log_speech-recognition-community-v2_dev_data_nl_validation_predictions.txt

0
we onze en de goeden avondkan de stad de wereld redden met een knipoog aan antwerpen drieënnegentig die er tot nu over gediscussieerd heeft of of kunst de wereld kan reden ik open een nieuwe debat maar op het einde van deze twintig minuten kent u het juiste antwoord de context de stad words in elk geval de wereld mijn werk situeert zich in een grondige overtuiging dat we in een transitiefase zitten in de wereld die vergelijkbaar is met de neolithische revolutie of de industriële revolutie met andere woorden een transitie waar we ingestapt zijn en waren we eigenlijk niet goed weten waar we uitkomen maar waarbij we toch ongeveer zeker zijn dat we een totale andere soort samenleving een totaal andere soort menselijke verbande op het einde zullen krijgenin het begin van de negentiende eeuw woonde tien procent van de ereldbevolking in steden in het begin van de eenentwintigste eeuw is dat al meer dan de helft van de wereldbevolking en in de meest ontwikkelde in de meest ontwikkelde continenten is dat meer dan drie kwart tot vier vijfde van de bevolking die in steden woont en meer en meer zijn dan ook grote steden in ledenondervijftig waren alleen nu ork en londen steden va meer dan acht miljoen inwoners vandaag groeien de mega polen vooral in de derde wereld aan een geweldige aan een geweldige snelheid vandaag hebben we vierhonderden elf steden van één miljoen inwoners de groote stad groepeert die urbaniseringde stad is ook sinds sinds een paar jaren vijftien jaar ongeveer het nieuwe centrum van de economie in de periode zesseventig die decennia was de gemiddelde rijkdomproductie in de steden over het algemeen lager dan het nationaal gemiddelde de industriële samenleving speelde zich af buiten de steden de postindustriële samenleving die ontwikkelt zich in de steden en vandaag de economie hangt af van de stedelijke sterkte en we zien in europa zeker in het in het kerngebied van europa de groei van de steden maar tegelijkertijd ook in perifere gebieden een nieuw fenomeen van shrinking sites steden titel tweenijenintig procent van hun bevolking verliezen een ontwerpen is één van die seeden die aan het groeien is en dat is niet altijd zo geweest een stad is een levend organisme en in de hoogdagen vijfivijfentachtig voor de val van antwerpen honderdduizend inwoners in het begin van de negentiende eeuw vijfenvijftig duizend inwoners en dat is dan weer pas langzaam omhoog gegaan tot eigenlijk in het begin van de twintigste eeuw driehonderdduizend en de stedelijke ontwkkeling is vooral een fenomeen geweest van de twintigste eeuwse industrialisering in deze stad en we zien opnieuw een daling na de tweede wereld oren vooral het einde daarvan zestig zeventig dus suburbanisatie die pas sinds vijfennegentig eigenlijk sinds deze eeuw omgekeerd is waarbij je opnieuw en stedelijke groei een stedelijke groei krijgt en waarbij je dus een verstedelijking krijgt van de voorstad en een lichte terugkeer van de staatsvlucht ik zeg lichte terugkeer omdat eigenlijk de groei van de steden vandaag vooral samenhangt met één een verhoogde nataliteit vooral in de populaties van migranten oorsprong en ten tweede buitenlandse immigratie en we zien dus de steden opnieuw groeien in een stadsgewestelijk gebied ik zie ik laat hier een kaart zien van de verschillende stadsgewesten in in belgië wel nu in deze context moeten we ons de vraag stellen welk soort samenleving en welk soort ontwikkeling we dan tegemoet gaanweinig mensen beschouwen zich stedelingen dertig woont buiten de stedelijke gebieen veertig cent woont in de pendelones gaan wel in de stad werken of winkelen of brengen hun kinderen daarna de school waar wonen zelf in het buitengebied twintigwoont aan de rand van de stadien procent woont in de stad zelf mag ik hier even de vraag stellen de hand op te steken van wie woont in de stad antwerpen stedelijkheid als ik dan vraag aan mijn studenten in het eerste jaar dan heb ik tien vijftien procent van de studenten die hun vinger opsteken in de stad en de rest beschouwd zichzelf buiten de stad en dan laat ik zoiets zien en dan vraag ik aan de menschen waar dt buitenstedelijkgebied eigenlijk is waar ze dan wonen want dit is de verstedelijking dit is de bebouwde zone die je eigenlijk in het noorden van belgië kan zien welnu dat vertegenwoordigt eigenlijk een suburbane mentaliteit ik laat u een citaat zien de stad is de groote bewerker geweest van de geestelijke en ruimtelijke ontworteling er bestaat geen stad van de mensch de stad zal altijd de vijand van het menselijke zijn in negentien vierentachtig geschreven door een vlaams politicus wonend in de schaduw van brussel en twee dagen geleden met de g acht vergaderenover de wereldprobleem dit is een reclame rond het autosalon ik vergroot het kleine stukje uit u rijdt in alle comfort en uiterst veilig op weg naar brussel of de jungel van een andere grootstad mij andere woorden wij leven in een discours waar wij bedenken dat het oede leven zich afspeelt buiten de stad met een ideaal beeld ergelijk van een eigen huisje eigen tuintje in het in het voor gebied en waarbij we dus eigenlijk een probleem stellen over het samenleven in de stad met andere woorden we zijn nog altijd overtuigd zoals in de negentiende eeuw zoals de sociologie van de negentiende eeuw en het begin van de twintigste eeuw ons eigenlijk geleerd heeft dat we eerst aan gemeenschapsvorming doen en dat wil zeggen dat we samen met menschen van ongeveer dezelfde taal dezelfde cultuur dezelfde eigenschappen samen wonen en dat we op basis daarvan van gemeenschappelijkheid een maatschappij opbouwen met andere woorden de socialisatie de menselijke samenleving wordt gedacht en ik denk in deze stad zoals in vele plaatsen in vlaanderen wordt daar nog steeds gedacht dat is er het socialiseren in de eerste plaats gebeurt in de nationale in de nationale gemeenschapnochtans denk ik niet dat dat een stedelijke vorm van samenleven mogelijk maakt een stad is per definitie een verscheiden mensengemeenschap met verschillende gemanchaften verschillende gemeenschap en ik zal daarop terugkomen dan ik denk dat at een van de grote problemen is de nationale gemeenschap enken we dat we samenleven op basis van een gedeeld verleden ik denk dat er vanavond al er over gesproken is ben nu dat gedeeld verleden waarvan we weten dat het voor een belangrijk deel ook een geconstrueerd verhaal is dat bouwt de identiteit de identiteit en de tijd moet voortgezet worden en gerepresenteerd dan is ook de basis eigenlijk van de vertegenwoordigende democratie de representatieve democratie die het meningsverschil binnen die gelijkheid binnen de identiteit toelaat en uitdrukt maar tegelijkertijd ook de continuïteit moet garanderen en dat gebeurt binnen een territorium waarvan men denkt dat binnen de grenzen de homogeniteit de identiteit groot relatief groot isch en dan het verschil met buiten de grenzen altijd groter is dan het verschil binnen de grenzen wel nu op al deze belangrijke punten verschilt de stad en de stedelijkheid eigenlijk als we in de stad waar ik nu wil brussel moeten zorgen voor een gedeeld verleden als eerst onze roots moeten vergelijken in een stad waar zesenvijftig en van de mensen van buiten de stad komt en dat is in antwerpen ook steeds meer het geval welnu dan is dat een project dat op voorhand tot mislukken gedoemd is een stad steunt op lotsverbondenheid of we het nu willen of niet we zullen die stedelijkheid samen in de toekomst vorm moeten geven en dat betekent dat we een project moeten uitwerken waar we naar de toekomst gericht moeten werken en dat project dat heeft niet zo een sterke identiteit die doorheen de tijd langzaam aan is opgebouwd en tot een vast verhaal is vergroeid dat is een hybride verhaal een meng verhaal een verhaal zoals we vanavond hebben gezien al een paar keer op het podium hebben gezien dat geconstrueerd is op basis van het verschil en op basis van tegenstelling en dat betekent dus ook dat je dat niet kan opbouwen zonder aan de menschen te vragen deel te nemen een stad is bij uitstek coproductief het is daarom dat de participatieve democratie een stedelijk probleem is een stedelijk agendapunt is veel meer dan een nationaal een landelijk agendapunt waar vertegenwoordigen de democratie nog altijd pretendeert het volk te kunnen vertegenwoordigen en die stedelijkheid die speelt zich ook veel meer af in netwerken dan in territoria de ruimtelijkheid de organisatie van de stad en van het verband tussen mensen in die saad is van een andere van een andere soort en dus we moeten dat verschil tussen landelijkheid nationaliteit en tussen stedelijkheid tusen de stedelijke samenleving duidelijk ver ogen voor ogen nemen welnu d stedelijkheid lijkt me de mentaliteit tn zijn zie de mentaliteit van de mondialisering die we met een geleerd woord lokalisering noemen omdat de mondialisering plaatsgrijpt vanuit bepaalde plaatsen gebeurt lokaal gebeurt de stad is dus de plaats een knooppunt voor politieke en sociale reconstructie en wanneer we dus wat een groot probleem is in deze wereld moeten zoeken naar registers naar niveaus waarop dat de wereld die een beetje uit onze handen glipt opnieuw onder controle kunnen nemen dan is dat ongetwijfeld aan de ene kant de grote schaal zich maar de continentale de europese om niet te zeggen de wereld schaal maar aan de andere kant ook zeker de lokale schaal en dan spreek ik over metropolitane gebieden dan spreek ik over stedelijke gebieden en wij moeten dus denken hoe we democratische modellen op dat niveau uitbouw en een tweede belangrijke conclusie is dat stedelijke cultuur en gemaakte cultuur is zenjen cultuur en dus laten we die cultuur voortdurend in een hernieuwde creativiteit vanuit het verschil vanuit de diversiteit moet een vorm geven en in die zin is inderdaad erben cultcer van een andere soort dan de cultuur die we gewoonlijk produceren dus de creatieve stad en de stedelijke democratie zijn belangrijke agendapunten voor de wereld van de toekomst wij staan voor een belangrijke demografische uitdaging de bevolking groeit tegen tweede twintig aantwerpen plus honderdduizend inwoners en we weten van die de bevolkingsgroei zal uitzien het maakt de stedelijke bevolking jonger diverser en ook armer en dat betekent dus een grote uitdaging voor de stedelijke voor de stedelijke organisatie dat betekent dus dat we nieuwe stedelijke economieën moeten ontwikkelen en dat we er niet moeten van uitgaan dat de bestaande economie die vooral verhoog opgeleiden dient die vooral in de dienstensector en de zorgsector zich ontwikkelt en die zal volstaan om al die nieuwkomers om al die mensen die van buiten komen op te nemen en wij kunnen niet van al die mensen vragen dat ze eerst worden dat ze zich aanpassen aan de bestaande arbeidsmarkt met andere woorden er moet gezocht worden inderdaad naar vanuit de talenten van de mensen vanuit de vaardigheden van de mensen om economische activiteit te ontwikkelen drie belangrijke de vier belangrijke des waarin die stedelijke ontwikkeling moet gedacht worden duurzame ontwikkeling betekent densiteit verdichting dat is in vlaanderen een zeer moeilijke zaak vlaanderen is laat geïndustrialiseerd en hi is eften een woon politiek gevoerd en verspreidde woonpolitiek waarbij de mensen meestal niet gaan wonen waar ze werken liefst blijven wonen waar een grootmoeder geboren is en dan elke morgen van van uw woonplaats naar de werkplaats in de auto's zitten meestal stil staan en vandaag is het een belangrijk probleem in in de ontwikkeling de ruimtelijke spreiding is niet duurzaam de mobiliteit is geblokkeerd en we zullen dus naar verdichting moeten gaan en verdichting betekent ook leren omgaan met diversiteit niet alleen vanuit de rand naar de stad kijken als een gebruiksvoorwerp om te komen werken te komen winkelen of aan cultuur te komen doen maar als een samenlevingsmodel op basis van verschil en niet op basis van gelijkheid en dat betekent dus effectief dat we de democratische ontwikkeling zullen moeten moeten herdenken daarin het burgerschap ullen moeten herdenken en dat alles moet eigenlijk het onderwerp maken van een toekomst isie voor de stap van een stadsprojecten deel uit maken van het maatschappelijk debat ik heb op de radio een paar dagen geleden ook gezegd dat ik denk dat zeker in de stadsgewesten van vlaanderen het goed zal zijn mochten de lokale verkiezingen van oktober inderdaad gaan over een stadsproject een stadsproject dat ofwel gedacht wordt op basis van diversiteit en op bass van samenhang creëren op basis van het verschil en dus een cosmopolitische visie van de stad ontwikkeld of wel een visie op de stad waarbij het eigenlijk suburbane residentiële bewoners zijn die opleggen aan de stad hoe ze zich moet organiseren als een goed gebruiksvoorwerp ik denk dat dat spanningsveld heel sterk aanwezig is en dat het interessant is om daar een politiek debat rond te voeren en rond die verschillende projecten effectief een draagvlak te ontwikkelen concluderend een stad denk ik is geen land een stad is een hele wereld staat dichter bij de mondialisering staat dichter bij de reële complexiteit van de wereld en is dus een toegangspoort tot de wereld ik denk zoals ik in het begin heb gezegd dat de menselijke samenleving dat de menselijke soort een stadsdier aan het worden is we zijn daar niet voor opgeleid we hebben at niet geleerd we hebben niet die mentaliteit we zullen nochthans die mentaliteit ons eigen moeten maken deze generatie of de volgende generatie want inderdaad de wereld zal er steeds meer gaan uitzien als een post nationaal knoo knoopunt netwerk van verschillende stedelijke gebieden waarin de activiteit zich zal afspelen waarin migratie en mobiliteit deel zullen zijn van het leven en waarin we dus permanent met aankomers met nieuwkomers zullen moeten samen leven en we moeten op die basis de menselijke samenleving herdenken n de stad is dat makkelijker omdat dat dichter bij de wereld staat dan dat in het land gebeurt dat eigenlijk naar het verleden is gericht dank u voor de aandachtgerichte niet een beregenen
1
ik had dorpenbeleid ongerichte zewel voorgestond ik op een podium met een dirigeerstok en mocht ik mooie orkesten en koren die regeren nu sta ik met de technologie op het podium om jullie mee te slepen in het verhaal van mijn leven in het verhaal die gaat over klassieke muziek voor iedereen en niet vor een hele kleine groep ik ga jullie laten zien hoe klassieke muziek voor mij een avotuurgesrees dat eerst heel persoonlijk was en daarna een passie was die ik ging delen met hele grote groepen uit het publiek en tot slotten dat is mijn huidige missie zorgen dat iedereen in de wereld toegang heeft ot klassieke muziek en het gaat waarderen het is ooit ergens begonnen natuurlijk twe zijn er niet zo niet ik was hem niet niet zo jong dat ik een klassieke muziek begon er was pas éénentwintig en de was iets wat ervoor zorgde dat dat vlam in de in de pan sloeg ik ging muziekwetenschap studeren ik had er helemaal geen verstand van dat was iets en toen ik muziek ging studeren terwijl ja ik moet toch ergens beginnen met luisteren en mijn broer die toen in amerika woonde zij op ik ga met je mee luisteren we gaan beginnen met koestafmaler nooit van gehoord zijn zevende symfonie kopen maar en dan gaan we alle twee luisteren nou zo gezegd zo gedaan we gingen naar kostof malig samen luisteren en dat sloeg in als een bom kijk dat ging zo de blancheren waren alleen de meiden de ellenden waren nomene zijn en duiding aan met de verder de janie hebben en gezwooren lehane lokeren alleen deze leven we evengoed bedoeienen heroine hij een een unravel balorigheid haar bevolen hierin en schitterende uitvoering van claudia abad met het louter festival orkest dit was een een bliksemflits er gebeurde iets met een wat nog nooit in mijn leven was gebeurd en wat was er dan precies maar om het goed te kunnen uitleggen gaan we een paar stapjes terug dit was de mokerslag maar ergens is het natuurlijk met mij begonnen zoals het bij iedereen begonnen is ik heb een voorgeschiedenis ik ben opgegroeid met muziek helemaal niet klassiek zoals eigenlijk iedereen dat dat heeft gehad laten ze even domein elpees en ceedeetjes geen lopen van het begin de bios kan niet anders we zes jaar en we moeder maakte me enthousiast elten jon kwam daar achteraan heerlijke muziek eerste elpee ik die je kocht maar het was natuurlijk veel meer moois de gostores ik twaalf dertien volop genieten kouwe rillingen elektriek lijdt onpersonen beetje klassiek maar prachtige muziek teefje wonder he wie heeft er niet van genoten van songs en de keflfmarer kan nog veel meer achteraan popmuziek was mijn inspiratie pretogen stilden dat was de volgende fase majes mart kwam weer terug bij de bitos want de bites is en rode draad in mijn leven dus de klassieke muziek van van de popmuziek dus dat een beetje maar voor geschieenis maar wie heeft er nou voor gezorg dat ik gepassioneerd werd om de kan de juiste slijt verhoren hebben mijn vader haar vader was een groot liefhebber van je muziek en ik zie hem nog zoo staan hier zit die achter zijn saxofoon ik zie me nog zo staan in de kamer als functiontre opstond en er stond hier te swingen met de bigband en hij dirigeerde de bekend in de kamer en de kauwerillingen liepen over zijn rug dat was nog eens passie van hem heb ik geleerd wat passie was maar ik kreeg ook de gelegenheid van mijn ouders om u ziek te maken daar ben ik zo heel erg dankbaar voor hebben een paar voorbeelden ik mocht mij bieden wie banderingen gitaarles krijvendijheb ben gespeeld tot de onniken wat zit helemaal in begin to geek orgel spelen in misiones de muziek van jimmy smit een beetje jesienne eenknecht moed heb ik nooit geleerd hoor maar toen maakte ik de stap naar klassiek piano moods zijn eenvoudige symfonieen simpeler kan niet maar mooier kan bijna ook niet dus ik ik had wel een geluk he ik mocht ik mocht muziek leeren van mijn ouders en vervolgens dacht ik als ik hier kijk ik heb een stuk geschiedenis ken passie ik heb wat geleerd maar omdat te zeggen dat er wat van wist nee ik wist helemaal niks en net als hvor andere had geen verstand vor muziek daarom ben ik muziekwetenetenschap gaan studeren en het was een grote avontuur ik ga jullie een beetje meenemen in wat het avontuur de ontdekkingstocht door de klassieke muziek nemen e eventjes de tijd vor een flink belangrijk ga nu heel veel kauwende regelingen krijgen en ik hoop dat jullie ook een paar koerilen gaan krijgen daar komt ie de ontdekking van de klassieke muziek monteverdi de maria versus muziek rond zestienhonderd tien mooie kan bijlen niet bij mij rollen en de leraren bij muziekwetenschap namen allerlei muziek van de mee de noten raken van checkofsky balletmuziek had er nog nooit van gehoord zo mooi ik wist niet dat het zo mooi was en want te denken van bag de brandenburger concerten ook is een van mijn eerste klassieke alpes volop van genoten er combattimentoconcert uit amsterdam of via hen de vertaling van het hart de vertaling van de menselijke stem op een instrument hier in t mazen prachtig uitgevoerd door joybee hevelaken schrijft obras vn zestien uur zoals de walkuren reed horen hier heftige muziek ook vaak een film gebruikt ik vol de messara we kennen we allemaal de music voor de milans maar hoe mooi en voorvingers jermaine en anerio we hebben maar er leeden rrooiden ik leerde de amerikaanse muziek kennen jorg curen later jon edams een amerikaan een perris sensationeel doen allerwegen ik beeven zonoemden wie kent deze opening niet kennen we allemaal de beste opening ooit geschreven betoverende weerverlet meer of niet en we krijgen er de volgende de rijdt spring le sacre du prent honderd jaar geleden exact honderd jaar geleden een sensatie slachtoffers bij de eerste uitvoering aan walden de politie moest het podium opkomen omdat publiek het podium oprende om de musici en de blid anders te belagen of de hemelse koormuziek uit de renesse jovanny palestrina met zijn miapp marcelle ovalen ander oven we hekelen bovenaan de maar ja het kon niet anders e passie was geboren maar de ontdekkingstocht ging verder ik wilde meer ontdekken en er is een heel mooi moment in mijn leven en het moment is dat ik met vrienden ging fietsen in de dordonge en daar waren we in sla een heel mooie middelen stad en in sala daar was en de a in de kerk en de kathedraal was er een orkestje en er was canopies we liepen de zomer naar binnen ik ging zitten en ik werd wederom als een mokerslag getroffen door e opening van het twintigste pianoconcert van moodstreet elk bijwoorden waar waar mijn monden en pianissimo hoe he we neeroeteren maar heropenen en wees zelf eemingen en haar nootens u moet onderbreken want er is nog veel meer te vertellen dus de muziek was goed bij mij binnengekomen en nu gingen we op bedevaartstocht ik samen met mijn vrouw we gingen naar wenen want motetten malen dat waren de componisten ja die helemaal al in mijn gestel zaten we gingen naar wenen om te ontdekken waar geboren was als ze gewerkt hebben wat er allemaal gebeurd was en dat was een prachtige ontdekkingsreis maar er was ook een botsing tijdens die reis we gingen naar de naar de muziek voren een temo net als het concertgebouw prachtige concertzalen worden de vijfde symfonie van bogner terug naar ons apartementje in de in in de tram zei ik tegen mevrouw dit is toch echt het allermooiste wat we ooit hebben meegemaakt en ze keek me aan en zegt wie kan daar nou van broknerfijouden dat is toch verschrikkelijk er bestaat geen mensch op de wereld die dit mooi kan vinden we hebben een echter vlammende rusie gehad en ik dacht van o dus wat ikzelf bleef het is niet vanzelfsprekend dat iemand anders het ook beleefd ik was totaal verslaafd maar het wilde niet zeggen dat andere mensen die verslaving hadden het was dus een privé-ervaring het alles was nog persoonlijk wat ik wat ik meemaakte totdat ik ging dirigeren en lesgeven dat was een moment dat ik muziek ging delen met anderen een nieuwe fase in mijn leven eerst coedirectie ik mocht tijdens mijn studie mochten koren gaan dirigeren en geweldig met vijftien zestien tweederangers koormuziek blijven we voorstellen dat je met mekaar deze muziek maakt durende rekenen eeeeeeeeeh zelfregie van francis poulenc te voegen wat een gelukzalig in en voor huizeanneke de tweede ervaring ik mocht orkestdirectie gaan studeren ik samen trouwens met hans willen in hilversum en we kregen de kik van het dirigeren van vijfenzeventig mensen samen muziek maken echt tot hele hoog tot een heel hoog niveau komen dat was dat was fantastisch maar les geven onderwijzen dat was nog eer in de volgende fase want er staaje voor een groep mensen en mag je enthousiasme en je mag je kennis overbrengen op anderen dat is geweldig ik merkte toen tijdens dat les geven dat ik niet lleen zelf kouwen rillingen had maar dat ook de mensen die met mij dat deelden dat zij ook kouwe herinnner kregen ik weet nog zo goed ik gebruikte altijd aan het eind van mijn cursus gebruikte ik het klarinetconcert van mozart dresser en met het klarinet van concert van motor gebeurde met iedereen wat met mij gebeurde kourillingen we hebben besmeerden en we wedeihouden de ellende het eten zij ie relativeren de verkopingen betebe kunnen leren ja dan hoe lager om veel regels dan dan dan dan dan reedenen werd is de londenaar morgen speelt een carrelets jaren geleden en ik ik heb hem weer gevonden erstaat en ook op cd een prachtige uitvoering ik dee wa ontdekkingen ik deed wat ontdekkingen ik ontdekt ze dat klassieke muziek een universele taal is het is niet alleen voor mij het is niet alleen voor degene wie ik met wie ik deel ook in china ook in afrika ook in amerika overal als je je best voor doet kun je ontzettend genieten van klasieke muziek omdat het een universele taal is wat ik ook ontdekte is dat als je de taal die het begrijpen en als je daar naar luistert en vaker luistert dat het je ziels gelukkig maakt maar dan met je wel echt heel erg je best doen dat gaat niet voor zelf popmuziek dat wordt geplugd en dat hoor je veertig keren en denk je en luik ledje klassieke muziek hoor je één keer ja wat weet je dan nog moest voorstellen dat je een klassiek nummer veertig keer hoort ach dan komt het veel verder dan de popmuziek natuurlijk een ik kreeg een missie en mijn missie was ik wil de klassieke muziek toegankelijk maken voor iedereen niet beperkt tot een kleine elitaire groep maar voor iedereen dat is mijn missie geworden in mijn leven en op dat moment was ik natuurlijk nog bezig met de liefhebber maar om iedereen enthousiast te kunnen maken moest kunnen uitleggen wat nou bijzondere van klassieke muziek was en dat vond ik heel erg moeilijk ik kon mooie verhalen vertellen dat ging allemaal wel vanzelf maar wat is nou het bijzondere het magische van de klassieke muziek en dat zag k voor het eerst toen ik de speel van amadeus zag amadeus is voor mij de allermooiste speelfilm over klassieke muziek aan de peene loc kijk maar netting de beginning is simpel sales kam ik dus een grote vijanden de pals persoon based horende rasti squeers banks hij beschrijft wat naar nou zo bijzonder is en den satel he baedeker en bodenwerder een singel nood hanging der anweverenvvor en de weleen wel roet en klare met tok erover te mooi kijk de hele film en u bent u bent overtuigd dus toen wist ik ook een beetje dat je het kon uitleggen wat zo bijzonder was aan klassieke muziek ik ontdekte dat storietelling verhalenvertellen uitleggen en verzorgde dat de anderen ook allemaal enthousiast werden ik ging het dus deel met liefhebbers en de de ik als volgt eerst voor mezelf dat weten we vevolgens ging ik onderwijs groepje van tweederivervolgens ging ik dirigeren de varenie twintig tot tachtig mensen ik krijg de kans om bij kranten te gaan schrijven na de bereik je twee digdertigduizend mensen die proberen allemaal enthousiast te maken of om kritiek of een negatief positieve kritiek gaat vervolgens natuurlijk de symfonie orkest ik heb jarenlang voor orkesten mogen werken geweldig dan zaten tweeduizend mensen in de zaal of bij het george festival in rotterdam kwamen vijfentwintig duizend mensen naar toe geweldig steeds meer mensen keken met me mee maar en dat is een hele belangrijke het was nog steeds klassieke muziek voor de happy few het was beperkt tot mensen die het hadden meegekregen goed er moest dus nog een stap worden gemaakt hoe krijgen we nou voor mekaar dat klassieke muziek voor de massa is voor iedereen toegankelijk werd een eerste stap daarin was mijn kennismaking bij peter kronen het peter kronen was een man die organiseerde opera's in ahoy hij noemde dat stadionopera's ik heb met hem mogen meemaken hoe hij in voedbelstadiois in parijs in changi is stodart voor tachtig duizend menschen aida karmen trafiater bracht op een zeer hoog niveau de mensen gnooten allemaal ontzettend dat was dus klassieke muziek voor een hele grote groep mensen en ze genoten net zozeer als de mensen in het concertgebouw klassieke muziek was de sineesvoor iedereen maar nog lang niet genoeg ik stopte bij de orkesten wantik dacht ja ik ben altijd voor mijn eigen zaal bezig maar dat publiek zit wereldwijd er zijn miljarden menschen die er nog niets van afweten en technologie was hetgene wat mij kon helpen om iedereen te gaan bereiken allereerst was daar breedband ik ben dus met het internet aan de slag gegaan en vanaf negen tweeduizend zes via een groot poort en wat de opzetten dachten we dat breedband ga ervoor zorgen dat iedereen ervan gaat genieten marja eps bestonden nog niet ivens bestonden nog niet was hartstikke moeilijk bijna niemand ermee mar ik wist wel dat daar heel veel potentie zat en toen mocht ik terugkeren naar de oude wereld ik ging naar de televisiewereld en dat heel interessant want je kunt hele mooie klassieke muziek kun je voor grote groepen brengen er is een opera in nederland doet al vijftig tot honderd duizend mensen op televisie het mooie programma maistro wat onlangs door de avro is gemaakt dat bracht één komma vier miljoen mensen voor de televisie dat zijn hele grote aantallen en ze hebben allemaal enorm genoten de televisie als een heel belangrijk medium maar de nieuwe media is natuurlijk veel meer dan breedband en dan televisie want als je en hele mooie opname maakt kup televisie brengen je kunt de dvd van maken je kunt tegenwoordigen via verder de mand kun je het bestellen en bekijken jut is het het kanaal voor de klassieke muziek geworden maar de metropolitan opera brengt klassieke ziek in de bioscoop en er zitten wereldwijd tienduizenden sterker nog de beste voorstelling bracht vijfhonderdduizend mensen wereldwijd in vijf duizend bioscopen om naar een opera te kijken dat is sensationeel dus de nieuwe media was een enorme een enorme hulp geworden om klassieke muziek te helpen en ik zeg de nieuwe media is de grootste kans die de klassieke muziek in achthonderd tijd achthonderd haar tijd heeft gekregen want de nieuwe media zorgde ervoor dat klassisk muziek nu echt toegankelijk is voor iedereen maar dan moeten we wel wat voor doen en we gaan nu naar de eindstreep toe want wat moet je dan doen storytelling is het noodzakelijke virus je moet er meer voldoen om dat je moeilijk kunt pluggen dus je moet heel veel verhalen vertellen doe ik niet alleen maar doen heel veel mensen over de hele wereld zoals lenne burnstyn vroeger micel teelen tomes of in nederland onze eigen jan willem de vriend die dat heel vaak doet via via de wereld draait door en andere media de nieuwe media moeten we heel goed gebruiken als distributie-instrument en dat doen we en daar bereiken al heel veel mensen mee maar voor mij zitten de toekomsten bij de jeugdorkesten jeugdorkestenzijn der wereldwijd duizenden van in ommeer hebben we ons eigen al meer jeugd symfonie orkest we hebben het utrechts studentenconcert in in utrecht en het vuur orkest er zijn in nederland driehonderd jeugdorkesten wereldwijd zijn er een paar honderdduizend jeugdorkesten en zij brengen een enthousiasme over wat echt ongekend is ik wil ook gaan afsluiten met de hoop voor de toekomst die in deze drie elementen zit maar vooral het jeugdige even kijken tot slot naar een heel bijzonder fragment van het simon bolivar jeugdorkest uit venezuela geleid door gustavo dame dan is klassieke muziek een echt feestje te mensen klikt u op dokkeren de reageerde ja beenderigen ik gebaarde de opening van uw nieuwe zaal bij de hoogverlichte een of eosa wie ze roosteren het een rieker hatende bereiste de huiden die povero wereld heden de liet heeg baanfiets bereke werelden willen daar de laden van het heenstonden de weekwijzer alle maar voor een deelbare alleen mar jongeren in de zalen herhaalende wel een onrerend bij raet hebbende hoe maar de de de de directrice mededoogen deken hal waren niet meer naar daar heb de opdagende tijden bij en de vereelte doe woedent banen we denken en we waar naar benden aan daden de ademende der bij bedroom de date koteletten zo is klassieke muziek natuurlijk echt heel makkelijk bi een heel groot publiek te brengen heel raar maar de hoop voor de klassische muziek en die is heel groot die begint dus op dit moment in venezuela bij de jeugdorkesten zijn er tweehonderd in venezuela en ik hoop dat u samen met mij daarvoor gaat zorgen dat we het allermooiste geluid wat de westerse beschaving heeft voortgebracht bij miljoenen over de hele planeet kunnen brengen en keijzer de edele daden aan de regenbuien
2
zoek de onderorde boottijden de teenvoorde oomnaar de odelieve mensch wie houdt er van muziek klassie muziek moet haast wel in amsen popmuziek of zijn er ook jonge hiphoppers in de zaal dacht k al iedereen heeft wel iets met muziek maar is muziek ook huizenkant stel je nou toch eens voor je bent drie jaar en heb een goed ik en je begrijpt alles maar je kn geen oogcontact maken ik kan ook niet terugpraten of hoe zou het nou zijn je bent vandaag de ment of is standelijkeperkten je weet niet wie de persoon is die binnenkomt hoe laat het is of war je bent of hoe zou je je voelen als jij morgen een hersenbloeding krijgt en je moet gaan revalideren en je kan alles weer tuinieren koken auto raaien je begrijpt juist wel wat iedereen zegt maar je bent niet in staat om één stom woord te spreken wat brengt muziekje dan hoe heilzaam zou muziek kunnen zijn daar wil ik het met jullie nu over hebben aan het eind van mijn betoog hoop ik dat je zelf toepassingen ziet voor mensen met een beperking om hun kwaliteit van leven te veranderen maar er is iets over het ontstaan van muziek heel lang geleden dan heb ik het over vijftig duizend jaar geleden konden we al trommelen op fluitjes blazen maar we konden geen woord spreken en sinds die tijd heeft muziek een belangrijk onderdeel gespeeld in onze culturen in onze rituelen en nu heden ten dagen in onze westerse maatschappij waar is het muziek in ons rituelen ja we hebben muziekles op school we luisteren naar de muziek is incidenteel maar geen ritueel okee op onze huwelijksdag hebben we de vogeltjes dans dat is ons ritueel of bij onze begrafenissen de top drie andrea bocelli er recepten en lieve mensen wereldwijd de nummer één is v maria nog steeds niet mikte kamp want dat is niet wereldwijd is dat dan alles zijn wij niet meer muzikaal wie van u vindt zich muzikaal wie van julliespeelt een instrument niet zo veel maar toch blijkt dat zesennegentig cent van jullie musikalischen dat is al aangetoond bj baby's wetenschappelijk van twee dagen oud waarvan men zij ven testen dit is zacht en het is hard klap me meeteenheden deedee allemaal zijn we muzikaal we scoren meer dan zesennegentig cent lieve mensen al heel lang luisteren wij naar musici ik noem dit muziekbeleving muziektherapie gaat een stapje verder daarmee bedoel ik dat een professional via en interventie met muziek kwtsbare mensen met een beperking of een trauma hun kwaliteit van leven probeert te verhogen en er is steeds meer wetenschappelijk onderzoek ervoor en steeds meer bewijs ook al is het nog flink te dun en ik heb de eer om met de nederlandse wetenschappelijke top eer ik schede de ik swap henk jan honing om een breed publiek de wonderen van muziek te tonen en het allerbelangrijkste resultaat nu van het wetenschappelijk onderzoek is dat in tegenstelling tot onze spraak gehoor gevoel emotie dat zit allemaal op één bepaalde plek in onze hersenen terwijl muziek dat zit in heel veel gebieden van onze hersenen en ik kom daar dadelijk nog op terug met een voorbeeld maar hoe is nu het effect op ons eigen leven onze kwaliteit van leven en laat ik me zelf maar als voorbeeld nemen als kind zijn de schreef ik verschrikkelijk slecht drama's altijd werden maar ouders op school geroepen aswin onvoldoende had en ze waren net zo zat dat ze mij hebben laten testen een hersenfilmpje een uitte kwam naar voren dat ik een aangeboren trilling in mijn rechterhand had als dat hij vermakkelijkfde nooit meer mijn best te doen en als therapie kreeg ik pianoleen daardoor heb ik niet alleen een rijk sociaal leven gekregen ik heb in heel vel beentjes gespeeld ik heb zelfs mevrouw de door ontmoet maar wat ook naar voren kwam in die test is dat ik een ongeloofelijk concentratieproblemen heb en dat hebben weten om te buigen in een kracht ik durf van de zaal van mezelf namelijk te stellen dat ik erg creatief ben goed kan verbinden maar ik ben zo waardeloos in die details en prikk word hier echt helemaal gek van dus maar goed dat donker is want het gaat alles met malen en neo een beroepsmuzikant zal ik dus niet worden altijd maar oefenen hele dag door een heel ander voorbeeld mijn oudste zoon hier ook in de zaal op de middelbare school was die wel zo ontzettend slecht in weeskunde maar goddank was er een oplettende wiskundeleraar en die wist dat die piano speelde ze die wiskunde toets iederaan komt dat wordt helemaal niks voor jou in plaats van die toets ga jij maar een stuk muziek componeren want het is namelijk ook logisch nadenken en ik laat jullie nu een fragment hore wat we doen als omstandige puberheft gecomponeerde aronde ze monomeer onverkende luid vooral van de neeeeeeeeeeeeeee jorden de meeuwen munari en onophoudelijk uren meneer en de melder aan waar de hele erge lang malende heeren hoe een armenvereeniging heeeeeeeeeleeeee radekernu maakt alle muziek voor mijn films en hij heeft ook zijn werk ervan gemaakt hij speelt acht instrumenten en muziek s zijn leuven in zijn werk we gaan nu en stapje verder hoe is het nu voor mensen met ee beperking door mijn jongste zo'n ben ik gaan filmen ik ga jullie nu wat film fragmenten laten zien hij zou veel beter doen om aan te kunnen tonen wat muziek kan doen als je een beperking hebt maar eerst even wat cijfers twintigen van ons is mantelzorger eenzelfde percentage heeft te maken met direct of indirect met dames een vorm daarvan of paki en het dubbele lieve menschen psychisch lijden in welke vorm dan ook veertig cent van ons een ach slechts drie procent bts trouwmaas hierop op deze foto's zien jullie syrische kinderen die gevlucht zijn en nu hier wonnen eenzaamheid ouder in onze vergrijzende maatschappij maar ook jongeren en als laatste voorbeeld blijkt weinig slechts één procent van jullie of mijzelf het een vorm van autisme maar in nederland hebben we dan wel over honderd zeventig duizend menschen wie van jullie heeft met deze goed mensen te maken zou muziek deze mens kunnen helpen we gaan er wat voorbeelden kijken die ik heb gefilmd we zien als eerste demo een artistich jongetje uit amstelveen van drie jaar oud dan is de co zowel in dat deel gaat boekles door hen ze ze steekt de middel zo is anderen pagoden vedete nadacht hij en met de raam aan een wegen voelen jullie zien het begin geen oogcontact geen spraak en de mate die muziektherapie vordert komt dat op gang een heel ander voorbeeld jacoline een zwaar verstandelijk beperkte vrouw wij heenenweer en een plan wazo ste we klaar dat doen we straks ik ga met jouw meespelen op de trommel ik zet je stoer even recht oase goed bij de piano komt nemers wel parallele twat jullie hier zien is dat hackelen contact maakt door haar hoofd op de instrumenten te leggen en ze wil die trillingen voelen en je zal hier denken ach dertig minuten muziektherapie een flauwe kul maar bij mensen als hackelen met enorme onrust en ook ensen met demense het na-effect hiervan rust kan wel twee dagen aanhouden dertig minuten wie wilde nog een voorbeeld ja neen ik wel dan zal ik het toch gedaan mevrouw donkers na een hersenbloeding kort en lokten lang o juvelen ging aan de buren zegt u bodem we voeden en me de voerde mede hoe dagdit is het klassieke voorbeeld van iemand met een ava je kan niet spreken naar een hersenbloeding deze mevrouw kan alles weer er zijn voorbeelden bekend dat mensen zes maanden lang niet kunnen spreken en na de eerste muziektherapie sessie en dat is wat het kind begin zei want ik kom nog met een voorbeeld die muziek grijpt in op meerdere delen van de hersenen en daardoor kan het na het spraakcentrum gaan en zoo kan deze mevrouw zingend leren spreken dat is toch ongelofelijk wat kunnen jullie nou zelf thuis doen ik geef u twee vorbeelden we kennen allemaal de pakispatiënt die kan als een dronken man daar moet ik die step over als een dronken man lopen maar hoe simpel is het als je daar vingerknippend tas gaat lopen zou je zien dat de paciopatiënt in dat ritme mee kan lopen hoe bevrijdend moet dat vorm zijn een tweede heel ander voorbeeld wat ik al eerder noemde mensen met een vorm van demensie met veel onrust en vooral tijdens een wasbeurt het lijk een drama maar hoe makkelijk is het om samen een liedje te zingen van vroeger de onrust gaat weg er is plezier en de wasbeurt is nog sneller klaar en zitten wij maar to lullen in de zorg over gin tij en geen geld is dit effectief of niet eerder klavijftigcnt van ons blijkt baten hebben met de inzet van muziek hebt genoemde voorbeelden dementeert we zijn mantelzorgers twentieth cliiveertigcnt dus ik zou jullie willen uitnodigen om thuis aan de gang te gaan en inderdaad niet lullen met doen lang leven de muziekles zijn een woordsoorten met heeeeeeeel resonatoren namen daarmee over en uw deel erleden liken name ardore
3
waar men dan men loren menen buren hun men lore meneren lentis drie maart tweeduizend veertien na een onrustige nacht word ik wakker en net als iedere dag chek ik direct mijn telefoon is kijk ik het nieuws kijk wat social media en uiteindelijk mijn meel dan loop ik naar de badkamer doe de deur open loop naar binnen ik kijk in de spiegel en ik zie me zelf niet staan tien kilo zwaarder veel minder sociale contacten en een energielevel dat lager was dan ik ooit had gevoeld dat was wat mij gebeurde na jaar werken in een kopen geving in al die zesentwintig jaar ervoor had ik me beter gevoeld ik thijs die energieke jonge man vol levenslust naast mijn studie werk ik ook zo'n vijfentwintig tot dertig uur in de week bij maar nooit had ik het gevoel dat dit mij ook maar eenigszins belemmerde in het mooie leven die had dezelfde keuzes een aantal collega's in de week werden aangeboden en daarnaast moest je maar kijk hoe het ging indelen uiteindelijk moest je je ten tames en je papiertje halen het doel was bekend en daarom heen had je ruimte en vrijheid om zelf keuzes te maken ging je wel naar de ene borrel of deed het niet nam je wel dat ene bijbaantje of deden niet volg je wel dat ene college of doe je het niet allemaal keuzes maar de vrijheid ruimte om deze keuzes te maken je had je zelf tot dat moment ik tekende mijn eerste contract en weet je na zeve jaar studeren en een wereldreis verder was ik reclave ik had er zin in maatschappelijke carrière tot de ene maanden drie maart tweeduizend veertien de spiegel die mij vertelde tijdsheberniet dezelfde spiegel die mij vertelde dat ik jarenlang had geloofd in iets wat me altijd verteld was haal je studie vind een baan en een leven lachje toe diezelfde spiegel die mij op dat moment vertelde dat ik in iets geloofd had wat hem er geen realiteit was diezelfde spiegel die mij vertelde dat deze manier van werken er zoveel meer energie kosten dan wat het moet opleveren en als ik ooit gezond en vitaal oud zou willen worden dat ik dit in ieder geval niet moest doen ik ben in spiegel tot op vandaag de dag van vandaag nog steeds dankbaar dat ie me op dat moment heeft verteld want het aantal burnout gevallen in nederland rijst de pan uiten is inmiddels beroepsziekte nummer één we hebben nog nooit zoveel chronische ziekte gehad als dat we op dit moment hebben ruim anderhalf miljoen mensen in nederland zijn eenzaam die heben nauwelijks tot geen sociale contacten en meer dan één komma drie miljoen menschen slikken iedere dag antidepressiva en dan te bedenken dames en heren dat we honderddertig jaar oud gaan worden honderddertig jaar oud vijftig cent van de kinderen die op dit moment geboren wordt wordt in iedere wel ouder dan honderd vijftig procent wat ik geleerd heb terugkijkend in de spiegel zijn er drie ontzettend belangrijke elementen het leven tijd energie en middelen als je net als je op school zit of studeert heb je vaak wel heel veel tijd en energie maar het ontbreekt je vaak nog aan de middelen als je dan gaat werken heb je vaak wel middelen en ook wel energie maar het ontbreekt je vaak aan tijd en ook steeds meer maten energie en als we met pensioen zijn dan hebben we zeeën van tijd ook vaak wel wat middelen maar ontbreekt het ons aan de energie as je gezond en vitaal oud wil worden en wil je toch je hele leven lang beschikken over tijd energie en middelen maar wij hebben een wereld gecreëerd waarin veertig uur in de week declarabel zij een standard is en je moet ze ook nog maken tusschen maanden ogend halfnegen vrijdagmiddag vijf uur we hebben een wereld gecreëerd waarin druken status geven als je niet druk bent dan vraagt iedereen zich af waar bij de dan doen zou je niet wat bij moeten doen we hebben een wereld gekeerd waar iedere dag files files files het leven beheersen we willen allemaal op dezelfde tijd op dezelfde plek zijn ieder dag weer we hebben het alleen maar over meer meer meer en beter beter beter in plaats van over duurzaam en uiteindelijk denken we nog steeds dat we van negen tot vijf werken maar eigenlijk werken van zeven tot zeven want vanaf het moment dat je sochtends opstaat rent naar die doch rent naar de ontbijttafel rent naar het kinderdagverblf om in de hoop niet aan te sluiten in de file en in de hoop om dan om neger aanwezig te zijn en hetzelfde kunstje om half zes weer een keer te herhalen dit is niet van negen tot vijf dit is van zeven tot zeven iedere dag weer en als je dan ook nog zeven of acht uur slaapt blijft er eigenljk heel weinig over en dan te bedenken dat we eigenlijk weten dat tachtig van de menschen tegen zijn interne klok inwerkt dat is van werk dat op een werkdag van acht tot negen hub kantoor eigenlijk maar drie tot vier uur echt productief zijn en dat we weten dat negen uur per dag achter een computer zitten op een kantoor ongeveer het slechtste is wat je er lichaam aan kan doen en toch houden we eraan vast omdat het zo hoort omdat het hier nou eenmaa zo gaat we hebben een werkwereld gecreëerd die ver weg staat van onze innerlijke behoeften en waar niet de mens maar de medewerker centraal staat en de grap is we hebben eigenlijk de oplossing al in handen het ligt al dichtbij denk bijvoorbeeld aan de techniek ik herinner me nog als de dag van gisteren dat ik voor het eerst een meeltje binnen kreeg op mijn mobiele telefoon ik dacht e was handig scheelt een hoop tijd en energie om me laptop op te klappen de techniek moeten we omarmen de techniek zorgt ervoor dat we twente voor zeven kunnen werken en dat we niet fysiek aanwezig hoeven te zijn om een taak te volbrengen de techniek om armen en voor je laten werken een mens hier juist in de treinen creëren we veel meer ruimte en vrijheid waar gaan nu regels opleggen wanneer we wel en niet mogen melen maar ik kan u eenig zeggen die techniek wordt alleen maar meer en laten we er alsjeblieft voor ons gaan werken we houden vast aan een systeem van vijftig zestig jaar geleden terwijl we totaal andere middelen tot onze beschikking hebben we noemen constant over werk lijf bellens maar eigenlijk dameseer is toch gewoon het leven werk en privé is het leven waar we oorheen moeten en heel veel bedrijven noemen heel roepen heel hard het nieuwe werken maar ondertussen blijven we wel vasthouden aan aanwezigheid en controle bij zo gek vindt u niet we worden geleefd vanuit werk en niet vanuit vitaliteit en gezondheid want het is toch ook niet gek dat je soms effen geen zin hebt het is toch niet gek dat er soms effen niks uit je handen komt en het is toch ook niet gek als je een nacht slecht slapen hebt dat het gewoon even niet lukt het is allemaal maar één ding en dat is menselijk als we de menselijke maat wat meer vooropstellen ervaren we veel meer ruimte en vrijheid en creëer je daarmee een veel hogere kwaliteit van leven en dat komt een duurzaam bedrijfsherst altijd ten goedemiddag dutjes jaha altijd doen bevordert je creativiteit enorm en het is gewoon simpelweg beter voor je gezondheid overdag sporten of bewegen ja doen bevorder je productiviteit enorm de doorbloeding in de frontale loop van je hersenen zorgt ervoor dat je een veel beter probleem oplossend vermogen hebt dat je veel initiatief rijker bent en veel gemotiveerder bent andere dingen doen een keer tusschen door op een werkdag boodschappen winkelen keer lunchen met je vader moeder open oma allemaal doen deze vorm van vrijheid en ruimte geeft je zoveel meer productiviteit op de momenten dat je wel aan het werk bent dan wordt iedereen beter van en het scheelt je vooral ook hele lange rijen bij pas ook eens op zaterdagmiddag de kassa de sportschool avond om zeven uur waar gen toestel meer te krijgen is het heeft eigenlijk alleen maar voordelen maar wij hebben een wereld gecreëerd waarin de belangrijkste waarden in ons leven tijd voor je gezin je omgeving en sociale contacten onder druk zijn komen te staan de wereld waar mensen de laatste dagen vn een vakantie beginnen af te tellen omdat het zware normale leven weer gaat beginnen er waren een grote groep mensen zich op zondag avond zoo slecht voelt omdat ze op maanden horen weer moeten gaan we hekken en een wereld waar druk en geen tijd ongeveer de meest gehoorde stopwoordjes op een gemiddeld kantoor zijn dit is niet nodig door tijd energie en middelen anders te verdelen autonomie te stimuleren mensen hier juist in de treinen ervaren we veel meer ruimte en vrijheid en verhoog hiermee de kwaliteit van leven van iedereen alleen wij kunnen gezamenlijk een wereld creëren met minder burnouts minder chronische ziektes minder eenzaamheid en minder antidepressieve een week heeft honderdachtenzestig uur als je er daarvan ongeveer vijftig slaapt en ongeveer veertig werkt betekent dat er nog achtenzeventig over zijn bijna drieënhalf dag als je na morgenochtend wakker wordt en ook in de spiegel staat te kijken vraag jezelf dan eens af wat heb ik nou nodig voor een hogere kwaliteit van leven en bespreekt dat nou gewoon eens met je werkgever met je collega's want samen vinden jullie een we die het voor echt voor iedereen beter maakt wat zeg nou zelf welke werkgever willen nou geen positieve energieke en warme collega's mij belt het als werkgever iegeval fantastisch en ik zou echt nooit van mijn leven meer anders willen wie van u zit in een zaal en denkt this leuk verhaal onhaalbaar ik kan heel slechts zien maar toch weinig hier ja eentje ja het is nog leuk nouvijf jaar geleden hebben wij op deze plek een bedrijf gecreëerd met massagestoelen met sportfaciliteiten met een vierdaagse werkweek met onbeperkt vakantiedagen en dames en heren ook wij groeien al vijf jaar op brij en geloof me wij zijn ook niet het enige voorbeeld er zijn er echt mer echt waar wij zijn niet de enige als je naar morgen wakker wordt en je praat hierover met uw collega's en andere mensen daar gaan jullie het voor iedereen net een klein beetje beter maken welke hoekwaarde men dan men loren menen laren en men loren men weren mede
4
kan ik er nog al goede middag mijn naam is dus atzberger was mij een heel mooie microfoon beloofd zodat ik dansend over podium kon maar goed ik heb nu deze eventjes vast ik ga jullie meenemen in het verhaaltje van mijn school klein schooltje vijftig leerlingen speciaal onderwijs en daar zijn kinderen die ja je kan subsygiatische patiëntjes noemen je kan ze hier moeilijk opvoedbaar noemen het zijn eeneval kinderen met een rafelrantje en de kinderen met dat rafelrantje die zijn bekeken door de inspectie en wij zijn ook bekeke door de inspectie en gelukkig zijn wij een zeer zwakke school dat is gelukkig zal ik uitleggen waarom wij dat zo noemen want het is wij vinden werk wat we doen heel ingewikkeld en het zou zo raar zijn als iemand één dag bij langs komt die komt kijken die komen hier papieren kijken en die kijkt eventjes slinks naar de kinderen en i zegt na dat doe je maar prima uitstekend goed bedacht terwijl we het zelf zo vreselijk moeilijk al vinden dat werk wat we aan doen zijn je zou eigenlijk veel langer moeten kijken om een goed oordeel te kunnen vellen een voorbeeld om julli een beetje mee te nemen in een dagje vanochtend had ik twee klassen had één zieke collega twee klassen bij mekaar er zijn nog maar twintig leerlingen hoor dus het is altijd nog minder wat in de basisschool in één klas zit ze zijn lief aan het lezen ik heb de windroos luister goed naar armen meestal één heeft zijn boek niet open en ik vraag aan hem o wat je logboek het antwoord is in je holten dan denk ik de moet je even meenemen je staat voor twintig leerlingen en dan zegt er één en de rest hoor dat cidatwaar is je lesboek in je hol had en als je daar dan proef ik vond het vreselijk leuk vind heel grappig want het klinkt en als hij het zegt klinkt het nog veel beter en als ik het zeg maar wat moet je dan en dat is een probleem wat je dan moet opossen met dat kind want je wil dat ie gaat lezen en wat bedoelt u eigenlijk want hij staat net als de titel van mijn stukje hij is dat bol van de spanning en hij bedoelt eigenlijk help me want straks moet ik misschien nog gaan voorlezen ook en horen de anderen de fuze die ik maak dus help me maar hij kan dat niet zo goed onder woord brengen zij zich in je hol had dus mijn antwoord moet en zijn ik moet niet boos worden ik moet leuk zijn tegen hem en ik kan alleen mijn tegen zeggen van dat is de donker daar brandt geen licht en als je dat dan gezegd hebt dan weet hij hij vind het niet erg dat ik dat gezegd heb de rest van de quasi heeft lo al gehad maar het is natuurlijk een soort gevleugelde term wel de hele dag door de school gegaan als ik dus wat vroeg waar heb je je bron veel maar een in je hol hajadat is leuk te minister ja ik vind dat leuk mijn collega's vrinden dat leuk en de kinderen vinden dat charmant een inspecteur die komt kijken die die vindt er eigenlijk heel nek aan wie vindt dat niet luik die waardeer het ook niet wij daarna deste meer dus daarom zeggen we gelukkig een zeer zwakke school dat moet het niet blijven want dat kan consequenties hebben want als het een zeer zwakke school blijft dan wordt opbergen de deur gesloten en dan vangen wij niet meer die kinderen op en wat voor kinderen zijn dat nou wat ik net beschreef me een rafelranden je kunnen dan eigen niet meer op een andere school recht want wat doen wij kinderen zitten thuis ze komen bij ons voor vier maanden vijf maanden soms een jaar soms twee jaar wij doen er maar wat mee zoals ik net al beschreef het kan een beetje leuk zijn en kan een beetje grappig zijn maar ze willen wel naar school komen ze blijven de school komen na die tijd bij ons de drie vier maanden halfjaar heel ja twee jaar gaan ze weer naar school zitten ze dus niet meer thuis ik zal een voorbeeld geven niet hetzelfde kereltje wat ik net noemde maar was een jongen die had een schoolfobie althans werd onvertelde schoolfobie hij gingen jaar niet naar school de school waarde eigenlijk op ingeschreven zat ja die ving nog steeds het geld want die jongen is ingeschreven hij komt niet hij is wel ingeschreven brons na dat werd de gek eer pleegt zegt van de jonge moeder school na de basis zo wilden we meer hebben waar moet u dan naar toe daar kom je bij ons terecht op een geven moment want wij zijn een beetje het laatste schooltje wat dan wat kan of wat wat wil deze jongen kwam met zijn ouders langs de was al heel wat en kwam dus vertellen hij was twaalf jaar dus had ik een jaar thuis gezeten had en wat achterstand opgelopen natuurlijk en zou de volgende dag bij mij in de klas komen ik heb het tegen hem gezegd als je niet komt ik heb me uitgelegd hoe wij een beetje werken ik heb het heel gezellig gemaakt aantrekkelijk gemaakt voor u als je niet komt kom ik je halen de volgende dag negen uur wij beginnen warover negen gaan we echt wel met de les beginnen tien voor half tien nou laten we nauw met die les gaan beginnen hij was er natuurlijk niet toen dacht ik van wat moet ik doen kan blijven wachten tot ie welkomt of tot zij ouders hun brengen gebeld moeder aan de telefoon hij wil niet nou toen moest ik een belofte waarmaken ik moest hem gaan halen en was niet zo ver van de school vandaan ergens in parkwijk en ik kwam bij het adres en toen dacht ik waarbenik in hemels nog mee bezig ga ik iemand ophalen van een huis om les te gaan geven die niet wil maar ik had het beloofd dus ik denk moet het toch blijven doen geen naambordje gordijn was dicht bij de keuken dus ik denk klop aan na over een hele kenal met boer was toen dacht ik aan nu nog steeds weggaan ging de deur open klein moedertje de open aardige mevrouw kom maar binnen ik zeg ik kom hem ophalen beloofd ze zegt ja is boven maar voordat ik ook maar nar en trap kon kijken had ik al een innige om omarming met die boefje voortbouwen hier grote kop daar net doen of je niet bang bent niet naar de boefje kijken te interesseert je niks je doet iets met psychiatrie dus je kijkt hem niet in de ogen en je doet of het normaal is als ik zeg ik ga nu de trap op als u de hond in de gaten houdt nou dat wil de moeder wel doen ik ging de trap op kwam ik eerst een broer tigen stond in een boxershort borgers ongeveer jaar actiegendikke gouwen ketting om stond de kleren te strijken dus ik denk in wat voor wereld ben ik terechtgekomen omarming met een boefje een strijk en de jongen in een bokser en ik zoeken naar een kind wat niet er school wil kwam ik bij else deur deed de deur open en ja daar lag prinsheerlijk twee persoons bed jongen van twaalf jaar fleren die drie jaar geleden dus ik praat niet over nu want nu heeft iedereen dat flegre behoorlijk formaat alle spelcomputers die je maar kan bedenken raampje open was lekker weer en hij lacht daar ja waarom zou je nog een school gaan dan doe je dat niet en er komt er iemand binnen en die gaan zij er webben afspraak het enige wat ik kon zeggen van nou kan de boever misschien in de andere kamer dag ik naar beneden en ik verwacht at je binnen vijf minuten aangekleed bent want we gaan naar school en tot mijn verbazing is dat gelukt aangekleed en naar school hij vond het wel gezellig maar dat komt het eerste moment is het weekend twee dagen vrij ga je dan nog ja na het eerste weekend ging ie nog naar school kwam u bij de herstvakantie een week te huis hij werd een keer ziek komtie danen nog in de school ja hij is t heele jaar na school geweest hij heeft dus inderdaad groep acht op die manier bij ons gedaan op een zeer leuke manier hij ging daarna naar het voortzet onderwijs één keer heb ik er nog uit het bed gehaald samen met iemand van die school daarna niet meer heb ik het niet meer gedaan want ik vond daar moet ik een ander laten doen drie jaar later ja dat klopt en wat ik net verteld heb drie jaar later kwam ik hem tegen op om relevant want ik herkende hem hoewel ze een gezicht een beetje onzichtbaar hadden gemaakt ik zag dat het een was wat had die na gedaan hij had de prius de toyota prius van één of andere buurman had die genomen en er was tegen de pierie dus die had console rondje gerijen jordin plezier zal ik zeker gehad hebben en hij eindigde in de voortuin vlak daarna kwam we toch bij mij langs op schaal en ik vroeg aan hem waar zij ik er een automaat ja want anders had ie de niet en kunnen raaien ik zeg in mijn auto staat daar en dan blijf je vanaf hij is daarvan afgebleven en ging waar ging helaas niet meer naar school en dat is nou het verhaal wat ik een beetje erteldeze kinderen die hebben dus iets meer nodig dan het rekenen taal en het lezen dat hebben ze ook alemaal nodig mar ze hebben iets meer nodig ze moeten toch denken van ik ben welkom op een bepaalde plek en welkom maken op een bepaalde plek dat is denk ik het allermoeilijkste is dan een uche voor zeven minuten nee achten half en dat welkom voelen dat is belangrijk maar dat valt zo moeilijk uit te leggen an inspectie en misschien is het al heel moeilijk om aan jullie uit te leggen maar ik kom nu wel bij mij een eind van eigenlijk van het verhaal en dat is wijbevreselijk ons best gedaan de afgelopen periode om te denken van hoe moeten wij de inspectie dit verhaal nou laten zien nou dat kan ik ik kan misschien dvdtje opzetten daarna en kan ik zeggen van kijk hier maar de trap er niet in want ze wil de resultaten zien die wij van tevoren hebben opgeschreven dat kind gaat naar de haven gaat teal doen die gaat babel die gaat kabel doen daar gaat het niet om inspectie daar gaathet echt niet om het gaat dat die inval weer naar scholen gaat en naar school blijft gaan en dat moet lukken da s een beetje onze opdracht mijn opdracht en ook naar de inspectie om dat helder te maken het leuke is want dat komt nu donderdag achtien april staat zij weer voor de deur die inspectie en zou zo grappig zijn en zou leuk zijn als menschen die hier nu zitten denken hoch dat verhaal dat snap ik en dat moet zo blijven die school de school heeft de bongerd we zitten op boomgaardweg numero tien vergeet je niet en misschien ka je briefje in de bus doen jo moet je langer zo doen of nee die inspectie die heeft pas gelijk dank jullie wel aiden
5
negentien tachtig ik was tien elf jaar en één ding wat ik het liefste dee samen met mevr was strips lezen we hadden hele stapels thuis en mijn lieveling strip was lucilla lumet zijn witte hoed de groote reber strijden tegen het kwade en die die had altijd oplossingen was een fantastisch event en tegen wie streed ie wat wat was zijn grootste tegenstander de daalt ons he altijd een grijs of een donker hoed maar niet wel het was altijd duidelijk en hetwas ik hetzelfde als je voeder de oude westens of tv zat en die zwart wit serie a je bonanza en rood en had je altijd de slechterikken met de zwart hoeden de goeie rekken met de wit hoed en wat maakt het ik heel makkelijk en goed slecht je wist van tevoren precies waar hij aan toe was en aan het eind vn het verhaal zag je ze altijd tegen zonsondergang inrijden he op zoek naar een volgende avontuur en die kerels zien er nog goed uit ook ik ben robroverhagen ik ben een trotse vader een partner een levensmiddelentechnoloog en ik werk bij de grootste chocoladefabriek van de wereld en er ben ik best trots op maar ik heb een probleem wij hebben een probleem julli hebbn een probleem we zijn te dik wie heeft er een paar kilotjes te veel ja ik zie wat voorzichtige vingertjes ik zal de vragen anders stellen wie denkt er dat ze een partner een paar kilotjes te veel heeft maar anders krijgen we me al een beetje in de gaten en dat is een probleem en dan praten over kilo's te veel en we praten over overgewicht maar war je ook over praten als je te veel overgewicht hebt dan dan heb je last van obesitas zwaarlijvigheid en op bezet als zwaarlijvigheid is hebben we zien het vaak als een cosmetisch probleem maar daar is geen probleem wat dat betreft is het verhoogt je risico op harten vaatziekten veroog de risico op diabetes twee en het verhoogt de rico op bewegingsproblemen dat is wel een probleem nou we zijn met zijn allen daarmee bezig en als we nou praten hoe groot is dat probleem dan laten we ze even kijken we adden er straks wel daarover hebben zevenenhalf miljard mensen op de aarde een komma negen miljard daarvan die hebben last van overgewicht en zeshonderd miljoen hebben last van obesitas nadat zijn zulke grote getallen dat is heel erg veel en sinds negentien tachtig is dat verdubbeld wat betekent dat nu wereldwijd een lipe twaalf mensen maar in nederland is ongeveer wij zijn hier nederland de bvinederland noel dit is de zaal nederland vijftig cent van de mensen in nederland hebben last van overgewicht dus jullie helaas hebben als een overwicht en één op de zeven mensen in nederland veertien procent hebben last van obesitas en dan zeg maar ongeveer deze groep mensen hier dus als we daar fractie op terugkomen en weten ongeveer hoe het verdeeld is maar hoe groot is dat probleem nu hoe complex is dat probleeme een onderzoek geweest in engeland en di hebben dat heel eenvoudig in kaart gebracht ooren dan dan snap je het al van heden zijn dus heel veel factoren die daarvoor daarmee op van invloed zijn en dat varieert van opleidingsniveau beschikbaarheid van gezond voedsel maar ook is het veilig om op straten fietsen te wandelen en ook de overheids stressen zijn heel veel factoren die daarop van invloed zijn uiteindelijk hier zegje zijn ongeveer acht sectoren honderd acht vectoren of elementen de is complex he en je kan ook voorstellen als je één van deze zaken aanpakt dat je daarmee het probleem niet hebt weggenomen maar het mooi is dat eigenlijk in het centrum daris belangrijk zelfs de energiebalans en het engels ze is dat heel mooi if je ieder bed dont burnet ju set on het na dat is duidelijk maar terugkomen het is dus een complex probleem wat je wel ziet is dat iedereen daar toch een eenvoudig antwoord op hebt na laat gaan kijken en hele mile eenhele mooie quota voor evre complex probleem daar is een anser dat is kleer simpel en rang en dat komt ook wel een beetje terug in de uitdagingen die wij krijgen nu voor voor deze helft van de zaal he julle hadden last van overwicht at doe je dan nou dan gaan we naar de bibliotheek of we gaan naar de boekhandel nu laten we online is een boekje gaan bestellen die boek het is de makkelijkste oplossing hoeveel die boeken de kun je online bestellen je gaat nu naar bolder kom iemand een idee ik hoor ik hoor vijftig kort tweehonderd nog iemand anders tweeduizend het zijn er drieduizend eenennegentig in nederland haar steris nog wel wat als we nu gaan kijken want de mooie boek kas maar we zitten middels op de wereld en we hadden heel veel mensen daar gaan we op de grootste online boek storen gamen zoeken hoeveel boeken die eed boeken kun je online bestellen wanneer drieduizend zullen er meer zijn nog iemand anders een idee koorn vierduizend een beetje meer jongens tienduizend ik haal je it de brand tweehonderdtwintig duizend vijfhnderd achtenveertig vorige week misschien dat het deze weeeer zijn dus je ziet ook daar dat het een complex probleem is want zelfs als je een oplossing zoekt dan weet je heines wij je moet beginnen en daar zit dus de uitdaging want die uitdaging zit hem ook in van de s complex voor de consument is ook complex voor de producent nu als we gaan kijken dan we denken vaak in goed en slecht we hadden net al richtlijnen gehad laten ze even gaan kijken goed slecht zout iemand idee goed of slecht slecht ik jkoslecht na slecht heb zou h moeten we minder etn maar we moeten niet vergeten als je geen zout hebt dat hij dood al is het best lastig een andere transferren goed of slecht ik zie een aantal mensen en beetje glazig kijken transferredeeltelijk garen de wetten goed of slecht nog steeds blanco gezegden slecht ik zou zeggen slecht en het mooie van transferren leek te zijn dat je harde wetten kon krijgen het bleek echter dat dat slecht was voor uw geletterd en het mooie is dat de industrie die inmiddels uit het grootste gedeelte van onze producten al heeft gehaald en jullie wist het niet eens en laat ze dan laten ze even kijken en driehonderd dertig één neere der in wer slecht iemand anders drie honderddertig weer banco gezegde eet driehonderd dertig is citron zuur citroenzuur zit in elke leven zij van je van je lichaam maak je zelf aan fantastisch product het kun je heel mooie dingen doen maar je ziet dus ook daar het is verwarrend het is complex want wat moeten we daar aan mee laat er nog ens een andere pakken ze f kijkende leg deze even weg portie grooter hebben allemaal onderweg wil een keer iets drinken he zei onwe en dan kunnen we kiezen altijd uit klein standaard of groot nu dat is mooi wat kiezen we dan het onderzoek is getoond aangenomen at we eigenlijk allemaal gemiddeld tussen klein en standaard kiezen dan heb je heel mooi maar wat hebben we middels gedaan we hebben klein standaard en groot en welk kiezen we nu ja heb ik weer tussen klein en standaard in he want we wil willen heid niet klein wil ook niet extra groot al gewoon eigenlijk normaal zijn maar één van de dingen die we vergeten zijn is dat toen we vroegen bij ons oma kopje tekeningen leken wat was toen de maat als een mooi schoteltje mooi oortjetoen was dat de standaardmaat dus wat we zien is dat eikie mate we weten het eigen niet meer precies we willen allemaal standaar maar wat is nu standaard dus die keuze die moeten we zelf maken en dit is niet iets van de laatste twintig jaar er is naelijk heel mooi onderzoek geweest en door wningen wansink in amerika en de hebben de belangrijkste de beroemste maaltijd aller tijden hebben ze onder ogen genomen het laatste avom tweeënvijftig schilderij hebben z bestudeerd over duizend jaar dus we hebben een historie van duizend jaar in maaltijden is bekeken n zij hebben ook daaraan gekeken naar de portiegrootte ook naar andere zaken maar hoeveel denken jullie dat die poster gestegen is in duizend jaar na vijfenzestig punt vijf procent dus ze ziet ook dat het niet iets van de laatste jaren zet ze dat heel lang al gaande is wat is echter de laatste dertig veertig jaar gebeurd is die maaltijden zijn vergroot maar wij zijn minder gaan bewegen en dan komen we terug op de energiebalans maar een onder hoorde onderkende op wiens bordje ligt het dan we hebben de lens beroemd tijdschrift heeft eenhele mooie series gepuliceerd de obesitas en de hebbe dar ook naar gekeken en kijken eigelijk naar de verschillende rolle we hebben de overheid we hebben het individu wij de scholen de retelers de supermarkten en de producenten en de hebben daar allemaal een rol te spelen en het is daarom ook heel belangrijk dat wij als oals consument als individu moeten we die rol nemen als industrie is het belangrijk dat dat we die rol nemen ik als levers wil er toch technoloog shade voor arhet mooie is dat we die rol ok al hebben genomen alleen vaak niet zichtbaar he zout is verlaagd transferren zijn er uitgehaald verzadigd vet is verlaagd portie grote is verlaagd we hebben hele andere labeling dan voorheen maar ook de alergenen zijn veel duidelijker geleveld we hebben vel richtlijnen voor gedaan en belangrijk is dat heel van die nieuwe richtlijnen die zien jullie niet heb sinds tweeduizendtien hebben wij onze portie grote gemaximaliseerd op tweehonderdvijftig kilo calorieën maar heel vaak zien we dat niet aar het is belangrijk dat de zelfregulering die werkt en daar moeten we mee verder gaan maar goed het is allemaal mooi kop verhagen waar wat ga je daar nu aan doen ja dat is een das mooi want ik wil graag dat onze producten alle producten in het schap dat beter worden en wat betekent nou beter als we nu terug gaan kijken naar de zout verlaging het is houtverla als je die te snel doet wat doen we dan als consument dan zien we dat product smaakt anders willen we niet meer of we doen o tis wees houd bij de ses lastig dus als levensmiddel de industrie moet je dat dan heel langzaam doen tegelijkertijd zien we ook dat we als consument vaak een gedragsparoone hebben wat lastig is er een interessant onderzoek wees in frankrijk door professor chandon en de heeft zonder wij de wisten heeft de snoepjes besteld in en in de mooie winkel en de heeft er eigelijk tot dingen op laten drukken wie heeft er op een aantal heeft die standaard na te drukken en op een aantal anderen heeft die lid of loofveaten drukken daar lijdt loove en dit soort levensmidelen betekent dat er dus dertig procent minder vet in zit aar zit er wel dus iets anders in maar wat oe denk je dat de consument en reageert nu als je de consument een keuze kaa beaker e we ook een portie pakken dan pakken ze eigenlijk een normale portie of een standaard ongeveer onder tweee kilocalorieën als en mooi portie als je echter vervolgens de conument die lid of lovet gaat pakken dn gaan we meer pakken en dus nopende anders ze was allen maar loofveof gedrukt dus wat je ziet is dat onze keuzes op mentale of love product hebben in plaats van te zeggen want heets mooi dan heb ik een voordeel want dan krijg ik minder kilocalorien is ons gedrag dat we mer gaan eten en in deze studie was het uitindelijk achtenveertig of zesenveertig procent meer het is dus lastig dus he herformuleren moet je langzaadoen maar als je doet en je communiceert het op de verkeerde manier daar gaan mensen niet minder eten en aan zjuist mer weten nu hoe zit dat nu met chocolade chocolade iedereen er negen van de tien mensen houdt van chocolade de tiende persoon liegt meestal zeggen ze ook weleens maar co klaar is een maaltijd vervangen het is geen dagelijkse snek het is is we proberen geen gezonde chocolade te verkopen het is geen brokkel zijn je worteltjes het is een tractatie en ik denk dat is belangrijk dat we moeten moeten zien en daarom staan wij ervoor dat we meer kleinere porties willen aanbieden wat is nu mijn aanbevelingen aan jullie als levensminuten als als de individu als consument eigenlijk is die baaanbeveling heel erg simpel stap één van mijn les naar mijn voet is een goed nederlands van graaien en snaaien na genieten dat is wel belangrijk want we eten vaak meer dan dat ons plezier geven eten door voor meer rente uit gewoonte of uit rituele of dat het lijkt jezelf maar uiteindelijk als je eet voor je plezier en voor je genot zorgt dan dat je het mindful daarvan genieten de tweede uitdaging en de kom we hiernaar terugwat is jouw standaard kies jouw standaard want als ze allemaal een maandje kleiner kiezen wordt vanzelf een maatje minder op deze tas het is een complex probleemwi moeten er samen aan werken en het ligt op verschillende boordjeszij ik best een gek woord en consumeert gaat juist in dit wel onmindig het gaat om meer genieten dit bijna lunchtijd ik ben benieuwd wat er dadelijk op jullie boordje ligtdaar denderende eaantreden
6
hans droogheete redeneerketen met de ribagoede middag nog steeds een vlijende introductie ik hoop dat ik een waar kan maken mijn presentatie heede leerling en ik en de leerling staat voorop naturlijk in mijn ogen wie ben ik even heel kort is er ook al gezegd frans droog ik ben docent gewoon docent zeg ik meestal biologie en mensen natuur dat is op het wolven lyceum een daltonschool in berghok vlak bij rotterdam naast docent zijn ben ik ook bestuurslid van de kraut een organisatie ie vindt dat docenten regie over hun eigen professionalisering moeten nemen en die heeft als basis docenten weet hij het beter dus kunnen ook goed van elkaar leren daar heb je geen experts voor nodig soms maar heel vaak niet ik ben organisator geweest van het eerste ecamp in nederland en ook van het tweede dat is een primeur misschien die gaat in februari tweeduizendvijftien plaatsvinden dus houd de sociade in de raden een aanrader hoor ik van veel mensen ik ben ook deelnemer aan united voor education dat is een initiatief wat alle positieve ontwikkelingen in het onderwijs gericht op vernieuwing vooral wil verbinden en zo versterken er zijn ontzettend veel initiatieven die van elkaars bestaan niet weten als u dat bij elkaar brengt kan dat een veel grotere stem krijgen dat willen wij gaan doen en mijn daar zijn een aantal transitiepaden en mijn speciale transitiepad zal zijn de leerling ik heb ooit op een keuzes geleerd dat je je visie moet tonen uitspreken dit is mijn visie zwart wit waren dit is een plaatje over evolutie kun je onze nd veel plaatjes overvinden wat ik hiermee wil aangeven is ik vind evolutie is mijn favoriete onderwerp daarna is mijn favoriet onderwerp als bioloog erfelijkheid alles wat ermee te maken heeft en je ziet hier wij stammen af van een organisme waar apen ook van afstammen wij hebben leren lezen en we kunnen nu dingetjes op computers doen maar wat gaat er nu vervolgens gebeuren nou op menselijke schaal één mensch gaat de evolutie niet mee make maar dit plaatje staat ook symbool voor mijn visie op onderwijs het onderwijs verandert ook tenminste ik vind dat het moet veranderen omdat de samenleving verandert de leerlingen van nu hebben zo ongelooflijk veel informatiebronnen moeten zo ongelofelijk veel keuzes maken dat wij hun daarin moeten begeleiden wat er over twintig jaar nodig is aan kennis weten wij niet dus ik denk dat het handig is om kinderen te leren die kennen zelf eraan vergaren want het zou zomaar kunnen gebeuren dat de evolutie in deze richting opgaat iedereen gaat muziek maken geweldig nummer van plm orzo en kunnen dat dit gaat gebeuren we gaan allemaal nog meer eten en het onderwijs kan daar invloed op uitoefenen denk ik en ik vind dat ik dat zoveel mogelijk moet proberen en ik wil dat heel graag delen ik ben begonnen als onderzoeker als moleculair bioloog en ikheb echt met zo'n rading in handen gestaan daarmee kun je de en aflezen gaat tegenwordig met machientjes die onderzoekshouding die ik daarvan aan heb overgehouden kwam mij van pas en zat mij in de weg toen ik docent werd want ik kwam op een school en ik zei waarom doen jullie dit eigenlijk zo kan ik vinden dat hoe dat werkt waarom dat werkt en het antwoord was meestal hoe dat wete we eigenlijk niet sijmen zou het niet zo en zo kunen dat weten we eigenlijk niet dus ik heb altijd die onderzoekshouding behouden en ik probeer altijd te kijken wat werkt en wat kan ik toepassen en wat ik ook geleerd heb is als je niks verandert verandert er niks dat kun je op een tegentijsheid lezen als als je doet wat je deed krijg je wat je kreeg en ik denk niet dat dat goed is voor onze leerlingen ik denk nietdat het goed is voor onze samenleving als wij steeds hetzelfde blijven doen bijvoorbeeld gebruik van technologie verandert de samenleving gigantisch dat gaat steeds sneller dus daar moeten wij iets mee vind ik een van de dingen die mij ontzettend stoort in het onderwijs is dit vrij bekende plaatje wel denk ik maar ik laat hem toch zien alle leerlingen worden op dezelfde manier getest hoe verschillend zou ik zijn nou hier moeten ze de boom inklimmen en wat mij betreft kun je met dt soort dingen de boom inklimmen dat is niet handig niet alle leerlingen kunnen hetzelfde niet alle leeringen hoeve hetzelfde te kunnen niet alle mensen hebben hetzelfde beroep niet alle mensen hebben dezelfde kennis nodig om dat beroep goed uit te voeren nou is al marwelleuk zo'n quote in die plaatjes natuurlijk maarwaar moet je daar mee nou ik probeer dat toe te passen ik heb een aantal dingen hier opgeschreven die ik in mijn dagelijkse lespraktijk toepas de bovenste twee zal ik wat meer over vertellen later sla even over flipping de klarom is kwijnen hoe bekend het is heel simpel gezegd de directe instructie haal je uit het klaslokaal doe je vooraf door het op te nemen of hoe dan ook en dat betekent je hebt meer tijd i de les als je meer tijd hebt in de les kun je iedere leerling meer tijd geven individueel je kunt andere activiteiten doen dus de les wordt efficiënter effectiever besteed dat moet je wel van tevoren bedenken hoe je dat gaat doen een filmpje opnemen zeggen kijk maar dat werkt niet maar het principe werkt heel erg goed ik ben onderzoeker dus ik heb het onderzocht in mijn geval leverde dat een verhoging van het wiskunde cijfer van een half punt dat is redelijk hoog vinding ik lees ook het nodige en praat er regelmatig met docntn over en het verbaast mij en jullie doen dat natuurlijk allemaal ook dus weet of het jullie hoe vertellen me het verbaast mij hoe weinig docenten dat doen en hoe weinig zij dat gebruiken hele simpele trucjes die je lessen efficiënter maken et zijn twee achter de computer is efficiënterals ik dat vertel op mijn school zegt de meest neder zo men new aan dan gaan ze ketsen er klopt er gaan ze kletsen over de lesstof als je het goed organiseert dat wordt efficiënter dat is wetenschappelijk aangetoond kun je gewoon doen heb je ook minder computers nodig verboden vingers op te steken ook een heel bekend voorbeeld alsem kinderen hun vinger op laat steken zijn het ongeveer twintig procent van de kinderen die steeds maar antwoord geven op jouw vraag tachtig procent doet dus niet mee als je kinderen verbieden hun vinger op op te steken doet honderden mee want jij bepaalt wie antwoord moet geven dus kinderen kunnen zich niet meer verstoppen en kinderen die niet drvenomdat ze niet zo acceptief zijn krijgen ook een kans om antwoord te geven heel eenvoudig in principe de uitvoering is lastig want je hebt de neiging om wel kinderen die hun vinger opsteken de beurt te geven laat liggen en een kade op mijn bureau niet doen flip in de klas kun je ook uitbreiden je hoeft niet zelf filmpjes te maken mijn hoofdvak is biologie en bij biologie zijn er ontzettend veel filmpjes dus die raak niet maken ik ga ze won opzoeken dat geeft mij de mogelijkheid om zonder boek les te geven boekoboohoe ziet dat er uit in de uitvoering ik zit ongeveer twee derde van mijn lessen in het computerlokaal kinderen krijgen de opdracht om iets op te zoeken en dat bij mij in te leveren in een eentje tweetallen viertallen verschilt per opdracht en ze krijgen voor mij ik doe dat thuis respons op die opdrachten wat gebeurt er zij kunnen niet leren voor de toets letterlijk niet en figuurlijk niet zij kunnen niet vlak voor de toets leren want ze hebben geen boek op het moment dat ze dat doorhebben vragen maar hoe moeten we dan leren zeg je dat zie je de hele dag door te doen toch in mijn les in ieder geval en dan zal blijken dat je dus kunt leren tijdens de les best handig want je zit toch op school en dat leidt inderdaad tot reacties als he mijnheer ik wist niet dat ik dit allemaal wist ik zei ik wist het ook niet maar ik hoopte het wel ik doe dit nu drie jaar en het werk heel erg goed testen niet toetsen wil zeggen ik hou nie van toetsen nakijken dus ik probeer dat te vermijden ik heb wel gelezen dat het heel handig is om te toetsen want de leren kinderen van dus ik heb daarvan gemaakt testen want ik heb ook gelezen als je kinderen vaker test sneller nadat ze nieuwe stof hebben opgenomen dan gaan zij die stof beter onthouden en ze worden ook gedraad in het terughalen van die stof is het reproduceren van aanwezige kennis zorg dat ze dat beter kunnen en zorgt ook dat die kennis beter behouden blijft nou als je dat digitaal doet heel weinig erk ik heb twee motto's doen wat je wilt en weten wat werk doen wat je wilt wil zeggen als je een idee hebt en je zou dat willen doen moet je schoon doen dat betekent dat je dan iets gaat oen wat jij zelf heel graag wilt waar je zelf heel erg goed in bent en daarom worden jouw lessen automatisch beter want jij hebt er lol in mijn leerlingen hebben pech of geluk dat mijn favoriet onderwerp dengeest verteld daar krijgen zij dus heel veel van krijgen ze dan te weinig van het andere nee ik zorg er natuurlijk voor dat ze van al die andere onderwerpen voldoende krijgen om het examen te halen maar ze krijgen heel veel van toevallig het onderwerp wat ik leuk vind voor iedere docent is dat anders is dat erg dat niet alle kinderen precies hetzelfe leren nee vind ik niet weten wat werkt vind ik wel belangrijk als je kennis hebt opgedaan hoe iets werkt kun je dat gebruiken en ik vind het een verlichting voor mijzelf en voor alle docenten om te zorgen dat zij weten wat werkt ik zie heel veel mensen die eigenlijk na een ik aantal jaren en ik zie soms één niets meer bij leren die geven u een les die hebben de standaard lees uitleg kinderen luisteren of niet opdracht te maken na kijken en er is het idee er is geleerd er is gewerkt door de docent en door de leerling na ik betwijfel dat ten zeerste als dat echt zo zou zijn zouden niet zoveel leerlingen elke les vlak voor een toetsweek we hebben een toe aan mijn vragen wanneer mag ik leren voor dat in dat vak want en er staat in kleine lettertjes niet doeners ook doen want dat zouden eigenlijk de groote letters moeten zijn ik vind dat je iets moet doen en niet doen is ook een keuze en dat is denk ik de verkeerde keuze deze trein om even een overgang e maken naar de leerling want het ging tot dusver vooral over wat ik vind probleem met communicatie is dat er vooral geluisterd wordt om een antwoord te geven niet om te begrijpen dus wij zitten als we luisteren vooral te denken wat voor antwoord ga ik geven en niet zozeer wat zegt die personen eigenlijk de leerling de leerling staat centraal dat vind je je duidelijk maar aan staat ie ook centraal er is binnenkort een bijeenkomst die heet stem van de leerling georganiseerdor het niveaus in rotterdam een hele goede organisatie die heel veel goeds voor onderwijs en leerlingen doet en in de beschrijving van die bijeenkomst staat centraal staat de vraag waarom en hoe kan de stem van de leerlingen vergroot gehoord en gewaarborgd blijven nu u raad het al er zijn geen leerlingen aanwezig ik snap dus niet hoe je dat kunt doen zonder leerlingen is dit dus wat wij willen dit is niet wat ik wil dit is wel misschien lichtelijk overdreven wat er vaak gebeurt ik vind dus dat je moet luisternaar leerlingen dat is nog helemal niet zo makkelijk onder kunnen dat heel erg goed maar het geluid opvangen is iets anders dan luisteren en ik zal dat proberen te illustreren door te kijken naar hoe leerlingen luisteren dus proberen te luisteren naar hoe leerlingen luisterwaardigheid bonbonvormen aan wel de borden en en en vetwerker om beoken van eupen de andela en bodemresten bakent heren was bedoelde boven boolean parental bop benen daardoor de is zo voor de codesharing botterdam zijn welpen wat is het verschil tussen die twee nummers de eerste is twintig duizend keer bekeken de andere vijftig miljoen keer de eerste is hoe in mijn beleving leerlingen ons docenten vaak horen de tweede is hoe wij misschien zouden moeten praten en die dreun ja ik weet ie howe de iedereen krijgen ik zou twee dingen vertellen over wat ik dan echt doe met leerlingen waar zij bij betrokken zijn de eerste is jecor dat is komt bij gogel vandaan twintig van de tijd konden gogelwerknemers besteden aan wat zij maar wilden een nog in de week dat is door angela mayers vooral in amerikaanse docenten overgenomen die heeft de slogan eronder gezet iedereen is een genie ergens in en de wereld kan iedereen zijn bijdragen gebruiken dan moet je wel ontdekken wat jouw genie is waar dat zit en hoe je dat kunt gebruiken na het is niet zo moeilijikgeef mensen natuur en klasse twee dat is een virus vak één uur in de week mogen leerlingen doen wat ze willen daar is geen handleiding voor een paar richtlijnen de richtlijnen u moet een beetje binne het vak passen er moet iets geleerd worden bij voorkeur wordt er iets gemaakt hoef niet bij volkeren een groepje hoef niet ze mogen zelf kiezen welk van de vier uur ze ebruiken ze mogen meer gebruiken ze mogen minder gebruiken afhankelijk van wat zij willen er moet iets gepresenteerd worden vormen helemaal vrij als ze andere leerlingen maar iets leen dit zijn quot die ik heb gehoord zal ik verder niet toelichten dit zijn wat foto's van de leerlingen die de presentaties doen en ik wil me alleen op het meisje in het midden richten lucy lucide ik wist niet watzij er het doen was iets met robots iets met programmeren en ik zei maar ik zie jou niks doen nu ik doe het meester thuis na de presentatie kwam ik ach ik ben benieuwd lucy begon haar presentatie die was naar de tudelft geweest had een video gemaakt met een interview met een professor zijn naam weet ik niet meer helaas die haar een half uur lang heeft laten zien de meest moderne robot die ze daar hebben hoe die zelf kan leren dag na een mooie presentatie elise toe ging lucie verder zij had ook een robot gebouwd leger mijn storms had ze daarvoor nooit gedaan had ze zichzelf geleerd ze ging aan de leerlingen laten zien in de klas zo moest je programmeren en dan gaat er dit gebeuren er zaten drie verschillende cenoren op die robot die demonstreerde ze allemaal die les liep en kwartier uit geen leerling zei meneer het is tijd daar maak je niet vaak mee al deze leerlingen hebben iets gedaan wat ze zonder die optie om zelf te kiezen nooit gedaan hadden want het zit niet in het curriculum of in het programma van mens en natuur zj krijgen een uur de tijd daarvoor en hoe kan ik die een nu er der aan besteden wat ze normaal moeten doen in ver doen ze nu oon in drieen want ze willen dit heel graag doenals laatste wil ik noemen dat is zeer recent vorig jaar aan het eind van het jaar mocht ik één dag moest ik één dag vullen met mijn leerlingen ik heb ze gevraagd hoe zouden jullie willen leren nou dat komt alles mooi uit daar zou ik een uur of twee uur of drie uur over kunnen vertellen én ding wat heel mooi was was het education de zijn lep wat leerlingen hebben opgerichten dat was gebaseerd op één zinnetje wij wilen het leerreement van de lessen verhogen kinden uit drie vv zeggen dat zij het leerrendement willen verhogen maar de minister die issie dat zou horen zij hebben een brief geschreven aan de schoolleiding hoe zij dat willen doen en de vermeerderen ik heb hier een bok over geschreven de schoolleiding is nog bezig met beslissen hoe wij dit moeten organiseren maar er zijn al drie kranten die deze kinderen wilen interviewen gewoon om het idee wat ik van die leerling heb geeerd je moet niet denken in onmogelijkheden want in onmogelijkheden zitten ook mogelijkheden heeft u nog vragen ja die heeft u en wel de volgende gaat het wel eens mis ja ik verzin van alles nieuws elk jaar minstens één ding het gaat wel als mis steeds minder vaak maar dat is niet erg want het wordt langzamerhand wel beter moet je er eigen wijze zijn eigen wil zeggen je hebt je eigen mening die moet je zoveel mohandhaven wijs moet je zijn je moet kennis hebben een eigen wijze is een ideale combinatie m te zorgen dat je dat ook gaat doen laat je niet weerhouden door je omgeving als jij ervan overtuigd bent dat het goed is moet je het gewoon gaan doen kan het met alles ja die nicole kan met elk vak flip de klazema met el vak vingers opsteken al die dingen die ik heb genoemd kwam met elk vak beetje creatief tijd nodig of ik nog tips heb ja gon doen klinkt heel eenvoudig maar er is best lastig heb ik gemerkt gewoon doen nou nou had ik gezegd dat de leerling belangrijk is dus bij mij staat de leerling echt wel centraal in deze cirkelhet gaat namelijk over de toekomst van onze leerlingen ook onze toekomst dus die vind ik heel erg belangrijk en daar wil ik graag een bijdrage aan leveren ik wil u bedanken vor het luisteren en ik hoop dat op zijn minst één iemand van jullie maar het liefst allemaal natuurlijk langer dan vandaag dus ook morgen en overmorgen iets hiervan meeneemt waardoor zijn lessen iets gebeten worden en bovenaan staat mijn volgende presentatie en ook mijn volgende les zal weer ietsje beter doendeeten warderen valeriaanthee veiliger klik dan rookwerende een wardle
7
wel men en men loren meneren lemen en men loreen en nemen als ik je vraag om naar mij te luisteren en jij begint mij adviezen te geven dan doe je niet wat ik vraagals ik je vraag om naar mij te luisteren en je begint mij te vertellen dat ik niet mag voelen wat ik voel dan neem je mijn gevoelens niet serieus als ik je vraag om naar mij luisteren en jij denkt dat je iets moet doen om mijn problemen op te lossendan laat je mij in de steek hoe vreemd dat ook mag lijken dus alsjeblieft luister naar mij en probeer me te begrijpen en als je ook wilt praten wacht dan even tot ik klaar ben en dan beloof ik wat ik op mijn beurt ook naar jou zou luisteren deze tekst zou zo door mij als kind gezegd kunnen zijn ik voelde mij als kind niet gehoord en niet begrepenik ben net als die zeventigduizend andere kinderen die jaarlijks te maken krijgen met de scheiding van hun ouders een kind van gescheiden ouders en ik heb last gehad van die scheiding ik ben ook een van die kinderen die sinds de scheiding het contact is verloren met een ouderik weet nog dat ik dacht wie is er voor mij wie kan met mij meedenken wie kan mij helpen ik voelde me zo alleen ik was zo boos maar eigenlijk was ik vrouw erg heel verdrietig ik was pas twaalf en ik had geen idee wat ik met de situatie tussen mijn ouders aanmoest mijn droom is dat we een wereld creëren waar geen kind zich zo hoeft te voelen een wereld waar ieder kind zich gehoord en begrepen voelt het lief zo vroeg mogelijk zodat we snel kunnen achterhalen wat er bij een kind leeft en het kind steun kunnen bieden mijn eigen ouders gingen uit elkaar toenink een jaar of vier vijf was zijn ze officieel gescheiden ze zijn later weer bij elkaar gekomen voor de kinderen niet zo n heel goed plan achteraf want de spanning was thuis uiteindelijk weer opnieuw voelbaar mijn ouders leefden langs elkaar heen er werd gezwegen aan tafel en mijn moeder sliep wel eens bij mij op e kamer vreemd om als kind mee te maken je voelt aan alles dat er iets niet klopt en wat deed ik ik dacht ik ga zorgen dat het thuis allemaal goed gaat ik gedroeg mijn verbeelden deed mijn schoolwerk hielp met opruimen tehuis was maar niemand last van mij hadtoen mijn ouders mij en mijn broer uiteindelijk vertelde toen ik elf jaar oud was dat zij opnieuw uit elkaar gingen kwam dat eigenlijk niet als een verrassing want ik had de spanning gevoeld ik was enorm verdrietig maar naast dat verdriet voelde ik ook ergens opluchting ik dacht hehe zou het dan eindelijk klaar zijn met die spanning in huis zou het oneindelijk weer rustig worden niets bleek helaas minder waar te zijn het werd alleen maar onrustiger er bleken onder andere rechtszaken tussen mijn ouders te lopen en daar kwam ik op mijn twaalfde achter omdat ik een brief van de rechter kreeg omdat ik ook iets mocht vinden van die scheidingik weet nu als zesendertig jarige vrouw dat mijn verhaal anders had kunnen lopen als er directin ouders uit elkaar gingen iemand voor mij was geweest iemand die naast mij had gestaan naar mij had geluisterd maar ook iemand die mij uitleg had gegeven over wat er allemaal bij scheiding komt kijken en die verstand had van hoe kinderen kunnen denken en die mijn stem en mijn gedachten en gevoelens in perspectief had kunnen plaatsen en had kunnen vertalen naar mijn ouders dan hoefde ik dat niet te doen om nog even terug te komen op mijn verhouding ik vertelde al dat ik een brief van de rechter kreeg en om jullie een stukje juridisch mee te geven ik ben immers jurist kinderen van twaalf jaar of ouder die krijgen een brief van rechter waarin gevraagd wordt om iets te vinden van die scheiding over het gezag de hoofdverblijfplaats en de omgangsregeling contactregeling moeilijke onderwerpen voor kinderen om daar je mening over te geven een kind mag komen hoeft niks te doen maar mag ook ee brief schrijven vaak hun eerste post voor mij was dit mijn eerste post van een rechter nog wel en ik durfde over deze situatie niet eens echt met mijn vriendinnen te praten over wat ik echt dacht en voelde en hoe moest ik naar de rechter dat durf ik niet langsgaan durfde ik absoluut niet maar ik had wel het idee dat die rechter iets van mij verwachten in de zin van dat ik het moest oplossen tussen mijn ouders dus ik ben een boekwerk aan emoties gaan opschrijven en een brief gaan schrijven aan de rechter niemand hielp mij met die brief niemand vertelde mij wat vertelde mij wat mijn gedachten en gevoelens betekenen kijkend naar de situatie tussen mijn ouders maar ook kijken naar mijn leeftijd ik was pas twaalf en niemand vertelde mij wat voor impact mijn brief kon hebben in het juridisch speelveld en jarenlang heb ik gedacht dat mijn brief de oorzaak was van alleswant mijn vader werd uiteindelijk uit uit de oudelijk mach ontheven en hij verdween uit eigen beweging steeds meer uit beeld was dat mijn schuld was dat door wat ik had opgeschreven ik had toch opgeschreven dat ik allebei mijn ouders heel graag wilde zien en als ik bij hun allebei wilde wonen reageerde hij daarom niet meer p mijn belletjes of op mijn brieven waarom wilde hij mij niet meer zien wat had ik gedaan gedachten en gevoelens die mij als kind van twaalf overspoelde en doorsijpelde in alles wat ik deed ik krijg moeite met relaties aangaan want ja iemand aan wie je verbindt kan ook weer weggaan ik ging mijn focussen op school ik gng minder eten en ik voelde mij ontzettend onzeker mijn verhaal is geen uniek verhaal het is een verhaal van heel veel kinderen van gescheiden ouders niet de volledige blauwdruk ervan want elk verhaal is uniek maar wel delen daarvan en nu als professional werkend met kinderen in een scheidingssituatie vertel kineren mij zo vaak hoe schuldig zij zich voelen en dat ze bang zijn om tegen hun ouders te zeggen wat ze denken en voelen of dat ze zich verantwoordelijk voelen en denken dat ze het moeten oplossen tussen hun ouders wat mij betreft luisteren wj nog veel te weinig echt naar kinderen en daar bedoel ik mij dat wij kinderen of helemaal gen stem geven we slaan ze overofdat wij kinderen hun stem maar beperkt betrekken of dat we ze veel te verantwoordelijk maken en dus als een kind zegt we gaan dit doen dan gaan we dat doen maar kinderen zijn niet degenen die de beslissing nemen luisteren naar kinderen staat voor mij dat we hun stem betrekken maar dat we ook goed kijken wat in het belang van kinderen is en dat kan soms tegenstrijdig zijn en dat ze daar uitleg over krijgen terugblikkend op mijn eigen verhaal en eignlijk vooral kijken naar de kinderen die te maken hebben met die schuldgevoelens en het loaliteitgevoel ben ik gaan nadenken of het niet anders kan kunnen wij niet op een kindvriendelijke manier de stem van kinderen betrekken en daarom ben ik in tweeduizendvijftien onderzoek gaan doen naar het buitenland en naar nederland en heb ik de rol van de kinderhart ontwikkeld en om jullie mee te geven dat het ook anders kan wil ik jullie het verhaal van marni delen marnic is een jongetje van negen jaar en zijn ouders die gaan uit elkaar zij zijn getrouwd gewezen dan moeten zij langs een advocaat een van de advocaten was bekend met de rol van de kinderbehartiger en vroeg de andere advocaat zou jij ervoor open staan dat wij onze cliënten informeren over de kinderartiger en toestemming vragen aan deze ouders dat zij max ook marnic ook een belangenbehartiger bieden en beide ouders zijn akkoord gegaan zo waren de advocaten er voor de ouders en was de kind behartigende voor marnic er is bewust gekozen om meerdere gesprekken met marnic te voeren zodat hij goed zijn stem kon uiten goed met hem kon worden meegedacht maar hem ook echt uitleg kon worden gegeven en hij zich vertrouwd kon voelen bij de kind behartiger want je moet je hele levensverhaal op tafel gooien daar is tijd voor nodig en samen is uiteindelijk en verslag gemaakt waarin en de stem van marnicterugkwam maar waar ook kindbehartiger vanuit de expertise van de kindbeartiger hun advies is neergelegd en dat verslag is naar de rechtbank gegaan de rechter nam dat verslag heel serieus want de ouders adden allebei hun eigen visie en daar kwam de stem van arni en het advies van een professional en uiteindelijk is de visie van marnic daarin gevolgd en is het advies opgevolgd en samen is het eindelijk na de zitting met de ouders van mario tafel gegaan en is gekeken hoe een gesprek met marnic plaatsvinden om een uitleg te geven over wat er in de zitting had plaatsgevonden en zodat hij nog zijn vragen kon stellen aan zijn ouders en zijn ouders hem konden uitleggen dat die nooit tusschen hen hoefde te kiezen en dat ze afspraken hadden gemaakt en rekening wilde houden met hoe hij zich voelde en met zijn mening en ik weet nog dat marnies dat gesprek dat vrolijke koppie van dat megane jongentje is zo trots want hij had zijn stem geuit hij hoeft zich niet schuldig te voelen hij hoefde niet te kiezen tussen zijn ouders en hij zei ik was zo zeenuwachtmijnhart maakte almal sprongetjes maar ja je arkisischeiding zo erg nog niet julle zijn er veel aardiger tegen elkaar en ik mag ook nog zeker twee kroonen waar voordelen aan en dat koppie van marni dacht ik ja het kan anders en als we naar kinderen luisteren kunnen we ook nog lering trekken uit hun verhaal want wat kinderen aangeven is luister naar mij leg mij dingen uit maar maak mij niet verantwoordelijk ook na de scheiding heb ik allebei mijn ouders nodig ik kan niet tussen mijn ouders kiezen ook al lijkt dat ik dat soms wel doen bied mij steun door iemand die er speciaal voor mij is dit horende lieve ouders stel dat jullie te maken hebben met een scheidingssituatie sta open dat jullie kind een stem bieden lieve familieleden en omstanders bied een luisterend oor maar blijf daarbij neutraal kies geen partij voor een ouder lieve school sta op voor die kinderen die die steun in die klas nodig hebben waar je ziet wat dat nodig s en vooral lieve kinderen weet dat er menschen zijn die echt naar jullie willen luisteren en dat jullie stem ertoe doet vakkenintegratieproject ereleden en den man loenen leren en meloen menen leaden