسلام دىنى ئەنە شۇنداق قىزىل كۆز لەرنىڭ ھامىيىسى بولغان بولمامدۇ؟ |
شۇي زىچىن: داۋىرمەن بىتە قايناسۋ كەرەكمەن كىشكەنتايىمنان سۋ جاعاسىندا، بەيجيڭ حاڭجوۋ ۇلى كانالى بويىندا ۇزاق جىل تۇرمىس كەشىردىم. وسى ارادا كەشكەن تۇرمىسىم جازۋشىلىعىمنىڭ ەڭ ماڭىزدى قاينارىنا اينالدى. قازىرگە دەيىنگى 22 جىلدىق جازۋشىلىق ءومىرىمنىڭ 20 جىلىندا وسى كانالدى جازدىم، ول مەنىڭ رومان جازۋىمنىڭ كەم بولسا بولمايتىن ارتقى كورىنىسى ەدى. وسى جولى وسىناۋ ارتقى كورىنىس ارقاۋ بولىپ، بۇل وزەن باس كەيىپكەرگە اينالدى. جازۋشىلىق مىنە وسىلاي، كەيبىر قوسالقى كەيىپكەرلەرىڭىز دە ۋاقىت وتۋىمەن ەسەيىپ ەرجەتىپ، تولىسىپ، كەمەلدەنەدى دە، توسننان كوز الدىڭىزدا سۋ جاڭا باس كەيىپكەرگە اينالعانىن سەزبەي قالاسىز.كانالدى جازعاندا ونىڭ تاريحىنا ۇڭىلۋدەن گورى، سول مەزەتتەگى بولىمىسىن بەينەلەۋ اۋداي قاجەت ەدى. 1901 جىلى سۋ تاسىمالىنىڭ كۇشىنەن قالۋى ۇلى كانال تاريحىنداعى بۇرىلىس كەزەڭ سانالادى؛ 2014 جىلى ۇلى كانالدى بەيزاتتىق مادەني مۇراعا ءوتىنىش ەتۋدىڭ ءساتتى بولۋى ونىڭ تاريحىنداعى تاعى ءبىر بۇرىلىس ءتۇيىنى سانالادى. مەن وسى ەكى ءتۇيىندى بويلاي ءجۇز جىلدىق كانال مەن جۇڭگونىڭ تاياۋ زامان تاريحىن جالپى تۇلعالىق جاقتان زەرتتەۋ قاجەتتىلىگىن ويلادىم. وسى ەكى جەلى كانالدى وزەك ەتىپ، ءوزارا ءبىرىن ءبىرى اينا ەتىپ كەلەدى، وزەن تولقىسا، تاريحتىڭ دا ءبىر تاراۋى قايتادان اشىلىپ، سۋ بەتىندە تىرلىك كەشكەن اتا بابالارىمىزدىڭ بولمىسى بارعان سايىن ايقىندالا تۇسپەك. اساۋ تولقىندى الىپ وزەندى اينا ەتىپ ءجۇز جىلدان بەرگى جۇڭگونىڭ بۇراڭ دا كۇردەلى تاريحى مەن نەشە ۇرپاق ادامدارىنىڭ تاعدىرىن بەينەلەپ كورسەتۋ بولدى.20 جىلدان بەرى كانالدى تام تۇمداپ اڭگىمەگە ەنگىزۋ بارىسىندا، وعان ىقىلاسىم اۋا بەردى، دەسە دە كانالعا ساياتىن كەسكىن، جازۋ، زەرتتەۋ، ءتىپتى، وي جوتا ايتىلعان وي ورامدارىن دا مۇقيات جيناۋعا جانە قۇنىتتاپ ۇڭىلۋگە تۋرا كەلدى. بۇرىندارى ءبىر مىڭ 797 كيلومەتر كەلەتىن وسى كانالدى تولىق قاندى ۇعامىن دەپ ىشتەي لەپىرىپ جۇرگەنىمدى سەزىندىم. كەيىننەن قولىما قالام العانىمدا، مەن تەك كانالدى تەلەسكوپپەن كورگەندەي، ءاربىر نازىك بۋىندارىنا دەيىن تياناقتاندىرىپ، ءاربىر سىزبانى انىق ءتۇسىندىرۋ كەرەك ەكەنىن ءبىلدىم، بۇعان تەلەسكوپتىڭ مۇلدە السىزدىك كورسەتەتىنىن، تەك ميكروسكوپ پەن ۇلكەيتكىش اينانىڭ قاجەت ەكەنىن ايقىن اڭعارعانداي بولدىم. سوندىقتان، وسى روماندى جازۋ ءۇشىن قاتىستى ماتەريالداردى اقتارىپ قالماستان، بەيجيڭ حاڭجوۋ ۇلى كانالىن ۇزدىك سوزدىق ارالاپ شىقتىم، بۇل مەنىڭ كانال جونىندەگى ويلارىمدى وزگەرتتى، بۇل شىنىندا ءىستىڭ شىن سىرىنا بەل شەشە ۇڭىلگەندە عانا كوز جەتكىزۋگە بولاتىنىن، كانال جونىندەگى تانىمىمىز ءالى دە جەتكىلىكسىز بولعاندىقتان، التىن شىققان جەردى بەلدەن قازۋدىڭ قاجەت ەكەنىن، اسىرەسە، ادەبي تۇرعىدان كادەگە جاراتۋىمىز ءتىپتى دە جەتكىلىكسىز بولىپ وتىرعانىن اڭعاردىم. |
حانتاڭىر قابىلانى قايتا ورالماقحالىق تورابىحانتاڭىر قابىلانى قايتا ورالماقتىلگە تيەك ەتىپ وتىرعانىمىز جۇمابەك تۇرسىن ۇلى. ول ىلە قازاق اۆتونوميالى وبلىسىنا قاراستى كۇنەس اۋدانىنىڭ تۋماسى. 1986 جىلى 17 ءساۋىر كۇنى تۋىلىپ، 2005 جىلى قۇلجا قالاسىنداعى دەنە تاربيە مەكتەبىندە وقىعان، وسى جىلدىڭ قاراشا ايىندا شي ان قالالىق دەنە تاربيە ينستيتۋتىنا قابىلدانعان. جۇمابەك 21 قاراشا كۇنى قۇلجا قالالىق دەنە تاربيە سارايىندا امەريكا، قازاقستان، برازاليا، قىرعىزستان، رەسەي، بولعاريا، جاپون، كامبودجا قاتارلى ون مەملەكەتتەن كەلەتىن ءىرى كولەمدى حالىقارالىق جارىسقا تۇسپەكشى. وسىدان ەكى جىل بۇرىن امەريكاداعى دەگى ەرەجەسىز جەكپە جەك ءتۇرى بويىنشا ەكى جىل توقتام ۋاقىتى اياقتاپ، ەلگە قايتا ورالعان سوڭ مەملەكەت ىشىندەگى، ياعني جۇڭگوعا كەلگەننەن كەيىنگى 1 رەتكى جارىسى بولماق.جەكە كاسىپكەر، بوكىس جانكۇيەرى جانە وسى جولعى ۇيىمداستىرۋشىلاردىڭ ءبىرى مۇرات يمانعازى ۇلى بىلاي دەيدى: جۇمابەك تۇرسىن ۇلىنىڭ بۇل جولعى ورالۋىندا وزىندىك جوسپارلارى دا بار. وسى جولعى جارىس تەك جۇمابەكتىڭ ءوز اتىنان بولادى. قولداعان ورىن نيڭبوداعى جىنۋحۇن كلوبى. جۇمابەك قيىنشىلىعى بار مەكتەپكە ءوز اتىنان 50 مىڭ يۋان قارجىلاي كومەك بەرمەك. وسىدان كەيىن نيڭبوداعى جىنۋحۇن كلوبى سول مەكتەپپەن قارجىلاي كومەك بەرۋ جونىندە توقتامداسىپ وقۋ قۇرالدارىن اتاپ وتىرادى ءارى قۇلجا قالاسىندا جۇمابەك اتىندا كلوب اشىلىپ، وندا سالاۋاتتى ءومىر ءسۇرۋ جونىندە ساباق بەرۋ ويى دا بار. ءار ۇلت ۇرپاقتارىنىڭ اقاۋسىز ءومىر ءسۇرۋى ءۇشىن ءوز كومەگىن كورسەتپەك ويى بار.ۇيىمداستىرۋشى نايلىجان ءنابيجان ۇلى بىلاي دەيدى: قۇلجا قالاسىندا حالىقارالىق جەكپە جەكتىڭ ءوتۋى تۇڭعىش رەت. التى بۇرىشتى تەمىر تور ىشىندەگى، حالىقارالىق دەڭگەيدەگى ەركىن كۇرەس جارىسىن ناق مايداننان كورۋ ورايى تۋىلماق. اسىرەسە، جۇمابەكتەي قازاق بوكسشىنىڭ شەتەل بوكىسشىلارىمەن حالىقارالىق دەڭگەيدەگى ەركىن كۇرەس جارىسىن ناق مايداننان تاماشالاۋعا ابدەن بولادى. تالاي تالاي بايراقتى باسەكەلەردە قارسىلاسىن شويىنداي جۇدىرىعىمەن جەر قاپتىرىپ، ەل نامىسىن قورعاپ، حالىقارالىق ەركىن كۇرەس جارىسىنىڭ جەڭىمپازى اتانعان جۇمابەك تۇرسىن ۇلى برازاليانىڭ كوزىلدىرىكتى جىلانى اتانعان سانتوسپەن دۇنيە جۇزىلىك التىن بەلبەۋگە تالاسۋ دوداسىنا تۇسەدى. ايتىلمىش دودانىڭ بۇرىنعىدان بولەكتىگى قازىرگە دەيىنگى ەلىمىزدەگى كولەمى ەڭ ۇلكەن ەركىن كۇرەس جارىسى بولىپ، قازاقستان ەلىنىڭ الەمگە ايگىلى ەركىن كۇرەسشىسى قۋات، نۇربەرگەن سياقتى تاعى باسقادا ون نەشە مەملەكەتتىڭ ايتۋلى دارابوزدارى ەلىمىزدەگى ايدىن، قابيت قاتارلى بوكسشىلارمەن جەكپە جەككە تۇسەدى. جالپى بەلەت سانى 3 مىڭ 760 ورىن.قۇلجا قالاسىنداعى ويان سەرىكتىگىنىڭ جاۋاپتىسى جۇمابەكتىڭ ايتۋىنا قاراعاندا: توپتىق بەلەت الۋشىلار 20 ادام ءبىر توپ بولسا 128 يۋاننان؛ ال جەكە بەلەتتەر 288، 588، 688 يۋان؛ مايدان ىشىندەگى بەلەت باعاسى 1288، 2888 جانە 3888 يۋان ەكەن. ءتىلشى: جاڭىلقان قوجا قىزى |
مەديتسيناداعى وزىق ەمنىڭ ەلوردادا ىسكە اسۋىءومىردى ارمانشىل، ماقساتتى جاندار العا سۇيرەپ وتىرادى. قازاقستاننىڭ ەڭبەك ەرى، ۇلتتىق نەيروحيرۋرگيا ورتالىعىنىڭ پرەزيدەنتى سەرىك اقشولاقوۆ سونداي جاننىڭ قاتارىنان. ءار كەزدەسكەن سايىن ءوز سالاسىن ىلگەرىلەتۋگە دەگەن ءبىر ارمانىن ايتىپ قالاتىن سەرىك قۋاندىق ۇلىنىڭ ساۋلەلى ەمنىڭ مىقتىسى گامماپىشاقتى ارمانداپ، ايتىپ جۇرگەنىنە ءبىراز بولعاندى.جالپى، اشىلعاننان بەرى بۇرىن ەلىمىزدە جوق 70تەن اسا جاڭا تەحنولوگيا ەندىرىلگەن ورتالىقتىڭ باسشىسى، ناۋقاستاردىڭ ءومىرىن ۇزارتۋدا تىنباي ەڭبەكتەنىپ جۇرگەن ۇلكەن وردانىڭ دەم بەرۋشىسى س.اقشولاقوۆقا كوپتەن ويلاعان ماقساتقا جەتىپ، تاعى ءبىر ارمان ىسكە استى. گامماپىشاق ەمىن كۇتكەن جاندار ءۇشىن بۇدان اسقان قۋانىش جوق شىعار؟ دەگەنبىز اڭگىمەگە تارتىپ.راس ايتاسىز، ورناتامىز دەگەن ماقساتپەن الدىمەن ماماندارىمىزدى شەتەلدەردە دايارلادىق، ۇكىمەتتىڭ قارجى بولۋىمەن قىمبات قوندىرعىنى ساتىپ الدىق. بالكىم، بىلتىر دا اشار ما ەدىك، وعان پاندەميا كەدەرگىسىن جاسادى. بىراق شۇكىر، بيىل جاز وسى اپپاراتتى كۇتىپ جۇرگەن جاندارمەن بىرگە قۋانىپ، گامماپىشاق بۇگىنگى تاڭدا 83 ادامدى ەمدەۋدەن وتكىزدى. قوندىرعى تمددا ءۇشاق ەلدە رەسەي مەن بەلارۋستا، سوسىن ورتا ازيادا ەڭ العاشقى بولىپ ءبىزدىڭ ورتالىقتا اشىلىپ وتىر. وسىنىڭ ءوزى مەملەكەتتىڭ مەديتسيناعا قانشالىقتى ءمان بەرەتىنىن ايقىنداي تۇسەدى، دەدى دارىگەر اعىنان جارىلىپ.س.قۋاندىق ۇلى ايتسا ايتقانداي، ورتا ازيا مەن رەسەيدىڭ بىزبەن شەكتەسەتىن ايماقتارى ءۇشىن ەڭ جاقىن ورنالاسقان، قالاسا مەديتسينالىق تۋريزممەن كەلىپ ەمدەلە الاتىن اسا ءتيىمدى گامماپىشاقتى كورۋگە اسىقتىق.جالپى، بۇل ورتالىقتا نەيروحيرۋرگتەر باستىڭ ىشىندەگى قاتپارلاردىڭ قويناۋىنا تەرەڭدەپ، ونداعى قان تامىرلاردى دا ءينۆازيۆتى، ەندوۆاسكۋليارلى ەمدەۋلەر جولعا قويىلدى. جارامسىز ومىرتقالاردى اۋىستىراتىن 3 ارقىلى ومىرتقا جاسالىپ، ونى ءار پاتسيەنتتىڭ ەرەكشەلىگىنە لايىقتاپ شىعارۋ بۇگىنگى وتاندىق عالىمدارمەن بىرلەسە اتقارىلۋى دا سونىڭ ءبىر ايعاعى.قازاق ءانىن تىڭداپجاتىپ ەم الۋ دا گامماپىشاق ورنالاسقان بولىكتەگى العاشقى پاتسيەنتتەردى ەمگە دايارلاۋ بولمەسىنىڭ ەسىگىن اشقاندا، شىرايلى جۇزىندە ەرەكشە جىلىلىعى جاراسقان مەيىرگەر ءاليا بەكينا ەگدە تارتىپ قالعان اپايعا قازىر نە ىستەلەتىنىن تاپتىشتەپ ءتۇسىندىرىپ جاتىر ەكەن. مۇقيات تىڭداپ وتىرعان ناۋقاستىڭ كوڭىلى دە قالىپتى كورىندى. ءسىز ءسال دەمالىپ وتىرا تۇرىڭىز، دەپ پاتسيەنتتى جايعاستىرىپ بولىپ، بىزگە موينىن بۇرعان.ورتالىقتا اشىلعان كۇننەن بەرى ىستەيمىن. ال بۇل جۇمىسىم وزىمە كەرەمەت ۇنايدى، سەبەبى كوماندامىز مىقتى، ءبىر وتباسى مۇشەسى ءتارىزدىمىز. الدىمەن ماسكەۋدەگى بۋردەنكو اتىنداعى ينستيتۋتتا گامماپىشاقپەن قالاي جۇمىس ىستەۋدى ۇيرەنۋگە باردىم. وسىنداي عاجايىپ مۇمكىندىگى بار اپپارات ءبىزدىڭ ۇلتتىق ورتالىقتا بولىپ، سوندا پاتسيەنتتەر ەمدەلەدىاۋ دەگەن ويدىڭ وزىنەن كوزىم جانىپ، ەرەكشە قۇلشىنىسپەن ۇيرەندىم. ءوزىمنىڭ وسى ەمگە قاتىستىلىعىمدى ماقتان تۇتامىن، باقىتتى سەزىنەمىن. نەگىزى مەديتسينالىق مەيىرگەر پاتسيەنتتەرمەن كوپ ۋاقىتىن وتكىزەدى عوي. مۇندا دا سولاي سىرقات جاندى مرت، كت زەرتتەۋلەرىنەن وتكىزگەندە، بارلىق دايارلاۋ كەزىندە، ودان كۇتۋ بولمەسىندە جانىندا بولىپ، ەم الاردا جاتقىزىپ، باستى قوزعالمايتىنداي بەكىتىپ ودان شىققان سوڭ دا جانىندا جۇرەمىن. ەم وتە دىبىسسىز، ەش جەرى اۋىرتپاي وتەدى، سوسىن ءتىپتى جايلى بولسىن دەپ مۋزىكا قويىپ قويامىز. پاتسيەنتتەر قازاق اندەرىن تىڭداعاندى جاقسى كورەتىن بولعاندىقتان، نەبىر اۋەزدى اندەر مەن كۇيلەردى جيناقتاپ قويدىق. ەمدى سونداي جانعا جايلى ەتىپ الۋدىڭ ءوزى نەگە تۇرادى، دەيدى ءا.بەكينا.التىن ستاندارت دەپ تەككە اتالماعاننەيروحيرۋرگ نۇرزات سىعايدىڭ ايتۋىنشا، بۇل ەمدى نەيروحيرۋرگيادا التىن ستاندارت دەيتىن كورىنەدى. سەبەبى مۇندا ءاربىر وپەراتسيادان سوڭ نەيروحيرۋرگتەر قورقاتىن ءتۇرلى اسقىنۋلارعا ورىن جوق. ەكىنشىدەن، انشەيىندە وپەراتسياعا دايىندىقتا پاتسيەنتتىڭ شاشىن الۋ قاجەت، تاڭەرتەڭ تاماق ىشپەۋى كەرەك دەيتىن بولسا، مۇندا ءتىپتى ءداستۇرلى حيرۋرگياداعىداي اۋرۋدى رەابيليتاتسيادان وتكىزۋدىڭ دە قاجەتى جوق. تاڭعى اسىن ءىشىپ الىپ، وسىندا كەلىپ ەمىن العان سوڭاق ۇيىنە بارىپ، ەگەر جۇمىستا جۇرسە ونىسىن جالعاستىرا بەرەدى.پاتسيەنتتەگى پاتولوگيا انىقتالىپ، ونىڭ قاتەرلى مە، قاتەرسىز ىسىك پە ەكەنى ايقىندالعان سوڭ، سوعان سايكەس گامما ساۋلەنىڭ دوزاسىن بەرەمىز. ەگەر ىسىك قاتەرلى بولسا، وندا كوبىرەك دوزا جىبەرىلەدى، ويتكەنى قاتەرلى ىسىكتىڭ ءارى قاراي ورىستەمەۋىنىڭ جولىن كەسەتىندەي مولشەردە بولماسا، ەمنىڭ تيىمدىلىگى كەميدى. ەڭ ۇزاق ەم 5،6 ساعات ءجۇردى، ال ەڭ قىسقاسى 14 مينۋتتىڭ ىشىندە ءوتتى. 5 جارىم ساعات ەم جاساعاندا ءبىر مەزەتتە 16 وشاققا دوزا جىبەردىك. سونىڭ وزىندە ناۋقاس اۋرۋ باساتىن ءدارىنى ءبىر رەت قانا ءىشتى دە، ەرتەسىنە ۇيىنە كەتتى. اۋرۋدىڭ وزىنە دە جايلى، جالپى ەمدەۋدە دە وسىنداي ارتىقشىلىقتارى مول بولعاندىقتان، بۇل مانيپۋلياتسيانى نەيروحيرۋرگيانىڭ التىن ستاندارتى دەپ اتايدى، دەيدى ن.سىعاي ۇلى.گامماپىشاقتىڭ نەيروحيرۋرگياداعى وزىق ۇلگىنىڭ ءبىرى ەكەنىنە داۋ جوق. قازىرگى ۋاقىتتا ماماندار باستا ىسىك بولعان جاعدايدا بۇرىنعىداي راديكالدى، باستى ترەپاناتسيالاپ، سۇيەكتى اشىپ وپەراتسيا جاساۋدان گورى قان شىعارماي، ميدىڭ ىشىنە ءۇڭىلىپ، ەم جاسايتىن وسى ءادىستى قولايلى سانايدى. كەي جاعدايدا ىسىكتىڭ ءىرى كولەمىن ءداستۇرلى تۇردە الىپ تاستاپ، ال تەرەڭدە، وتە قيىندا جاتقاندارىن وسى ساۋلە ارقىلى ەمدەۋدىڭ تيىمدىلىگىنە دەن قويۋدا.پاتسيەنتتەردى بۇل ەمشارا ءۇشىن ىرىكتەۋ قالاي جۇرگىزىلەدى؟ دەپ سۇراق قويدىق مامانعا.ونىڭ ەكى جولى بار. العاشقىسى، كوزبەكوز كونسۋلتاتسيادا ناۋقاستى قاراپ، اۋرۋ تاريحىمەن، زەرتتەۋ قورىتىندىلارىمەن تانىسامىز. ەگەر گامماپىشاق كورسەتكىشى بولسا، وعان اتاۋلى ءبىر كۇنگە شاقىرتۋ قاعازىن بەرەمىز. ال ەكىنشى جول بويىنشا، ەگەر پاتسيەنت ەلوردادان الىستاعى، شالعاي مەكەننىڭ تۇرعىنى بولسا، ەلەكتروندى پوشتا ارقىلى جىبەرگەندەرىن كورىپ، قاشىقتان ونلاين كەڭەس بەرىپ، قاي ۋاقىتقا، قانداي زەرتتەۋلەرمەن كەلۋى تيىستىگىن ايتىپ، شاقىرتۋ جىبەرەمىز. گامماپىشاقتان ەم الۋدىڭ ەرەكشەلىگىنىڭ ءبىرى، ءبىز اۋرۋدا بىردەن قانداي وزگەرىس بولعانىن كورە المايمىز. ەگەر ىسىك قاتەرسىز بولسا، جازىلعانىن كورۋگە ءبىر جىل كۇتۋگە تۋرا كەلەدى، ال قاتەرلىلەردە تەزىرەك بايقالادى. سوسىن ءبىر ايتا كەتەرلىگى، سىرقاتتىڭ باستان وزگە ءسۇت بەزى، وكپە وبىرى ءتارىزدى اۋرۋىنان باس ميعا تۇيىرشىكتەر اتقىلاپ ىسىك وشاقتارى پايدا بولسا، وندا ولاردىڭ قاتارى كوبەيمەۋ ءۇشىن تەزىرەك ەمگە شاقىرۋعا تىرىسامىز. سانىنا، كولەمىنە سايكەس قاراپ، تىم كوپ بولسا ەمدى بىرنەشە كەزەڭمەن جۇرگىزەمىز. العاشقىسىندا ون شاقتىسىن، ودان كەيىن تاعى ءبىر شوعىرىن ەمدەيمىز. وتكەندە سونداي ەكىءۇش ناۋقاستى اراسىنا ءۇش اپتا سالىپ قايتالاپ وتكىزگەندە الدىڭعى ىسىكتەردىڭ كولەمىنىڭ كىشىرەيگەنىن كورىپ، قۋانىشىمىزدا شەك بولمادى، دەيدى نەيروحيرۋرگ.جاقسىدان قالعان تۇياقتىڭ جاقسىلىعىاڭگىمەنىڭ باسىندا مەيىربيكە ايتقانداي، گامماپىشاقپەن جۇمىستى تۇتاس كوماندا جۇرگىزەدى ەكەن. مەديتسينالىق فيزيك رۋسلان سارسەنوۆ، نەيروحيرۋرگ نۇرزات سىعاي، مەيىربيكە ءاليا بەكينا ءار پاتسيەنت بويىنشا اتقارىلعان ىسكە باعا بەرىپ، قاجەت كەزىندە سىندارلى ەسكەرتۋىن جاساپ، اسا ءبىر شىعارماشىلىقپەن قوسا ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىك موينىنا تۇسكەنىن سەزىنىپ، بىرلەسە قيمىلدايدى.ويتكەنى ءبىز قازاقستاندا تۇڭعىش قولعا الىنعان ءىستىڭ ەڭ باستاۋىندا تۇرمىز. قازاق الدىڭعى اربا قالاي جۇرسە، سوڭعى اربا سولاي جۇرەدى دەپ بەكەر ايتپاعان. سوندىقتان وزىمىزدەن كەيىنگى جاس بۋىن وكىلدەرىن وسى جۇمىسقا تارتىپ، ۇيرەتىپ شىعارماقپىز. ءارى جاقسىلاپ جولعا قويىلسا، جەتىستىگىمىز جالپىعا جاريا ەتىلسە، وزگە ەلدەردەن كەلىپ تە ەمدەلەدى. ول ءبىزدىڭ وتاندىق مەديتسيناداعى ءتۋريزمدى دامىتۋعا دا قوساتىن ۇلەسىمىز بولادى، دەگەن نۇرزات دارىگەر بار قازاققا تانىمال، ەل قۇرمەتتەگەن مارقۇم اشىربەك سىعايدىڭ بالاسى ەكەن.وعان بۇل جولدى قالاي تاڭدادىڭىز؟ دەگەندە: مادەنيەت سالاسىندا اكەمنىڭ جولى وتە بيىك، ال ول جەتكەن شىڭدارعا جەتۋ ەكىتالاي نارسە. بالا اكەدەن ءبىر مىسقال كەم تۋادى، دەيدى حالقىمىز. بۇل بىرىنشىدەن. ەكىنشىدەن، بالا كەزىمنەن بيولوگيا، اناتومياعا قىزىعۋشىلىعىم كوپ بولدى. جانە دارىگەرلىكتىڭ ءبىر ارتىقشىلىعى، ادامعا جاساعان كومەگىڭنىڭ اسەرى كوز الدىڭدا وتەدى. ال ساياساتكەرلەر مەن ونەر سالاسىنداعىلاردىڭ جاساعاندارىنىڭ اسەرى قانشالىقتى بولدى، ونى باعامداۋعا جىلداردىڭ ءوزى ازدىق ەتەتىندەي كورىنەدى. ارينە، ونىڭ پايداسى بار، الايدا ءبىر مەزەتتە اڭعارا المايسىڭ، ال مۇندا العان ءبىلىمىڭنىڭ، جيعان تاجىريبەڭنىڭ، ءوز ساۋساعىڭمەن ىستەگەنىڭنىڭ ناتيجەسىن تەز ارادا كورەسىڭ. كومەگىڭدى جاساپ، كاسىبىڭنىڭ ءناسىبىن كورىپ، مارقاياسىڭ. نەيروحيرۋرگيانى تاڭداۋىما كەلسەك، بۇل ەرەكشە سەزىمتالدىقپەن استاسقان، وتە ءبىر قيىن دا، نازىك سالا. ادامنىڭ باسى، ونىڭ ميى وتە كۇردەلى، سوندىقتان وسى قيىن ماماندىقتى تاڭدادىم، دەيدى دارىگەر.جاقسىدان قالعان تۇياقتىڭ جاقسى مامان اتانىپ، وتاندا تۇڭعىش رەت قولعا الىنعان جاقسى ءىستىڭ باستاۋىندا بولۋىن ءبىز دە جاقسىلىققا جورىدىق. |
ئاياللار كۆكسىنىڭ چىڭقىلىپ ئاغرىشىنىڭ 6 خىل سەۋەبى شىنجاڭ ساغلاملىق تورى ۋاكالەتچىلەر نۇسخىسىئاياللار كۆكسىنىڭ چىڭقىلىپ ئاغرىشىنىڭ 6 خىل سەۋەبىمەنبە: شىنجاڭ ساغلاملىق تورى يوللانغان ۋاقتى: 22:58 101216 يازما ئاۋاتلىقى: 19820نۇرغۇن ئاياللار كۆكسىنىڭ پاتپات چىڭقىلىپ ئاغرىۋاتقانلىقىنى ھېس قىلىدۇ. تېببىي ئالىملار ئۇزاق مۇددەت كۆزىتىش ۋە تەتقىق قىلىش ئارقىلىق ئاياللاردىكى كۆكسى چىڭقىلىشنىڭ تۆۋەندىكىدەك ئالتە چوڭ سەۋەبتىن بولىدىغانلىقىنى ئېنىقلىغان.1. ياشلىق مەزگىلىدىكى كۆكسى چىڭقىلىپ ئاغرىش: بۇ خىل ھالەت ئادەتتە توققۇز ياشتىن 13 ياشقىچە بولغان ئارىلىقتىكى قىزلاردا كۆپرەك يۈز بېرىدۇ ۋە بىر مەزگىلدىن كېيىن ئۆزلۈكىدىن توختاپ قالىدۇ.2. ھەيز كېلىشتىن ئىلگىرىكى كۆكسى چىڭقىلىپ ئاغرىش: نۇرغۇن خانىمقىزلار ھەيز كېلىشتىن بۇرۇن كۆكسىنىڭ چىڭقىلىپ، تولۇپ، قاتتىقلىشىپ قالغانلىقىنى، بېسىلىپ ئاغرىۋاتقانلىقىنى ھېس قىلىدۇ. بولۇپمۇ كۆكسى سىلكىنگەندە ياكى بىرەر نەرسىگە تەگكەندە بىئارام بولىدۇ. بۇنىڭ سەۋەبى، ھەيز كېلىشتىن ئىلگىرى ئانىلىق ھورمۇن ۋە سۈت بېزى تۈرلۈك ئاجرالمىلارنى ئاجرىتىپ چىقارغاچقا، بۇ خىل ئاجرالمىلار كۆكسىنىڭ ئىچكى قاتلىمىدا سۇلۇق ئىششىقنى پەيدا قىلىدۇ. بۇ ئەھۋال ھەيز كېلىپ بولغاندىن كېيىن يوقاپ كېتىدۇ.3. ھامىلىدارلىق مەزگىلىدىكى كۆكسى چىڭقىلىپ ئاغرىش: ئادەتتە ئاياللار ھامىلىدار بولۇپ 40 كۈنلەر بولغاندا، بالا ھەمراھى كۆپ مىقداردا ئاياللىق ھورمۇن، پىروگسىتىن، پىرولەكتىن ئاجرىتىپ چىقىرىپ، سۈت بېزىنى چوڭايتىپ، كۆكرەكنىڭ چىڭقىلىپ ئاغرىشىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ. بۇ خىل ئەھۋال ئېغىر بولغاندا، ھامىلىدارلىقنىڭ ئاخىرقى مەزگىلىگىچە داۋام قىلىدۇ. لېكىن بۇنى داۋالاش ھاجەتسىز.4. تۇغۇتتىن كېيىنكى كۆكسى چىڭقىلىپ ئاغرىش: تۇغۇتتىن كېيىنكى ئۈچ كۈندىن يەتتە كۈنگىچە تۇغۇتلۇق ئاياللاردا كۆكسى چىڭقىلىپ، كۆبجۈپ، ئەمچەك تۈگمىسى قاتتىقلىشىپ ئاغرىش ئەھۋالى كۆرۈلىدۇ. بۇ خىل چىڭقىلىشنى لىمفا سۇيۇقلۇقىنىڭ يىغىلىشى، ۋېنا تومۇرىنىڭ تولىشى ۋە ئارىلىقتىكى سۇلۇق ئىششىق سەۋەبىدىن سۈت بېزى راۋان بولماسلىقنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ.5. بالا ئالدۇرۇۋەتكەندىن كېيىنكى كۆكسى چىڭقىلىپ ئاغرىش: بۇنىڭدا ھامىلىدارلىق تۇيۇقسىز ئاياغلاشقاچقا، بەدەندىكى ھورمۇن تۆۋەنلەپ، ئەمدىلا تەرەققىي قىلغان كۆكرەك يوغىناشتىن توختىغاچقا كۆكرەكتىكى سۈت بېزى پارچىلىرى ھەم كۆكرەك ئاغرىيدۇ.6. جىنسىي مۇناسىۋەتتىن كېيىنكى كۆكسى چىڭقىلىپ ئاغرىش: ئاياللارنىڭ كۆكسى بىلەن جىنسىي تۇرمۇشنىڭ فىزىئولوگىيىلىك مۇناسىۋىتى بار بولۇپ، جىنسىي ھەۋىسى ئاجىز ياكى جىنسىي تۇرمۇشتا كېلىشەلمىگەنلەرنىڭ كۆكسىگە قان تولۇپ، ئاسانلىقچە يانماي ياكى تولۇق يانماي ئىزچىل قان تولۇش ھالىتىدە تۇرغاچقا كۆكسى چىڭقىلىپ ئاغرىشنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ.ئاياللارنىڭ يۇقارقىدەك ئەھۋاللاردا كۆرۈلگەن ئاغرىقلار ئۈچۈن غەم يەپ كېتىشى ھاجەتسىز. لېكىن كۆكسى ئۇزۇن مۇددەت چىڭقىلىپ يانمىسا ياكى كۆكرەكنى تۇتقاندا ئېگىزپەسلىك بايقالسا، قىرى ئېنىق بىلىنمىسە، ھەرىكەتلەنمەيدىغان مونەكچە بايقالسا دەرھال دوختۇرغا بېرىپ تەكشۈرتۈش كېرەك. نۇرغۇنلىغان ئاياللارنىڭ ھەيز كېلىشتىن بۇرۇن كۆكسى چىڭقىلىپ ئاغرىيدىغان بولغاچقا بۇنى كىچىك ئىش دەپ قاراپ دوختۇرغا بارمايدۇ. لېكىن بۇ بىر خىل خاتا قاراش. مۇتەخەسسىسلەرنىڭ تونۇشتۇرىشىچە، ھەيز كېلىشتىن بۇرۇن، كېلىپ بولغاندىن كېيىن ياكى تۇخۇم ئاجرىتىپ چىقارغاندا كۆكسى چىڭقىلىپ ئاغرىسا، ئىچ كىيىم تەگسە بىئارام بولسا بۇ كېسەللىكنىڭ بېشارىتىدۇر. بۇنداق بولغاندا ناھايىتى ئاسانلا تۇغماسلىق ۋە سۈت بېزى ئۆسمىسى كېسىلى كېلىپ چىقىدۇ.ھەيزدىن بۇرۇن كۆكسى چىڭقىلىپ ئاغرىش كېسەللىكنىڭ دەسلەپكى سىگنالى بولۇپ، مۇنداقچە ئېيتقاندا، ئاياللارنىڭ كۆكسى كۆپىيىش سىستېمىسىنىڭ بىر قىسمى بولۇپ، ئاياللىق ھورمۇننىڭ تەسىرىگە ئۇچرايدۇ. ئەگەر مەلۇم باسقۇچتا ئىچكى ئاجراتما سىستېمىسى ياكى تۇخۇمداننىڭ ئىقتىدارى توسالغۇغا ئۇچرىسا، قالايمىقانچىلىق يۈز بەرسە، ھەيزنىڭ كېلىشىگە ياكى ئاياللارنىڭ كۆكسىگە تەسىر قىلىپ، بىر قاتار ئۆزگىرىشلەرنى پەيدا قىلىدۇ. دائىم كۆرۈلىدىغان كېسەللىك ئالامىتى بولسا، ھەيز كېلىشتىن ئىلگىرى كۆكسى چىڭقىلىپ ئاغرىشتۇر. ئەگەر تېگىشلىك داۋالاش ياكى تەڭشەش ئېلىپ بېرىلمىغاندا، ھەيزدىن بۇرۇن باش ئاغرىش، ئىچى تىتىلداش، ئۇيقۇسىزلىق، ھەتتا پۈتۈن بەدەن بىئارام بولۇش، يېنىك دەرىجىدىكى ئىششىش ئالامەتلىرى كۆرۈلىدۇ. بۇ خىل ئالامەتلەر ھەيزدىن كېيىن ئاستائاستا يوقىسىمۇ ھەر ئايدا بىر قېتىم يۈز بېرىدۇ. بۇ مېدىتسىنادا ھەيزدىن بۇرۇنقى جىددىيلىشىش يىغىندا كېسەللىكى دەپ ئاتىلىدۇ. بۇ كېسەللىك ئۇزارغانسېرى سۈت بېزى ئاغرىقى، سۈت بېزى ئۆسمىسى، ھەيز قالايمىقانلىشىشنى كەلتۈرۈپ چىقىرىپ، ھەيز ۋاقتى قالايمىقانلىشىش، ھەيز توختاش ھەتتا تۇغماسلىقنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ. |
17 2022 12:55زەرتتەۋ جۇمىستارى مۇلدە جۇرمەگەنى نە كوشىرمە ەكەنى انىقتالعان جاعدايدا جۋرنالدا ماقالا تۋرالى پىكىرلەر جازىلىپ، زەرتتەۋ جۇمىسىن تەرىسكە شىعارادى. كوبىنە بەلگىلى ءبىر سالا بويىنشا جاڭالىقتاردىڭ ءبىرىن جىبەرمەي قاراپ وتىراتىن، عىلىمي جۇمىسپەن اينالىساتىن تىلشىلەر الاياقتىققا باراتىنى بەلىگىلى بولعان. الاياقتىق ستاتيستيكاسى عىلىمي ماقالالاردىڭ 0,02 تەن0,04 كە دەيىنى جاريالانعان سوڭ عانا وتىرىك شىنى انىقتالادى. اسىرەسە، گەنەتيكا سالاسى بويىنشا جالعان عىلىمي ماقالالار ءجيى كەزدەسەدى. 1970 جىلدان 2018 جىلعا دەيىن 975000 ماقالا مەديتسينا مەن گەنەتيكا باعىتى بويىنشا جازىلعان. ولاردىڭ 1582 سى تەرىسكە شىعارىلعان.ءدىڭ جاسۋشاسىنان ولىمگە دەيىن2014 جىلدىڭ قاڭتار ايىندا جۋرنالىندا جاپون عالىمدارى جايىندا ماقالا جارىققا شىعادى. ماقالا اۆتورلارى قاراپايىم ءتىرى جاسۋشالاردان ءدىڭ جاسۋشالارىن الۋ جولىن تاپقانىن جازادى. عىلىمي جۇمىس بىردەن گەنەتيكا سالاسىنداعى ريەۆوليۋتسيا اتانادى. ولاردىڭ زەرتتەۋ جۇمىسى ناتيجەسىندە جاسۋشالاردى قىشقىل ورتادا، قىسىم ءتۇسىرۋ نە وتتەگى جوق ورتادا الۋعا بولادى دەگەن تۇجىرىم جاسالادى. الىنعان ءدىڭ جاسۋشاسى جاسۋشا دەپ اتالادى. ەگەر بۇل جۇمىس تولىقتاي زەرتتەلگەن ءارى شىن بولسا، وندا كەز كەلگەن اعزانى ترانسپلانتاتسيالاۋ كەزىندە ءدىڭ جاسۋشالارىن وندىرەتىن قاراپايىم تەحنولوگيالار پايدا بولار ەدى. عىلىمي جۇمىستىڭ اۆتورى 30 جاستاعى حارۋكا وبوكاتانىڭ داڭقى ءبىر اق ساتتە جەر جاردى. دەگەنمەن، كوپ ۇزاماي وزگە عالىمدار زەرتتەۋ جۇمىسىنا كۇمان بىلدىرە باستايدى. ويتكەنى، تاجىريبەنى 133 رەت قايتالاسا دا، مۇلدەم ناتيجە بايقالماعان. جاپونيالىق جاراتىلىستانۋ عىلىمى ينستيتۋتىنىڭ وزگە ماماندارى تاجىريبە وسى جەردە جۇرگەن زەرتتەۋشىنىڭ سوزىنە كۇماندانىپ ءوزارا قايتا زەرتتەۋ جۇمىسىن جۇرگىزەدى. ناتيجەسىندە سۋرەتتەردىڭ قولدان جاسالعانى انىقتالعان. حارۋكاعا تاجىريبەنى قايتا جاساتادى، ءبىراق اتالعان ناتيجەنى المايدى. سوڭىندا ينستيتۋت كەشىرىم سۇراپ، ماقالانى تەرىسكە شىعارادى. حارۋكا وبوكاتا عالىم داريجەسىنىڭ ايىرىلادى. قاسىندا بىرگە جۇمىس ىستەگەن، قوسىمشا اۆتور 52 جاستاعى ەسيكي ساساي، ديرەكتورىنىڭ ورىنباسارى ءوز وزىنە قول جۇمسايدى. بولعان وقيعانى زەرتتەگەن عالىمدار قاتە ادەيى جاسالماعان، تەك زەرتتەۋشى تاجىريبەسىنىڭ از بولۋىنان دەگەن تۇجىرىمعا كەلگەن.20 جىل جالعان عىلىم سالاسىندا ال وزگە جاپون عالىمى ەشيتاكا فۋدزي جيىرما جىل بويى جالعان عىلىمي ماقالالاردى ادەيى جاريالاعان. 2012 جىلى ارىپتەستەرى ونىڭ جۇمىستارىن اشكەرەلەگەن. كەم دەگەندە 183 عىلىمي جۇمىسى جالعان اقپاراتقا سۇيەنە وتىرىپ جازىلعانى انىقتالدى. انەستەزيولوگيا سالاسىنىڭ عالىمى فۋدزي توحو ۋنيۆەرسيتەتىندە جۇمىس ىستەپ ءجۇرىپ، وتا كەزىندە ءجيى كەزدەسەتىن جۇرەك اينۋ مەن قۇسۋدى تۋدىراتىن كلينيكالىق دارىلەرگە تاجىريبە جۇرگىزگەن. جاپونيا انەستەزيولوگتار ۇيىمىنىڭ مالىمەتىنشە، عالىم دارىگەر ءبىر دە ءبىر ەمدەلۋشىگە ءدارى جازباعان. ارىپتەستەرى جازبالاردى تولىقتاي وقىپ شىققاننان كەيىن زەرتتەۋ جۇمىستارىنا قاتىسقاندار تۋرالى اقپاراتتاردى تەكسەرگەن. ادامداردان سۇراستىرا كەلە 1993 جىلعى وزگە بىرەۋدىڭ جۇمىسىن كوشىرگەنى انىقتالعان. ماقالالاردىڭ سانى وعان بەدەل الىپ كەلدى، مانسابى ءوستى، قارجى ءبولىندى ءارى بەلدى سەمينارلارعا قاتىسقان. فۋدزيدىڭ 249 ماقالاسىنىڭ ىشىندە تەك ۇشەۋى عىلىمي دەپ تانىلسا، قالعانى جوققا شىعارىلعان.كلونداۋ جانە ەتيكاءدىڭ جاسۋشالارى عىلىمداعى ەڭ تانىمال تاقىرىپتىڭ ءبىرى. وسى باعىتتا جۇمىس ىستەيتىن الاياقتار ونى ءوز پايداسىنا جاراتۋعا تىرىسادى. سونىڭ ءبىرى وڭتۇستىك كورەيالىق مال دارىگەرى ءارى زەرتتەۋشى حۆان ۋ سوك. جۋرنالىندا 2004 جانە 2005 جىلدارى جارىققا شىققان ماقالالارىنان كەيىن ونىڭ عىلىمي ورتادا بەدەلى ارتقان. ول ءوز جۇمىسىندا كلوندالعان ادام ۇرىعىنان ءدىڭ جاسۋشالارىن جاساۋعا بولاتىنىن ايتادى. تۋعان جەرىندە ونى كورەيا ماقتانىشى دەپ اتايدى. دەگەنمەن، كەيىن زەرتتەۋگە كىمنىڭ جۇمىرتقا جاسۋشاسى پايدالانىلعان دەگەن سۇراق عالىمداردى مازالاي باستادى. تەرگەۋ جۇمىستارى باستالىپ، ناتيجەسىندە عالىمنىڭ كومەكشىلەرى دونور بولعانى اتالدى. وسىلايشا، حۆان ۋ سوك عىلىمي ەتيكانى بۇزعان. ول ءوزىنىڭ قول استىنداعى كومەكشى ايەلدەردىڭ ءومىرىن قاۋىپكە تىككەن، ايەلدەرگە گورمون ەنگىزگەن، ءبىر سيكل كەزىندە ءبىر جۇمىرتقا جاسۋشاسىنىڭ ورنىنا 1220 وندىرگەن. بۇل زەرتتەۋ ولاردىڭ دەنساۋلىعىنا ايتارلىقتاي زيان كەلتىرۋى مۇمكىن. ونىڭ ۇستىنە بۇل تۋرالى ماقالادا مۇلدە ايتىلمايدى. كەيىن سەۋل ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتى حۆانا ۋ سوكتى جۇمىستان شىعارادى. ال مەملەكەت وعان قارجىلاي كومەك كورسەتۋدەن باس تارتىپ، زەرتتەۋ جۇمىستارىنا قاتىسۋعا زاڭمەن شەكتەۋ قويادى. |
سەمىمىي يىگىت ئەل قەلبىنى ئىللىتتى20180919 16:47:32 مەنبەسى: شىنجاڭ خەلق رادىيو ئىستانسىسىبۇ كېلىشكەن يىگىت ئاممىغا سەمىمىي، قىزغىن مۇئامىلە قىلىدىكەن، ئۇلارغا كۆڭۈل بۆلىدىكەن، دائىم ئامما بىلەن ئىچقويۇن تاشقويۇن بولۇپ كېتىدىكەن، يۇرتداشلار ئۇنى چىن كۆڭلىدىن ياقتۇرۇپ قالدى. كەنت ئاھالىلەر كومىتېتىنىڭ مۇدىرى گې ۋېنجۈن تەرىپلەۋاتقان كېلىشكەن يىگىت فۇكاڭ شەھەرلىك خەلق سوت مەھكىمىسىنىڭ زىنچۈەنزى بازىرى نەنچۈەن مەركىزىي كەنتىدە تۇرۇشلۇق ئەلرايىنى بىلىش، ئەلگە نەپ يەتكۈزۈش، ئەلنى مايىل قىلىش خىزمەت ئەترىتىنىڭ ئەزاسى گاۋ فېڭ ئىدى.ئۇ بۇ يىل 27 ياشقا كىرگەن بولۇپ، كەنتتە تۇرىۋاتقىنىغا ئىككى يىل بولدى. بۇ جەرياندا ئۇ ئاممىغا يېقىنلىشىپ، پۈتۈن ۋۇجۇدى بىلەن خەلق ئۈچۈن ئىشلەپ، قايناق ھېسسىياتى ۋە ياشلىق باھارى بىلەن خەلققە بولغان ھېسسىياتىنى ئىپادىلەپ، كەنت ئاھالىلىرىنىڭ ئالقىشىغا ئېرىشتى.ئاپئاق، كېلىشكەن گاۋفىڭ كەنتكە يېڭى كەلگەندە ئۆلچەملىك دۆلەت ئورتاق تىلىدا سۆزلەيتتى. بۈگۈنكى كۈندە ئۇنىڭ چىرايى ساغلاملىق ئىپادىلىنىپ تۇرىدىغان بۇغداي ئۆڭگە كىرىگەن بولۇپ، يەرلىكنىڭ تەلەپپۇزدا سۆزلەپ، ھەممە ئائىلىگە كىرىپ پارتىيەنىڭ سىياسىتىنى تەشۋىق قىلىپ، زىددىيەت ۋە قىيىنچىلىقلارنى ھەل قىلدى. كەنت ئاھالىلىرى ئۇنى ماختاپ مۇنداق دېدى: بۇ يىگىتنىڭ كۆڭلى ناھايىتى ياخشى بولۇپ، قوشنىلار ئوتتۇرىسىدىكى نۇرغۇن زىددىيەت ـ ماجىرالارنى ھەل قىلدى.كەنت ئاھالىسى لى شېفا بىلەن شۈ يۇڭشياڭ قوشنا بولۇپ، كۆپ يىللاردىن بۇيان يېزا ئىگىلىك ماشىنىسى يولنى؛ كۆكتات گەمىسى يەرنى ئىگەللىۋىلىش قاتارلىق كىچىك ئىشلار سەۋەبلىك كەنتتە رەقىب بولۇپ قالغان ئىدى، ھەتتا كەنت كادىرلىرىمۇ ئارقا ئارقىدىن بېشىنى چايقاپ: بۇ ئىككى ئائىلىنىڭ مۇناسىۋىتىنى ياخشىلاش ئاسان ئەمەس دەيتتى. گاۋفېڭ تەشەببۇسكارلىق بىلەن ئىككى ئائىلىنى ياراشتۇرۇش خىزمىتىنى ئۈستىگە ئالدى، كۆپ قېتىم نەسىھەت قىلغان بولسىمۇ، ئىككى ئائىلە يەنىلا بىر بىرىگە يول قويمىدى. گاۋفېڭ ۋاز كەچمىدى، ئۇ ئويلىنىپ، مەسىلىنىڭ تۈگۈنىنى ئەستايىدىل تەھلىل قىلدى.ئۇلارنىڭ روھىي ھالەتى ۋە پىسخىكىسىدىن قول سېلىپ، قوشنىلار ھوقۇقىغا ئالاقىدار قانۇن بەلگىلىمىلەرنى تەپسىلىي چۈشەندۈردى. ئۇ دەسلەپكى ئۈنۈمگە ئېرىشكەندىن كېيىن، مىۋە چىۋە ئېلىپ كىرىپ ئىككى ئائىلىنى زىيارەت قىلىپ، لاۋلىغا قوشنىلارنىڭ ئىناقلىقىنىڭ ئەھمىيىتىنى، لاۋ شۈگە تارختىكى سەنچى كوچىسى توغرىسىدىكى تەمسىلنى سۆزلەپ بەردى.گاۋفىڭ ئۇلارغا زېرىكمەي تېرىكمەي نەسىھەت قىلىپ، ئاخىرى ئىككى ئائىلىنىڭ ئاداۋىتىنى يوقاتتى. كەنت پارتىيە ياچېيكىسىنىڭ شۇجىسى جاڭ سۈيمېي ئىككى ئائىلىنىڭ شاد خۇراملىققا چۆمگەنلىكىنى كۆرۈپ قايىل بولۇپ: بۇ يىگىت ھەقىقەتەن قالتىسكەن، جاھىل ئادەمنى ئەيۋەشكە كەلتۈردى! دېدى.گاۋ فېڭ ئاممىنىڭ پىكىر تەكلىپلىرىنى سەۋرچانلىق بىلەن ئاڭلاپ، ئامما بىلەن باراۋەر پىكىر ئالماشتۇرۇپ، ئاممىنىڭ ئەندىشىسىنى تۈگىتىپ، ئاممىنىڭ قەلبىدىكى تۈگۈننى ئاچتى. گاۋفېڭ كەنت ئاھالىلىرىنىڭ دېھقانچىلىق ئىشلىرىنى قىلىشىغا ياردەم بەردى. ئاممىنىڭ قىيىنچىلىقىنى ھەل قىلىپ، ئەل قەلبىنى مايىل قىلدى. كەنت ئاھالىسى تې ۋاڭكۇي ھاياجانلانغان ھالدا مۇنداق دېدى: پارتىيەنىڭ سىياسەتلىرى ھەقىقەتەن ياخشى، ھازىر مېنىڭ ئۆيۈمدىكى قويلار تېخىمۇ كۆپەيدى. شاۋگاۋغا رەھمەت.تې ۋاڭكۈي بىلەن ئانىسى مېيىپ بولۇپ، ئىككىسى بىر بىرىگە يار يۆلەك بولۇپ، تەس كۈن كەچۈرەتتى. گاۋ فىڭ دائىم ئۇلارنى ئويلاپ، بوش ۋاقتى بولسىلا ئانا بالا ئىككىيلەننىڭ ھالىدىن خەۋەر ئالدى. گاۋ فېڭ ماددىي جەھەتتىن ياردەم بېرىشتىن باشقا، دائىم تې ۋاڭكۇينى تۇرمۇشقا بولغان ئىشەنچىسىنى تۇرغۇزۇشقا ئىلھاملاندۇرۇپ، ئۇنىڭ ھازىرقى تۇرمۇشىغا ماسلىشىشىغا ياردەم بەردى. تې ۋاڭكۈينىڭ ئاددىي ئىشلەپچىقىرىش ئەمگىكى بىلەن شۇغۇللىنالايدىغانلىقىنى كۆرگەندىن كېيىن، گاۋفېڭ ئانا بالا ئىككىسىگە نامراتلارنى يۆلەش قويىدىن 9 نى ئىلتىماس قىلدى ھەمدە تې ۋاڭكۈي بىلەن بىرلىكتە كۆڭۈل قويۇپ باقتى.گاۋفىڭ تې ۋاڭكۈي ئائىلىسىدىكى قوينىڭ ساغلام يېتىلىشى ئۈچۈن، تورغا چىقىپ قوي، كالا بېقىشقا دائىر بىلىملەرنى ئىزدەپ، چارۋىچىلىق مۇتەخەسسىسلىرىدىن مەسلىھەت سورىدى. ھازىر تې ۋاڭ كۈينىڭ قويى 17 گە يەتتى. گاۋفېڭ توختىماي ئۆگىنىش، تەجىربە توپلاش ئارقىلىق، تەدرىجىي ھالدا كەنتنىڭ چارۋىچىلىق، باقمىچىلىق مۇتەخەسسىسىگە ئايلاندى. باقمىچى ئائىلىلەرنىڭ قىيىن مەسىلىلىرىگە چۈشەنچە بېرىس، ئۆيىگە بېرىپ مۇلازىمەت قىلىش، دېھقانلارغا ئىلمىي بېقىش تېخنىكىسىنى ئۆگىتىش ئۇنىڭ دائىملىك خىزمىتى ئىدى. كەنت ئاھالىلىرى قىيىنچىلىققا يولۇقسا ھەمىشە گاۋفىڭنى ئويلايدۇ. ئىككى كۈن ئىلگىرى كەنت ئاھالىسى باۋ شاڭۋېننىڭ كالىسى قوشكېزەك موزايلىدى، باۋ شاڭۋېن خۇشاللىقىدىن ئاغزىنى يۇمالماي: مەن گاۋفىڭدىن نۇرغۇن كالا بېقىش تەجرىبىلىرىنى ئۆگىنىۋالدىم، كېيىن ئۆيىمىزدىكى كالىلار چوقۇم بارغانسېرى كۆپىيىدۇ.چوڭ كىچىك ئىشلارنىڭ ھەممىسىگە كۆڭۈل بۆلىدىغان گاۋفىڭغا، يۇرتداشلارمۇ ناھايىتى كۆڭۈل بۆلەتتى. كەنت ئاھالىسى ۋاڭ شياۋيىڭ گاۋفىڭنىڭ يازدا تەنھەرىكەت ئايىغى كىيىپ ھەممە يەردە ئالدىراش يۈرگەنلىكىنى كۆرۈپ، ئۆز قولى بىلەن لاتا خەي تىكىپ گاۋفىڭغا سوۋغا قىلدى. ئۇ مۇنداق دېدى: بۇ ئاياق بەك سالقىن، ئېلىڭ، كىيىۋېلىڭ. شۇ دەقىقىدە، گاۋ فېڭنىڭ قەلبى ۋاللىدە ئىللىدى.گاۋ فېڭ، خەلق ئۈچۈن خىزمەت قىلىدىغان قەلبى بىلەن ئامما ئارىسىغا سىڭىپ، كۈچىنىڭ يېتىشىچە ئاممىنى غەم قايغۇدىن خالاس قىلىپ، ئاممىنىڭ باش قېتىنچىلىقىنى ياخشى ھەل قىلغاندىلا، ئاممىنىڭ چىن كۆڭلىدىن ئېتىراپ قىلىشىغا ئېرىشكىلى بولىدىغانلىقىنى ئوبدان بىلەتتى.ئاممىنىڭ مەنىۋىيىتىنى بېيىتىپ ئىناقلىقنى ئىلگىرى سۈرۈشكە يېتەكلەش. كەنت ئاھالىلەر كومىتېتى دارۋازىسى ئالدىدا ۋاسكېتبول، تىكتاك توپ ئويناشنى ياخشى كۆرىدىغان بىر قانچە كەنت ئاھالىسى كەنتنىڭ مەدەنىيەت پائالىيەتلىرى بارغانسىرى موللاشتى. يەنە بىر مۇسابىقە سەھنىسى بولغان بولسا تېخىمۇ ياخشى بولاتتى، شۇنداق، ۋاسكېتبول مۇسابىقىسى، تىكتاك توپ مۇسابىقىسى ئۆتكۈزەتتۇق دىيىشىپ پاراڭلىشىۋاتاتتى.گاۋ فېڭ يۇرتداشلارنىڭ يۈرەك ساداسىنى ئاڭلاپ، كۆڭلىگە بىر پىلان پۈكتى. ئۇنىڭ تەكلىپى بىلەن فۇكاڭ شەھەرلىك سوت مەھكىمىسى، خىزمەت ئەترىتى ۋە كەنت ئىككى كومىتېتى ئۆتكۈزگەن مىللەتلەر ئىتتىپاقلىشىپ بىر ئائىلە كىشىلىرىدەك بولۇش ۋە ماي بايرىمىلىق ۋاسكېتبول مۇسابىقىسى باشلىنىپ قىزىپ كەتتى. كەنت ئاھالىسى گې سۇنشىن مۇنداق دېدى: پائالىيەت بەك قىزىپ كەتتى، ئاكتىپ كۈچ يەتكۈزۈلدى، بىز بۇنداق پائالىيەتلەرنى ياخشى كۆرىمىز.كەنت ئاھالىسى شۈ خۇڭشيا 35 كىشىلىك دېھقانلار ئۇسسۇل ئەترىتىنى باشلامچىلىق بىلەن تەشكىللىدى، ھەر بايرامدا ئۇسسۇل ئەترىتى دېھقانلارغا خۇشاللىق ئاتا قىلىدۇ. ئۇسسۇل ئەترىتىنىڭ ئاساسىي سەپلىمىسىنى ئۆستۈرۈش ئۈچۈن، تېخىمۇ كۆپ كەنت ئاھالىسى بۇنىڭغا قاتنىشىپ، ئۇسسۇل ئەترىتىنى كەنت مەدەنىيىتىنىڭ ئىسىم كارتىسى قىلىپ قۇرۇپ چىقتى، گاۋ فېڭ ئۆزى 6 مىڭ يۈەنلىك كومپيۇتېر ۋە يۈرۈشلەشكەن ياڭراتقۇنى ئۇسسۇل ئەترىتىگە ئىئانە قىلدى. گاۋفېڭنىڭ بۇ ئىشى كەنت ئاھالىلىرىنىڭ ماختىشىغا سازاۋەر بولۇپلا قالماي، يەنە ئۇنى كەنت مەدەنىيەت پائالىيىتىنىڭ باشلامچىسى غا ئايلاندۇردى.ھازىر ئۇ كەنتتە تەشكىللەپ قانات يايدۇرغان تۈرلۈك لېكسىيە، كەچلىك مەكتەپتە تەربىيەلەش، مەدەنىيەت تەنتەربىيە پائالىيىتى قاتارلىقلار بارغانسېرى جانلىنىپ كەتتى، كەنت ئاھالىلىرىنىڭ گۈزەل، بەختلىك تۇرمۇشنى قەدىرلەش ئارزۇسىمۇ بارغانسېرى كۈچەيدى. ئاممىنىڭ مەدەنىيەت تۇرمۇشىنى ئۈزلۈكسىز بېيىتىپ، كەنت ئاھالىلىرىنىڭ قاتنىشىش تۇيغۇسى، ئېرىشىش تۇيغۇسى ۋە بەخت تۇيغۇسىنى ئاشۇرغاندىلا، كۈنسېرى ئېشىۋاتقان گۈزەل تۇرمۇش ئېھتىياجىنى تېخىمۇ ياخشى قاندۇرغىلى بولىدۇ.كەنت ئاھالىلىرى دائىم گاۋفىڭدىن: سىز كۈن بويى كەنتنىڭ ئىشى ئۈچۈن غەم يەيسىز، ئاتا ئاناڭىزنىڭ ھالىدىن خەۋەر ئالمايسىز، ھەتتا لايىقىڭىز بىلەن پاراڭلىشىدىغان ۋاقتىڭىزمۇ يوق، نېمە ئويلايدىغانسىز؟ دەپ سورىغان سۇئالىغا، گاۋفىڭ كۈلۈپ تۇرۇپ: كەنتتە تۇرۇش خىزمىتى بىز ياشلارغا نىسبەتەن ئەڭ ياخشى چېنىقىش. ياشلىقتا ئەھمىيەتلىك ئىشلارنى قىلىش كېرەك، سىلەرنىڭ تۇرمۇشىڭلارنىڭ بارغانسېرى ياخشىلىنىۋاتقانلىقى، چىرايىڭلاردىكى كۆلكىنى كۆرۈش مەن ئۈچۈن ئەڭ ئەھمىيەتلىك ئىش دەپ جاۋاب بېرەتتى. |
ارزۇۇسۇن قانات قاقتىرۇۇ20181008 22:58:33 قومۇل شاارى جاڭى دىيقاندار ايىلچاربا ئلىم تەحنىكا چەكتۉۉ شەرىكتىگىنىن جووپتۇۇسۇ دۇ ۋئيدۇڭ ۅسۉمدۉك اسىروودو ادامسىز ۇچاق ىشتەتۉۉنۉ ىشتىكتۉۉ جايىلدىرىپ، قالىڭ دىيقانداردى جوعورۇ ۅنۉمدۉۉ، ىڭعايلۇۇ ئلىم تەحنىكا تەيلۅۅسۉ مەنەن قامدادى. جاپاالۇۇ چاربا جاراتۇۇ جولۇندا، ادامسىز ۇچاق دۇ ۋئيدۇڭدۇن ارزۇۇسۇن قانات قاقتىرىپ، اعا مەن كۉرۅشۅمۉن، مەن باقتىلۇۇمۇن دەگەندىن تەرەڭ ماانئسىن تۇيۇندۇردۇ. قومۇل رادىيو ىستانسىياسىنىن قابارچىسى دىڭ لئڭلئڭدىن قابارى.ناق مايدان ۉنۉ: بۇل ۋۇ شىحان جانا جىڭشىڭ 1نومۇرلۇۇ، 10 كىلوگىرام جۉك كۅتۅرۅ الات. انىن ازىرقى ماشقۇلات ۅنۉمۉ جۅرۅلگۅلۉۉ تىراكتۇرعا وشوندوي ەلە مىنداي كىشىلەر اسىنىپ جۉرچۉ بۉركۉگۉچتۉن ۅنۉمۉنۅ سالىشتىرعاندا قىيلا جوعورۇ. ازىر پاقتاعا جالبىراق تۉشۉرۉۉ دارىسىن چاچاتۇرعان كەز. دۇ ۋئيدۇڭ شەرىكتىگىنىن ەڭ جاڭى ۅسۉمدۉك قورعووچۇ ادامسىز ۇچاعىن الىپ كەلىپ، دىيقانداردىن 60 مو جەرىنە جالبىراق تۉشۉرۉۉ دارىسىن چاچىپ بەردى.28 جاشتاعى دۇ ۋئيدۇڭ قۇمۇل شاارى بۇلۇڭتوعراق ايىلىنان، 2015 جىلى، ال لىياۋنىڭ ايىلچاربا كەسپى تەحنىكا شۅيۇانىنىن ۅسۉمدۉك جەتىشتىرۉۉ جانا ساتۇۇ كەسپىن بۉتۉرگۅندۅن كىيىن، تىيەنجىن، حىنان سىياقتۇۇ جەرلەردە ايىلچاربا زاتتىق ماتەرىيالدارىن ساتۇۇ سىياقتۇۇ قىزماتتار مەنەن الپۇرۇشقان. 2016 جىلى، قۇمۇل شاارىنا قايتىپ كەلىپ، بۇل شەرىكتىكتى اچقان. تاجئرىيپاسى كەمچىل بولعوندۇقتان، چاربا جاراتقان بئرىنچى جىلى ال سالعان 300 مئڭ يۇان قارجىسىنىن باارى شامالعا ساپىرىلعان. دۇ ۋئيدۇڭ مىنداي دەدى: دىيقانچىلىق دارىلارىن ىشتەتۉۉ سىياقتۇۇ ار قايسى جاقتارداعى مايدا القالاردى داعى تۉشۉنبۅي تۇرۇپ، سوقۇرلارچا ۉمۉتتۅنۉپ جۉرۉپتۉرمۉن.ەكىنچى جىلى، دۇ ۋئيدۇڭ تئجارات قىلۇۇ، ساتۇۇ ىڭعايىن تەسكەپ، العاچىنداعى بۉت داڭىقتۇۇ ماركەلۉۉ دىيقانچىلىق زاتتىق بۇيۇمدارى ماركەسىن ىرەتتەپ، ساتۇۇ چەنەمى جوعورۇ، ىشەنىم داراجاسى جاقشى بولعونۇن تانداپ، تەيلۅۅ جۉرگۉزۉۉگۅ ىڭعايلۇۇ بولعون داڭىقتۇۇ ماركە ارقىلۇۇ تئجارات قىلدى. ال مىنداي دەدى: ال كەزدەكى ابالىم مەنەن باشقالاردى جالداپ دا ىشتەتە البووچۇمۇن. وشونۇ مەنەن ۅزۉم دىيقانچىلىق دارىلارىن الىپ، جىل سوڭۇنا چەيىن ماشئنا مەنەن نەچە 10 مئڭ كىلومەتىر جول جۉرسۅم داعى دىيقانچىلىق دارىلارى ساتىلىپ بۉتبۅدۉ.ۇشۇنتۇپ جۉرۉپ، دۇ ۋئيدۇڭدۇن قارجىسى داعىدا تارتىش بولۇپ، ال دوستورۇنان 50 مئڭ يۇان، ىستودەنىتتەر چاربا جاراتۇۇ كەپىلدىك قارىز اقچاسىنان 150 مئڭ يۇان قارىز اقچا الىپ، جاڭى ووزۇ تۉيۉنۉن ىزدەدى.شئنجاڭدىن دىيقانچىلىق اتىزىنىن كۅلۅمۉ كەڭىرى، جۅرۅلگۅلۉۉ ۅسۉمدۉك اسىروو ارعاسىندا ئرى تىپتەكى تىراكتۇر ىشتەتىلەت. ابىروق، تىراكتۇر دىيقانچىلىق اتىزدارىندا ماشقۇلات قىلعاندا، دايىما مايسالاردى تەپسەپ قىيراتات. ۅسۉمدۉك اسىروو ادامسىز ۇچاعىندا ماشقۇلات قىلعاندا مىندان ابالدان ساقتانۇۇعا بولوت. 2017 جىلى 3 ايدا، دۇ ۋئيدۇڭ ادامسىز ۇچاق ارقىلۇۇ ۅسۉمدۉك اسىرووعو كۅڭۉل بۅلۉپ، ادامسىز ۇچاق مەنەن ۅسۉمدۉك اسىروو جانا دىيقانچىلىق زاتتىق ماتەرىيالدارىن ساتۇۇ تئجاراتى جولۇنا تۉشۅت. ال مىنداي دەدى: قارجىلاي امالئي كۉچۉم جوق، بازاردى تۉشۉنۉم دا جەتەرسىز، وشوندۇقتان، كەەبىر جاڭى، ۇقمۇشتۇۇ ىشتەردى ىشتۅۅنۉ ويلودۇم. ادامسىز ۇچاقتىن چىعۇۇسۇ بۇل بئر بەت الىش بولدۇ.بىيىل، دۇ ۋئيدۇڭدۇن ادامسىز ۇچاعى مۇرداعى ەكى ادامسىز ۇچاقتان ازىرقى 10 عو كۅبۅيدۉ. ال داعى 3 كەسىپتىك قىزماتچى جانا ەكى ۇچۇرعۇچ ادام سۇنۇشتادى. ۇشۇنداي بئر جاڭى تەحنىكانى كىرگىزگەندىگى ۉچۉن، انىن كەسپى كۅلۅمۉ قۇمۇلدان، تۇرپان، كورلا سىياقتۇۇ جەرلەرگە كەڭىردى. قۇمۇل شاارى گۉلباق ايىلىنىن دىيقانى چىن تۇڭچۇان مىنداي دەدى: بئز بىلتىر سىناق كۅرگۅنبۉز، ۅنۉمۉ اياباي جاقشى بولعون، وشوندۇقتان بىيىل داعى انىن دىيقانچىلىق دارىلارىن ىشتەتتىك.ۇچۇردا، دۇ ۋئيدۇڭ ادامسىز ۇچاق مەنەن ۅسۉمدۉك اسىروو كۉندۅلۉك ورتوچو ماشقۇلات چەنەمى 200 مودون اشات. ادامسىز ۇچاق مەنەن ۅسۉمدۉك اسىروو، دىيقانچىلىق زاتتىق ماتەرىيالدارىن ساتۇۇ ىشتەرى دا بارعانسايىن چىيرالىپ، پايداسى 1 مئلىيون يۇانعا جەتتى. كىيىنكى باسقىچتا، ال تەيلۅۅ جانا تەحنىكاسىن جوعورۇ كۅتۅرۉپ، كەسىپتىك ادامسىز ۇچاق مەنەن ۅسۉمدۉك اسىروو قوشۇۇنۇن باردىققا كەلتىرۉۉنۉ ويلوپ جاتات. ال مىنداي دەدى: ۉچ جىلدىق كەسپى ناتىيجامدان باقتىلۇۇ سەزىنەم، قىردارلارىم العاچىندا ىشەنبەگەن بولسو، ازىر ماعا سۉيۅنۅت. ۅزۉمدۅ تابىلعا سەزىمى بولدۇ. وشوندۇقتان، باقىت ۅزۉبۉزدۉن قوش قولۇبۇز مەنەن چىمىرقانۇۇبۇزدان كەلەت دەپ ايتقىم كەلەت. |
ورحون ەسكەرتكىشىنىڭ تولىق اتلاسى تانىستىرىلدى20 اقپان 2020, 17:40 668 0 رۋحانيات ارايلىم بيمەنديەۆاەلورداداعى ۇلتتىق اكادەميالىق كىتاپحانادا تۇركولوگ عالىم قارجاۋباي سارتقوجاۇلىنىڭ ورحون ەسكەرتكىشتەرىنىڭ تولىق اتلاسى اتتى 3 تومدىق ەڭبەگى تانىستىرىلدى.اتلاسقا ەۋرازيانىڭ ۇلى دالاسىنا ۇستەمدىك ەتىپ، بىرنەشە رەت الىپ يمپەريا قۇرعان بابالارىمىزدىڭ 23 مىڭ جىل بۇرىنعى تاريحى مەن ءدۇنيەتانىمى، كونە جازۋتاڭبالارى ەنگىزىلىپ وتىر. سونىمەن قاتار التاي، ورحون، سەلەڭگى، كەرۋلەن وزەنى بويىنان تابىلعان كوك تۇرىك يمپەرياسى داۋىرىندەگى 500900 جج. تاس ۇستىنعا 2 000 جىل بۇرىن قاشاپ جازعان ءتۇپنۇسقادا تاريح، ءتىل ادەبيەت ءسوز ونەرى, بايىرعى ارحيتەكتۋرا جانە فيلوسوفياسى مەن سالتداستۇرلەرىنىڭ مۇرالارى قامتىلعان.بۇل ەڭبەكتە كوپ دۇنيەلەر قايتا قارالدى. بۇعان دەيىنگى دۇنيەلەردى مۇقيات تەكسەردىك، قايتا قاراپ شىقتىق. وتە كوپ قاتەلىكتەر تاپتىق. قاراپ شىعۋ بارىسىندا ءبىر عانا ءتىل ءبىلۋدىڭ ازدىق ەتەتىنىن ۇعىندىم. بۇل ەسكەرتكىشتەرگە فيلولوگيا تۇرعىسىنان عانا قاراۋ جەتكىلىكسىز ەكەن. ارحەولوگياسىن قوسا مەڭگەرۋ كەرەك بولدى. بايىرعى ەتنوگرافيالىق ەرەكشەلىگىن دە زەردەلەۋگە تۋرا كەلدى. سالتىن زەرتتەدىك. كۇللى تۇركى حالىقتارىنىڭ داستۇرىنە باعام جاسادىق. وسىلاردى يگەرىپ كەلگەندە عانا بۇعان دەيىنگى دۇنيەلەردىڭ تۇگەلگە جۋىعى قاتە جازىلعانىنا كوز جەتكىزدىك. بۇل ەڭبەك سول قاتەلىكتىڭ ورنىن تولىقتىرعان دۇنيە، دەيدى كىتاپ اۆتورى قارجاۋباي سارتقوجاۇلى.ورحون ەسكەرتكىشتەرىنىڭ تولىق اتلاسى ەڭبەگىندە موڭعولياچەحيا، موڭعولياتۇركيا، موڭعولياكسرو ءبىرىككەن ەكسپەديتسيالارىنىڭ، ل.گۋميلەۆ اتىنداعى ەۋرازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتى ەكسپەديتسياسىنىڭ ماتەريالدارى، سونداياق الەم تۇركىتانۋشىلارىنىڭ 100 جىلدان استام ۋاقىت جۇرگىزگەن زەرتتەۋلەرىنىڭ قورىتىندىسى پايدالانىلعان. |
تاۋۇز شاپىقىنىڭ رولى....ئەلداۋا ساغلاملىق تورىتاۋۇز شاپىقىنىڭ رولى....تاۋۇز شاپىقىنىڭ ئىسسىقنى ياندۇرۇپ زەھەرنى قايتۇرۇش، سۈيدۈكنى ھەيدەپ ئىششىقنى ياندۇرۇش رولى بار، ئادەتتە ئېغىز قۇرۇش، ئۇسساش، كېكىردەك ئىششىپ ئاغرىش، سۈيدۈك يولى يۇقۇملىنىش ۋە كۆيۈك يارىسىغا دورا قىلىنىدۇ. تاۋۇز شاپىقىدا ۋىتامىن ، نىكۇتىن كىسلاتاسى، كالتسىي، فوسفور، تۆمۈر ۋە كۆپ خىل ئورگانىك كىسلاتا بار، سۇلۇق ئىششىق، بۆرەك ياللۇغى، كۆيۈك يارىسى ۋە ئىششىققا شىپا بولىدۇ. تاۋۇز شاپىقى بىلەن ئۇچقاتنى قاينىتىپ ئىچسە، كېكىردەك ئاغرىقىغا پايدا قىلىدۇ. ھاۋا ئىسسىق كۈنلىرى زىيادە ئىسسىق سەۋەبىدىن كېكىردەك ئىششىپ ئاغرىش، ئىچى تىتىلداپ، كۆپ ئۇسساش، كىچىك تەرەت ئازىيىش، چىراي تاتىرىش ئالامەتلىرى كۆرۈلىدۇ، بۇ چاغدا 200 گىرام يېڭى تاۋۇز شاپىقىنى توغراپ، توققۇز گىرام ئۇچقات بىلەن كۈچلۈك ئوتتا 30 مىنۇت قايناتقاندىن كېيىن، سۈيىنى سوۋۇتۇپ ئىچىپ بەرسە بولىدۇ. تاۋۇز شاپىقى بىلەن قىزىل پۇرچاق سۈيى پۇت ئىششىقىغا داۋا بولىدۇ. يازدا ياشانغانلارنىڭ پۇتى ئىششىپ قالىدۇ، بۇ چاغدا 100 گىرام يېڭى تاۋۇز شاپىقى بىلەن 50 گىرام قىزىل پۇرچاقنى تاكى قىزىل پۇرچاق پىشقىچە قاينىتىپ، كۈندە ئىككى قېتىم يەپ بەرسە ئىششىق يانىدۇ، چۈنكى تاۋۇز شاپىقى بىلەن قىزىل پۇرچاق سۈيدۈكنى راۋانلاشتۇرۇپ ئىششىقنى ياندۇرىدۇ. تاۋۇز شاپىقى سالىتى ئىسسىق ئۆتۈشنىڭ ئالدىنى ئالىدۇ. ئىسسىق ئۆتۈپ قالغاندا باش قېيىش، يۈرەك سېلىش، دەم سىقىلىش، ئۇسساش ئالامەتلىرى كۆرۈلىدۇ، ئېغىر بولغاندا ئادەم ھوشسىزلىنىدۇ. بۇنداق چاغدا تاۋۇز شاپىقىنى ئۇششاق ياكى قەلەمچە قىلىپ توغراپ، پىياز، تۇز، كۈنجۈت يېغى، زەيتۇن يېغىنى قوشۇپ يەپ بەرسە، بەدەندىكى ئىسسىق ھەيدىلىدۇ، خىلىتلار تەڭشىلىپ، ئىسسىق ئۆتۈشنىڭ تەسىرى يوقىلىدۇ. تاۋۇز شاپىقى شەربىتى ئاپتاپ دېغى چۈشۈشنىڭ ئالدىنى ئالىدۇ. يازدا ئۇلترا بىنەپشە نۇر كۈچلۈك بولغاچقا، تېرە ئاسانلا كۆيۈپ قىزىل داغ، ئاپتاپ دېغى پەيدا بولىدۇ، بۇنداق چاغدا 150 گىرام تاۋۇز شاپىقىنى سىقىپ شەربەت چىقىرىپ ئىچىپ بەرسە، ئاپتاپ دېغى چۈشۈشنىڭ ئالدىنى ئالغىلى بولىدۇ.ئالدىنقىسى : 12 كېيىنكىسى : ئۆپكە راكىنىڭ بېشارەتلىرى ۋە ئۇنىڭ ئالدىنى ئېلىش |
بۇكىل الەم اۋمالىتوكپەلى وقيعالاردىڭ جاڭا تولقىنىنىڭ الدىندا تۇر ق ر پرەزيدەنتى23 قىركۇيەك 21:40نۇرسۇلتان. قازاقپارات بۇكىل الەم اۋمالىتوكپەلى وقيعالاردىڭ جاڭا تولقىنىنىڭ الدىندا تۇر.بۇل تۋرالى ب ۇ ۇ باس اسسامبلەياسى 75سەسسياسىنىڭ جالپى ساياسي دەباتتارىندا ءسوز سويلەگەن ق ر پرەزيدەنتى قاسىمجومارت توقايەۆ ايتتى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات ءتىلشىسى.ءبىز بيىل بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ 75 جىلدىعىن اۋمالىتوكپەلى ءارى كۇردەلى سىنقاتەرلەرگە تولى كەزەڭدە اتاپ ءوتىپ وتىرمىز. ونىڭ ىشىندە ەڭ باستىسى 19 پاندەمياسى. بۇل ىندەت جاھاندىق ەكونوميكاعا وراسان زور زيانىن تيگىزدى جانە سونىڭ اۋىرتپالىلىعىنان الەم حالقى زارداپ شەگۋدە. ادامزات تاريحىنداعى وسىنداي ناۋبەتكە قارسى تۇرىپ، ءبىزدى اۋىر ىندەتتەن قورعاۋ ءۇشىن العى شەپتە بولعان دارىگەرلەرگە بارشا وتانداستارىمنىڭ اتىنان شىنايى ريزاشىلىعىمدى بىلدىرەمىن. الەمدەگى قازىرگى توتەنشە جاعداي دەنساۋلىق ساقتاۋ جۇيەسىنىڭ بۇزىلۋىنا، سونداياق گۋمانيتارلىق جانە الەۋمەتتىك ەكونوميكالىق كۇيزەلىسكە الىپ كەلدى. بۇل ءبىزدىڭ بەرىكتىگىمىز ءۇشىن زور سىناق. 19 ءبىزدىڭ جىبەرگەن قاتەلىكتەرىمىز بەن اعاتتىقتارىمىزدى انىق كورسەتتى، دەدى مەملەكەت باسشىسى.ق ر پرەزيدەنتى داعدارىسقا قارسى كۇرەس بارىسىندا حالىقارالىق ىنتىماقتاستىققا كەرى اسەر ەتكەن ساۋدا پروتەكتسيونيزمى مەن ساياسي ۇلتشىلدىقتىڭ ارتقانىن، سونداياق جاھاندىق توقىراۋدىڭ كۇشەيە تۇسكەنىن بايقاعانىمىزدى باسا ايتتى.بۇگىندە بۇكىل الەم اۋمالىتوكپەلى وقيعالاردىڭ جاڭا تولقىنىنىڭ الدىندا تۇر. ونىڭ سالدارى وتە اۋىر بولۋى مۇمكىن. ءوزارا سەنىمنىڭ جەتىسپەۋى، حالىقارالىق باسەكەلەستىكتەگى تۇسىنىسپەۋشىلىك، ساۋدا سوعىستارى مەن سانكتسيالار ورنىقتى دامۋدىڭ كەلەشەگىنە نۇقسان كەلتىرىپ، ميللياردتاعان ادامنىڭ جارقىن الەمگە دەگەن ءۇمىتىن ءۇزدى، دەدى قاسىمجومارت توقايەۆ. |
پاندەميا باستالعالى شاعىن بيزنەستىڭ دە تىنىسى تارىلىپ، بۇعان دەيىن وركەندەپ تۇرعان تالاي شاعىن كاسىپورىنداردىڭ ءوندىرىسى تۇرالاپ، تابىسى ورتايىپ قالعانى بەلگىلى. مەملەكەت باسشىسى قاسىمجومارت توقاەۆ بيىلعى جولداۋىندا بۇل جاعدايعا ەرەكشە توقتالىپ، كۇردەلى كەزەڭنىڭ قيىندىعىن ەڭسەرۋ ءۇشىن 700 مىڭنان استام كاسىپكەرگە ءتۇرلى جەڭىلدىكتەر مەن جاڭا مۇمكىندىكتەر بەرىلگەنىن، بۇل ماقساتتاعى مەملەكەتتىك قولداۋ ءالى دە جالعاساتىنىن ايتتى. ىندەتكە قارسى كارانتين شارالارى بىردە قاتايىپ، بىردە جىبىڭكىرەپ تۇرعان ەلەڭالاڭ كەزەڭگە قاراماستان، ەل ىشىندە بىلەك ءتۇرىپ بيزنەس اشىپ، شاعىن دا بولسا كاسىبىن دوڭگەلەتىپ اكەتكەن ازاماتتار ءجۇر. شەكتەۋدە شيرىققان تالاپتى جانداردىڭ ىستەپ جاتقان تىرشىلىگى كوڭىلگە مۇز كوبەسىن جارىپ شىققان جاۋقازىنداي جىلۋ ۇيالاتادى.مايكولدەگى قاز فەرماسىقوستاناي قالاسىنىڭ تۇرعىنى ەركىن ەسمۇرزين بىلتىر وبلىس ورتالىعىنا جاقىن ورنالاسقان مايكول اۋىلدىق وكرۋگىنە قاراستى ارمان اۋىلىنان 25 سوتىق جەر الىپ، قۇس فەرماسىن اشقان. جاس كاسىپكەر الدىمەن باستاۋ بيزنەس كۋرسىن اياقتاپ، كەيىن ەڭبەك باعدارلاماسى ارقىلى جەڭىلدەتىلگەن نەسيەگە قول جەتكىزىپتى. اۋىل شارۋاشىلىعىن قارجىلاي قولداۋ قورىنىڭ قوستاناي فيليالى بەرگەن 3،9 ملن تەڭگە نەسيەگە 2 مىڭ باس بالاپان قاز بەن جەم ساتىپ الدىم. مەملەكەتتىك باعدارلاما ارقىلى العان نەسيەنىڭ ءبىر ەرەكشەلىگى پايىزى تومەن، مىسالى، مەن 6 پايىزدىق مولشەرلەمەمەن التى جارىم جىلعا الدىم. ودان كەيىن ءبىر جىل بويى نەسيە تولەمەيمىز. مۇنى تابىس ءدالىزى دەپ اتايدى. وسى ارقىلى مەملەكەت بىزگە كاسىپتەن پايدا تۇسىرە باستاعانشا نەسيە تولەمىن تولەمەۋگە مۇمكىندىك بەرىپ وتىر. ەڭ ءتيىمدىسى وسى، دەيدى جاس كاسىپكەر.ەركىننىڭ ايتۋىنشا، قازىر قاز باققان ءتيىمدى. ويتكەنى قالاعا جاقىن ماڭايدا بوس جاتقان جايىلىم از. ال قۇسقا كەرەگى سۋ. ارمان اۋىلىنىڭ ەكى جاعىندا ەكى كول جاتىر. كۇنىنە 2 مىڭ انا قاز ماڭماڭ باسىپ ماڭايداعى شاعىن القاپقا جايىلىپ، سۋعا ءتۇسىپ كەلەدى. قاز تازا قۇس، ەتى دە ءدامدى. كۇز ايلارىندا، جىل سوڭىنا قاراي قۇس ەتىنە سۇرانىس كوبەيەدى. قازىردىڭ وزىندە قوڭىراۋ شالىپ، بەسالتاۋىن الامىن دەپ، اقشاسىن الدىن الا اۋدارىپ جاتقاندار بار. ويتكەنى بيىل قۇرعاقشىلىق بولىپ، جەم قىمباتتاپ كەتتى. كۇن سۋىتقان سايىن قۇس ەتى دە قىمباتتاۋى مۇمكىن. قۇستىڭ جارتىسىن قالاداعى ساۋدا نۇكتەلەرىنە وتكىزەمىن، ال جارتىسىنا جۋىعىن جەكە ازاماتتارعا ساتامىن. ءتىپتى كورشىلەس وڭىرلەردەن كەلىپ، كولىككە تيەپ الاتىندار بار. قاز ۇستاۋدىڭ تاعى ءبىر پايداسى ءبىز ءبىر اياز تۇسكەن سوڭ، قۇستى سويىپ ساتا باستايمىز، سول كەزدە مامىق ىزدەۋشىلەر كوبەيەدى. قالاداعى جەكە كاسىپكەرلەر كەلىپ قازدىڭ مامىعىن دا اتتاي قالاپ الىپ كەتىپ جاتادى. مەن وتكەن اپتادا عانا ءبىر كاسىپكەرمەن ۋاعدالاسىپ قويدىم، مامىقتى تۇگەلدەي ساتىپ الامىن دەپ وتىر، دەيدى ەركىن.ەكى جىل بويى التى اي جاز قۇس ۇستاپ، قىس تۇسە سويىپ ساتا باستايتىن كاسىپكەر الداعى جىلى ماۋسىمدىق كاسىبىن جىل ون ەكى اي بويى جۇمىسى ۇزىلمەيتىن تۇراقتى شارۋاشىلىققا اينالدىرۋدى كوزدەپ وتىر. ياعني كەلەسى كوكتەمدە قازدىڭ انالىعىنا قوسا اتالىعىن دا ساتىپ الىپ، جۇمىرتقا شىعارىپ، ينكۋباتور ءوندىرىسىن قولعا الماق. ويتكەنى قاز بالاپاندارى قوستانايعا رەسەيدەن كەلەدى ەكەن. جاقسى ينكۋباتور بولسا، قاز بالاپاندارىن قوستانايدا دا شىعارۋعا بولادى. ءوز ينكۋباتورىڭنان شىققان بالاپان، قانشا دەگەنمەن، ارزانداۋ كەلەدى. كاسىپكەر كەلەشەكتە قازقوراسىن كەڭەيتىپ، زاماناۋي قۇرىلعىلارمەن جابدىقتالعان جىلىجاي سالىپ، جەرگىلىكتى ينكۋباتور ءوندىرىسىن دامىتقىسى كەلەدى.پلاستيكالىق تۇيىرشىكتەرگە سۇرانىس جوعارىتەحنولوگيا دامىعان سايىن تۇرمىسقا پايدالى ءتۇرلى بۇيىمدار دا كوبەيدى. قازىر جيھاز، ەدەن، شاتىر جاساۋ وندىرىسىندە پايدالانىلىپ كەلگەن اعاش پەن تەمىردىڭ ورنىن حيميالىق جولمەن جاسالعان قوسپا ماتەريالدار اۋىستىرىپ جاتقانىن كوزىمىز كورىپ جاتىر. مۇنداي زاماناۋي ماتەريالدار جەڭىل جانە جۇمساق بولا تۇرا، مىقتىلىعى جاعىنان اعاش پەن تەمىردەن كەم تۇسپەيدى. ءارى ارزان، ءارى ەستەتيكالىق تۇرعىدان سىرت كوزگە دە ادەمى كورىنەدى.وبلىس ورتالىعىندا تۇراتىن تاعى ءبىر تابىستى كاسىپكەر تاتيانا فەدينا پاندەمياعا دەيىن مانيكيۋر شەبەرى بولعان. كارانتين كەزىندە كاسىبى تۇرالاپ قالعان تاتيانا ىسكەرلىك باعىتىن باسقا ارناعا بۇردى. قازىر كاسىپكەردىڭ نەگىزگى قىزمەتى پوليەتيلەن شيكىزاتىن قايتا وڭدەۋ. ونىڭ شاعىن تسەحىندا پلاستيكالىق تۇيىرشىكتەر جاسالادى. كاسىپكەردىڭ ءونىمىن جول جابىندارىن، ويىن الاڭدارىنا ارنالعان جۇمساق جابىنداردى، قوقىس پاكەتتەرىن، بالاباقشا جيھازدارىن جانە باسقا دا قاجەتتى زاتتار جاساۋ ءۇشىن ءتۇرلى كومپانيالار ساتىپ الادى.قوستانايدا تاتيانادان باسقا ەشكىم پلاستيك تۇيىرشەكتەرىن شىعارىپ جاتقان جوق. پلاستيكتەن جاسالعان قايتالاما شيكىزاتتى وڭدەيتىن بىرنەشە كاسىپورىن بار، بىراق ولار جاڭقا تۇرىندەگى پوليمەركومپوزيتتى ءونىم شىعارادى. پلاستيكالىق تۇيىرشىكتەر ءوندىرىسىن اشۋ يدەياسى بيىل پايدا بولدى. بۇرىنعى جۇمىسىم جۇرمەي قالعان سوڭ، جاڭا تابىس كوزىن ىزدەۋگە تۋرا كەلدى. ينتەرنەتكە ءۇڭىلىپ قازىرگى نارىقتاعى سۇرانىسقا يە ونىمدەردى زەردەلەۋمەن تالاي ءتۇنىمدى ۇيقىسىز وتكىزدىم. مەنىڭ ىزدەگەنىم قاراپايىم ادىسپەن وڭاي وندىرىلەتىن ءارى كوپ قارجى قاجەت ەتپەيتىن ءونىم ەدى. كوپ ۇزاماي تاپتىم، قايتالاما شيكىزات نارىعىندا پلاستيكالىق تۇيىرشىكتەر جوعارى سۇرانىسقا يە ەكەنىنە كوزىم جەتتى، دەيدى كاسىپكەر.ت.فەدينا شيكىزات وڭدەيتىن قىمبات قۇرىلعىنى ساتىپ الۋ ءۇشىن اۋىل شارۋاشىلىعىن قارجىلاي قولداۋ قورىنان نەسيە العان. 3،2 ملن تەڭگە نەسيە قارجىسىنا جابدىقتار مەن قاجەت ماتەريالدار ساتىپ الدىق. ءبىز پلاستيك وڭدەۋمەن اينالىسامىز. ءوندىرىسىمىز بارىنشا اۆتوماتتاندىرىلعان جانە كوپ ادامدى قاجەت ەتپەيدى. ءبىر ادامدى جۇمىسقا ورنالاستىردىق. قازىر كۇنىنە 1،5 توننا پلاستيك وڭدەي الامىز. ساتۋ ماسەلەسى دە جۇيەلى جولعا قويىلعان، دەيدى تابىستىڭ كوزىن تىڭنان تاپقان تاتيانا.شاعىن تسەحتان شىعىپ جاتقان پلاستيك تۇيىرشىكتەردىڭ 80 پايىزدان استامىن نۇرسۇلتان قالاسىنداعى پلاستيك قۇبىرلار شىعاراتىن زاۋىت ساتىپ الادى. قالعان ءونىمدى جەرگىلىكتى كاسىپورىندار الىپ جاتىر. جاڭا كاسىپورىندا نەبارى ەكىاق ادام جۇمىس ىستەيدى. ويتكەنى ءوندىرىس تولىق اۆتوماتتاندىرىلعان، ارتىق قول كۇشىن قاجەت ەتپەيدى.تاتيانا قازىرشە شيكىزاتتى قوقىس وڭدەيتىن جەرگىلىكتى كاسىپورىنداردان ساتىپ الىپ وتىر. كاسىپكەر الداعى ۋاقىتتا ءوز ءوندىرىسىن تولىق تسيكلگە كوشىرىپ، پلاستيكالىق بوتەلكە، پاكەت، پلاستماسسادان دايىن تۇيىرشىك شىعارۋدى كوزدەپ وتىر.اۋىل شارۋاشىلىعىن قارجىلاي قولداۋ قورىنىڭ قوستاناي وبلىستىق فيليالى نەسيە ءبولىمىنىڭ باستىعى اقمارال تولەنوۆانىڭ ايتۋىنشا، بيىل وبلىستا ەڭبەك باعدارلاماسى بويىنشا 1 ملرد 316 ملن تەڭگە نەسيە بەرىلگەن. جەڭىل نەسيەنىڭ يگىلىگىن كورىپ جاتقانداردىڭ دەنى ەركىن مەن تاتيانا سياقتى شاعىن كاسىپكەرلەر.اتالعان قور جىل باسىنان بەرى جالپى سوماسى 46،7 ملرد تەڭگە بولاتىن 7،6 مىڭنان استام شاعىن نەسيە بەرگەن. نەسيەنىڭ نەگىزگى ۇلەسى ەڭبەك باعدارلاماسىنا تيەسىلى. ماسەلەن، بيىل وسى باعدارلاماعا قاتىسقان 4،6 مىڭ كاسىپكەرگە 23،5 ملرد تەڭگە بەرىلگەن. بيىل شاعىن كاسىپپەن اينالىسامىن دەۋشىلەرگە 64،7 ملرد تەڭگەنىڭ نەسيەسىن بەرۋ جوسپارلانعان. بۇل قارجى شامامەن 12 مىڭ كاسىپكەردىڭ بيزنەسجوباسىن ىسكە اسىرۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.شاعىن بيزنەس كاسىپكەرلىك قوستاناي تەحنولوگيا |
ٴسوز سىنى ٴھام سوزگە جاۋاپتىلىق .27 1 2021، 4، 09:27باسقا سىننىڭ ٴبارى ۇمىتىلعان سوڭ، ٴسوز سىنى دا باعىتىنان اداستى... اۋەلى، ونى ٴسوز ونەرى دەگەن اتاۋ بەرىپ، شەشەندىكپەن شاتاستىردىق، نە سىن دەپ نەنىكى ەكەنى بەلگىسىز جالقى اتاۋعا اينالدىرىپ جالعىزسىراتتىق...قازاقتا قاشاننان قالىپتاسقان ات سىنى، قىز سىنى، بۇركىت سىنى دەگەن ٴسوز تىركەستەرى بار. وسىنىڭ ٴبارى جۇيرىك ات، سۇلۋ قىز، قىران بۇركىتتى تانۋدىڭ سىندارلى سىنىن تۇگەلدەيدى.جۇيرىك اتتى تانۋدىڭ ەكى جۇزدەي بەلگىسى بار ەكەن. مۇنى تۇگەل بىلگەن ادام ناعىز باپكەر. ونداي سىنشى مىڭنان بىرەۋ عانا شىعادى. ودان وتكەن سىنشى ون مىڭنان نە ٴجۇز مىڭنان بىرەۋ. ال، تۇگەلدەنگەن سىنعا سىن قوساتىندار تۇمەننەن بىرەۋ ەرەن تۋعاندار. سىنعا سىن قوسۋ ٴۇشىن جانە تاعى دا سىنالعان اتى بۇرىن تۋماعان ەرەن بولۋى شارت. وسىلاي سىنعا سىن قوسىلىپ، سىنشىلار بىرىنەن ٴبىرى وتكەن سىنشىلدىعىمەن اتاقتى ات سىنشىلارى شىققان. ونىڭ ۇستىنە كوشپەلى اۋىلدىڭ بالالارى ەس بىلە ات ٴمىنىپ، جىلقى ىشىندە وسەدى، الگى سىندارعا قۇلاعى ٴۇيىر بولىپ، كوزى قانادى، وسى كوپتىڭ ىشىنەن ات سىنىن كوكەيىنە توقىعان ەرەك بىرەۋى دارالانادى. الگى اتسىنشىسى جۇيرىك اتتى كورگەندە كوڭىلىندەگى كوسەم كورىنىستەر كوز الدىنان وزىنەن ٴوزى شۇبىرىپ، تۇلپاردىڭ تۇلا بويىن ٴسۇزىپ وتەدى، كوكىرەك كوزىنە تۇسكەن قاپىسىز سۋرەتتەر سىننىڭ شىن شەشىمىن شىعاراتىندى. اتسىنشىسىنىڭ اۋزىنان: سالقى ٴتوس، بوكەن تاناۋ، جۇمىر تۇياق، سالپى ەرىن... وقتاۋداي، توق جاراۋ، ەتى وياز، مەيىزدەي قاتقان... دەپ، ەرەك سوزدەر اعىلاتىن.قىز تانيتىن سەرىلەر: قولاڭ شاشتى، بۇراڭ بەل، بوتا تىرسەك، سىڭعىر ٴۇندى، ناز مىنەزى جاز كۇنىندەي، بىلەگى جاس بالانىڭ بىلەگىندەي... دەپ، كەتە بەرەتىن.اتاقتى قۇسبەگى كەرەي توتاي: ويپىرىمنىڭ تۇمسىق ٴبىتىسىاي! مۇزداي تۇنىق، بولاتتاي اسىل، اقكوك تاستىڭ ٴوزى ەكەن...شىمىر دا جۇقا، ۇزىن دا ٴتۇزى، تيگەن جەرىن ج ۇلىپ ٴتۇسىپ، اڭنىڭ سۇيەگىن ومىرىپ جىبەرەر! انەكي، سوعان ساي ەزۋى سىنىق سۇيەم، تىنىسى كەڭ تاناۋدىڭ ساڭىرايىپ تۇرعانىن! قاۋىرسىنىن توگىپ سىلكىنگەنىن قاراشى، تاۋدىڭ تاسى قۇلاعانداي كۇلدىرەتىپ، جاۋعان بۇرشاقتاي ساتىرلاتقان قاناتتىڭ ەكپىنى قاشقانىن قۇتقارماس! سىرتىن جاپقان ارقا، قابىرعا جۇندەرى توراڭعىنىڭ جاپىراعىنداي جالپايىپ، ۇشى سۇيىرلەنە شىعىپ قىزىلجاسىلدانا سان قۇبىلىپ تۇرعانىن قاراشى، ناق قىران قاراكەردىڭ ٴوزى ەكەن!... دەپ.ٴبارى تابيعي ەدى، ادەپكى ٴوز سوقپاعىمەن وزىنەوزى تانىتاتۇعىن. بۇگىنگى كەزەڭدە ونىڭ ٴبارى بىتكەن، قازاق قاۋىمىنىڭ سىندى سىنالتاتىن ورتاسى قۇلاعان، كۇيرەگەن... ەندىگى سىن دەگەن بوتەننىڭ كوزىمەن، جاتتىڭ تالعامىمەن بولاتىن جاساندى، جاتباۋىر سىن...ٴتول سىنى وسىلاي بولعان سوڭ، ٴسوز سىنى دا اداستى دەدىك. اۋەلى، ٴسوز قۇدىرەتىنىڭ يەسىن ۇمىتقاندىقتان، ٴسوزدىڭ ادامپەندەسىنە نەندەي ماقساتپەن بەرىلگەندىگىن ەستەن شىعاردىق.ماقالماتەلدەن باستالىپ، كۇندى تۇنگە جالعاپ ايتىلاتىن جىرداستانداردا دا جۇيرىك اتتىڭ سىنىنداي جۇزدەگەن سىنعا تۇسەر سىمبات بارى راس. ٴبىراق، ٴبىر اۋىز ٴسوز ماقال مەن مىڭ اۋىز ٴسوز داستاننىڭ الدىمەن ايتپاعى نە؟ اقيقاتتانۋدا كوكىرەگىڭىزگە ٴبىر ۇشقىن ساۋلە تاستاي الدى ما، جوق، تۇنتۇنەگىندەگى سەكىلدى جولسىز باعىتقا اداستىردى ما؟ وسى ساۋال الدىمەن قويىلۋى شارت.مىڭ كۇنگى ۇجماقتان ٴبىر كۇنگى جارىعىم ارتىق دەگەن سىرتى جۇپجۇمىر ٴمىنسىز ماتەلدىڭ ىشىنە، نە ايتپاعىنا ۇڭىلسەك، شايتاني ازعىرىندىمەن اقىرەتتى جوققا شىعارىپ تۇرعانىن بايقايمىز. بۇل اقيقاتتانۋداعى اداستىرۋشى ازعىن ٴسوز، وندا ونىڭ باسقا سىرسيپاتتارى تۇككە تۇرعىسىز بولعانى.بىزگە بۇيىردەن كەلىپ كىرگەن سوسرەاليزم سىنى اقيقاتتانۋدىڭ باسىنان اتتاپ بارىپ، بۇل دۇنيەنىڭ وزگەرمەلى ۋاقىتشا شىندىقتارىن نەگىزگى ولشەم ەتىپ، وقىرماندى اداستىرىپ، ونىڭ جازۋشىسىن ودان ٴارى شاتاستىردى. سوندىقتان، سول زاماننىڭ سىنى تۇزەتۋشى ەمەس، ٴبۇلدىرۋشى، بۇلىك تۋعىزۋشى سيقىمەن ەستە قالدى.تۋىندىنىڭ تىلسىمىنا بويلاپ، ادامپەندەنىڭ جۇرەگىندەگى حاقتى تانىسام دەگەن ىنتىزارى ەسكەرىلمەيتىن بولدى. سىنى باستى باعىتتا اداسقان سوڭ، ادەبيەتى دە اننا كارەنينا مەن مارتين يدەن سەكىلدى جۇرەك يمانىنان سىر شەرتكەن تۋىندى تۋدىرا المادى...سىن كوتەرە الماي ٴسوز سىنى قۇلادى...ٴقازىر ول ورىن قۋىس قالعان يەسىز، قاڭىراپ تۇر.14.09.2012 4192 باسىپ شىعارۋ |
مەملەكەت باسشىسى قاسىمجومارت توقاەۆتىڭ كونستيتۋتسياعا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋىنە قاتىستى بەينەۇندەۋى كوپتىڭ كوكەيىندەگىسىن ءدال تاپقان ماڭىزدى مالىمدەمە بولدى.ءبىز ءبارىمىز ءبىر ەل بولىپ جاڭا قازاقستاندى، ادىلەتتى قازاقستاندى قۇرامىز. ءاربىر ازاماتتىڭ قۇقىعى قورعالاتىن مەملەكەت بولامىز. بارىنە بىردەي مۇمكىندىك بەرەمىز. ءبىز مەملەكەتتىك جۇيەنى جەتىلدىرىپ، قوعام مەن بيلىكتىڭ ءتيىمدى ديالوگىن ورناتامىز. وسىلايشا، ەكىنشى رەسپۋبليكانى قالىپتاستىرامىز. كونستيتۋتسيالىق رەفورما مۇنىڭ ءبارىن تابىستى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن قاجەت دەگەن پرەزيدەنت اتا زاڭ باپتارىنىڭ ۇشتەن ءبىرى وزگەرەتىنىن جەتكىزدى. بۇل دەگەنىمىز ەل تاريحىنداعى اسا ماڭىزدى قادام بولماق.مەملەكەت باسشىسى ايتقان رەفورمانىڭ ەرەكشەلىگى پرەزيدەنتتىڭ وكىلەتتىگىن كۇشەيتۋ ەمەس، ىقپالدى پارلامەنت قۇرۋ ارقىلى قارا حالىققا ەسەپ بەرەتىن ۇكىمەت قالىپتاستىرۋ. وسىدان 27 جىل بۇرىن ەلىمىزدە رەسپۋبليكالىق رەفەرەندۋم تۋرالى كونستيتۋتسيالىق زاڭ قابىلدانعانى بارشاعا ءمالىم. سودان بەرى اتا زاڭىمىزعا 4 رەت وزگەرىس ەنگىزىلدى. ونىڭ بارلىعى پارلامەنت تاراپىنان قابىلداندى. ال بۇكىلحالىقتىق رەفەرەندۋم العاش رەت وتكىزىلگەلى وتىر.وسىدان بەس جىل بۇرىن ءداستۇر: كەشە، بۇگىن، ەرتەڭ دەگەن اتپەن رەسپۋبليكالىق اۋقىمدى جوبا ۇيىمداستىرعان ەدىم. جوبامەن اتتاس ەتنوگرافيالىق سۇحباتتارعا قۇرىلعان ءتورت تومدىق كىتاپ جارىق كوردى. ەكى عاسىردىڭ كۋاسى بولعان ءبىراز اقساقالىمىزبەن سۇحبات كىتاپقا ارقاۋ بولدى. سولاردىڭ ءبىرى اتا زاڭىمىزدى جازۋعا ءوز ۇلەسىن قوسقان، زاڭ عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، اكادەميك سۇلتان سارتاەۆ ەدى. كونستيتۋتسيا بۇل مەملەكەتىمىزدىڭ نەگىزگى زاڭى. قازاق اتاسىن سىيلاعان. سوندىقتان دا نەگىزگى زاڭىمىزدى اتا زاڭ دەپ اتادىق، دەي كەلە اتاقتى اكادەميك: قازان توڭكەرىسىنەن بۇگىنگى كۇنگە دەيىن بەس كونستيتۋتسيا قابىلداندى. ونىڭ ىشىندە ءۇش كونستيتۋتسيا 1924 جىلعى قازاق اۆتونوميالى كەڭەستىك رەسپۋبليكاسىنىڭ، 1937 جانە 1978 جىلداردا قازاق كەڭەستىك سوتسياليستىك رەسپۋبليكاسىنىڭ كونستيتۋتسيالارى توتاليتارلىق وداق جۇيەسى كەزىندە قابىلدانعان ەدى. ولاردا تاۋەلسىزدىك ۇعىمى اۋىزعا الىنباعاندىعى بەلگىلى. تاۋەلسىزدىك جىلدارىندا ءوز ەركىمىزبەن، ءوز قالاۋىمىزبەن بىرنەشە تالقىلاۋدان، پىكىر الماسۋدان سوڭ 1993 جانە 1995 جىلداردان حالىقارالىق ارەنادا ءوز جولىمەن وركەندەۋگە باعىت ۇستانعان مەملەكەتىمىزدىڭ كونستيتۋتسياسىن قابىلدادىق، دەدى سۇحباتىندا. ءيا، بۇل ءبىزدىڭ تاريحىمىز.پرەزيدەنت بيىل 5 ماۋسىمدا وتكىزۋدى بەلگىلەگەن حالىقتىق رەفەرەندۋم دەر كەزىندە وتكىزىلگەلى جاتىر. الدا بولاتىن وزگەرىستەر تاريحىمىزداعى ەڭ ماڭىزدى جانە جاۋاپتى كەزەڭ بولارى انىق. ءسوز جۇزىندە ايتىلىپ قانا قويماي، كەرىسىنشە حالىق يگىلىگىن كورەتىن، شيرەك عاسىردان استام ۋاقىتتا قول جەتكىزگەن قۇندىلىقتارىمىزدى قاستەرلەۋ ماقساتىندا جاڭا بەلەسكە قادام باسامىز. ەل تاعدىرىن شەشۋگە تىكەلەي قاتىسى بار الداعى رەفەرەندۋمعا ەلىن، جەرىن، تاريحىن، بەرەكەبىرلىگىن قاستەرلەيتىن، ەلدەگى بەيبىت ءومىر، قوعامداعى تۇراقتىلىق پەن تىنىشتىقتى قالايتىن ىزگى نيەتتى ءاربىر ازاماتتىڭ، بۇكىل حالىقتىڭ قاتىسۋى اسا قاجەتتى جانە ماڭىزدى.جاڭا قازاقستاننىڭ بولاشاعى ءۇشىن ارقايسىسىمىز رەفەرەندۋمعا قاتىسىپ، ءوز تاڭداۋىمىزدى ءبىلدىرۋىمىز كەرەك. سەبەبى بۇل ءبىزدىڭ ازاماتتىق بورىشىمىز! |
قازاقستان مەن قىتاي تۋرالى تولعاۋ استانا اقشامى . ەلارنا دۇنيەدەگى ەڭ ۇلكەن قازاق ءتىلدى امبەباب ينفورماتسيا ارناسى قازاقستان مەن قىتاي تۋرالى تولعاۋ استانا اقشامىۋاقىتى: 01:30 20190912. .قازاقستان مەن قىتاي تۋرالى تولعاۋ استانا اقشامىنۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ سوڭعى شيرەك عاسىرداعى كوپۆەكتورلىق سىرتقى ساياساتىنىڭ نەگىزگى ناتيجەسى قانداي؟ بۇل ساۋالدىڭ جاۋابىن قينالماي تابۋعا بولادى: قازاقستان، ءسىرا، سىرتقى ساياساتتا جاۋلارى جانە قاستىق ويلاۋشىسى جوق الەمدەگى از عانا مەملەكەتتەردىڭ بىرىنە اينالدى. تاۋەلسىزدىكتىڭ تاڭىندا تۇڭعىش پرەزيدەنت ن.نازارباەۆ ءوز ەلى مەن حالقىنىڭ مۇددەسى ءۇشىن كورشىلەس ەلدەرمەن، باسقا مەملەكەتتەرمەن، الەمدىك قاۋىمداستىقپەن قارىمقاتىناستارعا باسا كوڭىل ءبولدى. ويتكەنى مەملەكەتتىڭ سىرتقى ساياساتى ىشكى ساياساتپەن تىعىز بايلانىستى. ەل ىشىندەگى ۇلتارالىق جانە كونفەسسياارالىق كەلىسىم، دەموكراتيا، تۇراقتىلىق پەن ورنىقتى دامۋ، الەۋمەتتىك ساياسات پەن نارىق قاتىناستارى شەكارالاس ەلدەرمەن ىزگى كورشىلىك قاتىناستارمەن، يادرولىق قارۋسىزدانۋ ساياساتىمەن، تمدداعى ينتەگراتسيالىق باستامالارمەن جانە ت.ب. تىعىز بايلانىستى.كونستيتۋتسيا بويىنشا مەملەكەت باسشىسى ىشكى جانە سىرتقى ساياساتتى ايقىندايدى. تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ 28 جىلىندا ءبىزدىڭ ماقتان تۇتارلىق جەتىستىكتەرىمىز كوپ. نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ بيىلعى 19 ناۋرىزداعى حالىققا ۇندەۋىندە ەل پرەزيدەنتى بولۋعا لايىقتى ادام رەتىندە قاسىمجومارت توقاەۆتى تاڭداۋىنىڭ بەلگىلى ءبىر لوگيكاسى مەن ماڭىزى بار. ويتكەنى ق.توقاەۆ نازارباەۆتىڭ تەك سىرتقى ساياساتىنىڭ ورىنداۋشىسى عانا بولعان جوق. بۇرىنعى سىرتقى ىستەر ءمينيسترى ۇكىمەتتى دە باسقاردى، مەملەكەتتىك حاتشى دا بولدى. بۇۇعا ءۇشجىلدىق ءىسساپارى باس حاتشىنىڭ ورىنباسارى قىزمەتىن اتقاردى دا ءوزىنىڭ جەمىسىن بەردى. بۇۇنىڭ مۇشەلەرى قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ تۇراقتى ەمەس مۇشەسى رەتىندە قازاقستان مەن تايلاندتىڭ ەكەۋىنىڭ ءبىرىن تاڭداعاندا، كوپشىلىك ەلدەر قازاقستاندى جاقتادى. ايتپاقشى، ول قىزمەتكە دەيىن وتە كۇشتى باسەكەدەن 1012 ۇمىتكەر بولعان، سونىڭ ىشىنەن اقتىق سىنعا ق.توقاەۆ پەن يتاليانىڭ بۇرىنعى سىرتقى ىستەر ءمينيسترى شىقتى. بۇۇنىڭ باس حاتشىسى توقاەۆتىڭ كانديداتۋراسىن ماقۇلدادى وتكەنىن جۇرتتىڭ كوبى بىلە بەرمەيدى. قازاقستاننىڭ ەكىنشى پرەزيدەنتى ءوزىنىڭ سىرتقى ساياساتتاعى قىزمەتىن نەدەن باستادى؟ ارينە، ءبىزدىڭ ەڭ باستى ستراتەگيالىق ارىپتەسىمىز ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداق، كەدەن وداعى، تمد، ۇجىمدىق قاۋىپسىزدىك شارتى ۇيىمى رەسەيگە رەسمي ساپارمەن باردى. ماسەلە كەلىسىمدەر مەن قۇرىلىمدىق ۇيىمداردا ەمەس. رەسەيمەن قاي جاعىنان الساق تا، ماڭگىلىك دوستىققا مامىلەلەسىپ قويعانبىز. ءبىزدى بىرىكتىرەتىن نارسە كوپ، ارامىزدى بولەتىن ماسەلەلەر جوقتىڭ قاسى. كسرو ىدىراعاننان كەيىن، رەسەي مەن قازاقستان جاڭا گەوساياساتتا باۋىرلاستىق جانە ءوزارا ءتيىمدى قارىمقاتىناستاردى قالاي قۇرۋ قاجەتتىگىن كورسەتتى.ق.توقاەۆ ەكىنشى ساپارىن وزبەكستانعا ارنادى. وزبەك ەلىمەن ارامىزدا ءارقاشان جاقسى قاتىناستار بولعان، ءبىراق سوڭعى 2 جىلدا وسى بايلانىستار ءۇزىلىپ قالدى. قازاقستان مەن وزبەكستاننىڭ اراسىنداعى دوستىق پەن ىنتىماقتاستىق بۇل بارشا ورتالىق ازياداعى تۇراقتىلىق پەن وركەندەۋدىڭ كەپىلى.مەملەكەت باسشىسىنىڭ رەسمي ساپارمەن باراتىن ءۇشىنشى ەلى قىتاي. وسى ساپارعا ەگجەيتەگجەيلى توقتالعىم كەلەدى. البەتتە، ماسەلە سينوفوبيادا ءبىزدىڭ قوعامداعى انتيقىتايلىق كوڭىل كۇيدىڭ كەيبىر كورىنىستەرى ەمەس. ارىبەرىدەن سوڭ سارى ءقاۋىپ تۋرالى بۇدان 100 جىل بۇرىن دا ايتىلعان. سوناۋ 20عاسىردىڭ باسىندا دا قىتاي قورقىنىش تۋعىزاتىندى. سەبەبى جاپپاي انتيقىتايلىق جالعان سەنىم الىپ كورشىمىزدىڭ شىن مانىندەگى كىم ەكەندىگىن بىلمەستىكتەن تۋاتىن. ايتپاقشى، ول ەشقايدا جوعالمايتىن، باسقا ءبىر جاققا كوشىپ كەتپەيتىن مەملەكەت ەكەنىن، ونىمەن دۇرىس قارىمقاتىناس ورناتۋ قاجەتتىگىن ۇنەمى ۇمىت قالدىرامىز. نۇرسۇلتان نازارباەۆ قىتايمەن ارادا سىرتقى ساياسي مىسالى، شىۇ جانە ساۋداەكونوميكالىق قاتىناستاردى قىتاي ءقازىر تاۋار اينالىمى بويىنشا 1ورىندا تۇر ەكى ەل مەن حالىقتىڭ مۇددەسىنە ساي ەتىپ قالىپتاستىردى. الايدا ءبىزدىڭ قوعامدا قىتاي قاۋپىنەن، قىتاي ەكسپانسياسىنان قورقاتىن جەكەلەگەن ادامدار بار، ولار الىپ دەرجاۆامەن ىنتىماقتاستىقتى دوعارۋ قاجەتتىگىن العا تارتادى.قىتاي تۋرالى مىڭداعان جانە بىرنەشە مىڭداعان كىتاپ جانە عىلىمي زەرتتەۋ جازىلدى. مەن سولاردىڭ ءبىرىن رۋحاني جاڭعىرۋ باعدارلاماسى اياسىندا قازاق تىلىنە اۋدارىپ، ەلىمىزدەگى بارلىق مەكتەپتەر مەن جوعارى وقۋ ورىندارىنا تاراتۋدى ۇسىنامىن. بۇل الەمدىك بەستسەللەرگە اينالعان گەنري كيسسيندجەردىڭ قىتاي تۋرالى دەگەن كىتابى. ەگەر دە انتيقىتايلىق شەرۋلەرگە شىققان جاستار قىتاي تۋرالى شىندىقتى تەك بۇل كىتاپتان عانا ەمەس بىلسە، مەنىڭشە، ولاردىڭ قىتايعا دەگەن كوزقاراسى مۇلدەم وزگەرەر ەدى. ويتكەنى قازىرگى زامانعى قىتايدى ءتانىپبىلۋ ءۇشىن ونىڭ بەسمىڭجىلدىق مەملەكەتتىلىگىنە ۇلاسقان تاريحىن، بىرەگەي وركەنيەتىن جانە وسى ەل مەن حالىقتىڭ قايماعى بۇزىلماعان داستۇرلەرىن تەرەڭ ءتۇسىنۋ كەرەك. قىتايدىڭ وزگەلەرگە ۇقسايمايتىندىعى ونىڭ ۇزدىكسىز كوپمىڭجىلدىق تاريحىندا، وركەنيەتى مەن مادەنيەتىنىڭ ءتۇپتامىرىندا جاتىر. شىنداپ كەلگەندە، كەز كەلگەن حالىق ءوزىن ماڭگىلىك ەل دەپ كورسەتكىسى كەلەدى. جەر بەتىندەگى ءاربىر حالىقتىڭ شىققان تەگى جونىندە ءاڭىزاپسانالار بار. قىتاي وركەنيەتىنىڭ وزگەشەلىگى سول، ونىڭ باستاۋى جوق. قىتايلاردىڭ مەنتاليتەتى مەن دنقسى مىناداي: عالامشارداعى ءداستۇرلى ۇلتمەملەكەتتەر رەتىندە پايدا بولعان مىسىر مەن ەجەلگى شۋمەرلەرمەن سالىستىرعاندا قىتاي جەردىڭ ورتاسىندا تۇر. قىتاي تابيعي فەنومەن ەسەبىندە بارىنەن بۇرىن پايدا بولعان وركەنيەت. قىتايلار كورەيا، ۆەتنام، تايلاند، بيرما، سولتۇستىكتەگى كوشپەندىلەر تۋرالى ءبارىن بىلگەن، ءبىراق ولاردىڭ تۇسىنىگىندە قىتاي جەردىڭ ورتاسى، ورتاداعى مەملەكەت، الەمنىڭ الىبى. قىتاي جانە ونىڭ توڭىرەگىندەگى ەلدەردىڭ اراسىنداعى شەكارا ساياسي جانە اۋماقتىق شەكتەۋلەردەن گورى، مادەني ايىرماشىلىق بويىنشا قالىپتاستى. ەگەر اقش كۇللى الەمگە دەموكراتيا جانە ادام قۇقىقتارىن تاراتۋدى كەيدە قارۋدىڭ كۇشىمەن باستى ميسسياسى دەپ ەسەپتەسە، قىتاي اسكەري تۇگىل، اكىمشىلىك قىسىم كورسەتۋدى دە ويىنا المادى. اقشتىڭ ەرەكشەلىگى ميسسيونەرلىك مىنەزىندە، قىتايدىڭ ەرەكشەلىگى مادەنيەتىندە. قىتاي وزگە ەلدەر مەن حالىقتاردى ءوز دىنىنە كىرگىزۋمەن بۇدان مىڭ جىل بۇرىن دا، بۇگىن دە اينالىسقان ەمەس. قىتايلار ءوزىنىڭ باعدارلامالارى مەن تۇسىنىكتەرىن باسقا ەلدەرگە كۇشتەپ تاڭبايدى. سەبەبى جەر بەتىندەگى ەشبىر ەل ءوزىنىڭ ەجەلگى تاريحىمەن، مەملەكەتتى باسقارۋداعى ستراتەگيالىق قاعيداتتارىمەن، مۇنداي وركەنيەتتىڭ تەرەڭدىگىمەن ماقتانا المايدى. جاي عانا كوزگە ەلەستەتىپ كورىڭىزشى، تۇڭعىش انىقتالعان قىتاي يەروگليفتەرى ب.ز.د. ەكىنشى مىڭجىلدىققا شان ديناستياسى جاتادى. بۇگىنگى قىتايلار ءبىزدىڭ ەرامىزعا دەيىنگى عاسىردا ءومىر سۇرگەن كونفۋتسيدىڭ جازبالارىن ەركىن وقي الادى. قىتاي ءتىلى مەن مادەنيەتى، فيلوسوفياسى مەن ەستەتيكاسى، يمپەراتوردىڭ ساياسي بيلىگى مەن سوت جۇرگىزۋ قۇزىرەتى كوشپەندىلەردىڭ اتتى اسكەرىنەن جانە قابىرعا قۇلاتاتىن ماشينالاردان دا كۇشتىرەك بولعانى ءمالىم. بۇل مادەنيەتتىڭ جانە كونفۋتسياندىق قۇندىلىقتاردىڭ تارالۋ ايماعى قۇرلىقتاعى ەۋروپانىڭ كولەمىنەن اسىپ كەتتى. تاڭعالارلىعى، ح.كولۋمبتىڭ ەكسپەديتسياسىنا دەيىن قىتايلاردىڭ يسپان ارماداسىنان دا قۋاتتى تەڭىز فلوتى بولعان. ءبىراق ەۋروپالىقتاردان ءبىر ايىرماشىلىعى، قىتايلار ەشقاشان اۋماقتىق دامەلەنۋگە سالىنباعان. سەبەبى قىتاي ونسىز دا جەردىڭ ورتاسى، قىتايلاردىڭ دۇنيەتانىمى ول وزوزىنە قاناعاتتانۋشىلىق. ەگەر ەۋروپالىقتار جاڭا جەرلەردى جاۋلاپ، ونداعى حالىقتى وت پەن قارۋدىڭ كۇشىمەن شوقىندىرسا، قىتاي ەشقاشان مۇحيتتىڭ ارعى جاعىنداعى ەلدەرگە كوزىن الارتقان جوق. قىتاي ءوزىنىڭ اينالاسىنداعى حالىقتاردى ۆارۆارلار دەپ ەسەپتەسە دە، ولاردى ەشقاشان كونفۋتسياندىق ادەپتەرگە جانە بۋدديزمگە كۇشپەن كىرگىزۋگە ۇمتىلعان ەمەس. مىنە، وسىناۋ بىرەگەي ۇستانىم ءار قىتايدىڭ دۇنيەتانىمىنا ابدەن ورنىقتى.قىتايلار ءبىزدىڭ وركەنيەتىمىز جەردەگى وزگە حالىقتاردىڭ وركەنيەتىمەن ءبىر قاتاردا تۇرمايدى، ول ءوزى بولەك وركەنيەت دەگەن تۇسىنىكتى ۇرپاقتانۇرپاققا ساناسىنا ءسىڭىرىپ كەلەدى. امەريكالىق ساياساتتانۋشى ليۋسەن پايدىڭ سوزىمەن ايتساق، مەملەكەت بولىپ كورىنۋگە تىرىساتىن وركەنيەت. قىتاي ايداھارى بۇگىن پايدا بولعان جوق، ەۋروپا ەلدەرىنەن ءوزىنىڭ جەر كولەمى، حالقى جانە ەكونوميكاسى جونىنەن بىرنەشە ەسەگە اسىپ تۇسەتىن قىتاي ايداھارى بۇرىننان بار، الداعى ۋاقىتتا دا بولا بەرەدى. سوڭعى 20عاسىردىڭ 18ىندە قىتاي الەمدىك ءجىونىڭ ەڭ ۇلكەن بولىگىن ءوندىردى. سوناۋ 1820 جىلى قىتاي الەمدىك ءجىونىڭ 30 پايىزىن ءوندىردى، بۇل كورسەتكىش ەۋروپا مەن اقشتىڭ ءجىونى قوسا العانداعىدان اسىپ تۇسەدى.تاعى دا كوزىڭىزگە ەلەستەتىپ كورىڭىزشى، قىتاي تۋتانحامون جانە حاممۋراپيدىڭ زامانىندا بولعان، ول كەزدە انتيكالىق گرەكيا جانە ەجەلگى ريم دە پايدا بولعان جوق ەدى. بارلىق يمپەريالار كۇشپەن قۇرىلدى، ءبىراق ولاردىڭ بىردەبىرەۋى ساقتالعان جوق. قىتايدىڭ تاريحىندا كوپتەگەن كوتەرىلىستەر، ىشكى قانتوگىستەر مەن كيكىلجىڭدەر بولعانىن جوققا شىعارمايمىز. الايدا تەك وسى ەلدە عانا بىرەگەي مادەنيەتتىڭ ارقاسىندا ەل بيلەۋشىلەر بارلىق زامانداردا بولاشاقتى باعامداي ءبىلدى. قىتايدىڭ ۇزاق ءومىر ءسۇرۋىنىڭ ءبىر قۇپياسى، قارا كۇش ۇنەمى مامىلەنىڭ الدىندا باسىن ءيىپ وتىردى. سۋنتسزىنىڭ سوعىس ونەرى 2،5 مىڭ جىل بويى اسكەري ويدىڭ باستى تراكتاتى بولىپ كەلەدى. سەبەبى ول سوعىستى ءماجبۇر ەتەتىن جاۋىزدىق دەپ ساناپ، ودان باس تارتۋعا ۇندەدى. ول سوعىس لاپىلداپ جانىپ تۇرعان وت، قارۋىن تاستاماعان ادامدار ءوز قارۋىنان كوز جۇمادى دەپ تۇجىرىمدادى. سۋنتسزى قاندى شايقاستان جانە جاۋىزدىقتان قاشۋدىڭ ءبىر سەبەبىن سوعىستى ءوز جاۋلارىنىڭ پايداسىنا شەشۋگە مۇمكىندىك بەرۋ دەپ ءتۇسىندىردى. قىتاي ويشىلىنىڭ ەڭبەكتەرىن 80 جىل بۇرىن الەمدەگى ەڭ ۇلكەن سوعىستى باستاعان فاشيستەر وقىدى ما ەكەن؟ نەمەسە سول قىتايدا ادامزات بالاسىنا قارسى ادام توزگىسىز قىلمىستاردى جاساعان جاپون ميليتاريستەرى ءبىلدى مە ەكەن؟گ.كيسسيندجەر ءدال بايقاعانداي، قىتايلار الەمنىڭ جاراتىلىسى تۋرالى اڭىزداردى ەشقاشان ويلاپ تاپقان ەمەس. ولاردىڭ وزدەرى قۇرعان عالامىنىڭ باستاۋى دا، سوڭى دا جوق. ءقازىر قىتاي جاڭا عاسىرعا مادەنيەتتىڭ جانە ساياسي ينستيتۋتتاردىڭ يمپەرياسى رەتىندە اياق باستى. ول ءوزىنىڭ الەم ءتارتىبى جونىندەگى تۇسىنىگىن ەشكىمگە تاراتقىسى كەلمەيدى. قىتايلار ەۋروپالىقتار ءتارىزدى مۇحيتتىڭ ارعى جاعىنداعى ەلدەردى جاۋلاماۋ ءۇشىن تەڭىزدە جۇزۋدەن دە باس تارتتى. قىتاي فيلوسوفياسى مەن مادەنيەتىنىڭ قۋاتى سول، ەۋروپالىقتار كرەيسەرلەرمەن جانە زەڭبىرەكتەرمەن قىتايدى الەمگە اشىپ جاتقاندا، قىتايلار ونى ۆارۆارلاردىڭ كەزەكتى شابۋىلى دەپ ءتۇسىندى. وقىرماندار نەلىكتەن مۇنداي ۇزاق ەكسكۋرسيا بولعانىنا تاڭعالىپ وتىرعان شىعار. ءبىر عانا جاۋاپ بار: قىتايلاردىڭ دۇنيەتانىمى كونفۋتسي زامانىنان بەرى كوپ وزگەرگەن جوق. وسىدان 200 جىل بۇرىن ناپولەون بىلاي دەگەن ەدى: قىتاي ۇيقىسىنان ويانباسىن، ول وياناتىن بولسا، كۇللى الەم دىرىلدەپقالشىلدايدى. ناپولەوننىڭ نەنى مەڭزەگەنىن، يا بولماسا بولجاعانىن بىلمەيمىن، بالكىم، ول جاھاندانۋدى نەمەسە قىتايدىڭ وقشاۋلانۋدان تەز شىعۋىن بولجاعان شىعار، ءبىراق ءبىر انىق نارسە بار: قىتاي ۇيقىسىنان وياندى. سوڭعى 40 جىلدا الىپ دەرجاۆا ۇلكەن سەكىرىس جاساپ، الەمنىڭ ونەركاسىپتىك شەبەرحاناسىنا اينالدى. قىتاي ەكسپورتى گەومەتريالىق پروگرەسسيامەن ءوسىپ كەلەدى. باتىس ەلدەرى مەن جاپونيانىڭ ءىرىىرى قارجى كورپوراتسيالارى ۇنەمى قىتاي ەكونوميكاسىنا ينۆەستيتسيا سالادى. ويتكەنى قىتاي ەكونوميكاسى الەمدەگى ءنومىرى ءبىرىنشى ەكونوميكاعا اينالاتىن كۇن وتە جاقىن. بارلىق جەرلەردە قىتاي ەكسپانسياسى تۋرالى اڭگىمە قوزعالادى. بارلىق جەتەكشى ساراپشىلار قىتايدىڭ الەمدىك گەگەمونياعا ۇمتىلىپ وتىرعانىن، قىتاي مەن اقشتىڭ جانە باتىس ەلدەرىنىڭ اراسىندا جاھاندىق كوشباسشىلىق ءۇشىن كۇشتى تەكەتىرەس ءجۇرىپ جاتقانى ءبىراۋىزدان قايتالايدى. ءبىزدىڭ كوز الدىمىزدا اقش پەن قىتايدىڭ اراسىنداعى ساۋدا سوعىسى جاندانىپ كەلەدى. ازىرشە بۇل سوعىستا قىتاي جەڭۋدە، سەبەبى شيرەك عاسىر بويى ساۋداداعى وڭ سالدو قىتايدىڭ ۇلەسىندە جۇزدەگەن ميلليارد دوللار.قازاقستان قىتاي جوسپارىندا قانداي ورىن الادى بار بولسا، ارينە؟ ۇشقارىلاۋ پىكىردەگى كەيبىر قازاقستاندىق پاتريوتتار ايتقانداي، ولاردىڭ ويى تەك ەكسپانسيالاۋ عانا ما؟ تۇپتەپ كەلگەندە، ەكسپانسيا دەگەنىمىز بۇل سىرتقى اۋماقتار مەن نارىقتى باسىپ الۋ ماقساتىندا ءوزىنىڭ ساياسي جانە ەكونوميكالىق ىقپالىن باسقا ەلدەرگە جۇرگىزۋ ساياساتى ەكەنى بەلگىلى. قىتاي قازاقستاننىڭ جەرىن باسىپ الۋدا ما نەمەسە باسىپ الماقشى ما؟جاۋاپ بىرەۋ: ونداي جاعداي ەشقاشان بولعان ەمەس، بولمايدى دا. قىتاي قانداي جاعدايدا دا قازاقستان اۋماعىن دا، باسقا ءبىر مەملەكەتتى دە باسىپ المايدى. كەرىسىنشە، بولعان جاعدايدا قىتاي ءوزىنىڭ بۇكىل قايتالانباس تاريحى مەن مادەنيەتىن جوققا شىعارىپ، قىتاي بولۋدان قالادى. سونىمەن قاتار ەڭ كىشكەنتاي اگرەسسيانىڭ ءوزى 56 ۇلتتان تۇراتىن قىتايدى قۇلدىراتۋى مۇمكىن، ال زەرتتەۋشىلەر مۇندا 80نەن استام جەكە ۇلتتىق تىلدەر مەن ديالەكتىلەردىڭ بارىن ايتادى. ەگەر الداجالدا بىرەۋ بولاشاقتا قازاقستاندى قىتاي جاۋلاپ الادى دەپ سەندىرە باستاسا، بۇل تالقىلاۋى ەكى سەكۋند تۇرمايتىن، اقىلعا سىيىمسىز ساندىراق بولار ەدى.وسى سەبەپتى دە جۋىردا قازاقستاننىڭ ءبىرقاتار قالالارىندا انتيقىتايلىق ميتينگىلەر بولعان كەزدە قىتايدىڭ قازاقستانداعى ەلشىسى ديپلوماتيالىق ىزەتتى ۇمىتىپ، نارازىلىق بىلدىرۋشىلەرگە: سىزدەردىڭ ەستەرىڭىز دۇرىس پا؟! دەپ سالدى. بۇل ماسەلەدە ويى شەكتەۋلى جانە ءۇستىرت، ساۋاتى تومەن ادامدار سينوفوبيالىق كوزقاراستاردان زارداپ شەگىپ جاتسا تۇسىنەمىن، دەگەنمەن قىتاي حالقى سانى جاعىنان كوپ جانە جەرى از دەپ قازاقستاننىڭ قىتايداعى بۇرىنعى ەلشىسى ايتقانداي، ورتالىق ازيا ەلدەرى تاۋەلسىزدىگىن جوعالتۋى مۇمكىن، سوندىقتان پرەزيدەنت توقاەۆ قىتايعا ساپارىنان بۇرىن قازاققا قىتايدان ءقاۋىپ بار ەكەنىن اشىق ايتۋعا ءتيىس، ءبىراق بۇل مەنىڭ تۇسىنىگىمە كەلىڭكىرەمەيدى.ميلليون ادامنىڭ ىشىندە 999999 قىتاي سينگاپۋردا، فيليپپيندە، ۆانكۋۆەردە نەمەسە لوساندجەلەستە تۇراقتى تۇرۋعا كوشەدى، ءبىراق قازاقستانعا ەمەس. بۇل ماعان الەمدىك تارتىلىس زاڭى سياقتى ايقىن. ءيا، ءقازىر 20 ميلليوننان استام قىتاي تەك امەريكادا تۇرىپ، جۇمىس ىستەپ جاتىر.قىتاي قازاقستاندى ساۋدا نارىعى رەتىندە قاراستىرا ما؟ ءقازىر قىتاي بۇكىل الەمدى ءوز تاۋارىن وتكىزۋ نارىعى رەتىندە قاراستىرادى، الايدا باسىمدىقتارى دا بار. قىتاي مۇددەلەرىنىڭ نەگىزگى ايماعى ۆەتنام، بانگلادەش، لاوس، تايلاند، كامبودجا، يندونەزيا، فيليپپين، بيرما، افريكا ەلدەرى. قۋاتتى جانە سەرپىندى دامىپ كەلە جاتقان جاپونيا مەن وڭتۇستىك كورەيا ەكونوميكالارى ۇنەمى جاقىن جەردە ورنالاسقانىنا قاراماستان وسىلاي بولىپ وتىر.جالپى، قىتاي ءۇشىن تىنىق مۇحيتى جانە وڭتۇستىك ازيا وڭىرلەرى ەكونوميكالىق تۇرعىدان عانا ەمەس، سونىمەن قاتار ۇزاق مەرزىمدى ساياسي مۇددەلەر مەن بولاشاق وركەندەۋ ءۇشىن ماڭىزدى. مىڭجىلدىق قىتاي داستۇرىندە ارتىقشىلىقتار ۇسىنۋ جانە ساياسي ارەنانى شەبەر پايدالانۋ، الەۋەتتى اگرەسسورلار قىتايدىڭ اسكەري كۇشىن بايقاپ كورىپ، باساكوكتەپ كىرىپ كەتپەۋى ءۇشىن كورشى حالىقتار اراسىندا ءوزىنىڭ جەتەكشى ءرولىن تانۋعا شىدامدىلىقپەن ۇمتىلۋ ەجەلدەن بار.جاڭا زاماندا قىتاي باتىستىق ستراتەگيا مەن ديپلوماتيادان ايقىن جانە تۇبەگەيلى ەرەكشەلەنەتىن، ستراتەگيالىق دوكترينالاردى ۇستاناتىن ناقتى ساياساتتى جۇزەگە اسىرۋدىڭ ۇلگىسىنە اينالدى. حح عاسىردا ەۋروپاداعى ىقپال ەتۋ مەن نارىق ءۇشىن كۇرەس، اۋماقتىق داۋلار مەن ۇزاققا سوزىلعان ەكونوميكالىق داعدارىستار ەكى بىردەي دۇنيەجۇزىلىك سوعىسقا اكەلدى. گەرمانيا مەن فرانتسيا ەلزاس پەن لوتارينگيا ءۇشىن ميلليونداعان ادامنىڭ ءومىرىن قيدى، ال قىتاي ەشقاشان جاپون ارحيپەلاگىنا نەمەسە كورەيانى اننەكسيالاۋعا باقىلاۋ ورناتۋدى ويلاعان ەمەس.وتكەن عاسىرداعى وقيعالار تاريحى قىتاي باسشىلىعىنا كەز كەلگەن ماسەلەنىڭ تەز شەشىلمەيتىنىن جانە كەز كەلگەن ناقتى وقيعانىڭ تولىق ۇستەمدىگىنە تىم كوپ كوڭىل ءبولۋدىڭ يۋنگونىڭ قىتايلار ءالى كۇنگە دەيىن ءوز ەلىن ورتا پاتشالىق دەپ اتايدى ۇيلەسىمدىلىگىن بۇزۋى مۇمكىن ەكەنىن ۇيرەتتى. قىتايلار ەشقاشان تاۋەكەلگە بارمادى. باتىس ەلدەرى شابۋىلعا كوشكەن كەزدە، قىتايلار ءۇشىن شەبەر ديپلوماتيا مەن اينالما جولداردى پايدالانۋ جانە قارسى جاقتىڭ ۇساقتۇيەك ارتىقشىلىقتارىن جيناقتاۋ وتە جاقسى تاكتيكا بولىپ سانالدى. قىتاي گونكونگ پەن ماكاونىڭ وزدەرىنە قايتارىلۋىن 99 جىل بويى شىدامدىلىقپەن كۇتتى.ۋاقىت وتە كەلە تايۆاننىڭ دا قىتايدىڭ ءبىر بولىگىنە اينالارىنا كۇمان جوق. ەگەر ۇلى نەمىس اسكەري تەورەتيگى كارل كلاۋزەۆيتس سوعىس ساياساتتىڭ جالعاسى، ءبىراق باسقا تاسىلدەرمەن دەگەن بولسا، ال سۋنتسزى ءۇشىن باستى ساياسي جانە پسيحولوگيالىق ۇستانىم جانجالدىڭ ناتيجەسى جانجالدىڭ قابىلدانباۋى. باتىس ساياساتكەرلەرى ءۇشىن شايقاس ارقىلى كەلگەن جەڭىستەر ماڭىزدى بولسا، قىتايلار ءۇشىن شايقاسسىز جەتەتىن جەڭىستەر ماڭىزدى.ەكىنشىدەن، اقش پەن ەۋروپالىق وداقتىڭ نارىقتارىن اتاپ كورسەتەر ەدىم. مۇندا قىتايلارعا ەسىكتى جابۋعا تىرىسادى، ءبىراق ولار ءبارىبىر جەلدەتكىشتەن كىرەدى. حالىقتىڭ ساتىپ الۋ قابىلەتىنىڭ ەڭ جوعارى دەڭگەيىن كورسەتەتىن الىپ نارىقتى قىتايدىڭ ونىمدەرىنسىز ەلەستەتۋ مۇمكىن ەمەس. تمد ەلدەرىنە كەلەتىن بولساق، قاجەتتى ينفراقۇرىلىم مەن ادام كاپيتالى بولماعاندىقتان سۇرانىس تا، قىزىعۋشىلىق تا شەكتەۋلى. وسىعان قاراماستان، قىتاي بۇل جەردە ەڭ ءىرى نەسيە بەرۋشى جانە ينۆەستور بولىپ وتىر. قىرعىزستاننىڭ بەيجىڭ الدىنداعى قارىزى ءجىونىڭ 30 پايىزى، تاجىكستان 25 پايىز، بەلارۋس 13 پايىز، وزبەكستان مەن قازاقستان 5 پايىزدان از. تۇركىمەنستان 6،7 ميلليارد دوللار قارىز. ارينە، قارجىلىق تاۋەلدىلىك ساياسي تاۋەلدىلىككە اكەلەدى دەگەن قورقىنىش بار. ۆاشينگتون ءۇشىنشى الەم ەلدەرىنە قىتايدىڭ قارىزدىق قۇلدىعى كۇتەتىنىن ۇنەمى ەسكەرتەدى. شريلانكا تاجىريبەسىن ءجيى مىسالعا كەلتىرەدى. ونداعى ۇكىمەت بەيجىڭ الدىنداعى قارىزىن وتەۋ ءۇشىن جاڭادان سالىنعان ءۇندى مۇحيتىنىڭ پورتىن 99 جىلعا قىتايعا بەرۋگە ءماجبۇر بولدى. ءبىراق بۇل باقىلاۋدا! پورت وڭتۇستىك قىتاي تەڭىزى باعىتىندا جۇزگەن جوق. بۇل مىسقىل ەمەس. 20 جىل بۇرىن قىتايلار باتىس ەۋروپاداعى ەڭ ءىرى زاۋىتتاردى جوندەۋ جۇمىستارىمەن اينالىسىپ، زاۋىت جابدىقتارىن كەمەلەرمەن قىتايدىڭ تەڭىز پورتتارىنا تاسىمالداعان. مىسالى، قازاقستان، گرۋزيا ەكونوميكاسىنا 342 ميلليون دوللار ينۆەستيتسيا قۇيىپ، باتۋمي پورتىن 49 جىلعا جالعا الدى. بىزگە تەڭىزگە شىعۋ كەرەك، سولتۇستىك باعىتتان باسقا رەسەي مەن بەلارۋس ارقىلى تۇركيا مەن ەۋروپاعا شىعاتىن وڭتۇستىك كاۆكاز كولىك ءدالىزى قاجەت.2013 جىلى قىتاي ءبىر بەلدەۋ ءبىر جول اۋقىمدى باعدارلاماسىن ىسكە قوستى. تىنىق مۇحيتىنان اتلانتقا دەيىن كوپىرلەر، پورتتار، تەمىرجولدار مەن اۆتوموبيل جولدارى، قۇبىرلار جانە باسقا ينفراقۇرىلىم نىساندارىن سالۋعا بىرنەشە تريلليون دوللار ءبولىندى. قىتايدىڭ باستى ماقساتى الەمدىك گەگەمونيا ەمەس، ياعني جەرىن كەڭەيتۋ ماقساتىندا باسىپ الۋ ەمەس، ينفراقۇرىلىم قۇرۋ. قىتاي ءوز ەكونوميكاسىن قارقىندى دامىتىپ جىبەرگەنى سونداي، ەگەر ونى توقتاتا تۇرسا، جالپى عالامدىق اپات بولادى جانە ول ەڭ الدىمەن قىتايدىڭ وزىندە باستالادى، ونداعان جانە جۇزدەگەن ميلليون ادام الاڭدار مەن كوشەلەرگە شىعادى. قىتاي جىلىنا 200 ميلليون توننادان استام مۇناي ساتىپ الادى، ايتپەسە ەكونوميكاسى قارقىن المايدى.قىتاي باتىس قازاقستاننان باتىس قىتايعا قىمبات مۇناي قۇبىرىن سالۋعا ءماجبۇر. افريكادا، ازيادا دامىعان ينفراقۇرىلىم قاجەت، ول قىتايعا بولاشاقتا ساۋداساتتىق جاساۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.قىتاي وسىنشالىق اۋقىمدى باعدارلاماسىز دا امەريكانىڭ، ەۋروپانىڭ جانە جاپونيانىڭ باستاماسىن قولداي وتىرىپ، قارجىلىق جانە ماتەريالدىق اعىمداردىڭ نەگىزگى جەتكىزۋشىسى رەتىندە يندۋستريالدى ينفراقۇرىلىمدى دامىتۋدا ءابسوليۋتتى الەمدىك كوشباسشى بولىپ سانالادى. بۇكىل افريكا كونتينەنتى ىشكى جالپى ءونىمنىڭ وزىندىك قۇنىنىڭ 20 پايىزىن قىتايعا تريلليون دوللاردان استام قارىز.امەريكا مەن باتىس قانشا جەردەن قارسىلىعىن بىلدىرسە دە، ءبىراق قىتاي ءوزىنىڭ افريكاعا قاتىسىندا ادام قۇقىعى مەن دەموكراتيا تۋرالى ريتوريكامەن باس اۋىرتپايدى. جولدار، اۋرۋحانالار، مەكتەپتەر، ەلەكتر جەلىلەرى، قىتاي تۇتىنۋ تاۋارلارىن ساتاتىن بازارلار سالىنىپ جاتقانى تۇرعىندار كوڭىلىنەن شىعادى. ءبىراق قىتاي ەۋروپانى دا ۇمىتپايدى. قىتاي ايتارلىقتاي ەكونوميكالىق جانە قارجىلىق پروبلەمالاردى باستان كەشىرەتىن ەلدەرگە گرەكيا، پورتۋگاليا، يتاليا دە ءبىرتابان جاقىن.جاقىندا اقش مەملەكەتتىك دەپارتامەنتى پورتۋگالياعا ءىرى ەنەرگەتيكالىق جانە اۋە كومپانيالارىن، بانكتەردى نەمەسە ساقتاندىرۋ كومپانيالارىن قىتايلاردىڭ باقىلاۋىنا بەرمەۋ كەرەكتىگىن اشىق ەسكەرتتى. مارگارەت تەتچەر ءبىر كەزدەرى قىتايلاردى الەمدەگى ەڭ ىسكەر ادامدار دەپ اتاعانى تەگىن بە؟! ەگەر سوڭعى 15 جىل بويى قىتاي الەمدەگى ۆاليۋتا قورىنىڭ جارتىسىنا يە بولىپ وتىرسا قايتپەك كەرەك؟وسى جىلدىڭ ءساۋىر ايىندا ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ بەيجىڭدەگى ءبىر بەلدەۋ ءبىر جول اتتى ءىرى فورۋمعا قاتىستى. قازاقستان ءۇشىن 27 ميلليارد 608 ميلليون دوللارلىق 55 جوبانى جۇزەگە اسىرۋ تۋرالى كەلىسىلدى. فورۋمدا نازارباەۆ: قىتاي ەشقاشان ءوز شارتتارىن تاڭبايدى، باتىستىڭ بىزگە اقىل ايتقانىنداي ەشقاشان: ءبىز سياقتى ءومىر ءسۇر دەپ ايتپايدى، قىتايدىڭ ءبىز سىزگە كومەكتەسەمىز، ءبىراق ءسىز ءبىز سياقتى بولاسىز دەمەيتىن ساياساتى بىزگە تارتىمدى دەدى.بۇل قانداي جوبالار؟ 1 پوليپروپيلەن ۇنتاعى ءوندىرىسىنىڭ قوندىرعىسىن جاڭعىرتۋ 2 ماركالى جەڭىل اۆتوموبيلدەردى ءىرى ءتۇيىندى قۇراستىرۋ ادىسىمەن شىعارۋ 3 كۇرىش مايىن ءوندىرۋ 4 قورعاستاعى قۇرعاق پورت 5 قۇرعاق بيە جانە تۇيە ءسۇتىن ءوندىرۋ 6 شتاپەلدى تالشىقتار ءوندىرىسى 7 شىمكەنت مۇناي وڭدەۋ زاۋىتىن قايتا قۇرۋ 8 ءارتاراپتاندىرىلعان اۆتوموبيل قۇراستىرۋ كلاستەرىن دامىتۋ 9 شىنى زاۋىتىن سالۋ جوباسى 10 شانحاي قور بيرجاسى مەن جىبەك جولى قورىنىڭ احقو قۇرامىنا كىرۋى 11 تسەمەنت ءوندىرىسى 12 كۇن ەلەكتر ستانساسىنىڭ قۇرىلىسى 13 تراكتور ءوندىرىسىن ۇيىمداستىرۋ 14 ۇلكەن ديامەترلى بولاتتان دانەكەرلەنگەن قۇبىرلار ءوندىرىسى 15 پوليپروپيلەن ءوندىرىسى 16 كالتسيلەنگەن تۇز ءوندىرىسى 17 قۋاتى 60 مۆت ەلەكتر ستانساسىنىڭ قۇرىلىسى 18 تۋرگۋسۋن سەس1 مودەرنيزاتسياسى 19 قۋاتتىلىعى 100 مۆت جەل ەلەكتروستانساسىن سالۋ 20 ونەركاسىپتىك جارىلعىش زاتتاردى وندىرەتىن زاۋىت 21 قىش بۇيىمدار ءوندىرىسى 22 كۇن ەلەكتر ستانساسىنىڭ قۇرىلىسى 23 وندىرىلەتىن سۋدى تۇششىتاتىن قوندىرعىنىڭ قۇرىلىسى 24 ماي ەكستاتسياسىن وندىرەتىن زاۋىت سالۋ 25 كۇن ەلەمەنتتەرى وندىرەتىن كاسىپورىندارداعى ۇلەستى ساتىپ الۋ 26 جىلجىمالى بۇرعىلاۋ قوندىرعىلارىن ءوندىرۋ 27 قۋاتتىلىعى 50 مۆت جەل ەلەكتروستانساسىن سالۋ 28 تابيعي تاستان جاسالعان بۇيىمداردى وڭدەۋ جانە ءوندىرۋ 29 كومىرتەكتى ءوندىرىس 30 كابەلدىك ونىمدەر ءوندىرىسى 31 جامبىل وبلىسىنداعى تاۋكەن، حيميا جانە مەتاللۋرگيا كەشەنى 32 ۆولفرام كەنىنىڭ كەن ورىندارىن ونەركاسىپتىك يگەرۋ 33 كەشەندى قورىتپالاردى ءوندىرۋ.باسقا جوبالار ءالى دايىندىق جۇمىستارى ساتىسىندا ەلەكتروليتتىك مىرىش زاۋىتى، ءقاۋىپتى مۇناي قالدىقتارىن وڭدەۋ، اۋىلشارۋاشىلىق داقىلداردى قايتا وڭدەۋ كەشەنى، بيوحيميالىق كلاستەر قۇرۋ، جىلۋ ەلەكتر ستانساسىن سالۋ جانە باسقالارى.بارلىق جوبالارعا مەنەدجمەنت رەتىندە شەتەلدىك جۇمىس كۇشى جانە 99 پايىز جەرگىلىكتى جۇمىس كۇشى قاتىسادى. ون مىڭداعان جۇمىس ورنى قۇرىلۋدا جانە بارلىق ونىمدەر قىتايدىڭ وتكىزۋ نارىعىنا يە.رەسمي مالىمەتتەرگە سايكەس، قازىرگى ۋاقىتتا قازاقستاندا شەتەلدىك جۇمىس كۇشىن تارتۋ كۆوتاسى بويىنشا 4300 قىتاي مامانى بار. 2019 جىلعا ارنالعان كۆوتا 23000 ادامدى قۇرايدى. ەگەر ەكولوگيا سالاسىندا الاڭداۋشىلىقتار تۋىنداسا، وندا جوبانى ىسكە اسىرار الدىندا قوعامدىق باقىلاۋ قۇرىلۋى قاجەت، ءبارى اشىق بولۋى كەرەك. ءبىراق قازاقستانمەن 28 جىل بويى ەكىجاقتى دوستىق جانە ىسكەرلىك قاتىناستاردى قولداپ كەلە جاتقان ءىرى دەرجاۆا قىتايمەن ىنتىماقتاستىقتى ءىس جۇزىندە توقتاتۋدى قالاي تالاپ ەتۋگە بولادى؟قازاقستانمەن شەكاراسى 1700 شاقىرىم بولاتىن جانە بۇگىندە تسيفرلىق تەحنولوگيالار، يننوۆاتسيالىق ەكونوميكادا 5 ، جاساندى ينتەللەكت، بۇلتتى تەحنولوگيالار، سۋپەركومپيۋتەرلەر، روبوتتار بويىنشا الەمدىك كوشباسشىلاردىڭ ءبىرى بولىپ تابىلاتىن يادرولىق دەرجاۆاعا قالاي قارسى تۇرۋعا بولادى؟! قىتاي بايۋ ۇستىندە جانە جوعارى ساپالى، ەكولوگيالىق تازا اۋىلشارۋاشىلىق ونىمدەرىنە مۇقتاج، بۇل جەردە ول قازاقستان ءۇشىن يگەرىلمەگەن تىڭ سياقتى. بيداي، قانت، ءسۇت، ەت، ءجۇن، زىعىر، قىزاناق، راپس مايى جانە باسقا دا اۋىلشارۋاشىلىق ونىمدەرىن قايتا وڭدەۋ جانە ەكسپورتتاۋ سالاسىنداعى بىرلەسكەن ينۆەستيتسيالىق جوبالار بۇرىننان ىسكە اسىرىلىپ كەلەدى.ارينە، قىتايمەن روبوتوتەحنيكا سالاسىندا نەمەسە زياتكەرلىك، ينتەرنەت سالاسىندا بىرلەسكەن كاسىپورىن قۇرۋعا نيەتتىمىز، وسى ماقسات ءۇشىن بولاشاق ىسكە قوسىلىپ، نازارباەۆ ۋنيۆەرسيتەتى قۇرىلدى، ءبىراق بۇل تاياۋ كەلەشەكتىڭ ماسەلەسى. ايتپاقشى، پرەزيدەنت توقاەۆتىڭ بەيجىڭگە جاساعان رەسمي ساپارى كەزىندە قازاقستاندىق تاراپقا ۇلكەن دەرەكتەردى وڭدەيتىن سۋپەركومپيۋتەر بەرىلەدى، تەحنولوگيالار سالاسىنداعى كەلىسىمدەرگە قول قويىلدى. بىزدە دارىندى جانە كرەاتيۆتى جاستار بار، بيلىك ولاردىڭ شىعارماشىلىق دامۋىنا جانە ەۆريستيكالىق ويلاۋىنا بارلىق جاعدايدى جاسايدى.قازاقستانسىز ءبىر بەلدەۋ ءبىر جول جوباسىن جۇزەگە اسىرۋ مۇمكىن ەمەس. بارلىق دەرلىك ترانزيتتىك جولدار قازاقستان ارقىلى وتەدى. قىتاي ءبىزدىڭ ەل ارقىلى تمد، ەۋروپا جانە تاياۋ شىعىس نارىقتارىنا تەز شىعادى. تاۋەلسىزدىگىمىزدى جاريالاعاننان بەرى جانە قىتاي مەن قازاقستان اراسىندا ديپلوماتيالىق قاتىناستار ورناعاننان بەرى بارلىق قىتاي باسشىلارى ءارقاشان ءبىزدىڭ ەلگە ۇلكەن قۇرمەتپەن جانە شىنايى قىزىعۋشىلىقپەن قارادى. قىتاي باسشىسى ءار ۋاقىتتا ءبىزدىڭ ەلدەرىمىزدىڭ اراسىنداعى دوستىقتى نىعايتۋعا كۇش سالۋىنىڭ ارقاسىندا ءوزارا ءتيىمدى ساۋداەكونوميكالىق ىنتىماقتاستىق دامىدى.ەندى قىتاي باسشىسى سي تسزينپين ءبىزدىڭ پرەزيدەنتىمىز قاسىمجومارت توقاەۆتى قىتايعا رەسمي ساپارمەن كەلۋگە شاقىردى، ول ءبىزدىڭ قاتىناستارىمىزدىڭ قۇندى جاقتارىن بىرىكتىرىپ، قاجەت بولعان جاعدايدا وسى ەكىجاقتى كەلىسىمدەردى جاڭا ساپالىق دەڭگەيگە كوتەرۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. قىتاي تارابى قازاقستاننىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ قازاقستانقىتاي سەرىكتەستىگىن ورناتۋداعى جانجاقتى تاريحي ءرولىن ءارقاشان جوعارى باعالايدى. ءبىر قىزىعى، قازاقستاننىڭ ەكىنشى پرەزيدەنتى قاسىمجومارت توقاەۆ وتكەن عاسىردىڭ 70جىلدارىنىڭ ورتاسىندا ءممحقينى ءبىتىرىپ، بەيجىڭدەگى كسرو ەلشىلىگىندە ديپلوماتيالىق مانسابىن باستاعان.ول قىتاي ءتىلىن جاقسى بىلەتىن بىرەگەي سينولوگ. قىتايدىڭ ەرەكشەلىگى مەن ءبىزدىڭ مەملەكەتىمىز ءۇشىن ماڭىزدىلىعى تۋرالى توقاەۆتىڭ تاۋەلسىزدىك تۋى استىندا، جەڭۋ: قازاقستان ءمينيسترىنىڭ ديپلوماتيالىق وچەركتەرى، جارىق پەن كولەڭكە: قازاقستاندىق ساياساتكەردىڭ وچەركتەرى، قازاقستاننىڭ سىرتقى ساياساتىنداعى جاعدايلار. جاھاندانۋ جانە ت. ب. كىتاپتارىنان قىزىقتى دەرەكتەر تابۋعا بولادى. قازاقستان ەگەمەندىك العان العاشقى كۇندەرىنەن باستاپ بارلىق ەكونوميكالىق كۇش ورتالىقتارىمەن جانە نەگىزگى گەوساياسي ويىنشىلارمەن ىنتىماقتاستىقتى دامىتۋعا تىرىسىپ، كوپۆەكتورلى سىرتقى ساياساتقا ناقتى قادام باستى.مىسالى، اقش پەن ەۋروپالىق وداق قازاقستانعا ينۆەستيتسيا سالۋ جاعىنان قىتايدان الدا تۇر، ءبىراق بارلىعى ينۆەستيتسيالىق، نەسيەلىك جانە قارجىلىق كومەكپەن ولشەنبەيدى. قازاقستان حالىقارالىق ارەنادا ءىرى ويىنشى بولۋعا ۇمتىلمايدى، ءبىراق ونىڭ ەرەكشە جانە ماڭىزدى ەكەنىن مويىنداۋىڭىز كەرەك، ءبىزدىڭ مەملەكەتىمىز رەسەيمەن ۇقكشدە، قىتايمەن شىۇدا، اقش، ۇلىبريتانيا جانە وزبەكستانمەن ستراتەگيالىق سەرىكتەستىكتە. رەسەي، قىتاي جانە مۇسىلمان الەمى ورتاسىندا ورنالاسقان قازاقستان بۇكىل الەم مويىنداعان، الەمدىك ديپلوماتيانىڭ جەتىستىگى سانالاتىن كوپۆەكتورلى سىرتقى ساياساتىن جالعاستىرا بەرەدى.كازاحستانسكايا پراۆدا گازەتىنەن ىقشامدالىپ اۋدارىلدى، 10 قىركۇيەك، 2019 جىلكەلۋ قاينارى: :...?71046890 |
26 قاڭتار 11:32نۇرسۇلتان.قازاقپارات استانا وپەرانىڭ باسپا ءسوز قىزمەتى تۇڭعىش رەت استانا وپەرانىڭ ۇلكەن ساحناسىندا اقپاننىڭ 12 اقپان كۇندەرى تانىمال فيلمدەردەن كوپشىلىك جاقسى كورەتىن شىعارمالار ورىندالادى.تالانتتى مۋزىكانت ءاليحان يدريسوۆ دايىنداعان ەكران اۋەندەرى باعدارلاماسىنا قازاقستاندىق جانە كەڭەستىك كينوكلاسسيكانىڭ ساۋندترەكتەرى، سونداي اق مۋلتفيلمدەردەن تاماشا اۋەندەر ەنەدى. كورەرمەندەردىڭ زور سۇيىسپەنشىلىگىنە يە بولعان ەكران اۋەندەرى بيىل استانا وپەرانىڭ ۇلكەن زالىندا كورسەتىلەدى: وعان دەيىن كينومۋزىكا ك. بايسەيىتوۆا اتىنداعى كامەرالىق زالدا ورىندالىپ كەلدى، دەپ حابارلايدى استانا وپەرانىڭ باسپا ءسوز قىزمەتى. ۇلكەن زالدا كينوكونتسەرت وتكىزۋ تۋرالى باستامامىزدى قولداعاندارى ءۇشىن تەاتر باسشىلىعىنا وتە ريزامىن. سۇيىكتى جارىم جازيرا نۇرجاۋىپوۆانىڭ ارقاسىندا وسى قادامعا بەل بۋدىم. ونىڭ قولداۋىنسىز بۇل كونسەرت بولماس ەدى، دەپ اتاپ ءوتتى ديريجەر، رەسپۋبليكالىق بايقاۋلاردىڭ لاۋرەاتى ءاليحان يدريسوۆ.كەڭەستىك كينونىڭ جانكۇيەرى ءارى جوبانىڭ تۇراقتى جەتەكشىسى، مىنە، وسىمەن توعىزىنشى رەت جارقىن باعدارلاما دايىنداۋدا، تانىمال اۋەندەرگە اركەز جاڭا بوياۋلار قوسىپ، ونى جاستاردىڭ كەڭەستىك كلاسسيكتەردى تانيتىنتاي جانە جاقسى كورىپ كەتەتىندەي ەتىپ جاساعىسى كەلەدى. ستۋدەنتتىك جىلدار مەن فيلمدەردەگى مۋزىكاعا، ونىڭ كەيىپكەرلەردىڭ مىنەزىن قالاي جەتكىزەتىنىنە، فيلمنىڭ سيۋجەتى مەن ماعىناسىنا دەندەپ كوڭىل اۋدارا باستادىم. اتاقتى كومپوزيتورلاردىڭ فيلمدەرگە ءاندى قالاي جازاتىنى قىزىقتى بولاتىن. مىنە، سول كەزدە كينوكونتسەرت جاساۋ يدەياسى تۋدى، دەدى ءاليحان يدريسوۆ.بيىل سوليستەر، قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى ەرجان ءداۋىتوۆتىڭ جەتەكشىلىگىمەن كامەرالىق حور جانە استانا وپەرا وركەسترى موي لاسكوۆىي ي نەجنىي زۆەر، بەرەگيس اۆتوموبيليا، سۆوي سرەدي چۋجيح، چۋجوي سرەدي سۆويح، روزىگرىش، دارتانيان مەن ءۇش نويان سەكىلدى فيلمدەردەن شىعارمالاردى ورىندايدى. قىز جىبەك، تاقيالى پەرىشتە، توعىسقان تاعدىرلار سىندى وتاندىق فيلمدەردەن، سونداي اق برەمەن مۋزىكانتتارى جانە تاعى باسقا مۋلتفيلمدەردەن كومپوزيتسيالار كوپشىلىك ءۇشىن ۇلكەن توسىنسىي بولماق.ساحناعا 1 2اقپاندا ەكى كەش بويى قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى تالعات مۇسابايەۆ، ارداق سابىر، ۇلپان اۋباكىروۆا، ەلتاي مۇستانوۆ، ەرلان مەرەكەنوۆ، ءاليحان زەينوللا، رامزات بالاكيشييەۆ، راسۋل جارماعامبەتوۆ، ەرجان سايپوۆ، باحتيار وماروۆ شىعادى. رۋسلان بايمۋرزين دومبىرادا، دۋمان ورىنعالي ۇلى ترۋبادا جەكە ورىندايدى. |
ئۆزبېكىستان تۈركمەنىستان ئارقىلىق خىتايغا گاز ماڭدۇرىدۇخىتاي بىلەن ئۆزبېكىستان ئارىسىدا ئۆزبېك گازلىرىنى خىتايغا يەتكۈزۈش ھەققىدە كېلىشىملەر ئىمزالانغان ئىدى. يېقىندىن بۇيان ئۆزبېكىستان گازىنى قايسى يول بىلەن خۇتايغا يەتكۈزۈش ۋە قايسى لىنىيە بويىچە گاز تۇرۇبۇسى قۇرۇش مەسىلىسى تالاش تارتىش قىلىنغان بولۇپ، يېقىندا فەرغانە ئاگېنتلىقىنىڭ خەۋەر قىلىشىچە، ئۆزبېكىستان تۈركمەنىستان ئارقىلىق ئۆز گازلىرىنى خىتايغا يەتكۈزۈشنى قارار قىلغان.ئۆزبېكىستان تەرەپ ئۆزبېكىستان گاز مەبەلىرىدىن تۈركمەنىستاننى تۇتاشتۇرىدىغان تەبىئىي گاز تۇرۇبۇسى قۇرۇپ، تۈركمەنىستاننىڭ قازاقىستان ئارقىلىق توشۇيدىغان گاز تۇرۇبا لىنىيىسى بىلەن تۇتاشتۇرغاندىن كېيىن ئۆز گازىنى خىتايغا يەتكۈزۈشنى پىلان قىلغان ئىكەن.خىتاي بىلەن ئۆزبېكىستان ئارىسىدا تۈزۈلگەن كېلىشىم بويىچە، ئۆزبېكىستان خىتاي گاز تۇرۇبىسى ئارقىلىق ھەر يىلى 30 مىليارد كۇب مېتىر گازنى خىتايغا توشۇش پۈتۈشۈلگەن.ئۆزبېكىستان بىلەن ئۇيغۇر ئېلىنىڭ بىۋاسىتە چېگرىسى بولماسلىقى، ئۆزبېكىستان بىلەن خىتاينىڭ گاز تۇرۇبىسى ياتقۇزۇپ، گاز توشۇش پلانىغا تەسىر يەتكۈزگەن بولۇپ، تۈركمەنىستان ۋە ئۆزبېكىستانلار ئۆز گازلىرىنى قازاقىستان ئارقىلىق خىتايغا ماڭدۇرۇشقا مەجبۇر بولغان.خۇ جىنتاۋ تۈركمەنىستاننى زىيارەت قىلدىخىتاي، ئۇيغۇر ئېلىدىن باشلىنىدىغان گاز تۇرۇبا لىنىيىسىنىڭ يىللىق گاز يەتكۈزۈش مىقدارىنى يەنە ئاشۇرغان |
قۇم استىنداعى قالاشىقاتىراۋ ايماعىنداعى ەجەلگى قالالار دەگەندە الدىمەن سارايشىق ەسكە تۇسەدى. بىراق بۇل ولكەدە سارايشىقتان باسقا دا 13 شاھار بولعان. سونىڭ ءبىرى قورعانشا قالاسى. قىزىلقوعا اۋدانى قاراكول اۋىلىنىڭ ماڭىندا ورنالاسقان قالانىڭ نەگىزىن كىم، قاشان قالادى دەگەن ساۋالعا ءالى كۇنگە ناقتى جاۋاپ جوق.اڭىزعا سۇيەنسەك، اسانقايعى ەدىلدەن بەرى كوشكەندە بىرنەشە ءجۇز اداممەن بىرگە سول جەرگە ءۇي سالىپ، ون جىل وتىرعان. مۇرات موڭكە ۇلى ءۇش قيان تولعاۋىندا:اقتوبە مەن قورعانشا،اڭگىمە قۇرىپ كەتكەن جەر، دەپ جىرلايدى. مۇندا اسانقايعى بابامىز وتىرىپ كەتسە، وندا قالا عاسىردا سالىنعان بولادى. ال اقىن شىنياز شاناي ۇلى قورعانشانى سالدىرعان نۇرالى حان دەپ جىرعا قوسادى.حان بولعان ودان كەيىن نۇرالى ەدى،حان اۋىلىن سىرىم شاۋىپ توزدىرعاندا،اقىلدى الدار بيدەن سۇراپ ەدى.تۇرعىزىپ تايسويعاننان قورعانشانىون جىلداي مەكەن ەتكەن تۇراعى ەدى، دەگەن. بۇل جىردى نەگىز قىپ الساق، قالا عاسىردىڭ ەكىنشى جارتىسىنا تيەسىلى بولادى. اتىراۋ وبلىسى تاريحي مادەني مۇرانى قورعاۋ، قالپىنا كەلتىرۋ جانە پايدالانۋ جونىندەگى مەملەكەتتىك ينسپەكتسيا باسشىسىنىڭ ورىنباسارى فارحاد بايداۋلەتوۆ: قورعانشا قالاسىنا ارحەولوگ مارات قاسەنوۆ قازبا جۇمىستارىن جۇرگىزىپ، شاھاردىڭ عاسىرلاردا سالىنعانىن انىقتادى، دەيدى.تاريح عىلىمدارىنىڭ كانديداتى، ارحەولوگ مارات قاسەنوۆتىڭ ايتۋىنشا، قورعانشا تۋرالى جازبا دەرەكتەر ساقتالماعان. تەك ەل اۋزىنداعى جىرداستاندار مەن اڭىزداردا عانا ەجەلگى شاھاردىڭ اتى اتالادى. قالادا قاراۋىل مۇناراسى بولعان دەگەن دە اڭىز بار. قالا قۇرىلىسى مەن قورعانى شيكى كىرپىشتەن قالانعان. كولەمى مەن قورعاننىڭ بيىكتىگىنە قاراپ، ونىڭ قورعانىس قىزمەتىن اتقارعانىن اڭعارۋعا بولادى. جاۋگەرشىلىك كەزىندە وسى جەرگە الىسجاقىننان ادامدار كەلىپ تىعىلىپ، قامال ۇستىنە شىققان ساداقشىلار جاۋدى قامالعا جەتكىزبەي قىرىپ وتىرعان.وبلىستىق تاريحيمادەني مۇرانى قورعاۋ، قالپىنا كەلتىرۋ جانە پايدالانۋ جونىندەگى مەملەكەتتىك ينسپەكتسيا باسشىسىنىڭ ورىنباسارى فارحاد بايداۋلەتوۆ: قورعانشامەن قاتار ايتىلاتىن اقتوبە دەگەن دە قالا بار، دەيدى. ول قورعانشانىڭ سولتۇستىك شىعىسىندا 8 شاقىرىم قاشىقتىقتا ورنالاسقان. قۇم توبەلى بيىكتىك. بۇل توبەدەن قۇمىرا، شىنى سىنىقتارى، قۇلپىتاس تابىلدى. اقتوبە مەن قورعانشا قالاسىنىڭ ورنى انىقتالىپ، قازبا جۇمىستارى جۇرگىزىلدى. اكادەميك الكەي مارعۇلان مۇنداي قالالاردى جان قورعايتىن قامال دەپ اتاعان ەكەن. تاريحشىلار كىشى ءجۇزدىڭ ابىلقايىر، نۇرالى سەكىلدى باسقا دا حاندارى مەن بيلەۋشىلەرىنىڭ قالامەكەندەرى بولعانىن، ولار وسى وردالاردا تۇرىپ، بيلىك جۇرگىزگەندەرىن ايتادى. تالاي تاريحتى توپىراق استىنا جاسىرعان قورعانشا قالاسى تۋرالى ازىرگە بەلگىلى تۇستار وسى.اتىراۋ وڭىرىندەگى تاريحي مۇرالاردىڭ 4ەۋى رەسپۋبليكالىق، 313ءى جەرگىلىكتى قورعالۋ تىزىمىنە ەنگەن. ودان بولەك تاعى 775 نىسان الدىن الا ەسەپكە الۋ تىزىمىنە قوسىلدى. ءبىر اتاپ وتەرلىگى، سوڭعى بەس جىلدا جاڭادان 500گە جۋىق ەسكەرتكىش تابىلدى. بۇل ولكە تاريحىن تانىپءبىلۋ باعىتىندا جاسالىپ جاتقان جۇمىستاردىڭ ناتيجەلىلىگىن كورسەتەدى. |
04.08.2020 ئۇيغۇرچە04.08.2020 13.09.2020تۈركىيە ئاۋازى رادىيوسى: قاتاردا چىقىدىغان ئەلرايا ئەلقاتارىييا گېزىتى، لىۋان تاشقى ئىشلار مىنىستىرى ناسىف ھاتتىنىڭ خىزمىتىدىن ئىستېپا بەرگەنلىكىنى خەۋەر قىلدى.ئەرەب بىرلەشمە خەلىپىلىكىدە چىقىدىغان ئەل ئىمرات ئەل يائۇم گېزىتى، ئىراندا ھەر يەتتە مىنۇتتا بىر كىشىنىڭ ۋۇخەن ۋىرۇسى 19 سەۋەبىدىن جېنىدىن ئايرىلىۋاتقانلىقىنى خەۋەر قىلدى.گېرمانىيە ئاۋازى رادىيوسى ياۋروپا قورالياراغ سانائىتىدە ئامېرىكاغا بولغان تايىنىشچانلىقىنى ئازايتىۋاتقانلىقىنى خەۋەر قىلدى.گېرمانىيەنىڭ زېيىت ئونلاين تورى گېرمانىيەدە ۋۇخەن ۋىرۇسىنىڭ ئىككىنچى دولقۇنى ئەندىشەسىگە مۇناسىۋەتلىك مۇنازىرە داۋاملىشىۋاتقان بىر ۋاقىتتا، مەكتەپلەر ئېچىلغان مېكلېنبۇرگۋورپوممېرن ئىشتاتىغا دىققەتنىڭ مەركەزلەشكەنلىكىنى خەۋەر قىلدى.گېرمانىيەنىڭ شپىيگېل.دې تورى .،ئىسىرائىلىيە ئارمىيەسىنىڭ سۈرىيەنىڭ جەنۇبىنى بومباردىمان قىلغانلىقىنى خەۋەر قىلدى.ئىسپانىيەدە چىقىدىغان ئېل پائىس گېزىتى ، ئىسپانىيەنىڭ سابىق پادىشاھى 1خۇەن كارلوس نىڭ ئىسپانىيەدىن ئايرىلىدىغانلىقىنى خەۋەر قىلدى.ئارگېنتىنادا چىقىدىغان ئىنفوبىيە گېزىتى ، رۇسىيەنىڭ لاتىن ئامېرىكادىكى يەتتە دۆلەتكە ۋۇخەن ۋىرۇسىغا قارشى دورا بېرىدىغانلىقىنى ئېلان قىلدى.ۋېنېزۇئېلادا چىقىدىغان تېلېسۇر گېزىتى ، 2020يىلى ئىيۇن ئېيىدا چىلى ئىقتىسادىنىڭ 12 تۆۋەنلىگەنلىكىنى خەۋەر قىلدى.فىرانسىيەدە چىقىدىغان لې پارىسىيىن گېزىتى ، فىرانسىيە باش مىنستىرى ژان كاستېكس نىڭ كارانتىن تەدبىرلىرىنى قايتىدىن يولغا قويۇشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ئۈچۈن، پۇقرالارنى بەلگىلىمىلەرگە رىئايە قىلىشتىن باش تارتماسلىققا چاقىرغانلىقىنى خەۋەر قىلدى.24فرانس قانىلى، ۋۇخەن ۋىرۇسى سەۋەبىدىن فىرانسىيە ھاۋا يوللىرى شىركىتى ئۇچقۇچىلىرىنىڭ مائاشىنىڭ 2020يىلى ئاپرېل ئېيىدىن باشلاپ زور مىقداردا تۆۋەنلىگەنلىكىنى خەۋەر قىلدى.رۇسىيەدە چىقىدىغان ئىزۋېستىيا گېزىتى ، بېلارۇسىيە پىرېزىدېنتى ئالېكساندر لۇكاشېنكو نىڭ ئاساسىي قانۇن رېفېراندۇمى ئۆتكۈزۈشنى تەكلىپ قىلغانلىقىنى خەۋەر قىلدى.رۇسىيەنىڭ گازەتە.رۇ . تورى، كومپىيۇتېر خاككېرلىرىنىڭ رۇسىيەدە ئۆتكۈزۈلگەن ئېلېكترونلۇق سايلامدا سايلىغۇچىلارنىڭ خۇسۇسىي ئۇچۇرلىرىنى ساتىدىغانلىقىنى خەۋەر قىلدى.رۇسىيەنىڭ لېنتا.رۇ تورى .، موسكۋانىڭ جەنۇبىي قىبرىس رۇم ھاكىمىيىتى بىلەن ئۆزئارا باج ئالماسلىق كېلىشىمىدىن چىقىدىغانلىقىنى خەۋەر قىلدى.خەتكۈچ: ئېل پائىس , شپىيگېل |
شىزاڭ: سىجىنلاسونىڭ گۈزەل مەنزىرىسى ساياھەتچىلەرنى جەلپ قىلدىمۇھەررىر : خانقىز ئىمىر مەنبە: تىيانشان تورى 20200629 12:036ئاينىڭ 26كۈنى سۈرەتكە تارتىلغان سىجىنلاسو كۆلىنىڭ مەنزىرىسى.شىنخۇا تورى خەۋىرى: سىجىنلاسو كۆلى شىزاڭ لاسا شەھىرىنىڭ موجۇگۇڭكا ناھىيەسىگە جايلاشقان، تۆت ئەتراپى تاغلار بىلەن قورشالغان، كۆل يۈزى دېڭىز يۈزىدىن تەخمىنەن 4500 مېتىر ئېگىز. ھەر يىلى ئەتىياز، ياز پەسىللىرىدە، كۆل بويى تاغ گۈللىرى بىلەن قاپلىنىپ، يېشىللىققا پۈركىنىپ، نۇرغۇن ساياھەتچىنى جەلپ قىلىدۇ. شىنخۇا ئاگېنتلىقى مۇخبىرى سۈن فېي فوتوسىساياھەتچىلەر سىجىنلاسو كۆلى بويىدىكى گۈللۈكتە سەيلە قىلماقتا 6ئاينىڭ 26كۈنى تارتىلغان سۈرەت.بۇ 6ئاينىڭ 26كۈنى سۈرەتكە تارتىلغان سىجىنلاسو ئۇچقۇچىسىز ئايروپىلاندا تارتىلغان سۈرەت. |
شىڭعىس حاننىڭ بۇگىنگە جەتكەن وسيەتى ادىرنا ۇلتتىق پورتالىقۇردىمعا كەتكەن كەڭەس ەلىنىڭ وكىمەتى 20 ميلليوننان استام ادامنىڭ ءومىرىن قيعان ەڭ اۋىر سوعىستىڭ وتىن جاققان ادولف گيتلەردى ەمەس، شىڭعىس حاندى الەمنىڭ ەڭ زۇلىم قولباسشىسى دەپ تانىتۋعا قولىنان كەلگەنىن ىستەپ باققانى بەلگىلى. مۇنىڭ سەبەبى بىرنەشە عاسىر بويى رەسەيدى بودان ەتكەن شىڭعىس حاننان وزىنشە ءوش الۋ بولعان شىعار. ادامزات تاريحىنداعى ەڭ تانىمال تۇلعالاردىڭ ءبىرى شىڭعىس حان شىنىمەن جاۋىز بولدى ما، ياكي ءوز كەزىنىڭ جاعدايىنا بايلانىستى ارەكەت ىستەدى مە، ول جەكە ماقالانىڭ جۇگى.ءححى عاسىردا دا كوپشىلىكتىڭ كوڭىلىن وزىنە اۋدارتقان شىڭعىس حان ادامزات تاريحىنداعى ەڭ ۇلكەن مەملەكەتتى قۇرۋمەن قاتار، ەل باسقارۋ ىسىنە كوپتەگەن جاڭالىقتار ەنگىزدى. ونىڭ ايتقاندارى ءالى دە ءوز ماڭىزىن جويعان جوق. شىڭعىس حاننىڭ وسىنداي ءبىر وسيەتى بۇگىنگە جەتىپ وتىر.شىڭعىس حاننىڭ بۇل وسيەتى تۋرالى ايتپاستان بۇرىن الەم تاريحىنا ءبىراز شولۋ جاسالىق. ادامزات تاريحىندا العا ۇمتىلۋمەن قاتار نەبىر جامان ادەتتەردىڭ ناتيجەسىندە قايعىلى جاعدايعا سوقتىرعان وقيعالار جەتەرلىك. ءبىزدىڭ داۋىرىمىزگە دەيىنگى 530 جىلى پارسى پاتشاسى كيردى جەڭگەن ساق پاتشايىمى ءتوميريستىڭ جالعىز ۇلى سپارگاپيس ساربازدارىمەن بارلاۋدا ءجۇرىپ پارسىلاردىڭ ادەيى تاستاپ كەتكەن شارابىن ءىشىپ ماس بولىپ ۇيىقتاپ جاتقان جەرىندە قولعا تۇسكەن. ەسىن جيعاننان سوڭ كەشىرىلمەس قاتە جىبەرگەنىن ءتۇسىنىپ ءوزىنءوزى قانجارمەن جارىپ ولتىرۋگە ءماجبۇر بولعان. بۇل وقيعانى تاريح اتاسى اتانعان گەرودوت ءوزىنىڭ تاريح اتتى كىتابىندا جازعان.مۇسىلمان ەلدەرىندە ەسكەندىر زۇلقاينارىن دەگەن ەسىممەن بەلگىلى ماكەدوندىق الەكساندردىڭ اتىن كوپ ادام ۇلى قولباسشى رەتىندە بىلەدى. بىراق ءومىر بويى سوعىسۋمەن اتىن الەمگە جايعان ءامىرشىنىڭ ىشكىلىككە اۋەس بولعانىن، ءتىپتى ماراكاندا قازىرگى سامارقان قالاسىن باسىپ العان كەزدە ءبىر وتىرىستا ەسى كەتكەنشە ءىشىپ ماس بولعانى سونشالىق دوسى كليتتى ولتىرگەنىن كوپشىلىك بىلە بەرمەيدى.كورشى رەسەيدى ءبىر مىڭ جىل بۇرىن حريستيان ءدىنىن قابىلداتقانى ءۇشىن اۋليە سانالاتىن كنياز ۆلاديمير وسى ءدىندى قابىلداماس بۇرىن بۇل ءدىن شاراپ ىشۋگە رۇقسات ەتە مە، جوق پا دەگەن ماسەلەگە باسا نازار اۋدارعانى تۋرالى كەزىندە رەسەيدىڭ ءبىر تەلەارناسى مالىمدەدى. ىشىمدىككە قۇمارلىعى ءجۇرىپتۇرۋىنا، ءىسارەكەتىنە اسەر ەتكەن بولاشاق اۋليەنىڭ زۇلىمدىعىندا شەك بولماعان. بەلگىلى تاريحشى لەۆ گۋميلەۆ ۇلى دالا جانە بايىرعى رۋس اتتى تاريحي ەڭبەگىندە ءۆلاديميردىڭ حانشا روگنەدانى جۇرتتىڭ كوزىنشە زورلاپ، تۋعان باۋىرى ياروپولكتى كەلىسسوزگە الداپ شاقىرىپ ءولتىرىپ جىبەرگەنىن ناقتى جازعان.اتى الەمگە بەلگىلى قولباسشىلار قاتارىندا اتى اتالاتىن اقساق تەمىردىڭ جەڭىستەرىنىڭ قۇرمەتىنە ۇيىمداستىرلاتىن مەرەكەلەر بارىسىندا دا كولكوسىر شاراپ ىشىلەتىن بولعان. عاسىردىڭ سوڭى مەن عاسىردىڭ ءبىرىنشى جارتىسىندا ورتالىق ازيا، اۋعانستان، ءۇندىستان جانە يران جەرلەرىندە بولعان وقيعالاردى بايانداپ بابىرناما اتتى كىتاپ جازعان زاحريددين بابىر حيسار قالاسىنىڭ تۇرعىندارىنىڭ جانە حۇسراۋ شاھتىڭ بەكتەرى مەن نوكەرلەرىنىڭ ىشكىلىككە وتە بەرىلىپ كەتكەنى، ال ادامدى تەز ماس ەتەتىن ۋىتتى شاراپ بۇقارا قالاسىندا جاسالاتىنىن وسى ەڭبەگىندە بايانداعان.ەندى شىڭعىس حاننىڭ وسيەتىنە توقتالايىق. ول ءوز زاڭدارىن ءبىر جۇيەگە كەلتىرە جازدىرىپ، ونى جاسا دەپ اتاعان. بۇل زاڭدار تۋرالى حاننىڭ زامانداسى، پارسى تاريحشىسى راشيداددين 12471318 جاقسى جانە نىق جارعى دەگەن باعا بەرە وتىرىپ ءوزىنىڭ جىلناماسىندا شىڭعىس حاننىڭ اراقشاراپ تۋرالى ايتقانىن كەلتىرگەن.شىڭعىس حان بىلاي دەيدى: اراقشاراپ ىشكەن ادام ماس بولعان كەزىندە ەشتەڭە كورمەيتىن زاعيپقا اينالادى. ەگەر ونى بىرەۋ شاقىرسا قۇلاعى ەستىمەيتىن مەڭىرەۋ، سويلەي المايتىن مىلقاۋدىڭ كەيپىنە ەنەدى، ەگەر ونىمەن سويلەسسەڭ جاۋاپ بەرە المايدى. ماس بولعاندا ولەيىن دەپ جاتقان ادامعا ۇقساپ باسىنان قاتتى سوققى تيگەندەي ەشنارسە سەزبەيدى، ءتىپتى تىك وتىرعىسى كەلسە دە وتىرا المايدى.اراقشاراپقا قۇمار بيلىك يەسىنىڭ نيەتى اسقاق بولا المايدى، قولى ۇلى جەتىستىكتەرگە جەتە المايدى. ماسكۇنەم قولباسشى قاراماعىنداعى مىڭدىققا، جۇزدىككە، ءتىپتى وندىققا دا ءامىرىن جۇرگىزۋگە شاماسى كەلمەيدى. باستاعان ءىسىن اياعىنا جەتكىزە المايدى. شاراپ ىشۋگە بويىن الدىرعان قاتارداعى جاۋىنگەر وتە قاۋىپتى جاعدايعا ۇرىنىپ، ۇلكەن قايعىعا دۋشار بولادى.اراق پەن شاراپتىڭ اقىل مەن جاۋىنگەرلىك ايبىنعا بەرەتىن ەش پايداسى جوق، تەك جامانشىلىققا، ۇرىسكەرىسكە، بىرەۋدى ولتىرۋگە دەيىن اپارادى. ادامنىڭ قولىنداعى بارىنان ايىرادى، ابىرويىن توگەدى. وسىلايشا تىرلىگى دە ىستەرى دە ۇياتتى بولادى.قاتارداعى ادام ىشكىلىككە جاقىن بولعان جاعدايدا مىنگەن اتىن، الدىنداعى مالىن، بۇكىل دۇنيەمۇلكىن اراقشاراپ ىشۋگە جۇمساپ تاقىر كەدەيگە اينالادى. ماسكۇنەم قىزمەتشى ءومىرىن ۇزدىكسىز قينالىستار مەن ازاپ شەگۋمەن وتكىزەدى. اراقشاراپ ىشكىشتەردىڭ بەتى مەن جۇرەگىنە قارامايدى، جاقسىلاردى دا جامانداردى دا اقىماق ەتەدى. ىشىمدىك قولدى ەشتەڭە ىستەي المايتىنداي السىرەتەدى دە ادام ءوز كاسىبىمەن اينالىسا الماي قالادى اياقتى قاتتىلىعىنان ايىرىپ العا باستىرمايدى جۇرەك پەن اقىلدىڭ السىرەگەنىنەن ادام جۇيەلى تۇردە ويلاي المايدى بارلىق سەزىم جۇيەسىن، ويلاۋ قابىلەتىن ىسكە العىسىز ەتەدى.اراق ىشپەيتىن ادامنان جاقسى ەشكىم جوق. مۇنداي ادامدى قالاي سىيلاسا دا جاراسادى.الەم تاريحىندا زور مەملەكەت قۇرىپ، ءدىن بوستاندىعىنا قول سۇقپاعان، ومىرلىك تاجىريبەسى ءبىر مەملەكەت باسىنا جەتەرلىك شىڭعىس حاننىڭ بۇل وسيەتىمەن بۇگىنگى تاڭدا ءوزىن وركەنيەت مۇشەسىمىن دەگەن ءاربىر ازامات كەلىسەتىنى كۇمانسىز.وسىناۋ بۇلتارتپاس تىرشىلىك ەرەجەسىمەن كەلىسۋ بار دا ونى ىسكە اسىرۋ بار. بۇگىنگى جاعدايدا ءومىردى بەلشەسىنەن باسىپ ءسۇرۋ كەرەك دەگەن وي ۇرانعا اينالعانداي بولىپ تۇرعان كەزدە اراقشاراپ ءىشۋ ۇدەپ تۇر. ىشكىلىكتىڭ قۇربانى بولىپ جاتقان ادامداردىڭ اراسىندا جاسى دا كارىسى دە جەتكىلىكتى. ەندىگى جەردە بۇل كەلەڭسىزدىكتى اۋىزدىقتاۋ ءۇشىن اعا بۋىن وكىلدەرى جاۋاپكەرشىلىكتى ءوز موينىنا الۋى قاجەت. قازاقتا نە كوپ، جيىنتوي كوپ. وسى ءبىر قۋانىش كورىنىسى بولىپ تابىلاتىن اتا سالتتى كوپشىلىكتى ىشىمدىكتەن الاستاتۋ ماقساتىندا پايدالانۋ كەرەك. بۇل ءۇشىن توي ياكي باسقا ءىسشاراعا بايلانىستى جينالعان ءماسليحاتىندا داستارحان ءمازىرىن اڭگىمە ەتكەندە تويدى ءبىر عانا اۋلەتتىڭ ءىسشاراسى دەپ قاراماي، ونىڭ پايداسىمەن قاتار زيانى بولۋى مۇمكىن ەكەنىن ەسكە الا وتىرىپ اراقشاراپ، سىرانى قوناقتار الدىنا از مولشەرلە قويۋ جاعى كەلىسىلسە قۇباقۇپ بولار ەدى. اراقشاراپ داستارحانعا قويىلمايدى دەپ شەشىم قابىلدانسا تىپتەن جاقسى. ونداي تويدا قوناقتاردىڭ كوڭىلىن كوتەرۋ ءداستۇرىنىڭ مول جيىنتىعى جەتىپ ارتىلادى. قازاق حالقىنىڭ تاريحىنان حابارى بار ازاماتتار تويلاردىڭ حح عاسىرعا دەيىن اراقشاراپسىز وتكىزىلگەنىن جاقسى بىلەدى.بۇل ماسەلەنى شەشۋدىڭ تاعى ءبىر ۇشى ۇلتتىق سۋسىنداردى قىمىز، قىمىراندى ناسيحاتتاۋعا كەلىپ تىرەلەدى. قالاۋىن تاپسا قار جاۋادى دەگەن ءسوز بەكەر ايتىلماعان. قازاق حالقىن عاسىرلار بويى ساقتاپ كەلگەن سۋسىنداردى جىل ون ەكى اي دۇكەن سورەلەرىنەن تۇسپەيتىندەي ەتۋگە مۇمكىنشىلىك جاساۋ كەرەك. وتتىڭ جانۋ جۇيەسىن باسقارۋدى، قىناپسىز وقتى ويلاپ تاپقان قازاق عالىمدارى مەن ىسكەرلەرى بىرىكسە جانە بۇل ىسكە مەملەكەتتىك تەگىن جارنامالاۋ جانە باسقا دا قامقورلىق جاسالسا بۇل ويدىڭ ىسكە اسارى ءسوزسىز. وسىلايشا اراقشاراپپەن سىرانى ءىشۋدى كەمىتۋ ارقىلى كوپشىلىكتى اتا داستۇرلەرىمەن قاۋىشتىرۋمەن قاتار حالقىمىزدىڭ ءومىر جاسىنىڭ ۇزارۋىنا قول جەتكىزۋگە بولادى. اراقشاراپتى ىشكىلىك رەتىندە پايدالانۋدى مۇمكىنشىلىگىنشە ازايتىپ، سودان كەيىن ءتىپتى دوعارۋ باعىتىن ۇستاناتىن مەزگىل جەتتى. بۇل سالاۋاتتى ءومىر سالتىن ۇستانۋدىڭ بىردەنءبىر دۇرىس جولى. |
ئۇيغۇر رايوندىن كۆپلىگەن تۇتقۇنلار يۆتكەپ ئاپىرىلغان گەنسۇنىڭ جيۇچۈەن تۈرمىسى.زىمىستان تورىنىڭ 2فېۋرال كۈنىدىكى ئۇيغۇر رايونىدىن خىتاي ئۆلكىلىرىدىكى تۈرمىلەرگە يۆتكىگەن ئۇيغۇرلار ھەققىدىكى مەخسۇس خەۋىرىدە يەنە بىر قىسىم ئۇيغۇرلارنىڭ گەنسۇ ئۆلكىسىگە يۆتكەپ ئورۇنلاشتۇرۇلغانلىقى تىلغا ئېلىنغان ئىدى. مۇخبىرىمىزنىڭ بۇ ھەقتىكى ئېنىقلاشلىرى داۋامىدا مۇخبىرىمىزنىڭ تېلېفونىنى قوبۇل قىلغان گەنسۇ ئۆلكىلىك تۈرمە باشقۇرۇش ئىدارىسىنىڭ بىر خادىمى ئۇيغۇر رايونىدىن گەنسۇغا يۆتكەپ كېلىنگەن مەھبۇسلارنىڭ بەك كۆپ، بەك كۆپ ئىكەنلىكى ۋە ئۇلارنىڭ گەنسۇدىكى ھەممە تۈرمىلەردە بارلىقىنى ئاشكارىلىدى. بۇ خادىم يەنە ئۇيغۇر مەھبۇسلارنىڭ ھېچقانداق بىر كىشى بىلەن كۆرۈشتۈرۈلمەيدىغانلىقىنى ئەسكەرتتى.ھۆرمەتلىك رادىئو ئاڭلىغۇچىلار، ئۆتكەن يىلى سېنتەبىردە ئۈرۈمچى شەھەرلىك تۆمۈر يول ئىدارىسى بىر ئۇقتۇرۇش چىقىرىپ، خىتاي ئۆلكىلىرىگە قاتنايدىغان يولۇچىلار پويىزىنىڭ بىر ئايچە توختىتىلىدىغانلىقى ئۇقتۇرۇلغان. ئەمما بۇ توختاشنىڭ قانائەتلىنەرلىك بىر سەۋەبى كۆرسىتىلمىگەن. بۇ ئەھۋال جەمئىيەتتە لاگېردىكى ئۇيغۇر تۇتقۇنلارنىڭ زور تۈركۈمدە خىتاي ئۆلكىلىرىگە يۆتكىلىشى ھەققىدە پەرەز ۋە ئەندىشىلەرنى پەيدا قىلغان ئىدى. شۇ چاغدىكى ئېنىقلاشلىرىمىزدا يەنە خېيلوڭجياڭنىڭ تەيلەي تۈرمىسىگە بىر قىسىم ئۇيغۇرلارنىڭ يۆتكىلىپ بولغانلىقى دەلىللەنگەن ئىدى.زىمىستان تورىنىڭ خەۋەر قىلىشىچە، ئۇيغۇر رايوندىن ئىچكىرىگە يۆتكەلگەن بىر قىسىم تۇتقۇنلار شەنشىنىڭ سۈيجياگو تۈرمىسىدىن باشقا يەنە گەنسۇنىڭ جيۇچۈەن تۈرمىسىگىمۇ يۆتكەلگەن. خەۋەردە دېيىلىشىچە، بۇ يۆتكەش ئۆتكەن يىلىنىڭ 24ئاۋغۇست كۈنى ئېلىپ بېرىلغان.بىز بۇ ئۇچۇرنىڭ توغراخاتالىقىنى ئايدىڭلاشتۇرۇش ئۈچۈن گەنسۇ ئۆلكىلىك تۈرمە باشقۇرۇش ئىدارىسىگە تېلېفون قىلدۇق. نۆۋەتچى خادىم دەسلەپتە ھازىر چاغان مەزگىلى ئىكەنلىكىنى سەۋەب قىلىپ كۆرسىتىپ، سوئاللىرىمىزغا جاۋاب بېرىشتىن ئۆزىنى قاچۇردى.بەيدۇ ئۇچۇر ئامبىرىدىكى بىر ماتېرىيالدا كۆرسىتىلىشىچە، گەنسۇ ئۆلكىسىدە لەنجۇ تۈرمىسى، جيۇچۈەن تۈرمىسى ۋە بەييىن تۈرمىسى دېگەن ناملاردا 21 تۈرمە بار بولۇپ، بۇلار گەنسۇنىڭ مەركەز ۋە چەت ياقىلىرىدىكى 15 تىن ئارتۇق شەھەر ۋە ناھىيىسىگە جايلاشقان. شۇڭا بىز تېلېفونىمىزنى قوبۇل قىلغان خادىمدىن ئۇدۇللا بەييىن تۈرمىسىدە ئۇيغۇر رايونىدىن ئەكېلىنگەن مەھبۇسلارنىڭ باريوقلۇقىنى سورىدۇق. بۇ خادىم ئەلۋەتتە بار دەپ جاۋاب بەردى ۋە بەييىن تۈرمىسىگە بېرىپ ئالاقىدار خادىملار بىلەن كۆرۈشۈشىمىزنى تەۋسىيە قىلدى. بىز ئۇنىڭدىن گەنسۇغا يۆتكەلگەن ئۇيغۇرلارنىڭ سانى ھەققىدە مەلۇمات سورىغىنىمىزدا ئۇ ئۇيغۇر تۇتقۇنلارنىڭ گەنسۇدا بەك كۆپ، بەك كۆپ ئىكەنلىكىنى، گەنسۇدىكى ھەممە تۈرمىلەردە مەۋجۇتلۇقىنى ئاشكارىلىدى. بىز ئۇنىڭدىن تۇتقۇنلارنىڭ گەنسۇغا يۆتكەلگەن ۋاقتىنى سورىغىنىمىزدا ئۇلارنىڭ ئادەتتىكى ئىجتىمائىي جىنايەتچىلەردىن ئەمەسلىكى، ئۇلار ھەققىدىكى ئۇچۇرلارنىڭ دۆلەت مەخپىيەتلىكى قاتارىدا سىر تۇتۇلىدىغانلىقىنى تىلغا ئالدى. بىز ئۇنىڭدىن يۆتكەلگەنلەر ئارىسىدا ئايال تۇتقۇنلارنىڭ باريوقلۇقىنى سورىدۇق. ئۇ بار ئىكەنلىكىنى چەتكە قاقماسلىق بىلەن بىرلىكتە ئۇيغۇر مەھبۇسلار ھەققىدە مۇنداق تەپسىلىي مەلۇمات بېرەلمەيدىغانلىقىنى ئېيتتى.ئۇنىڭ ئەسكەرتىشىچە، ئۇيغۇر رايوندىن يۆتكەپ كېلىنگەن مەھبۇسلار ئادەتتىكى ئىجتىمائىي جىنايەتچىلەر ئەمەس بولۇپ، ئۇلار ئالاھىدە باشقۇرۇلىدىكەن. ئۇلارنىڭ ھېچقانداق بىر كىشى بىلەن كۆرۈشۈشىگە رۇخسەت قىلىنمايدىكەن. ئۇلار ھەققىدىكى مەلۇماتلار سىر تۇتۇلىدىكەن. ئۇيغۇر مەھبۇسلارنىڭ ئەھۋالىنى تەپسىلىي بىلىدىغان كىشىنىڭ ئاز ئىكەنلىكىنى ئەسكەرتكەن بۇ خادىم ئۆزىنىڭ بۇ ھەقتە مەلۇمات بېرىش ھوقۇقىنىڭمۇ چەكلىك ئىكەنلىكىنى قايتاقايتا تەكىتلىدى. بىز ئۇنىڭدىن ئۇيغۇر رايونىدىن ئەكېلىنگەن مەھبۇسلار ئارىسىدا قازاق ۋە قىرغىز تۇتقۇنلارنىڭ باريوقلۇقىنى سورىدۇق. ئالاقىدار خادىم گەنسۇغا ئۇيغۇر رايونىدىن يۆتكەلگەنلەرنىڭ تەپسىلىي ئەھۋالىنى بىلىش ئۈچۈن چاغاندىن كېيىن تېلېفون قىلىشىمىز كېرەكلىكىنى، شۇ چاغدا ئۇ بىزنى بۇ جەھەتتە تەپسىلىي مەلۇماتلىق كىشى بىلەن ئۇچراشتۇرىدىغانلىقىنى ئېيتتى. ئەمما ئۇ سۆز ئارىسىدا بۇ تېمىدا ھەرقانداق بىر كىشىنىڭ ئېنىق ۋە تەپسىلىي مەلۇمات بېرەلمەيدىغانلىقىنى ئەسكەرتتى.ھۆرمەتلىك رادىئو ئاڭلىغۇچىلار، زىمىستان تورىنىڭ ئۇيغۇر رايونىدىن گەنسۇغا يۆتكەلگەن مەھبۇسلار ھەققىدىكى خەۋىرىدە تەسۋىرلىنىشىچە، ئۆتكەن يىلى 22ۋە 23 ئاۋغۇست كۈنلىرى جيۇچۈەن پويىز ئىستانسىسى بىلەن جيۇچۈەن تۈرمىسى ئارىسىدىكى يوللار قامال قىلىنغان. چوڭ يوللارنىڭ ئوتتۇرىغا ئىككى قۇر ئالىبالداق تاياقلار قويۇلۇپ، مەخسۇس مەھبۇس سولانغان ماشىنىلار ماڭىدىغان كارىدور پاسىل بەرپا قىلىنغان ئىكەن. بۇ ئىككى كۈندە پۇقراچە كىيىنگەن ساقچىلار مەزكۇر يول ياقىلىرىدىكى دۇكانلارنى تاقاتقۇزۇپ مەخسۇس مەھبۇس يۆتكەش مەشىقى ئېلىپ بارغان. 24 ئاۋغۇست كۈنى مەھبۇسلار 3040 چە ئاپتوبۇس بىلەن پويىز ئىستانسىدىن جيۇچۈەن تۈرمىسىگە رەسمىي يۆتكەلگەن. بۇ چاغدا يوللار توسۇلۇپ، ئادەملەر ئۇزاقلاشتۇرۇلغان. پۈتۈن دۇكاندارلار ئىشىكدېرىزىلىرىنى تاقاش ۋە سىرتقا قارىماسلىققا بۇيرۇلغان. |
قوسىننان قايتسا دا العان بەتىنەن قايتپاي حالىقتىڭ جاقسى شيپاگەرى بولدى حالىق تۇرمىسى باش بەت تارباعاتاي اقپارات تورابى 3.2قوسىننان قايتسا دا العان بەتىنەن قايتپاي حالىقتىڭ جاقسى شيپاگەرى بولدىجولدانعان ۋاقىتى : 201959 17:32:24 ايماقتىق ەڭبەك وزاتى پىڭ ميڭشىڭ جايلىپىڭ ميڭشىڭ حۋاباۋ حالىقارالىق ەڭبەككۇش بازارىندا اقىسىز ەمدەۋ قىزمەتىن ورىستەتتى.ءتىلشىمىز داي جياۋمەي حابارلايدى.شيپاگەر مەنىڭ قان قىسىمىمدى ولشەپ بەرىڭىزشى! مەنىڭ ناۋقاسىمدى تەكسەرىپ بەرىڭىزشى! ابايلاڭىزدار، اسىقپاڭىزدار، ءبىربىردەن كەلىڭىزدەر ... 5ايدىڭ 2كۇنى شاۋەشەك قالاسىنىڭ حۋاباۋ حالىقارالىق ەڭبەككۇش بازارىندا ءبىر توپ ادام پىڭ ميڭشىڭدى قاۋمالاپ قان قىسىمىن ولشەتىپ، ناۋقاسىن كورسەتۋگە اسىعۋدا. پىڭ ميڭشىڭ كوپتەگەن شاۋەشەكتىكتەر جونىنەن،اسىرەسە، قارتتار مەن ورتا جاستاعىلار جونىنەن بەيتانىس بولماسا كەرەك. ونىڭ اتاتاعى شيپاگەرلىك ونەرىمەن عانا ەمەس، شىنايى سۇيىسپەنشىلىگىمەن دە ايگىلى بولعان. جۋىقتا مەملەكەتتىك اسكەري قوسىننان شەگىنگەن تاڭداۋلى اسكەر، اۆتونوميالى رايوندىق تاڭداۋلى كوممۋنيستىك پارتيا مۇشەسى، ايماقتىق ەڭبەك وزاتى، جەكە شيپاگەر پىڭ ميڭشىڭمەن سۇحباتتاستىق.اكەسىنىڭ ىقپالىمەن شيپاگەرلىك جولىنا ءتۇسۋپىڭ ميڭشىڭنىڭ جۇڭگوشاباتىسشا ەمدەۋ ەمحاناسى شاۋەشەك قالاسى مادەنيەت جولىنداعى ءبىر تىپتىنىش شاعىن كوشەگە ورنالاسقان. ەمدەۋ بولمەسىنە كىرە قالعانىڭىزدا پارتيا مۇشەلەرىنىڭ ۇلگى كورسەتۋ قىزمەت ورنى دەگەن تاقتايشا بىردەن كوزىڭىزگە تۇسەدى، قابىرعاعا اۆتونوميالى رايوندىق، ايماقتىق، قالالىق شۇعىلالى جۇلدىز سيلىعى ىلىنگەن، ال ونىڭ قاسىنداعى ءتۇرلى داڭق كۋالىگى 30 دان اسادى.بيىل 68 جاسقا كەلگەن پىڭ ميڭشىڭ شانشي ولكەسىندەگى ءبىر جۇڭگوشا شيپاگەر مامانىنىڭ وتباسىندا دۇنيەگە كەلگەن. بالالىق شاعىندا وتباسىندا جان سانى كوپ بولعاندىقتان، تۇرمىستان تارىعىپ، باستاۋىش مەكتەپتى تاۋىسقان سوڭ جوعارىلاپ وقي الماعان. اكەسىنىڭ ىقپالىندا پىڭ ميڭشىڭ جۇڭگوشا شيپاگەرلىگىنە قىزىعادى. مادەنيەت ورەسى تومەن بولعانىمەن، ول ۇيرەنۋگە ىنتالى، جاپاماشاقاتقا ءتوزىمدى بولدى. ەڭبەك ىستەۋدەن تىس اكەسىنە ەرىپ، جۇڭگوشا شيپاگەرلىكتى ۇيرەنەدى ءارى قىستاقتاعى جالاڭاياق شيپاگەرلەر كۋرسىنا قاتىناسادى.پىڭ ميڭشىڭ: مەنىڭ مادەنيەت ورەم تومەن، ءبىر تولىمدى شيپاگەر بولۋ ءۇشىن، جاي ادامنان ارتىق قۇلشىنىس جاساۋىمدى قاجەت ەتەدى. باستاناياق باسقاعا قىزىعىپ كورمەدىم، ۋاقىتىم شىقسا بولدى، مەديتسيناعا قاتىستى كىتاپتاردى وقيمىن، تانىماعان ارىپتەردى كورسەم بولدى سوزدىك اقتارامىن، قازىرگە دەيىن بىرنەشە سوزدىكتى توزدىرىپ بولدىم. بۇل تالاي جىلدان بەرى جالعاسىپ، ادەتىمە اينالىپ قالدى دەدى.1969جىلى 18 جاستاعى پىڭ ميڭشىڭ اسكەرلىككە قابىلدانىپ، تارباعاتاي بولىمشە اسكەري رايونىندا اسكەري مىندەت وتەپ، 1996جىلى قوسىننان شەگىندى.العاش قوسىنعا بارعان جىلدارى مەملەكەتتە قيىنشىلىق جاعدايداعى مەزگىل ەدى، پىڭ ميڭشىڭ وزىندىك ابزالدىلىعىن ساۋلەلەندىرىپ، شيپاگەرلەرگە مىندەتتى تۇردە كومەكتەسىپ، جاۋىنگەرلەردىڭ اۋرۋىن تەكسەرىپ ەمدەيدى. 1972جىلى اسكەري رايون جۇڭگوشا ءدارىدارمەك شاعىن زاۆودىن قۇردى، ول جاۋىنگەرلەردى باستاپ بارلىق تاۋىنا بارىپ، جۇڭگوشا شيپاگەرلىگىنە قاجەتتى ءدارى شوپتەردى جينادى.قارا استىق جەپ،قار سۋىن ءىشىپ، دالادا تاماقتانىپ،تۇزدە تۇنەپ، ءبىر ايدان ارتىق ۋاقىتتا 50 توننادان ارتىق جۇڭگوشا شيپاگەرلىگىنە قاجەتتى ءدارى شوپتەردى جيناپ،مەملەكەتكە قارجى ۇنەمدەپ بەرۋمەن بىرگە، اسكەري قوسىندا شيپاگەر جەتىسپەۋ، ءدارىدارمەك كەمشىل بولۋ ماسەلەسىن شەشىمدەدى.27 جىلدىق اسكەري تۇرمىستا پىڭ ميڭشىڭ بار ىقىلاسىمەن ۇيرەندى، قوسىنعا بارا سالىپ كوپ وتپەي پارتياعا مۇشە بولدى. كىتاپ وقىپ، ۇيرەنەتىن ادەتىن باستاناياق تاستامادى.1978جىلى ءوزىنىڭ قاجىماي تالماي ۇيرەنۋىندە ءۇرىمجى اسكەري رايونىنىڭ اسكەري شيپاگەرلىگى مەكتەبىنە ەمتيحان بەرىپ قابىلداندى. وقۋ بىتىركەننەن كەيىن، تارباعاتاي بولىمشە اسكەري رايونى شيپاحاناسىنىڭ امبەباپ ءبولىمىنىڭ شيپاگەرىنە اينالدى.ەمدەۋ قىزمەتىمەن شۇعىلدانعاننان بەرى پىڭ ميڭشىڭ ءبىر تاڭداۋلى كوممۋنيستىك پارتيا مۇشەسىنىڭ جاۋاپكەرشىلىگىن وتەپ، ەمدەۋدەنساۋلىق ساقتاۋعا قىزمەت وتەۋ قىزمەتىنىڭ ءبىرىنشى شەبىندە تاباندىلىقپەن قىزمەت ىستەپ، سانساناقسىز ناۋقاس پەن وتباسىن اۋرۋ ازابىنان قۇتىلدىرىپ، ءار ۇلت بۇقاراسىنىڭ اۋرۋىن اقىسىز كورۋ قيمىلىن ورىستەتىپ، داڭققا يە بولدى ءارى قوعامنىڭ قۇرمەتىنە بولەندى.ناۋقاستاردىڭ قامىن جەپ، مەيىر باعىشتادىاسكەردەن قايتقاننان كەيىن ىزگى نيەتتى جۇڭگوشا ەمدەۋدىڭ مايتالمانى پىڭ ميڭشىڭ ۋاقىتىن بوسقا وتكىزگىسى كەلمەدى.ۇيدە ۋاقىتتى بوسقا وتكىزبەۋىم كەرەك، ويتپەگەندە پارتيا مەن مەملەكەتتىڭ بەرگەن تاربيەسىن اقتاي الماعان بولامىن دەيدى پىڭ ميڭشىڭ.حالىق ءۇشىن قىزمەت وتەۋ پوزيتسياسىن ۇستانعان پىڭ ميڭشىڭ اسكەري قوسىننان شەگىنگەننەن كەيىن تۋىستۋعان، دوسجاراندارىنان قارىز اقشا الىپ ەمحانا اشادى. ەمحانا ءبىر اۋىزدى شاعىن ءۇي بولعانىمەن،پىڭ ميڭشىڭنىڭ ساۋداسى كۇسەت بولادى. بۇلاردىڭ بارلىعى ونىڭ باۋىرمالدىعىنان كەلگەن.شيپاگەرلىكپەن اينالىسقان 50 جىلدان بەرى پىڭ ميڭشىڭ شيپاگەرلىك ءمورالىن ساقتاپ، ناۋقاستارعا تەڭ مامىلەدە قاراپ، بارىنە بىردەي مامىلە جاساپ، ناۋقاستاردى جاقىنىنا بالايدى. ول ءار جىلى تەگىن ەمدەۋدى تاباندىلىقپەن جالعاستىرىپ كەلەدى، شاۋەشەك قالاسىنداعى ءارقايسى الەۋمەتتىك اۋماق، ءمالى، قارتتار كۇتىمحاناسى، اسكەري ءبولىم سياقتى جەرلەردەن ونى كەزدەستىرۋگە بولادى.جوسپار بويىنشا بيىل 5ايدىڭ 1كۇنىنەن 2كۇنىنە دەيىن پىڭ ميڭشىڭ كاسىبىن توقتاتىپ، تەگىن ەمدەۋ قىزمەتىن ورىستەتەدى، الايدا تەگىن ەمدەۋىن دەرەۋ توقتاتۋعا مۇمكىندىك بولمادى. سول كۇنى ەمحاناعا كەلگەنىمىزدە ول ەسىگىنە دەمالىس ۋاقىتى جازىلعان ۆيۋەسكانى اسىپ قويسادا ەسىك قاعىپ ەمدەلۋگە كەلگەن ادامداردىڭ اياعى ۇزىلمەگەندىگىن كوردىك.پىڭ شيپاگەر قان قىسىمىمدى ولشەپ بەرىڭىزشى،بۇگىن جايسىزدانىپ تۇرمىن.پىڭ شيپاگەر قانداعى قانت قۇرامىن ولشەپ بەرىڭىزشى.ەمدەلۋگە كەلگەندەردىڭ باسىم كوپ ساندىسى 7080 جاستارداعى قارتتار.پىڭ ميڭشىڭ: ءار كۇنى ەمحاناما كەلەتىن ناۋقاستار وتە كوپ، الايدا اقشا جۇمساپ ەمدەلەتىن ادامدار كوپ ەمەس. ويتكەنى مەنىڭ ەمحاناما كەلەتىندەر نەگىزىنەن قارتتار، قارتتاردىڭ دەنەسىندە ازدىكوپتى سوزىلمالى اۋرۋلار بولادى. ونى تۇبەگەيلى ساقايتۋ مۇمكىن ەمەس، سوندىقتان مەن باستىسى ولارعا تەگىن پسيحولوگيالىق جاقتان ءجون سىلتەپ، ۇيلەسىمدى دە اقاۋسىز ازىقتانۋ جوباسىن جاساپ بەرەمىن. ال كەيبىر ناۋقاستاردىڭ ەكونوميكالىق قيىنشىلىعى بولعاندىقتان مەن ولارعا كۇيىمنىڭ كەلىسىنشە كومەكتەسەمىن دەدى.شاعانتوعاي اۋدانىنىڭ تۇرعىنى قاليبەك كۇنى بۇگىنگە دەيىن تۇڭعىش رەت ەمدەلۋگە كەلگەن جاعدايىن ەسىنەن شىعارمايدى. ول بىرنەشە جىلدىڭ الدىنداعى قىس مەزگىلىنىڭ كەشقۇرىم كەزى ەدى. پىڭ ميڭشىڭ قىزمەتتەن تۇسەتىن ۋاقىتى بولسادا ونىڭ ناۋقاسىن تەكسەرىپ بەرگەن. ول قينالعان بەينەدە پىڭ ميڭشىڭعا: پىڭ شيپاگەر مەندە كوپ اقشا جوق، كەلەسى جولى كەلگەندە بەرسەم بولا ما؟ دەيدى. قاشان اقشاڭ بولعاندا بەرسەڭدە بولادى دەيدى دەرەۋ.مەن وسى ارادا ءبىر كەش جاتسام بولا ما؟.جارايدى، تەك مىنا جەردىڭ ناشار ورتاسىن كوڭىلىڭە الماساڭ بولدى.قاليبەك: پىڭ شيپاگەر سياقتى جاقسى ادام كورمەگەم. تۇڭعىش رەت كەلىپ اۋرۋ تەكسەرتكەنىمدە اقى المادى. سول كۇنى كەشتە پىڭ شيپاگەر ماعان تاماق جاساپ بەردى. وسى بىرنەشە جىلدا مەنىڭ وتباسىمداعىلاردىڭ بارلىعى پىڭ شيپاگەرگە تەكسەرىلەدى. پىڭ شيپاگەر وتباسىمدا قيىنشىلىق بارلىعىن بىلەدى. ادەتتە ازداپ ءدارى اقى الادى. مەن وعان ەرەكشە العىس ايتامىن دەيدى.مۇنداي جاعدايلار كوپ بولعاندىقتان پىڭ شيپاگەردىڭ ەسىندە دە قالماعان.تولىقسىز ساناققا قاراعاندا،ەمحانا اشىلعان 20 نەشە جىلدىڭ ىشىندە پىڭ ميڭشىڭ 18200 رەتتەن ادام استام دەنساۋلىق جونىندە اقىلكەڭەس بەرۋى قيىنشىلىعى بار ناۋقاستاردىڭ 47 مىڭ 300 يۋاننان استام ءدارىدارمەك اقىسىن ءوز جانىنان تولەي تۇرعان. بۇل ەمحانا جانە 10 نان استام مەديتسينا كاسىبىن وقىعان جاستاردىڭ جۇمىستانۋ ماسەلەسىن شەشىمدەگەن.شەكسىز جاردەم، قالتقىسىز سۇيىسپەنشىلىكقوسىننان قايتار الدىندا پىڭ ميڭشىڭ باستاناقىر تارباعاتاي بولىمشە اسكەري رايون شيپاحاناسىندا قىزمەت ىستەيدى. سول كەزدە ناۋقاس كوپ بولعاندىقتان شيپاحانا جەرلىك ورىنعا اشىق ۇستالاتىن، ۇستەمە جۇمىس ىستەۋ قالىپتى جاعداي ەدى. كۇندەلىكتى دايىندىق جۇمىستان تىس، پىڭ ميڭشىڭ ۇدايى كومەكتەسەتىن جەرلەرگە بارىپ ەمدەۋ جۇرگىزەدى.پىڭ ميڭشىڭ ۇنەمى مەن ءبىر اسكەرمىن، وتان مەنى قاجەت ەتكەندە،مەن ءبارىن قيامىن، بۇل مەنىڭ ومىرلىك ۇستانىمىم دەيدى.ول وڭ كوزىن نۇسقاپ تىلشىگە: قاراشى مەنىڭ وڭ كوزىم سول كوزىمە ۇقسامايتىن شىعار، مەنىڭ وڭ جاق كوزىمنىڭ كورۋ قۋاتى نە بارى 0.03 عانا، بۇل وتكەن عاسىردىڭ 70جىلدارىنىڭ سوڭىنداعى ءبىر رەتكى ءورت ءوشىرۋ بارىسىندا قالعان زارداپ ەدى دەدى.ىلەشالا پىڭ ميڭشىڭ سول جىلداعى كورىنىستى ايتا جونەلدى.ماحوركا زاۆودىنا ءورت كەتتىمەن دە بارامىن....پىڭ ميڭشىڭ: سول تۇستا، جاپالى مىندەت بولا قالسا، جاۋىنگەرلەر ءوز ەركىمەن تىزىمدەلەتىن، وزىمشىلدىك بولمايتىن، تەك قالتقىسىز ءوزىن ارناۋ يدەياسى بولاتىن، مەن دە تىزىمدەلدىم دەيدى.قۇتقارۋ ناق مايدانىنا كەلگەندە وت جالىنى جوعارى كوتەرىلىپ، تارىستۇرىس ەتكەن جارىلىس داۋىسى جاڭعىرىپ، وت ۇشقىنى شار تاراپقا شاشىراپ جاتتى.ول كەزدە قۇبىر سۋى بولماعاندىقتان ءبىز كاتەلمەن،تەگەنەمەن تاياۋ ماڭايداعى توعاننان سۋ تاسىپ ءورتتى وشىرۋدەمىز، سۋ تاسىپ، سۋ شاشىپ جاتىرمىز، وت ۇشقىنى بىزگە لاپ قويادى،كەيبىر جاۋىنگەرلەردىڭ قاسى، شاشى وت ۇشقىنىنا كۇيىپ كەتتى. كەنەتتەن وت ۇشقىنى مەنىڭ وڭ كوزىمە شاشىراپ، سول ساتتە وڭ كوزىم اۋىرعاندا ەشتەڭەنى كورمەي قالدىم. كەيىن ەمدەۋ بارىسىندا سوڭعى زارداپ قالدى دەدى پىڭ ميڭشىڭ.2008جىلعى ۋىنچۋان جەر سىلكىنىسى بۇكىل ەل حالىقىنىڭ جانە پىڭ ميڭشىڭنىڭ كوڭىل تۇكپىرىنەن وشپەيتىن قاسىرەتتى ەستەمە قالتىردى.جەر سىلكىنىسى تۋىلعان كۇنى پىڭ ميڭشىڭ تەلەۆيزوردان وسى جاعدايدى كورىپ، ناق مايدانداعى كورىنىس ونى قاتتى ابىرجىتادى، ول جالماجان پارتيا ياچەيكاسىنا 512 يۋان ەرەكشە پارتيا جارناسىن تاپسىرادى.سول كۇنى ول ءتۇن بويى كوز ىلمەي، تاڭ اتىسىمەن ءوزىن ارناپ بارۋ بەكىمىنە كەلەدى، وتباسىنداعىلارعا يدەيالىق قىزمەت ىستەگەننەن كەيىن ول ءوزى جيناعان 20 مىڭ يۋاننان استام اقشا مەن قۇنى 2 مىڭ يۋاننان استام ءدارىدارمەك جانە ەمدەۋ جابدىقتارىن الىپ، اپاتقا ۇشىراعان رايونداعى حالىق بۇقاراسىنا دەگەن شىن جۇرەكپەن اپات رايونىنا بارۋ ساپارىنا اتتانادى.جاۋىنگەر ساپتاسى فۋ يىنحۋدىڭ ەسىنەن سول جىلداعى پىڭ ميڭشىڭنىڭ ۋىنچۋانداعى جەر سىلكىنىسى تۋىلعان اپات رايونىنا بارۋ الدىنداعى كورىنىسى كۇنى بۇگىنگە دەيىن كەتپەيدى. ول: جەر سىلكىنىسى اپاتى تۋىلعان ەكىنشى كۇنى، پىڭ ميڭشىڭ تاڭەرتەڭ ەرتە ونى ىزدەپ، ءۇيىنىڭ شارۋالارىن جانە ارتقى جۇمىستارىن تاپسىرىپ ول ءوز ءومىرىن ارناۋ پوزيتسياسىمەن اپات رايونىنا جول الدى دەدى فۋ يىڭحۋ.سول كەزدە، ونىڭ وتباسىنا دەگەن قيماستىعىن جانارىنان سەزىندىم ءارى تۇسىنە المادىم، ءبىراق كوپ جىلداردان بەرگى وعان دەگەن تۇسىنىگىمە نەگىزدەلگەندە ول وسىنداي اقىبوداۋ تىلەمەيتىن ءتىرى لەي فىڭ ەدى، ونىڭ ۇستىنە، وسىدان كەيىن ءار جىلى 5 ايدىڭ 12كۇنى پارتيا ياچەيكاسىنا 512 يۋان ەرەكشە پارتيا جارناسىن تاپسىرىپ، جەر سىلكىنىسى تۋىلعان كەزدەگى قازا بولعان حالىق بۇقاراسىنا ازا تۇتادى دەدى فۋ يىڭحۋ تىلشىگە.32 كۇن بويى كۇندى تۇنگە جالعاپ، پىڭ ميڭشىڭ قالدىق سىلكىنىستىڭ حاتەرىمەن ساناسپاي،جەر سىلكىنىسى اپاتى تۋىلعان رايونداعى حالىق بۇقاراسى، اپاتتان اراشالاۋ اترەتى مۇشەلەرى سياقتى 3600 دەن ارتىق ادامعا ەمدەۋ جۇرگىزدى. سونىمەن ءبىر ۋاقىتتا ءوڭىردى ديزينفەكسيالاۋ، زاتتاردى تازالاۋ، كوڭىل كۇيدى ورنىقتىرۋ، جۇقپالى اۋرۋلاردان ساقتانۋ ۇگىتى سياقتى كوپتەگەن مىندەتتەردى كورنەكتى تۇردە ورىندادى.1997جىلدان بەرى قاراي پىڭ ميڭشىڭ ءار جىلى اۆتونوميالى رايون، ايماق، قالا جاعىنان تاڭداۋلى كوممۋنيستىك پارتيا مۇشەسى، وركەنيەتتى، سەنىمدى جەكە كاسىپكەر بولىپ سيلانسا؛ 2008جىلى اۆتونوميالى رايون جاعىنان جەر سىلكىنىسىنە قارسى اتتانىپ، اپاتتان قۇتقارۋداعى تاڭداۋلى كوممۋنيستىك پارتيا مۇشەسى بولىپ ماراپاتتالادى؛ 2009جىلى مەملەكەتتىك حالىق ىستەر مينيسترلىگى جاعىنان مەملەكەتتىك اسكەري قوسىننان شەگىنگەن تاڭداۋلى اسكەر بولىپ ماراپاتتالىپ ءارى حۋ جينتاۋ، ۋىن جياباۋ سياقتى پارتيا مەن مەملەكەت باسشىلارىنىڭ ىقىلاستى قابىلداۋىندا بولادى.وسىدان سوڭ پىڭ ميڭشىڭ ءوزىنىڭ تالعامىن ءتىپتى دە بەكەمدەپ، مەيىرىمدىلىك پەن ءىس جۇزىندىك ارەكەتى ارقىلى ءوزىنىڭ شيپاگەرلىك ارمانىن، جۇڭگو ارمانىن جازدى. |
سەيسەنبى، 18 قاڭتار، 2022استانا اقشامى 28 قازان، 2021استانادا ەركىن كۇرەستەن رەسپۋبليكالىق تۋرنيرگە 600گە جۋىق سپورتشى قاتىستى.جاقسىلىق ۇشكەمپىروۆ اتىنداعى جەكپەجەك سارايىندا جاقسىلىق ۇشكەمپىروۆتى ەسكە الۋعا ارنالعان جاسوسپىرىمدەر اراسىنداعى ەركىن كۇرەستەن رەسپۋبليكالىق تۋرنير ءوتتى. ەكى كۇن بويى 6 جاستان 13 جاسقا دەيىنگى جاس بالۋاندار بوز كىلەمدە چەمپيون اتاعىنا كۇرەستى. جارىس جاسوسپىرىمدەر اراسىندا 25 سالماق دارەجەسىندە ءوتتى.ءتۋرنيردىڭ اشىلۋ سالتاناتىنا نۇرسۇلتان قالاسى دەنە شىنىقتىرۋ جانە سپورت باسقارماسىنىڭ باسشىسى سامات ەرعاليەۆ، ج.ۇشكەمپىروۆ اتىنداعى جەكپەجەك سارايىنىڭ ديرەكتورى جاندوس ۇشكەمپىروۆ، وليمپيادا ويىندارىنىڭ ەكى دۇركىن كۇمىس جۇلدەگەرى گيۋزەل مانيۋروۆا، ەركىن كۇرەستەن ۇلتتىق قۇرامانىڭ باس باپكەرى اسەت سەرىكباەۆ، ەركىن كۇرەستەن الەم چەمپيوناتىنىڭ كۇمىس جۇلدەگەرى نۇرلان بەكجانوۆ قاتىسىپ، بولاشاق چەمپيوندارعا ساتتىلىك تىلەدى.مۇنداي تۋرنير بيىل العاش رەت وتكىزىلدى. جالپىكوماندالىق ەسەپتە سەگىز التىن مەدالمەن اقمولا وبلىسىنىڭ جاستارى 1ورىنعا يە بولدى. 2ورىن الماتى وبلىسىندا، ونىڭ قورجىنىندا 7 التىن مەدال بار. ۇزدىك ۇشتىكتى جامبىل وبلىسىنىڭ سپورتشىلارى 6 التىن مەدالمەن اياقتادى. جارىستىڭ جەڭىمپازدارى مەن جۇلدەگەرلەرى كۋبوكپەن، مەدالمەن جانە العىس حاتپەن ماراپاتتالدى. رەسپۋبليكالىق ءتۋرنيردى قالالىق دەنە شىنىقتىرۋ جانە سپورت باسقارماسى مەن كلۋبى ۇيىمداستىردى.سپورت نىساندارىن ارالادىاكىمشىلىك ءىس قوزعالدىءۇشىنشى توقساندا ونلاين وقيدىۋربانيستيكا ورتالىعى ۇسىنىستار قابىلدايدى15 قاڭتار، 2022 23215 قاڭتار، 2022 170كۇردەلى كەزەڭدە تەگەۋرىندى تالاپ كەرەك13 قاڭتار، 2022 8318 قاڭتار، 2022 1018 قاڭتار، 2022 618 قاڭتار، 2022 518 قاڭتار، 2022 3 |
پرەزيدەنت 29 قازان، 2020مەملەكەت باسشىسى قاسىمجومارت توقاەۆ ىشكى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ كەڭەيتىلگەن القا ءماجىلىسىن وتكىزدى، دەپ حابارلايدى ..قاسىمجومارت توقاەۆتىڭ توراعالىعىمەن ىشكى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ كەڭەيتىلگەن القا ءماجىلىسى ءوتتى. جيىندا بيىلعى 9 ايدا ىشكى ىستەر ورگاندارى اتقارعان جۇمىستىڭ قورىتىندىلارى جانە پرەزيدەنت تاپسىرمالارىن ورىنداۋ بارىسى قارالدى.شاراعا ءىىم قىزمەتى مەن پوليتسيانىڭ اۋماقتىق دەپارتامەنتتەرىنىڭ باسشىلارى جانە ەلىمىزدىڭ بارلىق ايماقتارىنىڭ ۋچاسكەلىك ينسپەكتورلارى قاتىستى.مەملەكەت باسشىسى جيىنعا دەيىن ىشكى ىستەر ورگاندارىنا قاراستى ارنايى تەحنيكالاردى قاراپ شىعىپ، نۇرسۇلتان قالاسى پوليتسيا دەپارتامەنتى جەدەل باسقارۋ ورتالىعىنىڭ قىزمەتىمەن تانىستى.پرەزيدەنت كوروناۆيرۋس پاندەمياسى كەزىندە ۋاقىتپەن ساناسپاي ءوز مىندەتتەرىن ابىرويمەن اتقارعان ىشكى ىستەر ورگاندارىنىڭ بارلىق قىزمەتكەرلەرىنە ريزاشىلىق ءبىلدىردى.مەملەكەت باسشىسى ءىىم جۇيەسىندەگى كۇندەلىكتى جۇمىستىڭ قاۋىپ پەن قاتەرگە تولى ەكەنىن اتاپ ءوتتى. پرەزيدەنتتىڭ ايتۋىنشا، تاۋەلسىزدىك جىلدارىندا ءوزىنىڭ قىزمەتتىك مىندەتتەردى ورىنداۋ كەزىندە 797 پوليتسەي قازا تاۋىپ، 2604 قىزمەتكەر اۋىر دەنە جاراقاتتارىن العان. مەملەكەتتىڭ تۇراقتىلىعىن جانە قوعامنىڭ بەرەكەبىرلىگىن ساقتاۋ باستى مىندەت. وسىنداي ساتتە پوليتسيا قىزمەتكەرلەرىنىڭ كاسىبي دەڭگەيىنە، وتانشىلدىق رۋحىنا، قاجىرقايراتىنا كوپ نارسە بايلانىستى. مۇنى ىشكى ىستەر ورگاندارىنىڭ بارلىق قىزمەتكەرلەرى جەتە تۇسىنەدى دەپ ويلايمىن، دەدى پرەزيدەنت.قاسىمجومارت توقاەۆتىڭ پىكىرىنشە، بيىل قورداي اۋدانىندا جانە ساتپاەۆ قالاسىندا بولعان قايعىلى وقيعالاردان ساباق الۋ قاجەت. بەيبىت كۇندە حالقىمىزدىڭ اماندىعىن، بەرەكەبىرلىگىن ساقتاي الماساق، مەملەكەتىمىزگە سىن. ۇلتارالىق كەلىسىم مەن تاتۋلىق، قوعامداعى تۇراقتىلىق ءبىزدىڭ باستى قۇندىلىقتارىمىز. حالىقتىڭ كوڭىلى الاڭسىز، ۇيقىسى تىنىش بولۋى كەرەك. پوليتسيا ءتارتىپ ساقشىسى ەكەنىن ءسوز جۇزىندە ەمەس، ءىس جۇزىندە دالەلدەي بىلۋگە ءتيىس، دەدى مەملەكەت باسشىسى.پرەزيدەنت ىشكى ىستەر ورگاندارى مەن ازاماتتاردىڭ ءوزارا قارىمقاتىناسىندا قىزمەت كورسەتۋ مودەلىن ەنگىزۋ ماڭىزدى ەكەنىن، وعان پوليتسيا قادامدىق قولجەتىمدىلىكتە قاعيداتىن نەگىزگە الۋ كەرەكتىگىن اتاپ ءوتتى. ۋچاسكەلىك ينسپەكتور بەلگىلى ءبىر اۋماقتاعى قىلمىستى بولدىرماۋدا، جەرگىلىكتى حالىقتىڭ ماسەلەلەرىن شەشۋدە، قىلمىستىڭ تىكەلەي نەمەسە جاناماما تۇردە الدىن الۋدا، ازاماتتاردىڭ ءومىر ساپاسىن ارتتىرۋدا باستى تۇلعا سانالادى. حالىقپەن اشىق ديالوگ جۇرگىزۋ كەرەك. ولاردىڭ جەرگىلىكتى پوليتسيادان نە كۇتەتىنىن ءبىلىپ، كومەك كەرەك كەزىندە قاستارىنان تابىلۋى قاجەت. وتانداستارىمىزدىڭ سەنىمىنە باسقاشا يە بولۋ مۇمكىن ەمەس، دەدى قاسىمجومارت توقاەۆ. قازىر پوليتسيا تىكەلەي ءوز مىندەتتەرىنە جاتپايتىن جۇمىستارمەن اينالىساتىن ۋاقىت ەمەس. بۇل باعىتتا العاشقى قادام جاسالدى. ءىىمءنىڭ قۇرامىنان توتەنشە جاعدايلار جونىندەگى قىزمەت ءبولىندى. ىشكى ىستەر ورگاندارى قۇرىلىمدارىن ودان ءارى وڭتايلاندىرۋ جۇمىستارى قۇقىق قورعاۋ جانە سوت جۇيەسىن رەفورمالاۋ جونىندەگى كوميسسيانىڭ شەڭبەرىندە جۇزەگە اسىرىلاتىن بولادى. بىراق بۇل پوليتسيانىڭ قىزمەتىن السىرەتۋ دەگەن ءسوز ەمەس. ءىىم جانە ونىڭ قۇرىلىمدىق بولىمشەلەرى ءتارتىپتى قامتاماسىز ەتۋدە مەملەكەتتىڭ نەگىزگى تىرەك كۇشى بولعان جانە سولاي بولا بەرەدى، دەدى پرەزيدەنت.مەملەكەت باسشىسى كادر ساياساتىنا باسا ءمان بەردى. ول پوليتسيا قىزمەتىن جاڭعىرتۋ جونىندەگى جول كارتاسى اياسىندا ۆەدومستۆولىق وقىتۋ مەكەمەلەرى قايتا ۇيىمداستىرىلىپ، قىزمەتكەرلەردى ىرىكتەۋ جۇمىسى جەتىلدىرىلگەنىن اتاپ ءوتتى. پوليتسيادا دورەكىلىك پەن بىلىكسىزدىككە جول بەرىلمەۋى كەرەك. مۇندا جوعارى دايىندىقپەن كەلگەن جانە ءوز ىسىنە شىنايى بەرىلگەن ماماندار جۇمىس ىستەۋى قاجەت. مەملەكەت پەن قوعام وڭتايلى وزگەرىستەردى كۇتىپ وتىر. ءتارتىپ ساقشىلارى ازاماتتارعا ۇلگى بولۋعا ءتيىس، دەدى قاسىمجومارت توقاەۆ.پرەزيدەنت پوليتسيا قىزمەتىن تسيفرلاندىرۋ، زاڭسىز ەسىرتكى اينالىمىمەن كۇرەستى كۇشەيتۋ، تۇزەتۋ جۇيەسىنىڭ جاعدايىن جاقسارتۋ كەرەك ەكەنىن مالىمدەدى. ەلدەگى كۇردەلى الەۋمەتتىكەكونوميكالىق جاعدايدا قىلمىستىڭ ورشۋىنە جانە تۇرمە ءتارتىبىنىڭ تارالۋىنا مۇلدە جول بەرۋگە بولمايدى. ونداعى جاعدايدىڭ اسا ءماز ەمەس ەكەنى ءمالىم. باس بوستاندىعىنان ايىرماي جازالاۋعا قاتىستى تۇيتكىلدەر بار. مينيسترلىك قىلمىستىقاتقارۋ جۇيەسىندەگى ماسەلەلەردى شەشۋ بويىنشا ناتيجەلى جۇمىستار كورسەتۋى كەرەك، دەدى مەملەكەت باسشىسى.پرەزيدەنت ءوز سوزىندە قازاقستان تاۋەلسىزدىگىنىڭ 30 جىلدىعىنا وراي، زاڭعا سايكەس، ازاماتتارعا جانە جالپى مەملەكەتكە قاۋىپ كەلتىرمەيتىن قىلمىس جاساعان ادامدارعا امنيستيا جاسالاتىنىن جەتكىزدى.سونداياق قاسىمجومارت توقاەۆ ۇكىمەتكە ەلوردالىق پوليتسيا دەپارتامەنتىنە جاڭا عيمارات سالۋ ماسەلەسىن تاپسىردى.مەملەكەت باسشىسى پوليتسيا قىزمەتكەرلەرىن جانجاقتى الەۋمەتتىك قولداۋ نەگىزگى مىندەتتەردىڭ ءبىرى ەكەنىن ايتتى. پرەزيدەنت ءتارتىپ ساقشىلارىنا باسپانا جالداۋعا وتەماقى رەتىندە 15 ميلليارد تەڭگەدەن استام قارجى بولىنەتىنىن جەتكىزدى. كەلەر جىلدىڭ 1 قاڭتارىنان باستاپ وسى ماقساتتارعا قوسىمشا 10 ميلليارد تەڭگە بولىنەدى. بۇل شارا اياسىندا كەزەكشى ءبولىمنىڭ قىزمەتكەرلەرى، قاراۋىل قىزمەتى، ارنايى كۇزەت ۇيىمدارى، ۆەدومستۆولىق وقۋ مەكەمەلەرى جانە قىلمىستىقاتقارۋ جۇيەسىنىڭ قىزمەتكەرلەرى قامتىلىپ، جالپى 8 مىڭ ادامعا قولداۋ كورسەتىلەدى.قاسىمجومارت توقاەۆ ىشكى ىستەر سالاسى قىزمەتكەرلەرىنىڭ ەڭبەكاقىسى تومەن ەكەنىن ايتتى. بۇل كوپتەن بەرى قوردالانعان ماسەلەلەردى ءبىرى. وسىعان وراي ول ۇكىمەتكە 3 جىلدىڭ ىشىندە ءتارتىپ ساقشىلارىنىڭ ەڭبەكاقىسىن 30 پايىزعا كوتەرۋ تۋرالى تاپسىرما بەردى.پرەزيدەنت بارلىق مەملەكەتتىك باسقارۋ جۇيەسىنە ۇلكەن سىناق بولعان 19 پاندەمياسى كەزىندە پوليتسيا قىزمەتكەرلەرىنىڭ ەرەكشە ەڭبەگىن اتاپ ءوتتى. قازىرگى جاعدايدا دارىگەرلەرمەن قاتار مايداننىڭ العى شەبىندە پوليتسيا قىزمەتكەرلەرى دە ءجۇر. ويتكەنى ازاماتتاردىڭ قاۋىپسىزدىگى عانا ەمەس، ولاردىڭ دەنساۋلىعى مەن بەرەكەلى ءومىرى سىزدەردىڭ جۇمىستارىڭىزعا تىكەلەي بايلانىستى. سوندىقتان بۇگىنگىدەي كۇردەلى جاعدايدا مەملەكەت ىندەتكە قارسى تۇرعانداردىڭ بارلىعىن قولدايدى. مەنىڭ تاپسىرمام بويىنشا پاندەميانىڭ ءبىرىنشى كەزەڭىندە كارانتين شارالارىن قامتاماسىز ەتۋگە قاتىسقان ىشكى ىستەر ورگاندارىنىڭ قىزمەتكەرلەرىنە سىياقى تولەۋگە 6،6 ميلليارد تەڭگە ءبولىندى. جىل سوڭىنا دەيىن تاعى دا 11،5 ميلليارد تەڭگە بەرىلەدى، دەدى مەملەكەت باسشىسى.پرەزيدەنت ءسوز سوڭىندا جوعارىدا اتالعان مىندەتتەردى تولىق ورىنداۋ قاجەت ەكەنىن ايتىپ، ءىىم بۇل جۇمىستى ابىرويمەن اتقاراتىنىنا سەنىم ءبىلدىردى.القا ماجىلىسىندە ىشكى ىستەر ءمينيسترى ەرلان تۇرعىمباەۆ ءسوز سويلەپ، پرەزيدەنتكە ەلىمىزدەگى قىلمىستىق جاعداي، ازاماتتاردىڭ قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ شارالارى، قۇقىق بۇزۋشىلىقتىڭ الدىن الۋ، ۇيىمداسقان قىلمىسقا قارسى ءىسقيمىلدار، ادام ساۋداسى، ەسىرتكى جانە توناۋ قىلمىسى جايىندا باياندادى. مينيستر ىشكى ىستەر ورگاندارىنا رەفورما جۇرگىزۋ، حالىق ۇنىنە قۇلاق اساتىن مەملەكەت تۇجىرىمداماسى اياسىندا پوليتسيا جۇمىسىنىڭ جاريالىلىعى مەن اشىقتىعىن قامتاماسىز ەتۋ شارالارى جونىندە مەملەكەت باسشىسى بەرگەن تاپسىرمالاردىڭ ورىندالۋ بارىسى تۋرالى دا اقپارات بەردى.جيىندا بۇدان بولەك نۇرسۇلتان قالاسى پوليتسيا دەپارتامەنتىنىڭ باستىعى ەرجان سادەنوۆ جانە اقتوبە وبلىسى پوليتسيا دەپارتامەنتىنىڭ ۋچاسكەلىك ينسپەكتورى ناريمان ۋليانوۆ بايانداما جاسادى. |
اقىن ءسالي سالياقىن جارتاسباي ۇلى تۋرالى . ەلارنا دۇنيەدەگى ەڭ ۇلكەن قازاق ءتىلدى امبەباب ينفورماتسيا ارناسى جولدانعان ۋاقىتى: 11:19 20130526ماقالا جولداۋشى: اقبۇلاقماقالا اپتورى: زاكيحان ءبيموللا ۇلىاپتوردىڭ مەكەنجايى: التاي جەمەنەي اۋدانىنانايتىسكەر اقىن ءسالي جارتاسباي ۇلىسالياقىن تۋرالىزاكيقان بيموللا ۇلىسالي سالياقىن جارتاسباي ۇلى 1906جىلى جازدا قابا اۋدانىنىڭ قۇجىرتى دەگەن ورتا جايلاۋىندا دۇنيە ەسىگىن اشقان ادام ەكەن . ول ءوزىنىڭ جاستىق شاعىندا ولەڭ قۇمار ، ساۋىقشىل اكەسىنە ىلەسىپ ەل ارالاپ قاي جەردە ويىنتوي بولسا سول جەرگە كوپ باراتىندىقتان ولەڭ ايتۋعا اۋەس بولادى ەكەن . ۇيىنە كەلگەندە اۋىلداعى جەڭگەلەرىنە ەستىگەن ولەڭدەرىن ايتىپ ، كەيدە وزىدە قۇراپ ايتىپ جۇرەتىندىكتەن جەڭگەلەرى وعان ،،اقىن،، دەگەن اتاقتى قوسىپ بەرىپ ءسالياقىن اتالىپ كەتكەن ەكەن . كەيىن مەنىڭ اكەم ءبيموللا اجىعاي ۇلىنىڭ ايتىپ وتىراتىن اڭگىمەلەرىندە سالياقىن جيى ايتلۋشى ەدى . اكەم 3836جىلداردا الەن اۋىلىندا جۇرگەن كەزىندە سالياقىننىڭ تالاي تويتومالاقتاردا ايتقان ولەڭايتىستارىن ەستىگەن ەكەن ، ايتىپ وتىرعاندا جازىپسىزىپ الۋعا ءمان بەرمەگەن ەكەنبىز بۇگىنگى تاڭدا قاجەت بولعاندا ات باسىنداي التىن بەرسەكتە ايتىپ بەرەر ادام قالمادى . سول اڭگىمەلەرىنىڭ ءبىرىندە ساۋىر تاۋىنداعى الەن ۋاڭنىڭ سارشوقى جايلاۋىندا ءبىر جيىنتويدا سانياز ءابىل تورەنىڭ كەلىنى شايجامالمەن ايتسقانىن ايتىپ وتىراتىن . وندا ەكەۋى قاعىسىپ كوپ ولەڭ ايتادى ، سوڭىندا ولەڭ قىزا كەلە شايجامال:تورەنىڭ اۋلىنا دارا كەلدىڭ ،ءبىر الەك بىزگەداعى سالا كەلدىڭ .جامان قارا تورەدەن قىز الماقشى ،شدارمەكەن شىنتاقتاي بالا بەلىڭ ؟ دەپ ، سالياقىننىڭ تورەدەن قىز الىپ كۇيەۋ بولام دەپ ولەڭگە قوسقانىن قاعىتقان ەكەن . سوندا ساكەڭ :ياپىراۋ ، تورە بولسام ماقتارمەدىڭ ،قارانىڭ كورمەگەنسىڭ قاقپان بەلىن .شىنتاقتاي قارا بالا دەۋىن قارا ،قىزدى قويىپ ويىلار قارا جەرىڭ ، دەگەن ەكەن .تاعى ٴبىر دەرەكتە رازيا قابي قىزى سالياقىننىڭ 1939جىلى جازدا جەمەنەيدىڭ جالعىزتوبە دەگەن جەرىندە جاستابان تاقيا بايدىڭ كەلىن ٴتۇسىرۋ تويىندا وزىنىڭ شەشەسى مايسا وسپان قىزىمەن تۇكىباي قابي تۇياقباي ۇلىنىڭ ايەلى ايتىسقانىن ايتادى .وندا ەكى اقىن كوپ ايتىسىپ سوڭىنا تامان كەلگەندە :جانتەكەيدىڭ قىزى ەدىڭ ارتىق تۋعان ،باسقا جاننان بولەكشە ارتىق تۋعان .اقىندىعىڭ بولەكشە جان ەكەنسىڭ ،جەڭە الماسپىن مەن سەنى سايىپ قىران .سەرى جىگىت سەتەرلەپ ۇكى تاققان ،تۇلپار ٴمىنىپ تورەدە جىلقى باققان .جىلقىڭ كەتىپ جۇرمەسىن يەنتەگىن ،ولەڭ قۋىپ جۇرگەندە بىزدىڭ جاقتان ، دەپ ، قاعىسقان ەكەن . ايتۋلارعا قاراعاندا بۇل جولعى ايتىستا قيان كەسكى بولىپ ، ەل اۋزىندا كەڭ تارالعان ايتىس بولعان ، بىراق ، جاتقا ايتىپ وتىراتىن ادامدار بۇگىنگە كەلگەندە جوق بولىپ وتىر . جازىپ العان ادام شىقپادى .جەمەنەي اۋدانىنىڭ توستى اۋىلدىعىندا وقۋاعارتۋشى ، تاريح زەرتتەۋشى ، شەجىرەشى ساعي قوڭقىشتاي ۇلى 1952جىلداردا جەمەنەيدىڭ مۇقىرتاي دەگەن جەرىندە مۇعالىمدىق ىستەپ تۇرعان كەزىندە سالياقىن تۋرالى كوپتەگەن اڭگىمەلەر ەستيدى ، اڭگىمەنى كوبىندە ەسەعاسى يسانىڭ كەلىنى، بۇقاننىڭ ايەلى كۇلپان داناباي قىزى اڭگمەلەپ بەرەدى ، ساعي اقساقال سول ايتىستاعى ايتىلعان ولەڭدى التىنداي ساقتاپ بۇگىنگى تاڭدا بىزگە جەتكىزىپ وتىر . ول جەمەنەي تاريحي ماتەريالدارىنىڭ 6سانىنا ۋاڭ ورداسىنداعى شلدەقانا جانە ايتىس دەگەن شەجرەسىندە وسى اڭگىمە ەتىپ وتىرعان ايتىستى بەرگەن بولاتىن .كۇلپاننىڭ ساعي اقساقالعا ايتىپ بەرگەنىنە قاراعاندا : 1939 جىلى 9ايدىڭ ءىشى، الەن ۋاڭنىڭ تۇيەشىسى ، سامەن تورە تاشاي الپىس جاسقا شىقسادا قوردىقا ، ءساليما اتتى ەكى ايەلىنەن دە بالا كورمەي زارىعىپ جۇرگەن كەزىندە ، كىشى ايەلى ءساليما بالپاناقتاي ءبىر ۇل تاۋىپ اق تۇيەنىڭ قارىنى جارىلدى دەپ اعاسى باباي ەكەۋى قۋانىشقا بولەنەدى . تاشاي الەن ۋاڭ حانىمى قاديشاعا ءسىزدىڭ بوساعاڭىز جاعىپ، زارىعا كۇتكەن ءبىر پەرەزەنت دۇنيەگە كەلدى ، وسى ءسابيدىڭ شىلدەحانا تويىن ءوزىڭىزدىڭ باسقارۋىڭىزعا بەردىم دەپ جاقسى نيەتىن بىلدىرەدى . قاديشا حانىم اعىنان اقتارىلىپ ماقۇلدىق بىلدىرەدى . مۇقىرتايدا وتىرعان تورە تولەنگىت اۋىلدارى دا تاشاي قۋانىشىنا ورتاقتىق نيەت بىلدىرىپ ، مول داسدارقان دايارلاپ قوي ، تاي اتاپ قۇتتىقتايدى. ءساتى تۇسكەن ءبىر كۇنى قاديشا قالجاعا كوك الا تۋ بيە سويعىزىپ، قاناتتاس وتىرعان ەساعاسى ، قازىبەك، يتەڭمەن ، بارقى اۋىلدارىن شىلدەحانا تويىنا شاقىرادىتوي باستالعاندا ، تورە تولەنگىت اۋىلدارىنىڭ جاس ازامات ، قىز كەلىنشەكتەرى اۋىلدىڭ التى اۋىزىن ايتادى . قاديشا حانىم سانياز ءابىل تورەنىڭ كەلىنى شايجامالدى شۇكىرقان دەگەن ازاماتپەن ايتىسۋعا بۇيىرادى . وسى كۇنى ءاركىم ءوز ونەرلەرىن شىعارىپ دۇمانداتىپ وتىرادى دا سوڭىندا قادۋان حانىم : ەرتەڭ بىزدىڭ اقىنىمىز سالياقىنمەن ايتىساتىن ءبىر اقىن ايەل اكەلىڭدەر، دەپ بۇيىرادى . جينالعان جۇرت كوپ سارالاۋدان وتكىزىپ ، سالياقىنمەن ءبىر ايتىسسا كۇلپان ايتىسادى دەپ تۇراقتاندىرادى . سونىمەن ارناۋلى ادام جبەرىپ كۇلپاندى العىزىپ تورە اۋىلىنداعى تاريحقا اينالىپ ، ەلگە اڭىس بولىپ قالعان وسىلايشا قالىپتاسادى . ادام كوپ بولعاندىقتان قادۋان حانىم ولەڭ تويدى وردادا وتكىزۋدى بەلگىلەگەندىكتەن الەننىڭ ون ەكى قانات اق ورداسىنا ءيىن تىرەسە جينالعان كوپشىلىك ەندى بىلايعى جەردە ەكى اقىننىڭ ايتىسىن تىڭدايدى .شارىق ۇرىپ ، ويىن قۋىپ تويعا كەلدىم ،ءبىر جانمەن ايتىسام دەپ ويلاپ ەدىم ،ايتىسار مەنىمەنەن جىگىت بار ما؟ءنار بەرەر ايتىس بولسىن تويعا كورىم .كەلەمىن ەجەلدەناق ، ۇزاپ شاۋىپ ،ويلاماعام ، جەڭىلەم دەپ ەشبىر حاۋىپ ،ايتىسقا جانى قۇمار ءبىر جان ەدىم ،بەرىڭدەر اقىن جىگىت ماعان تاۋىپ ، دەگەندە ، ىزدەگەنگە سۇراعان دەگەندەي ، كۇلپانمەن ايتىسۋدى ارمانداپ جۇرگەن سالياقىن بىلاي دەپ قويا بەرەدى:اۋىلىم مۇقىرتايدىڭ باستاۋىندا ،ولەڭدى وراي بولدى باستاۋىما ،جاسىمنان ولەڭ قۋعان مەن ءبىر ساندال ،ەشكىمنىڭ جولىققام جوق جاسقاۋىنا .ولەڭىم نوسەرلەيدى ، قىزسا بويىم ،سەنىمەن ايتىسۋعا بار ەد ، ويىم،اۋ ، كۇلپان ، ايتىسايىق جاقىنداپ كەل ،قارسى الىپ ، قۇتتىقتايىق تورە تويىن.كۇلپان: بۇل تويعا سەندە كەلدىڭ ، مەندە كەلدىم ،قۇرمەتىن بولعان تويدىڭ كوزبەن كوردىم ،ايتىستا اتى شىققان مەن كۇلپانمىن ،ايتىسا الساڭ مەمەن ، بولار كورىم .سەنىمەن ايتىسۋعا ەدىم تاڭسىق ،ناعىز اقىن سەن بولساڭ الدىعا شىق ،كورەيىن اۋسەلەڭدى ايتىسۋدا ،باسا ءبىل اياعىڭدى، سۇرىنبەي نىق .ءسالياقىن: مەن كەلدىم وسى تويعا قاستەرلەنىپ ،كوڭىلىم جەلپىنەدى سەنى كورىپ ،ولەڭمەن ەسە العانمىن تالاي جەردە ،وتىرمىن مەن وزىمە تولىق سەنىپ .جەڭۋ بار، جەڭىلىس جوق ايتىسىمدا ،ەي ، كۇلپان ، وسى ءسوزدى جاقسى تىڭدا،التاي ، ساۋىر اراسىن انمەن باستىم ،ولەڭمەن تالاي ءتۇستىم ، تاي تالاسقا .كۇلپان: ەي، ساكە، قازىر ماقتان تىم ەرتەرەك ،قارا ولەڭ ءبىر جانىڭا بولماس تىرەك ،قايتارسىڭ وسى تويدان مۇشكىل كۇيدە ،جەڭىپ شىعام ، سەرت وسى ، قۇداي بىلەت .ايتىستا ەسە بەرمەي كەلەم الدا ،قۇر ماقتانىپ بۇل جولى قاپى قالما .تارتىسقا ، ال ، تۇسەيىك كەلسە شاماڭ ،ىستەتىپ كور، ونەردى قولدا باردا .سالياقىن: جەڭىلىس سەن تاباسىڭ ايتارىم سول ،ولەڭمەن سالىپ كەلەم ارتىما جول ،قىلىش ءۇشى سەرت بولسىن ، كوپ تىڭداسىن ،جەڭىپ شىقسام ، كۇلپان اۋ ، جولىمدى بەر .ولەڭىم باستان جولداس بولعان سەرىك ،قاپى جوق ، ول جاعىنا سەنىم بەرىك ،باستاڭىز، جاقسى ولەڭ تويعا ارناعان ،وزىڭە ءبىرىنشى رەت بەردىم ەرىك .كۇلپان: ەي ، ساكە ، ءسوزىڭ مارجان ، ءوزىڭ قىمبات ،سەرتىمىزدى وتىر عوي حالىق تىڭداپ ،الىستاماي ، جاقىن كەل ، شاماڭ كەلسە،ال ، شايقاسقا تۇسەيىك ، ەندى شىنداپ .ەر باستار اتا جولى ءبىرىنشى رەت ،قالمايىق ، كونە سالتتان بىزدەر جىراق ،قايسى رۋ، قانداي جەردەن كەلدىڭ ، ساكە ،وتىرمىن ، ءمان جايىڭدى ەندى سۇراپ .سالياقىن: مەكەنىم تۋىپ ، وسكەن قابا بويى ،اسقاق تۇرار، قاشاندا جىگىت ويى ،اتىمدى ەجەلدەن اق ، بىلەسىڭ عوي ،رۋىم جادىك اتا ، مەن بۇتاعى.تانىيمىن مەن ، كۇلپان ، ءوزىڭىزدى ،كوپشىلىك تىڭداپ وتىر ءسوزىمىزدى،ءجون جوراڭدى ، ءوزىڭدە ءبىلدىر ماعان ،قۇدايىم كەلتىرگەندە كەزىمىزدى .كۇلپان: وزا شاۋىپ كەلەمىن الدا دارا ،جەڭىستىڭ مول جۇلدەسىن قولعا الا ،كەلگەن جەرىم بوساعاسى ساۋىر مەكەن ،توركىنىم بۋىرشىندا ، بار بايقارا .سالياقىن: كۇلپاناۋ ، جان جاقتىلى بولدىم تانىس ،توركىنىڭ وسى جەردەن ەمەس الىس ،ايتىسۋعا بولاما ءتۇبىمىز ءبىر،اعايىن ، نە دەيدى ەكەن ، وزگە قالىس.كۇلپان: سەگىز ءجاننات ، ءتورت مالىك الىستى قىز،ارامىز الشاق جاتىر ويلاساڭىز،قاشقاقتاما ، جەڭىلىس تابامىن دەپ ،ءبىر تۋىسقان بولمايمىز، سىزبەنەن ءبىز.سالياقىن: وتىرمىن ول جاعىندا مەندە ءبىلىپ ،تاستايتىن كونە سالتتىڭ بەتىن سىرىپ ،زامانداس بوپ ايتىستى دەمە ، كۇلپان ،تۇبىندە بوپ جۇرمەسىن ماعان ىلىك .كۇلپان: ەي،ساكە ، قۇرمەتپەنەن بەردىك ەرىك ،ولەڭدە كەيدە شاۋىپ ، كەيدە جەلىپ ،جوعالعان جەتىم تايداي ەلپەكتەيسىڭ ،اداسىپ كەتپە الباتى جەتەككە ەرىپ .ەركىڭ بار، ۇنەم ماعان ەرە بەرمە ،وزىڭە ءوزىڭ سالىپ شادىر ورە ،قىسىلىپ ، قىمتاناتىن ەشنارسە جوق ،وسىنشا ابىرجىيسىڭ نەمەنەگە؟سالياقىن: قىزمەت ءسوز وزىڭە ايتقان ارداقتى ،كەي ءسوزىڭ جانعا باتار ، بەك سالماقتى ،اتا ءجونى ەجەلدەن قاستەرلەنەد ،اۋىزدا ايتسا دۇرىسقوي ارۋاقتى .ويدا جوق ، سەسكەنەتىن الا بوتەن ،مەنداعى وزىڭىزدەن ەمەسپىن كەم ،تاستايىق رۋ قۋعان كونە سالتتى ،ال، ەندى ، اتالى ولەڭ ايتقانىڭ ءجون .كۇلپان: ەي، ساكە ، ولەڭ ايتىڭ ساسقالاقتاپ ،تۇرمايسىڭ ءوز سوزىڭدە قاشقالاقتاپ ،ەرىكتى سەن بەرگەن سوڭ مەندە بەردىم ،جىبەرشى ، جۇيەلى ولەڭ ءوزىڭ باستاپ .سالياقىن: باققانىم كۇندىز ءتۇنى قالىڭ جىلقى،ىزدەيمىن ساۋىق قۇرىپ ، ويىن كۇلكى ،مەن قىران اسپانداعى قاسقىر العان ،سەن ، كۇلپان، بۇلاڭداعان قىزىل تۇلكى .سەمىرگەن باعىمداعى قىزىل جىلقىم ،كەلمەيدى سەنى ويلاسام تۇندە ۇيقىم ،جانىما جىلى تيىپ لەبىڭ تارتتى ،جانىمنىڭ ءوزىڭ بۇزدىڭ ، ىشكى شىرقىن .كۇلپان: قۋ اياق تۇلكى ەمەسپىن ، زاتىم ادام .تۇلكى دەگەن ەي ، ساكە ، ءسوزىڭ جامان،تۇلكى ايتىلار، قاشاندا ، مايدانسىزعا ،ايتادى ونداي ءىستى ويسىز نادان .بۇل ءسوزىڭ ورىنسىزداۋ بولدى ءتاۋىر،وزىڭە بەرگەن باعاڭ اجەپتاۋىر،ادامدى سيلامايتىن ەمەس ەدىڭ،ءدال قازىر بولىپ اپسىڭ قارا باۋىر.سالياقىن: ويىن توي كوپ بولادى كۇزدىكۇنى،تۇلكىنىڭ قىزىقتىرار قىزىل ءجۇنى،ءسوزىمدى مەن قايتارىپ الام ، كۇلپان ،تانىيمىن ءوز بويىمدا بولعان ءمىندى.تاپ بەرمەدە تاپتىم دەپ ءسوزدى مىقتاپ ،تۇرعام جوق مەندە ولەڭنەن جۇگەن ۇستاپ ،ايتقانىم ءديدارىڭدى كورگەنەن سوڭ ،تۇلكى بول دەپ تۇرعام جوق سەنى قىستاپ .كۇلپان: مەندە وزىڭدەي ولەڭگە قۇشتارلانام ،الىپ شىقپا ءبىر ءسوزدى جەكە جالاڭ ،ءبىر ءسوزدىڭ وقاسى جوق جاڭساق ايتقان ،ول جاعىنا ەي ، ساكە ، بولما الاڭ .سەندە قىران بولعاندا ، مەندە قىران ،داۋىسىڭا ساڭقىلداعان مويىن بۇرام ،سامعايىق قۇز قياعا قانات قاعىپ ،مەرەكەلى وسى تويعا كەلتىرىپ ءسان .سالياقىن: پارلانىپ تىك ۇشايىق شىڭعا ورلەپ ،الايىق ، كەڭ اسپاندا بىزدە جەلدەپ ،مەن تۇيىلسەم تومەنگە تۇلكى ىلۋگە ،سەن ەتەرسىڭ سول كەزدە ماعان كومەك .كۇلپان: پارلانىپ ۇشقانىڭا قوسىلامىن ،تۇسىنەم وسى جەردە ءسوزدىڭ ءمانىن ،ءبىر تۇلكىلىك شاما شارقىڭ بولماعاندا ،مەندە كومەك بولمايدى ۇسىناتىن .ءشاۋلى بوپ ، بوس ءبوسۋدىڭ قاجەتى نە؟ۇياتاۋ مىنا ءىسىڭ كورگەندەرگە ،تۇلكىدەن قاشا ءجۇرشى ، ارىپتەسىم ،ءبىر زاقىم كورسەتەدى سەندەيلەرگە .سالياقىن: زامانداس ، ءازىلىڭ مول ءالى ايتپاعان ،ءازىلدى ءوز بويىما دارىتپاعام ،قۋ اياق ايلا تاۋىپ ءوتىپ كەتسە ،كومەك ەت دەگەنىم عوي ، تۇياعىمنان .كۇلپان: بۇيىم ەمەس قىرانعا قۇز قيا شىڭ ،ءشاۋلى قۇستا بولادى ايتارلىق ءمىن ،ناق قىران جازا باسپاس الىمىنان ،قاس قارايىپ ، كۇن باتىپ ، بولسادا ءتۇن .پارىق جوق ەكەۋمىزدىڭ جاسىمىزدا ،قول سوزايىق بۇيىرعان اسىمىزعا ،قۋ تۇلكى قۋ اياقتىق ىستەمەسىن ،ساق بولعايسىڭ ءارقاشان باسىڭىزعا .سالياقىن: سالايىن اسەم انگە مامىرلاتىپ ،وتىرمىن اق وردانىڭ ءدامىن تاتىپ ،ويلارسىڭ وسى جەردە ، اي ، كۇلپاناۋ ،كەتتى دەپ ، ارىپتەسكە ءسوزىڭ ءوتىپ .سەنىڭ ءسوزىڭ قامشى عوي ، كەرگىگەنگە ،بۇنداي ءسوز دارىمايدى سەرىگىڭە ،ءبىر كۇندە بىرەۋ ەمەس بەستى الام ،سەنە ءبىل ، سەنىمىمنىڭ بەرىگىنە .كۇلپان: ەي، ساكە وتىرعام جوق ، جامانداسىپ ،ءبىر سوزىمە كەتپەيسىڭ سەندە جاسىپ ،اڭعالدىقتى كورسەتتىڭ كوپ ىشىندە ،بەرەتىن جاۋابىڭنان جازا باسىپ .سالياقىن: قارا وتتى ، قۇتتى مەكەن ءبىزدىڭ ساۋىر،كەي ءسوزىڭ جانعا ءتيىپ بولدى اۋىر،ونى ەلەپ وتىرعام جوق ، ويلاساڭىز ،قامشى ءسوز قاشانداعى بولار ءتاۋىر .ومىردە كورگەن ەمەن سوزدەن جاسىپ ،ايبارىم بارعان سايىن تۇرادى اسىپ ،باتىردىڭ اڭعالدىعىن الشى ەسىڭە ،ءبىر وققا جىبەرەتىن ءدامىن تاۋسىپ .كۇلپان: ساكەڭنىڭ اقىندىعى جۇرتقا ءمالىم ،بولسادا قانداي قىران كوردىم ءالىن ،الۋان جۇيرىك جۇگىرەر ءوز الىنشە ،بالاپان ، تىرنەك قۇسقا بەرمە ءتالىم .كەتەسىڭ قارا ولەڭگە جەلدەي ەسىپ ،بايلاۋدى تۇيىنشەكتەلگەن ءبارىن شەشىپ ،قۇرعاق قاسىق اۋىز جىرتار دەگەن ءسوز بار،ەر جىگىتكە جاراماس كەتكەن ءبوسىپ .سالياقىن: اقىندىق كەڭ تاراعان اتامىزدان ،ءبىر اللا كەشىرىم ەتسىن قاتامىزعا ،اقىندىق بويدى بيلەپ العاننان سوڭ ،بوس قاراپ ۇيدە بەكەر جاتامىز با؟وتىر عوي وسى كەزدە بويىم قىزىپ ،قانشالىق بايلاۋ تۇرسا تۇرمىن ءۇزىپ ،ولەڭ بار قازىنامدا تاۋسىلمايتىن ،سول سەبەپتەن كەلەمىن الدا ءجۇزىپ .كورىنەر جىراق جەردەن تاۋدىڭ باسى ،بوقايدىڭ ولەڭ بىلەر كارى جاسى ،اپتىققان ءوزىڭ تەكتەس اقىنداردىڭ ،قايتقان ەد ، تالاي جەردەن نەسىبەسى .كۇلپان: سيىنشى ، جەڭەمىن دەپ قۇدايىڭا ،مەن جەڭىپ تۇسىرەيىن ۋايىمعا ،ءبار بوقايمەن ايتىسىپ وتىرعام جوق ،ۇيدەگى بار قايراتتان جوق قوي پايدا .قورقاتىن مەن ەمەسپىن وڭ مەن سولدان ،داڭقىمدى شىعارامىن وسى جولدان ،كۇيكەنتايداي شىرىلداتىپ ۇستاپ ەدىم،ءبىر جولدا باسىڭدى ءيىپ بولدىڭ ، موللام .سالياقىن: سۇيەنەم قىزىل ءتىل مەن تاڭدايىما ،ولەڭ دارىپ ، باق قونعان ماڭدايىما ،بولسادا شەشىلمەيتىن ءسوز ءتۇيىنى ،ەجەلدەن جاۋاپ تاپقام ، قاندايىنا .كۇلپان: نەداۋىر ەكىلەندىڭ ، زامانداسىم ،بويىڭا تارامادىاۋ ، ىشكەن اسىڭ ،قورعانباي ، ارىپتەسىم ، ولەڭىڭدى ايت ،ولەڭنىڭ ءبىر جايايىق ، كەڭ قۇلاشىن .ولەڭدى مەن ايتقامىن اۋەل باستان ،تالايدىڭ ايتا الماي قۇتى قاشقان ،توتەپ بەرەم ، داۋىل مەن نوسەرلەرگە ،اي كۇيىپ ، قۇلاسادا جەرگە اسپان .سالياقىن: داۋىلدا ساعان ، كۇلپان ، بولامىن ىق ،تايمايدى اياقتارىم باسىلعان نىق ،جەڭىلىپ قايتۋىڭا ازاق قالدى ،ەي ، كۇلپان ، ءبىر ەسكەرتۋ وسىنى ۇق .كۇلپان: ايتار ءسوز ەسىمە كەپ ەندى ءتۇستى ،ساكەڭنىڭ بوس ءبوسۋى سونداي كۇشتى ،ولەر وگىز بالتادان تايىنبايدى ،ءبىر باسىڭا تۇسىردىڭ داعدارىستى .ەي ، ساكە ، مەنى جەڭۋ ساعان قيىن ،بايقادى الىمىڭدى وسى جيىن ،اربالاپ اكەلسەڭدە ولەڭىڭدى ،بولمايدى ونداي ولەڭ ماعان بۇيىم .سالياقىن: كۇلپاناۋ ، نەگە سونشا ەسىرەسىڭ ،مەن جونىندە جاسادىڭ ، ەرتە شەشىم ،ەسكەرتۋدى مەن بەرگەم العاشىندا ،ءبىر سەرپىمگە كەلمەياق جەڭىلەرسىڭ .كۇلپان: ياپىرىماي ، قول سوزادى اسپاندا ايعا ،وتىر عوي ، جەڭەمىن دەپ ءتاۋىر ويدا ،اپتىعىڭدى باسايىن وسى جولى ،باس كوتەرمەي قايتارسىڭ وسى تويدا .جۇرەرسىڭ ، اتىم شىقسا قاشىپ پىسىپ ،كورىنىپ قالام با دەپ ، زارەڭ ۇشىپ ،شوشىنىپ ويانارسىڭ ءتاتتى ۇيقىدان ،جەڭىلىس تاپقاندىعىڭ ەسكە ءتۇسىپ .سالياقىن: مەن ەمەس اپتىق باسار قوسشىقولاڭ ،جەڭەمىن دەگەن ءسوزىڭ شىقسادا ويدان ،مەن قۇرمەتتەپ وتىرسام ۇقپادىڭ عوي ،ءمىنىڭدى ىزدەسەڭشى ءوز بويىڭنان .كەتىرمەكسىڭ ولەڭمەن سابىرىمدى ،بىلەمىن ەل ىشىندە دابىرىڭدى ،كوپ ۇندەمەي وتىر ەم سابىر ساقتاپ ،ايتپادى دەپ وتىرمىسىڭ ، تامىرىمدى .كۇلپان: ءتورت تۇلىك مالدى باققان ءارى جالشى ،ەي ، ساكە ، وزىڭدىدە ەسىڭە الشى ،بۇرمالاپ سۋايتتىققا سالىنعانمەن ،اسىعىڭ تۇسە المايدى ، سەنىڭ الشى .باسىمدى جالعان ايتىپ قارالاما ،ايتپايدى بۇنداي ءسوزدى جاس بالادا ،بوپسالاپ مەنى جەڭۋ ساعان قيىن ،ورىنسىز ءۇن شىعارما ايدالادا .ەكى بەتىڭ قارا بوپ، بولدىڭ ايعاق ،جالعاندى قالاي ايتىڭ ، نەنى ويلاپ؟جەڭىلىس تابۋىڭا تاياعاندا ،جاراماس ، ەر جىگىتكە قويان بۇلتاق .سالياقىن: كۇلپان اۋ ، ءوزىڭدى ءوزىڭ ءجۇرسىڭ ماقتاپ ،تالايلار ءجۇر، وزىنشە سەنى جاقتاپ ،ءسوزىمدى وتىرىك دەپ ايتا المايسىڭ ،ءوزىڭدى كەتە المايسىڭ ، ءوزىڭ اقتاپ .ءسوزىمدى دۇرىس ايتقان بۇرا الاما؟قويان بۇلتاق دەپ مەنى شىرعالاما .جاس جىگىت سىرلاسقاندا ءوزى ايتقان ،زامانداس ، تۇرعىلاستان ءسوز قالاما؟كۇلپان: ەي ، ساكە ، جالعان سوزگە كەتپە ەرىپ ،بۇل جونىندە ءجىپ ءتۇزۋ ، مايدان بەرىك ،وزىڭدەي ەلدىڭ بارىن كورە بەرمە ،تال بويىڭنان تابىلار سايتان جەلىك .ءۇش اي بويى ۇيىڭە قونباي كەپسىڭ ،سول كەزدە تىمىسكىلەپ ، قايدا كەتتىڭ؟بۇقا بۋعا ، بولعاندا ، ازبان دۋدا ،تورە قىزى ايەلىڭدى تەنتىرەتتىڭ .سالياقىن: كۇلپاناۋ ، بىلەمىن عوي مايدانىڭدى ،سالدىڭ عوي ەل ىشىنە ويرانىڭدى ،قۋ سوزبەن مەنى جەڭىپ كەتە المايسىڭ ،كىم توكتى ، بىلەمىسىڭ ، ايرانىڭدى؟كۇلپان: ءدام تاتتىق ، شىلدەحانا وسى تويدان ،شىعاردىڭ كوپ وتىرىك ، ساكە ، ويدان ،ەسىمە سەن ايتقاندا جاڭا ءتۇستى ،ۇيگە ۇرى ءيت كىرىپ كەتىپ توككەن ايران.سالياقىن: بۇل جالعان ، مەن بىلەمىن سىرىڭىزدى ،كورۋگە ناعىز ادام ءتۇرىڭىزدى ،جولداسىڭ توپتەرەككە كەتكەن كۇنى ،ايتساڭشى ، وسى كۇنگى شىنىڭىزدى؟!كۇلپان: كەتە المان ، جالعان سوزگە بىردەن سەنىپ ،جاتىرسىڭ ءازازىلدىڭ ءسوزىن تەرىپ ،قوي ۇركىپ ، ايعاي شىققان كۇزەتشىدەن ،اۋىلعا تىمىسكەلەپ ۇرى ءيت كىرىپ .باسقانى سەن بىلسەڭدە ، مەن بىلمەيمىن ،ءاي ، ساكە ، سۋايتتىققا بولدىڭ بەيىم ،اڭدي بەر، تويىمدى دا ، ءوزىمدى دە ،ءوزىم امان بولعان سوڭ كەيىمەيمىن .سالياقىن: كۇلپاناۋ ، بارىنەن دە الدىڭ تانىپ ،مويىنداعىڭ كەلمەدى ، بولسادا انىق ،بەكەر عانا ايتپاپتى اۋ ، دانا حالىق .كۇلپان: ەي ، ساكە ، ايعاق بولدىڭ نەمەنەگە؟داۋ شىعارىپ وتىرسىڭ ولەرمەنە ،قازى الدىنا بارداعى جانىڭدى بەر،مويىندايىن سول كەزدە ، ساعان مەندە .سالياقىن: سوزىمە ءسوز كەلگەن سوڭ ايتتىم مۇنى ،ناق وسىلاي بولعانى ءىستىڭ شىنى ،مويىنداماي وتىرعانىڭ وزىڭە ايان ،بار ەدى ، بۇل كۇلپاننىڭ ۇلكەن ءمىنى .كۇلپان: ساكەڭە جاتىر مەنىڭ ءسوزىم وتپەي ،قاشقالاقتاپ بارادى تاعى شەتتەي ،اي ، ساكە ، سەن جەڭىلدىڭ جولىمدى بەر،الماقپىن ، مەن جولىمدى تويدان كەتپەي .سالياقىن: كۇلپاناۋ ، ءسوزىڭ تەنتەك ، ءجۇرىپ سالما ،ايتارىڭ ، بۇدان باسقا سەندە بار ما؟جول الاتىن ۋاقىت الدا بولار،مەن بولمايمىن ، كۇلپانعا وڭاي ولجا .كۇلپان: ساكەڭنىڭ ويى الدىدا، ءالى تەرەڭ ،المايدى ايتقان سوزدەن ەشبىر ەلەڭ ،زايا كەتە بەرمەسىن، حالىق ايتسىن،بۇكىنگى وتىرىستا ايتقان ولەڭ .جول كىمدىكى ، تورەلىك ايتسىن حالىق ،وتىر عوي ، ءسوز توركىنىن ولار تانىپ ، دەگەن ءسوز بار،مەن جەڭىلسەم ، ساكەڭە بەرسىن الىپ .سالياقىن: جەڭىس بار، جەڭىلىس جٶق ەكى جاقتان،از ولەڭگە، سەن كۇلپان، ەتپە ماقتان،ءسوز سالماعى جۇيەگە سالىنادى،دارا جۇيرىك سەن ەمەس، جالعىز شاپقان.بار الدا، اسۋ بەرمەس بۇزار قامال،تاپپاشى، كەتۋىڭە، ءبۇيتىپ امال،اسىعىس شارۋاڭ بارما كەتەم دەيتىن،باسقا ايتسا ءبىر مەزەت توقتام تابار؟كۇلپان: مويىنسال بولماي قويدىڭ جەڭىلىسكە،سي تاباقتى كوپ الدىڭ وسى كەشتە،مەن ماقتانىپ بۇل جەردە وتىرعام جوق،ايتىلعان ولەڭدەردى تۇسىر ەسكە.بىلەسىڭ، ءار ءسوزىمنىڭ قورتىندىسىن،ءار جەرىن قالت جىبەرمەي جاقسى ءتۇسىن،اسىعىستىق شارۋام از ايالدايتىن،تەكسەرىپ كور ءبارىنىڭ ىشپەن تىسىن.سالياقىن: جەل سوزدەر شىعىپ جاتىر وتىز تىستەن،كوپ اۋجاي ءسوز ەتىلدى ءاربىر ىستەن،ولەڭنىڭ سىرى دا مول، ءتۇرى دە مول،كەلتىرۋگە بولمايدى قارا كۇشپەن.سەن، كۇلپان، جولىم بەر دەپ تاقىمدايسىڭ،ءوز ءسوزىڭدى ءوزىڭ داتتەپ ماقۇلدايسىڭ،سارالاۋدى ولەڭدى كوپكە بەرەم،الايىق،حالىق ءوزى تالقىلاسىن.كۇلپان: سوڭعى سوزگە وتىرعوي ءىشىم جىلىپ،وسى جەرىن، ەي، ساكە، ايتتىڭ ءبىلىپ،تارازىسى حالىقتىڭ ۇلكەن ءادىل،قولىنان الا الماسپىن مەندە جۇلىپ.سالياقىن: ارىپتەس، ولەڭ قۇمار كەلگەن مۇندا،ەكەۋىمىز ەكىلەنىپ تۇستىك سىنعا،باعالاسام، باعاڭا جان جەتپەيدى،وزىڭدەي تۋار، بالكىم، ارەڭ مىڭدا.اق سۇڭقار، مىنا كۇلپان، الما مويىن،كورسەتتى تىڭدارمانعا العىر ويىن،قاشاندا قۇرمەتتەيتىن ىستەرى مول،حالقىنىڭ مۇراسىنا اشتى قويىن.كۇلپان: ساكەڭدەي جىگىت ءتۇزۋ، نەكەن ساياق،حالىقىمنان قايتەيىن ولەڭ اياپ،از عانا ءان سالايىن وسى تويدا،قالىپتى اتۋعادا تاڭدا تاياپ.باق قونعان، ون ەكى اباق ءبىزدىڭ كەرەي،ءبىر اللا، بارىمىزگە بەرسىن مەرەي،ءتورت گۇڭنىڭ داۋىرلەگەن زامانىندا،داۋلەتى وسكەنى حاق تەلەگەيدەي.ءبي، تورە نىق قابىسقان ارالارى،داۋلەتتى بولعان تۇگەل بالالارى،شاقاڭداي اعارتۋشى ەلدى باستاپ،جاستاردىڭ ءوستى بۇگىن سانالارى.اشىلدى ورتامىزدان سانسىز مەكتەپ،ەش ادام ويلاماعان كورەمىن دەپ،وسىنداي باي باقىتتى زامانادا،كوپ كوپتەن جاستارداعى شىقتى كوكتەپ.ۋاڭنىڭ ورداسىنىڭ ءدامىن تاتتىق،ورناتىپ كوڭلىمىزگە مولداپ شاتتىق،تۋمانىڭ باۋى بەرىك بولسىن دەۋمەن،ازىلمەن وسى تويدا ولەڭ ايتىق.وتىرعان ولەڭىمدى حالىق جاقتاپ،سالايىن قارا ولەڭكە وڭداپ سولداپ،ساكەڭدى ۇمىتپايمىن قاشانداعى،ولەڭمەنەن تۇرامىن سالەم جولداپ.سالياقىن: كۇلپاننىڭ باسقالاردان ءانى اسقاق،كەلەدى، ءتاتتى اۋەنمەن ولەڭ باستاپ،قاشاندا مەن كۇلپاندى ۇمىتپايمىن،كەتتى ارتىنا ۇعارلىق اۋەن تاستاپ.كۇلپان اۋ، ۇلان تاۋداي ەل ەركەسى،ىشىندە كوپ ايەلدىڭ ەرەكشەسى،كۇلپاننان جەڭىلدىم دەپ جاريا ەتەم،ولەڭنىڭ وتە ءنارلى بۇگىن كەشى.كۇلپاننىڭ ويى تەرەڭ، ءتىلى شەبەر،كورسەتەر قىزىل تىلدەن ۇعار ونەر،ورتامىزدا قازداي قالقىپ جۇرە بەرسىن،تال بويىنا بىتسە ەكەن، وشپەس جىگەر.جاۋاپقا بۇگىن مەندە قالدىم جارىپ،ءار ءسوزىڭنىڭ ءمانىسىن ۇعار حالىق،ءساۋسالامات بولا بەر قاشانداعى،اۋىلىڭا بارارسىڭ جۇلدەڭدى الىپ.كۇلپان: بۇل جولدىق ەكەۋمىزدىڭ تابىسىمىز،تەڭ بولدى، ءور ەڭىستە شابىسىمىز،ۇسىنايىق، جۇلدەنى اقساقالعا،تابىستى بولا بەرسىن، ءار ءىسىمىز.سالياقىن: اقساقال، باتاڭدى بەر، جايدىق قولدى،الىڭىز، قادىر تۇتىپ كەلگەن جولدى،بۇل مەرەي، قاۋىم ءۇشىن قۋانىشقا،جەڭىستى، بۇگىنگى توي جاقسى بولدى.كۇلپان داناباي قىزى، ولەڭ، تويعا قۇلاق ءتۇرىپ جۇرەتىن، قازاقتىڭ جەتى ولەڭ تۇرىنەن حابارى بارونەرلى اقىن ادام ەكەن ، بارمايمىن دەپ كەرگىمەي كەلۋى دە ەرتەرەكتە سالياقىنمەن ءبىر جەردە ءبىر نەشە اۋىز ولەڭمەن قايىمداسىپ قالعان جەرى بار ەكەن. سالياقىن كوك الا تورعىنمەن تىستاعان قارا ەلتىرى تىماعىنا ۇكى تاعىپ، كىر بولىپ قالادى دەپ اق بۇلمەن قاپتاپ، سانىمەن كيەدى ەكەن. ءبىر كەزدە قىمىز قۇيىپ وتىرعان كۇلپانعا قاراتىپ:كورگەندە ءتاۋىر ادام قىرىندايمىن،ءسوز وتپەيتىن ادامعا ۇرىنبايمىن،ءتاۋىر ءسوز قۇلاعىما تيەر بولسا،جولىم بولدى، دەپ ونى ىرىمدايمىن، دەپ بىرنەشە اۋىز ولەڭ ايتادى.كۇلپان: جوعارتىننان كەلەسىڭ الدەنەدەي،اقىماقتىڭ ۇكىسى بودەنەدەي،ۋاڭنىڭ اتىن ءمىنىپ، اسىن ءىشىپ،داماتەسىڭ، ءار نەدەن سورلى كەدەي..... دەپ ازىلدەسكەن جەرى دە بولعان .سالياقىننىڭ جاسىنان ولەڭ قۇمار بولىپ ءوسىپ ەسەيە كەلە اقىن بولعانىن جوعاردا بايانداعان ەدىك . ول اقىن بولعاندا دا كوپتەن دارا شاۋىپ ، ولەڭدەرىندە باسقالاردى تاڭداي قاقتىرارلىقتاي قاسيەتتەر بولعاندىعىندا ەدى . جەمەنەي اۋدانىنىڭ توپتەرەك اۋىلىنداعى 90 جاسقا كەلىپ وتىرعان سانسىزباي اقساقال سالياقىن تۋرالى اڭگىمەسىندە : ەرتەرەكتە ، ياعىني ، 1942جىلداردىڭ قىسىندا ول الەن ۋاڭنىڭ جىلقىسىن باعىپ قۇمعا ، ياعىني، مايعايىڭ ، تاستوبە ، قاراجيدە ، قارعالى ، شوشقالى قاتارلى جەرلەردە بولعان ەدى . سالياقىن قاي قىستاۋعا بارىپ قونسا سول جەردە دۋمان توي بولىپ كەتەتىن . ماڭايداعى قىستاۋلىقتارداعى ادامدار ول قونىپ وتىرعان جەرگە جينالىپ الىپ ، ولەڭشى ادامدار بولسا ايتىستىرىپ ، جوق بولسا وزىنەن ولەڭ تىڭدايتىن . ول قوڭىر داۋستى ءانشى ادام بولاتىن ، دومبىرانى جاقسى شەرتەتىن . سول جىلداردا حالىقتىڭ ەسىنەن كەتپەيتىن ءبىر ەرەكشەلىگى نايمان قوجانبەت بولاتباي بايدىڭ كەلنى ناسيما بەكباي قىزى بۇل ادام جولداسى قايتىس بولىپ كەيىن نايمان ەرەجەپ دەگەن اداممەن ۇيلەنىپ ، 2008جىلى 86 جاسقا كەلىپ قايتىس بولدى مەن ايتىسى ، ەندى ءبىرى شەشەك اۋرۋىنان قايتىس بولعان ەكى ءىنىسىن جوقتاۋ جىرى ەدى . ول ەكى نىسىنە زارىن توككەندە جىلامايتىن ادام بولماۋشى ەدى ، دەپ ، ايتىپ وتىرادى .مەنىڭ اكەم ءبيموللا اجىعاي ۇلى دا تورە اۋىلىندا جۇرگەن كەزدە سالياقىنمەن كوپ بىرگە جۇرگەن ، سول كەزدەردە سالياقىن قاي اۋىلعا بارسا سول اۋىل تورەنىڭ جىلقىشىلارى كەلدى دەپ مالدى سويىپ تاستايتىن ، سودان ولەڭتوي بولىپ كەتەتىن دەپ وتىرۋشى ەدى . اكەم ونداي جۇيرىك اقىن بولماسادا ولەڭ قۇمار ، قازاقتىڭ حالىق اندەرىن ناشىنا كەلتىرىپ ايتاتىن ادام بولعان . سوندىقتاندا ، سالياقىنمەن بىرگە ءجۇرىپ ، بىرگە وسكەندىكتەن ونىڭ ايتقان ولەڭدەرىن جاتقا ايتىپ وتىراتىن ەدى .سانسىزباي اقساقال مەن اكەم ءبيموللا اجىعاي ۇلىنىڭ ايتۋى بويىنشا سالياقىننىڭ ەكى ءىنىسىن جوقتاۋ جىرىن ەستە ساقتاعاندارىم مەن جازىپ العاندارىم بويىنشا قاعاز بەتىنە تۇسىرگەن ەدىم .ەرتىستىڭ ارعى بەتىندە ،اۋرۋدىڭ قالدىق وتىندە .قايراندا مەنىڭ ەكى ءىنىم ،ايىقپاس كەز بوپ دەرتىنە .جالعاندا جالعان ، جالعاناي ،جەتپەگەن قىرشىن ارماناي .ارتىمنان ەرگەن قۇلىندار ،توپىراق بولىپ قالعانىاي .جىلقى دەگەن مال جاقسى ،تاڭىرىم بەرگەن سۋرەتىن .ارتىنان ەرگەن قۇلىنى ،اسىر ساپ ، ويناپ جۇرەتىن .قوس قۇلنىم باقي بولعانىاي ،اعالاپ ەرىپ جۇرەتىن .تۇيە دەگەن ءبىر مال بار ،بوزداقتاپ ءۇنى شعاتىن .ەكى ءنىم مەنىڭ ەدىعوي ،قۇدايىم بەرگەن قۋاتىم .ەشكى دەگەن ءبىر مال بار ،جارتاسقا شعار سەكەڭدەپ .جاراتقان سولاي ەتىپتى ،جارتاستى بەرگەن مەكەن دەپ .ەكى ءىنىم مەنىڭ جەتپەدى ،جۇرەتىن ماعان جەتەم دەپ .سيىر دەگەن مال جاقسى ،بۇزاۋى تۇرعان جالانىپ ،قۇدايىم قويسا ەكى ءىنىم ،قاسىمدا جۇرەر پار الىپ .ەكى ءىنىم بىردەي ولگەن سوڭ ،جۇرەگىم وتىر شانالىپ .قوس ءىنىم كەتتى ءبولىنىپ ،ايىقپاس دەرتكە شەگىلىپ .اينالايىن ەل جۇرتىم ،قابىرعام وتىر سوگىلىپ .التايمەن ساۋىر ايلانسام ،جاراق الىپ قامدانسام ،ءىنىشىم مەنىڭ كەلەرمە ؟كوزىمنىڭ جاسىن كورەرمە ؟باقيلىق بولعان قارعالار ،اعالاپ ماعان كەلەرمە؟كوزى كورىپ ، قۇلاعى ەستىگەن ادامداردىڭ ايتۋىنشا بۇل جوقتاۋ جىرى بۇناندا كوپ ەدى ، دەيدى . الايدا ، قازىرگى قولعا تۇسكەنى وسىنشالىق قانا بولدى .سالياقىننىڭ ولەڭدەرى كوبىندە تويتومالاقتاردا ايتىلىپ ، ۇلكەندەردىڭ اۋزىندا ساقتالعان . ماسەلەن: ٴناسيما بەكباي قىزىمەن ايتىسى سول تويعا ساكەڭمەن بىرگە بارىپ قاتىناسقان سانسىزباي اقساقالدىڭ كوڭلىندە بىلاي جاتتالىپ قالعان ەكەن .قارايكەرىم ، ەندەشە ، قارايكەرىم ،ساعان جەتەر ولەڭمەن باراۋ دەمىم .ايەلدىڭ ءبىر جۇيرىگى سەن بولارسىڭ ،ايداي ارۋ قالقاتاي قايدان كەلدىڭ ؟دەگەندە ٴناسيما :قارايكەردىڭ ەندەشە ساراسىمىن ،ولەڭ قۋعان نايماننىڭ بالاسىمىن .ولەڭشى اقىن بولساڭ ايتىسايىق ،وسى اۋىلدىڭ اعىمەن قاراسىمىن .اقشۋلانگەر ، ەندەشە ، اقشۇلانگەر ،جاننىڭ ءبارىن قالقاتاي وزىڭدەي كور .ولەڭىممەن ءبىر بەلگى تاستاپ كەتەم ،بۇل بەلگىمدى قالقاماۋ ، كوزىڭدەي كور .اقشۋلانگەر ، ەندەشە كوزىڭ كورگەن ،بەلگىڭ قانداي اقىنىم ٴوزىڭ بەرگەن .وسال ساناپ مەنى ٴوزىڭ وتىرسىزاۋ ،ءسىزدەي اقىن جىگىتتىڭ ءدۇزىن كورگەم .ءدايىم مەنىڭ منگەنىم قۇلامەكەن ،جالى سۇيىق ، قۇرىعى بۇلاڭ ەكەن .بۇگىن جەڭىپ بەلگىمدى مەن تاستاسام ،اقىن قۇربىم سوزىندە تۇرامەكەن ؟ءدايىم سەنىڭ منگەنىڭ قۇلامەكەن ،جالى سۇيىق ، قۇيرىعى بۇلاڭ ەكەن .ايتپاي جاتىپ بۇل ساكەڭ ءتاۋىر ولەڭ ،قانداي سەرتىن ايەلدىڭ سۇرادى ەكەن؟ءجۇر ەكەن ، اقىن ساكەڭ جىلقى باعىپ ،توبەسىنە تىماقتىڭ ۇكى تاعىپ .تاستوبە مەن توستوبە ورتاسىنان ،جانبا ەكەن ، جۇرەتىن تۇلكى قاعىپ .بايقالاسىڭ ، ٴاي ساكە ، سارىنى ۇستەم ،كەي ٴسوزىڭ شعىپ جاتىر جاڭىلىسپەن ،زاتىم ايەل بولعانمەن ەر كوڭىلدى ،جاقسىمەنەن جاماندى ايىرۋشىەم .تارپاڭگەر مەن وسىندا تارتا كەلدىم ،جىلقى باقتىم ، ازۋلى ارقالى ەلدىڭ .تۇلكى قۋلىق وزىڭە جاراسپايدى ،ولەڭ قۋعان ، ونەرلى قالقام ەدىڭ .جان ەدىڭ ، ءمالىم بولعان سىرىڭ ماعان ،قالقاماۋ ، ولەڭمەنەن تۇرعىڭدى الام .اقىلدى اقىن بولساڭ ءبىر كورمەگە ،دەمەسسىڭ ، مەنى بۇگىن قۇرعىر جامان ؟قارايگەرىم ، ەندەشە ، قارايگەرىم ،جۇيرىك ەمەس ، جورعا ەمەس ءالىمپەرىم .ساڭقىلداعان قىرانمىن ، ۇشار كوكتەن ،شەڭگەلىمە تۇسەرىڭ ءمالىم سەنىڭ .قاراي كەرىم ، ەندەشە ، قاراي كەرىم ،مەنى جاقتار اي ساكە ، قالايدا ەلىم .البارىندى بولدىڭاۋ ، جەڭەمىن دەپ ،شاپپاي قالىپ جۇرمەسىن قارايكەرىڭ .دايىم مەنىڭ مىنگەنىم اقتانكەر ەد ،اقتان كەرىم ، سالقى ءتوس ، قاقپان بەل ەد .سەندەي تالاي بايتالدى شاۋجايلاپەم ،ەر جىگتكە دەمەيمىن ، ماقتان كەرەك .ايەلگە جاراساما استامشىلىق ،كوڭلىمە سيعان ەمەن ماقتان قىلىق .ات جەتەك ، شاپان جاۋىپ جول بەرەرسىڭ ،سيىڭمەن قويارسىڭاۋ ، اتتاندىرىپ .قۇدايىم بۇيرعانسوڭ تويعا كەلدىك ،جاراسىپ بويعا بورىك ، ويعا كورىك .ءدام تارتسا اۋىلىڭا تاعى كەلەم ،كەتپەسسىڭ كەلگەنىمشە مەنەن جەرىپ .سەن بارساڭ ، ءوز ەلىمدە دەڭ بولامىن ،تالايدىڭ ءدامىن تاتقان ەر بولامىن .جادىكتە ولەڭ قۋعان ءبىر تۇلپارمىن ،سالي ەر ، اقىن تۋعان مەن بولامىن .تاعى ءبىر ايتا كەتەرلىك جايىت ، سالياقىن 1947 جىلى الەن ۋاڭنىڭ مالمۇلكى تالانعاننان كەيىن كوكتوعاي جەرىندەگى قارابۇلعىن ، دۇرە وڭىرىنە بارىپ قونىستانىپ قالعان . 1987 جىلى 81 جاسىندا قايتىس بولىپ ، كوكتوعايدىڭ قارا بۇلعىن اۋىلىنا قارايتىن اقتۇبەك دەگەن جەردە جەرلەنگەن . قازىر ۇرپاقتارى كوكتوعاي اۋدانىندا شاشىراي قونىستانىپ شاتشادىمان ءومىر وتكىزۋدە .ماتەريال جيناپ بەرگەن: ساعي قوڭقىشتاي ۇلىسانسىزباي اقىمەت ۇلىءبيموللا اجىعاي ۇلىكەلۋ قاينارى: :...?11128الماتىلىق قۇسبەگى قانس 2 مينوتبقودا پوليتسيا قىزمەتك 5 مينوتايگۇزال باقىتتى تۇرمىسق 6 مينوتپاكىستاندا بەنزين تاسىم 6 مينوتتيانشان تورى 6 مينوتوتىز ءۇش مەملەكەتتىڭ 30 8 مينوتباقىتجان ساعىنتاەۆ: كەل 14 مينوتەلوردا اكىمىنىڭ ەكسورى 16 مينوتبريتانياداعى سايلاۋ: بو 23 مينوتوب يتوگاح رەاليزاتسي پر 26 مينوتقازىنا مينيسترلىگى قۇجا 26 مينوتمەملەكەتتىك بيۋدجەت كىر 26 مينوتكەڭەس مۇشەسىنە قانداي ك 26 مينوت |
ئامېرىكىدا مۇستەقىللىق بايرىمى ئۇيغۇربۈگۈن ئامېرىكىنىڭ مۇستەقىللىق بايرىمى. ئامېرىكىدا 1776 يىلى 7 ئاينىڭ 4 كۈنى ئەنگىلىيىدىن بۆلۈنۈپ چىقىپ مۇستەقىللىق ئېلان قىلىنغانلىقىنى خاتىرىلەيدىغان مۇستەقىللىق بايرىمى.بۈگۈن ئامېرىكىنىڭ ھەر قايسى جايلىرىدا خەلق مۇستەقىللىق بايرىمىنى داغدۇغىلىق تەنتەنە قىلدى. پاراتتىن ئۆتۈش، نامايىش قىلىش، ناخشا مۇزىكا نۇمۇرلىرىنى ئورۇنلاش، ساليۇت ئېتىش قاتارلىق پائالىيەتلەر ئېلىپ بېرىلدى. خاتىرىلەش پائالىيەتلىرىدە رەھبەرلەر سۆز قىلىپ، مۇستەقىلىق ئۈچۈن ھاياتىنى بېغىشلىغان ۋەتەن قەھرىمانلىرىنى ئەسلەپ، ئۇلارغا ھۈرمەت بىلدۈردى.ئادەت بويىچە ئامېرىكىدا مۇستەقىللىق بايرىمى ئۆتكۈزۈلىدىغان ھەپتىدە دۆلەت مەجلىسى يىغىن ئاچمايدۇ. پارلامېنت ئەزالىرى سايلام رايونلىرىغا قايتىپ بېرىپ، ئۆزلىرىنى سايلىغان خەلق بىلەن بىرلىكتە بايرام پائالىيىتى ئۆتكۈزىدۇ.فرانسىيە ئاگېنتلىقىنىڭ خەۋەر قىلىشىچە، ئامېرىكا ئاۋام پالاتاسى خەلقئارا مۇناسىۋەتلەر كومىتېتى ئاسىياتىنچ ئوكيان گۇرۇپپىسىنىڭ باشلىقى جىم لىچ ئەپەندى ئامېرىكىدا ئۆتكۈزۈلىۋاتقان بۇ مۇستەقىللىق بايرىمىنىڭ ئالاھىدىكى ھەققىدە توختىلىپ ئامېرىكا خۇسۇسى ھوقۇق ئاساسىدا قۇرۇلغان دۆلەت، خەلقنىڭ ئۆز قولىدىكى خۇسۇسىي ھوقۇقنى دۆلەت بەرمىگەن، دۆلەتنىڭ ھوقۇقىنى خەلق بەرگەن، ئامېرىكىدا خۇسۇسىي ھوقۇق دۆلەتنىڭ ھوقۇقىدىن ئەلا، مانا بۇ بىز ئامېرىكىدا مۇستەقىللىق بايرىمىنى تەبرىكلىگەندە ئەڭ پەخرلىنىدىغان روھ دېگەن. ۋەلىقاراتاغ جۇمھۇرىيىتى مۇستەقىللىقنى تاللىۋالدىقارا تاغ جۇمھۇرىيىتى مۇستەقىللىق ئۈچۈن ئومۇمىي خەلق ئاۋاز بېرىش ئۆتكۈزدى |
ئۇيغۇر دىيارىدا 24 مىليوندىن ئارتۇق كىشىگە ساغلاملىق كارتىسى تارقىتىلغان ئۇيغۇرشنجاڭ گېزىتى نىڭ 8ئىيۇندىكى خەۋىرىدە ئېيتىلىشىچە، ئۇيغۇر دىيارىدىكى 24 مىليوندىن ئارتۇق كىشىگە پۈتۈن خىتاي تەۋەسىدە ئورتاق ئىشلەيدىغان ئاھالىلەر ساغلاملىق كارتىسى تارقىتىلغان. خەۋەردە ئېيتىلىشىچە، پۇقرالار بۇ كارتا ئارقىلىق دوختۇرخانىلاردا نومۇر ئېلىش، كېسەل كۆرسىتىش دېگەندەك داۋالىنىشقا دائىر رەسمىيەتلەرنى بېجىرسە بولىدىكەن.خەۋەردە بۇنىڭ پۇقرالار بىلەن داۋالىنىش مۇئەسسەسەلىرى ئوتتۇرىسىدىكى ئۇچۇر ئالاقىسىنى كۈچەيتىش رولىنى ئوينايدىغانلىقى ئالاھىدە تەكىتلەنگەن. شۇنىڭدەك پۇقرالارنىڭ سالامەتلىك ئۇچۇرىنى توپلاپ باشقۇرۇشقا قولايلىق يارىتىدىغانلىقىمۇ ئەسكەرتىلگەن. ئەمما مۇھاجىرەتتىكى ئانالىزچىلار بۇنىڭ ئەمەلىيەتتە خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ ئۇيغۇرلارنى تېخىمۇ قاتتىق كونترول قىلىشىدىكى بىر مۇھىم ۋاستە بولۇپ قېلىشى مۇمكىنلىكىنى ئالغا سۈرمەكتە. ئامېرىكادىكى مۇستەقىل ئانالىزچى ئېلشات ھەسەن خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ ئۆتكەن بىرنەچچە يىلدا پۈتكۈل ئۇيغۇرلارنىڭ قان ئەۋرىشكىسى ۋە باشقا بىئولوگىيەلىك ئۇچۇرلىرىنى تولۇق سىستېمىلاشتۇرۇپ چىققانلىقىنى تەكىتلەپ: شۈبھىسىزكى، شەرقىي تۈركىستاندىكى خىتاي پۇقرالىرى بۇ خىلدىكى كارتىنى داۋالىنىشقا ئىشلىتىشى مۇمكىن، ئەمما ئۇيغۇرلار ئۈچۈن ئۇنداق ئەمەس. بۇنىڭدىكى مۇھىم مەقسەت يەنىلا ئۇيغۇرلارنى پۈتۈن خىتاي مىقياسىدا تېخىمۇ ئۈنۈملۈك كونترول قىلىشنى كۆزلەشتۇر، دېدى.ئالاقىدار خەۋەرلەردە كۆرسىتىلىشىچە، بۇ خىلدىكى ساغلاملىق كارتىسى خىتاي مىقياسىدا تارقىتىلغان بولۇپ، پۇقرالارنىڭ تۇغۇلغاندىن تارتىپ ئۆلۈپ كەتكىچە بولغان بارلىق ساغلاملىق ئۇچۇرلىرى مۇشۇ كارتىدا ساقلىنىدىكەن. |
سۇم سوعىستان ادام ساناسىنا تۇسكەن تىرتىقتار از ەمەس. اسىرەسە ميلليونداعان تاعدىرلاردى تاستالقان ەتكەن ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك قىرعىننىڭ ادامزاتقا تيگىزگەن قىرۋار زالالىن ايتىپ تاۋىسۋ مۇمكىن ەمەس. بىراق ءبىز سوعىس دەگەندە تەك بىرىڭعاي قاتىگەزدىكتى ەلەستەتىپ كەتپەۋىمىز دە كەرەك سياقتى. كەيدە قاۋلاپ جانعان قىزىل ءورتتىڭ ىشىنەن دە ىزگىلىك ىزدەرىن كورۋگە بولادى. سۋرەتشى شاۆكات گافۋروۆتىڭ قىرىق بەستە گۇلدەگەن المالار يابلوكي 1945گو اتتى كارتيناسى ءبىزدى وسى ويعا جەتەلەپ اكەتتى...جەر شارىنىڭ الدەبىر نۇكتەسىندە الدەبىر تيران ميلليونداعان ادامدى قىرىپجويۋعا قاھارلانا جارلىق شاشىپ، قارا ءمورىن قانعا مالىپ جاتادى. ال ەندى تۋرا سول جەر شارىنىڭ كەلەسى ءبىر نۇكتەسىندە سول قىرعىننان قان جۇتىپ، اتااناسىنان جاستاي ايرىلعان تۇل جەتىمدەردى قاراپايىم ۇستا اسىراپ الۋعا بارا جاتادى.اتالعان كارتينا وزبەك سۋرەتشىسى ش.گافۋروۆتىڭ ەرەكشە تۋىندىلارىنىڭ ءبىرى. ەرەكشە دەيتىنىمىز، قىلقالام شەبەرى سومداعان كەيىپكەرلەر ومىردە بولعان تالايلى تاعدىر يەلەرى. تاشكەنتتىك قاراپايىم ۇستا شاماحمۇد ومىردە بولعان ادام ەكەن. سوعىس جىلدارىندا ايەلى ەكەۋى جەتىم قالعان 14 بالانى اسىراپ العان ۇلكەن جۇرەكتى جاندار. ستاتيستيكاعا سۇيەنسەك، ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستا وزبەكستانعا 4 مىڭداي جەتىم بالا ەۆاكۋاتسيالانعان دەگەن دەرەك بار. البەتتە، ونىڭ تۇگەلى دەرلىك جەتىم.شاماحمۇدتىڭ ءوز كىندىگىنەن بالا بولماعان. ەڭ ءبىرىنشى بالانى اسىراپ العاندا ونىڭ جاسى 53تە، ال قوساعىنىڭ جاسى 40تا بولسا كەرەك. ىزگىلىك يەلەرى جەتىم جۇرەكتەرگە بىرتىندەپ جىلۋ سىيلاي باستايدى. 1943 جىلى شاماحمۇد ۇستا 4 بالانىڭ اكەسى اتانادى. سوعىس اياقتالعانشا ولار 14 بالاعا ءۇمىت شىراعىن سىيلايدى. ايرىقشا ايتا كەتەرلىگى، اسىراپ العان بالالاردىڭ بارلىعى ءارتۇرلى ۇلت وكىلدەرى. ىشىندە حاليما ەسىمدى قازاق قىزى دا بار. سول سياقتى رايا مالتسەۆا بەلورۋس بولسا، ماليكا يسلاموۆا تاتار، ۆولوديا ۋرۋسوۆ ورىس.جاراتۋشىنىڭ قۇدىرەتىندە شەك بار ما، شاماحمۇد بىردە بەس ايلىق شاقالاقتى اسىراپ الۋعا تاۋەكەل ەتەدى. تاڭ قالارلىعى سول كۇنى ۇستانىڭ ەشقاشان قۇرساق كوتەرمەگەن جارى باحريدىڭ ءتوسى ءيىپ، الگى بەس ايلىق جەتىم شاقالاقتى ەمىزە باستايدى. اكەسى بالاعا سول كۇنى نىعمەت دەپ ازان شاقىرتىپ ات قويدىرىپتى. قاراپايىم ۇستانىڭ بۇل ەرلىگى كەشىكپەي بۇكىل وداققا تاراپ، ءتىپتى مايدان دالاسىنداعى جاۋىنگەرلەرگە دە جەتەدى.شاماحمۇد ءبىر كۇنى قوماقتى اقشا سالىنعان حات الادى. حات مايدان دالاسىنان جەتكەن. اۆتورى لەيتەنانت لەۆيتسكي. حاتتا جازىلعانداي، لەيتەنانتتىڭ بالالارى وسىناۋ سۇم سوعىستىڭ كەسىرىنەن وپات بولعان ەكەن. بۇگىنگى جىبەرگەندەي سومانى ول ولەولگەنشە جىبەرىپ تۇراتىنىن جازادى. باسىندا شاماحمۇد اقشانى الۋعا ۇيالادى، الايدا بىرنەشە بالاسىنان قاتار ايرىلعان اكە قاسىرەتىن تۇسىنۋگە تىرىسىپ، كەلىسىم بەرەدى. سويتەدى دە شاماحمۇد ساشا برىنين ەسىمدى تاعى ءبىر بالانى اسىراپ الادى. تۇسىنگەن ادامعا ساشا بىردەن ەكى اكەلى بولادى. بىرەۋى وزبەك ۇستاسى، ەكىنشىسى ورىس لەيتەنانتى.شىن مانىندە مەيىرىم مەزەت ياكي مەكەن تالعامايدى. شاماحمۇد ۇستا اسىراپ العان بالالاردىڭ اراسىندا ورىس تا، قازاق تا، وزبەك تە، لاتىش تا، ۋكراين دا، مولداۆان دا، چۋۆاش تا بار.ءبىز سونداياق وسى كارتيناعا قاراپ تۇرىپ جازۋشى مۇحتار ماعاۋيننىڭ ءبىر اتانىڭ بالالارىن ەسىمىزگە تۇسىردىك. اتالعان اڭگىمەنىڭ تاعىلىمى ءتىپتى تەرەڭدە. اتا جاۋى نەمىس بالاسىن اسىراپ العان قازاقتىڭ قاراپايىم قارا شالى بۇكىل ءفاشيزمنىڭ تىزەسىن ءبىر عانا ىسىمەن بۇكتىرەدى. قاتىگەزدىكتىڭ قاندى باسىن ىزگىلىكتىڭ اياعىنا يدىرەدى.وزبەكتىڭ تالانتتى قىلقالام شەبەرى شاۆكات گافۋروۆتا وسى يدەيانى ءوز شىعارماشىلىعىنا وزەك ەتكەن. شىندىقپەن شەكتەسكەن شىعارمالار قاشاندا قۇندى. شاۆكات قىلقالامى بۇل رەتتە جۇرەكتىڭ قىلىن شەرتەر شىن شەبەرلىگىمەن ءبىزدى بىردەن باۋراپ الدى.كارتينا 1988 جىلى جازىلىپتى. سۋرەتشى وزبەكستانداعى تەاتر جانە كوركەمونەر ينستيتۋتىن تامامداعان. |
ياقۇپ قارى: خىتاي ئەلچىخانىسىنىڭ نەم خىشىغا دەسسىمەڭلار ئۇيغۇربۇلتۇر مۇشۇ مەزگىللەردە سەئۇدى ئەرەبىستاندىكى خەلقئارا ئىسلام ئۇنىۋېرسىتېتىدا ئوقۇۋاتقان بىر تۈركۈم ئۇيغۇر ئوقۇغۇچىلار رادىئومىزغا خەت يېزىپ، مەزكۇر مەكتەپنىڭ ئۇيغۇر ئوقۇغۇچىلار رەئىسى، دوكتۇرانت ياقۇپ قارىنىڭ سەئۇدىدىكى خىتاي ئەلچىخانىسى بىلەن بولغان ئالاقىسى ئۈستىدىن شىكايەت قىلغان ئىدى. شۇ چاغدا بىز ياقۇپ قارىنى زىيارەت قىلغىنىمىزدا، ئۇ ئۆزىنىڭ خىتاي ئەلچىخانىسى بىلەن بولغان ئالاقىسىنى ئېتىراپ قىلغان ۋە ئۆزىنى ئاقلىغان ئىدى. ئارىدىن بىر يىل ئۆتكەندە ياقۇپ قارى رادىئومىزغا تېلېفون قىلىپ، ئەينى چاغدا قىلغان سۆزى ۋە تۇتقان يولىنىڭ خاتا بولغانلىقىنى بايان قىلدى ۋە مەزكۇر پىكرىگە تۈزىتىش بېرىپ، مۇھاجىرەتتىكى ئۇيغۇرلارنى، جۈملىدىن ئۇيغۇر ئوقۇغۇچىلارنى خىتاي ئەلچىخانىسىغا يېقىنلاشماسلىققا دەۋەت قىلدى.سوئال: ئاڭلىساق، ئۆتكەن ھەپتە سەئۇدى ئەرەبىستان خەلقئارا ئىسلام ئۇنىۋېرسىتېتىدىكى ئۇيغۇر ئوقۇغۇچىلارنى خىتاي ئەلچىخانا خادىملىرى كېلىپ يوقلاپتۇ، بۇنىڭدىن خەۋىرىڭىز بولدىمۇ؟جاۋاب: بولدى، شۇنداق، جۈمە كۈنى كەچتە كېلىپ كۆرۈشۈپتۇ.سوئال: قانچىلىك ئوقۇغۇچى قاتنىشىپتۇ؟جاۋاب 16 15 چە ئوقۇغۇچى قاتنىشىپتۇ.سوئال: مەكتىپىڭلاردىكى ئۇيغۇر ئوقۇغۇچىلارنىڭ سانى قانچە؟جاۋاب 100 ئەتراپىدا بار.سوئال: ئاڭلىساق، مىسىردا ئوقۇۋاتقان ئۇيغۇر ئوقۇغۇچىلار ئارىسىدىمۇ خىتاي ئەلچىخانىسى بىلەن قويۇق ئالاقە قىلىۋاتقان، ئەلچىخانا پائالىيەتلىرىگە قاتنىشىۋاتقانلار بار ئىكەن. سىز بىر سابىق ئوقۇغۇچىلار رەئىسى بولۇش سۈپىتىڭىز بىلەن بۇ مۇناسىۋەتكە قانداق قارايسىز؟جاۋاب: مۇھىمى پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام تەقۋا ئادەمگىلا ئارىلاشقىن، نېمىتىڭنىمۇ تەقۋالار يېسۇن دېگەن، دىنغا دۈشمەنلىك قىلىۋاتقان، بىزنى مىللەت بويىچە دۈشمەن كۆرۈپ يەر يۈزىدىن يوقىتىۋېتىمەن دەۋاتقانلار بىلەن ھەمداستىخان بولۇش زۆرۈرىيەتسىز.سوئال: چەتئەلدە ئوقۇۋاتقان ئوقۇغۇچىلارنىڭ قولىدا خىتاي پاسپورتى بار، ئۇلار ھېچ بولمىدى دېگەندە پاسپورتىنى ئۇزارتىش ئۈچۈن بولسىمۇ كونسۇلخانىغا بېرىشقا مەجبۇر، يۇقىرىقى گېپىڭىزدىن قارىغاندا پاسپورتنى ئۇزارتىش ئۈچۈن ئەلچىخانىغا بارسا، بۇنىڭ خاتا يېرى يوق؟جاۋاب: شۇنداق. ئەمما شۇ ئىشنى پۈتتۈرگۈچە ئالدىنىپ كەتمەسلىككە دىققەت قىلىشى كېرەك.سوئال: ئەمما خىتاي ئەلچىخانىلىرى ئۇيغۇر ئوقۇغۇچىلارنى دۆلەت بايرىمى ۋە يېڭى يىل زىياپەتلىرىگە، بەزىدە زىيارەت ئۆمەكلىرىنىڭ زىياپەتلىرىگە دەۋەت قىلىۋاتقانلىقى ھەققىدە گەپ بار، بۇنىڭغا قانداق قارايسىز؟جاۋاب: مېنىڭ بېشىمدىنمۇ ئۆتتى، خىتاي ئەلچىخانا خادىملىرى پاسپورتنى ئۇزارتىشنى كەينىگە سوزىدۇ، ئەلچىخانىمىزغا كېلىپ باشلىقلىرىمىزغا ئەھۋالىڭنى ئېيت، پاسپورتۇڭنى ئۇزارتىپ بېرىدۇ، دەيدۇ؛ لېكىن مەقسىتى ئەلچىخانىغا ئاپىرىۋېلىپ ئۆزلىرى بىلەن بىر سورۇندا تۇرغۇزۇۋېلىش، ئۇلار بۇنى بىر ھۆججەت قىلىپ تەشۋىقاتى ئۈچۈن پايدىلىنىدۇ، ئوقۇغۇچىلارنىڭ جەمئىيەتتىكى ئىناۋىتىنى تۆكىدۇ.شۇڭا ئۇيغۇر ئوقۇغۇچىلار، ياق ئوقۇغۇچىلارلا ئەمەس، ئۇيغۇرلۇق، مۇسۇلمانلىق ئەخلاقى بىلەن ياشىماقچى بولغان ئادەم خىتاي كونسۇلخانىسىدىن، زۆرۈرىيەت بولمىسا ئۇزاق تۇرۇشى كېرەك.سوئال: سىزنى ئۆتكەن يىلى زىيارەت قىلغان چېغىمىزدا، ئەلچىخانا بىلەن ئالاقىلىشىپ تۇرساق، ئۆز ئارا چۈشىنىشىمىز ئىلگىرى باسىدۇ، بىزنى خاتا چۈشىنىپ قالمايدۇ، ۋەتەنگە قايتىپ خەلقىمىزگە خىزمەت قىلىشىمىزغا يول ئېچىلىدۇ دېگەن ئىدىڭىز، بۈگۈن دېگەنلىرىڭىز پۈتۈنلەي پەرقلىق، بۇنىڭ سەۋەبى نېمە؟جاۋاب: شۇنداق، شۇ كۈنى رادىئونى ئاڭلاپ ئۆزۈمنىڭ گېپىدىن ئۆزۈممۇ بىئارام بولدۇم، بەكلا يۇمشاق گەپلەرنى قىلغىنىمغا. ئۇ كۈنى ئۇنداق دېيىشىم، مەكتەپتە دوكتورلۇق ئوقۇشىغا ئىلتىماس سۇنغان ئىدىم، پاسپورتۇمنىڭ ۋاقتى توشۇپ كەتكەن ئىدى، ئەلچىخانىدىكىلەرگە پاسپورتۇمنى ئۇزارتىپ بېرىشنى ئىلتىماس قىلىۋاتقان ئىدىم. رادىئودا گېپىم قاتتىق چىقىپ كەتسە، ئەلچىخانىدىكىلەر بىز سېنىڭ ئىشىڭنى پۈتتۈرۈپ بېرىۋاتساق، سەن بىزگە قارشى گەپ قىلدىڭ دەپ پاسپورتۇمنى رەت قىلىۋەتمىسۇن دېدىم. يەنە بىر تەرەپتىن، ئۇ چاغدا ئوقۇغۇچىلار رەئىسى ئىدىم، 100 دەك ئوقۇغۇچىمىز ۋەتەنگە بارغاندا باشلىقىڭ بىزگە قارشىكەن دەپ ئۇلارغا ئاۋارىچىلىك بولمىسۇن دېدىم، يەنە بىر تەرەپتىن، ئوقۇشۇم شەخسىي ئۆزۈم ئۈچۈنلا ئەمەس، مىللىتىم، خەلقىم ئۈچۈن بولغاندىكىن دەپ ئويلىغان ئىدىم. ئەمما نېمىلا قىلاي پاسپورتۇمنى ئۇزارتىپ بەرمىدى، ئەلچىخانىغا بېرىپمۇ باقتىم، تېلېفونمۇ قىلىپ باقتىم، يالۋۇرۇپ يېلىنىپ باقتىم، تاشتىن سۇ چىقمىدى. ئاخىرى پاسپورتنى تاپشۇرۇپ بېرىۋەتتىم ۋە تۈرك ۋەتەنداشلىقىغا ئىلتىماس سۇندۇم، ئىلتىماسىم تەستىقلاندى. مەن ھازىر تۈركىيە ۋەتەندىشى، ئەمما، مەن ئۇيغۇر، ۋەتىنىم، مىللىتىم ئۈچۈن خىزمەت قىلىشقا تەييارمەن.سوئال: ئەينى چاغدىكى سۆزلىرىڭىز رادىئودا دېيىلگىنى ئۈچۈن، ئۇ سۆزلەر سەئۇدى ۋە مىسىردا ئوقۇۋاتقان ئوقۇغۇچىلارغا بەلگىلىك تەسىر كۆرسەتكەن بولۇشى مۇمكىنمىدۇ؟جاۋاب: مەنمۇ شۇنداق ئويلايمەن.سوئال: ئۇنداقتا بۈگۈنكى گەپلىرىڭىزنى ئوقۇغۇچىلارنى ئىبارەت ئېلىشقا چاقىرىش دېسەك بولامدۇ؟جاۋاب: بولىدۇ. تەجرىبەم شۇ: خىتاي ئەلچىخانىسى ۋەدە بېرىپ، ھېچ ئىش قىلىپ بەرمەيدۇ.بەيتۇللاغا يىراق، خىتاي كونسۇلىغا يېقىن ئۇيغۇرلاررابىيە قادىر خانىمدىن ئۆزى قارىلانغان كىتابقا ئىنكاس: ئۇيغۇرلار بۆلگۈنچى ئەمەس، مۇستەقىلچى |
ئۇيغۇر مۇساپىرلار ب د ت مۇساپىرلار ئىشخانىسىغا قانداق ئىلتىماس قىلىشى كېرەك؟تۈرك بالىلار ئۇيغۇر مۇساپىر بالىلارغا ياردەم بۇيۇملىرى بەرمەكتە. 2015يىلى يانۋار، تۈركىيە.تۈركىيەدە ئۇيغۇر مۇساپىرلارنىڭ كۆپىيىشىگە ئەگىشىپ، بىرلەشكەن دۆلەتلەر تەشكىلاتىنىڭ ئەنقەرەدىكى مۇساپىرلار ئىشخانىسىغا باشقا دۆلەتلەرگە كېتىش ئۈچۈن ئىلتىماس قىلىۋاتقان ئۇيغۇرلارنىڭ سانىمۇ كۆپەيمەكتە. ئەمما تۈركىيەگە كەلگەن ئۇيغۇرلار قانداق قايسى يوللار بىلەن ئىلتىماس قىلىدىغانلىقىنى بىلمىگەچكە، بۇ ھەق ۋە ھوقۇقىنىمۇ قولدىن كەتكۈزۈپ قويماقتا.بۇ ھەقتە مەلۇمات ئىگىلەش ئۈچۈن بىرلەشكەن دۆلەتلەر تەشكىلاتىنىڭ ئەنقەرە شۆبىسىگە تېلېفون قىلغان بولساقمۇ، ئۇلار بۇ ھەقتىكى مەلۇماتلارنىڭ ئىدارىنىڭ تور بېتىدە مەۋجۇتلۇقىنى، ئۇنىڭدىن پايدىلىنىپ خەۋەر ئىشلىسەك بولىدىغانلىقىنى ئېيتتى.2014يىلى 4ئاينىڭ 11كۈنى ماقۇللانغان چەتئەللىكلەرنى قوغداش قانۇنى غا ئاساسەن، كىشىلەر ئەگەر چەتئەللىكلەرنى قوغداش كومىتېتى تەرىپىدىن پاناھلىق ئىلتىماسى رەت قىلىنسا، 10 كۈن ئىچىدە نارازىلىق ئىلتىماسى بېرىش ھوقۇقىغا ئىگە ئىكەن. بۇلاردىن باشقا 30 كۈن ئىچىدە تۈركىيەدىكى سوت ئىدارىلىرىگە ئەرز قىلىش ھوقۇقىغا ئىگە ئىكەن. بىرلەشكەن دۆلەتلەر تەشكىلاتىنىڭ قارارىغا نارازىلىق بىلدۈرۈپ ئىلتىماس بەرگەنلىكىڭىزنى تۈركىيەگە بىلدۈرسىڭىز، سىزنى ھەيدەپ چىقىرىۋېتەلمەيدىكەن. سوت جەريانىدا ئادۋوكات تەكلىپ قىلىش ھوقۇقىغا ئىگە ئىكەنسىز. ئادۋوكاتقا بېرىدىغان پۇلىڭىز بولمىسا، تۈركىيە ئادۋوكاتلار بىرلىكىدىن ئادۋوكات تەلەپ قىلىش ھوقۇقىڭىز بار بولۇپ، ئادۋوكاتلار بىرلىكى سىزگە ھەقسىز ئادۋوكات بېرىدىكەن.بىرلەشكەن دۆلەت تەشكىلاتى مۇساپىرلار كومىتېتىنىڭ تور بېتىدىكى يېڭى بەلگىلىمىلەرگە ئاساسلانغاندا، ئەگەر ئۈچ قېتىم سەۋەبسىز يۈزتۇرانە كۆرۈشۈشكە بارمىسىڭىز، سەۋەبسىز ھالدا ئۈچ قېتىم قول قويغىلى بارمىسىڭىز، بىرلەشكەن دۆلەتلەر تەشكىلاتى تەقسىم قىلغان ۋىلايەتكە 15 كۈن ئىچىدە بېرىپ ئىلتىماس قىلمىسىڭىز، سىز تۇرۇۋاتقان ۋىلايەتتىن رۇخسەتسىز كېتىپ قالسىڭىز، شەخسى مەلۇماتلىرىڭىزنى بەرمىسىڭىز، تىزىمغا ئالدۇرۇش ۋە يۈز تۇرانە ئۇچرىشىشنىڭ قائىدىلىرىگە خىلاپلىق قىلسىڭىز، بىرلەشكەن دۆلەتلەر تەشكىلاتى مۇساپىرلىق سالاھىيىتىڭىزنى ئېلىپ تاشلايدىكەن.بىرلەشكەن دۆلەتلەر تەشكىلاتى مۇساپىرلار ئىدارىسى پۈتۈن خەتچەك ۋە سىز توغرىلىق مەلۇماتلارنى سىز بەرگەن ئادرېسقا ئەۋەتىدىغان بولۇپ، ئەگەر خاتا ئادرېسنى بېرىپ قويسىڭىز ياكى كۆچۈپ كېتىپ يېڭى ئادرېسىڭىزنى بەرمىسىڭىز، پۈتۈن مەسئۇلىيەت سىزدە بولىدىكەن.بىز ئىگىلىگەن مەلۇماتلارغا ئاساسلانغاندا، بۇرۇن بەزى ئۇيغۇرلار بىرلەشكەن دۆلەتلەر تەشكىلاتى ئارقىلىق ھەرقايسى دۆلەتلەرگە كەتكەن بولسا، بەزىلىرى ھازىر ب د ت دىن مۇساپىرلارغا بېرىلگەن كىنىشكىلىرى بىلەن تۈركىيەنىڭ ھەر قايسى ۋىلايەتلىرىدە تۇرماقتا. ئۇلارنىڭ ئەھۋالىنىڭ قانداقلىقىنى بىلىش ئۈچۈن، ئۇلار بىلەن تېلېفون سۆھبىتى ئېلىپ باردۇق.ھازىر كانادادا تۇرۇۋاتقان 2003يىلى 11ئاينىڭ 17كۈنى تۈركىيەگە كېلىپ بىرلەشكەن دۆلەتلەر تەشكىلاتى مۇساپىرلار ئىدارىسىدىن پاناھلىق تىلەپ، بىرلەشكەن دۆلەتلەر تەشكىلاتى ئارقىلىق 2004يىلى 12ئاينىڭ 21كۈنى كاناداغا ئېلىپ كېتىلگەن تۇيغۇن ئابدۇۋەلى ئەپەندى، ئۆزىنىڭ پاناھلىق تىلەش جەريانى توغرىسىدا مەلۇمات بەردى.بىرلەشكەن دۆلەتلەر تەشكىلاتىغا پاناھلىق تىلىگەن كىشى مۇساپىرلار سالاھىيىتىگە ئىگە بولۇشى ئۈچۈن قانداق شەرتلەرگە ئىگە بولۇشى كېرەك. ئۇلار يۈزتۇرانە ئۇچرىشىشتا نېمە سوئاللارنى سورايدۇ؟ تۇيغۇن ئابدۇۋەلى ئەپەندى ئۆزىدىن سورىغان سوئاللار توغرىسىدا مەلۇمات بەردى.ئىجتىمائىي تاراتقۇلاردا ئۇيغۇر پاناھلانغۇچىلارنىڭ نېمە قىلىشى توغرىسىدا ھەر خىل خەۋەرلەر تارقىلىپ يۈرمەكتە. ئۇيغۇرلار بۇ ھەقتە نېمىلەرنى قىلىشى كېرەك؟ تۇيغۇن ئابدۇۋەلى ئەپەندى تەۋسىيەلىرىنى بايان قىلدى.تۈركىيەگە كەلگەن ئۇيغۇر مۇساپىرلارنىڭ بەزىلىرى تۈركىيەدە ياشاشنى تاللىسا، يەنە بەزىلىرى تۈركىيەدىكى بىرلەشكەن دۆلەتلەر تەشكىلاتى ئىشخانىسىدىن پاناھلىق تىلىمەكتە. بىرلەشكەن دۆلەتلەر تەشكىلاتىغا ئىلتىماس قىلغاندىن كېيىن، مەلۇم بىر ۋىلايەتتە ياشاۋاتقان، ھەقىقىي ئىسمىنى ئاشكارىلاشنى خالىمىغان ۋولقان بۇغرا ئەپەندى بىر يېرىم يىلدىن بېرى جاۋاب كۈتۈۋاتقانلىقىنى بايان قىلدى. ئۇ، بىرلەشكەن دۆلەتلەر تەشكىلاتىدىن پاناھلىق تىلىگەندىن كېيىن، ئۆزىنىڭ ئىقتىسادىي ياردەم ئېلىپ باقمىغانلىقىنى، تۈرك خەلقىنىڭ ئۆزىگە كۆپ ياردەم قىلغانلىقىنى بايان قىلدى.رەسمىي بولمىغان ستاتىستىكىلارغا ئاساسلانغاندا، ھازىر تۈركىيەدە بىرلەشكەن دۆلەتلەر تەشكىلاتىغا ئىلتىماس قىلىپ، ئۈچىنچى دۆلەتكە كېتىشنى كۈتۈۋاتقان ئۇيغۇرلارنىڭ سانى 200 ئەتراپىدا ئىكەن.ئەزھەر ئۇنىۋېرسىتېتى ئوقۇغۇچىسى ئېلياسجاننىڭ ئائىلىسى ھېلىھەم ئىزتىراپ چەكمەكتە |
اقتوبەدە تاۋەلسىزدىك كۇنىنە وراي دارىگەرلەر پاتەرلى بولدى اتاۋلى كۇن17 جەلتوقسان 2018، 12:56اقتوبەدە تاۋەلسىزدىك كۇنىنە وراي دارىگەرلەر پاتەرلى بولدى17 جەلتوقسان 2018, 12:56 1626 0استانا، .. اقتوبەدە تاۋەلسىزدىك كۇنىنە وراي اققاعاز دوسجانوۆا اتىنداعى كونفەرەنسحوللدا دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىنىڭ قىزمەتكەرلەرى دارىپتەلدى. شارانىڭ رەسمي بولىگىن وبلىس اكىمىنىڭ ورىنباسارى مارات توقجانوۆ اشتى. جينالعانداردى وبلىس باسشىلىعى اتىنان قۇتتىقتاعان ول مەديسينا جۇرتشىلىعىنىڭ ٴوڭىردىڭ دامۋىنا قوسقان ۇلەسىن اتاپ ٴوتتى. بۇل تۋرالى اقتوبە وبلىسى اكىمدىگىنىڭ ٴباسپاسوز قىزمەتى حابارلايدى.تاۋەلسىزدىك جىلدارى ىشىندە اقتوبە وبلىسىنىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسى ۇلكەن جەتىستىككە قول جەتكىزدى. ەكى جىل بۇرىن قۇرىلعان مەديسينالىق كلاستەردىڭ ارقاسىندا بۇكىل باتىس قازاقستان تۇرعىندارىنا كۇردەلى جوعارى تەحنولوگيالىق ارالاسۋلار قول جەتىمدى بولدى. بالالاردىڭ جۇرەگىنە اشىق وتا جاساۋ، ورگانداردى اۋىستىرۋ، بۋىنداردى ەندوپروتەزدەۋ ٴبىزدىڭ دارىگەرلەر ٴۇشىن ۇيرەنشىكتى جۇمىسقا اينالدى. مەديسينالىق قىزمەتتەر كورسەتۋدە وڭتۇستىك كورەيا، يزرايل، اقش جانە رەسەي سياقتى الەمدىك كوشباسشىلارمەن تىعىز ىنتىماقتاستىق ورناتىلدى. بارلىق ورتالىقتار وزىق جابدىقپەن جابدىقتالعان. وبلىس اكىمى بەردىبەك ساپاربايەۆتىڭ تاپسىرماسىمەن اۋىلداعى جۇمىستار جولعا قويىلدى. وڭىردە ٴبىر جىلدىڭ ىشىندە مجس اياسىندا 21 اۋىلدىق دارىگەرلىك امبۋلاتوريا سالىندى. سىزدەردىڭ ادام ومىرىنە اراشا بولۋداعى كۇندەلىكتى ەڭبەكتەرىڭىز ٴۇشىن باس يەمىن، دەدى م.توقجانوۆ.سالتاناتتى شارا ماراپاتتاۋ راسىمىنە جالعاستى. اقتوبەلىك دارىگەرلەرگە بەرىلگەن ماراپاتتاردىڭ ىشىندە دەنساۋلىق ساقتاۋ ٴىسىنىڭ ۇزدىگى جانە دەنساۋلىق ساقتاۋ ىسىنە قوسقان ۇلەسى ٴۇشىن توسبەلگىلەرى، سونىمەن قاتار، ەڭبەك ارداگەرى مەدالى بار. ول ماراپتتارعا شيرەك عاسىردان استام ەڭبەك ٴوتىلى بار 14 مەديسينا قىزمەتكەرى يە بولدى.التى مامان دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگى مەن فارماسەۆتيكا كوميتەتىنىڭ قۇرمەت گراموتالارىمەن ماراپاتتالدى. تاعى 11 دارىگەر دياگنوستيكاعا زاماناۋي تەحنولوگيالار ەنگىزگەنى جانە ناۋقاستاردى ەمدەگەنى ٴۇشىن قر دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگى مەن اقتوبە وبلىسى اكىمىنىڭ العىس حاتتارىن يەلەندى. مەديسينا ساڭلاقتارىنىڭ ٴبىرسىپىراسى نۇر وتان پارتياسىنىڭ وبلىستىق فيليالى مەن سەنىم مەديسينا قىزمەتكەرلەرى كاسىپوداعىنىڭ رەسپۋبليكالىق قوعامدىق بىرلەستىگى اتىنان ماراپاتتالدى.كوپتەن كۇتكەن ٴسات پاتەر كىلتتەرىن تابىستاۋ شاراسى بولدى. ەندوكرينولوگ ٴمولدىر توماروۆا، بالالار حيرۋرگى اسحات باتىروۆ پەن انەستەزيولوگ نۇرمۇحامبەت بيگيەۆ سىندى جاس ماماندار باسپانالى بولدى.ديپلومىمدى العان سوڭ ەڭبەك جولىمدى اقتوبە مەديسينالىق ورتالىعىندا تەراپەۆت بولىپ باستادىم. سونىمەن قاتار، رەزيدەنتۋرادا تار شەڭبەرلى بىلىكتىلىك الدىم. ەندوكرينولوگيالىق بولىمدە جۇمىس ىستەپ جاتقانىما ەكى جىل بولدى. بىزدەرگە مۇندا ناۋقاستاردى ەمدەۋ ٴۇشىن بارلىق جاعداي جاسالعان. پاتەر الام دەپ ويلاماپپىن دا. وبلىس باسشىلىعىنا مەرەكە قارساڭىندا جاساعان سىيى ٴۇشىن راحمەت! تۋىستارىم مەن ارىپتەستەرىم تاڭەرتەڭنەن بەرى حابارلاسىپ، قۇتتىقتاپ جاتىر. بۇل مەنىڭ ومىرىمدەگى ەڭ تولقىنىستى كۇن بولدى، دەدى ٴمولدىر توماروۆا. |
خۇ جىنتاۋنىڭ ئۈرۈمچى پائالىيىتى ۋە خۇ جىنتاۋ ھەققىدىكى بىر ئوبزور ئۇيغۇرمۇشۇ بىر نەچچە كۈن ئىچىدە، چەتئەللەردە تارقىلىدىغان خىتايچە بوشۈن تور گېزىتى مۇ خۇجىنتاۋ ھەققىدە بىر ئوبزور ئېلان قىلدى. ئەمما خىتاينىڭ شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونىنىڭ زۇۋانى بولغان شىنجاڭ خەۋەر تورى خىتاي رەئىسى خۇ جىنتاۋنىڭ شىنجاڭغا كېلىپ تەكشۈرۈش ئېلىپ بارغانلىقىنى تا ھازىرغا قەدەر بۈگۈن ئۈرۈمچى ۋاقتى كەچ سائەت 12غا قەدەر تېخىچە خەۋەر قىلمىدى.شىنخۇا ئاگېنتلىقى نىڭ 25 ئاۋغۇست كۈنى كەچ سائەت 8 دىن ئۆتكەندە ئۈرۈمچىدىن خەۋەر قىلىشىچە، خىتاي رەئىسى خۇ جىنتاۋ 8 ئاينىڭ 22 كۈنىدىن باشلاپ شىنجاڭدا تەكشۈرۈش ئېلىپ بارغان. خۇ جىنتاۋ مۇشۇ كۈنلەردە ۋاڭ لېچۇەن، نۇر بەكرىلەرنىڭ ھەمراھلىقىدا ئاقسۇ، سانجى، قاراماي، شىخەنزە، ئۈرۈمچى قاتارلىق جايلاردا، خىتاي قوراللىق ساقچى قىسىملىرىدىن، 5 ئىيول ۋەقەسىدىكى قەھرىمانى جاۋگاڭنىڭ خۇتۇنىدىن ھال سورىغان، 39 يىلدىن بۇيان ئازادلىق ئارمىيىنى سۈيگەنلىكى ھەققىدە 1000 پارچىدىن ئارتۇق خاتىرە يازغان 75 ياشلىق قادىر باقى بىلەن، 5 ئىيول ۋەقەسىدە خەتەرگە ئۇچراش ئېھتىمالى بولغان 15 خىتاينى يۇشۇرۇپ قويغان خەمىت ئەخمەت بىلەن ۋە ۋەقەدە خىزمەت كۆرسەتكەن دىنىي زاتلار بىلەن كۆرۈشكەن.خۇ جىنتاۋ بۇ قېتىمقى تەكشۈرۈش پائالىيىتىدە يەنە، شىنجاڭ ھەربىي رايونىنىڭ ئاقسۇدا تۇرۇشلۇق مەلۇم بىر پولكىنى ۋە خىتاي نېفىت شىركىتىنىڭ مايتاغ ۋە شىخەنزىلەردىكى شۆبىلىرىنى كۆزدىن كۈچۈرۈپ، ئۇلارغا ئىلھام بەرگەن.خەۋەردە بايان قىلىنىشىچە، خۇ جىنتاۋ بۈگۈن 8 ئاينىڭ 25 كۈنى ئۈرۈمچىدە ئېچىلغان كادىرلار يىغىنىدا سۆز قىلىپ، سۆزىدە دۆلەت ئىچى ۋە سىرتىدىكى ئۈچ خىل كۈچلەر 5 ئىيول كۈنى ئۈرۈمچىدە ئۇرۇش، چېقىش، بۇلاش، كۆيدۈرۈش ۋەقەسىنى پەيدا قىلدى، ئاپتونوم رايونلۇق ھۆكۈمەت، ھەربىي قىسىملار ۋە بىڭتۇەن پارتىيە مەركىزى كومىتېتىنىڭ رەھبەرلىكىدە بىردەك ھەرىكەتكە كېلىپ، ئۈرۈمچىنىڭ مۇقىملىقىنى ئەسلىگە كەلتۈردى دەپ باھا بەرگەن. شۇنداقلا يەنە پۈتۈن كادىرلارنى شىنجاڭدا سوتسىيالىزمنى تەرەققى قىلدۇرۇشقا، بۆلگۈنچىلەرنى مەغلۇپ قىلىپ، خەلق تۇرمۇشىنى ياخشىلاشقا چاقىرغان.خۇ جىنتاۋنىڭ بۇ قېتىم ئۈرۈمچىگە كەلگەنلىكى ھەققىدە چەتئەل ئۇچۇر ۋاستىلىرىدىن فرانسىيە ئاگېنتلىقىمۇ خەۋەر ئېلان قىلدى. ئۇنىڭدا بايان قىلىشىچە، خۇ جنىنتاۋ بۈگۈن ئۈرۈمچىدە قىلغان سۆزىدە ئاساسەن ئۈرۈمچىدە ئۆتكەن ئايدا توراقسىزلىق پەيدا قىلغان بۆلگۈنچى كۈچلەرنى چۇقۇم مەغلۇپ قىلىمىز دەپ خىتاپ قىلغان.خۇ جىنتاۋ ئۈرۈمچى قاتارلىق جايلارنى كۆزدىن كۆچۈرۈۋاتقان مۇشۇ كۈنلەردە، چەتئەللەردە تارقىتىلىدىغان بوشۇن تور گېزىتىدە خۇ جىنتاۋ ھەققىدە بىر ئوبزور ئېلان قىلىندى. ئۇنىڭدا بايان قىلىشىچە، خۇ جىنتاۋ ۋەزىپە ئۆتەشكە باشلىغان ھامان خىتايدا بايلىق مەنبەلىرىنىڭ ئىسراپ قىلىنىۋاتقانلىقىنى سېزىپ، بۇنىڭغا قارىتا پەن تېخنىكىنى تەرەققى قىلدۇرۇش شۇئارىنى ئوتتۇرىغا قويغان ئىدى. ئەمما ھازىرغا قەدەر، خۇ جىنتاۋنىڭ ۋەزىپە ئۆتەش مۇددىتىنىڭ ئۈچتەن ئىككى قىسمى تۈگەپ بولغاندىمۇ، تېخىچە بۇ تەدبىرىنىڭ ئۈنۈمى كۆرۈلمىدى. بەلكى ئىشسىزلىق كۆپەيدى، خەلق تۇرمۇشى تۆۋەنلىدى، ئوتتۇراھال مۈلۈك ئېگىلىرى ئازلىدى، پىكىر ئەركىنلىكى تېخىمۇ چەكلەندى، دۆلەت ئىچىدىكى زىددىيەتلەر بارغانسىرى كەسكىنلەشتى، جايلاردا قارشىلىق ھەرىكەتلەر كۆپەيدى. بۇنداق ئەھۋالدا خۇ جىنتاۋنىڭ ھۆكۈمەتنى ئىدارە قىلىش ئىقتىدارى ئاجىزلاپ، پەقەت قوراللىق قىسىملارغا ۋە ساقچى قىسىملارغا تايىنىپ خەلقنى باستۇرۇشقا يۈزلەندى.بوشۈن تور گېزىتىدە ئېلان قىلغان خۇ جىنتاۋ ھەققىدىكى بۇ ئوبزوردا، خۇ جىنتاۋنىڭ سىياسەت چىقىرىپ مات بولغانلىقىغا دائىر بىرنەچچە مېسال تەپسىلىي بايان قىلىنغان. ئۇنىڭدا ئېيتىلىشىچە، خۇ جىنتاۋ بۇلتۇر قىشتا ئەنخۇيغا بارغاندا يەرنى ئۆتۈنۈپ بېرىش سىياسىتىنى ئوتتۇرىغا قويۇپ، بۇنى يېڭى ئىسلاھاتنىڭ يول بەلگىسى دەپ تەشۋىق قىلغان ئىدى. ئۇنىڭدىن كېيىنلا، ۋېن جياباۋ بۇ سىياسەتنى دەرھال چەكلەپ، يېزىلاردا چوڭ قالايمىقانچىلىق پەيدا بولۇشنىڭ ئالدىنى ئالدى، دەپ تەشۋىق قىلىنغاندا، خۇ جىنتاۋ يەنە بىر قېتىم مات بولدى.بۇ يىل، خۇ جىنتاۋ ياشلارغا قارىتا سېرىق قا زەربە بېرىش سىياسىتىنى ئوتتۇرىغا قويۇپ، كومپيۇتېرلارغا يېشىل توسما ئورنىتىشنى تەشەببۇس قىلدى. بۇنىڭغا 40 مىليون يۇەن سەرپ قىلىنغان ئىدى. نەتىجىدە خۇ جىنتاۋ بۇ يۇمشاق دېتالنىڭ پاتېنت ھوقۇقى بار ئامېرىكىدىكى بىر شىركەت ئالدىدا يەنە مات بولدى. بۇنىڭدىن بىر يىل بۇرۇنمۇ، خۇ جىنتاۋ ئاۋسترالىيىدىكى بىر شىركەتچى خىتاي بىلەن بېيجىڭدىكى خەلق سارىيىدا كۆرۈشكەن ئىدى.بىر نەچچە ئاي ئۆتكەندىن كېيىن، بۇ زەھەرلىك چېكىملىك ئەتكەسچىسى ئاۋسترالىيىدە قولغا ئېلىنىپ، خۇ جىنتاۋ تازا مات بولغان ئىدى. يېقىندا يەنە خۇ جىنتاۋنىڭ ئوغلى خۇ خەيفېڭ خەلقئارالىق ئىقتىسادىي ئۆتۈشمە قۇرۇش دېگەن نام بىلەن ھەر قايسى تاموژنىلارغا نۇرى ئەسۋاپلىرىنى ئورناتقۇزۇپ، بۇ جەرياندا 12 مىليون 280 مىڭ ئامېرىكا دوللىرى تاپان ھەققى ئالغانلىقى پاش قىلىنىپ، بۇ دېلودىمۇ خۇ جىنتاۋ مات بولدى.مۇشۇ بىر نەچچە كۈن ئىچىدە كىشىلەرنى تېخىمۇ ھەيران قالدۇرۇۋاتقان بىر مەسىلە شۇكى، گەرچە خۇ جىنتاۋنىڭ 8 ئاينىڭ 22 كۈنىدىن 25 كۈنىگىچە بولغان بىر نەچچە كۈن ئىچىدە، ئۈرۈمچى قاتارلىق جايلارنى تەكشۈرگەنلىكى، ئۈرۈمچىدە كادىرلار يىغىنىدا سۆز قىلىپ خىزمەت تاپشۇرغانلىقى ھەققىدە، خىتاي مەركىزى كومىتېتىنىڭ زۇۋانى بولغان شىنخۇا ئاگېنتلىقى تەكرار تەكرار خەۋەر ئېلان قىلغان بولسىمۇ، ئەمما ۋاڭ لېچۇەننىڭ كونتروللۇقىدىكى شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونىنىڭ زۇۋانى بولغان شىنجاڭ خەۋەر تورى بۇ ھەقتە تېخىچە ھېچقانداق بىر تەپسىلىي خەۋەر ئېلان قىلمىدىلا ئەمەس، ھەتتا خۇ جىنتاۋنىڭ شىنجاڭغا كەلگەنلىكىنىمۇ خەۋەر قىلمىدى. |
ئۇيغۇرنىڭ كۆزىخارۋاردتىكى ئۇيغۇر ئەسلىمىسى: قەلبىم ئۆكسۈيدۇمۇنبەر كۆكتىن تامدۇق كۆكتىن تامدۇق ئۇيغۇرنىڭ كۆزى خارۋاردتىكى ئۇيغۇر ئەسلىمىس ...كۆرۈش: 45484ئىنكاس: 61توردىكى ۋاقتى: 610 سائەتيوللىغان ۋاقتى 2012623 08:54:02 ئايرىم كۆرۈش تەتۈر تىزىش1968يىلى 22 ئاپرېل. شۇنداق، مەرھۇمدا ھاياتقا، ئۆز خەلقىگە بولغان چەكسىز بىر سۆيگۈ بار ئىدى. ئۇ خەلقى ئۈچۈن چوڭ چوڭ ياخشى ئىشلارنى قىلىپ بېرىشنى ئويلايتتى. ئەپسۇس بىۋاپا تەقدىر ئۇنىڭ سۆيگۈسىدىن گۈل ئىچىلدۇرمايلا ئۇنى ئىلىپ كەتتى. ھېلىھەم ئەينى چاغدىكى دوستلار پاراڭلىشىپ قالساق مەرھۇمنىڭ ياخشى گېپىنى قىلىپ ئۇنى ئەسلىشىمىز. ھۆرمەتلىك دوستىمىز غالىپ ھاجى ياتقان جايىڭلار جەننەتتىن بولسۇن، سىلەرنىڭ ئىسىلپەزىلىتىڭلار، غۇرۇر غايەڭلەر بىز ئۈچۈن ئۈلگە، سىلىنى مەڭگۈ ئەسلەيمىزقېزىلما0 ھەمبەھر0 ساقلاش0 قوللاش3 قارشى0تۆھپىكار ئەزا, جۇغلانما 7676, دەرىجە ئۆسۈش ئۈچۈن 2324 جۇغلانماھازىرقى جۇغلانمىسى 7676, كېلەركى ئەزا گۇرۇپىسىغا يەنە 2324 جۇغلانما بار.تۆھپە : 1123يوللىغان ۋاقتى 2012623 13:19:39 ئايرىم كۆرۈشيوللىغان ۋاقتى 2012623 16:11:23 ئايرىم كۆرۈشھازىرقى جۇغلانمىسى 74789, كېلەركى ئەزا گۇرۇپىسىغا يەنە 999925210 جۇغلانما بار.يازما سانى: 3338تۆھپە : 13236توردىكى ۋاقتى: 4730 سائەتيوللىغان ۋاقتى 2012623 19:07:04 ئايرىم كۆرۈشئاكتىپ ئەزا, جۇغلانما 2733, دەرىجە ئۆسۈش ئۈچۈن 2267 جۇغلانماھازىرقى جۇغلانمىسى 2733, كېلەركى ئەزا گۇرۇپىسىغا يەنە 2267 جۇغلانما بار.يوللىغان ۋاقتى 2012623 20:34:07 ئايرىم كۆرۈشيوللىغان ۋاقتى 2012623 21:41:20 ئايرىم كۆرۈشيوللىغان ۋاقتى 2012623 22:12:22 ئايرىم كۆرۈشتۆھپىكار ئەزا, جۇغلانما 8191, دەرىجە ئۆسۈش ئۈچۈن 1809 جۇغلانماھازىرقى جۇغلانمىسى 8191, كېلەركى ئەزا گۇرۇپىسىغا يەنە 1809 جۇغلانما بار.يوللىغان ۋاقتى 2012623 22:51:01 ئايرىم كۆرۈش |
46 ءسوز 3311 0 پىكىر 6 اقپان, 2017 ساعات 00:39كوپتەن ن دە، ءنشى دە، جالپى ەشكىم ۇناماي جۇرگەن. قالىپتىلىقتان شارشايتىن تولاعايكەۋدەگە ءبىر توڭكەرىس كەرەگى انىقتى!..سويتسەم ول شىنايى ونەرگە سۋساعان ەكەن! ال، شىنايى داۋىس تاۋدان قۇلاعان سارقىراما ىسپەتتى ەكەن! ول قالاي قۇلاپ اعادى؟ ول قايدا بارىپ توقتايدى؟ ول قانشا كولەمدە، قانشا ۋاقىتقا دەيىن سارقىراپ جاتاتىن سۋ؟ ونىڭ بارلىعى ءبىر بويىنا سونشا قاسيەتتى قيىپ بەرگەن جاراتقاننىڭ ەسەبىندە. ءبىزدىڭ بىلەتىنىمىز ونىڭ بىرەگەي ەكەنى!ديماشتىڭ عاسىردا ءبىر رەت تۋاتىن عاجاپ قۇبىلىس ەكەنىن مۋزىكاتانۋشى بەرىك ءجۇسىپ اعامىز ول ۋ دەپ باستاعاندااق ايتقاندى. داۋىسى التى قىردان اساتىنكەشەگى اقان سەرىلەردىڭ داۋىس قۋاتى وسىنداياق بولعان شىعار؟!تەك ءتڭىر ءتىلكوزدەن ساقتاسىن!بىزدە ونەر ولەرمەننىڭ نە اقشاسى كوپ ەركەتايدىڭ عانا شارۋاسى بولىپ تۇرعان زاماندا قانات اعامىز بەن سۆەتا اپامىز كوزىنىڭ قاراشىعىن سوقتىقپالىسوقپاقسىز جولعا قيىپ قانا قويماي، سونىڭ تەرەڭىنە بويلاتىپ، مارجانىن ءسۇزدىرىپ تە كورگەن ەكەن!ون التى جىل بويى مۋزىكادان ءدارىس الۋ ءۇشىن نوتا جەپ، نوتامەن تىنىس الۋ عانا كەرەك شىعار؟!ن قازىر نشىگە عانا قاجەت. ءبىر قۇربىم: مەن دەبيەتكە پايدالى سالانى زەرتتەپ، جاڭالىق اشىپ، عىلىمعا ۇلەس قوسۋ ءۇشىن ەڭبەك ەتىپ، سول ءۇشىن تاعى اقشا بەرەمىن بە؟ دەپ ەدى. بىزدەگى ونەر دە سونىڭ كەيپىندە!ن تاباسىڭ. ونى اقشاڭا وڭدەتەسىڭ. ونى ايتىپ شىعۋ ءۇشىن كيىم الاسىڭ، بوياناسىڭ. بەينەبايان تۇسىرەسىڭ. ونى ۋداي اقشاعا تەلەارناعا راسكرۋتكاعا بەرەسىڭ. ول ن حيت بولا ما بىلمەيسىڭ. كونتسەرتكە قاتىسا الاسىڭ با... تاعى بەلگىسىز.ءسويتىپ يتشىلەپ ءجۇرىپ، تاسباقااياڭمەن ءجۇرىپ كەلە جاتاسىڭ...تويعا بارماسقا لاجىڭ جوق. لدەكىمنىڭ قۋانىشىنا ورتاقتاسىپ، بۇيىرعان جەردە، بەلگىسىز ءبىر مىرگە باعىنىپ وتىراسىڭ.جولداسىم سەنىڭ جۇمىسىڭ وڭاي دەگەندە ايتاتىنىم: سەندە ءبىر باستىق، ءبىر كەڭسە. ال مەن بۇگىن كىم باستىق بولارىن، قانداي كەڭسەدە، كىمدەرمەن جولىعاتىنىمدى بىلمەيمىن دەپ جاۋاپ بەرەمىن. توي ماتەريالدىق قاجەتىڭدى وسىرگەنمەن، شىعارماشىلىق قۋاتىڭدى شەكتەيتىن، ءوزءوزىڭدى ۇعا الماي، جابىلىپقالۋدىڭ الاڭى!توي مەن تويدىڭ اراسىندا ءومىر ءوتىپ جاتادى!..سوندىقتان ءوزى قارجى تاۋىپ، سونشاما جىل ىزدەنىپ، ەلدىڭ اتىن شىعارىپ وتىرعان قارشاداي بالا بيگەگە ءتۇسىپ: ەلىم نە دەپ جاتىر؟ دەپ ءبىز جاققا بۇرىلعاندا تەك قولداپ وتىرايىق!ول الاشتىڭ ماڭدايىنا بىتكەن اردا ۇل!ۇل تاپساڭ وسىلاياق تاپ!بيگە السىن، الماسىن، ونى توبەمىزگە كوتەرىپ قارسى الايىق! ونى تويتومالاققا جىبەرمەي، ستاديونداردى بوساتىپ بەرەيىك! ەندى ديماش ن سالسىن!بۇل دىنمۇحاممەد قۇدايبەرگەنوۆتىڭ ءداۋىرى!رينە، بارلىق ۋاقىتتا ءبىر ءنشىنى تىڭداي بەرۋ مۇمكىن ەمەس. ءرتۇرلى ءنشى قاجەتاق.دەگەنمەن ۇيات سەزىمى ويانسىن!ول ءبىزدى كوتەرىپ جاتقاندا ءبىز نگە دەگەن كوزقاراسىمىزدى، ءنشىنى قوشەمەتتەيتىن ىشكى مدەنيەتىمىزدى تۇزەيىك!سوندا بىرىگىپ كەتەمىز!ديماش قازاقتى بىرىكتىرەتىن قۋاتتى ەسىم! |
كوپ جايت تارتىپكە باعىنۋىمىزعا بايلانىستى577 0 پىكىر 14 تامىز, 2020 ساعات 11:18كوروناۆيرۋس ىندەتىنىڭ ەكىنشى تولقىنىنان قالاي وتەتىندىگىمىز ءوزىمىزدىڭ ءىسارەكەتىمىزگە بايلانىستى. مۇنداي پىكىردى قر پارلامەنتى ءماجىلىسىنىڭ دەپۋتاتى پاۆەل كازانتسەۆ ءبىلدىردى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات.كارانتيننىڭ جەڭىلدەتىلۋمەن قاتار بەلگىلى ءبىر قاۋىپتەردىڭ كۇردەلەنە ءتۇسۋى قاتار جۇرەدى. كوروناۆيرۋسقا قاتىستى بۇل قاۋىپتەر مەملەكەتتىك قۇرىلىمعا نە بولماسا اۋرۋحانالارداعى توسەكورىنعا ەمەس، ادامنىڭ مەنتاليتەتىنە، ادامداردىڭ بايىپپەن نەمەسە ءجۇردىمباردىم قاراۋىنا، ەلىمىزدە تۋىنداعان ورتاق پروبلەماعا ادامي بىرىگە بىلۋىنە بايلانىستى. ءدال وسى دەڭگەيدە، كوروناۆيرۋسقا قاتىستى قازىرگى جاعدايدا بۇل ۇلكەن قاۋىپ تۋىندايدى، دەدى ول.وسى رەتتە ءماجىلىس دەپۋتاتى قاۋىپتى دەرتتى جۇقتىرىپ الماۋ ادامنىڭ وزىنە جانە تارتىبىنە بايلانىستى ەكەندىگىن ايتقان ەلباسىنىڭ ۇندەۋىنە تولىق قوسىلاتىندىعىن ءبىلدىردى.ەلباسى بىزگە ادامدار تارتىپكە، ءوزىنءوزى وقشاۋلاۋعا، بايلانىستاردى قىسقارتۋعا جاۋاپكەرشىلىكپەن قاراعان ەلدەردە ادامدار نارازىلىق تانىتاتىن، ماسكا تاعۋعا ماجبۇرلەيتىن ەلدەرگە قاراعاندا پروتسەستىڭ جەڭىل وتەتىندىگىن كورسەتىپ بەردى. ەلباسى ۇندەۋى دەر ۋاقىتىندا جاسالىپ وتىر ءارى وتە ماڭىزدى. تۇپتەپ كەلگەندە ءاربىر ادام بۇل سوزدەردى جەتە ءتۇسىنۋى قاجەت. ىندەت جۇقتىرىپ، وزگەلەرگە تاراتپاۋ ءۇشىن وزىڭە، ءوزىڭدى قورشاعان ورتاعا جاۋاپكەرشىلىكپەن قاراعان ءجون، دەدى ءماجىلىس دەپۋتاتى.پاۆەل كازانتسەۆتىڭ ايتۋىنشا، ادامداردىڭ بارلىعى كوروناۆيرۋس ىندەتىنىڭ ەكىنشى تولقىنى ورىن الاتىندىعىن ءتۇسىنىپ وتىر. ال ونىڭ اۋىر الدە جەڭىل وتەتىندىگى بۇل پروبلەماعا ادامداردىڭ بايىپپەن قاراۋىنا بايلانىستى.كوروناۆيرۋس ىندەتىنىڭ ەكىنشى تولقىنىنان قالاي وتەتىندىگىمىز وزىمىزگە جانە تارتىبىمىزگە، ءىسارەكەتتەرىمىزگە بايلانىستى، دەدى ول.ايتا كەتەيىك، كەشە قر دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگى 17 تامىزدان كەيىن كارانتين قالاي جەڭىلدەيتىنىن تۇسىندىرگەن ەدى.قانات بىرلىكۇلى 32561 |
بەزى ئاياللار نىمە ئۈچۈن تۇغۇتتىن كىيىن تىزلا قېرىپ كىتىدۇ خانىمقىزلار ئاشپەز تور بېكىتىبەزى ئاياللار نىمە ئۈچۈن تۇغۇتتىن كىيىن تىزلا قېرىپ كىتىدۇھامىلدار بولۇپ بالا تۇغۇش، ئاياللارنىڭ ئۆمرىدىكى ئەڭ مۇھىم مەزگخللەرنىڭ بىرى بولۇپ، بۇ ھەم ئاياللارنىڭ ئۆزىنىڭمۇ بىر قېتىم يىڭىدىن تۇغۇلۇشى بولۇپ ھىسابلىنىدۇ. بەزى ئاياللار تۇغۇتتىن كىيىن تېخىمۇ ياشىرىپ چىرايلىق بولۇپ كىتىدۇ، ئەمما يەنە بەزى ئاياللار تۇغۇتتىن كىيىن نەچچە ياش قېرىپ كەتكەندەك بولۇپ قېلىپ، ئىلگىرىكى ياشلىقىدىن ئەسەر قالمايدۇ.بىر ئادەمنىڭ ياش ياكى ئەمەسلىكىگە ھۆكۈم قىلىشتا، چىراي قىسمى تىرىسىنىڭ ئەھۋالى ئىنتايىن مۇھىم ئورۇندا تۇرىدۇ. مۇتەخەسسىسلەرنىڭ تەتقىقاتىدا كۆرسىتىلىشىچە، بىر ئادەم ئۆزىنى ھەرقانچە ئاسراپ كۈتۈنۈش قىلسىمۇ، ئۇ ئۆزىنىڭ تىرىسىنى يەنىلا تۈپتىن ئۆزگەرتەلمەيدۇ؛ بىر ئادەمنىڭ تىرىسى، ئۇنىڭدىكى روھى بېسىم بىلەن ئاندىن زىچ باغلىنىشلىق كەلگەن بولىدۇ.ئاياللارنىڭ ياش ھەم چىرايلىق ھالىتىنى ساقلىشىنى، نىمە ئۈچۈن روھى بېسىم بىلەن مۇناسىۋەتلىك دەيمىز؟بالىلىق بولغاندىن كىيىن، ئاياللار زور روھى بېسىمغا ئۇچرايدۇ؛ ھامىلدارلىق مەزگىلىدە قورسىقىدىكى بالىنىڭ يىتىلىشىنىڭ ياخشى بولالماي قېلىشىدىن ئەنسىرەيدۇ، بالا تۇغۇلۇۇپ بولغاندىن كىيىن ئۇنىڭ تەربىيىلىنىشى ۋە ئۆسۈپيىتىلىشى جەھەتتە ئەنسىرەشكە باشلايدۇ؛ بۇنىڭ بىلەن بىرگە، بالىنىڭ تۇغۇلۇشى ئائىلىگە ئاز بولمىغان ئىقتىسادى بېسىم ئېلىپ كىلىدۇ. بۇنداق مەسىلىلەرگە قارىتا، بەزىلەر بىر كىچىدە نەچچە ياش قېرىپ كەتكەندەك بولۇپ قالىدۇ ھەمدە بالىلىق بولۇپ نەچچە يىل بولابولمايلا چاچلىرىغا ئاق كىرىپ، روھى ھالىتى چۈشكۈن بولۇپ قالىدۇ؛ 3020ياشلىق ئايال كىشىگە ئەمەس بەلكى 40نەچچە ياشلىق ئايال كىشىگە ئوخشاپ قالىدۇ.تۇرمۇشتىكى ھەر تۈرلۈك چوڭكىچىك ئىشلار ۋە قىيىنچىلىقلارغا قارىتا، ئايال كىشى ئەگەر ئۈمىدۋار روھى ھالەت بىلەن ئۇلارنى قوبۇل قىلىپ، ئاغرىنىپ قاقشىماي ئۆتسە ھەمدە ئۆزىگە بەك چوڭ روھى بېسىم ھىس قىلىۋالمىسا، ئۇنىڭ كىشىلىك ھاياتقا تۇتقان پوزۇتىسىيسى تېخىمۇ ئاكتىپ بولۇپ ئۆزگىرىپ، بۇ خىل روھى ھالەت ئۇنىڭ چىرايىدا ئىپادىلىنىپ چىققان ۋاقىتتا، ئۇ تېخىمۇ ياش ھەم چىرايلىق كۆرۈنىدۇ.ئانىلار قانداق قىلغاندا ئۆزىدىكى روھى بېسىمنى تېخىمۇ يىنىكلىتەلەيدۇئەگەر روھى بېسىمنى يىنىكلىتىمەن دىسەك، ئۇنداقتا بىز ئالدى بىلەن قورسىقىمىزنى كەڭرى تۇتىشىمىز كىرەك؛ ھەرقانداق ئىشتىن ئاغرىنىپ قاقشىماي، بېشىمىزدىن ئۆتكۈزگەن ھەممە ئىشنى كەڭ قورساقلىق بىلەن قوبۇل قىلىشىمىز لازىم. بالىنىڭ كەپسىزلىك قىلغىنىنى بايقىساق، ئۇنى ئەيىبلەپ تىللاشقا ئالدىرماي، سەۋرچانلىق بىلەن ئۇنىڭغا داۋلى چۈشەندۈرۈشىمىز كىرەك؛ ئەگەر ئىرىڭىز ئۆينىڭ ئىشلىرىغا ياردەملەشكىلى ئۇنىمىسا، ھەر قېتىمدا ئۇنىڭ بىلەن بۇ سەۋەپلىك جىدەللىشىۋەرمەڭ. بىزنىڭ ئەڭ ئاخىرىقى تۈپ مەقسىتىمىز، پۈتكۈل ئائىلىنى ياخشى قىلىشتۇر؛ ئەگەر سىز بالىڭىزغا ۋە ئىرىڭىزگە قارىتا كەڭ قورساق بولمىسىڭىز، ئۇنداقتا كۈنلىرىڭىز بارغانسىرى ناچارلىقتا ئۆتىدۇ.روھى بېسىمنى يىنىكلىتىشتە، ئەڭ مۇھىم بولغىنى ئۈمىدۋار روھى كەيپىيات بار بولۇشى كىرەك. ئادەم ئۈمىدۋرا روھى كەيپىياتتا بولغاندا، ھەرقانداق نەرسە گۈزەل كۈرۈنىدۇ؛ گۈزەل مۇھىت ئىچىدە ياشىغاندا، ئانىلار تېخىمۇ ياش ھەم چىرايلىق بولۇپ كىتىدۇ. |
ياۋروپا ئىتتىپاقى بىلەن ياپونىيە ئوتتۇرىسىدا ئاۋېئاتسىيە ھەمكارلىقى كېلىشىمى تۈزۈلدى ئۇيغۇرچەياۋروپا ئىتتىپاقى بىلەن ياپونىيە ئوتتۇرىسىدا ئاۋېئاتسىيە ھەمكارلىقى كېلىشىمى تۈزۈلدىياۋروپا ئىتتىپاقى بىلەن ياپونىيە ئوتتۇرىسىدا ئاۋېئاتسىيە ساھەسىدىكى ھەمكارلىقنى كۈچەيتىش كېلىشىمى ئىمزالاندى.22.06.2020 03.07.2020تۈركىيە ئاۋازى رادىيوسى خەۋىرى: ياۋروپا كومىتېتىنىڭ قاتناش ئىشلىرىغا مەسئۇل ئەزاسى ئادىنا ۋالېن ياپونىيە بىلەن ياۋروپا ئىتتىپاقى ئوتتۇرىسىدا پۇقراۋىي ئاۋېئاتسىيە ساھەسىدە كېلىشىم ئىمزالانغانلىقىنى ئېلان قىلدى.ۋالېن ياۋروپا ئاۋېئاتسىيە سانائىتىنىڭ 19 يۇقۇمى كرىزىسىنىڭ تەسىرىگە كۆرۈنەرلىك دەرىجىدە ئۇچرىغانلىقىنى ئىپادىلەپ، بۇ كېلىشىم ئارقىلىق ياۋروپا ئاۋېئاتسىيە شىركەتلىرىنىڭ ياپونىيە بازىرىغا كىرىشىنىڭ ئاسانلىشىدىغانلىقىنى تەكىتلىدى.ۋالېن بۇ كېلىشىمنىڭ ياۋروپا ئىتتىپاقى بىلەن ياپونىيە ئاۋېئاتسىيە ئورگانلىرى ئوتتۇرىسىدا پۇقرالارنىڭ بىخەتەرلىكى ۋە مۇھىتنىڭ ماسلىشىشچانلىقى جەھەتتىكى ھەمكارلىقىنى كۈچەيتىدىغانلىقىنى تەكىتلىدى.ئايروپىلان ۋە ئاۋېئاتسىيە مەھسۇلاتلىرى سودىسىغا قۇلايلىق يارىتىشنى مەقسەت قىلغان بۇ كېلىشىم دائىرىسىدە، ئاۋېئاتسىيە مەھسۇلاتلىرىنى سىناق قىلىش ۋە باھالاشقا قولايلىق يارىتىلىدۇ. بۇنىڭدىن باشقا، ياۋروپا ئىتتىپاقى ئاۋېئاتسىيە مەھسۇلاتلىرىنىڭ ياپونىيىگە ئېكسپورت تەستىقىنى ئېلىشى ئۈچۈن كېتىدىغان ۋاقىتمۇ ئازايتىلىدۇ.خەتكۈچ: ياپونىيە , ياۋروپا ئىتتىپاقىرۇسىيەگە ئەڭ كۆپ ئاپلىسىن تۈرىدىكى مېۋىلەر ئېكسپورت قىلىندىبۇ يىل 2020 نىڭ تۇنجى يېرىمىدا رۇسىيەگە ئېكسپورت قىلىنغان ئاپلىسىن مىقدارى ئۆتكەن يىلى 2019 نىڭ ئوخشاش مەزگىلىگە سېلىشتۇرغاندا 48 ئېشىپ 119 مىليون 137 مىڭ دوللارغا يەتتى.تۈركىش كارگو يۇقۇمغا قارىماي بازار ئۈلۈشىنى 5 ھەسسە ئاشۇردىتۈركىش كارگو خەلقئارا ئاۋىئاتسىيە يۈك تىرانسپورتىدىكى بازار ئۈلۈشىنى 5 ھەسسە ئاشۇرۇپ، دۇنيادىكى ھەر 20 ئاۋىئاتسىيە يۈكىنىڭ بىرىنى توشۇدى. |
قازاقستاندا كەڭ اۋقىمدى كيىك اكتسياسى باستالدىقازاقستاندا كەڭ اۋقىمدى كيىك تابيعاتتى قورعاۋ اكتسياسى باستالدى. بۇل كيىكتەردىڭ براكونەرلىگىنە، ولاردىڭ دەريۆاتتارىن، سونداياق فاۋنانىڭ باسقا دا تۇرلەرىن ساتۋعا جانە وتكىزۋگە ماماندانعان ۇيىمدىسقان قىلمىستىق توپتاردىڭ قىزمەتىن انىقتاۋ جانە جولىن كەسۋ جۇمىستارىن كۇشەيتۋ ماقساتىنداعى ءداستۇرلى شارا. اكتسيا 2020 جىلدىڭ 31 جەلتوقسانىنا دەيىن جالعاسادى.كيىك اكتسياسىنا وحوتزووپروم ءوب رمقكنىڭ جانۋارلار دۇنيەسىن قورعاۋ قىزمەتىنەن 224 ينسپەكتور، 68 بىرلىك جول تالعامايتىن اۆتوماشينالار ، 37 بىرلىك كۋنگ، 23 بىرلىك قاردا جۇرگىش، 2 بىرلىك بەرلوگا ۆاگونشالارى ءووف، ءبوف جۇمىلدىرىلادى. وحوتزووپروم ءوب رمقك باس ديرەكتورىنىڭ تاپسىرماسىنا سايكەس، ەرەكشە قورعالاتىن تابيعي اۋماقتار مەن جانۋارلار دۇيەسىن ەسەپتەۋ جانە مونيتورينگ بولىمدەرىنەن ينسپەكتورلار تارتىلادى.بۇدان باسقا ءاربىر وڭىرلىك فيليالدا وبلىستىق اۋماقتىق ينسپەكتسيالار مەن ءىىم وكىلدەرى قاتارىنان 2020 جىلعى 0131 جەلتوقسان ارالىعىندا بىرلەسكەن موبيلدىك توپتار جۇمىس ىستەيدى. سونداياق پاندەميا كەزەڭىندە اكىمدىكتىڭ كەلىسىمىمەن بەلگىلەنگەن كارانتيندىك بلوك بەكەتتەرىندە كيىك كەڭ اۋقىمدى اكتسياسى بويىنشا بىرلەسكەن ءىسشارالار جۇرگىزىلمەك.كيىك اكتسياسى اقمولا، اقتوبە، اتىراۋ، جامبىل، باتىس قازاقستان، شىعىس قازاقستان، قاراعاندى، قوستاناي، قىزىلوردا، ماڭعىستاۋ، پاۆلودار جانە سولتۇستىك قازاقستان وبلىستارىنىڭ اۋماعىندا وتكىزىلەدى.2019 جىلى كيىكتەردى زاڭسىز اتۋدىڭ 47 براكونەرلىك فاكتىسى انىقتالىپ، 641 ۇشا مەن 284 كيىكتىڭ ءمۇيىزى تاركىلەندى. 203 اكىمشىلىك حاتتاما تولتىرىلىپ، قىلمىستىق جازاعا 43 زاڭ بۇزۋشى تارتىلدى. تابيعات رەسۋرستارىنا كەلتىرىلگەن شىعىن 3،3 ملرد تەڭگەنى قۇرادى.ايتا كەتەيىك، 2019 جىلى مەملەكەت باسشىسىنىڭ تاپسىرماسىمەن قازاقستاندا براكونەرلىككە قارسى جازا ەداۋىر كۇشەيتىلگەن. براكونەرلىكپەن، زاڭسىز اڭ اۋلاۋشىلىقپەن كۇرەس قر ەكولوگيا، گەولوگيا جانە تابيعي رەسۋرستار مينيسترلىگى جۇمىسىنىڭ باسىم باعىتتارىنىڭ ءبىرى بولىپ تابىلادى. |
پارتكوم كەڭسەسىندەگى كادر ۋاڭ يۇيجۋە تۋىسىنا جاڭا قىزمەت تاۋىپ بەردىكەلۋ قاينارى: شينجياڭ حالىق راديو ىستانسياسى 20180616 08:00:21ۇلتتار ىنتىماعىنىڭ تۋىسشىلاۋ اپتالىعى قيمىلىندا، اۆتونوميالى رايوندىق پارتكوم كەڭسەسىندەگى كادر ۋاڭ يۇيجۋە تۋىسىنا جاڭا قىزمەت تاۋىپ بەردى. ستانسيامىزدىڭ ءتىلشىسى سۇن ۋيدىڭ حابارى:بىرنەشە كۇننەن بەرى، يىڭسار اۋدانىنىڭ سيتلا اۋىلى نوربەشبەينام قىستاعىنداعى تاجىگۇل اسەننىڭ قۋانىشتان ەكى ەزۋى قۇلاعىنا جەتىپ ءجۇر. ونىڭ تۋىستاسقان ءسىڭىلىسى اۆتونوميالى رايوندىق پارتكوم كەڭسەسىنىڭ كادرى ۋاڭ يۇيجۋە بۇل جولى ونىڭ ۇيىنە كەلىپ، وعان سىرتقا شىعىپ جۇمىس ىستەۋ ورايىن جاراتىپ بەردى. تاجىگۇل اسەن: ول ءار رەت ۇيىمىزگە كەلگەندە بالاما وقۋ قۇرالدارىن، كىتاپ سومكا، كيىم كەشەك سياقتى كوپتەگەن بۇيىمداردى الا كەلەدى، بۇل جولى ول قسىتاق تۇرعىندار كوميتەتىمەن حابارلاسىپ جۇمىس تاۋىپ بەردى ، ۋاڭ يۇيجۋە سىڭىلىمە ەرەكشە العىس ايتامىن، دەدى.سەرىكتەسىپ تۋىسقاندىق قاتىناس ورناتقاننان بەرى، ۋاڭ يۇيجۋە مەن تاجىگۇلدىڭ ۇيىندەگىلەردىڭ سۇيىشپەنشىلىگى بارعان سايىن قويۋلادى ، ۋاڭ يۇيجۋە بولسا اپەكەسىنىڭ وتباسى قيىنشىلىعىن شەشۋدى ءبىر ساتتە ەسىنەن شىعارعان ەمەس، ول : اپەكەممەن قايتاقايتا اڭگىمەلەسىپ پىكىر اۋىستىرۋ ارقىلى ونىڭ ۇيىندەگى كەيبىر ناقتى قيىشنىلىقتاردى، ياعني كاسىپتەنۋ، كىرىس جاعىنداعى كەيبىر ماسەلەلەردى ءبىلدىم، دەدى.بۇل جولى اپەكەسىنىڭ ۇيىنە كەلىپ، قىستاقتىڭ تۇرعىنداردى سىرتقا جۇمىس ىستەۋگە ۇيىمداستىرماقشى ەكەنىنەن حابار تاپقان ۋاڭ يۇيجۋە قىستاقتىڭ ەكى باسشىلىق القاسىمەن حابارلاسىپ، تاجىگۇل اسەن وتباسىنىڭ قيىنشىلىعىن ولارعا تولىق جەتكىزىپ، وعان ءبىر سان تۇراقتاندىرىپ بەرەدى. تاجىگۇل اسەن: مەن قوس قولىما سۇيەنىپ قۇلشىنا كۇرەس جاساپ، كوپتەپ اقشا تاۋىپ، وتباسى تۇرمىسىمدى جاقسارتىپ، ءتىپتى دە نۇرلى، بايباقىتتى تۇرمىسقا جەتۋگە ۇمتىلامىن، دەدى.ۋاڭ يۇيجۋە : بۇدان بىلاي ، مەن دە جانجاقتىلى قۇلشىنىس جاساپ، ولاردىڭ تۇرمىسىنىڭ اناعۇرلىم جاقسى بولۋىنا كۇش قوسامىن، ارامىزداعى قاتىناستىڭ اناردىڭ دانىندەي تىعىز بولۋىنا، بارعان سايىن جاقسارۋىنا مۇمكىندىك جاسايمىن، دەدى. |
ون ليتر قان تاپسىردىدەنساۋلىعىڭىز جاراپ تۇرسا، وزگەگە ءومىر سىيلاعانعا نە جەتسىن. قان تاپسىرۋ قايىرىمى مول قادام ءارى بۇل ءىستىڭ ادام اعزاسىنا تيگىزەر پايداسى مول. وسىنى ەسكەرگەن الماتىلىق جاسوتاندىقتار جاقسى باستامانى قولعا الدى. بەلسەندى جاستار مەن جاۋاپتى دونورمىن اكتسياسى اياسىندا 10 ليتر قان تاپسىردى.ساۋاپتى ىسكە ءۇن قوسقان وتىز دونوردىڭ اراسىندا ەرىكتىلەر دە بار. الماتى قالالىق قان ورتالىعىنىڭ ۇجىمى شاراپاتتى شاراعا بەلسەنە قاتىسقان دونورلارعا ءدان ريزا. ويتكەنى بۇگىنگى تاڭدا ءوز ەركىمەن قان تاپسىراتىنداردىڭ قاتارى سيرەگەن. ال اۋرۋحانالاردا سيرەك قان توبىنداعى قانشاما ناۋقاس جاردەمشىسىن كۇتىپ زارىعىپ جاتىر. بۇل مەنىڭ العاش رەت قان تاپسىرۋىم ەمەس. جارتى جىلدا ءبىر رەت قان ورتالىعىنا كەلۋ ءومىر سالتىما اينالعان. دونورلىقتىڭ پايداسى تۋرالى كوپ وقىدىم. ارينە دەنى ساۋ ادامعا بۇل تەك پايدا اكەلەدى. قان تاپسىرعاندا ادامنىڭ قان اينالۋ جانە يممۋندىق جۇيەسى جاسقارىپ، جۇرەكقان تامىرلارى، قاتەرلى ىسىك اۋرۋلارىنا شالدىقپايدى. ەڭ باستىسى، دونور ءوز دەنساۋلىعىن تەكسەرتىپ، وزگە جاننىڭ ءومىرىن ساقتاپ قالادى. مۇنداي اكتسيالار الداعى ۋاقىتتا دا وتكىزىلەتىنىنە سەنەمىن. ءبىز بارلىعىمىز بىرىگىپ، قانعا مۇقتاج جاندارعا كومەك كورسەتە الامىز. بارشا الماتىلىقتاردى قان تاپسىرىپ، جاقسىلىقتا جارىسۋعا شاقىرامىن، دەيدى قالا تۇرعىنى اقبوتا بۇركىتباەۆا.اكتسيا قان دونورلىعىنا جاستاردىڭ نازارىن اۋدارۋعا جانە دەنى ساۋ ازاماتتاردى يگى ىسكە قۇلاعدار ەتۋگە باعىتتالعان. ورتالىق ماماندارىنىڭ ايتۋىنشا، الماتى قالاسىندا قان تاپسىرۋعا كەلەتىندەردىڭ دەنى جاستار. |
ٴمارت ازامات عۇمىرناما15 شىلدە 2016, 09:51 3488 0ٴوزىڭ ٴۇشىن ەڭبەك قىلساڭ،ٴوزى ٴۇشىن وتتاعان حايۋاننىڭ ٴبىرى بولاسىڭادامدىقتىڭ قارىزى ٴۇشىن ەڭبەك قىلساڭ،اللانىڭ سۇيگەن ق ۇلىنىڭ ٴبىرى بولاسىڭ.كارىموۆ باقىت نوكەربەك ۇلى 1972 جىلى 24 قازاندا تالدىقورعان وبلىسى الاكول اۋدانىنداعى ٴۇشارال ٴوڭىرىنىڭ قامىسقالا اۋىلىندا تۋعان. 1988 جىلى قامىسقالا اۋىلىنداعى ف.ە.چەركاشين اتىنداعى ورتا مەكتەپتىڭ 8 سىنىبىن ويداعىداي اياقتاپ، تالدىقورعان قالاسى شۇبار اۋىلىنداعى اۋىلشارۋاشىلىعى ۋچيليششەسىندە سحت وقىدى. 19901992 جىلدار ارالىعىندا اسكەر قاتارىنا شاقىرىلىپ، وتان الدىنداعى ازاماتتىق بورىشىن سول كەزدەگى كسرونىڭ استاناسى بولعان موسكۆا وبلىسىنىڭ رەۋتوۆ5 قالاسىندا ابىرويمەن وتەپ قايتتى. 1992 جىلى وتباسىن قۇردى، بالالىشاعالى بولدى. ىزدەنىمپاز باقىت ٴارى قاراي ٴبىلىمىن جەتىلدىرۋ ماقساتىمەن 20082012 جىلدارى ارالىعىندا الماتىداعى قازاق قاتىناس جولدارى ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ جانىنداعى تەحنيكا ەكونوميكالىق كوللەدجىن ٴبىتىردى. 2015 جىلى اتالمىش ۋنيۆەرسيتەتتىڭ ەكونوميكا جانە بيزنەس فاكۋلتەتىن ٴتامامدادى.باقىتتىڭ اكەسى نوكەربەك كارىم ۇلى دا 19502006 ج.ج. ٴوزىنىڭ كوپتەگەن اۋىلداستارى سياقتى كيەلى اتامەكەنى الاكولگە اۋ سالعان بالىقشى ادام بولسا، شەشەسى كەنتاي اتىحانقىزى بار ٴومىرىن بالا تاربيەسىنە ارناعان ابزال انا.ال، جان جارى راۋشاننىڭ العاشقى ماماندىعى مەديسينا سالاسىنا قاتىستى بولعانىمەنەن مەيىربيكە، ەكىنشى العان ماماندىعى ەكونوميستمەنەدجەر. ولاردىڭ ەدىل، جايىق، الىشەر جانە ديلارا ەسىمدى بالالارى بار. بارلىعى دا ەرجەتكەن، جوعارى ٴبىلىمدى ازاماتتار. الىشەرى ۇيلەنگەن، كەلىنشەگىنىڭ اتى ناديرا. الىشەردەن ٴمۇسىلىم اتتى نەمەرە ٴسۇيدى، ەسىمىن دە باقىتتىڭ ٴوزى قويدى.ونىڭ تۋعان ولكەسى سايىن سارى ارقامەن جالعاسىپ كەتەتىن، اينالاسىن تاۋ سىلەمدەرى قورشاعان الاكول وڭىرىنەن بيىكتەپ ۇشقان قىراندار دا، بەلى تالماي شاباتىن تۇلپارلار دا كوپ شىققان دەسەدى. باقىت تا سولاردىڭ ٴبىرىتۇعىن.شارۋا باققان بالىقشىنىڭ وتباسىندا ومىرگە كەلگەن باقىت كىشكەنتاي كۇنىنەن زەرەك جانە ەڭبەككە وتە قابىلەتتى بولىپ ٴوستى. جاس بالانىڭ ەرىكجىگەرىنىڭ كۇشتىلىگى مەن ەڭبەكقورلىعى قارشادايىناناق بايقالعان كورىنەدى. ول 1011 جاسىندا جانىنا باۋىرى اسحاتتى ەرتىپ ونى قول شانانىڭ ۇستىنە وتىرعىزىپ الىپ الاكولدەن بالىق اۋلاۋعا شىعا باستاعان ەكەن. سوندا ٴتۇننىڭ جارىمىنا دەيىن جۇرەتىن، اكەشەشەسىنىڭ ەكى كوزى ٴتورت بولىپ، ولاردىڭ كەلەر جولىنا تاعاتسىزدانا قاراپ وتىراتىن. ٴبىراقتا، شارشاۋ مەن جالىعۋدى استە بىلمەيتىن جولى بولعىش اعايىندى ەكەۋى قاشاندا مول ولجامەن ورالۋشى ەدى. ياعني، بۇل بالىق اۋلاۋ ٴىسى ولاردىڭ بولاشاق كاسىپكەرلىگىنىڭ باستاماسى بولا الدى دەۋگە تولىق نەگىز بار. وسىلايشا، قابىرعاسى بەكىپ، بۇعاناسى قاتپاي تۇرىپاق، ەڭبەكپەن كوزىن اشقان باقىتتىڭ تابان اقى، ماڭداي تەرى اقتالدى. ول ات جالىن تارتىپ، ەرجەتكەننەن كەيىن، ٴبىرىڭعاي كاسىپكەرلىكپەن اينالىسىپ، بىرنەشە جەكەمەنشىك شارۋا قوجالىعىن اشتى. اتاپ ايتقاندا الىشەر 2030 جشس، ەۆگەي جشس، راحات جشس، راحات جشس، كح نوكەربەك جانە قىتايدىڭ ٴۇرىمشى قالاسىندا كوپتەگەن قويمالارى بار لوگيستيكالىق ورتالىعى قازاقستان مەن تمد ەلدەرى نارىعىندا جۇيەلى جۇمىس جاساپ كەلەدى. باقىتتىڭ فيرمالارى مەملەكەتتىك تەندورلارعا دا قاتىسىپ، بالىق وسىرەتىن ينكۋبسەح سالۋ ٴۇشىن 50 000 دوللار جانە ەكوتۋريزم جۇرگىزۋ ٴۇشىن 25 000 دوللار پرووننان گرانت تا ۇتىپ الادى بۇل سول كەزدىڭ باعاسى ٴۇشىن وتە ۇلكەن ساندار بولاتىن. سونىمەن قاتار، ساۋدا جانە دەمالىس نىساندارىن قوسپاعاننىڭ وزىندەاق، ونىڭ كىرپىش شىعاراتىن زاۋىتى، بالىق وسىرەتىن زاۋىتى، شەبەن شىعاراتىن زاۋىتى دا بۇگىنگى كۇندەرگە دەيىن مىڭداعان ادامدى تۇراقتى جۇمىسپەن قامتاماسىز ەتۋدە. مىنە، اعايىن كاسىپ ٴتۇبىناسىپ دەگەن وسى! دەپ ايتپاقشى، باقىتتى باقىت ەتكەن دە ونىڭ جانكەشتى ەڭبەكقورلىعى بولاتىن.الايدا، باقىتتىڭ اتىن تاريحقا التىن ارىپتەرمەن جازىپ قالدىراتىن باۋىرىمىزدىڭ كاسىپكەرلىگى ەمەس، مارتتىگى. ال، مارتتىك دەگەنىمىز ادام بويىنداعى كوركەم مىنەز. ٴبىراق، بۇل مىنەزى جايلى دەگەن ٴسوز ەمەس، مىنەزگە باي دەگەن ماعىنانى بىلدىرەدى.ويتكەنى، اللانىڭ وزىنە بەرگەن وسى نەسىبەسىن جۇرتىنىڭ ورتاسىنا سالىپ تۇرىپ: بار بايلىعىم جەرىم بار ەڭبەگىم ەلىم! دەپ، ەلىنىڭ مۇددەسىن ٴوزىنىڭ مۇددەسىنەن جوعارى قويا بىلەتىن باقىتتاي ٴمارت ازاماتتار مىنا الدامشى زاماندا وتە سيرەك كەزدەسىپ جاتادى عوي. ايتپەسە، قولىنان كەلىپ تۇرسا دا قايىرىلمايتىندار، جولىنان شىعىپ تۇرسا دا بۇرىلمايتىندار قانشاما دەيسىڭ؟ٴيا، الەۋمەت! اسقان باتىر بولساڭ دا، اعايىن مەن ەل كەرەك! دەگەندەي، باقىت ەل جۇرتىنا، عارىپتەرگە، جوقجىتىكتەرگە، قاشاندا قول ۇشىن بەرىپ، قايىرىمدىلىق جاساۋدان جالىقپايتىن ادام ەدى. ياعني، حالقىنا قامقورلىق پەن دەمەۋشىلىك جاساۋ مىندەتى ونىڭ ومىرىندەگى باستى ماقساتىنا اينالىپ سالا بەردى. ماسەلەن، اۋدان بويىنشا جاعدايى تومەن وتباسىلارىنا تۇراقتى جاردەم بەرۋ تالدىقورعانداعى اينالايىن بالالار ۇيىنە بولىسۋ كەيىننەن، قاپشاعايداعى بالالار ٴۇيىن دە ٴوز قامقورلىعىنا الا باستادى ناۋقاس جانداردى الىسجاقىن شەت ەلدەرگە جىبەرىپ ەمدەتۋ، وتا جاساتۋ فۋتبولدان الاكولدىڭ الا دوبى اتتى اۋداندىق جارىستى جىل سايىن وتكىزۋ 12 شىلدە بالىقشىلار كۇنى مەرەكەسىن ٴداستۇرلى تۇردە جىل سايىن ۇيىمداستىرۋ سپورتشىلاردى حالىقارالىق جارىستارعا قاتىستىرۋ سونىمەن قاتار، كۇندەلىكتى ومىردە بولىپ جاتاتىن رۋحانيمادەني شارالارعا كومەكتەسۋ جانە ت.ب. يگىلىكتى ىستەردى شىرىلداپ ٴجۇرىپ اتقارۋ، ٴاردايىم ەلدىڭ قامىن ويلاۋ، ولارعا كومەك جاساۋ بەينە ٴبىر باقىتتىڭ پەشەنەسىنە جازىلعان تاعدىرى ىسپەتتى مە دەرسىڭ. ايتەۋىر، ول اعايىننىڭ رەنىشىندە دە، قۋانىشىندا دا سولارمەن بىرگە بولاتىن، سول ٴۇشىن دە حالىق ونى جاقسى كوردى، ٴقادىر تۇتىپ، توبەسىنە كوتەردى.امبە، ٴمارت مىنەزدى باقىتتى توڭىرەگىڭدەگى ادامدارى دا ەركەلەتىپ باحا جانە باكەڭ دەپ اتاۋشى ەدى. ونىڭ حالىقتىڭ الدىنداعى بەدەلى دە وراسان كۇشتى بولاتىن. ول جۇرتشىلىق اراسىندا ەلى مەن جەرى ٴۇشىن ادىلەتتىلىكپەن ادال قىزمەت ەتكەن، جاردەمشىل، ىزگى جان اتانا باستادى، اينالاسىنداعى جوراجولداستىڭ دا قاراسى مولايا ٴتۇستى. البەتتە، ىرىسى مەن كىسىلىگى مول ىسكەر جاننىڭ ماڭايىنا عانا ادامدار ۇيىرىلەدى جانە ۋاقىت وزعان سايىن ولاردىڭ سانى دا كوبەيە بەرەدى. ٴتىپتى، سوناۋ 1996 جىلدىڭ وزىندەاق، ول اۋىلدان بالىق جيناپ، ونى رەفەريجاتورلارعا تيەپ، رەسەيدىڭ نوۆوسيبيرسك قالاسىنا اپارىپ وتكىزەتىن دە، ودان تۇسكەن مول تابىستى بالىقشىلاردىڭ وتباسىلارىنا ۇلەستىرىپ جىبەرەتىن.سونداياق، باقىت قوعامدىق جۇمىستارعا دا قىزۋ ارالاسىپ 2006 جىلى الاكول تابيعاتى قوعامدىق بىرلەستىگىن قۇردى دا، تۋعان جەرىنىڭ تابيعي بايلىعىن قورعاپساقتاۋ ماسەلەلەرىن كوتەرە باستادى. جەرگىلىكتى اكىمدىكتەن باستاپ، وبلىسقا، نۇروتان پارتياسىنىڭ ورتالىق اپپاراتىنا، قر ۇكىمەتىنە جانە ت.ب. جيىنى 12 مەملەكەتتىك مەكەمەگە تۋعان ەلى مەن جەرىنىڭ كەلەشەگىنە الاڭداپ جازىلعان اشىق حاتتار دا جولدادى. ايتەۋىر، قايتسەم، الاكولدى ەلىمنىڭ يگىلىگىنە اينالدىرامىن؟! دەپ، ونىڭ جارعاق قۇلاعى جاستىققا تيمەدى عوي...مەنىڭ ويىمشا، باقىت بۇل ومىردەگى ٴوز ميسسياسىن ادال ورىنداعان جانە جەتىستىككە جەتكەن ادام بولعان. ال، جەتىستىككە جەتكەن ٴاربىر ەركەكتىڭ ارتىندا ٴبىر اقىلدى ايەل تۇرادى دەيدى دانا حالقىمىز. جاقسى ايەل كۇيەۋىن پاتشا قىلىپ، ٴوزى پاتشانىڭ ايەلى پاتشايىم بولىپ ٴومىر سۇرەدى، ال، جامان ايەل كۇيەۋىن قۇل قىلىپ، ٴوزى قۇلدىڭ ايەلى كۇڭ سياقتى ٴومىر سۇرەدى دەگەندەي، باقىتتىڭ قۇداي قوسقان قوساعى، اياۋلى جارى، وزدەرىنەن وربىگەن ٴۇش ۇل، ٴبىر قىزدىڭ ٴازيز اناسى، نەمەرەسىنىڭ اجەسى راۋشان كەلىنىمىز باۋىرىمىزدىڭ ٴۇي سەرىگى عانا ەمەس، ٴومىر سەرىگى دە بولدى. شيرەك عاسىرعا جۋىق وتباسىلىق عۇمىردى ٴبىر ٴتان، ٴبىر جان بوپ ادال ماحابباتپەن، قالتقىسىز سىيلاستىقپەن بىرگە وتكىزدى. باحانىڭ قاسقاباعىنا قاراپ، ٴومىر بويى سىلاپسيپاپ، قىرانشا باپتاپ الاڭسىز جۇرۋىنە سەبەپكەر بولعان دا راۋشان كەلىنىمىز. راۋشانمەن تىلدەسكەنىمدە، باقىتتىڭ سىرت كوز كوپ بايقاي بەرمەيتىن ٴبىراز سىرلارىنا دا قانىقتىم. ول وتە سۇڭعىلا جانە شەشەن ادام بولعان كورىنەدى. جاستايىنان دانالىق سوزدەردى كوپ تىڭداپ، كوكەيىنە توقي ٴجۇرىپ، ەسەيە كەلە ٴوز ورتاسىنىڭ اقىلشىسى بيىگىنە كوتەرىلگەن. ول سويلەگەندە دە، ماقالداپماتەلدەپ، توگىپ توگىپ سويلەيتىن وتكىر ٴتىلدى بولاتىن. قۇنسىز، اششى ىشەكتەي شۇباتىلعان ٴسوز ەمەس، ەكشەلەنگەن، ىقشامدالعان سەرى ٴسوز ەدى ونىڭ ايتاتىنى. ٴوزىنىڭ تەرەڭ ويىن، سەمسەر ٴسوزىنىڭ ۇتىمدى تۇيىنىمەن شىمىر قايىرىپ، تىڭداۋشىسىنىڭ قۇلاعىنا قۇيىپ بەرە الاتىن ايرىقشا قابىلەتكە يەتۇعىن. ول كەيبىرەۋلەردى ىقتىرىپ، كەيبىرەۋلەردى بۇقتىرىپ تۇراتىن ايبىندى ەدى. ونىڭ مىسى قانداي ادۋىندى ادامنىڭ دا جىنىن باساتىن. سىرتتان كەلگەندەردىڭ ٴبارى دە ايعىردان قايمىققان اتتاي يمەنىپ، ٴوزىن اسا جاۋاپتى، ساق ۇستاۋعا تىرىساتىن. ول وزىنە سەرىكتەس ادامداردىڭ دا سوزگە بەرىكتىگىن، ۋادەدە تۇرعىشتىعىن قالايتىن، ال، بەرگەن ۋادەنى انتتاي، پارىزداي ورىندايتىنداردى بيىك باعالايتىن. بۇگىندە ۋادە بەرەتىندەر كوپ، ال ۋادەسىندە تۇرمايتىندار ودان دا كوپ. ال، ماسەلەنىڭ بايىبىنا بارماي، ٴمۇلت كەتكەندەرىن تۇزەتىپ، ەندى قايتىپ قايتالامايتىنداي تيىپ تاستايتىن. ول الاكول وڭىرىندە ورىن العان كەلەڭسىزدىكتەردى دە رەتتەپ، ونى ٴبىر جۇيەگە ٴتۇسىرۋدىڭ، سول ارقىلى جالپى جۇرتپەن جاقسى ٴتىل تابىسا ٴبىلۋدىڭ ەڭ توتە جانە امبەباپ جولىن تەمىرقازىق ەتىپ الدى. نە ٴۇشىن ولاي ىستەدى دەپ ويلايسىز عوي، ٴوزى ٴۇشىن بە، جوق، حالىق ٴۇشىن دەر ەدىم؟! وزدەرىڭىزدە سەزىپبىلىپ وتىرعان بولارسىزدار باقىت بولسا، ٴىرى كاسىپكەر، ٴبىر باسىنا جەتەرلىك بايلىعى، وتباسىن اسىراۋعا جەتەرلىك جاعدايى بار. بىلايشا، ونىڭ تىنىش قانا كاسىبىمەن اينالىسىپ جۇرە بەرۋىنە دە بولار ەدى عوي. ٴيا، ول وندا اباي ايتقانداي: ...ٴوزى ٴۇشىن وتتاعان حايۋاننىڭ ٴبىرى بولىپ قانا قالار ەدى...ەندى وسى تۇسقا كەلگەندە، ٴسالپال شەگىنىس جاساپ، سول ٴبىر كەزدەگى ساياسي احۋالعا دا توقتالا كەتپەسەم بولماس. ناقتىراق ايتقاندا، 90شى جىلدارى ەلىمىز توتاليتارلىق جۇيەدەن قازىرگى جاڭا جۇيەگە ٴوتىپ جاتقان بولاتىن. حالىقتىڭ كوڭىلكۇيى دە الاقۇلا ەدى. بىرىنشىدەن، سوۆەت وكىمەتى قۇلاپ، 15 وداقتاس رەسپۋبليكا بويىنشا قايتا قۇرۋ ۇدەرىسى ٴجۇرىپ جاتتى. زاۋىتفابريكالار جاپپاي جابىلىپ، جۇمىسسىزدىق ەتەك الدى دا، وي مەن قىردان اعىلعان جۇرت سەڭدەي سوعىلىستى. حالقىمىز نارىق ٴنوپىرىنىڭ قىسپاعىندا قالىپ، ەرازامات اتاۋلى نە ىستەرىن بىلمەي داعدارىسقا ٴتۇستى. ەلدىڭ ابدەن ەسىن شىعارعان ٴبىر ٴولىارا كەزەڭ ورنادى. مىنە، ٴدال وسى تىعىرىقتان حالىقتى شىعارۋ كەرەك بولعاندا، ەلدىڭ باسىن قوساتىن تۇلعانىڭ قاجەتتىلىگى وزىنەنوزى تۋىندادى. ويتكەنى، بۇل كەز ٴبىزدىڭ باعىتباعدارىمىزدىڭ، ۇستاناتىن مۇراتمۇددەمىزدىڭ ٴالى انىقتالماعان كەزى بولاتىن. ەكىنشىدەن، سەمىزدىكتى قوي عانا كوتەرەدى دەگەندەي، ٴبىر كەزدەرى قازاق دالاسىنا ۇيسىزكۇيسىز، بوسىپ كەلگەن كەيبىر كەلىمسەكتەردىڭ وزدەرىاق استامشىلىق جاساي باستادى: ەسىكتەن كىرمەي جاتىپ، ٴتور مەنىكى دەيتىندى شىعاردى. ولاردىڭ اتابابالارىن قامقورلىعىنا الىپ، تاعدىر تالكەگىنەن اراشالاپ قالا العان قازاق حالقىنىڭ شاڭىراعىن سىيلاۋعا جانە قازاق قوناقتى تورىنە شىعارعاندا، قورىققانىنان شىعارمايتىنىن ەستەرىنە سالۋعا تۋرا كەلدى. ۇشىنشىدەن، سىرتتان كەلگەن الدەكىمدەر بۇل ولكەنىڭ تابيعي بايلىعىن تالانتاراجعا سالماقشى بولدى. ٴيا، بايلىق پەن اتاق وعان كىمدەر ۇمتىلمادى دەيسىڭ؟ ولاردىڭ استامشىل ٴجۇرىستۇرىستارى، مەنمەن قىلىقتارى ۇيرەنشىكتى جاعدايعا اينالا باستادى. اركىم وزىنشە زور بولىپ، ٴوزارا دەربەس، الدەنەشە يەلىكتەرگە ٴبولىنىپ، بىربىرىمەن تىنىمسىز قىرقىسىپ، ەلدىڭ دە مازاسىن الىپ بىتكەندى. جۇمىسسىزدىق جايلاعان جەرگىلىكتى حالىقتىڭ باسىنداعى تۇرمىس تاۋقىمەتى مەن ازابى ٴوز الدىنا، جىعىلعانعا جۇدىرىق دەگەندەي سىرتقى كۇشتەردىڭ تاراپىنان زورلىق پەن قىسپاق تا، ٴقاۋىپ پەن قاتەر دە كوبەيە بەردى. ەلدىڭ ويىن ٴزىل باسىپ، كوڭىلىن كىر باسۋعا اينالدى.ٴبىراق، بۇگىنگى قازاق قوعامىندا ول كەزەڭ تۋرالى قاراماقايشى پىكىرلەر ٴالى دە ايتىلىپ قالىپ ٴجۇر. ماسەلەن، بىرەۋلەرى داتتايدى، ەكىنشىلەرى ماقتايدى: داتتاپ، قارالايتىندارى ولاردى قىلمىسكەرلەر دەپ عايباتتاسا، ماقتايتىندارى كەرىسىنشە، قىلمىسكەرلەرگە قارسى شىعىپ، ولاردىڭ حالىققا جاساعان مىڭ سان قياناتتارىن توقتاتتى، جەرىمىزدى قىلمىس الەمى سەركەلەرىنىڭ بيلەپ توستەۋىنەن ساقتاپ قالا الدى دەيدى. ٴبىز وسى ەكىنشى پىكىردى قۇپتاپ، قولپاشتاۋعا بەيىلمىز، ويتكەنى، تاپاداي تال تۇستەگى شىندىق تا سول. ولار ەلىمىزدى يەسىز، ەرىمىزدى كيەسىز دەگىزبەگەن، ۇلتشىل، حالىقشىل، مەملەكەتشىل تۇلعالار ەدى. ولار ۋ قورعاسىنداي زاھار شاشقان بازبىرەۋلەردىڭ ٴدوڭايباتىنان ايىلدارىن دا جيعان جوق. ٴوز قۇلقىنىنىڭ ق ۇلى بولىپ، جەكە باسىنىڭ از كۇندىك داۋرەنىن ٴتاۋىر كورگەن كولدەنەڭ كوك اتتىلاردىڭ قولىنا ٴوتىپ، تەلىمتەلىمى شىققان قازاق دالاسىنىڭ ٴار پۇشپاعى سياقتى الاكولدىڭ دە قانشاما جىلدار بويىنا بولشەكتەنۋدەن، بوتەنگە جەم بولۋدان بەرەكەسى قاشا باستاعان بولاتىن.ەل باسىنا كۇن تۋعان وسى ٴبىر زوبالاڭ شاقتا ۇلتىمىزعا باتىر جىگىتتەر اۋاداي قاجەت بولدى. اسىرەسە، 70 جىل بويىنا ەلىمىزگە ۇستەمدىك جۇرگىزىپ كەلگەن سوۆەت وكىمەتى ىدىراپ، بەيبەرەكەتسىزدىك باستالعان كەزدە قانىبەك ابىشبايەۆ، باقىتكەلدى باياسوۆ، سابىر ٴمۇسىلىموۆ، ورالبەك قوجاگەلدين، نەسىپباي ناسەنوۆتەر سياقتى اعالارىمىز حالىقتىڭ مۇڭىن مۇڭداپ، جوعىن جوقتاعىن بولاتىن. بۇل ازاماتتاردىڭ بويىنداعى ۇلتتىق ساناسەزىمىنىڭ كۇشتىلىگى سونشالىق ولار قازاققا جاڭا قازاق، شالا قازاق، ت. ت. تۋرالى ايتپاياق قويالىق قىساستىق جاساپ، ونىڭ جەرىنىڭ بايلىعىنا قوجايىن بولماققا ۇمتىلعانداردىڭ جولىن كەسكەن، ارانى اشىلعانداردىڭ اشكوزدىگىن توقتاتقان...جاقسى قاسيەت ادامدى ورتاعا الىپ شىعادى دەگەندەي، وسى تۇستا عوي باقىتتىڭ ەرەك ٴبىتىمىنىڭ، ايبىندى سويىنىڭ ايناقاتەسىز كورىنگەنى. سودان بارىپ، ەل بولىپ ەس جييۋ كەرەكتىگى ايقىندالا باستادى دا، ەلىم، جەرىم دەگەن اۋىلداعى باقىت سياقتى نامىسشىل ازاماتتاردىڭ باستاماسىمەن 1998 جىلى الاكول اۋدانىندا رىباچينسكيە قوعامدىق بىرلەستىگى قۇرىلدى. اتىنىڭ ٴوزىاق ايتىپ تۇرعانداي، ونىڭ قۇرامىندا جەرگىلىكتى اۋىلدىڭ بايىرعى بالىقشىلارى مەن ولاردىڭ بالالارى بولدى. كوپشىلىك بوپ جابىلساق الىنباس قامال بولماس دەگەندەي، ەكى قولعا ٴبىر كۇرەك تابىلىپ، اۋىلدىڭ تامىرىنا قان جۇگىرە باستادى. سودان كەيىن بارىپ قانا عوي، الاكول ولكەسىنىڭ دامۋىنا كىرشىكسىز، تازا داڭعىل جولدىڭ اشىلعانى...الايدا، ولاردىڭ حالىق ٴسوزسىز مويىنداعان وسى ەرلىك داۋرەنىنىڭ ٴوزىن كەيبىرەۋلەر كورە المايدى، تەرىسكە شىعارادى، ايتقىزبايدى، جازعىزبايدى. سوندىقتان دا، بۇل باتىرلارىمىزدىڭ ەل تىنىشتىعى جولىنداعى جانكەشتى ەڭبەگىنە قالاي بولسا سولاي، ٴبىر جاقتى، نەمقۇرايلى قاراي سالۋ اعاتتىق بولار ەدى، قيانات بولار ەدى. ەڭ وبال نارسە سولاردىڭ اتىنا دالەلسىز، ورىنسىز تەلىنىپ جۇرگەن وقيعالاردىڭ دا ادال باعاسىن بەرۋگە ٴتيىسپىز. ايتەۋىر، ەرتە مە، كەش پە، اعىن اق، قاراسىن قارا دەپ ايتۋىمىز كەرەك قوي. ٴبىراق، ولاردىڭ بەلگىلى ٴبىر دارەجەدە تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ ىرگە تاسىنىڭ بەرىك بولۋىنا وزدەرىنشە ۇلەس قوسقانىن كەيىنگى ۇرپاق ٴبىلۋى كەرەك. سودان عوي، ٴسوزىمىزدىڭ ٴاربىر جولىنان سول باتىرلارىمىزعا دەگەن ٴقادىر قۇرمەتىمىزدىڭ ارتا تۇسەتىنى...ٴبىزدىڭ ەلدىڭ جىگىتتەرى جىگىتتەردىڭ تورەسىسولار جايلى اعايىن جۇرت نە بىلەسىڭ سەن وسى.ولار جايلى ايتىلمايدى بيىك بيىك مىنبەدەن،ويتكەنى ولار اقيقات پەن شىندىق ٴسوزدىڭ جەبەسى.ٴبىزدىڭ ەلدىڭ جىگىتتەرى جىگىتتەردىڭ تورەسى،ٴبىزدىڭ ەلدىڭ جىگىتتەرى ۇلى مۇحيت كەمەسى.وسى ەلدەن باق پەن قىزىر قاشپاسا ەكەن دەپ تىلەپ،وسى ەلدىڭ وسال جەرىن تۇزەپ جۇرگەن شەگەسى.ولار جايلى بىلگىڭ كەلسە، ورتاسىنا كىرىپ كور،سولار جۇرگەن سوقپاق جولمەن ٴداتىڭ بارسا، ٴجۇرىپ كور.ەرتە تۋىپ ەش زاماننىڭ ماڭدايىنا سىيماعان،قايران ٴبىزدىڭ قاسيەتتى قارا نارداي جىگىتتەر.ٴبىزدىڭ ەلدىڭ جىگىتتەرى جىگىتتەردىڭ سىرتتانى،كەشەگى وتكەن اقىندار مەن باتىرلاردىڭ ۇرپاعى.ٴبىزدىڭ ەلدىڭ سۇلتانى مەن ٴبىزدىڭ ەلدىڭ ۇلتانى دەپ، اتاقتى اقىن ەسەنقۇل جاقىپبەكوۆ اعامىز جەرىنە جەتكىزە جىرلادى دا ەمەس پە؟وكىنىشكە قاراي، وتكەن جىلى ەسىل ەرىمىز باقىت نوكەربەك ۇلى دا ٴفاني دۇنيەدەن باقي دۇنيەگە ٴوتتى. قايعىدان كوكىرەگى قارس ايىرىلىپ، قابىرعاسى قايىسقان قالىڭ جۇرت قوعاداي جاپىرىلدى. ٴداپ سول كەزدە الاكولدىڭ باستاۋبۇلاعى سۋالعانداي، اتامەكەن، كەڭ دالا قۋارعانداي كۇيگە ٴتۇستى. كۇللى ٴۇشارال ٴوڭىرى دەمىن ىشىنە تارتىپ، باۋىرى ەمىرەنە ەگىلگەن سيرەك ساتتەردىڭ ٴبىرى دە وسى بولىپ كورىندى. بۇل ارينە، قيماستىق، پەندەشىلىك سەزىم. اقىلكەڭەسىن، قابىلەتجىگەرىن، بار جاقسىلىعىن ەلىنەن اياماعان جومارت مىنەزدى، ارى شىقتاي تازا، رۋحاني بايلىعى مول ازاماتتان ايىرىلۋ وزەكتى ورتەيتىن وكىنىش، ارينە. ارداقتىسىن ازا تۇتقان قارا ٴنوپىر حالىق ەسىل ەردى كىندىك قانى تامعان تۋعان توپىراعىنا اق جاۋىپ، ارۋلاپ، جەرلەپ قايتتى. توپىراعىڭ تورقا بولسىن، جانىڭ ٴجانناتتا بولسىن، نۇرىڭ بەيىشتە شالقىسىن، ٴبىز سەنىڭ قاسيەتتى رۋحىڭدى، ساليحالى ٴىسىڭدى ماڭگى ەستە ساقتايمىز، بۇل ومىردەگى جاراسىمدى قالپىڭ، ول ومىردە دە جالعاسسىن! دەستى، ەلى جۇرتى. ولاردىڭ جانارىنداعى جاس تامشىسى، استا ايتىلعان كوڭىل جۇباتۋ، ۋاتۋ سياقتى تىلەۋلى سوزدەردىڭ ٴبارى دە تۇنىقتىققا تولى ەدى.ادام كۇلىپ تۋمايدى، تۋا سالا كۇلمەيدى،ۇيرەنەدى كۇلۋدى، ٴبىراق، كۇلىپ ولمەيدى.ادام جىلاپ تۋادى، جاتادى جۇرت جۇباتىپجانە جىلاپ ولەدى، وزگەنى دە جىلاتىپ.جىلايتىنى تۋاردا جاماندار بار قينايتىن،جىلايتىنى ولەردە جاقسىلار بار قيمايتىن دەپ، مارقۇم قادىر مىرزا ٴالى اعامىزدىڭ كۇڭىرەنتە جىرلاعانىاي، دەسەڭشى!ەگەر ادامنىڭ شىر ەتىپ جارىق دۇنيەگە كەلگەننەن، جاراتقاننىڭ بەرگەن جاسىنا دەيىنگى ارالىقتى عۇمىر دەپ اتار بولساق، ول بىرەۋگە تىم از، بىرەۋگە ۇزاقىراق بەرىلۋى مۇمكىن. وسى كەزدەرگە دەيىن ناردىڭ جۇگىن جالعىز ٴوزى اق كوتەرىپ كەلگەن باقىت ٴومىرىنىڭ ەڭ سوڭعى ساتتەرىندە دە ازاماتقا عانا لايىق قاسيەتىمەن تانىلىپ كەتتى. ٴتان جاراسى جانىن جەگى قۇرتتاي جەسە دە، نە قىڭق ەتىپ اۋىرعانىن سەزدىرمەي، نە ەشنارسەگە نالىماي: اللاعا ريزامىن! دەپ اتتانۋ كوپ پەندەنىڭ قولىنان كەلمەيتىن باتىرلىق ەمەس پە، اعايىن؟!.ومىردەن ٴوز ورنىن جوقتاتاتىن ازامات ٴوتتى ... وسى زامانعا كەرەك جاقسى ٴىنىمىز ەدى، ەرتەرەك تۋىپ، ەرتە كەتتى ... اتتەڭ!..كوزدەن كەتكەن كوڭىلدەن كەتپەۋ ٴۇشىن،جاقسى تىرلىك ومىردەن وشپەۋ ٴۇشىن.الداعى ۇرپاق نە ىستەدى، نە قويدى دەپ،ارتتاعىلار ايتادى ەستەلىگىن دەگەندەي، ايتىپ كەلمەيتىن اجالدان ەش پەندە قاشىپ قۇتىلا الماعان. ەرتە مە، كەش پە، ٴبارىمىز دە سول ماڭگىلىك جاققا ساپار شەگەتىن بولامىز. ٴبىراق، ەرتەڭگى ۇرپاق بىزگە: ...نەگە ٴجونى ٴتۇزۋ ەشنارسە ايتپادى، نەگە ەستەلىك جازباي كەتتى دەپ، وكپەلەمەسىن. ەستەلىك دەگەن وسى وزدەرىڭىز وقىپ وتىرعان مولتەك اڭگىمەدەن باستاۋ الۋى دا عاجاپ ەمەس. ويتكەنى، دۇنيەدەن وتكەنىنە ٴبىر جىل تولعالى وتىرعان ازاماتتىڭ تاريحتاعى ەكىنشى ٴومىرى ەستەلىكپەن باستالادى. ۇرپاققا دا امانات ٴىستىڭ ٴبىرى وسى بولماق!ٴوزىنىڭ كەلتە عۇمىرىندا اعايىن مەن تۋىس اراسىنداعى بىرلىككە ۇيتقى بولىپ، قامقورلىق قولىن سوزعان، ۇلكەندى اعا، كىشىنى ٴىنى تۇتىپ، ۇنەمى كوپتىڭ كوڭىلىنەن شىققان، جان جاعىنا مەيىرىم شۋاعىن توگە بىلگەن ازاماتتاردىڭ ٴبىرى دە، بىرەگەيى باقىت ەدىاۋ!..تاۋلار الىستاعان سايىن بيىكتەي تۇسسە، ادام بالاسى كوزدەن تاسا بولعان سايىن كوڭىلدەن كەتپەي، جۇرەك تۇكپىرىنەن ورىن الىپ، قيماس ساعىنىشقا اينالا باستايدى ەكەناۋ!اتابابالارىمىزدىڭ سوزدەرىندە: ەر قازىناسى نە دەگەندە ول سوڭىنا قالعان ٴىزى دەپ ايتىلادى ەكەن. باقىت ٴىنىمىز دۇنيەدەن وتكەنىمەن، ونىڭ قالدىرعان ٴىزى، ٴوزى ٴومىر سۇرگەن ٴوڭىردىڭ ٴار تاسىندا سايراپ جاتىر، ول وشپەيدى دە، ول ماڭگى ساقتالادى.بىزگە جەتكەن ەل اۋزىنداعى ٴبىر اڭگىمەدە: نايماننان شىققان اتاقتى بورانباي ٴبيدىڭ بەيىتىنە جازدىڭ قاپىرىق ىستىعىنان قاشقان قالىڭ مال اينالا كولەڭكەلەپ، سۇيكەنىپ ٴجۇرىپ، اقىرى قۇلاتۋعا شاق قالسا كەرەك. سول ۋاقىتتاردا وسى ولكەدە وتكەن جالعىز اتتى ديۋانا بەيىتتىڭ باسىنا تۇنەپ ويانىپتى دا، ەرتەسىندە استىنداعى جالعىز اتىن سويىپ، توڭىرەگىندەگى ەلگە ساۋىن ايتىپ، بورەكەڭنىڭ بەيىتىن ەڭسەلى ەتىپ قايتا تۇرعىزىپتى. قاشاندا كيەلى ٴارۋاقتى ٴپىر تۇتىپ كەلگەن حالىق لاق، توقتىتورىم، تايىنشا، جاباعىلارىن جەتەكتەپ اكەلىپ، ديۋانا باقسىنى مالعا كەنەلتىپ تاستاپتى. باتىر بابادان القاۋ شاراپات ٴتيىپ، ديۋانا سودان كەيىن باس قۇراپ، بالالى بولىپ، باقىتقا كەنەلىپتى دەسەدى. ٴارى باتىر ٴارى بي بورانباي بابامىز الدى ارتىن بولجاپ بىلەتىن كورىپكەل ادام بولعان ەكەن. جوڭعارلار جەڭىلىپ، ەل ٴىشى تىنىشتالعان زاماندا ٴوز ەلىن اتا جۇرتى تارباعاتاي تاۋىنا قونىستاندىرىپ بولىپ، كەيىننەن قاراكەرەي رۋىنىڭ جاز جايلاۋى قالباتاۋىنا كەلگەن كورىنەدى. بۇل ۋاقىتتا بابامىزدىڭ جاسى ۇلعايىڭقىراپ، قارتايىپ قالعان كەزى ەكەن، دەنساۋلىعى دا كۇرت ناشارلاپ، قاتتى اۋىرا باستاسا كەرەك. سوندا، بۇل دۇنيەدەگى ٴدامتۇزىنىڭ تاۋسىلۋعا تايانعانىن سەزگەن بورەكەڭ: بولاشاقتا مەنىڭ قاسىمنان حالقىمنىڭ ەكى نور كوشى وتەدى، ەلىم مەنىمەن تابىسىپ، دۇعا جاسايتىن بولادى، مەنى وسى بۇل جەر قازىرگى جارما اۋدانىنىڭ قاپانبۇلاق دەگەن ەلدىمەكەنىندە كىشكەنە توبەنىڭ ۇستىنە قويىڭدار دەپ وسيەت قالدىرعان ەكەن، جارىقتىق!بۇگىندە، ٴوزى بولجاپ ايتقانداي، بورەكەڭ جاتقان توبەنىڭ باتىسىنان الماتى شىعىس تاس جولى جاناپ وتەدى. ال، شىعىسىنان تۇركىسىب تەمىر جولىمەن جولاۋشىلار كۇندىز ٴتۇنى تولاسسىز اعىلۋدا. ٴبارى دە ەل قورعاعان داڭقتى باباسىنا قۇرمەت پەن تاعزىم جاساپ كەلەدى!باقىت باۋىرىمىز دا وسكەمەن قالاسىنان ورالىپ كەلە جاتقانىندا جولشىباي وسى ۇلى باباسىنىڭ بەيىتىنىڭ جانىنان قۇران وقىپ اتتانعان ەكەن. سوندا جانىنداعى دوستارىنا قاراتا: اللانىڭ بەرگەن جاسىن جاساپ، قارتايىپ، دۇنيەدەن وتكەنىمدە، مەنىڭ باسىما وسىنداي كەسەنە ورناتارسىڭدار دەپتى. قالاي ايتساق تا، ونىڭ اۋزىنا بۇل ٴسوزدى اللا تاعالانىڭ ٴوزى سالعان با، دەرسىڭ؟ وسىدان ٴبىر كۇن وتپەياق، قايران ەردەن قاپىدا كوز جازىپ قالا بەردىك. تاعدىراي!ٴارۋاقتاردى سەن كوتەرسەڭ، ولار سەنى كوتەرەدى. ويتكەنى، ٴولى ريزا بولماي، ٴتىرى بايىمايدى دەگەن ناقىل بار حالقىمىزدا. بۇگىندە، ٴوزىنىڭ سول ٴبىر سوڭعى وسيەتى بويىنشا، كۇللى دوستارى جينالىپ، باقىتتىڭ رۋحىنا تاعزىم ەتىپ، قامىسقالا مەن ٴۇشارالدىڭ ورتاسىنداعى كۇرە جولدان اسقاقتاي كوز تارتاتىن ٴزاۋلىم مازار تۇرعىزدى. حالقىنا قاشاندا رۋحاني كۇش بەرگەن باتىرىمىزدىڭ جاتقان جەرىن كيە تۇتىپ، باسىنا بەلگى ورناتۋ كەيىنگى بىزدەر ٴۇشىن جانە ۇرپاق ٴۇشىن قاسيەتتى پارىز عوي!اللانىڭ ىسىنە شارا بار ما؟ تۇياعى ٴبۇتىن تۇلپار جوق، قاناتى ٴبۇتىن سۇڭقار جوق دەمەكشى، بىزدەردىڭ قولىمىزدان كەلەتىنى دۇعا باعىشتاۋ عانا؟! ال، ٴومىر كەرۋەن كوشىنە تەك تىرىلەر عانا ىلەسە بەرەدى... ياپىراي، اجال دەگەن سۇمدىقتىڭ قاھارى قانداي قاتتى ەدى...ولگەن سوڭ ەردىڭ ورنى تولەنە مە،قۋ مولا ساۋ كۇنگىدەي ەلەنە مە؟ورنىنا مىڭ تال شىبىق شىققانىمەن،بۇرىنعى گۇجىمجىلىك كوگەرە مە، دەپ اقىن تۇرماعامبەت ىزتىلەۋوۆتىڭ جۇرەكتەگى شەرىن توككەنى سودان عوي. سابىر بەرسىن، اللام!كەيدە مەن: باقىتپەن نەگە ەرتەرەك تانىسىپبىلىسپەدىم ەكەن، تىرشىلىكتە ٴدامتۇزىمىز ارالاسىپ، جولىمىز نەگە تۇيىسپەدى ەكەن؟ دەپ تە ويلايمىن. الدە، اتابابالارىمىزدىڭ سوزدەرىندە ايتىلاتىنداي: جاقسىنىڭ جانىنا بارما، اتىن ەستى. ويتكەنى، پەرىشتە كوكتە عانا، جەردە جۇرگەننىڭ ٴبارى پەندە! دەگەندەي، كىم بىلەدى، بالكىم، ٴوزىنىڭ ادامگەرشىلىك ىستەرىمەنەن حالقىنىڭ ىستىق ىقىلاسىنا، سىيقۇرمەتىنە بولەنگەن ٴمارت ازاماتتىڭ ەسىمىن ۇزىنقۇلاقتان عانا ەستىپ، سىرتىنان تىلەكتەس بولىپ جۇرگەنىم دە ماعان جەتكىلىكتى بولدى ما ەكەن؟...ٴبىراق، قالامگەرگە ادامدى نە بولعان وقيعانى كورۋ شارت ەمەس، ونى سىرتتاي بىلسە دە جەتكىلىكتى. ماسەلەن، اتاقتى جازۋشىمىز قابدەش ٴجۇمادىلوۆ تە حان باتىر قابانبايدى كورگەن جوق. ٴبىراق، ول كىسى قابەكەڭ تۋرالى دارابوز اتتى تاماشا رومان جازىپ شىقتى. ال، عابيت مۇسىرەپوۆ دەگەن جازۋشىمىز سوعىسقا مۇلدە بارماعان. الايدا، قازاق سولداتى رومانىن جازدى. ودان سوعىستىڭ رۋحى سەزىلەدى. ياعني، سۋرەتكەر ٴوزى دايىن بولىپ، سول تاقىرىپتى جازباسا تۇرا المايتىن دارەجەگە جەتۋى قاجەت سياقتى. ال، مەزگىلى جەتكەندە، شىعارما ٴوزىاق جازىلادى ەكەن. مەن دە باقىتتى كورمەگەنىممەن، ونى كورگەنبىلگەن كوزى ٴتىرى ادامدارمەن ٴجيى جولىعىسىپ، كەڭىنەن اڭگىمەدۇكەن قۇرا الدىم. سودان، بۇل باۋىرىمنىڭ ەل بەتىندەگى ادامدىق كەلبەتىنەن ونىڭ تەكتى اتانىڭ ۇرپاعى ەكەنىن انىق ۇعىنىپ، ٴبىر كىسىدەي ٴتۇسىندىم. قۇستىڭ جۇرەگى كوزىنەن كورىنەدى دەگەندەي، وسىنىڭ ٴوزىاق، مەنى قولىما قالام الۋعا يتەرمەلەدى، بۇل ەندى تازا كوڭىلىمنىڭ اڭگىمەسى! سوندىقتان، باقىت جايلى ونىمەن تۋىس، دامدەس، جولداس بولعان كىسىلەردەن سۇحبات الۋ بارىسىندا ەستىگەندەرىمنىڭ باساياعىن ىقشامداپ، قاعاز بەتىنە قاز قالپىندا تۇسىرمەككە بەل بۋدىم. ياعني، ەستىگەنىڭ ەلدەن شىقسا، بىلگەنىڭ تىلدەن شىقسا، كورگەنىڭ كوڭىلدەن شىقسا، شىعارمانىڭ شىندىعىنا يلانباسىڭا لاجىڭ قايسى. الاكول وڭىرىندەگى جۇرتتىڭ اۋزىندا مىناداي سوزدەر ٴجيى ايتىلادى ەكەن: باقىتتىڭ ادامعا دەگەن قامقورلىعى مەن جانى اشىعىشتىعى كەرەمەت بولاتىن، ول قىنابىنان سۋىرعان ناركەسكەندەي قايتپاس قايرات يەسى ەدى، حالىقتىڭ جاناشىرى ەدى، ەلدىڭ جوعىن جوقتاپ، بارىن تۇگەندەپ، ۇنەمى ادىلەتتىلىككە ۇمتىلىپ، ورىنسىز ارەكەتتەردى دە تيىپ تاستاپ وتىراتىن. تالاي ادىلدىك ىزدەگەندەر، زورلىقزومبىلىق كوردىم دەگەندەر، تاعى باسقا مۇقتاجى بارلار وعان كەلەتىن. باقىتتىڭ كوزى تىرىسىندە الاكول بويىنشا ۇرلىققارلىق، بۇزاقىلىق نەمەسە بىرەۋگەبىرەۋدىڭ الىمجەتتىك جاساۋى دەگەن مۇلدە بولمايتىن. ونىڭ بۇكىل ادامگەرشىلىك بولمىسى، اقىلپاراساتى، العىرلىعى، ىسارەكەتى ونى باسقالاردان ەرەكشەلەندىرىپ تۇراتىن، كىمدى بولسا دا وزىنە جاقىنداستىرىپ جىبەرەتىن... دەگەن سياقتى جانە ت.ب. مىڭداعان جىلى ويپىكىرلەر...ونىڭ ٴبارىن ٴبىر كىتاپقا سىيعىزۋ مۇمكىن ەمەس...ٴبىزدىڭ قازاق: جىلقىدا دا جىلقى بار، قازاناتى ٴبىر بولەك، جىگىتتە دە جىگىت بار، ازاماتى ٴبىر بولەك دەپ، ەڭ ٴبىر شىن ٴسۇيسىنىپ، شىن ريزا بولعان ادامىنا عانا: ازامات! دەگەن ٴبىراق اۋىز سوزبەن مىنەزدەمە بەرگەن سۇڭعىلا حالىق. مۇنداي زور مارتەبەگە، ٴوز ومىرىندە ارىنا داق تۇسىرمەي، ونى كىرشىكسىز تازا ۇستاعان تاڭداۋلى جاندار عانا لايىق دەپ تانىلعان. سوندىقتان دا، كىتاپتىڭ اتىن ٴمارت ازامات دەپ اتاۋدى ۇيعاردىم. 1977 جىلى الماتى قالاسىندا شىققان ە.ب.بەكمۇحامبەتوۆتىڭ قازاق تىلىندەگى ارابپارسى سوزدەرىنىڭ تۇسىندىرمە سوزدىگى بويىنشا: ٴمارت ٴپارسىشامارد ٴسوزى بەرەگەن، جومارت، مەيماندوس، ىزگى ادام دەگەن ماعىنانى بىلدىرسە، ازامات ارابشا ٴعازاماتٴسوزى ادامگەرشىلىگى مول سانالى ادام دەگەندى بىلدىرەدى.ۇلى اباي مۇراسىنىڭ ىشىندە پارسىنىڭ جاۋانمارتتىلىك ول: اقىل، ادىلەت، راقىم دەگەن ٴسوزى ٴبىراق رەت كەزدەسەدى. جاۋانمارتىلىك ٴسوزىنىڭ توركىنى كونە تۇركى تىلىندەگى زومارد جومارت سوزىنەن الىنعانى عىلىمي تۇرعىدان دالەلدەنىپ وتىر. حاكىم اتامىز: ادامنىڭ ادامشىلىعىن ارتتىراتىن وسى ٴۇش سيپاتقا جاۋانمارتتىلىككە يە بولعان ادام تولىق ادام دەپ تۇيىندەيدى. مىنە، وسى ٴۇش اسىل قاسيەت تە باقىتتىڭ ٴبىر باسىنان تابىلاتىن.نەمىستىڭ اتاقتى ٴبىر عالىمى: باقىتتى ادام كىم؟ دەگەن سۇراققا، ٴبارىن تالداي كەلىپ: حالىق سىيلاعان ادام تولىق باقىتتى ادام! دەپتى. راسىندا دا، باقىت باقىتتى ادام بولدى، ياعني ونىڭ اتى دا زاتىنا ساي ەدى. وعان باۋىرىمىزدى سوڭعى ساپارىنا شىعارىپ سالعان ساتتەگى ەلىنىڭ قۇرمەتى دالەل: ەر ەسىمىن ەلى ۇمىتپايدى، بۇدان اسقان ولشەم جوق. ياعني، ادامعا اقىلكەڭەستى اركىمدەر بەرسە دە، كوپتىڭ باعاسىكوپتىڭ ىقىلاسى دەگەندەي، ساعان ٴادىل باعانى حالقىڭ عانا بەرەدى.قۇرمەتتى وقىرمان! بۇل كىتاپتى جەرگىلىكتى حالىقتان بولەك، سىرت ەلدەر دە وقيتىن بولعاندىقتان جەرىڭنىڭ اتى باباڭنىڭ حاتى دەگەن ناقىل ٴسوزدى نەگىزگە الىپ، باقىتتىڭ تۋىپوسكەن وڭىرىندەگى جەرسۋ اتاۋلارىنا دا توقتالىپ وتەيىن. بىرىنشىدەن جەتىسۋ دەگەن اتاۋدى تاراتاتىن بولساق، ونى بىزدەر حالىققا ٴسىڭىپ كەتكەننەن كەيىن، امال جوق دەپ الماتى ماڭىنداعى جەتى وزەنمەن بايلانىستىرامىز. بۇلاي دەۋ قاتە. ٴبىزدىڭ پايىمداۋىمىزشا، ولار بالقاش، ساسىقكول، الاكول، جالاڭاشكول، ەبىنۇر قازاقشا اتى قىزىلتۇز نەمەسە يتىشپەس، سايرامنۇر، ىستىقكول بولىپ تابىلادى.ەكىنشىدەن جەتىسۋ الاتاۋى دەگەن اتاۋدى زوردىڭ كۇشىمەن قاساقانا جوڭعار الاتاۋى دەپ وزگەرتتىك. ولاي دەۋىمىزدىڭ سەبەبى، جوڭعار الاتاۋى دەگەن قحرداعى ٴۇرىمشى قالاسىنىڭ سولتۇستىگىندەگى جوڭعار ويپاتى. مىنە، سول اتاۋدى مىنا تاۋعا اكەپ تەلي سالعان. نەگىزىندە، جەتىسۋدىڭ باتىس جاعىن ٴۇيسىن الاتاۋى دەسە، ال، شىعىس جاعىن قاپتاعاي تاۋى دەپ اتاعان. قاپتاعاي نايمان تايپاسىنىڭ ۇرانى. ال، قازىرگى جوڭعار قاقپاسى دەپ جۇرگەنىمىز 1931 جىلدارعا دەيىن، قاپتاعاي قاقپاسى دەپ اتالىپ كەلگەن بولاتىن. ٴبىراق، بىزدەر سوعان دا قاراماستان ٴالى دە جوڭعار قاقپاسى، جوڭعار الاتاۋى دەپ اتامەكەنىمىزدىڭ رۋحىنا قيانات جاساۋدامىز. ٴبىز ەندى سونى ٴوزىنىڭ تاريحي اتىمەن دۇرىس ايتا باستايىق، اعايىن. ويتكەنى، ٴار اتاۋدىڭ ارتىندا ۇلتتىق مۇددە جاتقانىن ەستەن شىعارماۋىمىز كەرەك!ەندى وسى جەردەن باستاپ، ازماز بولسا دا باقىت باۋىرىمىزدىڭ اتابابالارىنىڭ ىشىنەن شىققان ايگىلى ٴبىر ادام تۋرالى دا ايتا كەتەيىن.كيىز تۋىرلىقتى، اعاش ۋىقتى قازاقتىڭ ەڭ ٴبىر جاۋىنگەر تايپاسى سانالاتىن نايمان ەلىنەن باتىرلار وتە كوپ شىققان. سولاردىڭ ٴبىرى باقىتتىڭ ارعى اتاسى توقپاق قاساباي باتىر بولاتىن.شىعىس قازاقستان وبلىسىنىڭ اياكوز اۋدانى مامىرسۋ اۋىلدىق وكرۋگىنە قاراستى مامىرسۋ بۇلاعى بويىندا 1957 جىلدىڭ 7 ماۋسىمى كۇنى ابىلاي حاننىڭ اق شاتىرى تىگىلىپ، ٴۇش ٴجۇزدىڭ يگى جاقسىلارىنىڭ قاتىسۋىمەن قىتاي بيلەۋشىسى ەجەن حاننىڭ ەلشىلەرى قابىلدانىپ، جوڭعارقازاق اراسىنداعى 290 جىلعا سوزىلعان ۇلى وتان سوعىسىندا جوڭعاردى جەڭگەننەن كەيىنگى ايگىلى حاندىجاپ ٴبىتىمى حاندىجاپ قالماقتىڭ باس باتىرى. ونى قاراكەرەي قابانباي بابامىز جەكپەجەكتە ولتىرۋگە قيماي، تىرىدەي بايلاپ العان جاسالدى.مىنە، وسى مامىرسۋ بۇلاعىنىڭ بويىندا قابانبايدىڭ ٴىنىسى، ٴارى ۇزەڭگىلەس سەرىگى بولعان توقپاق رۋىنىڭ باتىرى قاساباي شالقار ۇلى 17131795 جەرلەنگەن. 1993 جىلى باتىردىڭ ۇرپاقتارى اتالارىنا ارناپ ەسكەرتكىش ورناتىپ، كەسەنە سالدى.ەل ىشىندە ايتىلىپ كەلە جاتقان ٴبىر اڭىزدا كەرەيدىڭ اتاقتى باتىرى شاقانتاي جاۋقاشار ۇلىنىڭ 17131791 ٴبىر ۇلكەن باس قوسۋدا، ماجىلىستەسىپ وتىرعان كوڭىلدى شاعى بولسا كەرەك: قۇلاق ەستىپ، كوز كورىپ، ات تۇياعى جەتەتىن جەردە ەرلىگىمە ەرلىگى تەڭگەرەتىن، باق پەن داۋلەتى دە تەڭ كەلەتىن مەن سياقتى بالاسى كوپ، ادامگەرشىلىك ازاماتتىعى وزىمە قارايلاس، اقىلايلاسى دا رايلاس، بايبىشەسىنىڭ قاسىندا، توقالدارىنىڭ جانىندا ٴومىردىڭ قىزىعىنان سونىلاعان، ەلجۇرتىنا ٴقادىرلى، قۇداي تىلەۋىنە بەرىپ، مەيىرشاپاعاتىن اياماعان كىم بار ەكەن؟ دەپ، كوپتەن بەرى كوكەيىندە جۇرگەن ويىن ايتادى.بارىنەن دە ايبارلى، ٴارۋاقتى باتىردىڭ مىسى باسىپ، سۇراعىنا جاۋاپ تابا الماي بىرىنەبىرى جالتاقتاپ، جەر شۇقىسىپ، ٴۇنسىز قينالعانداردىڭ ٴبىرى توپتى جارا شاقاڭا قاراپ شەشىلە سويلەپتى: بار، دۇنيەدە قۇداي جالعىز، ادام پەندەسىن جالقى ەتىپ جاراتپاعان. ەلەلدىڭ جاقسى مەن جايساڭى بار. ٴبىراق، ولاردىڭ ىشىندە دە سىزگە تەڭگەرەتىنى نەكەن ساياق. سونىڭ ٴبىرى تارباعاتايدىڭ ويىن، الاكولدىڭ بويىن جايلاپقىستاعان نايماننىڭ توقپاق دەگەن ەلىندە قاساباي دەگەن بار،دەپتى.كەيىننەن، تەڭتەڭىمەن دەگەنگە ساي، باتىرلار عۇرپىمەن بۇل ەكەۋى دە قازاقي ۇردىستەگى سىيلاسىمدى قالپىن ساقتاپ ٴوتىپتى. اتا سالتىمەن قۇداندالاسىپ قاسابايدىڭ ۇلمەكەن دەگەن قىزىن شاقانتايدىڭ تورعاي ەسىمدى ۇلىنا ۇزاتقان ەكەن.ارينە، كەشەگى قاسابايداي ەل قورعاعان باتىردىڭ بۇگىنگى باتىر ۇرپاعى، ٴمارت ازامات باقىتتىڭ ۇزاق جىلعى ەلىنە سىڭىرگەن سان قىرلى ەڭبەگىن ٴبىر عانا كىتاپ جازىپ، تورتبەس اۋىز سوزبەن بىرنەشە ەستەلىككە سىيعىزۋ ٴتىپتى دە مۇمكىن ەمەس. ەگەر، ونىڭ بويىنداعى اسىل قاسيەتتەرىنىڭ ٴارقايىسىسىن جەكەجەكە تالداپ جازاتىن بولساق، وندا ول بىرنەشە كىتاپقا جۇك بولار ەدى.ەر ٴقادىرىن نازاردان تاسالاۋدان،قاي ەل وپا تاۋىپتى؟ٴيا، ەرلىكتى جاساماۋدان،باعالاماۋ الدەقايدا ٴقاۋىپتى دەپ، ۇلتشىل اقىن مۇحتارشاحانوۆتىڭ جىرلاعانىنداي، ازىرشە، بۇل جيناعىما باقىتتى جاقسى بىلگەن جانە ونىمەن ەتەنە ارالاسقان ادامداردىڭ جۇرەكجاردى لەبىزدەرىن شوعىرلاندىرۋعا تىرىستىم. ايتەۋىر، بۇل كىتاپتى جازۋداعى باستى ماقساتىم دا باقىتتىڭ ەلىنە جاساعان جاقسىلىعىن ەلى ۇمىتپاسا ەكەن دەيمىن...ەندى، الدەبىر سەبەپتەرمەن مەنىمەن كەزدەسە الماي قالىپ، ەستەلىكتەرىن ارناي الماي قالعان جالپى جۇرتقا ايتارىم: ٴارۋاق قولداپ، قۇداي قۋات بەرسە، الداعى ۋاقىتتاردا بۇل باتىرىمىز حاقىندا ٴالى تالاي تالاي كىتاپتار مەن سسەنارييلەر جازىلىپ، كوركەم فيلم دە تۇسىرىلەتىن بولادى. سىزدەر، سوعان ات سالىسارسىزدار! دەگىم كەلەدى.ابايدىڭ: اللانى ٴسۇي، ادامدى ٴسۇي، ادىلدىكتى ٴسۇي، وسى ٴۇش ٴسۇيۋ بولادى يماني گۇل! دەگەن، عيبراتتى سوزدەرى دە باقىت سياقتى ٴمارت ازاماتتارىمىزعا ارنالعان ەمەس پە؟دۇنيەنىڭ سىرىنا تەرەڭ بويلاپ، اقىلزەردە جيناعان، قارا قىلدى قاق جارعانداي ادىلەتتى تۋ ەتكەن، ادام بالاسىنا مەيىرىم مەن راحىم جاساۋدى مۇرات تۇتقان، ٴومىرىن اباي ايتقانداي تولىق ادام رەتىندە وتكىزگەن باقىت نوكەربەك ۇلىنىڭ رۋحىنا اللا جەبەۋشى بولعاي، ارتىنا قالدىرعان زەيىندى ۇرپاقتارىنا دەمەۋشى بولعاي!تۋعان قالام سەمەيىم! قق پرەزيدەنتى،ايدىنىرىسبەك ۇلى، الاشتانۋشى، بلوگ، ، |
ونىڭ ىشىندە تەمىر جول كولىگى ارقىلى ترانزيتتىك تاسىمالداۋ كولەمى 17،5 ملن توننانى قۇرادى. كولىكتىڭ بۇل تۇرىمەن ەلىمىزدىڭ اۋماعى ارقىلى وتەتىن ترانزيتتىك جۇك اعىنىنىڭ نەگىزگى ۇلەسى، ياعني 75،6 نەمەسە 11،5 ملن تونناسى ورتالىق ازيا ەلدەرىنە تيەسىلى. اتاپ ايتساق، بۇل كورسەتكىشتىڭ 7،1 ملن تونناسى وزبەكستانعا، 2،26 ملن تونناسى قىرعىزستانعا، 1،2 ملن تونناسى تاجىكستانعا، 0،26 ملن تونناسى اۋعانستانعا كەلەدى. رەسەيدىڭ ۇلەسى 2،8 بولسا، ترانزيتتىك جۇكتىڭ 13،8 قىتايعا، 7،1 ەۋروپا وداعى ەلدەرىنە تيەسىلى.تەمىر جول كولىگى ارقىلى قازاقستان اۋماعىمەن قانداي جۇك تاسىمالدانادى دەگەنگە كەلسەك، 18،5بەن ءبىرىنشى ورىندا مۇناي تۇر. ودان كەيىن قارا مەتالدار 10،7، حيميكاتتار مەن سودا 6،8، حيميالىق جانە مينەرالدىق تىڭايتقىشتار 2،2، استىق 1،7دى قۇرايدى. وزگە دە جۇكتەر 55،6.ال اۆتوكولىكپەن 2019 جىلى 1،93 ملن توننا ترانزيتتىك جۇك تاسىمالداندى. جانە جۇكتىڭ نەگىزگى باعىتتارى قىتايدان ەۋروپا وداعى ەلدەرىنە 14 مىڭ توننا، ورتالىق ازيا ەلدەرىنە 779 مىڭ توننا، رەسەيگە 61،7 مىڭ توننا جۇك جەتكىزىلدى. ورتالىق ازيا ەلدەرىنەن ەۋروپا وداعىنا 106،5 مىڭ توننا، رەسەيگە 396 مىڭ توننا، قىتايعا 5،4 مىڭ توننا جۇك اپارىلدى. رەسەيدەن ورتالىق ازيا ەلدەرىنە 9،7 مىڭ توننا، ەۋروپا وداعى ەلدەرىنەن ورتالىق ازياعا 567 مىڭ توننا، قىتايعا 2،7 مىڭ توننا ترانزيتتىك جۇك جەتكىزىلدى.اۆتوكولىكتەر ارقىلى نەگىزىنەن ماشينالار، مەحانيزمدەر، قۇرالجابدىقتار مەن اپپاراتۋرالار تاسىمالداندى. ونىڭ ىشىندە ەلەكتروندى جابدىقتار 20،1، وسىمدىك ونىمدەرى 17،3، حالىق تۇتىناتىن تاۋارلار 15، باستاپقى ماتەريالدار، ماتالار، توقىما ماتەريالدارى مەن بۇيىمدار 11،5 جانە ت.ب. تاۋارلار قۇرادى.سونداياق 2019 جىلدىڭ قورىتىندىسىندا قازاقستان اۋماعى ارقىلى كونتەينەرلەردىڭ ترانزيتتىك تاسىمالىنىڭ جالپى كولەمى 23عا ارتىپ، 664 مىڭ كونتەينەرگە جەتتى. ونىڭ ىشىندە قىتاي ەۋروپا قىتاي باعىتىنداعى كونتەينەرلەر سانى 11عا ارتىپ، 347 مىڭ كونتەينەردى قۇرادى.وسىلايشا، قازاقستان بىلتىر ترانزيتتىك تاسىمالداۋلاردان 450 ملرد تەڭگەدەن استام تابىس تاپتى. |
جيىنعا باسشىلىق ەتكەن بەيىندى كوميتەت توراعاسى، پارتياسى جانىنداعى قۇقىقتىق كەڭەسىنىڭ توراعاسى، زاڭ عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور نۇرلان ءابدىروۆ وتىرىستىڭ ماقساتى مەن ماڭىزىنا توقتالدى. سونداياق دەپۋتات وتكەن جىلى مەملەكەت باسشىسى قول قويعان ادۆوكاتتىق قىزمەت جانە زاڭ كومەگى تۋرالى زاڭنىڭ جەرگىلىكتى جەرلەردە جۇزەگە اسىرىلۋىن نازارعا الا وتىرىپ، بىلىكتى زاڭ كومەگىن كورسەتۋ جۇيەسىن ودان ءارى دامىتۋ، جەتىلدىرۋ اياسىندا زاڭنامالىق جاڭالىقتاردىڭ پراكتيكالىق ماڭىزىن ءتۇسىندىرۋ، زاڭ كونسۋلتانتتارى ينستيتۋتىن ودان ءارى جەتىلدىرۋ، ادۆوكاتۋرا مەن قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ ءوزارا ءىسقيمىلىن ۇيلەستىرۋ باستى مىندەت ەكەنىن اتاپ ءوتتى. ال تۇركىستان وبلىسى اكىمىنىڭ ورىنباسارى ۇلان تاجىباەۆ حالىقتىڭ زاڭ قۇقىقتارىن بىلۋدە وسىنداي باسقوسۋلاردىڭ ماڭىزى زور ەكەندىگىن ايتتى.ەسكە سالا كەتسەك، اتالعان زاڭمەن قۇرامىندا 6 ادۆوكات، قوعامنىڭ 3 وكىلى جانە وتستاۆكاداعى 2 سۋديا بار تارتىپتىك كوميسسيالاردىڭ ەكى دەڭگەيلى جۇيەسى كوزدەلگەن، بۇل ازاماتتاردىڭ شاعىمدارىن وبەكتيۆتى جانە جانجاقتى قاراستىرۋدى، اشىقتىق پەن ايقىندىقتى قامتاماسىز ەتەدى. 2020 جىلدان باستاپ ادۆوكاتتاردىڭ، زاڭ كونسۋلتانتتارىنىڭ كاسىبي جاۋاپكەرشىلىگىن مىندەتتى ساقتاندىرۋ ەنگىزىلەدى، بۇل سەنىم بىلدىرۋشىلەرگە بىلىكتى زاڭ كومەگىن الۋعا جانە ساپاسىز زاڭ كومەگى كورسەتىلگەن جاعدايدا كەلتىرىلگەن زياندى وتەۋگە كەپىلدىك بەرەدى. سونداياق الەۋمەتتىك جانە قارجىلىق قيىن جاعدايداعى ازاماتتار ءۇشىن ادۆوكاتتان نەمەسە زاڭ كونسۋلتانتتارىنان، ءوزىنىڭ قۇقىقتىق جاعدايىن تولىق سۇيەمەلدەۋمەن اقىسىز زاڭ كومەگىن الۋ كوزدەلگەن.جىل بويى وسى جانە باسقا زاڭ تالاپتارىنىڭ ورىندالۋ دەڭگەيىنە قاتىستى ارنايى مونيتورينگ جۇرگىزىلگەن. وتىرىس بارىسىندا وسى مونيتورينگتىڭ قورىتىندىسى جاريالانىپ، اشىق پىكىرلەر مەن ۇسىنىستار ايتىلدى. ونىڭ بارلىعى الداعى ۋاقىتتا پارلامەنت ماجىلىسىندە وتەتىن ۇكىمەتتىك ساعاتتا جانە كەلەسى جىلعا جوسپارلانعان پارلامەنتتىك تىڭداۋدا تاقىرىپقا ارقاۋ بولماق. |
قومۇل ئۇيغۇر ۋاڭلىقى قومۇل ئۇيغۇر ۋاڭلىقى1 چىڭ سۇلالىسى دەۋىرىدىكى يازما ماتېرىياللاردا، شىنجاڭدىكى ئۇيغۇرلار كۆپىنچە مۇسۇلمانلار دەپ ئاتالغان. ئۇيغۇرلار توپلىشىپ ئولتۇراقلاشقان تارىم ئويمانلىقى بولسا مۇسۇلمانلار يۇرتى ياكى ئۇيغۇرلار يۇرتى دەپ ئاتالغان. چىڭ سۇلالىسى دىن بۇيانقى قومۇل ئۇيغۇر ئىنانچىخانلىرى بولسا ئۇيغۇر ۋاڭلىرى دەپ، ئۇلارنىڭ قەبرىلىرى بولسا قۇمۇل ئۇيغۇر ۋاڭ قەبرىسى دەپ، ئۇلار تۇرغان شەھەر بولسا مۇسۇلمانلار شەھىرى دەپ ئاتالغان. قومۇل ئۇيغۇر ۋاڭلىرىنىڭ تارىخىدىن ئېلىپ ئېيتقاندا، 1697يىلى چىڭ سۇلالىسى ھۆكۈمىتى ئۇيغۇرلارنىڭ ئاتامانى ئەبەيدۇللاغا قومۇلدىكى ئۇيغۇر يۇرتلىرىنىڭ 1دەرىجىلىك جاساق تارخانى دېگەن ئاتاقنى بەرگەندىن تارتىپ، 1931يىلى شىنجاڭ ئۆلكىلىك ھۆكۈمەت يەرلىك تۇراقلىق ئەمەلدارلىقنى يۆتكىلىپ تۇرىدىغان ئەمەلدارلىققا ئۆزگەرتىش نى يولغا قويۇپ، قومۇل ۋاڭلىرىنىڭ سۇيۇرغال ھۆكۈمرانلىقىغا خاتىمە بەرگەنگە قەدەر توققۇز ئەۋالاد ۋاڭ ئۆتۈپ، جەمئىي 233 يىللىق تارىخنى باشتىن كەچۈردى. بۇ ئىككى ئەسىردىن ئارتۇق ۋاقىت ئىچىدە، مەركىزىي ھۆكۈمەت ئۇ يەردىكى ئۇيغۇرلارغا قومۇل ۋاڭلىرى ئارقىلىق ھۆكۈمرانلىق قىلىپ، ئادەتتە ئۇلارنىڭ ئىچكى ئىشلىرىنى سۈرۈشتۈرۈپ ئولتۇرمىغاچقا، قومۇل ۋاڭلىرىمۇ ئۆز سۇيۇرغاللىق زېمىنىدىكى ئۇيغۇرلارنىڭ پادىشاھى بولۇپ قالدى.2 ئۇيغۇر ۋاڭ دەپ ئاتالغانلار مەركىزىي ھۆكۈمەتنىڭ بىر تۇتاش پەرمانلىرىغا، لەشكىرىي يارلىقلىرىغا بويسۇنغاننى ھېسابقا ئالمىغاندا، قومۇل ئۇيغۇر ۋاڭلىرى ئۇيغۇر جەئىيىتىنىڭ تارىخىي ئالاھىدىلىكىگە ئاساسەن بىر يۈرۈش مەمۇرىي ئاپپاراتلارنى تەسىس قىلىپ، ئۇيغۇرچە ئالاھىدىلىككە ئىگە يەرلىك ھاكىمەت شەكىللەندۈرگەنىدى. بۇ ھاكىمىيەتنىڭ ئالىي تەدبىر بەلگىلەش ئاپپاراتىدا، ئۇيغۇر ۋاڭدىن سىرت، چىڭ سۇلالىسى ھۆكۈمىتى تۇرغۇزغان بىر چوڭ تەيجى، بىر كىچىك تەيجى، ئىككى خاس مەسلىھەتچى بەگ، بىر ئامام ئاخون، بىر خەنزۇ بەگ بولۇپ، بۇ ئالتە كىشى ھوكۇمرانلىق يادروسىنى تەشكىل قىلاتتى. ھەر قېتىم ھەربىي، مەمۇرىي چوڭ ئىشلارغا دۇچ كەلگەندە، ئۇلار كېڭەشتىن ئۆتكۈزگەندىن كېيىن، ئۇيغۇر ۋاڭ تەستىقلاپ يولغا قوياتتى.3 قومۇل ئۇيغۇر ۋاڭى ئالاھىدە تارىخىي دەۋرنىڭ مەھسۇلى، ئۇنىڭ بارلىققا كېلىشى، تەرەققىي قىلىشى ۋە يوقىلىشى ئۇزاق تارىخنى باشتىن كەچۈردى. قومۇل ئۇيغۇر ۋاڭلىرى تارىخى دا مۇنداق بىر رىۋايەت خاتىرىلەنگەن . مىڭ سۇلالىسىنىڭ ئاخىرقى مەزگىلىدە تەخمىنەن 1605يىلى ئەرەبىستاندىكى ئالىي ئىسلام تەشكىلاتى ئۈچۈنچى پېشىۋا مۇھەممەد شاھ خوجىنى قومۇلغا ئەۋەتكەن. مۇھەممەدشاھ خوجا ھەقىقەتەن ئۆتكەن كىشى، قومۇل ۋاڭلىرى شەجەرىسى دە خاتىرىلىنىشىچە، مۇھەممەدشاھ خوجا ئىلىدىن كەلگەن بولۇپ، تۇغلۇق تۆمۈرخاننىڭ 7ئەۋلاد نەۋىرىسى ئىكەن. مۇھەممەدشاھ خوجا قۇمۇلغا كەلگەندىن كېيىن، بۇ جاينىڭ ئقساقىلى بولۇپ قالغان.4 مۇھەممەدشاھ خوجا ھاكىمىيەت بېشىدا تۇرغان مەزگىلدە، جۇڭغار موڭغۇللىرىنىڭ كۈچى خېلى زورىيىپ كەتكەچكە، قومۇل رايۇنىغا ھەمىشە پاراكەندىچىلىك سېلىپ تۇراتتى. مالمۈلۈك ۋە چارۋا ماللارنى بولاپ قويمايتتى. شۇڭا مۇھەممەدشاھ خوجا قۇمۇل خەلقىنى باشلاپ ئۇلارغا قارشى كۈرەش قىلدى. كاڭشىنىڭ 9يىلى 1668يىلى مۇھەممەدشاھ خوجا كېسەل بىلەن ئالەمدىن ئۆتكەندىن كېيىن، ئوغلى بەيدۇللا ئاقساقاللىق ئورنىغا چىقتى.5 ئەبەيدۇللا سىياسى جەھەتتە بەك يىراقنى كۆرەر كىشى بولۇپ، قولىدىن خېلى ئىش كېلەتتى. ئۇ ئەمدىلا تەخىتكە ۋارىسلىق قىلغاندا، قومۇل يەكەن خانلىقىنىڭ ھۆكۈمرانلىقىدا ئىدى. كاڭشىنىڭ 19يىلى 1678يلى يەركەن خانلىقى جۇڭغار خانلىقى تەرىپىدىن مۇنقەرز بولدى. شۇنىڭ بىلەن قومۇل جوڭغار خانلىقىنىڭ ھۆكۈمرانلىقىغا ئۆتتى. جۇڭغار خانلىقىنىڭ ھۆكۈمرانى ئۇيغۇرلار رايۇنىدا كۆلنى قۇرۇتۇپ بېلىق تۇتۇشتەك تالانتاراج تۈسىدىكى ھۆكۈمرانلىقنى يولغا قويغانلىقتىن، ئۇيغۇر خەلقنىڭ كۈچلۈك ئۆچمەنلىكىنى قوزغىدى. ئەبەيدۇللا ۋەزىيەتكە بېقىپ ئىش تۇتۇپ، چىڭ سۇلالىسى گە بەيئەت قىلىش نىيىتىگە كەلدى. ئەينى چاغدا چىڭ سۇلالىسى ئاللىقاچان ئوتتۇرا تۈزلەڭلىكنىڭ خوجىسىغا ئايلانغان بولسىمۇ، بىراق جۇڭگونى تېخى تولۇق بىرلىككە كەلتۈرۈپ بولالمىغانىدى. شىنجاڭ يەنىلا جۇڭغار خانلىقىنىڭ ھوكۈمرانلىقى ئاستىدا ئىدى.6 قومۇل ئۇيغۇر ۋاڭىقىنىڭ بارلىققا كېلىشى كاڭشىنىڭ 35يىلى 1696يىلى 5ئايدا چىڭ سۇلالىسى قوشۇنى بىلەن جۇڭغار قوشۇنى زونمودتا ھەل قىلغۇچ جەڭ قىلدى. غالدان قاتتىق مەغلۇبىيەتكە ئۇچرىدى. چىڭ سۇلالىسى بىلەن جۇڭغارلارنىڭ ئەمەلىي كۈچ سېلىشتۈرمىسى تېخىمۇ ئايدىڭلاشقان چاغدا، ئەبەيدۇللا ئەل بولۇپ ئوليان تاپشۇرۇشقا ئەلچى ئەۋەتتى. قومۇلنىڭ ئەل بولغانلىقى توغرىسىدىكى ۋەقە پادىشاھنىڭ شىمالىي قۇملۇقنى تىنىچتىش تەدبىرلىرىناملىق ئەسەردە تەپسىلى خاتىرىلەنگەن. ئەبەيدۇللانىڭ چىڭ سۇلالىسى گە يازغان مەكتۇبى ئىززەتئىكراملىق سۆزئىبارىلەر بىلەن تولغان بولۇپ، بىر ئاق تەقىيەلىك قوۋم ئەزەلدىن خان ئالىيلىرىغا تەلپۈنۈپ، ئولپان تاپشۇرۇپ ئىنئام ئېلىشنى ئويلاپ كەلگەن پۇقرالارمىز دەپ باشلانغان، ئەبەيدۇللا بىر تارىخىي پاكىتنى چۈشەندۈرۈپ بەرگەن. غالداننىڭ كۈچىنىڭ كۈنسايىن ئاجىزلىشىشىغا ئەگىشىپ، ئەبەيدۇللانىڭ چىڭ سۇلالىسى ئوردىسىغا تېخىمۇ ئىنىق پۇزىتسىيە بىلدۈرۈپ: ناۋادا غالدان كەلسە، بىزلەر پۇرسەت تېپىپ ئۇنى كۈچىمىزنىڭ بارىچە تۇتماي قويمايمىز؛ ناۋادا خەۋىرىنى ئالالىساق، داۋاملىق مەلۇمات يوللايمىز دەپ مەلۇمات يوللىغان، كاڭشى ئۇنىڭ سەمىمىيىلىك بىلەن بەيئەت قىلىۋاتقانلىقىغا قاراپ، زەر بوغما يىلان سۈرىتى كەشتىلگەن مانجۇچە تون، سۆسەر تەلپەك، زەر كەمەر قاتارلىق بۇيۇملارنى ئالاھىدە تارتۇق قىلغان ئەبەيدۇللا جۇڭغارلارنىڭ ئىش ھەرىكىتىگە تېخىمۇ يېقىندىن دىققەت قىلىپ، كاڭشىنىڭ 36يىلى 1697يىلىنىڭ بېشىدا چىڭ سۇلالىسى ئوردىسىغا غالداننىڭ يار كۆلدىكى ئەھۋالىدىن مەلۇمات بېرىپ مۇنداق دېگەن: غالداننىڭ ئۇزۇقتۈلۈكى ئۆكسۈپ قېلىپ، ئىلاجىسىزلىقتىن ئوغلى سەبتون بارجۇرنى باركۆلگە شىكارغا ئەۋەتىپتۇ. قۇللىرى چوڭ ئوغلۇم گوپا بەگنى 350 لەشكەر بىلەن غالداننىڭ ئوغلىنى تۇتۇشقا ئەۋەتتىم. چىڭ سۇلالىسى پادىشاھى غالداننىڭ ئوغلىنى تۇتۇشنىڭ زۆرۆرلىكىنى ئوبدان تۇنۇپ يەتكەچكە، بۇ تەدبىردە ئوغرىنى توخۇمىدىن قۇرۇتقىلى بولىدىكەن، غالدان ئۇ يەر، بۇ يەردە قېچىپ جان ساقلاپ يۈرگىنى بىلەن قېرىپ كەتتى. ئەمدى ھېچقانچە ئىشقا يارىمايدۇ. ناۋادا ئوغلى قولۇمغا چۈشسە، بۇمۇ تەڭرىنىڭ ماڭا قىلغان شاپائىتى ھېابلىنىدۇ دەپ قارىدى. پادىشاھ كاڭشىنىڭ گەپسۆزلىرىدىن قاتتىق خۇش بولغانلىقى چىقىپ تۇراتتى.7 شۇ يىلى 3ئايدا قومۇل ئەتۈك قاشقانى تۇتۇپ، چىڭ سۇلالىسى قوشۇنىغا تاپشۇردى. شۇ يىلى 3ئايدا 3ئاينىڭ باشلىرىيەنە گۈنجاننىڭ خوتۇنى تۇخۇن دالاينىڭ قولچۇمىقى بولغان ئويرات موڭغۇللىرىنىڭ ئەنكە تارخانى زايساننى تۇتۇپ تاپشۇردى. بىراق بۇ چاغدا سېۋان ئارابداننىڭ قومۇلغا بولغان تەھدىتى ۋە بېسىمى كۈنسايىن كۈچيىۋاتاتتى. شۇڭا، ئەبەيدۇللا چىڭ سۇلالىسى ئوردىسىغا مەلۇمات يوللاپ:ئوغلۇم گويا بەگ غالداننىڭ ئوغلىنى تىرىك تۇتۇۋالغان ھەم چىڭ سۇلالىسى قوشۇنىغا تاپشۇرۇپ بەرگەنىدى، شۇڭا ئويراتلارنىڭ ئۆچ ئالغىلى كېلىشى تۇرغانلا گەپ، بولۇپمۇ ئۇلارنىڭ سول قانات قوشۇنىنىڭ ئۆچمەنلىكى كۈچلۈك پېقىرلىرى قومۇلدا ئاجىز كىلىپ قالىدىغىنىم تۈپەيلىدىن سېۋىن ئارابدانغا تەڭ كېلەلمەسلىكىم تۇرغانلا گەپ، ئالىيلىرىدىن ۋاسساللار مەھكمىسى ئارقىلىق كۆكنۇر چىڭخەي دىكى تەيجىلەر ۋە سېۋان ئارابدانغا نامە يوللاپ، ئۇلارغا قومۇلنىڭ ئوردىغا بەيئەت قىلغانلىقىنى، تاجاۋۇز قىلىپ پاراكەندىچىلىك سالماسلىق لازىملىقىنى ئۇقتۇرۇپ قۇيۇشنى ئۆتۈنىمەن دېدى. ئارىدىن ئۇزاق ئۆتمەي ئەبەيدۇللا يەنە چىڭ سۇلالىسى ئوردىسىغا مەلۇمات يوللاپ: مەن خان ئالىيلىرىغا بەيئەت قىلغانلىقىم ھەم ئۇنىڭ ئوغلىنى تۇتۇپ كېلىپ ئوردىغا تارتۇق قىلغىنىم ئۈچۈن، سېۋان ئارابدان ماڭا قاتتىق ئۆچمەنلىك ساقلاپ، ماڭا ئارام بەرمەي كەلدى. ناۋادا ئارابدان بىلەن ئۇرۇش قىلىپ قالغۇدەك بولساق، ئالىيلىرىنىڭ ياردىمىنى ئايىماسلىقىنى ئۈمىد قىلىمەن دېدى. ئەبەيدۇللا چىڭ سۇلالىسى نىڭ تېخىمۇ كۈچلۈك قوغدىشىغا ئېرىشىش ئۈچۈن، چىڭ سۇلالىسى ئوردىسىغا مەلۇمات يوللاپ: مەن سېۋان ئارابداننىڭ ھۇجۇم قىلىشىدىن بەك ئەنسىرەيمەن، خان ئالىيلىرى يارلىق چۈشۈرۈپ، پېقىرلىرىنىڭ زىيانكەشلىككە ئۇچرىماسلىقىم ئۈچۈن، پېقىرغا يارلىق ۋە مۆھۈر ئاتا قىلغان بولسىلا غەمئەندىشلىرىممۇ تۈگەيتتى. تېرىتورىيەمىزنى قوغداش ئۈچۈن...قوۋمىمنى باشلاپ سۇجۇۋغا كۆچۈشنى تېخىمۇ خالايتتىم. ئۇمۇمەن ئوردىغا سالامغا بېرىشكېلىش ئىشلىرىدا سۇجۇۋ بىر ئۆتەڭ، پېقىر ئۇ يەردە خەۋەر ئۇقۇشۇپ، پەيتى كەلگەندە ئالىيلىرىنىڭ ئالدىغا سالامغا بارىمەن دېدى.8 چىڭ سۇلالىسى ئوردىسى مەلۇماتنى تاپشۇرۇۋالغاندىن كېيىن، ئەبەيدۇللا سەمىمىيىلىك بىلەن تەلپۈنۈۋېتىپتۇ دەپ قاراپ، ئۇنى رىغبەتلەندۈرۈش مەقسىتىدە، ئەبەيدۇللاغا قومۇلنىڭ 1دەرىجىلىك جاساق تارخانى دەپ ئۇتۇغات بەردى. شۇنىڭ بىلەن قومۇل ھەر قايسى موڭغۇل قەبىلىلىرىگە ئوخشاش خۇشۇن بۇيىچە تەۋەلىككە ئۆتكەن جاي بولۇپ قالدى. ئەبەيدۇللانىڭ يارلىق ۋە مۆھۈر بېرىش ھەم سۇجۇۋدا تۇرۇش تەلىپىگىمۇ چىڭ سۇلالىسى رەسمىي ئۇتۇغات بەرگەن يەرلىك ئەمەلدارغا ئايلىنىپ، قومۇلدىن ئىبارەت بۇ ئۇيغۇر يۇرتى بىلەن چىڭ سۇلالىسى ئوتتۇرىسىدىكى تەۋەلىك مۇناسىۋىتىمۇ رەسمىي ئورنىتىلدى. ئەبەيدۇللا جەمەتىنىڭ قومۇل دىيارىدىكى ئاتا مىراس ھۆكۈمرانلىقىمۇ رەسمىي تىكلەندى.9 تەرەققىي قىلىشى ئەبەيدۇللا جەمەتىنىڭ ئاتا مىراس ھۆكۈمرانلىق ئورنى تىكلەنگەندىن كېيىن، باشقۇرۇشىدىكى سۇيۇرغاللىق زېمىن شەرقتە ئارا يۇلتۇز شىڭشىڭشىيا غىچە، شىمالدا ئارا تۈرۈككىچە، غەربتە لياۋدۇنغىچە كېڭەيدى. تەۋەسىدىكى ئۇيغۇرلارنى ئىشقا سېلىش، سېتىش ھوقوقىغا ئىگە بولۇپ، قومۇل دىيارىنىڭ ئاتا مىراس فېئودال خوجىسىغا ئايلاندى. ئەبەيدۇللاغا چىڭ سۇلالىسى ئوردىسى شەرىپىدىن تېخى ۋاڭ دەپ ئوتۇغات بېرىلمىگەن بولسىمۇ، بىراق ئەبەيدۇللا 1ئەۋلاد قۇمۇل ۋاڭى دېيىلىدۇ.10 ئەبەيدۇللا كاڭشىنىڭ 48يىلى 1709يىلى ئالەمدىن ئۆتتى. چىڭ سۇلالىسى ئوردىسى ئۇنىڭ ئوغلى گوپا بەگنى تەخت ۋارىسى قىلدى. گوپا بەگ ھاكىمىيەت يۈرگۈزگەن مەزگىلدە تىلغا ئالغۇدەك بىرەر چوڭ ئىش قىلالمىدى.11 3ئەۋلاد قومۇل ۋاڭى ئىمىندۇر. ئۇ كاڭشىنىڭ 50يىلى 1711يىلىتەخىتكە ۋارىسلىق قىلدى. 8يىلى بېيجىڭدىكى خان ئوردىسىغا سالامغا باردى. ئىمىننىڭ ئۆمرىدە كۆرسەتكەن چوڭ تۆھپىسى ئىككى بولۇپ، بىرى، چىڭ سۇلالىسى قوشۇنى بىلەن بىرلىكتە قومۇلنى قوغداپ، جۇڭغارلارنىڭ ھوجۇمىنى توستى. يەنە بىرى لەشكەرلەرنى ئىشقا سېلىپ يەر تېرىپ، چىڭ سۇلالىسى قوشۇنىنىڭ ئاشلىق مەسىلىسىنى ھەل قىلدى. ئىمىن چيەنلۇڭ نىڭ 5يىلى 1740يىلى ئالەمدىن ئۆتتى. ئۇنىڭ ئوغلى يۈسۈپ قائىدە بۇيىچە ئەلنى تىنچلاندۇرغۇچى بەگلىك ئورنىغا ۋارىسلىق قىلدى.12 يۈسۈپ ئەلنى تىنىچلاندۇرغۇچى بەگىلىك تەختىگە ۋارىسلىق قىلغاندىن كېيىن، قومۇل چېگراسىدا بىرەر ۋەقە يۈز بەرمىدى. چىڭ سۇلالىسى قوشۇنى بوزيەر ئۆزلەشتۈرۈپ ئاشلىقتا ئۆزىنى تەمىنلەپ ئېشىنالىغان پۇرسەتتىن پايدىلىنىپ بەش يىلنى نىسبەتەن تىنىچ ئۆتكۈزدى. چيەنلۇڭ نىڭ 10يىلى 1745يىلى چىڭ سۇلالىسى ئوردىسى ئۇنىڭ ئوغلىغا يېزىلىق ئوتۇغات بەردى.13 1757يىلى چوڭ كىچىك خوجىلار توپىلىڭى يۈز بەردى. شۇنىڭ بىلەن چىڭ سۇلالىسى قوشۇنى جەنۇبىي شىنجاڭغا يۈرۈش قىلدى. يۈسۈپ 100 نەپەر ئۇيغۇر ئەسكەرنى باشلاپ، قوشۇنغا ئەگىشىپ خىزمەت كۆرسىتىشنى ئىلتىماس قىلدى. چىڭ سۇلالىسى ئوردىسى بۇ ئىشتىن كۈتكىنىدىن ئارتۇق ئۈنۈمگە ئېرىشىپ قاتتىق خۇش بولدى. يۈسۈپ جەنۇبىي شىنجاڭ ئۇيغۇرلىرىغا نىسبەتەن خېلى چاقىرىق كۈچىگە ئىگە بولغاچقا، چىڭ سۇلالىسى تەرىپىدىن ئاغلاقچى ئامبال مەرتىۋىسىگە ئېرىشىپ، قوشۇن باشلاپ جەنۇبىي شىنجاڭغا يۈرۈش قىلدى. ئۇزاق ئۆتمەي، كۇچاغا ھۇجۇم قىلىش جېڭىدە يۈسۈپنىڭ ئىپادىسى كۆرۈنەرلىك بولغاچقا، چىڭ سۇلالىسى ئالتە قۇر كىمخابدۇردۇن ئىنئام قىلىپ، ئۇنىڭ لەشكىرىي كېڭەشكە قاتنىشىشىنى بۇيرۇدى، يۈسۈپ لەشكىرىي ئىشلارنى ئوبدان بىر ياقلىق قىلغاچقا، چيەنلۇڭ ئۇنىڭدىن بەك مىننەتدار بولۇپ، يۈسۈپنىڭ لەشكىرىي بارگاھ قۇرۇپ ئۈچتۇرپاندا تۇرۇپ، كۆڭۈل قۇيۇپ مۇداپىئە كۆرگەنلىكى تولىمۇ خۇشاللىنارلىق ئىش، شاپائەت يۈزىسىدىن ئۇنىڭغا بېلى مەرتىۋىسى بېرىلسۇن دەپ يارلىق چۈشۈردى.14 چىڭ سۇلالىسى يۈسۈپكە بارغانسېرى ئىشىنىدىغان بولدى. چىڭ سۇلالىسى قوشۇنى يەكەن، قەشقەردىكى دۈشمەن ئەھۋالىنى تىڭتىڭلاشقا ئەۋەتىلدىغان ئەسكەرلەرنىمۇ يۈسۈپنىڭ قولىدىكى ئۇيغۇرلاردىن تاللىدى. چىڭ سۇلالىسى قوشۇنى يەكەن، قەشقەرنى قايتۇرۇۋالغاندىن كېيىن، بۇ ئىككى شەھەردە يەنىلا ئۇيغۇرلار ئاساس ئىكەنلىكىنى تۇنۇپ يەتتى. پادىشاھمۇ ھاكىمبەگ قۇيۇشنىڭ بەك زۆرۆرلۈكىنى ھېس قىلىپ، مېنىڭچە ئىمىن خۇجا يەكەننى، يۈسۈپ قەشقەرنى باشقۇرسۇن دېدى. چيەنلۇڭ نىڭ 24يىلى 1759يىلى 9ئايدا، پادىشاھ چيەنلۇڭ:يۈسۈپ ئۈچتۈرپاندا قۇشۇنغا باش بولۇپ تۇرغاندىن بېرى نۇرغۇن ئىش قىلىپ، شاپائىتىمگە چىن كۆڭلىدىن جاۋاپ قايتۇرۇپ كەلدى، شۇڭا ئۇنىڭغا بېلى مەرتىۋىسى بېرىلسۇن دەپ يارلىق چۈشۈردى. ئارىدىن بىر ئاي ئۆتكەندە، چىڭ سۇلالىسى پادىشاھى يەنە: ئىمىن خۇجا، يۈسۈپلەر خېلى تۆھپە كۆرسەتتى... يۈسۈپكە شاپائەت قىلىپ ئىنانچىخانلىق مەرتىۋىسى بېرىلسۇندەپ يارلىق چۈشۈردى.15 چوڭكىچىك خوجىلار توپىلىڭى تىنچىتىلغاندىن كېيىن، يۈسۈپ بېيجىڭدىكى خان ئوردىسىغا سالامغا بېرىپ، چىڭ سۇلالىسى ئوردىسىدا خېلى ئىلتىپاتقا ئېرىشتى. يۈسۈپ قىزغىن كۈتۈۋېلىنغاندىن سىرت، مۇشۇ مەزگىلدە ئۇنىڭ ئىنىسى ئابدۇللامۇ ئۈچتۈرپاننىڭ ھاكىمبەگلىك مەرتىۋىسىگە نائىل بولدى. يۈسۈپ بېيجىڭدىن قايتىپ كەلگەندىن كېيىىن، قومۇلدا بىر يىلداىن ئارتۇق دەم ئېلىۋېلىپ، ئاندىن قەشقەرگە كېلىپ ئىمىننىڭ ئورنىغا ئالماشتى، ئىمىن قايتىپ دەم ئالدى. يۈسۈپ مەسلىھەتچى ئامباللىق مەرتىۋىسىگە نائىل بولغاچقا، ھۆكۈمەتتىن ئالىدىغان تەمىناتى قائىدە بۇيىچە بېرىلدى..16 چيەنلۇڭ نىڭ 30يىلى 1765يىلى ئۈچتۈرپاندا قوزغىلاڭ كۆتۈرۈلدى. قوزغىلاڭغا يۈسۈپنىڭ ئىنىسى ئابدۇللا قاتارلىقلارنىڭ ئۇيغۇرلارنىڭ كۈمۈشلىرىنى يۈتۈۋالغانلىقى، خەلقنى ئېزىپ مۇشتۇمزورلۇق قىلغانلىقى سەۋەب بولغانىدى. پادىشاھ چيەنلۇڭ بۇ ئىشتىن قاتتىق غەزەپلىنىپ، ئېغىر جازالاش توغرىسىدا يارلىق چۈشۈردى. چىڭ سۇلالىسى ئوردىسى گەرچە ئۈچتۈرپان ۋەقەسىدە يۈسۈپنىڭ جاۋاپكارلىقىنى سۈرۈشتۈرمىگەن بولىسىمۇ، بىراق بۇ ئىش يۈسۈپكىمۇ بىر زەربە بولدى. شۇنىڭدىن كېيىن ئۇ غەمغۇسسىگە پېتىپ، دەردئەلەمدىن ئاغرىپ قالدى. پادىشاھ چيەنلۇڭ ئۇنىڭغا شاپائەت قىلىپ، دورا تارتۇق قىلدى. يوقلاشقا ئادەم ئەۋەتتى. ئۇزاق ئۆتمەي يۈسۈپ ئائىلە تاۋابىئاتلىرىنى باشلاپ بېيجىڭدىكى خان ئوردىسىغا سالامغا ماڭدى. چيەنلۇڭ نىڭ 31يىلى 1766يىلى سەنشىنىڭ لىڭشى ناھىيەسىگە يېتىپ كەلگەندە كېسەل بىلەن ئۆلدى. چىڭ سۇلالىسى ئوردىسى ئۇنىڭ دەپنە خىراجىتى ئۈچۈن 500 سەر كۆمۈش تارتۇق قىلدى ھەمدە قومۇلدا تۇرۇشلۇق ئەمەلدارغا: پېقىرنىڭ يارلىقى بۇيىچە تارتۇق ۋە دەپنە قىلىڭ دەپ ھاۋالە قىلدى، يەنە يولدا قايتقۇچە يۈسۈپنىڭ مېيىتىدىن ئوبدان خەۋەر ئېلىپ قومۇلغا يەتكۈزۈپ قۇيۇشقا يارلىق قىلدى.17 يۈسۈپ ئۆلگەندىن كېيىن، ئۇنىڭ ئوغلى ئىبراھىممۇ قومۇلغا قايتىش يولىدا چېچەك چىقىپ ئۆلدى. چىڭ سۇلالىسى ئوردىسى ئۇنىڭ دەپنە خىراجىتى ئۈچۈنمۇ 500 سەر كۆمۈش ئاجرىتىپ بەردى. چىڭ سۇلالىسى ھۆكۈمىتى يۈسۈپكە ئىنتايىن يوقىرى باھا بەرگەچكە، زىگۇاڭ راۋىقىدىكى 50 تۆھپىكارنىڭ رەسىمى ئارىسىغا يۈسۈپنىڭ رەسىمىمۇ ئېسىلدى.18 چيەنلۇڭ نىڭ 32يىلى 1767يىلى يۈسۈپنىڭ كەنجى ئوغلى ئىسھاق ئىنانچىخان دەرىجىسىدىكى جاساق دورۇبېلى مەنسىپىگە ۋارىسلىق قىلدى. چىڭ سۇلالىسى ئوردىسى ئىسھاق ياش ھەم غەيرەتلىك، مۇداپىئەدە تۇرۇش يوللىرىنى بىلىدۇ دەپ قاراپ، ئۇنى مەقسەتلىك تەربىيەلىدى. ئىسھاق چيەنلۇڭ نىڭ 38يىلى 1773يىلى ئىلىغا بېرىپ تەلىم ئالدى. چىڭ سۇلالىسى ئوردىسى ئۇنىڭغا ئاغلاقچى ئامبال مەرتىۋىسىنى بېرىپ، ئىلىدىكى ئۇيغۇرلارنىڭ تېرىقچىلىق ئىشلىرىنى باشقۇرۇشقا قويدى. ئىسھاق ئىلىدا ئۈچ يىل تەلىمتەربىيە ئېلىپ، 1776يىلى قومۇلغا قايتىپ كەلدى. ئىسھاق تېخى بىرەر تۆھپە كۆرسىتىشكە ئۈلگۈرمەيلا چيەنلۇڭ نىڭ 45يىلى 1780يىلىبەخىتكە قارشى ياۋا چېچەك يوقۇپ كېسەلدىن ساقىيالماي ئالەمدىن ئۆتتى. چىڭ سۇلالىسى ئۇنىڭغا پىشقان، ئېھتىياتچان كىشى ئىدى، تەۋەلىكىدىكى ئۇيغۇرلارنى ئوبدان ئىدارە قىلالايتتى دەپ باھا بەردى. چىڭ سۇلالىسى ھۆكۈمىتى ئۇنىڭ دەپنە خىراجىتىگە 300 سەر كۈمۈش ئاجراتتى.19 ئىسھاق ئۆلگەندىن كېيىن، چوڭ ئوغلى ئەردەشىر ئىنانچىخان دەرىجىلىك جاساق دورۇبېلى مەنسپىگە ۋارىسلىق قىلدى. ئەردەشىر ئۆمرىدە تۆت قېتىم بېيجىڭدىكى خان ئوردىسىغا سالامغا باردى. بىرىنچى قېتىم چيەنلۇڭ نىڭ 55يىلى 1790يىلى، ئىككىنچى قېتىم چيەنلۇڭ نىڭ 60يىلى 1795يىلى، 3قېتىم جياچىڭنىڭ 7يىلى 1802يىلى، تۆتىنچى قېتىم جيا چىڭنىڭ 14يىلى 1809يىلى باردى. ئەردەشىر ھەر قېتىم خانبالىققا بارغىنىدا داغدۇغىلىق كۆتۈۋېلىندى. ئوردا كۆپ قېتىم زىياپەت بەردى ۋە ئىنئام بەردى. ئەردەشىر جياڭچىڭنىڭ 18يىلى 1813يىلى كېسەل بىلەن ئۆلدى. چىڭ سۇلالىسى ھۆكۈمىتى ئۇنىڭ دەپنە خىراجىتىگە 300 سەر كۆمۈش ئاجرىتىپ بەردى. شۇ يىلى ئەردەشىرنىڭ ئوغلى بەشىر ئاتىسىنىڭ مەرتىۋىسىگە ۋارىسلىق قىلدى.20 1820يىلدىن كېيىن خوجا ئەۋلادلىرى كۆپ قېتىم توپىلاڭ كۆتۈردى چىڭ سۇلالىسى قوشۇن تارتىش ئىشىدا شىنجاڭغا ھەربىي ماددىي ئەشيالارنى تۇشۇشتا يەنە قىيىنچىلىققا ئۇچرىدى، بەشىر پائال تۈردە ھارۋا تەييارلاپ، ئۇيغۇرلاردىن كارۋان تەشكىللىدى. 1827يىلى جاھانگىر خوجا توپىلىڭى دەسلەپكى قەدەمدە تىنچىتىلىپ، چىڭ سۇلالىسى ھۆكۈمىتى بەشىر ئاكائوكىلارنى تەقدىرلىدى ۋە مۇكاپاتلاپ:قومۇل ئىنانچىخانى ئوتۇغاتىغا ئىگە بېلى بەشىر ھارۋا تەييارلاپ لەشكەر توشۇپ، جىددى پەيتتە ئوبدان خىزمەت كۆرسەتتى. ئىنئام بېرىشكە تىگىشلىك، ئۇنىڭغا ئاق قاشتاشتىن بىر دانە، گۇشيۇ كەشتىسى نۇسخىسىدىكى بوغما يىلان كەشتىلەنگەن توندىن بىرى، چوڭ ئەنلىك يىپەك دۇردۇندىن ئىككى توپ ئىنئام قىلىنسۇن، جاساق بەگ نەزەرمۇ بىللە خىزمەت قىلىپ، كۆپ كۈچ چىقاردى. ئۇنىڭغا پەي قادالغان قالپاق، كىچىك ئەنلىك يىپەك دۇردۇندىن ئىككى توپ ئىنئام قىلىنسۇن، پېقىرنىڭ ۋاسساللارنى ئەمى تاپتۇردىغانلىقىنى بىلدۈرۈش يۈزىسىدىن شاپائەت، ئىنئام بېرىشتە بىخودلۇق قىلىنمىغاي دەپ يارلىق چۈشۈردى.21 بەشىر چىڭ سۇلالىسى ھۆكۈمىتىنىڭ ئىشەنچىسىگە تايىنىپ، قومۇلدا لەشكەر، سودىگەر، ئاددىي پۇقرا ۋە مۆتىۋەر دېگەنلەرنىڭ ھەممىسىگە زۇلۇم سالدى. داۋگۇڭنىڭ 25يىلى 1845يىلى لىن زېشۈ قومۇلدا ئېتىزئېرىق ئىشلىرىنى تەكشۈرگەندە، نەچچە يۈزلىگەن ئادەم ئۇنىڭ يولىنى توسۇۋېلىپ ئەرزشىكايەت قىلدى. بەشىر ئىشنىڭ چاتاقلىقىنى پەملەپ، ئالدىراپتېنەپ 10 مىڭ مو تېرىلغۇ يەرنى ھۆكۈمەتكە ھەدىيە قىلىۋەتتى. چېڭ سۇلالىسى ھۆكۈمىتى بەشىرنىڭ قومۇلدىكى قوشۇن ۋە ئاۋامپۇقراغا زۈلۇم سالغانلىقىدن بەك نارازى بولغان بولسىمۇ، بىراق ئۇنىڭ چىڭ سۇلالىسى گە قوشقان تۆھپىسىنى نەزەردە تۇتۇپ، بەك تەپسىلىي سۈرۈشتۈپمۇ كەتمىدى.22 تۇڭجىنىڭ 3يىلى 1864يىلى بەشىر ئۆستەڭ چاپتۇرۇپ ياردەملىشىش ئارقىلىق چىڭ سۇلالىسى نىڭ قومۇلدا ئۆستەڭ چېپىش، يەر ئېچىپ تېرىقچىلىق قىلىش ئىشلىرىغا ھەمدەم بولدى. چىڭ سۇلالىسى ئۆستەڭ چاپتۇرۇپ، ئىقتىسادىي ياردەم قىلىپ، تۇز ۋە ئاشلىقنىڭ سىرتقا ئېقىپ كېتىشىنى تۇسۇپ قالغانلىقى ئۈچۈن، قومۇلنىڭ جاساق ئىنانچىخانى بەشىرگە چىنۋاڭ شاھزادە لىق ئوتۇغات ئىنئام قىلدى. شىنجاڭدىكى ھەر مىللەت خەلقى كەڭ كۆلەمدە قوزغىلاڭ كۆتۈرگەندە، بەشىر چىڭ سۇلالىسى ھۆكۈمىتى بەشىرگە يەنە زەر چۇلۋۇر ئىنئام قىلدى. بەشىر كېيىن قوزغىلاڭچى قوشۇننىڭ قولىغا چۈشۈپ قېلىپ، تەسلىم بولۇشنى رەت قىلغاچقا، قوزغىلاڭچى قوشۇن تەرىپىدىن قەتل قىلىندى. چىڭ سۇلالىسى ئۇنىڭ تۆھپىسىنى تەقدىرلەش يۈزىسىدىن قومۇلدا ئۇنىڭ ئۈچۈن مەخسۇس تاۋاپگاھ ياساتتى.23 تۇڭجىنىڭ 6يىلى 1867يىلى بەشىرنىڭ ئوغلى مەھمۇت ئاتىسىنىڭ مەرتىۋىسىگە ۋارىسلىق قىلدى. مەھمۇتنىڭ ئىككى پۇتى باسماس بولغىنى بىلەن تىل، تەپەككۇرى جايىدا ئىدى. ئۇيغۇرلار ئۇنى ئاق خان چىنۋاڭ دەپ ئاتىسا، خەنزۇلار پالەچ ۋاڭ دەيتتى. ئۇنىڭ ۋاڭلىق ھوقوقى ئەمەلىيەتتە بەشىرنىڭ خوتۇنى پۇجۇڭ مەرى بانۇنىڭ قولىغا ئۆتۈپ كەتتى.24 پۇجۇڭ مەرى بانۇ قومۇلدا كەڭ كۆلەملىك دېھقانلار قوزغىلاڭلىرى بىر يەردە بېسىلسا، بىر يەردە ئەۋج ئېلىپ تۇرغان ۋەزىيەتتە باشتىنئاخىر چىڭ سۇلالىسى ھۆكۈمىتى بىلەن بىرسەپتە تۇرۇپ كەلگەچكە، ئۇنىڭغا چىنۋاڭ پۇجۇڭ بانۇ دېگەن ئوتۇغات بېرىلدى.25 تۇڭجىنىڭ 12يىلى 1873يىلى قومۇل شەھىرى قوزغىلاڭچى قوشۇننىڭ قولىغا چۈشۈپ كەتتى. پۇجۇڭ بانۇ بىلەن مەھمۇت چىنۋاڭ قوزغىلاڭچى قوشۇن تەرىپىدىن بوغازغا باغلاپ ئېلىپ كېلىندى. چىڭ سۇلالىسى ھۆكۈمىتى قوزغىلاڭچى قوشۇننىڭ بوغازدىكى بارگاھىنى ھۇجۇم بىلەن ئېلىپ، مەھمۇت چىنۋاڭنى قوتۇلدۇرۇپ چىقتى. ئەمما پۇجۇڭ بانۇنى قۇتقۇزالمىدى. پۇجۇڭ بانۇ بەي يەنخۇ تەرىپىدىن تۇرپانغا مەجبۇرىي ئەگەشتۈرۈپ كېلىنگەندىن كېيىن، بەي يەنخۇ ياقۇپبەگكە تەسلىم بولدى. پۇجۇڭ بانۇ بۈگۈر، ئاقسۇ تەرەپلەردە سەرسان بولۇپ يۈردى. چىڭ سۇلالىسى ھۆكۈمىتى ئۇنى ئېسىدىن چىقارماستىن، پۇجۇڭ بانۇنىڭ جېنىنى تىلىۋېلىش ئۈچۈن ياقۇپبەگ بىلەن كۆپ قېتىم ئالاقە قىلدى. بىراق ياقۇپبەگ كۆرۈنۈشتە خوپ، خوپ دېگىنى بىلەن ئاستىرتىن يۇشۇرۇن زەربە بېرىش كويىدا بولدى.گۇاڭشۈنىڭ 4يىلى 1878يىلى چىڭ سۇلالىسى ھۆكۈمىىتى ئاقسۇ ئەتراپلىرىنى قايتۇرۇۋالغاندىن كېيىنلا پۇجۇڭ مەرى بانۇ قۇتۇلۇپ چىقتى.26 پۇجۇڭ مەرى بانۇ قومۇلغا قايتقاندىن كېيىن، ئىشلەپچىقىرىشنى ئەسلىگە كەلتۈرۈش يولىدا بىر قاتار تەدبىرلەرنى قوللىنىپ، سۇ ئىنشائاتلىرىنى ياساپ، ئىكىسپلاتاتسىيەنى يەڭگىللەتتى. خەيرساخاۋەت ئاشلىق ئامبىرى ياساپ، مۇساپىرلارغا قۇتقۇزۇش ئاشلىقى بەردى. شۇنىڭ بىلەن قومۇل ئۇيغۇرلىرىنىڭ ئىگىلىكى مۇئەييەن دەرىجىدە ئەسلىگە كەلدى.27 4 يوقىلىشى مەھمۇتنىڭ ئوغۇل پەرزەنتى بولمىغاچقا، پۇجۇڭ مەرى بانۇ ۋاڭلىق تەختىگە ۋارىسلىق قىلىش مەسلىسىدە قاتتىق غەمغۇسسىگە پاتتى. ئاخىر ئۇنىڭ قىزىغا ئەر تېپىپ، كۈيۈ ئوغلىنى ۋاڭلىق تەختىگە ۋارىسلىق قىلدۇرۇش نىيىتىگە كەلدى. مەھمۇت تەڭرىتاغ ئېتەكلىرىدە چوپانلىق قىلىپ يۈرگەن ۋاڭ جەمەتىنىڭ ئەۋلادى شامەخسۈتنى تاللىدى. گۇاڭشۈنىڭ 8يىلى 1882يىلى چىڭ سۇلالىسى ھۆكۈمىتى شامەخسۈتنىڭ مەرتىۋىگە ۋارىسلىق قىلىشىنى تەستىقلىدى. شامەخسۈت ۋاڭلىق تەختىگە ۋارىسلىق قىلغاندىن كېيىن، كۆپ قېتىم چىڭ سۇلالىسى ھۆكۈمىتىنىڭ ئىنئام بېرىشىگە نائىل بولدى.28 شامەخسۈت چىنۋاڭ چىڭ سۇلالىسى ھۆكۈمىتىگە ئىنتايىن سادىق بولۇپ، تاكى 1911يىلى چىڭ سۇلالىسى ئوردىسى مۇنقەرز بولۇش ئالدىدا تۇرغاندىمۇ يەنىلا بېيجىڭدىكى خان ئوردىسىغا سالامغا بارماقچى بولدى. چىڭ سۇلالىسى ھۆكۈمىتى پەقەت: يوللار راۋانلاشقاندا ئاندىن بېيجىڭغا چاقىرتىمىز دىيەلىدى. جۇڭخۇا مىنگو ھۆكۈمىتى قۇرۇلغاندىن كېيىن، ئۇ يۈەن شىكەيگە بولغان ساداقەتمەنلىكىنى تەشەببۇسكارلىق بىلەن بىلدۈرۈپ، ئۆزى بىۋاستە بېيجىڭغا سالامغا باردى. يۈەن شىكەي پادىشاھ بولۇشنى چۈشەكەپ يۈرگەچكە، يەرلىك ۋاڭ، بەگتۆرىلەر ۋە ئاقسۆڭەكلەرنى يېنىغا تارتىش كويىدا شامەخسۈتقا بىرىنچى دەرىجىلىك جياخې ئوردېنلىق يانداش ياساۋۇل بەگ، بىرىنچى دەرىجىلىك جاساق قوش چىنۋاڭ دېگەن ئاتاقنى بەردى.29 شامەخسۇت ئىلكىدىكى پۇقرالارغا ئېغىر زۇلۇم سالغاچقا، 1907يىلى تورپاقلار توپىلىڭى، 1912يىلى تۆمۈر خەلىپە قوزغىلىڭى كۆتۈرۈلدى. كىچىك دائىرىدىكى قارىشىلىق كۆرسىتىش ۋە ئاۋامپۇقرا قېچىپ كېتىش ۋەقەلىرى ساناپ تۈگەتكۈسىز بولدى. بۇ ئىككى قېتىملىق كەڭ كۆلەملىك توپىلاڭنى ياڭ زېڭشىن قاتتىقيۇمشاق ۋاستىلەرنى تەڭ ئىشقا سېلىپ باستۇرۋەتتى. جوڭخۇا مىنگو قۇرۇلغاندىن كېيىن، شىنجاڭ ئۆلكىسىنىڭ تۇتۇقى ياڭ زېڭىشىن شىنجاڭغا بولغان ھۆكۈمرانلىق ھوقوقىنى ئۆز قولىدا تۇتۇپ كەلدى. شامەخسۈت ياڭ زېڭشىن نىڭ قوللىشىغا تايىنىپ ئۆز ئورنىنى ساقلاپ قېلىش ئۈچۈن، ئامالنىڭ بارىچە ياڭ زېڭشىنغا تەخسىكەشلىك قىلىپ، ھەر يىلى ياڭ زېڭشىغا تۈرلۈك ئېسىل يەرلىك مەھسۇلاتلارنى سوۋغا قىلىپ تۇردى. يەنە بىر ئاماللارنى قىلىپ ياڭ زېڭشىن بىلەن ئاغائېنى بولۇشقا ئەھدىلەشتى. ياڭ زېڭشىن مۇ شامەخسۈتنىڭ قىزىغا ئەلچى بولۇپ بەردى.30 شامەخسۈت ئۆمرىنىڭ ئاخىرىدا تولا كېسەل تارتىپ، 1930يىلى ئورما پەسىلدە ئالەمدىن ئۆتتى. ئەبەيدۇللا جەمەتىدىكىلەر چىڭ سۇلالىسى نىڭ ئوتۇغات بېرىشى بىلەن تارىختا 233 يىل ھۆكۈمرانلىق قىلغانىدى. بۇ ھۆكۈمرانلىق شامەخسۈتنىڭ ئۈلۈمى بىلەن ئاخىرلاشتى.چىڭ سۇلالىسى دەۋىرىدىكى يازما ماتېرىياللاردا، شىنجاڭدىكى ئۇيغۇرلار كۆپىنچە مۇسۇلمانلار دەپ ئاتالغان. ئۇيغۇرلار توپلىشىپ ئولتۇراقلاشقان تارىم ئويمانلىقى بولسا مۇسۇلمانلار يۇرتى ياكى ئۇيغۇرلار يۇرتى دەپ ئاتالغان. چىڭ سۇلالىسى دىن بۇيانقى قومۇل ئۇيغۇر ئىنانچىخانلىرى بولسا ئۇيغۇر ۋاڭلىرى دەپ، ئۇلارنىڭ قەبرىلىرى بولسا قۇمۇل ئۇيغۇر ۋاڭ قەبرىسى دەپ، ئۇلار تۇرغان شەھەر بولسا مۇسۇلمانلار شەھىرى دەپ ئاتالغان. قومۇل ئۇيغۇر ۋاڭلىرىنىڭ تارىخىدىن ئېلىپ ئېيتقاندا، 1697يىلى چىڭ سۇلالىسى ھۆكۈمىتى ئۇيغۇرلارنىڭ ئاتامانى ئەبەيدۇللاغا قومۇلدىكى ئۇيغۇر يۇرتلىرىنىڭ 1دەرىجىلىك جاساق تارخانى دېگەن ئاتاقنى بەرگەندىن تارتىپ، 1931يىلى شىنجاڭ ئۆلكىلىك ھۆكۈمەت يەرلىك تۇراقلىق ئەمەلدارلىقنى يۆتكىلىپ تۇرىدىغان ئەمەلدارلىققا ئۆزگەرتىش نى يولغا قويۇپ، قومۇل ۋاڭلىرىنىڭ سۇيۇرغال ھۆكۈمرانلىقىغا خاتىمە بەرگەنگە قەدەر توققۇز ئەۋالاد ۋاڭ ئۆتۈپ، جەمئىي 233 يىللىق تارىخنى باشتىن كەچۈردى. بۇ ئىككى ئەسىردىن ئارتۇق ۋاقىت ئىچىدە، مەركىزىي ھۆكۈمەت ئۇ يەردىكى ئۇيغۇرلارغا قومۇل ۋاڭلىرى ئارقىلىق ھۆكۈمرانلىق قىلىپ، ئادەتتە ئۇلارنىڭ ئىچكى ئىشلىرىنى سۈرۈشتۈرۈپ ئولتۇرمىغاچقا، قومۇل ۋاڭلىرىمۇ ئۆز سۇيۇرغاللىق زېمىنىدىكى ئۇيغۇرلارنىڭ پادىشاھى بولۇپ قالدى.تەھرىرلەشئۇيغۇر ۋاڭ دەپ ئاتالغانلار مەركىزىي ھۆكۈمەتنىڭ بىر تۇتاش پەرمانلىرىغا، لەشكىرىي يارلىقلىرىغا بويسۇنغاننى ھېسابقا ئالمىغاندا، قومۇل ئۇيغۇر ۋاڭلىرى ئۇيغۇر جەئىيىتىنىڭ تارىخىي ئالاھىدىلىكىگە ئاساسەن بىر يۈرۈش مەمۇرىي ئاپپاراتلارنى تەسىس قىلىپ، ئۇيغۇرچە ئالاھىدىلىككە ئىگە يەرلىك ھاكىمەت شەكىللەندۈرگەنىدى. بۇ ھاكىمىيەتنىڭ ئالىي تەدبىر بەلگىلەش ئاپپاراتىدا، ئۇيغۇر ۋاڭدىن سىرت، چىڭ سۇلالىسى ھۆكۈمىتى تۇرغۇزغان بىر چوڭ تەيجى، بىر كىچىك تەيجى، ئىككى خاس مەسلىھەتچى بەگ، بىر ئامام ئاخون، بىر خەنزۇ بەگ بولۇپ، بۇ ئالتە كىشى ھوكۇمرانلىق يادروسىنى تەشكىل قىلاتتى. ھەر قېتىم ھەربىي، مەمۇرىي چوڭ ئىشلارغا دۇچ كەلگەندە، ئۇلار كېڭەشتىن ئۆتكۈزگەندىن كېيىن، ئۇيغۇر ۋاڭ تەستىقلاپ يولغا قوياتتى.تەھرىرلەشقومۇل ئۇيغۇر ۋاڭى ئالاھىدە تارىخىي دەۋرنىڭ مەھسۇلى، ئۇنىڭ بارلىققا كېلىشى، تەرەققىي قىلىشى ۋە يوقىلىشى ئۇزاق تارىخنى باشتىن كەچۈردى. قومۇل ئۇيغۇر ۋاڭلىرى تارىخى دا مۇنداق بىر رىۋايەت خاتىرىلەنگەن . مىڭ سۇلالىسىنىڭ ئاخىرقى مەزگىلىدە تەخمىنەن 1605يىلى ئەرەبىستاندىكى ئالىي ئىسلام تەشكىلاتى ئۈچۈنچى پېشىۋا مۇھەممەد شاھ خوجىنى قومۇلغا ئەۋەتكەن. مۇھەممەدشاھ خوجا ھەقىقەتەن ئۆتكەن كىشى، قومۇل ۋاڭلىرى شەجەرىسى دە خاتىرىلىنىشىچە، مۇھەممەدشاھ خوجا ئىلىدىن كەلگەن بولۇپ، تۇغلۇق تۆمۈرخاننىڭ 7ئەۋلاد نەۋىرىسى ئىكەن. مۇھەممەدشاھ خوجا قۇمۇلغا كەلگەندىن كېيىن، بۇ جاينىڭ ئقساقىلى بولۇپ قالغان.تەھرىرلەشمۇھەممەدشاھ خوجا ھاكىمىيەت بېشىدا تۇرغان مەزگىلدە، جۇڭغار موڭغۇللىرىنىڭ كۈچى خېلى زورىيىپ كەتكەچكە، قومۇل رايۇنىغا ھەمىشە پاراكەندىچىلىك سېلىپ تۇراتتى. مالمۈلۈك ۋە چارۋا ماللارنى بولاپ قويمايتتى. شۇڭا مۇھەممەدشاھ خوجا قۇمۇل خەلقىنى باشلاپ ئۇلارغا قارشى كۈرەش قىلدى. كاڭشىنىڭ 9يىلى 1668يىلى مۇھەممەدشاھ خوجا كېسەل بىلەن ئالەمدىن ئۆتكەندىن كېيىن، ئوغلى بەيدۇللا ئاقساقاللىق ئورنىغا چىقتى.تەھرىرلەشئەبەيدۇللا سىياسى جەھەتتە بەك يىراقنى كۆرەر كىشى بولۇپ، قولىدىن خېلى ئىش كېلەتتى. ئۇ ئەمدىلا تەخىتكە ۋارىسلىق قىلغاندا، قومۇل يەكەن خانلىقىنىڭ ھۆكۈمرانلىقىدا ئىدى. كاڭشىنىڭ 19يىلى 1678يلى يەركەن خانلىقى جۇڭغار خانلىقى تەرىپىدىن مۇنقەرز بولدى. شۇنىڭ بىلەن قومۇل جوڭغار خانلىقىنىڭ ھۆكۈمرانلىقىغا ئۆتتى. جۇڭغار خانلىقىنىڭ ھۆكۈمرانى ئۇيغۇرلار رايۇنىدا كۆلنى قۇرۇتۇپ بېلىق تۇتۇشتەك تالانتاراج تۈسىدىكى ھۆكۈمرانلىقنى يولغا قويغانلىقتىن، ئۇيغۇر خەلقنىڭ كۈچلۈك ئۆچمەنلىكىنى قوزغىدى. ئەبەيدۇللا ۋەزىيەتكە بېقىپ ئىش تۇتۇپ، چىڭ سۇلالىسى گە بەيئەت قىلىش نىيىتىگە كەلدى. ئەينى چاغدا چىڭ سۇلالىسى ئاللىقاچان ئوتتۇرا تۈزلەڭلىكنىڭ خوجىسىغا ئايلانغان بولسىمۇ، بىراق جۇڭگونى تېخى تولۇق بىرلىككە كەلتۈرۈپ بولالمىغانىدى. شىنجاڭ يەنىلا جۇڭغار خانلىقىنىڭ ھوكۈمرانلىقى ئاستىدا ئىدى.تەھرىرلەشقومۇل ئۇيغۇر ۋاڭىقىنىڭ بارلىققا كېلىشى كاڭشىنىڭ 35يىلى 1696يىلى 5ئايدا چىڭ سۇلالىسى قوشۇنى بىلەن جۇڭغار قوشۇنى زونمودتا ھەل قىلغۇچ جەڭ قىلدى. غالدان قاتتىق مەغلۇبىيەتكە ئۇچرىدى. چىڭ سۇلالىسى بىلەن جۇڭغارلارنىڭ ئەمەلىي كۈچ سېلىشتۈرمىسى تېخىمۇ ئايدىڭلاشقان چاغدا، ئەبەيدۇللا ئەل بولۇپ ئوليان تاپشۇرۇشقا ئەلچى ئەۋەتتى. قومۇلنىڭ ئەل بولغانلىقى توغرىسىدىكى ۋەقە پادىشاھنىڭ شىمالىي قۇملۇقنى تىنىچتىش تەدبىرلىرىناملىق ئەسەردە تەپسىلى خاتىرىلەنگەن. ئەبەيدۇللانىڭ چىڭ سۇلالىسى گە يازغان مەكتۇبى ئىززەتئىكراملىق سۆزئىبارىلەر بىلەن تولغان بولۇپ، بىر ئاق تەقىيەلىك قوۋم ئەزەلدىن خان ئالىيلىرىغا تەلپۈنۈپ، ئولپان تاپشۇرۇپ ئىنئام ئېلىشنى ئويلاپ كەلگەن پۇقرالارمىز دەپ باشلانغان، ئەبەيدۇللا بىر تارىخىي پاكىتنى چۈشەندۈرۈپ بەرگەن. غالداننىڭ كۈچىنىڭ كۈنسايىن ئاجىزلىشىشىغا ئەگىشىپ، ئەبەيدۇللانىڭ چىڭ سۇلالىسى ئوردىسىغا تېخىمۇ ئىنىق پۇزىتسىيە بىلدۈرۈپ: ناۋادا غالدان كەلسە، بىزلەر پۇرسەت تېپىپ ئۇنى كۈچىمىزنىڭ بارىچە تۇتماي قويمايمىز؛ ناۋادا خەۋىرىنى ئالالىساق، داۋاملىق مەلۇمات يوللايمىز دەپ مەلۇمات يوللىغان، كاڭشى ئۇنىڭ سەمىمىيىلىك بىلەن بەيئەت قىلىۋاتقانلىقىغا قاراپ، زەر بوغما يىلان سۈرىتى كەشتىلگەن مانجۇچە تون، سۆسەر تەلپەك، زەر كەمەر قاتارلىق بۇيۇملارنى ئالاھىدە تارتۇق قىلغان ئەبەيدۇللا جۇڭغارلارنىڭ ئىش ھەرىكىتىگە تېخىمۇ يېقىندىن دىققەت قىلىپ، كاڭشىنىڭ 36يىلى 1697يىلىنىڭ بېشىدا چىڭ سۇلالىسى ئوردىسىغا غالداننىڭ يار كۆلدىكى ئەھۋالىدىن مەلۇمات بېرىپ مۇنداق دېگەن: غالداننىڭ ئۇزۇقتۈلۈكى ئۆكسۈپ قېلىپ، ئىلاجىسىزلىقتىن ئوغلى سەبتون بارجۇرنى باركۆلگە شىكارغا ئەۋەتىپتۇ. قۇللىرى چوڭ ئوغلۇم گوپا بەگنى 350 لەشكەر بىلەن غالداننىڭ ئوغلىنى تۇتۇشقا ئەۋەتتىم. چىڭ سۇلالىسى پادىشاھى غالداننىڭ ئوغلىنى تۇتۇشنىڭ زۆرۆرلىكىنى ئوبدان تۇنۇپ يەتكەچكە، بۇ تەدبىردە ئوغرىنى توخۇمىدىن قۇرۇتقىلى بولىدىكەن، غالدان ئۇ يەر، بۇ يەردە قېچىپ جان ساقلاپ يۈرگىنى بىلەن قېرىپ كەتتى. ئەمدى ھېچقانچە ئىشقا يارىمايدۇ. ناۋادا ئوغلى قولۇمغا چۈشسە، بۇمۇ تەڭرىنىڭ ماڭا قىلغان شاپائىتى ھېابلىنىدۇ دەپ قارىدى. پادىشاھ كاڭشىنىڭ گەپسۆزلىرىدىن قاتتىق خۇش بولغانلىقى چىقىپ تۇراتتى.تەھرىرلەششۇ يىلى 3ئايدا قومۇل ئەتۈك قاشقانى تۇتۇپ، چىڭ سۇلالىسى قوشۇنىغا تاپشۇردى. شۇ يىلى 3ئايدا 3ئاينىڭ باشلىرىيەنە گۈنجاننىڭ خوتۇنى تۇخۇن دالاينىڭ قولچۇمىقى بولغان ئويرات موڭغۇللىرىنىڭ ئەنكە تارخانى زايساننى تۇتۇپ تاپشۇردى. بىراق بۇ چاغدا سېۋان ئارابداننىڭ قومۇلغا بولغان تەھدىتى ۋە بېسىمى كۈنسايىن كۈچيىۋاتاتتى. شۇڭا، ئەبەيدۇللا چىڭ سۇلالىسى ئوردىسىغا مەلۇمات يوللاپ:ئوغلۇم گويا بەگ غالداننىڭ ئوغلىنى تىرىك تۇتۇۋالغان ھەم چىڭ سۇلالىسى قوشۇنىغا تاپشۇرۇپ بەرگەنىدى، شۇڭا ئويراتلارنىڭ ئۆچ ئالغىلى كېلىشى تۇرغانلا گەپ، بولۇپمۇ ئۇلارنىڭ سول قانات قوشۇنىنىڭ ئۆچمەنلىكى كۈچلۈك پېقىرلىرى قومۇلدا ئاجىز كىلىپ قالىدىغىنىم تۈپەيلىدىن سېۋىن ئارابدانغا تەڭ كېلەلمەسلىكىم تۇرغانلا گەپ، ئالىيلىرىدىن ۋاسساللار مەھكمىسى ئارقىلىق كۆكنۇر چىڭخەي دىكى تەيجىلەر ۋە سېۋان ئارابدانغا نامە يوللاپ، ئۇلارغا قومۇلنىڭ ئوردىغا بەيئەت قىلغانلىقىنى، تاجاۋۇز قىلىپ پاراكەندىچىلىك سالماسلىق لازىملىقىنى ئۇقتۇرۇپ قۇيۇشنى ئۆتۈنىمەن دېدى. ئارىدىن ئۇزاق ئۆتمەي ئەبەيدۇللا يەنە چىڭ سۇلالىسى ئوردىسىغا مەلۇمات يوللاپ: مەن خان ئالىيلىرىغا بەيئەت قىلغانلىقىم ھەم ئۇنىڭ ئوغلىنى تۇتۇپ كېلىپ ئوردىغا تارتۇق قىلغىنىم ئۈچۈن، سېۋان ئارابدان ماڭا قاتتىق ئۆچمەنلىك ساقلاپ، ماڭا ئارام بەرمەي كەلدى. ناۋادا ئارابدان بىلەن ئۇرۇش قىلىپ قالغۇدەك بولساق، ئالىيلىرىنىڭ ياردىمىنى ئايىماسلىقىنى ئۈمىد قىلىمەن دېدى. ئەبەيدۇللا چىڭ سۇلالىسى نىڭ تېخىمۇ كۈچلۈك قوغدىشىغا ئېرىشىش ئۈچۈن، چىڭ سۇلالىسى ئوردىسىغا مەلۇمات يوللاپ: مەن سېۋان ئارابداننىڭ ھۇجۇم قىلىشىدىن بەك ئەنسىرەيمەن، خان ئالىيلىرى يارلىق چۈشۈرۈپ، پېقىرلىرىنىڭ زىيانكەشلىككە ئۇچرىماسلىقىم ئۈچۈن، پېقىرغا يارلىق ۋە مۆھۈر ئاتا قىلغان بولسىلا غەمئەندىشلىرىممۇ تۈگەيتتى. تېرىتورىيەمىزنى قوغداش ئۈچۈن...قوۋمىمنى باشلاپ سۇجۇۋغا كۆچۈشنى تېخىمۇ خالايتتىم. ئۇمۇمەن ئوردىغا سالامغا بېرىشكېلىش ئىشلىرىدا سۇجۇۋ بىر ئۆتەڭ، پېقىر ئۇ يەردە خەۋەر ئۇقۇشۇپ، پەيتى كەلگەندە ئالىيلىرىنىڭ ئالدىغا سالامغا بارىمەن دېدى.تەھرىرلەشچىڭ سۇلالىسى ئوردىسى مەلۇماتنى تاپشۇرۇۋالغاندىن كېيىن، ئەبەيدۇللا سەمىمىيىلىك بىلەن تەلپۈنۈۋېتىپتۇ دەپ قاراپ، ئۇنى رىغبەتلەندۈرۈش مەقسىتىدە، ئەبەيدۇللاغا قومۇلنىڭ 1دەرىجىلىك جاساق تارخانى دەپ ئۇتۇغات بەردى. شۇنىڭ بىلەن قومۇل ھەر قايسى موڭغۇل قەبىلىلىرىگە ئوخشاش خۇشۇن بۇيىچە تەۋەلىككە ئۆتكەن جاي بولۇپ قالدى. ئەبەيدۇللانىڭ يارلىق ۋە مۆھۈر بېرىش ھەم سۇجۇۋدا تۇرۇش تەلىپىگىمۇ چىڭ سۇلالىسى رەسمىي ئۇتۇغات بەرگەن يەرلىك ئەمەلدارغا ئايلىنىپ، قومۇلدىن ئىبارەت بۇ ئۇيغۇر يۇرتى بىلەن چىڭ سۇلالىسى ئوتتۇرىسىدىكى تەۋەلىك مۇناسىۋىتىمۇ رەسمىي ئورنىتىلدى. ئەبەيدۇللا جەمەتىنىڭ قومۇل دىيارىدىكى ئاتا مىراس ھۆكۈمرانلىقىمۇ رەسمىي تىكلەندى.تەھرىرلەشتەرەققىي قىلىشى ئەبەيدۇللا جەمەتىنىڭ ئاتا مىراس ھۆكۈمرانلىق ئورنى تىكلەنگەندىن كېيىن، باشقۇرۇشىدىكى سۇيۇرغاللىق زېمىن شەرقتە ئارا يۇلتۇز شىڭشىڭشىيا غىچە، شىمالدا ئارا تۈرۈككىچە، غەربتە لياۋدۇنغىچە كېڭەيدى. تەۋەسىدىكى ئۇيغۇرلارنى ئىشقا سېلىش، سېتىش ھوقوقىغا ئىگە بولۇپ، قومۇل دىيارىنىڭ ئاتا مىراس فېئودال خوجىسىغا ئايلاندى. ئەبەيدۇللاغا چىڭ سۇلالىسى ئوردىسى شەرىپىدىن تېخى ۋاڭ دەپ ئوتۇغات بېرىلمىگەن بولسىمۇ، بىراق ئەبەيدۇللا 1ئەۋلاد قۇمۇل ۋاڭى دېيىلىدۇ.تەھرىرلەشئەبەيدۇللا كاڭشىنىڭ 48يىلى 1709يىلى ئالەمدىن ئۆتتى. چىڭ سۇلالىسى ئوردىسى ئۇنىڭ ئوغلى گوپا بەگنى تەخت ۋارىسى قىلدى. گوپا بەگ ھاكىمىيەت يۈرگۈزگەن مەزگىلدە تىلغا ئالغۇدەك بىرەر چوڭ ئىش قىلالمىدى.تەھرىرلەش3ئەۋلاد قومۇل ۋاڭى ئىمىندۇر. ئۇ كاڭشىنىڭ 50يىلى 1711يىلىتەخىتكە ۋارىسلىق قىلدى. 8يىلى بېيجىڭدىكى خان ئوردىسىغا سالامغا باردى. ئىمىننىڭ ئۆمرىدە كۆرسەتكەن چوڭ تۆھپىسى ئىككى بولۇپ، بىرى، چىڭ سۇلالىسى قوشۇنى بىلەن بىرلىكتە قومۇلنى قوغداپ، جۇڭغارلارنىڭ ھوجۇمىنى توستى. يەنە بىرى لەشكەرلەرنى ئىشقا سېلىپ يەر تېرىپ، چىڭ سۇلالىسى قوشۇنىنىڭ ئاشلىق مەسىلىسىنى ھەل قىلدى. ئىمىن چيەنلۇڭ نىڭ 5يىلى 1740يىلى ئالەمدىن ئۆتتى. ئۇنىڭ ئوغلى يۈسۈپ قائىدە بۇيىچە ئەلنى تىنچلاندۇرغۇچى بەگلىك ئورنىغا ۋارىسلىق قىلدى.تەھرىرلەشيۈسۈپ ئەلنى تىنىچلاندۇرغۇچى بەگىلىك تەختىگە ۋارىسلىق قىلغاندىن كېيىن، قومۇل چېگراسىدا بىرەر ۋەقە يۈز بەرمىدى. چىڭ سۇلالىسى قوشۇنى بوزيەر ئۆزلەشتۈرۈپ ئاشلىقتا ئۆزىنى تەمىنلەپ ئېشىنالىغان پۇرسەتتىن پايدىلىنىپ بەش يىلنى نىسبەتەن تىنىچ ئۆتكۈزدى. چيەنلۇڭ نىڭ 10يىلى 1745يىلى چىڭ سۇلالىسى ئوردىسى ئۇنىڭ ئوغلىغا يېزىلىق ئوتۇغات بەردى.تەھرىرلەش1757يىلى چوڭ كىچىك خوجىلار توپىلىڭى يۈز بەردى. شۇنىڭ بىلەن چىڭ سۇلالىسى قوشۇنى جەنۇبىي شىنجاڭغا يۈرۈش قىلدى. يۈسۈپ 100 نەپەر ئۇيغۇر ئەسكەرنى باشلاپ، قوشۇنغا ئەگىشىپ خىزمەت كۆرسىتىشنى ئىلتىماس قىلدى. چىڭ سۇلالىسى ئوردىسى بۇ ئىشتىن كۈتكىنىدىن ئارتۇق ئۈنۈمگە ئېرىشىپ قاتتىق خۇش بولدى. يۈسۈپ جەنۇبىي شىنجاڭ ئۇيغۇرلىرىغا نىسبەتەن خېلى چاقىرىق كۈچىگە ئىگە بولغاچقا، چىڭ سۇلالىسى تەرىپىدىن ئاغلاقچى ئامبال مەرتىۋىسىگە ئېرىشىپ، قوشۇن باشلاپ جەنۇبىي شىنجاڭغا يۈرۈش قىلدى. ئۇزاق ئۆتمەي، كۇچاغا ھۇجۇم قىلىش جېڭىدە يۈسۈپنىڭ ئىپادىسى كۆرۈنەرلىك بولغاچقا، چىڭ سۇلالىسى ئالتە قۇر كىمخابدۇردۇن ئىنئام قىلىپ، ئۇنىڭ لەشكىرىي كېڭەشكە قاتنىشىشىنى بۇيرۇدى، يۈسۈپ لەشكىرىي ئىشلارنى ئوبدان بىر ياقلىق قىلغاچقا، چيەنلۇڭ ئۇنىڭدىن بەك مىننەتدار بولۇپ، يۈسۈپنىڭ لەشكىرىي بارگاھ قۇرۇپ ئۈچتۇرپاندا تۇرۇپ، كۆڭۈل قۇيۇپ مۇداپىئە كۆرگەنلىكى تولىمۇ خۇشاللىنارلىق ئىش، شاپائەت يۈزىسىدىن ئۇنىڭغا بېلى مەرتىۋىسى بېرىلسۇن دەپ يارلىق چۈشۈردى.تەھرىرلەشچىڭ سۇلالىسى يۈسۈپكە بارغانسېرى ئىشىنىدىغان بولدى. چىڭ سۇلالىسى قوشۇنى يەكەن، قەشقەردىكى دۈشمەن ئەھۋالىنى تىڭتىڭلاشقا ئەۋەتىلدىغان ئەسكەرلەرنىمۇ يۈسۈپنىڭ قولىدىكى ئۇيغۇرلاردىن تاللىدى. چىڭ سۇلالىسى قوشۇنى يەكەن، قەشقەرنى قايتۇرۇۋالغاندىن كېيىن، بۇ ئىككى شەھەردە يەنىلا ئۇيغۇرلار ئاساس ئىكەنلىكىنى تۇنۇپ يەتتى. پادىشاھمۇ ھاكىمبەگ قۇيۇشنىڭ بەك زۆرۆرلۈكىنى ھېس قىلىپ، مېنىڭچە ئىمىن خۇجا يەكەننى، يۈسۈپ قەشقەرنى باشقۇرسۇن دېدى. چيەنلۇڭ نىڭ 24يىلى 1759يىلى 9ئايدا، پادىشاھ چيەنلۇڭ:يۈسۈپ ئۈچتۈرپاندا قۇشۇنغا باش بولۇپ تۇرغاندىن بېرى نۇرغۇن ئىش قىلىپ، شاپائىتىمگە چىن كۆڭلىدىن جاۋاپ قايتۇرۇپ كەلدى، شۇڭا ئۇنىڭغا بېلى مەرتىۋىسى بېرىلسۇن دەپ يارلىق چۈشۈردى. ئارىدىن بىر ئاي ئۆتكەندە، چىڭ سۇلالىسى پادىشاھى يەنە: ئىمىن خۇجا، يۈسۈپلەر خېلى تۆھپە كۆرسەتتى... يۈسۈپكە شاپائەت قىلىپ ئىنانچىخانلىق مەرتىۋىسى بېرىلسۇندەپ يارلىق چۈشۈردى.تەھرىرلەشچوڭكىچىك خوجىلار توپىلىڭى تىنچىتىلغاندىن كېيىن، يۈسۈپ بېيجىڭدىكى خان ئوردىسىغا سالامغا بېرىپ، چىڭ سۇلالىسى ئوردىسىدا خېلى ئىلتىپاتقا ئېرىشتى. يۈسۈپ قىزغىن كۈتۈۋېلىنغاندىن سىرت، مۇشۇ مەزگىلدە ئۇنىڭ ئىنىسى ئابدۇللامۇ ئۈچتۈرپاننىڭ ھاكىمبەگلىك مەرتىۋىسىگە نائىل بولدى. يۈسۈپ بېيجىڭدىن قايتىپ كەلگەندىن كېيىىن، قومۇلدا بىر يىلداىن ئارتۇق دەم ئېلىۋېلىپ، ئاندىن قەشقەرگە كېلىپ ئىمىننىڭ ئورنىغا ئالماشتى، ئىمىن قايتىپ دەم ئالدى. يۈسۈپ مەسلىھەتچى ئامباللىق مەرتىۋىسىگە نائىل بولغاچقا، ھۆكۈمەتتىن ئالىدىغان تەمىناتى قائىدە بۇيىچە بېرىلدى..تەھرىرلەشچيەنلۇڭ نىڭ 30يىلى 1765يىلى ئۈچتۈرپاندا قوزغىلاڭ كۆتۈرۈلدى. قوزغىلاڭغا يۈسۈپنىڭ ئىنىسى ئابدۇللا قاتارلىقلارنىڭ ئۇيغۇرلارنىڭ كۈمۈشلىرىنى يۈتۈۋالغانلىقى، خەلقنى ئېزىپ مۇشتۇمزورلۇق قىلغانلىقى سەۋەب بولغانىدى. پادىشاھ چيەنلۇڭ بۇ ئىشتىن قاتتىق غەزەپلىنىپ، ئېغىر جازالاش توغرىسىدا يارلىق چۈشۈردى. چىڭ سۇلالىسى ئوردىسى گەرچە ئۈچتۈرپان ۋەقەسىدە يۈسۈپنىڭ جاۋاپكارلىقىنى سۈرۈشتۈرمىگەن بولىسىمۇ، بىراق بۇ ئىش يۈسۈپكىمۇ بىر زەربە بولدى. شۇنىڭدىن كېيىن ئۇ غەمغۇسسىگە پېتىپ، دەردئەلەمدىن ئاغرىپ قالدى. پادىشاھ چيەنلۇڭ ئۇنىڭغا شاپائەت قىلىپ، دورا تارتۇق قىلدى. يوقلاشقا ئادەم ئەۋەتتى. ئۇزاق ئۆتمەي يۈسۈپ ئائىلە تاۋابىئاتلىرىنى باشلاپ بېيجىڭدىكى خان ئوردىسىغا سالامغا ماڭدى. چيەنلۇڭ نىڭ 31يىلى 1766يىلى سەنشىنىڭ لىڭشى ناھىيەسىگە يېتىپ كەلگەندە كېسەل بىلەن ئۆلدى. چىڭ سۇلالىسى ئوردىسى ئۇنىڭ دەپنە خىراجىتى ئۈچۈن 500 سەر كۆمۈش تارتۇق قىلدى ھەمدە قومۇلدا تۇرۇشلۇق ئەمەلدارغا: پېقىرنىڭ يارلىقى بۇيىچە تارتۇق ۋە دەپنە قىلىڭ دەپ ھاۋالە قىلدى، يەنە يولدا قايتقۇچە يۈسۈپنىڭ مېيىتىدىن ئوبدان خەۋەر ئېلىپ قومۇلغا يەتكۈزۈپ قۇيۇشقا يارلىق قىلدى.تەھرىرلەشيۈسۈپ ئۆلگەندىن كېيىن، ئۇنىڭ ئوغلى ئىبراھىممۇ قومۇلغا قايتىش يولىدا چېچەك چىقىپ ئۆلدى. چىڭ سۇلالىسى ئوردىسى ئۇنىڭ دەپنە خىراجىتى ئۈچۈنمۇ 500 سەر كۆمۈش ئاجرىتىپ بەردى. چىڭ سۇلالىسى ھۆكۈمىتى يۈسۈپكە ئىنتايىن يوقىرى باھا بەرگەچكە، زىگۇاڭ راۋىقىدىكى 50 تۆھپىكارنىڭ رەسىمى ئارىسىغا يۈسۈپنىڭ رەسىمىمۇ ئېسىلدى.تەھرىرلەشچيەنلۇڭ نىڭ 32يىلى 1767يىلى يۈسۈپنىڭ كەنجى ئوغلى ئىسھاق ئىنانچىخان دەرىجىسىدىكى جاساق دورۇبېلى مەنسىپىگە ۋارىسلىق قىلدى. چىڭ سۇلالىسى ئوردىسى ئىسھاق ياش ھەم غەيرەتلىك، مۇداپىئەدە تۇرۇش يوللىرىنى بىلىدۇ دەپ قاراپ، ئۇنى مەقسەتلىك تەربىيەلىدى. ئىسھاق چيەنلۇڭ نىڭ 38يىلى 1773يىلى ئىلىغا بېرىپ تەلىم ئالدى. چىڭ سۇلالىسى ئوردىسى ئۇنىڭغا ئاغلاقچى ئامبال مەرتىۋىسىنى بېرىپ، ئىلىدىكى ئۇيغۇرلارنىڭ تېرىقچىلىق ئىشلىرىنى باشقۇرۇشقا قويدى. ئىسھاق ئىلىدا ئۈچ يىل تەلىمتەربىيە ئېلىپ، 1776يىلى قومۇلغا قايتىپ كەلدى. ئىسھاق تېخى بىرەر تۆھپە كۆرسىتىشكە ئۈلگۈرمەيلا چيەنلۇڭ نىڭ 45يىلى 1780يىلىبەخىتكە قارشى ياۋا چېچەك يوقۇپ كېسەلدىن ساقىيالماي ئالەمدىن ئۆتتى. چىڭ سۇلالىسى ئۇنىڭغا پىشقان، ئېھتىياتچان كىشى ئىدى، تەۋەلىكىدىكى ئۇيغۇرلارنى ئوبدان ئىدارە قىلالايتتى دەپ باھا بەردى. چىڭ سۇلالىسى ھۆكۈمىتى ئۇنىڭ دەپنە خىراجىتىگە 300 سەر كۈمۈش ئاجراتتى.تەھرىرلەشئىسھاق ئۆلگەندىن كېيىن، چوڭ ئوغلى ئەردەشىر ئىنانچىخان دەرىجىلىك جاساق دورۇبېلى مەنسپىگە ۋارىسلىق قىلدى. ئەردەشىر ئۆمرىدە تۆت قېتىم بېيجىڭدىكى خان ئوردىسىغا سالامغا باردى. بىرىنچى قېتىم چيەنلۇڭ نىڭ 55يىلى 1790يىلى، ئىككىنچى قېتىم چيەنلۇڭ نىڭ 60يىلى 1795يىلى، 3قېتىم جياچىڭنىڭ 7يىلى 1802يىلى، تۆتىنچى قېتىم جيا چىڭنىڭ 14يىلى 1809يىلى باردى. ئەردەشىر ھەر قېتىم خانبالىققا بارغىنىدا داغدۇغىلىق كۆتۈۋېلىندى. ئوردا كۆپ قېتىم زىياپەت بەردى ۋە ئىنئام بەردى. ئەردەشىر جياڭچىڭنىڭ 18يىلى 1813يىلى كېسەل بىلەن ئۆلدى. چىڭ سۇلالىسى ھۆكۈمىتى ئۇنىڭ دەپنە خىراجىتىگە 300 سەر كۆمۈش ئاجرىتىپ بەردى. شۇ يىلى ئەردەشىرنىڭ ئوغلى بەشىر ئاتىسىنىڭ مەرتىۋىسىگە ۋارىسلىق قىلدى.تەھرىرلەش1820يىلدىن كېيىن خوجا ئەۋلادلىرى كۆپ قېتىم توپىلاڭ كۆتۈردى چىڭ سۇلالىسى قوشۇن تارتىش ئىشىدا شىنجاڭغا ھەربىي ماددىي ئەشيالارنى تۇشۇشتا يەنە قىيىنچىلىققا ئۇچرىدى، بەشىر پائال تۈردە ھارۋا تەييارلاپ، ئۇيغۇرلاردىن كارۋان تەشكىللىدى. 1827يىلى جاھانگىر خوجا توپىلىڭى دەسلەپكى قەدەمدە تىنچىتىلىپ، چىڭ سۇلالىسى ھۆكۈمىتى بەشىر ئاكائوكىلارنى تەقدىرلىدى ۋە مۇكاپاتلاپ:قومۇل ئىنانچىخانى ئوتۇغاتىغا ئىگە بېلى بەشىر ھارۋا تەييارلاپ لەشكەر توشۇپ، جىددى پەيتتە ئوبدان خىزمەت كۆرسەتتى. ئىنئام بېرىشكە تىگىشلىك، ئۇنىڭغا ئاق قاشتاشتىن بىر دانە، گۇشيۇ كەشتىسى نۇسخىسىدىكى بوغما يىلان كەشتىلەنگەن توندىن بىرى، چوڭ ئەنلىك يىپەك دۇردۇندىن ئىككى توپ ئىنئام قىلىنسۇن، جاساق بەگ نەزەرمۇ بىللە خىزمەت قىلىپ، كۆپ كۈچ چىقاردى. ئۇنىڭغا پەي قادالغان قالپاق، كىچىك ئەنلىك يىپەك دۇردۇندىن ئىككى توپ ئىنئام قىلىنسۇن، پېقىرنىڭ ۋاسساللارنى ئەمى تاپتۇردىغانلىقىنى بىلدۈرۈش يۈزىسىدىن شاپائەت، ئىنئام بېرىشتە بىخودلۇق قىلىنمىغاي دەپ يارلىق چۈشۈردى.تەھرىرلەشبەشىر چىڭ سۇلالىسى ھۆكۈمىتىنىڭ ئىشەنچىسىگە تايىنىپ، قومۇلدا لەشكەر، سودىگەر، ئاددىي پۇقرا ۋە مۆتىۋەر دېگەنلەرنىڭ ھەممىسىگە زۇلۇم سالدى. داۋگۇڭنىڭ 25يىلى 1845يىلى لىن زېشۈ قومۇلدا ئېتىزئېرىق ئىشلىرىنى تەكشۈرگەندە، نەچچە يۈزلىگەن ئادەم ئۇنىڭ يولىنى توسۇۋېلىپ ئەرزشىكايەت قىلدى. بەشىر ئىشنىڭ چاتاقلىقىنى پەملەپ، ئالدىراپتېنەپ 10 مىڭ مو تېرىلغۇ يەرنى ھۆكۈمەتكە ھەدىيە قىلىۋەتتى. چېڭ سۇلالىسى ھۆكۈمىتى بەشىرنىڭ قومۇلدىكى قوشۇن ۋە ئاۋامپۇقراغا زۈلۇم سالغانلىقىدن بەك نارازى بولغان بولسىمۇ، بىراق ئۇنىڭ چىڭ سۇلالىسى گە قوشقان تۆھپىسىنى نەزەردە تۇتۇپ، بەك تەپسىلىي سۈرۈشتۈپمۇ كەتمىدى.تەھرىرلەشتۇڭجىنىڭ 3يىلى 1864يىلى بەشىر ئۆستەڭ چاپتۇرۇپ ياردەملىشىش ئارقىلىق چىڭ سۇلالىسى نىڭ قومۇلدا ئۆستەڭ چېپىش، يەر ئېچىپ تېرىقچىلىق قىلىش ئىشلىرىغا ھەمدەم بولدى. چىڭ سۇلالىسى ئۆستەڭ چاپتۇرۇپ، ئىقتىسادىي ياردەم قىلىپ، تۇز ۋە ئاشلىقنىڭ سىرتقا ئېقىپ كېتىشىنى تۇسۇپ قالغانلىقى ئۈچۈن، قومۇلنىڭ جاساق ئىنانچىخانى بەشىرگە چىنۋاڭ شاھزادە لىق ئوتۇغات ئىنئام قىلدى. شىنجاڭدىكى ھەر مىللەت خەلقى كەڭ كۆلەمدە قوزغىلاڭ كۆتۈرگەندە، بەشىر چىڭ سۇلالىسى ھۆكۈمىتى بەشىرگە يەنە زەر چۇلۋۇر ئىنئام قىلدى. بەشىر كېيىن قوزغىلاڭچى قوشۇننىڭ قولىغا چۈشۈپ قېلىپ، تەسلىم بولۇشنى رەت قىلغاچقا، قوزغىلاڭچى قوشۇن تەرىپىدىن قەتل قىلىندى. چىڭ سۇلالىسى ئۇنىڭ تۆھپىسىنى تەقدىرلەش يۈزىسىدىن قومۇلدا ئۇنىڭ ئۈچۈن مەخسۇس تاۋاپگاھ ياساتتى.تەھرىرلەشتۇڭجىنىڭ 6يىلى 1867يىلى بەشىرنىڭ ئوغلى مەھمۇت ئاتىسىنىڭ مەرتىۋىسىگە ۋارىسلىق قىلدى. مەھمۇتنىڭ ئىككى پۇتى باسماس بولغىنى بىلەن تىل، تەپەككۇرى جايىدا ئىدى. ئۇيغۇرلار ئۇنى ئاق خان چىنۋاڭ دەپ ئاتىسا، خەنزۇلار پالەچ ۋاڭ دەيتتى. ئۇنىڭ ۋاڭلىق ھوقوقى ئەمەلىيەتتە بەشىرنىڭ خوتۇنى پۇجۇڭ مەرى بانۇنىڭ قولىغا ئۆتۈپ كەتتى.تەھرىرلەشپۇجۇڭ مەرى بانۇ قومۇلدا كەڭ كۆلەملىك دېھقانلار قوزغىلاڭلىرى بىر يەردە بېسىلسا، بىر يەردە ئەۋج ئېلىپ تۇرغان ۋەزىيەتتە باشتىنئاخىر چىڭ سۇلالىسى ھۆكۈمىتى بىلەن بىرسەپتە تۇرۇپ كەلگەچكە، ئۇنىڭغا چىنۋاڭ پۇجۇڭ بانۇ دېگەن ئوتۇغات بېرىلدى.تەھرىرلەشتۇڭجىنىڭ 12يىلى 1873يىلى قومۇل شەھىرى قوزغىلاڭچى قوشۇننىڭ قولىغا چۈشۈپ كەتتى. پۇجۇڭ بانۇ بىلەن مەھمۇت چىنۋاڭ قوزغىلاڭچى قوشۇن تەرىپىدىن بوغازغا باغلاپ ئېلىپ كېلىندى. چىڭ سۇلالىسى ھۆكۈمىتى قوزغىلاڭچى قوشۇننىڭ بوغازدىكى بارگاھىنى ھۇجۇم بىلەن ئېلىپ، مەھمۇت چىنۋاڭنى قوتۇلدۇرۇپ چىقتى. ئەمما پۇجۇڭ بانۇنى قۇتقۇزالمىدى. پۇجۇڭ بانۇ بەي يەنخۇ تەرىپىدىن تۇرپانغا مەجبۇرىي ئەگەشتۈرۈپ كېلىنگەندىن كېيىن، بەي يەنخۇ ياقۇپبەگكە تەسلىم بولدى. پۇجۇڭ بانۇ بۈگۈر، ئاقسۇ تەرەپلەردە سەرسان بولۇپ يۈردى. چىڭ سۇلالىسى ھۆكۈمىتى ئۇنى ئېسىدىن چىقارماستىن، پۇجۇڭ بانۇنىڭ جېنىنى تىلىۋېلىش ئۈچۈن ياقۇپبەگ بىلەن كۆپ قېتىم ئالاقە قىلدى. بىراق ياقۇپبەگ كۆرۈنۈشتە خوپ، خوپ دېگىنى بىلەن ئاستىرتىن يۇشۇرۇن زەربە بېرىش كويىدا بولدى.گۇاڭشۈنىڭ 4يىلى 1878يىلى چىڭ سۇلالىسى ھۆكۈمىىتى ئاقسۇ ئەتراپلىرىنى قايتۇرۇۋالغاندىن كېيىنلا پۇجۇڭ مەرى بانۇ قۇتۇلۇپ چىقتى.تەھرىرلەشپۇجۇڭ مەرى بانۇ قومۇلغا قايتقاندىن كېيىن، ئىشلەپچىقىرىشنى ئەسلىگە كەلتۈرۈش يولىدا بىر قاتار تەدبىرلەرنى قوللىنىپ، سۇ ئىنشائاتلىرىنى ياساپ، ئىكىسپلاتاتسىيەنى يەڭگىللەتتى. خەيرساخاۋەت ئاشلىق ئامبىرى ياساپ، مۇساپىرلارغا قۇتقۇزۇش ئاشلىقى بەردى. شۇنىڭ بىلەن قومۇل ئۇيغۇرلىرىنىڭ ئىگىلىكى مۇئەييەن دەرىجىدە ئەسلىگە كەلدى.تەھرىرلەش4 يوقىلىشى مەھمۇتنىڭ ئوغۇل پەرزەنتى بولمىغاچقا، پۇجۇڭ مەرى بانۇ ۋاڭلىق تەختىگە ۋارىسلىق قىلىش مەسلىسىدە قاتتىق غەمغۇسسىگە پاتتى. ئاخىر ئۇنىڭ قىزىغا ئەر تېپىپ، كۈيۈ ئوغلىنى ۋاڭلىق تەختىگە ۋارىسلىق قىلدۇرۇش نىيىتىگە كەلدى. مەھمۇت تەڭرىتاغ ئېتەكلىرىدە چوپانلىق قىلىپ يۈرگەن ۋاڭ جەمەتىنىڭ ئەۋلادى شامەخسۈتنى تاللىدى. گۇاڭشۈنىڭ 8يىلى 1882يىلى چىڭ سۇلالىسى ھۆكۈمىتى شامەخسۈتنىڭ مەرتىۋىگە ۋارىسلىق قىلىشىنى تەستىقلىدى. شامەخسۈت ۋاڭلىق تەختىگە ۋارىسلىق قىلغاندىن كېيىن، كۆپ قېتىم چىڭ سۇلالىسى ھۆكۈمىتىنىڭ ئىنئام بېرىشىگە نائىل بولدى.تەھرىرلەششامەخسۈت چىنۋاڭ چىڭ سۇلالىسى ھۆكۈمىتىگە ئىنتايىن سادىق بولۇپ، تاكى 1911يىلى چىڭ سۇلالىسى ئوردىسى مۇنقەرز بولۇش ئالدىدا تۇرغاندىمۇ يەنىلا بېيجىڭدىكى خان ئوردىسىغا سالامغا بارماقچى بولدى. چىڭ سۇلالىسى ھۆكۈمىتى پەقەت: يوللار راۋانلاشقاندا ئاندىن بېيجىڭغا چاقىرتىمىز دىيەلىدى. جۇڭخۇا مىنگو ھۆكۈمىتى قۇرۇلغاندىن كېيىن، ئۇ يۈەن شىكەيگە بولغان ساداقەتمەنلىكىنى تەشەببۇسكارلىق بىلەن بىلدۈرۈپ، ئۆزى بىۋاستە بېيجىڭغا سالامغا باردى. يۈەن شىكەي پادىشاھ بولۇشنى چۈشەكەپ يۈرگەچكە، يەرلىك ۋاڭ، بەگتۆرىلەر ۋە ئاقسۆڭەكلەرنى يېنىغا تارتىش كويىدا شامەخسۈتقا بىرىنچى دەرىجىلىك جياخې ئوردېنلىق يانداش ياساۋۇل بەگ، بىرىنچى دەرىجىلىك جاساق قوش چىنۋاڭ دېگەن ئاتاقنى بەردى.تەھرىرلەششامەخسۇت ئىلكىدىكى پۇقرالارغا ئېغىر زۇلۇم سالغاچقا، 1907يىلى تورپاقلار توپىلىڭى، 1912يىلى تۆمۈر خەلىپە قوزغىلىڭى كۆتۈرۈلدى. كىچىك دائىرىدىكى قارىشىلىق كۆرسىتىش ۋە ئاۋامپۇقرا قېچىپ كېتىش ۋەقەلىرى ساناپ تۈگەتكۈسىز بولدى. بۇ ئىككى قېتىملىق كەڭ كۆلەملىك توپىلاڭنى ياڭ زېڭشىن قاتتىقيۇمشاق ۋاستىلەرنى تەڭ ئىشقا سېلىپ باستۇرۋەتتى. جوڭخۇا مىنگو قۇرۇلغاندىن كېيىن، شىنجاڭ ئۆلكىسىنىڭ تۇتۇقى ياڭ زېڭىشىن شىنجاڭغا بولغان ھۆكۈمرانلىق ھوقوقىنى ئۆز قولىدا تۇتۇپ كەلدى. شامەخسۈت ياڭ زېڭشىن نىڭ قوللىشىغا تايىنىپ ئۆز ئورنىنى ساقلاپ قېلىش ئۈچۈن، ئامالنىڭ بارىچە ياڭ زېڭشىنغا تەخسىكەشلىك قىلىپ، ھەر يىلى ياڭ زېڭشىغا تۈرلۈك ئېسىل يەرلىك مەھسۇلاتلارنى سوۋغا قىلىپ تۇردى. يەنە بىر ئاماللارنى قىلىپ ياڭ زېڭشىن بىلەن ئاغائېنى بولۇشقا ئەھدىلەشتى. ياڭ زېڭشىن مۇ شامەخسۈتنىڭ قىزىغا ئەلچى بولۇپ بەردى.تەھرىرلەششامەخسۈت ئۆمرىنىڭ ئاخىرىدا تولا كېسەل تارتىپ، 1930يىلى ئورما پەسىلدە ئالەمدىن ئۆتتى. ئەبەيدۇللا جەمەتىدىكىلەر چىڭ سۇلالىسى نىڭ ئوتۇغات بېرىشى بىلەن تارىختا 233 يىل ھۆكۈمرانلىق قىلغانىدى. بۇ ھۆكۈمرانلىق شامەخسۈتنىڭ ئۈلۈمى بىلەن ئاخىرلاشتى.تەھرىرلەش:...?قومۇلئۇيغۇرۋاڭلىقى142993 دىن ئېرىشكەنبۇ بەتنى 25 يانۋار 2017 ئاخىرقى قېتىم 19:44 دا ئۆزگەرتكەن. |
جانبولات ماماي: كەزكەلگەن ادىلەتسىزدىك حالىقتى كوشەگە شىعۋعا يتەرمەلەيدىينتەرنەت كونفەرەنتسيا 4946 46 پىكىر 4 قاراشا, 2019 ساعات 17:16قۇرمەتتى وقىرمان! . اقپاراتتىق پورتالى تۇراقتى تۇردە جۇرگىزىپ كەلە جاتقان ينتەرنەتكونفەرەنتسيانىڭ وسى جولعى قوناعى تاۋەلسىز جۋرناليست، قوعام قايراتكەرى، كۇرەسكەر جانبولات ماماي مىرزا بولدى.. وقىرماندارى تاراپىنان جانبولات ماماي مىرزاعا ۇزىنىرعاسى 50دەن اسا سۇراق كەلىپ ءتۇستى. سپيكەرىمىز 2 ساعاتقا جۋىق ۋاقىت وتىرىپ، سىزدەردىڭ سۇراقتارعا جاۋاپ بەردى.سۇراقتاردىڭ قايتالانۋى مەن وقىرماندار اراسىندا ويجارىس، پىكىرتالاستىڭ ورىن الۋىنا بايلانىستى، سپيكەر جانبولات ماماي مىرزانىڭ سۇحبات بارىسىندا ايتقان وتكىر ويلارىن ىقشامداپ جاريالاۋدى ءجون سانادىق.جاكە، اۋەلى قوش كەلدىڭىز! پارتيا! اڭگىمەنى سودان باستايىقشى... سۇراق وتە كوپ. الەۋمەتتىك جەلى پىكىرلەرى دە ءارتۇرلى. قولداۋشىلار كوپ پە، جوق الدە داتتاۋشىلار ما؟ جالپى پارتيا قۇرۋ پراكتيكالىق تۇردە قانشالىقتى مۇمكىن ماسەلە؟پارتيانى قۇرۋ مۇمكىندىگى تولىق بار. ويتكەنى قازىر ءبىزدى قولداپ جاتقان ازاماتتار وتە كوپ. مىسالى، وبلىستاردان كوپ ادامدار حابارلاسىپ، ءوز ايماقتارىنا كەزدەسۋلەرگە شاقىرىپ جاتىر. ءبىزدىڭ الماتىداعى كەڭسەمىزگە كەلىپ، وزدەرىنىڭ ۇسىنىستىلەكتەرىن ءبىلدىرىپ جاتقاندار دا كوپ.وتكەندە داتقا سۇحبات بەرىپ، سول جەردە تەلەفونىمدى قالدىرىپ ەم، قازىر تىنىم جوق. سوندىقتان مەنىڭشە، پارتيا قۇرۋعا، قول جيناۋعا، ادامداردى توپتاستىرۋعا تولىق مۇمكىندىك بار. بىراق، تىركەي مە، تىركەمەي مە، ول ەندى باسقا ماسەلە. بىراق، ءبىز پارتيانى قۇرامىز.ءبىزدىڭ پارتيامىز جاستاردىڭ پارتياسى بولادىپيسسيميستىك كوزقاراس شىعار، بىراق تىركەلمەسە شە؟تىركەمەي قويۋى مۇمكىن. وعان ءتۇرلى سىلتاۋ تابىلادى. مەيلى، تىركەمەسە دە جۇمىس جاسايمىز. سوندىقتان، مەنىڭشە، ءدال قازىرگى تاڭدا قازاقستاندا قالىپتاسقان پروتەستىك كوزقاراستى، قارسىلىق پىكىرلەردى پايدالانىپ، شىن مانىندە تازا ۇلتتىق دەڭگەيدەگى، وپپوزيتسيالىقدەموكراتيالىق پارتيانى قۇرۋعا ءبىر مۇمكىندىك تۋىپ تۇرعان كەز وسى دەپ ويلايمىن. قازىرگى كەزەڭ. شىنى كەرەك، قازىر حالىق بۇرىنعىداي ەمەس، وزگەرىستى قالاپ وتىر. قازاقستاندا قانداي دا ءبىر ساياسي وزگەرىس بولسىن، دەموكراتيالىق رەفورمالار جۇرگىزىلسىن، ەلدە قالىپتاسقان مىنا جاعداي وڭالسىن دەپ وتىرعان ازاماتتاردىڭ سانى وتە كوپ. ونىڭ مىسالى، وتكەن پرەزيدەنتتىك سايلاۋ. ازاماتتار قوسانوۆقا داۋىس بەردى دەپ ايتپاس ەدىم. ازاماتتار بيلىككە قارسى داۋىس بەردى. ويتكەنى 30 جىلدا جۇرت شارشادى. جاڭا ساياسي رەفورمالاردى تالاپ ەتىپ وتىر.سوسىن، بىزگە حابارلاسىپ جاتقانداردىڭ كوبىسى سەرپىلىپ وتىر. ويتكەنى ءبىزدىڭ قۇرايىق دەپ وتىرعان پارتيامىز جاستاردىڭ پارتياسى بولادى. باسشىلىقتا، باسقارۋشى ورگانداردا جاستار بولادى دەپ وتىرمىز. نەگىزگى يدەيا دا جاستاردان تاراپ وتىر. سوندىقتان، بۇل جاڭا ءبىر وزگەرىستەردى الىپ كەلەتىن ساياسي كۇش بولادى دەپ ءبىز ۇمىتتەنەمىز.جالپى، جاڭا پارتيا قۇرۋ تۋرالى بۇعان دەيىن دە ايتىلىپ ءجۇردى. بيلىك ءترانزيتى كەزىندە بۇل مۇمكىن ماسەلە، ارينە. كەزكەلگەن جاعدايدا، كەزكەلگەن مەملەكەتتە. مىسالى، پرەزيدەنت توقاەۆقا ءوزىنىڭ جاڭا پارتياسىن قۇرۋ كەرەك دەگەن، سوسىن شىمكەنتتىڭ اكىم بولعان ع.ءابدىراحىموۆ پارتيا قۇرۋى مۇمكىن دەگەن ساياسي بولجامدار ايتىلدى. قازىر دەپۋتات تىلەۋحاننىڭ كەلىنى پارتيا قۇرايىن دەپ جاتىر دەگەن اقپارات قىزۋ تالقىدا. سىزدەر...جالپى پارتيا قۇرۋ تۋرالى يدەيا قاشاننان بەرى ويدا ءجۇر؟وتە قىزىق سۇراق. نەگىزى بۇل ماسەلەنى ءبىز كوپتەن بەرى ويلاستىرىپ كەلدىك. ءوزىمىزدىڭ ورتامىزدا سان رەت تالقى جاسادىق. بارلىق مۇمكىن جاعدايدى ويلاستىردىق. ءسويتىپ، ورتاق شەشىمگە كەلدىك.قازىر قاراپ وتىرساڭىز، قازاقستاندا بىردەءبىر تاۋەلسىز ساياسي پارتيا جوق. نۇر وتان دومينانت بولىپ وتىر. قالعاندارى سونىڭ فراكتسيالارى سەكىلدى...جسدپنىڭ نۇر وتاندى جەڭەتىن مۇمكىندىگى بار ەدىجسدپ شە؟ رەسمي تۇردە ول وپپوزيتسيالىق پارتيا...جسدپ 26ساۋىردە توراعاسى اۋىسىپ، باسشىلىققا ەرمۇرات باپي مىرزا كەلگەننەن كەيىن ءبىر وزگەرىستەر بولا ما دەگەن ءۇمىت بولدى. اشىعىندا ەرمۇرات باپي كەلگەننەن كەيىن سول ۇيىمداستىرۋ جۇمىستارىن باستادى. پرەزيدەنت سايلاۋىنان كەيىن شامامەن ماۋسىم ايىندا كەزدەستىك، ول كىسىمەن. ول كىسى ءبىزدىڭ زامانىمىز ءوتىپ بارا جاتىر ەكەن. ەلدەگى وزگەرىستەردىڭ كاتاليزاتورى جاستار بولىپ بارا جاتىر. سوندىقتان مەن ءوزىمنىڭ ورنىمدى بوساتىپ، الدا بولاتىن سەزدە، پارتيانىڭ قۇرىلتايىندا سەنى توراعالىققا ۇسىنسام دەگەن ۇسىنىسىن ايتتى. مەن باسىندا ويلاندىم، ارينە. ويتكەنى بۇل پارتيانىڭ اتى شىنى كەرەك، اسا جاقسى ەمەس.2009 جىلى ەكى پاريا، بولات ءابىلوۆ باسقاراتىن ازات پارتياسى مەن جسدپ بىرىكتى. سول ەكى پارتيا بىرىككەن كەزدە مەن سول پارتيانىڭ پرەزيديۋم مۇشەسى بولدىم. 21 ادام بولدىق. ول كەزدە پارتيانىڭ پرەزيديۋمىندا وتە بەلگىلى ازاماتتار بولدى. توقتار اۋباكىروۆ، بالتاش تۇرسىمباەۆ بولدى.سونداي ءبىر ۇلكەن ساياسي پارتيا قۇرىلدى دا، 2013 جىلى ەكى پارتيانىڭ جولى ءبولىندى. بۇل جەردە سول باياعى امبيتسيا ماسەلەسى بار، سوسىن بيلىكتىڭ ارالاساۋى بولدى. مەن سول پارتيانىڭ ءبولىنىسىن قاتتى سىناعان ادامداردىڭ ءبىرىمىن. جارماحان تۇياقبايدى جەكە سىنادىم. مەنىڭ ويىمشا، جارماحان تۇياقباي باستاعان توپتىڭ ىشكى تالاسى پارتيانىڭ بولىنۋىنە الىپ كەلدى. مەن بۇل ويىمنان قايتپايمىن. 2013 جىلى ءبولىندى. سودان بەرى شىنى كەرەك پارتيانىڭ اتاعى جاقسى بولعان جوق.جسدپداعى توڭكەرىستى بيلىك ۇيىمداستىردىودان كەيىن ءتىپتى جوق بولىپ كەتتى. ەشقانداي قوعامدىقساياسي ورتادا ءرول اتقارعان جوق. ەشقانداي ساياسي پروتسەستەرگە ارالاسقان جوق. جەر ميتينگىلەرىنە قاتىسقان جوق. تەك قانا سايلاۋ كەزىندە باستارى قىلتيىپ شىعادى دا، ودان كەيىن جوق بولىپ كەتەدى. سونداي ءبىر پارتياعا اينالىپ كەتتى. مەن ويلاندىم... جالپى وسىنداي پارتيا كەرەك پە، كەرەك ەمەس پە؟ الدە جاڭا پارتيا قۇرعان دۇرىس پا؟ءبىر قاراعاندا پارتيا دەگەن ادامدار عوي... جسدپ وپپوزيتسيالىق بىردەنءبىر رەسمي تۇردە تىركەلگەن پارتيا بولدى. ەگەر ءبىز بۇل پارتياعا كەلسەك، وندا پروتەستىك كوزقاراستاعى، بۇگىنگى بيلىككە نارازى بارلىق تۇلعالاردىڭ باسىن قوسۋعا مۇمكىندىك بولار ەدى. مىسالى، رىسبەك سارسەنبايدى، سەرگەي دۋۆانوۆتى، باسقا دا كوپتەگەن ازاماتتاردى شاقىرىپ، الدا بولاتىن پارلامەنت سايلاۋىنا دايىن، دەپۋتات بولاتىن كۇشتى ءتىزىم جاساساق، ءبىز نۇر وتاندى تاستالقان ەتىپ جەڭۋگە مۇمكىندىگىمىز بار ەدى.ويتكەنى ازاماتتار قازىر بيلىكتىڭ پارتياسىنا دا، ۇمىتكەرىنە دە داۋىس بەرمەيدى. جۇرت حالىقتان شىققان، حالىقتىڭ ءسوزىن سويلەيتىن، وزگەرىس اكەلە الاتىن ساياسي كۇشكە جاقتاسادى. سول تۇرعىدان العاندا، جسدپ پارتياسىندا ءبىر مۇمكىندىك بولدى.ول ءۇشىن پارتيانىڭ ءيميدجىن جاساۋ كەرەك. تولىق رەبرەندينگ جاساپ، باسشىلىق قۇرامىن، فيليالدارىن اۋىستىرىپ، جاڭا ازاماتتاردى، جاستاردى، كوپتەگەن مىقتى ازاماتتاردى تارتىپ، مىقتى ساياسي پارتيا قۇرىپ، پارلامەنت سايلاۋىندا 6070 پايىز داۋىس الۋعا ءبىزدىڭ مۇمكىندىگىمىز بولدى.بىراق، بيلىكتە دە بولجايتىن، الدىنالا ەسەپتەيتىن ازاماتتار، ساراپشىلار، ستراتەگتەر بار. وسى مۇمكىندىكتى ولار بايقادى دا، پارتيانى پارلامەنتكە جاقىنداتپاۋ ءۇشىن 6قىركۇيەكتە بولعان توڭكەرىستى ۇيىمداستىردى.ويتكەنى زاڭدىق تۇرعىدان، پارتيانىڭ جارعىلىق تۇرعىسىنان قارايتىن بولساق، شيكىلىك كوپ بولدى. ول جاعىنان ەرمۇرات باپي پارتيا تىزگىنىن وپوڭاي قايتارىپ الاتىن ەدى. بىراق، بيلىك بۇل سەزدىڭ ناتيجەسىن تولىق مويىنداپ، پارتيانى وزدەرىنىڭ ادامدارىنا الىپ بەردى.قوعام تالاپ ەتسە، بيلىك تىركەيدىسوندىقتان، باسقا امال جوق، جاڭا ساياسي پارتيا قۇرۋ قالدى. جاڭا ساياسي پارتيانىڭ قۇرامىنا وبلىستارداعى، وسىنداعى ازاماتتىق قوعام وكىلدەرى مەن بەلگىلى بەدەلدى ازاماتتار بار، كوبى قوسىلۋعا دايىن. قازىر ولار بىرىنەن سوڭ ءبىرى مالىمدەمەلەرىن جاسايدى. ءبىزدىڭ قاتارىمىزعا قوسىلادى. ال، ەندى جالپى، ەلدە وزگەرىس جاساۋدىڭ ەكىاق جولى بار. كەزكەلگەن ەلدە. ءبىرىنشى جولى سايلاۋ ارقىلى. ياعني، ادىلەتتى سايلاۋ ارقىلى پارلامەنت نەمەسە پرەزيدەنت سايلاۋىنا قاتىساسىز. باسەكەگە تۇسەسىز. ءوزىڭىزدىڭ مىقتى ەكەنىڭىزدى دالەلدەيسىز. ورنىڭىزدى الاسىز دا، رەفورمالار جاسايسىز. ەكىنشىسى كوشەگە شىعۋ. ول مايدان.بىراق، ءبىز وسى ازاماتتىق قوعام وكىلدەرىن، بۇكىل جانجاقتاعى بەدەلدى ازاماتتاردى ءبىر ساياسي تۋدىڭ استىنا، ءبىر ساياسي ماقساتتىڭ استىنا بىرىكتىرە الساق، بۇل ەلدە وزگەرىس جاساۋعا بولادى.ال پارتيانى تىركەۋ يا تىركەمەۋگە كەلسەك، ەگەر شىنىمەن قوعامدا ءبىر كەرەمەت بىرىگۋ بولىپ، بيلىكتەن تالاپ ەتىلسە، بيلىك تىركەيدى. ەشقايدا كەتپەيدى. تىركەتۋگە بولادى دەپ ويلايمىن. تەك تالاپ كۇشتى بولۋى كەرەك.توقاەۆ ءوز ساياساتىن جۇرگىزەدىقالاي ويلايسىز، قازىرگى ساياسي ەليتا اينالاسىنداعى تالاستارتىستىڭ ورشۋىنە بايلانىستى قوسىمشا كۇشتىڭ نەمەسە ءۇشىنشى توپتىڭ ويانۋىنا قازىرگى بيلىكتىڭ ءوزى مۇددەلى ەمەس پە؟كەلىسەمىن. قازىر بيلىكتە شىنىمەن بىركەلكىلىك جوق. بۇرىنعىداي ءمونوليتتى بيلىك جوق. رەندال كوللينس دەگەن امەريكانىڭ اتاقتى سوتسيولوگ عالىمى بار. سول رەۆوليۋتسيا بولۋدىڭ بىرنەشە العىشارتىن كورسەتەدى. سونىڭ نەگىزگى العىشارتى ەليتانىڭ ىشىندەگى ءبولىنىس، تالاستارتىس. ولاردىڭ بىرىكپەۋى ەلدە رەۆوليۋتسيالىق وزگەرىس جاساۋعا جول اشادى.ەندى ول بىرنەشە ماسەلەنى كورەسەتەدى. ءبىرىنشى ەليتانىڭ ىشىندەگى ءوزارا جارىلىس. ەكىنشىسى بيلىكتىڭ كۇشتىك قۇرىلىمدارعا ايلىق تولەي الماۋى. ءۇشىنشىسى كۇشتىك قۇرىلىمداردىڭ وزدەرىنىڭ ىشىندە ىدىراۋ باستالىپ، ولاردىڭ حالىق جاعىنا ءوتۋى. ءتورتىنشىسى حالىقتىڭ جاپپاي باس قوسىپ، ميتينگىلەرگە شىعۋى. وسى ءتورت فاكتور ورىن الاتىن بولسا ەلدە رەۆوليۋتسيالىق وزگەرىس جاساۋعا بولادى.كوللينس 80جىلدارى وسىنداي تەوريالىق عىلىمنىڭ نەگىزىندە 1015 جىلدا كسرو ىدىرايدى دەپ بولجام جاساعان العاشقى عالىم.وسى تۇرعىدان العاندا شىن مانىندە، ءارتۇرلى توپتار پايدا بولۋدا. قالاي دەسەك تە، پرەزيدەنت توقاەۆ ءوزىنىڭ ساياساتىن جۇرگىزۋگە تىرىسادى. نازارباەۆتىڭ اينالاسىنداعى توپتار بار. ولار دا ءوز ساياساتىن جۇرگىزۋگە تىرىسادى. سوندىقتان، شىن مانىندە ءبولىنىس بار. بىراق، سونىمەن قاتار حالىق تا بۇرىنعىداي ەنجار ەمەس. حالىق بەلسەندى. اسىرەسە، الەۋمەتتىك جەلىلەردىڭ كۇشى مىقتى. ودان كەيىن سايلاۋدىڭ ءدۇمپۋى ءالى باسىلعان جوق. سونىڭ ينەرتسياسى مەن الدا كەلە جاتقان پارلامەنت سايلاۋى بار.جانبولات ماماي ەكىنشى قوسانوۆ پا؟تەحاس، وقىرمان: جانبولات مىرزا، ءسىز پارلامەنت سايلاۋى الدىندا بيلىكتىڭ ويلاپ تاپقان تاعى ءبىر قوسانوۆى ەمەسسىز بە؟ 2030, 2050 2070, 2090, 3010 دامۋ ستراتەگياسىمەن الدايتىن ەلىمىزدىڭ نۇر وتان پارتياسىنا 100 پايىز سەنبەيمىن. كەلە جاتقان ارينە ۇيرەنشىكتى كەزەكتەن تىس سايلاۋعا بارمايمىن. سەبەبى سايلاۋدىڭ ءادىل وتپەيتىنىنە 100 پايىز سەنىمدىمىن. ءبىز از عانا 30 شاقتى جىلدا تاۋەلسىز ەل بولىپ، ەلىمىزدىڭ بار تابيعي بايلىعىن شەت ەلگە ساتىپ جىبەرگەنىمىزگە قاتتى قينالامىن... قوسانوۆقا بايلانىستى جالپى، ءامىرجان قوسانوۆتى وسى پرەزيدەنت سايلاۋى باستالعان تۇستا دا قولداعان جوقپىن. ول تۋرالى اشىق ايتتىم. ويتكەنى بۇل بيلىكپەن كەلىسىلىپ جاسالىپ جاتقان جوبا ەكەنىن ءبىلدىم، جانە ايتتىم دا. قوسانوۆقا قوياتىن سۇراقتارىمدى قويعىم كەلىپ، پوليتون كلۋبىنا شاقىردىق. ول ءوزى كەلۋدەن باس تارتتى.ال، ەندى پارتيا تۋرالى ايتساق، ەشقانداي دا بيلىكپەن كەلىسىم جوق. قايتا بىزگە بيلىك قىسىم جاساي باستادى. مىسالى، ماعان وبلىستارعا شىعۋعا تىيىم سالىپ جاتىر. پروباتسيا دەگەن بار. مەن تەك قانا الماتى قالاسىندا وتىرۋىم كەرەك ەكەن. سوندىقتان مەن بىرنارسە ايتقىم كەلىپ وتىر، ءبىز تەك قانا ەلدە وزگەرىس جاساۋدى تالاپ ەتىپ وتىرمىز. ەڭ باستى ماسەلە مەنىڭ جاسىم قازىر 31دە. ەكىءۇشى جىل جۇرتتى الداپ، ودان كەيىنگى قالعان ومىرىمدە ءتىرى ولىك بولىپ جۇرگىم كەلمەيدى. وسى ەلدىڭ ىشىندە، باسىمدى تىك كوتەرىپ جۇرگىم كەلەدى. سوندىقتان ءبىز سوڭىنا دەيىن كۇرەسەمىز. ەشقاشان ءوزىمىزدىڭ پوزيتسيامىزدان تايقىمايمىز!پروباتسيا دەمەكشى، ءسىز سوتتالعان ادامسىز. ياعني، شەكتەۋ بار. سوتتالعان ادام قالاي پارتيا قۇرادى؟پارتيا ءبىر ادامنىڭ اتىنا تىركەلمەيدى عوي. پارتيانى تىركەۋ ءۇشىن ءبىز قازىر باستاماشىل توپتىڭ قولىن جيناپ جاتىرمىز. 1000 ادام. ونىڭ ىشىندە 10 ادام ۇيىمداستىرۋ كوميتەتى ىرىكتەلەدى. سول 10 ادام وسى ۇيىمداستىرۋ جۇمىستارىن جۇرگىزەدى. زاڭ بويىنشا وسىلاي. مەن بۇل تۋرالى جانجاقتى ويلاندىم. جالپى، قىسىم بولادى. ءبارىن ءبىلىپ وتىرمىن. سوندىقتەن مەن تاۋەكەلگە بارىپ، باسىمدى بايگەگە تىگىپ وتىرمىن.ودان كەيىنگى ماسەلە پروباتسيا قىزمەتىنە قاتىستى. مەن قازىر ءوزىمنىڭ جازامدى وتەۋدەن مەرزىمىنەن بۇرىن بوساتۋ تۋرالى ماتەريالدارىمدى سوتقا دايىنداپ وتىرمىن. ۋاقىتى كەلىپ وتىر. 10قازان كۇنى ۋاقىتى كەلدى.نەگىزىنەن مەنىڭ بۇكىل مەرزىمىم 2020 جىلدىڭ ناۋرىز ايىندا بىتەدى. بىراق، جاڭا زاڭ قابىلدانىپ جاتىر. ول بويىنشا تۇرمەدە وتىرعان ءبىر كۇن ءبىر جارىم كۇنگە سانالادى. سول زاڭ كۇشىنە ەنەتىن بولسا، وندا مەن تولىعىمەن جەلتوقسان ايىنىڭ ورتاسىندا بوسايمىن جازامنان. ياعني، ءبىر جارىم اي عانا قالدى. سوندىقتان مەن پروباتسياعا دا قاراماي قوعامدىق جۇمىسپەن اينالىسۋعا بەل بۋدىم.ويداعى پارتيانىڭ ويداعى اتاۋى رۋح دەموكراتيالىق پارتياسى!تورە، وقىرمان: پارتيانىڭ اتاۋىن الاش نەمەسە جاس الاش دەپ قويساڭىز، بەلسەندى قىزمەت كورسەتۋگە دايىنمىن.ءبىز بۇل اتاۋدى دا جوققا شىعارا المايمىز. ويتكەنى پارتيانىڭ اتاۋى، پارتيانىڭ سيمۆوليكاسى، باعدارلاماسى، جارعىسى بارلىعى سەزدە قابىلدانادى. قازىر ازاماتتاردىڭ بارلىعىنان وسى پارتيانىڭ اتاۋىنا قاتىستى ۇسىنىستار جيناپ جاتىرمىز. ۇسىنىستار ءتۇسىپ جاتىر. رۋح پارتياسى دەپ اتايىق دەيدى، بىرەۋلەر حالىق پارتياسى دەگەندى ۇسىندى. مىنە، الاش دەگەن اتاۋدى ۇسىنىپ جاتىر. وسىنىڭ بارىنە قاراپ، داۋىسقا سالىپ، كىم كوپ داۋىس جينايدى، سول اتاۋدى قابىلدايمىز. الاش دەگەن وتە قاسيەتتى ۇعىم، وتە كيەلى ۇعىم.بەرگەي، وقىرمان: قۇراتىن پارتيا اتەيستىك پارتيا ما، الدە، مۇنافيقتىق پارتيا بولا ما؟بىزدە زاڭدا كورسەتىلگەن، ءدىني پارتيا قۇرۋعا تىيىم سالىنعان. سوندىقتان، ءبىز جالپى زايىرلى مەملەكەت قۇرۋدى ارمانداپ وتىرمىز عوي، وسى كونستيتۋتسيانىڭ شەڭبەرىندە جۇمىس ىستەگىمىز كەلەدى. جاڭا كونستيتۋتسيا قابىلداۋدى تالاپ ەتىپ وتىرمىز. سوندىقتان بۇل ءدىني پارتيا بولمايدى، بۇل زايىرلى مەملەكەت بولۋدى كوزدەيتىن، دەموكراتيالىق قوعام ورناتۋدى كوزدەيتىن ساياسي پارتيا بولادى.مالىك بەكارىس، وقىرمان: جانبولات ءىنىم، تالابىڭ وڭ بولسىن. نيەتىڭە ريزاشىلىعىمدى بىلدىرەمىن. زاڭىنان تۇسىنىگى جوعارى مەملەكەتتە زاڭنىڭ شەڭبەرىندە ءادىل ساياسي كۇرەسۋ مۇمكىن ەمەس. كۇنى بۇگىنگە دەيىن ساياسي وپپوزيتسيادا جۇرگەندەردىڭ، ساياسي ساۋاتتارى ازاماتتىق كوزقاراستارى مەن ۇستانىمدارى سىزدەن كەم بولدى دەپ ويلامايمىن. نە شىقتى؟ نەندەي جەتىستىك بار؟ كەرىسىنشە، 30 جىلدا ءبارى دە ساتىلدى, ءبارىن دە ساتىپ الۋعا بولادى دەگەن قوعامدىق سانا نىق قالىپتاستى. وسى تۇرعىدا قانداي ويىڭىز بار?بۇل كىسى وتە پيسسيميستىك كوزقاراستاعى ادام ەكەن. مۇنداي كوزقاراسقا ۇرىناتىن بولساق، وندا قازاقستاندا ەشقاشان وزگەرىس بولمايدى. سوندىقتان مەنىڭشە، ءبارىمىز باسىمىزدى كوتەرىپ ناقتى وزگەرىستەرگە جۇمىس جاساۋىمىز كەرەك. بۇرىن بىلاي بولدى، قولىمىزدان تۇك كەلمەيدى. انانى جاساي المايمىز، مىنانى جاساي المايمىز دەپ وتىرساق، ءالى تاعى ونون بەس جىل وتىرا بەرەمىز. سوندىقتان ناقتى وزگەرىس جاسايتىن بولسا كەلسىن، قوسىلسىن. ءوزىنىڭ ويلارىن، ۇسىنىستارىن ايتسىن. بەلسەندى تۇردە ارالاسسىن. ءبىز اشىقپىز.پارتيانى قارجىلاي قولداۋشىلار ۇلكەن وليگارحتار ەمەستوكەن، وقىرمان: كەزىندە باسشىسى سەرىكجان مامبەتالين بولعان رۋحانيات دەگەن پارتيانى بىرەۋدەن ساتىپ الدىم دەدى. ساتتىم دەدى مە، سونداي ءبىر سوزدەرىن وقىدىم. قاراپ وتىرسام، پارتيا دەگەن قىپقىزىل اقشا ەكەن. وزىڭە وسى پارتيانى قۇرۋ ءۇشىن كىمدەر قارجىلاي كومەك كورسەتپەك؟ قالىپتاسقان جاعدايدا پارتيالارىڭدى تىركەسە وپپوزيتسيالىق پارتيا دەگەن تۇسىنىك قارداي ەرىپ كەتەتىنىن بىلمەيسىڭ بە؟قارجىلاندىرۋعا قاتىستى بىزدە سونداي ءبىر كەرەمەت قارجى كوزدەرى جوق. بىراق، ازاماتتار كومەكتەسىپ جاتىر. وسى قازاقستاننىڭ ىشىندەگى ازاماتتار. ونى مەن جاسىرمايمىن. كاسىپكەرلەر. ورتا دەڭگەيدەگى كاسىپكەرلەر. ودان كەيىن دە وتكەندە ءبىز ۇيىمداستىرۋ كوميتەتىندە وتىرعان كەزدە ماعان ءبىر ۇلكەن اقساقالدار حابارلاستى. تۇركىستان وبلىسى، سارىاعاش اۋدانىنانبىز دەيدى. ءۇش اقساقال جينالىپ ءوزىمىزدىڭ ءبىر ايلىق زەينەتاقىمىزدى اۋدارساق دەپ ەدىك. سوعان سچەت بەرىڭىزدەر دەپ سۇراپ جاتىر. ودان كەيىن كەڭسەمىزگە كەلىپ كورىمدىك دەپ اقشا تاستاعىسى كەلەتىن كىسىلەر بار. بارلىعىنا ايتتىق، قازىر ەرتە. پارتيا قۇرىلسىن. ازاماتتار جينالسىن. قۇرىلتاي سەزىن وتكىزەيىك. سودان كەيىن جارناسى بولادى. سول كەزدە ءوز ۇلەستەرىڭىزدى قوسارسىزدار.ازاماتتاردىڭ ىنتالارى، تالاپتارى بار. كومەكتەسەيىك، قولدايىق دەگەن كاسىپكەر ازاماتتار جوق ەمەس. نەگىزىنەن وسى ەلىمىزدىڭ ىشىندە ءتورت بەس كاسىپكەر بار. ول ءبىر ۇلكەن قاراجات ەمەس. بىراق، دەگەنمەن ءوزىمىز شاعىن ءبىر كەڭسە اشىپ وتىرمىز. ازاماتتاردى جيناپ وتىرمىز. ءبىزدىڭ ۇيىمداستىرۋ كوميتەتىندە ءبارى تەگىن جۇمىس ىستەيدى. جالپى، كومەك بار. بىراق ۇلكەن وليگارحتار ەمەس ولار.ەندى تىركەۋگە قاتىستى ايتا كەتەيىن. پارتيانى تىركەتۋدىڭ ەكىاق جولى بار. ول بيلىكپەن ىمىرالاسىپ، كەلىسىپ تىركەتۋ. ەكىنشىسى بيلىكتى ماجبۇرلەپ، ءماجبۇرلى تۇردە تىركەتۋ.ءبىز سونىڭ ەكىنشى جولىن تاڭداپ وتىرمىز. ياعني، ءبىز بيلىكتى ماجبۇرلەگىمىز كەلەدى. تىركەمەسە دە، ساياسي پارتيا بولىپ جۇمىس جاساي بەرەمىز. العا پارتياسى سوعان مىسال. نەشە جىلدان بەرى تىركەلمەسە دە، ول ساياسي كۇش رەتىندە بولدى.وقىرمان: سىزگە سارقىلماس كۇشقۋات تىلەيمىن. ەلدى دە جانبولات مامايعا سەنىم ارتىپ، قولداۋ بىلدىرۋگە شاقىرامىن... ءبىز مىناۋ قازىر باستاماشىل توپتىڭ قولىن جيناپ جاتىرمىز. 1000 ادامنىڭ قولى كەرەك. الماتى قالاسىندا، الماتى وبلىسىنا جاقىن تۇراتىن ازاماتتار بولسا، 8ىقشام اۋدان، 4ا ءۇي، 405 كەڭسەگە كەلىپ جۇمىس كۇندەرى وزدەرىڭىزدىڭ قولدارىڭىزدى قويىپ، ءبىزدىڭ باستاماشىل توپقا قوسىلاۋىڭىعا بولادى. ەسىگىمىز ءاردايىم اشىق. سول جەردە سويلەسىپ، اقىلداسىپ، كەزدەسۋگە بولادى.وپپوزيتسياداعى بىردەءبىر ازاماتتى سىنامايمىزجەڭىس تاستانوۆ, وقىرمان: الاش حپ سىرىم ابدراحمانوۆ تۋرالى ايتساڭىز. كەزىندە قوسانوۆتى جاقتامادىڭ دەپ جەك كورىپ، جامان سوزدەر جازىپ ەدىم. ەندى فب دا سول كىسىنىڭ وقىرمانىمىن. بىراق، سوڭعى كەزدە سوزدەرى ۇناماي ءجۇر. سىرىم ابدراحمانوۆ كەزدەسكەن ادامىم ەمەس. ءوزىن جەكە تانىمايمىن. بىراق، وتكەندە ماعان حابارلاستى. كەزدەسەيىك، بىرىگەيىك دەگەن سىڭايدا حات جازىپ جىبەرىپتى. مەن بىراق ءالى كۇنگە دەيىن كەزدەسكەن جوقپىن. سىرتتاي بىلەمىن. الاش پارتياسىن قۇرماق بولدى. ول دا كەيىن قۋدالاندى، مەنىڭ بىلۋىمشە. ەندى ءارتۇرلى الىپقاشپا اڭگىمەلەر بار. مەن وزىمەن جەكە كەزدەسىپ جەكە سۇراعىم كەلەدى. سودان كەيىن ءبىر پىكىر قالىپتاستىرامىن دەپ ويلايمىن ول تۋرالى.سۇراقباي، وقىرمان: ەشكىممەن وداقتاسقىسى كەلمەي، ءوز كۇشىمەن بيلىكتى باسىپ الامىن دەپ ويلايتىن ءابىليازوۆ جاقىندا عانا ە.تۇرعىمبايمەن وداقتاس بولا قالىپ ەدى، ەندى مامايدىڭ پارتيا قۇرۋ تۋرالى يدەياسىنا كەلگەندە ەكەۋى ەكى ايىرىلىپ وتىر... ەرجان تۇرعىمباي مەن ءابىليازوۆتىڭ قارىمقاتىناسى تۋرالى مەن بىلمەيمىن. ولار بىرگە مە، بىرگە ەمەس پە؟ بىراق، ءبىزدىڭ ۇستانىمىمىز، ءبىزدىڭ پوزيتسيامىز وپپوزيتسيادا جۇرگەن ءبىر دە ءبىر ازاماتتى سىنامايمىز. بىردەءبىر ازاماتقا قارسى پىكىر ايتقىمىز كەلمەيدى. ءبىزدىڭ باستى قارسىلاسىمىز بيلىك.سۇراقباي، وقىرمان: ءسىزدىڭ پارتيا قۇرۋ تۋرالى يدەياڭىزعا ءابىليازوۆ نە جاقتاپ نە قارسى بولىپ ەشتەڭە ايتپاعان سياقتى. ال، ءابىليازوۆ بيلىكتىڭ اگەنتى دەپ ەمەس دەپ تانىعان تۇرعىمباي ءسىزدى بيلىكتىڭ جوباسى قىلىپ كورسەتىپ ءجۇر. بۇعان نە دەيسىز؟ تۇرعىمبايدىڭ دا، باسقالاردىڭ دا پىكىرلەرىن كورىپ شىقتىم. ءىلىپ الاتىن ءبىر ارگۋمەنتى جوق. ناقتى قاي كەزدە بيلىكتى جاقتاپپىن، قاي كەزدە بيلىكتىڭ سويىلىن سوعىپپىن؟ مەن بيلىكتەن قۇقاي كورىپ جۇرگەن اداممىن. ەرجان تۇرعىمبايدىڭ ءوزىن تانىمايمىن. ەرجان تۇرعىمباي وسى كەزگە دەيىن قانداي دا ءبىر قازاقستاندا ساياسي اكتسيالارعا قاتىسىپتى، ساياساتقا ارالاسىپتى دەگەندى مەن ەستىگەن جوقپىن.سوندىقتان ايدالادا جاتىپ ءۇرۇ دۇرىس ەمەس دەپ ويلايمىن. ءوز ويىم. وزگەرىس جاساعىسى كەلەتىن وپپوزيتسياداعى ادامداردى ەمەس، بيلىكتى اشكەرەلەۋى كەرەك. ال، مۇحتار ءابىليازوۆتان مەن جاقسىجامان پىكىردى كورگەن جوقپىن. ول ءالى ءوزىنىڭ پوزيتسياسىن ايتقان جوق. بىراق، مەن ويلايمىن ونىڭ ءبىزدى سىنايتىنداي ەششقانداي سەبەبى جوق. ەشقانداي ارگۋمەنتى دە جوق. ەشقانداي نەگىزى دە جوق. ويتكەنى تۇپتەپ كەلگەندە، ونىڭ دا ويى وزگەرىس، ءبىزدىڭ دە ويىمىز وزگەرىس.جەبە, وقىرمان: اقوردانىڭ پروەكتىسى. جانبولاتتى وپپوزيتسيونەر ەتىپ دايارلادى. اشارشىلىق جايىندا دەرەكتى فيلم ءتۇسىرتتى. جۇرتتىڭ نارازىلىعىن باسۋ ماقساتىندا پارتيا قۇرعىزىپ، ويلارىن ىسكە اسىرماقشى. ال، اقوردا شىنايى وپپوزيتسيالىق قوزعالىس پەن پارتيانى وتكىزبەيدى. ۇكىمەتتىڭ رۇقساتىمەن قۇرىلعان وپپوزيتسيالىق جاڭا قازاقستان مۇشەلەرى قوسانوۆ، سارىم، كوشىمدەر پرەزيدەنتتىك سايلاۋدا ءوز رولدەرىن بەسكە ويناپ شىقتى.بىرىنشىدەن زۇلماتقا ەشقانداي قاتىسى جوق. قايتا زۇلماتتان كەيىن مەن قايتا قۋدالاۋ كورىپ، مەملەكەتتىك مۇراعاتتاردىڭ بارلىق ەسىكتەرى ماعان جابىلىپ قالدى. ودان كەيىن، مىنا ستالين قىلمىستارى تۋرالى فيلم تۇسىرەتىن كەزدە دە، سونىڭ پرەزەنتاتسياسى كەزىندە كينوتەاترلار باس تارتتى. سوندىقتان، مەنىڭ فيلمدەرىمە بيلىكتىڭ ەشقانداي قاتىسى جوق. ول كورىنىپ تۇر. سوعان قولداۋىن كورسەتكەن ازاماتتار، وسى ءبىزدىڭ ساياسي پارتيامىزعا دا قولداۋىن كورسەتىپ جاتىر. كاسىپكەرلەر دە بار وندا. سوندىقتان، بۇل ەشقانداي بيلىككە قاتىسى جوق نارسە. ەگەر مەن شىنىمەن اقوردانىڭ جوباسى بولاتىن بولسام، وندا ماعان باسقا قالالارعا شىعۋعا ەشقانداي تىيىم سالىنباس ەدى.ەكىنشىدەن، كەشە 26سى كۇنى ميتينگ بولادى دەدى. مەن سول ميتينگكە دە باردىم. قاراپايىم حالىق ۇستالاتىن بولسا، مەن دە سولارمەن بىرگە بولايىن دەپ باردىم. بىراق، ادامدار شىققان جوق وعان. سوندىقتان مەن كەرەك بولسا ميتينگىلەرگە دە شىعۋعا دايىنمىن قارسىلىق اكتسيالارىنا شىعۋعا دايىنمىن.ارلان، وقىرمان: ايماقتاردا ءوزىڭىز سياقتى ليدەر بولۋعا لايىقتى جاستار بار ما؟ قاتارىڭا قوسۋ ءۇشىن كىمدەردى اتار ەدىڭءىز؟ايماقتاردا، قازىر كوپتەگەن ازاماتتار شىعىپ جاتىر. ورالدا كوپتەگەن ازاماتتار بار. اسقار شايعۇماروۆ بار، جانات ەسەنتاەۆ بار، لۇقپان احمەدياروۆ بار... اتىراۋدا تالعات ايان بار، الىبەك مۇساۇلى دەگەن جىگىت بار، داريا دەگەن قىزدى تانيمىن اتىراۋدان. ودان كەيىن كەشە تارازدان ءبىراز جىگىتتەر كەلىپ جاتىر. وتە بەلسەندى ازاماتتار. شىمكەنتتەن، استانادان قازىر قانشاما جاستار شىعىپ جاتىر. وسى الماتى وبلىسىنان، الماتىنىڭ وزىنەن، مىنا كازگۋدەن ستۋدەنتتەر كەلىپ جاتىر. سوندىقتان مەنىڭشە، سول جاستاردىڭ اراسىنان ليدەر بولاتىن، ەلدى باستاپ كەتە الاتىن تۇلعالار بار.وتكەن سايلاۋدا جەڭىس قولدا تۇردىۇلت،وقىرمان: بيلىكتى اۋىستىرۋدىڭ الەمدىك تاجىريبەگە قاراي ءۇش جولى بار. ءبىرىنشىسى توڭكەرىس جاساپ، باسىپ الۋ. ەكىنشىسى ماجبۇرلەپ الۋ. ءۇشىنشىسى كەلىسىم ارقىلى بيلىكتەن باس تارتۋعا ماجبۇرلەپ بيلىكتى اۋىستىرۋعا بولادى. مۇنىڭ ءبارى كۇردەلى جاعدايلار. حالىق پەن بيلىك ءبارىبىر وسى جولدان وتۋگە تۋرا كەلەدى. بۇدان باسقا جول جوق. ال، ەلدە كۇرەس پەن سىنعا تولى ساياسي مايدان حالىقتى ءبارىبىر الدا كۇتىپ تۇر. الداعى ءبىرەكى جىلدا ۇلكەن وزگەرىس بولادى. وسى كۇرەس جولىندا جۇرگەن ادامدار وتە كوپ. سولاردىڭ ءبىرى تاريحي وزگەرىستى تۋدىرۋى مۇمكىن. ومىردە ءبارى ماڭگىلىك ەمەس. ۋاقىتقا قاراي وزگەرەدى ءبارى.بۇل پىكىرمەن كەلىسەمىن. مەن ويلايمىن، وسى وتكەن پرەزيدەنت سايلاۋىندا حالىق وزگەرىس جاساۋعا ءبىر جارتى قادام قالدى. ءتىپتى وزگەرىس جاسادى دەۋگە بولادى. جەڭىس قولدا تۇردى. ەگەر داۋىس العان ۇمىتكەر ءوزىنىڭ سايلاۋشىلارىنىڭ داۋىسىن قورعاي الاتىن ءسال باتىلداۋ ادام بولعاندا، مەن ويلايمىن قازىر ەلدە مۇلدەم باسقاشا جاعداي بولاتىن ەدى. مۇلدەم باسقا قازاقستاندا ءومىر ءسۇرىپ، ساياسي رەفورمالار، ساياسي وزگەرىستەر بولاتىن ەدى. سوندىقتان، وزگەرىس جاساۋعا مۇمكىندىك بار. مىنا باقىلاۋشىلار ارقىلى. قازىر سايلاۋدا بۇرمالاۋشىلىق جاساۋ دا وتە قيىن. ويتكەنى باقىلاۋشىلاردىڭ ارمياسى پايدا بولدى. سمارتفوندار بار، ينتەرنەت ارقىلى ءبارىن جاريالاۋعا بولادى. تەك قانا، تاباندىلىق پەن باتىلدىق بولسا.10 مىڭ ادامنىڭ ءوزى وزگەرىس جاساي الادىسانچوپانسو، وقىرمان: جانبولات، ءبىر ۇلكەن ءىستى باستاپسىڭ، بىراق، مەنىڭشە بۇل تىرلىگىڭ باياعى جەل ديىرمەنىمەن الىسقان سەرۆانتەستىڭ دون كيحوتىنىڭ تىرلىگى. بىرىنشىدەن، بيلىك مىنانداي باعدارلامالارىڭمەن ءولىپ بارا جاتساڭ دا پارتياڭدى تىركەمەيدى. تەم بولەە، سەن ولار ءۇشىن وفيتسيالنو سوتتالعان ادامسىڭ. ءبىزدىڭ ەلدە سوتتالعان ادامنىڭ پارتيا باسقارعانىن قايدان كورىپ ەدىڭ؟ تاك چتو، ساياسي قالىپتاسقان جولمەن پارتيا قۇرىپ، قازاقستاندا شىن وزگەرىس جاساپ، بيلىكتى تاقتان تايدىرۋ دەگەننىڭ ۋتوپيا ەكەنىن ءوزىڭ دە ءتۇسىنىپ وتىرعان شىعارسىڭ. جارايدى، قويشى، مەنىڭ سۇراعىم: قازىر بيلىك پەن قاراپايىم حالىق بىتىسپەس جاۋعا اينالىپ بارادى دەگەن ۇعىمعا قالاي قارايسىڭ؟ ارمەنياداعى سياقتى بەيبىت ستسەناري قازاقستاندا قايتالانبايتىنىن بيلىك تە حالىق تا ءتۇسىندى. پوليتسيا مەن اسكەر بيلىك جاعىنان حالىق جاعىنا شىعۋ ءۇشىن قازاقستاندا نە بولۋ كەرەك؟.. پيسسيميستىك كوزقاراسى باسىمداۋ ەكەن. قازاقستاندا وزگەرىس جاساۋ حالىقتىڭ قولىندا. ەگەر مىقتى ساياسي كۇش بولاتىن بولسا، سونىڭ اينالاسىنا توپتاسىپ، تىم قۇرىعاندا قازاقستان حالقىنىڭ ءبىر پايىزى بىرلەسىپ، ءبىر ساياسي ۇيىمنىڭ استىنا كىرىپ، ءبىر ساياسي ۇيىمدا بولىپ ءبىر وزگەرىس جاساسا. تىم قۇرىعاندا ءبىر پايىزىنىڭ باسى قوسىلسا وزگەرىس جاساۋعا بولادى.قانتوگىس بولا ما دەگەنگە، ەگەر قازاقستان قالالارىنداعى كوشەلەردە، مىسالى الماتىدا 50 مىڭ، 100 مىڭ ادام شىعاتىن بولسا، بيلىك وعان قارسى تۇرا المايدى. ەشقانداي بيلىك وعان وق اتا المايدى. ەشقانداي پوليتسيا وعان تويتارىس بەرىپ، اۆتوماتتان وق جاۋدىرۋى مۇمكىن ەمەس. ال، ەندى ءبىز كورىپ وتىرمىز ۇنەمى 5001000 ادام.ءتىپتى 10 مىڭ ادامنىڭ ءوزى وزگەرىس جاساي الادى. ال 50 مىڭ، 100 مىڭ ادام شىعاتىن بولسا، ەشقانداي قانتوگىس بولمايدى. ول تاپتازا حالىقتىڭ قالاۋى.ەشقانداي قان توگىسسىز وزگەرىس جاساۋعا بولادى. بىراق سونداي وزگەرىستەرگە باستاۋشى بولاتىن، سونداي وزگەرىستەر بولعان كەزدە انارحياعا اينالماي، بيلىكتى الا الاتىن، سونى باعىتتاي الاتىن، حالىقتى دۇرىس جولعا باعىتتاپ، ەرتەڭ ادىلەتتى سايلاۋ وتكىزەتىن، ترانزيتتىك ەزەڭدى ءبىر بەيبىت جولمەن وتكىزەتىن ساياسي كۇش كەرەك، ساياسي پارتيا كەرەك.ماجوريتارلى جۇيە ەنگىزىلۋى كەرەكالدوڭعار، وقىرمان: سايلاۋ تۋرالى زاڭدى تەز ارادا وزگەتۋ تۋرالى جانە پارتيالار تۋرالى زاڭعا پىكىرىڭىز قالاي؟ 2. مەملەكەتتى قازاقستاندىق باسقارۋ مودەلى دەگەن بوس ساندىراق, وسىعان كەلىسىزبە؟بۇل ەكى زاڭمەن شەكتەلمەيدى. تاعى بەيبىت جيىندار تۋرالى زاڭعا، باق تۋرالى زاڭعا وزگەرىستەر ەنگىزۋ كەرەك. سوسىن ساياسي تۇتقىنداردى بوساتۋ كەرەك. جاڭا كونستيتۋتسيا قابىلدانۋى كەرەك. ال، ساياسي پارتيالارعا قاتىستى زاڭعا قازىر 40 مىڭ ادامنىڭ قولى جينالىپ تۇر. رەسەيدىڭ وزىندە 500 ادامنىڭ قولىن جيناسا ونىڭ قۇرىلۋىنا بولادى. بىزدەن حالقىنىڭ سانى 9 ەسە كوپ مەملەكەتتە سونداي. جانە ساياسي پارتيالار ەركىن تىركەلۋى كەرەك. ال، سايلاۋعا قاتىستى موجاريتارلى جۇيە قايتا ەنگىزىلۋى كەرەك. ول تەك قانا پارتيالىق تىزىممەن ەمەس. 50 پايىزى پارتيالىق تىزىممەن، 50 پايىزى جەكە ازامتتار، پرالامەنتكە وتۋگە مۇمكىندىك بولۋ كەرەك.اۆتوريتارلى ەلدىڭ ەكونوميكاسى ەشۋاقىتتا دامىمايدى بىرلىكتى ءشارىمبايۇلى، وقىرمان: سەنىڭ ساياسي ساحنادا سوڭعى ءۇش جىلدا ىستەپ جاتقان جۇمىستارىڭمەن تانىسپىن، ساتتىلىك تىلەيمىن. ەكى سۇراق قويعالى وتىرمىن. ونىڭ ءبىرىنشىسى، جالپى ەل باسقارۋ، قازاقستاننىڭ بولاشاقتا ءجۇرىپ وتەر جولى، مەملەكەتتىك قۇرىلىمى قالاي بولماق دەگەن پىكىرلەر مەن ارەكەتتەر سان الۋان. ول تۇسىنىكتى دە. جاس مەملەكەت بولعاندىقتان، الداعى كەزەڭدى ويلاپ الاسۇراتىنى سوندىقتان. ەلىمىزدى سوڭعى 30 جىلداي باسقارعان ن.نازارباەۆ ايتادى. مەن قازاقستاندى كومپانيا نەمەسە كاسىپورىن رەتىندە باسقارۋعا تىرىستىم. قاتاڭ ءارى تىكەلەي ۆەرتيكالدى بيلىك. وسىعان بايلانىستى سۇراعىم: وسىنداي قاتاڭ بيلىك ءوز ناتيجەسىن بەردى مە؟ مەملەكەتتىك باسقارۋداعى قازاقستاندىق مودەل وسى ما؟ الدە التەرناتيۆا بار ما؟ەكىنشى سۇراق: ۇستاز بولعان سوڭ، كەلەسى قوياتىن سۇراعىم ءبىلىم سالاسىنا قاتىستى. 30 جىل ۇزدىكسىز رەفورمالار جاساۋدىڭ ناتيجەسىندە ءبىلىم سالاسى تىعىرىققا تىرەلدى دەپ ەسەپتەيمىن. ءبىلىم سالاسىن قالاي ۇلتجاندى، ءتيىمدى، تۇراقتى، ناتيجەلى دامۋ رەلسىنە تۇسىرۋگە بولادى؟ ءوز باسىم اۆتوريتارلى رەجيمگە تۇبەگەيلى قارسىمىن. عالىمداردىڭ زەرتتەۋىنشە، ينكليۋزيۆتى قوعامدا، ياعني، ينكليۋزيۆتى ينيستۋتتار قالىپتاسقان دەموكراتيالى قوعامنىڭ ەكونوميكاسى اشىق بولادى ءارى تەز داميدى. بۇنداعى ينكليۋزيۆتى ينيستۋتتار دەپ وتىرعانىمىز ءادىل سوت جۇيەسىن مەڭزەيدى. مىسال رەتىندە ايتقاندا، بۇنداي قوعامدا ءسىز ءبىر بيزنەس اشاتىن بولساڭىز بيلىككە جاقىن تۇلعالار ءسىزدىڭ سول بيزنەسىڭىزدى تارتىپ الا المايدى. ويتكەنى سوت جۇيەسى ءسىزدى قورعايدى. ال ەشقانداي زاڭ جۇمىس جاسامايتىن، دەموكراتياسى جوق ەلدە بيزنەس تە دامىمايدى، ەكونوميكادا دامىمايدى.ويتكەنى،ادامدار قارجىسىن شەتەلگە سالۋعا تىرىسادى. ءبىزدىڭ بيلىك ازاماتتارىمىزدان شەتەلدەگى قارجىسىن ەلگە قايتارۋدى قانشا سۇراسا دا، بۇل قادامعا بارىپ جاتقان بىردەءبىر كاسىپكەر جوق. سەبەبى ەرتەڭ بيزنەسىنەن ايىرىلىپ قالۋدان قورقادى. قىسقاسى، دەموكراتياسى جوق ەلدە ەكونوميكا ەشقاشان دامىمايدى. سول ءۇشىن ءبىز اۆتوريتارلى جۇيەگە قارسىمىز. ءبىزدىڭ قۇرعالى وتىرعان پارتيامىز دا وسى اۆتوريتارلى جۇيەنى وزگەرتىپ، ونىڭ ورنىنا دەموكراتيالى قوعام ورناتۋدى كوزدەيدى.ەكىنشىدەن، ءبىزدىڭ ەلدەگى ءبىلىم سالاسىندا وتە كۇردەلى ماسەلەلەر بار. ءبىز پارتيامىزعا ءبىلىم سالاسىندا جۇمىس ىستەيتىن ازاماتتاردى تارتىپ جاتىرمىز. جەمقورلىق ماسەلەسىن ەڭ باستى نازاردا ۇستايمىز. ودان كەيىن ءار مينيستر كەلگەن سايىن وزىنشە رەفورما جاسايدى. جانە ءبىلىم سالاسىنداعى ءتىل ماسەلەسى بار. سوندىقتان وسى ماسەلەلەردىڭ ءبارىن ءجىتى قاداعالاپ، وسى سالانى انىق بىلەتىن باسشىلار باسقارعانىن تالاپ ەتەمىز. قازىرگىدەي ءبىر مينيستر كەلىپ ءبىر ءتۇرلى، ەكىنشى مينيستر كەلىپ ەكىنشى ءتۇرلى رەفورما جاسايتىن وزگەرىستەردى توقتاتۋ كەرەك. بۇل سالالاردا ۇلكەن وزگەرىس بولۋ ءۇشىن كەشەندى رەفورمالار جاسالۋ كەرەك. ال ونىڭ كىلتى ساياساتتا. سول ءۇشىن بارلىق ماسەلەنى ساياساتتان باستاعىمىز كەلەدى.باقان, وقىرمان: قۇرىپ جاتقان پارتيياڭ حالىق ءۇشىن يگىلىكتى بولسىن. سۇراعىم: بىزدەگى پارتيا اتاۋلىلاردىڭ كەمشىلىگى قاراپايىم حالىقپەن جۇمىس ىستەي المايدى. ۇلكەن قالالاردان، جىلى وفيستەن شىقپايدى. ءسىز اۋىل حالقىن پارتياعا تارتىپ جۇمىس ىستەۋگە دايىنسىز با؟ ارينە دايىنبىز. ءبىز سول ءۇشىن دە وبلىسوبلىستارعا، جەرجەرگە بارىپ ازاماتتارمەن كەزدەسۋدى جوسپارلاپ وتىرمىز. سول ءۇشىن دە كەڭسە اشىپ، كەلگىسى كەلگەن بەلسەندىلەردى شاقىرىپ وتىرمىز. ساياساتقا بەلسەندى ارالاسىپ كەلە جاتقان جاستاردى باستى نازاردا ۇستاۋ كەرەك ەكەنىن ءتۇسىنىپ وتىرمىز. اسىرەسە قازاق ءتىلدى جاستار، اۋىلدىڭ جاستارىمەن بەلسەندى جۇمىس جاساۋعا دايىنبىز. ۇلت, وقىرمان: قازىر بىزدەگى جۇيە ۇلكەن داعدارىسقا ۇشرادى. ونى ەلدەگى بولىپ جاتقان نارازىلىققا تولى ميتينگىدەن كورۋگە بولادى. ەلدەگى جۇيە حالىقتى قۋالاپ، پوليتسيا ارقىلى باسقارۋ، ادىسىنە كوشتى. وسىنىڭ ءبارى ەلدەگى وزگەرىس رەۆوليۋتسيالىق جولعا كەلمەي، ەۆوليۋتسيالىق جولدى تاڭدايتىن سەكىلدى. مۇنىڭ ءبارىن جۇزەگە اسىراتىن، ساياسي كۇشتەر ەكەنى بەلگىلى. وسى رەتتە، قۇرعالى جاتقان پارتيالارىڭ، قۇرعاق ءسوز جۇزىندە قالماي، قوعامدى يگەرىپ، ەكونوميكالىق سەرپىلىس تۋدىرا الا ما؟ جوق بيلىكتىڭ جۇمىس ىستەمەيتىن ءولى پارتيالارى سەكىلدى، بولسا وتە قيىن. نەگىزى، بيزنەس پەن پارتيانىڭ تالابى بىردەي. ادامدار مەن جۇمىس ىستەي ءبىلۋىڭ كەرەك. ولاردىڭ ءاربىر پايداسى قارجى بولىپ، ءىرى كاپيتالدى قۇرايدى. وسىدان ساياساتتىڭ ءوزى ەكونوميكالىق تالاپتار مەن ۇشتاسىپ، مۇشە بولعان ادامدار، قۇرىلتايشىعا اينالادى. پارتيا حالىق سەنىمىنە يە بولسا، ونى تىركە، تىركە مە، ماڭىزدى ەمەس. حالىق مويىنداسا ، بولدى. ال تىركەلگەن پارتيانىڭ، ءوزى ەرتەڭ جۇمىس ىستەي الماسا، حالىق، ونى مويىندامايدى. بارجوعى بەلگىسىز بولىپ قالادى. بۇل وتە دۇرىس پىكىر. ءبىزدىڭ دە ويىمىز وسى. ماسەلە پارتيانىڭ تىركەلۋىندە ەمەس، قايتا قالاي جۇمىس ىستەۋىندە. بۇل پارتيانىڭ ءولى پارتيا بولمايتىنى قازىردەن باستاپ بەلگىلى. ويتكەنى وتە بەلسەندى جۇمىس ىستەۋدەمىز. حالىقپەن كەزدەسىپ جاتىرمىز. ءوزىمىزدىڭ جوبالارىمىزدى ۇسىنايىق دەپ وتىرمىز. ءبىزدىڭ باستى باعىتىمىز جەمقورلىققا قارسى تۇرۋ جانە جاستارمەن جۇمىس بولماق. سول ءۇشىن بۇل حالىقتىق پارتيا بولادى. بار ماسەلە پارتيانى تىركەتۋدە ەمەس. سوندا دا رەسمي تىركەتۋگە كۇش سالۋىمىز كەرەك. ول ءۇشىن بار حالىق جۇمىلۋى كەرەك دەپ ەسەپتەيمىز. ال ءولى پارتيا قۇرۋدىڭ ەش قاجەتى جوق. قۇربانالى شاحاباي, وقىرمان: 1.ءسىز قۇرعالى جاتقان پارتيا شىنىمەن وپپوزيتسيالىق سيپاتتا بولسا، وندا ونى بيلىكتىڭ تىركەمەيتىنى انىق. پارتيا تىركەلمەگەن جاعدايدا قانداي ارەكەتكە باراسىزدار؟ بىرىنشىدەن، ءبىز قازىر پارتيانى تىركەۋ ءۇشىن بارلىق تارتىپتەن ءوتۋدى جوسپارلاپ وتىرمىز. الدىمەن باستاماشى توپتىڭ قولىن جينايمىز. سوسىن سەز وتكىزەمىز. ودان كەيىن 40 مىڭنان اسا قول جيناۋعا دايىنبىز. وسى تارتىپتەردەن وتكەن كۇننىڭ وزىندە بيلىك تىركەمەسە، پارتيامىزدى قورعاۋدىڭ بارلىق امالدارىن جاسايمىز. بۇل ءۇشىن ءوزىمىز ۇيىمداستىرۋ كوميتەتى بار، باستاماشىل توپتىڭ مىڭ ادامى بار، بارلىعىنا ۇندەۋ تاستاپ، اقىلداسىپ، ناقتى شەشىم قابىلدايمىز. ساياسي سەبەپتەرمەن پارتيامىزدى تىركەمەي تاستاۋىنا قاراپ وتىرمايمىز. كەرەك بولسا كوشەگە شىعامىز.جەلتوقسان مەن جاڭاوزەن تۋرالى فيلم تۇسىرەمىن 2. تىركەلمەگەن پارتيا حالىققا نە بەرەدى؟ ماسەلە پارتيانىڭ تىركەلۋتىركەلمەۋىندە ەمەس، تىركەلمەگەن جاعدايدا دا حالىقتىڭ باسىن قوسىپ، جۇمىس ىستەۋە بولادى. ەڭ باستىسى ساياسي تۇتقىندارعا بوستاندىق ماسەلەسىن كوتەرگەلى وتىرمىز. بۇدان بولەك، جاڭا كونستيتۋتسيا قابىلداۋ جانە بۇكىل ازاماتتىق قوعامنىڭ باسىن بىرىكتىرۋدى كوزدەپ وتىرمىز. بۇنداعى باستى ماقسات حالىقتىق پارتيا قۇرۋ. 3. وپپوزيتسيالىق كۇشتەردى پارتياڭىزعا توپتاستىرا الاسىزبا؟ ارينە تارتا الامىز. ويتكەنى، قوسىلامىز، قولدايمىز دەپ وتىرعان ازاماتتار وتە كوپ. 4. جەلتوقسان وقيعاسى جايلى دەرەكتى فيلم ءتۇسىرۋ ويىڭىزدا بار ما؟ جەلتوقسان وقيعاسى جايلى فيلم ءتۇسىرۋ ماسەلەسى وتە ۇلكەن تاقىرىپ. مەن پارتيا جۇمىسىمەن اينالىسا وتىرىپ، شىعارماشىلىقتان ەشقاشان قول ۇزبەيمىن. جەلتوقسان وقيعاسىنا، جاڭاوزدەن وقيعاسىنا قاتىستى فيلم ءتۇسىرۋ ۇلكەن ارمانىم. سول ارمانىمدى جۇزەگە اسىرۋعا بارىنشا تىرىسام.ۋادە بەرەم. ءبىز سوڭىنا دەيىن كۇرەسەمىز! , وقىرمان: نۇرلانعان اتقورانى قيدان تازارتۋ ءۇشىن قازاقتىڭ ءوز گەراكلى بولۋى كەرەك، گەراكل، ياعني يساتاي، يا ماحامبەت بولۋ قولىڭنان كەلە مە، جانبولات ءىنىم ؟ اۋىزبەن وراق وراتىن ناۋقان الدەقاشان ءوتتى، ىسكە كوشەتىن ۋاقىت جەتتى. ءبىزدى گەراكل قىلۋ دا، ماحامبەت قىلۋدا حالىقتىڭ قولىندا دەپ ويلايمىن. مەن ءوز باسىم سوڭىنا دەيىن كۇرەسۋگە، سوڭىنا دەيىن وسى جولدان تايماۋعا دايىنمىن. ءبىز ناقتى ءىستى رەسمي باستادىق، ءارى وسى ناقتى ءىستى سوڭىنا دەيىن اپارامىز. وعان مەن حالىقتىڭ الدىندا ۋادە بەرۋگە دايىنمىن. وسى جەردە دە ۋادە بەرەم. بۇل جەڭىسكە دەيىن جالعاساتىن جول بولادى. ءبىز ودان ەشقاشان قايتپايمىز. ازات, وقىرمان: قازاقتار دەموكراتياعا دايىن با؟ دەموكراتياعا ابدەن دايىن! قازاقتار دەموكراتياعا دايىن ەمەس، دەموكراتيا قاجەت ەمەس دەگەندى اۆتوريتارلى باسشىلار ايتىپ ءجۇر. قازاقستاننىڭ دەموكراتياعا دايىن ەكەنىنە وتكەن سايلاۋدا كوز جەتكىزدىك. بۇكىل ەل دەموكراتياعا قۇلشىنىپ وتىر. وقۋشى ايبول، وقىرمان: ءسىزدىڭ ويىڭىزشا، قازاقستاندە قوس ۇكىمەت بار ما؟ پرەزيدەنت دەربەس ساياسي فيگۋرا بولا الا ما؟ قازىرگى تاڭدا قوس بيلىك بولماسا دا، شەشىم قابىلاۋ ساتىندە قوس مۇنارا پايدا بولدى دەۋگە بولادى. بىرەۋى نازارباەۆتىڭ قاۋىپسىزدىك كەڭەسى بولسا، ەكىنشىسى توقاەۆتىڭ مۇناراسى. جانە سوڭعى وقيعالارعا قاراساق ەكەۋىنىڭ اراسىنا سىزات تۇسە باستاعان سەكىلدى. بۇل سىزات ودان ءارى ۇلكەيە بەرىپ، ورعا اينالىپ كەتۋى دە مۇمكىن. سوندىقتان، شىن مانىندە قوس بيلىك بار دەپ ەسەپتەيمىن. ونىڭ ۇستىنە بيلىكتە اۋىز بىرشىلىك جوق. وسىنىڭ ءوزى ءبىر وزگەرىستەرگە باستايتىن سەكىلدى.ءامىرجان قوسانوۆ ساياسي ولىككە اينالدى بيىلعى سايلاۋدا ايتارلىقتاي كوپ داۋىس العان ءامىرجان قوسانوۆتى قالاي باعالايسىز؟ سىزگە سەنسەك سايلاۋشىلار سونىڭ كەبىن كيىپ قالماي ما؟ ءامىرجان قوسانوۆ قازىر ساياسي ولىك. مەنىڭ ويىمشا، اناداي ماسقارادان كەيىن ەلدىڭ الدىنا شىعۋ مۇمكىن ەمەس. سوندىقتان ونىڭ ەشقانداي ساياسي بولاشاعى جوق. ال ءبىزدىڭ جولمىمىز مۇلدە باسقا جول. ءبىزدىڭ پارتيادا ءبىر ادام شەشىم قابىلدامايدى، ونىڭ ءوزىنىڭ ساياسي كەڭەسى، باستاماشىل توبى بولادى. سول ءۇشىن دە ءبىز ساياسي كۇرەسىمىزدى سوڭىنا دەيىن جالعاستىرا الامىز. قازاقستانداعى قازاق ءتىلى ماسەلەسىن قالاي شەشۋگە بولادى؟ بۇل ۇلكەن تاقىرىپ. ەڭ الدىمەن پرەزيدەنت تە، پارلامەت تە، ۇكىمەت تە تەك مەملەكەتتىك تىلدە سويلەۋى كەرەك دەپ ويلايمىن. بارلىق قۇجاتتار مەلەكەتتىك تىلدە بولۋى كەرەك. نەگىزگى مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ ماسەلەسىن شەشىپ تاستايتىن كەزىمىز بولدى. ساياسي ەرىكجىگەر مەن ساياسي شەشىم بولسا شەشىمىن تاباتىن ماسەلە بۇل. ەسەن, وقىرمان: جانبولات وكشەڭ كوتەرىلگەن ەكەن ساتتىلىك ساعان. كىشى بولعان سوڭ سەن دەپ وتىرمىن ايىپقا بۇيىرماسسىڭ. ەسىڭدە بولسىن حالىق ءبىر رەت جۋرناليستكە الدانىپ سان سوعىپ قالدى ەكىنشى رەت ساعان الدانسا جۋرناليستەن شىعاتىن ساياساتكەردىڭ باسىنا سۋ قۇيىپ بەتىنە تۇكىرەدى. سەنىڭ بويىڭدا ازىرشە ساياساتكەرگە قاجەت قاسيەتتەر بار. ماسەلەن وتىرىپ شىقتىڭ نەسى بار وعان سەن ماقتانباساڭ ارلانباسسىڭ. جەمقور رەجيممەن كۇرەسەم دەپ وتىردىڭ كەزىندە لەنين، ماندەلا ،ۆالەنسا ت.س.س. وتىردى. كەيىن ولار تاققا دا وتىردى. جانبولات ايتشى سەن ءبىز ۇلت بولىپ ۇيىسا الماي وتىرمىز. باسى بىرىگۋى وتە قيىن ۇلتپىز. باس باسقا بي بولعان وڭكەي قيقىمبىز. سوناۋ ابايدان كەيىن وزگەرگەن تۇك جوق. سانا رۋلىق دەڭگەيدە قالىپ قويعان. بيلىك وسىنى پايدالانىپ وتىر. ال نە ىستەۋ كەرەك ۇلتتىق سانانى وياتۋ ءۇشىن؟كەزكەلگەن ادىلەتسىزدىك حالىقتى كوشەگە جەتەلەءيدى ءوز باسىم رۋلىق دەڭگەيدە قالىپ قويدىق، اباي زامانىنان بەرى ەش وسكەن جوقپىز دەگەنگە كەلىسپەيمىن. قالاي ايتساق تا، قازىر قازاقتىڭ كوزى اشىق. باتىستا ءبىلىم العان قانشاما جاستارىمىز بار. وسى ساياسي پارتيانى قۇرامىز دەگەندە ءبىلىمى بار، كوزقاراسى بار، باتىستا وقۋ وقىپ، جۇمىس ىستەگەن كەرەمەت جاستار كەلىپ جاتىر. بۇل جاستار ەكونوميكانى دا، عىلىمدى دا، ءبىلىمدى دە بىلەدى. سونداي جاستار ورتامىزدا كوپ. ماسەلە وسى جاستاردىڭ باسى بىرىكپەي، مۇمكىندىكتەرى پايدالانىلماي جاتىر. بۇعان بۇگىنگى بيلىك كىنالى. سولار ءبىلىمدى جاستاردىڭ كۇشجىگەرىن پايدالانباي وتىر. سول ءۇشىن رۋلىق دەڭگەيدە قالىپ قويدىق دەگەنمەن كەلىسە المايمىن. ماسەلەن بيىلعى سايلاۋدا ەشكىم رۋىنا قاراعان جوق، تۋعان جەرىنە قاراعان جوق. تەك ءبىر وزگەرىس ءۇشىن، بيلىككە قارسى داۋىس بەردى. دەمەك، اۋىزىمىزدى قۋ شوپپەن سۇرە بەرمەي، ارەكەت ەتىپ، ەلدە وزگەرىس جاسايتىن كەز كەلدى.ال بيلىكتى كۇشپەن تارىپ الۋ دەگەن كونستيتۋتسياعا قارسى قادام. بىراق سايلاۋ ءادىل وتپەسە، بيلىك وسىلاي حالىقتى الداي بەرسە الاڭعا شىعۋدان وزگە امال قالمايدى. كەزكەلگەن ادىلەتسىزدىك حالىقتى كوشەگە جەتەلەۋى مۇمكىن. ماسەلەن، بەس بالا ورتەنىپ كەتكەندە، قىتايعا جەر بەرەمىز دەگەندە بۇكىل حالىق كوتەرىلىپ كەتتى. ءتىپتى سونىڭ ءدۇمپۋى ءالى باسىلعان جوق. بيلىك ءالى سونى ىدىراتۋ ءۇشىن جۇمىس ىستەپ جاتىر. جەر ماسەلەسى كەزىندە ماكس پەن تالعات حالىقتى الاڭعا باستاپ شىعىپ، بۇكىل ەلدە تولقۋلار باستالدى. سوندىقتان كەزكەلگەن ماسەلەدەن وزگەرىستەر باستالىپ كەتۋى مۇمكىن. مەنىڭ ويىمشا، بيلىك دۇرىس رەفورمالار جاساماسا، وسىلاي ساياسي قىسىمدى كۇشەيتە بەرسە ءبىر كۇنى حالىق ۇلكەن تولقۋعا بارۋى مۇمكىن.امانتاي، وقىرمان: بيلىك قازاقستانداعى مەملەكەت قۇرۋشى ۇلتقازاقتىڭ سانىن ناقتى ايتپايدى. وتكەن ساناقتتىڭ قورتىندىسى بويىنشا باستابىندا 67 دەپ كەيىن 63 پايىزعا توقتادى. سودان بەرى مىنەكي 10 جىل ءوتتى. بۇگىنگى كۇنى قازاقتىڭ سانى 70 پايىزدان اسىپ كەتكەنى بەلگىلى. قازاقتىڭ ەل ىشىلىك ءوسىمى قۋانارلىق جاعدايدا ەمەس. جاعداي جاساپ شەتتەگى 5 ملن قازاقتىڭ تىم قۇرىعاندا تاعى 1 ملن كوشىرىپ الۋ وتە ماڭىزدى. الايدا بۇگىن قازاق كوشى نەگىزىنەن توقىراپ تۇر. كوشىقون زاڭى قاتال، قازاقتى جازالاۋعا كوبىرەك بەيىم. قولدان جاسالعان كەدەرگى، توسقاۋىلدار كوپ. باستى ماقسات ەلىم، جەرىم دەپ كەلگەن قازاقتى قىسقا مەرزىمدە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ازاماتتىعىنا قابىلداپ الۋ بولۋ كەرەك ەدى. مەملەكەتتىك قولداۋ جوقتىڭ قاسى. قازاق كوشىن قالاي جانداندىرامىز؟ الەمدە باقسىنىڭ قۇمالاعىنداي شاشىراپ جۇرگەن قازاقتى اتامەكەنىنە قايتارۋ قاجەت دەپ ويلايسىڭ با، سولاي بولعان جاعدايدا مەملەكەت نە ىستەۋ كەرەك، قانداي شارالاردى جۇزەگە اسىرۋ كەرەك دەپ ويلايسىڭ؟ مەن ويلايم قازاق كوشىن جانداندىرۋ ول ساياساتقا بايلانىستى. تاعىدا سول ساياسي جۇيەگە بايلانىستى. قازىرگى جاسالىنىپ وتىرعان كەدەرگىنىڭ ءبارى، قولدان جاسالعان كەدەرگىلەر. مەن ويلايم مىسالى سىرتتا 5 ملن قازاق بولاتىن بولسا، ولاردىڭ قازاقستانعا كەلۋىنە ءبىز مۇددەلى بولۋىمىز كەرەك. ەسىكتىڭ ءبارىن اشۋىمىز كەرەك. قازاقستان سونداي ءبىر ۇلكەن مەملەكەت ەمەس. جەرى ۇلكەن بولعانىمەن حالقى از، سوندىقتان شەتتە جۇرگەن قازاقتاردى قازاقستانعا اكەلۋدى مەملەكەتتىك دەڭگەيدە شەشۋىمىز كەرەك. اسىرەسە قازىر ءبىزدى تولعاندىرىپ وتىرعان ەڭ ۇلكەن ماسەلە قىتايداعى قازاق ماسەلەسى. ۇلتى قازاقتارعا ازاماتتىق بەرۋدى جەڭىلدەتۋىمىز كەرەك. ەگەر ول قىلمىسكەر بولماسا، ارينە. ەگەر وسى قازاقستانعا كوشەم دەسە، جەڭىلدەتىلگەن تۇردە ازاماتتىقتى بەرۋ كەرەك. مارات ومار، وقىرمان: قوسانوۆ دەگەن ايگىلى كانديدات ەگەر سايلاۋداعى ادىلەتسىزدىككە قارسى نارازىلىق ميتينگىسىنە شىقساق بيلىك حالىقتى قانعا بوكتىرەدى دەپ سايلاۋدىڭ ادىلەتسىز ءوتىپ جاتقانىن كورە تۇرا، ءتۇن ىشىندە توقاەۆتى جەڭىسىمەن قۇتتىقتاپ حالىقتى ۇلكەن ءبىر قان توگىستەن امان الىپ قالىپتى وسى ءۇشىن وعان بەيبىتشىلىك سالاسىنداعى نوبەل سىيلىعىن بەرەتىن شىعار؟. ال ول قوسانوۆ سايلاۋدىڭ ءادىل وتپەيتىنىن سايلاۋ الدىنداعى سۇحباتتارىندا سايراپ ايتىپ ءجۇردى عوي. ەگەر ول بەتى قالىڭ ادىلەتسىز وتەتىن سايلاۋعا قاتىسىپ، زاڭسىز داۋىس جيناعان قارسىلاسىن قۇتتىقتاماسا حالىقتى ۇلكەن قانتوگىستەن امان الىپ قالا المايتىن با ەدى؟ ەگەر حالىق 50100 مىڭ ادام كوشەگە شىعاتىن بولسا، وزگەرىس تالاپ ەتەتىن بولسا، بيلىك ونى توقتاتا المايدى. ەگەر ءامىرجان قوسانوۆ سول كەزدە سايلاۋدىڭ قورتىندىسىن مويىنداماي، تابانداپ تۇرىپ الىلەتسىزدىكتى ايتاتىن بولسا، جانە حالىقپەن بىرگە كوشەگە شىققاندا، مەنىڭشە جۇزدەگەن مىڭ ادام الاڭعا شىعىپ كەتەر ەدى. ويتكەنى رينات زايىتوۆتى قولداعان جۇرت تا كوشەگە شىعىپ كەتتى عوي. سوندىقتان ەگەر قوسانوۆ شاقىرعاندا كانديدات رەتىندە حالىق تا، حالىقارالىق ۇيىمدار دا ونى قولدايتىن ەدى. وندا مۇلدەم باسقا جاعداي بولار ەدى. سماتۋللا، وقىرمان: جانبولات تالاپتارىڭ وڭ بولسىن! قازىرگى جاعدايعا نارازىلاردىڭ ۇلكەنىبار، كىشىسىبار،ايتقىشى بار،سىنشىسى بار بارلىعىنىڭ باسىن بىرىكتىرۋگە كۇش سالۋ كەرەك شىعار... كەلىسەم، جانە ول كىسىنىڭ ءوزىن دە شاقىرام. كۇش سالسىن، بىرىكسىن ءبىزدىڭ مەكەنجايىمىزدى ايتتىم.التىنبەكتىڭ ءىسىن جالعاي الساق بىزگە ۇلكەن ماقتانىش رىسبەك سارسەنباەۆ اعالارىمىز باستاعان حالىق قۇرىلتايى تۋرالى، اراداعى بايلانىستارىڭىز تۋرالى ايتساڭىز... رىسبەك اعامەن مەن كەشە عانا كەزدەستىم. ول كىسىنىڭ پىكىرى دۇرىس بىزگە. ول كىسىمەن قاشاندا رۋحتاس، پىكىرلەس ادامدارمىز. ول كىسىنى مەن ءوزىمنىڭ جۋرناليستيكاداعى ۇستازىم دەپ سانايمىن. جۋرناليستيكاعا العاش كەلگەن كەزىمدەاق ايتقانمىن: التىنبەك سارسەنبايۇلىنىڭ ساياسي مۇراسىن ناسيحاتتايمىن، سول كىسىنىڭ ادال جولىمەن جۇرگىم كەلەدى دەپ. ءالى كۇنگە دەيىن سول پىكىردەمىن. التىنبەكتىڭ ءىسىن جالعاستىرا الساق، بىزگە بۇل ۇلكەن ماقتانىش. جانە رىسبەك اعامەن ءبىز تىعىز قارىم قاتىناستا جۇمىس جاسايمىز. سەرىكباي: جانبولات،بىزگە ۇلتتىق پارتيا كەرەك. ونىڭ پرينتسيپى ءار قازاق جالعىزىم بولۋى كەرەك. مەنىڭ ويىمشا 23 جىلدا ۇلكەن وزگەرىستەر بولادى. كەرەك بولسا نۇر وتاننان ۇلتجاندى جىگىتتەردى دە ورتاعا تارتۋ كەرەك. بيلىك ماڭىندا جۇرگەندەردىڭ ءبارى جامان دەۋدەن اۋلاقپىن، ىشىندە دۇرىس ادامدار بار. بىراق نۇر وتاندا جۇرگەندەردىڭ ءبارى بيلىكتىڭ سويىلىن سوعىپ، مۇددەسىن قورعايتىندار. سوندىقتان ءبىز ول ادامدارعا سەنىم ارتىپ وتىرا المايمىز. ازات، تاۋەلسىز ادامداردى قاتارعا شاقىرامىز، سولارمەن جۇمىس جاسايمىز. سايلاۋشى: مەن كوپ جىلدان بەرى وسىنداي وپپوزيتسيالىق سايتتارداعى پىكىرلەردى جىبەرمەي وقۋعا تىرىسامىن. سونداعى ءبىر بايقاعانىم، ۋاقىتىنان بۇرىن جاريا ەتىلەتىن سوڭعى سايلاۋلار ناۋقانى كەزىندە وپپوزيتسيادان بولىپ كورىنىپ وپپوزيتسيا بۇل سايلاۋعا دايىن ەمەس، سوندىقتان بۇل جولعى سايلاۋعا قاتىسپاي قويا تۇرىپ، سايلاۋ بىتكەسىن بىردەن كەلەسى سايلاۋعا دايىندىقتارىمىزدى باستاپ كەتەيىك دەيتىن ارامزا تروللدار شىعىپ، بىراق ودان كەلەسى سايلاۋعا دەيىن تاعى دا جوق بولىپ كەتىپ ءجۇر. وسى تۋرالى ءسىز نە ايتاسىز؟ جەكە ءوز باسىم 2008 جىلدان باستاپ قوعامدىق ساياسي ورتادا ءجۇرمىن. ەشقايدا جوعالعان جوقپىن. ساياساتتان دا، جۋرناليستيكادان دا قول ۇزگەن جوقپىن. سوندىقتان ءبىز ءبىر كۇندىك پارتيا ەمەسپىز دەپ ايتا الام. الدىندا ۇلكەن ماقساتى بار، ساياسي پارتيا قۇرعالى وتىرمىز. جاسارال: نۇر وتان بيلىكتەن تولىق ىعىستىرىپ شىعارىلىپ، ورنىنا جەمقورلاردىڭ بۇرىنعى سىبايلاسى الاياق ءابليازوۆتان باسقا قانداي دا ءبىر حالىقشىل پارتيا بيلىككە كەلسە حالىقتىڭ قانشا پايىز بايلىعى قايتارىلۋى مۇمكىن دەپ ويلايسىز؟ الدە، ول كەزدەگى جاعداي سولاي بولدى، باستاپقى كاپيتال ارامنان قۇرالماسا نارىقتىق ەكونوميكاعا وتە المايتىن ەدىك دەگەن سياقتى جالعان ەرتەگىلەرىنە سەنگەن بولىپ جۇرە بەرەمىز بە؟ ءابليازوۆ الاياق پا، ەمەس پە ول باسقا اڭگىمە. مەن ءوز باسىم الاياق دەپ ايتا المايمىن. ول قانشا دەگەنمەن ساياسي ورتادا جۇرگەن ساياساتكەر. ءوزىنىڭ بانكى بولدى. ساياسي سەبەپتەرمەن قازاقستاننان الاستاتىلدى. ال ەندى شەتتەگى قارجىنى قايتارۋعا بايلانىستى ايتارىم، ەگەر بيلىك اۋىسىپ، دۇرىس دەموكراتيالى جۇيە ورناسا، وندا شەتتەگى قارجىنىڭ ءبارىن قايتارىپ الۋعا بولادى. قازىر ۇلىبريتانيانىڭ ءوزى كۇماندى جولمەن اقشا تاپقان ازاماتتارعا قاتىستى تەرگەۋ جۇرگىزىپ جاتىر. بۇكىل الەمدە وففشور شوتتارىنا قاتىستى تەرگەۋلەر ءجۇرىپ جاتىر. سوندىقتان قازاقستاننان ۇرلانعان اقشالاردىڭ بارلىعىن قايتارىپ الۋ ابدەن مۇمكىن دەپ ويلايمىن. پۇشايمان: ءار ۇرپاقتىڭ بولاشاققا امانات ەتەر ازىناۋلاق اسىلى بولادى! سسسردان قالعان دۇعاي سالەم، گورباچەۆتىڭ تابانسىزدىعى مەن ەلتسيننىڭ ەسىرىكتىگىنەن قاشىپ كەلىپ ءبىزدى پانالاعان تاۋەلسىزدىكتى ايتپاعاندا ءبىز سوڭعى شيرەك عاسىردا كەلەر ۇرپاق ماقتانا قارايتىن، ماساتتانا قارايتىن نە جاساي الدىق دەپ ويلايسىز؟ بۇعان ەجەلگى قاراوتكەلدى ەكىگە ءبولىپ تۇرعان تورەلەر مەن تولەڭگىتتەر اۋىلى اقمولانى قوسپايتىندىعىڭىزعا سەنىمدىمىن. سايلاۋ ساۋداعا، تاڭداۋ تالاپايعا ۇلاسىپ، كوشەدە جۇرگەن پاقىردى، اكىم بول دەپ شاقىردىنىڭ ستسەنارينە اينالدىق...ءبىلىم شاتقاياقتاپ، عىلىم تۇرالاپ تۇر. ەڭ بولماسا ءبىر اكۋنينى جوق ادەبيەتىڭىز اناۋ، مادەنيەتىڭىز سەكسسكاندالىمەن ينتەرنەتەنتسيكوپەدياعا باياعىدا ەنىپ كەتكەن...باسقاباسقا تسەلينسەلماشتىڭ ءوزىن ۋقيتسۋقيت جوق قىلدىق...قاراپتان قاراپ وتىرىپ بۋرابايدىڭ ءوزىن بۋرا شاپقانداي قىلىپ تاستادىق... اقىن تىلىمەن ايتسام: و دۇنيەگە بارامىز نە دەپ تورە؟...جاۋاپتان قاشپاسسىز دەپ سەنەم! تاۋەلسىزدىك جىلدارىندا ءبىزدىڭ ەڭ ۇلكەن قۇندىلىعىمىز تاۋەلسىزدىكتىڭ ءوزى. مەملەكەتتىلىكتىڭ ءوزى. سوندىقتان ونى ساقتاپ قالۋ ءبىزدىڭ العا قويعان ماقساتىمىز، ارمانىمىز، جولىمىز.سپورتتا دا، ونەردە دە تالانتتى ازاماتتارىمىز شىعىپ جاتىر، وسىنىڭ ءوزى ۇلكەن ماقتانىش دەپ ويلايمىن. ماقتانىشتارىمىز بار، جوق ەمەس.باقان: مەن ساعان سەنەم باۋىرىم. اقيقات ءسال كەشىكسە دە جەڭەدى. جەرىمىز كەڭ دە باي. مىنا 18 ميلليون اداممەن ۇلى دالانى يگەرۋ ، ەكونوميكانى ءارتاراپتاندىرىپ گۇلدەندىرۋ قيىننىڭ قيىنى. پارتيامىز جەڭىسكە جەتەتىنىنە ءشۇبام جوق. بيلىك قولعا تيگەن سوڭ، شەتەلدە ءومىر ءسۇرىپ جاتقان 67 ميلليون قازاقتى ەلىمىزگە تەزدەتىپ كوشىرىپ الۋەڭ ماڭىزدى جۇمىستىڭ ءبىرى ەسەپتەيمىن. قوسىلام، تولىق قوسىلام. جاڭا دا ايتىپ كەتتىم. ءار قازاق مەنىڭ جالعىزىم دەگەن قازاقستانداعى قازاقتارعا عانا قاتىستى ەمەس. بۇكىل الەمدەگى قازاققا قاتىستى دەپ ويلايمىن. سوندىقتان شەت جاقتاعى قازاقتاردى ەلگە تارتۋ ول ءبىزدىڭ ءبىر ۇلكەن ميسسيامىز. مارات ومار: ەكسپرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ شەتەلگە ساپارلارىنداعى جول شىعىنىن مەملەكەت تولەيدى. ەگەر ەلدە قوس بيلىك جوق بولسا حالىق نەگە ەكى پرەزيدەنتتى ۇستاپ وتىرۋعا بيۋدجەتتەن قارجى ءبولۋ كەرەك؟! ول ەندى ريتوريكالىق سۇراق. بۇعان كەلىسەم، قازاقستاندا ءبىر عانا پرەزيدەنت بولۋ كەرەك. ءبىر پارلامەنت بولۋ كەرەك. تەك قانا ادىلەتتى جولمەن كەلگەن باسشى پرەزيدەنت، دەپۋتات بولۋ كەرەك. قالعانى جاساندى دۇنيە.شوپىر بالا: جاسىم وتىز بەستە، جامان، توزىعى جەتكەن جيگۋليىم بار. ەگەر پارتيالارىڭا ءوتىپ، شوپىرلىق جۇمىسقا تۇرسام، قانشا تولەيسىڭدەر؟ وفيستەرىڭ بار ما؟ نۇر وتان مەن اقجولعا بارىپ ەدىم، سالدىرلاعان جامان جيگۋليىڭمەن شاڭداتىپ، پارتيامىزدىڭ ءيميدجىن قۇرتاسىڭ دەپ جاندارىنا جولاتپاي قويدى. كارىقۇرتاڭ، وتىرىپ قالعان كومممۋنيستەردەن پايدا جوق، ولار وزىڭنەن قارىز سۇرايدى... ءبىز ەندى بىرەۋگە اقشا تولەيمىز دەپ ايتا المايمىن. بىراق ەلدە وزگەرىس جاساعىسى كەلسە، ەسىگىمىز اشىق، كەلسىن. ازات قونىسبەك: بيلىككە بالاما رەتىندە وزدەرىن ۇسىناتىن بارلىق نەمەسە بارلىعى دەرلىك ساياساتشىلار رەسەي تىلىندە سايراعىشتار. قالىڭ قازاقتىڭ مۇددەسىن قورعامايىنشا ارەكەتتەرىڭىز بوس اۋرە! انا تىلىنە شورقاقتار جينالىپ الىپ، وزدەرى سەكىلدى شورقاقتارعا ارقا سۇيەنىپ قازاق ەلىنە قوي ۇستىنە بوزتورعاي جۇمىرتقالاعان زامان ورناتقىسى كەلەدى. بۇل ىستەرىنەن ەشتەڭە شىقپايدى. پارتيا قۇرعىڭىز كەلەدى ەكەن، تىركەلۋ قۇجاتتارى، جۇمىس ءتىلى قانداي؟ جينالىستارىڭىز قازاق تىلىندە وتە مە، نەمەسە سىزدەر جاقسى كورەتىن كوپشىلىككە تۇسىنىكتى تىلدە جۇرگىزىلە مە؟ ءبىز مەملەكەتتىك تىلدە سويلەيمىز. جينالعان ازاماتتاردىڭ بارلىعى قازاق ءتىلدى. ورىس ازاماتتارىمىز دا بار قاتارىمىزدا. بىراق جۇمىس ءتىلىمىزدىڭ ءبارى مەملەكەتتىك تىلدە. سوسىن بايقاساڭىز مىناۋ ينتەرنەتتە سۇحباتتاردىڭ ءبارىن مەن قازاق تىلىندە بەرىپ جاتامىن. ورىس تىلىندە ەندى ناقتى سۇراقتار بولسا عانا جاۋاپ بەرەم. ال بىراق وزگەرىس جاسايتىن نەگىزىنەن ءوزىمىزدىڭ قازاق ازاماتتارى. دەموگرافياعا دا قاراپ وتىرمىز. مۇرات: مەنىڭ ويىمشا، لاتىن ءالىربيىن ەنگىزۋ تىم ەرتە سەكىلدى. ول ءۇشىن الدىمەن ەلىمىزدە تەك قازاق مەكتەپتەرى بولۋى شارت. سوندا عانا مۇمكىن ىسكە اسار. ال قازىر ەلىمىزدە ەندى ەكى ءالىپبي قاتار جۇرەتىن بولادى. بۇل اسا قاۋىپتى دەپ ويلايمىن. ونىڭ ۇستىنە بىزدەگى لاتىن ءالىپبيى ءالى دە جەتىلدىرۋدى تالاپ ەتەدى. مىنا پىكىرىنىڭ جانى بار دەپ ەسەپتەيمىن،ويتكەنى لاتىن الىپبيىنە قاتىستى كوپتەگەن سۇراقتار بار. جانە وتكەندە بەكىتىلگەن نۇسقاسىندا كەمشىلىكتەر بار. سوندىقتان، ءبىر امەريكا اشۋ دەگەننىڭ كەرەگى جوق. دايىن تۇرعان الىپبيىلەر بار عوي، تۇرىك ءالىپبيى بار، وزبەكتەردىڭ جاساعانى بار، ازىربايجانداردىكى بار... سولاردىڭ بارلىعىن قاراپ، ساراپتاپ ءوزىمىزدىڭ تىلگە ىڭعايلاپ، سونداي ءالىپبيدى قولدانۋعا بولادى. بىراق جالپى لاتىن الىپبيىنە كوشۋ وتە دۇرىس. ول زامان تالابى. ويتكەنى ءبىز مىنا ورىس تىلىنەن گورى اعىلشىن تىلىنە جاقىن بولۋىمىز كەرەك. لاتىنعا جاقىن بولۋىمىز كەرەك. عىلىمنىڭ مادەنيەتتىڭ ءتىلى،وزگەرىستىڭ ءتىلى اعىلشىن ءتىلى. ايبول: الاشتىقتار تۋرالى تاعى فيلم ءتۇسىرۋ جوسپارىڭىزدا بار ما؟ بۇل ەندى مەنىڭ ارمانىمنىڭ ءبىرى. مەن جاڭاعى جالپىلاما فيلم ءتۇسىردىم. الاش رەسپۋبليكاسى جەڭگەندە دەگەن. ءاربىر الاش ازاماتى، تۇلعاسى تۋرالى فيلم ءتۇسىرۋ ول مەنىڭ ۇلكەن ارمانىمنىڭ ءبىرى. وسى تاريحي فيلمدەردەن مەن قول ۇزبەيمىن، جالعاستىرامىن. العا قويعان ماقساتىم 19291931 جىلدارىنداعى حالىق كوتەرىلىسى تۋرالى فيلم ءتۇسىرۋ. جاكە، ۋاقىت ءبولىپ كەلىپ، پورتالىمىزدىڭ وقىرماندارىنىڭ سۇراقتارىنا بۇكپەسىز جاۋاپ بەرگەنىڭىز ءۇشىن راحمەت! سىزدەرگە دە راحمەت ايتامىن!زىكىريا زامانحانۇلى 39750 |
Subsets and Splits