Book,Page,LineNumber,Text
06,0048,001,มีมูลมาจากความรู้  ๒  อย่างนี้โดยมาก.    
06,0048,002,การทำใจให้เป็นสมาธิพึงรู้อย่างนี้ :-    ใจนี้อบรมดีแล้ว  ย่อม
06,0048,003,เห็นอรรถเห็นธรรมแจ้งชัด   ทำอะไรย่อมจะสำเร็จ.  แต่ใจนี้โดยปกติ
06,0048,004,มีอารมณ์ไม่ดีเข้าขัดขวางไม่ให้แน่แน่วลงได้ซึ่งเรียกว่านิวรณ์.   นิวรณ์
06,0048,005,ท่านแจกเป็น  ๕     ความกำหนัดด้วยอำนาจกิเลสกาม   เรียกว่ากาม-
06,0048,006,ฉันท์  ๑   ความงุ่นง่านด้วยกำลังโทสะ   อย่างสูง  ถึงให้จองล้างจอง
06,0048,007,ผลาญผู้อื่น  เรียกชื่อตามอาการถึงที่สุดว่าพยาบาท  ๑  ความท้อแท้
06,0048,008,หรือคร้านและความง่วงงุน   รวมเรียกว่าถีนมิทธะ  เพราะเป็นเหตุ
06,0048,009,หดหู่แห่งจิตเหมือนกัน  นี้จัดเป็นนิวรณ์อีก  ๑  ความฟุ้งซ่าน  หรือ
06,0048,010,คิดพล่าน   และความจืดจางเร็ว  รวมเรียกว่า  อุทธัจจกุกกุจจะ
06,0048,011,เพราะเป็นเหตุกำเริบไม่อยู่ที่แห่งจิตเหมือนกัน   นี้จัดเป็นนิวรณ์อีก ๑
06,0048,012,ความลังเลไม่แน่ลงได้   เรียกวิจิกิจฉา ๑    การทำจิตให้ปลอดจาก
06,0048,013,นิวรณ์เหล่านี้  รักษาให้แน่แน่ว   ชื่อว่าสมาธิ.   สมาธินั้น  ที่เป็น
06,0048,014,อย่างต่ำไม่แน่แน่วจริง ๆ  ทำได้เป็นอย่างดีก็เป็นแต่เฉียด ๆ  ใกล้ ๆ
06,0048,015,เรียกอุปจารสมาธิ.  ที่เป็นอย่างสูง  เป็นสมาธิอย่างแน่นแฟ้น  แน่แน่ว
06,0048,016,ลงไปจริง  ๆ  เรียกอัปปนาสมาธิ.   สมาธิอย่างต่ำ   มีได้แก่สามัญชน
06,0048,017,ท่านไม่จัดว่าเป็นอุตตริมนุสสธรรม   สมาธิอย่างสูง   เฉพาะมีแก่
06,0048,018,บางคนที่เป็นผู้วิเศษ   ท่านจึงถือว่าเป็นอุตตริมนุสสธรรม  เรียกว่า
06,0048,019,ฌานโดยมากกว่าอย่างอื่น.   ฌานนั้นในคัมภีร์วิภังค์แจกเป็น  ๔  ตาม
06,0048,020,ที่นิยมมากในพระพุทธศาสนา   เรียกว่ารูปฌาน   เพราะมีรูปธรรม
06,0048,021,อย่างใดอย่างหนึ่งเป็นอารมณ์.  ฌาน  ๔  นั้น  เรียกชื่อตามลำดับปูรณ-