diff --git "a/texts/mahabharata/mahabharata_book_03.json" "b/texts/mahabharata/mahabharata_book_03.json" new file mode 100644--- /dev/null +++ "b/texts/mahabharata/mahabharata_book_03.json" @@ -0,0 +1,61910 @@ +[ + { + "book": 3, + "chapter": 1, + "shloka": 1, + "text": "[ज]\nएवं दयूतजिताः पार्थाः कॊपिताश च दुरात्मभिः\nधार्तराष्ट्रैः सहामात्यैर निकृत्या दविजसत्तम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 1, + "shloka": 2, + "text": "शराविताः परुषा वाचः सृजद्भिर वैरम उत्तमम\nकिम अकुर्वन्त कौरव्या मम पूर्वपितामहाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 1, + "shloka": 3, + "text": "कथं चैश्वर्यविभ्रष्टाः सहसा दुःखम एयुषः\nवने विजह्रिरे पार्थाः शक्र परतिमतेजसः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 1, + "shloka": 4, + "text": "के चैनान अन्ववर्तन्त पराप्तान वयसनम उत्तमम\nकिमाहाराः किमाचाराः कव च वासॊ महात्मनाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 1, + "shloka": 5, + "text": "कथं दवादश वर्षाणि वने तेषां महात्मनाम\nवयतीयुर बराह्मणश्रेष्ठ शूराणाम अरिघातिनाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 1, + "shloka": 6, + "text": "कथं च राजपुत्री सा परवरा सर्वयॊषिताम\nपतिव्रता महाभागा सततं सत्यवादिनी\nवनवासम अदुःखार्हा दारुणं परत्यपद्यत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 1, + "shloka": 7, + "text": "एतद आचक्ष्व मे सर्वं विस्तरेण तपॊधन\nशरॊतुम इच्छामि चरितं भूरि दरविण तेजसाम\nकथ्यमानं तवया विप्र परं कौतूहलं हि मे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 1, + "shloka": 8, + "text": "[व]\nएवं दयूतजिताः पार्थाः कॊपिताश च दुरात्मभिः\nधार्तराष्ट्रैः सहामात्यैर निर्ययुर गजसाह्वयात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 1, + "shloka": 9, + "text": "वर्धमानपुरद्वारेणाहिनिष्क्रम्य ते तदा\nउदङ्मुखः शस्त्रभृतः परययुः सह कृष्णया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 1, + "shloka": 10, + "text": "इन्द्रसेनादयश चैनान भृत्याः परिचतुर्दश\nरथैर अनुययुः शीघ्रैः सत्रिय आदाय सर्वशः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 1, + "shloka": 11, + "text": "वरजतस तान विदित्वा तु पौराः शॊकाभिपीडिताः\nगर्हयन्तॊ ऽसकृद भीष्म विदुर दरॊण गौतमान\nऊचुर विगतसंत्रासाः समागम्य परस्परम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 1, + "shloka": 12, + "text": "नेदम अस्ति कुलं सर्वं न वयं न च नॊ गृहाः\nयत्र दुर्यॊधनः पापः सौबलेयेन पालिताः\nकर्ण दुःखासनाभ्यां च राज्यम एतच चिकीर्षति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 1, + "shloka": 13, + "text": "नॊ चेत कुलं न चाचारॊ न धर्मॊ ऽरथः कुतः सुखम\nयत्र पापसहायॊ ऽयं पापॊ राज्यं बुभूषते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 1, + "shloka": 14, + "text": "दुर्यॊधनॊ गुरु दवेषी तयक्ताचार सुहृज्जनः\nअर्थलुब्धॊ ऽभिमानी च नीचः परकृतिनिर्घृणः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 1, + "shloka": 15, + "text": "नेयम अस्ति महीकृत्स्ना यत्र दुर्यॊधनॊ नृपः\nसाधु गच्छामहे सर्वे यत्र गच्छन्ति पाण्डवाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 1, + "shloka": 16, + "text": "सानुक्रॊशॊ महात्मानॊ विजितेन्द्रिय शत्रवः\nहरीमन्तः कीर्तिमन्तश च धर्माचार परायणाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 1, + "shloka": 17, + "text": "एवम उक्त्वानुजग्मुस तान पाण्डवांस ते समेत्य च\nऊचुः पराञ्जलयः सर्वे तान कुन्ती माद्रिनन्दनान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 1, + "shloka": 18, + "text": "कव गमिष्यथ भद्रं वस तयक्त्वास्मान दुःखभागिनः\nवयम अप्य अनुयास्यामॊ यत्र यूयं गमिष्यथ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 1, + "shloka": 19, + "text": "अधर्मेण जिताञ शरुत्वा युष्मांस तयक्तघृषैः परैः\nउद्विग्नाः सम भृशं सर्वे नास्मान हातुम इहार्हथ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 1, + "shloka": 20, + "text": "भक्तानुरक्ताः सुहृदः सदा परियहिते रतान\nकुराजाधिष्ठिते राज्ये न विनश्येम सर्वशः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 1, + "shloka": 21, + "text": "शरूयतां चाभिधास्यामॊ गुणदॊषान नरर्षभाः\nशुभाशुभाधिवासेन संसर्गं कुरुते यथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 1, + "shloka": 22, + "text": "वस्त्रम आपस तिलान भूमिं गन्धॊ वासयते यथा\nपुष्पाणाम अधिवासेन तथा संसर्गजा गुणाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 1, + "shloka": 23, + "text": "मॊहजालस्य यॊनिर हि मूढैर एव समागमः\nअहन्य अहनि धर्मस्य यॊनिः साधु समागमः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 1, + "shloka": 24, + "text": "तस्मात पराज्ञैश च वृद्धैश च सुस्वभावैस तपस्विभिः\nसद्भिश च सह संसर्गः कार्यः शम परायणैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 1, + "shloka": 25, + "text": "येषां तरीण्य अवदातानि यॊनिर विध्या च कर्म च\nतान सेवेत तैः समास्या हि शास्त्रेभ्यॊ ऽपि गरीयसी" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 1, + "shloka": 26, + "text": "निरारम्भा हय अपि वयं पुण्यशीलेषु साधुषु\nपुण्यम एवाप्नुयामेह पापं पापॊपसेवनात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 1, + "shloka": 27, + "text": "असतां दर्शनात सपर्शात संजल्पन सहासनत\nधर्माचारः परहीयन्ते न च सिध्यन्ति मानवाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 1, + "shloka": 28, + "text": "बुद्धिश च हीयते पुंसां नीचैः सह समागमात\nमध्यमैर मध्यतां याति शरेष्ठतां याति चॊत्तमैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 1, + "shloka": 29, + "text": "ये गुणाः कीर्तिता लॊके धर्मकामार्थ संभवाः\nलॊकाचारात्म संभूता वेदॊक्ताः शिष्टसंमताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 1, + "shloka": 30, + "text": "ते युष्मासु समस्ताश च वयस्ताश चैवेह सद्गुणाः\nइच्छामॊ गुणवन मध्ये वस्तुं शरेयॊ ऽभिकाङ्क्षिणः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 1, + "shloka": 31, + "text": "[य]\nधन्या वयं यद अस्माकं सनेहकारुण्ययन्त्रिताः\nअसतॊ ऽपि गुणान आहुर बराह्मण परमुखाः परजाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 1, + "shloka": 32, + "text": "तद अहं भरातृसहितः सर्वान विज्ञापयामि वः\nनान्यथा तद धि कर्तव्यम अस्मत सनेहानुकम्पया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 1, + "shloka": 33, + "text": "भीष्मः पितामहॊ राजा विदुरॊ जननी च मे\nसुहृज्जनश च परायॊ मे नगरे नागसाह्वये" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 1, + "shloka": 34, + "text": "ते तव अस्मद्धितकामार्थं पालनीयाः परयत्नतः\nयुष्माभिः सहितैः सर्वैः शॊकसंताप विह्वलाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 1, + "shloka": 35, + "text": "निवर्ततागता दूरं समागमन शापिताः\nसवजने नयासभूते मे कार्या सनेहान्विता मतिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 1, + "shloka": 36, + "text": "एतद धि मम कार्याणां परमं हृदि संस्थितम\nसुकृतानेन मे तुष्टिः सत्काराश च भविष्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 1, + "shloka": 37, + "text": "[व]\nतथानुमन्त्रितास तेन धर्मराजेन ताः परजाः\nचक्रुर आर्तस्वरं घॊरं हा राजन्न इति दुःखिताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 1, + "shloka": 38, + "text": "गुणान पार्थस्य संस्मृत्य दुःखार्ताः परमातुराः\nअकामाः संन्यवर्तन्त समागम्याथ पाण्डवान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 1, + "shloka": 39, + "text": "निवृत्तेषु तु पौरेषु रथान आस्थाय पाण्डवाः\nपरजग्मुर जाह्नवीतीरे परमाणाख्यं महावटम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 1, + "shloka": 40, + "text": "तं ते दिवसशेषेण वटं गत्वा तु पाण्डवाः\nऊषुस तां रजनीं वीराः संस्पृश्य सलिलं शुचि\nउदकेनैव तां रात्रिम ऊषुस ते दुःखकर्शिताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 1, + "shloka": 41, + "text": "अनुजग्मुश च तत्रैतान सनेहात के चिद दविजातयः\nसग्नयॊ ऽनग्नयश चैव सशिष्य गणबान्धवाः\nस तैः परिवृतॊ राजा शुशुभे बरह्मवादिभिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 1, + "shloka": 42, + "text": "तेषां परादुष्कृताग्नीनां मुहूर्ते रम्यदारुणे\nबरह्मघॊषपुरस्कारः संजल्पः समजायत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 1, + "shloka": 43, + "text": "राजानं तु कुरुश्रेष्ठं ते हंसमधुरस्वराः\nआश्वासयन्तॊ विप्राग्र्याः कषपां सर्वां वयनॊदयन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 2, + "shloka": 1, + "text": "[व]\nपरभातायां तु शर्वर्यां तेषाम अक्लिष्टकर्मणाम\nवनं यियासतां विप्रास तस्थुर भिक्षा भुजॊ ऽगरतः\nतान उवाच ततॊ राजा कुन्तीपुत्रॊ युधिष्ठिरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 2, + "shloka": 2, + "text": "वयं हि हृतसर्वस्वा हृतराज्या हृतश्रियः\nफलमूलामिषाहारा वनं यास्याम दुःखिताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 2, + "shloka": 3, + "text": "वनं च दॊषबहुलं बहु वयालसरीसृपम\nपरिक्लेशश च वॊ मन्ये धरुवं तत्र भविष्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 2, + "shloka": 4, + "text": "बराह्मणानां परिक्लेशॊ दैवतान्य अपि सादयेत\nकिं पुनर माम इतॊ विप्रा निवर्तध्वं यथेष्टतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 2, + "shloka": 5, + "text": "[बर]\nगतिर या भवतां राजंस तां वयं गन्तुम उद्यताः\nनार्हथास्मान परित्यक्तुं भक्तान सद धर्मदर्शिनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 2, + "shloka": 6, + "text": "अनुकम्पां हि भक्तेषु दैवतान्य अपि कुर्वते\nविशेषतॊ बराह्मणेषु सद आचारावलम्बिषु" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 2, + "shloka": 7, + "text": "[य]\nममापि परमा भक्तिर बराह्मणेषु सदा दविजाः\nसहायविपरिभ्रंशस तव अयं सादयतीव माम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 2, + "shloka": 8, + "text": "आहरेयुर हि मे ये ऽपि फलमूलमृगांस तथा\nत इमे शॊकजैर दुःखैर भरातरॊ मे विमॊहिताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 2, + "shloka": 9, + "text": "दरौपद्या विप्रकर्षेण राज्यापहरणेन च\nदुःखान्वितान इमान कलेशैर नाहं यॊक्तुम इहॊत्सहे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 2, + "shloka": 10, + "text": "[बर]\nअस्मत पॊषणजा चिन्ता मा भूत ते हृदि पार्थिव\nसवयम आहृत्य वन्यानि अनुयास्यामहे वयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 2, + "shloka": 11, + "text": "अनुध्यानेन जप्येन विधास्यामः शिवं तव\nकथाभिश चानुकूलाभिः सह रंस्यामहे वने" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 2, + "shloka": 12, + "text": "[य]\nएवम एतन न संदेहॊ रमेयं बराह्मणैः सह\nनयून भावात तु पश्यामि परत्यादेशम इवात्मनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 2, + "shloka": 13, + "text": "कथं दरक्ष्यामि वः सर्वान सवयम आहृत भॊजनान\nमद्भक्त्या कलिश्यतॊ ऽनर्हान धिक पापान धृतराष्ट्रजान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 2, + "shloka": 14, + "text": "[व]\nइत्य उक्त्वा स नृपः शॊचन निषसाद महीतले\nतम अध्यात्मरतिर विद्वाञ शौनकॊ नाम वै दविजः\nयॊगे सांख्ये च कुशलॊ राजानम इदम अब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 2, + "shloka": 15, + "text": "शॊकस्थान सहस्राणि भयस्थान शतानि च\nदिवसे दिवसे मूढम आविशन्ति न पण्डितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 2, + "shloka": 16, + "text": "न हि जञानविरुद्धेषु बहुदॊषेषु कर्मसु\nशरेयॊ घातिषु सज्जन्ते बुद्धिमन्तॊ भवद्विधाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 2, + "shloka": 17, + "text": "अष्टाङ्गां बुद्धिम आहुर यां सर्वाश्रेयॊ विघातिनीम\nशरुतिस्मृतिसमायुक्तां सा राजंस तवय्य अवस्थिता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 2, + "shloka": 18, + "text": "अर्थकृच्छ्रेषु दुर्गेषु वयापत्सु सवजनस्य च\nशारीर मानसैर दुःखैर न सीदन्ति भवद्विधाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 2, + "shloka": 19, + "text": "शरूयतां चाभिधास्यामि जनकेन यथा पुरा\nआत्मव्यवस्थान करा गीताः शलॊका महात्मना" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 2, + "shloka": 20, + "text": "मनॊ देहसमुत्थाभ्यां दुःखाभ्याम अर्दितं जगत\nतयॊर वयास समासाभ्यां शमॊपायम इमं शृणु" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 2, + "shloka": 21, + "text": "वयाधेर अनिष्ट संस्पर्शाच छरमाद इष्टविवर्जनात\nदुःखं चतुर्भिर शारीरं कारणैः संप्रवर्तते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 2, + "shloka": 22, + "text": "तद आशु परतिकाराच च सततं चाविचिन्तनात\nआधिव्याधिप्रशमनं करियायॊगद्वयेन तु" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 2, + "shloka": 23, + "text": "मतिमन्तॊ हय अतॊ वैद्याः शमं पराग एव कुर्वते\nमानसस्य परियाख्यानैः संभॊगॊपनयैर नृणाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 2, + "shloka": 24, + "text": "मानसेन हि दुःखेन शरीरम उपतप्यते\nअयः पिण्डेन तप्तेन कुम्ब्भ संस्थाम इवॊदकम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 2, + "shloka": 25, + "text": "मानसं शमयेत तस्माज जञानेनागिम इवाम्बुना\nपरशान्ते मानसे दुःखे शारीरम उपशाम्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 2, + "shloka": 26, + "text": "मनसॊ दुःखमूलं तु सनेह इत्य उपलभ्यते\nसनेहात तु सज्जते जन्तुर दुःखयॊगम उपैति च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 2, + "shloka": 27, + "text": "सनेहमूलानि दुःखानि सनेहजानि भयानि च\nशॊकहर्षौ तथायासः सर्वं सनेहात परवर्तते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 2, + "shloka": 28, + "text": "सनेहत करण रागश च परजज्ञे वैषयस तथा\nअश्रेयस्काव उभाव एतौ पूर्वस तत्र गुरुः समृतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 2, + "shloka": 29, + "text": "कॊटराग्निर यथाशेषं समूलं पादपं दहेत\nधर्मार्थिनं तथाल्पॊ ऽपि रागदॊषॊ विनाशयेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 2, + "shloka": 30, + "text": "विप्रयॊगे न तु तयागी दॊषदर्शी समागमात\nविरागं भजते जन्तुर निर्वैरॊ निष्परिग्रहः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 2, + "shloka": 31, + "text": "तस्मात सनेहं सवपक्षेभ्यॊ मित्रेभ्यॊ धनसंचयात\nसवशरीरसमुत्थं तु जञानेन विनिवर्तयेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 2, + "shloka": 32, + "text": "जञानान्वितेषु मुख्येषु शास्त्रज्ञेषु कृतात्मसु\nन तेषु सज्जते सनेहः पद्मपत्रेष्व इवॊदकम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 2, + "shloka": 33, + "text": "रागाभिभूतः पुरुषः कामेन परिकृष्यते\nइच्छा संजायते तस्य ततस तृष्णा परवर्तते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 2, + "shloka": 34, + "text": "तृष्णा हि सर्वपापिष्ठा नित्यॊद्वेग करी नृणाम\nअधर���मबहुला चैव घॊरा पापानुबन्धिनी" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 2, + "shloka": 35, + "text": "या दुस्त्यजा दुर्मतिभिर या न जीर्यति जीर्यतः\nयॊ ऽसौ पराणान्तिकॊ रॊगस तां तृष्णां तयजतः सुखम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 2, + "shloka": 36, + "text": "अनाद्य अन्ता तु सा तृष्णा अन्तर देहगता नृणाम\nविनाशयति संभूता अयॊनिज इवानलः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 2, + "shloka": 37, + "text": "यथैधः सवसमुत्थेन वह्निना नाशम ऋच्छति\nतथाकृतात्मा लॊभेन सहजेन विनश्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 2, + "shloka": 38, + "text": "राजतः सलिलाद अग्नेश चॊरतः सवजनाद अपि\nभयम अर्थवतां नित्यं मृत्यॊः पराणभृताम इव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 2, + "shloka": 39, + "text": "यथा हय आमिषम आकाशे पक्षिभिः शवापदैर भुवि\nभक्ष्यते सलिले मत्स्यैस तथा सर्वेण वित्तवान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 2, + "shloka": 40, + "text": "अर्थ एव हि केषां चिद अनर्थॊ भविता नृणाम\nअर्थश्रेयसि चासक्तॊ न शरेयॊ विन्दते नरः\nतस्माद अर्थागमाः सर्वे मनॊ मॊहविवर्धनाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 2, + "shloka": 41, + "text": "कार्पण्यं दर्पमानौ च भयम उद्वेग एव च\nअर्थजानि विदुः पराज्ञा दुःखान्य एतानि देहिनाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 2, + "shloka": 42, + "text": "अर्थस्यॊपार्जने दुःखं पालने च कषये तथा\nनाशे दुःखं वयये दुःखं घनन्ति चैवार्थ कारणात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 2, + "shloka": 43, + "text": "अर्था दुःखं परित्यक्तुं पालिताश चापि ते ऽसुखाः\nदुःखेन चाधिगम्यन्ते तेषां नाशं न चिन्तयेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 2, + "shloka": 44, + "text": "असंतॊष परा मूढाः संतॊषं यान्ति पण्डिताः\nअन्तॊ नास्ति पिपासायाः संतॊषः परमं सुखम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 2, + "shloka": 45, + "text": "तस्मात संतॊषम एवेह धनं पश्यन्ति पण्डिताः\nअनित्यं यौवनं रूपं जीवितं दरव्यसंचयः\nऐश्वर्यं परिय संवासॊ गृध्येद एषु न पण्डितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 2, + "shloka": 46, + "text": "तयजेत संचयांस तस्मात तज्जं कलेशं सहेत कः\nन हि संचयवान कश चिद दृश्यते निरुपद्रवः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 2, + "shloka": 47, + "text": "अतश च धर्मिभिः पुम्भिर अनीहार्थः परशस्यते\nपरक्षालनाद धि पङ्कस्य दूराद अस्पर्शनं वरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 2, + "shloka": 48, + "text": "युधिष्ठिरैवम अर्थेषु न सपृहां कर्तुम अर्हसि\nधर्मेण यदि ते कार्यं विमुक्तेच्छॊ भवार्थतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 2, + "shloka": 49, + "text": "[य]\nनार्थॊपभॊग लिप्सार्थम इयम अर्थेप्सुता मम\nभरणार्थं तु विप्राणां बरह्मन काङ्���्षे न लॊभतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 2, + "shloka": 50, + "text": "कथं हय अस्मद्विधॊ बरह्मन वर्तमानॊ गृहाश्रमे\nभरणं पालनं चापि न कुर्याद अनुयायिनाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 2, + "shloka": 51, + "text": "संविभागॊ हि भूतानां सर्वेषाम एव शिष्यते\nतथैवॊपचमानेभ्यः परदेयं गृहमेधिना" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 2, + "shloka": 52, + "text": "तृणानि भूमिर उदकं वाक चतुर्थी च सूनृता\nसताम एतानि गेहेषु नॊच्छिद्यन्ते कदा चन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 2, + "shloka": 53, + "text": "देयम आर्तस्य शयनं सथितश्रान्तस्य चासनम\nतृषितस्य च पानीयं कषुधितस्य च भॊजनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 2, + "shloka": 54, + "text": "चक्षुर अद्यान मनॊ दद्याद वाचं दद्याच च सूनृताम\nपरत्युद्गम्याभिगमनं कुर्यान नयायेन चार्चनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 2, + "shloka": 55, + "text": "अघि हॊत्रम अनड्वांश च जञातयॊ ऽतिथिबान्धवाः\nपुत्रदारभृताश चैव निर्दहेयुर अपूजिताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 2, + "shloka": 56, + "text": "नात्मार्थं पाचयेद अन्नं न वृथा घातयेत पशून\nन च तत सवयम अश्नीयाद विधिवद यन न निर्वपेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 2, + "shloka": 57, + "text": "शवभ्यश च शवपचेभ्यश च वयॊभ्यश चावपेद भुवि\nवैश्वदेवं हि नामैतत सायंप्रातर विधीयते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 2, + "shloka": 58, + "text": "विघसाशी भवेत तस्मान नित्यं चामृतभॊजनः\nविघसं भृत्यशेषं तु यज्ञशेषं तथामृतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 2, + "shloka": 59, + "text": "एतां यॊ वर्तते वृत्तिं वर्तमानॊ गृहाश्रमे\nतस्य धर्मं परं पराहुः कथं वा विप्र मन्यसे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 2, + "shloka": 60, + "text": "[ष]\nअहॊ बत महत कष्टं विपरीतम इदं जगत\nयेनापत्रपते साधुर असाधुस तेन तुष्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 2, + "shloka": 61, + "text": "शिश्नॊदर कृते ऽपराज्ञः करॊति विघसं बहु\nमॊहरागसमाक्रान्त इन्द्रियार्थ वशानुगः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 2, + "shloka": 62, + "text": "हरियते बुध्यमानॊ ऽपि नरॊ हारिभिर इन्द्रियैः\nविमूढसंज्ञॊ दुष्टाश्वैर उद्भ्रान्तैर इव सारथिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 2, + "shloka": 63, + "text": "षडिन्द्रियाणि विषयं समागच्छन्ति वै यदा\nतदा परादुर्भवत्य एषां पूर्वसंकल्पजं मनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 2, + "shloka": 64, + "text": "मनॊ यस्येन्द्रिय गरामविषयं परति चॊदितम\nतस्यौत्सुक्यं संभवति परवृत्तिश चॊपजायते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 2, + "shloka": 65, + "text": "ततः संकल्पवीर्येण कामेन विषयेषुभिः\nविद्धः पतति लॊभाग्नौ जयॊतिर लॊभात पतंगवत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 2, + "shloka": 66, + "text": "ततॊ विहारैर आहारैर मॊहितश च विशां पते\nमहामॊहमुखे मग्ने नात्मानम अवबुध्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 2, + "shloka": 67, + "text": "एवं पतति संसारे तासु तास्व इह यॊनिषु\nअविद्या कर्म तृष्णाभिर भराम्यमाणॊ ऽथ चक्रवत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 2, + "shloka": 68, + "text": "बरह्मादिषु तृणान्तेषु हूतेषु परिवर्तते\nजले भुवि तथाकाशे जायमानः पुनः पुनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 2, + "shloka": 69, + "text": "अबुधानां गतिस तव एषा बुधानाम अपि मे शृणु\nये धर्मे शरेयसि रता विमॊक्षरतयॊ जनाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 2, + "shloka": 70, + "text": "यद इदं वेद वचनं कुरु कर्म तयजेति च\nतस्माद धर्मान इमान सर्वान नाभिमानात समाचरेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 2, + "shloka": 71, + "text": "इज्याध्ययन दानानि तपः सत्यं कषमा दमः\nअलॊभ इति मार्गॊ ऽयं धर्मस्याष्ट विधः समृतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 2, + "shloka": 72, + "text": "तत्र पूर्वश चतुर्वर्गः पितृयानपथे सथितः\nकर्तव्यम इति यत कार्यं नाभिमानात समाचरेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 2, + "shloka": 73, + "text": "उत्तरॊ देव यानस तु सद्भिर आचरितः सदा\nअष्टाङ्गेनैव मार्गेण विशुद्धात्मा समाचरेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 2, + "shloka": 74, + "text": "सम्यक संकल्पसंबन्धात सम्यक चेन्द्रियनिग्रहात\nसम्यग वरतविशेषाच च सम्यक च गुरु सेवनात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 2, + "shloka": 75, + "text": "सम्यग आहारयॊगाच च सम्यक चाध्ययनागमात\nसम्यक कर्मॊपसंन्यासात सम्यक चित्तनिरॊधनात\nएवं कर्माणि कुर्वन्ति संसारविजिगीषवः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 2, + "shloka": 76, + "text": "रागद्वेषविनिर्मुक्ता ऐश्वर्यं देवता गताः\nरुद्राः साध्यास तथादित्या वसवॊ ऽथाश्विनाव अपि\nयॊगैश्वर्येण संयुक्ता धारयन्ति परजा इमाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 2, + "shloka": 77, + "text": "तथा तवम अपि कौन्तेय शमम आस्थाय पुष्कलम\nतपसा सिद्धिम अन्विच्छ यॊगसिद्धिं च भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 2, + "shloka": 78, + "text": "पितृमातृमयी सिद्धिः पराप्ता कर्ममयी च ते\nतपसा सिद्धिम अन्विच्छ कुर्वते तद अनुग्रहात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 2, + "shloka": 79, + "text": "सिद्धा हि यद यद इच्छन्ति कुर्वते तद अनुग्रहात\nतस्मात तपः समास्थाय कुरुष्वात्म मनॊरथम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 3, + "shloka": 1, + "text": "[व]\nशौनकेनैवम उक्तस तु कुन्तीपुत्रॊ युधिष्ठिरः\nपुरॊहितम उपागम्य भरातृमध्ये ऽबरवीद इदम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 3, + "shloka": 2, + "text": "परस्थि��ं मानुयान्तीमे बराह्मणा वेदपारगाः\nन चास्मि पालने शक्तॊ बहुदुःखसमन्वितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 3, + "shloka": 3, + "text": "परित्यक्तुं न शक्नॊमि दानशक्तिश च नास्ति मे\nकथम अत्र मया कार्यं भगवांस तद बरवीतु मे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 3, + "shloka": 4, + "text": "मुहूर्तम इव स धयात्वा धर्मेणान्विष्य तां गतिम\nयुधिष्ठिरम उवाचेदं धौम्यॊ धर्मभृतां वरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 3, + "shloka": 5, + "text": "पुरा सृष्टनि भूतानि पीड्यन्ते कषुधया भृशम\nततॊ ऽनुकम्पया तेषां सविता सवपिता इव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 3, + "shloka": 6, + "text": "गत्वॊत्तरायणं तेजॊ रसान उद्धृत्य रश्मिभिः\nदक्षिणायनम आवृत्तॊ महीं निविशते रविः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 3, + "shloka": 7, + "text": "कषेत्रभूते ततस तस्मिन्न ओषधीर ओषधी पतिः\nदिवस तेजः समुद्धृत्य जनयाम आस वारिणा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 3, + "shloka": 8, + "text": "निषिक्तश चन्द्र तेजॊभिः सूयते भूगतॊ रविः\nओषध्यः षड्रसा मेध्यास तदन्नं पराणिनां भुवि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 3, + "shloka": 9, + "text": "एवं भानुमयं हय अन्नं भूतानां पराणधारणम\nपितैष सर्वभूतानां तस्मात तं शरणं वरज" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 3, + "shloka": 10, + "text": "राजानॊ हि महात्मानॊ यॊनिकर्म विशॊधिताः\nउद्धरन्ति परजाः सर्वास तप आस्थाय पुष्कलम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 3, + "shloka": 11, + "text": "भीमेन कार्तवीर्येण वैन्येन नहुषेण च\nतपॊयॊगसमाधिस्थैर उद्धृता हय आपदः परजाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 3, + "shloka": 12, + "text": "तथा तवम अपि धर्मात्मन कर्मणा च विशॊधितः\nतप आस्थाय धर्मेण दविजातीन भर भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 3, + "shloka": 13, + "text": "एवम उक्तस तु धौम्येन तत कालसदृशं वचः\nधर्मराजॊ विशुद्धात्मा तप आतिष्ठद उत्तमम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 3, + "shloka": 14, + "text": "पुष्पॊपहारैर बलिभिर अर्चयित्वा दिवाकरम\nयॊगम आस्थाय धर्मात्मा वायुभक्षॊ जितेन्द्रियः\nगाङ्गेयं वार्य उपस्पृष्य पराणायामेन तस्थिवान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 3, + "shloka": 15, + "text": "[ज]\nकथं कुरूणाम ऋषभः स तु राजा युधिष्ठिरः\nविप्रार्थम आराधितवान सूर्यम अद्भुतविक्रमम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 3, + "shloka": 16, + "text": "[व]\nशृणुष्वावहितॊ राजञ शुचिर भूत्वा समाहितः\nकषणं च कुरु राजेन्द्र सर्वं वक्ष्याम्य अशेषतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 3, + "shloka": 17, + "text": "धौम्येन तु यथ परॊक्तं पार्थाय सुमहात्मने\nनाम्नाम अष्ट शतं पुण्यं तच छृणुष्व महामते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 3, + "shloka": 18, + "text": "सूर्यॊ ऽरयमा भगस तवष्टा पूषार्कः सविता रविः\nगभस्तिमान अजः कालॊ मृत्युर धाता परभा करः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 3, + "shloka": 19, + "text": "पृथिव्य आपश च तेजश च खं वायुश च परायणम\nसॊमॊ बृहस्पतिः शुक्रॊ बुधॊ ऽङगारक एव च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 3, + "shloka": 20, + "text": "इन्द्रॊ विवस्व्वान दीप्तांशुः शुचिः शौरिः शनैश्चरः\nबरह्मा विष्णुश च रुद्रश च सकन्दॊ वैश्वरणॊ यमः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 3, + "shloka": 21, + "text": "वैद्युतॊ जाठरश चागिर ऐन्धनस तेजसां पतिः\nधर्मध्वजॊ वेद कर्ता वेदाङ्गॊ वेद वाहनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 3, + "shloka": 22, + "text": "कृतं तरेता दवापरश च कलिः सर्वामराश्रयः\nकला काष्ठा मुहुर्ताश च पक्षा मासा ऋतुस तथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 3, + "shloka": 23, + "text": "संवत्सरकरॊ ऽशवत्थः कालचक्रॊ विभावसुः\nपुरुषः शाश्वतॊ यॊगी वयक्ताव्यक्तः सनातनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 3, + "shloka": 24, + "text": "लॊकाध्यक्षः परजाध्यक्षॊ विश्वकर्मा तमॊनुदः\nवरुणः सागरॊ ऽंशुश च जीमूतॊ जीवनॊ ऽरिहा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 3, + "shloka": 25, + "text": "भूताश्रयॊ भूतपतिः सर्वभूतनिषेवितः\nमणिः सुवर्णॊ भूतादिः कामदः सर्वतॊ मुखः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 3, + "shloka": 26, + "text": "जयॊ विशालॊ वरदः शीघ्रगः पराणधारणः\nधन्वन्तरिर धूमकेतुर आदिदेवॊ ऽदितेः सुतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 3, + "shloka": 27, + "text": "दवादशात्मारविन्दाक्षः पिता माता पितामहः\nसवर्गद्वारं परजा दवारं मॊक्षद्वारं तरिविष्टपम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 3, + "shloka": 28, + "text": "देहकर्ता परशान्तात्मा विश्वात्मा विश्वतॊमुखः\nचराचरात्मा सूक्ष्मात्मा मैत्रेण वपुषान्वितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 3, + "shloka": 29, + "text": "एतद वै कीर्तनीयस्य सूर्यस्यैव महात्मनः\nनाम्नाम अष्ट शतं पुण्यं शक्रेणॊक्तं महात्मना" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 3, + "shloka": 30, + "text": "शक्राच च नारदः पराप्तॊ धौम्यश च तदनन्तरम\nधौम्याद युधिष्ठिरः पराप्य सर्वान कामान अवाप्तवान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 3, + "shloka": 31, + "text": "सुरपितृगणयक्षसेवितं; हय असुरनिशाचरसिद्धवन्दितम\nवरकनकहुताशनप्रभं; तवम अपि मनस्य अभिधेहि भास्करम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 3, + "shloka": 32, + "text": "सूर्यॊदये यस तु समाहितः पठेत; सपुत्रलाभं धनरत्नसंचयान\nलभेत जातिस्मरतां सदा नरः; समृतिं च मेधां च स विन्दते पराम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 3, + "shloka": 33, + "text": "इमं सतवं देव���रस्य यॊ नरः; परकीर्तयेच छुचि सुमनाः समाहितः\nस मुच्यते शॊकदवाग्निसागराल; लभेत कामान मनसा यथेप्सितान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 4, + "shloka": 1, + "text": "[व]\nततॊ दिवाकरः परीतॊ दर्शयाम आस पाण्डवम\nदीप्यमानः सववपुषा जवलन्न इव हुताशनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 4, + "shloka": 2, + "text": "यत ते ऽभिलषितं राजन सर्वम एतद अवाप्स्यसि\nअहम अन्नं परदास्यामि सप्त पञ्च च ते समाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 4, + "shloka": 3, + "text": "फलमूलामिषं शाकं संस्कृतं यन महानसे\nचतुर्विधं तदन्नाद्यम अक्षय्यं ते भविष्यति\nधनं च विविधं तुभ्यम इत्य उक्त्वान्तरधीयत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 4, + "shloka": 4, + "text": "लब्ध्वा वरं तु कौन्तेयॊ जलाद उत्तीर्य धर्मवित\nजग्राह पादौ धौम्यस्य भरातॄंश चास्वजताच्युतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 4, + "shloka": 5, + "text": "दरौपद्या सह संगम्य पश्यमानॊ ऽभययात परभुः\nमहानसे तदान्नं तु साधयाम आस पाण्डवः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 4, + "shloka": 6, + "text": "संस्कृतं परसवं याति वन्यम अन्नं चतुर्विधम\nअक्षय्यं वर्धते चान्नं तेन भॊजयते दविजान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 4, + "shloka": 7, + "text": "भुक्तवत्सु च विप्रेषु भॊजयित्वानुजान अपि\nशेषं विघस संज्ञं तु पश्चाद भुङ्क्ते युधिष्ठिरः\nयुधिष्ठिरं भॊजयित्वा शेषम अश्नाति पार्षती" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 4, + "shloka": 8, + "text": "एवं दिवाकरात पराप्य दिवाकरसमद्युतिः\nकामान मनॊ ऽभिलषितान बराह्मणेभ्यॊ ददौ परभुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 4, + "shloka": 9, + "text": "पुरॊहित पुरॊगाश च तिथि नक्षत्रपर्वसु\nयज्ञियार्थः परवर्तन्ते विधिमन्त्रप्रमाणतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 4, + "shloka": 10, + "text": "ततः कृतस्वस्त्ययना धौम्येन सह पाण्डवाः\nदविजसंघैः परिवृताः परययुः काम्यकं वनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 5, + "shloka": 1, + "text": "[व]\nवनं परविष्टेष्व अथ पाण्डवेषु; परज्ञा चक्षुस तप्यमानॊ ऽमबिकेयः\nधर्मात्मानं विदुरम अगाध बुद्धिं; सुखासीनॊ वाक्यम उवाच राजा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 5, + "shloka": 2, + "text": "परज्ञा च ते भार्गवस्येव शुद्धा; धर्मं च तवं परमं वेत्थ सूक्ष्मम\nसमश च तवं संमतः कौरवाणां; पथ्यं चैषां मम चैव बरवीहि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 5, + "shloka": 3, + "text": "एवंगते विदुर यद अद्य कार्यं; पौराश चेमे कथम अस्मान भजेरन\nते चाप्य अस्मान नॊद्धरेयुः समूलान; न कामये तांश च विनश्यमाना" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 5, + "shloka": 4, + "text": "[वि]\nतरिगर्तॊ ऽयं धर्ममूलॊ नरेन्द्र; राज्यं चेदं धर्ममूलं वदन्ति\nधर्मे राजन वर्तमानः सवशक्त्या; पुत्रान सर्वान पाहि कुन्तीसुतांश च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 5, + "shloka": 5, + "text": "स वै धर्मॊ विप्रलुप्तः सभायां; पापात्मभिः सौबलेय परधानैः\nआहूय कुन्तीसुतम अक्षवत्यां; पराजैषीत सत्यसंधं सुतस ते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 5, + "shloka": 6, + "text": "एतस्य ते दुष्प्रणीतस्य राजञ; शेषस्याहं परिपश्याम्य उपायम\nयथा पुत्रस तव कौरव्य पापान; मुक्तॊ लॊके परतितिष्ठेत साधु" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 5, + "shloka": 7, + "text": "तद वै सर्वं पाण्डुपुत्रा लभन्तां; यत तद राजन्न अतिसृष्टं तवयासीत\nएष धर्मः परमॊ यत सवकेन; राजा तुष्येन अन परस्वेषु गृध्येत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 5, + "shloka": 8, + "text": "एतत कार्यं तव सर्वप्रधानं; तेषां तुष्टिः शकुनेश चावमानः\nएवं शेषं यदि पुत्रेषु ते सयाद; एतद राजंस तवरमाणः कुरुष्व" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 5, + "shloka": 9, + "text": "अथैतद एवं न करॊषि राजन; धरुवं कुरूणां भविता विनाशः\nन हि करुद्धॊ भीमसेनॊ ऽरजुनॊ वा; शेषं कुर्याच छात्रवाणाम अनीके" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 5, + "shloka": 10, + "text": "येषां यॊद्धा सव्यसाची कृतास्त्रॊ; धनुर येषां पाण्डिवं लॊकसारम\nयेषां भीमॊ बाहुशाली च यॊद्धा; तेषां लॊके किं नु न पराप्यम अस्ति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 5, + "shloka": 11, + "text": "उक्तं पूर्वं जातमात्रे सुते ते; मया यत ते हितम आसीत तदानीम\nपुत्रं तयजेमम अहितं कुलस्येत्य; एतद राजन न च तत तवं चकर्थ\nइदानीं ते हितम उक्तं न चेत तवं; कर्तासि राजन परितप्तासि पश्चात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 5, + "shloka": 12, + "text": "यद्य एतद एवम अनुमन्ता सुतस ते; संप्रीयमाणः पाण्डवैर एकराज्यम\nतापॊ न ते वै भविता परीतियॊगात; तवं चेन न गृह्णासि सुतं सहायैः\nअथापरॊ भवति हि तं निगृह्य; पाण्डॊः पुत्रं परकुरुष्वाधिपत्ये" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 5, + "shloka": 13, + "text": "अजातशत्रुर हि विमुक्तरागॊ; धर्मेणेमां पृथिवीं शास्तु राजन\nततॊ राजन पार्थिवाः सर्व एव; वैश्या इवास्मान उपतिष्ठन्तु सद्यः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 5, + "shloka": 14, + "text": "दुर्यॊधनः शकुनिः सूतपुत्रः; परीत्या राजन पाण्डुपुत्रान भजन्ताम\nदुःशासनॊ याचतु भीमसेनं; सभामध्ये दरुपदस्यात्मजां च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 5, + "shloka": 15, + "text": "युधिष्ठिरं तवं परिसान्त्वयस्व; राज्ये चैनं सथापयस्वाभिपूज्य\nतवया पृष्ठः किम अहम अन्यद वदेयम; एतत कृत्वा कृतक��त्यॊ ऽसि राजन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 5, + "shloka": 16, + "text": "[धृ]\nएतद वाक्यं विदुर यत ते सभायाम; इह परॊक्तं पाण्डवान पराप्य मां च\nहितं तेषाम अहितं मामकानाम; एतत सर्वं मम नॊपैति चेतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 5, + "shloka": 17, + "text": "इदं तव इदानीं कुत एव निश्चितं; तेषाम अर्थे पाण्डवानां यद आत्थ\nतेनाद्य मन्ये नासि हितॊ ममेति; कथं हि पुत्रं पाण्डवार्थे तयजेयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 5, + "shloka": 18, + "text": "असंशयं ते ऽपि ममैव पुत्रा; दुर्यॊधनस तु मम देहात परसूतः\nसवं वै देहं परहेतॊस तयजेति; कॊ नु बरूयात समताम अन्ववेक्षन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 5, + "shloka": 19, + "text": "स मा जिह्मं विदुर सर्वं बरवीषि; मानं च ते ऽहम अधिकं धारयामि\nयथेच्छकं गच्छ वा तिष्ठ वा तवं; सुसान्त्व्यमानाप्य असती सत्री जहाति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 5, + "shloka": 20, + "text": "[व]\nएतावद उक्त्वा धृतराष्ट्रॊ ऽनवपद्यद; अन्तर वेश्म सहसॊत्थाय राजन\nनेदम अस्तीत्य अथ विदुरॊ भाषमाणः; संप्राद्रवद यत्र पार्थ बभूवुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 6, + "shloka": 1, + "text": "[व]\nपाण्डवास तु वने वासम उद्दिश्य भरतर्षभाः\nपरययुर जाह्नवी कूलात कुरुक्षेत्रं सहानुगाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 6, + "shloka": 2, + "text": "सरस्वती दृषद्वत्यौ यमुनां च निषेव्य ते\nययुर वनेनैव वनं सततं पश्चिमां दिशम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 6, + "shloka": 3, + "text": "ततः सरस्वती कूले समेषु मरु धन्वसु\nकाम्यकं नाम ददृशुर वनं मुनिजनप्रियम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 6, + "shloka": 4, + "text": "तत्र ते नयवसन वीरा वने बहुमृगद्विजे\nअन्वास्यमाना मुनिभिः सान्त्व्यमानाश च भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 6, + "shloka": 5, + "text": "विदुरस तव अपि पाण्डूनां तदा दर्शनलालसः\nजगामैक रथेनैव काम्यकं वनम ऋद्धिवत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 6, + "shloka": 6, + "text": "ततॊ यात्वा विदुरः काननं तच; छीघ्रैर अश्वैर वाहिना सयन्दनेन\nददर्शासीनं धर्मराजं विविक्ते; सार्धं दरौपद्या भरातृभिर बराह्मणैश च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 6, + "shloka": 7, + "text": "ततॊ ऽपश्यद विदुरं तूर्णम आराद; अभ्यायान्तं सत्यसंधः स राजा\nअथाब्रवीद भरातरं भीमसेनं; किं नु कषत्ता वक्ष्यति नः समेत्य" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 6, + "shloka": 8, + "text": "कच चिन नायं वचनात सौबलस्य; समाह्वाता देवनायॊपयाति\nकच चित कषुद्रः शकुनिर नायुधानि; जेष्यत्य अस्मान्पुनर एवाक्षवत्याम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 6, + "shloka": 9, + "text": "समाहूतः केन चिद आद्रवेति; नाहं शक्तॊ भीमसेनापयातुम\nगाण्डीवे वा संशयिते कथं चिद; राज्यप्राप्तिः संशयिता भवेन नः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 6, + "shloka": 10, + "text": "तत उत्थाय विदुरं पाण्डवेयाः; परत्यगृह्णन नृपते सर्व एव\nतैः सत्कृतः स च तान आजमीढॊ; यथॊचितं पाण्डुपुत्रान समेयात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 6, + "shloka": 11, + "text": "समाश्वस्तं विदुरं ते नरर्षभास; ततॊ ऽपृच्छन्न आगमनाय हेतुम\nस चापि तेभ्यॊ विस्तरतः शशंस; यथावृत्तॊ धृतराष्ट्रॊ ऽऽमबिकेयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 6, + "shloka": 12, + "text": "[वि]\nअवॊचन मां धृतराष्ट्रॊ ऽनुगुप्तम; अजातशत्रॊ परिगृह्याभिपूज्य\nएवंगते समताम अब्भ्युपेत्य; पथ्यं तेषां मम चैव बरवीहि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 6, + "shloka": 13, + "text": "मयाप्य उक्तं यत कषमं कौरवाणां; हितं पथ्यं धृतराष्ट्रस्य चैव\nतद वै पथ्यं तन मनॊ नाभ्युपैति; ततश चाहं कषमम अन्यन न मन्ये" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 6, + "shloka": 14, + "text": "परं शरेयः पाण्डवेया मयॊक्तं; न मे तच च शरुतवान आम्बिकेयः\nयथातुरस्येव हि पथ्यम अन्नं; न रॊचते समास्य तद उच्यमानम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 6, + "shloka": 15, + "text": "न शरेयसे नीयते ऽजातशत्रॊ; सत्री शरॊत्रियस्येव गृहे परदुष्टा\nबरुवन न रुच्यै भरतर्षभस्य; पतिः कुमार्या इव षष्टिवर्षः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 6, + "shloka": 16, + "text": "धरुवं विनाशॊ नृप कौरवाणां; न वै शरेयॊ धृतराष्ट्रः परैति\nयथा पर्णे पुष्करस्येव सिक्तं; जलं न तिष्ठेत पथ्यम उक्तं तथास्मिन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 6, + "shloka": 17, + "text": "ततः करुद्धॊ धृतराष्ट्रॊ ऽबरवीन मां; यत्र शरद्धा भारत तत्र याहि\nनाहं भूयः कामये तवां सहायं; महीम इमां पालयितुं पुरं वा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 6, + "shloka": 18, + "text": "सॊ ऽहं तयक्तॊ धृतराष्ट्रेण राजंस; तवां शासितुम उपयातस तवरावान\nतद वै सर्वं यन मयॊक्तं सभायां; तद धार्यतां यत परवक्ष्यामि भूयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 6, + "shloka": 19, + "text": "कलेशैस तीव्रैर युज्यमानः सपत्नैः; कषमां कुर्वन कालम उपासते यः\nसं वर्धयन सतॊकम इवाग्निम आत्मवान; स वै भुङ्क्ते पृथिवीम एक एव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 6, + "shloka": 20, + "text": "यस्याविभक्तं वसु राजन सहायैस; तस्य दुःखे ऽपय अंशभाजः सहायाः\nसहायानाम एष संग्रहणे ऽभयुपायः; सहायाप्तौ पृथिवी पराप्तिम आहुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 6, + "shloka": 21, + "text": "सत्यं शरेष्ठं पाण्डव निष्प्रलापं; तुल्यं चान्नं सह भॊज्यं सहायैः\nआत्मा चै��ाम अग्रतॊ नातिवर्तेद; एवंवृत्तिर वर्धते भूमिपालः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 6, + "shloka": 22, + "text": "[य]\nएवं करिष्यामि यथा बरवीषि; परां बुद्धिम उपगम्याप्रमत्तः\nयच चाप्य अन्यद देशकालॊपपन्नं; तद वै वाच्यं तत करिष्यामि कृत्स्नम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 7, + "shloka": 1, + "text": "[व]\nगते तु विदुरे राजन्न आश्रमं पाण्डवान परति\nधृतराष्ट्रॊ महाप्राज्ञः पर्यतप्यत भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 7, + "shloka": 2, + "text": "स सभा दवारम आगम्य विदुर समर मॊहितः\nसमक्षं पार्थिवेन्द्राणां पपाताविष्ट चेतनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 7, + "shloka": 3, + "text": "स तु लब्ध्वा पुनः संज्ञां समुत्थाय महीतलात\nसमीपॊपस्थितं राजा संजयं वाक्यम अब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 7, + "shloka": 4, + "text": "भराता मम सुहृच चैव साक्षाद धर्म इवापरः\nतस्य समृत्वाद्य सुभृशं हृदयं दीर्यतीव मे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 7, + "shloka": 5, + "text": "तम आनयस्व धर्मज्ञं मम भरातरम आशु वै\nइति बरुवन स नृपतिः करुणं पर्यदेवयत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 7, + "shloka": 6, + "text": "पश्चात तापाभिसंतप्तॊ विदुर समार कर्शितः\nभरातृस्नेहाद इदं राजन संजयं वाक्यम अब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 7, + "shloka": 7, + "text": "गच्छ संजय जानीहि भरातरं विदुरं मम\nयदि जीवति रॊषेण मया पापेन निर्धुतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 7, + "shloka": 8, + "text": "न हि तेन मम भरात्रा सुसूक्ष्मम अपि किं चन\nवयलीकं कृतपूर्वं मे पराज्ञेनामित बुद्धिना" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 7, + "shloka": 9, + "text": "स वयलीकं कथं पराप्तॊ मत्तः परमबुद्धिमान\nन जन्याज जीवितं पराज्ञस तं गच्छानय संजय" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 7, + "shloka": 10, + "text": "तस्य तद वचनं शरुत्वा राज्ञस तम अनुमान्य च\nसंजयॊ बाढम इत्य उक्त्वा पराद्रवत काम्यकं वनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 7, + "shloka": 11, + "text": "सॊ ऽचिरेण समासाद्य तद वनं यत्र पाण्डवाः\nरौरवाजिनसंवीतं ददर्शाथ युधिष्ठिरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 7, + "shloka": 12, + "text": "विदुरेण सहासीनं बराह्मणैश च सहस्रशः\nभरातृभिश चाभिसंगुप्तं देवैर इव शतक्रतुम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 7, + "shloka": 13, + "text": "युधिष्ठिरम अथाभ्येत्य पूजयाम आस संजयः\nभीमार्जुनयमांश चापि तद अर्हं परत्यपद्यत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 7, + "shloka": 14, + "text": "राज्ञा पृष्टः स कुशलं सुखासीनश च संजयः\nशशंसागमने हेतुम इदं चैवाब्रवीद वचः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 7, + "shloka": 15, + "text": "राजा समरति ते कषत्तर धृतराष्ट्रॊ ���मबिका सुतः\nतं पश्य गत्वा तवं कषिप्रं संजीवय च पार्थिवम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 7, + "shloka": 16, + "text": "सॊ ऽनुमान्य नरश्रेष्ठान पाण्डवान कुरुनन्दनान\nनियॊगाद राजसिंहस्य गन्तुम अर्हसि मानद" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 7, + "shloka": 17, + "text": "एवम उक्तस तु विदुरॊ धीमान सवजनवत्सलः\nयुधिष्ठिरस्यानुमते पुनर आयाद गजाह्वयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 7, + "shloka": 18, + "text": "तम अब्रवीन महाप्राज्ञं धृतराष्ट्रः परतापवान\nदिष्ट्या पराप्तॊ ऽसि धर्मज्ञ दिष्ट्या समरसि मे ऽनघ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 7, + "shloka": 19, + "text": "अद्य रात्रौ दिवा चाहं तवत्कृते भरतर्षभ\nपरजागरे पपश्यामि विचित्रं देहम आत्मनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 7, + "shloka": 20, + "text": "सॊ ऽङकम आदाय विदुरं मूर्ध्न्य उपाघ्राय चैव ह\nकषम्यताम इति चॊवाच यद उक्तॊ ऽसि मया रुषा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 7, + "shloka": 21, + "text": "[वि]\nकषान्तम एव मया राजन गुरुर नः परमॊ भवान\nतथा हय अस्म्य आगतः कषिप्रं तवद्दर्शनपरायणः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 7, + "shloka": 22, + "text": "भवन्ति हि नरव्याघ्र पुरुषा धर्मचेतसः\nदीनाभिपातिनॊ राजन नात्र कार्या विचारणा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 7, + "shloka": 23, + "text": "पाण्डॊः सुता यादृशा मे तादृशा मे सुतास तव\nदीना इति हि मे बुद्धिर अभिपन्नाद्य तान रपति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 7, + "shloka": 24, + "text": "[व]\nअन्यॊन्यम अनुनीयैवं भरातरौ तौ महाद्युती\nविदुरॊ धृतराष्ट्रश च लेभाते परमां मुदम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 8, + "shloka": 1, + "text": "[व]\nशरुत्वा च विदुरं पराप्तं राज्ञा च परिसान्त्वितम\nधृतराट्रात्मजॊ राजा पर्यतप्यत दुर्मतिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 8, + "shloka": 2, + "text": "स सौबलं समानाय्य कर्ण दुःशासनाव अपि\nअब्रवीद वचनं राजा परविश्याबुद्धिजं तमः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 8, + "shloka": 3, + "text": "एष परप्त्यगतॊ मन्त्री धृतराष्ट्रस्य संमतः\nविदुरः पाण्डुपुत्राणां सुहृद विद्वान हिते रतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 8, + "shloka": 4, + "text": "यावद अस्य पुनर बुद्धिं विदुरॊ नापकर्षति\nपाण्डवानयने तावन मन्त्रयध्वं हितं मम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 8, + "shloka": 5, + "text": "अथ पश्याम्य अहं पार्थान पराप्तान इह कथं चन\nपुनः शॊषं गमिष्यामि निरासुर निरवग्रहः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 8, + "shloka": 6, + "text": "विषम उद्बन्धनं वापि शस्त्रम अग्निप्रवेशनम\nकरिष्ये न हि तान ऋद्धान पुनर दरष्टुम इहॊत्सहे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 8, + "shloka": 7, + "text": "[ष]\nकिं बालिषां मतिं राजन्न आस्थितॊ ऽसि विशां पते\nगतास ते समयं कृत्वा नैतद एवं भविष्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 8, + "shloka": 8, + "text": "सत्यवाक्ये सथिताः सर्वे पाण्डवा भरतर्षभ\nपितुस ते वचनं तात न गरहीष्यन्ति कर्हि चित" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 8, + "shloka": 9, + "text": "अथ वा ते गरहीष्यन्ति पुनर एष्यन्ति वा पुरम\nनिरस्य समयं भूयः पणॊ ऽसमाकं भविष्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 8, + "shloka": 10, + "text": "सर्वे भवामॊ मध्यस्था राज्ञश छन्दानुवर्तिनः\nछिद्रं बहु परपश्यन्तः पाण्डवानां सुसंवृताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 8, + "shloka": 11, + "text": "[दुह]\nएवम एतन महाप्राज्ञ यथा वदसि मातुल\nनित्यं हि मे कथयतस तव बुद्धिर हि रॊचते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 8, + "shloka": 12, + "text": "[कर]\nकामम ईक्षामहे सर्वे दुर्यॊधन तवेप्सितम\nऐकमत्यं हि नॊ राजन सर्वेषाम एव लक्ष्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 8, + "shloka": 13, + "text": "[व]\nएवम उक्तस तु कर्णेन राजा दुर्यॊधनस तदा\nनातिहृष्टमनाः कषिप्रम अभवत स पराङ्मुखः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 8, + "shloka": 14, + "text": "उपलभ्य ततः कर्णॊ विवृत्य नयने शुभे\nरॊषाद दुःशासनं चैव सौबलेयं च ताव उभौ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 8, + "shloka": 15, + "text": "उवाच परमक्रुद्ध उद्यम्यात्मानम आत्मना\nअहॊ मम मतं यत तन निबॊधत नराधिपाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 8, + "shloka": 16, + "text": "परियं सर्वे चिकीर्षामॊ राज्ञः किंकरपाणयः\nन चास्य शक्नुमः सर्वे परिये सथातुम अतन्द्रिताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 8, + "shloka": 17, + "text": "वयं तु शस्त्राण्य आदाय रथान आस्थाय दंशिताः\nगच्छामः सहिता हन्तुं पाण्डवान वनगॊचरान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 8, + "shloka": 18, + "text": "तेषु सर्वेषु शान्तेषु गतेष अविदितां गतिम\nनिर्विवादा भविष्यन्ति धार्तराष्ट्रास तथा वयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 8, + "shloka": 19, + "text": "यावद एव परिद्यूना यावच छॊकपरायणाः\nयावन मित्र विहीनाश च तावच छक्या मतं मम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 8, + "shloka": 20, + "text": "तस्य तद वचनं शरुत्वा पूजयन्तः पुनः पुनः\nबाढम इत्य एव ते सर्वे परत्यूचुः सूतजं तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 8, + "shloka": 21, + "text": "एवम उक्त्वा तु संक्रुद्धा रथैः सर्वे पृथक पृथक\nनिर्ययुः पाण्डवान हन्तुं संघशः कृतनिश्चयाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 8, + "shloka": 22, + "text": "तान परस्थितान परिज्ञाय कृष्णद्वैपायनस तदा\nआजगाम विशुद्धात्मा दृष्ट्वा दिव्येन चक्षुषा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 8, + "shloka": 23, + "text": "परतिषिध्याथ तान सर्वान भगवाँल लॊकपूजितः\nपरज्ञा चक्षुषम आसीनम उवाचाभ्येत्य सत्वरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 9, + "shloka": 1, + "text": "[वय]\nधृतराष्ट्र महाप्राज्ञ निबॊध वचनं मम\nवक्ष्यामि तवा कौरवाणां सर्वेषां हितम उत्तमम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 9, + "shloka": 2, + "text": "न मे परियं महाबाहॊ यद गताः पाण्डवा वनम\nनिकृत्या निर्जिताश चैव दुर्यॊधन वशानुगैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 9, + "shloka": 3, + "text": "ते समरन्तः परिक्लेशान वर्षे पूर्णे तरयॊदशे\nविमॊक्ष्यन्ति विषं करुद्धाः करवेयेषु भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 9, + "shloka": 4, + "text": "तद अयं किं नु पापात्मा तव पुत्रः सुमन्दधीः\nपाण्डवान नित्यसंक्रुद्धॊ राज्यहेतॊर जिघांसति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 9, + "shloka": 5, + "text": "वार्यतां साध्व अयं मूढः शमं गच्छतु ते सुतः\nवनस्थांस तान अयं हन्तुम इच्छन पराणैर विमॊक्ष्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 9, + "shloka": 6, + "text": "यथाह विदुरः पराज्ञॊ यथा भीष्मॊ यथा वयम\nयथा कृपश च दरॊणश च तथा साधु विधीयताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 9, + "shloka": 7, + "text": "विग्रहॊ हि महाप्राज्ञ सवजनेन विगर्हितः\nअधार्म्यम अयशस्यं च मा राजन परतिपद्यथाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 9, + "shloka": 8, + "text": "समीक्षा यादृशी हय अस्य पाण्डवान परति भारत\nउपेक्ष्यमाणा सा राजन हमान्तम अनयं सपृशेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 9, + "shloka": 9, + "text": "अथ वायं सुमन्दात्मा वनं गच्छतु ते सुतः\nपाण्डवैः सहितॊ राजन्न एक एवासहाय वान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 9, + "shloka": 10, + "text": "ततः संसर्गजः सनेहः पुत्रस्य तव पाण्डवैः\nयदि सयात कृतकार्यॊ ऽदय भवेस तवं मनुजेश्वर" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 9, + "shloka": 11, + "text": "अथ वा जायमानस्य यच छीलम अनुजायते\nशरूयते तन महाराज नामृतस्य अपसर्पति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 9, + "shloka": 12, + "text": "कथं वा मन्यते भीष्मॊ दरॊणॊ वा विदुरॊ ऽपि वा\nभवान वात्र कषमं कार्यं पुरा चार्थॊ ऽतिवर्तते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 10, + "shloka": 1, + "text": "[धृ]\nभगवन नाहम अप्य एतद रॊचये दयूतसंस्तवम\nमन्ये तद विधिनाक्रम्य कारितॊ ऽसमीति वै मुने" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 10, + "shloka": 2, + "text": "नैतद रॊचयते भीष्मॊ न दरॊणॊ विदुरॊ न च\nगान्धारी नेच्छति दयूतं तच च मॊहात परवर्तितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 10, + "shloka": 3, + "text": "परित्यक्तुं न शक्नॊमि दुर्यॊधनम अचेतनम\nपुत्रस्नेहेन भगवञ जानन्न अपि यतव्रत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 10, + "shloka": 4, + "text": "[वय]\nवैचित्र वीर्यनृपते सत्यम आह यथा भवान\nदृढं वेद्मि परं पुत्रं परं पुत्रान न विद्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 10, + "shloka": 5, + "text": "इन्द्रॊ ऽपय अश्रुनिपातेन सुरभ्या परतिबॊधितः\nअन्यैः समृद्धैर अप्य अर्थैर न सुताद विद्यते परम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 10, + "shloka": 6, + "text": "अत्र ते वर्तयिष्यामि महद आख्यानम उत्तमम\nसुरभ्याश चैव संवादम इन्द्रस्य च विशां पते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 10, + "shloka": 7, + "text": "तरिविष्टपगता राजन सुरभिः परारुदत किल\nगवां मात पुरा तात ताम इन्द्रॊ ऽनवकृपायत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 10, + "shloka": 8, + "text": "[इन]\nकिम इदं रॊदिषि शुभे कच चित कषेमं दिवौकसाम\nमानुषेष्व अथ वा गॊषु नैतद अल्पं भविष्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 10, + "shloka": 9, + "text": "[सु]\nविनिपातॊ न वः कश चिद दृश्यते तरिदशाधिप\nअहं तु पुत्रं शॊचामि तेन रॊदिमि कौशिक" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 10, + "shloka": 10, + "text": "पश्यैनं कर्षकं रौद्रं दुर्बलं मम पुत्रकम\nपरतॊदेनाभिनिघ्नन्तं लाङ्गलेन निपीडितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 10, + "shloka": 11, + "text": "एतं दृष्ट्वा भृशं शरन्तं वध्यमानं सुराधिप\nकृपाविष्टास्मि देवेन्द्र मनश चॊद्विजते मम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 10, + "shloka": 12, + "text": "एकस तत्र बलॊपेतॊ धुरम उद्वहते ऽधिकाम\nअपरॊ ऽलपबलप्राणः कृशॊ धमनि संततः\nकृच्छ्राद उद्वहते भारं तं वै शॊचामि वासव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 10, + "shloka": 13, + "text": "वध्यमानः परतॊदेन तुद्यमानः पुनः पुनः\nनैव शक्नॊमि तं भारम उद्वॊढुं पश्य वासव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 10, + "shloka": 14, + "text": "ततॊ ऽहं तस्य दुःखार्ता विरौमि भृशदुःखिता\nअश्रूण्य आवर्तयन्ती च नेत्राभ्यां करुणायती" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 10, + "shloka": 15, + "text": "[इन]\nतव पुत्रसहस्रेषु पीड्यमानेषु शॊभने\nकिं कृपायितम अस्त्य अत्र पुत्र एकॊ ऽतर पीड्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 10, + "shloka": 16, + "text": "[सु]\nयदि पुत्रसहस्रं मे सर्वत्र समम एव मे\nदीनस्य तु सतः शक्रपुत्रस्याभ्यधिका कृपा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 10, + "shloka": 17, + "text": "[वय]\nतद इन्द्रः सुरभी वाक्यं निशम्य भृशविस्मितः\nजीवितेनापि कौरव्य मेने ऽभयधिकम आत्मजम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 10, + "shloka": 18, + "text": "परववर्ष च तत्रैव सहसा तॊयम उल्बणम\nकर्षकस्याचरन विघ्नं भगवान पाकशासनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 10, + "shloka": 19, + "text": "तद यथा सुरभिः पराह समम एवास्तु मे तथा\nसुतेषु राजन सर्वेषु दीनेष्व अभ्यधिका कृपा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 10, + "shloka": 20, + "text": "यादृशॊ मे सुतः पण्डुस तादृशॊ मे ऽसि पुत्रक\nविदुरश च महाप्राज्ञः सनेहाद एतद वरमीम्य अहम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 10, + "shloka": 21, + "text": "चिराय तव पुत्राणां शतम एकश च पार्थिव\nपाण्डॊः पञ्चैव लक्ष्यन्ते ते ऽपि मन्दाः सुदुःखिताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 10, + "shloka": 22, + "text": "कथं जीवेयुर अत्यन्तं कथं वर्धेयुर इत्य अपि\nइति दीनेषु पार्थेषु मनॊ मे परितप्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 10, + "shloka": 23, + "text": "यदि पार्थिव कौरव्याञ जीवमानान इहेच्छसि\nदुर्यॊधनस तव सुतः शमं गच्छतु पाण्डवैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 11, + "shloka": 1, + "text": "[धृ]\nएवम एतन महाप्राज्ञ यथा वदसि नॊ मुने\nअहं चैव विजानामि सर्वे चेमे नराधिपाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 11, + "shloka": 2, + "text": "भवांस तु मन्यते साधु यत कुरूणां सुखॊदयम\nतद एव विदुरॊ ऽपय आह भीष्मॊ दरॊणश च मां मुने" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 11, + "shloka": 3, + "text": "यदि तव अहम अनुग्राह्यः कौरवेषु दया यदि\nअनुशाधि दुरात्मानं पुत्रं दुर्यॊधनं मम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 11, + "shloka": 4, + "text": "[वय]\nअयम आयाति वै राजन मैत्रेयॊ भवगान ऋषिः\nअन्वीय पाण्डवान भरातॄन इहैवास्मद दिदृक्षया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 11, + "shloka": 5, + "text": "एष दुर्यॊधनं पुत्रं तव राजन महान ऋषिः\nअनुशास्ता यथान्यायं शमायास्य कुलस्य ते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 11, + "shloka": 6, + "text": "बरूयाद यद एष राजेन्द्र तत कार्यम अविशङ्कया\nअक्रियायां हि कार्यस्य पुत्रं ते शप्स्यते रुषा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 11, + "shloka": 7, + "text": "[वै]\nएवम उक्त्वा ययौ वयासॊ मैत्रेयः परत्यदृश्यत\nपूजया परतिजग्राह सपुत्रस तं नराधिपः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 11, + "shloka": 8, + "text": "दत्त्वार्घ्याद्याः करियाः सर्वा विश्रान्तं मुनिपुंगवम\nपरश्रयेणाब्रवीद राजा धृतराष्ट्रॊ ऽमबिका सुतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 11, + "shloka": 9, + "text": "सुखेनागमनं कच चिद भगवन कुरुजाङ्गले\nकच चित कुशलिनॊ वीरा भरातरः पञ्च पाण्डवाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 11, + "shloka": 10, + "text": "समये सथातुम इच्छन्ति कच चिच च पुरुषर्षभाः\nकच चित कुरूणां सौभ्रात्रम अव्युच्छन्नं भविष्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 11, + "shloka": 11, + "text": "[मै]\nतीर्थयात्राम अनुक्रामन पराप्तॊ ऽसमि कुरुजाङ्गलम\nयदृच्छया धर्मराजं दृष्टवान काम्यके वने" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 11, + "shloka": 12, + "text": "तं जटाजिनसंवीतं तपॊवननिवासिन���\nसमाजग्मुर महात्मानं दरष्टुं मुनिगणाः परभॊ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 11, + "shloka": 13, + "text": "तत्राश्रौषं महाराज पुत्राणां तव विभ्रमम\nअनयं दयूतरूपेण महापापम उपस्थितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 11, + "shloka": 14, + "text": "ततॊ ऽहं तवाम अनुप्राप्तः कौरवाणाम अवेक्षया\nसदा हय अभ्यधिकः सनेहः परीतिश च तवयि मे परभॊ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 11, + "shloka": 15, + "text": "नैतद औपयिकं राजंस तवयि भीष्मे च जीवति\nयद अन्यॊन्येन ते पुत्रा विरुध्यन्ते नराधिप" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 11, + "shloka": 16, + "text": "मेढी भूतः सवयं राजन निग्रहे रपग्रहे भवान\nकिमर्थम अनयं घॊरम उत्पतन्तम उपेक्षसे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 11, + "shloka": 17, + "text": "दस्यूनाम इव यद्वृत्तं सभायां कुरुनन्दन\nतेन न भराजसे राजंस तापसानां समागमे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 11, + "shloka": 18, + "text": "[वै]\nततॊ वयावृत्य राजानं दुर्यॊधनम अमर्षणम\nउवाच शलक्ष्णया वाचा मैत्रेयॊ भगवान ऋषिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 11, + "shloka": 19, + "text": "दुर्यॊधन महाबाहॊ निबॊध वदतां वर\nवचनं मे महाप्राज्ञ बरुवतॊ यद धितं तव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 11, + "shloka": 20, + "text": "मा दरुहः पाण्डवान राजन कुरुष्व हितम आत्मनः\nपाण्डवानां कुरूणां च लॊकस्य च नरर्षभ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 11, + "shloka": 21, + "text": "ते हि सर्वे नरव्याघ्राः शूरा विक्रान्तयॊधिनः\nसर्वे नागायुत पराणा वज्रसंहनना दृढाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 11, + "shloka": 22, + "text": "सत्यव्रतपराः सर्वे सर्वे पुरुषमानिनः\nहन्तारॊ देवशत्रूणां रक्षसां कामरूपिणाम\nहिडिम्बबकमुख्यानां किर्मीरस्य च रक्षसः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 11, + "shloka": 23, + "text": "इतः परच्यवतां रात्रौ यः स तेषां महात्मनाम\nआवृत्य मार्गं रौद्रात्मा तस्थौ गिरिर इवाचलः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 11, + "shloka": 24, + "text": "तं भीमः समरश्लाघी बलेन बलिनां वरः\nजघान पशुमारेण वयाघ्रः कषुद्रमृगं यथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 11, + "shloka": 25, + "text": "पश्य दिग विजये राजन यथा भीमेन पातितः\nजरासंधॊ महेष्वासॊ नागायुत बलॊ युधि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 11, + "shloka": 26, + "text": "संबन्धी वासुदेवश च येषां शयालश च पार्षतः\nकस तान युधि समासीत जरामरणवान नरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 11, + "shloka": 27, + "text": "तस्य ते शम एवास्तु पाण्डवैर भरतर्षभ\nकुरु मे वचनं राजन मा मृत्युवशम अन्वगाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 11, + "shloka": 28, + "text": "एवं तु बरुवतस तस्य मैत्रेयस्य विशां पते\nऊरुं गजकराकारं करेणाभिजघान सः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 11, + "shloka": 29, + "text": "दुर्यॊधनः समितं कृत्वा चरणेनालिखन महीम\nन किं चिद उक्त्वा दुर्यॊधास तस्थौ किं चिद अवाङ्मुखः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 11, + "shloka": 30, + "text": "तम अशुश्रूषमाणं तु विलिखन्तं वसुंधराम\nदृष्ट्वा दुर्यॊधनं राजन मैत्रेयं कॊप आविशत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 11, + "shloka": 31, + "text": "स कॊपवशम आपन्नॊ मैत्रेयॊ मुनिसत्तमः\nविधिना संप्रयुक्तश च शापायास्य मनॊ दधे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 11, + "shloka": 32, + "text": "ततः स वार्य उपस्पृश्य कॊपसंरक्त लॊचनः\nमैत्रेयॊ धार्तराष्ट्रं तम अशपद दुष्टचेतसम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 11, + "shloka": 33, + "text": "यस्मात तवं माम अनादृत्य नेमां वाचं चिकीर्षसि\nतस्माद अस्याभिमानस्य सद्यः फलम अवाप्नुहि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 11, + "shloka": 34, + "text": "तवद अभिद्रॊह संयुक्तं युद्धम उत्पत्स्यते महत\nयत्र भीमॊ गदापातैस तवॊरुं भेत्स्यते बली" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 11, + "shloka": 35, + "text": "इत्य एवम उक्ते वचने धृतराष्ट्रॊ महीपतिः\nपरसादयाम आस मुनिं नैतद एवं भवेद इति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 11, + "shloka": 36, + "text": "[मै]\nशमं यास्यति चेत पुत्रस तव राजन यथातथा\nशापॊ न भविता तात विपरीते भविष्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 11, + "shloka": 37, + "text": "[वै]\nस विलक्षस तु राजेन्द्र दुर्यॊधन पिता तदा\nमैत्रेयं पराह किर्मीरः कथं भीमेन पातितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 11, + "shloka": 38, + "text": "[मै]\nनाहं वक्ष्याम्य असूरा ते न ते शुश्रूषते सुतः\nएष ते विदुरः सर्वम आख्यास्यति गते मयि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 11, + "shloka": 39, + "text": "[वै]\nइत्य एवम उक्त्वा मैत्रेयः परातिष्ठत यथागतम\nकिर्मीरवधसंविग्नॊ बहिर दुर्यॊधनॊ ऽगमत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 12, + "shloka": 1, + "text": "[धृ]\nकिर्मीरस्य वधं कषत्तः शरॊतुम इच्छामि कथ्यताम\nरक्षसा भीमसेनस्य कथम आसीत समागमः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 12, + "shloka": 2, + "text": "[वि]\nशृणु भीमस्य कर्मेदम अतिमानुष कर्मणः\nशरुतपूर्वं मया तेषां कथान्तेषु पुनः पुनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 12, + "shloka": 3, + "text": "इतः परयाता राजेन्द्र पाण्डवा दयूतनिर्जिताः\nजग्मुस तरिभिर अहॊरात्रैः काम्यकं नाम तद वनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 12, + "shloka": 4, + "text": "रात्रौ निशीथे सवाभीले गते ऽरथसमये नृप\nपरचारे पुरुषादानां रक्षसां भीमकर्मणाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 12, + "shloka": 5, + "text": "तद वनं तापसा नित्यं शेषाश च वनचारिणः\nदूरात परिहरन्ति सम पुरुषाद अभयात किल" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 12, + "shloka": 6, + "text": "तेषां परविशतां तत्र मार्गम आवृत्य भारत\nदीप्ताक्षं भीषणं रक्षः सॊल्मुकं परत्यदृश्यत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 12, + "shloka": 7, + "text": "बाहू महान्तौ कृत्वा तु तथास्यं च भयानकम\nसथितम आवृत्य पन्थानं येन यान्ति कुरूद्वहाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 12, + "shloka": 8, + "text": "दष्टौष्ठ दंष्ट्रं ताम्राक्षं परदीप्तॊर्ध्व शिरॊरुहम\nसार्करश्मितडिच चक्रं सबलाकम इवाम्बुदम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 12, + "shloka": 9, + "text": "सृजन्तं राक्षसीं मायां महाराव विराविणम\nमुञ्चन्तं विपुलं नादं सतॊयम इव तॊयदम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 12, + "shloka": 10, + "text": "तस्य नादेन संत्रस्ताः पक्षिणः सर्वतॊदिशम\nविमुक्तनादाः संपेतुः सथलजा जलजैः सह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 12, + "shloka": 11, + "text": "संप्रद्रुत मृगद्वीपिमहिषर्क्ष समाकुलम\nतद वनं तस्य नादेन संप्रस्थितम इवाभवत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 12, + "shloka": 12, + "text": "तस्यॊरुवाताभिहता ताम्रपल्लव बाहवः\nविदूर जाताश च लताः समाल्शिष्यन्त पादपान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 12, + "shloka": 13, + "text": "तस्मिन कषणे ऽथ परववौ मारुतॊ भृशदारुणः\nरजसा संवृतं तेन नष्टर्ष्कम अभवन नभः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 12, + "shloka": 14, + "text": "पञ्चानां पाण्डुपुत्राणाम अविज्ञातॊ महारिपुः\nपञ्चानाम इन्द्रियाणां तु शॊकवेग इवातुलः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 12, + "shloka": 15, + "text": "स दृष्ट्वा पाण्डवान दूरात कृष्णाजिनसमावृतान\nआवृणॊत तद वनद्वारं मैनाक इव पर्वतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 12, + "shloka": 16, + "text": "तं समासाद्य वित्रस्ता कृष्णा कमललॊचना\nअदृष्टपूर्वं संत्रासान नयमीलयत लॊचने" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 12, + "shloka": 17, + "text": "दुःशासन करॊत्सृष्टविप्रकीर्णशिरॊरुहा\nपञ्च पर्वतमध्यस्था नदीवाकुलतां गता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 12, + "shloka": 18, + "text": "मॊमुह्यमानां तां तत्र जगृहुः पञ्च पाण्डवाः\nइन्द्रियाणि परसक्तानि विषयेषु यथा रतिम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 12, + "shloka": 19, + "text": "अथ तां राक्षसीं मायाम उत्थितां घॊरदर्शनाम\nरक्षॊघ्नैर विविधैर मन्त्रैर धौम्यः सम्यक परयॊजितैः\nपश्यतां पाण्डुपुत्राणां नाशयाम आस वीर्यवान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 12, + "shloka": 20, + "text": "स नष्टमायॊ ऽतिबलः करॊधविस्फारितेक्षणः\nकाममूर्ति धरः कषुद्रः कालकल्पॊ वयदृश्यत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 12, + "shloka": 21, + "text": "तम उवाच ततॊ राजा दीर्घप्रज्ञॊ युधिष्ठिरः\nकॊ भवान कस्य वा किं ते करियतां कार्यम उच्यताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 12, + "shloka": 22, + "text": "परत्युवाचाथ तद रक्षॊ धर्मराजं युधिष्ठिरम\nअहं बकस्य वै भराता किर्मीर इति विश्रुतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 12, + "shloka": 23, + "text": "वने ऽसमिन काम्यके शून्ये निवसामि गतज्वरः\nयुधि निर्जित्य पुरुषान आहारं नित्यम आचरन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 12, + "shloka": 24, + "text": "के यूयम इह संप्राप्ता भक्ष्यभूता ममान्तिकम\nयुधि निर्जित्य वः सर्वान भक्षयिष्ये गतज्वरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 12, + "shloka": 25, + "text": "युधिष्ठिरस तु तच छरुत्वा वचस तस्य दुरात्मनः\nआचचक्षे ततः सर्वं गॊत्र नामादि भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 12, + "shloka": 26, + "text": "पाण्डवॊ धर्मराजॊ ऽहं यदि ते शरॊत्रम आगतः\nसहितॊ भरातृभिः सर्वैर भीमसेनार्जुनादिभिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 12, + "shloka": 27, + "text": "हृतराज्यॊ वनेवासं वस्तुं कृतम इतस ततः\nवनम अभ्यागतॊ घॊरम इदं तव परिग्रहम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 12, + "shloka": 28, + "text": "किर्मीरस तव अब्रवीद एनं दिष्ट्या देवैर इदं मम\nउपपादितम अद्येह चिरकालान मनॊगतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 12, + "shloka": 29, + "text": "भीमसेनवधार्थं हि नित्यम अभ्युद्यतायुधः\nचरामि पृथिवीं कृत्स्नां नैनम आसादयाम्य अहम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 12, + "shloka": 30, + "text": "सॊ ऽयम आसादितॊ दिष्ट्या भरातृहा काङ्क्षितश चिरम\nअनेन हि मम भराता बकॊ विनिहतः परियः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 12, + "shloka": 31, + "text": "वेत्रकीय गृहे राजन बराह्मणच छद्म रूपिणा\nविद्या बलम उपाश्रित्य न हय अस्त्य अस्यौरसं बलम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 12, + "shloka": 32, + "text": "हिडिम्बश च सखा मह्यं दयितॊ वनगॊचरः\nहतॊ दुरात्मनानेन सवसा चास्य हृता पुरा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 12, + "shloka": 33, + "text": "सॊ ऽयम अभ्यागतॊ मूढ ममेदं गहनं वनम\nपरचार समये ऽसमाकम अर्धरात्रे समास्थिते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 12, + "shloka": 34, + "text": "अद्यास्य यातयिष्याम तद वैरं चिरसंभृतम\nतर्पयिष्यामि च बकं रुधिरेणास्य भूरिणा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 12, + "shloka": 35, + "text": "अध्याहम अनृणॊ भूत्वा भरातुः सख्युस तथैव च\nशान्तिं लब्धास्मि परमां हत्व राक्षसकण्टकम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 12, + "shloka": 36, + "text": "यदि तेन पुरा मुक्तॊ भीमसेनॊ बकेन वै\nअद्यैनं भक्षयिष्यामि पश्यतस ते युधिष्ठिर" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 12, + "shloka": 37, + "text": "एनं हि विपु���प्राणम अद्य हत्वा वृकॊदरम\nसंभक्ष्य जरयिष्यामि यथागस्त्यॊ महासुरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 12, + "shloka": 38, + "text": "एवम उक्तस तु धर्मात्मा सत्यसंधॊ युधिष्ठिरः\nनैतद अस्तीति सक्रॊधॊ भर्त्सयाम आस राक्षसम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 12, + "shloka": 39, + "text": "ततॊ भीमॊ महाबाहुर आरुज्य तरसा दरुम\nदशव्यामम इवॊद्विद्धं निष्पत्रम अकरॊत तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 12, + "shloka": 40, + "text": "चकार सज्यं गाण्डीवं वज्रनिष्पेष गौरवम\nनिमेषान्तरमात्रेण तथैव विजयॊ ऽरजुनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 12, + "shloka": 41, + "text": "निवार्य भीमॊ जिष्णुं तु तद रक्षॊ घॊरदर्शनम\nअभिद्रुत्याब्रवीद वाक्यं तिष्ठ तिष्ठेति भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 12, + "shloka": 42, + "text": "इत्य उक्त्वैनम अभिक्रुद्धः कक्ष्याम उत्पीड्य पाण्डवः\nनिष्पिष्य पाणिना पाणिं संदष्टौष्ठ पुटॊ बली\nतम अभ्यधावद वेगेन भीमॊ वृक्षायुधस तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 12, + "shloka": 43, + "text": "यमदण्डप्रतीकाशं ततस तं तस्य मूर्धनि\nपातयाम आस वेगेन कुलिशं मघवान इव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 12, + "shloka": 44, + "text": "असंभ्रान्तं तु तद रक्षः समरे परत्यदृश्यत\nचिक्षेप चॊल्मिकं दीप्तम अशनिं जवलिताम इव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 12, + "shloka": 45, + "text": "तद उदस्तम अलातं तु भीमः परहरतां वरः\nपदा सव्येन चिक्षेप तद रक्षः पुनर आव्रजत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 12, + "shloka": 46, + "text": "किर्मीरश चापि सहसा वृक्षम उत्पाट्य पाण्डवम\nदण्डपाणिर इव करुद्धः समरे परत्ययुध्यत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 12, + "shloka": 47, + "text": "तद वृक्षयुद्धम अभवन महीरुह विनाशनम\nवालिसुग्रीवयॊर भरात्रॊर यथा शरीकाङ्क्षिणॊः पुरा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 12, + "shloka": 48, + "text": "शीर्षयॊः पतिता वृक्षा बिभिदुर नैकधा तयॊः\nयथैवॊत्पल पद्मानि मत्तयॊर दविपयॊस तथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 12, + "shloka": 49, + "text": "मुञ्जवज जार्जरी भूता बहवस तत्र पादपाः\nचीराणीव वयुदस्तानि रेजुस तत्र महावने" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 12, + "shloka": 50, + "text": "तद वृक्षयुद्धम अभवत सुमुहूर्तं विशां पते\nराक्षसानां च मुख्यस्य नराणाम उत्तमस्य च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 12, + "shloka": 51, + "text": "ततः शिलां समुत्क्षिप्य भीमस्य युधि तिष्ठतः\nपराहिणॊद राक्षसः करुद्धॊ भीमसेनश चचाल ह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 12, + "shloka": 52, + "text": "तं शिला ताडनजडं पर्यधावत स राक्षसः\nबाहुविक्षिप्त किरणः सवर्भानुर इव भास्करम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 12, + "shloka": 53, + "text": "ताव अन्यॊन्यं समाश्लिष्य परकर्षन्तौ परस्परम\nउभाव अपि चकाशेते परयुद्धौ वृषभाव इव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 12, + "shloka": 54, + "text": "तयॊर आसीत सुतुमुलः संप्रहारः सुदारुणः\nनखदंष्ट्रायुधवतॊर वयाघ्रयॊर इव दृट्तयॊः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 12, + "shloka": 55, + "text": "दुर्यॊधन निकाराच च बाहुवीर्याच च दर्पितः\nकृष्णा नयनदृष्टश च वयवर्धत वृकॊदरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 12, + "shloka": 56, + "text": "अभिपत्याथ बाहुभ्यां परत्यगृह्णाद अमर्षितः\nमातङ्ग इव मातङ्गं परभिन्नकरटा मुखः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 12, + "shloka": 57, + "text": "तं चाप्य आथ ततॊ रक्षः परतिजग्राह वीर्यवान\nतम आक्षिपद भीमसेनॊ बलेन बलिनां वरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 12, + "shloka": 58, + "text": "तयॊर भुजविनिष्पेषाद उभयॊर वलिनॊस तदा\nशब्दः समभवद घॊरॊ वेणुस्फॊट समॊ युधि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 12, + "shloka": 59, + "text": "अथैनम आक्षिप्य बलाद गृह्य मध्ये वृकॊदरः\nधूनयाम आस वेगेन वायुश चण्ड इव दरुमम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 12, + "shloka": 60, + "text": "स भीमेन परामृष्टॊ दुर्बलॊ बलिना रणे\nवयस्पन्दत यथाप्राणं विचकर्ष च पाण्डवम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 12, + "shloka": 61, + "text": "तत एनं परिश्रान्तम उपलभ्य वृकॊदरः\nयॊक्त्रयाम आस बाहुभ्यां पशुं रशनया यथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 12, + "shloka": 62, + "text": "विनदन्तं महानादं भिन्नभेरी समस्वनम\nभरामयाम आस सुचिरं विस्फुरन्तम अचेतसम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 12, + "shloka": 63, + "text": "तं विषीदन्तम आज्ञाय राक्षसं पाण्डुनन्दनः\nपरगृह्य तरसा दॊर्भ्यां पशुमारम अमारयन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 12, + "shloka": 64, + "text": "आक्रम्य स कटी देशे जानुना राक्षसाधमम\nअपीडयत बाहुब्भ्यां कण्ठं तस्य वृकॊदरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 12, + "shloka": 65, + "text": "अथ तं जड सर्वाङ्गं वयावृत्तनयनॊल्बणम\nभूतले पातयाम आस वाक्यं चेदम उवाच ह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 12, + "shloka": 66, + "text": "हिडिम्बबकयॊः पापन तवम अश्रुप्रमार्जनम\nकरिष्यसि गतश चासि यमस्य सदनं परति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 12, + "shloka": 67, + "text": "इत्य एवम उक्त्वा पुरुषप्रवीरस; तं राक्षसं करॊधविवृत्त नेत्रः\nपरस्रस्तवस्त्राभरणं सफुरन्तम; उद्ब्भ्रान्त चित्तं वयसुम उत्ससर्ज" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 12, + "shloka": 68, + "text": "तस्मिन हते तॊयदतुल्यरूपे; कृष्णां पुरस्कृत्य नरेन्द्रपुत्राः\nभीमं परशस्याथ गुणैर अनेकैर; हृष्टास ततॊ दवैतवनाय जग्मुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 12, + "shloka": 69, + "text": "एवं विनिहतः संख्ये किर्मीरॊ मनुजाधिप\nभीमेन वचनाद अस्य धर्मराजस्य कौरव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 12, + "shloka": 70, + "text": "ततॊ निष्कण्टकं कृत्वा वनं तद अपराजितः\nदरौपद्या सहधर्मज्ञॊ वसतिं ताम उवास ह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 12, + "shloka": 71, + "text": "समाश्वास्य च ते सर्वे दरौपदीं भरतर्षभाः\nपरहृष्टमनसः परीत्या परशशंसुर वृकॊदरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 12, + "shloka": 72, + "text": "भीम बाहुबलॊत्पिष्टे विनष्टे राक्षसे ततः\nविविशुस तद वनं वीराः कषेमं निहतकण्टकम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 12, + "shloka": 73, + "text": "स मया गच्छता मार्गे विनिकीर्णॊ भयावहः\nवने महति दुष्टात्मा दृष्टॊ भीमबलाद धतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 12, + "shloka": 74, + "text": "तत्राश्रौषम अहं चैतत कर्म भीमस्य भारत\nबराह्मणानां कथयतां ये तत्रासन समागताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 12, + "shloka": 75, + "text": "एवं विनिहतं संख्ये किर्मीरं राक्षसॊत्तमम\nशरुत्वा धयानपरॊ राजा निशश्वासार्तवत तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nभॊजाः परव्रजिताञ शरुत्वा वृष्णयश चान्धकैः सह\nपाण्डवान दुःखसंतप्तान समाजग्मुर महावने" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 2, + "text": "पाञ्चालस्य च दायादा धृष्टकेतुश च चेदिपः\nकेकयाश च महावीर्या भरातरॊ लॊकविश्रुताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 3, + "text": "वने ते ऽभिययुः पार्थान करॊधामर्श समन्विताः\nगर्हयन्तॊ धार्तराष्ट्रान किं कुर्म इति चाब्रुवन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 4, + "text": "वासुदेवं पुरस्कृत्य सर्वे ते कषत्रियर्षभाः\nपरिवार्यॊपविविशुर धर्मराजं युधिष्ठिरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 5, + "text": "[वा]\nदुर्यॊधनस्य कर्णस्य शकुनेश च दुरात्मनः\nदुःशासनचतुर्थानां भूमिः पास्यति शॊणितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 6, + "text": "ततः सर्वे ऽभिषिञ्चामॊ धर्मराजं युधिष्ठिरम\nनिकृत्यॊपचरन वध्य एव धर्मः सनातनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 7, + "text": "[वै]\nपार्थानाम अभिषङ्गेण तथा करुद्धं जनार्दनम\nअर्जुनः शमयाम आसा दिधक्षन्तम इव परजाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 8, + "text": "संक्रुद्धं केशवं दृष्ट्वा पूर्वदेहेषु फल्गुनः\nकीर्तयाम आस कर्माणि सत्यकीर्तेर महात्मनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 9, + "text": "पुरुषस्याप्रमेयस्य सत्यस्यामित तेजसः\nपरजापतिपतेर विष्णॊर लॊकनाथस्य धीमतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 10, + "text": "[अर]\nदशवर्षसहस्राणि यत्रसायं गृहॊ मुनिः\nवयचरस तवं पुरा कृष्ण पर्वते गन्धमादने" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 11, + "text": "दशवर्षसहस्राणि दशवर्षशतानि च\nपुष्करेष्व अवसः कृष्ण तवम अपॊ भक्षयन पुरा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 12, + "text": "ऊर्ध्वबाहुर विशालायां बदर्यां मधुसूदन\nअतिष्ठ एकपादेन वायुभक्षः शतं समाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 13, + "text": "अपकृष्टॊत्तरासङ्गः कृशॊ धमनि संततः\nआसीः कृष्ण सरस्वत्यां सत्रे दवादश वार्षिके" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 14, + "text": "परभासं चाप्य अथासाद्य तीर्थं पुण्यजनॊचितम\nतथा कृष्ण महातेजा दिव्यं वर्षसहस्रकम\nआतिष्ठस तप एकेन पादेन नियमे सथितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 15, + "text": "कषेत्रजः सर्वभूतानाम आदिर अन्तश च केशव\nनिधानं तपसां कृष्ण यज्ञस तवं च सनातनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 16, + "text": "निहत्य नरकं भौमम आहृत्य मणिकुण्डले\nपरथमॊत्पादितं कृष्ण मेध्यम अश्वम अवासृजः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 17, + "text": "कृत्वा तत कर्म लॊकानाम ऋषभः सर्वलॊकजित\nअवधीस तवं रणे सर्वान समेतान दैत्यदानवान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 18, + "text": "ततः सर्वेश्वरत्वं च संप्रदाय शचीपतेः\nमानुषेषु महाबाहॊ परादुर्भूतॊ ऽसि केशव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 19, + "text": "स तवं नारायणॊ भूत्वा हरिर आसीः परंतप\nबरह्मा सॊमश च सूर्यश च धर्मॊ धाता यमॊ ऽनलः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 20, + "text": "वायुर वैश्रवणॊ रुद्रः कालः खं पृथिवी दिशः\nअजश चराचरगुरुः सरष्टा तवं पुरुषॊत्तम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 21, + "text": "तुरायणादिभिर देवक्रतुभिर भूरिदक्षिणैः\nअयजॊ भूरि तेजा वै कृष्ण चैत्ररथॊ वने" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 22, + "text": "शतं शतसहस्राणि सुवर्णस्य जनार्दन\nएकैकस्मिंस तदा रज्ञे परिपूर्णानि भागशः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 23, + "text": "अदितेर अपि पुत्रत्वम एत्य यादवनन्दन\nतवं विष्णुर इति विख्यात इन्द्राद अवरजॊ भुवि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 24, + "text": "शिशुर भूत्वा दिवं खं च पृथिवीं च परंतप\nतरिभिर विक्रमणैः कृष्ण करान्तवान असि तेजसा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 25, + "text": "संप्राप्य दिवम आकाशम आदित्यसदने सथितः\nअत्यरॊचश च भूतात्मन भास्करं सवेन तेजसा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 26, + "text": "सादिता मौरवाः पाशा निसुन्द नरकौ हतौ\nकृतः कषेमः पुनः पन्थाः पुरं पराग्ज्यॊतिषं परति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 27, + "text": "जारूथ्याम आहुतिः कराथः शिशुपालॊ जनैः सह\nभीमसेनश च शैब्यश च शतधन्वा च निर्जितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 28, + "text": "तथा पर्जन्यघॊषेण रथेनादित्यवर्चसा\nअवाक्षीर महिषीं भॊज्यां रणे निर्जित्य रुक्मिणम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 29, + "text": "इन्द्र दयुम्नॊ हतः कॊपाद यवनश च कशेरुमान\nहतः सौभपतिः शाल्वस तवया सौभं च पातितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 30, + "text": "इरावत्यां तथा भॊजः कार्तवीर्यसमॊ युधि\nगॊपतिस तालकेतुश च तवया विनिहताव उभौ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 31, + "text": "तां च भॊगवतीं पुण्याम ऋषिकान्तां जनार्दन\nदवारकाम आत्मसात्कृत्वा समुद्रं गमयिष्यसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 32, + "text": "न करॊधॊ न च मात्सर्यं नानृतं मधुसूदन\nतवयि तिष्ठति दाशार्ह न नृशंस्यं कुतॊ ऽनघ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 33, + "text": "आसीनं चित्तमध्ये तवां दीप्यमानं सवतेजसा\nआगम्य ऋषयः सर्वे ऽयाचन्ताभयम अच्युत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 34, + "text": "युगान्ते सर्वभूतानि संक्षिप्य मधुसूदन\nआत्मन्य एवात्म सात्कृत्वा जगद आस्से परंतप" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 35, + "text": "नैवं पूर्वे नापरे वा करिष्यन्ति कृतानि ते\nकर्माणि यानि देव तवं बाल एव महाद्युते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 36, + "text": "कृतवान पुण्डरीकाक्ष बलदेव सहायवान\nवैराज भवने चापि बरह्मणा नयवसः सह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 37, + "text": "[वै]\nएवम उक्त्वा तदात्मानम आत्मा कृष्णस्य पाण्डवः\nतूष्णीम आसीत ततः पार्थम इत्य उवाच जनार्दनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 38, + "text": "ममैव तवं तवैवाहं ये मदीयास तवैव ते\nयस तवां दवेष्टि स मां दवेष्टि यस तवाम अनु स माम अनु" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 39, + "text": "नरस तवम असि दुर्धर्ष हरिर नारायणॊ हय अहम\nलॊकाल लॊकम इमं परप्तौ नरनारायणाव ऋषी" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 40, + "text": "अनन्यः पार्थ मत्तस तवम अहं तवत्तश च भारत\nनावयॊर अन्तरं शक्यं वेदितुं भरतर्षभ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 41, + "text": "तस्मिन वीर समावाये संरब्धेष्व अथ राजसु\nधृष्टद्युम्नमुखैर वीरैर भरातृभिः परिवारिता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 42, + "text": "पाञ्चाली पुण्��रीकाक्षम आसीनं यादवैः सह\nअभिगम्याब्रवीत कृष्णा शरण्यं शरणैषिणी" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 43, + "text": "पूर्वे परजा निसर्वे तवाम आहुर एकं परजापतिम\nसरष्टारं सर्वभूतानाम असितॊ देवलॊ ऽबरवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 44, + "text": "विष्णुस तवम असि दुर्धर्ष तवं यज्ञॊ मधुसूदन\nयष्टा तवम असि यष्टव्यॊ जामदग्न्यॊ यथाब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 45, + "text": "ऋषयस तवां कषमाम आहुः सत्यं च पुरुषॊत्तम\nसत्याद यज्ञॊ ऽसि संभूतः कश्यपस तवां यथाब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 46, + "text": "साध्यानाम अपि देवानां वसूनाम ईश्वरेश्वर\nलॊभभावेन लॊकेश यथा तवां नारदॊ ऽबरवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 47, + "text": "दिवं ते शिरसा वयाप्तं पद्भ्यां च पृथिवी विभॊ\nजठरं ते इमे लॊकाः पुरुषॊ ऽसि सनातनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 48, + "text": "विद्या तपॊ ऽभितप्तानां तपसा भावितात्मनाम\nआत्मदर्शनसिद्धानाम ऋषीणाम ऋषिसत्तम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 49, + "text": "राजर्षीणां पुण्यकृताम आहवेष्व अनिवर्तिनाम\nसर्वधर्मॊपपन्नानां तवं गतिः पुरुषॊत्तम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 50, + "text": "तवं परभुस तवं विभुस तवं भूर आत्मभूस तवं सनातनः\nलॊकपालाश च लॊकाश च नक्षत्राणि दिशॊ दश\nनभश चन्द्रश च सूर्यश च तवयि सर्वं परतिष्ठितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 51, + "text": "मर्त्यता चैव भूतानाम अमरत्वं दिवौकसाम\nतवयि सर्वं महाबाहॊ लॊककार्यं परतिष्ठितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 52, + "text": "सा ते ऽहं दुःखम आख्यास्ये परणयान मधुसूदन\nईशस तवं सर्वभूतानां ये दिव्या ये च मानुषाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 53, + "text": "कथं नु भार्या पार्थानां तव कृष्ण सखी विभॊ\nधृष्टद्युम्नस्य भगिनी सभां कृष्येत मादृशी" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 54, + "text": "सत्री धर्मिणी वेपमाना रुधिरेण समुक्षिता\nएकवस्त्रा विकृष्टास्मि दुःखिता कुरुसंसदि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 55, + "text": "राजमध्ये सभायां तु रजसाभिसमीरिताम\nदृष्ट्वा च मां धार्तराष्ट्रः पराहसन पापचेतसः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 56, + "text": "दासी भावेन भॊक्तुं माम ईषुस ते मधुसूदन\nजीवत्सु पाण्डुपुत्रेषु पाञ्चालेष्व अथ वृष्णिषु" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 57, + "text": "नन्व अहं कृष्टभीष्मस्य धृतराष्ट्रस्य चॊभयॊः\nसनुषा भवामि धर्मेण साह��� दासी कृता बलात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 58, + "text": "गर्हये पाण्डवांस तव एव युधि शरेष्ठान महाबलान\nये कलिश्यमानां परेक्षन्ते धर्मपत्नीं यशस्विनीम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 59, + "text": "धिग बलं भीमसेनस्य धिक पार्थस्य धनुष्मताम\nयौ मां विप्रकृतां कषुद्रैर मर्षयेतां जनार्दन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 60, + "text": "शाश्वतॊ ऽयं धर्मपथः सद्भिर आचरितः सदा\nयद भार्यां परिरक्षन्ति भर्तारॊ ऽलपबला अपि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 61, + "text": "भार्यायां रक्ष्यमाणायां परजा भवति रक्षिता\nपरजायां रक्ष्यमाणायाम आत्मा भवति रक्षितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 62, + "text": "आत्मा हि जायते तस्यां तस्माज जाया भवत्य उत\nभर्ता च भार्यया रक्ष्यः कथं जायान ममॊदरे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 63, + "text": "नन्व इमे शरणं पराप्तान न तयजन्ति कदा चन\nते मां शरणम आपान्नां नान्वपद्यन्त पाण्डवाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 64, + "text": "पञ्चेमे पञ्चभिर जाताः कुमाराश चामितौजसः\nएतेषाम अप्य अवेक्षार्थं तरातव्यास्मि जनार्दन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 65, + "text": "परतिविन्ध्यॊ युधिष्ठिरात सुत सॊमॊ वृकॊदरात\nअर्जुनाच छरुत कीरित्स तु शतानीकस तु नाकुलिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 66, + "text": "कनिष्टाच छरुत कर्मा तु सर्वे सत्यपराक्रमाः\nपरद्युम्नॊ यादृशः कृष्ण तादृशास ते महारथाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 67, + "text": "नन्व इमे धनुषि शरेष्ठा अजेया युधि शात्रवैः\nकिमर्थं धार्तराष्ट्राणां सहन्ते दुर्बलीयसाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 68, + "text": "अधार्मेण हृतं राज्यं सर्वे दासाः कृतास तथा\nसभायां परिकृष्टाहम एकवस्त्रा रजस्वला" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 69, + "text": "नाधिज्यम अपि यच छक्यं कर्तुम अन्येन गाण्डिवम\nअन्यत्रार्जुन भीमाभ्यां तवया वा मधुसूदन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 70, + "text": "धिग भीमसेनस्य बलं धिक पार्थस्य च गाण्डिवम\nयत्र दुर्यॊधनः कृष्ण मुहूर्तम अपि जीवति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 71, + "text": "य एतान आक्षिपद राष्ट्रात सह मात्राविहिंसकान\nअधीयानान पुरा बालान वरतस्थान मधुसूदन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 72, + "text": "भॊजने भीमसेनस्य पापः पराक्षेपयद विषम\nकालकूटं नवं तीक्ष्णं संभृतं लॊमहर्षणम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 73, + "text": "तज जीर्णम अव���कारेण सहान्नेन जनार्दन\nसशेषत्वान महाबाहॊ भीमस्य पुरुषॊत्तम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 74, + "text": "परमाण कॊट्यां विश्वस्तं तथा सुप्तं वृकॊदरम\nबद्ध्वैनं कृष्ण गङ्गायां परक्षिप्य पुनर आव्रजत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 75, + "text": "यदा विबुद्धः कौन्तेयस तदा संछिद्य बन्धनम\nउदतिष्ठन महाबाहुर भीमसेनॊ महाबलः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 76, + "text": "आशीविषैः कृष्णसर्पैः सुप्तं चैनम अदर्शयत\nसर्वेष्व एवाङ्गदेशेषु न ममार च शत्रुहा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 77, + "text": "परतिब्बुद्धस तु कौन्तेयः सर्वान सर्पान अपॊथयत\nसारथिं चास्य दयितम अपहस्तेन जघ्निवान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 78, + "text": "पुनः सुप्तान उपाधाक्षीद बालकान वारणावते\nशयानान आर्यया सार्धं कॊ नु तत कर्तुम अर्हति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 79, + "text": "यत्रार्या रुदती भीता पाण्डवान इदम अब्रवीत\nमहद वयसनम आपन्ना शिखिना परिवारिता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 80, + "text": "हाहतास्मि कुतॊ नव अद्य भवेच छान्तिर इहानलात\nअनाथा विनशिष्यामि बालकैः पुत्रकैः सह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 81, + "text": "तत्र भीमॊ महाबाहुर वायुवेगपराक्रमः\nआर्याम आश्वासयाम आस भरातॄंश चापि वृकॊदरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 82, + "text": "वैनतेयॊ यथा पक्षी गरुडः पततां वरः\nतथैवाभिपतिष्यामि भयं वॊ नेह विद्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 83, + "text": "आर्याम अङ्केन वामेन राजानं दक्षिणेन च\nअंसयॊश च यमौ कृत्वा पृष्ठे बीभत्सुम एव च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 84, + "text": "सहसॊत्पत्य वेगेन सर्वान आदाय वीर्यवान\nभरातॄन आर्यां च बलवान मॊक्षयाम आस पावकात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 85, + "text": "ते रात्रौ परस्थिताः सर्वे मात्रा सह यशस्विनः\nअभ्यगच्छन महारण्यं हिडिम्बवनम अन्तिकात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 86, + "text": "शरान्ताः परसुप्तास तत्रेमे मात्रा सह सुदुःखिताः\nसुप्तांश चैनान अभ्यगच्छद धिडिम्बा नाम राक्षसी" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 87, + "text": "भीमस्य पादौ कृत्वा तु ख उत्सङ्गे ततॊ बलात\nपर्यमर्दत संहृष्टा कल्याणी मृदु पाणिना" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 88, + "text": "ताम अबुध्यद अमेयात्मा बलवान सत्यविक्रमः\nपर्यपृच्छच च तां भीमः किम इहेच्छस्य अनिन्दिते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 89, + "text": "तयॊः शरुता तु कथितम आगच्छद राक्षसाधमः\nभीमरूपॊ महानादान विसृजन भीमदर्शनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 90, + "text": "केन सार्धं कथयसि आनयैनं ममान्तिकम\nहिडिम्बे भक्षयिष्यावॊ नचिरं कर्तुम अर्हसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 91, + "text": "सा कृपा संगृहीतेन हृदयेन मनस्विनी\nनैनम ऐछत तदाख्यातुम अनुक्रॊशाद अनिन्दिता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 92, + "text": "स नादान विनदन घॊरान राक्षसः पुरुषादकः\nअभ्यद्रवत वेगेन भीमसेनं तदा किल" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 93, + "text": "तम अभिद्रुत्य संक्रुद्धॊ वेगेन महता बली\nअगृह्णात पाणिना पाणिं भीमसेनस्य राक्षसः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 94, + "text": "इन्द्राशनिसमस्पर्शं वज्रसंहननं दृढम\nसंहत्य भीमसेनाय वयाक्षिपत सहसा करम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 95, + "text": "गृहीतं पाणिना पाणिं भीमसेनॊ ऽथ रक्षसा\nनामृष्यत महाबाहुस तत्राक्रुध्यद वृकॊदरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 96, + "text": "तत्रासीत तुमुलं युद्धं भीमसेनहिडिम्बयॊः\nसर्वास्त्रविदुषॊर घॊरं वृत्रवासवयॊर इव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 97, + "text": "हत्वा हिडिम्बं भीमॊ ऽथ परस्थितॊ भरातृभिः सह\nहिडिम्बाम अग्रतः कृत्वा यस्यां जातॊ घटॊत्कचः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 98, + "text": "ततश च पराद्रवन सर्वे सह मात्रा यशस्विनः\nएकचक्राम अभिमुखाः संवृता बराह्मण वरजैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 99, + "text": "परस्थाने वयास एषां न मन्त्री परियहितॊ ऽभवत\nततॊ ऽगच्छन्न एकचक्रां पाण्डवाः संशितव्रताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 100, + "text": "तत्र अप्य आसादयाम आसुर बकं नाम महाबलम\nपुरुषादं परतिभयं हिडिम्बेनैव संमितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 101, + "text": "तं चापि विनिहत्यॊग्रं भीमः परहरतां वरः\nसहितॊ भरातृभिः सर्वैर दरुपदस्य पुरं ययौ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 102, + "text": "लब्धाहम अपि तत्रैव वसता सव्यसाचिना\nयथा तवया जिता कृष्ण रुक्मिणी भीष्मकात्मजा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 103, + "text": "एवं सुयुद्धे पार्थेन जिताहं मधुसूदन\nसवयंवरे महत कर्मकृत्वा नसुकरं परैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 104, + "text": "एवं कलेशैः सुबहुभिः कलिश्यमानाः सुदुःखिताः\nनिवसाम आर्यया हीनाः कृष्ण धौम्य पुरःसराः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 105, + "text": "त इमे सिंहविक्रान्ता वीर्येणाभ्यधिका परैः\nवि���ीनैः परिक्लिश्यन्तीं समुपेक्षन्त मां कथम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 106, + "text": "एतादृशानि दुःखानि सहन्ते दुर्बलीयसाम\nदीर्घकालं परदीप्तानि पापानां कषुद्रकर्मणाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 107, + "text": "कुले महति जातास्मि दिव्येन विधिना किल\nपाण्डवानां परिया भार्या सनुषा पाण्डॊर महात्मनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 108, + "text": "कच गरहम अनुप्राप्ता सास्मि कृष्ण वरा सती\nपञ्चानाम इन्द्रकल्पानां परेक्षतां मधुसूदन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 109, + "text": "इत्य उक्त्वा परारुदत कृष्णा मुखं पच्छाद्य पाणिना\nपद्मकेश परकाशेन मृदुना मृदुभाषिणी" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 110, + "text": "सतनाव अपतितौ पीनौ सुजातौ शुभलक्षणौ\nअभ्यवर्षत पाञ्चाली दुःखजैर अश्रुबिन्दुभिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 111, + "text": "चक्षुषी परिमार्जन्ती निःश्वसन्ती पुनः पुनः\nबाष्पपूर्णेन कण्ठेन करुद्धा वचनम अब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 112, + "text": "नैव मे पतयः सन्ति न पुत्रा मधुसूदन\nन भरातरॊ न च पिता नैव तवं न च बान्धवाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 113, + "text": "ये मां विप्रकृतां कषुद्रैर उपेक्षध्वं विशॊकवत\nन हि मे शाम्यते दुःखं कर्णॊ यत पराहसत तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 114, + "text": "अथैनाम अब्रवीत कृष्णस तस्मिन वीर समागमे\nरॊदिष्यन्ति सत्रियॊ हय एवं येषां करुद्धासि भामिनि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 115, + "text": "बीभत्सु शरसांछन्नाञ शॊणितौघपरिप्लुतान\nनिहताञ जीवितं तयक्त्वा शयानान वसुधातले" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 116, + "text": "यत समर्थं पाण्डवानां तत करिष्यामि मा शुचः\nसत्यं ते परतिजानामि राज्ञां राज्ञी भविष्यसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 117, + "text": "पतेद दयौर हिमवाञ शीर्येत पृथिवी शकलीभवेत\nशुष्येत तॊयनिधिः कृष्णे न मे मॊघं वचॊ भवेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 118, + "text": "[धृस्त]\nअहं दरॊणं हनिष्यामि शिखण्डी तु पितामहम\nदुर्यॊधनं भीमसेनः कर्णं हन्ता धनंजयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 119, + "text": "राम कृष्णौ वयपाश्रित्य अजेयाः सम शुचिस्मिते\nअपि वृत्रहणा युद्धे किं पुनर धृतराष्ट्रजैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 13, + "shloka": 120, + "text": "[वै]\nइत्य उक्ते ऽभिमुखा वीरा वासुदेव्वम उपस्थिता\nतेषां मध्ये महाबाहुः केशवॊ वाक्यम अब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 14, + "shloka": 1, + "text": "[वा]\nनेदं कृच्छ्रम अनुप्राप्तॊ भवान सयाद वसुधाधिप\nयद्य अहं दवारकायां सयां राजन संनिहितः पुरा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 14, + "shloka": 2, + "text": "आगछेयम अहं दयूतम अनाहूतॊ ऽपि कौरवैः\nआम्बिकेयेन दुर्धर्ष राज्ञा दुर्यॊधनेन च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 14, + "shloka": 3, + "text": "वारयेयम अहं दयूतं बहून दॊषान परदर्शयन\nभीष्मद्रॊणौ समानाय्य कृपं बाह्लीकम एव च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 14, + "shloka": 4, + "text": "वैचित्रवीर्यं राजानम अल दयूतेन कौरव\nपुत्राणां तव राजेन्द्र तवन्निमित्तम इति परभॊ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 14, + "shloka": 5, + "text": "तत्र वक्ष्याम्य अहं दॊषान यैर भवान अवरॊफितः\nवीरसेनसुतॊ यश च राज्यात परभ्रंशितः पुरा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 14, + "shloka": 6, + "text": "अभक्षित विनाशंच देवनेन विशां पते\nसातत्यं च परसङ्गस्य वर्णयेयं यथासुखम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 14, + "shloka": 7, + "text": "सत्रियॊ ऽकषा मृगया पानम एतत कामसमुत्थितम\nवयसनं चतुष्टयं परॊक्तं यै राजन भरश्यते सरियः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 14, + "shloka": 8, + "text": "तत्र सर्वत्र वक्तव्यं मन्यन्ते शास्त्रकॊविदाः\nविशेषतश च वक्तव्यं दयूते पश्यन्ति तद्विदः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 14, + "shloka": 9, + "text": "एकाह्ना दरव्यनाशॊ ऽतर धरुवं वयसनम एव च\nअभुक्त नाशश चार्थानां वाक पौरुष्यं च केवलम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 14, + "shloka": 10, + "text": "एतच चान्यच च कौरव्य परसङ्गि कटुकॊदयम\nदयूते बरूयां महाबाहॊ समासाद्याम्बिका सुतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 14, + "shloka": 11, + "text": "एवम उक्तॊ यदि मया गृह्णीयाद वचनं मम\nअनामयं सयाद धर्मस्य कुरूणां कुरुनन्दन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 14, + "shloka": 12, + "text": "न चेत स मम राजेन्द्र गृह्णीयान मधुरं वचः\nपथ्यं च भरतश्रेष्ठ निगृह्णीयां बलेन तम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 14, + "shloka": 13, + "text": "अथैनान अभिनीयैवं सुहृदॊ नाम दुर्हृदः\nसभासदश च तान सर्वान भेदयेयं दुरॊदरान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 14, + "shloka": 14, + "text": "असांनिध्यं तु कौरव्य ममानर्तेष्व अभूत तदा\nयेनेदं वयसनं पराप्ता भवन्तॊ दयूतकारितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 14, + "shloka": 15, + "text": "सॊ ऽहम एत्य कुरुश्रेष्ठ दवारकां पाण्डुनन्दन\nअश्रौषं तवां वयसनिनं युयुधानाद यथा तथम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 14, + "shloka": 16, + "text": "शरुत्वैव चाहं राजेन्द्र परमॊद्विग्न मानसः\nतूर्णम अभ्यागतॊ ऽसमि तवां दरष्टुकामॊ विशां पते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 14, + "shloka": 17, + "text": "अहॊ कृच्छ्रम अनुप्राप्ताः सर्वे सम भरतर्षभ\nये वयं तवां वयसनिनं पश्यामः सह सॊदरैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 15, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nअसांनिध्यं कथं कृष्ण तवासीद वृष्णिनन्दन\nकव चासीद विप्रवासस ते किं वाकार्षीः परवासकः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 15, + "shloka": 2, + "text": "[कृ]\nशाल्वस्य नगरं सौभं गतॊ ऽहं भरतर्षभ\nविनिहन्तुं नरश्रेष्ठ तत्र मे शृणु कारणम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 15, + "shloka": 3, + "text": "महातेजा महाबाहुर यः स राजा महायशाः\nदमघॊषात्मजॊ वीरः शिशुपालॊ मया हतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 15, + "shloka": 4, + "text": "यज्ञे ते भरतश्रेष्ठ राजसूये ऽरहणां परति\nसरॊषवशसंप्राप्तॊ नामृष्यत दुरात्मवान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 15, + "shloka": 5, + "text": "शरुत्वा तं निहतं शाल्वस तीव्ररॊषसमन्वितः\nउपायाद दवारकां शून्याम इहस्थे मयि भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 15, + "shloka": 6, + "text": "स तत्र यॊधितॊ राजन बालकैर वृष्णिपुंगवैः\nआगतः कामगं सौभम आरुह्यैव नृशंसकृत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 15, + "shloka": 7, + "text": "ततॊ वृष्णिप्रवीरांस तान बालान हत्वा बहूंस तदा\nपुरॊद्यानानि सर्वाणि भेदयाम आस दुर्मतिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 15, + "shloka": 8, + "text": "उक्तवांश च महाबाहॊ कवासौ वृष्णिकुलाधमः\nवासुदेवः सुमन्दात्मा वसुदेव सुतॊ गतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 15, + "shloka": 9, + "text": "तस्य युद्धार्थिनॊ दर्पं युद्धे नाशयितास्म्य अहम\nआनर्ताः सत्यम आख्यात तत्र गन्तास्मि यत्र सः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 15, + "shloka": 10, + "text": "तं हत्वा विनिवर्तिष्ये कंस केशि निषूदनम\nअहत्वा न निवर्तिष्ये सत्येनायुधम आलभे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 15, + "shloka": 11, + "text": "कवासौ कवासाव इति पुनस तत्र तत्र विधावति\nमया किल रणे युद्धं काङ्क्षमाणः स सौभराट" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 15, + "shloka": 12, + "text": "अद्य तं पापकर्माणं कषुद्रं विश्वासघातिनम\nशिशुपाल वधामर्षाद गमयिष्ये यमक्षयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 15, + "shloka": 13, + "text": "मम पापस्वभावेन भराता येन निपातितः\nशिशुपालॊ महीपालस तं वधिष्ये महीतले" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 15, + "shloka": 14, + "text": "भराता बालश च राजा च न च संग्राममूर्धनि\nपरमत्तश च हतॊ वीरस तं हनिष्ये जनार्दनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 15, + "shloka": 15, + "text": "एवमादि महाराज विलप्य दिवम आस्थितः\nकामगेन स सौभेन कषिप्त्वा मां कुरुनन्दन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 15, + "shloka": 16, + "text": "तम अश्रौषम अहं गत्वा ���थावृत्तः सुदुर्मतिः\nमयि कौरव्य दुष्टात्मा मार्तिकावतकॊ नृपः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 15, + "shloka": 17, + "text": "ततॊ ऽहम अपि कौरव्य रॊषव्याकुललॊचनः\nनिश्चित्य मनसा राजन वधायास्य मनॊ दधे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 15, + "shloka": 18, + "text": "आनर्तेषु विमर्दं च कषेपं चात्मनि कौरव\nपरवृद्धम अवलेपं च तस्य दुष्कृतकर्मणः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 15, + "shloka": 19, + "text": "ततः सौभवधायाहं परतस्थे पृथिवीपते\nस मया सागरावर्ते दृष्ट आसीत परीप्सता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 15, + "shloka": 20, + "text": "ततः परध्माप्य जलजं पाञ्चजन्यम अहं नृप\nआहूय शाल्वं समरे युद्धाय समवस्थितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 15, + "shloka": 21, + "text": "सुमुहूर्तम अभूद युद्धं तत्र मे दानवैः सह\nवशीभूताश च मे सर्वे भूतले च निपातिताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 15, + "shloka": 22, + "text": "एतत कार्यं महाबाहॊ येनाहं नागमं तदा\nशरुत्वैव हास्तिनपुरं दयूतं चाविनयॊत्थितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 16, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nवासुदेव महाबाहॊ विस्तरेण महामते\nसौभस्य वधम आचक्ष्व न हि तृप्यामि कथ्यतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 16, + "shloka": 2, + "text": "[वा]\nहतं शरुत्वा महाबाहॊ मया शरौतश्रवं नृपम\nउपायाद भरतश्रेष्ठ शाल्वॊ दवारवतीं पुरीम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 16, + "shloka": 3, + "text": "अरुन्धत तां सुदुष्टात्मा सर्वतः पाण्डुनन्दन\nशाल्वॊ वैहायसं चापि तत पुरं वयूह्य विष्ठितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 16, + "shloka": 4, + "text": "तत्रस्थॊ ऽथ महीपालॊ यॊधयाम आस तां पुरीम\nअभिसारेण सर्वेण तत्र युद्धम अवर्तत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 16, + "shloka": 5, + "text": "पुरी समन्ताद विहिता सपताका सतॊरणा\nसचक्रा सहुडा चैव सयान्त्र खनका तथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 16, + "shloka": 6, + "text": "सॊपतल्प परतॊलीका साट्टाट्टाकल गॊपुरा\nसकच गरहणी चैव सॊल्कालातावपॊथिका" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 16, + "shloka": 7, + "text": "सॊष्ट्रिका भरतश्रेष्ठ सभेरी पणवानका\nसमित तृणकुशा राजन सशतघ्नीक लाङ्गला" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 16, + "shloka": 8, + "text": "सभुशुण्ड्य अश्मल गुडा सायुधा सपरश्वधा\nलॊहचर्मवती चापि साग्निः सहुड शृङ्गिका" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 16, + "shloka": 9, + "text": "शास्त्रदृष्टेन विधिना संयुक्ता भरतर्षभ\nदरव्यैर अनेकैर विविधैर गद साम्बॊद्धवादिभिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 16, + "shloka": 10, + "text": "पुरुषैः कुरुशार्दूल समर्थैः परतिबाधने\nअभिख्यात कुलैर वीरैर दृष्टवीर्यैश च संयुगे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 16, + "shloka": 11, + "text": "मध्यमेन च गुल्मेन रक्षिता सारसंज्ञिता\nउत्क्षिप्त गुल्मैश च तथा हयैश चैव पदातिभिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 16, + "shloka": 12, + "text": "आघॊषितं च नगरे न पातव्या सुरेति ह\nपरमादं परिरक्षद्भिर उग्रसेनॊद्धवादिभिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 16, + "shloka": 13, + "text": "परमत्तेष्व अभिघातं हि कुर्याच छाल्वॊ नराधिपः\nइति कृत्वाप्रमत्तास ते सरे वृष्ण्यन्धकाः सथिताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 16, + "shloka": 14, + "text": "आनर्ताश च तथा सर्वे नटनर्तक गायनाः\nबहिर विवासिताः सर्वे रक्षद्भिर वित्तसंचयान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 16, + "shloka": 15, + "text": "संक्रमा भेदिताः सर्वे नावश च परतिषेधिताः\nपरिखाश चापि कौरव्य कीलैः सुनिचिताः कृताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 16, + "shloka": 16, + "text": "उदपानाः कुरुश्रेष्ठ तथैवाप्य अम्बरीषकाः\nसमन्तात कॊशमात्रं च कारिता विषमा च भूः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 16, + "shloka": 17, + "text": "परकृत्या विषमं दुर्गं परकृत्या च सुरक्षितम\nपरकृत्या चायुधॊपेतं विशेषेण तदानघ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 16, + "shloka": 18, + "text": "सुरक्षितं सुगुप्तं च सरायुध समन्वितम\nतत पुरं भरतश्रेष्ठ यथेन्द्र भवनं तथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 16, + "shloka": 19, + "text": "न चामुद्रॊ ऽभिनिर्याति न चामुद्रः परवेश्यते\nवृष्ण्यन्धकपुरे राजंस तदा सौभसमागमे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 16, + "shloka": 20, + "text": "अनु रथ्यासु सर्वासु चत्वरेषु च कौरव\nबलं बभूव राजेन्द्र परभूतगजवाजिमत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 16, + "shloka": 21, + "text": "दत्तवेतन भक्तं च दत्तायुध परिच्छदम\nकृतापदानं च तदा बलम आसीन महाभुज" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 16, + "shloka": 22, + "text": "न कुप्य वेतनी कश चिन न चातिक्रान्त वेतनी\nनानुग्रहभृतः कश चिन न चादृष्ट पराक्रमः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 16, + "shloka": 23, + "text": "एवं सुविहिता राजन दवारका भूरिदक्षिणैः\nआहुकेन सुगुप्ता च राज्ञा राजीवलॊचन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 17, + "shloka": 1, + "text": "[वा]\nतां तूपयात्वा राजेन्द्र शाल्वः सौभपतिस तदा\nपरभूतनरनागेन बलेनॊपविवेश ह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 17, + "shloka": 2, + "text": "समे निविष्टा सा सेना परभूतसलिलाशये\nचतुरङ्ग बलॊपेता शाल्वराजाभिपालिता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 17, + "shloka": 3, + "text": "वर्जयित्वा शमशानानि देवतायतनानि च\nवल्मीकाश चैव चैत्यांश च तन निविष्टम अभूद बलम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 17, + "shloka": 4, + "text": "अनीकानां विभागेन पन्थानः षट कृताभवन\nपरवणा नव चैवासञ शाल्वस्य शिबिरे नृप" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 17, + "shloka": 5, + "text": "सर्वायुधसमॊपेतं सर्वशस्त्रविशारदम\nरथनागाश्वकलिलं पदातिध्वजसंकुलम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 17, + "shloka": 6, + "text": "तुष्टपुष्टजनॊपेतं वीर लक्षणलक्षितम\nविचित्रध्वजसंनाहं विचित्ररथकार्मुकम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 17, + "shloka": 7, + "text": "संनिवेश्य च कौरव्य दवारकायां नरर्षभ\nअभिसारयाम आस तदा वेगेन पतगेन्द्रवत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 17, + "shloka": 8, + "text": "तदापतन्तं संदृश्य बलं शाल्वपतेस तदा\nनिर्याय यॊधयाम आसुः कुमारा वृष्णिनन्दनाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 17, + "shloka": 9, + "text": "असहन्तॊ ऽभियातं तच छाल्व राजस्य कौरव\nचारुदेष्णश च साम्बश च परद्युम्नश च महारथः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 17, + "shloka": 10, + "text": "ते रथैर दंशिताः सर्वे विचित्राभरण धवजाः\nसंसक्ताः शाल्वराजस्य बहुभिर यॊधपुंगवैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 17, + "shloka": 11, + "text": "गृहीत्वा तु धनुः साम्बः शाल्वस्य सचिवं रणे\nयॊधयाम आस संहृष्टः कषेमवृद्धिं चमूपतिम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 17, + "shloka": 12, + "text": "तस्य बाणमयं वर्षं जाम्बवत्याः सुतॊ मह त\nमुमॊच भरतश्रेष्ठ यथा वर्षं सहस्रधृक" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 17, + "shloka": 13, + "text": "तद बाणवर्षं तुमुलं विषेहे स चमूपतिः\nकषेमवृद्धिर महाराज हिमवान इव निश्चलः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 17, + "shloka": 14, + "text": "ततः साम्बाय राजेन्द्र कषेमवृद्धिर अपि सम ह\nमुमॊच मायाविहितं शरजालं महत्तरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 17, + "shloka": 15, + "text": "ततॊ मायामयं जालं माययैव विदार्य सः\nसाम्बः शरसहस्रेण रथम अस्याभ्यवर्षत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 17, + "shloka": 16, + "text": "ततः स विद्धः साम्बेन कषेमवृद्धिश चमूपतिः\nअपायाज जवनैर अश्वैः साम्ब बाणप्रपीडितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 17, + "shloka": 17, + "text": "तस्मिन विप्रद्रुते करूरे शाल्वस्याथ चमूपतौ\nवेगवान नाम दैतेयः सुतं मे ऽभयद्रवद बली" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 17, + "shloka": 18, + "text": "अभिपन्नस तु राजेन्द्र साम्बॊ वृष्णिकुलॊद्वहः\nवेगं वेगवतॊ राजंस तस्थौ वीरॊ विधारयन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 17, + "shloka": 19, + "text": "स वेगवति कौन्तेय साम्बॊ वेगवतीं गदाम\nचिक्षेप तरसा वीरॊ वयाविध्य सत्यविक्रमः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 17, + "shloka": 20, + "text": "तया तव अभिहतॊ राजन वेगवान अपतद भुवि\nवातरुग्ण इव कषुण्णॊ जीर्ण मूलॊ वनस्पतिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 17, + "shloka": 21, + "text": "तस्मिन निपतिते वीरे गदा नुन्ने महासुरे\nपरविश्य महतीं सेनां यॊधयाम आस मे सुतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 17, + "shloka": 22, + "text": "चारुदेष्णेन संसक्तॊ विविन्ध्यॊनाम दानवः\nमहारथः समाज्ञातॊ महाराज महाधनुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 17, + "shloka": 23, + "text": "ततः सुतुमुलं युद्धं चारुदेष्ण विविन्ध्ययॊः\nवृत्रवासवयॊ राजन यथापूर्वं तथाभवत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 17, + "shloka": 24, + "text": "अन्यॊन्यस्याभिसंक्रुद्धाव अन्यॊन्यं जघ्नतुः शरैः\nविनदन्तौ महाराज सिंहाव इव महाबलौ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 17, + "shloka": 25, + "text": "रौक्मिणेयस ततॊ बाणम अग्न्यर्कॊपम वर्चसम\nअभिमान्त्र्य महास्त्रेण संदधे शत्रुनाशनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 17, + "shloka": 26, + "text": "स विविन्ध्याय सक्रॊधः समाहूय महारथः\nचिक्षेप मे सुतॊ राजन स गतासुर अथापतत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 17, + "shloka": 27, + "text": "विविन्ध्यं निहतं दृष्ट्वा तां च विक्षॊभितां चमूम\nकामगेन स सौभेन शाल्वः पुनर उपागमत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 17, + "shloka": 28, + "text": "ततॊ वयाकुलितं सर्वं दवारकावासितद बलम\nदृष्ट्वा शाल्वं महाबाहॊ सौभस्थं पृथिवी गतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 17, + "shloka": 29, + "text": "ततॊ निर्याय कौन्तेय वयवस्थाप्य च तद बलम\nआनर्तानां महाराज परद्युम्नॊ वाक्यम अब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 17, + "shloka": 30, + "text": "सर्वे भवन्तस तिष्ठन्तु सर्वे पश्यन्तु मां युधि\nनिवारयन्तं संग्रामे बलात सौभं सराजकम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 17, + "shloka": 31, + "text": "अहं सौभपतेः सेनाम आयसैर भुजगैर इव\nधनुर भुजविनिर्मुक्तैर नाशयाम्य अद्य यादवाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 17, + "shloka": 32, + "text": "आश्वसध्वं न भीः कार्या सौभराड अद्य नश्यति\nमयाभिपन्नॊ दुष्टात्मा ससौभॊ विनशिष्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 17, + "shloka": 33, + "text": "एवं बरुवति संहृष्टे परद्युम्ने पाण्डुनन्दन\nविष्ठितं तद बलं वीर युयुधे च यथासुखम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 18, + "shloka": 1, + "text": "[वा]\nएवम उक्त्वा रौक्मिणेयॊ यादवान भरतर्षभ\nदंशितैर हरिभिर युक्तं रथम आस्थाय काञ्चनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 18, + "shloka": 2, + "text": "उच्छ्रित्य मकरं केतुं वयात्ताननम अलंकृतम\nउत्पतद्भिर इवाकाशं तैर हयैर अन्वयात परान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 18, + "shloka": 3, + "text": "विक्षिपन नादयंश चापि धनुःश्रेष्ठं महाबलः\nतूणखड्गधरः शूरॊ बद्धगॊधाङ्गुलि तरवान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 18, + "shloka": 4, + "text": "स विद्युच्चलितं चापं विहरन वै तलात तलम\nमॊहयाम आस दैतेयान सर्वान सौभनिवासिनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 18, + "shloka": 5, + "text": "नास्य विक्षिपतश चापं संदधानस्य चासकृत\nअन्तरं ददृशे कश चिन निघ्नतः शात्रवान रणे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 18, + "shloka": 6, + "text": "मुखस्य वर्णॊ न विकल्पते ऽसय; चेलुश च गात्राणि न चापि तस्य\nसिंहॊन्नतं चाप्य अभिगर्जतॊ ऽसय; शुश्राव लॊकॊ ऽदभुतरूपम अग्र्यम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 18, + "shloka": 7, + "text": "जले चरः काञ्चनयष्टि संस्थॊ; वयात्ताननः सर्वतिमि परमाथी\nवित्रासयन राजति वाहमुख्ये; शाल्वस्य सेना परमुखे धवजाग्र्यः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 18, + "shloka": 8, + "text": "ततः स तूर्णं निष्पत्य परद्युम्नः शत्रुकर्शनः\nशाल्वम एवाभिदुद्राव विधास्यन कलहं नृप" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 18, + "shloka": 9, + "text": "अभियानं तु वीरेण परद्युम्नेन महाहवे\nनामर्षयत संक्रुद्धः शाल्वः कुरुकुलॊद्वह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 18, + "shloka": 10, + "text": "स रॊममदमत्तॊ वै कामगाद अवरुह्य च\nपरद्युम्नं यॊधयाम आस शाल्वः परपुरंजयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 18, + "shloka": 11, + "text": "तयॊः सुतुमुलं युद्धं शाल्व वृष्णिप्रवीरयॊः\nसमेता ददृशुर लॊका बलिवासवयॊर इव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 18, + "shloka": 12, + "text": "तस्य मायामयॊ वीर रथॊ हेमपरिष्कृतः\nसध्वजः सपताकश च सानुकर्षः सतूणवान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 18, + "shloka": 13, + "text": "स तं रथवरं शरीमान समारुह्य किल परभॊ\nमुमॊच बाणान कौरव्य परद्युम्नाय महाबलः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 18, + "shloka": 14, + "text": "ततॊ बाणमयं वर्षं वयसृजत तरसा रणे\nपरद्युम्नॊ भुजवेगेन शाल्वं संमॊहयन्न इव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 18, + "shloka": 15, + "text": "स तैर अभिहतः संख्ये नामर्षयत सौभराट\nशरान दीप्ताग्निसंकाशान मुमॊच तनये मम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 18, + "shloka": 16, + "text": "स शाल्व बाणै राजेन्द्र विद्धॊ रुक्मिणिनन्दनः\nमुमॊच बाणं तवरितॊ मर्मभेदिनम आहवे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 18, + "shloka": 17, + "text": "तस्य वर्म विभिद्याशु स बाणॊ मत सुतेरितः\nबिभेद हृदयं पत्री स पपात मुमॊह च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 18, + "shloka": 18, + "text": "तस्मिन निपतिते वीरे शाल्वराजे विचेतसि\nसंप्राद्रवन दानवेन्द्रा दारयन्तॊ वसुंधराम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 18, + "shloka": 19, + "text": "हाहाकृतम अभूत सैन्यं शाल्वस्य पृथिवीपते\nनष्टसंज्ञे निपतिते तदा सौभपतौ नृप" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 18, + "shloka": 20, + "text": "तत उत्थाय कौरव्य परतिलभ्य च चेतनम\nमुमॊच बाणं तरसा परद्युम्नाय महाबलः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 18, + "shloka": 21, + "text": "तेन विद्धॊ महाबाहुः परद्युम्नः समरे सथितः\nजत्रु देशे भृशं वीरॊ वयवासीदद रथे तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 18, + "shloka": 22, + "text": "तं स विद्ध्वा महाराज शाल्वॊ रुक्मिणिनन्दनम\nननाद सिंहनादं वै नादेनापूरयन महीम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 18, + "shloka": 23, + "text": "ततॊ मॊहं समापन्ने तनये मम भारत\nमुमॊच बाणांस तवरितः पुनर अन्यान दुरासदान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 18, + "shloka": 24, + "text": "स तैर अभिहतॊ बाणैर बहुभिस तेन मॊहितः\nनिश्चेष्टः कौरवश्रेष्ठ परद्युम्नॊ ऽभूद रणाजिरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 19, + "shloka": 1, + "text": "[वा]\nशाल्व बाणार्दिते तस्मिन परद्युम्ने बलिनां वरे\nवृष्णयॊ भग्नसंकल्पा विव्यथुः पृतना गताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 19, + "shloka": 2, + "text": "हाहाकृतम अभूत सार्वं वृष्ण्यन्धकबलं तदा\nपरद्युम्ने पतिते राजन परे च मुदिताभवन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 19, + "shloka": 3, + "text": "तं तथा मॊहितं दृष्ट्वा सारथिर जवनैर हयैः\nरणाद अपाहरत तूर्णं शिक्षितॊ दारुकिस ततः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 19, + "shloka": 4, + "text": "न तिदूरापयाते तु रथे रथवरप्रणुत\nधनुर गृहीत्वा यन्तारं लब्धसंज्ञॊ ऽबरवीद इदम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 19, + "shloka": 5, + "text": "सौते किं ते वयवसितं कस्माद यासि पराङ्मुखः\nनैष वृष्णिप्रवीराणाम आहवे धर्म उच्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 19, + "shloka": 6, + "text": "कच चित सौते न ते मॊहः शाल्वं दृष्ट्वा महाहवे\nविषादॊ वा रणं दृष्ट्वा बरूहि मे तवं यथातथम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 19, + "shloka": 7, + "text": "[सूत]\nजानार्दने न मे मॊहॊ नापि मे भयम आविशत\nअतिभारं तु ते मन्ये शाल्वं केशवनन्दन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 19, + "shloka": 8, + "text": "सॊ ऽपयामि शनैर वीर बलवान एष पापकृत\nमॊहितश च रणे शूरॊ रक्ष्यः सारथिना रथी" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 19, + "shloka": 9, + "text": "आयुष्मंस तवं मया नित्यं रक्षितव्यस तवयाप्य अहम\nरक्षितव्यॊ रथी नित्यम इति कृत्वापयाम्य अहम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 19, + "shloka": 10, + "text": "एकश चासि महाबाहॊ बहवश चापि दानवाः\nनसमं रौक्मिणेयाहं रणं मत्वापयाम्य अहम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 19, + "shloka": 11, + "text": "[वा]\nएवं बरुवति सूते तु तदा मकरकेतुमान\nउव्वाच सूतं कौरव्य निवर्तय रथं पुनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 19, + "shloka": 12, + "text": "दारुकात्मज मैवं तं पुनः कार्षीः कथं चन\nवयपयानं रणात सौते जीवतॊ मम कर्हि चित" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 19, + "shloka": 13, + "text": "न स वृष्णिकुले जातॊ यॊ वै तयजति संगरम\nयॊ वा निपतितं हन्ति तवास्मीति च वादिनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 19, + "shloka": 14, + "text": "तथा सत्रियं वै यॊ हन्ति वृद्धं बालं तथैव च\nविरथं विप्रकीर्णं च भग्नशस्स्त्रायुधं तथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 19, + "shloka": 15, + "text": "तवं च सूत कुले जातॊ विनीतः सूत कर्मणि\nधर्मज्ञश चासि वृष्णीनाम आहवेष्व अपि दारुके" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 19, + "shloka": 16, + "text": "स जानंश चरितं कृत्स्नं वृष्णीनां पृतना मुखे\nअपयानं पुनः सौते मैवं कार्षीः कथं चन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 19, + "shloka": 17, + "text": "अपयातं हतं पृष्ठे भीतं रणपलायिनम\nगदाग्रजॊ दुराधर्षः किं मां वक्ष्यति माधवः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 19, + "shloka": 18, + "text": "केशवस्याग्रजॊ वापि नीलवासा मदॊत्कटः\nकिं वक्ष्यति महाबाहुर बलदेवः समागतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 19, + "shloka": 19, + "text": "किं वक्ष्यति शिनेर नप्ता नरसिंहॊ महाधनुः\nअपयातं रणात सौते साम्ब्बश च समितिंजयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 19, + "shloka": 20, + "text": "चारुदेष्णश च दुर्धर्षस तथैव गद सारणौ\nअक्रूरश च महाबाहुः किं मां वक्ष्यति सारथे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 19, + "shloka": 21, + "text": "शूरं संभावितं सन्तं नित्यं पुरुषमानिनम\nसत्रियश च वृष्णी वीराणां किं मां वक्ष्यन्ति संगताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 19, + "shloka": 22, + "text": "परद्युम्नॊ ऽयम उपायाति भीतस तयक्त्वा महाहवम\nधिग एनम इति वक्ष्यन्ति न तु वक्ष्यन्ति साध्व इति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 19, + "shloka": 23, + "text": "धिग वाचा परिहासॊ ऽपि मम वा मद्विधस्य वा\nमृत्युनाभ्यधिकः सौते स तवं मा वयपयाः पुनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 19, + "shloka": 24, + "text": "भारं हि मयि संन्यस्य यातॊ मधुनिहा हरिः\nयज्ञं भरत सिंहस्य पार्थस्यामित तेजसः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 19, + "shloka": 25, + "text": "कृतवर्मा मया वीरॊ निर्यास्यन्न एव वारितः\nशाल्वं निवारयिष्ये ऽहं तिष्ठ तवम इति सूतज" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 19, + "shloka": 26, + "text": "स च संभावयन मां वै निवृत्तॊ हृदिकात्मजः\nतं समेत्य रणं तयक्त्वा किं वक्ष्यामि महारथम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 19, + "shloka": 27, + "text": "उपयातं दुराधर्षं शङ्खचक्रगदाधरम\nपुरुषं पुण्डरीकाक्षं किं वक्ष्यामि महाभुजम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 19, + "shloka": 28, + "text": "सात्यकिं बलदेवं च ये चान्ये ऽनधकवृष्णयः\nमया सपर्धन��ति सततं किं नु वक्ष्यामि तान अहम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 19, + "shloka": 29, + "text": "तयक्त्वा रणम इमं सौते पृष्ठतॊ ऽभयाहतः शरैः\nतवयापनीतॊ विवशॊ न जीवेयं कथं चन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 19, + "shloka": 30, + "text": "स निवर्त रथेनाशु पुनर दारुकनन्दन\nन चैतद एवं कर्तव्यम अथापत्सु कथं चन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 19, + "shloka": 31, + "text": "न जीवितम अहं सौते बहु मन्ये कदा चन\nअपयातॊ रणाद भीतः पृष्ठतॊ ऽभयाहताः शरैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 19, + "shloka": 32, + "text": "कदा वा सूतपुत्र तवं जानीषे मां भयार्दितम\nअपयातं रणं हित्वा यथा कापुरुषं तथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 19, + "shloka": 33, + "text": "न युक्तं भवता तयक्तुं संग्रामं दारुकात्मज\nमयि युद्धार्थिनि भृशं स तवं याहि यतॊ रणम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 20, + "shloka": 1, + "text": "[वा]\nएवम उक्तस तु कौन्तेय सूतपुत्रस तदा मृधे\nपरद्युम्नम अब्रवीच छलक्ष्णं मधुरं वाक्यम अञ्जसा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 20, + "shloka": 2, + "text": "न मे भयं रौक्मिणेय संग्रामे यच्छतॊ हयान\nयुद्धज्ञश चास्मि वृष्णीनां नात्र किं चिद अतॊ ऽनयथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 20, + "shloka": 3, + "text": "आयुष्मन्न उपदेशस तु सारथ्ये वर्ततां समृतः\nसर्वार्थेषु रथी रक्ष्यस तवं चापि भृशपीडितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 20, + "shloka": 4, + "text": "तवं हि शाल्व परयुक्तेन पत्रिणाभिहतॊ भृशम\nकश्मलाभिहतॊ वीर ततॊ ऽहम अपयातवान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 20, + "shloka": 5, + "text": "स तवं सात्वत मुख्याद्य लब्धसंज्ञॊ यदृच्छया\nपश्य मे हयसाम्याने शिक्षां केशवनन्दन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 20, + "shloka": 6, + "text": "दारुकेणाहम उत्पन्नॊ यथावच चैव शिक्षितः\nवीतभीः परविशाम्य एतां शाल्वस्य महतीं चमूम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 20, + "shloka": 7, + "text": "एवम उक्त्वा ततॊ वीर हयान संचॊद्य संगरे\nरश्मिभिश च समुद्यम्य जवेनाभ्यपतत तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 20, + "shloka": 8, + "text": "मण्डलानि विचित्राणि यमकानीतराणि च\nसव्यानि च विचित्राणि दक्षिणानि च सर्वशः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 20, + "shloka": 9, + "text": "परतॊदेनाहता राजन रश्मिभिश च समुद्यताः\nउत्पतन्त इवाकाशं विबभुस ते हयॊत्तमाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 20, + "shloka": 10, + "text": "ते हस्तलाघवॊपेतं विज्ञाय नृप दारुकिम\nदह्यमाना इव तदा पस्पृशुश चरणैर महीम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 20, + "shloka": 11, + "text": "सॊ ऽपसव्यां चमूं तस्य शाल्वस्य भरतर्षभ\nचकार नातियत्नेन तद अद्भुतम इवाभवत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 20, + "shloka": 12, + "text": "अमृष्यमाणॊ ऽपसव्यं परद्युम्नेन स सौभराट\nयन्तारम अस्य सहसा तरिभिर बाणैः समर्पयत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 20, + "shloka": 13, + "text": "दारुकस्य सुतस तं तु बाणवेगम अचिन्तयन\nभूय एव महाबाहॊ परययौ हयसंमतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 20, + "shloka": 14, + "text": "ततॊ बाणान बहुविधान पुनर एव स सौभराट\nमुमॊच तनये वीरे मम रुक्मिणिनन्दने" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 20, + "shloka": 15, + "text": "तान अप्राप्ताञ शितैर बाणैश चिच्छेद परवीरहा\nरौक्मिणेयः समितं कृत्वा दर्शयन हस्तलाघवम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 20, + "shloka": 16, + "text": "छिन्नान दृष्ट्वा तु तान बाणान परद्युम्नेन स सौभराट\nआसुरीं दारुणीं मायाम आस्थाय वयसृजच छरान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 20, + "shloka": 17, + "text": "परयुज्यमानम आज्ञाय दैतेयास्त्रं महाबलः\nबरह्मास्त्रेणान्तरा छित्त्वा मुमॊचान्यान पतत्रिणः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 20, + "shloka": 18, + "text": "ते तद अस्त्रं विधूयाशु विव्यधू रुधिराशनाः\nशिरस्य उरसि वक्त्रेच स मुमॊह पपात च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 20, + "shloka": 19, + "text": "तस्मिन निपतिते कषुद्रे शाल्वे बाणप्रपीडिते\nरौक्मिणेयॊ ऽपरं बाणं संदधे शत्रुनाशनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 20, + "shloka": 20, + "text": "तम अर्चितं सर्वदाशार्ह पूगैर; आशीर्भिर अर्कज्वलन परकाशम\nदृष्ट्वा शरं जयाम अभिनीयमानं; बभूव हाहाकृतम अन्तरिक्षम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 20, + "shloka": 21, + "text": "ततॊ देवगणाः सर्वे सेन्द्राः सह धनेश्वराः\nनारदं परेषयाम आसुः शवसनं च महाबलम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 20, + "shloka": 22, + "text": "तौ रौक्मिणेयम आगम्य वचॊ ऽबरूतां दिवौकसाम\nनैष वध्यस तवया वीर शाल्वराजः कथं चन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 20, + "shloka": 23, + "text": "संहरस्व पुनर बाणम अवध्यॊ ऽयं तवया रणे\nएतस्य हि शरस्याजौ नावध्यॊ ऽसति पुमान कव चित" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 20, + "shloka": 24, + "text": "मृत्युर अस्य महाबाहॊ रणे देवकिनन्दनः\nकृष्णः संकल्पितॊ धात्रा तन न मिथ्या भवेद इति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 20, + "shloka": 25, + "text": "ततः परमसंहृष्टः परद्युम्नः शरम उत्तरम\nसंजहार धनुःश्रेष्ठात तूर्णे चैव नयवेशयत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 20, + "shloka": 26, + "text": "तत उत्थाय राजेन्द्र शाल्वः परमदुर्मनाः\nवयपायात सबलस तूर्णं परद्युम्न शरपीडितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 20, + "shloka": 27, + "text": "स दवारकां परित्यज्य करूरॊ वृणिभिर अर्दितः\nसौभम आस्थाय राजेन्द्र दिवम आचक्रमे तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 21, + "shloka": 1, + "text": "[वा]\nआनर्तनगरं मुक्तं ततॊ ऽहम अगमं तदा\nमहाक्रतौ राजसूये निवृत्ते नृपते तव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 21, + "shloka": 2, + "text": "अपश्यं दवारकां चाहं महाराज हतत्विषम\nनिःस्वाध्याय वषट्कारां निर्भूषण वरस्त्रियम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 21, + "shloka": 3, + "text": "अनभिज्ञेय रूपाणि दवारकॊपवनानि च\nदृष्ट्वा शङ्कॊपपन्नॊ ऽहम अपृच्छं हृदिकात्मजम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 21, + "shloka": 4, + "text": "अस्वस्थनरनारीकम इदं वृष्णिपुरं भृषम\nकिम इदं नरशार्दूल शरॊतुम इच्छामहे वयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 21, + "shloka": 5, + "text": "एवम उक्तस तु स मया विस्तरेणेदम अब्रवीत\nरॊधं मॊक्षं च शाल्वेन हार्दिक्यॊ राजसत्तम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 21, + "shloka": 6, + "text": "ततॊ ऽहं कौरवश्रेष्ठ शरुत्वा सर्वम अशेषतः\nविनाशे शाल्वराजस्य तदैवाकरवं मतिम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 21, + "shloka": 7, + "text": "ततॊ ऽहं भरतश्रेष्ठ समाश्वास्य पुरे जनम\nराजानम आहुकं चैव तथैवानक दुन्दुभिम\nसर्ववृष्णिप्रवीरांश च हर्षयन्न अब्रुवं तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 21, + "shloka": 8, + "text": "अप्रमादः सदा कार्यॊ नगरे यादवर्षभाः\nशाल्वराजविनाशाय परयातं मां निबॊधत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 21, + "shloka": 9, + "text": "नाहत्वा तं निवर्तिष्ये पुरीं दवारवतीं परति\nसशाल्वं सौभनगरं हत्वा दरष्टास्मि वः पुनः\nतरिसामा हन्यताम एषा दुन्दुभिः शत्रुभीषणी" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 21, + "shloka": 10, + "text": "ते मयाश्वासिता वीरा यथावद भरतर्षभ\nसर्वे माम अब्रुवन हृष्टाः परयाहि जहि शत्रवान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 21, + "shloka": 11, + "text": "तैः परहृष्टात्मभिर वीरैर आशीर्भिर अभिनन्दितः\nवाचयित्वा दविजश्रेष्ठान परणम्य शिरसाहुकम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 21, + "shloka": 12, + "text": "सैन्यसुग्रीव युक्तेन रथेनानादयन दिशः\nपरध्माप्य शङ्खप्रवरं पाञ्चजन्यम अहं नृप" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 21, + "shloka": 13, + "text": "परयातॊ ऽसमि नरव्याघ्र बलेन महता वृतः\nकॢप्तेन चतुरङ्गेण बलेन जितकाशिना" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 21, + "shloka": 14, + "text": "समतीत्य बहून देशान गिरींश च बहुपादपान\nसरांसि सरितश चैव मार्तिकावतम आसदम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 21, + "shloka": 15, + "text": "तत्राश्रौषं नरव्याघ्र शाल्वं नगरम अन्तिकात\nपरयातं सौभम आस्थाय तम अहं पृष्ठतॊ ऽनवयाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 21, + "shloka": 16, + "text": "ततः सागरम आसाद्य कुक्षौ तस्य महॊर्मिणः\nसमुद्र���ाभ्यां शाल्वॊ ऽभूत सौभम आस्थाय शत्रुहन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 21, + "shloka": 17, + "text": "स समालॊक्य दूरान मां समयन्न इव युधिष्ठिर\nआह्वयाम आस दुष्टात्मा युद्धायैव मुहुर मुहुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 21, + "shloka": 18, + "text": "तस्य शार्ङ्गविनिर्मुक्तैर बहुभिर मर्मभेदिभिः\nपुरं नासाद्यत शरैस ततॊ मां रॊष आविशत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 21, + "shloka": 19, + "text": "स चापि पापप्रकृतिर दैतेयापसदॊ नृप\nमय्य अवर्षत दुर्धर्षः शरधाराः सहस्रशः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 21, + "shloka": 20, + "text": "सैनिकान मम सूतं च हयांश च समवाकिरत\nअचिन्तयन्तस तु शरान वयं युध्याम भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 21, + "shloka": 21, + "text": "ततः शतसहस्राणि शराणां नतपर्वणाम\nचिक्षिपुः समरे वीरा मयि शाल्व पदानुगाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 21, + "shloka": 22, + "text": "ते हयान मे रथं चैव तदा दारुकम एव च\nछादयाम आसुर असुरा बाणैर मर्म विभेदिभिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 21, + "shloka": 23, + "text": "न हया न रथॊ वीर न यन्ता मम दारुकः\nअदृश्यन्त शरैश छन्नास तथाहं सैनिकाश च मे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 21, + "shloka": 24, + "text": "ततॊ ऽहम अपि कौरव्य शराणाम अयुतान बहून\nअभिमन्त्रितानां धनुषा दिव्येन विधिनाक्षिपम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 21, + "shloka": 25, + "text": "न तत्र विषयस तव आसीन मम सैन्यस्य भारत\nखे विषिक्तं हि तत सौभं करॊशमात्र इवाभवत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 21, + "shloka": 26, + "text": "ततस ते परेक्षकाः सर्वे रङ्ग वाट इव सथिताः\nहर्षयाम आसुर उच्चैर मां सिंहनाद तलस्वनैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 21, + "shloka": 27, + "text": "मत्कार्मुकविनिर्मुक्ता दानवानां महारणे\nअङ्गेषु रुधिराक्तास ते विविशुः शलभा इव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 21, + "shloka": 28, + "text": "ततॊ हलहलाशब्दः सौभमध्ये वयवर्धत\nवध्यतां विशिखैस तीक्ष्णैः पततां च महार्णवे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 21, + "shloka": 29, + "text": "ते निकृत्तभुजस्कन्धाः कबन्धाकृति दर्शनाः\nनदन्तॊ भैरवान नादन निपतन्ति सम दानवाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 21, + "shloka": 30, + "text": "ततॊ गॊक्षीरकुन्देन्दु मृणालरजतप्रभम\nजलजं पाञ्चजन्यं वै पराणेनाहम अपूरयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 21, + "shloka": 31, + "text": "तान दृष्ट्वा पतितांस तत्र शाल्वः सौभपतिस तदा\nमायायुद्धेन महता यॊधयाम आस मां युधि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 21, + "shloka": 32, + "text": "ततॊ हुडहुडाः परासाः शक्तिशूलपरश्वधाः\nपट्टिशाश च भुशुण्ड्यश च परापतन्न अनिशं मयि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 21, + "shloka": 33, + "text": "तान अहं माययैवाशु परतिगृह्य वयनाशयम\nतस्यां हतायां मायायां गिरिशृङ्गैर अयॊधयत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 21, + "shloka": 34, + "text": "ततॊ ऽभवत तम इव परभातम इव चाभवत\nदुर्दिनं सुदिनं चैव शीतम उष्णं च भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 21, + "shloka": 35, + "text": "एवं मायां विकुर्वाणॊ यॊधयाम आस मां रिपुः\nविज्ञाय तद अहं सर्वं माययैव वयनाशयम\nयथाकालं तु युद्धेन वयधमं सर्वतः शरैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 21, + "shloka": 36, + "text": "ततॊ वयॊम महाराज शतसूर्यम इवाभवत\nशतचन्द्रं च कौन्तेय सहस्रायुत तारकम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 21, + "shloka": 37, + "text": "ततॊ नाज्ञायत तदा दिवारात्रं तथा दिशः\nततॊ ऽहं मॊहम आपन्नः परज्ञास्त्रं समयॊजयम\nततस तद अस्त्रम अस्त्रेण विधूतं शरतूलवत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 21, + "shloka": 38, + "text": "तथा तद अभवद युद्धं तुमुलं लॊमहर्षणम\nलब्धालॊकश च राजेन्द्र पुनः शत्रुम अयॊधयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 22, + "shloka": 1, + "text": "[वा]\nएवं स पुरुषव्याघ्र शाल्वॊ राज्ञां महारिपुः\nयुध्यमानॊ मया संख्ये वियद अभ्यागमत पुनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 22, + "shloka": 2, + "text": "ततः शतघ्नीश च महागदाश च; दीप्तंश च शूलान मुसलान असींश च\nचिक्षेप रॊषान मयि मन्दबुद्धिः; शाल्वॊ महाराज जयाभिकाङ्क्षी" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 22, + "shloka": 3, + "text": "तान आशुगैर आपततॊ ऽहम आशु; निवार्य तूर्णं खगमान ख एव\nदविधा तरिधा चाच्छिनम आशु मुखैस; ततॊ ऽनतरिक्षे निनदॊ बभूव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 22, + "shloka": 4, + "text": "ततः शतसहस्रेण शराणां नतपर्वणाम\nदारुकं वाजिनश चैव रथं च समवाकिरत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 22, + "shloka": 5, + "text": "ततॊ माम अब्रवीद वीर दारुकॊ विह्वलन्न इव\nसथातव्यम इति तिष्ठामि शाल्व बाणप्रपीडितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 22, + "shloka": 6, + "text": "इति तस्य निशम्याहं सारथेः करुणं वचः\nअवेक्षमाणॊ यन्तारम अपश्यं शरपीडितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 22, + "shloka": 7, + "text": "न तस्यॊरसि नॊ मूर्ध्नि न काये न भुजद्वजे\nअन्तरं पाण्डवश्रेष्ठ पश्यामि नहतं शरैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 22, + "shloka": 8, + "text": "स तु बाणवरॊत्पीडाद विस्रवत्य असृग उल्बणम\nअभिवृष्टॊ यथा मेधैर गिरिर गैरिकधातुमान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 22, + "shloka": 9, + "text": "अभीषु हस्तं तं दृष्ट्वा सीदन्तं सारथिं रणे\nअस्तम्भयं महाबाहॊ शाल्व बाणप्रपीडितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 22, + "shloka": 10, + "text": "अथ मां पुरुषः कश चिद दवारका निल���ॊ ऽबरवीत\nतवरितॊ रथम अभ्येत्य सौहृदाद इव भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 22, + "shloka": 11, + "text": "आहुकस्य वचॊ वीर तस्यैव परिचारकः\nविषण्णः सन्नकण्ठॊ वै तन निबॊध युधिष्ठिरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 22, + "shloka": 12, + "text": "दवारकाधिपतिर वीर आह तवाम आहुकॊ वचः\nकेशवेह विजानीष्व यत तवां पितृसखॊ ऽबरवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 22, + "shloka": 13, + "text": "उपयात्वाद्य शाल्वेन दवारकां वृष्णिनन्दन\nविषक्ते तवयि दुर्धर्ष हतः शूर सुतॊ बलात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 22, + "shloka": 14, + "text": "तद अलं साधु युद्धेन निवर्तस्व जनार्दन\nदवारकाम एव रक्षस्व कार्यम एतन महत तव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 22, + "shloka": 15, + "text": "इत्य अहं तस्य वचनं शरुत्वा परमदुर्मनाः\nनिश्चयं नाधिगच्छामि कर्तव्यस्येतरस्य वा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 22, + "shloka": 16, + "text": "सात्यकिं बलदेवं च परद्युम्नं च महारथम\nजगर्हे मनसा वीर तच छरुत्वा विप्रियं वचः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 22, + "shloka": 17, + "text": "अहं हि दवारकायाश च पितुश च कुरुनन्दन\nतेषु रक्षां समाधाय परयातः सौभपातने" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 22, + "shloka": 18, + "text": "बलदेवॊ महाबाहुः कच चिज जीवति शत्रुहा\nसात्यकी रौक्मिणेयश च चारुदेष्णश च वीर्यवान\nसाम्बप्रभृतयश चैवेत्य अहम आसं सुदुर्मनाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 22, + "shloka": 19, + "text": "एतेषु हि नरव्याघ्र जीवत्सु न कथं चन\nशक्यः शूर सुतॊ हन्तुम अपि वज्रभृता सवयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 22, + "shloka": 20, + "text": "हतः शूर सुतॊ वयक्तं वयक्तं ते च परासवः\nबलदेव मुखाः सर्वे इति मे निश्चिता मतिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 22, + "shloka": 21, + "text": "सॊ ऽहं सर्वविनाशं तं चिन्तयानॊ मुहुर मुहुः\nसुविह्वलॊ महाराज पुनः शाल्वम अयॊधयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 22, + "shloka": 22, + "text": "ततॊ ऽपश्यं महाराज परपतन्तम अहं तदा\nसौभाच छूर सुतं वीर ततॊ मां मॊह आविशत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 22, + "shloka": 23, + "text": "तस्य रूपं परपततः पितुर मम नराधिप\nययातेः कषीणपुण्यस्य सवर्गाद इव महीतलम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 22, + "shloka": 24, + "text": "विशीर्णगलितॊष्णीषः परकीर्णाम्बर मूर्धजः\nपरपतन दृश्यते ह सम कषीणपुण्य इव गरहः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 22, + "shloka": 25, + "text": "ततः शार्ङ्गं धनुःश्रेष्ठं करात परपतितं मम\nमॊहात सन्नश च कौन्तेय रथॊपस्थ उपाविशम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 22, + "shloka": 26, + "text": "ततॊ हाहाकृतं सर्वं सैन्यं मे गतचेतनम\nमां दृष्ट्वा रथनीडस्थं गतासुम इव भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 22, + "shloka": 27, + "text": "परसार्य बाहू पततः परसार्य चरणाव अपि\nरूपं पितुर अपश्यं तच छकुनेः पतितॊ यथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 22, + "shloka": 28, + "text": "तं पतन्तं महाबाहॊ शूलपट्टिशपाणयः\nअभिघ्नन्तॊ भृशं वीरा मम चेतॊ वयकम्पयन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 22, + "shloka": 29, + "text": "ततॊ मुहूर्तात परतिलभ्य संज्ञाम; अहं तदा वीर महाविमर्दे\nन तत्र सौभं न रिपुं न शाल्वं; पश्यामि वृद्धं पितरं न चापि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 22, + "shloka": 30, + "text": "ततॊ ममासीन मनसि पायेयम इति निश्चितम\nपरबुद्धॊ ऽसमि ततॊ भूयः शतशॊ विकिरञ शरान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 23, + "shloka": 1, + "text": "[वा]\nततॊ ऽहं भरतश्रेष्ठ परगृह्य रुचिरं धनुः\nशरैर अपातयं सौभाच छिरांसि विबुधद्विषाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 23, + "shloka": 2, + "text": "शरांश चाशीविषाकारान ऊर्ध्वगांस तिग्मतेजसः\nअप्रैषं शाल्वराजाय शार्ङ्गमुक्तान सुवाससः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 23, + "shloka": 3, + "text": "ततॊ नादृश्यत तदा सौभं कुरुकुलॊद्वह\nअन्तर्हितं माययाभूत ततॊ ऽहं विस्मितॊ ऽभवम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 23, + "shloka": 4, + "text": "अथ दानवसंघास ते विकृताननमूर्धजाः\nउदक्रॊशन महाराज विष्ठिते मयि भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 23, + "shloka": 5, + "text": "ततॊ ऽसत्रं शब्दसाहं वै तवरमाणॊ महाहवे\nअयॊजयं तद वधाय ततः शब्द उपारमत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 23, + "shloka": 6, + "text": "हतास ते दानवाः सर्वे यैः स शब्द उदीरितः\nशरैर आदित्यसंकाशैर जवलितैः शब्दसाधनैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 23, + "shloka": 7, + "text": "तस्मिन्न उपरते शब्दे पुनर एवान्यतॊ ऽभवत\nशब्दॊ ऽपरॊ महाराज तत्रापि पराहरं शरान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 23, + "shloka": 8, + "text": "एवं दश दिशः सर्वास तिर्यग ऊर्ध्वं च भारत\nनादयाम आसुर असुरास ते चापि निहता मया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 23, + "shloka": 9, + "text": "ततः पराग्ज्यॊतिषं गत्वा पुनर एव वयदृश्यत\nसौभं कामगमं वीर मॊहयन मम चक्षुषी" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 23, + "shloka": 10, + "text": "ततॊ लॊकान्त करणॊ दानवॊ वानराकृतिः\nशिला वर्षेण सहसा सहसा मां समावृणॊत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 23, + "shloka": 11, + "text": "सॊ ऽहं पर्वत वर्षेण वध्यमानः समन्ततः\nवल्मीक इव राजेन्द्र पर्वतॊपचितॊ ऽभवम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 23, + "shloka": 12, + "text": "ततॊ ऽहं पर्वत चितः सहयः सह सारथिः\nअप्रख्यातिम इयां राजन सध्वजः पर्वतैश चितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 23, + "shloka": 13, + "text": "ततॊ वृणि परवीरा यॊ ममासन सैनिकास तदा\nते भयार्ता दिशः सर्वाः सहसा विप्रदुद्रुवुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 23, + "shloka": 14, + "text": "ततॊ हाहाकृतं सर्वम अभूत किल विशां पते\nदयौश च भूमिश च खं चैवादृश्यमाने तथा मयि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 23, + "shloka": 15, + "text": "ततॊ विषण्णमनसॊ मम राजन सुहृज्जनाः\nरुरुदुश चुक्रुशुश चैव दुःखशॊकसमन्विताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 23, + "shloka": 16, + "text": "दविषतां च परहर्षॊ ऽभूद आर्तिश चाद्विषताम अपि\nएवं विजितवान वीर पश्चाद अश्रौषम अच्युत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 23, + "shloka": 17, + "text": "ततॊ ऽहम अस्त्रं दयितं सर्वपाषाण भेदनम\nवज्रम उद्यम्य तान सर्वान पर्वतान समशातयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 23, + "shloka": 18, + "text": "ततः पर्वत भारार्ता मन्दप्राणविचेष्टिताः\nहया मम महाराज वेपमाना इवाभवन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 23, + "shloka": 19, + "text": "मेघजालम इवाकाशे विदार्याभ्युदितं रविम\nदृष्ट्वा मां बान्धवाः सर्वे हर्षम आहारयन पुनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 23, + "shloka": 20, + "text": "ततॊ माम अब्रवीत सूतः पराञ्जलिः परणतॊ नृप\nसाधु संपश्य वार्ष्णेय शाल्वं सौभपतिं सथितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 23, + "shloka": 21, + "text": "अलं कृष्णावमन्यैनं साधु यत्नं समाचर\nमार्दवं सखितां चैव शाल्वाद अद्य वयपाहर" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 23, + "shloka": 22, + "text": "जहि शाल्वं महाबाहॊ मैनं जीवय केशव\nसर्वैः पराक्रमैर वीरवध्यः शत्रुर अमित्रहन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 23, + "shloka": 23, + "text": "न शत्रुर अवमन्तव्यॊ दुर्बलॊ ऽपि बलीयसा\nयॊ ऽपि सयात पीढगः कश चित किं पुनः समरे सथितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 23, + "shloka": 24, + "text": "स तवं पुरुषशार्दूल सर्वयत्नैर इमं परभॊ\nजहि वृष्णिकुलश्रेष्ठ मा तवां कालॊ ऽतयगात पुनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 23, + "shloka": 25, + "text": "नैष मार्दवसाध्यॊ वै मतॊ नापि सखा तव\nयेन तवं यॊधितॊ वीर दवारका चावमर्दिता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 23, + "shloka": 26, + "text": "एवमादि तु कौन्तेय शरुत्वाहं सारथेर वचः\nतत्त्वम एतद इति जञात्वा युद्धे मतिम अधारयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 23, + "shloka": 27, + "text": "वधाय शाल्वराजस्य सौभस्य च निपातने\nदारुकं चाब्रुवं वीर मुहूर्तं सथीयताम इति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 23, + "shloka": 28, + "text": "ततॊ ऽपरतिहतं दिव्यम अभेद्यम अतिवीर्यवत\nआग्नेयम अस्त्रं दयितं सर्वसाहं महाप्रभम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 23, + "shloka": 29, + "text": "यक्षाणां राक्षसाणां च दानवानां च संयुगे\nराज्ञां च पर���िलॊमानां भस्मान्त करणं महत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 23, + "shloka": 30, + "text": "कषुरान्तम अमलं चक्रं कालान्तकयमॊपमम\nअभिमन्त्र्याहम अतुलं दविषतां च निबर्हणम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 23, + "shloka": 31, + "text": "जहि सौभं सववीर्येण ये चात्र रिपवॊ मम\nइत्य उक्त्वा भुजवीर्येण तस्मै पराहिणवं रुषा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 23, + "shloka": 32, + "text": "रूपं सुदर्शनस्यासीद आकाशे पततस तदा\nदवितीयस्येव सूर्यस्य युगान्ते परिविष्यतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 23, + "shloka": 33, + "text": "तत समासाद्य नगरं सौभं वयपगतत्विषम\nमध्येन पाटयाम आस करकचॊ दार्व इवॊच्छ्रितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 23, + "shloka": 34, + "text": "दविधाकृतं ततः सौभं सुदर्शन बलाद धतम\nमहेश्वर शरॊद्धूतं पपात तरिपुरं यथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 23, + "shloka": 35, + "text": "तस्मिन निपतिते सौभे चक्रम आगत करं मम\nपुनश चॊद्धूय वेगेन शाल्वाल्येत्य अहम अब्रुवम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 23, + "shloka": 36, + "text": "ततः शाल्वं गदां गुर्वीम आविध्यन्तं महाहवे\nदविधा चकार सहसा परजज्वाल च तेजसा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 23, + "shloka": 37, + "text": "तस्मिन निपतिते वीरे दानवास तरस्तचेतसः\nहाहाभूता दिशॊ जग्मुर अर्दिता मम सायकैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 23, + "shloka": 38, + "text": "ततॊ ऽहं समवस्थाप्य रथं सौभसमीपतः\nशङ्खं परध्माप्य हर्षेण मुहृदः पर्यहर्षयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 23, + "shloka": 39, + "text": "तन मेरुशिखराकारं विध्वस्ताट्टाल गॊपुरम\nदह्यमानम अभिप्रेक्ष्य सत्रियस ताः संप्रदुद्रुवुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 23, + "shloka": 40, + "text": "एवं निहत्य समरे शाल्वं सौभं निपात्य च\nआनर्तान पुनर आगम्य सुहृदां परीतिम आवहम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 23, + "shloka": 41, + "text": "एतस्मात कारणाद राजन नागमं नागसाह्वयम\nयद्य अगां परवीरघ्न न हि जीवेत सुयॊधनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 23, + "shloka": 42, + "text": "[वै]\nएवम उक्त्वा महाबाहुः कौरवं पुरुषॊत्तमः\nआमन्त्र्य परययौ धीमान पाण्डवान मधुसूदनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 23, + "shloka": 43, + "text": "अभिवाद्य महाबाहुर धर्मराजं युधिष्ठिरम\nराज्ञा मूर्धन्य उपाघ्रातॊ भीमेन च महाभुजः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 23, + "shloka": 44, + "text": "सुभद्राम अभिमन्युं च रथम आरॊप्य काञ्चनम\nआरुरॊह रथं कृष्णः पाण्डवैर अभिपूजितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 23, + "shloka": 45, + "text": "सैन्यसुग्रीव युक्तेन रथेनादित्यवर्चसा\nदवारकां परययौ कृष्णः समाश्वास्य युधिष्ठिरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 23, + "shloka": 46, + "text": "ततः परयाते दाशार्हे धृष्टद्युम्नॊ ऽपि पार्षतः\nदरौपदेयान उपादाय परययौ सवपुरं तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 23, + "shloka": 47, + "text": "धृष्टकेतुः सवसारं च समादायाथ चेदिराट\nजगाम पाण्डवान दृष्ट्वा रम्यां शुक्तिमतीं पुरीम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 23, + "shloka": 48, + "text": "केकयाश चाप्य अनुज्ञाताः कौन्तेयेनामितौजसा\nआमन्त्र्य पाण्डवान सर्वान परययुस ते ऽपि भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 23, + "shloka": 49, + "text": "बराह्मणाश च विशश चैव तथा विषयवासिनः\nविसृज्यमानाः सुभृशं न तयजन्ति सम पाण्डवान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 23, + "shloka": 50, + "text": "सामवायः स राजेन्द्र सुमहाद्भुत दर्शनः\nआसीन महात्मानं तेषां काम्यके भरतर्षभ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 23, + "shloka": 51, + "text": "युधिष्ठिरस तु विप्रांस तान अनुमान्य महात्मनाः\nशशास पुरुषान काले रथान यॊजयतेति ह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 24, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nतस्मिन दशार्हाधिपतौ परयाते; युधिष्ठिरॊ भीमसेनार्जुनौ च\nयमौ च कृष्णा च पुरॊहितश च; रथान महार्हान परमाश्वयुक्तान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 24, + "shloka": 2, + "text": "आस्थाय वीराः सहिता वनाय; परतस्थिरे भूतपतिप्रकाशाः\nहिरण्यनिष्कान वसनानि गाश च; परदाय शिक्षाक्षर मन्त्रिविद्भ्यः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 24, + "shloka": 3, + "text": "परेष्याः पुरॊ विंशतिर आत्तशस्त्रा; धनूंषि वर्माणि शरांश च पीतान\nमौर्वीश च यन्त्राणि च सायकांश च; सर्वे समादाय जघन्यम ईयुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 24, + "shloka": 4, + "text": "ततस तु वासांसि च राजपुत्र्या; धात्र्यश च दास्यश च विभूषणं च\nतद इन्द्रसेनस तवरितं परगृह्य; जघन्यम एवॊपययौ रथेन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 24, + "shloka": 5, + "text": "ततः कुरुश्रेष्ठम उपेत्य पौराः; परदक्षिणं चक्रुर अदीनसत्त्वाः\nतं बराह्मणाश चाभ्यवदन परसन्ना; मुख्याश च सर्वे कुरुजाङ्गलानाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 24, + "shloka": 6, + "text": "स चापि तान अभ्यवदत परसन्नः; सहैव तैर भरातृभिर धर्मराजः\nतस्थौ च तत्राधिपतिर महात्मा; दृष्ट्वा जनौघं कुरुजाङ्गलानाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 24, + "shloka": 7, + "text": "पितेव पुत्रेषु स तेषु भावं; चक्रे कुरूणाम ऋषभॊ महात्मा\nते चापि तस्मिन भरत परबर्हे; तदा बभूवुः पितरीव पुत्राः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 24, + "shloka": 8, + "text": "ततः समासाद्य महाजनौघाः; कुरुप्रवीरं परिवार्य तस्थुः\nहा नाथ हा धर्म इति बरुवन्तॊ; हरिया च सर��वे ऽशरुमुखा बभूवुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 24, + "shloka": 9, + "text": "वरः कुरूणाम अधिपः परजानां; पितेव पुत्रान अपहाय चास्मान\nपौरान इमाञ जानपदांश च सर्वान; हित्वा परयातः कव नु धर्मराजः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 24, + "shloka": 10, + "text": "धिग धार्तराष्ट्रं सुनृशंस बुद्धिं; ससौबलं पापमतिं च कर्णम\nअनर्थम इच्छन्ति नरेन्द्र पापा; ये धर्मनित्यस्य सतस तवाग्राः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 24, + "shloka": 11, + "text": "सवयं निवेश्याप्रतिमं महात्मा; पुरं महद देवपुरप्रकाशम\nशतक्रतुप्रथम अमॊघकर्मा; हित्वा परयातः कव नु धर्मराजः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 24, + "shloka": 12, + "text": "चकार याम अप्रतिमां महात्मा; सभां मयॊ देव सभा परकाशाम\nतां देव गुप्ताम इव देव मायां; हित्वा परयातः कव नु धर्मराजः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 24, + "shloka": 13, + "text": "तान धर्मकामार्थविद उत्तमौजा; बीभत्सुर उच्चैः सहितान उवाच\nआदास्यते वासम इमं निरुष्य; वनेषु राजा दविषतां यशांसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 24, + "shloka": 14, + "text": "दविजातिमुख्याः सहिताः पृथक च; भवद्भिर आसाद्य तपस्विनश च\nपरसाद्य धर्मार्थविदश च वाच्या; यथार्थसिद्धिः परमा भवेन नः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 24, + "shloka": 15, + "text": "इत्य एवम उक्ते वचने ऽरजुनेन; ते बराह्मणाः सर्ववर्णाश च राजन\nमुदाभ्यनन्दन सहिताश च चक्रुः; परदक्षिणं धर्मभृतां वरिष्ठम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 24, + "shloka": 16, + "text": "आमन्त्र्य पार्थं च वृकॊदरं च; धनंजयं याज्ञसेनीं यमौ च\nपरतस्थिरे राष्ट्रम अपेतहर्षा; युधिष्ठिरेणानुमता यथा सवम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 25, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nततस तेषु परयातेषु कौन्तेयः सत्यसंगरः\nअभ्यभाषत धर्मात्मा भरातॄन सर्वान युधिष्ठिरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 25, + "shloka": 2, + "text": "दवादशेमाः समास्माभिर वस्तव्यं निर्जने वने\nसमीक्षध्वं महारण्ये देशं बहुमृगद्विजम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 25, + "shloka": 3, + "text": "बहुपुष्पफलं रम्यं शिवं पुण्यजनॊचितम\nयत्रेमाः शरदः सर्वाः सुखं परतिवसेमहि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 25, + "shloka": 4, + "text": "एवम उक्ते परत्युवाच धर्मराजं धनंजयः\nगुरुवन मानव गुरुं मानयित्व मनस्विनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 25, + "shloka": 5, + "text": "[अर]\nभवान एव महर्षीणां वृद्धानां पर्युपासिता\nअज्ञातं मानुषे लॊके भवतॊ नास्ति किं चन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 25, + "shloka": 6, + "text": "तवया हय उपासिता नित्यं बराह्मणा भरतर्षभ\nदवैपायनप्रभृतयॊ न���रदश च महातपाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 25, + "shloka": 7, + "text": "यः सर्वलॊकद्वाराणि नित्यं संचरते वशी\nदेवलॊकाद बरह्मलॊकं गन्धर्वाप्सरसाम अपि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 25, + "shloka": 8, + "text": "सर्वा गतीर विजानासि बराह्मणानां न संशयः\nपरभावांश चैव वेत्थ तवं सर्वेषाम एव पार्थिव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 25, + "shloka": 9, + "text": "तवम एव राजञ जानासि शरेयः कारणम एव च\nयत्रेच्छसि महाराज निवासं तत्र कुर्महे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 25, + "shloka": 10, + "text": "इदं दवैतवनं नाम सरः पुण्यजनॊचितम\nबहुपुष्पफलं रम्यं नानाद्विजनिषेवितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 25, + "shloka": 11, + "text": "अत्रेमा दवादश समा विहरेमेति रॊचये\nयदि ते ऽनुमतं राजन किं वान्यन मन्यते भवान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 25, + "shloka": 12, + "text": "[य]\nममाप्य एतन मतं पार्थ तवया यत समुदाहृतम\nगच्छाम पुण्यं विख्यातं महद दवैतवनं सरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 25, + "shloka": 13, + "text": "[वै]\nततस ते परययुः सर्वे पाण्डवा धर्मचारिणः\nबराह्मणैर बहुभिः सार्धं पुण्यं दवैतवनं सरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 25, + "shloka": 14, + "text": "बराह्मणाः साग्निहॊत्राश च तथैव च निरग्नयः\nसवाध्यायिनॊ भिक्षवश च सजपा वनवासिनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 25, + "shloka": 15, + "text": "बहवॊ बराह्मणास तत्र परिवव्रुर युधिष्ठिरम\nतपस्विनः सत्यशीलाः शतशः संशितव्रताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 25, + "shloka": 16, + "text": "ते यात्वा पाण्डवास तत्र बहुभिर बराह्मणैः सह\nपुण्यं दवैतवनं रम्यं विविशुर भरतर्षभाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 25, + "shloka": 17, + "text": "तच छाल तालाम्र मधूकनीप; कदम्बसर्जार्जुन कर्णिकारैः\nतपात्यये पुष्पधरैर उपेतं; महावनं राष्ट्रपतिर ददर्श" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 25, + "shloka": 18, + "text": "महाद्रुमाणां शिखरेषु तस्थुर; मनॊरमां वाचम उदीरयन्तः\nमयूरदात्यूह चकॊर संघास; तस्मिन वने काननकॊकिलाश च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 25, + "shloka": 19, + "text": "करेणुयूथैः सह यूथपानां; मदॊत्कटानाम अचलप्रभाणाम\nमहान्ति यूथानि महाद्विपानां; तस्मिन वने राष्ट्रपतिर ददर्श" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 25, + "shloka": 20, + "text": "मनॊरमां भॊगवतीम उपेत्य; धृतात्मानं चीरजटा धराणाम\nतस्मिन वने धर्मभृतां निवासे; ददर्श सिद्धर्षिगणान अनेकान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 25, + "shloka": 21, + "text": "ततः स यानाद अवरुह्य राजा; सभ्रातृकः सजनः काननं तत\nविवेश धर्मात्मवतां वरिष्ठस; तरिविष्टपं शक्र इवामितौजाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 25, + "shloka": 22, + "text": "तं सत्यसंधं सहिताभिपेतुर; दिदृक्षवश चारणसिद्धसंघाः\nवनौकसश चापि नरेन्द्र सिंहं; मनस्विनं संपरिवार्य तस्थुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 25, + "shloka": 23, + "text": "स तत्र सिद्धान अभिवाद्य सर्वान; परत्यर्चितॊ राजवद देववच च\nविवेश सर्वैः सहितॊ दविजाग्र्यैः; कृताञ्जलिर धर्मभृतां वरिष्ठः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 25, + "shloka": 24, + "text": "स पुण्यशीलः पितृवन महात्मा; तपस्विभिर धर्मपरैर उपेत्य\nपरत्यर्चितः पुष्पधरस्य मूले; महाद्रुमस्यॊपविवेश राजा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 25, + "shloka": 25, + "text": "भीमश च कृष्णा च धनंजयश च; यमौ च ते चानुचरा नरेन्द्रम\nविमुच्य वाहान अवरुह्य सर्वे; तत्रॊपतस्थुर भरत परबर्हाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 25, + "shloka": 26, + "text": "लतावतानावनतः स पाण्डवैर; महाद्रुमः पञ्चभिर उग्रधन्विभिः\nबभौ निवासॊपगतैर महात्मभिर; महागिरिर वारणयूथपैर इव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 26, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nतत काननं पराप्य नरेन्द्रपुत्राः; सुखॊचिता वासम उपेत्य कृच्छ्रम\nविजह्रुर इन्द्र परतिमाः शिवेषु; सरस्वती शालवनेषु तेषु" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 26, + "shloka": 2, + "text": "यतींश च सर्वान स मुनींश च राजा; तस्मिन वने मूलफलैर उदग्रैः\nदविजातिमुख्यान ऋषभः कुरूणां; संतर्पयाम आस महानुभावः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 26, + "shloka": 3, + "text": "इष्टीश च पित्र्याणि तथाग्रियाणि; महावने वसतां पाण्डवानाम\nपुरॊहितः सर्वसमृद्धतेजाश; चकार धौम्यः पितृवत कुरूणाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 26, + "shloka": 4, + "text": "अपेत्य राष्ट्राद वसतां तु तेषाम; ऋषिः पुराणॊ ऽतिथिर आजगाम\nतम आश्रमं तीव्रसमृद्धतेजा; मार्कण्डेयः शरीमतां पाण्डवानाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 26, + "shloka": 5, + "text": "स सर्वविद दरौपदीं परेक्ष्य कृष्णां; युधिष्ठिरं भीमसेनार्जुनौ च\nसंस्मृत्य रामं मनसा महात्मा; तपस्विमध्ये ऽसमयतामितौजाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 26, + "shloka": 6, + "text": "तं धर्मराजॊ विमना इवाब्रवीत; सर्वे हरिया सन्ति तपस्विनॊ ऽमी\nभवान इदं किं समयतीव हृष्टस; तपस्विनां पश्यतां माम उदीक्ष्य" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 26, + "shloka": 7, + "text": "[मार]\nन तात हृष्यामि न च समयामि; परहर्षजॊ मां भजते न दर्पः\nतवापदं तव अद्य समीक्ष्य रामं; सत्यव्रतं दाशरथिं समरामि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 26, + "shloka": 8, + "text": "स चापि राजा सह लक्ष्मणेन; वने निवासं पितुर एव शासनात\nधन्वी चरन पार्थ ���ुरा मयैव; दृष्टॊ गिरेर ऋष्यमूकस्य सानौ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 26, + "shloka": 9, + "text": "सहस्रनेत्र परतिमॊ महात्मा; मयस्य जेत नमुचेश च हन्ता\nपितुर निदेशाद अनघः सवधर्मं; वनेवासं दाशरथिश चकार" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 26, + "shloka": 10, + "text": "स चापि शक्रस्य समप्रभावॊ; महानुभावः समरेष्व अजेयः\nविहाय भॊगान अचरद वनेषु; नेशे बलस्येति चरेद अधर्मम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 26, + "shloka": 11, + "text": "नृपाश च नाभाग भगीरथादयॊ; महीम इमां सागरान्तां विजित्य\nसत्येन ते ऽपय अजयंस तात लॊकान; नेशे बलस्येति चरेद अधर्मम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 26, + "shloka": 12, + "text": "अलर्कम आहुर नरवर्य सन्तं; सत्यव्रतं काशिकरूष राजम\nविहाय रष्ट्राणि वसूनि चैव; नेशे बलस्येति चरेद अधर्मम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 26, + "shloka": 13, + "text": "धात्रा विधिर यॊ विहितः पुराणस; तं पूजयन्तॊ नरवर्य सन्तः\nसप्तर्षयः पार्थ दिवि परभान्ति; नेशे बलस्येति चरेद अधर्मम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 26, + "shloka": 14, + "text": "महाबलान पर्वतकूटमात्रान; विषाणिनः पश्य गजान नरेन्द्र\nसथितान निदेशे नरवर्य धातुर; नेशे बलस्येति चरेद अधर्मम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 26, + "shloka": 15, + "text": "सर्वाणि भूतानि नरेन्द्र पश्य; यथा यथावद विहितं विधात्रा\nसवयॊनितस तत कुरुते परभावान; नेशे बलस्येति चरेद अधर्मम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 26, + "shloka": 16, + "text": "सत्येन धर्मेण यथार्ह वृत्त्या; हरिया तथा सर्वभूतान्य अतीत्य\nयशश च तेजश च तवापि दीप्तं; विभावसॊर भास्करस्येव पार्थ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 26, + "shloka": 17, + "text": "यथाप्रतिज्ञं च महानुभाव; कृच्छ्रं वनेवासम इमं निरुष्य\nततः शरियं तेजसा सवेन दीप्ताम; आदास्यसे पार्थिव कौरवेभ्यः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 26, + "shloka": 18, + "text": "[वै]\nतम एवम उक्त्वा वचनं महर्षिस; तपस्विमध्ये सहितं सुहृद्भिः\nआमन्त्र्य धौम्यं सहितांश च पार्थांस; ततः परतस्थे दिशम उत्तरां सः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 27, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nवसत्स्व अथ दवैतवने पाण्डवेषु महात्मसु\nअनुकीर्णं महारण्यं बराह्मणैः समपद्यत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 27, + "shloka": 2, + "text": "ईर्यमाणेन सततं बरह्मघॊषेण सर्वतः\nबरह्मलॊकसमं पुण्यम आसीद दवैतवनं सरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 27, + "shloka": 3, + "text": "यजुषाम ऋचां च साम्नां च गद्यानां चैव सर्वशः\nआसीद उच्चार्यमाणानां निस्वनॊ हृदयंगमः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 27, + "shloka": 4, + "text": "जयाघॊषः पाण्व��ेयानां बरह्मघॊषश च धीमताम\nसंसृष्टं बरह्मणा कषत्रं भूय एव वयरॊचत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 27, + "shloka": 5, + "text": "अथाब्रवीद बकॊ दाल्भ्यॊ धर्मराजं युधिष्ठिरम\nसंध्यां कौन्तेयम आसीनम ऋषिभिः परिवारितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 27, + "shloka": 6, + "text": "पश्य दवैतवने पार्थ बराह्मणानां तपस्विनाम\nहॊमवेलां कुरुश्रेष्ठ संप्रज्वलित पावकाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 27, + "shloka": 7, + "text": "चरन्ति धर्मं पुण्ये ऽसमिंस तवया गुप्ता धृतव्रताः\nभृगवॊ ऽङगिरसश चैव वासिष्ठाः काश्यपैः सह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 27, + "shloka": 8, + "text": "आगस्त्याश च महाभागा आत्रेयाश चॊत्तमव्रताः\nसर्वस्य जगतः शरेष्ठा बराह्मणाः संगतास तवया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 27, + "shloka": 9, + "text": "इदं तु वचनं पार्थ शृण्व एकाग्रमना मम\nभरातृभिः सह कौन्तेय यत तवां वक्ष्यामि कौरव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 27, + "shloka": 10, + "text": "बरह्मक्षत्रेण संसृष्टं कषत्रं च बरह्मणा सह\nउदीर्णौ दहतः शत्रून वनानीवाग्निमारुतौ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 27, + "shloka": 11, + "text": "नाब्राह्मणस तात चिरं बुभूषेद; इच्छान्न इमं लॊकम अमुं च जेतुम\nविनीतधर्मार्थम अपेतमॊहं; लब्ध्वा दविजं नुदति नृपः सपत्नान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 27, + "shloka": 12, + "text": "चरन नैःश्रेयसं धर्मं परजापालनकारितम\nनाध्यगच्छद बलिर लॊके तीर्थम अन्यत्र वै दविजात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 27, + "shloka": 13, + "text": "अनूनम आसीद असुरस्य कामैर; वैरॊचनेः शरीर अपि चाक्षयासीत\nलब्ध्वा महीं बराह्मण संप्रयॊगात; तेष्व आचरन दुष्टम अतॊ वयनश्यत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 27, + "shloka": 14, + "text": "नाब्राह्मणं भूमिर इयं सभूतिर; वर्णं दवितीयं भजते चिराय\nसमुद्रनेमिर नमते तु तस्मै; यं बराह्मणः शास्ति नयैर विनीतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 27, + "shloka": 15, + "text": "कुञ्जरस्येव संग्रामे ऽपरिगृह्याङ्कुश गरहम\nबराह्मणैर विप्रहीणस्य कषत्रस्य कषीयते बलम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 27, + "shloka": 16, + "text": "बरह्मण्य अनुपमा दृष्टिः कषात्रम अप्रतिमं बलम\nतौ यदा चरतः सार्धम अथ लॊकः परसीदति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 27, + "shloka": 17, + "text": "यथा हि सुमहान अग्निः कक्षं दहति सानिलः\nतथा दहति राजन्यॊ बराह्मणेन समं रिपून" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 27, + "shloka": 18, + "text": "बराह्मणेभ्यॊ ऽथ मेधावी बुद्धिर पर्येषणं चरे\nअलब्धस्यच लाभाय लब्धस्य च विवृद्धये" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 27, + "shloka": 19, + "text": "अलब्धलाभाय च लब्धवृद्धये; यथार्ह तीर्थप्रतिपादनाय\nयशस्विनं वेदविदं विपश्चितं; बहुश्रुतं बराह्मणम एव वासय" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 27, + "shloka": 20, + "text": "बराह्मणेषूत्तमा वृत्तिस तव नित्यं युधिष्ठिर\nतेन ते सर्वलॊकेषु दीप्यते परथितं यशः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 27, + "shloka": 21, + "text": "ततस ते बराह्मणाः सर्वे बकं दाल्भ्यम अपूजयन\nयुधिष्ठिरे सतूयमाने भूयः सुमनसॊ ऽभवन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 27, + "shloka": 22, + "text": "दवैपायनॊ नारदश च जामदग्न्यः पृथुश्रवाः\nइन्द्र दयुम्नॊ भालुकिश च कृतचेताः सहस्रपात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 27, + "shloka": 23, + "text": "कर्ण शरवाश च मुञ्जश च लवणाश्वश च काश्यपः\nहारीतः सथूण कर्णश च अग्निवेश्यॊ ऽथ शौनकः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 27, + "shloka": 24, + "text": "ऋतवाक च सुवाक चैव बृहदश्व ऋता वसुः\nऊर्ध्वरेता वृषामित्रः सुहॊत्रॊ हॊत्रवाहनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 27, + "shloka": 25, + "text": "एते चान्ये च बहवॊ बराह्मणाः संशितव्रताः\nअजातशत्रुम आनर्चुः पुरंदरम इवर्षयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 28, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nततॊ वनगताः पार्थाः सायाह्ने सह कृष्णया\nउपविष्टाः कथाश चक्रुर दुःखशॊकपरायणाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 28, + "shloka": 2, + "text": "परिया च दर्शनीया च पण्डिता च पतिव्रता\nततः कृष्णा धर्मराजम इदं वचनम अब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 28, + "shloka": 3, + "text": "न नूनं तस्य पापस्य दुःखम अस्मासु किं चन\nविद्यते धार्तराष्ट्रस्य नृशंसस्य दुरात्मनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 28, + "shloka": 4, + "text": "यस तवां राजन मया सार्धम अजिनैः परतिवासितम\nभरातृभिश च तथा सर्वैर नाभ्यभाषत किं चन\nवनं परस्थाप्य दुष्टात्मा नान्वपत्यत दुर्मतिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 28, + "shloka": 5, + "text": "आयसं हृदयं नूनं तस्या दुष्कृतकर्मणः\nयस तवां धर्मपरं शरेष्ठं रूक्षाण्य अश्रावयत तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 28, + "shloka": 6, + "text": "सुखॊचितम अदुःखार्हं दुरात्मा ससुहृद गणः\nईदृशं दुःखम आनीय मॊदते पापपूरुषः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 28, + "shloka": 7, + "text": "चतुर्णाम एव पापानाम अश्रुवै नापतत तदा\nतवयि भारत निष्क्रान्ते वनायाजिन वाससि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 28, + "shloka": 8, + "text": "दुर्यॊधनस्य कर्णस्य शकुनेश च दुरात्मनः\nदुर्भ्रातुस तस्य चॊग्रस्य तथा दुःशासनस्य च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 28, + "shloka": 9, + "text": "इतरेषां तु सर्वेषां कुरूणां कुरुसत्तम\nदुःखेनाभिपरीतानां नेत्रेभ्यः परापतज जल��" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 28, + "shloka": 10, + "text": "इदं च शयनं दृष्ट्वा यच चासीत ते पुरातनम\nशॊचामि तवां महाराज दुःखानर्हं सुखॊचितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 28, + "shloka": 11, + "text": "दान्तं यच च सभामध्ये आसनं रत्नभूषितम\nदृष्ट्वा कुश बृसीं चेमां शॊकॊ मां रुन्धयत्य अयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 28, + "shloka": 12, + "text": "यद अपश्यं सभायां तवां राजभिः परिवारितम\nतच च राजन्न अपश्यन्त्याः का शान्तिर हृदयस्य मे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 28, + "shloka": 13, + "text": "या तवाहं चन्दनादिग्धम अपश्यं सूर्यवर्चसम\nसा तवां पङ्कमलादिग्धं दृष्ट्वा मुह्यामि भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 28, + "shloka": 14, + "text": "या वै तवा कौशिकैर वस्त्रैः शुभ्रैर बहुधनैः पुरा\nदृष्टवत्य अस्मि राजेन्द्र सा तवां पश्यामि चीरिणम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 28, + "shloka": 15, + "text": "यच च तद रुक्मपात्रीभिर बराह्मणेभ्यः सहस्रशः\nहरियते ते गृहाद अन्नं संस्कृतं सार्वकामिकम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 28, + "shloka": 16, + "text": "यतीनाम अगृहाणां ते तथैव गृहमेधिनाम\nदीयते भॊजनं राजन्न अतीव गुणवत परभॊ\nतच च राजन्न अपश्यन्त्याः का शान्तिर हृदयस्य मे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 28, + "shloka": 17, + "text": "यांस ते भरातॄन महाराज युवानॊ मृष्टकुण्डलाः\nअभॊजयन्त मृष्टान्नैः सूदाः परमसंस्कृतैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 28, + "shloka": 18, + "text": "सर्वांस तान अद्य पश्यामि वने वन्येन जीवतः\nअदुःखार्हान मनुष्येन्द्र नॊपशाम्यति मे मनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 28, + "shloka": 19, + "text": "भीमसेनम इमं चापि दुःखितं वनवासिनम\nधयायन्तं किं न मन्युस ते पराप्ते काले विवर्धते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 28, + "shloka": 20, + "text": "भीमसेनं हि कर्माणि सवयं कुर्वाणम अच्युत\nसुखार्हं दुःखितं दृष्ट्वा कस्मान मन्युर न वर्धते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 28, + "shloka": 21, + "text": "सत्कृतं विविदैर यानैर वस्त्रैर उच्चावचैस तथा\nतं ते वनगतं दृष्ट्वा कस्मान मन्युर न वर्धते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 28, + "shloka": 22, + "text": "कुरून अपि हि यः सर्वान हन्तुम उत्सहते परभुः\nतवत्प्रसादं परतीक्षंस तु सहते ऽयं वृकॊदरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 28, + "shloka": 23, + "text": "यॊ ऽरजुनेनार्जुनस तुल्यॊ दविबाहुर बहु बाहुना\nशरातिसर्गे शीघ्रत्वात कालान्तकयमॊपमः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 28, + "shloka": 24, + "text": "यस्य शस्त्रप्रतापेन परणताः सर्वपार्थिवाः\nयज्ञे तव महाराज बराह्मणान उपतस्थिरे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 28, + "shloka": 25, + "text": "तम इमं पुरुषव्याघ्रं पूजितं देवदानवैः\nधयायन्तम अर्जुनं दृष्ट्वा कस्मान मन्युर न वर्धते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 28, + "shloka": 26, + "text": "दृष्ट्वा वनगतं पार्थम अदुःखार्हं सुखॊचितम\nन च ते वर्धते मन्युस तेन मुह्यामि भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 28, + "shloka": 27, + "text": "यॊ देवांश च मनुष्यांश च सर्पांश चैकरथॊ ऽजयत\nतं ते वनगतं दृष्ट्वा कस्मान मन्युर न वर्धते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 28, + "shloka": 28, + "text": "यॊ यानैर अद्भुताकारैर हयैर नागैश च संवृतः\nपरसह्य वित्तान्य आदत्त पार्थिवेभ्यः परंतपः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 28, + "shloka": 29, + "text": "कषिपत्य एकेन वेगेन पञ्चबाणशतानि यः\nतं ते वनगतं दृष्ट्वा कस्मान मन्युर न वर्धते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 28, + "shloka": 30, + "text": "शयामं बृहन्तं तरुणं चर्मिणाम उत्तमं रणे\nनकुलं ते वने दृष्ट्वा कस्मान मन्युर न वर्धते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 28, + "shloka": 31, + "text": "दर्शनीयं च शूरं च माद्रीपुत्रं युधिष्ठिर\nसहदेवं वने दृष्ट्वा कस्मान मन्युर न वर्धते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 28, + "shloka": 32, + "text": "दरुपदस्य कुले जातां सनुषां पाण्डॊर महात्मनः\nमां ते वनगतां दृष्ट्वा कस्मान मन्युर न वर्धते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 28, + "shloka": 33, + "text": "नूनं च तव नैवास्ति मन्युर भरतसत्तम\nयत ते भरातॄंश च मां चैव दृष्ट्वा न वयथते मनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 28, + "shloka": 34, + "text": "न निर्मन्युः कषत्रियॊ ऽसति लॊके निर्वचनं समृतम\nतद अद्य तवयि पश्यामि कषत्रिये विपरीतवत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 28, + "shloka": 35, + "text": "यॊ न दर्शयते तेजः कषत्रियः काल आगते\nसर्वभूतानि तं पार्थ सदा परिभवन्त्य उत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 28, + "shloka": 36, + "text": "तत तवया न कषमा कार्या शत्रून परति कथं चन\nतेजसैव हि ते शक्या निहन्तुं नात्र संशयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 28, + "shloka": 37, + "text": "तथैव यः कषमा काले कषत्रियॊ नॊपशाम्यति\nअप्रियः सर्वभूतानां सॊ ऽमुत्रेह च नश्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 29, + "shloka": 1, + "text": "[दरौ]\nअत्राप्य उदाहरन्तीमम इतिहासं पुरातनम\nपरह्लादस्या च संवादं बलेर वैरॊचनस्य च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 29, + "shloka": 2, + "text": "असुरेन्द्रं महाप्राज्ञं धर्माणाम आगतागमम\nबलिः पप्रच्छ दैत्येन्द्रं परह्लादं पितरं पितुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 29, + "shloka": 3, + "text": "कषमा सविच छरेयसी तात उपाहॊ तेज इत्य उत\nएतन मे संशयं तात यथावद बरूहि पृच्��ते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 29, + "shloka": 4, + "text": "शरेयॊ यद अत्र धर्मज्ञ बरूहि मे तद असंशयम\nकरिष्यामि हि तत सर्वं यथावद अनुशासनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 29, + "shloka": 5, + "text": "तस्मै परॊवाच तत सर्वम एवं पृष्टः पितामहः\nसर्वनिश्चयवत पराज्ञः संशयं परिपृच्छते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 29, + "shloka": 6, + "text": "[परह]\nन शरेयः सततं तेजॊ न नित्यं शरेयसी कषमा\nइति तात विजानीहि दवयम एतद असंशयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 29, + "shloka": 7, + "text": "यॊ नित्यं कषमते तात बहून दॊषान स विन्दति\nभृत्याः परिभवन्त्य एनम उदासीनास तथैव च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 29, + "shloka": 8, + "text": "सर्वभूतानि चाप्य अस्य न नमन्ते कदा चन\nतस्मान नित्यं कषमा तात पण्डितैर अपवादिता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 29, + "shloka": 9, + "text": "अवज्ञाय हि तं भृत्या भजन्ते बहुदॊषताम\nआदातुं चास्य वित्तानि परार्थयन्ते ऽलपचेतसः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 29, + "shloka": 10, + "text": "यानं वस्त्राण्य अलंकाराञ शयनान्य आसनानि च\nभॊजनान्य अथ पानानि सर्वॊपकरणानि च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 29, + "shloka": 11, + "text": "आददीरन्न अधिकृता यथाकामम अचेतसः\nपरदिष्टानि च देयानि न दद्युर भर्तृशासनात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 29, + "shloka": 12, + "text": "न चैनं भर्तृपूजाभिः पूजयन्ति कदा चन\nअवज्ञानं हि लॊके ऽसमिन मरणाद अपि गर्हितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 29, + "shloka": 13, + "text": "कषमिणं तादृशं तात बरुवन्ति कटुकान्य अपि\nपरेष्याः पुत्राश च भृत्याश च तथॊदासीन वृत्तयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 29, + "shloka": 14, + "text": "अप्य अस्य दारान इच्छन्ति परिभूय कषमावतः\nदाराश चास्य परवर्तन्ते यथाकामम अचेतसः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 29, + "shloka": 15, + "text": "तथा च नित्यम उदिता यदि सवल्पम अपीश्वरात\nदण्डम अर्हन्ति दुष्यन्ति दुष्टाश चाप्य अपकुर्वते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 29, + "shloka": 16, + "text": "एते चान्ये च बहवॊ नित्यं दॊषाः कषमावताम\nअथ वैरॊचने दॊषान इमान विद्ध्य अक्षमावताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 29, + "shloka": 17, + "text": "अस्थाने यदि वा सथाने सततं रजसावृतः\nकरुद्धॊ दण्डान परणयति विविधान सवेन तेजसा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 29, + "shloka": 18, + "text": "मित्रैः सह विरॊधं च पराप्नुते तेजसावृतः\nपराप्नॊति दवेष्यतां चैव लॊकात सवजनतस तथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 29, + "shloka": 19, + "text": "सॊ ऽवमानाद अर्थहानिम उपालम्भम अनादरम\nसंतापद्वेषलॊभांश च शत्रूंश च लभते नरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 29, + "shloka": 20, + "text": "करॊधाद दण्डान मनुष्येषु विविधान पुरुषॊ नयन\nभरश्यते शीघ्रम ऐश्वर्यात पराणेभ्यः सवजनाद अपि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 29, + "shloka": 21, + "text": "यॊ ऽपकर्तॄंश च कर्तॄंश च तेजसैवॊपगच्छति\nतस्माद उद्विजते लॊकः सर्पाद वेश्म गताद इव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 29, + "shloka": 22, + "text": "यस्माद उद्विजते लॊकः कथं तस्य भवॊ भवेत\nअन्तरं हय अस्य दृष्ट्वैव लॊकॊ विकुरुते धरुवम\nतस्मान नात्युत्सृजेत तेजॊ न च नित्यं मृदुर भवेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 29, + "shloka": 23, + "text": "काले मृदुर यॊ भवति काले भवति दारुणः\nस वै सुखम अवाप्नॊति लॊके ऽमुष्मिन्न इहैव च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 29, + "shloka": 24, + "text": "कषमा कालांस तु वक्ष्यामि शृणु मे विस्तरेण तान\nये ते नित्यम असंत्याज्या यथा पराहुर मनीषिणः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 29, + "shloka": 25, + "text": "पूर्वॊपकारी यस तु सयाद अपराधे ऽगरीयसि\nउपकारेण तत तस्य कषन्तव्यम अपराधिनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 29, + "shloka": 26, + "text": "अबुद्धिम आश्रितानां च कषन्तव्यम अपराधिनाम\nन हि सर्वत्र पाण्डित्यं सुलभं पुरुषेण वै" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 29, + "shloka": 27, + "text": "अथ चेद बुद्धिजं कृत्वा बरूयुस ते तद अबुद्धिजम\nपापान सवल्पे ऽपि तान हन्याद अपराधे तथानृजून" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 29, + "shloka": 28, + "text": "सर्वस्यैकॊ ऽपराधस ते कषन्तव्यः पराणिनॊ भवेत\nदवितीये सति वध्यस तु सवल्पे ऽपय अपकृते भवेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 29, + "shloka": 29, + "text": "अजानता भवेत कश चिद अपराधः कृतॊ यदि\nकषन्तव्यम एव तस्याहुः सुपरीक्ष्य परीक्षया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 29, + "shloka": 30, + "text": "मृदुना मार्दवं हन्ति मृदुना हन्ति दारुणम\nनासाध्यं मृदुना किं चित तस्मात तीक्ष्णतरॊ मृदुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 29, + "shloka": 31, + "text": "देशकालौ तु संप्रेक्ष्य बलाबलम अथात्मनः\nनादेश कालॊ किं चित सयाद देशः कालः परतीष्यते\nतथा लॊकभयाच चैव कषन्तव्यम अपराधिनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 29, + "shloka": 32, + "text": "एव एवंविधाः कालाः कषमायाः परिकीर्तिताः\nअतॊ ऽनयथानुवर्तत्सु तेजसः काल उच्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 29, + "shloka": 33, + "text": "[दरौ]\nतद अहं तेजसः कालं तव मन्ये नराधिप\nधार्तराष्ट्रेषु लुब्धेषु सततं चापकारिषु" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 29, + "shloka": 34, + "text": "न हि कश चित कषमा कालॊ विद्यते ऽदय कुरून परति\nतेजसश चागते काले तेज उत्स्रष्टुम अर्हसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 29, + "shloka": 35, + "text": "मृदुर भवत्य अवज्ञातस तीक्ष्णाद उद्विजते जनः\nकाले पराप्ते दवयं हय एतद यॊ वेद स महीपतिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 30, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nकरॊधॊ हन्ता मनुष्याणां करॊधॊ भावयिता पुनः\nइति विद्धि महाप्राज्ञे करॊधमूलौ भवाभवौ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 30, + "shloka": 2, + "text": "यॊ हि संहरते करॊधं भावस तस्य सुशॊभने\nयः पुनः पुरुषः करॊधं नित्यां न सहते शुभे\nतस्याभावाय भवति करॊधः परमदारुणः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 30, + "shloka": 3, + "text": "करॊधमूलॊ विनाशॊ हि परजानाम इह दृश्यते\nतत कथं मादृशः करॊधम उत्सृजेल लॊकनाशनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 30, + "shloka": 4, + "text": "करुद्धः पापं नरः कुर्यात करुद्धॊ हन्याद गुरून अपि\nकरुद्धः परुषया वाचा शरेयसॊ ऽपय अवमन्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 30, + "shloka": 5, + "text": "वाच्यावाच्ये हि कुपितॊ न परजानाति कर्हि चित\nनाकार्यम अस्ति करुद्धस्य नावाच्यं विद्यते तथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 30, + "shloka": 6, + "text": "हिंस्यात करॊधाद अवध्यांश च वध्यान संपूजयेद अपि\nआत्मानम अपि च करुद्धः परेषयेद यमसादनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 30, + "shloka": 7, + "text": "एतान दॊषान परपश्यद्भिर जितः करॊधॊ मनीषिभिः\nइच्छद्भिः परमं शरेय इह चामुत्र चॊत्तमम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 30, + "shloka": 8, + "text": "तं करॊधं वर्जितं धीरैः कथम अस्मद्विधश चरेत\nएतद दरौपदि संधाय न मे मन्युः परवर्धते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 30, + "shloka": 9, + "text": "आत्मानं च परं चैव तरायते महतॊ भयात\nकरुध्यन्तम अप्रतिक्रुध्यन दवयॊर एष चिकित्सकः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 30, + "shloka": 10, + "text": "मूढॊ यदि कलिश्यमानः करुध्यते ऽशक्तिमान नरः\nबलीयसां मनुष्याणां तयजत्य आत्मानम अन्ततः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 30, + "shloka": 11, + "text": "तस्यात्मानं संत्यजतॊ लॊका नश्यन्त्य अनात्मनः\nतस्माद दरौपद्य अशक्तस्य मन्यॊर नियमनं समृतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 30, + "shloka": 12, + "text": "विद्वांस तथैव यः शक्तः कलिश्यमानॊ न कुप्यति\nस नाशयित्वा कलेष्टारं परलॊके च नन्दति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 30, + "shloka": 13, + "text": "तस्माद बलवता चैव दुर्बलेन च नित्यदा\nकषन्तव्यं पुरुषेणाहुर आपत्स्व अपि विजानता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 30, + "shloka": 14, + "text": "मन्यॊर हि विजयं कृष्णे परशंसन्तीह साधवः\nकषमावतॊ जयॊ नित्यं साधॊर इह सतां मतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 30, + "shloka": 15, + "text": "सत्यं चानृततः शरेयॊ नृशंसाच चानृशंसता\nतम एवं बहुदॊषं तु करॊध�� साधु विवर्जितम\nमादृशः परसृजेत कस्मात सुयॊधन वधाद अपि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 30, + "shloka": 16, + "text": "तेजस्वीति यम आहुर वै पण्डिता दीर्घदर्शिनः\nन करॊधॊ ऽभयन्तरस तस्य भवतीति विनिश्चितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 30, + "shloka": 17, + "text": "यस तु करॊधं समुत्पन्नं परज्ञया परतिबाधते\nतेजस्विनं तं विद्वांसॊ मन्यन्ते तत्त्वदर्शिनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 30, + "shloka": 18, + "text": "करुद्धॊ हि कायं सुश्रॊणि न यथावत परपश्यति\nन कार्यं न च मर्यादां नरः करुद्धॊ ऽनुपश्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 30, + "shloka": 19, + "text": "हन्त्य अवध्यान अपि करुद्धॊ गुरून रूक्षैस तुदत्य अपि\nतस्मात तेजसि कर्तव्ये करॊधॊ दूरात परतिष्ठितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 30, + "shloka": 20, + "text": "दाक्ष्यं हय अमर्षः शौर्यं च शीघ्रत्वम इति तेजसः\nगुणाः करॊधाभिभूतेन न शक्याः पराप्तुम अञ्जसा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 30, + "shloka": 21, + "text": "करॊधं तयक्त्वा तु पुरुषः सम्यक तेजॊ ऽभिपद्यते\nकालयुक्तं महाप्राज्ञे करुद्धैस तेजः सुदुःसहम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 30, + "shloka": 22, + "text": "करॊधस तव अपण्डितैः शश्वत तेज इत्य अभिधीयते\nरजस तल लॊकनाशाय विहितं मानुषान परति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 30, + "shloka": 23, + "text": "तस्माच छश्वत तयजेत करॊधं पुरुषः सम्यग आचरन\nशरेयान सवधर्मानपगॊ न करुद्ध इति निश्चितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 30, + "shloka": 24, + "text": "यदि सर्वम अबुद्धीनाम अतिक्रान्तम अमेधसाम\nअतिक्रमॊ मद्विधस्य कथं सवित सयाद अनिन्दिते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 30, + "shloka": 25, + "text": "यदि न सयुर मनुष्येषु कषमिणः पृथिवीसमाः\nन सयात संधिर मनुष्याणां करॊधमूलॊ हि विग्रहः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 30, + "shloka": 26, + "text": "अभिषक्तॊ हय अभिषजेद आहन्याद गुरुणा हतः\nएवं विनाशॊ भूतानाम अधर्मः परथितॊ भवेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 30, + "shloka": 27, + "text": "आक्रुष्टः पुरुषः सर्वः परत्याक्रॊशेद अनन्तरम\nपरतिहन्याद धतश चैव तथा हिंस्याच च हिंसितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 30, + "shloka": 28, + "text": "हन्युर हि पितरः पुत्रान पुत्राश चापि तथा पितॄन\nहन्युश च पतयॊ भार्याः पतीन भार्यास तथैव च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 30, + "shloka": 29, + "text": "एवं संकुपिते लॊके जन्म कृष्णे न विद्यते\nपरजानां संधिमूलं हि जन्म विद्धि शुभानने" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 30, + "shloka": 30, + "text": "ताः कषीयेरन परजाः सर्वाः कषिप्रं दरौपदि तादृशे\nतस्मान मन्युर विनाशाय परजानाम अभवाय च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 30, + "shloka": 31, + "text": "यस्मात तु लॊके दृश्यन्ते कषमिणः पृथिवीसमाः\nतस्माज जन्म च भूतानां भवश च परतिपद्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 30, + "shloka": 32, + "text": "कषन्तव्यं पुरुषेणेह सर्वास्व आपत्सु शॊभने\nकषमा भवॊ हि भूतानां जन्म चैव परकीर्तितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 30, + "shloka": 33, + "text": "आक्रुष्टस ताडितः करुद्धः कषमते यॊ बलीयसा\nयश च नित्यं जितक्रॊधॊ विद्वान उत्तमपूरुषः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 30, + "shloka": 34, + "text": "परभाववान अपि नरस तस्य लॊकाः सनातनाः\nकरॊधनस तव अल्पविज्ञानः परेत्य चेह च नश्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 30, + "shloka": 35, + "text": "अत्राप्य उदाहरन्तीमा गाथा नित्यं कषमावताम\nगीताः कषमावता कृष्णे काश्यपेन महात्मना" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 30, + "shloka": 36, + "text": "कषमा धर्मः कषमा यज्ञः कषमा वेदाः कषमा शरुतम\nयस ताम एवं विजानाति स सर्वं कषन्तुम अर्हति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 30, + "shloka": 37, + "text": "कषमा बरह्म कषमा सत्यं कषमा भूतं च भावि च\nकषमा तपः कषमा शौचं कषमया चॊद्धृतं जगत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 30, + "shloka": 38, + "text": "अति बरह्मविदां लॊकान अति चापि तपस्विनाम\nअति यज्ञविदां चैव कषमिणः पराप्नुवन्ति तान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 30, + "shloka": 39, + "text": "कषमा तेजस्विनां तेजः कषमा बरह्म तपस्विनाम\nकषमा सत्यं सत्यवतां कषमा दानं कषमायशः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 30, + "shloka": 40, + "text": "तां कषमाम ईदृशीं कृष्णे कथम अस्मद्विधस तयजेत\nयस्यां बरह्म च सत्यं च यज्ञा लॊकाश च विष्ठिताः\nभुज्यन्ते यज्वनां लॊकाः कषमिणाम अपरे तथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 30, + "shloka": 41, + "text": "कषन्तव्यम एव सततं पुरुषेण विजानता\nयदा हि कषमते सर्वं बरह्म संपद्यते तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 30, + "shloka": 42, + "text": "कषमावताम अयं लॊकः परश चैव कषमावताम\nइह संमानम ऋच्छन्ति परत्र च शुभां गतिम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 30, + "shloka": 43, + "text": "येषां मन्युर मनुष्याणां कषमया निहितस तदा\nतेषां परतरे लॊकास तस्मात कषान्तिः परा मता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 30, + "shloka": 44, + "text": "इति गीताः काश्यपेन गाथा नित्यं कषमावताम\nशरुत्वा गाथाः कषमायास तवं तुष्य दरौपदि मा करुधः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 30, + "shloka": 45, + "text": "पितामहः शांतनवः शमं संपूजयिष्यति\nआचार्यॊ विदुरः कषत्ता शमम एव वदिष्यतः\nकृपश च संजयश चैव शमम एव वदिष्यतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 30, + "shloka": 46, + "text": "सॊमदत्��ॊ युयुत्सुश च दरॊणपुत्रस तथैव च\nपितामहश च नॊ वयासः शमं वदति नित्यशः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 30, + "shloka": 47, + "text": "एतैर हि राजा नियतं चॊद्यमानं शमं परति\nराज्यं दातेति मे बुद्धिर न चेल लॊभान नशिष्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 30, + "shloka": 48, + "text": "कालॊ ऽयं दारुणः पराप्तॊ भरतानाम अभूतये\nनिश्चितं मे सदैवैतत पुरस्ताद अपि भामिनि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 30, + "shloka": 49, + "text": "सुयॊधनॊ नार्हतीति कषमाम एवं न विन्दति\nअर्हस तस्याहम इत्य एव तस्मान मां विन्दते कषमा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 30, + "shloka": 50, + "text": "एतद आत्मवतां वृत्तम एष धर्मः सनातनः\nकषमा चैवानृशंस्यं च तत कर्तास्म्य अहम अञ्जसा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 31, + "shloka": 1, + "text": "[दरौ]\nनमॊ धात्रे विधात्रे च यौ मॊहं चक्रतुस तव\nपितृपैतामहे वृत्ते वॊढव्ये ते ऽनयथा मतिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 31, + "shloka": 2, + "text": "नेह धर्मानृशंस्याभ्यां न कषान्त्या नार्जवेन च\nपुरुषः शरियम आप्नॊति न घृणित्वेन कर्हि चित" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 31, + "shloka": 3, + "text": "तवां चेद वयसनम अभ्यागाद इदं भारत दुःसहम\nयत तवं नार्हसि नापीमे भरातरस ते महौजसः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 31, + "shloka": 4, + "text": "न हि ते ऽधयगमज जातु तदानीं नाद्य भारत\nधर्मात परियतरं किं चिद अपि चेज जीविताद इह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 31, + "shloka": 5, + "text": "धर्मार्थम एव ते राज्यं धर्मार्थं जीवितं च ते\nबराह्मणा गुरवश चैव जानत्य अपि च देवताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 31, + "shloka": 6, + "text": "भीमसेनार्जुनौ चैव माद्रेयौ च मया सह\nतयजेस तवम इति मे बुद्धिर न तु धर्मं परित्यजेः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 31, + "shloka": 7, + "text": "राजानं धर्मगॊप्तारं धर्मॊ रक्षति रक्षितः\nइति मे शरुतम आर्याणां तवां तु मन्ये न रक्षति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 31, + "shloka": 8, + "text": "अनन्या हि नरव्याघ्र नित्यदा धर्मम एव ते\nबुद्धिः सततम अन्वेति छायेव पुरुषं निजा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 31, + "shloka": 9, + "text": "नावमंस्था हि सदृशान नावराञ शरेयसः कुतः\nअवाप्य पृथिवीं कृत्स्नां न ते शृङ्गम अवर्धत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 31, + "shloka": 10, + "text": "सवाहाकारैः सवधाभिश च पूजाभिर अपि च दविजान\nदैवतानि पितॄंश चैव सततं पार्थ सेवसे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 31, + "shloka": 11, + "text": "बराह्मणाः सर्वकामैस ते सततं पार्थ तर्पिताः\nयतयॊ मॊक्षिणश चैव गृहस्थाश चैव भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 31, + "shloka": 12, + "text": "आरण्यकेभ्यॊ लौहानि भाजनानि परयच्छसि\nनादेयं बराह्मणेभ्यस ते गृहे किं चन विद्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 31, + "shloka": 13, + "text": "यद इदं वैश्वदेवान्ते सायंप्रातः परदीयते\nतद दत्त्वातिथि भृत्येभ्यॊ राजञ शेषेण जीवसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 31, + "shloka": 14, + "text": "इष्टयः पशुबन्धाश च काम्यनैमित्तिकाश च ये\nवर्तन्ते पाकयज्ञाश च यज्ञकर्म च नित्यदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 31, + "shloka": 15, + "text": "अस्मिन्न अपि महारण्ये विजने दस्यु सेविते\nराष्ट्राद अपेत्य वसतॊ धार्मस ते नावसीदति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 31, + "shloka": 16, + "text": "अश्वमेधॊ राजसूयः पुण्डरीकॊ ऽथ गॊसवः\nएतैर अपि महायज्ञैर इष्टं ते भूरिदक्षिणैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 31, + "shloka": 17, + "text": "राजन परीतया बुद्ध्या विषमे ऽकषपराजये\nराज्यं वसून्य आयुधानि भरातॄन मां चासि निर्जितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 31, + "shloka": 18, + "text": "ऋजॊर मृदॊर वदान्यस्य हरीमतः सत्यवादिनः\nकथम अक्षव्यसनजा बुद्धिर आपतिता तव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 31, + "shloka": 19, + "text": "अतीव मॊहम आयाति मनश च परिदूयते\nनिशाम्य ते दुःखम इदम इमां चापदम ईदृशीम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 31, + "shloka": 20, + "text": "अत्राप्य उदाहरन्तीमम इतिहासं पुरातनम\nईश्वरस्य वशे लॊकस तिष्ठते नात्मनॊ यथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 31, + "shloka": 21, + "text": "धातैव खलु भूतानां सुखदुःखे परियाप्रिये\nदधाति सर्वम ईशानः पुरस्ताच छुक्रम उच्चरन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 31, + "shloka": 22, + "text": "यथा दारुमयी यॊषा नरवीर समाहिता\nईरयत्य अङ्गम अङ्गानि तथा राजन्न इमाः परजाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 31, + "shloka": 23, + "text": "आकाश इव भूतानि वयाप्य सर्वाणि भारत\nईश्वरॊ विदधातीह कल्याणं यच च पापकम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 31, + "shloka": 24, + "text": "शकुनिस तन्तु बद्धॊवा नियतॊ ऽयम अनीश्वरः\nईश्वरस्य वशे तिष्ठन नान्येषां नात्मनः परभुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 31, + "shloka": 25, + "text": "मणिः सूत्र इव परॊतॊ नस्यॊत इव गॊवृषः\nधातुर आदेशम अन्वेति तन्मयॊ हि तद अर्पणः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 31, + "shloka": 26, + "text": "नात्माधीनॊ मनुष्यॊ ऽयं कालं भवति कं चन\nसरॊतसॊ मध्यम आपन्नः कूलाद वृक्श इव चयुतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 31, + "shloka": 27, + "text": "अज्ञॊ जन्तुर अनीशॊ ऽयम आत्मनः सुखदुःखयॊः\nईश्वर परेरितॊ गच्छेत सवर्गं नरकम एव च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 31, + "shloka": 28, + "text": "यथा वायॊस तृणाग्राणि वशं यान्ति बलीयसः\nधातुर एवं वशं यान्ति सर्वभूतानि भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 31, + "shloka": 29, + "text": "आर्य कर्मणि युञ्जानः पापे वा पुनर ईश्वरः\nवयाप्य भूतानि चरते न चायम इति लक्ष्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 31, + "shloka": 30, + "text": "हेतुमात्रम इदं धात्तुः शरीरं कषेत्रसंज्ञितम\nयेन कारयते कर्म शुभाशुभफलं विभुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 31, + "shloka": 31, + "text": "पश्य माया परभावॊ ऽयम ईश्वरेण यथा कृतः\nयॊ हन्ति भूतैर भूतानि मुनिभिर वेद दर्शिभिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 31, + "shloka": 32, + "text": "अन्यथा परिदृष्टानि मुनिभिर वेद दर्शिभिः\nअन्यथा परिवर्तन्ते वेगा इव नभस्वतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 31, + "shloka": 33, + "text": "अन्यथैव हि मन्यन्ते पुरुषास तानि तानि च\nअन्यथैव परभुस तानि करॊति विकरॊति च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 31, + "shloka": 34, + "text": "यथा काष्ठेन वा काष्टम अश्मानं चाश्मना पुनः\nअयसा चाप्य अयश छिन्द्यान निर्विचेष्टम अचेतनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 31, + "shloka": 35, + "text": "एवं स भगवान देवः सवयम्भूः परपितामहः\nहिनस्ति भूतैर भूतानि छद्म कृत्वा युधिष्ठिर" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 31, + "shloka": 36, + "text": "संप्रयॊज्य वियॊज्यायं कामकार करः परभुः\nकरीडते भगवन भूतैर बालः करीडनकैर इव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 31, + "shloka": 37, + "text": "न मातृपितृवद राजन धाता भूतेषु वर्तते\nरॊषाद इव परवृत्तॊ ऽयं यथायम इतरॊ जनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 31, + "shloka": 38, + "text": "आर्याञ शीलवतॊ दृष्ट्वा हरीमतॊ वृत्ति कर्शितान\nअनार्यान सुखिनश चैव विह्वलामीव चिन्तया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 31, + "shloka": 39, + "text": "तवेमाम आपदं दृष्ट्वा समृद्धिं च सुयॊधन\nधातारं गर्हये पार्थ विषमं यॊ ऽनुपश्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 31, + "shloka": 40, + "text": "आर्य शास्त्रातिगे करूरे लुब्धे धर्मापचायिनि\nधार्तराष्ट्रे शरियं दत्त्वा धाता किं फलम अश्नुते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 31, + "shloka": 41, + "text": "कर्म चेत कृतम अन्वेति कर्तारं नान्यम ऋच्छति\nकर्मणा तेन पापेन लिप्यते नूनम ईश्वरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 31, + "shloka": 42, + "text": "अथ कर्मकृतं पापं न चेत कर्तारम ऋच्छति\nकारणं बलम एवेह जनाञ शॊचामि दुर्बलान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 32, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nवल्गु चित्रपदं शलक्ष्णं याज्ञसेनि तवया वचः\nउक्तं तच छरुतम अस्माभिर नास्तिक्यं तु परभाषसे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 32, + "shloka": 2, + "text": "नाहं धर्मफलान्वेषी राजपुत्रि चराम्य उत\nददामि देयम इत्य एव यजे यष्टव्यम इत्य उत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 32, + "shloka": 3, + "text": "अस्तु वात्र फलं मा वा कर्तव्यं पुरुषेण यत\nगृहान आवसता कृष्णे यथाशक्ति करॊमि तत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 32, + "shloka": 4, + "text": "धर्मं चरामि सुश्रॊणि न धर्मफलकारणात\nआगमान अनतिक्रम्य सतां वृत्तम अवेक्ष्य च\nधर्म एव मनः कृष्णे सवभावाच चैव मे धृतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 32, + "shloka": 5, + "text": "न धर्मफलम आप्नॊति यॊ धर्मं दॊग्धुम इच्छति\nयश चैनं शङ्कते कृत्वा नास्तिक्यात पापचेतनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 32, + "shloka": 6, + "text": "अतिवादान मदाच चैव मा धर्मम अतिशङ्किथाः\nधर्मातिशङ्की पुरुषस तिर्यग्गतिपरायणः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 32, + "shloka": 7, + "text": "धर्मॊ यस्यातिशङ्क्यः सयाद आर्षं वा दुर्बलात्मनः\nवेदाच छूद्र इवापेयात स लॊकाद अजरामरात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 32, + "shloka": 8, + "text": "वेदाध्यायी धर्मपरः कुले जातॊ यशस्विनि\nसथविरेषु स यॊक्तव्यॊ राजभिर धर्मचारिभिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 32, + "shloka": 9, + "text": "पापीयान हि स शूद्रेभ्यस तस्करेब्भ्यॊ विशेषतः\nशास्त्रातिगॊ मन्दबुद्धिर यॊ धर्मम अतिशङ्कते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 32, + "shloka": 10, + "text": "परत्यक्षं हि तवया दृष्ट ऋषिर गच्छन महातपाः\nमार्कण्डेयॊ ऽपरमेयात्मा धर्मेण चिरजीविताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 32, + "shloka": 11, + "text": "वयासॊ वसिष्ठॊ मैत्रेयॊ नारदॊ लॊमशः शुकः\nअन्ये च ऋषयः सिद्धा धर्मेणैव सुचेतसः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 32, + "shloka": 12, + "text": "परत्यक्षं पश्यसि हय एतान दिव्ययॊगसमन्वितान\nशापानुग्रहणे शक्तान देवैर अपि गरीयसः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 32, + "shloka": 13, + "text": "एते हि धर्मम एवादौ वर्णयन्ति सदा मम\nकर्तव्यम अमरप्रख्याः परत्यक्षागम बुद्धयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 32, + "shloka": 14, + "text": "अतॊ नार्हसि कल्याणि धातारं धर्मम एव च\nरजॊ मूढेन मनसा कषेप्तुं शङ्कितुम एव च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 32, + "shloka": 15, + "text": "धर्मातिशङ्की नान्यस्मिन परमाणम अधिगछति\nआत्मप्रमाण उन्नद्धः शरेयसॊ हय अवमन्यकः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 32, + "shloka": 16, + "text": "इन्द्रियप्रीतिसंबद्धं यद इदं लॊकसाक्षिकम\nएतावान मन्यते बालॊ मॊहम अन्यत्र गच्छति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 32, + "shloka": 17, + "text": "परायश चितां न तस्यास्ति यॊ धर्मम अतिशङ्कते\nधयायन स कृपणः पापॊ न लॊकान परतिपद्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 32, + "shloka": 18, + "text": "परमाणान्य अतिवृत्तॊ हि वेद शास्त्रार्थ���िन्दकः\nकामलॊभानुगॊ मूढॊ नरकं परतिपद्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 32, + "shloka": 19, + "text": "यस तु नित्यं कृतमतिर धर्मम एवाभिपद्यते\nअशङ्कमानः कल्याणि सॊ ऽमुत्रानन्त्यम अश्नुते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 32, + "shloka": 20, + "text": "आर्षं परमाणम उत्क्रम्य धर्मान अपरिपालयन\nसर्वशास्त्रातिगॊ मूढॊ शं जन्मसु न विन्दति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 32, + "shloka": 21, + "text": "शिष्टैर आचरितं धर्मं कृष्णे मा समातिशङ्किथाः\nपुराणम ऋषिभिः परॊक्तं सर्वज्ञैः सर्वदर्शिभिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 32, + "shloka": 22, + "text": "धर्म एव्व पलवॊ नान्यः सवर्गं दरौपदि गच्छताम\nसैव नौः सागरस्येव वणिजः पारम ऋच्छतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 32, + "shloka": 23, + "text": "अफालॊ यदि धर्मः सयाच चरितॊ धर्मचारिभिः\nअप्रतिष्ठे तमस्य एतञ जगन मज्जेद अनिन्दिते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 32, + "shloka": 24, + "text": "निर्वाणं नाधिगच्छेयुर जीवेयुः पशुजीविकाम\nविघातेनैव युज्येयुर न चार्थं किं चिद आप्नुयुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 32, + "shloka": 25, + "text": "तपश च बरह्मचर्यं च यज्ञः सवाध्याय एव च\nदानम आर्जवम एतानि यदि सयुर अफलानि वै" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 32, + "shloka": 26, + "text": "नाचरिष्यन परे धर्मं परे परतरे चये\nविप्रलम्भॊ ऽयम अत्यन्तं यदि सयुर अफलाः करियाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 32, + "shloka": 27, + "text": "ऋषयश चैव देवाश च गन्धर्वासुरराक्षसाः\nईश्वराः कस्य हेतॊस ते चरेयुर धरम आदृताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 32, + "shloka": 28, + "text": "फलदं तव इह विज्ञाय धातारं शरेयसि धरुवे\nधर्मं ते हय आचरन कृष्णे तद्धि धर्मसनातनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 32, + "shloka": 29, + "text": "स चायं सफलॊ धर्मॊ न धर्मॊ ऽफल उच्यते\nदृश्यन्ते ऽपि हि विद्यानां फलानि तपसां तथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 32, + "shloka": 30, + "text": "तवय्य एतद वै विजानीहि जन्म कृष्णे यथा शरुतम\nवेत्थ चापि यथा जातॊ धृष्टद्युम्नः परतापवान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 32, + "shloka": 31, + "text": "एतावद एव पर्याप्तम उपमानं शुचिस्मिते\nकर्मणां फलम अस्तीति धीरॊ ऽलपेनापि तुष्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 32, + "shloka": 32, + "text": "बहुनापि हय अविद्वांसॊ नैव तुष्यन्त्य अबुद्धयः\nतेषां न धर्मजं किं चित परेत्य शर्मास्ति कर्म वा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 32, + "shloka": 33, + "text": "कर्मणाम उत पुण्यानां पापानां च फलॊदयः\nपरभवश चाप्ययश चैव देव गुह्यानि भामिनि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 32, + "shloka": 34, + "text": "नैतानि वेद यः कश चिन मु���्यन्त्य अत्र परजा इमाः\nरक्ष्याण्य एतानि देवानां गूढमाया हि देवताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 32, + "shloka": 35, + "text": "कृशाङ्गाः सुव्रताश चैव तपसा दग्धकिल्बिषाः\nपरसन्नैर मानसैर युक्ताः पश्यन्त्य एतानि वै दविजाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 32, + "shloka": 36, + "text": "न फलादर्शनाद धर्मः शङ्कितव्यॊ न देवताः\nयष्टव्यं चाप्रमत्तेन दातव्यं चानसूयता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 32, + "shloka": 37, + "text": "कर्मणा फलम अस्तीति तथैतद धर्मशाश्वतम\nबरह्मा परॊवाच पुत्राणां यद ऋषिर वेद कश्यपः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 32, + "shloka": 38, + "text": "तस्मात ते संशयः कृष्णे नीहार इव नश्यतु\nवयवस्त्य सर्वम अस्तीति नास्तिक्यं भावम उत्सृज" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 32, + "shloka": 39, + "text": "ईश्वरं चापि भूतानां धातारं मा विचिक्षिपः\nशिक्षस्वैनं नमस्वैनं मा ते भूद बुद्धिर ईदृशी" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 32, + "shloka": 40, + "text": "यस्य परसादात तद भक्तॊ मर्त्यॊ गच्छत्य अमर्त्यताम\nउत्तमं दैवतं कृष्णे मातिवॊचः कथं चन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 33, + "shloka": 1, + "text": "[दरौ]\nनावमन्ये न गर्हे च धर्मं पार्थ कथं चन\nईश्वरं कुत एवाहम अवमंस्ये परजापतिम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 33, + "shloka": 2, + "text": "आर्ताहं परलपामीदम इति मां विद्धि भारत\nभूयश च विलपिष्यामि सुमनास तन निबॊध मे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 33, + "shloka": 3, + "text": "कर्म खल्व इह कर्तव्यं जातेनामित्रकर्शन\nअकर्माणॊ हि जीवन्ति सथावरा नेतरे जनाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 33, + "shloka": 4, + "text": "आ मातृस्तन पानाच च यावच छय्यॊपसर्पणम\nजङ्गमाः कर्मणा वृत्तिम आप्नुवन्ति युधिष्ठिर" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 33, + "shloka": 5, + "text": "जङ्गमेषु विशेषेण मनुष्या भरतर्षभ\nइच्छन्ति कर्मणा वृत्तिम अवाप्तुं परेत्य चेह च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 33, + "shloka": 6, + "text": "उत्थानम अभिजानन्ति सर्वभूतानि भारत\nपरत्यक्षं फलम अश्नन्ति कर्मणां लॊकसाक्षिकम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 33, + "shloka": 7, + "text": "पश्यामि सवं समुत्थानम उपजीवन्ति जन्तवः\nअपि धाता विधाता च यथायम उदके बकः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 33, + "shloka": 8, + "text": "सवकर्म कुरु मा गलासीः कर्मणा भव दंशितः\nकृत्यं हि यॊ ऽभिजानाति सहस्रे नास्ति सॊ ऽसति वा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 33, + "shloka": 9, + "text": "तस्य चापि भवेत कार्यं विवृद्धौ रक्षणे तथा\nभक्ष्यमाणॊ हय अनावापः कषीयते हिमवान अपि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 33, + "shloka": 10, + "text": "उत्सीदेरन परज���ः सर्वा न कुर्युः कर्म चेद यदि\nअपि चाप्य अफलं कर्म पश्यामः कुर्वतॊ जनान\nनान्यथा हय अभिजानन्ति वृत्तिं लॊके कथं चन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 33, + "shloka": 11, + "text": "यश च दिष्ट परॊ लॊके यश चायं हठ वादकः\nउभाव अपसदाव एतौ कर्म बुद्धिः परशस्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 33, + "shloka": 12, + "text": "यॊ हि दिष्टम उपासीनॊ निर्विचेष्टः सुखं सवपेत\nअवसीदेत सुदुर्बुद्धिर आमॊ घट इवाम्भसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 33, + "shloka": 13, + "text": "तथैव हठ बुद्धिर यः शक्तः कर्मण्य अकर्मकृत\nआसीत नचिरं जीवेद अनाथ इव दुर्बलः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 33, + "shloka": 14, + "text": "अकस्माद अपि यः कश चिद अर्थं पराप्नॊति पूरुषः\nतं हठेनेति मन्यन्ते स हि यत्नॊ न कस्य चित" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 33, + "shloka": 15, + "text": "यच चापि किं चित पुरुषॊ दिष्टं नाम लभत्य उत\nदैवेन विधिना पार्थ तद दैवम इति निश्चितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 33, + "shloka": 16, + "text": "यत सवयं कर्मणा किं चित फलम आप्नॊति पूरुषः\nपरत्यक्षं चक्षुषा दृष्टं तत पौरुषम इति समृतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 33, + "shloka": 17, + "text": "सवभावतः परवृत्तॊ ऽनयः पराप्नॊत्य अर्थान अकारणात\nतत सवभावात्मकं विद्धि फलं पुरुषसत्तम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 33, + "shloka": 18, + "text": "एवं हठाच च दैवाच च सवभावात कर्मणस तथा\nयानि पराप्नॊति पुरुषस तत फलं पूर्वकर्मणः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 33, + "shloka": 19, + "text": "धातापि हि सवकर्मैव तैस तैर हेतुभिर ईश्वरः\nविदधाति विभज्येह फलं पूर्वकृतं नृणाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 33, + "shloka": 20, + "text": "यद धययं पुरुषं किं चित कुरुते वै शुभाशुभम\nतद धातृविहितं विद्धि पूर्वकर्मफलॊदयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 33, + "shloka": 21, + "text": "कारणं तस्य देहॊ ऽयं धातुः कर्मणि कर्मणि\nस यथा परेरयत्य एनं तथायं कुरुते ऽवशः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 33, + "shloka": 22, + "text": "तेषु तेषु हि कृत्येषु विनियॊक्ता महेश्वरः\nसर्वभूतानि कौन्तेय कारयत्य अवशान्य अपि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 33, + "shloka": 23, + "text": "मनसार्थान विनिश्चित्य पश्चात पराप्नॊति कर्मणा\nबुद्धिपूर्वं सवयं धीरः पुरुषस तत्र कारणम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 33, + "shloka": 24, + "text": "संख्यातुं नैव शक्यानि कर्माणि पुरुषर्षभ\nअगार नगराणां हि सिद्धिः पुरुषहैतुकी" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 33, + "shloka": 25, + "text": "तिले तैलं गवि कषीरं काष्ठे पावकम अन्ततः\nधिया धिरॊ विजानीयाद उपायं चास्य सिद्धये" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 33, + "shloka": 26, + "text": "ततः परवर्तते पश्च्चात करणेष्व अस्य सिद्धये\nतां सिद्धिम उपजीवन्ति कर्मणाम इह जन्तवः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 33, + "shloka": 27, + "text": "कुशलेन कृतं कर्म कर्त्रा साधु विनिश्चितम\nइदं तव अकुशलेनेति विशेषाद उपलभ्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 33, + "shloka": 28, + "text": "इष्टापूर्तफलं न सयान न शिष्यॊ न गुरुर भवेत\nपुरुषः कर्म साध्येषु सयाच चेद अयम अकारणम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 33, + "shloka": 29, + "text": "कर्तृत्वाद एव पुरुषः कर्मसिद्धौ परशस्यते\nअसिद्धौ निन्द्यते चापि कर्म नाशः कथं तव इह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 33, + "shloka": 30, + "text": "सर्वम एव हठेनैके दिष्टेनैके वदन्त्य उत\nपुरुषप्रयत्नजं के चित तरैधम एतन निरुच्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 33, + "shloka": 31, + "text": "न चैवैतावता कायं मन्यन्त इति चापरे\nअस्ति सर्वम अदृश्यं तु दिष्टं चैव तथा हठः\nदृश्यते हि हठाच चैव दिष्टाच चार्थस्य संततिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 33, + "shloka": 32, + "text": "किं चिद दैवाद धठात किं चित किं चिद एव सवकर्मतः\nपुरुषः फलम आप्नॊति चतुर्थं नात्र कारणम\nकुशलाः परतिजानन्ति ये तत तव अविदुषॊ जनाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 33, + "shloka": 33, + "text": "तथैव धाता भूतानाम इष्टानिष्ट फलप्रदः\nयदि न सयान न भूतानां कृपणॊ नाम कश चन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 33, + "shloka": 34, + "text": "यं यम अर्थम अभिप्रेप्सुः कुरुते कर्म पूरुषः\nतत तत सफलम एव सयाद यदि न सयात पुरा कृतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 33, + "shloka": 35, + "text": "तरिद्वाराम अर्थ सिद्धिं तु नानुपश्यन्ति ये नराः\nतथैवानर्थ सिद्धिं च यथा लॊकास तथैव ते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 33, + "shloka": 36, + "text": "कर्तव्यं तव एव कर्मेति मनॊर एष विनिश्चयः\nएकान्तेन हय अनीहॊ ऽयं पराभवति पूरुषः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 33, + "shloka": 37, + "text": "कुर्वतॊ हि भवत्य एव परायेणेह युधिष्ठिर\nएकान्तफलसिद्धिं तु न विन्दत्य अलसः कव चित" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 33, + "shloka": 38, + "text": "असंभवे तव अस्य हेतुः परायश्चित्तं तु लक्ष्यते\nकृते कर्मणि राजेन्द्र तथानृण्यम अवाप्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 33, + "shloka": 39, + "text": "अलक्ष्मीर आविशत्य एनं शयानम अलसं नरम\nनिःसंशयं फलं लब्ध्वा दक्षॊ भूतिम उपाश्नुते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 33, + "shloka": 40, + "text": "अनर्थं संशयावस्थं वृण्वते मुक्तसंशयाः\nधीरा नराः कर्म रता न तु निःसंशयं कव चित" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 33, + "shloka": 41, + "text": "एकान्तेन हय अनर्थॊ ऽयं वर्तते ऽसमासु सांप्रतम\nन तु निःसंशयं न सयात तवयि कर्मण्य अवस्थिते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 33, + "shloka": 42, + "text": "अथ वा सिद्धिर एव सयान महिमा तु तथैव ते\nवृकॊदरस्य बीभत्सॊर भरात्रॊश च यमयॊर अपि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 33, + "shloka": 43, + "text": "अन्येषां कर्म सफलम अस्माकम अपि वा पुनः\nविप्रकर्षेण बुध्येत कृतकर्मा यथा फलम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 33, + "shloka": 44, + "text": "पृथिवीं लाङ्गलेनैव भित्त्वा बीजं वपत्य उत\nआस्ते ऽथ कर्षकस तूष्णीं पर्जन्यस तत्र कारणम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 33, + "shloka": 45, + "text": "वृष्टिश चेन नानुगृह्णीयाद अनेनास तत्र कर्षकः\nयद अन्यः पुरुषः कुर्यात कृतं तत सकलं मया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 33, + "shloka": 46, + "text": "तच चेद अफलम अस्माकं नापराधॊ ऽसति नः कव चित\nइति घॊरॊ ऽनववेक्ष्यैव नात्मानं तत्र गर्हयेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 33, + "shloka": 47, + "text": "कुर्वतॊ नार्थसिद्धिर मे भवतीति ह भारत\nनिर्वेदॊ नात्र गन्तव्यॊ दवाव एतौ हय अस्य कर्मणः\nसिद्धिर वाप्य अथ वासिद्धिर अप्रवृत्तिर अतॊ ऽनयथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 33, + "shloka": 48, + "text": "बहूनां समवाये हि भावानां कर्म सिध्यति\nगुणाभावे फलं नयूनं भवत्य अफलम एव वा\nअनारम्भे तु न फलं न गुणॊ दृश्यते ऽचयुत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 33, + "shloka": 49, + "text": "देशकालाव उपायांश च मङ्गलं सवस्ति वृद्धये\nयुनक्ति मेधया धीरॊ यथाशक्ति यथाबलम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 33, + "shloka": 50, + "text": "अप्रमत्तेन तत कार्यम उपदेष्टा पराक्रमः\nभूयिष्ठं कर्मयॊगेषु सर्व एव पराक्रमः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 33, + "shloka": 51, + "text": "यं तु धीरॊ ऽनववेक्षेत शरेयांसं बहुभिर गुणैः\nसाम्नैवार्थं ततॊ लिप्सेत कर्म चास्मै परयॊजयेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 33, + "shloka": 52, + "text": "वयसनं वास्य काङ्क्षेत विनाशं वा युधिष्ठिर\nअपि सिन्धॊर गिरेर वापि किं पुनर मर्त्यधर्मिणः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 33, + "shloka": 53, + "text": "उत्थान युक्तः सततं परेषाम अन्तरैषिणे\nआनृण्यम आप्नॊति नरः परस्यात्मन एव च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 33, + "shloka": 54, + "text": "न चैवात्मावमन्तव्यः पुरुषेण कदा चन\nन हय आत्मपरिभूतस्य भूतिर भवति भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 33, + "shloka": 55, + "text": "एवं संस्थितिका सिद्धिर इयं लॊकस्य भारत\nचित्रा सिद्धिगतिः परॊक्ता कालावस्था विभागतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 33, + "shloka": 56, + "text": "बराह्मणं मे पिता पूर्वं वासयाम आस पण्डितम\nसॊ ऽसमा अर्थम इमं पराह पित्रे मे भरतर्षभ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 33, + "shloka": 57, + "text": "नीतिं बृहस्पतिप्रॊक्तां भरातॄन मे ऽगराहयत पुरा\nतेषां सांकथ्यम अश्रौषम अहम एतत तदा गृहे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 33, + "shloka": 58, + "text": "स मां राजन कर्मवतीम आगताम आह सान्त्वयन\nशुश्रूषमाणाम आसीनां पितुर अङ्के युधिष्ठिर" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 34, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nयाज्ञसेन्या वचः शरुत्वा भीमसेनॊ ऽतयमर्षणः\nनिःश्वसन्न उपसंगम्य करुद्धॊ राजानम अब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 34, + "shloka": 2, + "text": "राज्यस्य पदवीं धर्म्यां वरज सत्पुरुषॊचिताम\nधर्मकामार्थ हीनानां किं नॊ वस्तुं तपॊवने" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 34, + "shloka": 3, + "text": "नैव धर्मेण तद राज्यं नार्जवेन न चौजसा\nअक्षकूटम अधिष्ठाय हृतं दुर्यॊधनेन नः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 34, + "shloka": 4, + "text": "गॊमायुनेव सिंहानां दुर्बलेन बलीयसाम\nआमिषं विघसाशेन तद्वद राज्यं हि नॊ हृतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 34, + "shloka": 5, + "text": "धर्मलेश परतिच्छन्नः परभवं धर्मकामयॊः\nअर्थम उत्सृज्य किं राजन दुर्गेषु परितप्यसे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 34, + "shloka": 6, + "text": "भवतॊ ऽनुविधानेन राज्यं नः पश्यतां हृतम\nअहार्यम अपि शक्रेण गुप्तं गाण्डीवधन्वना" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 34, + "shloka": 7, + "text": "कुणीनाम इव बिल्वानि पङ्गूनाम इव धेनवः\nहृतम ऐश्वर्यम अस्माकं जीवतां भवतः कृते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 34, + "shloka": 8, + "text": "भवतः परियम इत्य एवं महद वयसनम ईदृशम\nधर्मकामे परतीतस्य परतिपन्नाः सम भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 34, + "shloka": 9, + "text": "कर्शयामः सवमित्राणि नन्दयामश च शात्रवान\nआत्मानं भवतः शास्त्रे नियम्य भरतर्षभ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 34, + "shloka": 10, + "text": "यद वयं न तदैवैतान धार्तराष्ट्रान निहन्महि\nभवतः शास्त्रम आदाय तन नस तपति दुष्कृतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 34, + "shloka": 11, + "text": "अथैनाम अन्ववेक्षस्व मृगचर्याम इवात्मनः\nअवीराचरितां राजन न बलस्थैर निषेविताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 34, + "shloka": 12, + "text": "यां न कृष्णॊ न बीभत्सुर नाभिमन्युर न सृञ्जयः\nन चाहम अभिनन्दामि न च माद्री सुताव उभौ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 34, + "shloka": 13, + "text": "भवान धर्मॊ धर्म इति सततं वरतकर्शितः\nकच चिद राजन न निर्वेदाद आपन्नः कलीब जीविकाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 34, + "shloka": 14, + "text": "दुर्मनुष्यां हि निर्वेदम अफलं सर्वघातिनाम\nअशक्ताः शरियम आहर्तुम आत्मनः कुर्वते परियम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 34, + "shloka": 15, + "text": "स भवान दृष्टिमाञ शक्तः पश्यन्न आत्मनि पौरुषम\nआनृशंस्य परॊ राजन नानर्थम अवबुध्यसे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 34, + "shloka": 16, + "text": "अस्मान अमी धार्तराष्ट्राः कषममाणान अलं सतः\nअशक्तान एव मन्यन्ते तद्दुःखं नाहवे वधः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 34, + "shloka": 17, + "text": "तत्र चेद युध्यमानानाम अजिह्मम अनिवर्तिनाम\nसर्वशॊ हि वधः शरेयान परेत्य लॊकाँल लभेमहि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 34, + "shloka": 18, + "text": "अथ वा वयम एवैतान निहत्य भरतर्षभ\nआददीमहि गां सर्वां तथापि शरेय एव नः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 34, + "shloka": 19, + "text": "सर्वथा कार्यम एतन नः सवधर्मम अनुतिष्ठताम\nकाङ्क्षतां विपुलां कीर्तिं वैरं परतिचिकीर्षताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 34, + "shloka": 20, + "text": "आत्मार्थं युध्यमानानां विदिते कृत्यलक्षणे\nअन्यैर अपहृते राज्ये परशंसैव न गर्हणा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 34, + "shloka": 21, + "text": "कर्शनार्थॊ हि यॊ धर्मॊ मित्राणाम आत्मनस तथा\nवयसनं नाम तद राजन न सा धर्मः कुधर्म तत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 34, + "shloka": 22, + "text": "सर्वथा धर्मनित्यं तु पुरुषं धर्मदुर्बलम\nजहतस तात धर्मार्थौ परेतं दुःखसुखे यथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 34, + "shloka": 23, + "text": "यस्य धर्मॊ हि धर्मार्थं कलेशभान न स पण्डितः\nन स धर्मस्य वेदार्थं सूर्यस्यान्धः परभाम इव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 34, + "shloka": 24, + "text": "यस्य चार्थार्थम एवार्थः स च नार्थस्य कॊविदः\nरक्षते भृतकॊ ऽरण्यं यथा सयात तादृग एव सः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 34, + "shloka": 25, + "text": "अतिवेलं हि यॊ ऽरथार्थी नेतराव अनुतिष्ठति\nस वध्यः सर्वभूतानां बरह्महेव जुगुप्सितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 34, + "shloka": 26, + "text": "सततं यश च कामार्थी नेतराव अनुतिष्ठति\nमित्राणि तस्य नश्यन्ति धर्मार्थाब्भ्यां च हीयते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 34, + "shloka": 27, + "text": "तस्य धर्मार्थहीनस्य कामान्ते निधनं धरुवम\nकामतॊ रममाणस्य मीनस्येवाम्भसः कषये" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 34, + "shloka": 28, + "text": "तस्माद धर्मार्थयॊर नित्यं न परमाद्यन्ति पण्डिताः\nपरकृतिः सा हि कामस्य पावकस्यारणिर यथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 34, + "shloka": 29, + "text": "सर्वथा धर्ममूलॊ ऽरथॊ धर्मश चार्थपरिग्रहः\nइतरेतर यॊनी तौ विद्धि मेघॊदधी यथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 34, + "shloka": 30, + "text": "दरव्यार्थ सपर्शसंयॊगे या परीतिर उपजायते\nस ��ामश चित्तसंकल्पः शरीरं नास्य विद्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 34, + "shloka": 31, + "text": "अर्थार्थी पुरुषॊ राजन बृहन्तं धर्मम ऋच्छति\nअर्थम ऋच्छति कामार्थी न कामाद अन्यम ऋच्छती" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 34, + "shloka": 32, + "text": "न हि कामेन कामॊ ऽनयः साध्यते फलम एव तत\nउपयॊगात फलस्येव काष्ठाद भस्मेव पण्डितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 34, + "shloka": 33, + "text": "इमाञ शकुनिकान राजन हन्ति वैतंसिकॊ यथा\nएतद रूपम अधर्मस्य भूतेषु च विहिंसताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 34, + "shloka": 34, + "text": "कामाल लॊभाच च धर्मस्य परवृत्तिं यॊ न पश्यति\nस वध्यः सर्वभूतानां परेत्य चेह च दुर्मतिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 34, + "shloka": 35, + "text": "वयक्तं ते विदितॊ राजन्न अर्थॊ दरव्यपरिग्रहः\nपरकृतिं चापि वेत्थास्य विकृतिं चापि भूयसीम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 34, + "shloka": 36, + "text": "तस्य नाशं विनाशं वा जरया मरणेन वा\nअनर्थम इति मन्यन्ते सॊ ऽयम अस्मासु वर्तते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 34, + "shloka": 37, + "text": "इन्द्रियाणां च पञ्चानां मनसॊ हृदयस्य च\nविषये वर्तमानानां या परीतिर उपजायते\nस काम इति मे बुद्धिः कर्मणां फलम उत्तमम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 34, + "shloka": 38, + "text": "एवम एव पृथग दृष्ट्वा धर्मार्थौ कामम एव च\nन धर्मपर एव सयान नाथार्थ परमॊ नरः\nन कामपरमॊ वा सयात सर्वान सेवेत सर्वदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 34, + "shloka": 39, + "text": "धर्मं पूर्वं धनं मध्ये जघन्ये कामम आचरेत\nअहन्य अनुचरेद एवम एष शास्त्रकृतॊ विधिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 34, + "shloka": 40, + "text": "कामं पूर्वं धनं मध्ये जघन्ये धर्मम आचरेत\nवयस्य अनुचरेद एवम एष शास्त्रकृतॊ विधिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 34, + "shloka": 41, + "text": "धर्मं चार्थं च कामं च यथावद वदतां वर\nविभज्य काले कालज्ञः सर्वान सेवेत पण्डितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 34, + "shloka": 42, + "text": "मॊक्षॊ वा परमं शरेय एष राजन सुखार्थिनाम\nपराप्तिर वा बुद्धिम आस्थाय सॊपायं कुरुनन्दन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 34, + "shloka": 43, + "text": "तद वाशु करियतां राजन पराप्तिर वाप्य अधिगम्यताम\nजीवितं हय आतुरस्येव दुःखम अन्तरवर्तिनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 34, + "shloka": 44, + "text": "विदितश चैव ते धर्मः सततं चरितश च ते\nजानते तवयि शंसन्ति सुहृदः कर्मचॊदनाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 34, + "shloka": 45, + "text": "दानं यज्ञं सतां पूजा वेद धारणम आर्जवम\nएष धर्मः परॊ राजन फलवान परेत्य चेह च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 34, + "shloka": 46, + "text": "एष नार्थविहीनेन शक्यॊ राजन निषेवितुम\nअखिलाः पुरुषव्याघ्र गुणाः सयुर यद्य अपीतरे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 34, + "shloka": 47, + "text": "धर्ममूलं जगद राजन नान्यद धर्माद विशिष्यते\nधर्मश चार्थेन महता शक्यॊ राजन निषेवितुम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 34, + "shloka": 48, + "text": "न चार्थॊ भैक्ष चर्येण नापि कलैब्येन कर्हि चित\nवेत्तुं शक्यः सदा राजन केवलं धर्मबुद्धिना" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 34, + "shloka": 49, + "text": "परतिषिद्धा हि ते याच्ञा यया सिध्यति वै दविजः\nतेजसैवार्थ लिप्सायां यतस्व पुरुषर्षभ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 34, + "shloka": 50, + "text": "भैक्ष चर्या न विहिता न च विट शूद्र जीविका\nकषत्रियस्य विशेषेण धर्मस तु बलम औरसम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 34, + "shloka": 51, + "text": "उदारम एव विद्वांसॊ धर्मं पराहुर मनीषिणः\nउदारं परतिपद्यस्व नावरे सथातुम अर्हसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 34, + "shloka": 52, + "text": "अनुबुध्यस्व राजेन्द्र वेत्थ धर्मान सनातनान\nकरूरकर्माभिजातॊ ऽसि यस्माद उद्विजते जनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 34, + "shloka": 53, + "text": "परजापालनसंभूतं फलं तव न गर्हितम\nएष ते विहितॊ राजन धात्रा धर्मः सनातनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 34, + "shloka": 54, + "text": "तस्माद विचलितः पार्थ लॊके हास्यं गमिष्यसि\nसवधर्माद धि मनुष्याणां चलनं न परशस्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 34, + "shloka": 55, + "text": "स कषात्रं हृदयं कृत्वा तयक्त्वेदं शिथिलं मनः\nवीर्यम आस्थाय कौन्तेय धुरम उद्वह धुर्यवत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 34, + "shloka": 56, + "text": "न हि केवलधर्मात्मा पृथिवीं जातु कश चन\nपार्थिवॊ वयजयद राजन न भूतिं न पुनः शरियम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 34, + "shloka": 57, + "text": "जिह्वां दत्त्वा बहूनां हि कषुद्राणां लुब्ध चेतसाम\nनिकृत्या लभते राज्यम आहारम इव शल्यकः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 34, + "shloka": 58, + "text": "भरातरः पूर्वजाताश च सुसमृद्धाश च सर्वशः\nनिकृत्या निर्जिता देवैर असुराः पाण्डवर्षभ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 34, + "shloka": 59, + "text": "एवं बलवतः सर्वम इति बुद्ध्वा महीपते\nजहि शत्रून महाबाहॊ परां निकृतिम आस्थितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 34, + "shloka": 60, + "text": "न हय अर्जुन समः कश चिद युधि यॊद्धा धनुर्धरः\nभविता वा पुमान कश चिन मत्समॊ वा गदाधरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 34, + "shloka": 61, + "text": "सत्त्वेन कुरुते युद्धं राजन सुबलवान अपि\nन परमाणेन नॊत्साहात सत्त्वस्थॊ भव पाण्डव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 34, + "shloka": 62, + "text": "सत्त्वं हि मूलम अर्थस्य वितथं यद अयॊ ऽनयथा\nन तु परसक्तं भवति वृक्षच छायेव हैमनी" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 34, + "shloka": 63, + "text": "अर्थत्यागॊ हि कार्यः सयाद अर्थं शरेयांसम इच्छता\nबीजौपम्येन कौन्तेय मा ते भूद अत्र संशयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 34, + "shloka": 64, + "text": "अर्थेन तु समॊ ऽनर्थॊ यत्र लभ्येत नॊदयः\nन तत्र विपणः कार्यः खरकण्डूयितं हि तत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 34, + "shloka": 65, + "text": "एवम एव मनुष्येन्द्र धर्मं तयक्त्वाल्पकं नरः\nबृहन्तं धर्मम आप्नॊति स बुद्ध इति निश्चितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 34, + "shloka": 66, + "text": "अमित्रं मित्रसंपन्नं मित्रैर भिन्दन्ति पण्डिताः\nभिन्नैर मित्रैः परित्यक्तं दुर्बलं कुरुते वशे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 34, + "shloka": 67, + "text": "सत्त्वेन कुरुते युद्धं राजन सुबलवान अपि\nनॊद्यमेन न हॊत्राब्भिः सर्वाः सवीकुरुते परजाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 34, + "shloka": 68, + "text": "सर्वथा संहतैर एव दुर्बलैर बलवान अपि\nअमित्रः शक्यते हन्तुं मधुहा भरमरैर इव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 34, + "shloka": 69, + "text": "यथा राजन परजाः सर्वाः सूर्यः पाति गभस्तिभिः\nअत्ति चैव तथैव तवं सवितुः सदृशॊ भव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 34, + "shloka": 70, + "text": "एतद धयपि तपॊ राजन पुराणम इति नः शरुतम\nविधिना पालनं भूमेर यत्कृतं नः पितामहैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 34, + "shloka": 71, + "text": "अपेयात किल भाः सूर्याल लक्ष्मीश चन्द्रमसस तथा\nइति लॊके वयवसितॊ दृष्ट्वेमां भवतॊ वयथाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 34, + "shloka": 72, + "text": "भवतश च परशंसाभिर निन्दाभिर इतरस्य च\nकथा युक्ताः परिषदः पृथग राजन समागताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 34, + "shloka": 73, + "text": "इदम अभ्यधिकं राजन बराह्मणा गुरवश च ते\nसमेताः कथयन्तीह मुदिताः सत्यसंधताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 34, + "shloka": 74, + "text": "यन न मॊहान न कार्पण्यान न लॊभान न भयाद अपि\nअनृतं किं चिद उक्तं ते न कामान नार्थकारणात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 34, + "shloka": 75, + "text": "यद एनः कुरुते किं चिद राजा भूमिम इवाप्नुवन\nसर्वं तन नुदते पश्चाद यज्ञैर विपुलदक्षिणैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 34, + "shloka": 76, + "text": "बराह्मणेभ्यॊ ददद गरामान गाश च राजन सहस्रशः\nमुच्यते सर्वपापेभ्यस तमॊभ्य इव चन्द्रमाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 34, + "shloka": 77, + "text": "पौरजानपदाः सर्वे परायशः कुरुनन्दन\nसवृद्धबालाः सहिताः शंसन्ति तवां युधिष्ठिर" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 34, + "shloka": 78, + "text": "शवदृतौ कषीरम आसक्तं बरह्म वा वृषले यथा\nसत्यं सतेने बलं नार्यां राज्यं दुर्यॊधने तथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 34, + "shloka": 79, + "text": "इति निर्वचनं लॊके चिरं चरति भारत\nअपि चैतत सत्रियॊ बालाः सवाध्यायम इव कुर्वते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 34, + "shloka": 80, + "text": "स भवान रथम आस्थाय सर्वॊपकरणान्वितम\nतवरमाणॊ ऽभिनिर्यातु चिरम अर्थॊपपादकम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 34, + "shloka": 81, + "text": "वाचयित्वा दविजश्रेष्ठान अद्यैव गजसाह्वयम\nअस्त्रविद्भिः परिवृतॊ भरातृभिर दृठ धन्विभिः\nआशीविषसमैर वीरैर मरुद्भिर इव वृत्रहा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 34, + "shloka": 82, + "text": "शरियम आदत्स्व कौन्तेय धार्तराष्ट्रान महाबल\nन हि गाण्डीवमुक्तानां शराणां गार्ध्रवाससाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 34, + "shloka": 83, + "text": "सपर्शम आशीविषाभानां मर्त्यः कश चन संसहेत\nन स वीरॊ न मातङ्गॊ न सदश्वॊ ऽसति भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 34, + "shloka": 84, + "text": "यः सहेत गदा वेगं मम करुद्धस्य संयुगे\nसृञ्जयैः सह कैकेयैर वृष्णीनाम ऋषभेण च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 34, + "shloka": 85, + "text": "कथं सविद युधि कौन्तेय राज्यं न पराप्नुयामहे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 35, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nअसंशयं भारत सत्यम एतद; यन मा तुदन वाक्यशल्यैः कषिणॊषि\nन तवा विगर्हे परतिकूलम एतन; ममानयाद धि वयसनं व आगात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 35, + "shloka": 2, + "text": "अहं हय अक्षान अन्वपद्यं जिहीर्षन; राज्यं सराष्ट्रं धृतराष्ट्रस्य पुत्रात\nतन मा शठः कितव्वः परत्यदेवीत; सुयॊधनार्थं सुबलस्य पुत्रः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 35, + "shloka": 3, + "text": "महामायः शकुनिः पार्वतीयः; सदा सभायां परवपन्न अक्षपूगान\nअमायिनं मायया परत्यदेवीत; ततॊ ऽपश्यं वृजिनं भीमसेन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 35, + "shloka": 4, + "text": "अक्षान हि दृष्ट्वा शकुनेर यथावत; कामानुलॊमान अयुजॊ युजश च\nशक्यं नियन्तुम अभविष्यद आत्मा; मन्युस तु हन्ति पुरुषस्य धैर्यम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 35, + "shloka": 5, + "text": "यन्तुं नात्मा शक्यते पौरुषेण; मानेन वीर्येण च तात नद्धः\nन ते वाचं भीमसेनाभ्यसूये; मन्ये तथा तद भवितव्यम आसीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 35, + "shloka": 6, + "text": "स नॊ राजा धृतराष्ट्रस्य पुत्रॊ; नयपातयद वयसने राज्यम इच्छन\nदास्यं च नॊ ऽगमयद भीमसेन; यत्राभवच छरणं दरौपदी नः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 35, + "shloka": 7, + "text": "तवं चापि तद वेत्थ धनंजयश च; पुनर्द्यूतायागतानां सभा��� नः\nयन माब्रवीद धृतराष्ट्रस्य पुत्र; एकग्लहार्थं भरतानां समक्षम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 35, + "shloka": 8, + "text": "वने समा दवादश राजपुत्र; यथाकामं विदितम अजातशत्रॊ\nअथापरं चाविदितं चरेथाः; सर्वैः सह भरातृभिश छद्म गूढः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 35, + "shloka": 9, + "text": "तवां चेच छरुत्वा तात तथा चरन्तम; अवभॊत्स्यन्ते भरतानां चराः सम\nअन्यांश चरेथास तावतॊ ऽबदांस ततस तवं; निश्चित्य तत परतिजानीहि पार्थ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 35, + "shloka": 10, + "text": "चरैश चेन नॊ ऽविदितः कालम एतं; युक्तॊ राजन मॊहयित्वा मदीयान\nबरवीमि सत्यं कुरुसंसदीह; तवैव ता भारत पञ्च नद्यः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 35, + "shloka": 11, + "text": "वयं चैवं भरातरः सर्व एव; तवया जिताः कालम अपास्य भॊगान\nवसेम इत्य आह पुरा स राजा; मध्ये कुरूणां स मयॊक्तस तथेति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 35, + "shloka": 12, + "text": "तत्र दयूतम अभवन नॊ जघन्यं; तस्मिञ जिताः परव्रजिताश च सर्वे\nइत्थं च देशान अनुसंचरामॊ; वनानि कृच्छ्राणि च कृच्छ्ररूपाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 35, + "shloka": 13, + "text": "सुयॊधनश चापि न शान्तिम इच्छन; भूयः स मन्यॊर वशम अन्वगच्छत\nउद्यॊजायाम आस कुरूंश च सर्वान; ये चास्य के चिद वशम अन्वगच्छन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 35, + "shloka": 14, + "text": "तं संधिम आस्थाय सतां सकाशे; कॊ नाम जह्याद इह राज्यहेतॊः\nआर्यस्य मन्ये मरणाद गरीयॊ; यद धर्मम उत्क्रम्य महीं परशिष्यात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 35, + "shloka": 15, + "text": "तदैव चेद वीरकर्माकरिष्यॊ; यदा दयूते परिघं पर्यमृक्षः\nबाहू दिधक्षन वारितः फल्गुनेन; किं दुष्कृतं भीम तदाब्भविष्यत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 35, + "shloka": 16, + "text": "पराग एव चैवं समयक्रियायाः; किं नाब्रवीः पौरुषम आविदानः\nपराप्तं तु कालं तव अभिपद्य पश्चाद; इं माम इदानीम अतिवेलम आत्थ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 35, + "shloka": 17, + "text": "भूयॊ ऽपि दुःखं मम भीमसेन; दूये विषस्येव रसं विदित्वा\nयद याज्ञसेनीं परिकृष्यमाणां; संदृश्य तत कषान्तम इति सम भीम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 35, + "shloka": 18, + "text": "न तव अद्य शक्यं भरत परवीर; कृत्वा यद उक्तं कुरुवीरमध्ये\nकालं परतीक्षस्व सुखॊदयस्य; पङ्क्तिं फलानाम इव बीजवापः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 35, + "shloka": 19, + "text": "यदा हि पूर्वं निकृतॊ निकृत्या; वैरं सपुष्पं सफलं विदित्वा\nमहागुणं हरति हि पौरुषेण; तदा वीरॊ जीवति जीवलॊके" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 35, + "shloka": 20, + "text": "शरियं च लॊके लभते समग्रां; मन्ये चास्मै शत्रवः संनमन्ते\nमित्राणि चैनम अतिरागाद भजन्ते; देवा इवेन्द्रम अनुजीवन्ति चैनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 35, + "shloka": 21, + "text": "मम परतिज्ञां च निबॊध सत्यां; वृणे धर्मम अमृताज जीविताच च\nराज्यं च पुत्राश च यशॊ धनं च; सर्वं न सत्यस्य कलाम उपैति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 36, + "shloka": 1, + "text": "[भि]\nसंधिं कृत्वैव कालेन अन्तकेन पतत्रिणा\nअनन्तेनाप्रमेयेन सरॊतसा सर्वहारिणा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 36, + "shloka": 2, + "text": "परत्यक्षं मन्यसे कालं मर्त्यः सन कालबन्धनः\nफेनधर्मा महाराज फलधर्मा तथैव च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 36, + "shloka": 3, + "text": "निमेषाद अपि कौन्तेय यस्यायुर अपचीयते\nसूच्येवाञ्जन चूर्णस्य किम इति परतिपालयेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 36, + "shloka": 4, + "text": "यॊ नूनम अमितायुः सयाद अथ वापि परमाणवित\nस कालं वै परतीक्षेत सर्वप्रत्यक्षदर्शिवान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 36, + "shloka": 5, + "text": "परतीक्षमाणान कालॊ नः समा राजंस तरयॊ दश\nआयुषॊ ऽपचयं कृत्वा मरणायॊपनेष्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 36, + "shloka": 6, + "text": "शरीरिणां हि मरणं शरीरे नित्यम आश्रितम\nपराग एव मरणात तस्माद राज्यायैव घटामहे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 36, + "shloka": 7, + "text": "यॊ न याति परसंख्यानम अस्पष्टॊ भूमिवर्धनः\nअयातयित्वा वैराणि सॊ ऽवसीदति गौर इव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 36, + "shloka": 8, + "text": "यॊ न यातयते वैरम अल्पसत्त्वॊद्यमः पुमान\nअफलं तस्य जन्माहं मन्ये दुर्जात जायिनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 36, + "shloka": 9, + "text": "हैरण्यौ भवतॊ बाहू शरुतिर भवति पार्थिव\nहत्वा दविषन्तं संग्रामे भुक्त्वा बाह्वर्जितं वसुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 36, + "shloka": 10, + "text": "हत्वा चेत पुरुषॊ राजन निकर्तारम अरिंदम\nअह्नाय नरकं गच्छेत सवर्गेणास्य स संमितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 36, + "shloka": 11, + "text": "अमर्षजॊ हि संतापः पावकाद दीप्तिमत्तरः\nयेनाहम अभिसंतप्तॊ न नक्तं न दिवा शये" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 36, + "shloka": 12, + "text": "अयं च पार्थॊ बीभत्सुर वरिष्ठॊ जया विकर्षणे\nआस्ते परमसंतप्तॊ नूनं सिंह इवाशये" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 36, + "shloka": 13, + "text": "यॊ ऽयम एकॊ ऽभिमनुते सर्वाँल लॊके धनुर्भृतः\nसॊ ऽयम आत्मजम ऊष्माणं महाहस्तीव यच्छति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 36, + "shloka": 14, + "text": "नकुलः सहदेवश च वृद्धा माता च वीरसूः\nतवैव परियम इच्छन्त आसते जड मूकवत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 36, + "shloka": 15, + "text": "सवे ते परियम इच्छन्ति बन्धवाः सह सृञ्जयैः\nअहम एकॊ ऽभिसंतप्तॊ माता च परतिविन्ध्यतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 36, + "shloka": 16, + "text": "परियम एव तु सर्वेषां यद बरवीम्य उत किं चन\nसर्वे ही वयसनं पराप्ताः सर्वे युद्धाभिनन्दिनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 36, + "shloka": 17, + "text": "नेतः पापीयसी का चिद आपद राजन भविष्यति\nयन नॊ नीचैर अल्पबलै राज्यम आच्छिद्य भुज्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 36, + "shloka": 18, + "text": "शीलदॊषाद घृणाविष्ट आनृशंस्यात परंतप\nकलेशांस तितिक्षसे राजन नान्यः कश चित परशंसति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 36, + "shloka": 19, + "text": "घृणी बराह्मणरूपॊ ऽसि कथं कषत्रे अजायथाः\nअस्यां हि यॊनौ जायन्ते परायशः करूर बुद्धयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 36, + "shloka": 20, + "text": "अश्रौषीस तवं राजधर्मान यथा वै मनुर अब्रवीत\nकरूरान निकृतिसंयुक्तान विहितान अशमात्मकान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 36, + "shloka": 21, + "text": "कर्तव्ये पुरुषव्याघ्र किम आस्से पीठ सर्पवत\nबुद्ध्या वीर्येण संयुक्तः शरुतेनाभिजनेन च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 36, + "shloka": 22, + "text": "तृणानां मुष्टिनैकेन हिमवन्तं तु पर्वतम\nछन्नम इच्छसि कौन्तेय यॊ ऽसमान संवर्तुम इच्छसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 36, + "shloka": 23, + "text": "अज्ञातचर्या गूढेन पृथिव्यां विश्रुतेन च\nदिवीव पार्थ सूर्येण न शक्या चरितुं तवया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 36, + "shloka": 24, + "text": "बृहच छाल इवानूपे शाखा पुष्पपलाशवान\nहस्ती शवेत इवाज्ञातः कथं जिष्णुश चरिष्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 36, + "shloka": 25, + "text": "इमौ च सिंहसंकाशौ भरातरौ सहितौ शिशू\nनकुलः सहदेवश च कथं पार्थ चरिष्यतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 36, + "shloka": 26, + "text": "पुण्यकीर्ती राजपुत्री दरौपदी वीरसूर इयम\nविश्रुता कथम अज्ञाता कृष्णा पार्थ चरिश्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 36, + "shloka": 27, + "text": "मां चापि राजञ जानन्ति आकुमारम इमाः परजाः\nअज्ञातचर्यां पश्यामि मेरॊर इव निगूहनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 36, + "shloka": 28, + "text": "तथैव बहवॊ ऽसमाभी राष्ट्रेभ्यॊ विप्रवासिताः\nराजानॊ राजपुत्राश च धृतराष्ट्रम अनुव्रताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 36, + "shloka": 29, + "text": "न हि ते ऽपय उपशाम्यन्ति निकृतानां निराकृताः\nअवश्यं तैर निकर्तव्यम अस्माकं तत्प्रियैषिभिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 36, + "shloka": 30, + "text": "ते ऽपय अस्मासु परयुञ्जीरन परच्छन्नान सुबहूञ जनान\nआचक्षीरंश च नॊ जञात्वा तन नः सयात सुमह��� भयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 36, + "shloka": 31, + "text": "अस्माभिर उषिताः सम्यग वने मासास तरयॊदश\nपरिमाणेन तान पश्य तावतः परिवत्सरान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 36, + "shloka": 32, + "text": "अस्ति मासः परतिनिधिर यथा पराहुर मनीषिणः\nपूतिकान इव सॊमस्य तथेदं करियताम इति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 36, + "shloka": 33, + "text": "अथ वानडुहे राजन साधवे साधु वाहिने\nसौहित्य दानाद एकस्माद एनसः परतिमुच्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 36, + "shloka": 34, + "text": "तस्माच छत्रुवधे राजन करियतां निश्चयस तवया\nकषत्रियस्य तु सर्वस्य नान्यॊ धर्मॊ ऽसति संयुगात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 37, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nभीमसेनवचः शरुत्वा कुन्तीपुत्रॊ युधिष्ठिरः\nनिःश्वस्य पुरुषव्याघ्रः संप्रदध्यौ परंतपः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 37, + "shloka": 2, + "text": "स मुहूर्तम इव धयात्वा विनिश्चित्येति कृत्यताम\nभीमसेनम इदं वाक्यम अपदान्तरम अब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 37, + "shloka": 3, + "text": "एवम एतन महाबाहॊ यथा वदसि भारत\nइदम अन्यत समाधत्स्व वाक्यं मे वाक्यकॊविद" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 37, + "shloka": 4, + "text": "महापापानि कर्माणि यानि केवलसाहसात\nआरभ्यन्ते भीमसेन वयथन्ते तानि भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 37, + "shloka": 5, + "text": "सुमन्त्रिते सुविक्रान्ते सुकृते सुविचारिते\nसिध्यन्त्य अर्था महाबाहॊ दैवं चात्र परदक्षिणम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 37, + "shloka": 6, + "text": "तवं तु केवलचापल्याद बलदर्पॊच्छ्रितः सवयम\nआरब्धव्यम इदं कर्म मन्यसे शृणु तत्र मे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 37, + "shloka": 7, + "text": "भूरिश्रवाः शलश चैव जलसंधश च वीर्यवान\nभीष्मॊ दरॊणश च कर्णश च दरॊणपुत्रश च वीर्यवान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 37, + "shloka": 8, + "text": "धार्तराष्ट्रा दुराधर्षा दुर्यॊधन पुरॊगमाः\nसर्व एव कृतास्त्राश च सततं चाततायिनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 37, + "shloka": 9, + "text": "राजानः पार्थिवाश चैव ये ऽसमाभिर उपतापिताः\nसंश्रिताः कौरवं पक्षं जातस्नेहाश च सांप्रतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 37, + "shloka": 10, + "text": "दुर्यॊधन हिते युक्ता न तथास्मासु भारत\nपूर्णकॊशा बलॊपेताः परयतिष्यन्ति रक्षणे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 37, + "shloka": 11, + "text": "सर्वे कौरव सैन्यस्य सपुत्रामात्यसैनिकाः\nसंविभक्ता हि मात्राभिर भॊगैर अपि च सर्वशः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 37, + "shloka": 12, + "text": "दुर्यॊधनेन ते वीरा मानिताश च विशेषतः\nपराणांस तयक्ष्यन्ति संग्रामे इति मे निश्चिता मतिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 37, + "shloka": 13, + "text": "समा यद्य अपि भीष्मस्य वृत्तिर अस्मासु तेषु च\nदरॊणस्य च महाबाहॊ कृपस्य च महात्मनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 37, + "shloka": 14, + "text": "अवश्यं राजपिण्डस तैर निर्वेश्य इति मे मतिः\nतस्मात तयक्ष्यन्ति संग्रामे पराणान अपि सुदुस्त्यजान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 37, + "shloka": 15, + "text": "सर्वे दिव्यास्त्रविद्वांसः सर्वे धर्मपरायणाः\nअजेयाश चेति मे बुद्धिर अपि देवैः सवासवैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 37, + "shloka": 16, + "text": "अमर्षी नित्यसंहृष्टस तत्र कर्णॊ महारथः\nसर्वास्त्रविद अनाधृष्य अभेद्यकवचावृतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 37, + "shloka": 17, + "text": "अनिर्जित्य रणे सर्वान एतान पुरुषसत्तमान\nअशक्यॊ हय असहायेन हन्तुं दुर्यॊधनस तवया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 37, + "shloka": 18, + "text": "न निद्राम अधिगच्छामि चिन्तयानॊ वृकॊदर\nअति सर्वान धनुर गराहान सूतपुत्रस्य लाघवम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 37, + "shloka": 19, + "text": "एतद वचनम आज्ञाय भीमसेनॊ ऽतयमर्षणः\nबभूव विमनास तरस्तॊ न चैवॊवाच किं चन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 37, + "shloka": 20, + "text": "तयॊः संवदतॊर एवं तदा पाण्डवयॊर दवयॊः\nआजगाम महायॊगी वयासः सत्यवती सुतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 37, + "shloka": 21, + "text": "सॊ ऽभिगम्य यथान्यायं पाण्डवैः परतिपूजितः\nयुधिष्ठिरम इदं वाक्यम उवाच वदतां वरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 37, + "shloka": 22, + "text": "युधिष्ठिर महाबाहॊ वेद्मि ते हृदि मानसम\nमनीषया ततः कषिप्रम आगतॊ ऽसमि नरर्षभ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 37, + "shloka": 23, + "text": "भीष्माद दरॊणात कृपात कर्णाद दरॊणपुत्राच च भारत\nयत ते भयम अमित्रघ्न हृदि संपरिवर्तते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 37, + "shloka": 24, + "text": "तत ते ऽहं नाशयिष्यामि विधिदृष्टेन हेतुना\nतच छरुत्वा धृतिम आस्थाय कर्मणा परतिपादय" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 37, + "shloka": 25, + "text": "तत एकान्तम उन्नीय पाराशर्यॊ युधिष्ठिरम\nअब्रवीद उपपन्नार्थम इदं वाक्यविशारदः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 37, + "shloka": 26, + "text": "शरेयसस ते परः कालः पराप्तॊ भरतसत्तम\nयेनाभिभविता शत्रून रणे पार्थॊ धनंजयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 37, + "shloka": 27, + "text": "गृहाणेमां मया परॊक्तां सिद्धिं मूर्तिमतीम इव\nविद्यां परतिस्मृतिं नाम परपन्नाय बरवीमि ते\nयाम अवाप्य महाबाहुर अर्जुनः साधयिष्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 37, + "shloka": 28, + "text": "अस्त्रहेतॊर महेन्द्रं च रुद्रं चैवाभिगच्छतु\nवर���णं च धनेशं च धर्मराजं च पाण्डव\nशक्तॊ हय एष सुरान दरष्टुं तपसा विक्रमेण च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 37, + "shloka": 29, + "text": "ऋषिर एष महातेजा नारायण सहायवान\nपुराणः शाश्वतॊ देवॊ विष्णॊर अंशः सनातनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 37, + "shloka": 30, + "text": "अस्त्राणीन्द्राच च रुद्राच च लॊकपालेभ्य एव च\nसमादाय महाबाहुर महत कर्म करिष्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 37, + "shloka": 31, + "text": "वदाद अस्माच च कौन्तेय वनम अन्यद विचिन्त्यताम\nनिवासार्थाय यद युक्तं भवेद वः पृथिवीपते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 37, + "shloka": 32, + "text": "एकत्र चिरवासॊ हि न परीतिजननॊ भवेत\nतापसानां च शान्तानां भवेद उद्वेग कारकः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 37, + "shloka": 33, + "text": "मृगाणाम उपयॊगश च वीरुद ओषधिसंक्षयः\nविभर्षि हि बहून विप्रान वेदवेदाङ्गपारगान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 37, + "shloka": 34, + "text": "एवम उक्त्वा परपन्नाय शुचये भगवान परभुः\nपरॊवाच यॊगतत्त्वज्ञॊ यॊगविद्याम अनुत्तमाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 37, + "shloka": 35, + "text": "धर्मराज्ञे तदा धीमान वयासः सत्यवती सुतः\nअनुज्ञाय च कौन्तेयं तत्रैवान्तरधीयत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 37, + "shloka": 36, + "text": "युधिष्ठिरस तु धर्मात्मा तद बरह्म मनसा यतः\nधारयाम आस मेधावी काले काले समब्भ्यसन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 37, + "shloka": 37, + "text": "स वयासवाक्यमुदितॊ वनाद दवैतवनात ततः\nययौ सरस्वती तीरे काम्यकं नाम काननम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 37, + "shloka": 38, + "text": "तम अन्वयुर महाराज शिक्षा कषरविदस तथा\nबराह्मणास तपसा युक्ता देवेन्द्रम ऋषयॊ यथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 37, + "shloka": 39, + "text": "ततः काम्यकम आसाद्य पुनस ते भरतर्षभाः\nनयविशन्त महात्मानः सामात्याः सपदानुगाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 37, + "shloka": 40, + "text": "तत्र ते नयवसन राजन कं चित कालं मनस्विनः\nधनुर्वेद परा वीरा शृण्वाना वेदम उत्तमम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 37, + "shloka": 41, + "text": "चरन्तॊ मृगयां नित्यं शुद्धैर बाणैर मृगार्थिनः\nपितृदैवतविप्रेभ्यॊ निर्वपन्तॊ यथाविधि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 38, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nकस्य चित तव अथ कालस्य धर्मराजॊ युधिष्ठिरः\nसंस्मृत्य मुनिसंदेशम इदं वचनम अब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 38, + "shloka": 2, + "text": "विविक्ते विदितप्रज्ञम अर्जुनं भरतर्षभम\nसान्त्वपूर्वं समितं कृत्वा पाणिना परिसंस्पृशन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 38, + "shloka": 3, + "text": "स मुहूर्तम इव धयात्वा वनवासम अरिंदमः\nध���ंजयं धर्मराजॊ रहसीदम उवाच ह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 38, + "shloka": 4, + "text": "भीष्मे दरॊणे कृपे कर्णे दरॊणपुत्रे च भारत\nधनुर्वेदश चतुष्पाद एतेष्व अद्य परतिष्ठितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 38, + "shloka": 5, + "text": "बराह्मं दैवम आसुरं च सप्रयॊग चिकित्सितम\nसर्वास्त्राणां परयॊगं च ते ऽभिजानन्ति कृत्स्नशः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 38, + "shloka": 6, + "text": "ते सर्वे धृतराष्ट्रस्य पुत्रेण परिसान्त्विताः\nसंविभक्ताश च तुष्टाश च गुरुवत तेषु वर्तते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 38, + "shloka": 7, + "text": "सर्वयॊधेषु चैवास्य सदा वृत्तिर अनुत्तमा\nशक्तिं न हापयिष्यन्ति ते काले परतिपूजिताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 38, + "shloka": 8, + "text": "अद्य चेयं महीकृत्स्ना दुर्यॊधन वशानुगा\nतवयि वयपाश्रयॊ ऽसमाकं तवयि भारः समाहितः\nतत्र कृत्यं परपश्यामि पराप्तकालम अरिंदम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 38, + "shloka": 9, + "text": "कृष्णद्वैपायनात तात गृहीतॊपनिषन मया\nतया परयुक्तया सम्यग जगत सर्वं परकाशते\nतेन तवं बरह्मणा तात संयुक्तः सुसमाहितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 38, + "shloka": 10, + "text": "देवतानां यथाकालं परसादं परतिपालय\nतपसा यॊजयात्मानम उग्रेण भरतर्षभ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 38, + "shloka": 11, + "text": "धनुष्मान कवची खद्गी मुनिः सारसमन्वितः\nन कस्य चिद ददन मार्गं गच्छ तातॊत्तरां दिशम\nइन्द्रे हय अस्त्राणि दिव्यानि समस्तानि धनंजय" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 38, + "shloka": 12, + "text": "वृत्राद भीतैस तदा देवैर बलम इन्द्रे समर्पितम\nतान्य एकस्थानि सर्वाणि ततस तवं परतिपत्स्यसे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 38, + "shloka": 13, + "text": "शक्रम एव परपद्यस्व स ते ऽसत्राणि परदास्यति\nदीक्षितॊ ऽदयैव गच्छ तवं दरष्टुं देवं पुरंदरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 38, + "shloka": 14, + "text": "एवम उक्त्वा धर्मराजस तम अध्यापयत परभुः\nदीक्षितं विधिना तेन यतवाक्कायमानसम\nअनुजज्ञे ततॊ वीरं भराता भरातरम अग्रजः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 38, + "shloka": 15, + "text": "निदेशाद धर्मराजस्य दरष्टुं देवं पुरंदरम\nधनुर गाण्डीवम आदाय तथाक्षय्यौ महेषुधी" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 38, + "shloka": 16, + "text": "कवची सतल तराणॊ बद्धगॊधाङ्गुलि तरवान\nहुत्वाग्निं बराह्मणान निष्कैः सवस्ति वाच्य महाभुजः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 38, + "shloka": 17, + "text": "परातिष्ठत महाबाहुः परगृहीतशरासनः\nवधाय धार्तराष्ट्राणां निःश्वस्यॊर्ध्वम उदीक्ष्य च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 38, + "shloka": 18, + "text": "तं दृष्ट्वा तत्र कौन्तेयं परगृहीतशरासनम\nअब्रुवन बराह्मणाः सिद्धा भूतान्य अन्तर्हितानि च\nकषिप्रं पराप्नुहि कौन्तेय मनसा यद यद इच्छसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 38, + "shloka": 19, + "text": "तं सिंहम इव गच्छन्तं शालस्कन्धॊरुम अर्जुनम\nमनांस्य आदाय सर्वेषां कृट्णा वचनम अब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 38, + "shloka": 20, + "text": "यत ते कुन्ती महाबाहॊ जातस्यैच्छद धनंजय\nतत ते ऽसतु सर्वं कौन्तेय याथा च सवयम इच्छसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 38, + "shloka": 21, + "text": "मास्माकं कषत्रियकुले जन्म कश चिद अवाप्नुयात\nबराह्मणेभ्यॊ नमॊ नित्यं येषां युद्धे न जीविका" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 38, + "shloka": 22, + "text": "नूनं ते भरातरः सर्वे तवत कथाभिः परजागरे\nरंस्यन्ते वीरकर्माणि कीर्तयन्तः पुनः पुनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 38, + "shloka": 23, + "text": "नैव नः पार्थ भॊगेषु न धने नॊत जीविते\nतुष्टिर बुद्धिर भवित्री वा तवयि दीर्घप्रवासिनि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 38, + "shloka": 24, + "text": "तवयि नः पार्थ सर्वेषां सुखदुःखे समाहिते\nजीवितं मरणं चैव राज्यम ऐश्वर्यम एव च\nआपृष्टॊ मे ऽसि कौन्तेय सवस्ति पराप्नुहि पाण्डव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 38, + "shloka": 25, + "text": "नमॊ धात्रे विधात्रे च सवस्ति गच्छ हय अनामयम\nसवस्ति ते ऽसव आन्तरिक्षेभ्यः पार्थिवेभ्यश च भारत\nदिव्येभ्यश चैव भूतेभ्यॊ ये चान्ये परिपन्थिनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 38, + "shloka": 26, + "text": "ततः परदक्षिणं कृत्वा भरातॄन धौम्यं च पाण्डवः\nपरातिष्ठत महाबाहुः परगृह्य रुचिरं धनुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 38, + "shloka": 27, + "text": "तस्य मार्गाद अपाक्रामन सर्वभूतानि गच्छतः\nयुक्तस्यैन्द्रेण यॊगेन पराक्रान्तस्य शुष्मिणः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 38, + "shloka": 28, + "text": "सॊ ऽगच्छत पर्वतं पुण्यम एकाह्नैव महामनाः\nमनॊजव गतिर भूत्वा यॊगयुक्तॊ यथानिलः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 38, + "shloka": 29, + "text": "हिमवन्तम अतिक्रम्य गन्धमादनम एव च\nअत्यक्रामत स दुर्गाणि दिवारात्रम अतन्द्रितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 38, + "shloka": 30, + "text": "इन्द्र कीलं समासाद्य ततॊ ऽतिष्ठद धनंजयः\nअन्तरिक्षे हि शुश्राव तिष्ठेति स वचस तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 38, + "shloka": 31, + "text": "ततॊ ऽपश्यत सव्यसाची वृक्षमूले तपस्विनम\nबराह्म्या शरिया दीप्यमानं पिङ्गलं जटिलं कृशम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 38, + "shloka": 32, + "text": "सॊ ऽबरवीद अर्जुनं तत्र सथितं दृष्ट्वा महातपाः\nकस तवं तातेह संप्राप्तॊ धनुष्मान कवची शरी\nनिबद्धासि तलत्राणः कषत्रधर्मम अनुव्रतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 38, + "shloka": 33, + "text": "नेह शस्त्रेण कर्तव्यं शान्तानाम अयम आलयः\nविनीतक्रॊधहर्षाणां बराह्मणानां तपस्विनाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 38, + "shloka": 34, + "text": "नेहास्ति धनुषा कार्यं न संग्रामेण कर्हि चित\nनिक्षिपैतद धनुस तात पराप्तॊ ऽसि परमां गतिम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 38, + "shloka": 35, + "text": "इत्य अनन्तौजसं वीरं यथा चान्यं पृथग्जनम\nतथा वाचन्म अथाभीक्ष्णं बराह्मणॊ ऽरजुनम अब्रवीत\nन चैनं चालयाम आस धैर्यात सुदृढ निश्चयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 38, + "shloka": 36, + "text": "तम उवाच ततः परीतः स दविजः परहसन्न इव\nवरं वृणीष्व भद्रं ते शक्रॊ ऽहम अरिसूदनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 38, + "shloka": 37, + "text": "एवम उक्तः परत्युवाच सहस्राक्षं धनंजयः\nपराञ्जलिः परणतॊ भूत्वा शूरः कुलकुलॊद्वहः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 38, + "shloka": 38, + "text": "ईप्सितॊ हय एष मे कामॊ वरं चैनं परयच्छ मे\nतवत्तॊ ऽदय भगवन्न अस्त्रं कृत्स्नम इच्छामि वेदितुम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 38, + "shloka": 39, + "text": "परत्युवाच महेन्द्रस तं परीतात्मा परहसन्न इव\nइह पराप्तस्य किं कार्यम अस्त्रैस तव धनंजय\nकामान वृणीष्व लॊकांश च पराप्तॊ ऽसि परमां गतिम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 38, + "shloka": 40, + "text": "एवम उक्तः परत्युवाच सहस्राक्षं धनंजयः\nन लॊकान न पुनः कामान न देवत्वं कुतः सुखम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 38, + "shloka": 41, + "text": "न च सर्वामरैश्वर्यं कामये तरिदशाधिप\nभरातॄंस तान विपिने तयक्त्वा वैरम अप्रतियात्य च\nअकीर्तिं सर्वलॊकेषु गच्छेयं शाश्वतीः समाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 38, + "shloka": 42, + "text": "एवम उक्तः परत्युवाच वृत्रहा पाण्डुनन्दनम\nसान्त्वयञ शलक्ष्णया वाचा सर्वलॊकनमस्कृतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 38, + "shloka": 43, + "text": "यदा दरक्ष्यसि भूतेशं तर्यक्षं शूलधरं शिवम\nतदा दातास्मि ते तात दिव्यान्य अस्त्राणि सर्वशः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 38, + "shloka": 44, + "text": "करियतां दर्शने यत्नॊ देवस्य परमेष्ठिनः\nदर्शनात तस्य कौन्तेय संसिद्धः सवर्गम एष्यसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 38, + "shloka": 45, + "text": "इत्य उक्त्वा फल्गुनं शक्रॊ जगामादर्शनं ततः\nअर्जुनॊ ऽपय अथ तत्रैव तस्थौ यॊगसमन्वितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 39, + "shloka": 1, + "text": "[ज]\nभगवञ शरॊतुम इच्छामि पार्थस्याक्लिष्ट कर्मणः\nविस्तरेण कथाम एतां यथास्त्राण्य उपलब्धवान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 39, + "shloka": 2, + "text": "कथं स पुरुषव्याघ्रॊ दीर्घबाहुर धनंजयः\nवनं परविष्टस तेजस्वी निर्मनुष्यम अभीतवत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 39, + "shloka": 3, + "text": "किं च तेन कृतं तत्र वसता बरह्मवित्तम\nकथं च भगवान सथाणुर देवराजश च तॊषितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 39, + "shloka": 4, + "text": "एतद इच्छाम्य अहं शरॊतुं तवत्प्रसादाद दविजॊत्तम\nतवं हि सर्वज्ञ दिव्यं च मानुषं चैव वेत्थ ह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 39, + "shloka": 5, + "text": "अत्यद्भुतं महाप्राज्ञ रॊमहर्षणम अर्जुनः\nभवेन सह संग्रामं चकाराप्रतिमं किल\nपुरा परहरतां शरेष्ठः संग्रामेष्व अपराजितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 39, + "shloka": 6, + "text": "यच छरुत्वा नरसिंहानां दैन्यहर्षातिविस्मयात\nशूराणाम अपि पार्थानां हृदयानि चकम्पिरे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 39, + "shloka": 7, + "text": "यद यच च कृतवान अन्यत पार्थस तद अखिलं वद\nन हय अस्य निन्दितं जिष्णॊः सुसूक्ष्मम अपि लक्षये\nचरितं तस्य शूरस्य तन मे सर्वं परकीर्तय" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 39, + "shloka": 8, + "text": "[वै]\nकथयिष्यामि ते तात कथाम एतां महात्मनः\nदिव्यां कौरव शार्दूलमहतीम अद्भुतॊपमाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 39, + "shloka": 9, + "text": "गात्रसंस्पर्श संबन्धं तर्यम्बकेण सहानघ\nपार्थस्य देवदेवेन शृणु सम्यक समागमम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 39, + "shloka": 10, + "text": "युधिष्ठिर नियॊगात स जगामामित विक्रमः\nशक्रं सुरेश्वरं दरष्टुं देवदेवं च शंकरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 39, + "shloka": 11, + "text": "दिव्यं तद धनुर आदाय खड्गं च पुरुषर्षभः\nमहाबलॊ महाबाहुर अर्जुनः कार्यसिद्धये\nदिशं हय उदीचीं कौरव्यॊ हिमवच्छिखरं परति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 39, + "shloka": 12, + "text": "ऐन्द्रिः सथिरमना राजन सर्वलॊकमहारथः\nतवरया परया युक्तस तपसे धृतनिश्चयः\nवनं कण्टकितं घॊरम एक एवान्वपद्यत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 39, + "shloka": 13, + "text": "नानापुष्पफलॊपेतं नानापक्षिनिषेवितम\nनानामृगगणाकीर्णं सिद्धचारणसेवितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 39, + "shloka": 14, + "text": "ततः परयाते कौन्तेय वनं मानुषवर्जितम\nशङ्खानां पटहानां च शब्दः समभवद दिवि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 39, + "shloka": 15, + "text": "पुष्पवर्षं च सुमहन निपपात महीतले\nमेघजालं च विततं छादयाम आस सर्वतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 39, + "shloka": 16, + "text": "अतीत्य वनदुर्गाणि संनिकर्षे महागिरेः\nशुशुभे हिमवत्पृष्ठे वसमानॊ ऽरजुन��� तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 39, + "shloka": 17, + "text": "तत्रापश्यद दरुमान फुल्लान विहगैर वल्गु नादितान\nनदीश च बहुलावर्ता नीलवैडूर्य संनिभाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 39, + "shloka": 18, + "text": "हंसकारण्डवॊद्गीताः सारसाभिरुतास तथा\nपुंस्कॊकिल रुताश चैव करौञ्चबर्हिण नादिताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 39, + "shloka": 19, + "text": "मनॊहरवनॊपेतास तस्मिन्न अतिरथॊ ऽरजुनः\nपुण्यशीतामल जलाः पश्यन परीतमनाभवत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 39, + "shloka": 20, + "text": "रमणीये वनॊद्देशे रममाणॊ ऽरजुनस तदा\nतपस्य उग्रे वर्तमान उग्रतेजा महामनाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 39, + "shloka": 21, + "text": "दर्भचीरं निवस्याथ दण्डाजिन विभूषितः\nपूर्णे पूर्णे तरिरात्रे तु मासम एकं फलाशनः\nदविगुणेनैव कालेन दवितीयं मासम अत्यगात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 39, + "shloka": 22, + "text": "तृतीयम अपि मासं स पक्षेणाहारम आचरन\nशीर्णं च पतितं भूमौ पर्णं समुपयुक्तवान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 39, + "shloka": 23, + "text": "चतुर्थे तव अथ संप्राप्ते मासि पूर्णे ततः परम\nवायुभक्षॊ महाबाहुर अभवत पाण्डुनन्दनः\nऊर्ध्वबाहुर निरालम्बः पादाङ्गुष्ठाग्रविष्ठितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 39, + "shloka": 24, + "text": "सदॊपस्पर्शनाच चास्य बभूवुर अमितौजसः\nविद्युद अम्भॊ रुहनिभा जटास तस्य महात्मनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 39, + "shloka": 25, + "text": "ततॊ महर्षयः सर्वे जग्मुर देवं पिनाकिनम\nशितिकण्ठं महाभागं परणिपत्य परसाद्य च\nसर्वे निवेदयाम आसुः कर्म तत फल्गुनस्य ह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 39, + "shloka": 26, + "text": "एष पार्थॊ महातेजा हिमवत्पृष्ठम आश्रितः\nउग्रे तपसि दुष्पारे सथितॊ धूमाययन दिशः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 39, + "shloka": 27, + "text": "तस्य देवेश न वयं विद्मः सर्वे चिकीर्षितम\nसंतापयति नः सर्वान असौ साधु निवार्यताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 39, + "shloka": 28, + "text": "[महेष्वर]\nशीघ्रं गच्छत संहृष्टा यथागतम अतन्द्रिताः\nअहम अस्य विजानामि संकल्पं मनसि सथितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 39, + "shloka": 29, + "text": "नास्य सवर्गस्पृहा का चिन नैश्वर्यस्य न चायुषः\nयत तव अस्य काङ्क्षितं सर्वं तत करिष्ये ऽहम अद्य वै" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 39, + "shloka": 30, + "text": "[वै]\nते शरुत्व शर्व वचनम ऋषयः सत्यवादिनः\nपरहृष्टमनसॊ जग्मुर यथा सवं पुनर आश्रमान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 40, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nगतेषु तेषु सर्वेषु तपस्विषु महात्मसु\nपिनाक पाणिर भगवान सर्वपापहरॊ हरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 40, + "shloka": 2, + "text": "कैरातं वेषम आस्थाय काञ्चनद्रुम संनिभम\nविभ्राजमानॊ वपुषा गिरिर मेरुर इवापरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 40, + "shloka": 3, + "text": "शरीमद धनुर उपादाय शरांश चाशीविषॊपमान\nनिष्पपात महार्चिष्मान दहन कक्षम इवानलः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 40, + "shloka": 4, + "text": "देव्या सहॊमया शरीमान समानव्रतवेषया\nनानावेषधरैर हृष्टैर भूतैर अनुगतस तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 40, + "shloka": 5, + "text": "किरात वेषप्रच्छन्नः सत्रीभिश चानु सहस्रशः\nअशॊभत तदा राजन स देवॊ ऽतीव भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 40, + "shloka": 6, + "text": "कषणेन तद वनं सर्वं निःशब्दम अभवत तदा\nनादः परस्रवणानां च पक्षिणां चाप्य उपारमत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 40, + "shloka": 7, + "text": "स संनिकर्णम आगम्य पार्थस्याक्लिष्ट कर्मणः\nमूकं नाम दितेः पुत्रं ददर्शाद्भुतदर्शनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 40, + "shloka": 8, + "text": "वाराहं रूपम आस्थाय तर्कयन्तम इवार्जुनम\nहन्तुं परमदुष्टात्मा तम उवाचाथ फल्गुनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 40, + "shloka": 9, + "text": "गाण्डीवं धनुर आदाय शरांश चाशीविषॊपमान\nसज्यं धनुर्वरं कृत्वा जयाघॊषेण निनादयन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 40, + "shloka": 10, + "text": "यन मां परार्थयसे हन्तुम अनागसम इहागतम\nतस्मात तवां पूर्वम एवाहं नेष्यामि यमसादनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 40, + "shloka": 11, + "text": "तं दृष्ट्वा परहरिष्यन्तं फल्गुनं दृष्ठ धन्व्विनम\nकिरात रूपी सहसा वारयाम आस शंकरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 40, + "shloka": 12, + "text": "मयैष परार्थितः पूर्वं नीलमेघसमप्रभः\nअनादृत्यैव तद वाक्यं परजहाराथ फल्गुनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 40, + "shloka": 13, + "text": "किरातश च समं तस्मिन्न एकलक्ष्ये महाद्युतिः\nपरमुमॊचाशनि परख्यं शरम अग्निशिखॊपमम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 40, + "shloka": 14, + "text": "तौ मुक्तौ सायकौ ताभ्यां समं तत्र निपेततुः\nमूकस्य गात्रे विस्तीर्णे शैलसंहनने तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 40, + "shloka": 15, + "text": "यथाशनिविनिष्पेषॊ वज्रस्येव च पर्वते\nतथा तयॊः संनिपातः शरयॊर अभवत तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 40, + "shloka": 16, + "text": "स विद्धॊ बहुभिर बाणैर दीप्तास्यैः पन्नगैर इव\nममार राक्षसं रूपं भूयः कृत्वा विभीषणम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 40, + "shloka": 17, + "text": "ददर्शाथ ततॊ जिष्णुः पुरुषं काञ्चनप्रभम\nकिरात वेषप्रच्छन्नं सत्री सहायम अमित्रहा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 40, + "shloka": 18, + "text": "तम अब्रवीत परीतमनाः कौन्तेयः परहसन्न इव\nकॊ भवान अटते घॊरे विभेषि कनकप्रभ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 40, + "shloka": 19, + "text": "किमर्थं च तवया विद्धॊ मृगॊ ऽयं मत्परिग्रहः\nमयाभिपन्नः पूर्वं हि राक्षसॊ ऽयम इहागतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 40, + "shloka": 20, + "text": "कामात परिभवाद वापि न मे जीवन विमॊक्ष्यसे\nन हय एष मृगया धर्मॊ यस तवयाद्य कृतॊ मयि\nतेन तवां भरंशयिष्यामि जीवितात पर्वताश्रय" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 40, + "shloka": 21, + "text": "इत्य उक्तः पाण्डवेयेन किरातः परहसन्न इव\nउवाच शलक्ष्णया वाचा पाण्डवं सव्यसाचिनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 40, + "shloka": 22, + "text": "ममैवायं लक्ष्यभूतः पूर्वम एव परिग्रहः\nममैव च परहारेण जीविताद वयवरॊपितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 40, + "shloka": 23, + "text": "दॊषान सवान नार्हसे ऽनयस्मै वक्तुं सवबलदर्पितः\nअभिषक्तॊ ऽसमि मन्दात्मन न मे जीवन विमॊक्ष्यसे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 40, + "shloka": 24, + "text": "सथिरॊ भवस्व मॊक्ष्यामि सायकान अशनीन इव\nघटस्व परया शक्त्या मुञ्च तवम अपि सायकान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 40, + "shloka": 25, + "text": "ततस तौ तत्र संरब्धौ गर्जमानौ मुहुर मुहुः\nशरैर आशीविषाकारैस ततक्षाते परस्परम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 40, + "shloka": 26, + "text": "ततॊ ऽरजुनः शरवर्षं किराते समवासृजत\nतत परसन्नेन मनसा परतिजग्राह शंकरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 40, + "shloka": 27, + "text": "मुहूर्तं शरवर्षं तत परतिगृह्य पिनाकधृक\nअक्षतेन शरीरेण तस्थौ गिरिर इवाचलः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 40, + "shloka": 28, + "text": "स दृष्ट्वा बाणवर्षं तन मॊघी भूतं धनंजयः\nपरमं विस्मयं चक्रे साधु साध्व इति चाब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 40, + "shloka": 29, + "text": "अहॊ ऽयं सुकुमाराङ्गॊ हिमवच्छिखरालयः\nगाण्डीवमुक्तान नाराचान परतिगृह्णात्य अविह्वलः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 40, + "shloka": 30, + "text": "कॊ ऽयं देवॊ भवेत साक्षाद रुद्रॊ यक्षः सुरेश्वरः\nविद्यते हि गिरिश्रेष्ठे तरिदशानां समागमः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 40, + "shloka": 31, + "text": "न हि मद्बाणजालानाम उत्सृष्टानां सहस्रशः\nशक्तॊ ऽनयः सहितुं वेगम ऋते देवं पिनाकिनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 40, + "shloka": 32, + "text": "देवॊ वा यदि वा यक्षॊ रुद्राद अन्यॊ वयवस्थितः\nअहम एनं शरैस तीक्ष्णैर नयामि यमसादनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 40, + "shloka": 33, + "text": "ततॊ हृष्टमना जिष्णुर नाराचान मर्मभेदिनः\nवयसृजच छतधा राजन मयूखान इव भास्करः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 40, + "shloka": 34, + "text": "तान परसन्नेन मनसा भगवाँल लॊकभावनः\nशूलपाणिः परत्यगृह्णाच छिला वर्षम इवाचलः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 40, + "shloka": 35, + "text": "कषणेन कषीणबाणॊ ऽथ संवृत्तः फल्गुनस तदा\nवित्रासं च जगामाथ तं दृष्ट्वा शरसंक्षयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 40, + "shloka": 36, + "text": "चिन्तयाम आस जिष्णुस तु भगवन्तं हुताशनम\nपुरस्ताद अक्षयौ दत्तौ तूणौ येनास्य खाण्डवे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 40, + "shloka": 37, + "text": "किं नु मॊक्ष्यामि धनुषा यन मे बाणाः कषयं गताः\nअयं च पुरुषः कॊ ऽपि बाणान गरसति सर्वशः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 40, + "shloka": 38, + "text": "अहम एनं धनुष्कॊट्या शूलाग्रेणेव कुञ्जरम\nनयामि दण्डधारस्य यमस्य सदनं परति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 40, + "shloka": 39, + "text": "संप्रायुध्यद धनुष्कॊट्या कौन्तेयः परवीरहा\nतद अप्य अस्य धनुर दिव्यं जग्रास गिरिगॊचरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 40, + "shloka": 40, + "text": "ततॊ ऽरजुनॊ गरस्तधनुः खड्गपाणिर अतिष्ठत\nयुद्धस्यान्तम अभीप्सन वै वेगेनाभिजगाम तम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 40, + "shloka": 41, + "text": "तस्य मूर्ध्नि शितं खड्गम असक्तं पर्वतेष्व अपि\nमुमॊच भुजवीर्येण पफालासि वरॊ हि सः\nतस्य मूर्धानम आसाद्य पफालासि वरॊ हि सः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 40, + "shloka": 42, + "text": "ततॊ वृक्षैः शिलाभिश च यॊधयाम आस फल्गुनः\nयथा वृक्षान महाकायः परत्यगृह्णाद अथॊ शिलाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 40, + "shloka": 43, + "text": "किरात रूपी भगवांस ततः पार्थॊ महाबलः\nमुष्टिभिर वज्रसंस्पर्शैर धूमम उत्पादयन मुखे\nपरजहार दुराधर्षे किरात समरूपिणि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 40, + "shloka": 44, + "text": "ततः शक्राशनिसमैर मुष्टिभिर भृशदारुणैः\nकिरात रूपी भगवान अर्दयाम आस फल्गुनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 40, + "shloka": 45, + "text": "ततश चटचटा शब्दः सुघॊरः समजायत\nपाण्डावस्य च मुष्टीनां किरातस्य च युध्यतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 40, + "shloka": 46, + "text": "सुमुहूर्तं महद युद्धम आसीत तल लॊमहर्षणम\nभुजप्रहार संयुक्तं वृत्रवासवयॊर इव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 40, + "shloka": 47, + "text": "जहाराथ ततॊ जिष्णुः किरातम उरसा बली\nपाण्डवं च विचेष्टन्तं किरातॊ ऽपय अहनद बलात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 40, + "shloka": 48, + "text": "तयॊर भुजविनिष्पेषात संघर्षेणॊरसॊस तथा\nसमजायत गात्रेषु पावकॊ ऽङगारधूमवान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 40, + "shloka": 49, + "text": "तत एनं महादेवः पीड्य गात्रैः सुपीडितम\nतेजसा वयाक्रमद रॊषाच चेतस तस्य विमॊह��न" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 40, + "shloka": 50, + "text": "ततॊ निपीडितैर गात्रैः पिण्डी कृत इवाबभौ\nफल्गुनॊ गात्रसंरुद्धॊ देवदेवेन भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 40, + "shloka": 51, + "text": "निरुच्च्वासॊ ऽभवच चैव संनिरुद्धॊ महात्मना\nततः पपात संमूढस ततः परीतॊ ऽभवद भवः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 40, + "shloka": 52, + "text": "[भगवान]\nभॊ भॊ फल्गुन तुष्टॊ ऽसमि कर्मणाप्रतिमेन ते\nशौर्येणानेन धृत्या च कषत्रियॊ नास्ति ते समः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 40, + "shloka": 53, + "text": "समं तेजश च वीर्यं च ममाद्य तव चानघ\nपरीतस ते ऽहं महाबाहॊ पश्य मां पुरुषर्षभ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 40, + "shloka": 54, + "text": "ददानि ते विशालाक्ष चक्षुः पूर्व ऋषिर भवान\nविजेष्यसि रणे शत्रून अपि सर्वान दिवौकसः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 40, + "shloka": 55, + "text": "[वै]\nततॊ देवं महादेवं गिरिशं शूलपाणिनम\nददर्श फल्गुनस तत्र सहदेव्या महाद्युतिम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 40, + "shloka": 56, + "text": "स जानुभ्यां महीं गत्वा शिरसा परणिपत्य च\nपरसादयाम आस हरं पार्थः परपुरंजयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 40, + "shloka": 57, + "text": "[अर्ज]\nकपर्दिन सर्वभूतेश भग नेत्रनिपातन\nवयतिक्रमं मे भगवन कषन्तुम अर्हसि शंकर" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 40, + "shloka": 58, + "text": "भवगद दर्शनाकाङ्क्षी पराप्तॊ ऽसमीमं महागिरिम\nदयितं तव देवेश तापसालयम उत्तमम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 40, + "shloka": 59, + "text": "परसादये तवां भगवन सर्वभूतनमस्कृत\nन मे सयाद अपराधॊ ऽयं महादेवातिसाहसात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 40, + "shloka": 60, + "text": "कृतॊ मया यद अज्ञानाद विमर्दॊ ऽयं तवया सह\nशरणं संप्रपन्नाय तत्क्षमस्वाद्य शंकर" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 40, + "shloka": 61, + "text": "[वै]\nतम उवाच महातेजाः परहस्य वृषभध्वजः\nपरगृह्य रुचिरं बाहुं कषान्तम इत्य एव फल्गुनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 41, + "shloka": 1, + "text": "[भगवान]\nनरस तवं पूर्वदेहे वै नारायण सहायवान\nबदर्यां तप्तवान उग्रं तपॊ वर्षायुतान बहून" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 41, + "shloka": 2, + "text": "तवयि वा परमं तेजॊविष्णौ वा पुरुषॊत्तमे\nयुवाभ्यां पुरुषाग्र्याभ्यां तेजसा धार्यते जगत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 41, + "shloka": 3, + "text": "शक्राभिषेके सुमहद धनुर जलदनिस्वनम\nपरगृह्य दानवाः शस्तास तवया कृष्णेन च परभॊ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 41, + "shloka": 4, + "text": "एतत तद एव गाण्डीवं तव पार्थ करॊचितम\nमायाम आस्थाय यद गरस्तं मया पुरुषसत्तम\nतूणौ चाप्य अक्षयौ भूयस तव पार्थ यथॊचितौ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 41, + "shloka": 5, + "text": "परीतिमान अस्मि वै पार्थ तव सत्यपराक्रम\nगृहाण वरम अस्मत्तः काङ्क्षितं यन नरर्षभ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 41, + "shloka": 6, + "text": "न तवया सदृशः कश चित पुमान मर्त्येषु मानद\nदिवि वा विद्यते कषत्रं तवत परधानम अरिंदम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 41, + "shloka": 7, + "text": "[अर्ज]\nभगवन ददासि चेन मह्यं कामं परीत्या वृषध्वज\nकामये दिव्यम अस्त्रं तद घॊरं पाशुपतं परभॊ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 41, + "shloka": 8, + "text": "यत तद बरह्मशिरॊ नाम रौद्रं भीमपराक्रमम\nयुगान्ते दारुणे पराप्ते कृत्स्नं संहरते जगत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 41, + "shloka": 9, + "text": "दहेयं येन संग्रामे दानवान राक्षसांस तथा\nभूतानि च पिशाचांश च गन्धर्वान अथ पन्नगान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 41, + "shloka": 10, + "text": "यतः शूलसहस्राणि गदाश चॊग्रप्रदर्शनाः\nशराश चाशीविषाकाराः संभवन्त्य अनुमन्त्रिताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 41, + "shloka": 11, + "text": "युध्येयं येन भीष्मेण दरॊणेन च कृपेण च\nसूतपुत्रेण च रणे नित्यं कटुक भाषिणा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 41, + "shloka": 12, + "text": "एष मे परथमः कामॊ भगवन भव नेत्रहन\nतवत्प्रसादाद विनिर्वृत्तः समर्थः सयाम अहं यथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 41, + "shloka": 13, + "text": "[भगवान]\nददानि ते ऽसत्रं दयितम अहं पाशुपतं महत\nसमर्थॊ धारणे मॊक्षे संहारे चापि पाण्डव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 41, + "shloka": 14, + "text": "नैतद वेद महेन्द्रॊ ऽपि न यमॊ न च यक्षराट\nवरुणॊ वाथ वा वायुः कुतॊ वेत्स्यन्ति मानवाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 41, + "shloka": 15, + "text": "न तव एतत सहसा पार्थ मॊक्तव्यं पुरुषे कव चित\nजगद विनिर्दहेत सर्वम अल्पतेजसि पातितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 41, + "shloka": 16, + "text": "अवध्यॊ नाम नास्त्य अस्य तरैलॊक्ये सचराचरे\nमनसा चक्षुषा वाचा धनुषा च निपात्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 41, + "shloka": 17, + "text": "[वै]\nतच छरुत्वा तवरितः पार्थः शुचिर भूत्वा समाहितः\nउपसंगृह्य विश्वेशम अधीष्वेति च सॊ ऽबरवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 41, + "shloka": 18, + "text": "ततस तव अध्यापयाम आस सरहस्य निवर्तनम\nतद अस्त्रं पाण्डवश्रेष्ठं मूर्तिमन्तम इवान्तकम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 41, + "shloka": 19, + "text": "उपतस्थे महात्मानं यथा तर्यक्षम उमापतिम\nपरतिजग्राह तच चापि परीतिमान अर्जुनस तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 41, + "shloka": 20, + "text": "ततश चचाल पृथिवी सपर्वतवनद्रुमा\nससागरवनॊद्देशा सग्राम नगराकरा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 41, + "shloka": 21, + "text": "शङ्खदुन्दुभिघॊषाश च भेरीणां च सहस्रशः\nतस्मिन मुहूर्ते संप्राप्ते निर्घातश च महान अभूत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 41, + "shloka": 22, + "text": "अथास्त्रं जाज्वलद घॊरं पाण्डवस्यामितौजसः\nमूर्तिमद विष्ठितं पार्श्वे ददृशुर देवदानवाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 41, + "shloka": 23, + "text": "सपृष्टस्य च तर्यम्बकेन फल्गुनस्यामितौजसः\nयत किं चिद अशुभं देहे तत सर्वं नाशम एयिवत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 41, + "shloka": 24, + "text": "सवर्गं गच्छेत्य अनुज्ञातस तर्यम्बकेन तदार्जुनः\nपरणम्य शिरसा पार्थः पराञ्जलिर देवम ऐक्षत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 41, + "shloka": 25, + "text": "ततः परभुस तरिदिव निवासिनां वशी; महामतिर गिरिश उमापतिः शिवः\nधनुर महद दितिजपिशाचसूदनं; ददौ भवः पुरुषवराय गाण्डिवम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 41, + "shloka": 26, + "text": "ततः शुभं गिरिवरम ईश्वरस तदा; सहॊमया सिततट सानु कन्दरम\nविहाय तं पतगमहर्षिसेवितं; जगाम खं पुरुषवरस्य पश्यतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 42, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nतस्य संपश्यतस तव एव पिनाकी वृषभध्वजः\nजगामादर्शनं भानुर लॊकस्येवास्तम एयिवान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 42, + "shloka": 2, + "text": "ततॊ ऽरजुनः परं चक्रे विस्मयं परवीरहा\nमया साक्षान महादेवॊ दृष्ट इत्य एव भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 42, + "shloka": 3, + "text": "धन्यॊ ऽसम्य अनुगृहीतॊ ऽसमि यन मया तर्यम्बकॊ हरः\nपिनाकी वरदॊ रूपी दृष्टः सपृष्टश च पाणिना" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 42, + "shloka": 4, + "text": "कृतार्थं चावगच्छामि परम आत्मानम आत्मना\nशत्रूंश च विजितान सर्वान निर्वृत्तं च परयॊजनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 42, + "shloka": 5, + "text": "ततॊ वैडूर्य वर्णाभॊ भासयन सर्वतॊदिशः\nयादॊगणवृतः शरीमान आजगाम जलेश्वरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 42, + "shloka": 6, + "text": "नागैर नदैर नदीभिश च दैत्यैः साध्यैश च दैवतैः\nवरुणॊ यादसां भर्ता वशीतं देशम आगमत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 42, + "shloka": 7, + "text": "अथ जाम्बूनदवपुर विमानेन महार्चिषा\nकुबेरः समनुप्राप्तॊ यक्षैर अनुगतः परभुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 42, + "shloka": 8, + "text": "विद्यॊतयन्न इवाकाशम अद्भुतॊपमदर्शनः\nधनानाम ईश्वरः शरीमान अर्जुनं दरष्टुम आगतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 42, + "shloka": 9, + "text": "तथा लॊकान्त कृच छरीमान यमः साक्षात परतापवान\nमूर्त्य अमूर्ति धरैः सार्धं पितृभिर लॊकभावनैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 42, + "shloka": 10, + "text": "दण्डपाणिर अचिन्त्यात्मा सर्वभूतविनाशकृत\nवैवस्वतॊ धर्मराजॊ विमानेनावभासयन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 42, + "shloka": 11, + "text": "तरीँल लॊकान गुह्यकांश चैव गन्धर्वांश च सपन्नगान\nदवितीय इव मार्तण्डॊ युगान्ते समुपस्थिते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 42, + "shloka": 12, + "text": "भानुमन्ति विचित्राणि शिखराणि महागिरेः\nसमास्थायार्जुनं तत्र ददृशुस तपसान्वितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 42, + "shloka": 13, + "text": "ततॊ मुहूर्ताद भगवान ऐरावत शिरॊ गतः\nआजगाम सहेन्द्राण्या शक्रः सुरगणैर वृतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 42, + "shloka": 14, + "text": "पाण्डुरेणातपत्रेण धरियमाणेन मूर्धनि\nशुशुभे तारका राजः सितम अभ्रम इवास्थितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 42, + "shloka": 15, + "text": "संस्तूयमानॊ गन्धर्वैर ऋषिभिश च तपॊधनैः\nशृङ्गं गिरेः समासाद्य तस्थौ सूर्य इवॊदितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 42, + "shloka": 16, + "text": "अथ मेघस्वनॊ धीमान वयाजहार शुभां गिरम\nयमः परमधर्मज्ञॊ दक्षिणां दिशम आस्थितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 42, + "shloka": 17, + "text": "अर्जुनार्जुन पश्यास्माँल लॊकपालान समागतान\nदृष्टिं ते वितरामॊ ऽदय भवान अर्हॊ हि दर्शनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 42, + "shloka": 18, + "text": "पूर्वर्षिर अमितात्मा तवं नरॊ नाम महाबलः\nनियॊगाद बरह्मणस तात मर्त्यतां समुपागतः\nतवं वासव समुद्भूतॊ महावीर्यपराक्रमः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 42, + "shloka": 19, + "text": "कषत्रं चाग्निसमस्पर्शं भारद्वाजेन रक्षितम\nदानवाश च महावीर्या ये मनुष्यत्वम आगताः\nनिवातकवचाश चैव संसाध्याः कुरुनन्दन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 42, + "shloka": 20, + "text": "पितुर ममांशॊ देवस्य सर्वलॊकप्रतापिनः\nकर्णः स सुमहावीर्यस तवया वध्यॊ धनंजय" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 42, + "shloka": 21, + "text": "अंशाश च कषितिसंप्राप्ता देवगन्धर्वरक्षसाम\nतया निपातिता युद्धे सवकर्मफलनिर्जिताम\nगतिं पराप्स्यन्ति कौन्तेय यथा सवम अरिकर्शन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 42, + "shloka": 22, + "text": "अक्षया तव कीर्तिश च लॊके सथास्यति फल्गुन\nलघ्वी वसुमती चापि कर्तव्या विष्णुना सह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 42, + "shloka": 23, + "text": "गृहाणास्त्रं महाबाहॊ दण्डम अप्रतिवारणम\nअनेनास्त्रेण सुमहत तवं हि कर्म करिष्यसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 42, + "shloka": 24, + "text": "परतिजग्राह तत पार्थॊ विधिवत कुरुनन्दनः\nसमन्त्रं सॊपचारं च समॊक्षं सनिवर्तनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 42, + "shloka": 25, + "text": "ततॊ जलधर शयामॊ वरुणॊ यादसां पतिः\nपश्चिमां दिशम आस्थाय गिरम उच्चारयन परभुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 42, + "shloka": 26, + "text": "पार्थ कषत्रिय मुख्यस तवं कषत्रधर्मे वयवस्थितः\nपश्य मां पृथु ताम्राक्ष वरुणॊ ऽसमि जलेश्वरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 42, + "shloka": 27, + "text": "मया समुद्यतान पाशान वारुणान अनिवारणान\nपरतिगृह्णीष्व कौन्तेय सरहस्य निवर्तनान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 42, + "shloka": 28, + "text": "एभिस तदा मया वीर संग्रामे तारकामये\nदैतेयानां सहस्राणि संयतानि महात्मनाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 42, + "shloka": 29, + "text": "तस्माद इमान महासत्त्वमत्प्रसादात समुत्थितान\nगृहाण न हि ते मुच्येद अन्तकॊ ऽपय आततायिनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 42, + "shloka": 30, + "text": "अनेन तवं यदास्त्रेण संग्रामे विचरिष्यसि\nतदा निःक्षत्रिया भूमिर भविष्यति न संशयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 42, + "shloka": 31, + "text": "ततः कैलासनिलयॊ धनाध्यक्षॊ ऽभयभाषत\nदत्तेष्व अस्त्रेषु दिव्येषु वरुणेन यमेन च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 42, + "shloka": 32, + "text": "सव्यसाचिन महाबाहॊ पूर्वदेव सनातन\nसहास्माभिर भवाञ शरान्तः पुराकल्पेषु नित्यशः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 42, + "shloka": 33, + "text": "मत्तॊ ऽपि तवं गृहाणास्त्रम अन्तर्धानं परियं मम\nओजस तेजॊ दयुतिहरं परस्वापनम अरातिहन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 42, + "shloka": 34, + "text": "ततॊ ऽरजुनॊ महाबाहुर विधिवत कुरुनन्दनः\nकौबेरम अपि जग्राह दिव्यम अस्त्रं महाबलः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 42, + "shloka": 35, + "text": "ततॊ ऽबरवीद देवराजः पार्थम अक्लिष्टकारिणम\nसान्त्वयञ शलक्ष्णया वाचा मेघदुन्दुभि निस्वनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 42, + "shloka": 36, + "text": "कुन्ती मातर महाबाहॊ तवम ईशानः पुरातनः\nपरां सिद्धिम अनुप्राप्तः साक्षाद देव गतिं गतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 42, + "shloka": 37, + "text": "देवकार्यं हि सुमहत तवया कार्यम अरिंदम\nआरॊढव्यस तवया सवर्गाः सज्जीभव महाद्युते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 42, + "shloka": 38, + "text": "रथॊ मातलिसंयुक्त आगन्ता तवत्कृते महीम\nतत्र ते ऽहं परदास्यामि दिव्यान्य अस्त्राणि कौरव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 42, + "shloka": 39, + "text": "तान दृष्ट्वा लॊकपालांस तु समेतान गिरिमूर्धनि\nजगाम विस्मयं धीमान कुन्तीपुत्रॊ धनंजयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 42, + "shloka": 40, + "text": "ततॊ ऽरजुनॊ महातेजा लॊकपालान समागतान\nपूजयाम आस विधिवद वाग्भिर अद्भिः फलैर अपि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 42, + "shloka": 41, + "text": "ततः परतिययुर देवाः परतिपूज्य धनंजयम\nयथागतेन विबुधाः सर्वे काममनॊ जवाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 42, + "shloka": 42, + "text": "ततॊ ऽरजुनॊ मुदं लेभे लब्धास्त्रः पुरुषर्षभः\nकृतार्थम इव चात्मानं स मेने पूर्णमानसः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 43, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nगतेषु लॊकपालेषु पार्थः शत्रुनिबर्हणः\nचिन्तयाम आस राजेन्द्र देवराजरथागमम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 43, + "shloka": 2, + "text": "ततश चिन्तयमानस्य गुडा केशस्य धीमतः\nरथॊ मातलिसंयुक्त आजगाम महाप्रभः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 43, + "shloka": 3, + "text": "नभॊ वितिमिरं कुर्वञ जलदान पाटयन्न इव\nदिशः संपूरयन नादैर महामेघरवॊपमैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 43, + "shloka": 4, + "text": "असयः शक्तयॊ भीमा गदाश चॊग्रप्रदर्शनाः\nदिव्यप्रभावा परासाश च विद्युतश च महाप्रभाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 43, + "shloka": 5, + "text": "तथैवाशनयस तत्र चक्रयुक्ता हुडा गुडाः\nवायुस्फॊटाः सनिर्घाता बर्हि मेघनिभ सवनाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 43, + "shloka": 6, + "text": "तत्र नागा महाकाया जवलितास्याः सुदारुणाः\nसिताभ्रकूटप्रतिमाः संहताश च यथॊपलाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 43, + "shloka": 7, + "text": "दशवाजिसहस्राणि हरीणां वातरंहसाम\nवहन्ति यं नेत्रमुषं दिव्यं मायामयं रथम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 43, + "shloka": 8, + "text": "तत्रापश्यन महानीलं वैजयन्तं महाप्रभम\nधवजम इन्दी वरश्यामं वंशं कनकभूषणम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 43, + "shloka": 9, + "text": "तस्मिन रथे सथितं सूतं तप्तहेमविभूषितम\nदृष्ट्वा पार्थॊ महाबाहुर देवम एवान्वतर्कयत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 43, + "shloka": 10, + "text": "तथा तर्कयतस तस्य फल्गुनस्याथ मातलिः\nसंनतः परश्रितॊ भूत्वा वाक्यम अर्जुनम अब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 43, + "shloka": 11, + "text": "भॊ भॊ शक्रात्मज शरीमाञ शक्रस तवां दरष्टुम इच्छति\nआरॊहतु भवाञ शीघ्रं रथम इन्द्रस्य संमतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 43, + "shloka": 12, + "text": "आह माम अमर शरेष्ठः पिता तव शतक्रतुः\nकुन्तीसुतम इह पराप्तं पश्यन्तु तरिदशालयाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 43, + "shloka": 13, + "text": "एष शक्रः परिवृतॊ देवैर ऋषिगणैस तथा\nगन्धर्वैर अप्सरॊभिश च तवां दिदृक्षुः परतीक्षते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 43, + "shloka": 14, + "text": "अस्माल लॊकाद देवलॊकं पाकशासन शासनात\nआरॊह तवं मया सार्धं लब्धास्त्रः पुनर एष्यसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 43, + "shloka": 15, + "text": "[अर्ज]\nमातले गच्छ शीघ्रं तवम आरॊहस्व रथॊत्तमम\nराजसूयाश्वमेधानां शतैर अपि ��ुदुर्लभम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 43, + "shloka": 16, + "text": "पार्थिवैः सुमहाभागैर यज्वभिर भूरिदक्षिणैः\nदैवतैर वा समारॊढुं दानवैर वा रथॊत्तमम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 43, + "shloka": 17, + "text": "नातप्त तपसा शक्य एष दिव्यॊ महारथः\nदरष्टुं वाप्य अथ वा सप्रष्टुम आरॊढुं कुत एव तु" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 43, + "shloka": 18, + "text": "तवयि परतिष्ठिते साधॊ रथस्थे सथिरवाजिनि\nपश्चाद अहम अथारॊक्ष्ये सुकृती सत्पथं यथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 43, + "shloka": 19, + "text": "[वै]\nतस्य तद वचनं शरुत्वा मातलिः शक्रसारथिः\nआरुरॊह रथं शीघ्रं हयान येमे च रश्मिभिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 43, + "shloka": 20, + "text": "ततॊ ऽरजुनॊ हृष्टमना गङ्गायाम आप्लुतः शुचिः\nजजाप जप्यं कौन्तेयॊ विधिवत कुरुनन्दनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 43, + "shloka": 21, + "text": "ततः पितॄन यथान्यायं तर्पयित्वा यथाविधि\nमन्दरं शैलराजं तम आप्रष्टुम उपचक्रमे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 43, + "shloka": 22, + "text": "साधूनां धर्मशीलानां मुनीनां पुण्यकर्मणाम\nतवं सदा संश्रयः शैलस्वर्गमार्गाभिकाङ्क्षिणाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 43, + "shloka": 23, + "text": "तवत्प्रसादात सदा शैलब्राह्मणाः कषत्रिया विशः\nसवगं पराप्ताश चरन्ति सम देवैः सह गतव्यथाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 43, + "shloka": 24, + "text": "अद्रिराजमहाशैलमुनि संश्रयतीर्थवन\nगच्छाम्य आमन्त्रयामि तवां सुखम अस्म्य उषितस तवयि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 43, + "shloka": 25, + "text": "तव सानूनि कुञ्जाश च नद्यः परस्रवणानि च\nतीर्थानि च सुपुण्यानि मया दृष्टान्य अनेकशः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 43, + "shloka": 26, + "text": "एवम उक्त्वार्जुनः शैलम आमन्त्र्य परवीरहा\nआरुरॊह रथं दिव्यं दयॊतयन्न इव भास्वकः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 43, + "shloka": 27, + "text": "स तेनादित्य रूपेण दिव्येनाद्भुत कर्मणा\nऊर्ध्वम आचक्रमे धीमान परहृष्टः कुरुनन्दनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 43, + "shloka": 28, + "text": "सॊ ऽदर्शन पथं यात्वा मर्त्यानां भूमिचारिणाम\nददर्शाद्भुतरूपाणि विमानानि सहस्रशः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 43, + "shloka": 29, + "text": "न तत्र सूर्यः सॊमॊ वा दयॊतते न च पावकः\nसवयैव परभया तत्र दयॊतन्ते पुण्यलब्धया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 43, + "shloka": 30, + "text": "तारा रूपाणि यानीह दृश्यन्ते दयुतिमन्ति वै\nदीपवद विप्रकृष्टत्वाद अणूनि सुमहान्त्य अपि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 43, + "shloka": 31, + "text": "तानि तत्र परभास्वन्ति रूपवन्ति च पाण्डवः\nददर्श सवेषु ���िष्ण्येषु दीप्तिमन्ति सवयार्चिषा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 43, + "shloka": 32, + "text": "तत्र राजर्षयः सिद्धा वीराश च निहता युधि\nतपसा च जितस्वर्गाः संपेतुः शतसंघशः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 43, + "shloka": 33, + "text": "गन्धर्वाणां सहस्राणि सूर्यज्वलन तेजसाम\nगुह्यकानाम ऋषीणां च तथैवाप्सरसां गणाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 43, + "shloka": 34, + "text": "लॊकान आत्मप्रभान पश्यन फल्गुनॊ विस्मयान्वितः\nपप्रच्छ मातलिं परीत्या स चाप्य एनम उवाच ह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 43, + "shloka": 35, + "text": "एते सुकृतिनः पार्थ सवेषु धिष्ण्येष्व्व अवस्थिताः\nयान दृष्टवान असि विभॊ तारा रूपाणि भूतले" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 43, + "shloka": 36, + "text": "ततॊ ऽपश्यत सथितं दवारि सितं वैजयिनं गजम\nऐरावतं चतुर्दन्तं कैलासम इव शृङ्गिणम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 43, + "shloka": 37, + "text": "स सिद्धमार्गम आक्रम्य कुरुपाण्डवसत्तमः\nवयरॊचत यथापूर्वं मान्धाता पार्थिवॊत्तमः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 43, + "shloka": 38, + "text": "अतिचक्राम लॊकान स राज्ञां राजीवलॊचनः\nततॊ ददर्श शक्रस्य पुरीं ताम अमरावतीम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 44, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nस ददर्श पुरीं रम्यां सिद्धचारणसेविताम\nसर्वर्तुकुसुमैः पुण्यैः पादपैर उपशॊभिताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 44, + "shloka": 2, + "text": "तत्र सौगन्धिकानां स दरुमाणां पुण्यगन्धिनाम\nउपवीज्यमानॊ मिश्रेण वायुना पुण्यगन्धिना" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 44, + "shloka": 3, + "text": "नन्दनं च वनं दिव्यम अप्सरॊगणसेवितम\nददर्श दिव्यकुसुमैर आह्वयद्भिर इव दरुमैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 44, + "shloka": 4, + "text": "नातप्त तपसा शक्यॊ दरष्टुं नानाहिताग्निना\nस लॊकः पुण्यकर्तॄणां नापि युद्धपराङ्मुखैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 44, + "shloka": 5, + "text": "नायज्वभिर नानृतकैर न वेदश्रुतिवर्जितैः\nनाना पलुताङ्गैस तीर्थेषु यज्ञदानबहिष कृतैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 44, + "shloka": 6, + "text": "नापि यज्ञहनैः कषुद्रैर दरष्टुं शक्यः कथं चन\nपानपैर गुरु तल्पैश च मांसादैर वा दुरात्मभिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 44, + "shloka": 7, + "text": "स तद दिव्यं वनं पश्यन दिव्यगीत निनादितम\nपरविवेश महाबाहुः शक्रस्य दयितां पुरीम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 44, + "shloka": 8, + "text": "तत्र देव विमानानि कामगानि सहस्रशः\nसंस्थितान्य अभियातानि ददर्शायुतशस तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 44, + "shloka": 9, + "text": "संस्तूयमानॊ गन्धर्वैर अप्सरॊभिश च पाण्डवः\n��ुष्पगन्धवहैः पुण्यैर वायुभिश चानुजीवितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 44, + "shloka": 10, + "text": "ततॊ देवाः सगन्धर्वाः सिद्धाश च परमर्षयः\nहृष्टाः संपूजयाम आसुः पार्थम अक्लिष्टकारिणम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 44, + "shloka": 11, + "text": "आशीर्वादैः सतूयमानॊ दिव्यवादित्र निस्वनैः\nपरतिपेदे महाबाहुः शङ्खदुन्दुभिनादितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 44, + "shloka": 12, + "text": "नक्षत्रमार्गं विपुलं सुरवीथीति विश्रुतम\nइन्द्राज्ञया ययौ पार्थः सतूयमानः समन्ततः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 44, + "shloka": 13, + "text": "तत्र साध्यास तथा विश्वे मरुतॊ ऽथाश्विनाव अपि\nआदित्या वसवॊ रुद्रास तथा बरह्मर्षयॊ ऽमलाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 44, + "shloka": 14, + "text": "राजर्षयश च बहवॊ दिलीप परमुखा नृपाः\nतुम्बुरुर नारदैश चैव गन्धर्व्वौ च हहाहुहू" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 44, + "shloka": 15, + "text": "तान सर्व्वान स समागम्य विधिवत कुरुनन्दनः\nततॊ ऽपश्यद देवराजं शतक्रतुम अरिंदमम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 44, + "shloka": 16, + "text": "ततः पार्थॊ महाबाहुर अवतीर्य रथॊत्तमात\nददर्श साक्षाद देवेन्द्रं पितरं पाकशासनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 44, + "shloka": 17, + "text": "पाण्डुरेणातपत्रेण हेमदण्डेन चारुणा\nदिव्यगन्धाधिवासेन वयजनेन विधूयता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 44, + "shloka": 18, + "text": "विश्वावसुप्रभृतिभिर गन्धर्वैः सतुतिवन्दनैः\nसतूयमानं दविजाग्र्यैश च ऋग यजुः साम संस्तवैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 44, + "shloka": 19, + "text": "ततॊ ऽभिगम्य कौन्तेयः शिरसाभ्यनमद बली\nस चैनम अनुवृत्ताभ्यां भुजाभ्यां परत्यगृह्णत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 44, + "shloka": 20, + "text": "ततः शक्रासने पुण्ये देवराजर्षिपूजिते\nशक्रः पाणौ गृहीत्वैनम उपावेशयद अन्तिके" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 44, + "shloka": 21, + "text": "मूर्ध्नि चैनम उपाघ्राय देवेन्द्रः परवीरहा\nअङ्कम आरॊपयाम आस परश्रयावनतं तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 44, + "shloka": 22, + "text": "सहस्राक्ष नियॊगात स पार्थः शक्रासनं तदा\nअध्यक्रामद अमेयात्मा दवितीय इव वासवः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 44, + "shloka": 23, + "text": "ततः परेम्णा वृत्र शत्रुर अर्जुनस्य शुभं मुखम\nपस्पर्श पुण्यगन्धेन करेण परिसान्त्वयन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 44, + "shloka": 24, + "text": "परिमार्जमानः शनकैर बाहू चास्यायतौ शुभौ\nजया शरक्षेप कठिनौ सतम्भाव इव हिरण्मयौ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 44, + "shloka": 25, + "text": "वज्रग्रहणचिह्नेन करेण बलसूदनः\nमुहुर मुहु��� वज्रधरॊ बाहू संस्फालयञ शनैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 44, + "shloka": 26, + "text": "समयन्न इव गुडा केशं परेक्षमाणः सहस्रदृक\nहर्षेणॊत्फुल्ल नयनॊ न चातृप्यत वृत्रहा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 44, + "shloka": 27, + "text": "एकासनॊपविष्टौ तौ शॊभयां चक्रतुः सभाम\nसूर्या चन्द्रमसौ वयॊम्नि चतुर्दश्याम इवॊदितौ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 44, + "shloka": 28, + "text": "तत्र सम गाथा गायन्ति साम्ना परमवल्गुना\nगन्धर्वास तुम्बुरु शरेष्ठाः कुशला गीतसामसु" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 44, + "shloka": 29, + "text": "घृताची मेनका रम्भा पूर्वचित्तिः सवयंप्रभा\nउर्वशी मिश्रकेशी च डुण्डुर गौरी वरूथिनी" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 44, + "shloka": 30, + "text": "गॊपाली सह जन्या च कुम्भयॊनिः परजागरा\nचित्रसेना चित्रलेखा सहा च मधुरस्वरा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 44, + "shloka": 31, + "text": "एताश चान्याश च ननृतुस तत्र तत्र वराङ्गनाः\nचित्तप्रमथने युक्ताः सिद्धानां पद्मलॊचनाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 44, + "shloka": 32, + "text": "महाकटि तट शरॊण्यः कम्पमानैः पयॊधरैः\nकटाक्ष हाव माधुर्यैश चेतॊ बुद्धिमनॊहराः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 45, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nततॊ देवाः सगन्धर्वाः समादायार्घ्यम उत्तमम\nशक्रस्य मतम आज्ञाय पार्थम आनर्चुर अञ्जसा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 45, + "shloka": 2, + "text": "पाद्यम आचमनीयं च परतिगृह्य नृपात्मजम\nपरवेशया मासुर अथॊ पुरंदर निवेशनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 45, + "shloka": 3, + "text": "एवं संपूजितॊ जिष्णुर उवास भवने पितुः\nउपशिक्षन महास्त्राणि ससंहाराणि पाण्डवः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 45, + "shloka": 4, + "text": "शक्रस्य हस्ताद दयितं वज्रम अस्त्रं दुरुत्सहम\nअशनीश च महानादा मेघबर्हिण लक्षणाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 45, + "shloka": 5, + "text": "गृहीतास्त्रस तु कौन्तेयॊ भरातॄन सस्मार पाण्डवः\nपुरंदर नियॊगाच च पञ्चाब्दम अवसत सुखी" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 45, + "shloka": 6, + "text": "ततः शक्रॊ ऽबरवीत पार्थं कृतास्त्रं काल आगते\nनृत्तं गीतं च कौन्तेय चित्रसेनाद अवाप्नुहि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 45, + "shloka": 7, + "text": "वादित्रं देव विहितं नृलॊके यन न विद्यते\nतद अर्जयस्व कौन्तेय शरेयॊ वै ते भविष्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 45, + "shloka": 8, + "text": "सखायं परददौ चास्य चित्रसेनं पुरंदरः\nस तेन सह संगम्य रेमे पार्थॊ निरामयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 45, + "shloka": 9, + "text": "कदा चिद अटमानस तु महर्षिर उत लॊमशः\nजगाम शक्र भवनं पुरंदर दिदृक्षय���" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 45, + "shloka": 10, + "text": "स समेत्य नमस्कृत्य देवराजं महामुनिः\nददर्शार्धासन गतं पाण्डवं वासवस्य ह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 45, + "shloka": 11, + "text": "ततः शक्राभ्यनुज्ञात आसने विष्टरॊत्तरे\nनिषसाद दविजश्रेष्ठः पूज्यमानॊ महर्षिभिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 45, + "shloka": 12, + "text": "तस्य दृष्ट्वाभवद बुद्धिः पार्थम इन्द्रासने सथितम\nकथं नु कषत्रियः पार्थः शक्रासनम अवाप्तवान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 45, + "shloka": 13, + "text": "किं तव अस्य सुकृतं कर्म लॊका वा के विनिर्जिताः\nय एवम उपसंप्राप्तः सथानं देवनमस्कृतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 45, + "shloka": 14, + "text": "तस्य विज्ञाय संकल्पं शक्रॊ वृत्रनिषूदनः\nलॊमशं परहसन वाक्यम इदम आह शचीपतिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 45, + "shloka": 15, + "text": "बरह्मर्षे शरूयतां यत ते मनसैतद विवक्षितम\nनायं केवलमर्त्यॊ वै कषत्रियत्वम उपागतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 45, + "shloka": 16, + "text": "महर्षे मम पुत्रॊ ऽयं कुन्त्यां जातॊ महाभुजः\nअस्त्रहेतॊर इह पराप्तः कस्माच चित कारणान्तरात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 45, + "shloka": 17, + "text": "अहॊ नैनं भवान वेत्ति पुराणम ऋषिसत्तमम\nशृणु मे वदतॊ बरह्मन यॊ ऽयं यच चास्य कारणम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 45, + "shloka": 18, + "text": "नरनारायणौ यौ तौ पुराणाव ऋषिसत्तमौ\nताव इमाव अभिजानीहि हृषीकेशधनंजयौ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 45, + "shloka": 19, + "text": "यन न शक्यं सुरैर दरष्टुम ऋषिभिर वा महात्मभिः\nतद आश्रमपदं पुण्यं बदरी नाम विश्रुतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 45, + "shloka": 20, + "text": "स निवासॊ ऽभवद विप्र विष्णॊर जिष्णॊस तथैव च\nयतः परववृते गङ्गा सिद्धचारणसेविता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 45, + "shloka": 21, + "text": "तौ मन्नियॊगाद बरह्मर्षे कषितौ जातौ महाद्युती\nभूमेर भारावतरणं महावीर्यौ करिष्यतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 45, + "shloka": 22, + "text": "उद्वृत्ता हय असुराः के चिन निवातकवचा इति\nविप्रियेषु सथितास्माकं वरदानेन मॊहिताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 45, + "shloka": 23, + "text": "तर्कयन्ते सुरान हन्तुं बलदर्प समन्विताः\nदेवान न गणयन्ते च तथा दत्तवरा हि ते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 45, + "shloka": 24, + "text": "पातालवासिनॊ रौद्रा दनॊः पुत्रा महाबलाः\nसर्वे देव निकाया हि नालं यॊधयितुं सम तान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 45, + "shloka": 25, + "text": "यॊ ऽसौ भूमिगतः शरीमान विष्णुर मधु निषूदनः\nकपिलॊ नाम देवॊ ऽसौ भगवान अजितॊ हरिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 45, + "shloka": 26, + "text": "येन पूर्वं महात्मानः खनमाना रसातलम\nदर्शनाद एव निहताः सगरस्यात्मजा विभॊ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 45, + "shloka": 27, + "text": "तेन कार्यं महत कार्यम अस्माकं दविजसत्तम\nपार्थेन च महायुद्धे समेताभ्याम असंशयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 45, + "shloka": 28, + "text": "अयं तेषां समस्तानां शक्तः परतिसमासने\nतान निहत्य रणे शूरः पुनर यास्यति मानुषान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 45, + "shloka": 29, + "text": "भवांश चास्मन नियॊगेन यातु तावन महीतलम\nकाम्यके दरक्ष्यसे वीरं निवसन्तं युधिष्ठिरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 45, + "shloka": 30, + "text": "स वाच्यॊ मम संदेशाद धर्मात्मा सत्यसंगरः\nनॊत्कण्ठा फल्गुने कार्या कृतास्त्रः शीघ्रम एष्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 45, + "shloka": 31, + "text": "नाशुद्ध बाहुवीर्येण नाकृतास्त्रेण वा रणे\nभीष्मद्रॊणादयॊ युद्धे शक्त्याः परतिसमासितुम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 45, + "shloka": 32, + "text": "गृहीतास्त्रॊ गुडा केशॊ महाबाहुर महामनाः\nनृत्तवादित्रगीतानां दिव्यानां पारम एयिवान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 45, + "shloka": 33, + "text": "भवान अपि विविक्तानि तीर्थानि मनुजेश्वर\nभरातृभिः सहितः सर्वैर दरष्टुम अर्हत्य अरिंदम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 45, + "shloka": 34, + "text": "तीर्थेष्व आप्लुत्य पुण्येषु विपाप्मा विगतज्वरः\nराज्यं भॊक्ष्यसि राजेन्द्र सुखी विगतकल्मषः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 45, + "shloka": 35, + "text": "भवांश चैनं दविजश्रेष्ठ पर्यटन्तं महीतले\nतरातुम अर्हति विप्राग्र्य तपॊबलसमन्वितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 45, + "shloka": 36, + "text": "गिरिदुर्गेषु हि सदा देशेषु विषमेषु च\nवसन्ति राक्षसा रौद्रास तेभ्यॊ रक्षेत सदा भवान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 45, + "shloka": 37, + "text": "स तथेति परतिज्ञाय लॊमशः सुमहातपाः\nकाम्यकं वनम उद्दिश्य समुपायान महीतलम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 45, + "shloka": 38, + "text": "ददर्श तत्र कौन्तेयं धर्मराजम अरिंदमम\nतापसैर भरातृभिश चैव सर्वतः परिवारितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 46, + "shloka": 1, + "text": "[ज]\nअत्यद्भुतम इदं कर्म पार्थस्यामित तेजसः\nधृतराष्ट्रॊ महातेजाः शरुत्वा विप्र किम अब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 46, + "shloka": 2, + "text": "[वै]\nशक्र लॊकगतं पार्थं शरुत्वा राजाम्बिका सुतः\nदवैपायनाद ऋषिश्रेष्ठात संजयं वाक्यम अब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 46, + "shloka": 3, + "text": "शरुतं मे सूत कार्त्स्न्येन कर्म पार्थस्य धीमतः\nकच चित तवापि विदितं यथात��्येन सारथे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 46, + "shloka": 4, + "text": "परमत्तॊ गराम्यधर्मेषु मन्दात्मा पापनिश्चयः\nमम पुत्रः सुदुर्बुद्धिः पृथिवीं घातयिष्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 46, + "shloka": 5, + "text": "यस्य नित्यम ऋता वाचः सवैरेष्व अपि महात्मनः\nतरैलॊक्यम अपि तस्य सयाद यॊद्धा यस्य धनंजयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 46, + "shloka": 6, + "text": "अस्यतः कर्णिनाराचांस तीक्ष्णाग्रांश च शिलाशितान\nकॊ ऽरजुनस्याग्रतस तिष्ठेद अपि मृत्युर जरातिगः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 46, + "shloka": 7, + "text": "मम पुत्रा दुरात्मानः सर्वे मृत्युवशं गताः\nयेषां युद्धं दुराधर्षैः पाण्डवैः परत्युपस्थितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 46, + "shloka": 8, + "text": "तस्यैव च न पश्यामि युधि गाण्डीवधन्वनः\nअनिशं चिन्तयानॊ ऽपि य एनम उदियाद रथी" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 46, + "shloka": 9, + "text": "दरॊणकर्णौ परतीयातां यदि भीष्मॊ ऽपि वा रणे\nमहान सयात संशयॊ लॊके न तु पश्यामि नॊ जयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 46, + "shloka": 10, + "text": "घृणी कर्णः परमादी च आचार्यः सथविरॊ गुरुः\nअमर्षी बलवान पार्थः संरम्भी दृढविक्रमः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 46, + "shloka": 11, + "text": "भवेत सुतुमुलं युद्धं सर्वशॊ ऽपय अपराजितम\nसर्वे हय अस्त्रविदः शूराः सर्वे पराप्ता महद यशः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 46, + "shloka": 12, + "text": "अपि सर्वेश्वरत्वं हि न वाञ्छेरन पराजिताः\nवधे नूनं भवेच छान्तिस तेषां वा फल्गुनस्य वा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 46, + "shloka": 13, + "text": "न तु हन्तार्जुनस्यास्ति जेता वास्य न विद्यते\nमन्युस तस्य कथं शाम्येन मन्दान परति समुत्थितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 46, + "shloka": 14, + "text": "तरिदशेश समॊ वीरः खाण्डवे ऽगनिम अतर्पयत\nजिगाय पार्थिवान सर्वान राजसूये महाक्रतौ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 46, + "shloka": 15, + "text": "शेषं कुर्याद गिरेर वज्रं निपतन मूर्ध्नि संजय\nन तु कुर्युः शराः शेषम अस्तास तात किरीटिना" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 46, + "shloka": 16, + "text": "यथा हि किरणा भानॊस तपन्तीह चराचरम\nतथा पार्थ भुजॊत्सृष्टाः शरास तप्स्यन्ति मे सुतान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 46, + "shloka": 17, + "text": "अपि वा रथघॊषेण भयार्ता सव्यसाचिनः\nपरतिभाति विदीर्णेव सर्वतॊ भारती चमूः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 46, + "shloka": 18, + "text": "यद उद्वपन परवपंश चैव बाणान; सथाताततायी समरे किरीटी\nसृष्टॊ ऽनतकः सर्वहरॊ विधात्रा; भवेद यथा तद्वद अपारणीयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 46, + "shloka": 19, + "text": "[स]\nयद एतत कथितं राजंस तवया दुर्यॊधनं परति\nसर्वम एतद यथात्थ तवं नैतन मिथ्या महीपते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 46, + "shloka": 20, + "text": "मन्युना हि समाविष्टाः पाण्डवास ते ऽमितौजसः\nदृष्ट्वा कृष्णां सभां नीतां धर्मपत्नीं यशस्विनीम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 46, + "shloka": 21, + "text": "दुःशासनस्य ता वाचः शरुत्वा ते दारुणॊदयाः\nकर्णस्य च महाराज न सवप्स्यन्तीति मे मतिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 46, + "shloka": 22, + "text": "शरुतं हि ते महाराज यथा पार्थेन संयुगे\nएकादश तनुः सथाणुर धनुषा परितॊषितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 46, + "shloka": 23, + "text": "कैरातं वेषम आस्थाय यॊधयाम आस फल्गुनम\nजिज्ञासुः सर्वदेवेशः कपर्दी भगवान सवयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 46, + "shloka": 24, + "text": "तत्रैनं लॊकपालास ते दर्शयाम आसुर अर्जुनम\nअस्त्रहेतॊः पराक्रान्तं तपसा कौरवर्षभम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 46, + "shloka": 25, + "text": "नैतद उत्सहते ऽनयॊ हि लब्धुम अन्यत्र फल्गुनात\nसाक्षाद दर्शनम एतेषाम ईश्वराणां नरॊ भुवि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 46, + "shloka": 26, + "text": "महेश्वरेण यॊ राजन न जीर्णॊ गरस्तमूर्तिमान\nकस तम उत्सहते वीरं युद्धे जरयितुं पुमान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 46, + "shloka": 27, + "text": "आसादितम इदं घॊरं तुमुलं लॊमहर्षणम\nदरौपदीं परिकर्षद्भिः कॊपयद्भिश च पाण्डवान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 46, + "shloka": 28, + "text": "यत्र विस्फुरमाणौष्ठॊ भीमः पराह वचॊ महत\nदृष्ट्वा दुर्यॊधनेनॊरू दरौपद्या दर्शिताव उभौ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 46, + "shloka": 29, + "text": "ऊरू भेत्स्यामि ते पापगदया वज्रकल्पया\nतरयॊदशानां वर्षाणाम अन्ते दुर्द्यूत देविनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 46, + "shloka": 30, + "text": "सर्वे परहरतां शरेष्ठाः सर्वे चामिततेजसः\nसर्वे सर्वास्त्रविद्वांसॊ देवैर अपि सुदुर्जयाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 46, + "shloka": 31, + "text": "मन्ये मन्युसमुद्धूताः पुत्राणां तव संयुगे\nअन्तं पार्थाः करिष्यन्ति वीर्यामर्ष समन्विताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 46, + "shloka": 32, + "text": "[धृ]\nकिं कृतं सूत कर्णेन वदता परुषं वचः\nपर्याप्तं वैरम एतावद यत कृष्णा सा सभां गता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 46, + "shloka": 33, + "text": "अपीदानीं मम सुतास तिष्ठेरन मन्दचेतसः\nयेषां भराता गुरुर जयेष्ठॊ विनये नावतिष्ठते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 46, + "shloka": 34, + "text": "ममापि वचनं सूत न शुश्रूषति मन्दभाक\nदृष्ट्वा मां चक्षुषा हीनं निर्विचेष्टम अचेतनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 46, + "shloka": 35, + "text": "ये चास्य सचिवा मन्दाः कर्ण सौबलकादयः\nते ऽपय अस्य भूयसॊ दॊषान वर्धयन्ति विचेतसः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 46, + "shloka": 36, + "text": "सवैरम उक्ता अपि शराः पार्थेनामित तेजसा\nनिर्दहेयुर मम सुतान किं पुनर मन्युनेरिताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 46, + "shloka": 37, + "text": "पार्थ बाहुबलॊत्सृष्टा महाचाप विनिःसृताः\nदिव्यास्त्रमन्त्रमुदिताः सादयेयुः सुरान अपि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 46, + "shloka": 38, + "text": "यस्य मन्त्री च गॊप्ता च सुहृच चैव जनार्दनः\nहरिस तरैलॊक्यनाथः स किं नु तस्य न निर्जितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 46, + "shloka": 39, + "text": "इदं च सुमहच चित्रम अर्जुनस्येह संजय\nमहादेवेन बाहुभ्यां यत समेत इति शरुतिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 46, + "shloka": 40, + "text": "परत्यक्षं सर्वलॊकस्य खाण्डवे यत्कृतं पुरा\nफल्गुनेन सहायार्थे वह्नेर दामॊदरेण च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 46, + "shloka": 41, + "text": "सर्वथा नास्ति मे पुत्रः सामात्यः सह बान्धवः\nकरुद्धे पार्थे च भीमे च वासुदेवे च सात्वते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 47, + "shloka": 1, + "text": "[ज]\nयद इदं शॊचितं राज्ञा धृतराष्ट्रेण वै मुने\nपरव्राज्य पाण्डवान वीरान सर्वम एतन निरर्थकम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 47, + "shloka": 2, + "text": "कथं हि राजा पुत्रं सवम उपेक्षेताल्प चेतसम\nदुर्यॊधनं पाण्डुपुत्रान कॊपयानं महारथान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 47, + "shloka": 3, + "text": "किम आसीत पाण्डुपुत्राणां वने भॊजनम उच्यताम\nवानेयम अथ वा कृष्टम एतद आख्यातु मे भवान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 47, + "shloka": 4, + "text": "[वै]\nवानेयं च मृगांश चैव शुद्धैर बाणैर निपातितान\nबराह्मणानां निवेद्याग्रम अभुञ्जन पुरुषर्षभाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 47, + "shloka": 5, + "text": "तांस तु शूरान महेष्वासांस तदा निवसतॊ वने\nअन्वयुर बराह्मणा राजन साग्नयॊ ऽनङ्गयस तथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 47, + "shloka": 6, + "text": "बराह्मणानां सहस्राणि सनातकानां महात्मनाम\nदश मॊक्षविदां तद्वद यान बिभर्ति युधिष्ठिरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 47, + "shloka": 7, + "text": "रुरून कृष्णमृगांश चैव मेध्यांश चान्यान वनेचरान\nबाणैर उन्मथ्य विधिवद बराह्मणेभ्यॊ नयवेदयत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 47, + "shloka": 8, + "text": "न तत्र कश चिद दुर्वर्णॊ वयाधितॊ वाप्य अदृश्यत\nकृशॊ वा दुर्बलॊ वापि दीनॊ भीतॊ ऽपि वा नरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 47, + "shloka": 9, + "text": "पुत्रान इव परियाञ जञातीन भरातॄन इव सहॊदरान\nपुपॊष कौरवश्रेष्ठॊ धर्मराजॊ युधिष्ठिरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 47, + "shloka": 10, + "text": "पतींश च दरौपदी सर्वान दविजांश चैव यशस्विनी\nमातेव भॊजयित्वाग्रे शिष्टम आहारयत तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 47, + "shloka": 11, + "text": "पराचीं राजा दक्षिणां भीमसेनॊ; यमौ परतीचीम अथ वाप्य उदीचीम\nधनुर्धरा मांसहेतॊर मृगाणां; कषयं चक्रुर नित्यम एवॊपगम्य" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 47, + "shloka": 12, + "text": "तथा तेषां वसतां काम्यके वै; विहीनानाम अर्जुनेनॊत्सुकानाम\nपञ्चैव वर्षाणि तदा वयतीयुर; अधीयतां जपतां जुह्वतां च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 48, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nसुदीर्घम उष्णं निःश्वस्य धृतराष्ट्रॊ ऽमबिका सुतः\nअब्रवीत संजयं सूतम आमन्त्र्य भरतर्षभ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 48, + "shloka": 2, + "text": "देवपुत्रौ महाभागौ देवराजसमद्युती\nनकुलः सहदेवश च पाण्डवौ युद्धदुर्मदौ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 48, + "shloka": 3, + "text": "दृढायुधौ दूरपातौ युद्धे च कृतनिश्चयौ\nशीघ्रहस्तौ दृढक्रॊधौ नित्ययुक्तौ तरस्विनौ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 48, + "shloka": 4, + "text": "भीमार्जुनौ पुरॊधाय यदा तौ रणमूर्धनि\nसथास्येते सिंहविक्रान्ताव अश्विनाव इव दुःसहौ\nन शेषम इह पश्यामि तदा सैन्यस्य संजय" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 48, + "shloka": 5, + "text": "तौ हय अप्रतिरथौ युद्धे देवपुत्रौ महारथौ\nदरौपद्यास तं परिक्लेशं न कषंस्येते तव अमर्षिणौ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 48, + "shloka": 6, + "text": "वृष्णयॊ वा महेष्वासा पाञ्चाला वा महौजसः\nयुधि सत्याभिसंधेन वासुदेवेन रक्षिताः\nपरधक्ष्यन्ति रणे पार्थाः पुत्राणां मम वाहिनीम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 48, + "shloka": 7, + "text": "राम कृष्ण परणीतानां वृष्णीनां सूतनन्दन\nन शक्यः सहितुं वेगः पर्वतैर अपि संयुगे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 48, + "shloka": 8, + "text": "तेषां मध्ये महेष्वासॊ भीमॊ भीमपराक्रमः\nशक्यया वीर घातिन्या गदया विचरिष्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 48, + "shloka": 9, + "text": "तथा गाण्डीवनिर्घॊषं विस्फूर्जितम इवाशनेः\nगदा वेगं च भीमस्य नालं सॊढुं नराधिपाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 48, + "shloka": 10, + "text": "ततॊ ऽहं सुहृदां वाचॊ दुर्यॊधन वशानुगः\nसमरणीयाः समरिष्यामि मया या न कृताः पुरा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 48, + "shloka": 11, + "text": "[स]\nवयतिक्रमॊ ऽयं सुमहांस तवया राजन्न उपेक्षितः\nसमर्थेनापि यन मॊहात पुत्रस ते न निवारितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 48, + "shloka": 12, + "text": "शरुत्वा हि निर्जितान द���ूते पाण्डवान मधुसूदनः\nतवरितः काम्यके पार्थान समभावयद अच्युतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 48, + "shloka": 13, + "text": "दरुपदस्य तथा पुत्रा धृष्टद्युम्नपुरॊगमाः\nविराटॊ धृष्टकेतुश च केकयाश च महारथाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 48, + "shloka": 14, + "text": "तैश च यत कथितं तत्र दृष्ट्वा पार्थान पराजितान\nचारेण विदितं सर्वं तन मया वेदितं च ते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 48, + "shloka": 15, + "text": "समागम्य वृतस तत्र पाण्डवैर मधुसूदनः\nसारथ्ये फल्गुनस्याजौ तथेत्य आह च तान हरिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 48, + "shloka": 16, + "text": "अमर्षितॊ हि कृष्णॊ ऽपि दृष्ट्वा पार्थांस तथागतान\nकृष्णाजिनॊत्तरासङ्गान अब्रवीच च युधिष्ठिरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 48, + "shloka": 17, + "text": "या सा समृद्धिः पार्थानाम इन्द्रप्रस्थे बभूव ह\nराजसूये मया दृष्टा नृपैर अन्यैः सुदुर्लभा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 48, + "shloka": 18, + "text": "यत्र सर्वान महीपालाञ शस्त्रतेजॊ भयार्दितान\nसवङ्गाङ्गान सपौण्ड्र उड्रान सचॊल दरविडान्धकान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 48, + "shloka": 19, + "text": "सागरानूपगांश चैव ये च पत्तनवासिनः\nसिंहलान बर्बरान मलेच्छान ये च जाङ्गलवासिनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 48, + "shloka": 20, + "text": "पश्चिमानि च राज्यानि शतशः सागरान्तिकान\nपह्लवान दरदान सर्वान किरातान यवनाञ शकान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 48, + "shloka": 21, + "text": "हारहूणांश च चीनांश च तुखारान सैन्धवांस तथा\nजागुडान रमठान मुण्डान सत्री राज्यान अथ तङ्गणान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 48, + "shloka": 22, + "text": "एते चान्ये च बहवॊ ये च ते भरतर्षभ\nआगतान अहम अद्राक्षं यज्ञे ते परिवेषकान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 48, + "shloka": 23, + "text": "सा ते समृद्धिर यैर आत्ता चपला परतिसारिणी\nआदाय जीवितं तेषाम आहरिष्यामि ताम अहम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 48, + "shloka": 24, + "text": "रामेण सह कौरव्य भीमार्जुनयमैस तथा\nअक्रूर गद साम्बैश च परद्युम्नेनाहुकेन च\nधृष्टद्युम्नेन वीरेण शिशुपालात्मजेन च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 48, + "shloka": 25, + "text": "दुर्यॊधनं रणे हत्वा सद्यः कर्णं च भारत\nदुःशासनं सौबलेयं यश चान्यः परतियॊत्स्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 48, + "shloka": 26, + "text": "ततस तवं हास्तिनपुरे भरातृभिः सहितॊ वसन\nधार्तराष्ट्रीं शरियं पराप्य परशाधि पृथिवीम इमाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 48, + "shloka": 27, + "text": "अथैनम अब्रवीद राजा तस्मिन वीर समागमे\nशृण्वत्सु तेषु सर्वेषु धृष्टद्युम्नमुखे��ु च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 48, + "shloka": 28, + "text": "परतिगृह्णामि ते वाचं सत्याम एतां जनार्दन\nअमित्रान मे महाबाहॊ सानुबन्धान हनिष्यसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 48, + "shloka": 29, + "text": "वर्षात तरयॊदशाद ऊर्ध्वं सत्यं मां कुरु केशव\nपरतिज्ञातॊ वनेवासॊ राजमध्ये मया हय अयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 48, + "shloka": 30, + "text": "तद धर्मराज वचनं परतिश्रुत्य सभा सदः\nधृष्टद्युम्न पुरॊगास ते शमयाम आसुर अञ्जसा\nकेशवं मधुरैर वाक्यैः कालयुक्तैर अमर्षितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 48, + "shloka": 31, + "text": "पाञ्चालीं चाहुर अक्लिष्टां वासुदेवस्य शृण्वतः\nदुर्यॊधनस तव करॊधाद देवि तयक्ष्यति जीवितम\nपरतिजानीम ते सत्यं मा शुचॊ वरवर्णिनि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 48, + "shloka": 32, + "text": "ये सम ते कुपितां कृष्णे दृष्ट्वा तवां पराहसंस तदा\nमांसानि तेषां खादन्तॊ हसिष्यन्ति मृगद्विजाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 48, + "shloka": 33, + "text": "पास्यन्ति रुधिरं तेषां गृध्रा गॊमायवस तथा\nउत्तमाङ्गानि कर्षन्तॊ यैस तवं कृष्टा सभा तले" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 48, + "shloka": 34, + "text": "तेषां दरक्ष्यसि पाञ्चालि गात्राणि पृथिवीतले\nकरव्यादैः कृष्यमाणानि भक्ष्यमाणानि चासकृत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 48, + "shloka": 35, + "text": "परिक्लिष्टासि यैस तत्र यैश चापि समुपेक्षिता\nतेषाम उत्कृत्त शिरसां भूमिः पास्यति शॊणितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 48, + "shloka": 36, + "text": "एवं बहुविधा वाचस तदॊचुः पुरुषर्षभाः\nसर्वे तेजस्विनः शूराः सर्वे चाहतलक्षणाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 48, + "shloka": 37, + "text": "ते धर्मराजेन वृता वर्षाद ऊर्ध्वं तरयॊदशात\nपुरस्कृत्यॊपयास्यन्ति वासुदेवं महारथाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 48, + "shloka": 38, + "text": "रामश च कृष्णश च धनंजयश च; परद्युम्न साम्बौ युयुधान भीमौ\nमाद्री सुतौ केकयराजपुत्राः; पाञ्चाल पुत्राः सहधर्मराज्ञा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 48, + "shloka": 39, + "text": "एतान सर्वाँल लॊकवीरान अजेयान; महात्मनः सानुबन्धान ससैन्यान\nकॊ जीवितार्थी समरे परत्युदीयात; करुद्धान सिंहान केसरिणॊ यथैव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 48, + "shloka": 40, + "text": "[धृ]\nयन माब्रवीद विदुरॊ दयूतकाले; तवं पाण्डवाञ जेष्यसि चेन नरेन्द्र\nधरुवं कुरूणाम अयम अन्तकालॊ; महाभयॊ भविता शॊणितौघः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 48, + "shloka": 41, + "text": "मन्ये तथा तद भवितेति सूत; यथा कषत्ता पराह वचः पुरा माम\nअसंशयं भविता युद्धम एतद; गते काले पाण्डवानां यथॊक्तम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 49, + "shloka": 1, + "text": "[ज]\nअस्त्रहेतॊर गते पार्थे शक्र लॊकं महात्मनि\nयुधिष्ठिरप्रभृतयः किम अकुर्वन्त पाण्डवाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 49, + "shloka": 2, + "text": "[व]\nअस्त्रहेतॊर गते पार्थे शक्र लॊकं महात्मनि\nनयवसन कृष्णया सार्धं काम्यके पुरुषर्षभाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 49, + "shloka": 3, + "text": "ततः कदा चिद एकान्ते विविक्त इव शाद्वले\nदुःखार्ता भरतश्रेष्ठा निषेदुः सह कृष्णया\nधनंजयं शॊचमानाः साश्रुकण्ठाः सुदुःखिताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 49, + "shloka": 4, + "text": "तद वियॊगाद धि तान सर्वाञ शॊकः समभिपुप्लुवे\nधनंजय वियॊगाच च राज्यनाशाश च दुःखिताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 49, + "shloka": 5, + "text": "अथ भीमॊ महाबाहुर युधिष्ठिरम अभाषत\nनिदेशात ते महाराज गतॊ ऽसौ पुरुषर्षभः\nअर्जुनः पाण्डुपुत्राणां यस्मिन पराणाः परतिष्ठिताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 49, + "shloka": 6, + "text": "यस्मिन विनष्टे पाञ्चालाः सह पुत्रैस तथा वयम\nसात्यकिर वासुदेवश च विनश्येयुर असंशयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 49, + "shloka": 7, + "text": "यॊ ऽसौ गच्छति तेजस्वी बहून कलेशान अचिन्तयन\nभवन नियॊगाद बीभत्सुस ततॊ दुःखतरं नु किम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 49, + "shloka": 8, + "text": "यस्य बाहू समाश्रित्य वयं सर्वे महात्मनः\nमन्यामहे जितान आजौ परान पराप्तां च मेदिनीम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 49, + "shloka": 9, + "text": "यस्य परभावान न मया सभामध्ये धनुष्मतः\nनीता लॊकम अमुं सर्वे धार्तराष्ट्राः स सौबलाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 49, + "shloka": 10, + "text": "ते वयं बाहुबलिनः करॊधम उत्थितम आत्मनः\nसहामहे भवन मूलं वासुदेवेन पालिताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 49, + "shloka": 11, + "text": "वयं हि सह कृष्णेन हत्वा कर्ण मुखान परान\nसवबाहुविजितां कृत्स्नां परशासेम वसुंधराम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 49, + "shloka": 12, + "text": "भवतॊ दयूतदॊषेण सर्वे वयम उपप्लुताः\nअहीन पौरुषा राजन बलिभिर बलवत्तमाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 49, + "shloka": 13, + "text": "कषात्रं धर्मं महाराज समवेक्षितुम अर्हसि\nन हि धर्मॊ महाराज कषत्रियस्य वनाश्रयः\nराज्यम एव परं धर्मं कषत्रियस्य विदुर बुधाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 49, + "shloka": 14, + "text": "स कषत्रधर्मविद राजन मा धर्म्यान नीनशः पथः\nपराग दवादश समा राजन धार्तराष्ट्रान निहन्महि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 49, + "shloka": 15, + "text": "निवर्त्य च वनात पार्थम आनाय्य च जनार्दनम\nवयूढानीकान महाराज जवेनैव महाहवे\nधार्तराष्ट्रान अमुं लॊकं गमयामि विशां पते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 49, + "shloka": 16, + "text": "सर्वान अहं हनिष्यामि धार्तराष्ट्रान स सौबलान\nदुर्यॊधनं च कर्णं च यॊ वान्यः परतियॊत्स्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 49, + "shloka": 17, + "text": "मया परशमिते पश्चात तवम एष्यसि वनात पुनः\nएवं कृते न ते दॊषॊ भविष्यति विशां पते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 49, + "shloka": 18, + "text": "यज्ञैश च विविधैस तात कृतं पापम अरिंदम\nअवधूय महाराज गच्छेम सवर्गम उत्तमम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 49, + "shloka": 19, + "text": "एवम एतद भवेद राजन यदि राजा न बालिशः\nअस्माकं दीर्घसूत्रः सयाद भवान धर्मपरायणः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 49, + "shloka": 20, + "text": "निकृत्या निकृतिप्रज्ञा हन्तव्या इति निश्चयः\nन हि नैकृतिकं हत्वा निकृत्या पापम उच्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 49, + "shloka": 21, + "text": "तथा भारत धर्मेषु धर्मज्ञैर इह दृश्यते\nअहॊरात्रं महाराज तुल्यं संवत्सरेण हि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 49, + "shloka": 22, + "text": "तथैव वेद वचनं शरूयते नित्यदा विभॊ\nसंवत्सरॊ महाराज पूर्णॊ भवति कृच्छ्रतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 49, + "shloka": 23, + "text": "यदि वेदाः परमाणं ते दिवसाद ऊर्ध्वम अच्युत\nतरयॊदश समाः कालॊ जञायतां परिनिष्ठितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 49, + "shloka": 24, + "text": "कालॊ दुर्यॊधनं हन्तुं सानुबन्धम अरिंदम\nएकाग्रां पृथिवीं सर्वां पुरा राजन करॊति सः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 49, + "shloka": 25, + "text": "एवं बरुवाणं भीमं तु धर्मराजॊ युधिष्ठिरः\nउवाच सान्त्वयन राजा मूर्ध्न्य उपाघ्राय पाण्डवम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 49, + "shloka": 26, + "text": "असंशयं महाबाहॊ हनिष्यसि सुयॊधनम\nवर्षात तरयॊदशाद ऊर्ध्वं सह गाण्डीवधन्वना" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 49, + "shloka": 27, + "text": "यच च मा भाषसे पार्थ पराप्तः काल इति परभॊ\nअनृतं नॊत्सहे वक्तुं न हय एतन मयि विद्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 49, + "shloka": 28, + "text": "अन्तरेणापि कौन्तेय निकृतिं पापनिश्चयम\nहन्ता तवम असि दुर्धर्ष सानुबन्धं सुयॊधनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 49, + "shloka": 29, + "text": "एवं बरुवति भीमं तु धर्मराजे युधिष्ठिरे\nआजगाम महाभागॊ बृहदश्वॊ महान ऋषिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 49, + "shloka": 30, + "text": "तम अभिप्रेक्ष्य धर्मात्मा संप्राप्तं धर्मचारिणम\nशास्त्रवन मधुपर्केण पूजयाम आस धर्मराट" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 49, + "shloka": 31, + "text": "आश्वस्तं चैनम आसीनम उपासीनॊ युधिष्ठिरः\nअभिप्��ेक्ष्य महाबाहुः कृपणं बह्व अभाषत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 49, + "shloka": 32, + "text": "अक्षद्यूतेन भगवन धनं राज्यं च मे हृतम\nआहूय निकृतिप्रज्ञैः कितवैर अक्षकॊविदैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 49, + "shloka": 33, + "text": "अनक्ष जञस्य हि सतॊ निकृत्या पापनिश्चयैः\nभार्या च मे सभां नीता पराणेभ्यॊ ऽपि गरीयसी" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 49, + "shloka": 34, + "text": "अस्ति राजा मया कश चिद अल्पभाग्यतरॊ भुवि\nभवता दृष्टपूर्वॊ वा शरुतपूर्वॊ ऽपि वा भवेत\nन मत्तॊ दुःखिततरः पुमान अस्तीति मे मतिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 49, + "shloka": 35, + "text": "[ब]\nयद बरवीषि महाराज न मत्तॊ विद्यते कव चित\nअल्पभाग्यतरः कश चित पुमान अस्तीति पाण्डव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 49, + "shloka": 36, + "text": "अत्र ते कथयिष्यामि यदि शुश्रूषसे ऽनघ\nयस तवत्तॊ दुःखिततरॊ राजासीत पृथिवीपते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 49, + "shloka": 37, + "text": "अथैनम अब्रवीद राजा बरवीतु भगवान इति\nइमाम अवस्थां संप्राप्तं शरॊतुम इच्छामि पार्थिव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 49, + "shloka": 38, + "text": "[ब]\nशृणु राजन्न अवहितः सह भरातृभिर अच्युत\nयस तवत्तॊ दुःखिततरॊ राजासीत पृथिवीपते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 49, + "shloka": 39, + "text": "निषधेषु महीपालॊ वीरसेन इति सम ह\nतस्य पुत्रॊ ऽभवन नाम्ना नलॊ धर्मार्थदर्शिवान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 49, + "shloka": 40, + "text": "स निकृत्या जितॊ राजा पुष्करेणेति नः शरुतम\nवनवासम अदुःखार्हॊ भार्यया नयवसत सह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 49, + "shloka": 41, + "text": "न तस्याश्वॊ न च रथॊ न भराता न च बान्धवाः\nवने निवसतॊ राजञ शिष्यन्ते सम कदा चन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 49, + "shloka": 42, + "text": "भवान हि संवृतॊ वीरैर भरातृभिर देव संमितैः\nबरह्मकल्पैर दविजाग्र्यैश च तस्मान नार्हसि शॊचितुम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 49, + "shloka": 43, + "text": "[य]\nविस्तरेणाहम इच्छामि नलस्य सुमहात्मनः\nचरितं वदतां शरेष्ठ तन ममाख्यातुम अर्हसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 50, + "shloka": 1, + "text": "बृहदश्व उवाच\nआसीद राजा नलॊ नाम वीरसेनसुतॊ बली\nउपपन्नॊ गुणैर इष्टै रूपवान अश्वकॊविदः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 50, + "shloka": 2, + "text": "अतिष्ठन मनुजेन्द्राणां मूर्ध्नि देवपतिर यथा\nउपर्य उपरि सर्वेषाम आदित्य इव तेजसा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 50, + "shloka": 3, + "text": "बरह्मण्यॊ वेदविच छूरॊ निषधेषु महीपतिः\nअक्षप्रियः सत्यवादी महान अक्षौहिणीपतिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 50, + "shloka": 4, + "text": "ईप्सितॊ वरनारीण��म उदारः संयतेन्द्रियः\nरक्षिता धन्विनां शरेष्ठः साक्षाद इव मनुः सवयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 50, + "shloka": 5, + "text": "तथैवासीद विदर्भेषु भीमॊ भीमपराक्रमः\nशूरः सर्वगुणैर युक्तः परजाकामः स चाप्रजः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 50, + "shloka": 6, + "text": "स परजार्थे परं यत्नम अकरॊत सुसमाहितः\nतम अभ्यगच्छद बरह्मर्षिर दमनॊ नाम भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 50, + "shloka": 7, + "text": "तं स भीमः परजाकामस तॊषयाम आस धर्मवित\nमहिष्या सह राजेन्द्र सत्कारेण सुवर्चसम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 50, + "shloka": 8, + "text": "तस्मै परसन्नॊ दमनः सभार्याय वरं ददौ\nकन्यारत्नं कुमारांश च तरीन उदारान महायशाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 50, + "shloka": 9, + "text": "दमयन्तीं दमं दान्तं दमनं च सुवर्चसम\nउपपन्नान गुणैः सर्वैर भीमान भीमपराक्रमान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 50, + "shloka": 10, + "text": "दमयन्ती तु रूपेण तेजसा यशसा शरिया\nसौभाग्येन च लॊकेषु यशः पराप सुमध्यमा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 50, + "shloka": 11, + "text": "अथ तां वयसि पराप्ते दासीनां समलंकृतम\nशतं सखीनां च तथा पर्युपास्ते शचीम इव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 50, + "shloka": 12, + "text": "तत्र सम भराजते भैमी सर्वाभरणभूषिता\nसखीमध्ये ऽनवद्याङ्गी विद्युत सौदामिनी यथा\nअतीव रूपसंपन्ना शरीर इवायतलॊचना" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 50, + "shloka": 13, + "text": "न देवेषु न यक्षेषु तादृग्रूपवती कव चित\nमानुसेष्व अपि चान्येषु दृष्टपूर्वा न च शरुता\nचित्तप्रमाथिनी बाला देवानाम अपि सुन्दरी" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 50, + "shloka": 14, + "text": "नलश च नरशार्दूलॊ रूपेणाप्रतिमॊ भुवि\nकन्दर्प इव रूपेण मूर्तिमान अभवत सवयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 50, + "shloka": 15, + "text": "तस्याः समीपे तु नलं परशशंसुः कुतूहलात\nनैषधस्य समीपे तु दमयन्तीं पुनः पुनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 50, + "shloka": 16, + "text": "तयॊर अदृष्टकामॊ ऽभूच छृण्वतॊः सततं गुणान\nअन्यॊन्यं परति कौन्तेय स वयवर्धत हृच्छयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 50, + "shloka": 17, + "text": "अशक्नुवन नलः कामं तदा धारयितुं हृदा\nअन्तःपुरसमीपस्थे वन आस्ते रहॊगतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 50, + "shloka": 18, + "text": "स ददर्श तदा हंसाञ जातरूपपरिच्छदान\nवने विचरतां तेषाम एकं जग्राह पक्षिणम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 50, + "shloka": 19, + "text": "ततॊ ऽनतरिक्षगॊ वाचं वयाजहार तदा नलम\nन हन्तव्यॊ ऽसमि ते राजन करिष्यामि हि ते परियम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 50, + "shloka": 20, + "text": "दमयन्तीसकाशे त��ां कथयिष्यामि नैषध\nयथा तवदन्यं पुरुषं न सा मंस्यति कर्हि चित" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 50, + "shloka": 21, + "text": "एवम उक्तस ततॊ हंसम उत्ससर्ज महीपतिः\nते तु हंसाः समुत्पत्य विदर्भान अगमंस ततः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 50, + "shloka": 22, + "text": "विदर्भनगरीं गत्वा दमयन्त्यास तदान्तिके\nनिपेतुस ते गरुत्मन्तः सा ददर्शाथ तान खगान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 50, + "shloka": 23, + "text": "सा तान अद्भुतरूपान वै दृष्ट्वा सखिगणावृता\nहृष्टा गरहीतुं खगमांस तवरमाणॊपचक्रमे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 50, + "shloka": 24, + "text": "अथ हंसा विससृपुः सर्वतः परमदावने\nएकैकशस ततः कन्यास तान हंसान समुपाद्रवन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 50, + "shloka": 25, + "text": "दमयन्ती तु यं हंसं समुपाधावद अन्तिके\nस मानुषीं गिरं कृत्वा दमयन्तीम अथाब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 50, + "shloka": 26, + "text": "दमयन्ति नलॊ नाम निषधेषु महीपतिः\nअश्विनॊः सदृशॊ रूपे न समास तस्य मानुषाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 50, + "shloka": 27, + "text": "तस्य वै यदि भार्या तवं भवेथा वरवर्णिनि\nसफलं ते भवेज जन्म रूपं चेदं सुमध्यमे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 50, + "shloka": 28, + "text": "वयं हि देवगन्धर्वमनुष्यॊरगराक्षसान\nदृष्टवन्तॊ न चास्माभिर दृष्टपूर्वस तथाविधः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 50, + "shloka": 29, + "text": "तवं चापि रत्नं नारीणां नरेषु च नलॊ वरः\nविशिष्टाया विशिष्टेन संगमॊ गुणवान भवेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 50, + "shloka": 30, + "text": "एवम उक्ता तु हंसेन दमयन्ती विशां पते\nअब्रवीत तत्र तं हंसं तम अप्य एवं नलं वद" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 50, + "shloka": 31, + "text": "तथेत्य उक्त्वाण्डजः कन्यां वैदर्भस्य विशां पते\nपुनर आगम्य निषधान नले सर्वं नयवेदयत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 51, + "shloka": 1, + "text": "बृहदश्व उवाच\nदमयन्ती तु तच छरुत्वा वचॊ हंसस्य भारत\nतदा परभृति न सवस्था नलं परति बभूव सा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 51, + "shloka": 2, + "text": "ततश चिन्तापरा दीना विवर्णवदना कृशा\nबभूव दमयन्ती तु निःश्वासपरमा तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 51, + "shloka": 3, + "text": "ऊर्ध्वदृष्टिर धयानपरा बभूवॊन्मत्त दर्शना\nन शय्यासनभॊगेषु रतिं विन्दति कर्हि चित" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 51, + "shloka": 4, + "text": "न नक्तं न दिवा शेते हा हेति वदती मुहुः\nताम अस्वस्थां तदाकारां सख्यस ता जज्ञुर इङ्गितैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 51, + "shloka": 5, + "text": "ततॊ विदर्भपतये दमयन्त्याः सखीगणः\nनयवेदयत न सवस्थां दमयन्तीं नरेश���वर" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 51, + "shloka": 6, + "text": "तच छरुत्वा नृपतिर भीमॊ दमयन्तीसखीगणात\nचिन्तयाम आस तत कार्यं सुमहत सवां सुतां परति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 51, + "shloka": 7, + "text": "स समीक्ष्य महीपालः सवां सुतां पराप्तयौवनाम\nअपश्यद आत्मनः कार्यं दमयन्त्याः सवयंवरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 51, + "shloka": 8, + "text": "स संनिपातयाम आस महीपालान विशां पते\nअनुभूयताम अयं वीराः सवयंवर इति परभॊ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 51, + "shloka": 9, + "text": "शरुत्वा तु पार्थिवाः सर्वे दमयन्त्याः सवयंवरम\nअभिजग्मुस तदा भीमं राजानॊ भीमशासनात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 51, + "shloka": 10, + "text": "हस्त्यश्वरथघॊषेण नादयन्तॊ वसुंधराम\nविचित्रमाल्याभरणैर बलैर दृश्यैः सवलंकृतैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 51, + "shloka": 11, + "text": "एतस्मिन्न एव काले तु पुराणाव ऋषिसत्तमौ\nअटमानौ महात्मानाव इन्द्रलॊकम इतॊ गतौ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 51, + "shloka": 12, + "text": "नारदः पर्वतश चैव महात्मानौ महाव्रतौ\nदेवराजस्य भवनं विविशाते सुपूजितौ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 51, + "shloka": 13, + "text": "ताव अर्चित्वा सहस्राक्षस ततः कुशलम अव्ययम\nपप्रच्छानामयं चापि तयॊः सर्वगतं विभुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 51, + "shloka": 14, + "text": "नारद उवाच\nआवयॊः कुशलं देव सर्वत्रगतम ईश्वर\nलॊके च मघवन कृत्स्ने नृपाः कुशलिनॊ विभॊ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 51, + "shloka": 15, + "text": "बृहदश्व उवाच\nनारदस्य वचः शरुत्वा पप्रच्छ बलवृत्रहा\nधर्मज्ञाः पृथिवीपालास तयक्तजीवितयॊधिनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 51, + "shloka": 16, + "text": "शस्त्रेण निधनं काले ये गच्छन्त्य अपराङ्मुखाः\nअयं लॊकॊ ऽकषयस तेषां यथैव मम कामधुक" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 51, + "shloka": 17, + "text": "कव नु ते कषत्रियाः शूरा न हि पश्यामि तान अहम\nआगच्छतॊ महीपालान अतिथीन दयितान मम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 51, + "shloka": 18, + "text": "एवम उक्तस तु शक्रेण नारदः परत्यभाषत\nशृणु मे भगवन येन न दृश्यन्ते महीक्षितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 51, + "shloka": 19, + "text": "विदर्भराजदुहिता दमयन्तीति विश्रुता\nरूपेण समतिक्रान्ता पृथिव्यां सर्वयॊषितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 51, + "shloka": 20, + "text": "तस्याः सवयंवरः शक्र भविता नचिराद इव\nतत्र गच्छन्ति राजानॊ राजपुत्राश च सर्वशः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 51, + "shloka": 21, + "text": "तां रत्नभूतां लॊकस्य परार्थयन्तॊ महीक्षितः\nकाङ्क्षन्ति सम विशेषेण बलवृत्रनिषूदन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 51, + "shloka": 22, + "text": "एतस्मिन कथ्यमाने तु लॊकपालाश च साग्निकाः\nआजग्मुर देवराजस्य समीपम अमरॊत्तमाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 51, + "shloka": 23, + "text": "ततस तच छुश्रुवुः सर्वे नारदस्य वचॊ महत\nशरुत्वा चैवाब्रुवन हृष्टा गच्छामॊ वयम अप्य उत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 51, + "shloka": 24, + "text": "ततः सर्वे महाराज सगणाः सहवाहनाः\nविदर्भान अभितॊ जग्मुर यत्र सर्वे महीक्षितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 51, + "shloka": 25, + "text": "नलॊ ऽपि राजा कौन्तेय शरुत्वा राज्ञां समागमम\nअभ्यगच्छद अदीनात्मा दमयन्तीम अनुव्रतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 51, + "shloka": 26, + "text": "अथ देवाः पथि नलं ददृशुर भूतले सथितम\nसाक्षाद इव सथितं मूर्त्या मन्मथं रूपसंपदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 51, + "shloka": 27, + "text": "तं दृष्ट्वा लॊकपालास ते भराजमानं यथा रविम\nतस्थुर विगतसंकल्पा विस्मिता रूपसंपदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 51, + "shloka": 28, + "text": "ततॊ ऽनतरिक्षे विष्टभ्य विमानानि दिवौकसः\nअब्रुवन नैषधं राजन्न अवतीर्य नभस्तलात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 51, + "shloka": 29, + "text": "भॊ भॊ नैषध राजेन्द्र नल सत्यव्रतॊ भवान\nअस्माकं कुरु साहाय्यं दूतॊ भव नरॊत्तम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 52, + "shloka": 1, + "text": "बृहदश्व उवाच\nतेभ्यः परतिज्ञाय नलः करिष्य इति भारत\nअथैनान परिपप्रच्छ कृताञ्जलिर अवस्थितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 52, + "shloka": 2, + "text": "के वै भवन्तः कश चासौ यस्याहं दूत ईप्सितः\nकिं च तत्र मया कार्यं कथयध्वं यथातथम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 52, + "shloka": 3, + "text": "एवम उक्ते नैषधेन मघवान परत्यभाषत\nअमरान वै निबॊधास्मान दमयन्त्यर्थम आगतान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 52, + "shloka": 4, + "text": "अहम इन्द्रॊ ऽयम अग्निश च तथैवायम अपां पतिः\nशरीरान्तकरॊ नॄणां यमॊ ऽयम अपि पार्थिव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 52, + "shloka": 5, + "text": "स वै तवम आगतान अस्मान दमयन्त्यै निवेदय\nलॊकपालाः सहेन्द्रास तवां समायान्ति दिदृक्षवः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 52, + "shloka": 6, + "text": "पराप्तुम इच्छन्ति देवास तवां शक्रॊ ऽगनिर वरुणॊ यमः\nतेषाम अन्यतमं देवं पतित्वे वरयस्व ह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 52, + "shloka": 7, + "text": "एवम उक्तः स शक्रेण नलः पराञ्जलिर अब्रवीत\nएकार्थसमवेतं मां न परेषयितुम अर्हथ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 52, + "shloka": 8, + "text": "देवा ऊचुः\nकरिष्य इति संश्रुत्य पूर्वम अस्मासु नैषध\nन करिष्यसि कस्मात तवं वरज नैषध माचिरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 52, + "shloka": 9, + "text": "बृहदश्व उवाच\nएवम उक्तः स देवैस तैर नैषधः पुनर अब्रवीत\nसुरक्षितानि वेश्मानि परवेष्टुं कथम उत्सहे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 52, + "shloka": 10, + "text": "परवेक्ष्यसीति तं शक्रः पुनर एवाभ्यभाषत\nजगाम स तथेत्य उक्त्वा दमयन्त्या निवेशनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 52, + "shloka": 11, + "text": "ददर्श तत्र वैदर्भीं सखीगणसमावृताम\nदेदीप्यमानां वपुषा शरिया च वरवर्णिनीम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 52, + "shloka": 12, + "text": "अतीव सुकुमाराङ्गीं तनुमध्यां सुलॊचनाम\nआक्षिपन्तीम इव च भाः शशिनः सवेन तेजसा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 52, + "shloka": 13, + "text": "तस्य दृष्ट्वैव ववृधे कामस तां चारुहासिनीम\nसत्यं चिकीर्षमाणस तु धारयाम आस हृच्छयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 52, + "shloka": 14, + "text": "ततस ता नैषधं दृष्ट्वा संभ्रान्ताः परमाङ्गनाः\nआसनेभ्यः समुत्पेतुस तेजसा तस्य धर्षिताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 52, + "shloka": 15, + "text": "परशशंसुश च सुप्रीता नलं ता विस्मयान्विताः\nन चैनम अभ्यभाषन्त मनॊभिस तव अभ्यचिन्तयन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 52, + "shloka": 16, + "text": "अहॊ रूपम अहॊ कान्तिर अहॊ धैर्यं महात्मनः\nकॊ ऽयं देवॊ नु यक्षॊ नु गन्धर्वॊ नु भविष्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 52, + "shloka": 17, + "text": "न तव एनं शक्नुवन्ति सम वयाहर्तुम अपि किं चन\nतेजसा धर्षिताः सर्वा लज्जावत्यॊ वराङ्गनाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 52, + "shloka": 18, + "text": "अथैनं समयमानेव समितपूर्वाभिभाषिणी\nदमयन्ती नलं वीरम अभ्यभाषत विस्मिता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 52, + "shloka": 19, + "text": "कस तवं सर्वानवद्याङ्ग मम हृच्छयवर्धन\nपराप्तॊ ऽसय अमरवद वीर जञातुम इच्छामि ते ऽनघ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 52, + "shloka": 20, + "text": "कथम आगमनं चेह कथं चासि न लक्षितः\nसुरक्षितं हि मे वेश्म राजा चैवॊग्रशासनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 52, + "shloka": 21, + "text": "एवम उक्तस तु वैदर्भ्या नलस तां परत्युवाच ह\nनलं मां विद्धि कल्याणि देवदूतम इहागतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 52, + "shloka": 22, + "text": "देवास तवां पराप्तुम इच्छन्ति शक्रॊ ऽगनिर वरुणॊ यमः\nतेषाम अन्यतमं देवं पतिं वरय शॊभने" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 52, + "shloka": 23, + "text": "तेषाम एव परभावेन परविष्टॊ ऽहम अलक्षितः\nपरविशन्तं हि मां कश चिन नापश्यन नाप्य अवारयत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 52, + "shloka": 24, + "text": "एतदर्थम अहं भद्रे परेषितः सुरसत्तमैः\nएतच छरुत्वा शुभे बुद्धिं परकुरुष्व यथेच्छसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 53, + "shloka": 1, + "text": "बृहदश्व उवाच\nसा नमस्कृत्य देवेभ्यः परहस्य नलम अब्रवीत\nपरणयस्व यथाश्रद्धं राजन किं करवाणि ते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 53, + "shloka": 2, + "text": "अहं चैव हि यच चान्यन ममास्ति वसु किं चन\nसर्वं तत तव विश्रब्धं कुरु परणयम ईश्वर" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 53, + "shloka": 3, + "text": "हंसानां वचनं यत तत तन मां दहति पार्थिव\nतवत्कृते हि मया वीर राजानः संनिपातिताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 53, + "shloka": 4, + "text": "यदि चेद भजमानां मां परत्याख्यास्यसि मानद\nविषम अग्निं जलं रज्जुम आस्थास्ये तव कारणात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 53, + "shloka": 5, + "text": "एवम उक्तस तु वैदर्भ्या नलस तां परत्युवाच ह\nतिष्ठत्सु लॊकपालेषु कथं मानुषम इच्छसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 53, + "shloka": 6, + "text": "येषाम अहं लॊककृताम ईश्वराणां महात्मनाम\nन पादरजसा तुल्यॊ मनस ते तेषु वर्तताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 53, + "shloka": 7, + "text": "विप्रियं हय आचरन मर्त्यॊ देवानां मृत्युम ऋच्छति\nतराहि माम अनवद्याङ्गि वरयस्व सुरॊत्तमान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 53, + "shloka": 8, + "text": "ततॊ बाष्पकलां वाचं दमयन्ती शुचिस्मिता\nपरव्याहरन्ती शनकैर नलं राजानम अब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 53, + "shloka": 9, + "text": "अस्त्य उपायॊ मया दृष्टॊ निरपायॊ नरेश्वर\nयेन दॊषॊ न भविता तव राजन कथं चन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 53, + "shloka": 10, + "text": "तवं चैव हि नरश्रेष्ठ देवाश चाग्निपुरॊगमाः\nआयान्तु सहिताः सर्वे मम यत्र सवयंवरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 53, + "shloka": 11, + "text": "ततॊ ऽहं लॊकपालानां संनिधौ तवां नरेश्वर\nवरयिष्ये नरव्याघ्र नैवं दॊषॊ भविष्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 53, + "shloka": 12, + "text": "एवम उक्तस तु वैदर्भ्या नलॊ राजा विशां पते\nआजगाम पुनस तत्र यत्र देवाः समागताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 53, + "shloka": 13, + "text": "तम अपश्यंस तथायान्तं लॊकपालाः सहेश्वराः\nदृष्ट्वा चैनं ततॊ ऽपृच्छन वृत्तान्तं सर्वम एव तत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 53, + "shloka": 14, + "text": "देवा ऊचुः\nकच चिद दृष्टा तवया राजन दमयन्ती शुचिस्मिता\nकिम अब्रवीच च नः सर्वान वद भूमिपते ऽनघ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 53, + "shloka": 15, + "text": "नल उवाच\nभवद्भिर अहम आदिष्टॊ दमयन्त्या निवेशनम\nपरविष्टः सुमहाकक्ष्यं दण्डिभिः सथविरैर वृतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 53, + "shloka": 16, + "text": "परविशन्तं च मां तत्र न कश चिद दृष्टवान नरः\nऋते तां पार्थिवसुतां भवताम एव तेजसा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 53, + "shloka": 17, + "text": "सख्यश चास्या मया दृष्टास ताभिश चाप्य उपलक्षितः\nविस्मिताश चाभवन दृष्ट्वा सर्वा मां विबुधेश्वराः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 53, + "shloka": 18, + "text": "वर्ण्यमानेषु च मया भवत्सु रुचिरानना\nमाम एव गतसंकल्पा वृणीते सुरसत्तमाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 53, + "shloka": 19, + "text": "अब्रवीच चैव मां बाला आयान्तु सहिताः सुराः\nतवया सह नरश्रेष्ठ मम यत्र सवयंवरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 53, + "shloka": 20, + "text": "तेषाम अहं संनिधौ तवां वरयिष्ये नरॊत्तम\nएवं तव महाबाहॊ दॊषॊ न भवितेति ह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 53, + "shloka": 21, + "text": "एतावद एव विबुधा यथावृत्तम उदाहृतम\nमयाशेषं परमाणं तु भवन्तस तरिदशेश्वराः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 54, + "shloka": 1, + "text": "बृहदश्व उवाच\nअथ काले शुभे पराप्ते तिथौ पुण्ये कषणे तथा\nआजुहाव महीपालान भीमॊ राजा सवयंवरे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 54, + "shloka": 2, + "text": "तच छरुत्वा पृथिवीपालाः सर्वे हृच्छयपीडिताः\nतवरिताः समुपाजग्मुर दमयन्तीम अभीप्सवः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 54, + "shloka": 3, + "text": "कनकस्तम्भरुचिरं तॊरणेन विराजितम\nविविशुस ते महारङ्गं नृपाः सिंहा इवाचलम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 54, + "shloka": 4, + "text": "तत्रासनेषु विविधेष्व आसीनाः पृथिवीक्षितः\nसुरभिस्रग्धराः सर्वे सुमृष्टमणिकुण्डलाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 54, + "shloka": 5, + "text": "तां राजसमितिं पूर्णां नागैर भॊगवतीम इव\nसंपूर्णां पुरुषव्याघ्रैर वयाघ्रैर गिरिगुहाम इव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 54, + "shloka": 6, + "text": "तत्र सम पीना दृश्यन्ते बाहवः परिघॊपमाः\nआकारवन्तः सुश्लक्ष्णाः पञ्चशीर्षा इवॊरगाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 54, + "shloka": 7, + "text": "सुकेशान्तानि चारूणि सुनासानि शुभानि च\nमुखानि राज्ञां शॊभन्ते नक्षत्राणि यथा दिवि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 54, + "shloka": 8, + "text": "दमयन्ती ततॊ रङ्गं परविवेश शुभानना\nमुष्णन्ती परभया राज्ञां चक्षूंसि च मनांसि च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 54, + "shloka": 9, + "text": "तस्या गात्रेषु पतिता तेषां दृष्टिर महात्मनाम\nतत्र तत्रैव सक्ताभून न चचाल च पश्यताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 54, + "shloka": 10, + "text": "ततः संकीर्त्यमानेषु राज्ञां नामसु भारत\nददर्श भैमी पुरुषान पञ्च तुल्याकृतीन इव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 54, + "shloka": 11, + "text": "तान समीक्ष्य ततः सर्वान निर्विशेषाकृतीन सथितान\nसंदेशाद अथ वैधर्भी नाभ्यजानान नलं नृपम\nयं यं हि ददृशे तेषां तं तं मेने न���ं नृपम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 54, + "shloka": 12, + "text": "सा चिन्तयन्ती बुद्ध्याथ तर्कयाम आस भामिनी\nकथं नु देवाञ जानीयां कथं विद्यां नलं नृपम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 54, + "shloka": 13, + "text": "एवं संचिन्तयन्ती सा वैदर्भी भृशदुःखिता\nशरुतानि देवलिङ्गानि चिन्तयाम आस भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 54, + "shloka": 14, + "text": "देवानां यानि लिङ्गानि सथविरेभ्यः शरुतानि मे\nतानीह तिष्ठतां भूमाव एकस्यापि न लक्षये" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 54, + "shloka": 15, + "text": "सा विनिश्चित्य बहुधा विचार्य च पुनः पुनः\nशरणं परति देवानां पराप्तकालम अमन्यत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 54, + "shloka": 16, + "text": "वाचा च मनसा चैव नमः कारं परयुज्य सा\nदेवेभ्यः पराञ्जलिर भूत्वा वेपमानेदम अब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 54, + "shloka": 17, + "text": "हंसानां वचनं शरुत्वा यथा मे नैषधॊ वृतः\nपतित्वे तेन सत्येन देवास तं परदिशन्तु मे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 54, + "shloka": 18, + "text": "वाचा च मनसा चैव यथा नाभिचराम्य अहम\nतेन सत्येन विबुधास तम एव परदिशन्तु मे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 54, + "shloka": 19, + "text": "यथा देवैः स मे भर्ता विहितॊ निषधाधिपः\nतेन सत्येन मे देवास तम एव परदिशन्तु मे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 54, + "shloka": 20, + "text": "सवं चैव रूपं पुष्यन्तु लॊकपालाः सहेश्वराः\nयथाहम अभिजानीयां पुण्यश्लॊकं नराधिपम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 54, + "shloka": 21, + "text": "निशम्य दमयन्त्यास तत करुणं परिदेवितम\nनिश्चयं परमं तथ्यम अनुरागं च नैषधे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 54, + "shloka": 22, + "text": "मनॊविशुद्धिं बुद्धिं च भक्तिं रागं च भारत\nयथॊक्तं चक्रिरे देवाः सामर्थ्यं लिङ्गधारणे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 54, + "shloka": 23, + "text": "सापश्यद विबुधान सर्वान अस्वेदान सतब्धलॊचनान\nहृषितस्रग रजॊहीनान सथितान अस्पृशतः कषितिम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 54, + "shloka": 24, + "text": "छायाद्वितीयॊ मलानस्रग रजःस्वेदसमन्वितः\nभूमिष्ठॊ नैषधश चैव निमेषेण च सूचितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 54, + "shloka": 25, + "text": "सा समीक्ष्य ततॊ देवान पुण्यश्लॊकं च भारत\nनैषधं वरयाम आस भैमी धर्मेण भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 54, + "shloka": 26, + "text": "विलज्जमाना वस्त्रान्ते जग्राहायतलॊचना\nसकन्धदेशे ऽसृजच चास्य सरजं परमशॊभनाम\nवरयाम आस चैवैनं पतित्वे वरवर्णिनी" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 54, + "shloka": 27, + "text": "ततॊ हा हेति सहसा शब्दॊ मुक्तॊ नराधिपैः\nदेवैर महर्षिभिश चैव साधु साध्व इति भारत\nविस्मितैर ईरितः शब्दः परशंसद्भिर नलं नृपम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 54, + "shloka": 28, + "text": "वृते तु नैषधे भैम्या लॊकपाला महौजसा\nपरहृष्टमनसः सर्वे नलायाष्टौ वरान ददुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 54, + "shloka": 29, + "text": "परत्यक्षदर्शनं यज्ञे गतिं चानुत्तमां शुभाम\nनैषधाय ददौ शक्रः परीयमाणः शचीपतिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 54, + "shloka": 30, + "text": "अग्निर आत्मभवं परादाद यत्र वाञ्छति नैषधः\nलॊकान आत्मप्रभांश चैव ददौ तस्मै हुताशनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 54, + "shloka": 31, + "text": "यमस तव अन्नरसं परादाद धर्मे च परमां सथितिम\nअपां पतिर अपां भावं यत्र वाञ्छति नैषधः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 54, + "shloka": 32, + "text": "सरजं चॊत्तमगन्धाढ्यां सर्वे च मिथुनं ददुः\nवरान एवं परदायास्य देवास ते तरिदिवं गताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 54, + "shloka": 33, + "text": "पार्थिवाश चानुभूयास्य विवाहं विस्मयान्विताः\nदमयन्त्याः परमुदिताः परतिजग्मुर यथागतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 54, + "shloka": 34, + "text": "अवाप्य नारीरत्नं तत पुण्यश्लॊकॊ ऽपि पार्थिवः\nरेमे सह तया राजा शच्येव बलवृत्रहा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 54, + "shloka": 35, + "text": "अतीव मुदितॊ राजा भराजमानॊ ऽंशुमान इव\nअरञ्जयत परजा वीरॊ धर्मेण परिपालयन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 54, + "shloka": 36, + "text": "ईजे चाप्य अश्वमेधेन ययातिर इव नाहुषः\nअन्यैश च करतुभिर धीमान बहुभिश चाप्तदक्षिणैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 54, + "shloka": 37, + "text": "पुनश च रमणीयेषु वनेषूपवनेषु च\nदमयन्त्या सह नलॊ विजहारामरॊपमः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 54, + "shloka": 38, + "text": "एवं स यजमानश च विहरंश च नराधिपः\nररक्ष वसुसंपूर्णां वसुधां वसुधाधिपः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 55, + "shloka": 1, + "text": "बृहदश्व उवाच\nवृते तु नैषधे भैम्या लॊकपाला महौजसः\nयान्तॊ ददृशुर आयान्तं दवापरं कलिना सह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 55, + "shloka": 2, + "text": "अथाब्रवीत कलिं शक्रः संप्रेक्ष्य बलवृत्रहा\nदवापरेण सहायेन कले बरूहि कव यास्यसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 55, + "shloka": 3, + "text": "ततॊ ऽबरवीत कलिः शक्रं दमयन्त्याः सवयंवरम\nगत्वाहं वरयिष्ये तां मनॊ हि मम तद्गतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 55, + "shloka": 4, + "text": "तम अब्रवीत परहस्येन्द्रॊ निर्वृत्तः स सवयंवरः\nवृतस तया नलॊ राजा पतिर अस्मत्समीपतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 55, + "shloka": 5, + "text": "एवम उक्तस तु शक्रेण कलिः कॊपसमन्वितः\nदेवान आमन्त्र्य तान सर्वान उवाचेदं वचस तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 55, + "shloka": 6, + "text": "देवानां मानुषं मध्ये यत सा पतिम अविन्दत\nननु तस्या भवेन नयाय्यं विपुलं दण्डधारणम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 55, + "shloka": 7, + "text": "एवम उक्ते तु कलिना परत्यूचुस ते दिवौकसः\nअस्माभिः समनुज्ञातॊ दमयन्त्या नलॊ वृतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 55, + "shloka": 8, + "text": "कश च सर्वगुणॊपेतं नाश्रयेत नलं नृपम\nयॊ वेद धर्मान अखिलान यथावच चरितव्रतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 55, + "shloka": 9, + "text": "यस्मिन सत्यं धृतिर दानं तपः शौचं दमः शमः\nधरुवाणि पुरुषव्याघ्रे लॊकपालसमे नृपे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 55, + "shloka": 10, + "text": "आत्मानं स शपेन मूढॊ हन्याच चात्मानम आत्मना\nएवंगुणं नलं यॊ वै कामयेच छपितुं कले" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 55, + "shloka": 11, + "text": "कृच्छ्रे स नरके मज्जेद अगाधे विपुले ऽपलवे\nएवम उक्त्वा कलिं देवा दवापरं च दिवं ययुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 55, + "shloka": 12, + "text": "ततॊ गतेषु देवेषु कलिर दवापरम अब्रवीत\nसंहर्तुं नॊत्सहे कॊपं नले वत्स्यामि दवापर" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 55, + "shloka": 13, + "text": "भरंशयिष्यामि तं राज्यान न भैम्या सह रंस्यते\nतवम अप्य अक्षान समाविश्य कर्तुं साहाय्यम अर्हसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 56, + "shloka": 1, + "text": "बृहदश्व उवाच\nएवं स समयं कृत्वा दवापरेण कलिः सह\nआजगाम ततस तत्र यत्र राजा स नैषधः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 56, + "shloka": 2, + "text": "स नित्यम अन्तरप्रेक्षी निषधेष्व अवसच चिरम\nअथास्य दवादशे वर्षे ददर्श कलिर अन्तरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 56, + "shloka": 3, + "text": "कृत्वा मूत्रम उपस्पृश्य संध्याम आस्ते सम नैषधः\nअकृत्वा पादयॊः शौचं तत्रैनं कलिर आविशत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 56, + "shloka": 4, + "text": "स समाविश्य तु नलं समीपं पुष्करस्य ह\nगत्वा पुष्करम आहेदम एहि दीव्य नलेन वै" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 56, + "shloka": 5, + "text": "अक्षद्यूते नलं जेता भवान हि सहितॊ मया\nनिषधान परतिपद्यस्व जित्वा राजन नलं नृपम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 56, + "shloka": 6, + "text": "एवम उक्तस तु कलिना पुष्करॊ नलम अभ्ययात\nकलिश चैव वृषॊ भूत्वा गवां पुष्करम अभ्ययात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 56, + "shloka": 7, + "text": "आसाद्य तु नलं वीरं पुष्करः परवीरहा\nदीव्यावेत्य अब्रवीद भराता वृषेणेति मुहुर मुहुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 56, + "shloka": 8, + "text": "न चक्षमे ततॊ राजा समाह्वानं महामनाः\nवैदर्भ्याः परेक्षमाणायाः पणकालम अमन्यत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 56, + "shloka": 9, + "text": "हिरण्यस्य सुवर्णस्य यानयुग्यस्य वाससाम\nआविष्टः कलिना दयूते जीयते सम नलस तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 56, + "shloka": 10, + "text": "तम अक्षमदसंमत्तं सुहृदां न तु कश चन\nनिवारणे ऽभवच छक्तॊ दीव्यमानम अचेतसम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 56, + "shloka": 11, + "text": "ततः पौरजनः सर्वॊ मन्त्रिभिः सह भारत\nराजानं दरष्टुम आगच्छन निवारयितुम आतुरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 56, + "shloka": 12, + "text": "ततः सूत उपागम्य दमयन्त्यै नयवेदयत\nएष पौरजनः सर्वॊ दवारि तिष्ठति कार्यवान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 56, + "shloka": 13, + "text": "निवेद्यतां नैषधाय सर्वाः परकृतयः सथिताः\nअमृष्यमाणा वयसनं राज्ञॊ धर्मार्थदर्शिनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 56, + "shloka": 14, + "text": "ततः सा बाष्पकलया वाचा दुःखेन कर्शिता\nउवाच नैषधं भैमी शॊकॊपहतचेतना" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 56, + "shloka": 15, + "text": "राजन पौरजनॊ दवारि तवां दिदृक्षुर अवस्थितः\nमन्त्रिभिः सहितः सर्वै राजभक्तिपुरस्कृतः\nतं दरष्टुम अर्हसीत्य एव पुनः पुनर अभाषत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 56, + "shloka": 16, + "text": "तां तथा रुचिरापाङ्गीं विलपन्तीं सुमध्यमाम\nआविष्टः कलिना राजा नाभ्यभाषत किं चन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 56, + "shloka": 17, + "text": "ततस ते मन्त्रिणः सर्वे ते चैव पुरवासिनः\nनायम अस्तीति दुःखार्ता वरीडिता जग्मुर आलयान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 56, + "shloka": 18, + "text": "तथा तद अभवद दयूतं पुष्करस्य नलस्य च\nयुधिष्ठिर बहून मासान पुण्यश्लॊकस तव अजीयत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 57, + "shloka": 1, + "text": "बृहदश्व उवाच\nदमयन्ती ततॊ दृष्ट्वा पुण्यश्लॊकं नराधिपम\nउन्मत्तवद अनुन्मत्ता देवने गतचेतसाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 57, + "shloka": 2, + "text": "भयशॊकसमाविष्टा राजन भीमसुता ततः\nचिन्तयाम आस तत कार्यं सुमहत पार्थिवं परति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 57, + "shloka": 3, + "text": "सा शङ्कमाना तत्पापं चिकीर्षन्ती च तत्प्रियम\nनलं च हृतसर्वस्वम उपलभ्येदम अब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 57, + "shloka": 4, + "text": "बृहत्सेने वरजामात्यान आनाय्य नलशासनात\nआचक्ष्व यद धृतं दरव्यम अवशिष्टं च यद वसु" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 57, + "shloka": 5, + "text": "ततस ते मन्त्रिणः सर्वे विज्ञाय नलशासनम\nअपि नॊ भागधेयं सयाद इत्य उक्त्वा पुनर आव्रजन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 57, + "shloka": 6, + "text": "तास तु सर्वाः परकृतयॊ दवितीयं समुपस्थिताः\nनयवेदयद भीमसुता न च तत परत्यनन्दत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 57, + "shloka": 7, + "text": "वाक्यम अप्रतिनन्दन्तं भर्तारम अभिवीक्ष्य सा\nदमयन्ती पुनर वेश्म वरीडिता परविवेश ह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 57, + "shloka": 8, + "text": "निशम्य सततं चाक्षान पुण्यश्लॊकपराङ्मुखान\nनलं च हृतसर्वस्वं धात्रीं पुनर उवाच ह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 57, + "shloka": 9, + "text": "बृहत्सेने पुनर गच्छ वार्ष्णेयं नलशासनात\nसूतम आनय कल्याणि महत कार्यम उपस्थितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 57, + "shloka": 10, + "text": "बृहत्सेना तु तच छरुत्वा दमयन्त्याः परभाषितम\nवार्ष्णेयम आनयाम आस पुरुषैर आप्तकारिभिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 57, + "shloka": 11, + "text": "वार्ष्णेयं तु ततॊ भैमी सान्त्वयञ शलक्ष्णया गिरा\nउवाच देशकालज्ञा पराप्तकालम अनिन्दिता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 57, + "shloka": 12, + "text": "जानीषे तवं यथा राजा सम्यग्वृत्तः सदा तवयि\nतस्य तवं विषमस्थस्य साहाय्यं कर्तुम अर्हसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 57, + "shloka": 13, + "text": "यथा यथा हि नृपतिः पुष्करेणेह जीयते\nतथा तथास्य दयूते वै रागॊ भूयॊ ऽभिवर्धते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 57, + "shloka": 14, + "text": "यथा च पुष्करस्याक्षा वर्तन्ते वशवर्तिनः\nतथा विपर्ययश चापि नलस्याक्षेषु दृश्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 57, + "shloka": 15, + "text": "सुहृत्स्वजनवाक्यानि यथावन न शृणॊति च\nनूनं मन्ये न शेषॊ ऽसति नैषधस्य महात्मनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 57, + "shloka": 16, + "text": "यत्र मे वचनं राजा नाभिनन्दति मॊहितः\nशरणं तवां परपन्नास्मि सारथे कुरु मद्वचः\nन हि मे शुध्यते भावः कदा चिद विनशेद इति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 57, + "shloka": 17, + "text": "नलस्य दयितान अश्वान यॊजयित्वा महाजवान\nइदम आरॊप्य मिथुनं कुण्डिनं यातुम अर्हसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 57, + "shloka": 18, + "text": "मम जञातिषु निक्षिप्य दारकौ सयन्दनं तथा\nअश्वांश चैतान यथाकामं वस वान्यत्र गच्छ वा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 57, + "shloka": 19, + "text": "दमयन्त्यास तु तद वाक्यं वार्ष्णेयॊ नलसारथिः\nनयवेदयद अशेषेण नलामात्येषु मुख्यशः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 57, + "shloka": 20, + "text": "तैः समेत्य विनिश्चित्य सॊ ऽनुज्ञातॊ महीपते\nययौ मिथुनम आरॊप्य विदर्भांस तेन वाहिना" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 57, + "shloka": 21, + "text": "हयांस तत्र विनिक्षिप्य सूतॊ रथवरं च तम\nइन्द्रसेनां च तां कन्याम इन्द्रसेनं च बालकम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 57, + "shloka": 22, + "text": "आमन्त्र्य भीमं राजानम आर्तः शॊचन नलं नृपम\nअटमानस ततॊ ऽयॊध्यां जगाम नगरीं तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 57, + "shloka": 23, + "text": "ऋतुपर्णं स राजानम उपतस्थे सुदुःखितः\nभृतिं चॊपययौ तस्य सारथ्येन महीपते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 58, + "shloka": 1, + "text": "बृहदश्व उवाच\nततस तु याते वार्ष्णेये पुण्यश्लॊकस्य दीव्यतः\nपुष्करेण हृतं राज्यं यच चान्यद वसु किं चन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 58, + "shloka": 2, + "text": "हृतराज्यं नलं राजन परहसन पुष्करॊ ऽबरवीत\nदयूतं परवर्ततां भूयः परतिपाणॊ ऽसति कस तव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 58, + "shloka": 3, + "text": "शिष्टा ते दमयन्त्य एका सर्वम अन्यद धृतं मया\nदमयन्त्याः पुणः साधु वर्ततां यदि मन्यसे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 58, + "shloka": 4, + "text": "पुष्करेणैवम उक्तस्य पुण्यश्लॊकस्य मन्युना\nवयदीर्यतेव हृदयं न चैनं किं चिद अब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 58, + "shloka": 5, + "text": "ततः पुष्करम आलॊक्य नलः परममन्युमान\nउत्सृज्य सर्वगात्रेभ्यॊ भूषणानि महायशाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 58, + "shloka": 6, + "text": "एकवासा असंवीतः सुहृच्छॊकविवर्धनः\nनिश्चक्राम तदा राजा तयक्त्वा सुविपुलां शरियम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 58, + "shloka": 7, + "text": "दमयन्त्य एकवस्त्रा तं गच्छन्तं पृष्ठतॊ ऽनवियात\nस तया बाह्यतः सार्धं तरिरात्रं नैषधॊ ऽवसत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 58, + "shloka": 8, + "text": "पुष्करस तु महाराज घॊषयाम आस वै पुरे\nनले यः सम्यग आतिष्ठेत स गच्छेद वध्यतां मम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 58, + "shloka": 9, + "text": "पुष्करस्य तु वाक्येन तस्य विद्वेषणेन च\nपौरा न तस्मिन सत्कारं कृतवन्तॊ युधिष्ठिर" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 58, + "shloka": 10, + "text": "स तथा नगराभ्याशे सत्कारार्हॊ न सत्कृतः\nतरिरात्रम उषितॊ राजा जलमात्रेण वर्तयन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 58, + "shloka": 11, + "text": "कषुधा संपीड्यमानस तु नलॊ बहुतिथे ऽहनि\nअपश्यच छकुनान कांश चिद धिरण्यसदृशच्छदान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 58, + "shloka": 12, + "text": "स चिन्तयाम आस तदा निषधाधिपतिर बली\nअस्ति भक्षॊ ममाद्यायं वसु चेदं भविष्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 58, + "shloka": 13, + "text": "ततस तान अन्तरीयेण वाससा समवास्तृणॊत\nतस्यान्तरीयम आदाय जग्मुः सर्वे विहायसा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 58, + "shloka": 14, + "text": "उत्पतन्तः खगास ते तु वाक्यम आहुस तदा नलम\nदृष्ट्वा दिग्वाससं भूमौ सथितं दीनम अधॊमुखम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 58, + "shloka": 15, + "text": "वयम अक्षाः सुदुर्बुद्धे तव वासॊर जिहीर्षवः\nआगता न हि नः परीतिः सवाससि गते तवयि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 58, + "shloka": 16, + "text": "तान समीक्ष्य गतान अक्षान आत्मानं च विवाससम\nपुण्यश्लॊकस ततॊ राजा दमयन्तीम अथाब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 58, + "shloka": 17, + "text": "येषां परकॊपाद ऐश्वर्यात परच्युतॊ ऽहम अनिन्दिते\nपराणयात्रां न विन्दे च दुःखितः कषुधयार्दितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 58, + "shloka": 18, + "text": "येषां कृते न सत्कारम अकुर्वन मयि नैषधाः\nत इमे शकुना भूत्वा वासॊ ऽपय अपहरन्ति मे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 58, + "shloka": 19, + "text": "वैषम्यं परमं पराप्तॊ दुःखितॊ गतचेतनः\nभर्ता ते ऽहं निबॊधेदं वचनं हितम आत्मनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 58, + "shloka": 20, + "text": "एते गच्छन्ति बहवः पन्थानॊ दक्षिणापथम\nअवन्तीम ऋक्षवन्तं च समतिक्रम्य पर्वतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 58, + "shloka": 21, + "text": "एष विन्ध्यॊ महाशैलः पयॊष्णी च समुद्रगा\nआश्रमाश च महर्षीणाम अमी पुष्पफलान्विताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 58, + "shloka": 22, + "text": "एष पन्था विदर्भाणाम अयं गच्छति कॊसलान\nअतः परं च देशॊ ऽयं दक्षिणे दक्षिणापथः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 58, + "shloka": 23, + "text": "ततः सा बाष्पकलया वाचा दुःखेन कर्शिता\nउवाच दमयन्ती तं नैषधं करुणं वचः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 58, + "shloka": 24, + "text": "उद्वेपते मे हृदयं सीदन्त्य अङ्गानि सर्वशः\nतव पार्थिव संकल्पं चिन्तयन्त्याः पुनः पुनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 58, + "shloka": 25, + "text": "हृतराज्यं हृतधनं विवस्त्रं कषुच्छ्रमान्वितम\nकथम उत्सृज्य गच्छेयम अहं तवां विजने वने" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 58, + "shloka": 26, + "text": "शरान्तस्य ते कषुधार्तस्य चिन्तयानस्य तत सुखम\nवने घॊरे महाराज नाशयिष्यामि ते कलमम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 58, + "shloka": 27, + "text": "न च भार्यासमं किं चिद विद्यते भिषजां मतम\nऔषधं सर्वदुःखेषु सत्यम एतद बरवीमि ते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 58, + "shloka": 28, + "text": "नल उवाच\nएवम एतद यथात्थ तवं दमयन्ति सुमध्यमे\nनास्ति भार्यासमं मित्रं नरस्यार्तस्य भेषजम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 58, + "shloka": 29, + "text": "न चाहं तयक्तुकामस तवां किमर्थं भीरु शङ्कसे\nतयजेयम अहम आत्मानं न तव एव तवाम अनिन्दिते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 58, + "shloka": 30, + "text": "दमयन्त्य उवाच\nयदि मां तवं महाराज न विहातुम इहेच्छसि\nतत किमर्थं विदर्भाणां पन्थाः समुपदिश्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 58, + "shloka": 31, + "text": "अवैमि चाहं नृपते न तवं मां तयकुम अर्हसि\nचेतसा तव अपकृष्टेन मां तयजेथा महापते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 58, + "shloka": 32, + "text": "पन्थानं हि ममाभीक्ष्णम आख्यासि नरसत्तम\nअतॊनिमित्तं शॊकं मे वर्धयस्य अमरप्रभ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 58, + "shloka": 33, + "text": "यदि चायम अभिप्रायस तव राजन वरजेद इति\nसहिताव एव गच्छावॊ विदर्भान यदि मन्यसे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 58, + "shloka": 34, + "text": "विदर्भराजस तत्र तवां पूजयिष्यति मानद\nतेन तवं पूजितॊ राजन सुखं वत्स्यसि नॊ गृहे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 59, + "shloka": 1, + "text": "नल उवाच\nयथा राज्यं पितुस ते तत तथा मम न संशयः\nन तु तत्र गमिष्यामि विषमस्थः कथं चन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 59, + "shloka": 2, + "text": "कथं समृद्धॊ गत्वाहं तव हर्षविवर्धनः\nपरिद्यूनॊ गमिष्यामि तव शॊकविवर्धनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 59, + "shloka": 3, + "text": "बृहदश्व उवाच\nइति बरुवन नलॊ राजा दमयन्तीं पुनः पुनः\nसान्त्वयाम आस कल्याणीं वाससॊ ऽरधेन संवृताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 59, + "shloka": 4, + "text": "ताव एकवस्त्रसंवीताव अटमानाव इतस ततः\nकषुत्पिपासापरिश्रान्तौ सभां कां चिद उपेयतुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 59, + "shloka": 5, + "text": "तां सभाम उपसंप्राप्य तदा स निषधाधिपः\nवैदर्भ्या सहितॊ राजा निषसाद महीतले" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 59, + "shloka": 6, + "text": "स वै विवस्त्रॊ मलिनॊ विकचः पांसुगुण्ठितः\nदमयन्त्या सह शरान्तः सुष्वाप धरणीतले" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 59, + "shloka": 7, + "text": "दमयन्त्य अपि कल्याणी निद्रयापहृता ततः\nसहसा दुःखम आसाद्य सुकुमारी तपस्विनी" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 59, + "shloka": 8, + "text": "सुप्तायां दमयन्त्यां तु नलॊ राजा विशां पते\nशॊकॊन्मथितचित्तात्मा न सम शेते यथा पुरा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 59, + "shloka": 9, + "text": "स तद राज्यापहरणं सुहृत्त्यागं च सर्वशः\nवने च तं परिध्वंसं परेक्ष्य चिन्ताम उपेयिवान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 59, + "shloka": 10, + "text": "किं नु मे सयाद इदं कृत्वा किं नु मे सयाद अकुर्वतः\nकिं नु मे मरणं शरेयः परित्यागॊ जनस्य वा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 59, + "shloka": 11, + "text": "माम इयं हय अनुरक्तेदं दुःखम आप्नॊति मत्कृते\nमद्विहीना तव इयं गच्छेत कदा चित सवजनं परति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 59, + "shloka": 12, + "text": "मया निःसंशयं दुःखम इयं पराप्स्यत्य अनुत्तमा\nउत्सर्गे संशयः सयात तु विन्देतापि सुखं कव चित" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 59, + "shloka": 13, + "text": "स विनिश्चित्य बहुधा विचार्य च पुनः पुनः\nउत्सर्गे ऽमन्यत शरेयॊ दमयन्त्या नराधिपः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 59, + "shloka": 14, + "text": "सॊ ऽवस्त्रताम आत्मनश च तस्याश चाप्य एकवस्त्रताम\nचिन्तयित्वाध्यगाद राजा वस्त्रार्धस्यावकर्तनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 59, + "shloka": 15, + "text": "कथं वासॊ विकर्तेयं न च बुध्येत मे परिया\nचिन्त्यैवं नैषधॊ राजा सभां पर्यचरत तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 59, + "shloka": 16, + "text": "परिधावन्न अथ नल इतश चेतश च भारत\nआससाद सभॊद्देशे विकॊशं खड्गम उत्तमम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 59, + "shloka": 17, + "text": "तेनार्धं वाससश छित्त्वा निवस्य च परंतपः\nसुप्ताम उत्सृज्य वैदर्भीं पराद्रवद गतचेतनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 59, + "shloka": 18, + "text": "ततॊ निबद्धहृदयः पुनर आगम्य तां सभाम\nदमयन्तीं तथा दृष्ट्वा रुरॊद निषधाधिपः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 59, + "shloka": 19, + "text": "यां न वायुर न चादित्यः पुरा पश्यति मे परियाम\nसेयम अद्य सभामध्ये शेते भूमाव अनाथवत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 59, + "shloka": 20, + "text": "इयं वस्त्रावकर्तेन संवीता चारुहासिनी\nउन्मत्तेव वरारॊहा कथं बुद्ध्वा भविष्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 59, + "shloka": 21, + "text": "कथम एका सती भैमी मया विरहिता शुभा\nचरिष्यति वने घॊरे मृगव्यालनिषेविते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 59, + "shloka": 22, + "text": "गत्वा गत्वा नलॊ राजा पुनर एति सभां मुहुः\nआकृष्यमाणः कलिना सौहृदेनापकृष्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 59, + "shloka": 23, + "text": "दविधेव हृदयं तस्य दुःखितस्याभवत तदा\nदॊलेव मुहुर आयाति याति चैव सभां मुहुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 59, + "shloka": 24, + "text": "सॊ ऽपकृष्टस तु कलिना मॊहितः पराद्रवन नलः\nसुप्ताम उत्सृज्य तां भार्यां विलप्य करुणं बहु" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 59, + "shloka": 25, + "text": "नष्टात्मा कलिना सपृष्टस तत तद विगणयन नृपः\nजगामैव वने शून्ये भार्याम उत्सृज्य दुःखितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 60, + "shloka": 1, + "text": "बृहदश्व उवाच\nअपक्रान्ते नले राजन दमयन्ती गतक्लमा\nअबुध्यत वरारॊहा संत्रस्ता विजने वने" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 60, + "shloka": 2, + "text": "सापश्यमाना भर्तारं दुःखशॊकसमन्विता\nपराक्रॊशद उच्चैः संत्रस्ता महाराजेति नैषधम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 60, + "shloka": 3, + "text": "हा नाथ हा महाराज हा सवामिन किं जहासि माम\nहा हतास्मि विनष्टास्मि भीतास्मि विजने वने" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 60, + "shloka": 4, + "text": "ननु नाम महाराज धर्मज्ञः सत्यवाग असि\nकथम उक्त्वा तथासत्यं सुप्ताम उत्सृज्य मां गतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 60, + "shloka": 5, + "text": "कथम उत्सृज्य गन्तासि वश्यां भार्याम अनुव्रताम\nविशेषतॊ ऽनपकृते परेणापकृते सति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 60, + "shloka": 6, + "text": "शक्ष्यसे ता गिरः सत्याः कर्तुं मयि नरेश्वर\nयास तवया लॊकपालानां संनिधौ कथिताः पुरा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 60, + "shloka": 7, + "text": "पर्याप्तः परिहासॊ ऽयम एतावान पुरुषर्षभ\nभीताहम अस्मि दुर्धर्ष दर्शयात्मानम ईश्वर" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 60, + "shloka": 8, + "text": "दृश्यसे दृश्यसे राजन्न एष तिष्ठसि नैषध\nआवार्य गुल्मैर आत्मानं किं मां न परतिभाषसे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 60, + "shloka": 9, + "text": "नृशंसं बत राजेन्द्र यन माम एवंगताम इह\nविलपन्तीं समालिङ्ग्य नाश्वासयसि पार्थिव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 60, + "shloka": 10, + "text": "न शॊचाम्य अहम आत्मानं न चान्यद अपि किं चन\nकथं नु भवितास्य एक इति तवां नृप शॊचिमि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 60, + "shloka": 11, + "text": "कथं नु राजंस तृषितः कषुधितः शरमकर्शितः\nसायाह्ने वृक्षमूलेषु माम अपश्यन भविष्यसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 60, + "shloka": 12, + "text": "ततः सा तीव्रशॊकार्ता परदीप्तेव च मन्युना\nइतश चेतश च रुदती पर्यधावत दुःखिता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 60, + "shloka": 13, + "text": "मुहुर उत्पतते बाला मुहुः पतति विह्वला\nमुहुर आलीयते भीता मुहुः करॊशति रॊदिति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 60, + "shloka": 14, + "text": "सा तीव्रशॊकसंतप्ता मुहुर निःश्वस्य विह्वला\nउवाच भैमी निष्क्रम्य रॊदमाना पतिव्रता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 60, + "shloka": 15, + "text": "यस्याभिशापाद दुःखार्तॊ दुःखं विन्दति नैषधः\nतस्य भूतस्य तद दुःखाद दुःखम अभ्यधिकं भवेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 60, + "shloka": 16, + "text": "अपापचेतसं पापॊ य एवं कृतवान नलम\nतस्माद दुःखतरं पराप्य जीवत्व असुखजीविकाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 60, + "shloka": 17, + "text": "एवं तु विलपन्ती सा राज्ञॊ भार्या महात्मनः\nअन्वेषति सम भर्तारं वने शवापदसेविते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 60, + "shloka": 18, + "text": "उन्मत्तवद भीमसुता विलपन्ती ततस ततः\nहा हा राजन्न इति मुहुर इतश चेतश च धावति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 60, + "shloka": 19, + "text": "तां शुष्यमाणाम अत्यर्थं कुररीम इव वाशतीम\nकरुणं बहु शॊचन्तीं विलपन्तीं मुहुर मुहुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 60, + "shloka": 20, + "text": "सहसाभ्यागतां भैमीम अभ्याशपरिवर्तिनीम\nजग्राहाजगरॊ गराहॊ महाकायः कषुधान्वितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 60, + "shloka": 21, + "text": "सा गरस्यमाना गराहेण शॊकेन च पराजिता\nना��्मानं शॊचति तथा यथा शॊचति नैषधम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 60, + "shloka": 22, + "text": "हा नाथ माम इह वने गरस्यमानाम अनाथवत\nगराहेणानेन विपिने किमर्थं नाभिधावसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 60, + "shloka": 23, + "text": "कथं भविष्यसि पुनर माम अनुस्मृत्य नैषध\nपापान मुक्तः पुनर लब्ध्वा बुद्धिं चेतॊ धनानि च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 60, + "shloka": 24, + "text": "शरान्तस्य ते कषुधार्तस्य परिग्लानस्य नैषध\nकः शरमं राजशार्दूल नाशयिष्यति मानद" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 60, + "shloka": 25, + "text": "ताम अकस्मान मृगव्याधॊ विचरन गहने वने\nआक्रन्दतीम उपश्रुत्य जवेनाभिससार ह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 60, + "shloka": 26, + "text": "तां स दृष्ट्वा तथा गरस्ताम उरगेणायतेक्षणाम\nतवरमाणॊ मृगव्याधः समभिक्रम्य वेगितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 60, + "shloka": 27, + "text": "मुखतः पातयाम आस शस्त्रेण निशितेन ह\nनिर्विचेष्टं भुजंगं तं विशस्य मृगजीविनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 60, + "shloka": 28, + "text": "मॊक्षयित्वा च तां वयाधः परक्षाल्य सलिलेन च\nसमाश्वास्य कृताहाराम अथ पप्रच्छ भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 60, + "shloka": 29, + "text": "कस्य तवं मृगशावाक्षि कथं चाभ्यागता वनम\nकथं चेदं महत कृच्छ्रं पराप्तवत्य असि भामिनि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 60, + "shloka": 30, + "text": "दमयन्ती तथा तेन पृच्छ्यमाना विशां पते\nसर्वम एतद यथावृत्तम आचचक्षे ऽसय भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 60, + "shloka": 31, + "text": "ताम अर्धवस्त्रसंवीतां पीनश्रॊणिपयॊधराम\nसुकुमारानवद्याङ्गीं पूर्णचन्द्रनिभाननाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 60, + "shloka": 32, + "text": "अरालपक्ष्मनयनां तथा मधुरभाषिणीम\nलक्षयित्वा मृगव्याधः कामस्य वशम एयिवान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 60, + "shloka": 33, + "text": "ताम अथ शलक्ष्णया वाचा लुब्धकॊ मृदुपुर्वया\nसान्त्वयाम आस कामार्तस तद अबुध्यत भामिनी" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 60, + "shloka": 34, + "text": "दमयन्ती तु तं दुष्टम उपलभ्य पतिव्रता\nतीव्ररॊषसमाविष्टा परजज्वालेव मन्युना" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 60, + "shloka": 35, + "text": "स तु पापमतिः कषुद्रः परधर्षयितुम आतुरः\nदुर्धर्षां तर्कयाम आस दीप्ताम अग्निशिखाम इव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 60, + "shloka": 36, + "text": "दमयन्ती तु दुःखार्ता पतिराज्यविनाकृता\nअतीतवाक्पथे काले शशापैनं रुषा किल" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 60, + "shloka": 37, + "text": "यथाहं नैषधाद अन्यं मनसापि न चिन्तये\nतथायं पततां कषुद्रः परासुर मृगजीवनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 60, + "shloka": 38, + "text": "उक्तमात्रे तु वचने तया स मृगजीवनः\nवयसुः पपात मेदिन्याम अग्निदग्ध इव दरुमः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 1, + "text": "बृहदश्व उवाच\nसा निहत्य मृगव्याधं परतस्थे कमलेक्षणा\nवनं परतिभयं शून्यं झिल्लिकागणनादितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 2, + "text": "सिंहव्याघ्रवराहर्क्षरुरुद्वीपिनिषेवितम\nनानापक्षिगणाकीर्णं मलेच्छतस्करसेवितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 3, + "text": "शालवेणुधवाश्वत्थतिन्दुकेङ्गुदकिंशुकैः\nअर्जुनारिष्टसंछन्नं चन्दनैश च सशाल्मलैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 4, + "text": "जम्ब्वाम्रलॊध्रखदिरशाकवेत्रसमाकुलम\nकाश्मर्यामलकप्लक्षकदम्बॊदुम्बरावृतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 5, + "text": "बदरीबिल्वसंछन्नं नयग्रॊधैश च समाकुलम\nपरियालतालखर्जूरहरीतकबिभीतकैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 6, + "text": "नानाधातुशतैर नद्धान विविधान अपि चाचलान\nनिकुञ्जान पक्षिसंघुष्टान दरीश चाद्भुतदर्शनाः\nनदीः सरांसि वापीश च विविधांश च मृगद्विजान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 7, + "text": "सा बहून भीमरूपांश च पिशाचॊरगराक्षसान\nपल्वलानि तडागानि गिरिकूटानि सर्वशः\nसरितः सागरांश चैव ददर्शाद्भुतदर्शनान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 8, + "text": "यूथशॊ ददृशे चात्र विदर्भाधिपनन्दिनी\nमहिषान वराहान गॊमायून ऋक्षवानरपन्नगान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 9, + "text": "तेजसा यशसा सथित्या शरिया च परया युता\nवैदर्भी विचरत्य एका नलम अन्वेषती तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 10, + "text": "नाबिभ्यत सा नृपसुता भैमी तत्राथ कस्य चित\nदारुणाम अटवीं पराप्य भर्तृव्यसनकर्शिता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 11, + "text": "विदर्भतनया राजन विललाप सुदुःखिता\nभर्तृशॊकपरीताङ्गी शिलातलसमाश्रिता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 12, + "text": "दमयन्त्य उवाच\nसिंहॊरस्क महाबाहॊ निषधानां जनाधिप\nकव नु राजन गतॊ ऽसीह तयक्त्वा मां निर्जने वने" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 13, + "text": "अश्वमेधादिभिर वीर करतुभिः सवाप्तदक्षिणैः\nकथम इष्ट्वा नरव्याघ्र मयि मिथ्या परवर्तसे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 14, + "text": "यत तवयॊक्तं नरव्याघ्र मत्समक्षं महाद्युते\nकर्तुम अर्हसि कल्याण तद ऋतं पार्थिवर्षभ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 15, + "text": "यथॊक्तं विहगैर हंसैः समीपे तव भूमिप\nम���्सकाशे च तैर उक्तं तद अवेक्षितुम अर्हसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 16, + "text": "चत्वार एकतॊ वेदाः साङ्गॊपाङ्गाः सविस्तराः\nसवधीता मानवश्रेष्ठ सत्यम एकं किलैकतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 17, + "text": "तस्माद अर्हसि शत्रुघ्न सत्यं कर्तुं नरेश्वर\nउक्तवान असि यद वीर मत्सकाशे पुरा वचः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 18, + "text": "हा वीर ननु नामाहम इष्टा किल तवानघ\nअस्याम अटव्यां घॊरायां किं मां न परतिभाषसे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 19, + "text": "भर्त्सयत्य एष मां रौद्रॊ वयात्तास्यॊ दारुणाकृतिः\nअरण्यराट कषुधाविष्टः किं मां न तरातुम अर्हसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 20, + "text": "न मे तवदन्या सुभगे परिया इत्य अब्रवीस तदा\nताम ऋतां कुरु कल्याणपुरॊक्तां भारतीं नृप" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 21, + "text": "उन्मत्तां विलपन्तीं मां भार्याम इष्टां नराधिप\nईप्सिताम ईप्सितॊ नाथ किं मां न परतिभाषसे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 22, + "text": "कृशां दीनां विवर्णां च मलिनां वसुधाधिप\nवस्त्रार्धप्रावृताम एकां विलपन्तीम अनाथवत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 23, + "text": "यूथभ्रष्टाम इवैकां मां हरिणीं पृथुलॊचन\nन मानयसि मानार्ह रुदतीम अरिकर्शन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 24, + "text": "महाराज महारण्ये माम इहैकाकिनीं सतीम\nआभाषमाणां सवां पत्नीं किं मां न परतिभाषसे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 25, + "text": "कुलशीलॊपसंपन्नं चारुसर्वाङ्गशॊभनम\nनाद्य तवाम अनुपश्यामि गिराव अस्मिन नरॊत्तम\nवने चास्मिन महाघॊरे सिंहव्याघ्रनिषेविते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 26, + "text": "शयानम उपविष्टं वा सथितं वा निषधाधिप\nपरस्थितं वा नरश्रेष्ठ मम शॊकविवर्धन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 27, + "text": "कं नु पृच्छामि दुःखार्ता तवदर्थे शॊककर्शिता\nकच चिद दृष्टस तवयारण्ये संगत्येह नलॊ नृपः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 28, + "text": "कॊ नु मे कथयेद अद्य वने ऽसमिन विष्ठितं नलम\nअभिरूपं महात्मानं परव्यूहविनाशनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 29, + "text": "यम अन्वेषसि राजानं नलं पद्मनिभेक्षणम\nअयं स इति कस्याद्य शरॊष्यामि मधुरां गिरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 30, + "text": "अरण्यराड अयं शरीमांश चतुर्दंष्ट्रॊ महाहनुः\nशार्दूलॊ ऽभिमुखः परैति पृच्छाम्य एनम अशङ्किता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 31, + "text": "भवान मृगाणाम अधिपस तवम अस्मिन कानने परभुः\nविदर्भराजतनयां दमयन्तीति विद्धि माम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 32, + "text": "निषधाधिपतेर भार्यां नलस्यामित्रघातिनः\nपतिम अन्वेषतीम एकां कृपणां शॊककर्शिताम\nआश्वासय मृगेन्द्रेह यदि दृष्टस तवया नलः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 33, + "text": "अथ वारण्यनृपते नलं यदि न शंससि\nमाम अदस्व मृगश्रेष्ठ विशॊकां कुरु दुःखिताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 34, + "text": "शरुत्वारण्ये विलपितं ममैष मृगराट सवयम\nयात्य एतां मृष्टसलिलाम आपगां सागरंगमाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 35, + "text": "इमं शिलॊच्चयं पुण्यं शृङ्गैर बहुभिर उच्छ्रितैः\nविराजद्भिर दिवस्पृग्भिर नैकवर्णैर मनॊरमैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 36, + "text": "नानाधातुसमाकीर्णं विविधॊपलभूषितम\nअस्यारण्यस्य महतः केतुभूतम इवॊच्छ्रितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 37, + "text": "सिंहशार्दूलमातङ्गवराहर्क्षमृगायुतम\nपतत्रिभिर बहुविधैः समन्ताद अनुनादितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 38, + "text": "किंशुकाशॊकबकुलपुंनागैर उपशॊभितम\nसरिद्भिः सविहंगाभिः शिखरैश चॊपशॊभितम\nगिरिराजम इमं तावत पृच्छामि नृपतिं परति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 39, + "text": "भगवन्न अचलश्रेष्ठ दिव्यदर्शनविश्रुत\nशरण्य बहुकल्याण नमस ते ऽसतु महीधर" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 40, + "text": "परणमे तवाभिगम्याहं राजपुत्रीं निबॊध माम\nराज्ञः सनुषां राजभार्यां दमयन्तीति विश्रुताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 41, + "text": "राजा विदर्भाधिपतिः पिता मम महारथः\nभीमॊ नाम कषितिपतिश चातुर्वर्ण्यस्य रक्षिता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 42, + "text": "राजसूयाश्वमेधानां करतूनां दक्षिणावताम\nआहर्ता पार्थिवश्रेष्ठः पृथुचार्वञ्चितेक्षणः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 43, + "text": "बरह्मण्यः साधुवृत्तश च सत्यवाग अनसूयकः\nशीलवान सुसमाचारः पृथुश्रीर धर्मविच छुचिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 44, + "text": "सम्यग गॊप्ता विदर्भाणां निर्जितारिगणः परभुः\nतस्य मां विद्धि तनयां भगवंस तवाम उपस्थिताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 45, + "text": "निषधेषु महाशैल शवशुरॊ मे नृपॊत्तमः\nसुगृहीतनामा विख्यातॊ वीरसेन इति सम ह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 46, + "text": "तस्य राज्ञः सुतॊ वीरः शरीमान सत्यपराक्रमः\nकरमप्राप्तं प��तुः सवं यॊ राज्यं समनुशास्ति ह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 47, + "text": "नलॊ नामारिदमनः पुण्यश्लॊक इति शरुतः\nबरह्मण्यॊ वेदविद वाग्मी पुण्यकृत सॊमपॊ ऽगनिचित" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 48, + "text": "यष्टा दाता च यॊद्धा च सम्यक चैव परशासिता\nतस्य माम अचलश्रेष्ठ विद्धि भार्याम इहागताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 49, + "text": "तयक्तश्रियं भर्तृहीनाम अनाथां वयसनान्विताम\nअन्वेषमाणां भर्तारं तं वै नरवरॊत्तमम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 50, + "text": "खम उल्लिखद्भिर एतैर हि तवया शृङ्गशतैर नृपः\nकच चिद दृष्टॊ ऽचलश्रेष्ठ वने ऽसमिन दारुणे नलः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 51, + "text": "गजेन्द्रविक्रमॊ धीमान दीर्घबाहुर अमर्षणः\nविक्रान्तः सत्यवाग धीरॊ भर्ता मम महायशाः\nनिषधानाम अधिपतिः कच चिद दृष्टस तवया नलः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 52, + "text": "किं मां विलपतीम एकां पर्वतश्रेष्ठ दुःखिताम\nगिरा नाश्वासयस्य अद्य सवां सुताम इव दुःखिताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 53, + "text": "वीर विक्रान्त धर्मज्ञ सत्यसंध महीपते\nयद्य अस्य अस्मिन वने राजन दर्शयात्मानम आत्मना" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 54, + "text": "कदा नु सनिग्धगम्भीरां जीमूतस्वनसंनिभाम\nशरॊष्यामि नैषधस्याहं वाचं ताम अमृतॊपमाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 55, + "text": "वैदर्भीत्य एव कथितां शुभां राज्ञॊ महात्मनः\nआम्नायसारिणीम ऋद्धां मम शॊकनिबर्हिणीम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 56, + "text": "इति सा तं गिरिश्रेष्ठम उक्त्वा पार्थिवनन्दिनी\nदमयन्ती ततॊ भूयॊ जगाम दिशम उत्तराम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 57, + "text": "सा गत्वा तरीन अहॊरात्रान ददर्श परमाङ्गना\nतापसारण्यम अतुलं दिव्यकाननदर्शनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 58, + "text": "वसिष्ठभृग्वत्रिसमैस तापसैर उपशॊभितम\nनियतैः संयताहारैर दमशौचसमन्वितैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 59, + "text": "अब्भक्षैर वायुभक्षैश च पत्राहारैस तथैव च\nजितेन्द्रियैर महाभागैः सवर्गमार्गदिदृक्षुभिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 60, + "text": "वल्कलाजिनसंवीतैर मुनिभिः संयतेन्द्रियैः\nतापसाध्युषितं रम्यं ददर्शाश्रममण्डलम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 61, + "text": "सा दृष्ट्वैवाश्रमपदं नानामृगनिषेवितम\nशाखामृगगणैश चैव तापसैश च समन्वितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 62, + "text": "सुभ्रूः सुकेशी सुश्रॊणी सुकुचा सुद्विजानना\nवर्चस्विनी सुप्रतिष्ठा सवञ्चितॊद्यतगामिनी" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 63, + "text": "सा विवेशाश्रमपदं वीरसेनसुतप्रिया\nयॊषिद्रत्नं महाभागा दमयन्ती मनस्विनी" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 64, + "text": "साभिवाद्य तपॊवृद्धान विनयावनता सथिता\nसवागतं त इति परॊक्ता तैः सर्वैस तापसैश च सा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 65, + "text": "पूजां चास्या यथान्यायं कृत्वा तत्र तपॊधनाः\nआस्यताम इत्य अथॊचुस ते बरूहि किं करवामहे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 66, + "text": "तान उवाच वरारॊहा कच चिद भवगताम इह\nतपस्य अग्निषु धर्मेषु मृगपक्षिषु चानघाः\nकुशलं वॊ महाभागाः सवधर्मचरणेषु च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 67, + "text": "तैर उक्ता कुशलं भद्रे सर्वत्रेति यशस्विनी\nबरूहि सर्वानवद्याङ्गि का तवं किं च चिकीर्षसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 68, + "text": "दृष्ट्वैव ते परं रूपं दयुतिं च परमाम इह\nविस्मयॊ नः समुत्पन्नः समाश्वसिहि मा शुचः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 69, + "text": "अस्यारण्यस्य महती देवता वा महीभृतः\nअस्या नु नद्याः कल्याणि वद सत्यम अनिन्दिते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 70, + "text": "साब्रवीत तान ऋषीन नाहम अरण्यस्यास्य देवता\nन चाप्य अस्य गिरेर विप्रा न नद्या देवताप्य अहम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 71, + "text": "मानुषीं मां विजानीत यूयं सर्वे तपॊधनाः\nविस्तरेणाभिधास्यामि तन मे शृणुत सर्वशः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 72, + "text": "विदर्भेषु महीपालॊ भीमॊ नाम महाद्युतिः\nतस्य मां तनयां सर्वे जानीत दविजसत्तमाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 73, + "text": "निषधाधिपतिर धीमान नलॊ नाम महायशाः\nवीरः संग्रामजिद विद्वान मम भर्ता विशां पतिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 74, + "text": "देवताभ्यर्चनपरॊ दविजातिजनवत्सलः\nगॊप्ता निषधवंशस्य महाभागॊ महाद्युतिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 75, + "text": "सत्यवाग धर्मवित पराज्ञः सत्यसंधॊ ऽरिमर्दनः\nबरह्मण्यॊ दैवतपरः शरीमान परपुरंजयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 76, + "text": "नलॊ नाम नृपश्रेष्ठॊ देवराजसमद्युतिः\nमम भर्ता विशालाक्षः पूर्णेन्दुवदनॊ ऽरिहा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 77, + "text": "आहर्ता करतुमुख्यानां वेदवेदाङ्गपारगः\nसपत्नानां मृधे हन्ता रविसॊमसमप्रभः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 78, + "text": "स कैश चिन निकृतिप्रज्ञैर अकल्याणैर नराधमैः\nआहूय पृथिवीपालः सत्यधर्मपरायणः\nदेवने कुशलैर जिह्मैर जितॊ राज्यं वसूनि च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 79, + "text": "तस्य माम अवगच्छध्वं भार्यां राजर्षभस्य वै\nदमयन्तीति विख्यातां भर्तृदर्शनलालसाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 80, + "text": "सा वनानि गिरींश चैव सरांसि सरितस तथा\nपल्वलानि च रम्याणि तथारण्यानि सर्वशः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 81, + "text": "अन्वेषमाणा भर्तारं नलं रणविशारदम\nमहात्मानं कृतास्त्रं च विचरामीह दुःखिता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 82, + "text": "कच चिद भगवतां पुण्यं तपॊवनम इदं नृपः\nभवेत पराप्तॊ नलॊ नाम निषधानां जनाधिपः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 83, + "text": "यत्कृते ऽहम इदं विप्राः परपन्ना भृशदारुणम\nवनं परतिभयं घॊरं शार्दूलमृगसेवितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 84, + "text": "यदि कैश चिद अहॊरात्रैर न दरक्ष्यामि नलं नृपम\nआत्मानं शरेयसा यॊक्ष्ये देहस्यास्य विमॊचनात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 85, + "text": "कॊ नु मे जीवितेनार्थस तम ऋते पुरुषर्षभम\nकथं भविष्याम्य अद्याहं भर्तृशॊकाभिपीडिता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 86, + "text": "एवं विलपतीम एकाम अरण्ये भीमनन्दिनीम\nदमयन्तीम अथॊचुस ते तापसाः सत्यवादिनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 87, + "text": "उदर्कस तव कल्याणि कल्याणॊ भविता शुभे\nवयं पश्याम तपसा कषिप्रं दरक्ष्यसि नैषधम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 88, + "text": "निषधानाम अधिपतिं नलं रिपुनिघातिनम\nभैमि धर्मभृतां शरेष्ठं दरक्ष्यसे विगतज्वरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 89, + "text": "विमुक्तं सर्वपापेभ्यः सर्वरत्नसमन्वितम\nतद एव नगरश्रेष्ठं परशासन्तम अरिंदमम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 90, + "text": "दविषतां भयकर्तारं सुहृदां शॊकनाशनम\nपतिं दरक्ष्यसि कल्याणि कल्याणाभिजनं नृपम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 91, + "text": "एवम उक्त्वा नलस्येष्टां महिषीं पार्थिवात्मजाम\nअन्तर्हितास तापसास ते साग्निहॊत्राश्रमास तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 92, + "text": "सा दृष्ट्वा महद आश्चर्यं विस्मिता अभवत तदा\nदमयन्त्य अनवद्याङ्गी वीरसेननृपस्नुषा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 93, + "text": "किं नु सवप्नॊ मया दृष्टः कॊ ऽयं विधिर इहाभवत\nकव नु ते तापसाः सर्वे कव तद आश्रममण्डलम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 94, + "text": "कव सा पुण्यजला रम्या नानाद्विजनिषेविता\nनदी ते च नगा हृद्याः फलपुष्पॊपशॊभिताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 95, + "text": "धयात्वा चिरं भीमसुता दमयन्ती शुचिस्मिता\nभर्तृशॊकपरा दीना विवर्णवदनाभवत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 96, + "text": "सा गत्वाथापरां भूमिं बाष्पसंदिग्धया गिरा\nविललापाश्रुपूर्णाक्षी दृष्ट्वाशॊकतरुं ततः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 97, + "text": "उपगम्य तरुश्रेष्ठम अशॊकं पुष्पितं तदा\nपल्लवापीडितं हृद्यं विहंगैर अनुनादितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 98, + "text": "अहॊ बतायम अगमः शरीमान अस्मिन वनान्तरे\nआपीडैर बहुभिर भाति शरीमान दरमिडराड इव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 99, + "text": "विशॊकां कुरु मां कषिप्रम अशॊक परियदर्शन\nवीतशॊकभयाबाधं कच चित तवं दृष्टवान नृपम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 100, + "text": "नलं नामारिदमनं दमयन्त्याः परियं पतिम\nनिषधानाम अधिपतिं दृष्टवान असि मे परियम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 101, + "text": "एकवस्त्रार्धसंवीतं सुकुमारतनुत्वचम\nवयसनेनार्दितं वीरम अरण्यम इदम आगतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 102, + "text": "यथा विशॊका गच्छेयम अशॊकनग तत कुरु\nसत्यनामा भवाशॊक मम शॊकविनाशनात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 103, + "text": "एवं साशॊकवृक्षं तम आर्ता तरिः परिगम्य ह\nजगाम दारुणतरं देशं भैमी वराङ्गना" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 104, + "text": "सा ददर्श नगान नैकान नैकाश च सरितस तथा\nनैकांश च पर्वतान रम्यान नैकांश च मृगपक्षिणः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 105, + "text": "कन्दरांश च नितम्बांश च नदांश चाद्भुतदर्शनान\nददर्श सा भीमसुता पतिम अन्वेषती तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 106, + "text": "गत्वा परकृष्टम अध्वानं दमयन्ती शुचिस्मिता\nददर्शाथ महासार्थं हस्त्यश्वरथसंकुलम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 107, + "text": "उत्तरन्तं नदीं रम्यां परसन्नसलिलां शुभाम\nसुशीततॊयां विस्तीर्णां हरदिनीं वेतसैर वृताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 108, + "text": "परॊद्घुष्टां करौञ्चकुररैश चक्रवाकॊपकूजिताम\nकूर्मग्राहझषाकीर्णां पुलिनद्वीपशॊभिताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 109, + "text": "सा दृष्ट्वैव महासार्थं नलपत्नी यशस्विनी\nउपसर्प्य वरारॊहा जनमध्यं विवेश ह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 110, + "text": "उन्मत्तरूपा शॊकार्ता तथा वस्त्रार्धसंवृता\nकृशा विवर्णा मलिना पांसुध्वस्तशिरॊरुहा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 111, + "text": "तां दृष्ट्वा तत्र मनुजाः के चिद भीताः परदुद्रुवुः\nके चिच चिन्तापरास तस्थुः के चित तत्र विचुक्रुशुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 112, + "text": "परहसन्ति सम तां के चिद अभ्यसूयन्त चापरे\nचक्रुस तस्यां दयां के चित पप्रच्छुश चापि भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 113, + "text": "कासि कस्यासि कल्याणि किं वा मृगयसे वने\nतवां दृष्ट्वा वयथिताः समेह कच चित तवम असि मानुषी" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 114, + "text": "वद सत्यं वनस्यास्य पर्वतस्याथ वा दिशः\nदेवता तवं हि कल्याणि तवां वयं शरणं गताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 115, + "text": "यक्षी वा राक्षसी वा तवम उताहॊ ऽसि वराङ्गना\nसर्वथा कुरु नः सवस्ति रक्षस्वास्मान अनिन्दिते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 116, + "text": "यथायं सर्वथा सार्थः कषेमी शीघ्रम इतॊ वरजेत\nतथा विधत्स्व कल्याणि तवां वयं शरणं गताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 117, + "text": "परत्युवाच ततः साध्वी भर्तृव्यसनदुःखिता\nसार्थवाहं च सार्थं च जना ये चात्र के चन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 118, + "text": "मानुषीं मां विजानीत मनुजाधिपतेः सुताम\nनृपस्नुषां राजभार्यां भर्तृदर्शनलालसाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 119, + "text": "विदर्भराण मम पिता भर्ता राजा च नैषधः\nनलॊ नाम महाभागस तं मार्गाम्य अपराजितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 120, + "text": "यदि जानीत नृपतिं कषिप्रं शंसत मे परियम\nनलं पार्थिवशार्दूलम अमित्रगणसूदनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 121, + "text": "ताम उवाचानवद्याङ्गीं सार्थस्य महतः परभुः\nसार्थवाहः शुचिर नाम शृणु कल्याणि मद्वचः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 122, + "text": "अहं सार्थस्य नेता वै सार्थवाहः शुचिस्मिते\nमनुष्यं नलनामानं न पश्यामि यशस्विनि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 123, + "text": "कुञ्जरद्वीपिमहिषशार्दूलर्क्षमृगान अपि\nपश्याम्य अस्मिन वने कष्टे अमनुष्यनिषेविते\nतथा नॊ यक्षराड अद्य मणिभद्रः परसीदतु" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 124, + "text": "साब्रवीद वणिजः सर्वान सार्थवाहं च तं ततः\nकव नु यास्यसि सार्थॊ ऽयम एतद आख्यातुम अर्हथ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 61, + "shloka": 125, + "text": "सार्थवाह उवाच\nसार्थॊ ऽयं चेदिराजस्य सुबाहॊर सत्यवादिनः\nकषिप्रं ज���पदं गन्ता लाभाय मनुजात्मजे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 62, + "shloka": 1, + "text": "बृहदश्व उवाच\nसा तच छरुत्वानवद्याङ्गी सार्थवाहवचस तदा\nअगच्छत तेन वै सार्धं भर्तृदर्शनलालसा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 62, + "shloka": 2, + "text": "अथ काले बहुतिथे वने महति दारुणे\nतडागं सर्वतॊभद्रं पद्मसौगन्धिकं महत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 62, + "shloka": 3, + "text": "ददृशुर वणिजॊ रम्यं परभूतयवसेन्धनम\nबहुमूलफलॊपेतं नानापक्षिगणैर वृतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 62, + "shloka": 4, + "text": "तं दृष्ट्वा मृष्टसलिलं मनॊहरसुखावहम\nसुपरिश्रान्तवाहास ते निवेशाय मनॊ दधुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 62, + "shloka": 5, + "text": "संमते सार्थवाहस्य विविशुर वनम उत्तमम\nउवास सार्थः सुमहान वेलाम आसाद्य पश्चिमाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 62, + "shloka": 6, + "text": "अथार्धरात्रसमये निःशब्दस्तिमिते तदा\nसुप्ते सार्थे परिश्रान्ते हस्तियूथम उपागमत\nपानीयार्थं गिरिनदीं मदप्रस्रवणाविलाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 62, + "shloka": 7, + "text": "मार्गं संरुध्य संसुप्तं पद्मिन्याः सार्थम उत्तमम\nसुप्तं ममर्द सहसा चेष्टमानं महीतले" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 62, + "shloka": 8, + "text": "हाहारवं परमुञ्चन्तः सार्थिकाः शरणार्थिनः\nवनगुल्मांश च धावन्तॊ निद्रान्धा महतॊ भयात\nके चिद दन्तैः करैः के चित के चित पद्भ्यां हता नराः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 62, + "shloka": 9, + "text": "गॊखरॊष्ट्राश्वबहुलं पदातिजनसंकुलम\nभयार्तं धावमानं तत परस्परहतं तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 62, + "shloka": 10, + "text": "घॊरान नादान विमुञ्चन्तॊ निपेतुर धरणीतले\nवृक्षेष्व आसज्य संभग्नाः पतिता विषमेषु च\nतथा तन निहतं सर्वं समृद्धं सार्थमण्डलम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 62, + "shloka": 11, + "text": "अथापरेद्युः संप्राप्ते हतशिष्टा जनास तदा\nवनगुल्माद विनिष्क्रम्य शॊचन्तॊ वैशसं कृतम\nभरातरं पितरं पुत्रं सखायं च जनाधिप" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 62, + "shloka": 12, + "text": "अशॊचत तत्र वैदर्भी किं नु मे दुष्कृतं कृतम\nयॊ ऽपि मे निर्जने ऽरण्ये संप्राप्तॊ ऽयं जनार्णवः\nहतॊ ऽयं हस्तियूथेन मन्दभाग्यान ममैव तु" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 62, + "shloka": 13, + "text": "पराप्तव्यं सुचिरं दुःखं मया नूनम असंशयम\nनाप्राप्तकालॊ मरियते शरुतं वृद्धानुशासनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 62, + "shloka": 14, + "text": "यन नाहम अद्य मृदिता हस्तियूथेन दुःखिता\nन हय अदैवकृतं किं चिन नराणाम इह विद्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 62, + "shloka": 15, + "text": "न च मे बालभावे ऽपि किं चिद वयपकृतं कृतम\nकर्मणा मनसा वाचा यद इदं दुःखम आगतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 62, + "shloka": 16, + "text": "मन्ये सवयंवरकृते लॊकपालाः समागताः\nपरत्याख्याता मया तत्र नलस्यार्थाय देवताः\nनूनं तेषां परभावेन वियॊगं पराप्तवत्य अहम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 62, + "shloka": 17, + "text": "एवमादीनि दुःखानि सा विलप्य वराङ्गना\nहतशिष्टैः सह तदा बराह्मणैर वेदपारगैः\nअगच्छद राजशार्दूल दुःखशॊकपरायणा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 62, + "shloka": 18, + "text": "गच्छन्ती सा चिरात कालात पुरम आसादयन महत\nसायाह्ने चेदिराजस्य सुबाहॊर सत्यवादिनः\nवस्त्रार्धकर्तसंवीता परविवेश पुरॊत्तमम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 62, + "shloka": 19, + "text": "तां विवर्णां कृशां दीनां मुक्तकेशीम अमार्जनाम\nउन्मत्ताम इव गच्छन्तीं ददृशुः पुरवासिनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 62, + "shloka": 20, + "text": "परविशन्तीं तु तां दृष्ट्वा चेदिराजपुरीं तदा\nअनुजग्मुस ततॊ बाला गरामिपुत्राः कुतूहलात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 62, + "shloka": 21, + "text": "सा तैः परिवृतागच्छत समीपं राजवेश्मनः\nतां परासादगतापश्यद राजमाता जनैर वृताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 62, + "shloka": 22, + "text": "सा जनं वारयित्वा तं परासादतलम उत्तमम\nआरॊप्य विस्मिता राजन दमयन्तीम अपृच्छत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 62, + "shloka": 23, + "text": "एवम अप्य असुखाविष्टा बिभर्षि परमं वपुः\nभासि विद्युद इवाभ्रेषु शंस मे कासि कस्य वा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 62, + "shloka": 24, + "text": "न हि ते मानुषं रूपं भूषणैर अपि वर्जितम\nअसहाया नरेभ्यश च नॊद्विजस्य अमरप्रभे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 62, + "shloka": 25, + "text": "तच छरुत्वा वचनं तस्या भैमी वचनम अब्रवीत\nमानुषीं मां विजानीहि भर्तारं समनुव्रताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 62, + "shloka": 26, + "text": "सैरन्ध्रीं जातिसंपन्नां भुजिष्यां कामवासिनीम\nफलमूलाशनाम एकां यत्रसायंप्रतिश्रयाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 62, + "shloka": 27, + "text": "असंख्येयगुणॊ भर्ता मां च नित्यम अनुव्रतः\nभर्तारम अपि तं वीरं छायेवानपगा सदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 62, + "shloka": 28, + "text": "तस्य दैवात परसङ्गॊ ऽभूद अतिमात्रं सम देवने\nदयूते स निर्जितश चैव वनम एकॊ ऽभयुपेयिवान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 62, + "shloka": 29, + "text": "तम एकवसनं वीरम उन्मत्तम इव विह्वलम\nआश्वासयन्ती भर्तारम अहम अन्वगमं वनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 62, + "shloka": 30, + "text": "स कदा चिद वने वीरः कस���मिंश चित कारणान्तरे\nकषुत्परीतः सुविमनास तद अप्य एकं वयसर्जयत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 62, + "shloka": 31, + "text": "तम एकवसनं नग्नम उन्मत्तं गतचेतसम\nअनुव्रजन्ती बहुला न सवपामि निशाः सदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 62, + "shloka": 32, + "text": "ततॊ बहुतिथे काले सुप्ताम उत्सृज्य मां कव चित\nवाससॊ ऽरधं परिच्छिद्य तयक्तवान माम अनागसम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 62, + "shloka": 33, + "text": "तं मार्गमाणा भर्तारं दह्यमाना दिनक्षपाः\nन विन्दाम्य अमरप्रख्यं परियं पराणधनेश्वरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 62, + "shloka": 34, + "text": "ताम अश्रुपरिपूर्णाक्षीं विलपन्तीं तथा बहु\nराजमाताब्रवीद आर्तां भैमीम आर्ततरा सवयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 62, + "shloka": 35, + "text": "वसस्व मयि कल्याणि परीतिर मे तवयि वर्तते\nमृगयिष्यन्ति ते भद्रे भर्तारं पुरुषा मम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 62, + "shloka": 36, + "text": "अथ वा सवयम आगच्छेत परिधावन्न इतस ततः\nइहैव वसती भद्रे भर्तारम उपलप्स्यसे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 62, + "shloka": 37, + "text": "राजमातुर वचः शरुत्वा दमयन्ती वचॊ ऽबरवीत\nसमयेनॊत्सहे वस्तुं तवयि वीरप्रजायिनि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 62, + "shloka": 38, + "text": "उच्छिष्टं नैव भुञ्जीयां न कुर्यां पादधावनम\nन चाहं पुरुषान अन्यान संभाषेयं कथं चन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 62, + "shloka": 39, + "text": "परार्थयेद यदि मां कश चिद दण्ड्यस ते स पुमान भवेत\nभर्तुर अन्वेषणार्थं तु पश्येयं बराह्मणान अहम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 62, + "shloka": 40, + "text": "यद्य एवम इह कर्तव्यं वसाम्य अहम असंशयम\nअतॊ ऽनयथा न मे वासॊ वर्तते हृदये कव चित" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 62, + "shloka": 41, + "text": "तां परहृष्टेन मनसा राजमातेदम अब्रवीत\nसर्वम एतत करिष्यामि दिष्ट्या ते वरतम ईदृशम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 62, + "shloka": 42, + "text": "एवम उक्त्वा ततॊ भैमीं राजमाता विशां पते\nउवाचेदं दुहितरं सुनन्दां नाम भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 62, + "shloka": 43, + "text": "सैरन्ध्रीम अभिजानीष्व सुनन्दे देवरूपिणीम\nएतया सह मॊदस्व निरुद्विग्नमनाः सवयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 63, + "shloka": 1, + "text": "बृहदश्व उवाच\nउत्सृज्य दमयन्तीं तु नलॊ राजा विशां पते\nददर्श दावं दह्यन्तं महान्तं गहने वने" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 63, + "shloka": 2, + "text": "तत्र शुश्राव मध्ये ऽगनौ शब्दं भूतस्य कस्य चित\nअभिधाव नलेत्य उच्चैः पुण्यश्लॊकेति चासकृत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 63, + "shloka": 3, + "text": "मा भैर इति नलश चॊक्त्���ा मध्यम अग्नेः परविश्य तम\nददर्श नागराजानं शयानं कुण्डलीकृतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 63, + "shloka": 4, + "text": "स नागः पराञ्जलिर भूत्वा वेपमानॊ नलं तदा\nउवाच विद्धि मां राजन नागं कर्कॊटकं नृप" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 63, + "shloka": 5, + "text": "मया परलब्धॊ बरह्मर्षिर अनागाः सुमहातपाः\nतेन मन्युपरीतेन शप्तॊ ऽसमि मनुजाधिप" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 63, + "shloka": 6, + "text": "तस्य शापान न शक्नॊमि पदाद विचलितुं पदम\nउपदेक्ष्यामि ते शरेयस तरातुम अर्हति मां भवान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 63, + "shloka": 7, + "text": "सखा च ते भविष्यामि मत्समॊ नास्ति पन्नगः\nलघुश च ते भविष्यामि शीघ्रम आदाय गच्छ माम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 63, + "shloka": 8, + "text": "एवम उक्त्वा स नागेन्द्रॊ बभूवाङ्गुष्ठमात्रकः\nतं गृहीत्वा नलः परायाद उद्देशं दाववर्जितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 63, + "shloka": 9, + "text": "आकाशदेशम आसाद्य विमुक्तं कृष्णवर्त्मना\nउत्स्रष्टुकामं तं नागः पुनः कर्कॊटकॊ ऽबरवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 63, + "shloka": 10, + "text": "पदानि गणयन गच्छ सवानि नैषध कानि चित\nतत्र ते ऽहं महाराज शरेयॊ धास्यामि यत परम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 63, + "shloka": 11, + "text": "ततः संख्यातुम आरब्धम अदशद दशमे पदे\nतस्य दष्टस्य तद रूपं कषिप्रम अन्तरधीयत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 63, + "shloka": 12, + "text": "स दृष्ट्वा विस्मितस तस्थाव आत्मानं विकृतं नलः\nसवरूपधारिणं नागं ददर्श च महीपतिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 63, + "shloka": 13, + "text": "ततः कर्कॊटकॊ नागः सान्त्वयन नलम अब्रवीत\nमया ते ऽनतर्हितं रूपं न तवा विद्युर जना इति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 63, + "shloka": 14, + "text": "यत्कृते चासि विकृतॊ दुःखेन महता नल\nविषेण स मदीयेन तवयि दुःखं निवत्स्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 63, + "shloka": 15, + "text": "विषेण संवृतैर गात्रैर यावत तवां न विमॊक्ष्यति\nतावत तवयि महाराज दुःखं वै स निवत्स्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 63, + "shloka": 16, + "text": "अनागा येन निकृतस तवम अनर्हॊ जनाधिप\nकरॊधाद असूययित्वा तं रक्षा मे भवतः कृता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 63, + "shloka": 17, + "text": "न ते भयं नरव्याघ्र दंष्ट्रिभ्यः शत्रुतॊ ऽपि वा\nबरह्मविद्भ्यश च भविता मत्प्रसादान नराधिप" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 63, + "shloka": 18, + "text": "राजन विषनिमित्ता च न ते पीडा भविष्यति\nसंग्रामेषु च राजेन्द्र शश्वज जयम अवाप्स्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 63, + "shloka": 19, + "text": "गच्छ राजन्न इतः सूतॊ बाहुकॊ ऽहम इति ब���ुवन\nसमीपम ऋतुपर्णस्य स हि वेदाक्षनैपुणम\nअयॊध्यां नगरीं रम्याम अद्यैव निषधेश्वर" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 63, + "shloka": 20, + "text": "स ते ऽकषहृदयं दाता राजाश्वहृदयेन वै\nइक्ष्वाकुकुलजः शरीमान मित्रं चैव भविष्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 63, + "shloka": 21, + "text": "भविष्यसि यदाक्षज्ञः शरेयसा यॊक्ष्यसे तदा\nसमेष्यसि च दारैस तवं मा सम शॊके मनः कृथाः\nराज्येन तनयाभ्यां च सत्यम एतद बरवीमि ते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 63, + "shloka": 22, + "text": "सवरूपं च यदा दरष्टुम इच्छेथास तवं नराधिप\nसंस्मर्तव्यस तदा ते ऽहं वासश चेदं निवासयेः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 63, + "shloka": 23, + "text": "अनेन वाससाछन्नः सवरूपं परतिपत्स्यसे\nइत्य उक्त्वा परददाव अस्मै दिव्यं वासॊयुगं तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 63, + "shloka": 24, + "text": "एवं नलं समादिश्य वासॊ दत्त्वा च कौरव\nनागराजस ततॊ राजंस तत्रैवान्तरधीयत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 64, + "shloka": 1, + "text": "बृहदश्व उवाच\nतस्मिन्न अन्तर्हिते नागे परययौ नैषधॊ नलः\nऋतुपर्णस्य नगरं पराविशद दशमे ऽहनि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 64, + "shloka": 2, + "text": "स राजानम उपातिष्ठद बाहुकॊ ऽहम इति बरुवन\nअश्वानां वाहने युक्तः पृथिव्यां नास्ति मत्समः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 64, + "shloka": 3, + "text": "अर्थकृच्छ्रेषु चैवाहं परष्टव्यॊ नैपुणेषु च\nअन्नसंस्कारम अपि च जानाम्य अन्यैर विशेषतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 64, + "shloka": 4, + "text": "यानि शिल्पाणि लॊके ऽसमिन यच चाप्य अन्यत सुदुष्करम\nसर्वं यतिष्ये तत कर्तुम ऋतुपर्ण भरस्व माम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 64, + "shloka": 5, + "text": "वस बाहुक भद्रं ते सर्वम एतत करिष्यसि\nशीघ्रयाने सदा बुद्धिर धीयते मे विशेषतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 64, + "shloka": 6, + "text": "स तवम आतिष्ठ यॊगं तं येन शीघ्रा हया मम\nभवेयुर अश्वाध्यक्षॊ ऽसि वेतनं ते शतं शताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 64, + "shloka": 7, + "text": "तवाम उपस्थास्यतश चेमौ नित्यं वार्ष्णेयजीवलौ\nएताभ्यां रंस्यसे सार्धं वस वै मयि बाहुक" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 64, + "shloka": 8, + "text": "एवम उक्तॊ नलस तेन नयवसत तत्र पूजितः\nऋतुपर्णस्य नगरे सहवार्ष्णेयजीवलः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 64, + "shloka": 9, + "text": "स तत्र निवसन राजन वैदर्भीम अनुचिन्तयन\nसायं सायं सदा चेमं शलॊकम एकं जगाद ह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 64, + "shloka": 10, + "text": "कव नु सा कषुत्पिपासार्ता शरान्ता शेते तपस्विनी\nसमरन्ती तस्य मन्दस्य कं वा साद्यॊपतिष���ठति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 64, + "shloka": 11, + "text": "एवं बरुवन्तं राजानं निशायां जीवलॊ ऽबरवीत\nकाम एनां शॊचसे नित्यं शरॊतुम इच्छामि बाहुक" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 64, + "shloka": 12, + "text": "तम उवाच नलॊ राजा मन्दप्रज्ञस्य कस्य चित\nआसीद बहुमता नारी तस्या दृढतरं च सः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 64, + "shloka": 13, + "text": "स वै केन चिद अर्थेन तया मन्दॊ वययुज्यत\nविप्रयुक्तश च मन्दात्मा भरमत्य असुखपीडितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 64, + "shloka": 14, + "text": "दह्यमानः स शॊकेन दिवारात्रम अतन्द्रितः\nनिशाकाले समरंस तस्याः शलॊकम एकं सम गायति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 64, + "shloka": 15, + "text": "स वै भरमन महीं सर्वां कव चिद आसाद्य किं चन\nवसत्य अनर्हस तद्दुःखं भूय एवानुसंस्मरन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 64, + "shloka": 16, + "text": "सा तु तं पुरुषं नारी कृच्छ्रे ऽपय अनुगता वने\nतयक्ता तेनाल्पपुण्येन दुष्करं यदि जीवति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 64, + "shloka": 17, + "text": "एका बालानभिज्ञा च मार्गाणाम अतथॊचिता\nकषुत्पिपासापरीता च दुष्करं यदि जीवति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 64, + "shloka": 18, + "text": "शवापदाचरिते नित्यं वने महति दारुणे\nतयक्ता तेनाल्पपुण्येन मन्दप्रज्ञेन मारिष" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 64, + "shloka": 19, + "text": "इत्य एवं नैषधॊ राजा दमयन्तीम अनुस्मरन\nअज्ञातवासम अवसद राज्ञस तस्य निवेशने" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 65, + "shloka": 1, + "text": "बृहदश्व उवाच\nहृतराज्ये नले भीमः सभार्ये परेष्यतां गते\nदविजान परस्थापयाम आस नलदर्शनकाङ्क्षया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 65, + "shloka": 2, + "text": "संदिदेश च तान भीमॊ वसु दत्त्वा च पुष्कलम\nमृगयध्वं नलं चैव दमयन्तीं च मे सुताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 65, + "shloka": 3, + "text": "अस्मिन कर्मणि निष्पन्ने विज्ञाते निषधाधिपे\nगवां सहस्रं दास्यामि यॊ वस ताव आनयिष्यति\nअग्रहारं च दास्यामि गरामं नगरसंमितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 65, + "shloka": 4, + "text": "न चेच छक्याव इहानेतुं दमयन्ती नलॊ ऽपि वा\nजञातमात्रे ऽपि दास्यामि गवां दशशतं धनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 65, + "shloka": 5, + "text": "इत्य उक्तास ते ययुर हृष्टा बराह्मणाः सर्वतॊदिशम\nपुरराष्ट्राणि चिन्वन्तॊ नैषधं सह भार्यया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 65, + "shloka": 6, + "text": "ततश चेदिपुरीं रम्यां सुदेवॊ नाम वै दविजः\nविचिन्वानॊ ऽथ वैदर्भीम अपश्यद राजवेश्मनि\nपुण्याहवाचने राज्ञः सुनन्दा सहितां सथिताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 65, + "shloka": 7, + "text": "मन्दप्रख्यायमानेन रूपेणाप्रतिमेन ताम\nपिनद्धां धूमजालेन परभाम इव विभावसॊः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 65, + "shloka": 8, + "text": "तां समीक्ष्य विशालाक्षीम अधिकं मलिनां कृशाम\nतर्कयाम आस भैमीति कारणैर उपपादयन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 65, + "shloka": 9, + "text": "सुदेव उवाच\nयथेयं मे पुरा दृष्टा तथारूपेयम अङ्गना\nकृतार्थॊ ऽसम्य अद्य दृष्ट्वेमां लॊककान्ताम इव शरियम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 65, + "shloka": 10, + "text": "पूर्णचन्द्राननां शयामां चारुवृत्तपयॊधराम\nकुर्वन्तीं परभया देवीं सर्वा वितिमिरा दिशः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 65, + "shloka": 11, + "text": "चारुपद्मपलाशाक्षीं मन्मथस्य रतीम इव\nइष्टां सर्वस्य जगतः पूर्णचन्द्रप्रभाम इव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 65, + "shloka": 12, + "text": "विदर्भसरसस तस्माद दैवदॊषाद इवॊद्धृताम\nमलपङ्कानुलिप्ताङ्गीं मृणालीम इव तां भृशम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 65, + "shloka": 13, + "text": "पौर्णमासीम इव निशां राहुग्रस्तनिशाकराम\nपतिशॊकाकुलां दीनां शुष्कस्रॊतां नदीम इव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 65, + "shloka": 14, + "text": "विध्वस्तपर्णकमलां वित्रासितविहंगमाम\nहस्तिहस्तपरिक्लिष्टां वयाकुलाम इव पद्मिनीम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 65, + "shloka": 15, + "text": "सुकुमारीं सुजाताङ्गीं रत्नगर्भगृहॊचिताम\nदह्यमानाम इवॊष्णेन मृणालीम अचिरॊद्धृताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 65, + "shloka": 16, + "text": "रूपौदर्यगुणॊपेतां मण्डनार्हाम अमण्डिताम\nचन्द्रलेखाम इव नवां वयॊम्नि नीलाभ्रसंवृताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 65, + "shloka": 17, + "text": "कामभॊगैः परियैर हीनां हीनां बन्धुजनेन च\nदेहं धारयतीं दीनां भर्तृदर्शनकाङ्क्षया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 65, + "shloka": 18, + "text": "भर्ता नाम परं नार्या भूषणं भूषणैर विना\nएषा विरहिता तेन शॊभनापि न शॊभते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 65, + "shloka": 19, + "text": "दुष्करं कुरुते ऽतयर्थं हीनॊ यद अनया नलः\nधारयत्य आत्मनॊ देहं न शॊकेनावसीदति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 65, + "shloka": 20, + "text": "इमाम असितकेशान्तां शतपत्रायतेक्षणाम\nसुखार्हां दुःखितां दृष्ट्वा ममापि वयथते मनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 65, + "shloka": 21, + "text": "कदा नु खलु दुःखस्य पारं यास्यति वै शुभा\nभर्तुः समागमात साध्वी रॊहिणी शशिनॊ यथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 65, + "shloka": 22, + "text": "अस्या नूनं पुनर लाभान नैषधः परीतिम एष्यति\nराजा राज्यपरिभ्रष्टः पुनर लब्ध्वेव मेदिनीम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 65, + "shloka": 23, + "text": "तुल्यशीलवयॊयुक्तां तुल्याभिजनसंयुताम\nनैषधॊ ऽरहति वैदर्भीं तं चेयम असितेक्षणा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 65, + "shloka": 24, + "text": "युक्तं तस्याप्रमेयस्य वीर्यसत्त्ववतॊ मया\nसमाश्वासयितुं भार्यां पतिदर्शनलालसाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 65, + "shloka": 25, + "text": "अयम आश्वासयाम्य एनां पूर्णचन्द्र निभाननाम\nअदृष्टपूर्वां दुःखस्य दुःखार्तां धयानतत्पराम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 65, + "shloka": 26, + "text": "बृहदश्व उवाच\nएवं विमृश्य विविधैः कारणैर लक्षणैश च ताम\nउपगम्य ततॊ भैमीं सुदेवॊ बराह्मणॊ ऽबरवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 65, + "shloka": 27, + "text": "अहं सुदेवॊ वैधर्भि भरातुस ते दयितः सखा\nभीमस्य वचनाद राज्ञस तवाम अन्वेष्टुम इहागतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 65, + "shloka": 28, + "text": "कुशली ते पिता राज्ञि जनित्री भरातरश च ते\nआयुष्मन्तौ कुशलिनौ तत्रस्थौ दारुकौ च ते\nतवत्कृते बन्धुवर्गाश च गतसत्त्वा इवासते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 65, + "shloka": 29, + "text": "अभिज्ञाय सुदेवं तु दमयन्ती युधिष्ठिर\nपर्यपृच्छत ततः सर्वान करमेण सुहृदः सवकान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 65, + "shloka": 30, + "text": "रुरॊद च भृशं राजन वैदर्भी शॊककर्शिता\nदृष्ट्वा सुदेवं सहसा भरातुर इष्टं दविजॊत्तमम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 65, + "shloka": 31, + "text": "ततॊ रुदन्तीं तां दृष्ट्वा सुनन्दा शॊककर्शिताम\nसुदेवेन सहैकान्ते कथयन्तीं च भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 65, + "shloka": 32, + "text": "जनित्र्यै परेषयाम आस सैरन्ध्री रुदते भृशम\nबराह्मणेन समागम्य तां वेद यदि मन्यसे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 65, + "shloka": 33, + "text": "अथ चेदिपतेर माता राज्ञश चान्तःपुरात तदा\nजगाम यत्र सा बाला बराह्मणेन सहाभवत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 65, + "shloka": 34, + "text": "ततः सुदेवम आनाय्य राजमाता विशां पते\nपप्रच्छ भार्या कस्येयं सुता वा कस्य भामिनी" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 65, + "shloka": 35, + "text": "कथं च नष्टा जञातिभ्यॊ भर्तुर वा वामलॊचना\nतवया च विदिता विप्र कथम एवंगता सती" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 65, + "shloka": 36, + "text": "एतद इच्छाम्य अहं तवत्तॊ जञातुं सर्वम अशेषतः\nतत्त्वेन हि ममाचक्ष्व पृच्छन्त्या देवरूपिणीम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 65, + "shloka": 37, + "text": "एवम उक्तस तया राजन सुदेवॊ दविजसत्तमः\nसुखॊपविष्ट आचष्ट दमयन्त्या यथातथम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 66, + "shloka": 1, + "text": "सुदेव उवाच\nविदर्भराजॊ धर्मात्मा भीमॊ भीमपराक्रमः\nसुतेयं तस��य कल्याणी दमयन्तीति विश्रुता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 66, + "shloka": 2, + "text": "राजा तु नैषधॊ नाम वीरसेनसुतॊ नलः\nभार्येयं तस्य कल्याणी पुण्यश्लॊकस्य धीमतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 66, + "shloka": 3, + "text": "स वै दयूते जितॊ भरात्रा हृतराज्यॊ महीपतिः\nदमयन्त्या गतः सार्धं न परज्ञायत कर्हि चित" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 66, + "shloka": 4, + "text": "ते वयं दमयन्त्यर्थं चरामः पृथिवीम इमाम\nसेयम आसादिता बाला तव पुत्रनिवेशने" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 66, + "shloka": 5, + "text": "अस्या रूपेण सदृशी मानुषी नेह विद्यते\nअस्याश चैव भरुवॊर मध्ये सहजः पिप्लुर उत्तमः\nशयामायाः पद्मसंकाशॊ लक्षितॊ ऽनतर्हितॊ मया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 66, + "shloka": 6, + "text": "मलेन संवृतॊ हय अस्यास तन्वभ्रेणेव चन्द्रमाः\nचिह्नभूतॊ विभूत्यर्थम अयं धात्रा विनिर्मितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 66, + "shloka": 7, + "text": "परतिपत कलुषेवेन्दॊर लेखा नाति विराजते\nन चास्या नश्यते रूपं वपुर मलसमाचितम\nअसंस्कृतम अपि वयक्तं भाति काञ्चनसंनिभम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 66, + "shloka": 8, + "text": "अनेन वपुषा बाला पिप्लुनानेन चैव ह\nलक्षितेयं मया देवी पिहितॊ ऽगनिर इवॊष्मणा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 66, + "shloka": 9, + "text": "बृहदश्व उवाच\nतच छरुत्वा वचनं तस्य सुदेवस्य विशां पते\nसुनन्दा शॊधयाम आस पिप्लुप्रच्छादनं मलम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 66, + "shloka": 10, + "text": "स मलेनापकृष्टेन पिप्लुस तस्या वयरॊचत\nदमयन्त्यास तदा वयभ्रे नभसीव निशाकरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 66, + "shloka": 11, + "text": "पिप्लुं दृष्ट्वा सुनन्दा च राजमाता च भारत\nरुदन्त्यौ तां परिष्वज्य मुहूर्तम इव तस्थतुः\nउत्सृज्य बाष्पं शनकै राजमातेदम अब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 66, + "shloka": 12, + "text": "भगिन्या दुहिता मे ऽसि पिप्लुनानेन सूचिता\nअहं च तव माता च राजन्यस्य महात्मनः\nसुते दशार्णाधिपतेः सुदाम्नश चारुदर्शने" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 66, + "shloka": 13, + "text": "भीमस्य राज्ञः सा दत्ता वीरबाहॊर अहं पुनः\nतवं तु जाता मया दृष्टा दशार्णेषु पितुर गृहे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 66, + "shloka": 14, + "text": "यथैव ते पितुर गेहं तथेदम अपि भामिनि\nयथैव हि ममैश्वर्यं दमयन्ति तथा तव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 66, + "shloka": 15, + "text": "तां परहृष्टेन मनसा दमयन्ती विशां पते\nअभिवाद्य मातुर भगिनीम इदं वचनम अब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 66, + "shloka": 16, + "text": "अज्ञायमानापि सती सुखम अस्म्य उषितेह वै\nसर्वकामैः सुविहिता रक्ष्यमाणा सदा तवया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 66, + "shloka": 17, + "text": "सुखात सुखतरॊ वासॊ भविष्यति न संशयः\nचिरविप्रॊषितां मातर माम अनुज्ञातुम अर्हसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 66, + "shloka": 18, + "text": "दारकौ च हि मे नीतौ वसतस तत्र बालकौ\nपित्रा विहीनौ शॊकार्तौ मया चैव कथं नु तौ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 66, + "shloka": 19, + "text": "यदि चापि परियं किं चिन मयि कर्तुम इहेच्छसि\nविदर्भान यातुम इच्छामि शीघ्रं मे यानम आदिश" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 66, + "shloka": 20, + "text": "बाढम इत्य एव ताम उक्त्वा हृष्टा मातृष्वसा नृप\nगुप्तां बलेन महता पुत्रस्यानुमते ततः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 66, + "shloka": 21, + "text": "परस्थापयद राजमाता शरीमता नरवाहिना\nयानेन भरतश्रेष्ठ सवन्नपानपरिच्छदाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 66, + "shloka": 22, + "text": "ततः सा नचिराद एव विदर्भान अगमच छुभा\nतां तु बन्धुजनः सर्वः परहृष्टः परत्यपूजयत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 66, + "shloka": 23, + "text": "सर्वान कुशलिनॊ दृष्ट्वा बान्धवान दारकौ च तौ\nमातरं पितरं चैव सर्वं चैव सखीजनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 66, + "shloka": 24, + "text": "देवताः पूजयाम आस बराह्मणांश च यशस्विनी\nविधिना परेण कल्याणी दमयन्ती विशां पते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 66, + "shloka": 25, + "text": "अतर्पयत सुदेवं च गॊसहस्रेण पार्थिवः\nपरीतॊ दृष्ट्वैव तनयां गरामेण दरविणेन च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 66, + "shloka": 26, + "text": "सा वयुष्टा रजनीं तत्र पितुर वेश्मनि भामिनी\nविश्रान्तां मातरं राजन्न इदं वचनम अब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 67, + "shloka": 1, + "text": "दमयन्त्य उवाच\nमां चेद इच्छसि जीवन्तीं मातः सत्यं बरवीमि ते\nनरवीरस्य वै तस्य नलस्यानयने यत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 67, + "shloka": 2, + "text": "बृहदश्व उवाच\nदमयन्त्या तथॊक्ता तु सा देवी भृशदुःखिता\nबाष्पेण पिहिता राजन नॊत्तरं किं चिद अब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 67, + "shloka": 3, + "text": "तदवस्थां तु तां दृष्ट्वा सर्वम अन्तःपुरं तदा\nहाहाभूतम अतीवासीद भृशं च पररुरॊद ह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 67, + "shloka": 4, + "text": "ततॊ भीमं महाराज भार्या वचनम अब्रवीत\nदमयन्ती तव सुता भर्तारम अनुशॊचति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 67, + "shloka": 5, + "text": "अपकृष्य च लज्जां मां सवयम उक्तवती नृप\nपरयतन्तु तव परेष्याः पुण्यश्लॊकस्य दर्शने" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 67, + "shloka": 6, + "text": "तया परचॊदितॊ राजा बराह्मणान वशवर्तिनः\nपरास्थापयद दिशः सर्��ा यतध्वं नलदर्शने" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 67, + "shloka": 7, + "text": "ततॊ विदर्भाधिपतेर नियॊगाद बराह्मणर्षभाः\nदमयन्तीम अथॊ दृष्ट्वा परस्थिताः समेत्य अथाब्रुवन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 67, + "shloka": 8, + "text": "अथ तान अब्रवीद भैमी सर्वराष्ट्रेष्व इदं वचः\nबरुवध्वं जनसंसत्सु तत्र तत्र पुनः पुनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 67, + "shloka": 9, + "text": "कव नु तवं कितव छित्त्वा वस्त्रार्धं परस्थितॊ मम\nउत्सृज्य विपिने सुप्ताम अनुरक्तां परियां परिय" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 67, + "shloka": 10, + "text": "सा वै यथा समादिष्टा तत्रास्ते तवत्प्रतीक्षिणी\nदह्यमाना भृशं बाला वस्त्रार्धेनाभिसंवृता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 67, + "shloka": 11, + "text": "तस्या रुदन्त्या सततं तेन शॊकेन पार्थिव\nपरसादं कुरु वै वीर परतिवाक्यं ददस्व च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 67, + "shloka": 12, + "text": "एतद अन्यच च वक्तव्यं कृपां कुर्याद यथा मयि\nवायुना धूयमानॊ हि वनं दहति पावकः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 67, + "shloka": 13, + "text": "भर्तव्या रक्षणीया च पत्नी हि पतिना सदा\nतन नष्टम उभयं कस्माद धर्मज्ञस्य सतस तव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 67, + "shloka": 14, + "text": "खयातः पराज्ञः कुलीनश च सानुक्रॊशश च तवं सदा\nसंवृत्तॊ निरनुक्रॊशः शङ्के मद्भाग्यसंक्षयात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 67, + "shloka": 15, + "text": "स कुरुष्व महेष्वास दयां मयि नरर्षभ\nआनृशंस्यं परॊ धर्मस तवत्त एव हि मे शरुतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 67, + "shloka": 16, + "text": "एवं बरुवाणान यदि वः परतिब्रूयाद धि कश चन\nस नरः सर्वथा जञेयः कश चासौ कव च वर्तते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 67, + "shloka": 17, + "text": "यच च वॊ वचनं शरुत्वा बरूयात परतिवचॊ नरः\nतद आदाय वचः कषिप्रं ममावेद्यं दविजॊत्तमाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 67, + "shloka": 18, + "text": "यथा च वॊ न जानीयाच चरतॊ भीमशासनात\nपुनरागमनं चैव तथा कार्यम अतन्द्रितैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 67, + "shloka": 19, + "text": "यदि वासौ समृद्धः सयाद यदि वाप्य अधनॊ भवेत\nयदि वाप्य अर्थकामः सयाज जञेयम अस्य चिकीर्षितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 67, + "shloka": 20, + "text": "एवम उक्तास तव अगच्छंस ते बराह्मणाः सर्वतॊदिशम\nनलं मृगयितुं राजंस तथा वयसनिनं तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 67, + "shloka": 21, + "text": "ते पुराणि सराष्ट्राणि गरामान घॊषांस तथाश्रमान\nअन्वेषन्तॊ नलं राजन नाधिजग्मुर दविजातयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 67, + "shloka": 22, + "text": "तच च वाक्यं तथा सर्वे तत्र तत्र विशां पते\nशरावयां चक्रिरे विप्रा दमयन्त्या यथेरितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 68, + "shloka": 1, + "text": "बृहदश्व उवाच\nअथ दीर्घस्य कालस्य पर्णादॊ नाम वै दविजः\nपरत्येत्य नगरं भैमीम इदं वचनम अब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 68, + "shloka": 2, + "text": "नैषधं मृगयानेन दमयन्ति दिवानिशम\nअयॊध्यां नगरीं गत्वा भाङ्गस्वरिर उपस्थितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 68, + "shloka": 3, + "text": "शरावितश च मया वाक्यं तवदीयं स महाजने\nऋतुपर्णॊ महाभागॊ यथॊक्तं वरवर्णिनि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 68, + "shloka": 4, + "text": "तच छरुत्वा नाब्रवीत किं चिद ऋतुपर्णॊ नराधिपः\nन च पारिषदः कश चिद भाष्यमाणॊ मयासकृत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 68, + "shloka": 5, + "text": "अनुज्ञातं तु मां राज्ञा विजने कश चिद अब्रवीत\nऋतुपर्णस्य पुरुषॊ बाहुकॊ नाम नामतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 68, + "shloka": 6, + "text": "सूतस तस्य नरेन्द्रस्य विरूपॊ हरस्वबाहुकः\nशीघ्रयाने सुकुशलॊ मृष्टकर्ता च भॊजने" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 68, + "shloka": 7, + "text": "स विनिःश्वस्य बहुशॊ रुदित्वा च मुहुर मुहुः\nकुशलं चैव मां पृष्ट्वा पश्चाद इदम अभाषत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 68, + "shloka": 8, + "text": "वैषम्यम अपि संप्राप्ता गॊपायन्ति कुलस्त्रियः\nआत्मानम आत्मना सत्यॊ जितस्वर्गा न संशयः\nरहिता भर्तृभिश चैव न करुध्यन्ति कदा चन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 68, + "shloka": 9, + "text": "विषमस्थेन मूढेन परिभ्रष्टसुखेन च\nयत सा तेन परित्यक्ता तत्र न करॊद्धुम अर्हति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 68, + "shloka": 10, + "text": "पराणयात्रां परिप्रेप्सॊः शकुनैर हृतवाससः\nआधिभिर दह्यमानस्य शयामा न करॊद्धुम अर्हति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 68, + "shloka": 11, + "text": "सत्कृतासत्कृता वापि पतिं दृष्ट्वा तथागतम\nभरष्टराज्यं शरिया हीनं शयामा न करॊद्धुम अर्हति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 68, + "shloka": 12, + "text": "तस्य तद वचनं शरुत्वा तवरितॊ ऽहम इहागतः\nशरुत्वा परमाणं भवती राज्ञश चैव निवेदय" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 68, + "shloka": 13, + "text": "एतच छरुत्वाश्रुपूर्णाक्षी पर्णादस्य विशां पते\nदमयन्ती रहॊ ऽभयेत्य मातरं परत्यभाषत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 68, + "shloka": 14, + "text": "अयम अर्थॊ न संवेद्यॊ भीमे मातः कथं चन\nतवत्संनिधौ समादेक्ष्ये सुदेवं दविजसत्तमम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 68, + "shloka": 15, + "text": "यथा न नृपतिर भीमः परतिपद्येत मे मतम\nतथा तवया परयत्तव्यं मम चेत परियम इच्छसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 68, + "shloka": 16, + "text": "यथा चाहं समान��ता सुदेवेनाशु बान्धवान\nतेनैव मङ्गलेनाशु सुदेवॊ यातु माचिरम\nसमानेतुं नलं मातर अयॊध्यां नगरीम इतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 68, + "shloka": 17, + "text": "विश्रान्तं च ततः पश्चात पर्णादं दविजसत्तमम\nअर्चयाम आस वैदर्भी धनेनातीव भामिनी" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 68, + "shloka": 18, + "text": "नले चेहागते विप्र भूयॊ दास्यामि ते वसु\nतवया हि मे बहु कृतं यथा नान्यः करिष्यति\nयद भर्त्राहं समेष्यामि शीघ्रम एव दविजॊत्तम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 68, + "shloka": 19, + "text": "एवम उक्तॊ ऽरचयित्वा ताम आशीर्वादैः सुमङ्गलैः\nगृहान उपययौ चापि कृतार्थः स महामनाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 68, + "shloka": 20, + "text": "ततश चानाय्य तं विप्रं दमयन्ती युधिष्ठिर\nअब्रवीत संनिधौ मातुर दुःखशॊकसमन्विता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 68, + "shloka": 21, + "text": "गत्वा सुदेव नगरीम अयॊध्यावासिनं नृपम\nऋतुपर्णं वचॊ बरूहि पतिम अन्यं चिकीर्षती\nआस्थास्यति पुनर भैमी दमयन्ती सवयंवरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 68, + "shloka": 22, + "text": "तत्र गच्छन्ति राजानॊ राजपुत्राश च सर्वशः\nयथा च गणितः कालः शवॊभूते स भविष्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 68, + "shloka": 23, + "text": "यदि संभावनीयं ते गच्छ शीघ्रम अरिंदम\nसूर्यॊदये दवितीयं सा भर्तारं वरयिष्यति\nन हि स जञायते वीरॊ नलॊ जीवन मृतॊ ऽपि वा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 68, + "shloka": 24, + "text": "एवं तया यथॊक्तं वै गत्वा राजानम अब्रवीत\nऋतुपर्णं महाराज सुदेवॊ बराह्मणस तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 69, + "shloka": 1, + "text": "बृहदश्व उवाच\nशरुत्वा वचः सुदेवस्य ऋतुपर्णॊ नराधिपः\nसान्त्वयञ शलक्ष्णया वाचा बाहुकं परत्यभाषत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 69, + "shloka": 2, + "text": "विदर्भान यातुम इच्छामि दमदन्त्याः सवयंवरम\nएकाह्ना हयतत्त्वज्ञ मन्यसे यदि बाहुक" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 69, + "shloka": 3, + "text": "एवम उक्तस्य कौन्तेय तेन राज्ञा नलस्य ह\nवयदीर्यत मनॊ दुःखात परदध्यौ च महामनाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 69, + "shloka": 4, + "text": "दमयन्ती भवेद एतत कुर्याद दुःखेन मॊहिता\nअस्मदर्थे भवेद वायम उपायश चिन्तितॊ महान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 69, + "shloka": 5, + "text": "नृशंसं बत वैदर्भी कर्तुकामा तपस्विनी\nमया कषुद्रेण निकृता पापेनाकृतबुद्धिना" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 69, + "shloka": 6, + "text": "सत्रीस्वभावश चलॊ लॊके मम दॊषश च दारुणः\nसयाद एवम अपि कुर्यात सा विवशा गतसौहृदा\nमम शॊकेन संविग्ना नैराश्यात तनुमध्यमा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 69, + "shloka": 7, + "text": "न चैवं कर्हि चित कुर्यात सापत्या च विशेषतः\nयद अत्र तथ्यं पथ्यं च गत्वा वेत्स्यामि निश्चयम\nऋतुपर्णस्य वै कामम आत्मार्थं च करॊम्य अहम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 69, + "shloka": 8, + "text": "इति निश्चित्य मनसा बाहुकॊ दीनमानसः\nकृताञ्जलिर उवाचेदम ऋतुपर्णं नराधिपम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 69, + "shloka": 9, + "text": "परतिजानामि ते सत्यं गमिष्यसि नराधिप\nएकाह्ना पुरुषव्याघ्र विदर्भनगरीं नृप" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 69, + "shloka": 10, + "text": "ततः परीक्षाम अश्वानां चक्रे राजन स बाहुकः\nअश्वशालाम उपागम्य भाङ्गस्वरिनृपाज्ञया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 69, + "shloka": 11, + "text": "स तवर्यमाणॊ बहुश ऋतुपर्णेन बाहुकः\nअध्यगच्छत कृशान अश्वान समर्थान अध्वनि कषमान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 69, + "shloka": 12, + "text": "तेजॊबलसमायुक्तान कुलशीलसमन्वितान\nवर्जिताँल लक्षणैर हीनैः पृथुप्रॊथान महाहनून\nशुद्धान दशभिर आवर्तैः सिन्धुजान वातरंहसः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 69, + "shloka": 13, + "text": "दृष्ट्वा तान अब्रवीद राजा किं चित कॊपसमन्वितः\nकिम इदं परार्थितं कर्तुं परलब्धव्या हि ते वयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 69, + "shloka": 14, + "text": "कथम अल्पबलप्राणा वक्ष्यन्तीमे हया मम\nमहान अध्वा च तुरगैर गन्तव्यः कथम ईदृशैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 69, + "shloka": 15, + "text": "बाहुक उवाच\nएते हया गमिष्यन्ति विदर्भान नात्र संशयः\nअथान्यान मन्यसे राजन बरूहि कान यॊजयामि ते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 69, + "shloka": 16, + "text": "ऋतुपर्ण उवाच\nतवम एव हयतत्त्वज्ञः कुशलश चासि बाहुक\nयान मन्यसे समर्थांस तवं कषिप्रं तान एव यॊजय" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 69, + "shloka": 17, + "text": "बृहदश्व उवाच\nततः सदश्वांश चतुरः कुलशीलसमन्वितान\nयॊजयाम आस कुशलॊ जवयुक्तान रथे नरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 69, + "shloka": 18, + "text": "ततॊ युक्तं रथं राजा समारॊहत तवरान्वितः\nअथ पर्यपतन भूमौ जानुभिस ते हयॊत्तमाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 69, + "shloka": 19, + "text": "ततॊ नरवरः शरीमान नलॊ राजा विशां पते\nसान्त्वयाम आस तान अश्वांस तेजॊबलसमन्वितान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 69, + "shloka": 20, + "text": "रश्मिभिश च समुद्यम्य नलॊ यातुम इयेष सः\nसूतम आरॊप्य वार्ष्णेयं जवम आस्थाय वै परम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 69, + "shloka": 21, + "text": "ते चॊद्यमाना विधिना बाहुकेन हयॊत्तमाः\nसमुत्पेतुर इवाकाशं रथिनं मॊहयन्न इव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 69, + "shloka": 22, + "text": "तथा ��ु दृष्ट्वा तान अश्वान वहतॊ वातरंहसः\nअयॊध्याधिपतिर धीमान विस्मयं परमं ययौ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 69, + "shloka": 23, + "text": "रथघॊषं तु तं शरुत्वा हयसंग्रहणं च तत\nवार्ष्णेयश चिन्तयाम आस बाहुकस्य हयज्ञताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 69, + "shloka": 24, + "text": "किं नु सयान मातलिर अयं देवराजस्य सारथिः\nतथा हि लक्षणं वीरे बाहुके दृश्यते महत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 69, + "shloka": 25, + "text": "शालिहॊत्रॊ ऽथ किं नु सयाद धयानां कुलतत्त्ववित\nमानुषं समनुप्राप्तॊ वपुः परमशॊभनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 69, + "shloka": 26, + "text": "उताहॊ सविद भवेद राजा नलः परपुरंजयः\nसॊ ऽयं नृपतिर आयात इत्य एवं समचिन्तयत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 69, + "shloka": 27, + "text": "अथ वा यां नलॊ वेद विद्यां ताम एव बाहुकः\nतुल्यं हि लक्षये जञानं बाहुकस्य नलस्य च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 69, + "shloka": 28, + "text": "अपि चेदं वयस तुल्यम अस्य मन्ये नलस्य च\nनायं नलॊ महावीर्यस तद्विद्यस तु भविष्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 69, + "shloka": 29, + "text": "परछन्ना हि महात्मानश चरन्ति पृथिवीम इमाम\nदैवेन विधिना युक्ताः शास्त्रॊक्तैश च विरूपणैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 69, + "shloka": 30, + "text": "भवेत तु मतिभेदॊ मे गात्रवैरूप्यतां परति\nपरमाणात परिहीनस तु भवेद इति हि मे मतिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 69, + "shloka": 31, + "text": "वयःप्रमाणं तत्तुल्यं रूपेण तु विपर्ययः\nनलं सर्वगुणैर युक्तं मन्ये बाहुकम अन्ततः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 69, + "shloka": 32, + "text": "एवं विचार्य बहुशॊ वार्ष्णेयः पर्यचिन्तयत\nहृदयेन महाराज पुण्यश्लॊकस्य सारथिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 69, + "shloka": 33, + "text": "ऋतुपर्णस तु राजेन्द्र बाहुकस्य हयज्ञताम\nचिन्तयन मुमुदे राजा सहवार्ष्णेयसारथिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 69, + "shloka": 34, + "text": "बलं वीर्यं तथॊत्साहं हयसंग्रहणं च तत\nपरं यत्नं च संप्रेक्ष्य परां मुदम अवाप ह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 70, + "shloka": 1, + "text": "बृहदश्व उवाच\nस नदीः पर्वतांश चैव वनानि च सरांसि च\nअचिरेणातिचक्राम खेचरः खे चरन्न इव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 70, + "shloka": 2, + "text": "तथा परयाते तु रथे तदा भाङ्गस्वरिर नृपः\nउत्तरीयम अथापश्यद भरष्टं परपुरंजयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 70, + "shloka": 3, + "text": "ततः स तवरमाणस तु पटे निपतिते तदा\nगरहीष्यामीति तं राजा नलम आह महामनाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 70, + "shloka": 4, + "text": "निगृह्णीष्व महाबुद्धे हयान एतान महाजवान\nवार्ष्णेयॊ य��वद एतं मे पटम आनयताम इति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 70, + "shloka": 5, + "text": "नलस तं परत्युवाचाथ दूरे भरष्टः पटस तव\nयॊजनं समतिक्रान्तॊ न स शक्यस तवया पुनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 70, + "shloka": 6, + "text": "एवम उक्ते नलेनाथ तदा भाङ्गस्वरिर नृपः\nआससाद वने राजन फलवन्तं बिभीतकम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 70, + "shloka": 7, + "text": "तं दृष्ट्वा बाहुकं राजा तवरमाणॊ ऽभयभाषत\nममापि सूत पश्य तवं संख्याने परमं बलम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 70, + "shloka": 8, + "text": "सर्वः सर्वं न जानाति सर्वज्ञॊ नास्ति कश चन\nनैकत्र परिनिष्ठास्ति जञानस्य पुरुषे कव चित" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 70, + "shloka": 9, + "text": "वृक्षे ऽसमिन यानि पर्णानि फलान्य अपि च बाहुक\nपतितानि च यान्य अत्र तत्रैकम अधिकं शतम\nएकपत्राधिकं पत्रं फलम एकं च बाहुक" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 70, + "shloka": 10, + "text": "पञ्च कॊट्यॊ ऽथ पत्राणां दवयॊर अपि च शाखयॊः\nपरचिनुह्य अस्य शाखे दवे याश चाप्य अन्याः परशाखिकाः\nआभ्यां फलसहस्रे दवे पञ्चॊनं शतम एव च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 70, + "shloka": 11, + "text": "ततॊ रथाद अवप्लुत्य राजानं बाहुकॊ ऽबरवीत\nपरॊक्षम इव मे राजन कत्थसे शत्रुकर्शन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 70, + "shloka": 12, + "text": "अथ ते गणिते राजन विद्यते न परॊक्षता\nपरत्यक्षं ते महाराज गणयिष्ये बिभीतकम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 70, + "shloka": 13, + "text": "अहं हि नाभिजानामि भवेद एवं न वेति च\nसंख्यास्यामि फलान्य अस्य पश्यतस ते नराधिप\nमुहूर्तम इव वार्ष्णेयॊ रश्मीन यच्छतु वाजिनाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 70, + "shloka": 14, + "text": "तम अब्रवीन नृपः सूतं नायं कालॊ विलम्बितुम\nबाहुकस तव अब्रवीद एनं परं यत्नं समास्थितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 70, + "shloka": 15, + "text": "परतीक्षस्व मुहूर्तं तवम अथ वा तवरते भवान\nएष याति शिवः पन्था याहि वार्ष्णेयसारथिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 70, + "shloka": 16, + "text": "अब्रवीद ऋतुपर्णस तं सान्त्वयन कुरुनन्दन\nतवम एव यन्ता नान्यॊ ऽसति पृथिव्याम अपि बाहुक" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 70, + "shloka": 17, + "text": "तवत्कृते यातुम इच्छामि विदर्भान हयकॊविद\nशरणं तवां परपन्नॊ ऽसमि न विघ्नं कर्तुम अर्हसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 70, + "shloka": 18, + "text": "कामं च ते करिष्यामि यन मां वक्ष्यसि बाहुक\nविदर्भान यदि यात्वाद्य सूर्यं दर्शयितासि मे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 70, + "shloka": 19, + "text": "अथाब्रवीद बाहुकस तं संख्यायेमं बिभीतकम\nततॊ विदर्भान यास्यामि कुरुष���वेदं वचॊ मम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 70, + "shloka": 20, + "text": "अकाम इव तं राजा गणयस्वेत्य उवाच ह\nसॊ ऽवतीर्य रथात तूर्णं शातयाम आस तं दरुमम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 70, + "shloka": 21, + "text": "ततः स विस्मयाविष्टॊ राजानम इदम अब्रवीत\nगणयित्वा यथॊक्तानि तावन्त्य एव फलानि च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 70, + "shloka": 22, + "text": "अत्यद्भुतम इदं राजन दृष्टवान अस्मि ते बलम\nशरॊतुम इच्छामि तां विद्यां यथैतज जञायते नृप" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 70, + "shloka": 23, + "text": "तम उवाच ततॊ राजा तवरितॊ गमने तदा\nविद्ध्य अक्षहृदयज्ञं मां संख्याने च विशारदम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 70, + "shloka": 24, + "text": "बाहुकस तम उवाचाथ देहि विद्याम इमां मम\nमत्तॊ ऽपि चाश्वहृदयं गृहाण पुरुषर्षभ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 70, + "shloka": 25, + "text": "ऋतुपर्णस ततॊ राजा बाहुकं कार्यगौरवात\nहयज्ञानस्य लॊभाच च तथेत्य एवाब्रवीद वचः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 70, + "shloka": 26, + "text": "यथेष्टं तवं गृहाणेदम अक्षाणां हृदयं परम\nनिक्षेपॊ मे ऽशवहृदयं तवयि तिष्ठतु बाहुक\nएवम उक्त्वा ददौ विद्याम ऋतुपर्णॊ नलाय वै" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 70, + "shloka": 27, + "text": "तस्याक्षहृदयज्ञस्य शरीरान निःसृतः कलिः\nकर्कॊटकविषं तीक्ष्णं मुखात सततम उद्वमन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 70, + "shloka": 28, + "text": "कलेस तस्य तदार्तस्य शापाग्निः स विनिःसृतः\nस तेन कर्शितॊ राजा दीर्घकालम अनात्मवान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 70, + "shloka": 29, + "text": "ततॊ विषविमुक्तात्मा सवरूपम अकरॊत कलिः\nतं शप्तुम ऐच्छत कुपितॊ निषधाधिपतिर नलः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 70, + "shloka": 30, + "text": "तम उवाच कलिर भीतॊ वेपमानः कृताञ्जलिः\nकॊपं संयच्छ नृपते कीर्तिं दास्यामि ते पराम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 70, + "shloka": 31, + "text": "इन्द्रसेनस्य जननी कुपिता माशपत पुरा\nयदा तवया परित्यक्ता ततॊ ऽहं भृशपीडितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 70, + "shloka": 32, + "text": "अवसं तवयि राजेन्द्र सुदुःखम अपराजित\nविषेण नागराजस्य दह्यमानॊ दिवानिशम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 70, + "shloka": 33, + "text": "ये च तवां मनुजा लॊके कीर्तयिष्यन्त्य अतन्द्रिताः\nमत्प्रसूतं भयं तेषां न कदा चिद भविष्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 70, + "shloka": 34, + "text": "एवम उक्तॊ नलॊ राजा नययच्छत कॊपम आत्मनः\nततॊ भीतः कलिः कषिप्रं परविवेश बिभीतकम\nकलिस तव अन्येन नादृश्यत कथयन नैषधेन वै" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 70, + "shloka": 35, + "text": "ततॊ गतज्वरॊ राजा नैषधः परवीरह���\nसंप्रनष्टे कलौ राजन संख्यायाथ फलान्य उत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 70, + "shloka": 36, + "text": "मुदा परमया युक्तस तेजसा च परेण ह\nरथम आरुह्य तेजस्वी परययौ जवनैर हयैः\nबिभीतकश चाप्रशष्टः संवृत्तः कलिसंश्रयात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 70, + "shloka": 37, + "text": "हयॊत्तमान उत्पततॊ दविजान इव पुनः पुनः\nनलः संचॊदयाम आस परहृष्टेनान्तरात्मना" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 70, + "shloka": 38, + "text": "विदर्भाभिमुखॊ राजा परययौ स महामनाः\nनले तु समतिक्रान्ते कलिर अप्य अगमद गृहान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 70, + "shloka": 39, + "text": "ततॊ गतज्वरॊ राजा नलॊ ऽभूत पृथिवीपते\nविमुक्तः कलिना राजन रूपमात्रवियॊजितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 71, + "shloka": 1, + "text": "बृहदश्व उवाच\nततॊ विदर्भान संप्राप्तं सायाह्ने सत्यविक्रमम\nऋतुपर्णं जना राज्ञे भीमाय परत्यवेदयन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 71, + "shloka": 2, + "text": "स भीमवचनाद राजा कुण्डिनं पराविशत पुरम\nनादयन रथघॊषेण सर्वाः सॊपदिशॊ दश" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 71, + "shloka": 3, + "text": "ततस तं रथनिर्घॊषं नलाश्वास तत्र शुश्रुवुः\nशरुत्वा च समहृष्यन्त पुरेव नलसंनिधौ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 71, + "shloka": 4, + "text": "दमयन्ती च शुश्राव रथघॊषं नलस्य तम\nयथा मेघस्य नदतॊ गम्भीरं जलदागमे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 71, + "shloka": 5, + "text": "नलेन संगृहीतेषु पुरेव नलवाजिषु\nसदृशं रथनिर्घॊषं मेने भैमी तथा हयाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 71, + "shloka": 6, + "text": "परासादस्थाश च शिखिनः शालास्थाश चैव वारणाः\nहयाश च शुश्रुवुस तत्र रथघॊषं महीपतेः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 71, + "shloka": 7, + "text": "ते शरुत्वा रथनिर्घॊषं वारणाः शिखिनस तथा\nपरणेदुर उन्मुखा राजन मेघॊदयम इवेक्ष्य ह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 71, + "shloka": 8, + "text": "दमयन्त्य उवाच\nयथासौ रथनिर्घॊषः पूरयन्न इव मेदिनीम\nमम हलादयते चेतॊ नल एष महीपतिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 71, + "shloka": 9, + "text": "अद्य चन्द्राभवक्त्रं तं न पश्यामि नलं यदि\nअसंख्येयगुणं वीरं विनशिष्याम्य असंशयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 71, + "shloka": 10, + "text": "यदि वै तस्य वीरस्य बाह्वॊर नाद्याहम अन्तरम\nपरविशामि सुखस्पर्शं विनशिष्याम्य असंशयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 71, + "shloka": 11, + "text": "यदि मां मेघनिर्घॊषॊ नॊपगच्छति नैषधः\nअद्य चामीकरप्रख्यॊ विनशिष्याम्य असंशयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 71, + "shloka": 12, + "text": "यदि मां सिंहविक्रान्तॊ मत्तवारणवारणः\nनाभिगच्छति राजेन्द्रॊ विनशिष्याम्य असंशयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 71, + "shloka": 13, + "text": "न समराम्य अनृतं किं चिन न समराम्य अनुपाकृतम\nन च पर्युषितं वाक्यं सवैरेष्व अपि महात्मनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 71, + "shloka": 14, + "text": "परभुः कषमावान वीरश च मृदुर दान्तॊ जितेन्द्रियः\nरहॊऽनीचानुवर्ती च कलीबवन मम नैषधः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 71, + "shloka": 15, + "text": "गुणांस तस्य समरन्त्या मे तत्पराया दिवानिशम\nहृदयं दीर्यत इदं शॊकात परियविनाकृतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 71, + "shloka": 16, + "text": "बृहदश्व उवाच\nएवं विलपमाना सा नष्टसंज्ञेव भारत\nआरुरॊह महद वेश्म पुण्यश्लॊकदिदृष्कया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 71, + "shloka": 17, + "text": "ततॊ मध्यमकक्षायां ददर्श रथम आस्थितम\nऋतुपर्णं महीपालं सहवार्ष्णेयबाहुकम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 71, + "shloka": 18, + "text": "ततॊ ऽवतीर्य वार्ष्णेयॊ बाहुकश च रथॊत्तमात\nहयांस तान अवमुच्याथ सथापयाम आसतू रथम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 71, + "shloka": 19, + "text": "सॊ ऽवतीर्य रथॊपस्थाद ऋतुपर्णॊ नराधिपः\nउपतस्थे महाराज भीमं भीमपराक्रमम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 71, + "shloka": 20, + "text": "तं भीमः परतिजग्राह पूजया परया ततः\nअकस्मात सहसा पराप्तं सत्रीमन्त्रं न सम विन्दति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 71, + "shloka": 21, + "text": "किं कार्यं सवागतं ते ऽसतु राज्ञा पृष्टश च भारत\nनाभिजज्ञे स नृपतिर दुहित्रर्थे समागतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 71, + "shloka": 22, + "text": "ऋतुपर्णॊ ऽपि राजा स धीमान सत्यपराक्रमः\nराजानं राजपुत्रं वा न सम पश्यति कं चन\nनैव सवयंवरकथां न च विप्रसमागमम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 71, + "shloka": 23, + "text": "ततॊ विगणयन राजा मनसा कॊसलाधिपः\nआगतॊ ऽसमीत्य उवाचैनं भवन्तम अभिवादकः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 71, + "shloka": 24, + "text": "राजापि च समयन भीमॊ मनसाभिविचिन्तयत\nअधिकं यॊजनशतं तस्यागमनकारणम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 71, + "shloka": 25, + "text": "गरामान बहून अतिक्रम्य नाध्यगच्छद यथातथम\nअल्पकार्यं विनिर्दिष्टं तस्यागमनकारणम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 71, + "shloka": 26, + "text": "नैतद एवं स नृपतिस तं सत्कृत्य वयसर्जयत\nविश्राम्यताम इति वदन कलान्तॊ ऽसीति पुनः पुनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 71, + "shloka": 27, + "text": "स सत्कृतः परहृष्टात्मा परीतः परीतेन पार्थिवः\nराजप्रेष्यैर अनुगतॊ दिष्टं वेश्म समाविशत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 71, + "shloka": 28, + "text": "ऋतुपर्णे गते राजन वार्ष्णेयसहिते नृपे\nबाहुकॊ रथम आस्थाय रथशालाम उपागमत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 71, + "shloka": 29, + "text": "स मॊचयित्वा तान अश्वान परिचार्य च शास्त्रतः\nसवयं चैतान समाश्वास्य रथॊपस्थ उपाविशत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 71, + "shloka": 30, + "text": "दमयन्ती तु शॊकार्ता दृष्ट्वा भाङ्गस्वरिं नृपम\nसूतपुत्रं च वार्ष्णेयं बाहुकं च तथाविधम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 71, + "shloka": 31, + "text": "चिन्तयाम आस वैदर्भी कस्यैष रथनिस्वनः\nनलस्येव महान आसीन न च पश्यामि नैषधम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 71, + "shloka": 32, + "text": "वार्ष्णेयेन भवेन नूनं विद्या सैवॊपशिक्षिता\nतेनास्य रथनिर्घॊषॊ नलस्येव महान अभूत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 71, + "shloka": 33, + "text": "आहॊ सविद ऋतुपर्णॊ ऽपि यथा राजा नलस तथा\nततॊ ऽयं रथनिर्घॊषॊ नैषधस्येव लक्ष्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 71, + "shloka": 34, + "text": "एवं वितर्कयित्वा तु दमयन्ती विशां पते\nदूतीं परस्थापयाम आस नैषधान्वेषणे नृप" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 72, + "shloka": 1, + "text": "दमयन्त्य उवाच\nगच्छ केशिनि जानीहि क एष रथवाहकः\nउपविष्टॊ रथॊपस्थे विकृतॊ हरस्वबाहुकः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 72, + "shloka": 2, + "text": "अभ्येत्य कुशलं भद्रे मृदुपूर्वं समाहिता\nपृच्छेथाः पुरुषं हय एनं यथातत्त्वम अनिन्दिते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 72, + "shloka": 3, + "text": "अत्र मे महती शङ्का भवेद एष नलॊ नृपः\nतथा च मे मनस्तुष्टिर हृदयस्य च निर्वृतिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 72, + "shloka": 4, + "text": "बरूयाश चैनं कथान्ते तवं पर्णादवचनं यथा\nपरतिवाक्यं च सुश्रॊणि बुध्येथास तवम अनिन्दिते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 72, + "shloka": 5, + "text": "बृहदश्व उवाच\nएवं समाहिता गत्वा दूती बाहुकम अब्रवीत\nदमयन्त्य अपि कल्याणी परासादस्थान्ववैक्षत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 72, + "shloka": 6, + "text": "सवागतं ते मनुष्येन्द्र कुशलं ते बरवीम्य अहम\nदमयन्त्या वचः साधु निबॊध पुरुषर्षभ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 72, + "shloka": 7, + "text": "कदा वै परस्थिता यूयं किमर्थम इह चागताः\nतत तवं बरूहि यथान्यायं वैदर्भी शरॊतुम इच्छति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 72, + "shloka": 8, + "text": "बाहुक उवाच\nशरुतः सवयंवरॊ राज्ञा कौसल्येन यशस्विना\nदवितीयॊ दमयन्त्या वै शवॊभूत इति भामिनि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 72, + "shloka": 9, + "text": "शरुत्वा तं परस्थितॊ राजा शतयॊजनयायिभिः\nहयैर वातजवैर मुख्यैर अहम अस्य च सारथिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 72, + "shloka": 10, + "text": "केशिन्य उवाच\nअथ यॊ ऽसौ तृतीयॊ वः स कुतः कस्य वा पुनः\nतवं च कस्य कथं चेदं तवयि कर्म समाहितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 72, + "shloka": 11, + "text": "बाहुक उवाच\nपुण्यश्लॊकस्य वै सूतॊ वार्ष्णेय इति विश्रुतः\nस नले विद्रुते भद्रे भाङ्गस्वरिम उपस्थितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 72, + "shloka": 12, + "text": "अहम अप्य अश्वकुशलः सूदत्वे च सुनिष्ठितः\nऋतुपर्णेन सारथ्ये भॊजने च वृतः सवयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 72, + "shloka": 13, + "text": "केशिन्य उवाच\nअथ जानाति वार्ष्णेयः कव नु राजा नलॊ गतः\nकथं चित तवयि वैतेन कथितं सयात तु बाहुक" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 72, + "shloka": 14, + "text": "बाहुक उवाच\nइहैव पुत्रौ निक्षिप्य नलस्याशुभकर्मणः\nगतस ततॊ यथाकामं नैष जानाति नैषधम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 72, + "shloka": 15, + "text": "न चान्यः पुरुषः कश चिन नलं वेत्ति यशस्विनि\nगूढश चरति लॊके ऽसमिन नष्टरूपॊ महीपतिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 72, + "shloka": 16, + "text": "आत्मैव हि नलं वेत्ति या चास्य तदनन्तरा\nन हि वै तानि लिङ्गानि नलं शंसन्ति कर्हि चित" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 72, + "shloka": 17, + "text": "केशिन्य उवाच\nयॊ ऽसाव अयॊध्यां परथमं गतवान बराह्मणस तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 72, + "shloka": 71, + "text": "इमानि नारीवाक्यानि कथयानः पुनः पुनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 72, + "shloka": 18, + "text": "कव नु तवं कितव छित्त्वा वस्त्रार्धं परस्थितॊ मम\nउत्सृज्य विपिने सुप्ताम अनुरक्तां परियां परिय" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 72, + "shloka": 19, + "text": "सा वै यथा समादिष्टा तत्रास्ते तवत्प्रतीक्षिणी\nदह्यमाना दिवारात्रं वस्त्रार्धेनाभिसंवृता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 72, + "shloka": 20, + "text": "तस्या रुदन्त्याः सततं तेन दुःखेन पार्थिव\nपरसादं कुरु वै वीर परतिवाक्यं परयच्छ च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 72, + "shloka": 21, + "text": "तस्यास तत्प्रियम आख्यानं परब्रवीहि महामते\nतद एव वाक्यं वैदर्भी शरॊतुम इच्छत्य अनिन्दिता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 72, + "shloka": 22, + "text": "एतच छरुत्वा परतिवचस तस्य दत्तं तवया किल\nयत पुरा तत पुनस तवत्तॊ वैदर्भी शरॊतुम इच्छति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 72, + "shloka": 23, + "text": "बृहदश्व उवाच\nएवम उक्तस्य केशिन्या नलस्य कुरुनन्दन\nहृदयं वयथितं चासीद अश्रुपूर्णे च लॊचने" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 72, + "shloka": 24, + "text": "स निगृह्यात्मनॊ दुःखं दह्यमानॊ महीपतिः\nबाष्पसंदिग्धया वाचा पुनर एवेदम अब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 72, + "shloka": 25, + "text": "वैषम्यम अपि संप्राप्ता गॊपायन्ति कुलस्त्रियः\nआत्मानम आत्मना सत��यॊ जितस्वर्गा न संशयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 72, + "shloka": 26, + "text": "रहिता भर्तृभिश चैव न करुध्यन्ति कदा चन\nपराणांश चारित्रकवचा धारयन्तीह सत्स्त्रियः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 72, + "shloka": 27, + "text": "पराणयात्रां परिप्रेप्सॊः शकुनैर हृतवाससः\nआधिभिर दह्यमानस्य शयामा न करॊद्धुम अर्हति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 72, + "shloka": 28, + "text": "सत्कृतासत्कृता वापि पतिं दृष्ट्वा तथागतम\nभरष्टराज्यं शरिया हीनं कषुधितं वयसनाप्लुतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 72, + "shloka": 29, + "text": "एवं बरुवाणस तद वाक्यं नलः परमदुःखितः\nन बाष्पम अशकत सॊढुं पररुरॊद च भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 72, + "shloka": 30, + "text": "ततः सा केशिनी गत्वा दमयन्त्यै नयवेदयत\nतत सर्वं कथितं चैव विकारं चैव तस्य तम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 73, + "shloka": 1, + "text": "बृहदश्व उवाच\nदमयन्ती तु तच छरुत्वा भृशं शॊकपरायणा\nशङ्कमाना नलं तं वै केशिनीम इदम अब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 73, + "shloka": 2, + "text": "गच्छ केशिनि भूयस तवं परीक्षां कुरु बाहुके\nआब्रुवाणा समीपस्था चरितान्य अस्य लक्षय" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 73, + "shloka": 3, + "text": "यदा च किं चित कुर्यात स कारणं तत्र भामिनि\nतत्र संचेष्टमानस्य संलक्ष्यं ते विचेष्टितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 73, + "shloka": 4, + "text": "न चास्य परतिबन्धेन देयॊ ऽगनिर अपि भामिनि\nयाचते न जलं देयं सम्यग आत्वरमाणया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 73, + "shloka": 5, + "text": "एतत सर्वं समीक्ष्य तवं चरितं मे निवेदय\nयच चान्यद अपि पश्येथास तच चाख्येयं तवया मम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 73, + "shloka": 6, + "text": "दमयन्त्यैवम उक्ता सा जगामाथाशु केशिनी\nनिशाम्य च हयज्ञस्य लिङ्गानि पुनर आगमत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 73, + "shloka": 7, + "text": "सा तत सर्वं यथावृत्तं दमयन्त्यै नयवेदयत\nनिमित्तं यत तदा दृष्टं बाहुके दिव्यमानुषम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 73, + "shloka": 8, + "text": "केशिन्य उवाच\nदृढं शुच्युपचारॊ ऽसौ न मया मानुषः कव चित\nदृष्टपूर्वः शरुतॊ वापि दमयन्ति तथाविधः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 73, + "shloka": 9, + "text": "हरस्वम आसाद्य संचारं नासौ विनमते कव चित\nतं तु दृष्ट्वा यथासङ्गम उत्सर्पति यथासुखम\nसंकटे ऽपय अस्य सुमहद विवरं जायते ऽधिकम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 73, + "shloka": 10, + "text": "ऋतुपर्णस्य चार्थाय भॊजनीयम अनेकशः\nपरेषितं तत्र राज्ञा च मांसं सुबहु पाशवम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 73, + "shloka": 11, + "text": "तस्य परक्षालनार्थाय कुम���भस तत्रॊपकल्पितः\nस तेनावेक्षितः कुम्भः पूर्ण एवाभवत तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 73, + "shloka": 12, + "text": "ततः परक्षालनं कृत्वा समधिश्रित्य बाहुकः\nतृणमुष्टिं समादाय आविध्यैनं समादधत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 73, + "shloka": 13, + "text": "अथ परज्वलितस तत्र सहसा हव्यवाहनः\nतद अद्भुततमं दृष्ट्वा विस्मिताहम इहागता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 73, + "shloka": 14, + "text": "अन्यच च तस्मिन सुमहद आश्चर्यं लक्षितं मया\nयद अग्निम अपि संस्पृश्य नैव दह्यत्य असौ शुभे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 73, + "shloka": 15, + "text": "छन्देन चॊदकं तस्य वहत्य आवर्जितं दरुतम\nअतीव चान्यत सुमहद आश्चर्यं दृष्टवत्य अहम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 73, + "shloka": 16, + "text": "यत स पुष्पाण्य उपादाय हस्ताभ्यां ममृदे शनैः\nमृद्यमानानि पाणिभ्यां तेन पुष्पाणि तान्य अथ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 73, + "shloka": 17, + "text": "भूय एव सुगन्धीनि हृषितानि भवन्ति च\nएतान्य अद्भुतकल्पानि दृष्ट्वाहं दरुतम आगता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 73, + "shloka": 18, + "text": "बृहदश्व उवाच\nदमयन्ती तु तच छरुत्वा पुण्यश्लॊकस्य चेष्टितम\nअमन्यत नलं पराप्तं कर्मचेष्टाभिसूचितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 73, + "shloka": 19, + "text": "सा शङ्कमाना भर्तारं नलं बाहुकरूपिणम\nकेशिनीं शलक्ष्णया वाचा रुदती पुनर अब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 73, + "shloka": 20, + "text": "पुनर गच्छ परमत्तस्य बाहुकस्यॊपसंस्कृतम\nमहानसाच छृतं मांसं समादायैहि भामिनि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 73, + "shloka": 21, + "text": "सा गत्वा बाहुके वयग्रे तन मांसम अपकृष्य च\nअत्युष्णम एव तवरिता तत्क्षणं परियकारिणी\nदमयन्त्यै ततः परादात केशिनी कुरुनन्दन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 73, + "shloka": 22, + "text": "सॊचिता नलसिद्धस्य मांसस्य बहुशः पुरा\nपराश्य मत्वा नलं सूदं पराक्रॊशद भृशदुःखिता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 73, + "shloka": 23, + "text": "वैक्लव्यं च परं गत्वा परक्षाल्य च मुखं ततः\nमिथुनं परेषयाम आस केशिन्या सह भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 73, + "shloka": 24, + "text": "इन्द्रसेनां सह भरात्रा समभिज्ञाय बाहुकः\nअभिद्रुत्य ततॊ राजपरिष्वज्याङ्कम आनयत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 73, + "shloka": 25, + "text": "बाहुकस तु समासाद्य सुतौ सुरसुतॊपमौ\nभृशं दुःखपरीतात्मा सस्वरं पररुदॊद ह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 73, + "shloka": 26, + "text": "नैषधॊ दर्शयित्वा तु विकारम असकृत तदा\nउत्सृज्य सहसा पुत्रौ केशिनीम इदम अब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 73, + "shloka": 27, + "text": "इदं सुसदृशं भद्रे मिथुनं मम पुत्रयॊः\nततॊ दृष्ट्वैव सहसा बाष्पम उत्सृतवान अहम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 73, + "shloka": 28, + "text": "बहुशः संपतन्तीं तवां जनः शङ्केत दॊषतः\nवयं च देशातिथयॊ गच्छ भद्रे नमॊ ऽसु ते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 74, + "shloka": 1, + "text": "बृहदश्व उवाच\nसर्वं विकारं दृष्ट्वा तु पुण्यश्लॊकस्य धीमतः\nआगत्य केशिनी कषिप्रं दमयन्त्यै नयवेदयत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 74, + "shloka": 2, + "text": "दमयन्ती ततॊ भूयः परेषयाम आस केशिनीम\nमातुः सकाशं दुःखार्ता नलशङ्कासमुत्सुका" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 74, + "shloka": 3, + "text": "परीक्षितॊ मे बहुशॊ बाहुकॊ नलशङ्कया\nरूपे मे संशयस तव एकः सवयम इच्छामि वेदितुम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 74, + "shloka": 4, + "text": "स वा परवेश्यतां मातर मां वानुज्ञातुम अर्हसि\nविदितं वाथ वाज्ञातं पितुर मे संविधीयताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 74, + "shloka": 5, + "text": "एवम उक्ता तु वैदर्भ्या सा देवी भीमम अब्रवीत\nदुहितुस तम अभिप्रायम अन्वजानाच च पार्थिवः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 74, + "shloka": 6, + "text": "सा वै पित्राभ्यनुज्ञाता मात्रा च भरतर्षभ\nनलं परवेशयाम आस यत्र तस्या परतिश्रयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 74, + "shloka": 7, + "text": "तं तु दृष्ट्वा तथायुक्तं दमयन्ती नलं तदा\nतीव्रशॊकसमाविष्टा बभूव वरवर्णिनी" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 74, + "shloka": 8, + "text": "ततः काषायवसना जटिला मलपङ्किनी\nदमयन्ती महाराज बाहुकं वाक्यम अब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 74, + "shloka": 9, + "text": "दृष्टपूर्वस तवया कश चिद धर्मज्ञॊ नाम बाहुक\nसुप्ताम उत्सृज्य विपिने गतॊ यः पुरुषः सत्रियम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 74, + "shloka": 10, + "text": "अनागसं परियां भार्यां विजने शरममॊहिताम\nअपहाय तु कॊ गच्छेत पुण्यश्लॊकम ऋते नलम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 74, + "shloka": 11, + "text": "किं नु तस्य मया कार्यम अपराद्धं महीपतेः\nयॊ माम उत्सृज्य विपिने गतवान निद्रया हृताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 74, + "shloka": 12, + "text": "साक्षाद देवान अपाहाय वृतॊ यः स मया पुरा\nअनुव्रतां साभिकामां पुत्रिणीं तयक्तवान कथम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 74, + "shloka": 13, + "text": "अग्नौ पाणिगृहीतां च हंसानां वचने सथिताम\nभरिष्यामीति सत्यं च परतिश्रुत्य कव तद गतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 74, + "shloka": 14, + "text": "दमयन्त्या बरुवन्त्यास तु सर्वम एतद अरिंदम\nशॊकजं वारि नेत्राभ्याम असुखं परास्रवद बहु" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 74, + "shloka": 15, + "text": "���तीव कृष्णताराभ्यां रक्तान्ताभ्यां जलं तु तत\nपरिस्रवन नलॊ दृष्ट्वा शॊकार्त इदम अब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 74, + "shloka": 16, + "text": "मम राज्यं परनष्टं यन नाहं तत कृतवान सवयम\nकलिना तत कृतं भीरु यच च तवाम अहम अत्यजम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 74, + "shloka": 17, + "text": "तवया तु धर्मभृच्छ्रेष्ठे शापेनाभिहतः पुरा\nवनस्थया दुःखितया शॊचन्त्या मां विवाससम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 74, + "shloka": 18, + "text": "स मच्छरीरे तवच्छापाद दह्यमानॊ ऽवसत कलिः\nतवच छापदग्धः सततं सॊ ऽगनाव इव समाहितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 74, + "shloka": 19, + "text": "मम च वयवसायेन तपसा चैव निर्जितः\nदुःखस्यान्तेन चानेन भवितव्यं हि नौ शुभे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 74, + "shloka": 20, + "text": "विमुच्य मां गतः पापः स ततॊ ऽहम इहागतः\nतवदर्थं विपुलश्रॊणि न हि मे ऽनयत परयॊजनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 74, + "shloka": 21, + "text": "कथं नु नारी भर्तारम अनुरक्तम अनुव्रतम\nउत्सृज्य वरयेद अन्यं यथा तवं भीरु कर्हि चित" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 74, + "shloka": 22, + "text": "दूताश चरन्ति पृथिवीं कृत्स्नां नृपतिशासनात\nभैमी किल सम भर्तारं दवितीयं वरयिष्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 74, + "shloka": 23, + "text": "सवैरवृत्ता यथाकामम अनुरूपम इवात्मनाः\nशरुत्वैव चैवं तवरितॊ भाङ्गस्वरिर उपस्थितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 74, + "shloka": 24, + "text": "दमयन्ती तु तच छरुत्वा नलस्य परिदेवितम\nपराञ्जलिर वेपमाना च भीता वचनम अब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 75, + "shloka": 1, + "text": "दमयन्त्य उवाच\nन माम अर्हसि कल्याण पापेन परिशङ्कितुम\nमया हि देवान उत्सृज्य वृतस तवं निषधाधिप" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 75, + "shloka": 2, + "text": "तवाभिगमनार्थं तु सर्वतॊ बराह्मणा गताः\nवाक्यानि मम गाथाभिर गायमाना दिशॊ दश" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 75, + "shloka": 3, + "text": "ततस तवां बराह्मणॊ विद्वान पर्णादॊ नाम पार्थिव\nअभ्यगच्छत कॊसलायाम ऋतुपर्णनिवेशने" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 75, + "shloka": 4, + "text": "तेन वाक्ये हृते सम्यक परतिवाक्ये तथाहृते\nउपायॊ ऽयं मया दृष्टॊ नैषधानयने तव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 75, + "shloka": 5, + "text": "तवाम ऋते न हि लॊके ऽनय एकाह्ना पृथिवीपते\nसमर्थॊ यॊजनशतं गन्तुम अश्वैर नराधिप" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 75, + "shloka": 6, + "text": "तथा चेमौ महीपाल भजे ऽहं चरणौ तव\nयथा नासत्कृतं किं चिन मनसापि चराम्य अहम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 75, + "shloka": 7, + "text": "अयं चरति लॊके ऽसमिन भूतसाक्षी सदागत��ः\nएष मुञ्चतु मे पराणान यदि पापं चराम्य अहम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 75, + "shloka": 8, + "text": "तथा चरति तिग्मांशुः परेण भुवनं सदा\nस विमुञ्चतु मे पराणान यदि पापं चराम्य अहम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 75, + "shloka": 9, + "text": "चन्द्रमाः सर्वभूतानाम अन्तश चरति साक्षिवत\nस विमुञ्चतु मे पराणान यदि पापं चराम्य अहम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 75, + "shloka": 10, + "text": "एते देवास तरयः कृत्स्नं तरैलॊक्यं धारयन्ति वै\nविब्रुवन्तु यथासत्यम एते वाद्य तयजन्तु माम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 75, + "shloka": 11, + "text": "एवम उक्ते ततॊ वायुर अन्तरिक्षाद अभाषत\nनैषा कृतवती पापं नलं सत्यं बरवीमि ते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 75, + "shloka": 12, + "text": "राजञ शीलनिधिः सफीतॊ दमयन्त्या सुरक्षितः\nसाक्षिणॊ रक्षिणश चास्या वयं तरीन परिवत्सरान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 75, + "shloka": 13, + "text": "उपायॊ विहितश चायं तवदर्थम अतुलॊ ऽनया\nन हय एकाह्ना शतं गन्ता तवदृते ऽनयः पुमान इह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 75, + "shloka": 14, + "text": "उपपन्ना तवया भैमी तवं च भैम्या महीपते\nनात्र शङ्का तवया कार्या संगच्छ सह भार्यया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 75, + "shloka": 15, + "text": "तथा बरुवति वायौ तु पुष्पवृष्टिः पपात ह\nदेवदुन्दुभयॊ नेदुर ववौ च पवनः शिवः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 75, + "shloka": 16, + "text": "तद अद्भुततमं दृष्ट्वा नलॊ राजाथ भारत\nदमयन्त्यां विशङ्कां तां वयपाकर्षद अरिंदम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 75, + "shloka": 17, + "text": "ततस तद वस्त्रम अरजः परावृणॊद वसुधाधिपः\nसंस्मृत्य नागराजानं ततॊ लेभे वपुः सवकम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 75, + "shloka": 18, + "text": "सवरूपिणं तु भर्तारं दृष्ट्वा भीमसुता तदा\nपराक्रॊशद उच्चैर आलिङ्ग्य पुण्यश्लॊकम अनिन्दिता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 75, + "shloka": 19, + "text": "भैमीम अपि नलॊ राजा भराजमानॊ यथा पुरा\nसस्वजे सवसुतौ चापि यथावत परत्यनन्दत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 75, + "shloka": 20, + "text": "ततः सवॊरसि विन्यस्य वक्त्रं तस्य शुभानना\nपरीता तेन दुःखेन निशश्वासायतेक्षणा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 75, + "shloka": 21, + "text": "तथैव मलदिग्धाङ्गी परिष्वज्य शुचिस्मिता\nसुचिरं पुरुषव्याघ्रं तस्थौ साश्रुपरिप्लुता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 75, + "shloka": 22, + "text": "ततः सर्वं यथावृत्तं दमयन्त्या नलस्य च\nभीमायाकथयत परीत्या वैदर्भ्या जननी नृप" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 75, + "shloka": 23, + "text": "ततॊ ऽबरवीन महाराजः कृतशौचम अहं नलम\nदमयन्त्या सहॊपेतं का��्यं दरष्टा सुखॊषितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 75, + "shloka": 24, + "text": "ततस तौ सहितौ रात्रिं कथयन्तौ पुरातनम\nवने विचरितं सर्वम ऊषतुर मुदितौ नृप" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 75, + "shloka": 25, + "text": "स चतुर्थे ततॊ वर्षे संगम्य सह भार्यया\nसर्वकामैः सुसिद्धार्थॊ लब्धवान परमां मुदम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 75, + "shloka": 26, + "text": "दमयन्त्य अपि भर्तारम अवाप्याप्यायिता भृशम\nअर्धसंजातसस्येव तॊयं पराप्य वसुंधरा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 75, + "shloka": 27, + "text": "सैवं समेत्य वयपनीततन्द्री; शान्तज्वरा हर्षविवृद्धसत्त्वा\nरराज भैमी समवाप्तकामा; शीतांशुना रात्रिर इवॊदितेन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 76, + "shloka": 1, + "text": "बृहदश्व उवाच\nअथ तां वयुषितॊ रात्रिं नलॊ राजा सवलंकृतः\nवैदर्भ्या सहितः काल्यं ददर्श वसुधाधिपम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 76, + "shloka": 2, + "text": "ततॊ ऽभिवादयाम आस परयतः शवशुरं नलः\nतस्यानु दमयन्ती च ववन्दे पितरं शुभा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 76, + "shloka": 3, + "text": "तं भीमः परतिजग्राह पुत्रवत परया मुदा\nयथार्हं पूजयित्वा तु समाश्वासयत परभुः\nनलेन सहितां तत्र दमयन्तीं पतिव्रताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 76, + "shloka": 4, + "text": "ताम अर्हणां नलॊ राजा परतिगृह्य यथाविधि\nपरिचर्यां सवकां तस्मै यथावत परत्यवेदयत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 76, + "shloka": 5, + "text": "ततॊ बभूव नगरे सुमहान हर्षनिस्वनः\nजनस्य संप्रहृष्टस्य नलं दृष्ट्वा तथागतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 76, + "shloka": 6, + "text": "अशॊभयच च नगरं पताकाध्वजमालिनम\nसिक्तसंमृष्टपुष्पाढ्या राजमार्गाः कृतास तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 76, + "shloka": 7, + "text": "दवारि दवारि च पौराणां पुष्पभङ्गः परकल्पितः\nअर्चितानि च सर्वाणि देवतायतनानि च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 76, + "shloka": 8, + "text": "ऋतुपर्णॊ ऽपि शुश्राव बाहुकछद्मिनं नलम\nदमयन्त्या समायुक्तं जहृषे च नराधिपः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 76, + "shloka": 9, + "text": "तम आनाय्य नलॊ राजा कषमयाम आस पार्थिवम\nस च तं कषमयाम आस हेतुभिर बुद्धिसंमतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 76, + "shloka": 10, + "text": "स सत्कृतॊ महीपालॊ नैषधं विस्मयान्वितः\nदिष्ट्या समेतॊ दारैः सवैर भवान इत्य अभ्यनन्दत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 76, + "shloka": 11, + "text": "कच चित तु नापराधं ते कृतवान अस्मि नैषध\nअज्ञातवासं वसतॊ मद्गृहे निषधाधिप" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 76, + "shloka": 12, + "text": "यदि वा बुद्धिपूर्वाणि यद्य अबुद्धानि कानि चित\nमया क���तान्य अकार्याणि तानि मे कषन्तुम अर्हसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 76, + "shloka": 13, + "text": "नल उवाच\nन मे ऽपराधं कृतवांस तवं सवल्पम अपि पार्थिव\nकृते ऽपि च न मे कॊपः कषन्तव्यं हि मया तव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 76, + "shloka": 14, + "text": "पूर्वं हय असि सखा मे ऽसि संबन्धी च नराधिप\nअत ऊर्ध्वं तु भूयस तवं परीतिम आहर्तुम अर्हसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 76, + "shloka": 15, + "text": "सर्वकामैः सुविहितः सुखम अस्म्य उषितस तवयि\nन तथा सवगृहे राजन यथा तव गृहे सदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 76, + "shloka": 16, + "text": "इदं चैव हयज्ञानं तवदीयं मयि तिष्ठति\nतद उपाकर्तुम इच्छामि मन्यसे यदि पार्थिव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 76, + "shloka": 17, + "text": "एवम उक्त्वा ददौ विद्याम ऋतुपर्णाय नैषधः\nस च तां परतिजग्राह विधिदृष्टेन कर्मणा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 76, + "shloka": 18, + "text": "ततॊ गृह्याश्वहृदयं तदा भाङ्गस्वरिर नृपः\nसूतम अन्यम उपादाय ययौ सवपुरम एव हि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 76, + "shloka": 19, + "text": "ऋतुपर्णे परतिगते नलॊ राजा विशां पते\nनगरे कुण्डिने कालं नातिदीर्घम इवावसत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 77, + "shloka": 1, + "text": "बृहदश्व उवाच\nस मासम उष्य कौन्तेय भीमम आमन्त्र्य नैषधः\nपुराद अल्पपरीवारॊ जगाम निषधान परति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 77, + "shloka": 2, + "text": "रथेनैकेन शुभ्रेण दन्तिभिः परिषॊडशैः\nपञ्चाशद्भिर हयैश चैव षट्शतैश च पदातिभिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 77, + "shloka": 3, + "text": "स कम्पयन्न इव महीं तवरमाणॊ महीपतिः\nपरविवेशातिसंरब्धस तरसैव महामनाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 77, + "shloka": 4, + "text": "ततः पुष्करम आसाद्य वीरसेनसुतॊ नलः\nउवाच दीव्याव पुनर बहु वित्तं मयार्जितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 77, + "shloka": 5, + "text": "दमयन्ती च यच चान्यन मया वसु समर्जितम\nएष वै मम संन्यासस तव राज्यं तु पुष्कर" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 77, + "shloka": 6, + "text": "पुनः परवर्ततां दयूतम इति मे निश्चिता मतिः\nएकपाणेन भद्रं ते पराणयॊश च पणावहे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 77, + "shloka": 7, + "text": "जित्वा परस्वम आहृत्य राज्यं वा यदि वा वसु\nपरतिपाणः परदातव्यः परं हि धनम उच्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 77, + "shloka": 8, + "text": "न चेद वाञ्छसि तद दयूतं युद्धद्यूतं परवर्तताम\nदवैरथेनास्तु वै शान्तिस तव वा मम वा नृप" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 77, + "shloka": 9, + "text": "वंशभॊज्यम इदं राज्यं मार्गितव्यं यथा तथा\nयेन तेनाप्य उपायेन वृद्धानाम इति शासनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 77, + "shloka": 10, + "text": "दवयॊर एकतरे बुद्धिः करियताम अद्य पुष्कर\nकैतवेनाक्षवत्यां वा युद्धे वा नम्यतां धनुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 77, + "shloka": 11, + "text": "नैषधेनैवम उक्तस तु पुष्करः परहसन्न इव\nधरुवम आत्मजयं मत्वा परत्याह पृथिवीपतिम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 77, + "shloka": 12, + "text": "दिष्ट्या तवयार्जितं वित्तं परतिपाणाय नैषध\nदिष्ट्या च दुष्कृतं कर्म दमयन्त्याः कषयं गतम\nदिष्ट्या च धरियसे राजन सदारॊ ऽरिनिबर्हण" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 77, + "shloka": 13, + "text": "धनेनानेन वैदर्भी जितेन समलंकृता\nमाम उपस्थास्यति वयक्तं दिवि शक्रम इवाप्सराः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 77, + "shloka": 14, + "text": "नित्यशॊ हि समरामि तवां परतीक्षामि च नैषध\nदेवने च मम परीतिर न भवत्य असुहृद्गणैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 77, + "shloka": 15, + "text": "जित्वा तव अद्य वरारॊहां दमयन्तीम अनिन्दिताम\nकृतकृत्यॊ भविष्यामि सा हि मे नित्यशॊ हृदि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 77, + "shloka": 16, + "text": "शरुत्वा तु तस्य ता वाचॊ बह्वबद्धप्रलापिनः\nइयेष स शिरश छेत्तुं खड्गेन कुपितॊ नलः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 77, + "shloka": 17, + "text": "समयंस तु रॊषताम्राक्षस तम उवाच ततॊ नृपः\nपणावः किं वयाहरसे जित्वा वै वयाहरिष्यसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 77, + "shloka": 18, + "text": "ततः परावर्तत दयूतं पुष्करस्य नलस्य च\nएकपाणेन भद्रं ते नलेन स पराजितः\nस रत्नकॊशनिचयः पराणेन पणितॊ ऽपि च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 77, + "shloka": 19, + "text": "जित्वा च पुष्करं राजा परहसन्न इदम अब्रवीत\nमम सर्वम इदं राज्यम अव्यग्रं हतकण्टकम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 77, + "shloka": 20, + "text": "वैदर्भी न तवया शक्या राजापसद वीक्षितुम\nतस्यास तवं सपरीवारॊ मूढ दासत्वम आगतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 77, + "shloka": 21, + "text": "न तत तवया कृतं कर्म येनाहं निर्जितः पुरा\nकलिना तत कृतं कर्म तवं तु मूढ न बुध्यसे\nनाहं परकृतं दॊषं तवय्य आधास्ये कथं चन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 77, + "shloka": 22, + "text": "यथासुखं तवं जीवस्व पराणान अभ्युत्सृजामि ते\nतथैव च मम परीतिस तवयि वीर न संशयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 77, + "shloka": 23, + "text": "सौभ्रात्रं चैव मे तवत्तॊ न कदा चित परहास्यति\nपुष्कर तवं हि मे भराता संजीवस्व शतं समाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 77, + "shloka": 24, + "text": "एवं नलः सान्त्वयित्वा भरातरं सत्यविक्रमः\nसवपुरं परेषयाम आस परिष्वज्य पुनः पुनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 77, + "shloka": 25, + "text": "सान्त्वि���ॊ नैषधेनैवं पुष्करः परत्युवाच तम\nपुण्यश्लॊकं तदा राजन्न अभिवाद्य कृताञ्जलिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 77, + "shloka": 26, + "text": "कीर्तिर अस्तु तवाक्षय्या जीव वर्षायुतं सुखी\nयॊ मे वितरसि पराणान अधिष्ठानं च पार्थिव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 77, + "shloka": 27, + "text": "स तथा सत्कृतॊ राज्ञा मासम उष्य तदा नृपः\nपरययौ सवपुरं हृष्टः पुष्करः सवजनावृतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 77, + "shloka": 28, + "text": "महत्या सेनया राजन विनीतैः परिचारिकैः\nभराजमान इवादित्यॊ वपुषा पुरुषर्षभ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 77, + "shloka": 29, + "text": "परस्थाप्य पुष्करं राजा वित्तवन्तम अनामयम\nपरविवेश पुरं शरीमान अत्यर्थम उपशॊभितम\nपरविश्य सान्त्वयाम आस पौरांश च निषधाधिपः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 78, + "shloka": 1, + "text": "बृहदश्व उवाच\nपरशान्ते तु पुरे हृष्टे संप्रवृत्ते महॊत्सवे\nमहत्या सेनया राजा दमयन्तीम उपानयत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 78, + "shloka": 2, + "text": "दमयन्तीम अपि पिता सत्कृत्य परवीरहा\nपरस्थापयद अमेयात्मा भीमॊ भीमपराक्रमः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 78, + "shloka": 3, + "text": "आगतायां तु वैदर्भ्यां सपुत्रायां नलॊ नृपः\nवर्तयाम आस मुदितॊ देवराड इव नन्दने" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 78, + "shloka": 4, + "text": "तथा परकाशतां यातॊ जम्बूद्वीपे ऽथ राजसु\nपुनः सवे चावसद राज्ये परत्याहृत्य महायशाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 78, + "shloka": 5, + "text": "ईजे च विविधैर यज्ञैर विधिवत सवाप्तदक्षिणैः\nतथा तवम अपि राजेन्द्र ससुहृद वक्ष्यसे ऽचिरात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 78, + "shloka": 6, + "text": "दुःखम एतादृशं पराप्तॊ नलः परपुरंजयः\nदेवनेन नरश्रेष्ठ सभार्यॊ भरतर्षभ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 78, + "shloka": 7, + "text": "एकाकिनैव सुमहन नलेन पृथिवीपते\nदुःखम आसादितं घॊरं पराप्तश चाभ्युदयः पुनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 78, + "shloka": 8, + "text": "तवं पुनर भरातृसहितः कृष्णया चैव पाण्डव\nरमसे ऽसमिन महारण्ये धर्मम एवानुचिन्तयन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 78, + "shloka": 9, + "text": "बराह्मणैश च महाभागैर वेदवेदाङ्गपारगैः\nनित्यम अन्वास्यसे राजंस तत्र का परिदेवना" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 78, + "shloka": 10, + "text": "इतिहासम इमं चापि कलिनाशनम उच्यते\nशक्यम आश्वासितुं शरुत्वा तवद्विधेन विशां पते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 78, + "shloka": 11, + "text": "अस्थिरत्वं च संचिन्त्य पुरुषार्थस्य नित्यदा\nतस्याये च वयये चैव समाश्वसिहि मा शुचः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 78, + "shloka": 12, + "text": "ये चेदं कथयिष्यन्ति नलस्य चरितं महत\nशरॊष्यन्ति चाप्य अभीक्ष्णं वै नालक्ष्मीस तान भजिष्यति\nअर्थास तस्यॊपपत्स्यन्ते धन्यतां च गमिष्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 78, + "shloka": 13, + "text": "इतिहासम इमं शरुत्वा पुराणं शश्वद उत्तमम\nपुत्रान पौत्रान पशूंश चैव वेत्स्यते नृषु चाग्र्यताम\nअरॊगः परीतिमांश चैव भविष्यति न संशयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 78, + "shloka": 14, + "text": "भयं पश्यसि यच च तवम आह्वयिष्यति मां पुनः\nअक्षज्ञ इति तत ते ऽहं नाशयिष्यामि पार्थिव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 78, + "shloka": 15, + "text": "वेदाक्षहृदयं कृत्स्नम अहं सत्यपराक्रम\nउपपद्यस्व कौन्तेय परसन्नॊ ऽहं बरवीमि ते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 78, + "shloka": 16, + "text": "वैशंपायन उवाच\nततॊ हृष्टमना राजा बृहदश्वम उवाच ह\nभगवन्न अक्षहृदयं जञातुम इच्छामि तत्त्वतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 78, + "shloka": 17, + "text": "ततॊ ऽकषहृदयं परादात पाण्डवाय महात्मने\nदत्त्वा चाश्वशिरॊ ऽगच्छद उपस्प्रष्टुं महातपः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 78, + "shloka": 18, + "text": "बृहदश्वे गते पार्थम अश्रौषीत सव्यसाचिनम\nवर्तमानं तपस्य उग्रे वायुभक्षं मनीषिणम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 78, + "shloka": 19, + "text": "बराह्मणेभ्यस तपस्विभ्यः संपतद्भ्यस ततस ततः\nतीर्थशैलवरेभ्यश च समेतेभ्यॊ दृढव्रतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 78, + "shloka": 20, + "text": "इति पार्थॊ महाबाहुर दुरापं तप आस्थितः\nन तथा दृष्टपूर्वॊ ऽनयः कश चिद उग्रतपा इति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 78, + "shloka": 21, + "text": "यथा धनंजयः पार्थस तपस्वी नियतव्रतः\nमुनिर एकचरः शरीमान धर्मॊ विग्रहवान इव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 78, + "shloka": 22, + "text": "तं शरुत्वा पाण्डवॊ राजंस तप्यमानं महावने\nअन्वशॊचत कौन्तेयः परियं वै भरातरं जयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 78, + "shloka": 23, + "text": "दह्यमानेन तु हृदा शरणार्थी महावने\nबराह्मणान विविधज्ञानान पर्यपृच्छद युधिष्ठिरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 79, + "shloka": 1, + "text": "[ज]\nभगवन काम्यकात पार्थे गते मे परपिता महे\nपाण्डवाः किम अकुर्वन्त तम ऋते सव्यसाचिनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 79, + "shloka": 2, + "text": "स हि तेषां महेष्वासॊ गतिर आसीद अनीकजित\nआदित्यानां यथा विष्णुस तथैव परतिभाति मे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 79, + "shloka": 3, + "text": "तेनेन्द्र समवीर्येण संग्रामेष्व अनिवर्तिना\nविना भूता वने वीराः कथम आसन पिता महाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 79, + "shloka": 4, + "text": "[व]\nगते तु काम्यकात तात पाण्डवे सव्यसाचिनि\nबभूवुः कौरवेयास ते दुःखशॊकपरायणाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 79, + "shloka": 5, + "text": "आक्षिप्त सूत्रा मणयश छिन्नपक्षा इव दविजाः\nअप्रीत मनसः सर्वे बभूवुर अथ पाण्डवाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 79, + "shloka": 6, + "text": "वनं च तद अभूत तेन हीनम अक्लिष्टकर्मणा\nकुवेरेण यथा हीनं वनं चैत्ररथं तथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 79, + "shloka": 7, + "text": "तम ऋते पुरुषव्याघ्रं पाण्डवा जनमेजय\nमुदम अप्राप्नुवन्तॊ वै काम्यके नयवसंस तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 79, + "shloka": 8, + "text": "बराह्मणार्थे पराक्रान्ताः शुद्धैर बाणैर महारथाः\nनिघ्नन्तॊ भरतश्रेष्ठ मेध्यान बहुविधान मृगान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 79, + "shloka": 9, + "text": "नित्यं हि पुरुषव्याघ्रा वन्याहारम अरिंदमाः\nविप्रसृत्य समाहृत्य बराह्मणेभ्यॊ नयवेदयन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 79, + "shloka": 10, + "text": "एवं ते नयवसंस तत्र सॊत्कण्ठाः पुरुषर्षभाः\nअहृष्ट मनसः सर्वे गते राजन धनंजये" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 79, + "shloka": 11, + "text": "अथ विप्रॊषितं वीरं पाञ्चाली मध्यमं पतिम\nसमरन्ती पाण्डवश्रेष्ठम इदं वचनम अब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 79, + "shloka": 12, + "text": "यॊ ऽरजुनेनार्जुनस तुल्यॊ दविबाहुर बहु बाहुना\nतम ऋते पाण्डवश्रेष्ठं वनं न परतिभाति मे\nशून्याम इव च पश्यामि तत्र तत्र महीम इमाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 79, + "shloka": 13, + "text": "बह्वाश्चर्यम इदं चापि वनं कुसुमितद्रुमम\nन तथा रमणीयं मे तम ऋते सव्यसाचिनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 79, + "shloka": 14, + "text": "नीलाम्बुदसमप्रख्यं मत्तमातङ्गविक्रमम\nतम ऋते पुण्डरीकाक्षं काम्यकं नातिभाति मे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 79, + "shloka": 15, + "text": "यस्य सम धनुषॊ घॊषः शरूयते ऽशनिनिस्वनः\nन लभे शर्म तं राजन समरन्ती सव्यसाचिनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 79, + "shloka": 16, + "text": "तथा लालप्यमानां तां निशम्य परवीरहा\nभीमसेनॊ महाराज दरौपदीम इदम अब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 79, + "shloka": 17, + "text": "मनः परीतिकरं भद्रे यद बरवीषि सुमध्यमे\nतन मे परीणाति हृदयम अमृतप्राशनॊपमम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 79, + "shloka": 18, + "text": "यस्य दीर्घौ समौ पीनौ भुजौ परिघसंनिभौ\nमौर्वी कृतकिणौ वृत्तौ खड्गायुध गदाधरौ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 79, + "shloka": 19, + "text": "निष्काङ्गदकृतापीडौ पञ्चशीर्षाव इवॊरगौ\nतम ऋते पुरुषव्याघ्रं नष्टसूर्यम इदं वनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 79, + "shloka": 20, + "text": "यम आ��्रित्य महाबाहुं पाञ्चालाः कुरवस तथा\nसुराणाम अपि यत्तानां पृतनासु न बिभ्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 79, + "shloka": 21, + "text": "यस्य बाहू समाश्रित्य वयं सर्वे महात्मनाः\nमन्यामहे जितान आजौ परान पराप्तां च मेदिनीम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 79, + "shloka": 22, + "text": "तम ऋते फल्गुनं वीरं न लभे काम्यके धृतिम\nशून्याम इव च पश्यामि तत्र तत्र महीम इमाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 79, + "shloka": 23, + "text": "[नकुल]\nय उदीचीं दिशं गत्वा जित्वा युधि महाबलान\nगन्धर्वमुख्याञ शतशॊ हयाँल लेभे स वासविः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 79, + "shloka": 24, + "text": "राजंस तित्तिरि कल्माषाञ शरीमान अनिलरंहसः\nपरादाद भरात्रे परियः परेम्ना राजसूये महाक्रतौ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 79, + "shloka": 25, + "text": "तम ऋते भीमधन्वानं भीमाद अवरजं वने\nकामये काम्यके वासं नेदानीम अमरॊपमम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 79, + "shloka": 26, + "text": "[सहदेव]\nयॊ धनानि च कन्याश च युधि जित्वा महारथान\nआजहार पुरा राज्ञे राजसूये महाक्रतौ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 79, + "shloka": 27, + "text": "यः समेतान मृधे जित्वा यादवान अमितद्युतिः\nसुभद्राम आजहारैकॊ वासुदेवस्य संमते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 79, + "shloka": 28, + "text": "तस्य जिष्णॊर बृसीं दृष्ट्वा शून्याम उपनिवेशने\nहृदयं मे महाराज न शाम्यति कदा चन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 79, + "shloka": 29, + "text": "वनाद अस्माद विवासं तु रॊचये ऽहम अरिंदम\nन हि नस तम ऋते वीरं रमणीयम इदं वनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 1, + "text": "[व]\nधनंजयॊत्सुकास ते तु वने तस्मिन महारथाः\nनयवसन्त महाभागा दरौपद्या सह पाण्डवाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 2, + "text": "अथापश्यन महात्मानं देवर्षिं तत्र नारदम\nदीप्यमानं शरिया बराह्म्या दीप्ताग्निसमतेजसम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 3, + "text": "स तैः परिवृतः शरीमान भरातृभिः कुरुसत्तमः\nविबभाव अतिदीप्तौजॊ देवैर इव शतक्रतुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 4, + "text": "यथा च वेदान सावित्री याज्ञसेनी तथा सती\nन जहौ धर्मतः पार्थान मेरुम अर्कप्रभा यथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 5, + "text": "परतिगृह्य तु तां पूजां नारदॊ भगवान ऋषिः\nआश्वासयद धर्मसुतं युक्तरूपम इवानघ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 6, + "text": "उवाच च महात्मानं धर्मराजं युधिष्ठिरम\nबरूहि धर्मभृतां शरेष्ठ केनार्थः किं ददामि ते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 7, + "text": "अथ धर्मसुतॊ राजा परणम्य भरातृभ���ः सह\nउवाच पराञ्जलिर वाक्यं नारदं देव संमितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 8, + "text": "तवयि तुष्टे महाभाग सर्वलॊकाभिपूजिते\nकृतम इत्य एव मन्ये ऽहं परसादात तव सुव्रत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 9, + "text": "यदि तव अहम अनुग्राह्यॊ भरातृभिः सहितॊ ऽनघ\nसंदेहं मे मुनिश्रेष्ठ हृदिस्थं छेत्तुम अर्हसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 10, + "text": "परदक्षिणं यः कुरुते पृथिवीं तीर्थतत्परः\nकिं फलं तस्य कार्त्स्न्येन तद बरह्मन वक्तुम अर्हसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 11, + "text": "[न]\nशृणु राजन्न अवहितॊ यथा भीष्मेण भारत\nपुलस्त्यस्य सकाशाद वै सर्वम एतद उपश्रुतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 12, + "text": "पुरा भागीरथी तीरे भीष्मॊ धर्मभृतां वरः\nपित्र्यं वरतं समास्थाय नयवसन मुनिवत तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 13, + "text": "शुभे देशे महाराज पुण्ये देवर्षिसेविते\nगङ्गा दवारे महातेजॊ देवगन्धर्वसेविते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 14, + "text": "स पितॄंस तर्पयाम आस देवांश च परमद्युतिः\nऋषींश च तॊषयाम आस विधिदृष्टेन कर्मणा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 15, + "text": "कस्य चित तव अथ कालस्य जपन्न एव महातपाः\nददर्शाद्भुतसंकाशं पुलस्त्यम ऋषिसत्तमम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 16, + "text": "स तं दृष्ट्वॊग्र तपसं दीप्यमानम इव शरिया\nपरहर्षम अतुलं लेभे विस्मयं च परं ययौ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 17, + "text": "उपस्थितं महाराज पूजयाम आस भारत\nभीष्मॊ धर्मभृतां शरेष्ठॊ विधिदृष्टेन कर्मणा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 18, + "text": "शिरसा चार्घ्यम आदाय शुचिः परयत मानसः\nनाम संकीर्तयाम आस तस्मिन बरह्मर्षिसत्तमे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 19, + "text": "भीष्मॊ ऽहम अस्मि भद्रं ते दासॊ ऽसमि तव सुव्रत\nतव संदर्शनाद एव मुक्तॊ ऽहं सर्वकिल्बिषैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 20, + "text": "एवम उक्त्वा महाराज भीष्मॊ धर्मभृतां वरः\nवाग्यतः पराञ्जलिर भूत्वा तूष्णीम आसीद युधिष्ठिर" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 21, + "text": "तं दृष्ट्वा नियमेनाथ सवाध्यायाम्नाय कर्शितम\nभीष्मं कुरु कुलश्रेष्ठं मुनिः परीतमनाभवत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 22, + "text": "[पुलस्त्य]\nअनेन तव धर्मज्ञ परश्रयेण दमेन च\nसत्येन च महाभाग तुष्टॊ ऽसमि तव सर्वशः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 23, + "text": "यस्येदृशस ते धर्मॊ ऽयं पितृभक्त्याश्रितॊ ऽनघ\nतेन पश्यसि मां पुत्र परीतिश चापि मम तवयि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 24, + "text": "अमॊघदर्शी भीष्माहं बरूहि किं करवाणि ते\nयद वक्ष्यसि कुरुश्रेष्ठ तस्य दातास्मि ते ऽनघ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 25, + "text": "[भ]\nपरीते तवयि महाभाग सर्वलॊकाभिपूजिते\nकृतम इत्य एव मन्ये ऽहं यद अहं दृष्टवान परभुम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 26, + "text": "यदि तव अहम अनुग्राह्यस तव धर्मभृतां वर\nवक्ष्यामि हृत्स्थं संदेहं तन मे तवं वक्तुम अर्हसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 27, + "text": "अस्ति मे भगवन कश चित तीर्थेभ्यॊ धर्मसंशयः\nतम अहं शरॊतुम इच्छामि पृथक संकीर्तितं तवया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 28, + "text": "परदक्षिणं यः पृथिवीं करॊत्य अमितविक्रम\nकिं फलं तस्य विप्रर्षे तन मे बरूहि तपॊधन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 29, + "text": "[प]\nहन्त ते ऽहं परवक्ष्यामि यद ऋषीणां परायणम\nतद एकाग्रमनास तात शृणु तीर्थेषु यत फलम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 30, + "text": "यस्य हस्तौ च पादौ च मनश चैव सुसंयतम\nविद्या तपश च कीर्तिश च स तीर्थफलम अश्नुते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 31, + "text": "परतिग्रहाद उपावृत्तः संतुष्टॊ नियतः शुचिः\nअहं कारनिवृत्तिश च स तीर्थफलम अश्नुते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 32, + "text": "अकल्ककॊ निरारम्भॊ लघ्व आहारॊ जितेन्द्रियः\nविमुक्तः सर्वदॊषैर यः स तीर्थफलम अश्नुते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 33, + "text": "अक्रॊधनश च राजेन्द्र सत्यशीलॊ दृढव्रतः\nआत्मॊपमश च भूतेषु स तीर्थफलम अश्नुते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 34, + "text": "ऋषिभिः करतवः परॊक्ता वेदेष्व इह यथाक्रमम\nफलं चैव यथातत्त्वं परेत्य चेह च सर्वशः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 35, + "text": "न ते शक्या दरिद्रेण यज्ञाः पराप्तुं महीपते\nबहूपकरणा यज्ञा नाना संभारविस्तराः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 36, + "text": "पराप्यन्ते पार्थिवैर एते समृद्धैर वा नरैः कव चित\nनार्थान्य ऊनॊपकरणैर एकात्मभिर असंहतैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 37, + "text": "यॊ दरिद्रैर अपि विधिः शक्यः पराप्तुं नरेश्वर\nतुल्यॊ यज्ञफलैः पुण्यैस तं निबॊध युधां वर" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 38, + "text": "ऋषीणां परमं गुह्यम इदं भरतसत्तम\nतीर्थाभिगमनं पुण्यं यज्ञैर अपि विशिष्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 39, + "text": "अनुपॊष्य तरिरात्राणि ���ीर्थान्य अनभिगम्य च\nअदत्त्वा काञ्चनं गाश च दरिद्रॊ नाम जायते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 40, + "text": "अग्निष्टॊमादिभिर यज्ञैर इष्ट्वा विपुलदक्षिणैः\nन तत फलम अवाप्नॊति तीर्थाभिगमनेन यत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 41, + "text": "नृलॊके देवदेवस्य तीर्थं तरैलॊक्यविश्रुतम\nपुष्करं नाम विख्यातं महाभागः समाविशेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 42, + "text": "दशकॊटिसहस्राणि तीर्थानां वै महीपते\nसांनिध्यं पुष्करे येषां तरिसंध्यं कुरुनन्दन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 43, + "text": "आदित्या वसवॊ रुद्राः साध्याश च स मरुद्गणाः\nगन्धर्वाप्सरसश चैव नित्यं संनिहिता विभॊ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 44, + "text": "यत्र देवास तपस तप्त्वा दैत्या बरह्मर्षयस तथा\nदिव्ययॊगा महाराज पुण्येन महतान्विताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 45, + "text": "मनसाप्य अभिकामस्य पुष्कराणि मनस्विनः\nपूयन्ते सर्वपापानि नाकपृष्ठे च पूज्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 46, + "text": "तस्मिंस तीर्थे महाभाग नित्यम एव पिता महः\nउवास परमप्रीतॊ देवदानव संम्मतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 47, + "text": "पुष्करेषु महाभाग देवाः सर्षिपुरॊगमाः\nसिद्धिं समभिसंप्राप्ताः पुण्येन महतान्विताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 48, + "text": "तत्राभिषेकं यः कुर्यात पितृदेवार्चने रतः\nअश्वमेधं दशगुणं परवदन्ति मनीषिणः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 49, + "text": "अप्य एकं भॊजयेद विप्रं पुष्करारण्यम आश्रितः\nतेनासौ कर्मणा भीष्म परेत्य चेह च मॊदते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 50, + "text": "शाकमूलफलैर वापि येन वर्तयते सवयम\nतद वै दद्याद बराह्मणाय शरद्धावान अनसूयकः\nतेनैव पराप्नुयात पराज्ञॊ हयमेध फलं नरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 51, + "text": "बराह्मणः कषत्रियॊ वैश्यः शूद्रॊ वा राजसत्तम\nन वियॊनिं वरजन्त्य एते सनातास तीर्थे महात्मनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 52, + "text": "कार्तिक्यां तु विशेषेण यॊ ऽभिगच्छेत पुष्करम\nफलं तत्राक्षयं तस्य वर्धते भरतर्षभ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 53, + "text": "सायंप्रातः समरेद यस तु पुष्कराणि कृताञ्जलिः\nउपस्पृष्टं भवेत तेन सर्वतीर्थेषु भारत\nपराप्नुयाच च नरॊ लॊकान बरह्मणः सदने ऽकषयान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 54, + "text": "जन्मप्रभृति यत पापं सत्रियॊ वा पुरुषस्य वा\nपुष्करे सना��मात्रस्य सर्वम एव परणश्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 55, + "text": "यथा सुराणां सर्वेषाम आदिस तु मधुसूदनः\nतथैव पुष्करं राजंस तीर्थानाम आदिर उच्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 56, + "text": "उष्य दवादश वर्षाणि पुष्करे नियतः शुचिः\nकरतून सर्वान अवाप्नॊति बरह्मलॊकं च गच्छति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 57, + "text": "यस तु वर्षशतं पूर्णम अग्निहॊत्रम उपासते\nकार्तिकीं वा वसेद एकां पुष्करे समम एव तत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 58, + "text": "पुष्करं पुष्करं गन्तुं दुष्करं पुष्करे तपः\nदुष्करं पुष्करे दानं वस्तुं चैव सुदुष्करम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 59, + "text": "उष्य दवादश रात्रं तु नियतॊ नियताशनः\nपरदक्षिणम उपावृत्तॊ जम्बू मार्गं समाविशेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 60, + "text": "जम्बू मार्गं समाविश्य देवर्षिपितृसेवितम\nअश्वमेधम अवाप्नॊति विष्णुलॊकं च गच्छति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 61, + "text": "तत्रॊष्य रजनीः पञ्च षष्ठ कालक्षमी नरः\nन दुर्गतिम अवाप्नॊति सिद्धिं पराप्नॊति चॊत्तमाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 62, + "text": "जम्बू मार्गाद उपावृत्तॊ गच्छेत तण्डुलिकाश्रमम\nन दुर्गतिम अवाप्नॊति सवर्गलॊके च पूज्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 63, + "text": "अगस्य सर आसाद्य पितृदेवार्चने रतः\nतरिरात्रॊपॊषितॊ राजन्न अग्निष्टॊम फलं लभेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 64, + "text": "शाकवृत्तिः फलैर वापि कौमारं विन्दते पदम\nकण्वाश्रमं समासाद्य शरीजुष्टं लॊकपूजितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 65, + "text": "धर्मारण्यं हि तत पुण्यम आद्यं च भरतर्षभ\nयत्र परविष्टमात्रॊ वै पापेभ्यॊ विप्रमुच्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 66, + "text": "अर्चयित्वा पितॄन देवान नियतॊ नियताशनः\nसर्वकामसमृद्धस्य यज्ञस्य फलम अश्नुते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 67, + "text": "परदक्षिणं ततः कृत्वा ययाति पतनं वरजेत\nहयमेधस्य यज्ञस्य फलं पराप्नॊति तत्र वै" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 68, + "text": "महाकालं ततॊ गच्छेन नियतॊ नियताशनः\nकॊटितीर्थम उपस्पृश्य हयमेध फलं लभेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 69, + "text": "ततॊ गच्छेत धर्मज्ञ पुण्यस्थानम उमापतेः\nनाम्ना भद्र वटं नाम तरिषु लॊकेषु विश्रुतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 70, + "text": "तत्राभिगम्य चेशानं गॊसहस्रफलं लभेत\nमहादेव परसादाच च गा��पत्यम अवाप्नुयात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 71, + "text": "नर्मदाम अथ चासाद्य नदीं तरैलॊक्यविश्रुताम\nतर्पयित्वा पितॄन देवान अग्निष्टॊम फलं लभेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 72, + "text": "दक्षिणं सिन्धुम आसाद्य बरह्म चारी जितेन्द्रियः\nअग्निष्टॊमम अवाप्नॊति विमानं चाधिरॊहति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 73, + "text": "चर्मण्वतीं समासाद्य नियतॊ नियताशनः\nरन्ति देवाभ्यनुज्ञातॊ अग्निष्टॊम फलं लभेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 74, + "text": "ततॊ गच्छेत धर्मज्ञ हिमवत्सुतम अर्बुदम\nपृथिव्यां यत्र वै छिद्रं पूर्वम आसीद युधिष्ठिर" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 75, + "text": "तत्राश्रमॊ वसिष्ठस्य तरिषु लॊकेषु विश्रुतः\nतत्रॊष्य रजनीम एकां गॊसहस्रफलं लभेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 76, + "text": "पिङ्गा तीर्थम उपस्पृश्य बरह्म चारी जितेन्द्रियः\nकपिलानां नरव्याघ्र शतस्य फलम अश्नुते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 77, + "text": "ततॊ गच्छेत धर्मज्ञ परभासं लॊकविश्रुतम\nयत्र संनिहितॊ नित्यं सवयम एव हुताशनः\nदेवतानां मुखं वीर अनलॊ ऽनिलसारथिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 78, + "text": "तस्मिंस तीर्थवरे सनात्वा शुचिः परयत मानसः\nअग्निष्टॊमातिरात्राभ्यां फलं पराप्नॊति मानवः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 79, + "text": "ततॊ गत्वा सरस्वत्याः सागरस्य च संगमे\nगॊसहस्रफलं पराप्य सवर्गलॊके महीयते\nदीप्यमानॊ ऽगनिवन नित्यं परभया भरतर्षभ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 80, + "text": "तरिरात्रम उषितस तत्र तर्पयेत पितृदेवताः\nपरभासते यथा सॊमॊ अश्वमेधं च विन्दति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 81, + "text": "वरदानं ततॊ गच्छेत तीर्थं भरतसत्तम\nविष्णॊर दुर्वाससा यत्र वरॊ दत्तॊ युधिष्ठिर" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 82, + "text": "वरदाने नरः सनात्वा गॊसहस्रफलं लभेत\nततॊ दवारवतीं गच्छेन नियतॊ नियताशनः\nपिण्डारके नरः सनात्वा लभेद बहुसुवर्णकम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 83, + "text": "तस्मिंस तीर्थे महाभाग पद्मलक्षणलक्षिताः\nअद्यापि मुद्रा दृश्यन्ते तद अद्भुतम अरिंदम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 84, + "text": "तरिशूलाङ्कानि पद्मानि दृश्यन्ते कुरुनन्दन\nमहादेवस्य सांनिध्यं तत्रैव भरतर्षभ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 85, + "text": "सागरस्य च सिन्धॊश च संगमं पराप्य भारत\nतीर्थे सलिलराजस्य सनात्वा परय��� मानसः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 86, + "text": "तर्पयित्वा पितॄन देवान ऋषींश च भरतर्षभ\nपराप्नॊति वारुणं लॊकं दीप्यमानः सवतेजसा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 87, + "text": "शङ्कुकर्णेश्वरं देवम अर्चयित्वा युधिष्ठिर\nअश्वमेधं दशगुणं परवदन्ति मनीषिणः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 88, + "text": "परदक्षिणम उपावृत्य गच्छेत भरतर्षभ\nतीर्थं कुरु वरश्रेष्ठ तरिषु लॊकेषु विश्रुतम\nदृमीति नाम्ना विख्यातं सर्वपापप्रमॊचनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 89, + "text": "यत्र बरह्मादयॊ देवा उपासन्ते महेश्वरम\nतत्र सनात्वार्चयित्वा च रुद्रं देवगणैर वृतम\nजन्मप्रभृति पापानि कृतानि नुदते नरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 90, + "text": "दृमी चात्र नरश्रेष्ठ सर्वदेवैर अभिष्टुता\nतत्र सनात्वा नरव्याघ्र हयमेधम अवाप्नुयात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 91, + "text": "जित्वा यत्र महाप्राज्ञ विष्णुना परभ विष्णुना\nपुरा शौचं कृतं राजन हत्वा दैवतकण्टकान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 92, + "text": "ततॊ गच्छेत धर्मज्ञ वसॊर धाराम अभिष्टुताम\nगमनाद एव तस्यां हि हयमेधम अवाप्नुयात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 93, + "text": "सनात्वा कुरु वरश्रेष्ठ परयतात्मा तु मानवः\nतर्प्य देवान पितॄंश चैव विष्णुलॊके महीयते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 94, + "text": "तीर्थं चात्र परं पुण्यं वसूनां भरतर्षभ\nतत्र सनात्वा च पीत्वा च वसूनां संमतॊ भवेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 95, + "text": "सिन्धूत्तमम इति खयातं सर्वपापप्रणाशनम\nतत्र सनात्वा नरश्रेष्ठ लभेद बहुसुवर्णकम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 96, + "text": "बरह्म तुङ्गं समासाद्य शुचिः परयत मानसः\nबरह्मलॊकम अवाप्नॊति सुकृती विरजा नरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 97, + "text": "कुमारिकाणां शक्रस्य तीर्थं सिद्धनिषेवितम\nतत्र सनात्वा नरः कषिप्रं शक्र लॊकम अवाप्नुयात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 98, + "text": "रेणुकायाश च तत्रैव तीर्थं देव निषेवितम\nतत्र सनात्वा भवेद विप्रॊ विमलश चन्द्रमा यथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 99, + "text": "अथ पञ्चनदं गत्वा नियतॊ नियताशनः\nपञ्च यज्ञान अवाप्नॊति करमशॊ ये ऽनुकीर्तिताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 100, + "text": "ततॊ गच्छेत धर्मज्ञ भीमायाः सथानम उत्तमम\nतत्र सनात्वा तु यॊन्यां वै नरॊ भरतसत्तम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 101, + "text": "देव्याः पुत्रॊ भवेद राजंस तप्तकुण्डलविग्रहः\nगवां शतसहस्रस्य फलं चैवाप्नुयान महत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 102, + "text": "गिरिमुञ्जं समासाद्य तरिषु लॊकेषु विश्रुतम\nपिता महं नमस्कृत्य गॊसहस्रफलं लभेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 103, + "text": "ततॊ गच्छेत धर्मज्ञ विमलं तीर्थम उत्तमम\nअद्यापि यत्र दृश्यन्ते मत्स्याः सौवर्णराजताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 104, + "text": "तत्र सनात्वा नरश्रेष्ठ वाजपेयम अवाप्नुयात\nसर्वपापविशुद्धात्मा गच्छेच च परमां गतिम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 105, + "text": "ततॊ गच्छेत मलदां तरिषु लॊकेषु विश्रुताम\nपश्चिमायां तु संध्यायाम उपस्पृश्य यथाविधि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 106, + "text": "चरुं नरेन्द्र सप्तार्चेर यथाशक्ति निवेदयेत\nपितॄणाम अक्षयं दानं परवदन्ति मनीषिणः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 107, + "text": "गवां शतसहस्रेण राजसूय शतेन च\nअश्वमेध सहस्रेण शरेयान सप्तार्चिषश चरुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 108, + "text": "ततॊ निवृत्तॊ राजेन्द्र वस्त्रा पदम अथाविशेत\nअभिगम्य महादेवम अश्वमेध फलं लभेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 109, + "text": "मणिमन्तं समासाद्य बरह्म चारी समाहितः\nएकरात्रॊषितॊ राजन्न अग्निष्टॊम फलं लभेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 110, + "text": "अथ गच्छेत राजेन्द्र देविकां लॊकविश्रुताम\nपरसूतिर यत्र विप्राणां शरूयते भरतर्षभ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 111, + "text": "तरिशूलपाणेः सथानं च तरिषु लॊकेषु विश्रुतम\nदेविकायां नरः सनात्वा समभ्यर्च्य महेश्वरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 112, + "text": "यथाशक्ति चरुं तत्र निवेद्य भरतर्षभ\nसर्वकामसमृद्धस्य यज्ञस्य लभते फलम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 113, + "text": "कामाख्यं तत्र रुद्रस्य तीर्थं देवर्षिसेवितम\nतत्र सनात्वा नरः कषिप्रं सिद्धिम आप्नॊति भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 114, + "text": "यजनं याजनं गत्वा तथैव बरह्म वालुकाम\nपुष्पन्यास उपस्पृश्य न शॊचेन मरणं ततः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 115, + "text": "अर्धयॊजनविस्तारां पञ्चयॊजनम आयताम\nएतावद देविकाम आहुः पुण्यां देवर्षिसेविताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 116, + "text": "ततॊ गच्छेत धर्मज्ञ दीर्घसत्रं यथाक्रमम\nयत्र बरह्मादयॊ देवाः सिद्धाश च परमर्षयः\nदीर्घसत्रम उपासन्ते दक्षिणाभिर यतव्रताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 117, + "text": "गमनाद एव राजेन्द्र दीर्घसत्रम अरिंदम\nराजसूयाश्वमेधाभ्यां फलं पराप्नॊति मानवः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 118, + "text": "ततॊ विनशनं गच्छेन नियतॊ नियताशनः\nगच्छत्य अन्तर्हिता यत्र मरु पृष्ठे सरस्वती\nचमसे च शिवॊद्भेदे नागॊद्भेदे च दृश्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 119, + "text": "सनात्वा च चमसॊद्भेदे अग्निष्टॊम फलं लभेत\nशिवॊद्भेदे नरः सनात्वा गॊसहस्रफलं लभेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 120, + "text": "नागॊद्भेदे नरः सनात्वा नागलॊकम अवाप्नुयात\nशशयानं च राजेन्द्र तीर्थम आसाद्य दुर्लभम\nशशरूपप्रतिछन्नाः पुष्करा यत्र भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 121, + "text": "सरस्वत्यां महाराज अनु संवत्सरं हि ते\nसनायन्ते भरतश्रेष्ठ वृत्तां वै कार्तिकीं सदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 122, + "text": "तत्र सनात्वा नरव्याघ्र दयॊतते शशिवत सदा\nगॊसहस्रपलं चैव पराप्नुयाद भरतर्षभ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 123, + "text": "कुमार कॊटिम आसाद्य नियतः कुरुनन्दन\nतत्राभिषेकं कुर्वीत पितृदेवार्चने रतः\nगवामयम अवाप्नॊति कुलं चैव समुद्धरेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 124, + "text": "ततॊ गच्छेत धर्मज्ञ रुद्र कॊटिं समाहितः\nपुरा यत्र महाराज ऋषिकॊटिः समाहिता\nपरहर्षेण च संविष्टा देव दर्शनकाङ्क्षया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 125, + "text": "अहं पूर्वम अहं पूर्वं दरक्ष्यामि वृषभध्वजम\nएवं संप्रस्थिता राजन्न ऋषयः किल भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 126, + "text": "ततॊ यॊगेष्वरेणापि यॊगम आस्थाय भूपते\nतेषां मन्युप्रणाशार्थम ऋषीणां भावितात्मनाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 127, + "text": "सृष्टा कॊटिस तु रुद्राणाम ऋषीणाम अग्रतः सथिता\nमया पूर्वतरं दृष्ट इति ते मेनिरे पृथक" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 128, + "text": "तेषां तुष्टॊ महादेव ऋषीणाम उग्रतेजसाम\nभक्त्या परमया राजन वरं तेषां परदिष्टवान\nअद्य परभृति युष्माकं धर्मवृद्धिर भविष्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 129, + "text": "तत्र सनात्वा नरव्याघ्र रुद्र कॊट्यां नरः शुचिः\nअश्वमेधम अवाप्नॊति कुलं चैव समुद्धरेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 130, + "text": "ततॊ गच्छेत राजेन्द्र संगमं लॊकविश्रुतम\nसरस्वत्या महापुण्यम उपासन्ते जनार्दनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 131, + "text": "यत्र बरह्मादयॊ देव�� ऋषयः सिद्धचारणाः\nअभिगच्छन्ति राजेन्द्र चैत्रशुक्लचतुर्दशीम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 132, + "text": "तत्र सनात्वा नरव्याघ्र विन्देद बहुसुवर्णकम\nसर्वपापविशुद्धात्मा बरह्मलॊकं च गच्छति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 80, + "shloka": 133, + "text": "ऋषीणां यत्र सत्राणि समाप्तानि नराधिप\nसत्रावसानम आसाद्य गॊसहस्रफलं लभेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 1, + "text": "[पुलस्त्य]\nततॊ गच्छेत राजेन्द्र कुरुक्षेत्रम अभिष्टुतम\nपापेभ्यॊ विप्रमुच्यन्ते तद्गताः सर्वजन्तवः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 2, + "text": "कुरुक्षेत्रं गमिष्यामि कुरुक्षेत्रे वसाम्य अहम\nय एवं सततं बरूयात सॊ ऽपि पापैः परमुच्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 3, + "text": "अत्र मासं वसेद वीर सरस्वत्यां युधिष्ठिर\nयत्र बरह्मादयॊ देव ऋषयः सिद्धचारणाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 4, + "text": "गन्धर्वाप्सरसॊ यक्षाः पन्नगाश च महीपते\nबरह्म कषेत्रं महापुण्यम अभिगच्छन्ति भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 5, + "text": "मनसाप्य अभिकामस्य कुरुक्षेत्रं युधिष्ठिर\nपापाणि विप्रणश्यन्ति बरह्मलॊकं च गच्छति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 6, + "text": "गत्वा हि शरद्धया युक्तः कुरुक्षेत्रं कुरूद्वह\nराजसूयाश्वमेधाभ्यां फलं पराप्नॊति मानवः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 7, + "text": "ततॊ मचक्रुकं राजन दवारपालं महाबलम\nयक्षं समभिवाद्यैव गॊसहस्रफलं लभेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 8, + "text": "ततॊ गच्छेत धर्मज्ञ विष्णॊर सथानम अनुत्तमम\nसततं नाम राजेन्द्र यत्र संनिहितॊ हरिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 9, + "text": "तत्र सनात्वार्चयित्वा च तरिलॊकप्रभवं हरिम\nअश्वमेधम अवाप्नॊति विष्णुलॊकं च गच्छति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 10, + "text": "ततः पारिप्लवं गच्छेत तीर्थं तरैलॊक्यविश्रुतम\nअग्निष्टॊमातिरात्राभ्यां फलं पराप्नॊति मानवः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 11, + "text": "पृथिव्यास तीर्थम आसाद्य गॊसहस्रफलं लभेत\nततः शालूकिनीं गत्वा तीर्थसेवी नराधिप\nदशाश्वमेधिके सनात्वा तद एव लभते फलम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 12, + "text": "सर्पदर्वीं समासाद्य नागानां तीर्थम उत्तमम\nअग्निष्टॊमम अवाप्नॊति नागलॊकं च विन्दति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 13, + "text": "ततॊ गच्छेत धर्मज्ञ दवारपालं तरन्तुकम\nतत्रॊष्य रजनीम एकां गॊसहस्रफलं लभेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 14, + "text": "ततः पञ्चनदं गत्वा नियतॊ नियताशनः\nकॊटिकीर्थम उपस्पृश्य हयमेध फलं लभेत\nअश्विनॊस तीर्थम आसाद्य रूपवान अभिजायते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 15, + "text": "ततॊ गच्छेत धर्मज्ञ वाराहं तीर्थम उत्तमम\nविष्णुर वाराह रूपेण पूर्वं यत्र सथितॊ ऽभवत\nतत्र सनात्वा नरव्याघ्र अग्निष्टॊम फलं लभेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 16, + "text": "ततॊ जयन्त्या राजेन्द्र सॊमतीर्थं समाविशेत\nसनात्वा फलम अवाप्नॊति राजसूयस्य मानवः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 17, + "text": "एकहंसे नरः सनात्वा गॊसहस्रफलं लभेत\nकृतशौचं समासाद्य तीर्थसेवी कुरूद्वह\nपुण्डरीकम अवाप्नॊति कृतशौचॊ भवेन नरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 18, + "text": "ततॊ मुञ्ज वटं नाम महादेवस्य धीमतः\nतत्रॊष्य रजनीम एकां गाणपत्यम अवाप्नुयात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 19, + "text": "तत्रैव च महाराज यक्षी लॊकपरिश्रुता\nतां चाभिगम्य राजेन्द्र पुण्याँल लॊकान अवाप्नुयात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 20, + "text": "कुरुक्षेत्रस्य तद्द्वारं विश्रुतं भरतर्षभ\nपरदक्षिणम उपावृत्य तीर्थसेवी समाहितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 21, + "text": "संमिते पुष्कराणां च सनात्वार्च्य पितृदेवताः\nजामदग्न्येन रामेण आहृते वै महात्मना\nकृतकृत्यॊ भवेद राजन्न अश्वमेधं च विन्दति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 22, + "text": "ततॊ रामह्रदान गच्छेत तीर्थसेवी नराधिप\nयत्र रामेण राजेन्द्र तरसा दीप्ततेजसा\nकषत्रम उत्साद्य वीर्येण हरदाः पञ्च निवेशिताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 23, + "text": "पूरयित्वा नरव्याघ्र रुधिरेणेति नः शरुतम\nपितरस तर्पिताः सर्वे तथैव च पिता महाः\nततस ते पितरः परीता रामम ऊचुर महीपते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 24, + "text": "रम राम महाभाग परीताः सम तव भार्गव\nअनया पितृभक्त्या च विक्रमेण च ते विभॊ\nवरं वृणीष्व भद्रं ते किम इच्छसि महाद्युते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 25, + "text": "एवम उक्तः स राजेन्द्र रामः परहरतां वरः\nअब्रवीत पराञ्जलिर वाक्यं पितॄन स गगने सथितान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 26, + "text": "भवन्तॊ यदि मे परीता यद्य अनुग्राह्यता मयि\nपितृप्रसादाद इच्छेयं तपसाप्यायनं पुनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 27, + "text": "यच च रॊषाभिभूतेन कषत्रम उत्सादितं मया\nततश च पापान मुच्येयं युष्माकं तेजसा हय अहम\nहरदाश च तीर्थभूता मे भवेयुर भुवि विश्रुताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 28, + "text": "एतच छरुत्वा शुभं वाक्यं रामस्य पितरस तदा\nपरत्यूचुः परमप्रीता रामं हर्षसमन्विताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 29, + "text": "तपस ते वर्धतां भूयः पितृभक्त्या विशेषतः\nयच च रॊषाभिभूतेन कषत्रम उत्सादितं तवया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 30, + "text": "ततश च पापान मुक्तस तवं कर्मभिस ते च पातिताः\nहरदाश च तव तीर्थत्वं गमिष्यन्ति न संशयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 31, + "text": "हरदेष्व एतेषु यः सनात्वा पितॄन संतर्पयिष्यति\nपितरस तस्य वै परीता दास्यन्ति भुवि दुर्लभम\nईप्सितं मनसः कामं सवर्गलॊकं च शाश्वतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 32, + "text": "एवं दत्त्वा वरान राजन रामस्य पितरस तदा\nआमन्त्र्य भार्गवं परीतास तत्रैवान्तर दधुस तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 33, + "text": "एवं रामह्रदाः पुण्या भार्गवस्य महात्मनाः\nसनात्वा हरदेषु रामस्य बरह्म चारी शुभव्रतः\nरामम अभ्यर्च्य राजेन्द्र लभेद बहुसुवर्णकम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 34, + "text": "वंशमूलकम आसाद्य तीर्थसेवी कुरूद्वह\nसववंशम उद्धरेद राजन सनात्वा वै वंशमूलके" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 35, + "text": "कायशॊधनम आसाद्य तीर्थं भरतसत्तम\nशरीरशुद्धिः सनातस्य तस्मिंस तीर्थे न संशयः\nशुद्धदेहश च संयाति शुभाँल लॊकान अनुत्तमान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 36, + "text": "ततॊ गच्छेत राजेन्द्र तीर्थं तरैलॊक्यविश्रुतम\nलॊका यत्रॊद्धृताः पूर्वं विष्णुना परभ विष्णुना" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 37, + "text": "लॊकॊद्धारं समासाद्य तीर्थं तरैलॊक्यविश्रुतम\nसनात्वा तीर्थवरे राजँल लॊकान उद्धरते सवकान\nशरीतीर्थं च समासाद्य विन्दते शरियम उत्तमाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 38, + "text": "कपिला तीर्थम आसाद्य बरह्म चारी समाहितः\nतत्र सनात्वार्चयित्वा च दैवतानि पितॄंस तथा\nकपिलानां सहस्रस्य फलं विन्दति मानवः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 39, + "text": "सूर्यतीर्थं समासाद्य सनात्वा नियतमानसः\nअर्चयित्वा पितॄन देवान उपवासपरायणः\nअग्निष्टॊमम अवाप्नॊति सूर्यलॊकं च गच्छति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 40, + "text": "गमां भवनम आसाद्य तीर्थसेवी यथाक्रमम\nतत्राभिषेकं कुर्वाणॊ गॊसहस्रफलं लभेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 41, + "text": "शङ्खिनीं तत्र आसाद्य तीर्थसेवी कुरूद्वह\nदेव्यास तीर्थे नरः सनात्वा लभते रूपम उत्तमम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 42, + "text": "ततॊ गच्छेत राजेन्द्र दवारपालम अरन्तुकम\nतस्य तीर्थं सरस्वत्यां यक्षेन्द्रस्य महात्मनाः\nतत्र सनात्वा नरॊ राजन्न अग्निष्टॊम फलं लभेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 43, + "text": "ततॊ गच्छेत धर्मज्ञ बरह्मावर्तं नराधिप\nबरह्मावर्ते नरः सनात्वा बरह्मलॊकम अवाप्नुयात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 44, + "text": "ततॊ गच्छेत धर्मज्ञ सुतीर्थकम अनुत्तमम\nयत्र संनिहिता नित्यं पितरॊ दैवतैः सह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 45, + "text": "तत्राभिषेकं कुर्वीत पितृदेवार्चने रतः\nअश्वमेधम अवाप्नॊति पितृलॊकं च गच्छति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 46, + "text": "ततॊ ऽमबुवश्यं धर्मज्ञ समासाद्य यथाक्रमम\nकॊशेश्वरस्य तीर्थेषु सनात्वा भरतसत्तम\nसर्वव्याधिविनिर्मुक्तॊ बरह्मलॊके महीयते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 47, + "text": "मातृतीर्थं च तत्रैव यत्र सनातस्य भारत\nपरजा विवर्धते राजन्न अनन्तां चाश्नुते शरियम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 48, + "text": "ततः शीतवनं गच्छेन नियतॊ नियताशनः\nतीर्थं तत्र महाराज महद अन्यत्र दुर्लभम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 49, + "text": "पुनाति दर्शनाद एव दण्डेनैकं नराधिप\nकेशान अभ्युक्ष्य वै तस्मिन पूतॊ भवति भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 50, + "text": "तीर्थं तत्र महाराज शवानलॊमापहं समृतम\nयतविप्रा नरव्याघ्र विद्वांसस तीर्थतत्पराः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 51, + "text": "शवानलॊमापनयने तीर्थे भरतसत्तम\nपराणायामैर निर्हरन्ति शवलॊमानि दविजॊत्तमाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 52, + "text": "पूतात्मानश च राजेन्द्र परयान्ति परमां गतिम\nदशाश्वमेधिकं चैव तस्मिंस तीर्थे महीपते\nतत्र सनात्वा नरव्याघ्र गच्छेत परमां गतिम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 53, + "text": "ततॊ गच्छेत राजेन्द्र मानुषं लॊकविश्रुतम\nयत्र कृष्णमृगा राजन वयाधेन परिपीडिताः\nअवगाह्य तस्मिन सरसि मानुषत्वम उपागताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 54, + "text": "तस्मिंस तीर्थे नरः सनात्वा बरह्म चारी जितेन्द्रियः\nसर्वपापविशुद्धात्मा सवर्गलॊके महीयते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 55, + "text": "मानुषस्य तु पूर्वेण करॊशमात्रे महीपते\nआपगा नाम विख्याता नदी सिद्धन��षेविता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 56, + "text": "शयामाक भॊजनं तत्र यः परयच्छति मानवः\nदेवान पितॄंश च उद्दिश्य तस्य धर्मफलं महत\nएकस्मिन भॊजिते विप्रे कॊटिर भवति भॊजिता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 57, + "text": "तत्र सनात्वार्चयित्वा च दैवतानि पितॄंस तथा\nउषित्वा रजनीम एकाम अग्निष्टॊम फलं लभेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 58, + "text": "ततॊ गच्छेत राजेन्द्र बरह्मणः सथानम उत्तमम\nबरह्मॊदुम्बरम इत्य एव परकाशं भुवि भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 59, + "text": "तत्र सप्तर्षिकुण्डेषु सनातस्य कुरुपुंगव\nकेदारे चैव राजेन्द्र कपिष्ठल महात्मनाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 60, + "text": "बरह्माणम अभिगम्याथ शुचिः परयत मानसः\nसर्वपापविशुद्धात्मा बरह्मलॊकं परपद्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 61, + "text": "कपिष्ठलस्य केदारं समासाद्य सुदुर्लभम\nअन्तर्धानम अवाप्नॊति तपसा दग्धकिल्बिषः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 62, + "text": "ततॊ गच्छेत राजेन्द्र सरकं लॊकविश्रुतम\nकृष्णपक्षे चतुर्दश्याम अभिगम्य वृषध्वजम\nलभते सर्वकामान हि सवर्गलॊकं च गच्छति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 63, + "text": "तिस्रः कॊट्यस तु तीर्थानां सरके कुरुनन्दन\nरुद्र कॊटिस तथा कूपे हरदेषु च महीपते\nइलास्पदं च तत्रैव तीर्थं भरतसत्तम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 64, + "text": "तत्र सनात्वार्चयित्वा च पितॄन देवांश च भारत\nन दुर्गतिम अवाप्नॊति वाजपेयं च विन्दति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 65, + "text": "किंदाने च नरः सनात्वा किंजप्ये च महीपते\nअप्रमेयम अवाप्नॊति दानं जप्यं च भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 66, + "text": "कलश्यां चाप्य उपस्पृश्य शरद्दधानॊ जितेन्द्रियः\nअग्निष्टॊमस्य यज्ञस्य फलं पराप्नॊति मानवः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 67, + "text": "सरकस्य तु पूर्वेण नारदस्य महात्मनाः\nतीर्थं कुरु वरश्रेष्ठ अनाजन्मेति विश्रुतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 68, + "text": "तत्र तीर्थे नरः सनात्वा पराणांश चॊत्सृज्य भारत\nनारदेनाभ्यनुज्ञातॊ लॊकान पराप्नॊति दुर्लभान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 69, + "text": "शुक्लपक्षे दशम्यां तु पुण्डरीकं समाविशेत\nतत्र सनात्वा नरॊ राजन पुण्डरीकफलं लभेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 70, + "text": "ततस तरिविष्टपं गच्छेत तरिषु लॊकेषु विश्रुतम\nतत्र वैतरणी पुण्या नदी पापप्���मॊचनी" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 71, + "text": "तत्र सनात्वार्चयित्वा च शूलपाणिं वृषध्वजम\nसर्वपापविशुद्धात्मा गच्छेत परमां गतिम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 72, + "text": "ततॊ गच्छेत राजेन्द्र फलकी वनम उत्तमम\nयत्र देवाः सदा राजन फलकी वनम आश्रिताः\nतपश चरन्ति विपुलं बहुवर्षसहस्रकम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 73, + "text": "दृषद्वत्यां नरः सनात्वा तर्पयित्वा च देवताः\nअग्निष्टॊमातिरात्राभ्यां फलं विन्दति भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 74, + "text": "तीर्थे च सर्वदेवानां सनात्वा भरतसत्तम\nगॊसहस्रस्य राजेन्द्र फलं पराप्नॊति मानवः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 75, + "text": "पाणिखाते नरः सनात्वा तर्पयित्वा च देवताः\nराजसूयम अवाप्नॊति ऋषिलॊकं च गच्छति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 76, + "text": "ततॊ गच्छेत राजेन्द्र मिश्रकं तीर्थम उत्तमम\nतत्र तीर्थानि राजेन्द्र मिश्रितानि महात्मना" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 77, + "text": "वयासेन नृपशार्दूल दविजार्थम इति नः शरुतम\nसर्वतीर्थेषु स सनाति मिश्रके सनाति यॊ नरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 78, + "text": "ततॊ वयास वनं गच्छेन नियतॊ नियताशनः\nमनॊजवे नरः सनात्वा गॊसहस्रफलं लभेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 79, + "text": "गत्वा मधु वटीं चापि देव्यास तीर्थं नरः शुचिः\nतत्र सनात्वार्चयेद देवान पितॄंश च परयतः शुचिः\nस देव्या समनुज्ञातॊ गॊसहस्रफलं लभेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 80, + "text": "कौशिक्याः संगमे यस तु दृषद्वत्याश च भारत\nसनाति वै नियताहारः सर्वपापैः परमुच्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 81, + "text": "ततॊ वयास सथली नाम यत्र वयासेन धीमता\nपुत्रशॊकाभितप्तेन देहत्यागार्थ निश्चयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 82, + "text": "कृतॊ देवैश च राजेन्द्र पुनर उत्थापितस तदा\nअभिगम्य सथलीं तस्य गॊसहस्रफलं लभेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 83, + "text": "किं दत्तं कूपम आसाद्य तिलप्रस्थं परदाय च\nगच्छेत परमां सिद्धिम ऋणैर मुक्तः कुरूद्वह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 84, + "text": "अहश च सुदिनं चैव दवे तीर्थे च सुदुर्लभे\nतयॊः सनात्वा नरव्याघ्र सूर्यलॊकम अवाप्नुयात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 85, + "text": "मृगधूमं ततॊ गच्छेत तरिषु लॊकेषु विश्रुतम\nतत्र गङ्गा हरदे सनात्वा समभ्यर्च्य च मानवः\nशूलपाणिं महादेवम अश्वमेध फलं लभेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 86, + "text": "देव तीर्थे नरः सनात्वा गॊसहस्रफलं लभेत\nअथ वामनकं गच्छेत तरिषु लॊकेषु विश्रुतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 87, + "text": "तत्र विष्णुपदे सनात्वा अर्चयित्वा च वामनम\nसर्वपापविशुद्धात्मा विष्णुलॊकम अवाप्नुयात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 88, + "text": "कुलम्पुने नरः सनात्वा पुनाति सवकुलं नरः\nपवनस्य हरदं गत्वा मरुतां तीर्थम उत्तमम\nतत्र सनात्वा नरव्याघ्र वायुलॊके महीयते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 89, + "text": "अमराणां हरदे सनात्वा अमरेषु नराधिप\nअमराणां परभावेन सवर्गलॊके महीयते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 90, + "text": "शालिहॊत्रस्य राजेन्द्र शालिशूर्पे यथाविधि\nसनात्वा नरवरश्रेष्ठ गॊसहस्रफलं लभेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 91, + "text": "शरीकुञ्जं च सरस्वत्यां तीर्थं भरतसत्तम\nतत्र सनात्वा नरॊ राजन्न अग्निष्टॊम फलं लभेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 92, + "text": "ततॊ नैमिष कुञ्जं च समासाद्य कुरूद्वह\nऋषयः किल राजेन्द्र नैमिषेयास तपॊधनाः\nतीर्थयात्रां पुरस्कृत्य कुरुक्षेत्रं गताः पुरा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 93, + "text": "ततः कुञ्जः सरस्वत्यां कृतॊ भरतसत्तम\nऋषीणाम अवकाशः सयाद यथा तुष्टिकरॊ महान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 94, + "text": "तस्मिन कुञ्जे नरः सनात्वा गॊसहस्रफलं लभेत\nकन्या तीर्थे नरः सनात्वा अग्निष्टॊम फलं लभेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 95, + "text": "ततॊ गच्छेन नरव्याघ्र बरह्मणः सथानम उत्तमम\nतत्र वर्णावरः सनात्वा बराह्मण्यं लभते नरः\nबराह्मणश च विशुद्धात्मा गच्छेत परमां गतिम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 96, + "text": "ततॊ गच्छेन नरश्रेष्ठ सॊमतीर्थम अनुत्तमम\nतत्र सनात्वा नरॊ राजन सॊमलॊकम अवाप्नुयात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 97, + "text": "सप्त सारस्वतं तीर्थं ततॊ गच्छेन नराधिप\nयत्र मङ्कणकः सिद्धॊ महर्षिर लॊकविश्रुतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 98, + "text": "पुरा मङ्कणकॊ राजन कुशाग्रेणेति नः शरुतम\nकषतः किल करे राजंस तस्य शाकरसॊ ऽसरवत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 99, + "text": "स वै शाकरसं दृष्ट्वा हर्षाविष्टॊ महातपाः\nपरनृत्तः किल विप्रर्षिर विस्मयॊत्फुल्ललॊचनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 100, + "text": "ततस तस्मिन परनृत्ते वै सथावरं जङ्गमं च यत\nपरनृत्तम उभयं वीर तेजसा तस्य मॊहितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 101, + "text": "बरह्मादिभिः सुरै राजन्न ऋषिभिश च तपॊधनैः\nविज्ञप्तॊ वै महादेव ऋषेर अर्थे नराधिप\nनायं नृत्येद यथा देव तथा तवं कर्तुम अर्हसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 102, + "text": "ततः परनृत्तम आसाद्य हर्षाविष्टेन चेतसा\nसुराणां हितकामार्थम ऋषिं देवॊ ऽभयभाषत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 103, + "text": "अहॊ महर्षे धर्मज्ञ किमर्थं नृत्यते भवान\nहर्षस्थानं किमर्थं वा तवाद्य मुनिपुंगव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 104, + "text": "[रसि]\nकिं न पश्यसि मे देवकराच छाक रसं सरुतम\nयं दृष्ट्वाहं परनृत्तॊ वै हर्षेण महतान्वितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 105, + "text": "[पुलस्त्य]\nतं परहस्याब्रवीद देवॊ मुनिं रागेण मॊहितम\nअहं वै विस्मयं विप्र न गच्छामीति पश्य माम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 106, + "text": "एवम उक्त्वा नरश्रेष्ठ महादेवेन धीमता\nअङ्गुल्यग्रेण राजेन्द्र सवाङ्गुष्ठस ताडितॊ ऽनघ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 107, + "text": "ततॊ भस्म कषताद राजन निर्गतं हिमसंनिभम\nतद दृष्ट्वा वरीडितॊ राजन स मुनिः पादयॊर गतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 108, + "text": "नान्यं देवम अहं मन्ये रुद्रात परतरं महत\nसुरासुरस्य जगतॊ गतिस तवम असि शूलधृक" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 109, + "text": "तवया सृष्टम इदं विश्वं तरैलॊक्यं स चराचरम\nतवाम एव भगवन सर्वे परविशन्ति युगक्षये" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 110, + "text": "देवैर अपि न शक्यस तवं परिज्ञातुं कुतॊ मया\nतवयि सर्वे च दृश्यन्ते सुरा बरह्मादयॊ ऽनघ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 111, + "text": "सर्वस तवम असि लॊकानां कर्ता कारयिता च ह\nतवत्प्रसादात सुराः सर्वे मॊदन्तीहाकुतॊ भयाः\nएवं सतुत्वा महादेवं स ऋषिः परणतॊ ऽभवत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 112, + "text": "[रसि]\nतवत्प्रसादान महादेव तपॊ मे न कषरेत वै" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 113, + "text": "[पुलस्त्य]\nततॊ देवः परहृष्टात्मा बरह्मर्षिम इदम अब्रवीत\nतपस ते वर्धतां विप्र मत्प्रसादात सहस्रधा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 114, + "text": "आश्रमे चेह वत्स्यामि तवया सार्धं महामुने\nसप्त सारस्वते सनात्वा अर्चयिष्यन्ति ये तु माम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 115, + "text": "न तेषां दुर्लभं किं चिद इह लॊके परत्र च\nसारस्वतं च ते लॊकं गमिष्यन्ति न संशयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 116, + "text": "ततस तव औशन���ं गच्छेत तरिषु लॊकेषु विश्रुतम\nयत्र बरह्मादयॊ देवा ऋषयश च तपॊधनाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 117, + "text": "कार्तिकेयश च भगवांस तरिसंध्यं किल भारत\nसांनिध्यम अकरॊत तत्र भार्गव परियकाम्यया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 118, + "text": "कपालमॊचनं तीर्थं सर्वपापप्रमॊचनम\nतत्र सनात्वा नरव्याघ्र सर्वपापैः परमुच्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 119, + "text": "अग्नितीर्थं ततॊ गच्छेत तत्र सनात्वा नरर्षभ\nअग्निलॊकम अवाप्नॊति कुलं चैव समुद्धरेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 120, + "text": "विश्वा मित्रस्य तत्रैव तीर्थं भरतसत्तम\nतत्र सनात्वा महाराज बराह्मण्यम अभिजायते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 121, + "text": "बरह्मयॊनिं समासाद्य शुचिः परयत मानसः\nतत्र सनात्वा नरव्याघ्र बरह्मलॊकं परपद्यते\nपुनात्य आ सप्तमं चैव कुलं नास्त्य अत्र संशयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 122, + "text": "ततॊ गच्छेत राजेन्द्र तीर्थं तरैलॊक्यविश्रुतम\nपृथूदकम इति खयातं कार्तिकेयस्य वै नृप\nतत्राभिषेकं कुर्वीत पितृदेवार्चने रतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 123, + "text": "अज्ञानाज जञानतॊ वापि सत्रिया वा पुरुषेण वा\nयत किं चिद अशुभं कर्मकृतं मानुषबुद्धिना" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 124, + "text": "तत सर्वं नश्यते तस्य सनातमात्रस्य भारत\nअश्वमेध फलं चापि सवर्गलॊकं च गच्छति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 125, + "text": "पुण्यम आहुः कुरुक्षेत्रं कुरुक्षेत्रात सरस्वतीम\nसरस्वत्याश च तीर्थानि तीर्थेभ्यश च पृथूदकम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 126, + "text": "उत्तमे सर्वतीर्थानां यस तयजेद आत्मनस तनुम\nपृथूदके जप्यपरॊ नैनं शवॊ मरणं तपेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 127, + "text": "गीतं सनत कुमारेण वयासेन च महात्मना\nवेदे च नियतं राजन अभिगच्छेत पृथूदकम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 128, + "text": "पृथूदकात पुण्यतमं नान्यत तीर्थं नरॊत्तम\nएतन मेध्यं पवित्रं च पावनं च न संशयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 129, + "text": "तत्र सनात्वा दिवं यान्ति अपि पापकृतॊ जनाः\nपृथूदके नरश्रेष्ठ पराहुर एवं मनीषिणः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 130, + "text": "मधुस्रवं च तत्रैव तीर्थं भरतसत्तम\nतत्र सनात्वा नरॊ राजन गॊसहस्रफलं लभेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 131, + "text": "ततॊ गच्छेन नरश्रेष्ठ तीर्थं देव्या यथाक्रमम\nसरस्वत्यारुणायाश च ���ंगमं लॊकविश्रुतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 132, + "text": "तरिरात्रॊपॊषितः सनात्वा मुच्यते बरह्महत्यया\nअग्निष्टॊमातिरात्राभ्यां फलं विन्दति मानवः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 133, + "text": "आ सप्तमं कुलं चैव पुनाति भरतर्षभ\nअवतीर्णं च तत्रैव तीर्थं कुरुकुलॊद्वह\nविप्राणाम अनुकम्पार्थं दर्भिणा निर्मितं पुरा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 134, + "text": "वरतॊपनयनाभ्यां वा उपवासेन वा दविजः\nकरिया मन्त्रैश च संयुक्तॊ बराह्मणः सयान न संशयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 135, + "text": "करिया मन्त्रविहीनॊ ऽपि तत्र सनात्वा नरर्षभ\nचीर्ण वरतॊ भवेद विप्रॊ दृष्टम एतत पुरातने" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 136, + "text": "समुद्राश चापि चत्वारः समानीताश च दर्भिणा\nयेषु सनातॊ नरव्याघ्र न दुर्गतिम अवाप्नुयात\nफलानि गॊसहस्राणां चतुर्णां विन्दते च सः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 137, + "text": "ततॊ गच्छेत राजेन्द्र तीर्थं शतसहस्रकम\nसाहस्रकं च तत्रैव दवे तीर्थे लॊकविश्रुते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 138, + "text": "उभयॊर हि नरः सनात्वा गॊसहस्रफलं भवेत\nदानं वाप्य उपवासॊ वा सहस्रगुणितं भवेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 139, + "text": "ततॊ गच्छेत राजेन्द्र रेणुका तीर्थम उत्तमम\nतत्राभिषेकं कुर्वीत पितृदेवार्चने रतः\nसरव पापविशुद्धात्मा अग्निष्टॊम फलं लभेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 140, + "text": "विमॊचनम उपस्पृश्य जितमन्युर जितेन्द्रियः\nपरतिग्रह कृतैर दॊषैर सर्वैः स परिमुच्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 141, + "text": "ततः पञ्च वटं गत्वा बरह्म चारी जितेन्द्रियः\nपुण्येन महता युक्तः सतां लॊके महीयते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 142, + "text": "यत्र यॊगेश्वरः सथाणुः सवयम एव वृषध्वजः\nतम अर्चयित्वा देवेशं गमनाद एव सिध्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 143, + "text": "औजसं वरुणं तीर्थं दीप्यते सवेन तेजसा\nयत्र बरह्मादिभिर देवैर ऋषिभिश च तपॊधनैः\nसेनापत्येन देवानाम अभिषिक्तॊ गुहस तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 144, + "text": "औजसस्य तु पूर्वेण कुरु तीर्थं कुरूद्वह\nकुरु तीर्थे नरः सनात्वा बरह्म चारी जितेन्द्रियः\nसर्वपापविशुद्धात्मा कुरु लॊकं परपद्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 145, + "text": "सवर्गद्वारं ततॊ गच्छेन नियतॊ नियताशनः\nसवर्गलॊकम अवाप्नॊति बरह्मलॊकं च गच्छति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 146, + "text": "ततॊ गच्छेद अनरकं तीर्थसेवी नराधिप\nतत्र सनात्वा नरॊ राजन न दुर्गतिम इवाप्नुयात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 147, + "text": "तत्र बरह्मा सवयं नित्यं देवैः सह महीपते\nअन्वास्यते नरश्रेष्ठ नारायण पुरॊगमैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 148, + "text": "सांनिध्यं चैव राजेन्द्र रुद्र पत्न्याः कुरूद्वह\nअभिगम्य च तां देवीं न दुर्गतिम अवाप्नुयात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 149, + "text": "तत्रैव च महाराज विश्वेश्वरम उमापतिम\nअभिगम्य महादेवं मुच्यते सर्वकिल्बिषैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 150, + "text": "नारायणं चाभिगम्य पद्मनाभम अरिंदमम\nशॊभमानॊ महाराज विष्णुलॊकं परपद्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 151, + "text": "तीर्थे तु सर्वदेवानां सनातः स पुरुषर्षभ\nसर्वदुःखैः परित्यक्तॊ दयॊतते शशिवत सदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 152, + "text": "ततः सवस्ति पुरं गच्छेत तीर्थसेवी नराधिप\nपावनं तीर्थम आसाद्य तर्पयेत पितृदेवताः\nअग्निष्टॊमस्य यज्ञस्य फलं पराप्नॊति मानवः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 153, + "text": "गङ्गा हरदश च तत्रैव कूपश च भरतर्षभ\nतिस्रः कॊट्यस तु तीर्थानां तस्मिन कूपे महीपते\nतत्र सनात्वा नरॊ राजन सवर्गलॊकं परपद्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 154, + "text": "आपगायां नरः सनात्वा अर्चयित्वा महेश्वरम\nगाणपत्यम अवाप्नॊति कुलं चॊद्धरते सवकम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 155, + "text": "ततः सथाणुवटं गच्छेत तरिषु लॊकेषु विश्रुतम\nतत्र सनात्वा सथितॊ रात्रिं रुद्र लॊकम अवाप्नुयात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 156, + "text": "बदरी पाचनं गच्छेद वसिष्ठस्याश्रमं ततः\nबदरं भक्षयेत तत्र तरिरात्रॊपॊषितॊ नरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 157, + "text": "सम्यग दवादश वर्षाणि बदरान भक्षयेत तु यः\nतरिरात्रॊपॊषितश चैव भवेत तुल्यॊ नराधिप" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 158, + "text": "इन्द्र मार्गं समासाद्य तीर्थसेवी नराधिप\nअहॊरात्रॊपवासेन शक्र लॊके महीयते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 159, + "text": "एकरात्रं समासाद्य एकरात्रॊषितॊ नरः\nनियतः सत्यवादी च बरह्मलॊके महीयते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 160, + "text": "ततॊ गच्छेत धर्मज्ञ तीर्थं तरैलॊक्यविश्रुतम\nआदित्यस्याश्रमॊ यत्र तेजॊराशेर महात्मनाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 161, + "text": "तस्मिंस तीर्थे नरः सनात्वा पूजयित्वा विभावसुम\nआदित्यलॊकं वरजति कुलं चैव समुद्धरेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 162, + "text": "सॊमतीर्थे नरः सनात्वा तीर्थसेवी कुरूद्वह\nसॊमलॊकम अवाप्नॊति नरॊ नास्त्य अत्र संशयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 163, + "text": "ततॊ गच्छेत धर्मज्ञ दधीचस्य महात्मनाः\nतीर्थं पुण्यतमं राजन पावनं लॊकविश्रुतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 164, + "text": "यत्र सारस्वतॊ राजन सॊ ऽङगिरास तपसॊ निधिः\nतस्मिंस तीर्थे नरः सनात्वा वाजपेयफलं लभेत\nसारस्वतीं गतिं चैव लभते नात्र संशयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 165, + "text": "ततः कन्याश्रमं गच्छेन नियतॊ बरह्मचर्यवान\nतरिरात्रॊपॊषितॊ राजन्न उपवासपरायणः\nलभेत कन्याशतं दिव्यं बरह्मलॊकं च गच्छति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 166, + "text": "यत्र बरह्मादयॊ देवा ऋषयश च तपॊधनाः\nमासि मासि समायान्ति पुण्येन महतान्विताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 167, + "text": "संनिहित्याम उपस्पृश्य राहुग्रस्ते दिवाकरे\nअश्वमेध शतं तेन इष्टं भवति शाश्वतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 168, + "text": "पृथिव्यां यानि तीर्थानि अन्तरिक्षचराणि च\nनद्यॊ नदास तडागाश च सर्वप्रस्रवणानि च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 169, + "text": "उदपानाश च वप्राश च पुण्यान्य आयतनानि च\nमासि मासि समायान्ति संनिहित्यां न संशयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 170, + "text": "यत किं चिद दुष्कृतं कर्म सत्रिया वा पुरुषस्य वा\nसनातमात्रस्य तत सर्वं नश्यते नात्र संशयः\nपद्मवर्णेन यानेन बरह्मलॊकं स गच्छति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 171, + "text": "अभिवाद्य ततॊ यक्षं दवारपालम अरन्तुकम\nकॊटिरूपम उपस्पृश्य लभेद बहुसुवर्णकम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 172, + "text": "गङ्गा हरदश च तत्रैव तीर्थं भरतसत्तम\nतत्र सनातस तु धर्मज्ञ बरह्म चारी समाहितः\nराजसूयाश्वमेधाभ्यां फलं विन्दति शाश्वतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 173, + "text": "पृथिव्यां नैमिषं पुण्यम अन्तरिक्षे च पुष्करम\nतरयाणाम अपि लॊकानां कुरुक्षेत्रं विशिष्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 174, + "text": "पांसवॊ ऽपि कुरुक्षेत्रे वायुना समुदीरिताः\nअपि दुष्कृतकर्माणं नयन्ति परमां गतिम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 175, + "text": "दक्षिणेन सरस्वत्या उत्तरेण दृषद्वतीम\nये वसन्ति कुरुक्षेत्रे ते वसन्ति तरिविष्टपे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 176, + "text": "कुरुक्षेत्रं गमिष्यामि कुरुक्षेत्रे वसाम्य अहम\nअप्य एकां वाचम उत्सृज्य सर्वपापैः परमुच्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 177, + "text": "बरह्म वेदी कुरुक्षेत्रं पुण्यं बरह्मर्षिसेवितम\nतदावसन्ति ये राजन न ते शॊच्याः कथं चन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 81, + "shloka": 178, + "text": "तरन्तुकारन्तुकयॊर यद अन्तरं; रामह्रदानां च मचक्रुकस्य\nएतत कुरुक्षेत्रसमन्तपञ्चकं; पिता महस्यॊत्तर वेदिर उच्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 1, + "text": "[पुलस्त्य]\nततॊ गच्छेत धर्मज्ञ धर्मतीर्थं पुरातनम\nतत्र सनात्वा नरॊ राजन धर्मशीलः समाहितः\nआ सप्तमं कुलं राजन पुनीते नात्र संशयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 2, + "text": "ततॊ गच्छेत धर्मज्ञ कारा पतनम उत्तमम\nअग्निष्टॊमम अवाप्नॊति मुनिलॊकं च गच्छति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 3, + "text": "सौगन्धिकं वनं राजंस ततॊ गच्छेत मानवः\nयत्र बरह्मादयॊ देवा ऋषयश च तपॊधनाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 4, + "text": "सिद्धचारणगन्धर्वाः किंनराः स महॊरगाः\nतद वनं परविशन्न एव सर्वपापैः परमुच्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 5, + "text": "ततॊ हि सा सरिच्छ्रेष्ठा नदीनाम उत्तमा नदी\nपलक्षाद देवी सरुता राजन महापुण्या सरस्वती" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 6, + "text": "तत्राभिषेकं कुर्वीत वल्मीकान निःसृते जले\nअर्चयित्वा पितॄन देवान अश्वमेध फलं लभेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 7, + "text": "ईशानाध्युषितं नाम तत्र तीर्थं सुदुर्लभम\nषट्सु शम्या निपातेषु वल्मीकाद इति निश्चयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 8, + "text": "कपिलानां सहस्रं च वाजिमेधं च विन्दति\nतत्र सनात्वा नरव्याघ्र दृष्टम एतत पुरातने" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 9, + "text": "सुगन्धां शतकुम्भां च पञ्च यज्ञां च भारत\nअभिगम्य नरश्रेष्ठ सवर्गलॊके महीयते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 10, + "text": "तरिशूलखातं तत्रैव तीर्थम आसाद्य भारत\nतत्राभिषेकं कुर्वीत पितृदेवार्चने रतः\nगाणपत्यं स लभते देहं तयक्त्वा न संशयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 11, + "text": "ततॊ गच्छेत राजेन्द्र देव्याः सथानं सुदुर्लभम\nशाकम्भरीति विख्याता तरिषु लॊकेषु विश्रुता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 12, + "text": "दिव्यं वर्षसहस्रं हि शाकेन किल सुव्रत\nआहारं सा कृतवती मासि मासि नराधिप" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 13, + "text": "ऋषयॊ ऽभयागतास तत्र देव्या भक्त्या तपॊधनाः\nआतिथ्यं च कृतं तेषां शाकेन किल भारत\nततः शाकम्भरीत्य एव नाम तस्याः परतिष्ठितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 14, + "text": "शाकम्भरीं समासाद्य बरह्म चारी समाहितः\nतरिरात्रम उषितः शाकं भक्षयेन नियतः शुचिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 15, + "text": "शाकाहारस्य यत सम्यग वर्षैर दवादशभिः फलम\nतत फलं तस्य भवति देव्याश छन्देन भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 16, + "text": "ततॊ गच्छेत सुवर्णाक्षं तरिषु लॊकेषु विश्रुतम\nयत्र विष्णुः परसादार्थं रुद्रम आराधयत पुरा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 17, + "text": "वरांश च सुबहूँल लेभे दैवतेषु सुदुर्लभान\nउक्तश च तरिपुरघ्नेन परितुष्टेन भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 18, + "text": "अपि चास्मत परियतरॊ लॊके कृष्ण भविष्यसि\nतवन मुखं च जगत कृत्स्नं भविष्यति न संशयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 19, + "text": "तत्राभिगम्य राजेन्द्र पूजयित्वा वृषध्वजम\nअश्वमेधम अवाप्नॊति गाणपत्यं च विन्दति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 20, + "text": "धूमावतीं ततॊ गच्छेत तरिरत्रॊपॊषितॊ नरः\nमनसा परार्थितान कामाँल लभते नात्र संशयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 21, + "text": "देव्यास तु दक्षिणार्धेन रथावर्तॊ नराधिप\nतत्रारॊहेत धर्मज्ञ शरदधानॊ जितेन्द्रियः\nमहादेव परसादाद धि गच्छेत परमं गतिम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 22, + "text": "परदक्षिणम उपावृत्य गच्छेत भरतर्षभ\nधारां नाम महाप्राज्ञ सर्वपापप्रणाशिनीम\nतत्र सनात्वा नरव्याघ्र न शॊचति नराधिप" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 23, + "text": "ततॊ गच्छेत धर्मज्ञ नमस्कृत्य महागिरिम\nसवर्गद्वारेण यत तुल्यं गङ्गा दवारं न संशयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 24, + "text": "तत्राभिषेकं कुर्वीत कॊटितीर्थे समाहितः\nपुण्डरीकम अवाप्नॊति कुलं चैव समुद्धरेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 25, + "text": "सप्त गङ्गे तरिगङ्गे च शक्रावर्ते च तर्पयन\nदेवान पितॄंश च विधिवत पुण्यलॊके महीयते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 26, + "text": "ततः कनखले सनात्वा तरिरात्रॊपॊषितॊ नरः\nअश्वमेधम अवाप्नॊति सवर्गलॊकं च गच्छति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 27, + "text": "कपिला वटं च गच्छेत तीर्थसेवी नराधिप\nउष्यैकां रजनीं तत्र गॊसहस्रफलं लभेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 28, + "text": "नागराजस्य राजेन्द्र कपिलस्य ���हात्मनाः\nतीर्थं कुरु वरश्रेष्ठ सर्वलॊकेषु विश्रुतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 29, + "text": "तत्राभिषेकं कुर्वीत नागतीर्थे नराधिप\nकपिलानां सहस्रस्य फलं पराप्नॊति मानवः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 30, + "text": "ततॊ ललितिकां गच्छेच छंतनॊर तीर्थम उत्तमम\nतत्र सनात्वा नरॊ राजन न दुर्गतिम अवाप्नुयात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 31, + "text": "गङ्गा संगमयॊश चैव सनाति यः संगमे नरः\nदशाश्वमेधान आप्नॊति कुलं चैव समुद्धरेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 32, + "text": "ततॊ गच्छेत राजेन्द्र सुगन्धां लॊकविश्रुताम\nसर्वपापविशुद्धात्मा बरह्मलॊके महीयते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 33, + "text": "रुद्रावर्तं ततॊ गच्छेत तीर्थसेवी नराधिप\nतत्र सनात्वा नरॊ राजन सवर्गलॊके महीयते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 34, + "text": "गङ्गायाश च नरश्रेष्ठ सरस्वत्याश च संगमे\nसनातॊ ऽशवमेधम आप्नॊति सवर्गलॊकं च गच्छति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 35, + "text": "भद्र कर्णेश्वरं गत्वा देवम अर्च्य यथाविधि\nन दुर्गतिम अवाप्नॊति सवर्गलॊकं च गच्छति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 36, + "text": "ततः कुब्जाम्रकं गच्छेत तीर्थसेवी यथाक्रमम\nगॊसहस्रम अवाप्नॊति सवर्गलॊकं च गच्छति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 37, + "text": "अरुन्धती वटं गच्छेत तीर्थसेवी नराधिप\nसामुद्रकम उपस्पृश्य तरिरात्रॊपॊषितॊ नरः\nगॊसहस्रफलं विन्देत कुलं चैव समुद्धरेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 38, + "text": "बरह्मावर्तं ततॊ गच्छेद बरह्म चारी समाहितः\nअश्वमेधम अवाप्नॊति सवर्गलॊकं च गच्छति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 39, + "text": "यमुना परभवं गत्वा उपस्पृश्य च यामुने\nअश्वमेध फलं लब्ध्वा सवर्गलॊके महीयते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 40, + "text": "दर्वी संक्रमणं पराप्य तीर्थं तरैलॊक्यविश्रुतम\nअश्वमेधम अवाप्नॊति सवर्गलॊकं च गच्छति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 41, + "text": "सिन्धॊर च परभवं गत्वा सिद्धगन्धर्वसेवितम\nतत्रॊष्य रजनीः पञ्च विन्द्याद बहुसुवर्णकम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 42, + "text": "अथ वेदीं समासाद्य नरः परमदुर्गमाम\nअश्वमेधम अवाप्नॊति गच्छेच चौशनसीं गतिम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 43, + "text": "ऋषिकुल्यां समासाद्य वासिष्ठं चैव भारत\nवासिष्ठं समतिक्रम्य सर्वे वर्णा दविजातयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 44, + "text": "ऋषिकुल्यां नरः सनात्वा ऋषिलॊकं परपद्यते\nयदि तत्र वसेन मासं शाकाहारॊ नराधिप" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 45, + "text": "भृगुतुङ्गं समासाद्य वाजिमेधफलं लभेत\nगत्वा वीर परमॊक्षं च सर्वपापैः परमुच्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 46, + "text": "कृत्तिका मघयॊश चैव तीर्थम आसाद्य भारत\nअग्निष्टॊमातिरात्राभ्यां फलं पराप्नॊति पुण्यकृत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 47, + "text": "ततः संध्यां समासाद्य विद्या तीर्थम अनुत्तमम\nउपस्पृश्य च विद्यानां सर्वासां पारगॊ भवेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 48, + "text": "महाश्रमे वसेद रात्रिं सर्वपापप्रमॊचने\nएककालं निराहारॊ लॊकान आवसते शुभान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 49, + "text": "षष्ठ कालॊपवासेन मासम उष्य महालये\nसर्वपापविशुद्धात्मा विन्द्याद बहुसुवर्णकम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 50, + "text": "अथ वेतसिकां गत्वा पिता मह निषेविताम\nअश्वमेधम अवाप्नॊति गच्छेच चौशनसीं गतिम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 51, + "text": "अथ सुन्दरिका तीर्थं पराप्य सिद्धनिषेवितम\nरूपस्य भागी भवति दृष्टम एतत पुरातने" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 52, + "text": "ततॊ वै बराह्मणीं गत्वा बरह्म चारी जितेन्द्रियः\nपद्मवर्णेन यानेन बरह्मलॊकं परपद्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 53, + "text": "ततश च नैमिषं गच्छेत पुण्यं सिद्धनिषेवितम\nतत्र नित्यं निवसति बरह्मा देवगणैर वृतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 54, + "text": "नैमिषं परार्थयानस्य पापस्यार्धं परणश्यति\nपरविष्टमात्रस तु नरः सर्वपापैः परमुच्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 55, + "text": "तत्र मासं वसेद धीरॊ नैमिषे तीर्थतत्परः\nपृथिव्यां यानि तीर्थानि नैमिषे तानि भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 56, + "text": "अभिषेककृतस तत्र नियतॊ नियताशनः\nगवामयस्य यज्ञस्य फलं पराप्नॊति भारत\nपुनात्य आ सप्तमं चैव कुलं भरतसत्तम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 57, + "text": "यस तयजेन नैमिषे पराणान उपवासपरायणः\nस मॊदेत सवर्गलॊकस्थ एवम आहुर मनीषिणः\nनित्यं पुण्यं च मेध्यं च नैमिषं नृपसत्तम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 58, + "text": "गङ्गॊद्भेदं समासाद्य तरिरात्रॊपॊषितॊ नरः\nवाजपेयम अवाप्नॊति बरह्मभूतश च जायते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 59, + "text": "सरस्वतीं समासाद्य तर्पयेत पितृदेवताः\nसारस्वतेषु लॊकेषु मॊदते नात्र संश���ः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 60, + "text": "ततश च बाहुदां गच्छेद बरह्म चारी समाहितः\nदेव सत्रस्य यज्ञस्य फलं पराप्नॊति मानवः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 61, + "text": "ततश चीरवतीं गच्छेत पुण्यां पुण्यतमैर वृताम\nपितृदेवार्चन रतॊ वाजपेयम अवाप्नुयात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 62, + "text": "विमलाशॊकम आसाद्य विराजति यथा शशी\nतत्रॊष्य रजनीम एकां सवर्गलॊके महीयते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 63, + "text": "गॊप्रतारं ततॊ गच्छेत सरय्वास तीर्थम उत्तमम\nयत्र रामॊ गतः सवर्गं स भृत्यबलवाहनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 64, + "text": "देहं तयक्त्वा दिवं यातस तस्य तीर्थस्य तेजसा\nरामस्य च परसादेन वयवसायाच च भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 65, + "text": "तस्मिंस तीर्थे नरः सनात्वा गॊमत्यां कुरुनन्दन\nसर्वपापविशुद्धात्मा सवर्गलॊके महीयते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 66, + "text": "राम तीर्थे नरः सनात्वा गॊमत्यां कुरुनन्दन\nअश्वमेधम अवाप्नॊति पुनाति च कुलं नरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 67, + "text": "शतसाहस्रिकं तत्र तीर्थं भरतसत्तम\nतत्रॊपस्पर्शनं कृत्वा नियतॊ नियताशनः\nगॊसहस्रफलं पुण्यं पराप्नॊति भरतर्षभ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 68, + "text": "ततॊ गच्छेत राजेन्द्र भर्तृस्थानम अनुत्तमम\nकॊटितीर्थे नरः सनात्वा अर्चयित्वा गुहं नृप\nगॊसहस्रफलं विन्देत तेजस्वी च भवेन नरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 69, + "text": "ततॊ वाराणसीं गत्वा अर्चयित्वा वृषध्वजम\nकपिला हरदे नरः सनात्वा राजसूय फलं लभेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 70, + "text": "मार्कण्डेयस्य राजेन्द्र तीर्थम आसाद्य दुर्लभम\nगॊमती गङ्गयॊश चैव संगमे लॊकविश्रुते\nअग्निष्टॊमम अवाप्नॊति कुलं चैव समुद्धरेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 71, + "text": "ततॊ गयां समासाद्य बरह्म चारी जितेन्द्रियः\nअश्वमेधम अवाप्नॊति गमनाद एव भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 72, + "text": "तत्राक्षयवतॊ नाम तरिषु लॊकेषु विश्रुतः\nपितॄणां तत्र वै दत्तम अक्षयं भवति परभॊ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 73, + "text": "महानद्याम उपस्पृश्य तर्पयेत पितृदेवताः\nअक्षयान पराप्नुयाल लॊकान कुलं चैव समुद्धरेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 74, + "text": "ततॊ बरह्मसरॊ गच्छेद धर्मारण्यॊपशॊभितम\nपौण्डरीकम अवाप्नॊति परभाताम एव शर्वरीम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 75, + "text": "तस्मिन सरसि राजेन्द्र बरह्मणॊ यूप उच्छ्रितः\nयूपं परदक्षिणं कृत्वा वाजपेयफलं लभेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 76, + "text": "ततॊ गच्छेत राजेन्द्र धेनुकां लॊकविश्रुताम\nएकरत्रॊषितॊ राजन परयच्छेत तिलधेनुकाम\nसर्वपापविशुद्धात्मा सॊमलॊकं वरजेद धरुवम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 77, + "text": "तत्र चिह्नं महाराज अद्यापि हि न संशयः\nकपिला सह वत्सेन पर्वते विचरत्य उत\nस वत्सायाः पदानि सम दृश्यन्ते ऽदयापि भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 78, + "text": "तेषूपस्पृश्य राजेन्द्र पदेषु नृपसत्तम\nयत किं चिद अशुभं कर्म तत परणश्यति भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 79, + "text": "ततॊ गृध्रवटं गच्छेत सथानं देवस्य धीमतः\nसनायीत भस्मना तत्र अभिगम्य वृषध्वजम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 80, + "text": "बराह्मणेन भवेच चीर्णं वरतं दवादश वार्षिकम\nइतरेषां तु वर्णानां सर्वपापं परणश्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 81, + "text": "गच्छेत तत उद्यन्तं पर्वतं गीतनादितम\nसावित्रं तु पदं तत्र दृश्यते भरतर्षभ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 82, + "text": "तत्र संध्याम उपासीत बराह्मणः संशितव्रतः\nउपास्ता च भवेत संध्या तेन दवादश वार्षिकी" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 83, + "text": "यॊनिद्वारं च तत्रैव विश्रुतं भरतर्षभ\nतत्राभिगम्य मुच्येत पुरुषॊ यॊनिसंकरात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 84, + "text": "कृष्ण शुक्लाव उभौ पक्षौ गयायां यॊ वसेन नरः\nपुनात्य आ सप्तमं राजन कुलं नास्त्य अत्र संशयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 85, + "text": "एष्टव्या बहवः पुत्रा यद्य एकॊ ऽपि गयां वरजेत\nयजेत वाश्वमेधेन नीलं वा वृषम उत्सृजेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 86, + "text": "ततः फल्गुं वरजेद राजंस तीर्थसेवी नराधिप\nअश्वमेधम अवाप्नॊति सिद्धिं च महतीं वरजेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 87, + "text": "ततॊ गच्छेत राजेन्द्र धर्मपृष्ठं समाहितः\nयत्र धर्मॊ महाराज नित्यम आस्ते युधिष्ठिर\nअभिगम्य ततस तत्र वाजिमेधफलं लभेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 88, + "text": "ततॊ गच्छेत राजेन्द्र बरह्मणस तीर्थम उत्तमम\nतत्रार्चयित्वा राजेन्द्र बरह्माणम अमितौजसम\nराजसूयाश्वमेधाभ्यां फलं पराप्नॊति मानवः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 89, + "text": "ततॊ राजगृहं गच्छेत तीर्थसेवी नराधिप\nउपस्पृश्य तपॊदेषु काक्षीवान इव मॊदते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 90, + "text": "यक्षिण्या नैत्यकं तत्र पराश्नीत पुरुषः शुचिः\nयक्षिण्यास तु परसादेन मुच्यते भरूण हत्यया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 91, + "text": "मणिनागं ततॊ गत्वा गॊसहस्रफलं लभेत\nनैत्यकं भुञ्जते यस तु मणिनागस्य मानवः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 92, + "text": "दष्टस्याशीविषेणापि न तस्य करमते विषम\nतत्रॊष्य रजनीम एकां सर्वपापैः परमुच्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 93, + "text": "ततॊ गच्छेत बरह्मर्षेर गौतमस्य वनं नृप\nअहल्याया हलदे सनात्वा वरजेत परमां गतिम\nअभिगम्य शरियं राजन विन्दते शरियम उत्तमाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 94, + "text": "तत्रॊद पानॊ धर्मज्ञ तरिषु लॊकेषु विश्रुतः\nतत्राभिषेकं कृत्वा तु वाजिमेधम अवाप्नुयात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 95, + "text": "जनकस्य तु राजर्षेः कूपस तरिदशपूजितः\nतत्राभिषेकं कृत्वा तु विष्णुलॊकम अवाप्नुयात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 96, + "text": "ततॊ विनशनं गच्छेत सर्वपापप्रमॊचनम\nवाजपेयम अवाप्नॊति सॊमलॊकं च गच्छति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 97, + "text": "गण्डकीं तु समासाद्य सर्वतीर्थजलॊद्भवाम\nवाजपेयम अवाप्नॊति सूर्यलॊकं च गच्छति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 98, + "text": "ततॊ ऽधिवंश्यं धर्मज्ञ समाविश्य तपॊवनम\nगुह्यकेषु महाराज मॊदते नात्र संशयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 99, + "text": "कम्पनां तु समासाद्य नदीं सिद्धनिषेविताम\nपुण्डरीकम अवाप्नॊति सूर्यलॊकं च गच्छति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 100, + "text": "ततॊ विशालाम आसाद्य नदीं तरैलॊक्यविश्रुताम\nअग्निष्टॊमम अवाप्नॊति सवर्गलॊकं च गच्छति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 101, + "text": "अथ माहेश्वरीं धारां समासाद्य नराधिप\nअश्वमेधम अवाप्नॊति कुलं चैव समुद्धरेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 102, + "text": "दिवौकसां पुष्करिणीं समासाद्य नरः शुचिः\nन दुर्गतिम अवाप्नॊति वाजपेयं च विन्दति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 103, + "text": "महेश्वर पदं गच्छेद बरह्म चारी समाहितः\nमहेश्वर पदे सनात्वा वाजिमेधफलं लभेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 104, + "text": "तत्र कॊटिस तु तीर्थानां विश्रुता भरतर्षभ\nकूर्मरूपेण राजेन्द्र असुरेण दुरात्मना\nहरियमाणाहृता राजन विष्णुना परभ विष्णुना" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 105, + "text": "तत्राभिषेकं कुर्वाणस तीर्थकॊट्यां ��ुधिष्ठिर\nपुण्डरीकम अवाप्नॊति विष्णुलॊकं च गच्छति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 106, + "text": "ततॊ गच्छेत राजेन्द्र सथानं नारायणस्य तु\nसदा संनिहितॊ यत्र हरिर वसति भारत\nशालग्राम इति खयातॊ विष्णॊर अद्भुतकर्मणः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 107, + "text": "अभिगम्य तरिलॊकेशं वरदं विष्णुम अव्ययम\nअश्वमेधम अवाप्नॊति विष्णुलॊकं च गच्छति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 108, + "text": "तत्रॊद पानॊ धर्मज्ञ सर्वपापप्रमॊचनः\nसमुद्रास तत्र चत्वारः कूपे संनिहिताः सदा\nतत्रॊपस्पृश्य राजेन्द्र न दुर्गतिम अवाप्नुयात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 109, + "text": "अभिगम्य महादेवं वरदं विष्णुम अव्ययम\nविराजति यथा सॊम ऋणैर मुक्तॊ युधिष्ठिर" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 110, + "text": "जातिस्मर उपस्पृश्य शुचिः परयत मानसः\nजातिस्मरत्वं पराप्नॊति सनात्वा तत्र न संशयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 111, + "text": "वटेश्वर पुरं गत्वा अर्चयित्वा तु केशवम\nईप्सिताँल लभते कामान उपवासान न संशयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 112, + "text": "ततस तु वामनं गत्वा सर्वपापप्रमॊचनम\nअभिवाद्य हरिं देवं न दुर्गतिम अवाप्नुयात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 113, + "text": "भरतस्याश्रमं गत्वा सर्वपापप्रमॊचनम\nकौशिकीं तत्र सेवेत महापातक नाशिनीम\nराजसूयस्य यज्ञस्य फलं पराप्नॊति मानवः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 114, + "text": "ततॊ गच्छेत धर्मज्ञ चम्पकारण्यम उत्तमम\nतत्रॊष्य रजनीम एकां गॊसहस्रफलं लभेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 115, + "text": "अथ जयेष्ठिलम आसाद्य तीर्थं परमसंमतम\nउपॊष्य रजनीम एकाम अग्निष्टॊम फलं लभेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 116, + "text": "तत्र विश्वेश्वरं दृष्ट्वा देव्या सह महाद्युतिम\nमित्रा वरुणयॊर लॊकान आप्नॊति पुरुषर्षभ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 117, + "text": "कन्या संवेद्यम आसाद्य नियतॊ नियताशनः\nमनॊः परजापतेर लॊकान आप्नॊति भरतर्षभ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 118, + "text": "कन्यायां ये परयच्छन्ति पानम अन्नं च भारत\nतद अक्षयम इति पराहुर ऋषयः संशितव्रताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 119, + "text": "निश्चीरां च समासाद्य तरिषु लॊकेषु विश्रुताम\nअश्वमेधम अवाप्नॊति विष्णुलॊकं च गच्छति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 120, + "text": "ये तु दानं परयच्छन्ति निश्चीरा संगमे नराः\nते यान्ति नरशार्दूल बरह्���लॊकं न संशयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 121, + "text": "तत्राश्रमॊ वसिष्ठस्य तरिषु लॊकेषु विश्रुतः\nतत्राभिषेकं कुर्वाणॊ वाजपेयम अवाप्नुयात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 122, + "text": "देवकूटं समासाद्य बरह्मर्षिगणसेवितम\nअश्वमेधम अवाप्नॊति कुलं चैव समुद्धरेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 123, + "text": "ततॊ गच्छेत राजेन्द्र कौशिकस्य मुनेर हरदम\nयत्र सिद्धिं परां पराप्तॊ विश्वा मित्रॊ ऽथ कौशिकः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 124, + "text": "तत्र मासं वसेद वीर कौशिक्यां भरतर्षभ\nअश्वमेधस्य यत पुण्यं तन मासेनाधिगच्छति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 125, + "text": "सर्वतीर्थवरे चैव यॊ वसेत महाह्रदे\nन दुर्गतिम अवाप्नॊति विन्देद बहुसुवर्णकम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 126, + "text": "कुमारम अभिगत्वा च वीराश्रमनिवासिनम\nअश्वमेधम अवाप्नॊति नरॊ नास्त्य अत्र संशयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 127, + "text": "अग्निधारां समासाद्य तरिषु लॊकेषु विश्रुताम\nअग्निष्टॊमम अवाप्नॊति न च सवर्गान निवर्तते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 128, + "text": "पिता मह सरॊ गत्वा शैलराजप्रतिष्ठितम\nतत्राभिषेकं कुर्वाणॊ अग्निष्टॊम फलं लभेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 129, + "text": "पिता महस्य सरसः परस्रुता लॊकपावनी\nकुमार धारा तत्रैव तरिषु लॊकेषु विश्रुता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 130, + "text": "यत्र सनात्वा कृतार्थॊ ऽसमीत्य आत्मानम अवगच्छति\nषष्ठ कालॊपवासेन मुच्यते बरह्महत्यया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 131, + "text": "शिखरं वै महादेव्या गौर्यास तरैलॊक्यविश्रुतम\nसमारुह्य नरः शराद्धः सतनकुण्डेषु संविशेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 132, + "text": "तत्राभिषेकं कुर्वाणः पितृदेवार्चने रतः\nहयमेधम अवाप्नॊति शक्र लॊकं च गच्छति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 133, + "text": "ताम्रारुणं समासाद्य बरह्म चारी समाहितः\nअश्वमेधम अवाप्नॊति शक्र लॊकं च गच्छति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 134, + "text": "नन्दिन्यां च समासाद्य कूपं तरिदशसेवितम\nनरमेधस्य यत पुण्यं तत पराप्नॊति कुरूद्वह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 135, + "text": "कालिका संगमे सनात्वा कौशिक्यारुणयॊर यतः\nतरिरात्रॊपॊषितॊ विद्वान सर्वपापैः परमुच्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 136, + "text": "उर्वशी तीर्थम आसाद्य ततः सॊमाश्रमं बुधः\nकुम्भकर्णाश्रमे स��ात्वा पूज्यते भुवि मानवः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 137, + "text": "सनात्वा कॊका मुखे पुण्ये बरह्म चारी यतव्रतः\nजातिस्मरत्वं पराप्नॊति दृष्टम एतत पुरातने" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 138, + "text": "सकृन नन्दां समासाद्य कृतात्मा भवति दविजः\nसर्वपापविशुद्धात्मा शक्र लॊकं च गच्छति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 139, + "text": "ऋषभद्वीपम आसाद्य सेव्यं करौञ्चनिषूदनम\nसरस्वत्याम उपस्पृश्य विमानस्थॊ विराजते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 140, + "text": "औद्दालकं महाराज तीर्थं मुनिनिषेवितम\nतत्राभिषेकं कुर्वीत सर्वपापैः परमुच्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 141, + "text": "धर्मतीर्थं समासाद्य पुण्यं बरह्मर्षिसेवितम\nवाजपेयम अवाप्नॊति नरॊ नास्त्य अत्र संशयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 142, + "text": "तथा चम्पां समासाद्य भागीरथ्यां कृतॊदकः\nदण्डार्कम अभिगम्यैव गॊसहस्रफलं लभेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 82, + "shloka": 143, + "text": "लवेडिकां ततॊ गच्छेत पुण्यां पुण्यॊपसेविताम\nवाजपेयम अवाप्नॊति विमानस्थश च पूज्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 1, + "text": "[पुलस्त्य]\nअथ संध्यां समासाद्य संवेद्यं तीर्थम उत्तमम\nउपस्पृश्य नरॊ विद्वान भवेन नास्त्य अत्र संशयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 2, + "text": "रामस्य च परसादेन तीर्थं राजन कृतं पुरा\nतल लॊहित्यं समासाद्य विन्द्याद बहुसुवर्णकम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 3, + "text": "करतॊयां समासाद्य तरिरात्रॊपॊषितॊ नरः\nअश्वमेधम अवाप्नॊति कृते पैतामहे विधौ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 4, + "text": "गङ्गायास तव अथ राजेन्द्र सागरस्य च संगमे\nअश्वमेधं दशगुणं परवदन्ति मनीषिणः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 5, + "text": "गङ्गायास तव अपरं दवीपं पराप्य यः सनाति भारत\nतरिरात्रॊपॊषितॊ राजन सर्वकामान अवाप्नुयात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 6, + "text": "ततॊ वैतरणीं गत्वा नदीं पापप्रमॊचनीम\nविरजं तीर्थम आसाद्य विराजति यथा शशी" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 7, + "text": "परभवेच च कुले पुण्ये सर्वपापं वयपॊहति\nगॊसहस्रफलं लब्ध्वा पुनाति च कुलं नरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 8, + "text": "शॊणस्य जयॊतिरथ्याश च संगमे निवसञ शुचिः\nतर्पयित्वा पितॄन देवान अग्निष्टॊम फलं लभेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 9, + "text": "शॊणस्य नर्मदायाश च परभवे कुरुनन्दन\nवंशगुल्म उपस्पृश्य वाजिमेधफलं लभेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 10, + "text": "ऋषभं तीर्थम आसाद्य कॊशलायां नराधिप\nवाजपेयम अवाप्नॊति तरिरात्रॊपॊषितॊ नरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 11, + "text": "कॊशलायां समासाद्य कालतीर्थ उपस्पृशेत\nवृशभैकादश फलं लभते नात्र संशयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 12, + "text": "पुष्पवत्याम उपस्पृश्य तरिरात्रॊपॊषितॊ नरः\nगॊसहस्रफलं विन्द्यात कुलं चैव समुद्धरेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 13, + "text": "ततॊ बदरिका तीर्थे सनात्वा परयत मानसः\nदीर्घम आयुर अवाप्नॊति सवर्गलॊकं च गच्छति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 14, + "text": "ततॊ महेन्द्रम आसाद्य जामदग्न्य निषेवितम\nराम तीर्थे नरः सनात्वा वाजिमेधफलं लभेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 15, + "text": "मतङ्गस्य तु केदारस तत्रैव कुरुनन्दन\nतत्र सनात्वा नरॊ राजन गॊसहस्रफलं लभेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 16, + "text": "शरीपर्वतं समासाद्य नदीतीर उपस्पृशेत\nअश्वमेधम अवाप्नॊति सवर्गलॊकं च गच्छति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 17, + "text": "शरीपर्वते महादेवॊ देव्या सह महाद्युतिः\nनयवसत परमप्रीतॊ बरह्मा च तरिदशैर वृतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 18, + "text": "तत्र देव हरदे सनात्वा शुचिः परयत मानसः\nअश्वमेधम अवाप्नॊति परां सिद्धिं च गच्छति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 19, + "text": "ऋषभं पर्वतं गत्वा पाण्ड्येषु सुरपूजितम\nवाजपेयम अवाप्नॊति नाकपृष्ठे च मॊदते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 20, + "text": "ततॊ गच्छेत कावेरीं वृताम अप्सरसां गणैः\nतत्र सनात्वा नरॊ राजन गॊसहस्रफलं लभेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 21, + "text": "ततस तीरे समुद्रस्य कन्या तीर्थ उपस्पृशेत\nतत्रॊपस्पृश्य राजेन्द्र सर्वपापैः परमुच्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 22, + "text": "अथ गॊकर्णम आसाद्य तरिषु लॊकेषु विश्रुतम\nसमुद्रमध्ये राजेन्द्र सर्वलॊकनमस्कृतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 23, + "text": "यत्र बरह्मादयॊ देवा ऋषयश च तपॊधनाः\nभूतयक्षपिशाचाश च किंनराः स महॊरगाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 24, + "text": "सिद्धचारणगन्धर्वा मानुषाः पन्नगास तथा\nसरितः सागराः शैला उपासन्त उमा पतिम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 25, + "text": "तत्रेशानं समभ्यर्च्य तरिरात्रॊपॊषितॊ नरः\nदशाश्वमेधम आप्नॊति गाणपत्यं च विन्दति\nउष्य दवादश रात्रं तु कृतात्मा भवते ���रः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 26, + "text": "तत एव तु गायत्र्याः सथानं तरैलॊक्यविश्रुतम\nतरिरात्रम उषितस तत्र गॊसहस्रफलं लभेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 27, + "text": "निदर्शनं च परत्यक्षं बराह्मणानां नराधिप\nगायत्रीं पठते यस तु यॊनिसंकरजस तथा\nगाथा वा गीतिका वापि तस्य संपद्यते नृप" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 28, + "text": "संवर्तस्य तु विप्रर्षेर वापीम आसाद्य दुर्लभाम\nरूपस्य भागी भवति सुभगश चैव जायते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 29, + "text": "ततॊ वेण्णां समासाद्य तर्पयेत पितृदेवताः\nमयूरहंससंयुक्तं विमानं लभते नरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 30, + "text": "ततॊ गॊदावरीं पराप्य नित्यं सिद्धनिषेविताम\nगवाम अयम अवाप्नॊति वासुकेर लॊकम आप्नुयात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 31, + "text": "वेण्णायाः संगमे सनात्वा वाजपेयफलं लभेत\nवरदा संगमे सनात्वा गॊसहस्रफलं लभेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 32, + "text": "बरह्म सथानं समासाद्य तरिरात्रम उषितॊ नरः\nगॊसहस्रफलं विन्देत सवर्गलॊकं च गच्छति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 33, + "text": "कुशप्लवनम आसाद्य बरह्म चारी समाहितः\nतरिरात्रम उषितः सनात्वा अश्वमेध फलं लभेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 34, + "text": "ततॊ देव हरदे रम्ये कृष्ण वेण्णा जलॊद्भवे\nजातिमात्रह्रदे चैव तथा कन्याश्रमे नृप" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 35, + "text": "यत्र करतुशतैर इष्ट्वा देवराजॊ दिवं गतः\nअग्निष्टॊम शतं विन्देद गमनाद एव भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 36, + "text": "सर्वदेव हरदे सनात्वा गॊसहस्रफलं लभेत\nजातिमात्रह्रदे सनात्वा भवेज जातिस्मरॊ नरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 37, + "text": "ततॊ ऽवाप्य महापुण्यां पयॊष्णीं सरितां वराम\nपितृदेवार्चन रतॊ गॊसहस्रफलं लभेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 38, + "text": "दण्डकारण्यम आसाद्य महाराज उपस्पृशेत\nगॊसहस्रफलं तत्र सनातमात्रस्य भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 39, + "text": "शरभङ्गाश्रमं गत्वा शुकस्य च महात्मनाः\nन दुर्गतिम अवाप्नॊति पुनाति च कुलं नरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 40, + "text": "ततः शूर्पारकं गच्छेज जामदग्न्य निषेवितम\nराम तीर्थे नरः सनात्वा विन्द्याद बहुसुवर्णकम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 41, + "text": "सप्त गॊदावरे सनात्वा नियतॊ नियताशनः\nमहत पुण्यम अवाप्नॊति देवलॊकं च गच्छति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 42, + "text": "ततॊ देवपथं गच्छेन नियतॊ नियताशनः\nदेव सत्रस्य यत पुण्यं तद अवाप्नॊति मानवः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 43, + "text": "तुङ्गकारण्यम आसाद्य बरह्म चारी जितेन्द्रियः\nवेदान अध्यापयत तत्र ऋषिः सारस्वतः पुरा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 44, + "text": "तत्र वेदान परनष्टांस तु मुनेर अङ्गिरसः सुतः\nउपविष्टॊ महर्षीणाम उत्तरीयेषु भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 45, + "text": "ओंकारेण यथान्यायं सम्यग उच्चारितेन च\nयेन यत पूर्वम अभ्यस्तं तत तस्य समुपस्थितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 46, + "text": "ऋषयस तत्र देवाश च वरुणॊ ऽगनिः परजापतिः\nहरिर नारायणॊ देवॊ महादेवस तथैव च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 47, + "text": "पिता महश च भगवान देवैः सह महाद्युतिः\nभृगुं नियॊजयाम आस याजनार्थे महाद्युतिम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 48, + "text": "ततः सचक्रे भगवान ऋषीणां विधिवत तदा\nसर्वेषां पुनर आधानं विधिदृष्टेन कर्मणा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 49, + "text": "आज्यभागेन वै तत्र तर्पितास तु यथाविधि\nदेवास तरिभुवणं याता ऋषयश च यथासुखम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 50, + "text": "तद अरण्यं परविष्टस्य तुङ्गकं राजसत्तम\nपापं परणश्यते सर्वं सत्रियॊ वा पुरुषस्य वा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 51, + "text": "तत्र मासं वसेद धीरॊ नियतॊ नियताशनः\nबरह्मलॊकं वरजेद राजन पुनीते च कुलं नरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 52, + "text": "मेधाविकं समासाद्य पितॄन देवांश च तर्पयेत\nअग्निष्टॊमम अवाप्नॊति समृतिं मेधां च विन्दति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 53, + "text": "ततः कालंजरं गत्वा पर्वतं लॊकविश्रुतम\nतत्र देव हरदे सनात्वा गॊसहस्रफलं लभेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 54, + "text": "आत्मानं साधयेत तत्र गिरौ कालंजरे नृप\nसवर्गलॊके महीयेत नरॊ नास्त्य अत्र संशयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 55, + "text": "ततॊ गिरिवरश्रेष्ठे चित्रकूटे विशां पते\nमन्दाकिनीं समासाद्य नदीं पापप्रमॊचिनीम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 56, + "text": "तत्राभिषेकं कुर्वाणः पितृदेवार्चने रतः\nअश्वमेधम अवाप्नॊति गतिं च परमां वरजेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 57, + "text": "ततॊ गच्छेत राजेन्द्र भर्तृस्थानम अनुत्तमम\nयत्र देवॊ महासेनॊ नित्यं संनिहितॊ नृपः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 58, + "text": "पुमांस तत्र नरश्रेष��ठ गमनाद एव सिध्यति\nकॊटितीर्थे नरः सनात्वा गॊसहस्रफलं लभेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 59, + "text": "परदक्षिणम उपावृत्य जयेष्ठस्थानं वरजेन नरः\nअभिगम्य महादेवं विराजति यथा शशी" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 60, + "text": "तत्र कूपॊ महाराज विश्रुतॊ भरतर्षभ\nसमुद्रास तत्र चत्वारॊ निवसन्ति युधिष्ठिर" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 61, + "text": "तत्रॊपस्पृश्य राजेन्द्र कृत्वा चापि परदक्षिणम\nनियतात्मा नरः पूतॊ गच्छेत परमां गतिम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 62, + "text": "ततॊ गच्छेत कुरुश्रेष्ठ शृङ्गवेर पुरं महत\nयत्र तीर्णॊ महाराज रामॊ दाशरथिः पुरा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 63, + "text": "गङ्गायां तु नरः सनात्वा बरह्म चारी समाहितः\nविधूतपाप्मा भवति वाजपेयं च विन्दति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 64, + "text": "अभिगम्य महादेवम अभ्यर्च्य च नराधिप\nपरदक्षिणम उपावृत्य गाणपत्यम अवाप्नुयात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 65, + "text": "ततॊ गच्छेत राजेन्द्र परयागम ऋषिसंस्तुतम\nयत्र बरह्मादयॊ देवा दिशश च स दिग ईश्वराः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 66, + "text": "लॊकपालाश च साध्याश च नैरृताः पितरस तथा\nसनत कुमार परमुखास तथैव परमर्षयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 67, + "text": "अङ्गिरः परमुखाश चैव तथा बरह्मर्षयॊ ऽपरे\nतथा नागाः सुपर्णाश च सिद्धाश चक्रचरास तथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 68, + "text": "सरितः सागराश चैव गन्धर्वाप्सरसस तथा\nहरिश च भगवान आस्ते परजापतिपुरस्कृतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 69, + "text": "तत्र तरीण्य अग्निकुण्डानि येषां मध्ये च जाह्नवी\nपरयागाद अभिनिष्क्रान्ता सर्वतीर्थपुरस्कृता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 70, + "text": "तपनस्य सुता तत्र तरिषु लॊकेषु विश्रुता\nयमुना गङ्गया सार्धं संगता लॊकपावनी" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 71, + "text": "गङ्गायमुनयॊर मद्यं पृथिव्या जघनं समृतम\nपरयागं जघनस्यान्तम उपस्थम ऋषयॊ विदुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 72, + "text": "परयागं स परतिष्ठानं कम्बलाश्वतरौ तथा\nतीर्थं भॊगवती चैव वेदी परॊक्ता परजापतेः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 73, + "text": "तत्र वेदाश च यज्ञाश च मूर्तिमन्तॊ युधिष्ठिर\nपरजापतिम उपासन्ते ऋषयश च महाव्रताः\nयजन्ते करतुभिर देवास तथा चक्रचरा नृप" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 74, + "text": "ततः पुण्यतमं नास्ति तरिष�� लॊकेषु भारत\nपरयागः सर्वतीर्थेभ्यः परभवत्य अधिकं विभॊ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 75, + "text": "शरवणात तस्य तीर्थस्य नाम संकीर्तनाद अपि\nमृत्तिका लम्भनाद वापि नरः पापात परमुच्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 76, + "text": "तत्राभिषेकं यः कुर्यात संगमे संशितव्रतः\nपुण्यं सफलम आप्नॊति राजसूयाश्वमेधयॊः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 77, + "text": "एषा यजन भूमिर हि देवानाम अपि सत्कृता\nतत्र दत्तं सूक्ष्मम अपि महद भवति भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 78, + "text": "न वेद वचनात तात न लॊकवचनाद अपि\nमतिर उत्क्रमणीया ते परयागमरणं परति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 79, + "text": "दश तीर्थसहस्राणि षष्टिकॊट्त्यस तथापराः\nयेषां सांनिध्यम अत्रैव कीर्तितं कुरुनन्दन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 80, + "text": "चातुर्वेदे च यत पुण्यं सत्यवादिषु चैव यत\nसनात एव तदाप्नॊति गङ्गा यमुन संगमे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 81, + "text": "तत्र भॊगवती नाम वासुकेस तीर्थम उत्तमम\nतत्राभिषेकं यः कुर्यात सॊ ऽशवमेधम अवाप्नुयात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 82, + "text": "तत्र हंसप्रपतनं तीर्थं तरैलॊक्यविश्रुतम\nदशाश्वमेधिकं चैव गङ्गायां कुरुनन्दन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 83, + "text": "यत्र गङ्गा महाराज स देशस तत तपॊवनम\nसिद्धक्षेत्रं तु तज जञेयं गङ्गातीरसमाश्रितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 84, + "text": "इदं सत्यं दविजातीनां साधूनाम आत्मजस्य च\nसुहृदां च जपेत कर्णे शिष्यस्यानुगतस्य च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 85, + "text": "इदं धर्म्यम इदं पुण्यम इदं मेध्यम इदं सुखम\nइदं सवर्ग्यम इदं रम्यम इदं पावनम उत्तमम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 86, + "text": "महर्षीणाम इदं गुह्यं सर्पपापप्रमॊचनम\nअधीत्य दविजमध्ये च निर्मलत्वम अवाप्नुयात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 87, + "text": "यश चेदं शृणुयान नित्यं तीर्थपुण्यं सदा शुचिः\nजातीः स समरते बह्वीर नाकपृष्ठे च मॊदते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 88, + "text": "गम्यान्य अपि च तीर्थानि कीर्तितान्य अगमानि च\nमनसा तानि गच्छेत सर्वतीर्थसमीक्षया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 89, + "text": "एतानि वसुभिः साध्यैर आदित्यैर मरुद अश्विभिः\nऋषिभिर देवकल्पैश च शरितानि सुकृतैषिभिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 90, + "text": "एवं तवम अपि कौरव्य विधिनानेन सुव्रत\nवरज तीर्थानि नियतः पुण्यं पुण्येन वर्धते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 91, + "text": "भावितैः कारणैः पूर्वम आस्तिक्याच छरुति दर्शनात\nपराप्यन्ते तानि तीर्थानि सद्भिः शिष्टानुदर्शिभिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 92, + "text": "नाव्रतॊ नाकृतात्मा च नाशुचिर न च तस्करः\nसनाति तीर्थेषु कौरव्य न च वक्रमतिर नरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 93, + "text": "तवया तु सम्यग्वृत्तेन नित्यं धर्मार्थदर्शिना\nपितरस तारितास तात सर्वे च परपिता महाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 94, + "text": "पिता मह पुरॊगाश च देवाः सर्षिगणा नृप\nतव धर्मेण धर्मज्ञ नित्यम एवाभितॊषिताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 95, + "text": "अवाप्स्यसि च लॊकान वै वसूनां वासवॊपम\nकीर्तिं च महतीं भीष्म पराप्स्यसे भुवि शाश्वतीम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 96, + "text": "[नारद]\nएवम उक्त्वाभ्यनुज्ञाप्य पुलस्त्यॊ भगवान ऋषिः\nपरीतः परीतेन मनसा तत्रैवान्तरधीयते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 97, + "text": "भीष्मश च कुरुशार्दूल शास्त्रतत्त्वार्थ दर्शिवान\nपुलस्त्यवचनाच चैव पृथिवीम अनुचक्रमे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 98, + "text": "अनेन विधिना यस तु पृथिवीं संचरिष्यति\nअश्वमेध शतस्याग्र्यं फलं परेत्य स भॊक्ष्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 99, + "text": "अतश चाष्ट गुणं पार्थ पराप्स्यसे धर्मम उत्तमम\nनेता च तवम ऋषीन यस्मात तेन ते ऽषट गुणं फलम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 100, + "text": "रक्षॊगणावकीर्णानि तीर्थान्य एतानि भारत\nन गतिर विद्यते ऽनयस्य तवाम ऋते कुरुनन्दन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 101, + "text": "इदं देवर्षिचरितं सर्वतीर्थार्थ संश्रितम\nयः पठेत कल्यम उत्थाय सर्वपापैः परमुच्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 102, + "text": "ऋषिमुख्याः सदा यत्र वाल्मीकिस तव अथ काश्यपः\nआत्रेयस तव अथ कौण्डिन्यॊ विश्वा मित्रॊ ऽथ गौतमः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 103, + "text": "असितॊ देवलश चैव मार्कण्डेयॊ ऽथ गालवः\nभरद वाजॊ वसिष्ठश च मुनिर उद्दालकस तथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 104, + "text": "शौनकः सह पुत्रेण वयासश च जपतां वरः\nदुर्वासाश च मुनिश्रेष्ठॊ गालवश च महातपः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 105, + "text": "एते ऋषिवराः सर्वे तवत्प्रतीक्षास तपॊधनाः\nएभिः सह महाराज तीर्थान्य एतान्य अनुव्रज" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 106, + "text": "एष वै लॊमशॊ नाम देवर्षिर अमितद्युतिः\nसमेष्यति तवया चैव तेन सार्धम अनुव्रज" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 107, + "text": "मया च सहधर्मज्ञ तीर्थान्य एतान्य अनुव्रज\nपराप्स्यसे महतीं कीर्तिं यथा राजा महाभिषः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 108, + "text": "यथा ययातिर धर्मात्मा यथा राजा पुरूरवः\nतथा तवं कुरुशार्दूल सवेन धर्मेण शॊभसे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 109, + "text": "यथा भगीरथॊ राजा यथा रामश च विश्रुतः\nतथा तवं सर्वराजभ्यॊ भराजसे रश्मिवान इव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 110, + "text": "यथा मनुर यथेक्ष्वाकुर यथा पूरुर महायशाः\nयथा वैन्यॊ महातेजास तथा तवम अपि विश्रुतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 111, + "text": "यथा च वृत्रहा सर्वान सपत्नान निर्दहत पुरा\nतथा शत्रुक्षयं कृत्वा परजास तवं पालयिष्यसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 112, + "text": "सवधर्मविजिताम उर्वीं पराप्य राजीवलॊचन\nखयातिं यास्यसि धर्मेण कार्तवीर्यार्जुनॊ यथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 113, + "text": "[व]\nएवम आश्वास्य राजानं नारदॊ भगवान ऋषिः\nअनुज्ञाप्य महात्मानं तत्रैवान्तरधीयत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 83, + "shloka": 114, + "text": "युधिष्ठिरॊ ऽपि धर्मात्मा तम एवार्थं विचिन्तयन\nतीर्थयात्राश्रयं पुण्यम ऋषीणां परत्यवेदयत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 84, + "shloka": 1, + "text": "[व]\nभरातॄणां मतम आज्ञाय नारदस्य च धीमतः\nपिता मह समं धौम्यं पराह राजा युधिष्ठिरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 84, + "shloka": 2, + "text": "मया स पुरुषव्याघ्रॊ जिष्णुः सत्यपराक्रमः\nअस्त्रहेतॊर महाबाहुर अमितात्मा विवासितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 84, + "shloka": 3, + "text": "स हि वीरॊ ऽनुरक्तश च समर्थश च तपॊधन\nकृती च भृशम अप्य अस्त्रे वासुदेव इव परभुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 84, + "shloka": 4, + "text": "अहं हय एताव उभौ बरह्मन कृष्णाव अरिनिघातिनौ\nअभिजानामि विक्रान्तौ तथा वयासः परतापवान\nतरियुगौ पुण्डरीकाक्षौ वासुदेवधनंजयौ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 84, + "shloka": 5, + "text": "नारदॊ ऽपि तथा वेद सॊ ऽपय अशंसत सदा मम\nतथाहम अपि जानामि नरनारायणाव ऋषी" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 84, + "shloka": 6, + "text": "शक्तॊ ऽयम इत्य अतॊ मत्वा मया संप्रेषितॊ ऽरजुनः\nइन्द्राद अनवरः शक्तः सुरसूनुः सुराधिपम\nदरष्टुम अस्त्राणि चादातुम इन्द्राद इति विवासितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 84, + "shloka": 7, + "text": "भीष्मद्रॊणाव अतिरथौ कृपॊ दरौणिश च दुर्जयः\nधृतराष्ट्रस्य पुत्रेण व���ता युधि महाबलाः\nसर्वे वेदविदः शूराः सर्वे ऽसत्रकुशलास तथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 84, + "shloka": 8, + "text": "यॊद्धुकामश च पार्थेन सततं यॊ महाबलः\nस च दिव्यास्त्रवित कर्णः सूतपुत्रॊ महारथः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 84, + "shloka": 9, + "text": "सॊ ऽशववेगानिल बलः शरार्चिस तलनिष्वनः\nरजॊ धूमॊ ऽसत्रसंतापॊ धार्तराष्ट्रानिलॊद्धतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 84, + "shloka": 10, + "text": "निसृष्ट इव कालेन युगान्तज्वलनॊ यथा\nमम सैन्यमयं कक्षं परधक्ष्यति न संशयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 84, + "shloka": 11, + "text": "तं स कृष्णानिलॊद्धूतॊ दिव्यास्त्रजलदॊ महान\nशवेतवाजिबलाका भृद गाण्डीवेन्द्रायुधॊज्ज्वलः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 84, + "shloka": 12, + "text": "सततं शरधाराभिः परदीप्तं कर्ण पावकम\nउदीर्णॊ ऽरजुन मेघॊ ऽयं शमयिष्यति संयुगे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 84, + "shloka": 13, + "text": "स साक्षाद एव सर्वाणि शक्रात परपुरंजयः\nदिव्यान्य अस्त्राणि बीभत्सुस तत्त्वतः परतिपत्स्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 84, + "shloka": 14, + "text": "अलं स तेषां सर्वेषाम इति मे धीयते मतिः\nनास्ति तव अतिक्रिया तस्य रणे ऽरीणां परतिक्रिया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 84, + "shloka": 15, + "text": "तं वयं पाण्डवं सर्वे गृहीतास्त्रं धनंजयम\nदरष्टारॊ न हि बीभत्सुर भारम उद्यम्य सीदति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 84, + "shloka": 16, + "text": "वयं तु तम ऋते वीरं वने ऽसमिन दविपदां वर\nअवधानं न गच्छामः काम्यके सह कृष्णया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 84, + "shloka": 17, + "text": "भवान अन्यद वनं साधु बह्व अन्नं फलवच छुचि\nआख्यातु रमणीयं च सेवितं पुण्यकर्मभिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 84, + "shloka": 18, + "text": "यत्र कं चिद वयं कालं वसन्तः सत्यविक्रमम\nपरतीक्षामॊ ऽरजुनं वीरं वर्षकामा इवाम्बुदम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 84, + "shloka": 19, + "text": "विविधान आश्रमान कांश चिद दविजातिभ्यः परिश्रुतान\nसरांसि सरितश चैव रमणीयांश च पर्वतान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 84, + "shloka": 20, + "text": "आचक्ष्व न हि नॊ बरह्मन रॊचते तम ऋते ऽरजुनम\nवने ऽसमिन काम्यके वासॊ गच्छामॊ ऽनयां दिशं परति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 85, + "shloka": 1, + "text": "[व]\nतान सर्वान उत्सुकान दृष्ट्वा पाण्डवान दीनचेतसः\nआश्वासयंस तदा धौम्यॊ बृहस्पतिसमॊ ऽबरवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 85, + "shloka": 2, + "text": "बराह्मणानुमतान पुण्यान आश्रमान भरतर्षभ\nदिशस तीर्थानि शैलांश च शृणु मे गदतॊ नृप" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 85, + "shloka": 3, + "text": "पूर��वं पराचीं दिशं राजन राजर्षिगणसेविताम\nरम्यां ते कीर्तयिष्यामि युधिष्ठिर यथा समृति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 85, + "shloka": 4, + "text": "तस्यां देवर्षिजुष्टायां नैमिषं नाम भारत\nयत्र तीर्थानि देवानां सुपुण्यानि पृथक पृथक" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 85, + "shloka": 5, + "text": "यत्र सा गॊमती पुण्या रम्या देवर्षिसेविता\nयज्ञभूमिश च देवानां शामित्रं च विवस्वतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 85, + "shloka": 6, + "text": "तस्यां गिरिवरः पुण्यॊ गयॊ राजर्षिसत्कृतः\nशिवं बरह्मसरॊ यत्र सेवितं तरिदशर्षिभिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 85, + "shloka": 7, + "text": "यदर्थं पुरुषव्याघ्र कीर्तयन्ति पुरातनाः\nएष्टव्या बहवः पुत्रा यद्य एकॊ ऽपि गयां वरजेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 85, + "shloka": 8, + "text": "महानदी च तत्रैव तथा गय शिरॊ ऽनघ\nयथासौ कीर्त्यते विप्रैर अक्षय्य करणॊ वटः\nयत्र दत्तं पितृभ्यॊ ऽननम अक्षय्यं भवति परभॊ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 85, + "shloka": 9, + "text": "सा च पुण्यजला यत्र फल्गु नामा महानदी\nबहुमूलफला चापि कौशिकी भरतर्षभ\nविश्वा मित्रॊ ऽभयगाद यत्र बराह्मणत्वं तपॊधनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 85, + "shloka": 10, + "text": "गङ्गा यत्र नदी पुण्या यस्यास तीरे भगीरथः\nअयजत तात बहुभिः करतुभिर भूरिदक्षिणैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 85, + "shloka": 11, + "text": "पाञ्चालेषु च कौरव्य कथयन्त्य उत्पलावतम\nविश्वा मित्रॊ ऽयजद यत्र शक्रेण सह कौशिकः\nयत्रानुवंशं भगवाञ जामदग्न्यस तथा जगौ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 85, + "shloka": 12, + "text": "विश्वामित्रस्य तां दृष्ट्वा विभूतिम अतिमानुषीम\nकन्य कुब्जे ऽपिबत सॊमम इन्द्रेण सह कौशिकः\nततः कषत्राद अपाक्रामद बराह्मणॊ ऽसमीति चाब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 85, + "shloka": 13, + "text": "पवित्रम ऋषिभिर जुष्टं पुण्यं पावनम उत्तमम\nगङ्गायमुनयॊर वीर संगमं लॊकविश्रुतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 85, + "shloka": 14, + "text": "यत्रायजत भूतात्मा पूर्वम एव पिता महः\nपरयागम इति विख्यातं तस्माद भरतसत्तम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 85, + "shloka": 15, + "text": "अगस्त्यस्य च राजेन्द्र तत्राश्रमवरॊ महान\nहिरण्यबिन्दुः कथितॊ गिरौ कालंजरे नृप" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 85, + "shloka": 16, + "text": "अत्यन्यान पर्वतान राजन पुण्यॊ गिरिवरः शिवः\nमहेन्द्रॊ नाम कौरव्य भार्गवस्य महात्मनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 85, + "shloka": 17, + "text": "अयजद यत्र कौन्तेय पूर्वम एव पिता महः\nयत्र भागीरथी पुण्या सदस्यासीद युधिष्ठिर" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 85, + "shloka": 18, + "text": "यत्रासौ बरह्म शालेति पुण्या खयाता विशां पतौ\nधूतपाप्मभिर आकीर्णा पुण्यं तस्याश च दर्शनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 85, + "shloka": 19, + "text": "पवित्रॊ मङ्गलीयश च खयातॊ लॊके सनातनः\nकेदारश च मतङ्गस्य महान आश्रम उत्तमः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 85, + "shloka": 20, + "text": "कुण्डॊदः पर्वतॊ रम्यॊ बहुमूलफलॊदकः\nनैषधस तृषितॊ यत्र जलं शर्म च लब्धवान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 85, + "shloka": 21, + "text": "यत्र देव वनं रम्यं तापसैर उपशॊभितम\nबाहुदा च नदी यत्र नन्दा च गिरिमूर्धनि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 85, + "shloka": 22, + "text": "तीर्थानि सरितः शैलाः पुण्यान्य आयतनानि च\nपराच्यां दिशि महाराज कीर्तितानि मया तव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 85, + "shloka": 23, + "text": "तिसृष्व अन्यासु पुण्यानि दिक्षु तीर्थानि मे शृणु\nसरितः पर्वतांश चैव पुण्यान्य आयतनानि च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 86, + "shloka": 1, + "text": "[धर्म]\nदक्षिणस्यां तु पुण्यानि शृणु तीर्थनि भारत\nविस्तरेण यथाबुद्धिकीर्त्यमानानि भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 86, + "shloka": 2, + "text": "यस्याम आख्यायते पुण्या दिशि गॊदावरी नदी\nबह्व आरामा बहु जला तापसाचरिता शुभा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 86, + "shloka": 3, + "text": "वेण्णा भीम रथी चॊभे नद्यौ पापभयापहे\nमृगद्विजसमाकीर्णे तापसालयभूषिते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 86, + "shloka": 4, + "text": "राजर्षेस तत्र च सरिन नृगस्य भरतर्षभ\nरम्यतीर्था बहु जला पयॊष्णी दविज सेविता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 86, + "shloka": 5, + "text": "अपि चात्र महायॊगी मार्कण्डेयॊ महातपाः\nअनुवंष्यां जगौ गाथां नृगस्य धरणी पतेः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 86, + "shloka": 6, + "text": "नृगस्य यजमानस्य परत्यक्षम इति नः शरुतम\nअमाद्यद इन्द्रः सॊमेन दक्षिणाभिर दविजातयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 86, + "shloka": 7, + "text": "माठरस्य वनं पुण्यं बहुमूलफलं शिवम\nयूपश च भरतश्रेष्ठ वरुण सरॊतसे गिरौ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 86, + "shloka": 8, + "text": "परवेण्य उत्तरपार्श्वे तु पुण्ये कण्वाश्रमे तथा\nतापसानाम अरण्यानि कीर्तितानि यथा शरुति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 86, + "shloka": 9, + "text": "वेदी शूर्पारके तात जमदग्नेर महात्मनः\nरम्या पाषाण तीर्था च पुरश्चन्द्रा च भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 86, + "shloka": 10, + "text": "अशॊक तीर्थं मर्त्येषु कौन्तेय बहुलाश्रमम\nअगस्त्यतीर्थं पाण्ड्येषु वारुणं च युधिष्ठिर" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 86, + "shloka": 11, + "text": "कुमा���्यः कथिताः पुण्याः पाण्ड्येष्व एव नरर्षभ\nताम्रपर्णीं तु कौन्तेय कीर्तयिष्यामि तां शृणु" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 86, + "shloka": 12, + "text": "यत्र देवैस तपस तप्तं महद इच्छद्भिर आश्रमे\nगॊकर्णम इति विख्यातं तरिषु लॊकेषु भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 86, + "shloka": 13, + "text": "शीततॊयॊ बहु जलः पुण्यस तात शिवश च सः\nहरदः परमदुष्प्रापॊ मानुषैर अकृतात्मभिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 86, + "shloka": 14, + "text": "तत्रैव तृणसॊमाग्नेः संपन्नफलमूलवान\nआश्रमॊ ऽगस्त्यशिष्यस्य पुण्यॊ देव सभे गिरौ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 86, + "shloka": 15, + "text": "वैडूर्य पर्वतस तत्र शरीमान मणिमयः शिवः\nअगस्त्यस्याश्रमश चैव बहुमूलफलॊदकः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 86, + "shloka": 16, + "text": "सुराष्ट्रेष्व अपि वक्ष्यामि पुण्यान्य आयतनानि च\nआश्रमान सरितः शैलान सरांसि च नराधिप" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 86, + "shloka": 17, + "text": "चमसॊन्मज्जनं विप्रास तत्रापि कथयन्त्य उत\nपरभासं चॊदधौ तीर्थं तरिदशानां युधिष्ठिर" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 86, + "shloka": 18, + "text": "तत्र पिण्डारकं नाम तापसाचरितं शुभम\nउज्जयन्तश च शिखरी कषिप्रं सिद्धिकरॊ महान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 86, + "shloka": 19, + "text": "तत्र देवर्षिवर्येण नारदेनानुकीर्तितः\nपुराणः शरूयते शलॊकस तं निबॊध युधिष्ठिर" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 86, + "shloka": 20, + "text": "पुण्ये गिरौ सुराष्ट्रेषु मृगपक्षिनिषेविते\nउज्जयन्ते सम तप्ताङ्गॊ नाकपृष्ठे महीयते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 86, + "shloka": 21, + "text": "पुण्या दवारवती तत्र यत्रास्ते मधुसूदनः\nसाक्षाद देवः पुराणॊ ऽसौ स हि धर्मः सनातनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 86, + "shloka": 22, + "text": "ये च वेदविदॊ विप्रा ये चाध्यात्मविदॊ जनाः\nते वदन्ति महात्मानं कृष्णं धर्मं सनातनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 86, + "shloka": 23, + "text": "पवित्राणां हि गॊविन्दः पवित्रं परम उच्यते\nपुण्यानाम अपि पुण्यॊ ऽसौ मङ्गलानां च मङ्गलम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 86, + "shloka": 24, + "text": "तरैलॊक्यं पुण्डरीकाक्षॊ देवदेवः सनातनः\nआस्ते हरिर अचिन्त्यात्मा तत्रैव मधुसूदनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 87, + "shloka": 1, + "text": "[धौम्य]\nअवन्तिषु परतीच्यां वै कीर्तयिष्यामि ते दिशि\nयानि तत्र पवित्राणि पुण्यान्य आयतनानि च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 87, + "shloka": 2, + "text": "परियङ्ग्वाम्रवनॊपेता वानीर वनमालिनी\nपरत्यक्स्रॊता नदी पुण्या नर्मदा तत्र भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 87, + "shloka": 3, + "text": "निकेतः खयायते पुण्यॊ यत्र विश्रवसॊ मुनेः\nजज्ञे धनपतिर यत्र कुबेरॊ नरवाहनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 87, + "shloka": 4, + "text": "वैडूर्य शिखरॊ नाम पुण्यॊ गिरिवरः शुभः\nदिव्यपुष्पफलास तत्र पादपा हरितछदाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 87, + "shloka": 5, + "text": "तस्य शैलस्य शिखरे सरस तत्र च धीमतः\nपरफुल्लनलिनं राजन देवगन्धर्वसेवितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 87, + "shloka": 6, + "text": "बह्वाश्चर्यं महाराज दृश्यते तत्र पर्वते\nपुण्ये सवर्गॊपमे दिव्ये नित्यं देवर्षिसेविते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 87, + "shloka": 7, + "text": "हरदिनी पुण्यतीर्था च राजर्षेस तत्र वै सरित\nविश्वा मित्र नदी पारा पुण्या परपुरंजय" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 87, + "shloka": 8, + "text": "यस्यास तीरे सतां मध्ये ययातिर नहुषात्मजः\nपपात स पुनर लॊकाँल लेभे धर्मान सनातनान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 87, + "shloka": 9, + "text": "तत्र पुण्यह्रदस तात मैनाकश चैव पर्वतः\nबहुमूलफलॊ वीर असितॊ नाम पर्वतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 87, + "shloka": 10, + "text": "आश्रमः कक्षसेनस्य पुण्यस तत्र युधिष्ठिर\nचयवनस्याश्रमश चैव खयातः सर्वत्र पाण्डव\nतत्राल्पेनैव सिध्यन्ति मानवास तपसा विभॊ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 87, + "shloka": 11, + "text": "जम्बू मार्गॊ महाराज ऋषीणां भावितात्मनाम\nआश्रमः शाम्यतां शरेष्ठ मृगद्विजगणायुतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 87, + "shloka": 12, + "text": "ततः पुण्यतमा राजन सततं तापसायुता\nकेतुमाला च मेध्या च गङ्गारण्यं च भूमिप" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 87, + "shloka": 13, + "text": "खयातं च सैन्धवारण्यं पुण्यं दविजनिषेवितम\nपिता मह सरः पुण्यं पुष्करं नाम भारत\nवैखानसानां सिद्धानाम ऋषीणाम आश्रमः परियः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 87, + "shloka": 14, + "text": "अप्य अत्र संस्तवार्थाय परजापतिर अथॊ जगौ\nपुष्करेषु कुरुश्रेष्ठ गाथां सुकृतिनां वर" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 87, + "shloka": 15, + "text": "मनसाप्य अभिकामस्य पुष्कराणि मनस्विनः\nपापाणि विप्रणश्यन्ति नाकपृष्ठे च मॊदते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 88, + "shloka": 1, + "text": "[धौम्य]\nउदीच्यां राजशार्दूल दिशि पुण्यानि यानि वै\nतानि ते कीर्तयिष्यामि पुण्यान्य आयतनानि च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 88, + "shloka": 2, + "text": "सरस्वती पुण्यवहा हरदिनी वनमालिनी\nसमुद्रगा महावेगा यमुना यत्र पाण्डव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 88, + "shloka": 3, + "text": "तत्र पुण्यतमं तीर्थं पलक्षावतरणं शिवम\nयत्र सारस्वतैर इष्ट्वा गच्छन्त्य अ���भृथं दविजाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 88, + "shloka": 4, + "text": "पुण्यं चाख्यायते दिव्यं शिवम अग्निशिरॊ ऽनघ\nसहदेवायजद यत्र शम्य आक्षेपेण भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 88, + "shloka": 5, + "text": "एतस्मिन्न एव चार्थेयम इन्द्र गीता युधिष्ठिर\nगाथा चरति लॊके ऽसमिन गीयमाना दविजातिभिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 88, + "shloka": 6, + "text": "अग्नयः सहदेवेन ये चिता यमुनाम अनु\nशतं शतसहस्राणि सहस्रशतदक्षिणाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 88, + "shloka": 7, + "text": "तत्रैव भरतॊ राजा चक्रवर्ती महायशाः\nविंशतिं सप्त चाष्टौ च हयमेधान उपाहरत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 88, + "shloka": 8, + "text": "कामकृद यॊ दविजातीनां शरुतस तात मया पुरा\nअत्यन्तम आश्रमः पुण्यः सरकस तस्य विश्रुतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 88, + "shloka": 9, + "text": "सरस्वती नदी सद्भिः सततं पार्थ पूजिता\nवालखिल्यैर महाराज यत्रेष्टम ऋषिभिः पुरा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 88, + "shloka": 10, + "text": "दृषद्वती पुण्यतमा तत्र खयाता युधिष्ठिर\nतत्र वैवर्ण्य वर्णौ च सुपुण्यौ मनुजाधिप" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 88, + "shloka": 11, + "text": "वेदज्ञौ वेद विदितौ दिव्या वेदविदाव उभौ\nयजन्तौ करतुभिर नित्यं पुण्यैर भरतसत्तम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 88, + "shloka": 12, + "text": "समेत्य बहुशॊ देवाः सेन्द्राः स वरुणाः पुरा\nविशाख यूपे ऽतप्यन्त तस्मात पुण्यतमः स वै" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 88, + "shloka": 13, + "text": "ऋषिर महान महाभागॊ जमदग्निर महायशाः\nपलाशकेषु पुण्येषु रम्येष्व अयजताभिभूः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 88, + "shloka": 14, + "text": "यत्र सर्वाः सरिच्छ्रेष्ठाः साक्षात तम ऋषिसत्तमम\nसवं सवं तॊयम उपादाय परिवार्यॊपतस्थिरे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 88, + "shloka": 15, + "text": "अपि चात्र महाराज सवयं विश्वावसुर जगौ\nइमं शलॊकं तदा वीर परेक्ष्य वीर्यं महात्मनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 88, + "shloka": 16, + "text": "यजमानस्य वै देवाञ जमदग्नेर महात्मनः\nआगम्य सरितः सर्वा मधुना समतर्पयन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 88, + "shloka": 17, + "text": "गन्धर्वयक्षरक्षॊभिर अप्सरॊभिश च शॊभितम\nकिरात किंनरावासं शैलं शिखरिणां वरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 88, + "shloka": 18, + "text": "बिभेद तरसा गङ्गा गङ्गा दवारे युधिष्ठिर\nपुण्यं तत खयायते राजन बरह्मर्षिगणसेवितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 88, + "shloka": 19, + "text": "सनत कुमारः कौरव्य पुण्यं कनखलं तथा\nपर्वतश च पुरुर नाम यत्र जातः पुरूरवः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 88, + "shloka": 20, + "text": "भृगुर यत��र तपस तेपे महर्षिगणसेवितः\nस राजन्न आश्रमः खयातॊ भृगुतुङ्गॊ महागिरिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 88, + "shloka": 21, + "text": "यच च भूतं भविष्यच च भवच च पुरुषर्षभ\nनारायणः परभुर विष्णुः शाश्वतः पुरुषॊत्तमः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 88, + "shloka": 22, + "text": "तस्यातियशसः पुण्यां विशालां बदरीम अनु\nआश्रमः खयायते पुण्यस तरिषु लॊकेषु विश्रुतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 88, + "shloka": 23, + "text": "उष्ण तॊयवहा गङ्ग शीततॊयवहापरा\nसुवर्णसिकता राजन विशालां बदरीम अनु" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 88, + "shloka": 24, + "text": "ऋषयॊ यत्र देवाश च महाभागा महौजसः\nपराप्य नित्यं नमस्यन्ति देवं नारायणं विभुम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 88, + "shloka": 25, + "text": "यत्र नारायणॊ देवः परमात्मा सनातनः\nतत्र कृत्स्नं जगत पार्थ तीर्थान्य आयतनानि च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 88, + "shloka": 26, + "text": "तत पुण्यं तत्परं बरह्म तत तीर्थं तत तपॊवनम\nतत्र देवर्षयः सिद्धाः सर्वे चैव तपॊधनाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 88, + "shloka": 27, + "text": "आदिदेवॊ महायॊगी यत्रास्ते मधुसूदनः\nपुण्यानाम अपि तत पुण्यं तत्र ते संशयॊ ऽसतु मा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 88, + "shloka": 28, + "text": "एतानि राजन पुण्यानि पृथिव्यां पृथिवीपते\nकीर्तितानि नरश्रेष्ठ तीर्थान्य आयतनानि च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 88, + "shloka": 29, + "text": "एतानि वसुभिः साध्यैर आदित्यैर मरुद अश्विभिः\nऋषिभिर बरह्मकल्पैश च सेवितानि महात्मभिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 88, + "shloka": 30, + "text": "चरन एतानि कौन्तेय सहितॊ बराह्मणर्षभैः\nभरातृभिश च महाभागैर उत्कण्ठां विजहिष्यसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 89, + "shloka": 1, + "text": "[व]\nएवं संभाषमाणे तु धौम्ये कौरवनन्दन\nलॊमशः सुमहातेजा ऋषिस तत्राजगाम ह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 89, + "shloka": 2, + "text": "तं पाण्डवाग्रजॊ राजा सगणॊ बराह्मणाश च ते\nउदतिष्ठन महाभागं दिवि शक्रम इवामराः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 89, + "shloka": 3, + "text": "तम अभ्यर्च्य यथान्यायं धर्मराजॊ युधिष्ठिरः\nपप्रच्छागमने हेतुम अटने च परयॊजनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 89, + "shloka": 4, + "text": "स पृष्टः पाण्डुपुत्रेण परीयमाणॊ महामनाः\nउवाच शलक्ष्णया वाचा हर्षयन्न इव पाण्डवान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 89, + "shloka": 5, + "text": "संचरन्न अस्मि कौन्तेय सर्वलॊकान यदृच्छया\nगतः शक्रस्य सदनं तत्रापश्यं सुरेश्वरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 89, + "shloka": 6, + "text": "तव च भरातरं वीरम अपश्यं सव्यसाचिनम\nशक्रस्यार्धासन गतं तत्र मे विस्मयॊ महान\nआसीत पुरुषशार्दूल दृष्ट्वा पार्थं तथागतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 89, + "shloka": 7, + "text": "आह मां तत्र देवेशॊ गच्छ पाण्डुसुतान इति\nसॊ ऽहम अभ्यागतः कषिप्रं दिदृक्षुस तवां सहानुजम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 89, + "shloka": 8, + "text": "वचनात पुरुहूतस्य पार्थस्य च महात्मनः\nआख्यास्ये ते परियं तात महत पाण्डवनन्दन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 89, + "shloka": 9, + "text": "भरातृभिः सहितॊ राजन कृष्णया चैव तच छृणु\nयत तवयॊक्तॊ महाबाहुर अस्त्रार्थं पाण्डवर्षभ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 89, + "shloka": 10, + "text": "तद अस्त्रम आप्तं पार्थेन रुद्राद अप्रतिमं महत\nयत तद बरह्मशिरॊ नाम तपसा रुद्रम आगतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 89, + "shloka": 11, + "text": "अमृताद उत्थितं रौद्रं तल लब्धं सव्यसाचिना\nतत स मन्त्रं स संहारं स परायश्चित्तमङ्गलम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 89, + "shloka": 12, + "text": "वज्रं चान्यानि चास्त्राणि दण्डादीनि युधिष्ठिर\nयमात कुबेराद वरुणाद इन्द्राच च कुरुनन्दन\nअस्त्राण्य अधीतवान पार्थॊ दिव्यान्य अमितविक्रमः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 89, + "shloka": 13, + "text": "विश्वावसॊर च तनयाद गीतं नृत्तं च साम च\nवादित्रं च यथान्यायं परत्यविन्दद यथाविधि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 89, + "shloka": 14, + "text": "एवं कृतास्त्रः कौन्तेयॊ गान्धर्वं वेदम आप्तवान\nसुखं वसति बीभत्सुर अनुजस्यानुजस तव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 89, + "shloka": 15, + "text": "यदर्थं मां सुरश्रेष्ठ इदं वचनम अब्रवीत\nतच च ते कथयिष्यामि युधिष्ठिर निबॊध मे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 89, + "shloka": 16, + "text": "भवान मनुष्यलॊकाय गमिष्यति न संशयः\nबरूयाद युधिष्ठिरं तत्र वचनान मे दविजॊत्तम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 89, + "shloka": 17, + "text": "आगमिष्यति ते भराता कृतास्त्रः कषिप्रम अर्जुनः\nसुरकार्यं महत कृत्वा यद आशक्यं दिवौकसैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 89, + "shloka": 18, + "text": "तपसा तु तवम आत्मानं भरातृभिः सह यॊजय\nतपसॊ हि परं नास्ति तपसा विन्दते महत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 89, + "shloka": 19, + "text": "अहं च कर्णं जानामि यथावद भरतर्षभ\nन स पार्थस्य संग्रामे कलाम अर्हति षॊडशीम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 89, + "shloka": 20, + "text": "यच चापि ते भयं तस्मान मनसि सथम अरिंदम\nतच चाप्य अपहरिष्यामि सव्यसाचाव इहागते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 89, + "shloka": 21, + "text": "यच च ते मानसं वीर तीर्थयात्राम इमां परति\nतच च ते लॊमशः सर्वं कथयिष्यत्य असंशयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 89, + "shloka": 22, + "text": "यच च किं चित तपॊ युक्तं फलं तीर्थेषु भारत\nमहर्षिर एष यद बरूयात तच छरद्धेयम अनन्यथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 90, + "shloka": 1, + "text": "[लॊमष]\nधनंजयेन चाप्य उक्तं यत तच छृणु युधिष्ठिर\nयुधिष्ठिरं भरातरं मे यॊजयेर धर्म्यया शरिया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 90, + "shloka": 2, + "text": "तवं हि धर्मान परान वेत्थ तपांसि च तपॊधन\nशरीमतां चापि जानासि राज्ञां धर्मं सनातनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 90, + "shloka": 3, + "text": "स भवान यत परं वेद पावनं पुरुषान परति\nतेन संयॊजयेथास तवं तीर्थपुण्येन पाण्डवम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 90, + "shloka": 4, + "text": "यथा तीर्थानि गच्छेत गाश च दद्यात स पार्थिवः\nतथा सर्वात्मना कार्यम इति मां विजयॊ ऽबरवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 90, + "shloka": 5, + "text": "भवता चानुगुप्तॊ ऽसौ चरेत तीर्थानि सर्वशः\nरक्षॊभ्यॊ रक्षितव्यश च दुर्गेषु विषमेषु च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 90, + "shloka": 6, + "text": "दधीच इव देवेन्द्रं यथा चाप्य अङ्गिरा रविम\nतथा रक्षस्व कौन्तेयं राक्षसेभ्यॊ दविजॊत्तम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 90, + "shloka": 7, + "text": "यातुधाना हि बहवॊ राक्षसाः पर्वतॊपमाः\nतवयाभिगुप्तान कौन्तेयान नातिवर्तेयुर अन्तिकात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 90, + "shloka": 8, + "text": "सॊ ऽहम इन्द्रस्य वचनान नियॊगाद अर्जुनस्य च\nरक्षमाणॊ भयेभ्यस तवां चरिष्यामि तवया सह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 90, + "shloka": 9, + "text": "दविस तीर्थानि मया पूर्वं दृष्टानि कुरुनन्दन\nइदं तृतीयं दरक्ष्यामि तान्य एव भवता सह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 90, + "shloka": 10, + "text": "इयं राजर्षिभिर याता पुण्यकृद्भिर युधिष्ठिर\nमन्वादिभिर महाराज तीर्थयात्रा भयापहा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 90, + "shloka": 11, + "text": "नानृजुर नाकृतात्मा च नावैद्यॊ न च पापकृत\nसनाति तीर्थेषु कौरव्य न च वक्रमतिर नरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 90, + "shloka": 12, + "text": "तवं तु धर्ममतिर नित्यं धर्मज्ञः सत्यसंगरः\nविमुक्तः सर्वपापेभ्यॊ भूय एव भविष्यसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 90, + "shloka": 13, + "text": "यथा भगीरथॊ राजा राजानश च गयादयः\nयथा ययातिः कौन्तेय तथा तवम अपि पाण्डव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 90, + "shloka": 14, + "text": "[य]\nन हर्षात संप्रपश्यामि वाक्यस्यास्यॊत्तरं कव चित\nसमरेद धि देवराजॊ यं किंनामाभ्यधिकं ततः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 90, + "shloka": 15, + "text": "भवता संगमॊ यस्य भराता यस्य धनंजयः\nवासवः समरते यस्य कॊ नामाभ्यधिकस ततः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 90, + "shloka": 16, + "text": "यच च मां भगवान आह तीर्थानां दर्शनं परति\nधौम्यस्य वचनाद एषा बुद्धिः पूर्वं कृतैव मे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 90, + "shloka": 17, + "text": "तद यदा मन्यसे बरह्मन गमनं तीर्थदर्शने\nतदैव गन्तास्मि दृढम एष मे निश्चयः परः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 90, + "shloka": 18, + "text": "[व]\nगमने कृतबुद्धिं तं पाण्डवं लॊमशॊ ऽबरवीत\nलघुर भव महाराज लघुः सवैरं गमिष्यसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 90, + "shloka": 19, + "text": "[य]\nबिक्षा भुजॊ निवर्तन्तां बराह्मणा यतयश च ये\nये चाप्य अनुगताः पौरा राजभक्तिपुरस्कृताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 90, + "shloka": 20, + "text": "धृतराष्ट्रं महाराजम अभिगच्छन्तु चैव ते\nस दास्यति यथाकालम उचिता यस्य या भृतिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 90, + "shloka": 21, + "text": "स चेद यथॊचितं वृत्तिं न दद्यान मनुजेश्वरः\nअस्मत्प्रियहितार्थाय पाञ्चाल्यॊ वः परदास्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 90, + "shloka": 22, + "text": "[व]\nततॊ भूयिष्ठशः पौरा गुरुभारसमाहिताः\nविप्राश च यतयॊ युक्ता जग्मुर नागपुरं परति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 90, + "shloka": 23, + "text": "तान सर्वान धर्मराजस्य परेम्णा राजाम्बिका सुतः\nपरतिजग्राह विधिवद धनैश च समतर्पयत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 90, + "shloka": 24, + "text": "ततः कुन्तीसुतॊ राजा लघुभिर बराह्मणैः सह\nलॊमशेन च सुप्रीतस तरिरात्रं काम्यके ऽवसत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 91, + "shloka": 1, + "text": "[व]\nततः परयान्तं कौन्तेयं बराह्मणा वनवासिनः\nअभिगम्य तदा राजन्न इदं वचनम अब्रुवन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 91, + "shloka": 2, + "text": "राजंस तीर्थानि गन्तासि पुण्यानि भरातृभिः सह\nदेवैषिणा च सहितॊ लॊमशेन महात्मना" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 91, + "shloka": 3, + "text": "अस्मान अपि महाराजन नेतुम अर्हसि पाण्डव\nअस्माभिर हि न शक्यानि तवदृते तानि कौरव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 91, + "shloka": 4, + "text": "शवापदैर उपसृष्टानि दुर्गाणि विषमाणि च\nअगम्यानि नरैर अल्पैस तीर्थानि मनुजेश्वर" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 91, + "shloka": 5, + "text": "भवन्तॊ भरातरः शूरा धनुर्धर वराः सदा\nभवद्भिः पालिताः शूरैर गच्छेम वयम अप्य उत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 91, + "shloka": 6, + "text": "भवत्प्रसादाद धि वयं पराप्नुयाम फलं शुभम\nतीर्थानां पृथिवीपाल वरतानां च विशां पतौ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 91, + "shloka": 7, + "text": "तव वीर्यपरित्राताः शुद्धास तीर्थपरिप्लुताः\nभवेम धूतपाप्मानस तीर्थसंदर्शनान नृप" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 91, + "shloka": 8, + "text": "भवान अपि नरेन्द्रस्य कार्तवीर्यस्य भारत\nअष्टकस्य च राजर्षेर लॊम पादस्य चैव ह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 91, + "shloka": 9, + "text": "भारतस्य च वीरस्य सार्वभौमस्य पार्थिव\nधरुवं पराप्स्यसि दुष्प्रापाँल लॊकांस तीर्थपरिप्लुतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 91, + "shloka": 10, + "text": "परभासादीनि तीर्थानि महेन्द्रादींश च पर्वतान\nगङ्गाद्याः सरितश चैव पलक्षादींश च वनस्पतीन\nतवया सह महीपाल दरष्टुम इच्छामहे वयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 91, + "shloka": 11, + "text": "यदि ते बराह्मणेष्व अस्ति का चित परीतिर जनाधिप\nकुरु कषिप्रं वचॊ ऽसमाकं ततः शरेयॊ ऽभिपत्स्यसे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 91, + "shloka": 12, + "text": "तीर्थानि हि महाबाहॊ तपॊविघ्नकरैः सदा\nअनुकीर्णानि रक्षॊभिस तेभ्यॊ नस तरातुम अर्हसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 91, + "shloka": 13, + "text": "तीर्थान्य उक्तानि धौम्येन नारदेन च धीमता\nयान्य उवाच च देवर्षिर लॊमशः सुमहातपाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 91, + "shloka": 14, + "text": "विधिवत तानि सर्वाणि पर्यटस्व नराधिप\nधूतपाप्मा सहास्माभिर लॊमशेन च पालितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 91, + "shloka": 15, + "text": "स तथा पूज्यमानस तैर हर्षाद अश्रुपरिप्लुतः\nभीमसेनादिभिर वीरैर भरातृभिः परिवारितः\nबाढम इत्य अब्रवीत सर्वांस तान ऋषीन पाण्डवर्षभः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 91, + "shloka": 16, + "text": "लॊमशं समनुज्ञाप्य धौम्यं चैव पुरॊहितम\nततः स पाण्डवश्रेष्ठॊ भरातृभिः सहितॊ वशी\nदरौपद्या चानवद्याङ्ग्या गमनाय मनॊ दधे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 91, + "shloka": 17, + "text": "अथ वयासॊ महाभागस तथा नारद पर्वतौ\nकाम्यके पाण्डवं दरष्टुं समाजग्मुर मनीषिणः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 91, + "shloka": 18, + "text": "तेषां युधिष्ठिरॊ राजा पूजां चक्रे यथाविधि\nसत्कृतास ते महाभागा युधिष्ठिरम अथाब्रुवन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 91, + "shloka": 19, + "text": "युधिष्ठिर यमौ भीम मनसा कुरुतार्जवम\nमनसा कृतशौचा वौ शुद्धास तीर्थानि गच्छत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 91, + "shloka": 20, + "text": "शरीरनियमं हय आहुर बराह्मणा मानुषं वरतम\nमनॊविशुद्धां बुद्धिं च दैवम आहुर वरतं दविजाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 91, + "shloka": 21, + "text": "मनॊ हय अदुष्टं शूराणां पर्याप्तं वै नराधिप\nमैत्रीं बुद्धिं समास्थाय शुद्धास तीर्थानि गच्छत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 91, + "shloka": 22, + "text": "ते यूयं मानसैः शुद्धाः शरीरनियम वरतैः\nदैवं वरतं समास्थाय यथॊक्तं फलम आप्स्यथ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 91, + "shloka": 23, + "text": "ते तथेति परतिज्ञाय कृष्णया सह पाण्डवाः\nकृतस्वस्त्ययनाः सर्वे मुनिभिर दिव्यमानुषैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 91, + "shloka": 24, + "text": "लॊमशस्यॊपसंगृह्य पादौ दवैपायनस्य च\nनारदस्य च राजेन्द्र देवर्षेः पर्वतस्य च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 91, + "shloka": 25, + "text": "धौम्येन सहिता वीरास तथान्यैर वनवासिभिः\nमार्गशीर्ष्याम अतीतायां पुष्येण परययुस ततः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 91, + "shloka": 26, + "text": "कठिनानि समादाय चीराजिनजटाधराः\nअभेद्यैः कवचैर युक्तास तीर्थान्य अन्वचरंस तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 91, + "shloka": 27, + "text": "इन्द्रसेनादिभिर भृत्यै रथैः परिचतुर्दशैः\nमहानस वयापृतैश च तथान्यैः परिचारकैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 91, + "shloka": 28, + "text": "सायुधा बद्धनिष्ट्रिंशास तूणवन्तः स मार्गणाः\nपराङ मुखाः परययुर वीराः पाण्डवा जनमेजय" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 92, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nन वै निर्गुणम आत्मानं मन्ये देवर्षिसत्तम\nतथास्मि दुःखसंतप्तॊ यथा नान्यॊ महीपतिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 92, + "shloka": 2, + "text": "परांश च निर्गुणान मन्ये न च धर्मरतान अपि\nते च लॊमश लॊके ऽसमिन्न ऋध्यन्ते केन केतुना" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 92, + "shloka": 3, + "text": "[ल]\nनात्र दुःखं तवया राजन कार्यं पार्थ कथं चन\nयद अधर्मेण वर्धेरन्न अधर्मरुचयॊ जनाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 92, + "shloka": 4, + "text": "वर्धत्य अधर्मेण नरस ततॊ भद्राणि पश्यति\nततः सपत्नाञ जयति स मूलस तु विनश्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 92, + "shloka": 5, + "text": "मया हि दृष्टा दैतेया दानवाश च महीपते\nवर्धमाना हय अधर्मेण कषयं चॊपगताः पुनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 92, + "shloka": 6, + "text": "पुरा देवयुगे चैव दृष्टं सर्वं मया विभॊ\nअरॊचयन सुरा धर्मं धर्मं तत्यजिरे ऽसुराः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 92, + "shloka": 7, + "text": "तीर्थानि देवा विविशुर नाविशन भारतासुराः\nतान अधर्मकृतॊ दर्पः पूर्वम एव समाविशत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 92, + "shloka": 8, + "text": "दर्पान मानः समभवन मानात करॊधॊ वयजायत\nकरॊधाद अह्रीस ततॊ ऽलज्जा वृत्तं तेषां ततॊ ऽनशत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 92, + "shloka": 9, + "text": "तान अलज्जान गतह्रीकान हीनवृत्तान वृथा वरतान\nकषमा लक्ष्मीश च धर्मश च नचिरात परजहुस ततः\nलक्ष्मीस तु देवान अगमद अलक्ष्मीर असुरान नृप" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 92, + "shloka": 10, + "text": "तान अलक्ष्मी समाविष्टान दर्पॊपहत चेतसः\nदैतेयान दानवांश चै�� कलिर अप्य आविशत ततः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 92, + "shloka": 11, + "text": "तान अलक्ष्मी समाविष्टान दानवान कलिना तथा\nदर्पाभिभूतान कौन्तेय करिया हीनान अचेतसः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 92, + "shloka": 12, + "text": "मानाभिभूतान अचिराद विनाशः परत्यपद्यत\nनिर्यशस्यास ततॊ दैत्याः कृत्स्नशॊ विलयं गताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 92, + "shloka": 13, + "text": "देवास तु सागरांश चैव सरितश च सरांसि च\nअभ्यगच्छन धर्मशीलाः पुण्यान्य आयतनानि च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 92, + "shloka": 14, + "text": "तपॊभिः करतुभिर दानैर आशीर्वादैश च पाण्डव\nपरजहुः सर्वपापाणि शरेयश च परतिपेदिरे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 92, + "shloka": 15, + "text": "एवं हि दानवन्तश च करियावन्तश च सर्वशः\nतीर्थान्य अगच्छन विबुधास तेनापुर भूतिम उत्तमाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 92, + "shloka": 16, + "text": "तथा तवम अपि राजेन्द्र सनात्वा तीर्थेषु सानुजः\nपुनर वेत्स्यसि तां लक्ष्मीम एष पन्थाः सनातनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 92, + "shloka": 17, + "text": "यथैव हि नृगॊ राजा शिबिर औशीनरॊ यथा\nभगीरथॊ वसु मना गयः पूरुः पुरूरवः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 92, + "shloka": 18, + "text": "चरमाणास तपॊनित्यं सपर्शनाद अम्भसश च ते\nतीर्थाभिगमनात पूता दर्शनाच च महात्मनाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 92, + "shloka": 19, + "text": "अलभन्त यशः पुण्यं धनानि च विशां पते\nतथा तवम अपि राजेन्द्र लब्धासि विपुलां शरियम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 92, + "shloka": 20, + "text": "यथा चेक्ष्वाकुर अचरत सपुत्रजनबान्धवः\nमुचुकुन्दॊ ऽथ मान्धाता मरुत्तश च महीपतिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 92, + "shloka": 21, + "text": "कीर्तिं पुण्याम अविन्दन्त यथा देवास तपॊबलात\nदेवर्षयश च कार्त्स्न्येन तथा तवम अपि वेत्स्यसे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 92, + "shloka": 22, + "text": "धार्तराष्ट्रास तु दर्पेण मॊहेन च वशीकृताः\nनचिराद विनशिष्यन्ति दैत्या इव न संशयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 93, + "shloka": 1, + "text": "[व]\nते तथा सहिता वीरा वसन्तस तत्र तत्र ह\nकरमेण पृथिवीपाल नैमिषारण्यम आगताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 93, + "shloka": 2, + "text": "ततस तीर्थेषु पुण्येषु गॊमत्याः पाण्डवा नृप\nकृताभिषेकाः परददुर गाश च वित्तं च भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 93, + "shloka": 3, + "text": "तत्र देवान पितॄन विप्रांस तर्पयित्वा पुनः पुनः\nकन्या तीर्थे ऽशवतीर्थे च गवां तीर्थे च कौरवाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 93, + "shloka": 4, + "text": "वालकॊट्यां वृषप्रस्थे गिराव उष्य च पाण्डवाः\nबाहुदायां म��ीपाल चक्रुः सर्वे ऽभिषेचनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 93, + "shloka": 5, + "text": "परयागे देवयजने देवानां पृथिवीपते\nऊषुर आप्लुत्य गात्राणि तपश चातस्थुर उत्तमम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 93, + "shloka": 6, + "text": "गङ्गायमुनयॊश चैव संगमे सत्यसंगराः\nविपाप्मानॊ महात्मानॊ विप्रेभ्यः परददुर वसु" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 93, + "shloka": 7, + "text": "तपस्विजनजुष्टां च ततॊ वेदीं परजापतेः\nजग्मुः पाण्डुसुता राजन बराह्मणैः सह भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 93, + "shloka": 8, + "text": "तत्र ते नयवसन वीरास तपश चातस्थुर उत्तमम\nसंतर्पयन्तः सततं वन्येन हविषा दविजान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 93, + "shloka": 9, + "text": "ततॊ महीधरं जग्मुर धर्मज्ञेनाभिसत्कृतम\nराजर्षिणा पुण्यकृता गयेनानुपम दयुते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 93, + "shloka": 10, + "text": "सरॊ गय शिरॊ यत्र पुण्या चैव महानदी\nऋषिजुष्टं सुपुण्यं तत तीर्थं बरह्मसरॊत्तमम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 93, + "shloka": 11, + "text": "अगस्त्यॊ भगवान यत्र गतॊ वैवस्वतं परति\nउवास च सवयं यत्र धर्मॊ राजन सनातनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 93, + "shloka": 12, + "text": "सर्वासां सरितां चैव समुद्भेदॊ विशां पते\nयत्र संनिहितॊ नित्यं महादेवः पिनाक धृक" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 93, + "shloka": 13, + "text": "तत्र ते पाण्डवा वीराश चातुर्मास्यैस तदेजिरे\nऋषियज्ञेन महता यत्राक्षयवतॊ महान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 93, + "shloka": 14, + "text": "बराह्मणास तत्र शतशः समाजग्मुस तपॊधनाः\nचातुर्मास्येनायजन्त आर्षेण विधिना तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 93, + "shloka": 15, + "text": "तत्र विद्या तपॊनित्या बराह्मणा वेदपारगाः\nकथाः परचक्रिरे पुण्याः सदसि सथा महात्मनाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 93, + "shloka": 16, + "text": "तत्र विद्याव्रतस्नातः कौमारं वरतम आस्थितः\nशमठॊ ऽकथयद राजन्न अमूर्त रयसं गयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 93, + "shloka": 17, + "text": "अमूर्त रयसः पुत्रॊ गयॊ राजर्षिसत्तमः\nपुण्यानि यस्य कर्माणि तानि मे शृणु भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 93, + "shloka": 18, + "text": "यस्य यज्ञॊ बभूवेह बह्व अन्नॊ बहु दक्षिणः\nयत्रान्न पर्वता राजञ शतशॊ ऽथ सहस्रशः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 93, + "shloka": 19, + "text": "घृतकुल्याश च दध्नश च नद्यॊ बहुशतास तथा\nवयञ्जनानां परवाहाश च महार्हाणां सहस्रशः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 93, + "shloka": 20, + "text": "अहन्य अहनि चाप्य एतद याचतां संप्रदीयते\nअन्यत तु बराह्मणा राजन भुञ्जते ऽननं सुसंस्कृतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 93, + "shloka": 21, + "text": "तत्र वै दक्षिणा काले बरह्मघॊषॊ दिवं गतः\nन सम परज्ञायते किं चिद बरह्म शब्देन भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 93, + "shloka": 22, + "text": "पुण्येन चरता राजन भूर दिशः खं नभस तथा\nआपूर्णम आसीच छब्देन तद अप्य आसीन महाद्भुतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 93, + "shloka": 23, + "text": "तत्र सम गाथा गायन्ति मनुष्या भरतर्षभ\nअन्नपानैः शुभैस तृप्ता देशे देशे सुवर्चसः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 93, + "shloka": 24, + "text": "गयस्य यज्ञे के तव अद्य पराणिनॊ भॊक्तुम ईप्सवः\nयत्र भॊजनशिष्टस्य पर्वताः पञ्चविंशतिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 93, + "shloka": 25, + "text": "न सम पूर्वे जनाश चक्रुर न करिष्यन्ति चापरे\nगयॊ यद अकरॊद यज्ञे राजर्षिर अमितद्युतिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 93, + "shloka": 26, + "text": "कथं नु देवा हविषा गयेन परितर्पिताः\nपुनः शक्ष्यन्त्य उपादातुम अन्यैर दत्तानि कानि चित" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 93, + "shloka": 27, + "text": "एवंविधाः सुबहवस तस्य यज्ञे महात्मनः\nबभूवुर अस्य सरसः समीपे कुरुनन्दन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 94, + "shloka": 1, + "text": "[व]\nततः संप्रस्थितॊ राजा कौन्तेयॊ भूरिदक्षिणः\nअगस्त्याश्रमम आसाद्य दुर्जयायाम उवास ह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 94, + "shloka": 2, + "text": "तत्र वै लॊमशं राजा पप्रच्छ वदतां वरः\nअगस्त्येनेह वातापिः किमर्थम उपशामितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 94, + "shloka": 3, + "text": "आसीद वा किंप्रभावश च स दैत्यॊ मानवान्तकः\nकिमर्थं चॊद्गतॊ मन्युर अगस्त्यस्य महात्मनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 94, + "shloka": 4, + "text": "[ल]\nइल्वलॊ नाम दैतेय आसीत कौरवनन्दन\nमणिमत्यां पुरि पुरा वातापिस तस्य चानुजः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 94, + "shloka": 5, + "text": "स बराह्मणं तपॊ युक्तम उवाच दितिनन्दनः\nपुत्रं मे भगवान एकम इन्द्र तुल्यं परयच्छतु" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 94, + "shloka": 6, + "text": "तस्मै स बराह्मणॊ नादात पुत्रं वासव संमितम\nचुक्रॊध सॊ ऽसुरस तस्य बराह्मणस्य ततॊ भृशम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 94, + "shloka": 7, + "text": "समाह्वयति यं वाचा गतं वैवस्वतक्षयम\nस पुनर देहम आस्थाय जीवन सम परतिदृश्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 94, + "shloka": 8, + "text": "ततॊ वातापिम असुरं छागं कृत्वा सुसंस्कृतम\nतं बराह्मणं भॊजयित्वा पुनर एव समाह्वयत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 94, + "shloka": 9, + "text": "तस्य पार्श्वं विनिर्भिद्य बराह्मणस्य महासुरः\nवातापिः परहसन राजन निश्चक्राम विशां पते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 94, + "shloka": 10, + "text": "एवं स बराह्मणान राजन भॊजयित्वा पुनः पुनः\nहिंसयाम आस दैतेय इल्वलॊ दुष्टचेतनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 94, + "shloka": 11, + "text": "अगस्त्यश चापि भगवान एतस्मिन काल एव तु\nपितॄन ददर्श गर्ते वै लम्बमानान अधॊमुखान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 94, + "shloka": 12, + "text": "सॊ ऽपृच्छल लम्बमानांस तान भवन्त इह किं पराः\nसंतानहेतॊर इति ते तम ऊचुर बरह्मवादिनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 94, + "shloka": 13, + "text": "ते तस्मै कथयाम आसुर वयं ते पितरः सवकाः\nगर्तम एतम अनुप्राप्ता लम्बामः परसवार्थिनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 94, + "shloka": 14, + "text": "यदि नॊ जनयेथास तवम अगस्त्यापत्यम उत्तमम\nसयान नॊ ऽसमान निरयान मॊक्षस तवं च पुत्राप्नुया गतिम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 94, + "shloka": 15, + "text": "स तान उवाच तेजस्वी सत्यधर्मपरायणः\nकरिष्ये पितरः कामं वयेतु वॊ मानसॊ जवरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 94, + "shloka": 16, + "text": "ततः परसव संतानं चिन्तयन भगवान ऋषिः\nआत्मनः परसवस्यार्थे नापश्यत सदृशीं सत्रियम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 94, + "shloka": 17, + "text": "स तस्य तस्य सत्त्वस्य तत तद अङ्गम अनुत्तमम\nसंभृत्य तत समैर अङ्गैर निर्ममे सत्रियम उत्तमाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 94, + "shloka": 18, + "text": "स तां विदर्भराजाय पुत्र कामाय ताम्यते\nनिर्मिताम आत्मनॊ ऽरथाय मुनिः परादान महातपः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 94, + "shloka": 19, + "text": "सा तत्र जज्ञे सुभगा विद्युत्सौदामनी यथा\nविभ्राजमाना वपुसा वयवर्धत शुभानना" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 94, + "shloka": 20, + "text": "जातमात्रां च तां दृष्ट्वा वैदर्भः पृथिवीपतिः\nपरहर्षेण दविजातिभ्यॊ नयवेदयत भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 94, + "shloka": 21, + "text": "अभ्यनन्दन्त तां सर्वे बराह्मणा वसुधाधिप\nलॊपामुद्रेति तस्याश च चक्रिरे नाम ते दविजाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 94, + "shloka": 22, + "text": "ववृधे सा महाराज बिभ्रती रूपम उत्तमम\nअप्स्व इवॊत्पलिनी शीघ्रम अग्नेर इव शिखा शुभा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 94, + "shloka": 23, + "text": "तां यौवनस्थां राजेन्द्र शतं कन्याः सवलंकृताः\nदाशी शतं च कल्याणीम उपतस्थुर वशानुगाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 94, + "shloka": 24, + "text": "सा च दासी शतवृता मध्ये कन्याशतस्य च\nआस्ते तेजस्विनी कन्या रॊहिणीव दिवि परभॊ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 94, + "shloka": 25, + "text": "यौवनस्थाम अपि च तां शीलाचार समन्विताम\nन वव्रे पुरुषः कश चिद भयात तस्य महात्मनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 94, + "shloka": 26, + "text": "सा तु सत्यवती कन्या रूपेणाप्सरसॊ ऽपय अति\nतॊषयाम आस पितरं शीलेन सवजनं तथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 94, + "shloka": 27, + "text": "वैदर्भीं तु तथायुक्तां युवतीं परेक्ष्य वै पिता\nमनसा चिन्तयाम आस कस्मै दद्यां सुताम इति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 95, + "shloka": 1, + "text": "[ल]\nयदा तव अमन्यतागस्त्यॊ गार्हस्थ्ये तां कषमाम इति\nतदाभिगम्य परॊवाच वैदर्भं पृथिवीपतिम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 95, + "shloka": 2, + "text": "राजन निवेशे बुद्धिर मे वर्तते पुत्रकारणात\nवरये तवां महीपाल लॊपामुद्रां परयच्छ मे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 95, + "shloka": 3, + "text": "एवम उक्तः स मुनिना महीपालॊ विचेतनः\nपरत्याख्यानाय चाशक्तः परदातुम अपि नैच्छत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 95, + "shloka": 4, + "text": "ततः सभार्याम अभ्येत्य परॊवाच पृथिवीपतिः\nमहर्षिर वीर्यवान एष करुद्धः शापाग्निना दहेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 95, + "shloka": 5, + "text": "तं तथा दुःखितं दृष्ट्वा सभार्यं पृथिवीपतिम\nलॊपामुद्राभिगम्येदं काले वचनम अब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 95, + "shloka": 6, + "text": "न मत्कृते महीपाल पीडाम अभ्येतुम अर्हसि\nपरयच्छ माम अगस्त्याय तराह्य आत्मानं मया पितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 95, + "shloka": 7, + "text": "दुहितुर वचनाद राजा सॊ ऽगस्त्याय महात्मने\nलॊपामुद्रां ततः परादाद विधिपूर्वं विशां पते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 95, + "shloka": 8, + "text": "पराप्य भार्याम अगस्त्यस तु लॊपामुद्राम अभाषत\nमहार्हाण्य उत्सृजैतानि वासांस्य आभरणानि च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 95, + "shloka": 9, + "text": "ततः सा दर्शनीयानि महार्हाणि तनूनि च\nसमुत्ससर्ज रम्भॊरुर वसनान्य आयतेक्षणा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 95, + "shloka": 10, + "text": "ततश चीराणि जग्राह वल्कलान्य अजिनानि च\nसमानव्रतचर्या च बभूवायत लॊचना" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 95, + "shloka": 11, + "text": "गङ्गा दवारम अथागम्य भगवान ऋषिसत्तमः\nउग्रम आतिष्ठत तपः सह पत्न्यानुकूलया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 95, + "shloka": 12, + "text": "सा परीत्या बहुमानाच च पतिं पर्यचरत तदा\nअगस्त्यश च परां परीतिं भार्यायाम अकरॊत परभुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 95, + "shloka": 13, + "text": "ततॊ बहुतिथे काले लॊपामुद्रां विशां पते\nतपसा दयॊतितां सनातां ददर्श भगवान ऋषिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 95, + "shloka": 14, + "text": "स तस्याः परिचारेण शौचेन च दमेन च\nशरिया रूपेण च परीतॊ मैथुनायाजुहाव ताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 95, + "shloka": 15, + "text": "ततः सा पराञ्जलिर भूत्वा लज्ज���ानेव भामिनी\nतदा स परणयं वाक्यं भगवन्तम अथाब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 95, + "shloka": 16, + "text": "असंशयं परजा हेतॊर भार्यां पतिर अविन्दत\nया तु तवयि मम परीतिस ताम ऋषे कर्तुम अर्हसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 95, + "shloka": 17, + "text": "यथा पितुर गृहे विप्र परासादे शयनं मम\nतथाविधे तवं शयने माम उपेतुम इहार्हसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 95, + "shloka": 18, + "text": "इच्छामि तवां सरग्विणं च भूषणैश च विभूषितम\nउपसर्तुं यथाकामं दिव्याभरणभूषिता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 95, + "shloka": 19, + "text": "[अ]\nन वै धनानि विद्यन्ते लॊपामुद्रे तथा मम\nयथाविधानि कल्याणि पितुर तव सुमध्यमे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 95, + "shloka": 20, + "text": "[लॊप]\nईशॊ ऽसि तपसा सर्वं समाहर्तुम इहेश्वर\nकषणेन जीवलॊके यद वसु किं चन विद्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 95, + "shloka": 21, + "text": "[अ]\nएवम एतद यथात्थ तवं तपॊ वययकरं तु मे\nयथा तु मे न नश्येत तपस तन मां परचॊदय" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 95, + "shloka": 22, + "text": "[लॊप]\nअल्पावशिष्टः कालॊ ऽयम ऋतौ मम तपॊधन\nन चान्यथाहम इच्छामि तवाम उपेतुं कथं चन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 95, + "shloka": 23, + "text": "न चापि धर्मम इच्छामि विलॊप्तुं ते तपॊधन\nएतत तु मे यथाकामं संपादयितुम अर्हसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 95, + "shloka": 24, + "text": "यद्य एष कामः सुभगे तव बुद्ध्या विनिश चितः\nहन्त गच्छाम्य अहं भद्रे चर कामम इह सथिता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 96, + "shloka": 1, + "text": "[लॊमष]\nततॊ जगाम कौरव्य सॊ ऽगस्त्यॊ भिक्षितुं वसु\nशरुतर्वाणं महीपालं यं वेदाभ्यधिकं नृपैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 96, + "shloka": 2, + "text": "स विदित्वा तु नृपतिः कुम्भयॊनिम उपागमत\nविषयान्ते सहामात्यः परत्यगृह्णात सुसत कृतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 96, + "shloka": 3, + "text": "तस्मै चार्घ्यं यथान्यायम आनीय पृथिवीपतिः\nपराञ्जलिः परयतॊ भूत्वा पप्रच्छागमने ऽरथि ताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 96, + "shloka": 4, + "text": "[अ]\nवित्तार्थिनम अनुप्राप्तं विद्धि मां पृथिवीपते\nयथाशक्त्य अविहिंस्यान्यान संविभागं परयच्छ मे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 96, + "shloka": 5, + "text": "[लॊम]\nतत आयव्ययौ पूर्णौ तस्मै राजा नयवेदयत\nअतॊ विद्वन्न उपादत्स्व यद अत्र वसु मन्यसे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 96, + "shloka": 6, + "text": "तत आयव्ययौ दृष्ट्वा समौ सममतिर दविजः\nसर्वथा पराणिनां पीडाम उपादानाद अमन्यत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 96, + "shloka": 7, + "text": "स शरुतर्वाणम आदाय वध्र्य अश्वम अगमत ततः\nस च तौ व���षयस्यान्ते परत्यगृह्णाद यथाविधि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 96, + "shloka": 8, + "text": "तयॊर अर्घ्यं च पाद्यं च वध्र्यश्वः परत्यवेदयत\nअनुज्ञाप्य च पप्रच्छ परयॊजनम उपक्रमे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 96, + "shloka": 9, + "text": "[अ]\nवित्तकामाव इह पराप्तौ विद्ध्य आवां पृथिवीपते\nयथाशक्त्य अविहिंस्यान्यान संविभागं परयच्छ नौ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 96, + "shloka": 10, + "text": "[लॊम]\nतत आयव्ययौ पूर्णौ ताभ्यां राजा नयवेदयत\nततॊ जञात्वा समादत्तां यद अत्र वयतिरिच्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 96, + "shloka": 11, + "text": "तत आयव्ययौ दृष्ट्वा समौ सममतिर दविजः\nसर्वथा पराणिनां पीडाम उपादानाद अमन्यत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 96, + "shloka": 12, + "text": "पौरुकुत्सं ततॊ जग्मुस तरसदस्युं महाधनम\nअगस्त्यश च शरुतर्वा च वध्र्य अश्वश च महीपतिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 96, + "shloka": 13, + "text": "तरसदस्युश च तान सर्वान परत्यगृह्णाद यथाविधि\nअभिगम्य महाराज विषयान्ते स वाहनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 96, + "shloka": 14, + "text": "अर्चयित्वा यथान्यायम इक्ष्वाकू राजसत्तमः\nसमाश्वस्तांस ततॊ ऽपृच्छत परयॊजनम उपक्रमे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 96, + "shloka": 15, + "text": "[अ]\nवित्तकामान इह पराप्तान विद्धि नः पृथिवीपते\nयथाशक्त्य अविहिंस्यान्यान संविभागं परयच्छ नः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 96, + "shloka": 16, + "text": "[लॊम]\nतत आयव्ययौ पूर्णौ तेषां राजा नयवेदयत\nअतॊ जञात्वा समादद्ध्वं यद अत्र वयतिरिच्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 96, + "shloka": 17, + "text": "तत आयव्ययौ दृष्ट्वा समौ सममतिर दविजः\nसर्वथा पराणिनां पीडाम उपादानाद अमन्यत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 96, + "shloka": 18, + "text": "ततः सर्वे समेत्याथ ते नृपास तं महामुनिम\nइदम ऊचुर महाराज समवेक्ष्य परस्परम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 96, + "shloka": 19, + "text": "अयं वै दानवॊ बरह्मन्न इल्वलॊ वसुमान भुवि\nतम अभिक्रम्य सर्वे ऽदय वयं याचामहे वसु" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 96, + "shloka": 20, + "text": "तेषां तदासीद रुचितम इल्वलस्यॊपभिक्षणम\nततस ते सहिता राजन्न इल्वलं समुपाद्रवन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 97, + "shloka": 1, + "text": "[ल]\nइल्वलस तान विदित्वा तु महर्षिसहितान नृपान\nउपस्थितान सहामात्यॊ विषयान्ते ऽभयपूजयत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 97, + "shloka": 2, + "text": "तेषां ततॊ ऽसुर शरेष्ठ आतिथ्यम अकरॊत तदा\nस संस्कृतेन कौरव्य भरात्रा वातापिना किल" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 97, + "shloka": 3, + "text": "ततॊ राजर्षयः सर्वे विषण्णा गत��ेतसः\nवातापिं संस्कृतं दृष्ट्वा मेषभूतं महासुरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 97, + "shloka": 4, + "text": "अथाब्रवीद अगस्त्यस तान राजर्षीन ऋषिसत्तमः\nविषादॊ वॊ न कर्तव्यॊ अहं भॊक्ष्ये महासुरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 97, + "shloka": 5, + "text": "धुर्यासनम अथासाद्य निषसाद महामुनिः\nतं पर्यवेषद दैत्येन्द्र इल्वलः परहसन्न इव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 97, + "shloka": 6, + "text": "अगस्त्य एव कृत्स्नं तु वातापिं बुभुजे ततः\nभुक्तवत्य असुरॊ ऽऽहवानम अकरॊत तस्य इल्वलः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 97, + "shloka": 7, + "text": "ततॊ वायुः परादुरभूद अगस्त्यस्य महात्मनः\nइल्वलश च विषण्णॊ ऽभूद दृष्ट्वा जीर्णं महासुरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 97, + "shloka": 8, + "text": "पराञ्जलिश च सहामात्यैर इदं वचनम अब्रवीत\nकिमर्थम उपयाताः सथ बरूत किं करवाणि वः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 97, + "shloka": 9, + "text": "परत्युवाच ततॊ ऽगस्त्यः परहसन्न इल्वलं तदा\nईशं हय असुर विद्मस तवां वयं सर्वे धनेश्वरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 97, + "shloka": 10, + "text": "इमे च नातिधनिनॊ धनार्थश च महान मम\nयथाशक्त्य अविहिंस्यान्यान संविभागं परयच्छ नः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 97, + "shloka": 11, + "text": "ततॊ ऽभिवाद्य तम ऋषिम इल्वलॊ वाक्यम अब्रवीत\nदित्सितं यदि वेत्सि तवं ततॊ दास्यामि ते वसु" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 97, + "shloka": 12, + "text": "[अ]\nगवां दशसहस्राणि राज्ञाम एकैकशॊ ऽसुर\nतावद एव सुवर्णस्य दित्सितं ते महासुर" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 97, + "shloka": 13, + "text": "मह्यं ततॊ वै दविगुणं रथश चैव हिरन मयः\nमनॊजवौ वाजिनौ च दित्सितं ते महासुर\nजिज्ञास्यतां रथः सद्यॊ वयक्तम एष हिरन मयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 97, + "shloka": 14, + "text": "[ल]\nजिज्ञास्यमानः स रथः कौन्तेयासीद धिरन मयः\nततः परव्यथितॊ दैत्यॊ ददाव अभ्यधिकं वसु" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 97, + "shloka": 15, + "text": "विवाजश च सुवाजश च तस्मिन युक्तौ रथे हयौ\nऊहतुस तौ वसून्य आशु तान्य अगस्त्याश्रमं परति\nसर्वान राज्ञः सहागस्त्यान निमेषाद इव भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 97, + "shloka": 16, + "text": "अगस्त्येनाभ्यनुज्ञाता जग्मू राजर्षयस तदा\nकृतवांश च मुनिः सर्वं लॊपामुद्रा चिकीर्षितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 97, + "shloka": 17, + "text": "[लॊप]\nकृतवान असि तत सर्वं भगवन मम काङ्क्षितम\nउत्पादय सकृन मह्यम अपत्यं वीर्यवत्तरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 97, + "shloka": 18, + "text": "[अ]\nतुष्टॊ ऽहम अस्मि कल्याणि तववृत्तेन शॊभने\nविचारणाम अपत्ये तु तव वक्ष्यामि तां शृणु" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 97, + "shloka": 19, + "text": "सहस्रं ते ऽसतु पुत्राणां शतं वा दश संमितम\nदशवा शततुल्याः सयुर एकॊ वापि सहस्रवत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 97, + "shloka": 20, + "text": "[लॊप]\nसहस्रसंमितः पुत्र एकॊ मे ऽसतु तपॊधन\nएकॊ हि बहुभिः शरेयान विद्वान साधुर असाधुभिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 97, + "shloka": 21, + "text": "[लॊमष]\nस तथेति परतिज्ञाय तया समभवन मुनिः\nसमये समशीलिन्या शरद्धावाञ शरद्दधानया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 97, + "shloka": 22, + "text": "तत आधाय गर्भं तम अगमद वनम एव सः\nतस्मिन वनगते गर्भॊ ववृधे सप्त शारदान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 97, + "shloka": 23, + "text": "सप्तमे ऽबदे गते चापि पराच्यवत स महाकविः\nजवलन्न इव परभावेन दृढस्युर नाम भारत\nसाङ्गॊपनिषदान वेदाञ जपन्न एव महायशाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 97, + "shloka": 24, + "text": "तस्य पुत्रॊ ऽभवद ऋषेः स तेजस्वी महान ऋषिः\nस बाल एव तेजस्वी पितुस तस्य निवेशने\nइध्मानां भारम आजह्रे इध्म वाहस ततॊ ऽभवत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 97, + "shloka": 25, + "text": "तथायुक्तं च तं दृष्ट्वा मुमुदे स मुनिस तदा\nलेभिरे पितरश चास्य लॊकान राजन यथेप्सितान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 97, + "shloka": 26, + "text": "अगस्त्यस्याश्रमः खयातः सर्वर्तुकुसुमान्वितः\nपराह्रादिर एवं वातापिर अगस्त्येन विनाशितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 97, + "shloka": 27, + "text": "तस्यायम आश्रमॊ राजन रमणीयॊ गुणैर युतः\nएषा भागीरथी पुण्या यथेष्टम अवगाह्यताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 98, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nभूय एवाहम इच्छामि महर्षेस तस्य धीमतः\nकर्मणां विस्तरं शरॊतुम अगस्त्यस्य दविजॊत्तम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 98, + "shloka": 2, + "text": "[लॊमष]\nशृणु राजन कथां दिव्याम अद्भुताम अतिमानुषीम\nअगस्त्यस्य महाराज परभावम अमितात्मनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 98, + "shloka": 3, + "text": "आसन कृतयुगे घॊरा दानवा युद्धदुर्मदाः\nकालेया इति विख्याता गणाः परमदारुणाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 98, + "shloka": 4, + "text": "ते तु वृत्रं समाश्रित्य नानाप्रहरणॊद्यताः\nसमन्तात पर्यधावन्त महेन्द्र परमुखान सुरान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 98, + "shloka": 5, + "text": "ततॊ वृत्रवधे यत्नम अकुर्वंस तरिदशाः पुरा\nपुरंदरं पुरस्कृत्य बरह्माणम उपतस्थिरे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 98, + "shloka": 6, + "text": "कृताञ्जलींस तु तान सर्वान परमेष्ठी उवाच ह\nविदितं मे सुराः सर्वं यद वः कार्यं चिकीर्षितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 98, + "shloka": 7, + "text": "तम उपायं परवक्ष्यामि यथा वृत्रं वधिष्यथ\nदधीच इति विख्यातॊ महान ऋषिर उदारधीः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 98, + "shloka": 8, + "text": "तं गत्वा सहिताः सर्वे वरं वै संप्रयाचत\nस वॊ दास्यति धर्मात्मा सुप्रीतेनान्तरात्मना" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 98, + "shloka": 9, + "text": "स वाच्यः सहितैः सर्वैर भवद्भिर जयकाङ्क्षिभिः\nसवान्य अस्थीनि परयच्छेति तरैलॊक्यस्य हिताय वै\nस शरीरं समुत्सृज्य सवान्य अस्थीनि परदास्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 98, + "shloka": 10, + "text": "तस्यास्थिभिर महाघॊरं वज्रं संभ्रियतां दृढम\nमहच छत्रुहनं तीक्ष्णं षड अश्रं भीमनिस्वनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 98, + "shloka": 11, + "text": "तेन वज्रेण वै वृत्रं वधिष्यति शतक्रतुः\nएतद वः सर्वम आख्यातं तस्माच छीघ्रं विधीयताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 98, + "shloka": 12, + "text": "एवम उक्तास ततॊ देवा अनुज्ञाप्य पिता महम\nनारायणं पुरस्कृत्य दधीचस्याश्रमं ययुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 98, + "shloka": 13, + "text": "सरस्वत्याः परे पारे नानाद्रुमलतावृतम\nषट पदॊद्गीत निनदैर विघुष्टं साम गैर इव\nपुंस्कॊकिल रवॊन्मिश्रं जीवं जीवक नादितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 98, + "shloka": 14, + "text": "महिषैश च वराहैश च सृमरैश चमरैर अपि\nतत्र तत्रानुचरितं शार्दूलभयवर्जितैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 98, + "shloka": 15, + "text": "करेणुभिर वारणैश च परभिन्नकरटा मुखैः\nसरॊ ऽवगाढैः करीडद्भिः समन्ताद अनुनादितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 98, + "shloka": 16, + "text": "सिंहव्याघ्रैर महानादान नदद्भिर अनुनादितम\nअपरैश चापि संलीनैर गुहा कन्दरवासिभिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 98, + "shloka": 17, + "text": "तेषु तेष्व अवकाशेषु शॊभितं सुमनॊरमम\nतरिविष्टपसमप्रख्यं दधीचाश्रमम आगमन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 98, + "shloka": 18, + "text": "तत्रापश्यन ददीचं ते दिवाकरसमद्युतिम\nजाज्वल्यमानं वपुषा यथा लक्ष्म्या पिता महम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 98, + "shloka": 19, + "text": "तस्य पादौ सुरा राजन्न अभिवाद्य परणम्य च\nअयाचन्त वरं सर्वे यथॊक्तं परमेष्ठिना" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 98, + "shloka": 20, + "text": "ततॊ ददीचः परमप्रतीतः; सुरॊत्तमांस तान इदम अभ्युवाच\nकरॊमि यद वॊ हितम अद्य देवाः; सवं चापि देहं तव अहम उत्सृजामि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 98, + "shloka": 21, + "text": "स एवम उक्त्वा दविपदां वरिष्ठः; पराणान वशीस्वान सहसॊत्ससर्ज\nततः सुरास ते जगृहुः परासॊर; अस्थीनि तस्याथ यथॊपदेशम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 98, + "shloka": 22, + "text": "परहृष्टरूपाश च जयाय देवास; तवष्टारम आगम्य तम अर्थम ऊचुः\nतवष्टा तु तेषां वचनं निशम्य; परहृष्टरूपः परयतः परयत्नात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 98, + "shloka": 23, + "text": "चकार वज्रं भृशम उग्ररूपं; कृत्वा च शक्रं स उवाच हृष्टः\nअनेन वज्रप्रवरेण देव; भस्मीकुरुष्वाद्य सुरारिम उग्रम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 98, + "shloka": 24, + "text": "ततॊ हतारिः सगणः सुखं वै; परशाधि कृत्स्नं तरिदिवं दिवि षठः\nतवष्ट्रा तथॊक्तः स पुरंदरस तु; वज्रं परहृष्टः परयतॊ ऽभयगृह्णात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 99, + "shloka": 1, + "text": "[लॊमष]\nततः सवज्री बलिभिर दैवतैर अभिरक्षितः\nआससाद ततॊ वृत्रं सथितम आवृत्य रॊदसी" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 99, + "shloka": 2, + "text": "कालकेयैर महाकायैः समन्ताद अभिर कषितम\nसमुद्यतप्रहरणैः स शृङ्गैर इव पर्वतैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 99, + "shloka": 3, + "text": "ततॊ युद्धं समभवद देवानां सह दानवैः\nमुहूर्तं भरतश्रेष्ठ लॊकत्रास करं महत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 99, + "shloka": 4, + "text": "उद्यतप्रतिपिष्टानां खड्गानां वीरबाहुभिः\nआसीत सुतुमुलः शब्दः शरीरेष्व अभिपात्यताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 99, + "shloka": 5, + "text": "शिरॊभिः परपतद्भिश च अन्तरिक्षान महीतलम\nतालैर इव महीपाल वृन्ताद भरष्टैर अदृश्यत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 99, + "shloka": 6, + "text": "ते हेमकवचा भूत्वा कालेयाः परिघायुधाः\nतरिदशान अभ्यवर्तन्त दावदग्धा इवाद्रयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 99, + "shloka": 7, + "text": "तेषां वेगवतां वेगं सहितानां परधावताम\nन शेकुस तरिदशाः सॊढुं ते भग्नाः पराद्रवन भयात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 99, + "shloka": 8, + "text": "तान दृष्ट्वा दरवतॊ भीतान सहस्राक्षः पुरंदरः\nवृत्रे विवर्धमाने च कश्मलं महद आविशत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 99, + "shloka": 9, + "text": "तं शक्रं कश्मलाविष्टं दृष्ट्वा विष्णुः सनातनः\nसवतेजॊ वयदधाच छक्रे बलम अस्य विवर्धयन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 99, + "shloka": 10, + "text": "विष्णुनाप्यायितं शक्रं दृष्ट्वा देवगणास ततः\nसवं सवं तेजः समादध्युस तथा बरह्मर्षयॊ ऽमलाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 99, + "shloka": 11, + "text": "स समाप्यायितः शक्रॊ विष्णुना दैवतैः सह\nऋषिभिश च महाभागैर बलवान समपद्यत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 99, + "shloka": 12, + "text": "जञात्वा बलस्थं तरिदशाधिपं तु; ननाद वृत्रॊ महतॊ निनादान\nतस्य परणादेन धरा दिशश च; खं दयौर नगराश चापि चचाल सर्वम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 99, + "shloka": 13, + "text": "ततॊ महेन्द्रः परमाभितप्तः; शरुत्वा रवं घॊररूपं महान्तम\nभये निमग्नस तवरितं मुमॊच; वज्रं महत तस्य वधाय राजन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 99, + "shloka": 14, + "text": "स शक्रवज्राभिहतः पपात; महासुरः काञ्चनमाल्यधारी\nयथा महाञ शैलवरः पुरस्तात; स मन्दरॊ विष्णुकरात परमुक्तः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 99, + "shloka": 15, + "text": "तस्मिन हते दैत्य वरे भयार्तः; शक्रः पदुद्राव सरः परवेष्टुम\nवज्रं न मेने सवकरात परमुक्तं; वृत्रं हतं चापि भयान न मेने" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 99, + "shloka": 16, + "text": "सर्वे च देवा मुदिताः परहृष्टा; महर्षयश चेन्द्रम अभिष्टुवन्तः\nसर्वांश च दैत्यांस तवरिताः समेत्य; जघ्नुः सुरा वृत्रवधाभितप्तान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 99, + "shloka": 17, + "text": "ते वध्यमानास तरिदशैस तदानीं; समुद्रम एवाविविशुर भयार्ताः\nपरविश्य चैवॊदधिम अप्रमेयं; झषाकुलं रत्नसमाकुलं च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 99, + "shloka": 18, + "text": "तदा सम मन्त्रं सहिताः परचक्रुस; तरैलॊक्यनाशार्थम अभिस्मयन्तः\nतत्र सम के चिन मतिनिश्चय जञास; तांस तान उपायान अनुवर्णयन्ति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 99, + "shloka": 19, + "text": "तेषां तु तत्र करमकालयॊगाद; घॊरा मतिश चिन्तयतां बभूव\nये सन्ति विद्या तपसॊपपन्नास; तेषां विनाशः परथमं तु कार्यः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 99, + "shloka": 20, + "text": "लॊका हि सर्वे तपसा धरियन्ते; तस्मात तवरध्वं तपसः कषयाय\nये सन्ति के चिद धि वसुंधरायां; तपस्विनॊ धर्मविदश च तज जञाः\nतेषां वधः करियतां कषिप्रम एव; तेषु परनष्टेषु जगत परनष्टम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 99, + "shloka": 21, + "text": "एवं हि सर्वे गतबुद्धिभावा; जगद विनाशे परमप्रहृष्टाः\nदुर्गं समाश्रित्य महॊर्मिमन्तं; रत्ना करं वरुणस्यालयं सम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 100, + "shloka": 1, + "text": "[लॊमषा]\nसमुद्रं ते समाश्रित्य वारुणं निधिम अम्भसाम\nकालेयाः संप्रवर्तन्त तरैलॊक्यस्य विनाशने" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 100, + "shloka": 2, + "text": "ते रात्रौ समभिक्रुद्धा भक्षयन्ति सदा मुनीन\nआश्रमेषु च ये सन्ति पुन्येष्व आयतनेषु च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 100, + "shloka": 3, + "text": "वसिस्थस्याश्रमे विप्रा भक्षितास तैर दुरात्मभिः\nअशीतिशतम अष्टौ च नव चान्ये तपस्विनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 100, + "shloka": 4, + "text": "चयवनस्याश्रमं गत्वा पुन्यं दविज निसेवितम\nफलमूलाशनानां हि मुनीनां भक्षितं शतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 100, + "shloka": 5, + "text": "एवं रात्रौ सम ���ुर्वन्ति विविशुश चार्णवं दिवा\nभरद्वाजाश्रमे चैव नियता बरह्मचारिणः\nवाय्वाहाराम्बुभक्षाश च विंशतिः संनिपातिताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 100, + "shloka": 6, + "text": "एवं करमेण सर्वांस तान आश्रमान दानवास तदा\nनिशायां परिधावन्ति मत्ता भुजबलाश्रयात\nकालॊपसृष्टाः कालेया घनन्तॊ दविज गनान बहून" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 100, + "shloka": 7, + "text": "न चैनान अन्वबुध्यन्त मनुजा मनुजॊत्तम\nएवं परवृत्तान दैत्यांस तांस तापसेषु तपस्विषु" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 100, + "shloka": 8, + "text": "परभाते समदृश्यन्त नियताहार कर्शिताः\nमहीतलस्था मुनयः शरीरैर गतजीवितैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 100, + "shloka": 9, + "text": "कषीणमांसैर विरुधिरैर विमज्जान्त्रैर विसंधिभिः\nआकीर्णैर आचिता भूमिः शङ्खानाम इव राशिभिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 100, + "shloka": 10, + "text": "कलशैर विप्रविद्धैश च सरुवैर भग्नैस तथैव च\nविकीर्णैर अग्निहॊत्रैश च भूर बभूव समावृता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 100, + "shloka": 11, + "text": "निःस्वाध्याय वषत्कारं नष्टयज्ञॊत्सव करियम\nजगद आसीन निरुत्साहं कालेय भयपीडितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 100, + "shloka": 12, + "text": "एवं परक्षीयमाणाश च मानवा मनुजेश्वर\nआत्मत्राण परा भीताः पराद्रवन्त दिशॊ भयात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 100, + "shloka": 13, + "text": "के चिद गुहाः परविविशुर निर्झरांश चापरे शरिताः\nअपरे मरणॊद्विग्ना भयात परानान समुत्सृजन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 100, + "shloka": 14, + "text": "के चिद अत्र महेष्वासाः शूराः परमदर्पिताः\nमार्गमाणाः परं यत्नं दानवानां परचक्रिरे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 100, + "shloka": 15, + "text": "न चैतान अधिजग्मुस ते समुद्रं समुपाश्रितान\nशरमं जग्मुश च परमम आजग्मुः कषयम एव च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 100, + "shloka": 16, + "text": "जगत्य उपशमं याते नष्टयज्ञॊत्सव करिये\nआजग्मुः परमाम आर्तिं तरिदशा मनुजेश्वर" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 100, + "shloka": 17, + "text": "समेत्य समहेन्द्राश च भयान मन्त्रं परचक्रिरे\nनारायणं पुरस्कृत्य वैकुण्ठम अपराजितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 100, + "shloka": 18, + "text": "ततॊ देवाः समेतास ते तदॊचुर मधुसूदनम\nतवं नः सरष्टा च पाता च भर्ता च जगतः परभॊ\nतवया सृष्टम इदं सर्वं यच चेङ्गं यच च नेङ्गति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 100, + "shloka": 19, + "text": "तवया भूमिः पुरा नष्टा समुद्रात पुस्करेक्षण\nवाराहं रूपम आस्थाय जगद अर्थे समुद्धृता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 100, + "shloka": 20, + "text": "आदि ���ैत्यॊ महावीर्यॊ हिरण्यकशिपुस तवया\nनारसिंहं वपुः कृत्वा सूदितः पुरुषॊत्तम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 100, + "shloka": 21, + "text": "अवध्यः सर्वभूतानां बलिश चापि महासुरः\nवामनं वपुर आश्रित्य तरैलॊक्याद भरंशितस तवया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 100, + "shloka": 22, + "text": "असुरश च महेष्वासॊ जम्भ इत्य अभिविश्रुतः\nयज्ञक्षॊभकरः करूरस तवयैव विनिपातितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 100, + "shloka": 23, + "text": "एवमादीनि कर्माणि येषां संख्या न विद्यते\nअस्माकं भयभीतानां तवं गतिर मधुसूदन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 100, + "shloka": 24, + "text": "तस्मात तवां देवदेवेश लॊकार्थं जञापयामहे\nरक्ष लॊकांश च देवांश च शक्रं च महतॊ भयात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 101, + "shloka": 1, + "text": "[देवा]\nइतः परदानाद वर्तन्ते परजाः सर्वाश चतुर्विधाः\nता भाविता भावयन्ति हव्यकव्यैर दिवौकसः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 101, + "shloka": 2, + "text": "लॊका हय एवं वर्तयन्ति अन्यॊन्यं समुपाश्रिताः\nतवत्प्रसादान निरुद्विग्नास तवयैव परिरक्षिताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 101, + "shloka": 3, + "text": "इदं च समनुप्राप्तं लॊकानां भयम उत्तमम\nन च जानीम केनेमे रात्रौ वध्यन्ति बराह्मणाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 101, + "shloka": 4, + "text": "कषीणेषु च बराह्मणेषु पृथिवी कषयम एष्यति\nततः पृथिव्यां कषीणायां तरिदिवं कषयम एष्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 101, + "shloka": 5, + "text": "तवत्प्रसादान महाबाहॊ लॊकाः सर्वे जगत्पते\nविनाशं नाधिगच्छेयुस तवया वै परिरक्षिताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 101, + "shloka": 6, + "text": "[विस्नुर]\nविदितं मे सुराः सर्वं परजानां कषयकारणम\nभवतां चापि वक्ष्यामि शृणुध्वं विगतज्वराः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 101, + "shloka": 7, + "text": "कालेय इति विख्यातॊ गणः परमदारुणः\nतैश च वृत्रं समाश्रित्य जगत सर्वं परबाधितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 101, + "shloka": 8, + "text": "ते वृत्रं निहतं दृष्ट्वा सहस्राक्षेण धीमता\nजीवितं परिरक्षन्तः परविष्टा वरुणालयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 101, + "shloka": 9, + "text": "ते परविश्यॊदधिं घॊरं नक्रग्राहसमाकुलम\nउत्सादनार्थं लॊकानां रात्रौ घनन्ति मुनीन इह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 101, + "shloka": 10, + "text": "न तु शक्याः कषयं नेतुं समुद्राश्रयगा हि ते\nसमुद्रस्य कषये बुद्धिर भवद्भिः संप्रधार्यताम\nअगस्त्येन विना कॊ हि शक्तॊ ऽनयॊ ऽरणव शॊषणे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 101, + "shloka": 11, + "text": "एतच छरुत्वा वचॊ देवा विष्णुना समुदाहृतम\nपरमेष्ठ���नम आज्ञाप्य अगस्त्यस्याश्रमं ययुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 101, + "shloka": 12, + "text": "तत्रापश्यन महात्मानं वारुणिं दीप्ततेजसम\nउपास्यमानम ऋषिभिर देवैर इव पितामहम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 101, + "shloka": 13, + "text": "ते ऽभिगम्य महात्मानं मैत्रावरुणिम अच्युतम\nआश्रमस्थं तपॊ राशिं कर्मभिः सवैर अभिष्टुवन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 101, + "shloka": 14, + "text": "[देवा]\nनहुषेणाभितप्तानां तवं लॊकानां गतिः पुरा\nभरंशितश च सुरैश्वर्याल लॊकार्थं लॊककण्ठकः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 101, + "shloka": 15, + "text": "करॊधात परवृद्धः सहसा भास्करस्य नगॊत्तमः\nवचस तवानतिक्रामन विन्ध्यः शैलॊ न वर्धते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 101, + "shloka": 16, + "text": "तमसा चावृते लॊके मृत्युनाभ्यर्दिताः परजाः\nतवाम एव नाथम आसाद्य निर्वृतिं परमां गताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 101, + "shloka": 17, + "text": "अस्माकं भयभीतानां नित्यशॊ भगवान गतिः\nततस तव आर्ताः परयाचामस तवां वरं वदरॊ हय असि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 102, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nकिमर्थं सहसा विन्ध्यः परवृद्धः करॊधमूर्छितः\nएतद इच्छाम्य अहं शरॊतुं विस्तरेण महामुने" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 102, + "shloka": 2, + "text": "[लॊमष]\nअद्रिराजं महाशैलं मरुं कनकपर्वतम\nउदयास्तमये भानुः परदक्षिणम अवर्तत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 102, + "shloka": 3, + "text": "तं तु दृष्ट्वा तथा विन्ध्यः शैलः सूर्यम अथाब्रवीत\nयथा हि मेरुर भवता नित्यशः परिगम्यते\nपरदक्षिणं च करियते माम एवं कुरु भास्कर" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 102, + "shloka": 4, + "text": "एवम उक्तस ततः सूर्यः शैलेन्द्रं परत्यभासत\nनाहम आत्मेच्छया शैलकरॊम्य एनं परदक्षिणम\nएष मार्गः परदिष्टॊ मे येनेदं निर्मितं जगत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 102, + "shloka": 5, + "text": "एवम उक्तस ततः करॊधात परवृद्धः सहसाचलः\nसूर्या चन्द्रमसॊर मार्गं रॊद्धुम इच्छन परंतप" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 102, + "shloka": 6, + "text": "ततॊ देवाः सहिताः सर्व एव; सेन्द्राः समागम्य महाद्रिराजम\nनिवारयाम आसुर उपायतस तं; न च सम तेषां वचनं चकार" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 102, + "shloka": 7, + "text": "अथाभिजग्मुर मुनिम आश्रमस्थं; तपस्विनं धर्मभृतां वरिष्ठम\nअगस्त्यम अत्यद्भुतवीर्यदीप्तं; तं चार्थम ऊचुः सहिताः सुरास ते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 102, + "shloka": 8, + "text": "[देवा]\nसूर्या चन्द्रमसॊर मार्गं नक्षत्राणां गतिं तथा\nशैलराजॊ वृणॊत्य एष विन्ध्यः करॊधवशानुगः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 102, + "shloka": 9, + "text": "तं निवारयितुं शक्तॊ नान्यः कश चिद दविजॊत्तम\nऋते तवां हि महाभाग तस्माद एनं निवारय" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 102, + "shloka": 10, + "text": "[लॊमष]\nतच छरुत्वा वचनं विप्रः सुराणां शैलम अभ्यगात\nसॊ ऽभिगम्याब्रवीद विन्ध्यं सदारः समुपस्थितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 102, + "shloka": 11, + "text": "मार्गम इछाम्य अहं दत्तं भवता पर्वतॊत्तम\nदक्षिणाम अभिगन्तास्मि दिशं कार्येण केन चित" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 102, + "shloka": 12, + "text": "यावदागमनं मह्यं तावत तवं परतिपालय\nनिवृत्ते मयि शैलेन्द्र ततॊ वर्धस्व कामतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 102, + "shloka": 13, + "text": "एवं स समयं कृत्वा विन्ध्येनामित्रकर्शन\nअद्यापि दक्षिणा देशाद वारुणिर न निवर्तते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 102, + "shloka": 14, + "text": "एतत ते सर्वम आख्यातं यथा विन्ध्यॊ न वर्धते\nअगस्त्यस्य परभावेन यन मां तवं परिपृच्छसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 102, + "shloka": 15, + "text": "कालेयास तु यथा राजन सुरैः सर्वैर निषूदिताः\nअगस्त्याद वरम आसाद्य तन मे निगदतः शृणु" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 102, + "shloka": 16, + "text": "तरिदशानां वचॊ शरुत्वा मैत्रावरुणिर अब्रवीत\nकिमर्थम अभियाताः सथ वरं मत्तः किम इच्छथ\nएवम उक्तास ततस तेन देवास तं मुनिम अब्रुवन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 102, + "shloka": 17, + "text": "एवं तवयेच्छाम कृतं महर्षे; महार्णवं पीयमानं महात्मन\nततॊ वधिष्याम सहानुबन्धान; कालेय संज्ञान सुरविद्विषस तान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 102, + "shloka": 18, + "text": "तरिदशानां वचः शरुत्वा तथेति मुनिर अब्रवीत\nकरिष्ये भवतां कामं लॊकानां च महत सुखम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 102, + "shloka": 19, + "text": "एवम उक्त्वा ततॊ ऽगच्छत समुद्रं सरितां पतिम\nऋषिभिश च तपःसिद्धैः सार्धं देवैश च सुव्रतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 102, + "shloka": 20, + "text": "मनुस्यॊरग गन्धर्वयक्षकिंपुरुषास तथा\nअनुजग्मुर महात्मानं दरस्तु कामास तद अद्भुतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 102, + "shloka": 21, + "text": "ततॊ ऽभयगच्छन सहिताः समुद्रं भीम निष्वनम\nनृत्यन्तम इव चॊर्मीभिर वल्गन्तम इव वायुना" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 102, + "shloka": 22, + "text": "हसन्तम इव फेनौघैः सखलन्तं कन्दरेषु च\nनाना गराहसमाकीर्णं नानाद्विज गनायुतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 102, + "shloka": 23, + "text": "अगस्त्यसहिता देवाः सगन्धर्वमहॊरगाः\nऋषयश च महाभागाः समासेदुर महॊदधिम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 103, + "shloka": 1, + "text": "[लॊमष]\nसमुद्रं स समासाद्य वार���णिर भगवान ऋषिः\nउवाच सहितान देवान ऋषींश चैव समागतान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 103, + "shloka": 2, + "text": "एष लॊकहितार्थं वै पिबामि वरुणालयम\nभवद्भिर यद अनुष्ठेयं तच छीघ्रं संविधीयताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 103, + "shloka": 3, + "text": "एतावद उक्त्वा वचनं मैत्रावरुणिर अच्युत\nसमुद्रम अपिबत करुद्धः सर्वलॊकस्य पश्यतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 103, + "shloka": 4, + "text": "पीयमानं समुद्रं तु दृष्ट्वा देवाः सवासवाः\nविस्मयं परमं जग्मुः सतुतिभिश चाप्य अपूजयन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 103, + "shloka": 5, + "text": "तवं नस तराता विधाता च लॊकानां लॊकभावनः\nतवत्प्रसादात समुच्छेदं न गच्छेत सामरं जगत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 103, + "shloka": 6, + "text": "संपूज्यमानस तरिदशैर महात्मा; गन्धर्वतूर्येषु नदत्सु सर्वशः\nदिव्यैश च पुष्पैर अवकीर्यमाणॊ; महार्णवं निःसलिलं चकार" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 103, + "shloka": 7, + "text": "दृष्ट्वा कृतं निःसलिलं महार्णवं; सुराः समस्ताः परमप्रहृष्टाः\nपरगृह्य दिव्यानि वरायुधानि; तान दानवाञ जघ्नुर अदीनसत्त्वाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 103, + "shloka": 8, + "text": "ते वध्यमानास तरिदशैर महात्मभिर; महाबलैर वेगिभिर उन्नदद्भिः\nन सेहिरे वेगवतां महात्मनां; वेगं तदा धारयितुं दिवौकसाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 103, + "shloka": 9, + "text": "ते वध्यमानास तरिदशैर दानवा भीमनिस्वनाः\nचक्रुः सुतुमुलं युद्धं मुहूर्तम इव भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 103, + "shloka": 10, + "text": "ते पूर्वं तपसा दग्धा मुनिभिर भावितात्मभिः\nयतमानाः परं शक्त्या तरिदशैर विनिषूदिताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 103, + "shloka": 11, + "text": "ते हेमनिष्काभरणाः कुण्डलाङ्गद धारिणः\nनिहत्य बह्व अशॊभन्त पुष्पिता इव किंशुकाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 103, + "shloka": 12, + "text": "हतशेषास ततः के चित कालेया मनुजॊत्तम\nविदार्य वसुधां देवीं पातालतलम आश्रिताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 103, + "shloka": 13, + "text": "निहतान दानवान दृष्ट्वा तरिदशा मुनिपुंगवम\nतुष्टुवुर विविधैर वाक्यैर इदं चैवाब्रुवन वचः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 103, + "shloka": 14, + "text": "तवत्प्रसादान महाभाग लॊकैः पराप्तं महत सुखम\nतवत तेजसा च निहताः कालेयाः करूर विक्रमाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 103, + "shloka": 15, + "text": "पूरयस्व महाबाहॊ समुद्रं लॊकभावन\nयत तवया सलिलं पीतं तद अस्मिन पुनर उत्सृज" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 103, + "shloka": 16, + "text": "एवम उक्तः परत्युवाच भगवान मुनिपुंगवः\nजीर्णं तद धि मया तॊयम उपायॊ ऽनयः परचिन्त्यताम\nपूरणार्थं समुद्रस्य भवद्भिर यत्नम आस्थितैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 103, + "shloka": 17, + "text": "एतच छरुत्वा तु वचनं महर्षे भावितात्मनः\nविस्मिताश च विषण्णाश च बभूवुः सहिताः सुराः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 103, + "shloka": 18, + "text": "परस्परम अनुज्ञाप्य परनम्य मुनिपुंगवम\nपरजाः सर्वा महाराज विप्रजग्मुर यथागतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 103, + "shloka": 19, + "text": "तरिदशा विष्णुना सार्धम उपजग्मुः पितामहम\nपूरणार्थं समुद्रस्य मन्त्रयित्वा पुनः पुनः\nऊचुः पराञ्जलयः सर्वे सागरस्याभिपूरणम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 104, + "shloka": 1, + "text": "[लॊमष]\nतान उवाच समेतांस तु बरह्मा लॊकपितामहः\nगच्छध्वं विबुधाः सर्वे यथाकामं यथेप्सितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 104, + "shloka": 2, + "text": "महता कालयॊगेन परकृतिं यास्यते ऽरणवः\nजञातीन वै कारणं कृत्वा महाराज्ञॊ भगीरथात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 104, + "shloka": 3, + "text": "[य]\nकथं वै जञातयॊ बरह्मन कारणं चात्र किं मुने\nकथं समुद्रः पूर्णश च भगीरथ परिश्रमात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 104, + "shloka": 4, + "text": "एतद इच्छाम्य अहं शरॊतुं विस्तरेण तपॊधन\nकथ्यमानं तवया विप्र राज्ञां चरितम उत्तमम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 104, + "shloka": 5, + "text": "[व]\nएवम उक्तस तु विप्रेन्द्रॊ धर्मराज्ञा महात्मना\nकथयाम आस माहात्म्यं सगरस्य महात्मनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 104, + "shloka": 6, + "text": "[लॊमष]\nइक्ष्वाकूणां कुले जातः सगरॊ नाम पार्थिवः\nरूपसत्त्वबलॊपेतः स चापुत्रः परतापवान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 104, + "shloka": 7, + "text": "स हैहयान समुत्साद्य तालजङ्घांश च भारत\nवशे च कृत्वा राज्ञॊ ऽनयान सवराज्यम अन्वशासत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 104, + "shloka": 8, + "text": "तस्य भार्ये तव अभवतां रूपयौवन दर्पिते\nवैदर्भी भरतश्रेष्ठ शैब्या च भरतर्षभ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 104, + "shloka": 9, + "text": "सपुत्रकामॊ नृपतिस तताप सुमहत तपः\nपत्नीभ्यां सह राजेन्द्र कैलासं गिरिम आश्रितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 104, + "shloka": 10, + "text": "स तप्यमानः सुमहत तपॊयॊगसमन्वितः\nआससाद महात्मानं तर्यक्षं तरिपुरमर्दनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 104, + "shloka": 11, + "text": "शंकरं भवम ईशानं शूलपानिं पिनाकिनम\nतर्यम्बकं शिवम उग्रेशं बहुरूपम उमापतिम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 104, + "shloka": 12, + "text": "स तं दृष्ट्वैव वरदं पत्नीभ्यां सहितॊ नृपः\nपरनिपत्य महाबाहुः पुत्रार्थं समयाचत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 104, + "shloka": 13, + "text": "तं परीतिमान हरः पराह सभार्यं नृपसत्तमम\nयस्मिन वृतॊ मुहूर्ते ऽहं तवयेह नृपते वरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 104, + "shloka": 14, + "text": "षष्टिः पुत्रसहस्राणि शूराः समरदर्पिताः\nएकस्यां संभविष्यन्ति पत्न्यां तव नरॊत्तम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 104, + "shloka": 15, + "text": "ते चैव सर्वे सहिताः कषयं यास्यन्ति पार्थिव\nएकॊ वंशधरः शूर एकस्यां संभविष्यति\nएवम उक्त्वा तु तं रुद्रस तत्रैवान्तरधीयत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 104, + "shloka": 16, + "text": "स चापि सगरॊ राजा जगाम सवं निवेशनम\nपत्नीभ्यां सहितस तात सॊ ऽतिहृष्ट मनास तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 104, + "shloka": 17, + "text": "तस्याथ मनुजश्रेष्ठ ते भार्ये कमलेक्षणे\nवैदर्भी चैव शैब्या च गर्भिण्यौ संबभूवतुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 104, + "shloka": 18, + "text": "ततः कालेन वैदर्भी गर्भालाबुं वयजायत\nशैब्या च सुषुवे पुत्रं कुमारं देवरूपिणम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 104, + "shloka": 19, + "text": "तदालाबुं समुत्स्रष्टुं मनॊ चक्रे स पार्थिवः\nअथान्तरिक्षाच छुश्राव वाचं गम्भीरनिस्वनाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 104, + "shloka": 20, + "text": "राजन मा साहसं कार्षीः पुत्रान न तयक्तुम अर्हसि\nअलाबुमध्यान निष्कृष्य बीजं यत्नेन गॊप्यताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 104, + "shloka": 21, + "text": "सॊपस्वेदेषु पात्रेषु घृतपूर्णेषु भागशः\nततः पुत्रसहस्राणि षष्टिं पराप्स्यसि पार्थिव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 104, + "shloka": 22, + "text": "महादेवेन दिष्टं ते पुत्र जन्म नराधिप\nअनेन करमयॊगेन मा ते बुद्धिर अतॊ ऽनयथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 105, + "shloka": 1, + "text": "[लॊमष]\nएतच छरुत्वान्तरिक्षाच च स राजा राजसत्तम\nयथॊक्तं तच चकाराथ शरद्दधद भरतर्षभ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 105, + "shloka": 2, + "text": "षष्टिः पुत्रसहस्राणि तस्याप्रतिम तेजसः\nरुद्र परसादाद राजर्षेः समजायन्त पार्थिव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 105, + "shloka": 3, + "text": "ते घॊराः करूरकर्माण आकाशपरिषर्पिणः\nबहुत्वाच चावजानन्तः सर्वाँल लॊकान सहामरान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 105, + "shloka": 4, + "text": "तरिदशांश चाप्य अबाधन्त तथा गन्धर्वराक्षसान\nसर्वाणि चैव भूतानि शूराः समरशालिनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 105, + "shloka": 5, + "text": "वध्यमानास ततॊ लॊकाः सागरैर मन्दबुद्धिभिः\nबरह्माणं शरणं जग्मुः सहिताः सर्वदैवतैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 105, + "shloka": 6, + "text": "तान उवाच महाभागः सर्वलॊकपितामहः\nगच्छध्वं तरिदशाः सर्वे लॊकैः सार्धं यथागतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 105, + "shloka": 7, + "text": "नातिदीर्घेण कालेन सागराणां कषयॊ महान\nभविष्यति महाघॊरः सवकृतैः कर्मभिर सुराः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 105, + "shloka": 8, + "text": "एवम उक्तास ततॊ देवा लॊकाश च मनुजेश्वर\nपितामहम अनुज्ञाप्य विप्रजग्मुर यथागतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 105, + "shloka": 9, + "text": "ततः काले बहुतिथे वयतीते भरतर्षभ\nदीक्षितः सगरॊ राजा हयमेधेन वीर्यवान\nतस्याश्वॊ वयचरद भूमिं पुत्रैः सुपरिरक्षितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 105, + "shloka": 10, + "text": "समुद्रं स समासाद्य निस्तॊयं भीमदर्शनम\nरक्ष्यमाणः परयत्नेन तत्रैवान्तरधीयत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 105, + "shloka": 11, + "text": "ततस ते सागरास तात हृतं मत्वा हयॊत्तमम\nआगम्य पितुर आचख्युर अदृश्यं तुरगं हृतम\nतेनॊक्ता दिक्षु सर्वासु सर्वे मार्गत वाजिनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 105, + "shloka": 12, + "text": "ततस ते पितुर आज्ञाय दिक्षु सर्वासु तं हयम\nअमार्गन्त महाराज सर्वं च पृथिवीतलम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 105, + "shloka": 13, + "text": "ततस ते सागराः सर्वे समुपेत्य परस्परम\nनाध्यगच्छन्त तुरगम अश्वहर्तारम एव च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 105, + "shloka": 14, + "text": "आगम्य पितरं चॊचुस ततः पराञ्जलयॊ ऽगरतः\nससमुद्र वनद्वीपा सनदी नदकन्दरा\nसपर्वतवनॊद्देशा निखिलेन मही नृप" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 105, + "shloka": 15, + "text": "अस्माभिर विचिता राजञ शासनात तव पार्थिव\nन चाश्वम अधिगच्छामॊ नाश्वहर्तारम एव च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 105, + "shloka": 16, + "text": "शरुत्वा तु वचनं तेषां स राजा करॊधमूर्छितः\nउवाच वचनं सर्वांस तदा दैववशान नृप" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 105, + "shloka": 17, + "text": "अनागमाय गच्छध्वं भूयॊ मार्गत वाजिनम\nयज्ञियं तं विना हय अश्वं नागन्तव्यं हि पुत्रकाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 105, + "shloka": 18, + "text": "परतिगृह्य तु संदेशं ततस ते सगरात्मजाः\nभूय एव महीं कृत्स्नां विचेतुम उपचक्रमुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 105, + "shloka": 19, + "text": "अथापश्यन्त ते वीराः पृथिवीम अवदारिताम\nसमासाद्य बिलं तच च खनन्तः सगरात्मजाः\nकुद्दालैर हरेषुकैश चैव समुद्रम अखनंस तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 105, + "shloka": 20, + "text": "स खन्यमानः सहितैः सागरैर वरुणालयः\nअगच्छत परमाम आर्तिं दार्यमाणः समन्ततः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 105, + "shloka": 21, + "text": "असुरॊरग रक्षांसि सत्त्वानि विविधानि च\nआर्तनादम अकुर्वन्त वध्यमानानि सागरैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 105, + "shloka": 22, + "text": "छिन्नशीर्षा विदेहाश च भिन्नजान्व अस्थि मस्तकाः\nपराणिनः समदृश्यन्त शतशॊ ऽथ सहस्रशः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 105, + "shloka": 23, + "text": "एवं हि खनतां तेषां समुद्रं मकरालयम\nवयतीतः सुमहान कालॊ न चाश्वः समदृश्यत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 105, + "shloka": 24, + "text": "ततः पूर्वॊत्तरे देशे समुद्रस्य महीपते\nविदार्य पातालम अथ संक्रुद्धाः सगरात्मजाः\nअपश्यन्त हयं तत्र विचरन्तं महीतले" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 105, + "shloka": 25, + "text": "कपिलं च महात्मानं तेजॊराशिम अनुत्तमम\nतपसा दीप्यमानं तं जवालाभिर इव पावकम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 106, + "shloka": 1, + "text": "[लॊमष]\nते तं दृष्ट्वा हयं राजन संप्रहृष्टतनू रुहाः\nअनादृत्य महात्मानं कपिलं कालचॊदिताः\nसंक्रुद्धाः समधावन्त अश्वग्रहण काङ्क्षिणः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 106, + "shloka": 2, + "text": "ततः करुद्धॊ महाराज कपिलॊ मुनिसत्तमः\nवासुदेवेति यं पराहुः कपिलं मुनिसत्तमम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 106, + "shloka": 3, + "text": "स चक्षुर विवृतं कृत्वा तेजस तेषु समुत्सृजन\nददाह सुमहातेजा मन्दबुद्धीन स सागरान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 106, + "shloka": 4, + "text": "तान दृष्ट्वा भस्मसाद भूतान नारदः सुमहातपाः\nसगरान्तिकम आगच्छत तच च तस्मै नयवेदयत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 106, + "shloka": 5, + "text": "स तच छरुत्वा वचॊ घॊरं राजा मुनिमुखॊद्गतम\nआत्मानम आत्मनाश्वस्य हयम एवान्वचिन्तयत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 106, + "shloka": 6, + "text": "अंशुमन्तं समाहूय असमज्ञः सुतं तदा\nपौत्रं भरतशार्दूल इदं वचनम अब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 106, + "shloka": 7, + "text": "षष्टिस तानि सहस्राणि पुत्राणाम अमितौजसाम\nकापिलं तेज आसाद्य मत्कृते निधनं गताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 106, + "shloka": 8, + "text": "तव चापि पिता तात परित्यक्तॊ मयानघ\nधर्मं संरक्षमाणेन पौराणां हितम इच्छता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 106, + "shloka": 9, + "text": "[य]\nकिमर्थं राजशार्दूलः सगरः पुत्रम आत्मजम\nतयक्तवान दुस्त्यजं वीरं तन मे बरूहि तपॊधन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 106, + "shloka": 10, + "text": "[ल]\nअसमञ्जा इति खयातः सगरस्य सुतॊ हय अभूत\nयं शैब्या जनयाम आस पौराणां स हि दारकान\nखुरेषु करॊशतॊ गृह्य नद्यां चिक्षेप दुर्बलान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 106, + "shloka": 11, + "text": "ततः पौराः समाजग्मुर भयशॊकपरिप्लुताः\nसगरं चाभ्ययाचन्त सर्वे पराञ्जलयः सथिताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 106, + "shloka": 12, + "text": "तवं नस तराता महाराज परचक्रादिभिर भयैः\nअसमञ्जॊ भयाद घॊरात ततॊ नस तरातुम अर्हसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 106, + "shloka": 13, + "text": "पौराणां वचनं शरुत्वा घॊरं नृपतिसत्तमः\nमुहूर्तं विमनॊ भूत्वा सचिवान इदम अब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 106, + "shloka": 14, + "text": "असमञ्जाः पुराद अद्य सुतॊ मे विप्रवास्यताम\nयदि वॊ मत्प्रियं कार्यम एतच छीघ्रं विधीयताम\nएवम उक्ता नरेन्द्रेण सचिवास ते नराधिप" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 106, + "shloka": 15, + "text": "यथॊक्तं तवरिताश चक्रुर यथाज्ञापितवान नृपः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 106, + "shloka": 16, + "text": "एतत ते सर्वम आख्यातं यथा पुत्रॊ महात्मना\nपौराणां हितकामेन सगरेण विवासितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 106, + "shloka": 17, + "text": "अंशुमांस तु महेष्वासॊ यद उक्तः सगरेण ह\nतत ते सर्वं परवक्ष्यामि कीर्त्यमानं निबॊध मे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 106, + "shloka": 18, + "text": "[सगर]\nपितुश च ते ऽहं तयागेन पुत्राणां निधनेन च\nअलाभेन तथाश्वस्य परितप्यामि पुत्रक" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 106, + "shloka": 19, + "text": "तस्माद दुःखाभिसंतप्तं यज्ञविघ्नाच च मॊहितम\nहयस्यानयनात पौत्र नरकान मां समुद्धर" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 106, + "shloka": 20, + "text": "[ल]\nअंशुमान एवम उक्तस तु सगरेण महात्मना\nजगाम दुःखात तं देशं यत्र वै दारिता मही" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 106, + "shloka": 21, + "text": "स तु तेनैव मार्गेण समुद्रं परविवेश ह\nअपश्यच च महात्मानं कपिलं तुरगं च तम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 106, + "shloka": 22, + "text": "स दृष्ट्वा तेजसॊ राशिं पुराणम ऋषिसत्तमम\nपरणम्य शिरसा भूमौ कार्यम अस्मै नयवेदयत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 106, + "shloka": 23, + "text": "ततः परीतॊ महातेजाः कलिपॊ ऽंशुमतॊ ऽभवत\nउवाच चैनं धर्मात्मा वरदॊ ऽसमीति भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 106, + "shloka": 24, + "text": "स वव्रे तुरगं तत्र परथमं यज्ञकारणात\nदवितीयम उदकं वव्रे पितॄणां पावनेप्सया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 106, + "shloka": 25, + "text": "तम उवाच महातेजाः कपिलॊ मुनिपुंगवः\nददानि तव भद्रं ते यद यत परार्थयसे ऽनघ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 106, + "shloka": 26, + "text": "तवयि कषमा च धर्मश च सत्यं चापि परतिष्ठितम\nतवया कृतार्थः सगरः पुत्र वांश च तवया पिता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 106, + "shloka": 27, + "text": "तव चैव परभावेण सवर्गं यास्यन्ति सागराः\nपौत्रश च ते तरिपथ गां तरिदिवाद आनयिष्यति\nपावनार्थं सागराणां तॊषयित्वा महेश्वरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 106, + "shloka": 28, + "text": "हयं नयस���व भद्रं ते यज्ञियं नरपुंगव\nयज्ञः समाप्यतां तात सगरस्य महात्मनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 106, + "shloka": 29, + "text": "अंशुमान एवम उक्तस तु कपिलेन महात्मना\nआजगाम हयं गृह्य यज्ञवाटं महात्मनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 106, + "shloka": 30, + "text": "सॊ ऽभिवाद्य ततः पादौ सगरस्य महात्मनः\nमूर्ध्नि तेनाप्य उपाघ्रातस तस्मै सर्वं नयवेदयत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 106, + "shloka": 31, + "text": "यथादृष्टं शरुतं चापि सागराणां कषयं तथा\nतं चास्मै हयम आचस्त यज्ञवाटम उपागतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 106, + "shloka": 32, + "text": "तच छरुत्वा सगरॊ राजा पुत्र जं दुःखम अत्यजत\nअंशुमन्तं च संपूज्य समापयत तं करतुम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 106, + "shloka": 33, + "text": "समाप्तयज्ञः सगरॊ देवैः सर्वैः सभाजितः\nपुत्र तवे कल्पयाम आस समुद्रं वरुणालयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 106, + "shloka": 34, + "text": "परशास्य सुचिरं कालं राज्यं राजीवलॊचनः\nपौत्रे भारं समावेश्य जगाम तरिदिवं तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 106, + "shloka": 35, + "text": "अंशुमान अपि धर्मात्मा महीं सागरमेखलाम\nपरशशाश महाराज यथैवास्य पिता महः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 106, + "shloka": 36, + "text": "तस्य पुत्रः समभवद दिलीपॊ नाम धर्मवित\nतस्मै राज्यं समाधाय अंशुमान अपि संस्थितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 106, + "shloka": 37, + "text": "दिलीपस तु ततः शरुत्वा पितॄणां निधनं महत\nपर्यतप्यत दुःखेन तेषां गतिम अचिन्तयत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 106, + "shloka": 38, + "text": "गङ्गावतरणे यत्नं सुमहच चाकरॊन नृपः\nन चावतारयाम आस चेष्टमानॊ यथाबलम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 106, + "shloka": 39, + "text": "तस्य पुत्रः समभवच छरीमान धर्मपरायणः\nभगीरथ इति खयातः सत्यवाग अनसूयकः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 106, + "shloka": 40, + "text": "अभिषिच्य तु तं राज्ये दिलीपॊ वनम आश्रितः\nतपःसिद्धिसमायॊगात स राजा भरतर्षभ\nवनाज जगाम तरिदिवं कालयॊगेन भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 107, + "shloka": 1, + "text": "[लॊमष]\nस तु राजा महेष्वासश चक्रवर्ती महारथः\nबभूव सर्वलॊकस्य मनॊ नयननन्दनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 107, + "shloka": 2, + "text": "स शुश्राव महाबाहुः कपिलेन महात्मना\nपितॄणां निधनं घॊरम अप्राप्तिं तरिदिवस्य च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 107, + "shloka": 3, + "text": "स राज्यं सचिवे नयस्य हृदयेन विदूयता\nजगाम हिमवत्पार्श्वं तपस तप्तुं नरेश्वरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 107, + "shloka": 4, + "text": "आरिराधयिषुर गङ्गां तपसा दग्धकिल्बिषः\nसॊ ऽपश्यत नरश्रेष्ठ हिमवन्तं नगॊ���्तमम\nशृङ्गैर बहुविधाकारैर धातुमद्भिर अलं कृतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 107, + "shloka": 5, + "text": "पवनालम्बिभिर मेघैः परिष्वक्तं समन्त तः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 107, + "shloka": 6, + "text": "नदी कुञ्ज नितम्बैश च सॊदकैर उपशॊभितम\nगुहा कन्दरसंलीनैः सिंहव्याघ्रैर निषेवितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 107, + "shloka": 7, + "text": "शकुनैश च वि चित्राङ्गैः कूजद्भिर विविधा गिरः\nभृङ्गराजैस तथा हंसैर दात्यूहैर जलकुक्कुतैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 107, + "shloka": 8, + "text": "मयूरैः शतपत्रैश च कॊकिलैर जीव जीवकैः\nचकॊरैर असितापाङ्गैस तथा पुत्र परियैर अपि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 107, + "shloka": 9, + "text": "जलस्थानेषु रम्येषु पद्मिनीभिश च संकुलम\nसारसानां च मधुरैर वयाहृतैः समलं कृतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 107, + "shloka": 10, + "text": "किंनरैर अप्सरॊभिश च निषेवित शिलातलम\nदिशागजविषाणाग्रैः समन्ताद घृष्ट पादपम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 107, + "shloka": 11, + "text": "विद्याधरानुचरितं नानारत्नसमाकुलम\nविषॊल्बणैर भुजं गैश च दीप्तजिह्वैर निषेवितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 107, + "shloka": 12, + "text": "कव चित कनकसंकाशं कव चिद रजतसंनिभम\nकव चिद अञ्जन पुञ्जाभं हिमवन्तम उपागमत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 107, + "shloka": 13, + "text": "स तु तत्र नरश्रेष्ठस तपॊ घॊरं समाश्रितः\nफलमूलाम्बुभक्षॊ ऽभूत सहस्रं परिवत्सरान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 107, + "shloka": 14, + "text": "संवत्सरसहस्रे तु गते दिव्ये महानदी\nदर्शयाम आस तं गङ्गा तदा मूर्ति मती सवयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 107, + "shloka": 15, + "text": "[गन्गा]\nकिम इच्छसि महाराज मत्तः किं च ददानि ते\nतद बरवीहि नरश्रेष्ठ करिष्यामि वचस तव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 107, + "shloka": 16, + "text": "[लॊमष]\nएवम उक्तः परत्युवाच राजा हैमवतीं तदा\nपिता महामे वरदे कपिलेन महानदि\nअन्वेषमाणास तुरगं नीता वैवस्वतक्षयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 107, + "shloka": 17, + "text": "षष्टिस तानि सहस्राणि सागराणां महात्मनाम\nकापिलं तेज आसाद्य कषणेन निधनं गताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 107, + "shloka": 18, + "text": "तेषाम एवं विनष्टानां सवर्गे वासॊ न विद्यते\nयावत तानि शरीराणि तवं जलैर नाभिषिञ्चसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 107, + "shloka": 19, + "text": "सवर्गं नयमहाभागे मत पितॄन सगरात्म जान\nतेषाम अर्थे ऽभियाचामि तवाम अहं वै महानदि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 107, + "shloka": 20, + "text": "एतच छरुत्वा वचॊ राज्ञॊ गङ्गा लॊकनमस्कृता\nभगीरथम इदं वाक्यं सुप्रीता समभा��त" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 107, + "shloka": 21, + "text": "करिष्यामि महाराज वचस ते नात्र संशयः\nवेगं तु मम दुर धार्यं पतन्त्या गगणाच चयुतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 107, + "shloka": 22, + "text": "न शक्तस तरिषु लॊकेषु कश चिद धारयितुं नृप\nअन्यत्र विबुधश्रेष्ठान नीलकण्ठान महेश्वरात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 107, + "shloka": 23, + "text": "तं तॊषय महाबाहॊ तपसा वरदं हरम\nस तु मां परच्युतां देवः शिरसा धारयिष्यति\nकरिष्यति च ते कामं पितॄणां हितकाम्यया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 107, + "shloka": 24, + "text": "एतच छरुत्वा वचॊ राजन महाराजॊ भगीरथः\nकैलासं पर्वतं गत्वा तॊषयाम आस शंकरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 107, + "shloka": 25, + "text": "ततस तेन समागम्य कालयॊगेन केन चित\nअगृह्णाच च वरं तस्माद गङ्गाया धारणं नृप\nसवर्गवासं समुद्दिश्य पितॄणां स नरॊत्तमः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 108, + "shloka": 1, + "text": "[लॊमष]\nभगीरथवचः शरुत्वा परियार्थं च दिवौकसाम\nएवम अस्त्व इति राजानं भगवान परत्यभाषत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 108, + "shloka": 2, + "text": "धारयिष्ये महाबाहॊ गगणात परच्युतां शिवाम\nदिव्यां देव नदीं पुण्यां तवत्कृते नृपसत्तम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 108, + "shloka": 3, + "text": "एवम उक्त्वा महाबाहॊ हिमवन्तम उपागमत\nसंवृतः पार्षदैर घॊरैर नानाप्रहरणॊद्यतैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 108, + "shloka": 4, + "text": "ततः सथित्वा नरश्रेष्ठं भगीरथम उवाच ह\nपरयाचस्व महाबाहॊ शैलराजसुतां नदीम\nपतमानां सरिच्छ्रेष्ठां धारयिष्ये तरिविष्टपात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 108, + "shloka": 5, + "text": "एतच छरुत्वा वचॊ राजा शर्वेण समुदाहृतम\nपरयतः परणतॊ भूत्वा गङ्गां समनुचिन्तयत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 108, + "shloka": 6, + "text": "ततः पुण्यजला रम्या राज्ञा समनुचिन्तिता\nईशानं च सथितं दृष्ट्वा गगणात सहसा चयुता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 108, + "shloka": 7, + "text": "तां परच्युतां ततॊ दृष्ट्वा देवाः सार्धं महर्षिभिः\nगन्धर्वॊरगरक्षांसि समाजग्मुर दिदृक्षया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 108, + "shloka": 8, + "text": "ततः पपात गगणाद गङ्गा हिमवतः सुता\nसमुद्भ्रान्त महावर्ता मीनग्राहसमाकुला" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 108, + "shloka": 9, + "text": "तां दधार हरॊ राजन गङ्गां गगण मेखलाम\nललाटदेशे पतितां मालां मुक्ता मयीम इव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 108, + "shloka": 10, + "text": "सा बभूव विसर्पन्ती तरिधा राजन समुद्रगा\nफेनपुञ्जाकुल जला हंसानाम इव पङ्क्तयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 108, + "shloka": 11, + "text": "कव चि��� आभॊग कुटिला परस्खलन्ती कव चित कव चित\nसवफेन पटसंवीता मत्तेव परमदाव्रजत\nकव चित सा तॊयनिनदैर नदन्ती नादम उत्तमम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 108, + "shloka": 12, + "text": "एवं परकारान सुबहून कुर्वन्ती गगणाच चयुता\nपृथिवीतलम आसाद्य भगीरथम अथाब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 108, + "shloka": 13, + "text": "दर्शयस्व महाराज मार्गं केन वरजाम्य अहम\nतवदर्थम अवतीर्णास्मि पृथिवीं पृथिवीपते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 108, + "shloka": 14, + "text": "एतच छरुत्वा वचॊ राजा परातिष्ठत भगीरथः\nयत्र तानि शरीराणि सागराणां महात्मनाम\nपावनार्थं नरश्रेष्ठ पुण्येन सलिलेन ह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 108, + "shloka": 15, + "text": "गङ्गाया धारणं कृत्वा हरॊ लॊकनमस्कृतः\nकैलासं पर्वतश्रेष्ठं जगाम तरिदशैः सह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 108, + "shloka": 16, + "text": "समुद्रं च समासाद्य गङ्गया सहितॊ नृपः\nपूरयाम आस वेगेन समुद्रं वरुणालयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 108, + "shloka": 17, + "text": "दुहितृत्वे च नृपतिर गङ्गां समनुकल्पयत\nपितॄणां चॊदकं यत्र ददौ पूर्णमनॊ रथः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 108, + "shloka": 18, + "text": "एतत ते सर्वम आख्यातं गङ्गा तरिपथ गा यथा\nपूरणार्थं समुद्रस्य पृथिवीम अवतारिता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 108, + "shloka": 19, + "text": "समुद्रश च यथा पीतः कारणार्थे महात्मना\nवातापिश च यथा नीतः कषयं स बरह्म हा परभॊ\nअगस्त्येन महाराज यन मां तवं परिपृच्छसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 109, + "shloka": 1, + "text": "[व]\nततः परयातः कौन्तेयः करमेण भरतर्षभ\nनन्दाम अपरनन्दां च नद्यौ पापभयापहे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 109, + "shloka": 2, + "text": "स पर्वतं समासाद्य हेमकूटम अनामयम\nअचिन्त्यान अद्भुतान भावान ददर्श सुबहून नृपः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 109, + "shloka": 3, + "text": "वाचॊ यत्राभवन मेघा उपलाश च सहस्रशः\nनाशक्नुवंस तम आरॊढुं विषण्णमनसॊ जनाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 109, + "shloka": 4, + "text": "वायुर नित्यं ववौ यत्र नित्यं देवश च वर्षति\nसायंप्रातश च भगवान दृश्यते हव्यवाहनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 109, + "shloka": 5, + "text": "एवं बहुविधान भावान अद्भुतान वीक्ष्य पाण्डवः\nलॊमशं पुनर एव सम पर्यपृच्छत तद अद्भुतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 109, + "shloka": 6, + "text": "[लॊमष]\nयथा शरुतम इदं पूर्वम अस्माभिर अरिकर्शन\nतद एकाग्रमना राजन निबॊध गदतॊ मम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 109, + "shloka": 7, + "text": "अस्मिन्न ऋषभकूटे ऽभूद ऋषभॊ नाम तापसः\nअनेकशतवर्षायुस तपॊ वी कॊपनॊ भृशम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 109, + "shloka": 8, + "text": "स वै संभाष्यमाणॊ ऽनयैः कॊपाद गिरिम उवाच ह\nय इह वयाहरेत कश चिद उपलान उत्सृजेस तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 109, + "shloka": 9, + "text": "वातं चाहूय मा शब्दम इत्य उवाच स तापसः\nवयाहरंश चैव पुरुषॊ मेघेन विनिवार्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 109, + "shloka": 10, + "text": "एवम एतानि कर्माणि राजंस तेन महर्षिणा\nकृतानि कानि चित कॊपात परतिसिद्धानि कानि चित" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 109, + "shloka": 11, + "text": "नन्दाम अभिगतान देवान पुरा राजन्न इति शरुतिः\nअन्वपद्यन्त सहसा पुरुषा देव दर्शिनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 109, + "shloka": 12, + "text": "ते दर्शनम अनिच्छन्तॊ देवाः शक्रपुरॊगमाः\nदुर्गं चक्रुर इमं देशं गिरिप्रत्यूह रूपकम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 109, + "shloka": 13, + "text": "तदा परभृति कौन्तेय नरा गिरिम इमं सदा\nनाशक्नुवन अभिद्रष्टुं कुत एवाधिरॊहितुम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 109, + "shloka": 14, + "text": "नातप्त तपसा शक्यॊ दरष्टुम एष महागिरिः\nआरॊढुं वापि कौन्तेय तस्मान नियतवाग भव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 109, + "shloka": 15, + "text": "इह देवाः सदा सर्वे यज्ञान आजह्रुर उत्तमान\nतेषाम एतानि लिङ्गानि दृश्यन्ते ऽदयापि भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 109, + "shloka": 16, + "text": "कुशाकारेव दूर्वेयं संस्तीर्णेव च भूर इयम\nयूपप्रकारा बहवॊ वृक्षाश चेमे विशां पते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 109, + "shloka": 17, + "text": "देवाश च ऋषयश चैव वसन्त्य अद्यापि भारत\nतेषां सायं तथा परातर दृश्यते हव्यवाहनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 109, + "shloka": 18, + "text": "इहाप्लुतानां कौन्तेय सद्यः पाप्मा विहन्यते\nकुरुश्रेष्ठाभिषेकं वै तस्मात कुरु सहानुजः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 109, + "shloka": 19, + "text": "ततॊ नन्दाप्लुताङ्गस तवं कौशिकीम अभियास्यसि\nविश्वा मित्रेण यत्रॊग्रं तपस तप्तुम अनुत्तमम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 109, + "shloka": 20, + "text": "ततस तत्र समाप्लुत्य गात्राणि सगणॊ नृपः\nजगाम कौशिकीं पुण्यां रम्यां शिवजलां नदीम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 110, + "shloka": 1, + "text": "[लॊमष]\nएषा देव नदी पुण्या कौशिकी भरतर्षभ\nविश्वा मित्राश्रमॊ रम्यॊ एष चात्र परकाशते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 110, + "shloka": 2, + "text": "आश्रमश चैव पुण्याख्यः काश्यपस्य महात्मनः\nऋश्य शृङ्गः सुतॊ यस्य तपॊ वी संयतेन्द्रियः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 110, + "shloka": 3, + "text": "तपसॊ यः परभावेन वर्षयाम आस वासवम\nअनावृष्ट्यां भयाद यस्य ववर्ष बलवृत्र हा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 110, + "shloka": 4, + "text": "मृग्यां जातः स तेजॊ वी काश्यपस्य सुतः परभुः\nविषये लॊम पादस्य यश चकाराद्भुतं महत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 110, + "shloka": 5, + "text": "निवर्तितेषु सस्येषु यस्मै शान्तां ददौ नृपः\nलॊम पादॊ दुहितरं सावित्रीं सविता यथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 110, + "shloka": 6, + "text": "[य]\nऋश्य शृङ्गः कथं मृग्याम उत्पन्नः काश्यपात्म जः\nविरुद्धे यॊनिसंसर्गे कथं च तपसा युतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 110, + "shloka": 7, + "text": "किमर्थं च भयाच छक्रस तस्य बालस्य धीमतः\nअनावृष्ट्यां परवृत्तायां ववर्ष बलवृत्र हा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 110, + "shloka": 8, + "text": "कथंरूपा च शान्ताभूद राजपुत्री यतव्रता\nलॊभयाम आस या चेतॊ मृगभूतस्य तस्य वै" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 110, + "shloka": 9, + "text": "लॊम पादश च राजर्षिर यदाश्रूयत धार्मिकः\nकथं वै विषये तस्य नावर्षत पाकशासनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 110, + "shloka": 10, + "text": "एतन मे भगवन सर्वं विस्तरेण यथातथम\nवक्तुम अर्हसि शुश्रूषॊर ऋष्यशृङ्गस्य चेष्टितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 110, + "shloka": 11, + "text": "[ल]\nविभाण्डकस्य बरह्मर्षेस तपसा भावितात्मनः\nअमॊघवीर्यस्य सतः परजापतिसमद्युतेः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 110, + "shloka": 12, + "text": "शृणु पुत्रॊ यथा जात ऋश्य शृङ्गः परतापवान\nमहाह्रदे महातेजा बालः सथविर संमतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 110, + "shloka": 13, + "text": "महाह्रदं समासाद्य काश्यपस तपसि सथितः\nदीर्घकालं परिश्रान्त ऋषिर देवर्षिसंमतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 110, + "shloka": 14, + "text": "तस्य रेतः परचस्कन्द दृष्ट्वाप्सरसम उर्वशीम\nअप्सूपस्पृशतॊ राजन मृगी तच चापिबत तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 110, + "shloka": 15, + "text": "सह तॊयेन तृषिता सा गर्भिण्य अभवन नृप\nअमॊघत्वाद विधेश चैव भावि तवाद दैवनिर्मितात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 110, + "shloka": 16, + "text": "तस्यां मृग्यां समभवत तस्य पुत्रॊ महान ऋषिः\nऋश्य शृङ्गस तपॊनित्यॊ वन एव वयवर्धत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 110, + "shloka": 17, + "text": "तस्यर्श्य शृङ्गं शिरसि राजन्न आसीन महात्मनः\nतेनर्श्य शृङ्ग इत्य एवं तदा स परथितॊ ऽभवत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 110, + "shloka": 18, + "text": "न तेन दृष्टपूर्वॊ ऽनयः पितुर अन्यत्र मानुषः\nतस्मात तस्य मनॊ नित्यं बरह्मचर्ये ऽभवन नृप" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 110, + "shloka": 19, + "text": "एतस्मिन्न एव काले तु सखा दशरथस्य वै\nलॊम पाद इति खयातॊ अङ्गानाम ईश्वरॊ ऽभवत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 110, + "shloka": 20, + "text": "तेन कामः कृतॊ मिथ्या बराह्मणेभ्य इति शरुतिः\nस बराह्मणैः परित्यक्तस तदा वै जगतीपतिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 110, + "shloka": 21, + "text": "पुरॊहितापचाराच च तस्य राज्ञॊ यदृच्छया\nन ववर्ष सहस्राक्षस ततॊ ऽपीड्यन्त वै परजाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 110, + "shloka": 22, + "text": "स बराह्मणान पर्यपृच्छत तपॊ युक्तान मनीषिणः\nपरवर्षणे सुरेन्द्रस्य समर्थान पृथिवीपतिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 110, + "shloka": 23, + "text": "कथं परवर्षेत पर्जन्य उपायः परिदृश्यताम\nतम ऊचुश चॊदितास तेन सवमतानि मनीषिणः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 110, + "shloka": 24, + "text": "तत्र तव एकॊ मुनिवरस तं राजानम उवाच ह\nकुपितास तव राजेन्द्र बराह्मणा निस्कृतिं चर" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 110, + "shloka": 25, + "text": "ऋश्य शृङ्गं मुनिसुतम आनयस्व च पार्थिव\nवानेयम अनभिज्ञं च नारीणाम आर्जवे रतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 110, + "shloka": 26, + "text": "स चेद अवतरेद राजन विषयं ते महातपाः\nसद्यः परवर्षेत पर्जन्य इति मे नात्र संशयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 110, + "shloka": 27, + "text": "एतच छरुत्वा वचॊ राजन कृत्वा निस्कृतिम आत्मनः\nस गत्वा पुनर आगच्छत परसन्नेषु दविजातिषु\nराजानम आगतं दृष्ट्वा परतिसंजगृहुः परजाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 110, + "shloka": 28, + "text": "ततॊ ऽङगपतिर आहूय सचिवान मन्त्रकॊविदान\nऋश्य शृङ्गागमे यत्नम अकरॊन मन्त्रनिश्चये" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 110, + "shloka": 29, + "text": "सॊ ऽधयगच्छद उपायं तु तैर अमात्यैः सहाच्युतः\nशास्त्रज्ञैर अलम अर्थज्ञैर नीत्यां च परिनिष्ठितैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 110, + "shloka": 30, + "text": "तत आनाययाम आस वार मुख्या महीपतिः\nवैश्याः सर्वत्र निष्णातास ता उवाच स पार्थिवः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 110, + "shloka": 31, + "text": "ऋश्य शृङ्गम ऋषेः पुत्रम आनयध्वम उपायतः\nलॊभयित्वाभिविश्वास्य विषयं मम शॊभनाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 110, + "shloka": 32, + "text": "ता राजभयभीताश च शापभीताश च यॊषितः\nअशक्यम ऊचुस तत कार्यं वि वर्णा गतचेतसः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 110, + "shloka": 33, + "text": "तत्र तव एका जरद यॊषा राजानम इदम अब्रवीत\nपरयतिष्ये महाराज तम आनेतुं तपॊधनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 110, + "shloka": 34, + "text": "अभिप्रेतांस तु मे कामान समनुज्ञातुम अर्हसि\nततः शक्ष्ये लॊभयितुम ऋश्य शृङ्गम ऋषेः सुतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 110, + "shloka": 35, + "text": "तस्याः सर्वम अभिप्रायम अन्वजानात स पार्थिवः\nधनं च परददौ भूरि रत्नानि विविधानि च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 110, + "shloka": 36, + "text": "ततॊ रूपेण संपन्ना वयसा च महीपते\nसत्रिय आदाय काश चित सा जगाम वनम अञ्जसा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 111, + "shloka": 1, + "text": "[लॊमष]\nसा तु नाव्याश्रमं चक्रे राजकार्यार्थ सिद्धये\nसंदेशाच चैव नृपतेः सवबुद्ध्या चैव भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 111, + "shloka": 2, + "text": "नानापुष्पफलैर वृक्षैः कृत्रिमैर उपशॊभितम\nनानागुल्मलतॊपैतैः सवादु कामफलप्रदैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 111, + "shloka": 3, + "text": "अतीव रमणीयं तद अतीव च मनॊहरम\nचक्रे नाव्याश्रमं रम्यम अद्भुतॊपमदर्शनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 111, + "shloka": 4, + "text": "ततॊ निबध्य तां नावम अदूरे काश्यपाश्रमात\nचारयाम आस पुरुषैर विहारं तस्य वै मुनेः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 111, + "shloka": 5, + "text": "ततॊ दुहितरं वेश्या समाधायेति कृत्यताम\nदृष्ट्वान्तरं काश्यपस्य पराहिणॊद बुद्धिसंमताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 111, + "shloka": 6, + "text": "सा तत्र गत्वा कुशला तपॊनित्यस्य संनिधौ\nआश्रमं तं समासाद्य ददर्श तम ऋषेः सुतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 111, + "shloka": 7, + "text": "[वेष्या]\nकच चिन मुने कुशलं तापसानां; कच चिच च वॊ मूलफलं परभूतम\nकच चिद भवान रमते चाश्रमे ऽसमिंस; तवां वै दरष्टुं सांप्रतम आगतॊ ऽसमि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 111, + "shloka": 8, + "text": "कच चित तपॊ वर्धते तापसानां; पिता च ते कच चिद अहीन तेजाः\nकच चित तवया परीयते चैव विप्र; कच चित सवाध्यायः करियत ऋश्य शृङ्ग" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 111, + "shloka": 9, + "text": "[र]\nऋद्धॊ भवाञ जयॊतिर इव परकाशते; मन्ये चाहं तवाम अभिवादनीयम\nपाद्यं वै ते संप्रदास्यामि कामाद; यथा धर्मं फलमूलानि चैव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 111, + "shloka": 10, + "text": "कौश्यां बृस्याम आस्स्व यथॊपजॊषं; कृष्णाजिनेनावृतायां सुखायाम\nकव चाश्रमस तव किंनाम चेदं; वरतं बरह्मंश चरसि हि देव वत तवम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 111, + "shloka": 11, + "text": "[वेष्या]\nममाश्रमः काश्यप पुत्र रम्यस; तरियॊजनं शैलम इमं परेण\nतत्र सवधर्मॊ ऽनभिवानदं नॊ; न चॊदकं पाद्यम उपस्पृशामः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 111, + "shloka": 12, + "text": "[र]\nफलानि पक्वानि ददानि ते ऽहं; भल्लातकान्य आमलकानि चैव\nपरूषकाणीङ्गुद धन्वनानि; परियालानां कामकारं कुरुष्व" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 111, + "shloka": 13, + "text": "[ल]\nसा तानि सर्वाणि विसर्जयित्वा; भक्षान महार्हान परददौ ततॊ ऽसमै\nतान्य ऋश्य शृङ्गस्य महारसानि; भृशं सुरूपाणि रुचिं ददुर हि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 111, + "shloka": 14, + "text": "ददौ च माल्यानि सुगन्धवन्ति; चित्राणि वासांसि च भानुमन्ति\nपानानि चाग्र्याणि ततॊ मुमॊद; चिक्रीड चैव परजहास चैव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 111, + "shloka": 15, + "text": "सा कन्दुकेनारमतास्य मूले; विभज्यमाना फलिता लतेव\nगात्रैश च गात्राणि निषेवमाणा; समाश्लिषच चासकृद ऋश्य शृङ्गम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 111, + "shloka": 16, + "text": "सर्जान अशॊकांस तिलकांश च वृक्षान; परपुष्पितान अवनाम्यावभज्य\nविलज्जमानेव मदाभिभूता; परलॊभयाम आस सुतं महर्षेः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 111, + "shloka": 17, + "text": "अथर्श्य शृङ्गं विकृतं समीक्ष्य; पुनः पुनः पीड्य च कायम अस्य\nअवेक्षमाणा शनकिर जगाम; कृत्वाग्निहॊत्रस्य तदापदेशम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 111, + "shloka": 18, + "text": "तस्यां गतायां मदनेन मत्तॊ; वि चेतनश चाभवद ऋश्य शृङ्गः\nताम एव भावेन गतेन शून्यॊ; विनिःश्वसन्न आर्तरूपॊ बभूव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 111, + "shloka": 19, + "text": "ततॊ मुहूर्ताद धरि पिङ्गलाक्षः; परवेष्टितॊ रॊमभिरा नखाग्रात\nसवाध्यायवान वृत्तसमाधि युक्तॊ; विभाण्डकः काश्यपः परादुरासीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 111, + "shloka": 20, + "text": "सॊ ऽपश्यद आसीनम उपेत्य पुत्रं; धयायन्तम एकं विपरीतचित्तम\nविनिःश्वसन्तं मुहुर ऊर्ध्वदृष्टिं; विभाण्डकः पुत्रम उवाच दीनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 111, + "shloka": 21, + "text": "न कल्प्यन्ते समिधः किं नु तात; कच चिद धुतं चाग्निहॊत्रं तवयाद्य\nसुनिर्निक्तं सरुक सरुवं हॊमधेनुः; कच चित स वत्सा च कृता तवयाद्य" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 111, + "shloka": 22, + "text": "न वै यथापूर्वम इवासि पुत्र; चिन्तापरश चासि वि चेतनश च\nदीनॊ ऽति मात्रं तवम इहाद्य किं नु; पृच्छामि तवां क इहाद्यागतॊ ऽभूत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 112, + "shloka": 1, + "text": "[र]\nइहागतॊ जटिलॊ बरह्म चारी; न वै हरस्वॊ नातिदीर्घॊ मनॊ वी\nसुवर्णवर्णः कमलायताक्षः; सुतः सुराणाम इव शॊभमानः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 112, + "shloka": 2, + "text": "समृद्धरूपः सवितेव दीप्तः; सुशुक्लकृष्णाक्ष तरश चकॊरैः\nनीलाः परसन्नाश च जटाः सुगन्धा; हिरण्यरज्जु गरथिताः सुदीर्घाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 112, + "shloka": 3, + "text": "आधार रूपा पुनर अस्य कण्ठे; विभ्राजते विद्युद इवान्तरिक्षे\nदवौ चास्य पिण्डाव अधरेण कण्ठम; अजातरॊमौ सुमनॊहरौ च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 112, + "shloka": 4, + "text": "विलग्नमध्यश च स नाभिदेशे; कतिश च तस्यातिकृत परमाणा\nअथास्य चीरान��तर इता परभाति; हिरन मयी मेखला मे यथेयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 112, + "shloka": 5, + "text": "अन्यच च तस्याद्भुत दर्शनीयं; विकूजितं पादयॊः संप्रभाति\nपाण्यॊश च तद्वत सवनवन निबद्धौ; कलापकाव अक्षमाला यथेयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 112, + "shloka": 6, + "text": "विचेष्टमानस्य च तस्य तानि; कूजन्ति हंसा सरसीव मत्ताः\nचीराणि तस्याद्भुत दर्शनानि; नेमानि तद्वन मम रूपवन्ति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 112, + "shloka": 7, + "text": "वक्त्रं च तस्याद्भुत दर्शनीयं; परव्याहृतं हलादयतीव चेतः\nपुंस्कॊकिलस्येव च तस्य वाणी; तां शृण्वतॊ मे वयथितॊ ऽनतरात्मा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 112, + "shloka": 8, + "text": "यथा वनं माधव मासि मध्ये; समीरितं शवसनेनाभिवाति\nतथा स वात्य उत्तमपुण्यगन्धी; निषेव्यमाणः पवनेन तात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 112, + "shloka": 9, + "text": "सुसंयताश चापि जटा विभक्ता; दवैधी कृता भान्ति समा ललाटे\nकर्णौ च चित्रैर इव चक्रवालैः; समावृतौ तस्य सुरूपवद्भिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 112, + "shloka": 10, + "text": "तथा फलं वृत्तम अथॊ वि चित्रं; समाहनत पाणिना दक्षिणेन\nतद भूमिम आसाद्य पुनः पुनश च; समुत्पतत्य अद्भुतरूपम उच्चैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 112, + "shloka": 11, + "text": "तच चापि हत्वा परिवर्तते ऽसौ; वातेरितॊ वृक्ष इवावघूर्णः\nतं परेक्ष्य मे पुत्रम इवामराणां; परीतिः परा तात रतिश च जाता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 112, + "shloka": 12, + "text": "स मे समाश्लिष्य पुनः शरीरं; जटासु गृह्याभ्यवनाम्य वक्त्रम\nवक्त्रेण वक्त्रं परणिधाय शब्दं; चकार तन मे ऽजनयत परहर्षम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 112, + "shloka": 13, + "text": "न चापि पाद्यं बहुमन्यते ऽसौ; फलानि चेमानि मयाहृतानि\nएवं वरतॊ ऽसमीति च माम अवॊचत; फलानि चान्यानि नवान्य अदान मे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 112, + "shloka": 14, + "text": "मयॊपयुक्तानि फलानि तानि; नेमानि तुल्यानि रसेन तेषाम\nन चापि तेषां तवग इयं यथैषां; साराणि नैषाम इव सन्ति तेषाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 112, + "shloka": 15, + "text": "तॊयानि चैवाति रसानि मह्यं; परादात स वै पातुम उदाररूपः\nपीत्वैव यान्य अभ्यधिकः परहर्षॊ; ममाभवद भूश चलितेव चासीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 112, + "shloka": 16, + "text": "इमानि चित्राणि च गन्धवन्ति; माल्यानि तस्यॊद्ग्रथितानि पट्टैः\nयानि परकीर्येह गतः सवम एव; स आश्रमं तपसा दयॊतमानः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 112, + "shloka": 17, + "text": "गतेन तेनास्मि कृतॊ वि चेता; गात्रं च मे संपरितप्यतीव\nइच्छामि तस्यान्तिकम आशु गन्तुं; तं चेह नित्यं परिवर्तमानम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 112, + "shloka": 18, + "text": "गच्छामि तस्यान्तिकम एव तात; का नाम सा वरतचर्या च तस्य\nइच्छाम्य अहं चरितुं तेन सार्धं; यथा तपः स चरत्य उग्रकर्मा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 113, + "shloka": 1, + "text": "[विभान्द]\nरक्षांसि चैतानि चरन्ति पुत्र; रूपेण तेनाद्भुत दर्शनेन\nअतुल्यरूपाण्य अति घॊरवन्ति; विघ्नं सदा तपसश चिन्तयन्ति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 113, + "shloka": 2, + "text": "सुरूपरूपाणि च तानि तात; परलॊभयन्ते विविधैर उपायैः\nसुखाच च लॊकाच च निपातयन्ति; तान्य उग्रकर्माणि मुनीन वनेषु" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 113, + "shloka": 3, + "text": "न तानि सेवेत मुनिर यतात्मा; सतां लॊकान परार्थयानः कथं चित\nकृत्वा विघ्नं तापसानां रमन्ते; पापाचारास तपसस तान्य अपाप" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 113, + "shloka": 4, + "text": "असज जनेनाचरितानि पुत्र; पापान्य अपेयानि मधूनि तानि\nमाल्यानि चैतानि न वै मुनीनां; समृतानि चित्रॊज्ज्वल गन्धवन्ति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 113, + "shloka": 5, + "text": "[लॊमष]\nरक्षांसि तानीति निवार्य पुत्रं; विभाण्डकस तां मृगयां बभूव\nनासादयाम आस यदा तर्यहेण; तदा स पर्याववृते ऽऽशरमाय" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 113, + "shloka": 6, + "text": "यदा पुनः काश्यपॊ वै जगाम; फलान्य आहर्तुं विधिना शरामणेन\nतदा पुनर लॊभयितुं जगाम; सा वेश यॊषा मुनिम ऋश्य शृङ्गम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 113, + "shloka": 7, + "text": "दृष्ट्वैव ताम ऋश्य शृङ्गः परहृष्टः; संभान्त रूपॊ ऽभयपतत तदानीम\nपरॊवाच चैनां भवतॊ ऽऽशरमाय; गच्छाव यावन न पिता ममेति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 113, + "shloka": 8, + "text": "ततॊ राजन काश्यपस्यैक पुत्रं; परवेश्य यॊगेन विमुच्य नावम\nपरलॊभयन्त्यॊ विविधैर उपायैर; आजग्मुर अङ्गाधिपतेः समीपम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 113, + "shloka": 9, + "text": "संस्थाप्य ताम आश्रमदर्शने तु; संतारितां नावम अतीव शुभ्राम\nतीराद उपादाय तथैव चक्रे; राजाश्रमं नाम वनं वि चित्रम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 113, + "shloka": 10, + "text": "अन्तःपुरे तं तु निवेश्य राजा; विभाण्डकस्यात्म जम एकपुत्रम\nददर्श देवं सहसा परविष्टम; आपूर्यमाणं च जगज जलेन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 113, + "shloka": 11, + "text": "स लॊम पादः परिपूर्णकामः; सुतां ददाव ऋश्य शृङ्गाय शान्ताम\nकरॊधप्रतीकार करं च चक्रे; गॊभिश च मार्गेष्व अभिकर्षणं च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 113, + "shloka": 12, + "text": "विभाण्डकस्याव्रजतः स राजा; पशून परभूतान पशुपांश च वीरान\nसमादिशत पुत्र गृधी महर्षिर; विभाण्डकः परिपृच्छेद यदा वः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 113, + "shloka": 13, + "text": "स वक्तव्यः पराञ्जलिभिर भवद्भिः; पुत्रस्य ते पशवः कर्षणं च\nकिं ते परियं वै करियतां महर्षे; दासाः सम सर्वे तव वाचि बद्धाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 113, + "shloka": 14, + "text": "अथॊपायात स मुनिश चण्डकॊपः; सवम आश्रमं फलमूलानि गृह्य\nअन्वेषमाणश च न तत्र पुत्रं; ददर्श चुक्रॊध ततॊ भृशं सः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 113, + "shloka": 15, + "text": "ततः स कॊपेन विदीर्यमाण; आशङ्कमानॊ नृपतेर विधानम\nजगाम चम्पां परदिदक्षमाणस; तम अङ्गराजं विषयं च तस्य" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 113, + "shloka": 16, + "text": "स वै शरान्तः कषुधितः काश्यपस तान; घॊषान समासादितवान समृद्धान\nगॊपैश च तैर विधिवत पूज्यमानॊ; राजेव तां रात्रिम उवाच तत्र" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 113, + "shloka": 17, + "text": "संप्राप्य सत्कारम अतीव तेभ्यः; परॊवाच कस्य परथिताः सथ सौम्याः\nऊचुर ततस ते ऽभयुपगम्य सर्वे; धनं तवेदं विहितं सुतस्य" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 113, + "shloka": 18, + "text": "देशे तु देशे तु स पूज्यमानस; तांश चैव शृण्वन मधुरान परलापान\nपरशान्तभूयिष्ठ रजाः परहृष्टः; समाससादाङ्गपतिं पुरस्थम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 113, + "shloka": 19, + "text": "संपूजितस तेन नरर्षभेण; ददर्श पुत्रं दिवि देवं यथेन्द्रम\nशान्तां सनुषां चैव ददर्श तत्र; सौदामिनीम उच्चरन्तीं यथैव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 113, + "shloka": 20, + "text": "गरामांश च घॊषांश च सुतं च दृष्ट्वा; शान्तां च शान्तॊ ऽसय परः स कॊपः\nचकार तस्मै परमं परसादं; विभाण्डकॊ भूमिपतेर नरेन्द्र" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 113, + "shloka": 21, + "text": "स तत्र निक्षिप्य सुतं महर्षिर; उवाच सूर्याग्निसमप्रभावम\nजाते पुत्रे वनम एवाव्रजेथा; राज्ञः परियाण्य अस्य सर्वाणि कृत्वा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 113, + "shloka": 22, + "text": "स तद वचः कृतवान ऋश्य शृङ्गॊ; ययौ च यत्रास्य पिता बभूव\nशान्ता चैनं पर्यचरद यथा वत; खे रॊहिणी सॊमम इवानुकूला" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 113, + "shloka": 23, + "text": "अरुन्धती वा सुभगा वसिष्ठं; लॊपामुद्रा वापि यथा हय अगस्त्यम\nनलस्य वा दमयन्ती यथाभूद; यथा शची वज्रधरस्य चैव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 113, + "shloka": 24, + "text": "नाडायनी चेन्द्रसेना यथैव; वश्या नित्यं मुद्गलस्याजमीढ\nतथा शान्ता ऋश्य शृङ्गं वनस्थं; परीत्या युक्ता पर्यचरन नरेन्द्र" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 113, + "shloka": 25, + "text": "तस्याश्रमः पुण्य एषॊ विभाति; महाह्रदं शॊभयन पुण्यकीर्तिः\nअत्र सनातः कृतकृत्यॊ विशुद्धस; तीर्थान्य अन्यान्य अनुसंयाहि राजन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 114, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nततः परयातः कौशिक्याः पाण्डवॊ जनमेजय\nआनुपूर्व्येण सर्वाणि जगामायतनान्य उत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 114, + "shloka": 2, + "text": "स सागरं समासाद्य गङ्गायाः संगमे नृप\nनदीशतानां पञ्चानां मध्ये चक्रे समाप्लवम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 114, + "shloka": 3, + "text": "ततः समुद्रतीरेण जगाम वसु धाधिपः\nभरातृभिः सहितॊ वीरः कलिङ्गान परति भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 114, + "shloka": 4, + "text": "[ल]\nएते कलिङ्गाः कौन्तेय यत्र वैतरणी नदी\nयत्रायजत धर्मॊ ऽपि देवाञ शरणम एत्य वै" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 114, + "shloka": 5, + "text": "ऋषिभिः समुपायुक्तं यज्ञियं गिरिशॊभितम\nउत्तरं तीरम एतद धि सततं दविज सेवितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 114, + "shloka": 6, + "text": "समेन देव यानेन पथा सवर्गम उपेयुसः\nअत्र वै ऋषयॊ ऽनये ऽपि पुरा करतुभिर ईजिरे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 114, + "shloka": 7, + "text": "अत्रैव रुद्रॊ राजेन्द्र पशुम आदत्तवान मखे\nरुद्रः पशुं मानवेन्द्र भागॊ ऽयम इति चाब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 114, + "shloka": 8, + "text": "हृते पशौ तदा देवास तम ऊचुर भरतर्षभ\nमा परस्वम अभिद्रॊग्धा मा धर्मान सकलान नशीः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 114, + "shloka": 9, + "text": "ततः कल्याण रूपाभिर वाग्भिस ते रुद्रम अस्तुवन\nइष्ट्या चैनं तर्पयित्वा मानयां चक्रिरे तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 114, + "shloka": 10, + "text": "ततः स पशुम उत्सृज्य देव यानेन जग्मिवान\nअत्रानुवंशॊ रुद्रस्य तं निबॊध युधिष्ठिर" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 114, + "shloka": 11, + "text": "अयात यामं सर्वेभ्यॊ भागेभ्यॊ भागम उत्तमम\nदेवाः संकल्पयाम आसुर भयाद रुद्रस्य शाश्वतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 114, + "shloka": 12, + "text": "इमां गाथाम अत्र गायन अपः सपृशति यॊ नरः\nदेव यानस तस्य पन्थाश चक्षुश चैव परकाशते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 114, + "shloka": 13, + "text": "[व]\nततॊ वैतरणीं सर्वे पाण्डवा दरौपदी तथा\nअवतीर्य महाभागा तर्पयां चक्रिरे पितॄन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 114, + "shloka": 14, + "text": "[य]\nउपस्पृश्यैव भगवन्न अस्यां नद्यां तपॊधन\nमानुषाद अस्मि विषयाद अपैतः पश्य लॊमश" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 114, + "shloka": 15, + "text": "सर्वाँल लॊकान परपश्यामि परसादात तव सुव्रत\nवैखानसानां जपताम एष शब्दॊ महात्मनाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 114, + "shloka": 16, + "text": "[ल]\nतरिशतं वै सहस्राणि यॊजनानां युधिष्ठिर\nयत्र धवनिं शृणॊष्य एनं तूष्णीम आस्स्व विशां पते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 114, + "shloka": 17, + "text": "एतत सवयं भुवॊ राजन वनं रम्यं परकाशते\nयत्रायजत कौन्तेय विश्वकर्मा परतापवान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 114, + "shloka": 18, + "text": "यस्मिन यज्ञे हि भूर दत्ता कश्यपाय महात्मने\nस पर्वत वनॊद्देशा दक्षिणा वै सवयं भुवा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 114, + "shloka": 19, + "text": "अवासीदच च कौन्तेय दत्तमात्रा मही तदा\nउवाच चापि कुपिता लॊकेश्वरम इदं परभुम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 114, + "shloka": 20, + "text": "न मां मर्त्याय भगवन कस्मै चिद दातुम अर्हसि\nपरदानं मॊघम एतत ते यास्याम्य एषा रसातलम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 114, + "shloka": 21, + "text": "विसीदन्तीं तु तां दृष्ट्वा कश्पयॊ भगवान ऋषिः\nपरसादयां बभूवाथ ततॊ भूमिं विशां पते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 114, + "shloka": 22, + "text": "ततः परसन्ना पृथिवी तपसा तस्य पाण्डव\nपुनर उन्मज्ज्य सलिलाद वेदी रूपास्थिता बभौ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 114, + "shloka": 23, + "text": "सैषा परकाशते राजन वेदी संस्थान लक्षणा\nआरुह्यात्र महाराज वीर्यवान वै भविष्यसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 114, + "shloka": 24, + "text": "अहं च ते सवस्त्ययनं परयॊक्ष्ये; यथा तवम एनाम अधिरॊक्ष्यसे ऽदय\nसपृष्टा हि मर्त्येन ततः समुद्रम; एषा वेदी परविशत्य आजमीढ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 114, + "shloka": 25, + "text": "अग्निर मित्रॊ यॊनिर आपॊ ऽथ देव्यॊ; विष्णॊ रेतस तवम अमृतस्य नाभिः\nएवं बरुवन पाण्डव सत्यवाक्यं; वेदीम इमां तवं तरसाधिरॊह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 114, + "shloka": 26, + "text": "[व]\nततः कृतस्वस्त्ययनॊ महात्मा; युधिष्ठिरः सागरगाम अगच्छत\nकृत्वा च तच्छासनम अस्य सर्वं; महेन्द्रम आसाद्य निशाम उवास" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 115, + "shloka": 1, + "text": "[व]\nस तत्र ताम उषित्वैकां रजनीं पृथिवीपतिः\nतापसानां परं चक्रे सत्कारं भरातृभिः सह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 115, + "shloka": 2, + "text": "लॊमशश चास्य तान सर्वान आचख्यौ तत्र तापसान\nभृगून अङ्गिरसश चैव वासिष्ठान अथ काश्यपान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 115, + "shloka": 3, + "text": "तान समेत्य स राजर्षिर अभिवाद्य कृताञ्जलिः\nरामस्यानुचरं वीरम अपृच्छद अकृतव्रणम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 115, + "shloka": 4, + "text": "कदा नु रामॊ भग वांस तापसान दर्शयिष्यति\nतेनैवाहं परसङ्गेन दरष्टुम इच्छामि भार्गवम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 115, + "shloka": 5, + "text": "[अक]\nआयान एवासि विदितॊ रामस्य विदितात्मनः\nपरीतिस तवयि च रामस्य कषिप्रं तवां दर्शयिष्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 115, + "shloka": 6, + "text": "चतुर्दशीम अष्टमीं च रामं पश्यन्ति तापसाः\nअस्यां रात्र्यां वयतीतायां भवित्री च चतुर्दशी" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 115, + "shloka": 7, + "text": "[य]\nभवान अनुगतॊ वीरं जामदग्न्यं महाबलम\nपरत्यक्षदर्शी सर्वस्य पूर्ववृत्तस्य कर्मणाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 115, + "shloka": 8, + "text": "स भवान कथयत्व एतद यथा रामेण निर्जिताः\nआहवे कषत्रियाः सर्वे कथं केन च हेतुना" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 115, + "shloka": 9, + "text": "[अक]\nकन्यकुब्जे महान आसीत पार्थिवः सुमहाबलः\nगाधीति विश्रुतॊ लॊके वनवासं जगाम सः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 115, + "shloka": 10, + "text": "वने तु तस्य वसतः कन्या जज्ञे ऽपसरः समा\nऋचीकॊ भार्गवस तां च वरयाम आस भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 115, + "shloka": 11, + "text": "तम उवाच ततॊ राजा बराह्मणं संशितव्रतम\nउचितं नः कुले किं चित पूर्वैर यत संप्रवर्तितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 115, + "shloka": 12, + "text": "एकतः शयाम कर्णानां पाण्डुराणां तरॊ विनाम\nसहस्रं वाजिनां शुल्कम इति विद्धि दविजॊत्तम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 115, + "shloka": 13, + "text": "न चापि भगवान वाच्यॊ दीयताम इति भार्गव\nदेया मे दुहिता चेयं तवद्विधाय महात्मने" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 115, + "shloka": 14, + "text": "[रच]\nएकतः शयाम कर्णानां पाण्डुराणां तरॊ विनाम\nदास्याम्य अश्वसहस्रं ते मम भार्या सुतास्तु ते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 115, + "shloka": 15, + "text": "[अक]\nस तथेति परतिज्ञाय राजन वरुणम अब्रवीत\nएकतः शयाम कर्णानां पाण्डुराणां तरॊ विनाम\nसहस्रं वाजिनाम एकं शुल्कार्थं मे परदीयताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 115, + "shloka": 16, + "text": "तस्मै परादात सहस्रं वै वाजिनां वरुणस तदा\nतद अश्वतीर्थं विख्यातम उत्थिता यत्र ते हयाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 115, + "shloka": 17, + "text": "गङ्गायां कन्यकुब्जे वै ददौ सत्यवतीं तदा\nततॊ गाधिः सुतां तस्मै जन्याश चासन सुरास तदा\nलब्ध्वा हयसहस्रं तु तांश च दृष्ट्वा दिवौकसः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 115, + "shloka": 18, + "text": "धर्मेण लब्ध्वा तां भार्याम ऋचीकॊ दविजसत्तमः\nयथाकामं यथाजॊषं तया रेमे सुमध्यया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 115, + "shloka": 19, + "text": "तं विवाहे कृते राजन सभार्यम अवलॊककः\nआजगाम भृगुश्रेष्ठः पुत्रं दृष्ट्वा ननन्द च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 115, + "shloka": 20, + "text": "भार्या पती तम आसीनं गुरुं सुरगणार्चितम\nअर्चित्वा पर्युपासीनौ पराञ्जलीतस्थतुस तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 115, + "shloka": 21, + "text": "ततः सनुषां स भगवान परहृष्टॊ भृगुर अब्रवीत\nवरं वृणीष्व सुभगे दाता हय अस्मि तवेप्सितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 115, + "shloka": 22, + "text": "सा वै परसादयाम आस तं गुरुं पुत्रकारणात\nआत्मनश चैव मातुश च परसादं च चकार सः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 115, + "shloka": 23, + "text": "[भृ]\nऋतौ तवं चैव माता च सनाते पुंसवनाय वै\nआलिङ्गेतां पृथग वृक्षौ साश्वत्थं तवम उदुम्बरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 115, + "shloka": 24, + "text": "आलिङ्गने तु ते राजंश चक्रतुः सम विपर्ययम\nकदा चिद भृगुर आगच्छत तं च वेद विपर्ययम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 115, + "shloka": 25, + "text": "अथॊवाच महातेजॊ भृगुः सत्यवतीं सनुषाम\nबराह्मणः कषत्रवृत्तिर वै तव पुत्रॊ भविष्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 115, + "shloka": 26, + "text": "कषत्रियॊ बराह्मणाचारॊ मातुस तव सुतॊ महान\nभविष्यति महावीर्यः साधूनां मार्गम आस्थितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 115, + "shloka": 27, + "text": "ततः परसादयाम आस शवशुरं सा पुनः पुनः\nन मे पुत्रॊ भवेद ईदृक कामं पौत्रॊ भवेद इति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 115, + "shloka": 28, + "text": "एवम अस्त्व इति सा तेन पाण्डव परतिनन्दिता\nजमदग्निं ततः पुत्रं सा जज्ञे काल आगते\nतेजसा वर्चसा वैच युक्तं भार्गवनन्दनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 115, + "shloka": 29, + "text": "स वर्धमानस तेजॊ वी वेदस्याध्ययनेन वै\nबहून ऋषीन महातेजाः पाण्डवेयात्यवर्तत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 115, + "shloka": 30, + "text": "तं तु कृत्स्नॊ धनुर्वेदः परत्यभाद भरतर्षभ\nचतुर्विधानि चास्त्राणि भाः करॊपम वर्चसम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 116, + "shloka": 1, + "text": "[अक]\nस वेदाध्ययने युक्तॊ जमदग्निर महातपः\nतपस तेपे ततॊ देवान नियमाद वशम आनयत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 116, + "shloka": 2, + "text": "स परसेनजितं राजन्न अधिगम्य नराधिपम\nरेणुकां वरयाम आस स च तस्मै ददौ नृपः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 116, + "shloka": 3, + "text": "रेणुकां तव अथ संप्राप्य भार्यां भार्गवनन्दनः\nआश्रमस्थस तया सार्धं तपस तेपे ऽनुकूलया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 116, + "shloka": 4, + "text": "तस्याः कुमाराश चत्वारॊ जज्ञिरे राम पञ्चमाः\nसर्वेषाम अजघन्यस तु राम आसीज जघन्यजः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 116, + "shloka": 5, + "text": "फलाहारेषु सर्वेषु गतेष्व अथ सुतेषु वै\nरेणुका सनातुम अगमत कदा चिन नियतव्रता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 116, + "shloka": 6, + "text": "सा तु चित��ररथं नाम मार्त्तिकावतकं नृपम\nददर्श रेणुका राजन्न आगच्छन्ती यदृच्छया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 116, + "shloka": 7, + "text": "करीडन्तं सलिले दृष्ट्वा सभार्यं पद्ममालिनम\nऋद्धिमन्तं ततस तस्य सपृहयाम आस रेणुका" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 116, + "shloka": 8, + "text": "वयभिचारात तु सा तस्मात कलिन्नाम्भसि वि चेतना\nपरविवेशाश्रमं तरस्ता तां वै भर्तान्वबुध्यत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 116, + "shloka": 9, + "text": "स तां दृष्ट्वा चयुतां धैर्याद बराह्म्या लक्ष्म्या विवर्जिताम\nधिक शब्देन महातेजा गर्हयाम आस वीर्यवान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 116, + "shloka": 10, + "text": "ततॊ जयेष्ठॊ जामदग्न्यॊ रुमण्वान नाम नाम तः\nआजगाम सुषेणश च वसुर विश्वावसुस तथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 116, + "shloka": 11, + "text": "तान आनुपूर्व्याद भगवान वधे मातुर अचॊदयत\nन च ते जातसंमॊहाः किं चिद ऊचुर वि चेतसः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 116, + "shloka": 12, + "text": "ततः शशाप तान कॊपात ते शप्ताश चेतनां जहुः\nमृगपक्षिस धर्माणः कषिप्रम आसञ जडॊपमाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 116, + "shloka": 13, + "text": "ततॊ रामॊ ऽभयगात पश्चाद आश्रमं परवीर हा\nतम उवाच महामन्युर जमदग्निर महातपाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 116, + "shloka": 14, + "text": "जहीमां मातरं पापां मा च पुत्र वयथां कृथाः\nतत आदाय परशुं रामॊ मातुः शिरॊ ऽहरत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 116, + "shloka": 15, + "text": "ततस तस्य महाराज जमदग्नेर महात्मनः\nकॊपॊ अगच्छत सहसा परसन्नश चाब्रवीद इदम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 116, + "shloka": 16, + "text": "ममेदं वचनात तात कृतं ते कर्म दुष्करम\nवृणीष्व कामान धर्मज्ञ यावतॊ वाञ्छसे हृदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 116, + "shloka": 17, + "text": "स वव्रे मातुर उत्थानम अस्मृतिं च वधस्य वै\nपापेन तेन चास्पर्शं भरातॄणां परकृतिं तथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 116, + "shloka": 18, + "text": "अप्रतिद्वन्द्व तां युद्धे दीर्घम आयुश च भारत\nददौ च सर्वान कामांस ताञ जमदग्निर महातपाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 116, + "shloka": 19, + "text": "कदा चित तु तथैवास्य विनिष्क्रान्ताः सुताः परभॊ\nअथानूप पतिर वीरः कार्तवीर्यॊ ऽभयवर्तत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 116, + "shloka": 20, + "text": "तम आश्रमपदं पराप्तम ऋषेर भार्यासमर्चयत\nस युद्धमदसंमत्तॊ नाभ्यनन्दत तथार्चनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 116, + "shloka": 21, + "text": "परमथ्य चाश्रमात तस्माद धॊम धेन्वास तदा बलात\nजहार वत्सं करॊशन्त्या बभञ्ज च महाद्रुमान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 116, + "shloka": 22, + "text": "आ���ताय च रामाय तदाचष्ट पिता सवयम\nगां च रॊरूयतीं दृष्ट्वा कॊपॊ राम समाविशत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 116, + "shloka": 23, + "text": "स मन्युवशम आपन्नः कार्तवीर्यम उपाद्रवत\nतस्याथ युधि विक्रम्य भार्गवः परवीर हा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 116, + "shloka": 24, + "text": "चिच्छेद निशितैर भल्लैर बाहून परिघसंनिभान\nसहस्रसंमितान राजन परगृह्य रुचिरं धनुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 116, + "shloka": 25, + "text": "अर्जुनस्याथ दाया दा रामेण कृतमन्यवः\nआश्रमस्थं विना रामं जमदग्निम उपाद्रवन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 116, + "shloka": 26, + "text": "ते तं जघ्नुर महावीर्यम अयुध्यन्तं तपॊ विनम\nअसकृद राम रामेति विक्रॊशन्तम अनाथवत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 116, + "shloka": 27, + "text": "कार्तवीर्यस्य पुत्रास तु जमदग्निं युधिष्ठिर\nघातयित्वा शरैर जग्मुर यथागतम अरिंदमाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 116, + "shloka": 28, + "text": "अपक्रान्तेषु चैतेषु जमदग्नौ तथागते\nसमित पाणिर उपागच्छद आश्रमं भृगुनन्दनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 116, + "shloka": 29, + "text": "स दृष्ट्वा पितरं वीरस तथा मृत्युवशं गतम\nअनर्हन्तं तथा भूतं विललाप सुदुःखितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 117, + "shloka": 1, + "text": "[र]\nममापराधात तैः कषुद्रैर हतस तवं तात बालिशैः\nकार्तवीर्यस्य दाया दैर वने मृग इवेषुभिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 117, + "shloka": 2, + "text": "धर्मज्ञस्य कथं तात वर्तमानस्य सत्पथे\nमृत्युर एवंविधॊ युक्तः सर्वभूतेष्व अनागसः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 117, + "shloka": 3, + "text": "किं नु तैर न कृतं पापं यैर भवांस तपसि सथितः\nअयुध्यमानॊ वृद्धः सन हतः शरशतैः शितैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 117, + "shloka": 4, + "text": "किं नु ते तत्र वक्ष्यन्ति सचिवेषु सुहृत्सु च\nअयुध्यमानं धर्मज्ञम एकं हत्वानपत्रपाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 117, + "shloka": 5, + "text": "[अक]\nविलप्यैवं स करुणं बहु नानाविधं नृप\nपरेतकार्याणि सर्वाणि पितुश चक्रे महातपाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 117, + "shloka": 6, + "text": "ददाह पितरं चाग्नौ रामः परपुरंजयः\nपरतिजज्ञे वधं चापि सर्वक्षत्रस्य भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 117, + "shloka": 7, + "text": "संक्रुद्धॊ ऽति बलः शूरः शस्त्रम आदाय वीर्यवान\nजघ्निवान कार्तवीर्यस्य सुतान एकॊ ऽनतकॊपमः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 117, + "shloka": 8, + "text": "तेषां चानुगता ये च कषत्रियाः कषत्रियर्षभ\nतांश च सर्वान अवामृद्नाद रामः परहरतां वरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 117, + "shloka": 9, + "text": "तरिः सप्तकृत्वः पृथिवीं कृत्वा निः कषत्रियां परभुः\nसमन्तपञ्चके पञ्च चकार रुधिरह्रदान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 117, + "shloka": 10, + "text": "स तेषु तर्पयाम आस पितॄन भृगुकुलॊद्वहः\nसाक्षाद ददर्श चर्चीकं स च रामं नयवारयत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 117, + "shloka": 11, + "text": "ततॊ यज्ञेन महता जामदग्न्यः परतापवान\nतर्पयाम आस देवेन्द्रम ऋत्विग्भ्यश च महीं ददौ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 117, + "shloka": 12, + "text": "वेदीं चाप्य अददद धैमीं कश्यपाय महात्मने\nदशव्यामायतां कृत्वा नवॊत्सेधां विशां पते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 117, + "shloka": 13, + "text": "तां कश्यपस्यानुमते बराह्मणाः खन्द शस तदा\nवयभजंस तेन ते राजन परख्याताः खान्दवायनाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 117, + "shloka": 14, + "text": "स परदाय महीं तस्मै कश्यपाय महात्मने\nअस्मिन महेन्द्रे शैलेन्द्रे वसत्य अमितविक्रमः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 117, + "shloka": 15, + "text": "एवं वैरम अभूत तस्य कषत्रियैर लॊकवासिभिः\nपृथिवी चापि विजिता रामेणामिततेजसा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 117, + "shloka": 16, + "text": "[व]\nततश चतुर्दशीं रामः समयेन महामनाः\nदर्शयाम आस तान विप्रान धर्मराजं च सानुजम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 117, + "shloka": 17, + "text": "स तम आनर्च राजेन्द्रॊ भरातृभिः सहितः परभुः\nदविजानां च परां पूजां चक्रे नृपतिसत्तमः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 117, + "shloka": 18, + "text": "अर्चयित्वा जामदग्न्यं पूजितस तेन चाभिभूः\nमहेन्द्र उष्य तां रात्रिं परययौ दक्षिणामुखः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 118, + "shloka": 1, + "text": "[व]\nगच्छन स तीर्थानि महानुभावः; पुण्यानि रम्याणि ददर्श राजा\nसर्वाणि विप्रैर उपशॊभितानि; कव चित कव चिद भारत सागरस्य" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 118, + "shloka": 2, + "text": "स वृत्तवांस तेषु कृताभिषेकः; सहानुजः पार्थिव पुत्रपौत्रः\nसमुद्रगां पुण्यतमां परशस्तां; जगाम पारिक्षित पाण्डुपुत्रः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 118, + "shloka": 3, + "text": "तत्रापि चाप्लुत्य महानुभावः; संतर्पयाम आस पितॄन सुरांश च\nदविजातिमुख्येषु धनं विसृज्य; गॊदावरिं सागरगाम अगच्छत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 118, + "shloka": 4, + "text": "ततॊ वि पाप्मा दरविडेषु राजन; अमुद्रम आसाद्य च लॊकपुण्यम\nअगस्त्यतीर्थं च पवित्रपुण्यं; नारी तीर्थान्य अथ वीरॊ ददर्श" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 118, + "shloka": 5, + "text": "तत्रार्जुनस्याग्र्य धनुर्धरस्य; निशम्य तत कर्म परैर असह्यम\nसंपूज्यमानः परमर्षिसंघैः; परां मुदं पाण्डुसुतः स लेभे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 118, + "shloka": 6, + "text": "स तेषु तीर्थेष्व अभिषिक्त गात्रः; कृष्णा सहायः सहितॊ ऽनुजैश च\nसंपूजयन विक्रमम अर्जुनस्य; रेमे महीपाल पतिः पृथिव्याम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 118, + "shloka": 7, + "text": "ततः सहस्राणि गवां परदाय; तीर्थेषु तेष्व अम्बुधरॊत्तमस्य\nहृष्टः सह भरातृभिर अर्जुनस्य; संकीर्तयाम आस गवां परदानम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 118, + "shloka": 8, + "text": "स तानि तीर्थानि च सागरस्य; पुण्यानि चान्यानि बहूनि राजन\nकरमेण गच्छन परिपूर्णकामः; शूर्पारकं पुण्यतमं ददर्श" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 118, + "shloka": 9, + "text": "तत्रॊदधेः कं चिद अतीत्य देशं; खयातं पृथिव्यां वनम आससाद\nतप्तं सुरैर यत्र तपः पुरस्ताद; इष्टं तथा पुण्यतमैर नरेन्द्रैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 118, + "shloka": 10, + "text": "स तत्र ताम अग्र्यधनुर्धरस्य; वेदीं ददर्शायतपीनबाहुः\nऋचीक पुत्रस्य तपॊ वि संघैः; समावृतां पुण्यकृद अर्चनीयाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 118, + "shloka": 11, + "text": "ततॊ वसूनां वसु धाधिपः स; मरुद्गणानां च तथाश्विनॊश च\nवैवस्वतादित्य धनेश्वराणाम; इन्द्रस्य विष्णॊर सवितुर विभॊर च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 118, + "shloka": 12, + "text": "भगस्य चन्द्रस्य दिवाकरस्य; पतेर अपां साध्य गणस्य चैव\nधातुः पितॄणां च तथा महात्मा; रुद्रस्य राजन सगणस्य चैव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 118, + "shloka": 13, + "text": "सरॊ वत्याः सिद्धगणस्य चैव; पूष्णश च ये चाप्य अमरास तथान्ये\nपुण्यानि चाप्य आयतनानि तेषां; ददर्श राजा सुमनॊहराणि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 118, + "shloka": 14, + "text": "तेषूपवासान विविधान उपॊष्य; दत्त्वा च रत्नानि महाधनानि\nतीर्थेषु सर्वेषु परिप्लुताङ्गः; पुनः स शूर्पारकम आजगाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 118, + "shloka": 15, + "text": "स तेन तीर्थेन तु सागरस्य; पुनः परयातः सह सॊदरीयैः\nदविजैः पृथिव्यां परथितं महद्भिस; तीर्थं परभासं सम उपाजगाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 118, + "shloka": 16, + "text": "तत्राभिषिक्तः पृथु लॊहिताक्षः; सहानुजैर देवगणान पितॄंश च\nसंतर्पयाम आस तथैव कृष्णा; ते चापि विप्राः सह लॊमशेन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 118, + "shloka": 17, + "text": "स दवादशाहं जलवायुभक्षः; कुर्वन कषपाहःसु तदाभिषेकम\nसमन्ततॊ ऽगनीन उपदीपयित्वा; तेपे तपॊ धर्मभृतां वरिष्ठः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 118, + "shloka": 18, + "text": "तम उग्रम आस्थाय तपश चरन्तं; शुश्राव रामश च जनार्दनश च\nतौ सर्ववृष्णिप्रवरौ स सैन्यौ; युधिष्ठिरं जग्मतुर आजमीढम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 118, + "shloka": 19, + "text": "ते वृष्णयः पाण्डुसुतान समीक्ष्य; भूमौ शयानान मलदिग्ध गात्रान\nअनर्हतीं दरौपदीं चापि दृष्ट्वा; सुदुःखिताश चुक्रुशुर आर्तनादम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 118, + "shloka": 20, + "text": "ततः स रामं च जनार्दनं च; कार्ष्णिं च साम्बं च शिनेश च पौत्रम\nअन्यांश च वृष्णीन उपगम्य पूजां; चक्रे यथा धर्मम अदीनसत्त्वः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 118, + "shloka": 21, + "text": "ते चापि सर्वान परतिपूज्य पार्थांस; तैः सत्कृताः पाण्डुसुतैस तथैव\nयुधिष्ठिरं संपरिवार्य राजन्न; उपाविशन देवगणा यथेन्द्रम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 118, + "shloka": 22, + "text": "तेषां स सर्वं चरितं परेषां; वने च वासं परमप्रतीतः\nअस्त्रार्थम इन्द्रस्य गतं च पार्थं; कृष्णे शशंसामर राजपुत्रम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 118, + "shloka": 23, + "text": "शरुत्वा तु ते तस्य वचः परतीतास; तांश चापि दृष्ट्वा सुकृशान अतीव\nनेत्रॊद्भवं संमुमुचुर दशार्हा; दुःखार्ति जं वारि महानुभावाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 119, + "shloka": 1, + "text": "[ज]\nपरभास तीर्थं संप्राप्य वृष्णयः पाण्डवास तथा\nकिम अकुर्वन कथाश चैषां कास तत्रासंस तपॊधन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 119, + "shloka": 2, + "text": "ते हि सर्वे महात्मानः सर्वशास्त्रविशारदाः\nवृष्णयः पाण्डवाश चैव सुहृदश च परस्परम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 119, + "shloka": 3, + "text": "[व]\nपरभास तीर्थं संप्राप्य पुण्यं तीर्थं महॊदधेः\nवृष्णयः पाण्डवान वीरान परिवार्यॊपतस्थिर" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 119, + "shloka": 4, + "text": "ततॊ गॊक्षीरकुन्देन्दु मृणालरजतप्रभः\nवनमाली हली रामॊ बभाषे पुष्करेक्षणम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 119, + "shloka": 5, + "text": "न कृष्ण धर्मश चरितॊ भवाय; जन्तॊर अधर्मश च पराभवाय\nयुधिष्ठिरॊ यत्र जटी महात्मा; वनाश्रयः कलिश्यति चीरवासः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 119, + "shloka": 6, + "text": "दुर्यॊधनश चापि महीं परशास्ति; न चास्य भूमिर विवरं ददाति\nधर्माद अधर्मश चरितॊ गरीयान; इतीव मन्येत नरॊ ऽलपबुद्धिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 119, + "shloka": 7, + "text": "दुर्यॊधने चापि विवर्धमाने; युधिष्ठिरे चासुख आत्तराज्ये\nकिं नव अद्य कर्तव्यम इति परजाभिः; शङ्का मिथः संजनिता नराणाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 119, + "shloka": 8, + "text": "अयं हि धर्मप्रभवॊ नरेन्द्रॊ; धर्मे रतः सत्यधृतिः परदाता\nचलेद धि राज्याच च सुखाच च पार्थॊ; धर्माद अपैतश च कथं विवर्धेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 119, + "shloka": 9, + "text": "कथं नु भीष्मश च कृपश च विप्रॊ; दरॊणश च राजा च कुलस्य वृद्धः\nपरव्राज्य पार्थान सुखम आप्नुवन्ति; धिक पापबुद्धीन भरत परधानान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 119, + "shloka": 10, + "text": "किंनाम वक्ष्यत्य अवनि परधानः; पितॄन समागम्य परत्र पापः\nपुत्रेषु सम्यक चरितं मयेति; पुत्रान अपापान अवरॊप्य राज्यात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 119, + "shloka": 11, + "text": "नासौ धिया संप्रतिपश्यति सम; किंनाम कृत्वाहम अचक्षुर एवम\nजातः पृथिव्याम इति पार्थिवेषु; परव्राज्य कौन्तेयम अथापि राज्यात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 119, + "shloka": 12, + "text": "नूनं समृद्धान पितृलॊकभूमौ; चामीकराभान कषितिजान परफुल्लान\nविचित्रवीर्यस्य सुतः सपुत्रः; कृत्वा नृशंसं बत पश्यति सम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 119, + "shloka": 13, + "text": "वयूढॊत्तरांसान पृथु लॊहिताक्षान; नेमान सम पृच्छन स शृणॊति नूनम\nपरस्थापयद यत स वनं हय अशङ्कॊ; युधिष्ठिरं सानुजम आत्तशस्त्रम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 119, + "shloka": 14, + "text": "यॊ ऽयं परेषां पृतनां समृद्धां; निर आयुधॊ दीर्घभुजॊ निहन्यात\nशरुत्वैव शब्दं हि वृकॊदरस्य; मुञ्चन्ति सैन्यानि शकृत स मूत्रम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 119, + "shloka": 15, + "text": "स कषुत्पिपासाध्व कृशस तरॊ वी; समेत्य नानायुध बाणपाणिः\nवने समरन वासम इमं सुघॊरं; शेषं न कुर्याद इति निश्चितं मे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 119, + "shloka": 16, + "text": "न हय अस्य वीर्येण बलेन कश चित; समः पृथिव्यां भविता नरेषु\nशीतॊष्णवातातप कर्शिताङ्गॊ; न शेषम आजाव असुहृत्सु कुर्यात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 119, + "shloka": 17, + "text": "पराच्यां नृपान एकरथेन जित्वा; वृकॊदरः सानुचरान रणेषु\nसवस्त्यागमद यॊ ऽति रथस तरॊ वी; सॊ ऽयं वने कलिश्यति चीरवासः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 119, + "shloka": 18, + "text": "यॊ दन्तकूरे वयजयन नृदेवान; समागतान दाक्षिणात्यान मही पान\nतं पश्यतेमं सहदेवम अद्य; तपॊ विनं तापस वेषरूपम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 119, + "shloka": 19, + "text": "यः पार्थिवान एकरथेन वीरॊ; दिशं परतीचीं परति युद्धशौण्डः\nसॊ ऽयं वने मूलफलेन जीवञ; जटी चरत्य अद्य मलाचिताङ्गः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 119, + "shloka": 20, + "text": "सत्रे समृद्धे ऽति रथस्य राज्ञॊ; वेदी तलाद उत्पतिता सुता या\nसेयं वनेवासम इमं सुदुःखं; कथं सहत्य अद्य सती सुखार्हा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 119, + "shloka": 21, + "text": "तरिवर्गमुख्यस्य समीरणस्य; देवेश्वरस्याप्य अथ वाश्विनॊश च\nएषां सुराणां तन��ाः कथं नु; वनेचरन्त्य अल्पसुखाः सुखार्हाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 119, + "shloka": 22, + "text": "जिते हि धर्मस्य सुते सभार्ये; स भरातृके सानुचरे निरस्ते\nदुर्यॊधने चापि विवर्धमाने; कथं न सीदत्य अवनिः स शैला" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 120, + "shloka": 1, + "text": "[सात्यकि]\nन राम कालः परिदेवनाय; यद उत्तरं तत्र तद एव सर्वे\nसमाचरामॊ हय अनतीत कालं; युधिष्ठिरॊ यद्य अपि नाह किं चित" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 120, + "shloka": 2, + "text": "ये नाथवन्तॊ हि भवन्ति लॊके; ते नात्मना कर्म समारभन्ते\nतेषां तु कार्येषु भवन्ति नाथाः; शैब्यादयॊ राम यथा ययातेः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 120, + "shloka": 3, + "text": "येषां तथा राम समारभन्ते; कार्याणि नाथाः सवमतेन लॊके\nते नाथवन्तः पुरुषप्रवीरा; नानाथ वत कृच्छ्रम अवाप्नुवन्ति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 120, + "shloka": 4, + "text": "कस्माद अयं राम जनार्दनौ च; परद्युम्न साम्बौ च मया समेतौ\nवसत्य अरण्ये सह सॊदरीयैस; तरैलॊक्यनाथान अधिगम्य नाथान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 120, + "shloka": 5, + "text": "निर्यातु साध्व अद्य दशार्ह सेना; परभूतनानायुध चित्रवर्माः\nयमक्षयं गच्छतु धार्तराष्ट्रः; स बान्धवॊ वृष्णिबलाभिभूतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 120, + "shloka": 6, + "text": "तवं हय एव कॊपात पृथिवीम अपीमां; संवेष्टयेस तिष्ठतु शार्ङ्गधन्वा\nस धार्तराष्ट्रं जहि सानुबन्धं; वृत्रं यथा देवपतिर महेन्द्रः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 120, + "shloka": 7, + "text": "भराता च मे यश च सखा गुरुश च; जनार्दनस्यात्म समश च पार्थः\nयदर्थम अभ्युद्यतम उत्तमं तत; करॊति कर्माग्र्यम अपारणीयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 120, + "shloka": 8, + "text": "तस्यास्त्र वर्षाण्य अहम उत्तमास्त्रैर; विहत्य सर्वाणि रणे ऽभिभूय\nकायाच छिरः सर्पविषाग्निकल्पैः; शरॊत्तमैर उन्मथितास्मि राम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 120, + "shloka": 9, + "text": "खड्गेन चाहं निशितेन संख्ये; कायाच छिरस तस्य बलात परमथ्य\nततॊ ऽसय सर्वान अनुगान हनिष्ये; दुर्यॊधनं चापि कुरूंश च सर्वान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 120, + "shloka": 10, + "text": "आत्तायुधं माम इह रौहिणेय; पश्यन्तु भौमा युधि जातहर्षाः\nनिघ्नन्तम एकं कुरु यॊधमुख्यान; काले महाकक्षम इवान्तकाग्निः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 120, + "shloka": 11, + "text": "परद्युम्न मुक्तान निशितान न शक्ताः; सॊढुं कृप दरॊण विकर्ण कर्णाः\nजानामि वीर्यं च तवात्म जस्य; कार्ष्णिर भवत्य एष यथा रणस्थः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 120, + "shloka": 12, + "text": "साम्बः ससूतं स रथं भुजाभ्यां; दुःशासनं शास्तु बलात परमथ्य\nन विद्यते जाम्ब वती सुतस्य; रणे ऽविषह्यं हि रणॊत्कटस्य" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 120, + "shloka": 13, + "text": "एतेन बालेन हि शम्बरस्य; दैत्यस्य सैन्यं सहसा परणुन्नम\nवृत्तॊरुर अत्यायत पीनबाहुर; एतेन संख्ये निहतॊ ऽशवचक्रः\nकॊ नाम साम्बस्य रणे मनुष्यॊ; गत्वान्तरं वै भुजयॊर धरेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 120, + "shloka": 14, + "text": "यथा परविश्यान्तरम अन्तकस्य; काले मनुष्यॊ न विनिष्क्रमेत\nतथा परविश्यान्तरम अस्य संख्ये; कॊ नाम जीवन पुनर आव्रजेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 120, + "shloka": 15, + "text": "दरॊणं च भीष्मं च महारथौ तौ; सुतैर वृतं चाप्य अथ सॊमदत्तम\nसर्वाणि सैन्यानि च वासुदेवः; परधक्ष्यते सायकवह्नि जालैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 120, + "shloka": 16, + "text": "किंनाम लॊकेष्व अविषह्यम अस्ति; कृष्णस्य सर्वेषु सदैव तेषु\nआत्तायुधस्यॊत्तम बाणपाणेश; चक्रायुधस्याप्रतिमस्य युद्धे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 120, + "shloka": 17, + "text": "ततॊ ऽनिरुद्धॊ ऽपय असि चर्म पाणिर; महीम इमां धार्तराष्ट्रैर वि संज्ञैः\nहृतॊत्तमाङ्गैर निहतैः करॊतु; कीर्णां कुशैर वेदिम इवाध्वरेषु" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 120, + "shloka": 18, + "text": "गदॊल्मुकौ बाहुक भानुनीथाः; शूरश च संख्ये निशठः कुमारः\nरणॊत्कटौ सारण चारुदेष्णौ; कुलॊचितं विप्रथयन्तु कर्म" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 120, + "shloka": 19, + "text": "स वृष्णिभॊजान्धकयॊधमुख्या; समागता कषत्रिय शूरसेना\nहत्वा रणे तान धृतराष्ट्र पुत्राँल; लॊके यशः सफीतम उपाकरॊतु" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 120, + "shloka": 20, + "text": "ततॊ ऽभिमन्युः पृथिवीं परशास्तु; यावद वरतं धर्मभृतां वरिष्ठः\nयुधिष्ठिरः पारयते महात्मा; दयूते यथॊक्तं कुरुसत्तमेन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 120, + "shloka": 21, + "text": "अस्मत परमुखैर वि शिखैर जितारिस; ततॊ महीं भॊक्ष्यति धर्मराजः\nनिर धार्तराष्ट्रां हतसूतपुत्राम; एतद धि नः कृत्यतमं यशश्यम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 120, + "shloka": 22, + "text": "[वासु]\nअसंशयं माधव सत्यम एतद; गृह्णीम ते वाक्यम अदीनसत्त्व\nसवाभ्यां भुजाभ्याम अजितां तु भूमिं; नेच्छेत कुरूणाम ऋषभः कथं चित" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 120, + "shloka": 23, + "text": "न हय एष कामान न भयान न लॊभाद; युधिष्ठिरॊ जातु जह्यात सवधर्मम\nभीमार्जुनौ चाति रथौ यमौ वा; तथैव कृष्णा दरुपदात्म जेयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 120, + "shloka": 24, + "text": "उभौ हि युद्धे ऽपरतिमौ पृथिव्यां; वृकॊदरश चैव धनंजयश च\nकस्मान न कृत्स्नां पृथिवीं परशासेन; माद्री सुताभ्यांच पुरस्कृतॊ ऽयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 120, + "shloka": 25, + "text": "यदा तु पाञ्चाल पतिर महात्मा; स केकयश चेदिपतिर वयं च\nयॊत्स्याम विक्रम्य परांस तदा वै; सुयॊधनस तयक्ष्यति जीवलॊकम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 120, + "shloka": 26, + "text": "[य]\nनैतच चित्रं माधव यद बरवीषि; सत्यं तु मे रक्ष्य तमं न राज्यम\nकृष्णस तु मां वेद यथा वद एकः; कृष्णं च वेदाहम अथॊ यथा वत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 120, + "shloka": 27, + "text": "यदैव कालं पुरुषप्रवीरॊ; वेत्स्यत्य अयं माधव विक्रमस्य\nतदा रणे तवं च शिनिप्रवीर; सुयॊधनं जेष्यसि केशवश च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 120, + "shloka": 28, + "text": "परतिप्रयान्त्व अद्य दशार्ह वीरा; दृढॊ ऽसमि नाथैर नरलॊकनाथैः\nधर्मे ऽपरमादं कुरुताप्रमेया; दरष्टास्मि भूयः सुखिनः समेतान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 120, + "shloka": 29, + "text": "ते ऽनयॊन्यम आमन्त्र्य तथाभिवाद्य; वृद्धान परिस्वज्य शिशूंश च सर्वान\nयदुप्रवीराः सवगृहाणि जग्मू; राजापि तीर्थान्य अनुसंचचार" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 120, + "shloka": 30, + "text": "विसृज्य कृष्णं तव अथ धर्मराजॊ; विदर्भराजॊप चितां सुतीर्थाम\nसुतेन सॊमेन विमिश्रितॊदां; ततः पयॊष्णीं परति स हय उवास" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 121, + "shloka": 1, + "text": "[ल]\nनृगेण यजमानेन सॊमेनेह पुरंदरः\nतर्पितः शरूयते राजन स तृप्तॊ मदम अभ्यगात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 121, + "shloka": 2, + "text": "इह देवैः सहेन्द्रैर हि परजापतिभिर एव च\nइष्टं बहुविधैर यज्ञैर महद्भिर भूरिदक्षिणैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 121, + "shloka": 3, + "text": "आमूर्त रयसश चेह राजा वज्रधरं परभुम\nतर्पयाम आस सॊमेन हयमेधेषु सप्तसु" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 121, + "shloka": 4, + "text": "तस्य सप्तसु यज्ञेषु सर्वम आसीद धिरन मयम\nवानस्पत्यं च भौमं च यद दरव्यं नियतं मखे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 121, + "shloka": 5, + "text": "तेष्व एव चास्य यज्ञेषु परयॊगाः सप्त विश्रुताः\nसप्तैकैकस्य यूपस्य चषालाश चॊपरिस्थिताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 121, + "shloka": 6, + "text": "तस्य सम यूपान यज्ञेषु भराजमानान हिरन मयान\nसवयम उत्थापयाम आसुर देवाः सेन्द्रा युधिष्ठिर" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 121, + "shloka": 7, + "text": "तेषु तस्य मखाग्र्येषु गयस्य पृथिवीपतेः\nअमाद्यद इन्द्रः सॊमेन दक्षिणाभिर दविजातयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 121, + "shloka": 8, + "text": "सिकता वा यथा लॊके यथा ��ा दिवि तारकाः\nयथा वा वर्षतॊ धारा असंख्येयाश च केन चित" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 121, + "shloka": 9, + "text": "तथैव तद असंख्येयं धनं यत परददौ गयः\nसदस्येभ्यॊ महाराज तेषु यज्ञेषु सप्तसु" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 121, + "shloka": 10, + "text": "भवेत संख्येयम एतद वै यद एतत परिकीर्तितम\nन सा शक्या तु संख्यातुं दक्षिणा दक्षिणा वतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 121, + "shloka": 11, + "text": "हिरन मयीभिर गॊभिश च कृताभिर विश्वकर्मणा\nबराह्मणांस तर्पयाम आस नानादिग्भ्यः समागतान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 121, + "shloka": 12, + "text": "अल्पावशेषा पृथिवी चैत्यैर आसीन महात्मनः\nगयस्य यजमानस्य तत्र तत्र विशां पते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 121, + "shloka": 13, + "text": "स लॊकान पराप्तवान ऐन्द्रान कर्मणा तेन भारत\nस लॊकतां तस्य गच्छेत पयॊष्ण्यां य उपस्पृशेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 121, + "shloka": 14, + "text": "तस्मात तवम अत्र राजेन्द्र भरातृभिः सहितॊ ऽनघ\nउपस्पृश्य महीपाल धूतपाप्मा भविष्यसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 121, + "shloka": 15, + "text": "[व]\nस पयॊष्ण्यां नरश्रेष्ठः सनात्वा वै भरातृभिः सह\nवैडूर्य पर्वतं चैव नर्मदां च महानदीम\nसमाजगाम तेजॊ वी भरातृभिः सहितॊ ऽनघ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 121, + "shloka": 16, + "text": "ततॊ ऽसय सर्वाण्य आचख्यौ लॊमशॊ भगवान ऋषिः\nतीर्थानि रमणीयानि तत्र तत्र विशां पते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 121, + "shloka": 17, + "text": "यथायॊगं यथा परीतिप्रययौ भरातृभिः सह\nददमानॊ ऽसकृद वित्तं बराह्मणेभ्यः सहस्रशः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 121, + "shloka": 18, + "text": "[ल]\nदेवानाम एति कौन्तेय तथा राज्ञां स लॊकताम\nवैडूर्य पर्वतं दृष्ट्वा नर्मदाम अवतीर्य च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 121, + "shloka": 19, + "text": "संधिर एष नरश्रेष्ठ तरेताया दवापरस्य च\nएतम आसाद्य कौन्तेय सर्वपापैः परमुच्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 121, + "shloka": 20, + "text": "एष शर्याति यज्ञस्य देशस तात परकाशते\nसाक्षाद यत्रापिबत सॊमम अश्विभ्यां सह कौशिकः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 121, + "shloka": 21, + "text": "चुकॊप भार्गवश चापि महेन्द्रस्य महातपाः\nसंस्तम्भयाम आस च तं वासवं चयवनः परभुः\nसुकङ्क्यां चापि भार्यां स राजपुत्रीम इवाप्तवान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 121, + "shloka": 22, + "text": "[य]\nकथं विष्टम्भितस तेन भगवान पाकशासनः\nकिमर्थं भार्गवश चापि कॊपं चक्रे महातपाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 121, + "shloka": 23, + "text": "नासत्यौ च कथं बरह्मन कृतवान सॊमपीथिनौ\nएतत सर्वं यथावृत्तम आख्यातु भ���वान मम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 122, + "shloka": 1, + "text": "[ल]\nभृगॊर महर्षेः पुत्रॊ ऽभूच चयवनॊ नाम भार्गवः\nसमीपे सरसः सॊ ऽसय तपस तेपे महाद्युतिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 122, + "shloka": 2, + "text": "सथाणुभूतॊ महातेजा वीर सथानेन पाण्डव\nअतिष्ठत सुबहून कालान एकदेशे विशां पते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 122, + "shloka": 3, + "text": "स वल्मीकॊ ऽभवद ऋषिर लताभिर अभिसंवृतः\nकालेन महता राजन समाकीर्णः पिपीलिकैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 122, + "shloka": 4, + "text": "तथा स संवृतॊ धीमान मृत पिण्ड इव सर्वशः\nतप्यति सम तपॊ राजन वल्मीकेन समावृतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 122, + "shloka": 5, + "text": "अथ दीर्घस्य कालस्य शर्यातिर नाम पार्थिवः\nआजगाम सरॊ रम्यं विहर्तुम इदम उत्तमम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 122, + "shloka": 6, + "text": "तस्य सत्रीणां सहस्राणि चत्वार्य आसन परिग्रहः\nएकैव च सुता शुभ्रा सुकन्या नाम भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 122, + "shloka": 7, + "text": "सा सखीभिः परिवृता सर्वाभरणभूषिता\nचङ्क्रम्यमाणा वल्मीकं भार्गवस्य समासदत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 122, + "shloka": 8, + "text": "सा चैव सुदती तत्र पश्यमाना मनॊरमान\nवनस्पतीन विचिन्वन्ती विजहार सखी वृता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 122, + "shloka": 9, + "text": "रूपेण वयसा चैव मदनेन मदेन च\nबभञ्ज वनवृक्षाणां शाखाः परमपुष्पिताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 122, + "shloka": 10, + "text": "तां सखी रहिताम एकाम एकवस्त्राम अलं कृताम\nददर्श भार्गवॊ धीमांश चरन्तीम इव विद्युतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 122, + "shloka": 11, + "text": "तां पश्यमानॊ विजने स रेमे परमद्युतिः\nकषाम कण्ठश च बरह्मर्षिस तपॊबलसमन्वितः\nताम आबभाषे कल्याणीं सा चास्य न शृणॊति वै" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 122, + "shloka": 12, + "text": "ततः सुकन्या वल्मीके दृष्ट्वा भार्गव चक्षुषी\nकौतूहलात कण्टकेन बुद्धिमॊहबलात कृता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 122, + "shloka": 13, + "text": "किं नु खल्व इदम इत्य उक्त्वा निर्बिभेदास्य लॊचने\nअक्रुध्यत स तया विद्धे नेत्रे परममन्युमान\nततः शर्याति सैन्यस्य शकृन मूत्रं समावृणॊत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 122, + "shloka": 14, + "text": "ततॊ रुद्धे शकृन मूत्रे सैन्यम आनाह दुःखितम\nतथागतम अभिप्रेक्ष्य पर्यपृच्छत स पार्थिवः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 122, + "shloka": 15, + "text": "तपॊनित्यस्य वृद्धस्य रॊषणस्य विशेषतः\nकेनापकृतम अद्येह भार्गवस्य महात्मनः\nजञातं वा यदि वाज्ञातं तद ऋतं बरूत माचिरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 122, + "shloka": 16, + "text": "तम ऊचुः सैनिकाः सर्वे न विद्मॊ ऽपकृतं वयम\nसर्वॊपायैर यथाकामं भवांस तद अधिगच्छतु" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 122, + "shloka": 17, + "text": "ततः स पृथिवीपालः साम्ना चॊग्रेण च सवयम\nपर्यपृच्छत सुहृद्वर्गं परत्यजानन न चैव ते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 122, + "shloka": 18, + "text": "आनाहार्तं ततॊ दृष्ट्वा तत सैन्यम असुखार्दितम\nपितरं दुःखितं चापि सुकन्येदम अथाब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 122, + "shloka": 19, + "text": "मयाटन्त्येह वल्मीके दृष्टं सत्त्वम अभिज्वलत\nखद्यॊतवद अभिज्ञातं तन मया विद्धम अन्तिकात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 122, + "shloka": 20, + "text": "एतच छरुत्वा तु शर्यातिर वल्मीकं तूर्णम आद्रवत\nतत्रापश्यत तपॊवृद्धं वयॊवृद्धं च भार्गवम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 122, + "shloka": 21, + "text": "अयाचद अथ सैन्यार्थं पराञ्जलिः पृथिवीपतिः\nअज्ञानाद बालया यत ते कृतं तत कषन्तुम अर्हसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 122, + "shloka": 22, + "text": "ततॊ ऽबरवीन महीपालं चयवनॊ भार्गवस तदा\nरूपौदार्यसमायुक्तां लॊभमॊहबलात कृताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 122, + "shloka": 23, + "text": "ताम एव परतिगृह्याहं राजन दुहितरं तव\nकषमिष्यामि महीपाल सत्यम एतद बरवीमि ते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 122, + "shloka": 24, + "text": "ऋषेर वचनम आज्ञाय शर्यातिर अविचारयन\nददौ दुहितरं तस्मै चयवनाय महात्मने" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 122, + "shloka": 25, + "text": "परतिगृह्य च तां कन्यां चयवनः परससाद ह\nपराप्तप्रसादॊ राजा स ससैन्यः पुनर आव्रजत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 122, + "shloka": 26, + "text": "सुकन्यापि पतिं लब्ध्वा तपस्विनम अनिन्दिता\nनित्यं पर्यचरत परीत्या तपसा नियमेन च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 122, + "shloka": 27, + "text": "अग्नीनाम अतिथीनां च शुश्रूषुर अनसूयिका\nसमाराधयत कषिप्रं चयवनं सा शुभानना" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 123, + "shloka": 1, + "text": "[ल]\nकस्य चित तव अथ कालस्य सुराणाम अश्विनौ नृप\nकृताभिषेकां विवृतां सुकन्यां ताम अपश्यताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 123, + "shloka": 2, + "text": "तां दृष्ट्वा दर्शनीयाङ्गीं देवराजसुताम इव\nऊचतुः समभिद्रुत्य नासत्याव अश्विनाव इदम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 123, + "shloka": 3, + "text": "कस्य तवम असि वामॊरु किं वने वै करॊषि च\nइच्छाव भद्रे जञातुं तवां तत तवम आख्याहि शॊभने" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 123, + "shloka": 4, + "text": "ततः सुकन्या संवीता ताव उवाच सुरॊत्तमौ\nशर्याति तनयां वित्तं भार्यां च चयवनस्य माम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 123, + "shloka": 5, + "text": "���थाश्विनौ परहस्यैताम अब्रूतां पुनर एव तु\nकथं तवम असि कल्याणि पित्रा दत्ता गताध्वने" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 123, + "shloka": 6, + "text": "भराजसे वनमध्ये तवं विद्युत सौदामिनी यथा\nन देवेष्व अपि तुल्यां हि तवया पश्याव भामिनि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 123, + "shloka": 7, + "text": "सर्वाभरणसंपन्ना परमाम्बर धारिणी\nशॊभेथास तव अनवद्याङ्गि न तव एवं मलपङ्किनी" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 123, + "shloka": 8, + "text": "कस्माद एवंविधा भूत्वा जराजर्जरितं पतिम\nतवम उपास्से ह कल्याणि कामभॊग बहिष्कृतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 123, + "shloka": 9, + "text": "असमर्थं परित्राणे पॊषणे च शुचिस्मिते\nसाधु चयवनम उत्सृज्य वरयस्वैकम आवयॊः\nपत्यर्थं देवगर्भाभे मा वृथा यौवनं कृथाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 123, + "shloka": 10, + "text": "एवम उक्ता सुकन्या तु सुरौ ताव इदम अब्रवीत\nरताहं चयवने पत्यौ मैवं मा पर्यशङ्किथाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 123, + "shloka": 11, + "text": "ताव अब्रूतां पुनस तव एनाम आवां देव भिषग वरौ\nयुवानं रूपसंपन्नं करिष्यावः पतिं तव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 123, + "shloka": 12, + "text": "ततस तस्यावयॊश चैव पतिम एकतमं वृणु\nएतेन समयेनैनम आमन्त्रय वरानने" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 123, + "shloka": 13, + "text": "सा तयॊर वचनाद राजन्न उपसंगम्य भार्गवम\nउवाच वाक्यं यत ताभ्याम उक्तं भृगुसुतं परति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 123, + "shloka": 14, + "text": "तच छरुत्वा चयवनॊ भार्याम उवाच करियताम इति\nभर्त्रा सा समनुज्ञाता करियताम इत्य अथाब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 123, + "shloka": 15, + "text": "शरुत्वा तद अश्विनौ वाक्यं तत तस्याः करियताम इति\nऊचतू राजपुत्रीं तां पतिस तव विशत्व अपः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 123, + "shloka": 16, + "text": "ततॊ ऽमभश चयवनः शीघ्रं रूपार्थी परविवेश ह\nअश्विनाव अपि तद राजन सरः परविषतां परभॊ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 123, + "shloka": 17, + "text": "ततॊ मुहूर्ताद उत्तीर्णाः सर्वे ते सरसस ततः\nदिव्यरूपधराः सर्वे युवानॊ मृष्टकुण्डलाः\nतुल्यरूपधराश चैव मनसः परीतिवर्धनाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 123, + "shloka": 18, + "text": "ते ऽबरुवन सहिता सर्वे वृणीष्वान्य तमं शुभे\nअस्माकम ईप्सितं भद्रे पतित्वे वरवर्णिनि\nयत्र वाप्य अभिकामासि तं वृणीष्व सुशॊभने" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 123, + "shloka": 19, + "text": "सा समीक्ष्य तु तान सर्वांस तुल्यरूपधरान सथितान\nनिश्चित्य मनसा बुद्ध्या देवी वव्रे सवकं पतिम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 123, + "shloka": 20, + "text": "लब्���्वा तु चयवनॊ भार्यां वयॊ रूपं च वाञ्छितम\nहृष्टॊ ऽबरवीन महातेजास तौ नासत्याव इदं वचः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 123, + "shloka": 21, + "text": "यथाहं रूपसंपन्नॊ वयसा च समन्वितः\nकृतॊ भवद्भ्यां वृद्धः सन भार्यां च पराप्तवान इमाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 123, + "shloka": 22, + "text": "तस्माद युवां करिष्यामि परीत्याहं सॊमपीथिनौ\nमिषतॊ देवराजस्य सत्यम एतद बरवीमि वाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 123, + "shloka": 23, + "text": "तच छरुत्वा हृष्टमनसौ दिवं तौ परतिजग्मतुः\nचयवनॊ ऽपि सुकन्या च सुराव इव विजह्रतुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 124, + "shloka": 1, + "text": "[ल]\nततः शरुत्वा तु शर्यातिर वयः सथं चयवनं कृतम\nसंहृष्टः सेनया सार्धम उपायाद भार्गवाश्रमम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 124, + "shloka": 2, + "text": "चयवनं च सुकन्यां च दृष्ट्वा देव सुताव इव\nरेमे मही पः शर्यातिः कृत्स्नां पराप्य महीम इव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 124, + "shloka": 3, + "text": "ऋषिणा सत्कृतस तेन सभार्यः पृथिवीपतिः\nउपॊपविष्टः कल्याणीः कथाश चक्रे महामनाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 124, + "shloka": 4, + "text": "अथैनं भार्गवॊ राजन्न उवाच परिसान्त्वयन\nयाजयिष्यामि राजंस तवां संभारान उपकल्पय" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 124, + "shloka": 5, + "text": "ततः परमसंहृष्टः शर्यातिः पृथिवीपतिः\nचयवनस्य महाराज तद वाक्यं परत्यपूजयत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 124, + "shloka": 6, + "text": "परशस्ते ऽहनि यज्ञीये सर्वकामसमृद्धि मत\nकारयाम आस शर्यातिर यज्ञायतनम उत्तमम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 124, + "shloka": 7, + "text": "तत्रैनं चयवनॊ राजन याजयाम आस भार्गवः\nअद्भुतानि च तत्रासन यानि तानि निबॊध मे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 124, + "shloka": 8, + "text": "अगृह्णाच चयवनः सॊमम अश्विनॊर देवयॊस तदा\nतम इन्द्रॊ वारयाम आस गृह्यमाणं तयॊर गरहम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 124, + "shloka": 9, + "text": "[इन्द्र]\nउभाव एतौ न सॊमार्हौ नासत्याव इति मे मतिः\nभिषजौ देवपुत्राणां कर्मणा नैवम अर्हतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 124, + "shloka": 10, + "text": "[च]\nमावमन्स्था महात्मानौ रूपद्रविणवत तरौ\nयौ चक्रतुर मां मघवन वृन्दारकम इवाजरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 124, + "shloka": 11, + "text": "ऋते तवां विबुधांश चान्यान कथं वै नार्हतः सवम\nअश्विनाव अपि देवेन्द्र देवौ विद्धि पुरंदर" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 124, + "shloka": 12, + "text": "चिकित्सकौ कर्म करौ कामरूपसमन्वितौ\nलॊके चरन्तौ मर्त्यानां कथं सॊमम इहार्हतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 124, + "shloka": 13, + "text": "[ल]\nएतद एव यदा वाक्यम आम्रेडयति वासवः\nअनादृत्य ततः शक्रं गरहं जग्राह भार्गवः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 124, + "shloka": 14, + "text": "गरहीष्यन्तं तु तं सॊमम अश्विनॊर उत्तमं तदा\nसमीक्ष्य बलभिद देव इदं वचनम अब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 124, + "shloka": 15, + "text": "आभ्याम अर्थाय सॊमं तवं गरहीष्यसि यदि सवयम\nवज्रं तु परहरिष्यामि घॊररूपम अनुत्तमम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 124, + "shloka": 16, + "text": "एवम उक्तः समयन्न इन्द्रम अभिवीक्ष्य स भार्गवः\nजग्राह विधिवत सॊमम अश्विभ्याम उत्तमं गरहम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 124, + "shloka": 17, + "text": "ततॊ ऽसमै पराहरद वज्रं घॊररूपं शचीपतिः\nतस्य परहरतॊ बाहुं सतम्भयाम आस भार्गवः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 124, + "shloka": 18, + "text": "संस्तम्भयित्वा चयवनॊ जुहुवे मन्त्रतॊ ऽनलम\nकृत्यार्थी सुमहातेजा देवं हिंसितुम उद्यतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 124, + "shloka": 19, + "text": "ततः कृत्या समभवद ऋषेस तस्य तपॊबलात\nमदॊ नाम महावीर्यॊ बृहत कायॊ महासुरः\nशरीरं यस्य निर्देष्टुम अशक्यं तु सुरासुरैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 124, + "shloka": 20, + "text": "तस्यास्यम अभवद घॊरं तीक्ष्णाग्रदशनं महत\nहनुर एका सथिता तस्य भूमाव एका दिवं गता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 124, + "shloka": 21, + "text": "चतस्र आयता दंष्ट्रा यॊजनानां शतं शतम\nइतरे तव अस्य दशना बभूवुर दशयॊजनाः\nपराकारसदृशाकाराः शूलाग्र समदर्शनाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 124, + "shloka": 22, + "text": "बाहू पर्वतसंकाशाव आयताव अयुतं समौ\nनेत्रे रविशशिप्रख्ये वक्त्रम अन्तकसंनिभम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 124, + "shloka": 23, + "text": "लेलिहञ जिह्वया वक्त्रं विद्युच चपल लॊलया\nवयात्ताननॊ घॊरदृष्टिर गरसन्न इव जगद बलात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 124, + "shloka": 24, + "text": "स भक्षयिष्यन संक्रुद्धः शतक्रतुम उपाद्रवत\nमहता घॊररूपेण लॊकाञ शब्देन नादयन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 125, + "shloka": 1, + "text": "[ल]\nतं दृष्ट्वा घॊरवदनं मदं देवः शतक्रतुः\nआयान्तं भक्षयिष्यन्तं वयात्ताननम इवान्तकम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 125, + "shloka": 2, + "text": "भयात संस्तम्भित भुजः सृक्किणी लेलिहन मुहुः\nततॊ ऽबरवीद देवराजश चयवनं भयपीडितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 125, + "shloka": 3, + "text": "सॊमार्हाव अश्विनाव एताव अद्य परभृति भार्गव\nभविष्यतः सत्यम एतद वचॊ बरह्मन बरवीमि ते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 125, + "shloka": 4, + "text": "न ते मिथ्या समारम्भॊ भवत्व एष परॊ विधिः\nजानामि चाहं विप्रर्षे न मिथ्या ���वं करिष्यसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 125, + "shloka": 5, + "text": "सॊमार्हाव अश्विनाव एतौ यथैवाद्य कृतौ तवया\nभूय एव तु ते वीर्यं परकाशेद इति भार्गव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 125, + "shloka": 6, + "text": "सुकन्यायाः पितुश चास्य लॊके कीर्तिः परथेद इति\nअतॊ मयैतद विहितं तव वीर्यप्रकाशनम\nतस्मात परसादं कुरु मे भवत्व एतद यथेच्छसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 125, + "shloka": 7, + "text": "एवम उक्तस्य शक्रेण चयवनस्य महात्मनः\nस मन्युर वयगमच छीघ्रं मुमॊच च पुरंदरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 125, + "shloka": 8, + "text": "मदं च वयभजद राजन पाने सत्रीषु च वीर्यवान\nअक्षेषु मृगयायां च पूर्वसृष्टं पुनः पुनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 125, + "shloka": 9, + "text": "तथा मदं विनिष्क्षिप्य शक्रं संतर्प्य चेन्दुना\nअश्विभ्यां सहितान देवान याजयित्वा च तं नृपम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 125, + "shloka": 10, + "text": "विख्याप्य वीर्यं सर्वेषु लॊकेषु वदतां वरः\nसुकन्यया सहारण्ये विजहारानुरक्तया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 125, + "shloka": 11, + "text": "तस्यैतद दविजसंघुष्टं सरॊ राजन परकाशते\nअत्र तवं सह सॊदर्यैः पितॄन देवांश च तर्पय" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 125, + "shloka": 12, + "text": "एतद दृष्ट्वा महीपाल सिकताक्षं च भारत\nसैन्धवारण्यम आसाद्य कुल्यानां कुरु दर्शनम\nपुष्करेषु महाराज सर्वेषु च जलं सपृश" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 125, + "shloka": 13, + "text": "आर्चीक पर्वतश चैव निवासॊ वै मनीषिणाम\nसदा फलः सदा सरॊतॊ मरुतां सथानम उत्तमम\nचैत्याश चैते बहुशतास तरिदशानां युधिष्ठिर" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 125, + "shloka": 14, + "text": "एतच चन्द्रमसस तीर्थम ऋषयः पर्युपासते\nवैखानसाश च ऋषयॊ वालखिल्यास तथैव च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 125, + "shloka": 15, + "text": "शृङ्गाणि तरीणि पुण्याणि तरीणि परस्रवणानि च\nसर्वाण्य अनुपरिक्रम्य यथाकामम उपस्पृश" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 125, + "shloka": 16, + "text": "शंतनुश चात्र कौन्तेय शुनकश च नराधिप\nनरनारायणौ चॊभौ सथानं पराप्ताः सनातनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 125, + "shloka": 17, + "text": "इह नित्यशया देवाः पितरश च महर्षिभिः\nआर्चीक पर्वते तेपुस तान यजस्व युधिष्ठिर" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 125, + "shloka": 18, + "text": "इह ते वै चरून पराश्नन्न ऋषयश च विशां पते\nयमुना चाक्षयस्रॊताः कृष्णश चेह तपॊ रतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 125, + "shloka": 19, + "text": "यमौ च भीमसेनश च कृष्णा चामित्रकर्शन\nसर्वे चात्र गमिष्यामः सुकृशाः सुतपॊ विनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 125, + "shloka": 20, + "text": "एतत परस्रवणं पुण्यम इन्द्रस्य मनुजाधिप\nयत्र धाता विधाता च वरुणश चॊर्ध्वम आगताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 125, + "shloka": 21, + "text": "इह ते नयवसन राजन कषान्ताः परमधर्मिणः\nमैत्राणाम ऋजु बुद्धीनाम अयं गिरिवरः शुभः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 125, + "shloka": 22, + "text": "एषा सा यमुना राजन राजर्षिगणसेविता\nनाना यज्ञचिता राजन पुण्या पापभयापहा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 125, + "shloka": 23, + "text": "अत्र राजा महेष्वासॊ मान्धातायजत सवयम\nसहदेवश च कौन्तेय सॊमकॊ ददतां वरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 126, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nमान्धाता राजशार्दूलस तरिषु लॊकेषु विश्रुतः\nकथं जातॊ महाब्रह्मन यौवनाश्वॊ नृपॊत्तमः\nकथं चैतां परां काष्ठां पराप्तवान अमितद्युतिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 126, + "shloka": 2, + "text": "यस्य लॊकास तरयॊ वश्या विष्णॊर इव महात्मनः\nएतद इच्छाम्य अहं शरॊतुं चरितं तस्य धीमतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 126, + "shloka": 3, + "text": "यथा मान्धातृशब्दश च तस्य शक्रसमद्युतेः\nजन्म चाप्रति वीर्यस्य कुशलॊ हय असि भाषितुम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 126, + "shloka": 4, + "text": "[ल]\nशृणुष्वावहितॊ राजन राज्ञस तस्य महात्मनः\nयथा मान्धातृशब्दॊ वै लॊकेषु परिगीयते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 126, + "shloka": 5, + "text": "इक्ष्वाकुवंशप्रभवॊ युवनाश्वॊ महीपतिः\nसॊ ऽयजत पृथिवीपाल ऋतुभिर भूरिदक्षिणैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 126, + "shloka": 6, + "text": "अश्वमेध सहस्रं च पराप्य धर्मभृतां वरः\nअन्यैश च करतुभिर मुख्यैर विविधैर आप्तदक्षिणैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 126, + "shloka": 7, + "text": "अनपत्यस तु राजर्षिः स महात्मा दृढव्रतः\nमन्त्रिष्व आधाय तद राज्यं वननित्यॊ बभूव ह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 126, + "shloka": 8, + "text": "शास्त्रदृष्टेन विधिना संयॊज्यात्मानम आत्मना\nपिपासा शुष्कहृदयः परविवेशाश्रमं भृगॊर" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 126, + "shloka": 9, + "text": "ताम एव रात्रिं राजेन्द्र महात्मा भृगुनन्दनः\nइष्टिं चकार सौद्युम्नेर महर्षिः पुत्रकारणात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 126, + "shloka": 10, + "text": "संभृतॊ मन्त्रपूतेन वारिणा कलशॊ महान\nतत्रातिष्ठत राजेन्द्र पूर्वम एव समाहितः\nयत पराश्य परसवेत तस्य पत्नी शक्रसमं सुतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 126, + "shloka": 11, + "text": "तं नयस्य वेद्यां कलशं सुषुपुस ते महर्षयः\nरात्रिजागरण शरान्ताः सौद्युम्निः समतीत्य तान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 126, + "shloka": 12, + "text": "शुष्ककण्ठः पिपासार्तः पाणीयार्थी भृशं नृपः\nतं परविश्याश्रणं शरान्तः पाणीयं सॊ ऽभययाचत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 126, + "shloka": 13, + "text": "तस्य शरान्तस्य शुष्केण कण्ठेन करॊशतस तदा\nनाश्रौषीत कश चन तदा शकुनेर इव वाशितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 126, + "shloka": 14, + "text": "ततस तं कलशं दृष्ट्वा जलपूर्णं स पार्थिवः\nअभ्यद्रवत वेगेन पीत्वा चाम्भॊ वयवासृजत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 126, + "shloka": 15, + "text": "स पीत्वा शीतलं तॊयं पिपासार्थॊ महापतिः\nनिर्वाणम अगमद धीमान सुसुखी चाभवत तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 126, + "shloka": 16, + "text": "ततस ते परत्यबुध्यन्त ऋषयः स नराधिपाः\nनिष टॊयं तं च कलशं ददृशुः सर्व एव ते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 126, + "shloka": 17, + "text": "कस्य कर्मेदम इति च पर्यपृच्छन समागताः\nयुवनाश्वॊ मयेत्य एव सत्यं समभिपद्यत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 126, + "shloka": 18, + "text": "न युक्तम इति तं पराह भगवान भार्गवस तदा\nसुतार्थं सथापिता हय आपस तपसा चैव संभृताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 126, + "shloka": 19, + "text": "मया हय अत्राहितं बरह्म तप आस्थाय दारुणम\nपुत्रार्थं तव राजर्षे महाबलपराक्रम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 126, + "shloka": 20, + "text": "महाबलॊ महावीर्यस तपॊबलसमन्वितः\nयः शक्रम अपि वीर्येण गमयेद यमसादनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 126, + "shloka": 21, + "text": "अनेन विधिना राजन मयैतद उपपादितम\nअब्भक्षणं तवया राजन्न अयुक्तं कृतम अद्य वै" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 126, + "shloka": 22, + "text": "न तव अद्य शक्यम अस्माभिर एतत कर्तुम अतॊ ऽनयथा\nनूनं दैवकृतं हय एतद यद एवं कृतवान असि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 126, + "shloka": 23, + "text": "पिपासितेन याः पीता विधिमन्त्रपुरस्कृताः\nआपस तवया महाराज मत तपॊ वीर्यसंभृताः\nताभ्यस तवम आत्मना पुत्रम एवं वीर्यं जनिष्यसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 126, + "shloka": 24, + "text": "विधास्यामॊ वयं तत्र तवेष्टिं परमाद्भुताम\nयथा शक्रसमं पुत्रं जनयिष्यसि वीर्यवान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 126, + "shloka": 25, + "text": "ततॊ वर्षशते पूर्णे तस्य राज्ञॊ महात्मनः\nवामं पार्श्वं विनिर्भिद्य सुतः सूर्य इवापरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 126, + "shloka": 26, + "text": "निश्चक्राम महातेजा न च तं मृत्युर आविशत\nयुवनाश्वं नरपतिं तद अद्भुतम इवाभवत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 126, + "shloka": 27, + "text": "ततः शक्रॊ महातेजास तं दिदृक्षुर उपागमत\nपरदेशिनीं ततॊ ऽसयास्ये शक्रः समभिसंदधे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 126, + "shloka": 28, + "text": "माम अयं धास्यतीत्य एवं ���रिभास्तः सवज्रिणा\nमान्धातेति च नामास्य चक्रुः सेन्द्रा दिवौकसः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 126, + "shloka": 29, + "text": "परदेशिनीं शक्रदत्ताम आस्वाद्य स शिशुस तदा\nअवर्धत महीपाल किष्कूणां च तरयॊदश" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 126, + "shloka": 30, + "text": "वेदास तं सधनुर्वेदा दिव्यान्य अस्त्राणि चेश्वरम\nउपतस्थुर महाराज धयात मात्राणि सर्वशः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 126, + "shloka": 31, + "text": "धनुर आजगवं नाम शराः शृङ्गॊद्भवाश च ये\nअभेद्यं कवचं चैव सद्यस तम उपसंश्रयन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 126, + "shloka": 32, + "text": "सॊ ऽभिषिक्तॊ मघवता सवयं शक्रेण भारत\nधर्मेण वयजयल लॊकांस तरीन विष्णुर इव विक्रमैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 126, + "shloka": 33, + "text": "तस्याप्रतिहतं चक्रं परावर्तत महात्मनः\nरत्नानि चैव राजर्षिं सवयम एवॊपतस्थिरे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 126, + "shloka": 34, + "text": "तस्येयं वसुसंपूर्णा वसु धा वसु धाधिप\nतेनेष्टं विविधैर यज्ञैर बहुभिः सवाप्तदक्षिणैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 126, + "shloka": 35, + "text": "चित्तचैत्यॊ महातेजा धर्मं पराप्य च पुष्कलम\nशक्रस्यार्धासनं राजँल लब्धवान अमितद्युतिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 126, + "shloka": 36, + "text": "एकाह्ना पृथिवी तेन धर्मनित्येन धीमता\nनिर्जिता शासनाद एव स रत्नाकर पत्तना" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 126, + "shloka": 37, + "text": "तस्य चित्यैर महाराज करतूनां दक्षिणा वताम\nचतुरन्ता मही वयाप्ता नासीत किं चिद अनावृतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 126, + "shloka": 38, + "text": "तेन पद्मसहस्राणि गवां दश महात्मना\nबराह्मणेभ्यॊ महाराज दत्तानीति परचक्षते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 126, + "shloka": 39, + "text": "तेन दवादश वार्षिक्याम अनावृष्ट्यां महात्मना\nवृष्टं सस्यविवृद्ध्य अर्थं मिषतॊ वज्रपाणिनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 126, + "shloka": 40, + "text": "तेन सॊमकुलॊत्पन्नॊ गान्धाराधिपतिर महा\nगर्जन्न इव महामेघः परमथ्य निहतः शरैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 126, + "shloka": 41, + "text": "परजाश चतुर्विधास तेन जिता राजन महात्मना\nतेनात्म तपसा लॊकाः सथापिताश चापि तेजसा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 126, + "shloka": 42, + "text": "तस्यैतद देवयजनं सथानम आदित्यवर्चसः\nपश्य पुण्यतमे देशे कुरुक्षेत्रस्य मध्यतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 126, + "shloka": 43, + "text": "एतत ते सर्वम आख्यातं मान्धातुश चरितं महत\nजन्म चाग्र्यं महीपाल यन मां तवं परिपृच्छसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 127, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nकथंवीर्यः स राजाभूत सॊमकॊ वदतां वर\nकर्माण्य अस्य परभावं च शरॊतुम इच्छामि तत्त्वतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 127, + "shloka": 2, + "text": "[ल]\nयुधिष्ठिरासीन नृपतिः सॊमकॊ नाम धार्मिकः\nतस्य भार्या शतं राजन सदृशीनाम अभूत तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 127, + "shloka": 3, + "text": "स वै यत्नेन महता तासु पुत्रं महीपतिः\nकं चिन नासादयाम आस कालेन महता अपि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 127, + "shloka": 4, + "text": "कदा चित तस्य वृद्धस्य यतमानस्य यत्नतः\nजन्तुर नाम सुतस तस्मिन सत्री शते समजायत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 127, + "shloka": 5, + "text": "तं जातं मातरः सर्वाः परिवार्य समासते\nसततं पृष्ठतः कृत्वा कामभॊगान विशां पते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 127, + "shloka": 6, + "text": "ततः पिपीलिका जन्तुं कदा चिद अदशत सफिजि\nस दष्टॊ वयनदद राजंस तेन दुःखेन बालकः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 127, + "shloka": 7, + "text": "ततस ता मातरः सर्वाः पराक्रॊशन भृशदुःखिताः\nपरिवार्य जन्तुं सहिताः स शब्दस तुमुलॊ ऽभवत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 127, + "shloka": 8, + "text": "तम आर्तनादं सहसा शुश्राव स महीपतिः\nअमात्यपरिषन मध्ये उपविष्टः सहर्त्विजैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 127, + "shloka": 9, + "text": "ततः परस्थापयाम आस किम एतद इति पार्थिवः\nतस्मै कषत्ता यथावृत्तम आचचक्षे सुतं परति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 127, + "shloka": 10, + "text": "तवरमाणः स चॊत्थाय सॊमकः सह मन्त्रिभिः\nपरविश्यान्तःपुरं पुत्रम आश्वासयद अरिंदम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 127, + "shloka": 11, + "text": "सान्त्वयित्वा तु तं पुत्रं निष्क्रम्यान्तःपुरान नृपः\nऋत्विजैः सहितॊ राजन सहामात्य उपाविशत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 127, + "shloka": 12, + "text": "[सॊमक]\nधिग अस्त्व इहैकपुत्र तवम अपुत्र तवं वरं भवेत\nनित्यातुर तवाद भूतानां शॊक एवैक पुत्र ता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 127, + "shloka": 13, + "text": "इदं भार्या शतं बरह्मन परीक्ष्यॊप चितं परभॊ\nपुत्रार्थिना मया वॊढं न चासां विद्यते परजा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 127, + "shloka": 14, + "text": "एकः कथं चिद उत्पन्नः पुत्रॊ जन्तुर अयं मम\nयतमानस्य सर्वासु किं नु दुःखम अतः परम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 127, + "shloka": 15, + "text": "वयश च समतीतं मे सभार्यस्य दविजॊत्तम\nआसां पराणाः समायत्ता मम चात्रैक पुत्रके" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 127, + "shloka": 16, + "text": "सयान नु कर्म तथायुक्तं येन पुत्रशतं भवेत\nमहता लघुना वापि कर्मणा दुष करेण वा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 127, + "shloka": 17, + "text": "[रत्विज]\nअस्ति वै तादृशं कर्म येन पुत��रशतं भवेत\nयदि शक्नॊषि तत कर्तुम अथ वक्ष्यामि सॊमक" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 127, + "shloka": 18, + "text": "[स]\nकार्यं वा यदि वाकार्यं येन पुत्रशतं भवेत\nकृतम एव हि तद विद्धि भगवान परब्रवीतु मे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 127, + "shloka": 19, + "text": "[रत्विज]\nयजस्व जन्तुना राजंस तवं मया वितते करतौ\nततः पुत्रशतं शरीमद भविष्यत्य अचिरेण ते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 127, + "shloka": 20, + "text": "वपायां हूयमानायां धूमम आघ्राय मातरः\nततस ताः सुमहावीर्याञ जनयिष्यन्ति ते सुतान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 127, + "shloka": 21, + "text": "तस्याम एव तु ते जन्तुर भविता पुनर आत्मजः\nउत्तरे चास्य सौवर्णं लक्ष्म पार्श्वे भविष्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 128, + "shloka": 1, + "text": "[स]\nबरह्मन यद यद यथा कार्यं तत तत कुरु तथा तथा\nपुत्र कामतया सर्वं करिष्यामि वचस तव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 128, + "shloka": 2, + "text": "[ल]\nततः स याजयाम आस सॊमकं तेन जन्तुना\nमातरस तु बलात पुत्रम अपाकर्षुः कृपान्विताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 128, + "shloka": 3, + "text": "हाहताः समेति वाशन्त्यस तीव्रशॊकसमन्विताः\nतं मातरः परत्यकर्षन गृहीत्वा दक्षिणे करे\nसव्ये पाणौ गृहीत्वा तु याजकॊ ऽपि सम कर्षति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 128, + "shloka": 4, + "text": "कुररीणाम इवार्तानाम अपाकृष्य तु तं सुतम\nविशस्य चैनं विधिना वपाम अस्य जुहाव सः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 128, + "shloka": 5, + "text": "वपायां हूयमानायां गन्धम आघ्राय मातरः\nआर्ता निपेतुः सहसा पृथिव्यां कुरुनन्दन\nसर्वाश च गर्भान अलभंस ततस ताः पार्थिवाङ्गनाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 128, + "shloka": 6, + "text": "ततॊ दशसु मासेषु सॊमकस्य विशां पते\nजज्ञे पुत्रशतं पूर्णं तासु सर्वासु भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 128, + "shloka": 7, + "text": "जन्तुर जयेष्ठः समभवञ जनित्र्याम एव भारत\nस तासाम इष्ट एवासीन न तथान्ये निजाः सुताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 128, + "shloka": 8, + "text": "तच च लक्षणम अस्यासीत सौवर्णं पार्श्व उत्तरे\nतस्मिन पुत्रशते चाग्र्यः स बभूव गुणैर युतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 128, + "shloka": 9, + "text": "ततः स लॊकम अगमत सॊमकस्य गुरुः परम\nअथ काले वयतीते तु सॊमकॊ ऽपय अगमत परम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 128, + "shloka": 10, + "text": "अथ तं नरके घॊरे पच्यमानं ददर्श सः\nतम अपृच्छत किमर्थं तवं नरके पच्यसे दविज" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 128, + "shloka": 11, + "text": "तम अब्रवीद गुरुः सॊ ऽथ पच्यमानॊ ऽगनिना भृशम\nतवं मया याजितॊ राजंस तस्येदं कर्मणः फलम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 128, + "shloka": 12, + "text": "एतच छरुत्वा स राजर्षिर धर्मराजानम अब्रवीत\nअहम अत्र परवेक्ष्यामि मुच्यतां मम याजकः\nमत्कृते हि महाभागः पच्यते नरकाग्निना" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 128, + "shloka": 13, + "text": "नान्यः कर्तुः फलं राजन्न उपभुङ्क्ते कदा चन\nइमानि तव दृश्यन्ते फलानि ददतां वर" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 128, + "shloka": 14, + "text": "[सॊमक]\nपुण्यान न कामये लॊकान ऋते ऽहं बरह्मवादिनम\nइच्छाम्य अहम अनेनैव सह वस्तुं सुरालये" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 128, + "shloka": 15, + "text": "नरके वा धर्मराज कर्मणास्य समॊ हय अहम\nपुण्यापुण्य फलं देवसमम अस्त्व आवयॊर इदम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 128, + "shloka": 16, + "text": "[धर्म]\nयद्य एवम ईप्सितं राजन भुङ्क्ष्वास्य सहितः फलम\nतुल्यकालं सहानेन पश्चात पराप्स्यसि सद गतिम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 128, + "shloka": 17, + "text": "[ल]\nस चकार तथा सर्वं राजा राजीवलॊचनः\nपुनश च लेभे लॊकान सवान कर्मणा निर्जिताञ शुभान\nसह तेनैव विप्रेण गुरुणा स गुरुप्रियः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 128, + "shloka": 18, + "text": "एष तस्याश्रमः पुण्यॊ य एषॊ ऽगरे विराजते\nकषान्त उष्यात्र सॊ रात्रं पराप्नॊति सुगतिं नरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 128, + "shloka": 19, + "text": "एतस्मिन्न अपि राजेन्द्र वत्स्यामॊ विगतज्वराः\nसॊ रात्रं नियतात्मानः सज्जीभव कुरूद्वह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 129, + "shloka": 1, + "text": "[ल]\nअस्मिन किल सवयं राजन्न इष्टवान वै परजापतिः\nसत्रम इष्टी कृतं नाम पुरा वर्षसहस्रिकम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 129, + "shloka": 2, + "text": "अम्बरीसश च नाभाग इष्टवान यमुनाम अनु\nयज्ञैश च तपसा चैव परां सिद्धिम अवाप सः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 129, + "shloka": 3, + "text": "देशॊ नाहुष यज्ञानाम अयं पुण्यतमॊ नृप\nयत्रेष्ट्वा दशपद्मानि सदस्येभ्यॊ निसृष्टवान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 129, + "shloka": 4, + "text": "सार्वभौमस्य कौन्तेय ययातेर अमितौजसः\nसपर्धमानस्य शक्रेण पश्येदं यज्ञवास्त्व इह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 129, + "shloka": 5, + "text": "पश्य नानाविधाकारैर अग्निभिर निचितां महीम\nमज्जन्तीम इव चाक्रान्तां ययातेर यज्ञकर्मभिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 129, + "shloka": 6, + "text": "एषा शम्य एकपत्रा सा शरकं चैतद उत्तमम\nपश्य रामह्रदान एतान पश्य नारायणाश्रयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 129, + "shloka": 7, + "text": "एतद आर्चीक पुत्रस्य यॊगैर विचरतॊ महीम\nअपसर्पणं महीपाल रौप्यायाम अमितौजसः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 129, + "shloka": 8, + "text": "अत्रानुवंशं पठतः शृणु मे कुरुनन्दन\nउलूखलैर आभरणैः पिशाची यद अभाषत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 129, + "shloka": 9, + "text": "युगं धरे दधि पराश्य उषित्वा चाच्युतस्थले\nतद्वद भूतिलये सनात्वा सपुत्रा वस्तुम इच्छसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 129, + "shloka": 10, + "text": "एकरात्रम उषित्वेह दवितीयं यदि वत्स्यसि\nएतद वै ते दिवा वृत्तं रात्रौ वृत्तम अतॊ ऽनयथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 129, + "shloka": 11, + "text": "अत्राद्याहॊ निवत्स्यामः कषपां भरतसत्तम\nदवारम एतद धि कौन्तेय कुरुक्षेत्रस्य भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 129, + "shloka": 12, + "text": "अत्रैव नाहुषॊ राजा राजन करतुभिर इष्टवान\nययातिर बहुरत्नाढ्यैर यत्रेन्द्रॊ मुदम अभ्यगात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 129, + "shloka": 13, + "text": "एतत पलक्षावतरणं यमुनातीर्थम उच्यते\nएतद वै नाकपृष्ठस्य दवारम आहुर मनीषिणः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 129, + "shloka": 14, + "text": "अत्र सारस्वतैर यज्ञैर ईजानाः परमर्षयः\nयूपॊलुखलिनस तात गच्छन्त्य अवभृथा पलवम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 129, + "shloka": 15, + "text": "अत्रैव भरतॊ राजा मेध्यम अश्वम अवासृजत\nअसकृत कृष्णसारङ्गं धर्मेणावाप्य मेदिनीम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 129, + "shloka": 16, + "text": "अत्रैव पुरुषव्याघ्र मरुत्तः सत्रम उत्तमम\nआस्ते देवर्षिमुख्येन संवर्तेनाभिपालितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 129, + "shloka": 17, + "text": "अत्रॊपस्पृश्य राजेन्द्र सर्वाँल लॊकान परपश्यति\nपूयते दुष्कृताच चैव समुपस्पृश्य भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 129, + "shloka": 18, + "text": "[व]\nतत्र सभ्रातृकः सनात्वा सतूयमानॊ महर्षिभिः\nलॊमशं पाण्डवश्रेष्ठ इदं वचनम अब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 129, + "shloka": 19, + "text": "सर्वाँल लॊकान परपश्यामि तपसा सत्यविक्रम\nइह सथाः पाण्डवश्रेष्ठं पश्यामि शवेतवाहनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 129, + "shloka": 20, + "text": "[ल]\nएवम एतन महाबाहॊ पश्यन्ति परमर्षयः\nसरॊ वतीम इमां पुण्यां पश्यैक शरणावृताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 129, + "shloka": 21, + "text": "यत्र सनात्वा नरश्रेष्ठ धूतपाप्मा भविष्यति\nइह सारस्वतैर यज्ञैर इष्टवन्तः सुरर्षयः\nऋषयश चैव कौन्तेय तथा राजर्षयॊ ऽपि च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 129, + "shloka": 22, + "text": "वेदी परजापतेर एषा समन्तात पञ्चयॊजना\nकुरॊर वै यज्ञशीलस्य कषेत्रम एतन महात्मनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 130, + "shloka": 1, + "text": "[ल]\nइह मर्त्यास तपस तप्त्वा सवर्गं गच्छन्ति भारत\nमर्तुकामा नरा राजन्न इहायान्ति ��हस्रशः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 130, + "shloka": 2, + "text": "एवम आशीः परयुक्ता हि दक्षेण यजता पुरा\nइह ये वै मरिष्यन्ति ते वै सवर्गजितॊ नराः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 130, + "shloka": 3, + "text": "एषा सरॊ वती पुण्या दिव्या चॊघवती नदी\nएतद विनशनं नाम सरॊ वत्या विशां पते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 130, + "shloka": 4, + "text": "दवारं निषादराष्ट्रस्य येषां दवेषात सरॊ वती\nपरविष्टा पृथिवीं वीर मा निषादा हि मां विदुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 130, + "shloka": 5, + "text": "एष वै चमसॊद्भेदॊ यत्र दृश्या सरॊ वती\nयत्रैनाम अभ्यवर्तन्त दिव्याः पुण्याः समुद्रगाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 130, + "shloka": 6, + "text": "एतत सिन्धॊर महत तीर्थं यत्रागस्त्यम अरिंदम\nलॊपामुद्रा समागम्य भर्तारम अवृणीत वै" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 130, + "shloka": 7, + "text": "एतत परभासते तीर्थं परभासं भाः करद्युते\nइन्द्रस्य दयितं पुण्यं पवित्रं पापनाशनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 130, + "shloka": 8, + "text": "एतद विष्णुपदं नाम दृश्यते तीर्थम उत्तमम\nएषा रम्या विपाशा च नदी परमपावनी" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 130, + "shloka": 9, + "text": "अत्रैव पुत्रशॊकेन वसिष्ठॊ भगवान ऋषिः\nबद्ध्वात्मानं निपतितॊ विपाशः पुनर उत्थितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 130, + "shloka": 10, + "text": "काश्मील मण्डलं चैतत सर्वपुण्यम अरिंदम\nमहर्षिभिश चाध्युषितं पश्येदं भरातृभिः सह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 130, + "shloka": 11, + "text": "अत्रॊत्तराणां सर्वेषाम ऋषीणां नाहुषस्य च\nअग्नेश चात्रैव संवादः काश्यपस्य च भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 130, + "shloka": 12, + "text": "एतद दवारं महाराज मानसस्य परकाशते\nवर्षम अस्य गिरेर मध्ये रामेण शरीमता कृतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 130, + "shloka": 13, + "text": "एष वातिक षण्डॊ वै परख्यातः सत्यविक्रमः\nनाभ्यवर्तत यद दवारं विदेहान उत्तरं च यः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 130, + "shloka": 14, + "text": "एष उज्जानकॊ नाम यवक्रीर यत्र शान्तवान\nअरुन्धती सहायश च वसिष्ठॊ भगवान ऋषिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 130, + "shloka": 15, + "text": "हरदश च कुशवान एष यत्र पद्मं कुशे शयम\nआश्रमश चैव रुक्मिण्या यत्राशाम्यद अकॊपना" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 130, + "shloka": 16, + "text": "समाधीनां समासस तु पाण्डवेय शरुतस तवया\nतं दरक्ष्यसि महाराज भृगुतुङ्गं महागिरिम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 130, + "shloka": 17, + "text": "जलां चॊपजलां चैव यमुनाम अभितॊ नदीम\nउशीनरॊ वै यत्रेष्ट्वा वासवाद अत्यरिच्यत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 130, + "shloka": 18, + "text": "तां देवसमितिं तस्य वासवश च विशां पते\nअभ्यगच्छत राजानं जञातुम अग्निश च भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 130, + "shloka": 19, + "text": "जिज्ञासमानौ वरदौ महात्मानम उशीनरम\nइन्द्रः शयेनः कपॊतॊ ऽगनिर भूत्वा यज्ञे ऽभिजग्मतुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 130, + "shloka": 20, + "text": "ऊरुं राज्ञः समासाद्य कपॊतः शयेनजाद भयात\nशरणार्थी तदा राजन निलिल्ये भयपीडितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 131, + "shloka": 1, + "text": "[षयेन]\nधर्मात्मानं तव आहुर एकं सर्वे राजन महीक्षितः\nस वै धर्मविरुद्धं तवं कस्मात कर्म चिकीर्षसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 131, + "shloka": 2, + "text": "विहितं भक्षणं राजन पीड्यमानस्य मे कषुधा\nमा भाङ्क्षीर धर्मलॊभेन धर्मम उत्सृष्टवान असि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 131, + "shloka": 3, + "text": "[राजन]\nसंत्रस्तरूपस तराणार्थी तवत्तॊ भीतॊ महाद्विज\nमत्सकाशम अनुप्राप्तः पराणगृध्नुर अयं दविजः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 131, + "shloka": 4, + "text": "एवम अभ्यागतस्येह कपॊतस्याभयार्थिनः\nअप्रदाने परॊ ऽधर्मः किं तवं शयेनप्रपश्यसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 131, + "shloka": 5, + "text": "परस्पन्दमानः संभ्रान्तः कपॊतः शयेनलक्ष्यते\nमत्सकाशं जीवितार्थी तस्य तयागॊ विगर्हितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 131, + "shloka": 6, + "text": "[ष]\nआहारात सर्वभूतानि संभवन्ति महीपते\nआहारेण विवर्धन्ते तेन जीवन्ति जन्तवः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 131, + "shloka": 7, + "text": "शक्यते दुस तयजे ऽपय अर्थे चिररात्राय जीवितुम\nन तु भॊजनम उत्सृज्य शक्यं वर्तयितुं चिरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 131, + "shloka": 8, + "text": "भक्ष्याद विलॊपितस्याद्य मम पराणा विशां पते\nविसृज्य कायम एष्यन्ति पन्थानम अपुनर्भवम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 131, + "shloka": 9, + "text": "परमृते मयि धर्मात्मन पुत्रदारं नशिष्यति\nरक्षमाणः कपॊतं तवं बहून पराणान नशिष्यसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 131, + "shloka": 10, + "text": "धर्मं यॊ बाधते धर्मॊ न स धर्मः कुधर्म तत\nअविरॊधी तु यॊ धर्मः स धर्मः सत्यविक्रम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 131, + "shloka": 11, + "text": "विरॊधिषु महीपाल निश्चित्य गुरुलाघवम\nन बाधा विद्यते यत्र तं धर्मं समुदाचरेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 131, + "shloka": 12, + "text": "गुरुलाघवम आज्ञाय धर्माधर्मविनिश्चये\nयतॊ भूयांस ततॊ राजन कुरु धर्मविनिश्चयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 131, + "shloka": 13, + "text": "[र]\nबहुकल्याण संयुक्तं भाषसे विहगॊत्तम\nसुपर्णः पक्षिराट किं तवं धर्मज्ञश चास्य असंशयम\nतथा हि धर्मसंयुक्तं बहु चित्रं परभाषसे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 131, + "shloka": 14, + "text": "न ते ऽसत्य अविदितं किं चिद इति तवा लक्षयाम्य अहम\nशरणैषिणः परित्यागं कथं साध्व इति मन्यसे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 131, + "shloka": 15, + "text": "आहारार्थं समारम्भस तव चायं विहंगम\nशक्यश चाप्य अन्यथा कर्तुम आहारॊ ऽपय अधिकस तवया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 131, + "shloka": 16, + "text": "गॊवृषॊ वा वराहॊ वा मृगॊ वा महिषॊ ऽपि वा\nतवदर्थम अद्य करियतां यद वान्यद अभिकाङ्क्षसे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 131, + "shloka": 17, + "text": "[ष]\nन वराहं न चॊक्षाणं न मृगान विविधांस तथा\nभक्षयामि महाराज किम अन्नाद्येन तेन मे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 131, + "shloka": 18, + "text": "यस तु मे दैवविहितॊ भक्षः कषत्रिय पुंगव\nतम उत्सृज महीपाल कपॊतम इमम एव मे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 131, + "shloka": 19, + "text": "शयेनाः कपॊतान खादन्ति सथितिर एषा सनातनी\nमा राजन मार्गम आज्ञाय कदली सकन्धम आरुह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 131, + "shloka": 20, + "text": "[र]\nराज्यं शिबीनाम ऋद्धं वै शाधि पक्षिगणार्चित\nयद वा कामयसे किं चिच छयेन सर्वं ददानि ते\nविनेमं पक्षिणं शयेनशरणार्थिनम आगतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 131, + "shloka": 21, + "text": "येनेमं वर्जयेथास तवं कर्मणा पक्षिसत्तम\nतद आचक्ष्व करिष्यामि न हि दास्ये कपॊतकम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 131, + "shloka": 22, + "text": "[ष]\nउशीनर कपॊते ते यदि सनेहॊ नराधिप\nआत्मनॊ मांसम उत्कृत्य कपॊत तुलया धृतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 131, + "shloka": 23, + "text": "यदा समं कपॊतेन तव मांसं भवेन नृप\nतदा परदेयं तन मह्यं सा मे तुष्टिर भविष्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 131, + "shloka": 24, + "text": "[र]\nअनुग्रहम इमं मन्ये शयेनयन माभियाचसे\nतस्मात ते ऽदय परदास्यामि सवमांसं तुलया धृतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 131, + "shloka": 25, + "text": "[ल]\nअथॊत्कृत्य सवमांसं तु राजा परमधर्मवित\nतुलयाम आस कौन्तेय कपॊतेन सहाभिभॊ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 131, + "shloka": 26, + "text": "धरियमाणस तु तुलया कपॊतॊ वयतिरिच्यते\nपुनश चॊत्कृत्य मांसानि राजा परादाद उशीनरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 131, + "shloka": 27, + "text": "न विद्यते यदा मांसं कपॊतेन समं धृतम\nतत उत्कृत्त मांसॊ ऽसाव आरुरॊह सवयं तुलाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 131, + "shloka": 28, + "text": "[ष]\nइन्द्रॊ ऽहम अस्मि धर्मज्ञ कपॊतॊ हव्यवाड अयम\nजिज्ञासमानौ धर्मे तवां यज्ञवाटम उपागतौ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 131, + "shloka": 29, + "text": "यत ते मांसानि गात्रेभ्य उत्कृत्तानि विशां पते\nएषा ते भास्वरी कीर्तिर लॊकान अभिभविष्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 131, + "shloka": 30, + "text": "यावल लॊके मनुष्यास तवां कथयिष्यन्ति पार्थिव\nतावत कीर्तिश च लॊकाश च सथास्यन्ति तव शाश्वताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 131, + "shloka": 31, + "text": "[ल]\nतत पाण्डवेय सदनं राज्ञस तस्य महात्मनः\nपश्यस्वैतन मया सार्धं पुण्यं पापप्रमॊचनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 131, + "shloka": 32, + "text": "अत्र वै सततं देवा मुनयश च सनातनाः\nदृश्यन्ते बराह्मणै राजन पुण्यवद्भिर महात्मभिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 132, + "shloka": 1, + "text": "[ल]\nयः कथ्यते मन्त्रविद अग्र्यबुद्धिर; औद्दालकिः शवेतकेतुः पृथिव्याम\nतस्याश्रमं पश्य नरेन्द्र पुण्यं; सदा फलैर उपपन्नं मही जैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 132, + "shloka": 2, + "text": "साक्षाद अत्र शवेतकेतुर ददर्श; सरॊ वतीं मानुषदेहरूपाम\nवेत्स्यामि वानीम इति संप्रवृत्तां; सरॊ वतीं शवेतकेतुर बभाषे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 132, + "shloka": 3, + "text": "तस्मिन काले बरह्म विदां वरिष्ठाव; आस्तां तदा मातुलभागिनेयौ\nअष्टावक्रश चैव कहॊड सूनुर; औद्दालकिः शवेतकेतुश च राजन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 132, + "shloka": 4, + "text": "विदेहराजस्य महीपतेस तौ; विप्राव उभौ मातुलभागिनेयौ\nपरविश्य यज्ञायतनं विवादे; बन्दिं निजग्राहतुर अप्रमेयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 132, + "shloka": 5, + "text": "[य]\nकथं परभावः स बभूव विप्रस; तथायुक्तं यॊ निजग्राह बन्दिम\nअष्टावक्रः केन चासौ बभूव; तत सर्वं मे लॊमश शंस तत्त्वम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 132, + "shloka": 6, + "text": "उद्दालकस्य नियतः शिष्य एकॊ; नाम्ना कहॊडेति बभूव राजन\nशुश्रूषुर आचार्य वशानुवर्ती; दीर्घं कालं सॊ ऽधययनं चकार" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 132, + "shloka": 7, + "text": "तं वै विप्राः पर्यभवंश च शिष्यास; तं च जञात्वा विप्रकारं गुरुः सः\nतस्मै परादात सद्य एव शरुतं च; भार्यां च वै दुहितरं सवां सुजाताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 132, + "shloka": 8, + "text": "तस्या गर्भः समभवद अग्निकल्पः; सॊ ऽधीयानं पितरम अथाभ्युवाच\nसर्वां रात्रिम अध्ययनं करॊषि; नेदं पितः सम्यग इवॊपवर्तते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 132, + "shloka": 9, + "text": "उपालब्धः शिष्यमध्ये महर्षिः; स तं कॊपाद उदर सथं शशाप\nयस्मात कुक्षौ वर्तमानॊ बरवीषि; तस्माद वक्रॊ भवितास्य अष्ट कृत्वः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 132, + "shloka": 10, + "text": "स वै तथा वक्र एवाभ्यजायद; अष्टावक्रः परथितॊ वै महर्षिः\nतस्यासीद वै मातुलः शवेतकेतुः; स तेन तुल्यॊ वयसा बभूव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 132, + "shloka": 11, + "text": "संपीड्यमाना तु तदा सुजाता; विवर्धमानेन सुतेन कुक्षौ\nउवाच भर्तारम इदं रहॊगता; परसाद्य हीनं वसुना धनार्थिनी" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 132, + "shloka": 12, + "text": "कथं करिष्याम्य अधना महर्षे; मासश चायं दशमॊ वर्तते मे\nन चास्ति ते वसु किं चित परजाता; येनाहम एताम आपदं निस्तरेयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 132, + "shloka": 13, + "text": "उक्तस तव एवं भार्यया वै कहॊडॊ; वित्तस्यार्थे जनकम अथाभ्यगच्छत\nस वै तदा वादविदा निगृह्य; निमज्जितॊ बन्दिनेहाप्सु विप्रः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 132, + "shloka": 14, + "text": "उद्दालकस तं तु तदा निशम्य; सूतेन वादे ऽपसु तथा निमज्जितम\nउवाच तां तत्र ततः सुजाताम; अष्टावक्रे गूहितव्यॊ ऽयम अर्थः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 132, + "shloka": 15, + "text": "ररक्ष सा चाप्य अति तं सुमन्त्रं; जातॊ ऽपय एवं न स शुश्राव विप्रः\nउद्दालकं पितृवच चापि मेने; अष्टावक्रॊ भरातृवच छवेत केतुम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 132, + "shloka": 16, + "text": "ततॊ वर्षे दवादशे शवेतकेतुर; अष्टावक्रं पितुर अङ्के निसन्नम\nअपाकर्षद गृह्य पाणौ रुदन्तं; नायं तवाङ्कः पितुर इत्य उक्तवांश च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 132, + "shloka": 17, + "text": "यत तेनॊक्तं दुर उक्तं तत तदानीं; हृदि सथितं तस्य सुदुःखम आसीत\nगृहं गत्वा मातरं रॊदमानः; पप्रच्छेदं कव नु तातॊ ममेति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 132, + "shloka": 18, + "text": "ततः सुजाता परमार्तरूपा; शापाद भीता सर्वम एवाचचक्षे\nतद वै तत्त्वं सर्वम आज्ञाय मातुर; इत्य अब्रवीच छवेत केतुं स विप्रः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 132, + "shloka": 19, + "text": "गच्छाव यज्ञं जनकस्य राज्ञॊ; बह्वाश्चर्यः शरूयते तस्य यज्ञः\nशरॊष्यावॊ ऽतर बराह्मणानां विवादम; अन्नं चाग्र्यं तत्र भॊक्ष्यावहे च\nविचक्षण तवं च भविष्यते नौ; शिवश च सौम्यश च हि बरह्मघॊषः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 132, + "shloka": 20, + "text": "तौ जग्मतुर मातुलभागिनेयौ; यज्ञं समृद्धं जनकस्य राज्ञः\nअष्टावक्रः पथि राज्ञा समेत्य; उत्सार्यमाणॊ वाक्यम इदं जगाद" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 133, + "shloka": 1, + "text": "[अस्ट]\nअन्धस्य पन्था बधिरस्य पन्थाः; सत्रियः पन्था वैवधिकस्य पन्थाः\nराज्ञः पन्था बराह्मणेनासमेत्य समेत्य; तु बराह्मणस्यैव पन्थाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 133, + "shloka": 2, + "text": "[र]\nपन्था अयं ते ऽदय मया निसृष्टॊ; येनेच्छसे तेन कामं वरजस्व\nन पावकॊ विद्यते ��ै लघीयान; इन्द्रॊ ऽपि नित्यं नमते बराह्मणानाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 133, + "shloka": 3, + "text": "[अस्ट]\nयज्ञं दरष्टुं पराप्तवन्तौ सवतात; कौतूहलं नौ बलवद वै विवृद्धम\nआवां पराप्ताव अतिथी संप्रवेशं; काङ्क्षावहे दवारपते तवाज्ञाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 133, + "shloka": 4, + "text": "ऐन्द्रद्युम्नेर यज्ञदृशाव इहावां; विवक्षू वै जनकेन्द्रं दिदृक्षू\nन वै करॊधाद वयाधिनैवॊत्तमेन; संयॊजय दवारपाल कषणेन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 133, + "shloka": 5, + "text": "[दवारप]\nबन्देः समादेश करा वयं सम; निबॊध वाक्यं च मयेर्यमाणम\nन वै बालाः परविशन्त्य अत्र विप्रा; वृद्धा विद्वांसः परविशन्ति दविजाग्र्याः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 133, + "shloka": 6, + "text": "[अस्ट]\nयद्य अत्र वृद्धेषु कृतः परवेशॊ; युक्तं मम दवारपाल परवेष्टुम\nवयं हि वृद्धाश चरितव्रताश च; वेद परभावेन परवेशनार्हाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 133, + "shloka": 7, + "text": "शुश्रूषवश चापि जितेन्द्रियाश च; जञानागमे चापि गताः सम निष्ठाम\nन बाल इत्य अवमन्तव्यम आहुर; बालॊ ऽपय अग्निर दहति सपृश्यमानः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 133, + "shloka": 8, + "text": "[दव]\nसरॊ वतीम ईरय वेद जुष्टाम; एकाक्षरां बहुरूपां विराजम\nअङ्गात्मानं समवेक्षस्व बालं; किं शलाघसे दुर लभा वादसिद्धिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 133, + "shloka": 9, + "text": "[अस्ट]\nन जञायते कायवृद्ध्या विवृद्धिर; यथाष्ठीला शाल्मलेः संप्रवृद्धा\nहरस्वॊ ऽलपकायः फलितॊ विवृद्धॊ; यश चाफलस तस्य न वृद्धभावः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 133, + "shloka": 10, + "text": "वृद्धेभ्य एवेह मतिं सम बाला; गृह्णन्ति कालेन भवन्ति वृद्धाः\nन हि जञानम अल्पकालेन शक्यं; कस्माद बालॊ वृद्ध इवावभाषसे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 133, + "shloka": 11, + "text": "[अस्ट]\nन तेन सथविरॊ भवति येनास्य पलितं शिरः\nबालॊ ऽपि यः परजानाति तं देवाः सथविरं विदुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 133, + "shloka": 12, + "text": "न हायनैर न पलितैर न वित्तेन न बन्धुभिः\nऋषयश चक्रिरे धर्मं यॊ ऽनूचानः स नॊ महान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 133, + "shloka": 13, + "text": "दिदृक्षुर अस्मि संप्राप्तॊ बन्दिनं राजसंसदि\nनिवेदयस्व मां दवाः सथ राज्ञे पुष्कर मालिने" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 133, + "shloka": 14, + "text": "दरष्टास्य अद्य वदत दवारपाल; मनीषिभिः सह वादे विवृद्धे\nउताहॊ वाप्य उच्चतां नीचतां वा; तूष्णींभूतेष्व अथ सर्वेषु चाद्य" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 133, + "shloka": 15, + "text": "[दव]\nकथं यज्ञं दशवर्षॊ विशे�� तवं; विनीतानां विदुषां संप्रवेश्यम\nउपायतः परयतिष्ये तवाहं; परवेशने कुरु यत्नं यथावत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 133, + "shloka": 16, + "text": "[अस्ट]\nभॊ भॊ राजञ जनकानां वरिष्ठ; सभाज्यस तवं तवयि सर्वं समृद्धम\nतवं वा कर्ता कर्मणां यज्ञियानां; ययातिर एकॊ नृपतिर वा पुरस्तात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 133, + "shloka": 17, + "text": "विद्वान बन्दी वेद विदॊ निगृह्य; वादे भग्नान अप्रतिशङ्कमानः\nतवया निसृष्टैः पुरुषैर आप्तकृद्भिर; जले सर्वान मज्जयतीति नः शरुतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 133, + "shloka": 18, + "text": "स तच छरुत्वा बराह्मणानां सकाशाद; बरह्मॊद्यं वै कथयितुम आगतॊ ऽसमि\nकवासौ बन्दी यावद एनं समेत्य; नक्षत्राणीव सविता नाशयामि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 133, + "shloka": 19, + "text": "[र]\nआशंससे बन्दिनं तवं विजेतुम; अविज्ञात्वा वाक्यबलं परस्य\nविज्ञात वीर्यैः शक्यम एवं; परवक्तुं दृष्टश चासौ बराह्मणैर वादशीलैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 133, + "shloka": 20, + "text": "[अस्ट]\nविवादितॊ ऽसौ न हि मादृशैर हि; सिंही कृतस तेन वदत्य अभीतः\nसमेत्य मां निहतः शेष्यते ऽदय; मार्गे भग्नं शकटम इवाबलाक्षम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 133, + "shloka": 21, + "text": "[र]\nषण्णाभेर दवादशाक्षस्य चतुर्विंशतिपर्वणः\nयस तरिषष्टि शतारस्य वेदार्थं स परः कविः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 133, + "shloka": 22, + "text": "[अस्ट]\nचतुर्विंशतिपर्व तवां षण णाभि दवादश परधि\nतत तरिषष्टि शतारं वै चक्रं पातु सदागति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 133, + "shloka": 23, + "text": "[र]\nवडवे इव संयुक्ते शयेनपाते दिवौकसाम\nकस तयॊर गर्भम आधत्ते गर्भं सुषुवतुश च कम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 133, + "shloka": 24, + "text": "मा सम ते ते गृहे राजञ शात्रवाणाम अपि धरुवम\nवातसारथिर आधत्ते गर्भं सुषुवतुश च तम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 133, + "shloka": 25, + "text": "किं सवित सुप्तं न निमिषति किं सविज जातं न चॊपति\nकस्य सविद धृदयं नास्ति किं सविद वेगेन वर्धते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 133, + "shloka": 26, + "text": "मत्स्यः सुप्तॊ न निमिषत्य अन्दं जातं न चॊपति\nअश्मनॊ हृदयं नास्ति नदीवेगेन वर्धते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 133, + "shloka": 27, + "text": "न तवा मन्ये मानुषं देव सत्त्वं; न तवं बालः सथविरस तवं मतॊ मे\nन ते तुल्यॊ विद्यते वाक परलापे; तस्माद दवारं वितराम्य एष बन्दी" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 134, + "shloka": 1, + "text": "[अस्त]\nअत्रॊग्रसेनसमितेषु राजन; समागतेष्व अप्रतिमेषु राजसु\nन वै विवित्सान्तरम अस्ति वादिनां; ���हाजले हंसनिनादिनाम इव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 134, + "shloka": 2, + "text": "न मे ऽदय वक्ष्यस्य अति वादिमानिन; गलहं पर पन्नः सरिताम इवागमः\nहुताशनस्येव समिद्ध तेजसः; सथिरॊ भवस्वेह ममाद्य बन्दिन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 134, + "shloka": 3, + "text": "वयाघ्रं शयानं परति मा परबॊधय; आशीविषं सृक्किणी लेलिहानम\nपदाहतस्येव शिरॊ ऽभिहत्य; नादष्टॊ वै मॊक्ष्यसे तन निबॊध" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 134, + "shloka": 4, + "text": "यॊ वै दर्पात संहननॊपपन्नः; सुदुर्बलः पर्वतम आविहन्ति\nतस्यैव पाणिः सनखॊ विशीर्यते; न चैव शैलस्य हि दृश्यते वरणः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 134, + "shloka": 5, + "text": "सर्वे राज्ञॊ मैथिलस्य मैनाकस्येव पर्वताः\nनिकृष्ट भूता राजानॊ वत्सा अनदुहॊ यथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 134, + "shloka": 6, + "text": "अस्तावक्रः समितौ गर्जमानॊ; जातक्रॊधॊ बन्दिनम आह राजन\nउक्ते वाक्ये चॊत्तरं मे बरवीहि; वाक्यस्य चाप्य उत्तरं ते बरवीमि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 134, + "shloka": 7, + "text": "एक एवाग्निर बहुधा समिध्यते; एकः सूर्यः सर्वम इदं परभाषते\nएकॊ वीरॊ देवराजॊ निहन्ता; यमः पितॄणाम ईश्वरश चैक एव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 134, + "shloka": 8, + "text": "दवाव इन्द्राग्नी चरतॊ वै सखायौ; दवौ देवर्षी नारदः पर्वतश च\nदवाव अश्विनौ दवे च रथस्य चक्रे; भार्या पती दवौ विहितौ विधात्रा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 134, + "shloka": 9, + "text": "तरिः सूयते कर्मणा वै परजेयं; तरयॊ युक्ता वाजपेयं वहन्ति\nअध्वर्यवस तरिसवनानि तन्वते; तरयॊ लॊकास तरीणि जयॊतींसि चाहुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 134, + "shloka": 10, + "text": "चतुष्टयं बराह्मणानां निकेतं; चत्वारॊ युक्ता यज्ञम इमं वहन्ति\nदिशश चतस्रश चतुरश च वर्णाश; चतुस्पदा गौर अपि शश्वद उक्ता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 134, + "shloka": 11, + "text": "पञ्चाग्नयः पञ्च पदा च पङ्क्तिर; यज्ञाः पञ्चैवाप्य अथ पञ्चेन्द्रियाणि\nदृष्टा वेदे पञ्च चूदाश च पञ्च; लॊके खयातं पञ्चनदं च पुण्यम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 134, + "shloka": 12, + "text": "षडाधाने दक्षिणाम आहुर एके; षड एवेमे ऋतवः कालचक्रम\nषड इन्द्रियाण्य उत षट कृत्तिकाश च; षट साद्यस्काः सर्ववेदेषु दुष्टाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 134, + "shloka": 13, + "text": "सप्त गराम्याः पशवः सप्त वन्याः; सप्त छन्दांसि करतुम एकं वहन्ति\nसप्तर्षयः सप्त चाप्य अर्हणानि; सप्त तन्त्री परथिता चैव वीना" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 134, + "shloka": 14, + "text": "अष्टौ शाणाः शतमानं वहन्ति; तथाष्ट ���ादः शरभः सिंहघाती\nअष्टौ वसूञ शुश्रुम देवतासु; यूपश चाष्टास्रिर विहितः सर्वयज्ञः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 134, + "shloka": 15, + "text": "नवैवॊक्ताः सामिधेन्यः पितॄणां; तथा पराहुर नव यॊगं विषर्गम\nनवाक्षरा बृहती संप्रदिष्टा; नव यॊगॊ गणनामेति शश्वत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 134, + "shloka": 16, + "text": "दशा दशॊक्ताः पुरुषस्य लॊके; सहस्रम आहुर दश पूर्णं शतानि\nदशैव मासान बिभ्रति गर्भवत्यॊ; दशेरका दश दाशा दशार्णाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 134, + "shloka": 17, + "text": "एकादशैकादशिनः पशूनाम; एकादशैवात्र भवन्ति यूपाः\nएकादश पराणभृतां विकारा; एकादशॊक्ता दिवि देवेषु रुद्राः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 134, + "shloka": 18, + "text": "संवत्सरं दवादश मासम आहुर; जगत्याः पादॊ दवादशैवाक्षराणि\nदवादशाहः पराकृतॊ यज्ञ उक्तॊ; दवादशादित्यान कथयन्तीह विप्राः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 134, + "shloka": 19, + "text": "तरयॊदशी तिथिर उक्ता महॊग्रा; तरयॊदशद्वीपवती मही च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 134, + "shloka": 20, + "text": "एतावद उक्त्वा विरराम बन्दी; शलॊकस्यार्धं वयाजहाराष्टवक्रः\nतरयॊदशाहानि ससार केशी; तरयॊदशादीन्य अतिच्छन्दांसि चाहुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 134, + "shloka": 21, + "text": "ततॊ महान उदतिष्ठन निनादस; तूष्णींभूतं सूतपुत्रं निशम्य\nअधॊमुखं धयानपरं तदानीम; अस्तावक्रं चाप्य उदीर्यन्तम एव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 134, + "shloka": 22, + "text": "तस्मिंस तथा संकुले वर्तमाने; सफीते यज्ञे जनकस्याथ राज्ञः\nअस्तावक्रं पूजयन्तॊ ऽभयुपेयुर; विप्राः सर्वे पराञ्जलयः परतीताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 134, + "shloka": 23, + "text": "अनेन वै बराह्मणाः शुश्रुवांसॊ; वादे जित्वा सलिले मज्जिताः किल\nतान एव धर्मान अयम अद्य बन्दी; पराप्नॊतु गृह्याप्सु निमज्जयैनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 134, + "shloka": 24, + "text": "अहं पुत्रॊ वरुणस्यॊत राज्ञस; तत्रास सत्रं दवादश वार्षिकं वै\nसत्रेण ते जनक तुल्यकालं; तदर्थं ते परहिता मे दविजाग्र्याः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 134, + "shloka": 25, + "text": "एते सर्वे वरुणस्यॊत यज्ञं; दरष्टुं गता इह आयान्ति भूयः\nअस्तावक्रं पूजये पूजनीयं; यस्य हेतॊर जनितारं समेष्ये" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 134, + "shloka": 26, + "text": "विप्राः समुद्राम्भसि मज्जितास ते; वाचा जिता मेधया आविदानाः\nतां मेधया वाचम अथॊज्जहार; यथा वाचम अवचिन्वन्ति सन्तः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 134, + "shloka": 27, + "text": "अग्निर दहञ जातवेदाः सतां गृहान; विसर्जयंस तेजसा न सम धाक्षीत\nबालेषु पुत्रेषु कृपणं वदत्सु; तथा वाचम अवचिन्वन्ति सन्तः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 134, + "shloka": 28, + "text": "शलेष्मातकी कषीणवर्चः शृणॊषि; उताहॊ तवां सतुतयॊ मादयन्ति\nहस्तीव तवं जनक वितुद्यमानॊ; न मामिकां वाचम इमां शृणॊषि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 134, + "shloka": 29, + "text": "शृणॊमि वाचं तव दिव्यरूपाम; अमानुषीं दिव्यरूपॊ ऽसि साक्षात\nअजैसीर यद बन्दिनं तवं विवादे; निसृष्टैव तव कामॊ ऽदय बन्दी" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 134, + "shloka": 30, + "text": "नानेन जीवता कश चिद अर्थॊ मे बन्दिना नृप\nपिता यद्य अस्य वरुणॊ मज्जयैनं जलाशये" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 134, + "shloka": 31, + "text": "अहं पुत्रॊ वरुणस्यॊत राज्ञॊ; न मे भयं सलिले मज्जितस्य\nइमं मुहूर्तं पितरं दरक्ष्यते ऽयम; अष्टावक्रश चिरनष्टं कहॊडम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 134, + "shloka": 32, + "text": "ततस ते पूजिता विप्रा वरुणेन महात्मना\nउदतिष्ठन्त ते सर्वे जनकस्य समीपतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 134, + "shloka": 33, + "text": "इत्य अर्थम इच्छन्ति सुताञ जना जनक कर्मणा\nयद अहं नाशकं कर्तुं तत पुत्रः कृतवान मम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 134, + "shloka": 34, + "text": "उताबलस्य बलवान उत बालस्य पण्डितः\nउत वाविदुसॊ विद्वान पुत्रॊ जनक जायते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 134, + "shloka": 35, + "text": "शितेन ते परशुना सवयम एवान्तकॊ नृप\nशिरांस्य अपाहरत्व आजौ रिपूणां भद्रम अस्तु ते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 134, + "shloka": 36, + "text": "महद उक्थ्यं गीयते साम चाग्र्यं; सम्यक सॊमः पीयते चात्र सत्रे\nशुचीन भागान परतिजगृहुश च हृष्टाः; साक्षाद देवा जनकस्येह यज्ञे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 134, + "shloka": 37, + "text": "समुत्थितेष्व अथ सर्वेषु राजन; विप्रेषु तेष्व अधिकं सुप्रभेषु\nअनुज्ञातॊ जनकेनाथ राज्ञा; विवेश तॊयं सागरस्यॊत बन्दी" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 134, + "shloka": 38, + "text": "अस्तावक्रः पितरं पूजयित्वा; संपूजितॊ बराह्मणैस तैर यथावत\nपरत्याजगामाश्रमम एव चाग्र्यं; जित्वा बन्दिं सहितॊ मातुलेन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 134, + "shloka": 39, + "text": "अत्र कौन्तेय सहितॊ भरातृभिस तवं; सुखॊषितः सह विप्रैः परतीतः\nपुण्यान्य अन्यानि शुचि कर्मैक भक्तिर; मया सार्धं चरितास्य आजमीध" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 135, + "shloka": 1, + "text": "[लॊम]\nएषा मधुविला राजन समङ्गा संप्रकाशते\nएतत कर्दमिलं नाम भरतस्याभिसेचनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 135, + "shloka": 2, + "text": "अलक्ष्म्या किल संयुक���तॊ वृत्रंहत्वा शचीपतिः\nआप्लुतः सर्वपापेभ्यः समङ्गायां वयमुच्यत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 135, + "shloka": 3, + "text": "एतद विनशनं कुक्षौ मैनाकस्य नरर्षभ\nअदितिर यत्र पुत्रार्थं तदन्नम अपचत पुरा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 135, + "shloka": 4, + "text": "एनं पर्वतराजानम आरुह्य पुरुसर्षभ\nअयशस्याम असंशब्द्याम अलक्ष्मीं वयपनॊत्स्यथ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 135, + "shloka": 5, + "text": "एते कनखला राजन ऋषीणां दयिता नगाः\nएषा परकाशते गङ्गा युधिष्ठिर महानदी" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 135, + "shloka": 6, + "text": "सनत्कुमारॊ भगवान अत्र सिद्धिम अगात पराम\nआजमीधावगाह्यैनां सर्वपापैः परमॊक्ष्यसे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 135, + "shloka": 7, + "text": "अपां हरदं च पुण्याख्यं भृगुतुङ्गं च पर्वतम\nतूष्णीं गङ्गां च कौन्तेय सामात्यः समुपस्पृश" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 135, + "shloka": 8, + "text": "आश्रमः सथूलशिरसॊ रमणीयः परकाशते\nअत्र मानं च कौन्तेय करॊधं चैव विवर्जय" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 135, + "shloka": 9, + "text": "एष रैभ्याश्रमः शरीमान पाण्डवेय परकाशते\nभारद्वाजॊ यत्र कविर यवक्रीतॊ वयनश्यत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 135, + "shloka": 10, + "text": "कथं युक्तॊ ऽभवद ऋषिर भरद्वाजः परतापवान\nकिमर्थं च यवक्रीत ऋषिपुत्रॊ वयनश्यत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 135, + "shloka": 11, + "text": "एतत सर्वं यथावृत्तं शरॊतुम इच्छामि लॊमश\nकर्मभिर देवकल्पानां कीर्त्यमानैर भृशं रमे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 135, + "shloka": 12, + "text": "भरद्वाजश च रैभ्यश च सखायौ संबभूवतुः\nताव ऊषतुर इहात्यन्तं परीयमाणौ वनान्तरे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 135, + "shloka": 13, + "text": "रैभ्यस्य तु सुताव आस्ताम अर्वावसु परावसू\nआसीद यवक्रीः पुत्रस तु भरद्वाजस्य भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 135, + "shloka": 14, + "text": "रैभ्यॊ विद्वान सहापत्यस तपॊ वी चेतरॊ ऽभवत\nतयॊश चाप्य अतुला परीतिर बाल्यात परभृति भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 135, + "shloka": 15, + "text": "यवक्रीः पितरं दृष्ट्वा तपॊ विनम असत्कृतम\nदृष्ट्वा च सत्कृतं विप्रै रैभ्यं पुत्रैः सहानघ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 135, + "shloka": 16, + "text": "पर्यतप्यत तेजॊ वी मन्युनाभिपरिप्लुतः\nतपस तेपे ततॊ घॊरं वेद जञानाय पाण्डव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 135, + "shloka": 17, + "text": "सुसमिद्धे महत्य अग्नौ शरीरम उपतापयन\nजनयाम आस संतापम इन्द्रस्य सुमहातपः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 135, + "shloka": 18, + "text": "तत इन्द्रॊ यवक्रीतम उपगम्य युधिष्ठिर\nअब्रवीत कस्य हेतॊस ���वम आस्थितस तप उत्तमम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 135, + "shloka": 19, + "text": "दविजानाम अनधीता वै वेदाः सुरगरार्चित\nपरतिभान्त्व इति तप्ये ऽहम इदं परमकं तपः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 135, + "shloka": 20, + "text": "सवाध्यायार्थे समारम्भॊ ममायं पाकशासन\nतपसा जञातुम इच्छामि सर्वज्ञानानि कौशिक" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 135, + "shloka": 21, + "text": "कालेन महता वेदाः शक्या गुरु मुखाद विभॊ\nपराप्तुं तस्माद अयं यत्नः परमॊ मे समास्थितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 135, + "shloka": 22, + "text": "अमार्ग एष विप्रर्षे येन तवं यातुम इच्छसि\nकिं विघातेन ते विप्र गच्छाधीहि गुरॊर मुखात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 135, + "shloka": 23, + "text": "एवम उक्त्वा गतः शक्रॊ यवक्रीर अपि भारत\nभूय एवाकरॊद यत्नं तपस्य अमितविक्रम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 135, + "shloka": 24, + "text": "घॊरेण तपसा राजंस तप्यमानॊ महातपः\nसंतापयाम आस भृशं देवेन्द्रम इति नः शरुतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 135, + "shloka": 25, + "text": "तं तथा तप्यमानं तु तपस तीव्रं महामुनिम\nउपेत्य बलभिद देवॊ वारयाम आस वै पुनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 135, + "shloka": 26, + "text": "अशक्यॊ ऽरथः समारब्धॊ नैतद बुद्धिकृतं तव\nपरतिभास्यन्ति वै वेदास तव चैव पितुर च ते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 135, + "shloka": 27, + "text": "न चैतद एवं करियते देवराजममेप्सितम\nमहता नियमेनाहं तप्स्ये घॊरतरं तपः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 135, + "shloka": 28, + "text": "समिद्धे ऽगनाव उपकृत्याङ्गम अङ्गं; हॊष्यामि वा मघवंस तन निबॊध\nयद्य एतद एवं न करॊषि कामं; ममेप्सितं देवराजेह सर्वम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 135, + "shloka": 29, + "text": "निश्चयं तम अभिज्ञाय मुनेस तस्य महात्मनः\nपरतिवारण हेत्वर्थं बुद्ध्या संचिन्त्य बुद्धिमान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 135, + "shloka": 30, + "text": "तत इन्द्रॊ ऽकरॊद रूपं बराह्मणस्य तपॊ विनः\nअनेकशतवर्षस्य दुर्बलस्य स यक्ष्मणः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 135, + "shloka": 31, + "text": "यवक्रीतस्य यत तीर्थम उचितं शौचकर्मणि\nभागीरथ्यां तत्र सेतुं वालुकाभिश च चारसः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 135, + "shloka": 32, + "text": "यदास्य वदतॊ वाक्यं न सचक्रे दविजॊत्तमः\nवालुकाभिस ततः शक्रॊ गङ्गां समभिपूरयन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 135, + "shloka": 33, + "text": "वालुका मुष्टिम अनिशं भागीरथ्यां वयसर्जयत\nसेतुम अभ्यारभच छक्रॊ यवक्रीतं निदर्शयन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 135, + "shloka": 34, + "text": "तं ददर्श यवक्रीस तु यत्नवन्तं निबन्धने\nपरहसंश चाब्रवीद वाक्यम इद�� स मुनिपुंगवः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 135, + "shloka": 35, + "text": "किम इदं वर्तते बरह्मन किं च ते ह चिकीर्षितम\nअतीव हि महान यत्नः करियते ऽयं निरर्थकः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 135, + "shloka": 36, + "text": "बन्धिष्ये सेतुना गङ्गां सुखः पन्था भविष्यति\nकलिश्यते हि जनस तात तरमाणः पुनः पुनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 135, + "shloka": 37, + "text": "नायं शक्यस तवया बद्धुं महान ओघः कथं चन\nअशक्याद विनिवर्तस्व शक्यम अर्थं समारभ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 135, + "shloka": 38, + "text": "यथैव भवता चेदं तपॊ वेदार्थम उद्यतम\nअशक्यं तद्वद अस्माभिर अयं भारः समुद्यतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 135, + "shloka": 39, + "text": "यथा तव निरर्थॊ ऽयम आरम्भस तरिदशेश्वर\nतथा यदि ममापीदं मन्यसे पाकशासन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 135, + "shloka": 40, + "text": "करियतां यद भवेच छक्यं मया सुरगणेश्वर\nवरांश च मे परयच्छान्यान यैर अन्यान भवितास्म्य अति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 135, + "shloka": 41, + "text": "तस्मै परादाद वरान इन्द्र उक्तवान यान महातपः\nपरतिभास्यन्ति ते वेदाः पित्रा सह यथेप्सिताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 135, + "shloka": 42, + "text": "यच चान्यत काङ्क्षसे कामं यवक्रीर गम्यताम इति\nस लब्धकामः पितरम उपेत्याथ ततॊ ऽबरवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 136, + "shloka": 1, + "text": "[यव]\nपरतिभास्यन्ति वै वेदा मम तातस्य चॊभयॊः\nअति चान्यान भविष्यावॊ वरा लब्धास तथा मया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 136, + "shloka": 2, + "text": "[भरद]\nदर्पस ते भविता तात वराँल लब्ध्वा यथेप्सितान\nस दर्पपूर्णः कृपणः कषिप्रम एव विनश्यसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 136, + "shloka": 3, + "text": "अत्राप्य उदाहरन्तीमा गाथा देवैर उदाहृताः\nऋषिर आसीत पुरा पुत्र बालधिर नाम वीर्यवान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 136, + "shloka": 4, + "text": "सपुत्रशॊकाद उद्विग्नस तपस तेपे सुदुश्चरम\nभवेन मम सुतॊ ऽमर्त्य इति तं लब्धवांश च सः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 136, + "shloka": 5, + "text": "तस्य परसादॊ देवैश च कृतॊ न तव अमरैः समः\nनामर्त्यॊ विद्यते मर्त्यॊ निमित्तायुर भविष्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 136, + "shloka": 6, + "text": "[ब]\nयथेमे पर्वताः शश्वत तिष्ठन्ति सुरसत्तमाः\nअक्षयास तन्निमित्तं मे सुतस्यायुर भवेद इति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 136, + "shloka": 7, + "text": "तस्य पुत्रस तदा जज्ञे मेधावी करॊधनः सदा\nस तच छरुत्वाकरॊद दर्पम ऋषींश चैवावमन्यत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 136, + "shloka": 8, + "text": "विकुर्वाणॊ मुनीनां तु चरमाणॊ महीम इमाम\nआससाद महावीर्���ं धनुषाक्षं मनीषिणम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 136, + "shloka": 9, + "text": "तस्यापचक्रे मेधावी तं शशाप स वीर्यवान\nभव भस्मेति चॊक्तः स न भस्म समपद्यत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 136, + "shloka": 10, + "text": "धनुषाक्षस तु तं दृष्ट्वा मेधाविनम अनामयम\nनिमित्तम अस्य महिषैर भेदयाम आस वीर्यवान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 136, + "shloka": 11, + "text": "स निमित्ते विनस्ते तु ममार सहसा शिशुः\nतं मृतं पुत्रम आदाय विललाप ततः पिता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 136, + "shloka": 12, + "text": "लालप्यमानं तं दृष्ट्वा मुनयः पुनर आर्तवत\nऊचुर वेदॊक्तया पूर्वं गाथया तन निबॊध मे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 136, + "shloka": 13, + "text": "न दिष्टम अर्थम अत्येतुम ईशॊ मर्त्यः कथं चन\nमहिषैर भेदयाम आस धनुषाक्षॊ महीधरान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 136, + "shloka": 14, + "text": "एवं लब्ध्वा वरान बाला दर्पपूर्णास तरस्विनः\nकषिप्रम एव विनश्यन्ति यथा न सयात तथा भवान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 136, + "shloka": 15, + "text": "एष रैभ्यॊ महावीर्यः पुत्रौ चास्य तथा विभौ\nतं यथा पुत्र नाभ्येषि तथा कुर्यास तव अतन्द्रितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 136, + "shloka": 16, + "text": "स हि करुद्धः समर्थस तवां पुत्र पीडयितुं रुषा\nवैद्यश चापि तपस्वी च कॊपनश च महान ऋषिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 136, + "shloka": 17, + "text": "[य]\nएवं करिष्ये मा तापं तात कार्षीः कथं चन\nयथा हि मे भवान मान्यस तथा रैभ्यः पिता मम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 136, + "shloka": 18, + "text": "उक्त्वा स पितरं शलक्ष्णं यवक्रीर अकुतॊभयः\nविप्रकुर्वन्न ऋषीन अन्यान अतुष्यत परया मुदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 137, + "shloka": 1, + "text": "[ल]\nचङ्क्रम्यमाणः स तदा यवक्रीर अकुतॊभयः\nजगाम माधवे मासि रैभ्याश्रमपदं परति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 137, + "shloka": 2, + "text": "स ददर्शाश्रमे पुण्ये पुष्पितद्रुमभूषिते\nविचरन्तीं सनुषां तस्य किंनरीम इव भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 137, + "shloka": 3, + "text": "यवक्रीस ताम उवाचेदम उपतिष्ठस्व माम इति\nनिर्लज्जॊ लज्जया युक्तां कामेन हृतचेतनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 137, + "shloka": 4, + "text": "सा तस्य शीलम आज्ञाय तस्माच छापाच च बिभ्यती\nतेजस्वितां च रैभ्यस्य तथेत्य उक्त्वा जगाम सा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 137, + "shloka": 5, + "text": "तत एकान्तम उन्नीय मज्जयाम आस भारत\nआजगाम तदा रैभ्यः सवम आश्रमम अरिंदम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 137, + "shloka": 6, + "text": "रुदन्तीं च सनुषां दृष्ट्वा भार्याम आर्तां परावसॊः\nसान्त्वयञ शलक्ष्णया वाचा प���्यपृच्छद युधिष्ठिर" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 137, + "shloka": 7, + "text": "सा तस्मै सर्वम आचष्ट यवक्री भाषितं शुभा\nपरत्युक्तं च यवक्रीतं परेक्षापूर्वं तदात्मना" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 137, + "shloka": 8, + "text": "शृण्वानस्यैव रैभ्यस्य यवक्रीत विचेष्टितम\nदहन्न इव तदा चेतः करॊधः समभवन महान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 137, + "shloka": 9, + "text": "स तदा मन्युनाविष्टस तपस्वी भृशकॊपनः\nअवलुप्य जटाम एकां जुहावाग्नौ सुसंस्कृते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 137, + "shloka": 10, + "text": "ततः समभवन नारी तस्या रूपेण संमिता\nअवलुप्यापरां चाथ जुहावाग्नौ जटां पुनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 137, + "shloka": 11, + "text": "ततः समभवद रक्षॊ घॊराक्षं भीमदर्शनम\nअब्रूतां तौ तदा रैभ्यं किं कार्यं करवामहे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 137, + "shloka": 12, + "text": "ताव अब्रवीद ऋषिः करुद्धॊ यवक्रीर वध्यताम इति\nजग्मतुस तौ तथेत्य उक्त्वा यवक्रीत जिघांसया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 137, + "shloka": 13, + "text": "ततस तं समुपास्थाय कृत्या सृष्टा महात्मना\nकमण्डलुं जहारास्य मॊहयित्वा तु भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 137, + "shloka": 14, + "text": "उच्चिष्टं तु यवक्रीतम अपकृष्ट कमण्डलुम\nतत उद्यतशूलः स राक्षसः समुपाद्रवत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 137, + "shloka": 15, + "text": "तम आपतन्तं संप्रेक्ष्य शूलहस्तं जिघांसया\nयवक्रीः सहसॊत्थाय पराद्रवद येन वै सरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 137, + "shloka": 16, + "text": "जलहीनं सरॊ दृष्ट्वा यवक्रीस तवरितः पुनः\nजगाम सरितः सर्वास ताश चाप्य आसन विशॊषिताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 137, + "shloka": 17, + "text": "स काल्यमानॊ घॊरेण शूलहस्तेन रक्षसा\nअग्निहॊत्रं पितुर भीतः सहसा समुपाद्रवत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 137, + "shloka": 18, + "text": "स वै परविशमानस तु शूद्रेणान्धेन रक्षिणा\nनिगृहीतॊ बलाद दवारि सॊ ऽवातिष्ठत पार्थिव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 137, + "shloka": 19, + "text": "निगृहीतं तु शूद्रेण यवक्रीतं स राक्षसः\nताडयाम आस शूलेन स भिन्नहृदयॊ ऽपतत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 137, + "shloka": 20, + "text": "यवक्रीतं स हत्वा तु राक्षसॊ रैभ्यम आगमत\nअनुज्ञातस तु रैभ्येण तया नार्या सहाचरत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 138, + "shloka": 1, + "text": "[ल]\nभरद्वाजस तु कौन्तेय कृत्वा सवाध्यायम आह्निकम\nसमित कलापम आदाय परविवेश सवम आश्रमम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 138, + "shloka": 2, + "text": "तं सम दृष्ट्वा पुरा सर्वे परत्युत्तिष्ठन्ति पावकाः\nन तव एनम उपतिष्ठन्ति हतपुत्रं तदाग्नयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 138, + "shloka": 3, + "text": "वैकृतं तव अग्निहॊत्रे स लक्षयित्वा महातपाः\nतम अन्धं शूद्रम आसीनं गृहपालम अथाब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 138, + "shloka": 4, + "text": "किं नु मे नाग्नयः शूद्र परतिनन्दन्ति दर्शनम\nतवं चापि न यथापूर्वं कच चित कषेमम इहाश्रमे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 138, + "shloka": 5, + "text": "कच चिन न रैभ्यं पुत्रॊ मे गतवान अल्पचेतनः\nएतद आचक्ष्व मे शीघ्रं न हि मे शुध्यते मनाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 138, + "shloka": 6, + "text": "[षू]\nरैभ्यं गतॊ नूनम असौ सुतस ते मन्दचेतनः\nतथा हि निहतः शेते राक्षसेन बलीयसा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 138, + "shloka": 7, + "text": "परकाल्यमानस तेनायं शूलहस्तेन रक्षसा\nअग्न्यागारं परति दवारि मया दॊर्भ्यां निवारितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 138, + "shloka": 8, + "text": "ततः स निहतॊ हय अत्र जलकामॊ ऽशुचिर धरुवम\nसंभावितॊ हि तूर्णेन शूलहस्तेन रक्षसा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 138, + "shloka": 9, + "text": "[ल]\nभरद्वाजस तु शूद्रस्य तच छरुत्वा विप्रियं वचः\nगतासुं पुत्रम आदाय विललाप सुदुःखितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 138, + "shloka": 10, + "text": "बराह्मणानां किलार्थाय ननु तवं तप्तवांस तपः\nदविजानाम अनधीता वै वेदाः संप्रतिभान्त्व इति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 138, + "shloka": 11, + "text": "तथा कल्याण शीलस तवं बराह्मणेषु महात्मसु\nअनागाः सर्वभूतेषु कर्कशत्वम उपेयिवान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 138, + "shloka": 12, + "text": "परतिसिद्धॊ मया तात रैभ्यावसथ दर्शनात\nगतवान एव तं कषुद्रं कालान्तकयमॊपमम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 138, + "shloka": 13, + "text": "यः स जानन महातेजा वृद्धस्यैकं ममात्मजम\nगतवान एव कॊपस्य वशं परमदुर्मतिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 138, + "shloka": 14, + "text": "पुत्रशॊकम अनुप्राप्य एष रैभ्यस्य कर्मणा\nतयक्ष्यामि तवाम ऋते पुत्र पराणान इष्टतमान भुवि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 138, + "shloka": 15, + "text": "यथाहं पुत्रशॊकेन देहं तयक्ष्यामि किल्बिसी\nतथा जयेष्ठः सुतॊ रैभ्यं हिंस्याच छीघ्रम अनागसम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 138, + "shloka": 16, + "text": "सुखिनॊ वै नरा येषां जात्या पुत्रॊ न विद्यते\nते पुत्रशॊकम अप्राप्य विचरन्ति यथासुखम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 138, + "shloka": 17, + "text": "ये तु पुत्रकृताच छॊकाद भृशं वयाकुलचेतसः\nशपन्तीष्टान सखीन आर्थास तेभ्यः पापतरॊ नु कः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 138, + "shloka": 18, + "text": "परासुश च सुतॊ दृष्टः शप्तश चेष्टः सखा मया\nईदृशीम आपदं कॊ नु दवितीयॊ ऽ���ुभविष्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 138, + "shloka": 19, + "text": "विलप्यैवं बहुविधं भरद्वाजॊ ऽदहत सुतम\nसुसमिद्धं ततः पश्चात परविवेश हुताशनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 139, + "shloka": 1, + "text": "[ल]\nएतस्मिन्न एव काले तु बृहद्द्युम्नॊ महीपतिः\nसत्रम आस्ते महाभागॊ रैभ्य याज्यः परतापवान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 139, + "shloka": 2, + "text": "तेन रैभ्यस्य वै पुत्राव अर्वावसु परावसू\nवृतौ सहायौ सत्रार्थे बृहद्द्युम्नेन धीमता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 139, + "shloka": 3, + "text": "तत्र तौ समनुज्ञातौ पित्रा कौन्तेय जग्मतुः\nआश्रमे तव अभवद रैभ्यॊ भार्या चैव परावसॊः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 139, + "shloka": 4, + "text": "अथावलॊककॊ ऽगच्छद गृहान एकः परावसुः\nकृष्णाजिनेन संवीतं ददर्श पितरं वने" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 139, + "shloka": 5, + "text": "जघन्यरात्रे निद्रान्धः सावशेषे तमस्य अपि\nचरन्तं गहने ऽरण्ये मेने स पितरं मृगम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 139, + "shloka": 6, + "text": "मृगं तु मन्यमानेन पिता वै तेन हिंसितः\nअकामयानेन तदा शरीरत्राणम इच्छता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 139, + "shloka": 7, + "text": "स तस्य परेतकार्याणि कृत्वा सर्वाणि भारत\nपुनर आगम्य तत सत्रम अब्रवीद भरातरं वचः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 139, + "shloka": 8, + "text": "इदं कर्म न शक्तस तवं वॊढुम एकः कथं चन\nमया तु हिंसितस तातॊ मन्यमानेन तं मृगम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 139, + "shloka": 9, + "text": "सॊ ऽसमदर्थे वरतं साधु चर तवं बरह्म हिंसनम\nसमर्थॊ हय अहम एकाकी कर्म कर्तुम इदं मुने" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 139, + "shloka": 10, + "text": "[अर्वा]\nकरॊतु वै भवान सत्रं बृहद्द्युम्नस्य धीमतः\nबरह्महत्यां चरिष्ये ऽहं तवदर्थं नियतेन्द्रियः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 139, + "shloka": 11, + "text": "[ल]\nस तस्या बरह्महत्यायाः पारं गत्वा युधिष्ठिर\nअर्वावसुस तदा सत्रम आजगाम पुनर मुनिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 139, + "shloka": 12, + "text": "ततः परावसुर दृष्ट्वा भरातरं समुपस्थितम\nबृहद्द्युम्नम उवाचेदं वचनं परिषद्गतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 139, + "shloka": 13, + "text": "एष ते बरह्महा यज्ञं मा दरष्टुं परविशेद इति\nबरह्महा परेक्षितेनापि पीडयेत तवां न संशयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 139, + "shloka": 14, + "text": "परेष्यैर उत्सार्यमाणस तु राजन्न अर्वावसुस तदा\nन मया बरह्महत्येयं कृतेत्य आह पुनः पुनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 139, + "shloka": 15, + "text": "उच्यमानॊ ऽसकृत परेष्यैर बरह्म हन्न इति भारत\nनैव स परतिजानाति बरह्महत्यां ��वयं कृताम\nमम भरात्रा कृतम इदं मया तु परिरक्षितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 139, + "shloka": 16, + "text": "परीतास तस्याभवन देवाः कर्मणार्वावसॊर नृप\nतं ते परवरयाम आसुर निरासुश च परावसुम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 139, + "shloka": 17, + "text": "ततॊ देवा वरं तस्मै ददुर अग्निपुरॊगमाः\nस चापि वरयाम आस पितुर उत्थानम आत्मनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 139, + "shloka": 18, + "text": "अनागस्त्वं तथा भरातुः पितुश चास्मरणं वधे\nभरद्वाजस्य चॊत्थानं यवक्रीतस्य चॊभयॊः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 139, + "shloka": 19, + "text": "ततः परादुर्बभूवुस ते सर्व एव युधिष्ठिर\nअथाब्रवीद यवक्रीतॊ देवान अग्निपुरॊगमान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 139, + "shloka": 20, + "text": "समधीतं मया बरह्म वरतानि चरितानि च\nकथं नु रैभ्यः शक्तॊ माम अधीयानं तपॊ विनम\nतथायुक्तेन विधिना निहन्तुम अमरॊत्तमाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 139, + "shloka": 21, + "text": "[देवाह]\nमैवं कृथा यवक्रीत यथा वदसि वै मुने\nऋते गुरुम अधीता हि सुखं वेदास तवया पुरा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 139, + "shloka": 22, + "text": "अनेन तु गुरून दुःखात तॊषयित्वा सवकर्मणा\nकालेन महता कलेशाद बरह्माधिगतम उत्तमम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 139, + "shloka": 23, + "text": "[ल]\nयवक्रीतम अथॊक्त्वैवं देवाः साग्निपुरॊगमाः\nसंजीवयित्वा तान सर्वान पुनर जग्मुस तरिविष्टपम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 139, + "shloka": 24, + "text": "आश्रमस तस्य पुण्यॊ ऽयं सदा पुष्पफलद्रुमः\nअत्रॊष्य राजशार्दूल सर्वपापैः परमॊक्ष्यसे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 140, + "shloka": 1, + "text": "[ल]\nउशीरबीजं मैनाकं गिरिं शवेतं च भारत\nसमतीतॊ ऽसि कौन्तेय कालशैलं च पार्थिव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 140, + "shloka": 2, + "text": "एषा गङ्गा सप्त विधा राजते भरतर्षभ\nसथानं विरजसं रम्यं यत्राग्निर नित्यम इध्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 140, + "shloka": 3, + "text": "एतद वै मानुषेणाद्य न शक्यं दरष्टुम अप्य उत\nसमाधिं कुरुताव्यग्रास तीर्थान्य एतानि दरक्ष्यथ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 140, + "shloka": 4, + "text": "शवेतं गिरिं परवेक्ष्यामॊ मन्दरं चैव पर्वतम\nयत्र मानि चरॊ यक्षः कुवेरश चापि यक्षराट" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 140, + "shloka": 5, + "text": "अष्टाशीति सहस्राणि गन्धर्वाः शीघ्रचारिणः\nतथा किंपुरुषा राजन यक्षाश चैव चतुर्गुणाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 140, + "shloka": 6, + "text": "अनेकरूपसंस्थाना नानाप्रहरणाश च ते\nयक्षेन्द्रं मनुजश्रेष्ठ माणिभद्रम उपासते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 140, + "shloka": 7, + "text": "तेषाम ऋद्धिर अतीवाग्र्यागतौ वायुसमाश च ते\nसथानात परच्यावयेयुर ये देवराजम अपि धरुवम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 140, + "shloka": 8, + "text": "तैस तात बलिभिर गुप्ता यातुधानैश च रक्षिताः\nदुर गमाः पर्वताः पार्थ समाधिं परमं कुरु" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 140, + "shloka": 9, + "text": "कुबेर सचिवाश चान्ये रौद्रा मैत्राश च राक्षसाः\nतैः समेष्याम कौन्तेय यत्तॊ विक्रमणे भव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 140, + "shloka": 10, + "text": "कैलासः पर्वतॊ राजन सॊ यॊजनशतान्य उत\nयत्र देवाः समायान्ति विशाला यत्र भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 140, + "shloka": 11, + "text": "असंख्येयास तु कौन्तेय यक्षराक्षस किंनराः\nनागाः सुपर्णा गन्धर्वाः कुबेर सदनं परति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 140, + "shloka": 12, + "text": "तान विगाहस्व पार्थाद्य तपसा च दमेन च\nरक्ष्यमाणॊ मया राजन भीमसेनबलेन च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 140, + "shloka": 13, + "text": "सवस्ति ते वरुणॊ राजा यमश च समितिंजयः\nगङ्गा च यमुना चैव पर्वतश च दधातु ते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 140, + "shloka": 14, + "text": "इन्द्रस्य जाम्बूनदपर्वताग्रे; शृणॊमि घॊषं तव देवि गङ्गे\nगॊपाययेमं सुभगे गिरिभ्यः; सर्वाजमीधापचितं नरेन्द्रम\nभवस्व शर्म परविविक्षतॊ ऽसय; शैलान इमाञ शैलसुते नृपस्य" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 140, + "shloka": 15, + "text": "[य]\nअपूर्वॊ ऽयं संभ्रमॊ लॊमशस्य; कृष्णां सर्वे रक्षत मां परसादम\nदेशॊ हय अयं दुर्ग तमॊ मतॊ ऽसय; तस्मात परं शौचम इहाचरध्वम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 140, + "shloka": 16, + "text": "ततॊ ऽबरवीद भीमम उदारवीर्यं; कृष्णां यत्तः पालय भीमसेन\nशून्ये ऽरजुने ऽसंनिहिते च तात; तवम एव कृष्णां भजसे ऽसुखेषु" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 140, + "shloka": 17, + "text": "ततॊ महात्मा यमजौ समेत्य; मूर्धन्य उपाघ्राय विमृज्य गात्रे\nउवाच तौ भाष्प कलं स राजा; मा भैष्टम आगच्छतम अप्रमत्तौ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 141, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nअन्तर्हितानि भूतानि रक्षांसि बलवन्ति च\nअग्निना तपसा चैव शक्यं गन्तुं वृकॊदर" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 141, + "shloka": 2, + "text": "संनिवर्तय कौन्तेय कषुत्पिपासे बलान्वयात\nततॊ बलं च दाक्ष्यं च संश्रयस्व कुरूद्वह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 141, + "shloka": 3, + "text": "ऋषेस तवया शरुतं वाक्यं कैलासं पर्वतं परति\nबुद्ध्या परपश्य कौन्तेय कथं कृष्णा गमिष्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 141, + "shloka": 4, + "text": "अथ वा सहदेवेन धौम्येन च सहाभिभॊ\nसूदैः पौरॊगवैश चैव सर्वैश च परिचारकैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 141, + "shloka": 5, + "text": "रथैर अश्वैश च ये चान्ये विप्राः कलेशासहा पथि\nसर्वैस तवं सहितॊ भीम निवर्तस्वायतेक्षण" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 141, + "shloka": 6, + "text": "तरयॊ वयं गमिष्यामॊ लघ्व आहारा यतव्रताः\nअहं च नकुलश चैव लॊमशश च महातपाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 141, + "shloka": 7, + "text": "ममागमनम आकाङ्क्षन गङ्गा दवारे समाहितः\nवसेह दरौपदीं रक्षन यावदागमनं मम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 141, + "shloka": 8, + "text": "[भम]\nराजपुत्री शरमेणार्ता दुःखार्ता चैव भारत\nवरजत्य एव हि कल्याणी शवेतवाहदिदृक्षया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 141, + "shloka": 9, + "text": "तव चाप्य अरतिस तीव्रा वर्धते तम अपश्यतः\nकिं पुनः सहदेवं च मां च कृष्णां च भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 141, + "shloka": 10, + "text": "रथाः कामं निवर्तन्तां सर्वे च परिचारकाः\nसूदाः पौरॊगवाश चैव मन्यते यत्र नॊ भवान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 141, + "shloka": 11, + "text": "न हय अहं हातुम इच्छामि भवन्तम इह कर्हि चित\nशैले ऽसमिन राक्षसाकीर्णे दुर्गेषु विषमेषु च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 141, + "shloka": 12, + "text": "इयं चापि महाभागा राजपुत्री यतव्रता\nतवाम ऋते पुरुषव्याघ्र नॊत्सहेद विनिवर्तितुम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 141, + "shloka": 13, + "text": "तथैव सहदेवॊ ऽयं सततं तवाम अनुव्रतः\nन जातु विनिवर्तेत मतज्ञॊ हय अहम अस्य वै" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 141, + "shloka": 14, + "text": "अपि चात्र महाराज सव्यसाचि दिदृक्षया\nसर्वे लालस भूताः सम तस्माद यास्यामहे सह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 141, + "shloka": 15, + "text": "यद्य अशक्यॊ रथैर गन्तुं शैलॊ ऽयं बहुकन्दरः\nपद्भिर एव गमिष्यामॊ मा राजन विमनॊ भव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 141, + "shloka": 16, + "text": "अहं वहिष्ये पाञ्चालीं यत्र यत्र न शक्ष्यति\nइति मे वर्तते बुद्धिर मा राजन विमनॊ भव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 141, + "shloka": 17, + "text": "सुकुमारौ तथा वीरौ माद्री नन्दिकराव उभौ\nदुर्गे संतारयिष्यामि यद्य अशक्तौ भविष्यतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 141, + "shloka": 18, + "text": "एवं ते भाषमाणस्य बलं भीमाभिवर्धताम\nयस तवम उत्सहसे वॊढुं दरौपदीं विपुले ऽधवनि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 141, + "shloka": 19, + "text": "यमजौ चापि भद्रं ते नैतद अन्यत्र विद्यते\nबलं च ते यशश चैव धर्मः कीर्तिश च वर्धताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 141, + "shloka": 20, + "text": "यस तवम उत्सहसे नेतुं भरातरौ सह कृष्णया\nमा ते गलानिर महाबाहॊ मा च ते ऽसतु पराभवः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 141, + "shloka": 21, + "text": "ततः कृ���्णाब्रवीद वाक्यं परहसन्ती मनॊरमा\nगमिष्यामि न संतापः कार्यॊ मां परति भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 141, + "shloka": 22, + "text": "तपसा शक्यते गन्तुं पर्वतॊ गन्धमादनः\nतपसा चैव कौन्तेय सर्वे यॊक्ष्यामहे वयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 141, + "shloka": 23, + "text": "नकुलः सहदेवश च भीमसेनश च पार्थिव\nअहं च तवं च कौन्तेय दरक्ष्यामह्य शवेतवाहनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 141, + "shloka": 24, + "text": "एवं संभाषमाणास ते सुबाहॊर विषयं महत\nददृशुर मुदिता राजन परभूतगजवाजिमत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 141, + "shloka": 25, + "text": "किरात तङ्गणाकीर्णं कुणिन्द शतसंकुलम\nहिमवत्य अमरैर जुष्टं बह्वाश्चर्यसमाकुलम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 141, + "shloka": 26, + "text": "सुबाहुश चापि तान दृष्ट्वा पूजया परत्यगृह्णत\nविषयान्ते कुणिन्दानाम ईश्वरः परीतिपूर्वकम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 141, + "shloka": 27, + "text": "तत्र ते पूजितास तेन सर्व एव सुखॊषिताः\nपरतस्थुर विमले सूर्ये हिमवन्तं गिरिं परति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 141, + "shloka": 28, + "text": "इन्द्रसेन मुखांश चैव भृत्यान पौरॊगवांस तथा\nसूदांश च परिबर्हं च दरौपद्याः सर्वशॊ नृप" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 141, + "shloka": 29, + "text": "राज्ञः कुणिन्दाधिपतेः परिदाय महारथाः\nपद्भिर एव महावीर्या ययुः कौरवनन्दनाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 141, + "shloka": 30, + "text": "ते शनैः पराद्रवन सर्वे कृष्णया सह पाण्डवाः\nतस्माद देशात सुसंहृष्टा दरष्टुकामा धनंजयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 142, + "shloka": 1, + "text": "[यु]\nभीमसेन यमौ चॊभौ पाञ्चालि च निबॊधत\nनास्ति भूतस्य नाशॊ वै पश्यतास्मान वनेचरान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 142, + "shloka": 2, + "text": "दुर्बलाः कलेशिताः समेति यद बरवीथेतरेतरम\nअशक्ये ऽपि वरजामेति धनंजय दिदृक्षया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 142, + "shloka": 3, + "text": "तन मे दहति गात्राणि तूलराशिम इवानलः\nयच च वीरं न पश्यामि धनंजयम उपान्तिके" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 142, + "shloka": 4, + "text": "तस्य दर्शनतृष्णं मां सानुजं वनम आस्थितम\nयाज्ञसेन्याः परामर्शः स च वीर दहत्य उत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 142, + "shloka": 5, + "text": "नकुलात पूर्वजं पार्थं न पश्याम्य अमितौजसम\nअजेयम उग्रधन्वानं तेन तप्ये वृकॊदर" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 142, + "shloka": 6, + "text": "तीर्थानि चैव रम्याणि वनानि च सरांसि च\nचरामि सह युष्माभिस तस्य दर्शनकाङ्क्षया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 142, + "shloka": 7, + "text": "पञ्च वर्षाण्य अहं वीरं सत्यसंधं धनंजयम\nयन न प���्यामि बीभत्सुं तेन तप्ये वृकॊदर" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 142, + "shloka": 8, + "text": "तं वै शयामं गुदाकेशं सिंहविक्रान्त गामिनम\nन पश्यामि महाबाहुं तेन तप्ये वृकॊदर" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 142, + "shloka": 9, + "text": "कृतास्त्रं निपुनं युद्धे परतिमानं धनुष्मताम\nन पश्यामि नरश्रेष्ठं तेन तप्ये वृकॊदर" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 142, + "shloka": 10, + "text": "चरन्तम अरिसंघेषु कालं करुद्धम इवान्तकम\nपरभिन्नम इव मातङ्गं सिंहस्कन्धं धनंजयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 142, + "shloka": 11, + "text": "यः स शक्राद अनवरॊ वीर्येण दरविणेन च\nयमयॊः पूर्वजः पार्थः शवेताश्वॊ ऽमितविक्रमः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 142, + "shloka": 12, + "text": "दुःखेन महताविष्टः सवकृतेनानिवर्तिना\nअजेयम उग्रधन्वानं तं न पश्यामि फल्गुनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 142, + "shloka": 13, + "text": "सततं यः कषमा शीलः कषिप्यमाणॊ ऽपय अनीयसा\nऋजु मार्गप्रपन्नस्य शर्म दाताभयस्य च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 142, + "shloka": 14, + "text": "स तु जिह्मप्रवृत्तस्य माययाभिजिघांसतः\nअपि वज्रधरस्यापि भवेत कालविषॊपमः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 142, + "shloka": 15, + "text": "शत्रॊर अपि परपन्नस्य सॊ ऽनृशंसः परतापवान\nदाताभयस्य भीभत्सुर अमितात्मा महाबलः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 142, + "shloka": 16, + "text": "सर्वेषाम आश्रमॊ ऽसमाकं रणे ऽरीणां परमर्दिता\nआहर्ता सर्वरत्नानां सर्वेषां नः सुखावहः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 142, + "shloka": 17, + "text": "रत्नानि यस्य वीर्येण दिव्यान्य आसन पुरा मम\nबहूनि बहु जातानि यानि पराप्तः सुयॊधनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 142, + "shloka": 18, + "text": "यस्य बाहुबलाद वीर सभा चासीत पुरा मम\nसर्वरत्नमयी खयाता तरिषु लॊकेषु पाण्डव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 142, + "shloka": 19, + "text": "वासुदेव समं वीर्ये कार्तवीर्य समं युधि\nअजेयम अजितं युद्धे तं न पश्यामि फल्गुनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 142, + "shloka": 20, + "text": "संकर्षणं महावीर्यं तवां च भीमापराजितम\nअनुजातः स वीर्येण वासुदेवं च शत्रुहा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 142, + "shloka": 21, + "text": "यस्य बाहुबले तुल्यः परभावे च पुरंदरः\nजवे वायुर मुखे सॊमः करॊधे मृत्युः सनातनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 142, + "shloka": 22, + "text": "ते वयं तं नरव्याघ्रं सर्वे वीर दिदृक्षवः\nपरवेक्ष्यामॊ महाबाहॊ पर्वतं गन्धमादनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 142, + "shloka": 23, + "text": "विशाला बदरी यत्र नरनारायणाश्रमः\nतं सदाध्युषितं यक्षैर दरक्ष्यामॊ गिरिम उत्तमम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 142, + "shloka": 24, + "text": "कुबेर नलिनीं रम्यां राक्षसैर अभिरक्षिताम\nपद्भिर एव गमिष्यामस तप्यमाना महत तपः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 142, + "shloka": 25, + "text": "नातप्त तपसा शक्यॊ देशॊ गन्तुं वृकॊदर\nन नृशंसेन लुब्धेन नाप्रशान्तेन भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 142, + "shloka": 26, + "text": "तत्र सर्वे गमिष्यामॊ भीमार्जुनपदैषिणः\nसायुधा बद्धनिष्ट्रिंशाः सह विप्रैर महाव्रतैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 142, + "shloka": 27, + "text": "मक्षिकान मशकान दंशान वयाघ्रान सिंहान सरीसृपान\nपराप्नॊत्य अनियतः पार्थ नियतस तान न पश्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 142, + "shloka": 28, + "text": "ते वयं नियतात्मानः पर्वतं गन्धमादनम\nपरवेक्ष्यामॊ मिताहारा धनंजय दिदृक्षवः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 143, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nते शूरास तत धन्वानस तूनवन्तः समार्गणाः\nबद्धगॊधाङ्गुलि तराणाः खद्गवन्तॊ ऽमितौजसः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 143, + "shloka": 2, + "text": "परिगृह्य दविजश्रेष्ठाञ शरेष्ठाः सर्वधनुष्मताम\nपाञ्चाली सहिता राजन परययुर गन्धमादनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 143, + "shloka": 3, + "text": "सरांसि सरितश चैव पर्वतांश च वनानि च\nवृक्षांश च बहुल छायान ददृशुर गिरिमूर्धनि\nनित्यपुष्पफलान देशान देवर्षिगणसेवितान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 143, + "shloka": 4, + "text": "आत्मन्य आत्मानम आधाय वीरा मूलफलाशनाः\nचेरुर उच्चावचाकारान देशान विषमसंकटान\nपश्यन्तॊ मृगजातानि बहूनि विविधानि च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 143, + "shloka": 5, + "text": "ऋरि सिद्धामर युतं गन्धर्वाप्सरसां परियम\nविविशुस ते महात्मानः किंनराचरितं गिरिम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 143, + "shloka": 6, + "text": "परविशत्स्व अथ वीरेषु पर्वतं गन्धमादनम\nचन्दवातं महद वर्षं परादुरासीद विशां पते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 143, + "shloka": 7, + "text": "ततॊ रेणुः समुद्भूतः सपत्र बहुलॊ महान\nपृथिवीं चान्तरिक्षं च दयां चैव तमसावृणॊत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 143, + "shloka": 8, + "text": "न सम परज्ञायते किं चिद आवृते वयॊम्नि रेणुना\nन चापि शेकुस ते कर्तुम अन्यॊन्यस्याभिभाषणम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 143, + "shloka": 9, + "text": "न चापश्यन्त ते ऽनयॊन्यं तमसा हतचक्षुसः\nआकृष्यमाणा वातेन साश्म चूर्णेन भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 143, + "shloka": 10, + "text": "दरुमाणां वातभग्नानां पततां भूतले भृशम\nअन्येषां च मही जानां शब्दः समभवन महान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 143, + "shloka": 11, + "text": "दयौः सवित पतति कि�� भूमौ दीर्यन्ते पर्वता नु किम\nइति ते मेनिरे सर्वे पवनेन विमॊहिताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 143, + "shloka": 12, + "text": "ते यथानन्तरान वृक्षान वल्मीकान विषमाणि च\nपाणिभिः परिमार्गन्तॊ भीता वायॊर निलिल्यिरे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 143, + "shloka": 13, + "text": "ततः कार्मुकम उद्यम्य भीमसेनॊ महाबलः\nकृष्णाम आदाय संगत्या तस्थाव आश्रित्य पादपम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 143, + "shloka": 14, + "text": "धर्मराजश च धौम्यश च निलिल्याते महावने\nअग्निहॊत्राण्य उपादाय सहदेवस तु पर्वते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 143, + "shloka": 15, + "text": "नकुलॊ बराह्मणाश चान्ये लॊमशश च महातपः\nवृक्षान आसाद्य संत्रस्तास तत्र तत्र निलिल्यिरे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 143, + "shloka": 16, + "text": "मन्दी भूते च पवने तस्मिन रजसि शाम्यति\nमहद्भिः पृषतैस तूर्णं वर्षम अभ्याजगाम ह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 143, + "shloka": 17, + "text": "ततॊ ऽशमसहिता धाराः संवृण्वन्त्यः समन्ततः\nपरपेतुर अनिशं तत्र शीघ्रवातसमीरिताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 143, + "shloka": 18, + "text": "ततः सागरगा आपः कीर्यमाणः समन्ततः\nपरादुरासन सकलुसाः फेनवत्यॊ विशां पते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 143, + "shloka": 19, + "text": "वहन्त्यॊ वारि बहुलं फेनॊदुप परिप्लुतम\nपरिसस्रुर महाशब्दाः परकर्षन्त्यॊ महीरुहान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 143, + "shloka": 20, + "text": "तस्मिन्न उपरते वर्षे वाते च समतां गते\nगते हय अम्भसि निम्नानि परादुर्भूते दिवाकरे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 143, + "shloka": 21, + "text": "निर्जग्मुस ते शनैः सर्वे समाजग्मुश च भारत\nपरतस्थुश च पुनर वीराः पर्वतं गन्धमादनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 144, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nततः परयातमात्रेषु पाण्डवेषु महात्मसु\nपद्भ्याम अनुचिता गन्तुं दरौपदी समुपाविशत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 144, + "shloka": 2, + "text": "शरान्ता दुःखपरीता च वातवर्षेण तेन च\nसौकुमार्याच च पाञ्चाली संमुमॊह यशॊ विनी" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 144, + "shloka": 3, + "text": "सा पात्यमाना मॊहेन बाहुभ्याम असितेक्षणा\nवृत्ताभ्याम अनुरूपाभ्याम ऊरू समवलम्बत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 144, + "shloka": 4, + "text": "आलम्बमाना सहिताव ऊरू गजकरॊपमौ\nपपात सहसा भूमौ वेपन्ती कदली यथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 144, + "shloka": 5, + "text": "तां पतन्तीं वरारॊहां सज्जमानां लताम इव\nनकुलः समभिद्रुत्य परिजग्राह वीर्यवान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 144, + "shloka": 6, + "text": "[नकुल]\nराजन पाञ्चालराजस्य सुतेयम असितेक्षणा\nशरा��्ता निपतिता भूमौ ताम अवेक्षस्व भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 144, + "shloka": 7, + "text": "अदुःखार्हा परं दुःखं पराप्तेयं मृदु गामिनी\nआश्वासय महाराज ताम इमां शरमकर्शिताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 144, + "shloka": 8, + "text": "[वै]\nराजा तु वचनात तस्य भृशं दुःखसमन्वितः\nभीमश च सहदेवश च सहसा समुपाद्रवन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 144, + "shloka": 9, + "text": "ताम अवेक्ष्य तु कौन्तेयॊ विवर्णवदनां कृशाम\nअङ्कम आनीय धर्मात्मा पर्यदेवयद आतुरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 144, + "shloka": 10, + "text": "कथं वेश्मसु गुप्तेषु सवास्तीर्णशयनॊचिताः\nशेते निपतिता भूमौ सुखार्हा वरवर्णिनी" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 144, + "shloka": 11, + "text": "सुकुमारौ कथं पादौ मुखं च कमलप्रभम\nमत्कृते ऽदय वरार्हायाः शयामतां समुपागतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 144, + "shloka": 12, + "text": "किम इदं दयूतकामेन मया कृतम अबुद्धिना\nआदाय कृष्णां चरता वने मृगगणायुते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 144, + "shloka": 13, + "text": "सुखं पराप्स्यति पाञ्चाली पाण्डवान पराप्य वै पतीन\nइति दरुपदराजेन पित्रा दत्तायतेक्षणा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 144, + "shloka": 14, + "text": "तत सर्वम अनवाप्यैव शरमशॊकाद धि कर्शिता\nशेते निपतिता भूमौ पापस्य मम कर्मभिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 144, + "shloka": 15, + "text": "तथा लालप्यमाने तु धर्मराजे युधिष्ठिरे\nधौम्यप्रभृतयः सर्वे तत्राजग्मुर दविजॊत्तमाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 144, + "shloka": 16, + "text": "ते समाश्वासयाम आसुर आशीर्भिश चाप्य अपूजयन\nरक्ष घनांश च तथा मन्त्राञ जेपुश चक्रुश च ते करियाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 144, + "shloka": 17, + "text": "पथ्यमानेषु मन्त्रेषु शान्त्यर्थं परमर्षिभिः\nसपृश्यमाना करैः शीतैः पाण्डवैश च मुहुर मुहुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 144, + "shloka": 18, + "text": "सेव्यमाना च शीतेन जलमिश्रेण वायुना\nपाञ्चाली सुखम आसाद्य लेभे चेतः शनैः शनैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 144, + "shloka": 19, + "text": "परिगृह्य च तां दीनां कृष्णाम अजिन संस्तरे\nतदा विश्रामयाम आसुर लब्धसंज्ञां तपॊ विनीम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 144, + "shloka": 20, + "text": "तस्या यमौ रक्ततलौ पादौ पूजित लक्षणौ\nकराभ्यां किणजाताभ्यां शनकैः संववाहतुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 144, + "shloka": 21, + "text": "पर्याश्वासयद अप्य एनां धर्मराजॊ युधिष्ठिरः\nउवाच च कुरुश्रेष्ठॊ भीमसेनम इदं वचः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 144, + "shloka": 22, + "text": "बहवः पर्वता भीम विषमा हिमदुर गमाः\nतेषु कृष्णा महाबाहॊ कथं नु विचरिष्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 144, + "shloka": 23, + "text": "[भम]\nतवां राजन राजपुत्रीं च यमौ च पुरुषर्षभौ\nसवयं नेष्यामि राजेन्द्र मा विषादे मनः कृथाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 144, + "shloka": 24, + "text": "अथ वासौ मया जातॊ विहगॊ मद्बलॊपमः\nवहेद अनघ सर्वान नॊ वचनात ते घतॊत्कचः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 144, + "shloka": 25, + "text": "[वै]\nअनुज्ञातॊ धर्मराज्ञा पुत्रं सस्मार राक्षसम\nघतॊत्कचश च धर्मात्मा समृत मात्रः पितुस तदा\nकृताञ्जलिर उपातिष्ठद अभिवाद्याथ पाण्डवान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 144, + "shloka": 26, + "text": "बराह्मणांश च महाबाहुः स च तैर अभिनन्दितः\nउवाच भीमसेनं स पितरं सत्यविक्रमः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 144, + "shloka": 27, + "text": "समृतॊ ऽसमि भवता शीघ्रं शुश्रूषुर अहम आगतः\nआज्ञापय महाबाहॊ सर्वं कर्तास्म्य असंशयम\nतच छरुत्वा भीमसेनस तु राक्षसं परिसस्वजे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 145, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nधर्मज्ञॊ बलवाञ शूरः सद्यॊ राक्षसपुंगवः\nभक्तॊ ऽसमान औरसः पुत्रॊ भीम गृह्णातु मातरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 145, + "shloka": 2, + "text": "तव भीमबलेनाहम अतिभीम पराक्रम\nअक्षतः सह पाञ्चाल्या गच्छेयं गन्धमादनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 145, + "shloka": 3, + "text": "भरातुर वचनम आज्ञाय भीमसेनॊ घतॊत्कचम\nआदिदेश नरव्याघ्रस तनयं शत्रुकर्शनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 145, + "shloka": 4, + "text": "दैदिम्बेय परिश्रान्ता तव मातापराजिता\nतवं च कामगमस तात बलवान वहतां खग" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 145, + "shloka": 5, + "text": "सकन्धम आरॊप्य भद्रं ते मध्ये ऽसमाकं विहायसा\nगच्छ नीचकिया गत्या यथा चैनां न पीडयेः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 145, + "shloka": 6, + "text": "धर्मराजां च धौम्यं च राज पुत्रीं यमौ तथा\nएकॊ ऽपय अहम अलं वॊढुं किम उताद्य सहायवान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 145, + "shloka": 7, + "text": "एवम उक्त्वा ततः कृष्णाम उवाह स घतॊत्कचः\nपाण्डूनां मध्यगॊ वीरः पाण्डवान अपि चापरे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 145, + "shloka": 8, + "text": "लॊमशः सिद्धमार्गेण जगामानुपम दयुतिः\nसवेनैवात्म परभावेन दवितीय इव भास्करः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 145, + "shloka": 9, + "text": "बराह्मणांश चापि तान सर्वा समुपादाय राक्षसाः\nनियॊगाद राक्षसेन्द्रस्य जग्मुर भीमपराक्रमाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 145, + "shloka": 10, + "text": "एवं सुरम अनीयानि वनान्य उपवनानि च\nआलॊकयन्तस ते जग्मुर विशालां बदरीं परति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 145, + "shloka": 11, + "text": "ते तव आशु गतिभिर वीरा राक्षसैस तैर महाबलैः\nउह्यमाना ययुः शीघ्रं महद अध्वानम अल्पवत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 145, + "shloka": 12, + "text": "देशान मलेच्छ गणाकीर्णान नानारत्नाकरायुतान\nददृशुर गिरिपादांश च नानाधातुसमाचितान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 145, + "shloka": 13, + "text": "विद्याधरगणाकीर्णान युतान वानरकिंनरैः\nतथा किंपुरुषैश चैव गन्धर्वैश च समन्ततः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 145, + "shloka": 14, + "text": "नदी जालसमाकीर्णान नानापक्षिरुताकुलान\nनानाविधैर मृगैर जुष्टान वानरैश चॊपशॊभितान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 145, + "shloka": 15, + "text": "ते वयतीत्य बहून देशान उत्तरांश च कुरून अपि\nददृशुर विविधाश्चर्यं कैलासं पर्वतॊत्तमम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 145, + "shloka": 16, + "text": "तस्याभ्याशे तु ददृशुर नरनारायणाश्रमम\nउपेतं पादपैर दिव्यैः सदा पुष्पफलॊपगैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 145, + "shloka": 17, + "text": "ददृशुस तां च बदरीं वृत्तस्कन्धां मनॊरमाम\nसनिग्धाम अविरल छायां शरिया परमया युताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 145, + "shloka": 18, + "text": "पत्रैः सनिग्धैर अविललैर उपैतां मृदुभिः शुभाम\nविशालशाखां विष्टीर्णाम अति दयुतिसमन्विताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 145, + "shloka": 19, + "text": "फलैर उपचितैर दिव्यैर आचितां सवादुभिर भृशम\nमधुस्रवैः सदा दिव्यां महर्षिगणसेविताम\nमदप्रमुदितैर नित्यं नानाद्विज गणैर युताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 145, + "shloka": 20, + "text": "अदंश मशके देशे बहुमूलफलॊदके\nनीलशाद्वल संछन्ने देवगन्धर्वसेविते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 145, + "shloka": 21, + "text": "सुसमीकृत भूभागे सवभावविहिते शुभे\nजातां हिममृदु सपर्शे देशे ऽपहत कन्तके" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 145, + "shloka": 22, + "text": "ताम उपैत्य महात्मानः सह तैर बराह्मणर्षभैः\nअवतेरुस ततः सर्वे राक्षस सकन्धतः शनैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 145, + "shloka": 23, + "text": "ततस तम आश्रमं पुण्यं नरनारायणाश्रितम\nददृशुः पाण्डवा राजन सहिता दविजपुंगवैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 145, + "shloka": 24, + "text": "तमसा रहितं पुण्यम अनामृष्टं रवेः करैः\nकषुत तृट शीतॊष्णदॊषैश च वर्जितं शॊकनाशनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 145, + "shloka": 25, + "text": "महर्षिगणसंबाधं बराह्म्या लक्ष्म्या समन्वितम\nदुष्प्रवेशं महाराज नरैर धर्मबहिः कृतैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 145, + "shloka": 26, + "text": "बलिहॊमार्चितं दिव्यं सुसंमृष्टानुलेपनम\nदिव्यपुष्पॊपहारैश च सर्वतॊ ऽभिविराजितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 145, + "shloka": 27, + "text": "विशालैर अग्निशरणैः सरुग भान्दैर आचितं शुभैः\nमहद्भिस तॊयकलशैः कथिनैश चॊपशॊभितम\nशरण्यं सर्वभूतानां बरह्मघॊषनिनादितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 145, + "shloka": 28, + "text": "दिव्यम आश्रयणीयं तम आश्रमं शरमनाशनम\nशरिया युतम अनिर्देश्यं देव चर्यॊपशॊभितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 145, + "shloka": 29, + "text": "फलमूलाशनैर दान्तैश चीरकृष्णाजिनाम्बरैः\nसूर्यवैश्वानर समैस तपसा भावितात्मभिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 145, + "shloka": 30, + "text": "महर्षिभिर मॊक्षपरैर यतिभिर नियतेन्द्रियैः\nबरह्मभूतैर महाभागैर उपैतं बरह्मवादिभिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 145, + "shloka": 31, + "text": "सॊ ऽभयगच्छन महातेजास तान ऋषीन नियतः शुचिः\nभरातृभिः सहितॊ धीमान धर्मपुत्रॊ युधिष्ठिर" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 145, + "shloka": 32, + "text": "दिव्यज्ञानॊपपन्नास ते दृष्ट्वा पराप्तं युधिष्ठिरम\nअभ्यगच्छन्त सुप्रीताः सर्व एव महर्षयः\nआशीर्वादान परयुञ्जानाः सवाध्यायनिरता भृशम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 145, + "shloka": 33, + "text": "परीतास ते तस्य सत्कारं विधिना पावकॊपमाः\nउपाजह्रुश च सलिलं पुष्पमूलफलं शुचि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 145, + "shloka": 34, + "text": "स तैः परीत्याथ सत्कारम उपनीतं महर्षिभिः\nपरयतः परतिगृह्याथ धर्मपुत्रॊ युधिष्ठिरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 145, + "shloka": 35, + "text": "तं शक्र सदन परख्यं दिव्यगन्धं मनॊरमम\nपरीतः सवर्गॊपमं पुण्यं पाण्डवः सह कृष्णया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 145, + "shloka": 36, + "text": "विवेश शॊभया युक्तं भरातृभिश च सहानघ\nबराह्मणैर वेदवेदाङ्गपारगैश च सहाच्युतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 145, + "shloka": 37, + "text": "तत्रापश्यत स धर्मात्मा देवदेवर्षिपूजितम\nनरनारायण सथानं भागीरथ्यॊपशॊभितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 145, + "shloka": 38, + "text": "मधुस्रव फलां दिव्यां महर्षिगणसेविताम\nताम उपैत्य महात्मानस ते ऽवसन बराह्मणैः सह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 145, + "shloka": 39, + "text": "आलॊकयन्तॊ मैनाकं नानाद्विज गणायुतम\nहिरण्यशिखरं चैव तच च बिन्दुसरः शिवम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 145, + "shloka": 40, + "text": "भागीरथीं सुतार्थां च शीतामल जरां शिवाम\nमनि परवालप्रस्तारां पादपैर उपशॊभिताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 145, + "shloka": 41, + "text": "दिव्यपुष्पसमाकीर्णां मनसः परीतिवर्धनीम\nवीक्षमाणा महात्मानॊ विजह्रुस तत्र पाण्डवाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 145, + "shloka": 42, + "text": "तत्र देवान पितॄंश चैव तर्पयन्तः पुनः पुनः\nबराह्मणैः सहिता वीरा नयवसन पुरुषर्षभाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 145, + "shloka": 43, + "text": "कृष्णायास तत्र पश्यन्तः करीडितान्य अमरप्रभाः\nविचित्राणि नरव्याघ्रा रेमिरे तत्र पाण्डवाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 146, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nतत्र ते पुरुषव्याघ्राः परमं शौचम आस्थिताः\nसॊ रात्रम अवसन वीरा धनंजय दिदृक्षया\nतस्मिन विहरमाणाश च रममाणाश च पाण्डवाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 146, + "shloka": 2, + "text": "मनॊज्ञे काननवरे सर्वभूतमनॊरमे\nपादपैः पुष्पविकचैः फलभारावनामितैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 146, + "shloka": 3, + "text": "शॊभितं सर्वतॊ रम्यैः पुंस्कॊकिल कुलाकुलैः\nसनिग्धपत्रैर अविरलैः शीतछायैर मनॊरमैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 146, + "shloka": 4, + "text": "सरांसि च विचित्राणि परसन्नसलिलानि च\nकमलैः सॊत्पलैस तत्र भराजमानानि सर्वशः\nपश्यन्तश चारुरूपाणि रेमिरे तत्र पाण्डवाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 146, + "shloka": 5, + "text": "पुण्यगन्धः सुखस्पर्शॊ ववौ तत्र समीरणः\nहलादयन पाण्डवान सर्वान सकृष्णान सद्विजर्षभान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 146, + "shloka": 6, + "text": "ततः पूर्वॊत्तरॊ वायुः पवमानॊ यदृच्छया\nसहस्रपत्रम अर्काभं दिव्यं पद्मम उदावहत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 146, + "shloka": 7, + "text": "तद अपश्यत पाञ्चाली दिव्यगन्धं मनॊरमम\nअनिलेनाहृतं भूमौ पतितं जलजं शुचि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 146, + "shloka": 8, + "text": "तच छुभाशुभम आसाद्य सौगन्धिकम अनुत्तमम\nअतीव मुदिता राजन भीमसेनम अथाब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 146, + "shloka": 9, + "text": "पश्य दिव्यं सुरुचिरं भीम पुष्पम अनुत्तमम\nगन्धसंस्थान संपन्नं मनसॊ मम नन्दनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 146, + "shloka": 10, + "text": "एतत तु धर्मराजाय परदास्यामि परंतप\nहरेर इदं मे कामाय काम्यके पुनर आश्रमे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 146, + "shloka": 11, + "text": "यदि ते ऽहं परिया पार्थ बहूनीमान्य उपाहर\nतान्य अहं नेतुम इच्छामि काम्यकं पुनर आश्रमम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 146, + "shloka": 12, + "text": "एवम उक्त्वा तु पाञ्चाली भीमसेनम अनिन्दिता\nजगाम धर्मराजाय पुष्पम आदाय तत तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 146, + "shloka": 13, + "text": "अभिप्रायं तु विज्ञाय महिष्याः पुरुषर्षभः\nपरियाया परियकामः सॊ भीमॊ भीमपराक्रमः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 146, + "shloka": 14, + "text": "वातं तम एवाभिमुखॊ यतस तत पुष्पम आगतम\nआजिहीर्षुर जगामाशु स पुष्पाण्य अपरान्य अपि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 146, + "shloka": 15, + "text": "रुक्मपृष्ठं धनुर गृह्यं शरांश चाशीविषॊपमान\nमृगराड इव संक्रुद्धः परभिन्न इव कुञ्जरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 146, + "shloka": 16, + "text": "दरौपद्याः परियम अन्विच्छन सवबाहुबलम आश्रितः\nवयपैत भयसंमॊहः शैलम अभ्यपतद बली" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 146, + "shloka": 17, + "text": "स तं दरुमलता गुल्मछन्नं नीलशिलातलम\nगिरिं च चारारि हरः किंनराचरितं शुभम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 146, + "shloka": 18, + "text": "नानावर्णधरैश चित्रं धातुद्रुम मृगान्दजैः\nसर्वभूषण संपूर्णं भूमेर भुजम इवॊच्छ्रितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 146, + "shloka": 19, + "text": "सर्वर्तुरमणीयेषु गन्धमादन सानुषु\nसक्तचक्षुर अभिप्रायं हृदयेनानुचिन्तयन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 146, + "shloka": 20, + "text": "पुंस्कॊकिल निनादेषु सत्पदाभिरुतेषु च\nबद्धश्रॊत्र मनश चक्षुर जगामामित विक्रमः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 146, + "shloka": 21, + "text": "जिघ्रमाणॊ महातेजाः सर्वर्तुकुसुमॊद्भवम\nगन्धम उद्दामम उद्दामॊ वने मत्त इव दविपः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 146, + "shloka": 22, + "text": "हरियमाण शरमः पित्रा संप्रहृष्टतनूरुहः\nपितुः संस्पर्शशीतेन गन्धमादन वायुना" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 146, + "shloka": 23, + "text": "स यक्षगन्धर्वसुरब्रह्मर्षिगणसेवितम\nविलॊडयाम आस तदा पुष्पहेतॊर अरिंदमः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 146, + "shloka": 24, + "text": "विषमछेदरचितैर अनुलिप्तम इवाङ्गुलैः\nविमलैर धातुविच्छेदैः काञ्चनाञ्जनराजतैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 146, + "shloka": 25, + "text": "सपक्षम इव नृत्यन्तं पार्श्वलग्नैः पयॊधरैः\nमुक्ताहारैर इव चितं चयुतैः परस्रवणॊदकैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 146, + "shloka": 26, + "text": "अभिराम नरी कुञ्ज निर्झरॊदक कन्दरम\nअप्सरॊनूपुर रवैः परनृत्त बहु बर्हिणम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 146, + "shloka": 27, + "text": "दिग वारणविषाणाग्रैर घृष्टॊपल शिलातलम\nसरस्तांशुकम इवाक्षॊभ्यैर निम्नगा निःसृतैर जलैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 146, + "shloka": 28, + "text": "सशस्प कवलैः सवस्थैर अदूरपरिवर्तिभिः\nभयस्याज्ञैश च हरिणैः कौतूहलनिरीक्षितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 146, + "shloka": 29, + "text": "चालयन्न ऊरुवेगेन लता जालान्य अनेकशः\nआक्रीडमानः कौन्तेयः शरीमान वायुसुतॊ ययौ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 146, + "shloka": 30, + "text": "परिया मनॊरथं कर्तुम उद्यतश चारुलॊचनः\nपरांशुः कनकतालाभः सिंहसंहननॊ युवा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 146, + "shloka": 31, + "text": "मत्तवानरविक्रान्तॊ मत्तवारणवेगवान\nमत्तवानरताम्राक्षॊ मत्तवानरवारणः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 146, + "shloka": 32, + "text": "परिय पार्श्वॊपविष्टाभिर वयावृत्ताभिर विचेष्टितैः\nयक्षगन्धर्वयॊषाभिर अदृश्याभिर निरीक्ष्टितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 146, + "shloka": 33, + "text": "नवावतारं रूपस्य विक्रीणन्न इव पाण्डवः\nचचार रमणीयेषु गन्धमादन सानुषु" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 146, + "shloka": 34, + "text": "संस्मरन विविधान कलेशान दुर्यॊधनकृतान बहून\nदरौपद्या वनवासिन्याः परियं कर्तुं समुद्यतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 146, + "shloka": 35, + "text": "सॊ ऽचिन्तयद गते सवर्गम अर्जुने मयि चागते\nपुष्पहेतॊर कथं नव आर्यः करिष्यति युधिष्ठिरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 146, + "shloka": 36, + "text": "सनेहान नरवरॊ नूनम अविश्वासाद वनस्य च\nनकुलं सहदेवं च न मॊक्ष्यति युधिष्ठिरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 146, + "shloka": 37, + "text": "कथं नु कुसुमावाप्तिः सयाच छीघ्रम इति चिन्तयन\nपरतस्थे नरशार्दूलः पक्षिराड इव वेगितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 146, + "shloka": 38, + "text": "कम्पयन मेदिनीं पद्भ्यां निर्घात इव पर्वसु\nतरासयन गजयूथानि वातरंहा वृकॊदरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 146, + "shloka": 39, + "text": "सिंहव्याघ्र गणांश चैव मर्दमानॊ महाबलः\nउन्मूलयन महावृक्षान पॊथयंश चॊरसा बली" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 146, + "shloka": 40, + "text": "तला वल्लीश च वेगेन विकर्षन पाण्डुनन्दनः\nउपर्य उपरि शैलाग्रम आरुरुक्षुर इव दविपः\nविनर्दमानॊ ऽतिभृशं सविद्युदिव तॊयदः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 146, + "shloka": 41, + "text": "तस्य शब्देन घॊरेण धनुर घॊषेण चाभिभॊ\nतरस्तानि मृगयूथानि समन्ताद विप्रदुद्रुवुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 146, + "shloka": 42, + "text": "अथापश्यन महाबाहुर गन्धमादन सानुषु\nसुरम्यं कदली सन्दं बहुयॊजनविस्तृतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 146, + "shloka": 43, + "text": "तम अभ्यगच्छद वेगेन कषॊभयिष्यन महाबलः\nमहागज इवास्रावी परभञ्जन विविधान दरुमान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 146, + "shloka": 44, + "text": "उत्पाट्य कदली सकन्धान बहुतालसमुच्छ्रयान\nचिक्षेप तरसा भीमः समन्ताद बलिनां वरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 146, + "shloka": 45, + "text": "ततः सत्त्वान्य उपाक्रामन बहूनि च महान्ति च\nरुरुवारणसंघाश च महिषाश च जलाश्रयाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 146, + "shloka": 46, + "text": "सिंहव्याघ्राश च संक्रुद्धा भीमसेनम अभिद्रवन\nवयादितास्या महारौद्रा विनदन्तॊ ऽतिभीषणाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 146, + "shloka": 47, + "text": "ततॊ वायुसुतः करॊधा��� सवबाहुबलम आश्रितः\nगजेनाघ्नन गजं भीमः सिंहं सिन्हेन चाभिभूः\nतलप्रहारैर अन्यांश च वयहनत पाण्डवॊ बली" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 146, + "shloka": 48, + "text": "ते हन्यमाना भीमेन सिंहव्याघ्र तरक्षवः\nभयाद विससृपुः सर्वे शकृन मूत्रं च सुस्रुवुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 146, + "shloka": 49, + "text": "परविवेश ततः कषिप्रं तान अपास्य महाबलः\nवनं पाण्डुसुतः शरीमाञ शब्देनापूरयन दिशः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 146, + "shloka": 50, + "text": "तेन शब्देन चॊग्रेण भीमसेनरवेण च\nवनान्तर गताः सर्वे वित्रेषुर मृगपक्षिणः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 146, + "shloka": 51, + "text": "तं शब्दं सहसा शरुत्वा मृगपक्षिसमीरितम\nजलार्द्रपक्षा विहगाः समुत्पेतुः सहस्रशः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 146, + "shloka": 52, + "text": "तान औदकान पक्षिगणान निरीक्ष्य भरतर्षभः\nतान एवानुसरन रम्यं ददर्श सुमहत सरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 146, + "shloka": 53, + "text": "काञ्चनैः कदली सन्दैर मन्दमारुत कम्पितैः\nवीज्यमानम इवाक्षॊभ्यं तीरान्तर विसर्पिभिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 146, + "shloka": 54, + "text": "तत सरॊ ऽथावतीर्याशु परभूतकमलॊत्पलम\nमहागज इवॊद्दामश चिक्रीड बलवद बली\nविक्रीड्य तस्मिन सुचिरम उत्ततारामित दयुतिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 146, + "shloka": 55, + "text": "ततॊ ऽवगाह्य वेगेन तद वनं बहुपादपम\nदध्मौ च शङ्खं सवनवत सर्वप्राणेन पाण्डवः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 146, + "shloka": 56, + "text": "तस्य शङ्खस्य शब्देन भीमसेनरवेण च\nबाहुशब्देन चॊग्रेण नर्दन्तीव गिरेर गुहाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 146, + "shloka": 57, + "text": "तं वज्रनिष्पेष समम आस्फॊटितरवं भृशम\nशरुत्वा शैलगुहासुप्तैः सिंहैर मुक्तॊ महास्वनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 146, + "shloka": 58, + "text": "सिंहनाद भयत्रस्तैः कुञ्जरैर अपि भारत\nमुक्तॊ विरावः सुमहान पर्वतॊ येन पूरितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 146, + "shloka": 59, + "text": "तं तु नादं ततः शरुत्वा सुप्तॊ वानरपुंगवः\nपराजृम्भत महाकायॊ हनूमान नाम वानरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 146, + "shloka": 60, + "text": "कदलीषण्डमध्यस्थॊ निद्रावशगतस तदा\nजृम्भमाणः सुविपुलं शक्रध्वजम इवॊत्श्रितम\nआस्फॊटयत लाङ्गूलम इन्द्राशनिसमस्वनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 146, + "shloka": 61, + "text": "तस्य लाङ्गूलनिदनं पर्वतः स गुहा मुखैः\nउद्गारम इव गौर नर्दम उत्ससर्ज समन्ततः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 146, + "shloka": 62, + "text": "स लाङ्गूलरवस तस्य मत्तवारणनिस्वनम\nअन्तर्धाय विचित्रेषु च चारगि���िसानुषु" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 146, + "shloka": 63, + "text": "स भीमसेनस तं शरुत्वा संप्रहृष्टतनूरुहः\nशब्दप्रभवम अन्विच्छंश च चारकदली वनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 146, + "shloka": 64, + "text": "कदली वनमध्यस्थम अथ पीने शिलातले\nस ददर्श महाबाहुर वानराधिपतिं सथितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 146, + "shloka": 65, + "text": "विद्युत संघातदुष्प्रेक्ष्यं विद्युत संघातपिङ्गलम\nविद्युत संघातसदृशं विद्युत संघातचञ्चलम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 146, + "shloka": 66, + "text": "बाहुस्वस्तिक विन्यस्त पीनह्रस्वशिरॊ धरम\nसकन्धभूयिष्ठ कायत्वात तनुमध्य कती ततम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 146, + "shloka": 67, + "text": "किं चिच चाभुग्न शीर्षेण दीर्घरॊमाञ्चितेन च\nलाङ्गूलेनॊर्ध्व गतिना धवजेनेव विराजितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 146, + "shloka": 68, + "text": "रक्तॊष्ठं ताम्रजिह्वास्यं रक्तकर्णं चलद भरुवम\nवदनं वृत्तदंस्त्राग्रं रश्मिवन्तम इवॊदुपम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 146, + "shloka": 69, + "text": "वदनाभ्यन्तर गतैः शुक्लभासैर अलं कृतम\nकेषरॊत्कर संमिश्रम अशॊकानाम इवॊत्करम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 146, + "shloka": 70, + "text": "हिरण्मयीनां मध्यस्थं कदलीनां महाद्युतिम\nदीप्यमानं सववपुषा अर्चिष्मन्तम इवानलम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 146, + "shloka": 71, + "text": "निरीक्षन्तम अवित्रस्तं लॊचनैर मधुपिङ्गलैः\nतं वानरवरं वीरम अतिकायं महाबलम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 146, + "shloka": 72, + "text": "अथॊपसृत्य तरसा भीमॊ भीमपराक्रमः\nसिंहनादं समकरॊद बॊधयिष्यन कपिं तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 146, + "shloka": 73, + "text": "तेन शब्देन भीमस्य वित्रेषुर मृगपक्षिणः\nहनूमांश च महासत्त्वम ईषद उन्मील्य लॊचने\nअवेक्षद अथ सावज्ञं लॊचनैर मधुपिङ्गलैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 146, + "shloka": 74, + "text": "समितेनाभाष्य कौन्तेयं वानरॊ नरम अब्रवीत\nकिमर्थं सरुजस ते ऽहं सुखसुप्तः परबॊधितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 146, + "shloka": 75, + "text": "ननु नाम तवया कार्या दया भूतेषु जानता\nवयं धर्मं न जानीमस तिर्यग्यॊनिं समाश्रिताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 146, + "shloka": 76, + "text": "मनुष्या बुद्धिसंपन्ना दयां कुर्वन्ति जन्तुषु\nकरूरेषु कर्मसु कथं देहवाक चित्तदूषिषु\nधर्मघातिषु सज्जन्ते बुद्धिमन्तॊ भवद्विधाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 146, + "shloka": 77, + "text": "न तवं धर्मं विजानासि वृद्धा नॊपासितास तवया\nअल्पबुद्धितया वन्यान उत्सादयसि यन मृगान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 146, + "shloka": 78, + "text": "बरूहि कस तवं किमर्थं वा वनं तवम इदम आगतः\nवर्जितं मानुषैर भावैस तथैव पुरुषैर अपि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 146, + "shloka": 79, + "text": "अतः परमगम्यॊ ऽयं पर्वतः सुदुरारुहः\nविना सिद्धगतिं वीर गतिर अत्र न विद्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 146, + "shloka": 80, + "text": "कारुण्यात सौहृदाच चैव वारये तवां महाबल\nनातः परं तवया शक्यं गन्तुम आश्वसिहि परभॊ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 146, + "shloka": 81, + "text": "इमान्य अमृतकल्पाणि मूलानि च फलानि च\nभक्षयित्वा निवर्तस्व गराह्यं यदि वचॊ मम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 147, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nएतच छरुत्वा वचस तस्य वानरेन्द्रस्य धीमतः\nभीमसेनस तदा वीरः परॊवाचामित्रकर्शनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 147, + "shloka": 2, + "text": "कॊ भवान किंनिमित्तं वा वानरं वपुर आश्रितः\nबराह्मणानन्तरॊ वर्णः कषत्रियस तवानुपृच्छति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 147, + "shloka": 3, + "text": "कौरवः सॊमवंशीयः कुन्त्या गर्भेण धारितः\nपाण्डवॊ वायुतनयॊ भीमसेन इति शरुतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 147, + "shloka": 4, + "text": "स वाक्यं भीमसेनस्य समितेन परतिगृह्य तत\nहनूमान वायुतनयॊ वायुपुत्रम अभाषत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 147, + "shloka": 5, + "text": "वानरॊ ऽहं न ते मार्गं परदास्यामि यथेप्सितम\nसाधु गच्छ निवर्तस्व मा तवं पराप्यसि वैशसम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 147, + "shloka": 6, + "text": "[भम]\nवैशसं वास्तु यद वान्यन न तवा पृच्छामि वानर\nपरयच्छॊत्तिष्ठ मार्गं मे मा तवं पराप्स्यसि वैशसम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 147, + "shloka": 7, + "text": "[हनु]\nनास्ति शक्तिर ममॊत्थातुं वयाधिना कलेशितॊ हय अहम\nयद्य अवश्यं परयातव्यं लङ्घयित्वा परयाहि माम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 147, + "shloka": 8, + "text": "[भम]\nनिर्गुणः परमात्मेति देहं ते वयाप्य तिष्ठति\nतम अहं जञानविज्ञेयं नावमन्ये न लङ्घये" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 147, + "shloka": 9, + "text": "यद्य आगमैर न विन्देयं तम अहं भूतभावनम\nकरमेयं तवां गिरिं चेमं हनूमान इव सागरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 147, + "shloka": 10, + "text": "[ह]\nक एष हनुमान नाम सागरॊ येन लङ्घितः\nपृच्छामि तवा कुरुश्रेष्ठ कथ्यतां यदि शक्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 147, + "shloka": 11, + "text": "[भम]\nभराता मम गुणश्लाघ्यॊ बुद्धिसत्त्वबलान्वितः\nरामायणे ऽतिविख्यातः शूरॊ वानरपुंगवः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 147, + "shloka": 12, + "text": "रामपत्नी कृते येन शतयॊजनम आयतः\nसागरः पलवगेन्द्रेण करमेणैकेन लङ्घितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 147, + "shloka": 13, + "text": "स मे भराता महावीर्यस तुल्यॊ ऽहं तस्य तेजसा\nबले पराक्रमे युद्धे शक्तॊ ऽहं तव निग्रहे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 147, + "shloka": 14, + "text": "उत्तिष्ठ देहि मे मार्गं पश्य वा मे ऽदय पौरुषम\nमच्छासनम अकुर्वाणं मा तवा नेष्ये यमक्षयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 147, + "shloka": 15, + "text": "[वै]\nविज्ञाय तं बलॊन्मत्तं बाहुवीर्येण गर्वितम\nहृदयेनावहस्यैनं हनुमान वाक्यम अब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 147, + "shloka": 16, + "text": "परसीद नास्ति मे शक्तिर उत्थातुं जरयानघ\nममानुकम्पया तव एतत पुच्छम उत्सार्य गम्यताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 147, + "shloka": 17, + "text": "सावज्ञम अथ वामेन समयञ जग्राह पाणिना\nन चाशकच चालयितुं भीमः पुच्छं महाकपेः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 147, + "shloka": 18, + "text": "उच्चिक्षेप पुनर दॊर्भ्याम इन्द्रायुधम इवॊत्श्रितम\nनॊद्धर्तुम अशकद भीमॊ दॊर्भ्याम अपि महाबलः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 147, + "shloka": 19, + "text": "उत्क्षिप्त भरूर विवृत्ताक्षः संहतभ्रुकुती मुखः\nसविन्न गत्रॊ ऽभवद भीमॊ न चॊद्धर्तुं शशाक ह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 147, + "shloka": 20, + "text": "यत्नवान अपि तु शरीमाँल लाङ्गूलॊद्धरणॊद्धुतः\nकपेः पार्श्वगतॊ भीमस तस्थौ वरीडाद अधॊमुखः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 147, + "shloka": 21, + "text": "परनिपत्य च कौन्तेयः पराञ्जलिर वाक्यम अब्रवीत\nपरसीद कपिशार्दूल दुरुक्तं कषम्यतां मम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 147, + "shloka": 22, + "text": "सिद्धॊ वा यदि वा देवॊ गन्धर्वॊ वाथ गुह्यकः\nपृष्ठः सन कामया बरूहि कस तवं वानररूपधृक" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 147, + "shloka": 23, + "text": "[ह]\nयत ते मम परिज्ञाने कौतूहलम अरिंदम\nतत सर्वम अखिलेन तवं शृणु पाण्डवनन्दन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 147, + "shloka": 24, + "text": "अहं केसरिणः कषेत्रे वायुना जगद आयुषा\nजातः कमलपत्राक्ष हनूमान नाम वानरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 147, + "shloka": 25, + "text": "सूर्यपुत्रं च सुग्रीवं शक्रपुत्रं च वालिनम\nसर्ववानरराजानौ सर्ववानरयूथपाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 147, + "shloka": 26, + "text": "उपतस्थुर महावीर्या मम चामित्रकर्शन\nसुग्रीवेणाभवत परीतिर अनिलस्याग्निना यथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 147, + "shloka": 27, + "text": "निकृतः स ततॊ भरात्रा कस्मिंश चित कारणान्तरे\nऋश्यमूके मया सार्धं सुग्रीवॊ नयवसच चिरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 147, + "shloka": 28, + "text": "अथ दाशरथिर वीरॊ रामॊ नाम महाबलः\nविष्णुर मानुषरूपेण च चारवसु धाम इमाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 147, + "shloka": 29, + "text": "स पितुः परियम अन्विच्छन सह भार्यः सहानुजः\nसधनुर धन्विनां शरेष्ठॊ दण्डकारण्यम आश्रितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 147, + "shloka": 30, + "text": "तस्य भार्या जनस्थानाद रावणेन हृता बलात\nवञ्चयित्वा महाबुद्धिं मृगरूपेण राघवम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 147, + "shloka": 31, + "text": "हृतदारः सह भरात्रा पत्नीं मार्गन सराघवः\nदृष्टवाञ शैलशिखरे सुग्रीवं वानरर्षभम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 147, + "shloka": 32, + "text": "तेन तस्याभवत सख्यं रागवस्य महात्मनः\nस हत्वा वालिनं राज्ये सुग्रीवं परत्यपादयत\nस हरीन परेषयाम आस सीतायाः परिमार्गने" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 147, + "shloka": 33, + "text": "ततॊ वानरकॊतीभिर यां वयं परस्थिता दिशम\nतत्र परवृत्तिः सीताया गृध्रेण परतिपादिता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 147, + "shloka": 34, + "text": "ततॊ ऽहं कार्यसिद्ध्यर्थं रामस्याक्लिष्टकर्मणाः\nशतयॊजनविस्तीर्णम अर्णवं सहसाप्लुतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 147, + "shloka": 35, + "text": "दृष्टा सा च मया देवी रावणस्य निवेशने\nपरत्यागतश चापि पुनर नाम तत्र परकाश्य वै" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 147, + "shloka": 36, + "text": "ततॊ रामेण वीरेण हत्वा तान सर्वराक्षसान\nपुनः परत्याहृता भार्या नष्टा वेदश्रुतिर यथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 147, + "shloka": 37, + "text": "ततः परतिष्ठिते रामे वीरॊ ऽयं याचितॊ मया\nयावद रामकथा वीर भवेल लॊकेषु शत्रुहन\nतावज जीवेयम इत्य एवं तथास्त्व इति च सॊ ऽबरवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 147, + "shloka": 38, + "text": "दशवर्षसहस्राणि दशवर्षशतानि च\nराज्यं कारितवान रामस ततस तु तरिदिवं गतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 147, + "shloka": 39, + "text": "तद इहाप्सरसस तात गन्धर्वाश च सदानघ\nतस्य वीरस्य चरितं गायन्त्यॊ रमयन्ति माम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 147, + "shloka": 40, + "text": "अयं च मार्गॊ मर्त्यानाम अगम्यः कुरुनन्दन\nततॊ ऽहं रुद्धवान मार्गं तवेमं देवसेवितम\nधर्षयेद वा शपेद वापि मा कश चिद इति भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 147, + "shloka": 41, + "text": "दिव्यॊ देवपथॊ हय एष नात्र गच्छन्ति मानुषाः\nयदर्थम आगतश चासि तत सरॊ ऽभयर्ण एव हि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 148, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nएवम उक्तॊ महाबाहुर भीमसेनः परतापवान\nपरनिपत्य ततः परीत्या भरातरं हृष्टमानसः\nउवाच शलक्ष्णया वाचा हनूमन्तं कपीश्वरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 148, + "shloka": 2, + "text": "मया धन्यतरॊ नास्ति यद आर्यं दृष्टवान अहम\nअनुग्रहॊ मे सुमहांस तृप्तिश च तव दर्शनात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 148, + "shloka": 3, + "text": "एवं तु कृतम इच्छामि तवयार्याद्य परियं मम\nयत ते तदासीत पलवतः सागरं मकरालयम\nरूपम अप्रतिमं वीर तद इच्छामि निरीक्षितुम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 148, + "shloka": 4, + "text": "एवं तुष्टॊ भविष्यामि शरद्धास्यामि च ते वचः\nएवम उक्तः स तेजॊ वी परहस्य हरिर अब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 148, + "shloka": 5, + "text": "न तच छक्यं तवया दरष्टुं रूपं नान्येन केन चित\nकालावस्था तदा हय अन्या वर्तते सा न सांप्रतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 148, + "shloka": 6, + "text": "अन्यः कृतयुगे कालस तरेतायां दवापरे ऽपरः\nअयं परध्वंसनः कालॊ नाद्य तद रूपम अस्ति मे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 148, + "shloka": 7, + "text": "भूमिर नद्यॊ नगाः शैलाः सिद्धा देवा महर्षयः\nकालं समनुवर्तन्ते यथा भावा युगे युगे\nबलवर्ष्म परभावा हि परहीयन्त्य उद्भवन्ति च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 148, + "shloka": 8, + "text": "तद अलं तव तद रूपं दरष्टुं कुरुकुलॊद्वह\nयुगं समनुवर्तामि कालॊ हि दुरतिक्रमः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 148, + "shloka": 9, + "text": "[भम]\nयुगसंख्यां समाचक्ष्व आचारं च युगे युगे\nधर्मकामार्थ भावांश च वर्ष्म वीर्यं भवाभवौ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 148, + "shloka": 10, + "text": "[ह]\nकृतं नाम युगं तात यत्र धर्मः सनातनः\nकृतम एव न कर्तव्यं तस्मिन काले युगॊत्तमे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 148, + "shloka": 11, + "text": "न तत्र धर्माः सीदन्ति न कषीयन्ते च वै परजाः\nततः कृतयुगं नाम कालेन गुणतां गतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 148, + "shloka": 12, + "text": "देवदानवगन्धर्वयक्षराक्षस पन्नगाः\nनासन कृतयुगे तात तदा न करय विक्रयाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 148, + "shloka": 13, + "text": "न सामयजुृग्वर्णाः करिया नासीच च मानवी\nअभिध्याय फलं तत्र धर्मः संन्यास एव च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 148, + "shloka": 14, + "text": "न तस्मिन युगसंसर्गे वयाधयॊ नेन्द्रिय कषयः\nनासूया नापि रुदितं न दर्पॊ नापि पैशुनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 148, + "shloka": 15, + "text": "न विग्रहः कुतस तन्द्री न दवेषॊ नापि वै कृतम\nन भयं न च संतापॊ न चेर्ष्या न च मत्सरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 148, + "shloka": 16, + "text": "ततः परमकं बरह्म या गतिर यॊगिनां परा\nआत्मा च सर्वभूतानां शुक्लॊ नारायणस तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 148, + "shloka": 17, + "text": "बराह्मणाः कषत्रिया वैश्याः शूद्राश च कृतलक्षणाः\nकृते युगे समभवन सवकर्मनिरताः परजाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 148, + "shloka": 18, + "text": "समाश्रमं समाचारं समज्ञानमती बलम\nतदा हि समकर्म���णॊ वर्णा धर्मान अवाप्नुवन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 148, + "shloka": 19, + "text": "एकवेद समायुक्ता एकमन्त्रविधिक्रियाः\nपृथग धर्मास तव एकवेदा धर्मम एकम अनुव्रताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 148, + "shloka": 20, + "text": "चातुराश्रम्ययुक्तेन कर्मणा कालयॊगिना\nअकाम फलसंयॊगात पराप्नुवन्ति परां गतिम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 148, + "shloka": 21, + "text": "आत्मयॊगसमायुक्तॊ धर्मॊ ऽयं कृतलक्षणः\nकृते युगे चतुष्पादश चातुर्वर्ण्यस्य शाश्वतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 148, + "shloka": 22, + "text": "एतत कृतयुगं नाम तरैगुण्यपरिवर्जितम\nतरेताम अपि निबॊध तवं यस्मिन सत्रं परवर्तते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 148, + "shloka": 23, + "text": "पादेन हरसते धर्मॊ रक्ततां याति चाच्युतः\nसत्यप्रवृत्ताश च नराः करिया धर्मपरायणाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 148, + "shloka": 24, + "text": "ततॊ यज्ञाः परवर्तन्ते धर्माश च विविधाः करियाः\nतरेतायां भावसंकल्पाः करिया दानफलॊदयाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 148, + "shloka": 25, + "text": "परचलन्ति न वै धर्मात तपॊ दानपरायणाः\nसवधर्मस्थाः करियावन्तॊ जनास तरेतायुगे ऽभवन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 148, + "shloka": 26, + "text": "दवापरे ऽपि युगे धर्मॊ दविभागॊनः परवर्तते\nविष्णुर वै पीततां याति चतुर्धा वेद एव च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 148, + "shloka": 27, + "text": "ततॊ ऽनये च चतुर्वेदास तरिवेदाश च तथापरे\nदविवेदाश चैकवेदाश चाप्य अनृचश च तथापरे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 148, + "shloka": 28, + "text": "एवं शास्त्रेषु भिन्नेषु बहुधा नीयते करिया\nतपॊ दानप्रवृत्ता च राजसी भवति परजा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 148, + "shloka": 29, + "text": "एकवेदस्य चाज्ञानाद वेदास ते बहवः कृताः\nसत्यस्य चेह विभ्रंशात सत्ये कश चिद अवस्थितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 148, + "shloka": 30, + "text": "सत्यात परच्यवमानानां वयाधयॊ बहवॊ ऽभवन\nकामाश चॊपद्रवाश चैव तदा दैवतकारिताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 148, + "shloka": 31, + "text": "यैर अर्द्यमानाः सुभृशं तपस तप्यन्ति मानवाः\nकामकामाः सवर्गकामा यज्ञांस तन्वन्ति चापरे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 148, + "shloka": 32, + "text": "एवं दवापरम आसाद्य परजाः कषीयन्त्य अधर्मतः\nपादेनैकेन कौन्तेय धर्मः कलियुगे सथितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 148, + "shloka": 33, + "text": "तामसं युगम आसाद्य कृष्णॊ भवति केशवः\nवेदाचाराः परशाम्यन्ति धर्मयज्ञक्रियास तथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 148, + "shloka": 34, + "text": "ईतयॊ वयाधयस तन्द्री दॊषाः करॊधादयस तथा\nउपद्रवाश च वर्तन्��े आधयॊ वयाधयस तथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 148, + "shloka": 35, + "text": "युगेष्व आवर्तमानेषु धर्मॊ वयावर्तते पुनः\nधर्मे वयावर्तमाने तु लॊकॊ वयावर्तते पुनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 148, + "shloka": 36, + "text": "लॊके कषीणे कषयं यान्ति भावा लॊकप्रवर्तकाः\nयुगक्षयकृता धर्माः परार्थनानि विकुर्वते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 148, + "shloka": 37, + "text": "एतत कलियुगं नाम अचिराद यत परवर्तते\nयुगानुवर्तनं तव एतत कुर्वन्ति चिरजीविनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 148, + "shloka": 38, + "text": "यच च ते मत्परिज्ञाने कौतूहलम अरिंदम\nअनर्थकेषु कॊ भावः पुरुषस्य विजानतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 148, + "shloka": 39, + "text": "एतत ते सर्वम आख्यातं यन मां तवं परिपृच्छसि\nयुगसंख्यां महाबाहॊ सवस्ति पराप्नुहि गम्यताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 149, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nएवम उक्तस तु भीमेन समितं कृत्वा पलवंगमः\nयदि ते ऽहम अनुग्राह्यॊ दर्शयात्मानम आत्मना" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 149, + "shloka": 2, + "text": "[वै]\nएवम उक्तस तु भीमेन समितं कृत्वा पलवंगमः\nतद रूपं दर्शयाम आस यद वै सागरलङ्घने" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 149, + "shloka": 3, + "text": "भरातुः परियम अभीप्सन वै चकार सुमहद वपुः\nदेहस तस्य ततॊ ऽतीव वर्धत्य आयाम विस्तरैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 149, + "shloka": 4, + "text": "तद रूपं कदली सन्दं छादयन्न अमितद्युतिः\nगिरेश चॊच्छ्रयम आगम्य तस्थौ तत्र स वानरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 149, + "shloka": 5, + "text": "समुच्छ्रितमहाकायॊ दवितीय इव पर्वतः\nताम्रेक्षणस तीक्ष्णदंस्त्रॊ भृकुटी कृतलॊचनः\nदीर्घलाङ्गूलम आविध्य दिशॊ वयाप्य सथितः कपिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 149, + "shloka": 6, + "text": "तद रूपं महद आलक्ष्य भरातुः कौरवनन्दनः\nविसिस्मिये तदा भीमॊ जहृषे च पुनः पुनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 149, + "shloka": 7, + "text": "तम अर्कम इव तेजॊभिः सौवर्णम इव पर्वतम\nपरदीप्तम इव चाकाशं दृष्ट्वा भीमॊ नयमीलयत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 149, + "shloka": 8, + "text": "आबभाषे च हनुमान भीमसेनं समयन्न इव\nएतावद इह शक्तस तवं रूपं दरष्टुं ममानघ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 149, + "shloka": 9, + "text": "वर्धे ऽहं चाप्य अतॊ भूयॊ यावन मे मनसेप्सितम\nभीम शत्रुषु चात्यर्थं वर्धते मूर्तिर ओजसा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 149, + "shloka": 10, + "text": "तद अद्भुतं महारौद्रं विन्ध्यमन्दर संनिभम\nदृष्ट्वा हनूमतॊ वर्ष्म संभ्रान्तः पवनात्म जः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 149, + "shloka": 11, + "text": "परत्युवाच ततॊ भीमः संप्रहृ���्टतनूरुहः\nकृताञ्जलिर अदीनात्मा हनूमन्तम अवस्थितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 149, + "shloka": 12, + "text": "दृष्टं परमाणं विपुलं शरीरस्यास्य ते विभॊ\nसंहरस्व महावीर्यस्वयम आत्मानम आत्मना" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 149, + "shloka": 13, + "text": "न हि शक्नॊमि तवां दरष्टुं दिवाकरम इवॊदितम\nअप्रमेयम अनाधृष्यं मैनाकम इव पर्वतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 149, + "shloka": 14, + "text": "विस्मयश चैव मे वीर सुमहान मनसॊ ऽदय वै\nयद रामस तवयि पार्श्वस्थे सवयं रावणम अभ्यगात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 149, + "shloka": 15, + "text": "तवम एव शक्तस तां लङ्कां सयॊधां सहवाहनाम\nसवबाहुबलम आश्रित्य विनाशयितुम ओजसा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 149, + "shloka": 16, + "text": "न हि ते किं चिद अप्राप्यं मारुतात्मज विद्यते\nतव नैकस्य पर्याप्तॊ रावणः सगणॊ युधि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 149, + "shloka": 17, + "text": "एवम उक्तस तु भीमेन हनूमान पलवगर्षभः\nपरत्युवाच ततॊ वाक्यं सनिग्धगन्भीरया गिरा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 149, + "shloka": 18, + "text": "एवम एतन महाबाहॊ यथा वदसि भारत\nभीमसेन न पर्याप्तॊ ममासौ राक्षसाधमः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 149, + "shloka": 19, + "text": "मया तु तस्मिन निहते रावणे लॊककन्तके\nकीर्तिर नश्येद राघवस्य तत एतद उपेक्षितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 149, + "shloka": 20, + "text": "तेन वीरेण हत्वा तु सगणं राक्षसाधिपम\nआनीता सवपुरं सीता लॊके कीर्तिश च सथापिता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 149, + "shloka": 21, + "text": "तद गच्छ विपुलप्रज्ञ भरातुः परियहिते रतः\nअरिष्टं कषेमम अध्वानं वायुना परिरक्षितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 149, + "shloka": 22, + "text": "एष पन्थाः कुरुश्रेष्ठ सौगन्धिक वनाय ते\nदरक्ष्यसे धनदॊद्यानं रक्षितं यक्षराक्षसैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 149, + "shloka": 23, + "text": "न च ते तरसा कार्यः कुसुमावचयः सवयम\nदैवतानि हि मान्यानि पुरुषेण विशेषतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 149, + "shloka": 24, + "text": "बलिहॊमनमस्कारैर मन्त्रैश च भरतर्षभ\nदैवतानि परसादं हि भक्त्या कुर्वन्ति भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 149, + "shloka": 25, + "text": "मा तात साहसं कार्षीः सवधर्मम अनुपालय\nसवधर्मस्थः परं धर्मं बुध्यस्वागमयस्व च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 149, + "shloka": 26, + "text": "विज्ञातव्यॊ विभागेन यत्र मुह्यन्त्य अबुद्धयः\nधर्मॊ वै वेदितुं शक्यॊ बृहस्पतिसमैर अपि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 149, + "shloka": 27, + "text": "अधर्मॊ यत्र धर्माख्यॊ धर्मश चाधर्मसंज्ञितः\nविज्ञातव्यॊ विभागेन यत्र मुह्यन्त्य अबुद्धयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 149, + "shloka": 28, + "text": "आचार संभवॊ धर्मॊ धर्माद वेदाः समुत्थिताः\nवेदैर यज्ञाः समुत्पन्ना यज्ञैर देवाः परतिष्ठिताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 149, + "shloka": 29, + "text": "वेदाचार विधानॊक्तैर यज्ञैर धार्यन्ति देवताः\nबृहस्पत्युशनॊक्तैश च नयैर धार्यन्ति मानवाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 149, + "shloka": 30, + "text": "पन्या करवनिज्याभिः कृष्याथॊ यॊनिपॊषणैः\nवार्तया धार्यते सर्वं धर्मैर एतैर दविजातिभिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 149, + "shloka": 31, + "text": "तरयी वार्ता दण्डनीतिस तिस्रॊ विद्या विजानताम\nताभिः सम्यक परयुक्ताभिर लॊकयात्रा विधीयते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 149, + "shloka": 32, + "text": "सा चेद धर्मक्रिया न सयात तरयीधर्मम ऋते भुवि\nदण्डनीतिम ऋते चापि निर्मर्यादम इदं भवेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 149, + "shloka": 33, + "text": "वार्ता धर्मे हय अवर्तन्त्यॊ विनश्येयुर इमाः परजाः\nसुप्रवृत्तैर तरिभिर हय एतैर धर्मैः सूयन्ति वै परजाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 149, + "shloka": 34, + "text": "दविजानाम अमृतं धर्मॊ हय एकश चैवैक वर्णिकः\nयज्ञाध्ययन दानानि तरयः साधारणाः समृताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 149, + "shloka": 35, + "text": "याजनाध्यापने चॊभे बराह्मणानां परतिग्रहः\nपालनं कषत्रियाणां वै वैश्य धर्मश च पॊषणम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 149, + "shloka": 36, + "text": "शुश्रूषा तु दविजातीनां शूद्राणां धर्म उच्यते\nभैक्ष हॊमव्रतैर हीनास तथैव गुरुवासिनाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 149, + "shloka": 37, + "text": "कषत्रधर्मॊ ऽतर कौन्तेय तव धर्माभिरक्षणम\nसवधर्मं परतिपद्यस्व विनीतॊ नियतेन्द्रियः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 149, + "shloka": 38, + "text": "वृद्धैर संमन्त्र्य सद्भिश च बुद्धिमद्भिः शरुतान्वितैः\nसुस्थितः शास्ति दन्देन वयसनी परिभूयते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 149, + "shloka": 39, + "text": "निग्रहानुग्रहैः सम्यग यदा राजा परवर्तते\nतदा भवति लॊकस्य मर्यादा सुव्यवस्थिता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 149, + "shloka": 40, + "text": "तस्माद देशे च दुर्गे च शत्रुमित्र बलेषु च\nनित्यं चारेण बॊद्धव्यं सथानं वृद्धिः कषयस तथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 149, + "shloka": 41, + "text": "राज्ञाम उपायाश चत्वारॊ बुद्धिमन्त्रः पराक्रमः\nनिग्रहानुग्रहौ चैव दाक्ष्यं तत कार्यसाधनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 149, + "shloka": 42, + "text": "साम्ना दानेन भेदेन दन्देनॊपेक्षणेन च\nसाधनीयानि कार्याणि समास वयास यॊगतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 149, + "shloka": 43, + "text": "मन्त्रमूला नयाः सर्वे चाराश च भरतर्षभ\nसुमन्त्रितैर नयैः सिद्धिस तद्विदैः सह मन्त्रयेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 149, + "shloka": 44, + "text": "सत्रिया मूधेन लुब्धेन बालेन लघुना तथा\nन मन्त्रयेत गुह्यानि येषु चॊन्माद लक्षणम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 149, + "shloka": 45, + "text": "मन्त्रयेत सह विद्वद्भिः शक्तैः कर्माणि कारयेत\nसनिग्धैश च नीतिविन्यासान मूर्खान सर्वत्र वर्जयेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 149, + "shloka": 46, + "text": "धार्मिकान धर्मकार्येषु अर्थकार्येषु पण्डितान\nसत्रीषु कलीबान नियुञ्जीत करूरान करूरेषु कर्मसु" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 149, + "shloka": 47, + "text": "सवेभ्यश चैव परेभ्यश च कार्याकार्यसमुद्भवा\nबुद्धिः कर्मसु विज्ञेया रिपूणां च बलाबलम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 149, + "shloka": 48, + "text": "बुद्ध्या सुप्रतिपन्नेषु कुर्यात साधु परिग्रहम\nनिग्रहं चाप्य अशिष्टेषु निर्मर्यादेषु कारयेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 149, + "shloka": 49, + "text": "निग्रहे परग्रहे सम्यग यदा राजा परवर्तते\nतदा भवति लॊकस्य मर्यादा सुव्यवस्थिता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 149, + "shloka": 50, + "text": "एष ते विहितः पार्थ घॊरॊ धर्मॊ दुरन्वयः\nतं सवधर्मविभागेन विनयस्थॊ ऽनुपालय" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 149, + "shloka": 51, + "text": "तपॊ धर्मदमेज्याभिर विप्रा यान्ति यथा दिवम\nदानातिथ्य करिया धर्मैर यान्ति वैश्याश च सद्गतिम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 149, + "shloka": 52, + "text": "कषत्रं याति तथा सवर्गं भुवि निग्रहपालनैः\nसम्यक परनीय दण्डं हि कामद्वेषविवर्जिताः\nअलुब्धा विगतक्रॊधाः सतां यान्ति सलॊकताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 150, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nततः संकृत्य विपुलं तद वपुः कामवर्धितम\nभीमसेनं पुनर दॊर्भ्यां पर्यष्वजत वानरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 150, + "shloka": 2, + "text": "परिष्वक्तस्य तस्याशु भरात्रा भीमस्य भारत\nशरमॊ नाशम उपागच्छत सर्वं चासीत परदक्षिणम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 150, + "shloka": 3, + "text": "ततः पुनर अथॊवाच पर्यश्रुनयनॊ हरिः\nभीमम आभाष्य सौहार्दाद बाष्पगद्गदया गिरा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 150, + "shloka": 4, + "text": "गच्छ वीर सवम आवासं समर्तव्यॊ ऽसमि कथान्तरे\nइहस्थश च कुरुश्रेष्ठ न निवेद्यॊ ऽसमि कस्य चित" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 150, + "shloka": 5, + "text": "धनदस्यालयाच चापि विसृष्टानां महाबल\nदेशकाल इहायातुं देवगन्धर्वयॊषिताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 150, + "shloka": 6, + "text": "ममापि स���लं चक्षुः समारितश चास्मि राघवम\nमानुषं गात्रसंस्पर्शं गत्वा भीम तवया सह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 150, + "shloka": 7, + "text": "तद अस्मद दर्शनं वीर कौन्तेयामॊघम अस्तु ते\nभरातृत्वं तवं पुरस्कृत्य वरं वरय भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 150, + "shloka": 8, + "text": "यदि तावन मया कषुद्रा गत्वा वारणसाह्वयम\nधार्तराष्ट्रा निहन्तव्या यावद एतत करॊम्य अहम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 150, + "shloka": 9, + "text": "शिलया नगरं वा तन मर्दितव्यं मया यदि\nयावद अद्य करॊम्य एतत कामं तव महाबल" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 150, + "shloka": 10, + "text": "भीमसेनस तु तद वाक्यं शरुत्वा तस्य महात्मनः\nपरत्युवाच हनूमन्तं परहृष्टेनान्तरात्मना" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 150, + "shloka": 11, + "text": "कृतम एव तवया सर्वं मम वानरपुंगव\nसवस्ति ते ऽसतु महाबाहॊ कषामये तवां परसीद मे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 150, + "shloka": 12, + "text": "सनाथाः पाण्डवाः सर्वे तवया नाथेन वीर्यवन\nतवैव तेजसा सर्वान विजेष्यामॊ वयं रिपून" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 150, + "shloka": 13, + "text": "एवम उक्तस तु हनुमान भीमसेनम अभाषत\nभरातृत्वात सौहृदाच चापि करिष्यामि तव परियम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 150, + "shloka": 14, + "text": "चमूं विगाह्य शत्रूणां शरशक्तिसमाकुलाम\nयदा सिंहरवं वीरकरिष्यसि महाबल\nतदाहं बृंहयिष्यामि सवरवेण रवं तव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 150, + "shloka": 15, + "text": "विजयस्व धवजस्थश च नादान मॊक्ष्यामि दारुणान\nशत्रूणां ते पराणहरान इत्य उक्त्वान्तरधीयत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 150, + "shloka": 16, + "text": "गते तस्मिन हरिवरे भीमॊ ऽपि बलिनां वरः\nतेन मार्गेण विपुलं वयचरद गन्धमादनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 150, + "shloka": 17, + "text": "अनुस्मरन वपुस तस्य शरियं चाप्रतिमां भुवि\nमाहात्म्यम अनुभावं च समरन दाशरथेर ययौ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 150, + "shloka": 18, + "text": "स तानि रमणीयानि वनान्य उपवनानि च\nविलॊडयाम आस तदा सौगन्धिक वनेप्सया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 150, + "shloka": 19, + "text": "फुल्लपद्मविचित्राणि पुष्पितानि वनानि च\nमत्तवारणयूथानि पङ्कक्लिन्नानि भारत\nवर्षताम इव मेघानां वृन्दानि ददृशे तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 150, + "shloka": 20, + "text": "हरिणैश चञ्चलापाङ्गैर हरिणी सहितैर वने\nसशष्प कवलैः शरीमान पथि दृष्टॊ दरुतं ययौ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 150, + "shloka": 21, + "text": "महिषैश च वराहैश च शार्दूलैश च निषेवितम\nवयपेतभीर गिरिं शौर्याद भीमसेनॊ वयगाहत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 150, + "shloka": 22, + "text": "कुसुमानत शाखैश च ताम्प्र पल्लवकॊमलैः\nयाच्यमान इवारण्ये दरुमैर मारुतकम्पितैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 150, + "shloka": 23, + "text": "कृतपद्माज्ञलि पुटा मत्तषट्पद सेविताः\nपरिय तीर्थवना मार्गे पद्मिनीः समतिक्रमन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 150, + "shloka": 24, + "text": "सज्जमान मनॊ दृष्टिः फुल्लेषु गिरिसानुषु\nदरौपदी वाक्यपाथेयॊ भीमः शीघ्रतरं ययौ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 150, + "shloka": 25, + "text": "परिवृत्ते ऽहनि ततः परकीर्णहरिणे वने\nकाञ्चनैर विमलैः पद्मैर ददर्श विपुलां नदीम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 150, + "shloka": 26, + "text": "मत्तकारण्डव युतां चक्रवाकॊपशॊभिताम\nरचिताम इव तस्याद्रेर मालां विमलपङ्कजाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 150, + "shloka": 27, + "text": "तस्यां नद्यां महासत्त्वः सौगन्धिक वनं महत\nअपश्यत परीतिजननं बालार्कसदृशद्युति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 150, + "shloka": 28, + "text": "तद दृष्ट्वा लब्धकामः स मनसा पाण्डुनन्दनः\nवनवास परिक्लिष्टां जगाम मनसा परियाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 151, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nस गत्वा नलिनीं रम्यां राक्षसैर अभिरक्षिताम\nकैलासशिखरे रम्ये ददर्श शुभकानने" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 151, + "shloka": 2, + "text": "कुबेरभवनाभ्याशे जातां पर्वतनिर्झरे\nसुरम्यां विपुलछायां नानाद्रुमलतावृताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 151, + "shloka": 3, + "text": "हरिताम्बुज संछन्नां दिव्यां कनकपुष्कराम\nपवित्रभूतां लॊकस्य शुभाम अद्भुतदर्शनाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 151, + "shloka": 4, + "text": "तत्रामृत रसं शीतं लघु कुन्तीसुतः शुभम\nददर्श विमलं तॊयं शिवं बहु च पाण्डवः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 151, + "shloka": 5, + "text": "तां तु पुष्करिणीं रम्यां पद्मसौगन्धिकायुताम\nजातरूपमयैः पद्मैश छन्नां परमगन्धिभिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 151, + "shloka": 6, + "text": "वैडूर्य वरनालैश च बहु चित्रैर मनॊहरैः\nहंश कारण्डवॊद्धूतैः सृजद्भिर अमलं रजः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 151, + "shloka": 7, + "text": "आक्रीडं यक्षराजस्य कुबेरस्य महात्मनः\nगन्धर्वैर अप्सरॊभिश च देवैश च परमार्चिताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 151, + "shloka": 8, + "text": "सेविताम ऋषिभिर दिव्यां यक्षैः किंपुरुषैर अथा\nराक्षसैः किंनरैश चैव गुप्तां वैश्रवणेन च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 151, + "shloka": 9, + "text": "तां च दृष्ट्वैव कौन्तेयॊ भीमसेनॊ महाबलः\nबभूव परमप्रीतॊ दिव्यं संप्रेक्ष्य तत सरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 151, + "shloka": 10, + "text": "तच च करॊधवशा नाम ���ाक्षसा राजशासनात\nरक्षन्ति शतसाहस्राश चित्रायुधपरिच्छदाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 151, + "shloka": 11, + "text": "ते तु दृष्ट्वैव कौन्तेयम अजिनैः परिवारितम\nरुक्माङ्गद धरं वीरं भीमं भीमपराक्रमम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 151, + "shloka": 12, + "text": "सायुधं बद्धनिस्त्रिंशम अशङ्कितम अरिंदमम\nपुष्करेप्सुम उपायान्तम अन्यॊन्यम अभिचुक्रुशुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 151, + "shloka": 13, + "text": "अयं पुरुषशार्दूलः सायुधॊ ऽजिन संवृतः\nयच चिकीर्षुर इह पराप्तस तत संप्रष्टुम इहार्हथ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 151, + "shloka": 14, + "text": "ततः सर्वे महाबाहुं समासाद्य वृकॊदरम\nतेजॊयुक्तम अपृच्छन्त कस तवम आख्यातुम अर्हसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 151, + "shloka": 15, + "text": "मुनिवेषधरश चासि चीरवासाश च लक्ष्यसे\nयदर्थम असि संप्राप्तस तद आचक्ष्व महाद्युते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 152, + "shloka": 1, + "text": "[भीम]\nपाण्डवॊ भीमसेनॊ ऽहं धर्मपुत्राद अनन्तरः\nविशालां बदरीं पराप्तॊ भरातृभिः सह राक्षसाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 152, + "shloka": 2, + "text": "अपश्यत तत्र पञ्चाली सौगन्धिकम अनुत्तमम\nअनिलॊढम इतॊ नूनं सा बहूनि परीप्सति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 152, + "shloka": 3, + "text": "तस्या मामानवद्याङ्ग्या धर्मपत्न्याः परिये सथितम\nपुष्पाहारम इह पराप्तं निबॊधत निशाचराः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 152, + "shloka": 4, + "text": "[र-स]\nआक्रीडॊ ऽयं कुबेरस्य दयितः पुरुषर्षभ\nनेह शक्यं मनुष्येण विहर्तुं मर्त्यधर्मिणा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 152, + "shloka": 5, + "text": "देवर्षयस तथा यक्षा देवाश चात्र वृकॊदर\nआमन्त्र्य यक्षप्रवरं पिबन्ति विहरन्ति च\nगन्धर्वाप्सरसश चैव विहरन्त्य अत्र पाण्डव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 152, + "shloka": 6, + "text": "अन्यायेनेह यः कश चिद अवमन्य धनेश्वरम\nविहर्तुम इच्छेद दुर्वृत्तः स विनश्येद असंशयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 152, + "shloka": 7, + "text": "तम अनादृत्य पद्मानि जिहीर्षसि बलाद इतः\nधर्मराजस्य चात्मानं बरवीषि भरातरं कथम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 152, + "shloka": 8, + "text": "[भीम]\nराक्षसास तं न पश्यामि धनेश्वरम इहान्तिके\nदृष्ट्वापि च महाराजं नाहं याचितुम उत्सहे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 152, + "shloka": 9, + "text": "न हि याचन्ति राजान एष धर्मः सनातनः\nन चाहं हातुम इच्छामि कषात्र धर्मं कथं चन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 152, + "shloka": 10, + "text": "इयं च नलिनी रम्या जता पर्वतनिर्झरे\nनेयं भवनम आसाद्य कुबेरस्य महात्मनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 152, + "shloka": 11, + "text": "तुल्या हि सर्वभूतानाम इयं वैश्रवणस्य च\nएवंगतेषु दरव्येषु कः कं याचितुम अर्हति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 152, + "shloka": 12, + "text": "[वै]\nइत्य उक्त्वा राक्षसान सर्वान भीमसेनॊ वयगाहत\nततः स राक्षसैर वाचा परतिषिद्धः परतापवान\nमा मैवम इति सक्रॊधैर भर्त्सयद्भिः समन्ततः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 152, + "shloka": 13, + "text": "कदर्थी कृत्यतु स तान राक्षसान भीमविक्रमः\nवयगाहत महातेजास ते तं सर्वे नयवारयन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 152, + "shloka": 14, + "text": "गृह्णीत बध्नीत निकृन्ततेमं; पचाम खादाम च भीमसेनम\nकरुद्धा बरुवन्तॊ ऽनुययुर दरुतं ते; शस्त्राणि चॊद्यम्य विवृत्तनेत्राः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 152, + "shloka": 15, + "text": "ततः स गुर्वी यमदण्डकल्पां; महागदां काञ्चनपट्टनद्धाम\nपरगृह्य तान अभ्यपतत तरस्वी; ततॊ ऽबरवीत तिष्ठत तिष्ठतेति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 152, + "shloka": 16, + "text": "ते तं तदा तॊमरपट्टिशाद यैर; वयाविध्य शस्त्रैः सहसाभिपेतुः\nजिघांसवः करॊधवशाः सुभीमा; भीमं समन्तात परिवव्रुर उग्राः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 152, + "shloka": 17, + "text": "वातेन कुन्त्यां बलवान स जातः; शूरस तरस्वी दविषतां निहन्ता\nसत्ये च धर्मे च रतः सदैव; पराक्रमे शत्रुभिर अप्रधृष्यः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 152, + "shloka": 18, + "text": "तेषां स मार्गान विविधान महात्मा; निहत्य शस्त्राणि च शात्रवाणाम\nयथा परवीरान निजघान वीरः; परःशतान पुष्करिणी समीपे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 152, + "shloka": 19, + "text": "ते तस्य वीर्यं च बलं च दृष्ट्वा; विद्या बलं बाहुबलं तथैव\nअशक्नुवन्तः सहिताः समन्ताद; धतप्रवीराः सहसा निवृत्ताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 152, + "shloka": 20, + "text": "विदीर्यमाणास तत एव तूर्णम; आकाशम आस्थाय विमूढसंज्ञाः\nकैलासशृङ्गाण्य अभिदुद्रुवुस ते; भीमार्दिताः करॊधवशाः परभग्नाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 152, + "shloka": 21, + "text": "स शक्रवद दानवदैत्य संघान; विक्रम्य जित्वा च रणे ऽरिसंघान\nविगाह्य तां पुष्करिणीं जितारिः; कामाय जग्राह ततॊ ऽमबुजानि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 152, + "shloka": 22, + "text": "ततः स पीत्वामृत कल्पम अम्भॊ; भूयॊ बभूवॊत्तम वीर्यतेजाः\nउत्पाट्य जग्राह ततॊ ऽमबुजानि; सौगन्धिकान्य उत्तमगन्धवन्ति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 152, + "shloka": 23, + "text": "ततस तु ते करॊधवशाः समेत्य; धनेश्वरं भीमबलप्रणुन्नाः\nभीमस्य वीर्यं च बलं च संख्ये; यथावद आचख्युर अतीव दीनाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 152, + "shloka": 24, + "text": "तेषां वचस तत तु निशम्य देवः; परहस्य रक्षांशि ततॊ ऽभयुवाच\nगृह्णातु भीमॊ जलजानि कामं; कृष्णा निमित्तं विदितं ममैतत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 152, + "shloka": 25, + "text": "ततॊ ऽभयनुज्ञाय धनेश्वरं ते; जग्मुः कुरूणां परवरं विरॊषाः\nभीमं च तस्यां ददृशुर नलिन्यां; यथॊपजॊषं विहरन्तम एकम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 153, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nततस तानि महार्हाणि दिव्यानि भरतर्षभः\nबहूनि बहुरूपाणि विरजांसि समाददे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 153, + "shloka": 2, + "text": "ततॊ वायुर महाञ शीघ्रॊ नीचैः शर्कर कर्षणः\nपरादुरासीत खरस्पर्शः संग्रामम अभिचॊदयन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 153, + "shloka": 3, + "text": "पपात महती चॊल्का सनिर्घाता महाप्रभा\nनिष्प्रभश चाभवत सूर्यश छन्नरश्मिस तमॊवृतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 153, + "shloka": 4, + "text": "निर्घातश चाभवद भीमॊ भीमे विक्रमम आस्थिते\nचचाल पृथिवी चापि पांसुवर्षं पपात च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 153, + "shloka": 5, + "text": "सलॊहिता दिशश चासन खरवाचॊ मृगद्विजाः\nतमॊवृतम अभूत सर्वं न परज्ञायत किं चन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 153, + "shloka": 6, + "text": "तद अद्भुतम अभिप्रेक्ष्य धर्मपुत्रॊ युधिष्ठिरः\nउवाच वदतां शरेष्ठः कॊ ऽसमान अभिभविष्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 153, + "shloka": 7, + "text": "सज्जीभवत भद्रं वः पाण्डवा युद्धदुर्मदाः\nयथा रूपाणि पश्यामि सवभ्यग्रॊ नः पराक्रमः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 153, + "shloka": 8, + "text": "एवम उक्त्वा ततॊ राजा वीक्षां चक्रे समन्ततः\nअपश्यमानॊ भीमं च धर्मराजॊ युधिष्ठिरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 153, + "shloka": 9, + "text": "तत्र कृष्णां यमौ चैव समीपस्थान अरिंदमः\nपप्रच्छ भरातरं भीमं भीमकर्माणम आहवे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 153, + "shloka": 10, + "text": "कच चिन न भीमः पाञ्चालि किं चित कृत्यं चिकीर्षति\nकृतवान अपि वा वीरः साहसं साहस परियः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 153, + "shloka": 11, + "text": "इमे हय अकस्माद उत्पाता महासमरदर्शिनः\nदर्शयन्तॊ भयं तीव्रं परादुर्भूताः समन्ततः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 153, + "shloka": 12, + "text": "तं तथा वादिनं कृष्णा परत्युवाच मनस्विनी\nपरिया परियं चिकीर्षन्ती महिषी चारुहासिनी" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 153, + "shloka": 13, + "text": "यत तत सौगन्धिकं राजन्न आहृतं मातरिश्वना\nतन मया भीमसेनस्य परीतयाद्यॊपपादितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 153, + "shloka": 14, + "text": "अपि चॊक्तॊ मया वीरॊ यदि पश्येद बहून्य अपि\nतानि स��्वाण्य उपादाय शीघ्रम आगम्यताम इति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 153, + "shloka": 15, + "text": "स तु नूनं महाबाहुः परियार्थं मम पाण्डवः\nपराग उदीचीं दिशं राजंस तान्य आहर्तुम इतॊ गतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 153, + "shloka": 16, + "text": "उक्तस तव एवं तया राजा यमाव इदम अथाब्रवीत\nगच्छाम सहितास तूर्णं येन यातॊ वृकॊदरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 153, + "shloka": 17, + "text": "वहन्तु राक्षसा विप्रान यथा शरान्तान यथा कृशान\nतवम अप्य अमरसंकाश वह कृष्णां घटॊत्कच" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 153, + "shloka": 18, + "text": "वयक्तं दूरम इतॊ भीमः परविष्ट इति मे मतिः\nचिरं च तस्य कालॊ ऽयं स च वायुसमॊ जवे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 153, + "shloka": 19, + "text": "तरस्वी वैनतेयस्य सदृशॊ भुवि लङ्घने\nउत्पतेद अपि चाकाशं निपतेच च यथेच्छकम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 153, + "shloka": 20, + "text": "तम अन्वियाम भवतां परभावाद रजनीचराः\nपुरा स नापराध्नॊति सिधानां बरह्मवादिनाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 153, + "shloka": 21, + "text": "तथेत्य उक्त्वा तु ते सर्वे हैडिम्ब परमुखास तदा\nउद्देशज्ञाः कुबेरस्य नलिन्या भरतर्षभः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 153, + "shloka": 22, + "text": "आदाय पाण्डवांश चैव तांश च विप्रान अनेकशः\nलॊमशेनैव सहिताः परययुः परीतमानसाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 153, + "shloka": 23, + "text": "ते गत्वा सहिताः सर्वे ददृशुस तत्र कानने\nपरफुल्लपङ्कज वतीं नलिनीं सुमनॊहराम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 153, + "shloka": 24, + "text": "तं च भीमं महात्मानं तस्यास तीरे वयवस्थिरम\nददृशुर निहतां चैव यक्षान सुविपुलेक्षणान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 153, + "shloka": 25, + "text": "उद्यम्य च गदां दॊर्भ्यां नदीतीरे वयवस्थितम\nपरजा संक्षेप समये दण्डहस्तम इवान्तकम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 153, + "shloka": 26, + "text": "तं दृष्ट्वा धर्मराजस तु परिष्वज्य पुनः पुनः\nउवाच शलक्ष्णया वाचा कौन्तेय किम इदं कृतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 153, + "shloka": 27, + "text": "साहसं बत भद्रं ते देवानाम अपि चाप्रियम\nपुनर एवं न कर्तव्यं मम चेद इच्छसि परियम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 153, + "shloka": 28, + "text": "अनुशास्य च कौन्तेयं पद्मानि परतिगृह्य च\nतस्याम एव नलिन्यां ते विजह्रुर अमरॊपमाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 153, + "shloka": 29, + "text": "एतस्मिन्न एव काले तु परगृहीतशिलायुधाः\nपरादुरासन महाकायास तस्यॊद्यानस्य रक्षिणः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 153, + "shloka": 30, + "text": "ते दृष्ट्वा धर्मराजानं देवर्षिं चापि लॊमशम\nनकुलं सहदेवं च तथान्यान बराह्मणर्षभान\nविनयेनानताः सर्वे परणिपेतुश च भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 153, + "shloka": 31, + "text": "सान्त्विता धर्मराजेन परसेदुः कषणदाचराः\nविदिताश च कुबेरस्य ततस ते नरपुंगवाः\nऊषुर नातिचिरं कालं रममाणाः कुरूद्वहाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 154, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nततस तान परिविश्वस्तान वसतस तत्र पाण्डवान\nगतेषु तेषु रक्षः सुभीमसेनात्मजे ऽपि च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 154, + "shloka": 2, + "text": "रहितान भीमसेनेन कदा चित तान यदृच्छया\nजहार धर्मराजानं यमौ कृष्णां च राक्षसः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 154, + "shloka": 3, + "text": "बराह्मणॊ मन्त्रकुशलः सर्वास्त्रेष्व अस्त्रवित्तमः\nइति बरुवन पाण्डवेयान पर्युपास्ते सम नित्यदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 154, + "shloka": 4, + "text": "परीक्षमाणः पार्थानां कलापानि धनूंषि च\nअन्तरं समभिप्रेप्सुर नाम्ना खयातॊ जटासुरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 154, + "shloka": 5, + "text": "स भीमसेने निष्क्रान्ते मृगयार्थम अरिंदमे\nअन्यद रूपं समास्थाय विकृतं भैरवं महत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 154, + "shloka": 6, + "text": "गृहीत्वा सर्वशस्त्राणि दरौपदीं परिगृह्य च\nपरातिष्ठत स दुष्टात्मा तरीन गृहीत्वा च पाण्डवान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 154, + "shloka": 7, + "text": "सहदेवस तु यत्नेन ततॊ ऽपक्रम्य पाण्डवः\nआक्रन्दद भीमसेनं वै यन यातॊ महाबलः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 154, + "shloka": 8, + "text": "तम अब्रवीद धर्मराजॊ हरियमाणॊ युधिष्ठिरः\nधर्मस ते हीयते मूढ न चैनं समवेक्षसे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 154, + "shloka": 9, + "text": "ये ऽनये के चिन मनुष्येषु तिर्यग्यॊनिगता अपि\nगन्धर्वयक्षरक्षांसि वयांसि पशवस तथा\nमनुष्यान उपजीवन्ति ततस तवम उपजीवसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 154, + "shloka": 10, + "text": "समृद्ध्या हय अस्य लॊकस्य लॊकॊ युष्माकम ऋध्यते\nइमं च लॊकं शॊचन्तम अनुशॊचन्ति देवताः\nपूज्यमानाश च वर्धन्ते हव्यकव्यैर यथाविधि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 154, + "shloka": 11, + "text": "वयं राष्ट्रस्य गॊप्तारॊ रक्षितारश च राक्षस\nराष्ट्रस्यारक्ष्यमाणस्य कुतॊ भूतिः कुतः सुखम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 154, + "shloka": 12, + "text": "न च राजावमन्तव्यॊ रक्षसा जात्व अनागसि\nअणुर अप्य अपचारश च नास्त्य अस्माकं नराशन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 154, + "shloka": 13, + "text": "दरॊग्धव्यं न च मित्रेषु न विश्वस्तेषु कर्हि चित\nयेषां चान्नानि भुञ्जीत यत्र च सयात परतिश्रयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 154, + "shloka": 14, + "text": "स तवं प��तिश्रये ऽसमाकं पूज्यमानः सुखॊषितः\nभुक्त्वा चान्नानि दुष्प्रज्ञ कथम अस्माञ जिहीर्षसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 154, + "shloka": 15, + "text": "एवम एव वृथाचारॊ वृथा वृद्धॊ वृथा मतिः\nवृथा मरणम अर्हस तवं वृथाद्य न भविष्यसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 154, + "shloka": 16, + "text": "अथ चेद दुष्टबुद्धिस तवं सर्वैर धर्मैर विवर्जितः\nपरदाय शस्त्राण्य अस्माकं युद्धेन दरौपदीं हर" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 154, + "shloka": 17, + "text": "अथ चेत तवम अविज्ञाय इदं कर्म करिष्यसि\nअधर्मं चाप्य अकीर्तिं च लॊके पराप्स्यसि केवलम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 154, + "shloka": 18, + "text": "एताम अद्य परामृश्य सत्रियं राक्षस मानुषीम\nविषम एतत समालॊड्य कुम्भेन पराशितं तवया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 154, + "shloka": 19, + "text": "ततॊ युधिष्ठिरस तस्य भारिकः समपद्यत\nस तु भाराभिभूतात्मा न तथा शीघ्रगॊ ऽभवत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 154, + "shloka": 20, + "text": "अथाब्रवीद दरौपदीं च नकुलं च युधिष्ठिरः\nमा भैष्ट राक्षसान मूढाद गतिर अस्य महाहृता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 154, + "shloka": 21, + "text": "नातिदूरे महाबाहुर भविता पवनात्मजः\nअस्मिन मुहूर्ते संप्राप्ते न भविष्यति राक्षसः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 154, + "shloka": 22, + "text": "सहदेवस तु तं दृष्ट्वा राक्षसं मूढचेतसम\nउवाच वचनं राजन कुन्तीपुत्रम्युधिष्ठिरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 154, + "shloka": 23, + "text": "राजन किंनाम तत कृत्यं कषत्रियस्यास्त्य अतॊ ऽधिकम\nयद युद्धे ऽभिमुखः पराणांस तयजेच छत्रूञ जयेत वा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 154, + "shloka": 24, + "text": "एष चास्मान वयं चैनं युध्यमानाः परंतप\nसूदयेम महाबाहॊ देशकालॊ हय अयं नृप" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 154, + "shloka": 25, + "text": "कषत्रधर्मस्य संप्राप्तः कालः सत्यपराक्रम\nजयन्तः पात्यमाना वा पराप्तुम अर्हाम सद गतिम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 154, + "shloka": 26, + "text": "राक्षसे जीवमाने ऽदय रविर अस्तम इयाद यदि\nनाहं बरूयां पुनर्जातु कषत्रियॊ ऽसमीति भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 154, + "shloka": 27, + "text": "भॊ भॊ राक्षस तिष्ठस्व सहदेवॊ ऽसमि पाण्डवः\nहत्वा वा मां नयस्वैनान हतॊ वाद्येह सवप्स्यसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 154, + "shloka": 28, + "text": "तथैव तस्मिन बरुवति भीमसेनॊ यदृच्छया\nपरादृश्यत महाबाहुः सवज्र इव वासवः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 154, + "shloka": 29, + "text": "सॊ ऽपश्यद भरातरौ तत्र दरौपदीं च यशस्विनीम\nकषितिस्थं सहदेवं च कषिपन्तं राक्षसं तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 154, + "shloka": 30, + "text": "माराच च राक्षसं मूढं कालॊपहतचेतसम\nभरमन्तं तत्र तत्रैव दैवेन विनिवारितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 154, + "shloka": 31, + "text": "भरातॄंस तान हरियतॊ दृष्ट्वा दरौपदीं च महाबलः\nकरॊधम आहारयद भीमॊ राक्षसं चेदम अब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 154, + "shloka": 32, + "text": "विज्ञातॊ ऽसि मया पूर्वं चेष्टञ शस्त्रपरीक्षणे\nआस्था तु तवयि मे नास्ति यतॊ ऽसि न हतस तदा\nबरह्मरूपप्रतिच्छन्नॊ न नॊ वदसि चाप्रियम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 154, + "shloka": 33, + "text": "परियेषु चरमाणं तवां न चैवाप्रिय कारिणम\nअतिथिं बरह्मरूपं च कथं हन्याम अनागसम\nराक्षसं मन्यमानॊ ऽपि यॊ हन्यान नरकं वरजेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 154, + "shloka": 34, + "text": "अपक्वस्य च कालेन वधस तव न विद्यते\nनूनम अद्यासि संपक्वॊ यथा ते मतिर ईदृशी\nदत्ता कृष्णापहरणे कालेनाद्भुत कर्मणा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 154, + "shloka": 35, + "text": "बडिशॊ ऽयं तवया गरस्तः कालसूत्रेण लम्बितः\nमत्स्यॊ ऽमभसीव सयूतास्यः कथं मे ऽदय गमिष्यसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 154, + "shloka": 36, + "text": "यं चासि परस्थितॊ देशं मनॊ पूर्वं गतं च ते\nन तं गन्तासि गन्तासि मार्गं बकहिडिम्बयॊः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 154, + "shloka": 37, + "text": "एवम उक्तस तु भीमेन राक्षसः कालचॊद्नितः\nभीत उत्सृज्य तान सर्वान युद्धाय समुपस्थितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 154, + "shloka": 38, + "text": "अब्रवीच च पुनर भीमं रॊषात परस्फुरिताधरः\nन मे मूढा दिशः पापत्वद अर्थं मे विलम्बनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 154, + "shloka": 39, + "text": "शरुता मे राक्षसा ये ये तवया विनिहता रणे\nतेषाम अद्य करिष्यामि तवास्रेणॊदक करियाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 154, + "shloka": 40, + "text": "एवम उक्तस ततॊ भीमः सृक्किणी परिसंलिहन\nसमयमान इव करॊधात साक्षात कालान्तकॊपमः\nबाहुसंरम्भम एवेच्छन्न अभिदुद्राव राक्षसम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 154, + "shloka": 41, + "text": "राक्षसॊ ऽपि तदा भीमं युद्धार्थिनम अवस्थितम\nअभिदुद्राव संरब्धॊ बलॊ वज्रधरं यथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 154, + "shloka": 42, + "text": "वर्तमाने तदा ताभ्यां बाहुयुद्धे सुदारुणे\nमाद्रीपुत्राव अभिक्रुद्धाव उभाव अप्य अभ्यधावताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 154, + "shloka": 43, + "text": "नयवारयत तौ परहसन कुन्तीपुत्रॊ वृकॊदरः\nशक्तॊ ऽहं राक्षसस्येति परेक्षध्वम इति चाब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 154, + "shloka": 44, + "text": "आत्मना भरातृभिश चाहं धर्मेण सुकृतेन च\nइष्टेन च शपे राजन सूदयिष्यामि राक्षसम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 154, + "shloka": 45, + "text": "इत्य एवम उक्त्वा तौ वीरौ सपर्धमानौ परस्परम\nबाहुभिः समसज्जेताम उभौ रक्षॊवृकॊदरौ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 154, + "shloka": 46, + "text": "तयॊर आसीत संप्रहारः करुद्धयॊर भीम रक्षसॊः\nअमृष्यमाणयॊः संख्ये देवदानवयॊर इव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 154, + "shloka": 47, + "text": "आरुज्यारुज्य तौ वृक्षान अन्यॊन्यम अभिजघ्नतुः\nजीमूताव इव घर्मान्ते विनदन्तौ महाबलौ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 154, + "shloka": 48, + "text": "बभज्ञतुर महावृक्षान ऊरुभिर बलिनां वरौ\nअन्यॊन्येनाभिसंरब्धौ परस्परजयैषिणौ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 154, + "shloka": 49, + "text": "तद वृक्षयुद्धम अभवन महीरुह विनाशनम\nवालिसुग्रीवयॊर भरात्रॊः पुरेव कपिसिंहयॊः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 154, + "shloka": 50, + "text": "आविद्याविध्य तौ वृक्षान मुहूर्तम इतरेतरम\nताडयाम आसतुर उभौ विनदन्तौ मुहुर मुहुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 154, + "shloka": 51, + "text": "तस्मिन देशे यदा वृक्षाः सर्व एव निपातिताः\nपुञ्जी कृताश च शतशः परस्परवधेप्सया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 154, + "shloka": 52, + "text": "तदा शिलाः समादाय मुहूर्तम इव भारत\nमहाभ्रैर इव शैलेन्द्रौ युयुधाते महाबलौ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 154, + "shloka": 53, + "text": "उग्राभिर उग्ररूपाभिर बृहतीभिः परस्परम\nवज्रैर इव महावेगैर आजघ्नतुर अमर्षणौ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 154, + "shloka": 54, + "text": "अभिहत्य च भूयस ताव अन्यॊन्यं बलदर्पितौ\nभुजाभ्यां परिगृह्याथ चकर्षाते गजाव इव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 154, + "shloka": 55, + "text": "मुष्टिभिश च महाघॊरैर अन्यॊन्यम अभिपेततुः\nतयॊश चटचटा शब्दॊ बभूव सुमहात्मनॊः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 154, + "shloka": 56, + "text": "ततः संहृत्य मुष्टिं तु पञ्चशीर्षम इवॊरगम\nवेगेनाभ्यहनद भीमॊ राक्षसस्य शिरॊधराम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 154, + "shloka": 57, + "text": "ततः शरान्तं तु तद रक्षॊ भीमसेन भुजाहतम\nसुपरिश्रान्तम आलक्ष्य भीमसेनॊ ऽभयवर्तत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 154, + "shloka": 58, + "text": "तत एनं महाबाहुर बाहुभ्याम अमरॊपमः\nसमुत्क्षिप्य बलाद भीमॊ निष्पिपेष महीतले" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 154, + "shloka": 59, + "text": "तस्य गात्राणि सर्वाणि चूर्णयाम आस पाण्डवः\nअरत्निना चाभिहत्य शिरॊ कायाद अहाहरत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 154, + "shloka": 60, + "text": "संदष्टौष्ठं विवृत्ताक्षं फलं वृन्ताद इव चयुतम\nजटासुरस्य तु शिरॊ भीमसेनबलाद धृतम\nपपात रुधिरादिग्धं संदष्ट दशनछदम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 154, + "shloka": 61, + "text": "तं निहत्य महेष्वासॊ युधिष्ठिरम उपागमत\nसतूयमानॊ दविजाग्र्यैस तैर मरुद्भिर इव वासवः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 155, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nनिहते राक्षसे तस्मिन पुनर नारायणाश्रमम\nअभ्येत्य राजा कौन्तेयॊ निवासम अकरॊत परभुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 155, + "shloka": 2, + "text": "स समानीय तान सर्वान भरातॄन इत्य अब्रवीद वचः\nदरौपद्या सहितान काले संस्मरन भरातरं जयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 155, + "shloka": 3, + "text": "समाश चतस्रॊ ऽभिगताः शिवेन चरतां वने\nकृतॊद्देशश च बीभत्सुः पञ्चमीम अभितः समाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 155, + "shloka": 4, + "text": "पराप्य पर्वतराजानं शवेतं शिखरिणां वरम\nतत्रापि च कृतॊद्देशः समागमदिदृक्षुभिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 155, + "shloka": 5, + "text": "कृतश च समयस तेन पार्थेनामित तेजसा\nपञ्चवर्षाणि वत्स्यामि विद्यार्थीति पुरा मयि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 155, + "shloka": 6, + "text": "तत्र गाण्डीवधन्वानम अवाप्तास्त्रम अरिंदमम\nदेवलॊकाद इमं लॊकं दरक्ष्यामः पुनरागतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 155, + "shloka": 7, + "text": "इत्य उक्त्वा बराह्मणान सर्वान आमन्त्रयत पाण्डवः\nकारणं चैव तत तेषाम आचचक्षे तपस्विनाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 155, + "shloka": 8, + "text": "तम उग्रतपसः परीताः कृत्वा पार्थं परदक्षिणम\nबराह्मणास ते ऽनवमॊदन्त शिवेन कुशलेन च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 155, + "shloka": 9, + "text": "सुखॊदर्कम इमं कलेशम अचिराद भरतर्षभ\nकषत्रधर्मेण धर्मज्ञ तीर्त्वा गां पालयिष्यसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 155, + "shloka": 10, + "text": "तत तु राजा वचस तेषां परतिगृह्य तपस्विनाम\nपरतस्थे सह विप्रैस तैर भरातृभिश च परंतपः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 155, + "shloka": 11, + "text": "दरौपद्या सहितः शरीमान हैडिम्बेयादिभिस तथा\nराक्षसैर अनुयातश च लॊमशेनाभिरक्षितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 155, + "shloka": 12, + "text": "कव चिज जगाम पद्भ्यां तु राक्षसैर उह्यते कव चित\nतत्र तत्र महातेजा भरातृभिः सह सुव्रतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 155, + "shloka": 13, + "text": "ततॊ युधिष्ठिरॊ राजा बहून कलेशान विचिन्तयन\nसिंहव्याघ्र गजाकीर्णाम उदीचीं परययौ दिशम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 155, + "shloka": 14, + "text": "अवेक्षमाणः कैलासं मैनाकं चैव पर्वतम\nगन्धमादन पादांश च मेरुं चापि शिलॊच्चयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 155, + "shloka": 15, + "text": "उपर्य उपरि शैलस्य बह्वीश च सरितः शिवाः\nपरस्थं हिमवतः पुण्यं ययौ सप्त दशे ऽहनि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 155, + "shloka": 16, + "text": "ददृशुः पाण्डवा राजन गन्धमादनम अन्तिकात\nपृष्ठे हिमवतः पुण्ये नानाद्रुमलता युते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 155, + "shloka": 17, + "text": "सलिलावर्त संजातैः पुष्पितैश च महीरुहैः\nसमावृतं पुण्यतमम आश्रमं वृषपर्वणः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 155, + "shloka": 18, + "text": "तम उपक्रम्य राजर्षिं धर्मात्मानम अरिंदमाः\nपाण्डवा वृषपर्वाणम अवन्दन्त गतक्लमाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 155, + "shloka": 19, + "text": "अभ्यनन्दत स राजर्षिः पुत्रवद भरतर्षभान\nपूजिताश चावसंस तत्र सप्तरात्रम अरिंदमाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 155, + "shloka": 20, + "text": "अष्टमे ऽहनि संप्राप्ते तम ऋषिं लॊकविश्रुतम\nआमन्त्र्य वृषपर्वाणं परस्थानं समरॊचयन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 155, + "shloka": 21, + "text": "एकैकशश च तान विप्रान निवेद्य वृषपर्वणे\nनयासभूतान यथाकालं बन्धून इव सुसत्कृतान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 155, + "shloka": 22, + "text": "ततस ते वरवस्त्राणि शुभान्य आभरणानि च\nनयदधुः पाण्डवास तस्मिन्न आश्रमे वृषपर्वणः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 155, + "shloka": 23, + "text": "अतीतानागते विद्वान कुशलः सर्वधर्मवित\nअन्वशासत स धर्मज्ञः पुत्रवद भरतर्षभान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 155, + "shloka": 24, + "text": "ते ऽनुज्ञाता महात्मानः परययुर दिशम उत्तराम\nकृष्णया सहिता वीरा बराह्मणैश च महात्मभिः\nतान परस्थितान अन्वगच्छद वृषपर्वा महीपतिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 155, + "shloka": 25, + "text": "उपन्यस्य महातेजा विप्रेभ्यः पाण्डवांस तदा\nअनुसंसाध्य कौन्तेयान आशीर्भिर अभिनन्द्य च\nवृषपर्वा निववृते पन्थानम उपदिश्य च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 155, + "shloka": 26, + "text": "नानामृगगणैर जुष्टं कौन्तेयः सत्यविक्रमः\nपदातिर भरातृभिः सार्धं परातिष्ठत युधिष्ठिरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 155, + "shloka": 27, + "text": "नानाद्रुमनिरॊधेषु वसन्तः शैलसानुषु\nपर्वतं विविशुः शवेतं चतुर्थे ऽहनि पाण्डवाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 155, + "shloka": 28, + "text": "महाभ्रघनसंकाशं सलिलॊपहितं शुभम\nमणिकाञ्चनरम्यं च शैलं नाना समुच्छ्रयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 155, + "shloka": 29, + "text": "ते समासाद्य पन्थानं यथॊक्तं वृषपर्वणा\nअनुसस्रुर यथॊद्देशं पश्यन्तॊ विविधान नगान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 155, + "shloka": 30, + "text": "उपर्य उपरि शैलस्य गुहा परमदुर्गमाः\nसुदुर्गमांस ते सुबहून सुखेनैवाभिचक्रमुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 155, + "shloka": 31, + "text": "धौम्यः कृष्णा च पार्थाश च लॊमशश च महान ऋषिः\nअगमन सहितास तत्र न कश चिद अवहीयते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 155, + "shloka": 32, + "text": "ते मृगद्विजसंघुष्टं नानाद्विज समाकुलम\nशाखामृगगणैश चैव सेवितं सुमनॊहरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 155, + "shloka": 33, + "text": "पुण्यं पद्मसरॊपेतं सपल्वल महावनम\nउपतस्थुर महावीर्या माल्यवन्तं महागिरिम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 155, + "shloka": 34, + "text": "ततः किंपुरुषावासं सिद्धचारणसेवितम\nददृशुर हृष्टरॊमाणः पर्वतं गन्धमादनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 155, + "shloka": 35, + "text": "विद्याधरानुचरितं किंनरीभिस तथैव च\nगजसिंहसमाकीर्णम उदीर्णशरभायुतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 155, + "shloka": 36, + "text": "उपेतम अन्यैश च तदा मृगैर मृदु निनादिभिः\nते गन्धमादन वनं तन नन्दनवनॊपम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 155, + "shloka": 37, + "text": "मुदिताः पाण्डुतनया मनॊ हृदयनन्दनम\nविविशुः करमशॊ वीरा अरण्यं शुभकाननम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 155, + "shloka": 38, + "text": "दरौपदी सहिता वीरास तैश च विप्रैर महात्मभिः\nशृण्वन्तः परीतिजननान वल्गून मदकलाञ शुभान\nशरॊत्ररम्यान सुमधुराञ शब्दान खग मुखेरितान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 155, + "shloka": 39, + "text": "सर्वर्तुफलभाराढ्यान सर्वर्तुकुसुमॊज्ज्वलान\nपश्यन्तः पादपांश चापि फलभार वनामितान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 155, + "shloka": 40, + "text": "आम्रान आम्रातकान फुल्लान नारिकेलान सतिन्दुकान\nअजातकांस तथा जीरान दाडिमान बीजपूरकान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 155, + "shloka": 41, + "text": "पनसाँल लिकुचान मॊचान खर्जूरान आम्रवेतसान\nपारावतांस तथा कषौद्रान नीपांश चापि मनॊरमान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 155, + "shloka": 42, + "text": "बिल्वान कपित्थाञ जम्बूंश च काश्मरीर बदरीस तथा\nलपक्षान उदुम्बर वटान अश्वत्थान कषीरिणस तथा\nभल्लातकान आमकलान हरीतकबिभीतकान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 155, + "shloka": 43, + "text": "इङ्गुदान करवीरांश च तिन्दुकांश च महाफलान\nएतान अन्यांश च विविधान गन्धमादन सानुषु" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 155, + "shloka": 44, + "text": "फलैर अमृतकल्पैस तान आचितान सवादुभिस तरून\nतथैव चम्पकाशॊकान केतकान बकुलांस तथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 155, + "shloka": 45, + "text": "पुंनागान सप्तपर्णांश च कर्णिकारान सकेतकान\nपाटलान कुटजान रम्यान मन्दारेन्दीवरांस तथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 155, + "shloka": 46, + "text": "पारिजातान कॊविदारान देवदारु तरूंस तथा\nशालांस तालांस तमालांश च परि��ालान बकुलांस तथा\nशाल्मलीः किंशुकाशॊकां शिंशपांस तरलांस तथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 155, + "shloka": 47, + "text": "चकॊरैः शतपत्रैश च भृङ्गराजैस तथा शुकैः\nकॊकिलैः कलविङ्कैश च हारीतैर जीव जीवकैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 155, + "shloka": 48, + "text": "परियव्रतैश चातकैश च तथान्यैर विविधैः खगैः\nशरॊत्ररम्यं सुमधुरं कूजद्भिश चाप्य अधिष्ठितान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 155, + "shloka": 49, + "text": "सरांसि च विचित्राणि परसन्नसलिलानि च\nकुमुदैः पुण्डरीकैश च तथा कॊकनदॊत्पलैः\nकह्लारैः कमलैश चैव आचितानि समन्ततः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 155, + "shloka": 50, + "text": "कदम्बैश चक्रवाकैश च कुररैर जलकुक्कुटैः\nकारण्डवैः पलवैर हंसैर बकैर मद्गुभिर एव च\nएतैश चान्यैश च कीर्णानि समन्ताज जलचारिभिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 155, + "shloka": 51, + "text": "हृष्टैस तथा तामरस रसासव मदालसैः\nपद्मॊदर चयुत रजः किञ्जल्कारुण रञ्जितैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 155, + "shloka": 52, + "text": "मधुरस्वरैर मधुकरैर विरुतान कमलाकरान\nपश्यन्तस ते मनॊरम्यान गन्धमादन सानुषु" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 155, + "shloka": 53, + "text": "तथैव पद्मषण्डैश च मण्डितेषु समन्ततः\nशिखण्डिनीभिः सहिताँल लता मण्डपकेषु च\nमेघतूर्य रवॊद्दाम मदनाकुलितान भृशम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 155, + "shloka": 54, + "text": "कृत्वैव केका मधुरं संगीत मधुरस्वरम\nचित्रान कलापान विस्तीर्य सविलासान मदालसान\nमयूरान ददृशुश चित्रान नृत्यतॊ वनलासकान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 155, + "shloka": 55, + "text": "कान्ताभिः सहितान अन्यान अपश्यन रमतः सुखम\nवल्ली लता संकटेषु कटकेषु सथितांस तथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 155, + "shloka": 56, + "text": "कांश चिच छकुन जातांश च विटपेषूत्कटान अपि\nकलाप रचिताटॊपान विचित्रमुकुटान इव\nविवरेषु तरूणां च मुदितान ददृशुश च ते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 155, + "shloka": 57, + "text": "सिन्धुवारान अथॊद्दामान मन्मथस्येव तॊमरान\nसुवर्णकुसुमाकीर्णान गिरीणां शिखरेषु च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 155, + "shloka": 58, + "text": "कर्णिकारान विरचितान कर्ण पूरान इवॊत्तमान\nअथापश्यन कुरबकान वनराजिषु पुष्पितान\nकामवश्यॊत्सुक करान कामस्येव शरॊत्करान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 155, + "shloka": 59, + "text": "तथैव वनराजीनाम उदारान रचितान इव\nविराजमानांस ते ऽपश्यंस तिलकांस तिलकान इव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 155, + "shloka": 60, + "text": "तथानङ्ग शराकारान सहकारान मनॊरमान\nअपश्यन भरमरारावान मञ्जरीभिर विराजितान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 155, + "shloka": 61, + "text": "हिरण्यसदृशैः पुष्पैर दावाग्निसदृशैर अपि\nलॊहितैर अञ्जनाभैश च वैडूर्य ददृशैर अपि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 155, + "shloka": 62, + "text": "तथा शालांस तमालांश च पाटल्यॊ बकुलानि च\nमाला इव समासक्ताः शैलानां शिखरेषु च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 155, + "shloka": 63, + "text": "एवं करमेण ते वीरा वीक्षमाणाः समन्ततः\nगजसंघ समाबाधं सिंहव्याघ्र समायुतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 155, + "shloka": 64, + "text": "शरभॊन्नाद संघुष्टं नानाराव निनादितम\nसर्वर्तुफलपुष्पाढ्यं गन्धमादन सानुषु" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 155, + "shloka": 65, + "text": "पीता भास्वरवर्णाभा बभूवुर नरराजयः\nनात्र कण्टकिनः के चिन नात्र के चिद अपुष्पिताः\nसनिग्धपत्र फला वृक्षा गन्धमादन सानुषु" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 155, + "shloka": 66, + "text": "विमलस्फटिकाभानि पाण्डुरछदनैर दविजैः\nराजहंसैर उपेतानि सारसाभिरुतानि च\nसरांसि सरितः पार्थाः पश्यन्तः शैलसानुषु" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 155, + "shloka": 67, + "text": "पद्मॊत्पलविचित्राणि सुखस्पर्श जलानि च\nगन्धवन्ति च माल्यानि रसवन्ति फलानि च\nअतीव वृक्षा राजन्ते पुष्पिताः शैलसानुषु" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 155, + "shloka": 68, + "text": "एते चान्ये च बहवस तत्र काननजा दरुमाः\nलताश च विविधाकाराः पत्रपुष्पफलॊच्चयाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 155, + "shloka": 69, + "text": "युधिष्ठिरस तु तान वृक्षान पश्यमानॊ नगॊत्तमे\nभीमसेनम इदं वाक्यम अब्रवीन मधुराक्षरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 155, + "shloka": 70, + "text": "पश्य भीम शुभान देशान देवाक्रीडान समन्ततः\nअमानुष गतिं पराप्ताः संसिद्धाः सम वृकॊदर" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 155, + "shloka": 71, + "text": "ललाभिश चैव बह्वीभिः पुष्पिताः पादपॊत्तमाः\nसंश्लिष्टाः पार्थ शॊभन्ते गन्धमादन सानुषु" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 155, + "shloka": 72, + "text": "शिखण्डिनीभिश चरतां सहितानां शिखण्डिनाम\nनर्दतां शृणु निर्घॊषं भीम पर्वतसानुषु" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 155, + "shloka": 73, + "text": "चकॊराः शतपत्राश च मत्तकॊकिल शारिकाः\nपत्रिणः पुष्पितान एतान संश्लिष्यन्ति महाद्रुमान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 155, + "shloka": 74, + "text": "रक्तपीतारुणाः पार्थ पादपाग्र गता दविजाः\nपरस्परम उदीक्षन्ते बहवॊ जीव जीवकाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 155, + "shloka": 75, + "text": "हरितारुणवर्णानां शाद्वलानां समन्ततः\nसारसाः परतिदृश्यन्ते शैलप्रस्रवणेष्व अपि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 155, + "shloka": 76, + "text": "वदन्ति मधुरा वाचः सर्वभूतमनॊ ऽनुगाः\nभृङ्गराजॊपचक्राश च लॊहपृष्ठाश च पत्रिणः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 155, + "shloka": 77, + "text": "चतुर्विषाणाः पद्माभाः कुञ्जराः सकरेणवः\nएते वैडूर्य वर्णाभं कषॊभयन्ति महत सरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 155, + "shloka": 78, + "text": "बहुतालसमुत्सेधाः शैलशृङ्गात परिच्युताः\nनाना परस्रवणेभ्यश च वारिधाराः पतन्त्य अमूः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 155, + "shloka": 79, + "text": "भास्कराभ परभा भीम शारदाभ्रघनॊपमाः\nशॊभयन्ति महाशैलं नाना रजतधातवः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 155, + "shloka": 80, + "text": "कव चिद अञ्जन वर्णाभाः कव चित काञ्चनसंनिभाः\nधातवॊ हरितालस्य कवचिद धि गुलकस्य च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 155, + "shloka": 81, + "text": "मनःशिला गुहाश चैव संध्याभ्रनिकरॊपमाः\nशशलॊहित वर्णाभाः कव चिद गौरिक धातवः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 155, + "shloka": 82, + "text": "सितासिताभ्र परतिमा बालसूर्यसमप्रभाः\nएते बहुविधाः शैलं शॊभयन्ति महाप्रभाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 155, + "shloka": 83, + "text": "गन्धर्वाः सह कान्ताहिर यथॊक्तं वृषपर्वणा\nदृश्यन्ते शैलशृङ्गेषु पार्थ किंपुरुषैः सह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 155, + "shloka": 84, + "text": "गीतानां तलतालानां यथा साम्नां च निस्वनः\nशरूयते बहुधा भीम सर्वभूतमनॊहरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 155, + "shloka": 85, + "text": "महागङ्गाम उदीक्षस्व पुण्यां देव नदीं शुभाम\nकलहंस गणैर जुष्टाम ऋषिकिंनरसेविताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 155, + "shloka": 86, + "text": "धातुभिश च सरिद्भिश च किंनरैर मृगपक्षिभिः\nगन्धर्वैर अप्सरॊभिश च कानकैश च मनॊरमैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 155, + "shloka": 87, + "text": "वयालैश च विविधाकारैः शतशीर्षैः समन्ततः\nउपेतं पश्य कौन्तेय शैलराजम अरिंदम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 155, + "shloka": 88, + "text": "ते परीतमनसः शूराः पराप्ता गतिम अनुत्तमाम\nनातृप्यन पर्ततेन्द्रस्य दर्शनेन परंतपाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 155, + "shloka": 89, + "text": "उपेतम अथ माल्यैश च फलवद्भिश च पादपैः\nआर्ष्टिषेणस्य राजर्षेर आश्रमं ददृशुस तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 155, + "shloka": 90, + "text": "ततस तं तीव्रतपसं कृशं धमनि संततम\nपारगं सर्वधर्माणाम आर्ष्टिषेणम उपागमन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 156, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nयुधिष्ठिरस तम आसाद्य तपसा दग्धकिल्बिषम\nअभ्यवादयत परीतः शिरसा नाम कीर्तयन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 156, + "shloka": 2, + "text": "ततः कृष्णा च भीमश च यमौ चापि यशस्विनौ\nशिरॊभिः पराप्य राजर्षिं परिवार्यॊपतस्थिरे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 156, + "shloka": 3, + "text": "तथैव धौम्यॊ धर्मज्ञः पाण्डवानां पुरॊहितः\nयथान्यायम उपाक्रान्तस तम ऋषिं संशितव्रतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 156, + "shloka": 4, + "text": "अन्वजानात स धर्मज्ञॊ मुनिर दिव्येन चक्षुषा\nपाण्डॊः पुत्रान कुरुश्रेष्ठान आस्यताम इति चाब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 156, + "shloka": 5, + "text": "कुरूणाम ऋषभं पराज्ञं पूजयित्वा महातपाः\nसह भरातृभिर आसीनं पर्यपृच्छद अनामयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 156, + "shloka": 6, + "text": "नानृते कुरुषे भावं कच चिद धर्मे च वर्तसे\nमता पित्रॊश च ते वृत्तिः कच चित पार्थ न सीदति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 156, + "shloka": 7, + "text": "कच चित ते गुरवः सर्वे वृद्धा वैद्याश च पूजिताः\nकच चिन न कुरुषे भावं पार्थ पापेषु कर्मसु" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 156, + "shloka": 8, + "text": "सुकृतं परतिकर्तुं च कच्चिद धातुं च दुष्कृतम\nयथान्यायं कुरुश्रेष्ठ जानासि न च कत्थसे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 156, + "shloka": 9, + "text": "यथार्हं मानिताः कच चित तवया नन्दन्ति साधवः\nवनेष्व अपि वसन कच चिद धर्मम एवानुवर्तसे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 156, + "shloka": 10, + "text": "कच चिद धौम्यस तवद आचारैर न पार्थ परितप्यते\nदानधर्मतपः शौचैर आर्जवेन तितिक्षया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 156, + "shloka": 11, + "text": "पितृपैतामहं वृत्तं कच चित पार्थानुवर्तसे\nकच चिद राजर्षियातेन पथा गच्छसि पाण्डव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 156, + "shloka": 12, + "text": "सवे सवे किल कुले जाते पुत्रे नप्तरि वा पुनः\nपितरः पितृलॊकस्थाः शॊचन्ति च हसन्ति च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 156, + "shloka": 13, + "text": "किं नव अस्य दुष्कृते ऽसमाभिः संप्राप्तव्यं भविष्यति\nकिं चास्य सुकृते ऽसमाभिः पराप्तव्यम इति शॊभनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 156, + "shloka": 14, + "text": "पिता माता तथैवाग्निर गुरुर आत्मा च पञ्चमः\nयस्यैते पूजिताः पार्थ तस्य लॊकाव उभौ जितौ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 156, + "shloka": 15, + "text": "अब्भक्षा वायुभक्षाश च पलवमाना विहायसा\nजुषन्ते पर्वतश्रेष्ठम ऋषयः पर्व संधिषु" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 156, + "shloka": 16, + "text": "कामिनः सह कान्ताभिः परस्परम अनुव्रताः\nदृश्यन्ते शैलशृङ्गस्थास तथा किंपुरुषा नृप" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 156, + "shloka": 17, + "text": "अरजांसि च वासांसि वसानाः कौशिकानि च\nदृश्यन्ते हबवः पार्थ गन्धर्वाप्सरसां गणाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 156, + "shloka": 18, + "text": "विद्याधरगणाश चैव सरग्विणः परियदर्शनाः\nमहॊरगगणाश चैव सुपर्णाश चॊरगादयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 156, + "shloka": 19, + "text": "अस्य चॊपरि शैलस्य शरूयते पर्व संधिषु\nभेरी पणवशङ्खानां मृदङ्गानां च निस्वनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 156, + "shloka": 20, + "text": "इहस्थैर एव तत सर्वं शरॊतव्यं भरतर्षभाः\nन कार्या वः कथं चित सयात तत्राभिसरणे मतिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 156, + "shloka": 21, + "text": "न चाप्य अतः परं शक्यं गन्तुं भरतसत्तमाः\nविहारॊ हय अत्र देवानाम अमानुष गतिस तु सा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 156, + "shloka": 22, + "text": "ईषच चपल कर्माणं मनुष्यम इह भारत\nदविषन्ति सर्वभूतानि ताषयन्ति च राक्षसाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 156, + "shloka": 23, + "text": "अभ्यतिक्रम्य शिखरं शैलस्यास्य युधिष्ठिर\nगतिः परमसिद्धानां देवर्षीणां परकाशते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 156, + "shloka": 24, + "text": "चापलाद इह गछन्तं पार्थ यानम अतः परम\nअयः शूलादिभिर घनन्ति राक्षसाः शत्रुसूदन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 156, + "shloka": 25, + "text": "अप्सरॊभिः परिवृतः समृद्ध्या नरवाहनः\nइह वैश्रवणस तात पर्व संधिषु दृश्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 156, + "shloka": 26, + "text": "शिखरे तं समासीनम अधिपं सर्वरक्षसाम\nपरेक्षन्ते सर्वभूतानि भानुमन्तम इवॊदितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 156, + "shloka": 27, + "text": "देवदानव सिद्धानां तथा वैश्रवणस्य च\nगिरेः शिखरम उद्यानम इदं भरतसत्तम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 156, + "shloka": 28, + "text": "उपासीनस्य धनदं तुम्बुरॊः पर्व संधिषु\nगीतसाम सवनस तात शरूयते गन्धमादने" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 156, + "shloka": 29, + "text": "एतद एवंविधं चित्रम इह तात युधिष्ठिर\nपरेक्षन्ते सर्वभूतानि बहुशः पर्व संधिषु" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 156, + "shloka": 30, + "text": "भुञ्जानाः सर्वभॊज्यानि रसवन्ति फलानि च\nवसध्वं पाण्डवश्रेष्ठा यावद अर्जुन दर्शनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 156, + "shloka": 31, + "text": "न तात चपलैर भाव्यम इह पराप्तैः कथं चन\nउषित्वेह यथाकामं यथाश्रद्धं विहृत्य च\nततः शस्त्रभृतां शरेष्ठ पृथिवीं पालयिष्यसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 157, + "shloka": 1, + "text": "[जनम]\nपाण्डॊः पुत्रा महात्मानः सर्वे दिव्यपराक्रमाः\nकियन्तं कालम अवसन पर्वते गन्धमादने" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 157, + "shloka": 2, + "text": "कानि चाभ्यवहार्याणि तत्र तेषां महात्मनाम\nवसतां लॊकवीराणाम आसंस तद बरूहि सत्तम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 157, + "shloka": 3, + "text": "विस्तरेण च मे शंस भीमसे��� पराक्रमम\nयद यच चक्रे महाबाहुस तस्मिन हैमवते गिरौ\nन खल्व आसीत पुनर युद्धं तस्य यक्षैर दविजॊत्तम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 157, + "shloka": 4, + "text": "कच चित समागमस तेषाम आसीद वैश्रवणेन च\nतत्र हय आयाति धनद आर्ष्टिषेणॊ यथाब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 157, + "shloka": 5, + "text": "एतद इच्छाम्य अहं शरॊतुं विस्तरेण तपॊधन\nन हि मे शृण्वतस तृप्तिर अस्ति तेषां विचेष्टितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 157, + "shloka": 6, + "text": "[वै]\nएतद आत्महितं शरुत्वा तस्याप्रतिम तेजसः\nशासनं सततं चक्रुस तथैव भरतर्षभाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 157, + "shloka": 7, + "text": "भुञ्जाना मुनिभॊज्यानि रसवन्ति फलानि च\nशुद्धबाणहतानां च मृगाणां पिशितान्य अपि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 157, + "shloka": 8, + "text": "मेध्यानि हिमवत्पृष्ठे मधूनि विविधानि च\nएवं ते नयवसंस तत्र पाण्डवा भरतर्षभाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 157, + "shloka": 9, + "text": "तथा निवसतां तेषां पञ्चमं वर्षम अभ्यगात\nशृण्वतां लॊमशॊक्तानि वाक्यानि विविधानि च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 157, + "shloka": 10, + "text": "कृत्यकाल उपस्थास्य इति चॊक्त्वा घटॊत्कचः\nराक्षसैः सहितः सर्वैः पूर्वम एव गतः परभॊ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 157, + "shloka": 11, + "text": "आर्ष्टिषेणाश्रमे तेषां वसतां वै महात्मनाम\nअगच्छन बहवॊ मासाः पश्यतां महद अद्भुतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 157, + "shloka": 12, + "text": "तैस तत्र रममाणैश च विहरद्भिश च पाण्डवैः\nपरीतिमन्तॊ महाभागा मुनयश चारणास तथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 157, + "shloka": 13, + "text": "आजग्मुः पाण्डवान दरष्टुं सिद्धात्मानॊ यतव्रताः\nतैस तैः सह कथाश चक्रुर दिव्या भरतसत्तमाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 157, + "shloka": 14, + "text": "ततः कतिपयाहस्य महाह्रद निवासिनम\nऋद्धिमन्तं महानागं सुपर्णः सहसाहरत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 157, + "shloka": 15, + "text": "पराकम्पत महाशैलः परामृद्यन्त महाद्रुमाः\nददृशुः सर्वभूतानि पाण्डवाश च तद अद्भुतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 157, + "shloka": 16, + "text": "ततः शैलॊत्तमस्याग्रात पाण्डवान परति मारुतः\nअवहत सर्वमाल्यानि गन्धवन्ति शुभानि च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 157, + "shloka": 17, + "text": "तत्र पुष्पाणि दिव्यानि सुहृद्भिः सह पाण्डवाः\nददृशुः पञ्च वर्णानि दरौपदी च यशस्विनी" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 157, + "shloka": 18, + "text": "भीमसेनं ततः कृष्णा काले वचनम अब्रवीत\nविविक्ते पर्वतॊद्देशे सुक्खासीनं महाभुजम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 157, + "shloka": 19, + "text": "सुपर्णानिलवेगेन शवसनेन महाबलात\nपञ्च वर्णानि पात्यन्ते पुष्पाणि भरतर्षभ\nपरत्यक्षं सर्वभूतानां नदीम अश्वरथां परति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 157, + "shloka": 20, + "text": "खाण्डवे सत्यसंधेन भरात्रा तव नरेश्वर\nगन्धर्वॊरगरक्षांसि वासवश च निवारितः\nहता मायाविनश चॊग्रा धनुः पराप्तं च गाण्डिवम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 157, + "shloka": 21, + "text": "तवापि सुमहत तेजॊ महद बाहुबलं च ते\nअविषह्यम अनाधृष्यं शतक्रतु बलॊपमम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 157, + "shloka": 22, + "text": "तवद बाहुबलवेगेन तरासिताः सर्वराक्षसाः\nहित्वा शैलं परपद्यन्तां भीमसेन दिशॊ दश" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 157, + "shloka": 23, + "text": "ततः शैलॊत्तमस्याग्रं चित्रमाल्य धरं शिवम\nवयपेतभयसंमॊहाः पश्यन्तु सुहृदस तव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 157, + "shloka": 24, + "text": "एवं परणिहितं भीम चिरात परभृति मे मनः\nदरष्टुम इच्छामि शैलाग्रं तवद बाहुबलम आश्रिता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 157, + "shloka": 25, + "text": "ततः कषिप्तम इवात्मानं दरौपद्या स परंतपः\nनामृष्यत महाबाहुः परहारम इव सद्गवः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 157, + "shloka": 26, + "text": "सिंहर्षभ गतिः शरीमान उदारः कनकप्रभः\nमनस्वी बलवान दृप्तॊ मानी शूरश च पाण्डवः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 157, + "shloka": 27, + "text": "लॊहिताक्षः पृथु वयंसॊ मत्तवारणविक्रमः\nसिंहदंष्ट्रॊ बृहत सकन्धः शालपॊत इवॊद्गतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 157, + "shloka": 28, + "text": "महात्मा चारुसर्वाङ्गः कम्बुग्रीवॊ महाभुजः\nरुक्मपृष्ठं धनुः खड्गं तूणांश चापि परामृशत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 157, + "shloka": 29, + "text": "केसरीव यथॊत्सिक्तः परभिन्न इव वारणः\nवयपेतभयसंमॊहः शैलम अभ्यपतद बली" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 157, + "shloka": 30, + "text": "तं मृगेन्द्रम इवायान्तं परभिन्नम इव वारणम\nददृशुः सर्वभूतानि बाणखड्गधनुर्धरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 157, + "shloka": 31, + "text": "दरौपद्या वर्धयन हर्षं गदाम आदाय पाण्डवः\nवयपेतभयसंमॊहः शैलराजं समाविशत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 157, + "shloka": 32, + "text": "न गलानिर न च कातर्यं न वैक्लव्यं न मत्सरः\nकदा चिज जुषते पार्थम आत्मजं मातरिश्वनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 157, + "shloka": 33, + "text": "तद एकायनम आसाद्य विषमं भीमदर्शनम\nबहुतालॊछ्रयं शृङ्गम आरुरॊह महाबलः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 157, + "shloka": 34, + "text": "स किंनरमहानागमुनिगन्धर्वराक्षसान\nहर्षयन पर्तवस्याग्रम आससाद महाबलः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 157, + "shloka": 35, + "text": "तत्र वैश्रवणावासं ददर्श भरतर्षभः\nकाञ्चनैः सफाटिकाकारैर वेश्मभिः समलंकृतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 157, + "shloka": 36, + "text": "मॊदयन सर्वभूतानि गन्धमादन संभभः\nसर्वगन्धवहस तत्र मारुतः सुसुखॊ ववौ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 157, + "shloka": 37, + "text": "चित्रा विविधवर्णाभाश चित्रमञ्जलि धारिणः\nअचिन्त्या विविधास तत्र दरुमाः परमशॊभनाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 157, + "shloka": 38, + "text": "रत्नजालपरिक्षिप्तं चित्रमाल्यधरं शिवम\nराक्षसाधिपतेः सथानं ददर्श भरतर्षभः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 157, + "shloka": 39, + "text": "गदाखड्गधनुष्पाणिः समभित्यक्तजीवितः\nभीमसेनॊ महाबाहुस तस्थौ गिरिर इवाचलः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 157, + "shloka": 40, + "text": "ततः शङ्खम उपाध्मासीद दविषतां लॊमहर्षणम\nजयाघॊषतलघॊषं च कृत्वा भूतान्य अमॊहयत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 157, + "shloka": 41, + "text": "ततः संहृष्टरॊमाणः शब्दं तम अभिदुद्रुवुः\nयक्षराक्षस गन्धर्वाः पाण्डवस्य समीपतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 157, + "shloka": 42, + "text": "गदापरिघनिस्त्रिंश शक्तिशूलपरश्वधाः\nपरगृहीता वयरॊचन्त यक्षराक्षस बाहुभिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 157, + "shloka": 43, + "text": "ततः परववृते युद्धं तेषां तस्य च भारत\nतैः परयुक्तान महाकायैः शक्तिशूलपरश्वधान\nभल्लैर भीमः परचिच्छेद भीमवेगतरैस ततः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 157, + "shloka": 44, + "text": "अन्तरिक्षचराणां च भूमिष्ठानां च गर्जताम\nशरैर विव्याध गात्राणि राक्षसानां महाबलः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 157, + "shloka": 45, + "text": "सा लॊहितमहावृष्टिर अभ्यवर्षन महाबलम\nकायेभ्यः परच्युता धारा राक्षसानां समन्ततः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 157, + "shloka": 46, + "text": "भीम बाहुबलॊत्सृष्टैर बहुधा यक्षरक्षसाम\nविनिकृत्तान्य अदृश्यन्त शरीराणि शिरांसि च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 157, + "shloka": 47, + "text": "परच्छाद्यमानं रक्षॊभिः पाण्डवं परियदर्शनम\nददृशुः सर्वभूतानि सूर्यम अभ्रगणैर इव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 157, + "shloka": 48, + "text": "स रश्मिभिर इवादित्यः शरैर अरिनिघातिभिः\nसर्वान आर्छन महाबाहुर बलवान सत्यविक्रमः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 157, + "shloka": 49, + "text": "अभितर्जयमानाश च रुवन्तश च महारवान\nन मॊहं भीमसेनस्य ददृशुः सर्वराक्षसाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 157, + "shloka": 50, + "text": "ते शरैः कषतसर्वाङ्गा भीमसेनभयार्दिताः\nभीमम आर्तस्वरं चक्रुर विप्रकीर्णमहायुधाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 157, + "shloka": 51, + "text": "उत्सृज्य ते गदा शूलान असि शक्तिपरश्वधान\nदक्षिणां दिशम आजग्मुस तरासिता दृढ धन्वना" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 157, + "shloka": 52, + "text": "तत्र शूलगदापाणिर वयूढॊरस्कॊ महाभुजः\nसखा वैश्वरणस्यासीन मणिमान नाम राक्षसः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 157, + "shloka": 53, + "text": "अदर्शयद अधीकारं पौरुषं च महाबलः\nस तान दृष्ट्वा परावृत्तान समयमान इवाब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 157, + "shloka": 54, + "text": "एकेन बहवः संख्ये मानुषेण पराजिताः\nपराप्य वैश्रवणावासं किं वक्ष्य अथ धनेश्वरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 157, + "shloka": 55, + "text": "एवम आभाष्य तान सर्वान नयवर्तत स राक्षसः\nशक्तिशूलगदा पाणिर अभ्यधावच च पाण्डवम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 157, + "shloka": 56, + "text": "तम आपतन्तं वेगेन परभिन्नम इव वारणम\nवत्सदन्तैस तरिभिः पार्श्वे भीमसेनः समर्पयत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 157, + "shloka": 57, + "text": "मणिमान अपि संक्रुद्धः परगृह्य महतीं गदाम\nपराहिणॊद भीमसेनाय परिक्षिप्य महाबलः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 157, + "shloka": 58, + "text": "विद्युद्रूपां महाघॊराम आकाशे महतीं गदाम\nशरैर बहुभिर अभ्यर्च्छद भीमसेनः शिलाशितैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 157, + "shloka": 59, + "text": "परतिहन्यन्त ते सर्वे गदाम आसाद्य सायकाः\nन वेगं धारयाम आसुर गदा वेगस्य वेगिताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 157, + "shloka": 60, + "text": "गदायुद्धसमाचारं बुध्यमानः स वीर्यवान\nवयंसयाम आस तं तस्य परहारं भीमविक्रमः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 157, + "shloka": 61, + "text": "ततः शक्तिं महाघॊरां रुक्मदण्डाम अयस्मयीम\nतस्मिन्न एवान्तरे धीमान परजहाराथ राक्षसः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 157, + "shloka": 62, + "text": "सा भुजं भीमनिर्ह्रादा भित्त्वा भीमस्य दक्षिणम\nसाग्निज्वाला महारौद्रा पपात सहसा भुवि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 157, + "shloka": 63, + "text": "सॊ ऽतिविद्धॊ महेष्वासः शक्त्यामित पराक्रमः\nगदां जग्राह कौरव्यॊ गदायुद्धविशारदः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 157, + "shloka": 64, + "text": "तां परगृह्यॊन्नदन भीमः सर्वशैक्यायसीं गदाम\nतरसा सॊ ऽभिदुद्राव मणिमन्तं महाबलम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 157, + "shloka": 65, + "text": "दीप्यमानं महाशूलं परहृह्य मणिमान अपि\nपराहिणॊद भीमसेनाय वेगेन महता नदन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 157, + "shloka": 66, + "text": "भङ्क्त्वा शूलं गदाग्रेण गदायुद्धविशारदः\nअभिदुद्राव तं तूर्णं गरुत्मान इव पन्नगम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 157, + "shloka": 67, + "text": "सॊ ऽनतरिक्षम अभिप्लुत्य विधूय सहसा गदाम\nपरचिक्षेप महाबाहुर विनद्य रणमूर्धनि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 157, + "shloka": 68, + "text": "सेन्द्राशनिर इवेन्द्रेण विसृष्टा वातरंहसा\nहत्वा रक्षः कषितिं पराप्य कृत्येव निपपात ह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 157, + "shloka": 69, + "text": "तं राक्षसं भीमबलं भीमसेनेन पातितम\nददृशुः सर्वभूतानि सिंहेनेव गवां पतिम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 157, + "shloka": 70, + "text": "तं परेक्ष्य निहतं भूमौ हतशेषा निशाचराः\nभीमम आर्तस्वरं कृत्वा जग्मुः पराचीं दिशं परति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 158, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nशरुत्वा बहुविधैः शब्दैर नाद्यमाना गिरे गुहाः\nअजातशत्रुः कौन्तेयॊ माद्रीपुत्राव उभाव अपि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 158, + "shloka": 2, + "text": "धौम्यः कृष्णा च विप्राश च सर्वे च सुहृदस तथा\nभीमसेनम अपश्यन्तः सर्वे विमनसॊ ऽभवन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 158, + "shloka": 3, + "text": "दरौपदीम आर्ष्टिषेणाय परदाय तु महारथाः\nसहिताः सायुधाः शूराः शैलम आरुरुहुस तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 158, + "shloka": 4, + "text": "ततः संप्राप्य शैलाग्रं वीक्षमाणा महारथाः\nददृशुस ते महेष्वासा भीमसेनम अरिंदमम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 158, + "shloka": 5, + "text": "सफुरतश च महाकायान गतसत्त्वांश च राक्षसान\nमहाबलान महाघॊरान भीमसेनेन पातितान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 158, + "shloka": 6, + "text": "शुशुभे स महाबाहुर गदाखड्गधनुर्धरः\nनिहत्य समरे सर्वान दानवान मघवान इव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 158, + "shloka": 7, + "text": "ततस ते समतिक्रम्य परिष्वज्य वृकॊदरम\nतत्रॊपविविशुः पार्थाः पराप्ता गतिम अनुत्तमाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 158, + "shloka": 8, + "text": "तैश चतुर्भिर महेष्वासैर गिरिशृङ्गम अशॊभत\nलॊकपालैर महाभागैर दिवं देववरैर इव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 158, + "shloka": 9, + "text": "कुबेर सदनं दृष्ट्वा राक्षसांश च निपातितान\nभराता भरातरम आसीनम अभ्यभाषत पाण्डवम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 158, + "shloka": 10, + "text": "साहसाद यदि वा मॊहाद भीम पापम इदं कृतम\nनैतत ते सदृशं वीर मुनेर इव मृषा वचः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 158, + "shloka": 11, + "text": "राजद्विष्टं न कर्तव्यम इति धर्मविदॊ विदुः\nतरिदशानाम इदं दविष्टं भीमसेन तवया कृतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 158, + "shloka": 12, + "text": "अर्थधर्माव अनादृत्य यः पापे कुरुते मनः\nकर्मणां पार्थ पापानां सफलं विन्दते धरुवम\nपुनर एवं न कर्तव्यं मम चेद इच्छसि परियम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 158, + "shloka": 13, + "text": "एवम उक्त्वा स ध��्मात्मा भराता भरातरम अच्युतम\nअर्थतत्त्वविघागज्ञः कुन्तीपुत्रॊ युधिष्ठिरः\nविरराम महातेजा तम एवार्थं विचिन्तयन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 158, + "shloka": 14, + "text": "ततस तु हतशिष्टा ये भीमसेनेन राक्षसाः\nसहिताः परत्यपद्यन्त कुबेर सदनं परति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 158, + "shloka": 15, + "text": "ते जवेन महावेगाः पराप्य वैश्रवणालयम\nभीमम आर्तस्वरं चक्रुर भीमसेनभयार्दिताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 158, + "shloka": 16, + "text": "नयस्तशस्त्रायुधाः शरान्ताः शॊनिताक्त परिच्छदाः\nपरकीर्णमूर्धजा राजन यक्षाधिपतिम अब्रुवन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 158, + "shloka": 17, + "text": "गदापरिघनिस्त्रिंश तॊमरप्रासयॊधिनः\nराक्षसा निहताः सर्वे तव देवपुरःसराः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 158, + "shloka": 18, + "text": "परमृद्य तरसा शैलं मानुषेण धनेश्वर\nएकेन सहिताः संख्ये हताः करॊधवशा गणाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 158, + "shloka": 19, + "text": "परवरा रक्षसेन्द्राणां यक्षाणां च धनाधिप\nशेरते निहता देव गतसत्त्वाः परासवः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 158, + "shloka": 20, + "text": "लब्धः शैलॊ वयं मुक्तामणिमांस ते सखा हतः\nमानुषेण कृतं कर्म विधत्स्व यद अनन्तरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 158, + "shloka": 21, + "text": "स तच छरुत्वा तु संक्रुद्धः सर्वयक्षगणाधिपः\nकॊपसंरक्त नयनः कथम इत्य अब्रवीद वचः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 158, + "shloka": 22, + "text": "दवितीयम अपराध्यन्तं भीमं शरुत्वा धनेश्वरः\nचुक्रॊध यक्षाधिपतिर युज्यताम इति चाब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 158, + "shloka": 23, + "text": "अथाभ्र धनसंकाशं गिरिकूटम इवॊच्छ्रितम\nहयैः संयॊजयाम आसुर गान्धर्वैर उत्तमं रथम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 158, + "shloka": 24, + "text": "तस्य सर्ग गुणॊपेता विमलाक्षा हयॊत्तमाः\nतेजॊबलजवॊपेता नानारत्नविभूषिताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 158, + "shloka": 25, + "text": "शॊभमाना रथे युक्तास तरिष्यन्त इवाशुगाः\nहर्षयाम आसुर अन्यॊन्यम इङ्गितैर विजयावहैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 158, + "shloka": 26, + "text": "स तम आस्थाय भगवान राजराजॊ महारथम\nपरययौ देवगन्धर्वैः सतूयमानॊ महाद्युतिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 158, + "shloka": 27, + "text": "तं परयान्तं महात्मानं सर्वयक्षधनाधिपम\nरक्ताक्षा हेमसंकाशा महाकाया महाबलाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 158, + "shloka": 28, + "text": "सायुधा बद्धनिस्त्रिंशा यक्षा दशशतायुताः\nजवेन महता वीराः परिवार्यॊपतस्थिरे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 158, + "shloka": 29, + "text": "तं महान्तम उपायान्तं धनेश्वरम उपान्तिके\nददृशुर हृष्टरॊमाणः पाण्डवाः परियदर्शनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 158, + "shloka": 30, + "text": "कुबेरस तु महासत्त्वान पान्दॊःपुत्रान महारथान\nआत्तकार्मुकनिस्त्रिंशान दृष्ट्वा परीतॊ ऽभवत तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 158, + "shloka": 31, + "text": "ते पक्षिण इवॊत्पत्य गिरेः शृङ्गं महाजवाः\nतस्थुस तेषां समभ्याशे धनेश्वर पुरःसराः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 158, + "shloka": 32, + "text": "ततस तं हृष्टमनसं पाण्डवान परति भारत\nसमीक्ष्य यक्षगन्धर्वा निर्विकारा वयवस्थिताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 158, + "shloka": 33, + "text": "पाण्डवाश च महात्मानः परणम्य धनदं परभुम\nनकुलः सहदेवश च धर्मपुत्रश च धर्मवित" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 158, + "shloka": 34, + "text": "अपराधम इवात्मानं मन्यमाना महारथाः\nतस्थुः पराञ्जलयः सर्वे परिवार्य धनेश्वरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 158, + "shloka": 35, + "text": "शय्यासनवरं शरीमत पुष्पकं विश्वकर्मणा\nविहितं चित्रपर्यन्तम आतिष्ठत धनाधिपः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 158, + "shloka": 36, + "text": "तम आसीनं महाकायाः शङ्कुकर्णा महाजवाः\nउपॊपविविशुर यक्षा राक्षसाश च सहस्रशः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 158, + "shloka": 37, + "text": "शतशश चापि गन्धर्वास तथैवाप्सरसां गणाः\nपरिवार्यॊपतिष्ठन्त यथा देवाः शतक्रतुम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 158, + "shloka": 38, + "text": "काञ्चनीं शिरसा बिभ्रद भीमसेनः सरजं शुभाम\nबाणखड्गधनुष्पाणिर उदैक्षत धनाधिपम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 158, + "shloka": 39, + "text": "न भीर भीमस्य न गलानिर विक्षतस्यापि राक्षसैः\nआसीत तस्याम अवस्थायां कुबेरम अपि पश्यतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 158, + "shloka": 40, + "text": "आददानं शितान बाणान यॊद्धुकामम अवस्थितम\nदृष्ट्वा भीमं धर्मसुतम अब्रवीन नरवाहनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 158, + "shloka": 41, + "text": "विदुस तवां सर्वभूतानि पार्थ भूतहिते रतम\nनिर्भयश चापि शैलाग्रे वस तवं सह बन्धुभिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 158, + "shloka": 42, + "text": "न च मन्युस तवया कार्यॊ भीमसेनस्य पाण्डव\nकालेनैते हताः पूर्वं निमित्तम अनुजस तव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 158, + "shloka": 43, + "text": "वरीषा चात्र न कर्तव्या साहसं यद इदं कृतम\nदृष्टश चापि सुरैः पूर्वं विनाशॊ यक्षराक्षसाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 158, + "shloka": 44, + "text": "न भीमसेने कॊपॊ मे परीतॊ ऽसमि भरतर्षभ\nकर्मणानेन भीमस्य मम तुष्टिर अभूत पुरा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 158, + "shloka": 45, + "text": "एवम उक्त्वा तु राजानं भीमसेनम अभाषत\nनैतन मनसि मे तात वर्तते कुरुसत्तम\nयद इदं साहसं भीमकृष्णार्थे कृतवान असि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 158, + "shloka": 46, + "text": "माम अनादृत्य देवांश च विनाशं यक्षरक्षसाम\nसवबाहुबलम आश्रित्य तेनाहं परीतिमांस तवयि\nशापाद अस्मि विनिर्मुक्तॊ घॊराद अद्य वृकॊदर" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 158, + "shloka": 47, + "text": "अहं पूर्वम अगस्त्येन करुद्धेन परमर्षिणा\nशप्तॊ ऽपराधे कस्मिंश चित तस्यैषा निष्कृतिः कृता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 158, + "shloka": 48, + "text": "दृष्टॊ हि मम संक्लेशः पुरा पाण्डवनन्दन\nन तवात्रापराधॊ ऽसति कथं चिद अपि शत्रुहन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 158, + "shloka": 49, + "text": "[य]\nकथं शप्तॊ ऽसि भगवन्न अगस्त्येन महात्मना\nशरॊतुम इच्छाम्य अहं देव तवैतच छापकारणम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 158, + "shloka": 50, + "text": "इदं चाश्चर्य भूतं मे यत करॊधात तस्य धीमतः\nतवैव तवं न निर्दग्धः सबलः सपदानुगः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 158, + "shloka": 51, + "text": "[वैष्र]\nदेवतानाम अभून मन्त्रः कुशवत्यां नरेश्वर\nकृतस तत्राहम अगमं महापद्मशतैस तरिभिः\nयक्षाणां घॊररूपाणां विविधायुधधारिणाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 158, + "shloka": 52, + "text": "अध्वन्य अहम अथापश्यम अगस्त्यम ऋषिसत्तमम\nउग्रं तपस तपस्यन्तं यमुनातीरम आश्रितम\nनानापक्षिगणाकीर्णं पुष्पितद्रुमशॊभितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 158, + "shloka": 53, + "text": "तम ऊर्ध्वबाहुं दृष्ट्वा तु सूर्यस्याभिमुखं सथितम\nतेजॊराशिं दीप्यमानं हुताशनम इवैधितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 158, + "shloka": 54, + "text": "राक्षसाधिपतिः शरीमान मणिमान नाम मे सखा\nमौर्ख्याद अज्ञानभावाच च दर्पान मॊहाच च भारत\nनयष्ठीवद आकाशगतॊ महर्षेस तस्य मूर्धनि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 158, + "shloka": 55, + "text": "स कॊपान माम उवाचेदं दिशः सर्वा दहन्न इव\nमाम अवज्ञाय दुष्टात्मा यस्माद एष सखा तव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 158, + "shloka": 56, + "text": "धर्षणां कृतवान एतां पश्यतस ते धनेश्वर\nतस्मात सहैभिः सैन्यैस ते वधं पराप्स्यति मानुषात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 158, + "shloka": 57, + "text": "तवं चाप्य एभिर हतैः सैन्यैः कलेशं पराप्स्यसि दुर्मते\nतम एव मानुषं दृष्ट्वा किल्बिषाद विप्रमॊक्ष्यसे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 158, + "shloka": 58, + "text": "सैन्यानां तु तवैतेषां पुत्रपौत्र बलान्वितम\nन शापं पराप्स्यते घॊरं गच्छ ते ऽऽजञां करिष्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 158, + "shloka": 59, + "text": "एष शापॊ मया पराप्त��� पराक्तस्माद ऋषिसत्तमात\nस भीमेन महाराज भरात्रा तव विमॊक्षितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 159, + "shloka": 1, + "text": "[वैष्र]\nयुधिष्ठिर धृतिर दाक्ष्यं देशकालौ पराक्रमः\nलॊकतन्त्रविधानानाम एष पञ्चविधॊ विधिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 159, + "shloka": 2, + "text": "धृतिमन्तश च दक्षाश च सवे सवे कर्मणि भारत\nपराक्रमविधानज्ञा नराः कृतयुगे ऽभवन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 159, + "shloka": 3, + "text": "धृतिमान देशकालज्ञः सर्वधर्मविधानवित\nकषत्रियः कषत्रिय शरेष्ठ पृथिवीम अनुशास्ति वै" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 159, + "shloka": 4, + "text": "य एवं वर्तते पार्थ पुरुषः सर्वकर्मसु\nस लॊके लभते वीर यशॊ परेत्य च सद्गतिम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 159, + "shloka": 5, + "text": "देशकालान्तर परेप्सुः कृत्वा शक्रः पराक्रमम\nसंप्राप्तस तरिदिवे राज्यं वृत्रहा वसुभिः सह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 159, + "shloka": 6, + "text": "पापात्मा पापबुद्धिर यः पापम एवानुवर्तते\nकर्मणाम अविभागज्ञः परेत्य चेह च नश्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 159, + "shloka": 7, + "text": "अकालज्ञः सुदुर्मेधाः कार्याणाम अविशेषवित\nवृथाचार समारम्भः परेत्य चेह च नश्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 159, + "shloka": 8, + "text": "साहसे वर्तमानानां निकृतीनां दुरात्मनाम\nसर्वसामर्थ्य लिप्सूनां पापॊ भवति निश्चयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 159, + "shloka": 9, + "text": "अधर्मज्ञॊ ऽवलिप्तश च बाल बुद्धिर अमर्षणः\nनिर्भयॊ भीमसेनॊ ऽयं तं शाधि पुरुषर्षभ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 159, + "shloka": 10, + "text": "आर्ष्टिषेणस्य राजर्षेः पराप्य भूयस तवम आश्रमम\nतामिस्रं परथमं पक्षं वीतशॊकभयॊ वस" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 159, + "shloka": 11, + "text": "अलकाः सह गन्धर्वैर यक्षैश च सह राक्षसैः\nमन नियुक्ता मनुष्येन्द्र सर्वे च गिरिवासिनः\nरक्षन्तु तवा महाबाहॊ सहितं दविजसत्तमैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 159, + "shloka": 12, + "text": "साहसेषु च संतिष्ठन्न इह शैले वृकॊदरः\nवार्यतां साध्व अयं राजंस तवया धर्मभृतां वर" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 159, + "shloka": 13, + "text": "इतः परं च राजेन्द्र दरक्ष्यन्ति वनगॊचराः\nउपस्थास्यन्ति च सदा रक्षिष्यन्ति च सर्वशः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 159, + "shloka": 14, + "text": "तथैव चान्न पानानि सवादूनि च बहूनि च\nउपस्थास्यन्ति वॊ गृह्य मत परेष्याः पुरुषर्षभ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 159, + "shloka": 15, + "text": "यथा जिष्णुर महेन्द्रस्य यथा वायॊर वृकॊदरः\nधर्मस्य तवं यथा तात यॊगॊत्पन्नॊ निजः सुतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 159, + "shloka": 16, + "text": "आत्मजाव आत्मसंपन्नौ यमौ चॊभौ यथाश्विनॊः\nरक्ष्यास तद्वन ममापीह यूयं सर्वे युधिष्ठिर" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 159, + "shloka": 17, + "text": "अर्थतत्त्वविभागज्ञः सर्वधर्मविशेषवित\nभीमसेनाद अवरजः फल्गुनः कुशली दिवि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 159, + "shloka": 18, + "text": "याः काश चन मता लॊकेष्व अग्र्याः परमसंपदः\nजन्मप्रभृति ताः सर्वाः सथितास तात धनंजये" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 159, + "shloka": 19, + "text": "दमॊ दानं बलं बुद्धिर हरीर धृतिर तेज उत्तमम\nएतान्य अपि महासत्त्वे सथितान्य अमिततेजसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 159, + "shloka": 20, + "text": "न मॊहात कुरुते जिष्णुः कर्म पाण्डव गर्हितम\nन पार्थस्य मृषॊक्तानि कथयन्ति नरा नृषु" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 159, + "shloka": 21, + "text": "स देव पितृगन्धर्वैः कुरूणां कीर्तिवर्धनः\nमानितः कुरुते ऽसत्राणि शक्र सद्मनि भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 159, + "shloka": 22, + "text": "यॊ ऽसौ सर्वान महीपालान धर्मेण वशम आनयत\nस शंतनुर महातेजा पितुस तव पितामहः\nपरीयते पार्थ पार्थेन दिवि गाण्डीवधन्वना" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 159, + "shloka": 23, + "text": "सम्यक चासौ महावीर्यः कुलधुर्य इव सथितः\nपितॄन देवांस तथा विप्रान पूजयित्वा महायशः\nसप्त मुख्यान महामेधान आहरद यमुनां परति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 159, + "shloka": 24, + "text": "अधिराजः स राजंस तवां शंतनुः परपितामहः\nसवर्गजिच छक्र लॊकस्थः कुशलं परिपृच्छति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 159, + "shloka": 25, + "text": "[वै]\nततः शक्तिं गदां खड्गं धनुश च भरतर्षभ\nपराध्वं कृत्वा नमश चक्रे कुबेराय वृकॊदरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 159, + "shloka": 26, + "text": "ततॊ ऽबरवीद धनाध्यक्षः शरण्यः शरणागतम\nमानहा भव शत्रूणां सुहृदां नन्दिवर्धनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 159, + "shloka": 27, + "text": "सवेषु वेश्मसु रम्येषु वसतामित्र तापनाः\nकामान उपहरिष्यन्ति यक्षा वॊ भरतर्षभाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 159, + "shloka": 28, + "text": "शीघ्रम एव गुडाकेशः कृतास्त्रः पुरुषर्षभः\nसाक्षान मघवता सृष्टः संप्राप्स्यति धनंजयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 159, + "shloka": 29, + "text": "एवम उत्तमकर्माणम अनुशिष्य युधिष्ठिरम\nअस्तं गिरिवरश्रेष्ठं परययौ गुह्यकाधिपः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 159, + "shloka": 30, + "text": "तं परिस्तॊम संकीर्णैर नानारत्नविभूषितैः\nयानैर अनुययुर यक्षा राक्षसाश च सहस्रशः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 159, + "shloka": 31, + "text": "पक्षिणाम इव निर्घ���षः कुबेर सदनं परति\nबभूव परमाश्वानाम ऐरावत पथे यताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 159, + "shloka": 32, + "text": "ते जग्मुस तूर्णम आकाशं धनाधिपति वाजिनः\nपरकर्षन्त इवाभ्राणि पिबन्त इव मारुतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 159, + "shloka": 33, + "text": "ततस तानि शरीराणि गतसत्त्वानि रक्षसाम\nअपाकृष्यन्त शैलाग्राद धनाधिपति शासनात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 159, + "shloka": 34, + "text": "तेषां हि शापकालॊ ऽसौ कृतॊ ऽगस्त्येन धीमता\nसमरे निहतास तस्मात सर्वे मणिमता सह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 159, + "shloka": 35, + "text": "पाण्डवास तु महात्मानस तेषु वेश्मसु तां कषपाम\nसुखम ऊषुर गतॊद्वेगाः पूजिताः सर्वराक्षसैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 160, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nततः सूर्यॊदये धौम्यः कृत्वाह्निकम अरिंदम\nआर्ष्टिषेणेन सहितः पाण्डवान अभ्यवर्तत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 160, + "shloka": 2, + "text": "ते ऽभिवाद्यार्ष्टिषेणस्य पादौ धौम्यस्य चैव ह\nततः पराञ्जलयः सर्वे बराह्मणांस तान अपूजयन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 160, + "shloka": 3, + "text": "ततॊ युधिष्ठिरं दौम्यॊ गृहीत्वा दक्षिणे करे\nपराचीं दिशम अभिप्रेक्ष्य महर्षिर इदम अब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 160, + "shloka": 4, + "text": "असौ सागरपर्यन्तां भूमिम आवृत्य तिष्ठति\nशैर राजॊ महाराज मन्दरॊ ऽभिविराजते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 160, + "shloka": 5, + "text": "इन्द्र वैश्रवणाव एतां दिशं पाण्डव रक्षतः\nपर्वतैश च वनान्तैश च कानकैश चॊपशॊभिताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 160, + "shloka": 6, + "text": "एतद आहुर महेन्द्रस्य राज्ञॊ वैश्वरणस्य च\nऋशयः सर्वधर्मज्ञाः सद्म तात मनीषिणः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 160, + "shloka": 7, + "text": "अतश चॊद्यन्तम आदित्यम उपतिष्ठन्ति वै परजाः\nऋषयश चापि धर्मज्ञाः सिद्धाः साध्याश च देवताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 160, + "shloka": 8, + "text": "यमस तु राजा धर्मात्मा सर्वप्राणभृतां परभुः\nपरेतसत्त्वगतीम एतां दक्षिणाम आश्रितॊ दिशम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 160, + "shloka": 9, + "text": "एतत संयमनं पुण्यम अतीवाद्भुत दर्शनम\nपरेतराजस्य भवनम ऋद्ध्या परमया युतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 160, + "shloka": 10, + "text": "यं पराप्य सविता राजन सत्येन परतितिष्ठति\nअस्तं पर्वतराजानम एतम आहुर मनीषिणः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 160, + "shloka": 11, + "text": "एतं पर्वतराजानं समुद्रं च महॊदधिम\nआवसन वरुणॊ राजा भूतानि परिरक्षति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 160, + "shloka": 12, + "text": "उदीचीं दीपयन्न एष दिशं तिष्ठति कीर्तिमान\nमहामेरुर महाभाग शिवॊ बरह्मविदां गतिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 160, + "shloka": 13, + "text": "यस्मिन बरह्म सदॊ चैव तिष्ठते च परजापतिः\nभूतात्मा विसृजन सर्वं यत किं चिज जङ्गमागमम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 160, + "shloka": 14, + "text": "यान आहुर बरह्मणः पुत्रान मानसान दक्ष सप्तमान\nतेषाम अपि महामेरुः सथानं शिवम अनामयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 160, + "shloka": 15, + "text": "अत्रैव परतितिष्ठन्ति पुनर अत्रॊदयन्ति च\nसप्त देवर्षयस तात वसिष्ठप्रमुखाः सदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 160, + "shloka": 16, + "text": "देशं विरजसं पश्य मेरॊर शिखरम उत्तमम\nयत्रात्म तृप्तैर अध्यास्ते देवैः सह पितामहः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 160, + "shloka": 17, + "text": "यम आहुः सर्वभूतानां परकृतेः परकृतिं धरुवम\nअनादि निधनं देवं परभुं नारायणं परम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 160, + "shloka": 18, + "text": "बरह्मणः सदनात तस्य परं सथानं परकाशते\nदेवाश च यत्नात पश्यन्ति दिव्यं तेजॊमयं शिवम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 160, + "shloka": 19, + "text": "अत्यर्कानल दीप्तं तत सथानं विष्णॊर महात्मनः\nसवयैव परभया राजन दुष्प्रेक्ष्यं देवदानवैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 160, + "shloka": 20, + "text": "तद वै जयॊतींषि सर्वाणि पराप्य भासन्ति नॊ ऽपि च\nसवयं विभुर अदीनात्मा तत्र हय अभिविराजते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 160, + "shloka": 21, + "text": "यतयस तत्र गच्छन्ति भक्त्या नारायणं हरिम\nपरेण तपसा युक्ता भाविताः कर्मभिः शुभैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 160, + "shloka": 22, + "text": "यॊगसिद्धा महात्मानस तमॊ मॊहविवर्जिताः\nतत्र गत्वा पुनर नेमं लॊकम आयान्ति भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 160, + "shloka": 23, + "text": "सथानम एतन महाभाग धरुवम अक्षयम अव्ययम\nईष्वरस्य सदा हय एतत परणमात्र युधिष्ठिर" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 160, + "shloka": 24, + "text": "एतं जयॊतींषि सर्वाणि परकर्षन भगवान अपि\nकुरुते वितमः कर्मा आदित्यॊ ऽभिप्रदक्षिणम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 160, + "shloka": 25, + "text": "अस्तं पराप्य ततः संध्याम अतिक्रम्य दिवाकरः\nउदीचीं भजते काष्ठां दिशम एष विभावसुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 160, + "shloka": 26, + "text": "स मेरुम अनुवृत्तः सन पुनर गच्छति पाण्डव\nपरान्न्मुखः सविता देवः सर्वभूतहिते रतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 160, + "shloka": 27, + "text": "स मासं विभजन कालं बहुधा पर्व संधिषु\nतथैव भगवान सॊमॊ नक्षत्रैः सह गच्छति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 160, + "shloka": 28, + "text": "एवम एव परिक्रम्य महामेरुम अतन्द्रितः\nभावयन सर्वभूतानि पुनर गच्छति मन्दरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 160, + "shloka": 29, + "text": "तथा तमिस्रहा देवॊ मयूखैर भावयञ जगत\nमार्गम एतद असंबाधम आदित्यः परिवर्तते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 160, + "shloka": 30, + "text": "सिसृक्षुः शिशिराण्य एष दक्षिणां भजते दिशम\nततः सर्वाणि भूतानि कालः शिशिरम ऋच्छति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 160, + "shloka": 31, + "text": "सथावराणां च भूतानां जङ्गमानां च तेजसा\nतेजांसि समुपादत्ते निवृत्तः सन विभावसुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 160, + "shloka": 32, + "text": "ततः सवेदः कलमस तन्द्री गलानिश च भजते नरान\nपराणिभिः सततं सवप्नॊ हय अभीक्ष्णं च निषेव्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 160, + "shloka": 33, + "text": "एवम एतद अनिर्देश्यं मार्गम आवृत्य भानुमान\nपुनः सृजति वर्षाणि भगवान भावयन परजाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 160, + "shloka": 34, + "text": "वृष्टिं मारुत संतापैः सुखैः सथावरजङ्गमान\nवर्धयन सुमहातेजा पुनः परतिनिवर्तते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 160, + "shloka": 35, + "text": "एवम एष चरन पार्थ कालचक्रम अतन्द्रितः\nपरकर्षन सर्वभूतानि सविता परिवर्तते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 160, + "shloka": 36, + "text": "संतता गतिर एतस्य नैष तिष्ठति पाण्डव\nआदायैव तु भूतानां तेजॊ विसृजते पुनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 160, + "shloka": 37, + "text": "विभजन सर्वभूतानाम आयुः कर्म च भारत\nअहॊरात्रान कलाः काष्ठाः सृजत्य एष सदा विभुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 161, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nतस्मिन नगेन्द्रे वसतां तु तेषां; महात्मनां सद वरतम आस्थितानाम\nरतिः परमॊदश च बभूव तेषाम; आकाङ्क्षतां दर्शनम अर्जुनस्य" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 161, + "shloka": 2, + "text": "तान वीर्ययुक्तान सुविशुद्धसत्त्वांस; तेजस्विनः सत्यघृति परधानान\nसंप्रीयमाणा बहवॊ ऽभिजग्मुर; गन्धर्वसंघाश च महर्षयश च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 161, + "shloka": 3, + "text": "तं पादपैः पुष्पधरैर उपेतं; नगॊत्तमं पराप्य महारथानाम\nमनःप्रसादः परमॊ बभूव; यथा दिवं पराप्य मरुद्गणानाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 161, + "shloka": 4, + "text": "मयूरहंसस्वननादितानि; पुष्पॊपकीर्णानि महाचलस्य\nशृङ्गाणि सानूनि च पश्यमाना; गिरेः परं हर्षम अवाप्य तस्थुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 161, + "shloka": 5, + "text": "साक्षात कुबेरेण कृताश च तस्मिन; नगॊत्तमे संवृतकूलरॊधसः\nकादम्ब कारण्डवहंसजुष्टाः; पद्माकुलाः पुष्करिणीर अपश्यन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 161, + "shloka": 6, + "text": "करीदा परदेशांश च समृद्धरूपान; सुचित्र माल्यावृत जातशॊ���ान\nमणिप्रवेकान सुमनॊहरांश च; यथा भवेयुर धनदस्य राज्ञः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 161, + "shloka": 7, + "text": "अनेकवर्णैश च सुगन्धिभिश च; महाद्रुमैः संततम अभ्रमालिभिः\nतपः परधानाः सततं चरन्तः; शृङ्गं गिरेश चिन्तयितुं न शेकुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 161, + "shloka": 8, + "text": "सवतेजसा तस्य गतॊत्तमस्य; महौषधीनां च तथा परभावात\nविभक्तभावॊ न बभूव कश चिद; अहर निशानां पुरुषप्रवीर" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 161, + "shloka": 9, + "text": "यम आस्थितः सथावरजङ्गमानि; विभावसुर भावयते ऽमितौजः\nतस्यॊदयं चास्तमयं च वीरास; तत्र सथितास ते ददृशुर नृसिंहाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 161, + "shloka": 10, + "text": "रवे तमिस्रागम निर्गमांस ते; तथॊदयं चास्तमयं च वीराः\nसमावृताः परेक्ष्य तमॊनुदस्य; गभस्तिजालैः परदिशॊ दिशश च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 161, + "shloka": 11, + "text": "सवाध्यायवन्तः सततक्रियाश च; धर्मप्रधानाश च शुचिव्रताश च\nसत्ये सथितास तस्य महारथस्य; सत्यव्रतस्यागमन परतीक्षाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 161, + "shloka": 12, + "text": "इहैव हर्षॊ ऽसतु समागतानां; कषिप्रं कृतास्त्रेण धनंजयेन\nइति बरुवन्तः परमाशिषस ते; पार्थास तपॊयॊगपरा बभूवुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 161, + "shloka": 13, + "text": "दृष्ट्वा विचित्राणि गिरौ वनानि; किरीटिनं चिन्तयताम अभीक्ष्णम\nबभूव रात्रिर दिवसश च तेषां; संवत्सरेणैव समानरूपः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 161, + "shloka": 14, + "text": "यदैव दौम्यानुमते महात्मा; कृत्वा जटाः परव्रजितः स जिष्णुः\nतदैव तेषां न बभूव हर्षः; कुतॊ रतिस तद्गतमानसानाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 161, + "shloka": 15, + "text": "भरातुर नियॊगात तु युधिष्ठिरस्य; वनाद असौ वारणमत्तगामी\nयत काम्यकात परव्रजितः स जिष्णुस; तदैव ते शॊकहता बभूवुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 161, + "shloka": 16, + "text": "तथा तु तं चिन्तयतां सिताश्वम; अस्त्रार्थिनं वासवम अभ्युपेतम\nमासॊ ऽथ कृच्छ्रेण तदा वयतीतस; तस्मिन नगे भारत भारतानाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 161, + "shloka": 17, + "text": "ततः कदाचिद धरि संप्रयुक्तं; महेन्द्र वाहं सहसॊपयातम\nविद्युत्प्रभं परेक्ष्य महारथानां; हर्षॊ ऽरजुनं चिन्तयतां बभूव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 161, + "shloka": 18, + "text": "स दीप्यमानः सहसान्तरिक्षं; परकाशयन मातलिसंगृहीतः\nबभौ महॊल्केव घनान्तरस्था; शिखेव चाग्नेर जवलिता विधूमा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 161, + "shloka": 19, + "text": "तम आस्थितः संददृशे किरीटी; सरग्वी वराण्य आभरणानि बिभ्रत\nधनंजयॊ वर्ज धरप्रभावः; शरिया जवलन पर्वतम आजगाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 161, + "shloka": 20, + "text": "स शैलम आसाद्य किरीटमाली; महेन्द्र वाहाद अवरुह्य तस्मात\nधौम्यस्य पादाव अभिवाद्य पूर्वम; अजातशत्रॊस तदनन्तरं च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 161, + "shloka": 21, + "text": "कृकॊदरस्यापि ववन्द पादौ; माद्री सुताभ्याम अभिवादितश च\nसमेत्य कृष्णां परिसान्त्व्य चैनां; परह्वॊ ऽभवद भरातुर उपह्वरे सः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 161, + "shloka": 22, + "text": "बभूव तेषां परमः परहर्षस; तेनाप्रमेयेण समागतानाम\nस चापि तान परेक्ष्य किरीटमाली; ननन्द राजानम अभिप्रशंसन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 161, + "shloka": 23, + "text": "यम आस्थितः सप्त जघान पूगान; दितेः सुतानां नमुचेर निहन्ता\nतम इन्द्र वाहं समुपेत्य पार्थाः; परदक्षिणं चक्रुर अदीनसत्त्वाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 161, + "shloka": 24, + "text": "ते मालतेश चक्रुर अतीव हृष्टाः; सत्कारम अग्र्यं सुरराजतुल्यम\nसर्वं यथावच च दिवौकसस तान; पप्रच्छुर एनं कुरुराजपुत्राः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 161, + "shloka": 25, + "text": "तान अप्य असौ मातलिर अभ्यनन्दत; पितेव पुत्रान अनुशिष्य चैनान\nययौ रथेनाप्रतिम परभेण; पुनः सकाशं तरिदिवेश्वरस्य" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 161, + "shloka": 26, + "text": "गते तु तस्मिन वरदेव वाहे; शक्रात्मजः सर्वरिपुप्रमाथी\nशक्रेण दत्तानि ददौ महात्मा; महाधनान्य उत्तमरूपवन्ति\nदिवाकराभाणि विभूषणानि; परीतः परियायै सुत सॊममात्रे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 161, + "shloka": 27, + "text": "ततः स तेषां कुरुपुंगवानां; तेषां च सूर्याग्निसमप्रभाणाम\nविप्रर्षभाणाम उपविश्य मध्ये; सर्वं यथावत कथयां बभूव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 161, + "shloka": 28, + "text": "एवं मयास्त्राण्य उपशिक्षितानि; शक्राच च वाताच च शिवाच च साक्षात\nतथैव शीलेन समाधिना च; परीताः सुरा मे सहिताः सहेन्द्राः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 161, + "shloka": 29, + "text": "संक्षेपतॊ वै स विशुद्धकर्मा; तेभ्यः समाख्याय दिवि परवेशम\nमाद्री सुताभ्यां सहितः किरीटी; सुष्वाप ताम आवसतिं परतीतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 162, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nएतस्मिन्न एव काले तु सर्ववादित्र निस्वनः\nबभूव तुमुलः शब्दस तव अन्तरिक्षे दिवौकसाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 162, + "shloka": 2, + "text": "रथनेमि सवनश चैव घण्टा शब्दश च भारत\nपृथग वयालमृगाणां च पक्षिणां चैव सर्वशः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 162, + "shloka": 3, + "text": "तं समन्ताद अनुययुर गन्��र्वाप्सरसस तथा\nविमानैः सूर्यसंकाशैर देवराजम अरिंदमम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 162, + "shloka": 4, + "text": "ततः स हरिभिर युक्तं जाम्बूनदपरिष्कृतम\nमेघनादिनम आरुह्य शरिया परमया जवलन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 162, + "shloka": 5, + "text": "पार्थान अभ्याजगामाशु देवराजः पुरंदरः\nआगत्य च सहस्राक्षॊ रथाद अवरुरॊह वै" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 162, + "shloka": 6, + "text": "तं दृष्ट्वैव महात्मानं धर्मराजॊ युधिष्ठिरः\nभरातृभिः सहितः शरीमान देवराजम उपागमत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 162, + "shloka": 7, + "text": "पूजयाम आस चैवाथ विधिवद भूरिदक्षिणः\nयथार्हम अमितात्मानं विधिदृष्टेन कर्मणा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 162, + "shloka": 8, + "text": "धनंजयश च तेजस्वी परणिपत्य पुरंदरम\nभृत्यवत परणतस तस्थौ देवराज सपीपतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 162, + "shloka": 9, + "text": "आप्यायत महातेजा कुन्तीपुत्रॊ युधिष्ठिरः\nधनंजयम अभिप्रेक्ष्य विनीतं सथितम अन्तिके" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 162, + "shloka": 10, + "text": "जटिलं देवराजस्य तपॊ युक्तम अकल्मषम\nहर्षेण महताविष्टः फल्गुनस्याथ दर्शनात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 162, + "shloka": 11, + "text": "तं तथादीन मनसं राजानं हर्षसंप्लुतम\nउवाच वचनं धीमान देवराजः पुरंदरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 162, + "shloka": 12, + "text": "तवम इमाम्पृथिवीं राजन परशासिष्यति पाण्डव\nसवस्ति पराप्नुहि कौन्तेय काम्यकं पुनर आश्रमम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 162, + "shloka": 13, + "text": "अस्त्राणि लब्धानि च पाण्डवेन; सर्वाणि मत्तः परयतेन राजन\nकृतप्रियश चास्मि धनंजयेन; जेतुं न शक्यस तरिभिर एष लॊकैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 162, + "shloka": 14, + "text": "एवम उक्त्वा सहस्राक्षः कुन्तीपुत्रं युधिष्ठिरम\nजगाम तरिदिवं हृष्टः सतूयमानॊ महर्षिभिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 162, + "shloka": 15, + "text": "धनेष्वर गृहस्थानां पाण्डवानां समागमम\nशक्रेण य इमं विद्वान अधीयीत समाहितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 162, + "shloka": 16, + "text": "संवत्सरं बरह्मचारी नियतः संशितव्रतः\nस जीवेत निराबाधः सुसुखी शरदां शतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 163, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nयथागतं गते शक्रे भरातृभिः सह संगतः\nकृष्णया चैव बीभत्सुर धर्मपुत्रम अपूजयत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 163, + "shloka": 2, + "text": "अभिवादयमानं तु मूर्ध्न्य उपाघ्राय पाण्डवम\nहर्षगद्गदया वाचा परहृष्टॊ ऽरजुनम अब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 163, + "shloka": 3, + "text": "कथम अर्जुन कालॊ ऽयं सवर्गे वयतिगतस तव\nकथं चास्त्राण्य अवाप्तानि देवराजश च तॊषितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 163, + "shloka": 4, + "text": "सम्यग वा ते गृहीतानि कच चिद अस्त्राणि भारत\nकच चित सुराधिपः परीतॊ रुद्रश चास्त्राण्य अदात तव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 163, + "shloka": 5, + "text": "यथादृष्टश च ते शक्रॊ भगवान वा पिनाक धृक\nयथा चास्त्राण्य अवाप्तानि यथा चाराधितश च ते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 163, + "shloka": 6, + "text": "यथॊक्तवांस्स तवां भगवाञ शतक्रतुर अरिंदम\nकृतप्रियस तवयास्मीति तच च ते किं परियं कृतम\nएतद इच्छाम्य अहं शरॊतुं विस्तरेण महाद्युते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 163, + "shloka": 7, + "text": "यथा तुष्टॊ महादेवॊ देवराजश च ते ऽनघ\nयच चापि वज्रपानेस ते परियं कृतम अरिंदम\nएतद आख्याहि मे सर्वम अखिलेन धनंजय" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 163, + "shloka": 8, + "text": "[अर्ज]\nशृणु हन्त महाराज विधिना येन दृष्टवान\nशतक्रतुम अहं देवं भगवन्तं च शंकरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 163, + "shloka": 9, + "text": "विद्याम अधीत्य तां राजंस तवयॊक्ताम अरिमर्दन\nभवता च समादिष्टस तपसे परस्थितॊ वनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 163, + "shloka": 10, + "text": "भृगुतुङ्गम अथॊ गत्वा काम्यकाद आस्थितस तपः\nएकरात्रॊडितः कं चिद अपश्यं बराह्मणं पथि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 163, + "shloka": 11, + "text": "स माम अपृच्छत कौन्तेय कवासि गन्ता बरवीहि मे\nतस्मा अवितथं सर्वम अब्रुवं कुरुनन्दन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 163, + "shloka": 12, + "text": "स तथ्यं मम तच छरुत्वा बराह्मणॊ राजसत्तम\nअपूजयत मां राजन परीतिमांश चाभवन मयि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 163, + "shloka": 13, + "text": "ततॊ माम अब्रवीत परीतस तप आतिष्ठ भारत\nतपस्वी नचिरेण तवं दरक्ष्यसे विबुधाधिपम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 163, + "shloka": 14, + "text": "ततॊ ऽहं वचनात तस्य गिरिम आरुह्य शैशिरम\nतपॊ ऽतप्यं महाराज मासं मूलफलाशनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 163, + "shloka": 15, + "text": "दवितीयश चापि मे मासॊ जलं भक्षयतॊ गतः\nनिराहारस तृतीये ऽथ मासे पाण्डवनन्दन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 163, + "shloka": 16, + "text": "ऊर्ध्वबाहुश चतुर्थं तु मासम अस्मि सथितस तदा\nन च मे हीयते पराणस तद अद्भुतम इवाभवत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 163, + "shloka": 17, + "text": "चतुर्थे समतिक्रान्ते परथमे दिवसे गते\nवराहसंस्थितं भूतं मत्समीपम उपागमत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 163, + "shloka": 18, + "text": "निघ्नन परॊथेन पृथिवीं विलिखंश चरणैर अपि\nसंमार्जञ जठरेणॊर्वीं विवर्तंश च मुहुर मुहुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 163, + "shloka": 19, + "text": "अनु तस्यापरं भूतं महत कैरात संस्थितम\nधनुर बाणासिमत पराप्तं सत्रीगणानुगतं तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 163, + "shloka": 20, + "text": "ततॊ ऽहं धनुर आदाय तथाक्षय्यौ महेषुधी\nअताडयं शरेणाथ तद भूतं लॊमहर्षणम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 163, + "shloka": 21, + "text": "युगपत तत किरातश च विकृष्य बलवद धनुः\nअभ्याजघ्ने दृधतरं कम्पयन्न इव मे मनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 163, + "shloka": 22, + "text": "स तु माम अब्रवीद राजन मम पूर्वपरिग्रहः\nमृगया धर्मम उत्सृज्य किमर्थं ताडितस तवया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 163, + "shloka": 23, + "text": "एष ते निशितैर बाणैर दर्पं हन्मि सथिरॊ भव\nसवर्ष्मवान महाकायस ततॊ माम अभ्यधावत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 163, + "shloka": 24, + "text": "ततॊ गिरिम इवात्यर्थम आवृणॊन मां महाशरैः\nतं चाहं शरवर्षेण महता समवाकिरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 163, + "shloka": 25, + "text": "ततः शरैर दीप्तमुखैः पत्रितैर अनुमन्त्रितैः\nपरत्यविध्यम अहं तं तु वज्रैर इव शिलॊच्चयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 163, + "shloka": 26, + "text": "तस्य तच छतधा रूपम अभवच च सहस्रधा\nतानि चास्य शरीराणि शरैर अहम अताडयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 163, + "shloka": 27, + "text": "पुनस तानि शरीराणि एकीभूतानि भारत\nअदृश्यन्त महाराज तान्य अहं वयधमं पुनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 163, + "shloka": 28, + "text": "अणुर बृहच छिरा भूत्वा बृहच चाणु शिरः पुनः\nएकीभूतस तदा राजन सॊ ऽभयवर्तत मां युधि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 163, + "shloka": 29, + "text": "यदाभिभवितुं बाणैर नैव शक्नॊमि तं रणे\nततॊ ऽहम अस्त्रम आतिष्ठं वायव्यं भरतर्षभ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 163, + "shloka": 30, + "text": "न चैनम अशकं हन्तुं तद अद्भुतम इवाभवत\nतस्मिन परतिहते चास्त्रे विस्मयॊ मे महान अभूत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 163, + "shloka": 31, + "text": "भूयश चैव महाराज सविशेषम अहं ततः\nअस्त्रपूगेन महता रणे भूतम अवाकिरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 163, + "shloka": 32, + "text": "सथूणाकर्ण मयॊ जालं शरवर्षं शलॊल्बणम\nशैलास्त्रम अश्मवर्षं च समास्थायाहम अभ्ययाम\nजग्रास परहसंस तानि सर्वाण्य अस्त्राणि मे ऽनघ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 163, + "shloka": 33, + "text": "तेषु सर्वेषु शान्तेषु बरह्मास्त्रम अहम आदिशम\nततः परज्वलितैर बाणैः सर्वतः सॊपचीयत\nउपचीयमानश च मया महास्त्रेण वयवर्धत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 163, + "shloka": 34, + "text": "ततः संतापितॊ लॊकॊ मत्प्रसूतेन तेजसा\nकषणेन हि दिशः खं च सर्वतॊ ऽभिविदीपितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 163, + "shloka": 35, + "text": "तद अप्य अस्त्रं महातेजा कषणेनैव वयशातयत\nबरह्मास्त्रे तु हते राजन भयं मां महद आविशत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 163, + "shloka": 36, + "text": "ततॊ ऽहं धनुर आदाय तथाक्षय्यौ महेषुधी\nसहसाभ्यहनं भूतं तान्य अप्य अस्त्राण्य अभक्षयत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 163, + "shloka": 37, + "text": "हतेष्व अस्त्रेषु सर्वेषु भक्षितेष्व आयुधेषु च\nमम तस्य च भूतस्य बाहुयुद्धम अवर्तत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 163, + "shloka": 38, + "text": "वयायाममुष्टिभिः कृत्वा तलैर अपि समाहतौ\nअपातयच च तद भूतं निश्चेष्टॊ हय अगमं महीम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 163, + "shloka": 39, + "text": "ततः परहस्य तद भूतं तत्रैवान्तरधीयत\nसह सत्रीभिर महाराज पश्यतॊ मे ऽदभुतॊपमम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 163, + "shloka": 40, + "text": "एवं कृत्वा स भगवांस ततॊ ऽनयद रूपम आत्मनः\nदिव्यम एव मरा राजवसानॊ ऽदभुतम अम्बरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 163, + "shloka": 41, + "text": "हित्वा किरात रूपं च भगवांस तरिदशेश्वरः\nसवरूपं दिव्यम आस्थाय तस्थौ तत्र महेश्वरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 163, + "shloka": 42, + "text": "अदृश्यत ततः साक्षाद भगवान गॊवृषध्वजः\nउमा सहायॊ हरि दृग बहुरूपः पिनाक धृक" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 163, + "shloka": 43, + "text": "स माम अभ्येत्य समरे तथैवाभिमुखं सथितम\nशूलपाणिर अथॊवाच तुष्टॊ ऽसमीति परंतप" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 163, + "shloka": 44, + "text": "ततस तद धनुर आदाय तूणौ चाक्षय्य सायकौ\nपरादान ममैव भगवान वरयस्वेति चाब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 163, + "shloka": 45, + "text": "तुष्टॊ ऽसमि तव कौन्तेय बरूहि किं करवाणि ते\nयत ते मनॊगतं वीर तद बरूहि वितराम्य अहम\nअमरत्वम अपाहाय बरूहि यत ते मनॊगतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 163, + "shloka": 46, + "text": "ततः पराञ्जलिर एवाहम अस्त्रेषु गतमानसः\nपरणम्य शिरसा शर्वं ततॊ वचनम आददे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 163, + "shloka": 47, + "text": "भगवान मे परसन्नश चेद ईप्सितॊ ऽयं वरॊ मम\nअस्त्राणीच्छाम्य अहं जञातुं यानि देवेषु कानि चित\nददानीत्य एव भगवान अब्रवीत तर्यम्बकश च माम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 163, + "shloka": 48, + "text": "रौद्रम अस्त्रं मदीयं तवाम उपस्थास्यति पाण्डव\nपरददौ च मम परीतः सॊ ऽसत्रं पाशुपतं परभुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 163, + "shloka": 49, + "text": "उवाच च महादेवॊ दत्त्वा मे ऽसत्रं सनातनम\nन परयॊज्यं भवेद एतन मानुषेषु कथं चन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 163, + "shloka": 50, + "text": "पीड्यमानेन बलवत परयॊज्यं ते धनंजय\nअस्त्राणां परतिघाते च सर्वथैव परयॊजयेः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 163, + "shloka": 51, + "text": "तद अप्रतिहतं दिव्यं सर्वास्त्रप्रतिषेधनम\nमूर्तिमन मे सथितं पार्श्वे परसन्ने गॊवृषध्वजे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 163, + "shloka": 52, + "text": "उत्सादनम अमित्राणां परसेना निकर्तनम\nदुरासदं दुष्प्रहसं सुरदानव राक्षसैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 163, + "shloka": 53, + "text": "अनुज्ञ्षातस तव अहं तेन तत्रैव समुपाविशम\nपरेक्षितश चैव मे देवस तत्रैवान्तरधीयत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 164, + "shloka": 1, + "text": "[अर्ज]\nततस ताम अवसं परीतॊ रजनीं तत्र भारत\nपरसादाद देवदेवस्य तर्यम्बकस्य महात्मनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 164, + "shloka": 2, + "text": "वयुषितॊ रजनीं चाहं कृत्वा पूर्वाह्णिक करियाम\nअपश्यं तं दविजश्रेष्ठं दृष्टवान अस्मि यं पुरा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 164, + "shloka": 3, + "text": "तस्मै चाहं यथावृत्तं सर्वम एव नयवेदयम\nभगवन्तं महादेवं समेतॊ ऽसमीति भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 164, + "shloka": 4, + "text": "स माम उवाच राजेन्द्र परीयमाणॊ दविजॊत्तमः\nदृष्टस तवया महादेवॊ यथा नान्येन केन चित" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 164, + "shloka": 5, + "text": "समेत्य लॊकपालैस तु सर्वैर वैवस्वतादिभिः\nदरष्टास्य अनघ देवेन्द्रं स च ते ऽसत्राणि दास्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 164, + "shloka": 6, + "text": "एवम उक्त्वा स मां राजन्न आश्लिष्य च पुनः पुनः\nअगच्छत स यथाकामं बराह्मणः सूर्यसंनिभः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 164, + "shloka": 7, + "text": "अथापराह्णे तस्याह्नः परावात पुण्यः समीरणः\nपुनर नवम इमं लॊकं कुर्वन्न इव सपत्नहन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 164, + "shloka": 8, + "text": "दिव्यानि चैव माल्यानि सुगन्धीनि नवानि च\nशैशिरस्य गिरेः पादे परादुरासन समीपतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 164, + "shloka": 9, + "text": "वादित्राणि च दिव्यानि सुघॊषाणि समन्ततः\nसतुतयश चेन्द्र संयुक्ता अश्रूयन्त मनॊहराः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 164, + "shloka": 10, + "text": "गणाश चाप्सरसां तत्र गन्धर्वाणां तथैव च\nपुरस्ताद देवदेवस्य जगुर गीतानि सर्वशः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 164, + "shloka": 11, + "text": "मरुतां च गणास तत्र देव यानैर उपागमन\nमहेन्द्रानुचरा ये च देव सद्म निवासिनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 164, + "shloka": 12, + "text": "ततॊ मरुत्वान हरिभिर युक्तैर वाहैः सवलंकृतैः\nशची सहायस तत्रायात सह सर्वैस तदामरैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 164, + "shloka": 13, + "text": "एतस्मिन्न एव काले तु कुबेरॊ नरवाहनः\nदर्शयाम आस मां राजँल लक्ष्म्या परमया युतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 164, + "shloka": 14, + "text": "दक्षिणस्यां दिशि यमं परत्यपश्यं वयवस्थितम\nवरुणं देवराजं च यथास्थानम अवस्थितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 164, + "shloka": 15, + "text": "ते माम ऊचुर महाराज सान्त्वयित्वा सुरर्षभाः\nसव्यसाचिन समीक्षस्व लॊकपालान अवस्थितान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 164, + "shloka": 16, + "text": "सुरकार्यार्थ सिद्ध्यर्थं दृष्टवान असि शंकरम\nअस्मत्तॊ ऽपि गृहाण तवम अस्त्राणीति समन्ततः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 164, + "shloka": 17, + "text": "ततॊ ऽहं परयतॊ भूत्वा परणिपत्य सुरर्षभान\nपरत्यगृह्णं तदास्त्राणि महान्ति विधिवत परभॊ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 164, + "shloka": 18, + "text": "गृहीतास्त्रस ततॊ देवैर अनुज्ञ्षातॊ ऽसमि भारत\nअथ देवा ययुः सर्वे यथागतम अरिंदम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 164, + "shloka": 19, + "text": "मघवान अपि देवेशॊ रथम आरुह्य सुप्रभम\nउवाच भगवान वाक्यं समयन्न इव सुरारिहा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 164, + "shloka": 20, + "text": "पुरैवागमनाद अस्माद वेदाहं तवां धनंजय\nअतः परं तव अहं वै तवां दर्शये भरतर्षभ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 164, + "shloka": 21, + "text": "तवया हि तीर्थेषु पुरा समाप्लावः कृतॊ ऽसकृत\nतपश चेदं पुरा तप्तं सवर्गं गन्तासि पाण्डव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 164, + "shloka": 22, + "text": "भूयॊ चैव तु तप्तव्यं तपॊ परमदारुणम\nउवाच भगवान सर्वं तपसश चॊपपादनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 164, + "shloka": 23, + "text": "मातलिर मन्नियॊगात तवां तरिदिवं परापयिष्यति\nविदितस तवं हि देवानाम ऋषीणां च महात्मनाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 164, + "shloka": 24, + "text": "ततॊ ऽहम अब्रुवं शक्रं परसीद भगवन मम\nआचार्यं वरये तवाहम अस्त्रार्थं तरिदशेश्वर" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 164, + "shloka": 25, + "text": "[इन्द्र]\nकरूरं कर्मास्त्रवित तात करिष्यसि परंतप\nयदर्थम अस्त्राणीप्सुस तवं तं कामं पाण्डवाप्नुहि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 164, + "shloka": 26, + "text": "[अर्ज]\nततॊ ऽहम अब्रुवं नाहं दिव्यान्य अस्त्राणि शत्रुहन\nमानुषेषु परयॊक्ष्यामि विनास्त्र परतिघातनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 164, + "shloka": 27, + "text": "तानि दिव्यानि मे ऽसत्राणि परयच्छ विबुधाधिप\nलॊकांश चास्त्रजितान पश्चाल लभेयं सुरपुंगव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 164, + "shloka": 28, + "text": "[इन्द्र]\nपरीक्षार्थं मयैतत ते वाक्यम उक्तं धनंजय\nममात्मजस्य वचनं सूपपन्नम इदं तव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 164, + "shloka": 29, + "text": "शिक्ष मे भवनं गत्वा सर्वाण्य अस्त्राणि भारत\nवायॊर अग्नेर वसुभ्यॊ ऽथ वरुणात समरुद्गणात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 164, + "shloka": 30, + "text": "साध्यं पैतामहं चैव गन्धर्वॊरगरक्षसाम\nवैष्णवानि च सर्वाणि नैरृतानि तथैव च\nमद्गतानि च यानीह सर्वास्त्राणि कुरूद्वह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 164, + "shloka": 31, + "text": "[अर्ज]\nएवम उक्त्वा तु मां शक्रस तत्रैवान्तरधीयत\nअथापश्यं हरि युजं रथम ऐन्द्रम उपस्थितम\nदिव्यं मायामयं पुण्यं यत्तं मातलिना नृप" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 164, + "shloka": 32, + "text": "लॊकपालेषु यातेषु माम उवाचाथ मातलिः\nदरष्टुम इच्छति शक्रस तवां देवराजॊ महाद्युते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 164, + "shloka": 33, + "text": "संसिद्धस तवं महाबाहॊ कुरु कार्यम अनुत्तमम\nपश्य पुण्यकृतां लॊकान सशरीरॊ दिवं वरज" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 164, + "shloka": 34, + "text": "इत्य उक्तॊ ऽहं मातलिना गिरिम आमन्त्र्य शैशिरम\nपरदक्षिणम उपावृत्य समारॊहं रथॊत्तमम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 164, + "shloka": 35, + "text": "चॊदयाम आस सहयान मनॊमारुतरंहसः\nमातलिर हयशास्त्रज्ञॊ यथावद भूरिदक्षिणः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 164, + "shloka": 36, + "text": "अवैक्षन्त च मे वक्त्रं सथितस्याथ स सारथिः\nतथा भरान्ते रथे राजन विस्मितश चेदम अब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 164, + "shloka": 37, + "text": "अत्यद्भुतम इदं मे ऽदय विचित्रं परतिभाति माम\nयद आस्थितॊ रथं दिव्यं पदा न चलितॊ भवान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 164, + "shloka": 38, + "text": "देवराजॊ ऽपि हि मया नित्यम अत्रॊपलक्षितः\nविचलन परथमॊत्पाते हयानां भरतर्षभ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 164, + "shloka": 39, + "text": "तवं पुनः सथित एवात्र रथे भरान्ते कुरूद्वह\nअतिशक्रम इदं सत्त्वं तवेति परतिभाति मे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 164, + "shloka": 40, + "text": "इत्य उक्त्वाकाशम आविश्य मातलिर विबुधालयान\nदर्शयाम आस मे राजन विमानानि च भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 164, + "shloka": 41, + "text": "नन्दनादीनि देवानां वनानि बहुलान्य उत\nदर्शयाम आस मे परीत्या मातलिः शक्रसारथिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 164, + "shloka": 42, + "text": "ततः शक्रस्य भवनम अपश्यम अमरावतीम\nदिव्यैः कामफलैर वृक्षै रत्नैश च समलंकृताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 164, + "shloka": 43, + "text": "न तां भासयते सूर्यॊ न शीतॊष्णे न च कलमः\nरजः पङ्कॊ न च तमस तत्रास्ति न जरा नृप" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 164, + "shloka": 44, + "text": "न तत्र शॊकॊ दैन्यं वा वैवर्ण्यं चॊपलक्ष्यते\nदिवौकसां महाराज न च गलानिर अरिंदम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 164, + "shloka": 45, + "text": "न करॊधलॊभौ ��त्रास्ताम अशुभं च विशां पते\nनित्यतुष्टाश च हृष्टाश च पराणिनः सुरवेश्मनि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 164, + "shloka": 46, + "text": "नित्यपुष्पफलास तत्र पादपा हरितछदाः\nपुष्करिण्यश च विविधाः पद्मसौगन्धिकायुताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 164, + "shloka": 47, + "text": "शीतस तत्र ववौ वायुः सुगन्धॊ जीवनः शुचिः\nसर्वरत्नविचित्रा च भूमिः पुष्पविभूषिता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 164, + "shloka": 48, + "text": "मृगद्विजाश च बहवॊ रुचिरा मधुरस्वराः\nविमानयायिनश चात्र दृश्यन्ते बहवॊ ऽमराः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 164, + "shloka": 49, + "text": "ततॊ ऽपश्यं वसून रुद्रान साध्यांश च समरुद्गणान\nआदित्यान अश्विनौ चैव तान सर्वान परत्यपूजयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 164, + "shloka": 50, + "text": "ते मां वीर्येण यशसा तेजसा च बलेन च\nअस्त्रैश चाप्य अन्वजानन्त संप्राम विजयेन च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 164, + "shloka": 51, + "text": "परविश्य तां पुरीं रम्यां देवगन्धर्वसेविताम\nदेवराजं सहस्राक्षम उपातिष्ठं कृताञ्जलिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 164, + "shloka": 52, + "text": "ददाव अर्धासनं परीतः शक्रॊ मे ददतां वरः\nबहुमानाच च गात्राणि पस्पर्श मम वासवः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 164, + "shloka": 53, + "text": "तत्राहं देवगन्धर्वैः सहितॊ भुरि दक्षिण\nअस्त्रार्थम अवसं सवर्गे कुर्वाणॊ सत्राणि भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 164, + "shloka": 54, + "text": "विश्वावसॊश च मे पुत्रश चित्रसेनॊ ऽभवत सखा\nस च गान्धर्वम अखिलं गराहयाम आस मां नृप" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 164, + "shloka": 55, + "text": "ततॊ ऽहम अवसं राजन गृहीतास्त्रः सुपूजितः\nसुखं शक्रस्य भवने सर्वकामसमन्वितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 164, + "shloka": 56, + "text": "शृण्वन वै गीतशब्दं च तूर्यशब्दं च पुष्कलम\nपश्यंश चाप्सरसः शरेष्ठा नृत्यमानाः परंतप" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 164, + "shloka": 57, + "text": "तत सर्वम अनवज्ञाय तथ्यं विज्ज्ञाय भारत\nअत्यर्थं परतिगृह्याहम अस्त्रेष्व एव वयवस्थितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 164, + "shloka": 58, + "text": "ततॊ ऽतुष्यत सहस्राक्षस तेन कामेन मे विभुः\nएवं मे वसतॊ राजन्न एष कालॊ ऽतयगाद दिवि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 165, + "shloka": 1, + "text": "[अर्ज]\nकृतास्त्रम अभिविश्वस्तम अथ मां हरिवाहनः\nसंस्पृश्य मूर्ध्नि पाणिभ्याम इदं वचनम अब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 165, + "shloka": 2, + "text": "न तवम अद्य युधा जेतुं शक्यः सुरगणैर अपि\nकिं पुनर मानुषे लॊके मानुषैर अकृतात्मभिः\nअप्रमेयॊ ऽपरधृष्यश च युद्धेष्��� अप्रतिमस तथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 165, + "shloka": 3, + "text": "अथाब्रवीत पुनर देवः संप्रहृष्टतनूरुहः\nअस्त्रयुद्धे समॊ वीर न ते कश चिद भविष्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 165, + "shloka": 4, + "text": "अप्रमत्तः सदा दक्षः सत्यवादी जितेन्द्रियः\nबरह्मण्यश चास्त्रविच चासि शूराश चासि कुरूद्वह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 165, + "shloka": 5, + "text": "अस्त्राणि समवाप्तानि तवया दश च पञ्च च\nपञ्चभिर विधिभिः पार्थ न तवया विद्यते समः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 165, + "shloka": 6, + "text": "परयॊगम उपसंहारम आवृत्तिं च धनंजय\nपरायश्चित्तं च वेत्थ तवं परतिघातं च सर्वशः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 165, + "shloka": 7, + "text": "तव गुर्वर्थकालॊ ऽयम उपपन्नः परंतप\nपरतिजानीष्व तं कर्तुम अतॊ वेत्स्याम्य अहं परम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 165, + "shloka": 8, + "text": "ततॊ ऽहम अब्रुवं राजन देवराजम इदं वचः\nविषह्यं चेन मया कर्तुं कृतम एव निबॊध तत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 165, + "shloka": 9, + "text": "ततॊ माम अब्रवीद राजन परहस्य बलवृत्रहा\nनाविषह्यं तवाद्यास्ति तरिषु लॊकेषु किं चन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 165, + "shloka": 10, + "text": "निवातकवचा नाम दानवा मम शत्रवः\nसमुद्रकुक्षिम आश्रित्य दुर्गे परतिवसन्त्य उत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 165, + "shloka": 11, + "text": "तिस्रः कॊट्यः समाखातास तुल्यरूपबलप्रभाः\nतांस तत्र जहि कौन्तेय गुर्वर्थस ते भविष्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 165, + "shloka": 12, + "text": "ततॊ मातलिसंयुक्तं मयूरसमरॊमभिः\nहयैर उपेतं परादान मे रथं दिव्यं महाप्रभम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 165, + "shloka": 13, + "text": "बबन्ध चैव मे मूर्ध्नि कितीटम इदम उत्तमम\nसवरूपसदृशं चैव परादाद अङ्गविभूषणम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 165, + "shloka": 14, + "text": "अभेद्यं कवचं चेदं सपर्शरूपवद उत्तमम\nअजरां जयाम इमां चापि गाण्डीवे समयॊजयत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 165, + "shloka": 15, + "text": "ततः परायाम अहं तेन सयन्दनेन विराजता\nयेनाजयद देवपतिर बलिं वैरॊचनिं पुरा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 165, + "shloka": 16, + "text": "ततॊ देवाः सर्व एव तेन घॊषेण बॊधितः\nमन्वाना देवराजं मां समाजग्मुर विशां पते\nदृष्ट्वा च माम अपृच्छन्त किं करिष्यसि फल्गुन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 165, + "shloka": 17, + "text": "तान अब्रुवं यथा भूतम इदं कर्तास्मि संयुगे\nनिवातकवचानां तु परस्थितं मां वधैषिणम\nनिबॊधत महाभागाः शिवं चाशास्त मे ऽनघाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 165, + "shloka": 18, + "text": "तुष्टुवुर मां परसन्नास ते यथा देवं पुरंदरम\nरथेनानेन मघवा जितवाञ शम्बरं युधि\nनमुचिं बलवृत्रौ च परह्लाद नरकाव अपि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 165, + "shloka": 19, + "text": "बहूनि च सहस्राणि परयुतान्य अर्बुदानि च\nरथेनानेन दैत्यानां जितवान मघवान युधि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 165, + "shloka": 20, + "text": "तवम अप्य एतेन कौन्तेय निवातकवचान रणे\nविजेता युधि विक्रम्य पुरेव मघवान वशी" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 165, + "shloka": 21, + "text": "अयं च शङ्खप्रवरॊ येन जेतासि दानवान\nअनेन विजिता लॊकाः शक्रेणापि महात्मना" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 165, + "shloka": 22, + "text": "परदीयमानं देवैस तु देवदत्तं जलॊद्भवम\nपरत्यहृह्णं जयायैनं सतूयमानस तदामरैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 165, + "shloka": 23, + "text": "स शङ्खी कवची बाणी परगृहीतशरासनः\nदानवालयम अत्युग्रं परयातॊ ऽसमि युयुत्सया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 166, + "shloka": 1, + "text": "[अर्ज]\nततॊ ऽहं सतूयमानस तु तत्र तत्र महर्षिभिः\nअपश्यम उदधिं भीमम अपां पतिम अथाव्ययम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 166, + "shloka": 2, + "text": "फेनवत्यः परकीर्णाश च संहताश च समुच्छ्रिताः\nउर्मयश चात्र दृश्यन्ते चलन्त इव पर्वताः\nनावः सहस्रशस तत्र रत्नपूर्णाः समन्ततः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 166, + "shloka": 3, + "text": "तिमिंगिलाः कच्छपाश च तथा तिमितिमिंगिलाः\nमकराश चात्र दृश्यन्ते जले मग्ना इवाद्रयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 166, + "shloka": 4, + "text": "शङ्खानां च सहस्राणि मग्नान्य अप्सु समन्ततः\nदृश्यन्ते सम यथा रात्रौ तारास तन्व अभ्रसंवृताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 166, + "shloka": 5, + "text": "तथा सहस्रशस तत्र रत्नसंघा लवन्त्य उत\nवायुश च घूर्णते भीमस तद अद्भुतम इवाभवत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 166, + "shloka": 6, + "text": "तम अतीत्य महावेगं सर्वाम्भॊ निधिम उत्तमम\nअपश्यं दानकाकीर्णं तद दैत्य पुरम अन्तिकात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 166, + "shloka": 7, + "text": "तत्रैव मातलिस तूर्णं निपत्य पृथिवीतले\nनादयन रथघॊषेण तत पुरं समुपाद्रवत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 166, + "shloka": 8, + "text": "रथघॊषं तु तं शरुत्वा सतनयित्नॊर इवाम्बरे\nमन्वाना देवराजं मां संविग्ना दानवाभवन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 166, + "shloka": 9, + "text": "सर्वे संभ्रान्तमनसः शरचाप धराः सथिताः\nतथा शूलासिपरशु गदामुसलपाणयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 166, + "shloka": 10, + "text": "ततॊ दवाराणि पिदधुर दानवास तरस्तचेतसः\nसंविधाय पुरे रक्षां न सम कश चन दृश्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 166, + "shloka": 11, + "text": "ततः शङ्ख��� उपादाय देवदत्तं महास्वनम\nपुरम आसुरम आश्लिष्य पराधमं तं शनैर अहम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 166, + "shloka": 12, + "text": "स तु शब्दॊ दिवं सतब्ध्वा परतिशब्दम अजीजनत\nवित्रेसुश च निलिल्युश च भूतानि सुमहान्त्य अपि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 166, + "shloka": 13, + "text": "ततॊ निवातकवचाः सर्व एव समन्ततः\nदंशिता विविधैस तराणैर विविधायुधपाणयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 166, + "shloka": 14, + "text": "आयसैश च महाशूलैर गदाभिर मुसलैर अपि\nपट्टिशैः करवालैश च रथचक्रैश च भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 166, + "shloka": 15, + "text": "शतघ्नीभिर भुशुण्डीभिः खड्गैश चित्रैः सवलंकृतैः\nपरगृहीतैर दितेः पुत्राः परादुरासन सहस्रशः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 166, + "shloka": 16, + "text": "ततॊ विचार्य बहुधा रथमार्गेषु तान हयान\nपराचॊदयत समे देशे मातलिर भरतर्षभ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 166, + "shloka": 17, + "text": "तेन तेषां परणुन्नानाम आशुत्वाच छीघ्र गामिनाम\nनान्वपश्यं तदा किं चित तन मे ऽदभुतम इवाभवत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 166, + "shloka": 18, + "text": "ततस ते दानवास तत्र यॊधव्रातान्य अनेकशः\nविकृतस्वररूपाणि भृशं सर्वाण्य अचॊदयन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 166, + "shloka": 19, + "text": "तेन शब्देन महता समुद्रे पर्वतॊपमाः\nआप्लवन्त गतैः सत्त्वैर मत्स्याः शतसहस्रशः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 166, + "shloka": 20, + "text": "ततॊ वेगेन महता दानवा माम उपाद्रवन\nविमुञ्चन्तः शितान बाणाञ शतशॊ ऽथ सहस्रशः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 166, + "shloka": 21, + "text": "स संप्रहारस तुमुलस तेषां मम च भारत\nअवर्तत महाघॊरॊ निवातकवचान्तकः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 166, + "shloka": 22, + "text": "ततॊ देवर्षयश चैव दानवर्षिगनाश च ये\nबरह्मर्षयश च सिद्धाश च समाजग्मुर महामृधे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 166, + "shloka": 23, + "text": "ते वै माम अनुरूपाभिर मधुराभिर जयैषिणः\nअस्तुवन मुनयॊ वाग्भिर यथेन्द्रं तारकामये" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 167, + "shloka": 1, + "text": "[अर्ज]\nततॊ निवातकवचाः सर्वे वेगेन भारत\nअभ्यद्रवन मां सहिताः परगृहीतायुधा रणे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 167, + "shloka": 2, + "text": "आच्छिद्य रथपन्थानम उत्क्रॊशन्तॊ महारथाः\nआवृत्य सर्वतस ते मां शरवर्षैर अवाकिरन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 167, + "shloka": 3, + "text": "ततॊ ऽपरे महावीर्याः शूलपट्टिशपाणयः\nशूलानि च भुशुण्डीश च मुमुचुर दानवा मयि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 167, + "shloka": 4, + "text": "तच छूलवर्षं सुमहद गदा शक्तिसमाकुलम\nअनिशं सृज्यमानं तैर अपतन मद रथॊपरि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 167, + "shloka": 5, + "text": "अन्ये माम अभ्यधावन्त निवातकवचा युधि\nशितशस्त्रायुधा रौद्राः कालरूपाः परहारिणः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 167, + "shloka": 6, + "text": "तान अहं विविधैर बाणैर वेगबद्भिर अजिह्मगैः\nगाण्डीवमुक्तैर अभ्यघ्नम एकैकं दशभिर मृधे\nते कृता विमिखाः सर्वे मत परयुक्तैः शिलाशितैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 167, + "shloka": 7, + "text": "ततॊ मातलिना तूर्णं हयास ते संप्रचॊदिताः\nरथमार्गाद बहूंस तत्र विचेरुर वातरंहसः\nसुसंयता मातलिना परामथ्नन्त दितेः सुतान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 167, + "shloka": 8, + "text": "शतं शतास ते हरयस तस्मिन युक्ता महारथे\nतदा मातलिना यत्ता वयचरन्न अल्पका इव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 167, + "shloka": 9, + "text": "तेषां चरणपातेन रथनेमि सवनेन च\nमम बाणनिपातैश च हतास ते शतशॊ ऽसुराः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 167, + "shloka": 10, + "text": "गतासवस तथा चान्ये परगृहीतशरासनाः\nहतसारथयस तत्र वयकृष्यन्त तुरंगमैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 167, + "shloka": 11, + "text": "ते दिषॊ विदिशः सर्वाः परतिरुध्य परहारिणः\nनिघ्नन्ति विविधैः शस्त्रैस ततॊ मे वयथितं मनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 167, + "shloka": 12, + "text": "ततॊ ऽहं मातलेर वीर्यम अपश्यं परमाद्भुतम\nअश्वांस तथा वेगवतॊ यद अयत्नाद अधारयत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 167, + "shloka": 13, + "text": "ततॊ ऽहं लघुभिश चित्रैर अस्त्रैस तान असुरान रणे\nसायुधान अछिनं राजञ शतशॊ ऽथ सहस्रशः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 167, + "shloka": 14, + "text": "एवं मे चरतस तत्र सर्वयत्नेन शत्रुहन\nपरीतिमान अभवद वीरॊ मातलिः शक्रसारथिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 167, + "shloka": 15, + "text": "वध्यमानास ततस ते तु हयैस तेन रथेन च\nअगमन परक्षयं के चिन नयवर्तन्त तथापरे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 167, + "shloka": 16, + "text": "सपर्धमाना इवास्माभिर निवातकवचा रणे\nशरवर्षैर महद्भिर मां समन्तात परत्यवारयन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 167, + "shloka": 17, + "text": "ततॊ ऽहं लघुभिश चैत्रैर बरह्मास्त्र परिमन्त्रितैः\nवयधमं सायकैर आशु शतशॊ ऽथ सहस्रशः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 167, + "shloka": 18, + "text": "ततः संपीड्यमानास ते करॊधाविष्टा महासुराः\nअपीडयन मां सहिताः शरशूलासि वृष्टिभिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 167, + "shloka": 19, + "text": "ततॊ ऽहम अस्त्रम आतिष्ठं परमं तिग्मतेजसम\nदयितं देवराजस्य माधवं नाम भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 167, + "shloka": 20, + "text": "ततः खड्गांस तरिशूलांश च तॊमरांश च सहस्रशः\nअस्त्रवीर्येण शत��ा तैर मुक्तान अहम अच्छिनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 167, + "shloka": 21, + "text": "छित्त्वा परहरणान्य एषां ततस तान अपि सर्वशः\nपरत्यविध्यम अहं रॊषाद दशभिर दशभिः शरैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 167, + "shloka": 22, + "text": "गाण्डीवाद धि तदा संख्ये यथा भरमरपङ्क्तयः\nनिष्पतन्ति तथा बाणास तन मातलिर अपूजयत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 167, + "shloka": 23, + "text": "तेषाम अपि तु बाणास ते बहुत्वाच छलभा इव\nअवाकिरन मां बलवत तान अहं वयधमं शरैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 167, + "shloka": 24, + "text": "वध्यमानास ततस ते तु निवातकवचाः पुनः\nशरवर्षैर महद्भिर मां समन्तात पर्यवारयन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 167, + "shloka": 25, + "text": "शरवेगान निहत्याहम अस्त्रैः शरविघातिभिः\nजवलद्भिः परमैः शीघ्रैस तान अविध्यं सहस्रशः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 167, + "shloka": 26, + "text": "तेषां छिन्नानि गात्राणि विसृजन्ति सम शॊणितम\nपरावृषीवातिवृष्टानि शृङ्गाणीव धरा भृताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 167, + "shloka": 27, + "text": "इन्द्राशनिसमस्पर्शैर वेगवद्भिर अजिह्मगैः\nमद्बाणैर वध्यमानास ते समुद्विग्नाः सम दानवाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 167, + "shloka": 28, + "text": "शतधा भिन्नदेहान्त्राः कषीणप्रहरणौजसः\nततॊ निवातकवचा माम अयुध्यन्त मायया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 168, + "shloka": 1, + "text": "[अर्ज]\nततॊ ऽशमवर्षं सुमहत परादुरासीत समन्ततः\nनगमात्रैर महाघॊरैस तन मां दृढम अपीडयत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 168, + "shloka": 2, + "text": "तद अहं वज्रसंकाशैः शरैर इन्द्रास्त्र चॊदितैः\nअचूर्णयं वेगवद्भिः शतधैकैकम आहवे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 168, + "shloka": 3, + "text": "चूर्ण्यमाने ऽशमवर्षे तु पावकः समजायत\nतत्राश्म चूर्णम अपतत पावकप्रकरा इव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 168, + "shloka": 4, + "text": "ततॊ ऽशमवर्षे निहते जलवर्षं महत्तरम\nधाराभिर अक्षमात्राभिः परादुरासीन ममान्तके" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 168, + "shloka": 5, + "text": "नभसः परयुता धारास तिग्मवीर्याः सहस्रशः\nआवृण्वन सर्वतॊ वयॊम दिशश चॊपदिशस तथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 168, + "shloka": 6, + "text": "धाराणां च निपातेन वायॊर विस्फूर्जितेन च\nगर्जितेन च दैत्यानां न पराज्ञायत किं चन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 168, + "shloka": 7, + "text": "धारा दिवि च संबद्धा वसुधायां च सर्वशः\nवयामॊहयन्त मां तत्र निपतन्त्यॊ ऽनिशं भुवि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 168, + "shloka": 8, + "text": "तत्रॊपदिष्टम इन्द्रेण दिव्यम अस्त्रं विशॊषणम\nदीप्तं पराहिणवं घॊरम अशुष्यत ��ेन तज जलम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 168, + "shloka": 9, + "text": "हते ऽशमवर्षे तु मया जलवर्षे च शॊषिते\nमुमुचुर दानवा मायाम अग्निं वायुं च मानद" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 168, + "shloka": 10, + "text": "ततॊ ऽहम अग्निं वयधमं सलिलास्त्रेण सर्वशः\nशैलेन च महास्त्रेण वायॊर वेगम अधारयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 168, + "shloka": 11, + "text": "तस्यां परतिहतायां तु दानवा युद्धदुर्मदाः\nपराकुर्वन विविधा माया यौगपद्येन भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 168, + "shloka": 12, + "text": "ततॊ वर्षं परादुरभूत सुमहन मॊम हर्षणम\nअस्त्राणां घॊररूपाणाम अग्नेर वायॊस तथाश्मनाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 168, + "shloka": 13, + "text": "सा तु मायामयी वृष्टिः पीडयाम आस मां युधि\nअथ घॊरं तमस तीव्रं परादुरासीत समन्ततः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 168, + "shloka": 14, + "text": "तमसा संवृते लॊके घॊरेण परुषेण च\nतुरगा विमुखाश चासन परास्खलच चापि मातलिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 168, + "shloka": 15, + "text": "हस्ताद धिरण्मयश चास्य परतॊदः परापतद भुवि\nअसकृच चाह मां भीतः कवासीति भरतर्षभ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 168, + "shloka": 16, + "text": "मां च भीर आविशत तीव्रा तस्मिन विगतचेतसि\nस च मां विगतज्ञानः संत्रस्त इदम अब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 168, + "shloka": 17, + "text": "सुराणाम असुराणां च संग्रामः सुमहान अभूत\nअमृतार्थे पुरा पार्थ स च दृष्टॊ मयानघ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 168, + "shloka": 18, + "text": "शम्बरस्य वधे चापि संग्रामः सुमहान अभूत\nसारथ्यं देवराजस्य तत्रापि कृतवान अहम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 168, + "shloka": 19, + "text": "तथैव वृत्रस्य वधे संगृहीता हया मया\nवैरॊचनेर मया युद्धं दृष्टं चापि सुदारुणम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 168, + "shloka": 20, + "text": "एते मया महाघॊराः संग्रामाः पर्युपासिताः\nन चापि विगतज्ञानॊ भूतपूर्वॊ ऽसमि पाण्डव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 168, + "shloka": 21, + "text": "पितामहेन संहारः परजानां विहितॊ धरुवम\nन हि युद्धम इदं युक्तम अन्यत्र जगतः कषयात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 168, + "shloka": 22, + "text": "तस्य तद वचनं शरुत्वा संस्तभ्यात्मानम आत्मना\nमॊहयिष्यन दानवानाम अहं मायामयं बलम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 168, + "shloka": 23, + "text": "अब्रुवं मातलिं भीतं पश्य मे भुजयॊर बलम\nअस्त्राणां च परभावं मे धनुषॊ गाण्डिवस्य च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 168, + "shloka": 24, + "text": "अद्यास्त्र माययैतेषां मायाम एतां सुदारुणाम\nविनिहन्मि तमश चॊग्रं मा भैः सूत सथिरॊ भव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 168, + "shloka": 25, + "text": "एवम उक्त्वाहम असृजम अस्त्रमायां नराधिप\nमॊहिनीं सर्वशत्रूणां हिताय तरिदिवौकसाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 168, + "shloka": 26, + "text": "पीड्यमानासु मायासु तासु तास्व असुरेश्वराः\nपुनर बहुविधा मायाः पराकुर्वन्न अमितौजसः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 168, + "shloka": 27, + "text": "पुनः परकाशम अभवत तमसा गरस्यते पुनः\nवरजत्य अदर्शनं लॊकः पुनर अप्सु निमज्जति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 168, + "shloka": 28, + "text": "सुसंगृहीतैर हरिभिः परकाशे सति मातलिः\nवयचरत सयन्दनाग्र्येण संग्रामे लॊमहर्षणे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 168, + "shloka": 29, + "text": "ततः पर्यपतन्न उग्रा निवातकवचा मयि\nतान अहं विवरं दृष्ट्वा पराहिण्वं यमसादनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 168, + "shloka": 30, + "text": "वर्तमाने तथा युद्धे निवातकवचान्तके\nनापश्यं सहसा सर्वान दानवान माययावृतान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 169, + "shloka": 1, + "text": "[अर्ज]\nअदृश्यमानास ते दैत्या यॊधयन्ति सम मायया\nअदृश्यान अस्त्रवीर्येण तान अप्य अहम अयॊधयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 169, + "shloka": 2, + "text": "गाण्डीवमुक्ता विशिखाः सम्यग अस्त्रप्रचॊदिताः\nअच्छिन्दन्न उत्तमाङ्गानि यत्र यत्र सम ते ऽभवन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 169, + "shloka": 3, + "text": "ततॊ निवातवकचा वध्यमाना मया युधि\nसंहृत्य मायां सहसा पराविशन पुरम आत्मनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 169, + "shloka": 4, + "text": "वयपयातेषु दैत्येषु परादुर्भूते च दर्शने\nअपश्यं दानवांस तत्र हताञ शतसहस्रशः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 169, + "shloka": 5, + "text": "विनिष्पिष्टानि तत्रैषां शस्त्राण्य आभरणानि च\nकूटशः सम परदृश्यन्ते गात्राणि कवचानि च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 169, + "shloka": 6, + "text": "हयानां नान्तरं हय आसीत पदाद विचलितुं पदम\nउत्पत्य सहसा तस्थुर अन्तरिक्षगमास ततः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 169, + "shloka": 7, + "text": "ततॊ निवातकवचा वयॊम संछाद्य केवलम\nअदृश्या हय अभ्यवर्तन्त विसृजन्तः शिलॊच्चयान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 169, + "shloka": 8, + "text": "अन्तर्भूमि गताश चान्ये हयानां चरणान्य अथ\nनयगृह्णन दानवा घॊरा रथचक्रे च भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 169, + "shloka": 9, + "text": "विनिगृह्य हरीन अश्वान रथं च मम युध्यतः\nसर्वतॊ माम अचिन्वन्त सरथं धरणीधरैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 169, + "shloka": 10, + "text": "पर्वतैर उपचीयद्भिः पतमानैस तथापरैः\nस देशॊ यत्र वर्ताम गुहेव समपद्यत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 169, + "shloka": 11, + "text": "पर्वतैश छाद्यमानॊ ऽहं नि��ृहीतैश च वाजिभिः\nअगच्छं परमाम आर्तिं मातलिस तद अलक्षयत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 169, + "shloka": 12, + "text": "लक्षयित्वा तु मां भीतम इदं वचनम अब्रवीत\nअर्जुनार्जुन मा भैस तवं वज्रम अस्त्रम उदीरय" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 169, + "shloka": 13, + "text": "ततॊ ऽहं तस्य तद वाक्यं शरुत्वा वज्रम उदीरयम\nदेवराजस्य दयितं वज्रम अस्त्रं नराधिप" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 169, + "shloka": 14, + "text": "अचलं सथानम आसाद्य गाण्डीवम अनुमन्त्र्य च\nअमुञ्चं वज्रसंस्पर्शान आयसान निशिताञ शरान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 169, + "shloka": 15, + "text": "ततॊ मायाश च ताः सर्वा निवातकवचांश च तान\nते वज्रचॊदिता बाणा वज्रभूताः समाविशन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 169, + "shloka": 16, + "text": "ते वज्रवेगाभिहता दानवाः पर्वतॊपमाः\nइतरेतरम आश्लिष्य नयपतन पृथिवीतले" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 169, + "shloka": 17, + "text": "अन्तर्भूमौ तु ये ऽगृह्णन दानवा रथवाजिनः\nअनुप्रविश्य तान बाणाः पराहिण्वन यमसादनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 169, + "shloka": 18, + "text": "हतैर निवातकवचैर निरसैः पर्वतॊपमैः\nसमाच्छाद्यत देशः स विकीर्णैर इव पर्वतैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 169, + "shloka": 19, + "text": "न हयानां कषतिः का चिन न रथस्य न मातलेः\nमम चादृश्यत तदा तद अद्भुतम इवाभवत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 169, + "shloka": 20, + "text": "ततॊ मां परहसन राजन मातलिः परत्यभाषत\nनैतद अर्जुन देवेषु तवयि वीर्यं यदीक्ष्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 169, + "shloka": 21, + "text": "हतेष्व असुरसंघेषु दारास तेषां तु सर्वशः\nपराक्रॊशन नगरे तस्मिन यथा शरदि लक्ष्मणाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 169, + "shloka": 22, + "text": "ततॊ मातलिना सार्धम अहं तत पुरम अभ्ययाम\nतरासयन रथघॊषेण निवातकवचस्त्रियः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 169, + "shloka": 23, + "text": "तान दृष्ट्वा दशसाहस्रान मयूरसदृशान हयान\nरथं च रविसंकाशं पराद्रवन गणशः सत्रियः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 169, + "shloka": 24, + "text": "ताभिर आभरणैः शब्दस तरासिताभिः समीरितः\nशिलानाम इव शैलेषु पतन्तीनाम अभूत तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 169, + "shloka": 25, + "text": "वित्रस्ता दैत्य नार्यस ताः सवानि वेश्मान्य अथाविशन\nबहुरत्नविचित्राणि शातकुम्भमयानि च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 169, + "shloka": 26, + "text": "तद अद्भुताकारम अहं दृष्ट्वा नगरम उत्तमम\nविशिष्टं देव नगराद अपृच्छं मातलिं ततः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 169, + "shloka": 27, + "text": "इदम एवंविधं कस्माद देवता नाविशन्त्य उत\nपुरंदर पुराद धीदं विशिष्टम इति लक्षये" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 169, + "shloka": 28, + "text": "[मा]\nआसीद इदं पुरा पार्थ देवराजस्य नः पुरम\nततॊ निवातकवचैर इतः परच्याविताः सुराः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 169, + "shloka": 29, + "text": "तपस तप्त्वा महत तीव्रं परसाद्य च पितामहम\nइदं वृतं निवासाय देवेभ्यश चाभयं युधि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 169, + "shloka": 30, + "text": "ततः शक्रेण भगवान सवयम्भूर अभिचॊदितः\nविधत्तां भगवान अत्रेत्य आत्मनॊ हितकाम्यया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 169, + "shloka": 31, + "text": "तत उक्तॊ भगवता दिष्टम अत्रेति वासवः\nभवितान्तस तवम एवैषां देहेनान्येन वृत्रहन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 169, + "shloka": 32, + "text": "तत एषां वधार्थाय शक्रॊ ऽसत्राणि ददौ तव\nन हि शक्याः सुरैर हन्तुं य एते निहतास तवया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 169, + "shloka": 33, + "text": "कालस्य परिणामेन ततस तवम इह भारत\nएषाम अन्तकरः पराप्तस तत तवया च कृतं तथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 169, + "shloka": 34, + "text": "दानवानां विनाशार्थं महास्त्राणां महद बलम\nगराहितस तवं महेन्द्रेण पुरुषेन्द्र तद उत्तमम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 169, + "shloka": 35, + "text": "[अर्ज]\nततः परविश्य नगरं दानवांश च निहत्य तान\nपुनर मातलिना सार्धम अगच्छं देव सद्म तत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 170, + "shloka": 1, + "text": "[अर्ज]\nनिवर्तमानेन मया महद दृष्टं ततॊ ऽपरम\nपुरं कामचरं दिव्यं पावकार्क समप्रभम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 170, + "shloka": 2, + "text": "दरुमै रत्नमयैश चैत्रैर भास्वरैश च पतत्रिभिः\nपौलॊमैः कालकेयैश च नित्यहृष्टैर अधिष्ठितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 170, + "shloka": 3, + "text": "गॊपुराट्टालकॊपेतं चतुर्द्वारं दुरासदम\nसर्वरत्नमयं दिव्यम अद्भुतॊपमदर्शनम\nदरुमैः पुष्पफलॊपेतैर दिव्यरत्नमयैर वृतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 170, + "shloka": 4, + "text": "तथा पतत्रिभिर दिव्यैर उपेतं सुमनॊहरैः\nअसुरैर नित्यमुदितैः शूलर्ष्टि मुसलायुधैः\nचापमुद्गर हस्तैश च सरग्विभिः सर्वतॊवृतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 170, + "shloka": 5, + "text": "तद अहं परेक्ष्य दैत्यानां पुरम अद्भुतदर्शनम\nअपृच्छं मातलिं राजन किम इदं दृश्यतेति वै" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 170, + "shloka": 6, + "text": "[मा]\nपुलॊमा नाम दैतेयी कालका च महासुरी\nदिव्यं वर्षसहस्रं ते चेरतुः परमं तपः\nतपसॊ ऽनते ततस ताभ्यां सवयम्भूर अददाद वरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 170, + "shloka": 7, + "text": "अगृह्णीतां वरं ते तु सुतानाम अल्पदुःखताम\nअवध्यतां च राजेन्द्र सुरराक्षस पन्नग��ः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 170, + "shloka": 8, + "text": "रमणीयं पुरं चेदं खचरं सुकृतप्रभम\nसर्वरत्नैः समुदितं दुर्धर्षम अमरैर अपि\nसयक्षगन्धर्वगणैः पन्नगासुरराक्षसैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 170, + "shloka": 9, + "text": "सर्वकामगुणॊपेतं वीतशॊकम अनामयम\nबरह्मणा भरतश्रेष्ठ कालकेय कृते कृतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 170, + "shloka": 10, + "text": "तद एतत खचरं दिव्यं चरत्य अमर वर्जितम\nपौलॊमाध्युषितं वीर कालकेयैश च दानवैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 170, + "shloka": 11, + "text": "हिरण्यपुरम इत्य एतत खयायते नगरं महत\nरक्षितं कालकेयैश च पौलॊमैश च महासुरैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 170, + "shloka": 12, + "text": "त एते मुदिता नित्यम अवध्याः सर्वदैवतैः\nनिवसन्त्य अत्र राजेन्द्र गतॊद्वेगा निरुत्सुकाः\nमानुषॊ मृत्युर एतेषां निर्दिष्टॊ बरह्मणा पुरा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 170, + "shloka": 13, + "text": "[अर्ज]\nसुरासुरैर अवध्यांस तान अहं जञात्वा ततः परभॊ\nअब्रुवं मातलिं हृष्टॊ याह्य एतत पुरम अञ्जसा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 170, + "shloka": 14, + "text": "तरिदशेश दविषॊ यावत कषयम अस्त्रैर नयाम्य अहम\nन कथंचिद धि मे पापा न वध्या ये सुरद्विषः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 170, + "shloka": 15, + "text": "उवाह मां ततः शीघ्रं हिरण्यपुरम अन्तिकात\nरथेन तेन दिव्येन हरियुक्तेन मातलिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 170, + "shloka": 16, + "text": "ते माम आलक्ष्य दैतेया विचित्राभरणाम्बराः\nसमुत्पेतुर महावेगा रथान आस्थाय दंशिताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 170, + "shloka": 17, + "text": "ततॊ नालीकनाराचैर भल्लशक्त्यृष्टि तॊमरैः\nअभ्यघ्नन दानवेन्द्रा मां करुद्धास तीव्रपराक्रमाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 170, + "shloka": 18, + "text": "तद अहं चास्त्रवर्षेण महता परत्यवारयम\nशस्त्रवर्षं महद राजन विद्या बलम उपाश्रितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 170, + "shloka": 19, + "text": "वयामॊहयं च तान सर्वान रथमार्गैश चरन रणे\nते ऽनयॊन्यम अभिसंमूढाः पातयन्ति सम दानवाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 170, + "shloka": 20, + "text": "तेषाम अहं विमूढानाम अन्यॊन्यम अभिधावताम\nशिरांसि विशिखैर दीप्तैर वयहरं शतसंघशः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 170, + "shloka": 21, + "text": "ते वध्यमाना दैतेयाः पुरम आस्थाय तत पुनः\nखम उत्पेतुः सनगरा मायाम आस्थाय दानवीम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 170, + "shloka": 22, + "text": "ततॊ ऽहं शरवर्षेण महता परत्यवारयम\nमार्गम आवृत्य दैत्यानां गतिं चैषाम अवारयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 170, + "shloka": 23, + "text": "तत पुरं ���चरं दिव्यं कामगं दिव्यवर्चसम\nदैतेयैर वरदानेन धार्यते सम यथासुखम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 170, + "shloka": 24, + "text": "अन्तर्भूमौ निपतितं पुनर ऊर्ध्वं परतिष्ठते\nपुनस तिर्यक परयात्य आशु पुनर अप्सु निमज्जति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 170, + "shloka": 25, + "text": "अमरावतिसंकाशं पुरं कामगमं तु तत\nअहम अस्त्रैर बहुविधैः परत्यगृह्णं नराधिप" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 170, + "shloka": 26, + "text": "ततॊ ऽहं शरजालेन दिव्यास्त्रमुदितेन च\nनयगृह्णं सह दैतेयैस तत पुरं भरतर्षभ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 170, + "shloka": 27, + "text": "विक्षतं चायसैर बाणैर मत परयुक्तैर अजिह्मगैः\nमहीम अभ्यपतद राजन परभग्नं पुरम आसुरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 170, + "shloka": 28, + "text": "ते वध्यमाना मद्बाणैर वज्रवेगैर अयस्मयैः\nपर्यभ्रमन्त वै राजन्न असुराः कालचॊदिताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 170, + "shloka": 29, + "text": "ततॊ मातलिर अप्य आशु पुरस्तात्ल निपतन्न इव\nमहीम अवातरत कषिप्रं रथेनादित्यवर्चसा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 170, + "shloka": 30, + "text": "ततॊ रथसहस्राणि षष्टिस तेषाम अमर्षिणाम\nयुयुत्सूनां मया सार्धं पर्यवर्तन्त भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 170, + "shloka": 31, + "text": "तान अहं निशितैर बाणैर वयधमं गार्ध्रवाजितैः\nते युद्धे संन्यवर्तन्त समुद्रस्य यथॊर्मयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 170, + "shloka": 32, + "text": "नेमे शक्या मानुषेण युद्धेनेति परचिन्त्य वै\nततॊ ऽहम आनुपूर्व्येण सर्वाण्य अस्त्राण्य अयॊजयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 170, + "shloka": 33, + "text": "ततस तानि सहस्राणि रथानां चित्रयॊधिनाम\nअस्त्राणि मम दिव्यानि परत्यघ्नञ शनकैर इव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 170, + "shloka": 34, + "text": "रथमार्गान विचित्रांस ते विचरन्तॊ महारथाः\nपरत्यदृश्यन्त संग्रामे शतशॊ ऽथ सहस्रशः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 170, + "shloka": 35, + "text": "विचित्रमुकुटापीडा विचित्रकवच धवजाः\nविचित्राभरणाश चैव नन्दयन्तीव मे मनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 170, + "shloka": 36, + "text": "अहं तु शरवर्षैस तान अस्त्रप्रमुदितै रणे\nनाशक्नुवं पीडयितुं ते तु मां पर्यपीडयन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 170, + "shloka": 37, + "text": "तैः पीड्यमानॊ बहुभिः कृतास्त्रैः कुशलैर युधि\nवयथितॊ ऽसमि महायुद्धे भयं चागान महन मम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 170, + "shloka": 38, + "text": "ततॊ ऽहं देवदेवाय रुद्राय परणतॊ रणे\nसवस्ति भूतेभ्य इत्य उक्त्वा महास्त्रं समयॊजयम\nयत तद रौद्रम इति खयातं सर्वामित्र विनाशनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 170, + "shloka": 39, + "text": "ततॊ ऽपश्यं तरिशिरसं पुरुषं नव लॊचनम\nतरिमुखं षड भुजं दीप्तम अर्कज्वलन मूर्धजम\nलॊलिहानैर महानागैः कृतशीर्षम अमित्रहन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 170, + "shloka": 40, + "text": "विभीस ततस तद अस्त्रं तु घॊरं रौद्रं सनातनम\nदृष्ट्वा गाण्डीवसंयॊगम आनीय भरतर्षभ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 170, + "shloka": 41, + "text": "नमस्कृत्वा तरिनेत्राय शर्वायामित तेजसे\nमुक्तवान दानवेन्द्राणां पराभावाय भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 170, + "shloka": 42, + "text": "मुक्तमात्रे ततस तस्मिन रूपाण्य आसन सहस्रशः\nमृगाणाम अथ सिंहानां वयाघ्राणां च विशां पते\nऋक्षाणां महिषाणां च पन्नगानां तथा गवाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 170, + "shloka": 43, + "text": "गजानां सृमराणां च शरभाणां च सर्वशः\nऋषभाणां वराहाणां मार्जाराणां तथैव च\nशालावृकाणां परेतानां भुरुण्डानां च सर्वशः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 170, + "shloka": 44, + "text": "गृध्राणां गरुडानां च मकराणां तथैव च\nपिशाचानां सयक्षाणां तथैव च सुरद्विषाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 170, + "shloka": 45, + "text": "गुह्यकानां च संग्रामे नैरृतानां तथैव च\nझषाणां गजवक्त्राणाम उलूकानां तथैव च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 170, + "shloka": 46, + "text": "मीनकूर्म समूहानां नानाशस्त्रासि पाणिनाम\nतथैव यातु दानानां गदा मुद्गरधारिणाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 170, + "shloka": 47, + "text": "एतैश चान्यैश च बहुभिर नानारूपधरैस तथा\nसर्वम आसीज जगद वयाप्तं तस्मिन्न अस्त्रे विसर्जिते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 170, + "shloka": 48, + "text": "तरिषिरॊभिश चतुर्दंष्ट्रैश चतुरास्यैश चतुर्भुजैः\nअनेकरूपसंयुक्तैर मांसं मेदॊ वसाशिभिः\nअभीक्ष्णं वध्यमानास ते दानवा ये समागताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 170, + "shloka": 49, + "text": "अर्कज्वलन तेजॊभिर वज्राशनिसमप्रभैः\nअदिर सारमयैश चान्यैर बाणैर अरिविदारणैः\nनयहनं दानवान सर्वान मुहूर्तेनैव भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 170, + "shloka": 50, + "text": "गाण्डीवास्त्र परणुन्नांस तान गतासून नभसश चयुतान\nदृष्ट्वाहं पराणमं भूयस तरिपुरघ्नाय वेधसे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 170, + "shloka": 51, + "text": "तथा रौद्रास्त्र निष्पिष्टान दिव्याभरणभूषितान\nनिशाम्य परमं हर्षम अगमद देव सारथिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 170, + "shloka": 52, + "text": "तद असह्यं कृतं कर्म देवैर अपि दुरासदम\nदृष्ट्वा मां पूजयाम आस मातलिः शक्रसारथिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 170, + "shloka": 53, + "text": "उवाच चे���ं वचनं परीयमाणः कृताञ्जलिः\nसुरासुरैर असह्यं हि कर्म यत साधितं तवया\nन हय एतत संयुगे कर्तुम अपि शक्तः सुरेश्वरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 170, + "shloka": 54, + "text": "सुरासुरैर अवध्यं हि पुरम एतत खगं महत\nतवया विमथितं वीर सववीर्यास्त्र तपॊबलात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 170, + "shloka": 55, + "text": "विध्वस्ते ऽथ पुरे तस्मिन दानवेषु हतेषु च\nविनदन्त्यः सत्रियः सर्वा निष्पेतुर नगराद बहिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 170, + "shloka": 56, + "text": "परकीर्णकेश्यॊ वयथिताः कुरर्य इव दुःखिताः\nपेतुः पुत्रान पितॄन भरातॄञ शॊचमाना महीतले" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 170, + "shloka": 57, + "text": "रुदन्त्यॊ दीनकण्ठ्यस ता विनदन्त्यॊ हतेश्वराः\nउरांसि पाणिभिर घनन्त्यः परस्रस्तस्रग्वि भूषणाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 170, + "shloka": 58, + "text": "तच छॊकयुक्तम अश्रीकं दुःखदैन्य समाहतम\nन बभौ दानव पुरं हतत्विट्कं हतेश्वरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 170, + "shloka": 59, + "text": "गन्धर्वनगराकारं हतनागम इव हरदम\nशुष्कवृक्षम इवारण्यम अदृश्यम अभवत पुरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 170, + "shloka": 60, + "text": "मां तु संहृष्टमनसं कषिप्रं मातलिर आनयत\nदेवराजस्य भवनं कृतकर्माणम आहवात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 170, + "shloka": 61, + "text": "हिरण्यपुरम आरुज्य निहत्य च महासुरान\nनिवातकवचांश चैव ततॊ ऽहं शक्रम आगमम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 170, + "shloka": 62, + "text": "मम कर्म च देवेन्द्रं मातलिर विस्तरेण तत\nसर्वं विश्रावयाम आस यथा भूतं महाद्युते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 170, + "shloka": 63, + "text": "हिरण्यपुरघातं च मायानां चनिवारणम\nनिवातकवचानां च वधं संख्ये महौजसाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 170, + "shloka": 64, + "text": "तच छरुत्वा भगवान परीतः सहस्राक्षः पुरंदरः\nमरुद्भिः सहितः शरीमान साधु साध्व इत्य अथाब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 170, + "shloka": 65, + "text": "ततॊ मां देवराजॊ वै समाश्वास्य पुनः पुनः\nअब्रवीद विबुधैः सार्धम इदं सुमधुरं वचः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 170, + "shloka": 66, + "text": "अतिदेवासुरं कर्मकृतम एत तवया रणे\nगुर्वर्थश च महापार्थ कृतः शत्रून घनता मम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 170, + "shloka": 67, + "text": "एवम एव सदा भाव्यं सथिरेणाजौ धनंजय\nअसंमूढेन चास्त्राणां कर्तव्यं परतिपादनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 170, + "shloka": 68, + "text": "अविषह्यॊ रणे हि तवं देवदानवराक्षसैः\nसयक्षासुरगन्धर्वैः सपक्षिगणपन्नगैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 170, + "shloka": 69, + "text": "वसुधां चापि कौन्तेय तवद बाहुबलनिर्जिताम\nपालयिष्यति धर्मात्मा कुन्तीपुत्रॊ युधिष्ठिरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 171, + "shloka": 1, + "text": "[अर्ज]\nततॊ माम अभिविश्वस्तं संरूढशरविक्षतम\nदेवराजॊ ऽनुगृह्येदं काले वचनम अब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 171, + "shloka": 2, + "text": "दिव्यान्य अस्त्राणि सर्वाणि तवयि तिष्ठन्ति भारत\nन तवाभिभवितुं शक्तॊ मानुषॊ भुवि कश चन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 171, + "shloka": 3, + "text": "भीष्मॊ दरॊणः कृपः कर्णः शकुनिः सह राजभिः\nसंग्रामस्थस्य ते पुत्र कलां नार्हन्ति षॊडशीम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 171, + "shloka": 4, + "text": "इदं च मे तनुत्राणं परायच्छन मघवान परभुः\nअभेद्यं कवचं दिव्यं सरजं चैव हिरण्मयीम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 171, + "shloka": 5, + "text": "देवदत्तं च मे शङ्खं देवः परादान महारवम\nदिव्यं चेदं किरीटं मे सवयम इन्द्रॊ युयॊज ह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 171, + "shloka": 6, + "text": "ततॊ दिव्यानि वस्त्राणि दिव्यान्य आभरणानि च\nपरादाच छक्रॊ ममैतानि रुचिराणि बृहन्ति च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 171, + "shloka": 7, + "text": "एवं संपूजितस तत्र सुखम अस्म्य उषितॊ नृप\nइन्द्रस्य भवने पुण्ये गन्धर्वशिशुभिः सह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 171, + "shloka": 8, + "text": "ततॊ माम अब्रवीच छक्रः परीतिमान अमरैः सह\nसमयॊ ऽरजुन गन्तुं ते भरातरॊ हि समरन्ति ते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 171, + "shloka": 9, + "text": "एवम इन्द्रस्य भवने पञ्चवर्षाणि भारत\nउषितानि मया राजन समरता दयूतजं कलिम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 171, + "shloka": 10, + "text": "ततॊ भवन्तम अद्राक्षं भरातृभिः परिवारितम\nगन्धमादनम आसाद्य पर्वतस्यास्य मूर्धनि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 171, + "shloka": 11, + "text": "[य]\nदिष्ट्या धनंजयास्त्राणि तवया पराप्तानि भारत\nदिष्ट्या चाराधितॊ राजा देवानाम ईश्वरः परभुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 171, + "shloka": 12, + "text": "दिष्ट्या च भगवान सथाणुर देव्या सह परंतप\nसाक्षाद दृष्टः सुयुद्धेन तॊषितश च तवयानघ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 171, + "shloka": 13, + "text": "दिष्ट्या च लॊकपालैस तवं समेतस्ल भरतर्षभ\nदिष्ट्या वर्धामहे सर्वे दिष्ट्यासि पुनरागतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 171, + "shloka": 14, + "text": "अद्य कृत्स्नाम इमां देवीं विजितां पुरमालिनीम\nमन्ये च धृतराष्ट्रस्य पुत्रान अपि वशीकृतान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 171, + "shloka": 15, + "text": "तानि तव इच्छामि ते दरष्टुं दिव्यान्य अस्त्राणि भारत\nयैस तथा वीर्यवन्तस ते निवातकवचा हता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 171, + "shloka": 16, + "text": "[अर्ज]\nशवःप्रभाते भवान दरष्टा दिव्यान्य अस्त्राणि सर्वशः\nनिवातकवचा घॊरा यैर मया विनिपातिताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 171, + "shloka": 17, + "text": "[वै]\nएवम आगमनं तत्र कथयित्वा धनंजयः\nभरातृभिः सहितः सर्वै रजनीं ताम उवास ह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 172, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nतस्यां रजन्यां वयुष्टायां धर्मराजॊ युधिष्ठिरः\nउत्थायावश्य कार्याणि कृतवान भरतृभिः सह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 172, + "shloka": 2, + "text": "ततः संचॊदयाम आस सॊ ऽरजुनं भरातृनन्दनम\nदर्शयास्त्राणि कौन्तेय यैर जिता दानवास तवया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 172, + "shloka": 3, + "text": "ततॊ धनंजयॊ राजन देवैर दत्तानि पाण्डवः\nअस्त्राणि तानि दिव्यानि दर्शयाम आस भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 172, + "shloka": 4, + "text": "यथान्यायं महातेजा शौचं परमम आस्थितः\nगिरिकूबरं पादपाङ्गं शुभवेणुत्रिवेणुकम\nपार्थिवं रथम आस्थाय शॊभमानॊ धनंजयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 172, + "shloka": 5, + "text": "ततः सुदंशितस तेन कवचेन सुवर्चसा\nधनुर आदाय गाण्डीवं देवदत्तं च वारिजम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 172, + "shloka": 6, + "text": "शॊशुभ्यमानः कौन्तेय आनुपूर्व्यान महाभुजः\nअस्त्राणि तानि दिव्यानि दर्शनायॊपचक्रमे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 172, + "shloka": 7, + "text": "अथ परयॊक्ष्यमाणेन दिव्यान्य अस्त्राणि तेन वै\nसमाक्रान्ता मही पद्भ्यां समकम्पत सद्रुमा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 172, + "shloka": 8, + "text": "कषुभिताः सरितश चैव तथैव च महॊदधिः\nशैलाश चापि वयशीर्यन्त न ववौ च समीरणः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 172, + "shloka": 9, + "text": "न बभासे सहस्रांशुर न जज्वाल च पावकः\nन वेदाः परतिभान्ति सम दविजातीनां कथं चन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 172, + "shloka": 10, + "text": "अन्तर्भूमि गता ये च पराणिनॊ जनमेजय\nपीड्यमानाः समुत्थाय पाण्डवं पर्यवारयन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 172, + "shloka": 11, + "text": "वेपमानाः पराञ्जलयस ते सर्वे पिहिताननाः\nदह्यमानास तदास्त्रैस तैर याचन्ति सम धनंजयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 172, + "shloka": 12, + "text": "ततॊ बरह्मर्षयश चैव सिधाश चैव सुरर्षयः\nजङ्गमानि च भूतानि सर्वाण्य एवावतस्थिरे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 172, + "shloka": 13, + "text": "राजर्षयश च परवरास तथैव च दिवौकसः\nयक्षराक्षस गन्धर्वास तथैव च पतत्रिणः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 172, + "shloka": 14, + "text": "ततः पितामहश चैव लॊकपालाश च सर्वशः\nभगवांश च महादेवः सगणॊ ऽभयाययौ तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 172, + "shloka": 15, + "text": "ततॊ वायुर महाराज दिव्यैर माल्यैः सुगन्धिभिः\nअभितः पाण्डवांश चित्रैर अवचक्रे समन्ततः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 172, + "shloka": 16, + "text": "जगुश च गाथा विविधा गन्धर्वाः सुरचॊदिताः\nननृतुः संघशश चैव राजन्न अप्सरसां गणाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 172, + "shloka": 17, + "text": "तस्मिंस तु तुमुले काले नारदः सुरचॊदितः\nआगम्याह वचॊ पार्थं शरवणीयम इदं नृप" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 172, + "shloka": 18, + "text": "अर्जुनार्जुन मा युङ्क्ष्व दिव्यान्य अस्त्राणि भारत\nनैतानि निरधिष्ठाने परयुज्यन्ते कदा चन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 172, + "shloka": 19, + "text": "अधिष्ठाने न वानार्तः परयुञ्जीत कदा चन\nपरयॊगे सुमहान दॊषॊ हय अस्त्राणां कुरुनन्दन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 172, + "shloka": 20, + "text": "एतानि रक्ष्यमाणानि धनंजय यथागमम\nबलवन्ति सुखार्हाणि भविष्यन्ति न संशयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 172, + "shloka": 21, + "text": "अरक्ष्यमाणान्य एतानि तरैलॊक्यस्यापि पाण्डव\nभवन्ति सम विनाशाय मैवं भूयॊ कृथाः कव चित" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 172, + "shloka": 22, + "text": "अजातशत्रॊ तवं चैव दरक्ष्यसे तानि संयुगे\nयॊज्यमानानि पार्थेन दविषताम अवमर्दने" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 172, + "shloka": 23, + "text": "निवार्याथ ततः पार्थं सर्वे देवा यथागतम\nजग्मुर अन्ये च ये तत्र समाजग्मुर नरर्षभ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 172, + "shloka": 24, + "text": "तेषु सर्वेषु कौरव्य परतियातेषु पाण्डवाः\nतस्मिन्न एव वने हृष्टास त ऊषुः सह कृष्णया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 173, + "shloka": 1, + "text": "[जनम]\nतस्मिन कृतास्त्रे रथिनां परधाने; परत्यागते भवनाद वृत्र हन्तुः\nअतः परं किम अकुर्वन्त पार्थाः; समेत्य शूरेण धनंजयेन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 173, + "shloka": 2, + "text": "[वै]\nवनेषु तेष्व एव तु ते नरेन्द्राः; सहार्जुनेनेन्द्र समेन वीराः\nतस्मिंश च शैलप्रवरे सुरम्ये; धनेश्वराक्रीड गता विजह्रुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 173, + "shloka": 3, + "text": "वेश्मानि तान्य अप्रतिमानि पश्यन; करीडाश च नानाद्रुमसंनिकर्षाः\nचचार धवी बहुधा नरेन्द्रः; सॊ ऽसत्रेषु यत्तः सततं किरीटी" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 173, + "shloka": 4, + "text": "अवाप्य वासं नरदेव पुत्राः; परसादजं वैश्वरणस्य राज्ञः\nन पराणिनां ते सपृहयन्ति राजञ; शिवश च कालः स बभूव तेषाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 173, + "shloka": 5, + "text": "समेत्य पार्थेन यथैक रात्रम; ऊषुः समास तत्र तदा चतस्रः\nपूर्वाश च सॊ ता दश पाण्डवानां; श���वा बभूवुर वसतां वनेषु" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 173, + "shloka": 6, + "text": "ततॊ ऽबरवीद वायुसुतस तरस्वी; जिष्णुश च राजानम उपॊपविश्य\nयमौ च वीरौ सुरराजकल्पाव; एकान्तम आस्थाय हितं परियं च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 173, + "shloka": 7, + "text": "तव परतिज्ञां कुरुराजसत्यां; चिकीर्षमाणास तवद अनु परियं च\nततॊ ऽनुगच्छाम वनाय अपास्य; सुयॊधनं सानुचरं निहन्तुम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 173, + "shloka": 8, + "text": "एका दशं वर्षम इदं वसामः; सुयॊधनेनात्त सुखाः सुखार्हाः\nतं वञ्चयित्वाधम बुद्धिशीलम; अज्ञातवासं सुखम आप्नुयामः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 173, + "shloka": 9, + "text": "तवाज्ञया पार्थिव निर्विशङ्का; विहाय मानं विचरन वनानि\nसमीपवासेन विलॊभितास ते; जञास्यन्ति नास्मान अपकृष्ट देशान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 173, + "shloka": 10, + "text": "संवत्सरं तं तु विहृत्य गूढं; नराधमं तं सुखम उद्धरेम\nनिर्यात्य वैरं सफलं सपुष्पं; तस्मै नरेन्द्राधमपूरुषाय" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 173, + "shloka": 11, + "text": "सुयॊधनायानुचरैर वृताय; ततॊ महीम आहर धर्मराज\nसवर्गॊपमं शैलम इमं चरद्भिः; शक्यॊ विहन्तुं नरदेव शॊकः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 173, + "shloka": 12, + "text": "कीर्तिश च ते भारत पुण्यगन्धा; नश्येत लॊकेषु चराचरेषु\nतत पराप्य राज्यं कुरुपुंगवानां; शक्यं महत पराप्तम अथ करियाश च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 173, + "shloka": 13, + "text": "इदं तु शक्यं सततं नरेन्द्र; पराप्तुं तवया यल लभसे कुबेरात\nकुरुष्व बुद्धिं दविषतां वधाय; कृतागसां भारत निग्रहे च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 173, + "shloka": 14, + "text": "तेजस तवॊग्रं न सहेत राजन; समेत्य साक्षाद अपि वज्रपाणिः\nन हि वयथां जातु करिष्यतस तौ; समेत्य देवैर अपि धर्मराज" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 173, + "shloka": 15, + "text": "तवदर्थसिद्ध्यर्थम अभिप्रवृत्तौ; सुपर्णकेतुश च शिनेश च नप्ता\nयथैव कृष्णॊ ऽपरतिमॊ बलेन; तथैव राजन स शिनिप्रवीरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 173, + "shloka": 16, + "text": "तवार्थ सिद्ध्यर्थम अभिप्रवृत्तौ; यथैव कृष्णः सह यादवैस तैः\nतथैव चावां नरदेव वर्य; यमौ च वीरौ कृतिनौ परयॊगे\nतवदर्थयॊगप्रभव परधानाः; समं करिष्याम परान समेत्य" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 173, + "shloka": 17, + "text": "ततस तद आज्ञाय मतं महात्मा; तेषां स धर्मस्य सुतॊ वरिष्ठः\nपरदक्षिणं वैश्रवणाधिवासं; चकार धर्मार्थविद उत्तमौजः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 173, + "shloka": 18, + "text": "आमन्त्र्य वेश्मानि नदीः सरांसि; सर्वाणि रक्ष��ंसि च धर्मराजः\nयथागतं मार्गम अवेक्षमाणः; पुनर गिरिं चैव निरीक्षमाणः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 173, + "shloka": 19, + "text": "समाप्तकर्मा सहितः सुहृद्भिर; जित्वा सपत्नां परतिलभ्य राज्यम\nशैलेन्द्र भूयस तपसे धृतात्मा; दरष्टा तवास्मीति मतिं चकार" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 173, + "shloka": 20, + "text": "वृतः स सर्वैर अनुजैर दविजैश च; तेनैव मार्गेण पतिः कुरूणाम\nउवाह चैनां सगणांस तथैव; घटॊत्कचः पर्वतनिर्झरेषु" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 173, + "shloka": 21, + "text": "तान परस्थितान परीतिमना महर्षिः; पितेव पुत्रान अनुशिष्य सर्वान\nस लॊमशः परीतमना जगाम; दिवौकसां पुण्यतमं निवासम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 173, + "shloka": 22, + "text": "तेनानुशिष्टार्ष्टिषेणेन चैव; तीर्थानि रम्याणि तपॊवनानि\nमहान्ति चान्यानि सरांसि पार्थाः; संपश्यमानाः परययुर नराग्र्याः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 174, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nनगॊत्तमं परस्रवणैर उपेतं; दिशां गजैः किंनरपक्षिभिश च\nसुखं निवासं जहतां हि तेषां; न परीतिर आसीद भरतर्षभाणाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 174, + "shloka": 2, + "text": "ततस तु तेषां पुनर एव हर्षः; कैलासम आलॊक्य महान बभूव\nकुबेर कान्तं भरतर्षभाणां; महीधरं वारिधरप्रकाशम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 174, + "shloka": 3, + "text": "समुच्छ्रयान पर्वतसंनिरॊधान; गॊष्ठान गिरीणां गिरिसेतुमालाः\nबहून परपातांश च समीक्ष्य वीराः; सथलानि निम्नानि च तत्र तत्र" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 174, + "shloka": 4, + "text": "तथैव चान्यानि महावनानि; मृगद्विजानेकप सेवितानि\nआलॊकयन्तॊ ऽभिययुः परतीतास; ते धन्विनः खड्गधरा नराग्र्याः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 174, + "shloka": 5, + "text": "वनानि रम्याणि सरांसि नद्यॊ; गुहा गिरीणां गिरिगह्वराणि\nएते निवासाः सततं बभूवुर; निशानिशं पराप्य नरर्षभाणाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 174, + "shloka": 6, + "text": "ते दुर्ग वासं बहुधा निरुष्य; वयतीत्य कैलासम अचिन्त्यरूपम\nआसेदुर अत्यर्थ मनॊरमं वै; तम आश्रमाग्र्यं वृषपर्वणस ते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 174, + "shloka": 7, + "text": "समेत्य राज्ञा वृषपर्वणस ते; परत्यर्चितास तेन च वीतमॊहाः\nशशंसिरे विस्तरशः परवासं; शिवं यथावद वृषपर्वणस ते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 174, + "shloka": 8, + "text": "सुखॊषितास तत्र त एकरात्रं; पुण्याश्रमे देवमहर्षिजुष्टे\nअभ्याययुस ते बदरीं विशालां; सुखेन वीराः पुनर एव वासम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 174, + "shloka": 9, + "text": "ऊषुस ततस तत्र महानुभावा; न��रायण सथानगता नराग्र्याः\nकुबेर कान्तां नलिनीं विशॊकाः; संपश्यमानाः सुरसिद्धजुष्टाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 174, + "shloka": 10, + "text": "तां चाथ दृष्ट्वा नलिनीं विशॊकाः; पाण्डॊः सुताः सर्वनरप्रवीराः\nते रेमिरे नन्दनवासम एत्य; दविजर्षयॊ वीतभया यथैव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 174, + "shloka": 11, + "text": "ततः करमेणॊपययुर नृवीरा; यथागतेनैव पथा समग्राः\nविहृत्य मासं सुखिनॊ बदर्यां; किरात राज्ञॊ विषयं सुबाहॊः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 174, + "shloka": 12, + "text": "चीनांस तुखारान दरदान सदार्वान; देशान कुणिन्दस्य च भूरि रत्नान\nअतीत्य दुर्गं हिमवत्प्रदेशं; पुरं सुबाहॊर ददृशुर नृवीराः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 174, + "shloka": 13, + "text": "शरुत्वा च तान पार्थिव पुत्रपौत्रान; पराप्तान सुबाहुर विषये समग्रान\nपरत्युद्ययौ परीतियुतः स राजा; तं चाभ्यनन्दन वृषभाः कुरूणाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 174, + "shloka": 14, + "text": "समेत्य राज्ञा तु सुबाहुना ते; सूतैर विशॊक परमुखैश च सर्वैः\nसहेन्द्रसेनैः परिचारकैश च; पौरॊगवैर ये च महानसस्थाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 174, + "shloka": 15, + "text": "सुखॊषितास तत्र त एकरात्रं; सुतान उपादाय रथांश च सर्वान\nघटॊत्कचं सानुचरं विसृज्य; ततॊ ऽभययुर यामुनम अद्रिराजम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 174, + "shloka": 16, + "text": "तस्मिन गिरौ परस्रवणॊपपन्ने; हिमॊत्तरीयारुण पाण्डुसानौ\nविशाख यूपं समुपेत्य चक्रुस; तदा निवासं पुरुषप्रवीराः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 174, + "shloka": 17, + "text": "वराहनानामृगपक्षिजुष्टं; महद वनं चैत्ररथ परकाशम\nशिवेन यात्वा मृगया परधानाः; संवत्सरं तत्र वने विजह्रुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 174, + "shloka": 18, + "text": "तत्राससादातिबलं भुजंगं; कषुधार्दितं मृत्युम इवॊग्ररूपम\nवृकॊदरः पर्वत कन्दरायां; विषादमॊहव्यथितान्तर आत्मा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 174, + "shloka": 19, + "text": "दवीपॊ ऽभवद यत्र वृकॊदरस्य; युधिष्ठिरॊ धर्मभृतां वरिष्ठः\nअमॊक्षयद यस तम अनन्त तेजा; गराहेण संवेष्ठित सर्वगात्रम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 174, + "shloka": 20, + "text": "ते दवादशं वर्षम अथॊपयान्तं; वने विहर्तुं कुरवः परतीताः\nतस्माद वनाच चैत्ररथ परकाशाच; छरिया जवलन्तस तपसा च युक्ताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 174, + "shloka": 21, + "text": "ततश च यात्वा मरुधन्व पार्श्वं; सदा धनुर्वेद रतिप्रधानाः\nसरस्वतीम एत्य निवासकामाः; सरस ततॊ दवैतवनं परतीयुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 174, + "shloka": 22, + "text": "समीक्ष्य तान दैतवने निविष्टान; निवासिनस तत्र ततॊ ऽभिजग्मुः\nतपॊ दमाचार समाधियुक्तास; तृणॊद पात्राहरणाश्म कुट्टाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 174, + "shloka": 23, + "text": "पलक्षाक्ष रौहीतक वेतसाश च; सनुहा बदर्यः खदिराः शिरीषाः\nबिल्वेङ्गुदाः पीलु शमी करीराः; सरस्वती तीररुहा बभूवुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 174, + "shloka": 24, + "text": "तां यक्षगन्धर्वमहर्षिकान्ताम; आयाग भूताम इव देवतानाम\nसरस्वतीं परीतियुताश चरन्तः; सुखं विजह्रुर नरदेव पुत्राः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 175, + "shloka": 1, + "text": "[जनम]\nकथं नागायुतप्राणॊ भीमसेनॊ महाबलः\nभयम आहारयत तीव्रं तस्माद अजगरान मुने" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 175, + "shloka": 2, + "text": "पौलस्त्य यॊ ऽऽहवयद युद्धे धनदं बलदर्पितः\nनलिन्यां कदनं कृत्वा वराणां यक्षरक्षसाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 175, + "shloka": 3, + "text": "तं शंससि भयाविष्टम आपन्नम अरिकर्षणम\nएतद इच्छाम्य अहं शरॊतुं परं कौतूहलं हि मे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 175, + "shloka": 4, + "text": "[वै]\nबह्वाश्चर्ये वने तेषां वसताम उग्रधन्विनाम\nपराप्तानाम आश्रमाद राजन राजर्षेर वृषपर्वणः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 175, + "shloka": 5, + "text": "यदृच्छया धनुः पानिर बद्धखड्गॊ वृकॊदरः\nददर्श तद वनं रम्यदेवगन्धर्वसेवितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 175, + "shloka": 6, + "text": "स ददर्श शुभान देशान गिरेर हिमवतस तदा\nदेवर्षिसिद्धचरितान अप्सरॊगणसेवितान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 175, + "shloka": 7, + "text": "चकॊरैश चक्रवाकैश च पक्षिभिर जीव जीविकैः\nकॊलिकैर भृङ्गराजैश च तत्र तत्र विनादितान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 175, + "shloka": 8, + "text": "नित्यपुष्पफलैर वृक्षैर हिमसंस्पर्श कॊमलैः\nउपेतान बहुल छायैर मनॊ नयननन्दनैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 175, + "shloka": 9, + "text": "स संपश्यन गिरिनदीर वैडूद्य मणिसंनिभैः\nसलिलैर हिमसंस्पर्शैर हंसकारण्डवायुतैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 175, + "shloka": 10, + "text": "वनानि देवदारूणां मेघानाम इव वागुराः\nहरिचन्दन मिश्राणि तुङ्गकालीयकान्य अपि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 175, + "shloka": 11, + "text": "मृगयां परिधावन स समेषु मरुधन्वसु\nविध्यन मृगाञ शरैः शुद्धैश चचार सुमहाबलः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 175, + "shloka": 12, + "text": "स ददर्श महाकायं भुजङ्गं लॊमहर्षणम\nगिरिदुर्गे समापन्नं कायेनावृत्य कन्दरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 175, + "shloka": 13, + "text": "पर्वताभॊगवर्ष्माणं भॊगैश चन्द्रार्कमण्डलैः\nचित्राङ्गम अजिनैश चित्रैर हरिद्रा सदृशछविम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 175, + "shloka": 14, + "text": "गुहाकारेण वक्त्रेण चतुर्दंष्ट्रेण राजता\nदीप्ताक्षेणातिताम्रेण लिहन्तं सृक्किणी मुहुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 175, + "shloka": 15, + "text": "तरासनं सर्वभूतानां कालान्तकयमॊपमम\nनिःश्वासक्ष्वेड नादेन भर्त्सयन्तम इव सथितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 175, + "shloka": 16, + "text": "स भीम सहसाभ्येत्य पृदाकुः कषुधितॊ भृशम\nजग्राहाजगरॊ गराहॊ भुजयॊर उभयॊर बलात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 175, + "shloka": 17, + "text": "तेन संस्पृष्ट मात्रस्य भिमसेनस्य वै तदा\nसंज्ञा मुमॊह सहसा वरदानेन तस्य ह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 175, + "shloka": 18, + "text": "दशनागसहस्राणि धारयन्ति हि यद बलम\nतद बलं भीमसेनस्य भुजयॊर असमं परैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 175, + "shloka": 19, + "text": "स तेजस्वी तथा तेन भुजगेन वशीकृतः\nविस्फुरञ शनकैर भीमॊ न शशाक विचेष्टितुम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 175, + "shloka": 20, + "text": "नागायुत समप्राणः सिंहस्कन्धॊ महाभुजः\nगृहीतॊ वयजहात सत्त्वं वरदानेन मॊहितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 175, + "shloka": 21, + "text": "स हि परयत्नम अकरॊत तीव्रम आत्मविमॊक्षणे\nन चैनम अशकद वीरः कथं चित परतिबाधितुम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 176, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nस भीमसेनस तेजस्वी तथा सर्पवशं गतः\nचिन्तयाम आस सर्पस्य वीर्यम अत्यद्भुतं महत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 176, + "shloka": 2, + "text": "उवाच च महासर्पं कामया बरूहि पन्नग\nकस तवं भॊ भुजग शरेष्ठ किं मया च करिष्यसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 176, + "shloka": 3, + "text": "पाण्डवॊ भिमसेनॊ ऽहं धर्मराजाद अनन्तरः\nनागायुत समप्राणॊ तवया नीतः कथं वशम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 176, + "shloka": 4, + "text": "सिंहाः केसरिणॊ वयाघ्रा महिषा वारणास तथा\nसमागताश च बहुशॊ निहताश च मया मृधे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 176, + "shloka": 5, + "text": "दानवाश च पिशाचाश च राक्षसाश च महाबलाः\nभुजवेगम अशक्ता मे सॊढुं पन्नगसत्तम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 176, + "shloka": 6, + "text": "किं नु विद्या बलं किं वा वरदानम अथॊ तव\nउद्यॊगम अपि कुर्वाणॊ वशगॊ ऽसमि कृतस तवया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 176, + "shloka": 7, + "text": "असत्यॊ विक्रमॊ नॄणाम इति मे निश्चिता मतिः\nयथेदं मे तवया नागबलं परतिहतं महत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 176, + "shloka": 8, + "text": "इत्य एवं वादिनं वीरं भीमम अक्लिष्टकारिणम\nभॊगेन महता सर्पः समन्तात पर्यवेष्टयत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 176, + "shloka": 9, + "text": "निगृह्य तं महाबाहुं ���तः स भुजगस तदा\nविमुच्यास्य भुजौ पीनाव इदं वचनम अब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 176, + "shloka": 10, + "text": "दिष्ट्या तवं कषुधितस्याद्य देवैर भक्षॊ महाभुज\nदिष्ट्या कालस्य महतः परियाः पराणा हि देहिनाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 176, + "shloka": 11, + "text": "यथा तव इदं मया पराप्तं भुजंगत्वम अरिंदम\nतद अवश्यं मया खयाप्यं तवाद्य शृणु सत्तम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 176, + "shloka": 12, + "text": "इमाम अवस्थां संप्राप्तॊ हय अहं कॊपान मनीषिणाम\nशापस्यान्तं परिप्रेप्सुः सर्पस्य कथयामि तत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 176, + "shloka": 13, + "text": "नहुषॊ नाम राजर्षिर वयक्तं ते शरॊत्रम आगतः\nतवैव पूर्वः पूर्वेषाम आयॊर वंशकरः सुतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 176, + "shloka": 14, + "text": "सॊ ऽहं शापाद अगस्त्यस्य बराह्मणान अवमन्य च\nइमाम अवस्थाम आपन्नः पश्य दैवम इदं मम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 176, + "shloka": 15, + "text": "तवां चेद अवध्यम आयान्तम अतीव परियदर्शनम\nअहम अद्यॊपयॊक्ष्यामि विधानं पश्य यादृशम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 176, + "shloka": 16, + "text": "न हि मे मुच्यते कश चित कथं चिद गरहणं गतः\nगजॊ वा महिषॊ वापि षष्ठे काले नरॊत्तम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 176, + "shloka": 17, + "text": "नासि केवलसर्पेण तिर्यग्यॊनिषु वर्तता\nगृहीतः कौरवश्रेष्ठ वरदानम इदं मम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 176, + "shloka": 18, + "text": "पतता हि विमानाग्रान मया शक्रासनाद दरुतम\nकुरु शापान्तम इत्य उक्तॊ भगवान मुनिसत्तमः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 176, + "shloka": 19, + "text": "स माम उवाच तेजस्वी कृपयाभिपरिप्लुतः\nमॊक्षस ते भविता राजन कस्माच चित कालपर्ययात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 176, + "shloka": 20, + "text": "ततॊ ऽसमि पतितॊ भूमौ न च माम अजहात समृतिः\nसमार्तम अस्ति पुराणं मे यथैवाधिगतं तथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 176, + "shloka": 21, + "text": "यस तु ते वयाहृतान परश्नान परतिब्रूयाद विशेषवित\nस तवां मॊक्षयिता शापाद इति माम अब्रवीद ऋषिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 176, + "shloka": 22, + "text": "गृहीतस्य तवया राजन पराणिनॊ ऽपि बलीयसः\nसत्त्वभ्रंशॊ ऽधिकस्यापि सर्वस्याशु भविष्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 176, + "shloka": 23, + "text": "इति चाप्य अहम अश्रौषं वचस तेषां दयावताम\nमयि संजातहार्दानाम अथ ते ऽनतर्हिता दविजाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 176, + "shloka": 24, + "text": "सॊ ऽहं परमदुष्कर्मा वसामि निरये ऽशुचौ\nसर्पयॊनिम इमां पराप्य कालाकाङ्क्षी महाद्युते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 176, + "shloka": 25, + "text": "तम उवाच महाबाहुर भीमसेनॊ भुजंगमम\nन ते कुप्ये महासर्पन चात्मानं विगर्हये" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 176, + "shloka": 26, + "text": "यस्माद अभावी भावी वा मनुष्यः सुखदुःखयॊः\nआगमे यदि वापाये न तत्र गरपयेन मनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 176, + "shloka": 27, + "text": "दैवं पुरुषकारेण कॊ निवर्तितुम अर्हति\nदैवम एव परं मन्ये पुरुषार्थॊ निरर्थकः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 176, + "shloka": 28, + "text": "पश्य दैपॊपघाताद धि भुजवीर्यव्यपाश्रयम\nइमाम अवस्थां संप्राप्तम अनिमित्तम इहाद्य माम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 176, + "shloka": 29, + "text": "किं तु नाद्यानुशॊचामि तथात्मानं विनाशितम\nयथा तु विपिने नयस्तान भरातॄन राज्यपरिच्युतान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 176, + "shloka": 30, + "text": "हिमवांश च सुदुर्गॊ ऽयं यक्षराक्षस संकुलः\nमां च ते समुदीक्षन्तः परपतिष्यन्ति विह्वलाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 176, + "shloka": 31, + "text": "विनष्टम अथ वा शरुत्वा भविष्यन्ति निरुद्यमाः\nधर्मशीला मया तेहि बाध्यन्ते राज्यगृद्धिना" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 176, + "shloka": 32, + "text": "अथ वा नार्जुनॊ धीमान विषादम उपयास्यति\nसर्वास्त्रविद अनाधृष्यॊ देवगन्धर्वराक्षसैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 176, + "shloka": 33, + "text": "समर्थः स महाबाहुर एकाह्ना समहा बलः\nदेवराजम अपि सथानात परच्यावयितुम ओजसा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 176, + "shloka": 34, + "text": "किं पुनर धृतराष्ट्रस्य पुत्रं दुर्द्यूत देविनम\nविद्विष्टं सर्वलॊकस्य दम्भलॊभ परायणम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 176, + "shloka": 35, + "text": "मातरं चैव शॊचामि कृपणां पुत्रगृद्धिनीम\nयस्माकं नित्यम आशास्ते महत्त्वम अधिकं परैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 176, + "shloka": 36, + "text": "कथं नु तस्यानाथाया मद विनाशाद भुजंगम\nअफलास ते भविष्यन्ति मयि सर्वे मनॊरथाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 176, + "shloka": 37, + "text": "नकुलः सहदेवश च यमजौ गुरुवर्तिनौ\nमद्बाहुबलसंस्तब्धौ नित्यं पुरुषमानिनौ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 176, + "shloka": 38, + "text": "निरुत्साहौ भविष्येते भरष्टवीर्यपराक्रमौ\nमद विनाशात परिद्यूनाव इति मे वर्तते मतिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 176, + "shloka": 39, + "text": "एवंविधं बहु तदा विललाप वृकॊदरः\nभुजंगभॊग संरुद्धॊ नाशकच च विचेष्टितुम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 176, + "shloka": 40, + "text": "युधिष्ठिरस तु कौन्तेय बभूवास्वस्थ चेतनः\nअनिष्ट दर्शनान घॊरान उत्पातान परिचिन्तयन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 176, + "shloka": 41, + "text": "दारुणं हय अशिवं नादं शिवा दक्षिणतः सथिता\nदीप्तायां दिशि वित्रस्ता रौति तस्याश्रमस्य ह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 176, + "shloka": 42, + "text": "एकपक्षाक्षि चरणा वर्तिका घॊरदर्शना\nरुधिरं वमन्ती ददृशे परत्यादित्यम अपस्वरा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 176, + "shloka": 43, + "text": "परववाव अनिलॊ रूक्षश चण्डः शर्कर कर्षणः\nअपसव्यानि सर्वाणि मृगपक्षिरुतानि च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 176, + "shloka": 44, + "text": "पृष्ठतॊ वायसः कृष्णॊ याहि याहीति वाशति\nमुहुर मुहुः परस्फुरति दक्षिणॊ ऽसय भुजस तथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 176, + "shloka": 45, + "text": "हृदयं चरणश चापि वामॊ ऽसय परिवर्तते\nसव्यस्याक्ष्णॊ विकारश चाप्य अनिष्टः समपद्यत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 176, + "shloka": 46, + "text": "स धर्मराजॊ मेधावी शङ्कमानॊ महद भयम\nदरौपदीं परिपप्रच्छ कव भीम इति भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 176, + "shloka": 47, + "text": "शशंस तस्मै पाञ्चाली चिरयातं वृकॊदरम\nस परतस्थे महाबाहुर धौम्येन सहितॊ नृपः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 176, + "shloka": 48, + "text": "दरौपद्या रक्षणं कार्यम इत्य उवाच धनंजयम\nनकुलं सहदेवं च वयादिदेश दविजान परति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 176, + "shloka": 49, + "text": "स तस्य पदम उन्नीय तस्माद एवाश्रमात परभुः\nददर्श पृथिवीं चिह्नैर भीमस्य परिचिह्निताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 176, + "shloka": 50, + "text": "धावतस तस्य वीरस्य मृगार्थे वातरंहसः\nऊरुवातविनिर्भग्नान दरुमान वयावर्तितान पथि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 176, + "shloka": 51, + "text": "स गत्वा तैस तदा चिह्नैर ददर्श गिरिगह्वरे\nगृहीतं भुजगेन्द्रेण निश्चेष्टम अनुजं तथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 177, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nयुधिष्ठिरस तम आसाद्य सर्पभॊगाभिवेष्टितम\nदयितं भरतरं वीरम इदं वचनम अब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 177, + "shloka": 2, + "text": "कुन्ती मातः कथम इमाम आपदं तवम अवाप्तवान\nकश चायं पर्वताभॊगप्रतिमः पन्नगॊत्तमः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 177, + "shloka": 3, + "text": "स धर्मराजम आलक्ष्य भराता भरातरम अग्रजम\nकथयाम आस तत सर्वं गरहणादि विचेष्टितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 177, + "shloka": 4, + "text": "[य]\nदेवॊ वा यदि वा दैत्य उरगॊ वा भवान यदि\nसत्यं सर्पवचॊ बरूहि पृच्छति तवां युधिष्ठिरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 177, + "shloka": 5, + "text": "किम आहृत्य विदित्वा वा परीतिस ते सयाद भुजंगम\nकिमाहारं परयच्छामि कथं मुञ्चेद भवान इमम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 177, + "shloka": 6, + "text": "[सर्प]\nनहुषॊ नाम राजाहम आसं पूर्वस तवानघ\nपरथितः पञ्चमः सॊमाद आयॊःपुत्रॊ नराधिप" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 177, + "shloka": 7, + "text": "करतुभिस तपसा चैव सवाध्यायेन दमेन च\nतरैलॊक्यैश्वर्यम अव्यग्रं पराप्तॊ विक्रमणेन च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 177, + "shloka": 8, + "text": "तद ऐश्वर्यं समासाद्य दर्पॊ माम अगमत तदा\nसहस्रं हि दविजातीनाम उवाह शिबिलां मम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 177, + "shloka": 9, + "text": "ऐश्वर्यमदमत्तॊ ऽहम अवमन्य ततॊ दविजान\nइमाम अगस्त्येन दशाम आनीतः पृथिवीपते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 177, + "shloka": 10, + "text": "न तु माम अजहात परज्ञा यावद अद्येति पाण्डव\nतस्यैवानुग्रहाद राजन्न अगस्त्यस्य महात्मनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 177, + "shloka": 11, + "text": "षष्ठे काले ममाहारः पराप्तॊ ऽयम अनुजस तव\nनाहम एनं विमॊक्ष्यामि न चान्यम अभिकामये" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 177, + "shloka": 12, + "text": "परश्नान उच्चारितांस तु तवं वयाहरिष्यसि चेन मम\nअथ पश्चाद विमॊक्ष्यामि भरातरं ते वृकॊदरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 177, + "shloka": 13, + "text": "[य]\nबरूहि सर्पयथाकामं परतिवक्ष्यामि ते वचः\nअपि चेच छक्नुयां परीतिम आहर्तुं ते भुजंगम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 177, + "shloka": 14, + "text": "वेद्यं यद बराह्मणेनेह तद भवान वेत्ति केवलम\nसर्पराजततः शरुत्वा परतिवक्ष्यामि ते वचः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 177, + "shloka": 15, + "text": "[सर्प]\nबराह्मणः कॊ भवेद राजन वेद्यं किं च युधिष्ठिर\nबरवीह्य अतिमतिं तवां हि वाक्यैर अनुमिमीमहे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 177, + "shloka": 16, + "text": "[य]\nसत्यं दानं कषमा शीलम आनृशंस्यं दमॊ घृणा\nदृश्यन्ते यत्र नागेन्द्र स बराह्मण इति समृतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 177, + "shloka": 17, + "text": "वेद्यं सर्पपरं बरह्म निर्दुःखम असुखं च यत\nयत्र गत्वा न शॊचन्ति भवतः किं विवक्षितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 177, + "shloka": 18, + "text": "[सर्प]\nचातुर्वर्ण्यं परमाणं च सत्यं च बरह्म चैव ह\nशूद्रेष्व अपि च सत्यं च दानम अक्रॊध एव च\nआनृशंस्यम अहिंसा च घृणा चैव युधिष्ठिर" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 177, + "shloka": 19, + "text": "वेद्यं यच चाथ निर्दुःखम असुखं च नराधिप\nताभ्यां हीनं पदं चान्यन न तद अस्तीति लक्षये" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 177, + "shloka": 20, + "text": "[य]\nशूद्रे चैतद भवेल लक्ष्यं दविजे तच च न विद्यते\nन वै शूद्रॊ भवेच छूद्रॊ बराह्मणॊ न च बराह्मणः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 177, + "shloka": 21, + "text": "यत्रैतल लक्ष्यते सर्पवृत्तं स बराह्मणः समृतः\nयत्रैतन न भवेत सर्पतं शूद्रम इति निर्दिशेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 177, + "shloka": 22, + "text": "यत पुनर भवता परॊक्तं न वेद्यं विद्यतेति ह\nताभ्यां हीनम अतीत्यात्र पदं नास्तीति चेद अपि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 177, + "shloka": 23, + "text": "एवम एतन मतं सर्पताभ्यां हीनं न विद्यते\nयथा शीतॊष्णयॊर मध्ये भवेन नॊष्णं न शीतता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 177, + "shloka": 24, + "text": "एवं वै सुखदुःखाभ्यां हीनम अस्ति पदं कव चित\nएषा मम मतिः सर्पयथा वा मन्यते भवान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 177, + "shloka": 25, + "text": "[सर्प]\nयदि ते वृत्ततॊ राजन बराह्मणः परसमीक्षितः\nवयर्था जातिस तदायुष्मन कृतिर यावन न दृश्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 177, + "shloka": 26, + "text": "[य]\nजातिर अत्र महासर्पमनुष्यत्वे महामते\nसंकरात सर्ववर्णानां दुष्परीक्ष्येति मे मतिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 177, + "shloka": 27, + "text": "सर्वे सर्वास्व अपत्यानि जनयन्ति यदा नराः\nवान मैथुनम अथॊ जन्म मरणं च समं नृणाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 177, + "shloka": 28, + "text": "इदम आर्षं परमाणं च ये यजामह इत्य अपि\nतस्माच छीलं परधानेष्टं विदुर ये तत्त्वदर्शिनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 177, + "shloka": 29, + "text": "परान्न्न नाभिर वर्धनात पुंसॊ जातकर्म विधीयते\nतत्रास्य माता सावित्री पिता तव आचार्य उच्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 177, + "shloka": 30, + "text": "वृत्त्या शूद्र समॊ हय एष यावद वेदे न जायते\nअस्मिन्न एवं मतिद्वैधे मनुः सवायम्भुवॊ ऽबरवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 177, + "shloka": 31, + "text": "कृतकृत्याः पुनर वर्णा यदि वृत्तं न विद्यते\nसंकरस तत्र नागेन्द्र बलवान परसमीक्षितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 177, + "shloka": 32, + "text": "यत्रेदानीं महासर्पसंस्कृतं वृत्तम इष्यते\nतं बराह्मणम अहं पूर्वम उक्तवान भुजगॊत्तम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 177, + "shloka": 33, + "text": "[सर्प]\nशरुतं विदितवेद्यस्य तव वाक्यं युधिष्ठिर\nभक्षयेयम अहं कस्माद भरातरं ते वृकॊदरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 178, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nभवान एतादृशॊ लॊके वेदवेदाङ्गपारगः\nबरूहि किं कुर्वतः कर्म भवेद गतिर अनुत्तमा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 178, + "shloka": 2, + "text": "[सर्प]\nपात्रे दत्त्वा परियाण्य उक्त्वा सत्यम उक्त्वा च भारत\nअहिंसा निरतः सवर्गं गच्छेद इति मतिर मम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 178, + "shloka": 3, + "text": "[य]\nदानाद वा सर्पसत्याद वा किम अतॊ गुरु दृश्यते\nअहिंसा परिययॊश चैव गुरुलाघवम उच्यताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 178, + "shloka": 4, + "text": "[सर्प]\nदाने रतत्वं सत्यं च अहिंसा परियम एव च\nएषां कार्यगरीयस्त्वाद दृश्यते गुरुलाघवम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 178, + "shloka": 5, + "text": "कस्माच चिद दानयॊगाद धि सत्यम एव विशिष्यते\nसत्यवाक्याच च राजेन्द्र किं चिद दानं विशिष्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 178, + "shloka": 6, + "text": "एवम एव महेष्वास परियवाक्यान महीपते\nअहिंसा दृश्यते गुर्वी ततश च परियम इष्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 178, + "shloka": 7, + "text": "एवम एतद भवेद राजन कार्यापेक्षम अनन्तरम\nयद अभिप्रेतम अन्यत ते बरूहि यावद बरवीम्य अहम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 178, + "shloka": 8, + "text": "[य]\nकथं सवर्गे गतिः सर्पकर्मणां च फलं धरुवम\nअशरीरस्य दृश्येत विषयांश च बरवीहि मे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 178, + "shloka": 9, + "text": "[सर्प]\nतिस्रॊ वै गतयॊ राजन परिदृष्टाः सवकर्मभिः\nमानुष्यं सवर्गवासश च तिर्यग्यॊनिश च तत तरिधा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 178, + "shloka": 10, + "text": "तत्र वै मानुषाल लॊकाद दानादिभिर अतन्द्रितः\nअहिंसार्थ समायुक्तैः कारणैः सवर्गम अश्नुते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 178, + "shloka": 11, + "text": "विपरीतैश च राजेन्द्र कारणैर मानुषॊ भवेत\nतिर्यग्यॊनिस तथा तात विशेषश चात्र वक्ष्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 178, + "shloka": 12, + "text": "कामक्रॊधसमायुक्तॊ हिंसा लॊभसमन्वितः\nमनुष्यत्वात परिभ्रष्टस तिर्यग्यॊनौ परसूयते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 178, + "shloka": 13, + "text": "तिर्यग्यॊन्यां पृथग्भावॊ मनुष्यत्वे विधीयते\nगवादिभ्यस तथाश्वेभ्यॊ देवत्वम अपि दृश्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 178, + "shloka": 14, + "text": "सॊ ऽयम एता गतीः सर्वा जन्तुश चरति कार्यवान\nनित्ये महति चात्मानम अवस्थापयते नृप" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 178, + "shloka": 15, + "text": "जातॊ जातश च बलवान भुङ्क्ते चात्मा स देहवान\nफलार्थस तात निष्पृक्तः परजा लक्षणभावनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 178, + "shloka": 16, + "text": "[य]\nशब्दे सपर्शे च रूपे च तथैव रसगन्धयॊः\nतस्याधिष्ठानम अव्यग्रं बरूहि सर्पयथातथम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 178, + "shloka": 17, + "text": "किं न गृह्णासि विषयान युगपत तवं महामते\nएतावद उच्यतां चॊक्तं सर्वं पन्नगसत्तम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 178, + "shloka": 18, + "text": "[सर्प]\nयद आत्मद्रव्यम आयुष्मन देहसंश्रयणान्वितम\nकरणाधिष्ठितं भॊगान उपभुङ्क्ते यथाविधि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 178, + "shloka": 19, + "text": "जञानं चैवात्र बुद्धिश च मनॊ च भरतर्षभ\nतस्य भॊगाधिकरणे करणानि निबॊध मे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 178, + "shloka": 20, + "text": "मनसा तात पर्येति करमशॊ विषयान इमान\nविषयायतनस्थेन भूतात्मा कषेत्रनिःसृतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 178, + "shloka": 21, + "text": "अत्र चापि नरव्याघ्र मनॊ जन्तॊर विधीयते\nतस्माद युगपद अस्यात्र गरहणं नॊपपद्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 178, + "shloka": 22, + "text": "स आत्मा पुरुषव्याघ्र भरुवॊर अन्तरम आश्रितः\nदरव्येषु सृजते बुद्धिं विविधेषु परावरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 178, + "shloka": 23, + "text": "बुद्धेर उत्तरकालं च वेदना दृश्यते बुधैः\nएष वै राजशार्दूल विधिः कषेत्रज्ञभावनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 178, + "shloka": 24, + "text": "[य]\nमनसॊ चापि बुद्धेश च बरूहि मे लक्षणं परम\nएतद अध्यात्मविदुषां परं कार्यं विधीयते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 178, + "shloka": 25, + "text": "[सर्प]\nबुद्धिर आत्मानुगा तात उत्पातेन विधीयते\nतद आश्रिता हि संज्ञैषा विधिस तस्यैषणे भवेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 178, + "shloka": 26, + "text": "बुद्धेर गुणविधिर नास्ति मनस तु गुणवद भवेत\nबुद्धिर उत्पद्यते कार्ये मनस तूत्पन्नम एव हि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 178, + "shloka": 27, + "text": "एतद विशेषणं तात मनॊ बुद्ध्यॊर मयेरितम\nतवम अप्य अत्राभिसंबुद्धः कथं वा मन्यते भवान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 178, + "shloka": 28, + "text": "[य]\nअहॊ बुद्धिमतां शरेष्ठ शुभा बुद्धिर इयं तव\nविदितं वेदितव्यं ते कस्मान माम अनुपृच्छसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 178, + "shloka": 29, + "text": "सर्वज्ञं तवां कथं मॊह आविशत सवर्गवासिनम\nएवम अद्भुतकर्माणम इति मे संशयॊ महान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 178, + "shloka": 30, + "text": "[सर्प]\nसुप्रज्ञम अपि चेच छूरम ऋद्धिर मॊहयते नरम\nवर्तमानः सुखे सर्वॊ नावैतीति मतिर मम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 178, + "shloka": 31, + "text": "सॊ ऽहम ऐश्वर्यमॊहेन मदाविष्टॊ युधिष्ठिर\nपतितः परतिसंबुद्धस तवां तु संबॊधयाम्य अहम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 178, + "shloka": 32, + "text": "कृतं कार्यं महाराज तवया मम परंतप\nकषीणः शापः सुकृच्छ्रॊ मे तवया संभाष्य साधुना" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 178, + "shloka": 33, + "text": "अहं हि दिवि दिव्येन विमानेन चरन पुरा\nअभिमानेन मत्तः सन कं चिन नान्यम अचिन्तयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 178, + "shloka": 34, + "text": "बरह्मर्षिदेवगन्धर्वयक्षराक्षस किंनराः\nकरान मम परयच्छन्ति सर्वे तरैलॊक्यवासिनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 178, + "shloka": 35, + "text": "चक्षुषा यं परपश्यामि पराणिनं पृथिवीपतौ\nतस्य तेजॊ हराम्य आशु तद धि दृष्टिबलं मम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 178, + "shloka": 36, + "text": "बरह्मर्षीणां सहस्रं हि उवाह शिबिकां मम\nस माम अपनयॊ राजन भरंशयाम आस वै शरियः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 178, + "shloka": 37, + "text": "तत्र हय अगस्त्यः पादेन वहन पृष्टॊ मया मुनिः\nअदृष्टेन ततॊ ऽसम्य उक्तॊ धवंस सर्पेति वै रुषा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 178, + "shloka": 38, + "text": "ततस तस्माद विमानाग्रात परच्युतश चयुत भूषणः\nपरपतन बुबुधे ऽऽतमानं वयाली भूतम अधॊमुखम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 178, + "shloka": 39, + "text": "अयाचं तम अहं विप्रं शापस्यान्तॊ भवेद इति\nअज्ञानात संप्रवृत्तस्य भगवन कषन्तुम अर्हसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 178, + "shloka": 40, + "text": "ततः स माम उवाचेदं परपतन्तं कृपान्वितः\nयुधिष्ठिरॊ धर्मराजः शापात तवां मॊक्षयिष्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 178, + "shloka": 41, + "text": "अभिमानस्य घॊरस्य बलस्य च नराधिप\nफले कषीणे महाराज फलं पुण्यम अवाप्स्यसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 178, + "shloka": 42, + "text": "ततॊ मे विस्मयॊ जातस तद दृष्ट्वा तपसॊ बलम\nबरह्म च बराह्मणत्वं च येन तवाहम अचूचुदम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 178, + "shloka": 43, + "text": "सत्यं दमस तपॊयॊगम अहिंसा दाननित्यता\nसाधकानि सदा पुंसां न जातिर न कुलं नृप" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 178, + "shloka": 44, + "text": "अरिष्ट एष ते भराता भीमॊ मुक्तॊ महाभुजः\nसवस्ति ते ऽसतु महाराज गमिष्यामि दिवं पुनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 178, + "shloka": 45, + "text": "[वै]\nइत्य उक्त्वाजगरं देहं तयक्त्वा स नहुषॊ नृपः\nदिव्यं वपुः समास्थाय गतस तरिदिवम एव ह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 178, + "shloka": 46, + "text": "युधिष्ठिरॊ ऽपि धर्मात्मा भरात्रा भीमेन संगतः\nधौम्येन सहितः शरीमान आश्रमं पुनर अभ्यगात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 178, + "shloka": 47, + "text": "ततॊ दविजेभ्यः सर्वेभ्यः समेतेभ्यॊ यथातथम\nकथयाम आस तत सर्वं धर्मराजॊ युधिष्ठिरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 178, + "shloka": 48, + "text": "तच छरुत्वा ते दविजाः सर्वे भरातरश चास्य ते तरयः\nआसन सुव्रीडिता राजन दरौपदी च यशस्विनी" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 178, + "shloka": 49, + "text": "ते तु सर्वे दविजश्रेष्ठाः पाण्डवानां हितेप्सया\nमैवम इत्य अब्रुवन भीमं गर्हयन्तॊ ऽसय साहसम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 178, + "shloka": 50, + "text": "पाण्डवास तु भयान मुक्तं परेक्ष्य भीमं महाबलम\nहर्षम आहारयां चक्रुर विजह्रुश च मुदा युताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 179, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nनिदाघान्तकरः कालः सर्वभूतसुखावहः\nतत्रैव वसतां तेषां परावृट समभिपद्यत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 179, + "shloka": 2, + "text": "छादयन्तॊ महाघॊषाः खं दिशश च बलाहकाः\nपरववर्षुर दिवारात्रम असिताः सततं तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 179, + "shloka": 3, + "text": "तपात्यय निकेताश च शतशॊ ऽथ सहस्रशः\nअपेतार्क परभा जालाः सविद्युद्विमलप्रभाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 179, + "shloka": 4, + "text": "विरूढ शष्पा पृथिवी मत्तदंश सरीसृपा\nबभूव पयसा सिक्ता शान्तधूमरजॊ ऽरुणा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 179, + "shloka": 5, + "text": "न सम परज्ञायते किं चिद अम्भसा समवस्तृते\nसमं वा विषमं वापि नद्यॊ वा सथावराणि वा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 179, + "shloka": 6, + "text": "कषुब्धतॊया महाघॊषाः शवसमाना इवाशुगाः\nसिन्धवः शॊभयां चक्रुः काननानि तपात्यये" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 179, + "shloka": 7, + "text": "नदतां काननान्तेषु शरूयन्ते विविधाः सवनाः\nवृष्टिभिस ताड्यमानानां वराहमृगपक्षिणाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 179, + "shloka": 8, + "text": "सतॊकताः शिखिनश चैव पुंस्कॊकिल गणैः सह\nमत्ताः परिपतन्ति सम दर्दुराश चैव दर्पिताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 179, + "shloka": 9, + "text": "तथा बहुविधाकारा परावृष मेघानुनादिता\nअभ्यतीता शिवा तेषां चरतां मरुधन्वसु" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 179, + "shloka": 10, + "text": "करौञ्च हंसगणाकीर्णा शरत परणिहिताभवत\nरूड्ध कक्षवनप्रस्था परसन्नजलनिम्नगा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 179, + "shloka": 11, + "text": "विमलाकाश नक्षत्रा शरत तेषां शिवाभवत\nमृगद्विजसमाकीर्णा पाण्डवानां महात्मनाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 179, + "shloka": 12, + "text": "पश्यन्तः शान्तरजसः कषपा जलदशीतलाः\nगरहनक्षत्रसंघैश च सॊमेन च विराजिताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 179, + "shloka": 13, + "text": "कुमुदैः पुण्डरीकैश च शीतवारि धराः शिवाः\nनदीः पुष्करिणीश चैव ददृशुः समलंकृताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 179, + "shloka": 14, + "text": "आकाशनीकाश तटां नीप नीवार संकुलाम\nबभूव चरतां हर्षः पुण्यतीर्थां सरस्वतीम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 179, + "shloka": 15, + "text": "ते वै मुमुदिरे वीराः परसन्नसलिलां शिवाम\nपश्यन्तॊ दृढधन्वानः परिपूर्णां सरस्वतीम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 179, + "shloka": 16, + "text": "तेषां पुण्यतमा रात्रिः पर्व संधौ सम शारदी\nतत्रैव वसताम आसीत कार्तिकी जनमेजय" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 179, + "shloka": 17, + "text": "पुण्यकृद्भिर महासत्त्वैस तापसैः सह पाण्डवाः\nतत सर्वं भरतश्रेष्ठाः समूहुर यॊगम उत्तमम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 179, + "shloka": 18, + "text": "तमिस्राभ्युदिते तस्मिन धौम्येन सह पाण्डवाः\nसूतैः पौरॊगवैश चैव काम्यकं परययुर वनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 180, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nकाम्यकं पराप्य कौन्तेया युधिष्ठिरपुरॊगमाः\nकृतातिथ्या मुनिगणैर निषेदुः सह कृष्णया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 180, + "shloka": 2, + "text": "ततस तान परिविश्वस्तान वसतः पाण्डुनन्दनान\nबराह्मणा बहवस तत्र समन्तात पर्यवारयन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 180, + "shloka": 3, + "text": "अथाब्रवीद दविजः कश चिद अर्जुनस्य परियः सखा\nएष्यतीह महाबाहुर वशीशौरिर उदारधीः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 180, + "shloka": 4, + "text": "विदिता हि हरेर यूयम इहायाताः कुरूद्वहाः\nसदा हि दर्शनाकाङ्क्षी शरेयॊ ऽनवेषी च वॊ हरिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 180, + "shloka": 5, + "text": "बहु वत्सर जीवी च मार्कण्डेयॊ महातपः\nसवाध्यायतपसा युक्तः कषिप्रं युष्मान समेष्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 180, + "shloka": 6, + "text": "तथैव तस्य बरुवतः परत्यदृष्यत केशवः\nसैङ्क्य सुग्रीव युक्तेन रथेन रथिनां वरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 180, + "shloka": 7, + "text": "मघवान इव पौलॊम्या सहितः सत्यभामया\nउपायाद देवकीपुत्रॊ दिदृक्षुः कुरुसत्तमान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 180, + "shloka": 8, + "text": "अवतीर्य रथात कृष्णॊ धर्मराजं यथाविधि\nववन्दे मुदितॊ धीमान भीमं च बलिनां वरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 180, + "shloka": 9, + "text": "पूजयाम आस दौम्यं च यमाभ्याम अभिवादितः\nपरिष्वज्य गुडाकेशं दरौपदीं पर्यसान्त्वयत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 180, + "shloka": 10, + "text": "स दृष्ट्वा फल्गुनं वीरं चिरस्य परियम आगतम\nपर्यष्वजत दाशार्हः पुनः पुनर अरिंदमम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 180, + "shloka": 11, + "text": "तथैव सत्यभामापि दरौपदीं परिषस्वजे\nपाण्डवानां परियं भार्यां कृष्णस्य महिषी परिया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 180, + "shloka": 12, + "text": "ततस ते पाण्डवाः सर्वे सभार्याः सपुरॊहिताः\nआनर्चुः पुण्डरीकाक्षं परिवव्रुश च सर्वशः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 180, + "shloka": 13, + "text": "कृष्णस तु पार्थेन समेत्य विद्वान; धनंजयेनासुरतर्जनेन\nबभौ यथा भूप पतिर महात्मा; समेत्य साक्षाद भगवान गुहेन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 180, + "shloka": 14, + "text": "ततः समस्तानि किरीटमाली; वनेषु वृत्तानि गदाग्रजाय\nउक्त्वा यथावत पुनर अन्वपृच्छत; कथं सुभद्रा च तथाभुमन्युः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 180, + "shloka": 15, + "text": "स पूजयित्वा मधुहा यथावन; पार्थांश च कृष्णां च पुरॊहितं च\nउवाच राजानम अभिप्रशंसन; युधिष्ठिरं तत्र सहॊपविश्य" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 180, + "shloka": 16, + "text": "धर्मः परः पाण्डव राज्यलाभात; तस्यार्थम आहुस तप एव राजन\nसत्यार्जवाभ्यां चरता सवधर्मं; जितस तवायं च परश च लॊकः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 180, + "shloka": 17, + "text": "अघीतम अग्रे चरता वरतानि सम्यग; धनुर्वेदम अवाप्य कृत्स्नम\nकषात्रेण धर्मण वसूनि लब्ध्वा; सर्वे हय अवाप्ताः करतवः पुराणाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 180, + "shloka": 18, + "text": "न गराम्यधर्मेषु रतिस तवास्ति; कामान न किं चित कुरुषे नरेन्द्र\nन चार्थलॊभात परजहासि धर्मं; तस्मात सवभावाद असि धर्मराजः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 180, + "shloka": 19, + "text": "धानं च सत्यं च तपॊ च राजञ; शरद्धा च शान्तिश च धृतिः कषमा च\nअवाप्य राष्ट्राणि वसूनि भॊगान; एषा परा पार्थ सदा रतिस ते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 180, + "shloka": 20, + "text": "यदा जनौघः कुरुजाङ्गलानां; कृष्णां सभायाम अवशाम अपश्यत\nअपेतधर्मव्यवहार वृत्तं; सहेत तत पाण्डव कस तवदन्यः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 180, + "shloka": 21, + "text": "असंशयं सर्वसमृद्धकामः; कषिप्रं परजाः पालयितासि सम्यक\nइमे वयं निग्रहणे कुरूणां; यदि परतिज्ञा भवतः समाप्ता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 180, + "shloka": 22, + "text": "धौम्यं च कृष्णां च युधिष्ठिरं च; यमौ च भीमं च दशार्ह सिंहः\nउवाच दिष्ट्या भवतां शिवेन; पराप्तः किरीटी मुदितः कृतास्त्रः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 180, + "shloka": 23, + "text": "परॊवाच कृष्णाम अपि याज्ञसेनीं; दशार्ह भर्ता सहितः सुहृद्भिः\nकृष्णे धनुर्वेद रतिप्रधानाः; सत्यव्रतास ते शिशवः सुशीलाः\nसद्भिः सदैवाचरितं समाधिं; चरन्ति पुत्रास तव याज्ञसेनि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 180, + "shloka": 24, + "text": "राज्येन राष्ट्रैश च निमन्त्र्यमाणाः; पित्रा च कृष्णे तव सॊदरैश च\nन यज्ञसेनस्य न मातुलानां; गृहेषु बाला रतिम आप्नुवन्ति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 180, + "shloka": 25, + "text": "आनर्तम एवाभिमुखाः शिवेन; गत्वा धनुर्वेद रतिप्रधानाः\nतवात्मजा वृष्णिपुरं परविश्य; न दैवतेभ्यः सपृहयन्ति कृष्णे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 180, + "shloka": 26, + "text": "यथा तवम एवार्हसि तेषु वृत्तिं; परयॊक्तुम आर्या च यथैव कुन्ती\nतेष्व अप्रमादेन सदा करॊति; तथाच भूयॊ च तथा सुभद्रा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 180, + "shloka": 27, + "text": "यथानिरुद्धस्य यथाभिमन्यॊर; यथा सुनीथस्य यथैव भानॊः\nतथा विनेता च गतिश च कृष्णे; तवात्मजानाम अपि रौक्मिणेयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 180, + "shloka": 28, + "text": "गदासिचर्म गरहणेषु शूरान; अस्त्रेषु शिक्षासु रथाश्वयाने\nसम्यग विनेता विनयत्य अतन्द्रीस; तांश चाभिमन्युः सततं कुमारः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 180, + "shloka": 29, + "text": "स चापि सम्यक परणिधाय शिक्षाम; अस्त्राणि चैषां गुरुवत परदाय\nतवात्मजानां च तथाभिमन्यॊः; पराक्रमैस तुष्यति रौक्मिणेयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 180, + "shloka": 30, + "text": "यदा विहारं परसमीक्षमाणाः; परयान्ति पुत्रास तव याज्ञसेनि\nएकैकम एषाम अनुयान्ति तत्र; रथाश च यानानि च दन्तिनश च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 180, + "shloka": 31, + "text": "अथाब्रवीद धर्मराजं तु कृष्णॊ; दशार्ह यॊधाः कुकुरान्धकाश च\nएते निदेशं तव पालयन्ति तिष्ठन्ति; यत्रेच्छसि तत्र राजन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 180, + "shloka": 32, + "text": "आवर्ततां कार्मुकवेगवाता; हलायुध परग्रहणा मधूनाम\nसेना तवार्थेषु नरेन्द्र यत्ता; ससादि पत्त्यश्वरथा सनागा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 180, + "shloka": 33, + "text": "परस्थाप्यतां पाण्डव धार्तराष्ट्रः; सुयॊधनः पापकृतां वरिष्ठः\nस सानुबन्धः ससुहृद गनश च; सौभस्य सौभाधिपतेश च मार्गम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 180, + "shloka": 34, + "text": "कामतथा तिष्ठ नरेन्द्र तस्मिन; यथा कृतस ते समयः सभायाम\nदाशार्ह यॊधैस तु ससादि यॊधं; परतीक्षतां नागपुरं भवन्तम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 180, + "shloka": 35, + "text": "वयपेतमनुर वयपनीतपाप्मा; विहृत्य यत्रेच्छसि तत्र कामम\nततः समृद्धं परथमं विशॊकः; परपत्स्यसे नागपुरं सराष्ट्रम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 180, + "shloka": 36, + "text": "ततस तद आज्ञाय मतं महात्मा; यथावद उक्तं पुरुषॊत्तमेन\nपरशस्य विप्रेक्ष्य च धर्मराजः; कृताञ्जलिः केशवम इत्य उवाच" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 180, + "shloka": 37, + "text": "असंशयं केशव पाण्डवानां; भवान गतिस तवच छरणा हि पार्थाः\nकालॊदये तच च ततश च भूयॊ; कर्ता भवान कर्म न संशयॊ ऽसति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 180, + "shloka": 38, + "text": "यथाप्रतिज्ञं विहृतश च कालः; सर्वाः समा दवादश निर्जनेषु\nअज्ञातचर्यां विधिवत समाप्य; भवद्गताः केशव पाण्डवेयाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 180, + "shloka": 39, + "text": "[वै]\nतथा वदति वार्ष्णेये धर्मराजे व भारत\nअथ पश्चात पतॊ वृद्धॊ बहुवर्षसहस्रधृक\nपरत्यदृष्यत धर्मात्मा मार्कण्डेयॊ महातपः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 180, + "shloka": 40, + "text": "तम आगतम ऋषिं वृद्धं बहुवर्षसहस्रिणम\nआनर्चुर बराह्मणाः सर्वे कृष्णश च सह पाण्डवैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 180, + "shloka": 41, + "text": "तम अर्चितं सुविष्��स्तम आसीनम ऋषिसत्तमम\nबराह्मणानां पतेनाह पाण्डवानां च केशवः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 180, + "shloka": 42, + "text": "शुश्रूषवः पाण्डवास ते बराह्मणाश च समागताः\nदरौपदी सत्यभामा च तथाहं परमं वचः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 180, + "shloka": 43, + "text": "पुरावृत्ताः कथाः पुण्याः सद आचाराः सनातनाः\nराज्ञां सत्रीणाम ऋषीणां च मार्कण्डेय विचक्ष्व नः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 180, + "shloka": 44, + "text": "तेषु तत्रॊपविष्टेषु देवर्षिर अपि नारदः\nआजगाम विशुद्धात्मा पाण्डवान अवलॊककः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 180, + "shloka": 45, + "text": "तम अप्य अथ महात्मानं सर्वे तु पुरुषर्षभाः\nपाद्यार्घ्याभ्यां यथान्यायम उपतस्थुर मनीषिणम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 180, + "shloka": 46, + "text": "नारदस तव अथ देवर्षिर जञात्वा तांस तु कृतक्षणान\nमार्कण्डेयस्य वदतस तां कथाम अन्वमॊदत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 180, + "shloka": 47, + "text": "उवाच चैनं कालज्ञः समयन्न इव स नारदः\nबरह्मर्षे कथ्यतां यत ते पाण्डवेषु विवक्षितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 180, + "shloka": 48, + "text": "एवम उक्तः परत्युवाच मार्कण्डेयॊ महातपः\nकषणं कुरुध्वं विपुलम आख्यातव्यं भविष्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 180, + "shloka": 49, + "text": "एवम उक्ताः कषणं चक्रुः पाण्डवाः सह तैर दविजैः\nमध्यंदिने यथादित्यं परेक्षन्तस तं महामुनिम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 181, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nतं विवक्षन्तम आलक्ष्य कुरुराजॊ महामुनिम\nकथा संजननार्थाय चॊदयाम आस पाण्डवः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 181, + "shloka": 2, + "text": "भवान दैवतदैत्यानाम ऋषीणां च महात्मनाम\nराजर्षीणां च सर्वेषां चरितज्ञः सनातनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 181, + "shloka": 3, + "text": "सेव्यश चॊपासितव्यश च मतॊ नः काङ्क्षितश चिरम\nअयं च देवकीपुत्रः पराप्तॊ ऽसमान अवलॊककः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 181, + "shloka": 4, + "text": "भवत्य एव हि मे बुद्धिर दृष्ट्वात्मानं सुखाच चयुतम\nधार्तराष्ट्रांश च दुर्वृत्तन्न ऋध्यतः परेक्ष्य सर्वशः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 181, + "shloka": 5, + "text": "कर्मणः पुरुषः कर्ता शुभस्याप्य अशुभस्य च\nसवफलं तद उपाश्नाति कथं कर्ता सविद ईश्वरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 181, + "shloka": 6, + "text": "अथ वा सुखदुःखेषु नृणां बरह्मविदां वर\nइह वा कृतम अन्वेति परदेहाथ वा पुनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 181, + "shloka": 7, + "text": "देही च देहं संत्यज्य मृग्यमाणः शुभाशुभैः\nकथं संयुज्यते परेत्य इह वा दविजसत्तम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 181, + "shloka": 8, + "text": "ऐह लौकिकम एवैतद उताहॊ पारलौकिकम\nकव च कर्माणि तिष्ठन्ति जन्तॊःप्रेतस्य भार्गव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 181, + "shloka": 9, + "text": "[मार्क]\nतवद युक्तॊ ऽयम अनुप्रश्नॊ यथावद वदतां वर\nविदितं वेदितव्यं ते सथित्य अर्थम अनुपृच्छसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 181, + "shloka": 10, + "text": "अत्र ते वर्तयिष्यामि तद इहैकमनः शृणु\nयथेहामुत्र च नरः सुखदुःखम उपाश्नुते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 181, + "shloka": 11, + "text": "निर्मलानि शरीराणि विशुद्धानि शरीरिणाम\nससर्ज धर्मतन्त्राणि पूर्वॊत्पन्नः परजापतिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 181, + "shloka": 12, + "text": "अमॊघबलसंकल्पाः सुव्रताः सत्यवादिनः\nबरह्मभूता नराः पुण्याः पुराणाः कुरुनन्दन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 181, + "shloka": 13, + "text": "सर्वे देवैः समायान्ति सवच्छन्देन नभस्तलम\nततश च पुनर आयान्ति सर्वे सवच्छन्दचारिणः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 181, + "shloka": 14, + "text": "सवच्छन्दमरणाश चासन नराः सवच्छन्दजीविनः\nअल्पबाधा निरातङ्का सिद्धार्था निरुपद्रवाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 181, + "shloka": 15, + "text": "दरष्टारॊ देवसंघानाम ऋषीणां च महात्मनाम\nपरत्यक्षाः सर्वधर्माणां दान्ता विगतमत्सराः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 181, + "shloka": 16, + "text": "आसन वर्षसहस्राणि तथा पुत्रसहस्रिणः\nततः कालान्तरे ऽनयस्मिन पृथिवीतलचारिणः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 181, + "shloka": 17, + "text": "कामक्रॊधाभिभूतास ते माया वयाजॊपजीविनः\nलॊभमॊहाभिभूताश च तयक्ता देवैस ततॊ नराः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 181, + "shloka": 18, + "text": "अशुभैः कर्मभिः पापास तिर्यङ नरकगामिनः\nसंसारेषु विचित्रेषु पच्यमानाः पुनः पुनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 181, + "shloka": 19, + "text": "मॊघेष्टा मॊघसंकल्पा मॊघज्ञाना विचेतसः\nसर्वातिशङ्किनश चैव संवृत्ताः कलेशभागिनः\nअशुभैः कर्मभिश चापि परायशः परिचिह्निताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 181, + "shloka": 20, + "text": "दौष्कुल्या वयाधिबहुला दुरात्मानॊ ऽपरतापिनः\nभवन्त्य अल्पायुषः पापा रौद्रकर्मफलॊदयाः\nनाथन्तः सर्वकामानां नास्तिका भिन्नसेतवः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 181, + "shloka": 21, + "text": "जन्तॊःप्रेतस्य कौन्तेय गतिः सवैर इह कर्मभिः\nपराज्ञस्य हीनबुद्धेश च कर्म कॊशः कव तिष्ठति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 181, + "shloka": 22, + "text": "कवस्थस तत समुपाश्नाति सुकृतं यदि वेतरत\nइति ते दर्शनं यच च तत्राप्य अनुनयं शृणु" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 181, + "shloka": 23, + "text": "अयम आदि शर���रेण देव सृष्टेन मानवः\nशुभानाम अशुभानां च कुरुते संचयं महत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 181, + "shloka": 24, + "text": "आयुषॊ ऽनते परहायेदं कषीणप्रायं कलेवरम\nसंभवत्य एव युगपद यॊनौ नास्त्य अन्तरा भवः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 181, + "shloka": 25, + "text": "तत्रास्य सवकृतं कर्म छायेवानुगतं सदा\nफलत्य अथ सुखार्हॊ वा दुःखार्हॊ वापि जायते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 181, + "shloka": 26, + "text": "कृतान्तविधिसंयुक्तः सजन्तुर लक्षणैः शुभैः\nअशुभैर वा निरादानॊ लक्ष्यते जञानदृष्टिभिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 181, + "shloka": 27, + "text": "एषा तावद अबुद्धीनां गतिर उक्ता युधिष्ठिर\nअतः परं जञानवतां निबॊध गतिम उत्तमाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 181, + "shloka": 28, + "text": "मनुष्यास तप्ततपसः सर्वागम परायणाः\nसथिरव्रताः सत्यपरा गुरुशुश्रूषणे रताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 181, + "shloka": 29, + "text": "सुशीलाः शुक्लजातीयाः कषान्ता दान्ताः सुतेजसः\nशुभयॊन्यन्तरगताः परायशः शुभलक्षणाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 181, + "shloka": 30, + "text": "जितेन्द्रियत्वाद वशिनः शुल्कत्वान मन्दरॊगिणः\nअल्पबाध परित्रासाद भवन्ति निरुपद्रवाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 181, + "shloka": 31, + "text": "चयवन्तं जायमानं च गर्भस्थं चैव सर्वशः\nसवम आत्मानं परं चैव बुध्यन्ते जञानचक्षुषः\nकर्मभूमिम इमां पराप्य पुनर यान्ति सुरालयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 181, + "shloka": 32, + "text": "किं चिद दैवाद धठात किं चित किं चिद एव सवकर्मभिः\nपराप्नुवन्ति नरा राजन मा ते ऽसत्व अन्या विचारणा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 181, + "shloka": 33, + "text": "इमाम अत्रॊपमां चापि निबॊध वदतां वर\nमनुष्यलॊके यच छरेयॊ परं मन्ये युधिष्ठिर" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 181, + "shloka": 34, + "text": "इह वैकस्य नामुत्र अमुत्रैकस्य नॊ इह\nइह चामुत्र चैकस्य नामुत्रैकस्य नॊ इह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 181, + "shloka": 35, + "text": "धनानि येषां विपुलानि सन्ति; नित्यं रमन्ते सुविभूषिताङ्गाः\nतेषाम अयं शत्रुवरघ्न लॊकॊ; नासौ सदा देहसुखे रतानाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 181, + "shloka": 36, + "text": "ये यॊगयुक्तास तपसि परसक्ताः; सवाध्यायशीला जरयन्ति देहान\nजितेन्द्रिया भूतहिते निविष्टास; तेषाम असौ नायम अरिघ्न लॊकः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 181, + "shloka": 37, + "text": "ये धर्मम एव परथमं चरन्ति; धर्मेण लब्ध्वा च धनानि काले\nदारान अवाप्य करतुभिर यजन्ते; तेषाम अयं चैव परश च लॊकः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 181, + "shloka": 38, + "text": "ये नैव विद्यां न तपॊ न दानं; न चापि मूढाः परजने यतन्ते\nन चाधिगच्छन्ति सुखान्य अभाग्यास; तेषाम अयं चैव परश च नास्ति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 181, + "shloka": 39, + "text": "सर्वे भवन्तस तव अतिवीर्यसत्त्वा; दिव्यौजसः संहननॊपपन्नाः\nलॊकाद अमुष्माद अवनिं परपन्नाः; सवधीत विद्याः सुरकार्यहेतॊः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 181, + "shloka": 40, + "text": "कृत्वैव कर्माणि महानि शूरास; तपॊ दमाचार विहारशीलाः\nदेवान ऋषीन परेतगणांश च सर्वान; संतर्पयित्वा विधिना परेण" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 181, + "shloka": 41, + "text": "सवर्गं परं पुण्यकृतां निवासं; करमेण संप्राप्स्यथ कर्मभिः सवैः\nमा भूद विशङ्का तव कौरवेन्द्र; दृष्ट्वात्मनः कलेशम इमं सुखार्ह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 182, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nमार्कण्डेयं महात्मानम ऊचुः पाण्डुसुतास तदा\nमाहात्म्यं दविजमुख्यानां शरॊतुम इच्छाम कथ्यताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 182, + "shloka": 2, + "text": "एवम उक्तः स भगवान मार्कण्डेयॊ महातपः\nउवाच सुमहातेजा सर्वशास्त्रविशारदः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 182, + "shloka": 3, + "text": "हैहयानां कुलकरॊ राजा परपुरंजयः\nकुमारॊ रूपसंपन्नॊ मृगयाम अचरद बली" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 182, + "shloka": 4, + "text": "चरमाणस तु सॊ ऽरण्ये तृणवीरुत समावृते\nकृष्णाजिनॊत्तरासङ्गं ददर्श मुनिम अन्तिके\nस तेन निहतॊ ऽरण्ये मन्यमानेन वै मृगम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 182, + "shloka": 5, + "text": "वयथितः कर्म तत कृत्वा शॊकॊपहतचेतनः\nजगाम हैहयानां वै सकाशं परथितात्मनाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 182, + "shloka": 6, + "text": "राज्ञां राजीवनेत्रासौ कुमारः पृथिवीपते\nतेषां च तद यथावृत्तं कथयाम आस वै तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 182, + "shloka": 7, + "text": "तं चापि हिंसितं तात मुनिं मूलफलाशिनम\nशरुत्वा दृष्ट्वाच ते तत्र बभूवुर दीनमानसाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 182, + "shloka": 8, + "text": "कस्यायम इति ते सर्वे मार्गमाणास ततस ततः\nजग्मुश चारिष्टनेमेस ते तार्क्ष्यस्याश्रमम अञ्जसा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 182, + "shloka": 9, + "text": "ते ऽभिवाद्य महात्मानं तं मुनिं संशितव्रतम\nतस्थुः सर्वे सतु मुनिस तेषां पूजाम अथाहरत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 182, + "shloka": 10, + "text": "ते तम ऊचुर महात्मानं न वयं सत्क्रियां मुने\nतवत्तॊ ऽरहाः कर्म दॊषेण बराह्मणॊ हिंसितॊ हि नः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 182, + "shloka": 11, + "text": "तान अब्रवीत स विप्रर्षिः कथं वॊ बराह्मणॊ हतः\nकव चासौ बरूत सहिताः पश्यध्वं मे तपॊबलम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 182, + "shloka": 12, + "text": "ते तु तत सर्वम अखिलम आख्यायास्मै यथातथम\nनापश्यंस तम ऋषिं तत्र गतासुं ते समागताः\nअन्वेषमाणाः सव्रीडाः सवप्नवद गतमानसाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 182, + "shloka": 13, + "text": "तान अब्रवीत तत्र मुनिस तार्क्ष्यः परपुरंजयः\nसयाद अयं बराह्मणः सॊ ऽथ यॊ युष्माभिर निवाशितः\nपुत्रॊ हय अयं मम नृपास तपॊबलसमन्वितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 182, + "shloka": 14, + "text": "ते तु दृष्ट्वैव तम ऋषिं विस्मयं परमं गताः\nमहद आश्चर्यम इति वै विब्रुवाणा महीपते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 182, + "shloka": 15, + "text": "मृतॊ हय अयम अतॊ दृष्टः कथं जीवितम आप्तवान\nकिम एतत तपसॊ वीर्यं यनायं जीवितः पुनः\nशरॊतुम इच्छाम विप्रर्षे यदि शरॊतव्यम इत्य उत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 182, + "shloka": 16, + "text": "स तान उवाच नास्माकं मृत्युः परभवते नृपाः\nकारणं वः परवक्ष्यामि हेतुयॊगं समासतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 182, + "shloka": 17, + "text": "सत्यम एवाभिजानीमॊ नानृते कुर्महे मनः\nसवधर्मम अनुतिष्ठामस तस्मान मृत्युभयं न नः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 182, + "shloka": 18, + "text": "यद बराह्मणानां कुशलं तद एषां कथयामहे\nनैषां दुश्चरितं बरूमस तस्मान मृत्युभयं न नः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 182, + "shloka": 19, + "text": "अतिथीन अन्नपानेन भृत्यान अत्यशनेन च\nतेजस्वि देशवासाच च तस्मान मृत्युभयं न नः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 182, + "shloka": 20, + "text": "एतद वै लेश मात्रं वः समाख्यातं विमत्सराः\nगच्छध्वं सहिताः सर्वे न पापाद भयम अस्ति वः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 182, + "shloka": 21, + "text": "एवम अस्त्व इति ते सर्वे परतिपूज्य महामुनिम\nसवदेशम अगमन हृष्टा राजानॊ भरतर्षभ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 183, + "shloka": 1, + "text": "[मार्क]\nभूय एव तु माहात्म्यं बराह्मणानां निबॊध मे\nवैन्यॊ नामेह राजर्षिर अश्वमेधाय दीक्षितः\nतम अत्रिर गन्तुम आरेभे वित्तार्थम इति नः शरुतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 183, + "shloka": 2, + "text": "भूयॊ ऽथ नानुरुध्यत स धर्मव्यक्ति निदर्शनात\nसंचिन्त्य स महातेजा वनम एवान्वरॊचयत\nधर्मपत्नीं समाहूय पुत्रांश चेदम उवाच ह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 183, + "shloka": 3, + "text": "पराप्स्यामः फलम अत्यन्तं बहुलं निरुपद्रवम\nअरण्यगमनं कषिप्रं रॊचतां वॊ गुनाधिकम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 183, + "shloka": 4, + "text": "तं भार्या परत्युवाचेदं धर्मम एवानुरुध्यती\nवैनं गत्वा महात्मानम अर्थयस्व धनं बहु\nस ते दास्यति राजर्षिर यजम���नॊ ऽरथिने धनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 183, + "shloka": 5, + "text": "तत आदाय विप्रर्षे परतिगृह्य धनं बहु\nभृत्यान सुतान संविभज्य ततॊ वरज यथेप्सितम\nएष वै परमॊ धर्मधर्मविद्भिर उदाहृतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 183, + "shloka": 6, + "text": "[अत्रि]\nकथितॊ मे महाभागे गौतमेन महात्मना\nवैन्यॊ धर्मार्थसंयुक्तः सत्यव्रतसमन्वितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 183, + "shloka": 7, + "text": "किं तव अस्ति तत्र दवेष्टारॊ निवसन्ति हि मे दविजाः\nयथा मे गौतमः पराह ततॊ न वयवसाम्य अहम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 183, + "shloka": 8, + "text": "तत्र सम वाचं कल्याणीं धर्मकामार्थ संहिताम\nमयॊक्ताम अन्यथा बरूयुस ततस ते वै निरर्थकाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 183, + "shloka": 9, + "text": "गमिष्यामि महाप्राज्ञे रॊचते मे वचस तव\nगाश च मे दास्यते वैन्यः परभूतं चार्थसंचयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 183, + "shloka": 10, + "text": "[मार्क]\nएवम उक्त्वा जगामाशु वैन्य यज्ञं महातपः\nगत्वा च यज्ञायतनम अत्रिस तुष्टाव तं नृपम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 183, + "shloka": 11, + "text": "राजन वैन्य तवम ईशश च भुवि तवं परथमॊ नृपः\nसतुवन्ति तवां मुनिगणास तवद अन्यॊ नास्ति धर्मवित" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 183, + "shloka": 12, + "text": "तम अब्रवीद ऋषिस तत्र वच करुद्धॊ महातपः\nमैवम अत्रे पुनर बरूया न ते परज्ञा समाहिता\nअत्र नः परथमं सथाता महेन्द्रॊ वै परजापतिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 183, + "shloka": 13, + "text": "अथात्रिर अपि राजेन्द्र गौतमं परत्यभाषत\nअयम एव विधाता च यथैवेन्द्रः परजापतिः\nतवम एव मुह्यसे मॊहान न परज्ञानं तवास्ति ह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 183, + "shloka": 14, + "text": "[गौतम]\nजानामि नाहं मुह्यामि तवं विवक्षुर विमुह्यसे\nसतॊष्यसे ऽभयुदय परेप्सुस तस्य दर्शनसंश्रयात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 183, + "shloka": 15, + "text": "न वेत्थ परमं धर्मं न चावैषि परयॊजनम\nबालस तवम असि मूढश च वृद्धः केवापि हेतुना" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 183, + "shloka": 16, + "text": "[मार्क]\nविवदन्तौ तथा तौ तु मुनीनां दर्शने सथितौ\nये तस्य यज्ञे संवृत्तास ते ऽपृच्छन्त कथं तव इमौ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 183, + "shloka": 17, + "text": "परवेशः केन दत्तॊ ऽयम अनयॊर वैन्य संसदि\nउच्चैः समभिभाषन्तौ केन कार्येण विष्ठितौ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 183, + "shloka": 18, + "text": "ततः परमधर्मात्मा काश्यपः सर्वधर्मवित\nविवादिनाव अनुप्राप्तौ ताव उभौ परत्यवेदयत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 183, + "shloka": 19, + "text": "अथाब्रवीत सदस्यांस तु गौतमॊ मुनिसत���तमान\nआवयॊर वयाहृतं परश्नं शृणुत दविजपुंगवाः\nवैन्यॊ विधातेत्य आहात्रिर अत्र नः संशयॊ महान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 183, + "shloka": 20, + "text": "शरुत्वैव तु महात्मानॊ मुनयॊ ऽभयद्रवन दरुतम\nसनत्कुमारं धर्मज्ञं संशय छेदनाय वै" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 183, + "shloka": 21, + "text": "स च तेषां वचॊ शरुत्वा यथातत्त्वं महातपः\nपरत्युवाचाथ तान एवं धर्मार्थसहितं वचः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 183, + "shloka": 22, + "text": "[सनत्कुमार]\nबरह्मक्षत्रेण सहितं कषत्रं च बरह्मणा सह\nराजा वै परथमॊ धर्मः परजानां पतिर एव च\nस एव शक्रः शुक्रश च स धाता स बृहस्पतिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 183, + "shloka": 23, + "text": "परजापतिर विराट सम्राट कषत्रियॊ भूपतिर नृपः\nय एभिः सतूयते शब्दैः कस तं नार्चितुम अर्हति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 183, + "shloka": 24, + "text": "पुरा यॊनिर युधाजिच च अभिया मुदितॊ भवः\nसवर्णेता सहजिद बभ्रुर इति राजाभिधीयते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 183, + "shloka": 25, + "text": "सत्यमन्युर युधाजीवः सत्यधर्मप्रवर्तकः\nअधर्माद ऋषयॊ भीता बलं कषत्रे समादधन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 183, + "shloka": 26, + "text": "आदित्यॊ दिवि देवेषु तमॊनुदति तेजसा\nतथैव नृपतिर भूमाव अधर्मं नुदते भृशम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 183, + "shloka": 27, + "text": "अतॊ राज्ञः परधानत्वं शास्त्रप्रामाण्य दर्शनात\nउत्तरः सिध्यते पक्षॊ येन राजेति भाषितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 183, + "shloka": 28, + "text": "[मार्क]\nततः स राजा संहृष्टः सिद्धे पक्षे महामनः\nतम अत्रिम अब्रवीत परीतः पूर्वं येनाभिसंस्तुतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 183, + "shloka": 29, + "text": "यस्मात सर्वमनुष्येषु जयायांसं माम इहाब्रवीः\nसर्वदेवैश च विप्रर्षे संमितं शरेष्ठम एव च\nतस्मात ते ऽहं परदास्यामि विविधं वसु भूरि च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 183, + "shloka": 30, + "text": "दासी सहस्रं शयामानां सुवस्त्राणाम अलंकृतम\nदशकॊट्यॊ हिरण्यस्य रुक्मभारांस तथा दश\nएतद ददानि ते विप्र सर्वज्ञस तवं हि मे मतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 183, + "shloka": 31, + "text": "तद अत्रिर नयायतः सर्वं परतिगृह्य महामनः\nपरत्याजगाम तेजस्वी गृहान एव महातपः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 183, + "shloka": 32, + "text": "परदाय च धनं परीतः पुत्रेभ्यः परयतात्मवान\nतपॊ समभिसंधाय वनम एवान्वपद्यत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 184, + "shloka": 1, + "text": "[मार्क]\nअत्रैव च सरस्वत्या गीतं परपुरंजय\nपृष्टया मुनिना वीर शृणु तर्क्षेण धीमता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 184, + "shloka": 2, + "text": "[तार्क्स्य]\nकिं नु शरेयॊ पुरुषस्येह भद्रे; कथं कुर्वन न चयवते सवधर्मात\nआचक्ष्व मे चारुसर्वाङ्गि सर्वं; तवयानुशिष्टॊ न चयवेयं सवधर्मात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 184, + "shloka": 3, + "text": "कथं चाग्निं जुहुयां पूजये वा; कस्मिन काले केन धर्मॊ न नश्येत\nएतत सर्वं सुभगे परब्रवीहि; यथा लॊकान विरजः संचरेयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 184, + "shloka": 4, + "text": "[मार्क]\nएवं पृष्टा परीतियुक्तेन तेन; शुश्रूषुम ईक्ष्यॊत्तम बुद्धियुक्तम\nतार्क्ष्यं विप्रं धर्मयुक्तं हितं च; सरस्वती वाक्यम इदं बभाषे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 184, + "shloka": 5, + "text": "[सरस]\nयॊ बरह्म जानाति यथाप्रदेशं; सवाध्यायनित्यः शुचिर अप्रमत्तः\nस वै पुरॊ देवपुरस्य गन्ता; सहामरैः पराप्नुयात परीतियॊगम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 184, + "shloka": 6, + "text": "तत्र सम रम्या विपुला विशॊकाः; सुपुष्पिताः पुष्करिण्यः सुपुण्याः\nअकर्दमा मीनवत्यः सुतीर्था; हिरण्मयैर आवृताः पुण्डरीकैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 184, + "shloka": 7, + "text": "तासां तीरेष्व आसते पुण्यकर्मा; महीयमानः पृथग अप्सरॊभिः\nसुपुण्य गन्धाभिर अलंकृताभिर; हिरण्यवर्णाभिर अतीव हृष्टः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 184, + "shloka": 8, + "text": "परं लॊकं गॊप्रदास तव आप्नुवन्ति; दत्त्वानड्वाहं सूर्यलॊकं वरजन्ति\nवासॊ दत्त्वा चन्द्रमसः स लॊकं; दत्त्वा हिरण्यम अमृतत्वम एति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 184, + "shloka": 9, + "text": "धेनुं दत्त्व सुव्रतां साधु दॊहां; कल्याणवत साम पलायिनीं च\nयावन्ति रॊमाणि भवन्ति तस्यास; तावद वर्षाण्य अश्नुते सवर्गलॊकम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 184, + "shloka": 10, + "text": "अनड्वाहं सुव्रतं यॊ ददाति; हलस्य वॊड्धारम अनन्तवीर्यम\nधुरं धुरं बलवन्तं युवानं; पराप्नॊति लॊकान दश धेनुदस्य" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 184, + "shloka": 11, + "text": "यः सप्त वर्षाणि जुहॊति तार्क्ष्य; हव्यं तव अग्नौ सुव्रतः साधु शीलः\nसप्तावरान सप्त पूर्वान पुनाति; पितामहान आत्मनः कर्मभिः सवैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 184, + "shloka": 12, + "text": "[तार्क्स्य]\nकिम अग्निहॊत्रस्य वरतं पुराणम; आचक्ष्व मे पृच्छतश चारुरूपे\nतवयानुशिष्टॊ ऽहम इहाद्य विद्यां; यद अग्निहॊत्रस्य वरतं पुराणम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 184, + "shloka": 13, + "text": "[सरस]\nन चाशुचिर नाप्य अनिर्णिक्तपाणिर; नाब्रह्मविज जुहुयान नाविपश्चित\nबुभुक्षवः शुचि कामा हि देवा; नाश्रद्दधानाद धि हविर जुषन्ति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 184, + "shloka": 14, + "text": "नाश्रॊत्रियं देव हव्ये नियुञ्ज्यान; मॊघं परा सिञ्चति तादृशॊ हि\nअपूर्णम अश्रॊत्रियम आह तार्क्ष्य; न वै तादृग जुहुयाद अग्निहॊत्रम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 184, + "shloka": 15, + "text": "कृशानुं ये जुह्वति शरद्दधानाः; सत्यव्रता हुतशिष्टाशिनश च\nगवां लॊकं पराप्य ते पुण्यगन्धं; पश्यन्ति देवं परमं चापि सत्यम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 184, + "shloka": 16, + "text": "[तार्क्स्य]\nकषेत्रज्ञभूतां परलॊकभावे; कर्मॊदये बुद्धिम अतिप्रविष्टाम\nपरज्ञां च देवीं सुभगे विमृश्य; पृच्छामि तवां का हय असि चारुरूपे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 184, + "shloka": 17, + "text": "[सरस]\nअग्निहॊत्राद अहम अभ्यागतास्मि; विप्रर्षभाणां संशय चछेदनाय\nतवत संयॊगाद अहम एतद अब्रुवं; भावे सथिता तथ्यम अर्थं यथावत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 184, + "shloka": 18, + "text": "[तार्क्स्य]\nन हि तवया सदृशी का चिद अस्ति; विभ्राजसे हय अतिमात्रं यथा शरीः\nरूपं च ते दिव्यम अत्यन्तकान्तं; परज्ञां च देवीं सुभगे बिभर्षि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 184, + "shloka": 19, + "text": "[सरस]\nशरेष्ठानि यानि दविपदां वरिष्ठ; यज्ञेषु विद्वन्न उपपादयन्ति\nतैर एवाहं संप्रवृद्धा भवामि; आप्यायिता रूपवती च विप्र" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 184, + "shloka": 20, + "text": "यच चापि दरव्यम उपयुज्यते ह; वानस्पत्यम आयसं पार्थिवं वा\nदिव्येन रूपेण च परज्ञया च; तेनैव सिद्धिर इति विद्धि विद्वन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 184, + "shloka": 21, + "text": "[तार्क्स्य]\nइदं शरेयॊ परमं मन्यमाना; वयायच्छन्ते मुनयः संप्रतीताः\nआचक्ष्व मे तं परमं विशॊकं; मॊक्षं परं यं परविशन्ति धीराः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 184, + "shloka": 22, + "text": "[सरस]\nतं वै परं वेदविदः परपन्नाः; परं परेभ्यः परथितं पुराणम\nसवाध्यायदानव्रतपुण्ययॊगैस; तपॊधना वीतशॊका विमुक्ताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 184, + "shloka": 23, + "text": "तस्याथ मध्ये वेतसः पुण्यगन्धः; सहस्रशाखॊ विमलॊ विभाति\nतस्य मूलात सरितः परस्रवन्ति; मधूदक परस्रवणा रमण्यः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 184, + "shloka": 24, + "text": "शाखां शाखां महानद्यः संयान्ति सिकता समाः\nधाना पूपा मांसशाकाः सदा पायसकर्दमाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 184, + "shloka": 25, + "text": "यस्मिन्न अग्निमुखा देवाः सेन्द्राः सह मरुद्गणैः\nईजिरे करतुभिः शरेष्ठैस तत पदं परमं मुने" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 185, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nततः स पाण्डवॊ भूयॊ मार्कण्डेयम उवाच ह\nकथयस्वेह चरितं मनॊर वैवस्वतस्य मे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 185, + "shloka": 2, + "text": "[मार्क]\nविवस्तवः सुतॊ राजन परमर्षिः परतापवान\nबभूव नरशार्दूल परजापतिसमद्युतिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 185, + "shloka": 3, + "text": "ओजसा तेजसा लक्ष्म्या तपसा च विशेषतः\nअतिचक्राम पितरं मनुः सवं च पितामहम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 185, + "shloka": 4, + "text": "ऊर्ध्वबाहुर विशालायां बदर्यां स नराधिपः\nएकपादस्थितस तीव्रं चचार सुमहत तपः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 185, + "shloka": 5, + "text": "अवाक्शिरास तथा चापि नेत्रैर अनिमिषैर दृढम\nसॊ ऽतप्यत तपॊ घॊरं वर्षाणाम अयुतं तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 185, + "shloka": 6, + "text": "तं कदा चित तपस्यन्तम आर्द्र चीरजटा धरम\nवीरिणी तीरम आगम्य मत्स्यॊ वचनम अब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 185, + "shloka": 7, + "text": "भगवन कषुद्रमत्स्यॊ ऽसमि बलवद्भ्यॊ भयं मम\nमत्स्येभ्यॊ हि ततॊ मां तवं तरातुम अर्हसि सुव्रत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 185, + "shloka": 8, + "text": "दुर्बलं बलवन्तॊ हि मत्स्यं मत्स्या विशेषतः\nभक्षयन्ति यथा वृत्तिर विहिता नः सनातनी" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 185, + "shloka": 9, + "text": "तस्माद भयौघान महतॊ मज्जन्तं मां विशेषतः\nतरातुम अर्हसि कर्तास्मि कृते परतिकृतं तव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 185, + "shloka": 10, + "text": "स मत्स्यवचनं शरुत्वा कृपयाभिपरिप्लुतः\nमनुर वैवस्वतॊ ऽगृह्णात तं मत्स्यं पाणिना सवयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 185, + "shloka": 11, + "text": "उदकान्तम उपानीय मत्स्यं वैवस्वतॊ मनुः\nअलिञ्जरे पराक्षिपत स चन्द्रांशुसदृशप्रभम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 185, + "shloka": 12, + "text": "स तत्र ववृधे राजन मत्स्यः परमसत्कृतः\nपुत्रवच चाकरॊत तस्मिन मनुर भावं विशेषतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 185, + "shloka": 13, + "text": "अथ कालेन महता स मत्स्यः सुमहान अभूत\nअलिञ्जरे जले चैव नासौ समभवत किल" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 185, + "shloka": 14, + "text": "अथ मत्स्यॊ मनुं दृष्ट्वा पुनर एवाभ्यभाषत\nभगवन साधु मे ऽदयान्यत सथानं संप्रतिपादय" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 185, + "shloka": 15, + "text": "उद्धृत्यालिञ्जरात तस्मात ततः स भगवान मुनिः\nतं मत्स्यम अनयद वापीं महतीं स मनुस तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 185, + "shloka": 16, + "text": "तत्र तं पराक्षिपच चापि मनुः परपुरंजय\nअथावर्धत मत्स्यः स पुनर वर्षगणान बहून" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 185, + "shloka": 17, + "text": "दवियॊजनायता वापी विस्तृता चापि यॊजनम\nतस्यां नासौ समभवन मत्स्यॊ राजीवलॊचन\nविचेष्टितुं वा कौन्तेय मत्स्यॊ वाप्यां विशां पते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 185, + "shloka": 18, + "text": "मनुं मत्यस ततॊ दृष्ट्वा पुनर एवाभ्यभाषत\nनयमां भगवन साधॊ समुद्रमहिषीं परभॊ\nगङ्गां तत्र निवत्स्यामि यथा वा तात मन्यसे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 185, + "shloka": 19, + "text": "एवं कुतॊ मनुर मत्स्याम अनयद भगवान वशी\nनदीं गङ्गां तत्र चैनं सवयं पराक्षिपद अच्युतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 185, + "shloka": 20, + "text": "स तत्र ववृधे मत्स्यः किं चित कालम अरिंदम\nततः पुनर मनुं दृष्ट्वा मत्स्यॊ वचनम अब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 185, + "shloka": 21, + "text": "गङ्गायां हि न शक्नॊमि बृहत्त्वाच चेष्टितुं परभॊ\nसमुद्रं नयमाम आशु परसीद भगवन्न इति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 185, + "shloka": 22, + "text": "उद्धृत्य गङ्गा सलिलात ततॊ मत्स्यं मनुः सवयम\nसमुद्रम अनयत पार्थ तत्र चैनम अवासृजत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 185, + "shloka": 23, + "text": "सुमहान अपि मत्स्यः सन स मनॊर मनसस तदा\nआसीद यथेष्ट हार्यश च सपर्शगन्धसुखैश च वै" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 185, + "shloka": 24, + "text": "यदा समुद्रे परक्षिप्तः स मत्स्यॊ मनुना तदा\nतत एनम इदं वाक्यं समयमान इवाब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 185, + "shloka": 25, + "text": "भगवन कृता हि मे रक्षा तवया सर्वा विशेषतः\nपराप्तकालं तु यत कार्यं तवया तच छरूयतां मम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 185, + "shloka": 26, + "text": "अचिराद भगवन भौमम इदं सथावरजङ्गमम\nसर्वम एव महाभाग परलयं वै गमिष्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 185, + "shloka": 27, + "text": "संप्रक्षालन कालॊ ऽयं लॊकानां समुपस्थितः\nतस्मात तवां बॊधयाम्य अद्य तत ते हितम अनुत्तमम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 185, + "shloka": 28, + "text": "तरसानां सथावराणां च यच चेङ्गं यच च नेङ्गति\nतस्य सर्वस्य संप्राप्तः कालः परमदारुणः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 185, + "shloka": 29, + "text": "नौश च कारयितव्या ते दृढा युक्तवटाकरा\nतत्र सप्तर्षिभिः सार्धम आरुहेथा महामुने" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 185, + "shloka": 30, + "text": "बीजानि चैव सर्वाणि यथॊक्तनि मया पुरा\nतस्याम आरॊहयेर नावि सुसंगुप्तानि भागशः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 185, + "shloka": 31, + "text": "नौस्थश च मां परतीक्षेथास तदा मुनिजनप्रिय\nआगमिष्याम्य अहं शृङ्गी विज्ञेयस तेन तापस" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 185, + "shloka": 32, + "text": "एवम एत तवया कार्यम आपृष्टॊ ऽसि वरजाम्य अहम\nनातिशङ्क्यम इदं चापि वचनं ते ममाभिभॊ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 185, + "shloka": 33, + "text": "एवं करिष्य इति तं स मत्स्यं परत्यभाषत\nजग्मतुश च यथाकामम अनुज्ञाप्य परस्परम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 185, + "shloka": 34, + "text": "ततॊ मनुर महाराज यथॊक्तं मत्यकेन ह\nबीजान्य आदाय सर्वाणि सागरं पुप्लुवे तदा\nनावा तु शुभया वीर महॊर्मिणम अरिंदम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 185, + "shloka": 35, + "text": "चिन्तयाम आस च मनुस तं मत्स्यं पृथिवीपते\nस च तच चिन्तितं जञात्वा मत्स्यः परपुरंजय\nशृङ्गी तत्राजगामाशु तदा भरतसत्तम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 185, + "shloka": 36, + "text": "तं दृष्ट्वा मनुजेन्द्रेन्द्र मनुर मत्स्यं जलार्णवे\nशृङ्गिणं तं यथॊक्तेन रूपेणाद्रिम इवॊच्छ्रितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 185, + "shloka": 37, + "text": "वटाकरमयं पाशम अथ मत्स्यस्य मूधनि\nमनुर मनुजशार्दूल तस्मिञ शृङ्गे नयवेशयत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 185, + "shloka": 38, + "text": "संयतस तेन पाशेन मत्स्यः परपुरंजय\nवेगेन महता नावं पराकर्षल लवणाम्भसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 185, + "shloka": 39, + "text": "स ततार तया नावा समुद्रं मनुजेश्वर\nनृत्यमानम इवॊर्मीभिर गर्जमानम इवाम्भसा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 185, + "shloka": 40, + "text": "कषॊभ्यमाणा महावातैः सा नौस तस्मिन महॊदधौ\nधूर्णते चपलेव सत्री मत्ता परपुरंजय" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 185, + "shloka": 41, + "text": "नैव भूमिर न च दिशः परदिशॊ वा चकाशिरे\nसर्वम आम्भसम एवासीत खं दयौश च नरपुंगव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 185, + "shloka": 42, + "text": "एवं भूते तदा लॊके संकुले भरतर्षभ\nअदृश्यन्त सप्तर्षयॊ मनुर मत्स्यः सहैव ह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 185, + "shloka": 43, + "text": "एवं बहून वर्षगणांस तां नावं सॊ ऽथ मत्स्यकः\nचकर्षातन्द्रितॊ राजंस तस्मिन सलिलसंचये" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 185, + "shloka": 44, + "text": "ततॊ हिमवतः शृङ्गं यत परं पुरुषर्षभ\nतत्राकर्षत ततॊ नावं स मत्स्यः कुरुनन्दन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 185, + "shloka": 45, + "text": "ततॊ ऽबरवीत तदा मत्स्यस तान ऋषीन परहसञ शनैः\nअस्मिन हिमवतः शृङ्गे नावं बध्नीत माचिरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 185, + "shloka": 46, + "text": "सा बद्धा तत्र तैस तूर्णम ऋषिभिर भरतर्षभ\nनौर मत्स्यस्य वचॊ शरुत्वा शृङ्गे हिमवतस तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 185, + "shloka": 47, + "text": "तच च नौबन्धनं नाम शृङ्गं हिमवतः परम\nखयातम अद्यापि कौन्तेय तद विद्धि भरतर्षभ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 185, + "shloka": 48, + "text": "अथाब्रवीद अनिमिषस तान ऋषीन सहितांस तदा\nअहं परजापतिर बरह्मा मत्परं नाधिगम्यते\nमत्स्यरूपेण यूयं च मयास्मान मॊक्षिता भयात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 185, + "shloka": 49, + "text": "मनुना च परजाः सर्वाः सदेवासुरमानवाः\nसरष्टव्याः सर्वलॊकाश च यच चेङ्गं यच च नेङ्गति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 185, + "shloka": 50, + "text": "तपसा चातितीव्रेण परतिभास्य भविष्यति\nमत्प्रसादात परजा सर्गे न च मॊहं गमिष्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 185, + "shloka": 51, + "text": "इत्य उक्त्वा वचनं मत्स्यः कषणेनादर्शनं गतः\nसरष्टुकामः परजाश चापि मनुर वैवस्वतः सवयम\nपरमूढॊ ऽभूत परजा सर्गे तपस तेपे महत ततः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 185, + "shloka": 52, + "text": "तपसा महता युक्तः सॊ ऽथ सरष्टुं परचक्रमे\nसर्वाः परजा मनुः साक्षाद यथावद भरतर्षभ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 185, + "shloka": 53, + "text": "इत्य एतन मात्यकं नाम पुराणं परिकीर्तितम\nआख्यानम इदम आख्यातं सर्वपापहरं मया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 185, + "shloka": 54, + "text": "य इदं शृणुयान नित्यं मनॊश चरितम आदितः\nस सुखी सर्वसिद्धार्थः सवर्गलॊकम इयान नरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nततः स पुनर एवाथ मार्कण्डेयं यशस्विनम\nपप्रच्छ विनयॊपेतॊ धर्मराजॊ युधिष्ठिरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 2, + "text": "नैके युगसहस्रान्तास तवया दृष्टा महामुने\nन चापीह समः कश चिद आयुषा तव विद्यते\nवर्जयित्वा महात्मानं बराह्मणं परमेष्ठिनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 3, + "text": "अनन्तरिक्षे लॊके ऽसमिन देवदानव वर्जिते\nतवम एव परलये विप्र बराह्मणम उपतिष्ठसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 4, + "text": "परलये चापि निर्वृत्ते परबुद्धे च पितामहे\nतवम एव सृज्यमानानि भूतानीह परपश्यसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 5, + "text": "चतुर्विधानि विप्रर्षे यथावत परमेष्ठिना\nवायुभूता दिशः कृत्वा विक्षिप्यापस ततस ततः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 6, + "text": "तवया लॊकगुरुः साक्षात सर्वलॊकपितामहः\nआराधितॊ दविजश्रेष्ठ तत्परेण समाधिना" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 7, + "text": "तस्मात सर्वान्तकॊ मृत्युर जरा वा देहनाशिनी\nन तवा विशति विप्रर्षे परसादात परमेष्ठिनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 8, + "text": "यदा नैव रविर नाग्निर न वायुर न च चन्द्रमः\nनैवान्तरिक्षं नैवॊर्वी शेषं भवति किं चन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 9, + "text": "तस्मिन्न एकार्णवे लॊके नष्टे सथावरजङ्गमे\nनष्टे देवासुरगणे समुत्सन्न महॊरगे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 10, + "text": "शयानम अमितात्मा���ं पद्मे पद्मनिकेतनम\nतवम एकः सर्वभूतेशं बरह्माणम उपतिष्ठसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 11, + "text": "एतत परत्यक्षतः सर्वं पूर्ववृत्तं दविजॊत्तम\nतस्माद इच्छामहे शरॊतुं सर्वहेत्व आत्मिकां कथाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 12, + "text": "अनुभूतं हि बहुशस तवयैकेन दविजॊत्तम\nन ते ऽसत्य अविदितं किं चित सर्वलॊकेषु नित्यदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 13, + "text": "[मार्क]\nहन्त ते कथयिष्यामि नमस्कृत्वा सवयम्भुवे\nपुरुषाय पुराणाय शाश्वतायाव्ययाय च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 14, + "text": "य एष पृथुदीर्घाक्षः पीतवासा जनार्दनः\nएष कर्ता विकर्ता च सर्वभावन भूतकृत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 15, + "text": "अचिन्त्यं महद आश्चर्यं पवित्रम अपि चॊत्तमम\nअनादि निधनं भूतं विश्वम अक्षयम अव्ययम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 16, + "text": "एष कर्ता न करियते कारणं चापि पौरुषे\nयॊ हय एनं पुरुषं वेत्ति देवा अपि न तं विदुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 17, + "text": "सर्वम आश्चर्यम एवैतन निर्वृत्तं राजसत्तम\nआदितॊ मनुजव्याघ्रकृत्स्नस्य जगतः कषये" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 18, + "text": "चत्वार्य आहुः सहस्राणि वर्षाणां तत कृतं युगम\nतस्य तावच छती संध्या संध्यांशश च ततः परम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 19, + "text": "तरीणि वर्षसहस्राणि तरेया युगम इहॊच्यते\nतस्य तावच छती संध्या संध्यांशश च ततः परम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 20, + "text": "तथा वर्षसहस्रे दवे दवापरं परिमाणतः\nतस्यापि दविशती संध्या संख्यांशश च ततः परम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 21, + "text": "सहस्रम एकं वर्षाणां ततः कलियुगं समृतम\nतस्य वर्षशतं संध्या संध्यांशश च ततः परम\nसंध्यासंध्यांशयॊस तुल्यं परमाणम उपधारय" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 22, + "text": "कषीणे कलियुगे चैव परवर्तति कृतं युगम\nएषा दवादश साहस्री युगाख्या परिकीर्तिता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 23, + "text": "एतत सहस्रपर्यन्तम अहर बराह्मम उदाहृतम\nविश्वं हि बरह्मभवने सर्वशः परिवर्तते\nलॊकानां मनुजव्याघ्रप्रलयं तं विदुर बुधाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 24, + "text": "अल्पावशिष्टे तु तदा युगान्ते भरतर्षभ\nसहस्रान्ते नराः सर्वे परायशॊ ऽनृतवादिनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 25, + "text": "यज्ञप्रतिनिधिः पार्थ दानप्रतिनिधिस तथा\nवरतप्रति निधिश चैव तस्मिन काले परवर्तते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 26, + "text": "बराह्मणाः शूद्र कर्माणस तथा शूद्रा धनार्जकाः\nकषत्रधर्मेण वाप्य अत्र वर्तयन्ति गते युगे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 27, + "text": "निवृत्तयज्ञस्वाध्यायाः पिण्डॊदकविवर्जिताः\nबराह्मणाः सर्वभक्षाश च भविष्यन्ति कलौ युगे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 28, + "text": "अजपा बराह्मणास तात शूद्रा जप परायणाः\nविपरीते तदा लॊके पूर्वरूपं कषयस्य तत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 29, + "text": "बहवॊ मेच्छ राजानः पृथिव्यां मनुजाधिप\nमिथ्यानुशासिनः पापा मृषावादपरायणाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 30, + "text": "आन्ध्राः शकाः पुलिन्दाश च यवनाश च नराधिपाः\nकाम्बॊजा और्णिकाः शूद्रास तथाभीरा नरॊत्तम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 31, + "text": "न तदा बराह्मणः कश चित सवधर्मम उपजीवति\nकषत्रिया अपि वैश्याश च विकर्मस्था नराधिप" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 32, + "text": "अल्पायुषः सवल्प बला अल्पतेजः पराक्रमाः\nअल्पदेहाल्प साराश च तथा सत्याल्प भाषिणः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 33, + "text": "बहु शून्या जनपदा मृगव्यालावृता दिशः\nयुगान्ते समनुप्राप्ते वृथा च बरह्मचारिणः\nभॊगादिनस तथा शूद्रा बराह्मणाश चार्यवादिनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 34, + "text": "युगान्ते मनुजव्याघ्रभवन्ति बहु जन्तवः\nन तथा घराणयुक्ताश च सर्वगन्धा विशां पते\nरसाश च मनुजव्याघ्रन तथा सवादु यॊगिनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 35, + "text": "बहु परजा हरस्वदेहाः शीलाचार विवर्जिताः\nमुखे भगाः सत्रियॊ राजन भविष्यन्ति युगक्षये" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 36, + "text": "अट्टशूला जनपदाः शिव शूलाश चतुष्पथाः\nकेशशूलाः सत्रियॊ राजन भविष्यन्ति युगक्षये" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 37, + "text": "अल्पक्षीरास तथा गावॊ भविष्यन्ति जनाधिप\nअल्पपुष्पफलाश चापि पादपा बहु वायसाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 38, + "text": "बरह्म वध्यावलॊप्तानां तथा मिथ्याभिशंसिनाम\nनृपाणां पृथिवीपाल परतिगृह्णन्ति वै दविजाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 39, + "text": "लॊभमॊहपरीताश च मिथ्या धर्मध्वजावृताः\nभिक्षार्थं पृथिवीपाल चञ्चूर्यन्ते दविजैर दिशः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 40, + "text": "करभार भयात पुंसॊ गृहस्थाः परिमॊषकाः\nमुनिछद्माकृति छन्ना वाणिज्यम उपजीवते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 41, + "text": "मिथ्या च नखरॊमाणि धारयन्ति नरास तदा\nअर्थलॊभान नरव्याघ्र वृथा च बरह्मचारिणः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 42, + "text": "आश्रमेषु वृथाचाराः पानपा गुरुतल्पगाः\nऐह लौकिकम ईहन्ते मांसशॊणितवर्धनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 43, + "text": "बहु पाषण्ड संकीर्णाः परान्न गुणवादिनः\nआश्रमा मनुजव्याघ्रन भवन्ति युगक्षये" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 44, + "text": "यथर्तु वर्षी भगवान न तथा पाकशासनः\nन तदा सर्वबीजानि सम्यग रॊहन्ति भारत\nअधर्मफलम अत्यर्थं तदा भवति चानघ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 45, + "text": "तथा च पृथिवीपाल यॊ भवेद धर्मसंयुतः\nअल्पायुः स हि मन्तव्यॊ न हि धर्मॊ ऽसति कश चन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 46, + "text": "भूयिष्ठं कूटमानैश च पण्यं विक्रीणते जनाः\nवणिजश च नरव्याघ्र बहु माया भवन्त्य उत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 47, + "text": "धर्मिष्ठाः परिहीयन्ते पापीयान वर्धते जनः\nधर्मस्य बलहानिः सयाद अधर्मश च बली तथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 48, + "text": "अल्पायुषॊ दरिद्राश च धर्मिष्ठा मानवास तदा\nदीर्घायुषः समृद्धाश च विधर्माणॊ युगक्षये" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 49, + "text": "अधर्मिष्ठैर उपायैश च परजा वयवहरन्त्य उत\nसंचयेनापि चाल्पेन भवन्त्य आढ्या मदान्विताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 50, + "text": "धनं विश्वासतॊ नयस्तं मिथॊ भूयिष्ठशॊ नराः\nहर्तुं वयवसिता राजन मायाचार समन्विताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 51, + "text": "पुरुषादानि सत्त्वानि पक्षिणॊ ऽथ मृगास तथा\nनगराणां विहारेषु चैत्येष्व अपि च शेरते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 52, + "text": "सप्त वर्षाष्ट वर्षाश च सत्रियॊ गर्भधरा नृप\nदश दवादश वर्षाणां पुंसां पुत्रः परजायते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 53, + "text": "भवन्ति षॊडशे वर्षे नराः पलितिनस तथा\nआयुः कषयॊ मनुष्याणां कषिप्रम एव परपद्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 54, + "text": "कषीणे युगे महाराज तरुणा वृद्धशीलिनः\nतरुणानां च यच छीलं तद वृद्धेषु परजायते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 55, + "text": "विपरीतास तदा नार्यॊ वञ्चयित्वा रहॊ पतीन\nवयुच्चरन्त्य अपि दुःशीला दासैः पशुभिर एव च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 56, + "text": "तस्मिन युगसहस्रान्ते संप्राप्ते चायुषः कषये\nअनावृष्टिर महाराज जायते बहु वार्षिकी" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 57, + "text": "ततस तान्य अल्पसाराणि सत्त्वानि कषुधितानि च\nपरलयं यान्ति भूयिष्ठं पृथिव्यां पृथिवीपते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 58, + "text": "ततॊ दिनकरैर दीप्तैः सप्तभिर मनुजाधिप\nपीयते सलिलं सर्वं समुद्रेषु सरित्सु च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 59, + "text": "यच च काष्ठं तृणं चापि शुष्कं चार्द्रं च भारत\nसर्वं तद भस्मसाद भूतं दृश्यते भरतर्षभः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 60, + "text": "ततः संवर्तकॊ वह्निर वायुना सह भारत\nलॊकम आविशते पूर्वम आदित्यैर उपशॊषितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 61, + "text": "ततः स पृथिवीं भित्त्वा समाविश्य रसातलम\nदेवदानव यक्षाणां भयं जनयते महत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 62, + "text": "निर्दहन नागलॊकं च यच च किं चित कषिताव इह\nअधस्तात पृथिवीपाल सर्वं नाशयते कषणात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 63, + "text": "ततॊ यॊजनविंशानां सहस्राणि शतानि च\nनिर्दहत्य अशिवॊ वायुः स च संवर्तकॊ ऽनलः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 64, + "text": "सदेवासुरगन्धर्वं सयक्षॊरग राक्षसम\nततॊ दहति दीप्तः स सर्वम एव जगद विभुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 65, + "text": "ततॊ गजकुलप्रख्यास तडिन माला विभूषिताः\nउत्तिष्ठन्ति महामेघा नभस्य अद्भुतदर्शनाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 66, + "text": "के चिन नीलॊत्पलश्यामाः के चित कुमुदसंनिभाः\nके चित किञ्जल्कसंकाशाः के चित पीताः पयॊधराः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 67, + "text": "के चिद धारिद्र संकाशाः काकाण्डक निभास तथा\nके चित कमलपत्राभाः केचिद धिङ्गुलक परभाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 68, + "text": "के चित पुरवराकाराः के चिद गजकुलॊपमाः\nके चिद अञ्जनसंकाशाः के चिन मकरसंस्थिताः\nविद्युन्माला पिनद्धाङ्गाः समुत्तिष्ठन्ति वै घनाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 69, + "text": "घॊररूपा महाराज घॊरस्वननिनादिताः\nततॊ जलधराः सर्वे वयाप्नुवन्ति नभस्तलम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 70, + "text": "तैर इयं पृथिवी सर्वा सपर्वतवनाकरा\nआपूर्यते महाराज सलिलौघपरिप्लुता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 71, + "text": "ततस ते जलदा घॊरा राविणः पुरुषर्षभ\nसर्वतः पलावयन्त्य आशु चॊदिताः परमेष्ठिना" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 72, + "text": "वर्षमाणा महत तॊयं पूरयन्तॊ वसुंधराम\nसुघॊरम अशिवं रौद्रं नाशयन्ति च पावकम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 73, + "text": "त���ॊ दवादश वर्षाणि पयॊदास त उपप्लवे\nधाराभिः पूरयन्तॊ वै चॊद्यमाना महात्मना" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 74, + "text": "ततः समुद्रः सवां वेलाम अतिक्रामति भारत\nपर्वताश च विशीर्यन्ते मही चापि विशीर्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 75, + "text": "सर्वतः सहसा भरान्तास ते पयॊदा नभस्तलम\nसंवेष्टयित्वा नश्यन्ति वायुवेगपराहताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 76, + "text": "ततस तं मारुतं घॊरं सवयम्भूर मनुजाधिप\nआदि पद्मालयस्ल देवः पीत्वा सवपिति भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 77, + "text": "तस्मिन्न एकार्णवे घॊरे नष्टे सथावरजङ्गमे\nनष्टे देवासुरगणे यक्षाराक्षस वर्जिते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 78, + "text": "निर्मनुष्ये महीपाल निःश्वापद महीरुहे\nअनन्तरिक्षे लॊके ऽसमिन भरमाम्य एकॊ ऽहम आदृतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 79, + "text": "एकार्णवे जले घॊरे विचरन पार्थिवॊत्तम\nअपश्यन सर्वभूतानि वैक्लव्यम अगमं परम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 80, + "text": "ततः सुदीर्घं गत्वा तु पलवमानॊ नराधिप\nशरान्तः कव चिन न शरणं लभाम्य अहम अतन्द्रितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 81, + "text": "ततः कदा चित पश्यामि तस्मिन सलिलसंप्लवे\nनयग्रॊधं सुमहान्तं वै विशालं पृथिवीपते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 82, + "text": "शाखायां तस्य वृक्षस्य विस्तीर्णायां नराधिप\nपर्यङ्के पृथिवीपाल दिव्यास्तरण संस्तृते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 83, + "text": "उपविष्टं महाराज पूर्णेन्दुसदृशाननम\nफुल्लपद्मविशालाक्षं बालं पश्यामि भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 84, + "text": "ततॊ मे पृथिवीपाल विस्मयः सुमहान अभूत\nकथं तव अयं शिशुः शेते लॊके नाशम उपागते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 85, + "text": "तपसा चिन्तयंश चापि तं शिशुं नॊपलक्षये\nभूतं भव्यं भविष्यच च जानन्न अपि नराधिप" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 86, + "text": "अतसी पुष्पवर्णाभः शरीवत्स कृतलक्षणः\nसाक्षाल लक्ष्म्या इवावासः स तदा परतिभाति मे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 87, + "text": "ततॊ माम अब्रवीद बालः स पद्मनिभ लॊचनः\nशरीवत्स धारी दयुतिमान वाक्यं शरुतिसुखावहम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 88, + "text": "जानामि तवा परिश्रान्तं तात विश्रामकाङ्क्षिणम\nमार्कण्डेय इहास्स्व तवं यावद इच्छसि भार्गव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 89, + "text": "अभ्यन्तरं शरीरं मे परविश्य मुनिसत्तम\nआस्स्व भॊ विहितॊ वासः परसादस ते कृतॊ मया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 90, + "text": "ततॊ बालेन तेनैवम उक्तस्यासीत तदा मम\nनिर्वेदॊ जीविते दीर्घे मनुष्यत्व च भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 91, + "text": "ततॊ बालेन तेनास्यं सहसा विवृतं कृतम\nतस्याहम अवशॊ वक्त्रं दैवयॊगात परवेशितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 92, + "text": "ततः परविष्टस तत कुक्षिं सहसा मनुजाधिप\nसराष्ट्रनगराकीर्णां कृत्स्नां पश्यामि मेदिनीम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 93, + "text": "गङ्गां शतद्रुं सीतां च यमुनाम अथ कौशिकीम\nचर्मण्वतीं वेत्रवतीं चन्द्रभागां सरस्वतीम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 94, + "text": "सिन्धुं चैव विपाशां च नदीं गॊदावरीम अपि\nवस्वॊकसारां नलिनीं नर्मदां चैव भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 95, + "text": "नदीं ताम्रां च वेण्णां च पुण्यतॊयां शुभावहाम\nसुवेणां कृष्णवेणां च इरामां च महानदीम\nशॊणं च पुरुषव्याघ्र विशल्यां कम्पुनाम अपि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 96, + "text": "एताश चान्याश च नद्यॊ ऽहं पृथिव्यां या नरॊत्तम\nपरिक्रामन परपश्यामि तस्य कुक्षौ महात्मनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 97, + "text": "ततः समुद्रं पश्यामि यादॊगणनिषेवितम\nरत्नाकरम अमित्रघ्न निधानं पयसॊ महत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 98, + "text": "ततः पश्यामि गगनं चन्द्रसूर्यविराजितम\nजाज्वल्यमानं तेजॊभिः पावकार्क समप्रभैः\nपश्यामि च महीं राजन कानकैर उपशॊभिताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 99, + "text": "यजन्ते हि तदा राजन बराह्मणा बहुभिः सवैः\nकषत्रियाश च परवर्तन्ते सर्ववर्णानुरञ्जने" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 100, + "text": "वैश्याः कृषिं यथान्यायं कारयन्ति नराधिप\nशुश्रूषायां च निरता दविजानां वृषलास तथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 101, + "text": "ततः परिपतन राजंस तस्य कुक्षौ महात्मनः\nहिमवन्तं च पश्यामि हेमकूटं च पर्वतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 102, + "text": "निषधं चापि पश्यामि शवेतं च रजता चितम\nपश्यामि च महीपाल पर्वतं गन्धमादनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 103, + "text": "मन्दरं मनुजव्याघ्रनीलं चापि महागिरिम\nपश्यामि च महाराज मेरुं कनकपर्वतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 104, + "text": "महेन्द्रं चैव पश्यामि विन्ध्यं च गिरिम उत्तमम\nमलयं चापि पश्यामि पारियात्रं च पर्वतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 105, + "text": "एते चान्ये च बहवॊ यावन्तः पृथिवीधराः\nतस्यॊदरे मया दृष्टाः सर्वरत्नविभूषिताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 106, + "text": "सिंहान वयाघ्रान वराहांश च नागांश च मनुजाधिप\nपृथिव्यां यानि चान्यानि सत्त्वानि जगतीपते\nतानि सर्वाण्य अहं तत्र पश्यन पर्यचरं तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 107, + "text": "कुक्षौ तस्य नरव्याघ्र परविष्टः संचरन दिशः\nशक्रादींश चापि पश्यामि कृत्स्नान देवगणांस तथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 108, + "text": "गन्धर्वाप्सरसॊ यक्षान ऋषींश चैव महीपते\nदैत्यदानव संघांश च ये चान्ये सुरशत्रवः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 109, + "text": "यच च किं चिन मया लॊके दृष्टं सथावरजङ्गमम\nतद अपश्यम अहं सर्वं तस्य कुक्षौ महात्मनः\nफलाहारः परविचरन कृत्स्नं जगद इदं तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 110, + "text": "अन्तः शरीरे तस्याहं वर्षाणाम अधिकं शतम\nन च पश्यामि तस्याहम अन्तं देहस्य कुत्र चित" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 111, + "text": "सततं धावमानश च चिन्तयानॊ विशां पते\nआसादयामि नैतान्तं तस्य राजन महात्मनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 112, + "text": "ततस तम एव शरणं गतॊ ऽसमि विधिवत तदा\nवरेण्यं वरदं देवं मनसा कर्मणैव च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 113, + "text": "ततॊ ऽहं सहसा राजन वायुवेगेन निःसृतः\nमहात्मानॊ मुखात तस्य विवृतात पुरुषॊत्तम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 114, + "text": "ततस तस्यैव शाखायां नयग्रॊघस्य विशां पते\nआस्ते मनुजशार्दूल कृत्स्नम आदाय वै जगत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 115, + "text": "तेनैव बाल वेषेण शरीवत्स कृतलक्षणम\nआसीनं तं नरव्याघ्र पश्याम्य अमिततेजसम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 116, + "text": "ततॊ माम अब्रवीद वीर स बालः परहसन्न इव\nशरीवत्स धारी दयुतिमान पीतवासा महाद्युतिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 117, + "text": "अपीदानीं शरीरे ऽसमिन मामके मुनिसत्तम\nउषितस तवं सुविश्रान्तॊ मार्कण्डेय बरवीहि मे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 118, + "text": "मुहूर्ताद अथ मे दृष्टिः परादुर्भूता पुनर नवा\nयया निर्मुक्तम आत्मानम अपश्यं लब्धचेतसम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 119, + "text": "तस्य ताम्रतलौ तात चरणौ सुप्रतिष्ठितौ\nसुजातौ मृदु रक्ताभिर अङ्गुलीभिर अलंकृतौ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 120, + "text": "परयतेन मया मूर्ध्ना गृहीत्वा हय अभ���वन्दितौ\nदृष्ट्वापरिमितं तस्य परभावम अमितौजसः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 121, + "text": "विनयेनाञ्जलिं कृत्वा परयत्नेनॊपगम्य च\nदृष्टॊ मया स भूतात्मा देवः कमललॊचनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 122, + "text": "तम अहं पराञ्जलिर भूत्वा नमस्कृत्येदम अब्रुवम\nजञातुम इच्छामि देव तवां मायां चेमां तवॊत्तमाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 123, + "text": "आस्येनानुप्रविष्टॊ ऽहं शरीरं भगवंस तव\nदृष्टवान अखिलाँल लॊकान समस्ताज जठरे तव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 124, + "text": "तव देव शरीरस्था देवदानवराक्षसाः\nयक्षगन्धर्वनागाश च जगत सथावरजङ्गमम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 125, + "text": "तवत्प्रसादाच च मे देव समृतिर न परिहीयते\nदरुतम अन्तः शरीरे ते सततं परिधावतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 126, + "text": "इच्छामि पुण्डरीकाक्ष जञातुं तवाहम अनिन्दित\nइह भूत्वा शिशुः साक्षात किं भवान अवतिष्ठते\nपीत्वा जगद इदं विश्वम एतद आख्यातुम अर्हसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 127, + "text": "किमर्थं च जगत सर्वं शरीरस्थं तवानघ\nकियन्तं च तवया कालम इह सथेयम अरिंदम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 128, + "text": "एतद इच्छामि देवेश शरॊतुं बराह्मण काम्यया\nतवत्तः कमलपत्राक्ष विस्तरेण यथातथम\nमहद धयेतद अचिन्त्यं च यद अहं दृष्टवान परभॊ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 186, + "shloka": 129, + "text": "इत्य उक्तः स मया शरीमान देवदेवॊ महाद्युतिः\nसान्त्वयन माम इदं वाक्यम उवाच वदतां वरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 187, + "shloka": 1, + "text": "[देव]\nकामं देवापि मां विप्र न विजानन्ति तत्त्वतः\nतवत परीत्या तु परवक्ष्यामि यथेदं विसृजाम्य अहम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 187, + "shloka": 2, + "text": "पितृभक्तॊ ऽसि विप्रर्षे मां चैव शरणं गतः\nअतॊ दृष्टॊ ऽसमि ते साक्षाद बरह्मचर्यं च ते महत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 187, + "shloka": 3, + "text": "आपॊ नारा इति परॊक्ताः संज्ञा नाम कृतं मया\nतेन नारायणॊ ऽसम्य उक्तॊ मम तद धययनं सदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 187, + "shloka": 4, + "text": "अहं नारायणॊ नाम परभवः शाश्वतॊ ऽवययः\nविधाता सर्वभूतानां संहर्ता च दविजॊत्तम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 187, + "shloka": 5, + "text": "अहं विष्णुर अहं बरह्मा शक्रश चाहं सुराधिपः\nअहं वैश्रवणॊ राजा यमः परेताधिपस तथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 187, + "shloka": 6, + "text": "अहं शिवश च सॊमश च कश्यपश च परजापतिः\nअहं धाता विधाता च यज्ञश चाहं दविजॊत्तम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 187, + "shloka": 7, + "text": "अग्निर आस्यं कषितिः पादौ चन्द्रादित्यौ च लॊचने\nसदिशं च नभॊ कायॊ वायुर मनसि मे सथितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 187, + "shloka": 8, + "text": "मया करतुशतैर इष्टं बहुभिः सवाप्तदक्षिणैः\nयजन्ते वेदविदुषॊ मां देवयजने सथितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 187, + "shloka": 9, + "text": "पृथिव्यां कषत्रियेन्द्राश च पार्थिवाः सवर्गकाङ्क्षिणः\nयजन्ते मां तथा वैश्याः सवर्गलॊकजिगीषवः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 187, + "shloka": 10, + "text": "चतुःसमुद्र पर्यन्तां मेरुमन्दर भूषणाम\nशेषॊ भूत्वाहम एवैतां धारयामि वसुंधराम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 187, + "shloka": 11, + "text": "वाराहं रूपम आस्थाय मयेयं जगती पुरा\nमज्जमाना जले विप्र वीर्येणासीत समुद्धृता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 187, + "shloka": 12, + "text": "अग्निश च वडवा वक्त्रॊ भूत्वाहं दविजसत्तम\nपिबाम्य अपः समाविद्धास ताश चैव विसृजाम्य अहम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 187, + "shloka": 13, + "text": "बरह्म वक्त्रं भुजौ कषत्रम ऊरू मे संश्रिता विशः\nपादौ शूद्रा भजन्ते मे विक्रमेण करमेण च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 187, + "shloka": 14, + "text": "ऋग्वेदः सामवेदश च यजुर्वेदॊ ऽपय अथर्वणः\nमत्तः परादुर्भवन्त्य एते माम एव परविशन्ति च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 187, + "shloka": 15, + "text": "यतयः शान्ति परमा यतात्मानॊ मुमुक्षवः\nकामक्रॊधद्वेषमुक्ता निःसङ्गा वीतकल्मषाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 187, + "shloka": 16, + "text": "सत्त्वस्था निरहंकारा नित्यम अध्यात्मकॊविदाः\nमाम एव सततं विप्राश चिन्तयन्त उपासते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 187, + "shloka": 17, + "text": "अहं संवर्तकॊ जयॊतिर अहं सर्वर्तकॊ यमः\nअहं संवर्तकः सूर्यॊ अहं संवर्तकॊ ऽनिलः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 187, + "shloka": 18, + "text": "तारा रूपाणि दृश्यन्ते यान्य एतानि नभस्तले\nमम रूपाण्य अथैतानि विद्धि तवं दविजसत्तम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 187, + "shloka": 19, + "text": "रत्नाकराः समुद्राश च सर्व एव चतुर्दिशम\nवसनं शयनं चैव निलयं चैव विद्धि मे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 187, + "shloka": 20, + "text": "कामं करॊधं च हर्षं च भयं मॊहं तथैव च\nममैव विद्धि रूपाणि सर्वाण्य एतानि सत्तम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 187, + "shloka": 21, + "text": "पराप्नुवन्ति नरा विप्र यत्कृत्वा कर्मशॊभनम\nसत्यं दानं तपॊ चॊग्रम अहिंसा चैव जन्तुषु" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 187, + "shloka": 22, + "text": "मद्विधानेन विहिता मम देहविहारिणः\nमयाभिभूत विज्ञाना विचेष्टन्ते न कामतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 187, + "shloka": 23, + "text": "सम्यग वेदम अधीयाना यजन्तॊ विविधैर मखैः\nशान्तात्मानॊ जितक्रॊधाः पराप्नुवन्ति दविजातयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 187, + "shloka": 24, + "text": "पराप्तुं न शक्यॊ यॊ विद्वन नरैर दुष्कृतकर्मभिः\nलॊभाभिभूतैः कृपणैर अनार्यैर अकृतात्मभिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 187, + "shloka": 25, + "text": "तं मां महाफलं विद्धि पदं सुकृतकर्मणः\nदुष्प्रापं विप्र मूढानां मार्गं यॊगैर निषेवितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 187, + "shloka": 26, + "text": "यदा यदा च धर्मस्य गलानिर भवति सत्तम\nअभ्युत्थानम अधर्मस्य तदात्मानं सृजाम्य अहम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 187, + "shloka": 27, + "text": "दैत्या हिंसानुरक्ताश च अवध्याः सुरसत्तमैः\nराक्षसाश चापि लॊके ऽसमिन यदॊत्पत्स्यन्ति दारुणाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 187, + "shloka": 28, + "text": "तदाहं संप्रसूयामि गृहेषु शुभकर्मणाम\nपरविष्टॊ मानुषं देहं सर्वं परशमयाम्य अहम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 187, + "shloka": 29, + "text": "सृष्ट्वा देवमनुष्यांश च गन्धर्वॊरगराक्षसान\nसथावराणि च भूतानि संहराम्य आत्ममायया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 187, + "shloka": 30, + "text": "कर्मकाले पुनर देहम अनुचिन्त्य सृजाम्य अहम\nपरविश्य मानुषं देहं मर्यादा बन्धकारणात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 187, + "shloka": 31, + "text": "शवेतः कृतयुगे वर्णः पीतस तरेतायुगे मम\nरक्तॊ दवापरम आसाद्य कृष्णः कलियुगे तथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 187, + "shloka": 32, + "text": "तरयॊ भागा हय अधर्मस्य तस्मिन काले भवन्त्य उत\nअन्तकाले च संप्राप्ते कालॊ भूत्वातिदारुणः\nतरैलॊक्यं नाशयाम्य एकः कृत्स्नं सथावरजङ्गमम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 187, + "shloka": 33, + "text": "अहं तरिवर्त्मा सर्वात्मा सर्वलॊकसुखावहः\nअभिभूः सर्वगॊ ऽनन्तॊ हृषीकेश उरु करमः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 187, + "shloka": 34, + "text": "कालचक्रं नयाम्य एकॊ बरह्मन्न अहम अरूपि वै\nशमनं सर्वभूतानां सर्वलॊककृतॊद्यमम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 187, + "shloka": 35, + "text": "एवं परणिहितः सम्यङ मयात्मा मुनिसत्तम\nसर्वभूतेषु विप्रेन्द्र न च मां वेत्ति कश चन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 187, + "shloka": 36, + "text": "यच च किं चित तवया पराप्तं मयि कलेषात्मकं दविज\nसुखॊदयाय तत सर्वं शरेयसे च तवानघ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 187, + "shloka": 37, + "text": "यच च किं चित तवया लॊके दृष्टं सथावरजङ्गमम\nविहितः सर्वथैवासौ ममात्मा मुनिसत्तम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 187, + "shloka": 38, + "text": "अर्धं मम शरीरस्य ��र्वलॊकपितामहः\nअहं नारायणॊ नाम शङ्खचक्रगदाधरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 187, + "shloka": 39, + "text": "यावद युगानां विप्रर्षे सहस्रपरिवर्तनम\nतावत सवपिमि विश्वात्मा सर्वलॊकपितामहः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 187, + "shloka": 40, + "text": "एवं सर्वम अहं कालम इहासे मुनिसत्तम\nअशिशुः शिशुरूपेण यावद बरह्मा न बुध्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 187, + "shloka": 41, + "text": "मया च विप्र दत्तॊ ऽयं वरस ते बरह्मरूपिणा\nअसकृत परितुष्टेन विप्रर्षिगणपूजित" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 187, + "shloka": 42, + "text": "सर्वम एकार्णवं दृष्ट्वा नष्टं सथावरजङ्गमम\nविक्लवॊ ऽसि मया जञातस ततस ते दर्शितं जगत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 187, + "shloka": 43, + "text": "अभ्यन्तरं शरीरस्य परविष्टॊ ऽसि यदा मम\nदृष्ट्वा लॊकं समस्तं च विस्मितॊ नावबुध्यसे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 187, + "shloka": 44, + "text": "ततॊ ऽसि वक्त्राद विप्रर्षे दरुतं निःसारितॊ मया\nआख्यातस ते मया चात्मा दुर्ज्ञेयॊ ऽपि सुरासुरैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 187, + "shloka": 45, + "text": "यावत स भगवान बरह्मा न बुध्यति महातपः\nतावत तवम इह विप्रर्षे विश्रब्धश चर वै सुखम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 187, + "shloka": 46, + "text": "ततॊ विभुद्धे तस्मिंस तु सर्वलॊकपितामहे\nएकीभूतॊ हि सरक्ष्यामि शरीराद दविजसत्तम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 187, + "shloka": 47, + "text": "आकाशं पृथिवीं जयॊतिर वायुं सलिलम एव च\nलॊके यच च भवेच छेषम इह सथावरजङ्गमम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 187, + "shloka": 48, + "text": "[मार्क]\nइत्य उक्त्वान्तर्हितस तात स देवः परमाद्भुतः\nपरजाश चेमाः परपश्यामि विचित्रा बहुधा कृताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 187, + "shloka": 49, + "text": "एतद दृष्टं मया राजंस तस्मिन पराप्ते युगक्षये\nआश्चर्यं भरतश्रेष्ठ सर्वधर्मभृतां वर" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 187, + "shloka": 50, + "text": "यः स देवॊ मया दृष्टः पुरा पद्मनिभेक्षणः\nस एष पुरुषव्याघ्र संबन्धी ते जनार्दनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 187, + "shloka": 51, + "text": "अस्यैव वरदानाद धि समृतिर न परजहाति माम\nदीर्घम आयुश च कौन्तेय सवच्छन्दमरणं तथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 187, + "shloka": 52, + "text": "स एष कृष्णॊ वार्ष्णेयः पुराणपुरुषॊ विभुः\nआस्ते हरिर अचिन्त्यात्मा करीडन्न इव महाभुजः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 187, + "shloka": 53, + "text": "एष धाता विधाता च संहर्ता चैव सात्वतः\nशरीवत्स वक्षा गॊविन्दः परजापतिपतिः परभुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 187, + "shloka": 54, + "text": "दृष्ट्वेमं वृष्णिशार्दूलं समृ��िर माम इयम आगता\nआदिदेवम अजं विष्णुं पुरुषं पीतवाससम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 187, + "shloka": 55, + "text": "सर्वेषाम एव भूतानां पिता माता च माधवः\nगच्छध्वम एनं शरणं शरण्यं कौरवर्षभाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 188, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nएवम उक्तास तु ते पार्था यमौ च पुरुषर्षभौ\nदरौपद्या कृष्णया सार्धं नमश चक्रुर जनार्दनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 188, + "shloka": 2, + "text": "स चैतान पुरुषव्याघ्र साम्ना परमवल्गुना\nसान्त्वयाम आस मानार्हान मन्यमानॊ यथाविधि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 188, + "shloka": 3, + "text": "युधिष्ठिरस तु कौन्तेयॊ मार्कण्डेयं महामुनिम\nपुनः पप्रच्छ साम्राज्ये भविष्यां जगतॊ गतिम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 188, + "shloka": 4, + "text": "आश्चर्यभूतं भवतः शरुतं नॊ वदतां वर\nमुने भार्गव यद्वृत्तं युगादौ परभवाप्ययौ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 188, + "shloka": 5, + "text": "अस्मिन कलियुगे ऽपय अस्ति पुनः कौतूहलं मम\nसमाकुलेषु धर्मेषु किं नु शेषं भविष्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 188, + "shloka": 6, + "text": "किं वीर्या मानवास तत्र किमाहारविहारिणः\nकिमायुषः किं वसना भविष्यन्ति युगक्षये" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 188, + "shloka": 7, + "text": "कां च काष्ठां समासाद्य पुनः संपत्स्यते कृतम\nविस्तरेण मुने बरूहि विचित्राणीह भाषसे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 188, + "shloka": 8, + "text": "इत्य उक्तः स मुनिश्रेष्ठः पुनर एवाभ्यभाषत\nरमयन वृष्णिशार्दूलं पाण्डवांश च महामुनिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 188, + "shloka": 9, + "text": "[मार्क]\nभविष्यं सर्वलॊकस्य वृत्तान्तं भरतर्षभ\nकलुषं कालम आसाद्य कथ्यमानं निबॊध मे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 188, + "shloka": 10, + "text": "कृते चतुष्पात सकलॊ निर्व्याजॊपाधि वर्जितः\nवृषः परतिष्ठितॊ धर्मॊ मनुष्येष्व अभवत पुरा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 188, + "shloka": 11, + "text": "अधर्मपादविद्धस तु तरिभिर अंशैः परतिष्ठितः\nतरेतायां दवापरे ऽरधेन वयामिश्रॊ धर्म उच्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 188, + "shloka": 12, + "text": "तरिभिर अंशैर अधर्मस तु लॊकान आक्रम्य तिष्ठति\nचतुर्थांशेन धर्मस तु मनुष्यान उपतिष्ठति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 188, + "shloka": 13, + "text": "आयुर वीर्यम अथॊ बुद्धिर बलं तेजॊ च पाण्डव\nमनुष्याणाम अनुयुगं हरसतीति निबॊध मे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 188, + "shloka": 14, + "text": "राजानॊ बराह्मणा वैश्याः शूद्राश चैव युधिष्ठिर\nवयाजैर धर्मं चरिष्यन्ति धर्मव्वैतंसिका नराः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 188, + "shloka": 15, + "text": "सत्यं संक्षेप्स्यते लॊके नरैः पण्डितमानिभिः\nसत्यहान्या ततस तेषाम आयुर अल्पं भविष्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 188, + "shloka": 16, + "text": "आयुषः परक्षयाद विद्यां न शक्ष्यन्त्य उपशिक्षितुम\nविद्या हीनान अविज्ञानाल लॊभॊ ऽपय अभिभविष्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 188, + "shloka": 17, + "text": "लॊभक्रॊधपरा मूढाः कामसक्ताश च मानवाः\nवैरबद्धा भविष्यन्ति परस्परवधेप्सवः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 188, + "shloka": 18, + "text": "बराह्मणाः कषत्रिया वैश्याः संकीर्यन्तः परस्परम\nशूद्र तुल्या भविष्यन्ति तपः सत्यविवर्जिताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 188, + "shloka": 19, + "text": "अन्त्या मध्या भविष्यन्ति मध्याश चान्तावसायिनः\nईदृशॊ भविता लॊकॊ युगान्ते पर्युपस्थिते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 188, + "shloka": 20, + "text": "वस्त्राणां परवरा शाणी धान्यानां कॊर दूषकाः\nभार्या मित्राश च पुरुषा भविष्यन्ति युगक्षये" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 188, + "shloka": 21, + "text": "मत्स्यामिषेण जीवन्तॊ दुहन्तश चाप्य अजैडकम\nगॊषु नष्टासु पुरुषा भविष्यन्ति युगक्षये" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 188, + "shloka": 22, + "text": "अन्यॊन्यं परिमुष्णन्तॊ हिंसयन्तश च मानवाः\nअजपा नास्तिकाः सतेना भविष्यन्ति युगक्षये" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 188, + "shloka": 23, + "text": "सरित तीरेषु कुद्दालैर वापयिष्यन्ति चौषधीः\nताश चाप्य अल्पफलास तेषां भविष्यन्ति युगक्षये" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 188, + "shloka": 24, + "text": "शराद्धे दैवे च पुरुषा ये च नित्यं धृतव्रताः\nते ऽपि लॊभसमायुक्ता भॊक्ष्यन्तीह परस्परम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 188, + "shloka": 25, + "text": "पिता पुत्रस्य भॊक्ता च पितुः पुत्रस तथैव च\nअतिक्रान्तानि भॊज्यानि भविष्यन्ति युगक्षये" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 188, + "shloka": 26, + "text": "न वरतानि चरिष्यन्ति बराह्मणा वेद निन्दकाः\nन यक्ष्यन्ति न हॊष्यन्ति हेतुवादविलॊभिताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 188, + "shloka": 27, + "text": "निम्ने कृषिं करिष्यन्ति यॊक्ष्यन्ति धुरि धेनुकाः\nएकहायन वत्सांश च वाहयिष्यन्ति मानवाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 188, + "shloka": 28, + "text": "पुत्रः पितृवधं कृत्वा पिता पुत्रवधं तथा\nनिरुद्वेगॊ बृहद वादी न निन्दाम उपलप्स्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 188, + "shloka": 29, + "text": "मलेच्छ भूतं जगत सर्वं निश्क्रियं यज्ञवर्जितम\nभविष्यति निरानन्दम अनुत्सवम अथॊ तथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 188, + "shloka": 30, + "text": "परायशः कृपणानां हि तथा बन्धुमताम ���पि\nविधवानां च वित्तानि हरिष्यन्तीह मानवाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 188, + "shloka": 31, + "text": "अल्पवीर्यबलाः सतब्धा लॊभमॊहपरायणाः\nतत्कथादानसंतुष्टा दुष्टानाम अपि मानवाः\nपरिग्रहं करिष्यन्ति पापाचारपरिग्रहाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 188, + "shloka": 32, + "text": "संघातयन्तः कौन्तेय राजानः पापबुद्धयः\nपरस्परवधॊद्युक्ता मूर्खाः पण्डितमानिनः\nभविष्यन्ति युगस्यान्ते कषत्रिया लॊककण्टकाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 188, + "shloka": 33, + "text": "अरक्षितारॊ लुब्धाश च मानाहंकार दर्पिताः\nकेवलं दण्डरुचयॊ भविष्यन्ति युगक्षये" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 188, + "shloka": 34, + "text": "आक्रम्याक्रम्य साधूनां दारांश चैव धनानि च\nभॊक्ष्यन्ते निरनुक्रॊशा रुदताम अपि भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 188, + "shloka": 35, + "text": "न कन्यां याचते कश चिन नापि कन्या परदीयते\nसवयं गराहा भविष्यन्ति युगान्ते पर्युपस्थिते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 188, + "shloka": 36, + "text": "राजानश चाप्य असंतुष्टाः परार्थान मूढचेतसः\nसर्वॊपायैर हरिष्यन्ति युगान्ते पर्युपस्थिते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 188, + "shloka": 37, + "text": "मलेच्छी भूतं जगत सर्वं भविष्यति च भारत\nहस्तॊ हस्तं परिमुषेद युगान्ते पर्युपस्थिते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 188, + "shloka": 38, + "text": "सत्यं संक्षिप्यते लॊके नरैः पण्डितमानिभिः\nसथविरा बालमतयॊ बालाः सथविर बुद्धयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 188, + "shloka": 39, + "text": "भीरवः शूरमानीनः शूरा भीरु विषादिनः\nन विश्वसन्ति चान्यॊन्यं युगान्ते पर्युपस्थिते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 188, + "shloka": 40, + "text": "एकाहार्यं जगत सर्वं लॊभमॊहव्यवस्थितम\nअधर्मॊ वर्धति महान न च धर्मः परवर्तते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 188, + "shloka": 41, + "text": "बराह्मणाः कषत्रिया वैश्या न शिष्यन्ति जनाधिप\nएकवर्णस तदा लॊकॊ भविष्यति युगक्षये" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 188, + "shloka": 42, + "text": "न कषंस्यति पिता पुत्रं पुत्रश च पितरं तथा\nभार्या च पतिशुश्रूषां न करिष्यति का चन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 188, + "shloka": 43, + "text": "ये यवान्ना जनपदा गॊधूमान्नास तथैव च\nतान देशान संश्रयिष्यन्ति युगान्ते पर्युपस्थिते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 188, + "shloka": 44, + "text": "सवैराहाराश च पुरुषा यॊषितश च विशां पते\nअन्यॊन्यं न सहिष्यन्ति युगान्ते पर्युपस्थिते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 188, + "shloka": 45, + "text": "मलेच्छ भूतं जगत सर्वं भविष्यति युधिष्ठिर\nन शराद्धैर हि पितॄ���श चापि तर्पयिष्यन्ति मानवाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 188, + "shloka": 46, + "text": "न कश चित कस्य चिच छरॊता न कश चित कस्य चिद गुरुः\nतमॊ गरस्तस तदा लॊकॊ भविष्यति नराधिप" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 188, + "shloka": 47, + "text": "परमायुश च भविता तदा वर्षाणि षॊडश\nततः पराणान विमॊक्ष्यन्ति युगान्ते पर्युपस्थिते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 188, + "shloka": 48, + "text": "पञ्चमे वाथ षष्ठे वा वर्षे कन्या परसूयते\nसप्त वर्षाष्ट वर्षाश च परजास्यन्ति नरास तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 188, + "shloka": 49, + "text": "पत्यौ सत्री तु तदा राजन पुरुषॊ वा सत्रियं परति\nयुगान्ते राजशार्दूल न तॊषम उपयास्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 188, + "shloka": 50, + "text": "अल्पद्रव्या वृथा लिङ्गा हिंसा च परभविष्यति\nन कश चित कस्य चिद दाता भविष्यति युगक्षये" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 188, + "shloka": 51, + "text": "अट्टशूला जनपदाः शिव शूलाश चतुष्पथाः\nकेशशूलाः सत्रियश चापि भविष्यन्ति युगक्षये" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 188, + "shloka": 52, + "text": "मलेच्छाः करूराः सर्वभक्षा दारुणाः सर्वकर्मसु\nभाविनः पश्चिमे काले मनुष्या नात्र संशयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 188, + "shloka": 53, + "text": "करयविक्रयकाले च सर्वः सर्वस्य वञ्चनम\nयुगान्ते भरतश्रेष्ठ वृत्ति लॊभात करिष्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 188, + "shloka": 54, + "text": "जञानानि चाप्य अविज्ञाय करिष्यन्ति करियास तथा\nआत्मछन्देन वर्तन्ते युगान्ते पर्युपस्थिते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 188, + "shloka": 55, + "text": "सवभावात करूरकर्माणश चान्यॊन्यम अभिशङ्किनः\nभवितारॊ जनाः सर्वे संप्राप्ते युगसंक्षये" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 188, + "shloka": 56, + "text": "आरामांश चैव वृक्षांश च नाशयिष्यन्ति निर्व्यथाः\nभविता संक्षयॊ लॊके जीवितस्य च देहिनाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 188, + "shloka": 57, + "text": "तथा लॊभाभिभूताश च चरिष्यन्ति महीम इमाम\nबराह्मणाश च भविष्यन्ति बरह्म सवानि च भुञ्जते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 188, + "shloka": 58, + "text": "हाहाकृता दविजाश चैव भयार्ता वृषलार्दिताः\nतरातारम अलभन्तॊ वै भरमिष्यन्ति महीम इमाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 188, + "shloka": 59, + "text": "जीवितान्तकरा रौद्राः करूराः पराणिविहिंसकाः\nयदा भविष्यन्ति नरास तदा संक्षेप्स्यते युगम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 188, + "shloka": 60, + "text": "आश्रयिष्यन्ति च नदीः पर्वतान विषमाणि च\nपरधावमाना वित्रस्ता दविजाः कुरुकुलॊद्वह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 188, + "shloka": 61, + "text": "दस्यु ���रपीडिता राजन काका इव दविजॊत्तमाः\nकुराजभिश च सततं करभार परपीडिताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 188, + "shloka": 62, + "text": "धैर्यं तयक्त्वा महीपाल दारुणे युगसंक्षये\nविकर्माणि करिष्यन्ति शूद्राणां परिचारकाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 188, + "shloka": 63, + "text": "शूद्रा धर्मं परवक्ष्यन्ति बराह्मणाः पर्युपासकाः\nशरॊतारश च भविष्यन्ति परामाण्येन वयवस्थिताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 188, + "shloka": 64, + "text": "विपरीतश च लॊकॊ ऽयं भविष्यत्य अधरॊत्तरः\nएडूकान पूजयिष्यन्ति वर्जयिष्यन्ति देवताः\nशूद्राः परिचरिष्यन्ति न दविजान युगसंक्षये" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 188, + "shloka": 65, + "text": "आश्रमेषु महर्षीणां बराह्मणावसथेषु च\nदेवस्थानेषु चैत्येषु नागानाम आलयेषु च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 188, + "shloka": 66, + "text": "एडूक चिह्ना पृथिवी न देव गृहभूषिता\nभविष्यति युगे कषीणे तद युगान्तस्य लक्षणम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 188, + "shloka": 67, + "text": "यदा रौद्रा धर्महीना मांसादाः पानपास तथा\nभविष्यन्ति नरा नित्यं तदा संक्षेप्स्यते युगम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 188, + "shloka": 68, + "text": "पुष्पे पुष्पं यदा राजन फले फलम उपाश्रितम\nपरजास्यति महाराज तदा संक्षेप्स्यते युगम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 188, + "shloka": 69, + "text": "अकालवर्षी पर्जन्यॊ भविष्यति गते युगे\nअक्रमेण मनुष्याणां भविष्यति तदा करिया\nविरॊधम अथ यास्यन्ति वृषला बराह्मणैः सह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 188, + "shloka": 70, + "text": "मही मलेच्छ समाकीर्णा भविष्यति ततॊ ऽचिरात\nकरभार भयाद विप्रा भजिष्यन्ति दिशॊ दश" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 188, + "shloka": 71, + "text": "निर्विशेषा जनपदा नरावृष्टिभिर अर्दिताः\nआश्रमान अभिपत्स्यन्ति फलमूलॊपजीविनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 188, + "shloka": 72, + "text": "एवं पर्याकुले लॊके मर्यादा न भविष्यति\nन सथास्यन्त्य उपदेशे च शिष्या विप्रियकारिणः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 188, + "shloka": 73, + "text": "आचार्यॊपनिधिश चैव वत्स्यते तदनन्तरम\nअर्थयुक्त्या परवत्स्यन्ति मित्र संबन्धिबान्धवाः\nअभावः सर्वभूतानां युगान्ते च भविष्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 188, + "shloka": 74, + "text": "दिशः परज्वलिताः सर्वा नक्षत्राणि चलानि च\nजयॊतींषि परतिकूलानि वाताः पर्याकुलास तथा\nउल्का पाताश च बहवॊ महाभयनिदर्शकाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 188, + "shloka": 75, + "text": "षड्भिर अन्यैश च सहितॊ भास्करः परतपिष्यति\nतुमुलाश चापि निर्ह्रादा दिग दाहाश चापि सर्वशः\nकबन्धान्तर्हितॊ भानुर उदयास्तमये तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 188, + "shloka": 76, + "text": "अकालवर्षी च तदा भविष्यति सहस्रदृक\nसस्यानि च न रॊक्ष्यन्ति युगान्ते पर्युपस्थिते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 188, + "shloka": 77, + "text": "अभीक्ष्णं करूर वादिन्यः परुषा रुदितप्रियाः\nभर्तॄणां वचने चैव न सथास्यन्ति तदा सत्रियः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 188, + "shloka": 78, + "text": "पुत्राश च मातापितरौ हनिष्यन्ति युगक्षये\nसूदयिष्यन्ति च पतीन सत्रियः पुत्रान अपाश्रिताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 188, + "shloka": 79, + "text": "अपर्वणि महाराज सूर्यं राहुर उपैष्यति\nयुगान्ते हुतभुक चापि सर्वतः परज्वलिष्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 188, + "shloka": 80, + "text": "पानीयं भॊजनं चैव याचमानास तदाध्वगाः\nन लप्स्यन्ते निवासं च निरस्ताः पथि शेरते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 188, + "shloka": 81, + "text": "निर्घातवायसा नागाः शकुनाः समृगद्विजाः\nरूक्षा वाचॊ विमॊक्ष्यन्ति युगान्ते पर्युपस्थिते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 188, + "shloka": 82, + "text": "मित्र संबन्धिनश चापि संत्यक्ष्यन्ति नरास तदा\nजनं परिजनं चापि युगान्ते पर्युपस्थिते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 188, + "shloka": 83, + "text": "अथ देशान दिशश चापि पत्तनानि पुराणि च\nकरमशः संश्रयिष्यन्ति युगान्ते पर्युपस्थिते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 188, + "shloka": 84, + "text": "हा तात हा सुतेत्य एवं तदा वाचः सुदारुणाः\nविक्रॊशमानश चान्यॊन्यं जनॊ गां पर्यटिष्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 188, + "shloka": 85, + "text": "ततस तुमुलसंघाते वर्तमाने युगक्षये\nदविजातिपूर्वकॊ लॊकः करमेण परभविष्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 188, + "shloka": 86, + "text": "ततः कालान्तरे ऽनयस्मिन पुनर लॊकविवृद्धये\nभविष्यति पुनर दैवम अनुकूलं यदृच्छया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 188, + "shloka": 87, + "text": "यदा चन्द्रश च सूर्यश च तथा तिष्यबृहस्पती\nएकाराशौ समेष्यन्ति परपत्स्यति तदा कृतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 188, + "shloka": 88, + "text": "कालवर्षी च पर्जन्यॊ नक्षत्राणि शुभानि च\nपरदक्षिणा गरहाश चापि भविष्यन्त्य अनुलॊमगाः\nकषेमं सुभिक्षम आरॊग्यं भविष्यति निरामयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 188, + "shloka": 89, + "text": "कल्किर विष्णुयशा नाम दविजः कालप्रचॊदितः\nउत्पत्स्यते महावीर्यॊ महाबुद्धिपराक्रमः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 188, + "shloka": 90, + "text": "संभूतः संभल गरामे बराह्मणावसथे शुभे\nमनसा तस्य सर्वाणि वाहनान्य आयुधानि च\nउपस्थास्यन्ति ���ॊधाश च शस्त्राणि कवचानि च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 188, + "shloka": 91, + "text": "स धर्मविजयी राजा चक्रवर्ती भविष्यति\nस चेमं संकुलं लॊकं परसादम उपनेष्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 188, + "shloka": 92, + "text": "उत्थितॊ बराह्मणॊ दीप्तः कषयान्तकृद उदारधीः\nस संक्षेपॊ हि सर्वस्य युगस्य परिवर्तकः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 188, + "shloka": 93, + "text": "स सर्वत्रगतान कषुद्रान बराह्मणैः परिवारितः\nउत्सादयिष्यति तदा सर्वान मलेच्छ गणान दविजः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 189, + "shloka": 1, + "text": "[मार्क]\nततश चॊरक्षयं कृत्वा दविजेभ्यः पृथिवीम इमाम\nवाजिमेधे महायज्ञे विधिवत कल्पयिष्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 189, + "shloka": 2, + "text": "सथापयित्वा स मर्यादाः सवयम्भुविहिताः शुभाः\nवनं पुण्ययशः कर्मा जरावान संश्रयिष्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 189, + "shloka": 3, + "text": "तच छीलम अनुवर्त्स्यन्ते मनुष्या लॊकवासिनः\nविप्रैश चॊरक्शये चैव कृते कषेमं भविश्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 189, + "shloka": 4, + "text": "कृष्णाजिनानि शक्तीश च तरिशूलान्य आयुधानि च\nसथापयन विप्र शार्दूलॊ देशेषु विजितेषु च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 189, + "shloka": 5, + "text": "संस्तूयमानॊ विप्रेन्द्रैर मानयानॊ दविजॊत्तमान\nकल्किश चरिष्यति महीं सदा दस्यु वधे रतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 189, + "shloka": 6, + "text": "हा तात हा सुतेत्य एवं तास ता वाचः सुदारुणाः\nविक्रॊशमानान सुभृशं दस्यून नेष्यति संशयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 189, + "shloka": 7, + "text": "ततॊ ऽधर्मविनाशॊ वै धर्मवृद्धिश च भारत\nभविष्यति कृते पराप्ते करियावांश च जनस तथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 189, + "shloka": 8, + "text": "आरामाश चैव चैत्याश च तटाकान्य अवटास तथा\nयज्ञक्रियाश च विविधा भविष्यन्ति कृते युगे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 189, + "shloka": 9, + "text": "बराह्मणाः साधवश चैव मुनयश च तपस्विनः\nआश्रमाः सह पाषण्डाः सथिताः सत्ये जनाः परजाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 189, + "shloka": 10, + "text": "जास्यन्ति सर्वबीजानि उप्यमानानि चैव ह\nसर्वेष्व ऋतुषु राजेन्द्र सर्वं सस्यं भविष्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 189, + "shloka": 11, + "text": "नरा दानेषु निरता वरतेषु नियमेषु च\nजपयज्ञपरा विप्रा धर्मकामा मुदा युताः\nपालयिष्यन्ति राजानॊ धर्मेणेमां वसुंधराम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 189, + "shloka": 12, + "text": "वयवहार रता वैश्या भविष्यन्ति कृते युगे\nषष कर्मनिरता विप्राः कषत्रिया रक्षणे रताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 189, + "shloka": 13, + "text": "शुश्रूषायां रताः शूद्रास तथा वर्णत्रयस्य च\nएष धर्मः कृतयुगे तरेतायां दवापरे तथा\nपश्चिमे युगकाले च यः स ते संप्रकीर्तितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 189, + "shloka": 14, + "text": "सर्वलॊकस्य विदिता युगसंख्या च पाण्डव\nएतत ते सर्वम आख्यातम अतीतानागतं मया\nवायुप्रॊक्तम अनुस्मृत्य पुराणम ऋषिसंस्तुतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 189, + "shloka": 15, + "text": "एवं संसारमार्गा मे बहुशश चिरजीविना\nदृष्टाश चैवानुभूताश च तांस ते कथितवान अहम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 189, + "shloka": 16, + "text": "इदं चैवापरं भूयॊ सह भरातृभिर अच्युत\nधर्मसंशय मॊक्षार्थं निबॊध वचनं मम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 189, + "shloka": 17, + "text": "धर्मे तवयात्मा संयॊज्यॊ नित्यं धर्मभृतां वर\nधर्मात्मा हि सुखं राजा परेत्य चेह च नन्दति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 189, + "shloka": 18, + "text": "निबॊध च शुभां वाणीं यां परवक्ष्यामि ते ऽनघ\nन बराह्मणे परिभवः कर्तव्यस ते कदा चन\nबराह्मणॊ रुषितॊ हन्याद अपि लॊकान परतिज्ञया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 189, + "shloka": 19, + "text": "[वै]\nमार्कण्डेय वचॊ शरुत्वा कुरूणां परवरॊ नृपः\nउवाच वचनं धीमान परमं परमद्युतिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 189, + "shloka": 20, + "text": "कस्मिन धर्मे मया सथेयं परजाः संरक्षता मुने\nकथं च वर्तमानॊ वै न चयवेयं सवधर्मतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 189, + "shloka": 21, + "text": "[मार्क]\nदयावान सर्वभूतेषु हितॊ रक्तॊ ऽनसूयकः\nअपत्यानाम इव सवेषां परजानां रक्षणे रतः\nचर धर्मं तयजाधर्मं पितॄन देवांश च पूजय" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 189, + "shloka": 22, + "text": "परमादाद यत्कृतं ते ऽभूत संयद दानेन तज जय\nअलं ते मानम आश्रित्य सततं परवान भव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 189, + "shloka": 23, + "text": "विजित्य पृथिवीं सर्वां मॊदमानः सुखी भव\nएष भूतॊ भविष्यश च धर्मस ते समुदीरितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 189, + "shloka": 24, + "text": "न ते ऽसत्य अविदितं किं चिद अतीतानागतं भुवि\nतस्माद इमं परिक्लेशं तवं तात हृदि मा कृथाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 189, + "shloka": 25, + "text": "एष कालॊ महाबाहॊ अपि सर्वदिवौकसाम\nमुह्यन्ति हि परजास तात कालेनाभिप्रचॊदिताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 189, + "shloka": 26, + "text": "मा च ते ऽतर विचारॊ भूद यन मयॊक्तं तवानघ\nअतिशङ्क्य वचॊ हय एतद धर्मलॊपॊ भवेत तव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 189, + "shloka": 27, + "text": "जातासि परथिते वंशे कुरूणां भरतर्षभ\nकर्मणा मनसा वाचा सर्वम एतत समाचर" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 189, + "shloka": 28, + "text": "[य]\nयत तवयॊक्तं दविजश्रेष्ठ वाक्यं शरुतिमनॊहरम\nतथा करिष्ये यत्नेन भवतः शासनं विभॊ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 189, + "shloka": 29, + "text": "न मे लॊभॊ ऽसति विप्रेन्द्र न भयं न च मत्सरः\nकरिष्यामि हि तत सर्वम उक्तं यत ते मयि परभॊ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 189, + "shloka": 30, + "text": "[वै]\nशरुत्वा तु वचनं तस्य पाण्डवस्य महात्मनः\nपरहृष्टाः पाण्डवा राजन सहिताः शार्ङ्गधन्वना" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 189, + "shloka": 31, + "text": "तथा कथां शुभां शरुत्वा मार्कण्डेयस्य धीमतः\nविस्मिताः समपद्यन्त पुराणस्य निवेदनात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 190, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nभूय एव बराह्मणमहाभाग्यं वक्तुम अर्हसीत्य अब्रवीत पाण्डवेयॊ मार्कण्डेयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 190, + "shloka": 2, + "text": "अथाचष्ट मार्कण्डेयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 190, + "shloka": 3, + "text": "अयॊध्यायाम इक्षुवाकु कुलॊत्पन्नः पार्थिवः परिक्षिन नाम मृगयाम अगमत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 190, + "shloka": 4, + "text": "तम एकाश्वेन मृगम अनुसरन्तं मृगॊ दूरम अपाहरत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 190, + "shloka": 5, + "text": "अथाध्वनि जातश्रमः कषुत्तृष्णाभिभूतश च कस्मिंश चिद उद्देशे नीलं वनषण्डम अपश्यत\nतच च विवेश" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 190, + "shloka": 6, + "text": "ततस तस्य वनषण्डस्य मध्ये ऽतीव रमणीयं सरॊ दृष्ट्वा साश्वैव वयगाहत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 190, + "shloka": 7, + "text": "अथाश्वस्तः स बिस मृणालम अश्वस्याग्रे निक्षिप्य पुष्करिणी तीरे समाविशत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 190, + "shloka": 8, + "text": "ततः शयानॊ मधुरं गीतशब्दम अशृणॊत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 190, + "shloka": 9, + "text": "स शरुत्वा अचिन्तयत\nनेह मनुष्यगतिं पश्यामि\nकस्य खल्व अयं गीतशब्देति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 190, + "shloka": 10, + "text": "अथापश्यत कन्यां परमरूपदर्शनीयां पुष्पाण्य अवचिन्वतीं गायन्तीं च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 190, + "shloka": 11, + "text": "अथ सा राज्ञः समीपे पर्यक्रामत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 190, + "shloka": 12, + "text": "ताम अब्रवीद राजा\nकस्यासि सुभगे तवम इति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 190, + "shloka": 13, + "text": "सा परत्युवाच" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 190, + "shloka": 14, + "text": "तां राजॊवाच\nअर्थी तवयाहम इति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 190, + "shloka": 15, + "text": "अथॊवाच कन्या समयेनाहं शक्या तवया लब्धुम\nनान्यथेति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 190, + "shloka": 16, + "text": "तां राजा समयम अपृच्छत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 190, + "shloka": 17, + "text": "ततः कन्येदम उवाच\nउदक�� मे न दर्शयितव्यम इति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 190, + "shloka": 18, + "text": "स राजा बाढम इत्य उक्त्वा तां समागम्य तया सहास्ते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 190, + "shloka": 19, + "text": "तत्रैवासीने राजनि सेनान्वगच्छत\nपदेनानुपदं दृष्ट्वा राजानं परिवार्यातिष्ठत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 190, + "shloka": 20, + "text": "पर्याश्वस्तश च राजा तयैव सह शिबिकया परायाद अविघाटितया\nसवनगरम अनुप्राप्य रहसि तया सह रमन्न आस्ते\nनान्यत किं चनापश्यत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 190, + "shloka": 21, + "text": "अथ परधानामात्यस तस्याभ्याश चराः सत्रियॊ ऽपृच्छत\nकिम अत्र परयॊजनं वर्ततेति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 190, + "shloka": 22, + "text": "अथाब्रुवंस ताः सत्रियः\nअपूर्वम इव पश्यामॊदकं नात्र नीयतेति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 190, + "shloka": 23, + "text": "अथामात्यॊ ऽनुदकं वनं कारयित्वॊदार वृक्षं बहुमूलपुष्पफलं रहस्य उपगम्य राजानम अब्रवीत\nवनम इदम उदारम अनुदकम\nसाध्व अत्र रम्यताम इति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 190, + "shloka": 24, + "text": "स तस्य वचनात तयैव सहदेव्या तद वनं पराविशत\nस कदा चित तस्मिन वने रम्ये तयैव सह वयवहरत\nअथ कषुत तृष्णार्दितः शरान्तॊ ऽतिमात्रम अतिमुक्तागारम अपश्यत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 190, + "shloka": 25, + "text": "तत परविश्य राजा सह परियया सुधा तलसुकृतां विमलसलिलपूर्णां वापीम अपश्यत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 190, + "shloka": 26, + "text": "दृष्ट्वैव च तां तस्यैव तीरे सहैव तया देव्या वयतिष्ठत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 190, + "shloka": 27, + "text": "अथ तां देवीं स राजाब्रवीत\nसाधुव अवतर वापी सलिलम इति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 190, + "shloka": 28, + "text": "सा तद वचॊ शरुत्वावतीर्य वापीं नयमज्जत\nन पुनर उदमज्जत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 190, + "shloka": 29, + "text": "तां मृगयमाणॊ राजा नापश्यत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 190, + "shloka": 30, + "text": "वापीम अपि निःस्राव्य मण्डूकं शवभ्रमुखे दृष्ट्वा करुद्धाज्ञापयाम आस\nसर्वमण्डूक वधः करियताम इति\nयॊ मयार्थी स मृतकरि मण्डूकैर उपायनैर माम उपतिष्ठेद इति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 190, + "shloka": 31, + "text": "अथ मण्डूकवधे घॊरे करियमाणे दिक्षु सर्वासु मण्डूकान भयम आविशत\nते भीता मण्डूकराज्ञे यथावृत्तं नयवेदयन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 190, + "shloka": 32, + "text": "ततॊ मण्डूकराट तापस वेषधारी राजानम अभ्यगच्छत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 190, + "shloka": 33, + "text": "उपेत्य चैनम उवाच\nमा राजन करॊधवशं गमः\nपरसादं कुरु\nनार्हसि मण्डूकानाम अनपर���धिनां वधं कर्तुम इति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 190, + "shloka": 34, + "text": "शलॊकौ चात्र भवतः\nमा मण्डूकाञ जिघांस तवं कॊपं संधार्ययाच्युत\nपरक्षीयते धनॊद्रेकॊ जनानाम अविजानताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 190, + "shloka": 35, + "text": "परतिजानीहि नैतांस तवं पराप्य करॊधं विमॊक्ष्यसे\nअलं कृत्वा तवाधर्मं मण्डूकैः किं हतैर हि ते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 190, + "shloka": 36, + "text": "तम एवं वादिनम इष्टजनशॊकपरीतात्मा राजा परॊवाच\nन हि कषम्यते तन मया\nहनिष्याम्य एतान\nएतैर दुरात्मभिः परिया मे भक्षिता\nसर्वथैव मे वध्या मण्डूकाः\nनार्हसि विद्वन माम उपरॊद्धुम इति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 190, + "shloka": 37, + "text": "स तद वाक्यम उपलभ्य वयथितेन्द्रिय मनः परॊवाच\nपरसीद राजन\nअहम आयुर नाम मण्डूकराजः\nमम सा दुहिता सुशॊभना नाम\nतस्या दौःशील्यम एतत\nबहवॊ हि राजानस तया विप्रलब्ध पूर्वेति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 190, + "shloka": 38, + "text": "तम अब्रवीद राजा\nतयास्म्य अर्थी\nस मे दीयताम इति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 190, + "shloka": 39, + "text": "अथैनां राज्ञे पितादात\nअब्रवीच चैनाम\nएनं राजानं शुश्रूषस्वेति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 190, + "shloka": 40, + "text": "सॊवाच दुहितरम\nयस्मात तवया राजानॊ विप्रलब्धास तस्माद अब्रह्मण्यानि तवापत्यानि भविष्यन्त्य अनृतकत्वात तवेति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 190, + "shloka": 41, + "text": "स च राजा ताम उपलभ्य तस्यां सुरत गुणनिबद्धहृदयॊ लॊकत्रयैश्वर्यम इवॊपलभ्य हर्षबाष्पकलया वाच परणिपत्याभिपूज्य मण्डूकराजानम अब्रवीत\nअनुगृहीतॊ ऽसमीति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 190, + "shloka": 42, + "text": "स च मण्डूकराजॊ जामातरम अनुज्ञाप्य यथागतम अगच्छत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 190, + "shloka": 43, + "text": "अथ कस्य चित कालस्य तस्यां कुमारास तरयस तस्य राज्ञः संबभूवुः शलॊ दलॊ बलश चेति\nततस तेषां जयेष्ठं शलं समये पिता राज्ये ऽभिषिच्य तपसि धृतात्मा वनं जगाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 190, + "shloka": 44, + "text": "अथ कदा चिच छिलॊ मृगयाम अचरत\nमृगं चासाद्य रथेनान्वधावत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 190, + "shloka": 45, + "text": "सूतं चॊवाच\nशीघ्रं मां वहस्वेति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 190, + "shloka": 46, + "text": "स तथॊक्तः सूतॊ राजानम अब्रवीत\nमा करियताम अनुबन्धः\nनैष शक्यस तवया मृगॊ गरहीतुं यद्य अपि ते रथे युक्तौ वाम्य सयाताम इति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 190, + "shloka": 47, + "text": "ततॊ ऽबरवीद राजा सूतम\nआचक्ष्व मे वाम्य\nहन्मि वा तवाम इति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 190, + "shloka": 48, + "text": "सैवम उक्तॊ राजभयभीतॊ वामदेव शापभीतश च सन्न आचख्यौ राज्ञे\nवामदेवस्याश्वौ वाम्य मनॊजवाव इति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 190, + "shloka": 49, + "text": "अथैनम एवं बरुवाणम अब्रवीद राजा\nवामदेवाश्रमं याहीति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 190, + "shloka": 50, + "text": "स गत्वा वामदेवाश्रमं तम ऋषिम अब्रवीत\nभगवन मृगॊ मया विद्धः पालयते\nतं संभावयेयम\nअर्हसि मे वाम्य दातुम इति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 190, + "shloka": 51, + "text": "तम अब्रवीद ऋषिः\nददानि ते वाम्य\nकृतकार्येण भवता ममैव निर्यात्यौ कषिप्रम इति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 190, + "shloka": 52, + "text": "स च ताव अश्वौ परतिगृह्यानुज्ञाप्य चर्षिं परायाद वाम्य संयुक्तेन रथेन मृगं परति\nगच्छंश चाब्रवीत सूतम\nअश्वरत्नाव इमाव अयॊग्यौ बराह्मणानाम\nनैतौ परतिदेयौ वामदेवायेति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 190, + "shloka": 53, + "text": "एवम उक्त्वा मृगम अवाप्य सवनगरम एत्याश्वावन्तःपुरे ऽसथापयत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 190, + "shloka": 54, + "text": "अथर्षिश चिन्तयाम आस\nतरुणॊ राजपुत्रः कल्याणं पत्रम आसाद्य रमते\nन मे परतिनिर्यातयति\nअहॊ कष्टम इति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 190, + "shloka": 55, + "text": "मनसा निश्चित्य मासि पूर्णे शिष्यम अब्रवीत\nगच्छात्रेय\nराजानं बरूहि\nयदि पर्याप्तं निर्यातयॊपाध्याय वाम्येति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 190, + "shloka": 56, + "text": "स गत्वैवं तं राजानम अब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 190, + "shloka": 57, + "text": "तं राजा परत्युवाच\nराज्ञाम एतद वाहनम\nअनर्हा बराह्मणा रत्नानाम एवंविधानाम\nकिं च बराह्मणानाम अश्वैः कार्यम\nसाधु परतिगम्यताम इति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 190, + "shloka": 58, + "text": "स गत्वैवम उपाध्यायायाचष्ट" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 190, + "shloka": 59, + "text": "तच छरुत्वा वचनम अप्रियं वामदेवः करॊधपरीतात्मा सवयम एव राजानम अभिगम्याश्वार्थम अभ्यचॊदयत\nन चादाद राजा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 190, + "shloka": 60, + "text": "[वाम]\nपरयच्छ वाम्यौ मम पार्थिव तवं; कृतं हि ते कार्यम अन्यैर अशक्यम\nमा तवा वधीद वरुणॊ घॊरपाशैर; बरह्मक्षत्रस्यान्तरे वर्तमानः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 190, + "shloka": 61, + "text": "[राजा]\nअनड्वाहौ सुव्रतौ साधु दान्ताव; एतद विप्राणां वाहनं वामदेव\nताभ्यां याहि तवं यत्र कामॊ महर्षे; छन्दांसि वै तवादृशं संवहन्ति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 190, + "shloka": 62, + "text": "[वाम]\nछन्दांसि वै मादृशं संवहन्ति; लॊके ऽमुष्मिन ��ार्थिव यानि सन्ति\nअस्मिंस तु लॊके मम यानम एतद; अस्मद्विधानाम अपरेषां च राजन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 190, + "shloka": 63, + "text": "[राजा]\nचत्वारॊ वा गर्दभास तवां वहन्तु; शरेष्ठाश्वतर्यॊ हरयॊ वा तुरंगाः\nतैस तवं याहि कषत्रियस्यैष वाहॊ; मम वाम्यौ न तवैतौ हि विद्धि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 190, + "shloka": 64, + "text": "[वाम]\nघॊरं वरतं बराह्मणस्यैतद आहुर; एतद राजन यद इहाजीवमानः\nअयस्मया घॊररूपा महान्तॊ; वहन्तु तवां शितशूलाश चतुर्धा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 190, + "shloka": 65, + "text": "[राजा]\nये तवा विदुर बराह्मणं वामदेव; वाचा हन्तुं मनसा कर्मणा वा\nते तवां सशिष्यम इह पातयन्तु; मद्वाक्यनुन्नाः शितशूलासि हस्ताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 190, + "shloka": 66, + "text": "[वाम]\nनानुयॊगा बराह्मणानां भवन्ति; वाचा राजन मनसा कर्मणा वा\nयस तव एवं बरह्म तपसान्वेति; विद्वांस तेन शरेष्ठॊ भवति हि जीवमानः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 190, + "shloka": 67, + "text": "[मार्क]\nएवम उक्ते वामदेवेन राजन; समुत्तस्थू राक्षसा घॊररूपाः\nतैः शूलहस्तैर वध्यमानः स राजा; परॊवाचेदं वाक्यम उच्चैस तदानीम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 190, + "shloka": 68, + "text": "इक्ष्वाकवॊ यदि बरह्मन दलॊ वा; विधेया मे यदि वान्ये विशॊ ऽपि\nनॊत्स्रक्ष्ये ऽहं वामदेवस्य वाम्यौ; नैवंविधा धर्मशीला भवन्ति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 190, + "shloka": 69, + "text": "एवं बरुवन्न एव स यातुधानैर; हतॊ जगामाशु महीं कषितीशः\nततॊ विदित्वा नृपतिं निपातितम; इक्ष्वाकवॊ वै दलम अभ्यषिञ्चन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 190, + "shloka": 70, + "text": "राज्ये तदा तत्र गत्वा स विप्रः; परॊवाचेदं वचनं वामदेवः\nदलं राजानं बराह्मणानां हि देयम; एवं राजन सर्वधर्मेषु दृष्टम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 190, + "shloka": 71, + "text": "बिभेषि चेत तवम अधर्मान नरेन्द्र; परयच्छ मे शीघ्रम एवाद्य वाम्यौ\nएतच छरुत्वा वामदेवस्य वाक्यं; स पार्थिवः सूतम उवाच रॊषात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 190, + "shloka": 72, + "text": "एकं हि मे सायकं चित्ररूपं; दिग्धं विषेणाहर संगृहीतम\nयेन विद्धॊ वामदेवः शयीत; संदश्यमानः शवभिर आर्तरूपः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 190, + "shloka": 73, + "text": "[वाम]\nजानामि पुत्रं दशवर्षं तवाहं; जातं महिष्यां शयेनजितं नरेन्द्र\nतं जहि तवं मद्वचनात परणुन्नस; तूर्णं परियं सायकैर घॊररूपैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 190, + "shloka": 74, + "text": "[मार्क]\nएवम उक्तॊ वामदेवेन राजन्न; अन्तःपुरे राजपुत्रं जघान\nस सायकस तिग्���तेजा विसृष्टः; शरुत्वा दलस तच च वाक्यं बभाषे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 190, + "shloka": 75, + "text": "इक्ष्वाकवॊ हन्त चरामि वः परियं; निहन्मीमं विप्रम अद्य परमथ्य\nआनीयताम अपरस तिग्मतेजाः; पश्यध्वं मे वीर्यम अद्य कषितीशाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 190, + "shloka": 76, + "text": "[वाम]\nयं तवम एनं सायकं घॊररूपं; विषेण दिग्धं मम संदधासि\nन तवम एनं शरवर्यं विमॊक्तुं; संधातुं वा शक्ष्यसि मानवेन्द्र" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 190, + "shloka": 77, + "text": "[राजा]\nइक्ष्वाकवः पश्यत मां गृहीतं; न वै शक्नॊम्य एष शरं विमॊक्तुम\nन चास्य कर्तुं नाशम अभ्युत्सहामि; आयुष्मान वै जीवतु वामदेवः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 190, + "shloka": 78, + "text": "[वाम]\nसंस्पृशैनां महिषीं सायकेन; ततस तस्माद एनसॊ मॊक्ष्यसे तवम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 190, + "shloka": 79, + "text": "[मार्क]\nततस तथा कृतवान पार्थिवस तु; ततॊ मुनिं राजपुत्री बभाषे\nयथा युक्तं वामदेवाहम एनं; दिने दिने संविशन्ती वयशंसम\nबराह्मणेभ्यॊ मृगयन्ती सूनृतानि; तथा बरह्मन पुण्यलॊकं लभेयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 190, + "shloka": 80, + "text": "[वाम]\nतवया तरातं राजकुलं शुभेक्षणे; वरं वृणीष्वाप्रतिमं ददानि ते\nपरशाधीमं सवजनं राजपुत्रि; इक्ष्वाकुराज्यं सुमहच चाप्य अनिन्द्ये" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 190, + "shloka": 81, + "text": "[राजपुत्री]\nवरं वृणे भगवन्न एकम एव; विमुच्यतां किल्बिषाद अद्य भर्ता\nशिवेन चाध्याहि सपुत्रबान्धवं; वरॊ वृतॊ हय एष मया दविजाग्र्य" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 190, + "shloka": 82, + "text": "[मार्क]\nशरुत्वा वचॊ स मुनी राजपुत्र्यास; तथास्त्व इति पराह कुरुप्रवीर\nततः स राजा मुदितॊ बभूव; वाम्यौ चास्मै संप्रददौ परणम्य" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 191, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nमार्कण्डेयम ऋषयः पाण्डवाश च पर्यपृच्छन\nअस्ति कश चिद भवतश चिरजाततरेति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 191, + "shloka": 2, + "text": "स तान उवाच\nअस्ति खलु राजर्षिर इन्द्रद्युम्नॊ नाम कषीणपुण्यस तरिदिवात परच्युतः\nकीर्तिस ते वयुच्छिन्नेति\nस माम उपातिष्ठत\nअथ परत्यभिजानाति मां भवान इति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 191, + "shloka": 3, + "text": "तम अहम अब्रुवम\nन वयं रासायनिकाः शरीरॊपतापेनात्मनः समारभामहे ऽरथानाम अनुष्ठानम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 191, + "shloka": 4, + "text": "अस्ति खलु हिमवति पराकारकर्णॊ नामॊलूकः\nस भवन्तं यदि जानीयात\nपरकृष्टे चाध्वनि हिमवान\nतत्रासौ परतिवसतीति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 191, + "shloka": 5, + "text": "स माम अश्वॊ भूत्वा तत्रावहद यत्र बभूवॊलूकः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 191, + "shloka": 6, + "text": "अथैनं स राजर्षिः पर्यपृच्छत\nपरत्यभिजानाति मां भवान इति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 191, + "shloka": 7, + "text": "स मुहूर्तं धयात्वाब्रवीद एनम\nनाभिजाने भवन्तम इति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 191, + "shloka": 8, + "text": "सैवम उक्तॊ राजर्षिर इन्द्रद्युमः पुनस तम उलूकम अब्रवीत\nअस्ति कश चिद भवतश चिरजाततरेति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 191, + "shloka": 9, + "text": "सैवम उक्तॊ ऽबरवीद एनम\nअस्ति खल्व इन्द्रद्युम्नसरॊ नाम\nतस्मिन नाडीजङ्घॊ नाम बकः परतिवसति\nसॊ ऽसमत्तश चिरजाततरः\nतं पृच्छेति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 191, + "shloka": 10, + "text": "ततेन्द्रद्युम्नॊ मां चॊलूकं चादाय तत सरॊ ऽगच्छद यत्रासौ नाडीजङ्घॊ नाम बकॊ बभूव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 191, + "shloka": 11, + "text": "सॊ ऽसमाभिः पृष्टः\nभवान इन्द्रद्युनं राजानं परत्यभिजानातीति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 191, + "shloka": 12, + "text": "सैवम उक्तॊ ऽबरवीन मुहूर्तं धयात्वा\nनाभिजानाम्य अहम इन्द्रद्युम्नं राजानम इति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 191, + "shloka": 13, + "text": "ततः सॊ ऽसमाभिः पृष्टः\nअस्ति कश चिद अन्यॊ भवतश चिरजाततरेति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 191, + "shloka": 14, + "text": "स नॊ ऽबरवीद अस्ति खल्व इहैव सरस्य अकूपारॊ नाम कच्छपः परतिवसति\nस मत्तश चिरजाततरेति\nस यदि कथं चिद अभिजानीयाद इमं राजानं तम अकूपारं पृच्छामेति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 191, + "shloka": 15, + "text": "ततः स बकस तम अकूपारं कच्छपं विज्ञापयाम आस\nअस्त्य अस्माकम अभिप्रेतं भवन्तं कं चिद अर्थम अभिप्रष्टुम\nसाध्व आगम्यतां तावद इति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 191, + "shloka": 16, + "text": "एतच छरुत्वा स कच्छपस तस्मात सरसॊत्थायाभ्यगच्छद यत्र तिष्ठामॊ वयं तस्य सरसस तीरे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 191, + "shloka": 17, + "text": "आगतं चैनं वयम अपृच्छाम\nभवान इन्द्रद्युम्नं राजानम अभिजानातीति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 191, + "shloka": 18, + "text": "स मुहूर्तं धयात्वा बाष्पपूर्णनयन उद्विग्नहृदयॊ वेपमानॊ विसंज्ञकल्पः पराञ्जलिर अब्रवीत\nकिम अहम एनं न परत्यभिजानामि\nअहं हय अनेन सहस्रकृत्वः पूर्वम अग्निचितिषूपहित पूर्वः\nसरश चेदम अस्य दक्षिणादत्ताभिर गॊभिर अतिक्रममाणाभिः कृतम\nअत्र चाहं परतिवसामीति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 191, + "shloka": 19, + "text": "अथैतत कच्छपेनॊदाहृतं शरुत्वा समनन्तरं देवलॊकाद देव रथः परादुरासीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 191, + "shloka": 20, + "text": "वाचॊ चाश्रूयन्तेन्द्रद्युम्नं परति\nपरस्तुतस ते सवर्गः\nयथॊचितं सथानम अभिपद्यस्व\nकीर्तिमान असि\nअव्यग्रॊ याहीति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 191, + "shloka": 21, + "text": "दिवं सपृशति भूमिं च शब्दः पुण्यस्य कर्मणः\nयावत स शब्दॊ भवति तावत पुरुष उच्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 191, + "shloka": 22, + "text": "अकीर्तिः कीर्त्यते यस्य लॊके भूतस्य कस्य चित\nपतत्य एवाधमाँल लॊकान यावच छब्दः स कीर्त्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 191, + "shloka": 23, + "text": "तस्मात कल्याण वृत्तः सयाद अत्यन्ताय नरॊ भुवि\nविहाय वृत्तं पापिष्ठं धर्मम एवाभिसंश्रयेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 191, + "shloka": 24, + "text": "इत्य एतच छरुत्वा स राजाब्रवीत\nतिष्ठ तावद यावद इदानीम इमौ वृद्धौ यथास्थानं परतिपादयामीति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 191, + "shloka": 25, + "text": "स मां पराकारकर्णं चॊलूकं यथॊचिते सथाने परतिपाद्य तेनैव यानेन संसिद्धॊ यथॊचितं सथानं परतिपन्नः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 191, + "shloka": 26, + "text": "एतन मयानुभूतं चिरजीविना दृष्टम इति पाण्डवान उवाच मार्कण्डेयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 191, + "shloka": 27, + "text": "पाण्डवाश चॊचुः परीताः\nसाधु\nशॊभनं कृतं भवता राजानम इन्द्रद्युम्नं सवर्गलॊकाच चयुतं सवे सथाने सवर्गे पुनः परतिपादयतेति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 191, + "shloka": 28, + "text": "अथैनाम अब्रवीद असौ\nननु देवकीपुत्रेणापि कृष्णेन नरके मज्जमानॊ राजर्षिर नृगस तस्मात कृच्छ्रात समुद्धृत्य पुनः सवर्गं परतिपादितेति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 192, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nयुधिष्ठिरॊ धर्मराजः पप्रच्छ भरतर्षभ\nमार्कण्डेयं तपॊवृद्धं दीर्यायुर अम अकल्मषम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 192, + "shloka": 2, + "text": "विदितास तव धर्मज्ञ देवदानवराक्षसाः\nराजवंशाश च विविधा ऋषिवंशाश च शाश्वताः\nन ते ऽसत्य अविदितं किं चिद अस्मिँल लॊके दविजॊत्तम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 192, + "shloka": 3, + "text": "कथां वेत्सि मुने दिव्यां मनुष्यॊरगरक्षसाम\nएतद इच्छाम्य अहं शरॊतुं तत्त्वेन कथितं दविज" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 192, + "shloka": 4, + "text": "कुवलाश्व इति खयात इक्ष्वाकुर अपराजितः\nकथं नाम विपर्यासाद धुन्धुमारत्वम आगतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 192, + "shloka": 5, + "text": "एतद इच्छामि तत्त्वेन जञातुं भार्गव सत्तम\nविपर्यस्तं यथा नाम कुवलाश्वस्य धीमतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 192, + "shloka": 6, + "text": "[मार्क]\nहन्त ते कथयिष्यामि शृणु राजन युधिष्ठिर\nधर्मिष्ठम इदम आख्यानं दुन्धु मारस्य तच छृणु" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 192, + "shloka": 7, + "text": "यथा स राजा इक्ष्वाकुः कुवलाश्वॊ महीपतिः\nधुन्धुमारत्वम अगमत तच छृणुष्व महीपते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 192, + "shloka": 8, + "text": "महर्षिर विश्रुतस तात उत्तङ्क इति भारत\nमरुधन्वसु रम्येषु आश्रमस तस्य कौरव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 192, + "shloka": 9, + "text": "उत्तङ्कस तु महाराज तपॊ ऽतप्यत सुदुश्चरम\nआरिराधयिषुर विष्णुं बहून वर्षगणान विभॊ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 192, + "shloka": 10, + "text": "तस्य परीतः स भगवान साक्षाद दर्शनम एयिवान\nदृष्ट्वैव चर्षिः परह्वस तं तुष्टाव विविधैर सतवैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 192, + "shloka": 11, + "text": "तवया देव परजाः सर्वाः सदेवासुरमानवाः\nसथावराणि च भूतानि जङ्गमानि तथैव च\nबरह्म वेदाश च वेद्यं च तवया सृष्टं महाद्युते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 192, + "shloka": 12, + "text": "शिरस ते गगनं देव नेत्रे शशिदिवाकरौ\nनिःश्वासः पनवश चापि तेजॊ ऽगनिश च तवाच्युत\nबाहवस ते दिशः सर्वाः कुक्षिश चापि महार्णवः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 192, + "shloka": 13, + "text": "ऊरू ते पर्वता देवखं नाभिर मधुसूदन\nपादौ ते पृथिवी देवी रॊमाण्य ओषधयस तथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 192, + "shloka": 14, + "text": "इन्द्र सॊमाग्निवरुणा देवासुरमहॊरगाः\nपरह्वास तवाम उपतिष्ठन्ति सतुवन्तॊ विविधैः सतवैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 192, + "shloka": 15, + "text": "तवया वयाप्तानि सर्वाणि भूतानि भुवनेश्वर\nयॊगिनः सुमहावीर्याः सतुवन्ति तवां महर्षयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 192, + "shloka": 16, + "text": "तवयि तुष्टे जगत सवस्थं तवयि करुद्धे महद भयम\nभयानाम अपनेतासि तवम एकः पुरुषॊत्तम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 192, + "shloka": 17, + "text": "देवानां मानुषाणां च सर्वभूतसुखावहः\nतरिभिर विक्रमणैर देवत्रयॊ लॊकास तवयाहृताः\nअसुराणां समृद्धानां विनाशश च तवया कृतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 192, + "shloka": 18, + "text": "तव विक्रमणैर देवा निर्वाणम अगमन परम\nपराभवं च दैत्येन्द्रास तवयि करुद्धेमहा दयुते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 192, + "shloka": 19, + "text": "तवं हि कर्ता विकर्ता च भूतानाम इह सर्वशः\nआराधयित्वा तवां देवाः सुखम एधन्ति सर्वशः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 192, + "shloka": 20, + "text": "एवं सतुतॊ हृषीकेश उत्तङ्केन महात्मना\nउत्तङ्कम अब्रवीद विष्णुः परीतस ते ऽहं वरं वृणु" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 192, + "shloka": 21, + "text": "[उत्तन्क]\nपर्याप्तॊ म�� वरह्य एष यद अहं दृष्टवान हरिम\nपुरुषं शाश्वतं दिव्यं सरष्टारं जगतः परभुम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 192, + "shloka": 22, + "text": "[विस्णु]\nपरीतस ते ऽहम अलौल्येन भक्त्या च दविजसत्तम\nअवश्यं हि तवया बरह्मन मत्तॊ गराह्यॊ वरद्विज" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 192, + "shloka": 23, + "text": "एवं संछन्द्यमानस तु वरेण हरिणा तदा\nउत्तङ्कः पराञ्जलिर वव्रे वरं भरतसत्तम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 192, + "shloka": 24, + "text": "यदि मे भगवान परीतः पुण्डरीकनिभेक्षणः\nधर्मे सत्ये दमे चैव बुद्धिर भवतु मे सदा\nअभ्यासश च भवेद भक्त्या तवयि नित्यं महेश्वर" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 192, + "shloka": 25, + "text": "[विस्णु]\nसर्वम एतद धि भविता मत्प्रसादात तव दविज\nपरतिभास्यति यॊगश च येन युक्तॊ दिवौकसाम\nतरयाणाम अपि लॊकानां महत कार्यं करिष्यसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 192, + "shloka": 26, + "text": "उत्सादनार्थं लॊकानां धुन्धुर नाम महासुरः\nतपस्यति तपॊ घॊरं शृणु यस तं हनिष्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 192, + "shloka": 27, + "text": "बृहदश्व इति खयातॊ भविष्यति महीपतिः\nतस्य पुत्रः शुचिर दान्तः कुवलाश्व इति शरुतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 192, + "shloka": 28, + "text": "स यॊगबलम आस्थाय मामकं पार्थिवॊत्तमः\nशासनात तव विप्रर्षे धुन्धुमारॊ भविष्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 192, + "shloka": 29, + "text": "उत्तङ्कम एवम उक्त्वा तु विष्णुर अन्तरधीयत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 193, + "shloka": 1, + "text": "[मार्क]\nइक्ष्वाकौ संस्थिते राजञ शशादः पृथिवीम इमाम\nपराप्तः परमधर्मात्मा सॊ ऽयॊध्यायां नृपॊ ऽभवत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 193, + "shloka": 2, + "text": "शशादस्य तु दायादः ककुत्स्थॊ नाम वीर्यवान\nअनेनाश चापि काकुत्स्थः पृथुश चानेनसः सुतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 193, + "shloka": 3, + "text": "विष्वगश्वः पृथॊःपुत्रस तस्माद आर्द्रस तु जज्ञिवान\nआर्द्रस्य युवनाश्वस तु शरावस्तस तस्य चात्मजः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 193, + "shloka": 4, + "text": "जज्ञे शरावस्तकॊ राजा शरावस्ती येन निर्मिता\nशरावस्तस्य तु दायादॊ बृहदश्वॊ महाबलः\nबृहदश्व सुतश चापि कुवलाश्व इति समृतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 193, + "shloka": 5, + "text": "कुवलाश्वस्य पुत्राणां सहस्राण्य एकविंशतिः\nसर्वे विद्यासु निष्णाता बलवन्तॊ दुरासदाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 193, + "shloka": 6, + "text": "कुवलाश्वस तु पितृतॊ गुनैर अभ्यधिकॊ ऽभवत\nसमये तं ततॊ राज्ये बृहदश्वॊ ऽभयषेचयत\nकुवलाश्वं महाराज शूरम उत्तमधार्मिकम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 193, + "shloka": 7, + "text": "पुत्र संक्रामित शरीस तु बृहदश्वॊ महीपतिः\nजगाम तपसे धीमांस तपॊवनम अमित्रहा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 193, + "shloka": 8, + "text": "अथ शुश्राव राजर्षिं तम उत्तङ्कॊ युधिष्ठिर\nवनं संप्रस्थितं राजन बृहदश्वं दविजॊत्तमः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 193, + "shloka": 9, + "text": "तम उत्तङ्कॊ महातेजा सर्वास्त्रविदुषां वरम\nनयवारयद अमेयात्मा समासाद्य नरॊत्तमम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 193, + "shloka": 10, + "text": "[उत्तन्क]\nभवता रक्षणं कार्यं तत तावत कर्तुम अर्हसि\nनिरुद्विग्ना वयं राजंस तवत्प्रसादाद वसेमहि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 193, + "shloka": 11, + "text": "तवया हि पृथिवी राजन रक्ष्यमाणा महात्मना\nभविष्यति निरुद्विग्ना नारण्यं गन्तुम अर्हसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 193, + "shloka": 12, + "text": "पालने हि महान धर्मः परजानाम इह दृश्यते\nन तथा दृश्यते ऽरण्ये मा ते भूद बुद्धिर ईदृशी" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 193, + "shloka": 13, + "text": "ईदृशॊ न हि राजेन्द्र धर्मः कव चन दृश्यते\nपरजानां पालने यॊ वै पुरा राजर्षिभिः कृतः\nरक्षितव्याः परजा राज्ञा तास तवं रक्षितुम अर्हसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 193, + "shloka": 14, + "text": "निरुद्विग्नस तपॊ चर्तुं न हि शक्नॊमि पार्थिव\nममाश्रमसमीपे वै समेषु मरुधन्वसु" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 193, + "shloka": 15, + "text": "समुद्रॊ बालुका पूर्ण उजानक इति समृतः\nबहुयॊजनविस्तीर्णॊ बहुयॊजनम आयतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 193, + "shloka": 16, + "text": "तत्र रौद्रॊ दानवेन्द्रॊ महावीर्यपराक्रमः\nमधुकैटभयॊः पुत्रॊ धुन्धुर नाम सुदारुणः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 193, + "shloka": 17, + "text": "अन्तर्भूमि गतॊ राजन वसत्य अमितविक्रमः\nतं निहत्य महाराज वनं तवं गन्तुम अर्हसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 193, + "shloka": 18, + "text": "शेते लॊकविनाशाय तप आस्थाय दारुणम\nतरिदशानां विनाशाय लॊकानां चापि पार्थिव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 193, + "shloka": 19, + "text": "अवध्यॊ देवतानां स दैत्यानाम अथ रक्षसाम\nनागानाम अथ यक्षाणां गन्धर्वाणां च सर्वशः\nअवाप्य स वरं राजन सर्वलॊकपितामहात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 193, + "shloka": 20, + "text": "तं विनाशय भद्रं ते मा ते बुद्धिर अतॊ ऽनयथा\nपराप्स्यसे महतीं कीर्तिं शाश्वतीम अव्ययां धरुवाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 193, + "shloka": 21, + "text": "करूरस्य सवपतस तस्य वालुकान्तर्हितस्य वै\nसंवत्सरस्य पर्यन्ते निःश्वासः संप्रवर्तते\nयदा तदा भूश चलति सशैलवनकानना" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 193, + "shloka": 22, + "text": "तस्य निःश्वासवातेन रज उद्धूयते महत\nआदित्यपथम आवृत्य सप्ताहं भूमिकम्पनम\nसविस्फुलिङ्गं सज्वालं सधूमं हय अति दारुणम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 193, + "shloka": 23, + "text": "तेन राजन न शक्नॊमि तस्मिन सथातुं सव आश्रमे\nतं विनाशय राजेन्द्र लॊकानां हितकाम्यया\nलॊकाः सवस्था भवन्त्व अद्य तस्मिन विनिहते ऽसुरे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 193, + "shloka": 24, + "text": "तवं हि तस्य विनाशाय पर्याप्त इति मे मतिः\nतेजसा तव तेजॊ च विष्णुर आप्याययिष्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 193, + "shloka": 25, + "text": "विष्णुना च वरॊ दत्तॊ मम पूर्वं ततॊ वधे\nयस तं महासुरं रौद्रं वधिष्यति महीपतिः\nतेजस तं वैष्णवम इति परवेक्ष्यति दुरासदम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 193, + "shloka": 26, + "text": "तत तेजस तवं समाधाय राजेन्द्र भुवि दुःसहम\nतं निषूदय संदुष्टं दैत्यं रौद्रपराक्रमम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 193, + "shloka": 27, + "text": "न हि धुन्धुर महातेजा तेजसाल्पेन शक्यते\nनिर्दग्धुं पृथिवीपाल स हि वर्षशतैर अपि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 194, + "shloka": 1, + "text": "[मार्क]\nस एवम उक्तॊ राजर्षिर उत्तङ्केनापराजितः\nउत्तङ्कं कौरवश्रेष्ठ कृताञ्जलिर अथाब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 194, + "shloka": 2, + "text": "न ते ऽभिगमनं बरह्मन मॊघम एतद भविष्यति\nपुत्रॊ ममायं भगवन कुवलाश्व इति समृतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 194, + "shloka": 3, + "text": "धृतिमान कषिप्रकारी च वीर्येणाप्रतिमॊ भुवि\nपरियं वै सर्वम एतत ते करिष्यति न संशयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 194, + "shloka": 4, + "text": "पुत्रैः परिवृतः सर्वैः शूरैः परिघबाहुभिः\nविसर्जयस्व मां बरह्मन नयस्तशस्त्रॊ ऽसमि सांप्रतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 194, + "shloka": 5, + "text": "तथास्त्व इति च तेनॊक्तॊ मुनिनामित तेजसा\nस तम आदिश्य तनयम उत्तङ्काय महात्मने\nकरियताम इति राजर्षिर जगाम वनम उत्तमम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 194, + "shloka": 6, + "text": "[य]\nक एष भगवन दैत्यॊ महावीर्यस तपॊधन\nकस्य पुत्रॊ ऽथ नप्ता वा एतद इच्छामि वेदितुम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 194, + "shloka": 7, + "text": "एवं महाबलॊ दैत्यॊ न शरुतॊ मे तपॊधन\nएतद इच्छामि भगवन याथातथ्येन वेदितुम\nसर्वम एव महाप्राज्ञ विस्तरेण तपॊधन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 194, + "shloka": 8, + "text": "[मार्क]\nशृणु राजन्न इदं सर्वं यथावृत्तं नराधिप\nएकार्णवे तदा घॊरे नष्टे सथावरजङ्गमे\nपरनष्टेषु च भूतेषु सर्वेषु भरतर्षभ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 194, + "shloka": 9, + "text": "परभवः सर्वभूतानां शाश्वतः पुरुषॊ ऽवययः\nसुष्वाप भगवान विष्णुर अप शय्याम एक एव ह\nनागस्य भॊगे महति शेषस्यामित तेजसः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 194, + "shloka": 10, + "text": "लॊककर्ता महाभाग भगवान अच्युतॊ हरिः\nनागभॊगेन महता परिरभ्य महीम इमाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 194, + "shloka": 11, + "text": "सवपतस तस्य देवस्य पद्मं सूर्यसमप्रभम\nनाभ्यां विनिःसृतं तत्र यत्रॊत्पन्नः पितामहः\nसाक्षाल लॊकगुरुर बरह्मा पद्मे सूर्येन्दुसप्रभे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 194, + "shloka": 12, + "text": "चतुर्वेदश चतुर्मूर्तिस तथैव च चतुर्मुखः\nसवप्रभावाद दुराधर्षॊ महाबलपराक्रमः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 194, + "shloka": 13, + "text": "कस्य चित तव अथ कालस्य दानवौ वीर्यवत्तरौ\nमधुश च कैटभश चैव दृष्टवन्तौ हरिं परभुम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 194, + "shloka": 14, + "text": "शयानं शयने दिव्ये नागभॊगे महाद्युतिम\nबहुयॊजनविस्तीर्णे बहु यॊगनम आयते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 194, + "shloka": 15, + "text": "किरीटकौस्तुभ धरं पीतकौशेयवाससम\nदीप्यमानं शरिया राजंस तेजसा वपुषा तथा\nसहस्रसूर्यप्रतिमम अद्भुतॊपमदर्शनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 194, + "shloka": 16, + "text": "विस्मयः सुमहान आसीन मधुकैटभयॊस तदा\nदृष्ट्वा पितामहं चैव पद्मे पद्मनिभेक्षणम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 194, + "shloka": 17, + "text": "वित्रासयेताम अथ तौ बरह्माणम अमितौजसम\nवित्रस्यमानॊ बहुशॊ बरह्मा ताभ्यां महायशः\nअकम्पयत पद्मनालं ततॊ ऽबुध्यत केशवः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 194, + "shloka": 18, + "text": "अथापश्यत गॊविन्दॊ दानवौ वीर्तवत्तरौ\nदृष्ट्वा ताव अब्रवीद देवः सवागतं वां महाबलौ\nददानि वां वरं शरेष्ठं परीतिर हि मम जायते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 194, + "shloka": 19, + "text": "तौ परहस्य हृषीकेशं महावीर्यौ महासुरौ\nपरत्यब्रूतां महाराज सहितौ मधुसूदनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 194, + "shloka": 20, + "text": "आवां वरय देव तवं वरदौ सवः सुरॊत्तम\nदातारौ सवॊ वरं तुभ्यं तद बरवीह्य अविचारयन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 194, + "shloka": 21, + "text": "[भग]\nपरतिगृह्णे वरं वीराव ईप्सितश च वरॊ मम\nयुवां हि वीर्यसंपन्नौ न वाम अस्ति समः पुमान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 194, + "shloka": 22, + "text": "वध्यत्वम उपगच्छेतां मम सत्यपराक्रमौ\nएतद इच्छाम्य अहं कामं पराप्तुं लॊकहिताय वै" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 194, + "shloka": 23, + "text": "[म-क]\nअनृतं नॊक्तपूर्वं नौ सवैरेष्व अपि कुतॊ ऽनयथा\nसत्ये धर्मे च निरतौ विद्ध्य आवां पुरुषॊत्तम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 194, + "shloka": 24, + "text": "बले रूपे च वीर्ये च शमे च न समॊ ऽसति नौ\nधर्मे तपसि दाने च शीलसत्त्वदमेषु च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 194, + "shloka": 25, + "text": "उपप्लवॊ महान अस्मान उपावर्तत केशव\nउक्तं परतिकुरुष्व तवं कालॊ हि दुरतिक्रमः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 194, + "shloka": 26, + "text": "आवाम इच्छावहे देवकृतम एकं तवया विभॊ\nअनावृते ऽसमिन्न आकाशे वधं सुरवरॊत्तम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 194, + "shloka": 27, + "text": "पुत्रत्वम अभिगच्छाव तव चैव सुलॊचन\nवर एष वृतॊ देव तद विद्धि सुरसत्तम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 194, + "shloka": 28, + "text": "[भग]\nबाढम एवं करिष्यामि सर्वम एतद भविष्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 194, + "shloka": 29, + "text": "[म-क]\nविचिन्त्य तव अथ गॊविन्दॊ नापश्यद यद अनावृतम\nअवकाशं पृथिव्यां वा दिवि वा मधुसूदनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 194, + "shloka": 30, + "text": "सवकाव अनावृताव ऊरू दृष्ट्वा देववरस तदा\nमधुकैटभयॊ राजञ शिरसी मधुसूदनः\nचक्रेण शितधारेण नयकृन्तत महायशः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 195, + "shloka": 1, + "text": "[मार्क]\nधुन्धुर नाम महातेजा तयॊः पुत्रॊ महाद्युतिः\nस तपॊ ऽतप्यत महन महावीर्यपराक्रमः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 195, + "shloka": 2, + "text": "अतिष्ठद एकपादेन कृशॊ धमनि संततः\nतस्मै बरह्मा ददौ परीतॊ वरं वव्रे स च परभॊ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 195, + "shloka": 3, + "text": "देवदानव यक्षाणां सर्पगन्धर्वरक्षसाम\nअवध्यॊ ऽहं भवेयं वै वर एष वृतॊ मया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 195, + "shloka": 4, + "text": "एवं भवतु गच्छेति तम उवाच पितामहः\nस एवम उक्तस तत पादौ मूर्ध्ना सपृश्य जगाम ह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 195, + "shloka": 5, + "text": "स तु धुन्धुर वरं लब्ध्वा महावीर्यपराक्रमः\nअनुस्मरन पितृवधं ततॊ विष्णुम उपाद्रवत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 195, + "shloka": 6, + "text": "स तु देवान सगन्धर्वाञ जित्वा धुन्धुर अमर्षणः\nबबाध सर्वान असकृद देवान विष्णुं च वै भृशम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 195, + "shloka": 7, + "text": "समुद्रॊ बालुका पूर्ण उज्जानक इति समृतः\nआगम्य च स दुष्टात्मा तं देशं भरतर्षभ\nबाधते सम परं शक्त्या तम उत्तङ्काश्रमं परभॊ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 195, + "shloka": 8, + "text": "अन्तर्भूमि गतस तत्र वालुकान्तर्हितस तदा\nमधुकैटभयॊः पुत्रॊ धुन्धुर भीमपराक्रमः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 195, + "shloka": 9, + "text": "शेते लॊकविनाशाय तपॊबलसमाश्रितः\nउत्तङ्कस्याश्रमाभ्याशे निःश्वसन पावकार्चिषः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 195, + "shloka": 10, + "text": "एतस्मिन्न एव काले तु संभृत्य बलवाहनः\nकुवलाश्वॊ नरपतिर अन्वितॊ बलशालिनाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 195, + "shloka": 11, + "text": "सहस्रैर एकविंशत्या पुत्राणाम अरिमर्दनः\nपरायाद उत्तङ्क सहितॊ धुन्धॊस तस्य निवेशनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 195, + "shloka": 12, + "text": "तम आविशत ततॊ विष्णुर भगवांस तेजसा परभुः\nउत्तङ्कस्य नियॊगेन लॊकानां हितकाम्यया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 195, + "shloka": 13, + "text": "तस्मिन परयाते दुर्धर्षे दिवि शब्दॊ महान अभूत\nएष शरीमान नृपसुतॊ धुन्धुमारॊ भविष्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 195, + "shloka": 14, + "text": "दिव्यैश च पुष्पैस तं देवाः समन्तात पर्यवाकिरन\nदेवदुन्दुभयश चैव नेदुः सवयम उदीरिताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 195, + "shloka": 15, + "text": "शीतश च वायुः परववौ परयाणे तस्य धीमतः\nविपांसुलां महीं कुर्वन ववर्ष च सुरेश्वरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 195, + "shloka": 16, + "text": "अन्तरिक्षे विमानानि देवतानां युधिष्ठिर\nतत्रैव समदृश्यन्त धुन्धुर यत्र महासुरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 195, + "shloka": 17, + "text": "कुवलाश्वस्य धुन्धॊश च युद्धकौतूहलान्विताः\nदेवगन्धर्वसहिताः समवैक्षन महर्षयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 195, + "shloka": 18, + "text": "नारायणेन कौरव्य तेजसाप्यायितस तदा\nस गतॊ नृपतिः कषिप्रं पुत्रैस तैः सर्वतॊदिशम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 195, + "shloka": 19, + "text": "अर्णवं खानयाम आस कुवलाश्वॊ महीपतिः\nकुवलाश्वस्य पुत्रैस तु तस्मिन वै वालुकार्णवे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 195, + "shloka": 20, + "text": "सप्तभिर दिवसैः खात्वा दृष्टॊ धुन्धुर महाबलः\nआसीद घॊरं वपुस तस्य वालुकान्तर्हितं महत\nदीप्यमानं यथा सूर्यस तेजसा भरतर्षभ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 195, + "shloka": 21, + "text": "ततॊ धुन्धुर महाराज दिशम आश्रित्य पश्चिमाम\nसुप्तॊ ऽभूद राजशार्दूल कालानलसमद्युतिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 195, + "shloka": 22, + "text": "कुवलाश्वस्य पुत्रैस तु सर्वतः परिवारितः\nअभिदुर्तः शरैस तीक्ष्णैर गदाभिर मुसलैर अपि\nपट्टिषैः परिघैः परासैः खड्गैश च विमलैः शितैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 195, + "shloka": 23, + "text": "स वध्यमानः संक्रुद्धः समुत्तस्थौ महाबलः\nकरुद्धश चाभक्षयत तेषां शस्त्राणि विविधानि च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 195, + "shloka": 24, + "text": "आस्याद वमन पावकं स संवर्तक समं तदा\nतान सर्वान नृपतेः पुत्रान अदहत सवेन तेजसा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 195, + "shloka": 25, + "text": "मुखजेनाग्निना करुद्धॊ लॊक��न उद्वर्तयन्न इव\nकषणेन राजशार्दूल पुरेव कपिलः परभुः\nसगरस्यात्मजान करुद्धस तद अद्भुतम इवाभवत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 195, + "shloka": 26, + "text": "तेषु करॊधाग्निदग्धेषु तदा भरतसत्तम\nतं परबुद्धं महात्मानं कुम्भकर्णम इवापरम\nआससाद महातेजा कुवलाश्वॊ महीपतिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 195, + "shloka": 27, + "text": "तस्य वारि महाराज सुस्राव बहु देहतः\nतद आपीयत तत तेजॊ राजा वारिमयं नृप\nयॊगी यॊगेन वह्निं च शमयाम आस वारिणा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 195, + "shloka": 28, + "text": "बरह्मास्त्रेण तदा राजा दैत्यं करूप पराक्रमम\nददाह भरतश्रेष्ठ सर्वलॊकाभयाय वै" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 195, + "shloka": 29, + "text": "सॊ ऽसत्रेण दग्ध्वा राजर्षिः कुवलाश्वॊ महासुरम\nसुरशत्रुम अमित्रघ्नस तरिलॊकेश इवापरः\nधुधुमार इति खयातॊ नाम्ना समभवत ततः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 195, + "shloka": 30, + "text": "परीतैश च तरिदशैः सर्वैर महर्षिसहितैस तदा\nवरं वृणीष्वेत्य उक्तः स पराञ्जलिः परणतस तदा\nअतीव मुदितॊ राजन्न इदं वचनम अब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 195, + "shloka": 31, + "text": "दद्यां वित्तं दविजाग्र्येभ्यः शत्रूणां चापि दुर्जयः\nसख्यं च विष्णुना मे सयाद भूतेष्व अद्रॊह एव च\nधर्मे रतिश च सततं सवर्गे वासस तथाक्षयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 195, + "shloka": 32, + "text": "तथास्त्व इति ततॊ देवैः परीतैर उक्तः स पार्थिवः\nऋषिभिश च सगन्धर्वैर उत्तङ्केन च धीमता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 195, + "shloka": 33, + "text": "सभाज्य चैनं विविधैर आशीर्वादैस ततॊ नृपम\nदेवा महर्षयश चैव सवानि सथानानि भेजिरे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 195, + "shloka": 34, + "text": "तस्य पुत्रास तरयः शिष्टा युधिष्ठिर तदाभवन\nदृढाश्वः कपिलाश्वश च चन्द्राश्वश चैव भारत\nतेभ्यः परम्परा राजन्न इक्ष्वाकूणां महात्मनाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 195, + "shloka": 35, + "text": "एवं स निहतस तेन कुवलाश्वेन सत्तम\nधुन्धुर दैत्यॊ महावीर्यॊ मधुकैटभयॊः सुतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 195, + "shloka": 36, + "text": "कुवलाश्वस तु नृपतिर धुन्धुमार इति समृतः\nनाम्ना च गुणसंयुक्तस तदा परभृति सॊ ऽभवत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 195, + "shloka": 37, + "text": "एतत ते सर्वम आख्यातं यन मां तवं परिपृच्छसि\nधौन्धुमारम उपाख्यानं परथितं यस्य कर्मणा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 195, + "shloka": 38, + "text": "इदं तु पुन्यम आख्यानं विष्णॊः समनुकीर्तनम\nशृणुयाद यः स धर्मात्मा पुत्रवांश च भवेन नरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 195, + "shloka": 39, + "text": "आयुस्मान धृतिमांश चैव शरुत्वा भवति पर्वसु\nन व वयाधिभयं किं चित पराप्नॊति विगतज्वरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 196, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nततॊ युधिष्ठिरॊ राजा मार्कण्डेयं महाद्युतिम\nपप्रच्छ भरतश्रेष्ठ धर्मप्रश्नं सुदुर्वचम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 196, + "shloka": 2, + "text": "शरॊतुम इच्छामि भगवन सत्रीणां माहात्म्यम उत्तमम\nकथ्यमानं तवया विप्र सूक्ष्मं धर्मं च तत्त्वतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 196, + "shloka": 3, + "text": "परत्यक्षेण हि विप्रर्षौ देवा दृश्यन्ति सत्तम\nसूर्यचन्द्रमसौ वायुः पृथिवी बह्निर एव च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 196, + "shloka": 4, + "text": "पिता माता च भगवन गाव एव च सत्तम\nयच चान्यद एव विहितं तच चापि भृगुनन्दन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 196, + "shloka": 5, + "text": "मन्ये ऽहं गुरुवत सर्वम एकपत्न्यस तथा सत्रियः\nपतिव्रतानां शुश्रूषा दुष्करा परतिभाति मे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 196, + "shloka": 6, + "text": "पतिव्रतानां माहात्म्यं वक्तुम अर्हसि नः परभॊ\nनिरुध्य चेन्द्रियग्रामं मनॊ संरुध्य चानघ\nपतिं दैवतवच चापि चिन्तयन्त्यः सथिता हि याः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 196, + "shloka": 7, + "text": "भगवन दुष्करं हय एतत परतिभाति मम परभॊ\nमाता पितृषु शुश्रूषा सत्रीणां भर्तृषु च दविज" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 196, + "shloka": 8, + "text": "सत्रीणां धर्मात सुघॊराद धि नान्यं पश्यामि दुष्करम\nसाध्व आचाराः सत्रियॊ बरह्मन यत कुर्वन्ति सदादृताः\nदुष्करं बत कुर्वन्ति पितरॊ मातरश च वै" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 196, + "shloka": 9, + "text": "एप पत्न्यश च या नार्यॊ याश च सत्यं वदन्त्य उत\nकुक्षिणा दश मासांश च गर्भं संधारयन्ति याः\nनार्यः कालेन संभूय किम अद्भुततरं ततः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 196, + "shloka": 10, + "text": "संशयं परमं पराप्य वेदानाम अतुलाम अपि\nपरजायन्ते सुतान नार्यॊ दुःखेन महता विभॊ\nपुष्णन्ति चापि महता सनेहेन दविजसत्तम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 196, + "shloka": 11, + "text": "ये च करूरेषु सर्वेषु वर्तमाना जुगुप्सिताः\nसवकर्म कुर्वन्ति सदा दुष्करं तच च मे मतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 196, + "shloka": 12, + "text": "कषत्रधर्मसमाचारं तथ्यं चाख्याहि मे दविज\nधर्मः सुदुर्लभॊ विप्र नृशंसेन दुरात्मना" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 196, + "shloka": 13, + "text": "एतद इच्छामि भगवन परश्नं परश्नविदां वर\nशरॊतुं भृगुकुलश्रेष्ठ शुश्रूषे तव सुव्रत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 196, + "shloka": 14, + "text": "[मार्क]\nहन्त ते सर्वम आख्यास्ये परश्नम एतं सुदुर्वचम\nतत्त्वेन भरतश्रेष्ठ गदतस तन निबॊध मे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 196, + "shloka": 15, + "text": "मातरं सदृशीं तात पितॄन अन्ये च मन्यते\nकुष्करं कुरुते माता विवर्धयति या परजाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 196, + "shloka": 16, + "text": "तपसा देवतेज्याभिर वन्दनेन तितिक्षया\nअभिचारैर उपायैश च ईहन्ते पितरः सुतान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 196, + "shloka": 17, + "text": "एवं कृच्छ्रेण महता पुत्रं पराप्य सुदुर्लभम\nचिन्तयन्ति सदा वीर दीदृशॊ ऽयं भविष्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 196, + "shloka": 18, + "text": "आशंसते च पुत्रेषु पिता माता च भारत\nयशॊ कीर्तिम अथैश्वर्यं परजा धर्मं तथैव च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 196, + "shloka": 19, + "text": "तयॊर आशां तु सफलां यः करॊति स धर्मवित\nपिता माता च राजेन्द्र तुष्यतॊ यस्य नित्यदा\nइह परेत्य च तस्याथ कीर्तिर धर्मश च शाश्वतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 196, + "shloka": 20, + "text": "नैव यज्ञः सत्रियः कश चिन न शराद्धं नॊपवासकम\nया तु भर्तरि शुश्रूषा तया सवर्गम उपाश्नुते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 196, + "shloka": 21, + "text": "एतत परकरणं राजन्न अधिकृत्य युधिष्ठिर\nपरतिव्रतानां नियतं धर्मं चावहितः शृणु" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 197, + "shloka": 1, + "text": "[मार्क]\nकश चिद दविजातिप्रवरॊ वेदाध्यायी तपॊधनः\nतपस्वी धर्मशीलश च कौशिकॊ नाम भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 197, + "shloka": 2, + "text": "साङ्गॊपनिषदान वेदान अधीते दविजसत्तमः\nस वृक्षमूले कस्मिंश चिद वेदान उच्चारयन सथितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 197, + "shloka": 3, + "text": "उपरिष्टाच च वृक्षस्य बलाका संन्यलीयत\nतया पुरीषम उत्सृष्टं बराह्मणस्य तदॊपरि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 197, + "shloka": 4, + "text": "ताम अवेक्ष्य ततः करुद्धः समपध्यायत दविजः\nभृषं करॊधाभिभूतेन बलाका सा निरीक्षिता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 197, + "shloka": 5, + "text": "अपध्याता च विप्रेण नयपतद वसुधातले\nबलाकां पतितां दृष्ट्वा गतसत्त्वाम अचेतनाम\nकारुण्याद अभिसंतप्तः पर्यशॊचत तां दविजः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 197, + "shloka": 6, + "text": "अकार्यं कृतवान अस्मि रग दवेषबलात कृतः\nइत्य उक्त्वा बहुशॊ विद्वान गरामं भैक्षाय संश्रितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 197, + "shloka": 7, + "text": "गरामे शुचीनि परचरन कुलानि भरतर्षभ\nपरविष्टस तत कुलं यत्र पूर्वं चरितवांस तु सः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 197, + "shloka": 8, + "text": "देहीति याचमानॊ वै तिष्ठेत्य उक्तः सत्रिया ततः\nशौचं तु यावत कुरुते भा��नस्य कुटुम्बिनी" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 197, + "shloka": 9, + "text": "एतस्मिन्न अन्तरे राजन कषुधा संपीडितॊ भृषम\nभर्ता परविष्टः सहसा तस्या भरतसत्तम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 197, + "shloka": 10, + "text": "सा तु दृष्ट्वा पतिं साध्वी बराह्मणं वयपहाय तम\nपाद्यम आचमनीयं च ददौ भर्त्रे तथासनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 197, + "shloka": 11, + "text": "परह्वा पर्यचरच चापि भर्तारम असितेक्षणा\nआहारेणाथ भक्षैश च वाक्यैः सुमधुरैस तथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 197, + "shloka": 12, + "text": "उच्छिष्टं भुञ्जते भर्तुः सा तु नित्यं युधिष्ठिर\nदैवतं च पतिं मेने भर्तुश चित्तानुसारिणी" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 197, + "shloka": 13, + "text": "न कर्मणा न मनसा नात्यश्नान नापि चापिबत\nतं सर्वभावॊपगता पतिशुश्रूषणे रता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 197, + "shloka": 14, + "text": "साध्व आचारा शुचिर दक्षा कुटुम्बस्य हितैषिणी\nभर्तुश चापि हितं यत तत सततं सानुवर्तते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 197, + "shloka": 15, + "text": "देवतातिथिभृत्यानां शवश्रू शवशुरयॊस तथा\nशुश्रूषणपरा नित्यं सततं संयतेन्द्रिया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 197, + "shloka": 16, + "text": "सा बराह्मणं दता दृष्ट्वा संस्थितं भैक्ष काङ्क्षिणम\nकुर्वती पतिशुश्रूषां सस्माराथ शुभेक्षणा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 197, + "shloka": 17, + "text": "वरीडिता साभवत साध्वी तदा भरतसत्तम\nभिक्षाम आदाय विप्राय निर्जगाम यशस्विनी" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 197, + "shloka": 18, + "text": "[बरा]\nकिम इदं भवति तवं मां तिष्ठेत्य उक्त्वा वराङ्गने\nउपरॊधं कृतवती न विसर्जितवत्य असि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 197, + "shloka": 19, + "text": "[मार्क]\nबराह्मणं करॊधसंतप्तं जवलन्तम इव तेजसा\nदृष्ट्वा साध्वी मनुष्येन्द्र सान्त्वपूर्वं वचॊ ऽबरवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 197, + "shloka": 20, + "text": "कषन्तुम अर्हसि मे विप्र भर्ता मे दैवतं महत\nस चापि कषुधितः शरान्तः पराप्तः शुश्रूषितॊ मया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 197, + "shloka": 21, + "text": "[बरा]\nबराह्मणा न गरीयांसॊ गरीयांस ते पतिः कृतः\nगृहस्थ धर्मे वर्तन्ती बराह्मणान अवमन्यसे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 197, + "shloka": 22, + "text": "इन्द्रॊ ऽपय एषां परणमते किं पुनर मानुषा भुवि\nअवलिप्ते न जानीषे वृद्धानां न शरुतं तवया\nबराह्मणा हय अग्निसदृषा दहेयुः पृथिवीम अपि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 197, + "shloka": 23, + "text": "[सत्री]\nनावजानाम्य अहं विप्रान देवैस तुल्यान मनस्विनः\nअपराधम इमं विप्र कषन्तुम अर्हसि मे ऽनघ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 197, + "shloka": 24, + "text": "जानामि तेजॊ विप्राणां महाभाग्यं च धीमताम\nअपेयः सागरः करॊधात कृतॊ हि लवणॊदकः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 197, + "shloka": 25, + "text": "तथैव दीप्ततपसां मुनीनां भावितात्मनाम\nयेषां करॊधाग्निर अद्यापि दण्डके नॊपशाम्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 197, + "shloka": 26, + "text": "बरह्मणानां परिभवाद वतापिश च दुरात्मवान\nअगस्त्यम ऋषिम आसाद्य जीर्णः करूरॊ महासुरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 197, + "shloka": 27, + "text": "परभावा बहवश चापि शरूयन्ते बरह्मवादिनम\nकरॊधः सुविपुलॊ बरह्मन परसादश च महात्मनाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 197, + "shloka": 28, + "text": "अस्मिंस तव अतिक्रमे बरह्मन कषन्तुम अर्हसि मे ऽनघ\nपतिशुश्रूषया धर्मॊ यः स मे रॊचते दविज" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 197, + "shloka": 29, + "text": "दैवतेष्व अपि सर्वेषु भर्ता मे दैवतं परम\nअविशेषेण तस्याहं कुर्यां धर्मं दविजॊत्तम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 197, + "shloka": 30, + "text": "शुश्रूषायाः फलं पश्य पत्युर बराह्मण यादृशम\nबलाका हि तवया दग्धा रॊषात तद विदितं मम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 197, + "shloka": 31, + "text": "करॊधः शत्रुः शरीरस्थॊ मनुष्याणां दविजॊत्तम\nयः करॊधमॊहौ तयजति तं देवा बराह्मणं विदुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 197, + "shloka": 32, + "text": "यॊ वदेद इह सत्यानि गुरुं संतॊषयेत च\nहिंसितश च न हिंसेत तं देवा बराह्मणं विदुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 197, + "shloka": 33, + "text": "जितेन्द्रियॊ धर्मपरः सवाध्यायनिरतः शुचिः\nकामक्रॊधौ वशे यस्य तं देवा बराह्मणं विदुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 197, + "shloka": 34, + "text": "यस्य चात्मसमॊ लॊकॊ धर्मज्ञस्य मनस्विनः\nसर्वधर्मेषु च रतस तं देवा बराह्मणं विदुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 197, + "shloka": 35, + "text": "यॊ ऽधयापयेद अधीयीत यजेद वा याजयीत वा\nदद्याद वापि यथाशक्ति तं देवा बराह्मणं विदुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 197, + "shloka": 36, + "text": "बरह्मचारी च वेदान्यॊ अधीयीत दविजॊत्तमः\nसवाख्याये चाप्रमत्तॊ वै तं देवा बराह्मणं विदुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 197, + "shloka": 37, + "text": "यद बराह्मणानां कुशलं तद एषां परिकीर्ययेत\nसत्यं तथा वयहरतां नानृते रमते मनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 197, + "shloka": 38, + "text": "धनं तु बराह्मणस्याहुः सवाध्यायं दमम आर्जवम\nइन्द्रियाणां निग्रहं च शाश्वतं दविजसत्तम\nसत्यार्जवे धर्मम आहुः परं धर्मविदॊ जनाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 197, + "shloka": 39, + "text": "दुर्ज्ञेयः शाश्वतॊ धर्मः स तु स��्ये परतिष्ठितः\nशरुतिप्रमाणॊ धर्मः सयाद इति वृद्धानुशासनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 197, + "shloka": 40, + "text": "बहुधा दृश्यते धर्मः सूक्ष्म एव दविजॊत्तम\nभवान अपि च धर्मज्ञः सवाध्यायनिरतः शुचिः\nन तु तत्त्वेन भगवन धर्मान वेत्सीति मे मतिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 197, + "shloka": 41, + "text": "माता पितृभ्यां शुश्रूषुः सत्यवादी जितेन्द्रियः\nमिथिलायां वसन वयाधः स ते धर्मान परवक्ष्यति\nतत्र गच्छस्व भद्रं ते यथाकामं दविजॊत्तम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 197, + "shloka": 42, + "text": "अत्युक्तम अपि मे सर्वं कषन्तुम अर्हस्य अनिन्दित\nसत्रियॊ हय अवध्याः सर्वेषां ये धर्मविदुषॊ जनाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 197, + "shloka": 43, + "text": "[बरा]\nपरीतॊ ऽसमि तव भद्रं ते गतः करॊधश च शॊभने\nउपालम्भस तवया हय उक्तॊ मम निःश्रेयसं परम\nसवस्ति ते ऽसतु गमिष्यामि साधयिष्यामि शॊभने" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 197, + "shloka": 44, + "text": "[मार्क]\nतया विसृष्ट्टॊ निर्गम्य सवम एव भवनं ययौ\nविनिन्दन स दविजॊ ऽऽतमानं कौशिकॊ नरसत्तम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 198, + "shloka": 1, + "text": "[मार्क]\nचिन्तयित्वा तद आश्चर्यं सत्रिया परॊक्तम अशेषतः\nविनिन्दन स दविजॊ ऽऽतमानम आगः कृत इवाबभौ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 198, + "shloka": 2, + "text": "चिन्तयानः स धर्मस्य सूक्ष्मां गतिम अथाब्रवीत\nशरद्दधानेन भाव्यं वै गच्छामि मिथिलाम अहम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 198, + "shloka": 3, + "text": "कृतात्मा धर्मवित तस्यां वयाधॊ निवसते किल\nतं गच्छाम्य अहम अद्यैव धर्मं परष्टुं तपॊधनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 198, + "shloka": 4, + "text": "इति संचिन्त्य मनसा शरद्दधानः सत्रिया वचः\nबलाका परत्ययेनासौ धर्म्यैश च वचनैः शुभैः\nसंप्रतस्थे स मिथिलां कौतूहलसमन्वितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 198, + "shloka": 5, + "text": "अतिक्रामन्न अरण्यानि गरामांश च नगराणि च\nततॊ जगाम मिथिलां जनकेन सुरक्षिताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 198, + "shloka": 6, + "text": "धर्मसेतु समाकीर्णां यज्ञॊत्सव वतीं शुभाम\nगॊपुराट्टालकवतीं गृहप्राकारशॊभिताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 198, + "shloka": 7, + "text": "परविश्य स पुरीं रम्यां विमानैर बहुभिर वृताम\nपण्यैश च बहुभिर युक्तां सुविभक्तमहापथाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 198, + "shloka": 8, + "text": "अश्वै रथैस तथा नागैर यानैश च बहुभिर वृताम\nहृष्टपुष्ट जनाकीर्णां नित्यॊत्सव समाकुलाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 198, + "shloka": 9, + "text": "सॊ ऽपश्यद बहु वृत्तान्तां बराह्मणः ���मतिक्रमन\nधर्मव्याधम अपृच्छच च स चास्य कथितॊ दविजैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 198, + "shloka": 10, + "text": "अपश्यत तत्र गत्वा तं सूना मध्ये वयवस्थितम\nमार्गमाहिष मांसानि विक्रीणन्तं तपस्विनम\nआकुलत्वात तु करेतॄणाम एकान्ते संस्थितॊ दविजः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 198, + "shloka": 11, + "text": "स तु जञात्वा दविजं पराप्तं सहसा संभ्रमॊत्थितः\nआजगाम यतॊ विप्रः सथित एकान्त आसने" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 198, + "shloka": 12, + "text": "[वयाध]\nअभिवादये तवा भगवन सवागतं ते दविजॊत्तम\nअहं वयाधस तु भद्रं ते किं करॊमि परशाधि माम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 198, + "shloka": 13, + "text": "एकपत्न्या यद उक्तॊ ऽसि गच्छ तवं मिथिलाम इति\nजानाम्य एतद अहं सर्वं यदर्थं तवम इहागतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 198, + "shloka": 14, + "text": "[मार्क]\nशरुत्वा तु तस्य तद वाक्यं स विप्रॊ भृशहर्षितः\nदवितीयम इदम आश्चर्यम इत्य अचिन्तयत दविजः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 198, + "shloka": 15, + "text": "अदेशस्थं हि ते सथानम इति वयाधॊ ऽबरवीद दविजम\nगृहं गच्छाव भगवन यदि रॊचयसे ऽनघ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 198, + "shloka": 16, + "text": "बाढम इत्य एव संहृष्टॊ विप्रॊ वचनम अब्रवीत\nअग्रतस तु दविजं कृत्वा स जगाम गरहान परति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 198, + "shloka": 17, + "text": "परविश्य च गृहं रम्यम आसनेनाभिपूजितः\nपाद्यम आचमनीयं च परतिगृह्य दविजॊत्तमः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 198, + "shloka": 18, + "text": "ततः सुखॊपविष्टस तं वयाधं वचनम अब्रवीत\nकर्मैतद वै न सदृशं भवतः परतिभाति मे\nअनुतप्ये भृशं तात तव घॊरेण कर्मणा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 198, + "shloka": 19, + "text": "[वयाध]\nकुलॊचितम इदं कर्म पितृपैतामहं मम\nवर्तमानस्य मे धर्मे सवे मन्युं मा कृथा दविज" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 198, + "shloka": 20, + "text": "धात्रा तु विहितं पूर्वं कर्म सवं पालयाम्य अहम\nपरयत्नाच च गुरू वृद्धौ शुश्रूषे ऽहं दविजॊत्तम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 198, + "shloka": 21, + "text": "सत्यं वदे नाभ्यसूये यथाशक्ति ददामि च\nदेवतातिथिभृत्यानाम अवशिष्टेन वर्तये" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 198, + "shloka": 22, + "text": "न कुत्सयाम्य अहं किं चिन न गर्हे बलवत्तरम\nकृतम अन्वेति कर्तारं पुरा कर्म दविजॊत्तम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 198, + "shloka": 23, + "text": "कृषिगॊरक्ष्य वाणिज्यम इह लॊकस्य जीवनम\nदण्डनीतिस तरयी विद्या तेन लॊका भवन्त्य उत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 198, + "shloka": 24, + "text": "कर्म शूद्रे कृषिर वैश्ये संग्रामः कषत्रिये समृतः\nबरह्मचर्यं तपॊ मन्त्राः सत्यं च बराह्मणे सदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 198, + "shloka": 25, + "text": "राजा परशास्ति धर्मेण सवकर्म निरताः परजाः\nविकर्माणश च ये के चित तान युनक्ति सवकर्मसु" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 198, + "shloka": 26, + "text": "भेतव्यं हि सदा राज्ञां परजानाम अधिपा हि ते\nमारयन्ति विकर्मस्थं लुब्धा मृगम इवेषुभिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 198, + "shloka": 27, + "text": "जनकस्येह विप्रर्षे विकर्मस्थॊ न विद्यते\nसवकर्म निरता वर्णाश चत्वारापि दविजॊत्तम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 198, + "shloka": 28, + "text": "स एष जनकॊ राजा दुर्वृत्तम अपि चेत सुतम\nदण्ड्यं दण्डे निक्षिपति तथा न गलाति धार्मिकम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 198, + "shloka": 29, + "text": "सुयुक्तचारॊ नृपतिः सर्वं धर्मेण पश्यति\nशरीश च राज्यं च दण्डश च कषत्रियाणां दविजॊत्तम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 198, + "shloka": 30, + "text": "राजानॊ हि सवधर्मेण शरियम इच्छन्ति भूयसीम\nसर्वेषाम एव वर्णानां तराता राजा भवत्य उत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 198, + "shloka": 31, + "text": "परेण हि हतान बरह्मन वराहमहिषान अहम\nन सवयं हन्मि विप्रर्षे विक्रीणामि सदा तव अहम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 198, + "shloka": 32, + "text": "न भक्षयामि मांसानि ऋतुगामी तथा हय अहम\nसदॊपवासी च तथा नक्तभॊजी तथा दविज" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 198, + "shloka": 33, + "text": "अशीलश चापि पुरुषॊ भूत्वा भवति शीलवान\nपराणि हिंसा रतश चापि भवते धार्मिकः पुनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 198, + "shloka": 34, + "text": "वयभिचारान नरेन्द्राणां धर्मः संकीर्यते महान\nअधर्मॊ वर्धते चापि संकीर्यन्ते तथा परजाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 198, + "shloka": 35, + "text": "उरुण्डा वामनाः कुब्जाः सथूलशीर्षास तथैव च\nकलीबाश चान्धाश च जायन्ते बधिरा लम्बचूचुकाः\nपार्थिवानाम अधर्मत्वात परजानाम अभवः सदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 198, + "shloka": 36, + "text": "स एष राजा जनकः सर्वं धर्मेण पश्यति\nअनुगृह्णन परजाः सर्वाः सवधर्मनिरताः सदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 198, + "shloka": 37, + "text": "ये चैव मां परशंसन्ति ये च निन्दन्ति मानवाः\nसर्वान सुपरिणीतेन कर्मणा तॊषयाम्य अहम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 198, + "shloka": 38, + "text": "ये जीवन्ति सवधर्मेण संभुञ्जन्ते च पार्थिवाः\nन किं चिद उपजीवन्ति दक्षा उत्थान शीलिनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 198, + "shloka": 39, + "text": "शक्त्यान्न दानं सततं तितिक्षा धर्मनित्यता\nयथार्हं परतिपूजा च सर्वभूतेषु वै दया\nतयागान नान्यत्र मर्त्यानां गुणास ति���्ठन्ति पूरुषे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 198, + "shloka": 40, + "text": "मृषावादं परिहरेत कुर्यात परियम अयाचितः\nन च कामान न संरम्भान न दवेषाद धर्मम उत्सृजेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 198, + "shloka": 41, + "text": "परिये नातिभृशं हृष्येद अप्रिये न च संज्वरेत\nन मुह्येद अर्थकृच्छ्रेषु न च धर्मं परित्यजेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 198, + "shloka": 42, + "text": "कर्म चेत किं चिद अन्यत सयाद इतरन न समाचरेत\nयत कल्याणम अभिध्यायेत तत्रात्मानं नियॊजयेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 198, + "shloka": 43, + "text": "न पापं परति पापः सयात साधुर एव सदा भवेत\nआत्मनैव हतः पापॊ यः पापं कर्तुम इच्छति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 198, + "shloka": 44, + "text": "कर्म चैतद असाधूनां वृजिनानाम असाधुवत\nन धर्मॊ ऽसतीति मन्वानाः शुचीन अवहसन्ति ये\nअश्रद्दधाना धर्मस्य ते नश्यन्ति न संशयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 198, + "shloka": 45, + "text": "महादृतिर इवाध्मातः पापॊ भवति नित्यदा\nमूढानाम अवलिप्तानाम असारं भाषितं भवेत\nदर्शयत्य अन्तरात्मानं दिवा रूपम इवांशुमान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 198, + "shloka": 46, + "text": "न लॊके राजते मूर्खः केवलात्म परशंसया\nअपि चेह मृजा हीनः कृतविद्यः परकाशते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 198, + "shloka": 47, + "text": "अब्रुवन कस्य चिन निन्दाम आत्मपूजाम अवर्णयन\nन कश चिद गुणसंपन्नः परकाशॊ भुवि दृश्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 198, + "shloka": 48, + "text": "विकर्मणा तप्यमानः पापाद विपरिमुच्यते\nनैतत कुर्यां पुनर इति दवितीयात परिमुच्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 198, + "shloka": 49, + "text": "कर्मणा येन तेनेह पापाद दविज वरॊत्तम\nएवं शरुतिर इयं बरह्मन धर्मेषु परिदृश्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 198, + "shloka": 50, + "text": "पापान्य अबुद्ध्वेह पुरा कृतानि; पराग धर्मशीलॊ विनिहन्ति पश्चात\nधर्मॊ बरह्मन नुदते पूरुषाणां; यत कुर्वते पापम इह परमादात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 198, + "shloka": 51, + "text": "पापं कृत्वा हि मन्येत नाहम अस्मीति पूरुषः\nचिकीर्षेद एव कल्याणं शरद्दधानॊ ऽनसूयकः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 198, + "shloka": 52, + "text": "वसनस्येव छिद्राणि साधूनां विवृणॊति यः\nपापं चेत पुरुषः कृत्वा कल्याणम अभिपद्यते\nमुच्यते सर्वपापेभ्यॊ महाभ्रैर इव चन्द्रमाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 198, + "shloka": 53, + "text": "यथादित्यः समुद्यन वै तमॊ सर्वं वयपॊहति\nएवं कल्याणम आतिष्ठन सर्वपापैः परमुच्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 198, + "shloka": 54, + "text": "पापानां विद्ध्य अधिष्��ानं लॊभम एव दविजॊत्तम\nलुब्धाः पापं वयवस्यन्ति नरा नातिबहु शरुताः\nअधर्मा धर्मरूपेण तृणैः कूपा इवावृताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 198, + "shloka": 55, + "text": "तेषां दमः पवित्राणि परलापा धर्मसंश्रिताः\nसर्वं हि विद्यते तेषु शिष्टाचारः सुदुर्लभः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 198, + "shloka": 56, + "text": "[मार्क]\nस तु विप्रॊ महाप्राज्ञॊ धर्मव्याधम अपृच्छत\nशिष्टाचारं कथम अहं विद्याम इति नरॊत्तम\nएतन महामते वयाध परब्रवीहि यथातथम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 198, + "shloka": 57, + "text": "[वयाध]\nयज्ञॊ दानं तपॊ वेदाः सत्यं च दविजसत्तम\nपञ्चैतानि पवित्राणि शिष्टाचारेषु नित्यदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 198, + "shloka": 58, + "text": "कामक्रॊधौ वशे कृत्वा दम्भं लॊभम अनार्जवम\nधर्म इत्य एव संतुष्टास ते शिष्टाः शिष्टसंमताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 198, + "shloka": 59, + "text": "न तेषां विद्यते ऽवृत्तं यज्ञस्वाध्यायशीलिनाम\nआचार पालनं चैव दवितीयं शिष्टलक्षणम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 198, + "shloka": 60, + "text": "गुरुशुश्रूषणं सत्यम अक्रॊधॊ दानम एव च\nएतच चतुष्टयं बरह्मञ शिष्टाचारेषु नित्यदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 198, + "shloka": 61, + "text": "शिष्टाचारे मनॊ कृत्वा परतिष्ठाप्य च सर्वशः\nयाम अयं लभते तुष्टिं सा न शक्या हय अतॊ ऽनयथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 198, + "shloka": 62, + "text": "वेदस्यॊपनिषत सत्यं सत्यस्यॊपनिषद दमः\nदमस्यॊपनिषत तयागः शिष्टाचारेषु नित्यदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 198, + "shloka": 63, + "text": "ये तु धर्मम असूयन्ते बुद्धिमॊहान्विता नराः\nअपथा गच्छतां तेषाम अनुयातापि पीड्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 198, + "shloka": 64, + "text": "ये तु शिष्टाः सुनियताः शरुतित्यागपरायणाः\nधर्म्यं पन्थानम आरूढाः सत्यधर्मपरायणाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 198, + "shloka": 65, + "text": "नियच्छन्ति परां बुद्धिं शिष्टाचारान्विता नराः\nउपाध्याय मते युक्ताः सथित्या धर्मार्थदर्शिनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 198, + "shloka": 66, + "text": "नास्तिकान भिन्नमर्यादान करूरान पापमतौ सथितान\nतयज ताञ जञानम आश्रित्य धार्मिकान उपसेव्य च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 198, + "shloka": 67, + "text": "काललॊभ गरहाकीर्णां पञ्चेन्द्रिय जलां नदीम\nनावं धृतिमयीं कृत्वा जन्म दुर्गाणि संतर" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 198, + "shloka": 68, + "text": "करमेण संचितॊ धर्मॊ बुद्धियॊगमयॊ महान\nशिष्टाचारे भवेत साधू रागः शुक्लेव वाससि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 198, + "shloka": 69, + "text": "अहिंसा सत्यवचनं सर्वभूतहितं परम\nअहिंसा परमॊ धर्मः स च सत्ये परतिष्ठितः\nसत्ये कृत्वा परतिष्ठां तु परवर्तन्ते परवृत्तयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 198, + "shloka": 70, + "text": "सत्यम एव गरीयस तु शिष्टाचार निषेवितम\nआचारश च सतां धर्मः सन्तश चाचार लक्षणः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 198, + "shloka": 71, + "text": "यॊ यथा परकृतिर जन्तुः सवां सवां परकृतिम अश्नुते\nपापात्मा करॊधकामादीन दॊषान आप्नॊत्य अनात्मवान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 198, + "shloka": 72, + "text": "आरम्भॊ नयाययुक्तॊ यः स हि धर्म इति समृतः\nअनाचारस तव अधर्मेति एतच छिष्टानुशासनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 198, + "shloka": 73, + "text": "अक्रुध्यन्तॊ ऽनसूयन्तॊ निरहंकार मत्सराः\nऋजवः शम संपन्नाः शिष्टाचारा भवन्ति ते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 198, + "shloka": 74, + "text": "तरैविद्य वृद्धाः शुचयश वृत्तवन्तॊ मनस्विनः\nगुरुशुश्रूषवॊ दान्ताः शिष्टाचारा भवन्त्य उत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 198, + "shloka": 75, + "text": "तेषाम अदीनसत्त्वानां दुष्कराचार कर्मणाम\nसवैः कर्मभिः सत्कृतानां घॊरत्वं संप्रणश्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 198, + "shloka": 76, + "text": "तं सद आचारम आश्चर्यं पुराणं शाश्वतं धरुवम\nधर्मं धर्मेण पश्यन्तः सवर्गं यान्ति मनीषिणः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 198, + "shloka": 77, + "text": "आस्तिका मानहीनाश च दविजातिजनपूजकाः\nशरुतवृत्तॊपसंपन्नास ते सन्तः सवर्गगामिनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 198, + "shloka": 78, + "text": "वेदॊक्तः परमॊ धर्मॊ धर्मशास्त्रेषु चापरः\nशिष्टाचीर्णश च शिष्टानां तरिविधं धर्मलक्षणम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 198, + "shloka": 79, + "text": "पारणं चापि विद्यानां तीर्थानाम अवगाहनम\nकषमा सत्यार्जवं शौचं शिष्टाचार निदर्शनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 198, + "shloka": 80, + "text": "सर्वभूतदयावन्तॊ अहिंसा निरताः सदा\nपरुषं न परभाषन्ते सदा सन्तॊ दविज परियाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 198, + "shloka": 81, + "text": "शुभानाम अशुभानां च कर्मणां फलसंचये\nविपाकम अभिजानन्ति ते शिष्टाः शिष्टसंमताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 198, + "shloka": 82, + "text": "नयायॊपेता गुणॊपेताः सर्वलॊकहितैषिणः\nसन्तः सवर्गजितः शुक्लाः संनिविष्टाश च सत्पथे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 198, + "shloka": 83, + "text": "दातारः संविभक्तारॊ दीनानुग्रह कारिणः\nसर्वभूतदयावन्तस ते शिष्टाः शिष्टसंमताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 198, + "shloka": 84, + "text": "सर्वपूज्याः शरुतधनास तथैव च तपस्विनः\nदाननित्याः सुखाँल लॊकान आप्नुवन्तीह च शरियम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 198, + "shloka": 85, + "text": "पीडया च कलत्रस्य भृत्यानां च समाहिताः\nअतिशक्त्या परयच्छन्ति सन्तः सद्भिः समागताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 198, + "shloka": 86, + "text": "लॊकयात्रां च पश्यन्तॊ धर्मम आत्महितानि च\nएवं सन्तॊ वर्तमाना एधन्ते शाश्वतीः समाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 198, + "shloka": 87, + "text": "अहिंसा सत्यवचनम आनृशंस्यम अथार्जवम\nअद्रॊहॊ नातिमानश च हरीस तितिक्षा दमः शमः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 198, + "shloka": 88, + "text": "धीमन्तॊ धृतिमन्तश च भूतानाम अनुकम्पकाः\nअकाम दवेषसंयुक्तास ते सन्तॊ लॊकसत्कृताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 198, + "shloka": 89, + "text": "तरीण्य एव तु पदान्य आहुः सतां वृत्तम अनुत्तमम\nन दरुह्येच चैव दद्याच च सत्यं चैव सदा वदेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 198, + "shloka": 90, + "text": "सर्वत्र च दयावन्तः सन्तः करुणवेदिनः\nगच्छन्तीह सुसंतुष्टा धर्म्यं पन्थानम उत्तमम\nशिष्टाचारा महात्मानॊ येषां धर्मः सुनिश्चितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 198, + "shloka": 91, + "text": "अनसूया कषमा शान्तिः संतॊषः परियवादिता\nकामक्रॊधपरित्यागः शिष्टाचार निषेवणम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 198, + "shloka": 92, + "text": "कर्मणा शरुतसंपन्नं सतां मार्गम अनुत्तमम\nशिष्टाचारं निषेवन्ते नित्यं धर्मेष्व अतन्द्रिताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 198, + "shloka": 93, + "text": "परज्ञा परासादम आरुह्य मुह्यतॊ महतॊ जनान\nपरेक्षन्तॊ लॊकवृत्तानि विविधानि दविजॊत्तम\nअतिपुण्यानि पापानि तानि दविज वरॊत्तम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 198, + "shloka": 94, + "text": "एतत ते सर्वम आख्यातं यथा परज्ञं यथा शरुतम\nशिष्टाचार गुणान बरह्मन पुरस्कृत्य दविजर्षभ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 199, + "shloka": 1, + "text": "[मार्क]\nस तु विप्रम अथॊवाच धर्मव्याधॊ युधिष्ठिर\nयद अहं हय आचरे कर्म घॊरम एतद असंशयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 199, + "shloka": 2, + "text": "विधिस तु बलवान बरह्मन दुस्तरं हि पुराकृतम\nपुराकृतस्य पापस्य कर्म दॊषॊ भवत्य अयम\nदॊषस्यैतस्य वै बरह्मन विघाते यत्नवान अहम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 199, + "shloka": 3, + "text": "विधिना विहिते पूर्वं निमित्तं घातकॊ भवेत\nनिमित्तभूता हि वयं कर्मणॊ ऽसय दविजॊत्तम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 199, + "shloka": 4, + "text": "येषां हतानां मांसानि विक्रीणामॊ वयं दविज\nतेषाम अपि भवेद धर्म उपभॊगेन भक्षणात\nदेवतातिथिभृत्यानां पितॄणां परतिपूजनात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 199, + "shloka": 5, + "text": "ओषध���यॊ वीरुधश चापि पशवॊ मृगपक्षिणः\nअन्नाद्य भूता लॊकस्य इत्य अपि शरूयते शरुतिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 199, + "shloka": 6, + "text": "आत्ममांस परदानेन शिबिर औशीनरॊ नृपः\nसवर्गं सुदुर्लभं पराप्तः कषमावान दविजसत्तम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 199, + "shloka": 7, + "text": "राज्ञॊ महानसे पूर्वं रन्तिदेवस्य वै दविज\nदवे सहस्रे तु वध्येते पशूनाम अन्वहं तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 199, + "shloka": 8, + "text": "समांसं ददतॊ हय अन्नं रन्तिदेवस्य नित्यशः\nअतुला कीर्तिर अभवन नृपस्य दविजसत्तम\nचातुर्मास्येषु पशवॊ वध्यन्त इति नित्यशः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 199, + "shloka": 9, + "text": "अग्नयॊ मांसकामाश च इत्य अपि शरूयते शरुतिः\nयज्ञेषु पशवॊ बरह्मन वध्यन्ते सततं दविजैः\nसंस्कृताः किल मन्त्रैश च ते ऽपि सवर्गम अवाप्नुवन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 199, + "shloka": 10, + "text": "यदि नैवाग्नयॊ बरह्मन मांसकामाभवन पुरा\nभक्ष्यं नैव भवेन मांसं कस्य चिद दविजसत्तम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 199, + "shloka": 11, + "text": "अत्रापि विधिर उक्तश च मुनिभिर मांसभक्षणे\nदेवतानां पितॄणां च भुङ्क्ते दत्त्वा तु यः सदा\nयथाविधि यथाश्रद्धं न स दुष्यति भक्षणात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 199, + "shloka": 12, + "text": "अमांसाशी भवत्य एवम इत्य अपि शरूयते शरुतिः\nभार्यां गच्छन बरह्मचारी ऋतौ भवति बराह्मणः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 199, + "shloka": 13, + "text": "सत्यानृते विनिश्चित्य अत्रापि विधिर उच्यते\nसौदासेन पुरा राज्ञा मानुषा भक्षिता दविज\nशापाभिभूतेन भृशम अत्र किं परतिभाति ते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 199, + "shloka": 14, + "text": "सवधर्म इति कृत्वा तु न तयजामि दविजॊत्तम\nपुरा कृतम इति जञात्वा जीवाम्य एतेन कर्मणा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 199, + "shloka": 15, + "text": "सवकर्म तयजतॊ बरह्मन्न अधर्म इह दृश्यते\nसवकर्म निरतॊ यस तु स धर्म इति निश्चयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 199, + "shloka": 16, + "text": "पूर्वं हि विहितं कर्म देहिनं न विमुञ्चति\nधात्रा विधिर अयं दृष्टॊ बहुधा कर्म निर्णये" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 199, + "shloka": 17, + "text": "दरष्टव्यं तु भवेत पराज्ञ करूरे कर्मणि वर्तता\nकथं कर्म शुभं कुर्यां कथं मुच्ये पराभवात\nकर्मणस तस्य घॊरस्य बहुधा निर्णयॊ भवेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 199, + "shloka": 18, + "text": "दाने च सत्यवाक्ये च गुरुशुश्रूषणे तथा\nदविजातिपूजने चाहं धर्मे च निरतः सदा\nअतिवादातिमानाभ्यां निवृत्तॊ ऽसमि दविजॊत्तम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 199, + "shloka": 19, + "text": "कृषिं साध्व इति मन्यन्ते तत्र हिंसा परा समृता\nकर्षन्तॊ लाङ्गलैः पुंसॊ घनन्ति भूमिशयान बहून\nजीवान अन्यांश च बहुशस तत्र किं परतिभाति ते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 199, + "shloka": 20, + "text": "धान्यबीजानि यान्य आहुर वरीह्य आदीनि दविजॊत्तम\nसर्वाण्य एतानि जीवन्ति तत्र किं परतिभाति ते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 199, + "shloka": 21, + "text": "अध्याक्रम्य पशूं चापि घनन्ति वै भक्षयन्ति च\nवृक्षान अथौषधीश चैव अछिन्दन्ति पुरुषा दविज" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 199, + "shloka": 22, + "text": "जीवा हि बहवॊ बरह्मन वृक्षेषु च फलेषु च\nउदके बहवश चापि तत्र किं परतिभाति ते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 199, + "shloka": 23, + "text": "सर्वं वयाप्तम इदं बरह्मन पराणिभिः पराणिजीवनैः\nमत्स्या गरसन्ते मत्स्यांश च तत्र किं परतिभाति ते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 199, + "shloka": 24, + "text": "सत्त्वैः सत्त्वानि जीवन्ति बहुधा दविजसत्तम\nपराणिनॊ ऽनयॊन्यभक्षाश च तत्र किं परतिभाति ते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 199, + "shloka": 25, + "text": "चङ्क्रम्यमाणा जीवांश च धरणी संश्रितान बहून\nपद्भ्यां घनन्ति नरा विप्र तत्र किं परतिभाति ते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 199, + "shloka": 26, + "text": "उपविष्टाः शयानाश च घनन्ति जीवान अनेकशः\nजञानविज्ञानवन्तश च तत्र किं परतिभाति ते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 199, + "shloka": 27, + "text": "जीवैर गरस्तम इदं सर्वम आकाशं पृथिवी तथा\nअविज्ञानाच च हिंसन्ति तत्र किं परतिभाति ते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 199, + "shloka": 28, + "text": "अहिंसेति यद उक्तं हि पुरुषैर विस्मितैः पुरा\nके न हिंसन्ति जीवन वै लॊके ऽसमिन दविजसत्तम\nबहु संचिन्त्य इह वै नास्ति कश चिद अहिंसकः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 199, + "shloka": 29, + "text": "अहिंसायां तु निरता यतयॊ दविजसत्तम\nकुर्वन्त्य एव हि हिंसां ते यत्नाद अल्पतरा भवेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 199, + "shloka": 30, + "text": "आलक्ष्याश चैव पुरुषाः कुले जाता महागुणाः\nमहाघॊराणि कर्माणि कृत्वा लज्जन्ति वै न च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 199, + "shloka": 31, + "text": "सुहृदः सुहृदॊ ऽनयांश च दुर्हृदश चापि दुर्हृदः\nसम्यक परवृत्तान पुरुषान न सम्यग अनुपश्यतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 199, + "shloka": 32, + "text": "समृद्धैश च न नन्दन्ति बान्धवा बान्धवैर अपि\nगुरूंश चैव विनिन्दन्ति मूढाः पण्डितमानिनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 199, + "shloka": 33, + "text": "बहु लॊके विपर्यस्तं दृश्यते दविजसत्तम\nधर्मयुक्तम अधर्मं च तत्र किं परतिभाति ते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 199, + "shloka": 34, + "text": "वक्तुं बहुविधं शक्यं धर्माधर्मेषु कर्मसु\nसवकर्म निरतॊ यॊ हि स यशॊ पराप्नुयान महत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 200, + "shloka": 1, + "text": "[मार्क]\nधर्मव्याधस तु निपुणं पुनर एव युधिष्ठिर\nविप्रर्षभम उवाचेदं सर्वधर्मभृतां वरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 200, + "shloka": 2, + "text": "शरुतिप्रमाणॊ धर्मॊ हि वृद्धानाम इति भाषितम\nसूक्ष्मा गतिर हि धर्मस्य बहुशाखा हय अनन्तिका" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 200, + "shloka": 3, + "text": "पराणात्यये विवाहे च वक्तव्यम अनृतं भवेत\nअनृतं च भवेत सत्यं सत्यं चैवानृतं भवेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 200, + "shloka": 4, + "text": "यद भूतहितम अत्यन्तं तत सत्यम इति धारणा\nविपर्यय कृतॊ धर्मः पश्य धर्मस्य सूक्ष्मताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 200, + "shloka": 5, + "text": "यत करॊत्य अशुभं कर्म शुभं वा दविजसत्तम\nअवश्यं तत समाप्नॊति पुरुषॊ नात्र संशयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 200, + "shloka": 6, + "text": "विषमां च दशां पराप्य देवान गर्हति वै भृशम\nआत्मनः कर्म दॊषाणि न विजानात्य अपण्डितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 200, + "shloka": 7, + "text": "मूढॊ नैकृतिकाश चापि चपलश च दविजॊत्तम\nसुखदुःखविपर्यासॊ यदा समुपपद्यते\nनैनं परज्ञा सुनीतं वा तरायते नैव पौरुषम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 200, + "shloka": 8, + "text": "यॊ यम इच्छेद यथाकामं तं तं कामं समश्नुयात\nयदि सयाद अपराधीनं पुरुषस्य करियाफलम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 200, + "shloka": 9, + "text": "संयताश चापि दक्षाश च मतिमन्तश च मानवाः\nदृश्यन्ते निष्फलाः सन्तः परहीणाः सर्वकर्मभिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 200, + "shloka": 10, + "text": "भूतानाम अपरः कश चिद धिंसायां सततॊत्थितः\nवञ्चनायां च लॊकस्य स सुखेनेह जीवति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 200, + "shloka": 11, + "text": "अचेष्टमानम आसीनं शरीः कं चिद उपतिष्ठति\nकश चित कर्माणि कुर्वन हि न पराप्यम अधिगच्छति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 200, + "shloka": 12, + "text": "देवान इष्ट्वा तपस तप्त्वा कृपणैः पुत्रगृद्धिभिः\nदश मासधृता गर्भे जायन्ते कुलपांसनाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 200, + "shloka": 13, + "text": "अपरे धनधान्यैश च भॊगैश च पितृसंचितैः\nविपुलैर अभिजायन्ते लब्धास तैर एव मङ्गलैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 200, + "shloka": 14, + "text": "कर्मजा हि मनुष्याणां रॊगा नास्त्य अत्र संशयः\nआधिभिश चैव बाध्यन्ते वयाधैः कषुद्रमृगा इव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 200, + "shloka": 15, + "text": "ते चापि कुशलैर वैद्यैर निपुणैः ��ंभृतौषधैः\nवयाधयॊ विनिवार्यन्ते मृगा वयाधैर इव दविज" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 200, + "shloka": 16, + "text": "येषाम अस्ति च भॊक्तव्यं गरहणी दॊषपीडिताः\nन शक्नुवन्ति ते भॊक्तुं पश्य धर्मभृतां वर" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 200, + "shloka": 17, + "text": "अपरे बाहुबलिनः कलिश्यन्ते बहवॊ जनाः\nदुःखेन चाधिगच्छन्ति भॊजनं दविजसत्तम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 200, + "shloka": 18, + "text": "इति लॊकम अनाक्रन्दं मॊहशॊकपरिप्लुतम\nसरॊतसासकृद आक्षिप्तं हरियमाणं बलीयसा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 200, + "shloka": 19, + "text": "न मरियेयुर न जीर्येयुः सर्वे सयुः सार्वकामिकाः\nनाप्रियं परतिपश्येयुर वशित्वं यदि वै भवेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 200, + "shloka": 20, + "text": "उपर्य उपरि लॊकस्य सर्वॊ गन्तुं समीहते\nयतते च यथाशक्ति न च तद वर्तते तथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 200, + "shloka": 21, + "text": "बहवः संप्रदृश्यन्ते तुल्यनक्षत्र मङ्गलाः\nमहच च फलवैषम्यं दृश्यते कर्म संधिषु" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 200, + "shloka": 22, + "text": "न कश चिद ईशते बरह्मन सवयं गराहस्य सत्तम\nकर्मणां पराकृतानां वै इह सिद्धिः परदृश्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 200, + "shloka": 23, + "text": "यथा शरुतिर इयं बरह्मञ जीवः किल सनातनः\nशरीरम अध्रुवं लॊके सर्वेषां पराणिनाम इह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 200, + "shloka": 24, + "text": "वध्यमाने शरीरे तु देहनाशॊ भवत्य उत\nजीवः संक्रमते ऽनयत्र कर्मबन्धनिबन्धनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 200, + "shloka": 25, + "text": "[बरा]\nकथं धर्मभृतां शरेष्ठ जीवॊ भवति शाश्वतः\nएतद इच्छाम्य अहं जञातु तत्त्वेन वदतां वर" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 200, + "shloka": 26, + "text": "[वयाध]\nन जीवनाशॊ ऽसति हि देहभेदे; मिथ्यैतद आहुर मरियतेति मूढाः\nजीवस तु देहान्तरितः परयाति; दशार्धतैवास्य शरीरभेदः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 200, + "shloka": 27, + "text": "अन्यॊ हि नाश्नाति कृतं हि कर्म; स एव कर्ता सुखदुःखभागी\nयत तेन किं चिद धि कृतं हि कर्म; तद अश्नुते नास्ति कृतस्य नाशः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 200, + "shloka": 28, + "text": "अपुण्य शीलाश च भवन्ति पुण्या; नरॊत्तमाः पापकृतॊ भवन्ति\nनरॊ ऽनुयातस तव इह कर्मभिः सवैस; ततः समुत्पद्यति भावितस तैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 200, + "shloka": 29, + "text": "[बरा]\nकथं संभवते यॊनौ कथं वा पुण्यपापयॊः\nजातीः पुण्या हय अपुण्याश च कथं गच्छति सत्तम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 200, + "shloka": 30, + "text": "[वयध]\nगर्भाधान समायुक्तं कर्मेदं संप्रदृश्यते\nसमासेन तु ते कषिप्रं पर���क्ष्यामि दविजॊत्तम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 200, + "shloka": 31, + "text": "यथा संभृत संभारः पुनर एव परजायते\nशुभकृच छुभयॊनीषु पापकृत पापयॊनिषु" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 200, + "shloka": 32, + "text": "शुभैः परयॊगैर देवत्वं वयामिश्रैर मानुषॊ भवेत\nमॊहनीयैर वियॊनीषु तव अधॊ गामी च किल्बिषैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 200, + "shloka": 33, + "text": "जातिमृत्युजरादुःखैः सततं समभिद्रुतः\nसंसारे पच्यमानश च दॊषैर आत्मकृतैर नरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 200, + "shloka": 34, + "text": "तिर्यग्यॊनिसहस्राणि गत्वा नरकम एव च\nजीवाः संपरिवर्तन्ते कर्मबन्धनिबन्धनाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 200, + "shloka": 35, + "text": "जन्तुस तु कर्मभिस तैस तैः सवकृतैः परेत्य दुःखितः\nतद्दुःखप्रतिघातार्थम अपुण्यां यॊनिम अश्नुते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 200, + "shloka": 36, + "text": "ततः कर्म समादत्ते पुनर अन्यन नवं बहु\nपच्यते तु पुनस तेन भुक्त्वापथ्यम इवातुरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 200, + "shloka": 37, + "text": "अजस्रम एव दुःखार्तॊ ऽदुःखितः सुखसंज्ञितः\nततॊ ऽनिवृत्त बन्धत्वात कर्मणाम उदयाद अपि\nपरिक्रामति संसारे चक्रवद बहु वेदनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 200, + "shloka": 38, + "text": "स चेन निवृत्तबन्धस तु विशुद्धश चापि कर्मभिः\nपराप्नॊति सुकृताँल लॊकान यत्र गत्वा न शॊचति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 200, + "shloka": 39, + "text": "पापं कुर्वन पापवृत्तः पापस्यान्तं न गच्छति\nतस्मात पुण्यं यतेत कर्तुं वर्जयेत च पातकम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 200, + "shloka": 40, + "text": "अनसूयुः कृतज्ञश च कल्याणान्य एव सेवते\nसुखानि धर्मम अर्थं च सवर्गं च लभते नरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 200, + "shloka": 41, + "text": "संस्कृतस्य हि दान्तस्य नियतस्य यतात्मनः\nपराज्ञस्यानन्तरा वृत्तिर इह लॊके परत्र च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 200, + "shloka": 42, + "text": "सतां धर्मेण वर्तेत करियां शिष्टवद आचरेत\nअसंक्लेशेन लॊकस्य वृत्तिं लिप्सेत वै दविज" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 200, + "shloka": 43, + "text": "सन्ति हय आगतविज्ञानाः शिष्टाः शास्त्रविचक्षणाः\nसवधर्मेण करिया लॊके कर्मणः सॊ ऽपय असंकरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 200, + "shloka": 44, + "text": "पराज्ञॊ धर्मेण रमते धर्मं चैवॊपजीवति\nतस्य धर्माद अवाप्तेषु धनेषु दविजसत्तम\nतस्यैव सिञ्चते मूलं गुणान पश्यति यत्र वै" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 200, + "shloka": 45, + "text": "धर्मात्मा भवति हय एवं चित्तं चास्य परसीदति\nस मैत्र जनसंतुष्ट इह परेत्य च नन्दति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 200, + "shloka": 46, + "text": "शब्दं सपर्शं तथारूपं गन्धान इष्टांश च सत्तम\nपरभुत्वं लभते चापि धर्मस्यैतत फलं विदुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 200, + "shloka": 47, + "text": "धर्मस्य च फलं लब्ध्वा न तृप्यति महाद्विज\nअतृप्यमाणॊ निर्वेदम आदत्ते जञानचक्षुषा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 200, + "shloka": 48, + "text": "परज्ञा चक्षुर नर इह दॊषं नैवानुरुध्यते\nविरज्यति यथाकामं न च धर्मं विमुञ्चति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 200, + "shloka": 49, + "text": "सत्यत्यागे च यतते दृष्ट्वा लॊकं कषयात्मकम\nततॊ मॊक्षे परयतते नानुपायाद उपायतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 200, + "shloka": 50, + "text": "एवं निर्वेदम आदत्ते पापं कर्म जहाति च\nधार्मिकश चापि भवति मॊक्षं च लभते परम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 200, + "shloka": 51, + "text": "तपॊ निःश्रेयसं जन्तॊस तस्य मूलं शमॊ दमः\nतेन सर्वान अवाप्नॊति कामान यान मनसेच्छति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 200, + "shloka": 52, + "text": "इन्द्रियाणां निरॊधेन सत्येन च दमेन च\nबरह्मणः पदम आप्नॊति यत परं दविजसत्तम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 200, + "shloka": 53, + "text": "[बरा]\nइन्द्रियाणि तु यान्य आहुः कानि तानि यतव्रत\nनिग्रहश च कथं कार्यॊ निग्रहस्य च किं फलम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 200, + "shloka": 54, + "text": "कथं च फलम आप्नॊति तेषां धर्मभृतां वर\nएतद इच्छामि तत्त्वेन धर्मं जञातुं सुधार्मिक" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 201, + "shloka": 1, + "text": "[मार्क]\nएवम उक्तस तु विप्रेण धर्मव्याधॊ युधिष्ठिर\nपरत्युवाच यथा विप्रं तच छृणुष्व नराधिप" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 201, + "shloka": 2, + "text": "[वयध]\nविज्ञानार्थं मनुष्याणां मनॊ पूर्वं परवर्तते\nतत पराप्य कामं भजते करॊधं च दविजसत्तम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 201, + "shloka": 3, + "text": "ततस तदर्थं यतते कर्म चारभते महत\nइष्टानां रूपगन्धानाम अभ्यासं च निषेवते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 201, + "shloka": 4, + "text": "ततॊ रागः परभवति दवेषश च तदनन्तरम\nततॊ लॊभः परभवति मॊहश च तदनन्तरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 201, + "shloka": 5, + "text": "तस्य लॊभाभिभूतस्य रागद्वेषहतस्य च\nन धर्मे जायते बुद्धिर वयाजाद धर्मं करॊति च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 201, + "shloka": 6, + "text": "वयाजेन चरते धर्मम अर्थं वयाजेन रॊचते\nवयाजेन सिध्यमानेषु धनेषु दविजसत्तम\nतत्रैव रमते बुद्धिस ततः पापं चिकीर्षति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 201, + "shloka": 7, + "text": "सुहृद्भिर वार्यमाणश च पण्डितैश च दविजॊत्तम\nउत्तरं शरुतिसंबद्धं बरवीति शरुतियॊजितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 201, + "shloka": 8, + "text": "अधर्मस तरिविधस तस्य वर्धते रागदॊषतः\nपापं चिन्तयते चापि बरवीति च करॊति च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 201, + "shloka": 9, + "text": "तस्याधर्मप्रवृत्तस्य गुणा नश्यन्ति साधवः\nएकशीलाश च मित्रत्वं भजन्ते पापकर्मिणः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 201, + "shloka": 10, + "text": "स तेनासुखम आप्नॊति परत्र च विहन्यते\nपापात्मा भवति हय एवं धर्मलाभं तु मे शृणु" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 201, + "shloka": 11, + "text": "यस तव एतान परज्ञया दॊषान पूर्वम एवानुपश्यति\nकुशलः सुखदुःखेषु साधूंश चाप्य उपसेवते\nतस्य साधु समारम्भाद बुद्धिर धर्मेषु जायते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 201, + "shloka": 12, + "text": "[बरा]\nबरवीसि सूनृतं धर्मं यस्य वक्ता न विद्यते\nदिव्यप्रभावः सुमहान ऋषिर एव मतॊ ऽसि मे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 201, + "shloka": 13, + "text": "[वयध]\nबराह्मणा वै महाभागाः पितरॊ ऽगरभुजः सदा\nतेषां सर्वात्मना कार्यं परियं लॊके मनीषिणा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 201, + "shloka": 14, + "text": "यत तेषां च परियं तत ते वक्ष्यामि दविजसत्तम\nनमस्कृत्वा बराह्मणेभ्यॊ बराह्मीं विद्यां निबॊध मे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 201, + "shloka": 15, + "text": "इदं विश्वं जगत सर्वम अजय्यं चापि सर्वशः\nमहाभूतात्मकं बरह्मन्नातः परतरं भवेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 201, + "shloka": 16, + "text": "महाभूतानि खं वायुर अग्निर आपस तथा च भूः\nशब्दः सपर्शश च रूपं च रसॊ गन्धश च तद गुणाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 201, + "shloka": 17, + "text": "तेषाम अपि गुणाः सर्वे गुणवृत्तिः परस्परम\nपूर्वपूर्व गुणाः सर्वे करमशॊ गुणिषु तरिषु" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 201, + "shloka": 18, + "text": "षष्ठस तु चेतना नाम मन इत्य अभिधीयते\nसप्तमी तु भवेद बुद्धिर अहंकारस ततः परम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 201, + "shloka": 19, + "text": "इन्द्रियाणि च पञ्चैव रजॊ सत्त्वं तमस तथा\nइत्य एष सप्त दशकॊ राशिर अव्यक्तसंज्ञकः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 201, + "shloka": 20, + "text": "सर्वैर इहेन्द्रियार्थैस तु वयक्ताव्यक्तैः सुसंवृतः\nचतुर्विंशक इत्य एष वयक्ताव्यक्तमयॊ गुणः\nएतत ते सर्वम आख्यातं किं भूयॊ शरॊतुम इच्छसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 202, + "shloka": 1, + "text": "[मार्क]\nएवम उक्तः स विप्रस तु धर्मव्याधेन भारत\nकथाम अकथयद भूयॊ मनसः परीतिवर्धनीम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 202, + "shloka": 2, + "text": "[बरा]\nमहाभूतानि यान्य आहुः पञ्च धर्मविदां वर\nएकैकस्य गुणान सम्यक पञ्चानाम अपि मे वद" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 202, + "shloka": 3, + "text": "[वयध]\nभूमिर आपस तथा जयॊतिर वायुर आकाशम एव च\nगुणॊत्तराणि सर्वाणि तेषां वक्ष्यामि ते गुणान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 202, + "shloka": 4, + "text": "भूमिः पञ्च गुणा बरह्मन्न उदकं च चतुर्गुणम\nगुणास तरयस तेजसि च तरयश चाकाशवातयॊः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 202, + "shloka": 5, + "text": "शब्दः सपर्शश च रूपं च रसश चापि दविजॊत्तम\nएते गुणाः पञ्च भूमेः सर्वेभ्यॊ गुणवत्तराः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 202, + "shloka": 6, + "text": "शब्दः सपर्शश च रूपं च तेजसॊ ऽथ गुणास तरयः\nअपाम एते गुणा बरह्मन कीर्तिमास तव सुव्रत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 202, + "shloka": 7, + "text": "शब्दः सपर्शश च रूपं च तेजसॊ ऽथ गुणास तरयः\nशब्दः सपर्शश च वायौ तु शब्द आकाश एव च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 202, + "shloka": 8, + "text": "एते पञ्चदश बरह्मन गुणा भूतेषु पञ्चसु\nवर्तन्ते सर्वभूतेषु येषु लॊकाः परतिष्ठिताः\nअन्यॊन्यं नातिवर्तन्ते संपच च भवति दविज" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 202, + "shloka": 9, + "text": "यदा तु विषमी भावम आचरन्ति चराचराः\nतदा देही देहम अन्यं वयतिरॊहति कालतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 202, + "shloka": 10, + "text": "आनुपूर्व्या विनश्यन्ति जायन्ते चानुपूर्वशः\nतत्र तत्र हि दृश्यन्ते धातवः पाञ्चभौतिकाः\nयैर आवृतम इदं सर्वं जगत सथावरजङ्गमम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 202, + "shloka": 11, + "text": "इन्द्रियैः सृज्यते यद यत तत तद वयक्तम इति समृतम\nअव्यक्तम इति विज्ञेयं लिङ्गग्राह्यम अतीन्द्रियम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 202, + "shloka": 12, + "text": "यथा सवं गराहकान्य एषां शब्दादीनाम इमानि तु\nइन्द्रियाणि यदा देही धारयन्न इह तप्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 202, + "shloka": 13, + "text": "लॊके विततम आत्मानं लॊकं चात्मनि पश्यति\nपरावरज्ञः सक्तः सन सर्वभूतानि पश्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 202, + "shloka": 14, + "text": "पश्यतः सर्वभूतानि सर्वावस्थासु सर्वदा\nबरह्मभूतस्य संयॊगॊ नाशुभेनॊपपद्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 202, + "shloka": 15, + "text": "जञानमूलात्मकं कलेशम अतिवृत्तस्य मॊहजम\nलॊकॊ बुद्धिप्रकाशेन जञेय मार्गेण दृश्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 202, + "shloka": 16, + "text": "अनादि निधनं जन्तुम आत्मयॊनिं सदाव्ययम\nअनौपम्यम अमूर्तं च भगवान आह बुद्धिमान\nतपॊ मूलम इदं सर्वं यन मां विप्रानुपृच्छसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 202, + "shloka": 17, + "text": "इन्द्रियाण्य एव तत सर्वं यत सवर्गनरकाव उभौ\nनिगृहीत विसृष्टानि सवर्गाय नरकाय च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 202, + "shloka": 18, + "text": "एष यॊगविधिः कृत्स्नॊ यावद इन्द्रियधारणम\nएतन मूलं हि तपसः कृत्स्नस्य नरकस्य च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 202, + "shloka": 19, + "text": "इन्द्रियाणां परसङ्गेन दॊषम ऋच्छत्य असंशयम\nसंनियम्य तु तान्य एव ततः सिद्धिम अवाप्नुते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 202, + "shloka": 20, + "text": "षण्णाम आत्मनि नित्यानाम ऐश्वर्यं यॊ ऽधिगच्छति\nन स पापैः कुतॊ ऽनर्थैर युज्यते विजितेन्द्रियः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 202, + "shloka": 21, + "text": "रथः शरीरं पुरुषस्य दृष्टम; आत्मा नियतेन्द्रियाण्य आहुर अश्वान\nतैर अप्रमत्तः कुशली सदश्वैर; दान्तैः सुखं याति रथीव धीरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 202, + "shloka": 22, + "text": "षण्णाम आत्मनि नित्यानाम इन्द्रियाणां परमाथिनाम\nयॊ धीरॊ धारयेद रश्मीन स सयात परमसारथिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 202, + "shloka": 23, + "text": "इन्द्रियाणां परसृष्टानां हयानाम इव वर्त्मसु\nधृतिं कुर्वीत सारथ्ये धृत्या तानि जयेद धरुवम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 202, + "shloka": 24, + "text": "इन्द्रियाणां हि चरतां यन मनॊ ऽनुविधीयते\nतद अस्य हरते बुद्धिं नावं वायुर इवाम्भसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 202, + "shloka": 25, + "text": "येषु विप्रतिपद्यन्ते षट्सु मॊहात फलागमे\nतेष्व अध्यवसिताध्यायी विन्दते धयानजं फलम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 203, + "shloka": 1, + "text": "[मार्क]\nएवं तु सूक्ष्मे कथिते धर्मव्याजेन भारत\nबराह्मणः स पुनः सूक्ष्मं पप्रच्छ सुसमाहितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 203, + "shloka": 2, + "text": "[बरा]\nसत्त्वस्य रजसश चैव तमसश च यथातथम\nगुणांस तत्त्वेन मे बरूहि यथावद इह पृच्छतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 203, + "shloka": 3, + "text": "[वयध]\nहन्त ते कथयिष्यामि यन मां तवं परिपृच्छसि\nएषां गुणान पृथक्त्वेन निबॊध गदतॊ मम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 203, + "shloka": 4, + "text": "मॊहात्मकं तमस तेषां रज एषां परवर्तकम\nपरकाशबहुलत्वाच च सत्त्वं जयाय इहॊच्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 203, + "shloka": 5, + "text": "अविद्या बहुलॊ मूढः सवप्नशीलॊ विचेतनः\nदुर्दृशीकस तमॊ धवस्तः सक्रॊधस तामसॊ ऽलसः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 203, + "shloka": 6, + "text": "परवृत्त वाक्यॊ मन्त्री च यॊ ऽनुराग्य अभ्यसूयकः\nविवित्समानॊ विप्रर्षे सतब्धॊ मानी स राजसः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 203, + "shloka": 7, + "text": "परकाशबहुलॊ धीरॊ निर्विवित्सॊ ऽनसूयकः\nअक्रॊधनॊ नरॊ धीमान दान्तश चैव स सात्त्विकः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 203, + "shloka": 8, + "text": "सात्त्विकस तव अथ संबुद्धॊ लॊकवृत्तेन कलिश्यते\nयदा बुध्यति बॊद्धव्यं लॊकवृत्तं जुगुप्सते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 203, + "shloka": 9, + "text": "वैराग्यस्य हि रूपं तु पुर्वम एव परवर्तते\nमृदुर भवत्य अहंकारः परसीदत्य आर्जवं च यत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 203, + "shloka": 10, + "text": "ततॊ ऽसय सर्वद्वन्द्वानि परशाम्यन्ति परस्परम\nन चास्य संयमॊ नाम कव चिद भवति कश चन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 203, + "shloka": 11, + "text": "शूद्रयॊनौ हि जातस्य सवगुणान उपतिष्ठतः\nवैश्यत्वं भवति बरह्मन कषत्रियत्वं तथैव च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 203, + "shloka": 12, + "text": "आज्रवे वर्तमानस्य बराह्मण्यम अभिजायते\nगुणास ते कीर्तिताः सर्वे किं भूयॊ शरॊतुम इच्छसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 203, + "shloka": 13, + "text": "[बरा]\nपार्थिवं धातुम आसाद्य शारीरॊ ऽगनिः कथं भवेत\nअवकाश विशेषेण कथं वर्तयते ऽनिलः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 203, + "shloka": 14, + "text": "[मार्क]\nपरश्नम एतं समुद्दिष्टं बराह्मणेन युधिष्ठिर\nवयाधः स कथयाम आस बराह्मणाय महात्मने" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 203, + "shloka": 15, + "text": "[वयध]\nमूर्धानम आश्रितॊ वह्निः शरीरं परिपालयन\nपराणॊ मूर्धनि चाग्नौ च वर्तमानॊ विचेष्टते\nभूतं भव्यं भविष्यच च सर्वं पराणे परतिष्ठितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 203, + "shloka": 16, + "text": "शरेष्ठं तद एव भूतानां बरह्म जयॊतिर उपास्महे\nसजन्तुः सर्वभूतात्मा पुरुषः स सनातनः\nमनॊ बुद्धिर अहंकारॊ भूतानां विषयश च सः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 203, + "shloka": 17, + "text": "एवं तव इह स सर्वत्र पराणेन परिपाल्यते\nपृष्ठतस तु समानेन सवां सवां गतिम उपाश्रितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 203, + "shloka": 18, + "text": "बस्ति मूले गुदे चैव पावकः समुपाश्रितः\nवहन मूत्रं पुरीषं चाप्य अपानः परिवर्तते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 203, + "shloka": 19, + "text": "परयत्ने कर्मणि बले य एकस तरिषु वर्तते\nउदान इति तं पराहुर अध्यात्मविदुषॊ जनाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 203, + "shloka": 20, + "text": "संधौ संधौ संनिविष्टः सर्वेष्व अपि तथानिलः\nशरीरेषु मनुष्याणां वयान इत्य उपदिष्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 203, + "shloka": 21, + "text": "धातुष्व अग्निस तु विततः स तु वायुसमीरितः\nरसान धतूंश च दॊषांश च वर्तयन परिधावति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 203, + "shloka": 22, + "text": "पराणानां संनिपातात तु संनिपातः परजायते\nउष्मा चाग्निर इति जञेयॊ यॊ ऽननं पचति देहिनाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 203, + "shloka": 23, + "text": "अपानॊदानयॊर मध्ये पराणव्यानौ समाहितौ\nसमन्वितस तव अध���ष्ठानं सम्यक पचति पावकः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 203, + "shloka": 24, + "text": "तस्यापि पायुपर्यन्तस तथा सयाद उदसंज्ञितः\nसरॊतांसि तस्माज जायन्ते सर्वप्राणेषु देहिनाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 203, + "shloka": 25, + "text": "अग्निवेगवहः पराणॊ गुदान्ते परतिहन्यते\nस ऊर्ध्वम आगम्य पुनः समुत्क्षिपति पावकम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 203, + "shloka": 26, + "text": "पक्वाशयस तव अधॊ नाभ्या ऊर्ध्वम आमाशयः सथितः\nनाभिमध्ये शरीरस्य पराणाः सर्वे परतिष्ठिताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 203, + "shloka": 27, + "text": "परवृत्ता हृदयात सर्वास तिर्यग ऊर्ध्वम अधस तथा\nवहन्त्य अन्नरसान नाड्यॊ दश पराणप्रचॊदिताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 203, + "shloka": 28, + "text": "यॊगिनाम एष मार्गस तु येन गच्छन्ति तत्परम\nजितक्लमासना धीरा मूर्धन्य आत्मानम आदधुः\nएवं सर्वेषु विततौ पराणापानौ हि देहिषु" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 203, + "shloka": 29, + "text": "एकादश विकारात्मा कला संभारसंभृतः\nमूर्तिमन्तं हि तं विद्धि नित्यं कर्म जितात्मकम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 203, + "shloka": 30, + "text": "तस्मिन यः संस्थितॊ हय अग्निर नित्यं सथाल्यम इवाहितः\nआत्मानं तं विजानीहि नित्यं यॊगजितात्मकम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 203, + "shloka": 31, + "text": "देवॊ यः संस्थितस तस्मिन्न अब्बिन्दुर इव पुष्करे\nकषेत्रज्ञं तं विजानीहि नित्यं तयागजितात्मकम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 203, + "shloka": 32, + "text": "जीवात्मकानि जानीहि रजॊ सत्त्वं तमस तथा\nजीवम आत्मगुणं विद्धि तथात्मानं परात्मकम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 203, + "shloka": 33, + "text": "सचेतनं जीवगुणं वदन्ति; स चेष्टते चेष्टयते च सर्वम\nततः परं कषेत्रविदॊ वदन्ति; पराकल्पयद यॊ भुवनानि सप्त" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 203, + "shloka": 34, + "text": "एवं सर्वेषु भूतेषु भूतात्मा न परकाशते\nदृश्यते तव अग्र्यया बुद्ध्या सूक्ष्मया जञानवेदिभिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 203, + "shloka": 35, + "text": "चित्तस्य हि परसादेन हन्ति कर्म शुभाशुभम\nपरसन्नात्मात्मनि सथित्वा सुखम आनन्त्यम अश्नुते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 203, + "shloka": 36, + "text": "लक्षणं तु परसादस्य यथा तृप्तः सुखं सवपेत\nनिवाते वा यथा दीपॊ दीप्येत कुशलदीपितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 203, + "shloka": 37, + "text": "पूर्वरात्रे परे चैव युञ्जानः सततं मनः\nलब्धाहारॊ विशुद्धात्मा पश्यन्न आत्मानम आत्मनि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 203, + "shloka": 38, + "text": "परदीप्तेनेव दीपेन मनॊ दीपेन पश्यति\nदृष्ट्वात्��ानं निरात्मानं तदा स तु विमुच्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 203, + "shloka": 39, + "text": "सर्वॊपायैस तु लॊभस्य करॊधस्य च विनिग्रहः\nएतत पवित्रं यज्ञानां तपॊ वै संक्रमॊ मतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 203, + "shloka": 40, + "text": "नित्यं करॊधात तपॊ रक्षेच छरियं रक्षेत मत्सरात\nविद्यां मानापमानाभ्याम आत्मानं तु परमादतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 203, + "shloka": 41, + "text": "आनृशंस्यं परॊ धर्मः कषमा च परमं बलम\nआत्मज्ञानं परं जञानं परं सत्यव्रतं वरतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 203, + "shloka": 42, + "text": "सत्यस्य वचनं शरेयॊ सत्यं जञानं हितं भवेत\nयद भूतहितम अत्यन्तं तद वै सत्यं परं मतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 203, + "shloka": 43, + "text": "यस्य सर्वे समारम्भा निराशीर बन्धनाः सदा\nतवागे यस्य हुतं सर्वं स तयागी स च बुद्धिमान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 203, + "shloka": 44, + "text": "यतॊ न गुरुर अप्य एनं चयावयेद उपपादयन\nतं विद्याद बरह्मणॊ यॊगं वियॊगं यॊगसंज्ञितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 203, + "shloka": 45, + "text": "न हिंस्यात सर्वभूतानि मैत्रायण गतश चरेत\nनेदं जीवितम आसाद्य वैरं कुर्वीत केन चित" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 203, + "shloka": 46, + "text": "आकिंचन्यं सुसंतॊषॊ निराशित्वम अचापलम\nएतद एव परं जञानं सद आत्मज्ञानम उत्तमम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 203, + "shloka": 47, + "text": "परिग्रहं परित्यज्य भव बुद्ध्या यतव्रतः\nअशॊकं सथानम आतिष्ठेन निश्चलं परेत्य चेह च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 203, + "shloka": 48, + "text": "तपॊनित्येन दान्तेन मुनिना संतयात्मना\nअजितं जेतुकामेन भाव्यं सङ्गेष्व असङ्गिना" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 203, + "shloka": 49, + "text": "गुणागुणम अनासङ्गम एककार्यम अनन्तरम\nएतद बराह्मण ते वृत्तम आहुर एकपदं सुखम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 203, + "shloka": 50, + "text": "परित्यजति यॊ दुःखं सुखं चाप्य उभयं नरः\nबरह्म पराप्नॊति सॊ ऽतयन्तम असङ्गेन च गच्छति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 203, + "shloka": 51, + "text": "यथा शरुतम इदं सर्वं समासेन दविजॊत्तम\nएतत ते सर्वम आख्यात्म किं भूयॊ शरॊतुम इच्छसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 204, + "shloka": 1, + "text": "[मार्क]\nएवं संकथिते कृत्स्ने मॊक्षधर्मे युधिष्ठिर\nदृढं परीतिमना विप्रॊ धर्मव्याधम उवाच ह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 204, + "shloka": 2, + "text": "नयाययुक्तम इदं सर्वं भवता परिकीर्तितम\nन ते ऽसत्य अविदितं किं चिद धर्मेष्व इह हि दृश्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 204, + "shloka": 3, + "text": "[वयध]\nपरत्यक्षं मम यॊ धर्मस तं पश्य दविजसत्तम\nयेन सिद्धिर इयं पराप्ता मया बराह्मणपुंगव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 204, + "shloka": 4, + "text": "उत्तिष्ठ भगवन कषिप्रं परविश्याभ्यन्तरं गृहम\nदरष्टुम अर्हसि धर्मज्ञ मातरं पितरं च मे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 204, + "shloka": 5, + "text": "[मार्क]\nइत्य उक्तः स परविश्याथ ददर्श परमार्चितम\nसौधं हृद्यं चतुर्शालम अतीव च मनॊहरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 204, + "shloka": 6, + "text": "देवता गृहसंकाशं दैवतैश च सुपूजितम\nशयनासनसंबाधं गन्धैश च परमैर युतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 204, + "shloka": 7, + "text": "तत्र शुक्लाम्बर धरौ पितराव अस्य पूजितौ\nकृताहारौ सुतुष्टौ ताव उपविष्टौ वरासने\nधर्मव्याधस तुतौ दृष्ट्वा पादेषु शिरसापतत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 204, + "shloka": 8, + "text": "[वृद्धौ]\nउत्तिष्ठॊत्तिष्ठ धर्मज्ञ धर्मस तवाम अभिरक्षतु\nपरीतौ सवस तव शौचेन दीर्घम आयुर अवाप्नुहि\nसत पुत्रेण तवया पुत्र नित्यकालं सुपूजितौ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 204, + "shloka": 9, + "text": "न ते ऽनयद दैवतं किं चिद दैवतेष्व अपि वर्तते\nपरयतत्वाद दविजातीनां दमेनासि समन्वितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 204, + "shloka": 10, + "text": "पितुः पितामहा ये च तथैव परपितामहाः\nपरीतास ते सततं पुत्र दमेनावां च पूजया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 204, + "shloka": 11, + "text": "मनसा कर्मणा वाचा शुश्रूषा नैव हीयते\nन चान्या वितथा बुद्धिर दृश्यते सांप्रतं तव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 204, + "shloka": 12, + "text": "जामदग्न्येन रामेण यथा वृद्धौ सुपूजितौ\nतथा तवया कृतं सर्वं तद विशिष्टं च पुत्रक" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 204, + "shloka": 13, + "text": "[मार्क]\nततस तं बराह्मणं ताभ्यां धर्मव्याधॊ नयवेदयत\nतौ सवागतेन तं विप्रम अर्चयाम आसतुस तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 204, + "shloka": 14, + "text": "परतिगृह्य च तां पूजां दविजः पप्रच्छ ताव उभौ\nसपुत्राभ्यां सभृत्याभ्यां कच चिद वां कुशलं गृहे\nअनामयं च वां कच चित सदैवेह शरीरयॊः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 204, + "shloka": 15, + "text": "[वृद्धौ]\nकुशलं नॊ गृहे विप्र भृत्यवर्गे च सर्वशः\nकच चित तवम अप्य अविघ्नेन संप्राप्तॊ भगवन्न इह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 204, + "shloka": 16, + "text": "[मार्क]\nबाढम इत्य एव तौ विप्रः परत्युवाच मुदान्वितः\nधर्मव्याधस तु तं विप्रम अर्थवद वाक्यम अब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 204, + "shloka": 17, + "text": "पिता माता च भगवन्न एतौ मे दैवतं परम\nयद दैवतेभ्यः कर्तव्यं तद एताभ्यां करॊम्य अहम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 204, + "shloka": 18, + "text": "त���यस्त्रिंशद यथा देवाः सर्वे शक्रपुरॊगमाः\nसंपूज्याः सर्वलॊकस्य तथा वृत्ताव इमौ मम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 204, + "shloka": 19, + "text": "उपहारान आहरन्तॊ देवतानां यथा दविजाः\nकुर्वते तद्वद एताभ्यां करॊम्य अहम अतन्द्रितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 204, + "shloka": 20, + "text": "एतौ मे परमं बरह्मन पिता माता च दैवतम\nएतौ पुष्पैः फलै रत्नैस तॊषयामि सदा दविज" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 204, + "shloka": 21, + "text": "एताव एवाग्नयॊ मह्यं यान वदन्ति मनीषिणः\nयज्ञा वेदाश च चत्वारः सर्वम एतौ मम दविज" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 204, + "shloka": 22, + "text": "एतदर्थं मम पराणा भार्या पुत्राः सुहृज्जनाः\nसपुत्रदारः शुश्रूषां नित्यम एव करॊम्य अहम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 204, + "shloka": 23, + "text": "सवयं च सनापयाम्य एतौ तथा पादौ परधावये\nआहारं संप्रयच्छामि सवयं च दविजसत्तम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 204, + "shloka": 24, + "text": "अनुकूलाः कथा वच्मि विप्रियं परिवर्जयन\nअधर्मेणापि संयुक्तं परियम आभ्यां करॊम्य अहम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 204, + "shloka": 25, + "text": "धर्मम एव गुरुं जञात्वा करॊमि दविजसत्तम\nअतन्द्रितः सदा विप्र शुश्रूषां वै करॊम्य अहम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 204, + "shloka": 26, + "text": "पञ्चैव गुरवॊ बरह्मन पुरुषस्य बभूषतः\nपिता माताग्निर आत्मा च गुरुश च दविजसत्तम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 204, + "shloka": 27, + "text": "एतेषु यस तु वर्तेत सम्यग एव दविजॊत्तम\nभवेयुर अग्नयस तस्य परिचीर्णास तुनित्यशः\nगार्हस्थ्ये वर्तमानस्य धर्म एष सनातनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 205, + "shloka": 1, + "text": "[मार्क]\nगुरू निवेद्य विप्राय तौ मातापितराव उभौ\nपुनर एव स धर्मात्मा वयाधॊ बराह्मणम अब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 205, + "shloka": 2, + "text": "परवृत्त चक्षुर जातॊ ऽसमि संपश्य तपसॊ बलम\nयदर्थम उक्तॊ ऽसि तया गच्छस्व मिथिलाम इति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 205, + "shloka": 3, + "text": "पतिशुश्रूष परया दान्तया सत्यशीलया\nमिथिलायां वसन वयाधः स ते धर्मान परवक्ष्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 205, + "shloka": 4, + "text": "[बरा]\nपतिव्रतायाः सत्यायाः शीलाढ्याया यतव्रत\nसंस्मृत्य वाक्यं धर्मज्ञ गुणवान असि मे मतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 205, + "shloka": 5, + "text": "[वयध]\nयत तदा तवं दविजश्रेष्ठ तयॊक्तॊ मां परति परभॊ\nदृष्टम एतत तया सम्यग एकपत्न्या न संशयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 205, + "shloka": 6, + "text": "तवद अनुग्रह बुद्ध्या तु विप्रैतद दर्शितं मया\nवाक्यं च शृणु मे तात यत ते ��क्ष्ये हितं दविज" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 205, + "shloka": 7, + "text": "तवया विनिकृता माता पिता च दविजसत्तम\nअनिसृष्टॊ ऽसि निष्क्रान्तॊ गृहात ताभ्याम अनिन्दित\nवेदॊच्चारण कार्यार्थम अयुक्तं तत तवया कृतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 205, + "shloka": 8, + "text": "तव शॊकेन वृद्धौ ताव अन्धौ जातौ तपस्विनौ\nतौ परसादयितुं गच्छ मा तवा धर्मॊ ऽतयगान महान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 205, + "shloka": 9, + "text": "तपस्वी तवं महात्मा च धर्मे च निरतः सदा\nसर्वम एतद अपार्थं ते कषिप्रं तौ संप्रसादय" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 205, + "shloka": 10, + "text": "शरद्दधस्य मम बरह्मन नान्यथा कर्तुम अर्हसि\nगम्यताम अद्य विप्रर्षे शरेयस ते कथयाम्य अहम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 205, + "shloka": 11, + "text": "[बरा]\nयद एतद उक्तं भवता सर्वं सत्यम असंशयम\nपरीतॊ ऽसमि तव धर्मज्ञ साध्व आचार गुणान्वित" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 205, + "shloka": 12, + "text": "[वयध]\nदैवतप्रतिमॊ हि तवं यस तवं धर्मम अनुव्रतः\nपुराणं शाश्वतं दिव्यं दुष्प्रापम अकृतात्मभिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 205, + "shloka": 13, + "text": "अतन्द्रितः कुरु कषिप्रं मातापित्रॊर हि पूजनम\nअतः परम अहं धर्मं नान्यं पश्यामि कं चन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 205, + "shloka": 14, + "text": "[बरा]\nइहाहम आगतॊ दिष्ट्या दिष्ट्या मे संगतं तवया\nईदृशा दुर्लभा लॊके नरा धर्मप्रदर्शकाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 205, + "shloka": 15, + "text": "एकॊ नरसहस्रेषु धर्मविद विद्यते न वा\nपरीतॊ ऽसमि तव सत्येन भद्रं ते पुरुषॊत्तम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 205, + "shloka": 16, + "text": "पतमानॊ हि नरके भवतास्मि समुद्धृतः\nभवितव्यम अथैवं च यद दृष्टॊ ऽसि मयानघ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 205, + "shloka": 17, + "text": "राजा ययातिर दौहित्रैः पतितस तारितॊ यथा\nसद्भिः पुरुषशार्दूल तथाहं भवता तव इह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 205, + "shloka": 18, + "text": "माता पितृभ्यां शुश्रूषां करिष्ये वचनात तव\nनाकृतात्मा वेदयति धर्माधर्मविनिश्चयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 205, + "shloka": 19, + "text": "दुर्ज्ञेयः शाश्वतॊ धर्मः शूद्रयॊनौ हि वर्तता\nन तवां शूद्रम अहं मन्ये भवितव्यं हि कारणम\nयेन कर्म विपाकेन परातेयं शूद्रता तवया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 205, + "shloka": 20, + "text": "एतद इच्छामि विज्ञातुं तत्त्वेन हि महामते\nकामया बरूहि मे तथ्यं सर्वं तवं परयतात्मवान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 205, + "shloka": 21, + "text": "[वयध]\nअनतिक्रमणीया हि बराह्मणा वै दविजॊत्तम\nशृणु सर्वम इदं वृत्तं पूर्वदेहे ममानघ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 205, + "shloka": 22, + "text": "अहं हि बराह्मणः पूर्वम आसं दविज वरात्मज\nवेदाध्यायी सुकुशलॊ वेदाङ्गानां चपारगः\nआत्मदॊषकृतैर बरह्मन्न अवस्था पराप्तवान इमाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 205, + "shloka": 23, + "text": "कश चिद राजा मम सखा धनुर्वेदपरायणः\nसंसर्गाद धनुषि शरेष्ठस ततॊ ऽहम अभवं दविज" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 205, + "shloka": 24, + "text": "एतस्मिन्न एव काले तु मृगयां निर्गतॊ नृपः\nसहितॊ यॊधमुख्यैश च मन्त्रिभिश च सुसंवृतः\nततॊ ऽभयहन मृगांस तत्र सुबहून आश्रमं परति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 205, + "shloka": 25, + "text": "अथ कषिप्तः शरॊ घॊरॊ मयापि दविजसत्तम\nताडितश च मुनिस तेन शरेणानतपर्वणा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 205, + "shloka": 26, + "text": "भूमौ निपतितॊ बरह्मन्न उवाच परतिनादयन\nनापराध्याम्य अहं किं चित केन पापम इदं कृतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 205, + "shloka": 27, + "text": "मन्वानस तं मृगं चाहं संप्राप्तः सहसा मुनिम\nअपश्यं तम ऋषिं विद्धं शरेणानतपर्वणा\nतम उग्रतपसं विप्रं निष्टनन्तं महीतले" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 205, + "shloka": 28, + "text": "अकार्य करणाच चापि भृशं मे वयथितं मनः\nअजानता कृतम इदं मयेत्य अथ तम अब्रुवम\nकषन्तुम अर्हसि मे बरह्मन्न इति चॊक्तॊ मया मुनिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 205, + "shloka": 29, + "text": "ततः परत्यब्रवीद वाक्यम ऋशिर मां करॊधमूर्च्छितः\nवयाधस तवं भविता करूर शूद्रयॊनाव इति दविज" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 206, + "shloka": 1, + "text": "[वयध]\nएवं शप्तॊ ऽहम ऋषिणा तदा दविजवरॊत्तम\nअभिप्रसादयम ऋषिं गिरा वाक्यं विशारदम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 206, + "shloka": 2, + "text": "अजानता मयाकार्यम इदम अद्य कृतं मुने\nकषन्तुम अर्हसि तत सर्वं परसीद भगवन्न इति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 206, + "shloka": 3, + "text": "[रसिर]\nनान्यथा भविता शाप एवम एतद असंशयम\nआनृशंस्याद अहं किं चित कर्तानुग्रहम अद्य ते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 206, + "shloka": 4, + "text": "शूद्रयॊनौ वर्तमानॊ धर्मज्ञॊ भविता हय असि\nमातापित्रॊश च शुश्रूषां करिष्यसि न संशयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 206, + "shloka": 5, + "text": "तया शुश्रूषया सिद्धिं महतीं समवाप्स्यसि\nजातिस्रमश च भविता सवर्गं चैव गमिष्यसि\nशापक्षयान्ते निर्वृत्ते भवितासि पुनर दविजः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 206, + "shloka": 6, + "text": "[वयध]\nएवं शप्तः पुरा तेन ऋषिणास्म्य उग्रतेजसा\nपरसादश च कृतस तेन ममैवं दविपदां वर" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 206, + "shloka": 7, + "text": "शरं चॊद्धृ���वान अस्मि तस्य वै दविजसत्तम\nआश्रमं च मया नीतॊ न च पराणैर वययुज्यत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 206, + "shloka": 8, + "text": "एतत ते सर्वम आख्यातं यथा मम पुराभवत\nअभितश चापि गन्तव्यं मया सवर्गं दविजॊत्तम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 206, + "shloka": 9, + "text": "[बरा]\nएवम एतानि पुरुषा दुःखानि च सुखानि च\nपराप्नुवन्ति महाबुद्धे नॊत्कण्ठां कर्तुम अर्हसि\nदुष्करं हि कृतं तात जानता जातिम आत्मनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 206, + "shloka": 10, + "text": "कर्म दॊषश च वै विद्वन्न आत्मजातिकृतेन वै\nकं चित कालं मृष्यतां वै ततॊ ऽसि भविता दविजः\nसांप्रतं च मतॊ मे ऽसि बराह्मणॊ नात्र संशयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 206, + "shloka": 11, + "text": "बराह्मणः पतनीयेषु वर्तमानॊ विकर्मसु\nदाम्भिकॊ दुष्कृतप्रायः शूद्रेण सदृशॊ भवेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 206, + "shloka": 12, + "text": "यस तु शूद्रॊ दमे सत्ये धर्मे च सततॊत्थितः\nतं बराह्मणम अहं मन्ये वृत्तेन हि भवेद दविजः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 206, + "shloka": 13, + "text": "कर्म दॊषेण विषमा गतिम आप्नॊति दारुणाम\nकषीणदॊषम अहं मन्ये चाभितस तवां नरॊत्तम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 206, + "shloka": 14, + "text": "कर्तुम अर्हसि नॊत्कण्ठां तवद्विधा हय अविषादिनः\nलॊकवृत्तान्तवृत्तज्ञा नित्यं धर्मपरायणाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 206, + "shloka": 15, + "text": "[वयध]\nपरज्ञया मानसं दुःखं हन्याच छारीरम औषधैः\nएतद विज्ञानसामर्थ्यं न बालैः समतां वरजेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 206, + "shloka": 16, + "text": "अनिष्ट संप्रयॊगाच च विप्रयॊगात परियस्य च\nमानुषा मानसैर दुःखैर युज्यन्ते अल्पबुद्धयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 206, + "shloka": 17, + "text": "गुणैर भूतानि युज्यन्ते वियुज्यन्ते तथैव च\nसर्वाणि नैतद एकस्य शॊकस्थानं हि विद्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 206, + "shloka": 18, + "text": "अनिष्टेनान्वितं पश्यंस तथा कषिप्रं विरज्यते\nततश च परतिकुर्वन्ति यदि पश्यन्त्य उपक्रमम\nशॊचतॊ न भवेत किं चित केवलं परितप्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 206, + "shloka": 19, + "text": "परित्यजन्ति ये दुःखं सुखं वाप्य उभयं नराः\nत एव सुखम एधन्ते जञानतृप्ता मनीषिणः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 206, + "shloka": 20, + "text": "असंतॊष परा मूढाः संतॊषं यान्ति पण्डिताः\nअसंतॊषस्य नास्त्य अन्तस तुष्टिस तु परमं सुखम\nन शॊचन्ति गताध्वानः पश्यन्तः परमां गतिम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 206, + "shloka": 21, + "text": "न विषादे मनॊ कार्यं विषादॊ विषम उत्तमम\nमारयत्य अकृतप्रज्ञं बालं करुद्ध इवॊरगः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 206, + "shloka": 22, + "text": "यं विषादाभिभवति विषमे समुपस्थिते\nतेजसा तस्य हीनस्य पुरुषार्थॊ न विद्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 206, + "shloka": 23, + "text": "अवश्यं करियमाणस्य कर्मणॊ दृश्यते फलम\nन हि निर्वेदम आगम्य किं चित पराप्नॊति शॊभनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 206, + "shloka": 24, + "text": "अथाप्य उपायं पश्येत दुःखस्य परिमॊक्षणे\nअशॊचन्न आरभेतैव युक्तश चाव्यसनी भवेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 206, + "shloka": 25, + "text": "भूतेष्व अभावं संचिन्त्य ये तु बुद्धेः परं गताः\nन शॊचन्ति कृतप्रज्ञाः पश्यन्तः परमां गतिम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 206, + "shloka": 26, + "text": "न शॊचामि च वै विद्वन कालाकाङ्क्षी सथितॊ ऽसम्य अहम\nएतैर निर्दशनैर बरह्मन नावसीदामि सत्तम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 206, + "shloka": 27, + "text": "[बरा]\nकृतप्रज्ञॊ ऽसि मेधावी बुद्धिश च विपुला तव\nनाहं भवन्तं शॊचामि जञानतृप्तॊ ऽसि धर्मवित" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 206, + "shloka": 28, + "text": "आपृच्छे तवां सवस्ति ते ऽसतु धर्मस तवा परिरक्षतु\nअप्रमादस तु कर्तव्यॊ धर्मे धर्मभृतां वर" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 206, + "shloka": 29, + "text": "[मार्क]\nबाढम इत्य एव तं वयाधः कृताञ्जलिर उवाच ह\nपरदक्षिणम अथॊ कृत्वा परस्थितॊ दविजसत्तमः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 206, + "shloka": 30, + "text": "स तु गत्वा दविजः सर्वां शुश्रूषां कृतवांस तदा\nमाता पितृभ्यां वृद्धाभ्यां यथान्यायं सुसंशितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 206, + "shloka": 31, + "text": "एतत ते सर्वम आख्यातं निखिलेन युधिष्ठिर\nपृष्टवान असि यं तात धर्मं धर्मभृतां वर" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 206, + "shloka": 32, + "text": "पतिव्रताया माहात्म्यं बराह्मणस्य च सत्तम\nमाता पित्रॊश च शुश्रूषा वयाधे धर्मश च कीर्तितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 206, + "shloka": 33, + "text": "[य]\nअत्यद्भुतम इदं बरह्मन धर्माख्यानम अनुत्तमम\nसर्वधर्मभृतां शरेष्ठ कथितं दविजसत्तम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 206, + "shloka": 34, + "text": "सुखश्रव्यतया विद्वन मुहूर्तम इव मे गतम\nन हि तृप्तॊ ऽसमि भगवाञ शृण्वानॊ धर्मम उत्तमम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 207, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nशरुत्वेमां धर्मसंयुक्तां धर्मराजः कथां शुभाम\nपुनः पप्रच्छ तम ऋषिं मार्कण्डेयं तपस्विनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 207, + "shloka": 2, + "text": "[य]\nकथम अग्निर वनं यातः कथं चाप्य अङ्गिराः पुरा\nनष्टे ऽगनौ हव्यम अवहद अग्निर भूत्वा महान ऋषिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 207, + "shloka": 3, + "text": "अग्निर यदा तव एक एव बहुत्वं चास्य कर्मसु\nदृश्यते भगवन सर्वम एतद इच्छामि वेदितुम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 207, + "shloka": 4, + "text": "कुमारश च यथॊत्पन्नॊ यथा चाग्नेः सुतॊ ऽभवत\nयथा रुद्राच च संभूतॊ गङ्गायां कृत्तिकासु च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 207, + "shloka": 5, + "text": "एतद इच्छाम्य अहं तवत्तः शरॊतुं भार्गवनन्दन\nकौतूहलसमाविष्टॊ यथातथ्यं महामुने" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 207, + "shloka": 6, + "text": "[मार्क]\nअत्राप्य उदाहरन्तीमम इतिहासं पुरातनम\nयथा करुद्धॊ हुतवहस तपस तप्तुं वनं गतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 207, + "shloka": 7, + "text": "यथा च भगवान अग्निः सवयम एवाङ्गिराभवत\nसंतापयन सवप्रभया नाशयंस तिमिराणि च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 207, + "shloka": 8, + "text": "आश्रमस्थॊ महाभागॊ हव्यवाहं विशेषयन\nतथा स भूत्वा तु तदा जगत सर्वं परकाशयन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 207, + "shloka": 9, + "text": "तपॊ चरंश च हुतभुक संतप्तस तस्य तेजसा\nभृशं गलानश च तेजस्वी न स किं चित परजज्ञिवान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 207, + "shloka": 10, + "text": "अथ संचिन्तयाम आस भगवान हव्यवाहनः\nअन्यॊ ऽगनिर इह लॊकानां बरह्मणा संप्रवर्तितः\nअग्नित्वं विप्रनष्टं हि तप्यमानस्य मे तपः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 207, + "shloka": 11, + "text": "कथम अग्निः पुनर अहं भवेयम इति चिन्त्य सः\nअपश्यद अग्निवल लॊकांस तापयन्तं महामुनिम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 207, + "shloka": 12, + "text": "सॊपासर्पच छनैर भीतस तम उवाच तदाङ्गिराः\nशीघ्रम एव भवस्वाग्निस तवं पुनर लॊकभावनः\nविज्ञातश चासि लॊकेषु तरिषु संस्थान चारिषु" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 207, + "shloka": 13, + "text": "तवम अग्ने परथमः सृष्टॊ बरह्मणा तिमिरापहः\nसवस्थानं परतिपद्यस्व शीघ्रम एव तमॊनुद" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 207, + "shloka": 14, + "text": "[अग्नि]\nनष्टकीर्तिर अहं लॊके भवाञ जातॊ हुताशनः\nभवन्तम एव जञास्यन्ति पावकं न तु मां जनाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 207, + "shloka": 15, + "text": "निक्षिपाम्य अहम अग्नित्वं तवम अग्निः परथमॊ भव\nभविष्यामि दवितीयॊ ऽहं पराजापत्यक एव च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 207, + "shloka": 16, + "text": "[अन्गिरस]\nकुरु पुण्यं परकास्व अर्ग्यं भवाग्निस तिमिरापहः\nमां च देवकुरुष्वाग्ने परथमं पुत्रम अञ्जसा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 207, + "shloka": 17, + "text": "[मार्क]\nतच छरुत्वाङ्गिरसॊ वाक्यं जातवेदास तथाकरॊत\nराजन बृहस्पतिर नाम तस्याप्य अङ्गिरसः सुतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 207, + "shloka": 18, + "text": "जञात्वा प��थमजं तं तु वह्नेर आङ्गिरसं सुतम\nउपेत्य देवाः पप्रच्छुः कारणं तत्र भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 207, + "shloka": 19, + "text": "स तु पृष्टस तदा देवैस ततः कारणम अब्रवीत\nपरत्यगृह्णंस तु देवाश च तद वचॊ ऽङगिरसस तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 207, + "shloka": 20, + "text": "तत्र नानाविधान अग्नीन परवक्ष्यामि महाप्रभान\nकर्मभिर बहुभिः खयातान नानात्वं बराह्मणेष्व इह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 208, + "shloka": 1, + "text": "[मार्क]\nबरह्मणॊ यस तृतीयस तु पुत्रः कुरुकुलॊद्वह\nतस्यापव सुता भार्या परजास तस्यापि मे शृणु" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 208, + "shloka": 2, + "text": "बृहज्ज्यॊतिर बृहत्कीर्तिर बृहद्ब्रह्मा बृहन्मनाः\nबृहन्मन्त्रॊ बृहद्भासस तथा राजन बृहस्पतिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 208, + "shloka": 3, + "text": "परजासु तासु सर्वासु रूपेणाप्रतिमाभवत\nदेवी भानुमती नाम परथमाङ्गिरसः सुता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 208, + "shloka": 4, + "text": "भूतानाम एव सर्वेषां यस्यां रागस तदाभवत\nरागाद रागेति याम आहुर दवितीयाङ्गिरसः सुता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 208, + "shloka": 5, + "text": "यां कपर्दि सुताम आहुर दृश्यादृश्येति देहिनः\nतनुत्वात सा सिनीवाली तृतीयाङ्गिरसः सुता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 208, + "shloka": 6, + "text": "पश्यत्य अर्चिष्मती भाभिर हविर भिश च हविष्मती\nषष्ठम अङ्गिरसः कन्यां पुण्याम आहुर हविष्मतीम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 208, + "shloka": 7, + "text": "महामखेष्व आङ्गिरषी दीप्तिमत्सु महामती\nमहामतीति विख्याता सप्तमी कथ्यते सुता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 208, + "shloka": 8, + "text": "यां तु दृष्ट्वा भगवतीं जनः कुहुकुहायते\nएकानंशेति याम आहुः कुहूम अङ्ग्निरसः सुताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 209, + "shloka": 1, + "text": "[मार्क]\nबृहस्पतेश चान्द्रमसी भार्याभूद या यशस्विनी\nअग्नीन साजनयत पुण्याञ शडेकां चापि पुत्रिकाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 209, + "shloka": 2, + "text": "आहुतिष्व एव यस्याग्नेर हविर आज्यं विधीयते\nसॊ ऽगनिर बृहस्पतेः पुत्रः शम्युर नाम महाप्रभः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 209, + "shloka": 3, + "text": "चातुर्मास्येषु यस्येष्ट्याम अश्वमेधे ऽगरजः पशुः\nदीप्तॊ जवालैर अनेकाभिर अग्निर एकॊ ऽथ वीर्यवान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 209, + "shloka": 4, + "text": "शम्यॊर अप्रतिमा भार्या सत्या सत्या च धर्मजा\nअग्निस तस्य सुतॊ दीप्तस तिस्रः कन्याश च सुव्रताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 209, + "shloka": 5, + "text": "परथमेनाज्य भागेन पूज्यते यॊ ऽगनिर अध्वरे\nअ���्निस तस्य भरद्वाजः परथमः पुत्र उच्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 209, + "shloka": 6, + "text": "पौर्णमास्येषु सर्वेषु हविर आज्यं सरुवॊद्यतम\nभरतॊ नामतः सॊ ऽगनिर दवितीयः शम्युतः सुतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 209, + "shloka": 7, + "text": "तिस्रः कन्या भवन्त्य अन्या यासां स भरतः पतिः\nभरतस तु सुतस तस्य भवत्य एका च पुत्रिका" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 209, + "shloka": 8, + "text": "भरतॊ भरतस्याग्नेः पावकस तु परजापतेः\nमहान अत्यर्थम अहितस तथा भरतसत्तम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 209, + "shloka": 9, + "text": "भरद्वाजस्य भार्या तु वीरा वीरश च पिण्डदः\nपराहुर आज्येन तस्येज्यां सॊमस्येव दविजाः शनैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 209, + "shloka": 10, + "text": "हविषा यॊ दवितीयेन सॊमेन सह युज्यते\nरथप्रभू रथध्वानः कुम्भरेताः स उच्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 209, + "shloka": 11, + "text": "सरय्वां जनयत सिद्धिं भानुं भाभिः समावृणॊत\nआग्नेयम आनयन नित्यम आह्वानेष्व एष कथ्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 209, + "shloka": 12, + "text": "यस तु न चयवते नित्यं यशसा वर्चसा शरिया\nअग्निर निश्च्यवनॊ नाम पृथिवीं सतौति केवलम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 209, + "shloka": 13, + "text": "विपाप्मा कलुषैर मुक्तॊ विशुद्धश चार्चिषा जवलन\nविपापॊ ऽगनिः सुतस तस्य सत्यः समयकर्मसु" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 209, + "shloka": 14, + "text": "आक्रॊशतां हि भूतानां यः करॊति हि निष्कृतिम\nअग्निः सनिष्कृतिर नाम शॊभयत्य अभिसेवितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 209, + "shloka": 15, + "text": "अनुकूजन्ति येनेह वेदनार्ताः सवयं जनाः\nतस्य पुत्रः सवनॊ नाम पवकः स रुजस्करः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 209, + "shloka": 16, + "text": "यस तु विश्वस्य जगतॊ बुद्धिम आक्रम्य तिष्ठति\nतं पराहुर अध्यात्मविदॊ विश्वजिन नाम पावकम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 209, + "shloka": 17, + "text": "अन्तराग्निः शरितॊ यॊ हि भुक्तं पचति देहिनाम\nस यज्ञे विश्वभुन नाम सर्वलॊकेषु भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 209, + "shloka": 18, + "text": "बरह्मचारी यतात्मा च सततं विपुलव्रतः\nबराह्मणाः पूजयन्त्य एनं पाकयज्ञेषु पावकम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 209, + "shloka": 19, + "text": "परथितॊ गॊपतिर नाम नदी यस्याभवत परिया\nतस्मिन सर्वाणि कर्माणि करियन्ते कर्म कर्तृभिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 209, + "shloka": 20, + "text": "वडवामुखः पिबत्य अम्भॊ यॊ ऽसौ परमदारुणः\nऊर्ध्वभाग ऊर्ध्वभान नाम कविः पराणाश्रितस तु सः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 209, + "shloka": 21, + "text": "उदग दवारं हविर यस्य गृहे नित्यं पर��ीयते\nततः सविष्टं भवेद आज्यं सविष्टकृत परमः समृतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 209, + "shloka": 22, + "text": "यः परशान्तेषु भूतेषु मन्युर भवति पावकः\nकरॊधस्य तु रसॊ जज्ञे मन्यती चाथ पुत्रिका\nसवाहेति दारुणा करूरा सर्वभूतेषु तिष्ठति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 209, + "shloka": 23, + "text": "तरिदिवे यस्य सदृशॊ नास्ति रूपेण कश चन\nअतुल्यत्वात कृतॊ देवैर नाम्ना कामस तु पावकः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 209, + "shloka": 24, + "text": "संहर्षाद धारयन करॊधं धन्वी सरग्वी रथे सथितः\nसमरे नाशयेच छत्रून अमॊघॊ नाम पावकः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 209, + "shloka": 25, + "text": "उक्थॊ नाम महाभाग तरिभिर उक्थैर अभिष्टुतः\nमहावाचं तव अजनयत सकामाश्वं हि यं विदुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 210, + "shloka": 1, + "text": "[मार्क]\nकाश्यपॊ हय अथ वासिष्ठः पराणश च पराणपुत्रकः\nअग्निर आङ्गिरसश चैव चयवनस तरिषु वर्चकः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 210, + "shloka": 2, + "text": "अचरन्त तपस तीव्रं पुत्रार्थे बहु वार्षिकम\nपुत्रं लभेम धर्मिष्ठं यशसा बरह्मणा समम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 210, + "shloka": 3, + "text": "महाव्याहृतिभिर धयातः पञ्चभिस तैस तदा तव अथ\nजज्ञे तेजॊमयॊ ऽरचिष्मान पञ्च वर्णः परभावनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 210, + "shloka": 4, + "text": "समिद्धॊ ऽगनिः शिरस तस्य बाहू सूर्यनिभौ तथा\nतवङ नेत्रे च सुवर्णाभे कृष्णे जङ्घे च भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 210, + "shloka": 5, + "text": "पञ्च वर्णः स तपसा कृतस तैः पञ्चभिर जनैः\nपाञ्चजन्यः शरुतॊ वेदे पञ्च वंशकरस तु सः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 210, + "shloka": 6, + "text": "दशवर्षसहस्राणि तपस तप्त्वा महातपाः\nजनयत पावकं घॊरं पितॄणां स परजाः सृजन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 210, + "shloka": 7, + "text": "बृहद्रथंतरं मूर्ध्नॊ वक्त्राच च तरसा हरौ\nशिवं नाभ्यां बलाद इन्द्रं वाय्वग्नी पराणतॊ ऽसृजत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 210, + "shloka": 8, + "text": "बाहुभ्याम अनुदात्तौ च विश्वे भूतानि चैव ह\nएतान सृष्ट्वा ततः पञ्च पितॄणाम असृजत सुतान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 210, + "shloka": 9, + "text": "बृहदूर्जस्य परणिधिः काश्यपस्य बृहत्तरः\nभानुर अङ्गिरसॊ वीरः पुत्रॊ वर्चस्य सौभरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 210, + "shloka": 10, + "text": "पराणस्य चानुदात्तश च वयाख्याताः पञ्च वंशजाः\nदेवान यज्ञमुषश चान्यान सृजन पञ्चदशॊत्तरान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 210, + "shloka": 11, + "text": "अभीमम अतिभीमं च भीमं भीमबलाबलम\nएतान यज्ञमुषः पञ्च देवान अभ्यसृजत तपः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 210, + "shloka": 12, + "text": "सुमित्रं मित्रवन्तं च मित्रज्ञं मित्रवर्धनम\nमित्र धर्माणम इत्य एतान देवान अभ्यसृजत तपः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 210, + "shloka": 13, + "text": "सुरप्रवीरं वीरं च सुकेशं च सुवर्चसम\nसुराणाम अपि हन्तारं पञ्चैतान असृजत तपः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 210, + "shloka": 14, + "text": "तरिविधं संस्थिता हय एते पञ्च पञ्च पृथक पृथक\nमुष्णन्त्य अत्र सथिता हय एते सवर्गतॊ यज्ञयाजिनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 210, + "shloka": 15, + "text": "तेषाम इष्टं हरन्त्य एते निघ्नन्ति च महद भुवि\nसपर्धया हव्यवाहानां निघ्नन्त्य एते हरन्ति च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 210, + "shloka": 16, + "text": "हविर वेद्यां तद आदानं कुशलैः संप्रवर्तितम\nतद एते नॊपसर्पन्ति यत्र चाग्निः सथितॊ भवेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 210, + "shloka": 17, + "text": "चितॊ ऽगनिर उद्वहन यज्ञं पक्षाभ्यां तान परबाधते\nमन्त्रैः परशमिता हय एते नेष्टं मुष्णन्ति यज्ञियम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 210, + "shloka": 18, + "text": "बृहदुक्थ तपस्यैव पुत्रॊ भूमिम उपाश्रितः\nअग्निहॊत्रे हूयमाने पृथिव्यां सद्भिर इज्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 210, + "shloka": 19, + "text": "रथंतरश च तपसः पुत्राग्निः परिपठ्यते\nमित्र विन्दाय वै तस्य हविर अध्वर्यवॊ विदुः\nमुमुदे परमप्रीतः सह पुत्रैर महायशाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 211, + "shloka": 1, + "text": "[मार्क]\nगुरुभिर नियमैर युक्तॊ भरतॊ नाम पावकः\nअग्निः पुष्टिमतिर नाम तुष्टः पुष्टिं परयच्छति\nभरत्य एष परजाः सर्वास ततॊ भरत उच्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 211, + "shloka": 2, + "text": "अग्निर यस तु शिवॊ नाम शक्तिपूजा परश च सः\nदुःखार्तानां स सर्वेषां शिव कृत सततं शिवः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 211, + "shloka": 3, + "text": "तपसस तु फलं दृष्ट्वा संप्रवृद्धं तपॊ महत\nउद्धर्तु कामॊ मतिमान पुत्रॊ जज्ञे पुरंदरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 211, + "shloka": 4, + "text": "ऊष्मा चैवॊष्मणॊ जज्ञे सॊ ऽगनिर भूतेषु लक्ष्यते\nअग्निश चापि मनुर नाम पराजापत्यम अकारयत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 211, + "shloka": 5, + "text": "शम्भुम अग्निम अथ पराहुर बराह्मणा वेदपारगाः\nआवसथ्यं दविजाः पराहुर दीप्तम अग्निं महाप्रभम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 211, + "shloka": 6, + "text": "ऊर्जः करान हव्यवाहान सुवर्णसदृशप्रभान\nअग्निस तपॊ हय अजनयत पञ्च यज्ञसुतान इह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 211, + "shloka": 7, + "text": "परशान्ते ऽगनिर महाभाग परिश्रन्तॊ गवां पतिः\nअसुराञ जनयन घॊरान मर्त्यांश चैव पृथग्विधान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 211, + "shloka": 8, + "text": "तपसश च मनुं पुत्रं भानुं चाप्य अङ्गिरासृजत\nबृहद्भानुं तु तं पराहुर बराह्मणा वेदपारगाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 211, + "shloka": 9, + "text": "भानॊर भार्या सुप्रजा तु बृहद्भासा तु सॊमजा\nअसृजेतां तु षट पुत्राञ शृणु तासां परजा विधम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 211, + "shloka": 10, + "text": "दुर्बलानां तु भूतानां तनुं यः संप्रयच्छति\nतम अग्निं बलदं पराहौः परथमं भानुतः सुतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 211, + "shloka": 11, + "text": "यः परशान्तेषु भूतेषु मन्युर भवति दारुणः\nअग्निः स मन्युमान नाम दवितीयॊ भानुतः सुतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 211, + "shloka": 12, + "text": "दर्शे च पौर्णमासे च यस्येह हविर उच्यते\nविष्णुर नामेह यॊ ऽगनिस तु धृतिमान नाम सॊ ऽङगिराः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 211, + "shloka": 13, + "text": "इन्द्रेण सहितं यस्य हविर आग्रयणं समृतम\nअग्निर आग्रयणॊ नाम भानॊर एवान्वयस तु सः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 211, + "shloka": 14, + "text": "चातुर्भास्येषु नित्यानां हविषां यॊ निरग्रहः\nचतुर्भिः सहितः पुत्रैर भानॊर एवान्वयस तु सः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 211, + "shloka": 15, + "text": "निशां तव अजनयत कन्याम अग्नीषॊमाव उभौ तथा\nमनॊर एवाभवद भार्या सुषुवे पञ्च पावकान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 211, + "shloka": 16, + "text": "पूज्यते हविषाग्र्येण चातुर्मास्येषु पावकः\nपर्जन्यसहितः शरीमान अग्निर वैश्वानरस तु सः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 211, + "shloka": 17, + "text": "अस्य लॊकस्य सर्वस्य यः पतिः परिपठ्यते\nसॊ ऽगनिर विश्वपतिर नाम दवितीयॊ वै मनॊः सुतः\nततः सविष्टं भवेद आज्यं सविष्टकृत परमः समृतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 211, + "shloka": 18, + "text": "कन्या सा रॊहिणी नाम हिरण्यकशिपॊः सुता\nकर्मणासौ बभौ भार्या स वह्निः स परजापतिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 211, + "shloka": 19, + "text": "पराणम आश्रित्य यॊ देहं परवर्तयति देहिनाम\nतस्य संनिहितॊ नाम शब्दरूपस्य साधनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 211, + "shloka": 20, + "text": "शुक्लकृष्ण गतिर देवॊ यॊ बिभर्ति हुताशनम\nअकल्मषः कल्मषाणां कर्ता करॊधाश्रितस तु सः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 211, + "shloka": 21, + "text": "कपिलं परमर्षिं च यं पराहुर यतयः सदा\nअग्निः स कपिलॊ नाम सांख्ययॊगप्रवर्तकः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 211, + "shloka": 22, + "text": "अग्निर यच्छति भूतानि येन भूतानि नित्यदा\nकर्मस्व इह विचित्रेषु सॊ ऽगरणीर वह्निर उच्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 211, + "shloka": 23, + "text": "इमान अन��यान समसृजत पावकान परथितान भुवि\nअग्निहॊत्रस्य दुष्टस्य परायच्श्चित्तार्थम अल्बणान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 211, + "shloka": 24, + "text": "संस्पृशेयुर यदान्यॊन्यं कथं चिद वायुनाग्नयः\nइष्टिर अष्टाकपालेन कार्या वै शुचये ऽगनये" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 211, + "shloka": 25, + "text": "दक्षिणाग्निर यदा दवाभ्यां संसृजेत तदा किल\nइष्टिर अष्टाकपालेन कार्या वै वीतये ऽगनये" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 211, + "shloka": 26, + "text": "यद्य अग्नयॊ हि सपृश्येयुर निवेशस्था दवाग्निना\nइष्टिर अष्टाकपालेन कार्या तु शुचये ऽगनये" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 211, + "shloka": 27, + "text": "अग्निं रजस्वला चेत सत्री संस्पृशेद अग्निहॊत्रिकम\nइष्टिर अष्टाकपालेन कार्या दस्युमते ऽगनये" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 211, + "shloka": 28, + "text": "मृतः शरूयेत यॊ जीवन परेयुः पशवॊ यथा\nइष्टिर अष्टाकपालेन कर्तव्याभिमते ऽगनये" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 211, + "shloka": 29, + "text": "आर्तॊ न जुहुयाद अग्निं तरिरात्रं यस तु बराह्मणः\nइष्टिर अष्टाकपालेन कार्या सयाद उत्तराग्नये" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 211, + "shloka": 30, + "text": "दर्शं च पौर्णमासं च यस्य तिष्ठेत परतिष्ठितम\nइष्टिर अष्टाकपालेन कार्या पथिकृते ऽगनये" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 211, + "shloka": 31, + "text": "सूतिकाग्निर यदा चाग्निं संस्पृशेद अग्निहॊत्रिकम\nइष्टिर अष्टाकपालेन कार्या चाग्निमते ऽगनये" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 212, + "shloka": 1, + "text": "[मार्क]\nआपस्य मुदिता भार्या सहस्य परमा परिया\nभूपतिर भुव भर्ता च जनयत पावकं परम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 212, + "shloka": 2, + "text": "भूतानां चापि सर्वेषां यं पराहुः पावकं पतिम\nआत्मा भुवन भर्तेति सान्वयेषु दविजातिषु" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 212, + "shloka": 3, + "text": "महतां चैव भूतानां सर्वेषाम इह यः पतिः\nभगवान स महातेजा नित्यं चरति पावकः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 212, + "shloka": 4, + "text": "अग्निर गृहपतिर नाम नित्यं यज्ञेषु पूज्यते\nहुतं वहति यॊ हव्यम अस्य लॊकस्य पावकः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 212, + "shloka": 5, + "text": "अपां गर्भॊ महाभागः सहपुत्रॊ महाद्भुतः\nभूपतिर भुव भर्ता च महतः पतिर उच्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 212, + "shloka": 6, + "text": "दहन मृतानि भूतानि तस्याग्निर भरतॊ ऽभवत\nअग्निष्टॊमे च नियतः करतुश्रेष्ठॊ भरस्य तु" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 212, + "shloka": 7, + "text": "आयान्तं नियतं दृष्ट्वा परविवेशार्णवं भयात\nदेवास तं नाधिगच्छन्ति मार्गमाणा यथा दिशम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 212, + "shloka": 8, + "text": "दृष्ट्वा तव अग्निर अथर्वाणं ततॊ वचनम अब्रवीत\nदेवानां वह हव्यं तवम अहं वीर सुदुर्बलः\nअथर्वन गच्छ मध्व अक्षं परियम एतत कुरुष्व मे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 212, + "shloka": 9, + "text": "परेष्यचाग्निर अथर्वाणम अन्यं देशं ततॊ ऽगमत\nमत्स्यास तस्य समाचख्युः करुद्धस तान अग्निर अब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 212, + "shloka": 10, + "text": "भक्ष्या वै विविधैर भावैर भविष्यथ शरीरिणाम\nअथर्वाणं तथा चापि हव्यवाहॊ ऽबरवीद वचः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 212, + "shloka": 11, + "text": "अनुनीयमानॊ ऽपि भृशं देववाक्याद धि तेन सः\nनैच्छद वॊढुं हविः सर्वं शरीरं च समत्यजत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 212, + "shloka": 12, + "text": "स तच छरीरं संत्यज्य परविवेश धरां तदा\nभूमिं सपृष्ट्वासृजद धातून पृथक्पृथग अतीव हि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 212, + "shloka": 13, + "text": "आस्यात सुगन्धि तेजश च अस्थिभ्यॊ देवदारु च\nशलेष्मणः सफटिकं तस्य पित्तान मरकतं तथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 212, + "shloka": 14, + "text": "यकृत कृष्णायसं तस्य तरिभिर एव बभुः परजाः\nनखास तस्याभ्र पटलं शिरा जालानि विद्रुमम\nशरीराद विविधाश चान्ये धातवॊ ऽसयाभवन नृप" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 212, + "shloka": 15, + "text": "एवं तयक्त्वा शरीरं तु परमे तपसि सथितः\nभृग्वङ्गिरादिभिर भूयस तपसॊत्थापितस तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 212, + "shloka": 16, + "text": "भृशं जज्वाल तेजस्वी तपसाप्यायितः शिखी\nदृष्ट्वा ऋषीन भयाच चापि परविवेश महार्णवम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 212, + "shloka": 17, + "text": "तस्मिन नष्टे जगद भीतम अथर्वाणम अथाश्रितम\nअर्चयाम आसुर एवैनम अथर्वाणं सुरर्षयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 212, + "shloka": 18, + "text": "अथर्वा तव असृजल लॊकान आत्मनालॊक्य पावकम\nमिषतां सर्वभूतानाम उन्ममाथ महार्णवम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 212, + "shloka": 19, + "text": "एवम अग्निर भगवता नष्टः पूर्वम अथर्वणा\nआहूतः सर्वभूतानां हव्यं वहति सर्वदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 212, + "shloka": 20, + "text": "एवं तव अजनयद धिष्ण्यान वेदॊक्तान विबुधान बहून\nविचरन विविधान देशान भरममाणस तु तत्र वै" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 212, + "shloka": 21, + "text": "सिन्धुवर्जं पञ्च नद्यॊ देविकाथ सरस्वती\nगङ्गा च शतकुम्भा च शरयूर गण्डसाह्वया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 212, + "shloka": 22, + "text": "चर्मण्वती मही चैव मेध्या मेधातिथिस तथा\nताम्रावती वेत्रवती नद्यस तिस्रॊ ऽथ कौशिकी" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 212, + "shloka": 23, + "text": "��मसा नर्मदा चैव नदी गॊदावरी तथा\nवेण्णा परवेणी भीमा च मेद्रथा चैव भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 212, + "shloka": 24, + "text": "भारती सुप्रयॊगा च कावेरी मुर्मुरा तथा\nकृष्णा च कृष्णवेण्णा च कपिला शॊण एव च\nएता नद्यस तु धिष्ण्यानां मातरॊ याः परकीर्तिताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 212, + "shloka": 25, + "text": "अद्भुतस्य परिया भार्या तस्याः पुत्रॊ विडूरथः\nयावन्तः पावकाः परॊक्ताः सॊमास तावन्त एव च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 212, + "shloka": 26, + "text": "अत्रेश चाप्य अन्वये जाता बरह्मणॊ मानसाः परजाः\nअत्रिः पुत्रान सरष्टुकामस तान एवात्मन्य अधारयत\nतस्य तद बरह्मणः कायान निर्हरन्ति हुताशनाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 212, + "shloka": 27, + "text": "एवम एते महात्मानः कीर्तितास ते ऽगनयॊ मया\nअप्रमेया यथॊत्पन्नाः शरीमन्तस तिमिरापहाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 212, + "shloka": 28, + "text": "अद्भुतस्य तु माहात्म्यं यथा वेदेषु कीर्तितम\nतादृशं विद्धि सर्वेषाम एकॊ हय एष हुताशनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 212, + "shloka": 29, + "text": "एक एवैष भगवान विज्ञेयः परथमॊ ऽङगिराः\nबहुधानिःसृतः कायाज जयॊतिष्टॊमः करतुर यथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 212, + "shloka": 30, + "text": "इत्य एष वंशः सुमहान अग्नीनां कीर्तितॊ मया\nपावितॊ विविधैर मन्त्रैर हव्यं वहति देहिनाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 213, + "shloka": 1, + "text": "[मार्क]\nअग्नीनां विविधॊ वंशः पीर्तितस ते मयानघ\nशृणु जन्म तु कौरव्य कार्त्तिकेयस्य धीमतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 213, + "shloka": 2, + "text": "अद्भुतस्याद्भुतं पुत्रं परवक्ष्याम्य अमितौजसम\nजातं सप्तर्षिभार्याभिर बरह्मण्यं कीर्तिवर्धनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 213, + "shloka": 3, + "text": "देवासुराः पुरा यत्ता विनिघ्नन्तः परस्परम\nतत्राजयन सदा देवान दानवा घॊररूपिणः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 213, + "shloka": 4, + "text": "वध्यमानं बलं दृष्ट्वा बहुशस तैः पुरंदरः\nसवसैन्यनायकार्थाय चिन्ताम आप भृशं तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 213, + "shloka": 5, + "text": "देवसेनां दानवैर यॊ भग्नां दृष्ट्वा महाबलः\nपालयेद वीर्यम आश्रित्य स जञेयः पुरुषॊ मया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 213, + "shloka": 6, + "text": "स शैलं मानसं गत्वा धयायन्न अर्थम इमं भृशम\nशुश्रावार्तस्वरं घॊरम अथ मुक्तं सत्रिया तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 213, + "shloka": 7, + "text": "अभिधावतु मा कश चित पुरुषस तरातुचैव ह\nपतिं च मे परदिशतु सवयं वा पतिर अस्तु मे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 213, + "shloka": 8, + "text": "पुरंदरस तु ताम आह मा भैर नास्ति भयं तव\nएवम उक्त्वा ततॊ ऽपश्यत केशिनं सथितम अग्रतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 213, + "shloka": 9, + "text": "किरीटिनं गदापाणिं धातुमन्तम इवाचलम\nहस्ते गृहीत्वा तां कन्याम अथैनं वासवॊ ऽबरवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 213, + "shloka": 10, + "text": "अनार्यकर्मन कस्मात तवम इमां कन्यां जिहीर्षसि\nवर्जिणं मां विजानीहि विरमास्याः परबाधनात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 213, + "shloka": 11, + "text": "[केषिन]\nविसृजस्व तवम एवैनां शक्रैषा परार्थिता मया\nकषमं ते जीवतॊ गन्तुं सवपुरं पाकशासन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 213, + "shloka": 12, + "text": "[मार्क]\nएवम उक्त्वा गदां केशी चिक्षेपेन्द्र वधाय वै\nताम आपतन्तीं चिच्छेद मध्ये वज्रेण वासवः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 213, + "shloka": 13, + "text": "अथास्य शैलशिखरं केशी करुद्धॊ वयवासृजत\nतद आपतन्तं संप्रेक्ष्य शैलशृङ्गं शतक्रतुः\nबिभेद राजन वज्रेण भुवि तन निपपात ह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 213, + "shloka": 14, + "text": "पतता तु तदा केशी तेन शृङ्गेण ताडितः\nहित्वा कन्यां महाभागां पराद्रवद भृशपीडितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 213, + "shloka": 15, + "text": "अपयाते ऽसुरे तस्मिंस तां कन्यां वासवॊ ऽबरवीत\nकासि कस्यासि किं चेह कुरुषे तवं शुभानने" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 213, + "shloka": 16, + "text": "[कन्या]\nअहं परजापतेः कन्या देवसेनेति विश्रुता\nभगिनी दैत्यसेना मे सा पूर्वं केशिना हृता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 213, + "shloka": 17, + "text": "सहैवावां भगिन्यौ तु सखीभिः सह मानसम\nआगच्छावेह रत्यर्थम अनुज्ञाप्य परजापतिम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 213, + "shloka": 18, + "text": "नित्यं चावां परार्थयते हर्तुं केशी महासुरः\nइच्छत्य एनं दैत्यसेना न तव अहं पाकशासन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 213, + "shloka": 19, + "text": "सा हृता तेन भगवन मुक्ताहं तवद बलेन तु\nतवया देवेन्द्र निर्दिष्टं पतिम इच्छामि दुर्जयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 213, + "shloka": 20, + "text": "[इन्द्र]\nमम मातृस्वसेया तवं माता दाक्षायणी मम\nआख्यातं तव अहम इच्छामि सवयम आत्मबलं तवया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 213, + "shloka": 21, + "text": "[कन्या]\nअबलाहं महाबाहॊ पतिस तु बलवान मम\nवरदानात पितुर भावी सुरासुरनमस्कृतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 213, + "shloka": 22, + "text": "[इन्द्र]\nकीदृशं वै बलं देवि पत्युस तव भविष्यति\nएतद इच्छाम्य अहं शरॊतुं तव वाक्यम अनिन्दिते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 213, + "shloka": 23, + "text": "[कन्या]\nदेवदानव यक्षाणां किंनरॊरगरक्षसाम\nजेता स दृ���्टॊ दुष्टानां महावीर्यॊ महाबलः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 213, + "shloka": 24, + "text": "यस तु सर्वाणि भूतानि तवया सह विजेष्यति\nस हि मे भविता भर्ता बरह्मण्यः कीर्तिवर्धनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 213, + "shloka": 25, + "text": "[मार्क]\nइन्द्रस तस्या वचॊ शरुत्वा दुःखितॊ ऽचिन्तयद भृशम\nअस्या देव्याः पतिर नास्ति यादृशं संप्रभाषते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 213, + "shloka": 26, + "text": "अथापश्यत स उदये भास्करं भास्करद्युतिः\nसॊमं चैव महाभागं विशमानं दिवाकरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 213, + "shloka": 27, + "text": "अमावास्यां संप्रवृत्तं मुहूर्तं रौद्रम एव च\nदेवासुरं च संग्रामं सॊ ऽपश्यद उदये गिरौ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 213, + "shloka": 28, + "text": "लॊहितैश च घनैर युक्तां पूर्वां संध्यां शतक्रतुः\nअपश्यल लॊहितॊदं च भगवान वरुणालयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 213, + "shloka": 29, + "text": "भृगुभिश चाङ्गिरॊभिश च हुतं मन्त्रैः पृथग्विधैः\nहव्यं गृहीत्वा वह्निं च परविशन्तं दिवाकरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 213, + "shloka": 30, + "text": "पर्व चैव चतुर्विंशं तदा सूर्यम उपस्थितम\nतथा धर्मगतं रौद्रं सॊमं सूर्यगतं च तम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 213, + "shloka": 31, + "text": "समालॊक्यैकताम एव शशिनॊ भास्करस्य च\nसमवायं तु तं रौद्रं दृष्ट्वा शक्रॊ वयचिन्तयत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 213, + "shloka": 32, + "text": "एष रौद्रश च संघातॊ महान युक्तश च तेजसा\nसॊमस्य वह्नि सूर्याभ्याम अद्भुतॊ ऽयं समागमः\nजनयेद यं सुतं सॊमः सॊ ऽसया देव्याः पतिर भवेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 213, + "shloka": 33, + "text": "अग्निश्च चैतैर गुणैर युक्तः सर्वैर अग्निश च देवता\nएष चेज जनयेद गर्भं सॊ ऽसया देव्याः पतिर भवेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 213, + "shloka": 34, + "text": "एवं संचिन्त्य भगवान बरह्मलॊकं तदा गतः\nगृहीत्वा देवसेनां ताम अवन्दत स पितामहम\nउवाच चास्या देव्यास तवं साधु शूरं पतिं दिश" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 213, + "shloka": 35, + "text": "[बरह्मा]\nयथैतच चिन्तितं कार्यं तवया दानव सूदन\nतथा स भविता गर्भॊ बलवान उरुविक्रमः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 213, + "shloka": 36, + "text": "स भविष्यति सेनानीस तवया सह शतक्रतॊ\nअस्या देव्याः पतिश चैव स भविष्यति वीर्यवान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 213, + "shloka": 37, + "text": "[मार्क]\nएतच छरुत्वा नमस तस्मै कृत्वासौ सह कन्यया\nतत्राभ्यगच्छद देवेन्द्रॊ यत्र देवर्षयॊ ऽभवन\nवसिष्ठप्रमुखा मुख्या विप्रेन्द्राः सुमहाव्रताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 213, + "shloka": 38, + "text": "भागार्थं तपसॊपात्तं तेषां सॊमं तथाध्वरे\nपिपासवॊ ययुर देवाः शतक्रतु पुरॊगमाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 213, + "shloka": 39, + "text": "इष्टिं कृत्वा यथान्यायं सुसमिद्धे हुताशने\nजुहुवुस ते महात्मानॊ हव्यं सर्वदिवौकसाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 213, + "shloka": 40, + "text": "समाहूतॊ हुतवहः सॊ ऽदभुतः सूर्यमण्डलात\nविनिःसृत्याययौ वह्निर वाग्यतॊ विधिवत परभुः\nआगम्याहवनीयं वै तैर दविजैर मन्त्रतॊ हुतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 213, + "shloka": 41, + "text": "स तत्र विविधं हव्यं परतिगृह्य हुताशनः\nऋषिभ्यॊ भरतश्रेष्ठ परायच्छत दिवौकसाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 213, + "shloka": 42, + "text": "निष्क्रामंश चाप्य अपश्यत स पत्नीस तेषां महात्मनाम\nसवेष्व आश्रमेषूपविष्टाः सनायन्तीश च यथासुखम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 213, + "shloka": 43, + "text": "रुक्मवेदिनिभास तास तु चन्द्रलेखा इवामलाः\nहुताशनार्चि परतिमाः सर्वास तारा इवाद्भुताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 213, + "shloka": 44, + "text": "स तद्गतेन मनसा बभूव कषुभितेन्द्रियः\nपत्नीर दृष्ट्वा दविजेन्द्राणां वह्निः कामवशं ययौ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 213, + "shloka": 45, + "text": "स भूयॊ चिन्तयाम आस न नयाय्यं कषुभितॊ ऽसमि यत\nसाध्वीः पत्नीर दविजेन्द्राणाम अकामाः कामयाम्य अहम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 213, + "shloka": 46, + "text": "नैताः शक्या मया दरष्टुं सप्रष्टुं वाप्य अनिमित्ततः\nगार्हपत्यं समाविश्य तस्मात पश्याम्य अभीक्ष्णशः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 213, + "shloka": 47, + "text": "संस्पृशन्न इव सर्वास ताः शिखाभिः काञ्चनप्रभाः\nपश्यमानश च मुमुदे गार्हपत्यं समाश्रितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 213, + "shloka": 48, + "text": "निरुष्य तत्र सुचिरम एवं वह्निर वशंगतः\nमनस तासु विनिक्षिप्य कामयानॊ वराङ्गनाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 213, + "shloka": 49, + "text": "कामसंतप्त हृदयॊ देहत्यागे सुनिश्चितः\nअलाभे बराह्मण सत्रीणाम अग्निर वनम उपागतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 213, + "shloka": 50, + "text": "सवाहा तं दक्षदुहिता परथमं कामयत तदा\nसा तस्य छिद्रम अन्वैच्छच चिरात परभृति भामिनी\nअप्रमत्तस्य दैवस्य न चापश्यद अनिन्दिता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 213, + "shloka": 51, + "text": "सा तं जञात्वा यथावत तु वह्निं वनम उपागतम\nतत्त्वतः कामसंतप्तं चिन्तयाम आस भामिनी" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 213, + "shloka": 52, + "text": "अहं सप्तर्षिपत्नीनां कृत्वा रूपाणि पावकम\nकामयिष्यामि कामार्तं तासां रूपेण मॊहितम\nएवं कृते परीतिर अस्य कामावाप्तिश च मे भवेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 214, + "shloka": 1, + "text": "[मार्क]\nशिवा भार्या तवाङ्गिरसः शीलरूपगुणान्विता\nतस्याः सा परथमं रूपं कृत्वा देवी जनाधिप\nजगाम पावकाभ्याशं तं चॊवाच वराङ्गना" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 214, + "shloka": 2, + "text": "माम अग्ने कामसंतप्तां तवं कामयितुम अर्हसि\nकरिष्यसि न चेद एवं मृतां माम उपधारय" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 214, + "shloka": 3, + "text": "अहम अङ्गिरसॊ भार्या शिवा नाम हुताशन\nसखीभिः सहिता पराप्ता मन्त्रयित्वा विनिश्चयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 214, + "shloka": 4, + "text": "[अग्नि]\nकथं मां तवं विजानीषे कामार्तम इतराः कथम\nयास तवया कीर्तिताः सर्वाः सप्तर्षीणां परियाः सत्रियः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 214, + "shloka": 5, + "text": "[षिवा]\nअस्माकं तवं परियॊ नित्यं बिभीमस तु वयं तव\nतवच चित्तम इङ्गितैर जञात्वा परेषितास्मि तवान्तिकम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 214, + "shloka": 6, + "text": "मैथुनायेह संप्राप्ता कामं पराप्तं दरुतं चर\nमातरॊ मां परतीक्षन्ते गमिष्यामि हुताशन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 214, + "shloka": 7, + "text": "[मार्क]\nततॊ ऽगनिर उपयेमे तां शिवां परीतिमुदा युतः\nपरीत्या देवी च संयुक्ता शुक्रं जग्राह पाणिना" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 214, + "shloka": 8, + "text": "अचिन्तयन ममेदं ये रूपं दरक्ष्यन्ति कानने\nते बराह्मणीनाम अनृतं दॊषं वक्ष्यन्ति पावके" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 214, + "shloka": 9, + "text": "तस्माद एतद दरक्ष्यमाणा गरुडी संभवाम्य अहम\nवनान निर्गमनं चैव सुखं मम भविष्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 214, + "shloka": 10, + "text": "सुपर्णी सा तदा भूत्वा निर्जगाम महावनात\nअपश्यत पर्वतं शवेतं शरस्तम्बैः सुसंवृतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 214, + "shloka": 11, + "text": "दृष्टी विषैः सप्त शीर्षैर गुप्तं भॊगिभिर अद्भुतैः\nरक्षॊभिश च पिशाचैश च रौद्रैर भूतगणैस तथा\nराक्षसीभिश च संपूर्णम अनेकैश च मृगद्विजैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 214, + "shloka": 12, + "text": "सा तत्र सहसा गत्वा शैलपृष्ठं सुदुर्गमम\nपराक्षिपत काञ्चने कुण्डे शुक्रं सा तवरिता सती" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 214, + "shloka": 13, + "text": "शिष्टानाम अपि सा देवी सप्तर्षीणां महात्मनाम\nपत्नी सरूपतां कृत्वा कामयाम आस पावकम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 214, + "shloka": 14, + "text": "दिव्यरूपम अरुन्धत्याः कर्तुं न शकितं तया\nतस्यास तपः परभावेण भर्तृशुश्रूषणेन च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 214, + "shloka": 15, + "text": "षट्कृत्वस तत तु नि���्षिप्तम अग्ने रेतॊ कुरूत्तम\nतस्मिन कुण्टे परतिपदि कामिन्या सवाहया तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 214, + "shloka": 16, + "text": "तत सकन्नं तेजसा तत्र संभृतं जनयत सुतम\nऋषिभिः पूजितं सकन्नम अनयत सकन्दतां ततः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 214, + "shloka": 17, + "text": "षट्शिरा दविगुणश्रॊत्रॊ दवादशाक्षि भुजक्रमः\nएकग्रीपस तव एककायः कुमारः समपद्यत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 214, + "shloka": 18, + "text": "दवितीयायाम अभिव्यक्तस तृतीयायां शिशुर बभौ\nअङ्गप्रत्यङ्ग संभूतश चतुर्थ्याम अभवद गुहः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 214, + "shloka": 19, + "text": "लॊहिताभ्रेण महता संवृतः सह विद्युता\nलॊहिताभ्रे सुमहति भाति सूर्य इवॊदितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 214, + "shloka": 20, + "text": "गृहीतं तु धनुस तेन विपुलं लॊमहर्षणम\nनयस्तं यत तरिपुरघ्नेन सुरारिविनिकृन्तनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 214, + "shloka": 21, + "text": "तद्गृहीत्वा धनुःश्रेष्ठं ननाद बलवांस तदा\nसंमॊहयन्न इवेमां स तरीँल लॊकान सचराचरान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 214, + "shloka": 22, + "text": "तस्य तं निनदं शरुत्वा महामेघौघनिस्वनम\nउत्पेततुर महानागौ चित्रश चैरावतश च ह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 214, + "shloka": 23, + "text": "ताव आपतन्तौ संप्रेक्ष्य स बालार्कसमद्युथिः\nदवाभ्यां गृहीत्वा पाणिभ्यां शक्तिं चान्येन पाणिना\nअपरेणाग्निदायादस ताम्रचूडं भुजेन सः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 214, + "shloka": 24, + "text": "महाकायम उपश्लिष्टं कुक्कुटं बलिनां वरम\nगृहीत्वा वयनदद भीमं चिक्रीड च महाबलः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 214, + "shloka": 25, + "text": "दवाभ्यां भुजाभ्यां बलवान गृहीत्वा शङ्खम उत्तमम\nपराध्मापयत भूतानां तरासनं बलिनाम अपि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 214, + "shloka": 26, + "text": "दवाभ्यां भुजाभ्याम आकाशं बहुशॊ निजघान सः\nकरीडन भाति महासेनस तरीँल लॊकान वदनैः पिबन\nपर्वताग्रे ऽपरमेयात्मा रश्मिमान उदये यथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 214, + "shloka": 27, + "text": "स तस्य पर्वतस्याग्रे निषण्णॊ ऽदभुतविक्रमः\nवयलॊकयद अमेयात्मा मुखैर नानाविधैर दिशः\nस पश्यन विविधान भावांश चकार निनदं पुनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 214, + "shloka": 28, + "text": "तस्य तं निनदं शरुत्वा नयपतन बहुधा जनाः\nभीताश चॊद्विग्न मनसस तम एव शरणं ययुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 214, + "shloka": 29, + "text": "ये तु तं संश्रिता देवं नानावर्णास तदा जनाः\nतान अप्य आहुः पारिषदान बराह्मणाः सुमहाबलान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 214, + "shloka": 30, + "text": "स तूत���थाय महाबाहुर उपसान्त्व्य च ताञ जनान\nधनुर विकृष्य वयसृजद बाणाञ शवेते महागिरौ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 214, + "shloka": 31, + "text": "बिभेद स शरैः शैलं करौञ्चं हिमवतः सुतम\nतेन हंसाश च गृघ्राश च मेरुं गच्छन्ति पर्वतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 214, + "shloka": 32, + "text": "स विशीर्णॊ ऽपतच छैलॊ भृशम आर्तस्वरान रुवन\nतस्मिन निपतिते तव अन्ये नेदुः शैला भृशं भयात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 214, + "shloka": 33, + "text": "स तं नादं भृशार्तानां शरुत्वापि बलिनां वरः\nन पराव्यथद अमेयात्मा शक्तिम उद्यम्य चानदत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 214, + "shloka": 34, + "text": "सा तदा विपुला शक्तिः कषिप्ता तेन महात्मना\nबिभेद शिखरं घॊरं शवेतस्य तरसा गिरौ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 214, + "shloka": 35, + "text": "स तेनाभिहतॊ दीनॊ गिरिः शवेतॊ ऽचलैः सह\nउत्पपात महीं तयक्त्वा भीतस तस्मान महात्मनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 214, + "shloka": 36, + "text": "ततः परव्यथिता भूमिर वयशीर्यत समन्ततः\nआर्ता सकन्दं समासाद्य पुनर बलवती बभौ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 214, + "shloka": 37, + "text": "पर्वताश च नमस्कृत्य तम एव पृथिवीं गताः\nअथायम अभजल लॊकः सकन्द शुक्लस्य पञ्चमीम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 215, + "shloka": 1, + "text": "[मार्क]\nऋषयस तु महाघॊरान दृष्ट्वॊत्पातान पृथग्विधान\nअकुर्वञ शान्तिम उद्विग्ना लॊकानां मॊक भावनाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 215, + "shloka": 2, + "text": "निवसन्ति वने ये तु तस्मिंश चैत्ररथे जनाः\nते ऽबरुवन्न एष नॊ ऽनर्थः पावकेनाहृतॊ महान\nसंगम्य षड्भिः पत्नीभिः सप्तर्षीणाम इति सम ह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 215, + "shloka": 3, + "text": "अपरे गरुडीम आहुस तवयानर्थॊ ऽयम आहृतः\nयैर दृष्टा सा तदा देवी तस्या रूपेण गच्छती\nन तु तत सवाहया कर्मकृतं जानाति वै जनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 215, + "shloka": 4, + "text": "सुपर्णी तु वचॊ शरुत्वा ममायं तनयस तव इति\nउपगम्य शनैः सकन्दम आहाहं जननी तव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 215, + "shloka": 5, + "text": "अथ सप्तर्षयः शरुत्वा जातं पुत्रं महौजसम\nतत्यजुः षट तदा पत्नीर विना देवीम अरुन्धतीम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 215, + "shloka": 6, + "text": "षड्भिर एव तदा जातम आहुस तद वनवासिनः\nसप्तर्षीन आह च सवाहा मम पुत्रॊ ऽयम इत्य उत\nअहं जाने नैतद एवम इति राजन पुनः पुनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 215, + "shloka": 7, + "text": "विश्वामित्रस तु कृत्वेष्टिं सप्तर्षीणां महामुनिः\nपावकं कामसंतप्तम अदृष्टः पृष्ठतॊ ऽनवगात\nतत तेन निखिलं सर्वम अवबुद्धं यथातथ��" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 215, + "shloka": 8, + "text": "विश्वामित्रस तु परथमं कुमारं शरणं गतः\nसतवं दिव्यं संप्रचक्रे महासेनस्य चापि सः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 215, + "shloka": 9, + "text": "मङ्गलानि च सर्वाणि कौमाराणि तरयॊदश\nजातकर्मादिकास तस्य करियाश चक्रे महामुनिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 215, + "shloka": 10, + "text": "षड वक्त्रस्य तु माहात्म्यं कुक्कुटस्य च साधनम\nशक्त्या देव्याः साधनं च तथा पारिषदाम अपि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 215, + "shloka": 11, + "text": "विश्वामित्रश चकारैतत कर्म लॊकहिताय वै\nतस्माद ऋषिः कुमारस्य विश्वामित्राभवत परियः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 215, + "shloka": 12, + "text": "अन्वजानाच च सवाहाया रूपान्यत्वं महामुनिः\nअब्रवीच च मुनी सर्वान नापराध्यन्ति वै सत्रियः\nशरुत्वा तु तत्त्वतस तस्मात ते पत्नीः सर्वतॊ ऽतयजन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 215, + "shloka": 13, + "text": "सकन्दं शरुत्वा ततॊ देवा वासवं सहिताब्रुवन\nअविषह्य बलं सकन्दं जहि शक्राशु माचिरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 215, + "shloka": 14, + "text": "यदि वा न निहन्स्य एनम अद्येन्द्रॊ ऽयं भविष्यति\nतरैलॊक्यं संनिगृह्यास्मांस तवां च शक्र महाबलः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 215, + "shloka": 15, + "text": "स तान उवाच वयथितॊ बालॊ ऽयं सुमहाबलः\nसरष्टारम अपि लॊकानां युधि विक्रम्य नाशयेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 215, + "shloka": 16, + "text": "सर्वास तवयाभिगच्छन्तु सकन्दं लॊकस्य मातरः\nकामवीर्या घनन्तु चैनं तथेत्य उक्त्वा च ता ययुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 215, + "shloka": 17, + "text": "तम अप्रतिबलं दृष्ट्वा विषण्णवनदास तु ताः\nअशक्यॊ ऽयं विचिन्त्यैवं तम एव शरणं ययुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 215, + "shloka": 18, + "text": "ऊचुश चापि तवम अस्माकं पुत्रास्माभिर धृतं जगत\nअभिनन्दस्व नः सर्वाः परस्नुताः सनेहविक्लवाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 215, + "shloka": 19, + "text": "ताः संपूज्य महासेनः कामांश चासां परदाय सः\nअपश्यद अग्निम आयान्तं पितरं बलिनां बली" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 215, + "shloka": 20, + "text": "स तु संपूजितस तेन सह मातृगणेन ह\nपरिवार्य महासेनं रक्षमाणः सथितः सथिरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 215, + "shloka": 21, + "text": "सर्वासां या तु मातॄणां नारी करॊधसमुद्भवा\nधात्री सा पुत्रवत सकन्दं शूलहस्ताभ्यरक्षत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 215, + "shloka": 22, + "text": "लॊहितस्यॊदधेः कन्या करूरा लॊहितभॊजना\nपरिष्वज्य महासेनं पुत्रवत पर्यरक्षत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 215, + "shloka": 23, + "text": "अग्निर भूत्वा नैगमेयश छाग वक्त्रॊ बहु परजः\nरमयाम आस शैलस्थं बालं करीडनकैर इव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 216, + "shloka": 1, + "text": "[मार्क]\nगरहाः सॊपग्रहाश चैव ऋषयॊ मातरस तथा\nहुताशनमुखाश चापि दीप्ताः पारिषदां गणाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 216, + "shloka": 2, + "text": "एते चान्ये च बहवॊ घॊरास तरिदिववासिनः\nपरिवार्य महासेनं सथिता मातृगणैः सह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 216, + "shloka": 3, + "text": "संदिग्धं विजयं दृष्ट्वा विजयेप्सुः सुरेश्वरः\nआरुह्यैरावत सकन्धं परययौ दैवतैः सह\nविजिघांसुर महासेनम इन्द्रस तूर्णतरं ययौ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 216, + "shloka": 4, + "text": "उग्रं तच च महावेगं देवानीकं महाप्रभम\nविचित्रध्वजसंनाहं नाना वाहन कार्मुकम\nपरवराम्बर संवीतं शरिया जुष्टम अलंकृतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 216, + "shloka": 5, + "text": "विजिघांसुं तद आयान्तं कुमारः शक्रम अभ्ययात\nविनदन पथि शक्रस तु दरुतं याति महाबलः\nसंहर्षयन देवसेनां जिघांसुः पावकात्मजम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 216, + "shloka": 6, + "text": "संपूज्यमानस तरिदशैस तथैव परमर्षिभिः\nसमीपम उपसंप्राप्तः कार्त्तिकेयस्य वासवः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 216, + "shloka": 7, + "text": "सिंहनादं ततश चक्रे देवेशः सहितः सुरैः\nगुहॊ ऽपि शब्दं तं शरुत्वा वयनदत सागरॊ यथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 216, + "shloka": 8, + "text": "तस्य शब्देन महता समुद्धूतॊदधि परभम\nबभ्राम तत्र तत्रैव देवसैन्यम अचेतनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 216, + "shloka": 9, + "text": "जिघांसून उपसंप्राप्तान देवान दृष्ट्वा स पावकिः\nविससर्ज मुखात करुद्धः परवृद्धाः पावकार्चिषः\nता देवसैन्यान्य अदहन वेष्टमानानि भूतले" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 216, + "shloka": 10, + "text": "ते परदीप्तशिरॊ देहाः परदीप्तायुध वाहनाः\nपरच्युताः सहसा भान्ति चित्रास तारागणा इव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 216, + "shloka": 11, + "text": "दह्यमानाः परपन्नास ते शरणं पावकात्मजम\nदेवा वज्रधरं तयक्त्वा ततः शान्तिम उपागताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 216, + "shloka": 12, + "text": "तयक्तॊ देवैस ततः सकन्दे वज्रं शक्राभ्यवासृजत\nतद विसृष्टं जघानाशु पार्श्वं सकन्दस्य दक्षिणम\nबिभेद च महाराज पार्श्वं तस्य महात्मनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 216, + "shloka": 13, + "text": "वज्रप्रहारात सकन्दस्य संजातः पुरुषॊ ऽपरः\nयुवा काञ्चनसंनाहः शक्तिधृग दिव्यकुण्डलः\nयद वज्रविशनाज जातॊ विशाखस तेन सॊ ऽभवत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 216, + "shloka": 14, + "text": "तं जातम अपरं दृष्ट्वा कालानलसमद्युतिम\nभयाद इन्द्रस ततः सकन्दं पराञ्जलिः शरणं गतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 216, + "shloka": 15, + "text": "तस्याभयं ददौ सकन्दः सह सैन्यस्य सत्तम\nततः परहृष्टास तरिदशा वादित्राण्य अभ्यवादयन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 217, + "shloka": 1, + "text": "[मार्क]\nसकन्दस्य पार्षदान घॊराञ शृणुष्वाद्भुत दर्शनान\nवज्रप्रहारात सकन्दस्य जज्ञुस तत्र कुमारकाः\nये हरन्ति शिशूञ जातान गर्भस्थांश चैव दारुणाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 217, + "shloka": 2, + "text": "वज्रप्रहारात कन्याश च जज्ञिरे ऽसय महाबलाः\nकुमाराश च विशाखं तं पितृत्वे समकल्पयन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 217, + "shloka": 3, + "text": "स भूत्वा भगवान संख्ये रक्षंश छाग मुखस तदा\nवृतः कन्या गणैः सर्वैर आत्मनीनैश च पुत्रकैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 217, + "shloka": 4, + "text": "मातॄणां परेक्षतीनां च भद्रशाखश च कौशलः\nततः कुमार पितरं सकन्दम आहुर जना भुवि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 217, + "shloka": 5, + "text": "रुद्रम अग्निम उमां सवाहां परदेशेषु महाबलाम\nयजन्ति पुत्र कामाश च पुत्रिणश च सदा जनाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 217, + "shloka": 6, + "text": "यास तास तव अजनयत कन्यास तपॊ नाम हुताशनः\nकिं करॊमीति ताः सकन्दं संप्राप्ताः समभाषत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 217, + "shloka": 7, + "text": "[मातरह]\nभवेम सर्वलॊकस्य वयं मातर उत्तमाः\nपरसादात तव पूज्याश च परियम एतत कुरुष्व नः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 217, + "shloka": 8, + "text": "[मार्क]\nसॊ ऽबरवीद बाढम इत्य एवं भविष्यध्वं पृथग्विधाः\nअशिवाश च शिवाश चैव पुनः पुनर उदारधीः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 217, + "shloka": 9, + "text": "ततः संकल्प्य पुत्रत्वे सकंदं मातृगणॊ ऽगमत\nकाकी च हलिमा चैव रुद्राथ बृहली तथा\nआर्या पलाला वै मित्रा सत्न्प्तैताः शुशु मातरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 217, + "shloka": 10, + "text": "एतासां वीर्यसंपन्नः शिशुर नामातिदारुणः\nसकन्द परसादजः पुत्रॊ लॊहिताक्षॊ भयंकरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 217, + "shloka": 11, + "text": "एष वीराष्टकः परॊक्तः सकन्द मातृगणॊद्भवः\nछाग वक्त्रेण सहितॊ नवकः परिकीर्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 217, + "shloka": 12, + "text": "षष्ठं छागमयं वक्त्रं सकन्दस्यैवेति विद्धि तत\nषष षिरॊ ऽभयन्तरं राजन नित्यं मातृगणार्चितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 217, + "shloka": 13, + "text": "षण्णां तु परवरं तस्य शीर्षाणाम इह शब्द्यते\nशक्तिं येनासृजद दिव्यां भद्रशाख इति सम ह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 217, + "shloka": 14, + "text": "इत्य एतद व���विधाकारं वृत्तं शुक्लस्य पञ्चमीम\nतत्र युद्धं महाघॊरं वृत्तं षष्ठ्यां जनाधिप" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 218, + "shloka": 1, + "text": "[मार्क]\nउपविष्टं ततः सकन्दं हिरण्यकवच सरजम\nहिरण्यचूड मुकुटं हिरण्याक्षं महाप्रभम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 218, + "shloka": 2, + "text": "लॊहिताम्बर संवीतं तीक्ष्णदंष्ट्रं मनॊरमम\nसर्वलक्षणसंपन्नं तरैलॊक्यस्यापि सुप्रियम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 218, + "shloka": 3, + "text": "ततस तं वरदं शूरं युवानं मृष्टकुण्डलम\nअभजत पद्मरूपा शरीः सवयम एव शरीरिणी" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 218, + "shloka": 4, + "text": "शरिया जुष्टः पृथु यशाः स कुमार वरस तदा\nनिषण्णॊ दृश्यते भूतैः पौर्णमास्यां यथा शशी" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 218, + "shloka": 5, + "text": "अपूजयन महात्मानॊ बराह्मणास तं महाबलम\nइदम आहुस तदा चैव सकन्दं तत्र महर्षयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 218, + "shloka": 6, + "text": "हिरण्यवर्णभद्रं ते लॊकानां शंकरॊ भव\nतवया षष रात्रजातेन सर्वे लॊका वशीकृताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 218, + "shloka": 7, + "text": "अभयं च पुनर दत्तं तवयैवैषां सुरॊत्तम\nतस्माद इन्द्रॊ भवान अस्तु तरैलॊक्यस्याभयंकरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 218, + "shloka": 8, + "text": "[सकन्द]\nकिम इन्द्रः सर्वलॊकानां करॊतीह तपॊधनाः\nकथं देव गनांश चैव पाति नित्यं सुरेश्वरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 218, + "shloka": 9, + "text": "[रसयह]\nइन्द्रॊ दिशति भूतानां बलं तेजॊ परजाः सुखम\nतुष्टः परयच्छति तथा सर्वान दायान सुरेश्वरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 218, + "shloka": 10, + "text": "दुर्वृत्तानां संहरति वृत्तस्थानां परयच्छति\nअनुशास्ति च भूतानि कार्येषु बलसूदनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 218, + "shloka": 11, + "text": "असूर्ये च भवेत सूर्यस तथाचन्द्रे च चन्द्रमाः\nभवत्य अग्निश च वायुश च पृथिव्य आपश च कारणैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 218, + "shloka": 12, + "text": "एतद इन्द्रेण कर्तव्यम इन्द्रे हि विपुलं बलम\nतवं च वीर बलश्रेष्ठस तस्माद इन्द्रॊ भवस्व नः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 218, + "shloka": 13, + "text": "[षक्र]\nभवस्वेन्द्रॊ महाबाहॊ सर्वेषां नः सुखावहः\nअभिषिच्यस्व चैवाद्य पराप्तरूपॊ ऽसि सत्तम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 218, + "shloka": 14, + "text": "[सकन्द]\nशाधि तवम एव तरैलॊक्यम अव्यग्रॊ विजये रतः\nअहं ते किंकरः शक्र न ममेन्द्रत्वम ईप्सितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 218, + "shloka": 15, + "text": "[षक्र]\nबलं तवाद्भुतं वीर तवं देवानाम अरीञ जहि\nअवज्ञास्यन्ति मां लॊका वीर्येण तव विस्मिता���" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 218, + "shloka": 16, + "text": "इन्द्रत्वे ऽपि सथितं वीर बलहीनं पराजितम\nआवयॊश च मिथॊ भेदे परयतिष्यन्त्य अतन्द्रिताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 218, + "shloka": 17, + "text": "भेदिते च तवयि विभॊ लॊकॊ दवैधम उपेष्यति\nदविधा भूतेषु लॊकेषु निश्चितेष्व आवयॊस तथा\nविग्रहः संप्रवर्तेत भूतभेदान महाबल" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 218, + "shloka": 18, + "text": "तत्र तवं मां रणे तात यथाश्रद्धं विजेष्यसि\nतस्माद इन्द्रॊ भवान अद्य भविता मा विचारय" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 218, + "shloka": 19, + "text": "[सकन्द]\nतवम एव राजा भद्रं ते तरैलॊक्यस्य ममैव च\nकरॊमि किं च ते शक्र शासनं तद बरवीहि मे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 218, + "shloka": 20, + "text": "[षक्र]\nयदि सत्यम इदं वाक्यं निश्चयाद भाषितं तवया\nयदि वा शासनं सकन्द कर्तुम इच्छसि मे शृणु" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 218, + "shloka": 21, + "text": "अभिषिच्यस्व देवानां सेनापत्ये महाबल\nअहम इन्द्रॊ भविष्यामि तव वाक्यान महाबल" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 218, + "shloka": 22, + "text": "[सकन्द]\nदानवानां विनाशाय देवानाम अर्थसिद्धये\nगॊब्राह्मणस्य तराणार्थं सेनापत्ये ऽभिषिञ्च माम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 218, + "shloka": 23, + "text": "[मार्क]\nसॊ ऽभिषिक्तॊ मघवता सर्वैर देवगणैः सह\nअतीव शुशुभे तत्र पूज्यमानॊ महर्षिभिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 218, + "shloka": 24, + "text": "तस्य तत काञ्चनं छत्रं धरियमाणं वयरॊचत\nयथैव सुसमिद्धस्य पावकस्यात्म मण्डलम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 218, + "shloka": 25, + "text": "विश्वकर्म कृता चास्य दिव्या माला हिरण्मयी\nआबद्धा तरिपुरघ्नेन सवयम एव यशस्विना" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 218, + "shloka": 26, + "text": "आगम्य मनुजव्याघ्रसहदेव्या परंतप\nअर्चयाम आस सुप्रीतॊ भगवान गॊवृषध्वजः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 218, + "shloka": 27, + "text": "रुद्रम अग्निं दविजाः पराहू रुद्र सूनुस ततस तु सः\nरुद्रेण शुक्रम उत्सृष्टं तच छवेतः पर्वतॊ ऽभवत\nपावकस्येन्द्रियं शवेते कृत्तिकाभिः कृतं नगे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 218, + "shloka": 28, + "text": "पूज्यमानं तु रुद्रेण दृष्ट्वा सर्वे दिवौकसः\nरुद्र सूनुं ततः पराहुर गुहं गुणवतां वरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 218, + "shloka": 29, + "text": "अनुप्रविश्य रुद्रेण वह्निं जातॊ हय अयं शिशुः\nतत्र जातस ततः सकन्दॊ रुद्र सूनुस ततॊ ऽभवत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 218, + "shloka": 30, + "text": "रुद्रस्य वह्नेः सवाहायाः षण्णां सत्रीणां च तेजसा\nजातः सकन्दः सुरश्रेष्ठॊ रुद्र सूनुस त��ॊ ऽभवत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 218, + "shloka": 31, + "text": "अरजे वाससी रक्ते वसानः पावकात्मजः\nभाति दीप्तवपुः शरीमान रक्ताभ्राभ्याम इवांशुमान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 218, + "shloka": 32, + "text": "कुक्कुटश चाग्निना दत्तस तस्य केतुर अलंकृतः\nरथे समुच्छ्रितॊ भाति कालाग्निर इव लॊहितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 218, + "shloka": 33, + "text": "विवेश कवचं चास्य शरीरं सहजं ततः\nयुध्यमानस्य देहस्य परादुर्भवति तत सदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 218, + "shloka": 34, + "text": "शक्तिर वर्म बलं तेजॊ कान्तत्वं सत्यम अक्षतिः\nबरह्मण्यत्वम असंमॊहॊ भक्तानां परिरक्षणम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 218, + "shloka": 35, + "text": "निकृन्तनं च शत्रूणां लॊकानां चाभिरक्षणम\nसकन्देन सह जातानि सर्वाण्य एव जनाधिप" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 218, + "shloka": 36, + "text": "एवं देवगणैः सर्वैः सॊ ऽभिषिक्तः सवलंकृतः\nबभौ परतीतः सुमनाः परिपूर्णेन्दु दर्शनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 218, + "shloka": 37, + "text": "इष्टैः सवाध्यायघॊषैश च देव तूर्यरवैर अपि\nदेवगन्धर्वगीतैश च सर्वैर अप्सरसां गणैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 218, + "shloka": 38, + "text": "एतैश चान्यैश च विविधैर हृष्टतुष्टैर अलंकृतैः\nकरीडन्न इव तदा देवैर अभिषिक्तः स पावकिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 218, + "shloka": 39, + "text": "अभिषिक्तं महासेनम अपश्यन्त दिवौकसः\nविनिहत्य तमॊ सूर्यं यथेहाभ्युदितं तथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 218, + "shloka": 40, + "text": "अथैनम अभ्ययुः सर्वा देव सेनाः सहस्रशः\nअस्माकं तवं पतिर इति बरुवाणाः सर्वतॊदिशम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 218, + "shloka": 41, + "text": "ताः समासाद्य भगवान सर्वभूतगणैर वृतः\nअर्चितश च सतुतश चैव सान्त्वयाम आस ता अपि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 218, + "shloka": 42, + "text": "शतक्रतुश चाभिषिच्य सकन्दं सेनापतिं तदा\nसस्मार तां देव सेनां या सा तेन विमॊक्षिता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 218, + "shloka": 43, + "text": "अयं तस्याः पतिर नूनं विहितॊ बरह्मणा सवयम\nइति चिन्त्यानयाम आस देवसेनां सवलंकृताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 218, + "shloka": 44, + "text": "सकन्दं चॊवाच बलभिद इयं कन्या सुरॊत्तम\nअजाते तवयि निर्दिष्टा तव पत्नी सवयम्भुवा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 218, + "shloka": 45, + "text": "तस्मात तवम अस्या विधिवत पाणिं मन्त्रपुरस्कृतम\nगृहाण दक्षिणं देव्याः पाणिना पद्मवर्चसम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 218, + "shloka": 46, + "text": "एवम उक्तः स जग्राह तस्याः पाणिं यथाविधि\nबृहस्पतिर मन्त्रविधं जजाप च जुहाव च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 218, + "shloka": 47, + "text": "एवं सकन्दस्य महिषीं देवसेनां विदुर बुधाः\nषष्ठीं यां बराह्मणाः पराहुर लक्ष्मीम आशां सुखप्रदाम\nसिनीवालीं कुहूं चैव सद्वृत्तिम अपराजिताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 218, + "shloka": 48, + "text": "यदा सकन्दः पतिर लब्धः शाश्वतॊ देवसेनया\nतदा तम आश्रयल लक्ष्मीः सवयं देवी शरीरिणी" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 218, + "shloka": 49, + "text": "शरीजुष्टः पञ्चमीं सकन्दस तस्माच छरी पञ्चमी समृता\nषष्ठ्यां कृतार्थॊ ऽभूद यस्मात तस्मात षष्ठी महातिथिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 219, + "shloka": 1, + "text": "[मार्क]\nशरिया जुष्टं महासेहं देव सेनापतिं कृतम\nसप्तर्षिपत्न्यः षड देव्यस तत सकाशम अथागमन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 219, + "shloka": 2, + "text": "ऋषिभिः संप्ररित्यक्ता धर्मयुक्ता महाव्रताः\nदरुतम आगम्य चॊचुस ता देव सेनापतिं परभुम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 219, + "shloka": 3, + "text": "वयं पुत्र परित्यक्ता भर्तृभिर देव संमितैः\nअकारणाद रुषा तात पुण्यस्थानात परिच्युताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 219, + "shloka": 4, + "text": "अस्माभिः किल जातस तवम इति केनाप्य उदाहृतम\nअसत्यम एतत संश्रुत्य तस्मान नस तरातुम अर्हसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 219, + "shloka": 5, + "text": "अक्षयश च भवेत सवर्गस तवत्प्रसादाद धि नः परभॊ\nतवां पुत्रं चाप्य अभीप्सामः कृत्वैतद अनृणॊ भव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 219, + "shloka": 6, + "text": "[सकन्द]\nमातरॊ हि भवत्यॊ मे सुतॊ वॊ ऽहम अनिन्दिताः\nयच चाभीप्सथ तत सर्वं संभविष्यति वस तथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 219, + "shloka": 7, + "text": "[आर्कण्डेय]\nएवम उक्ते ततः शक्रं किं कार्यम इति सॊ ऽबरवीत\nउक्तः सकन्देन बरूहीति सॊ ऽबरवीद वासवस ततः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 219, + "shloka": 8, + "text": "अभिजित सपर्धमाना तु रॊहिण्या कन्यसी सवसा\nइच्छन्ती जयेष्ठतां देवी तपस तप्तुं वनं गता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 219, + "shloka": 9, + "text": "तत्र मूढॊ ऽसमि भद्रं ते नक्षत्रं गगनाच चयुतम\nकालं तव इमं परं सकन्द बरह्मणा सह चिन्तय" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 219, + "shloka": 10, + "text": "धनिष्ठादिस तदा कालॊ बरह्मणा परिनिर्मितः\nरॊहिण्याद्यॊ ऽभवत पूर्वम एवं संख्या समाभवत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 219, + "shloka": 11, + "text": "एवम उक्ते तु शक्रेण तरिविदं कृत्तिका गताः\nनक्षत्रं शकटाकारं भाति तद वह्नि दैवतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 219, + "shloka": 12, + "text": "विनता चाब्रवीत सकन्दं मम तवं पिण्डदः सुतः\nइच्छामि नित्यम एवाहं तवया ���ुत्र सहासितुम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 219, + "shloka": 13, + "text": "[सकन्द]\nएवम अस्तु नमस ते ऽसतु पुत्रस्नेहात परशाधि माम\nसनुषया पूज्यमाना वै देवि वत्स्यसि नित्यदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 219, + "shloka": 14, + "text": "[मार्क]\nअथ मातृगणः सर्वः सकन्दं वचनम अब्रवीत\nवयं सर्वस्य लॊकस्य मातरः कविभिः सतुताः\nइच्छामॊ मातरस तुभ्यं भवितुं पूजयस्व नः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 219, + "shloka": 15, + "text": "[सकन्द]\nमातरस तु भवत्यॊ मे भवतीनाम अहं सुतः\nउच्यतां यन मया कार्यं भवतीनाम अथेप्सितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 219, + "shloka": 16, + "text": "[मातरस]\nयास तु ता मातरः पूर्वं लॊकस्यास्य परकल्पिताः\nअस्माकं तद भवेत सथानं तासां चैव न तद भवेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 219, + "shloka": 17, + "text": "भवेम पूज्या लॊकस्य न ताः पूज्याः सुरर्षभ\nपरजास्माकं हृतास ताभिस तवत्कृते ताः परयच्छ नः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 219, + "shloka": 18, + "text": "[सकन्द]\nदत्ताः परजा न ताः शक्या भवतीभिर निषेवितुम\nअन्यां वः कां परयच्छामि परजां यां मनसेच्छथ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 219, + "shloka": 19, + "text": "[मातरस]\nइच्छाम तासां मातॄणां परजा भॊक्तुं परयच्छ नः\nतवया सह पृथग भूता ये च तासाम अथेश्वराः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 219, + "shloka": 20, + "text": "[सकन्द]\nपरजा वॊ दद्मि कष्टं तु भवतीभिर उदाहृतम\nपरिरक्षत भद्रं वः परजाः साधु नमस्कृताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 219, + "shloka": 21, + "text": "परिरक्षाम भद्रं ते परजाः सकन्द यथेच्छसि\nतवया नॊ रॊचते सकन्द सह वासश चिरं परभॊ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 219, + "shloka": 22, + "text": "[सकन्द]\nयावत षॊडशवर्षाणि भवन्ति तरुणाः परजाः\nपरबाधत मनुष्याणां तावद रूपैः पृथग्विधैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 219, + "shloka": 23, + "text": "अहं च वः परदास्यामि रौद्रम आत्मानम अव्ययम\nपरमं तेन सहिता सुखं वत्स्यथ पूजिताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 219, + "shloka": 24, + "text": "[मार्क]\nततः शरीरात सकन्दस्य पुरुषः काञ्चनप्रभः\nभॊक्तुं परजाः स मर्त्यानां निष्पपात महाबलः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 219, + "shloka": 25, + "text": "अपतत स तदा भूमौ विसंज्ञॊ ऽथ कषुधान्वितः\nसकन्देन सॊ ऽभयनुज्ञातॊ रौद्ररूपॊ ऽभवद गरहः\nसकन्दापस्मारम इत्य आहुर गरहं तं दविजसत्तमाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 219, + "shloka": 26, + "text": "विनता तु महारौद्रा कथ्यते शकुनिग्रहः\nपूतनां राक्षसीं पराहुस तं विद्यात पूतना गरहम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 219, + "shloka": 27, + "text": "कष्टा दारुणरूपेण घॊररूपा निशाच��ी\nपिशाची दारुणाकारा कथ्यते शीतपूतना\nगर्भान सा मानुषीणां तु हरते घॊरदर्शना" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 219, + "shloka": 28, + "text": "अदितिं रेवतीं पराहुर गरहस तस्यास तु रैवतः\nसॊ ऽपि बालाञ शिशून घॊरॊ बाधते वै महाग्रहः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 219, + "shloka": 29, + "text": "दैत्यानां या दितिर माता ताम आहुर मुखमण्डिकाम\nअत्यर्थं शिशुमांसेन संप्रहृष्टा दुरासदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 219, + "shloka": 30, + "text": "कुमाराश च कुमार्यश च ये परॊक्ताः सकन्द संभवाः\nते ऽपि गर्भभुजः सर्वे कौरव्य सुमहाग्रहाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 219, + "shloka": 31, + "text": "तासाम एव कुमारीणां पतयस ते परकीर्तिताः\nअज्ञायमाना हृज्णन्ति बालकान रौद्रकर्मिणः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 219, + "shloka": 32, + "text": "गवां माता तु या पराज्ञैः कथ्यते सुरभिर नृप\nशकुनिस ताम अथारुह्य सह भुङ्क्ते शिशून भुवि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 219, + "shloka": 33, + "text": "सरमा नाम या माता शुनां देवी जनाधिप\nसापि गर्भान समादत्ते मानुषीणां सदैव हि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 219, + "shloka": 34, + "text": "पादपानां चया माता करञ्ज निलया हि सा\nकरञ्जे तां नमस्यन्ति तस्मात पुत्रार्थिनॊ नराः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 219, + "shloka": 35, + "text": "इमे तव अष्टादशान्ये वै गरहा मांसमधु परियाः\nदविपञ्चरात्रं तिष्ठन्ति सततं सूतिका गृहे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 219, + "shloka": 36, + "text": "कद्रूः सूक्ष्मवपुर भूत्वा गर्भिणीं परविशेद यदा\nभुङ्क्ते सा तत्र तं गर्भं सा तु नागं परसूयते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 219, + "shloka": 37, + "text": "गन्धर्वाणां तु या माता सा गर्भं गृह्य गच्छति\nततॊ विलीन गर्भा सा मानुषी भुवि दृश्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 219, + "shloka": 38, + "text": "या जनित्री तव अप्सरसां गर्भम आस्ते परगृह्य सा\nउपविष्टं ततॊ गर्भं कथयन्ति मनीषिणः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 219, + "shloka": 39, + "text": "लॊहितस्यॊदधेः कन्या धात्री सकन्दस्य सा समृता\nलॊहितायनिर इत्य एवं कदम्बे सा हि पूज्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 219, + "shloka": 40, + "text": "पुरुषेषु यथा रुद्रस तथार्या परमदास्व अपि\nआर्या माता कुमारस्य पृथक कामार्थम इज्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 219, + "shloka": 41, + "text": "एवम एते कुमाराणां मया परॊक्ता महाग्रहाः\nयावत षॊडशवर्षाणि अशिवास ते शिवास ततः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 219, + "shloka": 42, + "text": "ये च मातृगणाः परॊक्ताः पुरुषाश चैव ये गरहाः\nसर्वे सकन्दग्रहा नाम जञेया नित्यं शरीरिभिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 219, + "shloka": 43, + "text": "तेषां परशमनं कार्यं सनानं धूपम अथाञ्जनम\nबलिकर्मॊपहारश च सकन्दस्येज्या विशेषतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 219, + "shloka": 44, + "text": "एवम एते ऽरचिताः सर्वे परयच्छन्ति शुभं नृणाम\nआयुर वीर्यं च राजेन्द्र सम्यक पूजा नमस्कृताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 219, + "shloka": 45, + "text": "ऊर्ध्वं तु षॊडशाद वर्षाद ये भवन्ति गरहा नृणाम\nतान अहं संप्रवक्ष्यामि नमस्कृत्य महेश्वरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 219, + "shloka": 46, + "text": "यः पश्यति नरॊ देवाड जाग्रद वा शयितॊ ऽपि वा\nउन्माद्यति स तु कषिप्रं तं तु देव गरहं विदुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 219, + "shloka": 47, + "text": "आसीनश च शयानश च यः पश्यति नरः पितॄन\nउन्माद्यति स तु कषिप्रं स जञेयस तु पितृग्रहः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 219, + "shloka": 48, + "text": "अवमन्यति यः सिद्धान करुद्धाश चापि शपन्ति यम\nउन्माद्यति स तु कषिप्रं जञेयः सिद्धग्रहस तु सः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 219, + "shloka": 49, + "text": "उपाघ्राति च यॊ गन्धान रसांश चापि पृथग्विधान\nउन्माद्यति स तु कषिप्रं स जञेयॊ राक्षसॊ गरहः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 219, + "shloka": 50, + "text": "गन्धर्वाश चापि यं दिव्याः संस्पृशन्ति नरं भुवि\nउन्माद्यति स तु कषिप्रं गरहॊ गान्धर्व एव सः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 219, + "shloka": 51, + "text": "आविशन्ति च यं यक्षाः पुरुषं कालपर्यये\nउन्माद्यति स तु कषिप्रं जञेयॊ यक्षग्रहस तु सः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 219, + "shloka": 52, + "text": "अधिरॊहन्ति यं नित्यं पिशाचाः पुरुषं कव चित\nउन्माद्यति स तु कषिप्रं पैशाचं तं गरहं विदुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 219, + "shloka": 53, + "text": "यस्य दॊषैः परकुपितं चित्तं मुह्यति देहिनः\nउन्माद्यति स तु कषिप्रं साधनं तस्य शास्त्रतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 219, + "shloka": 54, + "text": "वैक्लव्याच च भयाच चैव गॊराणां चापि दर्शनात\nउन्माद्यति स तु कषिप्रं सत्त्वं तस्य तु साधनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 219, + "shloka": 55, + "text": "कश चित करीडितु कामॊ वै भॊक्तुकामस तथापरः\nअभिकामस तथैवान्य इत्य एष तरिविधॊ गरहः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 219, + "shloka": 56, + "text": "यावत सप्तति वर्षाणि भवन्त्य एते गरहा नृणाम\nअतः परं देहिनां तु गरहतुल्यॊ भवेज जवरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 219, + "shloka": 57, + "text": "अप्रकीर्णेन्द्रियं दान्तं शुचिं नित्यम अतन्द्रितम\nआस्तिकं शरद्दधानं च वर्जयन्ति सदा गरहाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 219, + "shloka": 58, + "text": "इत्य एष ते गरहॊद्देशॊ मानुषाणां परकीर्तितः\nन सपृशन्ति गरहा भक्तान नरान देवं महेश्वरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 220, + "shloka": 1, + "text": "[मार्क]\nयदा सकन्देन मातॄणाम एवम एतत परियं कृतम\nअथैनम अब्रवीत सवाहा मम पुत्रस तवम औरसः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 220, + "shloka": 2, + "text": "इच्छाम्य अहं तवया दत्तां परीतिं परमदुर्लभाम\nताम अब्रवीत ततः सकन्दः परीतिम इच्छसि कीदृशीम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 220, + "shloka": 3, + "text": "[सवाहा]\nदक्षस्याहं परिया कन्या सवाहा नाम महाभुज\nबाल्यात परभृति नित्यं च जातकामा हुताशने" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 220, + "shloka": 4, + "text": "न च मां कामिनीं पुत्रसम्यग जानाति पावकः\nइच्छामि शाश्वतं वासं वस्तुं पुत्र सहाग्निना" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 220, + "shloka": 5, + "text": "[सकन्द]\nहव्यं कव्यं च यत किं चिद दविजा मन्त्रपुरस्कृतम\nहॊष्यन्त्य अग्नौ सदा देवि सवाहेत्य उक्त्वा समुद्यतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 220, + "shloka": 6, + "text": "अद्य परभृति दास्यन्ति सुवृत्ताः सत्पथे सथिताः\nएवम अग्निस तवया सार्धं सदा वत्स्यति शॊभने" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 220, + "shloka": 7, + "text": "[मार्क]\nएवम उक्ता ततः सवाहा तुष्टा सकन्देन पूजिता\nपावकेन समायुक्ता भर्त्रा सकन्दम अपूजयत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 220, + "shloka": 8, + "text": "ततॊ बरह्मा महासेनं परजापतिर अथाब्रवीत\nअभिगच्छ महादेवं पितरं तरिपुरार्दनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 220, + "shloka": 9, + "text": "रुद्रेणाग्निं समाविश्य सवाहाम आविश्य चॊमया\nहितार्थं सर्वलॊकानां जातस तवम अपराजितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 220, + "shloka": 10, + "text": "उमा यॊन्यां च रुद्रेण शुक्रं सिक्तं महात्मना\nआस्ते गिरौ निपतितं मिञ्जिका मिञ्जिकं यतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 220, + "shloka": 11, + "text": "संभूतं लॊहितॊदे तु शॊक्र शेषम अवापतत\nसूर्यरश्मिषु चाप्य अन्यद अन्यच चैवापतद भुवि\nआसक्तम अन्यद वृक्षेषु तद एवं पञ्चधापतत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 220, + "shloka": 12, + "text": "त एते विविधाकारा गणा जञेया मनीषिभिः\nतव पारिषदा घॊरा य एते पिशिताशनाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 220, + "shloka": 13, + "text": "एवम अस्त्व इति चाप्य उक्त्वा महासेनॊ महेश्वरम\nअपूजयद अमेयात्मा पितरं पितृवत्सलः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 220, + "shloka": 14, + "text": "अर्कपुष्पैस तु ते पञ्च गणाः पूज्या धनार्थिभि\nवयाधिप्रशमनार्थं च तेषां पूजां समाचरेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 220, + "shloka": 15, + "text": "मिञ्जिका मिञ्जिकं चैव मिथुनं रुद्र संभवम\nनमः कार्यं सदैवेह बालानां हितम इच्छता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 220, + "shloka": 16, + "text": "सत्रियॊ मानुषमांसादा वृद्धिका नाम नामतः\nवृक्षेषु जातास ता देव्यॊ नमः कार्याः परजार्थिभिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 220, + "shloka": 17, + "text": "एवम एते पिशाचानाम असंख्येया गणाः समृताः\nघण्टायाः सपताकायाः शृणु मे संभवं नृप" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 220, + "shloka": 18, + "text": "ऐरावतस्य घण्टे दवे वैजयन्त्याव इति शरुते\nगुहस्य ते सवयं दत्ते शक्रेणानाय्य धीमता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 220, + "shloka": 19, + "text": "एका तत्र विशाखस्य घण्टा सकन्दस्य चापरा\nपताका कार्त्तिकेयस्य विशाखस्य च लॊहिता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 220, + "shloka": 20, + "text": "यानि करीडनकान्य अस्य देवैर दत्तानि वै तदा\nतैर एव रमते देवॊ महासेनॊ महाबलः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 220, + "shloka": 21, + "text": "स संवृतः पिशाचानां गणैर देवगणैस तथा\nशुशुभे काञ्चने शैले दीप्यमानः शरिया वृतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 220, + "shloka": 22, + "text": "तेन वीरेण शुशुभे स शैलः शुभकाननः\nआदित्येणेवांशुमता मन्दरश चारुकन्दरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 220, + "shloka": 23, + "text": "संतानकवनैः फुल्लैः करवीर वनैर अपि\nपारिजात वनैश चैव जपा शॊकवनैस तथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 220, + "shloka": 24, + "text": "कदम्बतरुषण्डैश च दिव्यैर मृगगणैर अपि\nदिव्यैः पक्षिगणैश चैव शुशुभे शवेतपर्वतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 220, + "shloka": 25, + "text": "तत्र देवगणाः सर्वे सर्वे चैव महर्षयः\nमेघतूर्य रवाश चैव कषुब्धॊदधि समस्वनाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 220, + "shloka": 26, + "text": "तत्र दिव्याश च गन्धर्वा नृत्यन्त्य अप्सरसस तथा\nहृष्टानां तत्र भूतानां शरूयते निनदॊ महान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 220, + "shloka": 27, + "text": "एवं सेन्द्रं जगत सर्वं शवेतपर्वतसंस्थितम\nपरहृष्टं परेक्षते सकन्दं न च गलायति दर्शनात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 221, + "shloka": 1, + "text": "[मार्क]\nयदाभिषिक्तॊ भगवान सेनापत्येन पावकिः\nतदा संप्रस्थितः शरीमान हृष्टॊ भद्र वटं हरः\nरथेनादित्यवर्णेन पार्वत्या सहितः परभुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 221, + "shloka": 2, + "text": "सहस्रं तस्य सिंहानां तस्मिन युक्तं रथॊत्तमे\nउत्पपात दिवं शुभ्रं कालेनाभिप्रचॊदितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 221, + "shloka": 3, + "text": "ते पिबन्त इवाकाशं तरासयन्तश चराचरान\nसिंहा नभस्य अगच्छन्त नदन्तश चारु केसराः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 221, + "shloka": 4, + "text": "तस्मिन रथे ��शुपतिः सथितॊ भात्य उमया सह\nविद्युता सहितः सूर्यः सेन्द्रचापे घने यथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 221, + "shloka": 5, + "text": "अग्रतस तस्य भगवान धनेशॊ गुह्यकैः सह\nआस्थाय रुचिरं याति पुष्पकं नरवाहनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 221, + "shloka": 6, + "text": "ऐरावतं समास्थाय शक्रश चापि सुरैः सह\nपृष्ठतॊ ऽनुययौ यान्तं वरदं वृषभध्वजम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 221, + "shloka": 7, + "text": "जम्भकैर यक्षरक्षॊभिः सरग्विभिः समलंकृतः\nयात्य अमॊघॊ महायक्षॊ दक्षिणं पक्षम आस्थितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 221, + "shloka": 8, + "text": "तस्य दक्षिणतॊ देवा मरुतश चित्रयॊधिनः\nगच्छन्ति वसुभिः सार्धं रुद्रैश च सह संगताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 221, + "shloka": 9, + "text": "यमश च मृत्युना सार्धं सर्वतः परिवारितः\nघॊरैर वयाधिशतैर याति घॊररूपवपुस तथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 221, + "shloka": 10, + "text": "यमस्य पृष्ठतश चैव घॊरस तरिशिखरः शितः\nविजयॊ नाम रुद्रस्य याति शूलः सवलंकृतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 221, + "shloka": 11, + "text": "तम उग्रपाशॊ वरुणॊ भगवान सलिलेश्वरः\nपरिवार्य शनैर याति यादॊभिर विविधैर वृतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 221, + "shloka": 12, + "text": "पृष्ठतॊ विजयस्यापि याति रुद्रस्य पट्टिशः\nगदामुसलशक्त्याद्यैर वृतः परहरणॊत्तमैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 221, + "shloka": 13, + "text": "पट्टिशं तव अन्वगाद राजंश छत्रं रौद्रं महाप्रभम\nकमण्डलुश चाप्य अनु तं महर्षिगणसंवृतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 221, + "shloka": 14, + "text": "तस्य दक्षिणतॊ भाति दण्डॊ गच्छञ शरिया वृतः\nभृग्वङ्गिरॊभिः सहितॊ देवैश चाप्य अभिपूजितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 221, + "shloka": 15, + "text": "एषां तु पृष्ठतॊ रुद्रॊ विमले सयन्दने सथितः\nयाति संहर्षयन सर्वांस तेजसा तरिदिवौकसः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 221, + "shloka": 16, + "text": "ऋषयश चैव देवाश च गन्धर्वा भुजगास तथा\nनद्यॊ नदा दरुमाश चैव तथैवाप्सरसां गणाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 221, + "shloka": 17, + "text": "नक्षत्राणि गरहाश चैव देवानां शिशवश च ये\nसत्रियश च विविधाकारा यान्ति रुद्रस्य पृष्ठतः\nसृजन्त्यः पुष्पवर्षाणि चारुरूपा वराङ्गनाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 221, + "shloka": 18, + "text": "पर्जन्यश चाप्य अनुययौ नमस्कृत्य पिनाकिनम\nछत्रं तु पाण्डुरं सॊमस तस्य मूर्धन्य अधारयत\nचामरे चापि वायुश च गृहीत्वाग्निश च विष्ठितौ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 221, + "shloka": 19, + "text": "शक्रश च पृष्ठतस तस्य याति राजञ शरिया वृतः\nसह राजर्षिभिः सर्वैः सतुवानॊ वृषकेतनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 221, + "shloka": 20, + "text": "गौरी विद्याथ गान्धारि केशिनी मित्र साह्वया\nसावित्र्या सह सर्वास ताः पार्वत्या यान्ति पृष्ठतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 221, + "shloka": 21, + "text": "तत्र विद्या गणाः सर्वे ये के चित कविभिः कृताः\nयस्य कुर्वन्ति वचनं सेन्द्रा देवाश चमूमुखे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 221, + "shloka": 22, + "text": "स गृहीत्वा पताकां तु यात्य अग्रे राक्षसॊ गरहः\nवयापृतस तु शमशाने यॊ नित्यं रुद्रस्य वै सखा\nपिङ्गलॊ नाम यक्षेन्द्रॊ लॊकस्यानन्द दायकः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 221, + "shloka": 23, + "text": "एभिः स सहितस तत्र ययौ देवॊ यथासुखम\nअग्रतः पृष्ठतश चैव न हि तस्य गतिर धरुवा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 221, + "shloka": 24, + "text": "रुद्रं सत कर्मभिर मर्त्याः पूजयन्तीह दैवतम\nशिवम इत्य एव यं पराहुर ईशं रुद्रं पिनाकिनम\nभावैस तु विविधाकारैः पूजयन्ति महेश्वरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 221, + "shloka": 25, + "text": "देव सेनापतिस तव एवं देव सेनाभिर आवृतः\nअनुगच्छति देवेशं बरह्मण्यः कृत्तिका सुतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 221, + "shloka": 26, + "text": "अथाब्रवीन महासेनं महादेवॊ बृहद्वचः\nसप्तमं मारुत सकन्धं रक्षनित्यम अतन्द्रितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 221, + "shloka": 27, + "text": "[सकन्द]\nसप्तमं मारुत सकन्धं पालयिष्याम्य अहं परभॊ\nयद अन्यद अपि मे कार्यं देव तद वद माचिरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 221, + "shloka": 28, + "text": "[रुद्र]\nकार्येष्व अहं तवया पुत्र संद्रष्टव्यः सदैव हि\nदर्शनान मम भक्त्या च शरेयॊ परम अवाप्स्यसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 221, + "shloka": 29, + "text": "[मार्क]\nइत्य उक्त्वा विससर्जैनं परिष्वज्य महेष्वरः\nविसर्जिते ततः सकन्दे बभूवौत्पातिकं महत\nसहसैव महाराज देवान सर्वान परमॊहयत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 221, + "shloka": 30, + "text": "जज्वाल खं सनक्षत्रं परमूढं भुवनं भृशम\nचचाल वयनदच चॊर्वी तमॊ भूतं जगत परभॊ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 221, + "shloka": 31, + "text": "ततस तद दारुणं दृष्ट्वा कषुभितः शंकरस तदा\nउमा चैव महाभागा देवाश च समहर्षयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 221, + "shloka": 32, + "text": "ततस तेषु परमूढेषु पर्वताम्बुद संनिभम\nनानाप्रहरणं घॊरम अदृश्यत महद बलम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 221, + "shloka": 33, + "text": "तद धि घॊरम असंख्येयं गर्जच च विविधा गिरः\nअभ्यद्रवद रणे देवान भगवन्तं च शंकरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 221, + "shloka": 34, + "text": "तैर विसृष्टान्य अनीकेषु बाणजालान्य अनेकशः\nपर्वताश च शतघ्न्यश च परासाश च परिघा गदाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 221, + "shloka": 35, + "text": "निपतद्भिश च तैर घॊरैर देवानीकं महायुधैः\nकषणेन वयद्रवत सर्वं विमुखं चाप्य अदृश्यत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 221, + "shloka": 36, + "text": "निकृत्तयॊधनागाश्वं कृत्तायुध महारथम\nदानवैर अर्दितं सैन्यं देवानां विमुखं बभौ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 221, + "shloka": 37, + "text": "असुरैर वध्यमानं तत पावकैर इव काननम\nअपतद दुग्ध भूयिष्ठं महाद्रुम वनं यथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 221, + "shloka": 38, + "text": "ते विभिन्नशिरॊ देहाः परच्यवन्ते दिवौकसः\nन नाथम अध्यगच्छन्त वध्यमाना महारणे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 221, + "shloka": 39, + "text": "अथ तद विद्रुतं सैन्यं दृष्ट्वा देवः पुरंदरः\nआश्वासयन्न उवाचेदं बलवद दानवार्दितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 221, + "shloka": 40, + "text": "भयं तयजत भद्रं वः शूराः शस्त्राणि गृह्णत\nकुरुध्वं विक्रमे बुद्धिं मा वः का चिद वयथा भवेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 221, + "shloka": 41, + "text": "जयतैनान सुदुर्वृत्तान दानवान घॊरदर्शनान\nअभिद्रवत भद्रं वॊ मया सह महासुरान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 221, + "shloka": 42, + "text": "शक्रस्य वचनं शरुत्वा समाश्वस्ता दिवौकसः\nदानवान परत्ययुध्यन्त शक्रं कृत्वा वयपाश्रयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 221, + "shloka": 43, + "text": "ततस ते तरिदशाः सर्वे मरुतश च महाबलाः\nपरत्युद्ययुर महावेगाः साध्याश च वसुभिः सह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 221, + "shloka": 44, + "text": "तैर विसृष्टान्य अनीकेषु करुद्धैः शस्त्राणि संयुगे\nशराश च दैत्य कायेषु पिबन्ति समासृग उल्बणम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 221, + "shloka": 45, + "text": "तेषां देहान विनिर्भिद्य शरास ते निशितास तदा\nनिष्पतन्तॊ अदृश्यन्त नगेभ्य इव पन्नगाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 221, + "shloka": 46, + "text": "तानि दैत्य शरीराणि निर्भिन्नानि सम सायकैः\nअपतन भूतले राजंश छिन्नाभ्राणीव सर्वशः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 221, + "shloka": 47, + "text": "ततस तद दानवं सैन्यं सर्वैर देवगणैर युधि\nतरासितं विविधैर बाणैः कृतं चैव पराङ्मुखम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 221, + "shloka": 48, + "text": "अथॊत्क्रुष्टं तदा हृष्टैः सर्वैर देवैर उदायुधैः\nसंहतानि च तूर्याणि तदा सर्वाण्य अनेकशः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 221, + "shloka": 49, + "text": "एवम अन्यॊन्यसंयुक्तं युद्धम आसीत सुदारुणम\nदेवानां दानवानां च मांसशॊणितकर्दमम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 221, + "shloka": 50, + "text": "अनयॊ देवलॊकस्य सहसैव ���यदृश्यत\nतथा हि दानवा घॊरा विनिघ्नन्ति दिवौकसः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 221, + "shloka": 51, + "text": "ततस तूर्यप्रणादश च भेरीणां च महास्वनाः\nबभूवुर दानवेन्द्राणां सिंहनादाश च दारुणाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 221, + "shloka": 52, + "text": "अथ दैत्य बलाद घॊरान निष्पपात महाबलः\nदानवॊ महिषॊ नाम परगृह्य विपुलं गिरिम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 221, + "shloka": 53, + "text": "ते तं घनैर इवादित्यं दृष्ट्वा संपरिवारितम\nसमुद्यतगिरिं राजन वयद्रवन्त दिवौकसः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 221, + "shloka": 54, + "text": "अथाभिद्रुत्य महिषॊ देवांश चिक्षेप तं गिरिम\nपतता तेन गिरिणा देवसैन्यस्य पार्थिव\nभीमरूपेण निहतम अयुतं परापतद भुवि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 221, + "shloka": 55, + "text": "अथ तैर दानवैः सार्धं महिषस तरासयन सुरान\nअभ्यद्रवद रणे तूर्णं सिंहः कषुद्रमृगान इव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 221, + "shloka": 56, + "text": "तम आपतन्तं महिषं दृष्ट्वा सेन्द्रा दिवौकसः\nवयद्रवन्त रणे भीता विशीर्णायुध केतनाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 221, + "shloka": 57, + "text": "ततः स महिषः करुद्धस तूर्णं रुद्र रथं ययौ\nअभिद्रुत्य च जग्राह रुद्रस्य रथकूबरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 221, + "shloka": 58, + "text": "यदा रुद्र रथं करुद्धॊ महिषः सहसा गतः\nरेसतू रॊदसी गाढं मुमुहुश च महर्षयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 221, + "shloka": 59, + "text": "वयनदंश च महाकाया दैत्या जलधरॊपमाः\nआसीच च निश्चितं तेषां जितम अस्माभिर इत्य उत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 221, + "shloka": 60, + "text": "तथा भूते तु भगवान नावधीन महिषं रणे\nसस्मार च तदा सकन्दं मृत्युं तस्य दुरात्मनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 221, + "shloka": 61, + "text": "महिषॊ ऽपि रथं दृष्ट्वा रौद्रं रुद्रस्य नानदत\nदेवान संत्रासयंश चापि दैत्यांश चापि परहर्षयन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 221, + "shloka": 62, + "text": "ततस तस्मिन भये घॊरे देवानां समुपस्थिते\nआजगाम महासेनः करॊधात सूर्य इव जवलन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 221, + "shloka": 63, + "text": "लॊहिताम्बर संवीतॊ लॊहितस्रग्वि भूषणः\nलॊहितास्यॊ महाबाहुर हिरण्यकवचः परभुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 221, + "shloka": 64, + "text": "रथम आदित्यसंकाशम आस्थितः कनकप्रभम\nतं दृष्ट्वा दैत्य सेना सा वयद्रवत सहसा रणे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 221, + "shloka": 65, + "text": "स चापि तां परज्वलितां महिषस्य विदारिणीम\nमुमॊच शक्तिं राजेन्द्र महासेनॊ महाबलः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 221, + "shloka": 66, + "text": "सा मुक्ताभ्यहनच छक्तिर महिषस्य शिरॊमहत\nपपात भिन्ने शिरसि महिषस तयक्तजीवितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 221, + "shloka": 67, + "text": "कषिप्ताक्षिप्ता तु सा शक्तिर हत्वा शत्रून सहस्रशः\nसकन्द हस्तम अनुप्राप्ता दृश्यते देवदानवैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 221, + "shloka": 68, + "text": "परायॊ शरैर विनिहता महासेनेन धीमता\nशेषा दैत्य गणा घॊरा भीतास तरस्ता दुरासदैः\nसकन्दस्य पार्षदैर हत्वा भक्षिताः शतसंघशः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 221, + "shloka": 69, + "text": "दानवान भक्षयन्तस ते परपिबन्तश च शॊणितम\nकषणान निर्दानवं सर्वम अकार्षुर भृशहर्षिताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 221, + "shloka": 70, + "text": "तमांसीव यथा सूर्यॊ वृक्षान अग्निर घनान खगः\nतथा सकन्दॊ ऽजयच छत्रून सवेन वीर्येण कीर्तिमान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 221, + "shloka": 71, + "text": "संपूज्यमानस तरिदशैर अभिवाद्य महेश्वरम\nशुशुभे कृत्तिका पुत्रः परकीर्णांशुर इवांशुमान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 221, + "shloka": 72, + "text": "नष्टशत्रुर यदा सकन्दः परयातश च महेश्वरम\nअथाब्रवीन महासेनं परिष्वज्य पुरंदरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 221, + "shloka": 73, + "text": "बरह्मदत्तवरः सकन्द तवयायं महिषॊ हतः\nदेवास तृणमया यस्य बभूवुर जयतां वर\nसॊ ऽयं तवया महाबाहॊ शमितॊ देवकण्टकः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 221, + "shloka": 74, + "text": "शतं महिषतुल्यानां दानवानां तवया रणे\nनिहतं देवशत्रूणां यैर वयं पूर्वतापिताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 221, + "shloka": 75, + "text": "तावकैर भक्षिताश चान्ये दानवाः शतसंघशः\nअजेयस तवं रणे ऽरीणाम उमापतिर इव परभुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 221, + "shloka": 76, + "text": "एतत ते परथमं देवख्यातं कर्म भविष्यति\nतरिषु लॊकेषु कीर्तिश च तवाक्षय्या भविष्यति\nवशगाश च भविष्यन्ति सुरास तव सुरात्मज" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 221, + "shloka": 77, + "text": "महासेनेत्य एवम उक्त्वा निवृत्तः सह दैवतैः\nअनुज्ञातॊ भगवता तयम्बकेन शचीपतिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 221, + "shloka": 78, + "text": "गतॊ भद्र वटं रुद्रॊ निवृत्ताश च दिवौकसः\nउक्ताश च देवा रुद्रेण सकन्दं पश्यत माम इव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 221, + "shloka": 79, + "text": "स हत्वा दानव गणान पूज्यमानॊ महर्षिभिः\nएकाह्नैवाजयत सर्वं तरैलॊक्यं वह्निनन्दनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 221, + "shloka": 80, + "text": "सकन्दस्य य इदं जन्म पठते सुसमाहितः\nस पुष्टिम इह संप्राप्य सकन्द सालॊक्यताम इयात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 222, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nउपासीनेषु विप्रेषु पाण्डवेषु महात्मसु\nदर��पदी सत्यभामा च विविशाते तदा समम\nजाहस्यमाने सुप्रीते सुखं तत्र निषीदतुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 222, + "shloka": 2, + "text": "चिरस्य दृष्ट्वा राजेन्द्र ते ऽनयॊन्यस्य परियंवदे\nकथयाम आसतुश चैत्राः कथाः कुरु यदुक्षिताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 222, + "shloka": 3, + "text": "अथाब्रवीत सत्यभामा कृष्णस्य महिषी परिया\nसात्राजिती याज्ञसेनीं रहसीदं सुमध्यमा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 222, + "shloka": 4, + "text": "केन दरौपदि वृत्तेन पाण्डवान उपतिष्ठसि\nलॊकपालॊपमान वीरान यूनः परमसंमतान\nकथं च वशगास तुभ्यं न कुप्यन्ति च ते शुभे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 222, + "shloka": 5, + "text": "तव वश्याहि सततं पाण्डवाः परियदर्शने\nमुखप्रेक्षाश च ते सर्वे तत्त्वम एतद बरवीहि मे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 222, + "shloka": 6, + "text": "वरतचर्या तपॊ वापि सनानमन्त्रौषधानि वा\nविद्या वीर्यं मूलवीर्यं जपहॊमस तथागदाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 222, + "shloka": 7, + "text": "मम आचक्ष्व पाञ्चालि यशस्यं भग वेदनम\nयेन कृष्णे भवेन नित्यं मम कृष्णॊ वशानुगः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 222, + "shloka": 8, + "text": "एवम उक्त्वा सत्यभामा विरराम यशस्विनी\nपतिव्रता महाभागा दरौपदी परत्युवाच ताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 222, + "shloka": 9, + "text": "असत सत्रीणां समाचारं सत्ये माम अनुपृच्छसि\nअसद आचरिते मार्गे कथं सयाद अनुकीर्तनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 222, + "shloka": 10, + "text": "अनुप्रश्नः संशयॊ वा नैतत तवय्य उपपद्यते\nतथा हय उपेता बुद्ध्या तवं कृष्टस्य महिषी परिया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 222, + "shloka": 11, + "text": "यदैव भर्ता जानीयान मन्त्रमूलपरां सत्रियम\nउद्विजेत तदैवास्याः सर्वाद वेश्म गताद इव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 222, + "shloka": 12, + "text": "उद्विग्नस्य कुतः शान्तिर अशान्तस्य कुतः सुखम\nन जातु वशगॊ भर्ता सत्रियाः सयान मन्त्रकारणात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 222, + "shloka": 13, + "text": "अमित्रप्रहितांश चापि गदान परमदारुणान\nमूलप्रवादैर हि विषं परयच्छन्ति जिघांसवः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 222, + "shloka": 14, + "text": "जिह्वया यानि पुरुषस तवचा वाप्य उपसेवते\nतत्र चूर्णानि दत्तानि हन्युः कषिप्रम असंशयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 222, + "shloka": 15, + "text": "जलॊदर समायुक्ताः शवित्रिणः पलितास तथा\nअपुमांसः कृताः सत्रीभिर जडान्धबधिरास तथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 222, + "shloka": 16, + "text": "पापानुगास तु पापास ताः पतीन उपसृजन्त्य उत\nन जातु विप्रियं भर्तुः सत्रिया कार्यं कथं चन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 222, + "shloka": 17, + "text": "वर्ताम्य अहं तु यां वृत्तिं पाण्डवेषु महात्मसु\nतां सर्वां शृणु मे सत्यां सत्यभामे यशस्विनि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 222, + "shloka": 18, + "text": "अहंकारं विहायाहं कामक्रॊधौ च सर्वदा\nसदारान पाण्डवान नित्यं परयतॊपचराम्य अहम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 222, + "shloka": 19, + "text": "परणयं परतिसंगृह्य निधायात्मानम आत्मनि\nशुश्रूषुर निरभीमाना पतीनां चित्तरक्षणी" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 222, + "shloka": 20, + "text": "दुर्व्याहृताच छङ्कमाना दुःखिता ददुरवेक्षितात\nदुरासिताद दुर्व्रजिताद इङ्गिताध्यासिताद अपि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 222, + "shloka": 21, + "text": "सूर्यवैश्वानर निभान सॊमकल्पान महारथान\nसेवे चक्षुर्हणः पार्थान उग्रतेजः परतापिनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 222, + "shloka": 22, + "text": "देवॊ मनुष्यॊ गन्धर्वॊ युवा चापि सवलंकृतः\nदरव्यवान अभिरूपॊ वा न मे ऽनयः पुरुषॊ मतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 222, + "shloka": 23, + "text": "नाभुक्तवति नास्नाते नासंविष्टे च भर्तरि\nन संविशामि नाश्नामि सदा कर्म करेष्व अपि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 222, + "shloka": 24, + "text": "कषेत्राद वनाद वा गरामाद वा भर्तारं गृहम आगतम\nपरत्युत्थायाभिनन्दामि आसनेनॊदकेन च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 222, + "shloka": 25, + "text": "परमृष्ट भाण्डा मृष्टान्ना काले भॊजनदायिनी\nसंयता गुप्तधान्या च सुसंमृष्ट निवेशना" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 222, + "shloka": 26, + "text": "अतिरस्कृत संभाषा दुःस्त्रियॊ नानुसेवती\nअनुकूलवती नित्यं भवाम्य अनलसा सदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 222, + "shloka": 27, + "text": "अनर्मे चापि हसनं दवारि सथानम अभीक्ष्णशः\nअवस्करे चिरस्थानं निष्कुटेषु च वर्जये" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 222, + "shloka": 28, + "text": "अतिहासातिरॊषौ च करॊधस्थानं च वर्जये\nनिरताहं सदा सत्ये भर्तॄणाम उपसेनवे\nसर्वथा भर्तृरहितं न ममेष्टं कथं चन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 222, + "shloka": 29, + "text": "यदा परवसते भर्ता कुटुम्बार्थेन केन चित\nसुमनॊवर्णकापेता भवामि वरतचारिणी" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 222, + "shloka": 30, + "text": "यच च भर्ता न पिबति यच च भर्ता न खादति\nयच च नाश्नाति मे भर्ता सर्वं तद वर्जयाम्य अहम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 222, + "shloka": 31, + "text": "यथॊपदेशं नियता वर्तमाना वराङ्गने\nसवलंकृता सुप्रयता भर्तुः परियहिते रता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 222, + "shloka": 32, + "text": "ये च धर्माः कुटुम्बेषु शवश्र्वा मे कथिताः पुरा\nभिक्���ा बलिश्राधम इति सथाली पाकाश च पर्वसु\nमान्यानां मानसत्कारा ये चान्ये विदिता मया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 222, + "shloka": 33, + "text": "तान सर्वान अनुवर्तामि दिवारात्रम अतन्द्रिता\nविनयान नियमांश चापि सदा सर्वात्मना शरिता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 222, + "shloka": 34, + "text": "मृदून सतः सत्यशीलान सत्यधर्मानुपालिनः\nआशीविषान इव करुद्धान पतीन परिचराम्य अहम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 222, + "shloka": 35, + "text": "पत्याश्रयॊ हि मे धर्मॊ मतः सत्रीणां सनातनः\nस देवः सागतिर नान्या तस्य का विप्रियं चरेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 222, + "shloka": 36, + "text": "अहं पतीन नातिशये नात्यश्ने नातिभूषये\nनापि परिवदे शवश्रूं सर्वदा परियन्त्रिता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 222, + "shloka": 37, + "text": "अवधानेन सुभगे नित्यॊत्थानतयैव च\nभर्तारॊ वशगा मह्यं गुरुशुश्रूषणेन च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 222, + "shloka": 38, + "text": "नित्यम आर्याम अहं कुन्तीं वीरसूं सत्यवादिनीम\nसवयं परिचराम्य एका सनानाच छादनभॊजनैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 222, + "shloka": 39, + "text": "नैताम अतिशये जातु वस्त्रभूषण भॊजनैः\nनापि परिवदे चाहं तां पृथां पृथिवीसमाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 222, + "shloka": 40, + "text": "अष्टाव अग्रे बराह्मणानां सहस्राणि सम नित्यदा\nभुञ्जते रुक्मपात्रीषु युधिष्ठिर निवेशने" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 222, + "shloka": 41, + "text": "अष्टाशीति सहस्राणि सनातका गृहमेधिनः\nतरिंशद दासीक एकैकॊ यान बिभर्ति युधिष्ठिरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 222, + "shloka": 42, + "text": "दशान्यानि सहस्राणि येषाम अन्नं सुसंस्कृतम\nहरियते रुक्मपात्रीभिर यतीनाम ऊर्ध्वरेतसाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 222, + "shloka": 43, + "text": "तान सर्वान अग्रहारेण बराह्मणान बरह्मवादिनः\nयथार्हं पूजयामि सम पानाच छादनभॊजनैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 222, + "shloka": 44, + "text": "शतं दासी सहस्राणि कौन्तेयस्य महात्मनः\nकम्बुकेयूर धारिण्यॊ निष्ककण्ठ्यॊ सवलंकृताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 222, + "shloka": 45, + "text": "महार्हमाल्याभरणाः सुवर्णाश चन्दनॊक्षिताः\nमणीन हेमच बिभ्रत्यॊ नृत्यगीतविशारदाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 222, + "shloka": 46, + "text": "तासां नाम च रूपं च भॊजनाच छादनानि च\nसर्वासाम एव वेदाहं कर्म चैव कृताकृतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 222, + "shloka": 47, + "text": "शतं दासी सहस्राणि कुन्तीपुत्रस्य धीमतः\nपात्री हस्ता दिवारात्रम अतिथीन भॊजयन्त्य उत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 222, + "shloka": 48, + "text": "शतम अश्वसहस्राणि दशनागायुतानि च\nयुधिष्ठिरस्यानुयात्रम इन्द्रप्रस्थ निवासिनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 222, + "shloka": 49, + "text": "एतद आसीत तदा राज्ञॊ यन महीं पर्यपालयत\nयेषां संख्या विधिं चैव परदिशामि शृणॊमि च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 222, + "shloka": 50, + "text": "अन्तःपुराणां सर्वेषां भृत्यानां चैव सर्वशः\nआ गॊपालाविपालेभ्यः सर्वं वेद कृताकृतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 222, + "shloka": 51, + "text": "सर्वं राज्ञः समुदयम आयं च वययम एव च\nएकाहं वेद्मि कल्याणि पाण्डवानां यशस्विनाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 222, + "shloka": 52, + "text": "मयि सर्वं समासज्य कुटुम्बं भरतर्षभाः\nउपासन रताः सर्वे घटन्ते सम शुभानने" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 222, + "shloka": 53, + "text": "तम अहं भारम आसक्तम अनाधृष्यं दुरात्मभिः\nसुखं सर्वं परित्यज्य रात्र्यहानि घटामि वै" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 222, + "shloka": 54, + "text": "अधृष्यं वरुणस्येव निधिपूर्णम इवॊदधिम\nएकाहं वेद्मि कॊशं वै पतीनां धर्मचारिणाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 222, + "shloka": 55, + "text": "अनिशायां निशायां च सहायाः कषुत्पिपासयॊः\nआराधयन्त्याः कौरव्यांस तुल्या रात्रिर अहॊ च मे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 222, + "shloka": 56, + "text": "परथमं परतिबुध्यामि चरमं संविशामि च\nनित्यकालम अहं सत्ये एतत संवननं मम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 222, + "shloka": 57, + "text": "एतज जानाम्य अहं कर्तुं भर्तृसंवननं महत\nअसत सत्रीणां समाचारं नाहं कुर्यां न कामये" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 222, + "shloka": 58, + "text": "तच छरुत्वा धर्मसहितं वयाहृतं कृष्णया तदा\nउवाच सत्या सत्कृत्य पाञ्चालीं धर्मचारिणीम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 222, + "shloka": 59, + "text": "अभिपन्नास्मि पाञ्चालि याज्ञसेनि कषमस्व मे\nकामकारः सखीनां हि सॊपहासं परभाषितुम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 223, + "shloka": 1, + "text": "[दरौ]\nइमं तु ते मार्गम अपेतदॊषं; वक्ष्यामि चित्तग्रहणाय भर्तुः\nयस्मिन यथावत सखिवर्तमाना; भर्तारम आच्छेत्स्यसि कामिनीभ्यः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 223, + "shloka": 2, + "text": "नैतादृशं दैवतम अस्ति सत्ये; सर्वेषु लॊकेषु सदैवतेषु\nयथा पतिस तस्य हि सर्वकामा; लभ्याः परसादे कुपितश च हन्यात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 223, + "shloka": 3, + "text": "तस्माद अपत्यं विविधाश च भॊगाः; शय्यासनान्य अद्भुतदर्शनानि\nवस्त्राणि माल्यानि तथैव गन्धाः; सवर्गश च लॊकॊ विषमा च कीर्तिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 223, + "shloka": 4, + "text": "सुखं सुखेनेह न जातु लभ्यं; दुःखेन साध्वी लभते सुखानि\nसा कृष्णम आराधय सौहृदेन; परेम्णा च नित्यं परतिकर्मणा च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 223, + "shloka": 5, + "text": "तथाशनैश चारुभिर अग्र्यमाल्यैर; दाक्षिण्ययॊगैर विविधैश च गन्धैः\nअस्याः परियॊ ऽसमीति यथा विदित्वा; तवाम एव संश्लिष्यति सर्वभावैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 223, + "shloka": 6, + "text": "शरुत्वा सवरं दवारगतस्य भर्तुः; परत्युत्थिता तिष्ठ गृहस्य मध्ये\nदृष्ट्वा परविष्टं तवरितासनेन; पाद्येन चैव परतिपूजय तवम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 223, + "shloka": 7, + "text": "संप्रेषितायाम अथ चैव दास्याम; उत्थाय सर्वं सवयम एव कुर्याः\nजानातु कृष्णस तव भावम एतं; सर्वात्मना मां भजतीति सत्ये" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 223, + "shloka": 8, + "text": "तवत्संनिधे यत कथयेत पतिस ते; यद्य अप्य अगुह्यं परिरक्षितव्यम\nका चित सपत्नी तव वासुदेवं; परत्यादिशेत तेन भवेद विरागः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 223, + "shloka": 9, + "text": "परियांश च रक्तांश च हितांश च भर्तुस; तान भॊजयेथा विविधैर उपायैः\nदवेष्यैर अपक्षैर अहितैश च तस्य; भिद्यस्व नित्यं कुहकॊद्धतैश च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 223, + "shloka": 10, + "text": "मदं परमादं पुरुषेषु हित्वा; संयच्छ भावं परतिगृह्य मौनम\nपरद्युम्न साम्बाव अपि ते कुमारौ; नॊपासितव्यौ रहिते कदा चित" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 223, + "shloka": 11, + "text": "महाकुलीनाभिर अपापिकाभिः; सत्रीभिः सतीभिस तव सख्यम अस्तु\nचण्डाश च शौण्डाश च महाशनाश च; चौराश च दुष्टाश चपलाश च वर्ज्याः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 223, + "shloka": 12, + "text": "एतद यशस्यं भग वेदनं च; सवर्ग्यं तथा शत्रुनिबर्हणं च\nमहार्हमाल्याभरणाङ्गरागा; भर्तारम आराधय पुण्यगन्धा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 224, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nमार्कण्डेयाधिभिर विप्रैः पाण्डवैश च महात्मभिः\nकथाभिर अनुकूलाभिः सहासित्वा जनार्दनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 224, + "shloka": 2, + "text": "ततस तैः संविदं कृत्वा यथावन मधुसूदनः\nआरुरुक्षू रथं सत्याम आह्वयाम आस केशवः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 224, + "shloka": 3, + "text": "सत्यभामा ततस तत्र सवजित्वा दरुपदात्मजाम\nउवाच वचनं हृद्यं यथा भावसमाहितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 224, + "shloka": 4, + "text": "कृष्णे मा भूत तवॊत्कण्ठा मा वयथा मा परजागरः\nभर्तृभिर देवसंकाशैर जितां पराप्स्यसि मेदिनीम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 224, + "shloka": 5, + "text": "न हय एवं शीलसंपन्ना नैवं पूजित लक्षणाः\nपराप्नुवन्ति चिरं कलेशं यथा तवम असितेक्षणे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 224, + "shloka": 6, + "text": "अवश्यं च तवया भूमिर इयं निहतकण्टका\nभर्तृभिः सह भॊक्तव्या निर्द्वन्द्वेति शरुतं मया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 224, + "shloka": 7, + "text": "धार्तराष्ट्र वधं कृत्वा वौराणि परतियात्य च\nयुधिष्ठिरस्थां पृथिवीं दरष्टासि दरुपदात्मजे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 224, + "shloka": 8, + "text": "यास ताः परव्राजमानां तवां पराहसन दर्पमॊहिताः\nताः कषिप्रं हतसंकल्पा दरक्ष्यसि तवं कुरु सत्रियः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 224, + "shloka": 9, + "text": "तव दुःखॊपपन्नाया यैर आचरितम अप्रियम\nविद्धि संप्रस्थितान सर्वांस तान कृष्णे यमसादनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 224, + "shloka": 10, + "text": "पुत्रस ते परतिविन्ध्यश च सुत सॊमस तथा विभुः\nशरुतकर्मार्जुनिश चैव शतानीकश च नाकुलिः\nसहदेवाच च यॊ जातः शरुतसेनस तवात्मजः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 224, + "shloka": 11, + "text": "सर्वे कुशलिनॊ वीराः कृतास्त्राश च सुतास तव\nअभिमन्युर इव परीता दवारवत्यां रता भृशम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 224, + "shloka": 12, + "text": "तवम इवैषां सुभद्राच परीत्या सर्वात्मना सथिता\nपरीयते भावनिर्द्वन्द्वा तेभ्यश च विगतज्वरा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 224, + "shloka": 13, + "text": "भेजे सर्वात्मना चैव परद्युम्न जननी तथा\nभानुप्रभृतिभिश चैनान विशिनष्टि च केशवः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 224, + "shloka": 14, + "text": "भॊजनाच छादने चैषां नित्यं मे शवशुरः सथितः\nरामप्रभृतयः सर्वे भजन्त्य अन्धकवृष्णयः\nतुल्यॊ हि परणयस तेषां परद्युम्नस्य च भामिनि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 224, + "shloka": 15, + "text": "एवमादि परियं परीत्या हृद्यम उक्त्वा मनॊऽनुगम\nगमनाय मनॊ चक्रे वासुदेव रथं परति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 224, + "shloka": 16, + "text": "तां कृष्णां कृष्ण महिषी चकाराभिप्रदक्षिणम\nआरुरॊह रथं शौरेः सत्यभामा च भामिनी" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 224, + "shloka": 17, + "text": "समयित्वा तु यदुश्रेष्ठॊ दरौपदीं परिसान्त्व्य च\nउपावर्त्य ततः शीघ्रैर हयैः परायात परंतपः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 225, + "shloka": 1, + "text": "[जनम]\nएवं वने वर्तमाना नराग्र्याः; शीतॊष्णवातातप कर्शिताङ्गाः\nसरस तद आसाद्य वनं च पुण्यं; ततः परं किम अकुर्वन्त पार्थाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 225, + "shloka": 2, + "text": "[वै]\nसरस तद आसाद्य तु पाण्डुपुत्रा; जनं समुत्सृज्य विधाय चैषाम\nवनानि रम्याण्य अथ पर्वतांश च; नदी परदेशांश च तदा विचेरुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 225, + "shloka": 3, + "text": "तथा वने तान वसतः परवीरान; सवाध्यायवन्तश च तपॊधनाश च\nअभ्याययुर वेद विदः पुराणास; तान पूजयाम आसुर अथॊ नराग्र्याः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 225, + "shloka": 4, + "text": "ततः कदा चित कुशलः कथासु; विप्रॊ ऽभयगच्छद भुवि कौरवेयान\nस तैः समेत्याथ यदृच्छयैव; वैचित्रवीर्यं नृपम अभ्यगच्छत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 225, + "shloka": 5, + "text": "अथॊपविष्टः परतिसत्कृतश च; वृद्धेन राज्ञा कुरुसत्तमेन\nपरचॊदितः सन कथयां बभूव; धर्मानिलेन्द्र परभवान यमौ च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 225, + "shloka": 6, + "text": "कृशांश च वातातपकर्शिताङ्गान; दुःखस्य चॊग्रस्य मुखे परपन्नान\nतां चाप्य अनाथाम इव वीर नाथां; कृष्णां परिक्लेश गुणेन युक्ताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 225, + "shloka": 7, + "text": "ततः कथां तस्य निशम्य राजा; वैचित्रवीर्यः कृपयाभितप्तः\nवने सथितान पार्थिव पुत्रपौत्राञ; शरुत्वा तदा दुःखनदीं परपन्नान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 225, + "shloka": 8, + "text": "परॊवाच दैत्याभिहतान्तर आत्मा; निःश्वासबास्पॊपहतः स पार्थान\nवाचं कथं चित सथिरताम उपेत्य; तत सर्वम आत्मप्रभवं विचिन्त्य" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 225, + "shloka": 9, + "text": "कथं नु सत्यः शुचिर आर्य वृत्तॊ; जयेष्ठः सुतानां मम धर्मराजः\nअजातशत्रुः पृथिवीतलस्थः; शेते पुरा राङ्कव कूटशायी" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 225, + "shloka": 10, + "text": "परबॊद्यते मागध सूत पूगैर; नित्यं सतुवद्भिः सवयम इन्द्रकल्पः\nपतत्रिसंघैः स जघन्यरात्रे; परबॊध्यते नूनम इडा तलस्थः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 225, + "shloka": 11, + "text": "कथं नु वातातपकर्शिताङ्गॊ; वृकॊदरः कॊपपरिप्लुताङ्गः\nशेते पृथिव्याम अतथॊचिताङ्गः; कृष्णा समक्षं वसुधातलस्थः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 225, + "shloka": 12, + "text": "तथार्जुनः सुकुमारॊ मनस्वी; वशे सथितॊ धर्मसुतस्य राज्ञः\nविदूयमानैर इव सर्ग गात्रैर; धरुवं न शेते वसतीर अमर्षात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 225, + "shloka": 13, + "text": "यमौ च कृष्णां च युधिष्ठिरं च; भीमं च दृष्ट्वा सुखविप्रयुक्तान\nविनिःश्वसन सर्प इवॊग्रतेजा; धरुवं न शेते वसतीर अमर्षात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 225, + "shloka": 14, + "text": "तथा यमौ चाप्य असुखौ सुखार्हौ; समृद्धरूपाव अमरौ दिवीव\nपरजागरस्थौ धरुवम अप्रशान्तौ; धर्मेण सत्येन च वार्यमाणौ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 225, + "shloka": 15, + "text": "समीरणेनापि समॊ बलेन; समीरणस्यैव सुतॊ बलीयान\nस धर्मपाशेन सितॊग्र तेजा; धरुवं विनिःश्वस्य सहत्य अमर��षम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 225, + "shloka": 16, + "text": "स चापि भूमौ परिवर्तमानॊ; वधं सुतानां मम काङ्क्षमाणः\nसत्येन धर्मेण च वार्यमाणः; कालं परतीक्षत्य अधिकॊ रणे ऽनयैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 225, + "shloka": 17, + "text": "अजातशत्रौ तु जिते निकृत्या; दुःशासनॊ यत परुषाण्य अवॊचत\nतानि परविष्टानि वृकॊदराङ्गं; दहन्ति मर्माग्निर इवेन्धनानि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 225, + "shloka": 18, + "text": "न पापकं धयास्यति धर्मपुत्रॊ; धनंजयश चाप्य अनुवर्तते तम\nअरण्यवासेन विवर्धते तु; भीमस्य कॊपॊ ऽगनिर इवानलेन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 225, + "shloka": 19, + "text": "स तेन कॊपेन विदीर्यमाणः; करं करेणाभिनिपीड्य वीरः\nविनिःश्वसत्य उष्णम अतीव घॊरं; दहन्न इवेमान मम पुत्रपौत्रान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 225, + "shloka": 20, + "text": "गाण्डीवधन्वा च वृकॊदरश च; संरम्भिणाव अन्तककालकल्पौ\nन शेषयेतां युधि शत्रुसेनां; शरान किरन्ताव अशनिप्रकाशान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 225, + "shloka": 21, + "text": "दुर्यॊधनः शकुनिः सूतपुत्रॊ; दुःशासनश चापि सुमन्दचेताः\nमधु परपश्यन्ति न तु परपातं; वृकॊदरं चैव धनंजयं च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 225, + "shloka": 22, + "text": "शुभाशुभं पुरुषः कर्मकृत्वा; परतीक्षते तस्य फलं सम कर्ता\nस तेन युज्यत्य अवशः फलेन; मॊक्षः कथं सयात पुरुषस्य तस्मात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 225, + "shloka": 23, + "text": "कषेत्रे सुकृष्टे हय उपिते च बीजे; देवे च वर्षत्य ऋतुकालयुक्तम\nन सयात फलं तस्य कुतः परसिद्धिर; अन्यत्र दैवाद इति चिन्तयामि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 225, + "shloka": 24, + "text": "कृतं मताक्षेण यथा न साधु साधु; परवृत्तेन च पाण्डवेन\nमया च दुष्पुत्र वशानुगेन; यथा कुरूणाम अयम अन्तकालः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 225, + "shloka": 25, + "text": "धरुवं परवास्यत्य असमीरितॊ ऽपि; धरुवं परजास्यत्य उत गर्भिणी या\nधरुवं दिनादौ रजनी परणाशस; तथा कषपादौ च दिनप्रणाशः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 225, + "shloka": 26, + "text": "करियेत कस्मान न परे च कुर्युर; वित्तं न दद्युः पुरुषाः कथं चित\nपराप्यार्थ कालं च भवेद अनर्थः; कथं नु तत सयाद इति तत कुतः सयात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 225, + "shloka": 27, + "text": "कथं न भिद्येत न च सरवेत; न च परसिच्येद इति रक्षितव्यम\nअरक्ष्यमाणः शतधा विशीर्येद; धरुवं न नाशॊ ऽसति कृतस्य लॊके" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 225, + "shloka": 28, + "text": "गतॊ हय अरण्याद अपि शक्र लॊकं; धनंजयः पश्यत वीर्यम अस्य\nअस्त्राणि दिव्यानि चतुर्विधान��; जञात्वा पुनर लॊकम इमं परपन्नः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 225, + "shloka": 29, + "text": "सवर्गं हि गत्वा सशरीर एव; कॊ मानुषः पुनर आगन्तुम इच्छेत\nअन्यत्र कालॊपहतान अनेकान; समीक्षमाणस तु कुरून मुमूर्षान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 225, + "shloka": 30, + "text": "धनुर गराहश चार्जुनः सव्यसाची; धनुश च तद गाण्डिवं लॊकसारम\nअस्त्राणि दिव्यानि च तानि तस्य; तरयस्य तेजॊ परसहेत कॊ नु" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 225, + "shloka": 31, + "text": "निशम्य तद वचनं पार्थिवस्य; दुर्यॊधनॊ रहिते सौबलश च\nअबॊधयत कर्णम उपेत्य सर्वं; स चाप्य अहृष्टॊ ऽभवद अल्पचेताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 226, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nधृतराष्ट्रस्य तद वाक्यं निशम्य सह सौबलः\nदुर्यॊधनम इदं काले कर्णॊ वचनम अब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 226, + "shloka": 2, + "text": "परव्राज्य पाण्डवान वीरान सवेन वीर्येण भारत\nभुङ्क्ष्वेमां पृथिवीम एकॊ दिवं शम्बरहा यथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 226, + "shloka": 3, + "text": "पराच्याश च दाक्षिणात्याश च परतीच्यॊदीच्यवासिनः\nकृताः करप्रदाः सर्वे राजानस ते नराधिप" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 226, + "shloka": 4, + "text": "या हि सा दीप्यमानेव पाण्डवान भजते पुरा\nसाद्य लक्ष्मीस तवया राजन्न अवाप्ता भरातृभिः सह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 226, + "shloka": 5, + "text": "इन्द्रप्रस्थ गते यां तां दीप्यमानां युधिष्ठिरे\nअपश्याम शरियं राजन्न अचिरं शॊककर्शिताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 226, + "shloka": 6, + "text": "सा तु बुद्धिबलेनेयं राज्ञस तस्माद युधिष्ठिरात\nतवयाक्षिप्ता महाबाहॊ दीप्यमानेव दृश्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 226, + "shloka": 7, + "text": "तथैव तव राजेन्द्र राजानः परवीरहन\nशासने ऽधिष्ठिताः सर्वे किं कुर्म इति वादिनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 226, + "shloka": 8, + "text": "तवाद्य पृथिवी राजन निखिला सागराम्बरा\nसपर्वतवना देवी सग्राम नगराकरा\nनाना वनॊद्देशवती पत्तनैर उपशॊभिता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 226, + "shloka": 9, + "text": "वन्द्यमानॊ दविजै राजन पूज्यमानश च राजभिः\nपौरुषाद दिवि देवेषु भराजसे रश्मिवान इव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 226, + "shloka": 10, + "text": "रुद्रैर इव यमॊ राजा मरुद्भिर इव वासवः\nकुरुभिस तवं वृतॊ राजन भासि नक्षत्रराड इव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 226, + "shloka": 11, + "text": "ये सम ते नाद्रियन्ते ऽऽजञां नॊद्विजन्ते कदा च न\nपश्यामस ताञ शरिया हीनान पाण्डवान वनवासिनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 226, + "shloka": 12, + "text": "शरूयन्ते हि महाराज सरॊ दवैत���नं परति\nवसन्तः पाण्डवाः सार्धं बराह्मणैर वनवासिभिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 226, + "shloka": 13, + "text": "स परयाहि महाराज शरिया परमया युतः\nपरतपन पाण्डुपुत्रांस तवं रश्मिवान इव तेजसा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 226, + "shloka": 14, + "text": "सथितॊ राज्ये चयुतान राज्याच छरिया हीनाञ शरिया वृतः\nअसमृद्धान समृद्धार्थः पश्य पाण्डुसुतान नृप" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 226, + "shloka": 15, + "text": "महाभिजन संपन्नं भद्रे महति संस्थितम\nपाण्डवास तवाभिवीक्षन्तां ययातिम इव नाहुषम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 226, + "shloka": 16, + "text": "यां शरियं सुहृदश चैव दुर्हृदश च विशां पते\nपश्यन्ति पुरुषे दीप्तां सा समर्था भवत्य उत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 226, + "shloka": 17, + "text": "समस्थॊ विषमस्थान हि दुर्हृदॊ यॊ ऽभिवीक्षते\nजगतीस्थान इवाद्रिस्थः किं ततः परमं सुखम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 226, + "shloka": 18, + "text": "न पुत्र धनलाभेन न राज्येनापि विन्दति\nपरीतिं नृपतिशार्दूल याम अमित्राघ दर्शनात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 226, + "shloka": 19, + "text": "किं नु तस्य सुखं न सयाद आश्रमे यॊ धनंजयम\nअभिवीक्षेत सिद्धार्थॊ वकलाजिन वाससम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 226, + "shloka": 20, + "text": "सुवाससॊ हि ते भार्या वकलाजिन वाससम\nपश्यन्त्व असुखितां कृष्णां सा च निर्विद्यतां पुनः\nविनिन्दतां तथात्मानं जीवितं च धनच्युता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 226, + "shloka": 21, + "text": "न तथा हि सभामध्ये तस्या भवितुम अर्हति\nवैमनस्य यथादृष्ट्वा तव भार्याः सवलंकृताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 226, + "shloka": 22, + "text": "एवम उक्त्वा तु राजानं कर्णः शकुनिना सह\nतूष्णीं बभूवतुर उभौ वाक्यान्ते जनमेजय" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 227, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nकर्णस्य वचनं शरुत्वा राजा दुर्यॊधनस तदा\nहृष्टॊ भूत्वा पुनर दीन इदं वचनम अब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 227, + "shloka": 2, + "text": "बरवीषि यद इदं कर्ण सर्वं मे मनसि सथितम\nन तव अभ्यनुज्ञां लप्स्यामि गमने यत्र पाण्डवाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 227, + "shloka": 3, + "text": "परिदेवति तान वीरान धृतराष्ट्रॊ महीपतिः\nमन्यते ऽभयधिकांश चापि तपॊयॊगेन पाण्डवान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 227, + "shloka": 4, + "text": "अथ वाप्य अनुबुध्येत नृपॊ ऽसमाकं चिकीर्षितम\nएवम अप्य आयतिं रक्षन नाभ्यनुज्ञातुम अर्हति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 227, + "shloka": 5, + "text": "न हि दवैतवने किं चिद विद्यते ऽनयत परयॊजनम\nउत्सादनम ऋते तेषां वनस्थानां मम दविषाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 227, + "shloka": 6, + "text": "जानासि हि यथा कषत्ता दयूतकाल उपस्थिते\nअब्रवीद यच च मां तवां च सौबलं च वचस तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 227, + "shloka": 7, + "text": "तानि पूर्वाणि वाक्यानि यच चान्यत परिदेवितम\nविचिन्त्य नाधिगच्छामि गमनायेतराय वा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 227, + "shloka": 8, + "text": "ममापि हि महान हर्षॊ यद अहं भीम फल्गुनौ\nकलिष्टाव अरण्ये पश्येयं कृष्णया सहिताव इति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 227, + "shloka": 9, + "text": "न तथा पराप्नुयां परीतिम अवाप्य वसुधाम अपि\nदृष्ट्वा यथा पाण्डुसुतान वल्लकाजिन वाससः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 227, + "shloka": 10, + "text": "किं नु सयाद अधिकं तस्माद यद अहं दरुपदात्मजाम\nदरौपदीं कर्ण पश्येयं काषायवसनां वने" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 227, + "shloka": 11, + "text": "यदि मां धर्मराजश च भीमसेनश च पाण्डवः\nयुक्तं परमया लक्ष्म्या पश्येतां जीवितं भवेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 227, + "shloka": 12, + "text": "उपायं न तु पश्यामि येन गच्छेम तद वनम\nयथा चाभ्यनुजानीयाद गच्छन्तं मां महीपतिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 227, + "shloka": 13, + "text": "स सौबलेन सहितस तथा दुःशासनेन च\nउपायं पश्य निपुणं येन गच्छेम तद वनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 227, + "shloka": 14, + "text": "अहम अप्य अद्य निश्चित्य गमनायेतराय वा\nकाल्यम एव गमिष्यामि समीपं पार्थिवस्य ह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 227, + "shloka": 15, + "text": "मयि तत्रॊपविष्टे तु भीष्मे च कुरुसत्तमे\nउपायॊ यॊ भवेद दृष्टस तं बरूयाः सह सौबलः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 227, + "shloka": 16, + "text": "ततॊ भीष्मस्य राज्ञश च निशम्य गमनं परति\nवयवसायं करिष्ये ऽहम अनुनीय पितामहम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 227, + "shloka": 17, + "text": "तथेत्य उक्त्वा तु ते सर्वे जग्मुर आवसथान परति\nवयुषितायां रजन्यां तु कर्णॊ राजानम अभ्ययात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 227, + "shloka": 18, + "text": "ततॊ दुर्यॊधनं कर्णः परहसन्न इदम अब्रवीत\nउपायः परिदृष्टॊ ऽयं तं निबॊध जनेश्वर" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 227, + "shloka": 19, + "text": "घॊषा दवैतवने सर्वे तवत्प्रतीक्षा नराधिप\nघॊषयात्रापदेशेन गमिष्यामॊ न संशयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 227, + "shloka": 20, + "text": "उचितं हि सदा गन्तुं घॊषयात्रां विशां पते\nएवं च तवां पिता राजन समनुज्ञातुम अर्हति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 227, + "shloka": 21, + "text": "तथा कथयमानौ तौ घॊषयात्रा विनिश्चयम\nगान्धारराजः शकुनिः परत्युवाच हसन्न इव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 227, + "shloka": 22, + "text": "उपायॊ ऽयं मया दृष्टॊ गमनाय निरामयः\nअनुज्ञास्यति नॊ राजा चॊदयिष्यति चाप्य उत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 227, + "shloka": 23, + "text": "घॊषा दवैतवने सर्वे तवत्प्रतीक्षा नराधिप\nघॊषयात्रापदेशेन गमिष्यामॊ न संशयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 227, + "shloka": 24, + "text": "ततः परहसिताः सर्वे ते ऽनयॊन्यस्य तलान ददुः\nतद एव च विनिश्चित्य ददृशुः कुरुसत्तमम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 228, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nधृतराष्ट्रं ततः सर्वे ददृशुर जनमेजय\nपृष्ट्वा सुखम अथॊ राज्ञः पृष्ट्वा राज्ञा च भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 228, + "shloka": 2, + "text": "ततस तैर विहितः पूर्वं समङ्गॊ नाम बल्लवः\nसमीपस्थास तदा गावॊ धृतराष्ट्रे नयवेदयत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 228, + "shloka": 3, + "text": "अनन्तरं च राधेयः शकुनिश च विशां पते\nआहतुः पार्थिवश्रेष्ठं धृतराष्ट्रं जनाधिपम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 228, + "shloka": 4, + "text": "रमणीयेषु देशेषु घॊषाः संप्रति कौरव\nसमारणा समयः पराप्तॊ वत्सानाम अपि चाङ्कनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 228, + "shloka": 5, + "text": "मृगया चॊचिता राजन्न अस्मिन काले सुतस्य ते\nदुर्यॊधनस्य गमनं तवम अनुज्ञातुम अर्हसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 228, + "shloka": 6, + "text": "[धृत]\nमृगया शॊभना तात गवां च समवेक्षणम\nविश्रम्भस तु न गन्तव्यॊ बल्लवानाम इति समरे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 228, + "shloka": 7, + "text": "ते तु तत्र नरव्याघ्राः समीप इति नः शरुतम\nअतॊ नाभ्यनुजानामि गमनं तत्र वः सवयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 228, + "shloka": 8, + "text": "छद्मना निर्जितास ते हि कर्शिताश च महावने\nतपॊनित्याश च राधेय समर्थाश च महारथाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 228, + "shloka": 9, + "text": "धर्मराजॊ न संक्रुध्येद भीमसेनस तव अमर्षणः\nयज्ञसेनस्य दुहिता तेज एव तु केवलम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 228, + "shloka": 10, + "text": "यूयं चाप्य अपराध्येयुर दर्पमॊहसमन्विताः\nततॊ विनिर्दहेयुस ते तपसा हि समन्विताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 228, + "shloka": 11, + "text": "अथ वा सायुधा वीरा मनुनाभिपरिप्लुताः\nसहिता बद्धनिस्त्रिंशा दहेयुः शस्त्रतेजसा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 228, + "shloka": 12, + "text": "अथ यूयं बहुत्वात तान आरभध्वं कथं चन\nअनार्यं परमं तः सयाद अशक्यं तच च मे मतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 228, + "shloka": 13, + "text": "उषितॊ हि महाबाहुर इन्द्रलॊके धनंजयः\nदिव्यान्य अस्त्राण्य अवाप्याथ ततः परत्यागतॊ वनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 228, + "shloka": 14, + "text": "अकृतास्त्रेण पृथिवी जिता बीभत्सुना पुरा\nकिं पु��ः स कृतास्त्रॊ ऽदय न हन्याद वॊ महारथः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 228, + "shloka": 15, + "text": "अथ वा मद्वचॊ शरुत्वा तत्र यत्ता भविष्यथ\nउद्विग्नवासॊ विश्रम्भाद दुःखं तत्र भविष्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 228, + "shloka": 16, + "text": "अथ वा सैनिकाः के चिद अपकुर्युर युधिष्ठिरे\nतद अबुद्धि कृतं कर्म दॊषम उत्पादयेच च वः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 228, + "shloka": 17, + "text": "तस्माद गच्छन्तु पुरुषाः समारणायाप्त कारिणः\nन सवयं तत्र गमनं रॊचये तव भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 228, + "shloka": 18, + "text": "[षकुनि]\nधर्मज्ञः पाण्डवॊ जयेष्ठः परतिज्ञातं च संसदि\nतेन दवादश वर्षाणि वस्तव्यानीति भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 228, + "shloka": 19, + "text": "अनुवृत्ताश च ते सर्वे पाण्डवा धर्मचारिणः\nयुधिष्ठिरश च कौन्तेयॊ न नः कॊपं करिष्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 228, + "shloka": 20, + "text": "मृगयां चैव नॊ गन्तुम इच्छा संवर्धते भृशम\nसमारणं च चिकीर्षामॊ न तु पाण्डव दर्शनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 228, + "shloka": 21, + "text": "न चानार्य समाचारः कश चित तत्र भविष्यति\nन च तत्र गमिष्यामॊ यत्र तेषां परतिश्रयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 228, + "shloka": 22, + "text": "[वै]\nएवम उक्तः शकुनिना धृतराष्ट्रॊ जनेश्वरः\nदुर्यॊधनं सहामात्यम अनुजज्ञे न कामतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 228, + "shloka": 23, + "text": "अनुज्ञातस तु गान्धारिः कर्णेन सहितस तदा\nनिर्ययौ भरतश्रेष्ठॊ बलेन महता वृतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 228, + "shloka": 24, + "text": "दुःशासनेन च तथा सौबलेन च देविना\nसंवृतॊ भरातृभिश चान्यैः सत्रीभिश चापि सहस्रशः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 228, + "shloka": 25, + "text": "तं निर्यान्तं महाबाहुं दरष्टुं दवैतवनं सरः\nपौराश चानुययुः सर्वे सह दारा वनं च तत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 228, + "shloka": 26, + "text": "अष्टौ रथसहस्राणि तरीणि नागायुतानि च\nपत्तयॊ बहुसाहस्रा हयाश च नवतिः शताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 228, + "shloka": 27, + "text": "शकटापण वेश्याश च वणिजॊ बन्दिनस तथा\nनराश च मृगया शीलाः शतशॊ ऽथ सहस्रशः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 228, + "shloka": 28, + "text": "ततः परयाणे नृपतेः सुमहान अभवत सवनः\nपरावृषीव महावायॊर उद्धतस्य विशां पते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 228, + "shloka": 29, + "text": "गव्यूति मात्रे नयवसद राजा दुर्यॊधनस तदा\nपरयातॊ वाहनैः सर्वैस ततॊ दवैतवनं सरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 229, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nअथ दुर्यॊधनॊ राजा तत्र तत्र वने वसन\nजगाम घॊषान अभितस तत्र चक्रे निवेशनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 229, + "shloka": 2, + "text": "रमणीये समाज्ञाते सॊदके समहीरुहे\nदेशे सर्वगुणॊपेते चक्रुर आवसथं नराः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 229, + "shloka": 3, + "text": "तथैव तत समीपस्थान पृथग आवसथान बहून\nकर्णस्य शकुनेश चैव भरातॄणां चैव सर्वशः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 229, + "shloka": 4, + "text": "ददर्श स तदा गावः शतशॊ ऽथ सहस्रशः\nअङ्कैर लक्षैश च ताः सर्वा लक्षयाम आस पार्थिवः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 229, + "shloka": 5, + "text": "अङ्कयाम आस वत्सांश च जज्ञे चॊपसृतास तव अपि\nबाल वत्साश च या गावः कालयाम आस ता अपि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 229, + "shloka": 6, + "text": "अथ स समारणं कृत्वा लक्षयित्वा तरिहायनान\nवृतॊ गॊपालकैः परीतॊ वयहरत कुरुनन्दनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 229, + "shloka": 7, + "text": "स च पौरजनः सर्वः सैनिकाश च सहस्रशः\nयथॊपजॊषं चिक्रीडुर वने तस्मिन यथामराः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 229, + "shloka": 8, + "text": "ततॊ गॊपाः परगातारः कुशला नृत्तवादिते\nधार्तराष्ट्रम उपातिष्ठन कन्याश चैव सवलंकृताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 229, + "shloka": 9, + "text": "स सत्रीगणवृतॊ राजा परहृष्टः परददौ वसु\nतेभ्यॊ यथार्हम अन्नानि पानानि विविधानि च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 229, + "shloka": 10, + "text": "ततस ते सहिताः सर्वे तरक्षून महिषान मृगान\nगवयर्क्ष वराहांश च समन्तात पर्यकालयन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 229, + "shloka": 11, + "text": "स ताञ शरैर विनिर्भिन्दन गजान बध्नन महावने\nरमणीयेषु देशेषु गराहयाम आस वै मृगान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 229, + "shloka": 12, + "text": "गॊरसान उपयुञ्जान उपभॊगांश च भारत\nपश्यन सुरमणीयानि पुष्पितानि वनानि च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 229, + "shloka": 13, + "text": "मत्तभ्रमर जुष्टानि बर्हिणाभिरुतानि च\nअगच्छद आनुपूर्व्येण पुण्यं दवैतवनं सरः\nऋद्ध्या परमया युक्तॊ महेन्द्र इव वज्रभृत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 229, + "shloka": 14, + "text": "यदृच्छया च तद अहॊ धर्मपुत्रॊ युधिष्ठिरः\nईजे राजर्षियज्ञेन सद्यस्केन विशां पते\nदिव्येन विधिना राजा वन्येन कुरुसत्तमः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 229, + "shloka": 15, + "text": "कृत्वा निवेशम अभितः सरसस तस्य कौरवः\nदरौपद्या सहितॊ धीमान धर्मपत्न्या नराधिपः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 229, + "shloka": 16, + "text": "ततॊ दुर्यॊधनः परेष्यान आदिदेश सहानुजः\nआक्रीडावसथाः कषिप्रं करियन्ताम इति भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 229, + "shloka": 17, + "text": "ते तथेत्य एव कौरव्यम उक्त्वा वचनकारिणः\nचिकीर्षन्तस तदाक्रीडाञ जग्मुर दव���तवनं सरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 229, + "shloka": 18, + "text": "सेनाग्रं धार्तराष्ट्रस्य पराप्तं दवैतवनं सरः\nपरविशन्तं वनद्वारि गन्धर्वाः समवारयन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 229, + "shloka": 19, + "text": "तत्र गन्धर्वराजॊ वै पूर्वम एव विशां पते\nकुबेरभवनाद राजन्न आजगाम गणावृतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 229, + "shloka": 20, + "text": "गणैर अप्सरसां चैव तरिदशानां तथात्मजैः\nविहारशीलः करीडार्थं तेन तत संवृतं सरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 229, + "shloka": 21, + "text": "तेन तत संवृतं दृष्ट्वा ते राजपरिचारकाः\nपरतिजग्मुस ततॊ राजन यत्र दुर्यॊधनॊ नृपः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 229, + "shloka": 22, + "text": "स तु तेषां वचॊ शरुत्वा सैनिकान युद्धदुर्मदान\nपरेषयाम आस कौरव्य उत्सारयत तान इति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 229, + "shloka": 23, + "text": "तस्य तद वचनं शरुत्वा राज्ञः सेनाग्रयायिनः\nसरॊ दवैतवनं गत्वा गन्धर्वान इदम अब्रुवन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 229, + "shloka": 24, + "text": "राजा दुर्यॊधनॊ नाम धृतराष्ट्र सुतॊ बली\nविजिहीर्षुर इहायाति तदर्थम अपसर्पत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 229, + "shloka": 25, + "text": "एवम उक्तास तु गन्धर्वाः परहसन्तॊ विशां पते\nपरत्यब्रुवंस तान पुरुषान इदं सुपरुषं वचः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 229, + "shloka": 26, + "text": "न चेतयति वॊ राजा मन्दबुद्धिः सुयॊधनः\nयॊ ऽसमान आज्ञापयत्य एवं वश्यान इव दिवौकसः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 229, + "shloka": 27, + "text": "यूयं मुमूर्षवश चापि मन्दप्रज्ञा न संशयः\nये तस्य वचनाद एवम अस्मान बरूत विचेतसः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 229, + "shloka": 28, + "text": "गच्छत तवरिताः सर्वे यत्र राजा स कौरवः\nदवेष्यं माद्यैव गच्छध्वं धर्मराज निवेशनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 229, + "shloka": 29, + "text": "एवम उक्तास तु गन्धर्वै राज्ञः सेनाग्रयायिनः\nसंप्राद्रवन्यतॊ राजा धृतराष्ट्र सुतॊ ऽभवत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 230, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nततस ते सहिताः सर्वे दुर्यॊधनम उपागमन\nअब्रुवंश च महाराज यद ऊचुः कौरवं परति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 230, + "shloka": 2, + "text": "गन्धर्वैर वारिते सैन्ये धार्तराष्ट्रः परतापवान\nअमर्षपूर्णः सैन्यानि परत्यभाषत भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 230, + "shloka": 3, + "text": "शासतैनान अधर्मज्ञान मम विप्रियकारिणः\nयदि परक्रीडितॊ देवैः सर्वैः सह शतक्रतुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 230, + "shloka": 4, + "text": "दुर्यॊधन वचॊ शरुत्वा धार्तराष्ट्रा महाबलाः\nसर्व एवाभिसंनद्धा यॊधाश चापि सहस्रशः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 230, + "shloka": 5, + "text": "ततः परमथ्य गन्धर्वांस तद वनं विविशुर बलात\nसिंहनादेन महता पूरयन्तॊ दिशॊ दश" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 230, + "shloka": 6, + "text": "ततॊ ऽपरैर अवार्यन्त गन्धर्वैः कुरु सैनिकाः\nते वार्यमाणा गन्धर्वैः साम्नैव वसुधाधिप\nतान अनादृत्य गन्धर्वांस तद वनं विविशुर महत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 230, + "shloka": 7, + "text": "यदा वाचा न तिष्ठन्ति धार्तराष्ट्राः सराजकाः\nततस ते खेचराः सर्वे चित्रसेने नयवेदयन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 230, + "shloka": 8, + "text": "गन्धर्वराजस तान सर्वान अब्रवीत कौरवान परति\nअनार्याञ शासतेत्य एवं चित्रसेनॊ ऽतयमर्षणः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 230, + "shloka": 9, + "text": "अनुज्ञातास तु गन्धर्वाश चित्रसेनेन भारत\nपरगृहीतायुधाः सर्वे धार्तराष्ट्रान अभिद्रवन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 230, + "shloka": 10, + "text": "तान दृष्ट्वा पततः शीघ्रान गन्धर्वान उद्यतायुधान\nसर्वे ते पराद्रवन संख्ये धार्तराष्ट्रस्य पश्यतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 230, + "shloka": 11, + "text": "तान दृष्ट्वा दरवतः सर्वान धार्तराष्ट्रान पराङ्मुखान\nवैकर्तनस तदा वीरॊ नासीत तत्र पराङ्मुखः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 230, + "shloka": 12, + "text": "आपतन्तीं तु संप्रेक्ष्य गन्धर्वाणां महाचमूम\nमहता शरवर्षेण राधेयः परत्यवारयत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 230, + "shloka": 13, + "text": "कषुरपैर विशिखैर भल्लैर वत्सदन्तैस तथायसैः\nगन्धर्वाञ शतशाभ्यघ्नँल लघुत्वात सूतनन्दनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 230, + "shloka": 14, + "text": "पातयन्न उत्तमाङ्गानि गन्धर्वाणां महारथाः\nकषणेन वयधमत सर्वां चित्रसेनस्य वाहिनीम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 230, + "shloka": 15, + "text": "ते वध्यमाना गन्धर्वाः सूतपुत्रेण धीमता\nभूय एवाभ्यवर्तन्त शतशॊ ऽथ सहस्रशः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 230, + "shloka": 16, + "text": "गन्धर्वभूता पृथिवी कषणेन समपद्यत\nआपतद्भिर महावेगैश चित्रसेनस्य सैनिकैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 230, + "shloka": 17, + "text": "अथ दुर्यॊधनॊ राजा शकुनिश चापि सौबलः\nदुःशासनॊ विकर्णश च ये चान्ये धृतराष्ट्रजाः\nनयहनंस तत तदा सैन्यं रथैर गरुड निस्वनैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 230, + "shloka": 18, + "text": "भूयॊ च यॊधयाम आसुः कृत्वा कर्णम अथाग्रतः\nमहता रथघॊषेण हयचारेण चाप्य उत\nवैकर्तनं परीप्सन्तॊ गन्धर्वान समवारयन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 230, + "shloka": 19, + "text": "ततः संन्यपतन सर्वे गन्धर्वाः कौरवैः सह\nतदा सुतुमुलं युद्धम अभव��� लॊमहर्षणम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 230, + "shloka": 20, + "text": "ततस ते मृदवॊ ऽभूवन गन्धर्वाः शरपीडिताः\nउच्चुक्रुशुश च कौरव्या गन्धर्वान परेक्ष्य पीडितान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 230, + "shloka": 21, + "text": "गन्धर्वांस तरासितान दृष्ट्वा चित्रसेनॊ ऽतयमर्षणः\nउत्पपातासनात करुद्धॊ वधे तेषां समाहितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 230, + "shloka": 22, + "text": "ततॊ मायास्त्रम आस्थाय युयुधे चित्रमार्गवित\nतयामुह्यन्त कौरव्याश चित्रसेनस्य मायया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 230, + "shloka": 23, + "text": "एकैकॊ हि तदा यॊधॊ धार्तराष्ट्रस्य भारत\nपर्यवर्तत गन्धर्वैर दशभिर दशभिः सह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 230, + "shloka": 24, + "text": "ततः संपीड्यमानास ते बलेन महता तदा\nपराद्रवन्त रणे भीता यत्र राजा युधिष्ठिरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 230, + "shloka": 25, + "text": "भज्यमानेष्व अनीकेषु धार्तराष्ट्रेषु सर्वशः\nकर्णॊ वैकर्तनॊ राजंस तस्थौ गिरिर इवाचलः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 230, + "shloka": 26, + "text": "दुर्यॊधनश च कर्णश च शकुनिश चापि सौबलः\nगन्धर्वान यॊधयां चक्रुः समरे भृशविक्षताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 230, + "shloka": 27, + "text": "सर्व एव तु गन्धर्वाः शतशॊ ऽथ सहस्रशः\nजिघांसमानाः सहिताः कर्णम अभ्यद्रवन रणे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 230, + "shloka": 28, + "text": "असिभिः पट्टिशैः शूलैर गदाभिश च महाबलाः\nसूतपुत्रं जिघांसन्तः समन्तात पर्यवारयन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 230, + "shloka": 29, + "text": "अन्ये ऽसय युगमच छिन्दन धवजम अन्ये नयपातयन\nईषाम अन्ये हयान अन्ये सूतम अन्ये नयपातयन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 230, + "shloka": 30, + "text": "अन्ये छत्रं वरूथं च वन्धुरं च तथापरे\nगन्धर्वा बहुसाहस्राः खण्डशॊ ऽभयहनन रथम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 230, + "shloka": 31, + "text": "ततॊ रथाद अवप्लुत्य सूतपुत्रॊ ऽसि चर्म भृत\nविकर्ण रथम आस्थाय मॊक्षायाश्वान अचॊदयत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 231, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nगन्धर्वैस तु महाराज भग्ने कर्णे महारथे\nसंप्राद्रवच चमूः सर्वा धार्तराष्ट्रस्य पश्यतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 231, + "shloka": 2, + "text": "तान दृष्ट्वा दरवतः सर्वान धार्तराष्ट्रान पराङ्मुखान\nदुर्यॊधनॊ महाराज नासीत तत्र पराङ्मुखः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 231, + "shloka": 3, + "text": "ताम आपतन्तीं संप्रेक्ष्य गन्धर्वाणां महाचमूम\nमहता शरवर्षेण सॊ ऽभयवर्षद अरिंदमः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 231, + "shloka": 4, + "text": "अचिन्त्यशरवर्षं तु गन्धर्वास तस्य तं रथम\nदुर्यॊधनं जिघांसन्तः समन्तात पर्यवारयन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 231, + "shloka": 5, + "text": "युगमीषां वरूथं च तथैव धवजसारथी\nअश्वांस तरिवेणुं तल्पं च तिलशॊ ऽभयहनद रथम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 231, + "shloka": 6, + "text": "दुर्यॊधनं चित्रसेनॊ विरथं पतितं भुवि\nअभिद्रुत्य महाबाहुर जीवग्राहम अथाग्रहीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 231, + "shloka": 7, + "text": "तस्मिन गृहीते राजेन्द्र सथितं दुःशासनं रथे\nपर्यगृह्णन्त गन्धर्वाः परिवार्य समन्ततः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 231, + "shloka": 8, + "text": "विविंशतिं चित्रसेनम आदायान्ये परदुद्रुवुः\nविन्दानुविन्दाव अपरे राजदारांश च सर्वशः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 231, + "shloka": 9, + "text": "सैन्यास तु धार्तराष्ट्रस्य गन्धर्वैः समभिद्रुताः\nपूर्वं परभग्नैः सहिताः पाण्डवान अभ्ययुस तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 231, + "shloka": 10, + "text": "शकटापण वेश्याश च यानयुग्यं च सर्वशः\nशरणं पाण्डवाञ जग्मुर हरियमाणे महीपतौ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 231, + "shloka": 11, + "text": "परियदर्शनॊ महाबाहुर धार्तराष्ट्रॊ महाबलः\nगन्धर्वैर हरियते राजा पार्थास तम अनुधावत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 231, + "shloka": 12, + "text": "दुःशासनॊ दुर्विषहॊ दुर्मुखॊ दुर्जयस तथा\nबद्ध्वा हरियन्ते गन्धर्वै राजदाराश च सर्वशः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 231, + "shloka": 13, + "text": "इति दुर्यॊधनामात्याः करॊशन्तॊ राजगृद्धिनः\nआर्ता दीनस्वराः सर्वे युधिष्ठिरम उपागमन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 231, + "shloka": 14, + "text": "तांस तथा वयथितान दीनान भिक्षमाणान युधिष्ठिरम\nवृद्धान दुर्यॊधनामात्यान भिमसेनॊ ऽभयभाषत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 231, + "shloka": 15, + "text": "अन्यथा वर्तमानानाम अर्थॊ जातायम अन्यथा\nअस्माभिर यद अनुष्ठेयं गन्धर्वैस तद अनुष्ठितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 231, + "shloka": 16, + "text": "दुर्मन्त्रितम इदं तात राज्ञॊ दुर्द्यूत देविनः\nदवेष्टारम अन्ये कलीबस्य पातयन्तीति नः शरुतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 231, + "shloka": 17, + "text": "तद इदं कृतं नः परत्यक्षं गन्धर्वै रतिमानुषम\nदिष्ट्या लॊके पुमान अस्ति कश चिद अस्मत्प्रिये सथितः\nयेनास्माकं हृतॊ भार आसीनानां सुखावहः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 231, + "shloka": 18, + "text": "शीतवातातप सहांस तपसा चैव कर्शितान\nसमस्थॊ विषमस्थान हि दरष्टुम इच्छति दुर्मतिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 231, + "shloka": 19, + "text": "अधर्मचारिणस तस्य कौरव्यस्य दुरात्मनः\nये शीलम अनुवर्तन्ते ते पश्यन्ति पराभवम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 231, + "shloka": 20, + "text": "अधर्मॊ हि कृतस तेन येनैतद उपशिक्षितम\nअनृशंसास तु कौन्तेयास तस्याध्यक्षान बरवीमि वः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 231, + "shloka": 21, + "text": "एवं बरुवाणं कौन्तेयं भीमसेनम अमर्षणम\nन कालः परुषस्यायम इति राजाभ्यभाषत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 232, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nअस्मान अभिगतांस तात भयार्ताञ शरणैषिणः\nकौरवान विषमप्राप्तान कथं बरूयास तम ईदृशम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 232, + "shloka": 2, + "text": "भवन्ति भेदा जञातीनां कलहाश च वृकॊदर\nपरसक्तानि च वैराणि जञातिधर्मॊ न नश्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 232, + "shloka": 3, + "text": "यदा तु कश चिज जञातीनां बाह्यः परार्थयते कुलम\nन मर्षयन्ति तत सन्तॊ बाह्येनाभिप्रमर्षणम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 232, + "shloka": 4, + "text": "जानाति हय एष दुर्बुद्धिर अस्मान इह चिरॊषितान\nस एष परिभूयास्मान अकार्षीद इदम अप्रियम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 232, + "shloka": 5, + "text": "दुर्यॊधनस्य गरहणाद गन्धर्वेण बलाद रणे\nसत्रीणां बाह्याभिमर्शाच च हतं भवति नः कुलम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 232, + "shloka": 6, + "text": "शरणं च परपन्नानां तराणार्थं च कुलस्य नः\nउत्तिष्ठध्वं नरव्याघ्राः सज्जीभवत माचिरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 232, + "shloka": 7, + "text": "अर्जुनश च यमौ चैव तवं च भीमापराजितः\nमॊक्षयध्वं धार्तराष्ट्रं हरियमाणं सुयॊधनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 232, + "shloka": 8, + "text": "एते रथा नरव्याघ्राः सर्वशस्त्रसमन्विताः\nइन्द्रसेनादिभिः सूतैः संयताः कनकध्वजाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 232, + "shloka": 9, + "text": "एतान आस्थाय वै तात गन्धर्वान यॊद्धुम आहवे\nसुयॊधनस्य मॊक्षाय परयतध्वम अतन्द्रिताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 232, + "shloka": 10, + "text": "य एव कश चिद राजन्यः शरणार्थम इहागतम\nपरं शक्त्याभिरक्षेत किं पुनस तवं वृकॊदर" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 232, + "shloka": 11, + "text": "क इहान्यॊ भवेत तराणम अभिधावेति चॊदितः\nपराञ्जलिं शरणापन्नं दृष्ट्वा शत्रुम अपि धरुवम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 232, + "shloka": 12, + "text": "वरप्रदानं राज्यं च पुत्र जन्म च पाण्डव\nशत्रॊश च मॊक्षणं कलेशात तरीणि चैकं च तत समम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 232, + "shloka": 13, + "text": "किं हय अभ्यधिकम एतस्माद यद आपन्नः सुयॊधनः\nतवद बाहुबलम आश्रित्य जीवितं परिमार्गति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 232, + "shloka": 14, + "text": "सवयम एव परधावेयं यदि न सयाद वृकॊदर\nविततॊ ऽयं करतुर वीर न हि मे ऽतर विचारणा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 232, + "shloka": 15, + "text": "साम्नैव तु यथा भीम मॊक्षयेथाः सुयॊधनम\nतथा सर्वैर उपायैस तवं यतेथाः कुरुनन्दन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 232, + "shloka": 16, + "text": "न साम्ना परतिपद्येत यदि गन्धर्वराड असौ\nपराक्रमेण मृदुना मॊक्षयेथाः सुयॊधनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 232, + "shloka": 17, + "text": "अथासौ मृदु युद्धेन न मुञ्चेद भीमकौरवान\nसर्वॊपायैर विमॊच्यास ते निगृह्य परिपन्थिनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 232, + "shloka": 18, + "text": "एतावद धि मया शक्यं संदेष्टुं वै वृकॊदर\nवैताने कर्मणि तते वर्तमाने च भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 232, + "shloka": 19, + "text": "[वै]\nअजातशत्रॊर वचनं तच छरुत्वा तु धनंजयः\nपरतिजज्ञे गुरॊर वाक्यं कौरवाणां विमॊक्षणम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 232, + "shloka": 20, + "text": "[अर्ज]\nयदि साम्ना न मॊक्ष्यन्ति गन्धवा धृतराष्ट्रजान\nअद्य गन्धर्वराजस्य भूमिः पास्यति शॊणितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 232, + "shloka": 21, + "text": "[वै]\nअर्जुनस्य तु तां शरुत्वा परतिज्ञां सत्यवादिनः\nकौरवाणां तदा राजन पुनः परत्यागतं मनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 233, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nयुधिष्ठिरवचः शरुत्वा भीमसेनपुरॊगमाः\nपरहृष्टवदनाः सर्वे समुत्तस्थुर नरर्षभाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 233, + "shloka": 2, + "text": "अभेद्यानि ततः सर्वे समनह्यन्त भारत\nजाम्बूनदविचित्राणि कवचानि महारथाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 233, + "shloka": 3, + "text": "ते दंशिता रथैः सर्वे धवजिनः सशरासनाः\nपाण्डवाः परत्यदृश्यन्त जवलिता इव पावकाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 233, + "shloka": 4, + "text": "तान रथान साधु संपन्नान संयुक्ताञ जवनैर हयैः\nआस्थाय रथशार्दूलाः शीघ्रम एव ययुस ततः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 233, + "shloka": 5, + "text": "ततः कौरव सैन्यानां परादुरासीन महास्वनः\nपरयातान सहितान दृष्ट्वा पाण्डुपुत्रान महारथान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 233, + "shloka": 6, + "text": "जितकाशिनश च खचरास तवरिताश च महारथाः\nकषणेनैव वने तस्मिन समाजग्मुर अभीतवत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 233, + "shloka": 7, + "text": "नयवर्तन्त ततः सर्वे गन्धर्वा जितकाशिनः\nदृष्ट्वा रथगतान वीरान पाण्डवांश चतुरॊ रणे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 233, + "shloka": 8, + "text": "तांस तु विभ्राजतॊ दृष्ट्वा लॊकपालान इवॊद्यतान\nवयूढानीका वयतिष्ठन्त गन्धमादनवासिनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 233, + "shloka": 9, + "text": "राज्ञस तु वचनं शरुत्वा धर्मराजस्य धीमतः\nकरमेण मृदुना युद्धम उपक्रामन्त भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 233, + "shloka": 10, + "text": "न तु गन्धर्वराजस्य सैनिका मन्दचेतसः\nशक्यन्ते मृदुना शरेयॊ परतिपादयितुं तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 233, + "shloka": 11, + "text": "ततस तान युधि दुर्धर्षः सव्यसाची परंतपः\nसान्त्वपूर्वम इदं वाक्यम उवाच खचरान रणे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 233, + "shloka": 12, + "text": "नैतद गन्धर्वराजस्य युक्तं कर्म जुगुप्सितम\nपरदाराभिमर्शश च मानुषैश च समागमः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 233, + "shloka": 13, + "text": "उत्सृजध्वं महावीर्यान धृतराष्ट्र सुतान इमान\nदारांश चैषां विमुञ्चध्वं धर्मराजस्य शासनात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 233, + "shloka": 14, + "text": "एवम उक्तास तु गन्धर्वाः पाण्डवेन यशस्विना\nउत्स्मयन्तस तदा पार्थम इदं वचनम अब्रुवन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 233, + "shloka": 15, + "text": "एकस्यैव वयं तात कुर्याम वचनं भुवि\nयस्य शासनम आज्ञाय चराम विगतज्वराः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 233, + "shloka": 16, + "text": "तेनैकेन यथादिष्टं तथा वर्ताम भारत\nन शास्ता विद्यते ऽसमाकम अन्यस तस्मात सुरेश्वरात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 233, + "shloka": 17, + "text": "एवम उक्तस तु गन्धर्वैः कुन्तीपुत्रॊ धनंजयः\nगन्धर्वान पुनर एवेदं वचनं परत्यभाषत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 233, + "shloka": 18, + "text": "यदि साम्ना न मॊक्षध्वं गन्धर्वा धृतराष्ट्रजम\nमॊक्षयिष्यामि विक्रम्य सवयम एव सुयॊधनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 233, + "shloka": 19, + "text": "एवम उक्त्वा ततः पार्थः सव्यसाची धनंजयः\nससर्व निशितान बाणान खचरान खचरान परति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 233, + "shloka": 20, + "text": "तथैव शरवर्षेण गन्धर्वास ते बलॊत्कटाः\nपाण्डवान अभ्यवर्तन्त पाण्डवाश च दिवौकसः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 233, + "shloka": 21, + "text": "ततः सुतुमुलं युद्धं गन्धर्वाणां तरस्विनाम\nबभूव भीमवेगानां पाण्डवानां च भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 234, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nततॊ दिव्यास्त्रसंपन्ना गन्धर्वा हेममालिनः\nविसृजन्तः शरान दीप्तान समन्तात पर्यवारयन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 234, + "shloka": 2, + "text": "चत्वारः पाण्डवा वीरा गन्धर्वाश च सहस्रशः\nरणे संन्यपतन राजंस तद अद्भुतम इवाभवत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 234, + "shloka": 3, + "text": "यथा कर्णस्य च रथॊ धार्तराष्ट्रस्य चॊभयॊः\nगन्धर्वैः शतशॊ छिन्नौ तथा तेषां परचक्रिरे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 234, + "shloka": 4, + "text": "तान समापततॊ राजन गन्धर्वाञ शतशॊ रणे\nपरत्यगृह्णन नरव्याघ्राः शरवर्षैर अनेकशः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 234, + "shloka": 5, + "text": "अवकीर्यमाणाः खगमाः शरवर्षैः समन्ततः\nन शेकुः पाण्डुपुत्राणां समीपे परिवर्तितुम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 234, + "shloka": 6, + "text": "अभिक्रुद्धान अभिप्रेक्ष्य गन्धर्वान अर्जुनस तदा\nलक्षयित्वाथ दिव्यानि महास्त्राण्य उपचक्रमे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 234, + "shloka": 7, + "text": "सहस्राणां सहस्रं स पराहिणॊद यमसादनम\nआग्नेयेनार्जुनः संख्ये गन्धर्वाणां बलॊत्कटः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 234, + "shloka": 8, + "text": "तथा भीमॊ महेष्वासः संयुगे बलिनां वरः\nगन्धर्वाञ शतशॊ राजञ जघान निशितैः शरैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 234, + "shloka": 9, + "text": "माद्रीपुत्राव अपि तथा युध्यमानौ बलॊत्कटौ\nपरिगृह्याग्रतॊ राजञ जघ्नतुः शतशः परान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 234, + "shloka": 10, + "text": "ते वध्यमाना गन्धर्वा दिव्यैर अस्त्रैर महात्मभिः\nउत्पेतुः खम उपादाय धृतराष्ट्र सुतांस ततः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 234, + "shloka": 11, + "text": "तान उत्पतिष्णून बुद्ध्वा तु कुन्तीपुत्रॊ धनंजयः\nमहता शरजालेन समन्तात पर्यवारयत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 234, + "shloka": 12, + "text": "ते बद्धाः शरजालेन शकुन्ता इव पञ्जरे\nववर्षुर अर्जुनं करॊधाद गदा शक्त्यृष्टि वृष्टिभिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 234, + "shloka": 13, + "text": "गदा शक्त्यसि वृष्टीस ता निहत्य स महास्त्रवित\nगात्राणि चाहनद भल्लैर गन्धर्वाणां धनंजयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 234, + "shloka": 14, + "text": "शिरॊभिः परपतद भिश च चरणैर बाहुभिस तथा\nअश्मवृष्टिर इवाभाति परेषाम अभवद भयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 234, + "shloka": 15, + "text": "ते वध्यमाना गन्धर्वाः पाण्डवेन महात्मना\nभूमिष्ठम अन्तरिक्षस्थाः शरवर्षैर अवाकिरन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 234, + "shloka": 16, + "text": "तेषां तु शरवर्षाणि सव्यसाची परंतपः\nअस्त्रैः संवार्य तेजस्वी गन्धर्वान परत्यविध्यत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 234, + "shloka": 17, + "text": "सथूणाकर्णेन्द्रजालं च सौरं चापि तथार्जुनः\nआग्नेयं चापि सौम्यं च ससर्ज कुरुनन्दनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 234, + "shloka": 18, + "text": "ते दह्यमाना गन्हर्वाः कुन्तीपुत्रस्य सायकैः\nदैतेया इव शक्रेण विषादम अगमन परम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 234, + "shloka": 19, + "text": "ऊर्ध्वम आक्रममाणाश च शरजालेन वारिताः\nविसर्पमाणा भल्लैश च वार्यन्ते सव्यसाचिना" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 234, + "shloka": 20, + "text": "गन्धर्वांस तरासितान दृष्ट्वा कुन्तीपुत्रेण धीमता\nचित्रसेनॊ गदां गृह्य सव्यसाचिनम आद्रवत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 234, + "shloka": 21, + "text": "तस्याभिपततस तूर्णं गदाहस्तस्य संयुगे\nगदां सर्वायसीं पार्थः शरैश चिच्छेद सप्तधा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 234, + "shloka": 22, + "text": "सगदां बहुधा दृष्ट्वा कृत्तां बाणैस तरस्विना\nसंवृत्य विद्ययात्मानं यॊधयाम आस पाण्डवम\nअस्त्राणि तस्य दिव्यानि यॊधयाम आस खे सथितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 234, + "shloka": 23, + "text": "गन्हर्व राजॊ बलवान माययान्तर्हितस तदा\nअन्तर्हितं समालक्ष्य परहरन्तम अथार्जुनः\nताडयाम आस खचरैर दिव्यास्त्रप्रतिमन्त्रितैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 234, + "shloka": 24, + "text": "अन्तर्धानवधं चास्य चक्रे करुद्धॊ ऽरजुनस तदा\nशब्दवेद्यम उपाश्रित्य बहुरूपॊ धनंजयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 234, + "shloka": 25, + "text": "स वद्यमानस तैर अस्त्रैर अर्जुनेन महात्मना\nअथास्य दर्शयाम आस तदात्मानं परियं सखा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 234, + "shloka": 26, + "text": "चित्रसेनम अथालक्ष्य सखायं युधि दुर्बलम\nसंजहारास्त्रम अथ तत परसृष्टं पाण्डवर्षभः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 234, + "shloka": 27, + "text": "दृष्ट्वा तु पाण्डवाः सर्वे संहृतास्त्रं धनंजयम\nसंजह्रुः परदुतान अश्वाञ शरवेगान धनूंषि च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 234, + "shloka": 28, + "text": "चित्रसेनश च भीमश च सव्यसाची यमाव अपि\nपृष्ट्वा कौशलम अन्यॊन्यं रथेष्व एवावतस्थिरे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 235, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nततॊ ऽरजुनश चित्रसेनं परहसन्न इदम अब्रवीत\nमध्ये गन्धर्वसैन्यानां महेष्वासॊ महाद्युतिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 235, + "shloka": 2, + "text": "किं ते वयवसितं वीर कौरवाणां विनिग्रहे\nकिमर्थं च सदारॊ ऽयं निगृहीतः सुयॊधनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 235, + "shloka": 3, + "text": "[चित्र]\nविदितॊ ऽयम अभिप्रायस ततस्थेन महात्मना\nदुर्यॊधनस्य पापस्य कर्णस्य च धनंजय" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 235, + "shloka": 4, + "text": "वनस्थान भवतॊ जञात्वा कलिश्यमानान अनर्हवत\nइमे ऽवहसितुं पराप्ता दरौपदीं च यशस्विनीम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 235, + "shloka": 5, + "text": "जञात्वा चिकीर्षितं चैषां माम उवाच सुरेश्वरः\nगच्छ दुर्यॊधनं बद्ध्वा सामात्यं तवम इहानय" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 235, + "shloka": 6, + "text": "धनंजयश च ते रक्ष्यः सह भरातृभिर आहवे\nस हि परियः सखा तुभ्यं शिष्यश च तव पाण्टवः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 235, + "shloka": 7, + "text": "वचनाद देवराजस्य ततॊ ऽसमीहागतॊ दरुतम\nअयं दुरात्मा बद्धश च गमिष्यामि सुरा��यम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 235, + "shloka": 8, + "text": "[अर्ज]\nउत्सृज्यतां चित्रसेन भरातास्माकं सुयॊधनः\nधर्मराजस्य संदेशान मम चेद इच्छसि परियम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 235, + "shloka": 9, + "text": "[चित्र]\nपापॊ ऽयं नित्यसंदुष्टॊ न विमॊक्षणम अर्हति\nपरलब्धा धर्मराजस्य कृष्णायाश च धनंजय" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 235, + "shloka": 10, + "text": "नेदं चिकीर्षितं तस्य कुन्तीपुत्रॊ महाव्रतः\nजानाति धर्मराजॊ हि शरुत्वा कुरु यथेच्छसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 235, + "shloka": 11, + "text": "[वै]\nते सर्व एव राजानम अभिजग्मुर युधिष्ठिरम\nअभिगम्य च तत सर्वं शशंसुस तस्य दुष्कृतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 235, + "shloka": 12, + "text": "अजातशत्रुस तच छरुत्वा गन्धर्वस्य वचस तदा\nमॊक्षयाम आस तान सर्वान गन्धर्वान परशशंस च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 235, + "shloka": 13, + "text": "दिष्ट्या भवद्भिर बलिभिः शक्तैः सर्वैर न हिंसितः\nदुर्वृत्तॊ दार्तराष्ट्रॊ ऽयं सामात्यज्ञाति बान्धवः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 235, + "shloka": 14, + "text": "उपकारॊ महांस तात कृतॊ ऽयं मम खेचराः\nकुलं न परिभूतं मे मॊक्षेणास्य दुरात्मनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 235, + "shloka": 15, + "text": "आज्ञापयध्वम इष्टानि परीयामॊ दर्शनेन वः\nपराप्य सर्वान अभिप्रायांस ततॊ वरजत माचिरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 235, + "shloka": 16, + "text": "अनुज्ञातास तु गन्धर्वाः पाण्डुपुत्रेण धीमता\nसहाप्सरॊभिः संहृष्टाश चित्रसेन मुखा ययुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 235, + "shloka": 17, + "text": "देवराड अपि गन्धर्वान मृतांस तान समजीवयत\nदिव्येनामृत वर्षेण ये हताः कौरवैर युधि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 235, + "shloka": 18, + "text": "जञातींस तान अवमुच्याथ राजदारांश च सर्वशः\nकृत्वा च दुष्करं कर्म परीतियुक्ताश च पाण्डवाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 235, + "shloka": 19, + "text": "सस्त्री कुमारैः कुरुभिः पूज्यमाना महारथाः\nबभ्राजिरे महात्मानः कुरुमध्ये यथाग्नयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 235, + "shloka": 20, + "text": "ततॊ दुर्यॊधनं मुच्य भरातृभिः सहितं तदा\nयुधिष्ठिरः सप्रणयम इदं वचनम अब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 235, + "shloka": 21, + "text": "मा सम तात पुनः कार्षीर ईदृशं साहसं कव चित\nन हि साहस कर्तारः सुखम एधन्ति भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 235, + "shloka": 22, + "text": "सवस्तिमान सहितः सर्वैर भरातृभिः कुरुनन्दन\nगृहान वरज यथाकामं वैमनस्यं च मा कृथाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 235, + "shloka": 23, + "text": "पाण्डवेनाभ्यनुज्ञातॊ राजा दुर्यॊधनस तदा\nविदीर्यमाणॊ वरीडेन जगाम गनरं परति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 235, + "shloka": 24, + "text": "तस्मिन गते कौरवेये कुन्तीपुत्रॊ युधिष्ठिरः\nभरातृभिः सहितॊ वीरः पूज्यमानॊ दविजातिभिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 235, + "shloka": 25, + "text": "तपॊधनैश च तैः सर्वैर वृतः शक्र इवामरैः\nवने दवैतवने तस्मिन विजहार मुदा युतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 236, + "shloka": 1, + "text": "[जनम]\nशत्रुभिर जितबद्धस्य पाण्डवैश च महात्मभिः\nमॊक्षितस्य युधा पश्चान मानस्थस्य दुरात्मनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 236, + "shloka": 2, + "text": "कत्थनस्यावलिप्तस्य गर्वितस्य च नित्यशः\nसदा च पौरुषाद आर्यैः पाण्डवान अवमन्यतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 236, + "shloka": 3, + "text": "दुर्यॊधनस्य पापस्य नित्याहंकार वादिनः\nपरवेशॊ हास्तिनपुरे दुष्करः परतिभाति मे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 236, + "shloka": 4, + "text": "तस्य लज्जान्वितस्यैव शॊकव्याकुल चेतसः\nपरवेशं विस्तरेण तवं वैशम्पायन कीर्तय" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 236, + "shloka": 5, + "text": "[वै]\nधर्मराज निसृष्टस तु धार्तराष्ट्रः सुयॊधनः\nलज्जयाधॊमुखः सीदन्न उपासर्पत सुदुःखितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 236, + "shloka": 6, + "text": "सवपुरं परययौ राजा चतुरङ्ग बलानुगः\nशॊकॊपहतया बुद्ध्या चिन्तयानः पराभवम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 236, + "shloka": 7, + "text": "विचुम्य पथि यानानि देशे सुयवसॊदके\nसंनिविष्टः शुभे रम्ये भूमिभागे यथेप्सितम\nहस्त्यश्वरथपातातं यथास्थानं नयवेशयत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 236, + "shloka": 8, + "text": "अथॊपविष्टं राजानं पर्यङ्के जवलनप्रभे\nउपप्लुतं यथा सॊमं राहुणा रात्रिसंक्षये\nउपगम्याब्रवीत कर्णॊ दुर्यॊधनम इदं तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 236, + "shloka": 9, + "text": "दिष्ट्या जीवसि गान्धारे दिष्ट्या नः संगमः पुनः\nदिष्ट्या तवया जिताश चैव गन्धर्वाः कामरूपिणः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 236, + "shloka": 10, + "text": "दिष्ट्या समग्रान पश्यामि भरातॄंस ते कुरुनन्दन\nविजिगीषून रणान मुक्तान निर्जितारीन महारथान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 236, + "shloka": 11, + "text": "अहं तव अभिद्रुतः सर्वैर गन्धर्वैः पश्यतस तव\nनाशक्नुवं सथापयितुं दीर्यमाणां सववाहिनीम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 236, + "shloka": 12, + "text": "शरक्षताङ्गश च भृशं वयपयातॊ ऽभिपीडितः\nइदं तव अत्यद्भुतं मन्ये यद युष्मान इह भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 236, + "shloka": 13, + "text": "अरिष्टान अक्षतांश चापि सदार धनवाहनान\nविमुक्तान संप्रपश्यामि तस्माद युद्धाद अमानुषात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 236, + "shloka": 14, + "text": "नैतस्य कर्ता लॊके ऽसमिन पुमान विद्येत भारत\nयत्कृतं ते महाराज सह भरातृभिर आहवे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 236, + "shloka": 15, + "text": "एवम उक्तस तु कर्णेन राजा दुर्यॊधनस तदा\nउवाचावाक शिरा राजन बाष्पगद्गदया गिरा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 237, + "shloka": 1, + "text": "[दुर]\nअजानतस ते राधेय नाभ्यसूयाम्य अहं वचः\nजानासि तवं जिताञ शत्रून गन्धर्वांस तेजसा मया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 237, + "shloka": 2, + "text": "आयॊधितास तु गन्धर्वाः सुचिरं सॊदरैर ममम\nमया सह महाबाहॊ कृतश चॊभयतः कषयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 237, + "shloka": 3, + "text": "मायाधिकास तव अयुध्यन्त यदा शूरा वियद गताः\nतदा नॊ नसमं युद्धम अभवत सह खेचरैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 237, + "shloka": 4, + "text": "पराजयं च पराप्ताः सम रणे बन्धनम एव च\nसभृत्यामात्य पुत्राश च सदार धनवाहनाः\nउच्चैर आकाशमार्गेण हरियामस तैः सुदुःखिताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 237, + "shloka": 5, + "text": "अथ नः सैनिकाः के चिद अमात्याश च महारथान\nउपगम्याब्रुवन दीनाः पाण्डवाञ शरणप्रदान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 237, + "shloka": 6, + "text": "एष दुर्यॊधनॊ राजा धार्तराष्ट्रः सहानुजः\nसामात्यदारॊ हरियते गन्धर्वैर दिवम आस्थितैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 237, + "shloka": 7, + "text": "तं मॊक्षयत भद्रं वः सह दारं नराधिपम\nपरामर्शॊ मा भविष्यत कुरु दारेषु सर्वशः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 237, + "shloka": 8, + "text": "एवम उक्ते तु धर्मात्मा जयेष्ठः पाण्डुसुतस तदा\nपरसाद्य सॊदरान सर्वान आज्ञापयत मॊक्षणे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 237, + "shloka": 9, + "text": "अथागम्य तम उद्देशं पाण्डवाः पुरुषर्षभाः\nसान्त्वपूर्वम अयाचन्त शक्ताः सन्तॊ महारथाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 237, + "shloka": 10, + "text": "यदा चास्मान न मुमुचुर गन्धर्वाः सान्त्विता अपि\nततॊ ऽरजुनश च भीमश च यमजौ च बलॊत्कटौ\nमुमुचुः शरवर्षाणि गन्धर्वान परत्यनेकशः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 237, + "shloka": 11, + "text": "अथ सर्वे रणं मुक्त्वा परयाताः खचरा दिवम\nअस्मान एवाभिकर्षन्तॊ दीनान मुदितमानसाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 237, + "shloka": 12, + "text": "ततः समन्तात पश्यामि शरजालेन वेष्टितम\nअमानुषाणि चास्त्राणि परयुञ्जानं धनंजयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 237, + "shloka": 13, + "text": "समावृता दिशॊ देष्ट्वा पाण्डवेन शितैः शरैः\nधनंजय सखात्मानं दर्शयाम आस वै तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 237, + "shloka": 14, + "text": "चित्रसे���ः पाण्डवेन समाश्लिष्य परंतपः\nकुशलं परिपप्रच्छ तैः पृष्टश चाप्य अनामयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 237, + "shloka": 15, + "text": "ते समेत्य तथान्यॊन्यं संनाहान विप्रमुच्य च\nएकीभूतास ततॊ वीरा गन्धर्वाः सह पाण्डवैः\nअपूजयेताम अन्यॊन्यं चित्रसेन धनंजयौ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 238, + "shloka": 1, + "text": "[दुर]\nचित्रसेनं समागम्य परहसन्न अर्जुनस तदा\nइदं वचनम अक्लीबम अब्रवीत परवीरहा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 238, + "shloka": 2, + "text": "भरातॄन अर्हसि नॊ वीर मॊक्तुं गन्धर्वसत्तम\nअनर्हा धर्षणं हीमे जीवमानेषु पाण्डुषु" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 238, + "shloka": 3, + "text": "एवम उक्तस तु गन्धर्वः पाण्डवेन महात्मना\nउवाच यत कर्ण वयं मन्त्रयन्तॊ विनिर्गताः\nदरष्टारः सम सुखाद धीनान सदारान पाण्डवान इति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 238, + "shloka": 4, + "text": "तस्मिन्न उच्चार्यमाणे तु गन्धर्वेण वचस्य अथ\nभूमेर विवरम अन्वैच्छं परवेष्टुं वरीडयान्वितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 238, + "shloka": 5, + "text": "युधिष्ठिरम अथागम्य गन्धर्वाः सह पाण्डवैः\nअस्मद दुर्मन्त्रितं तस्मै बद्धांश चास्मान नयवेदयन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 238, + "shloka": 6, + "text": "सत्रीसमक्षम अहं दीनॊ बद्धः शत्रुवशं गतः\nयुधिष्ठिरस्यॊपहृतः किं नु दुःखम अतः परम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 238, + "shloka": 7, + "text": "ये मे निराकृता नित्यं रिपुर येषाम अहं सदा\nतैर मॊक्षितॊ ऽहं दुर्बुद्धिर दत्तं तैर जीवितं च मे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 238, + "shloka": 8, + "text": "पराप्तः सयां यद्य अहं वीरवधं तस्मिन महारणे\nशरेयस तद भविता मह्यम एवं भूतं न जीवितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 238, + "shloka": 9, + "text": "भवेद यशॊ पृथिव्यां मे खयातं गन्धर्वतॊ वधात\nपराप्ताश च लॊकाः पुण्याः सयुर महेन्द्र सदने ऽकषयाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 238, + "shloka": 10, + "text": "यत तव अद्य मे वयवसितं तच छृणुध्वं नरर्षभाः\nइह परायम उपासिष्ये यूयं वरजत वै गृहान\nभरातरश चैव मे सर्वे परयान्त्व अद्य पुरं परति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 238, + "shloka": 11, + "text": "कर्णप्रभृतयश चैव सुहृदॊ बान्धवाश च ये\nदुःशासनं पुरक्कृत्य परयान्त्व अद्य पुरं परति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 238, + "shloka": 12, + "text": "न हय अहं परतियास्यामि पुरं शत्रुनिराकृतः\nशत्रुमानापहॊ भूत्वा सुहृदां मानकृत तथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 238, + "shloka": 13, + "text": "स सुहृच्छॊकदॊ भूत्वा शत्रूणां हर्षवर्धनः\nवारणाह्वयम आसाद्य किं वक्ष्यामि जन���धिपम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 238, + "shloka": 14, + "text": "भीष्मॊ दरॊणः कृपॊ दरौणिर विदुरः संजयस तथा\nबाह्लीकः सॊमदत्तश च ये चान्ये वृद्धसंमताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 238, + "shloka": 15, + "text": "बराह्मणाः शरेणि मुख्याश च तथॊदासीन वृत्तयः\nकिं मां वक्ष्यन्ति किं चापि परतिवक्ष्यामि तान अहम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 238, + "shloka": 16, + "text": "रिपूणां शिरसि सथित्वा तथा विक्रम्य चॊरसि\nआत्मदॊषात परिभ्रष्टः कथं वक्ष्यामि तान अहम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 238, + "shloka": 17, + "text": "दुर्विनीताः शरियं पराप्य विद्याम ऐश्वर्यम एव च\nतिष्ठन्ति नचिरं भद्रे यथाहं मदगर्वितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 238, + "shloka": 18, + "text": "अहॊ बत यथेदं मे कष्टं दुश्चरितं कृतम\nसवयं दुर्बुद्धिना मॊहाद येन पराप्तॊ ऽसमि संशयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 238, + "shloka": 19, + "text": "तस्मात परायम उपासिष्ये न हि शक्ष्यामि जीवितुम\nचेतयानॊ हि कॊ जीवेत कृच्छ्राच छत्रुभिर उद्धृतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 238, + "shloka": 20, + "text": "शत्रुभिश चावहसितॊ मानी पौरुषवर्जितः\nपाण्डवैर विक्रमाढ्यैश च सावमानम अवेक्षितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 238, + "shloka": 21, + "text": "[वै]\nएवं चिन्तापरिगतॊ दुःशासनम अथाब्रवीत\nदुःशासन निबॊधेदं वचनं मम भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 238, + "shloka": 22, + "text": "परतीच्छ तवं मया दत्तम अभिषेकं नृपॊ भव\nपरशाधि पृथिवीं सफीतां कर्ण सौबल पालिताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 238, + "shloka": 23, + "text": "भरातॄन पालय विस्रब्धं मरुतॊ वृत्रहा यथा\nबान्धवास तवॊपजीवन्तु देवा इव शतक्रतुम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 238, + "shloka": 24, + "text": "बराह्मणेषु सदा वृत्तिं कुर्वीथाश चाप्रमादतः\nबन्धूनां सुहृदां चैव भवेथास तवं गतिः सदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 238, + "shloka": 25, + "text": "जञातींश चाप्य अनुपश्येथा विष्णुर देवगणान इव\nगुरवः पालनीयास ते गच्छ पालय मेदिनीम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 238, + "shloka": 26, + "text": "नन्दयन सुहृदः सर्वाञ शात्रवांश चावभर्त्सयन\nकण्ठे चैनं परिष्वज्य गम्यताम इत्य उवाच ह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 238, + "shloka": 27, + "text": "तस्य तद वचनं शरुत्वा दीनॊ दुःशासनॊ ऽबरवीत\nअश्रुकण्ठः सुदुःखार्तः पराञ्जलिः परणिपत्य च\nसगद्गदम इदं वाक्यं भरातरं जयेष्ठम आत्मनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 238, + "shloka": 28, + "text": "परसीदेत्य अपतद भूमौ दूयमानेन चेतसा\nदुःखितः पादयॊस तस्य नेत्रजं जलम उत्सृजन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 238, + "shloka": 29, + "text": "उक्तवांश च नरव्याघ्रॊ नैतद एवं भविष्यति\nविरीयेत सनगा भूमिर दयौश चापि शकलीभवेत\nरविर आत्मप्रभां जह्यात सॊमः शीतांशुतां तयजेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 238, + "shloka": 30, + "text": "वायुः शैघ्र्यम अथॊ जह्याद धिमवांश च परिव्रजेत\nशुष्येत तॊयं समुद्रेषु वह्निर अप्य उष्णतां तयजेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 238, + "shloka": 31, + "text": "न चाहं तवदृते राजन परशासेयं वसुंधराम\nपुनः पुनः परसीदेति वाक्यं चेदम उवाच ह\nतवम एव नः कुले राजा भविष्यसि शतं समाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 238, + "shloka": 32, + "text": "एवम उक्त्वा स राजेन्द्र सस्वनं पररुरॊद ह\nपादौ संगृह्य मानार्हौ भरातुर जयेष्ठस्य भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 238, + "shloka": 33, + "text": "तथा तौ दुःखितौ दृष्ट्वा दुःशासन सुयॊधनौ\nअभिगम्य वयथाविष्टः कर्णस तौ परत्यभाषत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 238, + "shloka": 34, + "text": "विषीदथः किं कौरव्यौ बालिश्यात पराकृताव इव\nन शॊकः शॊचमानस्य विनिवर्तेत कस्य चित" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 238, + "shloka": 35, + "text": "यदा च शॊचतः शॊकॊ वयसनं नापकर्षति\nसामर्थ्यं किं तव अतः शॊके शॊचमानौ परपश्यथः\nधृतिं गृह्णीत मा शत्रूञ शॊचन्तौ नन्दयिष्यथः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 238, + "shloka": 36, + "text": "कर्तव्यं हि कृतं राजन पाण्डवैस तव मॊक्षणम\nनित्यम एव रियं कार्यं राज्ञॊ विषयवासिभिः\nपाल्यमानास तवया ते हि निवसन्ति गतज्वराः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 238, + "shloka": 37, + "text": "नार्हस्य एवंगते मन्युं कर्तुं पराकृतवद यथा\nविषण्णास तव सॊदर्यास तवयि परायं समास्थिते\nउत्तिष्ठ वरज भद्रं ते समाश्वसय सॊदरान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 238, + "shloka": 38, + "text": "राजन्न अद्यावगच्छामि तवेह लघुसत्त्वताम\nकिम अत्र चित्रं यद वीर मॊक्षितः पाण्डवैर असि\nसद्यॊ वशं समापन्नः शत्रूणां शत्रुकर्शन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 238, + "shloka": 39, + "text": "सेना जीवैश च कौरव्य तथा विषयवासिभिः\nअज्ञातैर यदि वा जञातैः कर्तव्यं नृपतेः परियम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 238, + "shloka": 40, + "text": "परायॊ परधानाः पुरुषाः कषॊभयन्त्य अरिवाहिनीम\nनिगृह्यन्ते च युद्धेषु मॊक्ष्यन्ते च सवसैनिकैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 238, + "shloka": 41, + "text": "सेना जीवाश च ये राज्ञां विषये सन्ति मानवाः\nतैः संगम्य नृपार्थाय यतितव्यं यथातथम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 238, + "shloka": 42, + "text": "यद्य एवं पाण्डवै राजन भवद्विषयवासिभिः\nयदृच्छया मॊक्षितॊ ऽदय तत्र का परिदेवना" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 238, + "shloka": 43, + "text": "न चैतत साधु यद राजन पाण्डवास तवां नृपॊत्तम\nसवसेनया संप्रयान्तं नानुयान्ति सम पृष्ठतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 238, + "shloka": 44, + "text": "शूराश च बलवन्तश च संयुगेष्व अपलायिनः\nभवतस ते सभायां वै परेष्यतां पूर्वम आगताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 238, + "shloka": 45, + "text": "पाण्डवेयानि रत्नानि तवम अद्याप्य उपभुञ्जसे\nसत्त्वस्थान पाण्डवान पश्य न ते परायम उपाविशन\nउत्तिष्ठ राजन भद्रं ते न चिन्तां कर्तुम अर्हसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 238, + "shloka": 46, + "text": "अवश्यम एव नृपते राज्ञॊ विषयवासिभिः\nपरियाण्य आचरितव्यानि तत्र का परिदेवना" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 238, + "shloka": 47, + "text": "मद्वाक्यम एतद राजेन्द्र यद्य एवं न करिष्यसि\nसथास्यामीह भवत पादौ शुश्रूषन्न अरिमर्दन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 238, + "shloka": 48, + "text": "नॊत्सहे जीवितुम अहं तवद्विहीनॊ नरर्षभ\nपरायॊपविष्टस तु नृपराज्ञां हास्यॊ भविष्यसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 238, + "shloka": 49, + "text": "[वै]\nएवम उक्तस तु कर्णेन राजा दुर्यॊधनस तदा\nनैवॊत्थातुं मनॊ चक्रे सवर्गाय कृतनिश्चयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 239, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nपरायॊपविष्टं राजानं दुर्यॊधनम अमर्षणम\nउवाच सान्त्वयन राजञ शकुनिः सौबलस तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 239, + "shloka": 2, + "text": "सम्यग उक्तं हि कर्णेन तच छरुतं कौरव तवया\nमयाहृतां शरियं सफीतां मॊहात समपहाय किम\nतवम अबुद्ध्या नृप वरप्राणान उत्स्रष्टुम इच्छसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 239, + "shloka": 3, + "text": "अद्य चाप्य अवगच्छामि न वृद्धाः सेवितास तवया\nयः समुत्पतितं हर्षं दैन्यं वा न नियच्छति\nस नश्यति शरियं पराप्य पात्रम आमम इवाम्भसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 239, + "shloka": 4, + "text": "अतिभीरुम अतिक्लीबं दीर्घसूत्रं परमादिनम\nवयसनाद विषयाक्रान्तं न भजन्ति नृपं शरियः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 239, + "shloka": 5, + "text": "सत्कृतस्य हि ते शॊकॊ विपरीते कथं भवेत\nमा कृतं शॊभनं पार्थैः शॊकम आलम्ब्य नाशय" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 239, + "shloka": 6, + "text": "यत्र हर्षस तवया कार्यः सत्कर्तव्याश च पाण्डवाः\nतत्र शॊचसि राजेन्द्र विपरीतम इदं तव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 239, + "shloka": 7, + "text": "परसीद मा तयजात्मानं तुष्टश च सुकृतं समर\nपरयच्छ राज्यं पार्थानां यशॊधर्मम अवाप्नुहि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 239, + "shloka": 8, + "text": "करियाम एतां समाज्ञाय कृतघ्नॊ न भविष्यसि\nसौभ्रात्रं पाण्डवैः कृत्वा समवस्थाप्य चैव तान\nपित्र्यं राज्यं परयच्छैषां ततः सुखम अवाप्नुहि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 239, + "shloka": 9, + "text": "शकुनेस तु वचॊ शरुत्वा दुःशासनम अवेक्ष्य च\nपादयॊः पतितं वीरं विक्लवं भरातृसौहृदात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 239, + "shloka": 10, + "text": "बाहुभ्यां साधुजाताभ्यां दुःशासनम अरिंदमम\nउत्थाप्य संपरिष्वज्य परीत्याजिघ्रत मूर्धनि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 239, + "shloka": 11, + "text": "कर्ण सौबलयॊश चापि संस्मृत्य वचनान्य असौ\nनिर्वेदं परमं गत्वा राजा दुर्यॊधनस तदा\nवरीडयाभिपरीतात्मा नैराश्यम अगमत परम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 239, + "shloka": 12, + "text": "सुहृदां चैव तच छरुत्वा समन्युर इदम अब्रवीत\nन धर्मधनसौख्येन नैश्वर्येण न चाज्ञया\nनैव भॊगैश च मे कार्यं मा विहन्यत गच्छत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 239, + "shloka": 13, + "text": "निश्चितेयं मम मतिः सथिता परायॊपवेशने\nगच्छध्वं नगरं सर्वे पूज्याश च गुरवॊ मम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 239, + "shloka": 14, + "text": "त एवम उक्ताः परत्यूचू राजानम अरिमर्दनम\nया गतिस तव राजेन्द्र सास्माकम अपि भारत\nकथं वा संप्रवेक्ष्यामस तवद्विहीनाः पुरं वयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 239, + "shloka": 15, + "text": "ससुहृद्भिर अमात्यैश च भरातृभिः सवजनेन च\nबहुप्रकारम अप्य उक्तॊ निश्चयान न वयचाल्यत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 239, + "shloka": 16, + "text": "दर्भप्रस्तरम आस्तीर्य निश्चयाद धृतराष्टजः\nसंस्पृश्यापॊ शुचिर भूत्वा भूतलं समुपाश्रितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 239, + "shloka": 17, + "text": "कुशचीराम्बर धरः परं नियमम आस्थितः\nवाग्यतॊ राजशार्दूलः सस्वर्गगतिकाङ्क्षया\nमनसॊपचितिं कृत्वा निरस्य च बहिष्क्रियाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 239, + "shloka": 18, + "text": "अथ तं निश्चयं तस्य बुद्ध्वा दैतेय दानवाः\nपातालवासिनॊ रौद्राः पूर्वं देवैर विनिर्जिताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 239, + "shloka": 19, + "text": "ते सवपक्ष कषयं तं तु जञात्वा दुर्यॊधनस्य वै\nआह्वानाय तदा चक्रुः कर्म वैतान संभवम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 239, + "shloka": 20, + "text": "बृहस्पत्युशनॊक्तैश च मन्त्रैर मन्त्रविशारदाः\nअथर्ववेद परॊक्तैश च याश चॊपनिषदि करियाः\nमन्त्रजप्य समायुक्तास तास तदा समवर्तयन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 239, + "shloka": 21, + "text": "जुह्वत्य अग्नौ हविः कषीरं मन्त्रवत सुसमाहिताः\nबराह्मणा वेदवेदाङ्गपारगाः सुदृढ वरताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 239, + "shloka": 22, + "text": "कर्मसिद्धौ तदा तत्र जृम्भमाणा महाद्भुता\nकृत्या समुत्थिता राजन किं करॊमीति चाब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 239, + "shloka": 23, + "text": "आहुर दैत्याश चतां तत्र सुप्रीतेनान्तरात्मना\nपरायॊपविष्टं राजानं धार्तराष्ट्रम इहानय" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 239, + "shloka": 24, + "text": "तथेति च परतिश्रुत्य सा कृत्या परययौ तदा\nनिमेषाद अगमच चापि यत्र राजा सुयॊधनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 239, + "shloka": 25, + "text": "समादाय च राजानं परविवेश रसातलम\nदानवानां मुहूर्ताच च तम आनीतं नयवेदयत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 239, + "shloka": 26, + "text": "तम आनीतं नृपं दृष्ट्वा रात्रौ संहत्य दानवाः\nपरहृष्टमनसः सर्वे किं चिद उत्फुल्ललॊचनाः\nसाभिमानम इदं वाक्यं दुर्यॊधनम अथाब्रुवन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 240, + "shloka": 1, + "text": "[दानवाह]\nभॊः सुयॊधन राजेन्द्र भरतानां कुलॊद्वह\nशूरैः परिवृतॊ नित्यं तथैव च महात्मभिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 240, + "shloka": 2, + "text": "अकार्षीः साहसम इदं कस्मात परायॊपवेशनम\nआत्मत्यागी हय अवाग याति वाच्यतां चायशस्करीम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 240, + "shloka": 3, + "text": "न हि कार्यविरुद्धेषु बह्व अपायेषु कर्मसु\nमूलघातिषु सज्जन्ते बुद्धिमन्तॊ भवद्विधाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 240, + "shloka": 4, + "text": "नियच्छैतां मतिं राजन धर्मार्थसुखनाशिनीम\nयशः परताप धैर्यघ्नीं शत्रूणां हर्षवर्धनीम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 240, + "shloka": 5, + "text": "शरूयतां च परभॊ तत्त्वं दिव्यतां चात्मनॊ नृप\nनिर्माणं च शरीरस्य ततॊ धैर्यम अवाप्नुहि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 240, + "shloka": 6, + "text": "पुरा तवं तपसास्माभिर लब्धॊ देवान महेश्वरात\nपूर्वकायश च सर्वस ते निर्मितॊ वज्रसंचयैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 240, + "shloka": 7, + "text": "अस्तैर अभेद्यः शस्तैश चाप्य अधः कायश च ते ऽनघ\nकृतः पुष्पमयॊ देव्या रूपतः सत्रीमनॊहरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 240, + "shloka": 8, + "text": "एवम ईश्वर संयुक्तस तव देहॊ नृपॊत्तम\nदेव्या च राजशार्दूल दिव्यस तवं हि न मानुषः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 240, + "shloka": 9, + "text": "कषत्रियाश च महावीर्या भगदत्तपुरॊगमाः\nदिव्यास्त्रविदुषः शूराः कषपयिष्यन्ति ते रिपून" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 240, + "shloka": 10, + "text": "तद अलं ते विषादेन भयं तव न विद्यते\nसाह्यार्थं च हि ते वीराः संभूता भुवि दानवाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 240, + "shloka": 11, + "text": "भीष्मद्रॊणकृपादींश च परवेक्ष्यन्त्य अपरे ऽसुराः\nयैर आविष्टा घृणां तयक्त्व�� यॊत्स्यन्ते तव वैरिभिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 240, + "shloka": 12, + "text": "नैव पुत्रान न च भरातॄन न पितॄन न च बान्धवान\nनैव शिष्यान न च जञातीन न बालान सथविरान न च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 240, + "shloka": 13, + "text": "युधि संप्रहरिष्यन्तॊ मॊक्ष्यन्ति कुरुसत्तम\nनिःस्नेहा दानवाविष्टाः समाक्रान्तान्तर आत्मनि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 240, + "shloka": 14, + "text": "परहरिष्यन्ति बन्धुभ्यः सनेहम उत्सृज्य दूरतः\nहृष्टाः पुरुषशार्दूलाः कलुषीकृतमानसाः\nअविज्ञान विमूढाश च दैवाच च विधिनिर्मितात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 240, + "shloka": 15, + "text": "वयाभाषमाणाश चान्यॊन्यं न मे जीवन विमॊक्ष्यसे\nसर्वशस्त्रास्त्रमॊक्षेण पौरुषे समवस्थिताः\nशलाघमानाः कुरुश्रेष्ठ करिष्यन्ति जनक्षयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 240, + "shloka": 16, + "text": "ते ऽपि शक्त्या महात्मानः परतियॊत्स्यन्ति पाण्डवाः\nवधं चैषां करिष्यन्ति दैवयुक्ता महाबलाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 240, + "shloka": 17, + "text": "दैत्य रक्षॊगणाश चापि संभूताः कषत्रयॊनिषु\nयॊत्स्यन्ति युधि विक्रम्य शत्रुभिस तव पार्थिव\nगदाभिर मुसलैः खड्गैः शस्त्रैर उच्चावचैस तथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 240, + "shloka": 18, + "text": "यच च ते ऽनतर्गतं वीर भयम अर्जुन संभवम\nतत्रापि विहितॊ ऽसमाभिर वधॊपायॊ ऽरजुनस्य वै" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 240, + "shloka": 19, + "text": "हतस्य नरकस्यात्मा कर्ण मूर्तिम उपाश्रितः\nतद वैरं संस्मरन वीर यॊत्स्यते केशवार्जुनौ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 240, + "shloka": 20, + "text": "स ते विक्रमशौण्डीरॊ रणे पार्थं विजेष्यति\nकर्णः परहरतां शरेष्ठः सर्वांश चारीन महारथः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 240, + "shloka": 21, + "text": "जञात्वैतच छद्मना वज्री रक्षार्थं सव्यसाचिनः\nकुण्डले कवचं चैव कर्णस्यापहरिष्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 240, + "shloka": 22, + "text": "तस्माद अस्माभिर अप्य अत्र दैत्याः शतसहस्रशः\nनियुक्ता राक्षसश चैव ये ते संशप्तका इति\nपरख्यातास ते ऽरजुनं वीरं निहनिष्यन्ति मा शुचः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 240, + "shloka": 23, + "text": "असपत्ना तवया हीयं भॊक्तव्या वसुधा नृप\nमा विषादं नयस्वास्मान नैतत तवय्य उपपद्यते\nविनष्टे तवयि चास्माकं पक्षॊ हीयेत कौरव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 240, + "shloka": 24, + "text": "गच्छ वीर न ते बुद्धिर अन्या कार्या कथंचनन\nतवम अस्माकं गतिर नित्यं देवतानां च पाण्डवाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 240, + "shloka": 25, + "text": "[वै]\nएवम उक्त्वा प���िष्वज्य दैत्यास तं राजजुञ्जरम\nसमाश्वास्य च दुर्धर्षं पुत्रवद दानवर्षभाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 240, + "shloka": 26, + "text": "सथिरां कृत्वा बुद्धिम अस्य परियाण्य उक्त्वा च भारत\nगम्यताम इत्य अनुज्ञाय जयम आप्नुहि चेत्य अथ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 240, + "shloka": 27, + "text": "तैर विसृष्टं महाबाहुं कृत्या सैवानयत पुनः\nतम एव देशं यत्रासौ तदा परायम उपाविशत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 240, + "shloka": 28, + "text": "परतिनिक्षिप्य तं वीरं कृत्या समभिपूज्य च\nअनुज्ञाता च राज्ञा सा तत्रैवान्तरधीयत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 240, + "shloka": 29, + "text": "गतायाम अथ तस्यां तु राजा दुर्यॊधनस तदा\nसवप्नभूतम इदं सर्वम अचिन्तयत भारत\nविजेष्यमै रणे पाण्डून इति तस्याभवन मतिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 240, + "shloka": 30, + "text": "कर्णं संशप्तकांश चैव पार्थस्यामित्र घातिनः\nअमन्यत वधे युक्तान समर्थांश च सुयॊधनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 240, + "shloka": 31, + "text": "एवम आशा दृढा तस्य धार्तराष्ट्रस्य दुर्मतेः\nविनिर्जये पाण्डवानाम अभवद भरतर्षभ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 240, + "shloka": 32, + "text": "कर्णॊ ऽपय आविष्ट चित्तात्मा नरकस्यान्तर आत्मना\nअर्जुनस्य वधे करूराम अकरॊत स मतिं तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 240, + "shloka": 33, + "text": "संशप्तकाश च ते वीरा राक्षसाविष्ट चेतसः\nरजस तमॊभ्याम आक्रान्ताः फल्गुनस्य वधैषिणः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 240, + "shloka": 34, + "text": "भीष्मद्रॊणकृपाद्याश च दानवाक्रान्त चेतसः\nन तथा पाण्डुपुत्राणां सनेहवन्तॊ विशां पते\nन चाचचक्षे कस्मै चिद एतद राजा सुयॊधनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 240, + "shloka": 35, + "text": "दुर्यॊधनं निशान्ते च कर्णॊ वैकर्तनॊ ऽबरवीत\nसमयन्न इवाञ्जलिं कृत्वा पार्थिवं हेतुमद वचः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 240, + "shloka": 36, + "text": "न मृतॊ जयते शत्रूञ जीवन भद्राणि पश्यति\nमृतस्य भद्राणि कुतः कौरवेय कुतॊ जयः\nन कालॊ ऽदय विषादस्य भयस्य मरणस्य वा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 240, + "shloka": 37, + "text": "परिष्वज्याब्रवीच चैनं भुजाभ्यां स महाभुजः\nउत्तिष्ठ राजन किं शेषे कस्माच छॊचसि शत्रुहन\nशत्रून परताप्य वीर्येण स कथं मर्तुम इच्छसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 240, + "shloka": 38, + "text": "अथ वा ते भयं जातं दृष्ट्वार्जुन पराक्रमम\nसत्यं ते परतिजानामि वधिष्यामि रणे ऽरजुनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 240, + "shloka": 39, + "text": "गते तरयॊदशे वर्षे सत्येनायुधम आलभे\nआनयिष्याम्य अहं पार्थान वशं तव ज���ाधिप" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 240, + "shloka": 40, + "text": "एवम उक्तस तु कर्णेन दैत्यानां वचनात तथा\nपरणिपातेन चान्येषाम उदतिष्ठत सुयॊधनः\nदैत्यानां तद वचॊ शरुत्वा हृदि कृत्वा सथिरां मतिम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 240, + "shloka": 41, + "text": "ततॊ मनुजशार्दूलॊ यॊजयाम आस वाहिनीम\nरथनागाश्वकलिलां पदातिजनसंकुलाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 240, + "shloka": 42, + "text": "गङ्गौघप्रतिमा राजन परयाता सा महाचमूः\nशवेतछत्रैः पताकाभिश चामरैश च सुपाण्डुरैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 240, + "shloka": 43, + "text": "रथैर नागैः पदातैश च शुशुभे ऽतीव संकुला\nवयपेताभ्र घने काले दयौर इवाव्यक्त शारदी" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 240, + "shloka": 44, + "text": "जयाशीर्भिर दविजेन्द्रैस तु सतूयमानॊ ऽधिराजवत\nगृह्णन्न अञ्जलिमालाश च धार्तराष्ट्रॊ जनाधिपः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 240, + "shloka": 45, + "text": "सुयॊधनॊ ययाव अग्रे शरिया परमया जवलन\nकर्णेन सार्धं राजेन्द्र सौबलेन च देविना" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 240, + "shloka": 46, + "text": "दुःशासनादयश चास्य भरातरः सर्व एव ते\nभूरिश्रवाः सॊमदत्तॊ महाराजश च बाह्लिकः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 240, + "shloka": 47, + "text": "रथैर नानाविधाकारैर हयैर गजवरैस तथा\nपरयान्तं नृप सिंहं तम अनुजग्मुः कुरूद्वहाः\nकालेनाल्पेन राजंस ते विविशुः सवपुरं तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 241, + "shloka": 1, + "text": "[जनम]\nवसमानेषु पार्थेषु वने तस्मिन महात्मसु\nधार्तराष्ट्रा महेष्वासाः किम अकुर्वन्त सत्तम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 241, + "shloka": 2, + "text": "कर्णॊ वैकर्तनश चापि शकुनिश च महाबलः\nभीष्मद्रॊणकृपाश चैव तन मे शंसितुम अर्हसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 241, + "shloka": 3, + "text": "[वै]\nएवंगतेषु पार्थेषु विसृष्टे च सुयॊधने\nआगते हास्तिनपुरं मॊक्षिते पाण्डुनन्दनैः\nभीष्मॊ ऽबरवीन महाराज धार्तराष्ट्रम इदं वचः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 241, + "shloka": 4, + "text": "उक्तं तात मया पूर्वं गच्छतस ते तपॊवनम\nगमनं मे न रुचितं तव तन न कृतं च ते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 241, + "shloka": 5, + "text": "ततः पराप्तं तवया वीर गरहणं शत्रुभिर बलात\nमॊक्षितश चासि धर्मज्ञैः पाण्डवैर न च लज्जसे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 241, + "shloka": 6, + "text": "परत्यक्षं तव गान्धारे ससैन्यस्य विशां पते\nसूतपुत्रॊ ऽपयाद भीतॊ गन्धर्वाणां तदा रणात\nकरॊशतस तव राजेन्द्र ससैन्यस्य नृपात्मज" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 241, + "shloka": 7, + "text": "दृष्टस ते विक्रमश चैव पाण्डवानां महात���मनाम\nकर्णस्य च महाबाहॊ सूतपुत्रस्य दुर्मतेः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 241, + "shloka": 8, + "text": "न चापि पादभाक कर्णः पाण्डवानां नृपॊत्तम\nधनुर्वेदे च शौर्ये च धर्मे वा धर्मवत्सल" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 241, + "shloka": 9, + "text": "तस्य ते ऽहं कषमं मन्ये पाण्डवैस तैर महात्मभिः\nसंधिं संधिविदां शरेष्ठ कुलस्यास्य विवृद्धये" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 241, + "shloka": 10, + "text": "एवम उक्तस तु भीष्मेण धार्तराष्ट्रॊ जनेश्वरः\nपरहस्य सहसा राजन विप्रतस्थे ससौबलः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 241, + "shloka": 11, + "text": "तं तु परस्थितम आज्ञाय कर्ण दुःशासनादयः\nअनुजग्मुर महेष्वासा धार्तराष्ट्रं महाबलम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 241, + "shloka": 12, + "text": "तांस तु संप्रस्थितान दृष्ट्वा भीष्मः कुरुपितामहः\nलज्जया वरीडितॊ राजञ जगाम सवं निवेशनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 241, + "shloka": 13, + "text": "गते भीष्मे मरा राजधार्तराष्ट्रॊ जनाधिपः\nपुनर आगम्य तं देशम अमन्त्रयत मन्त्रिभिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 241, + "shloka": 14, + "text": "किम अस्माकं भवेच छरेयॊ किं कार्यम अवशिष्यते\nकथं नु सुकृतं च सयान मन्त्रयाम आस भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 241, + "shloka": 15, + "text": "[कण]\nदुर्यॊधन निबॊधेदं यत तवा वक्ष्यामि कौरव\nशरुत्वा च तत तथा सर्वं कर्तुम अर्हस्य अरिंदम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 241, + "shloka": 16, + "text": "तवाद्य पृथिवी वीर निःसपत्ना नृपॊत्तम\nतां पालय यथा शक्रॊ हतशत्रुर महामनाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 241, + "shloka": 17, + "text": "[वै]\nएवम उक्तस तु कर्णेन कर्णं राजाब्रवीत पुनः\nन किं चिद दुर्लभं तस्य यस्य तवं पुरुषर्षभ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 241, + "shloka": 18, + "text": "सहायश चानुरक्तश च मदर्थं च समुद्यतः\nअभिप्रायस तु मे कश चित तं वै शृणु यथातथम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 241, + "shloka": 19, + "text": "राजसूयं पाण्डवस्य दृष्ट्वा करतुवरं तदा\nमम सपृहा समुत्पन्ना तां संपादय सूजत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 241, + "shloka": 20, + "text": "एवम उक्तस ततः कर्णॊ राजानम इदम अब्रवीत\nतवाद्य पृथिवीपाला वश्याः सर्वे नृपॊत्तम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 241, + "shloka": 21, + "text": "आहूयन्तां दविज वराः संभाराश च यथाविधि\nसंभ्रियन्तां कुरुश्रेष्ठ यज्ञॊपकरणानि च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 241, + "shloka": 22, + "text": "ऋत्विजश च समाहूता यथॊक्तं वेदपारगाः\nकरियां कुर्वन्तु ते राजन यथाशास्त्रम अरिंदम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 241, + "shloka": 23, + "text": "बह्व अन्नपानसंयुक्तः सुसम��द्धगुनान्वितः\nपरवर्ततां महायज्ञस तवापि भरतर्षभ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 241, + "shloka": 24, + "text": "एवम उक्तस तु कर्णेन धार्तराष्टॊ विशां पते\nपुरॊहितं समानाय्य इदं वचनम अब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 241, + "shloka": 25, + "text": "राजसूयं करतुश्रेष्ठं समाप्तवरदक्षिणम\nआहर तवं मम कृते यथान्यायं यथाक्रमम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 241, + "shloka": 26, + "text": "स एवम उक्तॊ नृपतिम उवाच दविजपुंगवः\nन स शक्यः करतुश्रेष्ठॊ जीवमाने युधिष्ठिरे\nआहर्तुं कौरवश्रेष्ठ कुले तव नृपॊत्तम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 241, + "shloka": 27, + "text": "दीर्घायुर जीवति च वै धृतराष्ट्रः पिता तव\nअतश चापि विरुद्धस ते करतुर एष नृपॊत्तम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 241, + "shloka": 28, + "text": "अस्ति तव अन्यन महत सत्रं राजसूय समं परभॊ\nतेन तवं यज राजेन्द्र शृणु चेदं वचॊ मम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 241, + "shloka": 29, + "text": "य इमे पृथिवीपालाः करदास तव पार्थिव\nते करान संप्रयच्छन्तु सुवर्णं च कृताकृतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 241, + "shloka": 30, + "text": "तेन ते करियताम अद्य लाङ्गलं नृपसत्तम\nयज्ञवाटस्य ते भूमिः कृष्यतां तेन भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 241, + "shloka": 31, + "text": "तत्र यज्ञॊ नृपश्रेष्ठ परभूतान्नः सुसंस्कृतः\nपरवर्ततां यथान्यायं सर्वतॊ हय अनिवारितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 241, + "shloka": 32, + "text": "एष ते वैष्णवॊ नामयज्ञः सत्पुरुषॊचितः\nएतेन नेष्टवान कश चिद ऋते विष्णुं पुरातनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 241, + "shloka": 33, + "text": "राजसूयं करतुश्रेष्ठं सपर्धत्य एष महाक्रतुः\nअस्माकं रॊचते चैव शरेयॊ च तव भारत\nअविघ्न च भवेद एष सफला सयात सपृहा तव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 241, + "shloka": 34, + "text": "एवम उक्तस तु तैर विप्रैर धार्तराष्ट्रॊ महीपतिः\nकर्णं च सौबलं चैव भरातॄंश चैवेदम अब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 241, + "shloka": 35, + "text": "रॊचते मे वचॊ कृत्स्नं बराह्मणानां न संशयः\nरॊचते यदि युष्माकं तन मा परब्रूत माचिरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 241, + "shloka": 36, + "text": "एवम उक्तास तु ते सर्वे तथेत्य ऊचुर नराधिपम\nसंदिदेश ततॊ राजा वयापार सथान यथाक्रमम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 241, + "shloka": 37, + "text": "हलस्य करणे चापि वयादिष्टाः सर्वशिल्पिनः\nयथॊक्तं च नृपश्रेष्ठ कृतं सर्वं यथाक्रमम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 242, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nततस तु शिल्पिनः सर्वे अमात्यप्रवराश च ह\nविदुरश च महाप्राज्ञॊ धार्तराष्ट्रे नयवेदयत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 242, + "shloka": 2, + "text": "सज्जं करतुवरं राजन कालप्राप्तं च भारत\nसौवर्णं च कृतं दिव्यं लाङ्गलं सुमहाधनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 242, + "shloka": 3, + "text": "एतच छरुत्वा नृपश्रेष्ठॊ धार्तराष्ट्रॊ विशां पते\nआज्ञापयाम आस नृपः करतुराजप्रवर्तनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 242, + "shloka": 4, + "text": "ततः परववृते यज्ञः परभूतान्नः सुसंस्कृतः\nदीक्षितश चापि गान्धारिर यथा शास्तं यथाक्रमम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 242, + "shloka": 5, + "text": "परहृष्टॊ धृतराष्ट्रॊ ऽभूद विदुरश च महायशाः\nभीष्मॊ दरॊणः कृपः कर्णॊ गान्धारी च यशस्विनी" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 242, + "shloka": 6, + "text": "निमन्त्रणार्थं दूतांश च परेषयाम आस शीघ्रगान\nपार्थिवानां च राजेन्द्र बराह्मणानां तथैव च\nते परयाता यथॊद्दिष्टं दूतास तवरितवाहनाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 242, + "shloka": 7, + "text": "तत्र कं चित परयातं तु दूतं दुःशासनॊ ऽबरवीत\nगच्छ दवैतवनं शीघ्रं पाण्डवान पापपूरुषान\nनिमन्त्रय यथान्यायं विप्रांस तस्मिन महावने" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 242, + "shloka": 8, + "text": "स गत्वा पाण्डवावासम उवाचाभिप्रणम्य तान\nदुर्यॊधनॊ महाराज यजते नृपसत्तमः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 242, + "shloka": 9, + "text": "सववीर्यार्जितम अर्थौघम अवाप्य कुरुनन्दनः\nतत्र गच्छन्ति राजानॊ बराह्मणाश च ततस ततः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 242, + "shloka": 10, + "text": "अहं तु परेषितॊ राजन कौरवेण महात्मना\nआमन्त्रयति वॊ राजा धार्तराष्ट्रॊ जनेश्वरः\nमनॊ ऽभिलषितं राज्ञस तं करतुं दरष्टुम अर्हथ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 242, + "shloka": 11, + "text": "ततॊ युधिष्ठिरॊ राजा तच छरुत्वा दूत भाषितम\nअब्रवीन नृपशार्दूलॊ दिष्ट्या राजा सुयॊधनः\nयजते करतुमुख्येन पूर्वेषां कीर्तिवर्धनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 242, + "shloka": 12, + "text": "वयम अप्य उपयास्यामॊ न तव इदानीं कथं चन\nसमयः परिपाल्यॊ नॊ यावद वर्षं तरयॊदशम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 242, + "shloka": 13, + "text": "शरुत्वैतद धर्मराजस्य भीमॊ वचनम अब्रवीत\nतदा तु नृपतिर गन्ता धम राजॊ युधिष्ठिरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 242, + "shloka": 14, + "text": "अस्त्रशस्त्रप्रदीप्ते ऽगनौ यदा तं पातयिष्यति\nवर्षात तरयॊदशाद ऊर्ध्वं रणसत्रे नराधिपः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 242, + "shloka": 15, + "text": "यदा करॊधहविर मॊक्ता धार्तराष्ट्रेषु पाण्डवः\nआगन्तारस तदा समेति वाच्यस ते स सुयॊधनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 242, + "shloka": 16, + "text": "शेषास तु पाण्डवा राजन नैवॊच���ः किं चिद अप्रियम\nदूतश चापि यथावृत्तं धार्तराष्ट्रे नयवेदयत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 242, + "shloka": 17, + "text": "अथाजग्मुर नरश्रेष्ठा नानाजनपदेश्वराः\nबराह्मणाश च महाभागा धार्तराष्ट्र पुरं परति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 242, + "shloka": 18, + "text": "ते तव अर्चिता यथाशास्त्रं यथा वर्णं यथाक्रमम\nमुदा परमया युक्ताः परीत्या चापि नरेश्वर" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 242, + "shloka": 19, + "text": "धृतराष्ट्रॊ ऽपि राजेन्द्र संवृतः सर्वकौरवैः\nहर्षेण महता युक्तॊ विदुरं परत्यभाषत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 242, + "shloka": 20, + "text": "यथासुखी जनः सर्वः कषत्तः सयाद अन्नसंयुतः\nतुष्येच च यज्ञसदने तथा कषिप्रं विधीयताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 242, + "shloka": 21, + "text": "विदुरस तव एवम आज्ञप्तः सर्ववर्णान अरिंदम\nयथा परमाणतॊ विद्वान पूजयाम आस धर्मवित" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 242, + "shloka": 22, + "text": "भक्ष्यभॊज्यान्न पानेन माल्यैश चापि सुगन्धिभिः\nवासॊभिर विविधैश चैव यॊजयाम आस हृष्टवत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 242, + "shloka": 23, + "text": "कृत्वा हय अवभृथं वीरॊ यथाशास्त्रं यथाक्रमम\nसान्त्वयित्वा च राजेन्द्रॊ दत्त्वा च विविधं वसु\nविसर्जयाम आस नृपान बराह्मणांश च सहस्रशः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 242, + "shloka": 24, + "text": "विसर्जयित्वा स नृपान भरातृभिः परिवारितः\nविवेश हास्तिनपुरं सहितः कर्ण सौबलैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 243, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nपरविशन्तं महाराज सूतास तुष्टुवुर अच्युतम\nजनाश चापि महेष्वासं तुष्टुवू राजसत्तमम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 243, + "shloka": 2, + "text": "लाजैश चन्दनचूर्णैश चाप्य अवकीर्य जनास तदा\nऊचुर दिष्ट्या नृपाविघ्नात समाप्तॊ ऽयं करतुस तव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 243, + "shloka": 3, + "text": "अपरे तव अब्रुवंस तत्र वातिकास तं महीपतिम\nयुधिष्ठिरस्य यज्ञेन न समॊ हय एष तु करतुः\nनैव तस्य करतॊर एष कलाम अर्हति षॊडशीम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 243, + "shloka": 4, + "text": "एवं तत्राब्रुवन के चिद वातिकास तं नरेश्वरम\nसुहृदस तव अब्रुवंस तत्र अति सर्वान अयं करतुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 243, + "shloka": 5, + "text": "ययातिर नहुषश चापि मान्धाता भरतस तथा\nकरतुम एनं समाहृत्य पूताः सर्वे दिवं गताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 243, + "shloka": 6, + "text": "एता वाचः शुभाः शृण्वन सुहृदां भरतर्षभ\nपरविवेश पुरं हृष्टः सववेश्म च नराधिपः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 243, + "shloka": 7, + "text": "अभिवाद्य ततः पादौ मातापित्रॊर विश��ं पते\nभीष्मद्रॊणपृपाणां च विदुरस्य च धीमतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 243, + "shloka": 8, + "text": "अभिवादितः कनीयॊभिर भरातृभिर भरातृवत्सलः\nनिषसादासने मुख्ये भरातृभिः परिवारितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 243, + "shloka": 9, + "text": "तम उत्थाय महाराज सूतपुत्रॊ ऽबरवीद वचः\nदिष्ट्या ते भरतश्रेष्ठ समाप्तॊ ऽयं महाक्रतुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 243, + "shloka": 10, + "text": "हतेषु युधि पार्थेषु राजसूये तथा तवया\nआहृते ऽहं नरश्रेष्ठ तवां सभाजयिता पुनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 243, + "shloka": 11, + "text": "तम अब्रवीन महाराजॊ धार्तराष्ट्रॊ महायशः\nसत्यम एतत तवया वीर पाण्डवेषु दुरात्मसु" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 243, + "shloka": 12, + "text": "निहतेषु नरश्रेष्ठ पराप्ते चापि महाक्रतौ\nराजसूये पुनर वीर तवं मां संवर्धयिष्यसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 243, + "shloka": 13, + "text": "एवम उक्त्वा महाप्राज्ञः कर्णम आश्लिष्य भारत\nराजसूयं करतुश्रेष्ठं चिन्तयाम आस कौरवः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 243, + "shloka": 14, + "text": "सॊ ऽबरवीत सुहृदश चापि पार्श्वस्थान नृपसत्तमः\nकदा तु तं करतुवरं राजसूयं महाधनम\nनिहत्य पाण्डवान सर्वान आहरिष्यामि कौरवाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 243, + "shloka": 15, + "text": "तम अब्रवीत तदा कर्णः शृणु मे राजकुञ्जर\nपादौ न धावये तावद यावन न निहतॊ ऽरजुनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 243, + "shloka": 16, + "text": "अथॊत्क्रुष्टं महेष्वासैर धार्तराष्ट्रैर महारथैः\nपरतिज्ञाते फल्गुनस्य वधे कर्णेन संयुगे\nविजितांश चाप्य अमन्यन्त पाण्डवान धृतराष्ट्रजाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 243, + "shloka": 17, + "text": "दुर्यॊधनॊ ऽपि राजेन्द्र विसृज्य नरपुंगवान\nपरविवेश गृहं शरीमान यथा चैत्ररथं परभुः\nते ऽपि सर्वे महेष्वासा जग्मुर वेश्मानि भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 243, + "shloka": 18, + "text": "पाण्डवाश च महेष्वासा दूतवाक्यप्रचॊदिताः\nचिन्तयन्तस तम एवाथं नालभन्त सुखं कव चित" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 243, + "shloka": 19, + "text": "भूयॊ च चारै राजेन्द्र परवृत्तिर उपपादिता\nपरतिज्ञा सूतपुत्रस्य विजयस्य वधं परति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 243, + "shloka": 20, + "text": "एतच छरुत्वा धर्मसुतः समुद्विग्नॊ नराधिप\nअभेद्यकवचं मत्वा कर्णम अद्भुतविक्रमम\nअनुस्मरंश च संक्लेशान न शान्तिम उपयाति सः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 243, + "shloka": 21, + "text": "तस्य चिन्तापरीतस्य बुद्धिजज्ञे महात्मनः\nबहु वयालमृगाकीर्णं तयक्तुं दवैतवनं वनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 243, + "shloka": 22, + "text": "धार्तराष्ट्रॊ ऽपि नृपतिः परशशास वसुंधराम\nभरातृभिः सहितॊ वीरैर भीष्मद्रॊणकृपैस तथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 243, + "shloka": 23, + "text": "संगम्य सूतपुत्रेण कर्णेनाहव शॊभिना\nदुर्यॊधनः परिये नित्यं वर्तमानॊ महीपतिः\nपूजयाम आस विप्रेन्द्रान करतुभिर भूरिदक्षिणैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 243, + "shloka": 24, + "text": "भरातॄणां च परियं राजन स चकार परंतपः\nनिश्चित्य मनसा वीरॊ दत्तभुक्त फलं धनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 244, + "shloka": 1, + "text": "[जनम]\nदुर्यॊधनं मॊचयित्वा पाण्डुपुत्रा महाबलाः\nकिम अकार्षुर वने तस्मिंस तन ममाख्यातुम अर्हसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 244, + "shloka": 2, + "text": "[वै]\nततः शयानं कौन्तेयं रात्रौ दवैतवने मृगाः\nसवप्नान्ते दर्शयाम आसुर बाष्पकण्ठा युधिष्ठिरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 244, + "shloka": 3, + "text": "तान अब्रवीत स राजेन्द्रॊ वेपमानान कृताञ्जलीन\nबरूत यद वक्तुकामाः सथ के भवन्तः किम इष्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 244, + "shloka": 4, + "text": "एवम उक्ताः पाण्डवेन कौन्तेयेन यशस्विना\nपरत्यब्रुवन मृगास तत्र हतशेषा युधिष्ठिरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 244, + "shloka": 5, + "text": "वयं मृगा दवैतवने हतशिष्टाः सम भारत\nनॊत्सीदेम महाराज करियतां वासपर्ययः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 244, + "shloka": 6, + "text": "भवन्तॊ भरातरः शूराः सर्व एवास्त्र कॊविदाः\nकुलान्य अल्पावशिष्टानि कृतवन्तॊ वनौकसाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 244, + "shloka": 7, + "text": "बीजभूता वयं के चिद अवशिष्टा महामते\nविवर्धेमहि राजेन्द्र परसादात ते युधिष्ठिर" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 244, + "shloka": 8, + "text": "तान वेपमानान वित्रस्तान बीजमात्रावशेषितान\nमृगान दृष्ट्वा सुदुःखार्तॊ धर्मराजॊ युधिष्ठिरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 244, + "shloka": 9, + "text": "तांस तथेत्य अब्रवीद राजा सर्वभूतहिते रतः\nतथ्यं भवन्तॊ बरुवते करिष्यामि च तत तथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 244, + "shloka": 10, + "text": "इत्य एवं परतिबुद्धः स रात्र्यन्ते राजसत्तमः\nअब्रवीत सहितान भरातॄन दयापन्नॊ मृगान परति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 244, + "shloka": 11, + "text": "उक्तॊ रात्रौ मृगैर अस्मि सवप्नान्ते हतशेषितैः\nतनु भूताः सम भद्रं ते दया नः करियताम इति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 244, + "shloka": 12, + "text": "ते सत्यम आहुः कर्तव्या दयास्माभिर वनौकसाम\nसाष्ट मासं हि नॊ वर्षं यद एनान उपयुञ्ज्महे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 244, + "shloka": 13, + "text": "पुनर बहुमृगं ��म्यं काम्यकं काननॊत्तमम\nमरु भूमेः शिरॊ खयातं तृणबिन्दु सरॊ परति\nतत्रेमा वसतीः शिष्टा विहरन्तॊ रमेमहि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 244, + "shloka": 14, + "text": "ततस ते पाण्डवाः शीघ्रं परययुर धर्मकॊविदाः\nबराह्मणैः सहिता राजन ये च तत्र सहॊषिताः\nइन्द्रसेनादिभिश चैव परेष्यैर अनुगतास तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 244, + "shloka": 15, + "text": "ते यात्वानुसृतैर मार्गैः सवन्नैः शुचि जलान्वितैः\nददृशुः काम्यकं पुण्यम आश्रमं तापसायुतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 244, + "shloka": 16, + "text": "विविशुस ते सम कौरव्या वृता विप्रर्षभैर तदा\nतद वनं भरतश्रेष्ठाः सवर्गं सुकृतिनॊ यथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 245, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nवने निवसतां तेषां पाण्डवानां महात्मनाम\nवर्षाण्य एकादशातीयुः कृच्छ्रेण भरतर्षभ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 245, + "shloka": 2, + "text": "फलमूलाशनास ते हि सुखार्हा दुःखम उत्तमम\nपराप्तकालम अनुध्यान्तः सेहुर उत्तमपूरुषाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 245, + "shloka": 3, + "text": "युधिष्ठिरस तु राजर्षिर आत्मकर्मापराधजम\nचिन्तयन स महाबाहुर भरातॄणां दुःखम उत्तमम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 245, + "shloka": 4, + "text": "न सुष्वाप सुखं राजा हृदि शल्यैर इवार्पितैः\nदौरात्म्यम अनुपश्यंस तत काले दयूतॊद्भवस्य हि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 245, + "shloka": 5, + "text": "संस्मरन परुषा वाचः सूतपुत्रस्य पाण्डवः\nनिःश्वासपरमॊ दीनॊ बिभ्रत कॊपविषं महत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 245, + "shloka": 6, + "text": "अर्जुनॊ यमजौ चॊभौ दरौपदी च यशस्विनी\nस च भीमॊ महातेजाः सर्वेषाम उत्तमॊ बली\nयुधिष्ठिरम उदीक्षन्तः सेहुर दुःखम अनुत्तमम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 245, + "shloka": 7, + "text": "अवशिष्टम अल्पकालं मन्वानाः पुरुषर्षभाः\nवपुर अन्यद इवाकार्षुर उत्साहामर्श चेष्टितैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 245, + "shloka": 8, + "text": "कस्य चित तव अथ कालस्य वयासः सत्यवती सुतः\nआजगाम महायॊगी पाण्डवान अवलॊककः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 245, + "shloka": 9, + "text": "तम आगतम अभिप्रेक्ष्य कुन्तीपुत्रॊ युधिष्ठिरः\nपरत्युद्गम्य महात्मानं परत्यगृह्णाद यथाविधि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 245, + "shloka": 10, + "text": "तम आसीनम उपासीनः शुश्रूषुर नियतेन्द्रियः\nतॊषयन परणिपातेन वयासं पाण्डवनन्दनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 245, + "shloka": 11, + "text": "तान अवेक्ष्य कृशान पौत्रान वने वन्येन जीवतः\nमहर्षिर अनुकम्पार्थम अब्रवीद बाष्पगद्गदम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 245, + "shloka": 12, + "text": "युधिष्ठिर महाबाहॊ शृणु धर्मभृतां वर\nनातप्त तपसः पुत्र पराप्नुवन्ति महत सुखम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 245, + "shloka": 13, + "text": "सुखदुःखे हि पुरुषः पर्यायेणॊपसेवते\nनात्यन्तम असुखं कश चित पराप्नॊति पुरुषर्षभ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 245, + "shloka": 14, + "text": "परज्ञावांस तव एव पुरुषः संयुक्तः परया धिया\nउदयास्तमयज्ञॊ हि न शॊचति न हृष्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 245, + "shloka": 15, + "text": "सुखम आपतितं सेवेद दुःखम आपतितं सहेत\nकालप्राप्तम उपासीत सस्यानाम इव कर्षकः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 245, + "shloka": 16, + "text": "तपसॊ हि परं नास्ति तपसा विन्दते महत\nनासाध्यं तपसः किं चिद इति बुध्यस्व भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 245, + "shloka": 17, + "text": "सत्यम आर्जवम अक्रॊधः संविभागॊ दमः शमः\nअनसूया विहिंसा च शौचम इन्द्रियसंयमः\nसाधनानि महाराज नराणां पुण्यकर्मणाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 245, + "shloka": 18, + "text": "अधर्मरुचयॊ मूढास तिर्यग्गतिपरायणाः\nकृच्छ्रां यॊनिम अनुप्राप्य न सुखं विन्दते जनाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 245, + "shloka": 19, + "text": "इह यत करियते कर्म तत्परत्रॊपभुज्यते\nतस्माच छरीरं युञ्जीत तपसा नियमेन च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 245, + "shloka": 20, + "text": "यथाशक्ति परयच्छेच च संपूज्याभिप्रणम्य च\nकाले पात्रे च हृष्टात्मा राजन विगतमत्सरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 245, + "shloka": 21, + "text": "सत्यवादी लभेतायुर अनायासम अथार्जवी\nअक्रॊधनॊ ऽनसूयश च निर्वृतिं लभते पराम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 245, + "shloka": 22, + "text": "दान्तः शम परः शश्वत परिक्लेशं न विन्दति\nन च तप्यति दान्तात्मा दृष्ट्वा परगतां शरियम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 245, + "shloka": 23, + "text": "संविभक्ता च दाता च भॊगवान सुखवान नरः\nभवत्य अहिंसकश चैव परमारॊग्यम अश्नुते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 245, + "shloka": 24, + "text": "मान्यान मानयिता जन्म कुले महति विन्दति\nवयसनैर न तु संयॊगं पराप्नॊति विजितेन्द्रियः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 245, + "shloka": 25, + "text": "शुभानुशय बुद्धिर हि संयुक्तः कालधर्मणा\nपरादुर्भवति तद यॊगात कल्याण मतिर एव सः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 245, + "shloka": 26, + "text": "[य]\nभगवन दानधर्माणं तपसॊ वा महामुने\nकिं सविद बहुगुणं परेत्य किं वा दुष्करम उच्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 245, + "shloka": 27, + "text": "[वयास]\nदानान न दुष्करतरं पृथिव्याम अस्ति किं चन\nअर्थे हि महती तृष्णा स च दुःखेन लभ्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 245, + "shloka": 28, + "text": "परित्यज्य रियान पराकान धर्मार्थं हि महाहवम\nपरविशन्ति नरा वीराः समुद्रम अटवीं तथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 245, + "shloka": 29, + "text": "कृषिगॊरक्ष्यम इत्य एके परतिपद्यन्ति मानवाः\nपुरुषाः परेष्यताम एके निर्गच्छन्ति धनार्थिनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 245, + "shloka": 30, + "text": "तस्य दुःखार्जितस्यैवं परित्यागः सुदुष्करः\nन दुष्करतरं दानात तस्माद दानं मतं मम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 245, + "shloka": 31, + "text": "विशेषस तव अत्र विज्ञेयॊ नयायेनॊपार्जितं धनम\nपात्रे देशे च काले च साधुभ्यः परतिपादयेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 245, + "shloka": 32, + "text": "अन्याय समुपात्तेन दानधर्मॊ धनेन यः\nकरियते न स कर्तारं तरायते महतॊ भयात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 245, + "shloka": 33, + "text": "पात्रे दानं सवल्पम अपि काले दत्तं युधिष्ठिर\nमनसा सुविशुद्धेन परेत्यानन्त फलं समृतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 245, + "shloka": 34, + "text": "अताप्य उदाहरन्तीमम इतिहासं पुरातनम\nवरीहि दरॊण परित्यागाद यत फलं पराप मुद्गलः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 246, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nवरीहिद्रॊणः परित्यक्तः कथं तेन महात्मना\nकस्मै दत्तश च भगवन विधिना केन चात्थ मे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 246, + "shloka": 2, + "text": "परत्यक्षधर्मा भगवान यस्य तुष्टॊ हि कर्मभिः\nसफलं तस्य जन्माहं मन्ये सद्धर्मचारिणः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 246, + "shloka": 3, + "text": "[वयास]\nशिलॊञ्छ वृत्तिर धर्मात्मा मुद्गलः संशितव्रतः\nआसीद राजन कुरुक्षेत्रे सत्यवाग अनसूयकः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 246, + "shloka": 4, + "text": "अतिथिव्रती करियावांश च कापॊतीं वृत्तिम आस्थितः\nसत्रम इष्टी कृतं नाम समुपास्ते महातपाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 246, + "shloka": 5, + "text": "सपुत्रदारॊ हि मुनिः पक्षाहारॊ बभूव सः\nकपॊत वृत्त्या पक्षेण वरीहि दरॊणम उपार्जयत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 246, + "shloka": 6, + "text": "दर्शं च पौर्णमासं च कुर्वन विगतमत्सरः\nदेवतातिथिशेषेण कुरुते देहयापनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 246, + "shloka": 7, + "text": "तस्येन्द्रः सहितॊ देवैः साक्षात तरिभुवणेश्वरः\nपत्यगृह्णान महाराज भागं पर्वणि पर्वणि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 246, + "shloka": 8, + "text": "स पर्वकालं कृत्वा तु मुनिवृत्त्या समन्वितः\nअतिथिभ्यॊ ददाव अन्नं परहृष्टेनान्तरात्मना" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 246, + "shloka": 9, + "text": "वरीहि दरॊणस्य तद अहॊ ददतॊ ऽननं महात्मनः\nशिष्टं मात्सर्य हीनस्य वर्धत्य अतिथिदर्शनात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 246, + "shloka": 10, + "text": "तच छतान्य अपि बुञ्जन्ति बराह्मणानां मनीषिणाम\nमुनेस तयागविशुद्ध्या तु तदन्नं वृद्धिम ऋच्छति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 246, + "shloka": 11, + "text": "तं तु शुश्राव धर्मिष्ठं मुद्गलं संशितव्रतम\nदुर्वासा नृप दिग वासास तम अथाभ्याजगाम ह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 246, + "shloka": 12, + "text": "बिभ्रच चानियतं वेषम उन्मत्त इव पाण्डव\nविकचः परुषा वाचॊ वयाहरन विविधा मुनिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 246, + "shloka": 13, + "text": "अभिगम्याथ तं विप्रम उवाच मुनिसत्तमः\nअन्नार्थिनम अनुप्राप्तं विद्धि मां मुनिसत्तम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 246, + "shloka": 14, + "text": "सवागतं ते ऽसत्व इति मुनिं मुद्गलः परत्यभाषत\nपाद्यम आचमनीयं च परतिवेद्यान्नम उत्तमम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 246, + "shloka": 15, + "text": "परादात स तपसॊपात्तं कषुधितायातिथि वरती\nउन्मत्ताय परां शरद्धाम आस्थाय स धृतव्रतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 246, + "shloka": 16, + "text": "ततस तदन्नं रसवत स एव कषुधयान्वितः\nबुभुजे कृत्स्नम उन्मत्तः परादात तस्मै च मुद्गलः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 246, + "shloka": 17, + "text": "बुक्ता चान्नं ततः सर्वम उच्छिष्टेनात्मनस ततः\nअथानुलिलिपे ऽङगानि जगाम च यथागतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 246, + "shloka": 18, + "text": "एवं दवितीये संप्राप्ते पर्वकाले मनीषिणः\nआगम्य बुब्भुजे सर्वम अन्नम उञ्छॊपजीविनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 246, + "shloka": 19, + "text": "निराहारस तु स मुनिर उञ्छम आर्जयते पुनः\nन चैनं विक्रियां नेतुम अशकन मुद्गलं कषुधा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 246, + "shloka": 20, + "text": "न करॊधॊ न च मात्सर्यं नावमानॊ न संभ्रमः\nसपुत्रदारम उञ्छन्तम आविशेश दविजॊत्तमम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 246, + "shloka": 21, + "text": "तथा तम उञ्छधर्माणं दुर्वासा मुनिसत्तमम\nउपतस्थे यथाकालं षट कृत्वः कृतनिश्चयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 246, + "shloka": 22, + "text": "न चास्य मानसं किं चिद विकारं ददृशे मुनिः\nशुद्धसत्त्वस्य शुद्धं स ददृशे निर्मलं मनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 246, + "shloka": 23, + "text": "तम उवाच ततः परीतः स मुनिर मुद्गलं तदा\nतवत्समॊ नास्ति लॊके ऽसमिन दाता मात्सर्य वर्जितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 246, + "shloka": 24, + "text": "कषुद धर्मसंज्ञां परणुदत्य आदत्ते धैर्यम एव च\nविषयानुसारिणी जिह्वा कर्षत्य एव रसान परति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 246, + "shloka": 25, + "text": "आहारप्रभवाः पराणा मनॊ दुर्निग्रहं चलम\nमनसॊ चेन्द्रियाणां चाप्�� ऐकाग्र्यं निश्चितं तपः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 246, + "shloka": 26, + "text": "शरमेणॊपार्जितं तयक्तुं दुःखं शुद्धेन चेतसा\nतत सर्वं भवता साधॊ यथावद उपपादितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 246, + "shloka": 27, + "text": "परीताः समॊ ऽनुगृहीताश च समेत्य भवता सह\nइन्द्रियाभिजयॊ धैर्यं संविभागॊ दमः शमः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 246, + "shloka": 28, + "text": "दया सत्यं च धर्मश च तवयि सर्वं परतिष्ठितम\nजितास ते कर्मभिर लॊकाः परापॊ ऽसि परमां गतिम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 246, + "shloka": 29, + "text": "अहॊ दानं विघुष्टं ते सुमहत सवर्गवासिभिः\nसशरीरॊ भवान गन्ता सवर्गं सुचरितव्रत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 246, + "shloka": 30, + "text": "इत्य एवं वदतस तस्य तदा दुर्वाससॊ मुनेः\nदेवदूतॊ विमानेन मुद्गलं परत्युपस्थितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 246, + "shloka": 31, + "text": "हंससारसयुक्तेन किङ्किणीजालमालिना\nकामगेन विचित्रेण दिव्यगन्धवता तथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 246, + "shloka": 32, + "text": "उवाच चैनं विप्रर्षिं विमानं कर्मभिर जितम\nसमुपारॊह संसिद्धिं पराप्तॊ ऽसि परमां मुने" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 246, + "shloka": 33, + "text": "तम एवं वादिनम ऋषिर देवदूतम उवाच ह\nइच्छामि भवता परॊक्तान गुणान सवर्गनिवासिनाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 246, + "shloka": 34, + "text": "के गुणास तत्र वसतां किं तपॊ कश च निश्चयः\nसवर्गे सवर्गसुखं किं च दॊषॊ वा देवदूतक" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 246, + "shloka": 35, + "text": "सतां सप्त वदं मित्रम आहुः सन्तः कुलॊचिताः\nमित्रतां च पुरस्कृत्य पृच्छामि तवाम अहं विभॊ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 246, + "shloka": 36, + "text": "यद अत्र तथ्यं पथ्यं च तद वरवीह्य अविचारयन\nशरुत्वा तथा करिष्यामि वयवसायं गिरा तव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 247, + "shloka": 1, + "text": "[देवदूत]\nमहर्षे ऽकार्यबुद्धिस तवं यः सवर्गसुखम उत्तमम\nसंप्राप्तं बहु मन्तव्यं विमृशस्य अबुधॊ यथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 247, + "shloka": 2, + "text": "उपरिष्टाद असौ लॊकॊ यॊ ऽयं सवर इति संज्ञितः\nऊर्ध्वगः सत्पथः शश्वद देव यानचरॊ मुने" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 247, + "shloka": 3, + "text": "नातप्त तपसः पुंसॊ नामहा यज्ञयाजिनः\nनानृता नास्तिकाश चैव तत्र गच्छन्ति मुद्गल" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 247, + "shloka": 4, + "text": "धर्मात्मानॊ जितात्मानः शान्ता दान्ता विमत्सराः\nदानधर्मरताः पुंसः शूराश चाहतलक्षणाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 247, + "shloka": 5, + "text": "तत्र गच्छन्ति कर्माग्र्यं कृत्वा शम दमात्मकम\nलॊकान पुण्यकृ���ां बरह्मन सद्भिर आसेवितान नृभिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 247, + "shloka": 6, + "text": "देवाः साध्यास तथा विश्वे मरुतश च महर्षिभिः\nयामा धामाश च मौद्गल्य गन्धर्वाप्सरसस तथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 247, + "shloka": 7, + "text": "एषां देव निकायानां पृथक्पृथग अनेकशः\nभास्वन्तः कामसंपन्ना लॊकास तेजॊमयाः शुभाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 247, + "shloka": 8, + "text": "तरयस तरिंशत सहस्राणि यॊजनानां हिरण्मयः\nमेरुः पर्वतराड यत्र देवॊद्यानानि मुद्गल" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 247, + "shloka": 9, + "text": "नन्दनादीनि पुण्यानि विहाराः पुण्यकर्मणाम\nन कषुत्पिपासे न गलानिर न शीतॊष्णभयं तथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 247, + "shloka": 10, + "text": "बीभत्सम अशुभं वापि रॊगा वा तत्र के चन\nमनॊ जञाः सर्वतॊ गन्धाः सुखस्पर्शाश च सर्वशः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 247, + "shloka": 11, + "text": "शब्दाः शरुतिमनॊग्राह्याः सर्वतस तत्र वै मुने\nन शॊकॊ न जरा तत्र नायास परिदेवने" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 247, + "shloka": 12, + "text": "ईदृशः स मुने लॊकः सवकर्मफलहेतुकः\nसुकृतैस तत्र पुरुषाः संभवन्त्य आत्मकर्मभिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 247, + "shloka": 13, + "text": "तैजसानि शरीराणि भवन्त्य अत्रॊपपद्यताम\nकर्मजान्य एव मौद्गल्य न मातृपितृजान्य उत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 247, + "shloka": 14, + "text": "न च सवेदॊ न दौर्गन्ध्यं पुरीषं मूत्रम एव च\nतेषां न च रजॊ वस्त्रं बाधते तत्र वै मुने" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 247, + "shloka": 15, + "text": "न मलायन्ति सरजस तेषां दिव्यगन्धा मनॊरमाः\nपर्युह्यन्ते विमानैश च बरह्मन्न एवंविधाश च ते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 247, + "shloka": 16, + "text": "ईर्ष्या शॊकक्लमापेता मॊहमात्सर्य वर्जिताः\nसुखं सवर्गजितस तत्र वर्तयन्ति महामुने" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 247, + "shloka": 17, + "text": "तेषां तथाविधानां तु लॊकानां मुनिपुंगव\nउपर्य उपरि शक्रस्य लॊका दिव्यगुणान्विताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 247, + "shloka": 18, + "text": "पुरस्ताद बरह्मणस तत्र लॊकास तेजॊमयाः शुभाः\nयत्र यान्त्य ऋषयॊ बरह्मन पूताः सवैः कर्मभिः शुभैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 247, + "shloka": 19, + "text": "ऋभवॊ नाम तत्रान्ये देवानाम अपि देवताः\nतेषां लॊकाः परतरे तान यजन्तीह देवताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 247, + "shloka": 20, + "text": "सवयंप्रभास ते भास्वन्तॊ लॊकाः कामदुघाः परे\nन तेषां सत्रीकृतस तापॊ न लॊकैश्वर्यमत्सरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 247, + "shloka": 21, + "text": "न वर्तयन्त्य आहुतिभिस ते नाप्य अमृतभॊजनाः\nतथा दिव्यशरीरास ते न च विग्रहमूर्तयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 247, + "shloka": 22, + "text": "न शुखे सुखकामाश च देवदेवाः सनातनाः\nन कल्पपरिवर्तेषु परिवर्तन्ति ते तथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 247, + "shloka": 23, + "text": "जरामृत्युः कुतस तेषां हर्षः परीतिः सुखं न च\nन दुःखं न सुखं चापि रागद्वेषौ कुतॊ मुने" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 247, + "shloka": 24, + "text": "देवानाम अपि मौद्गल्य काङ्क्षिता सा गतिः परा\nदुष्प्रापा परमा सिद्धिर अगम्या कामगॊचरैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 247, + "shloka": 25, + "text": "तरयस्त्रिंशद इमे लॊकाः शेषा लॊका मनीषिभिः\nगम्यन्ते नियमैः शरेष्ठैर दानैर वा विधिपूर्वकैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 247, + "shloka": 26, + "text": "सेयं दानकृता वयुष्टिर अत्र पराप्ता सुखावहा\nतां भुङ्क्ष्व सुकृतैर लब्धां तपसा दयॊतितप्रभः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 247, + "shloka": 27, + "text": "एतत सवर्गसुखं विप्र लॊका नानाविधास तथा\nगुणाः सवर्गस्य परॊक्तास ते दॊषान अपि निबॊध मे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 247, + "shloka": 28, + "text": "कृतस्य कर्मणस तत्र भुज्यते यत फलं दिवि\nन चान्यत करियते कर्म मूलछेदेन भुज्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 247, + "shloka": 29, + "text": "सॊ ऽतर दॊषॊ मम मतस तस्यान्ते पतनं च यत\nसुखव्याप्त मनस्कानां पतनं यच च मुद्गल" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 247, + "shloka": 30, + "text": "असंतॊषः परीतापॊ दृष्ट्वा दीप्ततराः शरियः\nयद भवत्य अवरे सथाने सथितानां तच च दुष्करम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 247, + "shloka": 31, + "text": "संज्ञा मॊहश च पततां रजसा च परधर्षणम\nपरम्लानेषु च माल्येषु ततः पिपतिषॊर भयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 247, + "shloka": 32, + "text": "आ बरह्मभवनाद एते दॊषा मौद्गल्य दारुणाः\nनाकलॊके सुकृतिनां गुणास तव अयुतशॊ नृणाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 247, + "shloka": 33, + "text": "अयं तव अन्यॊ गुनः शरेष्ठश चयुतानां सवर्गतॊ मुने\nशुभानुशय यॊगेन मनुष्येषूपजायते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 247, + "shloka": 34, + "text": "तत्रापि सुमहाभागः सुखभाड अभिजायते\nन चेत संबुध्यते तत्र गच्छत्य अधमतां ततः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 247, + "shloka": 35, + "text": "इह यत करियते कर्म तत्परत्रॊपभुज्यते\nकर्मभूमिर इयं बरह्मन फलभूमिर असौ मता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 247, + "shloka": 36, + "text": "एतत ते सर्वम आख्यातं यन मां पृच्छसि मुद्गल\nतवानुकम्पया साधॊ साधु गच्छाम माचिरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 247, + "shloka": 37, + "text": "[वयास]\nएतच छरुत्वा तु मौद्गल्यॊ वाक्यं विममृशे ध��या\nविमृश्य च मुनिश्रेष्ठॊ देवदूतम उवाच ह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 247, + "shloka": 38, + "text": "देवदूत नमस ते ऽसतु गच्छ तात यथासुखम\nमहादॊषेण मे कार्यं न सवर्गेण सुखेन वा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 247, + "shloka": 39, + "text": "पतनं तन महद दुःखं परितापः सुदारुणः\nसवर्गभाजश चयवन्तीह तस्मात सवर्गं न कामये" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 247, + "shloka": 40, + "text": "यत्र गत्वा न शॊचन्ति न वयथन्ति चलन्ति वा\nतद अहं सथानम अत्यन्तं मार्गयिष्यामि केवलम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 247, + "shloka": 41, + "text": "इत्य उक्त्वा स मुनिर वाक्यं देवदूतं विसृज्य तम\nशिलॊञ्छ वृत्तिम उत्सृज्य शमम आतिष्ठद उत्तमाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 247, + "shloka": 42, + "text": "तुल्यनिन्दास्तुतिर भूत्वा समलॊष्टाश्मकाञ्चनः\nजञानयॊगेन शुद्धेन धयाननित्यॊ बभूव ह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 247, + "shloka": 43, + "text": "धयानयॊगाद बलं लब्ध्वा पराप्य चर्द्धिम अनुत्तमाम\nजगाम शाश्वतीं सिद्धिं परां निर्वाणलक्षणाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 247, + "shloka": 44, + "text": "तस्मात तवम अपि कौन्तेय न शॊकं कर्तुम अर्हसि\nराज्यात सफीतात परिभ्रष्टस तपसा तद अवाप्स्यसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 247, + "shloka": 45, + "text": "सुखस्यानन्तरं दुःखं दुःखस्यानन्तरं सुखम\nपर्यायेणॊपवर्तन्ते नरं नेमिम अरा इव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 247, + "shloka": 46, + "text": "पितृपैतामहं राज्यं पराप्स्यस्य अमितविक्रम\nवर्षात तरयॊदशाद ऊर्ध्वं वयेतु ते मानसॊ जवरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 247, + "shloka": 47, + "text": "[वै]\nएवम उक्त्वा स भगवान वयासः पाण्डवनन्दनम\nजगाम तपसे धीमान पुनर एवाश्रमं परति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 248, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nतस्मिन बहुमृगे ऽरण्ये रममाणा महारथाः\nकाम्यके भरतश्रेष्ठा विजह्रुस ते यथामराः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 248, + "shloka": 2, + "text": "परेक्षमाणा बहुविधान वनॊद्देशान समन्ततः\nयथर्तुकालरम्याश च वनराजीः सुपुष्पिताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 248, + "shloka": 3, + "text": "पाण्डवा मृगया शीलाश चरन्तस तन महावनम\nविजह्रुर इन्द्र परतिमाः कं चित कालम अरिंदमाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 248, + "shloka": 4, + "text": "ततस ते यौगपद्येन ययुः सर्वे चतुर्दिशम\nमृगयां पुरुषव्याघ्रा बराह्मणार्थे परंतपाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 248, + "shloka": 5, + "text": "दरौपदीम आश्रमे नयस्य तृणबिन्दॊर अनुज्ञया\nमहर्षेर दीप्ततपसॊ धौम्यस्य च पुरॊधसः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 248, + "shloka": 6, + "text": "ततस तु राजा सुन्���ूनां वार्द्धक्षत्रिर मया यशाः\nविवाह कामः शाल्वेयान परयातः सॊ ऽभवत तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 248, + "shloka": 7, + "text": "महता परिबर्हेण राजयॊग्येन संवृतः\nराजभिर बहुभिः सार्धम उपायात काम्यकं च सः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 248, + "shloka": 8, + "text": "तत्रापश्यत परियां भार्यां पाण्डवानां यशस्विनाम\nतिष्ठन्तीम आश्रमद्वारि दरौपदीं निर्जने वने" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 248, + "shloka": 9, + "text": "विभ्राजमानां वपुषा बिभ्रतीं रूपम उत्तमम\nभराजयन्तीं वनॊद्देशं नीलाभ्रम इव विद्युतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 248, + "shloka": 10, + "text": "अप्सरा देवकन्या वा माया वा देवनिर्मिता\nइति कृत्वाञ्जलिं सर्वे ददृशुस ताम अनिन्दिताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 248, + "shloka": 11, + "text": "ततः सराजा सिन्धूनां वार्द्धक्षत्रिर जयद्रथः\nविस्मितस ताम अनिन्द्याङ्गीं दृष्ट्वासीद धृष्टमानसः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 248, + "shloka": 12, + "text": "स कॊटिकाश्यं राजानम अब्रवीत काममॊहितः\nकस्य तव एषानवद्याङ्गी यदि वापि न मानुषी" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 248, + "shloka": 13, + "text": "विवाहार्थॊ न मे कश चिद इमां दृष्ट्वातिसुन्दरीम\nएताम एवाहम आदाय गमिष्यामि सवम आलयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 248, + "shloka": 14, + "text": "गच्छ जानीहि सौम्यैनां कस्य का च कुतॊ ऽपि वा\nकिमर्थम आगता सुभ्रूर इदं कण्टकितं वनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 248, + "shloka": 15, + "text": "अपि नाम वरारॊहा माम एषा लॊकसुन्दरी\nभजेद अद्यायतापाङ्गी सुदती तनुमध्यमा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 248, + "shloka": 16, + "text": "अप्य अहं कृतकामः सयाम इमां पराप्य वरस्त्रियम\nगच्छ जानीहि कॊ नव अस्या नाथ इत्य एव कॊटिक" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 248, + "shloka": 17, + "text": "स कॊटिकाश्यस तच छरुत्वा रथात परस्कन्द्य कुण्डली\nउपेत्य पप्रच्छ तदा करॊष्टा वयाघ्रवधूम इव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 249, + "shloka": 1, + "text": "[कॊटि]\nका तवं कदम्बस्य विनम्य शाखाम; एकाश्रमे तिष्ठसि शॊभमाना\nदेदीप्यमानाग्निशिखेव नक्तं; दॊधूयमाना पवनेन सुभ्रूः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 249, + "shloka": 2, + "text": "अतीव रूपेण समन्विता तवं; न चाप्य अरण्येषु बिभेषि किं नु\nदेवी नु यक्षी यदि दानवी वा; वराप्सरा दैत्य वराङ्गना वा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 249, + "shloka": 3, + "text": "वपुष्मती वॊरग राजकन्या; वनेचरी वा कषणदाचर सत्री\nयद्य एव राज्ञॊ वरुणस्य पत्नी; यमस्य सॊमस्य धनेश्वरस्य" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 249, + "shloka": 4, + "text": "धातुर विधातुः सव��तुर विभॊर वा; शक्रस्य वा तवं सदनात परपन्ना\nन हय एव नः पृच्छसि ये वयं सम; न चापि जानीम तवेह नाथम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 249, + "shloka": 5, + "text": "वयं हि मानं तव वर्धयन्तः; पृच्छाम भद्रे परभवं परभुं च\nआचक्ष्व बन्धूंश च पतिं कुलं च; तत्त्वेन यच चेह करॊषि कार्यम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 249, + "shloka": 6, + "text": "अहं तु राज्ञः सुरथस्य पुत्रॊ; यं कॊटिकाश्येति विदुर मनुष्याः\nअसौ तु यस तिष्ठति काञ्चनाङ्गे; रथे हुतॊ ऽगनिश चयने यथैव\nतरिगर्तराजः कमलायताक्षि; कषेमंकरॊ नाम स एष वीरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 249, + "shloka": 7, + "text": "अस्मात परस तव एष महाधनुष्मान; पुत्रः कुणिन्दाधिपतेर वरिष्ठः\nनिरीक्षते तवां विपुलायतांसः; सुविस्मितः पर्वतवासनित्यः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 249, + "shloka": 8, + "text": "असौ तु यः पुष्करिणी समीपे; शयामॊ युवा तिष्ठति दर्शनीयः\nइक्ष्वाकुराज्ञः सुबलस्य पुत्रः; स एष हन्ता दविषतां सुगात्रि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 249, + "shloka": 9, + "text": "यस्यानुयात्रं धवजिनः परयान्ति; सौवीरका दवादश राजपुत्राः\nशॊणाश्वयुक्तेषु रथेषु सर्वे; मखेषु दीप्ता इव हव्यवाहाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 249, + "shloka": 10, + "text": "अङ्गारकः कुञ्जरगुप्तकश च; शत्रुंजयः संजय सुप्रवृद्धौ\nपरभंकरॊ ऽथ भरमरॊ रविश च; शूरः परतापः कुहरश च नाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 249, + "shloka": 11, + "text": "यं षट सहस्रा रथिनॊ ऽनुयान्ति; नागा हयाश चैव पदातिनश च\nजयद्रथॊ नाम यदि शरुतस ते; सौवीरराजः सुभगे स एषः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 249, + "shloka": 12, + "text": "तस्यापरे भरातरॊ ऽदीनसत्त्वा; बलाहकानीक विदारणाध्याः\nसौवीरवीराः परवरा युवानॊ; राजानम एते बलिनॊ ऽनुयान्ति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 249, + "shloka": 13, + "text": "एतैः सहायैर उपयाति राजा; मरुद्गणैर इन्द्र इवाभिगुप्तः\nअजानतां खयापय नः सुकेशि; कस्यासि भार्या दुहिता च कस्य" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 250, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nअथाब्रवीद दरौपदी राजपुत्री; पृष्टा शिबीनां परवरेण तेन अ\nअवेक्ष्य मन्दं परविमुच्य शाखां; संगृह्णती कौशिकम उत्तरीयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 250, + "shloka": 2, + "text": "बुद्ध्याभिजानामि नरेन्द्रपुत्र; न मादृशी तवाम अभिभाष्टुम अर्हा\nन तवेह वक्तास्ति तवेह वाक्यम; अन्यॊ नरॊ वाप्य अथ वापि नारी" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 250, + "shloka": 3, + "text": "एका हय अहं संप्रति तेन वाचं; दद्दानि वै भद्र निबॊध चेदम\nअहं हय अरण्ये कथम एकम एका; तवाम आलपेयं निरता सवधर्मे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 250, + "shloka": 4, + "text": "जानामि च तवां सुरथस्य पुत्रं; यं कॊटिकाश्येति विदुर मनुष्याः\nतस्माद अहं शैब्य तथैव तुभ्यम; आख्यामि बन्धून परति तन निबॊध" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 250, + "shloka": 5, + "text": "अपत्यम अस्मि दरुपदस्य राज्ञः; कृष्णेति मां शैब्य दिवुर मनुष्याः\nसाहं वृणे पञ्चजनान पतित्वे; ये खाण्डव परस्थगताः शरुतास ते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 250, + "shloka": 6, + "text": "युधिष्ठिरॊ भीमसेनार्जुनौ च; माद्र्याश च पुत्रौ पुरुषप्रवीरौ\nते मां निवेश्येह दिशश चतस्रॊ; विभज्य पार्था मृगयां परयाताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 250, + "shloka": 7, + "text": "पराचीं राजा दक्षिणां भीमसेनॊ; जयः परतीचीं यमजाव उदीचीम\nमन्ये तु तेषां रथसत्तमानां; कालॊ ऽभितः पराप्त इहॊपयातुम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 250, + "shloka": 8, + "text": "संमानिता यास्यथ तैर यथेष्टं; विमुच्य वाहान अवगाहयध्वम\nपरियातिथिर धर्मसुतॊ महात्मा; परीतॊ भविष्यत्य अभिवीक्ष्य युष्मान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 250, + "shloka": 9, + "text": "एतावद उक्त्वा दरुपदात्मजा सा; शैब्यात्मजं चन्द्र मुखी परतीता\nविवेश तां पर्णकुटीं परशस्तां; संचिन्त्य तेषाम अतिथिस्वधर्मम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 251, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nअथासीनेषु सर्वेषु तेषु राजसु भारत\nकॊटिकाश्य वचॊ शरुत्वा शैब्यं सौवीरकॊ ऽबरवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 251, + "shloka": 2, + "text": "यदा वाचं वयाहरन्त्याम अस्यां मे रमते मनः\nसीमन्तिनीनां मुख्यायां विनिवृत्तः कथं भवान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 251, + "shloka": 3, + "text": "एतां दृष्ट्वा सत्रियॊ मे ऽनया यथा शाखामृगस्त्रियः\nपरतिभान्ति महाबाहॊ सत्यम एतद बरवीमि ते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 251, + "shloka": 4, + "text": "दर्शनाद एव हि मनस तया मे ऽपहृतं भृशम\nतां समाचक्ष्व कल्याणीं यदि सयाच छैब्य मानुषी" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 251, + "shloka": 5, + "text": "[कॊटि]\nएषा वै दरौपदी कृष्णा राजपुत्री यशस्विनी\nपञ्चानां पाण्डुपुत्राणां महिषी संमता भृशम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 251, + "shloka": 6, + "text": "सर्वेषां चैव पार्थानां परिया बहुमता सती\nतया समेत्य सौवीर सुवीरान सुसुखी वरज" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 251, + "shloka": 7, + "text": "[वै]\nएवम उक्तः परत्युवाच पश्यामॊ दरौपदीम इति\nपतिः सौवीरसिन्धूनां दुष्टभावॊ जयद्रथः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 251, + "shloka": 8, + "text": "स परविश्याश्रमं शून्यं सिंहगॊष्ठं वृकॊ यथा\nआत्मना सप्तमः कृ���्णाम इदं वचनम अब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 251, + "shloka": 9, + "text": "कुशलं ते वरारॊहे भर्तारस ते ऽपय अनामयाः\nयेषां कुशलकामासि ते ऽपि कच चिद अनामयाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 251, + "shloka": 10, + "text": "[दरौ]\nकौरव्यः कुशली राजा कुन्तीपुत्रॊ युधिष्ठिरः\nअहं च भरातरश चास्य यांश चान्यान परिपृच्छसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 251, + "shloka": 11, + "text": "पाद्यं परतिगृहाणेदम आसनं च नृपात्मज\nमृगान पञ्चाशतं चैव परातर आशं ददानि ते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 251, + "shloka": 12, + "text": "ऐणेयान पृषतान नयङ्कून हरिणाञ शरभाञ शशान\nऋश्यान रुरूञ शम्बरांश च गवयांश च मृगान बहून" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 251, + "shloka": 13, + "text": "वराहान महिषांश चैव याश चान्या मृगजातयः\nपरदास्यति सवयं तुभ्यं कुन्तीपुत्रॊ युधिष्ठिरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 251, + "shloka": 14, + "text": "[जयद]\nकुशलं परातर आशस्य सर्वा मे ऽपचितिः कृता\nएहि मे रथम आरॊह सुखम आप्नुहि केवलम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 251, + "shloka": 15, + "text": "गतश्रीकांश चयुतान राज्यात कृपणान गतचेतसः\nअरण्यवासिनः पार्थान नानुरॊद्धुं तवम अर्हसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 251, + "shloka": 16, + "text": "न वै परज्ञा गतश्रीकं भर्तारम उपयुञ्जते\nयुञ्जानम अनुयुञ्जीत न शरियः संक्षये वसेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 251, + "shloka": 17, + "text": "शरिया विहीना राज्याच च विनष्टाः शाश्वतीः समाः\nअलं ते पाण्डुपुत्राणां भक्त्या कलेशम उपासितुम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 251, + "shloka": 18, + "text": "भार्या मे भव सुश्रॊणि तयजैनान सुखम आप्नुहि\nअखिलान सिन्धुसौवीरान अवाप्नुहि मया सह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 251, + "shloka": 19, + "text": "[वै]\nइत्य उक्ता सिन्धुराजेन वाक्यं हृदयकम्पनम\nकृष्णा तस्माद अपाक्रामद देशात सभ्रुकुटी मुखी" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 251, + "shloka": 20, + "text": "अवमत्यास्य तद वाक्यम आक्षिप्य च सुमध्यमा\nमैवम इत्य अब्रवीत कृष्णा लज्जस्वेति च सैन्धवम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 251, + "shloka": 21, + "text": "सा काङ्क्षमाणा भर्तॄणाम उपयानम अनिन्दिता\nविलॊभयाम आस परं वाक्यैर वाक्यानि युञ्जती" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 252, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nसरॊषरागॊपहतेन वल्गुना; सराग नेत्रेण नतॊन्नत भरुवा\nमुखेन विस्फूर्य सुवीर राष्ट्रपं; ततॊ ऽबरवीत तं दरुपदात्मजा पुनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 252, + "shloka": 2, + "text": "यशस्विनस तीक्ष्णविषान महारथान; अधिक्षिपन मूढ न लज्जसे कथम\nमहेन्द्रकल्पान निरतान सवकर्मसु; सथित���न समूहेष्व अपि यक्षरक्षसाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 252, + "shloka": 3, + "text": "न किं चिद ईड्यं परवदन्ति पापं; वनेचरं वा गृहमेधिनं वा\nतपस्विनं संपरिपूर्ण विद्यं; भषन्ति हैवं शवनराः सुवीर" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 252, + "shloka": 4, + "text": "अहं तु मन्ये तव नास्ति कश चिद; एतादृशे कषत्रिय संनिवेशे\nयस तवाद्य पातालमुखे पतन्तं; पाणौ गृहीत्वा परतिसंहरेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 252, + "shloka": 5, + "text": "नागं परभिन्नं गिरिकूट कल्पम; उपत्यकां हैमवतीं चरन्तम\nदण्डीव यूथाद अपसेधसे तवं; यॊ जेतुम आशंससि धर्मराजम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 252, + "shloka": 6, + "text": "बाल्यात परसुप्तस्य महाबलस्य; सिंहस्य पक्ष्माणि मुखाल लुनासि\nपदा समाहत्य पलायमानः; करुद्धं यदा दरक्ष्यसि भीमसेनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 252, + "shloka": 7, + "text": "महाबलं घॊरतरं परवृद्धं; जातं हरिं पर्वत कन्दरेषु\nपरसुप्तम उग्रं परपदेन हन्सि; यः करुद्धम आसेत्स्यसि जिष्णुम उग्रम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 252, + "shloka": 8, + "text": "कृष्णॊरगौ कीक्ष्ण विषौ दविजिह्वौ; मत्तः पदाक्रामसि पुच्छ देशे\nयः पाण्डवाभ्यां पुरुषॊत्तमाभ्यां; जघन्यजाभ्यां परयुयुत्ससे तवम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 252, + "shloka": 9, + "text": "यथा च वेणुः कदली नलॊ वा; फलन्त्य अभावाय न भूतये ऽऽतमनः\nतथैव मां तैः परिरक्ष्यमाणम; आदास्यसे कर्कटकीव गर्भम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 252, + "shloka": 10, + "text": "[जयद]\nजानामि कृष्णे विदितं ममैतद; यथाविधास ते नरदेव पुत्राः\nन तव एवम एतेन विभीषणेन; शक्या वयं तरासयितुं तवयाद्य" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 252, + "shloka": 11, + "text": "वयं पुनः सप्त दशेषु कृष्णे; कुलेषु सर्वे ऽनवमेषु जाताः\nषड्भ्यॊ गुणेभ्यॊ ऽभयधिका विहीनान; मन्यामह्ये दरौपदि पाण्टु पुत्रान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 252, + "shloka": 12, + "text": "सा कषिप्रम आतिष्ठ गजं रथं वा; न वाक्यमात्रेण वयं हि शक्याः\nआशंस वा तवं कृपणं वदन्ती; सौवीरराजस्य पुनः परसादम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 252, + "shloka": 13, + "text": "[दरौ]\nमहाबला हिं तव इह दुर्बलेव; सौवीरराजस्य मताहम अस्मि\nयाहं परमाथाद इह संप्रतीता; सौवीरराजं कृपणं वदेयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 252, + "shloka": 14, + "text": "यस्या हि कृष्णौ पदवीं चरेतां; समास्थिताव एकरथे सहायौ\nइन्द्रॊ ऽपि तां नापहरेत कथं चिन; मनुष्यमात्रः कृपणः कुतॊ ऽनयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 252, + "shloka": 15, + "text": "यदा किरीटी परवीर घाती; निघ्नन रथस्थॊ दविषतां मनांसि\n���दन्तरे तवद धवजिनीं परवेष्टा; कक्षं दहन्न अग्निर इवॊष्णगेषु" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 252, + "shloka": 16, + "text": "जनार्दनस्यानुगा वृष्णिवीरा; महेष्वासाः केकयाश चापि सर्वे\nएते हि सर्वे मम राजपुत्राः; परहृष्टरूपाः पदवीं चरेयुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 252, + "shloka": 17, + "text": "मौर्वी विसृष्टाः सतनयित्नुघॊषा; गाण्डीवमुक्तास तव अतिवेगवन्तः\nहस्तं समाहत्य धनंजयस्य; भीमाः शब्दं घॊरतरं नदन्ति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 252, + "shloka": 18, + "text": "गाण्डीवमुक्तांश च महाशरौघान; पतंगसंघान इव शीघ्रवेगान\nसशङ्खघॊषः सतलत्र घॊषॊ; गाण्डीवधन्वा मुहुर उद्वमंश च\nयदा शरान अर्पयिता तवॊरसि; तदा मनस ते किम इवाभविष्यत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 252, + "shloka": 19, + "text": "गदाहस्तं भीमम अभिद्रवन्तं; माद्रीपुत्रौ संपतन्तौ दिशश च\nअमर्षजं करॊधविषं वमन्तौ; दृष्ट्वा चिरं तापम उपैष्यसे ऽधम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 252, + "shloka": 20, + "text": "यथा चाहं नातिचरे कथं चित; पतीन महार्हान मनसापि जातु\nतेनाद्य सत्येन वशीकृतं तवां; दरष्टास्मि पार्थैः परिकृष्यमाणम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 252, + "shloka": 21, + "text": "न संभ्रमं गन्तुम अहं हि शक्ष्ये; तवया नृशंसेन विकृष्यमाणा\nसमागताहं हि कुरुप्रवीरैः; पुनर वनं काम्यकम आगता च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 252, + "shloka": 22, + "text": "[वै]\nसा तान अनुप्रेक्ष्य विशालनेत्रा; जिघृक्षमाणान अवभर्त्सयन्ती\nपरॊवाच मा मां सपृशतेति भीता; धौम्यं पचुक्रॊश पुरॊहितं सा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 252, + "shloka": 23, + "text": "जग्राह ताम उत्तरवस्त्रदेशे; जयद्रथस तं समवाक्षिपत सा\nतया समाक्षिप्त तनुः स पापः; पपात शाखीव निकृत्तमूलः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 252, + "shloka": 24, + "text": "परगृह्यमाणा तु महाजवेन; मुहुर विनिःश्वस्य च राजपुत्री\nसा कृष्यमाणा रथम आरुरॊह; दौम्यस्य पादाव अभिवाद्य कृष्णा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 252, + "shloka": 25, + "text": "[धौम्य]\nनेयं शक्या तवया नेतुम अविजित्य महारथान\nधर्मं कषत्रस्य पौराणम अवेक्षस्व जयद्रथ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 252, + "shloka": 26, + "text": "कषुद्रं कृत्वा फलं पापं पराप्स्यसि तवम असंशयम\nआसाद्य पाण्डवान वीरान धर्मराज पुरॊगमान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 252, + "shloka": 27, + "text": "[वै]\nइत्य उक्त्वा हरियमाणां तां राजपुत्रीं यशस्विनीम\nअन्वगच्छत तदा धौम्यः पदातिगणमध्यगः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 253, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nततॊ दिशः संप्रविहृत्य पार्था; मृ���ान वराहान महिषांश च हत्वा\nधनुर्धराः शरेष्ठतमाः पृथिव्यां; पृथक चरन्तः सहिता बभूवुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 253, + "shloka": 2, + "text": "ततॊ मृगव्यालगणानुकीर्णं; महावनं तद विहगॊपघुष्टम\nभरातॄंश च तान अभ्यवदद युधिष्ठिरः; शरुत्वा गिरॊ वयाहरतां मृगाणाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 253, + "shloka": 3, + "text": "आदित्यदीप्तां दिशम अभ्युपेत्य; मृगद्विजाः करूरम इमे वदन्ति\nआयासम उग्रं परतिवेदयन्तॊ; महाहवं शत्रुभिर वावमानम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 253, + "shloka": 4, + "text": "कषिप्रं निवर्तध्वम अलं मृगैर नॊ; मनॊ हि मे दूयति दह्यते च\nबुद्धिं समाच्छाद्य च मे समन्युर; उद्धूयते पराणपतिः शरीरे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 253, + "shloka": 5, + "text": "सरः सुपर्णेन हृतॊरगं यथा; राष्ट्रं यथा राजकम आत्तलक्ष्मि\nएवंविधं मे परतिभाति काम्यकं; शौण्डैर यथा पीतरसश च कुम्भः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 253, + "shloka": 6, + "text": "ते सैन्धवैर अत्यनिलौघवेगैर; महाजवैर वाजिभिर उह्यमानाः\nयुक्तैर बृहद्भिः सुरथैर नृवीरास; तदाश्रमायाभिमुखा बभूवुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 253, + "shloka": 7, + "text": "तेषां तु गॊमायुर अनल्प घॊषॊ; निवर्ततां मामम उपेत्य पार्श्वम\nपरव्याहरत तं परविमृश्य राजा; परॊवाच भीमं च धनंजयं च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 253, + "shloka": 8, + "text": "यथा वदत्य एष विहीनयॊनिः; शालावृकॊ वामम उपेत्य पार्श्वम\nसुव्यक्तम अस्मान अवमन्य पापैः; कृतॊ ऽभिमर्दः कुरुभिः परसह्य" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 253, + "shloka": 9, + "text": "इत्य एव ते तद वनम आविशन्तॊ; महत्य अरण्ये मृगयां चरित्वा\nबालाम अपश्यन्त तदा रुदन्तीं; धात्रेयिकां परेष्यवधूं परियायाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 253, + "shloka": 10, + "text": "ताम इन्द्रसेनस तवरितॊ ऽभिसृत्य; रथाद अवप्लुत्य ततॊ ऽभयधावत\nपरॊवच चैनां वचनं नरेन्द्र; धात्रेयिकाम आर्ततरस तदानीम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 253, + "shloka": 11, + "text": "किं रॊदिषि तवं पतिता धरण्यां; किं ते मुखं शुष्यति दीनवर्णम\nकच चिन न पापैः सुनृशंस कृद भिः; परमाथिता दरौपदी राजपुत्री\nअनिद्य रूपा सुविशालनेत्रा; शरीरतुल्या कुरुपुंगवानाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 253, + "shloka": 12, + "text": "यद्य एव देवी पृथिवीं परविष्टा; दिवं परपन्नाप्य अथ वा समुद्रम\nतस्या गमिष्यन्ति पदं हि पार्थास; तथा हि संतप्यति धर्मराजः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 253, + "shloka": 13, + "text": "कॊ हीदृशानाम अरिमर्दनानां; कलेशक्षमाणाम अपराजितानाम\nपराणैः समाम इष्टतमां जिहीर्षेद; अनुत्तमं रत्नम इव परमूढः\nन बुध्यते नाथवतीम इहाद्य; बहिश्चरं हृदयं पाण्डवानाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 253, + "shloka": 14, + "text": "कस्याद्य कायं परतिभिद्य घॊरा; महीं परवेक्ष्यन्ति शिताः शराग्र्याः\nमा तवं शुचस तां परति भीरु विद्धि; यथाद्य कृष्णा पुनर एष्यतीति\nनिहत्य सर्वान दविषतः समग्रान; पार्थाः समेष्यन्त्य अथ याज्ञसेन्या" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 253, + "shloka": 15, + "text": "अथाब्रवीच चारु मुखं परमृज्य; धात्रेयिका सारथिम इन्द्रसेनम\nजयद्रथेनापहृता परमथ्य; पञ्चेन्द्र कल्पान परिभूय कृष्णा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 253, + "shloka": 16, + "text": "तिष्ठन्ति वर्त्मानि नवान्य अमूनि; वृक्षाश च न मलान्ति तथैव भग्नाः\nआवर्तयध्वं हय अनुयात शीघ्रं; न दूरयातैव हि राजपुत्री" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 253, + "shloka": 17, + "text": "संनह्यध्वं सर्व एवेन्द्र कल्पा; महान्ति चारूणि च दंशनानि\nगृह्णीत चापानि महाधनानि; शरांश च शीघ्रं पदवीं वरजध्वम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 253, + "shloka": 18, + "text": "पुरा हि निर्भर्त्सन दण्डमॊहिता; परमूढ चित्ता वदनेन शुष्यता\nददाति कस्मै चिद अनर्हते तनुं; वराज्य पूर्णाम इव भस्मनि शरुचम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 253, + "shloka": 19, + "text": "पुरा तुषाग्नाव इव हूयते हविः; पुरा शमशाने सरग इवापविध्यते\nपुरा च सॊमॊ ऽधवरगॊ ऽवलिह्यते; शुना यथा विप्रजने परमॊहिते\nमहत्य अरण्ये मृगयां चरित्वा; पुरा शृगालॊ नलिनीं विगाहते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 253, + "shloka": 20, + "text": "मा वः परियायाः सुनसं सुलॊचनं; चन्द्रप्रभाच्छं वदनं परसन्नम\nसपृश्याच छुभं कश चिद अकृत्य कारी; शवा वै पुरॊडाशम इवॊपयुङ्क्षीत\nएतानि वर्त्मान्य अनुयात शीघ्रं; मा वः कालः कषिप्रम इहात्यगाद वै" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 253, + "shloka": 21, + "text": "[य]\nभद्रे तूष्णीम आस्स्व नियच्छ वाचं; मास्मत सकाशे परुसाण्य अवॊचः\nराजानॊ वा यदि वा राजपुत्रा; बलेन मत्ता वञ्चनां पराप्नुवन्ति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 253, + "shloka": 22, + "text": "[वै]\nएतावद उक्त्वा परययुर हि शीघ्रं; तान्य एव वर्त्मान्य अनुवर्तमानाः\nमुहुर मुहुर वयालवद उच्छसन्तॊ; जयां विक्षिपन्तश च महाधनुर भयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 253, + "shloka": 23, + "text": "ततॊ ऽपश्यंस तस्य सैन्यस्य रेणुम; उद्धूतं वै जावि खुरप्रणुन्नम\nपदातीनां मध्यगतं च धौम्यं; विक्रॊशन्तं भीमम अभिद्रवेति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 253, + "shloka": 24, + "text": "ते सान्त्व्य धौम्यं परिदीनसत्त्वाः; सुखं भवान एत्व इति राजपुत्राः\nशयेना यथैवामिष संप्रयुक्ता; जवेन तः सैन्यम अथाभ्यधावन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 253, + "shloka": 25, + "text": "तेषां महेन्द्रॊपमविक्रमाणां; संरब्धानां धर्षणाद याज्ञसेन्याः\nकरॊधः परजज्वाल जयद्रथं च; दृष्ट्वा परियां तस्य रथे सथितां च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 253, + "shloka": 26, + "text": "परचुक्रुशुश चाप्य अथ सिन्धुराजं; वृकॊदरश चैव धनंजयश च\nयमौ च राजा च महाधनुर्धरास; ततॊ दिशः संमुमुहुः परेषाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 254, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nततॊ घॊरतरः शब्दॊ वने समभवत तदा\nभीमसेनार्जुनौ दृष्ट्वा कषत्रियाणाम अमर्षिणाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 254, + "shloka": 2, + "text": "तेषां धवजाग्राण्य अभिवीक्ष्य राजा; सवयं दुरात्मा कुरुपुंगवानाम\nजरद्रथॊ याज्ञसेनीम उवाच; रथे सथितां भानुमतीं हतौजाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 254, + "shloka": 3, + "text": "आयान्तीमे पञ्च रथा महान्तॊ; मन्ये च कृष्णे पतयस तवैते\nसा जानती खयापय नः सुकेशि; परं परं पाण्डवानां रथस्थम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 254, + "shloka": 4, + "text": "[दरौ]\nकिं ते जञातैर मूढ महाधनुर्धरैर; अनायुष्यं कर्मकृत्वातिघॊरम\nएते वीराः पतयॊ मे समेता; न वः शेषः कश चिद इहास्ति युद्धे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 254, + "shloka": 5, + "text": "आख्यातव्यं तव एव सर्वं मुमूर्षॊर; मया तुभ्यं पृष्टया धर्म एषः\nन मे वयथा विद्यते तवद्भयं वा; संपश्यन्त्याः सानुजं धर्मराजम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 254, + "shloka": 6, + "text": "यस्य धवजाग्रे नदतॊ मृदङ्गौ; नन्दॊपनन्दौ मधुरौ युक्तरूपौ\nएतं सवधर्मार्थविनिश्चयज्ञं; सदा जनाः कृत्यवन्तॊ ऽनुयान्ति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 254, + "shloka": 7, + "text": "य एष जाम्बूनदशुद्ध गौरः; परचण्ड घॊणस तनुर आयताक्षः\nएतं कुरुश्रेष्ठतमं वदन्ति; युधिष्ठिरं धर्मसुतं पतिं मे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 254, + "shloka": 8, + "text": "अप्य एष शत्रॊः शरणागतस्य; दद्यात पराणान धर्मचारी नृवीरः\nपरैह्य एनं मूढ जवेन भूतये; तवम आत्मनः पराञ्जलिर नयस्तशास्त्रः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 254, + "shloka": 9, + "text": "अथाप्य एनं पश्यसि यं रथस्थं; महाभुजं शालम इव परवृद्धम\nसंदष्टौष्ठं भरुकुटी संहतभ्रुवं; वृकॊदरॊ नाम पतिर ममैषः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 254, + "shloka": 10, + "text": "आजानेया बलिनः साधु दान्ता; महाबलाः शूरम उदावहन्ति\nएतस्य कर्माण्य अतिमानुषाणि; भीमेति शब्दॊ ऽसय गतः पृथिव्याम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 254, + "shloka": 11, + "text": "नास्यापराद्धाः शेषम इहाप्नुवन्ति; नाप्य अस्य वैरं विस्मरते कदा चित\nवैरस्यान्तं संविधायॊपयाति; पश्चाच छान्तिं न च गच्छत्य अतीव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 254, + "shloka": 12, + "text": "मृदुर वदान्यॊ धृतिमान यशस्वी; जितेन्द्रियॊ वृद्धसेवी नृवीरः\nभराता च शिष्यश च युधिष्ठिरस्य; धनंजयॊ नाम पतिर ममैषः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 254, + "shloka": 13, + "text": "यॊ वै न कामान न भयान न लॊभात; तयजेद धर्मं न नृशंसं च कुर्यात\nस एष वैश्वानरतुल्यतेजाः; कुन्तीसुतः शत्रुसहः परमाथी" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 254, + "shloka": 14, + "text": "यः सर्वधर्मार्थविनिश्चयज्ञॊ; भयार्तानां भयहर्ता मनीषी\nयस्यॊत्तमं रूपम आहुः पृथिव्यां; यं पाण्डवाः परिरक्षन्ति सर्वे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 254, + "shloka": 15, + "text": "पराणैर गरीयांसम अनुव्रतं वै; स एष वीरॊ नकुलः पतिर मे\nयः खड्गयॊधी लघुचित्रहस्तॊ; महांश च धीमान सहदेवॊ ऽदवितीयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 254, + "shloka": 16, + "text": "यस्याद्य कर्म दरक्ष्यसे मूढ सत्त्व; शतक्रतॊर वा दैत्य सेनासु संख्ये\nशूरः कृतास्त्रॊ मतिमान मनीषी; परियंकरॊ धर्मसुतस्य राज्ञः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 254, + "shloka": 17, + "text": "य एष चन्द्रार्कसमानतेजा; जघन्यजः पाण्डवानां परियश च\nबुद्ध्या समॊ यस्य नरॊ न विद्यते; वक्ता तथा सत्सु विनिश्चयज्ञः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 254, + "shloka": 18, + "text": "सैष शूरॊ नित्यम अमर्षणश; च धीमान पराज्ञः सहदेवः पतिर मे\nतयजेत पराणान परविशेद धव्यवाहं; न तव एवैष वयाहरेद धर्मबाह्यम\nसदा मनस्वी कषत्रधर्मे निविष्टः; कुन्त्याः पराणैर इष्टतमॊ नृवीरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 254, + "shloka": 19, + "text": "विशीर्यन्तीं नावम इवार्णवान्ते; रत्नाभिपूर्णां मकरस्य पृष्ठे\nसेनां तवेमां हतसर्वयॊधां; विक्षॊभितां दरक्ष्यसि पाण्डुपुत्रैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 254, + "shloka": 20, + "text": "इत्य एते वै कथिताः पाण्डुपुत्रा; यांस तवं मॊहाद अवमन्य परवृत्तः\nयद्य एतैस तवं मुच्यसे ऽरिष्टदेहः; पुनर्जन्म पराप्स्यसे जीव एव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 254, + "shloka": 21, + "text": "[वै]\nततः पार्थाः पञ्च पञ्चेन्द्र कल्पास; तयक्त्वा तरस्तान पराञ्जलींस तान पदातीन\nरथानीकं शरवर्षान्ध कारं; चक्रुः करुद्धः सर्वतः संनिगृह्य" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 255, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nसंतिष्ठत परहरत तूर्णं विपरिधावत\nइति सम सैधवॊ राजा चॊदयाम आस ता�� नृपान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 255, + "shloka": 2, + "text": "ततॊ घॊरतरः शब्दॊ रणे समभवत तदा\nभीमार्जुनयमान दृष्ट्वा सैन्यानां सयुधिष्ठिरान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 255, + "shloka": 3, + "text": "शिबिसिन्धुत्रिगर्तानां विषादश चाप्य अजायत\nतान दृष्ट्वा पुरुषव्याघ्रान वयाघ्रान इव बलॊत्कटान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 255, + "shloka": 4, + "text": "हेमचित्रसमुत्सेधां सर्वशैक्यायसीं गदाम\nपरगृह्याभ्यद्रवद भीमः सैन्धवं कालचॊदितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 255, + "shloka": 5, + "text": "तदन्तरम अथावृत्य कॊटिकाश्यॊ ऽभयहारयत\nमहता रथवंशेन परिवार्य वृकॊदरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 255, + "shloka": 6, + "text": "शक्तितॊमरनाराचैर वीरबाहुप्रचॊदितैः\nकीर्यमाणॊ ऽपि बहुभिर न सम भीमॊ ऽभयकम्पत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 255, + "shloka": 7, + "text": "गजं तु सगजारॊहं पदातींश च चतुर्दश\nजघान गदया भीमः सैन्धव धवजिनीमुखे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 255, + "shloka": 8, + "text": "पार्थः पञ्चशताञ शूरान पार्वतीयान महारथान\nपरीप्समानः सौवीरं जघान धवजिनीमुखे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 255, + "shloka": 9, + "text": "राजा सवयं सुवीराणां परवराणां परहारिणाम\nनिमेष मात्रेण शतं जघान समरे तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 255, + "shloka": 10, + "text": "ददृशे नकुलस तत्र रथात परस्कन्द्य खड्गधृक\nसिरांसि पादरक्षाणां बीजवत परवपन मुहुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 255, + "shloka": 11, + "text": "सहदेवस तु संयाय रथेन जग यॊधिनः\nपातयाम आस नाराचैर दरुमेभ्य इव बर्हिणः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 255, + "shloka": 12, + "text": "ततस तरिगर्गः सधनुर अवतीर्य महारथात\nगदया चतुरॊ वाहान राज्ञस तस्य तदावधीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 255, + "shloka": 13, + "text": "तम अभ्याशगतं राजा पदातिं कुन्तिनन्दनः\nअर्धचन्द्रेण बाणेन विव्याधॊरसि धर्मराट" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 255, + "shloka": 14, + "text": "स भिन्नहृदयॊ वीरॊ वक्त्राच छॊणितम ऊद्वमन\nपपाताभिमुखः पार्थं छिन्नमूल इव दरुमः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 255, + "shloka": 15, + "text": "इन्द्रसेन दवितीयस तु रथात परस्कन्द्य धर्मराज\nहताश्वः सहदेवस्य परतिपेदे महारथम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 255, + "shloka": 16, + "text": "नकुलं तव अभिसंधाय कषेमं करमहामुखौ\nउभाव उभयतस तीक्ष्णैः शरवर्षैर अवर्षताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 255, + "shloka": 17, + "text": "तौ शरैर अभिवर्षन्तौ जीमूताव इव वार्षिकौ\nएकैकेन विपाठेन जघ्ने माद्रवतीसुतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 255, + "shloka": 18, + "text": "तरिगर्तराजः सुरथस तस्याथ रथधूर गतः\nरथम आक्षेपयाम आस गजेन गजयानवित" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 255, + "shloka": 19, + "text": "नकुलस तव अपभीस तस्माद रथाच चर्मासि पाणिमान\nउद्भ्रान्तं सथानम आस्थाय तस्थौ गिरिर इवाचलः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 255, + "shloka": 20, + "text": "सुरथस तं गजवरं वधाय नकुलस्य तु\nपरेषयाम आस सक्रॊधम अभ्युच्छ्रितकरं ततः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 255, + "shloka": 21, + "text": "नकुलस तस्य नागस्य समीपपरिवर्तिनः\nसविषाणं भुजं मूले खड्गेन निरकृन्तत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 255, + "shloka": 22, + "text": "स विनद्य महानादं जगः कङ्कण भूषणः\nपतन्न अवाक्शिरा भूमौ हस्त्यारॊहान अपॊथयत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 255, + "shloka": 23, + "text": "स तत कर्म महत कृत्वा शूरॊ माद्रवतीसुतः\nभीमसेनरथं पराप्य शर्म लेभे महारथः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 255, + "shloka": 24, + "text": "भीमस तव आपततॊ राज्ञः कॊटिकाश्यस्य संगरे\nसूतस्य नुदतॊ वाहान कषुरेणापाहरच छिरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 255, + "shloka": 25, + "text": "न बुबॊध हतं सूतं स राजा बाहुशालिना\nतस्याश्वा वयद्रवन संख्ये हतसूतास ततस ततः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 255, + "shloka": 26, + "text": "विमुखं हतसूतं तं भीमः परहरतां वरः\nजघान तलयुक्तेन परासेनाभ्येत्य पाण्डवः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 255, + "shloka": 27, + "text": "दवादशानां तु सर्वेषां सौवीराणां धनंजयः\nचकर्त निषितैर भल्लैर धनूंषि च शिरांसि च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 255, + "shloka": 28, + "text": "शिबीन इक्ष्वाकुमुख्यांश च तरिगर्तान सैधवान अपि\nजघानातिरथः संख्ये बाणगॊचरम आगतान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 255, + "shloka": 29, + "text": "सादिताः परत्यदृश्यन्त बहवः सव्यसाचिना\nसपताकाश च मातङ्गाः साद्वजाश च महारथाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 255, + "shloka": 30, + "text": "परच्छाद्य पृथिवीं तस्थुः सर्वम आयॊधनं परति\nशरीराण्य अशिरस्कानि विदेहानि शिरांसि च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 255, + "shloka": 31, + "text": "शवगृध्रकङ्ककाकॊल भासगॊमायुवायसाः\nअतृप्यंस तत्र वीराणां हतानां मांसशॊणितैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 255, + "shloka": 32, + "text": "हतेषु तेषु वीरेषु सिन्धुराजॊ जयद्रथः\nविमुच्य कृष्णां संत्रस्तः पलायनपरॊ ऽभवत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 255, + "shloka": 33, + "text": "स तस्मिन संकुले सैन्ये दरौपदीम अवतार्य वै\nपराणप्रेप्सुर उपाधावद वनं येन नराधमः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 255, + "shloka": 34, + "text": "दरौपदीं धर्मराजस तु दृष्ट्वा धौम्य पुरस्कृताम\nमाद्रीपुत्रेण वीरेण रथम आरॊपयत तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 255, + "shloka": 35, + "text": "ततस तद विद्रुतं सैन्यम अपयाते जयद्रथे\nआदिश्यादिश्य नाराचैर आजघान वृकॊदरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 255, + "shloka": 36, + "text": "सव्यसाची तु तं दृष्ट्वा पलायन्तं जयद्रथम\nवारयाम आस निघ्नन्तं भीमं सैन्धव सैनिकान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 255, + "shloka": 37, + "text": "[अर्ज]\nयस्यापचारात पराप्तॊ ऽयम अस्मान कलेशॊ दुरासदः\nतम अस्मिन समरॊद्देशे न पश्यामि जयद्रथम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 255, + "shloka": 38, + "text": "तम एवान्विष भद्रं ते किं ते यॊधैर निपातितैः\nअनामिषम इदं कर्म कथं वा मन्यते भवान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 255, + "shloka": 39, + "text": "[वै]\nइत्य उक्तॊ भीमसेनस तु गुडाकेशेन धीमता\nयुधिष्ठिरम अभिप्रेक्ष्य वाग्मी वचनम अब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 255, + "shloka": 40, + "text": "हतप्रवीरा रिपवॊ भूयिष्ठं विद्रुता दिशः\nगृहीत्वा दरौपदीं राजन निवर्ततु भवान इतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 255, + "shloka": 41, + "text": "यमाभ्यां सह राजेन्द्र धौम्येन च महात्मना\nपराप्याश्रमपदं राजन दरौपदीं परिसान्त्वय" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 255, + "shloka": 42, + "text": "न हि मे मॊक्ष्यते जीवन मूढः सैन्धवकॊ नृपः\nपातालतलसंस्थॊ ऽपि यदि शक्रॊ ऽसय सारथिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 255, + "shloka": 43, + "text": "[य]\nन हन्तव्यॊ महाबाहॊ दुरात्मापि स सैन्धवः\nउःशलाम अभिसंस्मृत्य गान्धारीं च यशस्विनीम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 255, + "shloka": 44, + "text": "[वै]\nतच छरुत्वा दरौपदी भीमम उवाच वयाकुलेन्द्रिया\nकुपिता हरीमती पराज्ञा पती भीमार्जुनाव उभौ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 255, + "shloka": 45, + "text": "कर्तव्यं चेत परियं मह्यं वध्यः स पुरुषाधमः\nसैन्धवापसदः पापॊ दुर्मतिः कुलपांसनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 255, + "shloka": 46, + "text": "भार्याभिहर्ता निर्वैरॊ यश च राज्यहरॊ रिपुः\nयाचमानॊ ऽपि संग्रामे न स जीवितुम अर्हति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 255, + "shloka": 47, + "text": "इत्य उक्तौ तौ नरव्याघ्रौ ययतुर यत्र सैन्धवः\nराजा निववृते कृष्णाम आदाय सपुरॊहितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 255, + "shloka": 48, + "text": "स परविश्याश्रमपदं वयपविद्धबृसी घटम\nमार्कण्डेयाधिभिर विप्रैर अनुकीर्णं ददर्श ह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 255, + "shloka": 49, + "text": "दरौपदीम अनुशॊचद्भिर बराह्मणैस तैः समागतैः\nसमियाय मरा पराज्ञः सभार्यॊ भरातृमध्यगः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 255, + "shloka": 50, + "text": "ते सम तं मुदिता दृष्ट्वा पुनर अभ्यागतं नृपम\nजित्वा तान सिन्धुसौवीरान दरौपदीं चाहृतां पुनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 255, + "shloka": 51, + "text": "स तैः परिवृतॊ राजा तत्रैवॊपविवेश ह\nपरविवेशाश्रमं कृष्णा यमाभ्यां सह भामिनी" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 255, + "shloka": 52, + "text": "भीमार्जुनाव अपि शरुत्वा करॊशमात्रगतं रिपुम\nसवयम अश्वांस तुदन्तौ तौ जवेनैवाभ्यधावताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 255, + "shloka": 53, + "text": "इदम अत्यद्भुतं चात्र चकार पुरुषॊ ऽरजुनः\nकरॊशमात्रगतान अश्वान सैन्धवस्य जघान यत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 255, + "shloka": 54, + "text": "स हि दिव्यास्त्रसंपन्नः कृच्छ्रकाले ऽपय असंभ्रमः\nअकरॊद दुष्करं कर्म शरैर अस्त्रानुमन्त्रितैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 255, + "shloka": 55, + "text": "ततॊ ऽभयधावतां वीराव उभौ भीम धनंजयौ\nहताश्वं सैन्धवं भीतम एकं वयाकुलचेतसम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 255, + "shloka": 56, + "text": "सैन्धवस तु हतान दृष्ट्वा तथाश्वान सवान सुदुःखितः\nदृष्ट्वा विक्रमकर्माणि कुर्वाणं च धनंजयम\nपलायनकृतॊत्साहः पराद्रवद येन वै वनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 255, + "shloka": 57, + "text": "सैन्धवं तवाभिसंप्रेक्ष्य पराक्रान्तं पलायने\nअनुयाय महाबाहुः फल्गुनॊ वाक्यम अब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 255, + "shloka": 58, + "text": "अनेन वीर्येण कथं सत्रियं परार्थयसे बलात\nराजपुत्र निवर्तस्व न ते युक्तं पलायनम\nकथं चानुचरान हित्वा शत्रुमध्ये पलायसे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 255, + "shloka": 59, + "text": "इत्य उच्यमानः पार्थेन सैधवॊ न नयवर्तत\nतिष्ठ तिष्ठेति तं भीमः सहसाभ्यद्रवद बली\nमा वधीर इति पार्थस तं दयावान अभ्यभाषत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 256, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nजयद्रथस तु संप्रेक्ष्य भरातराव उद्यतायुधौ\nपराद्रवत तूर्णम अव्यग्रॊ जीवितेप्सुः सुदुःखितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 256, + "shloka": 2, + "text": "तं भीमसेनॊ धावन्तम अवतीर्य रथाद बली\nअभिद्रुत्य निजग्राह केशपक्षे ऽतयमर्षणः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 256, + "shloka": 3, + "text": "समुद्यम्य च तं रॊषान निष्पिपेष महीतले\nगले गृहीत्वा राजानं ताडयाम आस चैव ह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 256, + "shloka": 4, + "text": "पुनः संजीवमानस्य तस्यॊत्पतितुम इच्छतः\nपदा मूर्ध्नि महाबाहुः पराहरद विलपिष्यतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 256, + "shloka": 5, + "text": "तस्य जानुं ददौ भीमॊ जघ्ने चैनम अरत्निना\nस मॊहम अगमद राजा परहार वरपीडितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 256, + "shloka": 6, + "text": "विरॊषं भीमसेनं तु वारयाम आस फल्गुनः\nदुःशलायाः कृते राजा यत तद आहेति कौरव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 256, + "shloka": 7, + "text": "[भीमसेन]\nनायं पापसमाचारॊ मत्तॊ जीवितुम अर्हति\nदरौपद्यास तद अनर्हायाः परिक्लेष्टा नराधमः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 256, + "shloka": 8, + "text": "किं नु शक्यं मया कर्तुं यद राजा सततं घृणी\nतवं च बालिशया बुद्ध्या सदैवास्मान परबाधसे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 256, + "shloka": 9, + "text": "एवं कुत्वा सटास तस्य पञ्च चक्रे वृकॊदरः\nअर्धचन्द्रेण बाणेन किं चिद अब्रुवतस तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 256, + "shloka": 10, + "text": "विकल्पयित्वा राजानं ततः पराह वृकॊदरः\nजीवितुं चेच्छसे मूढ हेतुं मे गदतः शृणु" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 256, + "shloka": 11, + "text": "दासॊ ऽसमीति तवया वाच्यं संसत्सु च सभासु च\nएवं ते जीवितं दद्याम एष युद्धजितॊ विधिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 256, + "shloka": 12, + "text": "एवम अस्त्व इति तं राजा कृच्छ्रप्राणॊ जयद्रथः\nपरॊवाच पुरुषव्याघ्रं भीमम आहवशॊभिनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 256, + "shloka": 13, + "text": "तत एनं विचेष्टन्तं बद्ध्वा पार्थॊ वृकॊदरः\nरथम आरॊपयाम आस विसंज्ञं पांसुगुण्ठितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 256, + "shloka": 14, + "text": "ततस तं रथम आस्थाय भीमः पार्थानुगस तदा\nअभ्येत्याश्रममध्यस्थम अभ्यगच्छद युधिष्ठिरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 256, + "shloka": 15, + "text": "दर्शयाम आस भीमस तु तदवस्थं जयद्रथम\nतं राजा पराहसद दृष्ट्वा मुच्यताम इति चाब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 256, + "shloka": 16, + "text": "राजानं चाब्रवीद भीमॊ दरौपद्यै कथयेति वै\nदासभावं गतॊ हय एष पाण्डूनां पापचेतनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 256, + "shloka": 17, + "text": "तम उवाच ततॊ जयेष्ठॊ भराता संप्रणयं वचः\nमुञ्चैनम अधमाचारं परमाणं यदि ते वयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 256, + "shloka": 18, + "text": "दरौपदी चाब्रवीद भीमम अभिप्रेक्ष्य युधिष्ठिरम\nदासायं मुच्यतां राज्ञस तवया पञ्च सटः कृतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 256, + "shloka": 19, + "text": "स मुक्तॊ ऽभयेत्य राजानम अभिवाद्य युधिष्ठिरम\nववन्दे विह्वलॊ राजा तांश च सर्वान मुनींस तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 256, + "shloka": 20, + "text": "तम उवाच घृणी राजा धर्मपुत्रॊ युधिष्ठिरः\nतथा जयद्रथं दृष्ट्वा गृहीतं सव्यसाचिना" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 256, + "shloka": 21, + "text": "अदासॊ गच्छ मुक्तॊ ऽसि मैवं कार्षीः पुनः कव चित\nसत्री कामुक धिग अस्तु तवां कषुद्रः कषुद्रसहायवान\nएवंविधं हि कः कुर्यात तवदन्यः पुरुषाधमः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 256, + "shloka": 22, + "text": "गतसत्त्वम इव जञात्वा कर्तारम अशुभस्य तम\nसंप्रेक्ष्य भरतश्रेष्ठः कृपां चक्रे नराधिपः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 256, + "shloka": 23, + "text": "धर्मे ते वर्धतां बुद्धिर मा चाधर्मे मनॊ कृथाः\nसाश्वः सरथ पादातः सवस्ति गच्छ जयद्रथ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 256, + "shloka": 24, + "text": "एवम उक्तस तु सव्रीडं तूष्णीं किं चिद अवाङ्मुखः\nजगाम राजा दुःखार्तॊ गङ्गा दवाराय भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 256, + "shloka": 25, + "text": "स देवं शरणं गत्वा विरूपाक्षम उमापतिम\nतपॊ चचार विपुलं तस्य परीतॊ वृषध्वजः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 256, + "shloka": 26, + "text": "बलिं सवयं परत्यगृह्णात परीयमाणस तरिलॊचनः\nवरं चास्मै ददौ देवः स च जग्राह तच छृणु" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 256, + "shloka": 27, + "text": "समस्तान सरथान पञ्च जयेयं युधि पाण्डवान\nइति राजाब्रवीद देवं नेति देवस तम अब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 256, + "shloka": 28, + "text": "अजय्यांश चाप्य अवध्यांश च वारयिष्यसि तान युधि\nऋते ऽरजुनं महाबाहुं देवैर अपि दुरासदम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 256, + "shloka": 29, + "text": "यम आहुर अजितं देवं शङ्खचक्रगदाधरम\nपरधानः सॊ ऽसत्रविदुषां तेन कृष्णेन रक्ष्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 256, + "shloka": 30, + "text": "एवम उक्तस तु नृपतिः सवम एव भवनं ययौ\nपाण्डवाश च वने तस्मिन नयवसन काम्यके तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 257, + "shloka": 1, + "text": "[जनम]\nएवं हृतायां कृष्णायां पराप्य कलेशम अनुत्तमम\nअत ऊर्ध्वं नरव्याघ्राः किम अकुर्वत पाण्डवाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 257, + "shloka": 2, + "text": "[वै]\nएवं कृष्णां मॊक्षयित्वा विनिर्जित्य जयद्रथम\nआसां चक्रे मुनिगणैर धर्मराजॊ युधिष्ठिरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 257, + "shloka": 3, + "text": "तेषां मध्ये महर्षीणां शृण्वताम अनुशॊचताम\nमार्कण्डेयम इदं वाक्यम अब्रवीत पाण्डुनन्दनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 257, + "shloka": 4, + "text": "मन्ये कालश च बलवान दैवं च विधिनिर्मितम\nभवितव्यं च भूतानां यस्य नास्ति वयतिक्रमः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 257, + "shloka": 5, + "text": "कथं हि पत्नीम अस्माकं धर्मज्ञां धर्मचारिणीम\nसंस्पृशेद ईदृशॊ भावः शुचिं सतैन्यम इवानृतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 257, + "shloka": 6, + "text": "न हि पापं कृतं किं चित कर्म वा निन्दितं कव चित\nदरौपद्या बराह्मणेष्व एव धर्मः सुचरितॊ महान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 257, + "shloka": 7, + "text": "तां जहार बलाद राजा मूढ बुद्धिर जयद्रथः\nतस्याः संहरणात पराप्तः शिरसः केशवापनम\nपराजयं च संग्रामे ससहायः समाप्तवान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 257, + "shloka": 8, + "text": "परत्याहृता तथास्माभिर हत्वा तत सैन्धवं बलम\nतद दारहरणं पराप्तम अस्माभिर अवितर्कितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 257, + "shloka": 9, + "text": "दुःखश चायं वनेवासॊ मृगयायां च जीविका\nहिंसा च मृगजातीनां वनौकॊभिर वनौकसाम\nजञातिभिर विप्रवासश च मिथ्या वयवसितैर अयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 257, + "shloka": 10, + "text": "अस्ति नूनं मया कश चिद अल्पभाग्यतरॊ नरः\nभवता दृष्टपूर्वॊ वा शरुतपूर्वॊ ऽपि वा भवेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 258, + "shloka": 1, + "text": "[मार्क]\nपराप्तम अप्रतिमं दुःखं रामेण भरतर्षभ\nरक्षसा जानकी तस्य हृता भार्या बलीयसा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 258, + "shloka": 2, + "text": "आश्रमाद राक्षसेन्द्रेण रावणेन विहायसा\nमायाम आस्थाय तरसा हत्वा गृध्रं जटायुषम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 258, + "shloka": 3, + "text": "परत्याजहार तां रामः सुग्रीव बलम आश्रितः\nबद्ध्वा सेतुं समुद्रस्य दग्ध्वा लङ्कां शितैः शरैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 258, + "shloka": 4, + "text": "[य]\nकस्मिन रामः कुले जातः किंवीर्यः किंपराक्रमः\nरावणः कस्य वा पुत्रः किं वैरं तस्य तेन ह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 258, + "shloka": 5, + "text": "एतन मे भगवन सर्वं सम्यग आख्यातुम अर्हसि\nशरॊतुम इच्छामि चरितं रामस्याक्लिष्टकर्मणः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 258, + "shloka": 6, + "text": "[मार्क]\nअजॊ नामाभवद राजा महान इक्ष्वाकुवंशजः\nतस्य पुत्रॊ दशरथः शश्वत सवाध्यायवाञ शुचिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 258, + "shloka": 7, + "text": "अभवंस तस्य चत्वारः पुत्रा धर्मार्थकॊविदाः\nरामलक्ष्मणशत्रुघ्ना भरतश च महाबलः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 258, + "shloka": 8, + "text": "रामस्य माता कौसल्या कैकेयी भरतस्य तु\nसुतौ लक्ष्मणशत्रुघ्नौ सुमित्रायाः परंतपौ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 258, + "shloka": 9, + "text": "विदेहराजॊ जनकः सीता तस्यात्मजा बिभॊ\nयां चकार सवयं तवष्टा रामस्य महिषीं परियाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 258, + "shloka": 10, + "text": "एतद रामस्य ते जन्म सीतायाश च परकीर्तितम\nरावणस्यापि ते जन्म वयाख्यास्यामि जनेश्वर" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 258, + "shloka": 11, + "text": "पितामहॊ रावणस्य साक्षाद देवः परजापतिः\nसवयम्भूः सर्वलॊकानां परभुः सरष्टा महातपाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 258, + "shloka": 12, + "text": "पुलस्त्यॊ नाम तस्यासीन मानसॊ दयितः सुतः\nतस्य वैश्रवणॊ नाम गवि पुत्रॊ ऽभवत परभुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 258, + "shloka": 13, + "text": "प��तरं स समुत्सृज्य पितामहम उपस्थितः\nतस्य कॊपात पिता राजन ससर्जात्मानम आत्मना" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 258, + "shloka": 14, + "text": "स जज्ञे विश्रवा नाम तस्यात्मार्धेन वै दविजः\nपरतीकाराय सक्रॊधस ततॊ वैश्रवणस्य वै" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 258, + "shloka": 15, + "text": "पितामहस तु परीतात्मा ददौ वैश्रवणस्य ह\nअमरत्वं धनेशत्वं लॊकपालत्वम एव च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 258, + "shloka": 16, + "text": "ईशानेन तथा सख्यं पुत्रं च नलकूबरम\nराजधानी निवेशं च लङ्कां रक्षॊगणान्विताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 259, + "shloka": 1, + "text": "[मार्क]\nपुलस्त्यस्य तु यः करॊधाद अर्धदेहॊ ऽभवन मुनिः\nविश्रवा नाम सक्रॊधः स वैश्रवणम ऐक्षत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 259, + "shloka": 2, + "text": "बुबुधे तं तु सक्रॊधं पितरं राक्षसेश्वरः\nकुबेरस तत्प्रसादार्थं यतते सम सदा नृप" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 259, + "shloka": 3, + "text": "स राजराजॊ लङ्कायां निवसन नरवाहनः\nराक्षसीः परददौ तिस्रः पितुर वै परिचारिकाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 259, + "shloka": 4, + "text": "तास्तदा तं महात्मानं संतॊषयितुम उद्यताः\nऋषिं भरतशार्दूल नृत्तगीतविशारदाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 259, + "shloka": 5, + "text": "पुष्पॊत्कटा च राका च मालिनी च विशां पते\nअन्यॊन्यस्पर्धया राजञ शरेयः कामाः सुमध्यमाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 259, + "shloka": 6, + "text": "तासां स भगवांस तुष्टॊ महात्मा परददौ वरान\nलॊकपालॊपमान पुत्रान एकैकस्या यथेप्सितान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 259, + "shloka": 7, + "text": "पुष्पॊत्कटायां जज्ञाते दवौ पुत्रौ राक्षसेश्वरौ\nकुम्भकर्ण दशग्रीवौ बलेनाप्रतिमौ भुवि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 259, + "shloka": 8, + "text": "मालिनी जनयाम आस पुत्रम एकं विभीषणम\nराकायां मिथुनं जज्ञे खरः शूर्पणखा तथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 259, + "shloka": 9, + "text": "विभीषणस तु रूपेण सर्वेभ्यॊ ऽभयधिकॊ ऽभवत\nस बभूव महाभागॊ धर्मगॊप्ता करिया रतिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 259, + "shloka": 10, + "text": "दशग्रीवस तु सर्वेषां जयेष्ठॊ राक्षसपुंगवः\nमहॊत्साहॊ महावीर्यॊ महासत्त्वपराक्रमः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 259, + "shloka": 11, + "text": "कुम्भकर्णॊ बलेनासीत सर्वेभ्यॊ ऽभयधिकस तदा\nमायावी रणशौण्डश च रौद्रश च रजनीचरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 259, + "shloka": 12, + "text": "खरॊ धनुषि विक्रान्तॊ बरह्म दविट पिशिताशनः\nसिद्धविघ्नकरी चापि रौद्रा शूर्पणखा तथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 259, + "shloka": 13, + "text": "सर्वे वेदविदः शूराः सर्वे सु��रितव्रताः\nऊषुः पित्रा सह रता गन्धमादन पर्वते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 259, + "shloka": 14, + "text": "ततॊ वैश्रवणं तत्र ददृशुर नरवाहनम\nपित्रा सार्धं समासीनम ऋद्ध्या परमया युतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 259, + "shloka": 15, + "text": "जातस्पर्धास ततस ते तु तपसे धृतनिश्चयाः\nबरह्माणं तॊषयाम आसुर घॊरेण तपसा तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 259, + "shloka": 16, + "text": "अतिष्ठद एकपादेन सहस्रं परिवत्सरान\nवायुभक्षॊ दशग्रीवः पञ्चाग्निः सुसमाहितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 259, + "shloka": 17, + "text": "अधः शायी कुम्भकर्णॊ यताहारॊ यतव्रतः\nविभीषणः शीर्णपर्णम एकम अभ्यवहारयत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 259, + "shloka": 18, + "text": "उपवासरतिर धीमान सदा जप्यपरायणः\nतम एव कालम आतिष्ठत तीव्रं तप उदारधीः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 259, + "shloka": 19, + "text": "खरः शूर्पणखा चैव तेषां वै तप्यतां तपः\nपरिचर्यां च रक्षां च चक्रतुर हृष्टमानसौ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 259, + "shloka": 20, + "text": "पूर्णे वर्षसहस्रे तु शिरॊ छित्त्वा दशाननः\nजुहॊत्य अग्नौ दुराधर्षस तेनातुष्यज जगत परभुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 259, + "shloka": 21, + "text": "ततॊ बरह्मा सवयं गत्वा तपसस तान नयवारयत\nपरलॊभ्य वरदानेन सर्वान एव पृथक पृथक" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 259, + "shloka": 22, + "text": "[बरह्मा]\nपरीतॊ ऽसमि वॊ निवर्तध्वं वरान वृणुत पुत्रकाः\nयद यद इष्टम ऋते तव एकम अमरत्वं तथास्तु तत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 259, + "shloka": 23, + "text": "यद यद अग्नौ हुतं सर्वं शिरस ते महद ईप्सया\nतथैव तानि ते देहे भविष्यन्ति यथेप्सितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 259, + "shloka": 24, + "text": "वैरूप्यं च न ते देहे कामरूपधरस तथा\nभविष्यसि रणे ऽरीणां विजेतासि न संशयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 259, + "shloka": 25, + "text": "[रावण]\nगन्धर्वदेवासुरतॊ यक्षराक्षसतस तथा\nसर्वकिंनर भूतेभ्यॊ न मे भूयात पराभवः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 259, + "shloka": 26, + "text": "[बरह्मा]\nय एते कीर्तिताः सर्वे न तेभ्यॊ ऽसति भयं तव\nऋते मनुष्याद भद्रं ते तथा तद विहितं मया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 259, + "shloka": 27, + "text": "[मार्क]\nएवम उक्तॊ दशग्रीवस तुष्टः समभवत तदा\nअवमेने हि दुर्बुद्धिर मनुष्यान पुरुषादकः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 259, + "shloka": 28, + "text": "कुम्भकर्णम अथॊवाच तथैव परपितामहः\nस वव्रे महतीं निद्रां तमसा गरस्तचेतनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 259, + "shloka": 29, + "text": "तथा भविष्यतीत्य उक्त्वा विभीषणम उवाच ह\nवरं वृणीष्व पुत्र तवं परीतॊ ऽसमीति पुनः पुनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 259, + "shloka": 30, + "text": "[विभीसण]\nपरमापद गतस्यापि नाधर्मे मे मतिर भवेत\nअशिक्षितं च भगवन बरह्मास्तं परतिभातु मे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 259, + "shloka": 31, + "text": "[बरह्मा]\nयस्माद राक्षसयॊनौ ते जातस्यामित्रकर्शन\nनाधर्मे रमते बुद्धिर अमरत्वं ददामि ते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 259, + "shloka": 32, + "text": "[मार्क]\nराक्षसस तु वरं लब्ध्वा दशग्रीवॊ विशां पते\nलङ्कायाश चयावयाम आस युधि जित्वा धनेश्वरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 259, + "shloka": 33, + "text": "हित्वा स भगवाँल लङ्काम आविशद गन्धमादनम\nगन्धर्वयक्षानुगतॊ रक्षःकिंपुरुषैः सह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 259, + "shloka": 34, + "text": "विमानं पुष्पकं तस्य जहाराक्रम्य रावणः\nशशाप तं वैश्रवणॊ न तवाम एतद वहिष्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 259, + "shloka": 35, + "text": "यस तु तवां समरे हन्ता तम एवैतद धनिष्यति\nअवमन्य गुरुं मां च कषिप्रं तवं न भविष्यसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 259, + "shloka": 36, + "text": "विभीषणस तु धर्मात्मा सतां धर्मम अनुस्मरन\nअन्वगच्छन महाराज शरिया परमया युतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 259, + "shloka": 37, + "text": "तस्मै स भगवांस तुष्टॊ भराता भरात्रे धनेश्वरः\nसेनापत्यं ददौ धीमान यक्षराक्षस सेनयॊः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 259, + "shloka": 38, + "text": "राक्षसाः पुरुषादाश च पिशाचाश च महाबलाः\nसर्वे समेत्य राजानम अभ्यषिञ्चद दशाननम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 259, + "shloka": 39, + "text": "दशग्रीवस तु दैत्यानां देवानां च बलॊत्कटः\nआक्रम्य रत्नान्य अहरत कामरूपी विहंगमः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 259, + "shloka": 40, + "text": "रावयाम आस लॊकान यत तस्माद रावण उच्यते\nदशग्रीवः कामबलॊ देवानां भयम आदधत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 260, + "shloka": 1, + "text": "[मार्क]\nततॊ बरह्मर्षयः सिद्धा देवराजर्षयस तथा\nहव्यवाहं पुरस्कृत्य बराह्मणं शरणं गताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 260, + "shloka": 2, + "text": "[अग्नि]\nयः स विश्रवसः पुत्रॊ दशग्रीवॊ महाबलः\nअवध्यॊ वरदानेन कृतॊ भगवता पुरा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 260, + "shloka": 3, + "text": "स बाधते परजा सर्वा विप्रकारैर महाबलः\nततॊ नस तरातुभगवन नान्यस तराता हि विद्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 260, + "shloka": 4, + "text": "[बरह्मा]\nन स देवासुरैः शक्यॊ युद्धे जेतुं विभावसॊ\nविहितं तत्र यत कार्यम अभितस तस्य निग्रहे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 260, + "shloka": 5, + "text": "तदर्थम अवतीर्णॊ ऽसौ मन्नियॊगाच चतुर्भुजः\nविष्णुः परहरतां शरेष्ठः स कर्मैतत करिष्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 260, + "shloka": 6, + "text": "[मार्क]\nपितामहस ततस तेषां संनिधौ वाक्यम अब्रवीत\nसर्वैर देवगणैः सार्धं संभवध्वं महीतले" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 260, + "shloka": 7, + "text": "विष्णॊः सहायान ऋक्षीषु वानरीषु च सर्वशः\nजनयध्वं सुतान वीरान कामरूपबलान्वितान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 260, + "shloka": 8, + "text": "ततॊ भागानुभागेन देवगन्धर्वदानवाः\nअवतर्तुं महीं सर्वे रञ्जयाम आसुर अञ्जसा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 260, + "shloka": 9, + "text": "तेषां समक्षं गन्धर्वीं दुन्दुभीं नाम नामतः\nशशास वरदॊ देवॊ देवकार्यार्थ सिद्धये" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 260, + "shloka": 10, + "text": "पितामहवचॊ शरुत्वा गन्धर्वी दुन्दुभी ततः\nमन्थरा मानुषे लॊके कुब्जा समभवत तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 260, + "shloka": 11, + "text": "शक्रप्रभृतयश चैव सर्वे ते सुरसत्तमाः\nवानरर्क्ष वरस्त्रीषु जनयाम आसुर आत्मजान\nते ऽनववर्तन पितॄन सर्वे यशसा च बलेन च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 260, + "shloka": 12, + "text": "भेत्तारॊ गिरिशृङ्गाणां शालतालशिलायुधाः\nवज्रसंहननाः सर्वे सर्वे चौघबलास तथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 260, + "shloka": 13, + "text": "कामवीर्यधराश चैव सर्वे युद्धविशारदाः\nनागायुत समप्राणा वायुवेगसमा जवे\nयत्रेच्छक निवासाश च के चिद अत्र वनौकसः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 260, + "shloka": 14, + "text": "एवंविधाय तत सर्वं भगवाँल लॊकभावनः\nमन्थरां बॊधयाम आस यद यत कार्यं यथा यथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 260, + "shloka": 15, + "text": "सा तद्वचनम आज्ञाय तथा चक्रे मनॊजवा\nइतॊ चेतश च गच्छन्ती वैरसंधुक्षणे रता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 261, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nउक्तं भगवता जन्म रामादीनां पृथक पृथक\nपरस्थान कारणं बरह्मञ शरॊतुम इच्छामि कथ्यताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 261, + "shloka": 2, + "text": "कथं दाशरथीं वीरौ भरातरौ रामलक्ष्मणौ\nपरस्थापितौ वनं बरह्म मैथिली च यशस्विनी" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 261, + "shloka": 3, + "text": "[मार्क]\nजातपुत्रॊ दशरथः परीतिमान अभवन नृपः\nकरिया रतिर धर्मपरः सततं वृद्धसेविता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 261, + "shloka": 4, + "text": "करमेण चास्य ते पुत्रा वयवर्धन्त महौजसः\nवेदेषु सहरस्येषु धनुर्वेदे च पारगाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 261, + "shloka": 5, + "text": "चरितब्रह्मचर्यास ते कृतदाराश च पार्थिव\nयदा तदा दशरथः परीतिमान अभवत सुखी" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 261, + "shloka": 6, + "text": "जयेष्ठॊ रामॊ ऽभवत तेषां रमयाम आस हि परजाः\nमनॊहरतया धीमान प��तुर हृदयतॊषणः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 261, + "shloka": 7, + "text": "ततः स राजा मतिमान मत्वात्मानं वयॊ ऽधिकम\nमन्त्रयाम आस सविचैर धर्मज्ञैश च पुरॊहितैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 261, + "shloka": 8, + "text": "अभिषेकाय रामस्य यौवराज्येन भारत\nपराप्तकालं च ते सर्वे मेनिरे मन्त्रसत्तमाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 261, + "shloka": 9, + "text": "लॊहिताक्षं महाबाहुं मत्तमातङ्गगामिनम\nदीर्घबाहुं महॊरस्कं नीलकुञ्चित मूर्धजम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 261, + "shloka": 10, + "text": "दीप्यमानं शरिया वीरं शक्राद अनवमं बले\nपारगं सर्वधर्माणां बृहस्पतिसमं मतौ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 261, + "shloka": 11, + "text": "सर्वानुरक्त परकृतिं सर्वविद्या विशारदम\nजितेन्द्रियम अमित्राणाम अपि दृष्टिमनॊहरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 261, + "shloka": 12, + "text": "नियन्तारम असाधूनां गॊप्तारं धर्मचारिणाम\nधृतिमन्तम अनाधृष्यं जेतारम अपराजितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 261, + "shloka": 13, + "text": "पुत्रं राजा दशरथः कौसल्यानन्दवर्धनम\nसंदृश्य परमां परीतिम अगच्छत कुरुनन्दन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 261, + "shloka": 14, + "text": "चिन्तयंश च महातेजा गुणान रामस्य वीर्यवान\nअभ्यभाषत भद्रं ते परीयमाणः पुरॊहितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 261, + "shloka": 15, + "text": "अद्य पुष्यॊ निशि बरह्मन पुण्यं यॊगम उपैष्यति\nसंभाराः संभ्रियन्तां मे रामश चॊपनिमन्त्र्यताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 261, + "shloka": 16, + "text": "इति तद राजवचनं परतिश्रुत्याथ मन्थरा\nकैकेयीम अभिगम्येदं काले वचनम अब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 261, + "shloka": 17, + "text": "अद्य कैकेयि दौर्भाग्यं राज्ञा ते खयापितं महत\nआशीविषस तवां संक्रुद्धश चण्डॊ दशति दुर्भगे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 261, + "shloka": 18, + "text": "सुभगा खलु कौसल्या यस्याः पुत्रॊ ऽभिषेक्ष्यते\nकुतॊ हि तव सौभाग्यं यस्याः पुत्रॊ न राज्यभाक" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 261, + "shloka": 19, + "text": "सा तद वचनम आज्ञाय सर्वाभरणभूषिता\nवेदी विलग्नमध्येव बिभ्रती रूपम उत्तमम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 261, + "shloka": 20, + "text": "विविक्ते पतिम आसाद्य हसन्तीव शुचिस्मिता\nपरणयं वयञ्जयन्तीव मधुरं वाक्यम अब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 261, + "shloka": 21, + "text": "सत्यप्रतिज्ञ यन मे तवं कामम एकं निसृष्टवान\nउपाकुरुष्व तद राजंस तस्मान मुच्यस्व संकटात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 261, + "shloka": 22, + "text": "[राजा]\nवरं ददानि ते हन्त तद्गृहाण यद इच्छसि\nअवध्यॊ वध्यतां कॊ ऽदय वध��यः कॊ ऽदय विमुच्यताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 261, + "shloka": 23, + "text": "धनं ददानि कस्याद्य हरियतां कस्य वा पुनः\nबराह्मण सवाद इहान्यत्र यत किं चिद वित्तम अस्ति मे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 261, + "shloka": 24, + "text": "[मार्क]\nसा तद वचनम आज्ञाय परिगृह्य नराधिपम\nआत्मनॊ बलम आज्ञाय तत एनम उवाच ह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 261, + "shloka": 25, + "text": "आभिषेचनिकं यत ते रामार्थम उपकल्पितम\nभरतस तद अवाप्नॊतु वनं गच्छतु राघवः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 261, + "shloka": 26, + "text": "स तद राजा वचॊ शरुत्वा विप्रियं दारुणॊदयम\nदुःखार्तॊ भरतश्रेष्ठ न किं चिद वयाजहार ह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 261, + "shloka": 27, + "text": "ततस तथॊक्तं पितरं रामॊ विज्ञाय वीर्यवान\nवनं परतस्थे धर्मात्मा राजा सत्यॊ भवत्व इति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 261, + "shloka": 28, + "text": "तम अन्वगच्छल लक्ष्मीवान धनुष्माँल लक्ष्मणस तदा\nसीता च भार्या भद्रं ते वैदेही जनकात्मजा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 261, + "shloka": 29, + "text": "ततॊ वगं गते रामे राजा दशरथस तदा\nसमयुज्यत देहस्य कालपर्याय धर्मणा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 261, + "shloka": 30, + "text": "रामस तु गतम आज्ञाय राजानं च तथागतम\nआनाय्य भरतं देवी कैकेयी वाक्यम अब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 261, + "shloka": 31, + "text": "गतॊ दशरथः सवर्गं वनस्थौ रामलक्ष्मणौ\nगृहाण राज्यं विपुलं कषेमं निहतकण्टकम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 261, + "shloka": 32, + "text": "ताम उवाच स धर्मात्मा नृशंसं बत ते कृतम\nपतिं हित्वा कुलं चेदम उत्साद्य धनलुब्धया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 261, + "shloka": 33, + "text": "अयशॊ पातयित्वा मे मूर्ध्नि तवं कुलपांसने\nसकामा भव मे मातर इत्य उक्त्वा पररुरॊद ह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 261, + "shloka": 34, + "text": "स चारित्वं विशॊध्याथ सर्वप्रकृतिसंनिधौ\nअन्वयाद भरातरं रामं विनिवर्तन लालसः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 261, + "shloka": 35, + "text": "कौसल्यां च सुमित्रां च कैकेयीं च सुदुःखितः\nअग्रे परस्थाप्य यानैः स शत्रुघ्नसहितॊ ययौ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 261, + "shloka": 36, + "text": "वसिष्ठ वामदेवाभ्यां विप्रैश चान्यैः सहस्रशः\nपौरजानपदैः सार्धं रामा नयनकाङ्क्षया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 261, + "shloka": 37, + "text": "ददर्श चित्रकूटस्थं स रामं सह लक्ष्मणम\nतापसानाम अलंकारं धारयन्तं धनुर्धरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 261, + "shloka": 38, + "text": "विसर्जितः स रामेण पितुर वचनकारिणा\nनन्दिग्रामे ऽकरॊद राज्यं पुरस्कृत्यास्य पादुके" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 261, + "shloka": 39, + "text": "रामस तु पुनर आशङ्क्य पौरजानपदागमम\nपरविवेश महारण्यं शरभङ्गाश्रमं परति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 261, + "shloka": 40, + "text": "सत्कृत्य शरभङ्गं स दण्डकारण्यम आश्रितः\nनदीं गॊदावरीं रम्याम आश्रित्य नयवसत तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 261, + "shloka": 41, + "text": "वसतस तस्य रामस्य ततः शूर्पणखाकृतम\nखरेणासीन महद वैरं जनस्थाननिवासिना" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 261, + "shloka": 42, + "text": "रक्षार्थं तापसानां च राघवॊ धर्मवत्सलः\nचतुर्दशसहस्राणि जघान भुवि रक्षसाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 261, + "shloka": 43, + "text": "दूषणं च खरं चैव निहत्य सुमहाबलौ\nचक्रे कषेमं पुनर धीमान धर्मारण्यं सराघवः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 261, + "shloka": 44, + "text": "हतेषु तेषु रक्षः सुततः शूर्पणखा पुनः\nययौ निकृत्तनासौष्ठी लङ्कां भरातुर निवेशनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 261, + "shloka": 45, + "text": "ततॊ रावणम अभ्येत्य राक्षसी दुःखमूर्छिता\nपपात पादयॊर भरातुः संशुष्क रुधिरानना" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 261, + "shloka": 46, + "text": "तां तथा विकृतां दृष्ट्वा रावणः करॊधमूर्छितः\nउत्पपातासनात करुद्धॊ दन्तैर दन्तान उपस्पृशन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 261, + "shloka": 47, + "text": "सवान अमात्यान विसृज्याथ विविक्ते ताम उवाच सः\nकेहास्य एवं कृता भद्रे माम अचिन्त्यावमन्य च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 261, + "shloka": 48, + "text": "कः शूलं तीक्ष्णम आसाद्य सर्वगात्रैर निषेविते\nकः शिरस्य अग्निम आदाय विश्वस्तः सवपते सुखम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 261, + "shloka": 49, + "text": "आशीविषं घॊरतरं पादेन समृशतीह कः\nसिंहं केसरिणं कश च दंष्ट्रासु सपृश्य तिष्ठति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 261, + "shloka": 50, + "text": "इत्य एवं बरुवतस तस्य सरॊतॊभ्यस तेजसॊ ऽरचिषः\nनिश्चेरुर दह्यतॊ रात्रौ वृक्षस्येव सवरन्ध्रतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 261, + "shloka": 51, + "text": "तस्य तत सर्वम आचख्यौ भगिनी रामविक्रमम\nसवरदूषण संयुक्तं राक्षसानां पराभवम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 261, + "shloka": 52, + "text": "स निश्चित्य ततः कृत्यं सवसारम उपसान्त्व्य च\nऊर्ध्वम आचक्रमे राजा विधाय नगरे विधिम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 261, + "shloka": 53, + "text": "तरिकूटं समतिक्रम्य कालपर्वतम एव च\nददर्श मकरावासं गम्भीरॊदं महॊदधिम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 261, + "shloka": 54, + "text": "तम अतीत्याथ गॊकर्णम अभ्यगच्छद दशाननः\nदयितं सथानम अव्यग्रं शूलपाणेर महात्मनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 261, + "shloka": 55, + "text": "तत्राभ्यगच्छन मारीचं पूर्वामात्यं दशाननः\nपुरा राम भयाद एव तापस्यं समुपाश्रितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 262, + "shloka": 1, + "text": "[मार्क]\nमारीचस तव अथ संभ्रान्तॊ दृष्ट्वा रावणम आगतम\nपूजयाम आस सत्कारैः फलमूलादिभिस तथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 262, + "shloka": 2, + "text": "विश्रान्तं चैनम आसीनम अन्वासीनः स राक्षसः\nउवाच परश्रितं वाक्यं वाक्यज्ञॊ वाक्यकॊविदम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 262, + "shloka": 3, + "text": "न ते परतृतिमान वर्णः कच चित कषेमं पुरे तव\nकच चित परकृतयः सर्वा भजन्ते तवां यथा पुरा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 262, + "shloka": 4, + "text": "किम इहागमने चापि कार्यं ते राक्षसेश्वर\nकृतम इत्य एव तद विद्धि यद्य अपि सयात सुदुष्करम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 262, + "shloka": 5, + "text": "शशंस रावणस तस्मै तत सर्वं राम चेष्टितम\nमारीचस तव अब्रवीच छरुत्वा समासेनैव रावणम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 262, + "shloka": 6, + "text": "अलं ते रामम आसाद्य वीर्यज्ञॊ हय अस्मि तस्य वै\nबाणवेगं हि कस तस्य शक्तः सॊढुं महात्मनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 262, + "shloka": 7, + "text": "परव्रज्यायां हि मे हेतुः स एव पुरुषर्षभ\nविनाशमुखम एतत ते केनाख्यातं दुरात्मना" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 262, + "shloka": 8, + "text": "तम उवाचाथ सक्रॊधॊ रावणः परिभर्त्सयन\nअकुर्वतॊ ऽसमद वचनं सयान मृत्युर अपि ते धरुवम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 262, + "shloka": 9, + "text": "मारीचश चिन्तयाम आस विशिष्टान मरणं वरम\nअवश्यं मरणे पराप्ते करिष्याम्य अस्य यन मतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 262, + "shloka": 10, + "text": "ततस तं परत्युवाचाथ मारीचॊ राक्षसेश्वरम\nकिं ते साह्यं मया कार्यं करिष्याम्य अवशॊ ऽपि तत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 262, + "shloka": 11, + "text": "तम अब्रवीद दशग्रीवॊ गच्छ सीतां परलॊभय\nरत्नशृङ्गॊ मृगॊ भूत्वा रत्नचित्रतनूरुहः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 262, + "shloka": 12, + "text": "धरुवं सीता समालक्ष्य तवां रामं चॊदयिष्यति\nअपक्रान्ते च काकुत्स्थे सीता वश्या भविष्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 262, + "shloka": 13, + "text": "ताम आदायापनेष्यामि ततः स न भविष्यति\nभार्या वियॊगाद दुर्बुद्धिर एतत साह्यं कुरुष्व मे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 262, + "shloka": 14, + "text": "इत्य एवम उक्तॊ मारीचः कृत्वॊदकम अथात्मनः\nरावणं पुरतॊ यान्तम अन्वगच्छत सुदुःखितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 262, + "shloka": 15, + "text": "ततस तस्याश्रमं गत्वा रामस्याक्लिष्टकर्मणः\nचक्रतुस तत तथा सर्वम उभौ यत पूर्वमन्त्रितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 262, + "shloka": 16, + "text": "रावणस तु यतिर भूत्वा मुण्डः कुण्डी तरिदण्डधृक\nमृगश च भूत्वा मारीचस तं देशम उपजग्मतुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 262, + "shloka": 17, + "text": "दर्शयाम आस वैदेहीं मारीचॊ मृगरूपधृक\nचॊदयाम आस तस्यार्थे सा रामं विधिचॊदिता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 262, + "shloka": 18, + "text": "रामस तस्याः परियं कुर्वन धनुर आदाय सत्वरः\nरक्षार्थे लक्ष्मणं नयस्य परययौ मृगलिप्सया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 262, + "shloka": 19, + "text": "सधन्वी बद्धतूणीरः खड्गगॊधाङ्गुलित्रवान\nअन्वधावन मृगं रामॊ रुद्रस तारामृगं यथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 262, + "shloka": 20, + "text": "सॊ ऽनतर्हितः पुनस तस्य दर्शनं राक्षसॊ वरजन\nचकर्ष महद अध्वानं रामस तं बुबुधे ततः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 262, + "shloka": 21, + "text": "निशाचरं विदित्वा तं राघवः परतिभानवान\nअमॊघं शरम आदाय जघान मृगरूपिणम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 262, + "shloka": 22, + "text": "स रामबाणाभिहतः कृत्वा राम सवरं तदा\nहा सीते लक्ष्मणेत्य एवं चुक्रॊशार्तस्वरेण ह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 262, + "shloka": 23, + "text": "शुश्राव तस्य वैदेही ततस तां करुणां गिरम\nसा पराद्रवद यतः शब्दस ताम उवाचाथ लक्ष्मणः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 262, + "shloka": 24, + "text": "अलं ते शङ्कया भीरु कॊ रामं विषहिष्यति\nमुहूर्ताद दरक्ष्यसे रामम आगतं तं शुचिस्मिते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 262, + "shloka": 25, + "text": "इत्य उक्त्वा सा पररुदती पर्यशङ्कत देवरम\nहता वै सत्रीस्वभावेन शुद्धचारित्रभूषणम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 262, + "shloka": 26, + "text": "सा तं परुषम आरब्धा वक्तुं साध्वी पतिव्रता\nनैष कालॊ भवेन मूढ यं तवं परार्थयसे हृदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 262, + "shloka": 27, + "text": "अप्य अहं शस्त्रम आदाय हन्याम आत्मानम आत्मना\nपतेयं गिरिशृङ्गाद वा विशेयं वा हुताशनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 262, + "shloka": 28, + "text": "रामं भर्तारम उत्सृज्य न तव अहं तवां कथं चन\nनिहीनम उपतिष्ठेयं शार्दूली करॊष्टुकं यथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 262, + "shloka": 29, + "text": "एतादृशं वचॊ शरुत्वा लक्ष्मणः परिय राघवः\nपिधाय कर्णौ सद्वृत्तः परस्थितॊ येन रागवः\nस रामस्य पदं गृह्य परससार धनुर्धरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 262, + "shloka": 30, + "text": "एतस्मिन्न अन्तरे रक्षॊ रावणः परत्यदृश्यत\nअभव्यॊ भव्यरूपेण भस्मच्छन्न इवानलः\nयति वेषप्रतिच्छन्नॊ जिहीर्षुस ताम अनिन्दिताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 262, + "shloka": 31, + "text": "सा तम आलक्ष्य संप्राप्तं धर्मज्ञा जनकात्मजा\nनिमन्त्रयाम आस तदा फलमूलाशनादिभिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 262, + "shloka": 32, + "text": "अवमन्य स तत सर्वं सवरूपं परतिपद्य च\nसान्त्वयाम आस वैदेहीम इति राक्षसपुंगवः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 262, + "shloka": 33, + "text": "सीते राक्षसराजॊ ऽहं रावणॊ नाम विश्रुतः\nमम लङ्का पुरी नाम्ना रम्या पारे महॊदधेः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 262, + "shloka": 34, + "text": "तत्र तवं वरनारीषु शॊभिष्यसि मया सह\nभार्या मे भव सुश्रॊणि तापसं तयज्य राघवम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 262, + "shloka": 35, + "text": "एवमादीनि वाक्यानि शरुत्वा सीताथ जानकी\nपिधाय कर्णौ सुश्रॊणी मैवम इत्य अब्रवीद वचः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 262, + "shloka": 36, + "text": "परपतेद दयौः सनक्षत्रा पृथिवी शकलीभवेत\nशैत्यम अग्निर इयान नाहं तयजेयं रगुनन्दनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 262, + "shloka": 37, + "text": "कथं हि भिन्नकरटं पद्मिनं वनगॊचरम\nउपस्थाय महानागं करेणुः सूकरं सपृशेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 262, + "shloka": 38, + "text": "कथं हि पीत्वा माध्वीकं पीत्वा च मधुमाधवीम\nलॊभं सौवीरके कुर्यान नारी का चिद इति समरे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 262, + "shloka": 39, + "text": "इति सा तं समाभाष्य परविवेशाश्रमं पुनः\nताम अनुद्रुत्य सुश्रॊणीं रावणः परत्यषेधयत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 262, + "shloka": 40, + "text": "भर्त्सयित्वा तु रूक्षेण सवरेण गतचेतनाम\nमूर्धजेषु निजग्राह खम उपाचक्रमे ततः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 262, + "shloka": 41, + "text": "तां ददर्श तदा गृध्रॊ जटायुर गिरिगॊचरः\nरुदतीं राम रामेति हरियमाणां तपस्विनाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 263, + "shloka": 1, + "text": "[मार्क]\nसखा दशरथस्यासीज जटायुर अरुणात्मजः\nगृध्रराजॊ महावीर्यः संपातिर यस्य सॊदरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 263, + "shloka": 2, + "text": "स ददर्श तदा सीतां रावणाङ्कगतां सनुषाम\nकरॊधाद अभ्यद्रवत पक्षी रावणं राक्षसेश्वरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 263, + "shloka": 3, + "text": "अथैनम अब्रवीद गृध्रॊ मुञ्च मुञ्चेति मैथिलीम\nधरियमाणे मयि कथं हरिष्यसि निशाचर\nन हि मे मॊक्ष्यसे जीवन यदि नॊत्सृजसे वधूम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 263, + "shloka": 4, + "text": "उक्त्वैवं राक्षसेन्द्रं तं चकर्त नखरैर भृशम\nपक्षतुण्डप्रहारैश च बहुशॊ जर्जरीकृतः\nचक्षार रुधिरं भूरि गिरिः परस्रवणैर इव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 263, + "shloka": 5, + "text": "स वध्यमानॊ गृध्रेण रामप्रियहितैषिणा\nखङ्गम आदाय चिच्छेद भुजौ तस्य पतत्रिणः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 263, + "shloka": 6, + "text": "निहत्य गृध्रराजं स छिन्नाभ्र शिखरॊपमम\nऊर्ध्वम आचक्रमे सीतां गृहीत्वाङ्केन राक्षसः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 263, + "shloka": 7, + "text": "यत्र यत्र तु वैदेही पश्यत्य आश्रममण्डलम\nसरॊ वा सरितं वापि तत्र मुञ्चति भूषणम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 263, + "shloka": 8, + "text": "सा ददर्श गिरिप्रस्थे पञ्चवानरपुंगवान\nतत्र वासॊ महद दिव्यम उत्ससर्ज मनस्विनी" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 263, + "shloka": 9, + "text": "तत तेषां वानरेन्द्राणां पपात पवनॊद्धुतम\nमध्ये सुपीतं पञ्चानां विद्युन मेघान्तरे यथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 263, + "shloka": 10, + "text": "एवं हृतायां वैदेह्यां रामॊ हत्वा महामृगम\nनिवृत्तॊ ददृशे धीमान भरातरं लक्ष्मणं तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 263, + "shloka": 11, + "text": "कथम उत्सृज्य वैदेहीं वने राक्षससेविते\nइत्य एवं भरातरं दृष्ट्वा पराप्तॊ ऽसीति वयगर्हयत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 263, + "shloka": 12, + "text": "मृगरूपधरेणाथ रक्षसा सॊ ऽपकर्षणम\nभरातुर आगमनं चैव चिन्तयन पर्यतप्यत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 263, + "shloka": 13, + "text": "गर्हयन्न एव रामस तु तवरितस तं समासदत\nअपि जीवति वैदेही नेति पश्यामि लक्ष्मण" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 263, + "shloka": 14, + "text": "तस्य तत सर्वम आचख्यौ सीताया लक्ष्मणॊ वचः\nयद उक्तवत्य असदृशं वैदेही पश्चिमं वचः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 263, + "shloka": 15, + "text": "दह्यमानेन तु हृदा रामॊ ऽभयपतद आश्रमम\nस ददर्श तदा गृध्रं निहतं पर्वतॊपमम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 263, + "shloka": 16, + "text": "राक्षसं शङ्कमानस तु विकृष्य बलवद धनुः\nअभ्यधावत काकुत्स्थस ततस तं सह लक्ष्मणः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 263, + "shloka": 17, + "text": "स ताव उवाच तेजस्वी सहितौ रामलक्ष्मणौ\nगृध्रराजॊ ऽसमि भद्रं वां सखा दशरथस्य ह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 263, + "shloka": 18, + "text": "तस्य तद वचनं शरुत्वा संगृह्य धनुर ई शुभे\nकॊ ऽयं पितरम अस्माकं नाम्नाहेत्य ऊचतुश च तौ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 263, + "shloka": 19, + "text": "ततॊ ददृशतुस तौ तं छिन्नपल्ष दवयं तथा\nतयॊः शशंस गृध्रस तु सीतार्थे रावणाद वधम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 263, + "shloka": 20, + "text": "अपृच्छद राघवॊ गृध्रं रावणः कां दिशं गतः\nतस्य गृध्रः शिरः कम्पैर आचचक्षे ममार च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 263, + "shloka": 21, + "text": "दक्षिणाम इति काकुत्स्थॊ विदित्वास्य तद इङ्गितम\nसस्स्कारं लम्भयाम आस सखायं पूजयन पितुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 263, + "shloka": 22, + "text": "ततॊ दृष्ट्वाश्��मपदं वयपविद्धबृसी घटम\nविध्वस्तकलशं शून्यं गॊमायुबलसेवितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 263, + "shloka": 23, + "text": "दुःखशॊकसमाविष्टौ वैदेही हरणार्दितौ\nजग्मतुर दण्डकारण्यं दक्षिणेन परंतपौ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 263, + "shloka": 24, + "text": "वने महति तस्मिंस तु रामः सौमित्रिणा सह\nददर्श मृगयूथानि दरवमाणानि सर्वशः\nशब्दं च घॊरं सत्त्वानां दावाग्नेर इव वर्धतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 263, + "shloka": 25, + "text": "अपश्येतां मुहूर्ताच च कबन्धं घॊरदर्शनम\nमेघपर्वत संकाशं शालस्कन्धं महाभुजम\nउरॊगतविशालाक्षं महॊदरमहामुखम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 263, + "shloka": 26, + "text": "यदृच्छयाथ तद रक्षॊ करे जग्राह लक्ष्मणम\nविषादम अगमत सद्यॊ सौमित्रिर अथ भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 263, + "shloka": 27, + "text": "स रामम अभिसंप्रेक्ष्य कृष्यते येन तन्मुखम\nविषण्णश चाब्रवीद रामं पश्यावस्थाम इमां मम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 263, + "shloka": 28, + "text": "हरणं चैव वैदेह्या मम चायम उपप्लवः\nराज्यभ्रंशश च भवतस तातस्य मरणं तथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 263, + "shloka": 29, + "text": "नाहं तवां सह वैदेह्या समेतं कॊसला गतम\nदरक्ष्यामि पृथिवी राज्ये पितृपैतामहे सथितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 263, + "shloka": 30, + "text": "दरक्ष्यन्त्य आर्यस्य धन्या ये कुश लाज शमी लवैः\nअभिषिक्तस्य वदनं सॊमं साभ्र लवं यथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 263, + "shloka": 31, + "text": "एवं बहुविधं धीमान विललाप स लक्ष्मणः\nतम उवाचाथ काकुत्स्थः संभ्रमेष्व अप्य असंभ्रमः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 263, + "shloka": 32, + "text": "मा विषादनरव्याघ्र नैष कश चिन मयि सथिते\nछिन्ध्य अस्य दक्षिणं बाहुं छिन्नः सव्यॊ मया भुजः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 263, + "shloka": 33, + "text": "इत्य एवं वदता तस्य भुजॊ रामेण पातितः\nखङ्गेन भृशतीक्ष्णेन निकृत्तस तिलकाण्डवत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 263, + "shloka": 34, + "text": "ततॊ ऽसय दक्षिणं बाहुं खङ्गेनाजघ्निवान बली\nसौमित्रिर अपि संप्रेक्ष्य भरातरं राघवं सथितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 263, + "shloka": 35, + "text": "पुनर अभ्याहनत पार्श्वे तद रक्षॊ लक्ष्मणॊ भृशम\nगतासुर अपतद भूमौ कबन्धः सुमहांस ततः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 263, + "shloka": 36, + "text": "तस्य देहाद विनिःसृत्य पुरुषॊ दिव्यदर्शनः\nददृशे दिवम आस्थाय दिवि सूर्य इव जवलन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 263, + "shloka": 37, + "text": "पप्रच्छ रामस तं वाग्मी कस तवं परब्रूहि पृच्छतः\nकामया किम इदं चित्रम आश्चर्यं परतिभाति मे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 263, + "shloka": 38, + "text": "तस्याचचक्षे गन्धर्वॊ विश्वावसुर अहं नृप\nपराप्तॊ बरह्मानुशापेन यॊनिं राक्षससेविताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 263, + "shloka": 39, + "text": "रावणेन हृता सीता राज्ञा लङ्कानिवासिना\nसुग्रीवम अभिगच्छस्व स ते साह्यं करिष्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 263, + "shloka": 40, + "text": "एषा पम्पा शिवजला हंसकारण्ड वायुता\nऋश्यमूकस्य शैलस्य संनिकर्षे तटाकिनी" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 263, + "shloka": 41, + "text": "संवसत्य अत्र सुग्रीवश चतुर्भिः सचिवैः सह\nभराता वानरराजस्य वालिनॊ मेह मालिनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 263, + "shloka": 42, + "text": "एतावच छक्यम अस्माभिर वक्तुं दरष्टासि जानकीम\nधरुवं वानरराजस्य विदितॊ रावणालयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 263, + "shloka": 43, + "text": "इत्य उक्त्वान्तर्हितॊ दिव्यः पुरुषः स महाप्रभः\nविस्मयं जग्मतुश चॊभौ तौ वीरौ रामलक्ष्मणौ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 264, + "shloka": 1, + "text": "[मार्क]\nततॊ ऽविदूरे नलिनीं परभूतकमलॊत्पलाम\nसीताहरणदुःखार्तः पम्पां रामः समासदत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 264, + "shloka": 2, + "text": "मारुतेन सुशीतेन सुखेनामृत गन्धिना\nसेव्यमानॊ वने तस्मिञ जगाम मनसा परियाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 264, + "shloka": 3, + "text": "विललाप स राजेन्द्रस तत्र कान्ताम अनुस्मरन\nकामबाणाभिसंतप्तः सौमित्रिस तम अथाब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 264, + "shloka": 4, + "text": "न तवाम एवंविधॊ भावः सप्रष्टुम अर्हति मानद\nआत्मवन्तम इव वयाधिः पुरुषं वृद्धशीलिनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 264, + "shloka": 5, + "text": "परवृत्तिर उपलब्धा ते वैदेह्या रावणस्य च\nतां तवं पुरुषकारेण बुद्ध्या चैवॊपपादय" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 264, + "shloka": 6, + "text": "अभिगच्छाव सुग्रीवं शैलस्थं हरिपुंगवम\nमयि शिष्ये च भृत्ये च सहाये च समाश्वस" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 264, + "shloka": 7, + "text": "एवं बहुविधैर वाक्यैर लक्ष्मणेन सराघवः\nउक्तः परकृतिम आपेदे कार्ये चानन्तरॊ ऽभवत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 264, + "shloka": 8, + "text": "निषेव्य वारि पम्पायास तर्पयित्वा पितॄन अपि\nपरतस्थतुर उभौ वीरौ भरातरौ रामलक्ष्मणौ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 264, + "shloka": 9, + "text": "ताव ऋश्यमूकम अभ्येत्य बहुमूलफलं गिरिम\nगिर्यग्रे वानरान पञ्च वीरौ ददृशतुस तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 264, + "shloka": 10, + "text": "सुग्रीवः परेषयाम आस सचिवं वानरं तयॊः\nबुद्धिमन्तं हनूमन्तं हिमवन्तम इव सथितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 264, + "shloka": 11, + "text": "तेन संभाष्य पूर्वं तौ सुग्रीवम अभिजग्मतुः\nसख्यं वानरराजेन चक्रे रामस ततॊ नृप" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 264, + "shloka": 12, + "text": "तद वासॊ दर्शयाम आसुर तस्य कार्ये निवेदिते\nवानराणां तु यत सीता हरियमाणाभ्यवासृजत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 264, + "shloka": 13, + "text": "तत परत्ययकरं लब्ध्वा सुग्रीवं पलवगाधिपम\nपृथिव्यां वानरैश्वर्ये सवयं रामॊ ऽभयषेचयत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 264, + "shloka": 14, + "text": "परतिजज्ञे च काकुत्स्थः समरे वालिनॊ वधम\nसुग्रीवश चापि वैदेह्याः पुनर आनयनं नृप" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 264, + "shloka": 15, + "text": "इत्य उक्त्वा समयं कृत्वा विश्वास्य च परस्परम\nअभ्येत्य सर्वे किष्किन्धां तस्थुर युद्धाभिकाङ्क्षिणः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 264, + "shloka": 16, + "text": "सुग्रीवः पराप्य किष्किन्धां ननादौघनिभस्वनः\nनास्य तन ममृषे बाली तं तारा परत्यषेधयत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 264, + "shloka": 17, + "text": "यथा नदति सुग्रीवॊ बलवान एष वानरः\nमन्ये चाश्रयवान पराप्तॊ न तवं निर्गन्तुम अर्हसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 264, + "shloka": 18, + "text": "हेममाली ततॊ वाली तारां ताराधिपाननाम\nपरॊवाच वचनं वाग्मी तां वानरपतिः पतिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 264, + "shloka": 19, + "text": "सर्वभूतरुतज्ञा तवं पश्य बुद्ध्या समन्विता\nकेनापाश्रयवान पराप्तॊ ममैष भरातृगन्धिकः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 264, + "shloka": 20, + "text": "चिन्तयित्वा मुहूर्तं तु तारा ताराधिपप्रभा\nपतिम इत्य अब्रवीत पराज्ञा शृणु सर्वं कपीश्वर" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 264, + "shloka": 21, + "text": "हृतदारॊ महासत्त्वॊ रामॊ दशरथात्मजः\nतुल्यारि मित्रतां पराप्तः सुग्रीवेण धनुर्धरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 264, + "shloka": 22, + "text": "भराता चास्य महाबाहुः सौमित्रिर अपराजितः\nलक्ष्मणॊ नाम मेधावी सथितः कार्यार्थसिद्धये" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 264, + "shloka": 23, + "text": "मैन्दश च दविविदश चैव हनूमांश चानिलात्मजः\nजाम्बवान ऋक्षराजश च सुग्रीवसचिवाः सथिताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 264, + "shloka": 24, + "text": "सर्व एते महात्मानॊ बुद्धिमन्तॊ महाबलाः\nअलं तव विनाशाय राम वीर्यव्यपाश्रयात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 264, + "shloka": 25, + "text": "तस्यास तद आक्षिप्य वचॊ हितम उक्तं कपीष्वरः\nपर्यशङ्कत ताम ईर्षुः सुग्रीव गतमानसाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 264, + "shloka": 26, + "text": "तारां परुषम उक्त्वा स निर्जगाम गुहा मुखात\nसथितं माल्यवतॊ ऽभयाशे सुग्रीवं स�� ऽभयभाषत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 264, + "shloka": 27, + "text": "असकृत तवं मया मूढ निर्जितॊ जीवितप्रियः\nमुक्तॊ जञातिर इति जञात्वा का तवरा मरणे पुनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 264, + "shloka": 28, + "text": "इत्य उक्तः पराह सुग्रीवॊ भरातरं हेतुमद वचः\nपराप्तकालम अमित्रघ्नॊ रामं संबॊधयन्न इव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 264, + "shloka": 29, + "text": "हृतदारस्य मे राजन हृतराज्यस्य च तवया\nकिं नु जीवितसामर्थ्यम इति विद्धि समागतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 264, + "shloka": 30, + "text": "एवम उक्त्वा बहुविधं ततस तौ संनिपेततुः\nसमरे वालिसुग्रीवौ शालतालशिलायुधौ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 264, + "shloka": 31, + "text": "उभौ जघ्नतुर अन्यॊन्यम उभौ भूमौ निपेततुः\nउभौ ववल्गतुश चित्रं मुष्टिभिश च निजघ्नतुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 264, + "shloka": 32, + "text": "उभौ रुधिरसंसिक्तौ नखदन्त परिक्षतौ\nशुशुभाते तदा वीरौ पिश्पिताव इव किंशुकौ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 264, + "shloka": 33, + "text": "न विशेषस तयॊर युद्धे तदा कश चन दृश्यते\nसुग्रीवस्य तदा मालां हनूमान कण्ठ आसजत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 264, + "shloka": 34, + "text": "स मालया तदा वीरः शुशुभे कण्ठसक्तया\nशरीमान इव महाशैलॊ मलयॊ मेघमालया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 264, + "shloka": 35, + "text": "कृतचिह्नं तु सुग्रीवं रामॊ दृष्ट्वा महाधनुः\nविचकर्ष धनुःश्रेष्ठं वालिम उद्दिश्य लक्ष्यवत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 264, + "shloka": 36, + "text": "विस्फारस तस्य धनुषॊ यन्त्रस्येव तदा बभौ\nवितत्रास तदा वाली शरेणाभिहतॊ हृदि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 264, + "shloka": 37, + "text": "स भिन्नमर्माभिहतॊ वक्त्राच छॊणितम उद्वमन\nददर्शावस्थितं रामम आरात सौमित्रिणा सह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 264, + "shloka": 38, + "text": "गर्हयित्वा स काकुत्स्थं पपात भुवि मूर्छितः\nतारा ददर्श तं भूमौ तारापतिम इव चयुतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 264, + "shloka": 39, + "text": "हते वालिनि सुग्रीवः किष्किन्धां परत्यपद्यत\nतां च तारापतिमुखीं तारां निपतितेश्वराम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 264, + "shloka": 40, + "text": "रामस तु चतुरॊ मासान पृष्ठे माल्यवतः शुभे\nनिवासम अकरॊद धीमान सुग्रीवेणाभ्युपस्थितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 264, + "shloka": 41, + "text": "रावणॊ ऽपि पुरीं गत्वा लङ्कां कामबलात कृतः\nसीतां निवेशयाम आस भवने नन्दनॊपमे\nअशॊकवनिकाभ्याशे तापसाश्रमसंनिभे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 264, + "shloka": 42, + "text": "भर्तृस्मरण तन्व अङ्गी तापसी वेषधारिणी\nउपवासतपः शीला तत्र सा पृथुलेक्षणा\nउवास दुःखवसतीः फलमूलकृताशना" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 264, + "shloka": 43, + "text": "दिदेश राक्षसीस तत्र रक्षणे राक्षसाधिपः\nपरासासिशूलपरशु मुद्गरालात धारिणीः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 264, + "shloka": 44, + "text": "दव्यक्षीं तर्यक्षीं ललाटाक्षीं दीर्घजिह्वाम अजिह्विकाम\nतरिस्तनीम एकपादां च तरिजटाम एकलॊचनाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 264, + "shloka": 45, + "text": "एताश चान्याश च दीप्ताक्ष्यः करभॊत्कट मूर्धजाः\nपरिवार्यासते सीतां दिवारात्रम अतन्द्रिताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 264, + "shloka": 46, + "text": "तास तु ताम आयतापाङ्गीं पिशाच्यॊ दारुणस्वनाः\nतर्जयन्ति सदा रौद्राः परुषव्यञ्जनाक्षराः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 264, + "shloka": 47, + "text": "खादाम पाटयामैनां तिलशः परविभज्य ताम\nयेयं भर्तारम अस्माकम अवमन्येह जीवति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 264, + "shloka": 48, + "text": "इत्य एवं परिभर्त्सन्तीस तरास्यमाना पुनः पुनः\nभर्तृशॊकसमाविष्टा निःश्वस्येदम उवाच ताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 264, + "shloka": 49, + "text": "आर्याः खादत मां शीघ्रं न मे लॊभॊ ऽसति जीविते\nविना तं पुन्दरीकाक्षं नीलकुञ्चित मूर्धजम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 264, + "shloka": 50, + "text": "अप्य एवाहं निराहारा जीवितप्रियवर्जिता\nशॊषयिष्यामि गात्राणि वयाली तालगता यथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 264, + "shloka": 51, + "text": "न तव अन्यम अभिगच्छेयं पुमांसं राघवाद ऋते\nइति जानीत सत्यं मे करियतां यद अनन्तरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 264, + "shloka": 52, + "text": "तस्यास तद वचनं शरुत्वा राक्षस्यस ताः खरस्वनाः\nआख्यातुं राक्षसेन्द्राय जग्मुस तत सर्वम आदितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 264, + "shloka": 53, + "text": "गतासुतासु सर्वासु तरिजटा नाम राक्षसी\nसान्त्वयाम आस वैदेहीं धर्मज्ञा परियवादिनी" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 264, + "shloka": 54, + "text": "सीते वक्ष्यामि ते किं चिद विश्वासं कुरु मे सखि\nभयं ते वयेतु वामॊरु शृणु चेदं वचॊ मम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 264, + "shloka": 55, + "text": "अविन्ध्यॊ नाम मेधावी वृद्धॊ राक्षसपुंगवः\nस रामस्य हितान्वेषी तवदर्थे हि स मावदत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 264, + "shloka": 56, + "text": "सीता मद्वचनाद वाच्या समाश्वास्य परसाद्य च\nभर्ता ते कुशली रामॊ लक्ष्मणानुगतॊ बली" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 264, + "shloka": 57, + "text": "सख्यं वानरराजेन शक्र परतिमतेजसा\nकृतवान राघवः शरीमांस तवदर्थे च समुद्यतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 264, + "shloka": 58, + "text": "मा च ते ऽसतु भयं भीरु रावणाल लॊकगर्हितात\nनलकूबर शापेन रक्षिता हय अस्य अनिन्दिते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 264, + "shloka": 59, + "text": "शप्तॊ हय एष पुरा पापॊ वधूं रम्भां परामृशन\nन शक्तॊ विवशां नारीम उपैतुम अजितेन्द्रियः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 264, + "shloka": 60, + "text": "कषिप्रम एष्यति ते भर्ता सुग्रीवेणाभिरक्षितः\nसौमित्रिसहितॊ धीमांस तवां चेतॊ मॊक्षयिष्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 264, + "shloka": 61, + "text": "सवप्ना हि सुमहाघॊरा दृष्टा मे ऽनिष्ट दर्शनाः\nविनाशायास्य दुर्बुद्धेः पौलस्त्य कुलघातिनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 264, + "shloka": 62, + "text": "दारुणॊ हय एष दुष्टात्मा कषुद्रकर्मा निशाचरः\nसवभावाच छील दॊषेण सर्वेषां भयवर्धनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 264, + "shloka": 63, + "text": "सपर्धते सर्वदेवैर यः कालॊपहतचेतनः\nमया विनाशलिङ्गानि सवप्ने दृष्टानि तस्य वै" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 264, + "shloka": 64, + "text": "तैलाभिषिक्तॊ विकचॊ मज्जन पङ्के दशाननः\nअसकृत खरयुक्ते तु रथे नृत्यन्न इव सथितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 264, + "shloka": 65, + "text": "कुम्भकर्णादयश चेमे नग्नाः पतितमूर्धजाः\nकृष्यन्ते दक्षिणाम आशां रक्तमाल्यानुलेपनाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 264, + "shloka": 66, + "text": "शवेतातपत्रः सॊष्णीषः शुक्लमाल्यविभूषणः\nशवेतपर्वतम आरूढ एक एव विभीषणः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 264, + "shloka": 67, + "text": "सचिवाश चास्य चत्वारः शुक्लमाल्यानुलेपनाः\nशवेतपर्वतम आरूढा मॊक्ष्यन्ते ऽसमान महाभयात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 264, + "shloka": 68, + "text": "रामस्यास्त्रेण पृथिवी परिक्षिप्ता ससागरा\nयशसा पृथिवीं कृत्स्नां पूरयिष्यति ते पतिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 264, + "shloka": 69, + "text": "अस्थि संचयम आरूढॊ भुञ्जानॊ मधु पायसम\nलक्ष्मणश च मया दृष्टॊ निरीक्षन सर्वतॊदिशः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 264, + "shloka": 70, + "text": "रुदती रुधिरार्द्राङ्गी वयाघ्रेण परिरक्षिता\nअसकृत तवं मया दृष्टा गच्छन्ती दुशम उत्तराम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 264, + "shloka": 71, + "text": "हर्षम एष्यसि वैदेहि कषिप्रं भर्तृसमन्विता\nराघवेण सह भरात्रा सीते तवम अचिराद इव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 264, + "shloka": 72, + "text": "इति सा मृगशावाक्षी तच छरुत्वा तरिजटा वचः\nबभूवाशावती बाला पुनर भर्तृसमागमे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 264, + "shloka": 73, + "text": "यावद अभ्यागता रौद्राः पिशाच्यस ताः सुदारुणाः\nददृशुस तां तरिजटया सहासीनां यथा पुरा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 265, + "shloka": 1, + "text": "[मार्क]\nततस तां भर्तृशॊकार्तां दीनां मलिनवाससम\nमणिशेषाभ्यलंकारां रुदतीं च पतिव्रताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 265, + "shloka": 2, + "text": "राक्षसीभिर उपास्यन्तीं समासीनां शिलातले\nरावणः कामबाणार्तॊ ददर्शॊपससर्प च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 265, + "shloka": 3, + "text": "देवदानवगन्धर्वयक्षकिंपुरुषैर युधि\nअजितॊ शॊकवनिकां ययौ कन्दर्प मॊहितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 265, + "shloka": 4, + "text": "दिव्याम्बर धरः शरीमान सुमृष्टमणिकुण्डलः\nविचित्रमाल्यमुकुटॊ वसन्त इव मूर्तिमान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 265, + "shloka": 5, + "text": "स कल्पवृक्षसदृशॊ यत्नाद अपि विभूषितः\nशमशानचैत्यद्रुमवद भूषितॊ ऽपि भयंकरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 265, + "shloka": 6, + "text": "स तस्यास तनुमध्यायाः समीपे रजनीचरः\nददृशे रॊहिणीम एत्य शनैश्चर इव गरहः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 265, + "shloka": 7, + "text": "स ताम आमन्त्र्य सुश्रॊणीं पुष्पहेतु शराहतः\nइदम इत्य अब्रवीद बालां तरस्तां रौहीम इवाबलाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 265, + "shloka": 8, + "text": "सीते पर्याप्तम एतावत कृतॊ भर्तुर अनुग्रहः\nपरसादं कुरु तन्व अङ्गि करियतां परिकर्म ते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 265, + "shloka": 9, + "text": "भजस्व मां वरारॊहे महार्हाभरणाम्बरा\nभव मे सर्वनारीणाम उत्तमा वरवर्णिनि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 265, + "shloka": 10, + "text": "सन्ति मे देवकन्याश च राजर्षीणां तथाङ्गनाः\nसन्ति दानव कन्याश च दैत्यानां चापि यॊषितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 265, + "shloka": 11, + "text": "चतुर्दश पिशाचानां कॊट्यॊ मे वचने सथिताः\nदविस तावत पुरुषादानां रक्षसां भीमकर्मणाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 265, + "shloka": 12, + "text": "ततॊ मे तरिगुणा यक्षा ये मद्वचन कारिणः\nके चिद एव धनाध्यक्षं भरातरं मे समाश्रिताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 265, + "shloka": 13, + "text": "गन्धर्वाप्सरसॊ भद्रे माम आपानगतं सदा\nउपतिष्ठन्ति वामॊरु यथैव भरातरं मम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 265, + "shloka": 14, + "text": "पुत्रॊ ऽहम अपि विप्रर्षेः साक्षाद विश्रवसॊ मुनेः\nपञ्चमॊ लॊकपालानाम इति मे परथितं यशः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 265, + "shloka": 15, + "text": "दिव्यानि भक्ष्यभॊज्यानि पानानि विविधानि च\nयथैव तरिदशेशस्य तथैव मम भामिनि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 265, + "shloka": 16, + "text": "कषीयतां दुष्कृतं कर्म वनवास कृतं तव\nभार्या मे भव सुश्रॊणि यथा मन्दॊदरी तथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 265, + "shloka": 17, + "text": "इत्य उक्ता तेन वैदेही परिवृत्य शुभानना\nतृणम अन्तरतः कृत्वा तम उवाच निशाचरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 265, + "shloka": 18, + "text": "अशिवेनातिवामॊरुर अजस्रं नेत्रवारिणा\nसतनाव अपतितौ बाला सहिताव अभिवर्षती\nउवाच वाक्यं तं कषुद्रं वैदेही पतिदेवता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 265, + "shloka": 19, + "text": "असकृद वदतॊ वाक्यम ईदृशं राक्षसेश्वर\nविषादयुक्तम एतत ते मया शरुतम अभाग्यया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 265, + "shloka": 20, + "text": "तद भद्र सुखभद्रं ते मानसं विनिवर्त्यताम\nपरदारास्म्य अलभ्या च सततं च पतिव्रता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 265, + "shloka": 21, + "text": "न चैवौपयिकी भार्या मानुषी कृपणा तव\nविवशां धर्षयित्वा च कां तवं परीतिम अवाप्स्यसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 265, + "shloka": 22, + "text": "परजापतिसमॊ विप्रॊ बरह्मयॊनिः पिता तव\nन च पालयसे धर्मं लॊकपालसमः कथम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 265, + "shloka": 23, + "text": "भरातरं राजराजानं महेश्वर सखं परभुम\nधनेश्वरं वयपदिशन कथं तव इह न लज्जसे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 265, + "shloka": 24, + "text": "इत्य उक्त्वा परारुदत सीता कम्पयन्ती पयॊधरौ\nशिरॊधरां च तन्व अङ्गी मुखं परच्छाद्य वाससा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 265, + "shloka": 25, + "text": "तस्या रुदत्या भामिन्या दीर्घा वेणी सुसंयता\nददृशे सवसिता सनिग्धा लाकी वयालीव मूर्धनि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 265, + "shloka": 26, + "text": "तच छरुत्वा रावणॊ वाक्यं सीतयॊक्तं सुनिष्ठुरम\nपरत्याख्यातॊ ऽपि दुर्मेधाः पुनर एवाब्रवीद वचः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 265, + "shloka": 27, + "text": "कामम अङ्गानि मे सीते दुनॊतु मकरध्वजः\nन तवाम अकामां सुश्रॊणीं समेष्ये चारुहासिनीम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 265, + "shloka": 28, + "text": "किं नु शक्यं मया कर्तुं यत तवम अद्यापि मानुषम\nआहारभूतम अस्माकं रामम एवानुरुध्यसे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 265, + "shloka": 29, + "text": "इत्य उक्त्वा ताम अनिन्द्याङ्गीं स राक्षसगणेश्वरः\nतत्रैवान्तर्हितॊ भूत्वा जगामाभिमतां दिशम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 265, + "shloka": 30, + "text": "राक्षसीभिः परिवृता वैदेही शॊककर्शिता\nसेव्यमाना तरिजटया तत्रैव नयवसत तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 266, + "shloka": 1, + "text": "[मार्क]\nराघवस तु ससौमित्रिः सुग्रीवेणाभिपालितः\nवसन माल्यवतः पृष्ठे ददर्श विमलं नभः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 266, + "shloka": 2, + "text": "स दृष्ट्वा विमले वयॊम्नि निर्मलं शशलक्षणम\nगरहनक्षत्रताराभिर अनुयातम अमित्रहा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 266, + "shloka": 3, + "text": "कुमुदॊत्पल पद्मान���ं गन्धम आदाय वायुना\nमहीधरस्थः शीतेन सहसा परतिबॊधिथ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 266, + "shloka": 4, + "text": "परभाते लक्ष्मणं वीरम अभ्यभाषत दुर्मनाः\nसीतां संस्मृत्य धर्मात्मा रुद्धां राक्षस वेश्मनि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 266, + "shloka": 5, + "text": "गच्छ लक्ष्मण जानीहि किष्किन्धायां कपीश्वरम\nपरमत्तं गराम्यधर्मेषु केतघ्नं सवार्थपण्डितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 266, + "shloka": 6, + "text": "यॊ ऽसौ कुलाधमॊ मूढॊ मया राज्ये ऽभिषेचितः\nसर्ववानरगॊपुच्छा यम ऋक्षाश च भजन्ति वै" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 266, + "shloka": 7, + "text": "यदर्थं निहतॊ वाली मया रघुकुलॊद्वह\nतवया सह महाबाहॊ किष्किन्धॊपवने तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 266, + "shloka": 8, + "text": "कृतघ्नं तम अहं मन्ये वानरापसदं भुवि\nयॊ माम एवंगतॊ मूढॊ न जानीते ऽदय लक्ष्मण" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 266, + "shloka": 9, + "text": "असौ मन्ये न जानीते समयप्रतिपादनम\nकृतॊपकारं मां नूनम अवमन्याल्पया धिया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 266, + "shloka": 10, + "text": "यदि तावद अनुद्युक्तः शेते कामसुखात्मकः\nनेतव्यॊ वालिमार्गेण सर्वभूतगतिं तवया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 266, + "shloka": 11, + "text": "अथापि घटते ऽसमाकम अर्थे वानरपुंगवः\nतम आदायैहि काकुत्स्थ तवरावान भव माचिरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 266, + "shloka": 12, + "text": "इत्य उक्तॊ लक्ष्मणॊ भरात्रा गुरुवाक्यहिते रतः\nपरतस्थे रुचिरं गृह्य समार्गण गुणं धनुः\nकिष्किन्धा दवारम आसाद्य परविवेशानिवारितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 266, + "shloka": 13, + "text": "सक्रॊध इति तं मत्वा राजा परत्युद्ययौ हरिः\nतं सदारॊ विनीतात्मा सुग्रीवः पलवगाधिपः\nपूजया परतिजग्राह परीयमाणस तद अर्हया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 266, + "shloka": 14, + "text": "तम अब्रवीद रामवचॊ सौमित्रिर अकुतॊभयः\nस तत सर्वम अशेषेण शरुत्वा परह्वः कृताञ्जलिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 266, + "shloka": 15, + "text": "सभृत्यदारॊ राजेन्द्र सुग्रीवॊ वानराधिपः\nइदम आह वचॊ परीतॊ लक्ष्मणं नरकुञ्जरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 266, + "shloka": 16, + "text": "नास्मि लक्ष्मण दुर्मेधा न कृतघ्नॊ न निर्घृणः\nशरूयतां यः परयत्नॊ मे सीता पर्येषणे कृतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 266, + "shloka": 17, + "text": "दिशः परस्थापिताः सर्वे विनीता हरयॊ मया\nसर्वेषां च कृतः कालॊ मासेनागमनं पुनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 266, + "shloka": 18, + "text": "यैर इयं सवना साद्रिः सपुरा सागराम्बरा\nविचेतव्या मही वीर सग्राम नगराकरा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 266, + "shloka": 19, + "text": "स मासः पञ्चरात्रेण पूर्णॊ भवितुम अर्हति\nततः शरॊष्यसि रामेण सहितः सुमहत परियम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 266, + "shloka": 20, + "text": "इत्य उक्तॊ लक्ष्मणस तेन वानरेन्द्रेण धीमता\nतयक्त्वा रॊषम अदीनात्मा सुग्रीवं परत्यपूजयत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 266, + "shloka": 21, + "text": "स रामं सह सुग्रीवॊ माल्यवत पृष्ठम आस्थितम\nअभिगम्यॊदयं तस्य कार्यस्य परत्यवेदयत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 266, + "shloka": 22, + "text": "इत्य एवं वानरेन्द्रास ते समाजग्मुः सहस्रशः\nदिशस तिस्रॊ विचित्याथ न तु ये दक्षिणां गताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 266, + "shloka": 23, + "text": "आचख्युस ते तु रामाय महीं सागरमेखलाम\nविचितां न तु वैदेह्या दर्शनं रावणस्य वा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 266, + "shloka": 24, + "text": "गतास तु दक्षिणाम आशां ये वै वानरपुंगवाः\nआशावांस तेषु काकुत्स्थः परानान आर्तॊ ऽपय अधारयत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 266, + "shloka": 25, + "text": "दविमासॊपरमे काले वयतीते पलवगास ततः\nसुग्रीवम अभिगम्येदं तवरिता वाक्यम अब्रुवन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 266, + "shloka": 26, + "text": "रक्षितं वालिना यत तत सफीतं मधुवनं महत\nतवया च पलवगश्रेष्ठ तद भुङ्क्ते पवनात्मजः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 266, + "shloka": 27, + "text": "वालिपुत्रॊ ऽङगदश चैव ये चान्ये पलवगर्षभाः\nविचेतुं दक्षिणाम आशां राजन परस्थापितास तवया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 266, + "shloka": 28, + "text": "तेषां तं परणयं शरुत्वा मेने स कृतकृत्यताम\nकृतार्थानां हि भृत्यानाम एतद भवति चेष्टितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 266, + "shloka": 29, + "text": "स तद रामाय मेधावी शशंस पलवगर्षभः\nरामश चाप्य अनुमानेन मेने दृष्टां तु मैथिलीम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 266, + "shloka": 30, + "text": "हनूमत्प्रमुखाश चापि विश्रान्तास ते पलवंगमाः\nअभिजग्मुर हरीन्द्रं तं रामलक्ष्मणसंनिधौ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 266, + "shloka": 31, + "text": "गतिं च मुखवर्णं च दृष्ट्वा रामॊ हनूमतः\nअगमत परत्ययं भूयॊ दृष्टा सीतेति भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 266, + "shloka": 32, + "text": "हनूमत्प्रमुखास ते तु वानराः पूर्णमानसाः\nपरणेमुर विधिवद रामं सुग्रीवं लक्ष्मणं तथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 266, + "shloka": 33, + "text": "तान उवाचागतान रामः परगृह्य सशरं धनुः\nअपि मां जीवयिष्यध्वम अपि वः कृतकृत्यता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 266, + "shloka": 34, + "text": "अपि राज्यम अयॊध्यायां कारयिष्याम्य अहं पुनः\nनिहत्य समरे शत्रून आहृत्य जनकात्मजाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 266, + "shloka": 35, + "text": "अमॊक्षयित्वा वैदेहीम अहत्वा च रिपून रणे\nहृतदारॊ ऽवधूतश च नाहं जीवितुम उत्सहे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 266, + "shloka": 36, + "text": "इत्य उक्तवचनं रामं परत्युवाचानिलात्मजः\nपरियम आख्यामि ते राम दृष्टा सा जानकी मया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 266, + "shloka": 37, + "text": "विचित्य दक्षिणाम आशां सपर्वतवनाकराम\nशरान्ताः काले वयतीते सम दृष्टवन्तॊ महागुहाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 266, + "shloka": 38, + "text": "परविशामॊ वयं तां तु बहुयॊजनम आयताम\nअन्धकारां सुविपिनां गहनां कीट सेविताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 266, + "shloka": 39, + "text": "गत्वा सुमहद अध्वानम आदित्यस्य परभां ततः\nदृष्टवन्तः सम तत्रैव भवनं दिव्यम अन्तरा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 266, + "shloka": 40, + "text": "मयस्य किल दैत्यस्य तदासीद वेश्म राघव\nतत्र परभावती नाम तपॊ ऽतप्यत तापसी" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 266, + "shloka": 41, + "text": "तया दत्तानि भॊज्यानि पानानि विविधानि च\nभुक्त्वा लब्धबलाः सन्तस तयॊक्तेन पथा ततः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 266, + "shloka": 42, + "text": "निर्याय तस्माद उद्देशात पश्यामॊ लवणाम्भसः\nसमीपे सह्यमलयौ दर्दुरं च महागिरिम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 266, + "shloka": 43, + "text": "ततॊ मलयम आरुह्य पश्यन्तॊ वरुणालयम\nविषण्णा वयथिताः खिन्ना निराशा जीविते भृशम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 266, + "shloka": 44, + "text": "अनेकशतविस्तीर्णं यॊजनानां महॊदधिम\nतिमिनक्र झषावासं चिन्तयन्तः सुदुःखिताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 266, + "shloka": 45, + "text": "तत्रानशन संकल्पं कृत्वासीना वयं तदा\nततः कथान्ते गृध्रस्य जटायॊर अभवत कथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 266, + "shloka": 46, + "text": "ततः पर्वतशृङ्गाभं घॊररूपं भयावहम\nपक्षिणं दृष्टवन्तः सम वैनतेयम इवापरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 266, + "shloka": 47, + "text": "सॊ ऽसमान अतर्कयद भॊक्तुम अथाभ्येत्य वचॊ ऽबरवीत\nभॊः क एष मम भरातुर जटायॊः कुरुते कथाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 266, + "shloka": 48, + "text": "संपातिर नाम तस्याहं जयेष्ठॊ भराता खगाधिपः\nअन्यॊन्यस्पर्धयारूढाव आवाम आदित्यसंसदम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 266, + "shloka": 49, + "text": "ततॊ दग्धाव इमौ पक्षौ न दग्धौ तु जटायुषः\nतदा मे चिरदृष्टः स भराता गृध्रपतिः परियः\nनिर्दग्धपक्षः पतितॊ हय अहम अस्मिन महागिरौ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 266, + "shloka": 50, + "text": "तस्यैवं वदतॊ ऽसमाभिर हतॊ भराता निवेदितः\nवयसनं भवतश चेदं संक्षेपाद वै निवेदितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 266, + "shloka": 51, + "text": "स संपातिस तदा राजञ शरुत्वा सुमहद अप्रियम\nविषण्णचेताः पप्रच्छ पुनर अस्मान अरिंदम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 266, + "shloka": 52, + "text": "कः स रामः कथं सीता जटायुश च कथं हतः\nइच्छामि सर्वम एवैतच छरॊतुं पलवगसत्तमाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 266, + "shloka": 53, + "text": "तस्याहं सर्वम एवैतं भवतॊ वयसनागमम\nपरायॊपवेशने चैव हेतुं विस्तरतॊ ऽबरुवम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 266, + "shloka": 54, + "text": "सॊ ऽसमान उत्थापयाम आस वाक्येनानेन पक्षिराज\nरावणॊ विदितॊ मह्यं लङ्का चास्य महापुरी" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 266, + "shloka": 55, + "text": "दृष्टा पारे समुद्रस्य तरिकूटगिरिकन्दरे\nभवित्री तत्र वैदेही न मे ऽसत्य अत्र विचारणा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 266, + "shloka": 56, + "text": "इति तस्य वचॊ शरुत्वा वयम उत्थाय सत्वराः\nसागरप्लवने मन्त्रं मन्त्रयामः परंतप" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 266, + "shloka": 57, + "text": "नाध्यवस्यद यदा कश चित सागरस्य विलङ्घने\nततः पितरम आविश्य पुप्लुवे ऽहं महार्णवम\nशतयॊजनविस्तीर्णं निहत्य जलराक्षसीम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 266, + "shloka": 58, + "text": "तत्र सीता मया दृष्टा रावणान्तःपुरे सती\nउपवासतपः शीला भर्तृदर्शनलालसा\nजटिला मलदिग्धाङ्गी कृशा दीना तपस्विनी" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 266, + "shloka": 59, + "text": "निमित्तैस ताम अहं सीताम उपलभ्य पृथग्विधैः\nउपसृत्याब्रुवं चार्याम अभिगम्य रहॊगताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 266, + "shloka": 60, + "text": "सीते रामस्य दूतॊ ऽहं वानरॊ मारुतात्मजः\nतवद्दर्शनम अभिप्रेप्सुर इह पराप्तॊ विहायसा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 266, + "shloka": 61, + "text": "राजपुत्रौ कुशलिनौ भरातरौ रामलक्ष्मणौ\nसर्वशाखा मृगेन्द्रेण सुग्रीवेणाभिपालितौ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 266, + "shloka": 62, + "text": "कुशलं तवाब्रवीद रामः सीते सौमित्रिणा सह\nसखिभावाच च सुग्रीवः कुशलं तवानुपृच्छति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 266, + "shloka": 63, + "text": "कषिप्रम एष्यति ते भर्ता सर्वशाका मृगैः सह\nपरत्ययं कुरु मे देवि वानरॊ ऽसमि न राक्षसः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 266, + "shloka": 64, + "text": "मुहूर्तम इव च धयात्वा सीता मां परत्युवाच ह\nअवैमि तवां हनूमन्तम अविन्ध्य वचनाद अहम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 266, + "shloka": 65, + "text": "अविन्ध्यॊ हि महाबाहॊ राक्षसॊ वृद्धसंमतः\nकथितस तेन सुग्रीवस तवद्विधैः सचिवैर वृतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 266, + "shloka": 66, + "text": "गम्यताम इति चॊक्त्वा मां सीता प��ादाद इमं मणिम\nधारिता येन वैदेही कालम एतम अनिन्दिता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 266, + "shloka": 67, + "text": "परत्ययार्थं कथां चेमां कथयाम आस जानकी\nकषिप्राम इषीकां काकस्य चित्रकूटे महागिरौ\nभवता पुरुषव्याघ्र परत्यभिज्ञान कारणात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 266, + "shloka": 68, + "text": "शरावयित्वा तदात्मानं ततॊ दग्ध्वा च तां पुरीम\nसंप्राप्त इति तं रामः परियवादिनम अर्चयत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 267, + "shloka": 1, + "text": "[मार्क]\nततस तत्रैव रामस्य समासीनस्य तैः सह\nसमाजग्मुः कपिश्रेष्ठाः सुग्रीववचनात तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 267, + "shloka": 2, + "text": "वृतः कॊटिसहस्रेण वानराणां तरस्विनाम\nशवशुरॊ वालिनः शरीमान सुषेणॊ रामम अभ्ययात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 267, + "shloka": 3, + "text": "कॊटीशतवृतौ चापि गजॊ गवय एव च\nवानरेन्द्रौ महावीर्यौ पृथक्पृथग अदृश्यताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 267, + "shloka": 4, + "text": "षष्टिकॊटिसहस्राणि परकर्षन परत्यदृश्यत\nगॊलाङ्गूलॊ महाराज गवाक्षॊ भीमदर्शनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 267, + "shloka": 5, + "text": "गन्धमादनवासी तु परथितॊ गन्धमादनः\nकॊटीसहस्रम उग्राणां हरीणां समकर्षत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 267, + "shloka": 6, + "text": "पनसॊ नाम मेधावी वानरः सुमहाबलः\nकॊटीर दश दवादश च तरिंशत पञ्च परकर्षति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 267, + "shloka": 7, + "text": "शरीमान दधिमुखॊ नाम हरिवृद्धॊ ऽपि वीर्यवान\nपरचकर्ष महत सैन्यं हरीणां भीम तेजसाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 267, + "shloka": 8, + "text": "कृष्णानां मुखपुण्डाणाम ऋक्षाणां भीमकर्मणाम\nकॊटीशतसहस्रेण जाम्बवान परत्यदृश्यत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 267, + "shloka": 9, + "text": "एते चान्ये च बहवॊ हरियूथपयूथपाः\nअसंख्येया महाराज समीयू रामकारणात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 267, + "shloka": 10, + "text": "शिरीष कुसुमाभानां सिंहानाम इव नर्दताम\nशरूयते तुमुलः शब्दस तत्र तत्र परधावताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 267, + "shloka": 11, + "text": "गिरिकूट निभाः के चित के चिन महिषसंनिभाः\nशरद अभ्रप्रतीकाशाः पिष्ट हिङ्गुल काननाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 267, + "shloka": 12, + "text": "उत्पतन्तः पतन्तश च पलवमानाश च वानराः\nउद्धुन्वन्तॊ ऽपरे रेणून समाजग्मुः समन्ततः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 267, + "shloka": 13, + "text": "स वानरमहालॊकः पूर्णसागर संनिभः\nनिवेशम अकरॊत तत्र सुग्रीवानुमते तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 267, + "shloka": 14, + "text": "ततस तेषु हरीन्द्रेषु समावृत्तेषु सर्वशः\nतिथौ परशस्ते नक��षत्रे मुहुर्ते चाभिपूजिते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 267, + "shloka": 15, + "text": "तेन वयूढेन सैन्येन लॊकान उद्वर्तयन्न इव\nपरययौ राघवः शरीमान सुग्रीवसहितस तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 267, + "shloka": 16, + "text": "मुखम आसीत तु सैन्यस्य हनूमान मारुतात्मजः\nजघनं पालयाम आस सौमित्रिर अकुतॊभयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 267, + "shloka": 17, + "text": "बद्धगॊधाङ्गुलि तराणौ राघवौ तत्र रेजतुः\nवृतौ हरि महामात्रैश चन्द्रसूर्यौ गरहैर इव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 267, + "shloka": 18, + "text": "परबभौ हरिसैन्यं तच छाल तालशिलायुधम\nसुमहच छालि भवनं यथा सूर्यॊदयं परति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 267, + "shloka": 19, + "text": "नल नीलाङ्गदक्राथ मैन्द दविरदपालिता\nययौ सुमहती सेना राघवस्यार्थसिद्धये" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 267, + "shloka": 20, + "text": "विधिवत सुप्रशस्तेषु बहुमूलफलेषु च\nपरभूतमधु मांसेषु वारिमत्सु शिवेषु च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 267, + "shloka": 21, + "text": "निवसन्ति निराबाधा तथैव गिरिसानुषु\nउपायाद धरि सेना सा कषारॊदम अथ सागरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 267, + "shloka": 22, + "text": "दवितीय सागरनिभं तद बलं बहुल धवजम\nवेलावनं समासाद्य निवासम अकरॊत तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 267, + "shloka": 23, + "text": "ततॊ दाशरथिः शरीमान सुग्रीवं परत्यभाषत\nमध्ये वानरमुख्यानां पराप्तकालम इदं वचः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 267, + "shloka": 24, + "text": "उपायः कॊ नु भवतां महत सागरलङ्घने\nइयं च महती सेनासागरश चापि दुस्तरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 267, + "shloka": 25, + "text": "तत्रान्ये वयाहरन्ति सम वानराः पटु मानिनः\nसमर्था लङ्घने सिन्धॊर न तु कृत्स्नस्य वानराः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 267, + "shloka": 26, + "text": "के चिन नौभिर वयवस्यन्ति केचीच च विविधैः पलवैः\nनेति रामश च तान सर्वान सान्त्वयन परत्यभाषत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 267, + "shloka": 27, + "text": "शतयॊजनविस्तारं न शक्ताः सर्ववानराः\nकरान्तुं तॊयनिधिं वीरा नैषा वॊ नैष्ठिकी मतिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 267, + "shloka": 28, + "text": "नावॊ न सन्ति सेनाया बह्व्यस तारयितुं तथा\nवणिजाम उपघातं च कथम अस्मद्विधश चरेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 267, + "shloka": 29, + "text": "विस्तीर्णं चैव नः सैन्यं हन्याच छिद्रेषु वै परः\nपलवॊडुप परतारश च नैवात्र मम रॊचते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 267, + "shloka": 30, + "text": "अहं तव इमं जलनिधिं समारप्स्याम्य उपायतः\nपरतिशेष्याम्य उपवसन दर्शयिष्यति मां ततः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 267, + "shloka": 31, + "text": "न चेद दर्शयिता मार्गं धक्ष्याम्य एनम अहं ततः\nमहास्त्रैर अप्रतिहतैर अत्यग्नि पवनॊज्ज्वलैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 267, + "shloka": 32, + "text": "इत्य उक्त्वा सह सौमित्रिर उपस्पृश्याथ राघवः\nपरतिशिश्ये जलनिधिं विधिवत कुशसंस्तरे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 267, + "shloka": 33, + "text": "सागरस तु ततः सवप्ने दर्शयाम आस राघवम\nदेवॊ नदनदी भर्ता शरीमान यादॊगणैर वृतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 267, + "shloka": 34, + "text": "कौसल्या मातर इत्य एवम आभाष्य मधुरं वचः\nइदम इत्य आह रत्नानाम आकरैः शतशॊ वृतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 267, + "shloka": 35, + "text": "बरूहि किं ते करॊम्य अत्र साहाय्यं पुरुषर्षभ\nइक्ष्वाकुर अस्मि ते जञातिर इति रामस तम अब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 267, + "shloka": 36, + "text": "मार्गम इच्छामि सैन्यस्य दत्तं नदनदीपते\nयेन गत्वा दशग्रीवं हन्यां पौलस्त्य पांसनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 267, + "shloka": 37, + "text": "यद्य एवं याचतॊ मार्गं न परदास्यति मे भवान\nशरैस तवां शॊषयिष्यामि दिव्यास्त्रप्रतिमन्त्रितैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 267, + "shloka": 38, + "text": "इत्य एवं बरुवतः शरुत्वा रामस्य वरुणालयः\nउवाच वयथितॊ वाक्यम इति बद्धाञ्जलिः सथितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 267, + "shloka": 39, + "text": "नेच्छामि परतिघातं ते नास्मि विघ्नकरस तव\nशृणु चेदं वचॊ राम शरुत्वा कर्तव्यम आचर" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 267, + "shloka": 40, + "text": "यदि दास्यामि ते मार्गं सैन्यस्य वरजतॊ ऽऽजञया\nअन्ये ऽपय आज्ञापयिष्यन्ति माम एवं धनुषॊ बलात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 267, + "shloka": 41, + "text": "अस्ति तव अत्र नलॊ नाम वानरः शिल्पिसंमतः\nतवष्टुर देवस्य तनयॊ बलवान विश्वकर्मणः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 267, + "shloka": 42, + "text": "स यत काष्ठं तृणं वापि शिलां वा कषेप्स्यते मयि\nसर्वं तद धारयिष्यामि स ते सेतुर भविष्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 267, + "shloka": 43, + "text": "इत्य उक्त्वान्तर्हिते तस्मिन रामॊ नलम उवाच ह\nकुरु सेतुं समुद्रे तवं शक्तॊ हय असि मतॊ मम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 267, + "shloka": 44, + "text": "तेनॊपायेन काकुत्स्थः सेतुबन्धम अकारयत\nदशयॊजनविस्तारम आयतं शतयॊजनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 267, + "shloka": 45, + "text": "नलसेतुर इति खयातॊ यॊ ऽदयापि परथितॊ भुवि\nरामस्याज्ञां पुरस्कृत्य धार्यते गिरिसंनिभः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 267, + "shloka": 46, + "text": "तत्रस्थं स तु धर्मात्मा समागच्छद विभीषणः\nभराता वै राक्षसेन्द्रस्य चतुर्भिः सचिवैः सह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 267, + "shloka": 47, + "text": "परजिजग्राह रामस तं सवागतेन महामनाः\nसुग्रीवस्य तु शङ्काभूत परणिधिः सयाद इति सम ह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 267, + "shloka": 48, + "text": "राघवस तस्य चेष्टाभिः सम्यक च चरितेङ्गितैः\nयदा तत्त्वेन तुष्टॊ ऽभूत तत एनम अपूजयत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 267, + "shloka": 49, + "text": "सर्वराक्षस राज्ये चाप्य अभ्यषिञ्चद विभीषणम\nचक्रे च मन्त्रानुचरं सुहृदं लक्ष्मणस्य च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 267, + "shloka": 50, + "text": "विभीषण मते चैव सॊ ऽतयक्रामन महार्णवम\nससैन्यं सेतुना तेन मासेनैव नराधिप" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 267, + "shloka": 51, + "text": "ततॊ गत्वा समासाद्य लङ्कॊद्यानान्य अनेकशः\nभेदयाम आस कपिभिर महान्ति च बहूनि च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 267, + "shloka": 52, + "text": "तत्रास्तां रावणामात्यौ राक्षसौ शुकसारणौ\nचारौ वानररूपेण तौ जग्राह विभीषणः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 267, + "shloka": 53, + "text": "परतिपन्नौ यदा रूपं राक्षसं तौ निशाचरौ\nदर्शयित्वा ततः सैन्यं रामः पश्चाद अवासृजत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 267, + "shloka": 54, + "text": "निवेश्यॊपवने सैन्यं तच छूरः पराज्ञवानरम\nपरेषयाम आस दौत्येन रावणस्य ततॊ ऽङगदम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 268, + "shloka": 1, + "text": "[मार्क]\nपरभूतान्नॊदके तस्मिन बहुमूलफले वने\nसेनां निवेश्य काकुत्स्थॊ विधिवत पर्यरक्षत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 268, + "shloka": 2, + "text": "रावणश च विधिं चक्रे लङ्कायां शास्त्रनिर्मितम\nपरकृत्यैव दुराधर्षा दृढप्राकारतॊरणा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 268, + "shloka": 3, + "text": "अघाध तॊयाः परिखा मीननक्र समाकुलाः\nबभूवुः सप्त दुर्धर्षाः खादिरैः शङ्कुभिश चिताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 268, + "shloka": 4, + "text": "कर्णाट्ट यन्त्रदुर्धर्षा बभूवुः सहुडॊपलाः\nसाशीविष घटायॊधाः ससर्ज रसपांसवः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 268, + "shloka": 5, + "text": "मुसलालात नाराचतॊमरासि परश्वधैः\nअन्विताश च शतघ्नीभिः समधूच छिष्ट मुद्गराः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 268, + "shloka": 6, + "text": "पुरद्वारेषु सर्वेषु गुल्माः सथावरजङ्गमाः\nबभूवुः पत्तिबहुलाः परभूतगजवाजिनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 268, + "shloka": 7, + "text": "अङ्गदस तव अथ लङ्काया दवारदेशम उपागतः\nविदितॊ राक्षसेन्द्रस्य परविवेश गतव्यथः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 268, + "shloka": 8, + "text": "मध्ये राक्षस कॊटीनां बह्वीनां सुमहाबलः\nशुशुभे मेघमालाभिर आदित्य इव संवृतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 268, + "shloka": 9, + "text": "स समास��द्य पौलस्त्यम अमात्यैर अभिसंवृतम\nराम संदेशम आमन्त्र्य वाग्मी वक्तुं परचक्रमे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 268, + "shloka": 10, + "text": "आह तवां राघवॊ राजन कॊसलेन्द्रॊ महायशाः\nपराप्तकालम इदं वाक्यं तद आदत्स्व कुरुष्व च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 268, + "shloka": 11, + "text": "अकृतात्मानम आसाद्य राजानम अनये रतम\nविनश्यन्त्य अनयाविष्टा देशाश च नगराणि च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 268, + "shloka": 12, + "text": "तवयैकेनापराद्धं मे सीताम आहरता बलात\nवधायानपराद्धानाम अन्येषां तद भविष्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 268, + "shloka": 13, + "text": "ये तवया बलदर्पाभ्याम आविष्टेन वनेचराः\nऋषयॊ हिंसिताः पूर्वं देवाश चाप्य अवमानिताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 268, + "shloka": 14, + "text": "राजर्षयश च निहता रुदन्त्यश चाहृताः सत्रियः\nतद इदं समनुप्राप्तं फलं तस्यानयस्य ते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 268, + "shloka": 15, + "text": "हन्तास्मि तवां सहामात्यं युध्यस्व पुरुषॊ भव\nपश्य मे धनुषॊ वीर्यं मानुषस्य निशाचर" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 268, + "shloka": 16, + "text": "मुच्यतां जानकी सीता न मे मॊक्ष्यसि कर्हि चित\nअराक्षसम इमं लॊकं कर्तास्मि निशितैः शरैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 268, + "shloka": 17, + "text": "इति तस्य बरुवाणस्य दूतस्य परुषं वचः\nशरुत्वा न ममृषे राजा रावणः करॊधमूर्छितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 268, + "shloka": 18, + "text": "इङ्गितज्ञास ततॊ भर्तुश चत्वारॊ रजनीचराः\nचतुर्ष्व अङ्गेषु जगृहुः शार्दूलम इव पक्षिणः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 268, + "shloka": 19, + "text": "तांस तथाङ्गेषु संसक्तान अङ्गदॊ रजनीचरान\nआदायैव खम उत्पत्य परासादतलम आविशत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 268, + "shloka": 20, + "text": "वेगेनॊत्पततस तस्य पेतुस ते रजनीचराः\nभुवि संभिन्नहृदयाः परहार परिपीडिताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 268, + "shloka": 21, + "text": "स मुक्तॊ हर्म्यशिखरात तस्मात पुनर अवापतत\nलङ्घयित्वा पुरीं लङ्कां सवबलस्य समीपतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 268, + "shloka": 22, + "text": "कॊसलेन्द्रम अथाभ्येत्य सर्वम आवेद्य चाङ्गदः\nविशश्राम स तेजस्वी राघवेणाभिनन्दितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 268, + "shloka": 23, + "text": "ततः सर्वाभिसारेण हरीणां वातरंहसाम\nभेदयाम आस लङ्कायाः पराकारं रघुनन्दनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 268, + "shloka": 24, + "text": "विभीषणर्क्षाधिपती पुरस्कृत्याथ लक्ष्मणः\nदक्षिणं नगरद्वारम अवामृद्नाद दुरासदम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 268, + "shloka": 25, + "text": "करभारुण गात्राणां हर��णां युद्धशालिनाम\nकॊटीशतसहस्रेण लङ्काम अभ्यपतत तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 268, + "shloka": 26, + "text": "उत्पतद्भिः पतद भिश च निपतद भिश च वानरैः\nनादृश्यत तदा सूर्यॊ रजसा नाशित परभः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 268, + "shloka": 27, + "text": "शालिप्रसून सदृशैः शिरीष कुसुमप्रभैः\nतरुणादित्यसदृशैः शरगौरैश च वानरैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 268, + "shloka": 28, + "text": "पराकारं ददृशुस ते तु समन्तात कपिली कृतम\nराक्षसा विस्मिता राजन सस्त्री वृद्धाः समन्ततः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 268, + "shloka": 29, + "text": "विभिदुस ते मणिस्तम्भान कर्णाट्ट शिखराणि च\nभग्नॊन्मथित वेगानि यन्त्राणि च विचिक्षिपुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 268, + "shloka": 30, + "text": "परिगृह्य शतघ्नीश च सचक्राः सहुडॊपलाः\nचिक्षिपुर भुजवेगेन लङ्का मध्ये महाबलाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 268, + "shloka": 31, + "text": "पराकारस्थाश च ये के चिन निशाचरगणास तदा\nपरदुद्रुवुस ते शतशः कपिभिः समभिद्रुताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 268, + "shloka": 32, + "text": "ततस तु राजवचनाद राक्षसाः कामरूपिणः\nनिर्ययुर विकृताकाराः सहस्रशतसंघशः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 268, + "shloka": 33, + "text": "शस्त्रवर्षाणि वर्षन्तॊ दरावयन्तॊ वनौकसः\nपराकारं शॊधयन्तस ते परं विक्रमम आस्थिताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 268, + "shloka": 34, + "text": "स माषराशिसदृशैर बभूव कषणदाचरैः\nकृतॊ निर्वानरॊ भूयः पराकारॊ भीमदर्शनैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 268, + "shloka": 35, + "text": "पेतुः शूलविभिन्नाङ्गा बहवॊ वानरर्षभाः\nसतम्भतॊरण भग्नाश च पेतुस तत्र निशाचराः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 268, + "shloka": 36, + "text": "केशा केश्य अभवद युद्धं रक्षसां वानरैः सह\nनखैर दन्तैश च वीराणां खादतां वै परस्परम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 268, + "shloka": 37, + "text": "निष्टनन्तॊ हय अभयतस तत्र वानरराक्षसाः\nहता निपतिता भूमौ न मुञ्चन्ति परस्परम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 268, + "shloka": 38, + "text": "रामस तु शरजालानि ववर्ष जलदॊ यथा\nतानि लङ्कां समासाद्य जघ्नुस तान रजनीचरान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 268, + "shloka": 39, + "text": "सौमित्रिर अपि नाराचैर दृढधन्वा जितक्लमः\nआदिश्यादिश्य दुर्गस्थान पातयाम आस राक्षसान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 268, + "shloka": 40, + "text": "ततः परत्यवहारॊ ऽभूत सैन्यानां राघवाज्ञया\nकृते विमर्दे लङ्कायां लब्धलक्षॊ जयॊत्तरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 269, + "shloka": 1, + "text": "[मार्क]\nततॊ निविशमानांस तान सैनिकान रावणानुगाः\nअभिजग्मुर गणान ए���े पिशाचक्षुद्ररक्षसाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 269, + "shloka": 2, + "text": "पर्वणः पूतनॊ जम्भः खरः करॊधवशॊ हरिः\nपररुजश चारुजश चैव परघसश चैवम आदयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 269, + "shloka": 3, + "text": "ततॊ ऽभिपततां तेषाम अदृश्यानां दुरात्मनाम\nअन्तर्धानवधं तज्ज्ञश चकार स विभीषणः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 269, + "shloka": 4, + "text": "ते दृश्यमाना हरिभिर बलिभिर दूरपातिभिः\nनिहताः सर्वशॊ राजन महीं जग्मुर गतासवः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 269, + "shloka": 5, + "text": "अमृष्यमाणः सबलॊ रावणॊ निर्ययाव अथ\nवयूह्य चौशनसं वयूहं हरीन सर्वान अहारयत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 269, + "shloka": 6, + "text": "राघवस तव अभिनिर्याय वयूढानीकं दशाननम\nबार्हस्पत्यं विधिं कृत्वा परत्यव्यूहन निशाचरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 269, + "shloka": 7, + "text": "समेत्य युयुधे तत्र ततॊ रामेण रावणः\nयुयुधे लक्ष्मणश चैव तथैवेन्द्र जिता सह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 269, + "shloka": 8, + "text": "विरूपाक्षेण सुग्रीवस तारेण च निखर्वटः\nतुण्डेन च नलस तत्र पटुशः पनसेन च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 269, + "shloka": 9, + "text": "विषह्यं यं हि यॊ मेने स स तेन समेयिवान\nयुयुधे युद्धवेलायां सवबाहुबलम आश्रिथ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 269, + "shloka": 10, + "text": "स संप्रहारॊ ववृधे भीरूणां भयवर्धनः\nलॊम संहर्षणॊ घॊरः पुरा देवासुरे यथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 269, + "shloka": 11, + "text": "रावणॊ रामम आनर्च्छच छक्ति शूलासिवृष्टिभिः\nनिशितैर आयसैस तीक्ष्णै रावणं चापि राघवः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 269, + "shloka": 12, + "text": "तथैवेन्द्र जितं यत्तं लक्ष्मणॊ मर्मभेदिभिः\nइन्द्रजिच चापि सौमित्रिं बिभेद बहुभिः शरैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 269, + "shloka": 13, + "text": "विभीषणः परहस्तं च परहस्तश च विभीषणम\nखगपत्रैः शरैस तीक्ष्णैर अभ्यवर्षद गतव्यथः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 269, + "shloka": 14, + "text": "तेषां बलवताम आसीन महास्त्राणां समागमः\nविव्यथुः सकला येन तरयॊ लॊकाश चराचराः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 270, + "shloka": 1, + "text": "[मार्क]\nततः परहस्तः सहसा समभ्येत्य विभीषणम\nगदया ताडयाम आस विनद्य रणकर्वशः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 270, + "shloka": 2, + "text": "स तयाभिहतॊ धीमान गदया भीमवेगया\nनाकम्पत महाबाहुर हिमवान इव सुस्थिरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 270, + "shloka": 3, + "text": "ततः परगृह्य विपुलां शतघण्टां विभीषणः\nअभिमन्त्र्य महाशक्तिं चिक्षेपास्य शिरॊ परति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 270, + "shloka": 4, + "text": "पतन्त्या स त���ा वेगाद राक्षसाशनि नादया\nहृतॊत्तमाङ्गॊ ददृशे वातरुग्ण इव दरुमः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 270, + "shloka": 5, + "text": "तं दृष्ट्वा निहतं संख्ये परहस्तं कषणदाचरम\nअभिदुद्राव धूम्राक्षॊ वेगेन महता कपीन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 270, + "shloka": 6, + "text": "तस्य मेघॊपमं सैन्यम आपतद भीमदर्शनम\nदृष्ट्वैव सहसा दीर्णा रणे वानरपुंगवाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 270, + "shloka": 7, + "text": "ततस तान सहसा दीर्णान दृष्ट्वा वानरपुंगवान\nनिर्याय कपिशार्दूलॊ हनूमान पर्यवस्थितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 270, + "shloka": 8, + "text": "तं दृष्ट्वावस्थितं संख्ये हरयः पवनात्मजम\nवेगेन महता राजन संन्यवर्तन्त सर्वशः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 270, + "shloka": 9, + "text": "ततः शब्दॊ महान आसीत तुमुलॊ लॊमहर्षणः\nरामरावण सैन्यानाम अन्यॊन्यम अभिधावताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 270, + "shloka": 10, + "text": "तस्मिन परवृत्ते संग्रामे घॊरे रुधिरकर्दमे\nधूम्राक्षः कपिसैन्यं तद दरावयाम आस पत्रिभिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 270, + "shloka": 11, + "text": "तं राक्षस महामात्रम आपतन्तं सपत्नजित\nतरसा परतिजग्राह हनूमान पवनात्मजः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 270, + "shloka": 12, + "text": "तयॊर युद्धम अभूद घॊरं हरिराक्षसवीरयॊः\nजिगीषतॊर युधान्यॊन्यम इन्द्र परह्लादयॊर इव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 270, + "shloka": 13, + "text": "गदाभिः परिघैश चैव राक्षसॊ जघ्निवान कपिम\nकपिश च जघ्निवान रक्षॊ सस्कन्धविटपैर दरुमैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 270, + "shloka": 14, + "text": "ततस तम अतिकायेन साश्वं सरथ सारथिम\nधूम्राक्षम अवधीद धीमान हनूमान मारुतात्मजः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 270, + "shloka": 15, + "text": "ततस तं निहतं दृष्ट्वा धूम्राक्षं राक्षसॊत्तमम\nहरयॊ जातविस्रम्भा जघ्नुर अभ्येत्य सैनिकान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 270, + "shloka": 16, + "text": "ते वध्यमाना बलिभिर हरिभिर जितकाशिभिः\nराक्षसा भग्नसंकल्पा लङ्काम अभ्यपतद भयात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 270, + "shloka": 17, + "text": "ते ऽभिपत्य पुरं भग्ना हतशेषा निशाचराः\nसर्वं राज्ञे यथावृत्तं रावणाय नयवेदयन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 270, + "shloka": 18, + "text": "शरुत्वा तु रावणस तेभ्यः परहस्तं निहतं युधि\nधूम्राक्षं च महेष्वासं ससैन्यं वानरर्षभैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 270, + "shloka": 19, + "text": "सुदीर्घम इव निःश्वस्य समुत्पत्य वरासनात\nउवाच कुम्भकर्णस्य कर्मकालॊ ऽयम आगतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 270, + "shloka": 20, + "text": "इत्य एवम उक्त्वा विविधैर ���ादित्रैः सुमहास्वनैः\nशयानम अतिनिद्रालुं कुम्भकर्णम अबॊधयत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 270, + "shloka": 21, + "text": "परबॊध्य महता चैनं यत्नेनागत साध्वसः\nसवस्थम आसीनम अव्यग्रं विनिद्रं राक्षसाधिपः\nततॊ ऽबरवीद दशग्रीवः कुम्भकर्णं महाबलम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 270, + "shloka": 22, + "text": "धन्यॊ ऽसि यस्य ते निद्रा कुम्भकर्णेयम ईदृशी\nय इमं दारुणं कालं न जानीषे महाभयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 270, + "shloka": 23, + "text": "एष तीर्त्वार्णवं रामः सेतुना हरिभिः सह\nअवमन्येह नः सर्वान करॊति कदनं महत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 270, + "shloka": 24, + "text": "मया हय अपहृता भार्या सीता नामास्य जानकी\nतां मॊक्षयिषुर आयातॊ बद्ध्वा सेतुं महार्णवे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 270, + "shloka": 25, + "text": "तेन चैव परहस्तादिर महान्नः सवजनॊ हतः\nतस्य नान्यॊ निहन्तास्ति तवदृते शत्रुकर्शन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 270, + "shloka": 26, + "text": "स दंशितॊ ऽभिनिर्याय तवम अद्य बलिनां वर\nरामादीन समरे सर्वाञ जहि शत्रून अरिंदम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 270, + "shloka": 27, + "text": "दूषणावरजौ चैव वज्रवेगप्रमाथिनौ\nतौ तवां बलेन महता सहिताव अनुयास्यतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 270, + "shloka": 28, + "text": "इत्य उक्त्वा राक्षसपतिः कुम्भकर्णं तरस्विनम\nसंदिदेशेतिकर्तव्ये वज्रवेगप्रमाथिनौ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 270, + "shloka": 29, + "text": "तथेत्य उक्त्वा तु तौ वीरौ रावणं दूषणानुजौ\nकुम्भकर्णं पुरस्कृत्य तूर्णं निर्ययतुः पुरात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 271, + "shloka": 1, + "text": "[मार्क]\nततॊ विनिर्याय पुरात कुम्भकर्णः सहानुगः\nअपश्यत कपिसैन्यं तज जितकाश्य अग्रतः सथितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 271, + "shloka": 2, + "text": "तम अभ्येत्याशु हरयः परिवार्य समन्ततः\nअभ्यघ्नंश च महाकायैर बहुभिर जगती रुहैः\nकरजैर अतुदंश चान्ये विहाय भयम उत्तमम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 271, + "shloka": 3, + "text": "बहुधा युध्यमानास ते युद्धमार्गैः पलवंगमाः\nनानाप्रहरणैर भीमं राक्षसेन्द्रम अताडयन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 271, + "shloka": 4, + "text": "स ताड्यमानः परहसन भक्षयाम आस वानरान\nपनसं च गवाक्षं च वज्रबाहुं च वानरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 271, + "shloka": 5, + "text": "तद दृष्ट्वा वयथनं कर्म कुम्भकर्णस्य रक्षसः\nउदक्रॊशन परित्रस्तास तारप्रभृतयस तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 271, + "shloka": 6, + "text": "तं तारम उच्चैः करॊशन्तम अन्यांश च हरियूथपान\nअभिदुद्राव सुग्रीवः कुम्भकर्णम अपेतभीः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 271, + "shloka": 7, + "text": "ततॊ ऽभिपत्य वेगेन कुम्भकर्णं महामनाः\nशालेन जघ्निवान मूर्ध्नि बलेन कपिकुञ्जरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 271, + "shloka": 8, + "text": "स महात्मा महावेगः कुम्भकर्णस्य मूर्धनि\nबिभेद शालं सुग्रीवॊ न चैवाव्यथयत कपिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 271, + "shloka": 9, + "text": "ततॊ विनद्य परहसञ शालस्पर्श विबॊधिथ\nदॊर्भ्याम आदाय सुग्रीवं कुम्भकर्णॊ ऽहरद बलात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 271, + "shloka": 10, + "text": "हरियमाणं तु सुग्रीवं कुम्भकर्णेन रक्षसा\nअवेक्ष्याभ्यद्रवद वीरः सौमित्रिर मित्रनन्दनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 271, + "shloka": 11, + "text": "सॊ ऽभिपत्य महावेगं रुक्मपुङ्खं महाशरम\nपराहिणॊत कुम्भकर्णाय लक्ष्मणः परवीरहा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 271, + "shloka": 12, + "text": "स तस्य देवावरणं भित्त्वा देहं च सायकः\nजगाम दारयन भूमिं रुधिरेण समुक्षितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 271, + "shloka": 13, + "text": "तथा स भिन्नहृदयः समुत्सृज्य कपीश्वरम\nकुम्भकर्णॊ महेष्वासः परगृहीतशिलायुधः\nअभिदुद्राव सौमित्रिम उद्यम्य महतीं शलाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 271, + "shloka": 14, + "text": "तस्याभिद्रवतस तूर्णं कषुराभ्याम उच्छ्रितौ करौ\nचिच्छेद निशिताग्राभ्यां स बभूव चतुर्भुजः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 271, + "shloka": 15, + "text": "तान अप्य अस्य भुजान सर्वान परगृहीतशिलायुधान\nकषुरैश चिच्छेद लघ्व अस्त्रं सौमित्रिः परतिदर्शयन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 271, + "shloka": 16, + "text": "स बभूवातिकायाश च बहु पादशिरॊ भुजः\nतं बरह्मास्त्रेण सौमित्रिर ददाहाद्रिचयॊपमम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 271, + "shloka": 17, + "text": "स पपात महावीर्यॊ दिव्यास्त्राभिहतॊ रणे\nमहाशनि विनिर्दग्धः पापपॊ ऽङकुरवान इव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 271, + "shloka": 18, + "text": "तं दृष्ट्वा वृत्र संकाशं कुम्भकर्णं तरस्विनम\nगतासुं पतितं भूमौ राक्षसाः पराद्रवन भयात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 271, + "shloka": 19, + "text": "तथा तान्द रवतॊ यॊधान दृष्ट्वा तौ दूषणानुजौ\nअवस्थाप्याथ सौमित्रिं संक्रुद्धाव अभ्यधावताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 271, + "shloka": 20, + "text": "ताव आद्रवन्तौ संक्रुद्धॊ वज्रवेगप्रमाथिनौ\nपरतिजग्राह सौमित्रिर विनद्यॊभौ पतत्रिभिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 271, + "shloka": 21, + "text": "ततः सुतुमुलं युद्धम अभवल लॊमहर्षणम\nदूषणानुजयॊः पार्थ लक्ष्मणस्य च धीमतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 271, + "shloka": 22, + "text": "महता शरवर्षेण राक्ष��ौ सॊ ऽभयवर्षत\nतौ चापि वीरौ संक्रुद्धाव उभौ तौ समवर्षताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 271, + "shloka": 23, + "text": "मुहूर्तम एवम अभवद वज्रवेगप्रमाथिनॊः\nसौमित्रेश च महाबाहॊः संप्रहारः सुदारुणः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 271, + "shloka": 24, + "text": "अथाद्रिशृङ्गम आदाय हनूमान मारुतात्मजः\nअभिद्रुत्याददे पराणान वज्रवेगस्य रक्षसः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 271, + "shloka": 25, + "text": "नीलश च महता गराव्णा दूषणावरजं हरिः\nपरमाथिनम अभिद्रुत्य परममाथ महाबलः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 271, + "shloka": 26, + "text": "ततः परावर्तत पुनः संग्रामः कटुकॊदयः\nरामरावण सैन्यानाम अन्यॊन्यम अभिधावताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 271, + "shloka": 27, + "text": "शतशॊ नैरृतान वन्या जघ्नुर वन्यांश च नैरृताः\nनैरृतास तत्र वध्यन्ते परायशॊ न तु वानराः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 272, + "shloka": 1, + "text": "[मार्क]\nततः शरुत्वा हतं संख्ये कुम्भकर्णं सहानुगम\nपरहस्तं च महेष्वासं धूम्राक्षं चातितेजसम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 272, + "shloka": 2, + "text": "पुत्रम इन्द्रजितं शूरं रावणः परत्यभाषत\nजहि रामम अमित्रघ्न सुग्रीवं च सलक्ष्मणम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 272, + "shloka": 3, + "text": "तवया हि मम सत पुत्र यशॊ दीप्तम उपार्जितम\nजित्वा वज्रधरं संख्ये सहस्राक्षं शचीपतिम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 272, + "shloka": 4, + "text": "अन्तर्हितः परकाशॊ वा दिव्यैर दत्तवरैः शरैः\nजहि शत्रून अमित्रघ्न मम शस्त्रभृतां वर" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 272, + "shloka": 5, + "text": "रामलक्ष्मण सुग्रीवाः शरस्पर्शं न ते ऽनघ\nसमर्थाः परतिसंसॊढुं कुतस तद अनुयायिनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 272, + "shloka": 6, + "text": "अकृता या परहस्तेन कुम्भकर्णेन चानघ\nखरस्यापचितिः संख्ये तां गच्छस्व महाभुज" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 272, + "shloka": 7, + "text": "तवम अद्य निशितैर बाणैर हत्वा शत्रून ससैनिकान\nपरतिनन्दय मां पुत्रपुरा बद्ध्वैव वासवम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 272, + "shloka": 8, + "text": "इत्य उक्तः स तथेत्य उक्त्वा रथम आस्थाय दंशितः\nपरययाव इन्द्रजिद राजंस तूर्णम आयॊधनं परति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 272, + "shloka": 9, + "text": "तत्र विश्राव्य विस्पष्टं नाम राक्षसपुंगवः\nआह्वयाम आस समरे लक्ष्मणं शुभलक्षणम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 272, + "shloka": 10, + "text": "तं लक्ष्मणॊ ऽपय अभ्यधावत परगृह्य सशरं धनुः\nतरासयंस तलघॊषेण सिंहः कषुद्रमृगं यथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 272, + "shloka": 11, + "text": "तयॊः समभवद युद्धं सुमहज जय गृ���्धिनॊः\nदिव्यास्त्रविदुषॊस तीव्रम अन्यॊन्यस्पर्धिनॊस तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 272, + "shloka": 12, + "text": "रावणिस तु यदा नैनं विशेषयति सायकैः\nततॊ गुरुतरं यत्नम आतिष्ठद बलिनां वरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 272, + "shloka": 13, + "text": "तत एनं महावेगैर अर्दयाम आस तॊमरैः\nतान आगतान स चिच्छेद सौमित्रिर निशितैः शरैः\nते निकृत्ताः शरैस तीक्ष्णैर नयपतन वसुधातले" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 272, + "shloka": 14, + "text": "तम अङ्गदॊ वालिसुतः शरीमान उद्यम्य पादपम\nअभिद्रुत्य महावेगस ताडयाम आस मूर्धनि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 272, + "shloka": 15, + "text": "तस्येन्द्रजिद असंभ्रान्तः परासेनॊरसि वीर्यवान\nपरहर्तुम ऐच्छत तं चास्य परासं चिच्छेद लक्ष्मणः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 272, + "shloka": 16, + "text": "तम अभ्याशगतं वीरम अङ्गदं रावणात्मजः\nगदयाताडयत सव्ये पार्श्वे वानरपुंगवम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 272, + "shloka": 17, + "text": "तम अचिन्त्यप्रहारं सबलवान वालिनः सुतः\nससर्जेन्द्रजितः करॊधाच छाल सकन्धम अमित्रजित" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 272, + "shloka": 18, + "text": "सॊ ऽङगदेन रुषॊत्सृष्टॊ वधायेन्द्रजितस तरुः\nजघानेन्द्रजितः पार्थरथं साश्वं ससारथिम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 272, + "shloka": 19, + "text": "ततॊ हताश्वात परस्कन्द्य रथात स हतसारथिः\nतत्रैवान्तर्दधे राजन मायया रावणात्मजः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 272, + "shloka": 20, + "text": "अन्तर्हितं विदित्वा तं बहु मायं च राक्षसम\nरामस तं देशम आगम्य तत सैन्यं पर्यरक्षत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 272, + "shloka": 21, + "text": "स रामम उद्दिश्य शरैस ततॊ दत्तवरैस तदा\nविव्याध सर्वगात्रेषु लक्ष्मणं च महारथम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 272, + "shloka": 22, + "text": "तम अदृश्यं शरैः शूरौ माययान्तर्हितं तदा\nयॊधयाम आसतुर उभौ रावणिं रामलक्ष्मणौ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 272, + "shloka": 23, + "text": "स रुषा सर्वगात्रेषु तयॊः पुरुषसिंहयॊः\nवयसृजत सायकान भूयॊ शतशॊ ऽथ सहस्रशः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 272, + "shloka": 24, + "text": "तम अदृश्यं विचिन्वन्तः सृजन्तम अनिशं शरान\nहरयॊ विविशुर वयॊम परहृह्य महतीः शिलाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 272, + "shloka": 25, + "text": "तांश च तौ चाप्य अदृश्यः स शरैर विव्याध राक्षसः\nस भृशं ताडयन वीरॊ रावणिर मायया वृतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 272, + "shloka": 26, + "text": "तौ शरैर आचितौ वीरौ भरातरौ रामलक्ष्मणौ\nपेततुर गगनाद भूमिं सूर्या चन्द्रमसाव इव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 273, + "shloka": 1, + "text": "[मार्क]\nताव उभौ पतितौ दृष्ट्वा भरातराव अमितौजसौ\nबबन्ध रावणिर भूयॊ शरैर दत्तवरैस तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 273, + "shloka": 2, + "text": "तौ वीरौ शरजालेन बद्धाव इन्द्रजिता रणे\nरेजतुः पुरुषव्याघ्रौ शकुन्ताव इव पञ्जरे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 273, + "shloka": 3, + "text": "तौ दृष्ट्वा पतितौ भूमौ शतशः सायकैश चितौ\nसुग्रीवः कपिभिः सार्धं परिवार्य ततः सथितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 273, + "shloka": 4, + "text": "सुषेण मैन्दद्विविदैः कुमुदेनाङ्गदेन च\nहनूमन नीलतारैश च नलेन च कपीश्वरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 273, + "shloka": 5, + "text": "ततस तं देशम आगम्य कृतकर्मा विभीषणः\nबॊधयाम आस तौ वीरौ परज्ञास्त्रेण परबॊधितौ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 273, + "shloka": 6, + "text": "विशल्यौ चापि सुग्रीवः कषणेनॊभौ चकार तौ\nविशल्यया महौषध्या दिव्यमन्त्रप्रयुक्तया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 273, + "shloka": 7, + "text": "तौ लब्धसंज्ञौ नृवरौ विशल्याव उदतिष्ठताम\nगततन्द्री कलमौ चास्तां कषणेनॊभौ महारथौ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 273, + "shloka": 8, + "text": "ततॊ विभीषणः पार्थ रामम इक्ष्वाकुनन्दनम\nउवाच विज्वरं दृष्ट्वा कृताञ्जलिर इदं वचः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 273, + "shloka": 9, + "text": "अयम अम्भॊ गृहीत्वा तु राजराजस्य शासनात\nगुह्यकॊ ऽभयागतः शवेतात तवत्सकाशम अरिंदम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 273, + "shloka": 10, + "text": "इदम अम्भॊ कुबेरस ते महाराजः परयच्छति\nअन्तर्हितानां भूतानां दर्शनार्थं परंतप" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 273, + "shloka": 11, + "text": "अनेन सपृष्टनयनॊ भूतान्य अन्तर्हितान्य उत\nभवान दरक्ष्यति यस्मै च भवान एतत परदास्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 273, + "shloka": 12, + "text": "तथेति रामस तद वारि परतिगृह्याथ सत्कृतम\nचकार नेत्रयॊः शौचं लक्ष्मणश च महामनाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 273, + "shloka": 13, + "text": "सुग्रीव जाम्बवन्तौ च हनूमान अङ्गदस तथा\nमैन्दद्विविद नीलाश च परायॊ परवगसत्तमाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 273, + "shloka": 14, + "text": "तथा समभवच चापि यद उवाच विभीषणः\nकषणेनातीन्द्रियाण्य एषां चक्षूंष्य आसन युधिष्ठिर" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 273, + "shloka": 15, + "text": "इन्द्रजित कृतकर्मा तु पित्रे कर्म तदात्मनः\nनिवेद्य पुनर आगच्छत तवयराजि शिरॊ परति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 273, + "shloka": 16, + "text": "तम आपतन्तं संक्रुद्धं पुनर एव युयुत्सया\nअभिदुद्राव सौमित्रिर विभीषण मते सथितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 273, + "shloka": 17, + "text": "अकृताह्निकम एवैनं जिघांसुर जितकाशिनम\nशरैर जघान संक्रुद्धः कृतसंज्ञॊ ऽथ लक्ष्मणः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 273, + "shloka": 18, + "text": "तयॊः समभवद युद्धं तदान्यॊन्यं जिगीषतॊः\nअतीव चित्रम आश्चर्यं शक्र परह्लादयॊर इव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 273, + "shloka": 19, + "text": "अविध्यद इन्द्रजित तीक्ष्णैः सौमित्रिं मर्मभेदिभिः\nसौमित्रिश चानल सपर्शैर अविध्यद रावणिं शरैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 273, + "shloka": 20, + "text": "सौमित्रिशरसंस्पर्शाद रावणिः करॊधमूर्छितः\nअसृजल लक्ष्मणायाष्टौ शरान आशीविषॊपमान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 273, + "shloka": 21, + "text": "तस्यासून पावकस्पर्शैः सौमित्रिः पत्रिभिस तरिभिः\nयथा निरहरद वीरस तन मे निगदतः शृणु" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 273, + "shloka": 22, + "text": "एकेनास्य धनुर मन्तं बाहुं देहाद अपातयत\nदवितीयेन सनाराचं भुजं भूमौ नयपातयत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 273, + "shloka": 23, + "text": "तृतीयेन तु बाणेन पृथु धारेण भास्वता\nजहार सुनसं चारु शिरॊ भराजिष्णु कुण्डलम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 273, + "shloka": 24, + "text": "विनिकृत्तभुजस्कन्धं कबन्धं भीमदर्शनम\nतं हत्वा सूतम अप्य अस्त्रैर जघान बलिनां वरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 273, + "shloka": 25, + "text": "लङ्कां परवेशयाम आसुर वाजिनस तं रथं तदा\nददर्श रावणस तं च रथं पुत्र विनाकृतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 273, + "shloka": 26, + "text": "सपुत्रं निहतं दृष्ट्वा तरासात संभ्रान्तलॊचनः\nरावणः शॊकमॊहार्तॊ वैदेहीं हन्तुम उद्यतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 273, + "shloka": 27, + "text": "अशॊकवनिकास्थां तां रामदर्शनलालसाम\nखड्गम आदाय दुष्टात्मा जवेनाभिपपात ह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 273, + "shloka": 28, + "text": "तं दृष्ट्वा तस्य दुर्बुद्धेर अविन्ध्यः पापनिश्चयम\nशमयाम आस संक्रुद्धं शरूयतां येन हेतुना" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 273, + "shloka": 29, + "text": "महाराज्ये सथितॊ दीप्ते न सत्रियं हन्तुम अर्हसि\nहतैवैषा यदा सत्री च बन्धनस्था च ते गृहे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 273, + "shloka": 30, + "text": "न चैषा देहभेदेन हता सयाद इति मे मतिः\nजहि भर्तारम एवास्या हते तस्मिन हता भवेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 273, + "shloka": 31, + "text": "न हि ते विक्रमे तुल्यः साक्षाद अपि शतक्रतुः\nअसकृद धि तवया सेन्द्रास तरासितास तरिदशा युधि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 273, + "shloka": 32, + "text": "एवं बहुविधैर वाक्यैर अविन्ध्यॊ रावणं तदा\nकरुद्धं संशमयाम आस जगृहे च स तद वचः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 273, + "shloka": 33, + "text": "निर्याणे स मतिं कृत्वा निधायासिं कषपाचरः\nआज्ञापयाम आस तदा रथॊ मे कल्प्यताम इति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 274, + "shloka": 1, + "text": "[मार्क]\nततः करुद्धॊ दशग्रीवः परियपुत्रे निपातिते\nनिर्ययौ रथम आस्थाय हेमरत्नविभूषितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 274, + "shloka": 2, + "text": "संवृतॊ राक्षसैर घॊरैर विविधायुधपाणिभिः\nअभिदुद्राव रामं स पॊथयन हरियूथपान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 274, + "shloka": 3, + "text": "तम आद्रवन्तं संक्रुद्धं मैन्द नीलनलाङ्गदाः\nहनूमाञ जाम्बुवांश चैव ससैन्याः पर्यवारयन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 274, + "shloka": 4, + "text": "ते दशग्रीव सैन्यं तद ऋक्षवानरयूथपाः\nदरुमैर विध्वंसयां चक्रुर दशग्रीवस्य पश्यतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 274, + "shloka": 5, + "text": "ततः सवसैन्यम आलॊक्य वध्यमानम अरातिभिः\nमायावी वयदधान मायां रावणॊ राक्षसेश्वरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 274, + "shloka": 6, + "text": "तस्य देहाद विनिष्क्रान्ताः शतशॊ ऽथ सहस्रशः\nराक्षसाः पत्यदृश्यन्त शरशक्त्यृष्टिपाणयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 274, + "shloka": 7, + "text": "तान रामॊ जघ्निवान सर्वान दिव्येनास्त्रेण राक्षसान\nअथ भूयॊ ऽपि मायां स वयदधाद राक्षसाधिपः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 274, + "shloka": 8, + "text": "कृत्वा रामस्य रूपाणि लक्ष्मणस्य च भारत\nअभिदुद्राव रामं च लक्ष्मणं च दशाननः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 274, + "shloka": 9, + "text": "ततस ते रामम अर्छन्तॊ लक्ष्मणं च कषपाचराः\nअभिपेतुस तदा राजन परगृहीतॊच्च कार्मुकाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 274, + "shloka": 10, + "text": "तां दृष्ट्वा राक्षसेन्द्रस्य मायाम इक्ष्वाकुनन्दनः\nउवाच रामं सौमित्रिर असंभ्रान्तॊ बृहद वचः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 274, + "shloka": 11, + "text": "जहीमान राक्षसान पापान आत्मनः परतिरूपकान\nजघान रामस तांश चान्यान आत्मनः परतिरूपकान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 274, + "shloka": 12, + "text": "ततॊ हर्यश्व युक्तेन रथेनादित्यवर्चसा\nउपतस्थे रणे रामं मातलिः शक्रसारथिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 274, + "shloka": 13, + "text": "[मातलि]\nअयं हर्यश्व युग जैत्रॊ मघॊनः सयन्दनॊत्तमः\nअनेन शक्रः काकुत्स्थ समरे दैत्यदानवान\nशतशः पुरुषव्याघ्र रथॊदारेण जघ्निवा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 274, + "shloka": 14, + "text": "तद अनेन नरव्याघ्र मया यत तेन संयुगे\nसयन्दनेन जहि कषिप्रं रावणं माचिरं कृथाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 274, + "shloka": 15, + "text": "इत्य उक्तॊ राघवस तथ्यं वचॊ ऽशङ्कत मातलेः\nमायेयं राक्षसस्येति तम उवाच विभीषण��" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 274, + "shloka": 16, + "text": "नेयं माया नरव्याघ्र रावणस्य दुरात्मनः\nतद आतिष्ठ रथं शीघ्रम इमम ऐन्द्रं महाद्युते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 274, + "shloka": 17, + "text": "ततः परहृष्टः काकुत्स्थस तथेत्य उक्त्वा विभीषणम\nरथेनाभिपपाताशु दशग्रीवं रुषान्वितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 274, + "shloka": 18, + "text": "हाहाकृतानि भूतानि रावणे समभिद्रुते\nसिंहनादाः सपटहा दिवि दिव्याश च नानदन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 274, + "shloka": 19, + "text": "स रामाय महाघॊरं विससर्ज निशाचरः\nशूलम इन्द्राशनिप्रख्यं बरह्मदण्डम इवॊद्यतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 274, + "shloka": 20, + "text": "तच छूलम अन्तरा रामश चिच्छेद निशितैः शरैः\nतद दृष्ट्वा दुष्करं कर्म रावणं भयम आविशत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 274, + "shloka": 21, + "text": "ततः करुद्धः ससर्जाशु दशग्रीवः शिताञ शरान\nसहस्रायुतशॊ रामे शस्त्राणि विविधानि च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 274, + "shloka": 22, + "text": "ततॊ भुशुण्डीः शूलांश च मुसलानि परश्वधान\nशक्तीश च विविधाकाराः शतघ्नीश च शितक्षुराः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 274, + "shloka": 23, + "text": "तां मायां विकृतां दृष्ट्वा दशग्रीवस्य रक्षसः\nभयात परदुद्रुवुः सर्वे वानराः सर्वतॊदिशम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 274, + "shloka": 24, + "text": "ततः सुपत्रं सुमुखं हेमपुङ्खं शरॊत्तमम\nतूणाद आदाय काकुत्स्थॊ बरह्मास्त्रेण युयॊज ह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 274, + "shloka": 25, + "text": "तं बाणवर्यं रामेण बरह्मास्त्रेणाभिमन्त्रितम\nजहृषुर देवगन्धर्वा दृष्ट्वा शक्रपुरॊगमाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 274, + "shloka": 26, + "text": "अल्पावशेषम आयुश च ततॊ ऽमन्यन्त रक्षसः\nबरह्मास्त्रॊदीरणाच छत्रॊर देवगन्धर्वकिंनराः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 274, + "shloka": 27, + "text": "ततः ससर्ज तं रामः शरम अप्रतिम ओजसम\nरावणान्त करं घॊरं बरह्मदण्डम इवॊद्यतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 274, + "shloka": 28, + "text": "स तेन राक्षसश्रेष्ठः सरथः साश्वसारथिः\nपरजज्वाल मजा जवालेनाग्निनाभिपरिष्कृतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 274, + "shloka": 29, + "text": "ततः परहृष्टास तरिदशाः सगन्धर्वाः सचारणाः\nनिहतं रावणं दृष्ट्वा रामेणाक्लिष्टकर्मणा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 274, + "shloka": 30, + "text": "तत्यजुस तं महाभागं पञ्च भूतानि रावणम\nभरंशितः सर्वलॊकेषु स हि बरह्मास्त तेजसा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 274, + "shloka": 31, + "text": "शरीरधातवॊ हय अस्य मांसं रुधिरम एव च\nनेशुर बरह्मास्त्र निर्दग्धा न च भस्मा���्य अदृश्यत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 275, + "shloka": 1, + "text": "[मार्क]\nस हत्वा रावणं कषुद्रं राक्षसेन्द्रं सुरद्विषम\nबभूव हृष्टः ससुहृद रामः सौमित्रिणा सह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 275, + "shloka": 2, + "text": "ततॊ हते दशग्रीवे देवाः सर्षिपुरॊगमाः\nआशीर्भिर जय युक्ताभिर आनर्चुस तं महाभुजम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 275, + "shloka": 3, + "text": "रामं कमलपत्राक्षं तुष्टुवुः सर्वदेवताः\nगन्धर्वाः पुष्पवर्षैश च वाग भिश च तरिदशालयाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 275, + "shloka": 4, + "text": "पूजयित्वा यथा रामं परतिजग्मुर यथागतम\nतन महॊत्सव संकाशम आसीद आकाशम अच्युत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 275, + "shloka": 5, + "text": "ततॊ हत्वा दशग्रीवं लङ्कां रामॊ मया यशाः\nविभीषणाय परददौ परभुः परपुरंजयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 275, + "shloka": 6, + "text": "ततः सीतां पुरस्कृत्य विभीषणपुरस्कृताम\nअविन्ध्यॊ नाम सुप्रज्ञॊ वृद्धामात्यॊ विनिर्ययौ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 275, + "shloka": 7, + "text": "उवाच च महात्मानं काकुत्स्थं दैन्यम आस्थितम\nपरतीच्छ देवीं सद्वृत्तां महात्मञ जानकीम इति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 275, + "shloka": 8, + "text": "एतच छरुत्वा वचस तस्माद अवतीर्य रथॊत्तमात\nबाष्पेणापिहितां सीतां ददर्शेक्ष्वाकुनन्दनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 275, + "shloka": 9, + "text": "तां दृष्ट्वा चारुसर्वाङ्गीं जटिलां कृष्णवाससम\nमलॊपचितसर्वाङ्गीं जटिलां कृष्णवाससम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 275, + "shloka": 10, + "text": "उवाच रामॊ वैदेहीं परामर्शविशङ्कितः\nगच्छ वैदेहि मुक्ता तवं यत कार्यं तन मया कृतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 275, + "shloka": 11, + "text": "माम आसाद्य पतिं भद्रे न तवं राक्षस वेश्मनि\nजरां वरजेथा इति मे निहतॊ ऽसौ निशाचरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 275, + "shloka": 12, + "text": "कथं हय अस्मद्विधॊ जातु जानन धर्मविनिश्चयम\nपरहस्तगतां नारीं मुहूर्तम अपि धारयेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 275, + "shloka": 13, + "text": "सुवृत्ताम असुवृत्तां वाप्य अहं तवाम अद्य मैथिलि\nनॊत्सहे परिभॊगाय शवावलीढं हविर यथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 275, + "shloka": 14, + "text": "ततः सा सहसा बाला तच छरुत्वा दारुणं वचः\nपपात देवी वयथिता निकृत्ता कदली यथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 275, + "shloka": 15, + "text": "यॊ हय अस्या हर्षसंभूतॊ मुखरागस तदाभवत\nकषणेन स पुनर भरष्टॊ निःश्वासाद इव दर्पणे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 275, + "shloka": 16, + "text": "ततस ते हरयः सर्वे तच छरुत्वा राम भाषितम\nगतासुकल्पा निश्चेष्टा बभूवुः सह लक्ष्मणाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 275, + "shloka": 17, + "text": "ततॊ देवॊ विशुद्धात्मा विमानेन चतुर्मुखः\nपितामहॊ जगत सरष्टा दर्शयाम आस राघवम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 275, + "shloka": 18, + "text": "शक्रश चाग्निश च वायुश च यमॊ वरुण एव च\nयक्षाधिपश च भगवांस तथा सप्तर्षयॊ ऽमलाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 275, + "shloka": 19, + "text": "राजा दशरथश चैव दिव्यभास्वरमूर्तिमान\nविमानेन महार्हेण हंसयुक्तेन भास्वता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 275, + "shloka": 20, + "text": "ततॊ ऽनतरिक्षं तत सर्वं देवगन्धर्वसंकुलम\nशुशुभे तारका चित्रं शरदीव नभस्तलम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 275, + "shloka": 21, + "text": "तत उत्थाय वैदेहि तेषां मध्ये यशस्विनी\nउवाच वाक्यं कल्याणी रामं पृथुल वक्षसम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 275, + "shloka": 22, + "text": "राजपुत्र न ते कॊपं करॊमि विदिता हि मे\nगतिः सत्रीणां नराणां च शृणु चेदं वचॊ मम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 275, + "shloka": 23, + "text": "अन्तश चरति भूतानां मातरिश्वा सदागतिः\nस मे विमुञ्चतु पराणान यदि पापं चराम्य अहम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 275, + "shloka": 24, + "text": "अगिर आपस तथाकाशं पृथिवी वायुर एव च\nविमुञ्चन्तु मम पराणान यदि पापं चराम्य अहम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 275, + "shloka": 25, + "text": "ततॊ ऽनतरिक्षे वाग आसीत सर्वा विश्रावयन दिशः\nपुण्या संहर्षणी तेषां वानराणां महात्मनाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 275, + "shloka": 26, + "text": "[वायु]\nभॊ भॊ राघव सत्यं वै वायुर अस्मि सदागतिः\nअपापा मैथिली राजन संगच्छ सह भार्यया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 275, + "shloka": 27, + "text": "[अग्निर]\nअहम अन्तः शरीरस्थॊ भूतानां रघुनन्दन\nसुसूक्ष्मम अपि काकुत्स्थ मैथिली नापराध्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 275, + "shloka": 28, + "text": "[वरुण]\nरसा वै मत्प्रसूता हि भूतदेहेषु राघव\nअहं वै तवां परब्रवीमि मैथिली परतिगृह्यताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 275, + "shloka": 29, + "text": "[बरह्मा]\nपुत्र नैतद इहाश्चर्यं तवयि राजर्षिधर्मिणि\nसाधॊ सद्वृत्तमार्गस्थे शृणु चेदं वचॊ मम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 275, + "shloka": 30, + "text": "शत्रुर एष तवया वीर देवगन्धर्वभॊगिनाम\nयक्षाणां दानवानां च महर्षीणां च पातितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 275, + "shloka": 31, + "text": "अवध्यः सर्वभूतानां मत्प्रसादात पुराभवत\nकस्माच चित कारणात पापः कं चित कालम उपेक्षितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 275, + "shloka": 32, + "text": "वधार्थम आत्मनस तेन हृता सीता दुरात्मना\nनलकूबर शापेन रक्षा चास्याः कृता मया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 275, + "shloka": 33, + "text": "यदि हय अकामाम आसेवेत सत्रियम अन्याम अपि धरुवम\nशतधास्य फलेद देह इत्य उक्तः सॊ ऽभवत पुरा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 275, + "shloka": 34, + "text": "नात्र शङ्का तवया कार्या परतीछेमां महाद्युते\nकृतं तवया महत कार्यं देवानाम अमरप्रभ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 275, + "shloka": 35, + "text": "[दषरथ]\nपरीतॊ ऽसमि वत्स भद्रं ते पिता दरशथॊ ऽसमि ते\nअनुजानामि राज्यं च परशाधि पुरुषॊत्तम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 275, + "shloka": 36, + "text": "[राम]\nअभिवादये तवां राजेन्द्र यदि तवं जनकॊ मम\nगमिष्यामि पुरीं रम्याम अयॊध्यां शासनात तव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 275, + "shloka": 37, + "text": "[मार्क]\nतम उवाच पिता भूयॊ परहृष्टॊ मनुजाधिप\nगच्छायॊध्यां परशाधि तवं राम रक्तान्तलॊचन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 275, + "shloka": 38, + "text": "ततॊ देवान नमस्कृत्य सुहृद्भिर अभिनन्दितः\nमहेन्द्र इव पौलॊम्या भार्यया स समेयिवान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 275, + "shloka": 39, + "text": "ततॊ वरं ददौ तस्मै अविन्ध्याय परंतपः\nतरिजटां चार्थमानाभ्यां यॊजयाम आस राक्षसीम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 275, + "shloka": 40, + "text": "तम उवाच ततॊ बरह्मा देवैः शक्र मुखैर वृतः\nकौसल्या मातर इष्टांस ते वरान अद्य ददानि कान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 275, + "shloka": 41, + "text": "वव्रे रामः सथितिं धर्मे शत्रुभिश चापराजयम\nराक्षसैर निहतानां च वानराणां समुद्भवम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 275, + "shloka": 42, + "text": "ततस ते बरह्मणा परॊक्ते तथेति वचने तदा\nसमुत्तस्थुर महाराज वानरा लब्धचेतसः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 275, + "shloka": 43, + "text": "सिता चापि महाभागा वरं हनुमते ददौ\nराम कीर्त्या समं पुत्र जीवितं ते भविष्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 275, + "shloka": 44, + "text": "दिव्यास तवाम उपभॊगाश च मत्प्रसाद कृताः सदा\nउपस्थास्यन्ति हनुमन्न इति सम हरिलॊचन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 275, + "shloka": 45, + "text": "ततस ते परेक्षमाणानां तेषाम अक्लिष्टकर्मणाम\nअन्तर्धानं ययुर देवाः सर्वे शक्रपुरॊगमाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 275, + "shloka": 46, + "text": "दृष्ट्वा तु रामं जानक्या समेतं शक्रसारथिः\nउवाच परमप्रीतः सुहृन्मध्य इदं वचः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 275, + "shloka": 47, + "text": "देवगन्धर्वयक्षाणां मानुषासुरभॊगिनाम\nअपनीतं तवया दुःखम इदं सत्यपराक्रम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 275, + "shloka": 48, + "text": "सदेवासुरगन्धर्वा यक्षराक्षस पन्नगाः\nकथयिष्यन्ति लॊकास तवां यावद भूमिर धरिष��यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 275, + "shloka": 49, + "text": "इत्य एवम उक्त्वानुज्ञाप्य रामं शस्त्रभृतां वरम\nसंपूज्यापाक्रमत तेन रथेनादित्यवर्चसा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 275, + "shloka": 50, + "text": "ततः सीतां पुरस्कृत्य रामः सौमित्रिणा सह\nसुग्रीव परमुखैर्श चैव सहितः सर्ववानरैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 275, + "shloka": 51, + "text": "विधाय रक्षां लङ्कायां विभीषणपुरस्कृतः\nसंततार पुनस तेन सेतुना मकरालयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 275, + "shloka": 52, + "text": "पुष्पकेण विमानेन खेचरेण विराजता\nकामगेन यथामुख्यैर अमात्यैः संवृतॊ वशी" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 275, + "shloka": 53, + "text": "ततस तीरे समुद्रस्य यत्र शिश्ये स पार्थिवः\nतत्रैवॊवास धर्मात्मा सहितः सर्ववानरैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 275, + "shloka": 54, + "text": "अथैनां राघवः काले समानीयाभिपूज्य च\nविसर्जयाम आस तदा रत्नैः संतॊष्य सर्वशः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 275, + "shloka": 55, + "text": "गतेषु वानरेन्द्रेषु गॊपुच्छर्क्षेषु तेषु च\nसुग्रीवसहितॊ रामः किष्किन्धां पुनर आगमत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 275, + "shloka": 56, + "text": "विभीषणेनानुगतः सुग्रीवसहितस तदा\nपुष्पकेण विमानेन वैदेह्या दर्शयन वनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 275, + "shloka": 57, + "text": "किष्किन्धां तु समासाद्य रामः परहरतां वरः\nअङ्गदं कृतकर्माणं यौव राज्ये ऽभिषेचयत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 275, + "shloka": 58, + "text": "ततस तैर एव सहितॊ रामः सौमित्रिणा सह\nयथागतेन मार्गेण परययौ सवपुरं परति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 275, + "shloka": 59, + "text": "अयॊध्यां स समासाद्य पुरीं राष्ट्रपतिस ततः\nभरताय हनूमन्तं दूतं परस्थापयत तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 275, + "shloka": 60, + "text": "लक्षयित्वेङ्गितं सर्वं परियं तस्मै निवेद्य च\nवायुपुत्रे पुनः पराप्ते नन्दिग्रामम उपागमत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 275, + "shloka": 61, + "text": "स तत्र मलदिग्धाङ्गं भरतं चीरवाससम\nअग्रतः पादुके कृत्वा ददर्शासीनम आसने" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 275, + "shloka": 62, + "text": "समेत्य भरतेनाथ शत्रुघ्नेन च वीर्यवान\nराघवः सह सौमित्रिर मुमुदे भरत रषभ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 275, + "shloka": 63, + "text": "तथा भरतशत्रुघ्नौ समेतौ गुरुणा तदा\nवैदेह्या दर्शनेनॊभौ परहर्षं समवापतुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 275, + "shloka": 64, + "text": "तस्मै तद भरतॊ राज्यम आगतायाभिसत्कृतम\nनयासं निर्यातयाम आस युक्तः परमया मुदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 275, + "shloka": 65, + "text": "ततस तं वैष्णवं शूरं नक��षत्रे ऽभिमते ऽहनि\nवसिष्ठॊ वामदेवश च सहिताव अभ्यषिञ्चताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 275, + "shloka": 66, + "text": "सॊ ऽभिषिक्तः कपिश्रेष्ठं सुग्रीवं ससुहृज्जनम\nविभीषणं च पौलस्त्यम अन्वजानाद गृहान परति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 275, + "shloka": 67, + "text": "अभ्यर्च्य विविधै रत्नैः परीतियुक्तौ मुदा युतौ\nसमाधायेतिकर्तव्यं दुःखेन विससर्ज ह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 275, + "shloka": 68, + "text": "पुष्पकं च विमानं तत पूजयित्वा सराघवः\nपरादाद वैश्रवणायैव परीत्या स रघुनन्दनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 275, + "shloka": 69, + "text": "ततॊ देवर्षिसहितः सरितं गॊमतीम अनु\nदशाश्वमेधान आजह्रे जारूथ्यान स निरर्गलान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 276, + "shloka": 1, + "text": "[मार्क]\nएवम एतन महाबाहॊ रामेणामिततेजसा\nपराप्तं वयसनम अत्युग्रं वनवास कृतं पुरा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 276, + "shloka": 2, + "text": "मा शुचः पुरुषव्याघ्र कषत्रियॊ ऽसि परंतप\nबाहुवीर्याश्रये मार्गे वर्तसे दीप्तनिर्णये" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 276, + "shloka": 3, + "text": "न हि ते वृजिनं किं चिद दृश्यते परम अण्व अपि\nअस्मिन मार्गे विषीदेयुः सेन्द्रा अपि सुरासुराः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 276, + "shloka": 4, + "text": "संहत्य निहतॊ वृत्रॊ मरुद्भिर वज्रपाणिना\nनमुचिश चैव दुर्धर्षॊ दीर्घजिह्वा च राक्षसी" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 276, + "shloka": 5, + "text": "सहायवति सर्वार्थाः संतिष्ठन्तीह सर्वशः\nकिं नु तस्याजितं संख्ये भराता यस्य धनंजयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 276, + "shloka": 6, + "text": "अयं च बलिनां शरेष्ठॊ भीमॊ भीमपराक्रमः\nयुवानौ च महेष्वासौ यमौ माद्रवतीसुतौ\nएभिः सहायैः कस्मात तवं विषीदसि परंतप" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 276, + "shloka": 7, + "text": "य इमे वज्रिणः सेनां जयेयुः समरुद्गणाम\nतवम अप्य एभिर महेष्वासैः सहायैर देवरूपिभिः\nविजेष्यसि रणे सर्वान अमित्रान भरतर्षभ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 276, + "shloka": 8, + "text": "इतश च तवम इमां पश्य सैन्धवेन दुरात्मना\nबलिना वीर्यमत्तेन हृताम एभिर महात्मभिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 276, + "shloka": 9, + "text": "आनीतां दरौपदीं कृष्णां कृत्वा कर्म सुदुष्करम\nजयद्रथं च राजानं विजितं वशम आगतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 276, + "shloka": 10, + "text": "असहायेन रामेण वैदेही पुनर आहृता\nहत्वा संखे दशग्रीवं राक्षसं भीमविक्रमम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 276, + "shloka": 11, + "text": "यस्य शाखामृगा मित्रा ऋक्षाः कालमुखास तथा\nजात्यन्तरगता राजन्न एतद बुद्ध���यानुचिन्तय" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 276, + "shloka": 12, + "text": "तस्मात तवं कुरुशार्दूल माशुचॊ भरतर्षभ\nतवद्विधा हि महात्मानॊ न शॊचन्ति परंतप" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 276, + "shloka": 13, + "text": "[वै]\nएवम आश्वासितॊ राजा मार्कण्डेयेन धीमता\nतयक्त्वा दुःखम अदीनात्मा पुनर एवेदम अब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 277, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nनात्मानम अनुशॊचामि नेमान भरातॄन महामुने\nहरणं चापि राज्यस्य यथेमां दरुपदात्मजाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 277, + "shloka": 2, + "text": "दयूते दुरात्मभिः कलिष्टाः कृष्णया तारिता वयम\nजयद्रथेन च पुनर वनाद अपहृता बलात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 277, + "shloka": 3, + "text": "अस्ति सीमन्तिनी का चिद दृष्टपूर्वाथ वा शरुता\nपतिव्रता महाभागा यथेयं दरुपदात्मजा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 277, + "shloka": 4, + "text": "[मार्क]\nशृणु राजन कुलस्त्रीणां महाभाग्यं युधिष्ठिर\nसर्वम एतद यथा पराप्तं सावित्र्या राजकन्यया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 277, + "shloka": 5, + "text": "आसीन मद्रेषु धर्मात्मा राजा परमधार्मिकः\nबरह्मण्यश च शरण्यश च सत्यसंधॊ जितेन्द्रियः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 277, + "shloka": 6, + "text": "यज्वा दानपतिर दक्षः पौरजानपद परियः\nपाथिवॊ ऽशवपतिर नाम सर्वभूतहिते रतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 277, + "shloka": 7, + "text": "कषमावान अनपत्यश च सत्यवाग विजितेन्द्रियः\nअतिक्रान्तेन वयसा संतापम उपजग्मिवान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 277, + "shloka": 8, + "text": "अपत्यॊत्पादनार्थं स तीव्रं नियमम आस्थितः\nकाले परिमिताहारॊ बरह्म चारी जितेन्द्रियः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 277, + "shloka": 9, + "text": "हुत्वा शतसहस्रं स सावित्र्या राजसत्तम\nषष्ठे षष्ठे तदा काले बभूव मित भॊजनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 277, + "shloka": 10, + "text": "एतेन नियमेनासीद वर्षाण्य अष्टादशैव तु\nपूर्णे तव अष्टादशे वर्षे सावित्री तुष्टिम अभ्यगात\nसवरूपिणी तदा राजन दर्शयाम आस तं नृपम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 277, + "shloka": 11, + "text": "अग्निहॊत्रात समुत्थाय हर्षेण महतान्विता\nउवाच चैनं वरदा वचनं पार्थिवं तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 277, + "shloka": 12, + "text": "बरह्मचर्येण शुद्धेन दमेन नियमेन च\nसर्वात्मना च मद्भक्त्या तुष्टास्मि तव पार्थिव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 277, + "shloka": 13, + "text": "वरं वृणीष्वाश्वपते मद्रा राजयथेप्सितम\nन परमादश च धर्मेषु कर्तव्यस ते कथं चन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 277, + "shloka": 14, + "text": "[अष्वपति]\nअपत्यार्थः समारम्भः कृ��ॊ धर्मेप्सया मया\nपुत्रा मे बहवॊ देवि भवेयुः कुलभावनाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 277, + "shloka": 15, + "text": "तुष्टासि यदि मे देवि कामम एतं वृणॊम्य अहम\nसंतानं हि परॊ धर्म इत्य आहुर मां दविजातयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 277, + "shloka": 16, + "text": "[सावित्री]\nपूर्वम एव मया राजन्न अभिप्रायम इमं तव\nजञात्वा पुत्रार्थम उक्तॊ वै तव हेतॊः पितामहः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 277, + "shloka": 17, + "text": "परसादाच चैव तस्मात ते सवयम्भुविहिताद भुवि\nकन्या तेजस्विनी सौम्य कषिप्रम एव भविष्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 277, + "shloka": 18, + "text": "उत्तरं च न ते किं चिद वयाहर्तव्यं कथं चन\nपितामह निसर्गेण तुष्टा हय एतद बरवीमि ते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 277, + "shloka": 19, + "text": "[मार्क]\nस तथेति परतिज्ञाय सावित्र्या वचनं नृपः\nपरसादयाम आस पुनः कषिप्रम एवं भवेद इति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 277, + "shloka": 20, + "text": "अन्तर्हितायां सावित्र्यां जगाम सवगृहं नृपः\nसवराज्ये चावसत परीतः परजा धर्मेण पालयन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 277, + "shloka": 21, + "text": "कस्मिंश चित तु गते काले स राजा नियतव्रतः\nजयेष्ठायां धर्मचारिण्यां महिष्यां गर्भम आदधे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 277, + "shloka": 22, + "text": "राजपुत्र्यां तु गर्भः स मालव्यां भरतर्षभ\nवयवर्धत यथा शुक्ले तारापतिर इवाम्बरे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 277, + "shloka": 23, + "text": "पराप्ते काले तु सुषुवे कन्यां राजीवलॊचनाम\nकरियाश च तस्या मुदितश चक्रे स नृपतिस तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 277, + "shloka": 24, + "text": "सावित्र्या परीतया दत्ता सावित्र्या हुतया हय अपि\nसावित्रीत्य एव नामास्याश चक्रुर विप्रास तथा पिता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 277, + "shloka": 25, + "text": "सा विग्रहवतीव शरीर वयवर्धत नृपात्मजा\nकालेन चापि सा कन्या यौवनस्था बभूव ह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 277, + "shloka": 26, + "text": "तां सुमध्यां पृथुश्रॊणीं परतिमां काञ्चनीम इव\nपराप्तेयं देवकन्येति दृष्ट्वा संमेनिरे जनाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 277, + "shloka": 27, + "text": "तां तु पद्मपलाशाक्षीं जवलन्तीम इव तेजसा\nन कश चिद वरयाम आस तेजसा परतिवारितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 277, + "shloka": 28, + "text": "अथॊपॊष्य शिरःस्नाता दैवतान्य अभिगम्य सा\nहुत्वाग्निं विधिवद विप्रान वाचयाम आस पर्वणि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 277, + "shloka": 29, + "text": "ततः सुमनसः शेषाः परतिगृह्य महात्मनः\nपितुः सकाशम अगमद देवी शरीर इव रूपिणी" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 277, + "shloka": 30, + "text": "साभिवाद्य पितुः पादौ शेषाः पूर्वं निवेद्य च\nकृताञ्जलिर वरारॊहा नृपतेः पार्श्वतः सथिता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 277, + "shloka": 31, + "text": "यौवनस्थां तु तां दृष्ट्वा सवां सुतां देवरूपिणीम\nअयाच्यमानां च वरैर नृपतिर दुःखितॊ ऽभवत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 277, + "shloka": 32, + "text": "[राजा]\nपुत्रि परदानकालस ते न च कश चिद वृणॊति माम\nसवयम अन्विच्छ भर्तारं गुणैः सदृशम आत्मनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 277, + "shloka": 33, + "text": "परार्थितः पुरुषॊ यश च स निवेद्यस तवया मम\nविमृश्याहं परदास्यामि वरय तवं यथेप्सितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 277, + "shloka": 34, + "text": "शरुतं हि धर्मशास्त्रे मे पठ्यमानं दविजातिभिः\nतथा तवम अपि कल्याणि गदतॊ मे वचः शृणु" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 277, + "shloka": 35, + "text": "अप्रदाता पिता वाच्यॊ वाच्यश चानुपयन पतिः\nमृते भर्तरि पुत्रश च वाच्यॊ मातुर अरक्षिता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 277, + "shloka": 36, + "text": "इदं मे वचनं शरुत्वा भर्तुर अन्वेषणे तवर\nदेवतानां यथा वाच्यॊ न भवेयं तथा कुरु" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 277, + "shloka": 37, + "text": "[मार्क]\nएवम उक्त्वा दुहितरं तथा वृद्धांश चमन्त्रिणः\nवयादिदेशानुयात्रं च गम्यताम इत्य अचॊदयत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 277, + "shloka": 38, + "text": "साभिवाद्य पितुः पादौ वरीडितेव मनस्विनी\nपितुर वचनम आज्ञाय निर्जगामाविचारितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 277, + "shloka": 39, + "text": "सा हैमं रथम आस्थाय सथविरैः सचिवैर वृता\nतपॊवनानि रम्याणि राजर्षीणां जगाम अह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 277, + "shloka": 40, + "text": "मान्यानां तत्र वृद्धानां कृत्वा पादाभिवन्दनम\nवनानि करमशस तात सर्वाण्य एवाभ्यगच्छत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 277, + "shloka": 41, + "text": "एवं सर्वेषु तीर्थेषु धनॊत्सर्गं नृपात्मजा\nकुर्वती दविजमुख्यानां तं तं देशं जगाम अह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 278, + "shloka": 1, + "text": "[मार्क]\nअथ मद्राधिपॊ राजा नारदेन समागतः\nउपविष्टः सभामध्ये कथा यॊगेन भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 278, + "shloka": 2, + "text": "ततॊ ऽभिगम्य तीर्थानि सर्वाण्य एवाश्रमांस तथा\nआजगाम पितुर वेश्म सावित्री सह मन्त्रिभिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 278, + "shloka": 3, + "text": "नारदेन सहासीनं दृष्ट्वा सा पितरं शुभा\nउभयॊर एव शिरस चक्रे पादाभिवन्दनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 278, + "shloka": 4, + "text": "[नारद]\nकव गताभूत सुतेयं ते कुतश चैवागता नृप\nकिमर्थं युवतीं भर्त्रे न चैनां संप्रयच्छसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 278, + "shloka": 5, + "text": "[अष्वपति]\nकार्येण खल्व अनेनैव परेषिताद्यैव चागता\nतद अस्याः शृणु देवर्षे भर्तारं यॊ ऽनया वृतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 278, + "shloka": 6, + "text": "[मार्क]\nसा बरूहि विस्तरेणेति पित्रा संचॊदिता शुभा\nदैवतस्येव वचनं परतिगृह्येदम अब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 278, + "shloka": 7, + "text": "आसीच छाल्वेषु धर्मात्मा कषत्रियः पृथिवीपतिः\nदयुमत्सेन इति खयातः पश्चाद अन्धॊ बभूव ह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 278, + "shloka": 8, + "text": "विनष्ट चक्षुर अस तस्य बाल पुत्रस्य धीमतः\nसामीप्येन हृतं राज्यं छिद्रे ऽसमिन पूर्ववैरिणा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 278, + "shloka": 9, + "text": "स बालवत्सया सार्धं भार्यया परस्थितॊ वनम\nमहारण्यगतश चापि तपस तेपे महाव्रतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 278, + "shloka": 10, + "text": "तस्य पुत्रः पुरे जातः संवृद्धश च तपॊवने\nसत्यवान अनुरूपॊ मे भर्तेति मनसा वृतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 278, + "shloka": 11, + "text": "[नारद]\nअहॊ बत महत पापं सावित्र्या नृपते कृतम\nअजानन्त्या यद अनया गुणवान सत्यवान वृतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 278, + "shloka": 12, + "text": "सत्यं वदत्य अस्य पिता सत्यं माता परभाषते\nततॊ ऽसय बराह्मणाश चक्रुर नामैतत सत्यवान इति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 278, + "shloka": 13, + "text": "बालस्यावाः परियाश चास्य करॊत्य अश्वांश च मृन मयान\nचित्रे ऽपि च लिखत्य अश्वांश चित्राश्व इति चॊच्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 278, + "shloka": 14, + "text": "[राजा]\nअपीदानीं स तेजस्वी बुद्धिमान वा नृपात्मजः\nकषमावान अपि वा शूरः सत्यवान पितृनन्दनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 278, + "shloka": 15, + "text": "[नारद]\nविवस्वान इव तेजस्वी बृहस्पतिसमॊ मतौ\nमहेन्द्र इव शूरश च वसुधेव कषमान्वितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 278, + "shloka": 16, + "text": "[अष्वपति]\nअपि राजात्मजॊ दाता बरह्मण्यॊ वापि सत्यवान\nरूपवान अप्य उदारॊ वाप्य अथ वा परियदर्शनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 278, + "shloka": 17, + "text": "[नारद]\nसाङ्कृते रन्तिदेवस्य स शक्त्या दानतः समः\nबरह्मण्यः सत्यवादी च शिबिर औशीनरॊ यथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 278, + "shloka": 18, + "text": "ययातिर इव चॊदारः सॊमवत परियदर्शनः\nरूपेणान्यतमॊ ऽशविभ्यां दयुमत्सेनसुतॊ बली" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 278, + "shloka": 19, + "text": "स दान्तः स मृदुः शूरः स सत्यः स जितेन्द्रियः\nस मैत्रः सॊ ऽनसूयश च स हरीमान धृतिमांश च सः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 278, + "shloka": 20, + "text": "नित्यशश चार्जवं तस्मिन सथितिस तस्यैव च धरुवा\nसंप्षेपतस तपॊवृद्धैः शीलवृद्धैश च कथ्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 278, + "shloka": 21, + "text": "[अष्वपति]\nगुणैर उपेतं सर्वैस तं भगवन परब्रवीषि मे\nदॊषान अप्य अस्य मे बरूहि यदि सन्तीह के चन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 278, + "shloka": 22, + "text": "[नारद]\nएकॊ दॊषॊ ऽसय नान्यॊ ऽसति सॊ ऽदय परभृति सत्यवान\nसंवत्सरेण कषीणायुर देहन्यासं करिष्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 278, + "shloka": 23, + "text": "[राजा]\nएहि सावित्रि गच्छ तवम अन्यं वरय शॊभने\nतस्य दॊषॊ महान एकॊ गुणान आक्रम्य तिष्ठति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 278, + "shloka": 24, + "text": "यथा मे भगवान आह नारदॊ देवसत्कृतः\nसंवत्सरेण सॊ ऽलपायुर देहन्यासं करिष्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 278, + "shloka": 25, + "text": "[सावित्री]\nसकृद अंशॊ निपतति सकृत कन्या परदीयते\nसकृद आह ददानीति तरीण्य एतानि सकृत सकृत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 278, + "shloka": 26, + "text": "दीर्घायुर अथ वाल्पायुः सगुणॊ निर्गुणॊ ऽपि वा\nसकृद वृतॊ मया भर्ता न दवितीयं वृणॊम्य अहम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 278, + "shloka": 27, + "text": "मनसा निश्चयं कृत्वा ततॊ वाचाभिधीयते\nकरियते कर्मणा पश्चात परमाणं मे मनस ततः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 278, + "shloka": 28, + "text": "[नारद]\nसथिरा बुद्धिर नरश्रेष्ठ सावित्र्या दुहितुस तव\nनैषा चालयितुं शक्या धर्माद अस्मात कथंचनन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 278, + "shloka": 29, + "text": "नान्यस्मिन पुरुषे सन्ति ये सत्यवति वै गुणाः\nपरदानम एव तस्मान मे रॊचते दुहितुस तव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 278, + "shloka": 30, + "text": "[राजा]\nअविचार्यम एतद उक्तं हि तथ्यं भगवता वचः\nकरिष्याम्य एतद एवं च गुरुर हि भगवान मम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 278, + "shloka": 31, + "text": "[नारद]\nअविघ्नम अस्तु सावित्र्याः परदाने दुहितुस तव\nसाधयिष्यामहे तावत सर्वेषां भद्रम अस्तु वः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 278, + "shloka": 32, + "text": "[मार्क]\nएवम उक्त्वा खम उत्पत्य नारदस तरिदिवं गतः\nराजापि दुहितुः सर्वं वैवाहिकम अकारयत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 279, + "shloka": 1, + "text": "[मार्क]\nअथ कन्याप्रदाने स तम एवार्थं विचिन्तयन\nसमानिन्ये च तत सर्वं भाण्डं वैवाहिकं नृपः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 279, + "shloka": 2, + "text": "ततॊ वृद्धान दविजान सर्वान ऋत्विजः सपुरॊहितान\nसमाहूय तिथौ पुण्ये परययौ सह कन्यया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 279, + "shloka": 3, + "text": "मेध्यारण्यं स गत्वा च दयुमत्सेनाश्रमं नृपः\nपद्भ्याम एव दविजैः सार्धं राजर्षिं तम उपागमत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 279, + "shloka": 4, + "text": "तत्रापश्यन महाभागं शालवृक्षम उपाश्रितम\nकौश्यां बृस्यां समासीनं चक्षुर हीनं नृपं तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 279, + "shloka": 5, + "text": "स राजा तस्य राजर्षेः कृत्वा पूजां यथार्हतः\nवाचा सुनियतॊ भूत्वा चकारात्म निवेदनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 279, + "shloka": 6, + "text": "तस्यार्घ्यम आसनं चैव गां चावेद्य स धर्मवित\nकिम आगमनम इत्य एवं राजा राजानम अब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 279, + "shloka": 7, + "text": "तस्य सर्वम अभिप्रायम इतिकर्तव्यतां च ताम\nसत्यवन्तं समुद्दिश्य सर्वम एव नयवेदयत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 279, + "shloka": 8, + "text": "[अष्वपति]\nसावित्री नाम राजर्षे कन्येयं मम शॊभना\nतां सवधर्मेण धर्मज्ञ सनुषार्थे तवं गृहाण मे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 279, + "shloka": 9, + "text": "चयुताः सम राज्याद वनवासम आश्रिताश; चराम धर्मं नियतास तपस्विनः\nकथं तव अनर्हा वनवासम आश्रमे; सहिष्यते कलेशम इमं सुता तव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 279, + "shloka": 10, + "text": "[अष्वपति]\nसुखं च दुःखं च भवाभवात्मकं; यदा विजानाति सुताहम एव च\nन मद्विधे युज्यति वाक्यम ईदृशं; विनिश्चयेनाभिगतॊ ऽसमि ते नृप" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 279, + "shloka": 11, + "text": "आशां नार्हसि मे हन्तुं सौहृदाद रणयेन च\nअभितश चागतं परेम्णा परत्याख्यातुं न मार्हसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 279, + "shloka": 12, + "text": "अनुरूपॊ हि संयॊगे तवं ममाहं तवापि च\nसनुषां परतीच्छ मे कन्यां भार्यां सत्यवतः सुताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 279, + "shloka": 13, + "text": "[दयुमत्सेन]\nपूर्वम एवाभिलषितः संभन्धॊ मे तवया सह\nभरष्टराज्यस तव अहम इति तत एतद विचारितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 279, + "shloka": 14, + "text": "अभिप्रायस तव अयं यॊ मे पूर्वम एवाभिकाङ्क्षितः\nस निर्वर्ततु मे ऽदयैव काङ्क्षितॊ हय असि मे ऽतिथिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 279, + "shloka": 15, + "text": "[मार्क]\nततः सर्वान समानीय दविजान आश्रमवासिनः\nयथाविधि समुद्वाहं कारयाम आसतुर नृपौ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 279, + "shloka": 16, + "text": "दत्त्वा तव अश्वपतिः कन्यां यथार्हं च परिच्छदम\nययौ सवम एव भवनं युक्तः परमया मुदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 279, + "shloka": 17, + "text": "सत्यवान अपि भार्यां तां लब्ध्वा सर्वगुणान्विताम\nमुमुदे सा च तं लब्ध्वा भर्तारं मनसेप्सितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 279, + "shloka": 18, + "text": "गते पितरि सर्वाणि संन्यस्याभरणानि सा\nजगृहे वल्कलान्य एव वस्त्रं काषायम एव च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 279, + "shloka": 19, + "text": "परिचारैर गुणैश चैव परश्रयेण दमेन च\nसर्वकामक्रियाभिश च सर्वेषां तुष्टिम आवहत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 279, + "shloka": 20, + "text": "शवश्रूं शरीरसत्कारैः सर्वैर आछादनादिभिः\nशवशुरं देवकार्यैश च वाचः संयमनेन च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 279, + "shloka": 21, + "text": "तथैव परियवादेन नैपुणेन शमेन च\nरहॊ चैवॊपचारेण भर्तारं पर्यतॊषयत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 279, + "shloka": 22, + "text": "एवं तत्राश्रमे तेषां तदा निवसतां सताम\nकालस तपस्यतां कश चिद अतिचक्राम अभारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 279, + "shloka": 23, + "text": "सावित्र्यास तु शयानायास तिष्ठन्त्याश च दिवानिशम\nनारदेन यद उक्तं तद वाक्यं मनसि वर्तते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 280, + "shloka": 1, + "text": "[मार्क]\nततः काले बहुतिथे वयतिक्रान्ते कदा चन\nपराप्तः स कालॊ मर्तव्यं यत्र सत्यवता नृप" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 280, + "shloka": 2, + "text": "गणयन्त्याश च सावित्र्या दिवसे दिवसे गते\nतद वाक्यं नारदेनॊक्तं वर्तते हृदि नित्यशः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 280, + "shloka": 3, + "text": "चतुर्थे ऽहनि मर्तव्यम इति संचिन्त्य भामिनी\nवरतं तरिरात्रम उद्दिश्य दिवारात्रं सथिताभवत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 280, + "shloka": 4, + "text": "तं शरुत्वा नियमं दुःखं वध्वा दुःखान्वितॊ नृपः\nउत्थाय वाक्यं सावित्रीम अब्रवीत परिसान्त्वयन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 280, + "shloka": 5, + "text": "अतितीव्रॊ ऽयम आरम्भस तवयारब्धॊ नृपात्मजे\nतिसृणां वसतीनां हि सथानं परमदुष्करम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 280, + "shloka": 6, + "text": "[सावित्री]\nन कार्यस तात संतापः पारियिष्याम्य अहं वरतम\nवयवसायकृतं हीदं वयवसायश च कारणम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 280, + "shloka": 7, + "text": "[दयुमत्सेन]\nवरतं भिन्धीति वक्तुं तवां नास्मि शक्तः कथं चन\nपारयस्वेति वचनं युक्तम अस्मद्विधॊ वदेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 280, + "shloka": 8, + "text": "[मार्क]\nएवम उक्त्वा दयुमत्सेनॊ विरराम महामनाः\nतिष्ठन्ती चापि सावित्री काष्ठभूतेव लक्ष्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 280, + "shloka": 9, + "text": "शवॊभूते भर्तृमरणे सावित्र्या भरतर्षभ\nदुःखान्वितायास तिष्ठन्त्याः सा रात्रिर वयत्यवर्तत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 280, + "shloka": 10, + "text": "अद्य तद दिवसं चेति हुत्वा दीप्तं हुताशनम\nयुगमात्रॊदिते सूर्ये कृत्वा पौर्वाह्णिकाः करियाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 280, + "shloka": 11, + "text": "ततः सर्वान दविजान वृद्धाञ शवश्रूं शवशुरम एव च\nअभिवाद्यानुपूर्व्येण पराञ्जलिर नियता सथिता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 280, + "shloka": 12, + "text": "अवैधव्याशिर अस ते तु सावित्र्य अर्थं हिताः शुभाः\nऊचुस तपस्विनः सर्वे तपॊवननिवासिनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 280, + "shloka": 13, + "text": "एवम अस्त्व इति सावित्री धयानयॊगपरायणा\nमनसा ता गिरः सर्वाः परत्यगृह्णात तपस्विनाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 280, + "shloka": 14, + "text": "तं कालं चमुहूर्तं च परतीक्षन्ती नृपात्मजा\nयथॊक्तं नारद वचॊ चिन्तयन्ती सुहुःखिता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 280, + "shloka": 15, + "text": "ततस तु शवश्रू शवशुराव ऊचतुस तां नृपात्मजाम\nएकान्तस्थम इदं वाक्यं परीत्या भरतसत्तम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 280, + "shloka": 16, + "text": "[षवष्रौ]\nवरतॊ यथॊपदिष्टॊ ऽयं यथावत पारितस तवया\nआहारकालः संप्राप्तः करियतां यद अनन्तरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 280, + "shloka": 17, + "text": "[सावित्री]\nअस्तं गते मयादित्ये भॊक्तव्यं कृतकामया\nएष मे हृदि संकल्पः समयश च कृतॊ मया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 280, + "shloka": 18, + "text": "[मार्क]\nएवं संभाषमाणायाः सावित्र्या भॊजनं परति\nसकन्धे परशुम आदाय सत्यवान परस्थितॊ वनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 280, + "shloka": 19, + "text": "सावित्री तव आह भर्तारं नैकस तवं गन्तुम अर्हसि\nसह तवयागमिष्यामि न हि तवां हातुम उत्सहे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 280, + "shloka": 20, + "text": "[सत्यवान]\nवनं न गतपूर्वं ते दुःखः पन्थाश च भामिनि\nवरतॊपवासक्षामा च कथं पद्भ्यां गमिष्यसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 280, + "shloka": 21, + "text": "[सावित्री]\nउपवासान न मे गलानिर नास्ति चापि परिश्रमः\nगमने च कृतॊत्साहां परतिषेद्धुं न मार्हसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 280, + "shloka": 22, + "text": "[सत्यवान]\nयदि ते गमनॊत्साहः करिष्यामि तव परियम\nमम तव आमन्त्रय गुरून न मां दॊषः सपृशेद अयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 280, + "shloka": 23, + "text": "[मार्क]\nसाटभिग्म्याब्रवीच छवश्रूं शवशुरं च महाव्रता\nअयं गच्छति मे भर्ता फलाहारॊ महावनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 280, + "shloka": 24, + "text": "इच्छेयम अभ्यनुज्ञातुम आर्यया शवशुरेण च\nअनेन सह निर्गन्तुं न हि मे विरहः कषमः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 280, + "shloka": 25, + "text": "गुर्व अग्निहॊत्रार्थ कृते परस्थितश च सुतस तव\nन निवार्यॊ निवार्यः सयाद अन्यथा परस्थितॊ वनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 280, + "shloka": 26, + "text": "संवत्सरः किं चिद ऊनॊ न निष्क्रान्ताहम आश्रमात\nवनं कुसुमितं दरष्टुं परं कौतूहरं हि मे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 280, + "shloka": 27, + "text": "[दयुमत्सेन]\nयतः परभृति सावित्री पित्रा दत्तस्नुषा मम\nनानयाभ्यर्थना युक्तम उक्तपूर्वं समराम्य अहम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 280, + "shloka": 28, + "text": "तद एषा लभतां कामं यथाभिलषितं वधूः\nअप्रमादश च कर्तव्यः पुत्रि सत्यवतः पथि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 280, + "shloka": 29, + "text": "[मार्क]\nउभाभ्याम अभ्यनुज्ञाता सा जगाम यशस्विनी\nसह भर्त्रा हसन्तीव हृदयेन विदूयता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 280, + "shloka": 30, + "text": "सा वनानि विचित्राणि रमणीयानि सर्वशः\nमयूररव घुष्टानि ददर्श विपुलेक्षणा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 280, + "shloka": 31, + "text": "नदीः पुण्यवहाश चैव पुष्पितांश च नगॊत्तमान\nसत्यवान आह पश्येति सावित्रीं मधुराक्षरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 280, + "shloka": 32, + "text": "निरीक्षमाणा भर्तारं सर्वावस्थम अनिन्दिता\nमृतम एव हि तं मेने काले मुनिवचॊ समरन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 280, + "shloka": 33, + "text": "अनुवर्तती तु भर्तारं जगाम मृदु गामिनी\nदविधेव हृदयं कृत्वा तं च कालम अवेक्षती" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 1, + "text": "[मार्क]\nअथ भार्यासहायः स फलान्य आदाय वीर्यवान\nकठिनं पूरयाम आस ततः काष्ठान्य अपाटयत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 2, + "text": "तस्य पाटयतः काष्ठं सवेदॊ वै समजायत\nवयायामेन च तेनास्य जज्ञे शिरसि वेदना" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 3, + "text": "सॊ ऽभिगम्य परियां भार्याम उवाच शरमपीडितः\nवयायमेन ममानेन जाता शिरसि वेदना" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 4, + "text": "अङ्गानि चैव सावित्रि हृदयं दूयतीव च\nअस्वस्थम इव चात्मानं लक्षये मित भाषिणि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 5, + "text": "शूलैर इव शिरॊ विद्धम इदं संलक्षयाम्य अहम\nतत सवप्तुम इच्छे कल्याणि न सथातुं शक्तिर अस्ति मे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 6, + "text": "समासाद्याथ सावित्री भर्तारम उपगूह्य च\nउत्सङ्गे ऽसय शिरॊ कृत्वा निषसाद महीतले" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 7, + "text": "ततः सा नारद वचॊ विमृशन्ती तपस्विनी\nतं मुहूर्तं कषणं वेलां दिवसं च युयॊज ह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 8, + "text": "मुहूर्ताद इव चापश्यत पुरुषं पीतवाससम\nबद्धमौलिं वपुष्मन्तम आदित्यसमतेजसम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 9, + "text": "शयामावदातं रक्ताक्षं पाशहस्तं भयावहम\nसथितं सत्यवतः पार्श्वे निरीक्षन्तं तम एव च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 10, + "text": "तं दृष्ट्वा सहसॊत्थाय भर्तुर नयस्य शनैः शिरः\nकृताञ्जलिर उवाचार्ता हृदयेन अप्रवेपता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 11, + "text": "दैवतं तवाभिजानामि वपुर एतद धयमानुषम\nकामया बरूहि मे देवकस तवं किं च चिकीर्षसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 12, + "text": "[यम]\nपतिव्रतासि सावित्रि तथैव च तपॊऽनविता\nअतस तवाम अभिभाषामि विद्धि मां तवं शुभे यमम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 13, + "text": "अयं ते सत्यवान भर्ता कषीणायुः पार्थिवात्मजः\nनेष्याम्य एनम अहं बद्ध्वा विद्ध्य एतन मे चिकीर्षितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 14, + "text": "[मार्क]\nइत्य उक्त्वा पितृराजस तां भगवान सवं चिकीर्षितम\nयथावत सर्वम आख्यातुं तत्प्रियार्थं परचक्रमे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 15, + "text": "अयं हि धर्मसंयुक्तॊ रूपवान गुणसागरः\nनार्हॊ मत पुरुषैर नेतुम अतॊ ऽसमि सवयम आगतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 16, + "text": "ततः सत्यवतः कायात पाशबद्धं वशंगतम\nअङ्गुष्ठ मात्रं पुरुषं निश्चकर्ष यमॊ बलात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 17, + "text": "ततः समुद्धृतप्राणं गतश्वासं हतप्रभम\nनिर्विचेष्टं शरीरं तद बभूवाप्रियदर्शनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 18, + "text": "यमस तु तं तथा बद्ध्वा परयातॊ दक्षिणामुखः\nसावित्री चापि दुःखार्ता यमम एवान्वगच्छत\nनियमव्रतसंसिद्धा महाभागा पतिव्रता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 19, + "text": "[यम]\nनिवर्त गच्छ सावित्रि कुरुष्वास्यौर्ध्वदेहिकम\nकृतं भर्तुस तवयानृण्यं यावद गम्यं गतं तवया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 20, + "text": "[सावित्री]\nयत्र मे नीयते भर्ता सवयं वा यत्र गच्छति\nमयापि तत्र गन्तव्यम एष धर्मः सनातनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 21, + "text": "तपसा गुरुवृत्त्या च भर्तुः सनेहाद वरतेन च\nतव चैव परसादेन न मे परतिहता गतिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 22, + "text": "पराहुः सप्त पदं मित्रं बुधास तत्त्वार्थ दर्शिनः\nमित्रतां च पुरस्कृत्य किं चिद वक्ष्यामि तच छृणु" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 23, + "text": "नानात्मवन्तस तु वनेचरन्ति; धर्मं च वासं च परिश्रमं च\nविज्ञानतॊ धर्मम उदाहरन्ति; तस्मात सन्तॊ धर्मम आहुः परधानम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 24, + "text": "एकस्य धर्मेण सतां मतेन; सर्वे सम तं मार्गम अनुप्रपन्नाः\nमा वै दवितीयं मा तृतीयं च वाञ्छे; तस्मात सन्तॊ धर्मम आहुः परधानम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 25, + "text": "[यम]\nनिवर्त तुष्टॊ ऽसमि तवानया गिरा; सवराक्षर वयञ्जन हेतुयुक्तया\nवरं वृणीष्वेह विनास्य जीवितं; ददानि ते सर्वम अनिन्दिते वरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 26, + "text": "[सावित्री]\nचयुतः सवराज्याद वनवासम आश्रितॊ; विनष्ट चक्षुः शवषुरॊ ममाश्रमे\nस लब्धचक्षुर बलवान भवेन नृपस; तव परसादाज जवलनार्कसंनिभः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 27, + "text": "[यम]\nददानि ते सर्वम अनिन्दिते वरं; यथा तवयॊक्तं भविता च तत तथा\nतवाध्वना गलानिम इवॊपलक्षये; निवर्त गच्छस्व न ते शरमॊ भवेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 28, + "text": "[सावित्री]\nकुतः शरमॊ भर्तृसमीपतॊ हि मे; यतॊ हि भर्ता मम सा गतिर धरुवा\nयतः पतिं नेष्यसि तत्र मे गतिः; सुरेश भूयॊ च वचॊ निबॊध मे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 29, + "text": "सतां सकृत संगतम ईप्सितं परं; ततः परं मित्रम इति परचक्षते\nन चाफलं सत्पुरुषेण संगतं; ततः सतां संनिवसेत समागमे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 30, + "text": "[यम]\nमनॊ ऽनुकूलं बुध बुद्धिवर्धनं; तवयाहम उक्तॊ वचनं हिताश्रयम\nविना पुनः सत्यवतॊ ऽसय जीवितं; वरं दवितीयं वरयस्व भामिनि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 31, + "text": "[सावित्री]\nहृतं पुरा मे शवशुरस्य धीमतः; सवम एव राज्यं स लभेत पार्थिवः\nजह्यात सवधर्मं न च मे गुरुर; यथा दवितीयम एतं वरयामि ते वरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 32, + "text": "[यम]\nसवम एव राज्यं परतिपत्स्यते ऽचिरान; न च सवधर्मात परिहास्यते नृपः\nकृतेन कामेन मया नृपात्मजे; निवर्त गच्छस्व न ते शरमॊ भवेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 33, + "text": "[सावित्री]\nपरजास तवयेमा नियमेन संयता; नियम्य चैता नयसे न कामया\nअतॊ यमत्वं तव देव विश्रुतं; निबॊध चेमां गिरम ईरितां मया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 34, + "text": "अद्रॊहः सर्वभूतेषु कर्मणा मनसा गिरा\nअनुग्रहश च दानं च सतां धर्मः सनातनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 35, + "text": "एवं परायॊ च लॊकॊ ऽयं मनुष्याः शक्तिपेशलाः\nसन्तस तव एवाप्य अमित्रेषु दयां पराप्तेषु कुर्वते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 36, + "text": "[यम]\nपिपासितस्येव यथा भवेत पयस; तथा तवया वाक्यम इदं समीरितम\nविना पुनः सत्यवतॊ ऽसय जीवितं; वरं वृणीष्वेह शुभे यद इच्छसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 37, + "text": "[सावित्री]\nममानपत्यः पृथिवीपतिः पिता; भवेत पितुः पुत्रशतं ममौरसम\nकुलस्य संतानकरं च यद भवेत; तृतीयम एतं वरयामि ते वरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 38, + "text": "[यम]\nकुलस्य संतानकरं सुवर्चसं; शतं सुतानां पितुर अस्तु ते शुभे\nकृतेन कामेन नराधिपात्मजे; निवर्त दूरं हि पथस तवम आगता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 39, + "text": "[सावित्री]\nन दूरम एतन मम भर्तृसंनिधौ; मनॊ हि मे दूरतरं परधावति\nतथा वरजन्न एव गिरं समुद्यतां; मयॊच्यमानां शृणु भूय एव च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 40, + "text": "विवस्वतस तवं तनयः परतापवांस; ततॊ हि वैवस्वत उच्यसे बुधैः\nशमेन धर्मेण च रञ्जिताः परजास; ततस तवेहेश्वर धर्मराजता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 41, + "text": "आत्मन्य अपि न विश्वासस तावान भवति सत्सु यः\nतस्मात सत्सु विशेषेण सर्वः परणयम इच्छति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 42, + "text": "सौहृदात सर्वभूतानां विश्वासॊ नाम जायते\nतस्मात सत्सु विशेषेण विश्वासं कुरुते जनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 43, + "text": "[यम]\nउदहृतं ते वचनं यद अङ्गने; शुभे न तादृक तवदृते मया शरुतम\nअनेन तुष्टॊ ऽसमि विनास्य जीवितं; वरं चतुर्थं वरयस्व गच्छ च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 44, + "text": "[सावित्री]\nममात्मजं सत्यवतस तथौरसं; भवेद उभाभ्याम इह यत कुलॊद्वहम\nशतं सुतानां बलवीर्यशालिनाम; इदं चतुर्थं वरयामि ते वरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 45, + "text": "[यम]\nशतं सुतानां बलवीर्यशालिनां; भविष्यति परीतिकरं तवाबले\nपरिश्रमस ते न भवेन नृपात्मजे; निवर्त दूरं हि पथस तवम आगता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 46, + "text": "[सावित्री]\nसतां सदा शाश्वती धर्मवृत्तिः; सन्तॊ न सीदन्ति न च वयथन्ति\nसतां सद्भिर नाफलः संगमॊ ऽसति; सद भयॊ भयं नानुवर्तन्ति सन्तः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 47, + "text": "सन्तॊ हि सत्येन नयन्ति सूर्यं; सन्तॊ भूमिं तपसा धारयन्ति\nसन्तॊ गतिर भूतभव्यस्य राजन; सतां मध्ये नावसीदन्ति सन्तः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 48, + "text": "आर्य जुष्टम इदं वृत्तम इति विज्ञाय शाश्वतम\nसन्तः परार्थं कुर्वाणा नावेक्षन्ते परतिक्रियाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 49, + "text": "न च परसादः सत्पुरुषेषु मॊघॊ; न चाप्य अर्थॊ नश्यति नापि मानः\nयस्माद एतन नियतं सत्सु नित्यं; तस्मात सन्तॊ रक्षितारॊ भवन्ति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 50, + "text": "[यम]\nयथा यथा भाषसि धर्मसंहितं; मनॊ ऽनुकूलं सुपदं महार्थवत\nतथा तथा मे तवयि भक्तिर उत्तमा; वरं वृणीष्वाप्रतिमं यतव्रते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 51, + "text": "[सावित्री]\nन ते ऽपवर्गः सुकृताद विनाकृतस; तथा यथान्येषु वरेषु मानद\nवरं वृणे जीवतु सत्यवान अयं; यथा मृता हय एवम अहं विना पतिम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 52, + "text": "न कामये भर्तृविनाकृता सुखं; न कामये भर्तृविनाकृता दिवम\nन कामये भर्तृविनाकृता शरियं; न भर्तृहीना वयवसामि जीवितुम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 53, + "text": "वरातिसर्गः शतपुत्रता मम; तवयैव दत्तॊ हरियते च मे पतिः\nवरं वृणे जीवतु सत्यवान अयं; तवैव सत्यं वचनं भविष्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 54, + "text": "[मार्क]\nतथेत्य उक्त्वा तु तान पाशान मुक्त्वा वैवस्वतॊ यमः\nधर्मराजः परहृष्टात्मा सावित्रीम इदम अब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 55, + "text": "एष भद्रे मया मुक्तॊ भर्ता ते कुलनन्दिनि\nअरॊगस तव नेयश च सिद्धार्थश च भविष्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 56, + "text": "चतुर्वर्ष शतं चायुस तवया सार्धम अवाप्स्यति\nइष्ट्वा यज्ञैश च धर्मेण खयातिं लॊके गमिष्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 57, + "text": "तवयि पुत्रशतं चैव सत्यवाञ जनयिष्यति\nते चापि सर्वे राजानः कषत्रियाः पुत्रपौत्रिणः\nखयातास तवन नामधेयाश च भविष्यन्तीह शाश्वताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 58, + "text": "पितुश च ते पुत्रशतं भविता तव मातरि\nमालव्यां मालवा नाम शाश्वताः पुत्रपौत्रिणः\nभरातरस ते भविष्यन्ति कषत्रियास तरिदशॊपमाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 59, + "text": "एवं तस्यै वरं दत्त्वा धर्मराजः परतापवान\nनिवर्तयित्वा सावित्रीं सवम एव भवनं ययौ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 60, + "text": "सावित्र्य अपि यमे याते भर्तारं परतिलभ्य च\nजगाम तत्र यत्रास्या भर्तुः शावं कलेवरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 61, + "text": "सा भूमौ परेक्ष्य भर्तारम उपसृत्यॊपगूह्य च\nउत्सङ्गे शिर आरॊप्य भूमाव उपविवेश ह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 62, + "text": "संज्ञां च सत्यवाँल लब्ध्वा सावित्रीम अभ्यभाषत\nपरॊष्यागत इव परेम्णा पुनः पुनर उदीक्ष्य वै" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 63, + "text": "[सत्यवान]\nसुचिरं बत सुप्तॊ ऽसमि किमर्थं नावबॊधितः\nकव चासौ पुरुषः शयामॊ यॊ ऽसौ मां संचकर्ष ह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 64, + "text": "[सावित्री]\nसुचिरं बत सुप्तॊ ऽसि ममाङ्के पुर��षर्षभ\nगतः स भगवान देवः परजा संयमनॊ यमः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 65, + "text": "विश्रान्तॊ ऽसि महाभाग विनिद्रश च नृपात्मज\nयदि शक्यं समुत्तिष्ठ विगाढां पश्य शर्वरीम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 66, + "text": "[मार्क]\nउपलभ्य ततः संज्ञां सुखसुप्त इवॊत्थितः\nदिशः सर्वा वनान्तांश च निरीक्ष्यॊवाच सत्यवान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 67, + "text": "फलाहारॊ ऽसमि निष्क्रान्तस तवया सह सुमध्यमे\nततः पाटयतः काष्ठं शिरसॊ मे रुजाभवत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 68, + "text": "शिरॊ ऽभिताप संतप्तः सथातुं चिरम अशक्नुवन\nतवॊत्सङ्गे परसुप्तॊ ऽहम इति सर्वं समरे शुभे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 69, + "text": "तवयॊपगूढस्य च मे निद्रयापहृतं मनः\nततॊ ऽपश्यं तमॊ घॊरं पुरुषं च महौजसम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 70, + "text": "तद यदि तवं विजानासि किं तद बरूहि सुमध्यमे\nसवप्नॊ मे यदि वा दृष्टॊ यदि वा सत्यम एव तत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 71, + "text": "तम उवाचाथ सावित्री रजनी वयवगाहते\nशवस्ते सर्वं यथावृत्तम आख्यास्यामि नृपात्मज" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 72, + "text": "उत्थिष्ठॊत्तिष्ठ भद्रं ते पितरौ पश्य सुव्रत\nविगाढा रजनी चेयं निवृत्तश च दिवाकरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 73, + "text": "नक्तंचराश चरन्त्य एते हृष्टाः करूराभिभाषिणः\nशरूयन्ते पर्णशब्दाश च मृगाणां चरतां वने" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 74, + "text": "एताः शिवा घॊरनादा दिशं दक्षिणपश्चिमाम\nआस्थाय विरुवन्त्य उग्राः कम्पयन्त्यॊ मनॊ मम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 75, + "text": "[सत्यवान]\nवनं परतिभयाकारं घनेन तमसा वृतम\nन विज्ञास्यसि पन्थानं गन्तुं चैव न शक्ष्यसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 76, + "text": "[साविती]\nअस्मिन्न अद्य वने दग्धे शुष्कवृक्षः सथितॊ जवलन\nवायुना धम्यमानॊ ऽगनिर दृश्यते ऽतर कव चित कव चित" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 77, + "text": "ततॊ ऽगनिम आनयित्वेह जवालयिष्यामि सर्वतः\nकाष्ठानीमानि सन्तीह जहि संतापम आत्मनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 78, + "text": "यदि नॊत्सहसे गन्तुं सरुजं तवाभिलक्षये\nन च जञास्यसि पन्थानं तमसा संवृते वने" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 79, + "text": "शवःप्रभाते वने दृश्ये यास्यावॊ ऽनुमते तव\nवसावेह कषपाम एतां रुचितं यदि ते ऽनघ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 80, + "text": "[सत्यवान]\nशिरॊ रुजा निवृत्ता मे सवस्थान्य अङ्गानि लक्षये\nमाता पितृभ्याम इच्छामि संगमं तवत्प्रसादजम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 81, + "text": "न कदा चिद विकाले हि गतपूर्वॊ मयाश्रमः\nअनागतायां संध्यायां माता मे पररुणद्धि माम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 82, + "text": "दिवापि मयि निष्क्रान्ते संतप्येते गुरू मम\nविचिनॊति च मां तातः सहैवाश्रमवासिभिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 83, + "text": "मात्रा पित्रा च सुभृशं दुःखिताभ्याम अहं पुरा\nउपालब्धः सुबहुशश चिरेणागच्छसीति ह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 84, + "text": "का तव अवस्था तयॊर अद्य मदर्थम इति चिन्तये\nतयॊर अदृश्ये मयि च महद दुःखं भविष्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 85, + "text": "पुरा माम ऊचतुश चैव रात्राव अस्रायमाणकौ\nभृशं सुदुःखितौ वृद्धौ बहुशः परीतिसंयुतौ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 86, + "text": "तवया हीनौ न जीवाव मुहूर्तम अपि पुत्रक\nयावद धरिष्यसे पुत्र तावन नौ जीवितं धरुवम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 87, + "text": "वृद्धयॊर अन्धयॊर यष्टिस तवयि वंशः परतिष्ठितः\nतवयि पिण्डश च कीर्तिश च संतानं चावयॊर इति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 88, + "text": "माता वृद्धा पिता वृद्धस तयॊर यष्टिर अहं किल\nतौ रात्रौ माम अपश्यन्तौ काम अवस्थां गमिष्यतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 89, + "text": "निद्रायाश चाभ्यसूयामि यस्या हेतॊः पिता मम\nमाता च संशयं पराप्ता मत्कृते ऽनपकारिणी" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 90, + "text": "अहं च संशयं पराप्तः कृच्छ्राम आपदम आस्थितः\nमाता पितृभ्यां हि विना नाहं जीवितुम उत्सहे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 91, + "text": "वयक्तम आकुलया बुद्ध्या परज्ञा चक्षुः पिता मम\nएकैकम अस्यां वेलायां पृच्छत्य आश्रमवासिनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 92, + "text": "नात्मानम अनुशॊचामि यथाहं पितरं शुभे\nभर्तारं चाप्य अनुगतां मातरं परिदुर्बलाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 93, + "text": "मत्कृतेन हि ताव अद्य संतापं परम एष्यतः\nजीवन्ताव अनुजीवामि भर्तव्यौ तौ मयेति ह\nतयॊः परियं मे कर्तव्यम इति जीवामि चाप्य अहम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 94, + "text": "[मार्क]\nएवम उक्त्वा स धर्मात्मा गुरुवर्ती गुरुप्रियः\nउच्छ्रित्य बाहू दुःखार्तः सस्वरं पररुरॊद ह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 95, + "text": "ततॊ ऽबरवीत तथा दृष्ट्वा भर्तारं शॊककर्शितम\nपरमृ���्याश्रूणि नेत्राभ्यां सावित्री धर्मचारिणी" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 96, + "text": "यदि मे ऽसति तपस तप्तं यदि दत्तं हुतं यदि\nशवश्रू शवशुर भर्तॄणां मम पुण्यास तु शर्वरी" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 97, + "text": "न समराम्य उक्तपूर्वां वै सवैरेष्व अप्य अनृतां गिरम\nतेन सत्येन ताव अद्य धरियेतां शवशुरौ मम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 98, + "text": "[सत्यवान]\nकामये दर्शनं पित्रॊर याहि सावित्रि माचिरम\nपुरा मातुः पितुर वापि यदि पश्यामि विप्रियम\nन जीविष्ये वरारॊहे सत्येनात्मानम आलभे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 99, + "text": "यदि धर्मे च ते बुद्धिर मां चेज जीवन्तम इच्छसि\nमम परियं वा कर्तव्यं गच्छस्वाश्रमम अन्तिकात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 100, + "text": "[मार्क]\nसावित्री तत उत्थाय केशान संयम्य भामिनी\nपतिम उत्थापयाम आस बाहुभ्यां परिगृह्य वै" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 101, + "text": "उत्थाय सत्यवांश चापि परमृज्याङ्गानि पाणिना\nदिशः सर्वाः समालॊक्य कठिने दृष्टिम आदधे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 102, + "text": "तम उवाचाथ सावित्री शवः फलानीह नेष्यसि\nयॊगक्षेमार्थम एतत ते नेष्यामि परशुं तव अहम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 103, + "text": "कृत्वा कठिन भारं सा वृक्षशाखावलम्बिनम\nगृहीत्वा परशुं भर्तुः सकाशं पुनर आगमत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 104, + "text": "वामे सकन्धे तु वामॊरुर भर्तुर बाहुं निवेश्य सा\nदक्षिणेन परिष्वज्य जगाम मृदु गामिनी" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 105, + "text": "[सत्यवान]\nअभ्यासगमनाद भीरु पन्थानॊ विदिता मम\nवृक्षान्तरालॊकितया जयॊत्स्नया चापि लक्षये" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 106, + "text": "आगतौ सवः पथा येन फलान्य अवचितानि च\nयथागतं शुभे गच्छ पन्थानं मा विचारय" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 107, + "text": "पलाशषण्डे चैतस्मिन पन्था वयावर्तते दविधा\nतस्यॊत्तरेण यः पन्थास तेन गच्छ तवरस्व च\nसवस्थॊ ऽसमि बलवान अस्मि दिदृक्षुः पितराव उभौ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 281, + "shloka": 108, + "text": "[मार्क]\nबरुवन्न एवं तवरायुक्तः स परायाद आश्रमं परति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 282, + "shloka": 1, + "text": "[मार्क]\nएतस्मिन्न एव काले तु दयुमत्सेनॊ महावने\nलब्धचक्षुः परसन्नात्मा दृष्ट्या सर्वं ददर्श ह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 282, + "shloka": 2, + "text": "स सर्वान आश्रमान गत्वा शैब्यया सह भार्यया\nपुत्र हे���ॊः पराम आर्तिं जगाम मनुजर्षभ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 282, + "shloka": 3, + "text": "ताव आश्रमान नदीश चैव वनानि च सरांसि च\nतांस तान देशान विचिन्वन्तौ दम्पती परिजग्मतुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 282, + "shloka": 4, + "text": "शरुत्वा शब्दं तु यत किं चिद उन्मुखौ सुत शङ्कया\nसावित्री सहितॊ ऽभयेति सत्यवान इत्य अधावताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 282, + "shloka": 5, + "text": "भिन्नैश च परुषैः पादैः सव्रणैः शॊणितौक्षितैः\nकुशकण्टकविद्धाङ्गाव उन्मत्ताव इव धावतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 282, + "shloka": 6, + "text": "ततॊ ऽभिसृत्य तैर विप्रैः सर्वैर आश्रमवासिभिः\nपरिवार्य समाश्वास्य समानीतौ सवम आश्रमम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 282, + "shloka": 7, + "text": "तत्र भार्या सहायः स वृतॊ वृद्धैर तपॊधनैः\nआश्वासितॊ विचित्रार्थैः पूर्वराज्ञां कथाश्रयैः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 282, + "shloka": 8, + "text": "ततस तौ पुनर आश्वस्तौ वृद्धौ पुत्र दिदृक्षया\nबाल्ये वृत्तानि पुत्रस्य समरन्तौ भृशदुःखितौ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 282, + "shloka": 9, + "text": "पुनर उक्त्वा च करुणां वाचं तौ शॊककर्शितौ\nहा पुत्र हा साध्वि वधूः कवासि कवासीत्य अरॊदताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 282, + "shloka": 10, + "text": "[सुवर्चस]\nयथास्य भार्या सावित्री तपसा च दमेन च\nआचारेण च संयुक्ता तथा जीवति सत्यवान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 282, + "shloka": 11, + "text": "[गौतम]\nवेदाः साङ्गा मयाधीतास तपॊ मे संचितं महत\nकौमारं बरह्मचर्यं मे गुरवॊ ऽगनिश च तॊषिताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 282, + "shloka": 12, + "text": "समाहितेन चीर्णानि सर्वाण्य एव वरतानि मे\nवायुभक्षॊपवासश च कुशलानि च यानि मे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 282, + "shloka": 13, + "text": "अनेन तपसा वेद्मि सर्वं परिचिकीर्षितम\nसत्यम एतन निबॊध तवं धरियते सत्यवान इति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 282, + "shloka": 14, + "text": "[षिस्य]\nउपाध्यायस्य मे वक्त्राद यथा वाक्यं विनिःसृतम\nनैतज जातु भवेन मिथ्या तथा जीवति सत्यवान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 282, + "shloka": 15, + "text": "[रसयह]\nयथास्य भार्या सावित्री सर्वैर एव सुलक्षणैः\nअवैधव्य करैर युक्ता तथा जीवति सत्यवान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 282, + "shloka": 16, + "text": "[भारद्वाज]\nयथास्य भार्या सावित्री तपसा च दमेन च\nआचारेण च संयुक्ता तथा जीवति सत्यवान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 282, + "shloka": 17, + "text": "[दाल्भ्य]\nयथादृष्टिः परवृत्ता ते सावित्र्याश च यथा वरतम\nगताहारम अकृत्वा च तथा जीवति सत्यवान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 282, + "shloka": 18, + "text": "[माण्डव्य]\nयथा वदन्ति शान्तायां दिशि वै मृगपक्षिणः\nपार्थिवी च परवृत्तिस ते तथा जीवति सत्यवान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 282, + "shloka": 19, + "text": "[धौम्य]\nसर्वैर गुणैर उपेतस ते यथा पुत्रॊ जनप्रियः\nदीर्घायुर लक्षणॊपेतस तथा जीवति सत्यवान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 282, + "shloka": 20, + "text": "[मार्क]\nएवम आश्वासितस तैस तु सत्यवाग्भिस तपस्विभिः\nतांस तान विगणयन्न अर्थान अवस्थित इवाभवत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 282, + "shloka": 21, + "text": "ततॊ मुहूर्तात सावित्री भर्त्रा सत्यवता सह\nआजगामाश्रमं रात्रौ परहृष्टा परविवेश ह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 282, + "shloka": 22, + "text": "[बराह्मणाह]\nपुत्रेण संगतं तवाद्य चक्षुर मन्तं निरीक्ष्य च\nसर्वे वयं वै पृच्छामॊ वृद्धिं ते पृथिवीपते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 282, + "shloka": 23, + "text": "समागमेन पुत्रस्य सावित्र्या दर्शनेन च\nचक्षुषॊ चात्मनॊ लाभात तरिभिर दिष्ट्या विवर्धसे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 282, + "shloka": 24, + "text": "सर्वैर अस्माभिर उक्तं यत तथा तन नात्र संशयः\nभूयॊ भूयॊ च वृत्थिस ते कषिप्रम एव भविष्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 282, + "shloka": 25, + "text": "[मार्क]\nततॊ ऽगनिं तत्र संज्वाल्य दविजास ते सर्व एव हि\nउपासां चक्रिरे पार्थ दयुमत्सेनं महीपतिम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 282, + "shloka": 26, + "text": "शैब्या च सत्यवांश चैव सावित्री चैकतः सथिताः\nसर्वैस तैर अभ्यनुज्ञाता विशॊकाः समुपाविशन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 282, + "shloka": 27, + "text": "ततॊ राज्ञा सहासीनाः सर्वे ते वनवासिनः\nजातकौतूहलाः पार्थ पप्रच्छुर नृपतेः सुतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 282, + "shloka": 28, + "text": "पराग एव नागतं कस्मात सभार्येण तवया विभॊ\nविरात्रे चागतं कस्मात कॊ ऽनुबन्धश च ते ऽभवत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 282, + "shloka": 29, + "text": "संतापितः पिता माता वयं चैव नृपात्मज\nनाकस्माद इति जानीमस तत सर्वं वक्तुम अर्हसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 282, + "shloka": 30, + "text": "[सत्यवान]\nपित्राहम अभ्यनुज्ञातः सावित्री सहितॊ गतः\nअथ मे ऽभूच छिरॊदुःखं वने काष्ठानि भिन्दतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 282, + "shloka": 31, + "text": "सुप्तश चाहं वेदनया चिरम इत्य उपलक्षये\nतावत कालं च न मया सुप्त पूर्वं कदा चन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 282, + "shloka": 32, + "text": "सर्वेषाम एव भवतां संतापॊ मा भवेद इति\nअतॊ विरात्रागमनं नान्यद अस्तीह कारणम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 282, + "shloka": 33, + "text": "[गौतम]\nअकस्माच चक्षुर अः परा���्तिर दयुमत्सेनस्य ते पितुः\nनास्य तवं कारणं वेत्थ सावित्री वक्तुम अर्हति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 282, + "shloka": 34, + "text": "शरॊतुम इच्छामि सावित्रि तवं हि वेत्थ परावरम\nतवां हि जानामि सावित्रि सावित्रीम इव तेजसा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 282, + "shloka": 35, + "text": "तवम अत्र हेतुं जानीषे तस्मात सत्यं निरुच्यताम\nरहस्यं यदि ते नास्ति किं चिद अत्र वदस्व नः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 282, + "shloka": 36, + "text": "[सावित्री]\nएवम एतद यथा वेत्थ संकल्पॊ नान्यथा हि वः\nन च किं चिद रहस्यं मे शरूयतां तथ्यम अत्र यत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 282, + "shloka": 37, + "text": "मृत्युर मे भर्तुर आख्यातॊ नारदेन महात्मना\nस चाद्य दिवसः पराप्तस ततॊ नैनं जहाम्य अहम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 282, + "shloka": 38, + "text": "सुप्तं चैनं यमः साक्षाद उपागच्छत सकिंकरः\nस एनम अनयद बद्ध्वा दिशं पितृनिषेविताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 282, + "shloka": 39, + "text": "अस्तौषं तम अहं देवं सत्येन वचसा विभुम\nपञ्च वै तेन मे दत्ता वराः शृणुत तान मम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 282, + "shloka": 40, + "text": "चक्षुर ई च सवराज्यं च दवौ वरौ शवशुरस्य मे\nलब्धं पितुः पुत्रशतं पुत्राणाम आत्मनः शतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 282, + "shloka": 41, + "text": "चतुर्वर्ष शतायुर मे भर्ता लब्धश च सत्यवान\nभर्तुर हि जीवितार्थं तु मया चीर्णं सथिरं वरतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 282, + "shloka": 42, + "text": "एतत सत्यं मयाख्यातं कारणं विस्तरेण वः\nयथावृत्तं सुखॊदर्कम इदं दुःखं महन मम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 282, + "shloka": 43, + "text": "[रसयह]\nनिमज्जमानं वयसनैर अभिद्रुतं; कुलं नरेन्द्रस्य तमॊ मये हरदे\nतवया सुशीले धृतधर्मपुण्यया; समुद्धृतं साध्वि पुनः कुलीनया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 282, + "shloka": 44, + "text": "[मार्क]\nतथा परशस्य हय अभिपूज्य चैव ते; वरस्त्रियं ताम ऋषयः समागताः\nनरेन्द्रम आमन्द्र्य सपुत्रम अञ्जसा; शिवेन जग्मुर मुदिताः सवम आलयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 282, + "shloka": 1, + "text": "[मार्क]\nतस्यां रात्र्यां वयतीतायाम उदिते सूर्यमण्डले" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 283, + "shloka": 1, + "text": "कृतपूर्वाह्णिकाः सर्वे समेयुस ते तपॊधनाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 283, + "shloka": 2, + "text": "तद एव सर्वं सावित्र्या महाभाग्यं महर्षयः\nदयुमत्सेनाय नातृप्यन कथयन्तः पुनः पुनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 283, + "shloka": 3, + "text": "ततः परकृतयः सर्वाः शाल्वेभ्यॊ ऽभयागता नृप\nआचख्युर निहतं चैव सवेनामात्येन तं नृपम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 283, + "shloka": 4, + "text": "तं मन्त्रिणा हतं शरुत्वा ससहायं सबान्धवम\nनयवेदयन यथातत्त्वं विद्रुतं च दविषद बलम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 283, + "shloka": 5, + "text": "ऐकमत्यं च सर्वस्य जनस्याथ नृपं परति\nसचक्षुर वाप्य अचक्षुर वा स नॊ राजा भवत्व इति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 283, + "shloka": 6, + "text": "अनेन निश्चयेनेह वयं परस्थापिता नृप\nपराप्तानीमानि यानानि चतुरङ्गं च ते बलम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 283, + "shloka": 7, + "text": "परयाहि राजन भद्रं ते घुष्टस ते नगरे जयः\nअध्यास्स्व चिररात्राय पितृपैतामहं पदम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 283, + "shloka": 8, + "text": "चक्षुर मन्तं च तं दृष्ट्वा राजानं वपुषान्वितम\nमूर्धभिः पतिताः सर्वे विस्मयॊत्फुल्ललॊचनाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 283, + "shloka": 9, + "text": "ततॊ ऽभिवाद्य तान वृद्धान दविजान आश्रमवासिनः\nतैश चाभिपूजितः सर्वैः परययौ नगरं परति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 283, + "shloka": 10, + "text": "शैब्या च सह सावित्र्या सवास्तीर्णेन सुवर्चसा\nनरयुक्तेन यानेन परययौ सेनया वृता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 283, + "shloka": 11, + "text": "ततॊ ऽभिषिषिचुः परीत्या दयुमत्सेनं पुरॊहिताः\nपुत्रं चास्य महात्मानं यौवराज्ये ऽभषेचयन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 283, + "shloka": 12, + "text": "ततः कालेन महता सावित्र्याः कीर्तिवर्धनम\nतद वै पुत्रशतं जज्ञे शूराणाम अनिवर्तिनाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 283, + "shloka": 13, + "text": "भरातॄणां सॊदराणां च तथैवास्याभवच छतम\nमद्राधिपस्याश्वपतेर मालव्यां सुमहाबलम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 283, + "shloka": 14, + "text": "एवम आत्मा पिता माता शवश्रूः शवशुर एव च\nभर्तुः कुलं च सावित्र्या सर्वं कृच्छ्रात समुद्धृतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 283, + "shloka": 15, + "text": "तथैवैषापि कल्याणी दरौपदी शीलसंमता\nतारयिष्यति वः सर्वान सावित्रीव कुलाङ्गना" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 283, + "shloka": 16, + "text": "[वै]\nएवं स पाण्डवस तेन अनुनीतॊ महात्मना\nविशॊकॊ विज्वरॊ राजन काम्यके नयवसत तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 284, + "shloka": 1, + "text": "[जनम]\nयत तत तदा महाब्रह्मँल लॊमशॊ वाक्यम अब्रवीत\nइन्द्रस्य वचनाद एत्य पाण्डुपुत्रं युधिष्ठिरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 284, + "shloka": 2, + "text": "यच चापि ते भयं तीव्रं न च कीर्तयसे कव चित\nतच चाप्य अपहरिष्यामि सव्यसाचाव इहागते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 284, + "shloka": 3, + "text": "किं नु तद विदुषां शरेष्ठ कर्णं परति महद भयम\nआसीन न च स धर्मात्मा कथया��� आस कस्य चित" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 284, + "shloka": 4, + "text": "[वै]\nअहं ते राजशार्दूल कथयामि कथाम इमाम\nपृच्छते भरतश्रेष्ठ शुश्रूषस्व गिरं मम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 284, + "shloka": 5, + "text": "दवादशे समतिक्रान्ते वर्षे पराप्ते तरयॊदशे\nपाण्डूनां हितकृच छक्रः कर्णं भिक्षितुम उद्यतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 284, + "shloka": 6, + "text": "अभिप्रायम अथॊ जञात्वा महेन्द्रस्य विभावसुः\nकुण्डलार्थे महाराज सूर्यः कर्णम उपागमत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 284, + "shloka": 7, + "text": "महार्हे शयने वीरं सपर्ध्यास्तरण संवृते\nशयानम अभिविश्वस्तं बरह्मण्यं सत्यवादिनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 284, + "shloka": 8, + "text": "सवप्नान्ते निशि राजेन्द्र दर्शयाम आस रश्मिवान\nकृपया परयाविष्टः पुत्रस्नेहाच च भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 284, + "shloka": 9, + "text": "बराह्मणॊ वेदविद भूत्वा सूर्यॊ यॊगाद धि रूपवान\nहितार्थम अब्रवीत कर्णं सान्त्वपूर्वम इदं वचः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 284, + "shloka": 10, + "text": "कर्ण मद्वचनं तात शृणु सत्यभृतां वर\nबरुवतॊ ऽदय महाबाहॊ सौहृदात परमं हितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 284, + "shloka": 11, + "text": "उपायास्यति शक्रस तवां पाण्डवानां हितेप्सया\nबराह्मण छद्मना कर्ण कुण्डलापजिहीर्षया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 284, + "shloka": 12, + "text": "विदितं तेन शीलं ते सर्वस्य जगतस तथा\nयथा तवं भिक्षितः सद्भिर ददास्य एव न याचसे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 284, + "shloka": 13, + "text": "तवं हि तात ददास्य एव बराह्मणेभ्यः परयाचितः\nवित्तं यच चान्यद अप्य आहुर न परत्याख्यासि कर्हि चित" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 284, + "shloka": 14, + "text": "तं तवाम एवंविधं जञात्वा सवयं वै पाकशासनः\nआगन्ता कुण्डलार्थाय कवचं चैव भिक्षितुम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 284, + "shloka": 15, + "text": "तस्मै परयाचमानाय न देये कुण्डले तवया\nअनुनेयः परं शक्त्या शरेय एतद धि ते परम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 284, + "shloka": 16, + "text": "कुण्डलार्थे बरुवंस तात कारणैर बहुभिस तवया\nअन्यैर बहुविधैर वित्तैः स निवार्यः पुनः पुनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 284, + "shloka": 17, + "text": "रत्नैः सत्रीभिस तथा भॊगैर धनैर बहुविधैर अपि\nनिदर्शनैश च बहुभिः कुण्डलेप्सुः पुरंदरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 284, + "shloka": 18, + "text": "यदि दास्यसि कर्ण तवं सहजे कुण्डले शुभे\nआयुर अः परक्षयं गत्वा मृत्यॊर वशम उपेष्यसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 284, + "shloka": 19, + "text": "कवचेन च संयुक्तः कुण्डलाभ्यां च मानद\nअव���्यस तवं रणे ऽरीणाम इति विद्धि वचॊ मम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 284, + "shloka": 20, + "text": "अमृताद उत्थितं हय एतद उभयं रत्नसंभवम\nतस्माद रक्ष्यं तवया कर्ण जीवितं चेत परियं तव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 284, + "shloka": 21, + "text": "[कर्ण]\nकॊ माम एवं भवान पराह दर्शयन सौहृदं परम\nकामया भगवन बरूहि हॊ भवान दविज वेषधृक" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 284, + "shloka": 22, + "text": "[बरा]\nअहं तात सहस्रांशुः सौहृदात तवां निदर्शये\nकुरुष्वैतद वचॊ मे तवम एतच छरेयॊ परं हि ते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 284, + "shloka": 23, + "text": "[कर्ण]\nशरेय एव ममात्यन्तं यस्य मे गॊपतिः परभुः\nपरवक्ताद्य हितान्वेषी शृणु चेदं वचॊ मम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 284, + "shloka": 24, + "text": "परसादये तवां वरदं परणयाच च बरवीम्य अहम\nन निवार्यॊ वरताद अस्माद अहं यद्य अस्मि ते परियः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 284, + "shloka": 25, + "text": "वरतं वै मम लॊकॊ ऽयं वेत्ति कृत्स्नॊ विभावसॊ\nयथाहं दविजमुख्येभ्यॊ दद्यां पराणान अपि धरुवम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 284, + "shloka": 26, + "text": "यद्य आगच्छति शक्रॊ मां बराह्मण छद्मनावृतः\nहितार्थं पाण्डुपुत्राणां खेचरॊत्तम भिक्षितुम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 284, + "shloka": 27, + "text": "दास्यामि विबुधश्रेष्ठ कुण्डले वर्म चॊत्तमम\nन मे कीर्तिः परणश्येत तरिषु लॊकेषु विश्रुता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 284, + "shloka": 28, + "text": "मद्विधस्यायशस्यं हि न युक्तं पराणरक्षणम\nयुक्तंहि यशसा युक्तं मरणं लॊकसंमतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 284, + "shloka": 29, + "text": "सॊ ऽहम इन्द्राय दास्यामि कुण्डले सह वर्मणा\nयदि मां बलवृत्रघ्नॊ भिक्षार्थम उपयास्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 284, + "shloka": 30, + "text": "हितार्थं पाण्डुपुत्राणां कुण्डले मे परयाचितुम\nतन मे कीर्तिकरं लॊके तस्याकीर्तिर भविष्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 284, + "shloka": 31, + "text": "वृणॊमि कीर्तिं लॊके हि जीवितेनापि भानुमन\nकीर्तिमान अश्नुते सवर्गं हीनकीर्तिस तु नश्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 284, + "shloka": 32, + "text": "कीर्तिर हि पुरुषं लॊके संजीवयति मातृवत\nअकीर्तिर जीवितं हन्ति जीवतॊ ऽपि शरीरिणः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 284, + "shloka": 33, + "text": "अयं पुराणः शलॊकॊ हि सवयं गीतॊ विभावसॊ\nधात्रा लॊकेश्वर यथा कीर्तिर आयुर नरस्य वै" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 284, + "shloka": 34, + "text": "पुरुषस्य परे लॊके कीर्तिर एव परायणम\nइह लॊके विशुद्धा च कीर्तिर आयुर विवर्धनी" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 284, + "shloka": 35, + "text": "सॊ ऽहं शरीरजे दत्त्वा कीर्तिं पराप्स्यामि शाश्वतीम\nदत्त्वा च विधिवद दानं बराह्मणेभ्यॊ यथाविधि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 284, + "shloka": 36, + "text": "हुत्वा शरीरं संग्रामे कृत्वा कर्म सुदुष्करम\nविजित्य वा परान आजौ यशॊ पराप्स्यामि केवलम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 284, + "shloka": 37, + "text": "भीतानाम अभयं दत्त्वा संग्रामे जीवितार्थिनाम\nवृद्धान बालान दविजातींश च मॊक्षयित्वा महाभयात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 284, + "shloka": 38, + "text": "पराप्स्यामि परमं लॊके यशः सवर्भानु सूदन\nजीवितेनापि मे रक्ष्या कीर्तिस तद विद्धि मे वरतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 284, + "shloka": 39, + "text": "सॊ ऽहं दत्त्वा मघवते भिक्षाम एताम अनुत्तमाम\nबराह्मण छद्मिने देवलॊके गन्ता परां गतिम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 285, + "shloka": 1, + "text": "[सूर्य]\nमाहितं कर्ण कार्षीस तवम आत्मनः सुहृदां तथा\nपुत्राणाम अथ भार्याणाम अथॊ मातुर अथॊ पितुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 285, + "shloka": 2, + "text": "शरीरस्याविरॊधेन पराणिनां पराणभृद वर\nइष्यते यशसः पराप्तिः कीर्तिश च तरिदिवे सथिरा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 285, + "shloka": 3, + "text": "यस तवं पराणविरॊधेन कीर्तिम इच्छसि शाश्वतीम\nसा ते पराणान समादाय गमिष्यति न संशयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 285, + "shloka": 4, + "text": "जीवतां कुरुते कार्यं पिता माता सुतास तथा\nये चान्ये बान्धवाः के चिल लॊके ऽसमिन पुरुषर्षभ\nराजानश च नरव्याघ्र पौरुषेण निबॊध तत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 285, + "shloka": 5, + "text": "कीर्तिश च जीवतः साध्वी पुरुषस्य महाद्युते\nमृतस्य कीर्त्या किं कार्यं भस्मीभूतस्य देहिनः\nमृतः कीर्तिं न जानाति जीवन कीर्तिं समश्नुते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 285, + "shloka": 6, + "text": "मृतस्य कीर्तिर मर्त्यस्य यथा माला गतायुर अः\nअहं तु तवां बरवीम्य एतद भक्तॊ ऽसीति हितेप्सया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 285, + "shloka": 7, + "text": "भक्तिमन्तॊ हि मे रक्ष्या इत्य एतेनापि हेतुना\nभकॊ ऽयं परया भक्त्या माम इत्य एव महाभुज\nममापि भक्तिर उत्पन्ना स तवं कुरु वचॊ मम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 285, + "shloka": 8, + "text": "अस्ति चात्र परं किं चिद अध्यात्मं देवनिर्मितम\nअतश च तवां बरवीम्य एतत करियताम अविशङ्कया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 285, + "shloka": 9, + "text": "देव गुह्यं तवया जञातुं न शक्यं पुरुषर्षभ\nतस्मान नाख्यामि ते गुह्यं काले वेत्स्यति तद भवान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 285, + "shloka": 10, + "text": "पुनर उक्तं च वक्ष्यामि त��ं राधेय निबॊध तत\nमास्मै ते कुण्डले दद्या भिक्षवे वज्रपाणये" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 285, + "shloka": 11, + "text": "शॊभसे कुण्डलाभ्यां हि रुचिराभ्यां महाद्युते\nविशाखयॊर मध्यगतः शशीव विमलॊ दिवि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 285, + "shloka": 12, + "text": "कीर्तिश च जीवतः साध्वी पुरुषस्येति विद्धि तत\nपरत्याख्येयस तवया तात कुण्डलार्थे पुरंदरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 285, + "shloka": 13, + "text": "शक्या बहुविधैर वाक्यैः कुण्डलेप्सा तवयानघ\nविहन्तुं देवराजस्य हेतुयुक्तैः पुनः पुनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 285, + "shloka": 14, + "text": "उपपत्त्युपपन्नार्थैर माधुर्यकृतभूषणैः\nपुरंदरस्य कर्ण तवं बुद्धिम एताम अपानुद" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 285, + "shloka": 15, + "text": "तव हि नित्यं नरव्याघ्र सपर्धसे सव्यसाचिना\nसव्यसाची तवया चैव युधि शूरः समेष्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 285, + "shloka": 16, + "text": "न तु तवाम अर्जुनः शक्तः कुण्डलाभ्यां समन्वितम\nविजेतुं युधि यद्य अस्य सवयम इन्द्रः शरॊ भवेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 285, + "shloka": 17, + "text": "तस्मान न देये शक्राय तवयैते कुण्डले शुभे\nसंग्रामे यदि निर्जेतुं कर्ण कामयसे ऽरजुनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 286, + "shloka": 1, + "text": "[कर्ण]\nभगवन्तम अहं भक्तॊ यथा मां वेत्थ गॊपते\nतथा परमतिग्मांशॊ नान्यं देवं कथं चन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 286, + "shloka": 2, + "text": "न मे दारा न मे पुत्रा न चात्मा सुहृदॊ न च\nतथेष्टा वै सदा भक्त्या यथा तवं गॊपते मम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 286, + "shloka": 3, + "text": "इष्टानां च महात्मानॊ भक्तानां च न संशयः\nकुर्वन्ति भक्तिम इष्टां च जानीषे तवं च भास्कर" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 286, + "shloka": 4, + "text": "इष्टॊ भक्तिश च मे कर्णॊ न चान्यद दैवतं दिवि\nजानीत इति वै कृत्वा भगवान आह मद धितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 286, + "shloka": 5, + "text": "भूयॊ च शिरसा याचे परसाद्य च पुनः पुनः\nइति बरवीमि तिग्मांशॊ तवं तु मे कषन्तुम अर्हसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 286, + "shloka": 6, + "text": "बिभेमि न तथा मृत्यॊर यथा बिभ्ये ऽनृताद अहम\nविशेषेण दविजातीनां सर्वेषां सर्वदा सताम\nपरदाने जिवितस्यापि न मे ऽतरास्ति विचारणा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 286, + "shloka": 7, + "text": "यच च माम आत्थ देव तवं पाण्डवं फल्गुनं परति\nवयेतु संतापजं दुःखं तव भास्करमानसम\nअर्जुनं परति मां चैव विजेष्यामि रणे ऽरजुनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 286, + "shloka": 8, + "text": "तवापि विदितं देव ममाप्य अस्त्रबलं महत\nजामदग��न्याद उपात्तं यत तथा दरॊणान महात्मनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 286, + "shloka": 9, + "text": "इदं तवम अनुजानीहि सुरश्रेष्ठ वरतं मम\nभिक्षते वज्रिणे दद्याम अपि जीवितम आत्मनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 286, + "shloka": 10, + "text": "[सूर्य]\nयदि तात ददास्य एते वज्रिणे कुण्डले शुभे\nतवम अप्य एनम अथॊ बरूया विजयार्थं महाबल" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 286, + "shloka": 11, + "text": "नियमेन परदद्यास तवं कुण्डले वै शतक्रतॊः\nअवध्यॊ हय असि भूतानां कुण्डलाभ्यां समन्वितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 286, + "shloka": 12, + "text": "अर्जुनेन विनाशं हि तव दानव सूदनः\nपरार्थयानॊ रणे वत्स कुण्डले ते जिहीर्षति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 286, + "shloka": 13, + "text": "स तवम अप्य एनम आराध्य सूनृताभिः पुनः पुनः\nअभ्यर्थयेथा देवेशम अमॊघार्थं पुरंदरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 286, + "shloka": 14, + "text": "अमॊघां देहि मे शक्तिम अमित्रविनिबर्हिणीम\nदास्यामि ते सहस्राक्ष कुण्डले वर्म चॊत्तमम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 286, + "shloka": 15, + "text": "इत्य एवं नियमेन तवं दद्याः शक्राय कुण्डले\nतया तवं कर्ण संग्रामे हनिष्यसि रणे रिपून" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 286, + "shloka": 16, + "text": "नाहत्वा हि महाबाहॊ शत्रून एति करं पुनः\nसा शक्तिर देवराजस्य शतशॊ ऽथ सहस्रशः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 286, + "shloka": 17, + "text": "[वै]\nएवम उक्त्वा सहस्रांशुः सहसान्तरधीयत\nततः सूर्याय जप्यान्ते कर्णः सवप्नं नयवेदयत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 286, + "shloka": 18, + "text": "यथादृष्टं यथातत्त्वं यथॊक्तम उभयॊर निशि\nतत सर्वम आनुपूर्व्येण शशंसास्मै वृषस तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 286, + "shloka": 19, + "text": "तच छरुत्वा भगवान देवॊ भानुः सवर्भानु सूदनः\nउवाच तं तथेत्य एव कर्णं सूर्यः समयन्न इव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 286, + "shloka": 20, + "text": "ततस तत्त्वम इति जञात्वा राधेयः परवीरहा\nशक्तिम एवाभिकाङ्क्षन वै वासवं परत्यपालयत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 287, + "shloka": 1, + "text": "[जनम]\nकिं तद गुह्यं न चाख्यातं कर्णायेहॊष्ण रश्मिना\nकीदृशे कुण्डले ते च कवचं चैव कीदृशम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 287, + "shloka": 2, + "text": "कुतश च कवचं तस्य कुण्डले चैव सत्तम\nएतद इच्छाम्य अहं शरॊतुं तन मे बरूहि तपॊधन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 287, + "shloka": 3, + "text": "[वषम्पायन]\nअयं राजन बरवीम्य एतद यत तद गुह्यं विभावसॊः\nयादृशे कुण्डले चैव कवचं चैव यादृशम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 287, + "shloka": 4, + "text": "कुन्तिभॊजं पुरा राजन बराह्मणः समुपस्थितः\nतिग्मतेजा महाप्रांशुः शमश्रुदण्डजटा धरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 287, + "shloka": 5, + "text": "दर्शनीयॊ ऽनवद्याङ्गस तेजसा परज्वलन्न इव\nमधु पिङ्गॊ मधुरवाक तपः सव्याध्याय भूषणः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 287, + "shloka": 6, + "text": "स राजानं कुन्तिभॊजम अब्रवीत सुमहातपाः\nभिक्षाम इच्छाम्य अहं भॊक्तुं तव गेहे विमत्सर" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 287, + "shloka": 7, + "text": "न मे वयलीकं कर्तव्यं तवया वा तव चानुगैः\nएवं वत्स्यामि ते गेहे यदि ते रॊचते ऽनघ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 287, + "shloka": 8, + "text": "यथाकामं च गच्छेयम आगच्छेयं तथैव च\nशय्यासने च मे राजन नापराध्येत कश चन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 287, + "shloka": 9, + "text": "तम अब्रवीत कुन्तिभॊजः परीतियुक्तम इदं वचः\nएवम अस्तु परं चेति पुनश चैनम अथाब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 287, + "shloka": 10, + "text": "मम कन्या महाब्रह्मन पृथा नाम यशस्विनी\nशीलवृत्तान्विता साध्वी नियता न च मानिनी" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 287, + "shloka": 11, + "text": "उपस्थास्यति सा तवां वै पूजयानवमन्य च\nतस्याश च शीलवृत्तेन तुष्टिं समुपयास्यसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 287, + "shloka": 12, + "text": "एवम उक्त्वा तु तं विप्रम अभिपूज्य यथाविधि\nउवाच कन्याम अभ्येत्य पृथां पृथुल लॊचनाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 287, + "shloka": 13, + "text": "अयं वत्से महाभागॊ बराह्मणॊ वस्तुम इच्छति\nमम गेहे मया चास्य तथेत्य एवं परतिश्रुतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 287, + "shloka": 14, + "text": "तवयि वत्से पराश्वस्य बराह्मणस्याभिराधनम\nतन मे वाक्यं न मिथ्या तवं कर्तुम अर्हसि कर्हि चित" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 287, + "shloka": 15, + "text": "अयं तपस्वी भगवान सवाध्यायनियतॊ दविजः\nयद यद बरूयान महातेजास तत तद देयम अमत्सरात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 287, + "shloka": 16, + "text": "बराह्मणा हि परं तेजॊ बराह्मणा हि परंतपः\nबराह्मणानां नमः कारैर सूर्यॊ दिवि विराजते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 287, + "shloka": 17, + "text": "अमानयन हि मानार्हान वातापिश च महासुरः\nनिहतॊ बरह्मदण्डेन तालजङ्घस तथैव च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 287, + "shloka": 18, + "text": "सॊ ऽयं वत्से महाभार आहितस तवयि सांप्रतम\nतवं सदा नियता कुर्या बराह्मणस्याभिराधनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 287, + "shloka": 19, + "text": "जानामि परणिधानं ते बाल्यात परभृति नन्दिनि\nबराह्मणेष्व इह सर्वेषु गुरु बन्धुषु चैव ह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 287, + "shloka": 20, + "text": "तथा परेष्येषु सर्वेषु मित्र संबन्धिमातृषु\nमयि चै�� यथावत तवं सर्वम आदृत्य वर्तसे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 287, + "shloka": 21, + "text": "न हय अतुष्टॊ जनॊ ऽसतीह परे चान्तःपुरे च ते\nसम्यग्वृत्त्यानवद्याङ्गि तव भृत्यजनेष्व अपि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 287, + "shloka": 22, + "text": "संदेष्टव्यां तु मन्ये तवां दविजातिं कॊपनं परति\nपृथे बालेति कृत्वा वै सुता चासि ममेति च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 287, + "shloka": 23, + "text": "वृष्णीनां तवं कुले जाता शूरस्य दयिता सुता\nदत्ता परीतिमता मह्यं पित्रा बाला पुरा सवयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 287, + "shloka": 24, + "text": "वसुदेवस्य भगिनी सुतानां परवरा मम\nअग्र्यम अग्रे परतिज्ञाय तेनासि दुहिता मम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 287, + "shloka": 25, + "text": "तादृशे हि कुले जाता कुले चैव विवर्धिता\nसुखात सुखम अनुप्राप्ता हरदाद धरदम इवागता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 287, + "shloka": 26, + "text": "दौष्कुलेया विशेषेण कथं चित परग्रहं गताः\nबालभावाद विकुर्वन्ति परायशः परमदाः शुभे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 287, + "shloka": 27, + "text": "पृथे राजकुले जन्म रूपं चाद्भुतदर्शनम\nतेन तेनासि संपन्ना समुपेता च भामिनी" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 287, + "shloka": 28, + "text": "सा तवं दर्पं परित्यज्य दम्भं मानं च भामिनि\nआराध्य वरदं विप्रं शरेयसा यॊक्ष्यसे पृथे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 287, + "shloka": 29, + "text": "एवं पराप्स्यसि कल्याणि कल्याणम अनघे धरुवम\nकॊपिते तु दविजश्रेष्ठे कृत्स्नं दह्येत मे कुलम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 288, + "shloka": 1, + "text": "[कुन्ती]\nबराह्मणं यन्त्रिता राजन उपस्थास्यामि पूजया\nयथाप्रतिज्ञं राजेन्द्र न च मिथ्या बरवीम्य अहम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 288, + "shloka": 2, + "text": "एष चैव सवभावॊ मे पूजयेयं दविजान इति\nतव चैव परियं कार्यं शरेयॊ चैतत परं मम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 288, + "shloka": 3, + "text": "यद्य एवैष्यति सायाह्ने यदि परातर अथॊ निशि\nयद्य अर्धरात्रे भगवान न मे कॊपं करिष्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 288, + "shloka": 4, + "text": "लाभॊ ममैष राजेन्द्र यद वै पूजयती दविजान\nआदेशे तव तिष्ठन्ती हितं कुर्यां नरॊत्तम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 288, + "shloka": 5, + "text": "विस्रब्धॊ भव राजेन्द्र न वयलीकं दविजॊत्तमः\nवसन पराप्स्यति ते गेहे सत्यम एतद बरवीमि ते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 288, + "shloka": 6, + "text": "यत परियं च दविजस्यास्य हितं चैव तवानघ\nयतिष्यामि तथा राजन वयेतु ते मानसॊ जवरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 288, + "shloka": 7, + "text": "बराह्मणा हि महाभागाः पूजिताः पृ���िवीपते\nतारणाय समर्थाः सयुर विपरीते वधाय च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 288, + "shloka": 8, + "text": "साहम एतद विजानन्ती तॊषयिष्ये दविजॊत्तमम\nन मत्कृते वयथां राजन पराप्स्यसि दविजसत्तमात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 288, + "shloka": 9, + "text": "अपराधे हि राजेन्द्र राज्ञाम अश्रेयसे दविजाः\nभवन्ति चयवनॊ यद्वत सुकन्यायाः कृते पुरा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 288, + "shloka": 10, + "text": "नियमेन परेणाहम उपस्थास्ये दविजॊत्तमम\nयथा तवया नरेन्द्रेदं भाषितं बराह्मणं परति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 288, + "shloka": 11, + "text": "[राजा]\nएवम एतत तवया भद्रे कर्तव्यम अविशङ्कया\nमद धितार्थं कुलार्थं च तथात्मार्थं च नन्दिनि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 288, + "shloka": 12, + "text": "[वै]\nएवम उक्त्वा तु तं कन्यां कुन्तिभॊजॊ महायशाः\nपृथां परिददौ तस्मै दविजाय सुत वत्सलः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 288, + "shloka": 13, + "text": "इयं बरह्मन मम सुता बाला सुखविवर्धिता\nअपराध्येत यत किं चिन न तत कार्यं हृदि तवया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 288, + "shloka": 14, + "text": "दविजातयॊ महाभागा वृद्धबाल तपस्विषु\nभवन्त्य अक्रॊधनाः परायॊ विरुद्धेष्व अपि नित्यदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 288, + "shloka": 15, + "text": "सुमहत्य अपराधे ऽपि कषान्तिः कार्या दविजातिभिः\nयथाशक्ति यथॊत्साहं पूजा गराह्या दविजॊत्तम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 288, + "shloka": 16, + "text": "तथेति बराह्मणेनॊक्ते स राजा परीतिमानसः\nहंसचन्द्राश्मु संकाशं गृहम अस्य नयवेदयत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 288, + "shloka": 17, + "text": "तत्राग्निशरणे कॢप्तम आनसं तस्य भानुमत\nआहारादि च सर्वं तत तथैव परत्यवेदयत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 288, + "shloka": 18, + "text": "निक्षिप्य राजपुत्री तु तन्द्रीं मानं तथैव च\nआतस्थे परमं यत्नं बराह्मणस्याभिराधने" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 288, + "shloka": 19, + "text": "तत्र सा बराह्मणं गत्वा पृथा शौचपरा सती\nविधिवत परिचारार्हं देववत पर्यतॊषयत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 289, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nसा तु कन्या महाराज बराह्मणं संशितव्रतम\nतॊषयाम आस शुद्धेन मनसा संशितव्रता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 289, + "shloka": 2, + "text": "परातर आयास्य इत्य उक्त्वा कदा चिद दविजसत्तमः\nतत आयाति राजेन्द्र साये रात्राव अथॊ पुनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 289, + "shloka": 3, + "text": "तं च सर्वासु वेलासु भक्ष्यभॊज्य परतिश्रयैः\nपूजयाम आस सा कन्या वर्धमानैस तु सर्वदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 289, + "shloka": 4, + "text": "अन्नादि समुदाचारः शय्यासनकृतस तथा\nदिवसे दिवसे तस्य वर्धते न तु हीयते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 289, + "shloka": 5, + "text": "निर्भर्त्सनापवादैश च तथैवाप्रियया गिरा\nबराह्मणस्य पृथा राजन न चकाराप्रियं तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 289, + "shloka": 6, + "text": "वयस्ते काले पुनॊ चैति न चैति बहुशॊ दविजः\nदुर्लभ्यम अपि चैवान्नं दीयताम इति सॊ ऽबरवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 289, + "shloka": 7, + "text": "कृतम एव च तत सर्वं पृथा तस्मै नयवेदयत\nशिष्यवत पुत्रवच चैव सवसृवच च सुसंयता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 289, + "shloka": 8, + "text": "यथॊपजॊषं राजेन्द्र दविजातिप्रवरस्य सा\nपरीतिम उत्पादयाम आस कन्या यत्नैर अनिन्दिता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 289, + "shloka": 9, + "text": "तस्यास तु शीलवृत्तेन तुतॊष दविजसत्तमः\nअवधानेन भूयॊ ऽसय परं यत्नम अथाकरॊत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 289, + "shloka": 10, + "text": "तां परभाते च साये च पिता पप्रच्छ भारत\nअपि तुष्यति ते पुत्रि बराह्मणः परिचर्यया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 289, + "shloka": 11, + "text": "तं सा परमम इत्य एव परत्युवाच यशस्विनी\nततः परीतिम अवापाग्र्यां कुन्तिभॊजॊ महामनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 289, + "shloka": 12, + "text": "ततः संवत्सरे पूर्णे यदासौ जपतां वरः\nनापश्यद दुष्कृतं किं चित पृथायाः सौहृदे रतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 289, + "shloka": 13, + "text": "ततः परीतमना भूत्वा स एनां बराह्मणॊ ऽबरवीत\nपरीतॊ ऽसमि परमं भद्रे परिचारेण ते शुभे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 289, + "shloka": 14, + "text": "वरान वृणीष्व कल्याणि दुरापान मानुषैर इह\nयैस तवं सीमन्तिनीः सर्वा यशसाभिभविष्यसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 289, + "shloka": 15, + "text": "[उन्ती]\nकृतानि मम सर्वाणि यस्या मे वेदवित्तम\nतवं परसन्नः पिता चैव कृतं विप्र वरैर मम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 289, + "shloka": 16, + "text": "[बरा]\nयदि नेच्छसि भद्रे तवं वरं मत्तः शुचिस्मिते\nइमं मन्त्रं गृहाण तवम आह्वानाय दिवौकसाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 289, + "shloka": 17, + "text": "यं यं देवं तवम एतेन मन्त्रेणावाहयिष्यसि\nतेन तेन वशे भद्रे सथातव्यं ते भविष्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 289, + "shloka": 18, + "text": "अकामॊ वा सकामॊ वा न स नैष्यति ते वशम\nविबुधॊ मन्त्रसंशान्तॊ वाक्ये भृत्य इवानतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 289, + "shloka": 19, + "text": "[वै]\nन शशाक दवितीयं सा परत्याख्यातुम अनिन्दिता\nतं वै दविजातिप्रवरं तदा शापभयान नृप" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 289, + "shloka": 20, + "text": "ततस ताम अनवद्याङ्गीं गराहयाम आस वै दविजः\nमन्त्रग्रामं तदा राजन्न अथर्वशिरसि शरुतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 289, + "shloka": 21, + "text": "तं परदाय तु राजेन्द्र कुन्तिभॊजम उवाच ह\nउषितॊ ऽसमि सुखं राजन कन्यया परितॊषितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 289, + "shloka": 22, + "text": "तव गेहे सुविहितः सदा सुप्रतिपूजितः\nसाधयिष्यामहे तावद इत्य उक्त्वान्तरधीयत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 289, + "shloka": 23, + "text": "स तु राजा दविजं दृष्ट्वा तत्रैवान्तर हितं तदा\nबभूव विस्मयाविष्टः पृथां च समपूजयत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 290, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nगते तस्मिन दविजश्रेष्ठे कस्मिंश चित कालपर्यये\nचिन्तयाम आस सा कन्या मन्त्रग्राम बलाबलम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 290, + "shloka": 2, + "text": "अयं वै कीदृशस तेन मम दत्तॊ महात्मना\nमन्त्रग्रामॊ बलं तस्य जञास्ये नातिचिराद इव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 290, + "shloka": 3, + "text": "एवं संचिन्तयन्ती सा ददर्शर्तुं यदृच्छया\nवरीडिता साभवद बाला कन्या भावे रजस्वला" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 290, + "shloka": 4, + "text": "अथॊद्यन्तं सहस्रांशुं पृथा दीप्तं ददर्श ह\nन ततर्प च रूपेण भानॊः संध्यागतस्य सा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 290, + "shloka": 5, + "text": "तस्या दृष्टिर अभूद दिव्या सापश्यद दिव्यदर्शनम\nआमुक्तकवचं देवं कुण्डलाभ्यां विभूषितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 290, + "shloka": 6, + "text": "तस्याः कौतूहलं तव आसीन मन्त्रं परति नराधिप\nआह्वानम अकरॊत साथ तस्य देवस्य भामिनी" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 290, + "shloka": 7, + "text": "पराणान उपस्पृश्य तदा आजुहाव दिवाकरम\nआजगाम ततॊ राजंस तवरमाणॊ दिवाकरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 290, + "shloka": 8, + "text": "मधु पिङ्गॊ महाबाहुः कम्बुग्रीवॊ हसन्न इव\nअङ्गदी बद्धमुकुटॊ दिशः परज्वालयन्न इव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 290, + "shloka": 9, + "text": "यॊगात कृत्वा दविथात्मानम आजगाम तताप च\nआबभाषे ततः कुन्तीं साम्ना परमवल्गुना" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 290, + "shloka": 10, + "text": "आगतॊ ऽसमि वशं भद्रे तव मन्त्रबलात कृतः\nकिं करॊम्य अवशॊ राज्ञि बरूहि कर्ता तद अस्मि ते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 290, + "shloka": 11, + "text": "[कुन्ती]\nगम्यतां भगवंस तत्र यतॊ ऽसि समुपागतः\nकौतूहलात समाहूतः परसीद भगवन्न इति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 290, + "shloka": 12, + "text": "[सूर्य]\nगमिष्ये ऽहं यथा मां तवं बरवीषि तनुमध्यमे\nन तु देवं समाहूय नयाय्यं परेषयितुं वृथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 290, + "shloka": 13, + "text": "तवाभिसंधिः सुभगे सूर्यात पुत्रॊ भवेद इति\nवीर्येणाप्रत��मॊ लॊके कवची कुण्डलीति च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 290, + "shloka": 14, + "text": "सा तवम आत्मप्रदानं वै कुरुष्व गजगामिनि\nउत्पत्स्यति हि पुत्रस ते यथा संकल्पम अङ्गने" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 290, + "shloka": 15, + "text": "अथ गच्छाम्य अहं भद्रे तवयासंगम्य सुस्मिते\nशप्स्यामि तवाम अहं करुद्धॊ बराह्मणं पितरं च ते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 290, + "shloka": 16, + "text": "तवत्कृते तान परधक्ष्यामि सर्वान अपि न संशयः\nपितरं चैव ते मूढं यॊ न वेत्ति तवानयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 290, + "shloka": 17, + "text": "तस्य च बराह्मणस्याद्य यॊ ऽसौ मन्त्रम अदात तव\nशीलवृत्तम अविज्ञाय धास्यामि विनयं परम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 290, + "shloka": 18, + "text": "एते हि विबुधाः सर्वे पुरंदर मुखा दिवि\nतवया परलब्धं पश्यन्ति समयन्त इव भामिनि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 290, + "shloka": 19, + "text": "पश्य चैनान सुरगणान दिव्यं चक्षुर इदं हि ते\nपूर्वम एव मया दत्तं दृष्टवत्य असि येन माम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 290, + "shloka": 20, + "text": "[वै]\nततॊ ऽपश्यत तरिदशान राजपुत्री; सर्वान एव सवेषु धिष्ण्येषु खस्थान\nपरभासन्तं भानुमन्तं महान्तं; यथादित्यं रॊचमानं तथैव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 290, + "shloka": 21, + "text": "सा तान दृष्ट्वा वरीडमानेव बाला; सूर्यं देवी वचनं पराह भीता\nगच्छ तवं वै गॊपते सवं विमानं; कन्या भावाद दुःख एषॊपचारः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 290, + "shloka": 22, + "text": "पिता माता गुरवश चैव ये ऽनये; देहस्यास्य परभवन्ति परदाने\nनाहं धर्मं लॊपयिष्यामि लॊके; सत्रीणां वृत्तं पूज्यते देहरक्षा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 290, + "shloka": 23, + "text": "मया मन्त्रबलं जञातुम आहूतस तवं विभावसॊ\nबाल्याद बालेति कृत्वा तत कषन्तुम अर्हसि मे विभॊ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 290, + "shloka": 24, + "text": "[सूर्य]\nबालेति तृत्वानुनयं तवाहं; ददानि नान्यानुनयं लभेत\nआत्मप्रदानं कुरु कुन्ति कन्ये; शान्तिस तवैवं हि भवेच च भीरु" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 290, + "shloka": 25, + "text": "न चापि युक्तं गन्तुं हि मया मिथ्या कृतेन वै\nगमिष्याम्य अनवद्याङ्गि लॊके समवहास्यताम\nसर्वेषां विबुधानां च वक्तव्यः सयाम अहं शुभे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 290, + "shloka": 26, + "text": "सा तवं मया समागच्छ पुत्रं लप्स्यसि मादृशम\nविशिष्टा सर्वलॊकेषु भविष्यसि च भामिनि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 291, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nसा तु कन्या बहुविधं बरुवन्ती मधुरं वचः\nअनुनेतुं सहस्रांशुं न शशाक मनस्विनी" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 291, + "shloka": 2, + "text": "न शशाक यदा बाला परत्याख्यातुं तमॊनुदम\nभीता शापात ततॊ राजन दध्यौ दीर्घम अथान्तरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 291, + "shloka": 3, + "text": "अनागसः पितुः शापॊ बराह्मणस्य तथैव च\nमन्निमित्तः कथं न सयात करुद्धाद अस्माद विभावसॊः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 291, + "shloka": 4, + "text": "बालेनापि सता मॊहाद भृशं सापह्नवान्य अपि\nनात्यासादयितव्यानि तेजांसि च तपांसि च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 291, + "shloka": 5, + "text": "साहम अद्य भृशं भीता गृहीता च करे भृशम\nकथं तव अकार्यं कुर्यां वै परदानं हय आत्मनः सवयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 291, + "shloka": 6, + "text": "सैवं शापपरित्रस्ता बहु चिन्तयती तदा\nमॊहेनाभिपरीताङ्गी समयमाना पुनः पुनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 291, + "shloka": 7, + "text": "तं देवम अब्रवीद भीता बन्धूनां राजसत्तम\nवरीडा विह्वलया वाचा शापत्रस्ता विशां पते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 291, + "shloka": 8, + "text": "[कुन्ती]\nपिता मे धरियते देव माता चान्ये च बान्धवाः\nन तेषु धरियमाणेषु विधिलॊपॊ भवेद अयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 291, + "shloka": 9, + "text": "तवया मे संगमॊ देवयदि सयाद विधिवर्जितः\nमन्निमित्तं कुलस्यास्य लॊके कीर्तिर नशेत ततः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 291, + "shloka": 10, + "text": "अथ वा धर्मम एतं तवं मन्यसे तपसां वर\nऋते परदानाद बन्धुभ्यस तव कामं करॊम्य अहम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 291, + "shloka": 11, + "text": "आत्मप्रदानं दुर्धर्ष तव कृत्वा सती तव अहम\nतवयि धर्मॊ यशॊ चैव कीर्तिर आयुश च देहिनाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 291, + "shloka": 12, + "text": "[सूर्य]\nन ते पिता न ते माता गुरवॊ वा शुचिस्मिते\nपरभवन्ति वरारॊहे भद्रं ते शृणु मे वचः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 291, + "shloka": 13, + "text": "सर्वान कामयते यस्मात कनेर धातॊश च भामिनि\nतस्मात कन्येह सुश्रॊणि सवतन्त्रा वरवर्णिनि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 291, + "shloka": 14, + "text": "नाधर्मश चरितः कश चित तवया भवति भामिनि\nअधर्मं कुत एवाहं चरेयं लॊककाम्यया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 291, + "shloka": 15, + "text": "अनावृताः सत्रियः सर्वा नराश च वरवर्णिनि\nसवभाव एष लॊकानां विकारॊ ऽनय इति समृतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 291, + "shloka": 16, + "text": "सा मया सह संगम्य पुनः कन्या भविष्यसि\nपुत्रश च ते महाबाहुर भविष्यति महायशाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 291, + "shloka": 17, + "text": "[कुन्ती]\nयदि पुत्रॊ मम भवेत तवत्तः सर्वतमॊ ऽपह\nकुण्डली कवची शूरॊ महाबाहुर महाबलः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 291, + "shloka": 18, + "text": "[सूर्य]\nभविष्यति महाबाहुः कुण्डली दिव्यवर्म भृत\nउभयं चामृतमयं तस्य भद्रे भविष्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 291, + "shloka": 19, + "text": "[कुन्ती]\nयद्य एतद अमृताद अस्ति कुण्डले वर्म चॊत्तमम\nमम पुत्रस्य यं वै तवं मत्त उत्पाद्ययिष्यसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 291, + "shloka": 20, + "text": "अस्तु मे संगमॊ देव यथॊक्तं भगवंस तवया\nतवद्वीर्यरूपसत्त्वौजा धर्मयुक्तॊ भवेत स च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 291, + "shloka": 21, + "text": "[सूर्य]\nअदित्या कुण्डले राज्ञि दत्ते मे मत्तकाशिनि\nते ऽसय दास्यामि वै भीरु वर्म चैवेदम उत्तमम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 291, + "shloka": 22, + "text": "[पृथा]\nपरमं भवगन देव संगमिष्ये तवया सह\nयदि पुत्रॊ भवेद एवं यथा वदसि गॊपते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 291, + "shloka": 23, + "text": "[वै]\nतथेत्य उक्त्वा तु तां कुन्तीम आविशेष विहंगमः\nसवर्भानु शत्रुर यॊगात्मा नाभ्यां पस्पर्श चैव ताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 291, + "shloka": 24, + "text": "ततः सा विह्वलेवासीत कन्या सूर्यस्य तेजसा\nपपाताथ च सा देवी शयने मूढ चेतना" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 291, + "shloka": 25, + "text": "[सूर्य]\nसाधयिष्यामि सुश्रॊणि पुत्रं वै जनयिष्यसि\nसर्वशस्त्रभृतां शरेष्ठं कन्या चैव भविष्यसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 291, + "shloka": 26, + "text": "[वै]\nततः सा वरीडिता बाला तदा सूर्यम अथाब्रवीत\nएवम अस्त्व इति राजेन्द्रप्रस्थितं भूरि वर्चसम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 291, + "shloka": 27, + "text": "इति समॊक्ता कुन्ति राजात्मजा सा; विवस्वन्तं याचमाना सलज्जा\nतस्मिन पुण्ये शयनीये पपात; मॊहाविष्टा भज्यमाना लतेव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 291, + "shloka": 28, + "text": "तां तिग्मांशुस तेजसा मॊहयित्वा; यॊगेनाविष्यात्म संस्थां चकार\nन चैवैनां दूषयाम आस भानुः; संज्ञां लेभे भूय एवाथ बाला" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 292, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nततॊ गर्भः समभवत पृथायाः पृथिवीपते\nशुक्ले दशॊत्तरे पक्षे तारापतिर इवाम्बरे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 292, + "shloka": 2, + "text": "सा बान्धवभयाद बाला तं गर्भं विनिगूहति\nधारयाम आस सुश्रॊणी न चैनां बुबुधे जनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 292, + "shloka": 3, + "text": "न हि तां वेद नर्य अन्या का चिद धात्रेयिकाम ऋते\nकन्या पुरगतां बालां निपुणां परिरक्षणे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 292, + "shloka": 4, + "text": "ततः कालेन सा गर्भं सुषुवे वरवर्णिनी\nकन्यैव तस्य देवस्य परसादाद अमरप्रभम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 292, + "shloka": 5, + "text": "तथैव बद्धकवचं ��नकॊज्ज्वल कुण्डलम\nहर्यक्षं वृषभस्कन्धं यथास्य पितरं तथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 292, + "shloka": 6, + "text": "जातमात्रं च तं गर्भं धात्र्या संमन्त्र्य भामिनी\nमञ्जूषायाम अवदधे सवास्तीर्णायां समन्ततः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 292, + "shloka": 7, + "text": "मधूच्छिष्ट सथितायां सा सुखायां रुदती तथा\nशलक्ष्णायां सुपिधानायाम अश्वनद्याम अवासृजत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 292, + "shloka": 8, + "text": "जानती चाप्य अकर्तव्य कन्याया गर्भधारणम\nपुत्रस्नेहेन राजेन्द्र करुणं पर्यदेवयत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 292, + "shloka": 9, + "text": "समुत्सृजन्ती मञ्जूषाम अश्वनद्यास तदा जले\nउवाच रुदती कुन्ती यानि वाक्यानि तच छृणु" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 292, + "shloka": 10, + "text": "सवस्ति ते ऽसत्व आन्तरिक्षेभ्यः पार्थिवेभ्यश च पुत्रक\nदिव्येभ्यश चैव भूतेभ्यस तथा तॊयचराश च ये" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 292, + "shloka": 11, + "text": "शिवास ते सन्तु पन्थानॊ मा च ते परिपन्थिनः\nआगमाश च तथा पुत्र भवन्त्व अद्रॊह चेतसः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 292, + "shloka": 12, + "text": "पातु तवां परुणॊ राजा सलिले सलिलेश्वरः\nअन्तरिक्षे ऽनतरिक्षस्थः पवनः सर्वगस तथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 292, + "shloka": 13, + "text": "पिता तवां पातु सर्वत्र तपनस तपतां वरः\nयेन दत्तॊ ऽसि मे पुत्र दिव्येन विधिना किल" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 292, + "shloka": 14, + "text": "आदित्या वसवॊ रुद्राः साध्या विश्वे च देवताः\nमरुतश च सहेन्द्रेण दिशश च सदिश ईश्वराः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 292, + "shloka": 15, + "text": "रक्षन्तु तवां सुराः सर्वे समेषु विषमेषु च\nवेत्स्यामि तवां विदेशे ऽपि कवचेनॊपसूचितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 292, + "shloka": 16, + "text": "धन्यस ते पुत्र जनकॊ देवॊ भानुर विभावसुः\nयस तवां दरक्ष्यति दिव्येन चक्षुषा वाहिनी गतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 292, + "shloka": 17, + "text": "धन्या सा परमदा या तवां पुत्रत्वे कल्पयिष्यति\nयस्यास तवं तृषितः पुत्र सतनं पास्यसि देवज" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 292, + "shloka": 18, + "text": "कॊ नु सवप्नस तया दृष्टॊ या तवाम आदित्यवर्चसम\nदिव्यवर्म समायुक्तं दिव्यकुण्डलभूषितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 292, + "shloka": 19, + "text": "पद्मायत विशालाक्षं पद्मताम्र तलॊज्ज्वलम\nसुललाटं सुकेशान्तं पुत्रत्वे कल्पयिष्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 292, + "shloka": 20, + "text": "धन्या दरक्ष्यन्ति पुत्र तवां भूमौ संसर्पमाणकम\nअव्यक्तकल वाक्यानि वदन्तं रेणुगुण्ठितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 292, + "shloka": 21, + "text": "धन्या दरक्ष्यन्ति पुत्र तवां पुनर यौवनगे मुखे\nहिमवद्वनसंभूतं सिंहं केसरिणं यथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 292, + "shloka": 22, + "text": "एवं बहुविधं राजन विलप्य करुणं पृथा\nअवासृजत मञ्जूषाम अश्वनद्यास तदा जले" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 292, + "shloka": 23, + "text": "रुदती पुत्रशॊकार्ता निशीथे कमलेक्षणा\nधात्र्या सह पृथा राजन पुत्रदर्शनलालसा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 292, + "shloka": 24, + "text": "विसर्जयित्वा मञ्जूषां संभॊधन भयात पितुः\nविवेश राजभवनं पुनः शॊकातुरा ततः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 292, + "shloka": 25, + "text": "मञ्जूषा तव अश्वनद्याः सा ययौ चर्मण्वतीं नदीम\nचर्मण्वत्याश च यमुनां ततॊ गङ्गां जगाम अह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 292, + "shloka": 26, + "text": "गङ्गायाः सूत विषयं चम्पाम अभ्याययौ पुरीम\nस मञ्जूषा गतॊ गर्भस तरङ्गैर उह्यमानकः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 292, + "shloka": 27, + "text": "अमृताद उत्थितं दिव्यं तत तु वर्म सकुण्डलम\nधारयाम आस तं गर्भं दैवं च विधिनिर्मितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 293, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nएतस्मिन्न एव काले तु धृतराष्ट्रस्य वै सखा\nसूतॊ ऽधिरथ इत्य एव सदारॊ जाह्नवीं ययौ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 293, + "shloka": 2, + "text": "तस्य भार्याभवद राजन रूपेणासदृशी भुवि\nराधा नाम महाभागा न सा पुत्रम अविन्दत\nअपत्यार्थे परं यत्नम अकरॊच च विशेषतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 293, + "shloka": 3, + "text": "सा ददर्शाथ मञ्जूषाम उह्यमानां यदृच्छया\nदत्तरक्षा परतिसराम अन्वालभन शॊभिताम\nऊर्मी तरङ्गैर जाह्नव्याः समानीताम उपह्वरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 293, + "shloka": 4, + "text": "सा तां कौतूहलात पराप्तां गराहयाम आस भामिनी\nततॊ निवेदयाम आस सूतस्याधिरथस्य वै" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 293, + "shloka": 5, + "text": "स ताम उद्धृत्य मञ्जूषाम उत्सार्य जलम अन्तिकात\nयन्त्रैर उद्घाटयाम आस यॊ ऽपश्यत तत्र बालकम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 293, + "shloka": 6, + "text": "तरुणादित्यसंकाशं हेमवर्म धरं तथा\nमृष्टकुण्डलयुक्तेन वदनेन विराजिता" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 293, + "shloka": 7, + "text": "ससूतॊ भार्यया सार्धं विस्मयॊत्फुल्ललॊचनः\nअङ्कम आरॊप्य तं बालं भार्यां वचनम अब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 293, + "shloka": 8, + "text": "इदम अत्यद्भुतं भीरु यतॊ जातॊ ऽसमि भामिनि\nदृष्टवान देवगर्भॊ ऽयं मन्ये ऽसमान समुपागतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 293, + "shloka": 9, + "text": "अनपत्यस्य पुत्रॊ ऽयं देवैर दत्तॊ धरुवं मम\n��त्य उक्त्वा तं ददौ पुत्रं राधायैर स महीपते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 293, + "shloka": 10, + "text": "परतिजग्राह तं राधा विधिवद दिव्यरूपिणम\nपुत्रं कमलगर्भाभं देवगर्भं शरिया वृतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 293, + "shloka": 11, + "text": "पुपॊष चैनं विधिवद ववृधे स च वीर्यवान\nततः परभृति चाप्य अन्ये पराभवन्न औरसाः सुताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 293, + "shloka": 12, + "text": "वसु वर्म धरं दृष्ट्वा तं बालं हेमकुण्डलम\nनामास्य वसुषेणेति ततश चक्रुर दविजातयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 293, + "shloka": 13, + "text": "एवं ससूतपुत्रत्वं जगामामित विक्रमः\nवसुषेण इति खयातॊ वृष इत्य एव च परभुः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 293, + "shloka": 14, + "text": "स जयेष्ठपुत्रः सूतस्य ववृधे ऽङगेषु वीर्यवान\nचारेण विदितश चासीत पृथाया दिव्यवर्म भृत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 293, + "shloka": 15, + "text": "सूतस तव अधिरथः पुत्रं विवृद्धं समये ततः\nदृष्ट्वा परस्थापयाम आस पुरं वारणसाह्वयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 293, + "shloka": 16, + "text": "तत्रॊपसदनं चक्रे दरॊणस्येष्व अस्त्रकर्मणि\nसख्यं दुर्यॊधनेनैवम अगच्छत स च वीर्यवान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 293, + "shloka": 17, + "text": "दरॊणात कृपाच च रामाच च सॊ ऽसत्रग्रामं चतुर्विधम\nलब्ध्वा लॊके ऽभवत खयातः परमेष्वासतां गतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 293, + "shloka": 18, + "text": "संधाय धार्तराष्ट्रेण पार्थानां विप्रिये सथितः\nयॊद्धुम आशंसते नित्यं फाल्गुनेन महात्मना" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 293, + "shloka": 19, + "text": "सदा हि तस्य सपर्धासीद अर्जुनेन विशां पते\nअर्जुनस्य च कर्णेन यतॊ दृष्टॊ बभूव सः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 293, + "shloka": 20, + "text": "तं तु कुण्डलिनं दृष्ट्वा वर्मणा च समन्वितम\nअवध्यं समरे मत्वा पर्यतप्यद युधिष्ठिरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 293, + "shloka": 21, + "text": "यदा तु कर्णॊ राजेन्द्र भानुमन्तं दिवाकरम\nसतौति मध्यंदिने पराप्ते पराञ्जलिः सलिले सथितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 293, + "shloka": 22, + "text": "तत्रैनम उपतिष्ठन्ति बराह्मणा धनहेतवः\nनादेयं तस्य तत काले किं चिद अस्ति दविजातिषु" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 293, + "shloka": 23, + "text": "तम इन्द्रॊ बराह्मणॊ भूत्वा भिक्षां देहीत्य उपस्थितः\nसवागतं चेति राधेयस तम अथ परत्यभाषत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 294, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nदेवराजम अनुप्राप्तं बराह्मण छद्मना वृषः\nदृष्ट्वा सवागतम इत्य आह न बुबॊधास्य मानसम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 294, + "shloka": 2, + "text": "हिरण्यकण्��ीः परमदा गरामान वा बहु गॊकुलान\nकिं ददानीति तं विप्रम उवाचाधिरथिस ततः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 294, + "shloka": 3, + "text": "[बरा]\nहिरण्यकण्ठ्यः परमदा यच चान्यत परीतिवर्धनम\nनाहं दत्तम इहेच्छामि तदर्थिभ्यः परदीयताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 294, + "shloka": 4, + "text": "यद एतत सहजं वर्म कुण्डले च तवानघ\nएतद उत्कृत्य मे देहि यदि सत्यव्रतॊ भवान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 294, + "shloka": 5, + "text": "एतद इच्छाम्य अहं कषिप्रं तवया दत्तं परंतप\nएष मे सर्वलाभानां लाभः परमकॊ मतिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 294, + "shloka": 6, + "text": "[कर्ण]\nअवनिं परमदा गाश च निर्वापं बहु वार्षिकम\nतत ते विप्र परदास्यामि न तु वर्म न कुण्डले" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 294, + "shloka": 7, + "text": "[वै]\nएवं बहुविधैर वाक्यैर याच्यमानः स तु दविजः\nकर्णेन भरतश्रेष्ठ नान्यं वरम अयाचत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 294, + "shloka": 8, + "text": "सन्त्वितश च यथाशक्ति पूजितश च यथाविधि\nनैवान्यं स दविजश्रेष्ठः कामयाम आस वै वरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 294, + "shloka": 9, + "text": "यदा नान्यं परवृणुते वरं वै दविजसत्तमः\nतदैनम अब्रवीद भूयॊ राधेयः परहसन्न इव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 294, + "shloka": 10, + "text": "सहजं वर्म मे विप्र कुण्डले चामृतॊद्भवे\nतेनावध्यॊ ऽसमि लॊकेषु ततॊ नैतद ददाम्य अहम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 294, + "shloka": 11, + "text": "विशालं पृथिवी राज्यं कषेमं निहतकण्टकम\nपरतिगृह्णीष्व मत्तस तवं साधु बराह्मणपुंगव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 294, + "shloka": 12, + "text": "कुण्डलाभ्यां विमुक्तॊ ऽहं वर्मणा सहजेन च\nगमनीयॊ भविष्यामि शत्रूणां दविजसत्तम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 294, + "shloka": 13, + "text": "[वै]\nयदा नान्यं वरं वव्रे भगवान पाकशासनः\nततः परहस्य कर्णस तं पुनर इत्य अब्रवीद वचः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 294, + "shloka": 14, + "text": "विदितॊ देवदेवेश पराग एवासि मम परभॊ\nन तु नयाय्यं मया दातुं तव शक्र वृथा वरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 294, + "shloka": 15, + "text": "तवं हि देवेश्वरः साक्षात तवया देयॊ वरॊ मम\nअन्येषां चैव भूतानाम ईश्वरॊ हय असि भूतकृत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 294, + "shloka": 16, + "text": "यदि दास्यामि ते देवकुण्डले कवचं तथा\nवध्यताम उपयास्यामि तवं च शक्रावहास्यताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 294, + "shloka": 17, + "text": "तस्माद विनिमयं कृत्वा कुण्डले वर्म चॊत्तमम\nहरस्व शक्र कामं मे न दद्याम अहम अन्यथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 294, + "shloka": 18, + "text": "[षक्र]\nविदितॊ ऽहं रवेः पूर्वम आयन्न एव तवान्तिकम\nतेन ते सर्वम आख्यातम एवम एतन न संशयः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 294, + "shloka": 19, + "text": "कामम अस्तु तथा तात तव कर्ण यथेच्छसी\nवर्जयित्वा तु मे वज्रं परवृणीष्व यद इच्छसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 294, + "shloka": 20, + "text": "[वै]\nततः कर्णः परहृष्टस तु उपसंगम्य वासवम\nअमॊघां शक्तिम अभ्येत्य वव्रे संपूर्णमानसः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 294, + "shloka": 21, + "text": "[कर्ण]\nवर्मणा कुण्डलाभ्यां च शक्तिं मे देहि वासव\nअमॊघां शत्रुसंघानां घातिनीं पृतना मुखे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 294, + "shloka": 22, + "text": "ततः संचिन्त्य मनसा मुहूर्तम इव वासवः\nशक्त्यर्थं पृथिवीपाल कर्णं वाक्यम अथाब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 294, + "shloka": 23, + "text": "कुण्डले मे परयच्छस्व वर्म चैव शरीरजम\nगृहाण कर्ण शक्तिं तवम अनेन समयेन मे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 294, + "shloka": 24, + "text": "अमॊघा हन्ति शतशः शत्रून मम करच्युता\nपुनश च पाणिम अभ्येति मम दैत्यान विनिघ्नतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 294, + "shloka": 25, + "text": "सेयं तव करं पराप्य हत्वैकं रिपुम ऊर्जितम\nगर्जन्तं परतपन्तं च माम एवैष्यति सूतज" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 294, + "shloka": 26, + "text": "[कर्ण]\nएकम एवाहम इच्छामि रिपुं हन्तुं महाहवे\nगर्जन्तं परतपन्तं च यतॊ मम भयं भवेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 294, + "shloka": 27, + "text": "[इन्द्र]\nएकं हनिष्यसि रिपुं गर्जङ्गं बलिनं रणे\nतवं तु यं परार्थयस्य एकं रक्ष्यते स महात्मना" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 294, + "shloka": 28, + "text": "यम आहुर वेद विद्वांसॊ वराहम अजितं हरिम\nनारायणम अचिन्त्यं च तेन कृष्णेन रक्ष्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 294, + "shloka": 29, + "text": "[कर्ण]\nएवम अप्य अस्तु भगवन्न एकवीर वधे मम\nअमॊघा परवरा शक्तिर येन हन्यां परतापिनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 294, + "shloka": 30, + "text": "उत्कृत्य तु परदास्यामि कुण्डले कवचं च ते\nनिकृत्तेषु च गात्रेषु न मे बीभत्सता भवेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 294, + "shloka": 31, + "text": "[इन्द्र]\nन ते बीभत्सता कर्ण भविष्यति कथं चन\nवरणश चापि न गात्रेषु यस तवं नानृतम इच्छसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 294, + "shloka": 32, + "text": "यादृशस ते पितुर वर्णस तेजॊ च वदतां वर\nतादृषेनैव वर्णेन तवं कर्ण भविता पुनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 294, + "shloka": 33, + "text": "विद्यमानेषु शस्त्रेषु यद्य अमॊघाम असंशये\nपरमत्तॊ मॊक्ष्यसे चापि तवय्य एवैषा पतिष्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 294, + "shloka": 34, + "text": "[कर्ण]\nसंशयं परमं पराप्य विमॊक्ष्ये वासवीम इमाम\nयथा माम आत्थ शक्र तवं सत्यम एतद बरवीमि ते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 294, + "shloka": 35, + "text": "[वै]\nततः शक्तिं परज्वलितां परतिगृह्य विशां पते\nशस्त्रं गृहीत्वा निशितं सर्वगात्राण्य अकृन्तत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 294, + "shloka": 36, + "text": "ततॊ देवा मानवा दानवाश च; निकृन्तन्तं कर्णम आत्मानम एवम\nदृष्ट्वा सर्वे सिद्धसंघाश च नेदुर; न हय अस्यासीद दुःखजॊ वै विकारः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 294, + "shloka": 37, + "text": "ततॊ दिव्या दुन्दुभयः परणेदुः; पपातॊच्चैः पुष्पवर्षं च दिव्यम\nदृष्ट्वा कर्णं षस्त्र संकृत्तगात्रं; मुहुश चापि समयमानं नृवीरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 294, + "shloka": 38, + "text": "ततॊ छित्वा कवचं दिव्यम अङ्गात; तथैवार्द्रं परददौ वासवाय\nतथॊत्कृत्य परददौ कुण्डले ते; वैकर्तनः कर्मणा तेन कर्णः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 294, + "shloka": 39, + "text": "ततः शक्रः परहसन वञ्चयित्वा; कर्णं लॊके यशसा यॊजयित्वा\nकृतं कार्यं पाण्डवानां हि मेने; ततः पश्चाद दिवम एवॊत्पपात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 294, + "shloka": 40, + "text": "शरुत्वा कर्णं मुषितं धार्तराष्ट्रा; दीनाः सर्वे भग्नदर्पा इवासन\nतां चावस्थां गमितं सूतपुत्रं; शरुत्वा पाथा जहृषुः काननस्थाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 294, + "shloka": 41, + "text": "[जनम]\nकवस्था वीराः पाण्डवास ते बभूवुः; कुतश चैतच छरुतवन्तः परियं ते\nकिं वाकार्षुर दवादशे ऽबदे वयतीते; तन मे सर्वं भगवान वयाकरॊतु" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 294, + "shloka": 42, + "text": "[वै]\nलब्ध्वा कृष्णां सैन्धवं दरावयित्वा; विप्रैः सार्धं काम्यकाद आश्रमात ते\nमार्कण्डेयाच छरुतवन्तः पुराणं; देवर्षीणां चरितं विस्तरेण" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 294, + "shloka": 43, + "text": "परत्याजग्मुः सरथाः सानुयात्राः; सर्वैः सार्धं सूदपौरॊगवैश च\nततः पुण्यं दवैतवनं नृवीरा; निस्तीर्यॊग्रं वनवासं समग्रम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 295, + "shloka": 1, + "text": "[जनम]\nएवं हृतायां कृष्णायां पराप्य कलेशम अनुत्तमम\nपरतिलभ्य ततः कृष्णां किम अकुर्वन्त पाण्डवाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 295, + "shloka": 2, + "text": "[वै]\nएवं हृतायां कृष्णायां पराप्य कलेशम अनुत्तमम\nविहाय काम्यकं राजा सह भरातृभिर अच्युतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 295, + "shloka": 3, + "text": "पुनर दवैतवनं रम्यम आजगाम युधिष्ठिरः\nसवादुमूलफलं रम्यं मार्कण्डेयाश्रमं परति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 295, + "shloka": 4, + "text": "अनुगुप्त फलाहाराः सर्व एव मिताशनाः\nनयवसन पाण्डवास तत्र कृष्णया सह भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 295, + "shloka": 5, + "text": "वसन दवैतवने राजा कुन्तीपुत्रॊ युधिष्ठिरः\nभीमसेनॊ ऽरजुनश चैव माद्रीपुत्रौ च पाण्डवौ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 295, + "shloka": 6, + "text": "बराह्मणार्थे पराक्रान्ता धर्मात्मानॊ यतव्रताः\nकलेशम आर्छन्त विपुलं सुखॊदर्कं परंतपाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 295, + "shloka": 7, + "text": "अजातशत्रुम आसीनं भरतृभिः सहितं वने\nआगम्य बराह्मणस तूर्णं संतप्त इदम अब्रवीत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 295, + "shloka": 8, + "text": "अरणी सहितं मह्यं समासक्तं वनस्पतौ\nमृगस्य घर्षमाणस्य विषाणे समसज्जत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 295, + "shloka": 9, + "text": "तद आदाय गतॊ राजंस तवरमाणॊ महामृगः\nआश्रमात तवरितः शीघ्रं पलवमानॊ महाजवः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 295, + "shloka": 10, + "text": "तस्य गत्वा पदं शीघ्रम आसाद्य च महामृगम\nअग्निहॊत्रं न लुप्येत तद आनयत पाण्डवाः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 295, + "shloka": 11, + "text": "बराह्मणस्य वचॊ शरुत्वा संतप्तॊ ऽथ युधिष्ठिरः\nधनुर आदाय कौन्तेयः पराद्रवद भरातृभिः सह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 295, + "shloka": 12, + "text": "सन्नद्धा धन्विनः सर्वे पराद्रवन नरपुंगवाः\nबराह्मणार्थे यतन्तस ते शीघ्रम अन्वगमन मृगम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 295, + "shloka": 13, + "text": "कर्णिनालीकनाराचान उत्सृजन्तॊ महारथाः\nनाविध्यन पाण्डवास तत्र पश्यन्तॊ मृगम अन्तिकात" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 295, + "shloka": 14, + "text": "तेषां परयतमानानां नादृश्यत महामृगः\nअपश्यन्तॊ मृगं शरान्ता दुःखं पराप्ता मनस्विनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 295, + "shloka": 15, + "text": "शीतलछायम आसाद्य नयग्रॊधं गहने वने\nकषुत्पिपासापरीताङ्गाः पाण्डवाः समुपाविशन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 295, + "shloka": 16, + "text": "तेषां समुपविष्टानां नकुलॊ दुःखितस तदा\nअब्रवीद भरातरं जयेष्ठम अमर्षात कुरुसत्तम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 295, + "shloka": 17, + "text": "नास्मिन कुले जातु ममज्ज धर्मॊ; न चालस्याद अर्थलॊपॊ बभूव\nअनुत्तराः सर्वभूतेषु भूयः; संप्राप्ताः समः संशयं केन राजन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 296, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nनापदाम अस्ति मर्यादा न निमित्तं न कारणम\nधर्मस तु विभजत्य अत्र उभयॊः पुण्यपापयॊः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 296, + "shloka": 2, + "text": "[भीम]\nपरातिकाम्य अनयत कृष्णां सभायां परेष्यवत तदा\nन मया निहतस तत्र तेन पराप्ताः सम संशयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 296, + "shloka": 3, + "text": "[अर्ज]\nवाचस तीक्ष्णास्थि भेदिन्यः सूतपुत्रेण भाषिताः\nअतितीक्ष्णा मया कषान्तास तेन पराप्तः सम संशयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 296, + "shloka": 4, + "text": "[सहदेव]\nशकुनिस तवां यदाजैषीद अक्षद्यूतेन भारत\nस मया न हतस तत्र तेन पराप्ताः सम संशयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 296, + "shloka": 5, + "text": "[वै]\nततॊ युधिष्ठिरॊ राजा नकुलं वाक्यम अब्रवीत\nआरुह्य वृक्षं माद्रेय निरीक्षस्व दिशॊ दश" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 296, + "shloka": 6, + "text": "पानीयम अन्तिके पश्य वृक्षान वाप्य उदकाश्रयान\nइमे हि भरातरः शरान्तास तव तात पिपासिताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 296, + "shloka": 7, + "text": "नकुलस तु तथेत्य उक्त्वा शीघ्रम आरुह्य पादमम\nअब्रवीद भरातरं जयेष्ठम अभिवीक्ष्य समन्ततः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 296, + "shloka": 8, + "text": "पश्यामि बहुलान राजन वृक्षान उदकसंश्रयान\nसारसानां च निर्ह्रादम अत्रॊदकम असंशयम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 296, + "shloka": 9, + "text": "ततॊ ऽबरवीत सत्यधृतिः कुन्तीपुत्रॊ युधिष्ठिरः\nगच्छ सौम्य ततः शीघ्रं तूर्णं पानीयम आनय" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 296, + "shloka": 10, + "text": "नकुलस तु तथेत्य उक्त्वा भरातुर जयेष्ठस्य शासनात\nपराद्रवद यत्र पानीयं शीघ्रं चैवान्वपद्यत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 296, + "shloka": 11, + "text": "स दृष्ट्वा विमलं तॊयं सारसैः परिवारितम\nपातु काकस ततॊ वाचम अन्तरिक्षात स शुश्रुवे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 296, + "shloka": 12, + "text": "मा तात साहसं कार्षीर मम पूर्वपरिग्रहः\nपरश्नान उक्त्वा तु माद्रेय ततः पिब हरस्व च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 296, + "shloka": 13, + "text": "अनादृत्य तु तद वाक्यं नकुलः सुपिपासितः\nअपिबच छीतलं तॊयं पीत्वा च निपपात ह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 296, + "shloka": 14, + "text": "चिरायमाणे नकुले कुन्तीपुत्रॊ युधिष्ठिरः\nअब्रवीद भरातरं वीरं सहदेवम अरिंदमम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 296, + "shloka": 15, + "text": "भराता चिरायते तात सहदेव तवाग्रजः\nतं चैवानय सॊदर्यं पानीयं च तवम आनय" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 296, + "shloka": 16, + "text": "सहदेवस तथेत्य उक्त्वा तां दिशं परत्यपद्यत\nददर्श च हतं भूमौ भरातरं नकुलं तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 296, + "shloka": 17, + "text": "भरातृशॊकाभिसंतप्तस तृषया च परपीडितः\nअभिदुद्राव पानीयं ततॊ वाग अभ्यभाषत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 296, + "shloka": 18, + "text": "मा तात साहसं कार्षीर मम पूर्वपरिग्रहः\nपरश्नान उक्त्वा यथाकामं ततः पिब हरस्व च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 296, + "shloka": 19, + "text": "अन���दृत्य तु तद वाक्यं सहदेवः पिपासितः\nअपिबच छीतलं तॊयं पीत्वा च निपपात ह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 296, + "shloka": 20, + "text": "अथाब्रवीत स विजयं कुन्तीपुत्रॊ युधिष्ठिरः\nभरातरौ ते चिरगतौ बीभत्सॊ शत्रुकर्शन\nतौ चैवानय भद्रं ते पानीयं च तवम आनय" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 296, + "shloka": 21, + "text": "एवम उक्तॊ गुडाकेशः परगृह्य सशरं धनुः\nआमुक्तखड्गॊ मेधावी तत सरॊ परत्यपद्यत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 296, + "shloka": 22, + "text": "यतः पुरुषशार्दूलौ पानीय हरणे गतु\nतौ ददर्श हतौ तत्र भरातरौ शवेतवाहनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 296, + "shloka": 23, + "text": "परसुप्ताव इव तौ दृष्ट्वा नरसिंहः सुदुःखितः\nधनुर उद्यम्य कौन्तेयॊ वयलॊकयत तद वनम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 296, + "shloka": 24, + "text": "नापश्यत तत्र किं चित स भूतं तस्मिन महावने\nसव्यसाची ततः शरान्तः पानीयं सॊ ऽभयधावत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 296, + "shloka": 25, + "text": "अभिधावंस ततॊ वाचम अन्तरिक्षात स शुश्रुवे\nकिम आसीद असि पानीयं नैतच छक्यं बलात तवया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 296, + "shloka": 26, + "text": "कौन्तेय यदि वै परश्नान मयॊक्तान परतिपत्स्यसे\nततः पास्यसि पानीयं हरिष्यसि च भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 296, + "shloka": 27, + "text": "वारितस तव अब्रवीत पार्थॊ दृश्यमानॊ निवारय\nयावद बाणैर विनिर्भिन्नः पुनर नैवं वदिष्यसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 296, + "shloka": 28, + "text": "एवम उक्त्वा ततः पार्थः शरैर अस्त्रानुमन्त्रितैः\nववर्ष तां दिशं कृत्स्नां शब्दवेधं च दर्शयन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 296, + "shloka": 29, + "text": "कर्णिनालीकनाराचान उत्सृजन भरतर्षभ\nअनेकैर इषुसंघातैर अन्तरिक्षं ववर्ष ह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 296, + "shloka": 30, + "text": "[यक्स]\nकिं विघातेन ते पार्थ परश्नान उक्त्वा ततः पिब\nअनुक्त्वा तु ततः परश्नान पीत्वैव न भविष्यसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 296, + "shloka": 31, + "text": "[वै]\nस तव अमॊघान इषून मुक्त्वा तृष्णयाभिप्रपीडितः\nअविज्ञायैव तान परश्नान पीत्वैव निपपात ह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 296, + "shloka": 32, + "text": "अथाब्रवीद भीमसेनं कुन्तीपुत्रॊ युधिष्ठिरः\nनकुलः सहदेवश च बीभत्सुश चापराजितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 296, + "shloka": 33, + "text": "चिरं गतास तॊयहेतॊर न चागच्छन्ति भारत\nतांश चैवानय भद्रं ते पानीयं च तवम आनय" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 296, + "shloka": 34, + "text": "भीमसेनस तथेत्य उक्त्वा तां दिशं पत्यपद्यत\nयत्र ते पुरुषव्याघ्रा भरातरॊ ऽसय निपातिताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 296, + "shloka": 35, + "text": "तान दृष्ट्वा दुःखितॊ भीमस तृषया च परपीडितः\nअमन्यत महाबाहुः कर्म तद यक्षरक्षसाम\nस चिन्तयाम आस तदा यॊद्धव्यं धरुवम अद्य मे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 296, + "shloka": 36, + "text": "पास्यामि तावत पानीयम इति पार्थॊ वृकॊदरः\nततॊ ऽभयधावत पानीयं पिपासुः पुरुषर्षभः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 296, + "shloka": 37, + "text": "[यक्स]\nमा तात साहसं कार्षीर मम पूर्वपरिग्रहः\nपरश्नान उक्त्वा तु कौन्तेय ततः पिब हरस्व च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 296, + "shloka": 38, + "text": "[वै]\nएवम उक्तस ततॊ भीमॊ यक्षेणामित तेजसा\nअविज्ञायैव तान परश्नान पीत्वैव निपपात ह" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 296, + "shloka": 39, + "text": "ततः कुन्तीसुतॊ राजा विचिन्त्य पुरुषर्षभः\nसमुत्थाय महाबाहुर दह्यमानेन चेतसा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 296, + "shloka": 40, + "text": "अपेतजननिर्घॊषं परविवेश महावनम\nरुरुभिश च वराहैश च पक्षिभिश च निषेवितम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 296, + "shloka": 41, + "text": "नीलभास्वरवर्णैश च पादपैर उपशॊभितम\nभरमरैर उपगीतं च पक्षिभिश च महायशः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 296, + "shloka": 42, + "text": "स गच्छन कानने तस्मिन हेमजालपरिष्कृतम\nददर्श तत सरॊ शरीमान विश्वकर्म कृतं यथा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 296, + "shloka": 43, + "text": "उपेतं नलिनी जालैः सिन्धुवारैश च वेतसैः\nकेतकैः करवीरैश च पिप्पलैश चैव संवृतम\nशरमार्तस तद उपागम्य सरॊ दृष्ट्वाथ विस्मितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 297, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nस ददर्श हतान भरातॄँल लॊकपालान इव चयुतान\nयुगान्ते समनुप्राप्ते शक्र परतिमगौरवान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 297, + "shloka": 2, + "text": "विप्रकीर्णधनुर बाणं दृष्ट्वा निहतम अर्जुनम\nभीमसेनं यमौ चॊभौ निर्विचेष्टान गतायुर अः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 297, + "shloka": 3, + "text": "स दीर्घम उष्णं निःश्वस्य शॊकबाष्पपरिप्लुतः\nबुद्ध्या विचिन्तयाम आस वीराः केन निपातिताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 297, + "shloka": 4, + "text": "नैषां शस्त्रप्रहारॊ ऽसति पदं नेहास्ति कस्य चित\nभूतं महद इदं मन्ये भरातरॊ येन मे हताः\nएकाग्रं चिन्तयिष्यामि पीत्वा वेत्स्यामि वा जलम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 297, + "shloka": 5, + "text": "सयात तु दुर्यॊधनेनेदम उपांशु विहितं कृतम\nगन्धार राजरचितं सततं जिह्मबुद्धिना" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 297, + "shloka": 6, + "text": "यस्य कार्यम अकार्यं वा समम एव भवत्य उत\nकस तस्य विश्वसेद वीरॊ दुर्मतेर अकृतात्मनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 297, + "shloka": 7, + "text": "अथ वा पुरुषैर गूढैः परयॊगॊ ऽयं दुरात्मनः\nभवेद इति महाबाहुर बहुधा समचिन्तयत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 297, + "shloka": 8, + "text": "तस्यासीन न विषेणेदम उदकं दूषितं यथा\nमुखवर्णाः परसन्ना मे भरातॄणाम इत्य अचिन्तयत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 297, + "shloka": 9, + "text": "एकैकशश चौघबलान इमान पुरुषसत्तमान\nकॊ ऽनयः परतिसमासेत कालान्तकयमाद ऋते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 297, + "shloka": 10, + "text": "एतेनाध्यवसायेन तत तॊयम अवगाढवान\nगाहमानश च तत तॊयम अन्तरिक्षात स शुश्रुवे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 297, + "shloka": 11, + "text": "[यक्स]\nअहं बकः शैवलमत्स्यभक्षॊ; मया नीताः परेतवशं तवानुजाः\nतवं पञ्चमॊ भविता राजपुत्र; न चेत परश्नान पृच्छतॊ वयाकरॊषि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 297, + "shloka": 12, + "text": "मा तात साहसं कार्षीर मम पूर्वपरिग्रहः\nपरश्नान उक्त्वा तु कौन्तेय ततः पिब हरस्व च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 297, + "shloka": 13, + "text": "[य]\nरुद्राणां वा वसूनां वा मरुतां वा परधानभाक\nपृच्छामि कॊ भवान देवॊ नैतच छकुनिना कृतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 297, + "shloka": 14, + "text": "हिमवान पारियात्रश च विन्ध्यॊ मलय एव च\nचत्वारः पर्वताः केन पातिता भुवि तेजसा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 297, + "shloka": 15, + "text": "अतीव ते महत कर्मकृतं बलवतां वर\nयन न देवा न गन्धर्वा नासुरा न च राक्षसाः\nविषहेरन महायुद्धे कृतं ते तन महाद्भुतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 297, + "shloka": 16, + "text": "न ते जानामि यत कार्यं नाभिजानामि काङ्क्षितम\nकौतूहलं महज जातं साध्वसं चागतं मम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 297, + "shloka": 17, + "text": "येनास्म्य उद्विग्नहृदयः समुत्पन्न शिरॊ जवरः\nपृच्छामि भगवंस तस्मात कॊ भवान इह तिष्ठति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 297, + "shloka": 18, + "text": "[यक्स]\nयक्षॊ ऽहम अस्मि भद्रं ते नास्मि पक्षी जले चरः\nमयैते निहताः सर्वे भरातरस ते महौजसः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 297, + "shloka": 19, + "text": "[वै]\nततस ताम अशिवां शरुत्वा वाचं स परुषाक्षराम\nयक्षस्य बरुवतॊ राजन्न उपक्रम्य तदा सथितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 297, + "shloka": 20, + "text": "विरूपाक्षं महाकायं यक्षं तालसमुच्छ्रयम\nजवलनार्कप्रतीकाशम अधृष्यं पर्वतॊपमम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 297, + "shloka": 21, + "text": "सेतुम आश्रित्य तिष्ठन्तं ददर्श भरतर्षभः\nमेघगन्मीरया वाचा तर्जयन्तं महाबलम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 297, + "shloka": 22, + "text": "[यक्स]\nइमे ते भरातरॊ राजन वार्यमाणा मयासकृत\nबलात तॊयं जिहीर्ष���्तस ततॊ वै सूदिता मया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 297, + "shloka": 23, + "text": "न पेयम उदकं राजन पराणान इह परीप्सता\nपार्थ मा साहसं कार्षीर मम पूर्वपरिग्रहः\nपरश्नान उक्त्वा तु कौन्तेय ततः पिब हरस्व च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 297, + "shloka": 24, + "text": "[य]\nनैवाहं कामये यक्ष तव पूर्वपरिग्रहम\nकामनैतत परशंसन्ति सन्तॊ हि पुरुषाः सदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 297, + "shloka": 25, + "text": "यदात्मना सवम आत्मानं परशंसेत पुरुषः परभॊ\nयथा परज्ञं तु ते परश्नान परतिवक्ष्यामि पृच्छ माम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 297, + "shloka": 26, + "text": "[यक्स]\nकिं सविद आदित्यम उन्नयति केच तस्याभितश चराः\nकश चैनम अस्तं नयति कस्मिंश च परतितिष्ठति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 297, + "shloka": 27, + "text": "[य]\nबरह्माद इत्य अमुन नयति देवास तस्याभितश चराः\nधर्मश चास्तं नयति च सत्ये च परतितिष्ठति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 297, + "shloka": 28, + "text": "[यक्स]\nकेन सविच छरॊत्रियॊ भवति केन सविद विन्दते महत\nकेन दवितीयवान भवति राजन केन च बुद्धिमान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 297, + "shloka": 29, + "text": "[य]\nशरुतेन शरॊत्रियॊ भवति तपसा विन्दते महत\nधृत्या दवितीयवान भवति बुद्धिमान वृद्धसेवया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 297, + "shloka": 30, + "text": "[यक्ष]\nकिं बराह्मणानां देवत्वं कश च धर्मः सताम इव\nकश चैषां मानुषॊ भावः किम एषाम असताम इव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 297, + "shloka": 31, + "text": "[य]\nसवाध्याय एषां देवत्वं तप एषां सताम इव\nमरणं मानुषॊ भावः परिवादॊ ऽसताम इव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 297, + "shloka": 32, + "text": "[यक्स]\nकिं कषत्रियाणां देवत्वं कश च धर्मः सताम इव\nकश चैषां मानुषॊ भावः किम एषाम असताम इव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 297, + "shloka": 33, + "text": "[य]\nइष्वस्त्रम एषां देवत्वं यज्ञ एषां सताम इव\nभयं वै मानुषॊ भावः परित्यागॊ ऽसताम इव" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 297, + "shloka": 34, + "text": "[यक्स]\nकिम एकं यज्ञियं साम किम एकं यज्ञियं यजुः\nका चैका वृश्चते यज्ञं कां यज्ञॊ नातिवर्तते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 297, + "shloka": 35, + "text": "[य]\nपराणॊ वै यज्ञियं साम मनॊ वै यज्ञियं यजुः\nवाग एका वृश्चते यज्ञं तां यज्ञॊ नातिवर्तते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 297, + "shloka": 36, + "text": "[यक्स]\nकिं सविद आपततां शरेष्ठं बीजं निपततां वरम\nकिं सवित परतिष्ठमानानां किं सवित परवदतां वरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 297, + "shloka": 37, + "text": "[य]\nवर्षम आपततां शरेष्ठं बीजं निपततां वरम\nगावः परतिष्ठमानानां पुत्रः परवदतां वरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 297, + "shloka": 38, + "text": "[यक्स]\nइन्द्रियार्थान अनुभवन बुद्धिमाँल लॊकपूजितः\nसंमतः सर्वभूतानाम उच्छ्वसन कॊ न जीवति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 297, + "shloka": 39, + "text": "[य]\nदेवतातिथिभृत्यानां पितॄणाम आत्मनश च यः\nन निर्वपति पञ्चानाम उच्छ्वसन न स जीवति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 297, + "shloka": 40, + "text": "[यक्स]\nकिं सविद गुरुतरं भूमेः किं सविद उच्चतरं च खात\nकिं सविच छीघ्रतरं वायॊः किं सविद बहुतरं नृणाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 297, + "shloka": 41, + "text": "[य]\nमाता गुरुतरा भूमेः पिता उच्चरतश च खात\nमनॊ शीघ्रतरं वायॊश चिन्ता बहुतरी नृणाम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 297, + "shloka": 42, + "text": "[यक्स]\nकिं सवित सुप्तं न निमिषति किं सविज जातं न चॊपति\nकस्य सविद धृदयं नास्ति किं सविद वेगेन वर्घते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 297, + "shloka": 43, + "text": "[य]\nमत्स्यः सुप्तॊ न निमिषत्य अण्डं जातं न चॊपति\nअश्मनॊ हृदयं नास्ति नदीवेगेन वर्धते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 297, + "shloka": 44, + "text": "[यक्स]\nकिं सवित परवसतॊ मित्रं किं सविन मित्रं गृहे सतः\nआतुरस्य च किं मित्रं किं सविन मित्रं मरिष्यतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 297, + "shloka": 45, + "text": "[य]\nसार्थः परवसतॊ मित्रं भार्या मित्रं गृहे सतः\nआतुरस्य भिषन मित्रं दानं मित्रं मरिष्यतः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 297, + "shloka": 46, + "text": "[यक्स]\nकिं सविद एकॊ विचरति जातः कॊ जायते पुनः\nकिं सविद धिमस्य भैषज्यं किं सविद आवपनं महत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 297, + "shloka": 47, + "text": "[य]\nसूर्य एकॊ विचरति चन्द्रमा जायते पुनः\nअग्निर हिमस्य भैषज्यं भूमिर आपवनं महत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 297, + "shloka": 48, + "text": "[यक्स]\nकिं सविद एकपदं धर्म्यं किं सविद एकपदं यशः\nकिं सविद एकपदं सवर्ग्यं किं सविद एकपदं सुखम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 297, + "shloka": 49, + "text": "[य]\nदाक्ष्यम एकपदं धर्म्यं दानम एकपदं यशः\nसत्यम एकपदं सवर्ग्यं शीलम एकपदं सुखम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 297, + "shloka": 50, + "text": "[यक्स]\nकिं सविद आत्मा मनुष्यस्य किं सविद दैवकृतः सखा\nउपजीवनं किं सविद अस्य किं सविद अस्य परायणम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 297, + "shloka": 51, + "text": "[य]\nपुत्र आत्मा मनुष्यस्य भार्या दैवकृतः सखा\nउपजीवनं च पर्जन्यॊ दानम अस्य परायणम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 297, + "shloka": 52, + "text": "[यक्स]\nधन्यानाम उत्तमं किं सविद धनानां किं सविद उत्तमम\nलाभानाम उत्तमं किं सवित किं सुखानां तथॊत्तमम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 297, + "shloka": 53, + "text": "[य]\nधन्यानाम उत्तमं दाक्ष्यं धनानाम उत्तमं शरुतम\nलाभानां शरेष्ठम आरॊग्यं सुखानां तुष्टिर उत्तमा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 297, + "shloka": 54, + "text": "[यक्स]\nकश च धर्मः परॊ लॊके कश च धर्मः सदा फलः\nकिं नियम्य न शॊचन्ति कैश च संधिर न जीर्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 297, + "shloka": 55, + "text": "[य]\nआनृशंस्यं परॊ धर्मस तरयीधर्मः सदा फलः\nअनॊ यम्य न शॊचन्ति सद्भिः संधिर न जीर्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 297, + "shloka": 56, + "text": "[यक्स]\nकिं नु हित्वा परियॊ भवति किं नु हित्वा न शॊचति\nकिं नु हित्वार्थवान भवति किं नु हित्वा सुखी भवेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 297, + "shloka": 57, + "text": "[य]\nमानं हित्वा परियॊ भवति करॊधं हित्वा न शॊचति\nकामं हित्वार्थवान भवति लॊभं हित्वा सुखू भवेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 297, + "shloka": 58, + "text": "[यक्स]\nमृतं कथं सयात पुरुषः कथं राष्ट्रं मृतं भवेत\nशराधं मृतं कथं च सयात कथं यज्ञॊ मृतॊ भवेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 297, + "shloka": 59, + "text": "[य]\nमृतॊ दरिद्रः पुरुषॊ मृतं राष्ट्रम अराजकम\nमृतम अश्रॊत्रियं शराद्धं मृतॊ यज्ञॊ तव अदक्षिणः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 297, + "shloka": 60, + "text": "[यक्स]\nका दिक किम उदकं परॊक्तं किम अन्नं पार्थ किं विषम\nशराद्धस्य कालम आख्याहि ततः पिब हरस्व च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 297, + "shloka": 61, + "text": "[य]\nसन्तॊ दिग जलम आकाशं गौर अन्नं परार्थना विषम\nशराद्धस्य बराह्मणः कालः कथं वा यक्ष मन्यसे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 297, + "shloka": 62, + "text": "[यक्स]\nवयाख्याता मे तवया परश्ना याथातथ्यं परंतप\nपुरुषं तव इदानीम आख्याहि यश च सर्वधनी नरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 297, + "shloka": 63, + "text": "[य]\nदिवं सपृशति भूमिं च शब्दः पुण्यस्य कर्मणः\nयावत स शब्दॊ भवति तावत पुरुष उच्यते" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 297, + "shloka": 64, + "text": "तुल्ये परियाप्रिये यस्य सुखदुःखे तथैव च\nअतीतानागते चॊभे स वै सर्वधनी नरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 297, + "shloka": 65, + "text": "[यक्स]\nवयाख्यातः पुरुषॊ राजन यश च सर्वधनी नरः\nतस्मात तवैकॊ भरातॄणां यम इच्छसि स जीवतु" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 297, + "shloka": 66, + "text": "[य]\nशयामॊ य एष रक्ताक्षॊ बृहच छाल इवॊद्गतः\nवयूढॊरस्कॊ महाबाहुर अङ्कुलॊ यक्ष जीवतु" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 297, + "shloka": 67, + "text": "[यक्स]\nपरियस ते भीमसेनॊ ऽयम अर्जुनॊ वः परायणम\nस कस्मान नकुलं राजन सापत्नं जीवम इच्छसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 297, + "shloka": 68, + "text": "यस्य नागस���स्रेण दश संख्येन वै बलम\nतुल्यं तं भीमम उत्सृज्य नकुलं जीवम इच्छसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 297, + "shloka": 69, + "text": "तथैनं मनुजाः पराहुर भीमसेनं परियं तव\nअथ केनानुभावेन सापत्नं जीवम इच्छसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 297, + "shloka": 70, + "text": "यस्य बाहुबलं सर्वे पाण्डवाः समुपाश्रिताः\nअर्जुनं तम अपाहाय नकुलं जीवम इच्छसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 297, + "shloka": 71, + "text": "[य]\nआनृशंस्य परॊ धर्मः परमार्थाच च मे मतम\nआनृशंस्यं चिकीर्षामि नकुलॊ यक्ष जीवतु" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 297, + "shloka": 72, + "text": "धर्मशीलः सदा राजा इति मां मानवा विदुः\nसवधर्मान न चलिष्यामि नकुलॊ यक्ष जीवतु" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 297, + "shloka": 73, + "text": "यथा कुन्ती तथा माद्री विशेषॊ नास्ति मे तयॊः\nमातृभ्यां समम इच्छामि नकुलॊ यक्ष जीवतु" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 297, + "shloka": 74, + "text": "[यक्स]\nयस्य ते ऽरथाच च कामाच च आनृशंस्यं परं मतम\nअस्मात ते भरातरः सर्वे जीवन्तु भरतर्षभ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 298, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nततस ते यक्षवचनाद उदतिष्ठन्त पाण्डवाः\nकषुत्पिपासे च सर्वेषां कषणे तस्मिन वयगच्छताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 298, + "shloka": 2, + "text": "[य]\nरसस्य एकेन पादेन तिष्ठन्तम अपराजितम\nपृच्छामि कॊ भवान देवॊ न मे यक्षॊ मतॊ भवान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 298, + "shloka": 3, + "text": "वसूनां वा भवान एकॊ रुद्राणाम अथ वा भवान\nअथ वा मरुतां शरेष्ठॊ वर्जी वा तरिदशेश्वरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 298, + "shloka": 4, + "text": "मम हि भरातर इमे सहस्रशतयॊधिनः\nन तं यॊगं परपश्यामि येन सयुर विनिपातिताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 298, + "shloka": 5, + "text": "सुखं परतिविबुद्धानाम इन्द्रियाण्य उपलक्षये\nस भवान सुहृद अस्माकम अथ वा नः पिता भवान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 298, + "shloka": 6, + "text": "[यक्स]\nअहं ते जनकस तात धर्मॊ मृदु पराक्रम\nतवां दिदृक्षुर अनुप्राप्तॊ विद्धि मां भरतर्षभ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 298, + "shloka": 7, + "text": "यशॊ सत्यं दमः शौचम आर्जवं हरीर अचापलम\nदानं तपॊ बरह्मचर्यम इत्य एतास तनवॊ मम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 298, + "shloka": 8, + "text": "अहिंसा समता शान्तिस तपॊ शौचम अमत्सरः\nदवाराण्य एतानि मे विद्धि परियॊ हय असि सदा मम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 298, + "shloka": 9, + "text": "दिष्ट्या पञ्चसु रक्तॊ ऽसि दिष्ट्या ते षट्पदी जिता\nदवे पूर्वे मध्यमे दवे च दवे चान्ते साम्परायिके" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 298, + "shloka": 10, + "text": "धर्मॊ ऽहम अस्मि भद्र�� ते जिज्ञासुस तवम इहागतः\nआनृशंस्येन तुष्टॊ ऽसमि वरं दास्यामि ते ऽनघ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 298, + "shloka": 11, + "text": "वरं वृणीष्व राजेन्द्र दाता हय अस्मि तवानघ\nये हि मे पुरुषा भक्ता न तेषाम अस्ति दुर्गतिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 298, + "shloka": 12, + "text": "[य]\nअरणी सहितं यस्य मृग आदाय गच्छति\nतस्याग्नयॊ न लुप्येरन परथमॊ ऽसतु वरॊ मम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 298, + "shloka": 13, + "text": "[धर्म]\nअरणी सहितं तस्य बराह्मणस्य हृतं मया\nमृगवेषेण कौन्तेय जिज्ञासार्थं तव परभॊ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 298, + "shloka": 14, + "text": "[वै]\nददानीत्य एव भवगान उत्तरं परत्यपद्यत\nअन्यं वरय भद्रं ते वरं तवम अमरॊपम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 298, + "shloka": 15, + "text": "[य]\nवर्षाणि दवादशारण्ये तरयॊदशम उपस्थितम\nतत्र नॊ नाभिजानीयुर वसतॊ मनुजाः कव चित" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 298, + "shloka": 16, + "text": "[वै]\nददानीत्य एव भगवान उत्तरं परत्यपद्यत\nभूयॊ चाश्वासयाम आस कौन्तेयं सत्यविक्रमम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 298, + "shloka": 17, + "text": "यद्य अपि सवेन रूपेण चरिष्यथ महीम इमाम\nन वॊ विज्ञास्यते कश चित तरिषु लॊकेषु भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 298, + "shloka": 18, + "text": "वर्षं तरयॊदशं चेदं मत्प्रसादात कुरूर्वहाः\nविराटनगरे गूढा अविज्ञाताश चरिष्यथ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 298, + "shloka": 19, + "text": "यद वः संकल्पितं रूपं मनसा यस्य यादृशम\nतादृशं तादृशं सर्वे छन्दतॊ धारयिष्यथ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 298, + "shloka": 20, + "text": "अरिणी सहितं चेदं बराह्मणाय परयच्छत\nजिज्ञासार्थं मया हय एतद आहृतं मृगरूपिणा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 298, + "shloka": 21, + "text": "तृतीयं गृह्यतां पुत्र वरम अप्रतिमं महत\nतवं हि मत परभवॊ राजन विदुरश च ममांश भाक" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 298, + "shloka": 22, + "text": "[य]\nदेवदेवॊ मया दृष्टॊ भवान साक्षात सनातनः\nयं ददासि वरं तुष्टस तं गरहीष्याम्य अहं पितः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 298, + "shloka": 23, + "text": "जयेयं लॊभमॊहौ च करॊधं चाहं सदा विभॊ\nदाने तपसि सत्ये च मनॊ मे सततं भवेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 298, + "shloka": 24, + "text": "[धर्म]\nउपपन्नॊ गुणैः सर्वैः सवभावेनासि पाण्डव\nभवान धर्मः पुनश चैव यथॊक्तं ते भविष्यति" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 298, + "shloka": 25, + "text": "[वै]\nइत्य उक्त्वान्तर दधे धर्मॊ भगवाँल लॊकभावनः\nसमेताः पाण्डवाश चैव सुखसुप्ता मनस्विनः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 298, + "shloka": 26, + "text": "अभ्येत्य चाश्रमं वीराः सर्व एव गतक्लमाः\nआर��ेयं ददुस तस्मै बराह्मणाय तपस्विने" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 298, + "shloka": 27, + "text": "इदं समुत्थान समागमं महत; पितुश च पुत्रस्य च कीर्तिवर्धनम\nपठन नरः सयाद विजीतेन्द्रियॊ वशी; सपुत्रपौत्रः शतवर्ष भाग भवेत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 298, + "shloka": 28, + "text": "न चाप्य अधर्मे न सुहृद विभेदने; परस्वहारे परदारमर्शने\nकदर्य भावे न रमेन मनॊ सदा; नृणां सदाख्यानम इदं विजानताम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 299, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nधर्मेण ते ऽभयनुज्ञाताः पाण्डवाः सत्यविक्रमाः\nअज्ञातवासं वत्स्यन्तश छन्ना वर्षं तरयॊदशम\nउपॊपविश्य विद्वांसः सहिताः संशितव्रताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 299, + "shloka": 2, + "text": "ये तद भक्ता वसन्ति सम वनवासे तपस्विनः\nतान अब्रुवन महात्मानः शिष्टाः पराज्ञलयस तदा\nअभ्यनुज्ञापयिष्यन्तस तं निवासं धृतव्रताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 299, + "shloka": 3, + "text": "विदितं भवतां सर्वं धार्तराष्ट्रैर यथा वयम\nछद्मना हृतराज्याश च निःस्वाश च बहुशः कृताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 299, + "shloka": 4, + "text": "उषिताश च वने कृच्छ्रं यत्र दवादश वत्सरान\nअज्ञातवास समयं शेषं वर्षं तरयॊदशम\nतद वत्स्यामॊ वयं छन्नास तदनुज्ञातुम अर्हथ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 299, + "shloka": 5, + "text": "सुयॊधनश च दुष्टात्मा कर्णश च सह सौबलः\nजानन्तॊ विषमं कुर्युर अस्मास्व अत्यन्तवैरिणः\nयुक्ताचाराश च युक्ताश च पौरस्य सवजनस्य च" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 299, + "shloka": 6, + "text": "अपि नस तद भवेद भूयॊ यद वयं बराह्मणैः सह\nसमस्ताः सवेषु राष्ट्रेषु सवराज्यस्था भवेमहि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 299, + "shloka": 7, + "text": "इत्य उक्त्वा दुःखशॊकार्ता शुचिर धर्मसुतस तदा\nसंमूर्च्छितॊ ऽभवद राजा साश्रुकण्ठॊ युधिष्ठिरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 299, + "shloka": 8, + "text": "तम अथाश्वासयन सर्वे बराह्मणा भरातृभिः सह\nअथ धौम्यॊ ऽबरवीद वाक्यं महार्थं नृपतिं तदा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 299, + "shloka": 9, + "text": "राजन विद्वान भवान दान्तः सत्यसंधॊ जितेन्द्रियः\nनैवंविधाः परमुह्यन्ति नराः कस्यां चिद आपदि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 299, + "shloka": 10, + "text": "देवैर अप्य आपदः पराप्ताश छन्नैश च बहुशस तथा\nतत्र तत्र सपत्नानां निग्रहार्थं महात्मभिः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 299, + "shloka": 11, + "text": "इन्द्रेण निषधान पराप्य गिरिप्रस्थाश्रमे तदा\nछन्नेनॊष्य कृतं कर्म दविषतां बलनिग्रहे" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 299, + "shloka": 12, + "text": "विष्णुनाश्वशिरॊ पराप्य तथादित्यां निवत्स्यता\nगर्भे वधार्थं दैत्यानाम अज्ञातेनॊषितं चिरम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 299, + "shloka": 13, + "text": "पराप्य वामन रूपेण परच्छन्नं बरह्मरूपिणा\nबलेर यथा हृतं राज्यं विक्रमैस तच च ते शरुतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 299, + "shloka": 14, + "text": "और्वेण वसता छन्नम ऊरौ बरह्मर्षिणा तदा\nयत्कृतं तात लॊकेषु तच च सर्वं शरुतं तवया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 299, + "shloka": 15, + "text": "परच्छन्नं चापि धर्मज्ञ हरिणा वृत्र निग्रहे\nवज्रं परविश्य शक्रस्य यत्कृतं तच च ते शरुतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 299, + "shloka": 16, + "text": "हुताशनेन यच चापः परविश्य छन्नम आसता\nविबुधानां कृतं कर्म तच च सर्वं शरुतं तवया" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 299, + "shloka": 17, + "text": "एवं विवस्वता तात छन्नेनॊत्तम तेजसा\nनिर्दग्धाः शत्रवः सर्वे वसता भुवि सर्वशः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 299, + "shloka": 18, + "text": "विष्णुना वसता चापि गृहे दशरथस्य वै\nदशग्रीवॊ हतश छन्नं संयुगे भीमकर्मणा" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 299, + "shloka": 19, + "text": "एवम एते महात्मानः परच्छन्नास तत्र तत्र ह\nअजयच छात्रवान युद्धे तथा तवम अपि जेष्यसि" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 299, + "shloka": 20, + "text": "तथा दौम्येन धर्मज्ञॊ वाक्यैः संपरितॊषितः\nशास्त्रबुद्ध्या सवबुद्ध्या च न चचाल युधिष्ठिरः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 299, + "shloka": 21, + "text": "अथाब्रवीन महाबाहुर भीमसेनॊ महाबलः\nराजानं बलिनां शरेष्ठॊ गिरा संपरिहर्षयन" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 299, + "shloka": 22, + "text": "अवेक्षया महाराज तव गाण्डीवधन्वना\nधर्मानुगतया बुद्ध्या न किं चित साहसं कृतम" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 299, + "shloka": 23, + "text": "सहदेवॊ मया नित्यं नकुलश च निवारितौ\nशक्तौ विध्वंसने तेषां शत्रुघ्नौ भीमविक्रमौ" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 299, + "shloka": 24, + "text": "न वयं तत परहास्यामॊ यस्मिन यॊक्ष्यति नॊ भवान\nभवान विधत्तां तत सर्वं कषिप्रं जेष्यामहे परान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 299, + "shloka": 25, + "text": "इत्य उक्ते भिमसेनेन बराह्मणाः परमाशिर अः\nपरयुज्यापृच्छ्य भरतान यथा सवान सवान ययुर गृहान" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 299, + "shloka": 26, + "text": "सर्वे वेदविदॊ मुख्या यतयॊ मुनयस तथा\nआशीर उक्त्वा यथान्यायं पुनर दर्शनकाङ्क्षिणः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 299, + "shloka": 27, + "text": "सह धौम्येन विद्वांसस तथा ते पञ्च पाण्डवाः\nउत्थाय परययुर वीराः कृष्णाम आदाय भारत" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 299, + "shloka": 28, + "text": "करॊशमातम अतिक्रम्य तस्माद देशान निमित्ततः\nशवॊभूते मनुजव्याघ्राश छन्नवासार्थम उद्यताः" + }, + { + "book": 3, + "chapter": 299, + "shloka": 29, + "text": "पृथक शास्त्रविदः सर्वे सर्वे मन्त्रविशारदाः\nसंधिविग्रहकालज्ञा मन्त्राय समुपाविशन" + } +] \ No newline at end of file