diff --git "a/texts/mahabharata/mahabharata_book_13.json" "b/texts/mahabharata/mahabharata_book_13.json" new file mode 100644--- /dev/null +++ "b/texts/mahabharata/mahabharata_book_13.json" @@ -0,0 +1,39230 @@ +[ + { + "book": 13, + "chapter": 1, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nशमॊ बहुविधाकारः सूक्ष्म उक्तः पितामह\nन च मे हृदये शान्तिर अस्ति कृत्वेदम ईदृशम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 1, + "shloka": 2, + "text": "अस्मिन अर्थे बहुविधा शान्तिर उक्ता तवयानघ\nसवकृते का नु शान्तिः सयाच छमाद बहुविधाद अपि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 1, + "shloka": 3, + "text": "शराचित शरीरं हि तीव्रव्रणम उदीक्ष्य च\nशमं नॊपलभे वीर दुष्कृतान्य एव चिन्तयन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 1, + "shloka": 4, + "text": "रुधिरेणावसिक्ताङ्गं परस्रवन्तं यथाचलम\nतवां दृष्ट्वा पुरुषव्याघ्र सीदे वर्षास्व इवाम्बुजम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 1, + "shloka": 5, + "text": "अतः कष्टतरं किं नु मत्कृते यत पितामहः\nइमाम अवस्थां गमितः परत्यमित्रै रणाजिरे\nतथैवान्ये नृपतयः सह पुत्राः स बान्धवाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 1, + "shloka": 6, + "text": "वयं हि धार्तराष्ट्राश च कालमन्युवशानुगाः\nकृत्वेदं निन्दितं कर्म पराप्स्यामः कां गतिं नृप" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 1, + "shloka": 7, + "text": "अहं तव हय अन्तकरः सुहृद वधकरस तथा\nन शान्तिम अधिगच्छामि पश्यंस तवां दुःखितं कषितौ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 1, + "shloka": 8, + "text": "[ब]\nपरतन्त्रं कथं हेतुम आत्मानम अनुपश्यसि\nकर्मण्य अस्मिन महाभाग सूक्ष्मं हय एतद अतीन्द्रियम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 1, + "shloka": 9, + "text": "अत्राप्य उदाहरन्तीमम इतिहासं पुरातनम\nसंवादं मृत्युगौतम्यॊः काललुब्धक पन्नगैः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 1, + "shloka": 10, + "text": "गौतमी नाम कौन्तेय सथविरा शम संयुता\nसर्पेण दष्टं सवं पुत्रम अपश्यद गतचेतनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 1, + "shloka": 11, + "text": "अथ तं सनायु पाशेन बद्ध्वा सर्पम अमर्षितः\nलुब्धकॊ ऽरजुनकॊ नाम गौतम्याः समुपानयत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 1, + "shloka": 12, + "text": "तां चाब्रवीद अयं ते सपुत्रहा पन्नगाधमः\nबरूहि कषिप्रं महाभागे वध्यतां केन हेतुना" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 1, + "shloka": 13, + "text": "अग्नौ परक्षिप्यताम एष चछिद्यतां खण्डशॊ ऽपि वा\nन हय अयं बालहा पापश चिरं जीवितुम अर्हति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 1, + "shloka": 14, + "text": "[गौतमी]\nविसृजैनम अबुद्धिस तवं न वध्यॊ ऽरजुनक तवया\nकॊ हय आत्मानं गुरुं कुर्यात पराप्तव्ये सति चिन्तयन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 1, + "shloka": 15, + "text": "पलवन्ते धर्मलघवॊ लॊके ऽमभसि यथा परलाः\nमज्जन्ति पापगुरवः शस्त्रं सकन्नम इवॊदके" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 1, + "shloka": 16, + "text": "न चाम��त्युर भविता वै हते ऽसमिन; कॊ वात्ययः सयाद अहते ऽसमिञ जनस्य\nअस्यॊत्सर्गे पराणयुक्तस्य जन्तॊर; मृत्यॊर लॊकं कॊ नु गच्छेद अनन्तम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 1, + "shloka": 17, + "text": "[लुब्धक]\nजानाम्य एवं नेह गुणाणुन जञाः; सर्वे नियुक्ता गुरवॊ वै भवन्ति\nसवस्थस्यैते तूपदेशा भवन्ति; तस्मात कषुद्रं सर्पम एनं हनिष्ये" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 1, + "shloka": 18, + "text": "समीप्सन्तः कालयॊगं तयजन्ति; सद्यः शुचं तव अर्थविदस तयजन्ति\nशरेयः कषयः शॊचतां नित्यशॊ हि; तस्मात तयाज्यं जहि शॊकं हते ऽसमिन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 1, + "shloka": 19, + "text": "[ग]\nन चैवार्तिर विद्यते ऽसमद्विधानां; धर्मारामः सततं सज्जनॊ हि\nनित्यायस्तॊ बाल जनॊ न चास्ति; धर्मॊ हय एष परभवाम्य अस्य नाहम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 1, + "shloka": 20, + "text": "न बराह्मणानां कॊपॊ ऽसति कुतः कॊपाच च यातना\nमार्दवात कषम्यतां साधॊ मुच्यताम एष पन्नगः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 1, + "shloka": 21, + "text": "[ल]\nहत्वा लाभः शरेय एवाव्ययं सयात; सद्यॊ लाभॊ बलवद्भिः परशस्तः\nकालाल लाभॊ यस तु सद्यॊ भवेत; हते शरेयः कुत्सिते तवेदृशे सयात" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 1, + "shloka": 22, + "text": "[ग]\nकार्थ पराप्तिर गृह्य शत्रुं निहत्य; का वा शान्तिः पराप्य शत्रुं नम उक्त्वा\nकस्मात सौम्य भुजगे न कषमेयं; मॊक्षं वा किं कारणं नास्य कुर्याम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 1, + "shloka": 23, + "text": "[ल]\nअस्माद एकस्माद बहवॊ रक्षितव्या; नैकॊ बहुभ्यॊ गौतमि रक्षितव्यः\nकृतागसं धर्मविदस तयजन्ति; सरीसृपं पापम इमं जहि तवम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 1, + "shloka": 24, + "text": "[ज]\nनास्मिन हते पन्नगे पुत्रकॊ मे; संप्राप्स्यते लुब्धक जीवितं वै\nगुणं चान्यं नास्य वधे परपश्ये; तस्मात सर्पं लुब्धक मुञ्च जीवम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 1, + "shloka": 25, + "text": "[ल]\nवृत्रं हत्वा देवराट शरेष्ठ भाग्भाग वै; यज्ञं हत्वा भागम अवाप चैव\nशूली देवॊ देव वृत्तं कुरु तवं; कषिप्रं सर्पं जहि मा भूद विशङ्का" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 1, + "shloka": 26, + "text": "[भ]\nअसकृत परॊच्यमानापि गौतमी भुजगं परति\nलुब्धकेन महाभागा पापे नैवाकरॊन मतिम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 1, + "shloka": 27, + "text": "ईषद उच्छ्वसमानस तु कृच्छ्रात संस्तभ्य पन्नगः\nउत्ससर्ज गिरं मन्दां मानुषीं पाशपीडितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 1, + "shloka": 28, + "text": "कॊ नव अर्जुनक दॊषॊ ऽतर विद्यते मम बालिश\nअस्वतन्त्रं हि मां मृत्युर विवशं यद अचूचुदत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 1, + "shloka": 29, + "text": "तस्यायं वचनाद दष्टॊ न कॊपेन न काम्यया\nतस्य तक किल्बिषं लुब्ध विद्यते यदि किल्बिषम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 1, + "shloka": 30, + "text": "[ल]\nयद्य अन्यवशगेनेदं कृतं ते पन्नगाशुभम\nकारणं वै तवम अप्य अत्र तस्मात तवम अपि किल्बिषी" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 1, + "shloka": 31, + "text": "मृत पात्रस्य करियायां हि दण्डचक्रादयॊ यथा\nकारणत्वे परकल्प्यन्ते तथा तवम अपि पन्नग" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 1, + "shloka": 32, + "text": "किल्बिषी चापि मे वध्यः किल्बिषी चासि पन्नग\nआत्मानं कारणं हय अत्र तवम आख्यासि भुजंगम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 1, + "shloka": 33, + "text": "[सर्प]\nसर्व एते हय अस्ववशा दण्डचक्रादयॊ यथा\nतथाहम अपि तस्मान मे नैष हेतुर मतस तव" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 1, + "shloka": 34, + "text": "अथ वा मतम एतत ते ते ऽपय अन्यॊन्यप्रयॊजकाः\nकार्यकारण संदेहॊ भवत्य अन्यॊन्यचॊदनात" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 1, + "shloka": 35, + "text": "एवं सति न दॊषॊ मे नास्मि वध्यॊ न किल्बिषी\nकिल्बिषं समवाये सयान मन्यसे यदि किल्बिषम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 1, + "shloka": 36, + "text": "[ल]\nकारणं यदि न सयाद वै न कर्ता सयास तवम अप्य उत\nविनाशे कारणं तवं च तस्माद वध्यॊ ऽसि मे मतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 1, + "shloka": 37, + "text": "असत्य अपि कृते कार्ये नेह पन्नगलिप्यते\nतस्मान नात्रैव हेतुः सयाद वध्यः किं बहु भाषसे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 1, + "shloka": 38, + "text": "[सर्प]\nकार्याभावे करिया न सयात सत्य असत्य अपि कारणे\nतस्मात तवम अस्मिन हेतौ मे वाच्यॊ हेतुर विशेषतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 1, + "shloka": 39, + "text": "यद्य अहं कारणत्वेन मतॊ लुब्धक तत्त्वतः\nअन्यः परयॊगे सयाद अत्र किल्बिषी जन्तु नाशने" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 1, + "shloka": 40, + "text": "[ल]\nवध्यस तवं मम दुर्बुद्धे बाल घाती नृशंसकृत\nभाषसे किं बहु पुनर वध्यः सन पन्नगाधम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 1, + "shloka": 41, + "text": "[सर्प]\nयथा हवींषि जुह्वाना मखे वै लुब्धकर्त्विजः\nन फलं पराप्नुवन्त्य अत्र परलॊके तथा हय अहम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 1, + "shloka": 42, + "text": "[भ]\nतथा बरुवति तस्मिंस तु पन्नगे मृत्युचॊदिते\nआजगाम ततॊ मृत्युः पन्नगं चाब्रवीद इदम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 1, + "shloka": 43, + "text": "कालेनाहं परणुदितः पन्नगत्वाम अचूचुदम\nविनाशहेतुर नास्य तवम अहं वा पराणिनः शिशॊः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 1, + "shloka": 44, + "text": "यथा वायुर जलधरान विकर्षति ततस ततः\nतद्व��� जलदवत सर्पकालस्याहं वशानुगः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 1, + "shloka": 45, + "text": "सात्त्विका राजसाश चैव तामसा ये च के चन\nभावाः कालात्मकाः सर्वे परवर्तन्ते हि जन्तुषु" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 1, + "shloka": 46, + "text": "जङ्गमाः सथावराश चैव दिवि वा यदि वा भुवि\nसर्वे कालात्मकाः सर्पकालात्मकम इदं जगत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 1, + "shloka": 47, + "text": "परवृत्तयश च या लॊके तथैव च निवृत्तयः\nतासां विकृतयॊ याश च सर्वं कालात्मकं समृतम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 1, + "shloka": 48, + "text": "आदित्यश चन्द्रमा विष्णुर आपॊ वायुः शतक्रतुः\nअग्निः खं पृथिवी मित्र ओषध्यॊ वसवस तथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 1, + "shloka": 49, + "text": "सरितः सगराश चैव भावाभावौ च पन्नग\nसर्वे कालेन सृज्यन्ते हरियन्ते च तथा पुनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 1, + "shloka": 50, + "text": "एवं जञात्वा कथं मां तवं स दॊषं सर्पमन्यसे\nअथ चैवं गते दॊषॊ मयि तवम अपि दॊषवान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 1, + "shloka": 51, + "text": "[सर्प]\nनिर्दॊषं दॊषवन्तं वा न तवा मृत्यॊर बरवीम्य अहम\nतवयाहं चॊदित इति बरवीम्य एतावद एव तु" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 1, + "shloka": 52, + "text": "यदि काले तु दॊषॊ ऽसति यदि तत्रापि नेष्यते\nदॊषॊ नैव परीक्ष्यॊ मे न हय अत्राधिकृता वयम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 1, + "shloka": 53, + "text": "निर्मॊक्षस तव अस्य दॊषस्य मया कार्यॊ यथातथा\nमृत्यॊ विदॊषः सयाम एव यथा तन मे परयॊजनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 1, + "shloka": 54, + "text": "[भ]\nसर्पॊ ऽथार्जुनकं पराह शरुतं ते मृत्युभाषितम\nनानागसं मां पाशेन संतापयितुम अर्हसि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 1, + "shloka": 55, + "text": "[ल]\nमृत्यॊः शरुतं मे वचनं तव चैव भुजंगम\nनैव तावद विदॊषत्वं भवति तवयि पन्नग" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 1, + "shloka": 56, + "text": "मृत्युस तवं चैव हेतुर हि जन्तॊर अस्य विनाशने\nउभयं कारणं मन्ये न कारणम अकारणम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 1, + "shloka": 57, + "text": "धिन मृत्युं च दुरात्मानं करूरं दुःखकरं सताम\nसवां चैवाहं वधिष्यामि पापं पापस्य कारणम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 1, + "shloka": 58, + "text": "[मृत्यु]\nविवशौ कालवशगाव आवां तद दिष्ट कारिणौ\nनावां दॊषेण गन्तव्यौ यदि सम्यक परपश्यसि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 1, + "shloka": 59, + "text": "[ल]\nयुवाम उभौ कालवशौ यदि वै मृत्युपन्नगौ\nहर्षक्रॊधौ कथं सयाताम एतद इच्छामि वेदितुम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 1, + "shloka": 60, + "text": "[मृत्यु]\nयाः काश चिद इह चेष्टाः सयुः सर्वाः कालप्रचॊदिताः\nपूर्वम एवैतद उक्तं हि मया लुब्धक कालतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 1, + "shloka": 61, + "text": "तस्माद उभौ कालवशाव आवां तद दिष्ट कारिणौ\nनावां दॊषेण गन्तव्यौ तवया लुब्धक कर्हि चित" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 1, + "shloka": 62, + "text": "[भ]\nअथॊपगम्य कालस तु तस्मिन धर्मार्थसंशये\nअब्रवीत पन्नगं मृत्युं लुब्धम अर्जुनकं च तम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 1, + "shloka": 63, + "text": "[काल]\nनैवाहं नाप्य अयं मृत्युर नायं लुब्धक पन्नगः\nकिल्बिषी जन्तु मरणे न वयं हि परयॊजकाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 1, + "shloka": 64, + "text": "अकरॊद यद अयं कर्म तन नॊ ऽरजुनक चॊदकम\nपरणाश हेतुर नान्यॊ ऽसय वध्यते ऽयं सवकर्मणा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 1, + "shloka": 65, + "text": "यद अनेन कृतं कर्म तेनायं निधनं गतः\nविनाशहेतुः कर्मास्य सर्वे कर्म वशा वयम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 1, + "shloka": 66, + "text": "कर्म दायादवाँल लॊकः कर्म संबन्ध लक्षणः\nकर्माणि चॊदयन्तीह यथान्यायं तथा वयम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 1, + "shloka": 67, + "text": "यथा मृत पिण्डतः कर्ता कुरुते यद यद इच्छति\nएवम आत्मकृतं कर्म मानवः परतिपद्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 1, + "shloka": 68, + "text": "यथा छायातपौ नित्यं सुसंबद्धौ निरन्तरम\nतथा कर्म च कर्ता च संबद्धाव आत्मकर्मभिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 1, + "shloka": 69, + "text": "एवं नाहं न वै मृत्युर न सर्पॊ न तथा भवान\nन चेयं बराह्मणी वृद्धा शिशुर एवात्र कारणम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 1, + "shloka": 70, + "text": "तस्मिंस तथा बरुवाणे तु बराह्मणी गौतमी नृप\nसवकर्म परत्ययाँल लॊकान मत्वार्जुनकम अब्रवीत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 1, + "shloka": 71, + "text": "नैव कालॊ न भुजगॊ न मृत्युर इह कारणम\nसवकर्मभिर अयं बालः कालेन निधनं गतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 1, + "shloka": 72, + "text": "मया च तत कृतं कर्म येनायं मे मृतः सुतः\nयातु कालस तथा मृत्युर मुञ्चार्जुनक पन्नगम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 1, + "shloka": 73, + "text": "[भ]\nततॊ यथागतं जग्मुर मृत्युः कालॊ ऽथ पन्नगः\nअभूद विरॊषॊ ऽरजुनकॊ विशॊका चैव गौतमी" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 1, + "shloka": 74, + "text": "एतच छरुत्वा शमं गच्छ मा भूश चिन्तापरॊ नृप\nसवकर्म परत्ययाँल लॊकांस तरीन विद्धि मनुजर्षभ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 1, + "shloka": 75, + "text": "न तु तवया कृतं पार्थ नापि दुर्यॊधनेन वै\nकालेन तत कृतं विद्धि विहिता येन पार्थिवाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 1, + "shloka": 76, + "text": "[व]\nइत्य एतद वचनं शरुत्वा बभूव विगतज्वरः\nयुधिष्ठिरॊ महातेजाः पप्रच���छेदं च धर्मवित" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 2, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nपितामह महाप्राज्ञ सर्वशास्त्रविशारद\nशरुतं मे महद आख्यानम इदं मतिमतां वर" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 2, + "shloka": 2, + "text": "भूयस तु शरॊतुम इच्छामि धर्मार्थसहितं नृप\nकथ्यमानं तवया किं चित तन मे वयाख्यातुम अर्हसि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 2, + "shloka": 3, + "text": "केन मृत्युर गृहस्थेन धर्मम आश्रित्य निर्जितः\nइत्य एतत सर्वम आचक्ष्व तत्त्वेन मम पार्थिव" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 2, + "shloka": 4, + "text": "[भ]\nअत्राप्य उदाहरन्तीमम इतिहासं पुरातनम\nयथा मृत्युर गृहस्थेन धर्मम आश्रित्य निर्जितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 2, + "shloka": 5, + "text": "मनॊः परजापते राजन्न इक्ष्वाकुर अभवत सुतः\nतस्य पुत्रशतं जज्ञे नृपतेः सूर्यवर्चसः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 2, + "shloka": 6, + "text": "दशमस तस्य पुत्रस तु दशाश्वॊ नाम भारत\nमाहिष्मत्याम अभूद राजा धर्म आत्मा सत्यविक्रमः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 2, + "shloka": 7, + "text": "दशाश्वस्य सुतस तव आसीद राजा परमधार्मिकः\nसत्ये तपसि दाने च यस्य नित्यं रतं मनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 2, + "shloka": 8, + "text": "मदिराश्व इति खयातः पृथिव्यां पृथिवीपतिः\nधनुर्वेदे च वेदे च निरतॊ यॊ ऽभवत सदा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 2, + "shloka": 9, + "text": "मरिदाश्वस्य पुत्रस तु दयुतिमान नाम पार्थिवः\nमहाभागॊ महातेजा महासत्त्वॊ महाबलः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 2, + "shloka": 10, + "text": "पुत्रॊ दयुतिमतस तव आसीत सुवीरॊ नाम पार्थिवः\nधर्मात्मा कॊशवांश चापि देवराज इवापरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 2, + "shloka": 11, + "text": "सुवीरस्य तु पुत्रॊ ऽभूत सर्वसंग्राम दुर्जयः\nदुर्जयेत्य अभिविख्यातः सर्वशास्त्रविशारदः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 2, + "shloka": 12, + "text": "दुर्जयस्येन्द्र वपुषः पुत्रॊ ऽगनिसदृशद्युतिः\nदुर्यॊधनॊ नाम महान राजासीद राजसत्तम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 2, + "shloka": 13, + "text": "तस्येन्द्र समवीर्यस्य संग्रामेष्व अनिवर्तिनः\nविषयश च परभावश च तुल्यम एवाभ्यवर्तत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 2, + "shloka": 14, + "text": "रत्नैर धनैश च पशुभिः सस्यैश चापि पृथग्विधैः\nनगरं विषयश चास्य परतिपूर्णं तदाभवत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 2, + "shloka": 15, + "text": "न तस्य विषये चाभूत कृपणॊ नापि दुर्गतः\nवयाधितॊ वा कृशॊ वापि तस्मिन नाभून नरः कव चित" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 2, + "shloka": 16, + "text": "सुदक्षिणॊ मधुरवाग अनसूयुर जितेन्द्रियः\nधर्मात्मा चानृशंसश च विक्रान्तॊ ऽथाविकत्थनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 2, + "shloka": 17, + "text": "यज्वा वदान्यॊ मेधावी बरह्मण्यः सत्यसंगरः\nन चावमन्ता दाता च वेदवेदाङ्गपारगः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 2, + "shloka": 18, + "text": "तं नर्मदा देव नदी पुण्या शीतजला शिवा\nचकमे पुरुषश्रेष्ठं सवेन भावेन भारत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 2, + "shloka": 19, + "text": "तस्य जज्ञे तदा नद्यां कन्या राजीवलॊचना\nनाम्ना सुदर्शना राजन रूपेण च सुदर्शना" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 2, + "shloka": 20, + "text": "तादृग्रूपा न नारीषु भूतपूर्वा युधिष्ठिर\nदुर्यॊधन सुता यादृग अभवद वरवर्णिनी" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 2, + "shloka": 21, + "text": "ताम अग्निश चकमे साक्षाद राजकन्यां सुदर्शनाम\nभूत्वा च बराह्मणः साक्षाद वरयाम आस तं नृपम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 2, + "shloka": 22, + "text": "दरिद्रश चासवर्णश च ममायम इति पार्थिवः\nन दित्सति सुतां तस्मै तां विप्राय सुदर्शनाम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 2, + "shloka": 23, + "text": "ततॊ ऽसय वितते यज्ञे नष्टॊ ऽभूद धव्यवाहनः\nततॊ दुर्यॊधनॊ राजा वाक्यम आहर्त्विजस तदा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 2, + "shloka": 24, + "text": "दुष्कृतं मम किं नु सयाद भवतां वा दविजर्षभाः\nयेन नाशं जगामाग्निः कृतं कुपुरुषेष्व इव" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 2, + "shloka": 25, + "text": "न हय अल्पं दुष्कृतं नॊ ऽसति येनाग्निर नाशम आगतः\nभवतां वाथ वा मह्यं तत्त्वेनैतद विमृश्यताम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 2, + "shloka": 26, + "text": "एतद राज्ञॊ वचः शरुत्वा विप्रास ते भरतर्षभ\nनियता वाग्यताश चैव पावकं शरणं ययुः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 2, + "shloka": 27, + "text": "तान दर्शयाम आस तदा भगवान हव्यवाहनः\nसवं रूपं दीप्तिमत कृत्वा शरदर्कसमद्युतिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 2, + "shloka": 28, + "text": "ततॊ महात्मा तान आह दहनॊ बराह्मणर्षभान\nवरयाम्य आत्मनॊ ऽरथाय दुर्यॊधन सुताम इति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 2, + "shloka": 29, + "text": "ततस ते काल्यम उत्थाय तस्मै राज्ञे नयवेदयन\nबराह्मणा विस्मिताः सर्वे यद उक्तं चित्रभानुना" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 2, + "shloka": 30, + "text": "ततः स राजा तच छरुत्वा वचनं बरह्मवादिनाम\nअवाप्य परमं हर्षं तथेति पराह बुद्धिमान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 2, + "shloka": 31, + "text": "परायाचत नृपः शुल्कं भगवन्तं विभावसुम\nनित्यं सांनिध्यम इह ते चित्रभानॊ भवेद इति\nतम आह भगवान अग्निर एवम अस्त्व इति पार्थिवम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 2, + "shloka": 32, + "text": "ततः सांनिध्यम अध्यापि ���ाहिष्मत्यां विभावसॊः\nदृष्टं हि सहदेवेन दिशॊ विजयता तदा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 2, + "shloka": 33, + "text": "ततस तां समलंकृत्य कन्याम अहत वाससम\nददौ दुर्यॊधनॊ राजा पावकाय महात्मने" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 2, + "shloka": 34, + "text": "परतिजग्राह चाग्निस तां राजपुत्रीं सुदर्शनाम\nविधिना वेद दृष्टेन वसॊर धाराम इवाध्वरे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 2, + "shloka": 35, + "text": "तस्या रूपेण शीलेन कुलेन वपुषा शरिया\nअभवत परीतिमान अग्निर गर्भं तस्यां समादधे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 2, + "shloka": 36, + "text": "तस्यां समभवत पुत्रॊ नाम्नाग्नेयः सुदर्शनः\nशिशुर एवाध्यगात सर्वं स च बरह्म सनातनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 2, + "shloka": 37, + "text": "अथौघवान नाम नृपॊ नृगस्यासीत पितामहः\nतस्याप्य ओघवती कन्या पुत्रश चौघरथॊ ऽभवत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 2, + "shloka": 38, + "text": "ताम ओघवान ददौ तस्मै सवयम ओघवतीं सुताम\nसुदर्शनाय विदुषे भार्यार्थं देवरूपिणाम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 2, + "shloka": 39, + "text": "स गृहस्थाश्रमरतस तया सह सुदर्शनः\nकुरुक्षेत्रे ऽवसद राजन्न ओघवत्या समन्वितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 2, + "shloka": 40, + "text": "गृहस्थश चावजेष्यामि मृत्युम इत्य एव स परभॊ\nपरतिज्ञाम अकरॊद धीमान दीप्ततेजा विशां पते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 2, + "shloka": 41, + "text": "ताम अथौघवतीं राजन स पावकसुतॊ ऽबरवीत\nअतिथेः परतिकूलं ते न कर्तव्यं कथं चन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 2, + "shloka": 42, + "text": "येन येन च तुष्येत नित्यम एव तवयातिथिः\nअप्य आत्मनः परदानेन न ते कार्या विचारणा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 2, + "shloka": 43, + "text": "एतद वरतं मम सदा हृदि संपरिवर्तते\nगृहस्थानां हि सुश्रॊणि नातिथेर विद्यते परम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 2, + "shloka": 44, + "text": "परमाणं यदि वामॊरु वचस ते मम शॊभने\nइदं वचनम अव्यग्रा हृदि तवं धारयेः सदा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 2, + "shloka": 45, + "text": "निष्क्रान्ते मयि कल्याणि तथा संनिहिते ऽनघे\nनातिथिस ते ऽवमन्तव्यः परमाणं यद्य अहं तव" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 2, + "shloka": 46, + "text": "तम अब्रवीद ओघवती यता मूर्ध्नि कृताञ्जलिः\nन मे तवद वचनात किं चिद अकर्तव्यं कथं चन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 2, + "shloka": 47, + "text": "जिगीषमाणं तु गृहे तदा मृत्युः सुदर्शनम\nपृष्ठतॊ ऽनवगमद राजन रन्धान्वेषी तदा सदा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 2, + "shloka": 48, + "text": "इध्मार्थं तु गते तस्मिन्न अग्निपुत्रे सुदर्शने\nअतिथिर बराह्मणः शरीमांस ता�� आहौघवतीं तदा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 2, + "shloka": 49, + "text": "आतिथ्यं दत्तम इच्छामि तवयाद्य वरवर्णिनि\nपरमाणं यदि धर्मस ते गृहस्थाश्रमसंमतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 2, + "shloka": 50, + "text": "इत्य उक्ता तेन विप्रेण राजपुत्री यशस्विनी\nविधिना परतिजग्राह वेदॊक्तेन विशां पते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 2, + "shloka": 51, + "text": "आसनं चैव पाद्यं च तस्मै दत्त्वा दविजातये\nपरॊवाचौघवती विप्रं केनार्थः किं ददामि ते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 2, + "shloka": 52, + "text": "ताम अब्रवीत ततॊ विप्रॊ राजपुत्रीं सुदर्शनाम\nतवया ममार्थः कल्याणि निर्विशङ्के तद आचर" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 2, + "shloka": 53, + "text": "यदि परमाणं धर्मस ते गृहस्थाश्रमसंमतः\nपरदानेनात्मनॊ राज्ञि कर्तुम अर्हसि मे परियम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 2, + "shloka": 54, + "text": "तथा संछन्द्यमानॊ ऽनयैर ईप्सितैर नृप कन्यया\nनान्यम आत्मप्रदानात स तस्या वव्रे वरं दविजः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 2, + "shloka": 55, + "text": "सा तु राजसुता समृत्वा हर्तुर वचनम आदितः\nतथेति लज्जमाना सा तम उवाच दविजर्षभम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 2, + "shloka": 56, + "text": "ततॊ रहः स विप्रर्षिः सा चैवॊपविवेश ह\nसंस्मृत्य भर्तुर वचनं गृहस्थाश्रमकाङ्क्षिणः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 2, + "shloka": 57, + "text": "अथेध्मान समुपादाय स पावकिर उपागमत\nमृत्युना रौद्रभावेन नित्यं बन्धुर इवान्वितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 2, + "shloka": 58, + "text": "ततस तव आश्रमम आगम्य स पावकसुतस तदा\nताम आजुहावौघवतीं कवासि यातेति चासकृत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 2, + "shloka": 59, + "text": "तस्मै परतिवचः सा तु भर्त्रे न परददौ तदा\nकराभ्यां तेन विप्रेण सपृष्टा भर्तृव्रता सती" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 2, + "shloka": 60, + "text": "उच्छिष्टास्मीति मन्वाना लज्जिता भर्तुर एव च\nतूष्णींभूताभवत साध्वी न चॊवाचाथ किं चन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 2, + "shloka": 61, + "text": "अथ तां पुनर एवेदं परॊवाच स सुदर्शनः\nकव सा साध्वी कव सा याता गरीयः किम अतॊ मम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 2, + "shloka": 62, + "text": "पतिव्रता सत्यशीला नित्यं चैवार्जवे रता\nकथं न परत्युदेत्य अद्य समयमाना यथा पुरा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 2, + "shloka": 63, + "text": "उटजस्थस तु तं विप्रः परत्युवाच सुदर्शनम\nअतिथिं विद्धि संप्राप्तं पावके बराह्मणं च माम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 2, + "shloka": 64, + "text": "अनया छन्द्यमानॊ ऽहं भार्यया तव सत्तम\nतैस तैर अतिथि सत्कारैर आर्जवे ऽसया दृढं मनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 2, + "shloka": 65, + "text": "अनेन विधिना सेयं माम अर्चति शुभानना\nअनुरूपं यद अत्राद्य तद भवान वक्तुम अर्हति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 2, + "shloka": 66, + "text": "कूटमुद्गर हस्तस तु मृत्युस तं वै समन्वयात\nहीनप्रतिज्ञम अत्रैनं वधिष्यामीति चिन्तयन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 2, + "shloka": 67, + "text": "सुदर्शनस तु मनसा कर्मणा चक्षुषा गिरा\nतयक्तेर्ष्यस तयक्तमन्युश च समयमानॊ ऽबरवीद इदम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 2, + "shloka": 68, + "text": "सुरतं ते ऽसतु विप्राग्र्य परीतिर हि परमा मम\nगृहस्थस्य हि धर्मॊ ऽगर्यः संप्राप्तातिथि पूजनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 2, + "shloka": 69, + "text": "अतिथिः पूजितॊ यस्य गृहस्थस्य तु गच्छति\nनान्यस तस्मात परॊ धर्म इति पराहुर मनीषिणः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 2, + "shloka": 70, + "text": "पराणा हि मम दाराश च यच चान्यद विद्यते वसु\nअतिथिभ्यॊ मया देयम इति मे वरतम आहितम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 2, + "shloka": 71, + "text": "निःसंदिग्धं मया वाक्यम एतत ते समुदाहृतम\nतेनाहं विप्र सत्येन सवयम आत्मानम आलभे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 2, + "shloka": 72, + "text": "पृथिवी वायुर आकाशम आपॊ जयॊतिश च पञ्चमम\nबुद्धिर आत्मा मनः कालॊ दिशश चैव गुणा दश" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 2, + "shloka": 73, + "text": "नित्यम एते हि पश्यन्ति देहिनां देहसंश्रिताः\nसुकृतं दुष्कृतं चापि कर्म धर्मभृतां वर" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 2, + "shloka": 74, + "text": "यथैषा नानृता वाणी मयाद्य समुदाहृता\nतेन सत्येन मां देवाः पालयन्तु दहन्तु वा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 2, + "shloka": 75, + "text": "ततॊ नादः समभवद दिक्षु सर्वासु भारत\nअसकृत सत्यम इत्य एव नैतन मिथ्येति सर्वशः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 2, + "shloka": 76, + "text": "उटजात तु ततस तस्मान निश्चक्राम स वै दविजः\nवपुषा खं च भूमिं च वयाप्य वायुर इवॊद्यतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 2, + "shloka": 77, + "text": "सवरेण विप्रः शैक्षेण तरीँल लॊकान अनुनादयन\nउवाच चैनं धर्मज्ञं पूर्वम आमन्त्र्य नामतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 2, + "shloka": 78, + "text": "धर्मॊ ऽहम अस्मि भद्रं ते जिज्ञासार्थं तवानघ\nपराप्तः सत्यं च ते जञात्वा परीतिर मे परमा तवयि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 2, + "shloka": 79, + "text": "विजितश च तवया मृत्युर यॊ ऽयं तवाम अनुगच्छति\nरन्ध्रान्वेषी तव सदा तवया धृत्या वशीकृतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 2, + "shloka": 80, + "text": "न चास्ति शक्तिस तरैलॊक्ये कस्य चित पुरुषॊत्तम\nपतिव्रताम इमां साध्वीं तवॊद्वीक्षितुम अप्य उत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 2, + "shloka": 81, + "text": "रक्षिता तवद गुणैर एषा पतिव्रतगुणैस तथा\nअधृष्या यद इयं बरूयात तथा तन नान्यथा भवेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 2, + "shloka": 82, + "text": "एषा हि तपसा सवेन संयुक्ता बरह्मवादिनी\nपावनार्थं च लॊकस्य सरिच्छ्रेष्ठा भविष्यति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 2, + "shloka": 83, + "text": "अर्धेनौघवती नाम तवाम अर्थेनानुयास्यति\nशरीरेण महाभागा यॊगॊ हय अस्या वशे सथितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 2, + "shloka": 84, + "text": "अनया सह लॊकांश च गन्तासि तपसार्जितान\nयत्र नावृत्तिम अभ्येति शाश्वतांस तान सनातनान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 2, + "shloka": 85, + "text": "अनेन चैव देहेन लॊकांस तवम अभिपत्स्यसे\nनिर्जितश च तवया मृत्युर ऐश्वर्यं च तवॊत्तमम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 2, + "shloka": 86, + "text": "पञ्च भूतान्य अतिक्रान्तः सववीर्याच च मनॊ भवः\nगृहस्थ धर्मेणानेन कामक्रॊधौ च ते जितौ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 2, + "shloka": 87, + "text": "सनेहॊ रागश च तन्द्री च मॊहॊ दरॊहश च केवलः\nतव शुश्रूषया राजन राजपुत्र्या विनिर्जिताः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 2, + "shloka": 88, + "text": "[भ]\nशुक्लानां तु सहस्रेण वाजिनां रथम उत्तमम\nयुक्तं परगृह्य भगवान वयवसायॊ जगाम तम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 2, + "shloka": 89, + "text": "मृत्युर आत्मा च लॊकाश च जिता भूतानि पञ्च च\nबुद्धिः कालॊ मनॊ वयॊम कामक्रॊधौ तथैव च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 2, + "shloka": 90, + "text": "तस्माद गृहाश्रमस्थस्य नान्यद दैवतम अस्ति वै\nऋते ऽतिथिं नरव्याघ्र मनसैतद विचारय" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 2, + "shloka": 91, + "text": "अतिथिः पूजितॊ यस्य धयायते मनसा शुभम\nन तत करतुशतेनापि तुल्यम आहुर मनीषिणः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 2, + "shloka": 92, + "text": "पात्रं तव अतिथिम आसाद्य शीलाढ्यं यॊ न पूजयेत\nस दत्त्वा सुकृतं तस्य कषपयेत हय अनर्चितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 2, + "shloka": 93, + "text": "एतत ते कथितं पुत्र मयाख्यानम अनुत्तमम\nयथा हि विजितॊ मृत्युर गृहस्थेन पुराभवत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 2, + "shloka": 94, + "text": "धन्यं यशस्यम आयुष्मद इदम आख्यानम उत्तमम\nबुभूषिताभिमन्तव्यं सर्वदुश्चरितापहम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 2, + "shloka": 95, + "text": "य इदं कथयेद विद्वान अहन्य अहनि भारत\nसुदर्शनस्य चरितं पुण्याँल लॊकान अवाप्नुयात" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 3, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nबराह्मण्यं यदि दिष्प्रापं तरिभिर वर्णैर नराधिप\nकथं पराप्तं महाराज कषत्रियेण महात्मना" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 3, + "shloka": 2, + "text": "विश्वामित्रेण धर्मात्मन बराह्मणत्वं नरर्षभ\nशरॊतुम इच्छामि तत्त्वेन तन मे बरूहि पितामह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 3, + "shloka": 3, + "text": "तेन हय अमितवीर्येण वसिष्ठस्य महात्मनः\nहतं पुत्रशतं सद्यस तपसा परपितामह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 3, + "shloka": 4, + "text": "यातुधानाश च बहवॊ राक्षसास तिग्मतेजसः\nमन्युनाविष्ट देहेन सृष्टाः कालान्तकॊपमाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 3, + "shloka": 5, + "text": "महाकुशिक वंशश च बरह्मर्षिशतसंकुलः\nसथापितॊ नरलॊके ऽसमिन विद्वान बराह्मण संस्तुतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 3, + "shloka": 6, + "text": "ऋचीकस्यात्मजश चैव शुनःशेपॊ महातपाः\nविमॊक्षितॊ महासत्रात पशुताम अभ्युपागतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 3, + "shloka": 7, + "text": "हरिश चन्द्र करतौ देवांस तॊषयित्वात्म तेजसा\nपुत्रताम अनुसंप्राप्तॊ विश्वामित्रस्य धीमतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 3, + "shloka": 8, + "text": "नाभिवादयते जयेष्ठं देवरातं नराधिप\nपुत्राः पञ्चशताश चापि शप्ताः शवपचतां गताः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 3, + "shloka": 9, + "text": "तरिशङ्कुर बन्धुसंत्यक्त इक्ष्वाकुः परीतिपूर्वकम\nअवाक्शिरा दिवं नीतॊ दक्षिणाम आश्रितॊ दिशम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 3, + "shloka": 10, + "text": "विश्वामित्रस्य विपुला नदी राजर्षिसेविता\nकौशिकीति शिवा पुण्या बरह्मर्षिगणसेविता" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 3, + "shloka": 11, + "text": "तपॊविघ्नकरी चैव पञ्च चूडा सुसंमता\nरम्भा नामाप्सराः शापाद यस्य शैलत्वम आगता" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 3, + "shloka": 12, + "text": "तथैवास्य भयाद बद्ध्वा वसिष्ठः सलिले पुरा\nआत्मानं मज्जयाम आस विपाशः पुनर उत्थितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 3, + "shloka": 13, + "text": "तदा परभृति पुण्या हि विपाशाभून महानदी\nविख्याता कर्मणा तेन वसिष्ठस्य महात्मनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 3, + "shloka": 14, + "text": "वाग्भिश च भगवान येन देवसेनाग्रगः परभुः\nसतुतः परीतमनाश चासीच छापाच चैनम अमॊचयत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 3, + "shloka": 15, + "text": "धरुवस्यॊत्तान पादस्य बरह्मर्षीणां तथैव च\nमध्ये जवलति यॊ नित्यम उदीचीम आश्रितॊ दिशम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 3, + "shloka": 16, + "text": "तस्यैतानि च कर्माणि तथान्यानि च कौरव\nकषत्रियस्येत्य अतॊ जातम इदं कौतूहलं मम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 3, + "shloka": 17, + "text": "किम एतद इति तत्त्वेन परब्रूहि भरतर्षभ\nदेवान्तरम अनासाद्य कथं स बराह्मणॊ ऽभवत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 3, + "shloka": 18, + "text": "एतत तत्त्वेन मे राजन सर्वम आख्यातुम अर्हसि\nमतङ्गस्य यथातत्त्वं तथैवैतद बरवीहि मे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 3, + "shloka": 19, + "text": "सथाने मतङ्गॊ बराह्मण्यं नालभद भरतर्षभ\nचण्डाल यॊनौ जातॊ हि कथं बराह्मण्यम आप्नुयात" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 4, + "shloka": 1, + "text": "[भ]\nशरूयतां पार्थ तत्त्वेन विश्वामित्रॊ यथा पुरा\nबराह्मणत्वं गतस तात बरह्मर्षित्वं तथैव च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 4, + "shloka": 2, + "text": "भरतस्यान्वये चैवाजमीढॊ नाम पार्थिवः\nबभूव भरतश्रेष्ठ यज्वा धर्मभृतां वरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 4, + "shloka": 3, + "text": "तस्य पुत्रॊ मना आसीज जह्नुर नाम नरेश्वरः\nदुहितृत्वम अनुप्राप्ता गङ्गा यस्य महात्मनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 4, + "shloka": 4, + "text": "तस्यात्मजस तुल्यगुणः सिन्धुद्वीपॊ महायशाः\nसिन्धुद्वीपाच च राजर्षिर बलाकाश्वॊ महाबलः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 4, + "shloka": 5, + "text": "वल्लभस तस्य तनयः साक्षाद धर्म इवापरः\nकुशिकस तस्य तनयः सहस्राक्षसमद्युतिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 4, + "shloka": 6, + "text": "कुशिकस्यात्मजः शरीमान गाधिर नाम जनेश्वरः\nअपुत्रः स महाबाहुर वनवासम उदावसत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 4, + "shloka": 7, + "text": "कन्या जज्ञे सुता तस्य वने निवसतः सुतः\nनाम्ना सत्यवती नाम रूपेणाप्रतिमा भुवि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 4, + "shloka": 8, + "text": "तां वव्रे भार्गवः शरीमांश चयवनस्यात्मजः परभुः\nऋचीक इति विख्यातॊ विपुले तपसि सथितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 4, + "shloka": 9, + "text": "स तां न परददौ तस्मै ऋचीकाय महात्मने\nदरिद्र इति मत्वा वै गाधिः शत्रुनिबर्हणः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 4, + "shloka": 10, + "text": "परत्याख्याय पुनर यान्तम अब्रवीद राजसत्तमः\nशुल्कं परदीयतां मह्यं ततॊ वेत्स्यसि मे सुताम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 4, + "shloka": 11, + "text": "[र]\nकिं परयच्छामि राजेन्द्र तुभ्यं शुल्कम अहं नृप\nदुहितुर बरूह्य असंसक्तॊ मात्राभूत ते विचारणा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 4, + "shloka": 12, + "text": "[गाधि]\nचन्द्ररश्मिप्रकाशानां हयानां वातरंहसाम\nएकतः शयाम कर्णानां सहस्रं देहि भार्गव" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 4, + "shloka": 13, + "text": "[भ]\nततः स भृगुशार्दूलश चयवनस्यात्मजः परभुः\nअब्रवीद वरुणं देवम आदित्यं पतिम अम्भसाम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 4, + "shloka": 14, + "text": "एकतः शयाम कर्णानां हयानां चन्द्र वर्चसाम\nसहस्रं वातवेगानां भिक���षे तवां देव सत्तम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 4, + "shloka": 15, + "text": "तथेति वरुणॊ देव आदित्यॊ भृगुसत्तमम\nउवाच यत्र ते छन्दस तत्रॊत्थास्यन्ति वाजिनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 4, + "shloka": 16, + "text": "धयात मात्रे ऋचीकेन हयानां चन्द्र वर्चसाम\nगङ्गा जलात समुत्तस्थौ सहस्रं विपुलौजसाम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 4, + "shloka": 17, + "text": "अदूरे कन्यकुब्जस्य गङ्गायास तीरम उत्तमम\nअश्वतीर्थं तद अद्यापि मानवाः परिचक्षते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 4, + "shloka": 18, + "text": "तत तदा गाधये तात सहस्रं वाजिनां शुभम\nऋचीकः परददौ परीतः शुल्कार्थं जपतां वरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 4, + "shloka": 19, + "text": "ततः स विस्मितॊ राजा गाधिः शापभयेन च\nददौ तां समलंकृत्य कन्यां भृगुसुताय वै" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 4, + "shloka": 20, + "text": "जग्राह पाणिं विधिना तस्य बरह्मर्षिसत्तमः\nसा च तं पतिम आसाद्य परं हर्षम अवाप ह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 4, + "shloka": 21, + "text": "स तुतॊष च विप्रर्षिस तस्या वृत्तेन भारत\nछन्दयाम आस चैवैनां वरेण वरवर्णिनीम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 4, + "shloka": 22, + "text": "मात्रे तत सर्वम आचख्यौ सा कन्या राजसत्तमम\nअथ ताम अब्रवीन माता सुतां किं चिद अवाङ्मुखीम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 4, + "shloka": 23, + "text": "ममापि पुत्रि भर्ता ते परसादं कर्तुम अर्हति\nअपत्यस्य परदानेन समर्थः स महातपाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 4, + "shloka": 24, + "text": "ततः सा तवरितं गत्वा तत सर्वं परत्यवेदयत\nमातुश चिकीर्षितं राजन्न ऋचीकस ताम अथाब्रवीत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 4, + "shloka": 25, + "text": "गुणवन्तम अपत्यं वै तवं च सा जनयिष्यथः\nजनन्यास तव कल्याणि मा भूद वै परणयॊ ऽनयथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 4, + "shloka": 26, + "text": "तव चैव गुणश्लाघी पुत्र उत्पत्स्यते शुभे\nअस्मद वंशकरः शरीमांस तव भराता च वंशकृत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 4, + "shloka": 27, + "text": "ऋतुस्नाता च साश्वत्थं तवं च वृक्षम उदुम्बरम\nपरिष्वजेथाः कल्याणि तत इष्टम अवाप्स्यथः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 4, + "shloka": 28, + "text": "चरुद्वयम इदं चैव मन्त्रपूतं शुचिस्मिते\nतवं च सा चॊपयुञ्जीथां ततः पुत्राव अवाप्स्यथः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 4, + "shloka": 29, + "text": "ततः सत्यवती हृष्टा मातरं परत्यभाषत\nयद ऋचीकेन कथितं तच चाचख्यौ चरुद्वयम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 4, + "shloka": 30, + "text": "ताम उवाच ततॊ माता सुतां सत्यवतीं तदा\nपुत्रि मूर्ध्ना परपन्नायाः कुरुष्व वचनं मम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 4, + "shloka": 31, + "text": "भर्त्रा य एष दत्तस ते चरुर मन्त्रपुरस्कृतः\nएतं परयच्छ मह्यं तवं मदीयं तवं गृहाण च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 4, + "shloka": 32, + "text": "वयत्यासं वृक्षयॊश चापि करवाव शुचिस्मिते\nयदि परमाणं वचनं मम मातुर अनिन्दिते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 4, + "shloka": 33, + "text": "वयक्तं भगवता चात्र कृतम एवं भविष्यति\nततॊ मे तवच चरौ भावः पादपे च सुमध्यमे\nकथं विशिष्टॊ भराता ते भवेद इत्य एव चिन्तय" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 4, + "shloka": 34, + "text": "तथा च कृतवत्यौ ते माता सत्यवती च सा\nअथ गर्भाव अनुप्राप्ते उभे ते वै युधिष्ठिर" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 4, + "shloka": 35, + "text": "दृष्ट्वा गर्भम अनुप्राप्तां भार्यां स च महान ऋषिः\nउवाच तां सत्यवतीं दुर्मना भृगुसत्तमः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 4, + "shloka": 36, + "text": "वयत्यासेनॊपयुक्तस ते चरुर वयक्तं भविष्यति\nवयत्यासः पादपे चापि सुव्यक्तं ते कृतः शुभे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 4, + "shloka": 37, + "text": "मया हि विश्वं यद बरह्म तवच चरौ संनिवेशितम\nकषत्रवीर्यं च सकलं चरौ तस्या निवेशितम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 4, + "shloka": 38, + "text": "तरिलॊकविख्यात गुणं तवं विप्रं जनयिष्यसि\nसा च कषत्रं विशिष्टं वै तत एतत कृतं मया" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 4, + "shloka": 39, + "text": "वयत्यासस तु कृतॊ यस्मात तवया मात्रा तथैव च\nतस्मात सा बराह्मणश्रेष्ठं माता ते जनयिष्यति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 4, + "shloka": 40, + "text": "कषत्रियं तूग्र कर्माणं तवं भद्रे जनयिष्यसि\nन हि ते तत कृतं साधु मातृस्नेहेन भामिनि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 4, + "shloka": 41, + "text": "सा शरुत्वा शॊकसंतप्ता पपात वरवर्णिनी\nभूमौ सत्यवती राजंश छिन्नेव रुचिरा लता" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 4, + "shloka": 42, + "text": "परतिलभ्य च सा संज्ञां शिरसा परणिपत्य च\nउवाच भार्या भर्तारं गाधेयी बराह्मणर्षभम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 4, + "shloka": 43, + "text": "परसादयन्त्यां भार्यायां मयि बरह्म विदां वर\nपरसादं कुरु विप्रर्षे न मे सयात कषत्रियः सुतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 4, + "shloka": 44, + "text": "कामं ममॊग्र कर्मा वै पौत्रॊ भवितुम अर्हति\nन तु मे सयात सुतॊ बरह्मन्न एष मे दीयतां वरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 4, + "shloka": 45, + "text": "एवम अस्त्व इति हॊवाच सवां भार्यां सुमहातपाः\nततः सा जनयाम आस जमदग्निं सुतं शुभम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 4, + "shloka": 46, + "text": "विश्वामित्रं चाजनयद गॊधेर भार्या यशस्विनी\nऋषेः परभावाद राजेन्���्र बरह्मर्षिं बरह्मवादिनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 4, + "shloka": 47, + "text": "ततॊ बराह्मणतां यातॊ विश्वामित्रॊ महातपाः\nकशत्रियः सॊ ऽपय अथ तथा बरह्म वंशस्य कारकः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 4, + "shloka": 48, + "text": "तस्य पुत्रा महात्मानॊ बरह्म वंशविवर्धनाः\nतपस्विनॊ बरह्म विदॊ गॊत्र कर्ताक्र एव च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 4, + "shloka": 49, + "text": "मधुच छन्दश च भगवान देवरातश च वीर्यवान\nअक्षीणश च शकुन्तश च बभ्रुः कालपथस तथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 4, + "shloka": 50, + "text": "याज्ञवल्क्यश च विख्यातस तथा सथूणॊ महाव्रतः\nउलूकॊ यमदूतश च तथर्षिः सैन्धवायनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 4, + "shloka": 51, + "text": "कर्ण जङ्घश च भगवान गालवश च महान ऋषिः\nऋषिर वज्रस तथाख्यातः शालङ्कायन एव च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 4, + "shloka": 52, + "text": "लालाट्यॊ नारदश चैव तथा कूर्च मुखः समृतः\nवादुलिर मुसलश चैव रक्षॊग्रीवस तथैव च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 4, + "shloka": 53, + "text": "अङ्घ्रिकॊ नैकभृच चैव शिला यूपः सितः शुचिः\nचक्रकॊ मारुतन्तव्यॊ वातघ्नॊ ऽथाल्श्वलायनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 4, + "shloka": 54, + "text": "शयामायनॊ ऽथ गार्ग्यश च जाबालिः सुश्रुतस तथा\nकारीषिर अथ संश्रुत्यः परपौरव तन्तवः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 4, + "shloka": 55, + "text": "महान ऋषिश च कपिलस तथर्षिस तारकायनः\nतथैव चॊपगहनस तथर्षिश चार्जुनायनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 4, + "shloka": 56, + "text": "मार्गमित्रिर हिरण्याक्षॊ जङ्घारिर बभ्रु वाहनः\nसूतिर विभूतिः सूतश च सुरङ्गश च तथैव हि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 4, + "shloka": 57, + "text": "आराद्धिर नामयश चैव चाम्पेयॊज्जयनौ तथा\nनवतन्तुर बकनखः शयॊन रतिर एव च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 4, + "shloka": 58, + "text": "शयॊ रुहश चारु मत्स्यः शिरीषी चाथ गार्दभिः\nउज्ज यॊनिरदापेक्षी नारदी च महान ऋषिः\nविश्वामित्रात्मजाः सर्वे मुनयॊ बरह्मवादिनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 4, + "shloka": 59, + "text": "तन नैष कषत्रियॊ राजन विश्वामित्रॊ महातपाः\nऋचीकेनाहितं बरह्म परम एतद युधिष्ठिर" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 4, + "shloka": 60, + "text": "एतत ते सर्वम आख्यातं तत्त्वेन भरतर्षभ\nविश्वामित्रस्य वै जन्म सॊमसूर्याग्नितेजसः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 4, + "shloka": 61, + "text": "यत्र यत्र च संदेहॊ भूयस ते राजसत्तम\nतत्र तत्र च मां बरूहि छेत्तास्मि तव संशयान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 5, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nआनृशंसस्य धर्मस्य गुणान भक्त जनस्य च\nशरॊतुम इच्छामि का��्त्स्न्येन तन मे बरूहि पितामह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 5, + "shloka": 2, + "text": "[भ]\nविषये काशिराजस्य गरामान निष्क्रम्य लुब्धकः\nस विषं काण्डम आदाय मृगयाम आस वै मृगम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 5, + "shloka": 3, + "text": "तत्र चामिष लुब्धेन लुब्धकेन महावने\nअविदूरे मृगं दृष्ट्वा बाणः परतिसमाहितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 5, + "shloka": 4, + "text": "तेन दुर्वारितास्त्रेण निमित्तचपलेषुणा\nमहान वनतरुर विद्धॊ मृगं तत्र जिघांसता" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 5, + "shloka": 5, + "text": "स तीक्ष्णविषदिग्धेन शरेणाति बलात्कृतः\nउत्सृज्य फलपत्राणि पादपः शॊषम आगतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 5, + "shloka": 6, + "text": "तस्मिन वृक्षे तथा भूते कॊटरेषु चिरॊषितः\nन जहाति शुकॊ वासं तस्य भक्त्या वनस्पतेः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 5, + "shloka": 7, + "text": "निष्प्रचारॊ निराहारॊ गलानः शिथिल वाग अपि\nकृतज्ञः सह वृक्षेण धर्मात्मा स वयशुष्यत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 5, + "shloka": 8, + "text": "तम उदारं महासत्त्वम अतिमानुष चेष्टितम\nसमदुःखसुखं जञात्वा विस्मितः पाकशासनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 5, + "shloka": 9, + "text": "ततश चिन्ताम उपगतः शक्रः कथम अयं दविजः\nतिर्यग्यॊनाव असंभाव्यम आनृशंस्यं समास्थितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 5, + "shloka": 10, + "text": "अथ वा नात्र चित्रं हीत्य अभवद वासवस्य तु\nपराणिनाम इह सर्वेषां सर्वं सर्वत्र दृश्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 5, + "shloka": 11, + "text": "ततॊ बराह्मण वेषेण मानुषं रूपम आस्थितः\nअवतीर्य महीं शक्रस तं पक्षिणम उवाच ह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 5, + "shloka": 12, + "text": "शुकभॊः पक्षिणां शरेष्ठ दाक्षेयी सुप्रजास तवया\nपृच्छे तवा शुष्कम एतं वै कस्मान न तयजसि दरुमम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 5, + "shloka": 13, + "text": "अथ पृष्टः शुकः पराह मूर्ध्ना समभिवाद्य तम\nसवागतं देवराजाय विज्ञातस तपसा मया" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 5, + "shloka": 14, + "text": "ततॊ दशशताक्षेण साधु साध्व इति भाषितम\nअहॊ विज्ञानम इत्य एवं तपसा पूजितस ततः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 5, + "shloka": 15, + "text": "तम एवं शुभकर्माणं शुकं परमधार्मिकम\nविजानन्न अपि ताम्प्राप्तिं पप्रच्छ बलसूदनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 5, + "shloka": 16, + "text": "निष्पत्रम अफलं शुष्कम अशरण्यं पतत्रिणाम\nकिमर्थं सेवसे वृक्षं यदा महद इदं वनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 5, + "shloka": 17, + "text": "अन्ये ऽपि बहवॊ वृक्षाः पत्रसंछन्न कॊटराः\nशुभाः पर्याप्तसंचारा विद्यन्ते ऽसमिन महाव���े" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 5, + "shloka": 18, + "text": "गतायुषम असामर्थ्यं कषीणसारं हतश्रियम\nविमृश्य परज्ञया धीरजहीमं हय अस्थिरं दरुमम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 5, + "shloka": 19, + "text": "तद उपश्रुत्य धर्मात्मा शुकः शुक्रेण भाषितम\nसुदीर्घम अभिनिःश्वस्य दीनॊ वाक्यम उवाच ह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 5, + "shloka": 20, + "text": "अनतिक्रमणीयानि दैवतानि शचीपते\nयत्राभवस तत्र भवस तन निबॊध सुराधिप" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 5, + "shloka": 21, + "text": "अस्मिन्न अहं दरुमे जातः साधुभिश च गुणैर युतः\nबालभावे च संगुप्तः शत्रिभिश च न धर्षितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 5, + "shloka": 22, + "text": "किम अनुक्रॊश वैफल्यम उत्पादयसि मे ऽनघ\nआनृशंस्ये ऽनुरक्तस्य भक्तस्यानुगतस्य च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 5, + "shloka": 23, + "text": "अनुक्रॊशॊ हि साधूनां सुमहद धर्मलक्षणम\nअनुक्रॊशश च साधूनां सदा परीतिं परयच्छति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 5, + "shloka": 24, + "text": "तवम एव दैवतैः सर्वैः पृच्छ्यसे धर्मसंशयान\nअतस तवं देवदेवानाम आधिपत्ये परतिष्ठितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 5, + "shloka": 25, + "text": "नार्हसि तवं सहस्राक्ष तयाजयित्वेह भक्तितः\nसमर्थम उपजीव्येमं तयजेयं कथम अद्य वै" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 5, + "shloka": 26, + "text": "तस्य वाक्येन सौम्येन हर्षितः पाकशासनः\nशुकं परॊवाच धर्मज्ञम आनृशंस्येन तॊषितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 5, + "shloka": 27, + "text": "वरं वृणीष्वेति तदा स च वव्रे वरं शुकः\nआनृशंस्य परॊ नित्यं तस्य वृक्षस्य संभवम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 5, + "shloka": 28, + "text": "विदित्वा च दृढां शक्रस तां शुके शीलसंपदम\nपरीतः कषिप्रम अथॊ वृक्षम अमृतेनावसिक्तवान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 5, + "shloka": 29, + "text": "ततः फलानि पत्राणि शाखाश चापि मनॊरमाः\nशुकस्य दृढभक्तित्वाच छरीमत्त्वं चापस दरुमः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 5, + "shloka": 30, + "text": "शुकश च कर्मणा तेन आनृशंस्य कृतेन ह\nआयुषॊ ऽनते महाराज पराप शक्र सलॊकताम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 5, + "shloka": 31, + "text": "एवम एव मनुष्येन्द्र भक्तिमन्तं समाश्रितः\nसर्वार्थसिद्धिं लभते शुकं पराप्य यथा दरुमः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 6, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nपितामह महाप्राज्ञ सर्वशास्त्रविशारद\nदैवे पुरुषकारे च किं सविच छरेष्ठतरं भवेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 6, + "shloka": 2, + "text": "[भ]\nअत्राप्य उदाहरन्तीमम इतिहासं पुरातनम\nवसिष्ठस्य च संवादं बरह्मणश च युधिष्ठिर" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 6, + "shloka": 3, + "text": "दैवमानुषयॊः किं सवित कर्मणॊः शरेष्ठम इत्य उत\nपुरा वसिष्ठॊ भगवान पितामहम अपृच्छत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 6, + "shloka": 4, + "text": "ततः पद्मॊद्भवॊ राजन देवदेवः पितामहः\nउवाच मधुरं वाक्यम अर्थवद धेतु भूषितम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 6, + "shloka": 5, + "text": "नाबीजं जायते किं चिन न बीजेन विना फलम\nबीजाद बीजं परभवति बीजाद एव फलं समृतम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 6, + "shloka": 6, + "text": "यादृशं वपते बीजं कषेत्रम आसाद्य कर्षकः\nसुकृते दुष्कृते वापि तादृशं लभते फलम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 6, + "shloka": 7, + "text": "यथा बीजं विना कषेत्रम उप्तं भवति निष्फलम\nतथा पुरुषकारेण विना दैवं न सिध्यति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 6, + "shloka": 8, + "text": "कषेत्रं पुरुषकारस तु दैवं बीजम उदाहृतम\nकषृत्र बीजसमायॊगात ततः सस्यसमृध्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 6, + "shloka": 9, + "text": "कर्मणः फलनिर्वृत्तिं सवयम अश्नाति कारकः\nपरत्यक्षं दृश्यते लॊके कृतस्याप्य अकृतस्य च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 6, + "shloka": 10, + "text": "शुभेन कर्मणा सौख्यं दुःखं पापेन कर्मणा\nकृतं सर्वत्र लभते नाकृतं भुज्यते कव चित" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 6, + "shloka": 11, + "text": "कृती सर्वत्र लभते परतिष्ठां भाग्यविक्षतः\nअकृती लभते भरष्टः कषते कषारावसेचनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 6, + "shloka": 12, + "text": "तपसा रूपसौभाग्यं रत्नानि विविधानि च\nपराप्यते कर्मणा सर्वं न दैवाद अकृतात्मना" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 6, + "shloka": 13, + "text": "तथा सवर्गश च भॊगश च निष्ठा या च मनीषिता\nसर्वं पुरुषकारेण कृतेनेहॊपपद्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 6, + "shloka": 14, + "text": "जयॊतींषि तरिदशा नागा यक्षाश चन्द्रार्कमारुताः\nसर्वे पुरुषकारेण मानुष्याद देवतां गताः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 6, + "shloka": 15, + "text": "अर्थॊ वा मित्रवर्गॊ वा ऐश्वर्यं वा कुलान्वितम\nशरीश चापि दुर्लभा भॊक्तुं तथैवाकृत कर्मभिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 6, + "shloka": 16, + "text": "शौचेन लभते विप्रः कषत्रियॊ विक्रमेण च\nवैश्यः पुरुषकारेण शूद्रः शुश्रूषया शरियम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 6, + "shloka": 17, + "text": "नादातारं भजन्त्य अर्था न कलीबं नापि निष्क्रियम\nनाकर्म शीलं नाशूरं तथा नैवातपस्विनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 6, + "shloka": 18, + "text": "येन लॊकास तरयः सृष्टा दैत्याः सर्वाश च देवताः\nस एष भगवान विष्णुः समुद्रे तप्यते तपः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 6, + "shloka": 19, + "text": "सवं चेत कर्मफलं न सयात सर्वम एवाफलं भवेत\nलॊकॊ दैवं समालम्ब्य उदासीनॊ भवेन न तु" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 6, + "shloka": 20, + "text": "अकृत्वा मानुषं कर्म यॊ दैवम अनुवर्तते\nवृथा शराम्यति संप्राप्य पतिं कलीबम इवाङ्गना" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 6, + "shloka": 21, + "text": "न तथा मानुषे लॊके भयम अस्ति शुभाशुभे\nयथा तरिदशलॊके हि भयम अल्पेन जायते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 6, + "shloka": 22, + "text": "कृतः पुरुषकारस तु दैवम एवानुवर्तते\nन दैवम अकृते किं चित कस्य चिद दातुम अर्हति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 6, + "shloka": 23, + "text": "यदा सथानान्य अनित्यानि दृश्यन्ते दैवतेष्व अपि\nकथं कर्म विना दैवं सथास्यते सथापयिष्यति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 6, + "shloka": 24, + "text": "न दैवतानि लॊके ऽसमिन वयापारं यान्ति कस्य चित\nवयासङ्गं जनयन्त्य उग्रम आत्माभिभवशङ्कया" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 6, + "shloka": 25, + "text": "ऋषीणां देवतानां च सदा भवति विग्रहः\nकस्य वाचा हय अदैवं सयाद यतॊ दैवं परवर्तते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 6, + "shloka": 26, + "text": "कथं चास्य समुत्पत्तिर यथा दैवं परवर्तते\nएवं तरिदशलॊके ऽपि पराप्यन्ते बहवश छलाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 6, + "shloka": 27, + "text": "आत्मैव हय आत्मनॊ बन्धुर आत्मैव रिपुर आत्मनः\nआत्मैव चात्मनः साक्षी कृतस्याप्य अकृतस्य च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 6, + "shloka": 28, + "text": "कृतं च विकृतं किं चित कृते कर्मणि सिध्यति\nसुकृते दुष्कृतं कर्म न यथार्थं परपद्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 6, + "shloka": 29, + "text": "देवानां शरणं पुण्यं सर्वं पुण्यैर अवाप्यते\nपुण्यशीलं नरं पराप्य किं दैवं परकरिष्यति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 6, + "shloka": 30, + "text": "पुरा ययातिर विभ्रष्टश चयावितः पतितः कषितौ\nपुनर आरॊपितः सवर्गं दौहित्रैः पुण्यकर्मभिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 6, + "shloka": 31, + "text": "पुरूरवाश च राजर्षिर दविजैर अभिहितः पुरा\nऐल इत्य अभिविख्यातः सवर्गं पराप्तॊ महीपतिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 6, + "shloka": 32, + "text": "अश्वमेधादिभिर यज्ञैः सत्कृतः कॊसलाधिपः\nमहर्षिशापात सौदासः पुरुषादत्वम आगतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 6, + "shloka": 33, + "text": "अश्वत्थामा च रामश च मुनिपुत्रौ धनुर्धरौ\nन गच्छतः सवर्गलॊकं सुकृतेनेह कर्मणा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 6, + "shloka": 34, + "text": "वसुर यज्ञशतैर इष्ट्वा दवितीय इव वासवः\nमिथ्याभिधानेनैकेन रसातलतलं गतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 6, + "shloka": 35, + "text": "बलिर वैरॊचनिर बद्धॊधर्मपाशेन दैवत���ः\nविष्णॊः पुरुषकारेण पातालशयनः कृतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 6, + "shloka": 36, + "text": "शक्रस्यॊदस्य चरणं परस्थितॊ जनमेजयः\nदविज सत्रीणां वधं कृत्वा किं दैवेन न वारितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 6, + "shloka": 37, + "text": "अज्ञानाद बराह्मणं हत्वा सपृष्टॊ बालवधेन च\nवैशम्पायन विप्रर्षिः किं दैवेन निवारितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 6, + "shloka": 38, + "text": "गॊप्रदानेन मिथ्या च बराह्मणेभ्यॊ महामखे\nपुरा नृगश च राजर्षिः कृकलासत्वम आगतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 6, + "shloka": 39, + "text": "धुन्धुमारश च राजर्षिः सत्रेष्व एव जरां गतः\nपरीतिदायं परित्यज्य सुष्वाप स गिरिव्रजे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 6, + "shloka": 40, + "text": "पाण्डवानां हृतं राज्यं धार्तराष्ट्रैर महाबलैः\nपुनः परत्याहृतं चैव न दैवाद भुजसंश्रयात" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 6, + "shloka": 41, + "text": "तपॊ नियमसंयुक्ता मुनयः संशितव्रताः\nकिं ते दैवबलाच छापम उत्सृजन्ते न कर्मणा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 6, + "shloka": 42, + "text": "पापम उत्सृजते लॊके सर्वं पराप्य सुदुर्लभम\nलॊभमॊहसमापन्नं न दैवं तरायते नरम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 6, + "shloka": 43, + "text": "यथाग्निः पवनॊद्धूतः सूक्ष्मॊ ऽपि भवते महान\nतथा कर्म समायुक्तं दैवं साधु विवर्धते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 6, + "shloka": 44, + "text": "यथा तैलक्षयाद दीपः परम्लानिम उपगच्छति\nतथा कर्म कषयाद दैवं परम्लानिम उपगच्छति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 6, + "shloka": 45, + "text": "विपुलम अपि धनौघं पराप्य भॊगान सत्रियॊ वा; पुरुष इह न शक्तः कर्म हीनॊ ऽपि भॊक्तुम\nसुनिहितम अपि चार्थं दैवतै रक्ष्यमाणं; वययगुणम अपि साधुं कर्मणा संश्रयन्ते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 6, + "shloka": 46, + "text": "भवति मनुजलॊकाद देवलॊकॊ विशिष्टॊ; बहुतर सुसमृद्ध्या मानुषाणां गृहाणि\nपितृवनभवनाभं दृश्यते चामराणां; न च फलति विकर्मा जीवलॊकेन दैवम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 6, + "shloka": 47, + "text": "वयपनयति विमार्गं नास्ति दैवे परभुत्वं; गुरुम इव कृतम अग्र्यं कर्म संयाति दैवम\nअनुपहतम अदीनं कामकारेण दैवं; नयति पुरुषकारः संचितस तत्र तत्र" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 6, + "shloka": 48, + "text": "एतत ते सर्वम आख्यातं मया वै मुनिसत्तम\nफलं पुरुषकारस्य सदा संदृश्य तत्त्वतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 6, + "shloka": 49, + "text": "अभ्युत्थानेन दैवस्य समारब्धेन कर्मणा\nविधिना कर्मणा चैव सवर्गमार्गम अवाप्नुयात" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 7, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nकर्मणां मे समस्तानां शुभानां भरतर्षभ\nफलानि महतां शरेष्ठ परब्रूहि परिपृच्छतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 7, + "shloka": 2, + "text": "[भ]\nरहस्यं यद ऋषीणां तु तच छृणुष्व युधिष्ठिर\nया गतिः पराप्यते येन परेत्य भावे चिरेप्सिता" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 7, + "shloka": 3, + "text": "येन येन शरीरेण यद यत कर्म करॊति यः\nतेन तेन शरीरेण तत तत फलम उपाश्नुते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 7, + "shloka": 4, + "text": "यस्यां यस्याम अवस्थायां यत करॊति शुभाशुभम\nतस्यां तस्याम अवस्थायां भुङ्क्ते जन्मनि जन्मनि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 7, + "shloka": 5, + "text": "न नश्यति कृतं कर्म सदा पञ्चेन्द्रियैर इह\nते हय अस्य साक्षिणॊ नित्यं षष्ठ आत्मा तथैव च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 7, + "shloka": 6, + "text": "चक्षुर दद्यान मनॊ दद्याद वाचं दद्याच च सूनृताम\nअनुव्रजेद उपासीत स यज्ञः पञ्च दक्षिणः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 7, + "shloka": 7, + "text": "यॊ दद्याद अपरिक्लिष्टम अन्नम अध्वनि वर्तते\nशरान्तायादृष्ट पूर्वाय तस्य पुण्यफलं महत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 7, + "shloka": 8, + "text": "सथण्डिले शयमानानां गृहाणि शयनानि च\nचीरवल्कल संवीते वासांस्य आभरणानि च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 7, + "shloka": 9, + "text": "वाहनासन यानानि यॊगात्मनि तपॊधने\nअग्नीन उपशयानस्य राजपौरुषम उच्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 7, + "shloka": 10, + "text": "रसानां परतिसंहारे सौभाग्यम अनुगच्छति\nआमिष परतिसंहारे पशून पुत्रांश च विन्दति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 7, + "shloka": 11, + "text": "अवाक्शिरास तु यॊ लम्बेद उदवासं च यॊ वसेत\nसततं चैकशायी यः स लभेतेप्सितां गतिम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 7, + "shloka": 12, + "text": "पाद्यम आसनम एवाथ दीपम अन्नं परतिश्रयम\nदद्याद अतिथिपूजार्थं स यज्ञः पञ्च दक्षिणः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 7, + "shloka": 13, + "text": "वीरासनं वीरशय्यां वीर सथानम उपासतः\nअक्षयास तस्य वै लॊकाः सर्वकामगमास तथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 7, + "shloka": 14, + "text": "धनं लभेत दानेन मौनेनाज्ञां विशां पते\nउपभॊगांश च तपसा बरह्मचर्येण जीवितम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 7, + "shloka": 15, + "text": "रूपम ऐश्वर्यम आरॊग्यम अहिंसा फलम अश्नुते\nफलमूलाशिनां राज्यं सवर्गः पर्णाशिनां तथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 7, + "shloka": 16, + "text": "परायॊपवेशनाद राज्यं सर्वत्र सुखम उच्यते\nसवर्गं सत्येन लभते दीक्षया कुलम उत्तमम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 7, + "shloka": 17, + "text": "गवाढ्यः शाकदीक्षायां सवर्गगामी तृणाशनः\nसत्रियस तरिषवणं सनात्वा वायुं पीत्वा करतुं लभेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 7, + "shloka": 18, + "text": "सलिलाशी भवेद यश च सदाग्निः संस्कृतॊ दविजः\nमरुं साधयतॊ राज्यं नाकपृष्ठम अनाशके" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 7, + "shloka": 19, + "text": "उपवासं च दीक्षां च अभिषेकं च पार्थिव\nकृत्वा दवादश वर्षाणि वीर सथानाद विशिष्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 7, + "shloka": 20, + "text": "अधीत्य सर्ववेदान वै सद्यॊ दुःखात परमुच्यते\nमानसं हि चरन धर्मं सवर्गलॊकम अवाप्नुयात" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 7, + "shloka": 21, + "text": "या दुस्त्यजा दुर्मतिभिर यानजीर्यति जीर्यतः\nयॊ ऽसौ पराणान्तिकॊ रॊगस तां तृष्णां तयजतः सुखम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 7, + "shloka": 22, + "text": "यथा धेनु सहस्रेषु वत्सॊ विन्दति मातरम\nएवं पूर्वकृतं कर्म कर्तारम अनुगच्छति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 7, + "shloka": 23, + "text": "अचॊद्यमानानि यथा पुष्पाणि च फलानि च\nसवकालं नातिवर्तन्ते तथा कर्म पुरा कृतम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 7, + "shloka": 24, + "text": "जीर्यन्ति जीर्यतः केशा दन्ता जीर्यन्ति जीर्यतः\nचक्षुः शरॊत्रे च जीर्येते तृष्णैका तु न जीर्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 7, + "shloka": 25, + "text": "येन परीणाति पितरं तेन परीतः परजापतिः\nपरीणाति मातरं येन पृथिवी तेन पूजिता\nयेन परीणात्य उपाध्यायं तेन सयाद बरह्म पूजितम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 7, + "shloka": 26, + "text": "सर्वे तस्यादृता धर्मा यस्यैते तरय आदृताः\nअनादृतास तु यस्यैते सर्वास तस्याफलाः करियाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 7, + "shloka": 27, + "text": "[व]\nभीष्मस्य तद वचः शरुत्वा विस्मिताः कुरुपुंगवाः\nआसन परहृष्टमनसः परीतिमन्तॊ ऽभवंस तदा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 7, + "shloka": 28, + "text": "यन मन्त्रे भवति वृथा परयुज्यमाने; यत सॊमे भवति वृथाभिषूयमाणे\nयच चाग्नौ भवति वृथाभिहूयमाने; तत सर्वं भवति वृथाभिधीयमाने" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 7, + "shloka": 29, + "text": "इत्य एतद ऋषिणा परॊक्तम उक्तवान अस्मि यद विभॊ\nशुभाशुभफलप्राप्तौ किम अतः शरॊतुम इच्छसि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 8, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nके पूज्याः के नमः कार्याः कान नमस्यसि भारत\nएतन मे सर्वम आचक्ष्व येषां सपृहयसे नृप" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 8, + "shloka": 2, + "text": "उत्तमापद गतस्यापि यत्र ते वर्तते मनः\nमनुष्यलॊके सर्वस्मिन यद अमुत्रेह चाप्य उत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 8, + "shloka": 3, + "text": "[भ]\nसपृहयामि दविजातीनां येषां बरह्म परं धनम\nयेषां सवप्���त्ययः सवर्गस तपःस्वाध्यायसाधनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 8, + "shloka": 4, + "text": "येषां वृद्धाश च बालाश च पितृपैतामहीं धुरम\nउद्वहन्ति न सीदन्ति तेषां वै सपृहयाम्य अहम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 8, + "shloka": 5, + "text": "विद्यास्व अभिविनीतानां दान्तानां मृदुभाषिणाम\nशरुतवृत्तॊपपन्नानां सदाक्षर विदां सताम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 8, + "shloka": 6, + "text": "संसत्सु वदतां येषां हंसानाम इव संघशः\nमङ्गल्य रूपा रुचिरा दिव्यजीमूतनिःस्वनाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 8, + "shloka": 7, + "text": "सम्यग उच्चारिता वाचः शरूयन्ते हि युधिष्ठिर\nशुश्रूषमाणे नृपतौ परेत्य चेह सुखावहाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 8, + "shloka": 8, + "text": "ये चापि तेषां शरॊतारः सदा सदसि संमताः\nविज्ञानगुणसंपन्नास तेषां च सपृहयाम्य अहम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 8, + "shloka": 9, + "text": "सुसंस्कृतानि परयताः शुचीनि गुणवन्ति च\nददत्य अन्नानि तृप्त्यर्थं बराह्मणेभ्यॊ युधिष्ठिर\nये चापि सततं राजंस तेषां च सपृहयाम्य अहम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 8, + "shloka": 10, + "text": "शक्यं हय एवाहवे यॊद्धुं न दातुम अनसूयितम\nशूरा वीराश च शतशः सन्ति लॊके युधिष्ठिर\nतेषां संख्यायमानानां दानशूरॊ विशिष्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 8, + "shloka": 11, + "text": "धन्यः सयां यद्य अहं भूयः सौम्य बराह्मणकॊ ऽपि वा\nकुले जातॊ धर्मगतिस तपॊ विद्या परायणः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 8, + "shloka": 12, + "text": "न मे तवत्तः परियतरॊ लॊके ऽसमिन पाण्डुनन्दन\nतवत्तश च मे परियतरा बराह्मणा भरतर्षभ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 8, + "shloka": 13, + "text": "यथा मम परियतरास तवत्तॊ विप्राः कुरूद्वह\nतेन सत्येन गच्छेयं लॊकान यत्र स शंतनुः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 8, + "shloka": 14, + "text": "न मे पिता परियतरॊ बराह्मणेभ्यस तथाभवत\nन मे पितुः पिता वापि ये चान्ये ऽपि सुहृज्जनाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 8, + "shloka": 15, + "text": "न हि मे वृजिनं किं चिद विद्यते बराह्मणेष्व इह\nअणु वा यदि वा सथूलं विदितं साधु कर्मभिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 8, + "shloka": 16, + "text": "कर्मणा मनसा वापि वाचा वापि परंतप\nयन मे कृतं बराह्मणेषु तेनाद्य न तपाम्य अहम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 8, + "shloka": 17, + "text": "बरह्मण्य इति माम आहुस तया वाचास्मि तॊषितः\nएतद एव पवित्रेभ्यः सर्वेभ्यः परमं समृतम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 8, + "shloka": 18, + "text": "पश्यामि लॊकान अमलाञ शुचीन बराह्मण यायिनः\nतेषु मे तात गन्तव्यम अह्नाय च चिराय च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 8, + "shloka": 19, + "text": "यथा पत्याश्रयॊ धर्मः सत्रीणां लॊके युधिष्ठिर\nस देवः सा गतिर नान्या कषत्रियस्य तथा दविजाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 8, + "shloka": 20, + "text": "कषत्रियः शतवर्षी च दशवर्षी च बराह्मणः\nपिता पुत्रौ च विज्ञेयौ तयॊ हि बराह्मणः पिता" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 8, + "shloka": 21, + "text": "नारी तु पत्यभावे वै देवरं कुरुते पतिम\nपृथिवी बराह्मणालाभे कषत्रियं कुरुते पतिम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 8, + "shloka": 22, + "text": "पुत्रवच च ततॊ रक्ष्या उपास्या गुरुवच च ते\nअग्निवच चॊपचर्या वै बराह्मणाः कुरुसत्तम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 8, + "shloka": 23, + "text": "ऋजून सतः सत्यशीलान सर्वभूतहिते रतान\nआशीविषान इव करुद्धान दविजान उपचरेत सदा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 8, + "shloka": 24, + "text": "तेजसस तपसश चैव नित्यं बिभ्येद युधिष्ठिर\nउभे चैते परित्याज्ये तेजश चैव तपस तथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 8, + "shloka": 25, + "text": "वयवसायस तयॊः शीघ्रम उभयॊर एव विद्यते\nहन्युः करुद्धा महाराज बराह्मणा ये तपस्विनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 8, + "shloka": 26, + "text": "भूयः सयाद उभयं दत्तं बराह्मणाद यद अकॊपनात\nकुर्याद उभयतः शेषं दत्तशेषं न शेषयेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 8, + "shloka": 27, + "text": "दण्डपाणिर यथा गॊषु पालॊ नित्यं सथिरॊ भवेत\nबराह्मणान बरह्म च तथा कषत्रियः परिपालयेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 8, + "shloka": 28, + "text": "पितेव पुत्रान रक्षेथा बराह्मणान बरह्मतेजसः\nगृहे चैषाम अवेक्षेथाः कच चिद अस्तीह जीवनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 9, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nबराह्मणानां तु ये लॊके परतिश्रुत्य पितामह\nन परयच्छन्ति मॊहात ते के भवन्ति महामते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 9, + "shloka": 2, + "text": "एतन मे तत्त्वतॊ बरूहि धर्मं धर्मभृतां वर\nपरतिश्रुत्य दुरात्मानॊ न परयच्छन्ति ये नराः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 9, + "shloka": 3, + "text": "[भ]\nयॊ न दद्यात परतिश्रुत्य सवल्पं वा यदि वा बहु\nआशास तस्य हताः सर्वाः कलीबस्येव परजा फलम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 9, + "shloka": 4, + "text": "यां रात्रिं जायते पापॊ यां च रात्रिं विनश्यति\nएतस्मिन्न अन्तरे यद यत सुकृतं तस्य भारत\nयच च तस्य हुतं किं चित सर्वं तस्यॊपहन्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 9, + "shloka": 5, + "text": "अत्रैतद वचनं पराहुर धर्मशास्त्रविदॊ जनाः\nनिशम्य भरतश्रेष्ठ बुद्ध्या परमयुक्तया" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 9, + "shloka": 6, + "text": "अपि चॊदाहरन्तीमं धर्मशास्���्रविदॊ जनाः\nअश्वानां शयाम कर्णानां सहस्रेण स मुच्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 9, + "shloka": 7, + "text": "अत्रैवॊदाहरन्तीमम इतिहासं पुरातनम\nसृगालस्य च संवादं वानरस्य च भारत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 9, + "shloka": 8, + "text": "तौ सखायौ पुरा हय आस्तां मानुषत्वे परंतप\nअन्यां यॊनिं समापन्नौ सार्गालीं वानरीं तथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 9, + "shloka": 9, + "text": "ततः परासून खादन्तं सृगालं वानरॊ ऽबरवीत\nशमशानमध्ये संप्रेक्ष्य पूर्वजातिम अनुस्मरन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 9, + "shloka": 10, + "text": "किं तवया पापकं कर्मकृतं पूर्वं सुदारुणम\nयस तवं शमशाने कृतकान पूतिकान अत्सि कुत्सितान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 9, + "shloka": 11, + "text": "एवम उक्तः परत्युवाच सृगालॊ वानरं तदा\nबराह्मणस्य परतिश्रुत्य न मया तद उपाकृतम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 9, + "shloka": 12, + "text": "तत कृते पापिकां यॊनिम आपन्नॊ ऽसमि पलवंगम\nतस्माद एवंविधं भक्ष्यं भक्षयामि बुभुक्षितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 9, + "shloka": 13, + "text": "इत्य एतद बरुवतॊ राजन बराह्मणस्य मया शरुतम\nकथां कथयतः पुण्यां धर्मज्ञस्य पुरातनीम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 9, + "shloka": 14, + "text": "शरुतं चापि मया भूयः कृष्णस्यापि विशां पते\nकथां कथयतः पूर्वं बराह्मणं परति पाण्डव" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 9, + "shloka": 15, + "text": "एवम एव च मां नित्यं बराह्मणाः संदिशन्ति वै\nपरतिश्रुत्य भवेद देयं नाशा कार्या हि बराह्मणैः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 9, + "shloka": 16, + "text": "बराह्मणॊ हय आशया पूर्वं कृतया पृथिवीपते\nसुसमिद्धॊ यथा दीप्तः पावकस तद्विधः समृतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 9, + "shloka": 17, + "text": "यं निरीक्षेत संक्रुद्ध आशया पूर्वजातया\nपरदहेत हि तं राजन कक्षम अक्षय्य भुग यथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 9, + "shloka": 18, + "text": "स एव हि यदा तुष्टॊ वचसा परतिनन्दति\nभवत्य अगद संकाशॊ विषये तस्य भारत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 9, + "shloka": 19, + "text": "पुत्रान पौत्रान पशूंश चैव बान्धवान सचिवांस तथा\nपुरं जनपदं चैव शान्तिर इष्टेव पुष्यति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 9, + "shloka": 20, + "text": "एतद धि परमं तेजॊ बराह्मणस्येह दृश्यते\nसहस्रकिरणस्येव सवितुर धरणीतले" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 9, + "shloka": 21, + "text": "तस्माद दातव्यम एवेह परतिश्रुत्य युधिष्ठिर\nयदीच्छेच छॊभनां जातिं पराप्तुं भरतसत्तम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 9, + "shloka": 22, + "text": "बराह्मणस्य हि दत्तेन धरुवं सवर्गॊ हय अनुत्तमः\nशक्यम्प्राप्तुं विशेषेण दानं हि महती करिया" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 9, + "shloka": 23, + "text": "इतॊ दत्तेन जीवन्ति देवताः पितरस तथा\nतस्माद आनानि देयानि बराह्मणेभ्यॊ विजानता" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 9, + "shloka": 24, + "text": "महद धि भरतश्रेष्ठ बराह्मणस तीर्थम उच्यते\nवेलायां न तु कस्यां चिद गच्छेद विप्रॊ हय अपूजितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 10, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nमित्र सौदृद भावेन उपदेशं करॊति यः\nजात्यावरस्य राजर्षे दॊषस तस्य भवेन न वा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 10, + "shloka": 2, + "text": "एतद इच्छामि तत्त्वेन वयाख्यातुं वै पितामह\nसूक्ष्मा गतिर हि धर्मस्य यत्र मुह्यन्ति मानवाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 10, + "shloka": 3, + "text": "[भ]\nअत्र ते वर्तयिष्यामि शृणु राजन यथागमम\nऋषीणां वदतां पूर्वं शरुतम आसीद यथा मया" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 10, + "shloka": 4, + "text": "उपदेशॊ न कर्तव्यॊ जातिहीनस्य कस्य चित\nउपदेशे महान दॊष उपाध्यायस्य भाष्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 10, + "shloka": 5, + "text": "निदर्शनम इदं राजञ शृणु मे भरतर्षभ\nदुरुक्त वचने राजन यथापूर्वं युधिष्ठिर\nबरह्माश्रमपदे वृत्तं पार्श्वे हिमवतः शुभे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 10, + "shloka": 6, + "text": "तत्राश्रमपदं पुण्यं नानावृक्षगणायुतम\nबहु गुल्मलताकीर्णं मृगद्विजनिषेवितम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 10, + "shloka": 7, + "text": "सिद्धचारणसंघुष्टं रम्यं पुष्पितकाननम\nवरतिभिर बहुभिः कीर्णं तापसैर उपशॊभितम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 10, + "shloka": 8, + "text": "बराह्मणैश च महाभागैः सूर्यज्वलन संनिभैः\nनियमव्रतसंपन्नैः समाकीर्णं तपस्विभिः\nदीक्षितैर भरतश्रेष्ठ यताहारैः कृतात्मभिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 10, + "shloka": 9, + "text": "वेदाध्ययनघॊषैश च नादितं भरतर्षभ\nवालखिल्यैश च बहुभिर यतिभिश च निषेवितम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 10, + "shloka": 10, + "text": "तत्र कश चित समुत्साहं कृत्वा शूद्रॊ दयान्वितः\nआगतॊ हय आश्रमपदं पूजितश च तपस्विभिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 10, + "shloka": 11, + "text": "तांस तु दृष्ट्वा मुनिगणान देवकल्पान महौजसः\nवहतॊ विविधा दीक्षाः संप्रहृष्यत भारत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 10, + "shloka": 12, + "text": "अथास्य बुद्धिर अभवत तपस्ये भरतर्षभ\nततॊ ऽबरवीत कुलपतिं पादौ संगृह्य भारत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 10, + "shloka": 13, + "text": "भवत्प्रसादाद इच्छामि धर्मं चर्तुं दविजर्षभ\nतन मां तवं भगवन वक्तुं परव्राजयितुम अर्हसि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 10, + "shloka": 14, + "text": "वर्णावरॊ ऽहं भगवञ शूद्रॊ जात्यास्मि सत्तम\nशुश्रूषां कर्तुम इच्छामि परपन्नाय परसीद मे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 10, + "shloka": 15, + "text": "[कुलपति]\nन शक्यम इह शूद्रेण लिङ्गम आश्रित्य वर्तितुम\nआस्यतां यदि ते बुद्धिः शुश्रूषा निरतॊ भव" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 10, + "shloka": 16, + "text": "[भ]\nएवम उक्तस तु मुनिना स शूद्रॊ ऽचिन्तयन नृप\nकथम अत्र मया कार्यं शरद्धा धर्मे परा च मे\nविज्ञातम एवं भवतु करिष्ये परियम आत्मनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 10, + "shloka": 17, + "text": "गत्वाश्रमपदाद दूरम उटजं कृतवांस तु सः\nतत्र वेदिं च भूमिं च देवतायतनानि च\nनिवेश्य भरतश्रेष्ठ नियमस्थॊ ऽभवत सुखम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 10, + "shloka": 18, + "text": "अभिषेकांश च नियमान देवतायतनेषु च\nबलिं च कृत्वा हुत्वा च देवतां चाप्य अपूजयत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 10, + "shloka": 19, + "text": "संकल्पनियमॊपेतः फलाहारॊ जितेन्द्रियः\nनित्यं संनिहिताभिश च ओषधीभिः फलैस तथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 10, + "shloka": 20, + "text": "अतिथीन पूजयाम आस यथावत समुपागतान\nएवं हि सुमहान कालॊ वयत्यक्रामत स तस्य वै" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 10, + "shloka": 21, + "text": "अथास्य मुनिर आगच्छत संगत्या वै तम आश्रमम\nसंपूज्य सवागतेनर्षिं विधिवत पर्यतॊषयत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 10, + "shloka": 22, + "text": "अनुकूलाः कथाः कृत्वा यथावत पर्यपृच्छत\nऋषिः परमतेजस्वी धर्मात्मा संयतेन्द्रियः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 10, + "shloka": 23, + "text": "एवं स बहुशस तस्य शूद्रस्य भरतर्षभ\nसॊ ऽगच्छद आश्रमम ऋषिः शूद्रं दरष्टुं नरर्षभ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 10, + "shloka": 24, + "text": "अथ तं तापसं शूद्रः सॊ ऽबरवीद भरतर्षभ\nपितृकार्यं करिष्यामि तत्र मे ऽनुग्रहं कुरु" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 10, + "shloka": 25, + "text": "बाढम इत्य एव तं विप्र उवाच भरतर्षभ\nशुचिर भूत्वा स शूद्रस तु तस्यर्षेः पाद्यम आनयत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 10, + "shloka": 26, + "text": "अथ दर्भांश च वन्याश च ओषधीर भरतर्षभ\nपवित्रम आसनं चैव बृसीं च समुपानयत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 10, + "shloka": 27, + "text": "अथ दक्षिणम आवृत्य बृसीं परमशीर्षिकाम\nकृताम अन्यायतॊ दृष्ट्वा ततस तम ऋषिर अब्रवीत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 10, + "shloka": 28, + "text": "कुरुष्वैतां पूर्वशीर्षां भव चॊदन मुखः शुचिः\nस च तत कृतवाञ शूद्रः सर्वं यद ऋषिर अब्रवीत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 10, + "shloka": 29, + "text": "यथॊपदिष्टं मेधावी दर्भादींस तान यथातथम\nहव्यकव्य विधिं कृत्स्नम उक्तं तेन तपस्विना" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 10, + "shloka": 30, + "text": "ऋषिणा पितृकार्ये च स च धर्मपथे सथितः\nपितृकार्ये कृते चापि विषृष्टः स जगाम ह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 10, + "shloka": 31, + "text": "अथ दीर्घस्य कालस्य स तप्यञ शूद्र तापसः\nवने पञ्चत्वम अगमत सुकृतेन च तेन वै\nअजायत महाराज राजवंशे महाद्युतिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 10, + "shloka": 32, + "text": "तथैव स ऋषिस तात कालधर्मम अवाप्य ह\nपुरॊहित कुले विप्र आजातॊ भरतर्षभ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 10, + "shloka": 33, + "text": "एवं तौ तत्र संभूताव उभौ शूद्र मुनी तदा\nकरमेण वर्धितौ चापि विद्यासु कुशलाव उभौ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 10, + "shloka": 34, + "text": "अथर्ववेदे वेदे च बभूवर्षिर सुनिश्चितः\nकल्पप्रयॊगे चॊत्पन्ने जयॊतिषे च परं गतः\nसख्ये चापि परा परीतिस तयॊश चापि वयवर्धत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 10, + "shloka": 35, + "text": "पितर्य उपरते चापि कृतशौचः स भारत\nअभिषिक्तः परकृतिभी राजपुत्रः स पार्थिवः\nअभिषिक्तेन स ऋषिर अभिषिक्तः पुरॊहितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 10, + "shloka": 36, + "text": "स तं पुरॊधाय सुखम अवसद भरतर्षभ\nराज्यं शशास धर्मेण परजाश च परिपालयन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 10, + "shloka": 37, + "text": "पुण्याहवाचने नित्यं धर्मकार्येषु चासकृत\nउत्स्मयन पराहसच चापि दृष्ट्वा राजा पुरॊहितम\nएवं स बहुशॊ राजन पुरॊधसम उपाहसत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 10, + "shloka": 38, + "text": "लक्षयित्वा पुरॊधास तु बहु शस्तं नराधिपम\nउत्स्मयन्तं च सततं दृष्ट्वासौ मन्युमान अभूत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 10, + "shloka": 39, + "text": "अथ शूण्ये पुरॊधास तु सह राज्ञा समागतः\nकथाभिर अनुकूलाभी राजानम अभिरामयत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 10, + "shloka": 40, + "text": "ततॊ ऽबरवीन नरेन्द्रं स पुरॊधा भरतर्षभ\nवरम इच्छाम्य अहं तव एकं तवया दत्तं महाद्युते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 10, + "shloka": 41, + "text": "[र]\nवराणां ते शतं दद्यां कुम उतैकं दविजॊत्तम\nसनेहाच च बहुमानाच च नास्त्य अदेयं हि मे तव" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 10, + "shloka": 42, + "text": "[पुरॊहित]\nएकं वै वरम इच्छामि यदि तुष्टॊ ऽसि पार्थिव\nयद ददासि महाराज सत्यं तद वद मानृतम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 10, + "shloka": 43, + "text": "[भ]\nबाढम इत्य एव तं राजा परत्युवाच युधिष्ठिर\nयदि जञास्यामि वक्ष्यामि अजानन न तु संवदे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 10, + "shloka": 44, + "text": "[प]\nपुण्याहवाचने नित्यं धर्मकृत्येषु चासकृत\nशान्ति हॊमेषु च सदा किं तवं हससि वीक्ष्य माम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 10, + "shloka": 45, + "text": "सव्रीडं वै भवति हि मनॊ मे हसता तवया\nकामया शापितॊ राजन नान्यथा वक्तुम अर्हसि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 10, + "shloka": 46, + "text": "भाव्यं हि कारणेनात्र न ते हास्यम अकारणम\nकौतूहलं मे सुभृशं तत्त्वेन कथयस्व मे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 10, + "shloka": 47, + "text": "[र]\nएवम उक्ते तवया विप्र यद अवाच्यं भवेद अपि\nअवश्यम एव वक्तव्यं शृणुष्वैक मना दविज" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 10, + "shloka": 48, + "text": "पूर्वदेहे यथावृत्तं तन निबॊध दविजॊत्तम\nजातिं समराम्य अहं बरह्मन्न अवधानेन मे शृणु" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 10, + "shloka": 49, + "text": "शूद्रॊ ऽहम अभवं पूर्वं तापसॊ भृशसंयुतः\nऋषिर उग्रतपास तवं च तदाभूर दविजसत्तम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 10, + "shloka": 50, + "text": "परीयता हि तदा बरह्मन ममानुग्रह बुद्धिना\nपितृकार्ये तवया पूर्वम उपदेशः कृतॊ ऽनघ\nबृस्यां दर्भेषु हव्ये च कव्ये च मुनिसत्तम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 10, + "shloka": 51, + "text": "एतेन कर्म दॊषेण पुरॊधास तवम अजायथाः\nअहं राजा च विप्रेन्द्र पश्य कालस्य पर्ययम\nमत्कृते हय उपदेशेन तवया पराप्तम इदं फलम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 10, + "shloka": 52, + "text": "एतस्मात कारणाद बरह्मन परहसे तवां दविजॊत्तम\nन तवां परिभवन बरह्मन परहसामि गुरुर भवान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 10, + "shloka": 53, + "text": "विपर्ययेण मे मन्युस तेन संतप्यते मनः\nजातिं समराम्य अहं तुभ्यम अतस तवां परहसामि वै" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 10, + "shloka": 54, + "text": "एवं तवॊग्रं हि तप उपदेशेन नाशितम\nपुरॊहितत्वम उत्सृज्य यतस्व तवम्पुनर भवे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 10, + "shloka": 55, + "text": "इतस तवम अधमाम अन्यां मा यॊनिं पराप्स्यसे दविज\nगृह्यतां दरविणं विप्र पूतात्मा भव सत्तम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 10, + "shloka": 56, + "text": "[भ]\nततॊ विसृष्टॊ राज्ञा तु विप्रॊ दानान्य अनेकशः\nबराह्मणेभ्यॊ ददौ वित्तं भूमिं गरामांश च सर्वशः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 10, + "shloka": 57, + "text": "कृच्छ्राणि चीर्त्वा च ततॊ यथॊक्तामि दविजॊत्तमः\nतीर्थानि चाभिगत्वा वै दानानि विविधानि च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 10, + "shloka": 58, + "text": "दत्त्वा गाश चैव विप्राणां पूतात्मा सॊ ऽभवद दविजः\nतम एव चाश्रमं गत्वा चचार विपुलं तपः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 10, + "shloka": 59, + "text": "ततः सिद्धिं परां पराप्तॊ बराह्मणॊ राजसत्तम\nसंमतश चाभवत तेषाम आश्रमे ऽऽशरमवासिनाम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 10, + "shloka": 60, + "text": "एवं पराप्तॊ महत कृच्छ्रम ऋषिः स नृपसत्तम\nबराह्मणेन न वक्तव्यं तस्माद वर्णावरे जने" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 10, + "shloka": 61, + "text": "वर्जयेद उपदेशं च सदैव बराह्मणॊ नृप\nउपदेशं हि कुर्वाणॊ दविजः कृच्छ्रम अवाप्नुयात" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 10, + "shloka": 62, + "text": "एषितव्यं सदा वाचा नृपेण दविजसत्तमात\nन परवक्तव्यम इह हि किं चिद वर्णावरे जने" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 10, + "shloka": 63, + "text": "बराह्मणाः कषत्रिया वैश्यास तरयॊ वर्णा दविजातयः\nएतेषु कथयन राजन बराह्मणॊ न परदुष्यति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 10, + "shloka": 64, + "text": "तस्मात सद्भिर न वक्तव्यं कस्य चित किं चिद अग्रतः\nसूक्ष्मा गतिर हि धर्मस्य दुर्ज्ञेया हय अकृतात्मभिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 10, + "shloka": 65, + "text": "तस्मान मौनानि मुनयॊ दीक्षां कुर्वन्ति चादृताः\nदुरुक्तस्य भयाद राजन नानुभाषन्ति किं चन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 10, + "shloka": 66, + "text": "धार्मिका गुणसंपन्नाः सत्यार्जव परायणाः\nदुरुक्त वाचाभिहताः पराप्नुवन्तीह दुष्कृतम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 10, + "shloka": 67, + "text": "उपदेशॊ न कर्तव्यः कदा चिद अपि कस्य चित\nउपदेशाद धि तत पापं बराह्मणः समवाप्नुयात" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 10, + "shloka": 68, + "text": "विमृश्य तस्मात पराज्ञेन वक्तव्यं धर्मम इच्छता\nसत्यानृतेन हि कृत उपदेशॊ हिनस्ति वै" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 10, + "shloka": 69, + "text": "वक्तव्यम इह पृष्टेन विनिश्चित्य विपर्ययम\nस चॊपदेशः कर्तव्यॊ येन धर्मम अवाप्नुयात" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 10, + "shloka": 70, + "text": "एतत ते सर्वम आख्यातम उपदेशे कृते सति\nमहान कलेशॊ हि भवति तस्मान नॊपदिशेत कव चित" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 11, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nकीदृशे पुरुषे तात सत्रीषु वा भरतर्षभ\nशरीः पद्मा वसते नित्यं तन मे बरूहि पितामह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 11, + "shloka": 2, + "text": "[भ]\nअत्र ते वर्तयिष्यामि यथादृष्टं यथा शरुतम\nरुक्मिणी देवकीपुत्र संनिधौ पर्यपृच्छत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 11, + "shloka": 3, + "text": "नारायणस्याङ्क गतां जवलन्तीं; दृष्ट्वा शरियं पद्मसमान वक्त्राम\nकौतूहलाद विस्मितचारुनेत्रा; पप्रच्छ माता मकरध्वजस्य" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 11, + "shloka": 4, + "text": "कानीह भूतान्य उपसेवसे तवं; संतिष्ठती कानि न सेवसे तवम\nतानि तरिलॊकेश्वर भूतकान्ते; तत्त्वेन मे बरूहि महर्षिकन्ये" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 11, + "shloka": 5, + "text": "एवं तदा शरीर अभिभाष्यमाणा; देव्या समक्षं गरुड धवजस्य\nउवाच वाक्यं मधुराभिधानं; मनॊहरं चन्द्र मुखी परसन्ना" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 11, + "shloka": 6, + "text": "वसामि सत्ये सुभगे परगल्भे; दक्षे नरे कर्मणि वर्तमाने\nनाकर्म शीले पुरुषे वसामि; न नास्तिके सांकरिके कृतघ्ने\nन भिन्नवृत्ते न नृशंसवृत्ते; न चापि चौरे न गुरुष्व असूये" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 11, + "shloka": 7, + "text": "ये चाल्पतेजॊबलसत्त्वसारा; हृष्यन्ति कुप्यन्ति च यत्र तत्र\nन देवि तिष्ठामि तथाविधेषु; नरेषु संसुप्त मनॊरथेषु" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 11, + "shloka": 8, + "text": "यश चात्मनि परार्थयते न किं चिद; यश च सवभावॊपहतान्तर आत्मा\nतेष्व अल्पसंतॊष रतेषु नित्यं; नरेषु नाहं निवसामि देवि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 11, + "shloka": 9, + "text": "वसामि धर्मशीलेषु धर्मज्ञेषु महात्मसु\nवृद्धसेविषु दान्तेषु सत्त्वज्ञेषु महात्मसु" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 11, + "shloka": 10, + "text": "सत्रीषु कषान्तासु दान्तासु देवद्विज परासु च\nवसामि सत्यशीलासु सवभावनिरतासु च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 11, + "shloka": 11, + "text": "परकीर्णभाण्डाम अनवेक्ष्य कारिणीं; सदा च भर्तुः परतिकूलवादिनीम\nपरस्य वेश्माभिरताम अलज्जाम; एवंविधां सत्रीं परिवर्जयामि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 11, + "shloka": 12, + "text": "लॊकाम अचॊक्षाम अवलेहिनीं च; वयपेतधैर्यां कलहप्रियां च\nनिद्राभिभूतां सततं शयानाम; एवंविधां सत्रीं परिवर्जयामि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 11, + "shloka": 13, + "text": "सत्यासु नित्यं परियदर्शनासु; सौभाग्ययुक्तासु गुणान्वितासु\nवसामि नारीषु पतिव्रतासु; कल्याण शीलासु विभूषितासु" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 11, + "shloka": 14, + "text": "यानेषु कन्यासु विभूषणेषु; यज्ञेषु मेघेषु च वृष्टिमत्सु\nवसामि फुल्लासु च पद्मिनीषु; नक्षत्रवीथीषु च शारदीषु" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 11, + "shloka": 15, + "text": "शैलेषु गॊष्ठेषु तथा वनेषु; सरःसु फुल्लॊत्पलपङ्कजेषु\nनदीषु हंसस्वननादितासु; करौञ्चावघुष्ट सवरशॊभितासु" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 11, + "shloka": 16, + "text": "विस्तीर्णकूलह्रद शॊभितासु; तपस्विसिद्धद्विज सेवितासु\nवसामि नित्यं सुबहूदकासु; सिंहैर गजैश चाकुलितॊदकासु\nमत्ते गजे गॊवृषभे नरेन्द्रे; सिंहासने सत्पुरुषे च नित्यम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 11, + "shloka": 17, + "text": "यस्मिन गृहे हूयते हव्यवाहॊ; गॊब्राह्मणश चार्च्यते देवताश च\nकाले च पुष्पैर बलयः करियन्ते; तस्मिन गृहे नित्यम उपैमि वासम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 11, + "shloka": 18, + "text": "सवाध्यायनित्येषु दविजेषु नित्यं; कषत्रे च धर्माभिरते सदैव\nवैश्ये च कृषाभिरते वसामि; शूद्रे च शुश्रूषणनित्ययुक्ते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 11, + "shloka": 19, + "text": "नारायणे तव एकमना वसानि; सर्वेण भावेन शरीरभूता\nतस्मिन हि धर्मः सुमहान निविष्टॊ; बरह्मण्यता चात्र तथा परियत्वम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 11, + "shloka": 20, + "text": "नाहं शरीरेण वसामि देवि; नैवं मया शक्यम इहाभिधातुम\nयस्मिंस तु भावेन वसामि पुंसि; स वर्धते धर्मयशॊ ऽरथकामैः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 12, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nसत्रीपुंसयॊः संप्रयॊगे सपर्शः कस्याधिकॊ भवेत\nएतन मे संशयं राजन यथावद वक्तुम अर्हसि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 12, + "shloka": 2, + "text": "[भ]\nअत्राप्य उदाहरन्तीमम इतिहासं पुरातनम\nभङ्गाश्वनेन शक्रस्य यथा वैरम अभूत पुरा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 12, + "shloka": 3, + "text": "पुरा भङ्गाश्वनॊ नाम राजर्षिर अतिधार्मिकः\nअपुत्रः स नरव्याघ्र पुत्रार्थं यज्ञम आहरत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 12, + "shloka": 4, + "text": "अग्निष्टुं नाम राजर्षिर इन्द्र दविष्टं महाबलः\nपरायश्चित्तेषु मर्त्यानां पुत्र कामस्य चेष्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 12, + "shloka": 5, + "text": "इन्द्रॊ जञात्वा तु तं यज्ञं महाभागः सुरेश्वरः\nअन्तरं तस्य राजर्षेर अन्विच्छन नियतात्मनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 12, + "shloka": 6, + "text": "कस्य चित तव अथ कालस्य मृगयाम अटतॊ नृप\nइदम अन्तरम इत्य एव शक्रॊ नृपम अमॊहयत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 12, + "shloka": 7, + "text": "एकाश्वेन च राजर्षिर भरान्त इन्द्रेण मॊहितः\nन दिशॊ ऽविन्दत नृपः कषुत्पिपासार्दितस तदा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 12, + "shloka": 8, + "text": "इतश चेतश च वै धावञ शरमतृष्णार्दितॊ नृपः\nसरॊ ऽपश्यत सुरुचिरं पूर्णं परमवारिणा\nसॊ ऽवगाह्य सरस तात पाययाम आस वाजिनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 12, + "shloka": 9, + "text": "अथ पीतॊदकं सॊ ऽशवं वृक्षे बद्ध्वा नृपॊत्तमः\nअवगाह्य ततः सनातॊ राजा सत्रीत्वम अवाप ह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 12, + "shloka": 10, + "text": "आत्मानं सत्रीकृतं दृष्ट्वा वरीडितॊ नृपसत्तमः\nचिन्तानुगत सर्वात्मा वयाकुलेन्द्रिय चेतनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 12, + "shloka": 11, + "text": "आरॊहिष्ये कथं तव अश्वं कथं यास्यामि वै पुरम\nअग्निष्टुं नाम इष्टं मे पुत्राणां शतम औरसम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 12, + "shloka": 12, + "text": "जातं महाबलानां वै तान परवक्ष्यामि किं तव अहम\nदारेषु चास्मदीयेषु पौरजानपदेषु च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 12, + "shloka": 13, + "text": "मृदुत्वं च तनुत्वं च विक्लवत्वं तथैव च\nसत्री गुणा ऋषिभिः परॊक्ता धर्मतत्त्वार्थ दर्शिभिः\nवयायामः कर्कशत्वं च वीर्यं च पुरुषे गुणाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 12, + "shloka": 14, + "text": "पौरुषं विप्रनष्टं मे सत्रीत्वं केनापि मे ऽभवत\nसत्रीभावात कथम अश्वं तु पुनर आरॊढुम उत्सहे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 12, + "shloka": 15, + "text": "महता तव अथ खेदेन आरुह्याश्वं नराधिपः\nपुनर आयात पुरं तात सत्रीभूतॊ नृपसत्तम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 12, + "shloka": 16, + "text": "पुत्रा दाराश च भृत्याश च पौरजानपदाश च ते\nकिं नव इदं तव इति विज्ञाय विस्मयं परमं गताः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 12, + "shloka": 17, + "text": "अथॊवाच स राजर्षिः सत्रीभूतॊ वदतां वरः\nमृगयाम अस्मि निर्यातॊ बलैः परिवृतॊ दृढम\nउद्भान्तः पराविशं घॊरम अटवीं दैवमॊहितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 12, + "shloka": 18, + "text": "अटव्यां च सुघॊरायां तृष्णार्थॊ नष्टचेतनः\nसरः सुरुचिरप्रख्यम अपश्यं पक्षिभिर वृतम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 12, + "shloka": 19, + "text": "तत्रावगाढः सत्रीभूतॊ वयक्तं दैवान न संशयः\nअतृप्त इव पुत्राणां दाराणां च धनस्य च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 12, + "shloka": 20, + "text": "उवाच पुत्रांश च ततः सत्रीभूतः पार्थिवॊत्तमः\nसंप्रीत्या भुज्यतां राज्यं वनं यास्यामि पुत्रकाः\nअभिषिच्य सपुत्राणां शतं राजा वनं गतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 12, + "shloka": 21, + "text": "ताम आश्रमे सत्रियं तात तापसॊ ऽभयवपद्यत\nतापसेनास्य पुत्राणाम आश्रमे ऽपय अभवच छतम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 12, + "shloka": 22, + "text": "अथ सा तान सुतान गृह्य पूर्वपुत्रान अभाषत\nपुरुषत्वे सुता यूयं सत्रीत्वे चेमे शतं सुताः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 12, + "shloka": 23, + "text": "एकत्र भुज्यतां राज्यं भरातृभावेन पुत्रकाः\nसहिता भरातरस ते ऽथ राज्यं बुभुजिरे तदा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 12, + "shloka": 24, + "text": "तान दृष्ट्वा भरातृभावेन भुञ्जानान राज्यम उत्तमम\nचिन्तयाम आस देवेन्द्रॊ मन्युनाभिपरिप्लुतः\nउपकारॊ ऽसय राजर्षेः कृतॊ नापकृतं मया" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 12, + "shloka": 25, + "text": "ततॊ बराह्मणरूपेण देवराजः शतक्रतुः\nभेदयाम आस तान गत्वा नगरं वै नृपात्मजान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 12, + "shloka": 26, + "text": "भरातॄणां नास्ति सौभ्रात्रं ये ऽपय एकस्य पितु��� सुताः\nराज्यहेतॊर विवदिताः कश्यपस्य सुरासुराः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 12, + "shloka": 27, + "text": "यूयं भङ्गाश्वनापत्यास तापसस्येतरे सुताः\nकश्यपस्य सुराश चैव असुराश च सुतास तथा\nयुष्माकं पैतृकं राज्यं भुज्यते तापसात्मजैः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 12, + "shloka": 28, + "text": "इन्द्रेण भेदितास ते तु युद्धे ऽनयॊन्यम अपातयन\nतच छरुत्वा तापसी चापि संतप्ता पररुरॊद ह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 12, + "shloka": 29, + "text": "बराह्मणच छद्मनाभ्येत्य ताम इन्द्रॊ ऽथान्वपृच्छत\nकेन दुःखेन संतप्ता रॊदिषि तवं वरानने" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 12, + "shloka": 30, + "text": "बराह्मणं तु ततॊ दृष्ट्वा सा सत्री करुणम अब्रवीत\nपुत्राणां दवे शते बरह्मन कालेन विनिवातिते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 12, + "shloka": 31, + "text": "अहं राजाभवं विप्र तत्र पुत्रशतं मया\nसमुत्पन्नं सुरूपाणां विक्रान्तानां दविजॊत्तम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 12, + "shloka": 32, + "text": "कदा चिन मृगयां यात उद्भ्रान्तॊ गहने वने\nअवगाढश च सरसि सत्रि भूतॊ बराह्मणॊत्तम\nपुत्रान राज्ये परतिष्ठाप्य वनम अस्मि ततॊ गतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 12, + "shloka": 33, + "text": "सत्रियाश च मे पुत्रशतं तापसेन महात्मना\nआश्रमे जनितं बरह्मन नीतास ते नगरं मया" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 12, + "shloka": 34, + "text": "तेषां च वैरम उत्पन्नं कालयॊगेन वै दविज\nएतच छॊचामि विप्रेन्द्र दैवेनाभिपरिप्लुता" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 12, + "shloka": 35, + "text": "इन्द्रस तां दुःखितां दृष्ट्वा अब्रवीत परुषं वचः\nपुरा सुदुःसहं भद्रे मम दुःखं तवया कृतम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 12, + "shloka": 36, + "text": "इन्द्र दविष्टेन यजता माम अनादृत्य दुर्मते\nइन्द्रॊ ऽहम अस्मि दुर्बुद्धे वैरं ते यातितं मया" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 12, + "shloka": 37, + "text": "इन्द्रं तु दृष्ट्वा राजर्षिः पादयॊः शिरसा गतः\nपरसीद तरिदशश्रेष्ठ पुत्र कामेन स करतुः\nइष्टस तरिदशशार्दूल तत्र मे कषन्तुम अर्हसि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 12, + "shloka": 38, + "text": "परणिपातेन तस्येन्द्रः परितुट्षॊ वरं ददौ\nपुत्रा वै कतमे राजञ जीवन्तु तव शंस मे\nसत्रीभूतस्य हि ये जाताः पुरुषस्याथ ये ऽभवन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 12, + "shloka": 39, + "text": "तापसी तु ततः शक्रम उवाच परयताञ्जलिः\nसत्रीभूतस्य हि ये जातास ते मे जीवन्तु वासव" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 12, + "shloka": 40, + "text": "इन्द्रस तु विस्मितॊ हृष्टः सत्रियं पप्रच्छ तां पुनः\nपुरुषॊत्पादिता ���े ते कथं दवेष्याः सुतास तव" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 12, + "shloka": 41, + "text": "सत्री बूतस्य हि ये जाताः सनेहस तेभ्यॊ ऽधिकः कथम\nकारणं शरॊतुम इच्छामि तन मे वक्तुम इहार्हसि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 12, + "shloka": 42, + "text": "[सत्री]\nसत्रियास तव अभ्यधिकः सनेहॊ न तथा पुरुषस्य वै\nतस्मात ते शक्र जीवन्तु ये जाताः सत्रीकृतस्य वै" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 12, + "shloka": 43, + "text": "[भ]\nएवम उक्ते ततस तवेन्द्रः परीतॊ वाक्यम उवाच ह\nसर्व एवेह जीवन्तु पुत्रास ते सत्यवादिनि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 12, + "shloka": 44, + "text": "वरं च वृणु राजेन्द्र यं तवम इच्छसि सुव्रत\nपुरुषत्वम अथ सत्रीत्वं मत्तॊ यद अभिकाङ्क्षसि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 12, + "shloka": 45, + "text": "[सत्री]\nसत्रीत्वम एव वृणे शक्र परसन्ने तवयि वासव" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 12, + "shloka": 46, + "text": "एवम उक्तस तु देवेन्द्रस तां सत्रियम्प्रत्युवाच ह\nपुरुषत्वं कथं तयक्त्वा सत्रीत्वं रॊचयसे विभॊ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 12, + "shloka": 47, + "text": "एवम उक्तः परत्युवाच सत्रीभूतॊ राजसत्तमः\nसत्रियाः पुरुषसंयॊगे परीतिर अभ्यधिका सदा\nएतस्मात कारणाच छक्र सत्रीत्वम एव वृणॊम्य अहम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 12, + "shloka": 48, + "text": "रमे चैवाधिकं सत्रीत्वे सत्यं वै देव सत्तम\nसत्रीभावेन हि तुष्टॊ ऽसमि गम्यतां तरिदशाधिप" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 12, + "shloka": 49, + "text": "एवम अस्त्व इति चॊक्त्वा ताम आपृच्छ्य तरिदिवं गतः\nएवं सत्रिया महाराज अधिका परीतिर उच्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 13, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nकिं कर्तव्यं मनुष्येण लॊकयात्रा हितार्थिना\nकथं वै लॊकयात्रां तु किं शीलश च समाचरेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 13, + "shloka": 2, + "text": "[भ]\nकायेन तरिविधं कर्म वाचा चापि चतुर्विधम\nमनसा तरिविधं चैव दश कर्म पथांस तयजेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 13, + "shloka": 3, + "text": "पराणातिपातं सतैन्यं च परदानम अथापि च\nतरीणि पापानि कायेन सर्वतः परिवर्जयेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 13, + "shloka": 4, + "text": "असत परलापं पारुष्यं पैशुन्यम अनृतं तथा\nचत्वारि वाचा राजेन्द्र न जल्पेन नानुचिन्तयेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 13, + "shloka": 5, + "text": "अनभिध्या परस्वेषु सर्वसत्त्वेषु सौहृदम\nकर्मणां फलम अस्तीति तरिविधं मनसा चरेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 13, + "shloka": 6, + "text": "तस्माद वाक्कायमनसा नाचरेद अशुभं नरः\nशुभाशुभान्य आचरन हि तस्य तस्याश्नुते फलम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nपितामहेशाय विभॊ नामान्य आचक्ष्व शम्भवे\nबभ्रवे विश्वमायाय महाभाग्यं च तत्त्वतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 2, + "text": "[भ]\nसुरासुरगुरॊ देव विष्णॊ तवं वक्तुम अर्हसि\nशिवाय विश्वरूपाय यन मां पृच्छद युधिष्ठिरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 3, + "text": "नाम्नां सहस्रं देवस्य तण्डिना बरह्मयॊनिना\nनिवेदितं बरह्मलॊके बरह्मणॊ यत पुराभवत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 4, + "text": "दवैपायनप्रभृतयस तथैवेमे तपॊधनाः\nऋषयः सुव्रता दान्ताः शृण्वन्तु गदतस तव" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 5, + "text": "धरुवाय नन्दिने हॊत्रे गॊप्त्रे विश्वसृजे ऽगनये\nमहाभाग्यं विभॊ बरूहि मुण्डिने ऽथ कपर्दिने" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 6, + "text": "[वासुदेव]\nन गतिः कर्मणां शक्या वेत्तुम ईशस्य तत्त्वतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 7, + "text": "हिरण्यगर्भप्रमुखा देवाः सेन्द्रा महर्षयः\nन विदुर यस्य निधनम आधिं वा सूक्ष्मदर्शिनः\nस कथं नरमात्रेण शक्यॊ जञातुं सतां गतिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 8, + "text": "तस्याहम असुरघ्नस्य कांश चिद भगवतॊ गुणान\nभवतां कीर्तयिष्यामि वरतेशाय यथातथम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 9, + "text": "[व]\nएवम उक्त्वा तु भगवान गुणांस तस्य महात्मनः\nउपस्पृश्य शुचिर भूवा कथयाम आस धीमतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 10, + "text": "[व]\nशुश्रूषध्वं बराह्मणेन्द्रास तवं च तात युधिष्ठिर\nतवं चापगेय नामानि निशामय जगत्पतेः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 11, + "text": "यद अवाप्तं च मे पूर्वं साम्ब हेतॊः सुदुष्करम\nयथा च भगवान दृष्टॊ मया पूर्वं समाधिना" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 12, + "text": "शम्बरे निहते पूर्वं रौक्मिणेयेन धीमता\nअतीते दवादशे वर्षे जाम्बवत्य अब्रवीद धि माम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 13, + "text": "परद्युम्न चारुदेष्णादीन रुक्मिण्या वीक्ष्य पुत्रकान\nपुत्रार्थिनी माम उपेत्य वाक्यम आह युधिष्ठिर" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 14, + "text": "शूरं बलवतां शरेष्ठं कान्त रूपम अलक्मषम\nआत्मतुल्यं मम सुतं परयच्छाच्युत माचिरम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 15, + "text": "न हि ते ऽपराप्यम अस्तीह तरिषु लॊकेषु किं चन\nलॊकान सृजेस तवम अपरान इच्छन यदुकुलॊद्वह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 16, + "text": "तवया दवादश वर्षाणि वायुभूतेन शुष्यता\nआराध्य पशुभर्तारं रुक्���िण्या जनिताः सुताः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 17, + "text": "चारुदेष्णः सुचारुश च चारुवेषॊ यशॊधरः\nचारु शवराश चारु यशाः परद्युम्नः शम्भुर एव च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 18, + "text": "यथा ते जनिताः पुत्रा रुक्मिण्याश चारु विक्रमाः\nतथा ममापि तनयं परयच्छ बलशालिनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 19, + "text": "इत्य एवं चॊदितॊ देव्या ताम अवॊचं सुमध्यमाम\nअनुजानीहि मां राज्ञि करिष्ये वचनं तव\nसा च माम अब्रवीद गच्छ विजयाय शिवाय च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 20, + "text": "बरह्मा शिवः काश्यपश च नद्यॊ देवा मनॊऽनुगाः\nकषेत्रौषध्यॊ यज्ञवाहाच छन्दांस्य ऋषिगणा धरा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 21, + "text": "समुद्रा दक्षिणा सतॊभा ऋक्षाणि पितरॊ गरहाः\nदेवपत्न्यॊ देवकन्या देव मातर एव च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 22, + "text": "मन्वन्तराणि गावश च चन्द्रमाः सविता हरिः\nसावित्री बरह्म विद्या च ऋतवॊ वत्सराः कषपाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 23, + "text": "कषणा लवा मुहूर्ताश च निमेषा युगपर्ययाः\nरक्षन्तु सर्वत्रगतं तवां यादव सुखावहम\nअरिष्टं गच्छ पन्थानम अप्रमत्तॊ भवानघ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 24, + "text": "एवं कृतस्वस्त्ययनस तयाहं; ताम अभ्यनुज्ञाय कपीन्द्र पुत्रीम\nपितुः समीपे नरसत्तमस्य; मातुश च राज्ञश च तथाहुकस्य" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 25, + "text": "तम अर्थम आवेद्य यद अब्रवीन मां; विद्याधरेन्द्रस्य सुता भृशार्ता\nतान अभ्यनुज्ञाय तदाति दुःखाद; गदं तथैवातिबलं च रामम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 26, + "text": "पराप्यानुनां गुरुजनाद अहं तार्क्ष्यम अचिन्तयम\nसॊ ऽवहद धिमवन्तं मां पराप्य चैनं वयसर्जयम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 27, + "text": "तत्राहम अद्भुतान भावान अपश्यं गिरिसत्तमे\nकषेत्रं च तपसां शरेष्ठं पश्याम्य आश्रमम उत्तमम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 28, + "text": "दिव्यं वैयाघ्रपद्यस्य उपमन्यॊर महात्मनः\nपुजितं देवगन्धर्वैर बराह्म्या लक्ष्म्या समन्वितम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 29, + "text": "धव ककुभ कदम्बनारिकेलैः; कुर बककेतकजम्बुपाटलाभिः\nवट वरुणक वत्स नाभबिल्वैः; सरलकपित्थ परियालसाल तालैः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 30, + "text": "बदरी कुन्दपुन्नागैर अशॊकाम्रातिमुक्तकैः\nभल्लातकैर मधूकैश च चम्पकैः पनसैस तथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 31, + "text": "वन्यैर बहुविधैर वृक्षैः फलपुष्पप्रदैर युतम\nपुष्पगुल्म लताकीर्णं कदली षण्डशॊभितम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 32, + "text": "नानाशकुनिसंभॊज्यैः फलैर वृक्षैर अलं कृतम\nयथास्थानविनिक्षिप्तैर भूषितं वनराजिभिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 33, + "text": "रुरुवारणशार्दूल सिंहद्वीपिसमाकुलम\nकुरङ्ग बर्हिणाकीर्णं मार्जारभुजगावृतम\nपूगैश च मृगजातीनां महिषर्क्ष निषेवितम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 34, + "text": "नानापुष्परजॊ मिश्रॊ गजदानाधिवासितः\nदिव्यस्त्री गीतबहुलॊ मारुतॊ ऽतर सुखॊ ववौ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 35, + "text": "धारा निनादैर विहगप्रणादैः; शुभैस तथा बृंहितैः कुञ्जराणाम\nगीतैस तथा किं नराणाम उदारैः; शुभैः सवनैः सामगानां च वीर" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 36, + "text": "अचिन्त्यं मनसाप्य अन्यैः सरॊभिः समलं कृतम\nविशालैश चाग्निशरणैर भूषितं कुश संवृतम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 37, + "text": "विभूषितं पुण्यपवित्र तॊयया; सदा च जुष्पं नृप जह्नुकन्यया\nमहात्मभिर धर्मभृतां वरिष्ठैर; महर्षिभिर भूषितम अग्निकल्पैः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 38, + "text": "वाय्वाहारैर अम्बुपैर जप्यनित्यैः; संप्रक्षालैर यतिभिर धयाननित्यैः\nधूमाशनैर ऊष्मपैः कषीरपैश च; विभूषितं बराह्मणेन्द्रैः समन्तात" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 39, + "text": "गॊचारिणॊ ऽथाश्म कुट्टा दन्तॊलूखलिनस तथा\nमरीचिपाः फेनपाश च तथैव मृगचारिणः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 40, + "text": "सुदुःखान नियमांस तांस तान वहतः सुतपॊऽनवितान\nपश्यन उत्फुल्लनयनः परवेष्टुम उपचक्रमे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 41, + "text": "सुपूजितं देवगणैर महात्मभिः; शिवादिभिर भारत पुण्यकर्मभिः\nरराज तच चाश्रममण्डलं सदा; दिवीव राजन रविमण्डलं यथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 42, + "text": "करीडन्ति सर्पैर नकुला मृगैर वयाघ्राश च मित्रवत\nपरभावाद दीप्ततपसः संनिकर्ष गुणान्विताः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 43, + "text": "तत्राश्रमपदे शरेष्ठे सर्वभूतमनॊरमे\nसेविते दविज शार्दूलैर वेदवेदाङ्गपारगैः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 44, + "text": "नाना नियमविख्यातैर ऋषिभिश च महात्मभिः\nपरविशन्न एव चापश्यं जटाचीरधरं परभुम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 45, + "text": "तेजसा तपसा चैव दीप्यमानं यथानलम\nशिष्यमध्य गतं शान्तं युवानं बराह्मणर्षभम\nशिरसा वन्दमानं माम उपमन्युर अभाषत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 46, + "text": "सवागतं पुण्डरीकाक्ष सफलानि तपांसि नः\nयत पूज्यः पूजयसि नॊ दरष्टव्यॊ दरष्टुम इच्छसि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 47, + "text": "तम अहं पराञ्जलिर भूत्वा मृगपक्षिष्व अथाग्निषु\nधर्मे च शिष्यवर्गे च समपृच्छम अनामयम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 48, + "text": "ततॊ मां भगवान आह साम्ना परमवल्गुना\nलप्स्यसे तनयं कृष्ण आत्मतुल्यम असंशयम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 49, + "text": "तपः सुमहद आस्थाय तॊषयेशानम ईश्वरम\nइह देवः स पत्नीकः समाक्रीडत्य अधिक्षज" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 50, + "text": "इहैव देवता शरेष्ठं देवाः सर्षिगणा पुरा\nतपसा बरह्मचर्येण सत्येन च दमेन च\nतॊषयित्वा शुभान कामान पराप्नुवंस ते जनार्दन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 51, + "text": "तेजसां तपसां चैव निधिः स भगवान इह\nशुभाशुभान्वितान भावान विसृजन संक्षिपन्न अपि\nआस्ते देव्या सहाचिन्त्यॊ यं परार्थयसि शत्रुहन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 52, + "text": "हिरण्यकशिपुर यॊ ऽभूद दानवॊ मेरुकम्पनः\nतेन सर्वामरैश्वर्यं शर्वात पराप्तं समार्बुदम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 53, + "text": "तस्यैव पुत्र परवरॊ मन्दरॊ नाम विश्रुतः\nमहादेववराच छक्रं वर्षार्बुदम अयॊधयत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 54, + "text": "विष्णॊश चक्रं च तद घॊरं वज्रम आखण्डलस्य च\nशीर्णं पुराभवत तात गरहस्याङ्गेषु केशव" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 55, + "text": "अर्द्यमानाश च विबुधा गरहेण सुबलीयसा\nशिव दत्तवराञ जघ्नुर असुरेन्द्रान सुरा भृशम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 56, + "text": "तुष्टॊ विद्युत्प्रभस्यापि तरिलॊकेश्वरताम अदात\nशतं वर्षसहस्राणां सर्वलॊकेश्वरॊ ऽभवत\nममैवानुचरॊ नित्यं भवितासीति चाब्रवीत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 57, + "text": "तथा पुत्रसहस्राणाम अयुतं च ददौ परभुः\nकुश दवीपं च स ददौ राज्येन भगवान अजः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 58, + "text": "तथा शतमुखॊ नाम धात्रा सृष्टॊ महासुरः\nयेन वर्षशतं साग्रम आत्ममांसैर हुतॊ ऽनलः\nतं पराह भगवांस तुष्टः किं करॊमीति शंकरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 59, + "text": "तं वै शतमुखः पराह यॊगॊ भवतु मे ऽदभुतः\nबलं च दैवतश्रेष्ठ शाश्वतं संम्प्रयच्छ मे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 60, + "text": "सवायम्भुवः करतुश चापि पुत्रार्थम अभवत पुरा\nआविश्य यॊगेनात्मानं तरीणि वर्षशतान्य अपि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 61, + "text": "तस्य देवॊ ऽददत पुत्रान सहस्रं करतुसंमितान\nयॊगेश्वरं देव गीतं वेत्थ कृष्ण न संशयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 62, + "text": "वालखिल्या मघवता अवज्ञाताः पुरा किल\nतैः करुद्धैर भगवान रुद्रस तपसा तॊषितॊ हय अभूत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 63, + "text": "तांश चापि दैवतश्रेष्ठः पराह परीतॊ जगत्पतिः\nसुपर्णं सॊमहर्तारं तपसॊत्पादयिष्यथ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 64, + "text": "महादेवस्य रॊषाच च आपॊ नष्टाः पुराभवन\nतांश च सप्त कपालेन देवैर अन्याः परवर्तिताः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 65, + "text": "अत्रेर भार्यापि भर्तारं संत्यज्य बरह्मवादिनी\nनाहं तस्य मुनेर भूयॊ वशगा सयां कथं चन\nइत्य उक्त्वा सा महादेवम अगच्छच छरणं किल" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 66, + "text": "निर आहारा भयाद अत्रेस तरिणि वर्षशतान्य अपि\nअशेत मुसलेष्व एव परसादार्थं भवस्य सा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 67, + "text": "ताम अब्रवीद धसन देवॊ भविता वै सुतस तव\nवंशे तवैव नाम्ना तु खयातिं यास्यति चेप्सिताम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 68, + "text": "शाकल्यः संशितात्मा वै नववर्षशतान्य अपि\nआराधयाम आस भवं मनॊ यज्ञेन केशव" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 69, + "text": "तं चाह भगवांस तुष्टॊ गरन्थ कारॊ भविष्यसि\nवत्साक्षया च ते कीर्तिस तरैलॊक्ये वै भविष्यति\nअक्षयं च कुलं ते ऽसतु महर्षिभिर अलं कृतम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 70, + "text": "सावर्णिश चापि विख्यात ऋषिर आसीत कृते युगे\nइह तेन तपस तप्तं षष्टिं वर्षशतान्य अथ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 71, + "text": "तम आह भगवान रुद्रः साक्षात तुष्टॊ ऽसमि ते ऽनघ\nगरन्थ कृल लॊकविख्यातॊ भवितास्य अजरामरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 72, + "text": "मयापि च यथादृष्टॊ देवदेवः पुरा विभुः\nसाक्षात पशुपतिस तात तच चापि शृणु माधव" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 73, + "text": "यदर्थं च महादेवः परयतेन मया पुरा\nआराधितॊ महातेजास तच चापि शृणु विस्तरम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 74, + "text": "यद अवाप्तं च मे पूर्वं देवदेवान महेश्वरात\nतत सर्वम अखिलेनाद्य कथयिष्यामि ते ऽनघ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 75, + "text": "पुरा कृतयुगे तात ऋषिर आसीन महायशाः\nवयाघ्रपाद इति खयातॊ वेदवेदाङ्गपा���गः\nतस्याहम अभवं पुत्रॊ धौम्यश चापि ममानुजः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 76, + "text": "कस्य चित तव अथ कालस्य धौम्येन सहमाधव\nआगच्छम आश्रमं करीडन मुनीनां भावितात्मनाम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 77, + "text": "तत्रापि च मया दृष्टा दुह्यमाना पयस्विनी\nलक्षितं च मया कषीरं सवादुतॊ हय अमृतॊपमम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 78, + "text": "ततः पिष्टं समालॊड्य तॊयेन सहमाधव\nआवयॊः कषीरम इत्य एव पानार्थम उपनीयते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 79, + "text": "अथ गव्यं पयस तात कदा चित पराशितं मया\nततः पिष्ट रसं तात न मे परीतिम उदावहत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 80, + "text": "ततॊ ऽहम अब्रुवं बाल्याज जननीम आत्मनस तदा\nकषीरौदन समायुक्तं भॊजनं च परयच्छ मे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 81, + "text": "ततॊ माम अब्रवीन माता दुःखशॊकसमन्विता\nपुत्रस्नेहात परिष्वज्य मूर्ध्नि चाघ्राय माधव" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 82, + "text": "कुतः कषीरॊदनं वत्स मुनीनां भावितात्मनाम\nवने निवसतां नित्यं कन्दमूलफलाशिनाम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 83, + "text": "अप्रसाद्य विरूपाक्षं वरदं सथाणुम अव्ययम\nकुतः कषीरॊदनं वत्स सुखानि वसनानि च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 84, + "text": "तं परपद्य सदा वत्स सर्वभावेन शंकरम\nतत्प्रसादाच च कामेभ्यः फलं पराप्स्यसि पुत्रक" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 85, + "text": "जनन्यास तद वचः शरुत्वा तदा परभृति शत्रुहन\nमम भक्तिर महादेवे नैष्ठिकी समपद्यत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 86, + "text": "ततॊ ऽहं तप आस्थाय तॊषयाम आस शंकरम\nदिव्यं वर्षसहस्रं तु पादाङ्गुष्ठाग्रविष्ठितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 87, + "text": "एकं वर्षशतं चैव फलाहारस तदाभवम\nदवितीयं शीर्णपर्णाशी तृतीयं चाम्बुभॊजनः\nशतानि सप्त चैवाहं वायुभक्षस तदाभवम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 88, + "text": "ततः परीतॊ महादेवः सर्वलॊकेश्वरः परभुः\nशक्र रूपं स कृत्वा तु सर्वैर देवगणैर वृतः\nसहस्राक्षस तदा भूत्वा वर्ज पाणिर महायशाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 89, + "text": "सुधावदातं रक्ताक्षं सतब्धकर्णं मदॊत्कटम\nआवेष्टित करं रौद्रं चतुर्दंष्ट्रं महागजम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 90, + "text": "समास्थितश च भगवान दीप्यमानः सवतेजसा\nआजगाम किरीटी तु हारकेयूरभूषितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 91, + "text": "पाण्डुरेणातपत्रे��� धरियमाणेन मूर्धनि\nसेव्यमानॊ ऽपसरॊभिश च दिव्यगन्धर्वनादितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 92, + "text": "ततॊ माम आह देवेन्द्रः परीतस ते ऽहं दविजॊत्तम\nवरं वृणीष्व मत्तस तव यत ते मनसि वर्तते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 93, + "text": "शक्रस्य तु वचः शरुत्वा नाहं परीतमनाभवम\nअब्रुवं च तदा कृष्ण देवराजम इदं वचः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 94, + "text": "नाहं तवत्तॊ वरं काङ्क्षे नान्यस्माद अपि दैवतात\nमहादेवाद ऋते सौम्य सत्यम एतद बरवीमि ते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 95, + "text": "पशुपतिवचनाद भवामि सद्यः; कृमिर अथ वा तरुर अप्य अनेकशाखः\nअपशु पतिवरप्रसादजा मे; तरिभुवन राज्यविभूतिर अप्य अनिष्टा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 96, + "text": "अपि कीटः पतंगॊ वा भवेयं शंकराज्ञया\nन तु शक्र तवया दत्तं तरैलॊक्यम अपि कामये" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 97, + "text": "यावच छशाङ्क शकलामल बद्धमौलिर; न परीयते पशुपतिर भगवान ममेशः\nतावज जरामरणजन्म शताभिघातैर; दुःखानि देहविहितानि समुद्वहामि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 98, + "text": "दिवसकर शशाङ्कवह्नि दीप्तं; तरिभुवन सारम अपारम आद्यम एकम\nअजरम अमरम अप्रसाद्य रुद्रं; जगति पुमान इह कॊ लभेत शान्तिम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 99, + "text": "[षक्र]\nकः पुनस तव हेतुर वै ईशे कारणकारणे\nयेन देवाद ऋते ऽनयस्मात परसादं नाभिकाङ्क्षसि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 100, + "text": "[उप]\nहेतुभिर वा किम अन्यैस ते ईशः कारणकारणम\nन शुश्रुम यद अन्यस्य लिङ्गम अभ्यर्च्यते सुरैः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 101, + "text": "कस्यान्यस्य सुरैः सर्वैर लिङ्गं मुक्त्वा महेश्वरम\nअर्च्यते ऽरचित पूर्वं वा बरूहि यद्य अस्ति ते शरुतिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 102, + "text": "यस्य बरह्मा च विष्णुश च तवं चापि सह दैवतैः\nअर्चयध्वं सदा लिङ्गं तस्माच छरेष्ठ तमॊ हि सः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 103, + "text": "तस्माद वरम अहं काङ्क्षे निधनं वापि कौशिक\nगच्छ वा तिष्ठ वा शक्र यथेष्टं बलसूदन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 104, + "text": "कामम एष वरॊ मे ऽसतु शापॊ वापि महेश्वरात\nन चान्यां देवतां काङ्क्षे सर्वकामफलान्य अपि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 105, + "text": "एवम उक्त्वा तु देवेन्द्रं दुःखाद आकुलितेन्द्रियः\nन परसीदति मे रुद्रः किम एतद इति चिन्तयन\nअथापश्यं कषणेनैव तम एवैरावतं पुनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 106, + "text": "हंसकुन्देन्दु सदृशं मृणालकुमुदप्रभम\nवृषरूपधरं साक्षात कषीरॊदम इव सागरम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 107, + "text": "कृष्ण पुच्छं महाकायं मधुपिङ्गल लॊचनम\nजाम्बूनदेन दाम्ना च सर्वतः समलंकृतम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 108, + "text": "रक्ताक्षं सुमहानासं सुकर्णं सुकटी तटम\nसुपार्श्वं विपुर सकन्धं सुरूपं चारुदर्शनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 109, + "text": "ककुदं तस्य चाभाति सकन्धम आपूर्य विष्ठितम\nतुषारगिरिकूटाभं सिताभ्रशिखरॊपमम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 110, + "text": "तम आस्थितश च भगवान देवदेवः सहॊमया\nअशॊभत महादेवः पौर्णमास्याम इवॊडुराट" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 111, + "text": "तस्य तेजॊ भवॊ वह्निः स मेघः सतनयित्नुमान\nसहस्रम इव सूर्याणां सर्वम आवृत्य तिष्ठति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 112, + "text": "ईश्वरः सुमहातेजाः संवर्तक इवानलः\nयुगान्ते सर्वभूतानि दिधक्षुर इव चॊद्यतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 113, + "text": "तेजसा तु तदा वयाप्ते दुर्निरीक्ष्ये समन्ततः\nपुनर उद्विग्नहृदयः किम एतद इति चिन्तयम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 114, + "text": "मुहूर्तम इव तत तेजॊ वयाप्य सर्वा दिशॊ दिश\nपरशान्तं च कषणेनैव देवदेवस्य मायया" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 115, + "text": "अथापश्यं सथितं सथाणुं भगवन्तं महेश्वरम\nसौरभेय गतं सौम्यं विधूमम इव पावकम\nसहितं चारुसर्वाङ्ग्या पार्वत्या परमेश्वरम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 116, + "text": "नीलकन्हं महात्मानम असक्तं तेजसां निधिम\nअष्टादश भुजं सथाणुं सर्वाभरणभूषितम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 117, + "text": "शुक्लाम्बर धरं देवं शुक्लमाल्यानुलेपनम\nशुक्लध्वजम अनाधृष्यं शुक्लयज्ञॊपवीतिनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 118, + "text": "गायद्भिर नृत्यमानैश च उत्पतद्भिर इतस ततः\nवृत्तं पारिषदैर दिव्यैर आत्मतुल्यपराक्रमैः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 119, + "text": "बालेन्दु मुकुटं पाण्डुं शरच चन्द्रम इवॊदितम\nतरिभिर नेत्रैः कृतॊद्द्यॊतं तरिभिः सूर्यैर इवॊदितैः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 120, + "text": "अशॊभत च देवस्य माला गात्रे सितप्रभे\nजातरूपमयैः पद्मैर गरथिता रत्नभूषिता" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 121, + "text": "मूर्तिमन्ति तथास्त्राणि सर्वतेजॊमयानि च\nमया दृष्टानि गॊविन्�� भवस्यामित तेजसः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 122, + "text": "इन्द्रायुधसहस्राभं धनुस तस्य महात्मनः\nपिनाकम इति विख्यातं स च वै पन्नगॊ महान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 123, + "text": "सप्त शीर्षॊ महाकायस तीक्ष्णदंष्ट्रॊ विषॊल्बणः\nजया वेष्टितमहाग्रीवः सथितः पुरुषविग्रहः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 124, + "text": "शरश च सूर्यसंकाशः कालानलसमद्युतिः\nयत तद अस्त्रं महाघॊरं दिव्यं पाशुपतं महत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 125, + "text": "अद्वितीयम अनिर्देश्यं सर्वभूतभयावहम\nस सफुलिङ्गं महाकायं विसृजन्तम इवानलम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 126, + "text": "एकपादं महादंष्ट्रं सहस्रशिरसॊदरम\nसहस्रभुज जिह्वाक्षम उद्गिरन्तम इवानलम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 127, + "text": "बराह्मान नारायणाद ऐन्द्राद आग्नेयाद अपि वारुणात\nयद विशिष्टं महाबाहॊ सर्वशस्त्रविघातनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 128, + "text": "येन तत तरिपुरं दग्ध्वा कषणाद भस्मीकृतं पुरा\nशरेणैकेन गॊविन्द महादेवेन लीलया" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 129, + "text": "निर्ददाह जगत कृत्स्नं तरैलॊक्यं स चराचरम\nमहेश्वर भुजॊत्सृष्टं निमेषार्धान न संशयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 130, + "text": "नावध्यॊ यस्य लॊके ऽसमिन बरह्म विष्णुसुरेष्व अपि\nतद अहं दृष्टवांस तात आश्चर्याद भूतम उत्तमम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 131, + "text": "गुह्यम अस्त्रं परं चापि तत्तुल्याधिकम एव वा\nयत तच छूलम इति खयातं सर्वलॊकेषु शूलिनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 132, + "text": "दारयेद यन महीं कृत्स्नां शॊषयेद वा महॊदधिम\nसंहरेद वा जगत कृत्स्नं विसृष्टं शूलपाणिना" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 133, + "text": "यौवनाश्वॊ हतॊ येन मांधाता सबलः पुरा\nचक्रवर्ती महातेजास तरिलॊकविजयी नृपः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 134, + "text": "महाबलॊ महावीर्यः शक्रतुल्यपराक्रमः\nकरस्थेनैव गॊविन्द लवणस्येह रक्षसः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 135, + "text": "तच छूलम अतितीक्ष्णाग्रं सुभीमं लॊमहर्षणम\nतरिशिखां भरुकुटीं कृत्वा तर्जमानम इव सथितम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 136, + "text": "विधूमं सार्चिसं कृष्णं कालसूर्यम इवॊदितम\nसर्पहस्तम अनिर्देश्यं पाशहस्तम इवान्तकम\nदृष्टवान अस्मि गॊविन्द तद अस्त्रं रुद्र संनिधौ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 137, + "text": "परशुस ती��्ष्णधारश च दत्तॊ रामस्य यः पुरा\nमहादेवेन तुष्टेन कषत्रियाणां कषयं करः\nकार्तवीर्यॊ हतॊ येन चक्रवर्ती महामृधे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 138, + "text": "तरिः सप्तकृत्वः पृथिवी येन निःक्षत्रिया कृता\nजामदग्न्येन गॊविन्द रामेणाक्लिष्टकर्मणा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 139, + "text": "दीप्तधारः सुरौद्रास्यः सर्पकण्ठाग्र वेष्टितः\nअभवच छूलिनॊ ऽभयाशे दीप्तवह्नि शिखॊपमः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 140, + "text": "असंख्येयानि चास्त्राणि तस्य दिव्यानि धीमतः\nपरधान्यतॊ मयैतानि कीर्तितानि तवानघ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 141, + "text": "सव्यदेशे तु देवस्य बरह्मा लॊकपितामहः\nदिव्यं विमानम आस्थाय हंसयुक्तं मनॊजवम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 142, + "text": "वामपार्श्व गतश चैव तथा नारायणः सथितः\nवैनतेयं समास्थाय शङ्खचक्रगदाधरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 143, + "text": "सकन्दॊ मयूरम आस्थाय सथितॊ देव्याः समीपतः\nशक्तिं कन्हे समाधाय दवितीय इव पावकः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 144, + "text": "पुरस्ताच चैव देवस्य नन्दिं पश्याम्य अवस्थितम\nशूलं विष्टभ्य तिष्ठन्तं दवितीयम इव शंकरम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 145, + "text": "सवायम्भुवाद्या मनवॊ भृग्वाद्या ऋषयस तथा\nशक्राद्या देवताश चैव सर्व एव समभ्ययुः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 146, + "text": "ते ऽभिवाद्य महात्मानं परिवार्य समन्ततः\nअस्तुवन विविधैः सतॊत्रैर महादेवं सुरास तदा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 147, + "text": "बरह्मा भवं तदा सतुन्वन रथन्तरम उदीरयन\nजयेष्ठसाम्ना च देवेशं जगौ नारायणस तदा\nगृणञ शक्रः परं बरह्म शतरुद्रीयम उत्तमम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 148, + "text": "बरह्मा नारायणश चैव देवराजश च कौशिकः\nअशॊभन्त महात्मानस तरयस तरय इवाग्नयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 149, + "text": "तेषां मध्यगतॊ देवॊ रराज भगवाञ शिवः\nशरद्घनविनिर्मुक्तः परिविष्ट इवांशुमान\nततॊ ऽहम अस्तुवं देवं सतवेनानेन सुव्रतम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 150, + "text": "नमॊ देवाधिदेवाय महादेवाय वै नमः\nशक्राय शक्र रूपाय शक्र वेषधराय च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 151, + "text": "नमस ते वर्ज हस्ताय पिङ्गलायारुणाय च\nपिनाक पाणये नित्यं खड्गशूलधराय च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 152, + "text": "नमस ते कृष्ण वासाय कृष्ण कुञ्चितमूर्धजे\nकृष्णाजिनॊत्तरीयाय कृष्णाष्टम इतराय च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 153, + "text": "शुक्लवर्णाय शुक्लाय शुक्लाम्बर धराय च\nशुक्लभस्मावलिप्ताय शुक्लकर्म रताय च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 154, + "text": "तवं बरह्मा सर्वदेवानां रुद्राणां नीललॊहितः\nआत्मा च सर्वभूतानां सांख्ये पुरुष उच्यसे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 155, + "text": "ऋषभस तवं पवित्राणां यॊगिनां निष्कलः शिवः\nआश्रमाणां गृहस्थस तवम ईश्वराणां महेश्वरः\nकुबेरः सर्वयक्षाणां करतूनां विष्णुर उच्यसे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 156, + "text": "पर्वतानां महामेरुर नक्षत्राणां च चन्द्रमाः\nवसिष्ठस तवम ऋषीणां च गरहाणां सूर्य उच्यसे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 157, + "text": "आरण्यानां पशूनां च सिंहस तवं परमेश्वरः\nगराह्याणां गॊवृषश चासि भगवाँल लॊकपूजितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 158, + "text": "आदित्यानां भवान विष्णुर वसूनां चैव पावकः\nपक्षिणां वैनतेयश च अनन्तॊ भुजगेषु च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 159, + "text": "सामवेदश च वेदानां यजुषां शतरुद्रियम\nसनत्कुमारॊ यॊगीनां सांख्यानां कपिलॊ हय असि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 160, + "text": "शक्रॊ ऽसि मरुतां देव पितॄणां धर्मराड असि\nबरह्मलॊकश च लॊकानां गतीनां मॊक्ष उच्यसे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 161, + "text": "कषीरॊदः सागराणां च शैलानां हिमवान गिरिः\nवर्णानां बराह्मणश चासि विप्राणां दीक्षितॊ दविजः\nआदिस तवम असि लॊकानां संहर्ता काल एव च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 162, + "text": "यच चान्यद अपि लॊकेषु सत्त्वं तेजॊ ऽधिकं समृतम\nतत सर्वं भगवान एव इति मे निश्चिता मतिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 163, + "text": "नमस ते भगवन देव नमस ते भक्त वत्सल\nयॊगेश्वर नमस ते ऽसतु नमस ते विश्वसंभव" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 164, + "text": "परसीद मम भक्तस्य दीनस्य कृपणस्य च\nअनैश्वर्येण युक्तस्य गतिर भव सनातन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 165, + "text": "यं चापराधं कृतवान अज्ञानात परमेश्वर\nमद्भक्त इति देवेश तत सर्वं कषन्तुम अर्हसि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 166, + "text": "मॊहितश चास्मि देवेश तुभ्यं रूपविपर्ययात\nतेन नार्घ्यं मया दत्तं पाद्यं चापि सुरेश्वर" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 167, + "text": "एवं सतुत्वाहम ईशानं पाद्यम अर्घ्यं च भक्तितः\nकृताञ्जलिपुटॊ भूत्वा सर्वं तस्मै नयवेदयम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 168, + "text": "ततः शीलाम्बुसंयुक्ता दिव्यगन्धसमन्विता\nपुष्पवृष्टिः शुभा तात पपात मम मूर्धनि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 169, + "text": "दुन्दुभिश च ततॊ दिव्यस ताडितॊ देवकिंकरैः\nववौ च मारुतः पुण्यः शुचि गन्धः सुखावहः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 170, + "text": "ततः परीतॊ महादेवः सपत्नीकॊ वृषध्वजः\nअब्रवीत तरिदशांस तत्र हर्षयन्न इव मां तदा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 171, + "text": "पश्यध्वं तरिदशाः सर्वे उपमन्यॊर महात्मनः\nमयि भक्तिं परां दिव्याम एकभावाद अवस्थिताम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 172, + "text": "एवम उक्तास ततः कृष्ण सुरास ते शूलपाणिना\nऊचुः पराञ्जलयः सर्वे नमस्कृत्वा वृषध्वजम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 173, + "text": "भगवन देवदेवेश लॊकनाथ जगत्पते\nलभतां सर्वकामेभ्यः फलं तवत्तॊ दविजॊत्तमः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 174, + "text": "एवम उक्तस ततः शर्वः सुरैर बरह्मादिभिस तथा\nआह मां भगवान ईशः परहसन्न इव शंकरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 175, + "text": "वत्सॊपमन्यॊ परीतॊ ऽसमि पश्य मां मुनिपुंगव\nदृढभक्तॊ ऽसि विप्रर्षे मया जिज्ञासितॊ हय असि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 176, + "text": "अनया चैव भक्त्या ते अत्यर्थं परीतिमान अहम\nतस्मात सर्वान ददाम्य अद्य कामांस तव यथेप्शितान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 177, + "text": "एवम उक्तस्य चैवाथ महादेवेन मे विभॊ\nहर्षाद अश्रूण्य अवर्तन्त लॊम हर्षश च जायते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 178, + "text": "अब्रुवं च तदा देवं हर्षगद्गदया गिरा\nजानुभ्याम अवनिं गत्वा परणम्य च पुनः पुनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 179, + "text": "अद्य जातॊ हय अहं देव अद्य मे सफलं तपः\nयन मे साक्षान महादेवः परसन्नस तिष्ठते ऽगरतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 180, + "text": "यं न पश्यन्ति चाराध्य देवा हय अमितविक्रमम\nतम अहं दृष्टवान देवं कॊ ऽनयॊ धन्यतरॊ मया" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 181, + "text": "एवं धयायन्ति विद्वांसः परं तत्त्वं सनातनम\nषड्विंशकम इति खयातं यत परात परम अक्षरम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 182, + "text": "स एष भगवान देवः सर्वतत्त्वादिर अव्ययः\nसर्वतत्त्वविधानज्ञः परधानपुरुषेश्वरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 183, + "text": "यॊ ऽसृजद दक्षिणाद अङ्गाद बरह्माणं लॊकसंभवम\nवामपार्श्वात तथा विष्णुं लॊकरक्षार्थम ईश्वरः\nयुग��न्ते चैव संप्राप्ते रुद्रम अङ्गात सृजत परभुः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 184, + "text": "स रुद्रः संहरन कृत्स्नं जगत सथावरजङ्गमम\nकालॊ भूत्वा महातेजाः संवर्तक इवानलः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 185, + "text": "एष देवॊ महादेवॊ जगत सृष्ट्वा चराचरम\nकल्पान्ते चैव सर्वेषां समृतिम आक्षिप्य तिष्ठति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 186, + "text": "सर्वगः सर्वभूतात्मा सर्वभूतभवॊद्भवः\nआस्ते सर्वगतॊ नित्यम अदृश्यः सर्वदैवतैः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 187, + "text": "यदि देयॊ वरॊ मह्यं यदि तुष्टश च मे परभुः\nभक्तिर भवतु मे नित्यं शाश्वती तवयि शंकर" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 188, + "text": "अतीतानागतं चैव वर्तमानं च यद विभॊ\nजानीयाम इति मे बुद्धिस तवत्प्रसादात सुरॊत्तम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 189, + "text": "कषीरौदनं च भुञ्जीयाम अक्षयं सह बान्धवैः\nआश्रमे च सदा मह्यं सामिन्ध्यं परमस तु ते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 190, + "text": "एवम उक्तः स मां पराह भगवाँल लॊकपूजितः\nमहेश्वरॊ महातेजाश चराचरगुरुः परभुः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 191, + "text": "अजरश चामरश चैव भव दुःखविवर्जितः\nशीलवान गुणसंपन्नः सर्वज्ञः परियदर्शनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 192, + "text": "अक्षयं यौवनं ते ऽसतु तेजश चैवानलॊपमम\nकषीरॊदः सागरश चैव यत्र यत्रेच्छसे मुने" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 193, + "text": "तत्र ते भविता कामं सांनिध्यं पयसॊ निधेः\nकषीरॊदनं च भुङ्क्ष्व तवम अमृतेन समन्वितम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 194, + "text": "बन्धुभिः सहितः कल्पं ततॊ माम उपयास्यसि\nसांनिध्यम आश्रमे नित्यं करिष्यामि दविजॊत्तम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 195, + "text": "तिष्ठ वत्स यथा कामनॊत्कण्ठां कर्तुम अर्हसि\nसमृतः समृतश च ते विप्र सदा दास्यामि दर्शनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 196, + "text": "एवम उक्त्वा स भगवान सूर्यकॊटि समप्रभः\nममेशानॊ वरं दत्त्वा तत्रैवान्तरधीयत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 197, + "text": "एवं दृष्टॊ मया कृष्ण देवदेवः समाधिना\nतद अवाप्तं च मे सर्वं यद उक्तं तेन धीमता" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 198, + "text": "परत्यक्षं चैव ते कृष्ण पश्य सिद्धान वयवस्थितान\nऋषीन विद्याधरान यक्षान गन्धर्वाप्सरसस तथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 14, + "shloka": 199, + "text": "पश्य वृक्षान मनॊरम्यान सदा पुष्पफलान्वितान\nसर्वर��तुकुसुमैर युक्तान सनिग्धपत्रान सुशाखिनः\nसर्वम एतन महाबाहॊ दिव्यभावसमन्वितम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 15, + "shloka": 1, + "text": "[उप]\nएतान सहस्रशश चान्यान समनुध्यातवान हरः\nकस्मात परसादं भगवान न कुर्यात तव माधव" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 15, + "shloka": 2, + "text": "तवादृशेन हि देवानां शलाघनीयः समागमः\nबरह्मण्येनानृशंसेन शरद्दधानेन चाप्य उत\nजप्यं च ते परदास्यामि येन दरक्ष्यसि शंकरम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 15, + "shloka": 3, + "text": "[कृस्न]\nअब्रुवं तम अहं बरह्मंस तवत्प्रसादान महामुने\nदरक्ष्ये दितिजसंघानां मर्दनं तरिदशेश्वरम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 15, + "shloka": 4, + "text": "दिने ऽषटमे च विप्रेण दीक्षितॊ ऽहं यथाविधि\nदण्डी मुण्डी कुशी चीरी घृताक्तॊ मेखली तथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 15, + "shloka": 5, + "text": "मासम एकं फलाहारॊ दवितीयं सलिलाशनः\nतृतीयं च चतुर्थं च पञ्चमं चानिलाशनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 15, + "shloka": 6, + "text": "एकपादेन तिष्ठंश च ऊर्ध्वबाहुर अतन्द्रितः\nतेजः सूर्यसहस्रस्य अपश्यं दिवि भारत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 15, + "shloka": 7, + "text": "तस्य मध्यगतं चापि तेजसः पाण्डुनन्दन\nइन्द्रायुधपिनद्धाङ्गं विद्युन्माला गवाक्षकम\nनीलशैलचय परख्यं बलाका भूषितं घनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 15, + "shloka": 8, + "text": "तम आस्थितश च भगवान देव्या सह महाद्युतिः\nतपसा तेजसा कान्त्या दीप्तया सह भार्यया" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 15, + "shloka": 9, + "text": "रराज भगवांस तत्र देव्या सह महेश्वरः\nसॊमेन सहितः सूर्यॊ यथा मेघस्थितस तथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 15, + "shloka": 10, + "text": "संहृष्टरॊमा कौन्तेय विस्मयॊत्फुल्ललॊचनः\nअपश्यं देवसंघानां गतिम आर्तिहरं हरम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 15, + "shloka": 11, + "text": "किरीटिनं गदिनं शूलपाणिं; वयाघ्राजिनं जटिलं दण्डपाणिम\nपिनाकिनं वज्रिणं तीक्ष्णदंष्ट्रं; शुभाङ्गदं वयालयज्ञॊपवीतम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 15, + "shloka": 12, + "text": "दिव्यां मालाम उरसानेक वर्णां; समुद्वहन्तं गुल्फ देशावलम्बाम\nचन्द्रं यथा परिविष्टं ससंध्यं; वर्षात्यये तद्वद अपश्यम एनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 15, + "shloka": 13, + "text": "परथमानां गणैश चैव समन्तात परिवारितम\nशरदीव सुदुष्प्रेक्ष्यं परिविष्टं दिवाकरम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 15, + "shloka": 14, + "text": "एकादश तथा चैनं रुद्राणां वृषवाहनम\nअस्तुवन नियतात्मानः कर्मभिः शुभकर्मिणम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 15, + "shloka": 15, + "text": "आदित्या वसवः साध्या विश्वे देवास तथाश्विनौ\nविश्वाभिः सतुतिभिर देवं विश्वदेवं समस्तुवन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 15, + "shloka": 16, + "text": "शतक्रतुश च भगवान विष्णुश चादितिनन्दनौ\nबरह्मा रथन्तरं साम ईरयन्ति भवान्तिके" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 15, + "shloka": 17, + "text": "यॊगीश्वराः सुबहवॊ यॊगदं पितरं गुरुम\nबरह्मर्षयश च स सुतास तथा देवर्षयश च वै" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 15, + "shloka": 18, + "text": "पृतिवी चान्तरिक्षं च नक्षत्राणि गरहास तथा\nमासार्ध मासा ऋतवॊ रात्र्यः संवत्सराः कषणाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 15, + "shloka": 19, + "text": "मुहूर्ताश च निमेषाश च तथैव युगपर्ययाः\nदिव्या राजन नमस्यन्ति विद्याः सर्वा दिशस तथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 15, + "shloka": 20, + "text": "सनत्कुमारॊ वेदांश च इतिहासास तथैव च\nमरीचिर अङ्गिरा अत्रिः पुलस्त्यः पुलहः करतुः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 15, + "shloka": 21, + "text": "मनवः सप्त सॊमश च अथर्वा स बृहस्पतिः\nभृगुर दक्षः कश्यपश च वसिष्ठः काश्य एव च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 15, + "shloka": 22, + "text": "छन्दांसि दीक्षा यज्ञाश च दक्षिणाः पावकॊ हविः\nयज्ञॊपगानि दरव्याणि मूर्तिमन्ति युधिष्ठिर" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 15, + "shloka": 23, + "text": "परजानां पतयः सर्वे सरितः पन्नगा नगाः\nदेवानां मातरः सर्वा देवपत्न्यः स कन्यकाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 15, + "shloka": 24, + "text": "सहस्राणि मुनीनां च अयुतान्य अर्बुदानि च\nनमस्यन्ति परभुं शान्तं पर्वताः सागरा दिशः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 15, + "shloka": 25, + "text": "गन्धर्वाप्सरसश चैव गीतवादित्रकॊविदाः\nदिव्यतानेन गायन्तः सतुवन्ति भवम अद्भुतम\nविद्याधरा दानवाश च गुह्यका राक्षसास तथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 15, + "shloka": 26, + "text": "सर्वाणि चैव भूतानि सथावराणि चराणि च\nनमस्यन्ति महाराज वान मनः कर्मभिर विभुम\nपुरस्ताद विष्ठितः शर्वॊ ममासीत तरिदशेश्वरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 15, + "shloka": 27, + "text": "पुरस्ताद विष्ठितं दृष्ट्वा ममेशानं च भारत\nस परजापतिशक्रान्तं जगन माम अभ्युदैक्षत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 15, + "shloka": 28, + "text": "ईक्षितुं च महादेवं न मे शक्तिर अभूत तदा\nततॊ माम बरवीद देवः पश्य कृष्ण वदस्व च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 15, + "shloka": 29, + "text": "शिरसा वन्दिते देवे देवी परीता उमाभवत\nततॊ ऽहम अस्तुवं सथाणुं सतुतं बरह्मादिभिः सुरैः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 15, + "shloka": 30, + "text": "नमॊ ऽसतु ते शाश्वतसर्वयॊने; बरह्माधिपं तवाम ऋषयॊ वदन्ति\nतपश च सत्त्वं च रजस; तमश च तवाम एव सत्यं च वदन्ति सन्तः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 15, + "shloka": 31, + "text": "तवं वै बरह्मा च रुद्रश च वरुणॊ ऽगनिर मनुर भवः\nधाता तवष्टा विधाता च तवं परभुः सर्वतॊ मुखः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 15, + "shloka": 32, + "text": "तवत्तॊ जातानि भूतानि सथावराणि चराणि च\nतवम आदिः सर्वभूतानां संहारश च तवम एव हि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 15, + "shloka": 33, + "text": "ये चेन्द्रियार्थाश च मनश च कृत्स्नं; ये वायवः सप्त तथैव चाग्निः\nये वा दिविस्था देवताश चापि पुंसां; तस्मात परं तवाम ऋषयॊ वदन्ति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 15, + "shloka": 34, + "text": "वेदा यज्ञाश च सॊमश च दक्षिणा पावकॊ हविः\nयज्ञॊपगं च यत किं चिद भगवांस तद असंशयम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 15, + "shloka": 35, + "text": "इष्टं दत्तम अधीतं च वरतानि नियमाश च ये\nहरीः कीर्तिः शरीर दयुतिस तुष्टिः सिद्धिश चैव तवद अर्पणा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 15, + "shloka": 36, + "text": "कामः करॊधॊ भयं लॊभॊ मदः सतम्भॊ ऽथ मत्सरः\nआधयॊ वयाधयश चैव भगवंस तनयास तव" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 15, + "shloka": 37, + "text": "कृतिर विकारः परलयः परधानं परभवॊ ऽवययः\nमनसः पररमा यॊनिः सवभावश चापि शाश्वतः\nअव्यक्तः पावन विभॊ सहस्रांशॊ हिरण्मयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 15, + "shloka": 38, + "text": "आदिर गुणानां सर्वेषां भवान वै जीवनाश्रयः\nमहान आत्मा मतिर बरह्मा विश्वः शम्भुः सवयम्भुवः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 15, + "shloka": 39, + "text": "बुद्धिः परज्ञॊपलब्धिश च संवित खयातिर धृतिः समृतिः\nपर्याय वाचकैः शब्दैर महान आत्मा विभाव्यसे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 15, + "shloka": 40, + "text": "तवां बुद्ध्वा बराह्मणॊ विद्वान अन परमॊहं निगच्छति\nहृदयं सर्वभूतानां कषेत्रज्ञस तवम ऋषिष्टुतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 15, + "shloka": 41, + "text": "सर्वतः पाणिपादस तवं सर्वतॊ ऽकषिशिरॊमुखः\nसर्वतः शरुतिमाँल लॊके सर्वम आवृत्य तिष्ठसि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 15, + "shloka": 42, + "text": "फलं तवम असि तिग्मांशॊ निमेषादिषु कर्मसु\nतवं वै परभार्चिः पुरुषः सर्वस्य हृदि संस्थितः\nअणिमा लघिमा पराप्तिर ईशानॊ जयॊतिर अव्ययः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 15, + "shloka": 43, + "text": "तवयि बुद्धिर मतिर लॊकाः परपन्नाः संश्रिताश च ये\nधयानिनॊ नित्ययॊगाश च सत्यसंधा जितेन्द्रियाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 15, + "shloka": 44, + "text": "यस तवां धरुवं वेदयते गुहा शयं; परभुं पुराणं पुरुषं विश्वरूपम\nहिरण्मयं बुद्धिमतां परां गतिं; स बुद्धिमान बुद्धिम अतीत्य तिष्ठति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 15, + "shloka": 45, + "text": "विदित्वा सप्त सूक्ष्माणि षडङ्गं तवां च मूर्तितः\nपरधानविधियॊगस्थस तवाम एव विशते बुधः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 15, + "shloka": 46, + "text": "एवम उक्ते मया पार्थ भवे चार्ति विनाशने\nचराचरं जगत सर्वं सिंहनादम अथाकरॊत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 15, + "shloka": 47, + "text": "स विप्र संघाश च सुरासुराश च; नागाः पिशाचाः पितरॊ वयांसि\nरक्षॊगणा बूत गणाश च सर्वे; महर्षयश चैव तथा परणेमुः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 15, + "shloka": 48, + "text": "मम मूर्ध्नि च दिव्यानां कुसुमानां सुगन्दिनाम\nराशयॊ निपतन्ति सम वायुश च सुसुखॊ ववौ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 15, + "shloka": 49, + "text": "निरीक्ष्य भगवान देवीम उमां मां च जगद धितः\nशतक्रतुं चाभिवीक्ष्य सवयं माम आह शंकरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 15, + "shloka": 50, + "text": "विद्मः कृष्ण परां भक्तिम अस्मासु तव शत्रुहन\nकरियताम आत्मनः शरेयः परीतिर हि परमा तवयि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 15, + "shloka": 51, + "text": "वृणीष्वाष्टौ वरान कृष्ण दातास्मि तव सत्तम\nबरूहि यादव शार्दूलयान इच्छसि सुदुर्लभान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 16, + "shloka": 1, + "text": "[कृस्न]\nमूर्ध्ना निपत्यनियतस तेजः संनिचये ततः\nपरमं हर्षम आगम्य भगवन्तम अथाब्रुवम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 16, + "shloka": 2, + "text": "धर्मे दृढत्वं युधि शत्रुघातं; यशस तथाग्र्यं परमं बलं च\nयॊगप्रियत्वं तव संनिकर्षं; वृणे सुतानां च शतं शतानि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 16, + "shloka": 3, + "text": "एवम अस्त्व इति तद वाक्यं मयॊक्तः पराह शंकरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 16, + "shloka": 4, + "text": "ततॊ मां जगतॊ माता धरणी सर्वपावनी\nउवाचॊमा परणिहिता शर्वाणी तपसां निधिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 16, + "shloka": 5, + "text": "दतॊद भगवता पुत्रः साम्बॊ नाम तवानघ\nमत्तॊ ऽपय अष्टौ वरान इष्टान गृहाण तवं ददामि ते\nपरणम्य शिरसा सा च मयॊक्ता पाण्डुनन्दन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 16, + "shloka": 6, + "text": "दविजेष्व अकॊपं पितृतः परसादं; शतं सुतानाम उपभॊगं परं च\nकुले परीतिं मातृतश च परसादं; शम पराप्तिं परवृणे चापि दाक्ष्यम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 16, + "shloka": 7, + "text": "[देवी]\nएवं भविष्यत्य अमरप्रभाव; नाहं मृषा जातु वदे कदा चित\nभार्या सहस्राणि च षॊडशैव; तासु परियत्वं च तथाक्षयत्वम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 16, + "shloka": 8, + "text": "परीतिं चाग्र्यां बान्धवानां सकाशाद; ददामि त��� वपुषः काम्यतां च\nभॊक्ष्यन्ते वै सप्ततिर वै शतानि; गृहे तुभ्यम अतिथीनां च नित्यम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 16, + "shloka": 9, + "text": "[वासुदेव]\nएवं दत्त्वा वरान देवॊ मम देवी च भारत\nअन्तर्हितः कषणे तस्मिन सगणॊ भीम पूर्वज" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 16, + "shloka": 10, + "text": "एतद अत्यद्भुतं सर्वं बराह्मणायातितेजसे\nउपमन्यवे मया कृत्स्नम आख्यातं कौरवॊत्तम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 16, + "shloka": 11, + "text": "नमस्कृत्वा तु स पराह देवदेवाय सुव्रत\nनास्ति शर्व समॊ दाने नास्ति शर्व समॊ रणे\nनास्ति शर्व समॊ देवॊ नास्ति शर्व समा गतिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 16, + "shloka": 12, + "text": "ऋषिर आसीत कृते तात तण्डिर इत्य एव विश्रुतः\nदशवर्षसहस्राणि तेन देवः समाधिना\nआराधितॊ ऽभूद भक्तेन तस्यॊदर्कं निशामय" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 16, + "shloka": 13, + "text": "स दृष्ट्ववान महादेवम अस्तौषीच च सतवैर विभुम\nपवित्राणां पवित्रस तवं गतिर गतिमतां वर\nअत्युग्रं तेजसां तेजस तपसां परमं तपः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 16, + "shloka": 14, + "text": "विश्वावसुहिरण्याक्ष पुरुहूत नमस्कृत\nभूरि कल्याणद विभॊ पुरु सत्यनमॊ ऽसतु ते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 16, + "shloka": 15, + "text": "जाती मरणभीरूणां यतीनां यततां विभॊ\nनिर्वाणद सहस्रांशॊ नमस ते ऽसतु सुखाश्रय" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 16, + "shloka": 16, + "text": "बरह्मा शतक्रतुर विष्णुर विश्वे देवा महर्षयः\nन विदुस तवां तु तत्त्वेन कुतॊ वेत्स्यामहे वयम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 16, + "shloka": 17, + "text": "तवत्तः परवर्तते कालस तवयि कालश च लीयते\nकालाख्यः पुरुषाख्यश च बरह्माख्यश च तवम एव हि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 16, + "shloka": 18, + "text": "तनवस ते समृतास तिस्रः पुराणज्ञैः सुरर्षिभिः\nअधिपौरुषम अध्यात्मम अधिभूताधिदैवतम\nअधिलॊक्याधिविज्ञानम अधियज्ञस तवम एव हि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 16, + "shloka": 19, + "text": "तवां विदित्वात्म देहस्थं दुर्विदं दैवतैर अपि\nविद्वांसॊ यान्ति निर्मुक्ताः परं भावम अनामयम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 16, + "shloka": 20, + "text": "अनिच्छतस तव विभॊ जन्ममृत्युर अनेकतः\nदवारं तवं सवर्गमॊक्षाणाम आक्षेप्ता तवं ददासि च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 16, + "shloka": 21, + "text": "तवम एव मॊक्षः सवर्गश च कामः करॊधस तवम एव हि\nसत्त्वं रजस तमश चैव अधश चॊर्ध्वं तवम एव हि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 16, + "shloka": 22, + "text": "बरह्मा विष्णुश च रुद्रश च सकन्देन्द्रौ सविता यमः\nवरुणेन्दू मनुर धात�� विधाता तवं धनेश्वरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 16, + "shloka": 23, + "text": "भूर वायुर जयॊतिर आपश च वाग्बुद्धिस तवं मतिर मनः\nकर्म सत्यानृते चॊभे तवम एवास्ति च नास्ति च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 16, + "shloka": 24, + "text": "इन्द्रियाणीन्द्रियार्थाश च तत्परं परकृतेर धरुवम\nविश्वाविश्व परॊ भावश चिन्त्याचिन्त्यस तवम एव हि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 16, + "shloka": 25, + "text": "यच चैतत परमं बरह्म यच च तत्परमं पदम\nया गतिः सांख्ययॊगानां स भवान नात्र संशयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 16, + "shloka": 26, + "text": "नूनम अद्य कृतार्थाः सम नूनं पराप्ताः सतां गतिम\nयां गतिं पराप्नुवन्तीह जञाननिर्मल बुद्धयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 16, + "shloka": 27, + "text": "अहॊ मूढाः सम सुचिरम इमं कालम अचेतसः\nयन न विद्मः परं देवं शाश्वतं यं विदुर बुधाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 16, + "shloka": 28, + "text": "सॊ ऽयम आसादितः साक्षाद बहुभिर जन्मभिर मया\nभक्तानुग्रह कृद देवॊ यं जञात्वामृतम अश्नुते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 16, + "shloka": 29, + "text": "देवासुरमनुष्याणां यच च गुह्यं सनातनम\nगुहायां निहितं बरह्म दुर्विज्ञेयं सुरैर अपि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 16, + "shloka": 30, + "text": "स एष भगवान्द देवः सर्वकृत सर्वतॊ मुखः\nसर्वात्मा सर्वदर्शी च सर्वगः सर्ववेदिता" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 16, + "shloka": 31, + "text": "पराणकृत पराणभृत पराणी पराणदः पराणिनां गतिः\nदेहकृद देहभृद देही देहभुग देहिनां गतिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 16, + "shloka": 32, + "text": "अध्यात्मगतिनिष्ठानां धयानिनाम आत्मवेदिनाम\nअपुनर्मार कामानां या गतिः सॊ ऽयम ईश्वरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 16, + "shloka": 33, + "text": "अयं च सर्वभूतानां शुभाशुभगतिप्रदः\nअयं च जन्म मरणे विदध्यात सर्वजन्तुषु" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 16, + "shloka": 34, + "text": "अयं च सिद्धिकामानाम ऋषीणां सिद्धिदः परभुः\nअयं च मॊक्षकामानां दविजानां मॊक्षदः परभुः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 16, + "shloka": 35, + "text": "भूर आद्यान सर्वभुवनान उत्पाद्य स दिवौकसः\nविभर्ति देवस तनुभिर अष्टाभिश च ददाति च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 16, + "shloka": 36, + "text": "अतः परवर्तते सर्वम अस्मिन सर्वं परतिष्ठितम\nअस्मिंश च परलयं याति अयम एकः सनातनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 16, + "shloka": 37, + "text": "अयं स सत्यकामानां सत्यलॊकः परः सताम\nअपवर्गश च मुक्तानां कैवल्यं चात्मवादिनाम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 16, + "shloka": 38, + "text": "अयं बरह्मादिभिः सिद्धैर गुहायां गॊप���तः परभुः\nदेवासुरमनुष्याणां न परकाशॊ भवेद इति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 16, + "shloka": 39, + "text": "तं तवां देवासुरनरास तत्त्वेन न विदुर भवम\nमॊहिताः खल्व अनेनैव हृच्छयेन परवेशिताः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 16, + "shloka": 40, + "text": "ये चैनं संप्रपद्यन्ते भक्तियॊगेन भारत\nतेषाम एवात्मनात्मानं दर्शयत्य एष हृच्छयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 16, + "shloka": 41, + "text": "यं जञात्वा न पुनर्जन्म मरणं चापि विद्यते\nयं विदित्वा परं वेद्यं वेदितव्यं न विद्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 16, + "shloka": 42, + "text": "यं लब्ध्वा परमं लाभं मन्यते नाधिकं पुनः\nपराणसूक्ष्मां परां पराप्तिम आगच्छत्य अक्षयावहाम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 16, + "shloka": 43, + "text": "यं सांख्या गुणतत्त्वज्ञाः सांख्यशास्त्रविशारदाः\nसूक्ष्मज्ञानरताः पूर्वं जञात्वा मुच्यन्ति बन्धनैः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 16, + "shloka": 44, + "text": "यं च वेद विदॊ वेद्यं वेदान्तेषु परतिष्ठितम\nपराणायामपरा नित्यं यं विशन्ति जपन्ति च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 16, + "shloka": 45, + "text": "अयं स देव यानानाम आदित्यॊ दवारम उच्यते\nअयं च पितृयानानां चन्द्रमा दवारम उच्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 16, + "shloka": 46, + "text": "एष कालगतिश चैत्रा संवत्सरयुगादिषु\nभावाभावौ तदात्वे च अयने दक्षिणॊत्तरे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 16, + "shloka": 47, + "text": "एवं परजापतिः पूर्वम आराध्य बहुभिः सतवैः\nवरयाम आस पुत्रत्वे नीललॊहित संज्ञितम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 16, + "shloka": 48, + "text": "ऋग्भिर यम अनुशंसन्ति तन्त्रे कर्मणि बह्व ऋचः\nयजुर्भिर यं तरिधा वेद्यं जुह्वत्य अध्वर्यवॊ ऽधवरे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 16, + "shloka": 49, + "text": "सामभिर यं च गायन्ति सामगाः शुद्धबुद्धयः\nयज्ञस्य परमा यॊनिः पतिश चायं परः समृतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 16, + "shloka": 50, + "text": "रात्र्यहः शरॊत्रनयनः पक्षमास शिरॊ भुजः\nऋतुवीर्यस तपॊ धैर्यॊ हय अब्द गुह्यॊरु पादवान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 16, + "shloka": 51, + "text": "मृत्युर यमॊ हुताशश च कालः संहार वेगवान\nकालस्य परमा यॊनिः कालश चायं सनातनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 16, + "shloka": 52, + "text": "चन्द्रादित्यौ स नक्षत्रौ सग्रहौ सह वायुना\nधरुवः सप्तर्षयश चैव भुवनाः सप्त एव च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 16, + "shloka": 53, + "text": "परधानं महद अव्यक्तं विशेषान्तं स वैकृतम\nबरह्मादि सतम्ब पर्यन्तं भूतादि सद असच च यत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 16, + "shloka": 54, + "text": "अष्टौ ���रकृतयश चैव परकृतिभ्यश च यत परम\nअस्य देवस्य यद भागं कृत्स्नं संपरिवर्तते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 16, + "shloka": 55, + "text": "एतत परमम आनन्दं यत तच छाश्वतम एव च\nएषा गतिर विरक्तानाम एष भावः परः सताम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 16, + "shloka": 56, + "text": "एतत पदम अनुद्विग्नम एतद बरह्म सनातनम\nशास्त्रवेदाङ्गविदुषाम एतद धयानं परं पदम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 16, + "shloka": 57, + "text": "इयं सा परमा काष्ठा इयं सा परमा कला\nइयं सा परमा सिद्धिर इयं सा परमा गतिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 16, + "shloka": 58, + "text": "इयं सा परमा शान्तिर इयं सा निर्वृतिः परा\nयं पराप्य कृतकृत्याः सम इत्य अमन्यन्त वेधसः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 16, + "shloka": 59, + "text": "इयं तुष्टिर इयं सिद्धिर इयं शरुतिर इयं समृतिः\nअध्यात्मगतिनिष्ठानां विदुषां पराप्तिर अव्यया" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 16, + "shloka": 60, + "text": "यजतां यज्ञकामानां यज्ञैर विपुलदक्षिणैः\nया गतिर देवतैर दिव्या सा गतिस तवं सनातन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 16, + "shloka": 61, + "text": "जप्यहॊमव्रतैः कृच्छ्रैर नियमैर देहपातनैः\nतप्यतां या गतिर देव वैरजे सा गतिर भवान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 16, + "shloka": 62, + "text": "कर्म नयासकृतानां च विरक्तानां ततस ततः\nया गतिर बरह्मभवने सा गतिस तवं सनातन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 16, + "shloka": 63, + "text": "अपुनर्मार कामानां वैराग्ये वर्ततां परे\nविकृतीनां लयानां च सा गतिस तवं सनातन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 16, + "shloka": 64, + "text": "जञानविज्ञाननिष्ठानां निरुपाख्या निरञ्जना\nकैवल्या या गतिर देव परमा सा गतिर भवान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 16, + "shloka": 65, + "text": "वेद शास्त्रपुराणॊक्ताः पञ्चैता गतयः समृताः\nतवत्प्रसादाद धि लभ्यन्ते न लभ्यन्ते ऽनयथा विभॊ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 16, + "shloka": 66, + "text": "इति तण्डिस तपॊयॊगात तुष्टावेशानम अव्ययम\nजगौ च परमं बरह्म यत पुरा लॊककृज जगौ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 16, + "shloka": 67, + "text": "बरह्मा शतक्रतुर विष्णुर विश्वे देवा महर्षयः\nन विदुस तवाम इति ततस तुष्टः परॊवाच तं शिवः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 16, + "shloka": 68, + "text": "अक्षयश चाव्ययश चैव भविता दुःखवर्जितः\nयशस्वी तेजसा युक्तॊ दिव्यज्ञानसमन्वितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 16, + "shloka": 69, + "text": "ऋषीणाम अभिगम्यश च सूत्रकर्ता सुतस तव\nमत्प्रसादाद दविजश्रेष्ठ भविष्यति न संशयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 16, + "shloka": 70, + "text": "कं वा कामं ददाम्य अद्य बरूहि य�� वत्स काङ्क्षसे\nपराञ्जलिः स उवाचेदं तवयि भक्तिर दृढास्तु मे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 16, + "shloka": 71, + "text": "एवं दत्त्वा वरं देवॊ वन्द्यमानः सुरर्षिभिः\nसतूयमानश च विबुधैस तत्रैवान्तरधीयत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 16, + "shloka": 72, + "text": "अन्तर्हिते भगवति सानुगे यादवेश्वर\nऋषिर आश्रमम आगम्य ममैतत परॊक्तवान इह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 16, + "shloka": 73, + "text": "यानि च परथितान्य आदौ तण्डिर आख्यातवान मम\nनामानि मानवश्रेष्ठ तानि तवं शृणु सिद्धये" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 16, + "shloka": 74, + "text": "दश नाम सहस्राणि वेदेष्व आह पितामहः\nशर्वस्य शास्त्रेषु तथा दश नाम शतानि वै" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 16, + "shloka": 75, + "text": "गुह्यानीमानि नामानि तण्डिर भगवतॊ ऽचयुत\nदेवप्रसादाद देवेश पुरा पराह महात्मने" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 1, + "text": "[वासुदेव]\nततः स परयतॊ भूत्वा मम तात युधिष्ठिर\nपराञ्जलिः पराह विप्रर्षिर नाम संहारम आदितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 2, + "text": "[उ]\nबरह्म परॊक्तैर ऋषिप्रॊक्तैर वेदवेदाङ्गसंभवैः\nसर्वलॊकेषु विख्यातैः सथाणुं सतॊष्यामि नामभिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 3, + "text": "महद्भिर विहितैः सत्यैः सिद्धैः सर्वार्थसाधकैः\nऋषिणा तण्डिना भक्त्या कृतैर देवकृतात्मना" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 4, + "text": "यथॊक्तैर लॊकविख्यातैर मुनिभिस तत्त्वदर्शिभिः\nपरवरं परथमं सवर्ग्यं सर्वभूतहितं शुभम\nशरुतैः सर्वत्र जगति बरह्मलॊकावतारितैः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 5, + "text": "यत तद रहस्यं परमं बरह्म परॊक्तं सनातनम\nवक्ष्ये यदुकुलश्रेष्ठ शृणुष्वावहितॊ मम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 6, + "text": "परत्वेन भवं देवं भक्तस तवं परमेश्वरम\nतेन ते शरावयिष्यामि यत तद बरह्म सनातनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 7, + "text": "न शक्यं विस्तरात कृत्स्नं वक्तुं शर्वस्य केन चित\nयुक्तेनापि विभूतीनाम अपि वर्षशतैर अपि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 8, + "text": "यस्यादिर मध्यम अन्तश च सुरैर अपि न गम्यते\nकस तस्य शक्नुयाद वक्तुं गुणान कार्त्स्न्येन माधव" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 9, + "text": "किं तु देवस्य महतः संक्षिप्तार्थ पदाक्षरम\nशक्तितश चरितं वक्ष्ये परसादात तस्य चैव हि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 10, + "text": "अप्राप्येह ततॊ ऽनुज्ञां न शक्यः सतॊतुम ईश्वरः\nयदा तेनाभ्यनुज्ञातः सतुवत्��� एव सदा भवम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 11, + "text": "अनादि निधनस्याहं सर्वयॊनेर महात्मनः\nनाम्नां कं चित समुद्देशं वक्ष्ये हय अव्यक्तयॊनिनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 12, + "text": "वरदस्य वरेण्यस्य विश्वरूपस्य धीमतः\nशृणु नाम समुद्देशं यद उक्तं पद्मयॊनिना" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 13, + "text": "दश नाम सहस्राणि यान्य आह परपितामहः\nतानि निर्मथ्य मनसा दध्नॊ घृतम इवॊद्धृतम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 14, + "text": "गिरेः सारं यथा हेमपुष्पात सारं यथा मधु\nघृतात सारं यथा मण्डस तथैतत सारम उद्धृतम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 15, + "text": "सर्वपाप्मापहम इदं चतुर्वेद समन्वितम\nपरयत्नेनाधिगन्तव्यं धार्यं च परयतात्मना\nशान्तिकं पौष्टिकं चैव रक्षॊघ्नं पावनं महत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 16, + "text": "इदं भक्ताय दातव्यं शरद्दधानास्तिकाय च\nनाश्रद्दधान रूपाय नास्तिकायाजितात्मने" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 17, + "text": "यश चाभ्यसूयते देवं भूतात्मानं पिनाकिनम\nस कृष्ण नरकं याति सह पूर्वैः सहानुगैः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 18, + "text": "इदं धयानम इदं यॊगम इदं धयेयम अनुत्तमम\nइदं जप्यम इदं जञानं रहस्यम इदम उत्तमम\nइदं जञात्वान्त काके ऽपि गच्छेद धि परमां गतिम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 19, + "text": "पवित्रं मङ्गलं पुण्यं कल्याणम इदम उत्तमम\nनिगदिष्ये महाबाहॊ सतवानाम उत्तमं सतवम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 20, + "text": "इदं बरह्मा पुरा कृत्वा सर्वलॊकपितामहः\nसर्वस्तवानां दिव्यानां राजत्वे समकल्पयत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 21, + "text": "तदा परभृति चैवायम ईश्वरस्य महात्मनः\nसतवराजेति विख्यातॊ जगत्य अमरपूजितः\nबरह्मलॊकाद अयं चैव सतवराजॊ ऽवतारितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 22, + "text": "यस्मात तण्डिः पुरा पराह तेन तण्डि कृतॊ ऽभवत\nसवर्गाच चैवात्र भूलॊकं तण्डिना हय अवतारितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 23, + "text": "सर्वमङ्गल मङ्गल्यं सर्वपापप्रणाशनम\nनिगदिष्ये महाबाहॊ सतवानाम उत्तमं सतवम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 24, + "text": "बरह्मणाम अपि यद बरह्म पराणाम अपि यत परम\nतेजसाम अपि यत तेजस तपसाम अपि यत तपः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 25, + "text": "शान्तीनाम अपि या शान्तिर दयुतीनाम अपि या दयुतिः\nदान्तानाम अपि यॊ दान्तॊ धीमताम अपि या च धीः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 26, + "text": "देवानाम अपि यॊ देवॊ मुनीनाम अपि यॊ मुनिः\nयज्ञानाम अपि यॊ यज्ञः शिवानाम अपि यः शिवः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 27, + "text": "रुद्राणाम अपि यॊ रुद्रः परभुः परभवताम अपि\nयॊगिनाम अपि यॊ यॊगी कारणानां च कारणम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 28, + "text": "यतॊ लॊकाः संभवन्ति न भवन्ति यतः पुनः\nसर्वभूतात्मभूतस्य हरस्यामित तेजसः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 29, + "text": "अष्टॊत्तर सहस्रं तु नाम्नां शर्वस्य मे शृणु\nयच छरुत्वा मनुजश्रेष्ठ सर्वान कामान अवाप्स्यसि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 30, + "text": "सथिरः सथाणुः पभुर भानुः परवरॊ वरदॊ वरः\nसर्वात्मा सर्वविख्यातः सर्वः सर्वकरॊ भवः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 31, + "text": "जटी चर्मी शिखण्डी च सर्वाङ्गः सर्वभावनः\nहरिश च हरिणाक्षश च सर्वभूतहरः परभुः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 32, + "text": "परवृत्तिश च निवृत्तिश च नियतः शाश्वतॊ धरुवः\nशमशानचारी भगवान खचरॊ गॊचरॊ ऽरदनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 33, + "text": "अभिवाद्यॊ महाकर्मा तपस्वी भूतभावनः\nउन्मत्तवेश परच्छन्नः सर्वलॊकप्रजापतिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 34, + "text": "महारूपॊ महाकायः सर्वरूपॊ महायशाः\nमहात्मा सर्वभूतश च विरूपॊ वामनॊ मनुः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 35, + "text": "लॊकपालॊ ऽनतर्हितात्मा परसादॊ हयगर्दभिः\nपवित्रश च महांश चैव नियमॊ नियमाश्रयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 36, + "text": "सर्वकर्मा सवयम्भूश च आदिर आदि करॊ निधिः\nसहस्राक्षॊ विरूपाक्शः सॊमॊ नक्षत्रसाधकः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 37, + "text": "चन्द्रसूर्यगतिः केतुर गरहॊ गरहपतिर वरः\nअद्रिर अद्र्यालयः कर्ता मृगबाणार्पणॊ ऽनघः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 38, + "text": "महातपा घॊरतपा अदीनॊ दीनसाधकः\nसंवत्सरकरॊ मन्त्रः परमाणं परमं तपः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 39, + "text": "यॊगी यॊज्यॊ महाबीजॊ महारेता महातपाः\nसुवर्णरेताः सर्वज्ञः सुबीजॊ वृषवाहनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 40, + "text": "दश बाहुस तव अनिमिषॊ नीलकण्ठ उमापतिः\nविश्वरूपः सवयं शरेष्ठॊ बलवीरॊ बलॊ गणः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 41, + "text": "गणकर्ता गणपतिर दिग्वासाः काम्य एव च\nपवित्रं परमं मन्त्रः सर्वभावकरॊ हरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 42, + "text": "कमण्डलुधरॊ धन्वी बाणहस्तः कपालवान\nअशनी शतघ्नी खड्गी पट्टिशी चायुधी महान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 43, + "text": "सरुव हस्तः सुरूपश च तेजस तेजः करॊ निधिः\nउष्णीषी च सुवक्त्रश च उदग्रॊ विनतस तथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 44, + "text": "दीर्घश च हरि केशश च सुतीर्थः कृष्ण एव च\nसृगालरूपः सर्वार्थॊ मण्डः कुण्डी कमण्डलुः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 45, + "text": "अजश च मृगरूपश च गन्धधारी कपर्द्य अपि\nउर्ध्व रेता ऊर्ध्वलिङ्ग ऊर्ध्व शायी नभस्तलः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 46, + "text": "तरिजटश चीरवासाश च रुद्रः सेनापतिर विभुः\nअहश चरॊ ऽथ नक्तं च तिग्ममन्युः सुवर्चसः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 47, + "text": "गजहा दैत्यहा लॊकॊ लॊकधाता गुणाकरः\nसिंहशार्दूलरूपश च आर्द्र चर्माम्बरावृतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 48, + "text": "कालयॊगी महानादः सर्ववासश चतुष्पथः\nनिशाचरः परेतचारी भूतचारी महेश्वरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 49, + "text": "बहुभूतॊ बहुधनः सर्वाधारॊ ऽमितॊ गतिः\nनृत्यप्रियॊ नित्यनर्तॊ नर्तकः सर्वलासकः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 50, + "text": "घॊरॊ महातपाः पाशॊ नित्यॊ गिरिचरॊ नभः\nसहस्रहस्तॊ विजयॊ वयवसायॊ हय अनिन्दितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 51, + "text": "अमर्षणॊ मर्षणात्मा यज्ञहा कामनाशनः\nदक्षयज्ञापहारी च सुसहॊ मध्यमस तथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 52, + "text": "तेजॊ ऽपहारी बलहा मुदितॊ ऽरथॊ जितॊ वरः\nगम्भीरघॊषॊ गम्भीरॊ गम्भीरबलवाहनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 53, + "text": "नयग्रॊधरूपॊ नयग्रॊधॊ वृक्षकर्ण सथितिर विभुः\nतीक्ष्णतापश च हर्यश्वः सहायः कर्मकालवित" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 54, + "text": "विष्णुप्रसादितॊ यज्ञः समुद्रॊ वडवामुखः\nहुताशनसहायश च परशान्तात्मा हुताशनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 55, + "text": "उग्रतेजा महातेजा जयॊ विजयकालवित\nजयॊतिषाम अयनं सिद्धिः संधिर विग्रह एव च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 56, + "text": "शिखी दण्डी जटी जवाली मूर्तिजॊ मूर्धगॊ बली\nवैणवी पणवी ताली कालः कालकटंकटः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 57, + "text": "नक्षत्रविग्रह विधिर गुणवृद्धिर लयॊ ऽगमः\nपरजापतिर दिशा बाहुर विभागः सर्वतॊ मुखः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 58, + "text": "विमॊचनः सुरगणॊ हिरण्यकवचॊद्भवः\nमेढ्रजॊ बलचारी च महाचारी सतुतस तथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 59, + "text": "सर्वतूर्य निनादी च सर्ववाद्य परिग्रहः\nवयालरूपॊ बिलावासी हेममाली तरंगवित" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 60, + "text": "तरिदशस तरिकालधृक कर्म सर्वबन्धविमॊचनः\nबन्धनस तवासुरेन्द्राणां युधि शत्रुविनाशनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 61, + "text": "सांख्यप्रसादॊ सुर्वासाः सर्वसाधु निषेवितः\nपरस्कन्दनॊ विभागश च अतुल्यॊ यज्ञभागवित" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 62, + "text": "सर्वावासः सर्वचारी दुर्वासा वासवॊ ऽमरः\nहेमॊ हेमकरॊ यज्ञः सर्वधारी धरॊत्तमः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 63, + "text": "लॊहिताक्षॊ महाक्षश च विजयाक्षॊ विशारदः\nसंग्रहॊ निग्रहः कर्ता सर्पचीरनिवासनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 64, + "text": "मुख्यॊ ऽमुख्यश च देहश च देहर्द्धिः सर्वकामदः\nसर्वकामप्रसादश च सुबलॊ बलरूपधृक" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 65, + "text": "आकाशनिधि रूपश च निपाती उरगः खगः\nरौद्ररूपॊ ऽंशुर आदित्यॊ वसु रश्मिः सुवर्चसी" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 66, + "text": "वसु वेगॊ महावेगॊ मनॊ वेगॊ निशाचरः\nसर्वावासी शरियावासी उपदेश करॊ हरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 67, + "text": "मुनिर आत्मपतिर लॊके संभॊज्यश च सहस्रदः\nपक्षी च पक्षिरूपी च अतिदीप्तॊ विशां पतिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 68, + "text": "उन्मादॊ मदनाकारॊ अर्थार्थकर रॊमशः\nवामदेवश च वामश च पराग्दक्षिण्यश च वामनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 69, + "text": "सिद्धयॊगापहारी च सिद्धः सर्वार्थसाधकः\nभिक्षुश च भिक्षुरूपश च विषाणी मृदुर अव्ययः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 70, + "text": "महासेनॊ विशाखश च षष्टिभागॊ गवां पतिः\nवज्रहस्तश च विष्कम्भी चमू सतम्भन एव च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 71, + "text": "ऋतुर ऋतुकरः कालॊ मधुर मधुकरॊ ऽचलः\nवानस्पत्यॊ वाजसेनॊ नित्यम आश्रमपूजितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 72, + "text": "बरह्म चारी लॊकचारी सर्वचारी सुचारवित\nईशान ईश्वरः कालॊ निशा चारी पिनाक धृक" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 73, + "text": "नन्दीश्वरश च नन्दी च नन्दनॊ नन्दिवर्धनः\nभगस्याक्षि निहन्ता च कालॊ बरह्मविदां वरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 74, + "text": "चतुर्मुखॊ महालिङ्गश चारु लिङ्गस तथैव च\nलिङ्गाध्यक्षः सुराध्यक्षॊ लॊकाध्यक्षॊ युगावहः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 75, + "text": "बीजाध्यक्षॊ बीजकर्ता अध्यात्मानुगतॊ बलः\nइतिहास कर��� कल्पॊ गौतमॊ ऽथ जलेश्वरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 76, + "text": "दम्भॊ हय अदम्भॊ वैदम्भॊ वैश्यॊ वश्य करः कविः\nलॊककर्ता पशुपतिर महाकर्ता महौषधिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 77, + "text": "अक्षरं परमं बरह्मबलवाञ शक्र एव च\nनीतिर हय अनीतिः शुद्धात्मा शुद्धॊ मान्यॊ मनॊगतिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 78, + "text": "बहु परसादः सवपनॊ दर्पणॊ ऽथ तव अमित्रजित\nवेदकारः सूत्रकारॊ विद्वान समरमर्दनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 79, + "text": "महामेघनिवासी च महाघॊरॊ वशीकरः\nअग्निज्वालॊ महाज्वालॊ अतिधूम्रॊ हुतॊ हविः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 80, + "text": "वृषणः शंकरॊ नित्यॊ वर्चस्वी धूमकेतनः\nनीलस तथाङ्गलुब्धश च शॊभनॊ निरवग्रहः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 81, + "text": "सवस्तिदः सवस्ति भावश च भागी भागकरॊ लघुः\nउत्सङ्गश च महाङ्गश च महागर्भः परॊ युवा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 82, + "text": "कृष्ण वर्णः सुवर्णश च इन्द्रियः सर्वदेहिनाम\nमहापादॊ महाहस्तॊ महाकायॊ महायशाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 83, + "text": "महामूर्धा महामात्रॊ महानेत्रॊ दिग आलयः\nमहादन्तॊ महाकर्णॊ महामेढ्रॊ महाहनुः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 84, + "text": "महानासॊ महाकम्बुर महाग्रीवः शमशानधृक\nमहावक्षा महॊरस्कॊ अन्तरात्मा मृगालयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 85, + "text": "लम्बनॊ लम्बितौष्ठश च महामायः पयॊ निधिः\nमहादन्तॊ महादंष्ट्रॊ महाजिह्वॊ महामुखः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 86, + "text": "महानखॊ महारॊमा महाकेशॊ महाजटः\nअसपत्नः परसादश च परत्ययॊ गिरिसाधनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 87, + "text": "सनेहनॊ ऽसनेहनश चैव अजितश च महामुनिः\nवृक्षाकारॊ वृक्षकेतुर अनलॊ वायुवाहनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 88, + "text": "मण्डलीमेरुधामा च देवदानव दर्पहा\nअथर्वशीर्षः सामास्य ऋक सहस्रामितेक्षणः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 89, + "text": "यजुः पादभुजॊ गुह्यः परकाशॊ जङ्गमस तथा\nअमॊघार्थः परसादश च अभिगम्यः सुदर्शनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 90, + "text": "उपहार परियः शर्वः कनकः काञ्चनः सथिरः\nनाभिर नन्दिकरॊ भाव्यः पुष्करस्थ पतिः सथिरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 91, + "text": "दवादशस तरासनश चाद्यॊ यज्ञॊ यज्ञसमाहितः\nनक्तं कलिश च कालश च मकरः कालपूजितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 92, + "text": "सगणॊ गणकार�� च भूतभावन सारथिः\nभस्म शायी भस्म गॊप्ता भस्मभूतस तरुर गणः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 93, + "text": "अगणश चैव लॊपश च महात्मा सर्वपूजितः\nशङ्कुस तरिशङ्कुः संपन्नः शुचिर भूतनिषेवितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 94, + "text": "आश्रमस्थः कपॊतस्थॊ विश्वकर्मा पतिर वरः\nशाखॊ विशाखस ताम्रौष्ठॊ हय अम्बुजालः सुनिश्चयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 95, + "text": "कपिलॊ ऽकपिलः शूर आयुश चैव परॊ ऽपरः\nगन्धर्वॊ हय अदितिस तार्क्ष्यः सुविज्ञेयः सुसारथिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 96, + "text": "परश्वधायुधॊ देव अर्थकारी सुबान्धवः\nतुम्बवीणी महाकॊप ऊर्ध्वरेता जले शयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 97, + "text": "उग्रॊ वंशकरॊ वंशॊ वंशनादॊ हय अनिन्दितः\nसर्वाङ्गरूपॊ मायावी सुहृदॊ हय अनिलॊ ऽनलः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 98, + "text": "बन्धनॊ बन्धकर्ता च सुबन्धन विमॊचनः\nस यज्ञारिः स कामारिर महादंष्ट्रॊ महायुधः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 99, + "text": "बाहुस तव अनिन्दितः शर्वः शंकरः शंकरॊ ऽधनः\nअमरेशॊ महादेवॊ विश्वदेवः सुरारिहा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 100, + "text": "अहिर्बुध्नॊ निरृतिश च चेकितानॊ हरिस तथा\nअजैकपाच च कापाली तरिशङ्कुर अजितः शिवः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 101, + "text": "धन्वन्तरिर धूमकेतुः सकन्दॊ वैश्रवणस तथा\nधाता शक्रश च विष्णुश च मित्रस तवष्टा धरुवॊ धरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 102, + "text": "परभावः सर्वगॊ वायुर अर्यमा सविता रविः\nउदग्रश च विधाता च मान्धाता भूतभावनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 103, + "text": "रतितीर्थश च वाग्मी च सर्वकामगुणावहः\nपद्मगर्भॊ महागर्भश चन्द्र वक्त्रॊ मनॊरमः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 104, + "text": "बलवांश चॊपशान्तश च पुराणः पुण्यचञ्चुरी\nकुरु कर्ता कालरूपी कुरु भूतॊ महेश्वरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 105, + "text": "सर्वाशयॊ दर्भशायी सर्वेषां पराणिनां पतिः\nदेवदेव मुखॊ ऽसक्तः सद असत सर्वरत्नवित" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 106, + "text": "कैलासशिखरावासी हिमवद गिरिसंश्रयः\nकूलहारी कूलकर्ता बहु विद्यॊ बहु परदः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 107, + "text": "वणिजॊ वर्धनॊ वृक्षॊ नकुलश चन्दनश छदः\nसारग्रीवॊ महाजत्रुर अलॊलश च महौषधः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 108, + "text": "सिद्धार्थकारी सिद्धार्थश चन्दॊ वयाकरणॊत्तरः\nसिंहनादः ���िंहदंष्ट्रः सिंहगः सिंहवाहनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 109, + "text": "परभावात्मा जगत कालस तालॊ लॊकहितस तरुः\nसारङ्गॊ नव चक्राङ्गः केतुमाली सभावनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 110, + "text": "भूतालयॊ भूतपतिर अहॊरात्रम अनिन्दितः\nवाहिता सर्वभूतानां निलयश च विभुर भवः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 111, + "text": "अमॊघः संयतॊ हय अश्वॊ भॊजनः पराणधारणः\nधृतिमान मतिमान दक्षः सत्कृतश च युगाधिपः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 112, + "text": "गॊपालिर गॊपतिर गरामॊ गॊचर्म वसनॊ हरः\nहिरण्यबाहुश च तथा गुहा पालः परवेशिनाम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 113, + "text": "परतिष्ठायी महाहर्षॊ जितकामॊ जितेन्द्रियः\nगन्धारश च सुरालश च तपः कर्म रतिर धनुः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 114, + "text": "महागीतॊ महानृत्तॊ हय अप्सरॊगणसेवितः\nमहाकेतुर धनुर धातुर नैकसानु चरश चलः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 115, + "text": "आवेदनीय आवेशः सर्वगन्धसुखावहः\nतॊरणस तारणॊ वायुः परिधावति चैकतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 116, + "text": "संयॊगॊ वर्धनॊ वृद्धॊ महावृद्धॊ गणाधिपः\nनित्य आत्मसहायश च देवासुरपतिः पतिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 117, + "text": "युक्तश च युक्तबाहुश च दविविधश च सुपर्वणः\nआषाढश च सुषाड्धश च धरुवॊ हरि हणॊ हरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 118, + "text": "वपुर आवर्तमानेभ्यॊ वसु शरेष्ठॊ महापथः\nशिरॊ हारी विमर्षश च सर्वलक्षणभूषितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 119, + "text": "अक्षश च रथयॊगी च सर्वयॊगी महाबलः\nसमाम्नायॊ ऽसमाम्नायस तीर्थदेवॊ महारथ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 120, + "text": "निर्जीवॊ जीवनॊ मन्त्रः शुभाक्षॊ बहु कर्कशः\nरत्नप्रभूतॊ रक्ताङ्गॊ महार्णव निपानवित" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 121, + "text": "मूलॊ विशालॊ हय अमृतॊ वयक्ताव्यक्तस तपॊ निधिः\nआरॊहणॊ निरॊहश च शल हारी महातपाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 122, + "text": "सेना कल्पॊ महाकल्पॊ युगायुग करॊ हरिः\nयुगरूपॊ महारूपॊ पवनॊ गहनॊ नगः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 123, + "text": "नयायनिर्वापणः पादः पण्डितॊ हय अचलॊपमः\nबहु मालॊ महामालः सुमालॊ बहु लॊचनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 124, + "text": "विस्तारॊ लवणः कूपः कुसुमः सफलॊदयः\nवृषभॊ वृषभाङ्काङ्गॊ मणिबिल्वॊ जटाधरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 125, + "text": "इन्दुर विसर्वः सुमुखः सुरः सर��वायुधः सहः\nनिवेदनः सुधा जातः सुगन्धारॊ महाधनुः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 126, + "text": "गन्धमाली च भगवान उत्थानः सर्वकर्मणाम\nमन्थानॊ बहुलॊ बाहुः सकलः सर्वलॊचनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 127, + "text": "तरस ताली करस ताली ऊर्ध्वसंहननॊ वहः\nछत्रं सुच्छत्रॊ विख्यातः सर्वलॊकाश्रयॊ महान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 128, + "text": "मुण्डॊ विरूपॊ विकृतॊ दण्डि मुण्डॊ विकुर्वणः\nहर्यक्षः ककुभॊ वज्री दीप्तजिह्वः सहस्रपात" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 129, + "text": "सहस्रमूर्धा देवेन्द्रः सर्वदेवमयॊ गुरुः\nसहस्रबाहुः सर्वाङ्गः शरण्यः सर्वलॊककृत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 130, + "text": "पवित्रं तरिमधुर मन्त्रः कनिष्ठः कृष्णपिङ्गलः\nबरह्मदण्डविनिर्माता शतघ्नीशतपाशधृक" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 131, + "text": "पद्मगर्भॊ महागर्भॊ बरह्म गर्भॊ जलॊद्भवः\nगभस्तिर बरह्म कृद बरह्मा बरह्मविद बराह्मणॊ गतिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 132, + "text": "अनन्तरूपॊ नैकात्मा तिग्मतेजाः सवयम्भुवः\nऊर्ध्वगात्मा पशुपतिर वातरंहा मनॊजवः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 133, + "text": "चन्दनी पद्ममालाग्र्यः सुरभ्युत्तरणॊ नरः\nकर्णिकारमहास्रग्वी नीलमौलिः पिनाकधृक" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 134, + "text": "उमापतिर उमा कान्तॊ जाह्नवी धृग उमा धवः\nवरॊ वराहॊ वरदॊ वरेशः सुमहास्वनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 135, + "text": "महाप्रसादॊ दमनः शत्रुहा शवेतपिङ्गलः\nपरीतात्मा परयतात्मा च संयतात्मा परधानधृक" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 136, + "text": "सर्वपार्श्व सुतस तार्क्ष्यॊ धर्मसाधारणॊ वरः\nचराचरात्मा सूक्ष्मात्मा सुवृषॊ गॊवृषेश्वरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 137, + "text": "साध्यर्षिर वसुर आदित्यॊ विवस्वान सविता मृडः\nवयासः सर्वस्य संक्षेपॊ विस्तरः पर्ययॊ नयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 138, + "text": "ऋतुः संवत्सरॊ मासः पक्षः संख्या समापनः\nकला काष्ठा लवॊ मात्रा मुहूर्तॊ ऽहः कषपाः कषणाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 139, + "text": "विश्वक्षेत्रं परजा बीजं लिङ्गम आद्यस तव अनिन्दितः\nसदसद वयक्तम अव्यक्तं पिता माता पितामहः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 140, + "text": "सवर्गद्वारं परजा दवारं मॊक्षद्वारं तरिविष्टपम\nनिर्वाणं हलादनं चैव बरह्मलॊकः परा गतिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 141, + "text": "देवासुरविनिर्माता देवासुरपरायणः\nदेवासुरगुरुर देवॊ देवासुरनमस्कृतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 142, + "text": "देवासुरमहामात्रॊ देवासुरगणाश्रयः\nदेवासुरगणाध्यक्षॊ देवासुरगणाग्रणीः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 143, + "text": "देवातिदेवॊ देवर्षिर देवासुरवरप्रदः\nदेवासुरेश्वरॊ देवॊ देवासुरमहेश्वरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 144, + "text": "सर्वदेवमयॊ ऽचिन्त्यॊ देवतात्मात्म संभवः\nउद्भिदस तरिक्रमॊ वैद्यॊ विरजॊ विरजॊऽमबरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 145, + "text": "ईड्यॊ हस्ती सुरव्याघ्रॊ देव सिंहॊ नरर्षभः\nविबुधाग्र वरः शरेष्ठः सर्वदेवॊत्तमॊत्तमः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 146, + "text": "परयुक्तः शॊभनॊ वर्ज ईशानः परभुर अव्ययः\nगुरुः कान्तॊ निजः सर्गः पवित्रः सर्ववाहनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 147, + "text": "शृङ्गी शृङ्गप्रियॊ बभ्रू राजराजॊ निरामयः\nअभिरामः सुरगणॊ विरामः सर्वसाधनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 148, + "text": "ललाटाक्षॊ विश्वदेहॊ हरिणॊ बरह्म वर्चसः\nसथावराणां पतिश चैव नियमेन्द्रियवर्धनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 149, + "text": "सिद्धार्थः सर्वभूतार्थॊ ऽचिन्त्यः सत्यव्रतः शुचिः\nवरताधिपः परं बरह्म मुक्तानां परमा गतिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 150, + "text": "विमुक्तॊ मुक्ततेजाश च शरीमाञ शरीवर्धनॊ जगत\nयथा परधानं भगवान इति भक्त्या सतुतॊ मया" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 151, + "text": "यं न बरह्मादयॊ देवा विदुर्यं न महर्षयः\nतं सतव्यम अर्च्यं वन्द्यं च कः सतॊष्यति जगत्पतिम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 152, + "text": "भक्तिम एव पुरस्कृत्य मया यज्ञपतिर वसुः\nततॊ ऽभयनुज्ञां पराप्यैव सतुतॊ मतिमतां वरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 153, + "text": "शिवम एभिः सतुवन देवं नामभिः पुष्टिवर्धनैः\nनित्ययुक्तः शुचिर भूत्वा पराप्नॊत्य आत्मानम आत्मना" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 154, + "text": "एतद धि परमं बरह्म सवयं गीतं सवयम्भुवा\nऋषयश चैव देवाश च सतुवन्त्य एतेन तत्परम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 155, + "text": "सतूयमानॊ महादेवः परीयते चात्मनामभिः\nभक्तानुकम्पी भगवान आत्मसंस्थान करॊति तान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 156, + "text": "तथैव च मनुष्येषु ये मनुष्याः परधानतः\nआस्तिकाः शरद्दधानाश च बहुभिर जन्मभिः सतवैः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 157, + "text": "जाग्रतश च सवपन्तश च वरजन्तः पथि संस्थिताः\nसतुवन्ति सतूयमानाश च तुष्यन्ति च रमन्ति च\nजन्म कॊटिसहस्रेषु नाना संसारयॊनिषु" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 158, + "text": "जन्तॊर विशुद्धपापस्य भवे भक्तिः परजायते\nउत्पन्ना च भवे भक्तिर अनन्या सर्वभावतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 159, + "text": "कारणं भावितं तस्य सर्वमुक्तस्य सर्वतः\nएतद देवेषु दुष्प्रापं मनुष्येषु न लभ्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 160, + "text": "निर्विघ्ना निश्चला रुद्रे भक्तिर अव्यभिचारिणी\nतस्यैव च परसादेन भक्तिर उत्पद्यते नृणाम\nयया यान्ति परां सिद्धिं तद्भावगतचेतसः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 161, + "text": "ये सर्वभावॊपगताः परत्वेनाभवन नराः\nपरपन्न वत्सलॊ देवः संसारात तान समुद्धरेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 162, + "text": "एवम अन्ये न कुर्वन्ति देवाः संसारमॊचनम\nमनुष्याणां महादेवाद अन्यत्रापि तपॊबलात" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 163, + "text": "इति तेनेन्द्र कल्पेन भगवान सद असत पतिः\nकृत्ति वासाः सतुतः कृष्ण तण्डिना शुद्धबुद्धिना" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 164, + "text": "सतवम एतं भगवतॊ बरह्मा सवयम अधारयत\nबरह्मा परॊवाच शक्राय शक्रः परॊवाच मृत्यवे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 165, + "text": "मृत्युः परॊवाच रुद्राणां रुद्रेभ्यस तण्डिम आगमत\nमहता तपसा पराप्तस तण्डिना बरह्म सद्मनि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 166, + "text": "तण्डिः परॊवाच शुक्राय गौतमायाह भार्गवः\nवैवस्वताय मनवे गौतमः पराह माधव" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 167, + "text": "नारायणाय साध्याय मनुर इष्टाय धीमते\nयमाय पराह भगवान साध्यॊ नारायणॊ ऽचयुतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 168, + "text": "नाचिकेताय भगवान आह वैवस्वतॊ यमः\nमार्कण्डेयाय वार्ष्णेय नाचिकेतॊ ऽभयभाषत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 169, + "text": "मार्कण्डेयान मया पराप्तं नियमेन जनार्दन\nतवाप्य अहम अमित्रघ्न सतवं दद्म्य अद्य विश्रुतम\nसवर्ग्यम आरॊग्यम आयुष्यं धन्यं बल्यं तथैव च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 170, + "text": "न तस्य विघ्नं कुर्वन्ति दानवा यक्षराक्षसाः\nपिशाचा यातुधानाश च गुह्यका भुजगा अपि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 17, + "shloka": 171, + "text": "यः पठेत शुचिर भूत्वा बरह्म चारी जितेन्द्रियः\nअभग्न यॊगॊ वर्षं तु सॊ ऽशवमेध फलं लभेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 18, + "shloka": 1, + "text": "[व]\nमहायॊगी ततः पराह कृष्णद्वैपायनॊ मुनिः\nपठस्व पुत्र भद्रं ते परीयतां ते महेश्वरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 18, + "shloka": 2, + "text": "पुरा पुत्र मया मेरौ तप्यता परमं तपः\nपुत्र हेतॊर महाराज सतव एषॊ ऽनुकीर्तितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 18, + "shloka": 3, + "text": "लब्धवान अस्मि तान कामान अहं वै पाण्डुनन्दन\nतथा तवम अपि शर्वाद धि सर्वान कामान अवाप्स्यसि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 18, + "shloka": 4, + "text": "चतुः शीर्षस ततः पराह शक्रस्य दयितः सखा\nआलम्बयान इत्य एव विश्रुतः करुणात्मकः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 18, + "shloka": 5, + "text": "मया गॊकर्णम आसाद्य तपस तप्त्वा शतं समाः\nअयॊनिजानां दान्तानां धर्मज्ञानां सुवर्चसाम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 18, + "shloka": 6, + "text": "अजराणाम अदुःखानां शतवर्ष सहस्रिणाम\nलब्धं पुत्रशतं शर्वात पुरा पाण्डुनृपात्मज" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 18, + "shloka": 7, + "text": "वाल्मीकिश चापि भगवान युधिष्ठिरम अभाषत\nविवादे साम्नि मुनिभिर बरह्मघ्नॊ वै भवान इति\nउक्तः कषणेन चाविष्टस तेनाधर्मेण भारत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 18, + "shloka": 8, + "text": "सॊ ऽहम ईशानम अनघम अस्तौषं शरणं गतः\nमुक्तश चास्म्य अवशः पापात ततॊ दुःखविनाशनः\nआह मां तरिपुरघ्नॊ वै यशस ते ऽगर्यं भविष्यति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 18, + "shloka": 9, + "text": "जामदग्न्यश च कौन्तेयम आह धर्मभृतां वरः\nऋषिमध्ये सथितस तात तपन्न इव विभावसुः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 18, + "shloka": 10, + "text": "पितृविप्र वधेनाहम आर्तॊ वै पाण्डवाग्रज\nशुचिर भूत्वा महादेवं गतवाञ शरणं नृप" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 18, + "shloka": 11, + "text": "नामभिश चास्तुवं देवं ततस तुष्टॊ ऽभवद भवः\nपरशुं च ददौ देवॊ दिव्यान्य अस्त्राणि चैव मे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 18, + "shloka": 12, + "text": "पापं न भविता ते ऽदय अजेयश च भविष्यसि\nन ते परभविता मृत्युर यशस्वी च भविष्यसि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 18, + "shloka": 13, + "text": "आह मां भगवान एवं शिखण्डी शिव विग्रहः\nयद अवाप्तं च मे सर्वं परसादात तस्य धीमतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 18, + "shloka": 14, + "text": "असितॊ देवलश चैव पराह पाण्डुसुतं नृपम\nशापाच छक्रस्य कौन्तेय चितॊ धर्मॊ ऽनशन मम\nतन मे धर्मं यशश चाग्र्यम आयुश चैवाददद भवः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 18, + "shloka": 15, + "text": "ऋषिर गृत्समदॊ नाम शक्रस्य दयितः सखा\nपराहाजमीढं भगवान बृहस्पतिसमद्युतिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 18, + "shloka": 16, + "text": "वसिष्ठॊ नाम भगवांश चाक्षुषस्य मनॊः सुतः\nशतक्रतॊर अचिन्त्यस्य सत्रे वर्षसहस्रिके\nवर्तमाने ऽबरवीद वाक्यं साम्नि हय उच्चारिते मया" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 18, + "shloka": 17, + "text": "रथन्तरं दविजश्रेष्ठ न सम्यग इति वर्तते\nसमीक्षस्व पुनर बुद्ध्या हर्षं तयक्त्वा दविजॊत्तम\nअयज्ञ वाहिनं पापम अकार्षीस तवं सुदुर्मते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 18, + "shloka": 18, + "text": "एवम उक्त्वा महाक्रॊधात पराह रुष्टः पुनर वचः\nपरज्ञया रहितॊ दुःखी नित्यं भीतॊ वनेचरः\nदशवर्षसहस्राणि दशाष्टौ च शतानि च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 18, + "shloka": 19, + "text": "नष्टपानीय यवसे मृगैर अन्यैश च वर्जिते\nअयज्ञीय दरुमे देशे रुरुसिंहनिषेविते\nभविता तवं मृगः करूरॊ महादुःखसमन्वितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 18, + "shloka": 20, + "text": "तस्य वाक्यस्य निधने पार्थ जातॊ हय अहं मृगः\nततॊ मां शरणं पराप्तं पराह यॊगी महेश्वरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 18, + "shloka": 21, + "text": "अजरश चामरश चैव भविता दुःखवर्जितः\nसाम्यं समस तु ते सौख्यं युवयॊर वर्धतां करतुः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 18, + "shloka": 22, + "text": "अनुग्रहान एवम एष करॊति भवगान विभुः\nपरं धाता विधाता च सुखदुःखे च सर्वदा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 18, + "shloka": 23, + "text": "अचिन्त्य एष भगवान कर्मणा मनसा गिरा\nन मे तात युधि शरेष्ठ विद्यया पण्डितः समः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 18, + "shloka": 24, + "text": "[जैगीसव्य]\nममाष्ट गुणम ऐश्वर्यं दत्तं भगवता पुरा\nयत्नेनाल्पेन बलिना वाराणस्यां युधिष्ठिर" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 18, + "shloka": 25, + "text": "[गार्ग्य]\nचतुःषष्ट्यङ्गम अददात कालज्ञानं ममाद्भुतम\nसरस्वत्यास तटे तुष्टॊ मनॊ यज्ञेन पाण्टव" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 18, + "shloka": 26, + "text": "तुल्यं मम सहस्रं तु सुतानां बरह्मवादिनाम\nआयुश चैव सपुत्रस्य संवत्सरशतायुतम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 18, + "shloka": 27, + "text": "[पराषर]\nपरसाद्याहं पुरा शर्वं मनसाचिन्तयं नृप\nमहातपा महातेजा महायॊगी महायशाः\nवेद वयासः शरियावासॊ बरह्मण्यः करुणात्मकः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 18, + "shloka": 28, + "text": "अपि नामेप्षितः पुत्रॊ मम सयाद वै महेश्वरात\nइति मत्वा हृदि मतं पराह मां सुरसत्तमः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 18, + "shloka": 29, + "text": "मयि संभवतस तस्य फलात कृष्णॊ भविष्यति\nसावर्णस्य मनॊः सर्गे सप्तर्षिश च भविष्यति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 18, + "shloka": 30, + "text": "वेदानां च स वै वयस्ता कुरुवंशकरस तथा\nइतिहासस्य कर्ता च पु���्रस ते जगतॊ हितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 18, + "shloka": 31, + "text": "भविष्यति महेन्द्रस्य दयितः स महामुनिः\nअजरश चामरश चैव पराशर सुतस तव" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 18, + "shloka": 32, + "text": "एवम उक्त्वा स भगवांस तत्रैवान्तरधीयत\nयुधिष्ठिर महायॊगी वीर्यवान अक्षतॊ ऽवययः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 18, + "shloka": 33, + "text": "[माण्डव्य]\nअचौरश चौर शङ्कायां शूले भिन्नॊ हय अहं यदा\nतत्रस्थेन सतुतॊ देवः पराह मां वै महेश्वरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 18, + "shloka": 34, + "text": "मॊक्षं पराप्स्यसि शुल्लाच च जीविष्यसि समार्बुदम\nरुजा शूलकृता चैव न ते विप्र भविष्यति\nआधिभिर वयाधिभिश चैव वर्जितस तवं भविष्यसि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 18, + "shloka": 35, + "text": "पादाच चतुर्थात संभूत आत्मा यस्मान मुने तव\nतवं भविष्यस्य अनुपमॊ जन्म वै सफलं कुरु" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 18, + "shloka": 36, + "text": "तीर्थाभिषेकं सफलं तवम अविघ्नेन चाप्स्यसि\nसवर्गं चैवाक्षयं विप्र विदधामि तवॊर्जितम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 18, + "shloka": 37, + "text": "एवम उक्त्वा तु भगवान वरेण्यॊ वृषवाहनः\nमहेश्वरॊ महाराज कृत्ति वासा महाद्युतिः\nसगणॊ दैवतश्रेष्ठस तत्रैवान्तरधीयत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 18, + "shloka": 38, + "text": "[गालव]\nविश्वामित्राभ्यनुज्ञातॊ हय अहं पितरम आगतः\nअब्रवीन मां ततॊ माता दुःखिता रुदती भृशम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 18, + "shloka": 39, + "text": "कौशिकेनाभ्यनुज्ञातं पुत्रं वेद विभूषितम\nन तात तरुणं दान्तं पिता तवां पश्यते ऽनघ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 18, + "shloka": 40, + "text": "शरुत्वा जनन्या वचनं निराशॊ गुरु दर्शने\nनियतात्मा महादेवम अपश्यं सॊ ऽबरवीच च माम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 18, + "shloka": 41, + "text": "पिता माता च ते तवं च पुत्र मृत्युविवर्जिताः\nभविष्यथ विश कषिप्रं दरष्टासि पितरं कषये" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 18, + "shloka": 42, + "text": "अनुज्ञातॊ भगवता गृहं गत्वा युधिष्ठिर\nअपश्यं पितरं तात इष्टिं कृत्वा विनिःसृतम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 18, + "shloka": 43, + "text": "उपस्पृश्य गृहीत्वेध्मं कुशांश च शरणाद गुरून\nतान विसृज्य च मां पराह पिता सास्राविलेक्षणः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 18, + "shloka": 44, + "text": "परणमन्तं परिष्वज्य मूर्ध्नि चाघ्राय पाण्डव\nदिष्ट्या दृष्टॊ ऽसि मे पुत्रकृतविद्य इहागतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 18, + "shloka": 45, + "text": "[व]\nएतान्य अत्यद्भुतान्य एव कर्माण्य अथ महात्मनः\nपरॊक्तानि मुनिभिः शरुत्वा विस्मय���म आस पाण्डवः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 18, + "shloka": 46, + "text": "ततः कृष्णॊ ऽबरवीद वाक्यं पुनर मतिमतां वरः\nयुधिष्ठिरं धर्मनित्यं पुरुहूतम इवेश्वरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 18, + "shloka": 47, + "text": "आदित्यचन्द्राव अनिलानलौ च; दयौर भूमिर आपॊ वसवॊ ऽथ विश्वे\nधातार्यमा शुक्रवृहस्पती च; रुद्राः स साध्या वरुणॊ वित्तगॊपः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 18, + "shloka": 48, + "text": "बरह्मा शक्रॊ मारुतॊ बरह्मसत्यं; वेदा यज्ञा दक्षिणा वेद वाहाः\nसॊमॊ यष्टा यच च हव्यं हविश च; रक्षा दीक्षानियमा ये च के चित" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 18, + "shloka": 49, + "text": "सवाहा वषड बराह्मणाः सौरभेया; धर्मं चक्रं कालचक्रं चरं च\nयशॊ दमॊ बुद्धिमती सथितिश च; शुभाशुभं मुनयश चैव सप्त" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 18, + "shloka": 50, + "text": "अग्र्या बुद्धिर मनसा दर्शने च; सपर्शे सिद्धिः कर्मणां या च सिद्धिः\nगणा देवानाम ऊष्मपाः सॊमपाश च; लेखाः सुयामास तुषिता बरह्म कायाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 18, + "shloka": 51, + "text": "आभास्वरा गन्धपा दृष्टिपाश च; वाचा विरुद्धाश च मनॊ विरुद्धाः\nशुद्धाश च निर्वाणरताश च देवाः; सपर्शाशना दर्शपा आज्यपाश च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 18, + "shloka": 52, + "text": "चिन्ता गता ये च देवेषु मुख्या; ये चाप्य अन्ये देवताश चाजमीढ\nसुपर्णगन्धर्वपिशाचदानवा; यक्षास तथा पन्नगाश चारणाश च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 18, + "shloka": 53, + "text": "सूक्ष्मं सथूलं मृदु यच चाप्य असूक्ष्मं; सुखं दुःखं सुखदुःखान्तरं च\nसांख्यं यॊगं यत पराणां परं च; शर्वाज जातं विद्धि यत कीर्तितं मे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 18, + "shloka": 54, + "text": "तत संभूता भूतकृतॊ वरेण्याः; सर्वे देवा भुवनस्यास्य गॊपाः\nआविश्येमां धरणीं ये ऽभयरक्षन; पुरातनीं तस्य देवस्य सृष्टिम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 18, + "shloka": 55, + "text": "विचिन्वन्तं मनसा तॊष्टुवीमि; किं चित तत्त्वं पराणहेतॊर नतॊ ऽसमि\nददातु देवः स वरान इहेष्टान; अभिष्टुतॊ नः परभुर अव्ययः सदा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 18, + "shloka": 56, + "text": "इमं सतवं संनियम्येन्द्रियाणि; शुचिर भूत्वा यः पुरुषः पठेत\nअभग्न यॊगॊ नियतॊ ऽबदम एकं; स पराप्नुयाद अश्वमेधे फलं यत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 18, + "shloka": 57, + "text": "वेदान कृत्स्नान बराह्मणः पराप्नुयाच च; जयेद राजा पृथिवीं चापि कृत्स्नाम\nवैश्यॊ लाभं पराप्नुयान नैपुणं च; शूद्रॊ गतिं परेत्य तथा सुखं च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 18, + "shloka": 58, + "text": "सतव���ाजम इमं कृत्वा रुद्राय दधिरे मनः\nसर्वदॊषापहं पुण्यं पवित्रं च यशस्विनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 18, + "shloka": 59, + "text": "यावन्त्य अस्य शरीरेषु रॊमकूपाणि भारत\nतावद वर्षसहस्राणि सवर्गे वसति मानवः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 19, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nयद इदं सहधर्मेति परॊच्यते भरतर्षभ\nपाणिग्रहण काले तु सत्रीणाम एतत कथं समृतम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 19, + "shloka": 2, + "text": "आर्ष एष भवेद धर्मः पराजापत्यॊ ऽथ वासुरः\nयद एतत सहधर्मेति पूर्वम उक्तं महर्षिभिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 19, + "shloka": 3, + "text": "संदेहः सुमहान एष विरुद्ध इति मे मतिः\nइह यः सहधर्मॊ वै परेत्यायं विहितः कव नु" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 19, + "shloka": 4, + "text": "सवर्गे मृतानां भवति सहधर्मः पितामह\nपूर्वम एकस तु मरियते कव चैकस तिष्ठते वद" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 19, + "shloka": 5, + "text": "नाना कर्मफलॊपेता नाना कर्म निवासिनः\nनाना निरयनिष्ठान्ता मानुषा बहवॊ यदा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 19, + "shloka": 6, + "text": "अनृताः सत्रिय इत्य एवं सूत्रकारॊ वयवस्यति\nयदानृताः सत्रियास तात सहधर्मः कुतः समृतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 19, + "shloka": 7, + "text": "अनृताः सत्रिय इत्य एवं वेदेष्व अपि हि पठ्यते\nधर्मॊ ऽयं पौर्विकी संज्ञा उपचारः करियाविधिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 19, + "shloka": 8, + "text": "गह्वरं परतिभात्य एत्न मम चिन्तयतॊ ऽनिशम\nनिः संदेहम इदं सर्वं पितामह यथा शरुतिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 19, + "shloka": 9, + "text": "यद एतद यादृशं चैतद यथा चैतत परवर्तितम\nनिखिलेन महाप्राज्ञ भवान एतद बरवीतु मे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 19, + "shloka": 10, + "text": "[भ]\nअताप्य उदाहरन्तीमम इतिहासं पुरातनम\nअष्टावक्रस्य संवादं दिशया सह भारत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 19, + "shloka": 11, + "text": "निवेष्टु कामस तु पुरा अष्टावक्रॊ महातपाः\nऋषेर अथ वदान्यस्य कन्यां वव्रे महात्मनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 19, + "shloka": 12, + "text": "सुप्रभां नाम वै नाम्ना रूपेणाप्रतिमां भुवि\nगुणप्रबर्हां शीलेन साध्वीं चारित्रशॊभनाम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 19, + "shloka": 13, + "text": "सा तस्य दृष्ट्वैव मनॊ जहार शुभलॊचना\nवनराजी यथा चित्रा वसन्ते कुसुमाचिता" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 19, + "shloka": 14, + "text": "ऋषिस तम आह देया मे सुता तुभ्यं शृणुष्व मे\nगच्छ तावद दिशं पुण्याम उत्तरां दरक्ष्यसे ततः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 19, + "shloka": 15, + "text": "[अ]\nकिं दरष्टव्यं मया तत्र वक्तुम अर्हति मे भवा��\nतथेदानीं मया कार्यं यथा वक्ष्यति मां भवान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 19, + "shloka": 16, + "text": "[व]\nधनदं समतिक्रम्य हिमवन्तं तथैव च\nरुद्रस्यायतनं दृष्ट्वा सिद्धचारणसेवितम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 19, + "shloka": 17, + "text": "परहृष्टैः पार्षदैर जुष्टं नृत्यद्भिर विविधाननैः\nदिव्याङ्गरागैः पैशाचैर वन्यैर नानाविधैर तथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 19, + "shloka": 18, + "text": "पाणितालसतालैश च शम्या तालैः समैस तथा\nसंप्रहृष्टैः परनृत्यद्भिः शर्वस तत्र निषेव्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 19, + "shloka": 19, + "text": "इष्टं किल गिरौ सथानं तद दिव्यम अनुशुश्रुम\nनित्यं संनिहितॊ देवस तथा पारिषदाः शुभाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 19, + "shloka": 20, + "text": "तत्र देव्या तपस तप्तं शंकरार्थं सुदुश्चरम\nअतस तद इष्टं देवस्य तथॊमाया इति शरुतिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 19, + "shloka": 21, + "text": "तत्र कूपॊ महान पार्श्वे देवस्यॊत्तरतस तथा\nऋतवः कालरात्रिश च ये दिव्या ये च मानुषाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 19, + "shloka": 22, + "text": "सर्वे देवम उपासन्ते रूपिणः किल तत्र ह\nतद अतिक्रम्य भवनं तवया यातव्यम एव हि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 19, + "shloka": 23, + "text": "ततॊ नीलं वलॊद्देशं दरक्ष्यसे मेघसंनिभम\nरमणीयं मनॊग्राहि तत्र दरक्ष्यसि वै सत्रियम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 19, + "shloka": 24, + "text": "तपस्विणीं महाभागां वृद्धां दीक्षाम अनुष्ठिताम\nदरष्टव्या सा तवया तत्र संपूज्या चैव यत्नतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 19, + "shloka": 25, + "text": "तां दृष्ट्वा विनिवृत्तस तवं ततः पाणिं गरहीष्यसि\nयद्य एष समयः सत्यः साध्यतां तत्र गम्यताम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 20, + "shloka": 1, + "text": "तथास्तु साधयिष्यामि तत्र यास्याम्य असंशयम\nयत्र तवं वदसे साधॊ भवान भवतु सत्यवाक" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 20, + "shloka": 2, + "text": "[भ]\nततॊ ऽगच्छत स भगवान उत्तराम उत्तमां दिशम\nहिमवन्तं गिरिश्रेष्ठं सिद्धचारणसेवितम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 20, + "shloka": 3, + "text": "स गत्वा दविज शार्दूलॊ हिमवन्तं महागिरिम\nअभ्यगच्छन नदीं पुण्यां बाहुदां धर्मदायिनीम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 20, + "shloka": 4, + "text": "अशॊके विमले तीर्थे सनात्वा तर्प्य च देवताः\nतत्र वासाय शयने कौश्ये सुखम उवास ह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 20, + "shloka": 5, + "text": "ततॊ रात्र्यां वयतीतायां परातर उत्थाय स दविजः\nसनात्वा परादुश्चकाराग्निं हुत्वा चैव विधानथ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 20, + "shloka": 6, + "text": "रुद्राणी कूपम आसाद्य हरदे तत्र समाश्वसत\nविश्रान्तश्च च समुत्थाय कैलासम अभितॊ ययौ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 20, + "shloka": 7, + "text": "सॊ ऽपश्यत काञ्चनद्वारं दीप्यमानम इव शरिया\nमन्दाकिनीं च नलिनीं धनदस्य महात्मनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 20, + "shloka": 8, + "text": "अथ ते राक्षसाः सर्वे ये ऽभिरक्षन्ति पद्मिनीम\nपरत्युत्थिता भगवन्तं मणिभद्र पुरॊगमाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 20, + "shloka": 9, + "text": "स तान परत्यर्चयाम आस राक्षसान भीमविक्रमान\nनिवेदयत मां कषिप्रं धनदायेति चाब्रवीत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 20, + "shloka": 10, + "text": "ते राक्षसास तदा राजन भगवन्तम अथाब्रुवन\nअसौ वैश्वरणॊ राजा सवयम आयाति ते ऽनतिकम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 20, + "shloka": 11, + "text": "विदितॊ भगवान अस्य कार्यम आगमने च यत\nपश्यैनं तवं महाभागं जवलन्तम इव तेजसा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 20, + "shloka": 12, + "text": "ततॊ वैश्रवणॊ ऽभयेत्य अष्टावक्रम अनिन्दितम\nविधिवत कुशलं पृष्ट्वा ततॊ बरह्मर्षिम अब्रवीत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 20, + "shloka": 13, + "text": "सुखं पराप्तॊ भवान कच चित किं वा मत्तश चिकीर्षसि\nबरूहि सर्वं करिष्यामि यन मां तवं वक्ष्यसि दविज" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 20, + "shloka": 14, + "text": "भवनं परविश तवं मे यथा कामद्विजॊत्तम\nसत्कृतः कृतकार्यश च भवान यास्यत्य अविघ्नतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 20, + "shloka": 15, + "text": "पराविशद भवनं सवं वै गृहीत्वा तं दविजॊत्तमम\nआसनं सवं ददौ चैव पाद्यम अर्घ्यं तथैव च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 20, + "shloka": 16, + "text": "अथॊपविष्टयॊस तत्र मणिभद्र पुरॊगमाः\nनिषेदुस तत्र कौबेरा यक्षगन्धर्वराक्षसाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 20, + "shloka": 17, + "text": "ततस तेषां निषण्णानां धनदॊ वाक्यम अब्रवीत\nभवच छन्दं समाज्ञाय नृत्येरन्न अप्सरॊगणाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 20, + "shloka": 18, + "text": "आतिथ्यं परमं कार्यं शुश्रूषा भवतस तथा\nसंवर्तताम इत्य उवाच मुनिर मधुरया गिरा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 20, + "shloka": 19, + "text": "अथॊर्वरा मिश्रकेशी रम्भा चैवॊर्वशी तथा\nअलम्बुसा घृताची च चित्रा चित्राङ्गदा रुचिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 20, + "shloka": 20, + "text": "मनॊहरा सुकेशी च सुमुखी हासिनी परभा\nविद्युता परशमा दान्ता विद्यॊता रतिर एव च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 20, + "shloka": 21, + "text": "एताश चान्याश च वै बह्व्यः परनृत्ताप्सरसः शुभाः\nअवादयंश च गन्धर्वा वाद्यानि विविधानि च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 20, + "shloka": 22, + "text": "अथ परवृत्ते गन्धर्वे दिव्ये ऋषिर उपावसत\nदिव्यं संवत्सरं तत्र रमन वै सुमहातपाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 20, + "shloka": 23, + "text": "ततॊ वैश्रवणॊ राजा भगवन्तम उवाच ह\nसाग्रः संवत्सरॊ यातस तव विप्रेह पश्यतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 20, + "shloka": 24, + "text": "हार्यॊ ऽयं विषयॊ बरह्मन गान्धर्वॊ नाम नामतः\nछन्दतॊ वर्ततां विप्र यथा वदति वा भवान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 20, + "shloka": 25, + "text": "अतिथिः पूजनीयस तवम इदं च भवतॊ गृहम\nसर्वम आज्ञाप्यताम आशु परवन्तॊ वयं तवयि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 20, + "shloka": 26, + "text": "अथ वैश्रवणं परीतॊ भगवान परत्यभाषत\nअर्चितॊ ऽसमि यथान्यायं गमिष्यामि धनेश्वर" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 20, + "shloka": 27, + "text": "परीतॊ ऽसमि सदृशं चैव तव सर्वं धनाधिप\nतव परसादाद भगवन महर्षेश च महात्मनः\nनियॊगाद अद्य यास्यामि वृद्धिमान ऋद्धिमान भव" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 20, + "shloka": 28, + "text": "अथ निष्क्रम्य भगवान परययाव उत्तरा मुखः\nकैलासं मन्दरं हैमं सर्वान अनुचचार ह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 20, + "shloka": 29, + "text": "तान अतीत्य महाशैलान कैरातं सथानम उत्तमम\nपरदक्षिणं ततश चक्रे परयतः शिरसा नमन\nधरणीम अवतीर्याथ पूतात्मासौ तदाभवत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 20, + "shloka": 30, + "text": "स तं परदक्षिणं कृत्वा तरिः शैलं चॊत्तरा मुखः\nसमेन भूमिभागेन ययौ परीतिपुरस्कृतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 20, + "shloka": 31, + "text": "ततॊ ऽपरं वनॊद्देशं रमणीयम अपश्यत\nसर्वर्तुभिर मूलफलैः पक्षिभिश च समन्वितम\nरमणीयैर वनॊद्देशैस तत्र तत्र विभूषितम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 20, + "shloka": 32, + "text": "तत्राश्रमपदं दिव्यं ददर्श भवगान अथ\nशैलांश च विविधाकारान काञ्चनान रत्नभूषितान\nमणिभूमौ निविष्टाश च पुष्करिण्यस तथैव च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 20, + "shloka": 33, + "text": "अन्यान्य अपि सुरम्याणि ददर्श सुबहून्य अथ\nभृशं तस्य मनॊ रेमे महर्षेर भावितात्मनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 20, + "shloka": 34, + "text": "स तत्र काञ्चनं दिव्यं सर्वरत्नमयं गृहम\nददर्शाद्भुतसंकाशं धनदस्य गृहाद वरम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 20, + "shloka": 35, + "text": "महान्तॊ यत्र विविधाः परासादाः पर्वतॊपमाः\nविमानानि च रम्याणि रत्नानि विविधानि च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 20, + "shloka": 36, + "text": "मन्दारपुष्पैः संकीर्णा तथा मन्दाकिनी नदी\nसवयंप्रभाश च मणयॊ वज्रैर भूमिश च भूषिता" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 20, + "shloka": 37, + "text": "नानाविधैश च भवनैर विचित्रमणितॊरणैः\nमुक्ताजालपरिक्षिप्तैर मणिरत्नविभूषितैः\nमनॊ दृष्टिहरै रम्यैः सर्वतः संवृतं शुभैः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 20, + "shloka": 38, + "text": "ऋषिः समन्ततॊ ऽपश्यत तत्र तत्र मनॊरमम\nततॊ ऽभवत तस्य चिन्ता कव मे वासॊ भवेद इति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 20, + "shloka": 39, + "text": "अथ दवारं समभितॊ गत्वा सथित्वा ततॊ ऽबरवीत\nअतिथिं माम अनुप्राप्तम अनुजानन्तु ये ऽतर वै" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 20, + "shloka": 40, + "text": "अथ कन्या परिवृता गृहात तस्माद विनिःसृताः\nनानारूपाः सप्त विभॊ कन्या सर्वा मनॊहराः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 20, + "shloka": 41, + "text": "यां याम अपश्यत कन्यां स सा सा तस्य मनॊ ऽहरत\nनाशक्नुवद धारयितुं मनॊ ऽथास्यावसीदति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 20, + "shloka": 42, + "text": "ततॊ धृतिः समुत्पन्ना तस्य विप्रस्य धीमतः\nअथ तं परमदाः पराहुर भगवान परविशत्व इति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 20, + "shloka": 43, + "text": "स च तासां सुरूपाणां तस्यैव भवनस्य च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 20, + "shloka": 44, + "text": "कौतूहलसमाविष्टः परविवेश गृहं दविजः\nतत्रापश्यज जरा युक्ताम अरजॊ ऽमबरधारिणीम\nवृद्धां पर्यङ्कम आसीनां सर्वाभरणभूषिताम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 20, + "shloka": 45, + "text": "सवस्तीति चाथ तेनॊक्ता सा सत्री परत्यवदत तदा\nपरत्युत्थाय च तं विप्रम आस्यताम इत्य उवाच ह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 20, + "shloka": 46, + "text": "[अ]\nसर्वाः सवान आलयान यान्तु एका माम उपतिष्ठतु\nसुप्रज्ञाता सुप्रशान्ता शेषा गच्छन्तु चछन्दतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 20, + "shloka": 47, + "text": "ततः परदक्षिणीकृत्य कन्यास तास तम ऋषिं तदा\nनिराक्रामन गृहात तस्मात सा वृद्धाथ वयतिष्ठत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 20, + "shloka": 48, + "text": "अथ तां संविशन पराह शयने भास्वरे तदा\nतवयापि सुप्यतां भद्रे रजनी हय अतिवर्तते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 20, + "shloka": 49, + "text": "संलापात तेन विप्रेण तथा सा तत्र भाषिता\nदवितीये शयने दिव्ये संविवेश महाप्रभे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 20, + "shloka": 50, + "text": "अथ सा वेपमानाङ्गी निमित्तं शीतजं तदा\nवयपदिश्य महर्षेर वै शयनं चाध्यरॊहत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 20, + "shloka": 51, + "text": "सवागतं सवागतेनास्तु भगवांस ताम अभाषत\nसॊपागूहद भुजाभ्यां तु ऋषिं परीत्या नरर्षभ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 20, + "shloka": 52, + "text": "निर्विकारम ऋषिं चापि काष्ठकुड्यॊपमं तदा\nदुःखिता परेक्ष्य संजल्पम अकार्षीद ऋषिणा सह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 20, + "shloka": 53, + "text": "बरह्मन न कामकारॊ ऽसति सत्रीणां पुरुषतॊ धृतिः\nकामेन मॊहिता चाहं तवां भजन्तीं भजस्व माम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 20, + "shloka": 54, + "text": "परहृष्टॊ भव विप्रर्षे समागच्छ मया सह\nउपगूह च मां विप्र कामार्ताहं भृशं तवयि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 20, + "shloka": 55, + "text": "एतद धि तव धर्मात्मंस तपसः पूज्यते फलम\nपरार्थितं दर्शनाद एव भजमानां भजस्व माम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 20, + "shloka": 56, + "text": "सद्य चेदं वनं चेदं यच चान्यद अपि पश्यसि\nपरभुत्वं तव सर्वत्र मयि चैव न संशयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 20, + "shloka": 57, + "text": "सर्वान कामान विधास्यामि रमस्व सहितॊ मया\nरमणीये वने विप्र सर्वकामफलप्रदे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 20, + "shloka": 58, + "text": "तवद्वशाहं भविष्यामि रंस्यसे च मया सह\nसर्वान कामान उपाश्नानॊ ये दिव्या ये च मानुषाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 20, + "shloka": 59, + "text": "नातः परं हि नारीणां कार्यं किं चन विद्यते\nयथा पुरुषसंसर्गः परम एतद धि नः फलम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 20, + "shloka": 60, + "text": "आत्मछन्देन वर्तन्ते नार्यॊ मन्मथ चॊदिताः\nन च दह्यन्ति गच्छन्त्यः सुतप्तैर अपि पांसुभिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 20, + "shloka": 61, + "text": "[अ]\nपरदारान अहं भद्रे न गच्छेयं कथं चन\nदूषितं धर्मशास्त्रेषु परदाराभिमर्शनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 20, + "shloka": 62, + "text": "भद्रे निवेष्टु कामं मां विद्धि सत्येन वै शपे\nविषयेष्व अनभिज्ञॊ ऽहं धर्मार्थं किल संततिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 20, + "shloka": 63, + "text": "एवं लॊकान गमिष्यामि पुत्रैर इति न संशयः\nभद्रे धर्मं विजानीष्व जञात्वा चॊपरमस्व ह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 20, + "shloka": 64, + "text": "[सत्री]\nनानिलॊ ऽगनिर न वरुणॊ न चान्ये तरिदशा दविज\nपरियाः सत्रीणां यथा कामॊ रतिशीला हि यॊषितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 20, + "shloka": 65, + "text": "सहस्रैका यता नारी पराप्नॊतीह कदा चन\nतथा शतसहस्रेषु यदि का चित पतिव्रता" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 20, + "shloka": 66, + "text": "नैता जानन्ति पितरं न कुलं न च मातरम\nन भरातॄन न च भर्तारं न पुत्रान न च देवरान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 20, + "shloka": 67, + "text": "लीलायन्त्यः कुलं घनन्ति कुलानीव सरिद वराः\nदॊषांश च मन्दान मन्दासु परजापतिर अभाषत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 20, + "shloka": 68, + "text": "[भ]\nततः स ऋषिर एकाग्रस तां सत्रियं परत्यभाषत\nआस्यतां रुचिरं छन्दः किं वा कार्यं बरवीहि मे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 20, + "shloka": 69, + "text": "सा सत्री परॊवाच भगवन दरक्ष्यसे देशकालतः\nवस तावन महाप्राज्ञ कृतकृत्यॊ गमिष्यसि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 20, + "shloka": 70, + "text": "बरह्मर्षिस ताम अथॊवाच स तथेति युधिष्ठिर\nवत्स्ये ऽहं यावद उत्साहॊ भवत्या नात्र संशयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 20, + "shloka": 71, + "text": "अथर्षिर अभिसंप्रेक्ष्य सत्रियं तां जरयान्विताम\nचिन्तां परमिकां भेजे संतप्त इव चाभवत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 20, + "shloka": 72, + "text": "यद यद अङ्गं हि सॊ ऽपश्यत तस्या विप्रर्षभस तदा\nनारमत तत्र तत्रास्य दृष्टी रूपपराजिता" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 20, + "shloka": 73, + "text": "देवतेयं गृहस्यास्य शापान नूनं विरूपिता\nअस्याश च कारणं वेत्तुं न युक्तं सहसा मया" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 20, + "shloka": 74, + "text": "इति चिन्ता विषक्तस्य तम अर्थं जञातुम इच्छतः\nवयगमत तद अहः शेषं मनसा वयाकुलेन तु" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 20, + "shloka": 75, + "text": "अथ सा सत्री तदॊवाच भगवन पश्य वै रवेः\nरूपं संध्याभ्रसंयुक्तं किम उपस्थाप्यतां तव" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 20, + "shloka": 76, + "text": "स उवाच तदा तां सत्रीं सनानॊदकम इहानय\nउपासिष्ये ततः संध्यां वाग्यतॊ नियतेन्द्रियः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 21, + "shloka": 1, + "text": "[भ]\nअथ सा सत्री तम उक्त्वा तु विप्रम एवं भवत्व इति\nतैलं दिव्यम उपादाय सनानशाटीम उपानयत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 21, + "shloka": 2, + "text": "अनुज्ञाता च मुनिना सा सत्री तेन महात्मना\nअथास्य तैलेनाङ्गानि सर्वाण्य एवाभ्यमृक्षयत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 21, + "shloka": 3, + "text": "शनैश चॊत्सादितस तत्र सनानशालाम उपागमत\nभद्रासनं ततश चित्रम ऋषिर अन्वाविशन नवम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 21, + "shloka": 4, + "text": "अथॊपविष्टश च यदा तस्मिन भद्रासने तदा\nसनापयाम आस शनकैस तम ऋषिं सुखहस्तवत\nदिव्यं च विधिवच चक्रे सॊपचारं मुनेस तदा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 21, + "shloka": 5, + "text": "स तेन सुसुखॊष्णेन तस्या हस्तसुखेन च\nवयतीतां रजनीं कृत्स्नां नाजानात स महाव्रतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 21, + "shloka": 6, + "text": "तत उत्थाय स मुनिस तदा परमविस्मितः\nपूर्वस्यां दिशि सूर्यं च सॊ ऽपश्यद उदितं दिवि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 21, + "shloka": 7, + "text": "तस्य बुद्धिर इयं किं नु मॊहस तत्त्वम इदं भवेत\nअथॊपास्य सहस्रांशुं किं करॊमीत्य उवाच ताम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 21, + "shloka": 8, + "text": "सा चामृतरसप्रख्यम ऋषेर अन्नम उपाहरत\nतस्य सवादुतयान्नस्य न परभूतं चकार सः\nवयगमच चाप्य अहः शेषं ततः संध्यागमत पुनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 21, + "shloka": 9, + "text": "अथ सत्री भगवन्तं सा सुप्यताम इत्य अचॊदयत\nतत्रै वै शयने दिव्ये तस्य तस्याश च कल्पिते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 21, + "shloka": 10, + "text": "[अ]\nन भद्रे परदारेषु मनॊ मे संप्रसज्जति\nउत्तिष्ठ भद्रे भद्रं ते सवप वै विरमस्व च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 21, + "shloka": 11, + "text": "[भ]\nसा तदा तेन विप्रेण तथा धृत्या निवर्तिता\nसवतन्त्रास्मीत्य उवाचैनं न धर्मच छलम अस्ति ते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 21, + "shloka": 12, + "text": "[अ]\nनास्ति सवतन्त्रता सत्रीणाम अस्वतन्त्रा हि यॊषितः\nपरजापतिमतं हय एतन न सत्री सवातन्त्र्यम अर्हति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 21, + "shloka": 13, + "text": "[सत्री]\nबाधते मैथुनं विप्र मम भक्तिं च पश्य वै\nअधर्मं पराप्स्यसे विप्र यन मां तवं नाभिनन्दसि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 21, + "shloka": 14, + "text": "[अ]\nहरन्ति दॊषजातानि नरं जातं यथेच्छकम\nपरभवामि सदा धृत्या भद्रे सवं शयनं वरज" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 21, + "shloka": 15, + "text": "[सत्री]\nशिरसा परणमे विप्र परसादं कर्तुम अर्हसि\nभूमौ निपतमानायाः शरणं भव मे ऽनघ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 21, + "shloka": 16, + "text": "यदि वा दॊषजातं तवं परदारेषु पश्यसि\nआत्मानं सपर्शयाम्य अद्य पाणिं गृह्णीष्व मे दविज" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 21, + "shloka": 17, + "text": "न दॊषॊ भविता चैव सत्येनैतद बरवीम्य अहम\nसवतन्त्रां मां विजानीहि यॊ ऽधर्मः सॊ ऽसतु वै मयि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 21, + "shloka": 18, + "text": "[अ]\nसवतन्त्रा तवं कथं भद्रे बरूहि कारणम अत्र वै\nनास्ति लॊके हि का चित सत्री या वै सवातन्त्र्यम अर्हति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 21, + "shloka": 19, + "text": "पिता रक्षति कौमारे भर्ता रक्षति यौवने\nपुत्राश च सथविरी भावे न सत्री सवातन्त्र्यम अर्हति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 21, + "shloka": 20, + "text": "[सत्री]\nकौमारं बरह्मचर्यं मे कन्यैवास्मि न संशयः\nकुरु मा विमतिं विप्र शरद्धां विजहि मा मम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 21, + "shloka": 21, + "text": "[अ]\nयथा मम तथा तुभ्यं यथा तव तथा मम\nजिज्ञासेयम ऋषेस तस्य विघ्नः सत्यं नु किं भवेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 21, + "shloka": 22, + "text": "आश्चर्यं परमं हीदं किं नु शरेयॊ हि मे भवेत\nदिव्याभरणवस्त्रा हि कन्येयं माम उपस्थिता" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 21, + "shloka": 23, + "text": "किं तव अस्याः परमं रूपं जीर्णम आसीत कथं पुनः\nकन्या रूपम इहाद्यैव किम इहात्रॊत्तरं भवेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 21, + "shloka": 24, + "text": "यथा पररं शक्तिधृतेर न वयुत्थास्ये कथं चन\nन रॊचये हि वयुत्थानं धृत्यैवं साधयाम्य अहम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 22, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nन बिभेति कथं सा सत्री शापस्य परमद्युतेः\nकथं निवृत्तॊ भगवांस तद भवान परब्रवीतु मे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 22, + "shloka": 2, + "text": "[भ]\nअष्टावक्रॊ ऽनवपृच्छत तां रूपं विकुरुषे कथम\nन चानृतं ते वक्तव्यं बरूहि बराह्मण काम्यया" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 22, + "shloka": 3, + "text": "[सत्री]\nदयावापृथिवी मात्रैषा काम्या बराह्मणसत्तम\nशृणुष्वावहितः सर्वं यद इदं सत्यविक्रम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 22, + "shloka": 4, + "text": "उत्तरां मां दिशं विद्धि दृष्टं सत्रीचापलं च ते\nअव्युत्थानेन ते लॊका जिताः सत्यपराक्रम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 22, + "shloka": 5, + "text": "जिज्ञासेयं परयुक्ता मे सथिरी कर्तुं तवानघ\nसथविराणाम अपि सत्रीणां बाधते मैथुन जवरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 22, + "shloka": 6, + "text": "तुष्टः पिता महस ते ऽदय तथा देवाः स वासवाः\nस तव येन च कार्येण संप्राप्तॊ भगवान इह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 22, + "shloka": 7, + "text": "परेषितस तेन विप्रेण कन्यापित्रा दविजर्षभ\nतवॊपदेशं कर्तुं वै तच च सर्वं कृतं मया" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 22, + "shloka": 8, + "text": "कषेमी गमिष्यसि गृहाञ शरमश च न भविष्यति\nकन्यां पराप्स्यसि तां विप्र पुत्रिणी च भविष्यति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 22, + "shloka": 9, + "text": "काम्यया पृष्टवांस तवं मां ततॊ वयाहृतम उत्तरम\nअनतिक्रमणीयैषा कृत्स्नैर लॊकैस तरिभिः सदा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 22, + "shloka": 10, + "text": "गच्छस्व सुकृतं कृत्वा किं वान्यच छरॊतुम इच्छसि\nयावद बरवीमि विप्रर्षे अष्टावक्र यथातथम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 22, + "shloka": 11, + "text": "ऋषिणा परसादिता चास्मि तव हेतॊर दविजर्षभ\nतस्य संमाननार्थं मे तवयि वाक्यं परभाषितम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 22, + "shloka": 12, + "text": "शरुत्वा तु वचनं तस्याः स विप्रः पराञ्जलिः सथितः\nअनुज्ञातस तया चापि सवगृहं पुनर आव्रजत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 22, + "shloka": 13, + "text": "गृहम आगम्य विश्रान्तः सवजनं परतिपूज्य च\nअभ्यगच्छत तं विप्रं नयायतः कुरुनन्दन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 22, + "shloka": 14, + "text": "पृष्टश च तेन विप्रेण दृष्टं तव एतन निदर्शनम\nपराह विप्रं तदा विप्रः सुप्रीतेनान्तर आत्मना" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 22, + "shloka": 15, + "text": "भवताहम अनुज्ञातः परथितॊ गन्धमादनम\nतस��य चॊत्तरतॊ देशे दृष्टं तद दैवतं महत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 22, + "shloka": 16, + "text": "तया चाहम अनुज्ञातॊ भवांश चापि परकीर्तितः\nशरावितश चापि तद वाक्यं गृहम अभ्यागतः परभॊ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 22, + "shloka": 17, + "text": "तम उवाच ततॊ विप्रः परतिगृह्णीष्व मे सुताम\nनक्षत्रतिथि संयॊगे पात्रं हि मरमं भवान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 22, + "shloka": 18, + "text": "[भ]\nअष्टावक्रस तथेत्य उक्त्वा परतिगृह्य च तां परभॊ\nकन्यां परमधर्मात्मा परीतिमांश चाभवत तदा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 22, + "shloka": 19, + "text": "कन्यां तां परतिगृह्यैव भार्यां परमशॊभनाम\nउवास मुदितस तत्र आश्रमे सवे गतज्वरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 23, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nकिम आहुर भरतश्रेष्ठ पात्रं विप्राः सनातनम\nबराह्मणं लिङ्गिनं चैव बराह्मणं वाप्य अलिङ्गिनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 23, + "shloka": 2, + "text": "[भ]\nसववृत्तिम अभिपन्नाय लिङ्गिने वेतराय वा\nदेयम आहुर महाराज उभाव एतौ तपस्विनौ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 23, + "shloka": 3, + "text": "[य]\nशरद्धया परया पूतॊ यः परयच्छेद दविजातये\nहव्यं कव्यं तथा दानं कॊ दॊषः सयात पितामह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 23, + "shloka": 4, + "text": "[भ]\nशरद्धा पूतॊ नरस तात दुर्दान्तॊ ऽपि न संशयः\nपूतॊ भवति सर्वत्र किं पुनस तवं महीपते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 23, + "shloka": 5, + "text": "[य]\nन बराह्मणं परीक्षेत दैवेषु सततं नरः\nकव्य परदाने तु बुधाः परीक्ष्यं बराह्मणं विदुः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 23, + "shloka": 6, + "text": "[भ]\nन बराह्मणः साधयते हव्यं दैवात परसिध्यति\nदेवप्रसादाद इज्यन्ते यजमाना न संशयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 23, + "shloka": 7, + "text": "बराह्मणा भरतश्रेष्ठ सततं बरह्मवादिनः\nमार्कण्डेयः पुरा पराह इह लॊकेषु बुद्धिमान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 23, + "shloka": 8, + "text": "[य]\nअपूर्वॊ ऽपय अथ वा विद्वान संबन्धी वाथ यॊ भवेत\nतपस्वी यज्ञशीलॊ वा कथं पात्रं भवेत तु सः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 23, + "shloka": 9, + "text": "[भ]\nकुलीनः कर्म कृद वैद्यस तथा चाप्य आनृशंस्यवान\nहरीमान ऋजुः सत्यवादी पात्रं पूर्वे च ते तरयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 23, + "shloka": 10, + "text": "तत्रेदं शृणु मे पार्थ चतुर्णां तेजसां मतम\nपृथिव्याः काश्यपस्याग्नेर मार्कण्डेयस्य चैव हि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 23, + "shloka": 11, + "text": "[पृथिवी]\nयथा महार्णवे कषिप्तः कषिप्रं लॊष्टॊ विनश्यति\nतथा दुश्चरितं सर्वं तरय्य आवृत्त्या विनश्यति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 23, + "shloka": 12, + "text": "[क]\nसर्वे च वेदाः सह षद्भिर अङ्गैः; सांख्यं पुराणं च कुले च जन्म\nनैतानि सर्वाणि गतिर भवन्ति; शीलव्यपेतस्य नरस्य राजन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 23, + "shloka": 13, + "text": "[अग्नि]\nअधीयानः पण्डितं मन्यमानॊ; यॊ विद्यया हन्ति यशः परेषाम\nबरह्मन स तेनाचरते बरह्महत्यां; लॊकास तस्य हय अन्तवन्तॊ भवन्ति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 23, + "shloka": 14, + "text": "[म]\nअश्वमेध सहस्रं च सत्यं च तुलया धृतम\nनाभिजानामि यद्य अस्य सत्यस्यार्धम अवाप्नुयात" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 23, + "shloka": 15, + "text": "[भ]\nइत्य उक्त्वा ते जग्मुर आशु चत्वारॊ ऽमिततेजसः\nपृथिवी काश्यपॊ ऽगनिश च परकृष्टायुश च भार्गवः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 23, + "shloka": 16, + "text": "[य]\nयद इदं बराह्मणा लॊके वरतिनॊ भुञ्जते हविः\nभुक्तं बराह्मण कामाय कथं तत सुकृतं भवेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 23, + "shloka": 17, + "text": "[भ]\nआदिष्टिनॊ ये राजेन्द्र बराह्मणा वेदपारगाः\nभुञ्जते बरह्म कामाय वरतलुप्ता भवन्ति ते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 23, + "shloka": 18, + "text": "[य]\nअनेकान्तं बहु दवारं धर्मम आहुर मनीषिणः\nकिं निश्चितं भवेत तत्र तन मे बरूहि पितामह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 23, + "shloka": 19, + "text": "[भ]\nअहिंसा सत्यम अक्रॊध आनृशंस्यं दमस तथा\nआर्जवं चैव राजेन्द्र निश्चितं धर्मलक्षणम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 23, + "shloka": 20, + "text": "ये तु धर्मं परशंसन्तश चरन्ति पृथिवीम इमाम\nअनाचरन्तस तद धर्मं संकरे निरताः परभॊ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 23, + "shloka": 21, + "text": "तेभ्यॊ रत्नं हिरण्यं वा गाम अश्वान वा ददाति यः\nदशवर्षाणि विष्ठां स भुङ्क्ते निरयम आश्रितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 23, + "shloka": 22, + "text": "मेदानां पुल्कसानां च तथैवान्तावसायिनाम\nकृतं कर्माकृतं चापि रागमॊहेन जल्पताम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 23, + "shloka": 23, + "text": "वैश्वदेवं च ये मूढा विप्राय बरह्मचारिणे\nददतीह न राजेन्द्र ते लॊकान भुञ्जते ऽशुभान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 23, + "shloka": 24, + "text": "[य]\nकिं परं बरह्मचर्यस्य किं परं धर्मलक्षणम\nकिं च शरेष्ठतमं शौचं तन मे बरूहि पितामह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 23, + "shloka": 25, + "text": "[भ]\nबरह्मचर्यं परं तात मधु मांसस्य वर्जनम\nमर्यादायां सथितॊ धर्मः शमः शौचस्य लक्षणम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 23, + "shloka": 26, + "text": "[य]\nकस्मान काले चरेद धर्मं कस्मिन काले ऽरथम आचरेत\nकसिं काले सुखी च सयात तन मे बरूहि पितामह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 23, + "shloka": 27, + "text": "[भ]\nकाल्यम अर्थं निषेवेत ततॊ धर्मम अनन्तरम\nपश्चात कामं निषेवेत न च गच्छेत परसङ्गिताम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 23, + "shloka": 28, + "text": "बराह्मणांश चाभिमन्येत गुरूंश चाप्य अभिपूजयेत\nसर्वभूतानुलॊमश च मृदु शीलः परियंवदः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 23, + "shloka": 29, + "text": "अधिकारे यद अनृतं राजगामि च पैशुनम\nपुरॊश चालीक करणं समं तद बरह्महत्यया" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 23, + "shloka": 30, + "text": "परहरेन न नरेन्द्रेषु न गां हन्यात तथैव च\nभरूण हत्या समं चैतद उभयं यॊ निषेवते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 23, + "shloka": 31, + "text": "नाग्निं परित्यजेज जातु न च वेदान परित्यजेत\nन च बराह्मणम आक्रॊशेत समं तद बरह्महत्यया" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 23, + "shloka": 32, + "text": "[य]\nकीदृशाः साधवॊ विप्राः केभ्यॊ दत्तं महाफलम\nकीदृशानां च भॊक्तव्यं तन मे बरूहि पितामह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 23, + "shloka": 33, + "text": "[भ]\nअक्रॊधना धर्मपराः सत्यनित्या दमे रताः\nतादृशाः साधवॊ विप्रास तेभ्यॊ दत्तं महाफलम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 23, + "shloka": 34, + "text": "अमानिनः सर्वसहा दृष्टार्था विजितेन्द्रियाः\nसर्वभूतहिता मैत्रास तेभ्यॊ दत्तं महाफलम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 23, + "shloka": 35, + "text": "अलुब्धाः शुचयॊ वैद्या हरीमन्तः सत्यवादिनः\nसवकर्मनिरता ये च तेभ्यॊ दत्तं महाफलम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 23, + "shloka": 36, + "text": "साङ्गांश च चतुरॊ वेदान यॊ ऽधीयीत दविजर्शभः\nषद्भ्यॊ निवृत्तः कर्मभ्यस तं पात्रम ऋषयॊ विदुः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 23, + "shloka": 37, + "text": "ये तव एवंगुणजातीयास तेभ्यॊ दत्तं महाफलम\nसहस्रगुणम आप्नॊति गुणार्हाय परदायकः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 23, + "shloka": 38, + "text": "परज्ञा शरुताभ्यां वृत्तेन शीलेन च समन्वितः\nतारयेत कुलं कृत्स्नम एकॊ ऽपीह दविजर्षभः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 23, + "shloka": 39, + "text": "गाम अश्वं वित्तम अन्नं वा तद विधे परतिपादयेत\nदरव्याणि चान्यनि तथा परेत्य भावे न शॊचति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 23, + "shloka": 40, + "text": "तारयेत कुलं कृत्स्नम एकॊ ऽपीह दविजॊत्तमः\nकिम अङ्गपुनर एकं वै तस्मात पात्रं समाचरेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 23, + "shloka": 41, + "text": "निशम्य च गुणॊपेतं बराह्मणं साधु संमतम\nदूराद आनाययेत कृत्ये सर्वतश चाभिपूजयेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nशराध काले च दैवे च धर्मे चापि पितामह\nइच्छामीह तवयाख्यातं विहितं यत सुरर्षिभिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 2, + "text": "[भ]\nदैवं पूर्वाह्णिके कुर्याद अपराह्णे तु पैतृकम\nमङ्गलाचार संपन्नः कृतशौचः परयत्नवान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 3, + "text": "मनुष्याणां तु मध्याह्ने परदद्याद उपपत्तितः\nकालहीनं तु यद दानं तं भागं रक्षसां विदुः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 4, + "text": "लङ्घितं चावलीढं च कलिपूर्वं च यत्कृतम\nरजस्वराभिर दृष्टं च तं भागं सक्षसां विदुः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 5, + "text": "अवघुष्टं च यद भुक्तम अव्रतेन च भारत\nपरामृष्टं शुना चैव तं भागं रक्षसां विदुः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 6, + "text": "केशकीतावपतितं कषुतं शवभिर अवेक्षितम\nरुदितं चावधूतं च तं भागं रक्षसां विदुः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 7, + "text": "निर ओंकारेण यद भुक्तं स शस्त्रेण च भारत\nदुरात्मना च यद भुक्तं तं भागं रक्षसां विदुः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 8, + "text": "परॊच्छिष्टं च यद भुक्तं परिभुक्तं च यद भवेत\nदैवे पित्र्ये च सततं तं भागं रक्षसां विदुः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 9, + "text": "गर्हितं निन्दितं चैव परिविष्टं स मन्युना\nदैवं वाप्य अथ वा पैत्र्यं तं भागं रक्षसां विदुः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 10, + "text": "मन्त्रहीनं करिया हीनं यच छराधं परिविष्यते\nतरिभिर वर्णैर नरश्रेष्ठ तं भागं रक्षसां विदुः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 11, + "text": "आज्याहुतिं विना चैव यत किं चित परिविष्यते\nदुराचारैश च यद भुक्तं तं भागं रक्षसां विदुः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 12, + "text": "ये भागा रक्षसां परॊक्तास त उक्ता भरतर्षभ\nअत ऊर्ध्वं विसर्गस्य परीक्षां बराह्मणे शृणु" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 13, + "text": "यावन्तः पतिता विप्रा जडॊन्मत्तास तथैव च\nदैवे वाप्य अथ वा पित्र्ये राजन नार्हन्ति केतनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 14, + "text": "शवित्री कुष्ठी च कलीबश च तथा यक्ष्म हतश च यः\nअपस्मारी च यश चान्धॊ राजन नार्हन्ति सत्कृतिम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 15, + "text": "चिकित्सका देवलका वृथा नियमधारिणः\nसॊमविक्रयिणश चैव शराद्धे नार्हन्ति केतनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 16, + "text": "गायना नर्तकाश चैव पलवका वादकास तथा\nकथका यॊधकाश चैव राजन नार्हन्ति केतनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 17, + "text": "हॊतारॊ वृषलानां च वृषलाध्यापकास तथा\nतथा वृषल शिष्याश च राजन नार्हन्ति ���ेतनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 18, + "text": "अनुयॊक्ता च यॊ विप्रॊ अनुयुक्तश च भारत\nनार्हतस ताव अपि शराधं बरह्म विक्रयिणौ हि तौ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 19, + "text": "अग्रणीर यः कृतः पूर्वं वर्णावर परिग्रहः\nबराह्मणः सर्वविद्यॊ ऽपि राजन नार्हन्ति केतनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 20, + "text": "अनग्नयश च ये विप्रा मृतनिर्यातकाश च ये\nसतेनाश च पतिताश चैव राजन नार्हन्ति केतनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 21, + "text": "अपरिज्ञात पूर्वाश च गणपूर्वांश च भारत\nपुत्रिका पूर्वपुत्राश च शराद्धे नार्हन्ति केतनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 22, + "text": "ऋण कर्ता च यॊ राजन यश च वार्धुषिकॊ दविजः\nपराणिविक्रय वृत्तिश च राजन नार्हन्ति केतनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 23, + "text": "सत्रीपूर्वाः काण्डपृष्ठाश च यावन्तॊ भरतर्षभ\nअजपा बराह्मणाश चैव शराद्धे नार्हन्ति केतनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 24, + "text": "शराद्धे दैवे च निर्दिष्टा बराह्मणा भरतर्षभ\nदातुः परतिग्रहीतुश च शृणुष्वानुग्रहं पुनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 25, + "text": "चीर्ण वरता गुणैर युक्ता भवेयुर ये ऽपि कर्षकाः\nसावित्रीज्ञाः करियावन्तस ते राजन केतन कषमाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 26, + "text": "कषात्रधर्मिणम अप्य आजौ केतयेत कुलजं दविजम\nन तव एव वणिजं तात शराद्धेषु परिकल्पयेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 27, + "text": "अग्निहॊत्री च यॊ विप्रॊ गरामवासी च यॊ भवेत\nअस्तेनश चातिथिज्ञश च स राजन केतन कषमः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 28, + "text": "सावित्रीं जपते यस तु तरिकालं भरतर्षभ\nखिक्षा वृत्तिः करियावांश च स राजन केतन कषमः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 29, + "text": "उदितास्तमितॊ यश च तथैवास्तमितॊदितः\nअहिंस्रश चाल्पदॊषश च स राजन केतन कषमः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 30, + "text": "अकल्ककॊ हय अतर्कश च बराह्मणॊ भरतर्षभ\nस संज्ञॊ भैक्ष्य वृत्तिश च स राजन केतन कषमः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 31, + "text": "अव्रती कितवः सतेनः पराणिविक्रय्य अथॊ वणिक\nपश्चाच च पीतवान सॊमं स राजन केतन कषमः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 32, + "text": "अर्जयित्वा धनं पूर्वं दारुणैः कृषिकर्मभिः\nभवेत सर्वातिथिः पश्चात स राजन केतन कषमः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 33, + "text": "बरह्म विक्रय निर्दिष्टं सत्रिया यच चार्जितं धनम\nअदेयं पितृदेवेभ्यॊ यच च कलैब्याद उपार्जितम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 34, + "text": "करियमाणे ऽपवर्गे तु यॊ दविजॊ भरतर्षभ\nन वयाहरति यद युक्तं तस्याधर्मॊ गवानृतम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 35, + "text": "शराद्धस्य बराह्मणः कालः पराप्तं दधिघृतं तथा\nसॊमक्षयश च मांसं च यद आरण्यं युधिष्ठिर" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 36, + "text": "शराद्धापवर्गे विप्रस्य सवधा वै सवदिता भवेत\nकषत्रियस्याप्य अथॊ बरूयात परीयन्तां पितरस तव इति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 37, + "text": "अपवर्गे तु वैश्यस्य शराद्धकर्मणि भारत\nअक्षय्यम अभिधातव्यं सवस्ति शूद्रस्य भारत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 38, + "text": "पुण्याहवाचनं दैवे बराह्मणस्य विधीयते\nएतद एव निर ओंकारं कषत्रियस्य विधीयते\nवैश्यस्य चैव वक्तव्यं परीयन्तां देवता इति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 39, + "text": "कर्मणाम आनुपूर्वीं च विधिपूर्वकृतं शृणु\nजातकर्मादिकान सर्वांस तरिषु वर्णेषु भारत\nबरह्मक्षत्रे हि मन्त्रॊक्ता वैश्यस्य च युधिष्ठिर" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 40, + "text": "विप्रस्य रशना मौञ्जी मौर्वी राजन्य गामिनी\nबाल्वजीत्य एव वैश्यस्य धर्म एष युधिष्ठिर" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 41, + "text": "दातुः परतिग्रहीतुश च धर्माधर्माव इमौ शृणु\nबराह्मणस्यानृते ऽधर्मः परॊक्तः पातक संज्ञितः\nचतुर्गुणः कषत्रियस्य वैश्यस्याष्ट गुणः समृतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 42, + "text": "नान्यत्र बराह्मणॊ ऽशनीयात पूर्वं विप्रेण केतितः\nयवीयान पशुहिंसायां तुल्यधर्मॊ भवेत स हि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 43, + "text": "अथ राजन्यवैश्याभ्यां यद्य अश्नीयात तु केतितः\nयवीयान पशुहिंसायां भागार्धं समवाप्नुयात" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 44, + "text": "दैवं वाप्य अथ वा पित्र्यं यॊ ऽशनीयाद बराह्मणादिषु\nअस्नातॊ बराह्मणॊ राजंस तस्याधर्मॊ गवानृतम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 45, + "text": "आशौचॊ बराह्मणॊ राजन्यॊ ऽशनीयाद बराह्मणादिषु\nजञानपूर्वम अथॊ लॊभात तस्याधर्मॊ गवानृतम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 46, + "text": "अन्नेनान्नं च यॊ लिप्सेत कर्मार्थं चैव भारत\nआमन्त्रयति राजेन्द्र तस्याधर्मॊ ऽनृतं समृतम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 47, + "text": "अवेद वरतचारित्रास तरिभिर वर्णैर युधिष्ठिर\nमन्त्रवत परिविष्यन्ते तेष्व अधर्म��� गवानृतम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 48, + "text": "[य]\nपित्र्यं वाप्य अथ वा दैवं दीयते यत पितामह\nएतद इच्छाम्य अहं शरॊतुं दत्तं येषु महाफलम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 49, + "text": "[भ]\nयेषां दाराः परतीक्षन्ते सुवृष्टिम इव कर्षकाः\nउच्छेष परिशेषं हि तान भॊजय युधिष्ठिर" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 50, + "text": "चारित्रनियता राजन्ये कृशाः कृश वृत्तयः\nअर्थिनश चॊपगच्छन्ति तेषु दत्तं महाफलम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 51, + "text": "तद भक्तास तद्गृहा राजंस तद धनास तद अपाश्रयाः\nअर्थिनश च भवन्त्य अर्थे तेषु दत्तं महाफलम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 52, + "text": "तस्करेभ्यः परेभ्यॊ वा ये भयार्ता युधिष्ठिर\nअर्थिनॊ भॊक्तुम इच्छन्ति तेषु दत्तं महाफलम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 53, + "text": "अकल्ककस्य विप्रस्य भैक्षॊत्कर कृतात्मनः\nबटवॊ यस्य भिक्षन्ति तेभ्यॊ दत्तं महाफलम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 54, + "text": "हृतस्वा हृतदाराश च ये विप्रा देशसंप्लवे\nअर्थार्थम अभिगच्छन्ति तेभ्यॊ दत्तं महाफलम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 55, + "text": "वरतिनॊ नियमस्थाश च ये विप्राः शरुतसंम्मताः\nतत समाप्त्य अर्थम इच्छन्ति तेषु दत्तं महाफलम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 56, + "text": "अव्युत्क्रान्ताश च धर्मेषु पाषण्ड समयेषु च\nकृश पराणाः कृश धनास तेषु दत्तं महाफलम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 57, + "text": "कृतसर्वस्वहरणा निर्दॊषाः परभविष्णुभिः\nसपृहयन्ति च भुक्तान्नं तेषु दत्तं महाफलम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 58, + "text": "तपस्विनस तपॊ निष्ठास तेषां भैक्ष चराश च ये\nअर्थिनः किं चिद इच्छन्ति तेषु दत्तं महाफलम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 59, + "text": "महाफलविधिर दाने शरुतस ते भरतर्षभ\nनिरयं येन गच्छन्ति सवर्गं चैव हि तच छृणु" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 60, + "text": "गुर्वर्थं वाभयार्थं वा वर्जयित्वा युधिष्ठिर\nये ऽनृतं कथयन्ति सम ते वै निरयगामिनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 61, + "text": "परदाराभिहर्तारः परदाराभिमर्शिनः\nपरदारप्रयॊक्तारस ते वै निरयगामिनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 62, + "text": "ये परस्वापहर्तारः परस्वानां च नाशकाः\nसूचकाश च परेषां ये ते वै निरयगामिनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 63, + "text": "परपाणां च सभानां च संक्रमाणां च भारत\nअगाराणां च भेत्तारॊ नरा निर���गामिनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 64, + "text": "अनाथां परमदं बालां वृद्धां भीतां तपस्विनाम\nवञ्चयन्ति नरा ये च ते वै निरयगामिनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 65, + "text": "वृत्तिच छेदं गृहच छेदं दारच छेदं च भारत\nमित्रच छेदं तथाशायास ते वै निरयगामिनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 66, + "text": "सूचकाः संधिभेत्तारः परवृत्त्य उपजीवकाः\nअकृतज्ञाश च मित्राणां ते वै निरयगामिनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 67, + "text": "पाषण्डा दूषकाश चैव समयानां च दूषकाः\nये परत्यवसिताश चैव ते वै निरयगामिनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 68, + "text": "कृताशं कृतनिर्वेशं कृतभक्तं कृतश्रमम\nभेदैर ये वयपकर्षन्ति ते वै निरयगामिनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 69, + "text": "पर्यश्नन्ति च ये दारान अग्निभृत्यातिथींस तथा\nउत्सन्नपितृदेवेज्यास ते वै निरयगामिनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 70, + "text": "वेद विक्रयिणश चैव वेदानां चैव दूषकाः\nवेदानां लेखकाश चैव ते वै निरयगामिनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 71, + "text": "चातुराश्रम्य बाह्याश च शरुतिबाह्याश च ये नराः\nविकर्मभिश च जीवन्ति ते वै निरयगामिनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 72, + "text": "केशविक्रयिका राजन विषविक्रयिकाश च ये\nकषीरविक्रयिकाश चैव ते वै निरयगामिनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 73, + "text": "बराह्मणानां गवां चैव कन्यानां च युधिष्ठिर\nये ऽनतरं यान्ति कार्येषु ते वै निरयगामिनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 74, + "text": "शस्त्रविक्रयकाश चैव कर्तारश च युधिष्ठिर\nशल्यानां धनुषां चैव ते वै निरयगामिनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 75, + "text": "शल्यैर वा शङ्कुभिर वापि शवभ्रैर वा भरतर्षभ\nये मार्गम अनुरुन्धन्ति ते वै निरयगामिनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 76, + "text": "उपाध्यायांश च भृत्यां च भक्तांश च भरतर्षभ\nये तयजन्त्य असमर्थांस तांस ते वै निरयगामिनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 77, + "text": "अप्राप्तदमकाश चैव नासानां वेधकास तथा\nबन्धकाश च पशूनां ये ते वै निरयगामिनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 78, + "text": "अगॊप्तारश छल दरव्या बलिषड भागतत्पराः\nसमर्थाश चाप्य अदातारस ते वै निरयगामिनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 79, + "text": "कषान्तान दान्तांस तथा पराज्ञान दीर्घकालं सहॊषितान\nतयजन्ति कृतकृत्या ये ते वै निरयगामिनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 80, + "text": "बालानाम अथ वृद्धानां दासानां चैव ये नराः\nअदत्त्वा भक्षयन्त्य अग्रे ते वै निरयगामिनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 81, + "text": "एते पूर्वर्षिभिर दृष्टाः परॊक्ता निरयगामिनः\nभागिनः सवर्गलॊकस्य वक्ष्यामि भरतर्षभ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 82, + "text": "सर्वेष्व एव तु कार्येषु दैवपूर्वेषु भारत\nहन्ति पुत्रान पशून कृत्स्नान बराह्मणातिक्रमः कृतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 83, + "text": "दानेन तपसा चैव सत्येन च युधिष्ठिर\nये धर्मम अनुवर्तन्ते ते नराः सवर्गगामिनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 84, + "text": "शुश्रूषाभिस तपॊभिश च शरुतम आदाय भारत\nये परतिग्रह निःस्नेहास ते नराः सवर्गगामिनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 85, + "text": "भयात पापात तथाबाधाद दारिद्र्याद वयाधिधर्षणात\nयत्कृते परतिमुच्यन्ते ते नराः सवर्गगामिनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 86, + "text": "कषमावन्तश च धीराश च धर्मकार्येषु चॊत्थिताः\nमङ्गलाचार युक्ताश च ते नराः सवर्गगामिनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 87, + "text": "निवृत्ता मधु मांसेभ्यः परदारेभ्य एव च\nनिवृत्ताश चैव मद्येभस ते नराः सवर्गगामिनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 88, + "text": "आश्रमाणां च कर्तारः कुलानां चैव भारत\nदेशानां नगराणां च ते नराः सवर्गगामिनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 89, + "text": "वस्त्राभरण दातारॊ भक्ष पानान्नदास तथा\nकुटुम्बानां च दातारस ते नराः सवर्गगामिनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 90, + "text": "सर्वहिंसा निवृत्ताश च नराः सर्वसहाश च ये\nसर्वस्याश्रय भूताश च ते नराः सवर्गगामिनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 91, + "text": "मातरं पितरं चैव शुश्रूषन्ति जितेन्द्रियाः\nभरातॄणां चैव स सनेहास ते नराः सवर्गगामिनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 92, + "text": "आढ्याश च बलवन्तश च यौवनस्थाश च भारत\nये वै जितेन्द्रिया धीरास ते नराः सवर्गगामिनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 93, + "text": "अपराद्धेषु स सनेहा मृदवॊ मित्रवत्सलाः\nआराधन सुखाश चापि ते नराः सवर्गगामिनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 94, + "text": "सहस्रपरिवेष्टारस तथैव च सहस्रदाः\nतरातारश च सहस्राणां पुरुषाः सवर्गगामिनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 95, + "text": "सुवर्णस्य च दातारॊ गवां च भरतर्षभ\nयानानां वाहनानां च ते नराः सवर्गगामिनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 96, + "text": "वैवाहिकानां कन्यानां परेष्याणां च युधिष्ठिर\nदातारॊ वाससां चैव ते नराः सवर्गगामिनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 97, + "text": "विहारावसथॊद्यान कूपाराम सभा परदाः\nवप्राणां चैव कर्तारस ते नराः सवर्गगामिनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 98, + "text": "निवेशनानां कषृत्राणां वसतीनां च भारत\nदातारः परार्थितानां च ते नराः सवर्गगामिनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 99, + "text": "रसानाम अथ बीजानां धान्यानां च युधिष्ठिर\nसवयम उत्पाद्य दातारः पुरुषाः सवर्गगामिनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 100, + "text": "यस्मिन कस्मिन कुले जाता बहुपुत्राः शतायुषः\nसानुक्रॊशा जितक्रॊधाः पुरुषाः सवर्गगामिनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 24, + "shloka": 101, + "text": "एतद उक्तम अमुत्रार्थं दैवं पित्र्यं च भारत\nधर्माधर्मौ च दानस्य यथापूर्वर्षिभिः कृतौ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 25, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nइदं मे तत्त्वतॊ राजन वक्तुम अर्हसि भारत\nअहिंसयित्वा केनेह बरह्महत्या विधीयते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 25, + "shloka": 2, + "text": "[भ]\nवयासम आमन्त्र्य राजेन्द्र पुरा यत पृष्टवान अहम\nतत ते ऽहं संप्रवक्ष्यामि तद इहैकमनाः शृणु" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 25, + "shloka": 3, + "text": "चतुर्थस तवं वसिष्ठस्य तत्त्वम आख्याहि मे मुने\nअहिंसयित्वा केनेह बरह्महत्या विधीयते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 25, + "shloka": 4, + "text": "इति पृष्टॊ महाराज पराशर शरीरजः\nअब्रवीन निपुणॊ धर्मे निःसंशयम अनुत्तमम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 25, + "shloka": 5, + "text": "बराह्मणं सवयम आहूय भिक्षार्थे कृश वृत्तिनम\nबरूयान नास्तीति यः पश्चात तं विद्याद बरह्म घातिनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 25, + "shloka": 6, + "text": "मध्यस्थस्येह विप्रस्य यॊ ऽनूचानस्य भारत\nवृत्तिं हरति दुर्बुद्धिस तं विद्याद बरह्म घातिनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 25, + "shloka": 7, + "text": "गॊकुलस्य तृषार्तस्य जलार्थे वसुधाधिप\nउत्पादयति यॊ विघ्नं तं विद्याद बरह्म घातिनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 25, + "shloka": 8, + "text": "यः परवृत्तां शरुतिं सम्यक शास्त्रं वा मुनिभिः कृतम\nदूषयत्य अनभिज्ञाय तं विद्याद बरह्म घातिनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 25, + "shloka": 9, + "text": "आत्मजां रूपसंपन्नां महतीं सदृशे वरे\nन परयच्छति यः कन्यां तं विद्याद बरह्म घातिनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 25, + "shloka": 10, + "text": "अधर्मनिरतॊ मूढॊ मिथ्या यॊ वै दविजातिषु\nदद्यान म��्मातिगं शॊकं तं विद्याद बरह्म घातिनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 25, + "shloka": 11, + "text": "चक्षुषा विप्रहीनस्य पङ्गुलस्य जडस्य वा\nहरेत यॊ वै सर्वस्वं तं विद्याद बरह्म घातिनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 25, + "shloka": 12, + "text": "आश्रमे वा वने वा यॊ गरामे वा यदि वा पुरे\nअग्निं समुत्सृजेन मॊहात तं विद्याद बरह्म घातिनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 26, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nतीर्थानां दर्शनं शरेयः सनानं च भरतर्षभ\nशरवणं च महाप्राज्ञ शरॊतुम इच्छामि तत्त्वतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 26, + "shloka": 2, + "text": "पृथिव्यां यानि तीर्थानि पुण्यानि भरतर्षभ\nवक्तुम अर्हसि मे तानि शरॊतास्मि नियतः परभॊ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 26, + "shloka": 3, + "text": "[भ]\nइमम अङ्गिरसा परॊक्तं तीर्थवंशं महाद्युते\nशरॊतुम अर्हसि भद्रं ते पराप्स्यसे धर्मम उत्तमम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 26, + "shloka": 4, + "text": "तपॊवनगतं विप्रम अभिगम्य महामुनिम\nपप्रच्छाङ्गिरसं वीर गौतमः संशितव्रतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 26, + "shloka": 5, + "text": "अस्ति मे भगवन कश चित तीर्थेभ्यॊ धर्मसंशयः\nतत सर्वं शरॊतुम इच्छामि तन मे शंस महामुने" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 26, + "shloka": 6, + "text": "उपस्पृश्य फलं किं सयात तेषु तीर्थेषु वै मुने\nपरेत्य भावे महाप्राज्ञ तद यथास्ति तथा वद" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 26, + "shloka": 7, + "text": "[अ]\nसप्ताहं चन्द्र भागां वै वितस्ताम ऊर्मिमालिनीम\nविगाह्य वै निराहारॊ निर्ममॊ मुनिवद भवेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 26, + "shloka": 8, + "text": "काश्मीर मण्डले नद्यॊ याः पतन्ति महानदम\nता नदीः सिन्धुम आसाद्य शीलवान सवर्गम आप्नुयात" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 26, + "shloka": 9, + "text": "पुष्करं च परभासं च नैमिषं सागरॊदकम\nदेविकाम इन्द्र मार्गं च सवर्णबिन्दुं विगाह्य च\nविबॊध्यते विमानस्थः सॊ ऽपसरॊभिर अभिष्टुतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 26, + "shloka": 10, + "text": "हिरण्यबिन्दुं विक्षॊभ्य परयतश चाभिवाद्य तम\nकुशे शयं च देवत्वं पूयते तस्य किल्बिषम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 26, + "shloka": 11, + "text": "इन्द्र तॊयां समासाद्य गन्धमादन संनिधौ\nकरतॊयां कुरङ्गेषु तरिरात्रॊपॊषितॊ नरः\nअश्वमेधम अवाप्नॊति विगाह्य नियतः शुचिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 26, + "shloka": 12, + "text": "गङ्गा दवरे कुशावर्ते बिल्वके नेमिपर्वते\nतथा कनखले सनात्वा धूतपाप्मा दिवं वरजेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 26, + "shloka": 13, + "text": "अपां हरद उपस्पृश्य वाजपेयफलं लभेत\nबरह्म चार��� जितक्रॊधः सत्यसंधस तव अहिंसकः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 26, + "shloka": 14, + "text": "यत्र भागीरथी गङ्गा भजते दिशम उत्तराम\nमहेश्वरस्य निष्ठाने यॊ नरस तव अभिषिच्यते\nएकमासं निराहारः सवयं पश्यति देवताः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 26, + "shloka": 15, + "text": "सप्त गङ्गे तरिगङ्गे च इन्द्र मार्गे च तर्पयन\nसुधां वै लभते भॊक्तुं यॊ नरॊ जायते पुनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 26, + "shloka": 16, + "text": "महाश्रम उपस्पृश्य यॊ ऽगनिहॊत्रपरः शुचिः\nएकमासं निराहारः सिद्धिं मासेन स वरजेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 26, + "shloka": 17, + "text": "महाह्रद उपस्पृश्य भृगुतुङ्गे तव अलॊलुपः\nतरिरात्रॊपॊषितॊ भूत्वा मुच्यते बरह्महत्यया" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 26, + "shloka": 18, + "text": "कन्या कूप उपस्पृश्य बलाकायां कृतॊदकः\nदेवेषु कीर्तिं लभते यशसा च विराजते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 26, + "shloka": 19, + "text": "देशकाल उपस्पृश्य तथा सुन्दरिका हरदे\nअश्विभ्यां रूपवर्चस्यं परेत्य वै लभते नरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 26, + "shloka": 20, + "text": "महागङ्गाम उपस्पृश्य कृत्तिकाङ्गारके तथा\nपक्षम एकं निराहारः सवर्गम आप्नॊति निर्मलः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 26, + "shloka": 21, + "text": "वैमानिक उपस्पृश्य किङ्किणीकाश्रमे तथा\nनिवासे ऽपसरसां दिव्ये कामचारी महीयते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 26, + "shloka": 22, + "text": "कालिकाश्रमम आसाद्य विपाशायां कृतॊदकः\nबरह्म चारी जितक्रॊधस तरिरात्रान मुच्यते भवात" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 26, + "shloka": 23, + "text": "आश्रमे कृत्तिकानां तु सनात्वा यस तर्पयेत पितॄन\nतॊषयित्वा महादेवं निर्मलः सवर्गम आप्नुयात" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 26, + "shloka": 24, + "text": "महापुर उपस्पृश्य तरिरात्रॊपॊषितॊ नरः\nतरसानां सथावराणां च दविपदानां भयं तयजेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 26, + "shloka": 25, + "text": "देवदारु वने सनात्वा धूतपाप्मा कृतॊदकः\nदेवलॊकम अवाप्नॊति सप्तरात्रॊषितः शुचिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 26, + "shloka": 26, + "text": "कौशन्ते च कुश सतम्बे दरॊण शर्म पदे तथा\nआपः परपतने सनातः सेव्यते सॊ ऽपसरॊगणैः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 26, + "shloka": 27, + "text": "चित्रकूटे जनस्थाने तथा मन्दाकिनी जले\nविगाह्य वै निराहारॊ राजलक्ष्मीं निगच्छति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 26, + "shloka": 28, + "text": "शयामायास तव आश्रमं गत्वा उष्य चैवाभिषिच्य च\nतरींस तरिरात्रान स संधाय गन्धर्वनगरे वसेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 26, + "shloka": 29, + "text": "रमण्यां च उपस्पृश्य तथा वै गन्धतारिके\nएकमासं निराहारस तव अन्तर्धानफलं लभेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 26, + "shloka": 30, + "text": "कौशिकी दवारम आसाद्य वायुभक्षस तव अलॊलुपः\nएकविंशतिरात्रेण सवर्गम आरॊहते नरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 26, + "shloka": 31, + "text": "मतङ्ग वाप्यां यः सनायाद एकरात्रेण सिध्यति\nविगाहति हय अनालम्बम अन्धकं वै सनातनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 26, + "shloka": 32, + "text": "नैमिषे सवर्गतीर्थे च उपस्पृश्य जितेन्द्रियः\nफलं पुरुषमेधस्य लभेन मासं कृतॊदकः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 26, + "shloka": 33, + "text": "गङ्गा हरद उपस्पृश्य तथा चैवॊत्पला वने\nअश्वमेधम अवाप्नॊति तत्र मासं कृतॊदकः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 26, + "shloka": 34, + "text": "गङ्गायमुनयॊस तीर्थे तथा कालंजरे गिरौ\nषष्टिह्रद उपस्पृश्य दानं नान्यद विशिष्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 26, + "shloka": 35, + "text": "दश तीर्थसहस्राणि तिस्रः कॊट्यस तथापराः\nसमागच्छन्ति माघ्यां तु परयागे भरतर्षभ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 26, + "shloka": 36, + "text": "माघमासं परयागे तु नियतः संशितव्रतः\nसनात्वा तु भरतश्रेष्ठ निर्मलः सवर्गम आप्नुयात" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 26, + "shloka": 37, + "text": "मरुद्गण उपस्पृश्य पितॄणाम आश्रमे शुचिः\nवैवस्वतस्य तीर्थे च तीर्थभूतॊ भवेन नरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 26, + "shloka": 38, + "text": "तथा बरह्मशिरॊ गत्वा भागीरथ्यां कृतॊदकः\nएकमासं निराहारः सॊमलॊकम अवाप्नुयात" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 26, + "shloka": 39, + "text": "कपॊतके नरः सनात्वा अष्टावक्रे कृतॊदकः\nदवादशाहं निराहारॊ नरमेध फलं लभेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 26, + "shloka": 40, + "text": "मुञ्ज पृष्ठं गयां चैव निरृतिं देव पर्वतम\nतृतीयां करौञ्चपादीं च बरह्महत्या विशुध्यति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 26, + "shloka": 41, + "text": "कलश्यां वाप्य उपस्पृश्य वेद्यां च बहुशॊ जलाम\nअग्नेः पुरे नरः सनात्वा विशालायां कृतॊदकः\nदेव हरद उपस्पृश्य बरह्मभूतॊ विराजते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 26, + "shloka": 42, + "text": "पुरापवर्तनं नन्दां महानन्दां च सेव्य वै\nनन्दने सेव्यते दान्तस तव अप्सरॊभिर अहिंसकः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 26, + "shloka": 43, + "text": "उर्वशी कृत्तिका यॊगे गत्वा यः सुसमाहितः\nलौहित्ये विधिवत सनात्वा पुण्डरीकफलं लभेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 26, + "shloka": 44, + "text": "रामह्रद उपस्पृश्य विशालायां कृतॊदकः\nदवादशाहं निराहारः कल्मषाद विप्रमुच्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 26, + "shloka": 45, + "text": "महाह्रद उपस्पृश्य शुद्धेन मनसा नरः\nएकमासं निराहारॊ जमदग्निगतिं लभेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 26, + "shloka": 46, + "text": "विन्ध्ये संताप्य चात्मानं सत्यसंधस तव अहिंसकः\nषण मासं पदम आस्थाय मासेनैकेन शुध्यति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 26, + "shloka": 47, + "text": "नर्मदायाम उपस्पृश्य तथा सूर्पारकॊदके\nएकपक्षं निराहारॊ राजपुत्रॊ विधीयते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 26, + "shloka": 48, + "text": "जम्बू मार्गे तरिभिर मासैः संयतः सुसमाहितः\nअहॊरात्रेण चैकेन सिद्धिं समधिगच्छति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 26, + "shloka": 49, + "text": "कॊका मुखे विगाह्यापॊ गत्वा चण्डालिकाश्रमम\nशाकभक्षश चीरवासाः कुमारीर विन्दते दश" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 26, + "shloka": 50, + "text": "वैवस्वतस्य सदनं न स गच्छेत कदा चन\nयस्य कन्या हरदे वासॊ देवलॊकं स गच्छति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 26, + "shloka": 51, + "text": "परभासे तव एकरात्रेण अमावास्यां समाहितः\nसिध्यते ऽतर महाबाहॊ यॊ नरॊ जायते पुनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 26, + "shloka": 52, + "text": "उज्जानक उपस्पृश्य आर्ष्टिषेणस्य चाश्रमे\nपिङ्गायाश चाश्रमे सनात्वा सर्वपापैः परमुच्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 26, + "shloka": 53, + "text": "कुल्यायां समुपस्पृश्य जप्त्वा चैवाघ मर्षणम\nअश्वमेधम अवाप्नॊति तरिरात्रॊपॊषितः शुचिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 26, + "shloka": 54, + "text": "पिण्डारक उपस्पृश्य एक रात्रॊषितॊ नरः\nअग्निष्टॊमम अवाप्नॊति परभातां शर्वरीं शुचिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 26, + "shloka": 55, + "text": "तथा बरह्मसरॊ गत्वा धर्मारण्यॊपशॊभितम\nपुण्डरीकम अवाप्नॊति परभातां शर्वरीं शुचिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 26, + "shloka": 56, + "text": "मैनाके पर्वते सनात्वा तथा संध्याम उपास्य च\nकामं जित्वा च वै मासं सर्वमेध फलं लभेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 26, + "shloka": 57, + "text": "विख्यातॊ हिमवान पुण्यः शंकरश्वशुरॊ गिरिः\nआकरः सर्वरत्नानां सिद्धचारणसेवितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 26, + "shloka": 58, + "text": "शरीरम उत्सृजेत तत्र विधिपूर्वम अनाशके\nअध्रुवं जीवितं जञात्वा यॊ वै वेदान्तगॊ दविजः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 26, + "shloka": 59, + "text": "अभ्यर्च्य देवतास तत्र नमस्कृत्य मुनींस तथा\nततः सिद्धॊ दिवं गच्छेद बरह्मलॊकं सनातनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 26, + "shloka": 60, + "text": "कामं करॊधं च लॊभं च यॊ जित्वा तीर्थम आवसेत\nन तेन किं चिन न पराप्तं तीर्थाभिगमनाद भवेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 26, + "shloka": 61, + "text": "यान्�� अगम्यानि तीर्थानि दुर्गाणि विषमाणि च\nमनसा तानि गम्यानि सर्वतीर्थसमासतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 26, + "shloka": 62, + "text": "इदं मेध्यम इदं धन्यम इदं सवर्ग्यम इदं सुखम\nइदं रहस्यं देवानाम आप्लाव्यानां च पावनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 26, + "shloka": 63, + "text": "इदं दद्याद दविजातीनां साधूनाम आत्मजस्य वा\nसुहृदां च जपेत कर्णे शिष्यस्यानुगतस्य वा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 26, + "shloka": 64, + "text": "दत्तवान गौतमस्येदम अङ्गिरा वै महातपाः\nगुरुभिः समनुज्ञातः काश्यपेन च धीमता" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 26, + "shloka": 65, + "text": "महर्षीणाम इदं जप्यं पावनानां तथॊत्तमम\nजपंश चाभ्युत्थितः शश्वन निर्मलः सवर्गम आप्नुयात" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 26, + "shloka": 66, + "text": "इदं यश चापि शृणुयाद रहस्यं तव अङ्गिरॊ मतम\nउत्तमे च कुले जन्म लभेज जातिं च संस्मरेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 1, + "text": "[व]\nबृहस्पतिसमं बुद्ध्या कषमया बरह्मणः समम\nपराक्रमे शक्रसमम आदित्यसमतेजसम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 2, + "text": "गाङ्गेयम अर्जुनेनाजौ निहतं भूरि वर्चसम\nभरातृभिः सहितॊ ऽनयैश च पर्युपास्ते युधिष्ठिरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 3, + "text": "शयानं वीरशयने कालाकाङ्क्षिणम अच्युतम\nआजग्मुर भरतश्रेष्ठं दरष्टुकामा महर्षयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 4, + "text": "अत्रिर वसिष्ठॊ ऽथ भृगुः पुलस्त्यः पुलहः करतुः\nअङ्गिरा गौतमॊ ऽगस्त्यः सुमतिः सवायुर आत्मवान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 5, + "text": "विश्वामित्रः सथूलशिराः संवर्तः परमतिर दमः\nउशना बृहस्पतिर वयासश चयवनः काश्यपॊ धरुवः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 6, + "text": "दुर्वासा जमदग्निश च मार्कण्डेयॊ ऽथ गालवः\nभरद्वाजश च रैभ्यश च यवक्रीतस तरितस तथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 7, + "text": "सथूलाक्षः शकलाक्षश च कण्वॊ मेधातिथिः कृशः\nनारदः पर्वतश चैव सुधन्वाथैकतॊ दवितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 8, + "text": "नितम्भूर भुवनॊ धौम्यः शतानन्दॊ ऽकृतव्रणः\nजामदग्न्यस तथा रामः काम्यश चेत्य एवमादयः\nसमागता महात्मानॊ भीष्मं दरष्टुं महर्षयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 9, + "text": "तेषां महात्मनां पूजाम आगतानां युधिष्ठिरः\nभरातृभिः सहितश चक्रे यथावद अनुपूर्वशः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 10, + "text": "ते पूजिताः सुखासीनाः कथश चक्रुर महर्षयः\nभीष्माश्रिताः सुमधुराः सर्व��न्द्रियमनॊहराः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 11, + "text": "भीष्मस तेषां कथाः शरुत्वा ऋषीणां भावितात्मनाम\nमेने दिविस्थम आत्मानं तुष्ट्या परमया युतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 12, + "text": "ततस ते भीष्मम आमन्त्र्य पाण्डवांश च महर्षयः\nअन्तर्धानं गताः सर्वे सर्वेषाम एव पश्यताम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 13, + "text": "तान ऋषीन सुमहाभागान अन्तर्धानगतान अपि\nपाण्डवास तुष्टुवुः सर्वे परणेमुश च मुहुर मुहुः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 14, + "text": "परसन्नमनसः सर्वे गाङ्गेयं कुरुसत्तमाः\nउपतस्थुर यथॊद्यन्तम आदित्यं मन्त्रकॊविदाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 15, + "text": "परभावात तपसस तेषाम ऋषीणां वीक्ष्य पाण्डवाः\nपरकाशन्तॊ दिशः सर्वा विस्मयं परमं ययुः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 16, + "text": "महाभाग्यं परं तेषाम ऋषीणाम अनुचिन्त्य ते\nपांडवाः सह भीष्मेण कथाश चक्रुस तदाश्रयाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 17, + "text": "कथान्ते शिरसा पादौ सपृष्ट्वा भीष्मस्य पाण्डवः\nधर्म्यं धर्मसुतः परश्नं पर्यपृच्छद युधिष्ठिरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 18, + "text": "के देशाः के जनपदा आश्रमाः के च पर्वताः\nपरकृष्टाः पुण्यतः काश च जञेया नद्यः पितामह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 19, + "text": "[भ]\nअत्राप्य उदाहरन्तीमम इतिहासं पुरातनम\nशिलॊञ्छ वृत्तेः संवादं सिद्धस्य च युधिष्ठिर" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 20, + "text": "इमां कश चित परिक्रम्य पृथिवीं शैलभूषिताम\nअसकृद दविपदां शरेष्ठः शरेष्ठस्य गृहमेधिनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 21, + "text": "शिल वृत्तेर गृहं पराप्तः स तेन विधिनार्चितः\nकृतकृत्य उपातिष्ठत सिद्धं तम अतिथिं तदा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 22, + "text": "तौ समेत्य महात्मानौ सुखासीनौ कथाः शुभाः\nचक्रतुर वेद संबद्धास तच छेष कृतलक्षणाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 23, + "text": "शिल वृत्तिः कथान्ते तु सिद्धम आमन्त्र्य यत्नतः\nपरश्नं पप्रच्छ मेधावी यन मां तवं परिपृच्छसि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 24, + "text": "[षिलवृत्ति]\nके देशाः के जनपदाः के ऽऽशरमाः के च पर्वताः\nपरकृष्टाः पुण्यतः काश च जञेया नद्यस तद उच्यताम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 25, + "text": "[सिद्ध]\nते देशास ते जनपदास ते ऽऽशरमास ते च पर्वताः\nयेषां भागीरथी गङ्गा मध्येनैति सरिद्वरा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 26, + "text": "तपसा बरह्मचर्येण यज्ञैस तयागेन वा पुनः\nगतिं तां न लभेज जन्तुर गङ्गां संसेव्य यां लभेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 27, + "text": "सपृष्टानि येषां गाङ्गेयैस तॊयैर गात्राणि देहिनाम\nनयस्तानि न पुनस तेषां तयागः सवर्गाद विधीयते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 28, + "text": "सर्वाणि येषां गाङ्गेयैस तॊयैः कृत्यानि देहिनाम\nगां तयक्त्वा मानवा विप्र दिवि तिष्ठन्ति ते ऽचलाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 29, + "text": "पूर्वे वयसि कर्माणि कृत्वा पापानि ये नराः\nपश्चाद गङ्गां निषेवन्ते ते ऽपि यान्त्य उत्तमां गतिम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 30, + "text": "सनातानां शुचिभिस तॊयैर गाङ्गेयैः परयतात्मनाम\nवयुष्टिर भवति या पुंसां न सा करतुशतैर अपि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 31, + "text": "यावद अस्थि मनुष्यस्य गङ्गातॊयेषु तिष्ठति\nतावद वर्षसहस्राणि सवर्गं पराप्य महीयते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 32, + "text": "अपहत्य तमस तीव्रं यथा भात्य उदये रविः\nतथापहत्य पाप्मानं भाति गङ्गा जलॊक्षितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 33, + "text": "विसॊमा इव शर्वर्यॊ विपुष्पास तरवॊ यथा\nतद्वद देशा दिशश चैव हीना गङ्गा जलैः शुभैः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 34, + "text": "वर्णाश्रमा यथा सर्वे सवधर्मज्ञानवर्जिताः\nऋतवश च यथा सॊमास तथा गङ्गां विना जगत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 35, + "text": "यथा हीनं नभॊ ऽरकेण भूः शैलैः खं च वायुना\nतथा देशा दिशश चैव गङ्गा हीना न संशयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 36, + "text": "तरिषु लॊकेषु ये के चित पराणिनः सर्व एव ते\nतर्प्यमाणाः परां तृप्तिं यान्ति गङ्गा जलैः शुभैः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 37, + "text": "यस तु सूर्येण निष्टप्तं गाङ्गेयं पिबते जलम\nगवां निर्हार निर्मुक्ताद यावकात तद विशिष्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 38, + "text": "इन्द्र वरतसहस्रं तु चरेद यः कायशॊधनम\nपिबेद यश चापि गङ्गाम्भः समौ सयातां न वा समौ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 39, + "text": "तिष्ठेद युगसहस्रं तु पादेनैकेन यः पुमान\nमासम एकं तु गङ्गायां समौ सयातां न वा समौ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 40, + "text": "लम्बेतावाक शिरा यस तु युगानाम अयुतं पुमान\nतिष्ठेद यथेष्टं यश चापि गङ्गायां स विशिष्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 41, + "text": "अग्नौ पराप्तं परधूयेत यथा तूलं दविजॊत��तम\nतथा गङ्गावगाढस्य सर्वं पापं परधूयते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 42, + "text": "भूतानाम इह सर्वेषां दुःखॊपहत चेतसाम\nगतिम अन्वेषमाणानां न गङ्गा सदृशी गतिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 43, + "text": "भवन्ति निर्विषाः सर्पा यथा तार्क्ष्यस्य दर्शनात\nगङ्गाया दर्शनात तद्वत सर्वपापैः परमुच्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 44, + "text": "अप्रतिष्ठाश च ये के चिद अधर्मशरणाश च ये\nतेषां परतिष्ठा गङ्गेह शरणं शर्म वर्म च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 45, + "text": "परकृष्टैर अशुभैर गरस्तान अनेकैः पुरुषाधमान\nपतते नरके गङ्गा संश्रितान परेत्य तारयेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 46, + "text": "ते संविभक्ता मुनिभिर नूनं देवैः स वासवैः\nये ऽभिगच्छन्ति सततं गङ्गाम अभिगतां सुरैः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 47, + "text": "विनयाचार हीनाश च अशिवाश च नराधमाः\nते भवन्ति शिवा विप्र ये वै गङ्गां समाश्रिताः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 48, + "text": "यथा सुराणाम अमृतं पितॄणां च यथा सवधा\nसुधा यथा च नागानां तथा गङ्गा जलं नृणाम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 49, + "text": "उपासते यथा बाला मातरं कषुधयार्दिताः\nशरेयः कामास तथा गङ्गाम उपासन्तीह देहिनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 50, + "text": "सवायम्भुवं यथास्थानं सर्वेषां शरेष्ठम उच्यते\nसनातानां सरितां शरेष्ठा गङ्गा तद्वद इहॊच्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 51, + "text": "यथॊपजीविनां धेनुर देवादीनां धरा समृता\nतथॊपजीविनां गङ्गा सर्वप्राणभृताम इह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 52, + "text": "देवाः सॊमार्क संस्थानि यथा सत्रादिभिर मखैः\nअमृतान्य उपजीवन्ति तथा गङ्गा जलं नराः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 53, + "text": "जाह्नवी पुलिनॊत्थाभिः सिकताभिः समुक्षितः\nमन्यते पुरुषॊ ऽऽतमानं दिविष्ठम इव शॊभितम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 54, + "text": "जाह्नवीतीर संभूतां मृदं मूर्ध्ना विभर्ति यः\nबिभर्ति रूपं सॊ ऽरकस्य तमॊ नाशात सुनिर्मलम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 55, + "text": "गङ्गॊर्मिभिर अथॊ दिग्धः पुरुषं पवनॊ यदा\nसपृशते सॊ ऽपि पाप्मानं सद्य एवापमार्जति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 56, + "text": "वयसनैर अभितप्तस्य नरस्य विनशिष्यतः\nगङ्गा दर्शनजा परीतिर वयसनान्य अपकर्षति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 57, + "text": "हंसारावैः कॊक रवै रवैर अन्यैर्श च पक्षिणाम\nपस्पर्ध गङ्गा गन्धर्वान पुलिनैश च शिलॊच्चयान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 58, + "text": "हंसादिभिः सुबहुभिर विविधैः पक्षिभिर वृताम\nगङ्गां गॊकुलसंबाधां दृष्ट्वा सवर्गॊ ऽपि विस्मृतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 59, + "text": "न सा परीतिर दिविष्ठस्य सर्वकामान उपाश्नतः\nअभवद या परा परीतिर गङ्गायाः पुलिने नृणाम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 60, + "text": "वान मनः कर्मजैर गरस्तः पापैर अपि पुमान इह\nवीक्ष्य गङ्गां भवेत पूतस तत्र मे नास्ति संशयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 61, + "text": "सप्तावरान सप्त परान पितॄंस तेभ्यश च ये परे\nपुमांस तारयते गङ्गां वीक्ष्य सपृष्ट्वावगाह्य च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 62, + "text": "शरुताभिलषिता दृष्टा सपृष्टा पीतावगाहिता\nगङ्गा तारयते नॄणाम उभौ वंशौ विशेषतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 63, + "text": "दर्शनात सपर्शनात पानात तथा गङ्गेति कीर्तनात\nपुनात्य अपुण्यान पुरुषाञ शतशॊ ऽथ सहस्रशः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 64, + "text": "य इच्छेत सफलं जन्म जीवितं शरुतम एव च\nस पितॄंस तर्पयेद गङ्गाम अभिगम्य सुरांस तथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 65, + "text": "न सुतैर न च वित्तेन कर्मणा न च तत फलम\nपराप्नुयात पुरुषॊ ऽतयन्तं गङ्गां पराप्य यद आप्नुयात" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 66, + "text": "जात्यन्धैर इह तुल्यास ते मृतैः पङ्गुभिर एव च\nसमर्था ये न पश्यन्ति गङ्गां पुण्यजलां शिवाम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 67, + "text": "भूतभव्य भविष्यज्ञैर महर्षिभिर उपस्थिताम\nदेवैः सेन्द्रैश च कॊ गङ्गां नॊपसेवेत मानवः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 68, + "text": "वानप्रस्थैर गृहस्थैश च यतिभिर बरह्म चारिभिः\nविद्यावद्भिः शरितां गङ्गां पुमान कॊ नाम नाश्रयेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 69, + "text": "उत्क्रामद्भिश च यः पराणैः परयतः शिष्टसंमतः\nचिन्तयेन मनसा गङ्गां स गतिं परमां लभेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 70, + "text": "न भयेभ्यॊ भयं तस्य न पापेभ्यॊ न राजतः\nआ देहपतनाद गङ्गाम उपास्ते यः पुमान इह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 71, + "text": "गगनाद यां महापुण्यां पतन्तीं वै महेश्वरः\nदधार शिरसा देवीं ताम एव दिवि सेवते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 72, + "text": "अलंकृतास तरयॊ लॊकाः पथिभिर विमलैस तरिभिः\nयस तु तस्या जलं सेवेत कृतकृत्यः पुमान भवेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 73, + "text": "दिवि जयॊतिर यथादित्यः पितॄणां चैव चन्द्रमाः\nदेवेशश च यथा नॄणां गङ्गेह सरितां तथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 74, + "text": "मात्रा पित्रा सुतैर दारैर वियुक्तस्य धनेन वा\nन भवेद धि तथा दुःखं यथा गङ्गा वियॊगजम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 75, + "text": "नारण्यैर नेष्ट विषयैर न सुतैर न धनागमैः\nतथा परसादॊ भवति गङ्गां वीक्ष्य यथा नृणाम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 76, + "text": "पूर्णम इन्दुं यथादृष्ट्वा नृणां दृष्टिः परसीदति\nगङ्गां तरिपथगां दृष्ट्वा तथा दृष्टिः परसीदति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 77, + "text": "तद्भावस तद्गतमनस तन्निष्ठस तत्परायणः\nगङ्गां यॊ ऽनुगतॊ भक्त्या स तस्याः परियतां वरजेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 78, + "text": "भूःस्थैः खस्थैर दिविष्ठैश च भूतैर उच्चावचैर अपि\nगङ्गा विगाह्या सततम एत कार्यतमं सताम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 79, + "text": "तरिषु लॊकेषु पुण्यत्वाद गङ्गायाः परथितं यशः\nयत पुत्रान सगरस्यैषा भस्माख्यान अनयद दिवम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 80, + "text": "वाय्वीरिताभिः सुमहास्वनाभिर; दरुताभिर अत्यर्थ समुच्छ्रिताभिः\nगङ्गॊर्मिभिर भानुमतीभिर इद्धः; सहस्ररश्मि परतिमॊ विभाति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 81, + "text": "पयस्विनीं घृतिनीम अत्युदारां; समृद्धिनीं वेगिणीं दुर्विगाह्याम\nगङ्गां गत्वा यैः शरीरं विसृष्टं; गता धीरास ते विबुधैः समत्वम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 82, + "text": "अन्धाञ जडान दरव्यहीनांश च गङ्गा; यशस्विनी बृहती विश्वरूपा\nदेवैः सेन्द्रैर मुनिभिर मानवैश च; निषेविता सर्वकामैर युनक्ति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 83, + "text": "ऊर्जावतीं मधुमतीं महापुण्यां तरिवर्त्मगाम\nतरिलॊकगॊप्त्रीं ये गङ्गां संश्रितास ते दिवं गताः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 84, + "text": "यॊ वत्स्यति दरक्ष्यति वापि मर्त्यस; तस्मै परयच्छन्ति सुखानि देवाः\nतद्भाविताः सपर्शने दर्शने यस; तस्मै देवा गतिम इष्टां दिशन्ति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 85, + "text": "दक्षां पृथ्वीं बृहतीं विप्रकृष्टां; शिवाम ऋतां सुरसां सुप्रसन्नाम\nविभावरीं सर्वभूतप्रतिष्ठां; गङ्गां गता ये तरिदिवं गतास ते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 86, + "text": "खयातिर यस्याः खं दिवं गां च नित्यं; पुरा दिशॊ विदिशश चावतस्थे\nतस्या जलं सेव्य स��िद वराया; मर्त्याः सर्वे कृतकृत्या भवन्ति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 87, + "text": "इयं गङ्गेति नियतं परतिष्ठा; गुहस्य रुक्मस्य च गर्भयॊषा\nपरातस तरिमार्गा घृतवहा विपाप्मा; गङ्गावतीर्णा वियतॊ विश्वतॊया" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 88, + "text": "सुतावनीध्रस्य हरस्य भार्या; दिवॊ भुवश चापि कक्ष्यानुरूपा\nभव्या पृथिव्या भाविनी भाति राजन; गङ्गा लॊकानां पुण्यदा वै तरयाणाम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 89, + "text": "मधु परवाहा घृतरागॊद्धृताभिर; महॊर्मिभिः शॊभिता बराह्मणैश च\nदिवश चयुता शिरसात्ता भवेन; गङ्गावनीध्रास तरिदिवस्य माला" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 90, + "text": "यॊनिर वरिष्ठा विरजा वितन्वी; शुष्मा इरा वारिवहा यशॊदा\nविश्वावती चाकृतिर इष्टिर इद्धा; गङ्गॊक्षितानां भुवनस्य पन्थाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 91, + "text": "कषान्त्या मह्या गॊपने धारणे च; दीप्त्या कृशानॊस तपनस्य चैव\nतुल्या गङ्गा संमता बराह्मणानां; गुहस्य बरह्मण्यतया च नित्यम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 92, + "text": "ऋषिष्टुतां विष्णुपदीं पुराणीं; सुपुण्यतॊयां मनसापि लॊके\nसर्वात्मना जाह्नवीं ये परपन्नास; ते बरह्मणः सदनं संप्रयाताः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 93, + "text": "लॊकान इमान नयति या जननीव पुत्रान; सर्वात्मना सर्वगुणॊपपन्ना\nसवस्थानम इष्टम इह बराह्मम अभीप्समानैर; गङ्गा सदैवात्म वशैर उपास्या" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 94, + "text": "उस्रां जुष्टां मिषतीं विश्वतॊयाम; इरां वज्रीं रेवतीं भूधराणाम\nशिष्टाश्रयाम अमृतां बरह्म कान्तां; गङ्गां शरयेद आत्मवान सिद्धिकामः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 95, + "text": "परसाद्य देवान स विभून समस्तान; भगीरथस तपसॊग्रेण गङ्गाम\nगाम आनयत ताम अभिगम्य शश्वन; पुमान भयं नेह नामुत्र विद्यात" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 96, + "text": "उदाहृतः सर्वथा ते गुणानां; मयैक देशः परसमीक्ष्य बुद्ध्या\nशक्तिर न मे का चिद इहास्ति वक्तुं; गुणान सर्वान परिमातुं तथैव" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 97, + "text": "मेरॊः समुद्रस्य च सर्वरत्नैः; संख्यॊपलानाम उदकस्य वापि\nवक्तुं शक्यं नेह गङ्गा जलानां; गुणाख्यानं परिमातुं तथैव" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 98, + "text": "तस्माद इमान परया शरद्धयॊक्तान; गुणान सर्वाञ जाह्नवीजांस तथैव\nभवेद वाचा मनसा कर्मणा च; भक्त्या य���क्तः परया शरद्दधानः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 99, + "text": "लॊकान इमांस तरीन यशसा वितत्य; सिद्धिं पराप्य महतीं तां दुरापाम\nगङ्गा कृतान अचिरेणैव लॊकान; यथेष्टम इष्टान विचरिष्यसि तवम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 100, + "text": "तव मम च गुणैर महानुभावा; जुषतु मतिं सततं सवधर्मयुक्तैः\nअभिगत जनवत्सला हि गङ्गा; भजति युनक्ति सुखैश च भक्तिमन्तम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 101, + "text": "[भ]\nइति परममतिर गुणान अनेकाञ; शिल रतये तरिपथानुयॊग रूपान\nबहुविधम अनुशास्य तथ्य रूपान; गगनतलं दयुतिमान विवेश सिद्धः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 102, + "text": "शिलवृत्तिस तु सिद्धस्य वाक्यैः संबॊधितस तदा\nगङ्गाम उपास्य विधिवत सिद्धिं पराप्तः सुदुर्लभाम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 103, + "text": "तस्मात तवम अपि कौन्तेय भक्त्या परमया युतः\nगङ्गाम अभ्येहि सततं पराप्स्यसे सिद्धिम उत्तमाम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 104, + "text": "[व]\nशरुत्वेतिहासं भीष्मॊक्तं गङ्गायाः सतवसंयुतम\nयुधिष्ठिरः परां परीतिम अगच्छद भरातृभिः सह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 27, + "shloka": 105, + "text": "इतिहासम इमं पुण्यं शृणुयाद यः पठेत वा\nगङ्गायाः सतवसंयुक्तं स मुच्येत सर्वकिल्बिषैः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 28, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nपरज्ञा शरुताभ्यां वृत्तेन शीलेन च यथा भवान\nगुणैः समुदितः सर्वैर वयसा च समन्वितः\nतस्माद भवन्तं पृच्छामि धर्मं धर्मभृतां वर" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 28, + "shloka": 2, + "text": "कषत्रियॊ यदि वा वैश्यः शूद्रॊ वा राजसत्तम\nबराह्मण्यं पराप्नुयात केन तन मे वयाख्यातुम अर्हसि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 28, + "shloka": 3, + "text": "तपसा वा सुमहता कर्मणा वा शरुतेन वा\nबराह्मण्यम अथ चेद इच्छेत तन मे बरूहि पितामह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 28, + "shloka": 4, + "text": "[भ]\nबराह्मण्यं तात दुष्प्रापं वर्णैः कषत्रादिभिस तरिभिः\nपरं हि सर्वभूतानां सथानम एतद युधिष्ठिर" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 28, + "shloka": 5, + "text": "बह्वीस तु संसरन यॊनीर जायमानः पुनः पुनः\nपर्याये तात कस्मिंश चिद बराह्मणॊ नाम जायते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 28, + "shloka": 6, + "text": "अत्राप्य उदाहरन्तीमम इतिहासं पुरातनम\nमतङ्गस्य च संवाद्म गर्दभ्याश च युधिष्ठिर" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 28, + "shloka": 7, + "text": "दविजातेः कस्य चित तात तुल्यवर्णः सुतः परभुः\nमतङ्गॊ नाम नाम्नाभूत सर्वैः समुदितॊ गुणैः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 28, + "shloka": 8, + "text": "स यज्ञकारः कौन्तेय पित्रा सृष्टः परंतप\nपरायाद गर्दभ युक्तेन रथेनेहाशु गामिना" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 28, + "shloka": 9, + "text": "स बालं गर्दभं राजन वहन्तं मातुर अन्तिके\nनिरविध्यत परतॊदेन नासिकायां पुनः पुनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 28, + "shloka": 10, + "text": "तं तु तीव्रव्रणं देष्ट्वा गर्दभी पुत्रगृद्धिनी\nउवाच मा शुचः पुत्र चण्डालस तवाधितिष्ठति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 28, + "shloka": 11, + "text": "बराह्मणे दारुणं नास्ति मैत्रॊ बराह्मण उच्यते\nआचार्यः सर्वभूतानां शाता किं परहरिष्यति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 28, + "shloka": 12, + "text": "अयं तु पापप्रकृतिर बाले न कुरुते दयाम\nसवयॊनिं मानयत्य एष भावॊ भावं निगच्छति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 28, + "shloka": 13, + "text": "एतच छरुत्वा मतङ्गस तु दारुणं रासभी वचः\nअवतीर्य रथात तूर्णं रासभीं परत्यभाषत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 28, + "shloka": 14, + "text": "बरूहि रासभि कल्याणि माता मे येन दूषिता\nकथं मां वेत्सि चण्डालं कषिप्रं रासभि शंस मे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 28, + "shloka": 15, + "text": "केन जातॊ ऽसमि चण्डालॊ बराह्मण्यं येन मे ऽनशत\nतत्त्वेनैतन महाप्राज्ञे बरूहि सर्वम अशेषतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 28, + "shloka": 16, + "text": "[गर्दभी]\nबराह्मण्यां वृषलेन तवं मत्तायां नापितेन ह\nजातस तवम असि चण्डालॊ बराह्मण्यं तेन ते ऽनशत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 28, + "shloka": 17, + "text": "एवम उक्तॊ मतङ्गस तु परत्युपायाद गृहं परति\nतम आगतम अभिप्रेक्ष्य पिता वाक्यम अथाब्रवीत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 28, + "shloka": 18, + "text": "मया तवं यज्ञसंसिद्धौ नियुक्तॊ गुरु कर्मणि\nकस्मात परतिनिवृत्तॊ ऽसि कच चिन न कुशलं तव" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 28, + "shloka": 19, + "text": "[म]\nअयॊनिर अग्र्ययॊनिर वा यः सयात स कुशली भवेत\nकुशलं तु कुतस तस्य यस्येयं जननी पितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 28, + "shloka": 20, + "text": "बराह्मण्यां वृषलाज जातं पितर वेदयतीह माम\nअमानुषी गर्दभीयं तस्मात तप्स्ये तपॊ महत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 28, + "shloka": 21, + "text": "एवम उक्त्वा स पितरं परतस्थे कृतनिश्चयः\nततॊ गत्वा महारण्यम अतप्यत महत तपः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 28, + "shloka": 22, + "text": "ततः संतापयाम आस विबुधांस तपसान्वितः\nमतङ्गः सुसुखं परेप्सुः सथानं सुचरिताद अपि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 28, + "shloka": 23, + "text": "तं तथा तपसा युक्तम उवाच हरिवाहनः\nमतङ्ग तप्यसे किं तवं भॊगान उत्सृज्य मानु��ान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 28, + "shloka": 24, + "text": "वरं ददानि ते हन्त वृणीष्व तवं यद इच्छति\nयच चाप्य अवाप्यम अन्यत ते सर्वं परब्रूहि माचिरम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 28, + "shloka": 25, + "text": "[म]\nबराह्मण्यं कामयानॊ ऽहम इदम आरब्धवांस तपः\nगच्छेयं तद अवाप्येह वर एष वृतॊ मया" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 28, + "shloka": 26, + "text": "एतच छरुत्वा तु वचनं तम उवाच पुरंदरः\nबराह्मण्यं परार्थयानस तवम अप्राप्यम अकृतात्मभिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 28, + "shloka": 27, + "text": "शरेष्ठं यत सर्वभूतेषु तपॊ यन नातिवर्तते\nतदग्र्यं परार्थयानस तवम अचिराद विनशिष्यसि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 28, + "shloka": 28, + "text": "देवतासुरमर्त्येषु यत पवित्रं परं समृतम\nचण्डाल यॊनौ जातेन न त पराप्यं कथं चन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 29, + "shloka": 1, + "text": "[भ]\nएवम उक्तॊ मतङ्गस तु संशितात्मा यतव्रतः\nअतिष्ठद एकपादेन वर्षाणां शतम अच्युत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 29, + "shloka": 2, + "text": "तम उवाच ततः शक्रः पुनर एव महायशाः\nमतङ्ग परमं सथानं परार्थयन्न अतिदुर्लभम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 29, + "shloka": 3, + "text": "मा कृथाः साहसं पुत्र नैष धर्मपथस तव\nअप्राप्यं परार्थयानॊ हि नचिराद विनशिष्यसि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 29, + "shloka": 4, + "text": "मतङ्ग परमं सथानं वार्यमाणॊ मया सकृत\nचिकीर्षस्य एव तपसा सर्वथा न भविष्यसि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 29, + "shloka": 5, + "text": "तिर्यग्यॊनिगतः सर्वॊ मानुष्यं यदि गच्छति\nस जायते पुल्कसॊ वा चण्डालॊ वा कदा चन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 29, + "shloka": 6, + "text": "पुंश्चलः पापयॊनिर वा यः कश चिद इह लक्ष्यते\nस तस्याम एव सुचिरं मतङ्ग परिवर्तते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 29, + "shloka": 7, + "text": "ततॊ दशगुणे काले लभते शूद्रताम अपि\nशूद्रयॊनाव अपि ततॊ बहुशः परिवर्तते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 29, + "shloka": 8, + "text": "ततस तरिंशद गुणे काले लभते वैश्यताम अपि\nवैश्यतायां चिरं कालं तत्रैव परिवर्तते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 29, + "shloka": 9, + "text": "ततः षष्टिगुणे काले राजन्यॊ नाम जायते\nराजन्यत्वे चिरं कालं तत्रैव परिवर्तते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 29, + "shloka": 10, + "text": "ततः षष्टिगुणे काले लभते बरह्म बन्धुताम\nबरह्म बन्धुश चिरं कालं तत्रैव परिवर्तते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 29, + "shloka": 11, + "text": "ततस तु दविशते काले लभते काण्डपृष्ठताम\nकाण्डपृष्ठश चिरं कालं तत्रैव परिवर्तते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 29, + "shloka": 12, + "text": "ततस तु तरिशते काले लभते दविजताम अपि\nतां च पराप्य चिरं कालं तत्रैव परिवर्तते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 29, + "shloka": 13, + "text": "ततश चतुःशते काले शरॊत्रियॊ नाम जायते\nशरॊत्रियत्वे चिरं कालं तत्रैव परिवर्तते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 29, + "shloka": 14, + "text": "तदैव करॊधहर्षौ च कामद्वेषौ च पुत्रक\nअतिमानातिवादौ तम आविशन्ति दविजाधमम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 29, + "shloka": 15, + "text": "तांश चेज जयति शत्रून स तदा पराप्नॊति सद गतिम\nअथ ते वै जयन्त्य एनं तालाग्राद इव पात्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 29, + "shloka": 16, + "text": "मतङ्ग संप्रधार्यैतद यद अहं तवाम अचूदुदम\nवृणीष्व कामम अन्यं तवं बराह्मण्यं हि सुदुर्लभम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 30, + "shloka": 1, + "text": "[भ]\nएवम उक्तॊ मतङ्गस तु भृशं शॊकपरायणः\nअतिष्ठत गयां गत्वा सॊ ऽङगुष्ठेन शतं समाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 30, + "shloka": 2, + "text": "सुदुष्करं वहन यॊगं कृशॊ धमनि संततः\nतवग अस्थि भूतॊ धर्मात्मा स पपातेति नः शरुतम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 30, + "shloka": 3, + "text": "तं पतन्तम अभिद्रुत्य परिजग्राह वासवः\nवराणाम ईश्वरॊ दाता सर्वभूतहिते रतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 30, + "shloka": 4, + "text": "[षक्र]\nमतङ्ग बराह्मणत्वं ते संवृतं परिपन्थिभिः\nपूजयन सुखम आप्नॊति दुःखम आप्नॊत्य अपूजयन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 30, + "shloka": 5, + "text": "बराह्मणे सर्वभूतानां यॊगक्षेमः समाहितः\nबराह्मणेभ्यॊ ऽनुतृप्यन्ति पितरॊ देवतास तथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 30, + "shloka": 6, + "text": "बराह्मणः सर्वभूतानां मतङ्ग पर उच्यते\nबराह्मणः कुरुते तद धि यथा यद यच च वाञ्छति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 30, + "shloka": 7, + "text": "बह्वीस तु संसरन यॊनीर जायमानः पुनः पुनः\nपर्याये तात कस्मिंश चिद बराह्मण्यम इह विन्दति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 30, + "shloka": 8, + "text": "[म]\nकिं मां तुदसि दुःखार्तं मृतं मारयसे च माम\nतं तु शॊचामि यॊ लब्ध्वा बरह्मण्यं न बुभूषते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 30, + "shloka": 9, + "text": "बराह्मण्यं यदि दुष्प्रापं तरिभिर वर्णैः शतक्रतॊ\nसुदुर्लभं तदावाप्य नानुतिष्ठन्ति मानवाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 30, + "shloka": 10, + "text": "यः पापेभ्यः पापतमस तेषाम अधम एव सः\nबराह्मण्यं यॊ ऽवजानीते धनं लब्ध्वेव दुर्लभम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 30, + "shloka": 11, + "text": "दुष्प्रापं खलु विप्रत्वं पराप्तं दुरनुपालनम\nदुरवापम अवाप्यैतन नानुतिष्ठन्ति मानवाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 30, + "shloka": 12, + "text": "एकारामॊ हय अहं शक्र निर्द्वंद्वॊ निष्परिग्रहः\nअहिंसा दमदानस्थः कथं नार्हामि विप्रताम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 30, + "shloka": 13, + "text": "यथा कामविहारी सयां कामरूपी विहंगमः\nबरह्मक्षत्राविरॊधेन पूजां च पराप्नुयाम अहम\nयथा ममाक्षया कीर्तिर भवेच चापि पुरंदर" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 30, + "shloka": 14, + "text": "[इन्द्र]\nछन्दॊ देव इति खयातः सत्रीणां पूज्यॊ भविष्यसि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 30, + "shloka": 15, + "text": "[बः]\nएवं तस्मै वरं दत्त्वा वासवॊ ऽनतरधीयत\nपराणांस तयक्त्वा मतङ्गॊ ऽपि पराप तत सथानम उत्तमम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 30, + "shloka": 16, + "text": "एवम एतत परं सथानं बराह्मण्यं नाम भारत\nतच च दुष्प्रापम इह वै महेन्द्र वचनं यथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 31, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nशरुतं मे महद आख्यानम एतत कुरुकुलॊद्वह\nसुदुष्प्रापं बरवीषि तवं बराह्मण्यं वदतां वर" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 31, + "shloka": 2, + "text": "विश्वामित्रेण च पुरा बराह्मण्यं पराप्तम इत्य उत\nशरूयते वदसे तच च दुष्प्रापम इति सत्तम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 31, + "shloka": 3, + "text": "वीह हव्यश च राजर्षिः शरुतॊ मे विप्रतां गतः\nतद एव तावद गाङ्गेय शरॊतुम इच्छाम्य अहं विभॊ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 31, + "shloka": 4, + "text": "स केन कर्मणा पराप्तॊ बराह्मण्यं राजसत्तम\nवरेण तपसा वापि तन मे वयाख्यातुम अर्हति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 31, + "shloka": 5, + "text": "[बः]\nशृणु राजन यथा राजा वीह हव्यॊ महायशाः\nकषत्रियः सन पुनः पराप्तॊ बराह्मण्यं लॊकसत्कृतम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 31, + "shloka": 6, + "text": "मनॊर महात्मनस तात परजा धर्मेण शासतः\nबभूव पुत्रॊ धर्मात्मा शर्यातिर इति विश्रुतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 31, + "shloka": 7, + "text": "तस्यान्ववाये दवौ राजन राजानौ संबभूवतुः\nहेहयस तालजङ्घश च वत्सेषु जयतां वर" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 31, + "shloka": 8, + "text": "हेहयस्य तु पुत्राणां दशसु सत्रीषु भारत\nशतं बभूव परख्यातं शूराणाम अनिवर्तिनाम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 31, + "shloka": 9, + "text": "तुल्यरूपप्रभावाणां विदुषां युद्धशालिनाम\nधनुर्वेदे च वेदे च सर्वत्रैव कृतश्रमाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 31, + "shloka": 10, + "text": "काशिष्व अपि नृपॊ राजन दिवॊदास पितामहः\nहर्यश्व इति विख्यातॊ बभूव जयतां वरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 31, + "shloka": 11, + "text": "स वीतहव्यदायादैर आगत्य पुरुषर्षभ\nगङ्गायमुनयॊर मध्ये संग्रामे विनिपातितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 31, + "shloka": 12, + "text": "तं तु हत्वा नरवरं हेहयास ते महारथाः\nपरतिजग्मुः पुरीं रम्यां वत्सानाम अकुतॊभयाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 31, + "shloka": 13, + "text": "हर्यश्वस्य तु दायादः काशिराजॊ ऽभयषिच्यत\nसुदेवॊ देवसंकाशः साक्षाद धर्म इवापरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 31, + "shloka": 14, + "text": "स पालयन्न एव महीं धर्मात्मा काशिनन्दनः\nतैर वीतहव्यैर आगत्य युधि सर्वैर विनिर्जितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 31, + "shloka": 15, + "text": "तम अप्य आजौ विनिर्जित्य परतिजग्मुर यथागतम\nसौदेविस तव अथ काशीशॊ दिवॊदासॊ ऽभयषिच्यत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 31, + "shloka": 16, + "text": "दिवॊदासस तु विज्ञाय वीर्यं तेषां महात्मनाम\nवाराणसीं महातेजा निर्ममे शक्र शासनात" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 31, + "shloka": 17, + "text": "विप्र कषत्रिय संबाधां वैश्यशूद्र समाकुलाम\nनैकद्रव्यॊच्चयवतीं समृद्धविपणापणाम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 31, + "shloka": 18, + "text": "गङ्गाया उत्तरे कूले वप्रान्ते राजसत्तम\nगॊमत्या दक्षिणे चैव शक्रस्येवामरावतीम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 31, + "shloka": 19, + "text": "तत्र तं राजशार्दूलं निवसन्तं महीपतिम\nआगत्य हेहया भूयः पर्यधावन्त भारत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 31, + "shloka": 20, + "text": "स निष्पत्य ददौ युद्धं तेभ्यॊ राजा महाबलः\nदेवासुरसमं घॊरं दिवॊदासॊ महाद्युतिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 31, + "shloka": 21, + "text": "स तु युद्धे महाराज दिनानां दशतीर दश\nहतवाहन भूयिष्ठस ततॊ दैन्यम उपागमत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 31, + "shloka": 22, + "text": "हतयॊधस ततॊ राजन कषीणकॊशश च भूमिपः\nदिवॊदासः पुरीं हित्वा पलायनपरॊ ऽभवत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 31, + "shloka": 23, + "text": "स तव आश्रमम उपागम्य भरद्वाजस्य धीमतः\nजगाम शरणं राजा कृताञ्जलिर अरिंदम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 31, + "shloka": 24, + "text": "[राजा]\nभगवन वैतहव्यैर मे युद्धे वंशः परणाशितः\nअहम एकः परिद्यूनॊ भवन्तं शरणं गतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 31, + "shloka": 25, + "text": "शिष्यस्नेहेन भगवन स मां रक्षितुम अर्हसि\nनिःशेषॊ हि कृतॊ वंशॊ मम तैः पापकर्मभिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 31, + "shloka": 26, + "text": "तम उवाच महाभागॊ भरद्वाजः परतापवान\nन भेतव्यं न भेतव्यं सौदेव वयेतु ते भयम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 31, + "shloka": 27, + "text": "अहम इष्टिं करॊम्य अद्य पुत्रार्थं ते विशां पते\nवैतहव्य सहस्राणि यथा तवं परसहिष्यसि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 31, + "shloka": 28, + "text": "तत इष्टिं चकारर्षिस तस्य वै पुत्र कामिकीम\nअथास्य तन��ॊ जज्ञे परतर्दन इति शरुतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 31, + "shloka": 29, + "text": "स जातमात्रॊ ववृधे समाः सद्यस तरयॊदश\nवेदं चाधिजगे कृत्स्नं धनुर्वेदं च भारत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 31, + "shloka": 30, + "text": "यॊगेन च समाविष्टॊ भरद्वाजेन धीमता\nतेजॊ लौक्यं स संगृह्य तस्मिन देशे समाविशत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 31, + "shloka": 31, + "text": "ततः स कवची धन्वी बाणी दीप्त इवानलः\nपरययौ सधनुर धन्वन विवर्षुर इव तॊयदः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 31, + "shloka": 32, + "text": "तं दृष्ट्वा परमं हर्षं सुदेव तनयॊ ययौ\nमेने च मनसा दग्धान वैतहव्यान स पार्थिवः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 31, + "shloka": 33, + "text": "ततस तं यौवराज्येन सथापयित्वा परतर्दनम\nकृतकृत्यं तदात्मानं स राजा अभ्यनन्दत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 31, + "shloka": 34, + "text": "ततस तु वैतहव्यानां वधाय स महीपतिः\nपुत्रं परस्थापयाम आस परतर्दनम अरिंदमम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 31, + "shloka": 35, + "text": "सरथः स तु संतीर्य गङ्गाम आशु पराक्रमी\nपरययौ वीतहव्यानां पुरीं परपुरंजयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 31, + "shloka": 36, + "text": "वैतहव्यास तु संश्रुत्य रथघॊषं समुद्धतम\nनिर्ययुर नगराकारै रथैः पररथारुजैः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 31, + "shloka": 37, + "text": "निष्क्रम्य ते नरव्याघ्रा दंशिताश चित्रयॊधिनः\nपरतर्दनं समाजघ्नुः शरवर्षैर उदायुधाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 31, + "shloka": 38, + "text": "अस्तैश च विविधाकारै रथौघैश च युधिष्ठिर\nअभ्यवर्षन्त राजानं हिमवन्तम इवाम्बुदाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 31, + "shloka": 39, + "text": "अस्तैर अस्त्राणि संवार्य तेषां राजा परतर्दनः\nजघान तान महातेजा वज्रानल समैः शरैः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 31, + "shloka": 40, + "text": "कृत्तॊत्तमाङ्गास ते राजन भल्लैः शतसहस्रशः\nअपतन रुधिरार्द्राङ्गा निकृत्ता इव किंशुकाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 31, + "shloka": 41, + "text": "हतेषु तेषु सर्वेषु वीतहव्यः सुतेष्व अथ\nपराद्रवन नगरं हित्वा भृगॊर आश्रमम अप्य उत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 31, + "shloka": 42, + "text": "ययौ भृगुं च शरणं वीतहव्यॊ नराधिपः\nअभयं च ददौ तस्मै राज्ञे राजन भृगुस तथा\nततॊ ददाव आसनं च तस्मै शिष्यॊ भृगॊस तदा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 31, + "shloka": 43, + "text": "अथानुपदम एवाशु तत्रागच्छत परतर्दनः\nस पराप्य चाश्रमपदं दिवॊदासात्मजॊ ऽबरवीत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 31, + "shloka": 44, + "text": "भॊ भॊः के ऽतराश्रमे सन्ति भृगॊः शिष्या महात्मनः\nदरष्टुम इच्छे मुनिम अहं तस्याचक्षत माम इति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 31, + "shloka": 45, + "text": "स तं विदित्वा तु भृगुर निश्चक्रामाश्रमात तदा\nपूजयाम आस च ततॊ विधिना परमेण ह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 31, + "shloka": 46, + "text": "उवाच चैनं राजेन्द्र किं कार्यम इति पार्थिवम\nस चॊवाच नृपस तस्मै यद आगमनकारणम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 31, + "shloka": 47, + "text": "अयं बरह्मन्न इतॊ राजा वीतहव्यॊ विसर्ज्यताम\nअस्य पुत्रैर हि मे बरह्मन कृत्स्नॊ वंशः परणाशितः\nउत्सादितश च विषयः काशीनां रत्नसंचयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 31, + "shloka": 48, + "text": "एतस्य वीर्यदृप्तस्य हतं पुत्रशतं मया\nअस्येदानीं वधाद बरह्मन भविष्याम्य अनृणः पितुः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 31, + "shloka": 49, + "text": "तम उवाच कृपाविष्टॊ भृगुर धर्मभृतां वरः\nनेहास्ति कषत्रियः कश चित सर्वे हीमे दविजातयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 31, + "shloka": 50, + "text": "एवं तु वचनं शरुत्वा भृगॊस तथ्यं परतर्दनः\nपादाव उपस्पृश्य शनैः परहसन वाक्यम अब्रवीत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 31, + "shloka": 51, + "text": "एवम अप्य अस्मि भगवन कृतकृत्यॊ न संशयः\nयद एष राजा वीर्येण सवजातिं तयाजितॊ मया" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 31, + "shloka": 52, + "text": "अनुजानीहि मां बरह्मन धयायस्व च शिवेन माम\nतयाजितॊ हि मया जातिम एष राजा भृगूद्वह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 31, + "shloka": 53, + "text": "ततस तेनाभ्यनुज्ञातॊ ययौ राजा परतर्दनः\nयथागतं महाराज मुक्त्वा विषम इवॊरगः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 31, + "shloka": 54, + "text": "भृगॊर वचनमात्रेण स च बरह्मर्षितां गतः\nवीतहव्यॊ महाराज बरह्मवादित्वम एव च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 31, + "shloka": 55, + "text": "तस्य गृत्समदः पुत्रॊ रूपेणेन्द्र इवापरः\nशक्रस तवम इति यॊ दैत्यैर निगृहीतः किलाभवत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 31, + "shloka": 56, + "text": "ऋग्वेदे वर्तते चाग्र्या शरुतिर अत्र विशां पते\nयत्र गृत्समदॊ बरह्मन बराह्मणैः स महीयते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 31, + "shloka": 57, + "text": "स बरह्म चारी विप्रर्षिः शरीमान गृत्समदॊ ऽभवत\nपुत्रॊ गृत्समदस्यापि सुचेता अभवद दविजः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 31, + "shloka": 58, + "text": "वर्चाः सुतेजसः पुत्रॊ विहव्यस तस्य चात्मजः\nविहव्यस्य तु पुत्रस तु वितत्यस तस्य चात्मजः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 31, + "shloka": 59, + "text": "वितत्यस्य सुतः सत्यः सन्तः सत्यस्य चात्मजः\nशरवास तस्य सुतश चर्षिः शरवसश चाभवत तमः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 31, + "shloka": 60, + "text": "तमसश च परकाशॊ ऽभूत तनयॊ दविजसत्तमः\nपरकाशस्य च वाग इन्द्रॊ बभूव जयतां वरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 31, + "shloka": 61, + "text": "तस्यात्मजश च परमतिर वेदवेदाङ्गपारगः\nघृताच्यां तस्य पुत्रस तु रुरुर नामॊदपद्यत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 31, + "shloka": 62, + "text": "परमद्वरायां तु रुरॊः पुत्रः समुदपद्यत\nशुनकॊ नाम विप्रर्षिर यस्य पुत्रॊ ऽथ शौनकः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 31, + "shloka": 63, + "text": "एवं विप्रत्वम अगमद वीतहव्यॊ नराधिपः\nभृगॊः परसादाद राजेन्द्र कषत्रियः कषत्रियर्षभ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 31, + "shloka": 64, + "text": "तथैव कथितॊ वंशॊ मया गार्त्समदस तव\nविस्तरेण महाराज किम अन्यद अनुपृच्छसि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 32, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nके पूज्याः के नमः कार्या मानवैर भरतर्षभ\nविस्तरेण तद आचक्ष्व न हि तृप्यामि कथ्यताम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 32, + "shloka": 2, + "text": "[भ]\nअत्राप्य उदाहरन्तीमम इतिहासं पुरातनम\nनारदस्य च संवादं वासुदेवस्य चॊभयॊः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 32, + "shloka": 3, + "text": "नारदं पराञ्जलिं दृष्ट्वा पूजयानं दविज रषभान\nकेशवः परिपप्रच्छ भगवन कान नमस्यसि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 32, + "shloka": 4, + "text": "बहुमानः परः केषु भवतॊ यान नमस्यसि\nशक्यं चेच छरॊतुम इच्छामि बरूह्य एतद धर्मवित्तम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 32, + "shloka": 5, + "text": "[न]\nशृणु गॊविन्द यान एतान पूजयाम्य अरिमर्दन\nतवत्तॊ ऽनयः कः पुमाँल लॊके शरॊतुम एतद इहार्हति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 32, + "shloka": 6, + "text": "वरुणं वायुम आदित्यं पर्यन्यं जातवेदसम\nसथाणुं सकन्दं तथा लक्ष्मीं विष्णुं बरह्माणम एव च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 32, + "shloka": 7, + "text": "वाचस्पतिं चन्द्रमसम अपः पृथ्वीं सरस्वतीम\nसततं ये नमस्यन्ति तान नमस्याम्य अहं विभॊ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 32, + "shloka": 8, + "text": "तपॊधनान वेद विदॊ नित्यं वेद परायणान\nमहार्हान वृष्णिशार्दूल सदा संपूजयाम्य अहम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 32, + "shloka": 9, + "text": "अभुक्त्वा देवकार्याणि कुर्वते ये ऽविकत्थनाः\nसंतुष्टाश च कषमा युक्तास तान नमस्याम्य अहं विभॊ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 32, + "shloka": 10, + "text": "सम्यग ददति ये चेष्टान कषान्ता दान्ता जितेन्द्रियाः\nसस्यं धनं कषितिं गाश च तान नमस्यामि यादव" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 32, + "shloka": 11, + "text": "ये ते तपसि वर्तन्ते वने मूलफलाशनाः\nअसंचयाः करियावन्तस तान नमस्यामि यादव" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 32, + "shloka": 12, + "text": "ये भृत्यभरणे सक्ताः सततं चातिथि परियाः\nभुञ्जन्ते देव शेषाणि तान नमस्यामि यादव" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 32, + "shloka": 13, + "text": "ये वेदं पराप्य दुर्धर्षा वाग्मिनॊ बरह्मवादिनः\nयाजनाध्यापने युक्ता नित्यं तान पूजयाम्य अहम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 32, + "shloka": 14, + "text": "परसन्नहृदयाश चैव सर्वसत्त्वेषु नित्यशः\nआ पृष्ठतापात सवाध्याये युक्तास तान पूजयाम्य अहम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 32, + "shloka": 15, + "text": "गुरु परसादे सवाध्याये यतन्ते ये सथिरव्रताः\nशुश्रूषवॊ ऽनसूयन्तस तान नमस्यामि यादव" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 32, + "shloka": 16, + "text": "सुव्रता मुनयॊ ये च बरह्मण्याः सत्यसंगराः\nवॊढारॊ हव्यकव्यानां तान नमस्यामि यादव" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 32, + "shloka": 17, + "text": "भैक्ष्य चर्यासु निरताः कृशा गुरु कुलाश्रयाः\nनिःसुखा निर्धना ये च तान नमस्यामि यादव" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 32, + "shloka": 18, + "text": "निर्ममा निष्प्रतिद्वंद्वा निर्ह्रीका निष्प्रयॊजनाः\nअहिंसा निरता ये च ये च सत्यव्रता नराः\nदान्ताः शम पराश चैव तान नमस्यामि केशव" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 32, + "shloka": 19, + "text": "देवतातिथिपूजायां परसक्ता गृहमेधिनः\nकपॊत वृत्तयॊ नित्यं तान नमस्यामि यादव" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 32, + "shloka": 20, + "text": "येषां तरिवर्गः कृत्येषु वर्तते नॊपहीयते\nशिष्टाचार परवृत्ताश च तान नमस्याम्य अहं सदा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 32, + "shloka": 21, + "text": "बराह्मणास तरिषु लॊकेषु ये तरिवर्गम अनुष्ठिताः\nअलॊलुपाः पुण्यशीलास तान नमस्यामि केशव" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 32, + "shloka": 22, + "text": "अब्भक्षा वायुभक्षाश च सुधा भक्षाश च ये सदा\nवरतैश च विविधैर युक्तास तान नमस्यामि माधव" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 32, + "shloka": 23, + "text": "अयॊनीन अग्नियॊनींश च बरह्मयॊनींस तथैव च\nसर्वभूतात्मयॊनींश च तान नमस्याम्य अहं दविजान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 32, + "shloka": 24, + "text": "नित्यम एतान नमस्यामि कृष्ण लॊककरान ऋषीन\nलॊकज्येष्ठाञ जञाननिष्ठांस तमॊ घनाँल लॊकभास्करान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 32, + "shloka": 25, + "text": "तस्मात तवम अपि वार्ष्णेय दविजान पूजय नित्यदा\nपूजिताः पूजनार्हा हि सुखं दास्यन्ति ते ऽनघ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 32, + "shloka": 26, + "text": "अल्स्मिल लॊके सदा हय एते परत्र च सुखप्रदाः\nत एते मान्यमाना वै परदास्यन्ति सुखं तव" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 32, + "shloka": 27, + "text": "ये सर्वातिथयॊ नित्यं गॊषु च बराह्मणेषु च\nन��त्यं सत्ये च निरता दुर्गाण्य अतितरन्ति ते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 32, + "shloka": 28, + "text": "नित्यं शम परा ये च तथा ये चानसूयकाः\nनित्यं सवाध्यायिनॊ ये च दुर्गाण्य अतितरन्ति ते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 32, + "shloka": 29, + "text": "सर्वान देवान नमस्यन्ति ये चैकं देवम आश्रिताः\nशरद्दधानाश च दान्ताश च दुर्गाण्य अतितरन्ति ते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 32, + "shloka": 30, + "text": "तथैव विप्र परवरान नमस्कृत्य यतव्रतान\nभवन्ति ये दानरता दुर्गाण्य अतितरन्ति ते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 32, + "shloka": 31, + "text": "अग्नीन आधाय विधिवत परयता धारयन्ति ये\nपराप्ताः सॊमाहुतिं चैव दुर्गाण्य अतितरन्ति ते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 32, + "shloka": 32, + "text": "मातापित्रॊर गुरुषु च सम्यग वर्तन्ति ये सदा\nयथा तवं वृष्णिशार्दूलेत्य उक्त्वैवं विरराम सः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 32, + "shloka": 33, + "text": "तस्मात तवम अपि कौन्तेय पितृदेवद्विजातिथीन\nसम्यक पूजय येन तवं गतिम इष्टाम अवाप्स्यसि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 33, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nकिं राज्ञः सर्वकृत्यानां गरीयः सयात पितामह\nकिं कुर्वन कर्म नृपतिर उभौ लॊकौ समश्नुते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 33, + "shloka": 2, + "text": "[भ]\nएतद राज्ञः कृत्यतमम अभिषिक्तस्य भारत\nबराह्मणानाम अनुष्ठानम अत्यन्तं सुखम इच्छता\nशरॊत्रियान बराह्मणान वृद्धान नित्यम एवाभिपूजयेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 33, + "shloka": 3, + "text": "पौरजानपदांश चापि बराह्मणांश च बहुश्रुतान\nसान्त्वेन भॊगदानेन नमः कारैस तथार्चयेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 33, + "shloka": 4, + "text": "एतत कृत्यतमं राज्ञॊ नित्यम एवेति लक्षयेत\nयथात्मानं यथा पुत्रांस तथैतान परिपालयेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 33, + "shloka": 5, + "text": "ये चाप्य एषां पूज्यतमास तान दृढं परतिपूजयेत\nतेषु शान्तेषु तद राष्ट्रं सर्वम एव विराजते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 33, + "shloka": 6, + "text": "ते पूज्यास ते नमः कार्यास ते रक्ष्याः पितरॊ यथा\nतेष्व एव यात्रा लॊकस्य भूतानाम इव वासवे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 33, + "shloka": 7, + "text": "अभिचारैर उपायैश च दहेयुर अपि तेजसा\nनिःशेषं कुपिताः कुर्युर उग्राः सत्यपराक्रमाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 33, + "shloka": 8, + "text": "नान्तम एषां परपश्यामि न दिशश चाप्य अपावृताः\nकुपिताः समुदीक्षन्ते दावेष्व अग्निशिखा इव" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 33, + "shloka": 9, + "text": "विद्यन तेषां साहसिका गुणास तेषाम अतीव हि\nकूपा इव तृणच छन्ना विशुद्धा दयौर इवापरे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 33, + "shloka": 10, + "text": "परसह्य कारिणः के चित कार्पास मृदवॊ ऽपरे\nसन्ति चैषाम अतिशठास तथान्ये ऽतितपस्विनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 33, + "shloka": 11, + "text": "कृषिगॊरक्ष्यम अप्य अन्ये भैक्षम अन्ये ऽपय अनुष्ठिताः\nचॊराश चान्ये ऽनृताश चान्ये तथान्ये नटनर्तकाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 33, + "shloka": 12, + "text": "सर्वकर्मसु दृश्यन्ते परशान्तेष्व इतरेषु च\nविविधाचार युक्ताश च बराह्मणा भरतर्षभ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 33, + "shloka": 13, + "text": "नाना कर्मसु युक्तानां बहु कर्मॊपजीविनाम\nधर्मज्ञानां सतां तेषां नित्यम एवानुकीर्तयेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 33, + "shloka": 14, + "text": "पितॄणां देवतानां च मनुष्यॊरगरक्षसाम\nपुरॊहिता महाभागा बराह्मणा वै नराधिप" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 33, + "shloka": 15, + "text": "नैते देवैर न पितृभिर न गन्धर्वैर न राक्षसैः\nनासुरैर न पिशाचैश च शक्या जेतुं दविजातयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 33, + "shloka": 16, + "text": "अदैवं दैवतं कुर्युर दैवतं चाप्य अदैवतम\nयम इच्छेयुः स राजा सयाद यं दविष्युः स पराभवेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 33, + "shloka": 17, + "text": "परिवादं च ये कुर्युर बराह्मणानाम अचेतसः\nनिन्दा परशंसा कुशलाः कीर्त्यकीर्तिपरावराः\nपरिकुल्प्यन्ति ते राजन सततं दविषतां दविजाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 33, + "shloka": 18, + "text": "बराह्मणा यं परशंसन्ति पुरुषः स परवर्धते\nबराह्मणैर यः पराक्रुष्टः पराभूयात कषणाद धि सः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 33, + "shloka": 19, + "text": "शका यवनकाम्बॊजास तास ताः कषत्रिय जातयः\nवृषलत्वं परिगता बराह्मणानाम अदर्शनात" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 33, + "shloka": 20, + "text": "दरमिॢाश च कलिङ्गाश च पुलिन्दाश चाप्य उशीनराः\nकौलाः सर्पा माहिषकास तास ताः कषत्रिय जातयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 33, + "shloka": 21, + "text": "वृषलत्वं परिगता बराह्मणानाम अदर्शनात\nशरेयान पराजयस तेभ्यॊ न जयॊ जयतां वर" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 33, + "shloka": 22, + "text": "यस तु सर्वम इदं हन्याद बराह्मणं च न तः समम\nबरह्म वध्या महान दॊष इत्य आहुः परमर्षयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 33, + "shloka": 23, + "text": "परिवादॊ दविजातीनां न शरॊतव्यः कथं चन\nआसीताधॊ मुखस तूष्णीं समुत्थाय वरजेत वा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 33, + "shloka": 24, + "text": "न स जातॊ जनिष्यॊ वा पृथिव्याम इह कश चन\nयॊ बराह्मण विरॊधेन सुखं जीवितुम उत्सहेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 33, + "shloka": 25, + "text": "दुर्ग्रहॊ मुष्टिना वायुर दुःस्पर्शः पाणिना शशी\nदुर्धरा पृथिवी मूर्ध्ना दुर्जया बराह्मणा भुवि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 33, + "shloka": 1, + "text": "[भ]\nबराह्मणान एव सततं भृशं संप्रतिपूजयेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 34, + "shloka": 1, + "text": "एते हि सॊमराजान ईश्वराः सुखदुःखयॊः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 34, + "shloka": 2, + "text": "एते भॊगैर अलंकारैर अन्यैश चैव किम इच्छकैः\nसदा पूज्या नमः कार्या रक्ष्याश च पितृवन नृपैः\nअतॊ राष्ट्रस्य शान्तिर हि भूतानाम इव वासवात" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 34, + "shloka": 3, + "text": "जायतां बरह्म वर्चस्वी राष्ट्रे वै बराह्मणः शुचिः\nमहारथश च राजन्य एष्टव्यः शत्रुतापनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 34, + "shloka": 4, + "text": "बराह्मणं जातिसंपन्नं धर्मज्ञं संशितव्रतम\nवासयेत गृहे राजन न तस्मात परम अस्ति वै" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 34, + "shloka": 5, + "text": "बराह्मणेभ्यॊ हविर दत्तं परतिगृह्णन्ति देवताः\nपितरः सर्वभूतानां नैतेभ्यॊ विद्यते परम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 34, + "shloka": 6, + "text": "आदित्यश चन्द्रमा वायुर भूमिर आपॊ ऽमबरं दिशः\nसर्वे बराह्मणम आविश्य सदान्नम उपभुञ्जते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 34, + "shloka": 7, + "text": "न तस्याश्नन्ति पितरॊ यस्य विप्रा न भुञ्जते\nदेवाश चाप्य अस्य नाश्नन्ति पापस्य बराह्मण दविषः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 34, + "shloka": 8, + "text": "बराह्मणेषु तु तुष्टेषु परीयन्ते पितरः सदा\nतथैव देवता राजन नात्र कार्या विचारणा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 34, + "shloka": 9, + "text": "तथैव ते ऽपि परीयन्ते येषां भवति तद धविः\nन च परेत्य विनश्यन्ति गच्छन्ति परमां गतिम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 34, + "shloka": 10, + "text": "येन येनैव हविषा बराह्मणांस तर्पयेन नरः\nतेन तेनैव परीयन्ते पितरॊ देवतास तथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 34, + "shloka": 11, + "text": "बराह्मणाद एव तद भूतं परभवन्ति यतः परजाः\nयतश चायं परभवति परेत्य यत्र च गच्छति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 34, + "shloka": 12, + "text": "वेदैष मार्गं सवर्गस्य तथैव नरकस्य च\nआगतानागते चॊभे बराह्मणॊ दविपदां वरः\nबराह्मणॊ भरतश्रेष्ठ सवधर्मं वेद मेधया" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 34, + "shloka": 13, + "text": "ये चैनम अनुवर्तन्ते ते न यान्ति पराभवम\nन ते परेत्य विनश्यन्ति गच्छन्ति न पराभवम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 34, + "shloka": 14, + "text": "ये बराह्मण मुखात पराप्तं परतिगृह्णन्ति वै वचः\nकृतात्मानॊ महात्मानस ते न यान्ति पराभवम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 34, + "shloka": 15, + "text": "कषत्रियाणां परतपतां तेजसा च बलेन च\nबराह्मणेष्व एव शाम्यन्ति तेजांसि च बलानि च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 34, + "shloka": 16, + "text": "भृगवॊ ऽजयंस तालजङ्घान नीपान अङ्गिरसॊ ऽजयन\nभरद्वाजॊ वैतहव्यान ऐलांश च भरतर्षभ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 34, + "shloka": 17, + "text": "चित्रायुधांश चाप्य अजयन्न एते कृष्णाजिनध्वजाः\nपरक्षिप्याथ च कुम्भान वै पारगामिनम आरभेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 34, + "shloka": 18, + "text": "यत किं चित कथ्यते लॊके शरूयते पश्यते ऽपि वा\nसर्वं तद बराह्मणेष्व एव गूढॊ ऽगनिर इव दारुषु" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 34, + "shloka": 19, + "text": "अत्राप्य उदाहरन्तीमम इतिहासं पुरातनम\nसंवादं वासुदेवस्य पृथ्व्याश च भरतर्षभ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 34, + "shloka": 20, + "text": "[वासुदेव]\nमातरं सर्वभूतानां पृच्छे तवा संशयं शुभे\nकेन सवित कर्मणा पापं वयपॊहति नरॊ गृही" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 34, + "shloka": 21, + "text": "[पृथिवी]\nबराह्मणान एव सेवेत पवित्रं हय एतद उत्तमम\nबराह्मणान सेवमानस्य रजः सर्वं परणश्यति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 34, + "shloka": 22, + "text": "अतॊ भूतिर अतः कीर्तिर अतॊ बुद्धिः परजायते\nअपरेषां परेषां च परेभ्यश चैव ये परे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 34, + "shloka": 23, + "text": "बराह्मणा यं परशंसन्ति पुरुषः स परवर्धते\nअथ यॊ बराह्मणाक्रुष्टः पराभवति सॊ ऽचिरात" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 34, + "shloka": 24, + "text": "यथा महार्णवे कषिप्त आमलॊष्टॊ विनश्यति\nतथा दुश्चरितं कर्म पराभावाय कल्पते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 34, + "shloka": 25, + "text": "पश्य चन्द्रे कृतं लक्ष्म समुद्रे लवणॊदकम\nतथा भग सहस्रेण महेन्द्रं परिचिह्नितम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 34, + "shloka": 26, + "text": "तेषाम एव परभावेन सहस्रनयनॊ हय असौ\nशतक्रतुः समभवत पश्य माधव यादृशम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 34, + "shloka": 27, + "text": "इच्छन भूतिं च कीर्तिं च लॊकांश च मधुसूदन\nबराह्मणानुमते तिष्ठेत पुरुषः शुचिर आत्मवान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 34, + "shloka": 28, + "text": "इत्य एतद वचनं शरुत्वा मेदिन्या मधुसूदनः\nसाधु साध्व इत्य अथेत्य उक्त्वा मेदिनीं परत्यपूजयत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 34, + "shloka": 29, + "text": "एतां शरुत्वॊपमां पार्थ परयतॊ बराह्मणर्षभान\nसततं पूजयेथास तवं ततः शरेयॊ ऽभिपत्स्यसे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 35, + "shloka": 1, + "text": "[भ]\nजन्मनैव महाभागॊ बराह्मणॊ नाम जायते\nनमस्यः सर्वभूतानाम अतिथिः परसृताग्र भुक" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 35, + "shloka": 2, + "text": "सर्वान नः सुहृदस तात बराह्मणाः सुमनॊमुखाः\nगीर्भिर मङ्गलयुक्ताभिर अनुध्यायन्ति पूजिताः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 35, + "shloka": 3, + "text": "सर्वान नॊ दविषतस तात बराह्मणा जातमन्यवः\nगीर्भिर दारुणयुक्ताभिर अभिहन्युर अपूजिताः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 35, + "shloka": 4, + "text": "अत्र गाथा बरह्म गीताः कीर्तयन्ति पुरा विदः\nसृष्ट्वा दविजातीन धाता हि यथापूर्वं समादधत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 35, + "shloka": 5, + "text": "न वॊ ऽनयद इह कर्तव्यं किं चिद ऊर्ध्वं यथाविधि\nगुप्ता गॊपायत बरह्म शरेयॊ वस तेन शॊभनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 35, + "shloka": 6, + "text": "सवम एव कुर्वतां कर्म शरीर वॊ बराह्मी भविष्यति\nपरमाणं सर्वभूतानां परग्रहं च गमिष्यथ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 35, + "shloka": 7, + "text": "न शौद्रं कर्म कर्तव्यं बराह्मणेन विपश्चिता\nशौद्रं हि कुर्वतः कर्म धर्मः समुपरुध्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 35, + "shloka": 8, + "text": "शरीश च बुद्धिश च तेजश च विभूतिश च परतापिनी\nसवाध्यायेनैव माहात्म्यं विमलं परतिपत्स्यथ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 35, + "shloka": 9, + "text": "हुत्वा चाहवनीयस्थं महाभाग्ये परतिष्ठिताः\nअग्रभॊज्याः परसूतीनां शरिया बराह्म्यानुकल्पिताः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 35, + "shloka": 10, + "text": "शरद्धया परया युक्ता हय अनभिद्रॊह लब्धया\nदमस्वाध्यायनिरताः सर्वान कामान अवाप्स्यथ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 35, + "shloka": 11, + "text": "यच चैव मानुषे लॊके यच च देवेषु किं चन\nसर्वं तत तपसा साध्यं जञानेन विनयेन च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 35, + "shloka": 12, + "text": "इत्य एता बरह्म गीतास ते समाख्याता मयानघ\nविप्रानुकम्पार्थम इदं तेन परॊक्तं हि धीमता" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 35, + "shloka": 13, + "text": "भूयस तेषां बलं मन्ये यथा राज्ञस तपस्विनः\nदुरासदाश च चण्डाश च रभसाः कषिप्रकारिणः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 35, + "shloka": 14, + "text": "सन्त्य एषां सिंहसत्त्वाश च वयाघ्रसत्त्वास तथापरे\nवराहमृगसत्त्वाश च गजसत्त्वास तथापरे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 35, + "shloka": 15, + "text": "कर्पास मृदवः के चित तथान्ये मकरस्पृशः\nविभाष्य घातिनः के चित तथा चक्षुर्हणॊ ऽपरे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 35, + "shloka": 16, + "text": "सन्ति चाशीविषनिभाः सन्ति मन्दास तथापरे\nविविधानीह वृत्तानि बराह्मणानां युधिष्ठिर" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 35, + "shloka": 17, + "text": "मेकला दरमिडाः काशाः पौण्ड्राः कॊल्ल गिरास तथा\nशौण्डिका दरदा दर्वाश चौराः शबर बर्बराः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 35, + "shloka": 18, + "text": "किराता यवनाश चैव तास ताः कषत्रिय जातयः\nवृषलत्वम अनुप्राप्ता बराह्मणानाम अदर्शनात" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 35, + "shloka": 19, + "text": "बराह्मणानां परिभवाद असुराः सलिले शयाः\nबराह्मणानां परसादाच च देवाः सवर्गनिवासिनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 35, + "shloka": 20, + "text": "अशक्यं सप्रष्टुम आकाशम अचाल्यॊ हिमवान गिरिः\nअवार्या सेतुना गङ्गा दुर्जया बराह्मणा भुवि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 35, + "shloka": 21, + "text": "न बराह्मण विरॊधेन शक्या शास्तुं वसुंधरा\nबराह्मणा हि महात्मानॊ देवानाम अपि देवताः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 35, + "shloka": 22, + "text": "तान पूजयस्व सततं दानेन परिचर्यया\nयदीच्छसि महीं भॊक्तुम इमां सागरमेखलाम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 35, + "shloka": 23, + "text": "परतिग्रहेण तेजॊ हि विप्राणां शाम्यते ऽनघ\nपरतिग्रहं ये नेच्छेयुस ते ऽपि रक्ष्यास तवयानघ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 36, + "shloka": 1, + "text": "[भ]\nअत्राप्य उदाहरन्तीमम इतिहासं पुरातनम\nशक्र शम्बर संवादं तन निबॊध युधिष्ठिर" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 36, + "shloka": 2, + "text": "शक्रॊ हय अज्ञातरूपेण जटी भूत्वा रजॊ रुणः\nविरूपं रूपम आस्थाय परश्नं पप्रच्छ शम्बरम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 36, + "shloka": 3, + "text": "केन शम्बर वृत्तेन सवजात्यान अधितिष्ठसि\nशरेष्ठं तवां केन मन्यन्ते तन मे परब्रूहि पृच्छतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 36, + "shloka": 4, + "text": "[ष]\nनासूयामि सदा विप्रान बरह्माणं च पितामहम\nशास्त्राणि वदतॊ विप्रान संमन्यामि यथासुखम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 36, + "shloka": 5, + "text": "शरुत्वा च नावजानामि नापराध्यामि कर्हि चित\nअभ्यर्च्याननुपृच्छामि पादौ गृह्णामि धीमताम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 36, + "shloka": 6, + "text": "ते विश्रब्धाः परभाषन्ते संयच्छन्ति च मां सदा\nपरमत्तेष्व अप्रमत्तॊ ऽसमि सदा सुप्तेषु जागृमि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 36, + "shloka": 7, + "text": "ते मा शास्त्रपथे युक्तं बरह्मण्यम अनसूयकम\nसमासिञ्चन्ति शास्तारः कषौद्रं मध्व इव मक्षिकाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 36, + "shloka": 8, + "text": "यच च भाषन्ति ते तुष्टास तत तद्गृह्णामि मेधया\nसमाधिम आत्मनॊ नित्यम अनुलॊमम अचिन्तयन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 36, + "shloka": 9, + "text": "सॊ ऽहं वाग अग्रसृष्टानां रसानाम अवलेहकः\nसवजात्यान अधितिष्ठामि नक्षत्राणीव चन्द्रमाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 36, + "shloka": 10, + "text": "एतत पृथिव्याम अमृतम एतच चक्षुर अनुत्तमम\nयद बराह्मणं मुखाच छास्त्रम इह शरुत्वा परवर्तते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 36, + "shloka": 11, + "text": "एतत कारणम आज्ञाय दृष्ट्वा देवासुरं पुरा\nयुद्धं पिता मे हृष्टात्मा विस्मितः परत्यपद्यत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 36, + "shloka": 12, + "text": "दृष्ट्वा च बराह्मणानां तु महिमानं महात्मनाम\nपर्यपृच्छत कथम इमे सिद्धा इति निशाकरम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 36, + "shloka": 13, + "text": "[सॊम]\nबराह्मणास तपसा सर्वे सिध्यन्ते वाग्बलाः सदा\nभुजवीर्या हि राजानॊ वाग अस्त्राश च दविजातयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 36, + "shloka": 14, + "text": "परवसन वाप्य अधीयीत बह्वीर दुर्वसतीर वसन\nनिर्मन्युर अपि निर्मानॊ यतिः सयात समदर्शनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 36, + "shloka": 15, + "text": "अपि चेज जातिसंपन्नः सर्वान वेदान पितुर गृहे\nशलाघमान इवाधीयेद गराम्य इत्य एव तं विदुः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 36, + "shloka": 16, + "text": "भूमिर एतौ निगिरति सर्पॊ बिलशयान इव\nराजानं चाप्य अयॊद्धारं बराह्मणं चाप्रवासिनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 36, + "shloka": 17, + "text": "अतिमानः शरियं हन्ति पुरुषस्याल्पमेधसः\nगर्भेण दुष्यते कन्या गृहवासेन च दविजः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 36, + "shloka": 18, + "text": "इत्य एतन मे पिता शरुत्वा सॊमाद अद्भुतदर्शनात\nबराह्मणान पूजयाम आस तथैवाहं महाव्रतान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 36, + "shloka": 19, + "text": "[भ]\nशरुत्वैतद वचनं शक्रॊ दानवेन्द्र मुखाच चयुतम\nदविजान संपूजयाम आस महेन्द्रत्वम अवाप च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 37, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nअपूर्वं वा भवेत पार्थम अथ वापि चिरॊषितम\nदूराद अभ्यागतं वापि किं पात्रं सयात पितामह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 37, + "shloka": 2, + "text": "[भ]\nकरिया भवति केषां चिद उपांशु वरतम उत्तमम\nयॊ यॊ याचेत यत किं चित सर्वं दद्याम इत्य उत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 37, + "shloka": 3, + "text": "अपीदयन भृत्यवर्गम इत्य एवम अनुशुश्रुम\nपीडयन भृत्यवर्गं हि आत्मानम अपकर्षति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 37, + "shloka": 4, + "text": "अपूर्वं वापि यत पात्रं यच चापि सयाच चिरॊषितम\nदूराद अभ्यागतं चापि तत पात्रं च विदुर बुधाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 37, + "shloka": 5, + "text": "[य]\nअपीडया च भृत्यानां धर्मस्याहिंसया तथा\nपात्रं विद्याम तत्त्वेन यस्मै दत्तं न संतपेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 37, + "shloka": 6, + "text": "[भ]\nऋत्विक पुरॊहिताचार्याः शिष्याः संबन्धिबान्धवाः\nसर्व�� पूज्याश च मान्याश च शरुतवृत्तॊपसंहिताः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 37, + "shloka": 7, + "text": "अतॊ ऽनयथा वर्तमानाः सर्वे नार्हन्ति सत्क्रियाम\nतस्मान नित्यं परीक्षेत पुरुषान परणिधाय वै" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 37, + "shloka": 8, + "text": "अक्रॊधः सत्यवचनम अहिंसा दम आर्जवम\nअद्रॊहॊ नातिमानश च हरीस तितिक्षा तपः शमः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 37, + "shloka": 9, + "text": "यस्मिन एतानि दृश्यन्ते न चाकार्याणि भारत\nभावतॊ विनिविष्टानि तत पात्रं मानम अर्हति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 37, + "shloka": 10, + "text": "तथा चिरॊषितं चापि संप्रत्यागतम एव च\nअपूर्वं चैव पूर्वं च तत पातं मानम अर्हति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 37, + "shloka": 11, + "text": "अप्रामाण्यं च वेदानां शास्त्राणां चाति लङ्घनम\nसर्वत्र चानवस्थानम एतन नाशनम आत्मनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 37, + "shloka": 12, + "text": "भवेत पण्डितमानी यॊ बराह्मणॊ वेद निन्दकः\nआन्वीक्षिकीं तर्क विद्याम अनुरक्तॊ निरर्थिकाम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 37, + "shloka": 13, + "text": "हेतुवादान बरुवन सत्सु विजेताहेतु वादिकः\nआक्रॊष्टा चाति वक्ता च बराह्मणानां सदैव हि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 37, + "shloka": 14, + "text": "सर्वाभिशङ्की मूढश च बालः कटुक वाग अपि\nबॊद्धव्यस तादृशस तात नरश्वानं हि तं विदुः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 37, + "shloka": 15, + "text": "यथा शवा भषितुं चैव हन्तुं चैवावसृज्यते\nएवं संभाषणार्थाय सर्वशास्त्रवधाय च\nअल्पश्रुताः कु तर्काश च दृष्टाः सपृष्टाः कु पण्डिताः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 37, + "shloka": 16, + "text": "शरुतिस्मृतीतिहासादि पुराणारण्य वेदिनः\nअनुरुन्ध्याद बहुज्ञांश च सारज्ञांश चैव पण्डितान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 37, + "shloka": 17, + "text": "लॊकयात्रा च दरष्टव्या धर्मश चात्महितानि च\nएवं नरॊ वर्तमानः शाश्वतीर एधते समाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 37, + "shloka": 18, + "text": "ऋणम उन्मुच्य देवानाम ऋषीणां च तथैव च\nपितॄणाम अथ विप्राणाम अतिथीनां च पञ्चमम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 37, + "shloka": 19, + "text": "पर्यायेण विशुद्धेन सुनिर्णिक्तेन कर्मणा\nएवं गृहस्थः कर्माणि कुर्वन धर्मान न हीयते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 38, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nसत्रीणां सवभावम इच्छामि शरॊतुं भरतसत्तम\nसत्रियॊ हि मूलं दॊषाणां लघु चित्ताः पितामह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 38, + "shloka": 2, + "text": "[भ]\nअत्राप्य उदाहरन्तीमम इतिहासं पुरातनम\nनारदस्य च संवादं पुंश्चल्या पञ्च चूडया" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 38, + "shloka": 3, + "text": "लॊकान अनुचरन धीमान देवर्षिर नारदः पुरा\nददर्शाप्सरसं बराह्मीं पञ्च दूडाम अनिन्दिताम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 38, + "shloka": 4, + "text": "तां दृष्ट्वा चारुसर्वाङ्गीं पप्रच्छाप्सरसं मुनिः\nसंशयॊ हृदि मे कश चित तन मे बरूहि सुमध्यमे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 38, + "shloka": 5, + "text": "एवम उक्ता तु सा विप्रं परत्युवाचाथ नारदम\nविषये सति वक्ष्यामि समर्थां मन्यसे च माम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 38, + "shloka": 6, + "text": "[न]\nन तवाम अविषये भद्रे नियॊक्ष्यामि कथं चन\nसत्रीणां सवभावम इच्छामि तवत्तः शरॊतुं वरानने" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 38, + "shloka": 7, + "text": "[बः]\nएतच छरुत्वा वचस तस्य देवर्षेर अप्सरॊत्तमा\nपरत्युवाच न शक्ष्यामि सत्री सती निन्दितुं सत्रियः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 38, + "shloka": 8, + "text": "विदितास ते सत्रियॊ याश च यादृशाश च सवभावतः\nन माम अर्हसि देवर्षे नियॊक्तुं परश्न ईदृशे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 38, + "shloka": 9, + "text": "ताम उवाच स देवर्षिः सत्यं वद सुमध्यमे\nमृषावादे भवेद दॊषः सत्ये दॊषॊ न विद्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 38, + "shloka": 10, + "text": "इत्य उक्ता सा कृतमतिर अभवच चारुहासिनी\nसत्री दॊषाञ शाश्वतान सत्यान भाषितुं संप्रचक्रमे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 38, + "shloka": 11, + "text": "[प]\nकुलीना रूपवत्यश च नाथवत्यश च यॊषितः\nमर्यादासु न तिष्ठन्ति स दॊषः सत्रीषु नारद" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 38, + "shloka": 12, + "text": "न सत्रीभ्यः किं चिद अन्यद वै पापीयस्तरम अस्ति वै\nसत्रियॊ हि मूलं दॊषाणां तथा तवम अपि वेत्थ ह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 38, + "shloka": 13, + "text": "समाज्ञातान ऋद्धिमतः परतिरूपान वशे सथितान\nपतीन अन्तरम आसाद्य नालं नार्यः परतीक्षितुम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 38, + "shloka": 14, + "text": "असद धर्मस तव अयं सत्रीणाम अस्माकं भवति परभॊ\nपापीयसॊ नरान यद वै लज्जां तयक्त्वा भजामहे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 38, + "shloka": 15, + "text": "सत्रियं हि यः परार्थयते संनिकर्षं च गच्छति\nईषच च कुरुते सेवां तम एवेच्छन्ति यॊषितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 38, + "shloka": 16, + "text": "अनर्थित्वान मनुष्याणां भयात परिजनस्य च\nमर्यादायाम अमर्यादाः सत्रियस तिष्ठन्ति भर्तृषु" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 38, + "shloka": 17, + "text": "नासां कश चिद अगम्यॊ ऽसति नासां वयसि संस्थितिः\nविरूपं रूपवन्तं वा पुमान इत्य एव भुञ्जते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 38, + "shloka": 18, + "text": "न भयान नाप्य अनुक्रॊ��ान नार्थहेतॊः कथं चन\nन जञातिकुलसंबन्धात सत्रियस तिष्ठन्ति भर्तृषु" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 38, + "shloka": 19, + "text": "यौवने वर्तमानानां मृष्टाभरण वाससाम\nनारीणां सवैरवृत्तानां सपृहयन्ति कुलस्त्रियः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 38, + "shloka": 20, + "text": "याश च शश्वद बहुमता रक्ष्यन्ते दयिताः सत्रियः\nअपि ताः संप्रसज्जन्ते कुब्जान्ध जड वामनैः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 38, + "shloka": 21, + "text": "पङ्गुष्व अपि च देवर्षे ये चान्ये कुत्सिता नराः\nसत्रीणाम अगम्यॊ लॊके ऽसमिन नास्ति कश चिन महामुने" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 38, + "shloka": 22, + "text": "यदि पुंसां गतिर बरह्म कथं चिन नॊपपद्यते\nअप्य अन्यॊन्यं परवर्तन्ते न हि तिष्ठन्ति भर्तृषु" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 38, + "shloka": 23, + "text": "अलाभात पुरुषाणं हि भयात परिजनस्य च\nवधबन्धभयाच चापि सवयं गुप्ता भवन्ति ताः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 38, + "shloka": 24, + "text": "चल सवभावा दुःसेव्या दुर्ग्राह्या भावतस तथा\nपराज्ञस्य पुरुषस्येह यथा वाचस तथा सत्रियः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 38, + "shloka": 25, + "text": "नाग्निस तृप्यति काष्टाहां नापगानां महॊदधिः\nनान्तकः सर्वभूतानां न पुंसां वामलॊचनाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 38, + "shloka": 26, + "text": "इदम अन्यच च देवर्षे रहस्यं सर्वयॊषिताम\nदृष्ट्वैव पुरुषं हृद्यं यॊनिः परक्लिद्यते सत्रियः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 38, + "shloka": 27, + "text": "कामानाम अपि दातारं कर्तारं मानसान्त्वयॊः\nरक्षितारं न मृष्यन्ति भर्तारं परमं सत्रियः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 38, + "shloka": 28, + "text": "न कामभॊगान बहुलान नालंकारार्थ संचयान\nतथैव बहु मन्यन्ते यथा रत्याम अनुग्रहम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 38, + "shloka": 29, + "text": "अन्तकः शमनॊ मृत्युः पातालं वडवामुखम\nकषुर धारा विषं सर्पॊ वह्निर इत्य एकतः सत्रियः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 38, + "shloka": 30, + "text": "यतश च भूतानि महान्ति पञ्च; यतश च लॊका विहिता विधात्रा\nयतः पुमांसः परमदाश च निर्मितस; तदैव दॊषाः परमदासु नारद" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 39, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nइमे वै मानवा लॊके सत्रीषु सज्जन्त्य अभीक्ष्णशः\nमॊहेन परम आविष्टा दैवादिष्टेन पार्थिव\nसत्रियश च पुरुषेष्व एव परत्यक्षं लॊकसाक्षिकम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 39, + "shloka": 2, + "text": "अत्र मे संशयस तीव्रॊ हृदि संपरिवर्तते\nकथम आसां नरा सङ्गं कुर्वते कुरुनन्दन\nसत्रियॊ वा तेषु रज्यन्ते विरज्यन्ते ऽथ वा पुनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 39, + "shloka": 3, + "text": "इति ताः पुरुषव्याघ्र कथं शक्याः सम रक्षितुम\nपरमदाः पुरुषेणेह तन मे वयाख्यातुम अर्हसि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 39, + "shloka": 4, + "text": "एता हि मय मायाभिर वञ्चयन्तीह मानवान\nन चासां मुच्यते कश चित पुरुषॊ हस्तम आगतः\nगावॊ नव तृणानीव गृह्णन्त्य एव नवान नवान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 39, + "shloka": 5, + "text": "शम्बरस्य च या माया या माया नमुचेर अपि\nबलेः कुम्भीनसेश चैव सर्वास ता यॊषितॊ विदुः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 39, + "shloka": 6, + "text": "हसन्तं परहसन्त्य एता रुदन्तं पररुदन्ति च\nअप्रियं परियवाक्यैश च गृह्णते कालयॊगतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 39, + "shloka": 7, + "text": "उशना वेद यच छास्त्रं यच च वेद बृहस्पतिः\nसत्री बुद्ध्या न विशिष्य्येते ताः सम रक्ष्याः कथं नरैः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 39, + "shloka": 8, + "text": "अनृतं सत्यम इत्य आहुः सत्यं चापि तथानृतम\nइति यास ताः कथं वीर संरक्ष्याः पुरुषैर इह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 39, + "shloka": 9, + "text": "सत्रीणां बुद्ध्युपनिष्कर्षाद अर्थशास्त्राणि शत्रुहन\nबृहस्पतिप्रभृतिभिर मन्ये सद्भिः कृतानि वै" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 39, + "shloka": 10, + "text": "संपूज्यमानः पुरुषैर विकुर्वन्ति मनॊ नृषु\nअपास्ताश च तथा राजन विकुर्वन्ति मनः सत्रियः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 39, + "shloka": 11, + "text": "कस ताः शक्तॊ रक्षितुं सयाद इति मे संशयॊ महान\nतन मे बरूहि महाबाहॊ कुरूणां वंशवर्धन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 39, + "shloka": 12, + "text": "यदि शक्या कुरुश्रेष्ठ रक्षा तासां कथं चन\nकर्तुं वा कृतपूर्वा वा तन मे वयाख्यातुम अर्हसि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 40, + "shloka": 1, + "text": "[भ]\nएवम एतन महाबाहॊ नात्र मिथ्यास्ति किं चन\nयथा बरवीषि कौरव्य नारीम्प्रति जनाधिप" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 40, + "shloka": 2, + "text": "अत्र ते वर्तयिष्यामि इतिहासं पुरातनम\nयथा रक्षा कृता पूर्वं विपुलेन महात्मना" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 40, + "shloka": 3, + "text": "परमदाश च यथा सृष्टा बरह्मणा भरतर्षभ\nयदर्थं तच च ते तात परवक्ष्ये वसुधाधिप" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 40, + "shloka": 4, + "text": "न हि सत्रीभ्य परं पुत्र पापीयः किं चिद अस्ति वै\nअग्निर हि परमदा दीप्तॊ मायाश च मयजा विभॊ\nकषुर धारा विषं सर्पॊ मृत्युर इत्य एकतः सत्रियः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 40, + "shloka": 5, + "text": "इमाः परजा महाबाहॊ धार्मिका इति नः शरुतम\nसवयं गच्छन्ति देवत्वं ततॊ देवान इयाद भयम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 40, + "shloka": 6, + "text": "अथाभ्यगच्छन देवास ते पितामहम अरिंदम\nनिवेद्य मानसं चापि तूष्णीम आसन्न वान मुखाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 40, + "shloka": 7, + "text": "तेषाम अन्तर्गतं जञात्वा देवानां स पितामहः\nमानवानां परमॊहार्थं कृत्या नार्यॊ ऽसृजत परभुः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 40, + "shloka": 8, + "text": "पूर्वसर्गे तु कौन्तेय साध्व्यॊ नार्य इहाभवन\nअसाध्व्यस तु समुत्पन्न कृत्या सर्गात परजापतेः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 40, + "shloka": 9, + "text": "ताभ्यः कामान यथाकामं परादाद धि स पितामहः\nताः कामलुब्धाः परमदाः परामथ्नन्ति नरांस तदा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 40, + "shloka": 10, + "text": "करॊधं कामस्य देवेशः सहायं चासृजत परभुः\nअसज्जन्त परजाः सर्वाः कामक्रॊधवशं गताः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 40, + "shloka": 11, + "text": "न च सत्रीणां करिया का चिद इति धर्मॊ वयवस्थितः\nनिरिन्द्रिया अमन्त्राश च सत्रियॊ ऽनृतम इति शरुतिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 40, + "shloka": 12, + "text": "शय्यासनम अलंकारम अन्नपानम अनार्यताम\nदुर्वाग भावं रतिं चैव ददौ सत्रीभ्यः परजापतिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 40, + "shloka": 13, + "text": "न तासां रक्षणं कर्तुं शक्यं पुंसा कथं चन\nअपि विश्वकृता तात कुतस तु पुरुषैर इह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 40, + "shloka": 14, + "text": "वाचा वा वधबन्धैर वा कलेशैर वा विविधैस तथा\nन शक्या रक्षितुं नार्यस ता हि नित्यम असंयताः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 40, + "shloka": 15, + "text": "इदं तु पुरुषव्याघ्र पुरस्ताच छरुतवान अहम\nयथा रक्षा कृता पूर्वं विपुलेन गुरु सत्रियः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 40, + "shloka": 16, + "text": "ऋषिर आसीन महाभागॊ देव शर्मेति विश्रुतः\nतस्य भार्या रुचिर नाम रूपेणासदृशी भुवि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 40, + "shloka": 17, + "text": "तस्य रूपेण संमत्ता देवगन्धर्वदानवाः\nविशेषतस तु राजेन्द्र वृत्रहा पाकशासनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 40, + "shloka": 18, + "text": "नारीणां चरितज्ञश च देव शर्मा महामुनिः\nयथाशक्ति यथॊत्साहं भार्यां ताम अभ्यरक्षत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 40, + "shloka": 19, + "text": "पुरंदरं च जानीते परस्त्री कामचारिणम\nतस्माद यत्नेन भार्याया रक्षणं स चकार ह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 40, + "shloka": 20, + "text": "स कदा चिद ऋषिस तात यज्ञं कर्तुमनास तदा\nभार्य संरक्षणं कार्यं कथं सयाद इत्य अचिन्तयत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 40, + "shloka": 21, + "text": "रक्षा विधानं मनसा स विचिन्त्य महातपाः\nआहूय दयितं शिष्यं विपुलं पराह ��ार्गवम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 40, + "shloka": 22, + "text": "यज्ञकारॊ गमिष्यामि रुचिं चेमां सुरेश्वरः\nपुत्र परार्थयते नित्यं तां रक्षस्व यथाबलम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 40, + "shloka": 23, + "text": "आप्रमत्तेन ते भाव्यं सदा परति पुरंदरम\nस हि रूपाणि कुरुते विविधानि भृगूद्वह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 40, + "shloka": 24, + "text": "इत्य उक्तॊ विपुलस तेन तपस्वी नियतेन्द्रियः\nसदैवॊग्र तपा राजन्न अग्न्यर्कसदृशद्युतिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 40, + "shloka": 25, + "text": "धर्मज्ञः सत्यवादी च तथेति परत्यभाषत\nपुनश चेदं महाराज पप्रच्छ परथितं गुरुम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 40, + "shloka": 26, + "text": "कानि रूपाणि शक्रस्य भवन्त्य आगछतॊ मुने\nवपुस तेजश च कीदृग वै तन मे वयाख्यातुम अर्हसि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 40, + "shloka": 27, + "text": "ततः स भगवांस तस्मै विपुलाय महात्मने\nआचचक्षे यथातत्त्वं मायां शक्रस्य भारत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 40, + "shloka": 28, + "text": "बहु मायः स विप्रर्षे बलहा पाकशासनः\nतांस तान विकुरुते भावान बहून अथ मुहुर मुहुः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 40, + "shloka": 29, + "text": "किरीटी वज्रभृद धन्वी मुकुटी बद्धकुण्डलः\nभवत्य अथ मुहूर्तेन चण्डाल समदर्शनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 40, + "shloka": 30, + "text": "शिखी जटी चीरवासाः पुनर भवति पुत्रक\nबृहच छरीरश च पुनः पीवरॊ ऽथ पुनः कृशः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 40, + "shloka": 31, + "text": "गौरं शयामं च कृष्णं च वर्णं विकुरुते पुनः\nविरूपॊ रूपवांश चैव युवा वृद्धस तथैव च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 40, + "shloka": 32, + "text": "पराज्ञॊ जडश च मूकश च हरस्वॊ दीर्घस तथैव च\nबराह्मणः कषत्रियश चैव वैश्यः शूद्रस तथैव च\nपरतिलॊमानुलॊमश च भवत्य अथ शतक्रतुः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 40, + "shloka": 33, + "text": "शुकवायस रूपी च हंसकॊकिल रूपवान\nसिंहव्याघ्र गजानां च रूपं धारयते पुनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 40, + "shloka": 34, + "text": "दैवं दैत्यम अथॊ राज्ञां वपुर धारयते ऽपि च\nसुकृशॊ वायुभग्नाङ्गः शकुनिर विकृतस तथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 40, + "shloka": 35, + "text": "चतुष पाद बहुरूपश च पुनर भवति बालिशः\nमक्षिका मशकादीनां वपुर धारयते ऽपि च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 40, + "shloka": 36, + "text": "न शक्यम अस्य गरहणं कर्तुं विपुलकेन चित\nअपि विश्वकृता तात येन सृष्टम इदं जगत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 40, + "shloka": 37, + "text": "पुनर अन्तर्हितः शक्रॊ दृश्यते जञानचक्षुषा\nवायुभूतश च स पुनर देवराजॊ भवत्य उत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 40, + "shloka": 38, + "text": "एवंरूपाणि सततं कुरुते पाकशासनः\nतस्माद विपुलयत्नेन रक्षेमां तनुमध्यमाम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 40, + "shloka": 39, + "text": "यथा रुचिं नावलिहेद देवेन्द्रॊ भृगुसत्तम\nऋताव उपहितं नयस्तं हविः शवेव दुरात्मवान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 40, + "shloka": 40, + "text": "एवम आख्याय स मुनिर यज्ञकारॊ ऽगमत तदा\nदेव शर्मा महाभागस ततॊ भरतसत्तम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 40, + "shloka": 41, + "text": "विपुलस तु वचः शरुत्वा गुरॊश चिन्तापरॊ ऽभवत\nरक्षां च परमां चक्रे देवराजान महाबलात" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 40, + "shloka": 42, + "text": "किं नु शक्यं मया कर्तुं गुरु दाराभिरक्षणे\nमायावी हि सुरेन्द्रॊ ऽसौ दुर्धर्षश चापि वीर्यवान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 40, + "shloka": 43, + "text": "नापिधायाश्रमं शक्यॊ रक्षितुं पाकशासनः\nउटजं वा तथा हय अस्य नानाविध सरूपता" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 40, + "shloka": 44, + "text": "वायुरूपेण वा शक्रॊ गुरु पत्नीं परधर्षयेत\nतस्माद इमां संप्रविश्य रुचिं सथास्ये ऽहम अद्य वै" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 40, + "shloka": 45, + "text": "अथ वा पौरुषेणेयम अशक्या रक्षितुं मया\nबहुरूपॊ हि भगवाञ शरूयते हरिवाहनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 40, + "shloka": 46, + "text": "सॊ ऽहं यॊगबलाद एनां रक्षिष्ये पाकशासनात\nगात्राणि गात्रैर अस्याहं संप्रवेक्ष्ये ऽभिरक्षितुम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 40, + "shloka": 47, + "text": "यद्य उच्छिष्टाम इमां पत्नीं रुचिं पश्येत मे गुरुः\nशप्स्यत्य असंशयं कॊपाद दिव्यज्ञानॊ महातपाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 40, + "shloka": 48, + "text": "न चेयं रक्षितुं शक्या यथान्या परमदा नृभिः\nमायावी हि सुरेन्द्रॊ ऽसाव अहॊ पराप्तॊ ऽसमि संशयम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 40, + "shloka": 49, + "text": "अवश्य करणीयं हि गुरॊर इह हि शासनम\nयदि तव एतद अहं कुर्याम आश्चर्यं सयात कृतं मया" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 40, + "shloka": 50, + "text": "यॊगेनानुप्रविश्येह गुरु पत्न्याः कलेवरम\nनिर्मुक्तस्य रजॊरूपान नापराधॊ भवेन मम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 40, + "shloka": 51, + "text": "यथा हि शून्यां पथिकः सभाम अध्यावसेत पथि\nतथाद्यावासयिष्यामि गुरु पत्न्याः कलेवरम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 40, + "shloka": 52, + "text": "असक्तः पद्मपत्रस्थॊ जलबिन्दुर यथा चलः\nएवम एव शरीरे ऽसया निवत्स्यामि समाहितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 40, + "shloka": 53, + "text": "इत्य एवं धर्मम आलॊक्य वेद वेदांश च सर्वशः\nतपश च विपुलं दृष्ट्वा गुरॊर आत्मन एव च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 40, + "shloka": 54, + "text": "इति निश्चित्य मनसा रक्षां परति स भार्गवः\nआतिष्ठत परमं यत्नं यथा तच छृणु पार्थिव" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 40, + "shloka": 55, + "text": "गुरु पत्नीम उपासीनॊ विपुलः स महातपाः\nउपासीनाम अनिन्द्याङ्गीं कथाभिः समलॊभयत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 40, + "shloka": 56, + "text": "नेत्राभ्यां नेत्रयॊर अस्या रश्मीन संयॊज्य रश्मिभिः\nविवेश विपुलः कायम आकाशं पवनॊ यथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 40, + "shloka": 57, + "text": "लक्षणं लक्षणेनैव वदनं वदनेन च\nअविचेष्टन्न अतिष्ठद वै छायेवान्तर्गतॊ मुनिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 40, + "shloka": 58, + "text": "ततॊ विष्टभ्य विपुलॊ गुरु पत्न्याः कलेवरम\nउवास रक्षणे युक्तॊ न च सा तम अबुध्यत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 40, + "shloka": 59, + "text": "यं कालं नागतॊ राजन गुरुस तस्य महात्मनः\nकरतुं समाप्य सवगृहं तं कालं सॊ ऽभयरक्षत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 41, + "shloka": 1, + "text": "[भ]\nततः कदा चिद देवेन्द्रॊ दिव्यरूपवपुर धरः\nइदम अन्तरम इत्य एवं ततॊ ऽभयागाद अथाश्रमम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 41, + "shloka": 2, + "text": "रूपम अप्रतिमं कृत्वा लॊभनीयं जनाधिप\nदर्शनीयतमॊ भूत्वा परविवेश तम आश्रमम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 41, + "shloka": 3, + "text": "स ददर्श तम आसीनं विपुलस्य कलेवरम\nनिश्चेष्टं सतब्धनयनं यथा लेख्य गतं तथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 41, + "shloka": 4, + "text": "रुचिं च रुचिरापाङ्गीं पीनश्रॊणिपयॊधराम\nपद्मपत्र विशालाक्षीं संपूर्णेन्दु निभाननाम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 41, + "shloka": 5, + "text": "सा तम आलॊक्य सहसा परत्युत्थातुम इयेष ह\nरूपेण विस्मिता कॊ ऽसीत्य अथ वक्तुम इहेच्छती" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 41, + "shloka": 6, + "text": "उत्थातु कामापि सती वयतिष्ठद विपुलेन सा\nनिगृहीता मनुष्येन्द्र न शशाक विचेष्टितुम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 41, + "shloka": 7, + "text": "ताम आबभाषे देवेन्द्र साम्ना परमवल्गुणा\nतवदर्थम आगतं विद्धि देवेन्द्रं मां शुचिस्मिते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 41, + "shloka": 8, + "text": "कलिश्यमानम अनङ्गेन तवत संकल्पॊद्भवेन वै\nतत्पर्याप्नुहि मां सुभ्रु पुरा कालॊ ऽतिवर्तते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 41, + "shloka": 9, + "text": "तम एवं वादिनं शक्रं शुश्राव विपुलॊ मुनिः\nगुरु पत्न्याः शरीरस्थॊ ददर्श च सुराधिपम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 41, + "shloka": 10, + "text": "न शशाक च सा राजन परत्युत्थातुम अनिन्दिता\nवक्तुं च नाशकद राजन विष्टब्धा विपुलेन सा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 41, + "shloka": 11, + "text": "आकारं गुरु पत्न्यास तु विज्ञाय स भृगूद्वहः\nनिजग्राह महातेजा यॊगेन बलवत परभॊ\nबबन्ध यॊगबन्धैश च तस्याः सर्वेन्द्रियाणि सः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 41, + "shloka": 12, + "text": "तां निर्विकारां दृष्ट्वा तु पुनर एव शचीपतिः\nउवाच वरीडितॊ राजंस तां यॊगबलमॊहिताम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 41, + "shloka": 13, + "text": "एह्य एहीति ततः सा तं परतिवक्तुम इयेष च\nस तां वाचं गुरॊः पत्न्या विपुलः पर्यवर्तयत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 41, + "shloka": 14, + "text": "भॊः किम आगमने कृत्यम इति तस्याश च निःसृता\nवक्राच छशाङ्क परतिमाद वाणी संस्कारभूषिता" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 41, + "shloka": 15, + "text": "वरीडिता सा तु तद वाक्यम उक्त्वा परवशा तदा\nपुरंदरश च संत्रस्तॊ बभूव विमनास तदा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 41, + "shloka": 16, + "text": "स तद वैकृतम आलक्ष्य देवराजॊ विशां पते\nअवैक्षत सहस्राक्षस तदा दिव्येन चक्षुषा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 41, + "shloka": 17, + "text": "ददर्श च मुनिं तस्याः शरीरान्तर गॊचरम\nपरतिबिम्बम इवादर्शे गुरु पत्न्याः शरीरगम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 41, + "shloka": 18, + "text": "स तं घॊरेण तपसा युक्तं दृष्ट्वा पुरंदरः\nपरावेपत सुसंप्त्रस्तः शापभीतस तदा विभॊ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 41, + "shloka": 19, + "text": "विमुच्य गुरु पत्नीं तु विपुलः सुमहातपाः\nसवं कलेवरम आविश्य शक्रं भीतम अथाब्रवीत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 41, + "shloka": 20, + "text": "अजितेन्द्रिय पापात्मन कामाक्मक पुरंदर\nनचिरं पूजयिष्यन्ति देवास तवां मानुषास तथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 41, + "shloka": 21, + "text": "किं नु तद विस्मृतं शक्र न तन मनसि ते सथितम\nगौतमेनासि यन मुक्तॊ भगाङ्क परिचिह्नितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 41, + "shloka": 22, + "text": "जाने तवां बालिशमतिम अकृतात्मानम अस्थिरम\nमयेयं रक्ष्यते मूढ गच्छ पापयथा गतम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 41, + "shloka": 23, + "text": "नाहं तवाम अद्य मूढात्मन दहेयं हि सवतेजसा\nकृपायमाणस तु न ते दग्धुम इच्छामि वासव" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 41, + "shloka": 24, + "text": "स च घॊरतपा धीमान गुरुर मे पापचेतसम\nदृष्ट्वा तवां निर्दहेद अद्य करॊधदीप्तेन चक्षुषा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 41, + "shloka": 25, + "text": "नैवं तु शक्र कर्तव्यं पुनर मान्याश च ते दविजाः\nमा गमः स सुतामात्यॊ ऽतययं बरह्मबलार्दितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 41, + "shloka": 26, + "text": "अमरॊ ऽसमीति यद बुद्धिम एताम आस्थाय वर्तसे\nमावमंस्था न तपसाम असाध्यं नाम किं चन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 41, + "shloka": 27, + "text": "तच छरुत्वा वचनं शक्रॊ विपुलस्य महात्मनः\nअकिं चिद उक्त्वा वरीडितस तत्रैवान्तरधीयत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 41, + "shloka": 28, + "text": "मुहूर्तयाते शक्रे तु देव शर्मा महातपाः\nकृत्वा यज्ञं यथाकामम आजगाम सवम आश्रमम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 41, + "shloka": 29, + "text": "आगते ऽथ गुरौ राजन विपुलः परियकर्मकृत\nरक्षितां गुरवे भार्यां नयवेदयद अनिन्दिताम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 41, + "shloka": 30, + "text": "अभिवाद्य च शान्तात्मा स गुरुं गुरुवत्सलः\nविपुलः पर्युपातिष्ठद यथापूर्वम अशङ्कितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 41, + "shloka": 31, + "text": "विश्रान्ताय ततस तस्मै सहासीनाय भार्यया\nनिवेदयाम आस तदा विपुलः शक्र कर्म तत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 41, + "shloka": 32, + "text": "तच छरुत्वा स मुनिस तुष्टॊ विपुलस्य परतापवान\nबभूव शीलवृत्ताभ्यां तपसा नियमेन च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 41, + "shloka": 33, + "text": "विपुलस्य गुरौ वृत्तिं भक्तिम आत्मनि च परभुः\nधर्मे च सथिरतां दृष्ट्वा साधु साध्व इत्य उवाच ह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 41, + "shloka": 34, + "text": "परतिनन्द्य च धर्मात्मा शिष्यं धर्मपरायणम\nवरेणच छन्दयाम आस स तस्माद गुरुवत्सलः\nअनुज्ञातश च गुरुणा चचारानुत्तमं तपः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 41, + "shloka": 35, + "text": "तथैव देव शर्मापि सभार्यः स महातपाः\nनिर्भयॊ बलवृत्रघ्नाच चचार विजने वने" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 42, + "shloka": 1, + "text": "[भ]\nविपुलस तव अकरॊत तीव्रं तपः कृत्वा गुरॊर वचः\nतपॊ युक्तम अथात्मानम अमन्यत च वीर्यवान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 42, + "shloka": 2, + "text": "स तेन कर्मणा सपर्धन पृथिवीं पृथिवीपते\nचचार गतभीः परीतॊ लब्धकीर्तिर वरॊ नृषु" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 42, + "shloka": 3, + "text": "उभौ लॊकौ जितौ चापि तथैवामन्यत परभुः\nकर्मणा तेन कौरव्य तपसा विपुलेन च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 42, + "shloka": 4, + "text": "अथ काले वयतिक्रान्ते कस्मिंश चित कुरुनन्दन\nरुच्या भगिन्या दानं वै बभूव धनधान्यवत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 42, + "shloka": 5, + "text": "एतस्मिन एव काले तु दिव्या का चिद वराङ्गना\nबिभ्रती परमं रूपं जगामाथ विहायसा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 42, + "shloka": 6, + "text": "तस्याः शरीरात पुष्पाणि पतितानि महीतले\nतस्याश्रमस्याविदूरे दिव्यगन्धानि भारत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 42, + "shloka": 7, + "text": "तान्य अगृह्णात ततॊ राजन रुचिर नलिनलॊचना\nतदा निमन्त्रकस तस्या अङ्गेभ्यः ���षिप्रम आगमत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 42, + "shloka": 8, + "text": "तस्या हि भगिनी तात जयेष्ठा नाम्ना परभावती\nभार्या चित्ररथस्याथ बभूवाङ्गेश्वरस्य वै" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 42, + "shloka": 9, + "text": "पिनह्य तानि पुष्पाणि केशेषु वरवर्णिनी\nआमन्त्रिता ततॊ ऽगच्छद रुचिर अङ्गपतेर गृहान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 42, + "shloka": 10, + "text": "पुष्पाणि तानि दृष्ट्वाथ तदाङ्गेन्द्र वराङ्गना\nभगिनीं चॊदयाम आस पुष्पार्थे चारुलॊचना" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 42, + "shloka": 11, + "text": "सा भर्त्रे सर्वम आचष्ट रुचिः सुरुचिरानना\nभगिन्या भाषितं सर्वम ऋशिस तच चाभ्यनन्दत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 42, + "shloka": 12, + "text": "ततॊ विपुलम आनाय्य देव शर्मा महातपाः\nपुष्पार्थे चॊदयाम आस गच्छ गच्छेति भारत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 42, + "shloka": 13, + "text": "विपुलस तु गुरॊर वाक्यम अविचार्य महातपाः\nस तथेत्य अब्रवीद राजंस तं च देशं जगाम ह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 42, + "shloka": 14, + "text": "यस्मिन देशे तु तान्य आसन पतितानि नभस्तलात\nअम्लानान्य अपि तत्रासन कुसुमान्य अपराण्य अपि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 42, + "shloka": 15, + "text": "ततः स तानि जग्राह दिव्यानि रुचिराणिच\nपराप्तानि सवेन तपसा दिव्यगन्धानि भारत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 42, + "shloka": 16, + "text": "संप्राप्य तानि परीतात्मा गुरॊर वचनकारकः\nततॊ जगाम तूर्णं च चम्पां चम्पकमालिनीम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 42, + "shloka": 17, + "text": "स वने विजने तात ददर्श मिथुनं नृणाम\nचक्रवत परिवर्तन्तं गृहीत्वा पाणिना करम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 42, + "shloka": 18, + "text": "तत्रैकस तूर्णम अगमत तत पदे परिवर्तयन\nएकस तु न तथा राजंश चक्रतुः कलहं ततः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 42, + "shloka": 19, + "text": "तवं शीघ्रं गच्छसीत्य एकॊ ऽबरवीन नेति तथापरः\nनेति नेति च तौ तात परस्परम अथॊचतुः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 42, + "shloka": 20, + "text": "तयॊर विस्पर्धतॊर एवं शपथॊ ऽयम अभूत तदा\nमनसॊद्दिश्य विपुलं ततॊ वाक्यम अथॊचतुः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 42, + "shloka": 21, + "text": "आवयॊर अनृतं पराह यस तस्याथ दविजस्य वै\nविपुलस्य परे लॊके या गतिः सा भवेद इति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 42, + "shloka": 22, + "text": "एतच छरुत्वा तु विपुलॊ विषण्णवदनॊ ऽभवत\nएवं तीव्रतपाश चाहं कष्टश चायं परिग्रहः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 42, + "shloka": 23, + "text": "मिथुनस्यास्य किं मे सयात कृतं पापं यतॊ गतिः\nअनिष्टा सर्वभूतानां कीर्तितानेन मे ऽदय वै" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 42, + "shloka": 24, + "text": "एवं संचिन्तयन्न एव विपुलॊ राजसत्तम\nअवाङ्मुखॊ नयस्तशिरा दध्यौ दुष्कृतम आत्मनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 42, + "shloka": 25, + "text": "ततः षड अन्यान पुरुषान अक्षैः काञ्चनराजतैः\nअपश्यद दीव्यमानान वै लॊभहर्षान्वितांस तथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 42, + "shloka": 26, + "text": "कुर्वतः शपथं तं वै यः कृतॊ मिथुनेन वै\nविपुलं वै समुद्धिश्य ते ऽपि वाक्यम अथाब्रुवन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 42, + "shloka": 27, + "text": "यॊ लॊभम आस्थायास्माकं विषमं कर्तुम उत्सहेत\nविपुलस्य परे लॊके या गतिस ताम अवाप्नुयात" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 42, + "shloka": 28, + "text": "एतच छरुत्वा तु विपुलॊ नापश्यद धर्मसंकरम\nजन्मप्रभृति कौरव्य कृतपूर्वम अथात्मनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 42, + "shloka": 29, + "text": "स परदध्यौ तदा राजन्न अग्नाव अग्निर इवाहितः\nदह्यमानेन मनसा शापं शरुत्वा तथाविधम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 42, + "shloka": 30, + "text": "तस्य चिन्तयतस तात बह्व्यॊ दिननिशा ययुः\nइदम आसीन मनसि च रुच्या रक्षणकारितम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 42, + "shloka": 31, + "text": "लक्षणं लक्षणेनैव वदनं वदनेन च\nविधाय न मया चॊक्तं सत्यम एतद गुरॊस तदा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 42, + "shloka": 32, + "text": "एतद आत्मनि कौरव्य दुष्कृतं विपुलस तदा\nअमन्यत महाभाग तथा तच च न संशयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 42, + "shloka": 33, + "text": "स चम्पां नगरीम एत्य पुष्पाणि गुरवे ददौ\nपूजयाम आस च गुरुं विधिवत स गुरुप्रियः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 43, + "shloka": 1, + "text": "[भ]\nतम आगतम अभिप्रेक्ष्य शिष्यं वाक्यम अथाब्रवीत\nदेव शर्मा महातेजा यत तच छृणु नराधिप" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 43, + "shloka": 2, + "text": "[द]\nकिं ते विपुलदृष्टं वै तस्मिन्न अध्य महावने\nते तवा जानन्ति निपुण आत्मा च रुचिर एव च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 43, + "shloka": 3, + "text": "[व]\nबरह्मर्षे मिथुनं किं तत के च ते पुरुषा विभॊ\nये मां जानन्ति तत्त्वेन तांश च मे वक्तुम अर्हसि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 43, + "shloka": 4, + "text": "[द]\nयद वै तन मिथुनं बरह्मन्न अहॊरात्रं हि विद्धि तत\nचक्रवत परिवर्तेत तत ते जानाति दुष्कृतम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 43, + "shloka": 5, + "text": "ये च ते पुरुषा विप्र अक्षैर दीव्यन्ति हृष्टवत\nऋतूंस तान अभिजानीहि ते ते जानन्ति दुष्कृतम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 43, + "shloka": 6, + "text": "न मां कश चिद विजानीत इति कृत्वा न विश्वसेत\nनरॊ रहसि पापात्मा पापकं कर्म वै दविज" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 43, + "shloka": 7, + "text": "कुर्वाणं हि नरं कर्म पापं रहसि सर्वदा\nपश्यन्ति ऋतवश चापि तथा दिननिशे ऽपय उत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 43, + "shloka": 8, + "text": "ते तवां हर्षस्मितं दृष्ट्वा गुरॊः कर्मानिवेदकम\nसमारयन्तस तथा पराहुस ते यथा शरुतवान भवान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 43, + "shloka": 9, + "text": "अहॊरात्रं विजानाति ऋतवश चापि नित्यशः\nपुरुषे पापकं कर्म शुभं वा शुभकर्मणः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 43, + "shloka": 10, + "text": "तत तवया मम यत कर्म वयभिचाराद भयात्मकम\nनाख्यातम इति जानन्तस ते तवाम आहुस तथा दविज" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 43, + "shloka": 11, + "text": "ते चैव हि भवेयुस ते लॊकाः पापकृतॊ यथा\nकृत्वा नाचक्षते कर्म मम यच च तवया कृतम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 43, + "shloka": 12, + "text": "तथा शक्या च दुर्वृत्ता रक्षितुं परमदा दविज\nन च तवं कृतवान किं चिद आगः परीतॊ ऽसमि तेन ते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 43, + "shloka": 13, + "text": "यदि तव अहं तवा दुर्वृत्तम अद्राक्षं दविजसत्तम\nशपेयं तवाम अहं करॊधान न मे ऽतरास्ति विचारणा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 43, + "shloka": 14, + "text": "सज्जन्ति पुरुषे नार्यः पुंसां सॊ ऽरथश च पुष्कलः\nअन्यथा रक्षतः शापॊ ऽभविष्यत ते गतिश च सा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 43, + "shloka": 15, + "text": "रक्षिता सा तवया पुत्र मम चापि निवेदिता\nअहं ते परीतिमांस तात सवस्ति सवर्गं गमिष्यसि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 43, + "shloka": 16, + "text": "[भ]\nइत्य उक्त्वा विपुलं परीतॊ देव शर्मा महान ऋषिः\nमुमॊद सवर्गम आस्थाय सह भार्यः स शिष्यकः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 43, + "shloka": 17, + "text": "इदम आख्यातवांश चापि ममाख्यानं महामुनिः\nमार्कण्डेयः पुरा राजन गङ्गाकूले कथान्तरे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 43, + "shloka": 18, + "text": "तस्माद बरवीमि पार्थ तवा सत्रियः सर्वाः सदैव च\nउभयं दृश्यते तासुसततं साध्व असाधु च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 43, + "shloka": 19, + "text": "सत्रियः साध्व्यॊ महाभागाः संमता लॊकमातरः\nधारयन्ति महीं राजन्न इमां स वनकाननाम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 43, + "shloka": 20, + "text": "असाध्व्यश चापि दुर्वृत्ताः कुलघ्न्यः पापनिश्चयाः\nविज्ञेया लक्षणैर दुष्टैः सवगात्रसहजैर नृप" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 43, + "shloka": 21, + "text": "एवम एतासु रक्षा वै शक्या कर्तुं महात्मभिः\nअन्यथा राजशार्दूल न शक्या रक्षितुं सत्रियः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 43, + "shloka": 22, + "text": "एता हि मनुजव्याघ्रतीष्क्णास तीक्ष्णपराक्रमाः\nनासाम अस्ति परियॊ नाम मैथुने संगमे नृभिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 43, + "shloka": 23, + "text": "एताः कृत्याश च कार्याश च कृताश च भरतर्षभ\nन चैकस्मिन्न रमन्त्य एताः पुरुषे पाण्डुनन्दन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 43, + "shloka": 24, + "text": "नासु सनेहॊ नृभिः कार्यस तथैवेर्ष्या जनेश्वर\nखेदम आस्थाय भुञ्जीत धर्मम आस्थाय चैव हि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 43, + "shloka": 25, + "text": "विहन्येतान्यथा कुर्वन नरः कौरवनन्दन\nसर्वथा राजशार्दूल युक्तिः सर्वत्र पूज्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 43, + "shloka": 26, + "text": "तेनैकेन तु रक्षा वै विपुलेन कृता सत्रियाः\nनान्यः शक्तॊ नृलॊके ऽसमिन रक्षितुं नृप यॊषितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 44, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nयन मूलं सर्वधर्माणां परजनस्य गृहस्य च\nपितृदेवातिथीनां च तन मे बरूहि पितामह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 44, + "shloka": 2, + "text": "[भ]\nअयं हि सर्वधर्माणां धर्मश चिन्त्यतमॊ मतः\nकीदृशाय परदेया सयात कन्येति वसुधाधिप" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 44, + "shloka": 3, + "text": "शीलवृत्ते समाज्ञाय विद्यां यॊनिं च कर्म च\nअद्भिर एव परदातव्या कन्या गुणवते वरे\nबराह्मणानां सताम एष धर्मॊ नित्यं युधिष्ठिर" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 44, + "shloka": 4, + "text": "आवाह्यम आवहेद एवं यॊ दद्याद अनुकूलतः\nशिष्टानां कषत्रियाणां च धर्म एष सनातनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 44, + "shloka": 5, + "text": "आत्माभिप्रेतम उत्सृज्य कन्याभिप्रेत एव यः\nअभिप्रेता च या यस्य तस्मै देया युधिष्ठिर\nगान्धर्वम इति तं धर्मं पराहुर धर्मविदॊ जनाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 44, + "shloka": 6, + "text": "धनेन बहुना करीत्वा संप्रलॊभ्य च बान्धवान\nअसुराणां नृपैतं वै धर्मम आहुर मनीषिणः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 44, + "shloka": 7, + "text": "हत्वा छित्त्वा च शीर्षाणि रुदतां रुदतीं गृहात\nपरसह्य हरणं तात राक्षसं धर्मलक्षणम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 44, + "shloka": 8, + "text": "पञ्चानां तु तरयॊ धर्म्या दवाव अधर्म्यौ युधिष्ठिर\nपैशाच आसुरश चैव न कर्तव्यौ कथं चन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 44, + "shloka": 9, + "text": "बराह्मः कषात्रॊ ऽथ गान्धर्व एते धर्म्या नरर्षभ\nपृथग वा यदि वा मिश्राः कर्तव्या नात्र संशयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 44, + "shloka": 10, + "text": "तिस्रॊ भार्या बराह्मणस्य दवे भार्ये कषत्रियस्य तु\nवैश्यः सवजातिं विन्देत तास्व अपत्यं समं भवेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 44, + "shloka": 11, + "text": "बराह्मणी तु भवेज जयेष्ठा कषत्रिया कषत्रियस्य तु\nरत्यर्थम अपि शूद्रा सयान नेत्य आहुर अपरे जनाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 44, + "shloka": 12, + "text": "अपत्यजन्म शूद्रायां न परशंसन्ति साधवः\nशूद्रायां जनयन विप्रः परायश्चित्ती विधीयते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 44, + "shloka": 13, + "text": "तरिंशद्वर्षॊ दशवर्षां भार्यां विन्देत नग्निकाम\nएकविंशतिवर्षॊ वा सप्त वर्षाम अवाप्नुयात" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 44, + "shloka": 14, + "text": "यस्यास तु न भवेद भराता पिता वा भरतर्षभ\nनॊपयच्छेत तां जातु पुत्रिका धर्मिणी हि सा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 44, + "shloka": 15, + "text": "तरीणि वर्षाण्य उदीक्षेत कन्या ऋतुमती सती\nचतुर्थे तव अथ संप्राप्ते सवयं भार्तारम अर्जयेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 44, + "shloka": 16, + "text": "परजनॊ हीयते तस्या परतिश च भरतर्षभ\nअतॊ ऽनयथा वर्तमाना भवेद वाच्या परजापतेः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 44, + "shloka": 17, + "text": "असपिण्डा च या मातुर असगॊत्रा च या पितुः\nइत्य एताम अनुगच्छेत तं धर्मं मनुर अब्रवीत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 44, + "shloka": 18, + "text": "[य]\nशुल्कम अन्येन दत्तं सयाद ददानीत्य आह चापरः\nबलाद अन्यः परभाषेत धनम अन्यः परदर्शयेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 44, + "shloka": 19, + "text": "पाणिग्रहीता तव अन्यः सयात कस्य कन्यापितामह\nतत्त्वं जिज्ञासमानानां चक्षुर भवतु नॊ भवान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 44, + "shloka": 20, + "text": "[भ]\nयत किं चित कर्म मानुष्यं संस्थानाय परकृष्यते\nमन्त्रवन मन्त्रितं तस्य मृषावादस तु पातकः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 44, + "shloka": 21, + "text": "भार्या पत्यृत्विग आचार्याः शिष्यॊपाध्याय एव च\nमृषॊक्ते दण्डम अर्हन्ति नेत्य आहुर अपरे जनाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 44, + "shloka": 22, + "text": "न हय अकामेन संवादं मनुर एवं परशंसति\nअयशस्यम अधर्म्यं च यन मृषा धर्मकॊपनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 44, + "shloka": 23, + "text": "नैकान्त दॊष एकस्मिंस तद दानं नॊपलभ्यते\nधर्मतॊ यां परयच्छन्ति यां च करीणन्ति भारत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 44, + "shloka": 24, + "text": "बन्धुभिः समनुज्ञातॊ मन्त्रहॊमौ परयॊजयेत\nतथा सिध्यन्ति ते मन्त्रा नादत्तायाः कथं चन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 44, + "shloka": 25, + "text": "यस तव अत्र मन्त्रसमयॊ भार्या पत्यॊर मिथः कृतः\nतम एवाहुर गरीयांसं यश चासौ जञातिभिः कृतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 44, + "shloka": 26, + "text": "देवदत्तां पतिर भार्यां वेत्ति धर्मस्य शासनात\nसा दैवीं मानुषीं वाचम अनृतां पर्युदस्यति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 44, + "shloka": 27, + "text": "[य]\nकन्याय��ं पराप्तशुल्कायां जयायांश चेद आव्रजेद वरः\nधर्मकामार्थ संपन्नॊ वाच्यम अत्रानृतं न वा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 44, + "shloka": 28, + "text": "तस्मिन्न उभयतॊ दॊषे कुर्वञ शरेयः समाचरेत\nअयं नः सर्वधर्माणां धर्मश चिन्त्यतमॊ मतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 44, + "shloka": 29, + "text": "तत्त्वं जिज्ञासमानानां चक्षुर भवतु नॊ भवान\nतद एतत सर्वम आचक्ष्व न हि तृप्यामि कथ्यताम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 44, + "shloka": 30, + "text": "[बय]\nन वै निष्ठा करं शुल्कं जञात्वासीत तेन नाहृतम\nन हि शुल्क पराः सन्तः कन्यां ददति कर्हि चित" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 44, + "shloka": 31, + "text": "अन्यैर गुणैर उपेतं तु शुल्कं याचन्ति बान्धवाः\nअलंकृत्वा वहस्वेति यॊ दद्याद अनुकूलतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 44, + "shloka": 32, + "text": "तच च तां च ददात्य एव न शुल्कं विक्रयॊ न सः\nपरतिगृह्य भवेद देयम एष धर्मः सनातनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 44, + "shloka": 33, + "text": "दास्यामि भवते कन्याम इति पूर्वं न भाषितम\nये चैवाहुर ये च नाहुर ये चावश्यं वदन्त्य उत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 44, + "shloka": 34, + "text": "तस्माद आ गरहणात पाणेर याचयन्ति परस्परम\nकन्या वरः पुरा दत्तॊ मरुद्भिर इति नः शरुतम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 44, + "shloka": 35, + "text": "नानिष्टाय परदातव्या कन्या इत्य ऋषिचॊदितम\nतन मूलं काममूलस्य परजनस्येति मे मतिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 44, + "shloka": 36, + "text": "समीक्ष्य च बहून दॊषान संवासाद विद्विषाणयॊः\nयथा निष्ठा करं शुल्कं न जात्व आसीत तथा शृणु" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 44, + "shloka": 37, + "text": "अहं विचित्रवीर्याय दवे कन्ये समुदावहम\nजित्वा च मागधान सर्वान काशीन अथ च कॊसलान\nगृहीतपाणिर एकासीत पराप्तशुल्कापराभवत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 44, + "shloka": 38, + "text": "पाणौ गृहीता तत्रैव विसृज्या इति मे पिता\nअब्रवीद इतरां कन्याम आवहत स तु कौरवः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 44, + "shloka": 39, + "text": "अप्य अन्याम अनुपप्रच्छ शङ्कमानः पुतुर वचः\nअतीव हय अस्य धर्मेप्सा पितुर मे ऽभयधिकाभवत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 44, + "shloka": 40, + "text": "ततॊ ऽहम अब्रुवं राजन्न आचारेप्सुर इदं वचः\nआचारं तत्त्वतॊ वेत्तुम इच्छामीति पुनः पुनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 44, + "shloka": 41, + "text": "ततॊ मयैवम उक्ते तु वाक्ये धर्मभृतां वरः\nपिता मम महाराज बाह्लीकॊ वाक्यम अब्रवीत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 44, + "shloka": 42, + "text": "यदि वः शुल्कतॊ निष्ठा न पाणिग्रहणं तथा\nलाजान्तरम उपासीत पराप्तशुल्का पतिं वृतम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 44, + "shloka": 43, + "text": "न हि धर्मविदः पराहुः परमाणं वाक्यतः समृतम\nयेषां वै शुल्कतॊ निष्ठा न पाणिग्रहणात तथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 44, + "shloka": 44, + "text": "परसिद्धं भाषितं दाने तेषां परत्यसनं पुनः\nय मन्यन्ते करयं शुल्कं न ते धर्मविदॊ जनाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 44, + "shloka": 45, + "text": "न चैतभ्य परदातव्या न वॊढव्या तथाविधा\nन हय एव भार्या करेतव्या न विक्रेया कथं चन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 44, + "shloka": 46, + "text": "ये च करीणन्ति दासीवद ये च विक्रीणते जनाः\nभवेत तेषां तथा निष्ठा लुब्धानां पापचेतसाम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 44, + "shloka": 47, + "text": "अस्मिन धर्मे सत्यवन्तं पर्यपृच्छन्त वै जनाः\nकन्यायाः पराप्तशुल्कायाः शुल्कदः परशमं गतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 44, + "shloka": 48, + "text": "पाणिग्रहीता चान्यः सयाद अत्र नॊ धर्मसंशयः\nतन नश छिन्धि महाप्राज्ञ तवं हि वै पराज्ञसंमतः\nतत्त्वं विज्ञासमानानां चक्षुर भवतु नॊ भवान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 44, + "shloka": 49, + "text": "तान एवं बरुवतः सर्वान सत्यवान वाक्यम अब्रवीत\nयत्रेष्टं तत्र देया सयान नात्र कार्या विचारणा\nकुर्वते जीवतॊ ऽपय एवं मृते नैवास्ति संशयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 44, + "shloka": 50, + "text": "देवरं परविशेत कन्या तप्येद वापि महत तपः\nतम एवानुव्रता भूत्वा पाणिग्राहस्य नाम सा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 44, + "shloka": 51, + "text": "लिखन्त्य एव तु केषां चिद अपरेषां शनैर अपि\nइति ये संवदन्त्य अत्र त एतं निश्चयं विदुः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 44, + "shloka": 52, + "text": "तत पाणिग्रहणात पूर्वम उत्तरं यत्र वर्तते\nसर्वमङ्गल मन्त्रं वै मृषावादस तु पातकः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 44, + "shloka": 53, + "text": "पाणिग्रहण मन्त्राणां निष्ठा सयात सप्तमे पदे\nपाणिग्राहस्य भार्या सयाद यस्य चाद्भिः परदीयते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 44, + "shloka": 54, + "text": "अनुकूलाम अनुवंशां भरात्रा दत्ताम उपाग्निकाम\nपरिक्रम्य यथान्यायं भार्यां विन्देद दविजॊत्तमः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 45, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nकन्यायाः पराप्तशुल्कायाः पतिश चेन नास्ति कश चन\nतत्र का परतिपत्तिः सयात तन मे बरूहि पितामह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 45, + "shloka": 2, + "text": "[भ]\nया पुत्रकस्याप्य अरिक्थस्य परतिपत सा तदा भवेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 45, + "shloka": 3, + "text": "अथ चेत साहरेच छुल्कं करीता शुल्क परदस्य सा\nतस्यार्थे ऽपत्य�� ईहेत येन नयायेन शक्नुयात" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 45, + "shloka": 4, + "text": "न तस्या मन्त्रवत कार्यं कश चित कुर्वीत किं चन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 45, + "shloka": 5, + "text": "सवयं वृतेति सावित्री पित्रा वै परत्यपद्यत\nतत तस्यान्ये परशंसन्ति धर्मज्ञा नेतरे जनाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 45, + "shloka": 6, + "text": "एतत तु नापरे चक्रुर न परे जातु साधवः\nसाधूनां पुनर आचारॊ गरीयॊ धर्मलक्षणम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 45, + "shloka": 7, + "text": "अस्मिन्न एव परकरणे सुक्रतुर वाक्यम अब्रवीत\nनप्ता विदेहराजस्य जनकस्य महात्मनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 45, + "shloka": 8, + "text": "असद आचरिते मार्गे कथं सयाद अनुकीर्तनम\nअनुप्रश्नः संशयॊ वा सताम एतद उपालभेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 45, + "shloka": 9, + "text": "असद एव हि धर्मस्य परमादॊ धर्म आसुरः\nनानुशुश्रुम जात्व एताम इमां पूर्वेषु जन्मसु" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 45, + "shloka": 10, + "text": "भार्या पत्यॊर हि संबन्ध सत्रीपुंसॊस तुल्य एव सः\nरतिः साधारणॊ धर्म इति चाह स पार्थिवः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 45, + "shloka": 11, + "text": "[य]\nअथ केन परमाणेन पुंसाम आदीयते धनम\nपुत्रवद धि पितुस तस्य कन्या भवितुम अर्हति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 45, + "shloka": 12, + "text": "[भ]\nयथैवात्मा तथा पुत्रः पुत्रेण दुहिता समा\nतस्याम आत्मनि तिष्ठन्त्यां कथम अन्यॊ धनं हरेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 45, + "shloka": 13, + "text": "मातुश च यौतकं यत सयात कुमारी भाग एव सः\nदौहित्र एव वा रिक्थम अपुत्रस्य पितुर हरेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 45, + "shloka": 14, + "text": "ददाति हि स पिण्डं वै पितुर मातामहस्य च\nपुत्र दौहित्रयॊर नेह विशेषॊ धर्मतः समृतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 45, + "shloka": 15, + "text": "अन्यत्र जातया सा हि परजया पुत्र ईहते\nदुहितान्यत्र जातेन पुत्रेणापि विशिष्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 45, + "shloka": 16, + "text": "दौहित्रकेण धर्मेण नात्र पश्यामि कारणम\nविक्रीतासु च ये पुत्रा भवन्ति पितुर एव ते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 45, + "shloka": 17, + "text": "असूयवस तव अधर्मिष्ठाः परस्वादायिनः शठाः\nआसुराद अधिसंभूता धर्माद विषमवृत्तयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 45, + "shloka": 18, + "text": "अत्र गाथा यमॊद्गीताः कीर्तयन्ति पुरा विदः\nधर्मज्ञा धर्मशास्त्रेषु निबद्धा धर्मसेतुषु" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 45, + "shloka": 19, + "text": "यॊ मनुष्यः कवकं पुत्रं विक्रीय धनम इच्छति\nकन्यां वा जीवितार्थाय यः शुल्केन परयच्छति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 45, + "shloka": 20, + "text": "सप्तावरे महाघॊरे निरये कालसाह्वये\nसवेदं मूत्रं पुरीषं च तस्मिन परेत उपाश्नुते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 45, + "shloka": 21, + "text": "आर्षे गॊमिथुनं शुल्कं के चिद आहुर मृषैव तत\nअल्पं वा बहु वा राजन विक्रयस तावद एव सः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 45, + "shloka": 22, + "text": "यद्य अप्य आचरितः कैश चिन नैष धर्मः कथं चन\nअन्येषाम अपि दृश्यन्ते लॊभतः संप्रवृत्तयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 45, + "shloka": 23, + "text": "वश्यां कुमारीं विहितां ये च ताम उपभुञ्जते\nएते पापस्य कर्तारस तमस्य अन्धे ऽथ शेरते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 45, + "shloka": 24, + "text": "अन्यॊ ऽपय अथ न विक्रेयॊ मनुष्यः किं पुनः परजाः\nअधर्ममूलैर हि धनैर न तैर अर्थॊ ऽसति कश चन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 46, + "shloka": 1, + "text": "[भ]\nपराचेतसस्य वचनं कीर्तयन्ति पुरा विदः\nयस्याः किं चिन नाददते जञातयॊ न स विक्रयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 46, + "shloka": 2, + "text": "अर्हणं तत कुमारीणाम आनृशंस्यतमं च तत\nसर्वं च परतिदेयं सयात कन्यायै तद अशेषतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 46, + "shloka": 3, + "text": "पितृभिर भरातृभिश चैव शवशुरैर अथ देवरैः\nपूज्या लालयितव्याश च बहुकल्याणम ईप्सुभिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 46, + "shloka": 4, + "text": "यदि वै सत्री न रॊचेत पुमांसं न परमॊदयेत\nअमॊदनात पुनः पुंसः परजनं न परवर्धते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 46, + "shloka": 5, + "text": "पूज्या लालयितव्याश च सत्रियॊ नित्यं जनाधिप\nअपूजिताश च यत्रैताः सर्वास तत्राफलाः करियाः\nतदैव तत कुलं नास्ति यदा शॊचन्ति जामयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 46, + "shloka": 6, + "text": "जामी शप्तानि गेहानि निकृत्तानीव कृत्यया\nनैव भान्ति न वर्धन्ते शरिया हीनानि पार्थिव" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 46, + "shloka": 7, + "text": "सत्रियः पुंसां परिददे मनुर जिगमिषुर दिवम\nअबलाः सवल्प कौपीनाः सुहृदः सत्यजिष्णवः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 46, + "shloka": 8, + "text": "ईर्ष्यवॊ मानकामाश च चण्डा असुहृदॊ ऽबुधाः\nसत्रियॊ माननम अर्हन्ति ता मानयत मानवाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 46, + "shloka": 9, + "text": "सत्री परत्ययॊ हि वॊ धर्मॊ रतिभॊगाश च केवलाः\nपरिचर्यान्न संस्कारास तद आयत्ता भवन्तु वः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 46, + "shloka": 10, + "text": "उत्पादनम अपत्यस्य जातस्य परिपालनम\nपरीत्यर्थं लॊकयात्रा च पश्यत सत्री निबन्धनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 46, + "shloka": 11, + "text": "संमान्यमानाश चैताभिः सर्वकार्याण्य अवाप्स्यथ\nविदेहराजद���हिता चात्र शलॊकम अगायत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 46, + "shloka": 12, + "text": "नास्ति यज्ञः सत्रियः कश चिन न शराद्धं नॊपवासकम\nधर्मस तु भर्तृशुश्रूषा तया सवर्गं जयत्य उत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 46, + "shloka": 13, + "text": "पिता रक्षति कौमारे भर्ता रक्षति यौवने\nपुतास तु सथविरी भावे न सत्री सवातन्त्र्यम अर्हति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 46, + "shloka": 14, + "text": "शरिय एताः सत्रियॊ नाम सत्कार्या भूतिम इच्छता\nलालिता निगृहीता च सत्री शरीर भवति भारत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 47, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nसर्वशास्त्रविधानज्ञ राजधर्मार्थवित्तम\nअतीव संशयच छेत्ता भवान वै परथितः कषितौ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 47, + "shloka": 2, + "text": "कश चित तु संशयॊ मे ऽसति तन मे बरूहि पितामह\nअस्याम आपदि कष्टायाम अन्यं पृच्छाम कं वयम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 47, + "shloka": 3, + "text": "यथा नरेण कर्तव्यं यश च धर्मः सनातनः\nएतत सर्वं महाबाहॊ भवान वयाख्यातुम अर्हति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 47, + "shloka": 4, + "text": "चतस्रॊ विहिता भार्या बराह्मणस्य पितामह\nबराह्मणी कषत्रिया वैश्या शूद्रा च रतिम इच्छतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 47, + "shloka": 5, + "text": "तत्र जातेषु पुत्रेषु सर्वासां कुरुसत्तम\nआनुपूर्व्येण कस तेषां पित्र्यं दायादम अर्हति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 47, + "shloka": 6, + "text": "केन वा किं ततॊ हार्यं पितृवित्तात पितामह\nएतद इच्छामि कथितं विभागस तेषु यः समृतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 47, + "shloka": 7, + "text": "[भ]\nबराह्मणः कषत्रियॊ वैश्यस तरयॊ वर्णा दविजातयः\nएतेषु विहितॊ धर्मॊ बराह्मणस्य युधिष्ठिर" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 47, + "shloka": 8, + "text": "वैषम्याद अथ वा लॊभात कामाद वापि परंतप\nबराह्मणस्य भवेच छूद्रा न तु दृष्टान्ततः समृता" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 47, + "shloka": 9, + "text": "शुद्रां शयनम आरॊप्य बराह्मणः पीडितॊ भवेत\nपरायश्चित्तीयते चापि विधिदृष्टेन हेतुना" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 47, + "shloka": 10, + "text": "तत्र जातेष्व अपत्येषु दविगुणं सयाद युधिष्ठिर\nअतस ते नियमं वित्ते संप्रवक्ष्यामि भारत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 47, + "shloka": 11, + "text": "लक्षण्यॊ गॊवृषॊ यानं यत परधानतमं भवेत\nबराह्मण्यास तद धरेत पुत्र एकांशं वै पितुर धनात" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 47, + "shloka": 12, + "text": "शेषं तु दशधा कार्यं बराह्मण सवं युधिष्ठिर\nतत्र तेनैव हर्तव्याश चत्वारॊ ऽंशाः पितुर धनात" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 47, + "shloka": 13, + "text": "कषत्रि���ायास तु यः पुत्रॊ बराह्मणः सॊ ऽपय असंशयः\nस तु मातृविशेषेण तरीन अंशान हर्तुम अर्हति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 47, + "shloka": 14, + "text": "वर्णे तृतीये जातस तु वैश्यायां बराह्मणाद अपि\nदविर अंशस तेन हर्तव्यॊ बराह्मण सवाद युधिष्ठिर" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 47, + "shloka": 15, + "text": "शूद्रायां बराह्मणाज जातॊ नित्यादेय धनः समृतः\nअल्पं वापि परदातव्यं शूद्र पुत्राय भारत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 47, + "shloka": 16, + "text": "दशधा परविभक्तस्य धनस्यैष भवेत करमः\nसवर्णासु तु जातानां समान भागान परकल्पयेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 47, + "shloka": 17, + "text": "अब्राह्मणं तु मन्यन्ते शूद्रा पुत्रम अनैपुणात\nतरिषु वर्षेषु जातॊ हि बराह्मणाद बराह्मणॊ भवेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 47, + "shloka": 18, + "text": "समृता वर्णाश च चत्वारः पञ्चमॊ नाधिगम्यते\nहरेत तु दशमं भागं शूद्रा पुत्रः पितुर धनात" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 47, + "shloka": 19, + "text": "तत तु दत्तं हरेत पित्रा नादत्तं हर्तुम अर्हति\nअवश्यं हि धनं देयं शूद्रा पुत्राय भारत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 47, + "shloka": 20, + "text": "आनृशंस्यं परॊ धर्म इति तस्मै परदीयते\nयत्र तत्र समुत्पन्नॊ गुणायैवॊपलक्पते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 47, + "shloka": 21, + "text": "यदि वाप्य एकपुत्रः सयाद अपुत्रॊ यदि वा भवेत\nनाधिकं दशम आदद्याच छूद्रा पुत्राय भारत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 47, + "shloka": 22, + "text": "तरैवार्षिकाद यदा भक्ताद अधिकं सयाद दविजस्य तु\nयजेत तेन दरव्येण न वृथा साधयेद धनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 47, + "shloka": 23, + "text": "तरिसाहस्र परॊ दायः सत्रियॊ देयॊ धनस्य वै\nतच च भर्त्रा धनं दत्तं नादत्तं भॊक्तुम अर्हति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 47, + "shloka": 24, + "text": "सत्रीणां तु पतिदायाद्यम उपभॊग फलं समृतम\nनापहारं सत्रियः कुर्युः पतिवित्तात कथं चन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 47, + "shloka": 25, + "text": "सत्रियास तु यद भवेद वित्तं पित्रा दत्तं युधिष्ठिर\nबराह्मण्यास तद धरेत कन्या यथा पुत्रस तथा हि सा\nसा हि पुत्रसमा राजन विहिता कुरुनन्दन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 47, + "shloka": 26, + "text": "एवम एत समुद्दिष्टं धर्मेषु भरतर्षभ\nएतद धर्मम अनुस्मृत्य न वृथा साधयेद धनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 47, + "shloka": 27, + "text": "[य]\nशूद्रायां बराह्मणाज जातॊ यद्य अदेय धनः समृतः\nकेन परतिविशेषेण दशमॊ ऽपय अस्य दीयतेण" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 47, + "shloka": 28, + "text": "बराह्मण्यां बराह्मणाज जातॊ बराह्मणः सयान न संशयः\nकषत्रियायां तथैव सयाद वैश्यायाम अपि चैव हि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 47, + "shloka": 29, + "text": "कस्मात ते विषमं भागं भजेरन नृपसत्तम\nयदा सर्वे तरयॊ वर्णास तवयॊक्ता बराह्मणा इति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 47, + "shloka": 30, + "text": "[भ]\nदारा इत्य उच्यते लॊके नाम्नैकेन परंतप\nपरॊक्तेन चैकनाम्नायं विशेषः सुमहान भवेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 47, + "shloka": 31, + "text": "तिस्रः कृत्वा पुरॊ भार्याः पश्चाद विन्देत बराह्मणीम\nसा जयेष्ठा सा च पूज्या सयात सा च ताभ्यॊ गरीयसी" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 47, + "shloka": 32, + "text": "सनानं परसाधनं भर्तुर दन्तधावनम अञ्जनम\nहव्यं कव्यं च यच चान्यद धर्मयुक्तं भवेद गृहे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 47, + "shloka": 33, + "text": "न तस्यां जातु तिष्ठन्त्याम अन्या तत कर्तुम अर्हति\nबराह्मणी तव एव तत कुर्याद बराह्मणस्य युधिष्ठिर" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 47, + "shloka": 34, + "text": "अन्नं पानं च माल्यं च वासांस्य आभरणानि च\nबराह्मण्यै तानि देयानि भर्तुः सा हि गरीयसी" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 47, + "shloka": 35, + "text": "मनुनाभिहितं शास्त्रं यच चापि कुरुनन्दन\nतत्राप्य एष महाराज दृष्टॊ धर्मः सनातनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 47, + "shloka": 36, + "text": "अथ चेद अन्यथा कुर्याद यदि कामाद युधिष्ठिर\nयथा बराह्मण चण्डालः पूर्वदृष्टस तथैव सः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 47, + "shloka": 37, + "text": "बराह्मण्याः सदृशः पुत्रः कषत्रियायाश च यॊ भवेत\nराजन विशेषॊ नास्त्य अत्र वर्णयॊर उभयॊर अपि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 47, + "shloka": 38, + "text": "न तु जात्या समा लॊके बराह्मण्याः कषत्रिया भवेत\nबराह्मण्याः परथमः पुत्रॊ भूयान सयाद राजसत्तम\nभूयॊ ऽपि भूयसा हार्यं पितृवित्ताद युधिष्ठिर" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 47, + "shloka": 39, + "text": "यथा न सदृशी जातु बराह्मण्याः कषत्रिया भवेत\nकषत्रियायास तथा वैश्या न जातु सदृशी भवेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 47, + "shloka": 40, + "text": "शरीश च राज्यं च कॊशश च कषत्रियाणां युधिष्ठिर\nविहितं दृश्यते राजन सागरान्ता च मेदिनी" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 47, + "shloka": 41, + "text": "कषत्रियॊ हि सवधर्मेण शरियं पराप्नॊति भूयसीम\nराजा दण्डधरॊ राजन रक्षा नान्यत्र कषत्रियात" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 47, + "shloka": 42, + "text": "बराह्मणा हि महाभागा देवानाम अपि देवताः\nतेषु राजा परवर्तेत पूजया विधिपूर्वकम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 47, + "shloka": 43, + "text": "परणीतम ऋषिभिर जञात्वा धर्मं शाश्वतम अव्ययम\nलुप्यमानाः सवधर्मेण कषत्रियॊ रक्षति परजाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 47, + "shloka": 44, + "text": "दस्युभिर हरियमाणं च धनं दाराश च सर्वशः\nसर्वेषाम एव वर्णानां तराता भवति पार्थिवः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 47, + "shloka": 45, + "text": "भूयान सयात कषत्रिया पुत्रॊ वैश्यापुत्रान न संशयः\nभूयस तेनापि हर्तव्यं पितृवित्ताद युधिष्ठिर" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 47, + "shloka": 46, + "text": "[य]\nउक्तं ते विधिवद राजन बराह्मण सवे पितामह\nइतरेषां तु वर्णानां कथं विनियमॊ भवेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 47, + "shloka": 47, + "text": "[भ]\nकषत्रियस्यापि भार्ये दवे विहिते कुरुनन्दन\nतृतीया च भवेच छूद्रा न तु दृष्टान्ततः समृता" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 47, + "shloka": 48, + "text": "एष एव करमॊ हि सयात कषत्रियाणां युधिष्ठिर\nअष्टधा तु भवेत कार्यं कषत्रिय सवं युधिष्ठिर" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 47, + "shloka": 49, + "text": "कषत्रियाया हरेत पुत्रश चतुरॊ ऽंशान पितुर धनात\nयुद्धावहारिकं यच च पितुः सयात स हरेच च तत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 47, + "shloka": 50, + "text": "वैश्यापुत्रस तु भागां सत्रीञ शूद्रा पुत्रॊ ऽथाष्टमम\nसॊ ऽपि दत्तं हरेत पित्रा नादत्तं हर्तुम अर्हति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 47, + "shloka": 51, + "text": "एकैव हि भवेद भार्या वैश्यस्य कुरुनन्दन\nदवितीया वा भवेच छूद्रा न तु दृष्टान्ततः समृता" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 47, + "shloka": 52, + "text": "वैश्यस्य वर्तमानस्य वैश्यायां भरतर्षभ\nशूद्रायां चैव कौन्तेय तयॊर विनियमः समृतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 47, + "shloka": 53, + "text": "पञ्चधा तु भवेत कार्यं वैश्य सवं भरतर्षभ\nतयॊर अपत्ये वक्ष्यामि विभागं च जनाधिप" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 47, + "shloka": 54, + "text": "वैश्यापुत्रेण हर्तव्याश चत्वारॊ ऽंशः पितुर धनात\nपञ्चमस तु भवेद भागः शूद्रा पुत्राय भारत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 47, + "shloka": 55, + "text": "सॊ ऽपि दत्तं हरेत पित्रा नादत्तं हर्तुम अर्हति\nतरिभिर वर्णैस तथा जातः शूद्रॊ देय धनॊ भवेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 47, + "shloka": 56, + "text": "शूद्रस्य सयात सवर्णैव भार्या नान्या कथं चन\nशूद्रस्य समभागः सयाद यदि पुत्रशतं भवेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 47, + "shloka": 57, + "text": "जातानां समवर्णासु पुत्राणाम अविशेषतः\nसर्वेषाम एव वर्णानां समभागॊ धने समृतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 47, + "shloka": 58, + "text": "जयेष्ठस्य भागॊ जयेष्ठः सयाद एकांशॊ यः परधानतः\nएष दाय विधिः पार्थ पूर्वम उक्तः सवयम्भुवा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 47, + "shloka": 59, + "text": "समवर्णासु जातानां विशेषॊ ऽसत्य अपरॊ नृप\nविवाह वैशेष्य कृतः पूर्वः पूर्वॊ विशिष्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 47, + "shloka": 60, + "text": "हरेज जयेष्ठः परधानांशम एकं तुल्या सुतेष्व अपि\nमध्यमॊ मध्यमं चैव कनीयांस तु कनीयसम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 47, + "shloka": 61, + "text": "एवं जातिषु सर्वासु सवर्णाः शरेष्ठतां गताः\nमहर्षिर अपि चैतद वै मारीचः काश्यपॊ ऽबरवीत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 48, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nअर्थाश्रयाद वा कामाद वा वर्णानां वाप्य अनिश्चयात\nअज्ञानाद वापि वर्णानां जायते वर्णसंकरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 48, + "shloka": 2, + "text": "तेषाम एतेन विधिना जातानां वर्णसंकरे\nकॊ धर्मः कानि कर्माणि तन मे बरूहि पितामह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 48, + "shloka": 3, + "text": "[भ]\nचातुर्वर्ण्यस्य कर्माणि चातुर्वर्ण्यं च केवलम\nअसृजत स ह यज्ञार्थे पूर्वम एव परजापतिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 48, + "shloka": 4, + "text": "भार्याश चतस्रॊ विप्रस्य दवयॊर आत्मास्य जायते\nआनुपूर्व्याद दवयॊर हीनौ मातृजात्यौ परसूयतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 48, + "shloka": 5, + "text": "परं शवाद बराह्मणस्यैष पुत्रः; शूद्रा पुत्रं पारशवं तम आहुः\nशुश्रूषकः सवस्य कुलस्य स सयात; सवं चारित्रं नित्यम अथॊ न जह्यात" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 48, + "shloka": 6, + "text": "सर्वान उपायान अपि संप्रधार्य; समुद्धरेत सवस्य कुलस्य तन्तुम\nजयेष्ठॊ यवीयान अपि यॊ दविजस्य; शुश्रूषवान दानपरायणः सयात" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 48, + "shloka": 7, + "text": "तिस्रः कषत्रिय संबन्धाद दवयॊर आत्मास्य जायते\nहीनवर्णस तृतीयायां शूद्र उग्र इति समृतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 48, + "shloka": 8, + "text": "दवे चापि भार्ये वैश्यस्य दवयॊर आत्मास्य जायते\nशुद्रा शूद्रस्य चाप्य एका शूद्रम एव परजायते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 48, + "shloka": 9, + "text": "अतॊ विशिष्टस तव अधमॊ गुरु दारप्रधर्षकः\nबाह्यं वर्णं जनयति चातुर्वर्ण्यविगर्हितम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 48, + "shloka": 10, + "text": "अयाज्यं कषत्रियॊ वरात्यं सूतं सतॊक करियापरम\nवैश्यॊ वैदेहकं चापि मौद्गल्यम अपवर्जितम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 48, + "shloka": 11, + "text": "शूद्रश चण्डालम अत्युग्रं वध्यघ्नं बाह्यवासिनम\nबराह्मण्यां संप्रजायन्त इत्य एते कुलपांसनाः\nएते मतिमतां शरेष्ठ वर्षसंकरजाः परभॊ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 48, + "shloka": 12, + "text": "बन्दी तु जायते वैश्यान माघधॊ वाक्यजीवनः\nशूद्रान निषादॊ मत्स्यघ्नः कषत्रियायां वयतिक्रमात" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 48, + "shloka": 13, + "text": "शूद्राद आयॊगवश चापि वैश्यायां गरामधर्मिणः\nबराह्मणैर अप्रतिग्राह्यस तक्षा स वनजीवनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 48, + "shloka": 14, + "text": "एते ऽपि सदृशं वर्णं जनयन्ति सवयॊनिषु\nमातृजात्यां परसूयन्ते परवरा हीनयॊनिषु" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 48, + "shloka": 15, + "text": "यथा चतुर्षु वर्णेषु दवयॊर आत्मास्य जायते\nआनन्तर्यात तु जायन्ते तथा बाह्याः परधानतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 48, + "shloka": 16, + "text": "ते चापि सदृशं वर्णं जनयन्ति सवयॊनिषु\nपरस्परस्य वर्तन्तॊ जनयन्ति विगर्हितान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 48, + "shloka": 17, + "text": "यथा च शूद्रॊ बराह्मण्यां जन्तुं बाह्यं परसूयते\nएवं बाह्यतराद बाह्यश चातुर्वर्ण्यात परसूयते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 48, + "shloka": 18, + "text": "परतिलॊमं तु वर्तन्तॊ बाह्याद बाह्यतरं पुनः\nहीना हीनात परसूयन्ते वर्णाः पञ्चदशैव ते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 48, + "shloka": 19, + "text": "अगम्या गमनाच चैव वर्तते वर्णसंकरः\nवरात्यानाम अत्र जायन्ते सैरन्ध्रा मागधेषु च\nपरसाधनॊपचारज्ञम अदासं दासजीवनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 48, + "shloka": 20, + "text": "अतश चायॊगवं सूते वागुरा वनजीवनम\nमैरेयकं च वैदेहः संप्रसूते ऽथ माधुकम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 48, + "shloka": 21, + "text": "निषादॊ मुद्गरं सूते दाशं नावॊपजीविनम\nमृतपं चापि चण्डालः शवपाकम अतिकुत्सितम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 48, + "shloka": 22, + "text": "चतुरॊ मागधी सूते करूरान मायॊपजीविनः\nमांसस्वादु करं सूदं सौगन्धम इति संज्ञितम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 48, + "shloka": 23, + "text": "वैदेहकाच च पापिष्ठं करूरं भार्यॊपजीविनम\nनिषादान मद्रनाभं च खरयानप्रयायिनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 48, + "shloka": 24, + "text": "चण्डालात पुल्कसं चापि खराश्वगजभॊजिनम\nमृतचेल परतिच्छन्नं भिन्नभाजन भॊजिनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 48, + "shloka": 25, + "text": "आयॊगवीषु जायन्ते हीनवर्णासु ते तरयः\nकषुद्रॊ वैदेहकाद अन्ध्रॊ बहिर गरामप्रतिश्रयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 48, + "shloka": 26, + "text": "कारावरॊ निषाद्यां तु चर्म कारात परजायते\nचण्डालात पाण्डुसौपाकस तवक सारव्यवहारवान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 48, + "shloka": 27, + "text": "आहिण्डिकॊ निषादेन वैदेह्यां संप्रजायते\nचण्डालेन तु सौपाकॊ मौद्गल्य समवृत्तिमान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 48, + "shloka": 28, + "text": "निषादी चापि चण्डालात पुत्रम अन्तावसायिनम\nशमशानगॊचरॊ सूतॊ बाह्यैर अपि बहिष्कृतम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 48, + "shloka": 29, + "text": "इत्य एताः संकरे जात्यः पितृमातृव्यतिक्रमात\nपरच्छन्ना वा परकाशा वा वेदितव्याः सवकर्मभिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 48, + "shloka": 30, + "text": "चतुर्णाम एव वर्णानां धर्मॊ नान्यस्य विद्यते\nवर्णानां धर्महीनेषु संज्ञा नास्तीह कस्य चित" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 48, + "shloka": 31, + "text": "यदृच्छयॊपसंपन्नैर यज्ञसाधु बहिष्कृतैः\nबाह्या बाह्यैस तु जायन्ते यथावृत्ति यथाश्रयम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 48, + "shloka": 32, + "text": "चतुष्पथ शमशानानि शैलांश चान्यान वनस्पतीन\nयुञ्जन्ते चाप्य अलंकारांस तथॊपकरणानि च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 48, + "shloka": 33, + "text": "गॊब्राह्मणार्थे साहाय्यं कुर्वाणा वै न संशयः\nआनृशंस्यम अनुक्रॊशः सत्यवाक्यम अथ कषमा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 48, + "shloka": 34, + "text": "सवशरीरैः परित्राणं बाह्यानां सिद्धिकारकम\nमनुजव्याघ्रभवति तत्र मे नास्ति संशयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 48, + "shloka": 35, + "text": "यथॊपदेशं परिकीर्तितासु; नरः परजायेत विचार्य बुद्धिमान\nविहीनयॊनिर हि सुतॊ ऽवसादयेत; तितीर्षमाणं सलिले यथॊपलम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 48, + "shloka": 36, + "text": "अविद्वांसम अलं लॊके विद्वामम अपि वा पुनः\nनयन्ते हय उत्पथं नार्यः कामक्रॊधवशानुगम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 48, + "shloka": 37, + "text": "सवभावश चैव नारीणां नराणाम इह दूषणम\nइत्य अर्थं न परसज्जन्ते परमदासु विपश्चितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 48, + "shloka": 38, + "text": "[य]\nवर्णापेतम अविज्ञातं नरं कलुष यॊनिजम\nआर्य रूपम इवानार्यं कथं विद्यामहे नृप" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 48, + "shloka": 39, + "text": "[भ]\nयॊनिसंकलुषे जातं नानाचार समाहितम\nकर्मभिः सज्जनाचीर्णैर विज्ञेया यॊनिशुद्धता" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 48, + "shloka": 40, + "text": "अनार्यत्वम अनाचारः करूरत्वं निष्क्रियात्मता\nपुरुषं वयञ्जयन्तीह लॊके कलुष यॊनिजम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 48, + "shloka": 41, + "text": "पित्र्यं वा भजते शीलं मातृजं वा तथॊभयम\nन कथं चन संकीर्णः परकृतिं सवां नियच्छति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 48, + "shloka": 42, + "text": "यथैव सदृशॊ रूपे मातापित्रॊर हि जायते\nवयाघ्रश चित्रैस तथा यॊनिं पुरुषः सवां नियच्छति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 48, + "shloka": 43, + "text": "कुलस्रॊतसि संच्छन्ने यस्य सयाद यॊनिसंकरः\nसंश्रयत्य एव तच छीलं ���रॊ ऽलपम अपि वा बहु" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 48, + "shloka": 44, + "text": "आर्य रूपसमाचारं चरन्तं कृतके पथि\nसववर्णम अन्यवर्णं वा सवशीलं शास्ति निश्चये" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 48, + "shloka": 45, + "text": "नाना वृत्तेषु भूतेषु नाना कर्म रतेषु च\nजन्म वृत्तसमं लॊके सुश्लिष्टं न विरज्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 48, + "shloka": 46, + "text": "शरीरम इह सत्त्वेन नरस्य परिकृष्यते\nजयेष्ठमध्यावरं सत्त्वं तुल्यसत्त्वं परमॊदते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 48, + "shloka": 47, + "text": "जयायांसम अपि शीलेन विहीनं नैव पूजयेत\nअपि शूद्रं तु सद्वृत्तं धर्मज्ञम अभिपूजयेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 48, + "shloka": 48, + "text": "आत्मानम आख्याति हि कर्मभिर नरः; सवशीलचारित्रकृतैः शुभाशुभैः\nपरनष्टम अप्य आत्मकुलं तथा नरः; पुनः परकाशं कुरुते सवकर्मभिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 48, + "shloka": 49, + "text": "यॊनिष्व एतासु सर्वासु संकीर्णास्व इतरासु च\nयत्रात्मानं न जनयेद बुधस ताः परिवर्जयेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 49, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nबरूहि पुत्रान कुरुश्रेष्ठ वर्णानां तवं पृथक पृथक\nकीदृश्यां कीदृशश चापि पुत्राः कस्य च के च ते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 49, + "shloka": 2, + "text": "विप्रवादाः सुबहुशः शरूयन्ते पुत्र कारिताः\nअत्र नॊ मुह्यतां राजं संशयं छेत्तुम अर्हसि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 49, + "shloka": 3, + "text": "[भ]\nआत्मा पुत्रस तु विज्ञेयस तस्यानन्तरजश च यः\nनियुक्तजश च विज्ञेयः सुतः परसृतजस तथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 49, + "shloka": 4, + "text": "पतितस्य च भार्यायां भर्त्रा सुसमवेतया\nतथा दत्तकृतौ पुत्राव अध्यूढश च तथापरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 49, + "shloka": 5, + "text": "षड अपध्वंसजाश चापि कानीनापसदास तथा\nइत्य एते ते समाख्यातास तान विजानीहि भारत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 49, + "shloka": 6, + "text": "[य]\nषड अपध्वंसजाः के सयुः के वाप्य अपसदास तथा\nएतत सर्वं यथातत्त्वं वयाख्यातुं मे तवम अर्हसि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 49, + "shloka": 7, + "text": "[भ]\nतरिषु वर्णेषु ये पुत्रा बराह्मणस्य युधिष्ठिर\nवर्णयॊश च दवयॊः सयातां यौ राजन्यस्य भारत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 49, + "shloka": 8, + "text": "एकॊ दविवर्ण एवाथ तथात्रैवॊपलक्षितः\nषड अपध्वंसजास ते हि तथैवापसदाञ शृणु" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 49, + "shloka": 9, + "text": "चण्डालॊ वरात्य वेनौ च बराह्मण्यां कषत्रियासु च\nवैश्यायां चैव शूद्रस्य लक्ष्यन्ते ऽपसदास तरयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 49, + "shloka": 10, + "text": "मागधॊ वामकश चैव दवौ वैश्यस्यॊपलक्षितौ\nबराह्मण्यां कषत्रियायां च कषत्रियस्यैक एव तु" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 49, + "shloka": 11, + "text": "बराह्मण्यां लक्ष्यते सूत इत्य एते ऽपसदाः समृताः\nपुत्र रेतॊ न शक्यं हि मिथ्या कर्तुं नराधिप" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 49, + "shloka": 12, + "text": "[य]\nकषेत्रजं के चिद एवाहुः सुतं के चित तु शुक्रजम\nतुल्याव एतौ सुतौ कस्य तन मे बरूहि पितामह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 49, + "shloka": 13, + "text": "[भ]\nरेजतॊ वा भवेत पुत्रस तयक्तॊ वा कषेत्रजॊ भवेत\nअध्यूढः समयं भित्त्वेत्य एतद एव निबॊध मे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 49, + "shloka": 14, + "text": "[य]\nरेतॊजं विद्म वै पुत्रं कषेत्रजस्यागमः कथम\nअध्यूढं विद्म वै पुत्रं हित्वा च समयं कथम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 49, + "shloka": 15, + "text": "[भ]\nआत्मजं पुत्रम उत्पाद्य यस तयजेत कारणान्तरे\nन तत्र कारणं रेतः स कषेत्रस्वामिनॊ भवेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 49, + "shloka": 16, + "text": "पुत्र कामॊ हि पुत्रार्थे यां वृणीते विशां पते\nतत्र कषेत्रं परमाणं सयान न वै तत्रात्मजः सुतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 49, + "shloka": 17, + "text": "अन्यत्र कषेत्रजः पुत्रॊ लक्ष्यते भरतर्षभ\nन हय आत्मा शक्यते हन्तुं दृष्टान्तॊपगतॊ हय असौ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 49, + "shloka": 18, + "text": "कश चिच च कृतकः पुत्रः संग्रहाद एव लक्ष्यते\nन तत्र रेतः कषेत्रं वा परमाणं सयाद युधिष्ठिर" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 49, + "shloka": 19, + "text": "[य]\nकीदेशः कृतकः पुत्रः संग्रहाद एव लक्ष्यते\nशुक्रं कषेत्रं परमाणं वा यत्र लक्ष्येत भारत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 49, + "shloka": 20, + "text": "[भ]\nमाता पितृभ्यां संत्यक्तं पथि यं तु परलक्षयेत\nन चास्य माता पितरौ जञायेते स हि कृत्रिमः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 49, + "shloka": 21, + "text": "अस्वामिकस्य सवामित्वं यस्मिन संप्रतिलक्षयेत\nसवर्णस तं च पॊषेत सवर्णस तस्य जायते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 49, + "shloka": 22, + "text": "[य]\nकथम अस्य परयॊक्तव्यः संस्कारः कस्य वा कथम\nदेया कन्या कथं चेति तन मे बरूहि पितामह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 49, + "shloka": 23, + "text": "[भ]\nआत्मवत तस्य कुर्वीत संस्कारं सवामिवत तथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 49, + "shloka": 24, + "text": "तयक्तॊ माता पितृभ्यां यः सवर्णं परतिपद्यते\nतद गॊत्र वर्णतस तस्य कुर्यात संस्कारम अच्युत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 49, + "shloka": 25, + "text": "अथ देया तु कन्या सयात तद्वर्णेन युधिष्ठिर\nसंस्कर्तुं मातृगॊत्रं च मातृवर्णविनिश्चये" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 49, + "shloka": 26, + "text": "कानीनाध्यूढजौ चापि विज्ञेयौ पुत्र किल्बिषौ\nताव अपि सवाव इव सुतौ संस्कार्याव इति निश्चयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 49, + "shloka": 27, + "text": "कषेत्रजॊ वाप्य अपसदॊ ये ऽधयूढास तेषु चाप्य अथ\nआत्मवद वै परयुञ्जीरन संस्कारं बराह्मणादयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 49, + "shloka": 28, + "text": "धर्मशास्त्रेषु वर्णानां निश्चयॊ ऽयं परदृश्यते\nएतत ते सर्वम आख्यातं किं भूयः शरॊतुम इच्छसि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 50, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nदर्शने कीदृशः सनेहः संवासे च पितामह\nमहाभाग्यं गवां चैव तन मे बरूहि पितामह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 50, + "shloka": 2, + "text": "[भ]\nहन्त ते कथयिष्यामि पुरावृत्तं महाद्युते\nनहुषस्य च संवादं महर्षेश चयवनस्य च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 50, + "shloka": 3, + "text": "पुरा महर्षिश चयवनॊ भार्गवॊ भरतर्षभ\nउदवाक कृतारम्भॊ बभूव सुमहाव्रतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 50, + "shloka": 4, + "text": "निहत्य मानं करॊधं च परहर्षं शॊकम एव च\nवर्षाणि दवादश मुनिर जलवासे धृतव्रतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 50, + "shloka": 5, + "text": "आदधत सर्वभूतेषु विस्रम्भं परमं शुभम\nजले चरेषु सत्त्वेषु शीर रश्मिर इव परभुः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 50, + "shloka": 6, + "text": "सथाणुभूतः शुचिर भूत्वा दैवतेभ्यः परणम्य च\nगङ्गायमुनयॊर मध्ये जलं संप्रविवेश ह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 50, + "shloka": 7, + "text": "गङ्गायमुनयॊर वेगं सुभीमं भीमनिःस्वनम\nपरतिजग्राह शिरसा वातवेगसमं जवे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 50, + "shloka": 8, + "text": "गङ्गा च यमुना चैव सरितश चानुगास तयॊः\nपरदक्षिणम ऋषिं चक्रुर न चैनं पर्यपीडयन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 50, + "shloka": 9, + "text": "अन्तर्जले स सुष्वाप कष्ठ भूतॊ महामुनिः\nततश चॊर्ध्वस्थितॊ धीमान अभवद भरतर्षभ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 50, + "shloka": 10, + "text": "जलौकसां स सत्त्वानां बभूव परियदर्शनः\nउपाजिघ्रन्त च तदा मत्स्यास तं हृष्टमानसाः\nतत्र तस्यासतः कालः समतीतॊ ऽभवन महान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 50, + "shloka": 11, + "text": "ततः कदा चित समये कस्मिंश चिन मत्स्यजीविनः\nतं देशं समुपाजग्मुर जालहस्ता महाद्युते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 50, + "shloka": 12, + "text": "निषादा बहवस तत्र मत्स्यॊद्धरण निश्चिताः\nवयायता बलिनः शूराः सलिलेष्व अनिवर्तिनः\nअभ्याययुश च तं देशं निश्चिता जालकर्मणि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 50, + "shloka": 13, + "text": "जालं च यॊजयाम आसुर ��िशेषेण जनाधिप\nमत्स्यॊदकं समासाद्य तदा भरतसत्तम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 50, + "shloka": 14, + "text": "ततस ते बहुभिर यॊगैः कर्वर्ता मत्स्यकाङ्क्षिणः\nमङ्गा यमुनयॊर वारिजालैर अभ्यकिरंस ततः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 50, + "shloka": 15, + "text": "जालं सुविततं तेषां नव सूत्रकृतं तथा\nविस्तारायाम संपन्नं यत तत्र सलिले कषमम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 50, + "shloka": 16, + "text": "ततस ते सुमहच चैव बलवच च सुवर्तितम\nपरकीर्य सर्वतः सर्वे जालं चकृषिरे तदा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 50, + "shloka": 17, + "text": "अभीतरूपाः संहृष्टास ते ऽनयॊन्यवशवर्तिनः\nबबन्धुस तत्र मत्स्यांश च तथान्याञ जलचारिणः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 50, + "shloka": 18, + "text": "तथा मत्स्यैः परिवृतं चयवनं भृगुनन्दनम\nआकर्षन्त महाराज जालेनाथ यदृच्छया" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 50, + "shloka": 19, + "text": "नदी शैवलदिग्धाङ्गं हरि शमश्रुजटा धरम\nलग्नैः शङ्खगणैर गात्रैः कॊष्ठैर्श चित्रैर इवावृतम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 50, + "shloka": 20, + "text": "तं जालेनॊद्धृतं दृष्ट्वा ते तदा वेदपारगम\nसवे पराञ्जलयॊ दाशाः शिरॊभिः परापतन भुवि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 50, + "shloka": 21, + "text": "परिखेद परित्रासाज जालस्याकर्षणेन च\nमत्स्या बभूवुर वयापन्नाः सथलसंकर्षणेन च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 50, + "shloka": 22, + "text": "स मुनिस तत तदा दृष्ट्वा मत्स्यानां कदनं कृतम\nबभूव कृपयाविष्टॊ निःश्वसंश च पुनः पुनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 50, + "shloka": 23, + "text": "[निसादाह]\nअज्ञानाद यत्कृतं पापं परसादं तत्र नः कुरु\nकरवाम परियं किं ते तन नॊ बरूहि महामुने" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 50, + "shloka": 24, + "text": "[भ]\nइत्य उक्तॊ मत्स्यमध्य सथश चयवनॊ वाक्यम अब्रवीत\nयॊ मे ऽदय परमः कामस तं शृणुध्वं समाहिताः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 50, + "shloka": 25, + "text": "पराणॊत्सर्गं विक्रयं वा मत्स्यैर यास्याम्य अहं सह\nसंवासान नॊत्सहे तयक्तुं सलिलाध्युषितान इमान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 50, + "shloka": 26, + "text": "इत्य उक्तास ते निषादास तु सुभृशं भयकम्पिताः\nसर्वे विषण्णवदना नहुषाय नयवेदयन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 51, + "shloka": 1, + "text": "[भ]\nनहुषस तु ततः शरुत्वा चयवनं तं तथागतम\nतवरितः परययौ तत्र सहामात्य पुरॊहितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 51, + "shloka": 2, + "text": "शौचं कृत्वा यथान्यायं पराञ्जलिः परयतॊ नृपः\nआत्मानम आचचक्षे च चयवनाय महात्मने" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 51, + "shloka": 3, + "text": "अर्चयाम आस तं चापि तस��य राज्ञः पुरॊहितः\nसत्यव्रतं महाभागं देवकल्पं विशां पते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 51, + "shloka": 4, + "text": "[न]\nकरवाणि परियं किं ते तन मे वयाख्यातुम अर्हसि\nसर्वं कर्तास्मि भगवन यद्य अपि सयात सुदुष्करम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 51, + "shloka": 5, + "text": "[च]\nशरमेण महता युक्ताः कैवर्ता मत्स्यजीविनः\nमम मूल्यं परयच्छैभ्यॊ मत्स्यानां विक्रयैः सह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 51, + "shloka": 6, + "text": "[न]\nसहस्रं दीयतां मूल्यं निषादेभ्यः पुरॊहित\nनिष्क्रयार्थं भगवतॊ यथाह भृगुनन्दनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 51, + "shloka": 7, + "text": "[च]\nसहस्रं नाहम अर्हामि किं वा तवं मन्यसे नृप\nसदृशं दीयतां मूल्यं सवबुद्ध्या निश्चयं कुरु" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 51, + "shloka": 8, + "text": "[न]\nसहस्राणां शतं कषिप्रं निषादेभ्यः परदीयताम\nसयाद एतत तु भवेन मूल्यं किं वान्यन मन्यते भवान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 51, + "shloka": 9, + "text": "[च]\nनाहं शतसहस्रेण निमेयः पार्थिवर्षभ\nदीयतां सदृशं मूल्यम अमात्यैः सह चिन्तय" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 51, + "shloka": 10, + "text": "[न]\nकॊटिः परदीयतां मूल्यं निषादेभ्यः पुरॊहित\nयद एतद अपि नौपम्यम अतॊ भूयः परदीयताम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 51, + "shloka": 11, + "text": "[च]\nराजन नार्हाम्य अहं कॊटिं भूयॊ वापि महाद्युते\nसदृशं दीयतां मूल्यं बराह्मणैः सह चिन्तय" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 51, + "shloka": 12, + "text": "[न]\nअर्धराज्यं समग्रं वा निषादेभ्यः परदीयताम\nएतन मूल्यम अहं मन्ये किं वान्यन मन्यसे दविज" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 51, + "shloka": 13, + "text": "[च]\nअर्धराज्यं समग्रं वा नाहम अर्हामि पार्थिव\nसदृषं दीयतां मूल्यम ऋषिभिः सह चिन्त्यताम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 51, + "shloka": 14, + "text": "[भ]\nमहर्षेर वचनं शरुत्वा नहुषॊ दुःखकर्शितः\nस चिन्तयाम आस तदा सहामात्य पुरॊहितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 51, + "shloka": 15, + "text": "तत्र तव अन्यॊ वनचरः कश चिन मूलफलाशनः\nनहुषस्य समीपस्थॊ गवि जातॊ ऽभवन मुनिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 51, + "shloka": 16, + "text": "स समाभाष्य राजानम अब्रवीद दविजसत्तमः\nतॊषयिष्याम्य अहं विप्रं यथा तुष्टॊ भविष्यति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 51, + "shloka": 17, + "text": "नाहं मिथ्या वचॊ बरूयां सवैरेष्व अपि कुतॊ ऽनयथा\nभवतॊ यद अहं बरूयां तत कार्यम अविशङ्कया" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 51, + "shloka": 18, + "text": "[न]\nबरवीतु भगवान मूल्यं महर्षेः सदृशं भृगॊः\nपरित्रायस्व माम अस्माद विषयं च कुलं च मे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 51, + "shloka": 19, + "text": "हन्याद धि भगवान करुद्धस तरैलॊक्यम अपि केवलम\nकिं पुनर मां तपॊ हीनं बाहुवीर्यपरायणम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 51, + "shloka": 20, + "text": "अगाधे ऽमभसि मग्नस्य सामात्यस्य सहर्त्विजः\nपलवॊ भव महर्षे तवं कुरु मूल्य विनिश्चयम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 51, + "shloka": 21, + "text": "[भ]\nनहुषस्य वचः शरुत्वा गवि जातः परतापवान\nउवाच हर्षयन सर्वान अमात्यान पार्थिवं च तम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 51, + "shloka": 22, + "text": "अनर्घेया महाराज दविजा वर्णमहत्तमाः\nगावश च पृथिवीपाल गौर मूल्यं परिकल्प्यताम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 51, + "shloka": 23, + "text": "नहुषस तु ततः शरुत्वा महर्षेर वचनं नृप\nहर्षेण महता युक्तः सहामात्य पुरॊहितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 51, + "shloka": 24, + "text": "अभिगम्य भृगॊः पुत्रं चयवनं संशितव्रतम\nइदं परॊवाच नृपते वाचा संतर्पयन्न इव" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 51, + "shloka": 25, + "text": "उत्तिष्ठॊत्तिष्ठ विप्रर्षे गवा करीतॊ ऽसि भार्गव\nएतन मूल्यम अहं मन्ये तव धर्मभृतां वर" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 51, + "shloka": 26, + "text": "[च]\nउत्तिष्ठाम्य एष राजेन्द्र सम्यक करीतॊ ऽसमि ते ऽनघ\nगॊभिस तुल्यं न पश्यामि धनं किं चिद इहाच्युत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 51, + "shloka": 27, + "text": "कीर्तनं शरवणं दानं दर्शनं चापि पार्थिव\nगवां परशस्यते वीर सर्वपापहरं शिवम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 51, + "shloka": 28, + "text": "गावॊ लक्ष्म्याः सदा मूलं गॊषु पाप्मा न विद्यते\nअन्नम एव सदा गावॊ देवानां परमं हविः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 51, + "shloka": 29, + "text": "सवाहाकारवषट्कारौ गॊषु नित्यं परतिष्ठितौ\nगावॊ यज्ञप्रणेत्र्यॊ वै तथा यज्ञस्य ता मुखम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 51, + "shloka": 30, + "text": "अमृतं हय अक्षयं दिव्यं कषरन्ति च वहन्ति च\nअमृतायतनं चैताः सर्वलॊकनमस्कृताः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 51, + "shloka": 31, + "text": "तेजसा वपुषा चैव गावॊ वह्नि समा भुवि\nगावॊ हि सुमहत तेजः पराणिनां च सुखप्रदाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 51, + "shloka": 32, + "text": "निविष्टं गॊकुलं यत्र शवासं मुञ्चति निर्भयम\nविराजयति तं देशं पाप्मानं चापकर्षति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 51, + "shloka": 33, + "text": "गावः सवर्गस्य सॊपानं गावः सवर्गे ऽपि पूजिताः\nगावः कामदुघा देव्यॊ नान्यत किं चित परं समृतम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 51, + "shloka": 34, + "text": "इत्य एतद गॊषु मे परॊक्तं माहात्म्यं पार्थिवर्षभ\nगुणैक देशवचनं शक्यं पारायणं न तु" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 51, + "shloka": 35, + "text": "[निसादाह]\nदर्शनं कथनं चैव सहास्माभिः कृतं मुने\nसतां सप्त पदं मित्रं परसादं नः कुरु परभॊ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 51, + "shloka": 36, + "text": "हवींषि सर्वाणि यथा हय उपभुङ्क्ते हुताशनः\nएवं तवम अपि धर्मात्मन पुरुषाग्निः परतापवान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 51, + "shloka": 37, + "text": "परसादयामहे विद्वन भवन्तं परणता वयम\nअनुग्रहार्थम अस्माकम इयं गौः परतिगृह्यताम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 51, + "shloka": 38, + "text": "[च]\nकृपणस्य च यच चक्षुर मुनेर आशीविषस्य च\nनरं स मूलं दहति कक्षम अग्निर इव जवलन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 51, + "shloka": 39, + "text": "परतिगृह्णामि वॊ धेनुं कैवर्ता मुक्तकिल्बिषाः\nदिवं गच्छत वै कषिप्रं मत्स्यैर जालॊद्धृतैः सह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 51, + "shloka": 40, + "text": "[भ]\nततस तस्य परसादात ते महर्षेर भावितात्मनः\nनिषादास तेन वाक्येन सह मत्स्यैर दिवं ययुः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 51, + "shloka": 41, + "text": "ततः स राजा नहुषॊ विस्मितः परेष्क्य धीरवान\nआरॊहमाणांस तरिदिवं मत्स्यांश च भरतर्षभ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 51, + "shloka": 42, + "text": "ततस तौ गविजश चैव चयवनश च भृगूद्वहः\nवराभ्याम अनुरूपाभ्यां छन्दयाम आसतुर नृपम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 51, + "shloka": 43, + "text": "ततॊ राजा महावीर्यॊ नहुषः पृथिवीपतिः\nपरम इत्य अब्रवीत परीतस तदा भरतसत्तम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 51, + "shloka": 44, + "text": "ततॊ जग्राह धर्मे स सथितिम इन्द्र निभॊ नृपः\nतथेति चॊदितः परीतस ताव ऋषी परत्यपूजयत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 51, + "shloka": 45, + "text": "समाप्तदीक्षश चयवनस ततॊ ऽगच्छत सवम आश्रमम\nगविजश च महातेजाः सवम आश्रमपदं ययौ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 51, + "shloka": 46, + "text": "निषादाश च दिवं जग्मुस ते च मत्स्या जनाधिप\nनहुषॊ ऽपि वरं लब्ध्वा परविवेश पुरं सवकम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 51, + "shloka": 47, + "text": "एतत ते कथितं तात यन मां तवं परिपृच्छसि\nदर्शने यादृशः सनेहः संवासे च युधिष्ठिर" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 51, + "shloka": 48, + "text": "महाभाग्यं गवां चैव तथा धर्मविनिश्चयम\nकिं भूयः कथ्यतां वीर किं ते हृदि विवक्षितम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 52, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nसंशयॊ मे महाप्राज्ञ सुमहान सागरॊपमः\nतन मे शृणु महाबाहॊ शरुत्वा चाख्यातुम अर्हसि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 52, + "shloka": 2, + "text": "कौतूहलं मे सुमहज जामदग्न्यं परति परभॊ\nरामं धर्मभृतां शरेष्ठं तन मे वयाख्यातुम अर्हसि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 52, + "shloka": 3, + "text": "कथम एष समुत्पन्नॊ रामः सत्यपराक्रमः\nकथं बरह्मर्षिवंशे च कषत्रधर्मा वयजायत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 52, + "shloka": 4, + "text": "तद अस्य संभवं राजन निखिलेनानुकीर्तय\nकौशिकाच च कथं वंशात कषत्राद वै बराह्मणॊ ऽभवत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 52, + "shloka": 5, + "text": "अहॊ परभावः सुमहान आसीद वै सुमहात्मनॊः\nरामस्य च नरव्याघ्र विश्वामित्रस्य चैव ह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 52, + "shloka": 6, + "text": "कथं पुत्रान अतिक्रम्य तेषां नप्तृष्व अथाभवत\nएष दॊषः सुतान हित्वा तन मे वयाख्यातुम अर्हसि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 52, + "shloka": 7, + "text": "[भ]\nअत्राप्य उदाहरन्तीमम इतिहासं पुरातनम\nचयवनस्य च संवादं कुशिकस्य च भारत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 52, + "shloka": 8, + "text": "एतं दॊषं पुरा दृष्ट्वा भार्गवश चयवनस तदा\nआगामिनं महाबुद्धिः सववंशे मुनिपुंगवः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 52, + "shloka": 9, + "text": "संचिन्त्य मनसा सर्वं गुणदॊषबलाबलम\nदग्धु कामः कुलं सर्वं कुशिकानां तपॊधनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 52, + "shloka": 10, + "text": "चयवनस तम अनुप्राप्य कुशिकं वाक्यम अब्रवीत\nवस्तुम इच्छा समुत्पन्ना तवया सह ममानघ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 52, + "shloka": 11, + "text": "[क]\nभगवन सहधर्मॊ ऽयं पण्डितैर इह धार्यते\nपरदानकाले कन्यानाम उच्यते च सदा बुधैः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 52, + "shloka": 12, + "text": "यत तु तावद अतिक्रान्तं धर्मद्वारं तपॊधन\nतत कार्यं परकरिष्यामि तदनुज्ञातुम अर्हसि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 52, + "shloka": 13, + "text": "[भ]\nअथासनम उपादाय चयवनस्य महामुनेः\nकुशिकॊ भार्यया सार्धम आजगाम यतॊ मुनिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 52, + "shloka": 14, + "text": "परगृह्य राजा भृङ्गारं पाद्यम अस्मै नयवेदयत\nकारयाम आस सर्वाश च करियास तस्य महात्मनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 52, + "shloka": 15, + "text": "ततः स राजा चयवनं मधुपर्कं यथाविधि\nपरत्यग्राहयद अव्यग्रॊ महात्मा नियतव्रतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 52, + "shloka": 16, + "text": "सत्कृत्य स तथा विप्रम इदं वचनम अब्रवीत\nभगवन परवन्तौ सवॊ बरूहि किं करवावहे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 52, + "shloka": 17, + "text": "यदि राज्यं यदि धनं यदि गाः संशितव्रत\nयज्ञदानानि च तथा बरूहि सर्वं ददामि ते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 52, + "shloka": 18, + "text": "इदं गृहम इदं राज्यम इदं धर्मासनं च ते\nराजा तवम असि शाध्य उर्वीं भृत्यॊ ऽहं परवांस तवयि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 52, + "shloka": 19, + "text": "एवम उक्ते ततॊ वाक्ये ��यवनॊ भार्गवस तदा\nकुशिकं परत्युवाचेदं मुदा मरमया यतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 52, + "shloka": 20, + "text": "न राज्यं कामये राजन न धनं न च यॊषितः\nन च गा न च ते देशान न यज्ञाञ शरूयताम इदम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 52, + "shloka": 21, + "text": "नियमं कं चिद आरप्स्ये युवयॊर यदि रॊचते\nपरिचर्यॊ ऽसमि यत तेभ्यां युवाभ्याम अविशङ्कया" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 52, + "shloka": 22, + "text": "एवम उक्ते तदा तेन दम्पती तौ जहर्षतुः\nपरत्यब्रूतां च तम ऋषिम एवम अस्त्व इति भारत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 52, + "shloka": 23, + "text": "अथ तं कुशिकॊ हृष्टः परावेशयद अनुत्तमम\nगृहॊद्देशं ततस तत्र दर्शनीयम अदर्शयत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 52, + "shloka": 24, + "text": "इयं शय्या भगवतॊ यथाकामम इहॊष्यताम\nपरयतिष्यावहे परीतिम आहर्तुं ते तपॊधन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 52, + "shloka": 25, + "text": "अथ सूर्यॊ ऽतिचक्राम तेषां संवदतां तथा\nअथर्षिश चॊदयाम आस पानम अन्नं तथैव च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 52, + "shloka": 26, + "text": "तम अपृच्छत ततॊ राजा कुशिकः परणतस तदा\nकिम अन्नजातम इष्टं ते किम उपस्थापयाम्य अहम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 52, + "shloka": 27, + "text": "ततः स परया परीत्या परत्युवाच जनाधिपम\nऔपपत्तिकम आहारं परयच्छस्वेति भारत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 52, + "shloka": 28, + "text": "तद वचः पूजयित्वा तु तथेत्य आह स पार्थिवः\nयथॊपपन्नं चाहारं तस्मै परादाज जनाधिपः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 52, + "shloka": 29, + "text": "ततः स भगवान भुक्त्वा दम्पती पराह धर्मवित\nसवप्तुम इच्छाम्य अहं निद्रा बाधते माम इति परभॊ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 52, + "shloka": 30, + "text": "ततः शय्या गृहं पराप्य भगवान ऋषिसत्तमः\nसंविवेश नरेन्द्रस तु सपत्नीकः सथितॊ ऽभवत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 52, + "shloka": 31, + "text": "न परबॊध्यॊ ऽसमि संसुप्त इत्य उवाचाथ भार्गवः\nसंवाहितव्यौ पादौ मे जागर्तव्यं च वां निशि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 52, + "shloka": 32, + "text": "अविशङ्कश च कुशिकस तथेत्य आह स धर्मवित\nन परबॊधयतां तं च तौ तदा रजनी कषये" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 52, + "shloka": 33, + "text": "यथादेशं महर्षेस तु शुश्रूषा परमौ तदा\nबभूवतुर महाराज परयताव अथ दम्पती" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 52, + "shloka": 34, + "text": "ततः स भगवान विप्रः समादिश्य नराधिपम\nसुष्वापैकेन पार्श्वेन दिवसान एकविंशतिम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 52, + "shloka": 35, + "text": "स तु राजा निराहारः सभार्यः कुरुनन्दन\nपर्युपासत तं हृष्टश चयवनाराधने रतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 52, + "shloka": 36, + "text": "भार्गवस तु समुत्तस्थौ सवयम एव तपॊधनः\nअकिं चिद उक्त्वा तु गृहान निश्चक्राम महातपाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 52, + "shloka": 37, + "text": "तम अन्वगच्छतां तौ तु कषुधितौ शरमकर्शितौ\nभार्या पती मुनिश्रेष्ठौ न च ताव अवलॊकयत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 52, + "shloka": 38, + "text": "तयॊस तु परेक्षतॊर एव भार्गवाणां कुलॊद्वहः\nअन्तर्हितॊ ऽभूद राजेन्द्र ततॊ राजापतत कषितौ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 52, + "shloka": 39, + "text": "स मुहूर्तं समाश्वस्य सहदेव्या महाद्युतिः\nपुनर अन्वेषणे यत्नम अकरॊत परमं तदा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 53, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nतस्मिन्न अन्तर्हिते विप्रे राजा किम अकरॊत तदा\nभार्या चास्य महाभागा तन मे बरूहि पितामह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 53, + "shloka": 2, + "text": "[भ]\nअदृष्ट्वा स महीपालस तम ऋषिं सह भार्यया\nपरिश्रान्तॊ निववृते वरीडितॊ नष्टचेतनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 53, + "shloka": 3, + "text": "स परविश्य पुरीं दीनॊ नाभ्यभाषत किं चन\nतद एव चिन्तयाम आस चयवनस्य विचेष्टितम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 53, + "shloka": 4, + "text": "अथ शून्येन मनसा परविवेश गृहं नृपः\nददर्श शयने तस्मिञ शयानं भृतुनन्दनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 53, + "shloka": 5, + "text": "विस्मितौ तौ तु दृष्ट्वा तं तद आश्चर्यं विचिन्त्य च\nदर्शनात तस्य च मुनेर विश्रान्तौ संबभूवतुः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 53, + "shloka": 6, + "text": "यथास्थानं तु तौ सथित्वा भूयस तं संववाहतुः\nअथापरेण पार्श्वेन सुष्वाप स महामुनिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 53, + "shloka": 7, + "text": "तेनैव च स कालेन परत्यबुध्यत वीर्यवान\nन च तौ चक्रतुः किं चिद विकारं भयशङ्कितौ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 53, + "shloka": 8, + "text": "परतिबुद्धस तु स मुनिस तौ परॊवाच विशां पते\nतैलाभ्यङ्गॊ दीयतां मे सनास्ये ऽहम इति भारत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 53, + "shloka": 9, + "text": "तथेति तौ परतिश्रुत्य कषुधितौ शरमकर्शितौ\nशतपाकेन तैलेन महार्हेणॊपतस्थतुः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 53, + "shloka": 10, + "text": "ततः सुखासीनम ऋषिं वाग्यतौ संववाहतुः\nन च पर्याप्तम इत्य आह भार्गवः सुमहातपाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 53, + "shloka": 11, + "text": "यदा तौ निर्विकारौ तु लक्षयाम आस भार्गवः\nतत उत्थाय सहसा सनानशालां विवेश ह\nकॢप्तम एव तु तत्रासीत सनानीयं पार्थिवॊचितम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 53, + "shloka": 12, + "text": "असत्कृत्य तु तत सर्वं तत्रैवान्तरधीयत\nस मुनिः पुनर एवाथ नृपतेः पश्यतस तदा\nनास��यां चक्रतुस तौ च दम्पती भरतर्षभ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 53, + "shloka": 13, + "text": "अथ सनातः स भगवान सिंहासनगतः परभुः\nदर्शयाम आस कुशिकं सभार्यं भृगुनन्दनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 53, + "shloka": 14, + "text": "संहृष्टवदनॊ राजा सभार्यः कुशिकॊ मुनिः\nसिद्धम अन्नम इति परह्वॊ निर्विकारॊ नयवेदयत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 53, + "shloka": 15, + "text": "आनीयताम इति मुनिस तं चॊवाच नराधिपम\nराजा च समुपाजह्रे तदन्नं सह भार्यया" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 53, + "shloka": 16, + "text": "मांसप्रकारान विविधाञ शाकानि विविधानि च\nवेसवार विकारांश च पानकानि लघूनि च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 53, + "shloka": 17, + "text": "रसालापूपकांश चित्रान मॊदकान अथ षाडवान\nरसान नानाप्रकारांश च वन्यं च मुनिभॊजनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 53, + "shloka": 18, + "text": "फलानि च विचित्राणि तथा भॊज्यानि भूरिशः\nबदरेङ्गुद काश्मर्य भल्लातक वटानि च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 53, + "shloka": 19, + "text": "गृहस्थानां च यद भॊज्यं यच चापि वनवासिनाम\nसर्वम आहारयाम आस राजा शापभयान मुनेः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 53, + "shloka": 20, + "text": "अथ सर्वम उपन्यस्तम अग्रतश चयवनस्य तत\nततः सर्वं समानीय तच च शय्यासनं मुनिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 53, + "shloka": 21, + "text": "वस्त्रैः शुभैर अवच्छाद्य भॊजनॊपस्करैः सह\nसर्वम आदीपयाम आस चयवनॊ भृगुनन्दनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 53, + "shloka": 22, + "text": "न च तौ चक्रतुः कॊपं दम्पती सुमहाव्रतौ\nतयॊः संप्रेक्षतॊर एव पुनर अन्तर्हितॊ ऽभवत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 53, + "shloka": 23, + "text": "तत्रैव च स राजर्षिर तस्थौ तां रजनीं तदा\nसभार्यॊ वाग्यतः शरीमान न च तं कॊप आविशत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 53, + "shloka": 24, + "text": "नित्यं संस्कृतम अन्नं तु विविधं राजवेश्मनि\nशयनानि च मुख्यानि परिषेकाश च पुष्कलाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 53, + "shloka": 25, + "text": "वस्त्रं च विविधाकारम अभवत समुपार्जितम\nन शशाक ततॊ दरष्टुम अन्तरं चयवनस तदा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 53, + "shloka": 26, + "text": "पुनर एव च विप्रर्षिः परॊवाच कुशिकं नृपम\nसभार्यॊ मां रथेनाशु वह यत्र बरवीम्य अहम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 53, + "shloka": 27, + "text": "तथेति च पराह नृपॊ निर्विशङ्कस तपॊधनम\nकरीडा रथॊ ऽसतु भगवन्न उत सांग्रामिकॊ रथः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 53, + "shloka": 28, + "text": "इत्य उक्तः स मुनिस तेन राज्ञा हृष्टेन तद वचः\nचयवनः परत्युवाचेदं हृष्टः परपुरंजयम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 53, + "shloka": 29, + "text": "सज्जीकुरु रथं कषिप्रं यस ते सांग्रामिकॊ मतः\nसायुधः स पताकश च स शक्तिः कण यष्टिमान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 53, + "shloka": 30, + "text": "किङ्किणीशतनिर्घॊषॊ युक्तस तॊमरकल्पनैः\nगदाखड्गनिबद्धश च परमेषु शतान्वितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 53, + "shloka": 31, + "text": "ततः स तं तथेत्य उक्त्वा कल्पयित्वा महारथम\nभार्यां वामे धुरि तदा चात्मानं दक्षिणे तथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 53, + "shloka": 32, + "text": "तरिदंष्ट्रं वर्ज सूच्य अग्रं परतॊदं तत्र चादधत\nसर्वम एतत ततॊ दत्त्वा नृपॊ वाक्यम अथाब्रवीत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 53, + "shloka": 33, + "text": "भगवन कव रथॊ यातु बरवीतु भृगुनन्दनः\nयत्र वक्ष्यसि विप्रर्षे तत्र यास्यति ते रथः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 53, + "shloka": 34, + "text": "एवं कुतस तु भगवान परत्युवाचाथ तं नृपम\nइतः परभृति यातव्यं पदकं पदकं शनैः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 53, + "shloka": 35, + "text": "शरॊमॊ मम यथा न सयात तथा मे छन्द चारिणौ\nसुखं चैवास्मि वॊढव्यॊ जनः सर्वश च पश्यतु" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 53, + "shloka": 36, + "text": "नॊत्सार्यः पथिकः कश चित तेभ्यॊ दास्याम्य अहं वसु\nबराह्मणेभ्यश च ये कामान अर्थयिष्यन्ति मां पथि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 53, + "shloka": 37, + "text": "सर्वं दास्याम्य अशेषेण धनं रत्नानि चैव हि\nकरियतां निखिलेनैतन मा विचारय पार्थिव" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 53, + "shloka": 38, + "text": "तस्य तद वचनं शरुत्वा राजा भृत्यान अथाब्रवीत\nयद यद बरूयान मुनिस तत तत सर्वं देयम अशङ्कितैः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 53, + "shloka": 39, + "text": "ततॊ रत्नान्य अनेकानि सत्रियॊ युग्यम अजाविकम\nकृताकृतं च कनकं जगेन्द्राश चाचलॊपमाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 53, + "shloka": 40, + "text": "अन्वगच्छन्त तम ऋषिं राजामात्याश च सर्वशः\nहाहाभूतं च तत सर्वम आसीन नगरम आर्तिमत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 53, + "shloka": 41, + "text": "तौ तीक्ष्णाग्रेण सहसा परतॊदेन परचॊदितौ\nपृष्ठे विद्धौ कटे चैव निर्विकारौ तम ऊहतुः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 53, + "shloka": 42, + "text": "वेपमानौ विराहारौ पञ्चाशद रात्रकर्शितौ\nकथं चिद ऊहतुर वीरौ दम्पती तं रथॊत्तमम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 53, + "shloka": 43, + "text": "बहुशॊ भृशविद्धौ तौ कषरमाणौ कषतॊद्भवम\nददृशाते महाराज पुष्पिताव इव किंशुकौ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 53, + "shloka": 44, + "text": "औ दृष्ट्वा पौरवर्गस तु भृशं शॊकपरायणः\nअभिशापभयात तरस्तॊ न च किं चिद उवाच ह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 53, + "shloka": 45, + "text": "दवन���द्वशश चाब्रुवन सर्वे पश्यध्वं तपसॊ बलम\nकरुद्धा अपि मुनिश्रेष्ठं वीक्षितुं नैव शक्नुमः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 53, + "shloka": 46, + "text": "अहॊ भगवतॊ वीर्यं महर्षेर भावितात्मनः\nराज्ञश चापि सभार्यस्य धैर्यं पश्यत यादृशम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 53, + "shloka": 47, + "text": "शरान्ताव अपि हि कृच्छ्रेण रथम एतं समूहतुः\nन चैतयॊर विकारं वै ददर्श भृगुनन्दनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 53, + "shloka": 48, + "text": "[भ]\nततः स निर्विकारौ तौ दृष्ट्वा भृगुकुलॊद्वहः\nवसु विश्राणयाम आस यथा वैश्रवणस तथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 53, + "shloka": 49, + "text": "तत्रापि राजा परीतात्मा यथाज्ञप्तम अथाकरॊत\nततॊ ऽसय भगवान परीतॊ बभूव मुनिसत्तमः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 53, + "shloka": 50, + "text": "अवतीर्य रथश्रेष्ठाद दम्पती तौ मुमॊच ह\nविमॊच्य चैतौ विधिवत ततॊ वाक्यम उवाच ह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 53, + "shloka": 51, + "text": "सनिग्धगम्भीरया वाचा भार्गवः सुप्रसन्नया\nददानि वां वरं शरेष्ठं तद बरूताम इति भारत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 53, + "shloka": 52, + "text": "सुकुमारौ च तौ विद्वान कराभ्यां मुनिसत्तमः\nपस्पर्शामृतकल्पाभ्यां सनेहाद भरतसत्तम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 53, + "shloka": 53, + "text": "अथाब्रवीन नृपॊ वाक्यं शरमॊ नास्त्य आवयॊर इह\nविश्रान्तौ सवः परभावात ते धयानेनैवेति भार्गव" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 53, + "shloka": 54, + "text": "अथ तौ भगवान पराह परहृष्टश चयवनस तदा\nन वृथा वयाहृतं पूर्वं यन मया तद भविष्यति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 53, + "shloka": 55, + "text": "रमणीयः समुद्देशॊ गङ्गातीरम इदं शुभम\nकं चित कालं वरतपरॊ निवत्स्यामीह पार्थिव" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 53, + "shloka": 56, + "text": "गम्यतां सवपुरं पुत्र विश्रान्तः पुनर एष्यसि\nइहस्थं मां सभार्यस तवं दरष्टासि शवॊ नराधिप" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 53, + "shloka": 57, + "text": "न च मन्युस तवया कार्यः शरेयस ते समुपस्थितम\nयत काङ्क्षितं हृदिस्थं ते तत सर्वं संभविष्यति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 53, + "shloka": 58, + "text": "इत्य एवम उक्तः कुशिकः परहृष्टेनान्तरात्मना\nपरॊवाच मुनिशार्दूलम इदं वचनम अर्थवत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 53, + "shloka": 59, + "text": "न मे मन्युर महाभाग पूतॊ ऽसमि भगवंस तवया\nसंवृत्तौ यौवनस्थौ सवॊ वपुष्मन्तौ बलान्वितौ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 53, + "shloka": 60, + "text": "परतॊदेन वरणा ये मे सभार्यस्य कृतास तवया\nतान न पश्यामि गात्रेषु सवस्थॊ ऽसमि सह भार्यया" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 53, + "shloka": 61, + "text": "इमां च देवीं पश्यामि मुने दिव्याप्सरॊपमाम\nशरिया परमया युक्तां यथादृष्टां मया पुरा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 53, + "shloka": 62, + "text": "तव परसादात संवृत्तम इदं सर्वं महामुने\nनैतच चित्रं तु भगवंस तवयि सत्यपराक्रम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 53, + "shloka": 63, + "text": "इत्य उक्तः परत्युवाचेदं वयचनः कुशिकं तदा\nआगच्छेथाः सभार्यश च तवम इहेति नराधिप" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 53, + "shloka": 64, + "text": "इत्य उक्तः समनुज्ञातॊ राजर्षिर अभिवाद्य तम\nपरययौ वपुषा युक्तॊ नगरं देवराजवत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 53, + "shloka": 65, + "text": "तत एनम उपाजग्मुर अमात्याः स पुरॊहिताः\nबलस्था गणिका युक्ताः सर्वाः परकृतयस तथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 53, + "shloka": 66, + "text": "तैर वृतः कुशिकॊ राजा शरिया परमया जवलन\nपरविवेश पुरं हृष्टः पूज्यमानॊ ऽथ बन्दिभिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 53, + "shloka": 67, + "text": "ततः परविश्य नगरं कृत्वा सर्वाह्णिक करियाः\nभुक्त्वा सभार्यॊ रजनीम उवास स महीपतिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 53, + "shloka": 68, + "text": "ततस तु तौ नवम अभिवीक्ष्य यौवनं; परस्परं विगतजराव इवामरौ\nननन्दतुः शयनगतौ वपुर धरौ; शरिया युतौ दविज वरदत्तया तया" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 53, + "shloka": 69, + "text": "स चाप्य ऋषिर भृगुकुलकीर्तिवर्धनस; तपॊधनॊ वनम अभिरामम ऋद्धिमत\nमनीषया बहुविध रत्नभूषितं; ससर्ज यन नास्ति शतक्रतॊर अपि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 54, + "shloka": 1, + "text": "[भ]\nततः स राजा रात्र्यन्ते परतिबुद्धॊ महामनाः\nकृतपूर्वाह्णिकः परायात सभार्यस तद वनं परति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 54, + "shloka": 2, + "text": "ततॊ ददर्श नृपतिः परासादं सर्वकाञ्चनम\nमणिस्तम्भसहस्राढ्यं गन्धर्वनगरॊपमम\nतत्र दिव्यान अभिप्रायान ददर्श कुशिकस तदा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 54, + "shloka": 3, + "text": "पर्वतान रम्यसानूंश च नलिनीश च स पङ्कजाः\nचित्रशालाश च विविधास तॊरणानि च भारत\nशाद्वलॊपचितां भूमिं तथा काञ्चनकुट्टिमाम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 54, + "shloka": 4, + "text": "सह कारान परफुल्लांश च केतकॊद्दालकान धवान\nअशॊकान मुचुकुन्दांश च फुल्लांश चैवाति मुक्तकान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 54, + "shloka": 5, + "text": "चम्पकांस तिलकान भाव्यान पनसान वञ्जुलान अपि\nपुष्पितान कर्णिकारांश च तत्र तत्र ददर्श ह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 54, + "shloka": 6, + "text": "शयामां वारणपुष्पीं च तथाष्टा पदिकां लताम\nतत्र तत्र परिकॢप्ता ददर्श स महीपतिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 54, + "shloka": 7, + "text": "वृक्षान पद्मॊत्पलधरान सर्वर्तुकुसुमांस तथा\nविमानच छन्दकांश चापि परासादान पद्मसंनिभान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 54, + "shloka": 8, + "text": "शीतलानि च तॊयानि कव चिद उष्णानि भारत\nआसनानि विचित्राणि शयनप्रवराणि च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 54, + "shloka": 9, + "text": "पर्यङ्कान सर्वसौवर्णान परार्ध्यास्तरणास्तृतान\nभक्ष्यभॊज्यम अनन्तं च तत्र तत्रॊपकल्पितम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 54, + "shloka": 10, + "text": "वाणी वादाञ शुकांश चापि शारिका भृङ्गराजकान\nकॊकिलाञ शतपत्रांश च कॊयष्टिमक कुक्कुटान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 54, + "shloka": 11, + "text": "मयूरान कुक्कुटांश चापि पुत्रकाञ जीव जीवकान\nचकॊरान वानरान हंसान सारसांश चक्रसाह्वयान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 54, + "shloka": 12, + "text": "समन्ततः परणदितान ददर्श सुमनॊहरान\nकव चिद अप्सरसां संघान गन्धर्वाणां च पार्थिव" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 54, + "shloka": 13, + "text": "कान्ताभिर अपरांस तत्र परिष्वक्तान ददर्श ह\nन ददर्श च तान भूयॊ ददर्श च पुनर नृपः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 54, + "shloka": 14, + "text": "गीतध्वनिं सुमधुरं तथैवाध्ययन धवनिम\nहंसान सुमधुरांश चापि तत्र शुश्राव पार्थिवः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 54, + "shloka": 15, + "text": "तं दृष्ट्वात्यद्भुतं राजा मनसाचिन्तयत तदा\nसवप्नॊ ऽयं चित्तविभ्रंश उताहॊ सत्यम एव तु" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 54, + "shloka": 16, + "text": "अहॊ सह शरीरेण पराप्तॊ ऽसमि परमां गतिम\nउत्तरान वा कुरून पुण्यान अथ वाप्य अमरावतीम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 54, + "shloka": 17, + "text": "किं तव इदं महद आश्चर्यं संपश्यामीत्य अचिन्तयत\nएवं संचिन्तयन्न एव ददर्श मुनिपुंगवम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 54, + "shloka": 18, + "text": "तस्मिन विमाने सौवर्णे मणिस्तम्भसमाकुले\nमहार्हे शयने दिव्ये शयानं भृगुनन्दनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 54, + "shloka": 19, + "text": "तम अभ्ययात परहर्षेण नरेन्द्रः सह भार्यया\nअन्तर्हितस ततॊ भूयश चयवनः शयनं च तत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 54, + "shloka": 20, + "text": "ततॊ ऽनयस्मिन वनॊद्देशे पुनर एव ददर्श तम\nकौश्यां बृस्यां समासीनं जपमानं महाव्रतम\nएवं यॊगबलाद विप्रॊ मॊहयाम आस पार्थिवम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 54, + "shloka": 21, + "text": "कषणेन तद वनं चैव ते चैवाप्सरसां गणाः\nगन्धर्वाः पादपाश चैव सर्वम अन्तरधीयत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 54, + "shloka": 22, + "text": "निःशब्दम अभवच चापि गङ्गाकूलं पुनर नृप\nकुश वल्मीक ��ूयिष्ठं बभूव च यथा पुरा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 54, + "shloka": 23, + "text": "ततः स राजा कुशिकः सभार्यस तेन कर्मणा\nविस्मयं परमं पराप्तस तद दृष्ट्वा महद अद्भुतम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 54, + "shloka": 24, + "text": "ततः परॊवाच कुशिकॊ भार्यां हर्षसमन्वितः\nपश्य भद्रे यथा भावाश चित्रा दृष्टाः सुदुर्लभाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 54, + "shloka": 25, + "text": "परसादाद भृगुमुख्यस्य किम अन्यत्र तपॊबलात\nतपसा तद अवाप्यं हि यन न शक्यं मनॊरथैः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 54, + "shloka": 26, + "text": "तरैलॊक्यराज्याद अपि हि तप एव विशिष्यते\nतपसा हि सुतप्तेन करीडत्य एष तपॊधनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 54, + "shloka": 27, + "text": "अहॊ परभावॊ बरह्मर्षेश चयवनस्य महात्मनः\nइच्छन्न एष तपॊ वीर्याद अन्याँल लॊकान सृजेद अपि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 54, + "shloka": 28, + "text": "बराह्मणा एव जायेरन पुण्यवाग बुद्धिकर्मणः\nउत्सहेद इह कर्तुं हि कॊ ऽनयॊ वै चयवनाद ऋते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 54, + "shloka": 29, + "text": "बराह्मण्यं दुर्लभं लॊके राज्यं हि सुलभं नरैः\nबराह्मण्यस्य परभावाद धि रथे युक्तौ सवधुर्यवत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 54, + "shloka": 30, + "text": "इत्य एवं चिन्तयानः स विदितश चयवनस्य वै\nसंप्रेक्ष्यॊवाच स नृपं कषिप्रम आगम्यताम इति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 54, + "shloka": 31, + "text": "इत्य उक्तः सह भार्यस तम अभ्यगच्छन महामुनिम\nशिरसा वन्दनीयं तम अवन्दत स पार्थिवः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 54, + "shloka": 32, + "text": "तस्याशिषः परयुज्याथ स मुनिस तं नराधिपम\nनिषीदेत्य अब्रवीद धीमान सान्त्वयन पुरुषर्षभ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 54, + "shloka": 33, + "text": "ततः परकृतिम आपन्नॊ भार्गवॊ नृपते नृपम\nउवाच शलक्ष्णया वाचा तर्पयन्न इव भारत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 54, + "shloka": 34, + "text": "राजन सम्यग जितानीह पञ्च पञ्चसु यत तवया\nमनःषष्ठानीन्द्रियाणि कृच्छ्रान मुक्तॊ ऽसि तेन वै" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 54, + "shloka": 35, + "text": "सम्यग आराधितः पुत्र तवयाहं वदतां वर\nन हि ते वृजिनं किं चित सुसूक्ष्मम अपि विद्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 54, + "shloka": 36, + "text": "अनुजानीहि मां राजन गमिष्यामि यथागतम\nपरीतॊ ऽसमि तव राजेन्द्र वरश च परतिगृह्यताम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 54, + "shloka": 37, + "text": "[कुषिक]\nअग्निमध्य गतेनेदं भगवन संनिधौ मया\nवर्तितं भृगुशार्दूल यन न दग्धॊ ऽसमि तद बहु" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 54, + "shloka": 38, + "text": "एष एव वरॊ मुख्यः पराप्तॊ मे भृगुनन्दन\nयत परीतॊ ऽसि समाचारात कुलं पूतं ममानघ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 54, + "shloka": 39, + "text": "एष मे ऽनुग्रहॊ विप्र जीविते च परयॊजनम\nएतद राज्यफलं चैव तपश चैतत परं मम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 54, + "shloka": 40, + "text": "यदि तु परीतिमान विप्र मयि तवं भृगुनन्दन\nअस्ति मे संशयः कश चित तन मे वयाख्यातुम अर्हसि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 55, + "shloka": 1, + "text": "[च]\nवरश च गृह्यतां मत्तॊ यश च ते संशयॊ हृदि\nतं च बरूहि नरश्रेष्ठ सर्वं संपादयामि ते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 55, + "shloka": 2, + "text": "[कुषिक]\nयदि परीतॊ ऽसि भगवंस ततॊ मे वद भार्गव\nकारणं शरॊतुम इच्छामि मद्गृहे वासकारितम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 55, + "shloka": 3, + "text": "शयनं चैकपार्श्वेन दिवसान एकविंशतिम\nअकिं चिद उक्त्वा गमनं बहिश च मुनिपुंगव" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 55, + "shloka": 4, + "text": "अन्तर्धानम अकस्माच च पुनर एव च दर्शनम\nपुनश च शयनं विप्र दिवसान एकविंशतिम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 55, + "shloka": 5, + "text": "तैलाभ्यक्तस्य गमनं भॊजनं च गृहे मम\nसमुपानीय विविधं यद दग्धं जातवेदसा\nनिर्याणं च रथेनाशु सहसा यत्कृतं तवया" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 55, + "shloka": 6, + "text": "धनानां च विसर्गस्य वनस्यापि च दर्शनम\nपरासादानां बहूनां च काञ्चनानां महामुने" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 55, + "shloka": 7, + "text": "मणिविद्रुम पादानां पर्यङ्कानां च दर्शनम\nपुनश चादर्शनं तस्य शरॊतुम इच्छामि कारणम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 55, + "shloka": 8, + "text": "अतीव हय अत्र मुह्यामि चिन्तयानॊ दिवानिशम\nन चैवात्राधिगच्छामि सर्वस्यास्य विनिश्चयम\nएतद इच्छामि कार्त्स्न्येन सत्यं शरॊतुं तपॊधन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 55, + "shloka": 9, + "text": "[च]\nशृणु सर्वम अशेषेण यद इदं येन हेतुना\nन हि शक्यम अनाख्यातुम एवं पृष्टेन पार्थिव" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 55, + "shloka": 10, + "text": "पितामहस्य वदतः पुरा देवसमागमे\nशरुतवान अस्मि यद राजंस तन मे निगदतः शृणु" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 55, + "shloka": 11, + "text": "बरह्मक्षत्रविरॊधेन भविता कुलसंकरः\nपौत्र सते भविता राजंस तेजॊ वीर्यसमन्वितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 55, + "shloka": 12, + "text": "ततः सवकुलरक्षार्थम अहं तवा समुपागमम\nचिकीर्षन कुशिकॊच्छेदं संदिधक्षुः कुलं तव" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 55, + "shloka": 13, + "text": "ततॊ ऽहम आगम्य पुरा तवाम अवॊचं महीपते\nनियमं कं चिद आरप्स्ये शुश्रूषा करियताम इति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 55, + "shloka": 14, + "text": "न च ते दुष्कृतं किं चिद अहम आसादयं गृहे\nतेन जीवसि राजर्षे न भवेथास ततॊ ऽनयथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 55, + "shloka": 15, + "text": "एतां बुद्धिं समास्थाय दिवसान एकविंशतिम\nसुप्तॊ ऽसमि यदि मां कश चिद बॊधयेद इति पार्थिव" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 55, + "shloka": 16, + "text": "यदा तवया सभार्येण संस्पुतॊ न परबॊधितः\nअहं तदैव ते परीतॊ मनसा राजसत्तम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 55, + "shloka": 17, + "text": "उत्थाय चास्मि निष्क्रान्तॊ यदि मां तवं महीपते\nपृच्छेः कव यास्यसीत्य एवं शपेयं तवाम इति परभॊ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 55, + "shloka": 18, + "text": "अन्तर्हितश चास्मि पुनः पुनर एव च ते गृहे\nयॊगम आस्थाय संविष्टॊ दिवसान एकविंशतिम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 55, + "shloka": 19, + "text": "कषुधितॊ माम असूयेथाः शरमाद वेति नराधिप\nएतां बुद्धिं समास्थाय कर्शितौ वां मया कषुधा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 55, + "shloka": 20, + "text": "न च ते ऽभूत सुसूक्ष्मॊ ऽपि मन्युर मनसि पार्थिव\nसभार्यस्य नरश्रेष्ठ तेन ते परीतिमान अहम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 55, + "shloka": 21, + "text": "भॊजनं च समानाय्य यत तद आदीपितं मया\nकरुध्येथा यदि मात्सर्याद इति तन मर्षितं च ते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 55, + "shloka": 22, + "text": "ततॊ ऽहं रथम आरुह्य तवाम अवॊचं नराधिप\nसभार्यॊ मां वहस्वेति तच च तवं कृतवांस तथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 55, + "shloka": 23, + "text": "अविशङ्कॊ नरपते परीतॊ ऽहं चापि तेन ते\nधनॊत्सर्गे ऽपि च कृते न तवां करॊधः परधर्षयत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 55, + "shloka": 24, + "text": "ततः परीतेन ते राजन पुनर एतत कृतं तव\nसभार्यस्य वनं भूयस तद विद्धि मनुजाधिप" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 55, + "shloka": 25, + "text": "परीत्यर्थं तव चैतन मे सवर्गसंदर्शनं कृतम\nयत ते वने ऽसमिन नृपते दृष्टं दिव्यं निदर्शनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 55, + "shloka": 26, + "text": "सवर्गॊद्देशस तवया राजन स शरीरेण पार्थिव\nमुहूर्तम अनुभूतॊ ऽसौ सभार्येण नृपॊत्तम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 55, + "shloka": 27, + "text": "निदर्शनार्थं तपसॊ धर्मस्य च नराधिप\nतत्र यासीत सपृहा राजंस तच चापि विदितं मम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 55, + "shloka": 28, + "text": "बराह्मण्यं काङ्क्षसे हि तवं तपश च पृथिवीपते\nअवमन्य नरेन्द्रत्वं देवेन्द्रत्वं च पार्थिव" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 55, + "shloka": 29, + "text": "एवम एतद यथात्थ तवं बराह्मण्यं तात दुर्लभम\nबराह्मण्ये सति चर्षित्वम ऋषित्वे च तपस्विता" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 55, + "shloka": 30, + "text": "भविष्यत्य एष ते का���ः कुशिकात कौशिकॊ दविजः\nतृतीयं पुरुषं पराप्य बराह्मणत्वं गमिष्यति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 55, + "shloka": 31, + "text": "वंशस ते पार्थिवश्रेष्ठ भृगूणाम एव तेजसा\nपौत्रस ते भविता विप्र तपस्वी पावकद्युतिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 55, + "shloka": 32, + "text": "यः स देवमनुष्याणां भयम उत्पादयिष्यति\nतरयाणां चैव लॊकानां सत्यम एतद बरवीमि ते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 55, + "shloka": 33, + "text": "वरं गृहाण राजर्षे यस ते मनसि वर्तते\nतीर्थयात्रां गमिष्यामि पुरा कालॊ ऽतिवर्तते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 55, + "shloka": 34, + "text": "[क]\nएष एव वरॊ मे ऽदय यत तवं परीतॊ महामुने\nभवत्व एतद यथात्थ तवं तपः पौत्रे ममानघ\nबराह्मण्यं मे कुलस्यास्तु भगवन्न एष मे वरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 55, + "shloka": 35, + "text": "पुनश चाख्यातुम इच्छामि भगवन विस्तरेण वै\nकथम एष्यति विप्रत्वं कुलं मे भृगुनन्दन\nकश चासौ भविता बन्धुर मम कश चापि संमतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 56, + "shloka": 1, + "text": "[च]\nअवश्यं कथनीयं मे तवैतन नरपुंगव\nयदर्थं तवाहम उच्छेत्तुं संप्राप्तॊ मनुजाधिप" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 56, + "shloka": 2, + "text": "भृगूणां कषत्रिया याज्या नित्यम एव जनाधिप\nते च भेदं गमिष्यन्ति दैवयुक्तेन हेतुना" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 56, + "shloka": 3, + "text": "कषत्रियाश च भृगून सर्वान वधिष्यन्ति नराधिप\nआ गर्भाद अनुकृन्तन्तॊ दैवदण्डनिपीडिताः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 56, + "shloka": 4, + "text": "तत उत्पत्स्यते ऽसमाकं कुले गॊत्र विवर्धनः\nऔर्वॊ नाम महातेजा जवलनार्कसमद्युतिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 56, + "shloka": 5, + "text": "स तरैलॊक्यविनाशाय कॊपाग्निं जनयिष्यति\nमहीं स पर्वत वनां यः करिष्यति भस्मसात" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 56, + "shloka": 6, + "text": "कं चित कालं तु तं वह्निं स एव शमयिष्यति\nसमुद्रे वडवा वक्त्रे परक्षिप्य मुनिसत्तमः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 56, + "shloka": 7, + "text": "पुत्रं तस्य महाभागम ऋचीकं भृगुनन्दनम\nसाक्षात कृत्स्नॊ धनुर्वेदः समुपस्थास्यते ऽनघ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 56, + "shloka": 8, + "text": "कषत्रियाणाम अभावाय दैवयुक्तेन हेतुना\nस तु तं परतिगृह्यैव पुत्रे संक्रामयिष्यति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 56, + "shloka": 9, + "text": "जमदग्नौ महाभागे तपसा भावितात्मनि\nस चापि भृगुशार्दूलस तं वेदं धारयिष्यति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 56, + "shloka": 10, + "text": "कुलात तु तव धर्मात्मन कन्या सॊ ऽधिगमिष्यति\nउद्भावनार्थं भवतॊ वंशस्य नृपसत्���म" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 56, + "shloka": 11, + "text": "गाधेर दुहितरं पराप्य पौत्रीं तव महातपाः\nबराह्मणं कषत्रधर्माणं रामम उत्पादयिष्यति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 56, + "shloka": 12, + "text": "कषत्रियं विप्र कर्माणं बृहस्पतिम इवौजसा\nविश्वामित्रं तव कुले गाधेः पुत्रं सुधार्मिकम\nतपसा महता युक्तं परदास्यति महाद्युते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 56, + "shloka": 13, + "text": "सत्रियौ तु कारणं तत्र परिवर्ते भविष्यतः\nपितामह नियॊगाद वै नान्यथैतद भविष्यति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 56, + "shloka": 14, + "text": "तृतीये पुरुषे तुभ्यं बराह्मण तवम उपैष्यति\nभविता तवं च संबन्धी भृगूणां भावितात्मनाम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 56, + "shloka": 15, + "text": "[भ]\nकुशिकस तु मुनेर वाक्यं चयवनस्य महात्मनः\nशरुत्वा हृष्टॊ ऽभवद राजा वाक्यं चेदम उवाच ह\nएवम अस्त्व इति धर्मात्मा तदा भरतसत्तम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 56, + "shloka": 16, + "text": "चयवनस तु महातेजाः पुनर एव नराधिपम\nवरार्थं चॊदयाम आस तम उवाच स पार्थिवः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 56, + "shloka": 17, + "text": "बाढम एवं गरहीष्यामि कामं तवत्तॊ महामुने\nबरह्मभूतं कुलं मे ऽसतु धर्मे चास्य मनॊ भवेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 56, + "shloka": 18, + "text": "एवम उक्तस तथेत्य एवं परत्युक्त्वा चयवनॊ मुनिः\nअभ्यनुज्ञाय नृपतिं तीर्थयात्रां ययौ तदा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 56, + "shloka": 19, + "text": "एतत ते कथितं सर्वम अशेषेण मया नृप\nभृगूणां कुशिकानां च परति संबन्ध कारणम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 56, + "shloka": 20, + "text": "यथॊक्तं मुनिना चापि तथा तद अभवन नृप\nजन्म रामस्य च मुनेर विश्वामित्रस्य चैव ह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 57, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nमुह्यामीव निशम्याद्य चिन्तयानः पुनः पुनः\nहीनां पार्थिव संघातैः शरीमद्भिः पृथिवीम इमाम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 57, + "shloka": 2, + "text": "पराप्य राज्यानि शतशॊ महीं जित्वापि भारत\nकॊटिशः पुरुषान हत्वा परितप्ये पितामह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 57, + "shloka": 3, + "text": "का नु तासां वरस्त्रीणाम अवस्थाद्य भविष्यति\nया हीनाः पतिभिः पुत्रैर मातुलैर भरातृभिस तथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 57, + "shloka": 4, + "text": "वयं हि तान गुरुन हत्वा जञातींश च सुहृदॊ ऽपि च\nअवा कशीर्षाः पतिष्यामॊ नरके नात्र संशयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 57, + "shloka": 5, + "text": "शरीरं यॊक्तुम इच्छामि तपसॊग्रेण भारत\nउपदिष्टम इहेच्छामि तत्त्वतॊ ऽहं विशां पते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 57, + "shloka": 6, + "text": "[व]\nयुधिष्ठिरस्य तद वाक्यं शरुत्वा भीष्मॊ महामनाः\nपरीक्ष्य निपुणं बुद्ध्या युधिष्ठिरम अभाषत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 57, + "shloka": 7, + "text": "रहस्यम अद्भुतं चैव शृणु वक्ष्यामियत तवयि\nया गतिः पराप्यते येन परेत्य भावेषु भारत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 57, + "shloka": 8, + "text": "तपसा पराप्यते सवर्गस तपसा पराप्यते यशः\nआयुः परकर्षॊ भॊगाश च लभ्यन्ते तपसा विभॊ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 57, + "shloka": 9, + "text": "जञानं विज्ञानम आरॊग्यं रूपं संपत तथैव च\nसौभाग्यं चैव तपसा पराप्यते भरतर्षभ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 57, + "shloka": 10, + "text": "धनं पराप्नॊति तपसा मौनं जञानं परयच्छति\nउपभॊगांस तु दानेन बरह्मचर्येण जीवितम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 57, + "shloka": 11, + "text": "अहिंसायाः फलं रूपं दीक्षाया जन्म वै कुले\nफलमूलाशिनां राज्यं सवर्गं पर्णाशिनां भवेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 57, + "shloka": 12, + "text": "पयॊ भक्षॊ दिवं याति सनानेन दरविणाधिकः\nगुरुशुश्रूषया विद्या नित्यश्राद्धेन संततिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 57, + "shloka": 13, + "text": "गवाढ्यः शाकदीक्षाभिः सवर्गम आहुस तृणाशनात\nसत्रियस तरिषवण सनानाद वायुं पीत्वा करतुं लभेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 57, + "shloka": 14, + "text": "नित्यस्नायी भवेद दक्षः संध्ये तु दवे जपन दविजः\nमरुं साधयतॊ राज्यं नाकपृष्ठम अनाशके" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 57, + "shloka": 15, + "text": "सथण्डिले शयमानानां गृहाणि शयनानि च\nचीरवल्कल वासॊभिर वासांस्य आभरणानि च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 57, + "shloka": 16, + "text": "शय्यासनानि यानानि यॊगयुक्ते तपॊधने\nअग्निप्रवेशे नियतं बरह्मलॊकॊ विधीयते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 57, + "shloka": 17, + "text": "रसानां परतिसंहारात सौभाग्यम इह विन्दति\nआमिष परतिसंहारात परजास्यायुष मती भवेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 57, + "shloka": 18, + "text": "उदवासं वसेद यस तु स नराधिपतिर भवेत\nसत्यवादी नरश्रेष्ठ दैवतैः सह मॊदते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 57, + "shloka": 19, + "text": "कीर्तिर भवति दानेन तथारॊग्यम अहिंसया\nदविज शुश्रूषया राज्यं दविजत्वं वापु पुष्कलम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 57, + "shloka": 20, + "text": "पानीयस्य परदानेन कीर्तिर भवति शाश्वती\nअन्नपानप्रदानेन तृप्यते कामभॊगतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 57, + "shloka": 21, + "text": "सान्त्वदः सर्वभूतानां सर्वशॊकैर विमुच्यते\nदेव शुश्रूषया राज्यं दिव्यं रूपं नियच्छति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 57, + "shloka": 22, + "text": "दीपालॊक परदानेन चक्षुष्मान भवते नरः\nपरेक्षणीय परदानेन समृतिं मेधां च विन्दति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 57, + "shloka": 23, + "text": "गन्धमाल्यनिवृत्त्या तु कीर्तिर भवति पुष्कला\nकेशश्मश्रून धारयताम अग्र्या भवति संततिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 57, + "shloka": 24, + "text": "उपवासं च दीक्षां च अभिषेकं च पार्थिव\nकृत्वा दवादश वर्षाणि वीर सथानाद विशिष्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 57, + "shloka": 25, + "text": "दासीदासम अलंकारान कषेत्राणि च गृहाणि च\nबरह्म देयां सुतां दत्त्वा पराप्नॊति मनुजर्षभ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 57, + "shloka": 26, + "text": "करतुभिश चॊपवासैश च तरिदिवं याति भारत\nलभते च चिरं सथानं बलिपुष्पप्रदॊ नरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 57, + "shloka": 27, + "text": "सुवर्णशृङ्गैस तु विभूषितानां; गवां सहस्रस्य नरः परदाता\nपराप्नॊति पुण्यं दिवि देवलॊकम; इत्य एवम आहुर मुनिदेव संघाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 57, + "shloka": 28, + "text": "परयच्छते यः कपिलां स चैलां; कांस्यॊपदॊहां कनकाग्र शृङ्गीम\nतैस तैर गुणैः कामदुघास्य भूत्वा; नरं परदातारम उपैति सा गौः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 57, + "shloka": 29, + "text": "यावन्ति लॊमानि भवन्ति धेन्वास; तावत फलं पराप्नुते गॊप्रदाता\nपुत्रांश च पौत्रांश च कुलं च सर्वम; आ सप्तमं तारयते परत्र" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 57, + "shloka": 30, + "text": "स दक्षिणां काञ्चनचारु शृङ्गीं; कांस्यॊपदॊहां दरविणॊत्तरीयाम\nधेनुं तिलानां ददतॊ दविजाय; लॊका वसूनां सुलभा भवन्ति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 57, + "shloka": 31, + "text": "सवकर्मभिर मानवं संनिबद्धं; तीव्रान्ध करे नरके पतन्तम\nमहार्णवे नौर इव वायुयुक्ता; दानं गवां तारयते परत्र" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 57, + "shloka": 32, + "text": "यॊ बरह्म देयां तु ददाति कन्यां; भूमिप्रदानं च करॊति विप्रे\nददाति चान्नं विधिवच च यश च; स लॊकम आप्नॊति पुरंदरस्य" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 57, + "shloka": 33, + "text": "नैवेशिकं सर्वगुणॊपपन्नं; ददाति वै यस तु नरॊ दविजाय\nसवाध्यायचारित्रगुणान्विताय; तस्यापि लॊकाः कुरुषूत्तरेषु" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 57, + "shloka": 34, + "text": "धुर्यप्रदानेन गवां तथाश्वैर; लॊकान अवाप्नॊति नरॊ वसूनाम\nसवर्गाय चाहुर हि हिरण्यदानं; ततॊ विशिष्टं कनकप्रदानम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 57, + "shloka": 35, + "text": "छत्रप्रदानेन गृहं वरिष्ठं; यानं तथॊपानह संप्रदाने\nवस्त्रप्रदानेन फलं सुरूपं; गन्धप्रदाने सुरभिर नरः सयात" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 57, + "shloka": 36, + "text": "पुष्पॊपगं वाथ फलॊपगं वा; यः पादपं सपर्शयते दविजाय\nस सत्री समृद्धां बहुरत्नपूर्णं; लभत्य अयत्रॊपगतं गृहं वै" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 57, + "shloka": 37, + "text": "भक्षान्न पानीय रसप्रदाता; सर्वान अवाप्नॊति रसान परकामम\nपरतिश्रयाच्छादन संप्रदाता; पराप्नॊति तान एव न संशयॊ ऽतर" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 57, + "shloka": 38, + "text": "सरग धूपगन्धान्य अनुलेपनानि; सनानानि माल्यानि च मानवॊ यः\nदद्याद दविजेभ्यः स भवेद अरॊगस; तथाभिरूपश च नरेन्द्र लॊके" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 57, + "shloka": 39, + "text": "बीजैर अशून्यं शयनैर उपेतं; दद्याद गृहं यः पुरुषॊ दविजाय\nपुण्याभिरामं बहुरत्नपूर्णं; लभत्य अधिष्ठान वरं स राजन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 57, + "shloka": 40, + "text": "सुगन्धचित्रास्त्ररणॊपपन्नं; दद्यान नरॊ यः शयनं दविजाय\nरूपान्वितां पक्षवतीं मनॊज्ञां; भार्याम अयत्नॊपगतां लभेत सः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 57, + "shloka": 41, + "text": "पितामहस्यानुचरॊ वीर शायी भवेन नरः\nनाधिकं विद्यते तस्माद इत्य आहुः परमर्षयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 57, + "shloka": 42, + "text": "[व]\nतस्य तद वचनं शरुत्वा परीतात्मा कुरुनन्दनः\nनाश्रमे ऽरॊचयद वासं वीरमार्गाभिकाङ्क्षया" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 57, + "shloka": 43, + "text": "ततॊ युधिष्ठिरः पराह पाण्डवान भरतर्षभ\nपितामहस्य यद वाक्यं तद वॊ रॊचत्व इति परभुः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 57, + "shloka": 44, + "text": "ततस तु पाण्डवाः सर्वे दरौपदी च यशस्विनी\nयुधिष्ठिरस्य तद वाक्यं बाढम इत्य अभ्यपूजयन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 58, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nयानीमानि बहिर वेद्यां दानानि परिचक्षते\nतेभ्यॊ विशिष्टं किं दानं मतं ते कुरुपुंगव" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 58, + "shloka": 2, + "text": "कौतूहलं हि परमं तत्र मे वर्तते परभॊ\nदातारं दत्तम अन्वेति यद दानं तत परचक्ष्व मे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 58, + "shloka": 3, + "text": "[भ]\nअभयं सर्वभूतेभ्यॊ वयसने चाप्य अनुग्रहम\nयच चाभिलषितं दद्यात तृषितायाभियाचते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 58, + "shloka": 4, + "text": "दत्तं मन्येत यद दत्त्वा तद दानं शरेष्ठम उच्यते\nदत्तं दातारम अन्वेति यद दानं भरतर्षभ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 58, + "shloka": 5, + "text": "हिरण्यदानं गॊदानं पृथिवी दानम एव च\nएतानि वै पवित्राणि तारयन्त्य अपि दुष्कृतम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 58, + "shloka": 6, + "text": "एतानि पुरुषव्याघ्र साधुभ्यॊ देहि नित्यदा\nदानानि हि नरं पापान मॊक्षयन्ति न संशयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 58, + "shloka": 7, + "text": "यद यद इष्टतमं लॊके यच चास्य दयितं गृहे\nतत तद गुणवते देयं तद एवाक्षयम इच्छता" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 58, + "shloka": 8, + "text": "परियाणि लभते लॊके परियदः परियकृत तथा\nपरियॊ भवति भूतानाम इह चैव परत्र च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 58, + "shloka": 9, + "text": "याचमानम अभीमानाद आशावन्तम अकिंचनम\nयॊ नार्चाति यथाशक्ति स नृशंसॊ युधिष्ठिर" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 58, + "shloka": 10, + "text": "अमित्रम अपि चेद दीनं शरणैषिणम आगतम\nवयसने यॊ ऽनुगृह्णाति स वै पुरुषसत्तमः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 58, + "shloka": 11, + "text": "कृशाय हरीमते तात वृत्ति कषीणाय सीदते\nअपहन्यात कषुधं यस तु न तेन पुरुषः समः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 58, + "shloka": 12, + "text": "हरिया तु नियतान साधून पुत्रदारैश च कर्शितान\nअयाचमानान कौन्तेय सर्वॊपायैर निमन्त्रय" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 58, + "shloka": 13, + "text": "आशिषं ये न देवेषु न मर्त्येषु च कुर्वते\nअर्हन्तॊ नित्यसत्त्वस्था यथा लब्धॊपजीविनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 58, + "shloka": 14, + "text": "आशीविषसमेभ्यश च तेभ्यॊ रक्षस्व भारत\nतान्य उक्तैर उपजिज्ञास्य तथा दविज वरॊत्तमान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 58, + "shloka": 15, + "text": "कृतैर आवसथैर नित्यं सप्रेष्यैः स परिच्छदैः\nनिमन्त्रयेथाः कौरव्य सर्वकामसुखावहैः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 58, + "shloka": 16, + "text": "यदि ते परतिगृह्णीयुः शरद्धा पूतं युधिष्ठिर\nकार्यम इत्य एव मन्वाना धार्मिकाः पुण्यकर्मिणः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 58, + "shloka": 17, + "text": "विद्या सनाता वरतस्नाता ये वयपाश्रित्य जीविनः\nगूढस्वाध्यायतपसॊ बराह्मणाः संशितव्रताः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 58, + "shloka": 18, + "text": "तेषु शुद्धेषु दान्तेषु सवदारनिरतेषु च\nयत करिष्यसि कल्याणं तत तवा लॊकेषु धास्यति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 58, + "shloka": 19, + "text": "यथाग्निहॊत्रं सुहुतं सायंप्रातर दविजातिना\nतथा भवति दत्तं वै दविजेभ्यॊ ऽथ कृतात्मना" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 58, + "shloka": 20, + "text": "एष ते विततॊ यज्ञः शरद्धा पूतः स दक्षिणः\nविशिष्टः सर्वयज्ञेभ्यॊ ददतस तात वर्तताम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 58, + "shloka": 21, + "text": "निवापॊ दानसदृशस तादृशेषु युधिष्ठिर\nनिवपन पूजयंश चैव तेष्व आनृण्यं निगच्छति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 58, + "shloka": 22, + "text": "य एव नॊ न कुप्यन्ति न लुभ्यन्ति तृणेष्व अपि\nत एव नः पूज्यतमा ये चान्ये परियवादिनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 58, + "shloka": 23, + "text": "ये नॊ न बहु मन्यन्ते न परवर्तन्ति चापरे\nपुत्रवत परिपालास ते नमस तेभ्यस तथाभयम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 58, + "shloka": 24, + "text": "ऋत्विक पुरॊहिताचार्या मृदु बरह्म धरा हि ते\nकषत्रेणापि हि संसृष्टं तेजः शाम्यति वै दविजे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 58, + "shloka": 25, + "text": "अस्ति मे बलवान अस्मि राजास्मीति युधिष्ठिर\nबराह्मणान मा सम पर्यश्नीर वासॊभिर अशनेन च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 58, + "shloka": 26, + "text": "यच छॊभार्थं बलार्थं वा वित्तम अस्ति तवानघ\nतेन ते बराह्मणाः पूज्याः सवधर्मम अनुतिष्ठता" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 58, + "shloka": 27, + "text": "नमः कार्यास तवया विप्रा वर्तमाना यथातथम\nयथासुखं यथॊत्साहं ललन्तु तवयि पुत्रवत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 58, + "shloka": 28, + "text": "कॊ हय अन्यः सुप्रसादानां सुहृदाम अल्पतॊषिणाम\nवृत्तिम अर्हत्य उपक्षेप्तुं तवदन्यः कुरुसत्तम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 58, + "shloka": 29, + "text": "यथा पत्याश्रमॊ धर्मः सत्रीणां लॊके सनातनः\nस देवः सा गतिर नान्या तथास्माकं दविजातयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 58, + "shloka": 30, + "text": "यदि नॊ बराह्मणास तात संत्यजेयुर अपूजिताः\nपश्यन्तॊ दारुणं कर्म सततं कषत्रिये सथितम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 58, + "shloka": 31, + "text": "अवेदानाम अकीर्तीनाम अलॊकानाम अयज्वनाम\nकॊ ऽसमाकं जीवितेनार्थस तद धि नॊ बराह्मणाश्रयम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 58, + "shloka": 32, + "text": "अत्र ते वर्तयिष्यामि यथा धर्मः सनातनः\nराजन्यॊ बराह्मणं राजन पुरा परिचचार ह\nवैश्यॊ राजन्यम इत्य एव शूद्रॊ वैश्यम इति शरुतिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 58, + "shloka": 33, + "text": "दूराच छूद्रेणॊपचर्यॊ बराह्मणॊ ऽगनिर इव जवलन\nसंस्पृश्य परिचर्यस तु वैश्येन कषत्रियेण च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 58, + "shloka": 34, + "text": "मृदुभावान सत्यशीलान सत्यधर्मानुपालकान\nआशीविषान इव करुद्धांस तान उपाचरत दविजान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 58, + "shloka": 35, + "text": "अपरेषां परेषां च परेभ्यश चैव ये परे\nकषत्रियाणां परतपतां तेजसा च बलेन च\nबराह्मणेष्व एव शाम्यन्ति तेजांसि च तपांसि च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 58, + "shloka": 36, + "text": "न मे पिता परियतरॊ न तवं तात तथा परियः\nन मे पितुः पिता राजन न चात्मा न च जीवितम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 58, + "shloka": 37, + "text": "तवत्तश च मे परियतरः पृथिव्यां नास्ति कश चन\nतवत्तॊ ऽपि मे परियतरा बराह्मणा भरतर्षभ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 58, + "shloka": 38, + "text": "बरवीमि सत्यम एतच च यथाहं पाण्डुनन्दन\nतेन सत्येन गच्छेयं लॊकान यत्र स शंतनुः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 58, + "shloka": 39, + "text": "पश्येयं च सतां लॊकाञ शुचीन बरह्म पुरस्कृतान\nतत्र मे तात गन्तव्यम अह्नाय च चिराय च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 58, + "shloka": 40, + "text": "सॊ ऽहम एतादृशाँल लॊकान दृष्ट्वा भरतसत्तम\nयन मे कृतं बराह्मणेषु न तप्ये तेन पार्थिव" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 59, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nयौ तु सयातां चरणेनॊपपन्नौ; यौ विद्यया सदृशौ जन्मना च\nताभ्यां दानं कतरस्मै विशिष्टम; अयाचमानाय च याचते च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 59, + "shloka": 2, + "text": "[भ]\nशरेयॊ वै याचतः पार्थ दत्तम आहुर अयाचते\nअर्हत तमॊ वै धृतिमान कृपणाद अधृतात्मनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 59, + "shloka": 3, + "text": "कषत्रियॊ रक्षणधृतिर बराह्मणॊ ऽनर्थना धृतिः\nबराह्मणॊ धृतिमान विद्वान देवान परीणाति तुष्टिमान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 59, + "shloka": 4, + "text": "याच्ञाम आहुर अनीशस्य अभिहारं च भारत\nउद्वेजयति याचन हि सदा भूतानि दस्युवत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 59, + "shloka": 5, + "text": "मरियते याचमानॊ वै तम अनु मरियते ददत\nददत संजीवयत्य एनम आत्मानं च युधिष्ठिर" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 59, + "shloka": 6, + "text": "आनृशंस्यं परॊ धर्मॊ याचते यत परदीयते\nअयाचतः सीदमानान सर्वॊपायैर निमन्त्रय" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 59, + "shloka": 7, + "text": "यदि वै तादृशा राष्ट्रे वसेयुस ते दविजॊत्तमाः\nभस्मच्छन्नान इवाग्नींस तान बुध्येथास तवं परयत्नतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 59, + "shloka": 8, + "text": "तपसा दीप्यमानास ते दहेयुः पृथिवीम अपि\nपूज्या हि जञानविज्ञानतपॊ यॊगसमन्विताः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 59, + "shloka": 9, + "text": "तेभ्यः पूजां परयुञ्जीथा बराह्मणेभ्यः परंतप\nददद बहुविधान दायान उपच्छन्दान अयाचताम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 59, + "shloka": 10, + "text": "यद अग्निहॊत्रे सुहुते सायंप्रातर भवेत फलम\nविद्या वेद वरतवति तद दानफलम उच्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 59, + "shloka": 11, + "text": "विद्या वेद वरतस्नातान अव्यपाश्रय जीविनः\nगूढस्वाध्यायतपसॊ बराह्मणान संशितव्रतान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 59, + "shloka": 12, + "text": "कृतैर आवसथैर हृद्यैः स परेष्यैः स परिच्छदैः\nनिमन्त्रयेथाः कौन्तेय कामैश चान्यैर दविजॊत्तमान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 59, + "shloka": 13, + "text": "अपि ते परतिगृह्णीयुः शरद्धा पूतं युधिष्ठिर\nकार्यम इत्य एव मन्वाना धर्मज्ञाः सूक्ष्मदर्शिनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 59, + "shloka": 14, + "text": "अपि ते बराह्मणा भुक्त्वा गताः सॊद्धरणान गृहान\nयेषां दाराः परतीक्षन्ते पर्जन्यम इव कर्षकाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 59, + "shloka": 15, + "text": "अन्नानि परातःसवने नियता बरह्मचारिणः\nबराह्मणास तातभुञ्जानास तरेताग्नीन परीणयन्तु ते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 59, + "shloka": 16, + "text": "माध्यंदिनं ते सवनं ददतस तात वर्तताम\nगा हिरण्यानि वासांसि तेनेन्द्रः परीयतां तव" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 59, + "shloka": 17, + "text": "तृतीयं सवनं तत ते वैश्वदेवं युधिष्ठिर\nयद देवेभ्यः पितृभ्यश च विप्रेभ्यश च परयच्छसि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 59, + "shloka": 18, + "text": "अहिंसा सर्वभूतेभ्यः संविभागश च सर्वशः\nदमस तयागॊ धृतिः सत्यं भवत्व अवभृथाय ते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 59, + "shloka": 19, + "text": "एष ते विततॊ यज्ञः शरद्धा पूतः स दक्षिणः\nविशिष्टः सर्वयज्ञेभ्यॊ नित्यं तात परवर्तताम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 60, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nदानं यज्ञक्रिया चेह किंस्वित परेत्य महाफलम\nकस्य जयायः फलं परॊक्तं कीदृशेभय कथं कदा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 60, + "shloka": 2, + "text": "एतद इच्छामि विज्ञातुं याथा तथ्येन भारत\nविद्वञ जिज्ञासमानाय दानधर्मान परचक्ष्व मे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 60, + "shloka": 3, + "text": "अन्तर्वेद्यां च यद दत्तं शरद्धया चानृशंस्यतः\nकिं सविन निःश्रेयसं तात तन मे बरूहि पितामह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 60, + "shloka": 4, + "text": "[भ]\nरौद्रं कर्म कषत्रियस्य सततं तात वर्तते\nतस्य वैतानिकं कर्म दानं चैवेह पावनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 60, + "shloka": 5, + "text": "न तु पापकृतां राज्ञां परतिगृह्णन्ति साधवः\nएतस्मात कारणाद यज्ञैर यजेद राजाप्त दक्षिणैः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 60, + "shloka": 6, + "text": "अथ चेत परतिगृह्णीयुर दद्याद अहर अहर नृपः\nशरद्धाम आस्थाय परमां पावनं हय एतद उत्तमम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 60, + "shloka": 7, + "text": "बराह्मणांस तर्पयेद दरव्यैस ततॊ यज्ञे यतव्रतः\nमैत्रान साधून वेदविदः शीलवृत्ततपॊ ऽनवितान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 60, + "shloka": 8, + "text": "यत ते तेन करिष्यन्ति कृतं तेन भविष्यति\nयज्ञान साधय साधुभ्यः सवाद्व अन्नान दक्षिणावतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 60, + "shloka": 9, + "text": "इष्टं दत्तं च मन्येथा आत्मानं दानकर्मणा\nपूजयेथा यायजूकांस तवाप्य अंशॊ भवेद यथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 60, + "shloka": 10, + "text": "परजावतॊ भरेथाश च बराह्मणान बहु भारिणः\nपरजावांस तेन भवति यथा जनयिता तथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 60, + "shloka": 11, + "text": "यावतॊ वै साधु धर्मान सन्तः संवर्तयन्त्य उत\nसर्वे ते चापि भर्तव्या नरा ये बहु भारिणः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 60, + "shloka": 12, + "text": "समृद्धः संप्रयच्छस्व बराह्मणेभ्यॊ युधिष्ठिर\nधेनूर अनडुहॊ ऽननानिच छत्रं वासांस्य उपानहौ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 60, + "shloka": 13, + "text": "आज्यानि यजमानेभ्यस तथान्नाद्यानि भारत\nअश्ववन्ति च यानानि वेश्मानि शयनानि च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 60, + "shloka": 14, + "text": "एते देया वयुष्टिमन्तॊ लघूपायाश च भारत\nअजुगुप्सांश च विज्ञाय बराह्मणान वृत्ति कर्शितान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 60, + "shloka": 15, + "text": "उपच्छन्नं परकाशं वा वृत्त्या तान परतिपादय\nराजसूयाश्वमेधाभ्यां शरेयस तत कषत्रियान परति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 60, + "shloka": 16, + "text": "एवं पापैर विमुक्तस तवं पूतः सवर्गम अवाप्स्यसि\nसरंसयित्वा पुनः कॊशं यद राष्ट्रं पालयिष्यसि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 60, + "shloka": 17, + "text": "ततश च बरह्मभूयस्त्वम अवाप्स्यसि धनानि च\nआत्मनश च परेषां च वृत्तिं संरक्ष भारत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 60, + "shloka": 18, + "text": "पुत्रवच चापि भृत्यान सवान परजाश च परिपालय\nयॊगक्षेमश च ते नित्यं बराह्मणेष्व अस्तु भारत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 60, + "shloka": 19, + "text": "अरक्षितारं हर्तारं विलॊप्तारम अदायकम\nतं सम राजकलिं हन्युः परजाः संभूय निर्घृणम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 60, + "shloka": 20, + "text": "अहं वॊ रक्षितेत्य उक्त्वा यॊ न रक्षति भूमिपः\nस संहत्य निहन्तव्यः शवेव सॊन्माद आतुरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 60, + "shloka": 21, + "text": "पापं कुर्वन्ति यत किं चित परजा राज्ञा हय अरक्षिताः\nचतुर्थं तस्य पापस्य राजा भारत विन्दति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 60, + "shloka": 22, + "text": "अप्य आहुः सर्वम एवेति भूयॊ ऽरधम इति निश्चयः\nचतुर्थं मतम अस्माकं मनॊः शरुत्वानुशासनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 60, + "shloka": 23, + "text": "शुभं वा यत परकुर्वन्ति परजा राज्ञा सुरक्षिताः\nचतुर्थं तस्य पुण्यस्य राजा चाप्नॊति भारत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 60, + "shloka": 24, + "text": "जीवन्तं तवानुजीवन्तु परजाः सर्वा युधिष्ठिर\nपर्जन्यम इव भूतानि महाद्रुमम इव दविजाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 60, + "shloka": 25, + "text": "कुबेरम इव रक्षांसि शतक्रतुम इवामराः\nजञातयस तवानुजीवन्तु सुहृदश च परंतप" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 61, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nइदं देयम इदं देयम इतीयं शरुतिचॊदना\nबहु देयाश च राजानः किं सविद देयम अनुत्तमम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 61, + "shloka": 2, + "text": "[भ]\nअति दानानि सर्वाणि पृथिवी दानम उच्यते\nअचला हय अक्षया भूमिर दॊग्ध्री कामान अनुत्तमान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 61, + "shloka": 3, + "text": "दॊग्ध्री वासांसि रत्नानि पशून वरीहि यवांस तथा\nभूमिदः सर्वभूतेषु शाश्वतीर एधते समाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 61, + "shloka": 4, + "text": "यावद भूमेर आयुर इह तावद भूमिद एधते\nन भूमिदानाद अस्तीह परं किं चिद युधिष्ठिर" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 61, + "shloka": 5, + "text": "अप्य अल्पं परददुः पूर्वे पृथिव्या इति नः शरुतम\nभूमिम एते ददुः सर्वे ये भूमिं भुञ्जते जनाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 61, + "shloka": 6, + "text": "सवकर्मैवॊपजीवन्ति नरा इह परत्र च\nभूमिर भूतिर महादेवी दातारं कुरुते परियम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 61, + "shloka": 7, + "text": "य एतां दक्षिणां दद्याद अक्षयां पृथिवीपतिः\nपुनर नरत्वं संप्राप्य भवेत स पृथिवीपतिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 61, + "shloka": 8, + "text": "यथा दानं तथा भॊग इति धर्मेषु निश्चयः\nसंग्रामे वा तनुं जह्याद दद्याद वा पृथिवीम इमाम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 61, + "shloka": 9, + "text": "इत्य एतां कषत्रबन्धूनां वदन्ति परम आशिषम\nपुनाति दत्ता पृथिवी दातारम इति शुश्रुम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 61, + "shloka": 10, + "text": "अपि पापसमाचारं बरह्मघ्नम अपि वानृतम\nसैव पापं पावयति सैव पापात परमॊचयेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 61, + "shloka": 11, + "text": "अपि पापकृतां राज्ञां परतिगृह्णन्ति साधवः\nपृथिवीं नान्यद इच्छन्ति पावनं जननी यथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 61, + "shloka": 12, + "text": "नामास्याः परिय दत्तेति गुह्यं देव्याः सनातनम\nदानं वाप्य अथ वा जञानं नाम्नॊ ऽसयाः परमं परियम\nतस्पात पराप्यैव पृथिवीं दद्याद विप्राय पार्थिवः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 61, + "shloka": 13, + "text": "नाभूमि पतिना भूमिर अधिष्ठेया कथं चन\nन वा पात्रेण वा गूहेद अन्तर्धानेन वा चरेत\nये चान्ये भूमिम इच्छेयुः कुर्युर एवम असंशयम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 61, + "shloka": 14, + "text": "यः साधॊर भूमिम आदत्ते न भूमिं विन्दते तु सः\nभूमिं तु दत्त्वा साधुभ्यॊ विन्दते भूमिम एव हि\nपरेत्येह च स धर्मात्मा संप्राप्नॊति महद यशः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 61, + "shloka": 15, + "text": "यस्य विप्रानुशासन्ति साधॊर भूमिं सदैव हि\nन तस्य शत्रवॊ राजन परशासन्ति वसुंधराम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 61, + "shloka": 16, + "text": "यत किं चित पुरुषः पापं कुरुते वृत्ति कर्शितः\nअपि गॊचर्म मात्रेण भूमिदानेन पूयते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 61, + "shloka": 17, + "text": "ये ऽपि संकीर्ण कर्माणॊ राजानॊ रौद्रकर्मिणः\nतेभ्यः पवित्रम आख्येयं भूमिदानम अनुत्तमम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 61, + "shloka": 18, + "text": "अल्पान्तरम इदं शश्वत पुराणा मेनिरे जनाः\nयॊ यजेद अश्वमेधेन दद्याद वा साधवे महीम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 61, + "shloka": 19, + "text": "अपि चेत सुकृतं कृत्वा शङ्केरन्न अपि पण्डिताः\nअशक्यम एकम एवैतद भीमि दानम अनुत्तमम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 61, + "shloka": 20, + "text": "सुवर्णं रजतं वस्त्रं मणिमुक्ता वसूनि च\nसर्वम एतन महाप्राज्ञ ददाति वसुधां ददत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 61, + "shloka": 21, + "text": "तपॊयज्ञः शरुतं शीलम अलॊभः सत्यसंधता\nगुरु दैवतपूजा च नातिवर्तन्ति भूमिदम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 61, + "shloka": 22, + "text": "भर्तुर निःश्रेयसे युक्तास तयक्तात्मानॊ रणे हताः\nबरह्मलॊकगताः सिद्धा नातिक्रामन्ति भूमिदम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 61, + "shloka": 23, + "text": "यथा जनित्री कषीरेण सवपुत्रं भरते सदा\nअनुगृह्णाति दातारं तथा सर्वरसैर मही" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 61, + "shloka": 24, + "text": "मृत्यॊर वै किंकरॊ दण्डस तापॊ वह्नेः सुदारुणः\nघॊराश च वारुणाः पाशा नॊपसर्पन्ति भूमिदम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 61, + "shloka": 25, + "text": "पितॄंश च पितृलॊकस्थान देवलॊके च देवताः\nसंतर्पयति शान्तात्मा यॊ ददाति वसुंधराम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 61, + "shloka": 26, + "text": "कृशाय मिर्यमाणाय वृत्ति मलानाय सीदते\nभूमिं वृत्ति करीं दत्त्वा सत्री भवति मानवः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 61, + "shloka": 27, + "text": "यथा धावति गौर वत्सं कषीरम अभ्युत्सृजन्त्य उत\nएवम एव महाभाग भूमिर भवति भूमिदम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 61, + "shloka": 28, + "text": "हलकृष्टां महीं दत्त्वा स बीजां सफलाम अपि\nउदीर्णं वापि शरणं तथा भवति कामदः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 61, + "shloka": 29, + "text": "बराह्मणं वृत्तसंपन्नम आहिताग्निं शुचिव्रतम\nनरः परतिग्राह्य महीं न याति यमसादनम\nयथा चन्द्रमसॊ वृद्धिर अहन्य अहनि जायते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 61, + "shloka": 30, + "text": "तथा भूमिकृतं दानं सस्ये सस्ये विवर्धते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 61, + "shloka": 31, + "text": "अत्र गाथा भूमिगीताः कीर्तयन्ति पुरा विदः\nयाः शरुत्वा जामदग्न्येन दत्ता भूः काश्यपाय वै" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 61, + "shloka": 32, + "text": "माम एवादत्त मां दत्तमां दत्त्वा माम अवाप्स्यथ\nअस्मिँल लॊके परे चैव ततश चाजनने पुनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 61, + "shloka": 33, + "text": "य इमां वयाहृतिं वेद बराह्मणॊ बरह्म संश्रितः\nशराद्धस्य हूयमानस्य बरह्मभूयं स गच्छति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 61, + "shloka": 34, + "text": "कृत्यानाम अभिशस्तानां दुरिष्ट शमनं महत\nपरायश्चित्तम अहं कृत्वा पुनात्य उभयतॊ दश" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 61, + "shloka": 35, + "text": "पुनाति य इदं वेद वेद चाहं तथैव च\nपरकृतिः सर्वभूतानां भूमिर वै शाश्वती मता" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 61, + "shloka": 36, + "text": "अभिषिच्यैव नृपतिं शरावयेद इमम आगमम\nयथा शरुत्वा महीं दद्यान नादद्यात साधुतश च ताम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 61, + "shloka": 37, + "text": "सॊ ऽयं कृत्स्नॊ बराह्मणार्थॊ राजार्थश चाप्य असंशयम\nराजा हि धर्मकुशलः परथमं भूतिलक्षणम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 61, + "shloka": 38, + "text": "अथ येषाम अधर्मज्ञॊ राजा भवति नास्तिकः\nन ते सुखं परबुध्यन्ते न सुखं परस्वपन्ति च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 61, + "shloka": 39, + "text": "सदा भवन्ति चॊद्विग्नास तस्य दुश्चरितैर नराः\nयॊगक्षेमा हि बहवॊ राष्ट्रं नास्याविशन्ति तत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 61, + "shloka": 40, + "text": "अथ येषां पुनः पराज्ञॊ राजा भवति धार्मिकः\nसुखं ते परतिबुध्यन्ते सुसुखं परस्वपन्ति च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 61, + "shloka": 41, + "text": "तस्य राज्ञः शुभैर आर्यैः कर्मभिर निर्वृताः परजाः\nयॊगक्षेमेण वृष्ट्या च विवर्धन्ते सवकर्मभिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 61, + "shloka": 42, + "text": "स कुलीनः स पुरुषः स बन्धुः स च पुण्यकृत\nस दाता स च विक्रान्तॊ यॊ ददाति वसुंधराम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 61, + "shloka": 43, + "text": "आदित्या इव दीप्यन्ते तेजसा भुवि मानवाः\nददन्ति वसुधां सफीतां ये वेदविदुषि दविजे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 61, + "shloka": 44, + "text": "यथा बीजानि रॊहन्ति परकीर्णानि महीतले\nतथा कामाः पररॊहन्ति भूमिदानसमार्जिताः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 61, + "shloka": 45, + "text": "आदित्यॊ वरुणॊ विष्णुर बरह्मा सॊमॊ हुताशनः\nशूलपाणिश च भगवान परतिनन्दन्ति भूमिदम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 61, + "shloka": 46, + "text": "भूमौ जायन्ति पुरुषा भूमौ निष्ठां वरजन्ति च\nचतुर्विधॊ हि लॊकॊ ऽयं यॊ ऽयं भूमिगुणात्मकः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 61, + "shloka": 47, + "text": "एषा माता पिता चैव जगतः पृथिवीपते\nनानया सदृशं भूतं किं चिद अस्ति जनाधिप" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 61, + "shloka": 48, + "text": "अत्राप्य उदाहरन्तीमम इतिहासं पुरातनम\nबृहस्पतेश च संवादम इन्द्रस्य च युधिष्ठिर" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 61, + "shloka": 49, + "text": "इष्ट्वा करतुशतेनाथ महता दक्षिणावता\nमघवा वाग विदां शरेष्ठं पप्रच्छेदं बृहस्पतिम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 61, + "shloka": 50, + "text": "भगवन केन दानेन सवर्गतः सुखम एधते\nयद अक्षयं महार्घं च तद बरूहि वदतां वर" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 61, + "shloka": 51, + "text": "इत्य उक्तः स सुरेन्द्रेण ततॊ देवपुरॊहितः\nबृहस्पतिर महातेजाः परत्युवाच शतक्रतुम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 61, + "shloka": 52, + "text": "सुवर्णदानं गॊदानं भूमिदानं च वृत्रहन\nददद एतान महाप्राज्ञः सर्वपापैः परमुच्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 61, + "shloka": 53, + "text": "न भूमिदानाद देवेन्द्र परं किं चिद इति परभॊ\nविशिष्टम इति मन्यामि यथा पराहुर मनीषिणः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 61, + "shloka": 54, + "text": "ये शूरा निहता युद्धे सवर्याता दानगृद्धिनः\nसर्वे ते विबुधश्रेष्ठ नातिक्रामन्ति भूमिदम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 61, + "shloka": 55, + "text": "भर्तुर निःश्रेयसे युक्तास तयक्तात्मानॊ रणे हताः\nबरह्मलॊकगताः शूरा नातिक्रामन्ति भूमिदम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 61, + "shloka": 56, + "text": "पञ्च पूर्वादि पुरुषाः षट च ये वसुधां गताः\nएकादश ददद भूमिं परित्रातीह मानवः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 61, + "shloka": 57, + "text": "रत्नॊपकीर्णां वसुधां यॊ ददाति पुरंदर\nस मुक्तः सर्वकलुषैः सवर्गलॊके महीयते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 61, + "shloka": 58, + "text": "महीं सफीतां ददद राजा सर्वकामगुणान्विताम\nराजाधिराजॊ भवति तद धि दानम अनुत्तमम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 61, + "shloka": 59, + "text": "सर्वकामसमायुक्तां काश्यपीं यः परयच्छति\nसर्वभूतानि मन्यन्ते मां ददातीति वासव" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 61, + "shloka": 60, + "text": "सर्वकामदुघां धेनुं सर्वकामपुरॊगमाम\nददाति यः सहस्राक्ष सस्वर्गं याति मानवः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 61, + "shloka": 61, + "text": "मधु सर्पिः परवाहिन्यः पयॊ दधि वहास तथा\nसरितस तर्पयन्तीह सुरेन्द्र वसुधा परदम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 61, + "shloka": 62, + "text": "भूमिप्रदानान नृपतिर मुच्यते राजकिल्बिषात\nन हि भूमिप्रदानेन दानम अन्यद विशिष्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 61, + "shloka": 63, + "text": "ददाति यः समुद्रान्तां पृथिवीं शस्त्रनिर्जिताम\nतं जनाः कथयन्तीह यावद धरति गौर इयम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 61, + "shloka": 64, + "text": "पुण्याम ऋद्धरसां भूमिं यॊ ददाति पुरंदर\nन तस्य लॊकाः कषीयन्ते भूमिदानगुणार्जिताः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 61, + "shloka": 65, + "text": "सर्वथा पार्थिवेनेह सततं भूतिम इच्छता\nभूर देया विधिवच छक्र पात्रे सुखम अभीप्सता" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 61, + "shloka": 66, + "text": "अपि कृत्वा नरः पापं भूमिं दत्त्वा दविजातये\nसमुत्सृजति तत पापं जीर्णां तवचम इवॊरगः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 61, + "shloka": 67, + "text": "सागरान सरितः शैलान काननानि च सर्वशः\nसर्वम एतन नरः शक्र ददाति वसुधां ददत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 61, + "shloka": 68, + "text": "तडागान्य उदपानानि सरॊतांसिच सरांसि च\nसनेहान सर्वरसांश चैव ददाति वसुधां ददत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 61, + "shloka": 69, + "text": "ओषधीः कषीरसंपन्ना नगान पुष्पफलान्वितान\nकाननॊपल शैलांश च ददाति वसुधां ददत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 61, + "shloka": 70, + "text": "अग्निष्टॊमप्रभृतिभिर इष्ट्वा च सवाप्तदक्षिणैः\nन तत फलम अवाप्नॊति भूमिदानाद यद अश्नुते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 61, + "shloka": 71, + "text": "दाता दशानुगृह्णाति दश हन्ति तथा कषिपन\nपूर्वदत्तां हरन भूमिं नरकायॊपगच्छति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 61, + "shloka": 72, + "text": "न ददाति परतिश्रुत्य दत्त्वा वा हरते तु यः\nस बद्धॊवारुणैः पाशैस तप्यते मृत्युशासनात" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 61, + "shloka": 73, + "text": "आहिताग्निं सदा यज्ञं कृश भृत्यं परियातिथिम\nये भरन्ति दविजश्रेष्ठं नॊपसर्पन्ति ते यमम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 61, + "shloka": 74, + "text": "बराह्मणेष्व ऋण भूतं सयात पार्थिवस्य पुरंदर\nइतरेषां तु वर्णानां तारयेत कृश दुर्बलान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 61, + "shloka": 75, + "text": "नाच्छिन्द्यात सर्शितां भूमिं परेण तरिदशादिप\nबराह्मणाय सुरश्रेष्ठ कृश भृत्याय कश चन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 61, + "shloka": 76, + "text": "अथाश्रु पतितं तेषां दीनानाम अवसीदताम\nबराह्मणानां हृते कषेत्रे हन्यात तरिपुरुषं कुलम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 61, + "shloka": 77, + "text": "भूमिपालं चयुतं राष्ट्राद यस तु संस्थापयेत पुनः\nतस्य वासः सहस्राक्ष नाकपृष्ठे महीयते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 61, + "shloka": 78, + "text": "इक्षुभिः संततां भूमिं यवगॊधूमसंकुलाम\nगॊऽशववाहन संपूर्णां बाहुवीर्यसमार्जिताम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 61, + "shloka": 79, + "text": "निधिगर्भां ददद भूमिं सर्वरत्नपरिच्छदाम\nअक्षयाँल लभते लॊकान भूमिसत्रं हि तस्य तत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 61, + "shloka": 80, + "text": "विधूय कलुषं सर्वं विरजाः संमतः सताम\nलॊके महीयते सद्भिर यॊ ददाति वसुंधराम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 61, + "shloka": 81, + "text": "यथाप्सु पतितः शक्र तैलबिन्दुर विसर्पति\nतथा भूमिकृतं दानं सस्ये सस्ये विसर्पति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 61, + "shloka": 82, + "text": "ये रणाग्रे महीपालाः शूराः समितिशॊभनाः\nवध्यन्ते ऽभिमुखाः शक्र बरह्मलॊकं वरजन्ति ते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 61, + "shloka": 83, + "text": "नृत्यगीतपरा नार्यॊ दिव्यमाल्यविभूषिताः\nउपतिष्ठन्ति देवेन्द्र सदा भूमिप्रदं दिवि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 61, + "shloka": 84, + "text": "मॊदते च सुखं सवर्गे देवगन्धर्वपूजितः\nयॊ ददाति महीं सम्यग विधिनेह दविजातये" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 61, + "shloka": 85, + "text": "शतम अप्सरसश चैव दिव्यमाल्यविभूषिताः\nउपतिष्ठन्ति देवेन्द्र सदा भूमिप्रदं नरम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 61, + "shloka": 86, + "text": "शङ्खं भद्रासनं छत्रं वराश्वा वरवारणाः\nभूमिप्रदानात पुष्पाणि हिरण्यनिचयास तथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 61, + "shloka": 87, + "text": "आज्ञा सदा परतिहता जयशब्दॊ भवत्य अथ\nभूमिदानस्य पुष्पाणि फलं सवर्गः पुरंदर" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 61, + "shloka": 88, + "text": "हिरण्यपुष्पाश चौषध्यः कुश काञ्चनशाड्वलाः\nअमृतप्रसवां भूमिं पराप्नॊति पुरुषॊ ददत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 61, + "shloka": 89, + "text": "नास्ति भूमिसमं दानं नास्ति मातृसमॊ गुरुः\nनास्ति सत्यसमॊ धर्मॊ नास्ति दानसमॊ निधिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 61, + "shloka": 90, + "text": "एतद आङ्गिरसाच छरुत्वा वासवॊ वसुधाम इमाम\nवसु रत्नसमाकीर्णां ददाव आङ्गिरसे तदा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 61, + "shloka": 91, + "text": "य इमं शरावयेच छराद्धे भूमिदानस्य संस्तवम\nन तस्य रक्षसां भागॊ नासुराणां भवत्य उत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 61, + "shloka": 92, + "text": "अक्षयं च भवेद दत्तं पितृभ्यस तन न संशयः\nतस्माच छराद्धेष्व इदं विप्र भुञ्जतः शरावयेद दविजान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 61, + "shloka": 93, + "text": "इत्य एत सर्वदानानां शरेष्ठम उक्तं तवानघ\nमया भरतशार्दूल किं भूयः शरॊतुम इच्छसि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 62, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nकानि दानानि लॊके ऽसमिन दातुकामॊ महीपतिः\nगुणाधिकेभ्यॊ विप्रेभ्यॊ दद्याद भरतसत्तम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 62, + "shloka": 2, + "text": "केन तुष्यन्ति ते सद्यस तुष्टाः किं परदिशन्त्य उत\nशंस मे तन महाबाहॊ फलं पुण्यकृतं महत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 62, + "shloka": 3, + "text": "दत्तं किं फलवद राजन्न इह लॊके परत्र च\nभवतः शरॊतुम इच्छामि तन मे विस्तरतॊ वद" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 62, + "shloka": 4, + "text": "[भ]\nइमम अर्थं पुरा पृष्टॊ नारदॊ देव दर्शनः\nयद उक्तवान असौ तन मे गदतः शृणु भारत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 62, + "shloka": 5, + "text": "[न]\nअन्नम एव परशंसन्ति देवाः सर्षिगणाः पुरा\nलॊकतन्त्रं हि यज्ञाश च सर्वम अन्ने परतिष्ठितम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 62, + "shloka": 6, + "text": "अन्नेन सदृशं दानं न भूतं न भविष्यति\nतस्माद अन्नं विशेषेण दातुम इच्छन्ति मानवाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 62, + "shloka": 7, + "text": "अन्नम ऊर्जः करं लॊके पराणाश चान्ने परतिष्ठिताः\nअन्नेन धार्यते सर्वं विश्वं जगद इदं परभॊ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 62, + "shloka": 8, + "text": "अन्नाद गृहस्था लॊके ऽसमिन भिक्षवस तत एव च\nअन्नात परभवति पराणः परत्यक्षं नात्र संशयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 62, + "shloka": 9, + "text": "कुटुम्बं पीडयित्वापि बराह्मणाय महात्मने\nदातव्यं भिक्षवे चान्नम आत्मनॊ भूतिम इच्छता" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 62, + "shloka": 10, + "text": "बराह्मणायाभिरूपाय यॊ दद्याद अन्नम अर्थिने\nनिदधाति निधिं शरेष्ठं पाललौकिकम आत्मनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 62, + "shloka": 11, + "text": "शरान्तम अध्वनि वर्तन्तं वृद्धम अर्हम उपस्थितम\nअर्चयेद भूतिम अन्विच्छन गृहस्थॊ गृहम आगतम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 62, + "shloka": 12, + "text": "करॊधम उत्पतितं हित्वा सुशीलॊ वीतमत्सरः\nअन्नदः पराप्नुते राजन दिवि चेह च यत सुखम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 62, + "shloka": 13, + "text": "नावमन्येद अभिगतं न परणुद्यात कथं चन\nअपि शवपाके शुनि वा न दानं विप्रणश्यति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 62, + "shloka": 14, + "text": "यॊ दद्याद अपरिक्लिष्टम अन्नम अध्वनि वर्तते\nशरान्तायादृष्ट पूर्वाय स महद धर्मम आप्नुयात" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 62, + "shloka": 15, + "text": "पितॄन देवान ऋषीन विप्रान अतिथींश च जनाधिप\nयॊ नरः परीणयत्य अन्नैस तस्य पुण्यफलं महत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 62, + "shloka": 16, + "text": "कृत्वापि पापकं कर्म यॊ दद्याद अन्नम अर्थिने\nबराह्मणाय विशेषेण न स पापेन युज्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 62, + "shloka": 17, + "text": "बराह्मणेष्व अक्षयं दानम अन्नं शूद्रे महाफलम\nअन्नदानं च शूद्रे च बराह्मणे च विशिष्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 62, + "shloka": 18, + "text": "न पृच्छेद गॊत्र चरणं सवाध्यायं देशम एव वा\nभिक्षितॊ बराह्मणेनेह जन्म वान्नं परयाचितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 62, + "shloka": 19, + "text": "अन्नदस्यान्न वृक्षाश च सर्वकामफलान्विताः\nभवन्तीहाथ वामुत्र नृपते नात्र संशयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 62, + "shloka": 20, + "text": "आशंसन्ते हि पितरः सुवृष्टिम इव कर्षकाः\nअस्माकम अपि पुत्रॊ वा पौत्रॊ वान्नं परदास्यति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 62, + "shloka": 21, + "text": "बराह्मणॊ हि महद भूतं सवयं देहीति याचते\nअकामॊ वा स कामॊ वा दत्त्वा पुण्यम अवाप्नुयात" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 62, + "shloka": 22, + "text": "बराह्मणः सर्वभूतानाम अतिथिः परसृताग्र भुज\nविप्रा यम अभिगच्छन्ति भिक्षमाणा गृहं सदा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 62, + "shloka": 23, + "text": "सत्कृताश च निवर्तन्ते तद अतीव परवर्धते\nमहाभॊगे कुले जन्म परेत्य पराप्नॊति भारत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 62, + "shloka": 24, + "text": "दत्वा तव अन्नं नरॊ लॊके तथा सथानम अनुत्तमम\nमृष्टमृष्टान्न दायी तु सवर्गे वसति सत्कृतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 62, + "shloka": 25, + "text": "अन्नं पराणा नराणां हि सर्वम अन्ने परतिष्ठितम\nअन्नदः पशुमान पुत्री धनवान भॊगवान अपि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 62, + "shloka": 26, + "text": "पराणवांश चापि भवति रूपवांश च तथा नृप\nअन्नदः पराणदॊ लॊके सर्वदः परॊच्यते तु सः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 62, + "shloka": 27, + "text": "अन्नं हि दत्त्वातिथये बराह्मणाय यथाविधि\nपरदाता सुखम आप्नॊति देवैश चाप्य अभिपूज्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 62, + "shloka": 28, + "text": "बराह्मणॊ हि महद भूतं कषेत्रं चरति पादवत\nउप्यते तत्र यद बीजं तद धि पुण्यफलं महत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 62, + "shloka": 29, + "text": "परत्यक्षं परीतिजननं भॊक्तृदात्रॊर भवत्य उत\nसर्वाण्य अन्यानि दानानि परॊक्षफलवन्त्य उत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 62, + "shloka": 30, + "text": "अन्नाद धि परसवं विद्धि रतिम अन्नाद धि भारत\nधर्मार्थाव अन्नतॊ विद्धि रॊगनाशं तथान्नतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 62, + "shloka": 31, + "text": "अन्नं हय अमृतम इत्य आह पुराकल्पे परजापतिः\nअन्नं भुवं दिवं खं च सर्वम अन्ने परतिष्ठितम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 62, + "shloka": 32, + "text": "अन्नप्रणाशे भिद्यन्ते शरीरे पञ्च धातवः\nबलं बलवतॊ ऽपीह परणश्यत्य अन्नहानितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 62, + "shloka": 33, + "text": "आवाहाश च विवाहाश च यज्ञाश चान्नम ऋते तथा\nन वर्तन्ते नरश्रेष्ठ बरह्म चात्र परलीयते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 62, + "shloka": 34, + "text": "अन्नतः सर्वम एतद धि यत किं चित सथाणुजङ्गमम\nतरिषु लॊकेषु धर्मार्थम अन्���ं देयम अतॊ बुधैः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 62, + "shloka": 35, + "text": "अन्नदस्य मनुष्यस्य बलम ओजॊ यशः सुखम\nकीर्तिश च वर्धते वश्वत तरिषु लॊकेषु पार्थिव" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 62, + "shloka": 36, + "text": "मेघेष्व अम्भः संनिधत्ते पराणानां पवनः शिवः\nतच च मेघगतं वारि शक्रॊ वर्षति भारत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 62, + "shloka": 37, + "text": "आदत्ते च रसं भौमम आदित्यः सवगभस्तिभिः\nवायुर आदित्यतस तांश च रसान देवः परजापतिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 62, + "shloka": 38, + "text": "तद यदा मेघतॊ वारि पतितं भवति कषितौ\nतदा वसुमती देवी सनिग्धा भवति भारत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 62, + "shloka": 39, + "text": "ततः सस्यानि रॊहन्ति येन वर्तयते जगत\nमांसमेदॊ ऽसथि शुक्राणां परादुर्भावस ततः पुनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 62, + "shloka": 40, + "text": "संभवन्ति ततः शुक्रात पराणिनः पृथिवीपते\nअग्नीषॊमौ हि तच छुक्रं परजनः पुष्यतश च ह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 62, + "shloka": 41, + "text": "एवम अन्नं च सूर्यश च पवनः शुक्रम एव च\nएक एव समृतॊ राशिर यतॊ भूतानि जज्ञिरे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 62, + "shloka": 42, + "text": "पराणान ददाति भूतानां तेजश च भरतर्षभ\nगृहम अभ्यागतायाशु यॊ दद्याद अन्नम अर्थिने" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 62, + "shloka": 43, + "text": "[भ]\nनारदेनैवम उक्तॊ ऽहम अदाम अन्नं सदा नृप\nअनसूयुस तवम अप्य अन्नं तस्माद देहि गतज्वरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 62, + "shloka": 44, + "text": "दत्त्वान्नं विधिवद राजन विप्रेभ्यस तवम अपि परभॊ\nयथावद अनुरूपेभ्यस ततः सवर्गम अवाप्स्यसि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 62, + "shloka": 45, + "text": "अन्नदानां हि ये लॊकास तांस तवं शृणु नराधिप\nभवनानि परकाशन्ते दिवि तेषां महात्मनाम\nनाना संस्थान रूपाणि नाना सतम्भान्वितानि च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 62, + "shloka": 46, + "text": "चन्द्रमण्डलशुभ्राणि किङ्किणीजालवन्ति च\nतरुणादित्यवर्णानि सथावराणि चराणि च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 62, + "shloka": 47, + "text": "अनेकशतभौमानि सान्तर्जल वनानि च\nवैडूर्यार्क परकाशानि रौप्य रुक्ममयानि च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 62, + "shloka": 48, + "text": "सर्वकामफलाश चापि वृक्षा भवनसंस्थिताः\nवाप्यॊ वीथ्यः सभाः कूपा दीर्घिकाश चैव सर्वशः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 62, + "shloka": 49, + "text": "घॊषवन्ति च यानानि युक्तान्य अथ सहस्रशः\nभक्ष्यभॊज्य मयाः शैला वासांस्य आभरणानि च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 62, + "shloka": 50, + "text": "कषीरं सरवन्त्यः सरितस तथा चैवान्न पर्वताः\nपरासादा�� पाण्डुराभ्राभाः शय्याश च कनकॊज्ज्वलाः\nतान अन्नदाः परपद्यन्ते तस्माद अन्नप्रदॊ भव" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 62, + "shloka": 51, + "text": "एते लॊकाः पुण्यकृताम अन्नदानां महात्मनाम\nतस्माद अन्नं विशेषेण दातव्यं मानवैर भुवि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 63, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nशरुतं मे भवतॊ वाक्यम अन्नदानस्य यॊ विधिः\nनक्षत्र अयॊगस्येदानीं दानकल्पं बरवीहि मे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 63, + "shloka": 2, + "text": "[भ]\nअत्राप्य उदाहरन्तीमम इतिहासं पुरातनम\nदेवक्याश चैव संवादं देवर्षेर नारदस्य च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 63, + "shloka": 3, + "text": "दवारकाम अनुसंप्राप्तं नारदं देव दर्शनम\nपप्रच्छैनं ततः परश्नं देवकी धर्मदर्शिनी" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 63, + "shloka": 4, + "text": "तस्याः संपृच्छमानाया देवर्षिर नारदस तदा\nआचष्ट विधिवत सर्वं यत तच छृणु विशां पते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 63, + "shloka": 5, + "text": "[न]\nकृत्तिकासु महाभागे पायसेन स सर्पिषा\nसंतर्प्य बराह्मणान साधूँल लॊकान आप्नॊत्य अनुत्तमान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 63, + "shloka": 6, + "text": "रॊहिण्यां परथितैर मांसैर माषैर अन्नेन सर्पिषा\nपयॊ ऽनुपानं दातव्यम आनृण्यार्थं दविजातये" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 63, + "shloka": 7, + "text": "दॊग्ध्रीं दत्त्वा स वत्सां तु नक्षत्रे सॊमदैवते\nगच्छन्ति मानुषाल लॊकात सवर्गलॊकम अनुत्तमम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 63, + "shloka": 8, + "text": "आर्द्रायां कृसरं दत्त्वा तैलमिष्रम उपॊषितः\nनरस तरति दुर्गाणि कषुर धारांश च पर्वतान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 63, + "shloka": 9, + "text": "अपूपान पुनर्वसौ दत्त्वा तथैवान्नानि शॊभने\nयशस्वी रूपसंपन्नॊ बह्व अन्ने जायते कुले" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 63, + "shloka": 10, + "text": "पुष्ये तु कनकं दत्त्वा कृतं चाकृतम एव च\nअनालॊकेषु लॊकेषु सॊमवत स विराजते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 63, + "shloka": 11, + "text": "आश्लेषायां तु यॊ रूप्यम ऋषभं वा परयच्छति\nस सर्वभयनिर्मुक्तः शास्त्रवान अधितिष्ठति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 63, + "shloka": 12, + "text": "मघासु तिलपूर्णानि वर्धमानानि मानवः\nपरदाय पुत्रपशुमान इह परेत्य च मॊदते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 63, + "shloka": 13, + "text": "फल्गुनी पूर्वसमये बराह्मणानाम उपॊषितः\nभक्षान फाणित संयुक्तान दत्त्वा सौभाग्यम ऋच्छति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 63, + "shloka": 14, + "text": "घृतक्षीरसमायुक्तं विधिवत षष्टिकौदनम\nउत्तरा विषये दत्त्वा सवर्गलॊके महीयते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 63, + "shloka": 15, + "text": "यद यत परदीयते दानम उत्तरा विषये नरैः\nमहाफलम अनन्तं च भवतीति विनिश्चयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 63, + "shloka": 16, + "text": "हस्ते हस्तिरथं दत्त्वा चतुर्युक्तम उपॊषितः\nपराप्नॊति परमाँल लॊकान पुण्यकामसमन्वितान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 63, + "shloka": 17, + "text": "चित्रायाम ऋषभं दत्त्वा पुण्यान गन्धांश च भारत\nचरत्य अप्सरसां लॊके रमते नन्दने तथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 63, + "shloka": 18, + "text": "सवाताव अथ धनं दत्त्वा यद इष्टतमम आत्मनः\nपराप्नॊति लॊकान स शुभान इह चैव महद यशः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 63, + "shloka": 19, + "text": "विशाखायाम अनड्वाहं धेनुं दत्त्वा च दुग्धदाम\nस परासङ्गं च शकटं स धान्यं वस्त्रसंयुतम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 63, + "shloka": 20, + "text": "पितॄन देवांश च परीणाति परेत्य चानन्त्यम अश्नुते\nन च दुर्गाण्य अवाप्नॊति सवर्गलॊकं च गच्छति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 63, + "shloka": 21, + "text": "दत्त्वा यथॊक्तं विप्रेभ्यॊ वृत्तिम इष्टां स विन्दति\nनरकादींश च संक्लेशान नाप्नॊतीति विनिश्चयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 63, + "shloka": 22, + "text": "अनुराधासु परावारं वस्त्रान्तरम उपॊषितः\nदत्त्वा युगशतं चापि नरः सवर्गे महीयते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 63, + "shloka": 23, + "text": "कालशाकं तु विप्रेभ्यॊ दत्त्वा मर्त्यः स मूलकम\nजयेष्ठायाम ऋद्धिम इष्टां वै गतिम इष्टां च विन्दति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 63, + "shloka": 24, + "text": "मूले मूलफलं दत्त्वा बराह्मणेभ्यः समाहितः\nपितॄन परीणयते चापि गतिम इष्टां च गच्छति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 63, + "shloka": 25, + "text": "अथ पूर्वास्व अषाढासु दधि पात्राण्य उपॊषितः\nकुलवृत्तॊपसंपन्ने बराह्मणे वेदपारगे\nपरदाय जायते परेत्य कुले सुबहु गॊकुले" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 63, + "shloka": 26, + "text": "उदमन्थं स सर्पिष्कं परभूतमधु फाणितम\nदत्त्वॊत्तरास्व आषाढासु सर्वकामान अवाप्नुयात" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 63, + "shloka": 27, + "text": "दुग्धं तव अभिजिते यॊगे दत्त्वा मधु घृताप्लुतम\nधर्मनित्यॊ मनीषिभ्यः सवर्गलॊके महीयते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 63, + "shloka": 28, + "text": "शरवणे कम्बलं दत्त्वा वस्त्रान्तरितम एव च\nशवेतेन याति यानेन सर्वलॊकान असंवृतान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 63, + "shloka": 29, + "text": "गॊप्रयुक्तं धनिष्ठासु यानं दत्त्वा समाहितः\nवस्त्ररश्मि धरं सद्यः परेत्य राज्यं परपद्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 63, + "shloka": 30, + "text": "गन्धाञ शतभिषग यॊगे दत्त्वा सागुरु चन्दनान\nपराप्नॊत्य अप्सरसां लॊकान परेत्य गन्धांश च शाश्वतान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 63, + "shloka": 31, + "text": "पूर्वभाद्रपदा यॊगे राजमाषान परदाय तु\nसर्वभक्ष फलॊपेतः स वै परेत्य सुखी भवेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 63, + "shloka": 32, + "text": "औरभ्रम उत्तरा यॊगे यस तु मांसं परयच्छति\nस पितॄन परीणयति वै परेत्य चानन्त्यम अश्नुते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 63, + "shloka": 33, + "text": "कांस्यॊपदॊहनां धेनुं रेवत्यां यः परयच्छति\nसा परेत्य कामान आदाय दातारम उपतिष्ठति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 63, + "shloka": 34, + "text": "रथम अश्वसमायुक्तं दत्त्वाश्विन्यां नरॊत्तमः\nहस्त्यश्वरथसंपन्ने वर्चस्वी जायते कुले" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 63, + "shloka": 35, + "text": "भरणीषु दविजातिभ्यस तिलधेनुं परदाय वै\nगाः सुप्रभूताः पराप्नॊति नरः परेत्य यशस तथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 63, + "shloka": 36, + "text": "[भ]\nइत्य एष लक्षणॊद्देशः परॊक्तॊ नक्षत्रयॊगतः\nदेवक्या नारदेनेह सा सनुषाभ्यॊ ऽबरवीद इदम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 64, + "shloka": 1, + "text": "[भ]\nसर्वान कामान परयच्छन्ति ये परयच्छन्ति काञ्चनम\nइत्य एवं भगवान अत्रिः पितामहसुतॊ ऽबरवीत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 64, + "shloka": 2, + "text": "पवित्रं शुच्य अथायुष्यं पितॄणाम अक्षयं च तत\nसुवर्णं मनुजेन्द्रेण हरिश्चन्द्रेण कीर्तितम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 64, + "shloka": 3, + "text": "पानीय दानं परमं दानानां मनुर अब्रवीत\nतस्माद वापीश च कूपांश च तडागानि च खानयेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 64, + "shloka": 4, + "text": "अर्धं पापस्य हरति पुरुषस्येह कर्मणः\nकूपः परवृत्त पानीयः सुप्रवृत्तश च नित्यशः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 64, + "shloka": 5, + "text": "सर्वं तारयते वंशं यस्य खाते जलाशये\nगावः पिबन्ति विप्राश च साधवश च नराः सदा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 64, + "shloka": 6, + "text": "निदाघकाले पानीयं यस्य तिष्ठत्य अवारितम\nस दुर्गं विषमं कृच्छ्रं न कदा चिद अवाप्नुते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 64, + "shloka": 7, + "text": "बृहस्पतेर भगवतः पूष्णश चैव भगस्य च\nअश्विनॊश चैव वह्नेश च परीतिर भवति सर्पिषा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 64, + "shloka": 8, + "text": "परमं भेषजं हय एतद यज्ञानाम एतद उत्तमम\nरसानाम उत्तमं चैतत फलानां चैतद उत्तमम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 64, + "shloka": 9, + "text": "फलकामॊ यशः कामः पुष्टि कामश च नित्यदा\nघृतं दद्याद दविजातिभ्यः पुरुषः शुचिर आत्मवान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 64, + "shloka": 10, + "text": "घृतं मासे आश्वयुजि विप्रेभ्यॊ यः परयच्छति\nतस्मै परयच्छतॊ रूपं परीतौ देवाव इहाश्विनौ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 64, + "shloka": 11, + "text": "पायसं सर्पिषा मिश्रं दविजेभ्यॊ यः परयच्छति\nगृहं तस्य न रक्षांसि धर्षयन्ति कदा चन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 64, + "shloka": 12, + "text": "पिपासया न मरियते सॊपच्छन्दश च दृश्यते\nन पराप्नुयाच च वयसनं करकान यः परयच्छति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 64, + "shloka": 13, + "text": "परयतॊ बराह्मणाग्रेभ्यः शरद्धया परया युतः\nउपस्पर्शन षड्भागं लभते पुरुषः सदा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 64, + "shloka": 14, + "text": "यः साधनार्थं काष्ठानि बराह्मणेभ्यः परयच्छति\nपरतापार्थं च राजेन्द्र वृत्तवद्भ्यः सदा नरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 64, + "shloka": 15, + "text": "सिध्यन्त्य अर्थाः सदा तस्य कार्याणि विविधानि च\nउपर्य उपरि शत्रूणां वपुषा दीप्यते च सः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 64, + "shloka": 16, + "text": "भगवांश चास्य सुप्रीतॊ वह्निर भवति नित्यशः\nन तं तयजन्ते पशवः संग्रामे च जयत्य अपि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 64, + "shloka": 17, + "text": "पुत्राञ शरियं च लभते यश छत्रं संप्रयच्छति\nचक्षुर वयाधिं न लभते यज्ञभागम अथाश्नुते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 64, + "shloka": 18, + "text": "निदाघकाले वर्षे वा यश छत्रं संप्रयच्छति\nनास्य कश चिन मनॊ दाहः कदा चिद अपि जायते\nकृच्छ्रात स विषमाच चैव विप्र मॊक्षम अवाप्नुते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 64, + "shloka": 19, + "text": "परदानं सर्वदानानां शकटस्य विशिष्यते\nएवम आह महाभागः शाण्डिल्यॊ भगवान ऋषिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 65, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nदह्यमानाय विप्राय यः परयच्छत्य उपानहौ\nयत फलं तस्य भवति तन मे बरूहि पितामह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 65, + "shloka": 2, + "text": "[भ]\nउपानहौ परयच्छेद यॊ बराह्मणेभ्यॊ समाहितः\nमर्दते कनकान सर्वान विषमान निस्तरत्य अपि\nस शत्रूणाम उपरि च संतिष्ठति युधिष्ठिर" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 65, + "shloka": 3, + "text": "यानं चाश्वतरी युक्तं तस्य शुभ्रं विशां पते\nउपतिष्ठति कौन्तेय रूप्यकाञ्चनभूषणम\nशकटं दम्य संयुक्तं दत्तं भवति चैव हि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 65, + "shloka": 4, + "text": "[य]\nयत फलं तिलदाने च भूमिदाने च कीर्तितम\nगॊप्रदाने ऽननदाने च भूयस तद बरूहि कौरव" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 65, + "shloka": 5, + "text": "[भ]\nशृणुष्व मम कौन्तेय तिलदानस्य यत फलम\nनिशम्य च यथान्यायं परयच्छ कुरुसत्तम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 65, + "shloka": 6, + "text": "पितॄणां परथमं भॊज्यं तिलाः सृष्टाः सवयम्भुवा\nतिलदानेन वै तस्मात पितृपक्षः परमॊदते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 65, + "shloka": 7, + "text": "माघमासे तिलान यस तु बराह्मणेभ्यः परयच्छति\nसर्वसत्त्वसमाकीर्णं नरकं स न पश्यति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 65, + "shloka": 8, + "text": "सर्वकामैः स यजते यस तिलैर यजते पितॄन\nन चाकामेन दातव्यं तिलश्राद्धं कथं चन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 65, + "shloka": 9, + "text": "महर्षेः कश्यपस्यैते गात्रेभ्यः परसृता तिलाः\nततॊ दिव्यं गता भावं परदानेषु तिलाः परभॊ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 65, + "shloka": 10, + "text": "पौष्टिका रूपदाश चैव तथा पापविनाशनाः\nतस्मात सर्वप्रदानेभ्यस तिलदानं विशिष्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 65, + "shloka": 11, + "text": "आपस्तम्बश च मेधावी शङ्खश च लिखितस तथा\nमहर्षिर गौतमश चापि तिलदानैर दिवं गताः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 65, + "shloka": 12, + "text": "तिलहॊमपरा विप्राः सर्वे संयत मैथुनाः\nसमा गव्येन हविषा परवृत्तिषु च संस्थिताः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 65, + "shloka": 13, + "text": "सर्वेषाम एव दानानां तिलदानं परं समृतम\nअक्षयं सर्वदानानां तिलदानम इहॊच्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 65, + "shloka": 14, + "text": "उत्पन्ने च पुरा हव्ये कुशिकर्षिः परंतप\nतिलैर अग्नित्रयं हुत्वा पराप्तवान गतिम उत्तमाम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 65, + "shloka": 15, + "text": "इति परॊक्तं कुरुश्रेष्ठ तिलदानम अनुत्तमम\nविधानं येन विधिना तिलानाम इह शस्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 65, + "shloka": 16, + "text": "अत ऊर्ध्वं निबॊधेदं देवानां यष्टुम इच्छताम\nसमागमं महाराज बरह्मणा वै सवयम्भुवा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 65, + "shloka": 17, + "text": "देवाः समेत्य बरह्माणं भूमिभागं यियक्षवः\nशुभं देशम अयाचन्त यजेम इति पार्थिव" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 65, + "shloka": 18, + "text": "[देवाह]\nभगवंस तवं परभुर भूमेः सर्वस्य तरिदिवस्य च\nयजेमहि महाभाग यज्ञं भवद अनुज्ञया\nनाननुज्ञात भूमिर हि यज्ञस्य फलम अश्नुते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 65, + "shloka": 19, + "text": "तवं हि सर्वस्य जगतः सथावरस्य चरस्य च\nपरभुर भवसि तस्मात तवं समनुज्ञातुम अर्हसि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 65, + "shloka": 20, + "text": "[बरह्मा]\nददामि मेदिनी भागं भवद्भ्यॊ ऽहं सुरर्षभाः\nयस्मिन देशे करिष्यध्वं यज्ञं काश्यपनन्दनाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 65, + "shloka": 21, + "text": "[देवाह]\nभगवन कृतकामाः समॊ यक्ष्यामस तव आप्तदक्षिणैः\nइमं तु देशं मुनयः पर्युपासन्त नि���्यदा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 65, + "shloka": 22, + "text": "[भ]\nततॊ ऽगस्यश च कण्वश च भृगुर अत्रिर वृषा कपिः\nअसितॊ देवलश चैव देवयज्ञम उपागमन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 65, + "shloka": 23, + "text": "ततॊ देवा महात्मान ईजिरे यज्ञम अच्युत\nतथा समापयाम आसुर यथाकालं सुरर्षभाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 65, + "shloka": 24, + "text": "त इष्टयज्ञास तरिदशा हिमवत्य अचलॊत्तमे\nषष्ठम अंशं करतॊस तस्य भूमिदानं परचक्रिरे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 65, + "shloka": 25, + "text": "परादेश मात्रं भूमेस तु यॊ दद्याद अनुपस्कृतम\nन सीदति स कृच्छ्रेषु न च दुर्गाण्य अवाप्नुते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 65, + "shloka": 26, + "text": "शीतवातातप सहां गृहभूमिं सुसंस्कृताम\nपरदाय सुरलॊकस्थः पुण्यान्ते ऽपि न चाल्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 65, + "shloka": 27, + "text": "मुदितॊ वसते पराज्ञः शक्रेण सह पार्थिव\nरतिश्रय परदाता च सॊ ऽपि सवर्गे महीयते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 65, + "shloka": 28, + "text": "अध्यापक कुले जातः शरॊत्रियॊ नियतेन्द्रियः\nगृहे यस्य वसेत तुष्टः परधानं लॊकम अश्नुते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 65, + "shloka": 29, + "text": "तथा गवार्थे शरणं शीतवर्षसहं महत\nआ सप्तमं तारयति कुलं भरतसत्तम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 65, + "shloka": 30, + "text": "कषेत्रभूमिं ददल लॊके पुत्र शरियम अवाप्नुयात\nरत्नभूमिं परदत्त्वा तु कुलवंशं विवर्धयेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 65, + "shloka": 31, + "text": "न चॊषरां न निर्दग्धां महीं दद्यात कथं चन\nन शमशानपरीतां च न च पापनिषेविताम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 65, + "shloka": 32, + "text": "पारक्ये भूमिदेशे तु पितॄणां निर्पवेत तु यः\nतद भूमिस्वामि पितृभिः शराध कर्म विहन्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 65, + "shloka": 33, + "text": "तस्मात करीवा महीं दद्यात सवल्पाम अपि विचक्षणः\nपिंडः पितृभ्यॊ दत्तॊ वै तस्यां भवति शाश्वतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 65, + "shloka": 34, + "text": "अटवी पर्वताश चैव नदीतीर्थानि यानि च\nसराण्य अस्वामिकान्य आहुर न हि तत्र परिग्रहः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 65, + "shloka": 35, + "text": "इत्य एतद भूमिदानस्य फलम उक्तं विशां पते\nअतः परं तु गॊदानं कीर्तयिष्यामि ते ऽनघ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 65, + "shloka": 36, + "text": "गावॊ ऽधिकास तपस्विभ्यॊ यस्मात सर्वेभ्य एव च\nतस्मान महेश्वरॊ देवस तपस ताभिः समास्थितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 65, + "shloka": 37, + "text": "बरह्मलॊके वसन्त्य एताः सॊमेन सह भारत\nआसां बरह्मर्षयः सिद्धाः परार्थयन्ति परां गतिम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 65, + "shloka": 38, + "text": "पयसा हविषा दध्ना शकृताप्य अथ चर्मणा\nअस्थिभिश चॊपकुर्वन्ति शृङ्गैर वालैश च भारत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 65, + "shloka": 39, + "text": "नासां शीतातपौ सयातां सदैताः कर्म कुर्वते\nन वर्षं विषमं वापि दुःखम आसां भवत्य उत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 65, + "shloka": 40, + "text": "बराह्मणैः सहिता यान्ति तस्मात परतरं पदम\nएकं गॊब्राह्मणं तस्मात परवदन्ति मनीषिणः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 65, + "shloka": 41, + "text": "रन्ति देवस्य यज्ञे ताः पशुत्वेनॊपकल्पिताः\nततश चर्मण्वती राजन गॊचर्मभ्यः परवर्तिता" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 65, + "shloka": 42, + "text": "पशुत्वाच च विनिर्मुक्ताः परदानायॊपकल्पिताः\nता इमा विप्रमुख्येभ्यॊ यॊ ददाति महीपते\nनिस्तरेद आपदं कृच्छ्रां विषमस्थॊ ऽपि पार्थिव" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 65, + "shloka": 43, + "text": "गवां सहस्रदः परेत्य नरकं न परपश्यति\nसर्वत्र विजयं चापि लभते मनुजाधिप" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 65, + "shloka": 44, + "text": "अमृतं वै गवां कषीरम इत्य आह तरिदशाधिपः\nतस्माद ददाति यॊ धेनुम अमृतं स परयच्छति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 65, + "shloka": 45, + "text": "अग्नीनाम अव्ययं हय एतद धौम्यं वेद विदॊ विदुः\nतस्माद ददाति यॊ धेनुं स हौम्यं संप्रयच्छति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 65, + "shloka": 46, + "text": "सवर्गॊ वै मूर्तिमान एष वृषभं यॊ गवां पतिम\nविप्रे गुणयुते दद्यात स वै सवर्गे महीयते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 65, + "shloka": 47, + "text": "पराणा वै पराणिनाम एते परॊच्यन्ते भरतर्षभ\nतस्माद ददाति यॊ धेनुं पराणान वै स परयच्छति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 65, + "shloka": 48, + "text": "गावः शरण्या भूतानाम इति वेद विदॊ विदुः\nतस्माद ददाति यॊ धेनुं शरणं संप्रयच्छति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 65, + "shloka": 49, + "text": "न वधार्थं परदातव्या न कीनाशे न नास्तिके\nगॊजीविने न दातव्या तथा गौः पुरुषर्षभ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 65, + "shloka": 50, + "text": "ददाति तादृशानां वै नरॊ गाः पापकर्मणाम\nअक्षयं नरकं यातीत्य एवम आहुर मनीषिणः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 65, + "shloka": 51, + "text": "न कृशां पापवत्सां वा वन्ध्यां रॊगान्वितां तथा\nन वयङ्गां न परिश्रान्तां दद्याद गां बराह्मणाय वै" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 65, + "shloka": 52, + "text": "दश गॊसहस्रदः सम्यक शक्रेण सह मॊदते\nअक्षयाँल लभते लॊकान नरः शतसहस्रदः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 65, + "shloka": 53, + "text": "इत्य एतद गॊप्रदानं च तिलदानं च कीर्तितम\nतथा भूमिप्रदानं च शृणुष्वान्ने च भारत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 65, + "shloka": 54, + "text": "अन्नदानं परधानं हि कौन्तेय परिचक्षते\nअन्नस्य हि परदनेन रन्तिदेवॊ दिवं गतः\nसवायम्भुवं महाभागं स पश्यति नराधिप" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 65, + "shloka": 55, + "text": "न हिरण्यैर न वासॊभिर नाश्वदानेन भारत\nपराप्नुवन्ति नराः शरेयॊ यथेहान्न परदाः परभॊ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 65, + "shloka": 56, + "text": "अन्नं वै परमं दरव्यम अन्नं शरीश च परा मता\nअन्नात पराणः परभवति तेजॊ वीर्यं बलं तथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 65, + "shloka": 57, + "text": "सद्भ्यॊ ददाति यश चान्नं सदैकाग्र मना नरः\nन स दुर्गाण्य अवाप्नॊतीत्य एवम आह पराशरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 65, + "shloka": 58, + "text": "अर्चयित्वा यथान्यायं देवेभ्यॊ ऽननं निवेदयेत\nयदन्नॊ हि नरॊ राजंस तदन्नास तस्य देवताः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 65, + "shloka": 59, + "text": "कौमुद्यां शुक्लपक्षे तु यॊ ऽननदानं करॊत्य उत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 65, + "shloka": 60, + "text": "स संतरति दुर्गाणि परेत्य चानन्त्यम अश्नुते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 65, + "shloka": 61, + "text": "अभुक्त्वातिथये चान्नं परयच्छेद यः समाहितः\nस वै बरह्म विदां लॊकान पराप्नुयाद भरतर्षभ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 65, + "shloka": 62, + "text": "सुकृच्छ्राम आपदं पराप्तश चान्नदः पुरुषस तरेत\nपापं तरति चैवेह दुष्कृतं चापकर्षति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 65, + "shloka": 63, + "text": "इत्य एतद अन्नदानस्य तिलदानस्य चैव ह\nभूमिदानस्य च फलं गॊदानस्य च कीर्तितम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 66, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nशरुतं दानफलं तात यत तवया परिकीर्तितम\nअन्नं तु ते विशेषेण परशस्तम इह भारत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 66, + "shloka": 2, + "text": "पानीय दानं परमं कथं चेह महाफलम\nइत्य एतच छरॊतुम इच्छामि विस्तरेण पितामह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 66, + "shloka": 3, + "text": "[भ]\nहन्त ते वर्तयिष्यामि यथावद भरतर्षभ\nगदतस तन ममाध्येह शृणु सत्यपराक्रम\nपानीय दानात परभृति सर्वं वक्ष्यामि ते ऽनघ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 66, + "shloka": 4, + "text": "यदन्नं यच च पानीयं संप्रदायाश्नुते नरः\nन तस्मात परमं दानं किं चिद अस्तीति मे मतिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 66, + "shloka": 5, + "text": "अन्नात पराणभृतस तात परवर्तन्ते हि सर्वशः\nतस्माद अन्नं परं लॊके सर्वदानेषु कथ्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 66, + "shloka": 6, + "text": "अन्नाद बलं च तेजश च पराणिनां वर्धते सदा\nअन्नदानम अतस तस्माच छरेष्ठम आह परजापतिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 66, + "shloka": 7, + "text": "सावित्र्या हय अपि कौन्तेय शरुतं ते वचनं शुभम\nयतश चैतद यथा चैतद देव सत्रे महामते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 66, + "shloka": 8, + "text": "अन्ने दत्ते नरेणेह पराणा दत्ता भवन्त्य उत\nपराणदानाद धि परमं न दानम इह विद्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 66, + "shloka": 9, + "text": "शरुतं हि ते महाबाहॊ लॊमशस्यापि तद वचः\nपराणान दत्त्वा कपॊताय यत पराप्तं शिविना पुरा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 66, + "shloka": 10, + "text": "तां गतिं लभते दत्त्वा दविजस्यान्नं विशां पते\nगतिं विशिष्टां गच्छन्ति पराणदा इति नः शरुतम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 66, + "shloka": 11, + "text": "अन्नं चापि परभवति पानीयात कुरुसत्तम\nनीर जातेन हि विना न किं चित संप्रवर्तते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 66, + "shloka": 12, + "text": "नीर जातश च भगवान सॊमॊ गरहगणेश्वरः\nअमृतं च सुधा चैव सवाहा चैव वषट तथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 66, + "shloka": 13, + "text": "अन्नौषध्यॊ महाराज वीरुधश च जलॊद्भवाः\nयतः पराणभृतां पराणाः संभवन्ति विशां पते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 66, + "shloka": 14, + "text": "देवानाम अमृतं चान्नं नागानां च सुधा तथा\nपितॄणां च सवधा परॊक्ता पशूनां चापि वीरुधः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 66, + "shloka": 15, + "text": "अन्नम एव मनुष्याणां पराणान आहुर मनीषिणः\nतच च सर्वं नरव्याघ्र पानीयात संप्रवर्तते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 66, + "shloka": 16, + "text": "तस्मात पाणीय दानाद वै न परं विद्यते कव चित\nतच्च दद्यान नरॊ नित्यं य इच्छेद भूतिम आत्मनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 66, + "shloka": 17, + "text": "धन्यं यशस्यम आयुष्यं जलदानं विशां पते\nशत्रूंश चाप्य अधि कौन्तेय सदा तिष्ठति तॊयदः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 66, + "shloka": 18, + "text": "सर्वकामान अवाप्नॊति कीर्तिं चैवेह शाश्वतीम\nपरेत्य चानन्त्यम आप्नॊति पापेभ्यश च परमुच्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 66, + "shloka": 19, + "text": "तॊयदॊ मनुजव्याघ्रस्वर्गं गत्वा महाद्युते\nअक्षयान समवाप्नॊति लॊकान इत्य अब्रवीन मनुः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 67, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nतिलानां कीदृशं दानम अथ दीपस्य चैव ह\nअन्नानां वाससां चैव भूय एव बरवीहि मे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 67, + "shloka": 2, + "text": "[भ]\nअत्राप्य उदाहरन्तीमम इतिहासं पुरातनम\nबराह्मणस्य च संवादं यमस्य च युधिष्ठिर" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 67, + "shloka": 3, + "text": "मध्यदेशे महान गरामॊ बराह्मणानां बभूव ह\nगङ्गायमुनयॊर मध्ये यामुनस्य गिरेर अधः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 67, + "shloka": 4, + "text": "पर्णशालेति विख्यातॊ रमणीयॊ नराधिप\nविद्वांसस तत्र भूयिष्ठा बराह्मणाश चावसंस तदा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 67, + "shloka": 5, + "text": "अथ पराह यमः कं चित पुरुषं कृष्णवाससम\nरक्ताक्षम ऊर्ध्वरॊमाणं काकजङ्घाक्षि नासिकम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 67, + "shloka": 6, + "text": "गच्छ तवं बराह्मण गरामं ततॊ गत्वा तम आनय\nअगस्त्यं गॊत्रतश चापि नामतश चापि शर्मिणम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 67, + "shloka": 7, + "text": "शमे निविष्टं विद्वांसम अध्यापकम अनादृतम\nमा चान्यम आनयेथास तवं स गॊत्रं तस्य पार्श्वतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 67, + "shloka": 8, + "text": "स हि तादृग गुणस तेन तुल्यॊ ऽधययन जन्मना\nअपत्येषु तथा वृत्ते समस्तेनैव धीमता\nतम आनय यथॊद्दिष्टं पूजा कार्या हि तस्य मे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 67, + "shloka": 9, + "text": "स गत्वा परतिकूलं तच चकार यम शासनम\nतम आक्रम्यानयाम आस परतिषिद्धॊ यमेन यः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 67, + "shloka": 10, + "text": "तस्मै यमः समुत्थाय पूजां कृत्वा च वीर्यवान\nपरॊवाच नीयताम एष सॊ ऽनय आनीयताम इति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 67, + "shloka": 11, + "text": "एवम उक्ते तु वचने धर्मराजेन स दविजः\nउवाच धर्मराजानं निर्विण्णॊ ऽधययनेन वै\nयॊ मे कालॊ भवेच छेषस तं वसेयम इहाच्युत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 67, + "shloka": 12, + "text": "[यम]\nनाहं कालस्य विहितं पराप्नॊमीह कथं चन\nयॊ हि धर्मं चरति वै तं तु जानामि केवलम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 67, + "shloka": 13, + "text": "गच्छ विप्र तवम अद्यैव आलयं सवं महाद्युते\nबरूहि वा तवं यथा सवैरं करवाणि किम इत्य उत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 67, + "shloka": 14, + "text": "[बर]\nयत तत्र कृत्वा सुमहत पुण्यं सयात तद बरवीहि मे\nसर्वस्य हि परमाणं तवं तरैलॊक्यस्यापि सत्तम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 67, + "shloka": 15, + "text": "[य]\nशृणु तत्त्वेन विप्रर्षे परदानविधिम उत्तमम\nतिलाः परमकं दानं पुण्यं चैवेह शाश्वतम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 67, + "shloka": 16, + "text": "तिलाश च संप्रदातव्या यथाशक्ति दविजर्षभ\nनित्यदानात सर्वकामांस तिला निर्वर्तयन्त्य उत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 67, + "shloka": 17, + "text": "तिलाञ शराद्धे परशंसन्ति दानम एतद धयनुत्तमम\nतान परयच्छस्व विप्रेभ्यॊ विधिदृष्टेन कर्मणा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 67, + "shloka": 18, + "text": "तिला भक्षयितव्याश च सदा तव आलभनं च तैः\nकार्यं सततम इच्छद्भिः शरेयः सर्वात्मना गृहे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 67, + "shloka": 19, + "text": "तथापः सर्वदा देयाः ��ेयाश चैव न संशयः\nपुष्करिण्यस तडागानि कूपांश चैवात्र खानयेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 67, + "shloka": 20, + "text": "एतत सुदुर्लभतरम इह लॊके दविजॊत्तम\nआपॊ नित्यं परदेयास ते पुण्यं हय एतद अनुत्तमम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 67, + "shloka": 21, + "text": "परपाश च कार्याः पानार्थं नित्यं ते दविजसत्तम\nभुक्ते ऽपय अथ परदेयं ते पानीयं वै विशेषतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 67, + "shloka": 22, + "text": "इत्य उक्ते स तदा तेन यमदूतेन वै गृहान\nनीतश चकार च तथा सर्वं तद यम शासनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 67, + "shloka": 23, + "text": "नीत्वा तं यमदूतॊ ऽपि गृहीत्वा शर्मिणं तदा\nययौ स धर्मराजाय नयवेदयत चापि तम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 67, + "shloka": 24, + "text": "तं धर्मराजॊ धर्मज्ञं पूजयित्वा परतापवान\nकृत्वा च संविदं तेन विससर्ज यथागतम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 67, + "shloka": 25, + "text": "तस्यापि च यमः सर्वम उपदेशं चकार ह\nपरत्येत्य च स तत सर्वं चकारॊक्तं यमेन तत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 67, + "shloka": 26, + "text": "तथा परशंसते दीपान यमः पितृहितेप्सया\nतस्माद दीपप्रदॊ नित्यं संतारयति वै पितॄन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 67, + "shloka": 27, + "text": "दातव्याः सततं दीपास तस्माद भरतसत्तम\nदेवानां च पितॄणां च चक्षुष्य आस्ते मताः परभॊ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 67, + "shloka": 28, + "text": "रत्नदानं च सुमहत पुण्यम उक्तं जनाधिप\nतानि विक्रीय यजते बराह्मणॊ हय अभयंकरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 67, + "shloka": 29, + "text": "यद वै ददाति विप्रेभ्यॊ बराह्मणः परतिगृह्य वै\nउभयॊः सयात तद अक्षय्यं दातुर आदातुर एव च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 67, + "shloka": 30, + "text": "यॊ ददाति सथितः सथित्यां तादृशाय परतिग्रहम\nउभयॊर अक्षयं धर्मं तं मनुः पराह धर्मवित" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 67, + "shloka": 31, + "text": "वाससां तु परदानेन सवदारनिरतॊ नरः\nसुवस्त्रश च सुवेषश च भवतीत्य अनुशुश्रुम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 67, + "shloka": 32, + "text": "गावः सुवर्णं च तथा तिलाश चैवानुवर्णिताः\nबहुशः पुरुषव्याघ्र वेद परामाण्य दर्शनात" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 67, + "shloka": 33, + "text": "विवाहांश चैव कुर्वीत पुत्रान उत्पादयेत च\nपुत्रलाभॊ हि कौरव्य सर्वलाभाद विशिष्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 68, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nभूय एव कुरुश्रेष्ठ दानानां विधिम उत्तमम\nकथयस्व महाप्राज्ञ भूमिदानं विशेषतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 68, + "shloka": 2, + "text": "पृथिवीं कषत्रियॊ दद्याद बराह्मणस तां सवकर्मणा\nविधिवत परतिगृह्���ीयान न तव अन्यॊ दातुम अर्हति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 68, + "shloka": 3, + "text": "सर्ववर्णैस तु यच छक्यं परदातुं फलकाङ्क्षिभिः\nवेदे वा यत समाम्नातं तन मे वयाख्यातुम अर्हसि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 68, + "shloka": 4, + "text": "[भ]\nतुल्यनामानि देयानि तरीणि तुल्यफलानि च\nसर्वकामफलानीह गावः पृथ्वी सरस्वती" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 68, + "shloka": 5, + "text": "यॊ बरूयाच चापि शिष्याय धर्म्यां बराह्मीं सरस्वतीम\nपृथिवी गॊप्रदानाभ्यां स तुल्यं फलम अश्नुते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 68, + "shloka": 6, + "text": "तथैव गाः परशंसन्ति न च देयं ततः परम\nसंनिकृष्टफलास ता हि लघ्व अर्थाश च युधिष्ठिर\nमातरः सर्वभूतानां गावः सर्वसुखप्रदाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 68, + "shloka": 7, + "text": "वृद्धिम आकाङ्क्षता नित्यं गावः कार्याः परदक्षिणाः\nमङ्गलायतनं देव्यस तस्मात पूज्याः सदैव हि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 68, + "shloka": 8, + "text": "परचॊदनं देवकृतं गवां कर्मसु वर्तताम\nपूर्वम एवाक्षरं नान्यद अभिधेयं कथं चन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 68, + "shloka": 9, + "text": "परचारे वा निपाने वा बुधॊ नॊद्वेजयेत गाः\nतृषिता हय अभिवीक्षन्त्यॊ नरं हन्युः स बान्धवम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 68, + "shloka": 10, + "text": "पितृसद्मानि सततं देवतायतनानि च\nपूयन्ते शकृता यासां पूतं किम अधिकं ततः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 68, + "shloka": 11, + "text": "गरास मुष्टिं परगवे दद्यात संवत्सरं तु यः\nअकृत्वा सवयम आहारं वरतं तत सार्वकामिकम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 68, + "shloka": 12, + "text": "स हि पुत्रान यशॊऽरथं च शरियं चाप्य अधिगच्छति\nनाशयत्य अशुभं चैव दुःस्वप्नं च वयपॊहति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 68, + "shloka": 13, + "text": "[य]\nदेयाः किं लक्षणा गावः काश चापि परिवर्जयेत\nकीदेशाय परदातव्या न देयाः कीदृशाय च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 68, + "shloka": 14, + "text": "[बः]\nअसद्वृत्ताय पापाय लुब्धायानृत वादिने\nहव्यकव्य वयपेताय न देया गौः कथं चन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 68, + "shloka": 15, + "text": "भिक्षवे बहुपुत्राय शरॊत्रियायाहिताग्नये\nदत्त्वा दश गवां दाता लॊकान आप्नॊत्य अनुत्तमान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 68, + "shloka": 16, + "text": "यं चैव धर्मं कुरुते तस्य पुण्यफलं च यत\nसर्वस्यैवांश भाग दाता तन्निमित्तं परवृत्तयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 68, + "shloka": 17, + "text": "यश चैनम उत्पादयति यश चैनं तरायते भयात\nयश चास्य कुरुते वृत्तिं सर्वे ते पितरस तरयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 68, + "shloka": 18, + "text": "कल्मषं गुरुशुश्रूषा हन्ति मानॊ महद यशः\nअपुत्रतां तरयः पुत्रा अवृत्तिं दश धेनवः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 68, + "shloka": 19, + "text": "वेदान्तनिष्ठस्य बहुश्रुतस्य; परज्ञान तृप्तस्य जितैन्द्रियस्य\nशिष्टस्य दान्तस्य यतस्य चैव; भूतेषु नित्यं परियवादिनश च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 68, + "shloka": 20, + "text": "यः कषुद्भयाद वै न विकर्म कुर्यान; मृदुर दान्तश चातिथेयश च नित्यम\nवृत्तिं विप्रायातिसृजेत तस्मै; यस तुल्यशीलश च सपुत्रदारः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 68, + "shloka": 21, + "text": "शुभे पात्रे ये गुणा गॊप्रदाने; तावान दॊषॊ बराह्मण सवापहारे\nसर्वावस्थं बराह्मण सवापहारॊ; दाराश चैषां दूरतॊ वर्जनीयाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 69, + "shloka": 1, + "text": "[भ]\nअत्रैव कीर्त्यते सद्भिर बराह्मण सवाभिमर्शने\nनृगेण सुमहत कृच्छ्रं यद अवाप्तं कुरूद्वह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 69, + "shloka": 2, + "text": "निविशन्त्यां पुरा पार्थ दवारवत्याम इति शरुतिः\nअदेश्यत महाकूपस तृणवीरुत समावृतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 69, + "shloka": 3, + "text": "परयत्नं तत्र कुर्वाणास तस्मात कूपाज जलार्थिनः\nशरमेण महता युक्तास तस्मिंस तॊये सुसंवृते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 69, + "shloka": 4, + "text": "ददृशुस ते महाकायं कृकलासम अवस्थितम\nतस्य चॊद्धरणे यत्नम अकुर्वंस ते सहस्रशः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 69, + "shloka": 5, + "text": "परग्रहैश चर्म पट्टैश च तं बद्ध्वा पर्वतॊपमम\nनाशक्नुवन समुद्धर्तुं ततॊ जग्मुर जनार्दनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 69, + "shloka": 6, + "text": "खम आवृत्यॊद पानस्य कृकलासः सथितॊ महान\nतस्य नास्ति समुद्धर्तेत्य अथ कृष्णे नयवेदयन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 69, + "shloka": 7, + "text": "स वासुदेवेन समुद्धृतश च; पृष्टश च कामान निजगाद राजा\nनृगस तदात्मानम अथॊ नयवेदयत; पुरातनं यज्ञसहस्रयाजिनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 69, + "shloka": 8, + "text": "तथा बरुवाणं तु तम आह माहवः; शुभं तवया कर्मकृतं न पापकम\nकथं भवान दुर्गतिम ईदृशं गतॊ; नरेन्द्र तद बरूहि किम एतद ईदृशम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 69, + "shloka": 9, + "text": "शतं सहस्राणि शतं गवां पुनः; पुनः शतान्य अष्ट शतायुतानि\nतवया पुरा दत्तम इतीह शुश्रुम; नृप दविजेभ्यः कव नु तद्गतं तव" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 69, + "shloka": 10, + "text": "नृगस ततॊ ऽबरवीत कृष्णं बराह्मणस्याग्निहॊत्रिणः\nपरॊषितस्य परिभ्रष्टा गौर एका मम गॊधने" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 69, + "shloka": 11, + "text": "गवां सहस्रे संख्याता तदा सा पशुपैर मम\nसा बराह्मणाय मे दत्ता परेत्यार्थम अभिकाङ्क्षता" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 69, + "shloka": 12, + "text": "अपश्यत परिमार्गंश च तां यां परगृहे दविजः\nममेयम इति चॊवाच बराह्मणॊ यस्य साभवत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 69, + "shloka": 13, + "text": "ताव उभौ समनुप्राप्तौ विवदन्तौ भृशज्वरौ\nभवान दाता भवान हर्तेत्य अथ तौ मां तदॊचतुः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 69, + "shloka": 14, + "text": "शतेन शतसंख्येन गवां विनिमयेन वै\nयाचे परतिग्रहीतारं स तु माम अब्रवीद इदम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 69, + "shloka": 15, + "text": "देशकालॊपसंपन्ना दॊग्ध्री कषान्ताविवत्सला\nसवादु कषीरप्रदा धन्या मम नित्यं निवेशने" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 69, + "shloka": 16, + "text": "कृशं च भरते या गौर मम पुत्रम अपस्तनम\nन सा शक्या मया हातुम इत्य उक्त्वा स जगाम ह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 69, + "shloka": 17, + "text": "ततस तम अपरं विप्रं याचे विनिमयेन वै\nगवां शतसहस्रं वै तत कृते गृह्यताम इति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 69, + "shloka": 18, + "text": "[बर]\nन राज्ञां परतिगृह्णामि शक्तॊ ऽहं सवस्य मार्गणे\nसैव गौर दीयतां शीघ्रं ममेति मधुसूदन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 69, + "shloka": 19, + "text": "रुक्मम अश्वांश च ददतॊ रजतं सयन्दनांस तथा\nन जग्राह ययौ चापि तदा स बराह्मणर्षभः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 69, + "shloka": 20, + "text": "एतस्मिन्न एव काले तु चॊदितः कालधर्मणा\nपितृलॊकम अहं पराप्य धर्मराजम उपागमम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 69, + "shloka": 21, + "text": "यमस तु पूजयित्वा मां ततॊ वचनम अब्रवीत\nनान्तः संख्यायते राजंस तव पुण्यस्य कर्मणः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 69, + "shloka": 22, + "text": "अस्ति चैव कृतं पापम अज्ञानात तद अपि तवया\nचरस्व पापं पश्चाद वा पूर्वं वा तवं यथेच्छसि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 69, + "shloka": 23, + "text": "रक्षितास्मीति चॊक्तं ते परतिज्ञा चानृता तव\nबराह्मण सवस्य चादानं तरिविधस ते वयतिक्रमः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 69, + "shloka": 24, + "text": "पूर्वं कृच्छ्रं चरिष्ये ऽहं पश्चाच छुभम इति परभॊ\nधर्मराजं बरुवन्न एवं पतितॊ ऽसमि महीतले" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 69, + "shloka": 25, + "text": "अश्रौषं परच्युतश चाहं यमस्यॊच्चैः परभाषतः\nवासुदेवः समुद्धर्ता भविता ते जनार्दनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 69, + "shloka": 26, + "text": "पूर्णे वर्षसहस्रान्ते कषीणे कर्मणि दुष्कृते\nपराप्स्यसे शाश्वताँल लॊकाञ जितान सवेनैव कर्मणा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 69, + "shloka": 27, + "text": "कूपे ऽऽतमा��म अधःशीर्षम अपश्यं पतितं च ह\nतिर्यग्यॊनिम अनुप्राप्तं न तु माम अजहात समृतिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 69, + "shloka": 28, + "text": "तवया तु तारितॊ ऽसम्य अद्य किम अन्यत्र तपॊबलात\nअनुजानीहि मां कृष्ण गच्छेयं दिवम अद्य वै" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 69, + "shloka": 29, + "text": "अनुज्ञातः स कृष्णेन नमस्कृत्य जनार्दनम\nविमानं दिव्यम आस्थाय ययौ दिवम अरिंदम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 69, + "shloka": 30, + "text": "ततस तस्मिन दिवं पराप्ते नृगे भरतसत्तम\nवासुदेव इमं शलॊकं जगाद कुरुनन्दन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 69, + "shloka": 31, + "text": "बराह्मण सवं न हर्तव्यं पुरुषेण विजानता\nबराह्मण सवं हृतं हन्ति नृगं बराह्मण गौर इव" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 69, + "shloka": 32, + "text": "सतां समागमः सद्भिर नाफलः पार्थ विद्यते\nविमुक्तं नरकात पश्य नृगं साधु समागमात" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 69, + "shloka": 33, + "text": "परदानं फलवत तत्र दरॊहस तत्र तथाफलः\nअपचारं गवां तस्माद वर्जयेत युधिष्ठिर" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 70, + "shloka": 1, + "text": "दत्तानां फलसंप्राप्तिं गवां परब्रूहि मे ऽनघ\nविस्तरेण महाबाहॊ न हि तृप्यामि कथ्यताम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 70, + "shloka": 2, + "text": "[भ]\nअत्राप्य उदाहरन्तीमम इतिहासं पुरातनम\nऋषेर उद्दालकेर वाक्यं नाचिकेतस्य चॊभयॊः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 70, + "shloka": 3, + "text": "ऋषिर उद्दालकिर दीक्षाम उपगम्य ततः सुतम\nतवं माम उपचरस्वेति नाचिकेतम अभाषत\nसमाप्ते नियमे तस्मिन महर्षिः पुत्रम अब्रवीत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 70, + "shloka": 4, + "text": "उपस्पर्शन सक्तस्य सवाख्याय निरतस्य च\nइध्मा दर्भाः सुमनसः कलशश चाभितॊ जलम\nविस्मृतं मे तद आदाय नदीतीराद इहाव्रज" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 70, + "shloka": 5, + "text": "गत्वानवाप्य तत सर्वं नदीवेगसमाप्लुतम\nन पश्यामि तद इत्य एवं पितरं सॊ ऽबरवीन मुनिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 70, + "shloka": 6, + "text": "कषुत्पिपासा शरमाविष्टॊ मुनिर उद्दालकिस तदा\nयमं पश्येति तं पुत्रम अशपत स महातपाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 70, + "shloka": 7, + "text": "तथा स पित्राभिहतॊ वाग्वज्रेण कृताञ्जलिः\nपरसीदेति बरुवन्न एव गतसत्त्वॊ ऽपतद भुवि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 70, + "shloka": 8, + "text": "नाचिकेतं पिता दृष्ट्वा पतितं दुःखमूर्छितः\nकिं मया कृतम इत्य उक्त्वा निपपात महीतले" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 70, + "shloka": 9, + "text": "तस्य दुःखपरीतस्य सवं पुत्रम उपगूहत\nवयतीतं तद अहः शेषं सा चॊग्रा तत्र शर्वर��" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 70, + "shloka": 10, + "text": "पित्र्येणाश्रु परपातेन नाचिकेतः कुरूद्वह\nपरास्पन्दच छयने कौश्ये वृष्ट्या सस्यम इवाप्लुतम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 70, + "shloka": 11, + "text": "स पर्यपृच्छत तं पुत्रं शलाघ्यं परत्यागतं पुनः\nदिव्यैर गन्धैः समादिग्धं कषीणस्वप्नम इवॊत्थितम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 70, + "shloka": 12, + "text": "अपि पुत्र जिता लॊकाः शुभास ते सवेन कर्मणा\nदिष्ट्या चासि पुनः पराप्तॊ न हि ते मानुषं वपुः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 70, + "shloka": 13, + "text": "परत्यक्षदर्शी सर्वस्य पित्रा पृष्टॊ महात्मना\nअन्वर्थं तं पितुर मध्ये महर्षीणां नयवेदयत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 70, + "shloka": 14, + "text": "कुर्वन भवच छासनम आशु यातॊ; हय अहं विशालां रुचिरप्रभावाम\nवैवस्वतीं पराप्य सबाम अपश्यं; सहस्रशॊ यॊजनहैम भौमाम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 70, + "shloka": 15, + "text": "दृष्ट्वैव माम अभिमुखम आपतन्तं; गृहं निवेद्यासनम आदिदेश\nवैवस्वतॊ ऽरघ्यादिभिर अर्हणैश च; भवत कृते पूजयाम आस मां सः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 70, + "shloka": 16, + "text": "ततस तव अहं तं शनकैर अवॊचं; वृतं सदस्यैर अभिपूज्यमानम\nपराप्तॊ ऽसमि ते विषयं धर्मराज; लॊकान अर्हे यान सम तान मे विधत्स्व" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 70, + "shloka": 17, + "text": "यमॊ ऽबरवीन मां न मृतॊ ऽसि सौम्य; यमं पश्येत्य आह तु तवां तपस्वी\nपिता परदीप्ताग्निसमानतेजा; न तच छक्यम अनृतं विप्र कर्तुम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 70, + "shloka": 18, + "text": "देष्टस ते ऽहं परतिगच्छस्व तात; शॊचत्य असौ तव देहस्य कर्ता\nददामि किं चापि मनः परणीतं; परियातिथे तव कामान वृणीष्व" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 70, + "shloka": 19, + "text": "तेनैवम उक्तस तम अहं परत्यवॊचं; पराप्तॊ ऽसमि ते विषयं दुर्निवर्त्यम\nइच्छाम्य अहं पुण्यकृतां समृद्धाँल; लॊकान दरष्टुं यदि ते ऽहं वरार्हः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 70, + "shloka": 20, + "text": "यानं समारॊप्य तु मां स देवॊ; वाहैर युक्तं सुप्रभं भानुमन्तम\nसंदर्शयाम आस तदा सम लॊकान; सर्वांस तदा पुण्यकृतां दविजेन्द्र" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 70, + "shloka": 21, + "text": "अपश्यं तत्र वेश्मानि तैजसानि कृतात्मनाम\nनाना संस्थान रूपाणि सर्वरत्नमयानि च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 70, + "shloka": 22, + "text": "चन्द्रमण्डलशुभ्राणि किङ्किणीजालवन्ति च\nअनेकशतभौमानि सान्तर जलवनानि च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 70, + "shloka": 23, + "text": "वैडूर्यार्क परकाशानि रूप्यरुक्ममयानि च\nतरुणादित्यवर्णानि सथावराणि चराणि च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 70, + "shloka": 24, + "text": "भक्ष्यभॊज्यमयाञ शैलान वासांसि शयनानि च\nसर्वकामफलांश चैव वृक्षान भवनसंस्थितान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 70, + "shloka": 25, + "text": "नद्यॊ वीथ्यः सभा वापी दीर्घिकाश चैव सर्वशः\nघॊषवन्ति च यानानि युक्तान्य एव सहस्रशः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 70, + "shloka": 26, + "text": "कषीरस्रवा वै सरितॊ गिरींश च; सर्पिस तथा विमलं चापि तॊयम\nवैवस्वतस्यानुमतांश च देशान; अदृष्टपूर्वान सुबहून अपश्यम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 70, + "shloka": 27, + "text": "सर्वं दृष्ट्वा तद अहं धर्मराजम; अवॊचं वै परभविष्णुं पुराणम\nकषीरस्यैताः सर्पिषश चैव नद्यः; शश्वत सरॊताः कस्य भॊज्याः परदिष्टाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 70, + "shloka": 28, + "text": "यमॊ ऽबरवीद विद्धि भॊज्यास तवम एता; ये दातारः साधवॊ गॊरसानाम\nअन्ये लॊकाः शाश्वता वीतशॊकाः; समाकीर्णा गॊप्रदाने रतानाम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 70, + "shloka": 29, + "text": "न तव एवासां दानमात्रं परशस्तं; पात्रं कालॊ गॊविशेषॊ विधिश च\nजञात्वा देया विप्र गवान्तरं हि; दुःखं जञातुं पावकादित्यभूतम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 70, + "shloka": 30, + "text": "सवाध्यायाढ्यॊ यॊ ऽतिमात्रं तपस्वी; वैतानस्थॊ बराह्मणः पात्रम आसाम\nकृच्छ्रॊत्सृष्टाः पॊषणाभ्यागताश च; दवारैर एतैर गॊविशेषाः परशस्ताः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 70, + "shloka": 31, + "text": "तिस्रॊ रात्रीर अद्भिर उपॊष्य भूमौ; तृप्ता गावस तर्पितेभ्यः परदेयाः\nवत्सैः परीताः सुप्रजाः सॊपचारास; तर्यहं दत्त्वा गॊरसैर वर्तितव्यम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 70, + "shloka": 32, + "text": "दत्त्वा धेनुं सुव्रतां कांस्यदॊहां; कल्याण वत्साम अपलायिनीं च\nयावन्ति लॊमानि भवन्ति तस्यास; तावद वर्षाण्य अश्नुते सवर्गलॊकम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 70, + "shloka": 33, + "text": "तथानड्वाहं बराह्मणाय परदाय; दान्तं धुर्यं बलवन्तं युवानम\nकुलानुजीवं वीर्यवन्तं बृहन्तं; भुङ्क्ते लॊकान संमितान धेनुदस्य" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 70, + "shloka": 34, + "text": "गॊषु कषान्तं गॊशरण्यं कृतज्ञं; वृत्ति गलानं तादृशं पात्रम आहुः\nवृत्ति गलाने संभ्रमे वा महार्थे; कृष्यर्थे वा हॊमहेतॊः परसूत्याम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 70, + "shloka": 35, + "text": "गुर्वर्थे वा बाल पुष्ट्याभिषङ्गाद; गावॊ दातुं देशकालॊ ऽविशिष्टः\nअन्तर्जाताः सुक्रय जञानलब्धाः; पराणक्रीता निर्जिताश चौदकाश च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 70, + "shloka": 36, + "text": "[नचिकेतस]\nशरुत्वा वैवस्वतवचस तम अहं पुनर अब्रुवम\nअगॊमी गॊप्रदातॄणां कथं लॊकान निगच्छति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 70, + "shloka": 37, + "text": "ततॊ यमॊ ऽबरवीद धीमान गॊप्रदाने परां गतिम\nगॊप्रदानानुकल्पं तु गाम ऋते सन्ति गॊप्रदाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 70, + "shloka": 38, + "text": "अलाभे यॊ गवां दद्याद घृतधेनुं यतव्रतः\nतस्यैता घृतवाहिन्यः कषरन्ते वत्सला इव" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 70, + "shloka": 39, + "text": "घृतालाभे च यॊ दद्यात तिलधेनुं यतव्रतः\nस दुर्गात तारितॊ धेन्वा कषीरनद्यां परमॊदते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 70, + "shloka": 40, + "text": "तिलालाभे च यॊ दद्याज जलधेनुं यतव्रतः\nस कामप्रवहां शीतां नदीम एताम उपाश्नुते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 70, + "shloka": 41, + "text": "एवमादीनि मे तत्र धर्मराजॊ नयदर्शयत\nदृष्ट्वा च परमं हर्षम अवापम अहम अच्युत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 70, + "shloka": 42, + "text": "निवेदये चापि परियं भवत्सु; करतुर महान अल्पधनप्रचारः\nपराप्तॊ मया तात स मत्प्रसूतः; परपत्स्यते वेद विधिप्रवृत्तः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 70, + "shloka": 43, + "text": "शापॊ हय अयं भवतॊ ऽनुग्रहाय; पराप्तॊ मया यत्र दृष्टॊ यमॊ मे\nदानव्युष्टिं तत्र दृष्ट्वा महार्थां; निःसंदिग्धं दानधर्मांश चरिष्ये" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 70, + "shloka": 44, + "text": "इदं च माम अब्रवीद धर्मराजः; पुनः पुनः संप्रहृष्टॊ दविजर्षे\nदानेन तात परयतॊ ऽभूः सदैव; विशेषतॊ गॊप्रदानं च कुर्याः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 70, + "shloka": 45, + "text": "शुद्धॊ हय अर्थॊ नावमन्यः सवधर्मात; पात्रे देयं देशकालॊपपन्ने\nतस्माद गावस ते नित्यम एव परदेया; मा भूच च ते संशयः कश चिद अत्र" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 70, + "shloka": 46, + "text": "एताः पुरा अददन नित्यम एव; शान्तात्मानॊ दानपथे निविष्टाः\nतपांस्य उग्राण्य अप्रतिशङ्कमानास; ते वै दानं परददुश चापि शक्त्या" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 70, + "shloka": 47, + "text": "काले शक्त्या मत्सरं वर्जयित्वा; शुद्धात्मानः शरद्धिनः पुण्यशीलाः\nदत्त्वा तप्त्वा लॊकम अमुं परपन्ना; देदीप्यन्ते पुण्यशीलाश च नाके" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 70, + "shloka": 48, + "text": "एतद दानं नयायलब्धं दविजेभ्यः; पात्रे दत्तं परापणीयं परीक्ष्य\nकाम्याष्टम्यां वर्तिताव्यं दशाहं; रसैर गवां शकृता परस्नवैर वा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 70, + "shloka": 49, + "text": "वेद वरती सयाद वृषभ परदाता; वेदावाप्तिर गॊयुगस्य परदाने\nतीर्थावाप्तिर गॊप्रयुक्त परदाने; पापॊत्सर्गः कपिलायाः परदाने" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 70, + "shloka": 50, + "text": "गाम अप्य एकां कपिलां संप्रदाय; नयायॊपेतां कल्मषाद विप्रमुच्येत\nगवां रसात परमं नास्ति किं चिद; गवां दानं सुमहत तद वदन्ति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 70, + "shloka": 51, + "text": "गावॊ लॊकान धारयन्ति कषरन्त्यॊ; गावश चान्नं संजनयन्ति लॊके\nयस तज जानन न गवां हार्दम एति; स वै गन्ता निरयं पापचेताः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 70, + "shloka": 52, + "text": "यत ते दातुं गॊसहस्रं शतं वा; शतार्धं वा दशवा साधु वत्साः\nअप्य एकां वा साधवे बराह्मणाय; सास्यामुष्मिन पुण्यतीर्था नदी वै" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 70, + "shloka": 53, + "text": "पराप्त्या पुष्ट्या लॊकसंरक्षणेन; गावस तुल्याः सूर्यपादैः पृथिव्याम\nशब्दश चैकः संततिश चॊपभॊगस; तस्माद गॊदः सूर्य इवाभिभाति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 70, + "shloka": 54, + "text": "गुरुं शिष्यॊ वरयेद गॊप्रदाने; स वै वक्ता नियतं सवर्गदाता\nविधिज्ञानां सुमहान एष धर्मॊ; विधिं हय आद्यं विधयः संश्रयन्ति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 70, + "shloka": 55, + "text": "एतद दानं नयायलब्धं दविजेभ्यः; पात्रे दत्त्वा परापयेथाः परीक्ष्य\nतवय्य आशंसन्त्य अमरा मानवाश च; वयं चापि परसृते पुण्यशीलाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 70, + "shloka": 56, + "text": "इत्य उक्तॊ ऽहं धर्मराज्ञा महर्षे; धर्मात्मानं शिरसाभिप्रणम्य\nअनुज्ञातस तेन वैवस्वतेन; परत्यागमं भगवत पादमूलम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 71, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nउक्तं वै गॊप्रदानं ते नाचिकेतम ऋषिं परति\nमाहात्म्यम अपि चैवॊक्तम उद्देशेन गवां परभॊ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 71, + "shloka": 2, + "text": "नृगेण च यथा दुःखम अनुभूतं महात्मना\nएकापराधाद अज्ञानात पितामह महामते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 71, + "shloka": 3, + "text": "दवारवत्यां यथा चासौ निविशन्त्यां समुद्धृतः\nमॊक्षहेतुर अभूत कृष्णस तद अप्य अवधृतं मया" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 71, + "shloka": 4, + "text": "किं तव अस्ति मम संदेहॊ गवां लॊकं परति परभॊ\nतत्त्वतः शरॊतुम इच्छामि गॊदा यत्र विशन्त्य उत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 71, + "shloka": 5, + "text": "[भ]\nअत्राप्य उदाहरन्तीमम इतिहासं पुरातनम\nयथापृच्छत पद्मयॊनिम एतद एव शतक्रतुः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 71, + "shloka": 6, + "text": "[षक्र]\nसवर्लॊकवासिनां लक्ष्मीम अभिभूय सवया तविषा\nगॊलॊकवासिनः पश्ये वरजतः संशयॊ ऽतर मे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 71, + "shloka": 7, + "text": "कीदृशा भगवँल लॊका गवां तद बरूहि मे ऽनघ\nयान आवसन्ति दातार एतद इच्छामि वेदितुम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 71, + "shloka": 8, + "text": "कीदृशाः किं फलाः कः सवित परमस तत्र वै गुणः\nकथं च पुरुषास तत्र गच्छन्ति विगतज्वराः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 71, + "shloka": 9, + "text": "कियत कालं परदानस्य दाता च फलम अश्नुते\nकथं बहुविधं दानं सयाद अल्पम अपि वा कथम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 71, + "shloka": 10, + "text": "बह्वीनां कीदृशं दानम अल्पानां वापि कीदृशम\nअदत्त्वा गॊप्रदाः सन्ति केन वा तच च शंस मे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 71, + "shloka": 11, + "text": "कथं च बहु दाता सयाद अल्पदात्रा समः परभॊ\nअल्पप्रदाता बहुदः कथं च सयाद इहेश्वर" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 71, + "shloka": 12, + "text": "कीदृशी दक्षिणा चैव गॊप्रदाने विशिष्यते\nएतत तथ्येन भगवन मम शंसितुम अर्हसि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 72, + "shloka": 1, + "text": "[बर]\nयॊ ऽयं परश्नस तवया पृष्टॊ गॊप्रदानाधिकारवान\nनास्य परष्टास्ति लॊके ऽसमिंस तवत्तॊ ऽनयॊ हि शतक्रतॊ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 72, + "shloka": 2, + "text": "सन्ति नानाविधा लॊका यांस तवं शक्र न पश्यसि\nपश्यामि यान अहं लॊकान एकपत्न्यश च याः सत्रियः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 72, + "shloka": 3, + "text": "कर्मभिश चापि सुशुभैः सुव्रता ऋषयस तथा\nस शरीरा हि तान यान्ति बराह्मणाः शुभवृत्तयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 72, + "shloka": 4, + "text": "शरीरन्यास मॊक्षेण मनसा निर्मलेन च\nसवप्नभूतांश च ताँल लॊकान पश्यन्तीहापि सुव्रतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 72, + "shloka": 5, + "text": "ते तु लॊकाः सहस्राक्ष शृणु यादृग गुणान्विताः\nन तत्र करमते कालॊ न जरा न च पापकम\nतथान्यन नाशुभं किं चिन न वयाधिस तत्र न कलमः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 72, + "shloka": 6, + "text": "यद यच च गावॊ मनसा तस्मिन वाञ्छन्ति वासव\nतत सर्वं परापयन्ति सम मम परत्यक्षदर्शनात\nकामगाः कामचारिण्यः कामात कामांश च भुञ्जते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 72, + "shloka": 7, + "text": "वाप्यः सरांसि सरितॊ विविधानि वनानि च\nगृहाणि पर्वताश चैव यावद दरव्यं च किं चन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 72, + "shloka": 8, + "text": "मनॊज्ञं सर्वभूतेभ्यः सर्वं तत्र परदृश्यते\nईदृशान विद्धि ताँल लॊकान नास्ति लॊकस ततॊ ऽधिकः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 72, + "shloka": 9, + "text": "तत्र सर्वसहाः कषान्ता वत्सला गुरुवर्तिनः\nअहंकारैर विरहिता यान्ति शक्र नरॊत्तमाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 72, + "shloka": 10, + "text": "यः सर्वमांसानि न भक्���यीत; पुमान सदा यावद अन्याय युक्तः\nमातापित्रॊर अर्चिता सत्ययुक्तः; शुश्रूषिता बराह्मणानाम अनिन्द्यः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 72, + "shloka": 11, + "text": "अक्रॊधनॊ गॊषु तथा दविजेषु; धर्मे रतॊ गुरुशुश्रूषकश च\nयावज जीवं सत्यवृत्ते रतश च; दाने रतॊ यः कषमी चापराधे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 72, + "shloka": 12, + "text": "मृदुर दान्तॊ देवपरायणश च; सर्वातिथिश चापि तथा दयावान\nईदृग गुणॊ मानवः संप्रयाति; लॊकं गवां शाश्वतं चाव्ययं च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 72, + "shloka": 13, + "text": "न पारदारी पश्यति लॊकम एनं; न वै गुरुघ्नॊ न मृषा परलापी\nसदापवादी बराह्मणः शान्तवेदॊ; दॊषैर अन्यैर यश च युक्तॊ दुरात्मा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 72, + "shloka": 14, + "text": "न मित्र धरुन नैकृतिकः कृतघ्नः; शठॊ ऽनृजुर धर्मविद्वेषकश च\nन बरह्महा मनसापि परपश्येद; गवां लॊकं पुण्यकृतां निवासम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 72, + "shloka": 15, + "text": "एतत ते सर्वम आख्यातं नैपुणेन सुरेश्वर\nगॊप्रदान रतानां तु फलं शृणु शतक्रतॊ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 72, + "shloka": 16, + "text": "दायाद्य लब्धैर अर्थैर यॊ गाः करीत्वा संप्रयच्छति\nधर्मार्जित धनक्रीतान स लॊकान अश्नुते ऽकषयान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 72, + "shloka": 17, + "text": "यॊ वै दयूते धनं जित्वा गाः करीत्वा संप्रयच्छति\nस दिव्यम अयुतं शक्र वर्षाणां फलम अश्नुते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 72, + "shloka": 18, + "text": "दायाद्या यस्य वै गावॊ नयायपूर्वैर उपार्जिताः\nपरदतास ताः परदातॄणां संभवन्त्य अक्षया धरुवाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 72, + "shloka": 19, + "text": "परतिगृह्य च यॊ दद्याद गाः सुशुद्धेन चेतसा\nतस्यापीहाक्षयाँल लॊकान धरुवान विद्धि शचीपते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 72, + "shloka": 20, + "text": "जन्मप्रभृति सत्यं च यॊ बरूयान नियतेन्द्रियः\nरुगु दविज सहः कषान्तस तस्य गॊभिः समा गतिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 72, + "shloka": 21, + "text": "न जातु बराह्मणॊ वाच्यॊ यद अवाच्यं शचीपते\nमनसा गॊषु न दरुह्येद गॊवृत्तिर गॊऽनुकम्पकः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 72, + "shloka": 22, + "text": "सत्ये धर्मे च निरतस तस्य शक्र फलं शृणु\nगॊसहस्रेण समिता तस्य धेनुर भवत्य उत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 72, + "shloka": 23, + "text": "कषत्रियस्य गुणैर एभिर अन्वितस्य फलं शृणु\nतस्यापि शततुल्या गौर भवतीति विनिश्चयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 72, + "shloka": 24, + "text": "वैश्यस्यैते यदि गुणास तस्य पञ्चाशतं भवेत\nशूद्रस्यापि विनीतस्य चतुर्भागफ���ं समृतम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 72, + "shloka": 25, + "text": "एतच चैवं यॊ ऽनुतिष्ठेत युक्तः; सत्येन युक्तॊ गुरुशुश्रूषया च\nदान्तः कषान्तॊ देवतार्ची परशान्तः; शुचिर बुद्धॊ धर्मशीलॊ ऽनहंवाक" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 72, + "shloka": 26, + "text": "महत फलं पराप्नुते स दविजाय; दत्त्वा दॊग्ध्रीं विधिनानेन धेनुम\nनित्यं दद्याद एकभक्तः सदा च; सत्ये सथिरॊ गुरुशुश्रूषिता च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 72, + "shloka": 27, + "text": "वेद धयायी गॊषु यॊ भक्तिमांश च; नित्यं दृष्ट्वा यॊ ऽभिनन्देत गाश च\nआ जातितॊ यश च गवां नमेत; इदं फलं शक्र निबॊध तस्य" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 72, + "shloka": 28, + "text": "यत सयाद इष्ट्वा राजसूये फलं तु; यत सयाद इष्ट्वा बहुना काञ्चनेन\nएतत तुल्यं फलम अस्याहुर अग्र्यं; सर्वे सन्तस तव ऋषयॊ ये च सिद्धाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 72, + "shloka": 29, + "text": "यॊ ऽगरं भक्तान किं चिद अप्राश्य दद्याद; गॊभ्यॊ नित्यं गॊव्रती सत्यवादी\nशान्तॊ बुद्धॊ गॊसहस्रस्य पुण्यं; संवत्सरेणाप्नुयात पुण्यशीलः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 72, + "shloka": 30, + "text": "य एकं भक्तम अश्नीयाद दद्याद एकं गवां च यत\nदशवर्षाण्य अनन्तानि गॊव्रती गॊऽनुकम्पकः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 72, + "shloka": 31, + "text": "एकेनैव च भक्तेन यः करीत्वा गां परयच्छति\nयावन्ति तस्य परॊक्तानि दिवसानि शतक्रतॊ\nतावच छतानां स गवां फलम आप्नॊति शाश्वतम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 72, + "shloka": 32, + "text": "बराह्मणस्य फलं हीदं कषत्रिये ऽभिहितं शृणु\nपञ्च वार्षिकम एतत तु कषत्रियस्य फलं समृतम\nततॊ ऽरधेन तु वैश्यस्य शूद्रॊ वैश्यार्धतः समृतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 72, + "shloka": 33, + "text": "यश चात्मविक्रयं कृत्वा गाः करीत्वा संप्रयच्छति\nयावतीः सपर्शयेद गा वै तावत तु फलम अश्नुते\nलॊम्नि लॊम्नि महाभाग लॊकाश चास्याक्षयाः समृताः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 72, + "shloka": 34, + "text": "संग्रामेष्व अर्जयित्वा तु यॊ वै गाः संप्रयच्छति\nआत्मविक्रय तुल्यास ताः शाश्वता विद्धि कौशिक" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 72, + "shloka": 35, + "text": "अलाभे यॊ गवां दद्यात तिलधेनुं यतव्रतः\nदुर्गात स तारितॊ धेन्वा कषीरनद्यां परमॊदते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 72, + "shloka": 36, + "text": "न तव एवासां दानमात्रं परशस्तं; पात्रं कालॊ गॊविशेषॊ विधिश च\nकालज्ञानं विप्र गवान्तरं हि; दुःखं जञातुं पावकादित्यभूतम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 72, + "shloka": 37, + "text": "सवाध्यायाढ्यं शुद्धयॊनि��� परशान्तं; वैतानस्थं पापभीरुं कृतज्ञम\nगॊषु कषान्तं नातितीक्ष्णं शरण्यं वृत्ति; गलानं तादृशं पात्रम आहुः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 72, + "shloka": 38, + "text": "वृत्ति गलाने सीदति चाति मात्रं; कृष्यर्थं वा हॊमहेतॊः परसूत्याम\nगुर्वर्थं वा बाल संवृद्धये वा; धेनुं दद्याद देशकाले विशिष्टे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 72, + "shloka": 39, + "text": "अन्तर्जाताः सुक्रय जञानलब्धाः; पराणक्रीता निर्जिताश चौकजाश च\nकृच्छ्रॊत्सृष्टाः पॊषणाभ्यागताश च; दवारैर एतैर गॊविशेषाः परशस्ताः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 72, + "shloka": 40, + "text": "बलान्विताः शीलवयॊपपन्नाः; सर्वाः परशंसन्ति सुगन्धवत्यः\nयथा हि गङ्गा सरितां वरिष्ठा; तथार्जुनीनां कपिला वरिष्ठा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 72, + "shloka": 41, + "text": "तिस्रॊ रात्रीस तव अद्भिर उपॊष्य भूमौ; तृप्ता गावस तर्पितेभ्यः परदेयाः\nवत्सैः पुष्टैः कषीरपैः सुप्रचारास; तयहं दत्त्वा गॊरसैर वर्तितव्यम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 72, + "shloka": 42, + "text": "दत्त्वा धेनुं सुव्रतां साधु वत्सां; कल्याण वृत्ताम अपलायिनीं च\nयावन्ति लॊमानि भवन्ति तस्यास; तावन्ति वर्षाणि वसत्य अमुत्र" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 72, + "shloka": 43, + "text": "तथानड्वाहं बराह्मणायाथ धुर्यं; दत्त्वा युवानं बलिनं विनीतम\nहलस्य बॊढारम अनन्तवीर्यं; पराप्नॊति लॊकान दश धेनुदस्य" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 72, + "shloka": 44, + "text": "कान्तारे बराह्मणान गाश च यः परित्राति कौशिक\nकषेमेण च विमुच्येत तस्य पुण्यफलं शृणु\nअश्वमेध करतॊस तुल्यं फलं भवति शाश्वतम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 72, + "shloka": 45, + "text": "मृत्युकाले सहस्राक्ष यां वृत्तिम अनुकाङ्क्षते\nलॊकान बहुविधान दिव्यान यद वास्य हृदि वर्तते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 72, + "shloka": 46, + "text": "तत सर्वं समवाप्नॊति कर्मणा तेन मानवः\nगॊभिश च समनुज्ञातः सर्वत्र स महीयते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 72, + "shloka": 47, + "text": "यस तव एतेनैव विधिना गां वनेष्व अनुगच्छति\nतृणगॊमय पर्णाशी निःस्पृहॊ नियतः शुचिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 72, + "shloka": 48, + "text": "अकामं तेन वस्तव्यं मुदितेन शतक्रतॊ\nमम लॊके सुरैः सार्धं लॊके यत्रापि चेच्छति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 73, + "shloka": 1, + "text": "[इन्द्र]\nजानन यॊ गाम अपहरेद विक्रीयाद वार्थ कारणात\nएतद विज्ञातुम इच्छामि का नु तस्य गतिर भवेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 73, + "shloka": 2, + "text": "[बर]\nभक्षार्थं विक्रयार्थं वा ���े ऽपहारं हि कुर्वते\nदानार्थं वा बराह्मणाय तत्रेदं शरूयतां फलम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 73, + "shloka": 3, + "text": "विक्रयार्थं हि यॊ हिंस्याद भक्षयेद वा निर अङ्कुशः\nघातयानं हि पुरुषं ये ऽनुमन्येयुर अर्थिनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 73, + "shloka": 4, + "text": "घातकः खादकॊ वापि तथा यश चानुमन्यते\nयावन्ति तस्या लॊमानि तावद वर्षाणि मज्जति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 73, + "shloka": 5, + "text": "ये दॊषा यादृशाश चैव दविज यज्ञॊपघातके\nविक्रये चापहारे च ते दॊषा वै समृताः परभॊ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 73, + "shloka": 6, + "text": "अपहृत्य तु यॊ गां वै बराह्मणाय परयच्छति\nयावद दाने फलं तस्यास तावन निरयम ऋच्छति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 73, + "shloka": 7, + "text": "सुवर्णं दक्षिणाम आहुर गॊप्रदाने महाद्युते\nसुवर्णं परमं हय उक्तं दक्षिणार्थम असंशयम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 73, + "shloka": 8, + "text": "गॊप्रदानं तारयते सप्त पूर्वांस तथा परान\nसुवर्णं दक्षिणां दत्त्वा तावद दविगुणम उच्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 73, + "shloka": 9, + "text": "सुवर्णं परमं दानं सुवर्णं दक्षिणा परा\nसुवर्णं पावनं शक्र पावनानां परं समृतम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 73, + "shloka": 10, + "text": "कुलानां पावनं पराहुर जातरूपं शतक्रतॊ\nएषा मे दक्षिणा परॊक्ता समासेन महाद्युते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 73, + "shloka": 11, + "text": "[भ]\nएतत पितामहेनॊक्तम इन्द्राय भरतर्षभ\nइन्द्रॊ दशरथायाह रामायाह पिता तथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 73, + "shloka": 12, + "text": "राघवॊ ऽपि परिय भरात्रे लक्ष्मणाय यशस्विने\nऋषिभ्यॊ लक्ष्मणेनॊक्तम अरण्ये वसता विभॊ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 73, + "shloka": 13, + "text": "पारम्पर्यागतं चेदम ऋषयः संशितव्रताः\nदुर्धरं धारयाम आसू राजानश चैव धार्मिकाः\nउपाध्यायेन गदितं मम चेदं युधिष्ठिर" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 73, + "shloka": 14, + "text": "य इदं बराह्मणॊ नित्यं वदेद बराह्मण संसदि\nयज्ञेषु गॊप्रदानेषु दवयॊर अपि समागमे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 73, + "shloka": 15, + "text": "तस्य लॊकाः किलाक्षय्या दैवतैः सह नित्यदा\nइति बरह्मा स भगवान उवाच परमेश्वरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 74, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nविस्रम्भितॊ ऽहं भवता धर्मान परवदता विभॊ\nपरवक्ष्यामि तु संदेहं तन मे बरूहि पितामह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 74, + "shloka": 2, + "text": "वरतानां किं फलं परॊक्तं कीदृशं वा महाद्युते\nनियमानां फलं किं च सवधीतस्य च किं फलम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 74, + "shloka": 3, + "text": "द���स्येह फलं किं च वेदानां धारणे च किम\nअध्यापने फलं किं च सर्वम इच्छामि वेदितुम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 74, + "shloka": 4, + "text": "अप्रतिग्राहके किं च फलं लॊके पितामह\nतस्य किं च फलं दृष्टं शरुतं यः संप्रयच्छति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 74, + "shloka": 5, + "text": "सवकर्मनिरतानां च शूराणां चापि किं फलम\nसत्ये च किं फलं परॊक्तं बरह्मचर्ये च किं फलम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 74, + "shloka": 6, + "text": "पितृशुश्रूषणे किं च मातृशुश्रूषणे तथा\nआचार्य गुरुशुश्रूषास्व अनुक्रॊशानुकम्पने" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 74, + "shloka": 7, + "text": "एतत सर्वम अशेषेण पितामह यथातथम\nवेत्तुम इच्छामि धर्मज्ञ परं कौतूहलं हि मे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 74, + "shloka": 8, + "text": "[भ]\nयॊ वरतं वै यथॊद्दिष्टं तथा संप्रतिपद्यते\nअखण्डं सम्यग आरब्धं तस्य लॊकाः सनातनाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 74, + "shloka": 9, + "text": "नियमानां फलं राजन परत्यक्षम इह दृश्यते\nनियमानां करतूनां च तवयावाप्तम इदं फलम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 74, + "shloka": 10, + "text": "सवधीतस्यापि च फलं दृश्यते ऽमुत्र चेह च\nइह लॊके ऽरथवान नित्यं बरह्मलॊके च मॊदते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 74, + "shloka": 11, + "text": "दमस्य तु फलं राजञ शृणु तवं विस्तरेण मे\nदान्ताः सर्वत्र सुखिनॊ दान्ताः सर्वत्र निर्वृताः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 74, + "shloka": 12, + "text": "यत्रेच्छा गामिनॊ दान्ताः सर्वशत्रुनिषूदनाः\nपरार्थयन्ति च यद दान्ता लभन्ते तन न संशयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 74, + "shloka": 13, + "text": "युज्यन्ते सर्वकामैर हि दान्ताः सर्वत्र पाण्डव\nसवर्गे तथा परमॊदन्ते तपसा विक्रमेण च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 74, + "shloka": 14, + "text": "दानैर यज्ञैश च विविधैर यथा दान्ताः कषमान्विताः\nदाता कुप्यति नॊ दान्तस तस्माद दानात परॊ दमः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 74, + "shloka": 15, + "text": "यस तु दद्याद अकुप्यन हि तस्य लॊकाः सनातनाः\nकरॊधॊ हन्ति हि यद दानं तस्माद दानात परॊ दमः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 74, + "shloka": 16, + "text": "अदृश्यानि महाराज सथानान्य अयुतशॊ दिवि\nऋषीणां सर्वलॊकेषु यानीतॊ यान्ति देवताः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 74, + "shloka": 17, + "text": "दमेन यानि नृपते गच्छन्ति परमर्षयः\nकामयाना महत सथानं तस्माद दानात परॊ दमः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 74, + "shloka": 18, + "text": "अध्यापकं परिक्लेशाद अक्षयं फलम अश्नुते\nविधिवत पावकं हुत्वा बरह्मलॊके नराधिप" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 74, + "shloka": 19, + "text": "अधीत्���ापि हि यॊ वेदान नयायविद्भ्यः परयच्छति\nगुरु कर्म परशंसी च सॊ ऽपि सवर्गे महीयते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 74, + "shloka": 20, + "text": "कषत्रियॊ ऽधययने युक्तॊ यजने दानकर्मणि\nयुद्धे यश च परित्राता सॊ ऽपि सवर्गे महीयते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 74, + "shloka": 21, + "text": "वैश्यः सवकर्मनिरतः परदानाल लभते महत\nशूद्रः सवकर्मनिरतः सवर्गं शुश्रूषयर्च्छति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 74, + "shloka": 22, + "text": "शूरा बहुविधाः परॊक्तास तेषाम अर्थाश च मे शृणु\nशूरान्वयानां निर्दिष्टं फलं शूरस्य चैव ह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 74, + "shloka": 23, + "text": "यज्ञशूरा दमे शूराः सत्यशूरास तथापरे\nयुद्धशूरास तथैवॊक्ता दानशूराश च मानवाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 74, + "shloka": 24, + "text": "बुद्धिशूरास तथैवान्ये कषमा शूरास तथापरे\nआर्जवे च तथा शूराः शमे वर्तन्ति मानवाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 74, + "shloka": 25, + "text": "तैस तैस तु नियमैः शूरा बहवः सन्ति चापरे\nवेदाध्ययनशूराश च शूराश चाध्यापने रताः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 74, + "shloka": 26, + "text": "गुरुशुश्रूषया शूराः पितृशुश्रूषयापरे\nमातृशुश्रूषया शूरा भैक्ष्य शूरास तथापरे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 74, + "shloka": 27, + "text": "सांख्यशूराश च बहवॊ यॊगशूरास तथापरे\nअरण्ये गृहवासे च शूराश चातिथि पूजने\nसर्वे यान्ति पराँल लॊकान सवकर्मफलनिर्जितान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 74, + "shloka": 28, + "text": "धारणं सर्ववेदानां सर्वतीर्थावगाहनम\nसत्यं च बरुवतॊ नित्यं समं वा सयान न वा समम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 74, + "shloka": 29, + "text": "अश्वमेध सहस्रं च सत्यं च तुलया धृतम\nअश्वमेध सहस्राद धि सत्यम एव विशिष्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 74, + "shloka": 30, + "text": "सत्येन सूर्यस तपति सत्येनाग्निः परदीप्यते\nसत्येन मारुतॊ वाति सर्वं सत्ये परतिष्ठितम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 74, + "shloka": 31, + "text": "सत्येन देवान परीणाति पितॄन वै बराह्मणांस तथा\nसत्यम आहुः परं धर्मं तस्मात सत्यं न लङ्घयेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 74, + "shloka": 32, + "text": "मुनयः सत्यनिरता मुनयः सत्यविक्रमाः\nमुनयः सत्यशपथास तस्मात सत्यं विशिष्यते\nसत्यवन्तः सवर्गलॊके मॊदन्ते भरतर्षभ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 74, + "shloka": 33, + "text": "दमः सत्यफलावाप्तिर उक्ता सर्वात्मना मया\nअसंशयं विनीतात्मा सर्वः सवर्गे महीयते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 74, + "shloka": 34, + "text": "बरह्मचर्यस्य तु गुणाञ शृणु मे वसुधाधिप\nआ जन्म मरणाद यस तु बरह्म चारी भवेद इह\nन तस्य किं चिद अप्राप्यम इति विद्धि जनाधिप" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 74, + "shloka": 35, + "text": "बह्व्यः कॊट्यस तव ऋषीणां तु बरह्मलॊके वसन्त्य उत\nसत्ये रतानां सततं दान्तानाम ऊर्ध्वरेतसाम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 74, + "shloka": 36, + "text": "बरह्मचर्यं दहेद राजन सर्वपापान्य उपासितम\nबराह्मणेन विशेषेण बराह्मणॊ हय अगिर उच्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 74, + "shloka": 37, + "text": "परत्यक्षं च तवाप्य एतद बराह्मणेषु तपस्विषु\nबिभेति हि यथा शक्रॊ बरह्म चारि परधर्षितः\nतद बरह्मचर्यस्य फलम ऋषीणाम इह दृश्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 74, + "shloka": 38, + "text": "मातापित्रॊः पूजने यॊ धर्मस तम अपि मे शृणु\nशुश्रूषते यः पितरं न चासूयेत कथं चन\nमातरं वानहं वादी गुरुम आचार्यम एव च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 74, + "shloka": 39, + "text": "तस्य राजन फलं विद्धि सवर्लॊके सथानम उत्तमम\nन च पश्येत नरकं गुरुशुश्रूषुर आत्मवान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 74, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nविधिं गवां परम अहं शरॊतुम इच्छामि तत्त्वतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 75, + "shloka": 1, + "text": "येन ताञ शाश्वताँल लॊकान अखिलान अश्नुवीमहि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 75, + "shloka": 2, + "text": "[भ]\nन गॊदानात परं किं चिद विद्यते वसुधाधिप\nगौर हि नयायागता दत्ता सद्यस तारयते कुलम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 75, + "shloka": 3, + "text": "सताम अर्थे सम्यग उत्पादितॊ यः; स वै कॢप्तः सम्यग इष्टः परजाभ्यः\nतस्मात पूर्वं हय आदि काले परवृत्तं; गवां दाने शृणु राजन विधिं मे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 75, + "shloka": 4, + "text": "पुरा गॊषूपनीतासु गॊषु संदिग्धदर्शिना\nमान्धात्रा परकृतं परश्नं बृहस्पतिर अभाषत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 75, + "shloka": 5, + "text": "दविजातिम अभिसत्कृत्य शवःकालम अभिवेद्य च\nपरदानार्थे नियुञ्जीत रॊहिणीं नियतव्रतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 75, + "shloka": 6, + "text": "आह्वानं च परयुञ्जीत समङ्गे बहुलेति च\nपरविश्य च गवां मध्यम इमां शरुतिम उदाहरेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 75, + "shloka": 7, + "text": "गौर मे माता गॊवृषभः पिता मे; दिवं शर्म जगती मे परतिष्ठा\nपरपद्यैवं शर्वरीम उष्य गॊषु; मुनिर वाणीम उत्सृजेद गॊप्रदाने" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 75, + "shloka": 8, + "text": "स ताम एकां निशां गॊभिः समसंख्यः समव्रतः\nऐकात्म्य गमनात सद्यः कल्मषाद विप्रमुच्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 75, + "shloka": 9, + "text": "उत्सृष्ट वृषवत्सा हि परदेया सूर्यदर्शने\nतरिविधं परतिपत्���व्यम अर्थवादाशिषः सतवाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 75, + "shloka": 10, + "text": "ऊर्जस्विन्य ऊर्ज मेधाश च यज्ञॊ; गर्भॊ ऽमृतस्य जगतश च परतिष्ठा\nकषितौ राधः परभवः शश्वद एव; पराजापत्याः सर्वम इत्य अर्थवादः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 75, + "shloka": 11, + "text": "गावॊ ममैनः परणुदन्तु सौर्यास; तथा सौम्याः सवर्गयानाय सन्तु\nआम्नाता मे ददतीर आश्रयं तु; तथानुक्ताः सन्तु सर्वाशिषॊ मे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 75, + "shloka": 12, + "text": "शेषॊत्सर्गे कर्मभिर देहमॊक्षे; सरस्वत्यः शरेयसि संप्रवृत्ताः\nयूयं नित्यं पुण्यकर्मॊपवाह्या; दिशध्वं मे गतिम इष्टां परपन्नाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 75, + "shloka": 13, + "text": "या वै यूयं सॊ ऽहम अद्यैक भावॊ; युष्मान दत्त्वा चाहम आत्मप्रदाता\nमनश चयुता मन एवॊपपन्नाः; संधुक्षध्वं सौम्य रूपॊग्र रूपाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 75, + "shloka": 14, + "text": "एवं तस्याग्रे पूर्वम अर्धं वदेत; गवां दाता विधिवत पूर्वदृष्टम\nपरतिब्रूयाच छेषम अर्धं दविजातिः; परतिगृह्णन वै गॊप्रदाने विधिज्ञः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 75, + "shloka": 15, + "text": "गां ददानीति वक्तव्यम अर्घ्य वस्त्रवसु परदः\nऊधस्या भरितव्या च वैष्णवीति च चॊदयेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 75, + "shloka": 16, + "text": "नाम संकीर्तयेत तस्या यथा संख्यॊत्तरं स वै\nफलं षड्विंशद अष्टौ च सहस्राणि च विंशतिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 75, + "shloka": 17, + "text": "एवम एतान गुणान वृद्धान गवादीनां यथाक्रमम\nगॊप्रदाता समाप्नॊति समस्तान अष्टमे करमे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 75, + "shloka": 18, + "text": "गॊदः शीली निर्भयश चार्घ दाता; न सयाद दुःखी वसु दाता च कामी\nऊधस्यॊढा भारत यश च विद्वान; वयाख्यातास ते वैष्णवाश च नद्र लॊकाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 75, + "shloka": 19, + "text": "गा वै दत्त्वा गॊव्रती सयात तरिरात्रं; निशां चैकां संवसेतेह ताभिः\nकाम्याष्टम्यां वर्तितव्यं तरिरात्रं; रसैर वा गॊः शकृता परस्नवैर वा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 75, + "shloka": 20, + "text": "वेद वरती सयाद वृषभ परदाता; वेदावाप्तिर गॊयुगस्य परदाने\nतथा गवं विधिम आसाद्य यज्वा; लॊकान अग्र्यान विन्दते नाविधिज्ञः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 75, + "shloka": 21, + "text": "कामान सर्वान पार्थिवान एकसंस्थान; यॊ वै दद्यात कामदुघां च धेनुम\nसम्यक ताः सयुर हव्यकव्यौघवत्यस; तासाम उक्ष्णां जयायसां संप्रदानम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 75, + "shloka": 22, + "text": "न चाशिष्यायाव्रतायॊपकुर्यान; न���श्रद्दधानाय न वक्रबुद्धये\nगुह्यॊ हय अयं सर्वलॊकस्य धर्मॊ; नेमं धर्मं यत्र तत्र परजल्पेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 75, + "shloka": 23, + "text": "सन्ति लॊके शरद्दधाना मनुष्याः; सन्ति कषुद्रा राक्षसा मानुषेषु\nयेषां दानं दीयमानं हय अनिष्टं; नास्तिक्यं चाप्य आश्रयन्ते हय अपुण्याः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 75, + "shloka": 24, + "text": "बार्हस्पत्यं वाक्यम एतन निशम्य; ये राजानॊ गॊप्रदानानि कृत्वा\nलॊकान पराप्ताः पुण्यशीलाः सुवृत्तास; तान मे राजन कीर्त्यमानान निबॊध" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 75, + "shloka": 25, + "text": "उशीनरॊ विष्वग अश्वॊ नृगश च; भगीरथॊ विश्रुतॊ यौवनाश्वः\nमान्धाता वै मुचुकुन्दश च राजा; भूरि दयुम्नॊ नैषधः सॊमकश च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 75, + "shloka": 26, + "text": "पुरूरवा भरतश चक्रवर्ती; यस्यान्वये भारताः सर्व एव\nतथा वीरॊ दाशरथिश च रामॊ; ये चाप्य अन्ये विश्रुताः कीर्तिमन्तः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 75, + "shloka": 27, + "text": "तथा राजा पृथु कर्मा दिलीपॊ; दिवं पराप्तॊ गॊप्रदाने विधिज्ञ्डः\nयज्ञैर दानैस तपसा राजधर्मैर; मान्धाताभूद गॊप्रदानैश च युक्तः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 75, + "shloka": 28, + "text": "तस्मात पार्थ तवम अपीमां मयॊक्तां; बार्हस्पतीं भारतीं धारयस्व\nदविजाग्र्येभ्यः संप्रयच्छ परतीतॊ; गाः पुण्या वै पराप्य राज्यं कुरूणाम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 75, + "shloka": 29, + "text": "[व]\nतथा सर्वं कृतवान धर्मराजॊ; भीष्मेणॊक्तॊ विधिवद गॊप्रदाने\nस मान्धातुर देवदेवॊपदिष्टं; सम्यग धर्मं धारयाम आस राजा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 75, + "shloka": 30, + "text": "इति नृप सततं गवां परदाने; यवशकलान सह गॊमयैः पिबानः\nकषितितलशयनः शिखी यतात्मा; वृष इव राजवृषस तदा बभूव" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 75, + "shloka": 31, + "text": "स नृपतिर अभवत सदैव ताभ्यः; परयत मना हय अभिसंस्तुवंश च गा वै\nनृप धुरि च न गाम अयुङ्क्त भूयस; तुरगवरैर अगमच च यत्र तत्र" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 76, + "shloka": 1, + "text": "[व]\nततॊ युधिष्ठिरॊ राजा भूयः शांतनवं नृप\nगॊधाने विस्तरं धीमान पप्रच्छ विनयान्वितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 76, + "shloka": 2, + "text": "गॊप्रदाने गुणान सम्यक पुनः परब्रूहि भारत\nन हि तृप्याम्य अहं वीर शृण्वानॊ ऽमृतम ईदृशम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 76, + "shloka": 3, + "text": "इत्य उक्तॊ धर्मराजेन तदा शांतनवॊ नृप\nसम्यग आह रुणांस तस्मै गॊप्रदानस्य केवलान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 76, + "shloka": 4, + "text": "[भ]\nवत्सलां ���ुणसंपन्नां तरुणीं वस्त्रसंवृताम\nदत्त्वेदृशीं गां विप्राय सर्वपापैः परमुच्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 76, + "shloka": 5, + "text": "असुर्या नाम ते लॊका गां दत्त्वा तत्र गच्छति\nपीतॊदकां जग्ध तृणां नष्टदुग्धां निर इन्द्रियाम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 76, + "shloka": 6, + "text": "जरॊग्रम उपयॊक्तार्थां जीर्णां कूपम इवाजलम\nदत्त्वा तमः परविशति दविजं कलेशेन यॊजयेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 76, + "shloka": 7, + "text": "दुष्टा रुष्टा वयाधिता दुर्बला वा; न दातव्या याश च मूलैर अदत्तैः\nकलैशैर विप्रं यॊ ऽफलैः संयुनक्ति; तस्यावीर्याश चाफलाश चैव लॊकाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 76, + "shloka": 8, + "text": "बलान्विताः शीलवयॊपपन्नाः; सर्वाः परशंसन्ति सुगन्धवत्यः\nयथा हि गङ्गा सरितां वरिष्ठा; तथार्जुनीनां कपिला वरिष्ठा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 76, + "shloka": 9, + "text": "[य]\nकस्मात समाने बहुला परदाने; सद्भिः परशस्तं कपिला परदानम\nविशेषम इच्छामि महानुभाव; शरॊतुं समर्थॊ हि भवान परवक्तुम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 76, + "shloka": 10, + "text": "[भ]\nवृद्धानां बरुवतां तात शरुतं मे यत परभाषसे\nवक्ष्यामि तद अशेषेण रॊहिण्यॊ निर्मिता यथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 76, + "shloka": 11, + "text": "परजाः सृजेति वयादिष्टः पूर्वं दक्षः सवयम्भुवा\nअसृजद वृत्तिम एवाग्रे परजानां हितकाम्यया" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 76, + "shloka": 12, + "text": "यथा हय अमृतम आश्रित्य वर्तयन्ति दिवौकसः\nतथा वृत्तिं समाश्रित्य वर्तयन्ति परजा विभॊ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 76, + "shloka": 13, + "text": "अचरेभ्यश च भूतेभ्यश चराः शरेष्ठास ततॊ नराः\nबराह्मणाश च ततः शरेष्ठास तेषु यज्ञाः परतिष्ठिताः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 76, + "shloka": 14, + "text": "यज्ञैर आप्यायते सॊमः स च गॊषु परतिष्ठितः\nसर्वे देवाः परमॊदन्ते पूर्ववृत्तास ततः परजाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 76, + "shloka": 15, + "text": "एतान्य एव तु भूतानि पराक्रॊशन वृत्ति काङ्क्षया\nवृत्तिदं चान्वपद्यन्त तृषिताः पितृमातृवत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 76, + "shloka": 16, + "text": "इतीदं मनसा गत्वा परजा सर्गार्थम आत्मनः\nपरजापतिर बलाधानम अमृतं परापिबत तदा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 76, + "shloka": 17, + "text": "स गतस तस्य तृप्तिं तु गन्धं सुरभिम उद्गिरन\nददर्शॊद्गार संवृत्तां सुरभिं मुखजां सुताम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 76, + "shloka": 18, + "text": "सासृजत सौरभेयीस तु सुरभिर लॊकमातरः\nसुवर्णवर्णाः कपिलाः परजानां वृत्ति धेनवः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 76, + "shloka": 19, + "text": "तासाम अमृतवर्णानां कषरन्तीनां समन्ततः\nबभूवामृतजः फेनः सरवन्तीनाम इवॊर्मिजः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 76, + "shloka": 20, + "text": "स वत्स मुखविभ्रष्टॊ भवस्य भुवि तिष्ठतः\nशिरस्य अवाप तत करुद्धः स तदॊदैक्षत परभुः\nललाटप्रभवेनाक्ष्णा रॊहिणीः परदहन्न इव" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 76, + "shloka": 21, + "text": "तत तेजस तु ततॊ रौद्रं कपिला गा विशां पते\nनानावर्णत्वम अनयन मेघान इव दिवाकरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 76, + "shloka": 22, + "text": "यास तु तस्माद अपक्रम्य सॊमम एवाभिसंश्रिताः\nयथॊत्पन्नाः सववर्णस्थास ता नीता नान्यवर्णताम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 76, + "shloka": 23, + "text": "अथ करुद्धं महादेवं परजापतिर अभाषत\nअमृतेनावसिक्तस तवं नॊच्छिष्टं विद्यते गवाम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 76, + "shloka": 24, + "text": "यथा हय अमृतम आदाय सॊमॊ विष्यन्दते पुनः\nतथा कषीरं कषरन्त्य एता रॊहिण्यॊ ऽमृतसंभवाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 76, + "shloka": 25, + "text": "न दुष्यत्य अनिलॊ नाग्निर न सुवर्णं न चॊदधिः\nनामृतेनामृतं पीतं वत्स पीता न वत्सला" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 76, + "shloka": 26, + "text": "इमाँल लॊकान भरिष्यन्ति हविषा परस्नवेन च\nआसाम ऐश्वर्यम अश्नीहि सर्वामृत मयं शुभम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 76, + "shloka": 27, + "text": "वृषभं च ददौ तस्मै सह ताभिः परजापतिः\nपरसादयाम आस मनस तेन रुद्रस्य भारत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 76, + "shloka": 28, + "text": "परीतश चापि महादेवश चकार वृषभं तदा\nधवजं च वाहनं चैव तस्मात स वृषभध्वजः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 76, + "shloka": 29, + "text": "ततॊ देवैर महादेवस तदा पशुपतिः कृतः\nईश्वरः स गवां मध्ये वृषाङ्क इति चॊच्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 76, + "shloka": 30, + "text": "एवम अव्यग्रवर्णानां कपिलानां महौजसाम\nपरदाने परथमः कल्पः सर्वासाम एव कीर्तितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 76, + "shloka": 31, + "text": "लॊकज्येष्ठा लॊकवृत्ति परवृत्ता; रुद्रॊपेताः सॊमविष्यन्द भूताः\nसौम्याः पुण्याः कामदाः पराणदाश च; गा वै दत्त्वा सर्वकामप्रदः सयात" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 76, + "shloka": 32, + "text": "इमं गवां परभव विधानम उत्तमं; पठन सदा शुचिर अति मङ्गलप्रियः\nविमुच्यते कलिकलुषेण मानवः; परियं सुतान पशुधनम आप्नुयात तथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 76, + "shloka": 33, + "text": "हव्यं कव्यं तर्पणं शान्ति कर्म; यानं वासॊ वृद्धबालस्य पुष्टिम\nएतान सर्वान गॊप्रदाने गुणान वै; दाता राजन्न आप्नुयाद वै सदैव" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 76, + "shloka": 34, + "text": "[व]\nपितामहस्याथ निशम्य वाक्यं; राजा सह भरातृभिर आजमीढः\nसौवर्णकांस्यॊपदुहास ततॊ गाः; पार्थॊ ददौ बराह्मणसत्तमेभ्यः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 76, + "shloka": 35, + "text": "तथैव तेभ्यॊ ऽभिददौ दविजेभ्यॊ; गवां सहस्राणि शतानि चैव\nयज्ञान समुद्दिश्य च दक्षिणार्थे; लॊकान विजेतुं परमां च कीर्तिम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 77, + "shloka": 1, + "text": "[भ]\nएतस्मिन एव काले तु वसिष्ठम ऋषिसत्तमम\nइक्ष्वाकुवंशजॊ राजा सौदासॊ ददतां वरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 77, + "shloka": 2, + "text": "सर्वलॊकचरं सिद्धं बरह्मकॊशं सनातनम\nपुरॊहितम इदं परष्टुम अभिवाद्यॊपचक्रमे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 77, + "shloka": 3, + "text": "[सौ]\nतरैलॊक्ये भगवन किं सवित पवित्रं कथ्यते ऽनघ\nयत कीर्तयन सदा मर्त्यः पराप्नुयात पुण्यम उत्तमम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 77, + "shloka": 4, + "text": "[भ]\nतस्मै परॊवाच वचनं परणताय हितं तदा\nगवाम उपनिषद विद्वान नमस्कृत्य गवां शुचिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 77, + "shloka": 5, + "text": "गावः सुरभिगन्धिन्यस तथा गुग्गुलु गन्धिकाः\nगावः परतिष्ठा भूतानां गावः सवस्त्ययनं महत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 77, + "shloka": 6, + "text": "गावॊ भूतं भविष्यच च गावः पुष्टिः सनातनी\nगावॊ लक्ष्म्यास तथा मूलं गॊषु दत्तं न नश्यति\nअन्नं हि सततं गावॊ देवानां परमं हविः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 77, + "shloka": 7, + "text": "सवाहाकारवषट्कारौ गॊषु नित्यं परतिष्ठितौ\nगावॊ यज्ञस्य हि फलं गॊषु यज्ञाः परतिष्ठिताः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 77, + "shloka": 8, + "text": "सायं परतश च सततं हॊमकाले महामते\nगावॊ ददति वै हॊम्यम ऋषिभ्यः पुरुषर्षभ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 77, + "shloka": 9, + "text": "कानि चिद यानि दुर्गाणि दुष्कृतानि कृतानि च\nतरन्ति चैव पाप्मानं धेनुं ये ददति परभॊ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 77, + "shloka": 10, + "text": "एकां च दशगुर दद्याद दश दद्याच च गॊशती\nशतं सहस्रगुर दद्यात सर्वे तुल्यफला हि ते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 77, + "shloka": 11, + "text": "अनाहिताग्निः शतगुर अयज्वा च सहस्रगुः\nसमृद्धॊ यश च कीनाशॊ नार्घ्यम अर्हन्ति ते तरयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 77, + "shloka": 12, + "text": "कपिलां ये परयच्छन्ति स वत्सां कांस्यदॊहनाम\nसुव्रतां वस्त्रसंवीताम उभौ लॊकौ जयन्ति ते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 77, + "shloka": 13, + "text": "युवानम इन्द्रियॊपेतं शतेन सह यूथपम\nगवेन्द्रं बराह्मणेन्द्राय भूरि शृङ्गम अलंकृतम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 77, + "shloka": 14, + "text": "वृषभं ये परयच्छन्ति शरॊत्रियाय परंतप\nऐश्वर्यं ते ऽभिजायन्ते जायमानाः पुनः पुनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 77, + "shloka": 15, + "text": "नाकीर्तयित्वा गाः सुप्यान नास्मृत्य पुनर उत्पतेत\nसायंप्रातर नमस्येच च गास ततः पुष्टिम आप्नुयात" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 77, + "shloka": 16, + "text": "गवां मूत्र पुरीषस्य नॊद्विजेत कदा चन\nन चासां मांसम अश्नीयाद गवां वयुष्टिं तथाश्नुते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 77, + "shloka": 17, + "text": "गाश च संकीर्तयेन नित्यं नावमन्येत गास तथा\nअनिष्टं सवप्नम आलक्ष्य गां नरः संप्रकीर्तयेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 77, + "shloka": 18, + "text": "गॊमयेन सदा सनायाद गॊकरीषे च संविशेत\nशलेष्म मूत्र पुरीषाणि परतिघातं च वर्जयेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 77, + "shloka": 19, + "text": "सार्द्र चर्मणि भुञ्जीत निरीक्षन वारुणीं दिशम\nवाग्यतः सर्पिषा भूमौ गवां वयुष्टिं तथाश्नुते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 77, + "shloka": 20, + "text": "घृतेन जुहुयाद अग्निं घृतेन सवस्ति वाचयेत\nघृतं दद्याद घृतं पराशेद गवां वयुष्टिं तथाश्नुते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 77, + "shloka": 21, + "text": "गॊमत्या विद्यया धेनुं तिलानाम अभिमन्त्र्य यः\nरसरत्नमयीं दद्यान न स शॊचेत कृताकृते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 77, + "shloka": 22, + "text": "गावॊ माम उपतिष्ठन्तु हेमशृङ्गाः पयॊ मुचः\nसुरभ्यः सौरभेयाश च सरितः सागरं यथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 77, + "shloka": 23, + "text": "गावः पश्यन्तु मां नित्यं गावः पश्याम्य अहं तदा\nगावॊ ऽसमाकं वयं तासां यतॊ गावस ततॊ वयम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 77, + "shloka": 24, + "text": "एवं रात्रौ दिवा चैव समेषु विषमेषु च\nमहाभयेषु च नरः कीर्तयन मुच्यते भयात" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 78, + "shloka": 1, + "text": "[वसिस्ठ]\nशतं वर्षसहस्राणां तपस तप्तं सुदुश्चरम\nगॊभिः पूर्वविसृष्टाभिर गच्छेम शरेष्ठताम इति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 78, + "shloka": 2, + "text": "लॊके ऽसमिन दक्षिणानां च सर्वासां वयम उत्तमाः\nभवेम न च लिप्येम दॊषेणेति परंतप" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 78, + "shloka": 3, + "text": "स एव चेतसा तेन हतॊ लिप्येत सर्वदा\nशकृता च पवित्रार्थं कुर्वीरन देव मानुषाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 78, + "shloka": 4, + "text": "तथा सर्वाणि भूतानि सथावराणि चराणि च\nपरदातारश च गॊलॊकान गच्छेयुर इति मानद" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 78, + "shloka": 5, + "text": "ताभ्यॊ वरं ददौ बरह्मा तपसॊ ऽनते सवयंप्रभुः\nएवं भवत्व इत�� विभुर लॊकांस तारयतेति च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 78, + "shloka": 6, + "text": "उत्तस्थुः सिद्धिकामास ता भूतभव्यस्य मातरः\nतपसॊ ऽनते महाराज गावॊ लॊकपरायणाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 78, + "shloka": 7, + "text": "तस्माद गावॊ महाभागाः पवित्रं परम उच्यते\nतथैव सर्वभूतानां गावस तिष्ठन्ति मूर्धनि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 78, + "shloka": 8, + "text": "समानवत्सां कपिलां धेनुं दत्त्वा पयस्विनीम\nसुव्रतां वस्त्रसंवीतां बरह्मलॊके महीयते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 78, + "shloka": 9, + "text": "रॊहिणीं तुल्यवत्सां तु धेनुं दत्त्वा पयस्विनीम\nसुव्रतां वस्त्रसंवीतां सूर्यलॊके महीयते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 78, + "shloka": 10, + "text": "समानवत्सां शबलां धेनुं दत्त्वा पयस्विनीम\nसुव्रतां वस्त्रसंवीतां सॊमलॊके महीयते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 78, + "shloka": 11, + "text": "समानवस्तां शवेतां तु धेनुं दत्त्वा पयस्विनीम\nसुव्रतां वस्त्रसंवीताम इन्द्रलॊके महीयते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 78, + "shloka": 12, + "text": "समानवत्सां कृष्णां तु धेनुं दत्त्वा पयस्विनीम\nसुव्रतां वस्त्रसंवीताम अग्निलॊके महीयते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 78, + "shloka": 13, + "text": "समानवत्सां धूम्रां तु धेनुं दत्त्वा पयस्विनीम\nसुव्रतां वस्त्रसंवीतां याम्य लॊके महीयते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 78, + "shloka": 14, + "text": "अपां फेनसवर्णां तु स वत्सां कांस्यदॊहनाम\nपरदाय वस्त्रसंवीतां वारुणं लॊकम अश्नुते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 78, + "shloka": 15, + "text": "वातरेणु सवर्णां तु स वत्सां कांस्यदॊहनाम\nपरदाय वस्त्रसंवीतां वायुलॊके महीयते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 78, + "shloka": 16, + "text": "हिरण्यवर्णां पिङ्गाक्षीं स वत्सां कांस्यदॊहनाम\nपरदाय वस्त्रसंवीतां कौबेरं लॊकम अश्नुते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 78, + "shloka": 17, + "text": "पलाल धूम्रवर्णां तु स वत्सां कांस्यदॊहनाम\nपरदाय वस्त्रसंवीतां पितृलॊके महीयते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 78, + "shloka": 18, + "text": "स वत्सां पीवरीं दत्त्वा शितिकण्ठाम अलंकृताम\nवैश्वदेवम असंबाधं सथानं शरेष्ठं परपद्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 78, + "shloka": 19, + "text": "समानवत्सां गौरीं तु धेनुं दत्त्वा पयस्विनीम\nसुव्रतां वस्त्रसंवीतां वसूनां लॊकम अश्नुते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 78, + "shloka": 20, + "text": "पाण्डुकम्बल वर्णां तु स वत्सां कांस्यदॊहनाम\nपरदाय वस्त्रसंवीतां साधानां लॊकम अश्नुते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 78, + "shloka": 21, + "text": "वैराट पृष्ठम उक्षाणं सर्वरत्नैर अलं कृतम\nपरदाय मरुतां लॊकान अजरान परतिपद्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 78, + "shloka": 22, + "text": "वत्सॊपपन्नां नीलाङ्गां सर्वरत्नसमन्विताम\nगन्धर्वाप्सरसां लॊकान दत्त्वा पराप्नॊति मानवः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 78, + "shloka": 23, + "text": "शितिकण्ठम अनड्वाहं सर्वरत्नैर अलंकृतम\nदत्त्वा परजापतेर लॊकान विशॊकः परतिपद्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 78, + "shloka": 24, + "text": "गॊप्रदान रतॊ याति भित्त्वा जलदसंचयान\nविमानेनार्क वर्णेन दिवि राजन विराजता" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 78, + "shloka": 25, + "text": "तं चारुवेषाः सुश्रॊण्यः सहस्रं वरयॊषितः\nरमयन्ति नरश्रेष्ठ गॊप्रदान रतं नरम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 78, + "shloka": 26, + "text": "वीणानां वल्लकीनां च नूपुराणां च शिञ्जितैः\nहासैश च हरिणाक्षीणां परसुप्तः परतिबॊध्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 78, + "shloka": 27, + "text": "यावन्ति लॊमानि भवन्ति धेन्वास; तावन्ति वर्षाणि महीयते सः\nसवर्गाच चयुतश चापि ततॊ नृलॊके; कुले समुत्पत्स्यति गॊमिनां सः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 79, + "shloka": 1, + "text": "[व]\nघृतक्षीरप्रदा गावॊ घृतयॊन्यॊ घृतॊद्भवाः\nघृतनद्यॊ घृतावर्तास ता मे सन्तु सदा गृहे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 79, + "shloka": 2, + "text": "घृतं मे हृदये नित्यं घृतं नाभ्यां परतिष्ठितम\nघृतं सर्वृषु गात्रेषु घृतं मे मनसि सथितम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 79, + "shloka": 3, + "text": "गावॊ ममाग्रतॊ नित्यं गावः पृष्ठत एव च\nगावॊ मे सर्वतश चैव गवां मध्ये वसाम्य अहम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 79, + "shloka": 4, + "text": "इत्य आचम्य जपेत सायंप्रातश च पुरुषः सदा\nयद अह्ना कुरुते पापं तस्मात स परिमुच्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 79, + "shloka": 5, + "text": "परासादा यत्र सौवर्णा वसॊर धारा च यत्र सा\nगन्धर्वाप्सरसॊ यत्र तत्र यान्ति सहस्रदाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 79, + "shloka": 6, + "text": "नव नीत पङ्काः कषीरॊदा दधि शैवलसंकुलाः\nवहन्ति यत्र नद्यॊ वै यत्र यान्ति सहस्रदाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 79, + "shloka": 7, + "text": "गवां शतसहस्रं तु यः परयच्छेद यथाविधि\nपराम ऋद्धिम अवाप्याथ स गॊलॊके महीयते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 79, + "shloka": 8, + "text": "दश चॊभयतः परेत्य मातापित्रॊः पितामहान\nदधाति सुकृताँल लॊकान पुनाति च कुलं नरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 79, + "shloka": 9, + "text": "धेन्वाः परमाणेन समप्रमाणां; धेनुं तिलानाम अपि च परदाय\nपानीय दाता च यमस्य लॊके; न यातनां ���ां चिद उपैति तत्र" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 79, + "shloka": 10, + "text": "पवित्रम अग्र्यं जगतः परतिष्ठा; दिवौकसां मातरॊ ऽथाप्रमेयाः\nअन्वालभेद दक्षिणतॊ वरजेच च; दद्याच च पात्रे परसमीक्ष्य कालम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 79, + "shloka": 11, + "text": "धेनुं स वत्सां कपिलां भूरि शृङ्गां; कांस्यॊपदॊहां वसनॊत्तरीयाम\nपरदाय तां गाहति दुर विगाह्यां; याम्यां सभां वीतभयॊ मनुष्यः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 79, + "shloka": 12, + "text": "सुरूपा बहुरूपाश च विश्वरूपाश च मातरः\nगावॊ माम उपतिष्ठन्ताम इति नित्यं परकीर्तयेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 79, + "shloka": 13, + "text": "नातः पुण्यतरं दानं नातः पुण्यतरं फलम\nनातॊ विशिष्टं लॊकेषु भूतं भवितुम अर्हति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 79, + "shloka": 14, + "text": "तवचा लॊम्नाथ शृङ्गैश च वालैः कषीरेण मेदसा\nयज्ञं वहन्ति संभूय किम अस्त्य अभ्यधिकं ततः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 79, + "shloka": 15, + "text": "यया सर्वम इदं वयाप्तं जगत सथावरजङ्गमम\nतां धेनुं शिरसा वन्दे भूतभव्यस्य मातरम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 79, + "shloka": 16, + "text": "गुणवचन समुच्चयैक देशॊ; नृपव मयैष गवां परकीर्तितस ते\nन हि परम इह दानम अस्ति गॊभ्यॊ; भवन्ति न चापि परायणं तथान्यत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 79, + "shloka": 17, + "text": "[भ]\nपरम इदम इति भूमिपॊ विचिन्त्य; परवरम ऋषेर वचनं ततॊ महात्मा\nवयसृजत नियतात्मवान दविजेभ्यॊ; सुबहु च गॊधनम आप्तवांश च लॊकान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 80, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nपवित्राणां पवित्रं यच छरेष्ठं लॊके च यद भवेत\nपावनं परमं चैव तन मे बरूहि पितामह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 80, + "shloka": 2, + "text": "[भ]\nगावॊ महार्थाः पुण्याश च तारयन्ति च मानवान\nधारयन्ति परजाश चेमाः पयसा हविषा तथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 80, + "shloka": 3, + "text": "न हि पुण्यतमं किं चिद गॊभ्यॊ भरतसत्तम\nएताः पवित्राः पुण्याश च तरिषु लॊकेष्व अनुत्तमाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 80, + "shloka": 4, + "text": "देवानाम उपरिष्टाच च गावः परतिवसन्ति वै\nदत्त्वा चैता नरपते यान्ति सवर्गं मनीषिणः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 80, + "shloka": 5, + "text": "मान्धाता यौवनाश्वश च ययातिर नहुषस तथा\nगावॊ ददन्तः सततं सहस्रशतसंमिताः\nगताः परमकं सथानं देवैर अपि सुदुर्लभम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 80, + "shloka": 6, + "text": "अपि चात्र पुरावृत्तं कथयिष्यामि ते ऽनघ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 80, + "shloka": 7, + "text": "ऋषीणाम उत्तमं धीमान कृष्णद्वैपायनं शुकः\nअभिवाद्याह्��िकं कृत्वा शुचिः परयत मानसः\nपितरं परिपप्रच्छ दृष्टलॊकपरावरम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 80, + "shloka": 8, + "text": "कॊ यज्ञः सर्वयज्ञानां वरिष्ठ उपलक्ष्यते\nकिं च कृत्वा परं सवर्गं पराप्नुवन्ति मनीषिणः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 80, + "shloka": 9, + "text": "केन देवाः पवित्रेण सवर्गम अश्नन्ति वा विभॊ\nकिं च यज्ञ्टस्य यज्ञत्वं कव च यज्ञः परतिष्ठितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 80, + "shloka": 10, + "text": "दानानाम उत्तमं किं च किं च सत्रम अतः परम\nपवित्राणां पवित्रंच यत तद बरूहि ममानघ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 80, + "shloka": 11, + "text": "एतच छरुत्वा तु वचनं वयासः परमधर्मवित\nपुत्रायाकथयत सर्वं तत्त्वेन भरतर्षभ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 80, + "shloka": 12, + "text": "[व]\nगावः परतिष्ठा भूतानां तथा गावः परायणम\nगावः पुण्याः पवित्राश च पावनं धर्म एव च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 80, + "shloka": 13, + "text": "पूर्वम आसन्न शृङ्गा वै गाव इत्य अनुशुश्रुमः\nशृङ्गार्थे समुपासन्त ताः किल परभुम अव्ययम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 80, + "shloka": 14, + "text": "ततॊ बरह्मा तु गाः परायम उपविष्टाः समीक्ष्य ह\nईप्सितं परददौ ताभ्यॊ गॊभ्य परत्येकशः परभुः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 80, + "shloka": 15, + "text": "तासं शृङ्गाण्य अजायन्त यस्या यादृङ मनॊगतम\nनानावर्णाः शृङ्गवन्त्यस ता वयरॊचन्त पुत्रक" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 80, + "shloka": 16, + "text": "बरह्मणा वरदत्तास ता हव्यकव्य परदाः शुभाः\nपुण्याः पवित्राः सुभगा दिव्यसंस्थान लक्षणाः\nगावस तेजॊ महद दिव्यं गवां दानं परशस्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 80, + "shloka": 17, + "text": "ये चैताः संप्रयच्छन्ति साधवॊ वीतमत्सराः\nते वै सुकृतिनः परॊक्ताः सर्वदानप्रदाश च ते\nगवां लॊकं यथा पुण्यम आप्नुवन्ति च ते ऽनघ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 80, + "shloka": 18, + "text": "यत्र वृक्षा मधु फला दिव्यपुष्पफलॊपगाः\nपुष्पाणि च सुगन्धीनि दिव्यानि दविजसत्तम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 80, + "shloka": 19, + "text": "सर्वा मणिमयी भूमिः सूक्ष्मकाञ्चनवालुका\nसर्वत्र सुखसंस्पर्शा निष्पङ्का नीरजा शुभा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 80, + "shloka": 20, + "text": "रक्तॊत्पलवनैश चैव मणिदण्डैर हिरण्मयैः\nतरुणादित्यसंकाशैर भान्ति तत्र जलाशयाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 80, + "shloka": 21, + "text": "महार्हामणि पत्रैश च काञ्चनप्रभ केसरैः\nनीलॊत्पलविमिश्रैश च सरॊभिर बहु पङ्कजैः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 80, + "shloka": 22, + "text": "करवीर वनैः फुल्लैः सहस्रावर्त स���वृतैः\nसंतानकवनैः फुल्लैर वृक्षैश च समलंकृताः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 80, + "shloka": 23, + "text": "निर्मलाभिश च मुक्ताभिर मणिभिश च महाधनैः\nउद्धूत पुलिनास तत्र जातरूपैश च निम्नगाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 80, + "shloka": 24, + "text": "सर्वरत्नमयैर्श चित्रैर अवगाढा नगॊत्तमैः\nजातरूपमयैश चान्यैर हुताशनसमप्रभैः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 80, + "shloka": 25, + "text": "सौवर्णगिरयस तत्र मणिरत्नशिलॊच्चयाः\nसर्वरत्नमयैर भान्ति शृङ्गैश चारुभिर उच्छ्रितैः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 80, + "shloka": 26, + "text": "नित्यपुष्पफलास तत्र नगाः पत्ररथाकुलाः\nदिव्यगन्धरसैः पुष्पैः फलैश च भरतर्षभ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 80, + "shloka": 27, + "text": "रमन्ते पुण्यकर्माणस तत्र नित्यं युधिष्ठिर\nसर्वकामसमृद्धार्था निःशॊका गतमन्यवः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 80, + "shloka": 28, + "text": "विमानेषु विचित्रेषु रमणीयेषु भारत\nमॊदन्ते पुण्यकर्माणॊ विहरन्तॊ यशस्विनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 80, + "shloka": 29, + "text": "उपक्रीडन्ति तान राजञ शुभाश चाप्सरसां गणाः\nएलाँल लॊकान अवाप्नॊति गां दत्त्वा वै युधिष्ठिर" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 80, + "shloka": 30, + "text": "यासाम अधिपतिः पूषा मारुतॊ बलवान बली\nऐश्वर्ये वरुणॊ राजा ता मां पान्तु युगंधराः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 80, + "shloka": 31, + "text": "सुरूपा बहुरूपाश च विश्वरूपाश च मातरः\nपराजापत्या इति बरह्मञ जपेन नित्यं यतव्रतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 80, + "shloka": 32, + "text": "गास तु शुश्रूषते यश च समन्वेति च सर्वशः\nतस्मै तुष्टाः परयच्छन्ति वरान अपि सुदुर्लभान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 80, + "shloka": 33, + "text": "न दरुह्येन मनसा चापि गॊषु ता हि सुखप्रदाः\nअर्चयेत सदा चैव नमः कारैश च पूजयेत\nदान्तः परीतमना नित्यं गवां वयुष्टिं तथाश्नुते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 80, + "shloka": 34, + "text": "येन देवाः पवित्रेण भुञ्जते लॊकम उत्तमम\nयत पवित्रं पवित्राणां तद घृतं शिरसा वहेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 80, + "shloka": 35, + "text": "घृतेन जुहुयाद अग्निं घृतेन सवस्ति वाचयेत\nघृतं पराशेद घृतं दद्याद गवां वयुष्टिं तथाश्नुते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 80, + "shloka": 36, + "text": "तर्यहम उष्णं पिबेन मूत्रं तर्यहम उष्णं पिबेत पयः\nगवाम उष्णं पयः पीत्वा तयहम उष्णं घृतं पिबेत\nतर्यहम उष्णं घृतं पीत्वा वायुभक्षॊ भवेत तर्यहम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 80, + "shloka": 37, + "text": "निर्हृतैश च यवैर गॊभिर मासं परसृत यावकः\nबरह��महत्या समं पापं सर्वम एतेन शुध्यति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 80, + "shloka": 38, + "text": "पराभवार्थं दैत्यानां देवैः शौचम इदं कृतम\nदेवत्वम अपि च पराप्ताः संसिद्धाश च महाबलाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 80, + "shloka": 39, + "text": "गावः पवित्राः पुण्याश च पावनं परमं महत\nताश च दत्त्वा दविजातिभ्यॊ नरः सवर्गम उपाश्नुते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 80, + "shloka": 40, + "text": "गवां मध्ये शुचिर भूत्वा गॊमतीं मनसा जपेत\nपूताभिर अद्भिर आचम्य शुचिर भवति निर्मलः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 80, + "shloka": 41, + "text": "अग्निमध्ये गवां मध्ये बराह्मणानां च संसदि\nविद्या वेद वरतस्नाता बराह्मणाः पुण्यकर्मिणः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 80, + "shloka": 42, + "text": "अध्यापयेरञ शिष्यान वै गॊमतीं यज्ञसंमिताम\nतरिरात्रॊपॊषितः शरुत्वा गॊमतीं लभते वरम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 80, + "shloka": 43, + "text": "पुत्र कामश च लभते पुत्रं धनम अथापि च\nपतिकामा च भर्तारं सर्वकामांश च मानवः\nगावस तुष्टाः परयच्छन्ति सेविता वै न संशयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 80, + "shloka": 44, + "text": "एवम एता महाभागा यज्ञियाः सर्वकामदाः\nरॊहिण्य इति जानीहि नैताभ्यॊ विद्यते परम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 80, + "shloka": 45, + "text": "इत्य उक्तः स महातेजाः शुकः पित्रा महात्मना\nपूजयाम आस गा नित्यं तस्यात तवम अपि पूजय" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 81, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nमया गवां पुरीषं वै शरिया जुष्टम इति शरुतम\nएतद इच्छाम्य अहं शरॊतुं संशयॊ ऽतर हि मे महान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 81, + "shloka": 2, + "text": "[भ]\nअत्राप्य उदाहरन्तीमम इतिहासं पुरातनम\nगॊभिर नृपेह संवादं शरिया भरतसत्तम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 81, + "shloka": 3, + "text": "शरीः कृत्वेह वपुः कान्तं गॊमध्यं परविवेश ह\nगावॊ ऽथ विस्मितास तस्या दृष्ट्वा रूपस्य संपदम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 81, + "shloka": 4, + "text": "[गावह]\nकासि देवि कुतॊ वा तवं रूपेणाप्रतिमा भुवि\nविस्मिताः सम महाभागे तव रूपस्य संपदा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 81, + "shloka": 5, + "text": "इच्छामस तवां वयं जञातुं का तवं कव च गमिष्यसि\nतत्त्वेन च सुवर्णाभे सर्वम एतद बरवीहि नः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 81, + "shloka": 6, + "text": "[षरी]\nलॊककान्तास्मि भद्रं वः शरीर नाम्नेह परिश्रुता\nमया दैत्याः परित्यक्ता विनष्टाः शाश्वतीः समाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 81, + "shloka": 7, + "text": "इन्द्रॊ विवस्वान सॊमश च विष्णुर आपॊ ऽगनिर एव च\nमयाभिपन्ना ऋध्यन्ते ऋषयॊ देवतास तथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 81, + "shloka": 8, + "text": "यांश च दविषाम्य अहं गावस ते विनश्यन्ति सर्वशः\nधर्मार्थकामहीनाश च ते भवन्त्य असुखान्विताः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 81, + "shloka": 9, + "text": "एवं परभावां मां गावॊ विजानीत सुखप्रदाम\nइच्छामि चापि युष्मासु वस्तुं सर्वासु नित्यदा\nआगता परार्थयानाहं शरीजुष्टा भवतानघाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 81, + "shloka": 10, + "text": "[गावह]\nअध्रुवां चञ्चलां च तवां सामान्यां बहुभिः सह\nन तवाम इच्छामि भद्रं ते गम्यतां यत्र रॊचते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 81, + "shloka": 11, + "text": "वपुष्मन्त्यॊ वयं सर्वाः किम अस्माकं तवयाद्य वै\nयत्रेष्टं गम्यतां तत्र कृतकार्या वयं तवया" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 81, + "shloka": 12, + "text": "[षरी]\nकिम एतद वः कषमं गावॊ यन मां नेहाभ्यनन्दथ\nन मां संप्रति गृह्णीथ कस्माद वै दुर्लभां सतीम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 81, + "shloka": 13, + "text": "सत्यश च लॊकवादॊ ऽयं लॊके चरति सुव्रताः\nसवयं पराप्ते परिभवॊ भवतीति विनिश्चयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 81, + "shloka": 14, + "text": "महद उग्रं तपः कृत्वा मां निषेवन्ति मानवाः\nदेवदानवगन्धर्वाः पिशाचॊरगराक्षसाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 81, + "shloka": 15, + "text": "कषमम एतद धि वॊ गावः परतिगृह्णीत माम इह\nनावमन्या हय अहं सौम्यास तरिलॊके स चराचरे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 81, + "shloka": 16, + "text": "[गावह]\nनावमन्यामहे देवि न तवां परिभवामहे\nअध्रुवा चलचित्तासि ततस तवां वर्जयामहे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 81, + "shloka": 17, + "text": "बहुनात्र किम उक्तेन गम्यतां यत्र वाञ्छसि\nवपुष्मत्यॊ वयं सर्वाः किम अस्माकं तवयानघ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 81, + "shloka": 18, + "text": "[षरी]\nअवज्ञाता भविष्यामि सर्वलॊकेषु मानदाः\nपरत्याख्यानेन युष्माभिः परसादः करियताम इति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 81, + "shloka": 19, + "text": "महाभागा भवत्यॊ वै शरण्याः शरणागताम\nपरित्रायन्तु मां नित्यं भजमानाम अनिन्दिताम\nमाननां तव अहम इच्छामि भवत्यः सततं शुभाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 81, + "shloka": 20, + "text": "अप्य एकाङ्के तु वॊ वस्तुम इच्छामि च सुकुत्सिते\nन वॊ ऽसति कुत्सितं किं चिद अङ्गेष्व आलक्ष्यते ऽनघाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 81, + "shloka": 21, + "text": "पुण्याः पवित्राः सुभगा ममादेशं परयच्छत\nवसेयं यत्र चाङ्गे ऽहं तन मे वयाख्यातुम अर्हथ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 81, + "shloka": 22, + "text": "[भ]\nएवम उक्तास तु ता गावः शुभाः करुणवत्सलाः\nसंमन्त्र्य सहिताः सर्वाः ��रियम ऊचुर नराधिप" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 81, + "shloka": 23, + "text": "अवश्यं मानना कार्या तवास्माभिर यशस्विनि\nशकृन मूत्रे निवस नः पुण्यम एतद धि नः शुभे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 81, + "shloka": 24, + "text": "[षरी]\nदिष्ट्या परसादॊ युष्माभिः कृतॊ मे ऽनुग्रहात्मकः\nएवं भवतु भद्रं वः पूजितास्मि सुखप्रदाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 81, + "shloka": 25, + "text": "[भ]\nएवं कृत्वा तु समयं शरीर गॊभिः सह भारत\nपश्यन्तीनां ततस तासां तत्रैवान्तरधीयत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 81, + "shloka": 26, + "text": "एतद गॊशकृतः पुत्र माहात्म्यं ते ऽनुवर्णितम\nमहात्म्यं च गवां भूयः शरूयतां गदतॊ मम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 82, + "shloka": 1, + "text": "[भ]\nये च गाः संप्रयच्छन्ति हुतशिष्टाशिनश च ये\nतेषां सत्राणि यज्ञाश च नित्यम एव युधिष्ठिर" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 82, + "shloka": 2, + "text": "ऋते दधिघृतेनेह न यज्ञः संप्रवर्तते\nतेन यज्ञस्य यज्ञत्वम अतॊ मूलं च लक्ष्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 82, + "shloka": 3, + "text": "दानानाम अपि सर्वेषां गवां दानं परशस्यते\nगावः शरेष्ठाः पवित्राश च पावनं हय एतद उत्तमम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 82, + "shloka": 4, + "text": "पुष्ट्य अर्थम एताः सेवेत शान्त्य अर्थम अपि चैव ह\nपयॊ दधिघृतं यासां सर्वपापप्रमॊचनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 82, + "shloka": 5, + "text": "गावस तेजः परं परॊक्तम इह लॊके परत्र च\nन गॊभ्यः परमं किं चित पवित्रं पुरुषर्षभ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 82, + "shloka": 6, + "text": "अत्राप्य उदाहरन्तीमम इतिहासं पुरातनम\nपितामहस्य संवादम इन्द्रस्य च युधिष्ठिर" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 82, + "shloka": 7, + "text": "परा भूतेषु दैत्येषु शक्रे तरिभुवनेश्वरे\nपरजाः समुदिताः सर्वाः सत्यधर्मपरायणाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 82, + "shloka": 8, + "text": "अथर्षयः स गन्धर्वाः किंनरॊरगराक्षसाः\nदेवासुरसुपर्णाश च परजानां पतयस तथा\nपर्युपासन्त कौरव्य कदा चिद वै पितामहम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 82, + "shloka": 9, + "text": "नारदः पर्वतश चैव विश्वावसुहहाहुहू\nदिव्यतानेषु गायन्तः पर्युपासन्त तं परभुम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 82, + "shloka": 10, + "text": "तत्र दिव्यानि पुष्पाणि परावहत पवनस तथा\nआजह्रुर ऋतवश चापि सुगन्धीनि पृथक पृथक" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 82, + "shloka": 11, + "text": "तस्मिन देवसमावाये सर्वभूतसमागमे\nदिव्यवादित्र संघुष्टे दिव्यस्त्री चारणावृते\nइन्द्रः पप्रच्छ देवेशम अभिवाद्य परणम्य च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 82, + "shloka": 12, + "text": "देवानां भगवन कस्माल लॊकेशानां पितामह\nउपरिष्टाद गवां लॊक एतद इच्छामि वेदितुम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 82, + "shloka": 13, + "text": "किं तपॊ बरह्मचर्यं वा गॊभिः कृतम इहेश्वर\nदेवानाम उपरिष्टाद यद वसन्त्य अरजसः सुखम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 82, + "shloka": 14, + "text": "तत्र परॊवाच तं बरह्मा शक्रं बलनिसूदनम\nअवज्ञातास तवया नित्यं गावॊ बलनिसूदन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 82, + "shloka": 15, + "text": "तेन तवम आसां माहात्म्यं न वेत्थ शृणु तत परभॊ\nगवां परभावं परमं माहात्म्यं च सुरर्षभ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 82, + "shloka": 16, + "text": "यज्ञाङ्गं कथिता गावॊ यज्ञ एव च वासव\nएताभिश चाप्य ऋते यज्ञॊ न परवर्तेत कथं चन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 82, + "shloka": 17, + "text": "धारयन्ति परजाश चैव पयसा हविषा तथा\nएतासां तनयाश चापि कृषियॊगम उपासते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 82, + "shloka": 18, + "text": "जनयन्ति च धान्यानि बीजानि विविधानि च\nततॊ यज्ञाः परवर्तन्ते हव्यं कव्यं च सर्वशः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 82, + "shloka": 19, + "text": "पयॊ दधिघृतं चैव पुण्याश चैताः सुराधिप\nवहन्ति विविधान भारान कषुत कृष्णा परिपीडिताः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 82, + "shloka": 20, + "text": "मुनींश च धारयन्तीह परजाश चैवापि कर्मणा\nवासवाकूट वाहिन्यः कर्मणा सुकृतेन च\nउपरिष्टात ततॊ ऽसमाकं वसन्त्य एताः सदैव हि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 82, + "shloka": 21, + "text": "एतत ते कारणं शक्र निवासकृतम अद्य वै\nगवां देवॊपरिष्टाद धि समाख्यातं शतक्रतॊ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 82, + "shloka": 22, + "text": "एता हि वरदत्ताश च वरदाश चैव वासव\nसौरभ्यः पुण्यकर्मिण्यः पावनाः शुभलक्षणाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 82, + "shloka": 23, + "text": "यदर्थं गा गताश चैव सौरभ्यः सुरसत्तम\nतच च मे शृणु कार्त्स्न्येन वदतॊ बलसूदन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 82, + "shloka": 24, + "text": "पुरा देवयुगे तात दैत्येन्द्रेषु महात्मसु\nतरीँल लॊकान अनुशासत्सु विष्णौ गर्भत्वम आगते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 82, + "shloka": 25, + "text": "अदित्यास तप्यमानायास तपॊ घॊरं सुशुश्चरम\nपुत्रार्थम अमर शरेष्ठ पादेनैकेन नित्यदा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 82, + "shloka": 26, + "text": "तां तु दृष्ट्वा महादेवीं तप्यमानां महत तपः\nदक्षस्य दुहिता देवी सुरभिर नाम नामतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 82, + "shloka": 27, + "text": "अतप्यत तपॊ घॊरं हृष्टा धर्मपरायणा\nकैलासशिखरे रम्ये देवगन्धर्वसेविते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 82, + "shloka": 28, + "text": "वयतिष्ठद एकपादेन परमं यॊगम आस्थिता\nदशवर्षसहस्राणि दशवर्षशतानि च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 82, + "shloka": 29, + "text": "संतप्तास तपसा तस्या देवाः सर्षिमहॊरगाः\nतत्र गत्वा मया सार्धं पर्युपासन्त तां शुभाम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 82, + "shloka": 30, + "text": "अथाहम अब्रुवं तत्र देवीं तां तपसान्विताम\nकिमर्थं तप्यते देवि तपॊ घॊरम अनिन्दिते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 82, + "shloka": 31, + "text": "परीतस ते ऽहं महाभागे तपसानेन शॊभने\nवरयस्व वरं देवि दातास्मीति पुरंदर" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 82, + "shloka": 32, + "text": "[सुरभी]\nवरेण भगवन मह्यं कृतं लॊकपितामह\nएष एव वरॊ मे ऽदय यत परीतॊ ऽसि ममानघ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 82, + "shloka": 33, + "text": "[बर]\nताम एवं बरुवतीं देवीं सुरभीं तरिदशेश्वर\nपरत्यव्रुवं यद देवैन्द्र तन निबॊध शचीपते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 82, + "shloka": 34, + "text": "अलॊभ काम्यया देवि तपसा च शुभेन ते\nपरसन्नॊ ऽहं वरं तस्माद अमरत्वं ददानि ते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 82, + "shloka": 35, + "text": "तरयाणाम अपि लॊकानाम उपरिष्टान निवत्स्यसि\nमत्प्रसादाच च विख्यातॊ गॊलॊकः स भविष्यति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 82, + "shloka": 36, + "text": "मानुषेषु च कुर्वाणाः परजाः कर्मसुतास तव\nनिवत्स्यन्ति महाभागे सर्वा दुहितरश च ते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 82, + "shloka": 37, + "text": "मनसा चिन्तिता भॊगास तवया वै दिव्यमानुषाः\nयच च सवर्गसुखं देवि तत ते संपत्स्यते शुभे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 82, + "shloka": 38, + "text": "तस्या लॊकाः सहस्राक्ष सर्वकामसमन्विताः\nन तत्र करमते मृत्युर न जरा न च पावकः\nन दैन्यं नाशुभं किं चिद विद्यते तत्र वासव" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 82, + "shloka": 39, + "text": "तत्र दिव्यान्य अरण्यानि दिव्यानि भवनानि च\nविमानानि च युक्तानि कामगानि च वासव" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 82, + "shloka": 40, + "text": "वरतैश च विविधैः पुण्यैस तथा तीर्थानुसेवनात\nतपसा महता चैव सुकृतेन च कर्मणा\nशक्यः समासादयितुं गॊलॊकः पुष्करेक्षण" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 82, + "shloka": 41, + "text": "एतत ते सर्वम आख्यातं मया शक्रानुपृच्छते\nन ते परिभवः कार्यॊ गवाम अरिनिसूदन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 82, + "shloka": 42, + "text": "[भ]\nएतच छरुत्वा सहस्राक्षः पूजयाम आस नित्यदा\nगाश चक्रे बहुमानं च तासु नित्यं युधिष्ठिर" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 82, + "shloka": 43, + "text": "एतत ते सर्वम आख्यातं पावनं च महाद्युते\nपवित्रं परमं चापि गवां माहात्म्यम उत्तमम\nकीर्तितं पुरुषव्याघ्र सर्वपापविनाशनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 82, + "shloka": 44, + "text": "य इदं कथयेन नित्यं बराह्मणेभ्यः समाहितः\nहव्यकव्येषु यज्ञेषु पितृकार्येषु चैव ह\nसार्वकामिकम अक्षय्यं पितॄंस तस्यॊपतिष्ठति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 82, + "shloka": 45, + "text": "गॊषु भक्तश च लभते यद यद इच्छति मानवः\nसत्रियॊ ऽपि भक्ता या गॊषु ताश च कामान अवाप्नुयुः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 82, + "shloka": 46, + "text": "पुत्रार्थी लभते पुत्रं कन्या पतिम अवाप्नुयात\nधनार्थी लभते वित्तं धर्मार्थी धर्मम आप्नुयात" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 82, + "shloka": 47, + "text": "विद्यार्थी पराप्नुयाद विद्यां सुखार्थी पराप्नुयात सुखम\nन किं चिद दुर्लभं चैव गवां भक्तस्य भारत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 83, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nउक्तं पितामहेनेदं गवां दानम अनुत्तमम\nविशेषेण नरेन्द्राणाम इति धर्मम अवेक्षताम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 83, + "shloka": 2, + "text": "राज्यं हि सततं दुःखम आश्रमाश च सुदुर्विदाः\nपरिवारेण वै दुःखं दुर्धरं चाकृतात्मभिः\nभूयिष्ठं च नरेन्द्राणां विद्यते न शुभा गतिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 83, + "shloka": 3, + "text": "पूयन्ते ते ऽतर नियतं परयच्छन्तॊ वसुंधराम\nपूर्वं च कथिता धर्मास तवया मे कुरुनन्दन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 83, + "shloka": 4, + "text": "एवम एव गवाम उक्तं परदानं ते नृगेण्ण ह\nऋषिणा नाचिकेतेन पूर्वम एव निदर्शितम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 83, + "shloka": 5, + "text": "वेदॊपनिषदे चैव सर्वकर्मसु दक्षिणा\nसर्वक्रतुषु चॊद्दिष्टं भूमिर गावॊ ऽथ काञ्चनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 83, + "shloka": 6, + "text": "तत्र शरुतिस तु परमा सुवर्णं दक्षिणेति वै\nएतद इच्छाम्य अहं शरॊतुं पितामह यथातथम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 83, + "shloka": 7, + "text": "किं सुवर्णं कथं जातं कस्मिन काले किम आत्मकम\nकिं दानं किं फलं चैव कस्माच च परम उच्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 83, + "shloka": 8, + "text": "कस्माद दानं सुवर्णस्य पूजयन्ति मनीषिणः\nकस्माच च दक्षिणार्थं तद यज्ञकर्मसु शस्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 83, + "shloka": 9, + "text": "कस्माच च पावनं शरेष्ठं भूमेर गॊभ्यश च काञ्चनम\nपरमं दक्षिणार्थे च तद बरवीहि पितामह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 83, + "shloka": 10, + "text": "[भ]\nशृणु राजन्न अवहितॊ बहु कारणविस्तरम\nजातरूपसमुत्पत्तिम अनुभूतं च यन मया" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 83, + "shloka": 11, + "text": "पिता मम महातेजाः शंतनुर निधनं गतः\nतस्य दित्सुर अहं शराद्धं गङ्गा दवारम उपागमम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 83, + "shloka": 12, + "text": "तत्रागम्य पितुः पुत्र शराध कर्म समारभम\nमाता मे जाह्नवी चैव साहाय्यम अकरॊत तदा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 83, + "shloka": 13, + "text": "ततॊ ऽगरतस तपःसिद्धान उपवेश्य बहून ऋषीन\nतॊयप्रदानात परभृति कार्याण्य अहम अथारभम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 83, + "shloka": 14, + "text": "तत समाप्य यथॊद्दिष्टं पूर्वकर्म समाहितः\nदातुं निर्वपणं सम्यग यथावद अहम आरभम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 83, + "shloka": 15, + "text": "ततस तं दर्भविन्यासं भित्त्वा सुरुचिराङ्गदः\nपरलम्बाभरणॊ बाहुर उदतिष्ठद विशां पते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 83, + "shloka": 16, + "text": "तम उत्थितम अहं दृष्ट्वा परं विस्मयम आगमम\nपरतिग्रहीता साक्षान मे पितेति भरतर्षभ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 83, + "shloka": 17, + "text": "ततॊ मे पुनर एवासीत संज्ञा संचिन्त्य शास्त्रतः\nनायं वेदेषु विहितॊ विधिर हस्त इति परभॊ\nपिण्डॊ देयॊ नरेणेह ततॊ मतिर अभून मम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 83, + "shloka": 18, + "text": "साक्षान नेह मनुष्यस्य पितरॊ ऽनतर्हिताः कव चित\nगृह्णन्ति विहितं तव एवं पिण्डॊ देयः कुशेष्व अपि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 83, + "shloka": 19, + "text": "ततॊ ऽहं तद अनादृत्य पितुर हस्तनिदर्शनम\nशास्त्रप्रमाणात सूक्ष्मं तु विधिं पार्थिव संस्मरन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 83, + "shloka": 20, + "text": "ततॊ दर्भेषु तत सर्वम अददं भरतर्षभ\nशास्त्रमार्गानुसारेण तद विद्धि मनुजर्षभ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 83, + "shloka": 21, + "text": "ततः सॊ ऽनतर्हितॊ बाहुः पुतुर मम नराधिप\nततॊ मां दर्शयाम आसुः सवप्नान्ते पितरस तदा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 83, + "shloka": 22, + "text": "परीयमाणास तु माम ऊचुः परीताः सम भरतर्षभ\nविज्ञानेन तवानेन यन न मुह्यसि धर्मतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 83, + "shloka": 23, + "text": "तवया हि कुर्वता शास्त्रं परमाणम इह पार्थिव\nआत्मा धर्मः शरुतं वेदाः पितरश च महर्षिभिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 83, + "shloka": 24, + "text": "साक्षात पितामहॊ बरह्मा गुरवॊ ऽथ परजापतिः\nपरमाणम उपनीता वै सथितिश च न विचालिता" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 83, + "shloka": 25, + "text": "तद इदं सम्यग आरब्धं तवयाद्य भरतर्षभ\nकिं तु भूमेर गवां चार्थे सुवर्णं दीयताम इति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 83, + "shloka": 26, + "text": "एवं वयं च धर्मश च सर्वे चास्मत पितामहाः\nपाविता वै भविष्यन्ति पावनं परमं हि तत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 83, + "shloka": 27, + "text": "दश पूर्वान दश परांस तथा संतारयन्ति ते\nसुवर्णं ये परयच्छन्ति एवं मे पितरॊ ऽबरुवन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 83, + "shloka": 28, + "text": "ततॊ ऽहं विस्मितॊ राजन परतिबुद्धॊ विशां पते\nसुवर्णदाने ऽकरवं मतिं भरतसत्तम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 83, + "shloka": 29, + "text": "इतिहासम इमं चापि शृणु राजन पुरातनम\nजामदग्न्यं परति विभॊ धान्यम आयुष्यम एव च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 83, + "shloka": 30, + "text": "जामदग्न्येन रामेण तीव्ररॊषान्वितेन वै\nतरिः सप्तकृत्वः पृथिवी कृता निः कषत्रिया पुरा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 83, + "shloka": 31, + "text": "ततॊ जित्वा महीं कृत्स्नां रामॊ राजीवलॊचनः\nआजहार करतुं वीरॊ बरह्मक्षत्रेण पूजितम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 83, + "shloka": 32, + "text": "वाजिमेधं महाराज सर्वकामसमन्वितम\nपावनं सर्वभूतानां तेजॊ दयुतिविवर्धनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 83, + "shloka": 33, + "text": "विपाप्मापि स तेजस्वी तेन करतुफलेन वै\nनैवात्मनॊ ऽथ लघुतां जामदग्न्यॊ ऽभयगच्छत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 83, + "shloka": 34, + "text": "स तु करतुवरेणेष्ट्वा महात्मा दक्षिणावता\nपप्रच्छागम संपन्नान ऋषीन देवांश च भार्गवः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 83, + "shloka": 35, + "text": "पावनं यत परं नॄणाम उग्रे कर्मणि वर्तताम\nतद उच्यतां महाभागा इति जातघृणॊ ऽबरवीत\nइत्य उक्ता वेद शास्त्रज्ञास ते तम ऊचुर महर्षयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 83, + "shloka": 36, + "text": "[वसिस्ठ]\nदेवतास ते परयच्छन्ति सुवर्णं ये ददत्य उत\nअग्निर हि देवताः सर्वाः सुवर्णं च तद आत्मकम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 83, + "shloka": 37, + "text": "तस्मात सुवर्णं ददता दत्ताः सर्वाश च देवताः\nभवन्ति पुरुषव्याघ्र न हय अतः परमं विदुः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 83, + "shloka": 38, + "text": "भूय एव च माहात्म्यं सुवर्णस्य निबॊध मे\nगदतॊ मम विप्रर्षे सर्वशस्त्रभृतां वर" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 83, + "shloka": 39, + "text": "मया शरुतम इदं पूर्वं पुराणे भृगुनन्दन\nपरजापतेः कथयतॊ मनॊः सवायम्भुवस्य वै" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 83, + "shloka": 40, + "text": "शूलपाणेर भगवतॊ रुद्रस्य च महात्मनः\nगिरौ हिमवति शरेष्ठे तदा भृगुकुलॊद्वह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 83, + "shloka": 41, + "text": "देव्या विवाहे निर्वृत्ते रुद्राण्या भृगुनन्दन\nसमागमे भगवतॊ देव्या सह महात्मनः\nततः सर्वे समुद्विग्ना भगवन्तम उपागमन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 83, + "shloka": 42, + "text": "ते महादेवम आसीनं देवीं च वरदाम उमाम\nपरसाद्य शिरसा सर्वे रुद्रम ऊचुर भृगूद्वह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 83, + "shloka": 43, + "text": "अयं समागमॊ देवदेव्याः सह तवानघ\nतपस्विनस तपस्विन्या तेजस्विन्याति तेजसः\nअमॊघतेजास तवं देवदेवी चेयम उमा तथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 83, + "shloka": 44, + "text": "अपत्यं युवयॊर देव बलवद भविता परभॊ\nतन नूनं तरिषु लॊकेषु न किं चिच छेषयिष्यति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 83, + "shloka": 45, + "text": "तद एभ्यः परणतेभ्यस तवं देवेभ्यः पृथुलॊचन\nवरं परयच्छ लॊकेश तरैलॊक्यहितकाम्यया\nअपत्यार्थं निगृह्णीष्व तेजॊ जवलितम उत्तमम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 83, + "shloka": 46, + "text": "इति तेषां कथयतां भगवान गॊवृषध्वजः\nएवम अस्त्व इति देवांस तान विप्रर्षे परत्यभाषत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 83, + "shloka": 47, + "text": "इत्य उक्त्वा चॊर्ध्वम अनयत तद रेतॊ वृषवाहनः\nऊर्ध्वरेताः समभवत ततः परभृति चापि सः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 83, + "shloka": 48, + "text": "रुद्राणी तु ततः करुद्धा परजॊच्छेदे तथा कृते\nदेवान अथाब्रवीत तत्र सत्रीभावात परुषं वचः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 83, + "shloka": 49, + "text": "यस्माद अपत्यकामॊ वै भर्ता मे विनिवर्तितः\nतस्मात सर्वे सुरा यूयम अनपत्या भविष्यथ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 83, + "shloka": 50, + "text": "परजॊच्छेदॊ मम कृतॊ यस्माद युष्माभिर अद्य वै\nतस्मात परजा वः खगमाः सर्वेषां न भविष्यति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 83, + "shloka": 51, + "text": "पावकस तु न तत्रासीच छापकाले भृगूद्वह\nदेवा देव्यास तथा शापाद अनपत्यास तदाभवन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 83, + "shloka": 52, + "text": "रुद्रस तु तेजॊ ऽपरतिमं धारयाम आस तत तदा\nपरस्कन्नं तु ततस तस्मात किं चित तत्रापतद भुवि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 83, + "shloka": 53, + "text": "तत पपात तदा चाग्नौ ववृधे चाद्भुतॊपमम\nतेजस तेजसि संपृक्तम एकयॊनित्वम आगतम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 83, + "shloka": 54, + "text": "एतस्मिन्न एव काले तु देवाः शक्रपुरॊगमाः\nअसुरस तारकॊ नाम तेन संतापिता भृशम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 83, + "shloka": 55, + "text": "आदित्या वसवॊ रुद्रा मरुतॊ ऽथाश्विनाव अपि\nसाध्याश च सर्वे संत्रस्ता दैतेयस्य पराक्रमात" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 83, + "shloka": 56, + "text": "सथानानि देवतानां हि विमाननि पुराणि च\nऋषीणाम आश्रमाश चैव बभूवुर असुरैर हृताः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 83, + "shloka": 57, + "text": "ते दीनमनसः सर्वे देवाश च ऋषयश च ह\nपरजग्मुः शरणं देवं बरह्माणम अजरं परभुम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 84, + "shloka": 1, + "text": "[देवाह]\nअसुरस तारकॊ नाम तवया दत्तवरः परभॊ\nसुरान ऋषींश च कलिश्नाति वधस तस्य विधीयताम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 84, + "shloka": 2, + "text": "तस्माद भयं समुत्पन्नम अस्माकं वै पितामह\nपरित्रायस्व नॊ देव न हय अन्या गतिर अस्ति नः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 84, + "shloka": 3, + "text": "[बर]\nसमॊ ऽहं सर्वभूतानाम अधर्मं नेह रॊचये\nहन्यतां तारकः कषिप्रं सुरर्षिगणबाधकः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 84, + "shloka": 4, + "text": "वेदा धर्मा च नॊत्सादं गच्छेयुः सुरसत्तमाः\nविहितं पूर्वम एवात्र मया वै वयेतु वॊ जवरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 84, + "shloka": 5, + "text": "[देवाह]\nवरदानाद भगवतॊ दैतेयॊ बलगर्वितः\nदेवैर न शक्यते हन्तुं स कथं परशमं वरजेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 84, + "shloka": 6, + "text": "स हि नैव सम देवानां नासुराणां न रक्षसाम\nवध्यः सयाम इति जग्राह वरं तवत्तः पितामह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 84, + "shloka": 7, + "text": "देवाश च शप्ता रुद्राण्या परजॊच्छेदे पुरा कृते\nन भविष्यति वॊ ऽपत्यम इति सर्वजगत्पते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 84, + "shloka": 8, + "text": "[बर]\nहुताशनॊ न तत्रासीच छापकाले सुरॊत्तमाः\nस उत्पादयितापत्यं वधार्थं तरिदशद्विषाम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 84, + "shloka": 9, + "text": "तद वै सर्वान अतिक्रम्य देवदानवराक्षसान\nमानुषान अथ गन्धर्वान नागान अथ च पक्षिणः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 84, + "shloka": 10, + "text": "अस्त्रेणामॊघ पातेन शक्त्या तं घातयिष्यति\nयतॊ वॊ भयम उत्पन्नं ये चान्ये सुरशत्रवः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 84, + "shloka": 11, + "text": "सनातनॊ हि संकल्पः काम इत्य अभिधीयते\nरुद्रस्य तेजः परस्कन्नम अग्नौ निपतितं च तत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 84, + "shloka": 12, + "text": "तत तेजॊ ऽगनिर महद भूतं दवितीयम इव पावकम\nवधार्थं देवशत्रूणां गङ्गायां जनयिष्यति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 84, + "shloka": 13, + "text": "स तु नावाप तं शापं नष्टः स हुतभुक तदा\nतस्माद वॊ भयहृद देवाः समुत्पत्स्यति पावकिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 84, + "shloka": 14, + "text": "अन्विष्यतां वै जवलनस तथा चाद्य नियुज्यताम\nतारकस्य वधॊपायः कथितॊ वै मयानघाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 84, + "shloka": 15, + "text": "न हि तेजस्विनां शापास तेजःसु परभवन्ति वै\nबलान्य अतिबलं पराप्य न बलानि भवन्ति वै" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 84, + "shloka": 16, + "text": "हन्याद अवध्यान वरदान अपि चैव तपस्विनः\nसंकल्पाभिरुचिः कामः सनातन तमॊ ऽनलः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 84, + "shloka": 17, + "text": "जगत्पतिर अनिर्देश्यः सर्वगः सर्वभावनः\nहृच्छयः सर्वभूतानां जयेष्ठॊ रुद्राद अपि परभुः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 84, + "shloka": 18, + "text": "अन्विष्यतां स तु कषिप्रं तेजॊराशिर हुताशनः\nस वॊ मनॊगतं कामं देवः संपादयिष्यति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 84, + "shloka": 19, + "text": "एतद वाक्यम उपश्रुत्य ततॊ देवा महात्मनः\nजग्मुः संसिद्ध संकल्पाः पर्येषन्तॊ विभावसुम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 84, + "shloka": 20, + "text": "ततस तरैलॊक्यम ऋषयॊ वयचिन्वन्त सुरैः सह\nकाङ्क्षन्तॊ दर्शनं वह्नेः सर्वे तद्गतमानसाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 84, + "shloka": 21, + "text": "परेण तपसा युक्ताः शरीमन्तॊ लॊकविश्रुताः\nलॊकान अन्वचरन सिद्धाः सर्व एव भृगूद्वह\nनष्टम आत्मनि संलीनं नाधिजग्मुर हुताशनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 84, + "shloka": 22, + "text": "ततः संजातसंत्रासान अग्नेर दर्शनलालसान\nजले चरः कलान्तमनास तेजसाग्नेः परदीपितः\nउवाच देवान मण्डूकॊ रसातलतलॊत्थितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 84, + "shloka": 23, + "text": "रसातलतले देवा वसत्य अग्निर इति परभॊ\nसंतापद इह संप्राप्तः पावकप्रभवाद अहम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 84, + "shloka": 24, + "text": "स संसुप्तॊ जले देवा भगवान हव्यवाहनः\nअपः संसृज्य तेजॊभिस तेन संतापिता वयम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 84, + "shloka": 25, + "text": "तस्य दर्शनम इष्टं वॊ यदि देवा विभावसॊः\nतत्रैनम अभिगच्छध्वं कार्यं वॊ यदि वह्निना" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 84, + "shloka": 26, + "text": "गम्यतां साधयिष्यामॊ वयं हय अग्निभयात सुराः\nएतावद उक्त्वा मण्डूकस तवरितॊ जलम आविशत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 84, + "shloka": 27, + "text": "हुताशनस तु बुबुधे मण्डूकस्याथ पैशुनम\nशशाप स तम आसाद्य न रसान वेत्स्यसीति वै" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 84, + "shloka": 28, + "text": "तं स संयुज्य शापेन मण्डूकं पावकॊ ययौ\nअन्यत्र वासाय विभुर न च देवान अदर्शयत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 84, + "shloka": 29, + "text": "देवास तव अनुग्रहं चक्रुर मण्डूकानां भृगूद्वह\nयत तच छृणु महाबाहॊ गदतॊ मम सर्वशः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 84, + "shloka": 30, + "text": "[देवाह]\nअगि शापाद अजिह्वापि रसज्ञानबहिष्कृताः\nसरस्वतीं बहुविधां यूयम उच्चारयिष्यथ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 84, + "shloka": 31, + "text": "बिलवास गतांश चैव निरादानान अचेतसः\nगतासून अपि वः शुष्कान भूमिः संधारयिष्यति\nतमॊ गतायाम अपि च निशायां विचरिष्यथ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 84, + "shloka": 32, + "text": "इत्य उक्त्वा तांस ततॊ देवाः पुनर एव महीम इमाम\nपरीयुर जवलनस्यार्थे न चाविन्दन हुताशनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 84, + "shloka": 33, + "text": "अथ तान दविरदः कश चित सुरेन्द्र दविरदॊपमः\nअश्वत्थस्थॊ ऽगिर इत्य एवं पराह देवान भृगूद्वह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 84, + "shloka": 34, + "text": "शशाप जवलनः सर्वान दविरदान करॊधमूर्छितः\nपरतीपा भवतां जिह्वा भवित्रीति भृगूद्वह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 84, + "shloka": 35, + "text": "इत्य उक्त्वा निःसृतॊ ऽशवत्थाद अग्निर वारणसूचितः\nपरविवेश शमी गर्भम अथ वह्निः सुषुप्सया" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 84, + "shloka": 36, + "text": "अनुग्रहं तु नागानां यं चक्रुः शृणु तं परभॊ\nदेवा भृगुकुलश्रेष्ठ परीताः सत्यपराक्रमाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 84, + "shloka": 37, + "text": "[देवाह]\nपरतीपया जिह्वयापि सर्वाहारान करिष्यथ\nवाचं चॊच्चारयिष्यध्वम उच्चैर अव्यञ्जिताक्षरम\nइत्य उक्त्वा पुनर एवाग्निम अनुसस्रुर दिवौकसः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 84, + "shloka": 38, + "text": "अश्वत्थान निःसृतश चाग्निः शमी गर्भगतस तदा\nशुकेन खयापितॊ विप्र तं देवाः समुपाद्रवन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 84, + "shloka": 39, + "text": "शशाप शुकम अग्निस तु वाग विहीनॊ भविष्यसि\nजिह्वां चावर्तयाम आस तस्यापि हुतभुक तदा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 84, + "shloka": 40, + "text": "दृष्ट्वा तु जवलनं देवाः शुकम ऊचुर दयान्विताः\nभविता न तवम अत्यन्तं शकुने नष्टवाग इति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 84, + "shloka": 41, + "text": "आवृत्तजिह्वस्य सतॊ वाक्यं कान्तं भविष्यति\nबालस्येव परवृद्धस्य कलम अव्यक्तम अद्भुतम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 84, + "shloka": 42, + "text": "इत्य उक्त्वा तं शमी गर्भे वह्निम आलक्ष्य देवताः\nतद एवायतनं चक्रुः पुण्यं सर्वक्रियास्व अपि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 84, + "shloka": 43, + "text": "ततः परभृति चाप्य अग्निः शमी गर्भेषु दृश्यते\nउत्पादने तथॊपायम अनुजग्मुश च मानवाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 84, + "shloka": 44, + "text": "आपॊ रसातले यास तु संसृष्टाश चित्रभानुना\nताः पर्वत परस्रवणैर ऊष्मां मुञ्चन्ति भार्गव\nपावकेनाधिशयता संतप्तास तस्य तेजसा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 84, + "shloka": 45, + "text": "ततॊ ऽगनिर देवता दृष्ट्वा बभूव वयथितस तदा\nकिम आगमनम इत्य एवं तान अपृच्छत पावकः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 84, + "shloka": 46, + "text": "तम ऊचुर विबुधाः सर्वे ते चैव परमर्षयः\nतवां नियॊक्ष्यामहे कार्ये तद भवान कर्तुम अर्हति\nकृते च तस्मिन भविता तवापि सुमहान गुणः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 84, + "shloka": 47, + "text": "[अग्नि]\nबरूत यद भवतां कार्यं सर्वं कर्तास्मि तत सुराः\nभवतां हि नियॊज���यॊ ऽहं मा वॊ ऽतरास्तु विचारणा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 84, + "shloka": 48, + "text": "[देवाह]\nअसुरस तारकॊ नाम बरह्मणॊ वरदर्पितः\nअस्मान परबाधते वीर्याद वधस तस्य विधीयताम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 84, + "shloka": 49, + "text": "इमान देवगणांस तात परजापतिगणांस तथा\nऋषींश चापि महाभागान परित्रायस्व पावक" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 84, + "shloka": 50, + "text": "अपत्यं तेजसा युक्तं परवीरं जनय परभॊ\nयद भयं नॊ ऽसुरात तस्मान नाशयेद धव्यवाहन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 84, + "shloka": 51, + "text": "शप्तानां नॊ महादेव्या नान्यद अस्ति परायणम\nअन्यत्र भवतॊ वीर्यं तस्मात तरायस्व नस ततः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 84, + "shloka": 52, + "text": "इत्य उक्तः स तथेत्य उक्त्वा भगावान हव्यकव्य भुक\nजगामाथ दुराधर्षॊ गङ्गां भागीरथीं परति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 84, + "shloka": 53, + "text": "तया चाप्य अभवन मिश्रॊ गर्भश चास्याभवत तदा\nववृधे स तदा गर्भः कक्षे कृष्ण गतिर यथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 84, + "shloka": 54, + "text": "तेजसा तस्य गर्भस्य गङ्गा विह्वलचेतना\nसंतापम अगमत तीव्रं सा सॊढुं न शशाक ह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 84, + "shloka": 55, + "text": "आहिते जवलनेनाथ गर्भे तेजःसमन्विते\nगङ्गायाम असुरः कश चिद भैरवं नादम उत्सृजत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 84, + "shloka": 56, + "text": "अबुद्धापतितेनाथ नादेन विपुलेन सा\nवित्रस्तॊद्भ्रान्त नयना गङ्गा विप्लुतलॊचना\nविसंज्ञा नाशकद गर्भं संधारयितुम आत्मना" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 84, + "shloka": 57, + "text": "सा तु तेजः परीताङ्गी कम्पमाना च जाह्नवी\nउवाच वचनं विप्र तदा गर्भबलॊद्धता\nन ते शक्तास्मि भगवंस तेजसॊ ऽसय विधारणे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 84, + "shloka": 58, + "text": "विमूढास्मि कृतानेन तथास्वास्थ्यं कृतं परम\nविह्वला चास्मि भगवंस तेजॊ नष्टं च मे ऽनघ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 84, + "shloka": 59, + "text": "धारणे नास्य शक्ताहं गर्भस्य तपतां वर\nउत्स्रक्ष्ये ऽहम इमं दुःखान न तु कामात कथं चन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 84, + "shloka": 60, + "text": "न चेतसॊ ऽसति संस्पर्शॊ मम देव विभावसॊ\nआपद अर्थे हि संबन्धः सुसूक्ष्मॊ ऽपि महाद्युते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 84, + "shloka": 61, + "text": "यद अत्र गुणसंपन्नम इतरं वा हुताशन\nतवय्य एव तद अहं मन्ये धर्माधर्मौ च केवलौ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 84, + "shloka": 62, + "text": "तामुवाच ततॊ वह्निर धार्यतां धार्यताम अयम\nगर्भॊ मत तेजसा युक्तॊ महागुणफलॊदयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 84, + "shloka": 63, + "text": "शक्ता हय असि महीं कृत्स्नां वॊढुं धारयितुं तथा\nन हि ते किं चिद अप्राप्यं मद रेतॊ धारणाद ऋते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 84, + "shloka": 64, + "text": "सा वह्निना वार्यमाणा देवैश चापि सरिद वरा\nसमुत्ससर्ज तं गर्भं मेरौ गिरिवरे तदा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 84, + "shloka": 65, + "text": "समर्था धारणे चापि रुद्र तेजः परधर्षिता\nनाशकत तं तदा गर्भं संधारयितुम ओजसा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 84, + "shloka": 66, + "text": "सा समुत्सृज्य तं दुःखाद दीप्तवैश्वानर परभम\nदर्शयाम आस चाग्निस तां तदा गङ्गां भृगूद्वह\nपप्रच्छ सरितां शरेष्ठां कच चिद गर्भः सुखॊदयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 84, + "shloka": 67, + "text": "कीदृग वर्णॊ ऽपि वा देवि कीदृग रूपश च दृश्यते\nतेजसा केन वा युक्तः सर्वम एतद बरवीहि मे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 84, + "shloka": 68, + "text": "[गन्गा]\nजातरूपः स गर्भॊ वै तेजसा तवम इवानल\nसुवर्णॊ विमलॊ दीप्तः पर्वतं चावभासयत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 84, + "shloka": 69, + "text": "पद्मॊत्पलविमिश्राणां हरदानाम इव शीतलः\nगन्धॊ ऽसय स कदम्बानां तुल्यॊ वै तपतां वर" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 84, + "shloka": 70, + "text": "तेजसा तस्य गर्भस्य भास्करस्येव रश्मिभिः\nयद दरव्यं परिसंसृष्टं पृथिव्यां पर्वतेषु वा\nतत सर्वं काञ्चनी भूतं समन्तात परत्यदृश्यत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 84, + "shloka": 71, + "text": "पर्यधावत शैलांश च नदीः परस्रवणानि च\nवयदीपयत तेजसा च तरैलॊक्यं स चराचरम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 84, + "shloka": 72, + "text": "एवंरूपः स भगवान पुत्रस ते हव्यवाहन\nसूर्यवैश्वानर समः कान्त्या सॊम इवापरः\nएवम उक्त्वा तु सा देवी तत्रैवान्तरधीयत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 84, + "shloka": 73, + "text": "पावकश चापि तेजस्वी कृत्वा कार्यं दिवौकसाम\nजगामेष्टं ततॊ देशं तदा भार्गवनन्दन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 84, + "shloka": 74, + "text": "एतैः कर्म गुणैर लॊके नामाग्नेः परिगीयते\nहिरण्यरेता इति वै ऋषिभिर विबुधैस तथा\nपृथिवी च तदा देवी खयाता वसुमतीति वै" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 84, + "shloka": 75, + "text": "स तु गर्भॊ महातेजा गाङ्गेयः पावकॊद्भवः\nदिव्यं शरवणं पराप्य ववृधे ऽदभुतदर्शनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 84, + "shloka": 76, + "text": "ददृशुः कृत्तिकास तं तु बालार्कसदृशद्युतिम\nजातस्नेहाश च तं बालं पुपुषुः सतन्य विस्रवैः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 84, + "shloka": 77, + "text": "ततः स कार्त्तिकेयत्वम अवाप परमद्युतिः\nसकन्नत्वात सकन्दतां चापि गुहावासाद गुहॊ ऽभवत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 84, + "shloka": 78, + "text": "एवं सुवर्णम उत्पन्नम अपत्यं जातवेदसः\nतत्र जाम्बूनदं शरेष्ठं देवानाम अपि भूषणम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 84, + "shloka": 79, + "text": "ततः परभृति चाप्य एतज जातरूपम उदाहृतम\nयत सुवर्णं स भगवान अग्निर ईशः परजापतिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 84, + "shloka": 80, + "text": "पवित्राणां पवित्रं हि कनकं दविजसत्तम\nअग्नी षॊमात्मकं चैव जातरूपम उदाहृतम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 84, + "shloka": 81, + "text": "रत्नानाम उत्तमं रत्नं भूषणानां तथॊत्तमम\nपवित्रं च पवित्राणां मङ्गलानां च मङ्गलम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 85, + "shloka": 1, + "text": "[वसिस्ठ]\nअपि चेदं पुरा राम शरुतं मे बरह्म दर्शनम\nपितामहस्य यद्वृत्तं बरह्मणः परमात्मनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 85, + "shloka": 2, + "text": "देवस्य महतस तात वारुणीं बिभ्रतस तनुम\nऐश्वर्ये वारुणे राम रुद्रस्येशस्य वै परभॊ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 85, + "shloka": 3, + "text": "आजग्मुर मुनयः सर्वे देवाश चाग्निपुरॊगमाः\nयज्ञाङ्गानि च सर्वाणि वषट्काराश च मूर्तिमान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 85, + "shloka": 4, + "text": "मूर्तिमन्ति च सामानि यजूंषि च सहस्रशः\nऋग्वेदश चागमत तत्र पदक्रमविभूषितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 85, + "shloka": 5, + "text": "लक्षणानि सवराः सतॊभा निरुक्तं सवरभक्तयः\nओंकारश चावसन नेत्रे निग्रहप्रग्रहौ तथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 85, + "shloka": 6, + "text": "वेदाश च सॊपनिषदॊ विद्या सावित्र्य अथापि च\nभूतं भव्यं भविष्यच च दधार भगवाञ शिवः\nजुह्वच चात्मन्य अथात्मानं सवयम एव तदा परभॊ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 85, + "shloka": 7, + "text": "देवपत्न्यश च कन्याश च देवानां चैव मातरः\nआजग्मुः सहितास तत्र तदा भृगुकुलॊद्वह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 85, + "shloka": 8, + "text": "यज्ञं पशुपतेः परीता वरुणस्य महात्मनः\nसवयम्भुवस तु ता दृष्ट्वा रेतः समपतद भुवि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 85, + "shloka": 9, + "text": "तस्य शुक्रस्य निष्पन्दात पांसून संगृह्य भूमितः\nपरास्यत पूषा कराभ्यां वै तस्मिन्न एव हुताशने" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 85, + "shloka": 10, + "text": "ततस तस्मिन संप्रवृत्ते सत्त्रे जवलितपावके\nबरह्मणॊ जुह्वतस तत्र परादुर्भावॊ बभूव ह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 85, + "shloka": 11, + "text": "सकन्न मात्रं च तच छुक्रं सरुवेण परतिगृह्य सः\nआज्यवन मन्त्रवच चापि सॊ ऽजुहॊद भृगुनन्दन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 85, + "shloka": 12, + "text": "ततः संजनयाम आस भूतग्रामं स वीर्यवान\nततस तु तेजसस तस्म���ज जज्ञे लॊकेषु तैजसम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 85, + "shloka": 13, + "text": "तमसस तामसा भावा वयापि सत्त्वं तथॊभयम\nस गुणस तेजसॊ नित्यं तमस्य आकाशम एव च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 85, + "shloka": 14, + "text": "सर्वभूतेष्व अथ तथा सत्त्वं तेजस तथा तमः\nशुक्रे हुते ऽगनौ तस्मिंस तु परादुरासंस तरयः परभॊ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 85, + "shloka": 15, + "text": "पुरुषा वपुषा युक्ता युक्ताः परसवजैर गुणैः\nभृग इत्य एव भृगुः पूर्वम अङ्गारेभ्यॊ ऽङगिराभवत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 85, + "shloka": 16, + "text": "अङ्गारसंश्रयाच चैव कविर इत्य अपरॊ ऽभवत\nसह जवालाभिर उत्पन्नॊ भृगुस तस्माद भृगुः समृतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 85, + "shloka": 17, + "text": "मरीचिभ्यॊ मरीचिस तु मारीचः कश्यपॊ हय अभूत\nअङ्गारेभ्यॊ ऽङगिरास तात वालखिल्याः शिलॊच्चयात\nअत्रैवात्रेति च विभॊ जातम अत्रिं वदन्त्य अपि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 85, + "shloka": 18, + "text": "तथा भस्म वयपॊहेभ्यॊ बरह्मर्षिगणसंमिताः\nवैखानसाः समुत्पन्नास तपः शरुतगुणेप्सवः\nअश्रुतॊ ऽसय समुत्पन्नाव अश्विनौ रूपसंमतौ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 85, + "shloka": 19, + "text": "शेषाः परजानां पतयः सरॊतॊभ्यस तस्य जज्ञिरे\nऋषयॊ लॊककूपेभ्यः सवेदाच छन्दॊ मलात्मकम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 85, + "shloka": 20, + "text": "एतस्मात कारणाद आहुर अग्निं सर्वास तु देवताः\nऋषयः शरुतसंम्पन्ना वेद परामाण्य दर्शनात" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 85, + "shloka": 21, + "text": "यानि दारूणि ते मासा निर्यासाः पक्षसंज्ञिताः\nअहॊरात्रा मुहूर्तास तु पित्तं जयॊतिश च वारुणम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 85, + "shloka": 22, + "text": "रौद्रं लॊहितम इत्य आहुर लॊहितात कनकं समृतम\nतन मैत्रम इति विज्ञेयं धूमाच च वसवः समृताः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 85, + "shloka": 23, + "text": "अर्चिषॊ याश च ते रुद्रास तथादित्या महाप्रभाः\nउद्दिष्टास ते तथाङ्गारा ये धिष्ण्येषु दिवि सथिताः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 85, + "shloka": 24, + "text": "आदि नाथश च लॊकस्य तत्परं बरह्म तद धरुवम\nसर्वकामदम इत्य आहुस तत्र हव्यम उदावहत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 85, + "shloka": 25, + "text": "ततॊ ऽबरवीन महादेवॊ वरुणः परमात्मकः\nमम सत्रम इदं दिव्यम अहं गृहपतिस तव इह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 85, + "shloka": 26, + "text": "तरीणि पूर्वाण्य अपत्यानि मम तानि न संशयः\nइति जानीत खगमा मम यज्ञफलं हि तत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 85, + "shloka": 27, + "text": "[अग्नि]\nमद अङ्गेभ्यः परसूतानि मदाश्रय कृतानि च\nममैव तान्य ��पत्यानि वरुणॊ हय अवशात्मकः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 85, + "shloka": 28, + "text": "अथाब्रवील लॊकगुरुर बरह्मा लॊकपितामहः\nममैव तान्य अपत्यानि मम शुक्रं हुतं हि तत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 85, + "shloka": 29, + "text": "अहं वक्ता च मन्त्रस्य हॊता शुक्रस्य चैव ह\nयस्य बीजं फलं तस्य शुक्रं चेत कारणं मतम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 85, + "shloka": 30, + "text": "ततॊ ऽबरुवन देवगणाः पितामहम उपेत्य वै\nकृताञ्जलिपुटाः सर्वे शिरॊभिर अभिवन्द्य च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 85, + "shloka": 31, + "text": "वयं च भगवन सर्वे जगच च स चराचरम\nतवैव परसवाः सर्वे तस्माद अग्निर विभावसुः\nवरुणश चेश्वरॊ देवॊ लभतां कामम ईप्षितम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 85, + "shloka": 32, + "text": "निसर्गाद वरुणश चापि बरह्मणॊ यादसां पतिः\nजग्राह वै भृगुं पूर्वम अपत्यं सूर्यवर्चसम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 85, + "shloka": 33, + "text": "ईश्वरॊ ऽङगिरसं चाग्नेर अपत्यार्थे ऽभयकल्पयत\nपितामहस तव अपत्यं वै कविं जग्राह तत्त्ववित" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 85, + "shloka": 34, + "text": "तदा स वारुणः खयातॊ भृगुः परसव कर्मकृत\nआग्नेयस तव अङ्गिराः शरीमान कविर बराह्मॊ महायशाः\nभार्गवाङ्गिरसौ लॊके लॊकसंतान लक्षणौ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 85, + "shloka": 35, + "text": "एते विप्र वराः सर्वे परजानां पतयस तरयः\nसर्वं संतानम एतेषाम इदम इत्य उपधारय" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 85, + "shloka": 36, + "text": "भृगॊस तु पुत्रास तत्रासन सप्त तुल्या भृगॊर गुणैः\nचयवनॊ वज्रशीर्षश च शुचिर और्वस तथैव च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 85, + "shloka": 37, + "text": "शुक्रॊ वरेण्यश च विभुः सवनश चेति सप्त ते\nभार्गवा वारुणाः सर्वे येषां वंशे भवान अपि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 85, + "shloka": 38, + "text": "अष्टौ चाङ्गिरसः पुत्रा वारुणास ते ऽपय उदाहृताः\nबृहस्पतिर उतथ्यश च वयस्यः शान्तिर एव च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 85, + "shloka": 39, + "text": "घॊरॊ विरूपः संवर्तः सुधन्वा चाष्टमः समृतः\nएताष्टाव अग्निजाः सर्वे जञाननिष्ठा निरामयाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 85, + "shloka": 40, + "text": "बराह्मणस्य कवेः पुत्रा वारुणास ते ऽपय उदाहृताः\nअष्टौ परसवजैर युक्ता गुणैर बरह्म विदः शुभाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 85, + "shloka": 41, + "text": "कविः काव्यश च विष्णुश च बुद्धिमान उशनास तथा\nभृगुश च विरजाश चैव काशी चॊग्रश च धर्मवित" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 85, + "shloka": 42, + "text": "अष्टौ कवि सुता हय एते सर्वम एभिर जगत ततम\nपरजापतय एते हि परजानां यैर इमाः परजाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 85, + "shloka": 43, + "text": "एवम अङ्गिरसश चैव कवेश च परसवान्वयैः\nभृगॊश च भृगुशार्दूल वंशजैः सततं जगत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 85, + "shloka": 44, + "text": "वरुणश चादितॊ विप्र जग्राह परभुर ईश्वरः\nकविं तात भृगुं चैव तस्मात तौ वारुणौ समृतौ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 85, + "shloka": 45, + "text": "जग्राहाङ्गिरसं देवः शिखी तस्माद धुताशनः\nतस्माद अङ्गिरसॊ जञेयाः सर्व एव तद अन्वयाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 85, + "shloka": 46, + "text": "बरह्मा पितामहः पूर्वं देवताभिः परसादितः\nइमे नः संतरिष्यन्ति परजाभिर जगद ईश्वराः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 85, + "shloka": 47, + "text": "सर्वे परजानां पतयः सर्वे चाति तपस्विनः\nतवत्प्रसादाद इमं लॊकं तारयिष्यन्ति शाश्वतम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 85, + "shloka": 48, + "text": "तथैव वंशकर्तारस तव तेजॊ विवर्धनाः\nभवेयुर वेदविदुषः सर्वे वाक पतयस तथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 85, + "shloka": 49, + "text": "देव पक्षधराः सौम्याः पराजापत्या महर्षयः\nआप्नुवन्ति तपश चैव बरह्मचर्यं परं तथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 85, + "shloka": 50, + "text": "सर्वे हि वयम एते च तवैव परसवः परभॊ\nदेवानां बराह्मणानां च तवं हि कर्ता पितामह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 85, + "shloka": 51, + "text": "मरीचिम आदितः कृत्वा सर्वे चैवाथ भार्गवाः\nअपत्यानीति संप्रेक्ष्य कषमयाम पितामह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 85, + "shloka": 52, + "text": "ते तव अनेनैव रूपेण परजनिष्यन्ति वै परजाः\nसथापयिष्यन्ति चात्मानं युगादि निधनं तथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 85, + "shloka": 53, + "text": "एवम एतत पुरावृत्तं तस्य यज्ञे महात्मनः\nदेव शरेष्ठस्य लॊकादौ वारुणीं बिभ्रतस तनुम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 85, + "shloka": 54, + "text": "अग्निर बरह्मा पशुपतिः शर्वॊ रुद्रः परजापतिः\nअग्नेर अपत्यम एतद वै सुवर्णम इति धारणा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 85, + "shloka": 55, + "text": "अग्न्यभावे च कुर्वन्ति वह्नि सथानेषु काञ्चनम\nजामदग्न्य परमाणज्ञा वेदश्रुतिनिदर्शनात" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 85, + "shloka": 56, + "text": "कुश सतम्बे जुहॊत्य अग्निं सुवर्णं तत संस्थितम\nहुते परीतिकरीम ऋद्धिं भगवांस तत्र मन्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 85, + "shloka": 57, + "text": "तस्माद अग्निपराः सर्वा देवता इति शुश्रुम\nबरह्मणॊ हि परसूतॊ ऽगनिर अग्नेर अपि च काञ्चनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 85, + "shloka": 58, + "text": "तस्माद ये वै परयच्छन्ति सुवर्णं धर्मदर्शिनः\nदेवतास ते परयच्छन्ति समस्ता इति नः शरुतम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 85, + "shloka": 59, + "text": "तस्य चातमसॊ लॊका गच्छतः परमां गतिम\nसवर्लॊके राजराज्येन सॊ ऽभिषिच्येत भार्गव" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 85, + "shloka": 60, + "text": "आदित्यॊदयने पराप्ते विधिमन्त्रपुरस्कृतम\nददाति काञ्चनं यॊ वै दुःस्वप्नं परतिहन्ति सः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 85, + "shloka": 61, + "text": "ददात्य उदितमात्रे यस तस्य पाप्मा विधूयते\nमध्याह्ने ददतॊ रुक्मं हन्ति पापम अनागतम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 85, + "shloka": 62, + "text": "ददाति पश्चिमां संध्यां यः सुवर्णं घृतव्रतः\nबरह्म वाय्वग्निसॊमानां सालॊक्यम उपयाति सः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 85, + "shloka": 63, + "text": "सेन्द्रेषु चैव लॊकेषु परतिष्ठां पराप्नुते शुभाम\nइह लॊके यशः पराप्य शान्तपाप्मा परमॊदते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 85, + "shloka": 64, + "text": "ततः संपद्यते ऽनयेषु लॊकेष्व अप्रतिमः सदा\nअनावृत गतिश चैव कामचारी भवत्य उत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 85, + "shloka": 65, + "text": "न च कषरति तेभ्यः स शश्वच चैवाप्नुते महत\nसुवर्णम अक्षयं दत्त्वा लॊकान आप्नॊति पुष्कलान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 85, + "shloka": 66, + "text": "यस तु संजनयित्वाग्निम आदित्यॊदयनं परति\nदद्याद वै वरतम उद्दिश्य सर्वान कामान समश्नुते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 85, + "shloka": 67, + "text": "अग्निर इत्य एव तत पराहुः परदानं वै सुखावहम\nयथेष्ट गुणसंपन्नं परवर्तकम इति समृतम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 85, + "shloka": 68, + "text": "[भ]\nइत्य उक्तः स वसिष्ठेन जामदग्न्यः परतापवान\nददौ सुवर्णं विप्रेभ्यॊ वयमुच्यत च किल्बिषात" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 85, + "shloka": 69, + "text": "एतत ते सर्वम आख्यातं सुवर्णस्य महीपते\nपरदानस्य फलं चैव जन्म चाग्न्यम अनुत्तमम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 85, + "shloka": 70, + "text": "तस्मात तवम अपि विप्रेभ्यः परयच्छ कनकं बहु\nददत सुवर्णं नृपते किल्बिषाद विप्रमॊक्ष्यसि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 86, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nउक्ताः पितामहेनेह सुवर्णस्य विधानतः\nविस्तरेण परदानस्य ये गुणाः शरुतिलक्षणाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 86, + "shloka": 2, + "text": "यत तु कारणम उत्पत्तेः सुवर्णस्येह कीर्तितम\nस कथं तारकः पराप्तॊ निधनं तद बरवीहि मे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 86, + "shloka": 3, + "text": "उक्तः स देवतानां हि अवध्य इति पार्थिव\nन च तस्येह ते मृत्युर विस्तरेण परकीर्तितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 86, + "shloka": 4, + "text": "एतद इच्छाम्य अहं शरॊतुं तवत्तः कुरुकुलॊद्वह\nकार्त��स्न्येन तारक वधं परं पौतूहलं हि मे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 86, + "shloka": 5, + "text": "[भ]\nविपन्नकृत्या राजेन्द्र देवता ऋषयस तथा\nकृत्तिकाश चॊचयाम आसुर अपत्यभरणाय वै" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 86, + "shloka": 6, + "text": "न देवतानां काचिद धि समर्था जातवेदसः\nएकापि शक्ता तं गर्भं संधारयितुम ओजसा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 86, + "shloka": 7, + "text": "षण्णां तासां ततः परीतः पावकॊ गर्भधारणात\nसवेन तेजॊ विसर्गेण वीर्येण परमेण च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 86, + "shloka": 8, + "text": "तास तु षट कृत्तिका गर्भं पुपुषुर जातवेदसः\nषट्सु वर्त्मसु तेजॊ ऽगनेः सकलं निहितं परभॊ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 86, + "shloka": 9, + "text": "ततस ता वर्धमानस्य कुमारस्य महात्मनः\nतेजसाभिपरीताङ्ग्यॊ न कव चिच छर्म लेभिरे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 86, + "shloka": 10, + "text": "ततस तेजः परीताङ्ग्यः सर्वाः काल उपस्थिते\nसमं गर्भं सुषुविरे कृत्तिकास ता नरर्षभ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 86, + "shloka": 11, + "text": "ततस तं षड अधिष्ठानं गर्भम एकत्वम आगतम\nपृथिवी परतिजग्राह कान्ती पुरसमीपतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 86, + "shloka": 12, + "text": "स गर्भॊ दिव्यसंस्थानॊ दीप्तिमान पावकप्रभः\nदिव्यं शरवणं पराप्य ववृधे परियदर्शनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 86, + "shloka": 13, + "text": "ददृशुः कृत्तिकास तं तु बालं वह्नि समद्युतिम\nजातस्नेहाश च सौहार्दात पुपुषुः सतन्य विस्रवैः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 86, + "shloka": 14, + "text": "अभवत कार्त्तिकेयः स तरैलॊक्ये स चराचरे\nसकन्नत्वात सकन्दतां चापगुहावासाद गुहॊ ऽभवत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 86, + "shloka": 15, + "text": "ततॊ देवास तरयस्त्रिंशद दिशश च स दिग ईश्वराः\nरुद्रॊ धाता च विष्णुश च यज्ञः पूषार्यमा भगः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 86, + "shloka": 16, + "text": "अंशॊ मित्रश च साध्याश च वसवॊ वासवॊ ऽशविनौ\nआपॊ वायुर नभश चन्द्रॊ नक्षत्राणि गरहा रविः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 86, + "shloka": 17, + "text": "पृथग भूतानि चान्यानि यानि देवार्पणानि वै\nआजग्मुस तत्र तं दरष्टुं कुमारं जवलनात्मजम\nऋषयस तुष्टुवुश चैव गन्धर्वाश च जगुस तथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 86, + "shloka": 18, + "text": "षडाननं कुमारं तं दविषड अक्षं दविज परियम\nपीनांसं दवादश भुजं पावकादित्यवर्चसम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 86, + "shloka": 19, + "text": "शयानं शरगुल्मस्थं दृष्ट्वा देवाः सहर्षिभिः\nलेभिरे परमं हर्षं मेनिरे चासुरं हतम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 86, + "shloka": 20, + "text": "ततॊ देवाः परिय��ण्य अस्य सर्व एव समाचरन\nकरीडतः करीडनीयानि ददुः पक्षिगणांश च ह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 86, + "shloka": 21, + "text": "सुपर्णॊ ऽसय ददौ पत्रं मयूरं चित्रबर्हिणम\nराक्षसाश च ददुस तस्मै वराहमहिषाव उभौ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 86, + "shloka": 22, + "text": "कुक्कुटं चाग्निसंकाशं परददौ वरुणः सवयम\nचन्द्रमाः परददौ मेषम आदित्यॊ रुचिरां परभाम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 86, + "shloka": 23, + "text": "गवां माता च गा देवी ददौ शतसहस्रशः\nछागम अग्निर गुणॊपेतम इला पुष्पफलं बहु" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 86, + "shloka": 24, + "text": "सुधन्वा शकटं चैव रथं चामितकूबरम\nवरुणॊ वारुणान दिव्यान भुजंगान परददौ शुभान\nसिंहान सुरेन्द्रॊ वयाघ्रांश च दवीपिनॊ ऽनयांश च दंष्ट्रिणः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 86, + "shloka": 25, + "text": "शवापदांश च बहून घॊरांश छत्राणि विविधानि च\nराक्षसासुरसंघाश च ये ऽनुजग्मुस तम ईश्वरम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 86, + "shloka": 26, + "text": "वर्धमानं तु तं दृष्ट्वा परार्थयाम आस तारकः\nउपायैर बहुभिर हन्तुं नाशकच चापि तं विभुम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 86, + "shloka": 27, + "text": "सेनापत्येन तं देवाः पूजयित्वा गुहालयम\nशशंसुर विप्रकारं तंतस्मै तारक कारितम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 86, + "shloka": 28, + "text": "स विवृद्धॊ महावीर्यॊ देव सेनापतिः परभुः\nजघानामॊघया शक्त्या दानवं तारकं गुहः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 86, + "shloka": 29, + "text": "तेन तस्मिन कुमारेण करीडता निहते ऽसुरे\nसुरेन्द्रः सथापितॊ राज्ये देवानां पुनर ईश्वरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 86, + "shloka": 30, + "text": "स सेनापतिर एवाथ बभौ सकन्दः परतापवान\nईशॊ गॊप्ता च देवानां परिय कृच छंकरस्य च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 86, + "shloka": 31, + "text": "हिरण्यमूर्तिर भगवान एष एव च पावकिः\nसदा कुमारॊ देवानां सेनापत्यम अवाप्तवान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 86, + "shloka": 32, + "text": "तस्मात सुवर्णं मङ्गल्यं रत्नम अक्षय्यम उत्तमम\nसहजं कार्त्तिकेयस्य वह्नेस तेजः परं मतम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 86, + "shloka": 33, + "text": "एवं रामाय कौरव्य वसिष्ठॊ ऽकथयत पुरा\nतस्मात सुवर्णदानाय परयतस्व नराधिप" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 86, + "shloka": 34, + "text": "रामः सुवर्णं दत्त्वा हि विमुक्तः सर्वकिल्बिषैः\nतरिविष्टपे महत सथानम अवापासुलभं नरैः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 87, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nचातुर्वर्ण्यस्य धर्मात्मन धर्मः परॊक्तस तवयानघ\nतथैव मे शराद्धविधिं कृत्स्नं परब्रूहि पार्थिव" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 87, + "shloka": 2, + "text": "[व]\nयुधिष्ठिरेणैवम उक्तॊ भीष्मः शांतनवस तदा\nइमं शराद्धविधिं कृत्स्नं परवक्तुम उपचक्रमे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 87, + "shloka": 3, + "text": "[भ]\nशृणुष्वावहितॊ राजञ शराद्धकल्पम इमं शुभम\nधन्यं यशस्यं पुत्रीयं पितृयज्ञं परंतप" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 87, + "shloka": 4, + "text": "देवासुरमनुष्याणां गन्धर्वॊरगरक्षसाम\nपिशाचकिंनराणां च पूज्या वै पितरः सदा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 87, + "shloka": 5, + "text": "पितॄन पूज्यादितः पश्चाद देवान संतर्पयन्ति वै\nतस्मात सर्वप्रयत्नेन पुरुषः पूजयेत सदा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 87, + "shloka": 6, + "text": "अन्वाहार्यं महाराज पितॄणां शराद्धम उच्यते\nतच चामिषेण विधिना विधिः परथमकल्पितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 87, + "shloka": 7, + "text": "सर्वेष्व अहःसु परीयन्ते कृतैः शराद्धैः पितामहाः\nपरवक्ष्यामि तु ते सर्वांस तिथ्यां तिथ्यां गुणागुणान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 87, + "shloka": 8, + "text": "येष्व अहःसु कृतैः शराद्धैर यत फलं पराप्यते ऽनघ\nतत सर्वं कीर्तयिष्यामि यथावत तन निबॊध मे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 87, + "shloka": 9, + "text": "पितॄन अर्च्य परतिपदि पराप्नुयात सवगृहे सत्रियः\nअभिरूप परजायिन्यॊ दर्शनीया बहु परजाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 87, + "shloka": 10, + "text": "सत्रियॊ दवितीयां जायन्ते तृतीयायां तु वन्दिनः\nचतुर्थ्यां कषुद्रपशवॊ भवन्ति बहवॊ गृहे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 87, + "shloka": 11, + "text": "पञ्चम्यां बहवः पुत्रा जायन्ते कुर्वतां नृप\nकुर्वाणास तु नराः षष्ठ्यां भवन्ति दयुतिभागिनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 87, + "shloka": 12, + "text": "कृषिभागी भवेच छराद्धं कुर्वाणः सप्तमीं नृप\nअष्टम्यां तु परकुर्वाणॊ वाणिज्ये लाभम आप्नुयात" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 87, + "shloka": 13, + "text": "नवम्यां कुर्वतः शराद्धं भवत्य एकशफं बहु\nविवर्धन्ते तु दशमीं गावः शराद्धानि कुर्वतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 87, + "shloka": 14, + "text": "कुप्य भागी भवेन मर्त्यः कुर्वन्न एकादशीं नृप\nबरह्म वर्चस्विनः पुत्रा जायन्ते तस्य वेश्मनि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 87, + "shloka": 15, + "text": "दवादश्याम ईहमानस्य नित्यम एव परदृश्यते\nरजतं बहु चित्रं च सुवर्णं च मनॊरमम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 87, + "shloka": 16, + "text": "जञातीनां तु भवेच छरेष्ठः कुर्वञ शराद्धं तरयॊदशीम\nअवश्यं तु युवानॊ ऽसय परमीयन्ते नरा गृहे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 87, + "shloka": 17, + "text": "युद्धभागी भवेन मर्त्यः शराद्धं कुर्वंश चतुर्दशीम\nअमावास्यां तु निवपन सर्वान कामान अवाप्नुयात" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 87, + "shloka": 18, + "text": "कृष्णपक्षे दशम्य आदौ वर्जयित्वा चतुर्दशीम\nशराद्धकर्मणि तिथ्यः सयुः परशस्ता न तथेतराः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 87, + "shloka": 19, + "text": "यथा चैवापरः पक्षः पूर्वपक्षाद विशिष्यते\nतथा शराद्धस्य पूर्वाह्णाद अपराह्णॊ विशिष्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 88, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nकिं सविद दत्तं पितृभ्यॊ वै भवत्य अक्षयम ईश्वर\nकिं हविश चिररात्राय किम आनन्त्याय कल्पते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 88, + "shloka": 2, + "text": "[भ]\nहवींषि शराद्धकल्पे तु यानि शराद्धविदॊ विदुः\nतानि मे शृणु काम्यानि फलं चैव युधिष्ठिर" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 88, + "shloka": 3, + "text": "तिलैर वरीहि यवैर माषैर अद्भिर मूलफलैस तथा\nदत्तेन मासं परीयन्ते शराद्धेन पितरॊ नृप" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 88, + "shloka": 4, + "text": "वर्धमानतिलं शराद्धम अक्षयं मनुर अब्रवीत\nसर्वेष्व एव तु भॊज्येषु तिलाः पराधान्यतः समृताः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 88, + "shloka": 5, + "text": "दवौ मासौ तु भवेत तृप्तिर मत्स्यैः पितृगणस्य ह\nतरीन मासान आविकेनाहुश चातुर्मास्यं शशेन तु" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 88, + "shloka": 6, + "text": "आजेन मासान परीयन्ते पञ्चैव पितरॊ नृप\nवाराहेण तु षण मासान सप्त वै शाकुनेन तु" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 88, + "shloka": 7, + "text": "मासान अष्टौ पार्षतेन रौरवेण नवैव तु\nगवयस्य तु मांसेन तृप्तिः सयाद दश मासिकी" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 88, + "shloka": 8, + "text": "मासान एकादश परीतिः पितॄणां माहिषेण तु\nगव्येन दत्ते शराद्धे तु संवत्सरम इहॊच्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 88, + "shloka": 9, + "text": "यथा गव्यं तथायुक्तं पायसं सर्पिषा सह\nवाध्रीणसस्य मांसेन तृप्तिर दवादश वार्षिकी" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 88, + "shloka": 10, + "text": "आनन्त्याय भवेद दत्तं खड्गमांसं पितृक्षये\nकालशाकं च लौहं चाप्य आनन्त्यं छाग उच्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 88, + "shloka": 11, + "text": "गाथाश चाप्य अत्र गायन्ति पितृगीता युधिष्ठिर\nसनत्सुमारॊ भगवान पुरा मय्य अभ्यभाषत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 88, + "shloka": 12, + "text": "अपि नः स कुले जायाद यॊ नॊ दद्यात तरयॊदशीम\nमघासु सर्पिषा युक्तं पायसं दक्षिणायने" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 88, + "shloka": 13, + "text": "आजेन वापि लौहेन मघास्व एव यतव्रतः\nहस्तिच छायासु विधिवत कर्ण वयजनवीजितम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 88, + "shloka": 14, + "text": "एष्टव्या बहवः पुत्रा यद्य एकॊ ऽपि गयां वरजेत\nयत्रासौ परथितॊ लॊकेष्व अक्षय्य करणॊ वटः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 88, + "shloka": 15, + "text": "आपॊ मूलं फलं मांसम अन्नं वापि पितृक्षये\nयत किं चिन मधु संमिश्रं तद आनन्त्याय कल्पते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 89, + "shloka": 1, + "text": "[भ]\nयमस तु यानि शराद्धानि परॊवाच शशबिन्दवे\nतानि मे शृणु काम्यानि नक्षत्रेषु पृथक पृथक" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 89, + "shloka": 2, + "text": "शराद्धं यः कृत्तिका यॊगे कुर्वीत सततं नरः\nअग्नीन आधाय सापत्यॊ यजेत विगतज्वरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 89, + "shloka": 3, + "text": "अपत्यकामॊ रॊहिण्याम ओजः कामॊ मृगॊत्तमे\nकरूरकर्मा ददच छराद्धम आर्द्रायां मानवॊ भवेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 89, + "shloka": 4, + "text": "कृषिभागी भवेन मर्त्यः कुर्वञ शराद्धं पुनर वसौ\nपुष्टि कामॊ ऽथ पुष्येण शराद्धम ईहेत मानवः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 89, + "shloka": 5, + "text": "आश्लेषायां ददच छराद्धं वीरान पुत्रान परजायते\nजञातीनां तु भवेच छरेष्ठॊ मघासु शराद्धम आवपन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 89, + "shloka": 6, + "text": "फल्गुनीषु ददच छराद्धं सुभगः शराद्धदॊ भवेत\nअपत्यभाग उत्तरासु हस्तेन फलभाग भवेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 89, + "shloka": 7, + "text": "चित्रायां तु दतच छराद्धं लभेद रूपवतः सुतान\nसवाति यॊगे पितॄन अर्च्य वाणिज्यम उपजीवति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 89, + "shloka": 8, + "text": "बहुपुत्रॊ विशाखासु पित्र्यम ईहन भवेन नरः\nअनुराधासु कुर्वाणॊ राजचक्रं परवर्तयेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 89, + "shloka": 9, + "text": "आदिपत्यं वरजेन मर्त्यॊ जयेष्ठायाम अपवर्जयन\nनरः कुरु कुलश्रेष्ठ शराद्धा दमपुरः सरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 89, + "shloka": 10, + "text": "मूले तव आरॊग्यम अर्च्छेत यशॊ ऽषाढास्व अनुत्तमम\nउत्तरासु तव अषाढासु वीतशॊकश चरेन महीम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 89, + "shloka": 11, + "text": "शराद्धं तव अभिजिता कुर्वन विद्यां शरेष्टाम अवाप्नुयात\nशरवणे तु ददच छराद्धं परेत्य गच्छेत परां गतिम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 89, + "shloka": 12, + "text": "राज्यभागी धनिष्ठायां पराप्नुयान नापदं नरः\nनक्षत्रे वारुणे कुर्वन भिषक सिद्धिम अवाप्नुयात" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 89, + "shloka": 13, + "text": "पूर्वप्रॊष्ठ पदाः कुर्वन बहु विन्देद अजाविकम\nउत्तरास्व अथ कुर्वाणॊ विन्दते गाः सहस्रशः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 89, + "shloka": 14, + "text": "बहुरूप्य कृतं वित्तं विन्दते र��वतीं शरितः\nअश्वांश चाश्वयुजे वेत्ति भरणीष्व आयुर उत्तमम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 89, + "shloka": 15, + "text": "इमं शराद्धविधिं शरुत्वा शशबिन्दुस तथाकरॊत\nअक्लेशेनाजयच चापि महीं सॊ ऽनुशशास ह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 90, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nकीदृशेभ्यः परदातव्यं भवेच छराद्धं पितामह\nदविजेभ्यः कुरुशार्दूल तन मे वयाख्यातुम अर्हसि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 90, + "shloka": 2, + "text": "[भ]\nबराह्मणान न परीक्षेत कषत्रियॊ दानधर्मवित\nदैवे कर्मणि पित्र्ये तु नयाय्यम आहुः परीक्षणम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 90, + "shloka": 3, + "text": "देवताः पूजयन्तीह दैवेनैवेह तेजसा\nउपेत्य तस्माद देवेभ्यः सर्वेभ्यॊ दापयेन नरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 90, + "shloka": 4, + "text": "शराद्धे तव अथ महाराज परीक्षेद बराह्मणान बुधः\nकुलशीलवयॊ रूपैर विद्ययाभिजनेन च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 90, + "shloka": 5, + "text": "एषाम अन्ये पङ्क्तिदूषास तथान्ये पङ्क्तिपावनाः\nअपाङ्क्तेयास तु ये राजन कीर्तयिष्यामि ताञ शृणु" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 90, + "shloka": 6, + "text": "कितवॊ भरूणहा यक्ष्मी पशुपालॊ निराकृतिः\nपराम परेष्यॊ वार्धुषिकॊ गायनः सर्वविक्रयी" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 90, + "shloka": 7, + "text": "अगार दाही गरदः कुण्डाशी सॊमविक्रयी\nसामुद्रिकॊ राजभृत्यस तैलिकः कूटकारकः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 90, + "shloka": 8, + "text": "पित्रा विवदमानश च यस्य चॊपपतिर गृहे\nअभिशस्तस तथा सतेनः शिल्पं यश चॊपजीवति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 90, + "shloka": 9, + "text": "पर्व कारश च सूची च मित्र धरुक पारदारिकः\nअव्रतानाम उपाध्यायः काण्डपृष्ठस तथैव च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 90, + "shloka": 10, + "text": "शवभिर यश च परिक्रामेद यः शुना दष्ट एव च\nपरिवित्तिश च यश च सयाद दुश्चर्मा गुरुतल्पगः\nकुशीलवॊ देवलकॊ नक्षत्रैर यश च जीवति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 90, + "shloka": 11, + "text": "एतान इह विजानीयाद अपाङ्क्तेयान दविजाधमान\nशूद्राणाम उपदेशं च ये कुर्वन्त्य अल्पचेतसः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 90, + "shloka": 12, + "text": "षष्टिं काणः शतं षण्ढः शवित्री यावत परपश्यति\nपङ्क्त्यां समुपविष्टायां तावद दूषयते नृप" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 90, + "shloka": 13, + "text": "यद विष्टित शिरा भुङ्क्ते यद भुङ्क्ते दक्षिणामुखः\nसॊपानत्कश च यद भुङ्क्ते सर्वं विद्यात तद आसुरम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 90, + "shloka": 14, + "text": "असूयता च यद दत्तं यच च शरद्धा विवर्जितम\nसर्वं तद असुरेन्द्राय बरह्मा भ���गम अकल्पयत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 90, + "shloka": 15, + "text": "शवानश च पङ्क्तिदूषाश च नावेक्षेरन कथं चन\nतस्मात परिवृते दद्यात तिलांश चान्ववकीरयेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 90, + "shloka": 16, + "text": "तिलादाने च करव्यादा ये च करॊधवशा गणाः\nयातुधानाः पिशाचाश च विप्रलुम्पन्ति तद धविः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 90, + "shloka": 17, + "text": "यावद धयपङ्क्त्यःपङ्क्त्यां वै भुञ्जानान अनुपश्यति\nतावत फलाद भरंशयति दातारं तस्य बालिशम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 90, + "shloka": 18, + "text": "इमे तु भरतश्रेष्ठ विज्ञेयाः पङ्क्तिपावनाः\nये तव अतस तान परवक्ष्यामि परीक्षस्वेह तान दविजान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 90, + "shloka": 19, + "text": "वेद विद्याव्रतस्नाता बराह्मणाः सर्व एव हि\nपाङ्क्तेयान यांस तु वक्ष्यामि जञेयास ते पङ्क्तिपावनाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 90, + "shloka": 20, + "text": "तरिणाचिकेतः पञ्चाग्निस तरिसुपर्णः षडङ्गवित\nबरह्म देयानुसंतानश छन्दॊगॊ जयेष्ठसामगः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 90, + "shloka": 21, + "text": "मातापित्र्यॊर यश च वश्यः शरॊत्रियॊ दश पूरुषः\nऋतुकालाभिगामी च धर्मपत्नीषु यः सदा\nवेद विद्याव्रतस्नातॊ विप्रः पङ्क्तिं पुनात्य उत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 90, + "shloka": 22, + "text": "अथर्वशिरसॊ ऽधयेता बरह्म चारी यतव्रतः\nसत्यवादी धर्मशीलः सवकर्मनिरतश च यः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 90, + "shloka": 23, + "text": "ये च पुण्येषु तीर्थेषु अभिषेककृतश्रमाः\nमखेषु च स मन्त्रेषु भवन्त्य अवभृथाप्लुताः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 90, + "shloka": 24, + "text": "अक्रॊधना अचपलाः कषान्ता दान्ता जितेन्द्रियाः\nसर्वभूतहिता ये च शराद्धेष्व एतान निमन्त्रयेत\nएतेषु दत्तम अक्षय्यम एते वै पङ्क्तिपावनाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 90, + "shloka": 25, + "text": "इमे परे महाराज विज्ञेयाः पङ्क्तिपावनाः\nयतयॊ मॊक्षधर्मज्ञा यॊगाः सुचरितव्रताः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 90, + "shloka": 26, + "text": "ये चेतिहासं परयताः शरावयन्ति दविजॊत्तमान\nये च भाष्य विदः के चिद ये च वयाकरणे रताः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 90, + "shloka": 27, + "text": "अधीयते पुराणं ये धर्मशास्त्राण्य अथापि च\nअधीत्य च यथान्यायं विधिवत तस्य कारिणः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 90, + "shloka": 28, + "text": "उपपन्नॊ गुरु कुले सत्यवादी सहस्रदः\nअग्र्यः सर्वेषु वेदेषु सर्वप्रवचनेषु च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 90, + "shloka": 29, + "text": "यावद एते परपश्यन्ति पङ्क्त्यास तावत पुनन्त्य उत\nततॊ हि प���वनात पङ्क्त्याः पङ्क्तिपावन उच्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 90, + "shloka": 30, + "text": "करॊशाद अर्धतृतीयात तु पावयेद एक एव हि\nबरह्म देयानुसंतान इति बरह्म विदॊ विदुः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 90, + "shloka": 31, + "text": "अनृत्विग अनुपाध्यायः स चेद अग्रासनं वरजेत\nऋत्विग्भिर अननुज्ञातः पङ्क्त्या हरति दुष्कृतम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 90, + "shloka": 32, + "text": "अथ चेद वेदवित सर्वैः पङ्क्तिदॊषैर विवर्जितः\nन च सयात पतितॊ राजन पङ्क्तिपावन एव सः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 90, + "shloka": 33, + "text": "तस्मात सर्वप्रयत्नेन परीक्ष्यामन्त्रयेद दविजान\nसवकर्मनिरतान दान्तान कुले जातान बहुश्रुतान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 90, + "shloka": 34, + "text": "यस्य मित्र परधानानि शराद्धानि च हवींषि च\nन परीणाति पितॄन देवान सवर्गं च न स गच्छति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 90, + "shloka": 35, + "text": "यश च शराद्धे कुरुते संगतानि; न देव यानेन पथा स याति\nस वै मुक्तः पिप्पलं बन्धनाद वा; सवर्गाल लॊकाच चयवते शराद्धमित्रः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 90, + "shloka": 36, + "text": "तस्मान मित्रं शराद्धकृन नाद्रियेत; दद्यान मित्रेभ्यः संग्रहार्थं धनानि\nयं मन्यते नैव शत्रुं न मित्रं; तं मध्यस्थं भॊजयेद धव्यकव्ये" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 90, + "shloka": 37, + "text": "यथॊषरे बीजम उप्तं न रॊहेन; न चास्यॊप्ता पराप्नुयाद बीजभागम\nएवं श राद्धं भुक्तम अनर्हमाणैर; न चेह नामुत्र फलं ददाति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 90, + "shloka": 38, + "text": "बराह्मणॊ हय अनधीयानस तृणाग्निर इव शाम्यति\nतस्मै शराद्धं न दातव्यं न हि भस्मनि हूयते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 90, + "shloka": 39, + "text": "संभॊजनी नाम पिशाचदक्षिणा; सा नैव देवान न पितॄन उपैति\nइहैव सा भराम्यति कषीणपुण्या; शालान्तरे गौर इव नष्टवत्सा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 90, + "shloka": 40, + "text": "यथाग्नौ शान्ते घृतम आजुहॊति; तन नैव देवान न पितॄन उपैति\nतथा दत्तं नर्तने गायने च; यां चानृचे दक्षिणाम आवृणॊति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 90, + "shloka": 41, + "text": "उभौ हिनस्ति न भुनक्ति चैषा; या चानृचे दक्षिणा दीयते वै\nआघातनी गर्हितैषा पतन्ती; तेषां परेतान पातयेद देव यानात" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 90, + "shloka": 42, + "text": "ऋषीणां समयं नित्यं ये चरन्ति युधिष्ठिर\nनिश्चिताः सर्वधर्मज्ञास तान देवा बराह्मणान विदुः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 90, + "shloka": 43, + "text": "सवाध्यायनिष्ठा ऋषयॊ जञन निष्ठास तथैव च\nतपॊ निष्ठाश च बॊद्धव्याः कर्म निष्ठाश च भारत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 90, + "shloka": 44, + "text": "कव्यानि जञाननिष्ठेभ्यः परतिष्ठाप्यानि भारत\nतत्र ये बराह्मणाः के चिन न निन्दति हि ते वराः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 90, + "shloka": 45, + "text": "ये तु निन्दन्ति जल्पेषु न ताञ शराद्धेषु भॊजयेत\nबराह्मणा निन्दिता राजन हन्युस तरिपुरुषं कुलम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 90, + "shloka": 46, + "text": "वैखानसानां वचनम ऋषीणां शरूयते नृप\nदूराद एव परीक्षेत बराह्मणान वेदपारगान\nपरियान वा यदि वा दवेष्यांस तेषु तच छराद्धम आवपेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 90, + "shloka": 47, + "text": "यः सहस्रं सहस्राणां भॊजयेद अनृचां नरः\nएकस तान मन्त्रवित परीतः सर्वान अर्हति भारत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 91, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nकेन संकल्पितं शराद्धं कस्मिन काले किम आत्मकम\nभृग्वङ्गिरसके काले मुनिना कतरेण वा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 91, + "shloka": 2, + "text": "कानि शराद्धेषु वर्ज्यानि तथा मुल फलानि च\nधान्यजातिश च का वर्ज्या तन मे बरूहि पितामह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 91, + "shloka": 3, + "text": "[भ]\nयथा शराद्धं संप्रवृत्तं यस्मिन काले यद आत्मकम\nयेन संकल्पितं चैव तन मे शृणु जनाधिप" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 91, + "shloka": 4, + "text": "सवायम्भुवॊ ऽतरिः कौरव्य परमर्षिः परतापवान\nतस्य वंशे महाराज दत्तात्रेय इति समृतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 91, + "shloka": 5, + "text": "दत्तात्रेयस्य पुत्रॊ ऽभून निमिर नाम तपॊधनः\nनिमेश चाप्य अभवत पुत्रः शरीमान नाम शरिया वृतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 91, + "shloka": 6, + "text": "पूर्णे वर्षसहस्रान्ते स कृत्वा दुष्करं तपः\nकालधर्मपरीतात्मानिधनं समुपागतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 91, + "shloka": 7, + "text": "निमिस तु कृत्वा शौचानि विधिदृष्टेन कर्मणा\nसंतापम अगमत तीव्रं पुत्रशॊकपरायणः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 91, + "shloka": 8, + "text": "अथ कृत्वॊपहार्याणि चतुर्दश्यां महामतिः\nतम एव गणयञ शॊकं विरात्रे परत्यबुध्यत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 91, + "shloka": 9, + "text": "तस्यासीत परतिबुद्धस्य शॊकेन पिहितात्मनः\nमनः संहृत्य विषये बुद्धिर विस्तर गामिनी" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 91, + "shloka": 10, + "text": "ततः संचिन्तयाम आस शराद्धकल्पं समाहितः\nयानि तस्यैव भॊज्यानि मूलाहि च फलानि च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 91, + "shloka": 11, + "text": "उक्तानि यानि चान्यानि यानि चेष्टानि तस्य ह\nतानि सर्वाणि मनसा विनिश्चित्य तपॊधनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 91, + "shloka": 12, + "text": "अमावास्यां महाप्राज्ञ विप्रान आनाय्य पूजितान\nदक्षिणावर्तिकाः सर्वा बृसीः सवयम अथाकरॊत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 91, + "shloka": 13, + "text": "सप्त विप्रांस ततॊ भॊज्ये युगपत समुपानयत\nऋते च लवणं भॊज्यं शयामाकान्नं ददौ परभुः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 91, + "shloka": 14, + "text": "दक्षिणाग्रास ततॊ दर्भा विष्टरेषु निवेशिताः\nपादयॊश चैव विप्राणां ये तव अन्नम उपभुञ्जते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 91, + "shloka": 15, + "text": "कृत्वा च दक्षिणाग्रान वै दर्भान सुप्रयतः शुचिः\nपरददौ शरीमते पिण्डं नामगॊत्रम उदाहरन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 91, + "shloka": 16, + "text": "तत कृत्वा स मुनिश्रेष्ठॊ धर्मसंकरम आत्मनः\nपश्चात तापेन महता तप्यमानॊ ऽभयचिन्तयत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 91, + "shloka": 17, + "text": "अकृतं मुनिभिः पूर्वं किं मयैतद अनुष्ठितम\nकथं नु शापेन न मां दहेयुर बराह्मणा इति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 91, + "shloka": 18, + "text": "ततः संचिन्तयाम आस वंशकर्तारम आत्मनः\nधयात मात्रस तथा चात्रिर आजगाम तपॊधनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 91, + "shloka": 19, + "text": "अथात्रिस तं तथा दृष्ट्वा पुत्रशॊकेन कर्शितम\nभृशम आश्वासयाम आस वाग्भिर इष्टाभिर अव्ययः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 91, + "shloka": 20, + "text": "निमे संकल्पितस ते ऽयं पितृयज्ञस तपॊधनः\nमा ते भूद भीः पूर्वदृष्टॊ धर्मॊ ऽयं बरह्मणा सवयम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 91, + "shloka": 21, + "text": "सॊ ऽयं सवयम्भुविहितॊ धर्मः संकल्पितस तवया\nऋते सवयम्भुवः कॊ ऽनयः शराद्धेयं विधिम आहरेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 91, + "shloka": 22, + "text": "आख्यास्यामि च ते भूयः शराद्धेयं विधिम उत्तमम\nसवयम्भुविहितं पुत्र तत पुरुष्व निबॊध मे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 91, + "shloka": 23, + "text": "कृत्वाग्निकरणं पूर्वं मन्त्रपूर्वं तपॊधन\nततॊ ऽरयम्णे च सॊमाय वरुणाय च नित्यशः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 91, + "shloka": 24, + "text": "विश्वे देवाश च ये नित्यं पितृभिः सह गॊचराः\nतेभ्यः संकल्पिता भागाः सवयम एव सवयम्भुवा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 91, + "shloka": 25, + "text": "सतॊतव्या चेह पृथिवी निवापस्येह धारिणी\nवैष्णवी काश्यपी चेति तथैवेहाक्षयेति च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 91, + "shloka": 26, + "text": "उदकानयने चैव सतॊतव्यॊ वरुणॊ विभुः\nततॊ ऽगनिश चैव सॊमश च आप्याय्याव इह ते ऽनघ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 91, + "shloka": 27, + "text": "देवास तु पितरॊ नाम निर्मिता वै सवयम्भुवा\nऊष्मपाः सुमहाभागास तेषां भागाः परकल्पिताः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 91, + "shloka": 28, + "text": "ते शराद्धेनार्च्यमाना वै विमुच्यन्ते ह किल्बिषात\nसप्तकः पितृवंशस तु पूर्वदृष्टः सवयम्भुवा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 91, + "shloka": 29, + "text": "विश्वे चाग्निमुखा देवाः संख्याताः पूर्वम एव ते\nतेषां नामानि वक्ष्यामि भागार्हाणां महात्मनाम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 91, + "shloka": 30, + "text": "सहः कृतिर विपाप्मा च पुण्यकृत पावनस तथा\nगराम्निः कषेमः समूहश च दिव्यसानुस तथैव च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 91, + "shloka": 31, + "text": "विवस्वान वीर्यवान हरीमान कीर्तिमान कृत एव च\nविपूर्वः सॊमपूर्वश च सूर्यश्रीश चेति नामतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 91, + "shloka": 32, + "text": "सॊमपः सूर्यसावित्रॊ दत्तात्मा पुष्करीयकः\nउष्णीनाभॊ नभेदश च विश्वायुर दीप्तिर एव च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 91, + "shloka": 33, + "text": "चमूहरः सुवेषश च वयॊमारिः शंकरॊ भवः\nईशः कर्ता कृतिर दक्षॊ भुवनॊ दिव्यकर्मकृत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 91, + "shloka": 34, + "text": "गणितः पञ्च वीर्यश च आदित्यॊ रश्मिमांस तथा\nसप्त कृत सॊमवर्चाश च विश्वकृत कविर एव च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 91, + "shloka": 35, + "text": "अनुगॊप्ता सुगॊप्ता च नप्ता चेश्वर एव च\nजितात्मा मुनिवीर्यश च दीप्तलॊमा भयंकरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 91, + "shloka": 36, + "text": "अतिकर्मा परतीतश च परदाता चांशुमांस तथा\nशैलाभः परमक्रॊधी धीरॊष्णी भूपतिस तथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 91, + "shloka": 37, + "text": "सरजी वज्री वरी चैव विश्वे देवाः सनातनाः\nकीर्तितास ते महाभागाः कालस्य गतिगॊचराः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 91, + "shloka": 38, + "text": "अश्राद्धेयानि धान्यानि कॊद्रवाः पुलकास तथा\nहिङ्गु दरव्येषु शाकेषु पलाण्डुं लशुनं तथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 91, + "shloka": 39, + "text": "पलाण्डुः सौभञ्जनकस तथा गृञ्जनकादयः\nकूष्माण्ड जात्यलाबुं च कृष्णं लवणम एव च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 91, + "shloka": 40, + "text": "गराम्यं वाराह मांसं च यच चैवाप्रॊक्षितं भवेत\nकृष्णाजाजी विडश चैव शीतपाकी तथैव च\nअङ्कुराद्यास तथा वर्ज्या इह शृङ्गाटकानि च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 91, + "shloka": 41, + "text": "वर्जयेल लवणं सर्वं तथा जम्बू फलानि च\nअवक्षुतावरुदितं तथा शराद्धेषु वर्जयेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 91, + "shloka": 42, + "text": "निवापे हव्यकव्ये वा गर्हितं च शवदर्शनम\nपितरश चैव देवाश च नाभिनन्दन्ति तद धविः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 91, + "shloka": 43, + "text": "चण्डाल शवपचौ वर्ज्यौ निवापे समुपस्थि���े\nकाषायवासी कुष्ठी वा पतितॊ बरह्महापि वा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 91, + "shloka": 44, + "text": "संकीर्ण यॊनिर विप्रश च संबन्धी पतितश च यः\nवर्जनीया बुधैर एते निवापे समुपस्थिते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 91, + "shloka": 45, + "text": "इत्य एवम उक्त्वा भगवान सववंशजम ऋषिं पुरा\nपितामह सभां दिव्यां जगामात्रिस तपॊधनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 92, + "shloka": 1, + "text": "[भ]\nतथाविधौ परवृत्ते तु सर्व एव महर्षयः\nपितृयज्ञान अकुर्वन्त विधिदृष्टेन कर्मणा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 92, + "shloka": 2, + "text": "ऋषयॊ धर्मनित्यास तु कृत्वा निवपनान्य उत\nतर्पणं चाप्य अकुर्वन्त तीर्थाम्भॊभिर यतव्रताः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 92, + "shloka": 3, + "text": "निवापैर दीयमानैश च चातुर्वर्ण्येन भारत\nतर्पिताः पितरॊ देवास ते नान्नं जरयन्ति वै" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 92, + "shloka": 4, + "text": "अजीर्णेनाभिहन्यन्ते ते देवाः पितृभिः सह\nसॊमम एवाभ्यपद्यन्त निवापान नाभिपीडिताः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 92, + "shloka": 5, + "text": "ते ऽबरुवन सॊमम आसाद्य पितरॊ ऽजीर्ण पीडिताः\nनिवापान्नेन पीड्यामः शरेयॊ नात्र विधीयताम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 92, + "shloka": 6, + "text": "तान सॊमः परत्युवाचाथ शरेयश चेद ईप्सितं सुराः\nसवयम्भू सदनं यातस वै शरेयॊ विधास्यति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 92, + "shloka": 7, + "text": "ते सॊमवचनाद देवाः पितृभिः सह भारत\nमेरुशृङ्गे समासीनं पितामहम उपागमन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 92, + "shloka": 8, + "text": "[पितरह]\nनिवापान्नेन भगवन भृशं पीड्यामहे वयम\nपरसादं कुरु नॊ देव शरेयॊ नः संविधीयताम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 92, + "shloka": 9, + "text": "इति तेषां वचः शरुत्वा सवयम्भूर इदम अब्रवीत\nएष मे पार्श्वतॊ वह्निर युष्मच छरेयॊ विधास्यति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 92, + "shloka": 10, + "text": "[अग्नि]\nसहितास तात भॊक्ष्यामॊ निवापे समुपस्थिते\nजरयिष्यथ चाप्य अन्नं मया सार्धं न संशयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 92, + "shloka": 11, + "text": "एतच छरुत्वा तु पितरस ततस ते विज्वराभवन\nएतस्मात कारणाच चाग्नेः पराक्तनं दीयते नृप" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 92, + "shloka": 12, + "text": "निवप्ते चाग्निपूर्वे वै निवापे पुरुषर्षभ\nन बरह्मराक्षसास तं वै निवापं धर्षयन्त्य उत\nरक्षांसि चापवर्तन्ते सथिते देवे विभावसौ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 92, + "shloka": 13, + "text": "पूर्वं पिण्डं पितुर दद्यात ततॊ दद्यात पितामहे\nपरपितामहाय च तत एष शराद्धविधिः समृतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 92, + "shloka": 14, + "text": "बरूयाच छराद्धे च सावित्रीं पिण्डे पिण्डे समाहितः\nसॊमायेति च वक्तव्यं तथा पितृमतेति च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 92, + "shloka": 15, + "text": "रजस्वला च या नारी वयङ्गिता कर्णयॊश च या\nनिवापे नॊपतिष्ठेत संग्राह्या नान्यवंशजाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 92, + "shloka": 16, + "text": "जलं परतरमाणश च कीर्तयेत पितामहान\nनदीम आसाद्य कुर्वीत पितॄणां पिण्ड तर्पणम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 92, + "shloka": 17, + "text": "पूर्वं सववंशजानां तु कृत्वाद्भिस तर्पणं पुनः\nसुहृत संबन्धिवर्गाणां ततॊ दद्याज जलाञ्जलिम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 92, + "shloka": 18, + "text": "कल्माषगॊयुगेनाथ युक्तेन तरतॊ जलम\nपितरॊ ऽभिलषन्ते वै नावं चाप्य अधिरॊहतः\nसदा नावि जलं तज्ज्ञाः परयच्छन्ति समाहिताः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 92, + "shloka": 19, + "text": "मासार्धे कृष्णपक्षस्य कुयान निवपनानि वै\nपुष्टिर आयुस तथा वीर्यं शरीश चैव पितृवर्तिनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 92, + "shloka": 20, + "text": "पितामहः पुलस्त्यश च वसिष्टाः पुलहस तथा\nअङ्गिराश च करतुश चैव कश्यपश च महान ऋषिः\nएते कुरु कुलश्रेष्ठ महायॊगेश्वराः समृताः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 92, + "shloka": 21, + "text": "एते च पितरॊ राजन्न एष शराद्धविधिः परः\nपरेतास तु पिण्ड संबन्धान मुच्यन्ते तेन कर्मणा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 92, + "shloka": 22, + "text": "इत्य एषा पुरुषश्रेष्ठ शराद्धॊत्पत्तिर यथागमम\nखयापिता पूर्वनिर्दिष्टा दानं वक्ष्याम्य अतः परम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 93, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nदविजातयॊ वरतॊपेता हविस ते यदि भुञ्जते\nअन्नं बराह्मण कामाय कथम एतत पितामह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 93, + "shloka": 2, + "text": "[भ]\nअवेदॊक्त वरताश चैव भुञ्जानाः कार्यकारिणः\nवेदॊक्तेषु तु भुञ्जाना वरतलुप्ता युधिष्ठिर" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 93, + "shloka": 3, + "text": "[य]\nयद इदं तप इत्य आहुर उपवासं पृथग्जनाः\nतपः सयाद एतद इह वै तपॊ ऽनयद वापि किं भवेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 93, + "shloka": 4, + "text": "[भ]\nमासार्ध मासौ नॊपवसेद यत तपॊ मन्यते जनः\nआत्मतन्त्रॊपघाती यॊ न तपस्वी न धर्मवित" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 93, + "shloka": 5, + "text": "तयागस्यापि च संपत्तिः शिष्यते तप उत्तमम\nसदॊपवासी च भवेद बरह्म चारी तथैव च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 93, + "shloka": 6, + "text": "मुनिश च सयात सदा विप्रॊ देवांश चैव सदा यजेत\nकुटुम्बिकॊ धर्मकामः सदा सवप्नश च भारत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 93, + "shloka": 7, + "text": "अमृता��ी सदा च सयात पवित्री च सदा भवेत\nऋतवादी सदा च सयान नियतश च सदा भवेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 93, + "shloka": 8, + "text": "विघसाशी सदा च सयात सदा चैवातिथि परियः\nअमांसासी सदा च सयात पवित्री च सदा भवेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 93, + "shloka": 9, + "text": "[य]\nकथं सदॊपवासी सयाद बरह्म चारी च पार्थिव\nविघसाशी कथं च सयात कथं चैवातिथि परियः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 93, + "shloka": 10, + "text": "[भ]\nअन्तरा सायम आशं च परातर आशं तथैव च\nसदॊपवासी भवति यॊ न भुङ्क्ते ऽनतरा पुनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 93, + "shloka": 11, + "text": "भार्यां गच्छन बरह्म चारी सदा भवति चैव ह\nऋतवादी सदा च सयाद दानशीलश च मानवः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 93, + "shloka": 12, + "text": "अभक्षयन वृथा मांसम अमांसाशी भवत्य उत\nदानं ददत पवित्री सयाद अस्वप्नश च दिवा सवपन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 93, + "shloka": 13, + "text": "भृत्यातिथिषु यॊ भुङ्क्ते भुक्तवत्सु नरः सदा\nअमृतं केवलं भुङ्क्ते इति विद्धि युधिष्ठिर" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 93, + "shloka": 14, + "text": "अभुक्तवत्सु नाश्नाति बराह्मणेषु तु यॊ नरः\nअभॊजनेन तेनास्य जितः सवर्गॊ भवत्य उत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 93, + "shloka": 15, + "text": "देवेभ्यश च पितृभ्यश च भृत्येभ्यॊ ऽतिथिभिः सह\nअवशिष्टानि यॊ भुङ्क्ते तम आहुर विघसाशिनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 93, + "shloka": 16, + "text": "तेषां लॊका हय अपर्यन्ताः सदने बरह्मणः समृताः\nउपस्थिता हय अप्सरॊभिर गन्धर्वैश च जनाधिप" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 93, + "shloka": 17, + "text": "देवतातिथिभिः सार्धं पितृभिश चॊपभुञ्जते\nरमन्ते पुत्रपौत्रैश च तेषां गतिर अनुत्तमा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 94, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nबराह्मणेभ्यः परयच्छन्ति दानानि विविधानि च\nदातृप्रतिग्रहीत्रॊर वा कॊ विशेषः पितामह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 94, + "shloka": 2, + "text": "[भ]\nसाधॊर यः परतिगृह्णीयात तथैवासाधुतॊ दविजः\nगुणवत्य अल्पदॊषः सयान निर्गुणे तु निमज्जति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 94, + "shloka": 3, + "text": "अत्राप्य उदाहरन्तीमम इतिहासं पुरातनम\nवृषादर्भेश च संवादं सप्तर्षीणां च भारत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 94, + "shloka": 4, + "text": "कश्यपॊ ऽतरिर वसिष्ठश च भरद्वाजॊ ऽथ गौतमः\nविश्वामित्रॊ जमदग्निः साध्वी चैवाप्य अरुन्धती" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 94, + "shloka": 5, + "text": "सर्वेषाम अथ तेषां तु गण्डाभूत कर्म कारिका\nशूद्रः पशुसखश चैव भर्ता चास्या बभूव ह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 94, + "shloka": 6, + "text": "ते वै सर्वे त��स्यन्तः पुरा चेरुर महीम इमाम\nसमाधिनॊपशिक्षन्तॊ बरह्मलॊकं सनातनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 94, + "shloka": 7, + "text": "अथाभवद अनावृष्टिर महती कुरुनन्दन\nकृच्छ्रप्राणॊ ऽभवद यत्र लॊकॊ ऽयं वै कषुधान्वितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 94, + "shloka": 8, + "text": "कस्मिंश चिच च पुरा यज्ञे याज्येन शिबिसूनुना\nदक्षिणार्थे ऽथ ऋत्विग्भ्यॊ दत्तः पुत्रॊ निजः किल" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 94, + "shloka": 9, + "text": "तस्मिन काले ऽथ सॊ ऽलपायुर दिष्टान्तम अगमत परभॊ\nते तं कषुधाभिसंतप्ताः परिवार्यॊपतस्थिरे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 94, + "shloka": 10, + "text": "याज्यात्मजम अथॊ दृष्ट्वा गतासुम ऋषिसत्तमाः\nअपचन्त तदा सथाल्यां कषुधार्ताः किल भारत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 94, + "shloka": 11, + "text": "निराद्ये मर्त्यलॊके ऽसमिन्न आत्मानं ते परीप्सवः\nकृच्छ्राम आपेदिरे वृत्तिम अन्नहेतॊस तपस्विनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 94, + "shloka": 12, + "text": "अटमानॊ ऽथ तान मार्गे पचमानान महीपतिः\nराजा शैब्यॊ वृषादर्भिः किश्यमानान ददर्श ह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 94, + "shloka": 13, + "text": "[वृ]\nपरतिग्रहस तारयति पुष्टिर वै परतिगृह्णताम\nमयि यद विद्यते वित्तं तच छृणुध्वं तपॊधनाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 94, + "shloka": 14, + "text": "परियॊ हि मे बराह्मणॊ याचमानॊ; दद्याम अहं वॊ ऽशवतरी सहस्रम\nएकैकशः स वृषाः संप्रसूताः; सर्वेषां वै शीघ्रगाः शवेतलॊमाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 94, + "shloka": 15, + "text": "कुलं भरान अनडुहः शतं शतान; धुर्याञ शुभान सर्वशॊ ऽहं ददानि\nपृथ्वी वाहान पीवरांश चैव तावद; अग्र्या गृष्ट्यॊ धेनवः सुव्रताश च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 94, + "shloka": 16, + "text": "वरान गरामान वरीहि यवं रसांश च; रत्नं चान्यद दुर्लभं किं ददानि\nमा समाभक्ष्ये भावम एवं कुरुध्वं; पुष्ट्य अर्थं वै किं परयच्छाम्य अहं वः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 94, + "shloka": 17, + "text": "[रसयह]\nराजन परतिग्रहॊ राज्ञॊ मध्व आस्वादॊ विषॊपमः\nतज जानमानः कस्मात तवं कुरुषे नः परलॊभनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 94, + "shloka": 18, + "text": "कषत्रं हि दैवतम इव बराह्मणं समुपाश्रितम\nअमलॊ हय एष तपसा परीतः परीणाति देवताः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 94, + "shloka": 19, + "text": "अह्नापीह तपॊ जातु बराह्मणस्यॊपजायते\nतद दाव इव निर्दह्यात पराप्तॊ राजप्रतिग्रहः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 94, + "shloka": 20, + "text": "कुशलं सह दानेन राजन्न अस्तु सदा तव\nअर्थिभ्यॊ दीयतां सर्वम इत्य उक्त्वा ते ततॊ ययु���" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 94, + "shloka": 21, + "text": "अपक्वम एव तन मांसम अभूत तेषां च धीमताम\nअथ हित्वा ययुः सर्वे वनम आहारकाङ्क्षिणः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 94, + "shloka": 22, + "text": "ततः परचॊदिता राज्ञा वनं गत्वास्य मन्त्रिणः\nपरचीयॊदुम्बराणि सम दानं दातुं परचक्रमुः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 94, + "shloka": 23, + "text": "उदुम्बराण्य अथान्यानि हेमगर्भाण्य उपाहरन\nभृत्यास तेषां ततस तानि परग्राहितुम उपाद्रवन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 94, + "shloka": 24, + "text": "गुरूणीति विदित्वाथ न गराह्याण्य अत्रिर अब्रवीत\nन सम हे मूढ विज्ञाना न सम हे मन्दबुद्धयः\nहैमानीमानि जानीमः परतिबुद्धाः सम जागृमः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 94, + "shloka": 25, + "text": "इह हय एतद उपादत्तं परेत्य सयात कटुकॊदयम\nअप्रतिग्राह्यम एवैतत परेत्य चेह सुखेप्सुना" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 94, + "shloka": 26, + "text": "[व]\nशतेन निष्कं गणितं सहस्रेण च संमितम\nयथा बहु परतीच्छन हि पापिष्ठां लभते गतिम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 94, + "shloka": 27, + "text": "[कष्यप]\nयत पृथिव्यां वरीहि यवं हिरण्यं पशवः सत्रियः\nसर्वं तन नालम एकस्य तस्माद विद्वाञ शमं वरजेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 94, + "shloka": 28, + "text": "[भरद्वाज]\nउत्पन्नस्य रुरॊः शृङ्गं वर्धमानस्य वर्धते\nपरार्थना पुरुषस्येव तस्य मात्रा न विद्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 94, + "shloka": 29, + "text": "[गौतम]\nन तल लॊके दरव्यम अस्ति यल लॊकं परतिपूरयेत\nसमुद्रकल्पः पुरुषॊ न कदा चन पूर्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 94, + "shloka": 30, + "text": "[विष्वामित्र]\nकामं कामयमानस्य यदा कामः समृध्यते\nअथैनम अपरः कामस तृष्णा विध्यति बाणवत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 94, + "shloka": 31, + "text": "[जमदग्नि]\nपरतिग्रहे संयमॊ वै तपॊ धारयते धरुवम\nतद धनं बराह्मणस्येह लुभ्यमानस्य विस्रवेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 94, + "shloka": 32, + "text": "[अरुन्धती]\nधर्मार्थं संचयॊ यॊ वै दरव्याणां पक्षसंमतः\nतपः संचय एवेह विशिष्टॊ दरव्यसंचयात" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 94, + "shloka": 33, + "text": "[गण्डा]\nउग्राद इतॊ भयाद यस्माद विभ्यतीमे ममेश्वराः\nबलीयांसॊ दुर्बलवद बिभेम्य अहम अतः परम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 94, + "shloka": 34, + "text": "[पषुसख]\nयद वै धर्मे परं नास्ति बराह्मणास तद धनं विदुः\nविनयार्थं सुविद्वांसम उपासेयं यथातथम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 94, + "shloka": 35, + "text": "[रसयह]\nकुशलं सह दानाय तस्मै यस्य परजा इमाः\nफलान्य उपधि युक्तानि य एवं नः परयच्छसि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 94, + "shloka": 36, + "text": "[भ]\nइत्य उक्त्वा हेमगर्भाणि हित्वा तानि फलानि ते\nऋषयॊ जग्मुर अन्यत्र सर्व एव धृतव्रताः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 94, + "shloka": 37, + "text": "[मन्त्रिणह]\nउपधिं शङ्कमानास ते हित्वेमानि फलानि वै\nततॊ ऽनयेनैव गच्छन्ति विदितं ते ऽसतु पार्थिव" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 94, + "shloka": 38, + "text": "इत्य उक्तः स तु भृत्यैस तैर वृषादर्भिश चुकॊप ह\nतेषां संप्रतिकर्तुं च सर्वेषाम अगमद गृहम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 94, + "shloka": 39, + "text": "स गत्वाहवनीये ऽगनौ तीव्रं नियमम आस्थितः\nजुहाव संस्कृतां मन्त्रैर एकैकाम आहुतिं नृपः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 94, + "shloka": 40, + "text": "तस्माद अग्नेः समुत्तस्थौ कृत्या लॊकभयंकरी\nतस्या नाम वृषादर्भिर यातुधानीत्य अथाकरॊत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 94, + "shloka": 41, + "text": "सा कृत्या कालरात्रीव कृताञ्जलिर उपस्थिता\nवृषादर्भिं नरपतिं किं करॊमीति चाब्रवीत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 94, + "shloka": 42, + "text": "[वृसाधर्भि]\nऋषीणां गच्छ सप्तानाम अरुन्धत्यास तथैव च\nदासी भर्तुश च दास्याश च मनसा नाम धारय" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 94, + "shloka": 43, + "text": "जञात्वा नामानिचैतेषां सर्वान एतान विनाशय\nविनष्टेषु यथा सवैरं गच्छ यत्रेप्सितं तव" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 94, + "shloka": 44, + "text": "सा तथेति परतिश्रुत्य यातु दानी सवरूपिणी\nजगाम तद वनं यत्र विचेरुस ते महर्षयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 95, + "shloka": 1, + "text": "[भ]\nअथात्रि परमुखा राजन वने तस्मिन महर्षयः\nवयचरन भक्षयन्तॊ वै मूलानि च फलानि च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 95, + "shloka": 2, + "text": "अथापश्यन सुपीनांस पाणिपादमुखॊदरम\nपरिव्रजन्तं सथूलाङ्गं परिव्राजं शुनः सखम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 95, + "shloka": 3, + "text": "अरुन्धती तु तं दृष्ट्वा सर्वाङ्गॊपचितं शुभा\nभवितारॊ भवन्तॊ वै नैवम इत्य अब्रवीद ऋषीन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 95, + "shloka": 4, + "text": "[वसिस्ठ]\nनैतस्येह यथास्माकम अग्निहॊत्रम अनिर्हुतम\nसायंप्रातश च हॊतव्यं तेन पीवाञ शुनः सखः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 95, + "shloka": 5, + "text": "[अत्रि]\nनैतस्येह यथास्माकं कषुधा वीर्यं समाहतम\nकृच्छ्राधीतं परनष्टं च तेन पीवाञ शुनः सखः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 95, + "shloka": 6, + "text": "[विष्वामित्र]\nनैतस्येह यथास्माकं शश्वच छास्त्रं जरद गवः\nअलसः कषुत परॊ मूर्खस तेन पीवाञ शुनः सखः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 95, + "shloka": 7, + "text": "[जमदग्नि]\nनैतस्ये�� यथास्माकं भक्तम इन्धनम एव च\nसंचिन्त्य वार्षिकं किं चित तेन पीवाट शुनः सखः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 95, + "shloka": 8, + "text": "[कष्यप]\nनैतस्येह यथास्माकं चत्वारश च सहॊदराः\nदेहि देहीति भिक्षन्ति तेन पीवाञ शुनः सखः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 95, + "shloka": 9, + "text": "[भरद्वाज]\nनैतस्येह यथास्माकं बरह्म बन्धॊर अचेतसः\nशॊकॊ भार्यापवादेन तेन पीवाञ शुनः सखः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 95, + "shloka": 10, + "text": "[गौतम]\nनैतस्येह यथास्माकं तरिकौशेयं हि राङ्कवम\nएकैकं वै तरिवार्षीयं तेन पीवाञ शुनः सखः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 95, + "shloka": 11, + "text": "[भ]\nअथ देष्ट्वा परिव्राट स तान महर्षीञ शुनः सखः\nअभिगम्य यथान्यायं पाणिस्पर्शम अथाचरत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 95, + "shloka": 12, + "text": "परिचर्यां वने तां तु कषुत परतीघात कारिकाम\nअन्यॊन्येन निवेद्याथ परातिष्ठन्त सहैव ते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 95, + "shloka": 13, + "text": "एकनिश्चय कार्याश च वयचरन्त वनानि ते\nआददानाः समुद्धृत्य मूलानि च फलानि च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 95, + "shloka": 14, + "text": "कदा चिद विचरन्तस ते वृक्षैर अविरलैर वृताम\nशुचि वारि परसन्नॊदां ददृशुः पद्मिनीं शुभाम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 95, + "shloka": 15, + "text": "बालादित्य वपुः परख्यैः पुष्करैर उपशॊभिताम\nवैदूर्यवर्णसदृशैः पद्मपत्रैर अथावृताम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 95, + "shloka": 16, + "text": "नानाविधैश च विहगैर जलप्रकर सेविभिः\nएकद्वाराम अनादेयां सूपतीर्थाम अकर्दमाम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 95, + "shloka": 17, + "text": "वृषादर्भि परयुक्ता तु कृत्या विकृतदर्शना\nयातुधानीति विख्याता पद्मिनीं ताम अरक्षत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 95, + "shloka": 18, + "text": "शुनः सख सहायास तु बिसार्थं ते महर्षयः\nपद्मिनीम अभिजग्मुस ते सर्वे कृत्याभिरक्षिताम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 95, + "shloka": 19, + "text": "ततस ते यातुधानीं तां दृष्ट्वा विकृतदर्शनाम\nसथितां कमलिनी तीरे कृत्याम ऊचुर महर्षयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 95, + "shloka": 20, + "text": "एका तिष्ठसि का नु तवं कस्यार्थे किं परयॊजनम\nपद्मिनी तीरम आश्रित्य बरूहि तवं किं चिकीर्षसि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 95, + "shloka": 21, + "text": "[यातुधान]\nयास्मि सास्म्य अनुयॊगॊ मे न कर्तव्यः कथं चन\nआरक्षिणीं मां पद्मिन्या वित्तसर्वे तपॊधनाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 95, + "shloka": 22, + "text": "[रसयह]\nसर्व एव कषुधार्था सम न चान्यत किं चिद अस्ति नः\nभवत्याः संमते सर्वे गृह्णीम���ि बिसान्य उत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 95, + "shloka": 23, + "text": "[यातुधान]\nसमयेन बिसानीतॊ गृह्णीध्वं कामकारतः\nएकैकॊ नाम मे परॊक्त्वा ततॊ गृह्णीत माचिरम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 95, + "shloka": 24, + "text": "[भ]\nविज्ञाय यातुधानीं तां कृत्याम ऋषिवधैषिणीम\nअत्रिः कषुधा परीतात्मा ततॊ वचनम अब्रवीत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 95, + "shloka": 25, + "text": "अरात्रिर अत्रेः सा रात्रिर यां नाधीते तरिर अद्य वै\nअरात्रिर अत्रिर इत्य एव नाम मे विद्धि शॊभने" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 95, + "shloka": 26, + "text": "[या]\nयथॊदाहृतम एतत ते मयि नाम महामुने\nदुर्धार्यम एतन मनसा गच्छावतर पद्मिनीम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 95, + "shloka": 27, + "text": "[वसिस्ठ]\nवसिष्ठॊ ऽसमि वरिष्ठॊ ऽसमि वसे वासं गृहेष्व अपि\nवसिष्ठत्वाच च वासाच च वसिष्ठ इति विद्धि माम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 95, + "shloka": 28, + "text": "[या]\nनाम नैरुक्तम एतत ते दुःखव्याभाषिताक्षरम\nनैतद धारयितुं शक्यं गच्छावतर पद्मिनीम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 95, + "shloka": 29, + "text": "[कष्यप]\nकुलं कुलं च कुपपः कुपयः कश्यपॊ दविजः\nकाश्यः काशनिकाशत्वाद एतन मे नाम धारय" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 95, + "shloka": 30, + "text": "[या]\nयथॊदाहृतम एतत ते मयि नाम महामुने\nदुर्धार्यम एतन मनसा गच्छावतर पद्मिनीम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 95, + "shloka": 31, + "text": "[भरद्वाज]\nभरे सुतान भरे शिष्यान भरे देवान भरे दविजान\nभरे भर्याम अनव्याजॊ भरद्वाजॊ ऽसमि शॊभने" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 95, + "shloka": 32, + "text": "[या]\nनाम नैरुक्तम एतत ते दुःखव्याभाषिताक्षरम\nनैतद धारयितुं शक्यं गच्छावतर पद्मिनीम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 95, + "shloka": 33, + "text": "[गौतम]\nगॊदमॊ दमगॊ ऽधूमॊ दमॊ दुर्दर्शनश च ते\nविद्धि मां गौतमं कृत्ये यातुधानि निबॊध मे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 95, + "shloka": 34, + "text": "[या]\nयथॊदाहृतम एतत ते मयि नाम महामुने\nनैतद धारयितुं शक्यं गच्छावतर पद्मिनीम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 95, + "shloka": 35, + "text": "[विष्वामित्र]\nविश्वे देवाश च मे मित्रं मित्रम अस्मि गवां तथा\nविश्वा मित्रम इति खयातं यातुधानि निबॊध मे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 95, + "shloka": 36, + "text": "[या]\nनाम नैरुक्तम एतत ते दुःखव्याभाषिताक्षरम\nनैतद धारयितुं शक्यं गच्छावतर पद्मिनीम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 95, + "shloka": 37, + "text": "[जमदग्नि]\nजाजमद्यजजा नाम मृजा माह जिजायिषे\nजमदग्निर इति खयातम अतॊ मां विद्धि शॊभने" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 95, + "shloka": 38, + "text": "[य��]\nयथॊदाहृतम एतत ते मयि नाम महामुने\nनैतद धारयितुं शक्यं गच्छावतर पद्मिनीम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 95, + "shloka": 39, + "text": "[अरुन्धती]\nधरां धरित्रीं वसुधां भर्तुस तिष्ठाम्य अनन्तरम\nमनॊ ऽनुरुन्धती भर्तुर इति मां विद्ध्य अरुन्धतीम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 95, + "shloka": 40, + "text": "[या]\nनाम नैरुक्तम एतत ते दुःखव्याभाषिताक्षरम\nनैतद धारयितुं शक्यं गच्छावतर पद्मिनीम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 95, + "shloka": 41, + "text": "[गण्डा]\nगण्डं गण्डं गतवती गण्डगण्डेति संज्ञिता\nगण्डगण्डेव गण्डेति विद्धि मानल संभवे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 95, + "shloka": 42, + "text": "[या]\nनाम नैरुक्तम एतत ते दुःखव्याभाषिताक्षरम\nनैतद धारयितुं शक्यं गच्छावतर पद्मिनीम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 95, + "shloka": 43, + "text": "[पषुसख]\nसखा सखे यः सख्येयः पशूनां च सखा सदा\nगौणं पशुसखेत्य एवं विद्धि माम अग्निसंभवे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 95, + "shloka": 44, + "text": "[या]\nनाम नैरुक्तम एतत ते दुःखव्याभाषिताक्षरम\nनैतद धारयितुं शक्यं गच्छावतर पद्मिनीम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 95, + "shloka": 45, + "text": "एभिर उक्तं यथा नाम नाहं वक्तुम इहॊत्सहे\nशुनः सख सखायं मां यातुधान्य उपधारय" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 95, + "shloka": 46, + "text": "[या]\nनाम ते ऽवयक्तम उक्तं वै वाक्यं संदिग्धया गिरा\nतस्मात सकृद इदानीं तवं बरूहि यन नाम ते दविज" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 95, + "shloka": 47, + "text": "सकृद उक्तं मया नाम न गृहीतं यदा तवया\nतस्मात तरिदण्ड्दाभिहता गच्छ भस्मेति माचिरम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 95, + "shloka": 48, + "text": "[भ]\nसा बरह्मदण्डकल्पेन तेन मूर्ध्नि हता तदा\nकृत्या पपात मेदिन्यां भस्मसाच च जगाम ह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 95, + "shloka": 49, + "text": "शुनः सखश च हत्वा तां यातुधानीं महाबलाम\nभुवि तरिदण्डं विष्टभ्य शाद्वले समुपाविशत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 95, + "shloka": 50, + "text": "ततस ते मुनयः सर्वे पुष्कराणि बिसानि च\nयथाकामम उपादाय समुत्तस्थुर मुदान्विताः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 95, + "shloka": 51, + "text": "शरमेण महता युक्तास ते बिसानि कलापशः\nतीरे निक्षिप्य पद्मिन्यास तर्पणं चक्रुर अम्भसा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 95, + "shloka": 52, + "text": "अथॊत्थाय जलात तस्मात सर्वे ते वै समागमन\nनापश्यंश चापि ते तानि बिसानि पुरुषर्षभ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 95, + "shloka": 53, + "text": "[रसयह]\nकेन कषुधाभिभूतानाम अस्माकं पापकक्र्मणा\nनृशंसेनापनीतानि बिसान्य आहारकाङ्क्षिणा���" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 95, + "shloka": 54, + "text": "ते शङ्कमानास तव अन्यॊन्यं पप्रच्छुर दविजसत्तमाः\nत ऊचुः शपथं सर्वे कुर्म इत्य अरिकर्शन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 95, + "shloka": 55, + "text": "त उक्त्वा बाढम इत्य एव सर्व एव शुनः सखम\nकषुधार्ताः सुपरिश्रान्ताः शपथायॊपचक्रमुः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 95, + "shloka": 56, + "text": "[अत्रि]\nस गां सपृशतु पादेन सूर्यं च परतिमेहतु\nअनध्यायेष्व अधीयीत बिस सतैन्यं करॊति यः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 95, + "shloka": 57, + "text": "[वसिस्ठ]\nअनध्याय परॊ लॊके शुनः स परिकर्षतु\nपरिव्राट कामवृत्तॊ ऽसतु बिस सतैन्यं करॊति यः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 95, + "shloka": 58, + "text": "शरणागतं हन्तुमित्रं सवसुतां चॊपजीवतु\nअर्थान काङ्क्षतु कीनाशाद बिस सतैन्यं करॊति यः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 95, + "shloka": 59, + "text": "[कष्यप]\nसर्वत्र सर्वं पणतु नयासलॊपं करॊतु च\nकूटसाक्षित्वम अभ्येतु बिस सतैन्यं करॊति यः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 95, + "shloka": 60, + "text": "वृथा मांसं समश्नातु वृथा दानं करॊति च\nयातु सत्रियं दिवा चैव बिस सतैन्यं करॊति यः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 95, + "shloka": 61, + "text": "[भरद्वाज]\nनृशंसस तयक्तधर्मास तु सत्रीषु जञातिषु गॊषु च\nबराह्मणं चापि जयतां बिस सतैन्यं करॊति यः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 95, + "shloka": 62, + "text": "उपाध्यायम अधः कृत्वा ऋचॊ ऽधयेतु यजूंषि च\nजुहॊतु च स कक्षाग्नौ बिस सतैन्यं करॊति यः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 95, + "shloka": 63, + "text": "[जमदग्नि]\nपुरीषम उत्सृजत्व अप्सु हन्तुगां चापि दॊहिनीम\nअनृतौ मैथुनं यातु बिस सतैन्यं करॊति यः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 95, + "shloka": 64, + "text": "दवेष्यॊ भार्यॊपजीवी सयाद दूरबन्धुश च वैरवान\nअन्यॊन्यस्यातिथिश चास्तु बिस सतैन्यं करॊति यः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 95, + "shloka": 65, + "text": "[गौतम]\nअधीत्य वेदांस तयजतु तरीन अग्नीन अपविध्यतु\nविक्रीणातु तथा सॊमं बिस सतैन्यं करॊति यः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 95, + "shloka": 66, + "text": "उप पानप्लवे गरामे बराह्मणॊ वृषली पतिः\nतस्य सालॊक्यतां यातु बिस सतैन्यं करॊति यः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 95, + "shloka": 67, + "text": "[विष्वामित्र]\nजीवतॊ वै गुरून भृत्यान भरन्त्व अस्य परे जनाः\nअगतिर बहुपुत्रः सयाद बिस सतैन्यं करॊति यः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 95, + "shloka": 68, + "text": "अशुचिर बरह्म कूटॊ ऽसतु ऋद्ध्या चैवाप्य अहं कृतः\nकर्षकॊ मत्सरी चास्तु बिस सतैन्यं करॊति यः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 95, + "shloka": 69, + "text": "वर्षान करॊतु भृतकॊ राज्ञश चास्तु पुरॊहितः\nअयाज्यस्य भवेद ऋत्विग बिस सतैन्यं करॊति यः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 95, + "shloka": 70, + "text": "[अरुन्धती]\nनित्यं परिवदेच छवश्रूं भर्तुर भवतु दुर्मनाः\nएका सवादु समश्नातु बिस सतैन्यं करॊति या" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 95, + "shloka": 71, + "text": "जञातीनां गृहमेध्यस्था सक्तून अत्तु दिनक्षये\nअभाग्यावीरसूर अस्तु बिस सतैन्यं करॊति याः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 95, + "shloka": 72, + "text": "[गण्डा]\nअनृतं भाषतु सदा साधुभिश च विरुध्यतु\nददातु कन्यां शुक्लेन बिस सतैन्यं करॊति याः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 95, + "shloka": 73, + "text": "साधयित्वा सवयं पराशेद दास्ये जीवतु चैव ह\nविकर्मणा परमीयेत बिस सतैन्यं करॊति या" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 95, + "shloka": 74, + "text": "[पषुसख]\nदास्य एव परजायेत सॊ ऽपरसूतिर अकिंचनः\nदैवतेष्व अनमः कारॊ बिस सतैन्यं करॊति यः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 95, + "shloka": 75, + "text": "अध्वर्यवे दुहितरं ददातुच; छन्दॊगे वा चरितब्रह्म चर्ये\nआथर्वणं वेदम अधीत्य विप्रः; सनायीत यॊ वै हरते बिसानि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 95, + "shloka": 76, + "text": "[रसयह]\nइष्टम एतद दविजातीनां यॊ ऽयं ते शपथः कृतः\nतवया कृतं बिस सतैन्यं सर्वेषां नः शुनः सुख" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 95, + "shloka": 77, + "text": "[षुन]\nनयस्तम आद्यम अपश्यद्भिर यद उक्तं कृतकर्मभिः\nसत्यम एतन न मिथ्यैतद बिस सतैन्यं कृतं मया" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 95, + "shloka": 78, + "text": "मया हय अन्तर्हितानीह बिसानीमानि पश्यत\nपरीक्षार्थं भगवतां कृतम एतन मयानघाः\nरक्षणार्थं च सर्वेषां भवताम अहम आगतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 95, + "shloka": 79, + "text": "यातुधानी हय अतिक्रुद्धा कृत्यैषा वॊ वधैषिणी\nवृषादर्भि परयुक्तैषा निहता मे तपॊधनाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 95, + "shloka": 80, + "text": "दुष्टा हिंष्याद इयं पापा युष्मान परत्य अग्निसंभवा\nतस्माद अस्म्य आगतॊ विप्रा वासवं मां निबॊधत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 95, + "shloka": 81, + "text": "अलॊभाद अक्षया लॊकाः पराप्ता वः सार्वकामिकाः\nउत्तिष्ठध्वम इतः कषिप्रं तान अवाप्नुत वै दविजाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 95, + "shloka": 82, + "text": "[भ]\nततॊ महर्षयः परीतास तथेत्य उक्त्वा पुरंदरम\nसहैव तरिदशेन्द्रेण सर्वे जग्मुस तरिविष्टपम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 95, + "shloka": 83, + "text": "एवम एते महात्मानॊ भॊगैर बहुविधैर अपि\nकषुधा परमया युक्ताश छन्द्यमाना महात्मभिः\nन���व लॊभं तदा चक्रुस ततः सवर्गम अवाप्नुवन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 95, + "shloka": 84, + "text": "तस्मात सर्वास्व अवस्थासु नरॊ लॊभं विवर्जयेत\nएष धर्मः परॊ राजन्न अलॊभ इति विश्रुतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 95, + "shloka": 85, + "text": "इदं नरः सच चरितं समवायेषु कीर्तयेत\nसुखभागी च भवति न च दुर्गाण्य अवाप्नुते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 95, + "shloka": 86, + "text": "परीयन्ते पितरश चास्य ऋषयॊ देवतास तथा\nयशॊधर्मार्थभागी च भवति परेत्य मानवः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 96, + "shloka": 1, + "text": "[भ]\nअत्रैवॊदाहरन्तीमम इतिहासं पुरातनम\nयद्वृत्तं तीर्थयात्रायां शपथं परति तच छृणु" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 96, + "shloka": 2, + "text": "पुष्कर अर्थं कृतं सतैन्यं पुरा भरतसत्तम\nराजर्षिभिर महाराज तथैव च दविजर्षिभिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 96, + "shloka": 3, + "text": "ऋषयः समेताः पश्चिमे वै परभासे; समागता मन्त्रम अमन्त्रयन्त\nचराम सर्वे पृथिवीं पुण्यतीर्थां; तन नः कार्यं हन्त गच्छाम सर्वे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 96, + "shloka": 4, + "text": "शुक्रॊ ऽङगिराश चैव कविश च विद्वांस; तथागस्त्यॊ नारद पर्वतौ च\nभृगुर वसिष्ठः कश्यपॊ गौतमश च; विश्वामित्रॊ जमदग्निश च राजन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 96, + "shloka": 5, + "text": "ऋषिस तथा गालवॊ ऽथाष्टकश च; भरद्वाजॊ ऽरुन्धती वालखिल्याः\nशिबिर दिलीपॊ नहुषॊ ऽमबरीषॊ; राजा ययातिर धुन्धुमारॊ ऽथ पूरुः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 96, + "shloka": 6, + "text": "जग्मुः पुरस्कृत्य महानुभावं; शतक्रतुं वृत्रहणं नरेन्द्र\nतीर्थानि सर्वाणि परिक्रमन्तॊ; माध्यां ययुः कौशिकीं पुण्यतीर्थाम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 96, + "shloka": 7, + "text": "सर्वेषु तीर्थेष्व अथ धूतपापा; जग्मुस ततॊ बरह्मसरः सुपुण्यम\nदेवस्य तीर्थे जलम अग्निकल्पा; विगाह्य ते भुक्तबिस परसूनाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 96, + "shloka": 8, + "text": "के चिद बिसान्य अखनंस तत्र राजन्न; अन्ये मृणालान्य अखनंस तत्र विप्राः\nअथापश्यन पुष्करं ते हरियन्तं; हरदाद अगस्त्येन समुद्धृतं वै" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 96, + "shloka": 9, + "text": "तान आह सर्वान ऋषिमुख्यान अगस्त्यः; केनादत्तं पुष्करं मे सुजातम\nयुष्माञ शङ्के दीयतां पुष्करं मे; न वै भवन्तॊ हर्तुम अर्हन्ति पद्मम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 96, + "shloka": 10, + "text": "शृणॊमि कालॊ हिंसते धर्मवीर्यं; सेयं पराप्ता वर्धते धर्मपीडा\nपुराधर्मॊ वर्धते नेह यावत; तावद गच्छामि परलॊकं चिराय" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 96, + "shloka": 11, + "text": "पुरा वेदान बराह्मणा गराममध्ये; घुष्ट सवरा वृषलाञ शरावयन्ति\nपुरा राजा वयवहारान अधर्म्यान; पश्यत्य अहं परलॊकं वरजामि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 96, + "shloka": 12, + "text": "पुरावरान परत्यवरान गरीयसॊ; यावन नरा नावमंस्यन्ति सर्वे\nतमॊत्तरं यावद इदं न वर्तते; तावद वरजामि परलॊकं चिराय" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 96, + "shloka": 13, + "text": "पुरा परपश्यामि परेण मर्त्यान; बलीयसा दुर्बलान भुज्यमानान\nतस्माद यास्यामि परलॊकं चिराय; न हय उत्सहे दरष्टुम ईदृङ नृलॊके" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 96, + "shloka": 14, + "text": "तम आहुर आर्ता ऋषयॊ महर्षिं; न ते वयं पुष्करं चॊरयामः\nमिथ्याभिषङ्गॊ भवता न कार्यः; शपाम तीक्ष्णाञ शपथान महर्षे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 96, + "shloka": 15, + "text": "ते निश्चितास तत्र महर्षयस तु; संमन्यन्तॊ धर्मम एवं नरेन्द्र\nततॊ ऽशपञ शपथान पर्ययेण; सहैव ते पार्थिव पुत्रपौत्रैः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 96, + "shloka": 16, + "text": "[भृगु]\nपरत्याक्रॊशेद इहाक्रुष्टस ताडितः परतिताडयेत\nखादेच च पृष्ठमांसानि यस ते हरति पुष्करम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 96, + "shloka": 17, + "text": "[वसिस्ठ]\nअस्वाध्याय परॊ लॊके शवानं च परिकर्षतु\nपुरे च भिक्षुर भवतु यस ते हरति पुष्करम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 96, + "shloka": 18, + "text": "[कष्यप]\nसर्वत्र सर्वं पणतु नयासे लॊभं करॊतु च\nकूटसाक्षित्वम अभ्येतु यस ते हरति पुष्करम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 96, + "shloka": 19, + "text": "[गौतम]\nजीवत्व अहं कृतॊ बुद्ध्या विपणत्व अधमेन सः\nकर्षकॊ मत्सरी चास्तु यस ते हरति पुष्करम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 96, + "shloka": 20, + "text": "[अन्गिरस]\nअशुचिर बरह्म कूटॊ ऽसतु शवानं च परिकर्षतु\nबरह्म हानि कृतिश चास्तु यस ते हरति पुष्करम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 96, + "shloka": 21, + "text": "[धुन्धुमार]\nअकृतज्ञॊ ऽसतु मित्राणां शूद्रायां तु परजायतु\nएकः संपन्नम अश्नातु यस ते हरति पुष्करम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 96, + "shloka": 22, + "text": "[पूरु]\nचिकित्सायां परचरतु भार्यया चैव पुष्यतु\nशवशुरात तस्य वृत्तिः सयाद यस ते हरति पुष्करम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 96, + "shloka": 23, + "text": "[दिलीप]\nउदपानप्लवे गरामे बराह्मणॊ वृषली पतिः\nतस्य लॊभान स वरजतु यस ते हरति पुष्करम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 96, + "shloka": 24, + "text": "[षुक्र]\nपृष्ठमांसं समश्नातु दिवा गच्छतु मैथुनम\nपरेष्यॊ भवतु राज्ञश च यस ते हरति पुष्करम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 96, + "shloka": 25, + "text": "[जमदग्नि]\nअनध्यायेष्व अधीयीत मित्रं शराद्धे च भॊजयेत\nशराद्धे शूद्रस्य चाश्नीयाद यस ते हरति पुष्करम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 96, + "shloka": 26, + "text": "[षिबि]\nअनाहिताग्निर मरियतां यज्ञे विघ्नं करॊतु च\nतपस्विभिर विरुध्येत यस ते हरति पुष्करम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 96, + "shloka": 27, + "text": "[ययाति]\nअनृतौ जटी वरतिन्यां वै भार्यायां संप्रजायतु\nनिराकरॊतु वेदांश च यस ते हरति पुष्करम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 96, + "shloka": 28, + "text": "[नहुस]\nअतिथिं गृहस्थॊ नुदतु कामवृत्तॊ ऽसतु दीक्षितः\nविद्यां परयच्छतु भृतॊ यस ते हरति पुष्करम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 96, + "shloka": 29, + "text": "[अम्बरीस]\nनृशंसस तयक्तधर्मॊ ऽसतु सत्रीषु जञातिषु गॊषु च\nबराह्मणं चापि जहतु यस ते हरति पुष्करम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 96, + "shloka": 30, + "text": "[नारद]\nगूढॊ ऽजञानी बहिः शास्त्रं पठतां विस्वरं पदम\nगरीयसॊ ऽवजानातु यस ते हरति पुष्करम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 96, + "shloka": 31, + "text": "[नाभाग]\nअनृतं भाषतु सदा सद्भिश चैव विरुध्यतु\nशुक्लेन कन्यां ददतु यस ते हरति पुष्करम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 96, + "shloka": 32, + "text": "[कवि]\nपदा स गां ताडयतु सूर्यं च परति मेहतु\nशरणागतं च तयजतु यस ते हरति पुष्करम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 96, + "shloka": 33, + "text": "[विष्वामित्र]\nकरॊतु भृतकॊ ऽवर्षां राज्ञश चास्तु पुरॊहितः\nऋत्विग अस्तु हय अयाज्यस्य यस ते हरति पुष्करम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 96, + "shloka": 34, + "text": "[पर्वत]\nगरमे चाधिकृतः सॊ ऽसतु खरयानेन गच्छतु\nशुनः कर्षतु वृत्त्यर्थे यस ते हरति पुष्करम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 96, + "shloka": 35, + "text": "[भरद्वाज]\nसर्वपापसमादानं नृशंसे चानृते च यत\nतत तस्यास्तु सदा पापं यस ते हरति पुष्करम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 96, + "shloka": 36, + "text": "[अस्टक]\nस राजास्त्व अकृतप्रज्ञः कामवृत्तिश च पापकृत\nअधर्मेणानुशास्तूर्वीं यस ते हरति पुष्करम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 96, + "shloka": 37, + "text": "[गालव]\nपापिष्ठेभ्यस तव अनर्घार्हः स नरॊ ऽसतु सवपापकृत\nदत्त्वा दानं कीर्तयतु यस ते हरति पुष्करम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 96, + "shloka": 38, + "text": "[अरुन्धती]\nशवश्र्वापवादं वदतु भर्तुर भवतु दुर्मनाः\nएका सवादु समश्नातु या ते हरति पुष्करम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 96, + "shloka": 39, + "text": "[वालखिल्य]\nएकपादेन वृत्त्यर्थं गरामद्वारे स तिष्ठतु\nधर्मज्ञस तयक्तधर्मॊ ऽसतु यस ते हरति पुष्करम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 96, + "shloka": 40, + "text": "[पषुसख]\nअग्निहॊत्रम अनादृत्य सुखं सवपतु स दविजः\nपरिव्राट कामवृत्तॊ ऽसतु यस ते हरति पुष्करम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 96, + "shloka": 41, + "text": "[सुरभी]\nबाल्वजेन निदानेन कांस्यं भवतु दॊहनम\nदुह्येत परवत्सेन या ते हरति पुष्करम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 96, + "shloka": 42, + "text": "[भ]\nततस तु तैः शपथैः शप्यमानैर; नानाविधैर बहुभिः कौरवेन्द्र\nसहस्राक्षॊ देवराट संप्रहृष्टः; समीक्ष्य तं कॊपनं विप्रमुख्यम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 96, + "shloka": 43, + "text": "अथाब्रवीन मघवा परत्ययं सवं; समाभाष्य तम ऋषिं जातरॊषम\nबरह्मर्षिदेवर्षिनृपर्षिमध्ये; यत तन निबॊधेह ममाध्य राजन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 96, + "shloka": 44, + "text": "[षक्र]\nअध्वर्यवे दुहितरं ददातुच; छन्दॊगे वा चरितब्रह्म चर्ये\nआथर्वणं वेदम अधीत्य विप्रः; सनायेत यः पुष्करम आददाति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 96, + "shloka": 45, + "text": "सर्वान वेदान अधीयीत पुण्यशीलॊ ऽसतु धार्मिकः\nबरह्मणः सदनं यातु यस ते हरति पुष्करम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 96, + "shloka": 46, + "text": "[अगस्त्य]\nआशीर्वादस तवया परॊक्तः शपथॊ बलसूदन\nदीयतां पुष्करं मह्यम एष धर्मः सनातनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 96, + "shloka": 47, + "text": "[इन्द्र]\nन मया भगवाँल लॊभाद धृतं पुष्करम अद्य वै\nधर्मं ते शरॊतुकामेन हृतं न करॊद्धुम अर्हति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 96, + "shloka": 48, + "text": "धर्मः शरुतः समुत्कर्षॊ धर्मसेतुर अनामयः\nआर्षॊ वै शाश्वतॊ नित्यम अव्ययॊ ऽयं मया शरुतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 96, + "shloka": 49, + "text": "तद इदं गृह्यतां विद्वन पुष्करं मुनिसत्तम\nअतिक्रमं मे भगब्वन कषन्तुम अर्हस्य अनिन्दित" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 96, + "shloka": 50, + "text": "इत्य उक्तः स महेन्द्रेण तपस्वी कॊपनॊ भृशम\nजग्राह पुष्करं धीमान परसन्नश चाभवन मुनिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 96, + "shloka": 51, + "text": "परययुस ते ततॊ भूयस तीर्थानि वनगॊचराः\nपुण्यतीर्थेषु च तथा गात्राण्य आप्लावयन्ति ते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 96, + "shloka": 52, + "text": "आख्यानं य इदं युक्तः पठेत पर्वणि पर्वणि\nन मूर्खं जनयेत पुत्रं न भवेच च निराकृतिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 96, + "shloka": 53, + "text": "न तम आपत सपृशेत का चिन न जवरॊ न रुजश च ह\nविरजाः शरेयसा युक्तः परेत्य सवर्गम अवाप्नुयात" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 96, + "shloka": 54, + "text": "यश च शास्त्रम अनुध्यायेद ऋषिभिः परिपालितम\nस गच्छेद बरह्मणॊ लॊकम अव्ययं च नरॊत्तम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 97, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nयद इदं शराद्धधर्मेषु दीयते भरतर्षभ\nछत्रं चॊपानहौ चैव केनैतत संप्रवर्तितम\nकथं चैतत समुत्पन्नं किमर्थं च परदीयते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 97, + "shloka": 2, + "text": "न केवलं शराद्धधर्मे पुण्यकेष्व अपि दीयते\nएतद विस्तरतॊ राजञ शरॊतुम इच्छामि तत्त्वतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 97, + "shloka": 3, + "text": "[भ]\nशृणु राजन्न अवहितश छत्रॊपानह विस्तरम\nयथैतत परथितं लॊके येन चैतत परवर्तितम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 97, + "shloka": 4, + "text": "यथा चाक्षय्यतां पराप्तं पुण्यतां च यथागतम\nसर्वम एतद अशेषेण परवक्ष्यामि जनाधिप" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 97, + "shloka": 5, + "text": "इतिहासं पुरावृत्तम इमं शृणु नराधिप\nजमदग्नेश च संवादं सूर्यस्य च महात्मनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 97, + "shloka": 6, + "text": "पुरा स भगवान साक्षाद धनुषाक्रीडत परभॊ\nसंधाय संधाय शरांश चिक्षेप किल भार्गवः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 97, + "shloka": 7, + "text": "तान कषिप्तान रेणुका सर्वांस तस्येषून दीप्ततेजसः\nआनाय्य सा तदा तस्मै परादाद असकृद अच्युत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 97, + "shloka": 8, + "text": "अथ तेन स शब्देन जयातलस्य शरस्य च\nपरहृष्टः संप्रचिक्षेप सा च परत्याजहार तान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 97, + "shloka": 9, + "text": "ततॊ मध्याह्नम आरूढे जयेष्ठा मूले दिवाकरे\nस सायकान दविजॊ विद्ध्वा रेणुकाम इदम अव्रवीत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 97, + "shloka": 10, + "text": "गच्छानय विशालाक्षि शरान एतान धनुश्च्युतान\nयावद एतान पुनः सुभ्रु कषिपामीति जनाधिप" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 97, + "shloka": 11, + "text": "सा गच्छत्य अन्तरा छायां वृक्षम आश्रित्य भामिनी\nतस्थौ तस्या हि संतप्तं शिरः पादौ तथैव च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 97, + "shloka": 12, + "text": "सथिता सा तु मुहूर्तं वै भर्तुः शापभयाच छुभा\nययाव आनयितुं भूयः सायकान असितेक्षणा\nपरत्याजगाम च शरांस तान आदाय यशस्विनी" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 97, + "shloka": 13, + "text": "सा परस्विन्ना सुचार्व अङ्गी पद्भ्यां दुःखं नियच्छती\nउपाजगाम भर्तारं भयाद भर्तुः पवेपती" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 97, + "shloka": 14, + "text": "स ताम ऋषिस ततः करुद्धॊ वाक्यम आह शुभाननाम\nरेणुके किं चिरेण तवम आगतेति पुनः पुनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 97, + "shloka": 15, + "text": "[र]\nशिरस तावत परदीप्तं मे पादौ चैव तपॊधन\nसूर्यतेजॊ निरुद्धाहं वृक्षच छायाम उपाश्रिता" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 97, + "shloka": 16, + "text": "एतस्मात कारण��द बरह्मंश चिरम एतत कृतं मया\nएतज जञात्वा मम विभॊ मा करुधस तवं तपॊधन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 97, + "shloka": 17, + "text": "[ज]\nअद्यैनं दीप्तकिरणं रेणुके तव दुःखदम\nशरैर निपातयिष्यामि सूर्यम अस्त्राग्नितेजसा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 97, + "shloka": 18, + "text": "[भ]\nस विस्फार्य धनुर दिव्यं गृहीत्वा च बहूञ शरान\nअतिष्ठत सूर्यम अभितॊ यतॊ याति ततॊ मुखः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 97, + "shloka": 19, + "text": "अथ तं परहरिष्यन्तं सूर्यॊ ऽभयेत्य वचॊ ऽबरवीत\nदविज रूपेण कौन्तेय किं ते सूर्यॊ ऽपराध्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 97, + "shloka": 20, + "text": "आदत्ते रश्मिभिः सूर्यॊ दिवि विद्वंस ततस ततः\nरसं स तं वै वर्षासु परवर्षति दिवाकरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 97, + "shloka": 21, + "text": "ततॊ ऽननं जायते विप्र मनुष्याणां सुखावहम\nअन्नं पराणा इति यथा वेदेषु परिपठ्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 97, + "shloka": 22, + "text": "अथाभ्रेषु निगूढश च रश्मिभिः परिवारितः\nसप्त दवीपान इमान बरह्मन वर्षेणाभिप्रवर्षति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 97, + "shloka": 23, + "text": "ततस तदौषधीनां च वीरुधां पत्रपुष्पजम\nसर्वं वर्षाभिनिर्वृत्तम अन्नं संभवति परभॊ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 97, + "shloka": 24, + "text": "जातकर्माणि सर्वाणि वरतॊपनयनानि च\nगॊधानानि विवाहाश च तथा यज्ञसमृद्धयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 97, + "shloka": 25, + "text": "सत्राणि दानानि तथा संयॊगा वित्तसंचयाः\nअन्नतः संप्रवर्तन्ते यथा तवं वेत्थ भार्गव" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 97, + "shloka": 26, + "text": "रमणीयानि यावन्ति यावद आरम्भकाणि च\nसर्वम अन्नात परभवति विदितं कीर्तयामि ते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 97, + "shloka": 27, + "text": "सर्वं हि वेत्थ विप्र तवं यद एतत कीर्तितं मया\nपरसादये तवा विप्रर्षे किं ते सूर्यॊ निपात्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 98, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nएवं तदा परयाचन्तं भास्करं मुनिसत्तमः\nजमदग्निर महातेजाः किं कार्यं परत्यपद्यत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 98, + "shloka": 2, + "text": "[भ]\nतथा परयाचमानस्य मुनिर अग्निसमप्रभः\nजमदग्निः शमं नैव जगाम कुरुनन्दन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 98, + "shloka": 3, + "text": "ततः सूर्यॊ मधुरया वाचा तम इदम अब्रवीत\nकृताञ्जलिर विप्र रूपी परणम्येदं विशां पते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 98, + "shloka": 4, + "text": "चलं निमित्तं विप्रर्षे सदा सूर्यस्य गच्छतः\nकथं चलं वेत्स्यसि तवं सदा यान्तं दिवाकरम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 98, + "shloka": 5, + "text": "[ज]\nसथिरं वापि चलं वाप�� जाने तवां जञानचक्षुषा\nअवश्यं विनयाधानं कार्यम अद्य मया तव" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 98, + "shloka": 6, + "text": "अपराह्णे निमेषार्धं तिष्ठसि तवं दिवाकर\nतत्र वेत्स्यामि सूर्यत्वां न मे ऽतरास्ति विचारणा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 98, + "shloka": 7, + "text": "[स]\nअसंशयं मां विप्रर्षे वेत्स्यसे धन्विनां वर\nअपकारिणं तु मां विद्धि भगवञ शरणागतम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 98, + "shloka": 8, + "text": "[भ]\nततः परहस्य भगवाञ जमदग्निर उवाच तम\nन भीः सूर्यत्वया कार्या परणिपात गतॊ हय असि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 98, + "shloka": 9, + "text": "बराह्मणेष्व आर्जवं यच च सथैर्यं च धरणीतले\nसौम्यतां चैव सॊमस्य गाम्भीर्यं वरुणस्य च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 98, + "shloka": 10, + "text": "दीप्तिम अग्नेः परभां मेरॊः परतापं तपनस्य च\nएतान्य अतिक्रमेद यॊ वै स हन्याच छरणागतम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 98, + "shloka": 11, + "text": "भवेत स गुरु तल्पी च बरह्महा च तथा भवेत\nसुरा पानं च कुर्यात स यॊ हन्याच छरणागतम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 98, + "shloka": 12, + "text": "एतस्य तव अपनीतस्य समाधिं तात चिन्तय\nयथासुखगमः पन्था भवेत तवद रश्मितापितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 98, + "shloka": 13, + "text": "[भ]\nएतावद उक्त्वा स तदा तूष्णीम आसीद भृगूद्वहः\nअथ सूर्यॊ ददौ तस्मै छत्रॊपानहम आशु वै" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 98, + "shloka": 14, + "text": "[स]\nमहर्षे शिरसस तराणं छत्रं मद रश्मिवारणम\nपरतिगृह्णीष्व पद्भ्यां च तराणार्थं चर्मपादुके" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 98, + "shloka": 15, + "text": "अद्य परभृति चैवैतल लॊके संप्रचरिष्यति\nपुण्यदानेषु सर्वेषु परम अक्षय्यम एव च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 98, + "shloka": 16, + "text": "[भ]\nउपानच छत्रम एतद वै सूर्येणेह परवर्तितम\nपुण्यम एतद अभिख्यातं तरिषु लॊकेषु भारत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 98, + "shloka": 17, + "text": "तस्मात परयच्छ विप्रेभ्यश छत्रॊपानहम उत्तमम\nधर्मस्ते सुमहान भावी न मे ऽतरास्ति विचारणा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 98, + "shloka": 18, + "text": "छत्रं हि भरतश्रेष्ठ यः परदद्याद दविजातये\nशुभ्रं शतशलाकं वै स परेत्य सुखम एधते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 98, + "shloka": 19, + "text": "स शक्र लॊके वसति पूज्यमानॊ दविजातिभिः\nअप्सरॊभिश च सततं देवैश च भरतर्षभ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 98, + "shloka": 20, + "text": "दह्यमानाय विप्राय यः परयच्छत्य उपानहौ\nसनातकाय महाबाहॊ संशिताय दविजातये" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 98, + "shloka": 21, + "text": "सॊ ऽपि लॊकान अवाप्नॊति दैवतैर अभिप���जितान\nगॊलॊके स मुदा युक्तॊ वसति परेत्य भारत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 98, + "shloka": 22, + "text": "एतत ते भरतश्रेष्ठ मया कार्त्स्न्येन कीर्तितम\nछत्रॊपानह दानस्य फलं भरतसत्तम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 99, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nआरामाणां तडागानां यत फलं कुरुनन्दन\nतद अहं शरॊतुम इच्छामि तवत्तॊ ऽदय भरतर्षभ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 99, + "shloka": 2, + "text": "[भ]\nसुप्रदर्शा वनवती चित्रधातुविभूषिता\nउपेता सर्वबीजैश च शरेष्ठा भूमिर इहॊच्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 99, + "shloka": 3, + "text": "तस्याः कषेत्रविशेषं च तडागानां निवेशनम\nऔदकानि च सर्वाणि परवक्ष्याम्य अनुपूर्वशः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 99, + "shloka": 4, + "text": "तडागानां च वक्ष्यामि कृतानां चापि ये गुणाः\nतरिषु लॊकेषु सर्वत्र पूजितॊ यस तडागवान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 99, + "shloka": 5, + "text": "अथ वा मित्र सदनं मैत्रं मित्र विवर्धनम\nकीर्तिसंजननं शरेष्ठं तडागानां निवेशनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 99, + "shloka": 6, + "text": "धर्मस्यार्थस्य कामस्य फलम आहुर मनीषिणः\nतडागं सुकृतं देशे कषेत्रम एव महाश्रयम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 99, + "shloka": 7, + "text": "चतुर्विधानां भूतानां तडागम उपलक्षयेत\nतडागानि च सर्वाणि दिशन्ति शरियम उत्तमाम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 99, + "shloka": 8, + "text": "देवा मनुष्या गन्धर्वाः पितरॊरग राक्षसाः\nसथावराणि च भूतानि संश्रयन्ति जलाशयम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 99, + "shloka": 9, + "text": "तस्मात तांस ते परवक्ष्यामि तडागे ये गुणाः समृताः\nया च तत्र फलावाप्तिर ऋषिहिः समुदाहृता" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 99, + "shloka": 10, + "text": "वर्षमात्रे तडागे तु सलिलं यस्य तिष्ठति\nअग्निहॊत्रफलं तस्य फलम आहुर मनीषिणः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 99, + "shloka": 11, + "text": "शरत्काले तु सलिलं तडागे यस्य तिष्ठति\nगॊसहस्रस्य स परेत्य लभते फलम उत्तमम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 99, + "shloka": 12, + "text": "हेमन्त काले सलिलं तडागे यस्य तिष्ठति\nस वै बहु सुवर्णस्य यज्ञस्य लभते फलम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 99, + "shloka": 13, + "text": "यस्य वै शैशिरे काले तडागे सलिलं भवेत\nअग्निष्टॊमस्य यज्ञस्य फलम आहुर मनीषिणः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 99, + "shloka": 14, + "text": "तडागं सुकृतं यस्य वसन्ते तु महाश्रयम\nअतिरात्रस्य यज्ञस्य फलं स समुपाश्नुते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 99, + "shloka": 15, + "text": "निधाघ काले पानीयं तडागे यस्य तिष्ठति\nवाजपेयसमं तस्य फलं वै मुनयॊ विदुः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 99, + "shloka": 16, + "text": "स कुलं तारयेत सर्वं यस्य खाते जलाशये\nगावः पिबन्ति पानीयं साधवश च नराः सदा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 99, + "shloka": 17, + "text": "तडागे यस्य गावस तु पिबन्ति तृषिता जलम\nमृगपक्षिमनुष्याश च सॊ ऽशवमेध फलं लभेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 99, + "shloka": 18, + "text": "यत पिबन्ति जलं तत्र सनायन्ते विश्रमन्ति च\nतडागदस्य तत सर्वं परेत्यानन्त्याय कल्पते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 99, + "shloka": 19, + "text": "दुर्लभं सलिलं तात विशेषेण परत्र वै\nपानीयस्य परदानेन परीतिर भवति शाश्वती" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 99, + "shloka": 20, + "text": "तिलान्ददत पानीयं दीपान ददत जाग्रत\nजञातिभिः सह मॊदध्वम एत परेतेषु दुर्लभम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 99, + "shloka": 21, + "text": "सर्वदानैर गुरुतरं सर्वदानैर विशिष्यते\nपानीयं नरशार्दूल तस्माद दातव्यम एव हि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 99, + "shloka": 22, + "text": "एवम एत तडागेषु कीर्तितं फलम उत्तमम\nअत ऊर्ध्वं परवक्ष्यामि वृक्षाणाम अपि रॊपणे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 99, + "shloka": 23, + "text": "सथावराणां च भूतानां जातयॊ षट परकीर्तिताः\nवृक्षगुल्म लतावल्ल्यस तवक सारास तृणजातयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 99, + "shloka": 24, + "text": "एता जात्यस तु वृक्षाणां तेषां रॊपे गुणास तव इमे\nकीर्तिश च मानुषे लॊके परेत्य चैव फलं शुभम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 99, + "shloka": 25, + "text": "लभते नाम लॊके च पितृभिश च महीयते\nदेवलॊकगतस्यापि नाम तस्य न नश्यति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 99, + "shloka": 26, + "text": "अतीतानागते चॊभे पितृवंशं च भारत\nतारयेद वृक्षरॊपीं च तस्माद वृक्षान पररॊपयेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 99, + "shloka": 27, + "text": "तस्य पुत्रा भवन्त्य एते पादपा नात्र संशयः\nपरलॊकगतः सवर्गं लॊकांश चाप्नॊति सॊ ऽवययान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 99, + "shloka": 28, + "text": "पुष्पैः सुरगणान वृक्षाः फलैश चापि तथा पितॄन\nछायया चातिथींस तात पूजयन्ति महीरुहाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 99, + "shloka": 29, + "text": "किंनरॊरगरक्षांसि देवगन्धर्वमानवाः\nतथा ऋषिगणाश चैव संश्रयन्ति महीरुहान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 99, + "shloka": 30, + "text": "पुष्पिताः फलवन्तश च तर्पयन्तीह मानवान\nवृक्षदं पुत्रवद वृक्षास तारयन्ति परत्र च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 99, + "shloka": 31, + "text": "तस्मात तडागे वृक्षा वै रॊप्याः शरेयॊ ऽरथिना सदा\nपुत्रवत परिपाल्यश च पुत्रास ते धर्मतः समृताः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 99, + "shloka": 32, + "text": "तडाग कृद व���क्षरॊपी इष्टयज्ञश च यॊ दविजः\nएते सवर्गे महीयन्ते ये चान्ये सत्यवादिनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 99, + "shloka": 33, + "text": "तस्मात तडागं कुर्वीत आरामांश चैव रॊपयेत\nयजेच च विविधैर यज्ञैः सत्यं च सततं वदेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 100, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nगार्हस्थ्यं धर्मम अखिलं परब्रूहि भरतर्षभ\nऋद्धिम आप्नॊति किं कृत्वा मनुष्य इह पार्थिव" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 100, + "shloka": 2, + "text": "[भ]\nअत्र ते वर्तयिष्यामि पुरावृत्तं जनाधिप\nवासुदेवस्य संवादं पृथिव्याश चैव भारत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 100, + "shloka": 3, + "text": "संस्तूय पृथिवीं देवीं वासुदेवः परतापवान\nपप्रच्छ भरतश्रेष्ठ यद एतत पृच्छसे ऽदय माम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 100, + "shloka": 4, + "text": "[वासुदेव]\nगार्हस्थ्यं धर्मम आश्रित्य मया वा मद्विधेन वा\nकिम अवश्यं धरे कार्यं किं वा कृत्वा सुखी भवेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 100, + "shloka": 5, + "text": "[प]\nऋषयः पितरॊ देवा मनुष्याश चैव माधव\nइज्याश चैवार्चनीयाश च यथा चैवं निबॊध मे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 100, + "shloka": 6, + "text": "सदा यज्ञेन देवांश च आतिथ्येन च मानवान\nछन्दतश च यथा नित्यम अर्हान युञ्जीत नित्यशः\nतेन हय ऋषिगणाः परीता भवन्ति मधुसूदन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 100, + "shloka": 7, + "text": "नित्यम अग्निं परिचरेद अभुक्त्वा बलिकर्म च\nकुर्यात तथैव देवा वै परीयन्ते मधुसूदन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 100, + "shloka": 8, + "text": "कुर्याद अहर अहः शराद्धम अन्नाद्येनॊदकेन वा\nपयॊ मूलफलैर वापि पितॄणां परीतिम आहरन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 100, + "shloka": 9, + "text": "सिद्धान्नाद वैश्वदेवं वै कुर्याद अग्नौ यथाविधि\nअग्नीषॊमं वैश्वदेवं धान्वन्तर्यम अनन्तरम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 100, + "shloka": 10, + "text": "परजानां पतये चैव पृथग घॊमॊ विधीयते\nतथैव चानुपूर्व्येण बलिकर्म परयॊजयेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 100, + "shloka": 11, + "text": "दक्षिणायां यमायेह परतीच्यां वरुणाय च\nसॊमाय चाप्य उदीच्यां वै वास्तुमध्ये दविजातये" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 100, + "shloka": 12, + "text": "धन्वन्तरेः पराग उदीच्यां पराच्यां शक्राय माधव\nमनॊर वै इति च पराहुर बलिं दवारे गृहस्य वै\nमरुद्भ्यॊ देवताभ्यश च बलिम अन्तर गृहे हरेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 100, + "shloka": 13, + "text": "तथैव विश्वे देवेभ्यॊ बलिम आकाशतॊ हरेत\nनिशाचरेभ्यॊ भूतेभ्यॊ बलिं नक्तं तथा हरेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 100, + "shloka": 14, + "text": "एवं कृत्वा बलिं सम्��ग दद्याद भिक्षां दविजातये\nअलाभे बराह्मणस्याग्नाव अग्रम उत्क्षिप्य निक्षिपेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 100, + "shloka": 15, + "text": "यदा शराद्धं पितृभ्यश च दतुम इच्छेत मानवः\nतदा पश्चात परकुर्वीत निवृत्ते शराद्धकर्मणि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 100, + "shloka": 16, + "text": "पितॄन संतर्पयित्वा तु बलिं कुर्याद विधानतः\nवैश्वदेवं ततः कुर्यात पश्चाद बराह्मण वाचनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 100, + "shloka": 17, + "text": "ततॊ ऽननेनावशेषेण भॊजयेद अतिथीन अपि\nअर्चा पूर्वं महाराज ततः परीणाति मानुषान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 100, + "shloka": 18, + "text": "अनित्यं हि सथितॊ यस्मात तस्माद अतिथिर उच्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 100, + "shloka": 19, + "text": "आचार्यस्य पितुश चैव सख्युर आप्तस्य चातिथेः\nइदम अस्ति गृहे मह्यम इति नित्यं निवेदयेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 100, + "shloka": 20, + "text": "ते यद वदेयुस तत कुर्याद इति धर्मॊ विधीयते\nगृहस्थः पुरुषः कृष्ण शिष्टाशी च सदा भवेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 100, + "shloka": 21, + "text": "राजर्त्विजं सनातकं च गुरुं शवशुरम एव च\nअर्चयेन मधुपर्केण परिसंवत्सरॊषितान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 100, + "shloka": 22, + "text": "शवभ्यश चश्व पचेभ्यश च वयॊभ्यश चावपेद भुवि\nवैश्वदेवं हि नामैतत सायंप्रातर विधीयते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 100, + "shloka": 23, + "text": "एतांस तु धर्मान गार्हस्थान यः कुर्याद अनसूयकः\nस इहर्द्धिं परां पराप्य परेत्य नाके महीयते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 100, + "shloka": 24, + "text": "[भ]\nइति भूमेर वचः शरुत्वा वासुदेवः परतापवान\nतथा चकार सततं तवम अप्य एवं समाचर" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 100, + "shloka": 25, + "text": "एवं गृहस्थ धर्मं तवं चेतयानॊ नराधिप\nइह लॊके यशः पराप्य परेत्य सवर्गम अवाप्स्यसि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 101, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nआलॊक दानं नामैतत कीदृशं भरतर्षभ\nकथम एतत समुत्पन्नं फलं चात्र बरवीहि मे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 101, + "shloka": 2, + "text": "[भ]\nअत्राप्य उदाहरन्तीमम इतिहासं पुरातनम\nमनॊः परजापतेर वादं सुवर्णस्य च भारत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 101, + "shloka": 3, + "text": "तपस्वी कश चिद अभवत सुवर्णॊ नाम नामतः\nवर्णतॊ हेमवर्णः स सुवर्ण इति पप्रथे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 101, + "shloka": 4, + "text": "कुलशीलगुणॊपेतः सवाध्याये च परं गतः\nबहून सववंशप्रभवान समतीतः सवकैर गुणैः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 101, + "shloka": 5, + "text": "स कदा चिन मनुं विप्रॊ ददर्शॊपससर्प च\nकुशलप्रश्नम अन्यॊन्��ं तौ च तत्र परचक्रतुः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 101, + "shloka": 6, + "text": "ततस तौ सिद्धसंकल्पौ मेरौ काञ्चनपर्वते\nरमणीये शिला पृष्ठे सहितौ संन्यषीदताम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 101, + "shloka": 7, + "text": "तत्र तौ कथयाम आस्तां कथा नानाविधाश्रयाः\nबरह्मर्षिदेव दैत्यानां पुराणानां महात्मनाम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 101, + "shloka": 8, + "text": "सुवर्णस तव अब्रवीद वाक्यं मनुं सवायम्भुवं परभुम\nहितार्थं सर्वभूतानां परश्नं मे वक्तुम अर्हसि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 101, + "shloka": 9, + "text": "सुमनॊभिर यद इज्यन्ते दैवतानि परजेश्वर\nकिम एतत कथम उत्पन्नं फलयॊगं च शंस मे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 101, + "shloka": 10, + "text": "[मनु]\nअत्राप्य उदाहरन्तीमम इतिहासं पुरातनम\nशुक्रस्य च बलेश चैव संवादं वै समागमे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 101, + "shloka": 11, + "text": "बलेर वैरॊचनस्येह तरैलॊक्यम अनुशासतः\nसमीपम आजगामाशु शुक्रॊ भृगुकुलॊद्वहः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 101, + "shloka": 12, + "text": "तम अर्घ्यादिभिर अभ्यर्च्य भार्गवं सॊ ऽसुराधिपः\nनिषसादासने पश्चाद विधिवद भूरिदक्षिणः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 101, + "shloka": 13, + "text": "कथेयम अभवत तत्र या तवया परिकीर्तिता\nसुमनॊधूपदीपानां संप्रदाने फलं परति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 101, + "shloka": 14, + "text": "ततः पप्रच्छ दैत्येन्द्रः कवीन्द्रः परश्नम उत्तमम\nसुमनॊधूपदीपानां किं फलं बरह्मवित्तम\nपरदानस्य दविजश्रेष्ठ तद भवान वक्तुम अर्हति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 101, + "shloka": 15, + "text": "[षुक्र]\nतपः पूर्वं समुत्पन्नं धर्मस तस्माद अनन्तरम\nएतस्मिन्न अन्तरे चैव वीरुद ओषध्य एव च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 101, + "shloka": 16, + "text": "सॊमस्यात्मा च बहुधा संभूतः पृथिवीतले\nअमृतं च विषं चैव याश चान्यास तुल्यजातयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 101, + "shloka": 17, + "text": "अमृतं मनसः परीतिं सद्यः पुष्टिं ददाति च\nमनॊ मलपयते तीव्रं विषं गन्धेन सर्वशः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 101, + "shloka": 18, + "text": "अमृतं मङ्गलं विद्धि महद विषममङ्गलम\nओषध्यॊ हय अमृतं सर्वं विशं तेजॊ ऽगनिसंभवम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 101, + "shloka": 19, + "text": "मनॊह्लादयते यस्माच छरियं चापि दधाति ह\nतस्मात सुमनसः परॊक्ता नरैः सुकृतकर्मभिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 101, + "shloka": 20, + "text": "देवताभ्यः सुमनसॊ यॊ ददाति नरः शुचिः\nतस्मात सुमनसः परॊक्ता यस्मात तुष्यन्ति देवताः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 101, + "shloka": 21, + "text": "यं यम उद्दिश्य दीयेरन देवं सुमनसः परभॊ\nमङ्गलार्थं स तेनास्य परीतॊ भवति दैत्यप" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 101, + "shloka": 22, + "text": "जञेयास तूग्राश च सौम्याश च तेजस्विन्यश च ताः पृथक\nओषध्यॊ बहु वीर्याश च बहुरूपास तथैव च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 101, + "shloka": 23, + "text": "यज्ञियानां च वृक्षाणाम अयज्ञियान निबॊध मे\nआसुराणि च माल्यानि दैवतेभ्यॊ हितानि च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 101, + "shloka": 24, + "text": "राक्षसानां सुराणां च यक्षाणां च तथा परियाः\nपितॄणां मानुषाणां च कान्तायास्त्व अनुपूर्वशः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 101, + "shloka": 25, + "text": "वन्या गराम्याश चेह तथा कृष्टॊप्ताः पर्वताश्रयाः\nअकण्टकाः कण्टकिन्यॊ गन्धरूपरसान्विताः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 101, + "shloka": 26, + "text": "दविविधॊ हि समृतॊ गन्ध इष्टॊ ऽनिष्टश च पुष्पजः\nइण्ट गन्धानि देवानां पुष्पाणीति विभावयेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 101, + "shloka": 27, + "text": "अकण्टकानां वृक्षाणां शवेतप्रायाश च वर्णतः\nतेषां पुष्पाणि देवानाम इष्टानि सततं परभॊ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 101, + "shloka": 28, + "text": "जलजानि च माल्यानि पद्मादीनि च यानि च\nगन्धर्वनागयक्षेभ्यस तानि दद्याद विचक्षणः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 101, + "shloka": 29, + "text": "ओषध्यॊ रक्तपुष्पाश च कटुकाः कण्टकान्विताः\nशत्रूणाम अभिचारार्थम अथर्वसु निदर्शिताः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 101, + "shloka": 30, + "text": "तीक्ष्णवीर्यास तु भूतानां दुरालम्भाः सकण्टकाः\nरक्तभूयिष्ठ वर्णाश च कृष्णाश चैवॊपहारयेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 101, + "shloka": 31, + "text": "मनॊ हृदयनन्दिन्यॊ विमर्दे मधुराश च याः\nचारुरूपाः सुमनसॊ मानुषाणां समृता विभॊ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 101, + "shloka": 32, + "text": "न तु शमशानसंभूता न देवायतनॊद्भवाः\nसंनयेत पुष्टि युक्तेषु विवाहेषु रहःसु च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 101, + "shloka": 33, + "text": "गिरिसानु रुहाः सौम्या देवानाम उपपादयेत\nपरॊक्षिताभ्युक्षिताः सौम्या यथायॊगं यथा समृति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 101, + "shloka": 34, + "text": "गन्धेन देवास तुष्यन्ति दर्शनाद यक्षराक्षसाः\nनागाः समुपभॊगेन तरिभिर एतैस तु मानुषाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 101, + "shloka": 35, + "text": "सद्यः परीणाति देवान वै ते परीता भावयन्त्य उत\nसंकल्पसिद्धा मर्त्यानाम ईप्सितैश च मनॊरथैः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 101, + "shloka": 36, + "text": "देवाः परीणन्ति सततं मानिता मानयन्ति च\nअवज्ञातावधूताश च निर्दहन्त्य अधमान नरान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 101, + "shloka": 37, + "text": "अत ऊर्ध्वं परवक्ष्यामि धूपदानविधौ फलम\nधूपांश च विविधान साधून असाधूंश च निबॊध मे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 101, + "shloka": 38, + "text": "निर्यासः सरलश चैव कृत्रिमश चैव ते तरयः\nइष्टानिष्टॊ भवेद गन्धस तन मे विस्तरतः शृणु" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 101, + "shloka": 39, + "text": "निर्यासाः सल्लकी वर्ज्या देवानां दयितास तु ते\nगुग्गुलुः परवरस तेषां सर्वेषाम इति निश्चयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 101, + "shloka": 40, + "text": "अगुरुः सारिणां शरेष्ठॊ यक्षराक्षस भॊगिनाम\nदैत्यानां सल्लकीजश च काङ्क्षितॊ यश च तद्विधः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 101, + "shloka": 41, + "text": "अथ सर्जरसादीनां गन्धैः पार्थिव दारवैः\nफाणितासव संयुक्तैर मनुष्याणां विधीयते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 101, + "shloka": 42, + "text": "देवदानव भूतानां सद्यस तुष्टिकरः समृतः\nये ऽनये वैहारिकास ते तु मानुषाणाम इति समृताः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 101, + "shloka": 43, + "text": "य एवॊक्ताः सुमनसां परदाने गुणहेतवः\nधूपेष्व अपि परिज्ञेयास त एव परीतिवर्धनाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 101, + "shloka": 44, + "text": "दीपदाने परवक्ष्यामि फलयॊगम अनुत्तमम\nयथा येन यदा चैव परदेया यादृशाश च ते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 101, + "shloka": 45, + "text": "जयॊतिस तेजः परकाशश चाप्य ऊर्ध्वगं चापि वर्ण्यते\nपरदाने तेजसां तस्मात तेजॊ वर्धयते नृणाम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 101, + "shloka": 46, + "text": "अन्धं तमस तमिस्रं च दक्षिणायनम एव च\nउत्तरायणम एतस्माज जयॊतिर दानं परशस्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 101, + "shloka": 47, + "text": "यस्माद ऊर्ध्वगम एतत तु तमसश चैव भेषजम\nतस्माद ऊर्ध्वगतेर दाता भवेद इति विनिश्चयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 101, + "shloka": 48, + "text": "देवास तेजस्विनॊ यस्मात परभावन्तः परकाशकाः\nतामसा राक्षसाश चेति तस्माद दीपः परदीयते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 101, + "shloka": 49, + "text": "आलॊक दानाच चक्षुष्मान परभा युक्तॊ भवेन नरः\nतान दत्त्वा नॊपहिंसेत न हरेन नॊपनाशयेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 101, + "shloka": 50, + "text": "दीपहर्ता भवेद अन्धस तमॊ गतिर असुप्रभः\nदीपप्रदः सवर्गलॊके दीपमाली विराजते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 101, + "shloka": 51, + "text": "हविषा परथमः कल्पॊ दवितीयस तव औषधी रसैः\nवसा मेदॊ ऽसथि निर्यासैर न कार्यः पुष्टिम इच्छता" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 101, + "shloka": 52, + "text": "गिरिप्रपाते गहने चैत्यस्थाने चतुष्पथे\nदीपदाता भवेन नित्यं य इच्छेद भ��तिम आत्मनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 101, + "shloka": 53, + "text": "कुलॊद्द्यॊतॊ विशुद्धात्मा परकाशत्वं च गच्छति\nजयॊतिषां चैव सालॊक्यं दीपदाता नरः सदा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 101, + "shloka": 54, + "text": "बलिकर्मसु वक्ष्यामि गुणान कर्मफलॊदयान\nदेव यक्षॊरग नृणां भूतानाम अथ रक्षसाम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 101, + "shloka": 55, + "text": "येषां नाग्र भुजॊ विप्रा देवतातिथिबालकाः\nराक्षसान एव तान विद्धि निर्वषट्कारमङ्गलान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 101, + "shloka": 56, + "text": "तस्माद अग्रं परयच्छेत देवेभ्यः परतिपूजितम\nशिरसा परणतश चापि हरेद बलिम अतन्द्रितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 101, + "shloka": 57, + "text": "गृह्या हि देवता नित्यम आशंसन्ति गृहात सदा\nबाह्याश चागन्तवॊ ये ऽनये यक्षराक्षस पन्नगाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 101, + "shloka": 58, + "text": "इतॊ दत्तेन जीवन्ति देवताः पितरस तथा\nते परीताः परीणयन्त्य एतान आयुषा यशसा धनैः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 101, + "shloka": 59, + "text": "बलयः सह पुष्पैस तु देवानाम उपहारयेत\nदधि दरप्स युताः पुण्याः सुगन्धाः परियदर्शनाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 101, + "shloka": 60, + "text": "कार्या रुधिरमांसाढ्या बलयॊ यक्षराक्षसाम\nसुरासव पुरस्कारा लाजॊल्लेपन भूषिताः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 101, + "shloka": 61, + "text": "नागानां दयिता नित्यं पद्मॊत्पलविमिश्रिताः\nतिलान गुड सुसंपन्नान भूतानाम उपहारयेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 101, + "shloka": 62, + "text": "अग्रदाताग्र भॊगी सयाद बलवर्णसमन्वितः\nतस्माद अग्रं परयच्छेत देवेभ्यः परतिपूजितम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 101, + "shloka": 63, + "text": "जवलत्य अहर अहॊ वेश्म याश चास्य गृहदेवताः\nताः पूज्या भूतिकामेन परसृताग्र परदायिना" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 101, + "shloka": 64, + "text": "इत्य एतद असुरेन्द्राय काव्यः परॊवाच भार्गवः\nसुवर्णाय मनुः पराह सुवर्णॊ नारदाय च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 101, + "shloka": 65, + "text": "नारदॊ ऽपि मयि पराह गुणान एतान महाद्युते\nतवम अप्य एतद विदित्वेह सर्वम आचर पुत्रक" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 102, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nशरुतं मे भरतश्रेष्ठ पुष्पधूप परदायिनाम\nफलं बलिविधाने च तद भूयॊ वक्तुम अर्हसि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 102, + "shloka": 2, + "text": "धूपप्रदानस्य फलं परदीपस्य तथैव च\nबलयश च किमर्थं वै कषिप्यन्ते गृहमेधिभिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 102, + "shloka": 3, + "text": "[भ]\nअत्राप्य उदाहरन्तीमम इतिहासं पुरातनम\nनहुषं परति संवादम अगस्त्यस���य भृगॊस तथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 102, + "shloka": 4, + "text": "नहुषॊ हि महाराज राजर्षिः सुमहातपाः\nदेवराज्यम अनुप्राप्तः सुकृतेनेह कर्मणा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 102, + "shloka": 5, + "text": "तत्रापि परयतॊ राजन नहुषस तरिदिवे वसन\nमानुषीश चैव दिव्याश च कुर्वाणॊ विविधाः करियाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 102, + "shloka": 6, + "text": "मानुष्यस तत्र सर्वाः सम करियास तस्य महात्मनः\nपरवृत्तास तरिदिवे राजन दिव्याश चैव सनातनाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 102, + "shloka": 7, + "text": "अग्निकार्याणि समिधः कुशाः सुमनसस तथा\nबलयश चान लाजाभिर धूपनं दीपकर्म च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 102, + "shloka": 8, + "text": "सर्वं तस्य गृहे राज्ञः परावर्तत महात्मनः\nजपयज्ञान मनॊ यज्ञांस तरिदिवे ऽपि चकार सः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 102, + "shloka": 9, + "text": "दैवतान्य अर्चयंश चापि विधिवत स सुरेश्वरः\nसर्वाण्य एव यथान्यायं यथापूर्वम अरिंदम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 102, + "shloka": 10, + "text": "अथेन्द्रस्य भविष्यत्वाद अहंकारस तम आविशत\nसर्वाश चैव करियास तस्य पर्यहीयन्त भूपते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 102, + "shloka": 11, + "text": "स ऋषीन वाहयाम आस वरदानामदान्वितः\nपरिहीनक्रियश चापि दुर्बलत्वम उपेयिवान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 102, + "shloka": 12, + "text": "तस्य वाहयतः कालॊ मुनिमुख्यांस तपॊधनान\nअहंकाराभिभूतस्य सुमहान अत्यवर्तत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 102, + "shloka": 13, + "text": "अथ पर्यायश ऋषीन वाहनायॊपचक्रमे\nपर्यायश चाप्य अगस्त्यस्य समपद्यत भारत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 102, + "shloka": 14, + "text": "अथागम्य महातेजा भृगुर बरह्म विदां वरः\nअगस्त्यम आश्रमस्थं वै समुपेत्येदम अब्रवीत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 102, + "shloka": 15, + "text": "एवं वयम असत्कारं देवेन्द्रस्यास्य दुर्मतेः\nनहुषस्य किमर्थं वै मर्षयाम महामुने" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 102, + "shloka": 16, + "text": "[अगस्त्य]\nकथम एष मया शक्यः शप्तुं यस्य महामुने\nवरदेन वरॊ दत्तॊ भवतॊ विदितश च सः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 102, + "shloka": 17, + "text": "यॊ मे दृष्टिपथं गच्छेत स मे वश्यॊ भवेद इति\nइत्य अनेन वरॊ देवाद याचितॊ गच्छता दिवम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 102, + "shloka": 18, + "text": "एवं न दग्धः स मया भवता च न संशयः\nअन्येनाप्य ऋषिमुख्येन न शप्तॊ न च पातितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 102, + "shloka": 19, + "text": "अमृतं चैव पानाय दत्तम अस्मै पुरा विभॊ\nमहात्मने तदर्थं च नास्माभिर विनिपात्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 102, + "shloka": 20, + "text": "परायच्छत वरं देवः परजानां दुःखकारकम\nदविजेष्व अधर्मयुक्तानि स करॊति नराधमः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 102, + "shloka": 21, + "text": "अत्र यत पराप्तकालं नस तद बरूहि वदतां वर\nभवांश चापि यथा बरूयात कुर्वीमहि तथा वयम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 102, + "shloka": 22, + "text": "[भृगु]\nपितामह नियॊगेन भवन्तम अहम आगतः\nपरतिकर्तुं बलवति नहुषे दर्पम आस्थिते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 102, + "shloka": 23, + "text": "अद्य हि तवा सुदुर्बुद्धी रथे यॊक्ष्यति देवराट\nअद्यैनम अहम उद्वृत्तं करिष्ये ऽनिन्द्रम ओजसा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 102, + "shloka": 24, + "text": "अद्येन्द्रं सथापयिष्यामि पश्यतस ते शतक्रतुम\nसंचाल्य पापकर्माणम इन्द्र सथानात सुदुर्मतिम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 102, + "shloka": 25, + "text": "अद्य चासौ कु देवेन्द्रस तवां पदा धर्षयिष्यति\nदैवॊपहतचित्तत्वाद आत्मनाशाय मन्दधीः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 102, + "shloka": 26, + "text": "वयुत्क्रान्त धर्मं तम अहं धर्षणामर्षितॊ भृशम\nअहिर भवस्वेति रुषा शप्स्ये पापं दविज दरुहम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 102, + "shloka": 27, + "text": "तत एनं सुदुर्बुद्धिं धिक शब्दाभिहत तविषम\nधरण्यां पातयिष्यामि परेक्षतस ते महामुने" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 102, + "shloka": 28, + "text": "नहुषं पापकर्माणम ऐश्वर्यबलमॊहितम\nयथा च रॊचते तुभ्यं तथा कर्तास्म्य अहं मुने" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 102, + "shloka": 29, + "text": "एवम उक्तस तु भृगुणा मैत्रा वरुणिर अव्ययः\nअगस्त्यः परमप्रीतॊ बभूव विगर जवरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 103, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nकथं स वै विपन्नश च कथं वै पातितॊ भुवि\nकथं चानिन्द्रतां पराप्तस तद भवान वक्तुम अर्हति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 103, + "shloka": 2, + "text": "[भ]\nएवं तयॊः संवदतॊः करियास तस्य महात्मनः\nसर्वा एवाभ्यवर्तन्त या दिव्या याश च मानुषाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 103, + "shloka": 3, + "text": "तथैव दीपदानानि सर्वॊपकरणानि च\nबलिकर्म च यच चान्यद उत्सेकाश च पृथग्विधाः\nसर्वास तस्य समुत्पन्ना देवराज्ञॊ महात्मनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 103, + "shloka": 4, + "text": "देवलॊके नृलॊके च सद आचारा बुधैः समृताः\nते चेद भवन्ति राजेन्द्र ऋध्यन्ते गृहमेधिनः\nधूपप्रदानैर दीपैश च नमः कारैस तथैव च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 103, + "shloka": 5, + "text": "यथा सिद्धस्य चान्नस्य दविजायाग्रं परदीयते\nबलयश च गृहॊद्देशे अतः परीयन्ति देवताः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 103, + "shloka": 6, + "text": "यथा च गृहिणस तॊषॊ भ��ेद वै बलिकर्मणा\nतथा शतगुणा परीतिर देवतानां सम जायते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 103, + "shloka": 7, + "text": "एवं धूपप्रदानं च दीपदानं च साधवः\nपरशंसन्ति नमः कारैर युक्तम आत्मगुणावहम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 103, + "shloka": 8, + "text": "सनानेनाद्भिश च यत कर्म करियते वै विपश्चिता\nनमः कारप्रयुक्तेन तेन परीयन्ति देवताः\nगृह्याश च देवताः सर्वाः परीयन्ते विधिनार्चिताः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 103, + "shloka": 9, + "text": "इत्य एतां बुद्धिम आस्थाय नहुषः स नरेश्वरः\nसुरेन्द्रत्वं महत पराप्य कृतवान एतद अद्भुतम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 103, + "shloka": 10, + "text": "कस्य चित तव अथ कालस्य भाग्यक्षय उपस्थिते\nसर्वम एतद अवज्ञाय न चकारैतद ईदृशम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 103, + "shloka": 11, + "text": "ततः स परिहीणॊ ऽभूत सुरेन्द्रॊ बलिकर्मतः\nधूपदीपॊदक विधिं न यथावच चकार ह\nततॊ ऽसय यज्ञविषयॊ रक्षॊभिः पर्यबाध्यत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 103, + "shloka": 12, + "text": "अथागस्त्यम ऋषिश्रेष्ठं वाहनायाजुहाव ह\nदरुतं सरस्वती कूलात समयन्न इव महाबलः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 103, + "shloka": 13, + "text": "ततॊ भृगुर महातेजा मैत्रावरुणिम अब्रवीत\nनिमीलयस्व नयने जटा यावद विशामि ते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 103, + "shloka": 14, + "text": "सथाणुभूतस्य तस्याथ जटाः पराविशद अच्युतः\nभृगुः स सुमहातेजाः पातनाय नृपस्य ह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 103, + "shloka": 15, + "text": "ततः स देवराट पराप्तस तम ऋषिं वाहनाय वै\nततॊ ऽगस्त्यः सुरपतिं वाक्यम आह विशां पते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 103, + "shloka": 16, + "text": "यॊजयस्वेन्द्र मां कषिप्रं कं च देशं वहामि ते\nयत्र वक्ष्यसि तत्र तवां नयिष्यामि सुराधिप" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 103, + "shloka": 17, + "text": "इत्य उक्तॊ नहुषस तेन यॊजयाम आस तं मुनिम\nभृगुस तस्य जटा संस्थॊ बभूव हृषितॊ भृशम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 103, + "shloka": 18, + "text": "न चापि दर्शनं तस्य चकार स भृगुस तदा\nवरदानप्रभावज्ञॊ नहुषस्य महात्मनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 103, + "shloka": 19, + "text": "न चुकॊप स चागस्त्यॊ युक्तॊ ऽपि नहुषेण वै\nतं तु राजा परतॊदेन चॊदयाम आस भारत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 103, + "shloka": 20, + "text": "न चुकॊप स धर्मात्मा ततः पादेन देवराट\nअगस्त्यस्य तदा करुद्धॊ वामेनाभ्यहनच छिरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 103, + "shloka": 21, + "text": "तस्मिञ शिरस्य अभिहते स जटान्तर गतॊ भृगुः\nशशाप बलवत करुद्धॊ नहुषं पापचेतसम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 103, + "shloka": 22, + "text": "[भृ��ु]\nयस्मात पदाहनः करॊधाच छिरसीमं महामुनिम\nतस्माद आशु महीं गच्छ सर्पॊ भूत्वा सुदुर्मते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 103, + "shloka": 23, + "text": "इत्य उक्तः स तदा तेन सर्पॊ भूत्वा पपात ह\nअदृष्टेनाथ भृगुणा भूतले भरतर्षभ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 103, + "shloka": 24, + "text": "भृगुं हि यदि सॊ ऽदराक्षीन नहुषः पृथिवीपते\nन स शक्तॊ ऽभविष्यद वै पातने तस्य तेजसा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 103, + "shloka": 25, + "text": "स तु तैस तैः परदानैश च तपॊभिर नियमैस तथा\nपतितॊ ऽपि महाराज भूतले समृतिमान अभूत\nपरसादयाम आस भृगुं शापान्तॊ मे भवेद इति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 103, + "shloka": 26, + "text": "ततॊ ऽगस्त्यः कृपाविष्टः परासादयत तं भृगुम\nशापान्तार्थं महाराज स च परादात कृपान्वितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 103, + "shloka": 27, + "text": "[भृगु]\nराजा युधिष्ठिरॊ नाम भविष्यति कुरूद्वहः\nस तवां मॊक्षयिता शापाद इत्य उक्त्वान्तरधीयत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 103, + "shloka": 28, + "text": "अगस्त्यॊ ऽपि महातेजाः कृत्वा कार्यं शतक्रतॊः\nसवम आश्रमपदं परायात पूज्यमानॊ दविजातिभिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 103, + "shloka": 29, + "text": "नहुषॊ ऽपि तवया राजंस तस्माच छापात समुद्धृतः\nजगाम बरह्म सदनं पश्यतस ते जनाधिप" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 103, + "shloka": 30, + "text": "तदा तु पातयित्वा तं नहुषं भूतले भृगुः\nजगाम बरह्म सदनं बरह्मणे च नयवेदयत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 103, + "shloka": 31, + "text": "ततः शक्रं समानाय्य देवान आह पितामहः\nवरदानान मम सुरा नहुषॊ राज्यम आप्तवान\nस चागस्त्येन करुद्धेन भरंशितॊ भूतलं गतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 103, + "shloka": 32, + "text": "न च शक्यं विना राज्ञा सुरा वर्तयितुं कव चित\nतस्माद अयं पुनः शक्रॊ देवराज्ये ऽभिषिच्यताम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 103, + "shloka": 33, + "text": "एवं संभाषमाणं तु देवाः पार्थ पितामहम\nएवम अस्त्व इति संहृष्टाः परत्यूचुस ते पितामहम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 103, + "shloka": 34, + "text": "सॊ ऽभिषिक्तॊ भगवता देवराज्येन वासवः\nबरह्मणा राजशार्दूल यथापूर्वं वयरॊचत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 103, + "shloka": 35, + "text": "एवम एतत पुरावृत्तं नहुषस्य वयतिक्रमात\nस च तैर एव संसिद्धॊ नहुषः कर्मभिः पुनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 103, + "shloka": 36, + "text": "तस्माद दीपाः परदातव्याः सायं वै गृहमेधिभिः\nदिव्यं चक्षुर अवाप्नॊति परेत्य दीपप्रदायकः\nपूर्णचन्द्र परतीकाशा दीपदाश च भवन्त्य उत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 103, + "shloka": 37, + "text": "यावद अक्षिनिमेषाणि जवलते तावतीः समाः\nरूपवान धनवांश चापि नरॊ भवति दीपदः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 104, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nबराह्मण सवानि ये मन्दा हरन्ति भरतर्षभ\nनृशंसकारिणॊ मूढाः कव ते गच्छन्ति मानवाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 104, + "shloka": 2, + "text": "[भ]\nअत्राप्य उदाहरन्तीमम इतिहासं पुरातनम\nचण्डालस्य च संवादं कषत्रबन्धॊश च भारत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 104, + "shloka": 3, + "text": "[राजन्य]\nवृद्धरूपॊ ऽसि चण्डाल बालवच च विचेष्टसे\nशवखराणां रजः सेवी कस्माद उद्विजसे गवाम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 104, + "shloka": 4, + "text": "साधुभिर गर्हितं कर्म चण्डालस्य विधीयते\nकस्माद गॊरजसा धवस्तम अपां कुण्डे निषिञ्चसि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 104, + "shloka": 5, + "text": "[च]\nबराह्मणस्य गवां राजन हरियतीनां रजः पुरा\nसॊमम उद्ध्वंसयाम आस तं सॊमं ये ऽपिबन दविजाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 104, + "shloka": 6, + "text": "दीक्षितश च स राजापि कषिप्रं नरकम आविशत\nसह तैर याजकैः सर्वैर बरह्म सवम उपजीव्य तत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 104, + "shloka": 7, + "text": "ये ऽपि तत्रापिबन कषीरं घृतं दधि च मानवाः\nबराह्मणाः सह राजन्याः सर्वे नरकम आविशन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 104, + "shloka": 8, + "text": "जघ्नुस ताः पयसा पुत्रांस तथा पौत्रान विधुन्वतीः\nपशून अवेक्षमाणाश च साधुवृत्तेन दम्पती" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 104, + "shloka": 9, + "text": "अहं तत्रावसं राजन बरह्म चारी जितेन्द्रियः\nतासां मे रजसा धवस्तं भैक्षम आसीन नराधिप" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 104, + "shloka": 10, + "text": "चण्डालॊ ऽहं ततॊ राजन भुक्त्वा तद अभवं मृतः\nबरह्म सवहारी च नृपः सॊ ऽपरतिष्ठां गतिं ययौ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 104, + "shloka": 11, + "text": "तस्माद धरेन न विप्र सवं कदा चिद अपि किं चन\nबरह्म सवरजसा धवस्तं भुक्त्वा मां पश्य यादृशम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 104, + "shloka": 12, + "text": "तस्मात सॊमॊ ऽपय अविक्रेयः पुरुषेण विपश्चिता\nविक्रयं हीह सॊमस्य गर्हयन्ति मनीषिणः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 104, + "shloka": 13, + "text": "ये चैनं करीणते राजन ये च विक्रीणते जनाः\nते तु वैवस्वतं पराप्य रौरवं यान्ति सर्वशः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 104, + "shloka": 14, + "text": "सॊमं तु रजसा धवस्तं विक्रीयाद बुद्धिपूर्वकम\nशरॊत्रियॊ वार्धुषी भूत्वा चिररात्राय नश्यति\nनरकं तरिंशतं पराप्य शवविष्ठाम उपजीवति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 104, + "shloka": 15, + "text": "शवचर्याम अतिमानं च सखिदारेषु विप्लवम\nतुलयाधारयद धर्म��� हय अतिमानॊ ऽतिरिच्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 104, + "shloka": 16, + "text": "शवानं वै पापिनं पश्य विवर्णं हरिणं कृशम\nअतिमानेन भूतानाम इमां गतिम उपागतम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 104, + "shloka": 17, + "text": "अहं वै विपुले जातः कुले धनसमन्विते\nअन्यस्मिञ जन्मनि विभॊ जञानविज्ञानपारगः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 104, + "shloka": 18, + "text": "अभवं तत्र जानानॊ हय एतान दॊषान मदात तदा\nसंरब्ध एव भूतानां पृष्ठमांसान्य अभक्षयम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 104, + "shloka": 19, + "text": "सॊ ऽहं तेन च वृत्तेन भॊजनेन च तेन वै\nइमाम अवस्थां संप्राप्तः पश्य कालस्य पर्ययम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 104, + "shloka": 20, + "text": "आदीप्तम इव चैलान्तं भरमरैर इव चार्दितम\nधावमानं सुसंरब्धं पश्य मां रजसान्वितम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 104, + "shloka": 21, + "text": "सवाध्यायैस तु महत पापं तरन्ति गृहमेधिनः\nदानैः पृथग्विधैश चापि यथा पराहुर मनीषिणः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 104, + "shloka": 22, + "text": "तथा पापकृतं विप्रम आश्रमस्थं महीपते\nसर्वसङ्गविनिर्मुक्तं छन्दांस्य उत्तारयन्त्य उत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 104, + "shloka": 23, + "text": "अहं तु पापयॊन्यां वै परसूतः कषत्रियर्षभ\nनिश्चयं नाधिगच्छामि कथं मुच्येयम इत्य उत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 104, + "shloka": 24, + "text": "जातिस्मरत्वं तु मम केन चित पूर्वकर्मणा\nशुभेन येन मॊक्षं वै पराप्तुम इच्छाम्य अहं नृप" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 104, + "shloka": 25, + "text": "तवम इमं मे परपन्नाय संशयं बरूहि पृच्छते\nचण्डालत्वात कथम अहं मुच्येयम इति सत्तम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 104, + "shloka": 26, + "text": "[राजन्य]\nचण्डाल परतिजानीहि येन मॊक्षम अवाप्स्यसि\nबराह्मणार्थे तयजन पराणान गतिम इष्टाम अवाप्स्यसि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 104, + "shloka": 27, + "text": "दत्त्वा शरीरं करव्याद्भ्यॊ रणाग्नौ दविज हेतुकम\nहुत्वा पराणान परमॊक्षस ते नान्यथा मॊक्षम अर्हसि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 104, + "shloka": 28, + "text": "[भ]\nइत्य उक्तः स तदा राजन बरह्म सवार्थे परंतप\nहुत्वा रणमुखे पराणान गतिम इष्टाम अवाप ह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 104, + "shloka": 29, + "text": "तस्माद रक्ष्यं तवया पुत्र बरह्म सवं भरतर्षभ\nयदीच्छसि महाबाहॊ शाश्वतीं गतिम उत्तमाम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 105, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nएकॊ लॊकः सुकृतिनां सर्वे तव आहॊ पितामह\nउत तत्रापि नानात्वं तन मे बरूहि पितामह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 105, + "shloka": 2, + "text": "[भ]\nकर्मभिः पार्थ नानात्वं ��ॊकानां यान्ति मानवाः\nपुण्यान पुण्यकृतॊ यान्ति पापान पापकृतॊ जनाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 105, + "shloka": 3, + "text": "अत्राप्य उदाहरन्तीमम इतिहासं पुरातनम\nगौतमस्य मुनेस तात संवादं वासवस्य च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 105, + "shloka": 4, + "text": "बराह्मणॊ गौतमः कश चिन मृदुर दान्तॊ जितेन्द्रियः\nमहावने हस्तिशिशुं परिद्यूनम अमातृकम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 105, + "shloka": 5, + "text": "तं दृष्ट्वा जीवयाम आस सानुक्रॊशॊ धृतव्रतः\nस तु दीर्घेण कालेन बभूवातिबलॊ महान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 105, + "shloka": 6, + "text": "तं परभिन्नं महानागं परस्रुतं सर्वतॊ मदम\nधृतराष्ट्रस्य रूपेण शक्रॊ जग्राह हस्तिनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 105, + "shloka": 7, + "text": "हरियमाणं तु तं दृष्ट्वा गौतमः संशितव्रतः\nअभ्यभाषत राजानं धृतराष्ट्रं महातपाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 105, + "shloka": 8, + "text": "मा मे हार्षीर हस्तिनं पुत्रम एनं; दुःखात पुष्टं धृतराष्ट्राकृतज्ञ\nमित्रं सतां सप्त पदं वदन्ति; मित्रद्रॊहॊ नैव राजन सपृशेत तवाम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 105, + "shloka": 9, + "text": "इध्मॊदक परदातारं शून्यपालकम आश्रमे\nविनीतम आचार्य कुले सुयुक्तं गुरु कर्मणि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 105, + "shloka": 10, + "text": "शिष्टं दान्तं कृतज्ञं च परियं च सततं मम\nन मे विक्रॊशतॊ राजन हर्तुम अर्हसि कुञ्जरम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 105, + "shloka": 11, + "text": "[धृ]\nगवां सहस्रं भवते ददामि; दासी शतं निष्कशतानि पञ्च\nअन्यच च वित्तं विविधं महर्षे; किं बराह्मणस्येह गजेन कृत्यम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 105, + "shloka": 12, + "text": "[ग]\nतवाम एव गावॊ ऽभि भवन्तु राजन; दास्यः स निष्का विविधं च रत्नम\nअन्यच च वित्तं विविधं नरेन्द्र; किं बराह्मणस्येह धनेन कृत्यम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 105, + "shloka": 13, + "text": "[धृ]\nबराह्मणानां हस्तिभिर नास्ति कृत्यं; राजन्यानां नागकुलानि विप्र\nसवं वाहनं नयतॊ नास्त्य अधर्मॊ; नागश्रेष्ठाद गौतमास्मान निवर्त" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 105, + "shloka": 14, + "text": "[ग]\nयत्र परेतॊ नन्दति पुण्यकर्मा; यत्र परेतः शॊचति पापकर्मा\nवैवस्वतस्य सदने महात्मनस; तत्र तवाहं हस्तिनं यातयिष्ये" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 105, + "shloka": 15, + "text": "[धृ]\nये निष्क्रिया नास्तिकाः शरद्दधानाः; पापात्मान इन्द्रियार्थे निविष्टाः\nयमस्य ते यातनां पराप्नुवन्ति; परं गन्ता धृतराष्ट्रॊ न तत्र" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 105, + "shloka": 16, + "text": "[ग]\nवैवस्��ती संयमनी जनानां; यत्रानृतं नॊच्यते यत्र सत्यम\nयत्राबला बलिनं यातयन्ति; तत्र तवाहं हस्तिनं यातयिष्ये" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 105, + "shloka": 17, + "text": "[धृ]\nजयेष्ठां सवसारं पितरं मातरं च; गुरुं यथा मानयन्तश चरन्ति\nतथाविधानाम एष लॊकॊ महर्षे; परं गन्ता धृतराष्ट्रॊ न तत्र" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 105, + "shloka": 18, + "text": "[ग]\nमन्दाकिनी वैश्रवणस्य राज्ञॊ; महाभॊगा भॊगि जनप्रवेश्या\nगन्धर्वयक्षैर अप्सरॊभिश च जुष्टा; तत्र तवाहं हस्तिनं यातयिष्ये" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 105, + "shloka": 19, + "text": "[धृ]\nअतिथिव्रताः सुव्रता ये जना वै; परतिश्रयं ददति बराह्मणेभ्यः\nशिष्टाशिनः संविभज्याश्रितांश च; मन्दाकिनीं ते ऽपि विभूषयन्ति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 105, + "shloka": 20, + "text": "[ग]\nमेरॊर उग्रे यद वनं भाति रम्यं; सुपुष्पितं किंनरगीतजुष्टम\nसुदर्शना यत्र जम्बूर विशाला; तत्र तवाहं हस्तिनं यातयिष्ये" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 105, + "shloka": 21, + "text": "[धृ]\nये बराह्मणा मृदवः सत्यशीला; बहुश्रुताः सर्वभूताभिरामाः\nये ऽधीयन्ते सेतिहासं पुराणं; मध्व आहुत्या जुह्वति च दविजेभ्यः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 105, + "shloka": 22, + "text": "तथाविधानाम एष लॊकॊ महर्षे; परं गन्ता धृतराष्ट्रॊ न तत्र\nयद विद्यते विदितं सथानम अस्ति; तद बरूहि तवं तवरितॊ हय एष यामि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 105, + "shloka": 23, + "text": "[ग]\nसुपुष्पितं किंनरराजजुष्टं; परियं वनं नन्दनं नारदस्य\nगन्धर्वाणाम अप्सरसां च सद्म; तत्र तवाहं हस्तिनं यातयिष्ये" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 105, + "shloka": 24, + "text": "[धृ]\nये नृत्तगीतकुशला जनाः सदा; हय अयाचमानाः सहिताश चरन्ति\nतथाविधानाम एष लॊकॊ महर्षे; परं गन्ता धृतराष्ट्रॊ न तत्र" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 105, + "shloka": 25, + "text": "[ग]\nयत्रॊत्तराः कुरवॊ भान्ति रम्या; देवैः सार्धं मॊदमाना नरेन्द्र\nयत्राग्नियौनाश च वसन्ति विप्रा; हय अयॊनयः पर्वत यॊनयश च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 105, + "shloka": 26, + "text": "यत्र शक्रॊ वर्षति सर्वकामान; यत्र सत्रियः कामचाराश चचरन्ति\nयत्र चेर्ष्या नास्ति नारी नराणां; तत्र तवाहं हस्तिनं यातयिष्ये" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 105, + "shloka": 27, + "text": "[धृ]\nये सर्वभूतेषु निवृत्तकामा; अमांसादा नयस्तदण्डाश चरन्ति\nन हिंषन्ति सथावरं जङ्गमं च; भूतानां ये सर्वभूतात्मभूताः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 105, + "shloka": 28, + "text": "निराशिषॊ निर्ममॊ वीतरागा; लाभालाभे तुल्��निन्दा परशंसाः\nतथाविधानाम एष लॊकॊ महर्षे; परं गन्ता धृतराष्ट्रॊ न तत्र" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 105, + "shloka": 29, + "text": "[ग]\nततः परं भान्ति लॊकाः सनातनाः; सुपुण्यगन्धा निर्मला वीतशॊकाः\nसॊमस्य राज्ञः सदने महात्मनस; तत्र तवाहं हस्तिनं यातयिष्ये" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 105, + "shloka": 30, + "text": "[धृ]\nये दानशीला न परतिगृह्णते सदा; न चाप्य अर्थान आददते परेभ्यः\nयेषाम अदेयम अर्हते नास्ति किं चित; सर्वातिथ्याः सुप्रसादा जनाश च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 105, + "shloka": 31, + "text": "ये कषन्तारॊ नाभिजल्पन्ति चान्याञ; शक्ता भूत्वा सततं पुण्यशीलाः\nतथाविधानाम एष लॊकॊ महर्षे; परं गन्ता धृतराष्ट्रॊ न तत्र" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 105, + "shloka": 32, + "text": "[ग]\nततः परं भान्ति लॊकाः सनातना; विरजसॊ वितमस्का विशॊकाः\nआदित्यस्य सुमहान्तः सुवृत्तास; तत्र तवाहं हस्तिनं यातयिष्ये" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 105, + "shloka": 33, + "text": "[धृ]\nसवाध्यायशीला गुरुशुश्रूषणे रतास; तपस्विनः सुव्रताः सत्यसंधाः\nआचार्याणाम अप्रतिकूल भाषिणॊ; नित्यॊत्थिता गुरु कर्म सवचॊद्याः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 105, + "shloka": 34, + "text": "तथाविधानाम एष लॊकॊ महर्षे; विशुद्धानां भावितवान्मतीनाम\nसत्ये सथितानां वेद विदां महात्मनां; परं गन्ता धृतराष्ट्रॊ न तत्र" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 105, + "shloka": 35, + "text": "[ग]\nततः परे भान्ति लॊकाः सनातनाः; सुपुण्यगन्धा विरजा विशॊकाः\nवरुणस्य राज्ञः सदने महात्मनस; तत्र तवाहं हस्तिनं यातयिष्ये" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 105, + "shloka": 36, + "text": "[धृ]\nचातुर्मास्यैर ये यजन्ते जनाः सदा; तथेष्टीनां दशशतं पराप्नुवन्ति\nये चाग्निहॊत्रं जुह्वति शरद्दधाना; यथान्यायं तरीणि वर्षाणि विप्राः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 105, + "shloka": 37, + "text": "सवदारिणां धर्मधुरे महात्मनां; यथॊचिते वर्त्मनि सुस्थितानाम\nधर्मात्मनाम उद्वहतां गतिं तां; परं गन्ता धृतराष्ट्रॊ न तत्र" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 105, + "shloka": 38, + "text": "[ग]\nइन्द्रस्य लॊका विरजा विशॊका; दुरन्वयाः काङ्क्षिता मानवानाम\nतस्याहं ते भवने भूरि तेजसॊ; राजन्न इमं हस्तिनं यातयिष्ये" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 105, + "shloka": 39, + "text": "शतवर्ष जीवी यश च शूरॊ मनुष्यॊ; वेद धयायी यश च यज्वाप्रमत्तः\nएते सर्वे शक्र लॊकं वरजन्ति; परं गन्ता धृतराष्ट्रॊ न तत्र" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 105, + "shloka": 40, + "text": "[ग]\nपराजापत्याः सन्ति लॊका महान्तॊ; नाकस्य पृष्ठे पुष्लका वीतशॊकाः\nमनीषिताः सर्वलॊकॊद्भवानां; तत्र तवाहं हस्तिनं यातयिष्ये" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 105, + "shloka": 41, + "text": "[धृ]\nये राजानॊ राजसूयाभिषिक्ता; धर्मात्मानॊ रक्षितारः परजानाम\nये चाश्वमेधावभृथाप्लुताङ्गास; तेषां लॊका धृतराष्ट्रॊ न तत्र" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 105, + "shloka": 42, + "text": "[ग]\nततः परं भान्ति लॊकाः सनातनाः; सुपुण्यगन्धा विरजा वीतशॊकाः\nतस्मिन्न अहं दुर्लभे तवाप्रधृष्ये; गवां लॊके हस्तिनं यातयिष्ये" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 105, + "shloka": 43, + "text": "[धृ]\nयॊ गॊसहस्री शतदः समां समां; यॊ गॊशती दश दद्याच च शक्त्याः\nतथा दशभ्यॊ यश च दद्याद इहैकां; पञ्चभ्यॊ वा दानशीलस तथैकम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 105, + "shloka": 44, + "text": "ये जीर्यन्ते बरह्मचर्येण विप्रा; बराह्मीं वाचं परिरक्षन्ति चैव\nमनस्विनस तीर्थयात्रा परायणास; ते तत्र मॊदन्ति गवां विमाने" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 105, + "shloka": 45, + "text": "परभासं मानसं पुण्यं पुष्कराणि महत सरः\nपुण्यं च नैमिषं तीर्थं बाहुदां करतॊयिनीम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 105, + "shloka": 46, + "text": "गवां गय शिरश चैव विपाशां सथूलवालुकाम\nतूष्णीं गङ्गां दश गङ्गां महाह्रदम अथापि च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 105, + "shloka": 47, + "text": "गौतमीं कौशिकीं पाकां महात्मानॊ धृतव्रताः\nसरस्वती दृषद्वत्यौ यमुनां ये परयान्ति च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 105, + "shloka": 48, + "text": "तत्र ते दिव्यसंस्थाना दिव्यमाल्यधराः शिवाः\nपरयान्ति पुण्यगन्धाढ्या धृतराष्ट्रॊ न तत्र वै" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 105, + "shloka": 49, + "text": "[ग]\nयत्र शीतभयं नास्ति न चॊष्ण भयम अण्व अपि\nन कषुत्पिपासे न गलानिर न दुःखं न सुखं तथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 105, + "shloka": 50, + "text": "न दवेष्यॊ न परियः कश चिन न बन्धुर न रिपुस तथा\nन जरामरणे वापि न पुण्यं न च पातकम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 105, + "shloka": 51, + "text": "तस्मिन विरजसि सफीते परज्ञा सत्त्वव्यवस्थिते\nसवयम्भुभवने पुण्ये हस्तिनं मे यतिष्यति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 105, + "shloka": 52, + "text": "[धृ]\nनिर्मुक्ताः सर्वसङ्गेभ्यॊ कृतात्मानॊ यतव्रताः\nअध्यात्मयॊगसंस्थाने युक्ताः सवर्गगतिं गताः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 105, + "shloka": 53, + "text": "ते बरह्मभवनं पुण्यं पराप्नुवन्तीह सात्त्विकाः\nन तत्र धृतराष्ट्रस ते शक्यॊ दरष्टुं महामुने" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 105, + "shloka": 54, + "text": "[ग]\nरथन्तरं यत्र बृहच च ग���यते; यत्र वेदी पुण्डरीकैः सतृणॊति\nयत्रॊपयाति हरिभिः सॊमपीथी; तत्र तवाहं हस्तिनं यातयिष्ये" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 105, + "shloka": 55, + "text": "बुध्यामि तवां वृत्रहणं शतक्रतुं; वयतिक्रमन्तं भुवनानि विश्वा\nकच चिन न वाचा वृजिनं कदा चिद; अकार्षं ते मनसॊ ऽभिषङ्गात" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 105, + "shloka": 56, + "text": "[षक्र]\nयस्माद इमं लॊकपथं परजानाम; अन्वागमं पदवादे गजस्य\nतस्माद भवान परणतं मानुशास्तु; बरवीषि यत तत करवाणि सर्वम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 105, + "shloka": 57, + "text": "[ग]\nशवेतं करेणुं मम पुत्र नागं; यं मे ऽहार्षीर दशवर्षाणि बालम\nयॊ मे वने वसतॊ ऽभूद दवितीयस; तम एव मे देहि सुरेन्द्र नागम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 105, + "shloka": 58, + "text": "[षक्र]\nअयं सुतस ते दविजमुख्यनागश; चाघ्रायते तवाम अभिवीक्षमाणः\nपादौ च ते नासिकयॊपजिघ्रते; शरेयॊ मम धयाहि नमश च ते ऽसतु" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 105, + "shloka": 59, + "text": "[ग]\nशिवं सदैवेह सुरेन्द्र तुभ्यं; धयायामि पूजां च सदा परयुञ्जे\nममापि तवं शक्र शिवं ददस्व; तवया दत्तं परतिगृह्णामि नागम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 105, + "shloka": 60, + "text": "[षक्र]\nयेषां वेदा निहिता वै गुहायां; मनीषिणां सत्त्ववतां महात्मनाम\nतेषां तवयैकेन महात्मनास्मि; बुद्धस तस्मात परीतिमांस ते ऽहम अद्य" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 105, + "shloka": 61, + "text": "हन्तैहि बराह्मण कषिप्रं सह पुत्रेण हस्तिना\nपराप्नुहि तवं शुभाँल लॊकान अह्नाय च चिराय च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 105, + "shloka": 62, + "text": "[भ]\nस गौतमं पुरस्कृत्य सह पुत्रेण हस्तिना\nदिवम आचक्रमे वज्री सद्भिः सह दुरासदम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 106, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nदानं बहुविधाकारं शान्तिः सत्यम अहिंसता\nसवदारतुष्टिश चॊक्ता ते फलं दानस्य चैव यत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 106, + "shloka": 2, + "text": "पितामहस्य विदितं किम अन्यत्र तपॊबलात\nतपसॊ यत परं ते ऽदय तन मे वयाख्यातुम अर्हसि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 106, + "shloka": 3, + "text": "[भ]\nतपः परचक्षते यावत तावल लॊका युधिष्ठिर\nमतं मम तु कौन्तेय तपॊ नानशनात परम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 106, + "shloka": 4, + "text": "अत्राप्य उदाहरन्तीमम इतिहासं पुरातनम\nभगीरथस्य संवादं बरह्मणश च महात्मनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 106, + "shloka": 5, + "text": "अतीत्य सुरलॊकं च गवां लॊकं च भारत\nऋषिलॊकं च सॊ ऽगच्छद भगीरथ इति शरुतिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 106, + "shloka": 6, + "text": "तं दृष्ट्वा स वचः पराह बरह्मा रा��न भगीरथम\nकथं भगीरथागास तवम इमं देशं दुरासदम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 106, + "shloka": 7, + "text": "न हि देवा न गन्धर्वा न मनुष्या भगीरथ\nआयान्त्य अतप्त तपसः कथं वै तवम इहागतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 106, + "shloka": 8, + "text": "[भगी]\nनिःशङ्कम अन्नम अददं बराह्मणेभ्यः; शतं सहस्राणि सदैव दानम\nबराह्मं वरतं नित्यम आस्थाय विद्धि; न तव एवाहं तस्य फलाद इहागाम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 106, + "shloka": 9, + "text": "दशैक रात्रान दश पञ्चरात्रान; एकादशैकादशकान करतूंश च\nजयॊतिष्टॊमानां च शतं यद इष्टं; फलेन तेनापि च नागतॊ ऽहम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 106, + "shloka": 10, + "text": "यच चावसं जाह्नवीतीर नित्यः; शतं समास तप्यमानस तपॊ ऽहम\nअदां च तत्राश्वतरी सहस्रं; नारी पुरं न च तेनाहम आगाम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 106, + "shloka": 11, + "text": "दशायुतानि चावानाम अयुतानि च विंशतिम\nपुष्करेषु दविजातिभ्यः परादां गाश च सहस्रशः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 106, + "shloka": 12, + "text": "सुवर्णचन्द्रॊडुप धारिणीनां; कन्यॊत्तमानाम अददं सरग्विणीनाम\nषष्टिं सहस्राणि विभूषितानां; जाम्बूनदैर आभरणैर न तेन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 106, + "shloka": 13, + "text": "दशार्बुदान्य अददं गॊसवेज्यास्व; एकैकशॊ दश गा लॊकनाथ\nसमानवत्साः पयसा समन्विताः; सुवर्णकांस्यॊपदुहा न तेन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 106, + "shloka": 14, + "text": "अप्तॊर्यामेषु नियतम एकैकस्मिन दशाददम\nगृष्टीनां कषीरदात्रीणां रॊहिणीनां च तेन च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 106, + "shloka": 15, + "text": "दॊग्ध्रीणां वै गवां चैव परयुतानि दशैव हि\nपरादां दशगुणं बरह्मन न च तेनाहम आगतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 106, + "shloka": 16, + "text": "वाजिनां बाह्लिजातानाम अयुतान्य अददं दश\nकर्काणां हेममालानां न च तेनाहम आगतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 106, + "shloka": 17, + "text": "कॊटीश च काञ्चनस्याष्टौ परादां बरह्मन दश तव अहम\nएकैकस्मिन करतौ तेन फलेनाहं न चागतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 106, + "shloka": 18, + "text": "वाजिनां शयाम कर्णानां हरितानां पितामह\nपरादां हेमस्रजां बरह्मन कॊटीर दश च सप्त च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 106, + "shloka": 19, + "text": "ईषा दन्तान महाकायान काञ्चनस्रग्वि भूषितान\nपत्नीमतः सहस्राणि परायच्छं दश सप्त च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 106, + "shloka": 20, + "text": "अलंकृतानां देवेश दिव्यैः कनकभूषणैः\nरथानां काञ्चनाङ्गानां सहस्राण्य अददं दश\nसप्त चान्यानि युक्तानि वाजिभिः समलंकृतैः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 106, + "shloka": 21, + "text": "दक्षिणावयवाः के चिद वेदैर ये संप्रकीर्तिताः\nवाजपेयेषु दशसु परादां तेनापि नाप्य अहम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 106, + "shloka": 22, + "text": "शक्रतुल्यप्रभावानाम इज्यया विक्रमेण च\nसहस्रं निष्ककण्ठानाम अददं दक्षिणाम अहम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 106, + "shloka": 23, + "text": "विजित्य नृपतीन सर्वान मखैर इष्ट्वा पितामह\nअष्टभ्यॊ राजसूयेभ्यॊ न च तेनाहम आगतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 106, + "shloka": 24, + "text": "सरॊतश च यावद गङ्गायाश छन्नम आसीज जगत्पते\nदक्षिणाभिः परवृत्ताभिर मम नागां च तत कृते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 106, + "shloka": 25, + "text": "वाजिनां च सहस्रे दवे सुवर्णशतभूषिते\nवरं गरामशतं चाहम एकैकस्य तरिधाददम\nतपस्वी नियताहारः शमम आस्थाय वाग्यतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 106, + "shloka": 26, + "text": "दीर्घकालं हिमवति गङ्गायाश च दुरुत्सहाम\nमूर्ध्ना धारां महादेवः शिरसा याम अधारयत\nन तेनाप्य अहम आगच्छं फलेनेह पितामह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 106, + "shloka": 27, + "text": "शम्य आक्षेपैर अयजं यच च देवान; सद्यस्कानाम अयुतैश चापि यत तत\nतरयॊ दश दवादशाहांश च देव; स पौण्डरीकान न च तेषां फलेन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 106, + "shloka": 28, + "text": "अष्टौ सहस्राणि ककुद्मिनाम अहं; शुक्लर्षभाणाम अददं बराह्मणेभ्यः\nएकैकं वै काञ्चनं शृङ्गम एभ्यः; पत्नीश चैषाम अददं निष्ककण्ठीः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 106, + "shloka": 29, + "text": "हिरण्यरत्ननिचितान अददं रत्नपर्वतान\nधनधान्य समृद्धांश च गरामाञ शतसहस्रशः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 106, + "shloka": 30, + "text": "शतं शतानां गृष्टीनाम अददं चाप्य अतन्द्रितः\nइष्ट्वानेकैर महायज्ञैर बराह्मणेभ्यॊ न तेन च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 106, + "shloka": 31, + "text": "एकादशाहैर अयजं स दक्षिणैर; दविर दवादशाहैर अश्वमेधैश च देव\nआर्कायणैः षॊडशभिश च बरह्मंस; तेषां फलेनेह न चागतॊ ऽसमि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 106, + "shloka": 32, + "text": "निष्कैक कण्ठम अददं यॊजनायतं; तद विस्तीर्णं काञ्चनपादपानाम\nवनं चूतानां रत्नविभूषितानां; न चैव तेषाम आगतॊ ऽहं फलेन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 106, + "shloka": 33, + "text": "तुरायणं हि वरतम अप्रधृष्यम; अक्रॊधनॊ ऽकरवं तरिंशतॊ ऽबदान\nशतं गवाम अष्ट शतानि चैव; दिने दिने हय अददं बराह्मणेभ्यः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 106, + "shloka": 34, + "text": "पयस्विनीनाम अथ रॊहिणीनां; तथैव चाप्य अनडुहां लॊकनाथ\nपरादां नित्यं बराह्मणेभ्यः सुरेश; नेहागतस तेन फलेन चा��म" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 106, + "shloka": 35, + "text": "तरिंशद अग्निम अहं बरह्मन्न अयजं यच च नित्यदा\nअष्टाभिः सर्वमेधैश च नरमेधैश च सप्तभिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 106, + "shloka": 36, + "text": "दशभिर विश्वजिद्भिश च शतैर अष्टादशॊत्तरैः\nन चैव तेषां देवेश फलेनाहम इहागतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 106, + "shloka": 37, + "text": "सरय्वां बाहुदायां च गङ्गायाम अथ नैमिषे\nगवां शतानाम अयुतम अददं न च तेन वै" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 106, + "shloka": 38, + "text": "इन्द्रेण गुह्यं निहितं वै गुहायां; यद भार्गवस तपसेहाभ्यविन्दत\nजाज्वल्यमानम उशनस तेजसेह; तत साधयाम आसम अहं वरेण्यम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 106, + "shloka": 39, + "text": "ततॊ मे बराह्मणास तुष्टास तस्मिन कर्मणि साधिते\nसहस्रम ऋषयश चासन ये वै तत्र समागताः\nउक्तस तैर अस्मि गच्छ तवं बरह्मलॊकम इति परभॊ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 106, + "shloka": 40, + "text": "परीतेनॊक्तः सहस्रेण बराह्मणानाम अहं परभॊ\nइमं लॊकम अनुप्राप्तॊ मा भूत ते ऽतर विचारणा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 106, + "shloka": 41, + "text": "कामं यथावद विहितं विधात्रा; पृष्टेन वाच्यं तु मया यथावत\nतपॊ हि नान्यच चानशनान मतं मे; नमॊ ऽसतु ते देववर परसीद" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 106, + "shloka": 42, + "text": "[भ]\nइत्य उक्तवन्तं तं बरह्मा राजानं सम भगीरथम\nपूजयाम आस पूजार्हं विधिदृष्ट्तेन कर्मणा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nशतायुर उक्तः पुरुषः शतवीर्यश च वैदिके\nकस्मान मरियन्ते पुरुषा बाला अपि पितामह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 2, + "text": "आयुष्मान केन भवति सवल्पायुर वापि मानवः\nकेन वा लभते कीर्तिं केन वा लभते शरियम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 3, + "text": "तपसा बरह्मचर्येण जपैर हॊमैस तथौषधैः\nजन्मना यदि वाचारात तन मे बरूहि पितामह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 4, + "text": "[भ]\nअत्र ते वर्तयिष्यामि यन मां तवम अनुपृच्छसि\nअल्पायुर येन भवति दीर्घायुर वापि मानवः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 5, + "text": "येन वा लभते कीर्तिं येन वा लभते शरियम\nयथा च वर्तन पुरुषः शरेयसा संप्रयुज्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 6, + "text": "आचाराल लभते हयायुर आचाराल लभते शरियम\nआचारात कीर्तिम आप्नॊति पुरुषः परेत्य चेह च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 7, + "text": "दुराचारॊ हि पुरुषॊ नेहायुर विन्दते महत\nतरसन्ति यस्माद भूतानि तथा परिभवन्ति च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 8, + "text": "तस्मात कुर्याद इहाचारं य इच्छेद भूतिम आत्मनः\nअपि पापशरीरस्य आचारॊ हन्त्य अलक्षणम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 9, + "text": "आचार लक्षणॊ धर्मः सन्तश चाचार लक्षणाः\nसाधूनां च यथावृत्तम एतद आचार लक्षणम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 10, + "text": "अप्य अदृष्टं शरुतं वापि पुरुषं धर्मचारिणम\nभूतिकर्माणि कुर्वाणं तं जनाः कुर्वते परियम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 11, + "text": "ये नास्तिका निष्क्रियाश च गुरु शास्त्रातिलङ्घिनः\nअधर्मज्ञा दुराचारास ते भवन्ति गतायुषः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 12, + "text": "विशीला भिन्नमर्यादा नित्यं संकीर्ण मैथुनाः\nअल्पायुषॊ भवन्तीह नरा निरयगामिनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 13, + "text": "सर्वलक्षणहीनॊ ऽपि समुदाचारवान नरः\nशरद्दधानॊ ऽनसूयुश च शतं वर्षाणि जीवति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 14, + "text": "अक्रॊधनः सत्यवादी भूतानाम अविहिंसकः\nअनसूयुर अजिह्मश च शतं वर्षाणि जीवति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 15, + "text": "लॊष्ट मर्दी तृणच छेदी नखखादी च यॊ नरः\nनित्यॊच्छिष्टः संकुसुकॊ नेहायुर विन्दते महत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 16, + "text": "बराह्मे मुहूर्ते बुध्येत धर्मार्थौ चानुचिन्तयेत\nउत्थायाचम्य तिष्ठेत पूर्वां संध्यां कृताञ्जलिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 17, + "text": "एवम एवापरां संध्यां समुपासीत वाग्यतः\nनेक्षेतादित्यम उद्यन्तं नास्तं यान्तं कदा चन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 18, + "text": "ऋषयॊ दीर्घसंध्यत्वाद दीर्घम आयुर अवाप्नुवन\nतस्मात तिष्ठेत सदा पूर्वां पश्चिमां चैव वाग्यतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 19, + "text": "ये च पूर्वाम उपासन्ते दविजाः संध्यां न पश्चिमाम\nसर्वांस तान धार्मिकॊ राजा शूद्र कर्माणि कारयेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 20, + "text": "परदारा न गन्तव्याः सर्ववर्णेषु कर्हि चित\nन हीदृशम अनायुष्यं लॊके किं चन विद्यते\nयादृशं पुरुषस्येह परदारॊपसेवनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 21, + "text": "परसाधनं च केशानाम अञ्जनं दन्तधावनम\nपूर्वाह्ण एव कुर्वीत देवतानां च पूजनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 22, + "text": "पुरीष मूत्रे नॊदीक्षेन नाधितिष्ठेत कदा चन\nउदक्यया च संभाषां न कुर्वीत कदा चन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 23, + "text": "नॊत्सृजेत पुरीषं च कषेत्रे गरामस्य चान्तिके\nउभे मूत्र प��रीषे तु नाप्सु कुर्यात कदा चन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 24, + "text": "पराङ्मुखॊ नित्यम अश्नीयाद वाग्यतॊ ऽननम अकुत्सयन\nपरस्कन्दयेच च मनसा भुक्त्वा चाग्निम उपस्पृशेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 25, + "text": "आयुष्यं पराङ्मुखॊ भुङ्क्ते यशस्यं दक्षिणामुखः\nधन्यं पश्चान मुखॊ भुङ्क्ते ऋतं भुङ्क्ते उदङ्मुखः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 26, + "text": "नाधितिष्ठेत तुषाञ जातु केशभस्म कपालिकाः\nअन्यस्य चाप्य उपस्थानं दूरतः परिवर्जयेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 27, + "text": "शान्ति हॊमांश च कुर्वीत सावित्राणि च कारयेत\nनिषण्णश चापि खादेत न तु गच्छन कथं चन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 28, + "text": "मूत्रं न तिष्ठता कार्यं न भस्मनि न गॊव्रजे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 29, + "text": "आर्द्र पादस तु भुञ्जीत नार्द्र पादस तु संविशेत\nआर्द्र पादस तु भुञ्जानॊ वर्षाणां जीवते शतम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 30, + "text": "तरीणि तेजांसि नॊच्छिष्ट आलभेत कदा चन\nअगिं गां बराह्मणं चैव तथास्यायुर न रिष्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 31, + "text": "तरीणि तेजांसि नॊच्छिष्ट उदीक्षेत कदा चन\nसूर्या चन्द्रमसौ चैव नक्षताणि च सर्वशः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 32, + "text": "ऊर्ध्वं पराणा हय उत्क्रामन्ति यूनः सथविर आयति\nपरत्युत्थानाभिवादाभ्यां पुनस तान परतिपद्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 33, + "text": "अभिवादयेत वृद्धांश च आसनं चैव दापयेत\nकृताञ्जलिर उपासीत गच्छन्तं पृष्ठतॊ ऽनवियात" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 34, + "text": "न चासीतासने भिन्ने भिन्नं कांस्यं च वर्जयेत\nनैकवस्त्रेण भॊक्तव्यं न नग्नः सनातुम अर्हति\nसवप्तव्यं नैव नग्नेन न चॊच्छिष्टॊ ऽपि संविशेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 35, + "text": "उच्छिष्टॊ न सपृशेच छीर्षं सर्वे पराणास तदाश्रयाः\nकेशग्रहान परहारांश च शिरस्य एतान विवर्जयेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 36, + "text": "न पाणिभ्याम उभाभ्यां च कण्डूयेज जातु वैश इरः\nन चाभीक्ष्णं शिरः सनायात तथास्यायुर न रिष्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 37, + "text": "शिरःस्नातश च तैलेन नाङ्गं किं चिद उपस्पृशेत\nतिलपिष्टं न चाश्नीयात तथायुर विन्दते महत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 38, + "text": "नाध्यापयेत तथॊच्छिष्टॊ नाधीयीत कदा चन\nवाते च पूति गन्धे च मनसापि न चिन्तये���" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 39, + "text": "अत्र गाथा यमॊद्गीताः कीर्तयन्ति पुरा विदः\nआयुर अस्य निकृन्तामि परजाम अस्याददे तथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 40, + "text": "य उच्छिष्टः परवदति सवाध्यायं चाधिगच्छति\nयश चानध्याय काले ऽपि मॊहाद अभ्यस्यति दविजः\nतस्माद युक्तॊ ऽपय अनध्याये नाधीयीत कदा चन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 41, + "text": "परत्य आदित्यं परत्य अनिलं परति गां च परति दविजान\nये मेहन्ति च पन्थानं ते भवन्ति गतायुषः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 42, + "text": "उभे मूत्र पुरीषे तु दिवा कुर्याद उदङ्मुखः\nदक्षिणाभिमुखॊ रात्रौ तथास्यायुर न रिष्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 43, + "text": "तरीन कृशान नावजानीयाद दीर्घम आयुर जिजीविषुः\nबराह्मणं कषत्रियं सर्पं सर्वे हय आशीविषास तरयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 44, + "text": "दहत्य आशीविषः करुद्धॊ यावत पश्यति चक्षुषा\nकषत्रियॊ ऽपि दहेत करुद्धॊ यावत सपृशति तेजसा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 45, + "text": "बराह्मणस तु कुलं हन्याद धयानेनावेक्षितेन च\nतस्माद एतत तरयं यत्नाद उपसेवेत पण्डितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 46, + "text": "गुरुणा वैरनिर्बन्धॊ न कर्तव्यः कदा चन\nअनुमान्यः परसाद्यश च गुरुः करुद्धॊ युधिष्ठिर" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 47, + "text": "सम्यङ मिथ्या परवृत्ते ऽपि वर्तितव्यं गुराव इह\nगुरु निन्दा दहत्य आयुर मनुष्याणां न संशयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 48, + "text": "दूराद आवसथान मूत्रं दूरात पादावसेचनम\nउच्छिष्टॊत्सर्जनं चैव दूरे कार्यं हितैषिणा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 49, + "text": "नातिकल्पं नातिसायं न च मध्यं दिने सथिते\nनाज्ञातैः सह गच्छेत नैकॊ न वृषलैः सह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 50, + "text": "पन्था देयॊ बराह्मणाय गॊभ्यॊ राजस्य एव च\nवृद्धाय भारतप्ताय गर्भिण्यै दुर्बलाय च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 51, + "text": "परदक्षिणं च कुर्वीत परिज्ञातान वनस्पतीन\nचतुष्पथान परकुर्वीत सर्वान एव परदक्षिणान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 52, + "text": "मध्यं दिने निशाकाले मध्यरात्रे च सर्वदा\nचतुष्पथान न सेवेत उभे संध्ये तथैव च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 53, + "text": "उपानहौ च वस्त्रं च धृतम अन्यैर न धारयेत\nबरह्म चारी च नित्यं सयात पादं पादेन नाक्रमेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 54, + "text": "अमावास्यां पौर्णमास्यां चतुर्दश्यां च सर्वशः\nअष्टम्यां सर्वपक्षाणां बरह्म चारी सदा भवेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 55, + "text": "वृथा मांसं न खादेत पृष्ठमांसं तथैव च\nआक्रॊशं परिवादं च पैशुन्यं च विवर्जयेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 56, + "text": "नारुं तुदः सयान न नृशंसवादी; न हीनतः परम अभ्याददीत\nययास्य वाचा पर उद्विजेत; न तां वदेद रुशतीं पापलॊक्याम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 57, + "text": "वाक सायका वदनान निष्पतन्ति; यैर आहतः शॊचति रात्र्यहानि\nपरस्य नामर्मसु ते पतन्ति; तान पण्डितॊ नावसृजेत परेषु" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 58, + "text": "रॊहते सायकैर विद्धं वनं परशुना हतम\nवाचा दुरुक्तं बीभत्सं न संरॊहति वाक कषतम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 59, + "text": "हीनाङ्गान अतिरिक्ताङ्गान विद्या हीनान वयॊ ऽधिकान\nरूपद्रविण हीनांश च सत्त्वहीनांश च नाक्षिपेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 60, + "text": "नास्तिक्यं वेद निन्दां च देवतानां च कुत्सनम\nदवेषस्तम्भाभिमानांश च तैक्ष्ण्यं च परिवर्जयेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 61, + "text": "परस्य दण्डं नॊद्यच्छेत करॊद्धॊ नैनं निपातयेत\nअन्यत्र पुत्राच छिष्याद वा शिक्षार्थं ताडनं समृतम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 62, + "text": "न बराह्मणान परिवदेन नक्षत्राणि न निर्दिशेत\nतिथिं पक्षस्य न बरूयात तथास्यायुर न रिष्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 63, + "text": "कृत्वा मूत्र पुरीषे तु रथ्याम आक्रम्य वा पुनः\nपादप्रक्षालनं कुर्यात सवाध्याये भॊजने तथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 64, + "text": "तरीणि देवाः पवित्राणि बराह्मणानाम अकल्पयन\nअदृष्टम अद्भिर निर्णिक्तं यच च वाचा परशस्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 65, + "text": "संयावं कृसरं मांसं शष्कुली पायसं तथा\nआत्मार्थं न परकर्तव्यं देवार्थं तु परकल्पयेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 66, + "text": "नित्यम अग्निं परिचरेद भिक्षां दद्याच च नित्यदा\nवाग्यतॊ दन्तकाष्ठं च नित्यम एव समाचरेत\nन चाभ्युदित शायी सयात परायश्चित्ती तथा भवेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 67, + "text": "माता पितरम उत्थाय पूर्वम एवाभिवादयेत\nआचार्यम अथ वाप्य एनं तथायुर विन्दते महत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 68, + "text": "वर्जयेद दन्तकाष्टानि वर्जनीयानि नित्यशः\nभक्षयेच छास्त्र दृष्टानि पर्��स्व अपि च वर्जयेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 69, + "text": "उदङ्मुखश च सततं शौचं कुर्यात समाहितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 70, + "text": "अकृत्वा देवता पूजां नान्यं गच्छेत कदा चन\nअन्यत्र तु गुरुं वृद्धं धार्मिकं वा विचक्षणम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 71, + "text": "अवलॊक्यॊ न चादर्शॊ मलिनॊ बुद्धिमत्तरैः\nन चाज्ञातां सत्रियं गच्छेद गर्भिणीं वा कदा चन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 72, + "text": "उदक्शिरा न सवपेत तथा परत्यक्शिरा न च\nपराक्शिरास तु सवपेद विद्वान अथ वा दक्षिणा शिराः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 73, + "text": "न भग्ने नावदीर्णे वा शयने परस्वपेत च\nनान्तर्धाने न संयुक्ते न च तिर्यक कदा चन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 74, + "text": "न नग्नः कर्हि चित सनायान न निशायां कदा चन\nसनात्वा च नावमृज्येत गात्राणि सुविचक्षणः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 75, + "text": "न चानुलिम्पेद अस्नात्वा सनात्वा वासॊ न निर्धुनेत\nआर्द्र एव तु वासांसि नित्यं सेवेत मानवः\nसरजश च नावकर्षेत न बहिर धारयेत च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 76, + "text": "रक्तमाल्यं न धार्यं सयाच छुक्लं धार्यं तु पण्डितैः\nवर्जयित्वा तु कमलं तथा कुवलयं विभॊ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 77, + "text": "रक्तं शिरसि धार्यं तु तथा वानेयम इत्य अपि\nकाञ्चनी चैव या माला न सा दुष्यति कर्हि चित\nसनातस्य वर्णकं नित्यम आर्द्रं दद्याद विशां पते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 78, + "text": "विपर्ययं न कुर्वीत वाससॊ बुद्धिमान नरः\nतथा नान्यधृतं धार्यं न चापदशम एव च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 79, + "text": "अन्यद एव भवेद वासः शयनीये नरॊत्तम\nअन्यद रथ्यासु देवानाम अर्चायाम अन्यद एव हि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 80, + "text": "परियङ्गुचन्दनाभ्यां च बिल्वेन तगरेण च\nपृथग एवानुलिम्पेत केसरेण च बुद्धिमान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 81, + "text": "उपवासं च कुर्वीत सनातः शुचिर अलंकृतः\nपर्वकालेषु सर्वेषु बरह्म चारी सदा भवेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 82, + "text": "नालीढया परिहतं भक्षयीत कदा चन\nतथा नॊद्धृत साराणि पेक्षतां नाप्रदाय च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 83, + "text": "न संनिकृष्टॊ मेधावी नाशुचिर न च सत्सु च\nपरतिषिद्धान न धर्मेषु भक्षान भुञ्जीत पृष्ठतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 84, + "text": "पिप्पलं च वटं चैव शणशाकं तथैव च\nउदुम्बरं न खादेच च भवार्थी पुरुषॊत्तमः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 85, + "text": "आजं गव्यं च यन मांसं मायूरं चैव वर्जयेत\nवर्जयेच छुष्क मांसं च तथा पर्युषितं च यत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 86, + "text": "न पाणौ लवणं विद्वान पराश्नीयान न च रात्रिषु\nदधि सक्तून न भुञ्जीत वृथा मांसं च वर्जयेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 87, + "text": "वालेन तु न भुञ्जीत परश्राद्धं तथैव च\nसायंप्रातश च भुञ्जीत नान्तराले समाहितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 88, + "text": "वाग्यतॊ नैकवस्त्रश च नासंविष्टः कदा चन\nभूमौ सदैव नाश्नीयान नानासीनॊ न शब्दवत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 89, + "text": "तॊयपूर्वं परदायान्नम अतिथिभ्यॊ विशां पते\nपश्चाद भुञ्जीत मेधावी न चाप्य अन्यमना नरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 90, + "text": "समानम एकपङ्क्त्यां तु भॊज्यम अन्नं नरेश्वर\nविषं हालाहलं भुङ्क्ते यॊ ऽपरदाय सुहृज्जने" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 91, + "text": "पानीयं पायसं सर्पिर दधि सक्तु मधून्य अपि\nनिरस्य शेषम एतेषां न परदेयं तु कस्य चित" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 92, + "text": "भुञ्जानॊ मनुजव्याघ्रनैव शङ्कां समाचरेत\nदधि चाप्य अनुपानं वै न कर्तव्यं भवार्थिना" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 93, + "text": "आचम्य चैव हस्तेन परिस्राव्य तथॊदकम\nअङ्गुष्ठं चरणस्याथ दक्षिणस्यावसेचयेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 94, + "text": "पाणिं मूर्ध्नि समाधाय सपृष्ट्वा चाग्निं समाहितः\nजञातिश्रैष्ठ्यम अवाप्नॊति परयॊग कुशलॊ नरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 95, + "text": "अद्भिः पराणान समालभ्य नाभिं पाणितलेन च\nसपृशंश चैव परतिष्ठेत न चाप्य आर्द्रेण पाणिना" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 96, + "text": "अङ्गुष्ठस्यान्तराले च बराह्मं तीर्थम उदाहृतम\nकनिष्ठिकायाःपश्चात तु देव तीर्थम इहॊच्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 97, + "text": "अङ्गुष्ठस्य च यन मध्यं परदेशिन्याश च भारत\nतेन पित्र्याणि कुर्वीत सपृष्ट्वापॊ नयायतस तथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 98, + "text": "परापवादं न बरूयान नाप्रियं च कदा चन\nन मनुः कश चिद उत्पाद्यः पुरुषेण भवार्थिना" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 99, + "text": "पतितैस तु कथां नेच्छेद दर्शनं चापि वर्जयेत\nसंसर्गं च न गच्छेत तथायुर विन्दते महत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 100, + "text": "न दिवा मैथुन��� गच्छेन न कन्यां न च बन्धकीम\nन चास्नातां सत्रियं गच्छेत तथायुर विन्दते महत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 101, + "text": "सवे सवे तीर्थे समाचम्य कार्ये समुपकल्पिते\nतरिः पीत्वापॊ दविः परमृज्य कृतशौचॊ भवेन नरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 102, + "text": "इन्द्रियाणि सकृत सपृश्य तरिर अभ्युक्ष्य च मानवः\nकुर्वीत पित्र्यं दैवं च वेद दृष्टेन कर्मणा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 103, + "text": "बराह्मणार्थे च यच छौचं तच च मे शृणु कौरव\nपरवृत्तं च हितं चॊक्त्वा भॊजनाद्य अन्तयॊस तथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 104, + "text": "सर्वशौचेषु बराह्मेण तीर्थेन समुपस्पृशेत\nनिष्ठीव्य तु तथा कषुत्वा सपृश्यापॊ हि शुचिर भवेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 105, + "text": "वृद्धॊ जञातिस तथा मित्रं दरिद्रॊ यॊ भवेद अपि\nगृहे वासयितव्यास ते धन्यम आयुष्यम एव च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 106, + "text": "गृहे पारावता धन्याः शुकाश च सहसारिकाः\nगृहेष्व एते न पापाय तथा वै तैलपायिकाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 107, + "text": "उद्दीपकाश च गृध्राश च कपॊता भरमरास तथा\nनिविशेयुर यदा तत्र शान्तिम एव तदाचरेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 108, + "text": "अमङ्गल्यानि चैतानि तथाक्रॊशॊ महात्मनाम\nमहात्मनां च गुह्यानि न वक्तव्यानि कर्हि चित" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 109, + "text": "अगम्याश च न गच्छेत राजपत्नीः सखीस तथा\nवैद्यानां बालवृद्धानां भृत्यानां च युधिष्ठिर" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 110, + "text": "बन्धूनां बराह्मणानां च तथा शारणिकस्य च\nसंबन्धिनां च राजेन्द्र तथायुर विन्दते महत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 111, + "text": "बराह्मण सथपतिभ्यां च निर्मितं यन निवेशनम\nतद आवसेत सदा पराज्ञॊ भवार्थी मनुजेश्वर" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 112, + "text": "संध्यायां न सवपेद राजन विद्यां न च समाचरेत\nन भुञ्जीत च मेधावी तथायुर विन्दते महत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 113, + "text": "नक्तं न कुर्यात पित्र्याणि भुक्त्वा चैव परसाधनम\nपानीयस्य करिया नक्तं न कार्या भूतिम इच्छता" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 114, + "text": "वर्जनीयाश च वै नित्यं सक्तवॊ निशि भारत\nशेषाणि चावदातानि पानीयं चैव भॊजने" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 115, + "text": "सौहित्यं च न कर्तव्यं रात्रौ नैव समाचरेत\nदविजच छेदं न कुर्वीत भुक्त्वा नच समाचरेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 116, + "text": "महाकुलप्रसूतां च परशस्तां लक्षणैस तथा\nवयःस्थां च महाप्राज्ञ कन्याम आवॊढुम अर्हति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 117, + "text": "अपत्यम उत्पाद्य ततः परतिष्ठाप्य कुलं तथा\nपुत्राः परदेया जञानेषु कुलधर्मेषु भारत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 118, + "text": "कन्या चॊत्पाद्य दातव्या कुलपुत्राय धीमते\nपुत्रा निवेश्याश च कुलाद भृत्या लभ्याश च भारत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 119, + "text": "शिरःस्नातॊ ऽथ कुर्वीत दैवं पित्र्यम अथापि च\nनक्षत्रे न च कुर्वीत यस्मिञ जातॊ भवेन नरः\nन परॊष्ठपदयॊः कार्यं तथाग्नेये च भारत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 120, + "text": "दारुणेषु च सर्वेषु परत्यहं च विवर्जयेत\nजयॊतिषे यानि चॊक्तानि तानि सर्वाणि वर्जयेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 121, + "text": "पराङ्मुखः शमश्रुकर्माणि कारयेत समाहितः\nउदङ्मुखॊ वा राजेन्द्र तथायुर विन्दते महत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 122, + "text": "परिवादं न च बरूयात परेषाम आत्मनस तथा\nपरिवादॊ न धर्माय परॊच्यते भरतर्षभ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 123, + "text": "वर्जयेद वयङ्गिनीं नारीं तथा कन्यां नरॊत्तम\nसमार्षां वयङ्गितां चैव मातुः सवकुलजां तथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 124, + "text": "वृद्धां परव्रजितां चैव तथैव च पतिव्रताम\nतथातिकृष्ण वर्णां च वर्णॊत्कृष्टां च वर्जयेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 125, + "text": "अयॊनिं च वियॊनिं च न गच्छेत विचक्षणः\nपिङ्गलां कुष्ठिनीं नारीं न तवम आवॊढुम अर्हसि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 126, + "text": "अपस्मारि कुले जातां निहीनां चैव वर्जयेत\nशवित्रिणां च कुले जातां तरयाणां मनुजेश्वर" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 127, + "text": "लक्षणैर अन्विता या च परशस्ता या च लक्षणैः\nमनॊज्ञा दर्शनीया च तां भवान वॊढुम अर्हति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 128, + "text": "महाकुले निवेष्टव्यं सदृशे वा युधिष्ठिर\nअवरा पतिता चैव न गराह्या भूतिम इच्छता" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 129, + "text": "अग्नीन उत्पाद्य यत्नेन करियाः सुविहिताश च याः\nवेदेषु बराह्मणैः परॊक्तास ताश च सर्वाः समाचरेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 130, + "text": "न चेर्ष्या सत्रीषु कर्तव्या दारा रक्ष्याश च सर्वशः\nअनायुष्या भवेद ईर्ष्या तस्माद ईर्ष्यां विवर्जयेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 131, + "text": "अनायुष्यॊ दिवा सवप्नस तथाभ्युदित शायिता\nपरातर निशायां च तथा ये चॊच्छिष्टाः सवपन्ति वै" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 132, + "text": "पारदार्यम अनायुष्यं नापितॊच्च्छिष्टता तथा\nयत्नतॊ वै न कर्तव्यम अभ्यासश चैव भारत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 133, + "text": "संध्यां न भुञ्जेन न सनायान न पुरीषं समुत्सृजेत\nपरयतश च भवेत तस्यां न च किं चित समाचरेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 134, + "text": "बराह्मणान पूजयेच चापि तथा सनात्वा नराधिप\nदेवांश च परणमेत सनातॊ गुरूंश चाप्य अभिवादयेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 135, + "text": "अनिमन्त्रितॊ न गच्छेत यज्ञं गच्छेत तु दर्शकः\nअनिमन्त्रिते हय अनायुष्यं गमनं तत्र भारत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 136, + "text": "न चैकेन परिव्राज्यं न गन्तव्य तथा निशि\nअनागतायां संध्यायां पश्चिमायां गृहे वसेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 137, + "text": "मातुः पितुर गुरूणां च कार्यम एवानुशासनम\nहितं वाप्य अहितं वापि न विचार्यं नरर्षभ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 138, + "text": "धनुर्वेदे च वेदे च यत्नः कार्यॊ नराधिप\nहस्तिपृष्ठे ऽशवपृष्ठे च रथचर्यासु चैव ह\nयत्नवान भव राजेन्द्र यत्नवान सुखम एधते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 139, + "text": "अप्रधृष्यश च शत्रूणां भृत्यानां सवजनस्य च\nपरजापालनयुक्तश च न कषतिं लभते कव चित" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 140, + "text": "युक्तिशास्त्रं च ते जञेयं शब्दशास्त्रं च भारत\nगन्धर्वशास्त्रं च कलाः परिज्ञेया नराधिप" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 141, + "text": "पुराणम इतिहासाश च तथाख्यानानि यानि च\nमहात्मनां च चरितं शरॊतव्यं नित्यम एव ते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 142, + "text": "पत्नीं रजस्वलां चैव नाभिगच्छेन न चाह्वयेत\nसनातां चतुर्थे दिवसे रात्रौ गच्छेद विचक्षणः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 143, + "text": "पञ्चमे दिवसे नारी षष्ठे ऽहनि पुमान भवेत\nएतेन विधिना पत्नीम उपगच्छेत पण्डितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 144, + "text": "जञातिसंबन्धिमित्राणि पूजनीयानि नित्यशः\nयष्टव्यं च यथाशक्ति यज्ञैर विविधदक्षिणैः\nअत ऊर्ध्वम अरण्यं च सेवितव्यं नराधिप" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 145, + "text": "एष ते लक्षणॊद्देश आयुष्याणां परकीर्तितः\nशेषस तरैविद्य वृद्धेभ्यः परत्याहार्यॊ युधिष्ठिर" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 146, + "text": "आचारॊ भूतिजनन आचारः कीर्तिवर्धनः\nआचाराद वर्धते हय आयुर आचारॊ हन्त्य अलक्षणम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 147, + "text": "आगमानां हि सर्वेषाम आचारः शरेष्ठ उच्यते\nआचार परभवॊ धर्मॊ धर्माद आयुर विवर्धते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 107, + "shloka": 148, + "text": "एतद यशस्यम आयुष्यं सवर्ग्यं सवस्त्ययनं महत\nअनुकम्पता सर्ववर्णान बरह्मणा समुदाहृतम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 108, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nयथा जयेष्ठः कनिष्ठेषु वर्तते भरतर्षभ\nकनिष्ठाश च यथा जयेष्ठे वर्तेरंस तद बरवीहि मे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 108, + "shloka": 2, + "text": "[भ]\nजयेष्ठवत तात वर्तस्व जयेष्ठॊ हि सततं भवान\nगुरॊर गरीयसी वृत्तिर या चेच छिष्यस्य भारत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 108, + "shloka": 3, + "text": "न गुराव अकृतप्रज्ञे शक्यं शिष्येण वर्तितुम\nगुरॊर हि दीर्घदर्शित्वं यत तच छिष्यस्य भारत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 108, + "shloka": 4, + "text": "अन्धः सयाद अन्धवेलायां जडः सयाद अपि वा बुधः\nपरिहारेण तद बरूयाद यस तेषां सयाद वयतिक्रमः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 108, + "shloka": 5, + "text": "परत्यक्षं भिन्नहृदया भेदयेयुः कृतं नराः\nशरियाभितप्ताः कौन्तेय भेदकामास तथारयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 108, + "shloka": 6, + "text": "जयेष्ठः कुलं वर्धयति विनाशयति वा पुनः\nहन्ति सर्वम अपि जयेष्ठः कुलं यत्रावजायते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 108, + "shloka": 7, + "text": "अथ यॊ विनिकुर्वीत जयेष्ठॊ भराता यवीयसः\nअज्येष्ठः सयाद अभागश च नियम्यॊ राजभिश च सः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 108, + "shloka": 8, + "text": "निकृती हि नरॊ लॊकान पापान गच्छत्य असंशयम\nविदुलस्येव तत पुष्पं मॊघं जनयितुः समृतम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 108, + "shloka": 9, + "text": "सर्वानर्थः कुले यत्र जायते पापपूरुषः\nअकीर्तिं जनयत्य एव कीर्तिम अन्तर्दधाति च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 108, + "shloka": 10, + "text": "सर्वे चापि विकर्म सथा भागं नार्हन्ति सॊदराः\nनाप्रदाय कनिष्ठेभ्यॊ जयेष्ठः कुर्वीत यौतकम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 108, + "shloka": 11, + "text": "अनुजं हि पितुर दायॊ जङ्घाश्रमफलॊ ऽधवगः\nसवयम ईहित लब्धं तु नाकामॊ दातुम अर्हति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 108, + "shloka": 12, + "text": "भरातॄणाम अविभक्तानाम उत्थानम अपि चेत सह\nन पुत्र भागं विषमं पिता दद्यात कथं चन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 108, + "shloka": 13, + "text": "न जयेष्ठान अवमन्येत दुष्कृतः सुकृतॊ ऽपि वा\nयदि सत्री यद्य अवरजः शरेयः पश्येत तथाचरेत\nधर्मं हि शरेय इत्य आहुर इति धर्मविदॊ विदुः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 108, + "shloka": 14, + "text": "दशाचार्यान उपाध्याय उपाध्यायान पिता दश\nदश चैव पितॄन माता सर्वां वा पृथिवीम अपि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 108, + "shloka": 15, + "text": "गौरवेणाभिभवति नास्ति मातृसमॊ गुरुः\nमाता गरीयसी यच च तेनैतां मन्यते जनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 108, + "shloka": 16, + "text": "जयेष्ठॊ भराता पितृसमॊ मृते पितरि भारत\nस हय एषां वृत्तिदाता सयात स चैतान परिपालयेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 108, + "shloka": 17, + "text": "कनिष्ठास तं नमस्येरन सर्वे छन्दानुवर्तिनः\nतम एव चॊपजीवेरन यथैव पितरं तथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 108, + "shloka": 18, + "text": "शरीरम एतौ सृजतः पिता माता च भारत\nआचार्य शास्ता या जातिः सा सत्या साजरामरा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 108, + "shloka": 19, + "text": "जयेष्ठा मातृसमा चापि भगिनी भरतर्षभ\nभरातुर भार्या च तद्वत सयाद यस्या बाल्ये सतनं पिबेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 109, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nसर्वेषाम एव वर्णानां मलेच्छानां च पितामह\nउपवासे मतिर इयं कारणं च न विद्महे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 109, + "shloka": 2, + "text": "बरह्मक्षत्रेण नियमाश चर्तव्या इति नः शरुतम\nउपवासे कथं तेषां कृत्यम अस्ति पितामह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 109, + "shloka": 3, + "text": "नियमं चॊपवासानां सर्वेषां बरूहि पार्थिव\nअवाप्नॊति गतिं कां च उपवासपरायणः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 109, + "shloka": 4, + "text": "उपवासः परं पुण्यम उपवासः परायणम\nउपॊष्येह नरश्रेष्ठ किं फलं परतिपद्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 109, + "shloka": 5, + "text": "अधर्मान मुच्यते केन धर्मम आप्नॊति वै कथम\nसवर्गं पुण्यं च लभते कथं भरतसत्तम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 109, + "shloka": 6, + "text": "उपॊष्य चापि किं तेन परदेयं सयान नराधिप\nधर्मेण च सुखान अर्थाँल लभेद येन बरवीहि तम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 109, + "shloka": 7, + "text": "[व]\nएवं बरुवाणं कौन्तेयं धर्मज्ञं धर्मतत्त्ववित\nधर्मपुत्रम इदं वाक्यं भीष्मः शांतनवॊ ऽबरवीत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 109, + "shloka": 8, + "text": "इदं खलु महाराज शरुतम आसीत पुरातनम\nउपवासविधौ शरेष्ठा ये गुणा भरतर्षभ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 109, + "shloka": 9, + "text": "पराजापत्यं हय अङ्गिरसं पृष्टवान अस्मि भारत\nयथा मां तवं तथैवाहं पृष्टवांस तं तपॊधनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 109, + "shloka": 10, + "text": "परश्नम एतं मया पृष्टॊ भगवान अग्निसंभवः\nउपवासविधिं पुण्यम आचष्ट भरतर्षभ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 109, + "shloka": 11, + "text": "[अन्गिरस]\nबरह्मक्षत्रे तरिरात्रं तु विहितं कुरुनन्दन\nदविस तरिरात्रम अथैवात्र निर्दिष्टं पुरुषर्षभ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 109, + "shloka": 12, + "text": "वैश्यशूद्रौ तु यौ मॊहाद उपवासं परकुर्वते\nतरिरात्रं दविस तरिरात्रं वा तयॊः पुष्टिर न विद्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 109, + "shloka": 13, + "text": "चतुर्थ भक्त कषपणं वैश्यशूद्रे विधीयते\nतरिरात्रं न तु धर्मज्ञैर विहितं बरह्मवादिभिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 109, + "shloka": 14, + "text": "पञ्चम्यां चैव षष्ठ्यां च पौर्णमास्यां च भारत\nकषमावान रूपसंपन्नः शरुतवांश चैव जायते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 109, + "shloka": 15, + "text": "नानपत्यॊ भवेत पराज्ञॊ दरिद्रॊ वा कदा चन\nयजिष्णुः पञ्चमीं षष्ठीं कषपेद यॊ भॊजयेद दविजान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 109, + "shloka": 16, + "text": "अष्टमीम अथ कौन्तेय शुक्लपक्षे चतुर्दषीम\nउपॊष्य वयाधिरहितॊ वीर्यवान अभिजायते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 109, + "shloka": 17, + "text": "मार्गशीर्षं तु यॊ मामम एकभक्तेन संक्षिपेत\nभॊजयेच च दविजान भक्त्या स मुच्येद वयाधिकिल्बिषैः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 109, + "shloka": 18, + "text": "सर्वकल्याण संपूर्णः सर्वौषधिसमन्वितः\nकृषिभागी बहुधनॊ बहुपुत्राश च जायते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 109, + "shloka": 19, + "text": "पौष मासं तु कौन्तेय भक्तेनैकेन यः कषपेत\nसुभगॊ दर्शनीयश च यशॊभागी च याजते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 109, + "shloka": 20, + "text": "पितृभक्तॊ माघमासम एकभक्तेन यः कषपेत\nशरीमत कुले जञातिमध्ये स महत्त्वं परपद्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 109, + "shloka": 21, + "text": "भग दैवं तु यॊ मासम एकभक्तेन यः कषपेत\nसत्रीषु वल्लभतां याति वाश्याश चास्य भवन्ति ताः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 109, + "shloka": 22, + "text": "चैत्रं तु नियतॊ मासम एकभक्तेन यः कषपेत\nसुवर्णमणिमुक्ताढ्ये कुले महति जायते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 109, + "shloka": 23, + "text": "निस्तरेद एकभक्तेन वैशाखं यॊ जितेन्द्रियः\nनरॊ वा यदि वा नारी जञातीनां शरेष्ठतां वरजेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 109, + "shloka": 24, + "text": "जयेष्ठा मूलं तु यॊ मासम एकभक्तेन संक्षपेत\nऐश्वर्यम अतुलं शरेष्ठं पुमान सत्री वाभिजायते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 109, + "shloka": 25, + "text": "आषाढम एकभक्तेन सथित्वा मासम अतन्द्रितः\nबहु धान्यॊ बहुधनॊ बहुपुत्रश च जायते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 109, + "shloka": 26, + "text": "शरावणं नियतॊ मासम एकभक्तेन यः कषपेत\nयत्र तत्राभिषेकेण य���ज्यते जञातिवर्धनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 109, + "shloka": 27, + "text": "परौष्ठ पदं तु यॊ मासम एकाहारॊ भवेन नरः\nधनाड्यं सफीतम अचलम ऐश्वर्यं परतिपद्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 109, + "shloka": 28, + "text": "तथैवाश्वयुजं मासम एकभक्तेन यः कषपेत\nपरजावान वाहनाढ्यश च बहुपुत्रश च जायते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 109, + "shloka": 29, + "text": "कार्त्तिकं तु नरॊ मासं यः कुर्याद एकभॊजनम\nशूरश च बहुभार्यश च कीर्तिमांश चैव जायते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 109, + "shloka": 30, + "text": "इति मासा नरव्याघ्र कषपतां करिकीर्तिताः\nतिथीनां नियमा ये तु शृणु तान अपि पार्थिव" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 109, + "shloka": 31, + "text": "पक्षे पक्षे गते यस तु भक्तम अश्नाति भारत\nगवाढ्यॊ बहुपुत्रश च दीर्घायुश च स जायते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 109, + "shloka": 32, + "text": "मासि मासि तरिरात्राणि कृत्वा वर्षाणि दवादश\nगणाधिपत्यं पराप्नॊति निः सपत्नम अनाविलम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 109, + "shloka": 33, + "text": "एते तु नियमाः सर्वे कर्तव्याः शरदॊ दश\nदवे चान्ये भरतश्रेष्ठ परवृत्तिम अनुवर्तता" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 109, + "shloka": 34, + "text": "यस तु परातस तथा सायं भुञ्जानॊ नान्तरा पिबेत\nअहिंसा निरतॊ नित्यं जुह्वानॊ जातवेदसम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 109, + "shloka": 35, + "text": "षड्भिः स वर्षैर नृपते सिध्यते नात्र संशयः\nअग्निष्टॊमस्य यज्ञस्य फलं पराप्नॊति मानवः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 109, + "shloka": 36, + "text": "अधिवासे सॊ ऽपसरसां नृत्यगीतविनादिते\nतप्तकाञ्चनवर्णाभं विमानम अधिरॊहति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 109, + "shloka": 37, + "text": "पूर्णं वर्षसहस्रं तु बरह्मलॊके महीयते\nतत कषयाद इह चागम्य माहात्म्यं परतिपद्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 109, + "shloka": 38, + "text": "यस तु संवत्सरं पूर्णम एकाहारॊ भवेन नरः\nअतिरात्रस्य यज्ञस्य सफलं समुपाश्नुते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 109, + "shloka": 39, + "text": "दशवर्षसहस्राणि सवर्गे च स महीयते\nतत कषयाद इह चागम्य माहात्म्यं परतिपद्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 109, + "shloka": 40, + "text": "यस तु संवत्सरं पूर्णं चतुर्थं भक्तम अश्नुते\nअहिंसा निरतॊ नित्यं सत्यवाङ नियतेन्द्रियः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 109, + "shloka": 41, + "text": "वाजपेयस्य यज्ञस्य फलं वै समुपाश्नुते\nतरिंशद्वर्षसहस्राणि सवर्गे च स महीयते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 109, + "shloka": 42, + "text": "षष्ठे काले तु कौन्तेय नरः संवत्सरं कषपेत\nअश्वमेधस्य यज्ञस्य फलं पराप्नॊति म���नवः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 109, + "shloka": 43, + "text": "चक्रवाक परयुक्तेन विमानेन स गच्छति\nचत्वारिंशत सहस्राणि वर्षाणां दिवि मॊदते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 109, + "shloka": 44, + "text": "अष्टमेन तु भक्तेन जीवन संवत्सरं नृप\nगवामयस्य यज्ञस्य फलं पराप्नॊति मानवः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 109, + "shloka": 45, + "text": "हंससारसयुक्तेन विमानेन स गच्छति\nपञ्चाशतं सहस्राणि वर्षाणां दिवि मॊदते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 109, + "shloka": 46, + "text": "पक्षे पक्षे गते राजन यॊ ऽशनीयाद वर्षम एव तु\nषण मासानशनं तस्य भगवान अङ्गिराब्रवीत\nषष्टिं वर्षसहस्राणि दिवम आवसते च सः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 109, + "shloka": 47, + "text": "वीणानां वल्लकीनां च वेणूनां च विशां पते\nसुघॊषैर मधुरैः शब्दैः सुप्तः स परतिबॊध्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 109, + "shloka": 48, + "text": "संवत्सरम इहैकं तु मासि मासि पिबेत पयः\nफलं विश्वजितस तात पराप्नॊति स नरॊ नृप" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 109, + "shloka": 49, + "text": "सिंहव्याघ्र परयुक्तेन विमानेन स गच्छति\nसप्ततिं च सहस्राणि वर्षाणां दिवि मॊदते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 109, + "shloka": 50, + "text": "माहाद ऊर्ध्वं नरव्याघ्र नॊपवासॊ विधीयते\nविधिं तव अनशनस्याहुः पार्थ धर्मविदॊ जनाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 109, + "shloka": 51, + "text": "अनार्तॊ वयाधिरहितॊ गच्छेद अनशनं तु यः\nपदे पदे यज्ञफलं स पराप्नॊति न संशयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 109, + "shloka": 52, + "text": "दिवं हंसप्रयुक्तेन विमानेन स गच्छति\nशतं चाप्सरसः कन्या रमयन्त्य अपि तं नरम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 109, + "shloka": 53, + "text": "आर्तॊ वा वयाधितॊ वापि गच्छेद अनशनं तु यः\nशतं वर्षसहस्राणां मॊदते दिवि स परभॊ\nकाञ्चीनूपुरशब्देन सुप्तश चैव परबॊध्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 109, + "shloka": 54, + "text": "सहस्रहंस संयुक्ते विमाने सॊमवर्चसि\nस गत्वा सत्रीशताकीर्णे रमते भरतर्षभ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 109, + "shloka": 55, + "text": "कषीणस्याप्यायनं दृष्टं कषतस्य कषतरॊहणम\nवयाधितस्यौषध गरामः करुद्धस्य च परसादनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 109, + "shloka": 56, + "text": "दुःखितस्यार्थमानाभ्यां दरव्याणां परतिपादनम\nन चैते सवर्गकामस्य रॊचन्ते सुखमेधसः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 109, + "shloka": 57, + "text": "अतः स कामसंयुक्तॊ विमाने हेमसंनिभे\nरमते सत्री शताकीर्णे पुरुषॊ ऽलं कृतः शुभे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 109, + "shloka": 58, + "text": "सवस्थः सफलसंकल्पः सुखी विगतकल्मषः\nअनश्नन देहम उत���सृज्य फलं पराप्नॊति मानवः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 109, + "shloka": 59, + "text": "बालसूर्यप्रतीकाशे विमाने हेमवर्चसि\nवैडूर्य मुक्ता खचिते वीणा मुरजनादिते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 109, + "shloka": 60, + "text": "पताका दीपिकाकीर्णे दिव्यघण्टा निनादिते\nसत्रीसहस्रानुचरिते स नरः सुखम एधते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 109, + "shloka": 61, + "text": "यावन्ति रॊमकूपाणि तस्य गात्रेषु पाण्डव\nतावन्त्य एव सहस्राणि वर्षाणां दिवि मॊदते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 109, + "shloka": 62, + "text": "नास्ति वेदात परं शास्त्रं नास्ति मातृसमॊ गुरुः\nन धर्मात परमॊ लाभस तपॊ नानशनात परम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 109, + "shloka": 63, + "text": "बराह्मणेभ्यः परं नास्ति पावनं दिवि चेह च\nउपवासैस तथा तुल्यं तपः कर्म न विद्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 109, + "shloka": 64, + "text": "उपॊष्य विधिवद देवास तरिदिवं परतिपेदिरे\nऋषयश च परां सिद्धिम उपवासैर अवाप्नुवन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 109, + "shloka": 65, + "text": "दिव्यं वर्षसहस्रं हि विश्वामित्रेण धीमता\nकषान्तम एकेन भक्तेन तेन विर्पत्वम आगतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 109, + "shloka": 66, + "text": "चयवनॊ जमदग्निश च वसिष्ठॊ गौतमॊ भृगुः\nसर्व एव दिवं पराप्ताः कषमावन्तॊ महर्षयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 109, + "shloka": 67, + "text": "इदम अङ्गिरसा पूर्वं महर्षिभ्यः परदर्शितम\nयः परदर्शयते नित्यं न स दुःखम अवाप्नुते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 109, + "shloka": 68, + "text": "इमं तु कौन्तेय यथाक्रमं विधिं; परवर्तितं हय अङ्गिरसा महर्षिणा\nपठेत यॊ वै शृणुयाच च नित्यदा; न विद्यते तस्य नरस्य किल्बिषम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 109, + "shloka": 69, + "text": "विमुच्यते चापि स सर्वसंकरैर; न चास्य दॊषैर अभिभूयते मनः\nवियॊनिजानां च विजानते रुतं; धरुवां च कीर्तिं लभते नरॊत्तमः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nपितामहेन विधिवद यज्ञा परॊक्ता महात्मना\nगुणाश चैषां यथातत्त्वं परेत्य चेह च सर्वशः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 2, + "text": "न ते शक्या दरिद्रेण यज्ञाः पराप्तुं पितामह\nबहूपकरणा यज्ञा नानासंभारविस्तराः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 3, + "text": "पार्थिवै राजपुत्रैर वा शक्याः पराप्तुं पितामह\nनार्थन्यूनैर अवगुणैर एकात्मभिर असंहतैः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 4, + "text": "यॊ दरिद्रैर अपि विधिः शक्यः पराप्तुं सदा भवेत\nतुल्यॊ यज्ञफलैर एतैस तन मे बरूहि पितामह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 5, + "text": "[भ]\nइदम अङ्गिरसा परॊक्तम उपवासफलात्मकम\nविधिं यज्ञफलैस तुल्यं तन निबॊध युधिष्ठिर" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 6, + "text": "यस तु कल्यं तथा सायं भुञ्जानॊ नान्तरा पिबेत\nअहिंसा निरतॊ नित्यं जुह्वानॊ जातवेदसम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 7, + "text": "षड्भिर एव तु वर्षैः स सिध्यते नात्र संशयः\nतप्तकाञ्चनवर्णं च विमानं लभते नरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 8, + "text": "देव सत्रीणाम अधीवासे नृत्यगीतनिनादिते\nपराजापत्ये वसेत पद्मं वर्षाणाम अग्निसंनिभे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 9, + "text": "तरीणि वर्षाणि यः पराशेत सततं तव एकभॊजनम\nधर्मपत्नी रतॊ नित्यम अग्निष्टॊम फलं लभेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 10, + "text": "दवितीये दिवसे यस तु पराश्नीयाद एकभॊजनम\nसदा दवादश मासांस तु जुह्वानॊ जातवेदसम\nयज्ञं बहु सुवर्णं वा वासव परियम आहरेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 11, + "text": "सत्यवाग दानशीलश च बरह्मण्यश चानसूयकः\nकषान्तॊ दान्तॊ जितक्रॊधः स गच्छति परां गतिम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 12, + "text": "पाण्डुराभ्रप्रतीकाशे विमाने हंसलक्षणे\nदवे समाप्ते ततः पद्मे सॊ ऽपसरॊभिर वसेत सह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 13, + "text": "तृतीये दिवसे यस तु पराश्नीयाद एकभॊजनम\nसदा दवादश मासांस तु जुह्वानॊ जातवेदसम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 14, + "text": "अतिरात्रस्य यज्ञस्य फलं पराप्नॊत्य अनुत्तमम\nमयूरहंससंयुक्तं विमानं लभते नरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 15, + "text": "सप्तर्षीणां सदा लॊके सॊ ऽपसरॊभिर वसेत सह\nनिवर्तनं च तत्रास्य तरीणि पद्मानि वै विदुः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 16, + "text": "दिवसे यश चतुर्हे तु पराश्नीयाद एकभॊजनम\nसदा दवादश मासान वै जुह्वानॊ जातवेदसम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 17, + "text": "वाजपेयस्य यज्ञस्य फलं पराप्नॊत्य अनुत्तमम\nइन्द्र कन्याभिरूढं च विमानं लभते नरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 18, + "text": "सगरस्य च पर्यन्ते वासवं लॊकम आवसेत\nदेवराजस्य च करीडां नित्यकालम अवेक्षते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 19, + "text": "दिवसे पञ्चमे यस तु पराश्नीयाद एकभॊजनम\nसदा दवादश मासांस तु जुह्वानॊ जातवेदसम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 20, + "text": "अलुब्धः सत्यवादी च बरह्मण्यश चाविहिंसकः\nअनसूयुर अपापस्थॊ दवादशाह फलं लभेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 21, + "text": "जाम्बूनदमयं दिव्यं विमानं हंसलक्षणम\nसूर्यमाला समाभासम आरॊहेत पाण्डुरं गृहम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 22, + "text": "आवर्तनानि चत्वारि तथा पद्मानि दवादश\nशराग्निपरिमाणं च तत्रासौ वसते सुखम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 23, + "text": "दिवसे यस तु षष्ठे वै मुनिः पराशेत भॊजनम\nसदा दवादश मासान वै जुह्वानॊ जातवेदसम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 24, + "text": "सदा तरिषवण सनायी बरह्म चार्य अनसूयकः\nगवामयस्य यज्ञस्य फलं पराप्नॊत्य अनुत्तमम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 25, + "text": "अग्निज्वाला समाभासं हंसबर्हिण सेवितम\nशातकुम्भमयं युक्तं साधयेद यानम उत्तमम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 26, + "text": "तथैवाप्सरसाम अङ्के परसुप्तः परतिबुध्यते\nनूपुराणां निनादेन मेखलानां च निस्वनैः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 27, + "text": "कॊटीसहस्रं वर्षाणां तरीणि कॊटिशतानि च\nपद्मान्य अष्टादश तथा पताके दवे तथैव च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 28, + "text": "अयुतानि च पञ्चाशद ऋक्षचर्म शतस्य च\nलॊम्नां परमाणेन समं बरह्मलॊके महीयते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 29, + "text": "दिवसे सप्तमे यस तु पराश्नीयाद एकभॊजनम\nसदा दवादश मासान वै जुह्वानॊ जातवेदसम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 30, + "text": "सरस्वतीं गॊपयानॊ बरह्मचर्यं समाचरन\nसुमनॊवर्णकं चैव मधु मांसं च वर्जयेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 31, + "text": "पुरुषॊ मरुतां लॊकम इन्द्रलॊकं च गच्छति\nतत्र तत्र च सिद्धार्थॊ देवकन्याभिर उह्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 32, + "text": "फलं बहु सुवर्णस्य यज्ञस्य लभते नरः\nसंख्याम अतिगुणां चापि तेषु लॊकेषु मॊदते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 33, + "text": "यस तु संवत्सरं कषान्तॊ भुङ्क्ते ऽहन्य अष्टमे नरः\nदेवकार्यपरॊ नित्यं जुह्वानॊ जातवेदसम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 34, + "text": "पौण्डरीकस्य यज्ञस्य फलं पराप्नॊत्य अनुत्तमम\nपद्मवर्णनिभं चैव विमानम अधिरॊहति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 35, + "text": "कृष्णाः कनकगौर्यश च नार्यः शयामास तथापराः\nवयॊ रूपविलासिन्यॊ लभते नात्र संशयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 36, + "text": "यस तु संवत्सरं भुङ्क्ते नवमे नवमे ऽहनि\nसदा दवादश मासान वै जुह्वानॊ जातवेदसम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 37, + "text": "अश्वमेधस्य यज्ञस्य फलं पराप्नॊ���ि मानवः\nपुण्डरीकप्रकाशं च विमानं लभते नरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 38, + "text": "दीप्तसूर्याग्नितेजॊभिर दिव्यमालाभिर एव च\nनीयते रुद्र कन्याभिः सॊ ऽनतरिक्षं सनातनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 39, + "text": "अष्टादशसहस्राणि वर्षाणां कल्पम एव च\nकॊटीशतसहस्रं च तेषु लॊकेषु मॊदते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 40, + "text": "यस तु संवत्सरं भुङ्क्ते दशाहे वै गते गते\nसदा दवादश मासान वै जुह्वानॊ जातवेदसम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 41, + "text": "बरह्म कन्या निवेशे च सर्वभूतमनॊहरे\nअश्वमेध सहस्रस्य फलं पराप्नॊत्य अनुत्तमम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 42, + "text": "रूपवत्यश च तं कन्या रमयन्ति सदा नरम\nनीलॊत्पलनिभैर वर्णै रक्तॊत्पलनिभैस तथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 43, + "text": "विमानं मण्डलावर्तम आवर्त गहनावृतम\nसागरॊर्मि परतीकाशं साधयेद यानम उत्तमम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 44, + "text": "विचित्रमणिमालाभिर नादितं शङ्खपुष्करैः\nसफाटिकैर वज्रसारैश च सतम्भैः सुकृतवेदिकम\nआरॊहति महद यानं हंससारसवाहनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 45, + "text": "एकादशे तु दिवसे यः पराप्ते पराशते हविः\nसदा दवादश मासान वै जुह्वानॊ जातवेदसम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 46, + "text": "परस्त्रियॊ नाभिलषेद वाचाथ मनसापि वा\nअनृतं च न भाषेत मातापित्रॊः कृते ऽपि वा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 47, + "text": "अभिगच्छेन महादेवं विमानस्थं महाबलम\nसवयम्भुवं च पश्येत विमानं समुपस्थितम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 48, + "text": "कुमार्यः काञ्चनाभासा रूपवत्यॊ नयन्ति तम\nरुद्राणां तम अधीवासं दिवि दिव्यं मनॊहरम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 49, + "text": "वर्षाण्य अपरिमेयानि युगान्तम अपि चावसेत\nकॊटीशतसहस्रं च दशकॊटिशतानि च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 50, + "text": "रुद्रं नित्यं परणमते देवदानव संमतम\nस तस्मै दर्शनं पराप्तॊ दिवसे दिवसे भवेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 51, + "text": "दिवसे दवादशे यस तु पराप्ते वै पराशते हविः\nसदा दवादश मासान वै सर्वमेध फलं लभेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 52, + "text": "आदित्यैर दवादशैस तस्य विमानं संविधीयते\nमणिमुक्ता परवालैश च महार्हैर उपशॊभितम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 53, + "text": "हंसमाला परिक्षिप्तं नागवीथी समाकुलम\nमयूरैश चक्रवाकैश च कूजद्भिर उपश��भितम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 54, + "text": "अट्टैर महद्भिः संयुक्तं बरह्मलॊके परतिष्ठितम\nनित्यम आवसते राजन नरनारी समावृतम\nऋषिर एवं महाभागस तव अङ्गिराः पराह धर्मवित" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 55, + "text": "तरयॊदशे तु दिवसे यः पराप्ते पराशते हविः\nसदा दवादश मासान वै देव सत्र फलं लभेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 56, + "text": "रक्तपद्मॊदयं नाम विमानं साधयेन नरः\nजातरूपप्रयुक्तं च रक्तसंचय भूषितम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 57, + "text": "देवकन्याभिर आकीर्णं दिव्याभरणभूषितम\nपुण्यगन्धॊदयं दिव्यं वायव्यैर उपशॊभितम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 58, + "text": "तत्र शङ्कुपताकं च युगान्तं कल्पम एव च\nअयुतायुतं तथा पद्मं समुद्रं च तथा वसेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 59, + "text": "गीतगन्धर्वघॊषैश च भेरी पणवनिस्वनैः\nसदा परमुदितस ताभिर देवकन्याभिर ईड्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 60, + "text": "चतुर्दशे तु दिवसे यः पूर्णे पराशते हविः\nसदा दवादश मासान वै महामेध फलं लभेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 61, + "text": "अनिर्देश्य वयॊ रूपा देवकन्याः सवलंकृताः\nमृष्टतप्ताङ्गद धरा विमानैर अनुयान्ति तम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 62, + "text": "कलहंसविनिर्घॊषैर नूपुराणां च निस्वनैः\nकाञ्चीनां च समुत्कर्षैस तत्र तत्र विबॊध्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 63, + "text": "देवकन्या निवासे च तस्मिन वसति मानवः\nजाह्नवी वालुकाकीर्णे पूर्णं संवत्सरं नर" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 64, + "text": "यस तु पक्षे गते भुङ्क्ते एकभक्तं जितेन्द्रियः\nसदा दादश मासांस तु जुह्वानॊ जातवेदसम\nराजसूय सहस्रस्य फलं पराप्नॊत्य अनुत्तमम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 65, + "text": "यानम आरॊहते नित्यं हंसबर्हिण सेवितम\nमणिमण्डलकैश चित्रजातरूपसमावृतम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 66, + "text": "दिव्याभरणशॊभाभिर वरस्त्रीभिर अलंकृतम\nएकस्तम्भं चतुर्द्वारं सप्त भौमं सुमङ्गलम\nवैजयन्ती सहस्रैश च शॊभितं गीतनिस्वनैः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 67, + "text": "दिव्यं दिव्यगुणॊपेतं विमानम अधिरॊहति\nमणिमुक्ता परवालैश च भूषितं वैद्युत परभम\nवसेद युगसहस्रं च खड्गकुञ्जरवाहनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 68, + "text": "षॊडशे दिवसे यस तु संप्राप्ते पराशते हविः\nसदा दवादश मासान वै सॊमयज्ञफलं लभेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 69, + "text": "सॊमकन्या निवासेषु सॊ ऽधयावसति नित्यदा\nसौम्य गन्धानुलिप्तश च कामचारगतिर भवेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 70, + "text": "सुदर्शनाभिर नारीभिर मधुराभिस तथैव च\nअर्च्यते वै विमानस्थः कामभॊगैश च सेव्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 71, + "text": "फलं पद्मशतप्रख्यं महाकल्पं दशाधिकम\nआवर्तनानि चत्वारि सागरे यात्य असौ नरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 72, + "text": "दिवसे सप्त दशमे यः पराप्ते पराशते हविः\nसदा दवादश मासान वै जुह्वानॊ जातवेदसम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 73, + "text": "सथानं वारुणम ऐन्द्रं च रौद्रं चैवाधिगच्छति\nमारुतौशनसे चैव बरह्मलॊकं च गच्छति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 74, + "text": "तत्र दैवतकन्याभिर आसनेनॊपचर्यते\nभूर भुवं चापि देव रषिं विश्वरूपम अवेक्षते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 75, + "text": "तत्र देवाधिदेवस्य कुमार्यॊ रमयन्ति तम\nदवात्रिंशद रूपधारिण्यॊ मधुराः समलंकृताः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 76, + "text": "चन्द्रादित्याव उभौ यावद गगने चरतः परभॊ\nतावच चरत्य असौ वीरः सुधामृतरसाशनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 77, + "text": "अष्टादशे तु दिवसे पराश्नीयाद एकभॊजनम\nसदा दवादश मासान वै सप्त लॊकान स पश्यति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 78, + "text": "रथैः सनन्दिघॊषैश च पृष्ठतः सॊ ऽनुगम्यते\nदेवकन्याधिरूढैस तु भराजमानैः सवलंकृतैः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 79, + "text": "वयाघ्रसिंहप्रयुक्तं च मेघस्वननिनादितम\nविमानम उत्तमं दिव्यं सुसुखी हय अधिरॊहति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 80, + "text": "तत्र कल्पसहस्रं स कान्ताभिः सह मॊदते\nसुधा रसं च भुञ्जीत अमृतॊपमम उत्तमम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 81, + "text": "एकॊनविंशे दिवसे यॊ भुङ्क्ते एकभॊजनम\nसदा दवादश मासान वै सप्त लॊकान स पश्यति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 82, + "text": "उत्तमं लभते सथानम अप्सरॊगणसेवितम\nगन्धर्वैर उपगीतं च विमानं सूर्यवर्चसम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 83, + "text": "तत्रामर वरस्त्रीभिर मॊदते विगतज्वरः\nदिव्याम्बर धरः शरीमान अयुतानां शतं समाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 84, + "text": "पूर्णे ऽथ दिवसे विंशे यॊ भुङ्क्ते हय एकभॊजनम\nसदा दवादश मासांस तु सत्यवादी धृतव्रतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 85, + "text": "अमांसाशी बरह्म चारी सर्वभूत��िते रतः\nस लॊकान विपुलान दिव्यान आदित्यानाम उपाश्नुते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 86, + "text": "गन्धर्वैर अप्सरॊभिश च दिव्यमाल्यानुलेपनैः\nविमानैः काञ्चनैर दिव्यैः पृष्ठतश चानुगम्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 87, + "text": "एकविंशे तु दिवसे यॊ भुङ्क्ते हय एकभॊजनम\nसदा दवादश मासान वै जुह्वानॊ जातवेदसम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 88, + "text": "लॊकम औशनसं दिव्यं शक्र लॊकं च गच्छति\nअश्विनॊर मरुतां चैव सुखेष्व अभिरतः सदा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 89, + "text": "अनभिज्ञश च दुःखानां विमानवरम आस्थितः\nसेव्यमानॊ वरस्त्रीभिः करीडत्य अमरवत परभुः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 90, + "text": "दवाविंशे दिवसे पराप्ते यॊ भुङ्क्ते हय एकभॊजनम\nसदा दवादश मासान वै जुह्वानॊ जातवेदसम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 91, + "text": "धृतिमान अहिंसा निरतः सत्यवाग अनसूयकः\nलॊकान वसूनाम आप्नॊति दिवाकरसमप्रभः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 92, + "text": "कामचारी सुधा हारॊ विमानवरम आस्थितः\nरमते देवकन्याभिर दिव्याभरणभूषितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 93, + "text": "तरयॊविंशे तु दिवसे पराशेद यस तव एकभॊजनम\nसदा दवादश मासांस तु मिताहारॊ जितेन्द्रियः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 94, + "text": "वायॊर उशनसश चैव रुद्र लॊकं च गच्छति\nकामचारी कामगमः पूज्यमानॊ ऽपसरॊगणैः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 95, + "text": "अनेकगुणपर्यन्तं विमानवरम आस्थितः\nरमते देवकन्याभिर दिव्याभरणभूषितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 96, + "text": "चतुर्विंशे तु दिवसे यः पराशेद एकभॊजनम\nसदा दवादश मासान वै जुह्वानॊ जातवेदसम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 97, + "text": "आदित्यानाम अधीवासे मॊदमानॊ वसेच चिरम\nदिव्यमाल्याम्बरधरॊ दिव्यगन्धानुलेपनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 98, + "text": "विमाने काञ्चने दिव्ये हंसयुक्ते मनॊरमे\nरमते देवकन्यानां सहस्रैर अयुतैस तथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 99, + "text": "पञ्चविंशे तु दिवसे यः पराशेद एकभॊजनम\nसदा दवादश मासांस तु पुष्कलं यानम आरुहेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 100, + "text": "सिंहव्याघ्र परयुक्तैश च मेघस्वननिनादितैः\nरथैः स नन्दिघॊषैश च पृष्ठतः सॊ ऽनुगम्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 101, + "text": "देवकन्या समारूढै राजतैर विमलैः शुभैः\nविमानम उत्तमं दिव्यम आस्थाय सुमनॊह���म" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 102, + "text": "तत्र कल्पसहस्रं वै वसते सत्री शतावृते\nसुधा रसं चॊपजीवन्न अमृताव उपमम उत्तमम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 103, + "text": "षड्विंशे दिवसे यस तु पराश्नीयाद एकभॊजनम\nसदा दवादश मासांस तु नियतॊ नियताशनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 104, + "text": "जितेन्द्रियॊ वीतरागॊ जुह्वानॊ जातवेदसम\nस पराप्नॊति महाभागः पूम्यमानॊ ऽपसरॊगणैः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 105, + "text": "सप्तानां मरुतां लॊकान वसूनां चापि शॊ ऽशनुते\nविमाने सफाटिके दिव्ये सर्वरत्नैर अलंकृते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 106, + "text": "गन्धर्वैर अप्सरॊभिश च पूज्यमानः परमॊदते\nदवे युगानां सहस्रे तु दिव्ये दिव्येन तेजसा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 107, + "text": "सप्तविंशे तु दिवसे यः पराशेद एकभॊजनम\nसदा दवादश मासांस तु जुह्वानॊ जातवेदसम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 108, + "text": "फलं पराप्नॊति विपुलं देवलॊके च पूज्यते\nअमृताशी वसंस तत्र स वितृप्तः परमॊदते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 109, + "text": "देवर्षिचरितं राजन राजर्षिभिर अधिष्ठितम\nअध्यावसति दिव्यात्मा विमानवरम आस्थितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 110, + "text": "सत्रीभिर मनॊऽभिरामाभी रममाणॊ मदॊत्कटः\nयुगकक्ल्प सहस्राणि तरीण्य आवसति वै सुखम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 111, + "text": "यॊ ऽषटाविंशे तु दिवसे पराश्नीयाद एकभॊजनम\nसदा दवादश मासांस तु जितात्मा विजितेन्द्रियः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 112, + "text": "फलं देवर्षिचरितं विपुलं समुपाश्नुते\nभॊगवांस तेजसा भाति सहस्रांशुर इवामलः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 113, + "text": "सुकुमार्यश च नार्यस तं रममाणाः सुवर्चसः\nपीनस्तनॊरु जघना दिव्याभरणभूषिताः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 114, + "text": "रमयन्ति मनःकान्ता विमाने सूर्यसंनिभे\nसर्वकामगमे दिव्ये कल्पायुत शतं समाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 115, + "text": "एकॊनत्रिंशे दिवसे यः पराशेद एकभॊजनम\nसदा दवादश मासान वै सत्यव्रतपरायणः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 116, + "text": "तस्य लॊकाः शुभा दिव्या देवराजर्षिपूजिताः\nविमानं चन्द्र शुभाभं दिव्यं समधिगच्छति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 117, + "text": "जातरूपमयं युक्तं सर्वरत्नविभूषितम\nअप्सरॊगणसंपूर्णं गन्धर्वैर अभिनादितम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 118, + "text": "तत्र चैनं शुभा नार्यॊ दिव्याभरणभूषिताः\nमनॊऽभिरामा मधुरा रमयन्ति मदॊत्कटाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 119, + "text": "भॊगवांस तेजसा युक्तॊ वैश्वानरसमप्रभः\nदिव्यॊ दिव्येन वपुषा भराजमान इवामरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 120, + "text": "वसूनां मरुतां चैव साध्यानाम अश्विनॊस तथा\nरुद्राणां च तथा लॊकान बरह्मलॊकं च गच्छति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 121, + "text": "यस तु मासे गते भुङ्क्ते एकभक्तं शमात्मकः\nसदा दवादश मासान वै बरह्मलॊकम अवाप्नुयात" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 122, + "text": "सुधा रसकृताहारः शरीमान सर्वमनॊहरः\nतेजसा वपुषा लक्ष्म्या भराजते रश्मिवान इव" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 123, + "text": "दिव्यमाल्याम्बरधरॊ दिव्यगन्धानुलेपनः\nसुखेष्व अभिरतॊ यॊगी दुःखानाम अविजानकः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 124, + "text": "सवयंप्रभाभिर नारीभिर विमानस्थॊ महीयते\nरुद्र देवर्षिकन्याभिः सततं चाभिपूज्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 125, + "text": "नानाविध सुरूपाभिर नाना रागाभिर एव च\nनाना मधुरभाषाभिर नाना रतिभिर एव च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 126, + "text": "विमाने नगराकारे सूर्यवत सूर्यसंनिभे\nपृष्ठतः सॊमसंकाशे उदक चैवाभ्र संनिभे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 127, + "text": "दक्षिणायां तु रक्ताभे अधस्तान निल मण्डले\nऊर्ध्वं चित्राभिसंकाशे नैकॊ वसति पूजितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 128, + "text": "यावद वर्षसहस्रं तु जम्बूद्वीपे परवर्षति\nतावत संवत्सराः परॊक्ता बरह्मलॊकस्य धीमतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 129, + "text": "विप्रुषश चैव यावन्त्यॊ निपतन्ति नभस्तलात\nवर्षासु वर्षतस तावन निवसत्य अमरप्रभः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 130, + "text": "मासॊपवासी वर्षैस तु दशभिर सवर्गम उत्तमम\nमहर्षित्वम अथासाद्य स शरीरगतिर भवेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 131, + "text": "मुनिर दान्तॊ जितक्रॊधॊ जितशिश्नॊदरः सदा\nजुह्वन्न अग्नींश च नियतः संध्यॊपासनसेविता" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 132, + "text": "बहुभिर नियमैर एवं मासान अश्नाति यॊ नरः\nअभ्रावकाश शीलश च तस्य वासॊ निरुच्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 133, + "text": "दिवं गत्वा शरीरेण सवेन राजन यथामरः\nसवर्गं पुण्यं यथाकामम उपभुङ्क्ते यथाविधि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 134, + "text": "एष ते भरतश्रेष्ठ यज��ञानां विधिर उत्तमः\nवयाख्यातॊ हय आनुपूर्व्येण उपवासफलात्मकः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 135, + "text": "दरिद्रैर मनुजैः पार्थ पराप्यं यज्ञफलं यथा\nउपवासम इमं कृत्वा गच्छेच च परमां गतिम\nदेवद्विजातिपूजायां रतॊ भरतसत्तम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 136, + "text": "उपवासविधिस तव एष विस्तरेण परकीर्तितः\nनियतेष्व अप्रमत्तेषु शौचवत्सु महात्मसु" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 110, + "shloka": 137, + "text": "दम्भद्रॊह निवृत्तेषु कृतबुद्धिषु भारत\nअचलेष्व अप्रकम्पेषु मा ते भूद अत्र संशयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 111, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nयद वरं सर्वतीर्थानां तद बरवीहि पितामह\nयत्र वै परमं शौचं तन मे वयाख्यातुम अर्हसि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 111, + "shloka": 2, + "text": "[भ]\nसर्वाणि खलु तीर्थानि गुणवन्ति मनीषिणाम\nयत तु तीर्थं च शौचं च तन मे शृणु समाहितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 111, + "shloka": 3, + "text": "अगाधे विमले शुद्धे सत्यतॊये धृतिह्रदे\nसनातव्यं मानसे तीर्थे सत्त्वम आलम्ब्य शाश्वतम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 111, + "shloka": 4, + "text": "तीर्थशौचम अनर्थित्वम आर्दवं सत्यम आर्जवम\nअहिंसा सर्वभूतानाम आनृशंस्यं दमः शमः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 111, + "shloka": 5, + "text": "निर्ममा निरहंकारा निर्द्वंद्वा निष्परिग्रहाः\nशुचयस तीर्थभूतास ते ये भैक्षम उपभुञ्जते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 111, + "shloka": 6, + "text": "तत्त्ववित तव अनहंबुद्धिस तीर्थं परमम उच्यते\nशौचलक्षणम एतत ते सर्वत्रैवान्ववेक्षणम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 111, + "shloka": 7, + "text": "रजस तमः सत्त्वम अथॊ येषां निर्धौतम आत्मनः\nशौचाशौचे न ते सक्ताः सवकार्यपरिमार्गिणः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 111, + "shloka": 8, + "text": "सर तयागेष्व अभिरताः सर्वज्ञाः सर्वदर्शिनः\nशौचेन वृत्तशौचार्थास ते तीर्थाः शुचयश च ते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 111, + "shloka": 9, + "text": "नॊदक कलिन्नगात्रस तु सनात इत्य अभिधीयते\nस सनातॊ यॊ दमस्नातः स बाह्याभ्यन्तरः शुचिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 111, + "shloka": 10, + "text": "अतीतेष्व अनपेक्षा ये पराप्तेष्व अर्थेषु निर्ममाः\nशौचम एव परं तेषां येषां नॊत्पद्यते सपृहा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 111, + "shloka": 11, + "text": "परज्ञानं शौचम एवेह शरीरस्य विशेषतः\nतथा निष किंचनत्वं च मनसश च परसन्नता" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 111, + "shloka": 12, + "text": "वृत्तशौचं मनः शौचं तीर्थशौचं परं हितम\nजञानॊत्पन्नं च यच छौचं तच छौचं परमं मतम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 111, + "shloka": 13, + "text": "मनसाथ परदीपेन बरह्म जञानबलेन च\nसनाता ये मानसे तीर्थे तज्ज्ञाः कषेत्रज्ञदर्शिनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 111, + "shloka": 14, + "text": "समारॊपितशौचस तु नित्यं भव समन्वितः\nकेवलंगुण संपन्नः शुचिर एव नरः सदा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 111, + "shloka": 15, + "text": "शरीरस्थानि तीर्थानि परॊक्तान्य एतानि भारत\nपृथिव्यां यानि तीर्थानि पुण्यानि शृणु तान्य अपि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 111, + "shloka": 16, + "text": "यथा शरीरस्यॊद्देशाः शुचयः परिनिर्मिताः\nतथा पृथिव्या भागाश च पुण्यानि सलिलानि च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 111, + "shloka": 17, + "text": "परार्थनाच चैव तीर्थस्य सनानाच च पितृतर्पणात\nधुनन्ति पापं तीर्थेषु पूता यान्ति दिवं सुखम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 111, + "shloka": 18, + "text": "परिग्रहाच च साधूनां पृथिव्याश चैव तेजसा\nअतीव पुण्यास ते भागाः सलिलस्य च तेजसा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 111, + "shloka": 19, + "text": "मनसश च पृथिव्याश च पुण्यतीर्थास तथापरे\nउभयॊर एव यः सनातः स सिद्धिं शीघ्रम आप्नुयात" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 111, + "shloka": 20, + "text": "यथाबलं करिया हीनं करिया वा बलवर्जिता\nनेह साधयते कार्यं समायुक्तस तु सिध्यति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 111, + "shloka": 21, + "text": "एवं शरीरशौचेन तीर्थशौचेन चान्विताः\nततः सिद्धिम अवाप्नॊति दविविधं शौचम उत्तमम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nपितामह महाबाहॊ सर्वशास्त्रविशारद\nशरॊतुम इच्छामि मर्त्यानां संसारविधुम उत्तमम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 2, + "text": "केन वृत्तेन राजेन्द्र वर्तमाना नरा युधि\nपराप्नुवन्त्य उत्तमं सवर्गं कथं च नरकं नृप" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 3, + "text": "मृतं शरीरम उत्सृज्य काष्ठलॊष्ट समं जनाः\nपरयान्त्य अमुं लॊकम इतः कॊ वै तान अनुगच्छति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 4, + "text": "[भ]\nअसाव आयाति भगवान बृहस्पतिर उदारधीः\nपृच्छैनं सुमहाभागम एतद गुह्यं सनातनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 5, + "text": "नैतद अन्येन शक्यं हि वक्तुं केन चिद अद्य वै\nवक्ता बृहस्पतिसमॊ न हय अन्यॊ विद्यते कव चित" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 6, + "text": "[व]\nतयॊः संवदतॊर एवं पार्थ गाङ्गेययॊस तदा\nआजगाम विशुद्धात्मा भगवान स बृहस्पतिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 7, + "text": "ततॊ राजा समुत्थाय धृतराष्ट्र पुरॊगमः\nपूजाम अनुपमां चक्रे सर्वे ते च सभा सदः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 8, + "text": "ततॊ धर्मसुतॊ राजा भगवन्तं बृहस्पतिम\nउपगम्य यथान्यायं परश्नं पप्रच्छ सुव्रतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 9, + "text": "[य]\nभगवन सव धर्मज्ञ सर्वशास्त्रविशारद\nमर्त्यस्य कः सहायॊ वै पिता माता सुतॊ गुरुः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 10, + "text": "मृतं शरीरम उत्सृज्य काष्ठलॊष्ट समं जनाः\nगच्छन्त्य अमुत्र लॊकं वै क एनम अनुगच्छति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 11, + "text": "[ब]\nएकः परसूतॊ राजेन्द्र जन्तुर एकॊ विनश्यति\nएकस तरति दुर्गाणि गच्छत्य एकश च दुर्गतिम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 12, + "text": "असहायः पिता माता तथा भराता सुतॊ गुरुः\nजञातिसंबन्धिवर्गश च मित्रवर्गस तथैव च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 13, + "text": "मृतं शरीरम उत्सृज्य काष्ठलॊष्ट समं जनाः\nमुहूर्तम उपतिष्ठन्ति ततॊ यान्ति पराङ्मुखाः\nतैस तच छरीरम उत्सृष्टं धर्म एकॊ ऽनुगच्छति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 14, + "text": "तस्माद धर्मः सहायार्थे सेवितव्यः सदा नृभिः\nपराणी धर्मसमायुक्तॊ नरकायॊपपद्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 15, + "text": "तस्मान नयायागतैर अर्थैर धर्मं सेवेत पण्डितः\nधर्म एकॊ मनुष्याणां सहायः पारलौकिकः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 16, + "text": "लॊभान मॊहाद अनुक्रॊशाद भयाद वाप्य अबहुश्रुतः\nनरः करॊत्य अकार्याणि परार्थे लॊभमॊहितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 17, + "text": "धर्मश चार्थश च कामश च तरितयं जीविते फलम\nएतत तरयम अवाप्तव्यम अधर्मपरिवर्जितम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 18, + "text": "[य]\nशरुतं भगवतॊ वाक्यं धर्मयुक्तं परं हितम\nशरीरविचयं जञातुं बुद्धिस तु मम जायते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 19, + "text": "मृतं शरीररहितं सूक्ष्मम अव्यक्ततां गतम\nअचक्षुर विषयं पराप्तं कथं धर्मॊ ऽनुगच्छति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 20, + "text": "[ब]\nपृथिवी वायुर आकाशम आपॊ जयॊतिश च पञ्चमम\nबुद्धिर आत्मा च सहिता धर्मं पश्यन्ति नित्यदा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 21, + "text": "पराणिनाम इह सर्वेषां साक्षिभूतानि चानिशम\nएतैश च स ह धर्मॊ ऽपि तं जीवम अनुगच्छति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 22, + "text": "तवग अस्थि मांसं शुक्रं च शॊणितं च महामते\nशरीरं वर्जयन्त्य एते जीवितेन विवर्जितम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 23, + "text": "ततॊ धर्मसमायुक्तः स जीवः सुखम एधते\nइह लॊके ��रे चैव किं भूयः कथयामि ते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 24, + "text": "[य]\nअनुदर्शितं भगवता यथा धर्मॊ ऽनुगच्छति\nएतत तु जञातुम इच्छामि कथं रेतः परवर्तते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 25, + "text": "[ब]\nअन्नम अश्नन्ति ये देवाः शरीरस्था नरेश्वर\nपृथिवी वायुर आकाशम आपॊ जयॊतिर मनस तथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 26, + "text": "ततस तृप्तेषु राजेन्द्र तेषु भूतेषु पञ्चसु\nमनःषष्ठेषु शुद्धात्मन रेतः संपद्यते महत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 27, + "text": "ततॊ गर्भः संभवति सत्रीपुंसॊः पार्थ संगमे\nएतत ते सर्वम आख्यातं किं भूयः शरॊतुम इच्छसि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 28, + "text": "[य]\nआख्यातम एतद भवता गर्भः संजायते यथा\nयथा जातस तु पुरुषः परपद्यति तद उच्यताम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 29, + "text": "[ब]\nआसन्न मात्रः सततं तैर भूतैर अभिभूयते\nविप्रमुक्तश च तैर भूतैः पुनर यात्य अपरां गतिम\nस तु भूतसमायुक्तः पराप्नुते जीव एव ह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 30, + "text": "ततॊ ऽसय कर्म पश्यन्ति शुभं वा यदि वाशुभम\nदेवताः पञ्च भूतस्थाः किं भूयः शरॊतुम इच्छसि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 31, + "text": "[य]\nतवग अस्थि मांसम उत्सृज्य तैश च भूतैर विवर्जितः\nजीवः स भगवान कवस्थः सुखदुःखे समश्नुते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 32, + "text": "[ब]\nजीवॊ धर्मसमायुक्तः शीघ्रं रेतस्त्वम आगतः\nसत्रीणां पुष्पं समासाद्य सूते कालेन भारत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 33, + "text": "यमस्य पुरुषैः कलेशं यमस्य पुरुषैर वधम\nदुःखं संसारचक्रं च नरः कलेशं च विन्दति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 34, + "text": "इह लॊके च स पराणी जन्मप्रभृति पार्थिव\nसवकृतं कर्म वै भुङ्क्ते धर्मस्य फलम आश्रितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 35, + "text": "यदि धर्मं यथाशक्ति जन्मप्रभृति सेवते\nततः स पुरुषॊ भूत्वा सेवते नित्यदा सुखम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 36, + "text": "अथान्तरा तु धर्मस्य अधर्मम उपसेवते\nसुखस्यानन्तरं दुःखं स जीवॊ ऽपय अधिगच्छति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 37, + "text": "अधर्मेण समायुक्तॊ यमस्य विषयं गतः\nमहद दुःखं समासाद्य तिर्यग्यॊनौ परजायते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 38, + "text": "कर्मणा येन येनेह यस्यां यॊनौ परजायते\nजीवॊ मॊहसमायुक्तस तन मे निगदतः शृणु" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 39, + "text": "यद एतद उच्यते शास्त्रे सेतिहासे सच छन्दसि\nयमस्य विषयं घॊरं मर्त्यॊ लॊकः परपद्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 40, + "text": "अधीत्य चतुरॊ वेदान दविजॊ मॊहसमन्वितः\nपतितात परतिगृह्याथ खरयॊनौ परजायते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 41, + "text": "खरॊ जीवति वर्षाणि दश पञ्च च भारत\nखरॊ मृतॊ बलीवर्दः सप्त वर्षाणि जीवति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 42, + "text": "बलीवर्दॊ मृतश चापि जायते बरह्मराक्षसः\nबरह्मरक्षस तु तरीन मासांस ततॊ जायति बराह्मणः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 43, + "text": "पतितं याजयित्वा तु कृमियॊनौ परजायते\nतत्र जीवति वर्षाणि दश पञ्च च भारत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 44, + "text": "कृमिभावात परमुक्तस तु ततॊ जायति गर्दभः\nगर्दभः पञ्चवर्षाणि पञ्चवर्षाणि सूकरः\nशवा वर्षम एकं भवति ततॊ जायति मानवः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 45, + "text": "उपाध्यायस्य यः पापं शिष्यः कुर्याद अबुद्धिमान\nस जीव इह संसारांस तरीन आप्नॊति न संशयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 46, + "text": "पराक शवा भवति राजेन्द्र ततः करव्यात ततः खरः\nततः परेतः परिक्लिष्टः पश्चाज जायति बराह्मणः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 47, + "text": "मनसापि गुरॊर भार्यां यः शिष्यॊ याति पापकृत\nसॊ ऽधमान याति संसारान अधर्मेणेह चेतसा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 48, + "text": "शवयॊनौ तु स संभूतस तरीणि वर्षाणि जीवति\nतत्रापि निधनं पराप्तः कृमियॊनौ परजायते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 49, + "text": "कृमिभावम अनुप्राप्तॊ वर्षम एकं स जीवति\nततस तु निधनं पराप्य बरह्मयॊनौ परजायते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 50, + "text": "यदि पुत्रसमं शिष्यं गुरुर हन्याद अकारणे\nआत्मनः कामकारेण सॊ ऽपि हंसः परजायते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 51, + "text": "पितरं मातरं वापि यस तु पुत्रॊ ऽवमन्यते\nसॊ ऽपि राजन मृतॊ जन्तुः पूर्वं जायति गर्दभः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 52, + "text": "खरॊ जीवति मासांस तु दश शवा च चतुर्दश\nबिडालः सप्त मासांस तु ततॊ जायति मानवः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 53, + "text": "माता पितरम आक्रुश्य सारिकः संप्रजायते\nताडयित्वा तु ताव एव जायते कच्छपॊ नृप" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 54, + "text": "कच्छपॊ दशवर्षाणि तरीणि वर्षाणि शक्यकः\nवयालॊ भूत्वा तु षण मासांस ततॊ जायति मानुषः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 55, + "text": "भर्तृपिण्डम उपाश्नन यॊ राजद��विष्टानि सेवते\nसॊ ऽपि मॊहसमापन्नॊ मृतॊ जायति वानरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 56, + "text": "वानरॊ दशवर्षाणि तरीणि वर्षाणि मूषकः\nशवा भूत्वा चाथ षण मासांस ततॊ जायति मानुषः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 57, + "text": "नयासापहर्ता तु नरॊ यमस्य विषयं गतः\nसंसाराणां शतं गत्वा कृमियॊनौ परजायते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 58, + "text": "तत्र जीवति वर्षाणि दश पञ्च च भारत\nदुष्कृतस्य कषयं गत्वा ततॊ जायति मानुषः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 59, + "text": "असूयकॊ नरश चापि मृतॊ जायति शार्ङ्गकः\nविश्वासहर्ता तु नरॊ मीनॊ जायति दुर्मतिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 60, + "text": "भूत्वा मीनॊ ऽषट वर्षाणि मृगॊ जायति भारत\nमृगस तु चतुरॊ मासांस ततश छागः परजायते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 61, + "text": "छागस तु निधनं पराप्य पूर्णे संवत्सरे ततः\nकीटः संजायते जन्तुस ततॊ जायति मानुषः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 62, + "text": "धान्यान यवांस तिलान माषान कुलत्थान सर्षपांश चणान\nकलायान अथ मुद्गांश च गॊधूमान अतसीस तथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 63, + "text": "सस्यस्यान्यस्य हर्ता च मॊहाज जन्तुर अचेतनः\nस जायते महाराज मूषकॊ निरपत्रपः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 64, + "text": "ततः परेत्य महाराज पुनर जायति सूकरः\nसूकरॊ जातमात्रस तु रॊगेण मरियते नृप" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 65, + "text": "शवा ततॊ जायते मूढः कर्मणा तेन पार्थिव\nशवा भूत्वा पञ्चवर्षाणि ततॊ जायति मानुषः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 66, + "text": "परदाराभिमर्शं तु कृत्वा जायति वै वृकः\nशवा सृगालस ततॊ गृध्रॊ वयालः कङ्कॊ बकस तथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 67, + "text": "भरातुर भार्यां तु दुर्बुद्धिर यॊ धर्षयति मॊहितः\nपुंस्कॊलिकत्वम आप्नॊति सॊ ऽपि संवत्सरं नृप" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 68, + "text": "सखिभार्यां गुरॊर भार्यां राजभार्यां तथैव च\nपरधर्षयित्वा कामाद यॊ मृतॊ जायति सूकरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 69, + "text": "सूकरः पञ्चवर्षाणि पञ्चवर्षाणि शवाविधः\nपिपीलकस तु षण मासान कीटः सयान मासम एव च\nएतान आसाद्य संसारान कृमियॊनौ परजायते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 70, + "text": "तत्र जीवति मासांस तु कृमियॊनौ तरयॊ दश\nततॊ ऽधर्मक्षयं कृत्वा पुनर जायति मानुषः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 71, + "text": "उपस्थिते विवाहे तु दाने यज्ञे ऽपि वाभिभॊ\nमॊहात करॊति यॊ विघ्नं स मृतॊ जायते कृमिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 72, + "text": "कृमिर जीवति वर्षाणि दश पञ्च च भारत\nअधर्मस्य कषयं कृत्वा ततॊ जायति मानुषः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 73, + "text": "पूर्वं दत्त्वा तु यः कन्यां दवितीये संप्रयच्छति\nसॊ ऽपि राजन मृतॊ जन्तुः कृमियॊनौ परजायते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 74, + "text": "तत्र जीवति वर्षाणि तरयॊदश युधिष्ठिर\nअधर्मसंक्षये युक्तस ततॊ जायति मानुषः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 75, + "text": "देवकार्यम उपाकृत्य पितृकार्यम अथापि च\nअनिर्वाप्य समश्नन वै ततॊ जायति वायसः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 76, + "text": "वायसॊ दशवर्षाणि ततॊ जायति कुक्कुटः\nजायते लवकश चापि मासं तस्मात तु मानुषः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 77, + "text": "जयेष्ठं पितृसमं चापि भरातरं यॊ ऽवमन्यते\nसॊ ऽपि मृत्युम उपागम्य करौञ्चयॊनौ परजायते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 78, + "text": "करौञ्चॊ जीवति मासांस तु दश दवौ सप्त पञ्च च\nततॊ निधनम आपन्नॊ मानुषत्वम उपाश्नुते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 79, + "text": "वृषलॊ बराह्मणी गत्वा कृमियॊनौ परजायते\nतत्रापत्यं समुत्पाद्य ततॊ जायति मूषकः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 80, + "text": "कृतघ्नस तु मृतॊ राजन यमस्य विषयं गतः\nयमस्य विषये करुद्धैर वधं पराप्नॊति दारुणम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 81, + "text": "पट्टिसं मुद्गरं शूलम अग्निकुम्भं च दारुणम\nअसि पत्रवनं घॊरं वालुकां कूटशाल्मलीम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 82, + "text": "एताश चान्याश च बह्वीः स यमस्य विषयं गतः\nयातनाः पराप्य तत्रॊग्रास ततॊ वध्यति भारत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 83, + "text": "संसारचक्रम आसाद्य कृमियॊनौ परजायते\nकृमिर भवति वर्षाणि दश पञ्च च भारत\nततॊ गर्भं समासाद्य तत्रैव मरियते शिशुः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 84, + "text": "ततॊ गर्भशतैर जन्तुर बहुभिः संप्रजायते\nसंसारांश च बहून गत्वा ततस तिर्यक परजायते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 85, + "text": "मृतॊ दुःखम अनुप्राप्य बहुवर्षगणान इह\nअपुनर्भाव संयुक्तस ततः कूर्मः परजायते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 86, + "text": "अशस्त्रं पुरुषं हत्वा स शस्त्रः पुरुषाधमः\nअर्थार्थी यदि वा वैरी स मृतॊ जायते खरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 87, + "text": "खरॊ जीवति वर्षे दवे ततः शास्तेण वध्यते\nस मृतॊ मृगयॊनौ तु नित्यॊद्विग्नॊ ऽभिजायते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 88, + "text": "मृगॊ वध्यति शस्त्रेण गते संवत्सरे तु सः\nहतॊ मृगस ततॊ मीनः सॊ ऽपि जालेन बध्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 89, + "text": "मासे चतुर्थे संप्राप्ते शवापदः संप्रजायते\nशवापदॊ दशवर्षाणि दवीपी वर्षाणि पञ्च च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 90, + "text": "ततस तु निधनं पराप्तः कालपर्याय चॊदितः\nअधर्मस्य कषयं कृत्वा ततॊ जायति मानुषः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 91, + "text": "सत्रियं हत्वा तु दुर्बुद्धिर यमस्य विषयं गतः\nबहून कलेशान समासाद्य संसारांश चैव विंशतिम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 92, + "text": "ततः पश्चान महाराज कृमियॊनौ परजायते\nकृमिर विंशतिवर्षाणि भूत्वा जायति मानुषः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 93, + "text": "भॊजनं चॊरयित्वा तु मक्षिका जायते नरः\nमक्षिका संह वशगॊ बहून मासान भवत्य उत\nततः पापक्षयं कृत्वा मानुषत्वम अवाप्नुते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 94, + "text": "वाद्यं हृत्वा तु पुरुषॊ मशकः संप्रजायते\nतथा पिण्याक संमिश्रम अशनं चॊरयेन नरः\nस जायते बभ्रु समॊ दारुणॊ मूषकॊ नरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 95, + "text": "लवणं चॊरयित्वा तु चीरी वाकः परजायते\nदधि हृत्वा बकश चापि पलवॊ मत्स्यान असंस्कृतान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 96, + "text": "चॊरयित्वा पयश चापि बलाका संप्रजायते\nयस तु चॊरयते तैलं तैलपायी परजायते\nचॊरयित्वा तु दुर्बुद्धिर मधु दंशः परजायते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 97, + "text": "अयॊ हृत्वा तु दुर्बुद्धिर वायसॊ जायते नरः\nपायसं चॊरयित्वा तु तित्तिरित्वम अवाप्नुते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 98, + "text": "हृत्वा पैष्टम अपूपं च कुम्भॊलूकः परजायते\nफलं वा मूलकं हृत्वा अपूपं वा पिपीलिकः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 99, + "text": "कांस्यं हृत्वा तु दुर्बुद्धिर हारीतॊ जायते नरः\nराजतं भाजनं हृत्वा कपॊतः संप्रजायते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 100, + "text": "हृत्वा तु काञ्चनं भाण्डं कृमियॊनौ परजायते\nकरौञ्चः कार्पासिकं हृत्वा मृतॊ जायति मानवः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 101, + "text": "चॊरयित्वा नरः पट्टं तव आविकं वापि भारत\nकषौमं च वस्त्रम आदाय शशॊ जन्तुः परजायते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 102, + "text": "वर्णान हृत्वा तु पुरुषॊ मृतॊ जायति बर्हिणः\n��ृत्वा रक्तानि वस्त्राणि जायते जीव जीविकः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 103, + "text": "वर्णकादींस तथा गन्धांश चॊरयित्वा तु मानवः\nछुच्छुन्दरित्वम आप्नॊति राजँल लॊभपरायणः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 104, + "text": "विश्वासेन तु निक्षिप्तं यॊ निह्नवति मानवः\nस गतासुर नरस तादृङ मत्स्ययॊनौ परजायते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 105, + "text": "मत्स्ययॊनिम अनुप्राप्य मृतॊ जायति मानुषः\nमानुषत्वम अनुप्राप्य कषीणायुर उपपद्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 106, + "text": "पापानि तु नरः कृत्वा तिर्यग जायति भारत\nन चात्मनः परमाणं ते धर्मं जानन्ति किं चन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 107, + "text": "ये पापानि नराः कृत्वा निरस्यन्ति वरतैः सदा\nसुखदुःखसमायुक्ता वयाधितास ते भवन्त्य उत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 108, + "text": "असंवासाः परजायन्ते मलेच्छाश चापि न संशयः\nनराः पापसमाचारा लॊभमॊहसमन्विताः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 109, + "text": "वर्जयन्ति च पापानि जन्मप्रभृति ये नराः\nअरॊगा रूपवन्तस ते धनिनश च भवन्त्य उत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 110, + "text": "सत्रियॊ ऽपय एतेन कल्पेन कृत्वा पापम अवाप्नुयुः\nएतेषाम एव जन्तूनां पत्नीत्वम उपयान्ति ताः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 111, + "text": "परस्वहरणे दॊषाः सर्व एव परकीर्तिताः\nएतद वै लेश मात्रेण कथितं ते मयानघ\nअपरस्मिन कथा यॊगे भूयः शरॊष्यसि भारत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 112, + "text": "एतन मया महाराज बरह्मणॊ वदतः पुरा\nसुरर्षीणां शरुतं मध्ये पृष्टश चापि यथातथम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 112, + "shloka": 113, + "text": "मयापि तव कार्त्स्न्येन यथावद अनुवर्णितम\nएतच छरुत्वा महाराज धर्मे कुरु मनः सदा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 113, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nअधर्मस्य गतिर बरह्मन कथिता मे तवयानघ\nधर्मस्य तु गतिं शरॊतुम इच्छामि वदतां वर\nकृत्वा कर्माणि पापानि कथं यान्ति शुभां गतिम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 113, + "shloka": 2, + "text": "[बृहस्पति]\nकृत्वा पापानि कर्माणि अधर्मवशम आगतः\nमनसा विपरीतेन निरयं परतिपद्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 113, + "shloka": 3, + "text": "मॊहाद अधर्मं यः कृत्वा पुनः समनुतप्यते\nमनः समाधिसंयुक्तॊ न स सेवेत दुष्कृतम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 113, + "shloka": 4, + "text": "यथा यथा नरः सम्यग अधर्मम अनुभाषते\nसमाहितेन मनसा विमुच्यति तथा तथा\nभुजंग इति निर्मॊकात पूर्वभुक्ताज जरान्वितात" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 113, + "shloka": 5, + "text": "अदत्त्वापि परदानानि विविधानि समाहितः\nमनः समाधिसंयुक्तः सुगतिं परतिपद्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 113, + "shloka": 6, + "text": "परदानानि तु वक्ष्यामि यानि दत्त्वा युधिष्ठिर\nनरः कृत्वाप्य अकार्याणि तदा धर्मेण युज्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 113, + "shloka": 7, + "text": "सर्वेषाम एव दानानाम अन्नं शरेष्ठम उदाहृतम\nपूर्वम अन्नं परदातव्यम ऋजुना धर्मम इच्छता" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 113, + "shloka": 8, + "text": "पराणा हय अन्नं मनुष्याणां तस्माज जन्तुश च जायते\nअन्ने परतिष्ठिता लॊकास तस्माद अन्नं परकाशते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 113, + "shloka": 9, + "text": "अन्नम एव परशंसन्ति देवर्षिपितृमानवाः\nअन्नस्य हि परदानेन सवर्गम आप्नॊति कौशिकः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 113, + "shloka": 10, + "text": "नयायलब्धं परदातव्यं दविजेभ्यॊ हय अन्नम उत्तमम\nसवाध्यायसमुपेतेभ्यः परहृष्टेनान्तरात्मना" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 113, + "shloka": 11, + "text": "यस्य हय अन्नम उपाश्नन्ति बराह्मणानां शता दश\nहृष्टेन मनसा दत्तं न स तिर्यग्गतिर भवेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 113, + "shloka": 12, + "text": "बराह्मणानां सहस्राणि दश भॊज्यनरर्षभ\nनरॊ ऽधर्मात परमुच्येत पपेष्व अभिरतः सदा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 113, + "shloka": 13, + "text": "भैक्षेणान्नं समाहृत्य विप्रॊ वेद पुरस्कृतः\nसवाध्यायनिरते विप्रे दत्त्वेह सुखम एधते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 113, + "shloka": 14, + "text": "अहिंसन बराह्मणं नित्यं नयायेन परिपाल्य च\nकषत्रियस तरसा पराप्तम अन्नं यॊ वै परयच्छति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 113, + "shloka": 15, + "text": "दविजेभ्यॊ वेदवृद्धेभ्यः परयतः सुसमाहितः\nतेनापॊहति धर्मात्मा दुष्कृतं कर्म पाण्डव" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 113, + "shloka": 16, + "text": "षड्भागपरिशुद्धं च कृषेर भागम उपार्जितम\nवैश्यॊ ददद दविजातिभ्यः पापेभ्यः परिमुच्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 113, + "shloka": 17, + "text": "अवाप्य पराणसंदेहं कार्कश्येन समार्जितम\nअन्नं दत्त्व दविजातिभ्यः शूद्रः पापात परमुच्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 113, + "shloka": 18, + "text": "औरसेन बलेनान्नम अर्जयित्वाविहिंसकः\nयः परयच्छति विप्रेभ्यॊ न स दुर्गाणि सेवते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 113, + "shloka": 19, + "text": "नयायेनावाप्तम अन्नं तु नरॊ लॊभविवर्जितः\nदविजेभ्यॊ वेद वृद्धेभ्यॊ दत्त्व पापात परमुच्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 113, + "shloka": 20, + "text": "अन��नम ऊर्जः करं लॊके दत्त्वॊर्जस्वी भवेन नरः\nसतां पन्थानम आश्रित्य सर्वपापात परमुच्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 113, + "shloka": 21, + "text": "दानकृद्भिः कृतः पन्था येन यान्ति मनीषिणः\nते सम पराणस्य दातारस तेभ्यॊ धर्मः सनातनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 113, + "shloka": 22, + "text": "सर्वावस्थ मनुष्येण नयायेनान्नम उपार्जितम\nकार्यं पात्रगतं नित्यम अन्नं हि परमा गतिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 113, + "shloka": 23, + "text": "अन्नस्य हि परदानेन नरॊ दुर्गं न सेवते\nतस्माद अन्नं परदातव्यम अन्याय परिवर्जितम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 113, + "shloka": 24, + "text": "यतेद बराह्मण पूर्वं हि भॊक्तुम अन्नं गृही सदा\nअवन्ध्यं दिवसं कुर्याद अन्नदानेन मानवः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 113, + "shloka": 25, + "text": "भॊजयित्वा दशशतं नरॊ वेद विदां नृप\nनयायविद धर्मविदुषाम इतिहासविदां तथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 113, + "shloka": 26, + "text": "न याति नरकं घॊरं संसारांश च न सेवते\nसर्वकामसमायुक्तः परेत्य चाप्य अश्नुते फलम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 113, + "shloka": 27, + "text": "एवं सुखसमायुक्तॊ रमते विगतज्वरः\nरूपवान कीर्तिमांश चैव धनवांश चॊपपद्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 113, + "shloka": 28, + "text": "एतत ते सर्वम आख्यातम अन्नदानफलं महत\nमूलम एतद धि धर्माणां परदानस्य च भारत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 114, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nअहिंसा वैदिकं कर्म धयानम इन्द्रियसंयमः\nतपॊ ऽथ गुरुशुश्रूषा किं शरेयः पुरषं परति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 114, + "shloka": 2, + "text": "[ब]\nसर्वाण्य एतानि धर्मस्य पृथग दवाराणि सर्वशः\nशृणु संकीर्त्यमानानि षड एव भरतर्षभ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 114, + "shloka": 3, + "text": "हन्त निःश्रेयसं जन्तॊर अहं वक्ष्याम्य अनुत्तमम\nअहिंसापाश्रयं धर्मं यः साधयति वै नरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 114, + "shloka": 4, + "text": "तरीन दॊषान सर्वभूतेषु निधाय पुरुषः सदा\nकामक्रॊधौ च संयम्य ततः सिद्धिम अवाप्नुते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 114, + "shloka": 5, + "text": "अहिंसकानि भूतानि दण्डेन विनिहन्ति यः\nआत्मनः सुखम अन्विच्छन न स परेत्य सुभी भवेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 114, + "shloka": 6, + "text": "आत्मॊपमश च भूतेषु यॊ वै भवति पूरुषः\nनयस्तदण्डॊ जितक्रॊधः स परेत्य सुखम एधते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 114, + "shloka": 7, + "text": "सर्वभूतात्मभूतस्य सर्वभूतानि पश्यतः\nदेवापि मार्गे मुह्यन्ति अपदस्य पदैषिणः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 114, + "shloka": 8, + "text": "न तत्परस्य संदद्य��त परतिकूलं यद आत्मनः\nएष संक्षेपतॊ धर्मः कामाद अन्यः परवर्तते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 114, + "shloka": 9, + "text": "परत्याख्याने च दाने च सुखदुःखे परियाप्रिये\nआत्मौपम्येन पुरुषः समाधिम अधिगच्छति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 114, + "shloka": 10, + "text": "यथा परः परक्रमते ऽपरेषु; तथापरः परक्रमते परस्मिन\nएषैव ते ऽसतूपमा जीवलॊके; यथा धर्मॊ नैपुणेनॊपदिष्टः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 114, + "shloka": 11, + "text": "[व]\nइत्य उक्त्वा तं सुरगुरुर धर्मराजं युधिष्ठिरम\nदिवम आचक्रमे धीमान पश्यताम एव नस तदा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 115, + "shloka": 1, + "text": "[व]\nततॊ युधिष्ठिरॊ राजा शरतल्पे पितामहम\nपुनर एव महातेजाः पप्रच्छ वदतां वरम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 115, + "shloka": 2, + "text": "ऋषयॊ बराह्मणा देवाः परशंसन्ति महामते\nअहिंसा लक्षणं धर्मं वेद परामाण्य दर्शनात" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 115, + "shloka": 3, + "text": "कर्मणा मनुजः कुर्वन हिंसां पार्थिव सत्तम\nवाचा च मनसा चैव कथं दुःखात परमुच्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 115, + "shloka": 4, + "text": "[भ]\nचतुर्विधेयं निर्दिष्टा अहिंसा बरह्मवादिभिः\nएषैकतॊ ऽपि विभ्रष्टा न भवत्य अरिसूदन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 115, + "shloka": 5, + "text": "यथा सर्वश चतुष्पादस तरिभिः पादैर न तिष्ठति\nतथैवेयं महीपाल परॊच्यते कारणैस तरिभिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 115, + "shloka": 6, + "text": "यथा नागपदे ऽनयानि पदानि पदगामिनाम\nसर्वाण्य एवापिधीयन्ते पदजातानि कौञ्जरे\nएवं लॊकेष्व अहिंसा तु निर्दिष्टा धर्मतः परा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 115, + "shloka": 7, + "text": "कर्मणा लिप्यते जन्तुर वाचा च मनसैव च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 115, + "shloka": 8, + "text": "पूर्वं तु मनसा तयक्त्वा तथा वाचाथ कर्मणा\nतरिकारणं तु निर्दिष्टं शरूयते बरह्मवादिभिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 115, + "shloka": 9, + "text": "मनॊ वाचि तथास्वादे दॊषा हय एषु परतिष्ठिताः\nन भक्षयन्त्य अतॊ मांसं तपॊ युक्ता मनीषिणः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 115, + "shloka": 10, + "text": "दॊषांस तु भक्षणे राजन मांसस्येह निबॊध मे\nपुत्रमांसॊपमं जानन खादते यॊ विचेतनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 115, + "shloka": 11, + "text": "माता पितृसमायॊगे पुत्रत्वं जायते यथा\nरसं च परति जिह्वायाः परज्ञानं जायते तथा\nतथा शास्त्रेषु नियतं रागॊ हय आस्वादिताद भवेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 115, + "shloka": 12, + "text": "असंस्कृताः संस्कृताश च लवणालवणास तथा\nपरज्ञायन्ते यथा भावास तथा चित्तं निरुध्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 115, + "shloka": 13, + "text": "भेरीशङ्खमृदङ्गाद्यांस तन्त्री शब्दांश च पुष्कलान\nनिषेविष्यन्ति वै मन्दा मांसभक्षाः कथं नराः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 115, + "shloka": 14, + "text": "अचिन्तितम अनुद्दिष्टम असंकल्पितम एव च\nरसं गृद्ध्याभिभूता वै परशंसन्ति फलार्थिनः\nपरशंसा हय एव मांसस्य दॊषकर्मफलान्विता" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 115, + "shloka": 15, + "text": "जीवितं हि परित्यज्य बहवः साधवॊ जनाः\nसवमांसैः परमांसानि परिपाल्य दिवं गताः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 115, + "shloka": 16, + "text": "एवम एषा महाराज चतुर्भिः कारणैर वृता\nअहिंसा तव निर्दिष्टा सर्वधर्मार्थसंहिता" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 116, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nअहिंसा परमॊ धर्म इत्य उक्तं बहुशस तवया\nशराद्धेषु च भवान आह पितॄन आमिष काङ्क्षिणः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 116, + "shloka": 2, + "text": "मांसैर बहुविधैः परॊक्तस तवया शराद्धविधिः पुरा\nअहत्वा च कुतॊ मांसम एवम एतद विरुध्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 116, + "shloka": 3, + "text": "जातॊ नः संशयॊ धर्मे मांसस्य परिवर्जने\nदॊषॊ भक्षयतः कः सयात कश चाभक्षयतॊ गुणः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 116, + "shloka": 4, + "text": "हत्वा भक्षयतॊ वापि परेणॊपहृतस्य वा\nहन्याद वा यः परस्यार्थे करीत्वा वा भक्षयेन नरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 116, + "shloka": 5, + "text": "एतद इच्छामि तत्त्वेन कथ्यमानं तवयानघ\nनिचयेन चिकीर्षामि धर्मम एतं सनातनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 116, + "shloka": 6, + "text": "कथम आयुर अवाप्नॊति कथं भवति सत्त्ववान\nकथम अव्यङ्गताम एति लक्षण्यॊ जायते कथम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 116, + "shloka": 7, + "text": "[भ]\nमांसस्य भक्षणे राजन यॊ ऽधर्मः कुरुपुंगव\nतं मे शृणु यथातत्त्वं यश चास्य विधिरूत्तमः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 116, + "shloka": 8, + "text": "रूपम अव्यङ्गताम आयुर बुद्धिं सत्त्वं बलं समृतिम\nपराप्तु कामैर नरैर हिंसा वर्जिता वै कृतात्मभिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 116, + "shloka": 9, + "text": "ऋषीणाम अत्र संवादॊ बहुशः कुरुपुंगव\nबभूव तेषां तु मतं यत तच छृणु युधिष्ठिर" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 116, + "shloka": 10, + "text": "यॊ यजेताश्वमेधेन मासि मासि यतव्रतः\nवर्जयेन मधु मांसं च समम एतद युधिष्ठिर" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 116, + "shloka": 11, + "text": "सप्तर्षयॊ वालखिल्यास तथैव च मरीचिपाः\nअमांस भक्षणं राजन परशंसन्ति मनीषिणः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 116, + "shloka": 12, + "text": "न भक्षयति यॊ मांसं न हन्यान न च घातयेत\nतं मित्रं सर���वभूतानां मनुः सवायम्भुवॊ ऽबरवीत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 116, + "shloka": 13, + "text": "अधृष्यः सर्वभूतानां विश्वास्यः सर्वजन्तुषु\nसाधूनां संमतॊ नित्यं भवेन मांसस्य वर्जनात" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 116, + "shloka": 14, + "text": "सवमांसं परमांसेन यॊ वर्धयितुम इच्छति\nनारदः पराह धर्मात्मा नियतं सॊ ऽवसीदति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 116, + "shloka": 15, + "text": "ददाति यजते चापि तपस्वी च भवत्य अपि\nमधु मांसनिवृत्त्येति पराहैवं स बृहस्पतिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 116, + "shloka": 16, + "text": "मासि मास्य अश्वमेधेन यॊ यजेत शतं समाः\nन खादति च यॊ मंसं समम एतन मतं मम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 116, + "shloka": 17, + "text": "सदा यजति सत्रेण सदा दानं परयच्छति\nसदा तपस्वी भवति मधु मांसस्य वर्जनात" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 116, + "shloka": 18, + "text": "सर्वे वेदा न तत कुर्युः सर्वयज्ञाश च भारत\nयॊ भक्षयित्वा मांसानि पश्चाद अपि निवर्तते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 116, + "shloka": 19, + "text": "दुष्करं हि रसज्ञेन मांसस्य परिवर्जनम\nचर्तुं वरतम इदं शरेष्ठं सर्वप्राण्य अभर परदम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 116, + "shloka": 20, + "text": "सर्वभूतेषु यॊ विद्वान ददात्य अभर दक्षिणाम\nदाता भवति लॊके स पराणानां नात्र संशयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 116, + "shloka": 21, + "text": "एवं वै परमं धर्मं परशंसन्ति मनीषिणः\nपराणा यथात्मनॊ ऽभीष्टा भूतानाम अपि ते तथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 116, + "shloka": 22, + "text": "आत्मौपम्येन गन्तव्यं बुद्धिमद्भिर महात्मभिः\nमृत्युतॊ भयम अस्तीति विदुषां भूतिम इच्छताम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 116, + "shloka": 23, + "text": "किं पुनर हन्यमानानां तरसा जीवितार्थिनाम\nअरॊगाणाम अपापानां पापैर मांसॊपजीविभिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 116, + "shloka": 24, + "text": "तस्माद विद्धि महाराज मांसस्य परिवर्जनम\nधर्मस्यायतनं शरेष्ठं सवर्गस्य च सुखस्य च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 116, + "shloka": 25, + "text": "अहिंसा परमॊ धर्मस तथाहिंसा परंतपः\nअहिंसा परमं सत्यं ततॊ धर्मः परवर्तते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 116, + "shloka": 26, + "text": "न हि मांसं तृणात काष्ठाद उपलाद वापि जायते\nहत्वा जन्तुं ततॊ मांसं तस्माद दॊषॊ ऽसय भक्षणे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 116, + "shloka": 27, + "text": "सवाहा सवधामृत भुजॊ देवाः सत्यार्जव परियाः\nकरव्यादान राक्षसान विद्धि जिह्मानृत परायणान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 116, + "shloka": 28, + "text": "कान्तारेष्व अथ घॊरेषु दुर्गेषु गहनेषु च\nरात्राव अहनि संध्यासु चत्वरेषु सभासु च\nअमांस भक्षणे राजन भयम अन्ते न गच्छति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 116, + "shloka": 29, + "text": "यदि चेत खादकॊ न सयन न तदा घातकॊ भवेत\nघातकः खादकार्थाय तं घातयति वै नरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 116, + "shloka": 30, + "text": "अभक्ष्यम एतद इति वा इति हिंसा निवर्तते\nखादकार्थम अतॊ हिंसा मृगादीनां परवर्तते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 116, + "shloka": 31, + "text": "यस्माद गरसति चैवायुर हिंसकानां महाद्युते\nतस्माद विवर्जयेन मांसं य इच्छेद भूतिम आत्मनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 116, + "shloka": 32, + "text": "तरातारं नाधिगच्छन्ति रौद्राः पराणिविहिंसकाः\nउद्वेजनीया भूतानां यथा वयालमृगास तथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 116, + "shloka": 33, + "text": "लॊभाद वा बुद्धिमॊहाद वा बलवीर्यार्थम एव च\nसंसर्गाद वाथ पापानाम अधर्मरुचिता नृणाम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 116, + "shloka": 34, + "text": "सवमांसं परमांसेन यॊ वर्धयितुम इच्छति\nउद्विग्नवासे वसति यत्र तत्राभिजायते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 116, + "shloka": 35, + "text": "धन्यं यशस्यम आयुष्यं सवर्ग्यं सवस्त्ययनं महत\nमांसस्याभक्षणं पराहुर नियताः परमर्षयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 116, + "shloka": 36, + "text": "इदं तु खलु कौन्तेय शरुतम आसीत पुरा मया\nमार्कण्डेयस्य वदतॊ ये दॊषा मांसभक्षणे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 116, + "shloka": 37, + "text": "यॊ हि खादति मांसानि पराणिनां जीवितार्थिनाम\nहतानां वा मृतानां वा यथा हन्ता तथैव सः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 116, + "shloka": 38, + "text": "धनेन करायतॊ हन्ति खादकश चॊपभॊगतः\nघातकॊ वधबन्धाभ्याम इत्य एष तरिविधॊ वधः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 116, + "shloka": 39, + "text": "अखादन्न अनुमॊदंश च भावदॊषेण मानवः\nयॊ ऽनुमन्येत हन्तव्यं सॊ ऽपि दॊषेण लिप्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 116, + "shloka": 40, + "text": "अधृष्यः सर्वभूतानाम आयुष्मान नीरुजः सुखी\nभवत्य अभक्षयन मांसं दयावान पराणिनाम इह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 116, + "shloka": 41, + "text": "हिरण्यदानैर गॊदानैर भूमिदानैश च सर्वशः\nमांसस्याभक्षणे धर्मॊ विशिष्टः सयाद इति शरुतिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 116, + "shloka": 42, + "text": "अप्रॊक्षितं वृथा मांसं विधिहीनं न भक्षयेत\nभक्षयन निरयं याति नरॊ नास्त्य अत्र संशयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 116, + "shloka": 43, + "text": "परॊक्षिताभ्युक्षितं मांसं तथा बराह्मण काम्यया\nअल्पदॊषम इह जञेय विपरीते तु लिप्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 116, + "shloka": 44, + "text": "खादकस्य कृते जन्तुं यॊ हन्या�� पुरुषाधमः\nमहादॊषकरस तत्र खादकॊ न तु घातकः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 116, + "shloka": 45, + "text": "इज्या यज्ञश्रुतिकृतैर यॊ मार्गैर अबुधॊ जनः\nहन्याज जन्तुं मांसगृद्ध्री स वै नरकभान नरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 116, + "shloka": 46, + "text": "भक्षयित्वा तु यॊ मांसं पश्चाद अपि निवर्तते\nतस्यापि सुमहान धर्मॊ यः पापाद विनिवर्तते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 116, + "shloka": 47, + "text": "आहर्ता चानुमन्ता च विशिस्ता करय विक्रयी\nसंस्कर्ता चॊपभॊक्ता च घातकाः सर्व एव ते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 116, + "shloka": 48, + "text": "इदम अन्यत तु वक्ष्यामि परमाणं विधिनिर्मितम\nपुराणम ऋषिभिर जुष्टं वेदेषु परिनिश्चितम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 116, + "shloka": 49, + "text": "परवृत्ति लक्षणे धर्मे फलार्थिभिर अभिद्रुते\nयथॊक्तं राजशार्दूल न तु तन मॊक्षकाङ्क्षिणाम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 116, + "shloka": 50, + "text": "हविर यत संस्कृतं मन्त्रैः परॊक्षिताभ्युक्षितं शुचि\nवेदॊक्तेन परमाणेन पितॄणां परक्रियासु च\nअतॊ ऽनयथा वृथा मांसम अभक्ष्यं मनुर अब्रवीत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 116, + "shloka": 51, + "text": "अस्वर्ग्यम अयशस्यं च रक्षॊवद भरतर्षभ\nविधिना हि नराः पूर्वं मांसं राजन अभक्षयन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 116, + "shloka": 52, + "text": "य इच्छेत पुरुषॊ ऽतयन्तम आत्मानं निरुपद्रवम\nस वर्जयेत मांसानि पराणिनाम इह सर्वशः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 116, + "shloka": 53, + "text": "शरूयते हि पुराकल्पे नृणां वरीहि मयः पशुः\nयेनायजन्त यज्वानः पुण्यलॊकपरायणाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 116, + "shloka": 54, + "text": "ऋषिभिः संशयं पृष्टॊ वसुश चेदिपतिः पुरा\nअभक्ष्यम इति मांसं स पराह भक्ष्यम इति परभॊ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 116, + "shloka": 55, + "text": "आकाशान मेदिनीं पराप्तस ततः स पृथिवीपतिः\nएतद एव पुनश चॊक्त्वा विवेश धरणीतलम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 116, + "shloka": 56, + "text": "परजानां हितकामेन तव अगस्त्येन महात्मना\nआरण्याः सर्वदैवत्याः परॊक्षितास तपसा मृगाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 116, + "shloka": 57, + "text": "करिया हय एवं न हीयन्ते पितृदैवतसंश्रिताः\nपरीयन्ते पितरश चैव नयायतॊ मांसतर्पिताः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 116, + "shloka": 58, + "text": "इदं तु शृणु राजेन्द्र कीर्त्यमानं मयानघ\nअभक्षणे सर्वसुखं मांसस्य मनुजाधिप" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 116, + "shloka": 59, + "text": "यस तु वर्षशतं पूर्णं तपस तप्येत सुदारुणम\nयश चैकं वर्जयेन मांसं समम एतन मतं मम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 116, + "shloka": 60, + "text": "कौमुदे तु विशेषेण शुक्लपक्शे नराधिप\nवर्जयेत सर्वमांसानि धर्मॊ हय अत्र विधीयते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 116, + "shloka": 61, + "text": "चतुरॊ वार्षिकान मासान यॊ मांसं परिवर्जयेत\nचत्वारि भद्राण्य आप्नॊति कीर्तिम आयुर यशॊबलम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 116, + "shloka": 62, + "text": "अथ वा मासम अप्य एकं सर्वमांसान्य अभक्षयन\nअतीत्य सर्वदुःखानि सुखी जीवेन निरामयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 116, + "shloka": 63, + "text": "ये वर्जयन्ति मांसानि मासशः पक्षशॊ ऽपि वा\nतेषां हिंसा निवृत्तानां बरह्मलॊकॊ विधीयते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 116, + "shloka": 64, + "text": "मांसं तु कौमुदं पक्षं वर्जितं पार्थ राजभिः\nसर्वभूतात्मभूतैर तैर विज्ञातार्थपरावरैः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 116, + "shloka": 65, + "text": "नाभागेनाम्बरीषेण गयेन च महात्मना\nआयुषा चानरण्येन दिलीप रघुपूरुभिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 116, + "shloka": 66, + "text": "कार्तवीर्यानिरुद्धाभ्यां नहुषेण ययातिना\nनृगेण विष्वगश्वेन तथैव शशबिन्दुना\nयुवनाश्वेन च तथा शिबिनौशीनरेण च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 116, + "shloka": 67, + "text": "शयेनचित्रेण राजेन्द्र सॊमकेन वृकेण च\nरैवतेन रन्ति देवेन वसुना सृञ्जयेन च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 116, + "shloka": 68, + "text": "दुःषन्तेन करूषेण रामालर्क नलैस तथा\nविरूपाश्वेन निमिना जनकेन च धीमता" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 116, + "shloka": 69, + "text": "सिलेन पृथुना चैव वीरसेनेन चैव ह\nइक्ष्वाकुणा शम्भुना च शवेतेन सगरेण च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 116, + "shloka": 70, + "text": "एतैश चान्यैश च राजेन्द्र पुरा मांसं न भक्षितम\nशारदं कौमुदं मासं ततस ते सवर्गम आप्नुवन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 116, + "shloka": 71, + "text": "बरह्मलॊके च तिष्ठन्ति जवलमानाः शरियान्विताः\nउपास्यमाना गन्धर्वैः सत्रीसहस्रसमन्विताः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 116, + "shloka": 72, + "text": "तद एतद उत्तमं धर्मम अहिंसा लक्षणं शुभम\nये चरन्ति महात्मानॊ नाकपृष्ठे वसन्ति ते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 116, + "shloka": 73, + "text": "मधु मांसं च ये नित्यं वर्जयन्तीह धार्मिकाः\nजन्मप्रभृति मद्यं च सर्वे ते मुनयः समृताः\nविशिष्टतां जञातिषु च लल्भन्ते नात्र संशयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 116, + "shloka": 74, + "text": "आपन्नश चापदॊ मुच्येद बद्धॊमुच्येत बन्धनात\nमुच्येत तथातुरॊ रॊगाद दुःखान मुच्येत दुःखितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 116, + "shloka": 75, + "text": "तिर्यग्यॊनिं न गच्छेत रूपवांश �� भवेन नरः\nबुद्धिमान वै कुरुश्रेष्ठ पराप्नुयाच च महद यशः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 116, + "shloka": 76, + "text": "एतत ते कथितं राजन मांसस्य परिवर्जने\nपरवृत्तौ च निवृत्तौ च विधानम ऋषिनिर्मितम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 117, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nइमे वै मानवा लॊके भृशं मांसस्य गृद्धिनः\nविसृज्य भक्षान विविधान यथा रक्षॊगणास तथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 117, + "shloka": 2, + "text": "नापूपान विविधाकाराञ शाकानि विविधानि च\nषाडवान रसयॊगांश च तथेच्छन्ति यथामिषम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 117, + "shloka": 3, + "text": "तत्र मे बुद्धिर अत्रैव विसर्गे परिमुह्यते\nन मन्ये रसतः किं चिन मांसतॊ ऽसतीह किं चन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 117, + "shloka": 4, + "text": "तद इच्छामि गुणाञ शरॊतुं मांसस्याभक्षणे ऽपि वा\nभक्षणे चैव ये दॊषास तांश चैव पुरुषर्षभ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 117, + "shloka": 5, + "text": "सर्वं तत्त्वेन धर्मज्ञ यधावद इह धर्मतः\nकिं वा भक्ष्यम अभक्ष्यं वा सर्वम एतद वदस्व मे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 117, + "shloka": 6, + "text": "[भ]\nएवम एतन महाबाहॊ यथा वदसि भारत\nन मांसाद अरम अत्रान्यद रसतॊ विद्यते भुवि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 117, + "shloka": 7, + "text": "कषतक्षीणाभितप्तानां गराम्यधर्मरताश च ये\nअध्वना कर्शितानां च न मांसाद विद्यते परम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 117, + "shloka": 8, + "text": "सद्यॊ वर्धयति पराणान पुष्टिम अग्र्यं ददाति च\nन भक्षॊ ऽभयधिकः कश चिन मांसाद अस्ति परंतप" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 117, + "shloka": 9, + "text": "विवर्जने तु बहवॊ गुणाः कौरवनन्दन\nय भवन्ति मनुष्याणां तान मे निगदतः शृणु" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 117, + "shloka": 10, + "text": "सवमांसं परमांसैर यॊ विवर्धयितुम इच्छति\nनास्ति कषुद्रतरस तस्मान न नृशंसतरॊ नरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 117, + "shloka": 11, + "text": "न हि पराणात परियतरं लॊके किं चन विद्यते\nतस्माद दयां नरः कुर्याद यथात्मनि तथा परे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 117, + "shloka": 12, + "text": "शुक्राच च तात संभूतिर मांसस्येह न संशयः\nभक्षणे तु महान दॊषॊ वधेन सह कल्पते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 117, + "shloka": 13, + "text": "अहिंसा लक्षणॊ धर्म इति वेद विदॊ विदुः\nयद अहिंस्रं भवेत कर्म तत कुर्याद आत्मवान नरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 117, + "shloka": 14, + "text": "पितृदैवतयज्ञेषु परॊक्षितं हविर उच्यते\nविधिना वेद दृष्टेन तद भुक्त्वेह न दुष्यति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 117, + "shloka": 15, + "text": "यज्ञार्थे पशवः सृष्टा इत्य अपि शरूयते शरु���िः\nअतॊ ऽनयथा परवृत्तानां राक्षसॊ विधिर उच्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 117, + "shloka": 16, + "text": "कषत्रियाणां तु यॊ दृष्टॊ विधिस तम अपि मे शृणु\nवीर्येणॊपार्जितं मांसं यथा खादन न दुष्यति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 117, + "shloka": 17, + "text": "आरण्याः सर्वदौवत्याः परॊक्षिताः सर्वशॊ मृगाः\nअगस्त्येन पुरा राजन मृगया येन पूज्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 117, + "shloka": 18, + "text": "नात्मानम अपरित्यज्य मृगया नाम विद्यते\nसमताम उपसंगम्य रूपं हन्यान न वा नृप" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 117, + "shloka": 19, + "text": "अतॊ राजर्षयः सर्वे मृगयां यान्ति भारत\nलिप्यन्ते न हि दॊषेण न चैतत पातकं विदुः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 117, + "shloka": 20, + "text": "न हि तत्परमं किं चिद इह लॊके परत्र च\nयत सरेष्व इह लॊकेषु दया कौरवनन्दन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 117, + "shloka": 21, + "text": "न भयं विद्यते जातु नरस्येह दयावतः\nदयावताम इमे लॊकाः परे चापि तपस्विनाम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 117, + "shloka": 22, + "text": "अभयं सर्वभूतेभ्यॊ यॊ ददाति दयापरः\nअभयं तस्य भूतानि ददतीत्य अनुशुश्रुमः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 117, + "shloka": 23, + "text": "कषतं च सखलितं चैव पतितं कलिष्टम आहतम\nसर्वभूतानि रक्षन्ति समेषु विषमेषु च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 117, + "shloka": 24, + "text": "नैनं वयालमृगा घनन्ति न पिशाचा न राक्षसाः\nमुच्यन्ते भयकालेषु मॊक्षयन्ति च ये परान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 117, + "shloka": 25, + "text": "पराणदानात परं दानं न भूतं न भविष्यति\nन हय आत्मनः परियतरः कश चिद अस्तीति निश्चितम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 117, + "shloka": 26, + "text": "अनिष्टं सर्वभूतानां मरणं नाम भारत\nमृत्युकाले हि भूतानां सद्यॊ जायति वेपथुः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 117, + "shloka": 27, + "text": "जातिजन्म जरादुःखे नित्यं संसारसागरे\nजन्तवः परिवर्तन्ते मरणाद उद्विजन्ति च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 117, + "shloka": 28, + "text": "गर्भवासेषु पच्यन्ते कषाराम्ल कटुकै रसैः\nमूत्र शलेष्म पुरीषाणां सपर्शैश च भृशदारुणैः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 117, + "shloka": 29, + "text": "जाताश चाप्य अवशास तत्र भिद्यमानाः पुनः पुनः\nपाट्यमानाश च देश्यन्ते विवशा मांसगृद्धिनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 117, + "shloka": 30, + "text": "कुम्भी पाके च पच्यन्ते तां तां यॊनिम उपागताः\nआक्रम्य मार्यमाणाश च भराम्यन्ते वै पुनः पुनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 117, + "shloka": 31, + "text": "नात्मनॊ ऽसति परियतरः पृथिव्याम अनुसृत्य ह\nतस्मात पराणिषु सर��वेषु दयावान आत्मवान भवेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 117, + "shloka": 32, + "text": "सर्वमांसानि यॊ राजन यावज जीवं न भक्षयेत\nसवर्गे स विपुलं सथानं पराप्नुयान नात्र संशयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 117, + "shloka": 33, + "text": "ये भक्षयन्ति मांसानि भूतानां जीवितैषिणाम\nभक्ष्यन्ते ते ऽपि तैर भूतैर इति मे नास्ति संशयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 117, + "shloka": 34, + "text": "मां स भक्षयते यस्माद भक्षयिष्ये तम अप्य अहम\nएतन मांसस्य मांसत्वम अतॊ बुद्ध्यस्व भारत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 117, + "shloka": 35, + "text": "घातकॊ वध्यते नित्यं तथा वध्येत बन्धकः\nआक्रॊष्टाक्रुश्यते राजन दवेष्टा दवेष्यत्वम आप्नुते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 117, + "shloka": 36, + "text": "येन येन शरीरेण यद यत कर्म करॊति यः\nतेन तेन शरीरेण तत तत पलम उपाश्नुते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 117, + "shloka": 37, + "text": "अहिंसा परमॊ धर्मस तथाहिंसा परॊ दमः\nअहिंसा परमं दानम अहिंसा परमस तपः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 117, + "shloka": 38, + "text": "अहिंसा परमॊ यज्ञस तथाहिस्मा परं बलम\nअहिंसा परमं मित्रम अहिंसा परमं सुखम\nअहिंसा परमं सत्यम अहिंसा परमं शरुतम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 117, + "shloka": 39, + "text": "सर्वयज्ञेषु वा दानं सर्वतीर्थेषु चाप्लुतम\nसर्वदानफलं वापि नैतत तुल्यम अहिंसया" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 117, + "shloka": 40, + "text": "अहिंस्रस्य तपॊ ऽकषय्यम अहिंस्रॊ यजते सदा\nअहिंस्रः सर्वभूतानां यथा माता यथा पिता" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 117, + "shloka": 41, + "text": "एतत फलम अहिंसाया भूयश च कुरुपुंगव\nन हि शक्या गुणा वक्तुम इह वर्षशतैर अपि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 118, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nअकामाश च स कामाश च हता ये ऽसमिन महाहवे\nकां यॊनिं परतिपन्नास ते तन मे बरूहि पितामह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 118, + "shloka": 2, + "text": "दुःखं पराणपरित्यागः पुरुषाणां महामृधे\nजानामि तत्त्वं धर्मज्ञ पराणत्यागं सुदुष्करम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 118, + "shloka": 3, + "text": "समृद्धे वासमृद्धे वा शुभे वा यदि वाशुभे\nकारणं तत्र मे बरूहि सर्वज्ञॊ हय असि मे मतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 118, + "shloka": 4, + "text": "[भ]\nसमृद्धे वासमृद्धे वा शुभे वा यदि वाशुभे\nसंसारे ऽसमिन समाजाताः पराणिनः पृथिवीपते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 118, + "shloka": 5, + "text": "निरता येन भावेन तत्र मे शृणु कारणम\nसम्यक चायम अनुप्रश्नस तवयॊक्तश च युधिष्ठिर" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 118, + "shloka": 6, + "text": "अत्र ते वर्तयिष्यामि पुरावृत्तम इ���ं नृप\nदवैपायनस्य संवादं कीटस्य च युधिष्ठिर" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 118, + "shloka": 7, + "text": "बरह्मभूतश चरन विप्रः कृष्ण दवौपायनः पुरा\nददर्श कीटं धावन्तं शीघ्रं शकटवर्त्मनि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 118, + "shloka": 8, + "text": "गतिज्ञः सर्वभूतानां रुतज्ञश च शरीरिणाम\nसर्वज्ञः सर्वदॊ दृष्ट्वा कीटं वचनम अब्रवीत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 118, + "shloka": 9, + "text": "कीट संत्रस्तरूपॊ ऽसि तवरितश चैव लक्ष्यसे\nकव धावसि तद आचक्ष्व कुतस ते हयम आगतम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 118, + "shloka": 10, + "text": "[क]\nशकटस्यास्य महतॊ दॊषं शरुत्वा भयं मम\nआगतं वै महाबुद्धे सवन एष हि दारुणः\nशरूयते न स मां हन्याद इति तस्माद अपाक्रमे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 118, + "shloka": 11, + "text": "शवसतां च शृणॊम्य एवं गॊपुत्राणां परचॊद्यताम\nवहतां सुमहाभारं संनिकर्षे सवनं परभॊ\nनृणां च संवाहयतां शरूयते विविधः सवनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 118, + "shloka": 12, + "text": "सॊढुम अस्मद्विधेनैष न शक्यः कीट यॊनिना\nतस्माद अपक्रमाम्य एष भयाद अस्यात सुदारुणात" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 118, + "shloka": 13, + "text": "दुःखं हि मृत्युर भूतानां जीवितं च सुदुर्लभम\nअतॊ भीतः पलायामि गच्छेयं नासुखं सुखात" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 118, + "shloka": 14, + "text": "[भ]\nइत्य उक्तः स तु तं पराह कुतः कीट सुखं तव\nमरणं ते सुखं मन्ये तिर्यग्यॊनौ हि वर्तसे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 118, + "shloka": 15, + "text": "शब्दं सपर्शं रसं गन्धं भॊगांश चॊच्चावचान बहून\nनाभिजानासि कीट तवं शरेयॊ मरणम एव ते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 118, + "shloka": 16, + "text": "[क]\nसर्वत्र निरतॊ जीव इतीहापि सुखं मम\nचेतयामि महाप्राज्ञ तस्माद इच्छामि जीवितुम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 118, + "shloka": 17, + "text": "इहापि विषयः सर्वॊ यथा देहं परवर्तितः\nमानुषास तिर्यगाश चैव पृथग भॊगा विशेषतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 118, + "shloka": 18, + "text": "अहम आसं मनुष्यॊ वै शूद्रॊ बहुधनः पुरा\nअब्रह्मण्यॊ नृशंसश च कदर्यॊ वृद्धिजीविनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 118, + "shloka": 19, + "text": "वाक तीक्ष्णॊ निकृतिप्रज्ञॊ मॊष्टा विश्वस्य सर्वशः\nमिथः कृतॊ ऽपनिधनः परस्वहरणे रतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 118, + "shloka": 20, + "text": "भृत्यातिथि जनश चापि गृहे पर्युषितॊ मया\nमात्सर्यात सवादु कामेन नृशंसेन बुभूषता" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 118, + "shloka": 21, + "text": "देवार्थं पितृयज्ञार्थम अन्नं शरद्धा कृतं मया\nन दत्तम अर्थकामेन देयम अन्नं पुनाति ह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 118, + "shloka": 22, + "text": "गुप्तं शरणम आश्रित्य भयेषु शरणा गताः\nअकस्मान न भयात तयक्ता न च तराता भयैषिणः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 118, + "shloka": 23, + "text": "धनं धान्यं परियान दारान यानं वासस तथाद्भुतम\nशरियं दृष्ट्वा मनुष्याणाम असूयामि निरर्थकम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 118, + "shloka": 24, + "text": "ईर्ष्युः परसुखं दृष्ट्वा आतताय्य अबुभूषकः\nतरिवर्गहन्ता चान्येषाम आत्मकामानुवर्तकः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 118, + "shloka": 25, + "text": "नृशंसगुणभूयिष्ठं पुरा कर्मकृतं मया\nसमृत्वा तद अनुतप्ये ऽहं तयक्त्वा परियम इवात्मजम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 118, + "shloka": 26, + "text": "शुभानाम अपि जानामि कृतानां कर्मणां फलम\nमाता च पूजिता वृद्धा बराह्मणश चार्चितॊ मया" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 118, + "shloka": 27, + "text": "सकृज जातिगुणॊपेतः संगत्य गृहम आगतः\nअतिथिः पूजितॊ बरह्मस तेन मां नाजहात समृतिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 118, + "shloka": 28, + "text": "कर्मणा तेन चैवाहं सुखाशाम इह लक्षये\nतच छरॊतुम अहम इच्छामि तवत्तः शरेयस तपॊधन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 119, + "shloka": 1, + "text": "[व]\nशुभेन कर्मणा यद वै तिर्यग्यॊनौ न मुह्यसे\nममैव कीट तत कर्म येन तवं न परमुह्यसे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 119, + "shloka": 2, + "text": "अहं हि दर्शनाद एव तारयामि तपॊबलात\nतपॊबलाद धि बलवद बलम अन्यन न विद्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 119, + "shloka": 3, + "text": "जानामि पापैः सवकृतैर गतं तवां कीट कीटताम\nअवाप्स्यसि परं धर्मं धर्मस्थॊ यदि मन्यसे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 119, + "shloka": 4, + "text": "कर्मभूमिकृतं देवा भुञ्जते तिर्यगाश च ये\nधर्माद अपि मनुष्येषु कामॊ ऽरथश च यथा गुणैः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 119, + "shloka": 5, + "text": "वाग्बुद्धिपाणिपादैश चाप्य उपेतस्य विपश्चितः\nकिं हीयते मनुष्यस्य मन्दस्यापि हि जीवतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 119, + "shloka": 6, + "text": "जीवन हि कुरुते पूजां विप्राग्र्यः शशिसूर्ययॊः\nबरुवन्न अपि कथं पुण्यां तत्र कीट तवम एष्यसि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 119, + "shloka": 7, + "text": "गुणभूतानि भूतानि तत्र तवम उपभॊक्ष्यसे\nतत्र ते ऽहं विनेष्यामि बरह्मत्वं यत्र चेच्छसि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 119, + "shloka": 8, + "text": "स तथेति परतिश्रुत्य कीटॊ वर्त्मन्य अतिष्ठत\nतम ऋषिं दरष्टुम अगमत सर्वास्व अन्यासु यॊनिषु" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 119, + "shloka": 9, + "text": "शवाविद गॊधा वराहाणां तथैव मृगपक्षिणाम\nशवपाकवैश्य शूद्राणां कषत्रियाणां च यॊनिषु" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 119, + "shloka": 10, + "text": "स कीटेत्य एवम आभाष्य ऋषिणा सत्यवादिना\nपरतिस्मृत्याथ जग्राह पादौ मूर्ध्ना कृताञ्जलिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 119, + "shloka": 11, + "text": "[क]\nइदं तद अतुलं सथानम ईप्षितं दशभिर गुणैः\nयद अहं पराप्य कीटत्वम आगतॊ राजपुत्रताम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 119, + "shloka": 12, + "text": "वहन्ति माम अतिबलाः कुञ्जरा हेममालिनः\nसयन्दनेषु च काम्बॊजा युक्ताः परमवाजिनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 119, + "shloka": 13, + "text": "उष्ट्राश्वतर युक्तानि यानानि च वहन्ति माम\nस बान्धवः सहामात्यश चाश्नामि पिशितौदनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 119, + "shloka": 14, + "text": "गृहेषु सुनिवासेषु सुखेषु शयनेषु च\nपरार्ध्येषु महाभाग सवपामीह सुपूजितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 119, + "shloka": 15, + "text": "सर्वेष्व अपररात्रेषु सूतमागधबन्दिनः\nसतुवन्ति मां यथा देवं महेन्द्रं परियवादिनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 119, + "shloka": 16, + "text": "परसादात सत्यसंधस्य भवतॊ ऽमिततेजसः\nयद अहं कीटतां परार्य संप्राप्तॊ राजपुत्रताम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 119, + "shloka": 17, + "text": "नमस ते ऽसतु महाप्राज्ञ किं करॊमि परशाधि माम\nतवत तपॊबलनिर्दिष्टम इदं हय अधितगं मया" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 119, + "shloka": 18, + "text": "[व]\nअर्चितॊ ऽहं तवया राजन वाग्भिर अद्य यदृच्छया\nअद्य ते कीटतां पराप्य समृतिर जाताजुगुप्सिता" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 119, + "shloka": 19, + "text": "न तु नाशॊ ऽसति पापस्य यत तवयॊपचितं पुरा\nशूद्रेणार्थ परधानेन नृशंसेनाततायिना" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 119, + "shloka": 20, + "text": "मम ते दर्शनं पराप्तं तच चैव सुकृतं पुरा\nतिर्यग्यॊनौ सम जातेन मम चाप्य अर्चनात तथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 119, + "shloka": 21, + "text": "इतस तवं राजपुत्रत्वाद बराह्मण्यं समवाप्स्यसि\nगॊब्राह्मण कृते पराणान हुत्वात्मीयान रणाजिरे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 119, + "shloka": 22, + "text": "राजपुत्र सुखं पराप्य ऋतूंश चैवाप्तदक्षिणान\nअथ मॊदिष्यसे सवर्गे बरह्मभूतॊ ऽवययः सुखी" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 119, + "shloka": 23, + "text": "तिर्यग्यॊनियाः शूद्रताम अभ्युपैति; शूद्रॊ वैश्यत्वं कषत्रियत्वं च वैश्यः\nवृत्तश्लाघी कषत्रियॊ बराह्मणत्वं; सवर्गं पुण्यं बराह्मणः साधुवृत्तः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 120, + "shloka": 1, + "text": "[भ]\nकषत्रधर्मम अनुप्राप्तः समरन्न एव स वीर्यवान\nतयक्त्वा च कीटतां राजंश चचार विपुलं तपः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 120, + "shloka": 2, + "text": "तस्य धर्मार्थविदुषॊ दृष्ट्वा तद विपुलं तपः\nआजगाम दविजश्रेष्ठः कृष्णद्वैपायनस तदा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 120, + "shloka": 3, + "text": "[व]\nकषात्रं चैव वरतं कीट भूतानां परिपालनम\nकषत्रं चैव वरतं धयायंस ततॊ विप्रत्वम एष्यसि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 120, + "shloka": 4, + "text": "पाहि सर्वाः परजाः सम्यक शुभाशुभविद आत्मवान\nशुभैः संविभजन कामैर अशुभानां च पावनैः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 120, + "shloka": 5, + "text": "आत्मवान भव सुप्रीतः सवधर्मचरणे रतः\nकषात्रीं तनुं समुत्सृज्य ततॊ विप्रत्वम एष्यसि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 120, + "shloka": 6, + "text": "[भ]\nसॊ ऽथारण्यम अभिप्रेत्य पुनर एव युधिष्ठिर\nमहर्षेर वचनं शरुत्वा परजा धर्मेण पाल्य च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 120, + "shloka": 7, + "text": "अचिरेणैव कालेन कीटः पार्थिव सत्तम\nपरजापालनधर्मेण परेत्य विप्रत्वम आगतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 120, + "shloka": 8, + "text": "ततस तं बराह्मणं दृष्ट्वा पुनर एव महायशाः\nआजगाम महाप्राज्ञः कृष्णद्वैपायनस तदा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 120, + "shloka": 9, + "text": "[व]\nभॊ भॊ विप्रर्षभ शरीमन मा वयथिष्ठाः कथं चन\nशुभकृच छुभयॊनीषु पापकृत पापयॊनिषु\nउपपद्यति धर्मज्ञ यथा धर्मं यथागमम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 120, + "shloka": 10, + "text": "तस्मान मृत्युभयात कीट मा वयथिष्ठाः कथं चन\nधर्मलॊपाद भयं ते सयात तस्माद धर्मं चरॊत्तमम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 120, + "shloka": 11, + "text": "[क]\nसुखात सुखतरं पराप्तॊ भगवंस तवत्कृते हय अहम\nधर्ममूलां शरियं पराप्य पाप्मा नष्ट इहाद्य मे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 120, + "shloka": 12, + "text": "[भ]\nभगवद वचनात कीटॊ बराह्मण्यं पराप्य दुर्लभम\nअकरॊत पृथिवीं राजन यज्ञयूप शताङ्किताम\nततः सालॊक्यम अगमद बरह्मणॊ बरह्म वित्तमः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 120, + "shloka": 13, + "text": "अवाप च परं कीटः पार्थ बरह्म सनातनम\nसवकर्मफलनिर्वृत्तं वयासस्य वचनात तदा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 120, + "shloka": 14, + "text": "ते ऽपि यस्मात सवभावेन हताः कषत्रिय पुंगवाः\nसंप्राप्तास ते गतिं पुण्यां तस्मान मा शॊच पुत्रक" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 121, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nविद्या तपश च दानं च किम एतेषां विशिष्यते\nपृच्छामि तवा सतां शरेष्ठ तन मे बरूहि पितामह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 121, + "shloka": 2, + "text": "[भ]\nअत्राप्य उदाहरन्तीमम इतिहासं पुरातनम\nमैत्रेयस्य च संवादं कृष्णद्वैपायनस्य च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 121, + "shloka": 3, + "text": "कृष्ण दवैपायनॊ राजन्न अज्ञाच चरितं चरन\nवाराणस्याम उपातिष्ठन मैत्रेयं सवैरिणी कुले" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 121, + "shloka": 4, + "text": "तम उपस्थितम आसीनं जञात्वा स मुनिसत्तमम\nअर्चित्वा भॊजयाम आस मैत्रेयॊ ऽशनम उत्तमम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 121, + "shloka": 5, + "text": "तदन्नम उत्तमं भुक्त्वा गुणवत सार्वकामिकम\nपरतिष्ठमानॊ ऽसमयत परीतः कृष्णॊ महामनाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 121, + "shloka": 6, + "text": "तम उत्स्मयन्तं संप्रेक्ष्य मैत्रेयः कृष्णम अब्रवीत\nकारणं बरूहि धर्मात्मन यॊ ऽसमयिष्ठाः कुतश च ते\nतपस्विनॊ धृतिमतः परमॊदः समुपागतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 121, + "shloka": 7, + "text": "एतत पृच्छामि ते विद्वन्न अभिवाद्य परणम्य च\nआत्मनश च तपॊ भाग्यं महाभाग्यं तथैव च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 121, + "shloka": 8, + "text": "पृथग आचरतस तात पृथग आत्मनि चात्मनॊः\nअल्पान्तरम अहं मन्ये विशिट्षम अपि वा तवया" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 121, + "shloka": 9, + "text": "[व]\nअतिच्छेदातिवादाभ्यां समयॊ ऽयं समुपागतः\nअसत्यं वेद वचनं कस्माद वेदॊ ऽनृतं वदेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 121, + "shloka": 10, + "text": "तरीण्य एव तु पदान्य आहुः पुरुषस्यॊत्तमं वरतम\nन दरुह्येच चैव दद्याच च सत्यं चैव परं वदेत\nइदानीं चैव नः कृत्यं पुरस्ताच च परं समृतम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 121, + "shloka": 11, + "text": "अल्पॊ ऽपि तादृशॊ दायॊ भवत्य उत महाफलः\nतृषिताय च यद दत्तं हृदयेनानसूयता" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 121, + "shloka": 12, + "text": "तृषितस तृषिताय तवं दत्त्वैतद अशनं मम\nअजैषीर महतॊ लॊकान महायज्ञैर इवाभिभॊ\nअतॊ दानपवित्रेण परीतॊ ऽसमि तपसैव च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 121, + "shloka": 13, + "text": "पुण्यस्यैव हि ते गन्धः पुण्यस्यैव च दर्शनम\nपुण्यश च वाति गन्धस ते मन्ये कर्मविधानतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 121, + "shloka": 14, + "text": "अधिकं मार्जनात तात तथैवाप्य अनुलेपनात\nशुभं सर्वपवित्रेभ्यॊ दानम एव परं भवेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 121, + "shloka": 15, + "text": "यानीमान्य उत्तमानीह वेदॊक्तानि परशंससि\nतेषां शरेष्ठतमं दानम इति मे नास्ति संशयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 121, + "shloka": 16, + "text": "दानकृद्भिः कृतः पन्था येन यान्ति मनीषिणः\nते हि पराणस्य दातारस तेषु धर्मः परतिष्ठितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 121, + "shloka": 17, + "text": "यथा वेदाः सवधीताश च यथा चेन्द्रियसंयमः\nसर्वत्यागॊ यथा चेह तथा दानम अनुत्तमम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 121, + "shloka": 18, + "text": "तवं हि तात सुखाद एव सुखम एष्यसि शॊभनम\nसुखात सुखतर पराप्तिम आप्नुते मतिमान नरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 121, + "shloka": 19, + "text": "तन नः परत्यक्षम एवेदम उपलब्धम असंशयम\nशरीमन्तम आप्नुवन्त्य अर्था दानं यज्ञस तथा सुखम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 121, + "shloka": 20, + "text": "सुखाद एव परं दुःखं दुःखाद अन्यत परं सुखम\nदृश्यते हि महाप्राज्ञ नियतं वै सवभावतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 121, + "shloka": 21, + "text": "तरिविधानीह वृत्तानि नरस्याहुर मनीषिणः\nपुण्यम अन्यत पापम अन्यन न पुण्यं न च पापकम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 121, + "shloka": 22, + "text": "न वृत्तं मन्यते ऽनयस्य मन्यते ऽनयस्य पापकम\nतथा सवकर्म निर्वृत्तं न पुण्यं न च पापकम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 121, + "shloka": 23, + "text": "रमस्वैधस्व मॊदस्य देहि चैव यजस्व च\nन तवाम अभिभविष्यन्ति वैद्या न च तपस्विनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 122, + "shloka": 1, + "text": "[भ]\nएवम उक्तः परत्युवाच मैत्रेयः कर्म पूजकः\nअत्यन्तं शरीमति कुले जातः पराज्ञॊ बहुश्रुतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 122, + "shloka": 2, + "text": "असंशयं मह पराज्ञ यथैवात्थ तथैव तत\nअनुज्ञातस तु भवता किं चिद बरूयाम अहं विभॊ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 122, + "shloka": 3, + "text": "[व]\nयद यद इच्छसि मैत्रेय यावद यावद यथातथा\nबरूहि तावन महाप्राज्ञ शुश्रूषे वचनं तव" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 122, + "shloka": 4, + "text": "[म]\nनिर्दॊषं निर्मलं चैव वचनं दानसंहितम\nविद्या तपॊभ्यां हि भवान भावितात्मा न संशयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 122, + "shloka": 5, + "text": "भवतॊ भावितात्मत्वाद दायॊ ऽयं सुमहान मम\nभूयॊ बुद्ध्यानुपश्यामि सुसमृद्धतपा इव" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 122, + "shloka": 6, + "text": "अपि मे दर्शनाद एव भवतॊ ऽभयुदयॊ महान\nमन्ये भवत्प्रसादॊ ऽयं तद धि कर्म सवभावतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 122, + "shloka": 7, + "text": "तपः शरुतं च यॊनिश चाप्य एतद बराह्मण्य कारणम\nतरिभिर गुणैः समुदितस ततॊ भवति वै दविजः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 122, + "shloka": 8, + "text": "तस्मिंस तृप्ते च तृप्यन्ते पितरॊ दैवतानि च\nन हि शरुतवतां किं चिद अधिकं बराह्मणाद ऋते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 122, + "shloka": 9, + "text": "यथा हि सुकृते कषेत्रे फलं विन्दति मानवः\nएवं दत्त्वा शरुतवति फलं दाता समश्नुते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 122, + "shloka": 10, + "text": "बराह्मणश चेन न विद्येत शरुतवृत्तॊपसंहितः\nपरतिग्रहीता दानस्य मॊघं सयाद धनिनां धनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 122, + "shloka": 11, + "text": "अ���न हय अविद्वान हन्त्य अन्नम अद्यमानं च हन्ति तम\nतं च हन्यति यस्यान्नं स हत्वा हन्यते ऽबुधः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 122, + "shloka": 12, + "text": "परभुर हय अन्नम अदन विद्वान पुनर जनयतीश्वरः\nस चान्नाज जायते तस्मात सूक्ष्म एव वयतिक्रमः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 122, + "shloka": 13, + "text": "यद एव ददतः पुण्यं तद एव परतिगृह्णतः\nन हय एकचक्रं वर्तेत इत्य एवम ऋषयॊ विदुः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 122, + "shloka": 14, + "text": "यत्र वै बराह्मणाः सन्ति शरुतवृत्तॊपसंहिताः\nतत्र दानफलं पुण्यम इह चामुत्र चाश्नुते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 122, + "shloka": 15, + "text": "ये यॊनिशुद्धाः सततं तपस्य अभिरता भृशम\nदानाध्ययनसंपन्नास ते वै पूज्यतमाः सदा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 122, + "shloka": 16, + "text": "तैर हि सद्भिः कृतः पन्थाश चेतयानॊ न मुह्यते\nते हि सवर्गस्य नेतारॊ यज्ञवाहाः सनातनाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 123, + "shloka": 1, + "text": "[भ]\nएवम उक्तः स भगवान मैत्रेयं परत्यभाषत\nदिष्ट्यैवं तवं विजानासि दिष्ट्या ते बुद्धिर ईदृशी\nलॊकॊ हय अयं गुणान एव भूयिष्ठं सम परशंसति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 123, + "shloka": 2, + "text": "रूपमानवयॊ मानश्री मानाश चाप्य असंशयम\nदिष्ट्या नाभिभवन्ति तवां दैवस ते ऽयम अनुग्रहः\nयत ते भृशतरं दानाद वर्तयिष्यामि तच छृणु" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 123, + "shloka": 3, + "text": "यानीहागम शास्त्राणि याश च काश चित परवृत्तयः\nतानि वेदं पुरस्कृत्य परवृत्तानि यथाक्रमम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 123, + "shloka": 4, + "text": "अहं दानं परशंसामि भवान अपि तपः शरुते\nतपः पवित्रं वेदस्य तपः सवर्गस्य साधनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 123, + "shloka": 5, + "text": "तपसा महद आप्नॊति विद्यया चेति नः शरुतम\nतपसैव चापनुदेद यच चान्यद अपि दुष्कृतम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 123, + "shloka": 6, + "text": "यद यद धि किं चित संधाय पुरुषस तप्यते तपः\nसर्वम एतद अवाप्नॊति बराह्मणॊ वेदपारगः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 123, + "shloka": 7, + "text": "दुरन्वयं दुष्प्रधृष्यं दुरापं दुरतिक्रमम\nसर्वं वै तपसाभ्येति तपॊहि बलवत्तरम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 123, + "shloka": 8, + "text": "सुरापॊ ऽसंमतादायी भरूणहा गुरुतल्पगः\nतपसा तरते सर्वम एनसश च परमुच्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 123, + "shloka": 9, + "text": "सर्वविद्यस तु चक्षुष्मान अपि यादृश तादृशः\nतपस्विनौ च ताव आहुस ताभ्यां कार्यं सदा नमः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 123, + "shloka": 10, + "text": "सर्वे पूज्याः शरुतधनास तथैव च तपस्व���नः\nदानप्रदाः सुखम्प्रेत्य पराप्नुवन्तीह च शरियम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 123, + "shloka": 11, + "text": "इमं च बरह्मलॊकं च लॊकं च बलवत्तरम\nअन्नदानैः सुकृतिनः परतिपद्यन्ति लौकिकाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 123, + "shloka": 12, + "text": "पूजिताः पूजयन्त्य एतान मानिता मानयन्ति च\nअदाता यत्र यत्रैति सर्वतः संप्रणुद्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 123, + "shloka": 13, + "text": "अकर्ता चैव कर्ता च लभते यस्य यादृशम\nयद्य एवॊर्ध्वं यद्य अवाक्च तवं लॊकम अभियास्यसि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 123, + "shloka": 14, + "text": "पराप्स्यसे तवन्न अपानानि यानि दास्यसि कानि चित\nमेधाव्य असि कुले जातः शरुतवान अनृशंसवान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 123, + "shloka": 15, + "text": "कौमार दारव्रतवान मैत्रेय निरतॊ भव\nएतद गृहाण परथमं परशस्तं गृहमेधिनाम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 123, + "shloka": 16, + "text": "यॊ भर्ता वासितातुष्टॊ भर्तुस तुष्टा च वासिता\nयस्मिन्न एवं कुले सर्वं कल्याणं तत्र वर्तते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 123, + "shloka": 17, + "text": "अद्भिर गात्रान मलम इव तमॊ ऽगनिप्रभया यथा\nदानेन तपसा चैव सर्वपापम अपॊह्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 123, + "shloka": 18, + "text": "सवस्ति पराप्नुहि मैत्रेय गृहान साधु वरजाम्य अहम\nएतन मनसि कर्तव्यं शरेय एवं भविष्यति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 123, + "shloka": 19, + "text": "तं परणम्याथ मैत्रेयः कृत्वा चाभिप्रदक्षिणम\nसवस्ति पराप्नॊतु भगवान इत्य उवाच कृताञ्जलिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 124, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nसत सत्रीणां समुदाचारं सव धर्मभृतां वर\nशरॊतुम इच्छाम्य अहं तवत्तस तं मे बरूहि पितामह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 124, + "shloka": 2, + "text": "[भ]\nसर्वज्ञां सर्वधर्मज्ञां देवलॊके मनस्विनीम\nकैकेयी सुमना नाम शाण्डिलीं पर्यपृच्छत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 124, + "shloka": 3, + "text": "केन वृत्तेन कल्याणि समाचारेण केन वा\nविधूय सर्वपापानि देवलॊकं तवम आगता" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 124, + "shloka": 4, + "text": "हुताशनशिखेव तवं जवलमाना सवतेजसा\nसुता ताराधिपस्येव परभया दिवम आगता" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 124, + "shloka": 5, + "text": "अरजांसि च वस्त्राणि धारयन्ती गतक्लमा\nविमानस्था शुभे भासि सहस्रगुणम ओजसा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 124, + "shloka": 6, + "text": "न तवम अल्पेन तपसा दानेन नियमेन वा\nइमं लॊकम अनुप्राप्ता तस्मात तत्त्वं वदस्व मे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 124, + "shloka": 7, + "text": "इति पृष्टा सुमनया मधुरं चारुहासिनी\nशाण्डिली निभृतं वाक्यं सुमनाम इदम अब्रवीत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 124, + "shloka": 8, + "text": "नाहं काषायवसना नापि वल्कलधारिणी\nन च मुण्डा न जटिला भूत्वा देवत्वम आगता" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 124, + "shloka": 9, + "text": "अहितानि च वाक्यानि सर्वाणि परुषाणि च\nअप्रमत्ता च भर्तारं कदा चिन नाहम अब्रुवम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 124, + "shloka": 10, + "text": "देवतानां पितॄणां च बराह्मणानां च पूजने\nअप्रमत्ता सदा युक्ता शवश्रू शवशुर वर्तिनी" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 124, + "shloka": 11, + "text": "पैशुन्ये न परवर्तामि न ममैतन मनॊगतम\nअद्वारे न च तिष्ठामि चिरं न कथयामि च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 124, + "shloka": 12, + "text": "असद वा हसितं किं चिद अहितं वापि कर्मणा\nरहस्यम अरहस्यं वा न परवर्तामि सर्वथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 124, + "shloka": 13, + "text": "कार्यार्थे निर्गतं चापि भर्तारं गृहम आगतम\nआसनेनॊपसंयॊज्य पूजयामि समाहिता" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 124, + "shloka": 14, + "text": "यद यच च नाभिजानाति यद भॊज्यं नाभिनन्दति\nभक्ष्यं वाप्य अथ वा लेह्यं तत सर्वं वर्जयाम अहम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 124, + "shloka": 15, + "text": "कुटुम्बार्थे समानीतं यत किं चित कार्यम एव तु\nपरातर उत्थाय तत सर्वं कारयामि करॊमि च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 124, + "shloka": 16, + "text": "परवासं यदि मे भर्ता याति कार्येण केन चित\nमङ्गलैर बहुभिर युक्ता भवामि नियता सदा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 124, + "shloka": 17, + "text": "अञ्जनं रॊचनां चैव सनानं माल्यानुलेपनम\nपरसाधनं च निष्क्रान्ते नाभिनन्दामि भर्तरि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 124, + "shloka": 18, + "text": "नॊत्थापयामि भर्तारं सुखसुप्तम अहं सदा\nआतुरेष्व अपि कार्येषु तेन तुष्यति मे मनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 124, + "shloka": 19, + "text": "नायासयामि भर्तारं कुटुम्बार्थे च सर्वदा\nगुप्तगुह्या सदा चास्मि सुसंमृष्टनिवेशना" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 124, + "shloka": 20, + "text": "इमं धर्मपथं नारी पालयन्ती समाहिता\nअरुन्धतीव नारीणां सवर्गलॊके महीयते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 124, + "shloka": 21, + "text": "[भ]\nएतद आख्याय सा देवी सुमनायै तपस्विनी\nपतिधर्मं महाभागा जगामादर्शनं तदा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 124, + "shloka": 22, + "text": "यश चेदं पाण्डवाख्यानं पठेत पर्वणि पर्वणि\nस देवलॊकं संप्राप्य नन्दने सुसुखं वसेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 125, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nसाम्ना वापि परदाने वा जयायः किं भवतॊ मतम\nपरब्रूहि भरतश्रेष्ठ यद अत्र वयतिरिच्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 125, + "shloka": 2, + "text": "[भ]\nसाम्ना परसाद्यते कश चिद दानेन च तथापरः\nपुरुषः परकृतिं जञात्वा तयॊर एकतरं भजेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 125, + "shloka": 3, + "text": "गुणांस तु शृणु मे राजन सान्त्वस्य भरतर्षभ\nदारुणान्य अपि भूतानि सान्त्वेनाराधयेद यथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 125, + "shloka": 4, + "text": "अत्राप्य उदाहरन्तीमम इतिहासं पुरातनम\nगृहीत्वा रक्षसा मुक्तॊ दविजातिः कानने यथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 125, + "shloka": 5, + "text": "कश चित तु बुद्धिसंपन्नॊ बराह्मणॊ विजने वने\nगृहीतः कृच्छ्रम आपन्नॊ रक्षसा भक्षयिष्यता" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 125, + "shloka": 6, + "text": "स बुद्धिश्रुत संपन्नस तं दृष्ट्वातीव भीषणम\nसामैवास्मिन परयुयुजे न मुमॊह न विव्यथे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 125, + "shloka": 7, + "text": "रक्षस तु वाचा संपूज्य परश्नं पप्रच्छ तं दविजम\nमॊक्ष्यसे बरूहि मे परश्नं केनास्मि हरिणः कृशः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 125, + "shloka": 8, + "text": "मुहूर्तम अथ संचिन्त्य बराह्मणस तस्य रक्षसः\nआभिर गाथाभिर अव्यग्रः परश्नं परतिजगाद ह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 125, + "shloka": 9, + "text": "विदेशस्थॊ विलॊकस्थॊ विना नूनं सुहृज्जनैः\nविषयान अतुलान भुङ्क्षे तेनासि हरिणः कृशः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 125, + "shloka": 10, + "text": "नूनं मित्राणि ते रक्षः साधूपचरितान्य अपि\nसवदॊषाद अपरज्यन्ते तेनासि हरिणः कृशः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 125, + "shloka": 11, + "text": "धनैश्वर्याधिकाः सतब्धास तवद गुणैः परमावराः\nअवजानन्ति नूनं तवां तेनासि हरिणः कृशः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 125, + "shloka": 12, + "text": "गुणवान विगुणान अन्यान नूनं पश्यसि सत्कृतान\nपराज्ञॊ ऽपराज्ञान विनीतात्मा तेनासि हरिणः कृशः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 125, + "shloka": 13, + "text": "अवृत्त्या कलिश्यमानॊ ऽपि वृत्त्युपायान विहर्हयन\nमाहात्म्याद वयथसे नूनं तेनासि हरिणः कृशः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 125, + "shloka": 14, + "text": "संपीड्यात्मानम आर्यत्वात तवया कश चिद उपस्कृतः\nजितं तवां मन्यते साधॊ तेनासि हरिणः कृशः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 125, + "shloka": 15, + "text": "कलिश्यमानान विमार्गेषु कामक्रॊधावृतात्मनः\nमन्ये नु धयायसि जनांस तेनासि हरिणः कृशः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 125, + "shloka": 16, + "text": "पराज्ञैः संभावितॊ नूनं न पराज्ञैर उपसंहितः\nहरीमान अमर्षी दुर्वृत्तैस तेनासि हरिणः कृशः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 125, + "shloka": 17, + "text": "नूनं मित्र मुखः शत्रुः कश चिद आर्यवद आचरन\nवञ्चयित्वा गतस तवां वै तेनासि हरिणः कृशः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 125, + "shloka": 18, + "text": "परकाशार्थ गतिर नूनं रहस्यकुशलः कृती\nतज्ज्ञैर न पूज्यसे नूनं तेनासि हरिणः कृशः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 125, + "shloka": 19, + "text": "असत्स्व अभिनिविष्टेषु बरुवतॊ मुक्तसंशयम\nगुणास ते न विराजन्ते तेनासि हरिणः कृशः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 125, + "shloka": 20, + "text": "धनबुद्धिश्रुतैर हीनः केवलं तेनसान्वितः\nमहत परार्थयसे नूनं तेनासि हरिणः कृशः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 125, + "shloka": 21, + "text": "तपः परणिहितात्मानं मन्ये तवारण्य काङ्क्षिणम\nबन्धुवर्गॊ न गृह्णाति तेनासि हरिणः कृशः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 125, + "shloka": 22, + "text": "नूनम अर्थवतां मध्ये तव वाक्यम अनुत्तमम\nन भाति काले ऽभिहितं तेनासि हरिणः कृशः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 125, + "shloka": 23, + "text": "दृढपूर्वश्रुतं मूर्खं कुपितं हृदयप्रियम\nअनुनेतुं न शक्नॊषि तेनासि हरिणः कृशः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 125, + "shloka": 24, + "text": "नूनम आसंजयित्वा ते कृत्ये कस्मिंश चिद ईप्सिते\nकश चिद अर्थयते ऽतयर्थं तेनासि हरिणः कृशः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 125, + "shloka": 25, + "text": "नूनं तवा सवगुणापेक्षं पूजयानं सुहृद धरुवम\nमयार्थ इति जानाति तेनासि हरिणः कृशः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 125, + "shloka": 26, + "text": "अन्तर्गतम अभिप्रायं न नूनं लज्जयेच्छसि\nविवक्तुं पराप्ति शैथिल्यात तेनासि हरिणः कृशः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 125, + "shloka": 27, + "text": "नाना बुद्धिरुचीँल लॊके मनुष्यान नूनम इच्छसि\nगरहीतुं सवगुणैः सर्वांस तेनासि हरिणः कृशः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 125, + "shloka": 28, + "text": "अविद्वान भीरुर अल्पार्थॊ विद्या विक्रमदानजम\nयशः परार्थयसे नूनं तेनासि हरिणः कृशः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 125, + "shloka": 29, + "text": "चिराभिलषितं किं चित फलम अप्राप्तम एव ते\nकृतम अन्यैर अपहृतं तेनासि हरिणः कृशः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 125, + "shloka": 30, + "text": "नूनम आत्मकृतं दॊषम अपश्यन किं चिद आत्मनि\nअकारणे ऽभिशस्तॊ ऽसि तेनासि हरिणः कृशः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 125, + "shloka": 31, + "text": "सुहृदाम अप्रमत्तानाम अप्रमॊक्ष्यार्थ हानिजम\nदुःखम अर्थगुणैर हीनं तेनासि हरिणः कृशः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 125, + "shloka": 32, + "text": "साधून गृहस्थान दृष्ट्वा च तथासाधून वनेचरान\nमुक्तांश चावसथे सक्तांस तेनासि हरिणः कृशः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 125, + "shloka": 33, + "text": "धर्म्यम अर्थं च काले च देशे चाभिहितं वचः\nन परतिष्ठति ते नूनं तेनासि हरिणः कृशः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 125, + "shloka": 34, + "text": "दत्तान अकुशलैर अर्थान मनीषी संजिजीविषुः\nपराप्य वर्तयसे नूनं तेनासि हरिणः कृशः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 125, + "shloka": 35, + "text": "पापान विवर्धतॊ देष्ट्वा कल्याणांश चावसीदतः\nधरुवं मृगयसे यॊग्यं तेनासि हरिणः कृशः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 125, + "shloka": 36, + "text": "परस्परविरुद्धानां परियं नूनं चिकीर्षसि\nसुहृदाम अविरॊधेन तेनासि हरिणः कृशः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 125, + "shloka": 37, + "text": "शरॊत्रियांश च विकर्मस्थान पराज्ञांश चाप्य अजितेन्द्रियान\nमन्ये ऽनुध्यायसि जनांस तेनासि हरिणः कृशः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 125, + "shloka": 38, + "text": "एवं संपूजितं रक्षॊविप्रं तं परत्यपूजयत\nसखायम अकरॊच चैनं संयॊज्यार्थैर मुमॊच ह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 126, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nपितामह महाप्राज्ञ सर्वशास्त्रविशारद\nआगमैर बहुभिः सफीतॊ भवान नः परथितः कुले" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 126, + "shloka": 2, + "text": "तवत्तॊ धर्मार्थसंयुक्तम आयत्यां च सुखॊदयम\nआश्चर्यभूतं लॊकस्य शरॊतुम इच्छाम्य अरिंदम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 126, + "shloka": 3, + "text": "अयं च कालः संप्राप्तॊ दुर्लभ जञातिबान्धवः\nशास्ता च न हि नः कश चित तवाम ऋते भरतर्षभ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 126, + "shloka": 4, + "text": "यदि ते ऽहम अनुग्राह्यॊ भरातृभिः सहितॊ ऽनघ\nवक्तुम अर्हसि नः परश्नं यत तवां पृच्छामि पार्थिव" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 126, + "shloka": 5, + "text": "अयं नारायणः शरीमान सर्वपार्थिवसंमतः\nभवन्तं बहुमानेन परश्रयेण च सेवते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 126, + "shloka": 6, + "text": "अस्य चैव समक्षं तवं पर्थिवानां च सर्वशः\nभरातॄणां च परियार्थं मे सनेहाद भाषितुम अर्हसि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 126, + "shloka": 7, + "text": "[व]\nतस्य तद वचनं शरुत्वा सनेहाद आगतसंभ्रमः\nभीष्मॊ भागीरथी पुत्र इदं वचनम अब्रवीत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 126, + "shloka": 8, + "text": "हन्त ते कथयिष्यामि कथाम अतिमनॊ रमाम\nअस्य विष्णॊः पुरा राजन परभावॊ ऽयं मया शरुतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 126, + "shloka": 9, + "text": "यश च गॊवृषभाङ्कस्य परभावस तं च मे शृणु\nरुद्राण्याः संशयॊ यश च दम्पत्यॊस तं च मे शृणु" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 126, + "shloka": 10, + "text": "वरतं चचार धर्मात्मा कृष्णॊ दवादश वार्षिकम\nदीक्षितं चागतौ दरष्टुम उभौ नारद पर्वतौ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 126, + "shloka": 11, + "text": "कृष्णद्वैपायनश चैव धौम्यश च जपतां वरः\nदेवलः काश्यपश चैव हस्तिकाश्यप एव च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 126, + "shloka": 12, + "text": "अपरे ऋषयः सन्तॊ दीक्षा दमसमन्विताः\nशिष्यैर अनुगताः सर्वे देवकल्पैस तपॊधनैः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 126, + "shloka": 13, + "text": "तेषाम अतिथिसत्कारम अर्चनीयं कुलॊचितम\nदेवकी तनयः परीतॊ देवकल्पम अकल्पयत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 126, + "shloka": 14, + "text": "हरितेषु सुवर्णेषु बर्हिष्केषु नवेषु च\nउपॊपविविशुः परीता विष्टरेषु महर्षयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 126, + "shloka": 15, + "text": "कथाश चक्रुस ततस ते तु मधुरा धर्मसंहिताः\nराजर्षीणां सुराणां च ये वसन्ति तपॊधनाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 126, + "shloka": 16, + "text": "ततॊ नारायणं तेजॊ वरतचर्येन्धनॊत्थितम\nवक्त्रान निःसृत्य कृष्णस्य वह्निर अद्भुतकर्मणः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 126, + "shloka": 17, + "text": "सॊ ऽगनिर ददाह तं शैलं स दरुमं स लता कषुपम\nस पक्षिमृगसंघातं स शवापदसरीसृपम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 126, + "shloka": 18, + "text": "मृगैश च विविधाकारैर हाहाभूतम अचेतनम\nशिखरं तस्य शैलस्य मथितं दीप्तदर्शनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 126, + "shloka": 19, + "text": "स तु वह्निर महाज्वालॊ दग्ध्वा सर्वम अशेषतः\nविष्णॊः समीपम आगम्य पादौ शिष्यवद अस्पृशत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 126, + "shloka": 20, + "text": "ततॊ विष्णुर वनं देष्ट्वा निर्दग्धम अरिकर्शनः\nसौम्यैर दृष्टिनिपातैस तत पुनः परकृतिम आनयत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 126, + "shloka": 21, + "text": "तथैव स गिरिर भूयः परपुष्पितलता दरुमः\nस पक्षिगणसंघुष्टः स शवापदसरीसृपः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 126, + "shloka": 22, + "text": "तद अद्भुतम अचिन्त्यं च दृष्ट्वा मुनिगणस तदा\nविस्मितॊ हृष्टलॊमा च बभूवास्राविलेक्षणः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 126, + "shloka": 23, + "text": "ततॊ नारायणॊ दृष्ट्वा तान ऋषीन विस्मयान्वितान\nपरश्रितं मधुरं सनिग्धं पप्रच्छ वदतां वरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 126, + "shloka": 24, + "text": "किम अस्य ऋषिपूगस्य तयक्तसङ्गस्य नित्यशः\nनिर्ममस्यागमवतॊ विस्मयः समुपागतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 126, + "shloka": 25, + "text": "एतम एं संशयं सर्वं याथातथ्यम अनिन्दिताः\nऋषयॊ वक्तुम अर्हन्ति निश्चितार्थं तपॊधनाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 126, + "shloka": 26, + "text": "[रसयह]\nभवान विसृजते लॊकान भवान संहरते पुनः\nभवाञ शीतं भवान उष्णं भवान एव परवर्षति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 126, + "shloka": 27, + "text": "पृथिव्यां यानि भूतानि सथावराणि चराणि च\nतेषां पिता तवं माता च परभुः परभव एव च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 126, + "shloka": 28, + "text": "एतन नॊ विस्मयकरं परशंस मधुसूदन\nतवम एवार्हसि कल्याण वक्तुं वह्नेर विनिर्गमम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 126, + "shloka": 29, + "text": "ततॊ विगतसंत्रासा वयम अप्य अरिकर्शन\nयच छरुतं यच च दृष्टं नस तत परवक्ष्यामहे हरे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 126, + "shloka": 30, + "text": "[वासुदेव]\nएतत तद वैष्णवं तेजॊ मम वक्त्राद विनिःसृतम\nकृष्ण वर्त्मा युगान्ताभॊ येनायं मथितॊ गिरिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 126, + "shloka": 31, + "text": "ऋषयश चार्तिम आपन्ना जितक्रॊधा जितेन्द्रियाः\nभवन्तॊ वयथिताश चासन देवकल्पास तपॊधनाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 126, + "shloka": 32, + "text": "वरतचर्या परीतस्य तपस्विव्रतसेवया\nमम वह्निः समुद्भूतॊ न वै वयथितुम अर्हथ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 126, + "shloka": 33, + "text": "वरतं चर्तुम इहायातस तव अहं गिरिम इमं शुभम\nपुत्रं चात्मसमं वीर्ये तपसा सरष्टुम आगतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 126, + "shloka": 34, + "text": "ततॊ ममात्मा यॊ देहे सॊ ऽगनिर भूत्वा विनिःसृतः\nगतश च वरदं दरष्टुं सर्वलॊकपितामहम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 126, + "shloka": 35, + "text": "तेन चात्मानुशिष्टॊ मे पुत्रत्वे मुनिसत्तमाः\nतेजसॊ ऽरधेन पुत्रस ते भवितेति वृषध्वजः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 126, + "shloka": 36, + "text": "सॊ ऽयम अह्निर उपागम्य पादमूले ममान्तिकम\nशिष्यवत परिचर्याथ शान्तः परकृतिम आगतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 126, + "shloka": 37, + "text": "एतद अस्य रहस्यं वः पद्मनाभस्य धीमतः\nमया परेम्णा समाख्यातं न भीः कार्या तपॊधनाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 126, + "shloka": 38, + "text": "सर्वत्रगतिर अव्यग्रा भवतां दीर्घदर्शनाः\nतपस्विव्रतसंदीप्ता जञानविज्ञानशॊभिताः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 126, + "shloka": 39, + "text": "यच छरुतं यच च वॊ दृष्टं दिवि वा यदि वा भुवि\nआश्चर्यं परमं किं चित तद भवन्तॊ बरुवन्तु मे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 126, + "shloka": 40, + "text": "तस्यामृत निकाशस्य वान मधॊर अस्ति मे सपृहा\nभवद्भि कथितस्येह तपॊवननिवासिभिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 126, + "shloka": 41, + "text": "यद्य अप्य अहम अदृष्टं वा दिव्यम अद्भुतदर्शनम\nदिवि वा भुवि वा किं चित पश्याम्य अमलदर्शनाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 126, + "shloka": 42, + "text": "परकृतिः सा मम परा न कव चित परतिहन्यते\nन चात्मगतम ऐश्वर्यम आश्चर्यं परतिभाति मे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 126, + "shloka": 43, + "text": "शरद्धेयः कथितॊ हय अर्थः सज्जन शरवणं गतः\nचिरं तिष्ठति मेदिन्यां शैले लेख्यम इवार्पितम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 126, + "shloka": 44, + "text": "तद अहं सज्जन मुखान निःसृतं तत्समागमे\nकथयिष्याम्य अहर अहर बुद्धिदीप करं नृणाम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 126, + "shloka": 45, + "text": "ततॊ मुनिगणाः सर्वे परश्रिताः कृष्ण संनिधौ\nनेत्रैः पद्मदल परख्यैर अपश्यन्त जनार्दनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 126, + "shloka": 46, + "text": "वर्धयन्तस तथैवान्ये पूजयन्तस तथापरे\nवाग्भिर ऋग भाषितार्थाभिः सतुवन्तॊ मधुसूदनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 126, + "shloka": 47, + "text": "ततॊ मुनिगणाः सर्वे नारदं देव दर्शनम\nतदा नियॊजयाम आसुर वचने वाक्यकॊविदम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 126, + "shloka": 48, + "text": "यद आश्चर्यम अचिन्त्यं च गिरौ हिमवति परभॊ\nअनुभूतं मुनिगणैस तीर्थयात्रा परायणैः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 126, + "shloka": 49, + "text": "तद भवान ऋषिसंघस्य हितार्थं सर्वचॊदितः\nयथादृष्टं हृषीकेशे सर्वम आख्यातुम अर्हति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 126, + "shloka": 50, + "text": "एवम उक्तः स मुनिभिर नारदॊ भगवान ऋषिः\nकथयाम आस देवर्षिः पूर्ववृत्तां कथां शुभाम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 127, + "shloka": 1, + "text": "[भ]\nततॊ नारायण सुहृन नारदॊ भगवान ऋषिः\nशंकरस्यॊमया सार्धं संवादं परत्यभाषत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 127, + "shloka": 2, + "text": "तपश चचार धर्मात्मा वृषभाङ्कः सुरेश्वरः\nपुण्ये गिरौ हिमवति सिद्धचारणसेविते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 127, + "shloka": 3, + "text": "नानौषधि युते रम्ये नानापुष्पसमाकुले\nअप्सरॊगणसंकीर्णे भूतसंघ निषेविते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 127, + "shloka": 4, + "text": "तत्र देवॊ मुदा युक्तॊ भूतसंघ शतैर वृतः\nनानारूपैर विरूपैश च दिव्यैर अद्भुतदर्शनैः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 127, + "shloka": 5, + "text": "सिंहव्याघ्र गजप्रख्यैः सर्वजातिसमन्वितैः\nकरॊष्टुक दवीपिवदनैर ऋक्षर्षभ मुखैस तथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 127, + "shloka": 6, + "text": "उलूक वदनैर भीमैः शयेनभासमुखैस तथा\nनानावर्णमृगप्रख्यैः सर्वजातिसमन्वयैः\nकिंनरैर देवगन्धर्वैर यक्षभूतगणैस तथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 127, + "shloka": 7, + "text": "दिव्यपुष्पसमाकीर्णं दिव्यमाला विभूषितम\nदिव्यचन्दन संयुक्तं दिव्यधूपेन धूपितम\nतत सदॊ वृषभाङ्कस्य दिव्यवादित्र नादितम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 127, + "shloka": 8, + "text": "मृदङ्गपणवॊद्घुष्टं शङ्खभेरी निनादितम\nनृत्यद्भिर भूतसंघैश च बर्हिणैश च समन्तत���" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 127, + "shloka": 9, + "text": "परनृत्ताप्सरसं दिव्यं दिव्यस्त्री गणसेवितम\nदृष्टिकान्तम अनिर्देश्यं दिव्यम अद्भुतदर्शनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 127, + "shloka": 10, + "text": "स गिरिस तपसा तस्य भूतेशस्य वयरॊचत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 127, + "shloka": 11, + "text": "सवाध्यायपरमैर विप्रैर बरह्मघॊषैर विनादितः\nषट पदैर उपगीतैश च माधवा परतिमॊ गिरिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 127, + "shloka": 12, + "text": "तं महॊत्सव संकाशं भीमरूपधरं पुनः\nदृष्ट्वा मुनिगणस्यासीत परा परीतिर जनार्दन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 127, + "shloka": 13, + "text": "मुनयश च महाभागाः सिद्धाश चैवॊर्ध्व रेतसः\nमरुतॊ वसवः साध्या विश्वे देवाः सनातनाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 127, + "shloka": 14, + "text": "यक्षा नागाः पिशाचाश च लॊकपाला हुताशनाः\nभावाश च सर्वे नयग भूतास तत्रैवासन समागताः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 127, + "shloka": 15, + "text": "ऋतवः सर्वपुष्पैश च वयकिरन्त महाद्भुतैः\nओषध्यॊ जवलमानाश च दयॊतयन्ति सम तद वनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 127, + "shloka": 16, + "text": "विहगाश च मुदा युक्ताः परानृत्यन वयनदंश च ह\nगिरिपृष्ठेषु रम्येषु वयाहरन्तॊ जनप्रियाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 127, + "shloka": 17, + "text": "तत्र देवॊ गिरितटे दिव्यधातुविभूषिते\nपर्यङ्क इव विभ्राजन्न उपविष्टॊ महामनाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 127, + "shloka": 18, + "text": "वयाघ्रचर्माम्बर धरः सिंहचर्मॊत्तरच छदः\nवयालयज्ञॊपवीती च लॊहिताङ्गद भूषणः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 127, + "shloka": 19, + "text": "हरिश्मश्रुर जटी भीमॊ भयकर्ता सुरद्विषाम\nअभयः सर्वभूतानां भक्तानां वृषभध्वजः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 127, + "shloka": 20, + "text": "दृष्ट्वा तम ऋषयः सर्वे शिरॊभिर अवनीं गतः\nविमुक्ताः सर्वपापेभ्यः कषान्ता विगतकल्मषाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 127, + "shloka": 21, + "text": "तस्य भूतपतेः सथानं भीमरूपधरं बभौ\nअप्रधृष्यतरं चैव महॊरगसमाकुलम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 127, + "shloka": 22, + "text": "कषणेनैवाभवत सर्वम अद्भुतं मधुसूदन\nतत सदॊ वृषभाङ्कस्य भीमरूपधरं बभौ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 127, + "shloka": 23, + "text": "तम अभ्ययाच छैलसुता भूतस्त्री गणसंवृता\nहर तुल्याम्बर धरा समानव्रतचारिणी" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 127, + "shloka": 24, + "text": "बिभ्रती कलशं रौक्मं सर्वतीर्थजलॊद्भवम\nगिरिस्रवाभिः पुण्याभिः सर्वतॊ ऽनुगता शुभा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 127, + "shloka": 25, + "text": "पुष्पवृष्ट्याभिवर्षन्ती गन्धैर बहुव��धैस तथा\nसेवन्ती हिमवत्पार्श्वं हर पार्श्वम उपागमत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 127, + "shloka": 26, + "text": "ततः समयन्ती पाणिभ्यां नर्मार्थं चारुदर्शना\nहर नेत्रे शुभे देवी सहसा सा समावृणॊत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 127, + "shloka": 27, + "text": "संवृताभ्यां तु नेत्राभ्यां तमॊ भूतम अचेतनम\nनिर्हॊमं निर वषट्कारं तत सदः सहसाभवत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 127, + "shloka": 28, + "text": "जनश च विमनाः सर्वॊ भयत्रास समन्वितः\nनिमीलिते भूतपतौ नष्टसूर्य इवाभवत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 127, + "shloka": 29, + "text": "ततॊ वितिमिरॊ लॊकः कषणेन समपद्यत\nजवाला च महती दीप्ता ललाटात तस्य निःसृता" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 127, + "shloka": 30, + "text": "तृतीयं चास्य संभूतं नेत्रम आदित्यसंनिभम\nयुगान्तसदृशं दीप्तं येनासौ मथितॊ गिरिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 127, + "shloka": 31, + "text": "ततॊ गिरिसुता दृष्ट्वा दीप्ताग्निसदृशेक्षणम\nहरं परणम्य शिरसा ददर्शायतलॊचना" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 127, + "shloka": 32, + "text": "दह्यमाने वने तस्मिन स शालसरल दरुमे\nस चन्दनवने रम्ये दिव्यौषधिविदीपिते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 127, + "shloka": 33, + "text": "मृगयूथैर दरुतैर भीतैर हर पार्श्वम उपागतैः\nशरणं चाप्य अविन्दद्भिस तत सदः संकुलं बभौ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 127, + "shloka": 34, + "text": "ततॊ नभःस्पृश जवालॊ विद्युल लॊकार्चिर उज्ज्वलः\nदवादशादित्य सदृशॊ युगान्ताग्निर इवापरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 127, + "shloka": 35, + "text": "कषणेन तेन दग्धः स हिमवान अभवन नगः\nस धातुशिखराभॊगॊ दीनदग्धवनौषधिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 127, + "shloka": 36, + "text": "तं दृष्ट्वा मथितं शैलं शैलराजसुता ततः\nभगवन्तं परपन्ना सा साञ्जलि परग्रहा सथिता" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 127, + "shloka": 37, + "text": "उमां शर्वस तदा दृष्ट्वा सत्रीभावागत मार्दवाम\nपितुर दैन्यम अनिच्छन्तीं परीत्यापश्यत ततॊ गिरिम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 127, + "shloka": 38, + "text": "ततॊ ऽभवत पुनः सर्वः परकृतिस्थः सुदर्शनः\nपरहृष्टविहगश चैव परपुष्पितवनद्रुमः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 127, + "shloka": 39, + "text": "परकृतिस्थं गिरिं दृष्ट्वा परीता देवी महेश्वरम\nउवाच सर्वभूतानां पतिं पतिम अनिन्दिता" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 127, + "shloka": 40, + "text": "भगवन सर्वभूतेश शूलपाणे महाव्रत\nसंशयॊ मे महाञ जातस तं मे वयाख्यातुम अर्हसि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 127, + "shloka": 41, + "text": "किमर्थं ते ललाटे वै तृतीयं नेत्रम उत्थितम\nकिमर्थं च गिरिर दग���धः स पक्षिगणकाननः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 127, + "shloka": 42, + "text": "किमर्थं च पुनर देव परकृतिस्थः कषणात कृतः\nतथैव दरुमसंछन्नः कृतॊ ऽयं ते महेश्वर" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 127, + "shloka": 43, + "text": "[महेष्वर]\nनेत्रे मे संवृते देवि तवया बाल्याद अनिन्दिते\nनष्टालॊकस ततॊ लॊकः कषणेन समपद्यत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 127, + "shloka": 44, + "text": "नष्टादित्ये तथा लॊके तमॊ भूते नगात्मजे\nतृतीयं लॊचनं दीप्तं सृष्टं ते रक्षता परजा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 127, + "shloka": 45, + "text": "तस्य चाक्ष्णॊ महत तेजॊ येनायं मथितॊ गिरिः\nतवत्प्रियार्थं च मे देवि परकृतिस्थः कषणात कृतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 127, + "shloka": 46, + "text": "[उमा]\nभगवन केन ते वक्त्रं चन्द्रवत परियदर्शनम\nपूर्वं तथैव शरीकान्तम उत्तरं पश्चिमं तथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 127, + "shloka": 47, + "text": "दक्षिणं च मुखं रौद्रं केनॊर्ध्वं कपिला जटाः\nकेन कण्ठश च ते नीलॊ बर्हि बर्ह निभः कृतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 127, + "shloka": 48, + "text": "हस्ते चैतत पिनाकं ते सततं केन तिष्ठति\nजटिलॊ बरह्म चारी च किमर्थम असि नित्यदा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 127, + "shloka": 49, + "text": "एतं मे संशयं सर्वं वद भूतपते ऽनघ\nस धर्मचारिणी चाहं भक्ता चेति वृषध्वज" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 127, + "shloka": 50, + "text": "एवम उक्तः स भगवाञ शैलपुत्र्या पिनाक धृक\nतस्या वृत्त्या च बुद्ध्या च परीतिमान अभवत परभुः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 127, + "shloka": 51, + "text": "ततस ताम अब्रवीद देवः सुभगे शरूयताम इति\nहेतुभिर यैर ममैतानि रूपाणि रुचिरानने" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 128, + "shloka": 1, + "text": "[महेष्वर]\nतिलॊत्तमा नाम पुरा बरह्मणा यॊषिद उत्तमा\nतिलं तिलं समुद्धृत्य रत्नानां निर्मिता शुभा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 128, + "shloka": 2, + "text": "साभ्यगच्छत मां देवि रूपेणाप्रतिमा भुवि\nपरदक्षिणं लॊभयन्ती मां शुभे रुचिरानना" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 128, + "shloka": 3, + "text": "यतॊ यतः सा सुदती माम उपाधावद अन्तिके\nततस ततॊ मुखं चारु मम देवि विनिर्गतम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 128, + "shloka": 4, + "text": "तां देदृक्षुर अहं यॊगाच चतुर्मूर्तित्वम आगतः\nचतुर्मुखश च संवृत्तॊ दर्शयन यॊगम आत्मनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 128, + "shloka": 5, + "text": "पूर्वेण वदनेनाहम इन्द्रत्वम अनुशास्मि ह\nउत्तरेण तवया सार्धं रमाम्य अहम अनिन्दिते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 128, + "shloka": 6, + "text": "पश्चिमं मे मुखं सौम्यं सर्वप्राणि सुखावहम\nदक्षिणं भीमसंकाशं रौद्रं संहरति परजाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 128, + "shloka": 7, + "text": "जटिलॊ बरह्म चारी च लॊकानां हितकाम्यया\nदेवकार्यार्थ सिद्ध्यर्थं पिनाकं मे करे सथितम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 128, + "shloka": 8, + "text": "इन्द्रेण च पुरा वज्रं कषिप्तं शरीकाङ्क्षिणा मम\nदग्ध्वा कण्ठं तु तद यातं तेन शरीकण्ठता मम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 128, + "shloka": 9, + "text": "[उमा]\nवाहनेषु परभूतेषु शरीमत्स्व अन्येषु सत्सु ते\nकथं गॊवृषभॊ देव वाहनत्वम उपागतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 128, + "shloka": 10, + "text": "[महेष्वर]\nसुरभीं ससृजे बरह्मामृत धेनुं पयॊ मुचम\nसा सेष्टा बहुधा जाता कषरमाणा पयॊ ऽमृतम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 128, + "shloka": 11, + "text": "तस्या वत्स मुखॊत्सृष्टः फेनॊ मद गात्रम आगतः\nततॊ दग्धा मया गावॊ नानावर्णत्वम आगतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 128, + "shloka": 12, + "text": "ततॊ ऽहं लॊकगुरुणा शमं नीतॊ ऽरथवेदिना\nवृषं चेमं धवजार्थं मे ददौ वाहनम एव च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 128, + "shloka": 13, + "text": "[उमा]\nनिवासा बहुरूपास ते विश्वरूपगुणान्विताः\nतांश च संत्यज्य भगवञ शमशाने रमसे कथम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 128, + "shloka": 14, + "text": "केशास्थि कलिले भीमे कपालघट संकुले\nगृध्रगॊमायुकलिले चिताग्निशतसंकुले" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 128, + "shloka": 15, + "text": "अशुचौ मांसकलिले वसा शॊणितकर्दमे\nविनिकीर्णामिष चये शिवानाद विनादिते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 128, + "shloka": 16, + "text": "[म]\nमेध्यान्वेषी महीं कृत्स्नां विचरामि निशास्व अहम\nन च मेध्यतरं किं चिच छमशानाद इह विद्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 128, + "shloka": 17, + "text": "तेन मे सर्ववासानां शमशाने रमते मनः\nनयग्रॊधशाखा संछन्ने निर्भुक्त सरग्वि भूषिते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 128, + "shloka": 18, + "text": "तत्र चैव रमन्ते मे भूतसंघाः शुभानने\nन च भूतगणैर देवि विनाहं वस्तुम उत्सहे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 128, + "shloka": 19, + "text": "एष वासॊ हि मे मेध्यः सवर्गीयश च मतॊ हि मे\nपुण्यः परमकश चैव मेध्य कामैर उपास्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 128, + "shloka": 20, + "text": "[उमा]\nभगवन सर्वभूतेश सर्वधर्मभृतां वर\nपिनाक पाणे वरद संशयॊ मे महान अयम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 128, + "shloka": 21, + "text": "अयं मुनिगणः सर्वस तपस तप इति परभॊ\nतपॊ ऽनवेष करॊ लॊके भरमते विविधाकृतिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 128, + "shloka": 22, + "text": "अस्य चैवर्षिसंघस्य मम च परियकाम्यया\nएतं ममेह संदेहं वक्तुम अर्हस्य अरिंदम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 128, + "shloka": 23, + "text": "धर्मः किं लक्षणः परॊक्तः कथं वाचरितुं नरैः\nशक्यॊ धर्मम अविन्दद्भिर धर्मज्ञ वद मे परभॊ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 128, + "shloka": 24, + "text": "[नारद]\nततॊ मुनिगणः सर्वस तां देवीं परत्यपूजयत\nवाग्भिर ऋग भूषितार्थाभिः सतवैश चार्थविदां वर" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 128, + "shloka": 25, + "text": "[म]\nअहिंसा सत्यवचनं सर्वभूतानुकम्पनम\nशमॊ दानं यथाशक्ति गार्हस्थ्यॊ धर्म उत्तमः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 128, + "shloka": 26, + "text": "परदारेष्व असंकल्पॊ नयासस्त्री परिरक्षणम\nअदत्तादान विरमॊ मधु मांसस्य वर्जनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 128, + "shloka": 27, + "text": "एष पञ्च विधॊ धर्मॊ बहुशाखः सुखॊदयः\nदेहिभिर धर्मपरमैः कर्तव्यॊ धर्मसंचयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 128, + "shloka": 28, + "text": "[उमा]\nभगवन संशयं पृष्टस तं मे वयाख्यातुम अर्हसि\nचातुर्वर्ण्यस्य यॊ धर्मः सवे सवे वर्णे गुणावहः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 128, + "shloka": 29, + "text": "बराह्मणे कीदृशॊ धर्मः कषत्रिये कीदृशॊ भवेत\nवैश्ये किं लक्षणॊ धर्मः शूद्रे किं लक्षणॊ भवेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 128, + "shloka": 30, + "text": "[म]\nनयायतस ते महाभागे संशयः समुदीरितः\nभूमिदेवा महाभागाः सदा लॊके दविजातयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 128, + "shloka": 31, + "text": "उपवासः सदा धर्मॊ बराह्मणस्य न संशयः\nस हि धर्मार्थम उत्पन्नॊ बरह्मभूयाय कल्पते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 128, + "shloka": 32, + "text": "तस्य धर्मक्रिया देवि वरतचर्या च नयायतः\nतथॊपनयनं चैव दविजायैवॊपपद्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 128, + "shloka": 33, + "text": "गुरु दैवतपूजार्थं सवाध्यायाभ्यसनात्मकः\nदेहिभिर धर्मपरमैश चर्तव्यॊ धर्मसंभवः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 128, + "shloka": 34, + "text": "[उमा]\nभगवन संशयॊ मे ऽतर तं मे वयाख्यातुम अर्हसि\nचातुर्वर्ण्यस्य धर्मं हि नैपुण्येन परकीर्तय" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 128, + "shloka": 35, + "text": "[म]\nरहस्यश्रवणं धर्मॊ वेद वरतनिषेवणम\nवरतचर्या परॊ धर्मॊ गुरु पादप्रसादनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 128, + "shloka": 36, + "text": "भैक्ष चर्या परॊ धर्मॊ धर्मॊ नित्यॊपवासिता\nनित्यस्वाध्यायिता धर्मॊ बरह्मचर्याश्रमस तथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 128, + "shloka": 37, + "text": "गुरुणा तव अभ्यनुज्ञातः समावर्तेत वै दविजः\nविन्देतानन्तरं भार्याम अनुरूपां यथाविधि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 128, + "shloka": 38, + "text": "शूद्रान्न वर्जनं धर्मस तथा सत्पथ सेवनम\nधर्मॊ नित्यॊपवासित्वं ब��ह्मचर्यं तथैव च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 128, + "shloka": 39, + "text": "आहिताग्निर अधीयानॊ जुह्वानः संयतेन्द्रियः\nविघसाशी यताहारॊ गृहस्थः सत्यवाक शुचिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 128, + "shloka": 40, + "text": "अतिथिव्रतता धर्मॊ धर्मस तरेताग्निधारणम\nइष्टीश च पशुबन्धांश च विधिपूर्वं समाचरेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 128, + "shloka": 41, + "text": "यज्ञश च परमॊ धर्मस तथाहिंसा च देहिषु\nअपूर्व भॊजनं धर्मॊ विघसाशित्वम एव च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 128, + "shloka": 42, + "text": "भुक्ते परिजने पश्चाद भॊजनं धर्म उच्यते\nबराह्मणस्य गृहस्थस्य शरॊत्रियस्य विशेषतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 128, + "shloka": 43, + "text": "दम्पत्यॊः समशीलत्वं धर्मश च गृहमेधिनाम\nगृह्याणां चैव देवानां नित्यं पुष्पबलि करिया" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 128, + "shloka": 44, + "text": "नित्यॊपलेपनं धर्मस तथा नित्यॊपवासिता\nसुसंमृष्टॊपलिप्ते च साज्य धूमॊद्गमे गृहे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 128, + "shloka": 45, + "text": "एष दविज जने धर्मॊ गार्हस्थ्यॊ लॊकधारणः\nदविजातीनां सतां नित्यं सदैवैष परवर्तते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 128, + "shloka": 46, + "text": "यस तु कषत्रगतॊ देवि तवया धर्म उदीरितः\nतम अहं ते परवक्ष्यामि तं मे शृणु समाहिता" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 128, + "shloka": 47, + "text": "कषत्रियस्य समृतॊ धर्मः परजापालनम आदितः\nनिर्दिष्ट फलभॊक्ता हि राजा धर्मेण युज्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 128, + "shloka": 48, + "text": "परजाः पालयते यॊ हि धर्मेण मनुजाधिपः\nतस्य धर्मार्जिता लॊकाः परजापालनसंचिताः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 128, + "shloka": 49, + "text": "तत्र राज्ञः परॊ धर्मॊ दमः सवाध्याय एव च\nअग्निहॊत्रपरिस्पन्दॊ दानाध्ययनम एव च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 128, + "shloka": 50, + "text": "भृत्यानां भरणं धर्मः कृते कर्मण्य मॊघता" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 128, + "shloka": 51, + "text": "सम्यग दण्डे सथितिर धर्मॊ धर्मॊ वेद करतुक्रियाः\nवयवहार सथितिर धर्मः सत्यवाक्यरतिस तथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 128, + "shloka": 52, + "text": "आर्तहस्तप्रदॊ राजा परेत्य चेह महीयते\nगॊब्राह्मणार्थे विक्रान्तः संग्रामे निधनं गतः\nअश्वमेध जिताँल लॊकान पराप्नॊति तरिदिवालये" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 128, + "shloka": 53, + "text": "वैश्यस्य सततं धर्मः पाशुपाल्यं कृषिस तथा\nअग्निहॊत्रपरिस्पन्दॊ दानाध्ययनम एव च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 128, + "shloka": 54, + "text": "वाणिज्यं सत्पथ सथानम आतिथ्यं परशमॊ दमः\nविप्राणां सवागतं तयाग��� वैश्य धर्मः सनातनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 128, + "shloka": 55, + "text": "तिलान गन्धान रसांश चैव न विक्रीणीत वै कव चित\nवणिक पथम उपासीनॊ वैश्यः सत्पथम आश्रितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 128, + "shloka": 56, + "text": "सर्वातिथ्यं तरिवर्गस्य यथाशक्ति यथार्हतः\nशूद्र धर्मः परॊ नित्यं शुश्रूषा च दविजातिषु" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 128, + "shloka": 57, + "text": "स शूद्रः संशिततपाः सत्यसंधॊ जितेन्द्रियः\nशुश्रूषन्न अतिथिं पराप्तं तपः संचिनुते महत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 128, + "shloka": 58, + "text": "तयक्तहिंसः शुभाचारॊ देवता दविज पूजकः\nशूद्रॊ धर्मफलैर इष्टैः संप्रयुज्येत बुद्धिमान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 128, + "shloka": 59, + "text": "एतत ते सर्वम आख्यातं चातुर्वर्ण्यस्य शॊभने\nएकैकस्येह सुभगे किम अन्यच छरॊतुम इच्छसि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 129, + "shloka": 1, + "text": "[उमा]\nउक्तास तवया पृथग धर्माश चातुर्वर्ण्यहिताः शुभाः\nसर्वव्यापी तु यॊ धर्मॊ भगवंस तं बरवीहि मे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 129, + "shloka": 2, + "text": "[म]\nबराह्मणा लॊकसारेण सृष्टा धात्रा गुणार्थिना\nलॊकांस तारयितुं कृत्स्नान मर्त्येषु कषितिदेवताः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 129, + "shloka": 3, + "text": "तेषाम इमं परवक्ष्यामि धर्मकर्मफलॊदयम\nबराह्मणेषु हि यॊ धर्मः स धर्मः परमॊ मतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 129, + "shloka": 4, + "text": "इमे तु लॊकधर्मार्थं तरयः सृष्टाः सवयम्भुवा\nपृथिव्याः सर्जने नित्यं सृष्टास तान अपि मे शृणु" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 129, + "shloka": 5, + "text": "वेदॊक्तः परमॊ धर्मः समृतिशास्त्रगतॊ ऽपरः\nशिष्टाचीर्णः परः परॊक्तस तरयॊ धर्माः सनातनाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 129, + "shloka": 6, + "text": "तरैविद्यॊ बराह्मणॊ विद्वान न चाध्ययन जीवनः\nतरिकर्मा तरिपरिक्रान्तॊ मैत्र एष समृतॊ दविजः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 129, + "shloka": 7, + "text": "षड इमानि तु कर्माणि परॊवाच भुवनेश्वरः\nवृत्त्यर्थं बराह्मणानां वै शृणु तानि समाहिता" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 129, + "shloka": 8, + "text": "यजनं याजनं चैव तथा दानप्रतिग्रहौ\nअध्यापनम अधीतं च षट कर्मा धर्मभाग दविजः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 129, + "shloka": 9, + "text": "नित्यस्वाध्यायता धर्मॊ धर्मॊ यज्ञः सनातनः\nदानं परशस्यते चास्य यथाशक्ति यथाविधि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 129, + "shloka": 10, + "text": "अयं तु परमॊ धर्मः परवृत्तः सत्सु नित्यशः\nगृहस्थता विशुद्धानां धर्मस्य निचयॊ महान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 129, + "shloka": 11, + "text": "पञ्च यज्ञविशुद्धात्मा सत्यवाग अनसूयकः\nदाता बराह्मण सत्कर्ता सुसंमृष्टनिवेशनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 129, + "shloka": 12, + "text": "अमानी च सदा जिह्मः सनिग्धवाणी परदस तथा\nअतिथ्यभ्यागत रतिः शेषान्न कृतभॊजनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 129, + "shloka": 13, + "text": "पाद्यम अर्घ्यं यथान्यायम आसनं शयनं तथा\nदीपं परतिश्रयं चापि यॊ ददाति स धार्मिकः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 129, + "shloka": 14, + "text": "परातर उत्थाय चाचम्य भॊजनेनॊपमन्त्र्य च\nसत्कृत्यानुव्रजेद यश च तस्य धर्मः सनातनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 129, + "shloka": 15, + "text": "सर्वातिथ्यं तरिवर्गस्य यथाशक्ति दिवानिशम\nशूद्र धर्मः समाख्यातस तरिवर्णपरिचारणम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 129, + "shloka": 16, + "text": "परवृत्ति लक्षणॊ धर्मॊ गृहस्थेषु विधीयते\nतम अहं कीर्तयिष्यामि सर्वभूतहितं शुभम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 129, + "shloka": 17, + "text": "दातव्यम असकृच छक्या यष्टव्यम असकृत तथा\nपुष्टि कर्म विधानं च कर्तव्यं भूतिम इच्छता" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 129, + "shloka": 18, + "text": "धर्मेणार्थः समाहार्यॊ धर्मलब्धं तरिधा धनम\nकर्तव्यं धर्मपरमं मानवेन परयत्नतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 129, + "shloka": 19, + "text": "एकेनांशेन धर्मार्थश चर्तव्यॊ भूतिम इच्छता\nएकेनांशेन कामार्थ एकम अंशं विवर्धयेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 129, + "shloka": 20, + "text": "निवृत्ति लक्षणस तव अन्यॊ धर्मॊ मॊक्ष इति समृतः\nतस्य वृत्तिं परवक्ष्यामि शृणु मे देवि तत्त्वतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 129, + "shloka": 21, + "text": "सर्वभूतदया धर्मॊ न चैकग्रामवासिता\nआशापाशविमॊक्षश च शस्यते मॊक्षकाङ्क्षिणाम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 129, + "shloka": 22, + "text": "न कुण्ड्यां नॊदके सङ्गॊ न वाससि न चासने\nन तरिदण्डे न शयने नाग्नौ न शरणालये" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 129, + "shloka": 23, + "text": "अध्यात्मगतचित्तॊ यस तन मनास तत्परायणः\nयुक्तॊ यॊगं परति सदा परतिसंख्यानम एव च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 129, + "shloka": 24, + "text": "वृक्षमूलशयॊ नित्यं शून्यागार निवेशनः\nनदीपुलिनशायी च नदीतीररतिश च यः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 129, + "shloka": 25, + "text": "विमुक्तः सर्वसङ्गेषु सनेहबन्धुषु च दविजः\nआत्मन्य एवात्मनॊ भावं समासज्याटति दविजः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 129, + "shloka": 26, + "text": "सथाणुभूतॊ निराहारॊ मॊक्षदृष्टेन कर्मणा\nपरिव्रजति यॊ युक्तस तस्य धर्मः सनातनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 129, + "shloka": 27, + "text": "न चैकत्�� चिरासक्तॊ न चैकग्राम गॊचरः\nयुक्तॊ हय अटति निर्मुक्तॊ न चैकपुलिने शयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 129, + "shloka": 28, + "text": "एष मॊक्षविदां धर्मॊ वेदॊक्तः सत्पथः सताम\nयॊ मार्गम अनुयातीमं पदं तस्य न विद्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 129, + "shloka": 29, + "text": "चतुर्विधा भिक्षवस ते कुटी चर कृतॊदकः\nहंसः परमहंसश च यॊ यः पश्चात स उत्तमः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 129, + "shloka": 30, + "text": "अतः परतरं नास्ति नाधरं न तिरॊ ऽगरतः\nअदुःखम असुखं सौम्यम अजरा मरम अव्ययम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 129, + "shloka": 31, + "text": "[उमा]\nगार्हस्थ्यॊ मॊक्षधर्मश च सज्जनाचरितस तवया\nभाषितॊ मर्त्यलॊकस्य मार्गः शरेयः करॊ महान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 129, + "shloka": 32, + "text": "ऋषिधर्मं तु धर्मज्ञ शरॊतुम इच्छाम्य अनुत्तमम\nसपृहा भवति मे नित्यं तपॊवननिवासिषु" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 129, + "shloka": 33, + "text": "आज्यधूमॊद्भभॊ गन्धॊ रुणद्धीव तपॊवनम\nतं दृष्ट्वा मे मनः परीतं महेश्वर सदा भवेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 129, + "shloka": 34, + "text": "एतं मे संशयं देव मुनिधर्मकृतं विभॊ\nसर्वधर्मार्थतत्त्वज्ञ देवदेव वदस्व मे\nनिखिलेन मया पृष्टं महादेव यथातथम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 129, + "shloka": 35, + "text": "[म]\nहन्त ते ऽहं परवक्ष्यामि मुनिधर्मम अनुत्तमम\nयं कृत्वा मुनयॊ यान्ति सिद्धिं सवतपसा शुभे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 129, + "shloka": 36, + "text": "फेनपानाम ऋषीणां यॊ धर्मॊ धर्मविदां सदा\nतं मे शृणु महाभागे धर्मज्ञे धर्मम आदितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 129, + "shloka": 37, + "text": "उञ्छन्ति सततं तस्मिन बराह्मं फेनॊत्करं शुभम\nअमृतं बरह्मणा पीतं मधुरं परसृतं दिवि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 129, + "shloka": 38, + "text": "एष तेषां विशुद्धानां फेनपानां तपॊधने\nधर्मचर्या कृतॊ मार्गॊ वालखिल्य गणे शृणु" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 129, + "shloka": 39, + "text": "वालखिल्यास तपः सिद्दा मुनयः सूर्यमण्डले\nउञ्छम उञ्छन्ति धर्मज्ञाः शाकुनीं वृत्तिम आस्थिताः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 129, + "shloka": 40, + "text": "मृगनिर्मॊक वसनाश चीरवल्कल वाससः\nनिर्द्वंद्वाः सत्पथं पराप्ता वालखिल्यास तपॊधनाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 129, + "shloka": 41, + "text": "अङ्गुष्ठ पर्व मात्रास ते सवेष्व अङ्गेषु वयवस्थिताः\nतपश्चरणम ईहन्ते तेषां धर्मफलं महत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 129, + "shloka": 42, + "text": "ते सुरैः समतां यान्ति सुरकार्यार्थ सिद्धये\nदयॊतयन्तॊ दिशः सर्वास तपसा दग्धकिल्बिषाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 129, + "shloka": 43, + "text": "ये तव अन्ये शुद्धमनसॊ दया धर्मपरायणाः\nसन्तश चक्रचराः पुण्याः सॊमलॊकचराश च ये" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 129, + "shloka": 44, + "text": "पितृलॊकसमीपस्थास त उञ्छन्ति यथाविधि\nसंप्रक्षालाश्म कुट्टाश चदन्तॊलूखलिनस तथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 129, + "shloka": 45, + "text": "सॊमपानां च देवानाम ऊष्मपाणां तथैव च\nउञ्छन्ति ये समीपस्थाः सवभावनियतेन्द्रियाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 129, + "shloka": 46, + "text": "तेषाम अग्निपरिष्यन्दः पितृदेवार्चनं तथा\nयज्ञानां चापि पञ्चानां यजनं धर्म उच्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 129, + "shloka": 47, + "text": "एष चक्रचरैर देवि देवलॊकचरैर दविजैः\nऋषिधर्मः सदा चीर्णॊ यॊ ऽनयस तम अपि मे शृणु" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 129, + "shloka": 48, + "text": "सर्वेष्व एवर्षिधर्मेषु जेय आत्मा जितेन्द्रियः\nकामक्रॊधौ ततः पश्चाज जेतव्याव इति मे मतिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 129, + "shloka": 49, + "text": "अग्निहॊत्रपरिस्पन्दॊ धर्मरात्रि समासनम\nसॊमयज्ञाभ्यनुज्ञानं पञ्चमी यज्ञदक्षिणा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 129, + "shloka": 50, + "text": "नित्यं यज्ञक्रिया धर्मः पितृदेवार्चने रतिः\nसर्वातिथ्यं च कर्तव्यम अन्नेनॊञ्छार्जितेन वै" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 129, + "shloka": 51, + "text": "निवृत्तिर उपभॊगस्य गॊरसानां च वै रतिः\nसथण्डिले शयनं यॊगः शाकपर्णनिषेवणम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 129, + "shloka": 52, + "text": "फलमूलाशनं वायुर आपः शैवलभक्षणम\nऋषीणां नियमा हय एते यैर जयन्त्य अजितां गतिम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 129, + "shloka": 53, + "text": "विधूमे नयस्तमुसले वयङ्गारे भुक्तवज जने\nअतीतपात्र संचारे काले विगतभैक्षके" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 129, + "shloka": 54, + "text": "अतिथिं काङ्क्षमाणॊ वै शेषान्न कृतभॊजनः\nसत्यधर्मरतिः कषान्तॊ मुनिधर्मेण युज्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 129, + "shloka": 55, + "text": "न सतम्भी न च मानी यॊ न परमत्तॊ न विस्मितः\nमित्रामित्र समॊ मैत्रॊ यः स धर्मविद उत्तमः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 130, + "shloka": 1, + "text": "[उमा]\nदेशेषु रमणीयेषु गिरीणां निर्झरेषु च\nसरवन्तीनां च कुञ्जेषु पर्वतॊपवनेषु च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 130, + "shloka": 2, + "text": "देशेषु च विचित्रेषु फलवत्सु समाहिताः\nमूलवत्सु च देशेषु वसन्ति नियतव्रताः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 130, + "shloka": 3, + "text": "तेषाम अपि विधिं पुण्यं शरॊतुम इच्छामि शंकर\nवानप्रस्थेषु देवेश सवशरीरॊपजीविषु" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 130, + "shloka": 4, + "text": "[महेष्वर]\nवानप्रस्थेषु यॊ धर्मस तं मे शृणु समाहिता\nशरुत्वा चैकमना देवि धर्मबुद्धिपरा भव" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 130, + "shloka": 5, + "text": "संसिद्धैर नियतैः सद्भिर वनवासम उपागतैः\nवानप्रस्थैर इदं कर्म कर्तव्यं शृणु यादृशम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 130, + "shloka": 6, + "text": "तरिकालम अभिषेकार्थः पितृदेवार्चनं करिया\nअग्निहॊत्रपरिस्पन्द इष्टि हॊमविधिस तथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 130, + "shloka": 7, + "text": "नीवार गरहणं चैव फलमूलनिषेवणम\nइङ्गुदैर अण्ड तैलानां सनेहार्थं च निषेवणम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 130, + "shloka": 8, + "text": "यॊगचर्या कृतैः सिद्धैः कामक्रॊधविवर्जनम\nवीरशय्याम उपासद्भिर वीर सथानॊपसेविभिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 130, + "shloka": 9, + "text": "युक्तैर यॊगवहैः सद्भिर गरीष्मे पञ्चतपैस तथा\nमण्डूकयॊगनियतैर यथान्याय निषेविभिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 130, + "shloka": 10, + "text": "वीरासन गतैर नित्यं सथण्डिले शयनैस तथा\nशीतयॊगॊ ऽगनियॊगश च चर्तव्यॊ धर्मबुद्धिभिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 130, + "shloka": 11, + "text": "अब्भक्षैर वायुभक्षैश च शैवालॊत्तर भॊजनैः\nअश्मकुट्टैस तथा दान्तैः संप्रक्षालैस तथापरैः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 130, + "shloka": 12, + "text": "चीरवल्कल संवीतैर मृगचर्म निवासिभिः\nकार्या यात्रा यथाकालं यथा धर्मं यथाविधि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 130, + "shloka": 13, + "text": "वननित्यैर वनचरैर वनपैर वनगॊचरैः\nवनं गुरुम इवासाद्य वस्तव्यं वनजीविभिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 130, + "shloka": 14, + "text": "तेषां हॊमक्रिया धर्मः पञ्च यज्ञनिषेवणम\nनागपञ्चमयज्ञस्य वेदॊक्तस्यानुपालनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 130, + "shloka": 15, + "text": "अष्टमी यज्ञपरता चातुर्मास्य निषेवणम\nपौर्णमास्यां तु यॊ यज्ञॊ नित्ययज्ञस तथैव च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 130, + "shloka": 16, + "text": "विमुक्ता दारसंयॊगैर विमुक्ताः सर्वसंकरैः\nविमुक्ताः सर्वपापैश च चरन्ति मुनयॊ वने" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 130, + "shloka": 17, + "text": "सरुग्भाण्ड परमा नित्यं तरेताग्निशरणाः सदा\nसन्तः सत्पथ नित्या ये ते यान्ति परमां गतिम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 130, + "shloka": 18, + "text": "बरह्मलॊकं महापुण्यं सॊमलॊकं च शाश्वतम\nगच्छन्ति मुनयः सिद्धा ऋषिधर्मव्यपाश्रयात" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 130, + "shloka": 19, + "text": "एष धर्मॊ मया देवि वान परस्थाश्रिताः शुभः\nविस्तरेणार्थ संपन्नॊ यथा सथूलम उदाहृतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 130, + "shloka": 20, + "text": "[उ]\nभगवन देवदेवेश सर्वभूतनमस्कृत\nयॊ धर्मॊ मुनिसंघस्य सिद्धिवादेषु तं वद" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 130, + "shloka": 21, + "text": "सिद्धिवादेषु संसिद्धास तथा वननिवासिनः\nसवैरिणॊ दारसंयुक्तास तेषां धर्मः कथं समृतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 130, + "shloka": 22, + "text": "[म]\nसवैरिणस तापसा देवि सर्वे दारविहारिणः\nतेषां मौण्ड्यं कषायश च वासरात्रिश च कारणम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 130, + "shloka": 23, + "text": "तरिकालम अभिषेकश च हॊत्रं तव ऋषिकृतं महत\nसमाधिः सत्पथ सथानं यथॊदित निषेवणम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 130, + "shloka": 24, + "text": "ये च ते पूर्वकथिता धर्मा वननिवासिनाम\nयदि सेवन्ति धर्मास तान आप्नुवन्ति तपःफलम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 130, + "shloka": 25, + "text": "ये च दम्पति धर्माणः सवदारनियतेन्द्रियाः\nचरन्ति विधिदृष्टं तद ऋतुकालाभिगामिनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 130, + "shloka": 26, + "text": "तेषाम ऋषिकृतॊ धर्मॊ धर्मिणाम उपपद्यते\nन कामकारात कामॊ ऽनयः संसेव्यॊ धर्मदर्शिभिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 130, + "shloka": 27, + "text": "सर्वभूतेषु यः सम्यग ददात्य अभयदक्षिणाम\nहिंसा रॊषविमुक्तात्मा स वै धर्मेण युज्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 130, + "shloka": 28, + "text": "सर्वभूतानुकम्पी यः सर्वभूतार्जव वरतः\nसर्वभूतात्मभूतश च स वै धर्मेण युज्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 130, + "shloka": 29, + "text": "सर्ववेदेषु वा सनानं सर्वभूतेषु चार्जवम\nउभे एते समे सयाताम आर्जवं वा विशिष्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 130, + "shloka": 30, + "text": "आर्जवं धर्म इत्य आहुर अधर्मॊ जिह्म उच्यते\nआर्जवेनेह संयुक्तॊ नरॊ धर्मेण युज्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 130, + "shloka": 31, + "text": "आर्जवॊ भुवने नित्यं वसत्य अमर संनिधौ\nतस्माद आर्जवनित्यः सयाद य इच्छेद धर्मम आत्मनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 130, + "shloka": 32, + "text": "कषान्तॊ दान्तॊ जितक्रॊधॊ धर्मभूतॊ ऽविहिंसकः\nधर्मे रतमना नित्यं नरॊ धर्मेण युज्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 130, + "shloka": 33, + "text": "वयपेततन्द्रॊ धर्मात्मा शक्या सत्पथम आश्रितः\nचारित्रपरमॊ बुद्धॊ बरह्मभूयाय कल्पते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 130, + "shloka": 34, + "text": "[उ]\nआश्रमाभिरता देव तापसा ये तपॊधनाः\nदीप्तिमन्तः कया चैव चर्ययाथ भवन्ति ते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 130, + "shloka": 35, + "text": "राजानॊ राजपुत्राश च निर्धना वा महाधनाः\nकर्मणा केन भगवन पराप्नुवन्ति महाफलम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 130, + "shloka": 36, + "text": "नित्यं सथानम उपागम्य दिव्यचन्दन रूषिताः\nकेन वा कर्मणा देव भवन्ति वनगॊचराः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 130, + "shloka": 37, + "text": "एतं मे संशयं देव तपश्चर्या गतं शुभम\nशंस सर्वम अशेषेण तर्यक्ष तरिपुरनाशन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 130, + "shloka": 38, + "text": "[म]\nउपवासव्रतैर दान्ता अहिंस्राः सत्यवादिनः\nसंसिद्धाः परेत्य गन्धर्वैः सह मॊदन्त्य अनामयाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 130, + "shloka": 39, + "text": "मण्डूकयॊगशयनॊ यथास्थानं यथाविधि\nदीक्षां चरति धर्मात्मा स नागैः सह मॊदते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 130, + "shloka": 40, + "text": "शष्पं मृगमुखॊत्सृष्टं यॊ मृगैः सह सेवते\nदीक्षितॊ वै मुदा युक्तः स गच्छत्य अमरावतीम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 130, + "shloka": 41, + "text": "शैवालं शीर्णपर्णं वा तद वरतॊ यॊ निषेवते\nशीतयॊगवहॊ नित्यं स गच्छेत परमां गतिम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 130, + "shloka": 42, + "text": "वायुभक्षॊ ऽमबुभक्षॊ वा फलमूलाशनॊ ऽपि वा\nयक्षेष्व ऐश्वर्यम आधाय मॊदते ऽपसरसां गणैः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 130, + "shloka": 43, + "text": "अग्नियॊगवहॊ गरीष्मे विधिदृष्टेन कर्मणा\nचीर्त्वा दवादश वर्षाणि राजा भवति पार्थिवः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 130, + "shloka": 44, + "text": "आहारनियमं कृत्वा मुनिर दवादश वार्षिकम\nमरुं संसाध्य यत्नेन राजा भवति पार्थिवः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 130, + "shloka": 45, + "text": "सथण्डिले शुद्धम आकाशं परिगृह्य समन्ततः\nपरविश्य च मुदा युक्तॊ दीक्षां दवादश वार्षिकीम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 130, + "shloka": 46, + "text": "सथण्डिलस्य फलान्य आहुर यानानि शयनानि च\nगृहाणि च महार्हाणि चन्द्र शुभ्राणि भामिनि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 130, + "shloka": 47, + "text": "आत्मानम उपजीवन यॊ नियतॊ नियताशनः\nदेहं वानशने तयक्त्वा सस्वर्गं समुपाश्नुते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 130, + "shloka": 48, + "text": "आत्मानम उपजीवन यॊ दीक्षां दवादश वार्षिकीम\nतयक्त्वा महार्णवे देहं वारुणं लॊकम अश्नुते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 130, + "shloka": 49, + "text": "आत्मानम उपजीवन यॊ दीक्षां दवादश वार्षिकीम\nअश्मना चरणौ भित्त्वा गुह्यकेषु स मॊदते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 130, + "shloka": 50, + "text": "साधयित्वात्मनात्मानं निर्द्वंद्वॊ निष्परिग्रहः\nचीर्त्वा दवादश वर्षाणि दीक्षाम एकां मनॊगताम\nसवग लॊकम अवाप्नॊति देवैश च सह मॊदते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 130, + "shloka": 51, + "text": "आत्मानम उपजीवन यॊ दीक्षां दवादश वार्षिकीम\nहुत्वाग्नौ देहम उत्सृज्य वह्नि लॊके महीयते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 130, + "shloka": 52, + "text": "यस तु देवि यथान्यायं दीक्षितॊ नियतॊ दविजः\nआत्मन्य आत्मानम आधाय निर्द्वंद्वॊ निष्परिग्रहः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 130, + "shloka": 53, + "text": "चीर्त्वा दवादश वर्षाणि दीक्षाम एकां मनॊगताम\nअरणी सहितं सकन्धे बद्ध्वा गच्छत्य अनावृतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 130, + "shloka": 54, + "text": "वीराध्वान मना नित्यं वीरासन रतस तथा\nवीर सथायी च सततं स वीर गतिम आप्नुयात" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 130, + "shloka": 55, + "text": "स शक्र लॊकगॊ नित्यं सर्वकामपुरस्कृतः\nदिव्यपुष्पसमाकीर्णॊ दिव्यचन्दन भूषितः\nसुखं वसति धर्मात्मा दिवि देवगणैः सह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 130, + "shloka": 56, + "text": "वीरलॊकगतॊ वीरॊ वीर यॊगवहः सदा\nसत्त्वस्थः सर्वम उत्सृज्य दीक्षितॊ नियतः शुचिः\nवीराध्वानं परपद्येद यस तस्य लॊकाः सनातनाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 130, + "shloka": 57, + "text": "कामगेन विमानेन स वै चरति चछन्दतः\nशक्र लॊकगतः शरीमान मॊदते च निरामयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 131, + "shloka": 1, + "text": "[उ]\nभगवन भग नेत्रघ्न पूष्णॊ दशनपातन\nदक्षक्रतुहर तर्यक्ष संशयॊ मे महान अयम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 131, + "shloka": 2, + "text": "चातुर्वर्ण्यं भगवता पूर्वं सृष्टं सवयम्भुवा\nकेन कर्म विपाकेन वैश्यॊ गच्छति शूद्रताम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 131, + "shloka": 3, + "text": "वैश्यॊ वा कषत्रियः केन दविजॊ वा कषत्रियॊ भवेत\nपरतिलॊमः कथं देव शक्यॊ धर्मॊ निषेवितुम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 131, + "shloka": 4, + "text": "केन वा कर्मणा विप्रः शूद्रयॊनौ परजायते\nकषत्रियः शूद्र ताम एति केन वा कर्मणा विभॊ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 131, + "shloka": 5, + "text": "एतं मे संशयं देव वद भूतपते ऽनघ\nतरयॊ वर्णाः परकृत्येह कथं बराह्मण्यम आप्नुयुः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 131, + "shloka": 6, + "text": "[म]\nबराह्मण्यं देवि दुष्प्रापं निसर्गाद बराह्मणः शुभे\nकषत्रियॊ वैश्यशूद्रौ वा निसर्गाद इति मे मतिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 131, + "shloka": 7, + "text": "कर्मणा दुष्कृतेनेह सथानाद भरश्यति वै दविजः\nजयेष्ठं वर्णम अनुप्राप्य तस्माद रक्षेत वै दविजः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 131, + "shloka": 8, + "text": "सथितॊ बराह्मण धर्मेण बराह्मण्यम उपजीवति\nकषत्रियॊ वाथ वैश्यॊ वा बरह्मभूयाय गच्छति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 131, + "shloka": 9, + "text": "यस तु विप्रत्वम उत्सृज्य कषात्रं धर्मं निषेवते\nबराह्मण्यात स परिभ्रष्टः कषत्रयॊन��� परजायते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 131, + "shloka": 10, + "text": "वैश्यकर्म च यॊ विप्रॊ लॊभमॊहव्यपाश्रयः\nबराह्मण्यं दुर्लभं पराप्य करॊत्य अल्पमतिः सदा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 131, + "shloka": 11, + "text": "स दविजॊ वैश्यताम एति वैश्यॊ वा शूद्रताम इयात\nसवधर्मात परच्युतॊ विप्रस ततः शूद्रत्वम आप्नुते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 131, + "shloka": 12, + "text": "तत्रासौ निरयं पराप्तॊ वर्णभ्रष्टॊ बहिष्कृतः\nबरह्मलॊकपरिभ्रष्टः शूद्रः समुपजायते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 131, + "shloka": 13, + "text": "कषत्रियॊ वा महाभागे वैश्यॊ वा धर्मचारिणि\nसवानि कर्माण्य अपाहाय शूद्र कर्माणि सेवते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 131, + "shloka": 14, + "text": "सथस्थानात स परिभ्रष्टॊ वर्णसंकरतां गतः\nबराह्मणः कषत्रियॊ वैश्यः शूद्रत्वं याति तादृशः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 131, + "shloka": 15, + "text": "यस तु शुद्धस्वधर्मेण जञानविज्ञानवाञ शुचिः\nधर्मज्ञॊ धर्मनिरतः स धर्मफलम अश्नुते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 131, + "shloka": 16, + "text": "इदं चैवापरं देवि बरह्मणा समुदीरितम\nअध्यात्मं नैष्ठिकं सद्भिर धर्मकामैर निषेव्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 131, + "shloka": 17, + "text": "उग्रान्नं गर्हितं देवि गणान्नं शराद्धसूतकम\nघुष्टान्नं गर्हितं देवि देवदेवैर महात्मभिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 131, + "shloka": 18, + "text": "शूद्रान्नं गर्हितं देवि देवदेवैर महात्मभिः\nपितामह मुखॊत्सृष्टं परमाणम इति मे मतिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 131, + "shloka": 19, + "text": "शूद्रान्नेनावशेषेण जठरे यॊ मरियेत वै\nआहिताग्निस तथा यज्वा स शूद्र गतिभाग भवेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 131, + "shloka": 20, + "text": "तेन शूद्रान्न शेषेण बरह्म सथानाद अपाकृतः\nबराह्मणः शूद्रताम एति नास्ति तत्र विचारणा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 131, + "shloka": 21, + "text": "यस्यान्नेनावशेषेण जठरे यॊ मरियेत वै\nतां तां यॊनिं वरजेद विप्रॊ यस्यान्नम उपजीवति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 131, + "shloka": 22, + "text": "बराह्मणत्वं शुभं पराप्य दुर्लभं यॊ ऽवमन्यते\nअभॊज्यान्नानि चाश्नाति स दविजत्वात पतेत वै" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 131, + "shloka": 23, + "text": "सुरापॊ बरह्महा कषुद्रश चौरॊ भग्नव्रतॊ ऽशुचिः\nसवाख्याय वर्जितः पापॊ लुभॊ नैकृतिकः शठः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 131, + "shloka": 24, + "text": "अव्रती वृषली भर्ता कुण्डाशी सॊमविक्रयी\nनिहीन सेवी विप्रॊ हि पतति बरह्मयॊनितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 131, + "shloka": 25, + "text": "गुरु तल्पी ग���रु दवेषी गुरु कुत्सा रतिश च यः\nबरह्म दविट चापि पतति बराह्मणॊ बरह्मयॊनितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 131, + "shloka": 26, + "text": "एभिस तु कर्म भिर देवि शुभैर आचरितैस तथा\nशूद्रॊ बराह्मणतां गच्छेद वैश्यः कषत्रियतां वरजेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 131, + "shloka": 27, + "text": "शूद्र कर्माणि सर्वाणि यथान्यायं यथाविधि\nशुश्रूषां परिचर्यां च जयेष्ठे वर्णे परयत्नतः\nकुर्याद अविमनाः शूद्रः सततं सत्पथे सथितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 131, + "shloka": 28, + "text": "दैवतद्विज सत्कर्ता सर्वातिथ्य कृतव्रतः\nऋतुकालाभिगामी च नियतॊ नियताशनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 131, + "shloka": 29, + "text": "चौक्षश चौक्ष जनान्वेषी शेषान्न कृतभॊजनः\nवृथा मांसान्य अभुञ्जानः शूद्रॊ वैश्यत्वम ऋच्छति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 131, + "shloka": 30, + "text": "ऋतवाग अनहंवादी निर्द्वंद्वः शम कॊविदः\nयजते नित्ययज्ञैश च सवाध्यायपरमः शुचिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 131, + "shloka": 31, + "text": "दान्तॊ बराह्मण सत्कर्ता सर्ववर्णबुभूषकः\nगृहस्थ वरतम आतिष्ठन दविकालकृतभॊजनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 131, + "shloka": 32, + "text": "शेषाशी विजिताहारॊ निष्कामॊ निरहं वदः\nअग्निहॊत्रम उपासंश च जुह्वानश च यथाविधि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 131, + "shloka": 33, + "text": "सर्वातिथ्यम उपातिष्ठञ शेषान्न कृतभॊजनः\nतरेताग्निमन्त्रविहितॊ वैश्यॊ बह्वति वै यदि\nस वैश्यः कषत्रियकुले शुचौ महति जायते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 131, + "shloka": 34, + "text": "स वैश्यः कषत्रियॊ जातॊ जन्मप्रभृति संस्कृतः\nउपनीतॊ वरतपरॊ दविजॊ भवति सत्कृतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 131, + "shloka": 35, + "text": "ददाति यजते यज्ञैः संस्कृतैर आप्तदक्षिणैः\nअधीते सवर्गम अन्विच्छंस तरेताग्निशरणः सदा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 131, + "shloka": 36, + "text": "आर्तहस्तप्रदॊ नित्यं परजा धर्मेण पालयन\nसत्यः सत्यानि कुरुते नित्यं यः सुखदर्शनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 131, + "shloka": 37, + "text": "धर्मदण्डॊ न निर्दण्डॊ धर्मकार्यानुशासकः\nयन्त्रितः कार्यकरणे षड्भागकृतलक्षणः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 131, + "shloka": 38, + "text": "गराम्यधर्मान न सेवेन सवच्छन्देनार्थ कॊविदः\nऋतुकाले तु धर्मात्मा पत्नीं सेवेत नित्यदा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 131, + "shloka": 39, + "text": "सर्वॊपवासी नियतः सवाध्यायपरमः शुचिः\nबहिष्कान्तरिते नित्यं शयानॊ ऽगनिगृहे सदा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 131, + "shloka": 40, + "text": "सर्वातिथ्यं तरिवर्गस्य कुर���वाणः सुमनाः सदा\nशूद्राणां चान्न कामानां नित्यं सिद्धम इति बरुवन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 131, + "shloka": 41, + "text": "सवार्थाद वा यदि वा कामान न किं चिद उपलक्षयेत\nपितृदेवातिथि कृते साधनं कुरुते च यः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 131, + "shloka": 42, + "text": "सववेश्मनि यथान्यायम उपास्ते भैक्षम एव च\nतरिकालम अग्निहॊत्रं च जुह्वानॊ वै यथाविधि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 131, + "shloka": 43, + "text": "गॊब्राह्मण हितार्थाय रणे चाभिमुखॊ हतः\nतरेताग्निमन्त्रपूतं वा समाविश्य दविजॊ भवेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 131, + "shloka": 44, + "text": "जञानविज्ञानसंपन्नः संस्कृतॊ वेदपारगः\nविप्रॊ भवति धर्मात्मा कषत्रियः सवेन कर्मणा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 131, + "shloka": 45, + "text": "एतैः कर्मफलैर देवि नयून जातिकुलॊद्भवः\nशूद्रॊ ऽपय आगमसंपन्नॊ दविजॊ भवति संस्कृतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 131, + "shloka": 46, + "text": "बराह्मणॊ वाप्य असद्वृत्तः सर्वसंकरभॊजनः\nबराह्मण्यं पुण्यम उत्सृज्य शूद्रॊ भवति तादृशः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 131, + "shloka": 47, + "text": "कर्म भिः शुचिभिर देवि शुद्धात्मा विजितेन्द्रियः\nशूद्रॊ ऽपि दविजवत सेव्य इति बरह्माब्रवीत सवयम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 131, + "shloka": 48, + "text": "सवभावकर्म च शुभं यत्र शूद्रे ऽपि तिष्ठति\nविशुद्धः स दविजातिर वै विज्ञेय इति मे मतिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 131, + "shloka": 49, + "text": "न यॊनिर नापि संस्कारॊ न शरुतं न च संनतिः\nकारणानि दविजत्वस्य वृत्तम एव तु कारणम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 131, + "shloka": 50, + "text": "सर्वॊ ऽयं बराह्मणॊ लॊके वृत्तेन तु विधीयते\nवृत्ते सथितश च सुश्रॊणिब्राह्मणत्वं निगच्छति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 131, + "shloka": 51, + "text": "बराह्मः सवभावः कल्याणि समः सर्वत्र मे मतिः\nनिर्गुणं निर्मलं बरह्म यत्र तिष्ठति स दविजः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 131, + "shloka": 52, + "text": "एते यॊनिफला देवि सथानभागनिदर्शकाः\nसवयं च वरदेनॊक्ता बरह्मणा सृजता परजाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 131, + "shloka": 53, + "text": "बराह्मणॊ हि महत कषेत्रं लॊके चरति पादवत\nयत तत्र बीजं वपति सा कृषिः पारलौकिकी" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 131, + "shloka": 54, + "text": "मिताशिना सदा भाव्यं सत्पथालम्बिना सदा\nबराह्म मारम अतिक्रम्य वर्तितव्यं बुभूषता" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 131, + "shloka": 55, + "text": "संहिताध्यायिना भाव्यं गृहे वै गृहमेधिना\nनित्यं सवाध्याययुक्तेन दानाध्ययनजीविना" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 131, + "shloka": 56, + "text": "एवं भूतॊ हि यॊ विप्रः सततं सत्पथे सथितः\nआहिताग्निर अधीयानॊ बरह्मभूयाय कल्पते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 131, + "shloka": 57, + "text": "बराह्मण्यम एव संप्राप्य रक्षितव्यं यतात्मभिः\nयॊनिप्रतिग्रहादानैः कर्मभिश च शुचिस्मिते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 131, + "shloka": 58, + "text": "एतत ते सर्वम आख्यातं यथा शूद्रॊ भवेद दविजः\nबराह्मणॊ वा चयुतॊ धर्माद यथा शूद्रत्वम आप्नुते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 132, + "shloka": 1, + "text": "[उ]\nभगवन सर्वभूतेश सुरासुरनसं कृत\nधर्माधर्मे नृणां देव बरूहि मे संशयं विभॊ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 132, + "shloka": 2, + "text": "कर्मणा मनसा वाचा तरिविधं हि नरः सदा\nबध्यते बन्धनैः पाशैर मुच्यते ऽपय अथ वा पुनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 132, + "shloka": 3, + "text": "केन शीलेन वा देवकर्मणा कीदृशेन वा\nसमाचारैर गुणैर वाक्यैः सवर्गं यान्तीह मानवाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 132, + "shloka": 4, + "text": "[म]\nदेवि धर्मार्थतत्त्वज्ञे सत्यनित्ये दमे रते\nसर्वप्राणि हितः शरश्नः शरूयतां बुद्धिवर्धनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 132, + "shloka": 5, + "text": "सत्यधर्मरताः सन्तः सर्वलिप्सा विवर्जिताः\nनाधर्मेण न धर्मेण बध्यन्ते छिन्नसंशयाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 132, + "shloka": 6, + "text": "परलयॊत्पत्तितत्त्वज्ञाः सर्वज्ञाः समदर्शिनः\nवीतरागा विमुच्यन्ते पुरुषाः सर्वबन्धनैः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 132, + "shloka": 7, + "text": "कर्मणा मनसा वाचा ये न हिंसन्ति किं चन\nये न सज्जन्ति कस्मिंश चिद बध्यन्ते ते न कर्मभिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 132, + "shloka": 8, + "text": "पराणातिपाताद विरताः शीलवन्तॊ दयान्विताः\nतुल्यद्वेष्यप्रिया दान्ता मुच्यन्ते कर्मबन्धनैः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 132, + "shloka": 9, + "text": "सर्वभूतदयावन्तॊ विश्वास्याः सर्वजन्तुषु\nतयक्तहिंसा समाचारास ते नराः सवर्गगामिनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 132, + "shloka": 10, + "text": "परस्वे निर्ममा नित्यं परदारविवर्जकाः\nधर्मलब्धार्थ भॊक्तारस ते नराः सवर्गगामिनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 132, + "shloka": 11, + "text": "मातृवत सवसृवच चैव नित्यं दुहितृवच च ये\nपरदारेषु वर्तन्ते ते नराः सवर्गगामिनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 132, + "shloka": 12, + "text": "सतैन्यान निवृत्ताः सततं संतुष्टाः सवधनेन च\nसवभाग्यान्य उपजीवन्ति ते नराः सवर्गगामिनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 132, + "shloka": 13, + "text": "सवदारनिरता ये च ऋतुकालाभिगामिनः\nअग्राम्यसुखभॊगाश च ते नराः सवर्गगामिनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 132, + "shloka": 14, + "text": "परदारेषु ये नित्यं चारित्रावृत लॊचनाः\nयतेन्द्रियाः शीलपरास ते नराः सवर्गगामिनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 132, + "shloka": 15, + "text": "एष देवकृतॊ मार्गः सेवितव्यः सदा नरैः\nअकषाय कृतश चैव मार्गः सेव्यः सदा बुधैः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 132, + "shloka": 16, + "text": "दानधर्मतपॊ युक्तः शीलशौचदयात्मकः\nवृत्त्यर्थं धर्महेतॊर वा सेवितव्यः सदा नरैः\nसवर्गवासम अभीप्सद्भिर न सेव्यस तव अत उत्तरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 132, + "shloka": 17, + "text": "[उ]\nवाचाथ बध्यते येन मुच्यते ऽपय अथ वा पुनः\nतानि कर्माणि मे देव वद भूतपते ऽनघ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 132, + "shloka": 18, + "text": "[म]\nआत्महेतॊः परार्थे वा नर्म हास्याश्रयात तथा\nये मृषा न वदन्तीह ते नराः सवर्गगामिनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 132, + "shloka": 19, + "text": "वृत्त्यर्थं धर्महेतॊर वा कामकारात तथैव च\nअनृतं ये न भाषन्ते ते नराः सवर्गगामिनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 132, + "shloka": 20, + "text": "शलक्ष्णां वाणीं निराबाधां मधुरां पापवर्जिताम\nसवागतेनाभिभाषन्ते ते नराः सवर्गगामिनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 132, + "shloka": 21, + "text": "कटुकां ये न भाषन्ते परुषां निष्ठुरां गिरम\nअपैशुन्य रताः सन्तस ते नराः सवर्गगामिनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 132, + "shloka": 22, + "text": "पिशुनां ये न भाषन्ते मित्र भेदकरीं गिरम\nऋतां मैत्रीं परभाषन्ते ते नराः सवर्गगामिनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 132, + "shloka": 23, + "text": "वर्जयन्ति सदा सूच्यः परद्रॊहं च मानवाः\nसर्वभूतसमा दान्तास ते नराः सवर्गगामिनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 132, + "shloka": 24, + "text": "शठप्रलापाद विरता विरुद्ध परिवर्जकाः\nसौम्य परलापिनॊ नित्यं ते नराः सवर्गगामिनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 132, + "shloka": 25, + "text": "न कॊपाद वयाहरन्ते ये वाचं हृदयदारणीम\nसान्त्वं वदन्ति करुद्धापि ते नराः सवर्गगामिनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 132, + "shloka": 26, + "text": "एष वाणी कृतॊ देवि धर्मः सेव्यः सदा नरैः\nशुभः सत्यगुणॊ नित्यं वर्जनीया मृषा बुधैः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 132, + "shloka": 27, + "text": "[उ]\nमनसा बध्यते येन कर्मणा पुरुषः सदा\nतन मे बरूहि महाभाग देवदेव पिनाक धृक" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 132, + "shloka": 28, + "text": "[म]\nमानसेनेह धर्मेण संयुक्ताः पुरुषाः सदा\nसवर्गं गच्छन्ति कल्याणि तन मे कीर्तयतः शृणु" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 132, + "shloka": 29, + "text": "दुष्प्रणीतेन मनसा दुष्प्रणीततराकृतिः\nबध्यते मानवॊ येन शृणु चान्यच छुभानने" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 132, + "shloka": 30, + "text": "अरण्ये विजने नयस्तं परस्वं वीक्ष्य ये नराः\nमनसापि न हिंसन्ति ते नराः सवर्गगामिनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 132, + "shloka": 31, + "text": "गरामे गृहे वा यद दरव्यं पारक्यं विजने सथितम\nनाभिनन्दन्ति वै नित्यं ते नराः सवर्गगामिनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 132, + "shloka": 32, + "text": "तथैव परदारान ये कामवृत्तान रहॊगतान\nमनसापि न हिंसन्ति ते नराः सवर्गगामिनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 132, + "shloka": 33, + "text": "शत्रुं मित्रं च ये नित्यं तुल्येन मनसा नराः\nभजन्ति मैत्राः संगम्य ते नराः सवर्गगामिनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 132, + "shloka": 34, + "text": "शरुतवन्तॊ दयावन्तः शुचयः सत्यसंगराः\nसवैर अर्थैः परिसंतुष्टास ते नराः सवर्गगामिनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 132, + "shloka": 35, + "text": "अवैरा ये तव अनायासा मैत्र चित्तपराः सदा\nसर्वभूतदयावन्तस ते नराः सवर्गगामिनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 132, + "shloka": 36, + "text": "शरद्धावन्तॊ दयावन्तश चॊक्षाश चॊक्ष जनप्रियाः\nधर्माधर्मविदॊ नित्यं ते नराः सवर्गगामिनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 132, + "shloka": 37, + "text": "शुभानाम अशुभानां च कर्मणां फलसंचये\nविपाकज्ञाश च ये देवि ते नराः सवर्गगामिनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 132, + "shloka": 38, + "text": "नयायॊपेता गुणॊपेता देवद्विज पराः सदा\nसमतां समनुप्राप्तास ते नराः सवर्गगामिनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 132, + "shloka": 39, + "text": "शुभैः कर्मफलैर देवि मयैते परिकीर्तिताः\nसवर्गमार्गॊपगा भूयः किम अन्यच छरॊतुम इच्छसि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 132, + "shloka": 40, + "text": "[उ]\nमहान मे संशयः कश चिन मर्त्यान परति महेश्वर\nतस्मात तं नैपुणेनाद्य ममाख्यातुं तवम अर्हसि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 132, + "shloka": 41, + "text": "केनायुर लभते दीर्घं कर्मणा पुरुषः परभॊ\nतपसा वापि देवेश केनायुर लभते महत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 132, + "shloka": 42, + "text": "कषीणायुः केन भवति कर्मणा भुवि मानवः\nविपाकं कर्मणां देव वक्तुम अर्हस्य अनिन्दित" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 132, + "shloka": 43, + "text": "अपरे च महाभॊगा मन भॊगास तथापरे\nअकुलीनास तथा चान्ये कुलीनाश च तथापरे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 132, + "shloka": 44, + "text": "दुर्दर्शाः के चिद आभान्ति नराः काष्ठमया इव\nपरिय दर्शास तथा चान्ये दर्शनाद एव मानवाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 132, + "shloka": 45, + "text": "दुष्प्रज्ञाः के चिद आभान्ति के चिद आभान्ति पण्डिताः\nमहाप्रज्ञास तथैवान्ये जञानविज्ञानदर्शिनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 132, + "shloka": 46, + "text": "अल्पाबाधास तथा के चिन महाबाधास तथापरे\nदृश्यन्ते पुरुषा देव तन मे शंसितुम अर्हसि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 132, + "shloka": 47, + "text": "[म]\nहन्त ते ऽहं परवक्ष्यामि देवि कर्मफलॊदयम\nमर्त्यलॊके नराः सर्वे येन सवं भुञ्जते फलम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 132, + "shloka": 48, + "text": "पराणातिपाती यॊ रौद्रॊ दण्डहस्तॊद्यतस तथा\nनित्यम उद्यतदण्डश च हन्ति भूतगणान नरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 132, + "shloka": 49, + "text": "निर्दयः सर्वभूतानां नित्यम उद्वेग कारकः\nअपि कीट पिपीलानाम अशरण्यः सुनिर्घृणः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 132, + "shloka": 50, + "text": "एवं भूतॊ नरॊ देवि निरयं परतिपद्यते\nविपरीतस तु धर्मात्मा रूपवान अभिजायते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 132, + "shloka": 51, + "text": "निरयं याति हिंसात्मा याति सवर्गम अहिंसकः\nयातनां निरये रौद्रां स कृच्छ्रां लभते नरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 132, + "shloka": 52, + "text": "अथ चेन निरयात तस्मात समुत्तरति कर्हि चित\nमानुष्यं लभते चापि हीनायुस तत्र जायते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 132, + "shloka": 53, + "text": "पापेन कर्मणा देवि बद्धॊहिंसा रतिर नरः\nअप्रियः सर्वभूतानां हीनायुर उपजायते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 132, + "shloka": 54, + "text": "यस तु शुक्लाभिजातीयः पराणिघात विवर्जकः\nनिक्षिप्तदण्डॊ निर्दण्डॊ न हिनस्ति कदा चन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 132, + "shloka": 55, + "text": "न घातयति नॊ हन्ति घनन्तं नैवानुमॊदते\nसर्वभूतेषु स सनेहॊ यथात्मनि तथापरे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 132, + "shloka": 56, + "text": "ईदृशः पुरुषॊत्कर्षॊ देवि देवतम अश्नुते\nउपपन्नान सुखान भॊगान उपाश्नाति मुदा युतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 132, + "shloka": 57, + "text": "अथ चेन मानुषे लॊके कदा चिद उपपद्यते\nतत्र दीर्घायुर उत्पन्नः स नरः सुखम एधते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 132, + "shloka": 58, + "text": "एवं दीर्घायुषां मार्गः सुवृत्तानां सुकर्मणाम\nपराणिहिंसा विमॊक्षेण बरह्मणा समुदीरितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 133, + "shloka": 1, + "text": "[उ]\nकिं शीलाः किं समाचाराः पुरुषाः कैश च कर्मभिः\nसवर्गं समभिपद्यन्ते संप्रदानेन केन वा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 133, + "shloka": 2, + "text": "[म]\nदाता बराह्मण सत्कर्ता दीनान्ध कृपणादिषु\nभक्ष्यभॊज्यान्न पानानां वाससां च परदायकः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 133, + "shloka": 3, + "text": "परतिश्रयान सभाः कूपा��� परपाः पुष्करिणीस तथा\nनैत्यकानि च सर्वाणि किम इच्छकम अतीव च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 133, + "shloka": 4, + "text": "आसनं शयनं यानं धनं रत्नं गृहांस तथा\nसस्यजातानि सर्वाणि गाः कषेत्राण्य अथ यॊषितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 133, + "shloka": 5, + "text": "सुप्रतीतमना नित्यं यः परयच्छति मानवः\nएवं भूतॊ मृतॊ देवि देवलॊके ऽभिजायते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 133, + "shloka": 6, + "text": "तत्रॊष्य सुचिरं कालं भुक्त्वा भॊगान अनुत्तमान\nसहाप्सरॊभिर मुदितॊ रमित्वा नन्दनादिषु" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 133, + "shloka": 7, + "text": "तस्मात सवर्गाच चयुतॊ लॊकान मानुषेषूपजायते\nमहाभॊगे कुले देवि धनधान्य समाचिते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 133, + "shloka": 8, + "text": "तत्र कामगुणैः सर्वैः समुपेतॊ मुदा युतः\nमहाभॊगॊ महाकॊशॊ धनी भवति मानवः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 133, + "shloka": 9, + "text": "एते देवि महाभॊगाः पराणिनॊ दानशीलिनः\nबरह्मणा वै पुरा परॊक्ताः सर्वस्य परियदर्शनाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 133, + "shloka": 10, + "text": "अपरे मानवा देवि परदानकृपणा दविजैः\nयाचिता न परयच्छन्ति विद्यमाने ऽपय अबुद्धयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 133, + "shloka": 11, + "text": "दीनान्ध कृपणान दृष्ट्वा भिक्षुकान अतिथीन अपि\nयाच्यमाना निवर्तन्ते जिह्वा लॊभसमन्विताः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 133, + "shloka": 12, + "text": "न धनानि न वासांसि न भॊगान न च काञ्चनम\nन गावॊ नान्न विकृतिं परयच्छन्ति कदा चन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 133, + "shloka": 13, + "text": "अप्रवृत्तास तु ये लुब्धा नास्तिका दानवर्जिताः\nएवं भूता नरा देवि निरयं यान्त्य अबुद्धयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 133, + "shloka": 14, + "text": "ते चेन मनुष्यतां यान्ति यदा कालस्य पर्ययात\nधनरिक्ते कुले जन्म लभन्ते सवल्प बुद्धयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 133, + "shloka": 15, + "text": "कषुत्पिपासापरीताश च सर्वभॊग बहिष्कृताः\nनिराशाः सर्वभॊगेभ्यॊ जीवन्त्य अधम जीविकाम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 133, + "shloka": 16, + "text": "अल्पभॊग कुले जाता अल्पभॊग रता नराः\nअनेन कर्मणा देवि भवन्त्य अधनिनॊ नराः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 133, + "shloka": 17, + "text": "अपरे सतम्भितॊ नित्यं मानिनः पापतॊ रताः\nआसनार्हस्य ये पीठं न परयच्छन्त्य अचेतसः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 133, + "shloka": 18, + "text": "मार्हार्हस्य च ये मार्गं न यच्छन्त्य अल्पबुद्धयः\nपाद्यार्हस्य च ये पाद्यं न ददत्य अल्पबुद्धयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 133, + "shloka": 19, + "text": "अर्घार्हान न च सत्कारैर अर्चयन्ति यथाविधि\nअर्घ्यम आचमनीयं वा न यच्छन्त्य अल्पबुद्धयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 133, + "shloka": 20, + "text": "गुरुं चाभिगतं परेम्णा गुरुवन न बुभूषते\nअभिमान परवृत्तेन लॊभेन समवस्थिताः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 133, + "shloka": 21, + "text": "संमान्यांश चावमन्यन्ते वृद्धान परिभवन्ति च\nएवंविधा नरा देवि सर्वे निरयगामिनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 133, + "shloka": 22, + "text": "ते वै यदि नरास तस्मान निरयाद उत्तरन्ति वै\nवर्षपूगैस ततॊ जन्म लभन्ते कुत्सिते कुले" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 133, + "shloka": 23, + "text": "शवपाकपुल्कसादीनां कुत्सितानाम अचेतसाम\nकुलेषु तेषु जायन्ते गुरु वृद्धापचायिनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 133, + "shloka": 24, + "text": "न सतम्भी नच मानी यॊ देवता दविज पूजकः\nलॊकपूज्यॊ नमस्कर्ता परश्रितॊ मधुरं वदन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 133, + "shloka": 25, + "text": "सर्ववर्णप्रिय करः सर्वभूतहितः सदा\nअद्वेषी सुमुखः शलक्ष्णः सनिग्धवाणी परदः सदा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 133, + "shloka": 26, + "text": "सवागतेनैव सर्वेषां भूतानाम अविहिंसकः\nयथार्ह सत्क्रिया पूर्वम अर्चयन्न उपतिष्ठति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 133, + "shloka": 27, + "text": "मार्गार्हाय ददन मार्गं गुरुं गुरुवद अर्चयन\nअतिथिप्रग्रह रतस तथाभ्यागत पूजकः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 133, + "shloka": 28, + "text": "एवं भूतॊ नरॊ देवि सवर्गतिं परतिपद्यते\nततॊ मानुषतां पराप्य विशिष्ट कुलजॊ भवेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 133, + "shloka": 29, + "text": "तत्रासौ विपुलैर भॊगैः सर्वरत्नसमायुतः\nयथार्ह दाता चार्हेषु धर्मचर्या परॊ भवेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 133, + "shloka": 30, + "text": "संमतः सर्वभूतानां सर्वलॊकनमस्कृतः\nसवकर्मफलम आप्नॊति सवयम एव नरः सदा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 133, + "shloka": 31, + "text": "उदात्त कुलजातीय उदात्ताभिजनः सदा\nएष धर्मॊ मया परॊक्तॊ विधात्रा सवयम ईरितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 133, + "shloka": 32, + "text": "यस तु रौद्रसमाचारः सर्वसत्त्वभयंकरः\nहस्ताभ्यां यदि वा पद्भ्यां रज्ज्वा दण्डेन वा पुनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 133, + "shloka": 33, + "text": "लॊष्टैः सतम्भैर उपायैर वा जन्तून बाधति शॊभने\nहिंसार्थं निकृतिप्रज्ञः परॊद्वेजयति चैव ह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 133, + "shloka": 34, + "text": "उपक्रामति जन्तूंश च उद्वेग जननः सदा\nएवं शीलसमाचारॊ निरयं परतिपद्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 133, + "shloka": 35, + "text": "स चेन मानुषतां गच्छेद यदि कालस्य पर्ययात\nबह्व आ��ाध परिक्लिष्टे सॊ ऽधमे जायते कुले" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 133, + "shloka": 36, + "text": "लॊकद्वेष्यॊ ऽधमः पुंसां सवयं कर्मकृतैः फलैः\nएष देवि मनुष्येषु बॊद्धव्यॊ जञातिबन्धुषु" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 133, + "shloka": 37, + "text": "अपरः सर्वभूतानि दयावान अनुपश्यति\nमैत्र दृष्टिः पितृसमॊ निर्वैरॊ नियतेन्द्रियः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 133, + "shloka": 38, + "text": "नॊद्वेजयति भूतानि न विहिंसयते तथा\nहस्तपादैः सुनियतैर विश्वास्यः सर्वजन्तुषु" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 133, + "shloka": 39, + "text": "न रज्ज्वा न च दण्डेन न लॊष्टैर नायुधेन च\nउद्वेजयति भूतानि शलक्ष्णकर्मा दयापरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 133, + "shloka": 40, + "text": "एवं शीलसमाचारः सवर्गे समुपजायते\nतत्रासौ भवने दिव्ये मुदा वसति देववत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 133, + "shloka": 41, + "text": "स चेत कर्म कषयान मर्त्यॊ मनुष्येषूपजायते\nअल्पाबाधॊ निरीतीकः स जातः सुखम एधते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 133, + "shloka": 42, + "text": "सुखभागी निरायासॊ निरुद्वेगः सदा नरः\nएष देवि सतां मार्गॊ बाधा यत्र न विद्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 133, + "shloka": 43, + "text": "इमे मनुष्या दृश्यन्ते ऊहापॊह विशारदाः\nजञानविज्ञानसंपन्नाः परज्ञावन्तॊ ऽरथकॊविदाः\nदुष्प्रज्ञाश चापरे देव जञानविज्ञानवर्जिताः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 133, + "shloka": 44, + "text": "केन कर्म विपाकेन परज्ञावान पुरुषॊ भवेत\nअल्पप्रज्ञॊ विरूपाक्षकथं भवति मानवः\nएतं मे संशयं छिन्द्धि सर्वधर्मविदां वर" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 133, + "shloka": 45, + "text": "जात्यन्धाश चापरे देव रॊगार्ताश चापरे तथा\nनराः कलीबाश च दृश्यन्ते कारणं बरूहि तत्र वै" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 133, + "shloka": 46, + "text": "[म]\nबराह्मणान वेदविदुषः सिद्धान धर्मविदस तथा\nपरिपृच्छन्त्य अहर अहः कुशलाकुशलं तथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 133, + "shloka": 47, + "text": "वर्जयन्त्य अशुभं कर्म सेवमानाः शुभं तथा\nलभन्ते सवर्गतिं नित्यम इह लॊके सुखं तथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 133, + "shloka": 48, + "text": "स चेन मानुषतां याति मेधावी तत्र जायते\nशरुतं परज्ञानुगं चास्य कल्याणम उपजायते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 133, + "shloka": 49, + "text": "परदारेषु ये मूढाश चक्षुर दुष्टं परयुञ्जते\nतेन दुष्टस्वभावेन जात्यन्धास ते भवन्ति ह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 133, + "shloka": 50, + "text": "मनसा तु परदुष्टेन नग्नां पश्यन्ति ये सत्रियम\nरॊगार्तास ते भवन्तीह नरा दुष्कृतकर्मिणः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 133, + "shloka": 51, + "text": "ये तु मूढा दुराचारा वियॊनौ मैथुने रताः\nपुरुषेषु सुदुष्प्रज्ञाः कलीबत्वम उपयान्ति ते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 133, + "shloka": 52, + "text": "पशूंश च ये बन्धयन्ति ये चैव गुरुतल्पगाः\nपरकीर्णमैथुना ये च कलीबा जायन्ति ते नराः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 133, + "shloka": 53, + "text": "[उ]\nसावद्यं किं नु वै कर्म निरवद्य तथैव च\nशरेयः कुर्वन्न अवाप्नॊति मानवॊ देव सत्तम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 133, + "shloka": 54, + "text": "[म]\nशरेयांसं मार्गम आतिष्ठन सदा यः पृच्छते दविजान\nधर्मान्वेषी गुणाकाङ्क्षी सस्वर्गं समुपाश्नुते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 133, + "shloka": 55, + "text": "यदि मानुषतां देवि कदा चित स निगच्छति\nमेधावी धारणा युक्तः पराज्ञस तत्राभिजायते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 133, + "shloka": 56, + "text": "एष देवि सतां धर्मॊ मन्तव्यॊ भूतिकारकः\nनृणां हितार्थाय तव मया वै समुदाहृतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 133, + "shloka": 57, + "text": "[उ]\nअपरे सवल्पविज्ञाना धर्मविद्वेषिणॊ नराः\nबराह्मणान वेदविदुषॊ नेच्छन्ति परिसर्पितुम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 133, + "shloka": 58, + "text": "वरतवन्तॊ नराः के चिच छरद्धा दमपरायणाः\nअव्रता भरष्टनियमास तथान्ये राक्षसॊपमाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 133, + "shloka": 59, + "text": "यज्वानश च तथैवान्ये निर्हॊमाश च तथापरे\nकेन कर्म विपाकेन भवन्तीह वदस्व मे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 133, + "shloka": 60, + "text": "[म]\nआगमाल लॊकधर्माणां मर्यादाः पूर्वनिर्मिताः\nपरामाण्येनानुवर्तन्ते दृश्यन्ते हि दृढव्रताः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 133, + "shloka": 61, + "text": "अधर्मं धर्मम इत्य आहुर ये च मॊहवशं गताः\nअव्रता नष्टमर्यादास ते परॊक्ता बरह्मराक्षसाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 133, + "shloka": 62, + "text": "ते चेत कालकृतॊद्यॊगात संभवन्तीह मानुषाः\nनिर्हॊमा निर्वषट्कारास ते भवन्ति नराधमाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 133, + "shloka": 63, + "text": "एष देवि मया सर्वः संशयच छेदनाय ते\nकुशलाकुशलॊ नॄणां वयाख्यातॊ धर्मसागरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 134, + "shloka": 1, + "text": "[म]\nपरावरज्ञे धर्मज्ञे तपॊवननिवासिनि\nसाध्वि सुभ्रु सुकेशान्ते हिमवत्पर्वतात्मजे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 134, + "shloka": 2, + "text": "दक्षे शम दमॊपेते निर्ममे धर्मचारिणि\nपृच्छामि तवां वरारॊहे पृष्टा वद ममेप्षितम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 134, + "shloka": 3, + "text": "सावित्री बरह्मणः साध्वी कौशिकस्य शची सती\nमार्तण्डजस्य धूमॊर्णा ऋद्ध��र वैश्रवणस्य च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 134, + "shloka": 4, + "text": "वरुणस्य ततॊ गौरी सूर्यस्य च सुवर्चला\nरॊहिणी शशिनः साध्वी सवाहा चैव विभावसॊः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 134, + "shloka": 5, + "text": "अदितिः कश्यपस्याथ सर्वास ताः पतिदेवताः\nपृष्टाश चॊपासिताश चैव तास तवया देवि नित्यशः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 134, + "shloka": 6, + "text": "तेन तवां परिपृच्छामि धर्मज्ञे धर्मवादिनि\nसत्री धर्मं शरॊतुम इच्छामि तवयॊदाहृतम आदितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 134, + "shloka": 7, + "text": "सहधर्मचरी मे तवं समशीला समव्रता\nसमानसार वीर्या च तपस तीव्रं कृतं च ते\nतवया हय उक्तॊ विशेषेण परणाणत्वम उपैष्यति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 134, + "shloka": 8, + "text": "सत्रियश चैव विशेषेण सत्रीजनस्य गतिः सदा\nगौर गां गच्छति सुश्रॊणिलॊकेष एषा सथितिः सदा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 134, + "shloka": 9, + "text": "मम चार्धं शरीरस्य मम चार्धाद विनिः सृता\nसुरकार्यकरी च तवं लॊकसंतान कारिणी" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 134, + "shloka": 10, + "text": "तव सर्वः सुविदितः सत्री धर्मः शाश्वतः शुभे\nतस्माद अशेषतॊ बरूहि सत्री धर्मं विस्तरेण मे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 134, + "shloka": 11, + "text": "[उ]\nभगवन सर्वभूतेश भूतभव्य भवॊद्भव\nतवत परभावाद इयं देव वाक चैव परतिभाति मे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 134, + "shloka": 12, + "text": "इमास तु नद्यॊ देवेश सर्वतीर्थॊदकैर युताः\nउपस्पर्शन हेतॊस तवा समीपस्था उपासते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 134, + "shloka": 13, + "text": "एताभिः सह संमन्त्र्य परवक्ष्याम्य अनुपूर्वशः\nपरभवन यॊ ऽनहंवादी स वै पुरुष उच्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 134, + "shloka": 14, + "text": "सत्री च भूतेश सततं सत्रियम एवानुधावति\nमया संमानिताश चैव भविष्यन्ति सरिद वराः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 134, + "shloka": 15, + "text": "एषा सरस्वती पुण्या नदीनाम उत्तमा नदी\nपरथमा सर्वसरितां नदी सागरगामिनी" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 134, + "shloka": 16, + "text": "विपाशा च वितस्ता च चन्द्र भागा इरावती\nशतद्रुर देविका सिन्धुः कौशिकी गॊमती तथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 134, + "shloka": 17, + "text": "तथा देव नदी चेयं सर्वतीर्थाभिसंवृता\nगगनाद गां गता देवी गङ्गा सर्वसरिद्वरा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 134, + "shloka": 18, + "text": "इत्य उक्त्वा देवदेवस्य पत्नी धर्मभृतां वरा\nसमितपूर्वम इवाभाष्य सर्वास ताः सरितस तदा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 134, + "shloka": 19, + "text": "अपृच्छद देवमहिषी सत्री धर्मं धर्मवत्सला\nसत्री धर्मकुशलास ता वै गङ्गाद्याः सरितां वराः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 134, + "shloka": 20, + "text": "अयं भगवता दत्तः परश्नः सत्री धर्मसंश्रितः\nतं तु संमन्त्र्य युष्माभिर वक्तुम इच्छामि शंकरे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 134, + "shloka": 21, + "text": "न चैकसाध्यं पश्यामि विज्ञानं भुवि कस्य चित\nदिवि वा सागरगमास तेन वॊ मानयाम्य अहम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 134, + "shloka": 22, + "text": "[भ]\nएवं सर्वाः सरिच्छ्रेष्ठाः पृष्टाः पुण्यतमाः शिवाः\nततॊ देव नदी गङ्गा नियुक्ता परतिपूज्य ताम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 134, + "shloka": 23, + "text": "बह्वीभिर बुद्धिभिः सफीता सत्री धर्मज्ञा शुचिस्मिता\nशैलराजसुतां देवीं पुण्या पापापहां शिवाम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 134, + "shloka": 24, + "text": "बुद्ध्या विनयसंपन्ना सर्वज्ञानविशारदा\nस समितं बहु बुद्ध्याढ्या गङ्गा वचनम अब्रवीत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 134, + "shloka": 25, + "text": "धन्याः समॊ ऽनुगृहीताः समॊ देवि धर्मपरायणा\nया तवं सर्वजगन मान्या नदीर मानयसे ऽनघे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 134, + "shloka": 26, + "text": "परभवन पृच्छते यॊ हि संमानयति वा पुनः\nनूनं जनम अदुष्टात्मा पण्डिताख्यां स गच्छति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 134, + "shloka": 27, + "text": "जञानविज्ञानसंपन्नान ऊहापॊह विशारदान\nपरवक्तॄन पृच्छते यॊ ऽनयान स वै ना पदम अर्च्छति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 134, + "shloka": 28, + "text": "अन्यथा बहु बुद्ध्याढ्यॊ वाक्यं वदति संसदि\nअन्यथैव हय अहं मानी दुर्बलं वदते वचः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 134, + "shloka": 29, + "text": "दिव्यज्ञाने दिवि शरेष्ठे दिव्यपुण्ये सदॊत्थिते\nतवम एवार्हसि नॊ देवि सत्री धर्मम अनुशासितुम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 134, + "shloka": 30, + "text": "[भ]\nततः साराधिता देवी गङ्गया बहुभिर गुणैः\nपराह सर्वम अशेषेण सत्री धर्मं सुरसुन्दरी" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 134, + "shloka": 31, + "text": "सत्री धर्मॊ मां परति यथा परतिभाति यथाविधि\nतम अहं कीर्तयिष्यामि तथैव परथितॊ भवेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 134, + "shloka": 32, + "text": "सत्री धर्मः पूर्व एवायं विवाहे बन्धुभिः कृतः\nसहधर्मचरी भर्तुर भवत्य अग्निसमीपतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 134, + "shloka": 33, + "text": "सुस्वभावा सुवचना सुवृत्ता सुखदर्शना\nअनन्यचित्तसु मुखी भर्तुः सा धर्मचारिणी" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 134, + "shloka": 34, + "text": "सा भवेद धर्मपरमा सा भवेद धर्मभागिणी\nदेव वत्स ततं साध्वी या भर्तारं परपश्यति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 134, + "shloka": 35, + "text": "शुश्रूषां परिचारं च देववद या करॊति च\nनान्यभावा हय अविमनाः सुव्रता सुखदर्शना" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 134, + "shloka": 36, + "text": "पुत्र वक्त्रम इवाभीक्ष्णं भर्तुर वदनम ईक्षते\nया साध्वी नियताचारा सा भवेद धर्मचारिणी" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 134, + "shloka": 37, + "text": "शरुत्वा दम्पति धर्मं वै सहधर्मकृतं शुभम\nअनन्यचित्ता सुमुखी भर्तुः सा धर्मचारिणी" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 134, + "shloka": 38, + "text": "परुषाण्य अपि चॊक्ता या दृष्टा वा करूर चक्षुषा\nसुप्रसन्नमुखी भर्तुर या नारी सा पतिव्रता" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 134, + "shloka": 39, + "text": "न चन्द्रसूर्यौ न तरुं पुंनाम्नॊ या निरीक्षते\nभर्तृवर्जं वरारॊहा सा भवेद धर्मचारिणी" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 134, + "shloka": 40, + "text": "दरिद्रं वयाधितं दीनम अध्वना परिकर्शितम\nपतिं पुत्रम इवॊपास्ते सा नारी धर्मभागिनी" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 134, + "shloka": 41, + "text": "या नारी परयता दक्षा या नारी पुत्रिणी भवेत\nपतिप्रिया पतिप्राणा सा नारी धर्मभागिनी" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 134, + "shloka": 42, + "text": "शुश्रूषां परिचर्यां च करॊत्य अविमनाः सदा\nसुप्रतीता विनीता च सा नारी धर्मभागिनी" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 134, + "shloka": 43, + "text": "न कामेषु न भॊगेषु नैश्वर्ये न सुखे तथा\nसपृहा यस्या यथा पत्यौ सा नारी धर्मभागिनी" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 134, + "shloka": 44, + "text": "कल्यॊत्थान रता नित्यं गुरुशुश्रूषणे रता\nसुसंमृष्टक्षया चैव गॊशकृत कृतलेपना" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 134, + "shloka": 45, + "text": "अग्निकार्यपरा नित्यं सदा पुष्पबलि परदा\nदेवतातिथिभृत्यानां निरुप्य पतिना सह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 134, + "shloka": 46, + "text": "शेषान्नम उपभुञ्जाना यथान्यायं यथाविधि\nतुष्टपुष्टजना नित्यं नारी धर्मेण युज्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 134, + "shloka": 47, + "text": "शवश्रू शवशुरयॊः पादौ तॊषयन्ती गुणान्विता\nमाता पितृपरा नित्यं या नारी सा तपॊधना" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 134, + "shloka": 48, + "text": "बराह्मणान दुर्बलानाथान दीनान्ध कृपणांस तथा\nबिभर्त्य अन्नेन या नारी सा पतिव्रतभागिनी" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 134, + "shloka": 49, + "text": "वरतं चरति या नित्यं दुश्चरं लभु सत्त्वया\nपतिचित्ता पतिहिता सा पतिव्रतभागिनी" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 134, + "shloka": 50, + "text": "पुण्यम एतत तपश चैव सवर्गश चैष सनातनः\nया नारी भर्तृपरमा भवेद भर्तृव्रता शिवा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 134, + "shloka": 51, + "text": "पतिर ह�� देवॊ नारीणां पतिर बन्धुः पतिर गतिः\nपत्या समा गतिर नास्ति दैवतं वा यथा पतिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 134, + "shloka": 52, + "text": "पतिप्रसादः सवर्गॊ वा तुल्यॊ नार्या न वा भवेत\nअहं सवर्गं न हीच्छेयं तवय्य अप्रीते महेश्वरे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 134, + "shloka": 53, + "text": "यद्य अकार्यम अधर्मं वा यदि वा पराणनाशनम\nपतिर बरूयाद दरिद्रॊ वा वयाधितॊ वा कथं चन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 134, + "shloka": 54, + "text": "आपन्नॊ रिपुसंस्थॊ वा बरह्मशापार्दितॊ ऽपि वा\nआपद धर्मान अनुप्रेक्ष्य तत कार्यम अविशङ्कया" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 134, + "shloka": 55, + "text": "एष देव मया परॊक्तः सत्री धर्मॊ वचनात तव\nया तव एवं भाविनी नारी सा भवेद धर्मभागिनी" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 134, + "shloka": 56, + "text": "[भ]\nइत्य उक्तः स तु देवेशः परतिपूज्य गिरेः सुताम\nलॊकान विसर्जयाम आस सर्वैर अनुचरैः सह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 134, + "shloka": 57, + "text": "ततॊ ययुर भूतगणाः सरितश च यथागतम\nगन्धर्वाप्सरसश चैव परणम्य शिरसा भवम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 1, + "text": "[व]\nशरुत्वा धर्मान अशेषेण पावनानि च सर्वशः\nयुधिष्ठिरः शांतनवं पुनर एवाभ्यभाषत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 2, + "text": "किम एकं दैवतं लॊके किं वाप्य एकं परायणम\nसतुवन्तः कं कम अर्चन्तः पराप्नुयुर मानवाः शुभम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 3, + "text": "कॊ धर्मः सर्वधर्माणां भवतः परमॊ मतः\nकिं जपन मुच्यते जन्तु जन्म संसारबन्धनात" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 4, + "text": "[भ]\nजगत परभुं देवदेवम अनन्तं पुरुषॊत्तमम\nसतुवन नाम सहस्रेण पुरुषः सततॊत्थितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 5, + "text": "तम एव चार्चयन नित्यं भक्त्या पुरुषम अव्ययम\nधयायन सतुवन नमस्यंश च यजमानस तम एव च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 6, + "text": "अनादि निधनं विष्णुं सर्वलॊकमहेश्वरम\nलॊकाध्यक्षं सतुवन नित्यं सर्वदुःखातिगॊ भवेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 7, + "text": "बरह्मण्यं सर्वधर्मज्ञं लॊकानां कीर्तिवर्धनम\nलॊकनाथं महद भूतं सर्वभूतभवॊद्भवम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 8, + "text": "एष मे सर्वधर्माणां धर्मॊ ऽधिकतमॊ मतः\nयद भक्त्या पुण्डरीकाक्षं सतवैर अर्चेन नरः सदा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 9, + "text": "परमं यॊ महत तेजः परमं यॊ महत तपः\nपरमं यॊ महद बरह्म परमं यः परायणम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 10, + "text": "पवित्राणां पवित्रं यॊ मङ���गलानां च मङ्गलम\nदैवतं देवतानां च भूतानां यॊ ऽवययः पिता" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 11, + "text": "यतः सर्वाणि भूतानि भवन्त्य आदि युगागमे\nयस्मिंश च परलयं यान्ति पुनर एव युगक्षये" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 12, + "text": "तस्य लॊकप्रधानस्य जगन नाथस्य भूपते\nविष्णॊर नाम सहस्रं मे शृणु पापभयापहम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 13, + "text": "यानि नामानि गौणानि विख्यातानि महात्मनः\nऋषिभिः परिगीतानि तानि वक्ष्यामि भूतये" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 14, + "text": "विश्वं विष्णुर वषट्कारॊ भूतभव्य भवत परभुः\nभूतकृद भूतभृद भावॊ भूतात्मा भूतभावनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 15, + "text": "पूतात्मा परमात्मा च मुक्तानां परमा गतिः\nअव्ययः पुरुषः साक्षी कषेत्रज्ञॊ ऽकषर एव च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 16, + "text": "यॊगॊ यॊगविदां नेता परधानपुरुषेश्वरः\nनारसिंह वपुः शरीमान केशवः पुरुषॊत्तमः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 17, + "text": "सर्वः शर्वः शिवः सथाणुर भूतादिर निधिर अव्ययः\nसंभवॊ भावनॊ भर्ता परभवः परभुर ईश्वरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 18, + "text": "सवयम्भूः संभुर आदित्यः पुष्कराक्षॊ महास्वनः\nअनादि निधनॊ धाता विधाता धातुर उत्तमः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 19, + "text": "अप्रमेयॊ हृषीकेशः पद्मनाभॊ ऽमरप्रभुः\nविश्वकर्मा मनुस तवष्टा सथविष्ठः सथविरॊ धरुवः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 20, + "text": "अग्राह्यः शाश्वतः कृष्णॊ लॊहिताक्षः परतर्दनः\nपरभूतस तरिककुब धाम पवित्रं मङ्गलं परम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 21, + "text": "ईशानः पराणदः पराणॊ जयेष्ठः शरेष्ठः परजापतिः\nहिरण्यगर्भॊ भूगर्भॊ माधवॊ मधुसूदनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 22, + "text": "ईश्वरॊ विक्रमी धन्वी मेधावी विक्रमः करमः\nअनुत्तमॊ दुराधर्षः कृतज्ञः कृतिर आत्मवान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 23, + "text": "सुरेशः शरणं शर्म विश्वरेताः परजा भवः\nअहः संवत्सरॊ वयालः परत्ययः सर्वदर्शनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 24, + "text": "अजः सर्वेश्वरः सिद्धः सिद्धिः सर्वादिर अच्युतः\nवृषा कपिर अमेयात्मा सर्वयॊगविनिःसृतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 25, + "text": "वरुर वसु मनाः सत्यः समात्मा संमितः समः\nअमॊघः पुण्डरीकाक्षॊ वृषकर्मा वृषाकृतिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 26, + "text": "रुद्रॊ बहु शिरा बभ्रुर विश��वयॊनिः शुचि शरवाः\nअमृतः शाश्वतः सथाणुर वरारॊहॊ महातपाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 27, + "text": "सर्वगः सर्वविद भानुर विष्वक्सेनॊ जनार्दनः\nवेदॊ वेदविद अव्यङ्गॊ वेदाङ्गॊ वेदवित कविः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 28, + "text": "लॊकाध्यक्षः सुराध्यक्षॊ धर्माध्यक्षः कृताकृतः\nचतुरात्मा चतुर्व्यूहश चतुर्दंष्ट्रश चतुर्भुजः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 29, + "text": "भराजिष्णुर भॊजनं भॊक्ता सहिष्णुर जगद आदिजः\nअनघॊ विजयॊ जेता विश्वयॊनिः पुनर वसुः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 30, + "text": "उपेन्द्रॊ वामनः परंशुर अमॊघः शुचिर ऊर्जितः\nअतीन्द्रः संग्रहः सर्गॊ धृतात्मा नियमॊ यमः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 31, + "text": "वेद्यॊ वैद्यः सदा यॊगी वीरहा माधवॊ मधुः\nअतीन्द्रियॊ महामायॊ महॊत्साहॊ महाबलः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 32, + "text": "महाबुद्धिर महावीर्यॊ महाशक्तिर महाद्युतिः\nअनिर्देश्य वपु शरीमान अमेयात्मा महाद्रिधृक" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 33, + "text": "महेष्वासॊ मही भर्ता शरीनिवासः सतां गतिः\nअनिरुद्धः सुरानन्दॊ गॊविन्दॊ गॊविदां पतिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 34, + "text": "मरीचिर दमनॊ हंसः सुपर्णॊ भुजगॊत्तमः\nहिरण्यनाभः सुतपाः पद्मनाभ परजापतिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 35, + "text": "अमृत्युः सर्वदृक सिंहः संधाता संधिमान सथिरः\nअजॊ दुर्मर्षणः शास्ता विश्रुतात्मा सुरारिहा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 36, + "text": "गुरुर गुरुतमॊ धाम सत्यः सत्यपराक्रमः\nनिमिषॊ ऽनिमिषः सरग्वी वाचस्पतिर उदारधीः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 37, + "text": "अग्रणीर गरामणीः शरीमान नयायॊ नेता समीरणः\nसहस्रमूर्ध विश्वात्मा सहस्राक्षः सहस्रपात" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 38, + "text": "आवर्तनॊ निवृत्तात्मा संवृतः संप्रमर्दनः\nअहः संवर्तकॊ वह्निर अनिलॊ धरणीधरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 39, + "text": "सुप्रसादः परसन्नात्मा विश्वधृग विश्वभुग विभुः\nसत्कर्ता सत्कृतः साधुर जह्नुर नारायणॊ नरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 40, + "text": "असंख्येयॊ ऽपरमेयात्मा विशिष्टः शिष्टकृच छुचिः\nसिद्धार्थः सिद्धसंकल्पः सिद्धिदः सिद्धिसाधनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 41, + "text": "वृषाही वृषभॊ विष्णुर वृषपर्वा वृषॊदरः\nवर्धनॊ वर्धमानश च विविक्तः शरुतिसागरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 42, + "text": "सुभुजॊ दुर्धरॊ वाग्मी महेन्द्रॊ वसुदॊ वसुः\nनैकरूपॊ बृहद रूपः शिपिविष्टः परकाशनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 43, + "text": "ओजस तेजॊ दयुतिधरः परकाशात्मा परतापनः\nऋद्धः सपष्टाक्षरॊ मन्त्रश चन्द्रांशुर भास्करद्युतिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 44, + "text": "अमृताश्मूद्भवॊ भानुः शशबिन्दुः सुरेश्वरः\nऔषधं जगतः सेतुः सत्यधर्मपराक्रमः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 45, + "text": "भूतभव्य भवन नाथः पवनः पावनॊ ऽनिलः\nकामहा कामकृत कान्तः कामः कामप्रदः परभुः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 46, + "text": "युगादि कृद युगावर्तॊ नैकमायॊ महाशनः\nअदृश्यॊ वयक्तरूपश च सहस्रजिद अनन्तजित" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 47, + "text": "इष्टॊ विशिष्टः शिष्टेष्टः शिखण्डी नहुषॊ वृषः\nकरॊधहा करॊधकृत कर्ता विश्वबाहुर महीधरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 48, + "text": "अच्युतः परथितः पराणः पराणदॊ वासवानुजः\nअपां निधिर अधिष्ठानम अप्रमत्तः परतिष्ठितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 49, + "text": "सकन्दः सकन्द धरॊ धुर्यॊ वरदॊ वायुवाहनः\nवासुदेवॊ बृहद भानुर आदिदेवः पुरंदरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 50, + "text": "अशॊकस तारणस तारः शूरः शौरिर जनेश्वरः\nअनुकूलः शतावर्तः पद्मी पद्मनिभेक्षणः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 51, + "text": "पद्मनाभॊ ऽरविन्दाक्षः पद्मगर्भः शरीरभृत\nमहर्द्धिर ऋद्धॊ वृद्धात्मा महाक्षॊ गरुडध्वजः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 52, + "text": "अतुलः शरभॊ भीमः समयज्ञॊ हविर हरिः\nसर्वलक्षणलक्षण्यॊ लक्ष्मीवान समितिंजयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 53, + "text": "विक्षरॊ रॊहितॊ मार्गॊ हेतुर दामॊदरः सहः\nमहीधरॊ महाभागॊ वेगवान अमिताशनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 54, + "text": "उद्भवः कषॊभणॊ देवः शरीगर्भः परमेश्वरः\nकरणं कारणं कर्ता विकर्ता गहने गुहः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 55, + "text": "वयवसायॊ वयवस्थानः संस्थानः सथानदॊ धरुवः\nपरर्द्धिः परमः सपष्टस तुष्टः पुष्टः शुभेक्षणः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 56, + "text": "रामॊ विरामॊ विरतॊ मार्गॊ नेयॊ नयॊ ऽनयः\nवीरः शक्तिमतां शरेष्ठॊ धर्मॊ धर्मविद उत्तमः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 57, + "text": "वैकुण्ठः पुरुषः पराणः पराणदः परणवः पृथुः\nहिरण्यगर्भः शत्रुघ्नॊ वयाप्तॊ वायुर अधॊक्षजः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 58, + "text": "ऋतुः सुदर्शनः कालः परमेष्ठी परिग्रहः\nउग्रः संवत्सरॊ दक्षॊ विश्रामॊ विश्वदक्षिणः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 59, + "text": "विस्तारः सथावरः सथाणुः परमाणं बीजम अव्ययम\nअर्थॊ ऽनर्थॊ महाकॊशॊ महाभॊगॊ महाधनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 60, + "text": "अनिर्विण्णः सथविष्ठॊ भूर धर्मयूपॊ महामखः\nनक्षत्रनेमिर नक्षत्री कषमः कषामः समीहनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 61, + "text": "यज्ञ इज्यॊ महेज्यश च करतुः सत्रं सतां गतिः\nसर्वदर्शी विमुक्तात्मा सर्वज्ञॊ जञानम उत्तमम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 62, + "text": "सुव्रतः सुमुखः सूक्ष्मः सुघॊषः सुखदः सुहृत\nमनॊहरॊ जितक्रॊधॊ वीरबाहुर विदारणः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 63, + "text": "सवापनः सववशॊ वयापी नैकात्मा नैककर्मकृत\nवत्सरॊ वत्सलॊ वत्सी रत्नगर्भॊ धनेश्वरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 64, + "text": "धर्मगुब धर्मकृद धर्मी सद असत कषरम अक्षरम\nअविज्ञाता सहस्रांशुर विधाता कृतलक्षणः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 65, + "text": "गभस्तिनेमिः सत्त्वस्थः सिंहॊ भूतमहेश्वरः\nआदिदेवॊ महादेवॊ देवेशॊ देवभृद गुरुः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 66, + "text": "उत्तरॊ गॊपतिर गॊप्ता जञानगम्यः पुरातनः\nशरीरभूतभृद भॊक्ता कपीन्द्रॊ भूरिदक्षिणः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 67, + "text": "सॊमपॊ ऽमृतपः सॊमः पुरुजित पुरु सत्तमः\nविनयॊ जयः सत्यसंधॊ दाशार्हः सात्वतां पतिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 68, + "text": "जीवॊ विनयिता साक्षी मुकुन्दॊ ऽमितविक्रमः\nअम्भॊनिधिर अनन्तात्मा महॊदधि शयॊ ऽनतकः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 69, + "text": "अजॊ महार्हः सवाभाव्यॊ जितामित्रः परमॊदनः\nआनन्दॊ नन्दनॊ नन्दः सत्यधर्मा तरिविक्रमः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 70, + "text": "महर्षिः कपिलाचार्यः कृतज्ञॊ मेदिनी पतिः\nतरिपदस तरिदशाध्यक्षॊ महाशृङ्गः कृतान्तकृत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 71, + "text": "महावराहॊ गॊविन्दः सुषेणः कनकाङ्गदी\nगुह्यॊ गभीरॊ गहनॊ गुप्तश चक्रगदाधरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 72, + "text": "वेधाः सवाङ्गॊ ऽजितः कृष्णॊ दृढः संकर्षणॊ ऽचयुतः\nवरुणॊ वारुणॊ वृक्षः पुष्कराक्षॊ महामनाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 73, + "text": "भगवान भगहा नन्दी वनमाली हलायुधः\nआदित्यॊ जयॊतिर आदित्यः सहिष्णुर गतिसत्तमः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 74, + "text": "सुधन्वा खण्ड परशुर दारुणॊ दरविण परदः\nदिवः सपृक सर्वदृग वयासॊ वाचस्पतिर अयॊनिजः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 75, + "text": "तरिसामा सामगः साम निर्वाणं भेषजं भिषक\nसंन्यासकृच छमः शान्तॊ निष्ठा शान्तिः परायणम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 76, + "text": "शुभाङ्गः शान्तिदः सरष्टा कुमुदः कुवले शयः\nगॊहितॊ गॊपतिर गॊप्ता वृषभाक्षॊ वृषप्रियः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 77, + "text": "अनिवर्ती निवृत्तात्मा संक्षेप्ता कषेमकृच छिवः\nशरीवत्स वक्षाः शरीवासः शरीपतिः शरीमतां वरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 78, + "text": "शरीदः शरीशः शरीनिवासः शरीनिधिः शरीविभावनः\nशरीधरः शरीकरः शरेयः शरीमाँल लॊकत्रयाश्रयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 79, + "text": "सवक्षः सवङ्गः शतानन्दॊ नन्दिर जयॊतिर गणेश्वरः\nविजितात्मा विधेयात्मा सत्कीर्तिश छिन्नसंशयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 80, + "text": "उदीर्णः सर्वतश चक्षुर अनीशः शाश्वतः सथिरः\nभूशयॊ भूषणॊ भूतिर विशॊकः शॊकनाशनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 81, + "text": "अर्चिष्मान अर्चितः कुम्भॊ विशुद्धात्मा विशॊधनः\nअनिरुद्धॊ ऽपरतिरथः परद्युम्नॊ ऽमितविक्रमः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 82, + "text": "कालनेमि निहा वीरः शूरः शौरिर जनेश्वरः\nतरिलॊकात्मा तरिलॊकेशः केशवः केशिहा हरिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 83, + "text": "कामदेवः कामपालः कामी कान्तः कृतागमः\nअनिर्देश्य वपुर विष्णुर वीरॊ ऽनन्तॊ धनंजयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 84, + "text": "बरह्मण्यॊ बरह्मकृद बरह्मा बरह्म बरह्म विवर्धनः\nबरह्मविद बराह्मणॊ बराह्मी बरह्मज्ञॊ बराह्मण परियः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 85, + "text": "महाक्रमॊ महाकर्मा महातेजा महॊरगः\nमहाक्रतुर महायज्ञ्वा महायज्ञॊ महाहविः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 86, + "text": "सतव्यः सतवप्रियः सतॊत्रं सतुतिः सतॊता रणप्रियः\nपूर्णः पूरयिता पुण्यः पुण्यकीर्तिर अनामयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 87, + "text": "मनॊजवस तीर्थकरॊ वसु रेता वसु परदः\nवसु परदॊ वासुदेवॊ वसुर वसु मना हविः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 88, + "text": "सद्गतिः सत्कृतिः सत्ता सद्भूतिः सत परायणः\nशूरसेनॊ यदुश्रेष्ठः सन्निवासः सुयामुनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 89, + "text": "भूतावासॊ वासुदेवॊ स���्वासु निलयॊ ऽनलः\nदर्पहा दर्पदॊ दृप्तॊ दुर्धरॊ ऽथापराजितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 90, + "text": "विश्वमूर्तिर महामूर्तिर दीप्तमूर्तिर अमूर्तिमान\nअनेकमूर्तिर अव्यक्तः शतमूर्तिः शताननः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 91, + "text": "एकॊ नैकः सवः कः किं यत तत पदम अनुत्तमम\nलॊकबन्धुर लॊकनाथॊ माधवॊ भक्त वत्सलः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 92, + "text": "सुवर्णवर्णॊ हेमाङ्गॊ वराङ्गश चन्दनाङ्गदी\nवीरहा विषमः शूण्यॊ घृताशीर अचलश चलः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 93, + "text": "अमानी मानदॊ मान्यॊ लॊकस्वामी तरिलॊकधृक\nसुमेधा मेधजॊ धन्यः सत्यमेधा धराधरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 94, + "text": "तेजॊ वृषॊ दयुतिधरः सर्वशस्त्रभृतां वरः\nपरग्रहॊ निग्रहॊ ऽवयग्रॊ नैकशृङ्गॊ गदाग्रजः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 95, + "text": "चतुर्मूर्तिश चतुर्बाहुश चतुर्व्यूहश चतुर्गतिः\nचतुरात्मा चतुर्भावश चतुर्वेदविद एकपात" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 96, + "text": "समावर्तॊ निवृत्तात्मा दुर्जयॊ दुरतिक्रमः\nदुर्लभॊ दुर्गमॊ दुर्गॊ दुरावासॊ दुरारिहा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 97, + "text": "शुभाङ्गॊ लॊकसारङ्गः सुतन्तुस तन्तुवर्धनः\nइन्द्रकर्मा महाकर्मा कृतकर्मा कृतागमः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 98, + "text": "उद्भवः सुन्दरः सुन्दॊ रत्ननाभः सुलॊचनः\nअर्कॊ वाजसनः शृङ्गी जयन्तः सर्वविज जयी" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 99, + "text": "सुवर्णबिन्दुर अक्षॊभ्यः सर्ववाग ईश्वरेश्वरः\nमहाह्रदॊ महागर्तॊ महाभूतॊ महानिधिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 100, + "text": "कुमुदः कुंदरः कुन्दः पर्जन्यः पवनॊ ऽनिलः\nअमृतांशॊ ऽमृतवपुः सर्वज्ञः सर्वतॊ मुखः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 101, + "text": "सुलभः सुव्रतः सिद्धः शत्रुजीच छत्रुतापनः\nनयग्रॊधॊदुम्बरॊ ऽशवत्थश चाणूरान्ध्र निषूदनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 102, + "text": "सहस्रार्चिः सप्त जिह्वः सप्तैधाः सप्त वाहनः\nअमूर्तिर अनघॊ ऽचिन्त्यॊ भयकृद भयनाशनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 103, + "text": "अणुर बृहत कृशः सथूलॊ गुणभृन निर्गुणॊ महान\nअधृतः सवधृतः सवास्यः पराग्वंशॊ वंशवर्धनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 104, + "text": "भारभृत कथितॊ यॊगी यॊगीशः सर्वकामदः\nआश्रमः शरमणः कषामः सुपर्णॊ वायुवाहनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 105, + "text": "धनुर्धरॊ धनुर्वेदॊ दण्डॊ दमयिता दमः\nअपराजितः सर्वसहॊ नियन्ता नियमॊ यमः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 106, + "text": "सत्त्ववान सात्त्विकः सत्यः सत्यधर्मपरायणः\nअभिप्रायः परियार्हॊ ऽरहः परियकृत परीतिवर्धनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 107, + "text": "विहायस गतिर जयॊतिः सुरुचिर हुतभुग विभुः\nरविर विरॊचनः सूर्यः सविता रविलॊचनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 108, + "text": "अनन्तॊ हुतभुग भॊक्ता सुखदॊ नैकदॊ ऽगरजः\nअनिर्विण्णः सदामर्षी लॊकाधिष्ठानम अद्भुतम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 109, + "text": "सनात सनातन तमः कपिलः कपिर अव्ययः\nसवस्तिदः सवस्तिकृत सवस्ति सवस्तिभुक सवस्ति दक्षिणः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 110, + "text": "अरौद्रः कुण्डली चक्री विक्रम्य ऊर्जितशासनः\nशब्दातिगः शब्दसहः शिशिरः शर्वरी करः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 111, + "text": "अक्रूरः पेशलॊ दक्षॊ दक्षिणः कषमिणां वरः\nविद्वत्तमॊ वीतभयः पुण्यश्रवण कीर्तनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 112, + "text": "उत्तारणॊ दुष्कृतिहा पुण्यॊ दुःस्वप्ननाशनः\nवीरहा रक्षणः सन्तॊ जीवनः पर्यवस्थितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 113, + "text": "अनन्तरूपॊ ऽनन्त शरीर जितमन्युर भयापहः\nचतुरस्रॊ गभीरात्मा विदिशॊ वयादिशॊ दिशः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 114, + "text": "अनादिर भूर भुवॊ लक्ष्मीः सुवीरॊ रुचिराङ्गदः\nजननॊ जनजन्मादिर भीमॊ भीमपराक्रमः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 115, + "text": "आधार निलयॊ धाता पुष्पहासः परजागरः\nऊर्ध्वगः सत्पथाचारः पराणदः परणवः पणः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 116, + "text": "परमाणं पराणनिलयः पराणकृत पराणजीवनः\nतत्त्वं तत्त्वविद एकात्मा जन्ममृत्युजरातिगः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 117, + "text": "भूर भुवः सवस्तरुस तारः सविता परपितामहः\nयज्ञॊ यज्ञपतिर यज्वा यज्ञाङ्गॊ यज्ञवाहनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 118, + "text": "यज्ञभृद यज्ञकृद यज्ञी यज्ञभुग यज्ञसाधनः\nयज्ञान्त कृद यज्ञगुह्यम अन्नम अन्नाद एव च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 119, + "text": "आत्मयॊनिः सवयं जातॊ वैखानः साम गायनः\nदेवकीनन्दनः सरष्टा कषितीशः पापनाशनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 120, + "text": "शङ्खभृन नन्दकी चक्री शार्ङ्गधन्वा गदाधरः\nरथाङ्गपाणिर अक्षॊभ्यः सर्वप्रहरणायुधः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 121, + "text": "इ���ीदं कीर्तनीयस्य केशवस्य महात्मनः\nनाम्नां सहस्रं दिव्यानाम अशेषेण परकीर्तितम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 122, + "text": "य इदं शृणुयान नित्यं यश चापि परिकीर्तयेत\nनाशुभं पराप्नुयात किं चित सॊ ऽमुत्रेह च मानवः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 123, + "text": "वेदान्तगॊ बराह्मणः सयात कषत्रियॊ विजयी भवेत\nवैश्यॊ धनसमृद्धः सयाच छूद्रः सुखम अवाप्नुयात" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 124, + "text": "धर्मार्थी पराप्नुयाद धर्मम अर्थार्थी चार्थम आप्नुयात\nकामान अवाप्नुयात कामी परजार्थी चाप्नुयात परजाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 125, + "text": "भक्तिमान यः सदॊत्थाय शुचिस तद्गतमानसः\nसहस्रं वासुदेवस्य नाम्नाम एतत परकीर्तयेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 126, + "text": "यशः पराप्नॊति विपुलं जञातिप्राधान्यम एव च\nअचलां शरियम आप्नॊति शरेयश चाप्नॊत्य अनुत्तमम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 127, + "text": "न भयं कव चिद आप्नॊति वीर्यं तेजश च विन्दति\nभवत्य अरॊगॊ दयुतिमान बलरूपगुणान्वितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 128, + "text": "रॊगार्तॊ मुच्यते रॊगाद बद्धॊमुच्येत बन्धनात\nभयन मुच्येत भीतश च मुच्येतापन्न आपदः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 129, + "text": "दुर्गाण्य अतितरत्य आशु पुरुषः पुरुषॊत्तमम\nसतुवन नाम सहस्रेण नित्यं भक्तिसमन्वितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 130, + "text": "वासुदेवाश्रयॊ मर्त्यॊ वासुदेव परायणः\nसर्वपापविशुद्धात्मा याति बरह्म सनातनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 131, + "text": "न वासुदेव भक्तानाम अशुभं विद्यते कव चित\nजन्ममृत्युजराव्याधिभयं वाप्य उपजायते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 132, + "text": "इमं सतवम अधीयानः शरद्धा भक्तिसमन्वितः\nयुज्येतात्म सुखक्षान्ति शरीधृतिस्मृतिकीर्तिभिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 133, + "text": "न करॊधॊ न च मात्सर्यं न लॊभॊ नाशुभा मतिः\nभवन्ति कृतपुण्यानां भक्तानां पुरुषॊत्तमे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 134, + "text": "दयौः स चन्द्रार्कनक्षत्रा खं दिशॊ भूर महॊदधिः\nवासुदेवस्य वीर्येण विधृतानि महात्मनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 135, + "text": "स सुरासुरगन्धर्वं स यक्षॊरग राक्षसम\nजगद वशे वर्ततेदं कृष्णस्य स चराचरम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 136, + "text": "इन्द्रियाणि मनॊ बुद्धिः सत्त्वं तेजॊबलं धृतिः\nवासुदेवात्मकान्�� आहुः कषेत्रं कषेत्रज्ञ एव च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 137, + "text": "सर्वागमानाम आचारः परथमं परिकल्प्यते\nआचार परभवॊ धर्मॊ धर्मस्य परभुर अच्युतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 138, + "text": "ऋषयः पितरॊ देवमहाभूतानि धातवः\nजङ्गमाजङ्गमं चेदं जगन नारायणॊद्भवम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 139, + "text": "यॊगॊ जञानं तथा संख्यं विद्याः शिल्पानि कर्म च\nवेदाः शास्त्राणि विज्ञानम एतत सर्वं जनार्दनात" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 140, + "text": "एकॊ विष्णुर महद भूतं पृथग भूतान्य अनेकशः\nतरीँल लॊकान वयाप्य भूतात्मा भुङ्क्ते विश्वभुग अव्ययः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 141, + "text": "इमं सतवं भगवतॊ विष्णॊर वयासेन कीर्तितम\nपठेद य इच्छेत पुरुषः शरेयः पराप्तुं सुखानि च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 135, + "shloka": 142, + "text": "विश्वेश्वरम अजं देवं जगतः परभवाप्ययम\nभजन्ति ये पुष्कराक्षं न ते यान्ति पराभवम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 136, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nके पूज्याः के नमः कार्याः कथं वर्तेत केषु च\nकिमाचारः कीदृशेषु पितामह न रिष्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 136, + "shloka": 2, + "text": "[भ]\nबराह्मणानां परिभवः सादयेद अपि देवताः\nबराह्मणानां नमस्कर्ता युधिष्ठिर न रिष्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 136, + "shloka": 3, + "text": "ते पूज्यास ते नमः कार्या वर्तेथास तेषु पुत्रवत\nते हि लॊकान इमान सर्वान धारयन्ति मनीषिणः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 136, + "shloka": 4, + "text": "बराह्मणाः सर्वलॊकानां महान्तॊ धर्मसेतवः\nधनत्यागाभिरामाश च वाक संयमरताश च ये" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 136, + "shloka": 5, + "text": "रमणीयाश च भूतानां निधानं च धृतव्रताः\nपरणेतारश च लॊकानां शास्त्राणां च यशस्विनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 136, + "shloka": 6, + "text": "तपॊ येषां धनं नित्यं वाक चैव विपुलं बलम\nपरभवश चापि धर्माणां धर्मज्ञाः सूक्ष्मदर्शिनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 136, + "shloka": 7, + "text": "धर्मकामाः सथिता धर्मे सुकृतैर धर्मसेतवः\nयान उपाश्रित्य जीवन्ति परजाः सर्वाश चतुर्विधाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 136, + "shloka": 8, + "text": "पन्थानः सर्वनेतारॊ यज्ञवाहाः सनातनाः\nपितृपैतामहीं गुर्वीम उद्वहन्ति धुरं सदा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 136, + "shloka": 9, + "text": "धुरि ये नावसीदन्ति विषमे सद गवा इव\nपितृदेवातिथि मुखा हव्यकव्याग्र भॊजिनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 136, + "shloka": 10, + "text": "भॊजनाद एव ये लॊकांस तरायन्ते महतॊ ���यात\nदीपाः सर्वस्य लॊकस्य चक्षुश चक्षुष्मताम अपि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 136, + "shloka": 11, + "text": "सर्वशिल्पादि निधयॊ निपुणाः सूक्ष्मदर्शिनः\nगतिज्ञाः सर्वभूतानाम अध्यात्मगतिचिन्तकाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 136, + "shloka": 12, + "text": "आदिमध्यावसानानां जञातारश छिन्नसंशयाः\nपरावरविशेषज्ञा गन्तारः परमां गतिम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 136, + "shloka": 13, + "text": "विमुक्ता धुत पाप्मानॊ निर्द्वंद्वा निष्परिग्रहाः\nमानार्हा मानिता नित्यं जञानविद्भिर महात्मभिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 136, + "shloka": 14, + "text": "चन्दने मलपङ्के च भॊजने ऽभॊजने समाः\nसमं येषां दुकूलं च शाण कषौमाजिनानि च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 136, + "shloka": 15, + "text": "तिष्ठेयुर अप्य अभुञ्जाना बहूनि दिवसान्य अपि\nशॊषयेयुश च गात्राणि सवाध्यायैः संयतेन्द्रियाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 136, + "shloka": 16, + "text": "अदैवं दैवतं कुर्युर दैवतं चाप्य अदैवतम\nलॊकान अन्यान सृजेयुश च लॊकपालांश च कॊपिताः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 136, + "shloka": 17, + "text": "अपेयः सागरॊ येषाम अभिशापान महात्मनाम\nयेषां कॊपाग्निर अद्यापि दंडके नॊपशाम्यति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 136, + "shloka": 18, + "text": "देवानाम अपि ये देवाः कारणं कारणस्य च\nपरमाणस्य परमाणं च कस तान अभिभवेद बुधः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 136, + "shloka": 19, + "text": "येषां वृद्धश च बालश च सर्वः संमानम अर्हति\nतपॊ विद्या विशेषत तु मानयन्ति परस्परम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 136, + "shloka": 20, + "text": "अविद्वान बराह्मणॊ देवः पात्रं वै पावनं महत\nविद्वान भूयस्तरॊ देवः पूर्णसागर संनिभः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 136, + "shloka": 21, + "text": "अविद्वांश चैव विद्वांश च बराह्मणॊ दैवतं महत\nपरणीतश चाप्रणीतश च यथाग्निर दैवतं महत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 136, + "shloka": 22, + "text": "शमशाने हय अपि तेजस्वी पावकॊ नैव दुष्यति\nहविर यज्ञेषु च वहन भूय एवाभिशॊभते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 136, + "shloka": 23, + "text": "एवं यद्य अप्य अनिष्टेषु वर्तते सर्वकर्मसु\nसर्वथा बराह्मणॊ मान्यॊ दैवतं विद्धि तत्परम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 137, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nकां तु बराह्मण पूजायां वयुष्टिं दृष्ट्वा जनाधिप\nकं वा कर्मॊदयं मत्वा तान अर्चसि महामते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 137, + "shloka": 2, + "text": "[भ]\nअत्राप्य उदाहरन्तीमम इतिहासं पुरातनम\nपवनस्य च संवादम अर्जुनस्य च भारत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 137, + "shloka": 3, + "text": "सहस्रभुज भृच छरीमान कार्तवीर्यॊ ऽभवत परभुः\nअस्य लॊकस्य सर्वस्य माहिष्मत्यां महाबलः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 137, + "shloka": 4, + "text": "स तु रत्नाकरवतीं स दवीपां सागराम्बराम\nशशास सर्वां पृथिवीं हैहयः सत्यविक्रमः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 137, + "shloka": 5, + "text": "सववित्तं तेन दत्तं तु दत्तात्रेयाय कारणे\nकषत्रधर्मं पुरस्कृत्य विनयं शरुतम एव च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 137, + "shloka": 6, + "text": "आराधयाम आस च तं कृतवीर्यात्मजॊ मुनिम\nनयमन्त्रयत संहृष्टः स दविजश च वरैस तरिभिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 137, + "shloka": 7, + "text": "स वरैश छन्दितस तेन नृपॊ वचनम अब्रवीत\nसहस्रबाहुर भूयां वै चमूमध्ये गृहे ऽनयथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 137, + "shloka": 8, + "text": "मम बाहुसहस्रं तु पश्यन्तां सैनिका रणे\nविक्रमेण महीं कृत्स्नां जयेयं विपुलव्रत\nतां च धर्मेण संप्राप्य पालयेयम अतन्द्रितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 137, + "shloka": 9, + "text": "चतुर्थं तु वरं याचे तवाम अहं दविजसत्तम\nतं ममानुग्रह कृते दातुम अर्हस्य अनिन्दित\nअनुशासन्तु मां सन्तॊ मिथ्यावृत्तं तदाश्रयम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 137, + "shloka": 10, + "text": "इत्य उक्तः स दविजः पराह तथास्त्व इति नराधिपम\nएवं समभवंस तस्य वरास ते दीप्ततेजसः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 137, + "shloka": 11, + "text": "ततः स रथम आस्थाय जवलनार्कसमद्युतिः\nअब्रवीद वीर्यसंमॊहात कॊ नव अस्ति सदृशॊ मया\nवीर्यधैर्य यशः शौचैर विक्रमेणौजसापि वा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 137, + "shloka": 12, + "text": "तद वाक्यान्ते चान्तरिक्षे वाग उवाचाशरीरिणी\nन तवं मूढ विजानीषे बराह्मणं कषत्रियाद वरम\nसहितॊ बराह्मणेनेह कषत्रियॊ रक्षति परजाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 137, + "shloka": 13, + "text": "[अर्जुन]\nकुर्यां भूतानि तुष्टॊ ऽहं करुद्धॊ नाशं तथा नये\nकर्मणा मनसा वाचा न मत्तॊ ऽसति वरॊ दविजः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 137, + "shloka": 14, + "text": "पूर्वॊ बरह्मॊत्तरॊ वादॊ दवितीयः कषत्रियॊत्तरः\nतवयॊक्तौ यौ तु तौ हेतू विशेषस तव अत्र दृश्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 137, + "shloka": 15, + "text": "बराह्मणाः संश्रिताः कषत्रं न कषत्रं बराह्मणाश्रितम\nशरितान बरह्मॊपधा विप्राः खादन्ति कषत्रियान भुवि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 137, + "shloka": 16, + "text": "कषत्रियेष्व आश्रितॊ धर्मः परजानां परिपालनम\nकषत्राद वृत्तिर बराह्मणानां तैः कथं बराह्मणॊ वरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 137, + "shloka": 17, + "text": "सर्वभूतप्रधानांस तान भैक्ष वृत्त��न अहं सदा\nआत्मसंभावितान विप्रान सथापयाम्य आत्मनॊ वशे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 137, + "shloka": 18, + "text": "कथितं हय अनया सत्यं गायत्र्या कन्यया दिवि\nविजेष्याम्य अवशान सर्वान बराह्मणांश चर्म वाससः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 137, + "shloka": 19, + "text": "न च मां चयावयेद राष्ट्रात तरिषु लॊकेषु कश चन\nदेवॊ वा मानुषॊ वापि तस्माज जयेष्ठॊ दविजाद अहम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 137, + "shloka": 20, + "text": "अद्य बरह्मॊत्तरं लॊकं करिष्ये कषत्रियॊत्तरम\nन हि मे संयुगे कश चित सॊढुम उत्सहते बलम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 137, + "shloka": 21, + "text": "अर्जुनस्य वचः शरुत्वा वित्रस्ताभून निशाचरी\nअथैनम अन्तरिक्षस्थस ततॊ वायुर अभाषत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 137, + "shloka": 22, + "text": "तयजैनं कलुषं भावं बराह्मणेभ्यॊ नमस्कुरु\nएतेषां कुर्वतः पापं राष्ट्रक्षॊभॊ हि ते भवेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 137, + "shloka": 23, + "text": "अथ वा तवां महीपाल शमयिष्यन्ति वै दविजाः\nनिरसिष्यन्ति वा राष्ट्राद धतॊत्साहं महाबलाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 137, + "shloka": 24, + "text": "तं राजा कस तवम इत्य आह ततस तं पराह मारुतः\nवायुर वै देवदूतॊ ऽसमि हितं तवां परब्रवीम्य अहम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 137, + "shloka": 25, + "text": "[अ]\nअहॊ तवयाद्य विप्रेषु भक्तिरागः परदर्शितः\nयादृशं पृथिवी भूतं तादृशं बरूहि वै दविजम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 137, + "shloka": 26, + "text": "वायॊर वा सदृशं किं चिद बरूहि तवं बराह्मणॊत्तमम\nअपां वै सदृशं बरूहि सूर्यस्य नभसॊ ऽपि वा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 138, + "shloka": 1, + "text": "[वायु]\nशृणु मूढ गुणान कांश चिद बराह्मणानां महात्मनाम\nये तवया कीर्तिता राजंस तेभ्यॊ ऽथ बराह्मणॊ वरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 138, + "shloka": 2, + "text": "तयक्त्वा महीत्वं भूमिस तु सपर्धयाङ्गनृपस्य ह\nनाशं जगाम तां विप्रॊ वयष्टम्भयत कश्यपः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 138, + "shloka": 3, + "text": "अक्षया बराह्मणा राजन दिवि चेह च नित्यदा\nअपिबत तेजसा हय आपः सवयम एवाङ्गिराः पुरा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 138, + "shloka": 4, + "text": "स ताः पिबन कषीरम इव नातृप्यत महातपाः\nअपूरयन महौघेन महीं सर्वां च पार्थिव" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 138, + "shloka": 5, + "text": "तस्मिन्न अहं च करुद्धे वै जगत तयक्त्वा ततॊ गतः\nवयतिष्ठम अग्निहॊत्रे च चिरम अङ्गिरसॊ भयात" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 138, + "shloka": 6, + "text": "अभिशप्तश च भगवान गौतमेन पुरंदरः\nअहल्यां कामयानॊ वै धर्मार्थं च न हिंसितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 138, + "shloka": 7, + "text": "तथा समुद्रॊ नृपते पूर्णॊ मृष्टेन वारिणा\nबराह्मणैर अभिशप्तः सँल लवणॊदः कृतॊ विभॊ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 138, + "shloka": 8, + "text": "सुवर्णवर्णॊ निर्धूमः संहतॊर्ध्व शिखः कविः\nकरुद्धेनाङ्गिरसा शप्तॊ गुणैर एतैर इवर्जितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 138, + "shloka": 9, + "text": "मरुतश चूर्णितान पश्य ये ऽहसन्त महॊदधिम\nसुवर्णधारिणा नित्यम अवशप्ता दविजातिना" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 138, + "shloka": 10, + "text": "समॊ न तवं दविजातिभ्यः शरेष्ठं विद्धि नराधिप\nगर्भस्थान बराह्मणान सम्यङ नमस्यति किल परभुः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 138, + "shloka": 11, + "text": "दण्डकानां महद राज्यं बराह्मणेन विनाशितम\nतालजङ्घं महत कषत्रम और्वेणैकेन नाशितम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 138, + "shloka": 12, + "text": "तवया च विपुलं राज्यं बलं धर्मः शरुतं तथा\nदत्तात्रेय परसादेन पराप्तं परमदुर्लभम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 138, + "shloka": 13, + "text": "अग्निं तवं यजसे नित्यं कस्माद अर्जुन बराह्मणम\nस हि सर्वस्य लॊकस्य हव्यवाट किं न वेत्सि तम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 138, + "shloka": 14, + "text": "अथ वा बराह्मणश्रेष्ठम अनु भूतानुपालकम\nकर्तारं जीवलॊकस्य कस्माज जानन विमुह्यसे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 138, + "shloka": 15, + "text": "तथा परजापतिर बरह्मा अव्यक्तः परभवाप्ययः\nयेनेदं निखिलं विश्वं जनितं सथावरं चरम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 138, + "shloka": 16, + "text": "अण्ड जातं तु बरह्माणं के चिद इच्छन्त्य अपण्डिताः\nअण्डाद भिन्नाद बभुः शैला दिशॊ ऽमभः पृथिवी दिवम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 138, + "shloka": 17, + "text": "दरष्टव्यं नैतद एवं हि कथं जयायस्तमॊ हि सः\nसमृतम आकाशम अण्डं तु तस्माज जातः पितामहः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 138, + "shloka": 18, + "text": "तिष्ठेत कथम इति बरूहि न किं चिद धि तदा भवेत\nअहं कार इति परॊक्तः सर्वतेजॊ गतः परभुः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 138, + "shloka": 19, + "text": "नास्त्य अण्डम अस्ति तु बरह्मा स राजँल लॊकभावनः\nइत्य उक्तः स तदा तूष्णीम अभूद वायुस तम अब्रवीत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 139, + "shloka": 1, + "text": "[वायु]\nइमां भूमिं बराह्मणेभ्यॊ दित्सुर वै दक्षिणां पुरा\nअङ्गॊ नाम नृपॊ राजंस ततश चिन्तां मही ययौ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 139, + "shloka": 2, + "text": "धारणीं सर्वभूतानाम अयं पराप्य वरॊ नृपः\nकथम इच्छति मां दातुं दविजेभ्यॊ बरह्मणः सुताम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 139, + "shloka": 3, + "text": "साहं तयक्त्वा गमिष्यामि भू��ित्वं बरह्मणः पदम\nअयं सराष्ट्रॊ नृपतिर मा भूद इति ततॊ ऽगमत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 139, + "shloka": 4, + "text": "ततस तां कश्यपॊ दृष्ट्वा वरजन्तीं पृथिवीं तदा\nपरविवेश महीं सद्यॊ मुक्त्वात्मानं समाहितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 139, + "shloka": 5, + "text": "रुद्धा सा सर्वतॊ जज्ञे तृणौषधि समन्विता\nधर्मॊत्तरा नष्टभया भूमिर आसीत ततॊ नृप" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 139, + "shloka": 6, + "text": "एवं वर्षसहस्राणि दिव्यानि विपुलव्रतः\nतरिंशतं कश्यपॊ राजन भूमिर आसीद अतन्द्रितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 139, + "shloka": 7, + "text": "अथागम्य महाराज नमस्कृत्य च कश्यपम\nपृथिवी काश्यपी जज्ञे सुता तस्य महात्मनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 139, + "shloka": 8, + "text": "एष राजन्न ईदृशॊ वै बराह्मणः कश्यपॊ ऽभवत\nअन्यं परब्रूहि वापि तवं कश्यपात कषत्रियं वरम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 139, + "shloka": 9, + "text": "तूष्णीं बभूव नृपतिः पवनस तव अब्रवीत पुनः\nशृणु राजन्न उतथ्यस्य जातस्याङ्गिरसे कुले" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 139, + "shloka": 10, + "text": "भद्रा सॊमस्य दुहिता रूपेण परमा मता\nतस्यास तुल्यं पतिं सॊम उतथ्यं समपश्यत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 139, + "shloka": 11, + "text": "सा च तीव्रं तपस तेपे महाभागा यशस्विनी\nउतथ्यं तु महाभागं तत कृते ऽवरयत तदा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 139, + "shloka": 12, + "text": "तत आहूय सॊतथ्यं ददाव अत्र यशस्विनीम\nभार्यार्थे स च जग्राह विधिवद भूरिदक्षिण" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 139, + "shloka": 13, + "text": "तां तव अकामयत शरीमान वरुणः पूर्वम एव ह\nस चागम्य वनप्रस्थं यमुनायां जहार ताम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 139, + "shloka": 14, + "text": "जलेश्वरस तु हृत्वा ताम अनयत सवपुरं परति\nपरमाद्भुतसंकाशं षट सहस्रशतह्रदम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 139, + "shloka": 15, + "text": "न हि रम्यतरं किं चित तस्माद अन्यत पुरॊत्तमम\nपरासादैर अप्सरॊभिश च दिव्यैः कामैश च शॊभितम\nतत्र देवस तया सार्धं रेमे राजञ जलेश्वरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 139, + "shloka": 16, + "text": "अथाख्यातम उतथ्याय ततः पत्न्य अवमर्दनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 139, + "shloka": 17, + "text": "तच छरुत्वा नारदात सर्वम उतथ्यॊ नारदं तदा\nपरॊवाच गच्छ बरूहि तवं वरुणं परुषं वचः\nमद्वाक्यान मुञ्च मे भार्यां कस्माद वा हृतवान असि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 139, + "shloka": 18, + "text": "लॊकपालॊ ऽसि लॊकानां न लॊकस्य विलॊपकः\nसॊमेन दत्ता भार्या मे तवया चापहृताद्य वै" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 139, + "shloka": 19, + "text": "इत्�� उक्तॊ वचनात तस्य नारदेन जलेश्वरः\nमुञ्च भार्याम उतथ्यस्येत्य अथ तं वरुणॊ ऽबरवीत\nममैषा सुप्रिया भार्या नैनाम उत्स्रष्टुम उत्सहे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 139, + "shloka": 20, + "text": "इत्य उक्तॊ वरुणेनाथ नारदः पराप्य तं मुनिम\nउतथ्यम अब्रवीद वाक्यं नातिहृष्टमना इव" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 139, + "shloka": 21, + "text": "गले गृहीत्वा कषिप्तॊ ऽसमि वरुणेन महामुने\nन परयच्छति ते भार्यां यत ते कार्यं कुरुष्व तत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 139, + "shloka": 22, + "text": "नारदस्य वचः शरुत्वा करुद्धः पराज्वलद अङ्गिराः\nअपिबत तेजसा वारि विष्टभ्य सुमहातपाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 139, + "shloka": 23, + "text": "पीयमाने च सर्वस्मिंस तॊये वै सलिलेश्वरः\nसुहृद्भिः कषिप्यमाणॊ ऽपि नैवामुञ्चत तां तदा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 139, + "shloka": 24, + "text": "ततः करुद्धॊ ऽबरवीद भूमिम उतथ्यॊ बराह्मणॊत्तमः\nदर्शयस्व सथलं भद्रे षट सहस्रशतह्रदम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 139, + "shloka": 25, + "text": "ततस तद इरिणं जातं समुद्रश चापसर्पितः\nतस्माद देशान नदीं चैव परॊवाचासौ दविजॊत्तमः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 139, + "shloka": 26, + "text": "अदृश्या गच्छ भीरु तवं सरस्वति मरुं परति\nअपुण्य एष भवतु देशस तयक्तस तवया शुभे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 139, + "shloka": 27, + "text": "तस्मिन संचूर्णिते देशे भद्राम आदाय वारिपः\nअददाच छरणं गत्वा भार्याम आङ्गिरसाय वै" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 139, + "shloka": 28, + "text": "परतिगृह्य तु तां भार्याम उतथ्यः सुमनाभवत\nमुमॊच च जगद दुःखाद वरुणं चैव हैहय" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 139, + "shloka": 29, + "text": "ततः स लब्ध्वा तां भार्यां वरुणं पराह धर्मवित\nउतथ्यः सुमहातेजा यत तच छृणु नराधिप" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 139, + "shloka": 30, + "text": "मयैषा तपसा पराप्ता करॊशतस ते जलाधिप\nइत्य उक्त्वा ताम उपादाय सवम एव भवनं ययौ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 139, + "shloka": 31, + "text": "एष राजन्न ईदृशॊ वै उतथ्यॊ बराह्मणर्षभः\nबरवीम्य अहं बरूहि वा तवम उतथ्यात कषत्रियं वरम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 140, + "shloka": 1, + "text": "[भ]\nइत्य उक्तः स तदा तूष्णीम अभूद वायुस ततॊ ऽबरवीत\nशृणु राजन्न अगस्त्यस्य माहात्म्यं बराह्मणस्य ह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 140, + "shloka": 2, + "text": "असुरैर निर्जिता देवा निरुत्साहाश च ते कृताः\nयज्ञाश चैषां हृताः सर्वे पितृभ्यश च सवधा तथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 140, + "shloka": 3, + "text": "कर्मेज्या मानवानां च दानवैर हैहयर्षभ\nभरष्टैश्वर्यास ततॊ देवाश चेरुः पृथ्वीम इति शरुतिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 140, + "shloka": 4, + "text": "ततः कदा चित ते राजन दीप्तम आदित्यवर्चसम\nददृशुस तेजसा युक्तम अगस्त्यं विपुलव्रतम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 140, + "shloka": 5, + "text": "अभिवाद्य च तं देवा दृष्ट्वा च यशसा वृतम\nइदम ऊचुर महात्मानं वाक्यं काले जनाधिप" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 140, + "shloka": 6, + "text": "दानवैर युधि भग्नाः सम तथैश्वर्याच च भरंशिताः\nतद अस्मान नॊ भयात तीव्रात तराहि तवं मुनिपुंगव" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 140, + "shloka": 7, + "text": "इत्य उक्तः स तदा देवैर अगस्त्यः कुपितॊ ऽभवत\nपरजज्वाल च तेजस्वी कालाग्निर इव संक्षये" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 140, + "shloka": 8, + "text": "तेन दीप्तांशु जालेन निर्दग्धा दानवास तदा\nअन्तरिक्षान महाराज नयपतन्त सहस्रशः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 140, + "shloka": 9, + "text": "दह्यमानास तु ते दैत्यास तस्यागस्त्यस्य तेजसा\nउभौ लॊकौ परित्यज्य ययुः काष्ठां सम दक्षिणाम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 140, + "shloka": 10, + "text": "बलिस तु यजते यज्ञम अश्वमेधं महीं गतः\nये ऽनये सवस्था महीस्थाश च ते न दग्धा महासुराः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 140, + "shloka": 11, + "text": "ततॊ लॊका पुनः पराप्ताः सुरैः शान्तं च तद रजः\nअथैनम अब्रुवन देवा भूमिष्ठान असुराञ जहि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 140, + "shloka": 12, + "text": "इत्य उक्त आह देवान स न शक्नॊमि महीगतान\nदग्धुं तपॊ हि कषीयेन मे धक्ष्यामीति च पार्थिव" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 140, + "shloka": 13, + "text": "एवं दग्धा भगवता दानवाः सवेन तेजसा\nअगस्त्येन तदा राजंस तपसा भावितात्मना" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 140, + "shloka": 14, + "text": "ईदृशश चाप्य अगस्त्यॊ हि कथितस ते मयानघ\nबरवीम्य अहं बरूहि वा तवम अगस्त्यात कषत्रियं वरम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 140, + "shloka": 15, + "text": "इत्य उक्तः स तदा तूष्णीम अभूद वायुस ततॊ ऽबरवीत\nशृणु राजन वसिष्ठस्य मुख्यं कर्म यशस्विनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 140, + "shloka": 16, + "text": "आदित्याः सत्रम आसन्त सरॊ वै मानसं परति\nवसिष्ठं मनसा गत्वा शरुत्वा तत्रास्य गॊचरम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 140, + "shloka": 17, + "text": "यजमानांस तु तान दृष्ट्वा वयग्रान दीक्षानुकर्शितान\nहन्तुम इच्छन्ति शैलाभाः खलिनॊ नाम दानवाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 140, + "shloka": 18, + "text": "अदूरात तु ततस तेषां बरह्मदत्तवरं सरः\nहता हता वै ते तत्र जीवन्त्य आप्लुत्य दानवाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 140, + "shloka": 19, + "text": "ते प���गृह्य महाघॊरान परतान परिघान दरुमान\nविक्षॊभयन्तः सलिलम उत्थिताः शतयॊजनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 140, + "shloka": 20, + "text": "अभ्यद्रवन्त देवांस ते सहस्राणि दशैव ह\nततस तैर अर्दिता देवाः शरणं वासवं ययुः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 140, + "shloka": 21, + "text": "स च तैर वयथितः शक्रॊ वसिष्ठं शरणं ययौ\nततॊ ऽभयं ददौ तेभ्यॊ वसिष्ठॊ भगवान ऋषिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 140, + "shloka": 22, + "text": "तथा तान दुःखिताञ जानन्न आनृशंस्य परॊ मुनिः\nअयत्नेनादहत सर्वान खलिनः सवेन तेजसा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 140, + "shloka": 23, + "text": "कैलासं परथितां चापि नदीं गङ्गां महातपाः\nआनयत तत सरॊ दिव्यं तया भिन्नं च तत सरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 140, + "shloka": 24, + "text": "सरॊ भिन्नं तया नद्या सरयूः सा ततॊ ऽभवत\nहताश च खलिनॊ यत्र स देशः खलिनॊ ऽभवत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 140, + "shloka": 25, + "text": "एवं सेन्द्रा वसिष्ठेन रक्षितास तरिदिवौकसः\nबरह्मदत्तवराश चैव हता दैत्या महात्मना" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 140, + "shloka": 26, + "text": "एतत कर्म वसिष्ठस्य कथितं ते मयानघ\nबरवीम्य अहं बरूहि वा तवं वसिष्ठात कषत्रियं वरम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 141, + "shloka": 1, + "text": "[भ]\nइत्य उक्तस तव अर्जुनस तूष्णीम अभूद वायुस तम अब्रवीत\nशृणु मे हैहय शरेष्ठ कर्मात्रेः सुमहात्मनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 141, + "shloka": 2, + "text": "घॊरे तमस्य अयुध्यन्त सहिता देवदानवाः\nअविध्यत शरैस तत्र सवर भनुः सॊमभास्करौ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 141, + "shloka": 3, + "text": "अथ ते तमसा गरस्ता निहन्यन्ते सम दानवैः\nदेवा नृपतिशार्दूल सहैव बलिभिस तदा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 141, + "shloka": 4, + "text": "असुरैर वध्यमानास ते कषीणप्राणा दिवौकसः\nअपश्यन्त तपस्यन्तम अत्रिं विप्रं महावने" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 141, + "shloka": 5, + "text": "अथैनम अब्रुवन देवाः शान्तक्रॊधं जितेन्द्रियम\nअसुरैर इषुभिर विद्धौ चन्द्रादित्याव इमाव उभौ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 141, + "shloka": 6, + "text": "वयं वध्यामहे चापि शत्रुभिस तमसावृते\nनाधिगच्छाम शान्तिं च भयात तरायस्व नः परभॊ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 141, + "shloka": 7, + "text": "कथं रक्षामि भवतस ते ऽबरुवंश चन्द्रमा भव\nतिमिरघ्नश च सविता दस्युहा चैव नॊ भव" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 141, + "shloka": 8, + "text": "एवम उक्तस तदात्रिस तु सॊमवत परियदर्शनः\nअपश्यत सौम्य भावं च सूर्यस्य परतिदर्शनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 141, + "shloka": 9, + "text": "दृष्ट्वा नातिप्रभं सॊमं तथा सूर्यं च पार्थिव\nपरकाशम अकरॊद अत्रिस तपसा सवेन संयुगे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 141, + "shloka": 10, + "text": "जगद वितिमिरं चापि परदीप्तम अकरॊत तदा\nवयजयच छत्रुसंघांश च देवानां सवेन तेजसा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 141, + "shloka": 11, + "text": "अत्रिणा दह्यमानांस तान दृष्ट्वा देवा महासुरान\nपराक्रमैस ते ऽपि तदा वयत्यघ्नन्न अत्रिरक्षिताः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 141, + "shloka": 12, + "text": "उद्भासितश च सविता देवास तराता हतासुराः\nअत्रिणा तव अथ सॊमत्वं कृतम उत्तमतेजसा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 141, + "shloka": 13, + "text": "अद्वितीयेन मुनिना जपता चर्म वाससा\nफलभक्षेण राजर्षे पश्य कर्मात्रिणा कृतम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 141, + "shloka": 14, + "text": "तस्यापि विस्तरेणॊक्तं कर्मात्रेः सुमहात्मनः\nबरवीम्य अहं बरूहि वा तवम अत्रितः कषत्रियं वरम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 141, + "shloka": 15, + "text": "इत्य उक्तस तव अर्जुनस तूष्णीम अभूद वायुस तम अब्रवीत\nशृणु राजन महत कर्म चयवनस्य महात्मनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 141, + "shloka": 16, + "text": "अश्विनॊः परतिसंश्रुत्य चयवनः पाकशासनम\nपरॊवाच सहितं देवैः सॊमपाव अश्विनौ कुरु" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 141, + "shloka": 17, + "text": "[इन्द्र]\nअस्माभिर वर्जिताव एतौ भवेतां सॊमपौ कथम\nदेवैर न संमिताव एतौ तस्मान मैवं वदस्व नः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 141, + "shloka": 18, + "text": "अश्विभ्यां सह नेच्छामः पातुं सॊमं महाव्रत\nपिबन्त्य अन्ये यथाकामं नाहं पातुम इहॊत्सहे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 141, + "shloka": 19, + "text": "[चयवन]\nन चेत करिष्यसि वचॊ मयॊक्तं बलसूदन\nमया परमथितः सद्यः सॊमं पास्यसि वै मखे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 141, + "shloka": 20, + "text": "ततः कर्म समारब्धं हिताय सहसाश्विनॊः\nचयवनेन ततॊमन्त्रैर अभिभूताः सुराभवन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 141, + "shloka": 21, + "text": "तत तु कर्म समारब्धं दृष्ट्वेन्द्रः करॊधमूर्छितः\nउद्यम्य विपुलं शैलं चयवनं समुपाद्रवत\nतथा वज्रेण भगवान अमर्षाकुल लॊचनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 141, + "shloka": 22, + "text": "तम आपतन्तं दृष्ट्वैव चयवनस तपसान्वितः\nअद्भिः सिक्त्वास्तम्भयत तं स वर्जं सह पर्वतम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 141, + "shloka": 23, + "text": "अथेन्द्रस्य महाघॊरं सॊ ऽसृजच छत्रुम एव ह\nमदं मन्त्राहुति मयं वयादितास्यं महामुनिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 141, + "shloka": 24, + "text": "तस्य दन्तसहस्रं तु बभूव शतयॊजनम\nदवियॊजनशतास तस्य दंष्ट्राः परमदारुणाः\nहनुस तस्���ाभवद भूमाव एकश चास्यास्पृशद दिवम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 141, + "shloka": 25, + "text": "जिह्वा मूले सथितास तस्य सर्वे देवाः स वासवाः\nतिमेर आस्यम अनुप्राप्ता यथामत्स्या महार्णवे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 141, + "shloka": 26, + "text": "ते संमन्त्र्य ततॊ देवा मदस्यास्य गतास तदा\nअब्रुवन सहिताः शक्रं परणमास्मै दविजातये\nअश्विभ्यां सह सॊमं च पिबामॊ विगतज्वराः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 141, + "shloka": 27, + "text": "ततः स परणतः शक्रश चकार चयवनस्य तत\nचयवनः कृतवांस तौ चाप्य अश्विनौ सॊमपीथिनौ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 141, + "shloka": 28, + "text": "ततः पर्त्याहरत कर्म मदं च वयभजन मुनिः\nअक्षेषु मृगयायां च पाने सत्रीषु च वीर्यवान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 141, + "shloka": 29, + "text": "एतैर दॊषैर नरॊ राजन कषयं याति न संशयः\nतस्माद एतान नरॊ नित्यं दूरतः परिवर्जयेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 141, + "shloka": 30, + "text": "एतत ते चयवनस्यापि कर्म राजन परकीर्तितम\nबरवीम्य अहं बरूहि वा तवं चयवनात कषत्रियं वरम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 142, + "shloka": 1, + "text": "[भ]\nतूष्णीम आसीद अर्जुनस तु पवनस तव अब्रवीत पुनः\nशृणु मे बराह्मणेष्व एव मुख्यं कर्म जनाधिप" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 142, + "shloka": 2, + "text": "मदस्यास्यम अनुप्राप्ता यदा सेन्द्रा दिवौकसः\nतदेयं चयवनेनेह हृता तेषां वसुंधरा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 142, + "shloka": 3, + "text": "उभौ लॊकौ हृतौ मत्वा ते देवा दुःखिताभवन\nशॊकार्ताश च महात्मानं बरह्माणं शरणं ययुः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 142, + "shloka": 4, + "text": "[देवाह]\nमदास्य वयतिषिक्तानाम अस्माकं लॊकपूजित\nचयवनेन हृता भूमिः कपैश चापि दिवं परभॊ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 142, + "shloka": 5, + "text": "[बर]\nगच्छध्वं शरणं विप्रान आशु सेन्द्रा दिवौकसः\nपरसाद्य तान उभौ लॊकाव अवाप्स्यथ यथा पुरा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 142, + "shloka": 6, + "text": "ते ययुः शरणं विप्रास त ऊचुः काञ जयामहे\nइत्य उक्तास ते दविजान पराहुर जयतेह कपान इति\nभूगतान हि विजेतारॊ वयम इत्य एव पार्थिव" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 142, + "shloka": 7, + "text": "ततः कर्म समारब्धं बराह्मणैः कप नाशनम\nतच छरुत्वा परेषितॊ दूतॊ बराह्मणेभ्यॊ धनी कपैः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 142, + "shloka": 8, + "text": "स च तान बराह्मणान आह धनी कप वचॊ यथा\nभवद्भिः सदृशाः सर्वे कपाः किम इह वर्तते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 142, + "shloka": 9, + "text": "सर्वे वेद विदः पराज्ञाः सर्वे च करतुयाजिनः\nसर्वे सत्यव्रताश चैव सर्वे तुल���या महर्षिभिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 142, + "shloka": 10, + "text": "शरीश चैव रमते तेषु धारयन्ति शरियं च ते\nवृथा दारान न गच्छन्ति वृथा मांसं न भुञ्जते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 142, + "shloka": 11, + "text": "दीप्तम अग्निं जुह्वति च गुरूणां वचने सथिताः\nसर्वे च नियतात्मानॊ बलानां संविभागिनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 142, + "shloka": 12, + "text": "उपेत्य शकटैर यान्ति न सेवन्ति रजस्वलाम\nअभुक्तवत्सु नाश्नन्ति दिवा चैव न शेरते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 142, + "shloka": 13, + "text": "एतैश चान्यैश च बहुभिर गुणैर युक्तान कथं कपान\nविजेष्यथ निवर्तध्वं निवृत्तानां शुभं हि वः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 142, + "shloka": 14, + "text": "[बर]\nकपान वयं विजेष्यामॊ ये देवास ते वयं समृताः\nतस्माद वध्याः कपास्माकं धनिन याहि यथागतम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 142, + "shloka": 15, + "text": "धनी गत्वा कपान आह न वॊ विप्राः परियं कराः\nगृहीत्वास्त्राण्य अथॊ विप्रान कपाः सर्वे समाद्रवन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 142, + "shloka": 16, + "text": "समुदग्रध्वजान दृष्ट्वा कपान सर्वे दविजातयः\nवयसृजञ जवलितान अग्नीन कपानां पराणनाशनान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 142, + "shloka": 17, + "text": "बरह्म सृष्टा हव्यभुजः कपान भुक्त्वा सनातनाः\nनभसीव यथाभ्राणि वयराजन्त नराधिप\nपरशशंसुर दविजांश चैव बरह्माणं च यशस्विनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 142, + "shloka": 18, + "text": "तेषां तेजस तथा वीर्यं देवानां ववृधे ततः\nअवाप्नुवंश चामरत्वं तरिषु लॊकेषु पूजितम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 142, + "shloka": 19, + "text": "इत्य उक्तवचनं वायुम अर्जुनः परत्यभाषत\nपरतिपूज्य महाबाहॊ यत तच छृणु नराधिप" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 142, + "shloka": 20, + "text": "जीवाम्य अहं बराह्मणार्थे सर्वथा सततं परभॊ\nबरह्मणे बराह्मणेभ्यश च परणमामि च नित्यशः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 142, + "shloka": 21, + "text": "दत्तात्रेय परसादाच च मया पराप्तम इदं यशः\nलॊके च परमा कीर्तिर धर्मश च चरितॊ महान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 142, + "shloka": 22, + "text": "अहॊ बराह्मण कर्माणि यथा मारुत तत्त्वतः\nतवया परॊक्तानि कार्त्स्न्येन शरुतानि परयतेन ह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 142, + "shloka": 23, + "text": "[वायु]\nबराह्मणान कषत्रधर्मेण पालयस्वेन्द्रियाणि च\nभृगुभ्यस ते भयं घॊरं तत तु कालाद भविष्यति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 143, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nबराह्मणान अर्चसे राजन सततं संशितव्रतान\nकं तु कर्मॊदयं दृष्ट्वा तान अर्चसि नराधिप" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 143, + "shloka": 2, + "text": "कां वा बराह्मण पूजायां वयुष्टिं दृष्ट्वा महाव्रत\nतान अर्चसि महाबाहॊ सर्वम एतद वदस्व मे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 143, + "shloka": 3, + "text": "[भ]\nएष ते केशचः सर्वम आख्यास्यति महामतिः\nवयुष्टं बराह्मण पूजायां दृष्टव्युष्टिर महाव्रताः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 143, + "shloka": 4, + "text": "बलं शरॊत्रे वान मनश चक्षुषी च; जञानं तथा न विशुद्धं ममाद्य\nदेहन्यासॊ नातिचिरान मतॊ मे; न चातितूर्णं सविताद्य याति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 143, + "shloka": 5, + "text": "उक्ता धर्मा ये पुराणे महान्तॊ; बराह्मणानां कषत्रियाणां विशां च\nपौराणं ये दण्ड्दम उपासते च; शेषं कृष्णाद उपशिक्षस्व पार्थ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 143, + "shloka": 6, + "text": "अहं हय एन वेद्मि तत्त्वेन कृष्णं; यॊ ऽयं हि यच चास्य बलं पुराणम\nअमेयात्मा केशवः कौरवेन्द्र; सॊ ऽयं धर्मं वक्ष्यति संशयेषु" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 143, + "shloka": 7, + "text": "कृष्णः पृथ्वीम असृजत खं दिवं च; वराहॊ ऽयं भीमबलः पुराणः\nअस्य चाधॊ ऽथान्तरिक्षं दिवं च; दिशश चतस्रः परदिशश चतस्रः\nसृष्टिस तथैवेयम अनुप्रसूता; स निर्ममे विश्वम इदं पुराणम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 143, + "shloka": 8, + "text": "अस्य नाभ्यां पुष्करं संप्रसूतं; यत्रॊत्पन्नः सवयम एवामितौजाः\nयेनाच्छिन्नं तत तमः पार्थ घॊरं; यत तत तिष्ठत्य अर्णवं तर्जयानम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 143, + "shloka": 9, + "text": "कृते यॊगे धर्म आसीत समग्रस; तरेताकाले जञानम अनुप्रपन्नः\nबलं तव आसीद दवापरे पार्थ कृष्णः; कलाव अधर्मः कषितिम आजगाम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 143, + "shloka": 10, + "text": "स पूर्वदेवॊ निजघान दैत्यान; स पूर्वदेवश च बभूव सम्राट\nस भूतानां भावनॊ भूतभव्यः; स विश्वस्यास्य जगतश चापि गॊप्ता" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 143, + "shloka": 11, + "text": "यदा धर्मॊ गलायति वै सुराणां; तदा कृष्णॊ जायते मानुषेषु\nधर्मे सथित्वा स तु वै भावितात्मा; परांश च लॊकान अपरांश च याति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 143, + "shloka": 12, + "text": "तयाज्यांस तयक्त्वाथासुराणां वधाय; कार्याकार्ये कारणं चैव पार्थ\nकृतं करिष्यत करियते च देवॊ; मुहुः सॊमं विद्धि च शक्रम एतम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 143, + "shloka": 13, + "text": "स विश्वकर्मा स च विश्वरूपः; स विश्वभृद विश्वकृग विश्वजिच च\nस शूलभृच छॊणित भृत करालस; तं कर्म भिर विदितं वै सतुवन्ति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 143, + "shloka": 14, + "text": "तं गन्धर्वाप्सरसश च नित्यम; उपतिष्ठन्त�� विबुधानां शतानि\nतं राक्षसाश च परिसंवहन्ते; रायः पॊषः स विजिगीषुर एकः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 143, + "shloka": 15, + "text": "तम अध्वरे शंसितारः सतुवन्ति; रथंतरे सामगाश च सतुवन्ति\nतं बराह्मणा बरह्म मन्त्रैः सतुवन्ति; तस्मै हविर अध्वर्यवः कल्पयन्ति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 143, + "shloka": 16, + "text": "स पौराणीं बरह्म गुहां परविष्टॊ; मही सत्रं भारताग्रे ददर्श\nस चैव गाम उद्दधाराग्र्य कर्मा; विक्षॊभ्य दैत्यान उरगान दानवांश च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 143, + "shloka": 17, + "text": "तस्य भक्षान विविधान वेदयन्ति; तम एवाजौ वाहनं वेदयन्ति\nतस्यान्तरिक्षं पृथिवी दिवं च; सर्वं वशे तिष्ठति शाश्वतस्य" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 143, + "shloka": 18, + "text": "स कुम्भरेताः ससृजे पुराणं; यत्रॊत्पन्नम ऋषिम आहुर वसिष्ठम\nस मातरिश्वा विभुर अश्ववाजी; स रश्मिमान सविता चादि देवः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 143, + "shloka": 19, + "text": "तेनासुरा विजिताः सर्व एव; तस्य विक्रान्तैर विजितानीह तरीणि\nस देवानां मानुषाणां पितॄणां; तम एवाहुर यज्ञविदां वितानम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 143, + "shloka": 20, + "text": "स एव कालं विभजन्न उदेति; तस्यॊत्तरं दक्षिणं चायने दवे\nतस्य एवॊर्ध्वं तिर्यग अधश चरन्ति; गभस्तयॊ मेदिनीं तापयन्तः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 143, + "shloka": 21, + "text": "तं बराह्मणा वेद विदॊ जुषन्ति; तस्यादित्यॊ भाम उपयुज्य भाति\nस मासि मास्य अध्वर कृद विधत्ते; तम अध्वरे वेद विदः पठन्ति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 143, + "shloka": 22, + "text": "स एकयुक चक्रम इदं तरिनाभि; सप्ताश्वयुक्तं वहते वै तरिधामा\nमहातेजाः सर्वगः सर्वसिंहः; कृष्णॊ लॊकान धारयते तथैकः\nअश्नन्न अनश्नंश च तथैव धीरः; कृष्णं सदा पार्थ कर्तारम एहि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 143, + "shloka": 23, + "text": "स एकदा कक्षगतॊ महात्मा; तृप्तॊ विभुः खाण्डवे धूमकेतुः\nस राक्षसान उरगांश चावजित्य; सर्वत्र गः सर्वम अग्नौ जुहॊति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 143, + "shloka": 24, + "text": "स एवाश्वः शवेतम अश्वं परयच्छत; स एवाश्वान अथ सर्वांश चकार\nतरिवन्धुरस तस्य रथस तरिचक्रस; तरिवृच छिराश चतुरस्रश च तस्य" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 143, + "shloka": 25, + "text": "स विहायॊ वयदधात पञ्च नाभिः; स निर्ममे गां दिवम अन्तरिक्षम\nएवं रम्यान असृजत पर्वतांश च; हृषीकेशॊ ऽमितदीप्ताग्नितेजाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 143, + "shloka": 26, + "text": "स लङ्घयन वै सरितॊ जिघांसन; स तं वज्रं परहरन्तं निरास\nस म��ेन्द्रः सतूयते वै महाध्वरे; विप्रैर एकॊ ऋक सहस्रैः पुराणैः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 143, + "shloka": 27, + "text": "दुर्वासा वै तेन नान्येन शक्यॊ; गृहे राजन वासयितुं महौजाः\nतम एवाहुर ऋषिम एकं पुराणं; स विश्वकृद विदधात्य आत्मभावान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 143, + "shloka": 28, + "text": "वेदांश च यॊ वेदयते ऽधिदेवॊ; विधींश च यश चाश्रयते पुराणान\nकामे वेदे लौकिके यत फलं च; विष्वक्सेनेन सर्वम एतत परतीहि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 143, + "shloka": 29, + "text": "जयॊतींषि शुक्लानि च सर्वलॊके; तरयॊ लॊका लॊकपात्रास तरयश च\nतरयॊ ऽगनयॊ वयाहृतयश च तिस्रः; सर्वे देवा देवकीपुत्र एव" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 143, + "shloka": 30, + "text": "संवत्सरः स ऋतुः सॊ ऽरधमासः; सॊ ऽहॊरात्रः सकला वै स काष्ठाः\nमात्रा मुहूर्ताश च लवाः कषणाश च; विष्वक्सेने सर्वम एतत परतीहि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 143, + "shloka": 31, + "text": "चन्द्रादित्यौ गरहनक्षत्रताराः; सर्वाणि दर्शान्य अथ पौर्णमास्यः\nनक्षत्रयॊगा ऋतवश च पार्थ; विष्वक्सेनात सर्वम एतत परसूतम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 143, + "shloka": 32, + "text": "रुद्रादित्या वसवॊ ऽथाश्विनौ च; साध्या विश्वे मरुतां षड गणाश च\nपरजापतिर देव मातादितिश च; सर्वे कृष्णाद ऋषयश चैव सप्त" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 143, + "shloka": 33, + "text": "वायुर भूत्वा विक्षिपते च विश्वम; अग्निर भूत्वा दहते विश्वरूपः\nआपॊ भूत्वा मज्जयते च सर्वं; बरह्मा भूत्वा सृजते विश्वसंघान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 143, + "shloka": 34, + "text": "वेद्यं च यद वेदयते च वेदान; विधिश च यश चाश्रयते विधेयान\nधर्मे च वेदे व बले च सर्वं; चराचरं केशवं तवं परतीहि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 143, + "shloka": 35, + "text": "जयॊतिर भूतः परमॊ ऽसौ पुरस्तात; परकाशयन परभया विश्वरूपः\nअपः सृष्ट्वा हय आत्मभूर आत्मयॊनिः; पुराकरॊत सर्वम एवाथ विश्वम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 143, + "shloka": 36, + "text": "ऋतून उत्पातान विविधान्य अद्भुतानि; मेघान विद्युत सर्वम ऐरावतं च\nसर्वं कृष्णात सथावरं जङ्गमं च; विश्वाख्याताद विष्णुम एनं परतीहि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 143, + "shloka": 37, + "text": "विश्वावासं निर्गुणं वासुदेवं; संकर्षणं जीवभूतं वदन्ति\nततः परद्युम्नम अनिरुद्धं चतुर्थम; आज्ञापयत्य आत्मयॊनिर महात्मा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 143, + "shloka": 38, + "text": "स पञ्चधा पञ्चजनॊपपन्नं; संचॊदयन विश्वम इदं सिसृक्षुः\nततश चकारावनि मारुतौ च; खं जयॊतिर आपश च तथैव पार्थ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 143, + "shloka": 39, + "text": "स सथावरं जङ्गमं चैवम एतच; चतुर्विधं लॊकम इमं च कृत्वा\nततॊ भूमिं वयदधात पञ्च बीजां; दयौः पृथिव्यां धास्यति भूरि वारि\nतेन विश्वं कृतम एतद धि राजन; स जीवयत्य आत्मनैवात्म यॊनिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 143, + "shloka": 40, + "text": "ततॊ देवान असुरान मानुषांश च; लॊकान ऋषींश चाथ पितॄन परजाश च\nसमासेन विविधान पराणिलॊकान; सर्वान सदा भूतपतिः सिसृक्षुः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 143, + "shloka": 41, + "text": "शुभाशुभं सथावरं जङ्गमं च; विष्वक्सेनात सर्वम एतत परतीहि\nयद वर्तते यच च भविष्यतीह; सर्वम एतत केशवं तवं परतीहि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 143, + "shloka": 42, + "text": "मृत्युश चैव पराणिनाम अन्तकाले; साक्षात कृष्णः शाश्वतॊ धर्मवाहः\nभूतं च यच चेह न विद्म किं चिद; विष्वक्सेनात सर्वम एतत परतीहि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 143, + "shloka": 43, + "text": "यत परशस्तं च लॊकेषु पुण्यं यच च शुभाशुभम\nतत सर्वं केशवॊ ऽचिन्त्यॊ विपरीतम अतॊ भवेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 143, + "shloka": 44, + "text": "एतादृशः केशवॊ ऽयं सवयं भूर; नारायणः परमश चाव्ययश च\nमध्यं चास्य जगतस तस्थुषश च; सर्वेषां भूतानां परभवश चाप्ययश च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 144, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nबरूहि बराह्मण पूजायां वयुष्टिं तवं मधुसूदन\nवेत्ता तवम अस्य चार्थस्य वेद तवां हि पितामहः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 144, + "shloka": 2, + "text": "[वा]\nशृणुष्वावहितॊ राजन दविजानां भरतर्षभ\nयथातत्त्वेन वदतॊ गुणान मे कुरुसत्तम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 144, + "shloka": 3, + "text": "परद्युम्नः परिपप्रच्छ बराह्मणैः परिकॊपितः\nकिं फलं बराह्मणेष्व अस्ति पूजायां मधुसूदन\nईश्वरस्य सतस तस्य इह चैव परत्र च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 144, + "shloka": 4, + "text": "सदा दविजातीन संपूज्य किं फलं तत्र मानद\nएतद बरूहि पितः सर्वं सुमहान संशयॊ ऽतर मे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 144, + "shloka": 5, + "text": "इत्य उक्तवचनस तेन परद्युम्नेन तदा तव अहम\nपरत्यब्रुवं महाराज यत तच छृणु समाहितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 144, + "shloka": 6, + "text": "वयुष्टिं बराह्मण पूजायां रौक्मिणेय निबॊध मे\nएते हि सॊमराजान ईश्वराः सुखदुःखयॊः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 144, + "shloka": 7, + "text": "अस्मिँल लॊके रौक्मिणेय तथामुष्मिंश च पुत्रक\nबराह्मण परमुखं सौख्यं न मे ऽतरास्ति विचारणा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 144, + "shloka": 8, + "text": "बराह्मण परमुखं वीर्यम आयुः कीर्तिर यशॊबलम\nलॊका लॊकेश्वराश चैव सर्वे बराह्मण पूर्वकाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 144, + "shloka": 9, + "text": "तत कथं नाद्रियेयं वै ईश्वरॊ ऽसमीति पुत्रक\nमा ते मन्युर महाबाहॊ भवत्व अत्र दविजान परति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 144, + "shloka": 10, + "text": "बराह्मणॊ हि महद भूतम अस्मिँल लॊके परत्र च\nभस्म कुर्युर जगद इदं करुद्धाः परत्यक्षदर्शिनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 144, + "shloka": 11, + "text": "अन्यान अपि सृजेयुश च लॊकाँल लॊकेश्वरांस तथा\nकथं तेषु न वर्तेय सम्यग जञानात सुतेजसः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 144, + "shloka": 12, + "text": "अवसन मद्गृहे तात बराह्मणॊ हरि पिङ्गलः\nचीरवासा बिल्वदण्डी दीर्घश्मश्रु नखादिमान\nदीर्घ्येभ्यश च मनुष्येभ्यः परमाणाद अधिकॊ भुवि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 144, + "shloka": 13, + "text": "स सम संचरते लॊकान ये दिव्या ये च मानुषाः\nइमा गाथा गायमानश चत्वरेषु सभासु च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 144, + "shloka": 14, + "text": "दुर्वाससं वासयेत कॊ बराह्मणं सत्कृतं गृहे\nपरिभाषां च मे शरुत्वा कॊ नु दद्यात परतिश्रयम\nयॊ मां कश चिद वासयेत न स मां कॊपयेद इह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 144, + "shloka": 15, + "text": "तं सम नाद्रियते कश चित ततॊ ऽहं तम अवासयम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 144, + "shloka": 16, + "text": "स सम भुङ्क्ते सहस्राणां बहूनाम अन्नम एकदा\nएकदा समाल्पकं भुङ्क्ते न वैति च पुनर गृहान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 144, + "shloka": 17, + "text": "अकस्माच च परहसति तथाकस्मात पररॊदिति\nन चास्य वयसा तुल्यः पृथिव्याम अभवत तदा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 144, + "shloka": 18, + "text": "सॊ ऽसमद आवसथं गत्वा शय्याश चास्तरणानि च\nकन्याश चालं कृता दग्ध्वा ततॊ वयपगतः सवयम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 144, + "shloka": 19, + "text": "अथ माम अब्रवीद भूयः स मुनिः संशितव्रतः\nकृष्ण पायसम इच्छामि भॊक्तुम इत्य एव स तवरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 144, + "shloka": 20, + "text": "सदैव तु मया तस्य चित्तज्ञेन गृहे जनः\nसर्वाण्य एवान्न पानानि भक्ष्याश चॊच्चावचास तथा\nभवन्तु सत्कृतानीति पूर्वम एव परचॊदितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 144, + "shloka": 21, + "text": "ततॊ ऽहं जवलमानं वै पायसं परत्यवेदयम\nतद भुक्त्वैव तु स कषिप्रं ततॊ वचनम अब्रवीत\nकषिप्रम अङ्गानि लिम्पस्व पायसेनेति स सम ह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 144, + "shloka": 22, + "text": "अविमृश्यैव च ततः कृतवान अस्मि तत तथा\nतेनॊच्छिष्टेन गात्राणि शिरश चैवाभ्यमृक्षयम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 144, + "shloka": 23, + "text": "स ददर्श तदाभ्याशे मातरं ते शुभाननाम\nता�� अपि समयमानः स पायसेनाभ्यलेपयत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 144, + "shloka": 24, + "text": "मुनिः पायसदिग्धाङ्गीं रथे तूर्णम अयॊजयत\nतम आरुह्य रथं चैव निर्ययौ स गृहान मम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 144, + "shloka": 25, + "text": "अग्निवर्णॊ जवलन धीमान स दविजॊ रथदुर्यवत\nपरतॊदेनातुदद बालां रुक्मिणीं मम पश्यतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 144, + "shloka": 26, + "text": "न च मे सतॊकम अप्य आसीद दुःखम ईर्ष्या कृतं तदा\nततः स राजमार्गेण महता निर्ययौ बहिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 144, + "shloka": 27, + "text": "तद दृष्ट्वा महद आश्चर्यं दाशार्हा जातमन्यवः\nतत्राजल्पन मिथः के चित समाभाष्य परस्परम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 144, + "shloka": 28, + "text": "बराह्मणा एव जायेरन नान्यॊ वर्णः कथं चन\nकॊ हय एनं रथम आस्थाय जीवेद अन्यः पुनान इह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 144, + "shloka": 29, + "text": "आशीविषविषं तीक्ष्णं ततस तीक्ष्णतरं विषम\nबरह्माशीविष दग्धस्य नास्ति कश चिच चिकित्सकः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 144, + "shloka": 30, + "text": "तस्मिन वरजति दुर्धर्षे परास्खलद रुक्मिणी पथि\nतां नामर्षयत शरीमांस ततस तूर्णम अचॊदयत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 144, + "shloka": 31, + "text": "ततः परमसंक्रुद्धॊ रथात परस्कन्द्य स दविजः\nपदातिर उत्पथेनैव पराधावद दक्षिणामुखः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 144, + "shloka": 32, + "text": "तम उत्पथेन धावन्तम अन्वधावं दविजॊत्तमम\nतथैव पायसादिग्धः परसीद भगवन्न इति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 144, + "shloka": 33, + "text": "ततॊ विलॊक्य तेजस्वी बराह्मणॊ माम उवाच ह\nजितः करॊधस तवया कृष्ण परकृत्यैव महाभुज" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 144, + "shloka": 34, + "text": "न ते ऽपराधम इह वै दृष्टवान अस्मि सुव्रत\nपरीतॊ ऽसमि तव गॊविन्द वृणु कामान यथेप्षितान\nपरसन्नस्य च मे तात पश्य वयुष्टिर यथाविधा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 144, + "shloka": 35, + "text": "यावद एव मनुष्याणाम अन्ने भावॊ भविष्यति\nयथैवान्ने तथा तेषां तवयि भावॊ भविष्यति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 144, + "shloka": 36, + "text": "यावच च पुण्या लॊकेषु तवयि कीर्तिर भविष्यति\nतरिषु लॊकेषु तावच च वैशिष्ट्यं परतिपत्स्यसे\nसुप्रियः सर्वलॊकस्य भविष्यसि जनार्दन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 144, + "shloka": 37, + "text": "यत ते भिन्नं च दग्धं च यच च किं चिद विनाशितम\nसर्वं तथैव दरष्टासि विशिष्टं वा जनार्दन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 144, + "shloka": 38, + "text": "यावद एतत परलिप्तं ते गात्रेषु मधुसूदन\nअतॊ मृत्युभयं नास्ति यावद इच्छा तवाच्युत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 144, + "shloka": 39, + "text": "न तु पादतले लिप्ते कस्मात ते पुत्रकाद्य वै\nनैतन मे परियम इत्य एव स मां परीतॊ ऽबरवीत तदा\nइत्य उक्तॊ ऽहं शरीरं सवम अपश्यं शरीसमायुतम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 144, + "shloka": 40, + "text": "रुक्मिणीं चाब्रवीत परीतः सर्वस्त्रीणां वरं यशः\nकीर्तिं चानुत्तमां लॊके समवाप्स्यसि शॊभने" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 144, + "shloka": 41, + "text": "न तवां जरा वा रॊगॊ वा वैवर्ण्यं चापि भामिनि\nसप्रक्ष्यन्ति पुण्यगन्धा च कृष्णम आराधयिष्यसि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 144, + "shloka": 42, + "text": "षॊडशानां सहस्राणां वधूनां केशवस्य ह\nवरिष्ठा सह लॊक्या च केशवस्य भविष्यसि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 144, + "shloka": 43, + "text": "तव मातरम इत्य उक्त्वा ततॊ मां पुनर अब्रवीत\nपरस्थितः सुमहातेजा दुर्वासा वह्निवज जवलन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 144, + "shloka": 44, + "text": "एषैव ते बुद्धिर अस्तु बराह्मणान परति केशव\nइत्य उक्त्वा स तदा पुत्र तत्रैवान्तरधीयत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 144, + "shloka": 45, + "text": "तस्मिन्न अन्तर्हिते चाहम उपांशु वरतम आदिशम\nयत किं चिद बराह्मणॊ बरूयात सर्वं कुर्याम इति परभॊ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 144, + "shloka": 46, + "text": "एतद वरतम अहं कृत्वा मात्रा ते सह पुत्रक\nततः परमहृष्टात्मा पराविशं गृहम एव च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 144, + "shloka": 47, + "text": "परविष्टमात्रश च गृहे सर्वं पश्यामि तन नवम\nयद भिन्नं यच च वै दग्धं तेन विप्रेण पुत्रक" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 144, + "shloka": 48, + "text": "ततॊ ऽहं विस्मयं पराप्तः सर्वं दृष्ट्वा नवं दृढम\nअपूजयं च मनसा रौक्मिणेय दविजं तदा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 144, + "shloka": 49, + "text": "इत्य अहं रौक्मिणेयस्य पृच्छतॊ भरत रषभ\nमाहात्म्यं दविजमुख्यस्य सर्वम आख्यातवांस तदा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 144, + "shloka": 50, + "text": "तथा तवम अपि कौन्तेय बराह्मणान सततं परभॊ\nपूजयस्व महाभागान वाग्भिर दानैर्श च नित्यदा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 144, + "shloka": 51, + "text": "एवं वयुष्टिम अहं पराप्तॊ बराह्मणानां परसादजाम\nयच च माम आह भीष्मॊ ऽयं तत सत्यं भरतर्षभ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 145, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nदुर्वाससः परसादात ते यत तदा मधुसूदन\nअवाप्तम इह विज्ञानं तन मे वयाख्यातुम अर्हसि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 145, + "shloka": 2, + "text": "महाभाग्यं च यत तस्य नामानि च महात्मनः\nतत्त्वतॊ जञातुम इच्छामि सर्वं मतिमतां वर" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 145, + "shloka": 3, + "text": "[वा]\nहन्त ते कथयिष्यामि नमस्कृत्वा कपर्दिने\nयद अवाप्तं महाराज शरेयॊ यच चार्जितं यशः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 145, + "shloka": 4, + "text": "परयतः परातर उत्थाय यद अधीये विशां पते\nपराञ्जलिः शतरुद्रीयं तन मे निगदतः शृणु" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 145, + "shloka": 5, + "text": "परजापतिस तत ससृजे तपसॊ ऽनते महातपाः\nशंकरस तव असृजत तात परजाः सथावरजङ्गमाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 145, + "shloka": 6, + "text": "नास्ति किं चित परं भूतं महादेवाद विशां पते\nइह तरिष्व अपि लॊकेषु भूतानां परभवॊ हि सः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 145, + "shloka": 7, + "text": "न चैवॊत्सहते सथातुं कश चिद अग्रे महात्मनः\nन हि भूतं समं तेन तरिषु लॊकेषु विद्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 145, + "shloka": 8, + "text": "गन्धेनापि हि संग्रामे तस्य करुद्धस्य शत्रवः\nविसंज्ञा हतभूयिष्ठा वेपन्ति च पतन्ति च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 145, + "shloka": 9, + "text": "घॊरं च निनदं तस्य पर्जन्यनिनदॊपमम\nशरुत्वा विदीर्येद धृदयं देवानाम अपि संयुगे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 145, + "shloka": 10, + "text": "यांश च घॊरेण रूपेण पश्येत करुद्धः पिनाक धृक\nन सुरा नासुरा लॊके न गन्धर्वा न पन्नगाः\nकुपिते सुखम एधन्ते तस्मिन्न अपि गुहा गताः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 145, + "shloka": 11, + "text": "परजापतेश च दक्षस्य यजतॊ वितते करतौ\nविव्याध कुपितॊ यज्ञं निर्भयस तु भवस तदा\nधनुषा बाणम उत्सृज्य स घॊषं विननाद च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 145, + "shloka": 12, + "text": "ते न शर्म कुतः शान्तिं विषादं लेभिरे सुराः\nविद्रुते सहसा यज्ञे कुपिते च महेश्वरे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 145, + "shloka": 13, + "text": "तेन जयातलघॊषेण सर्वे लॊकाः समाकुलाः\nबभूवुर अवशाः पार्थ विषेदुश च सुरासुराः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 145, + "shloka": 14, + "text": "आपश चुक्षुभिरे चैव चकम्पे च वसुंधरा\nवयद्रवन गिरयश चापि दयौः पफाल च सर्वशः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 145, + "shloka": 15, + "text": "अन्धेन तमसा लॊकाः परावृता न चकाशिरे\nपरनष्टा जयॊतिषां भाश च सह सूर्येण भारत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 145, + "shloka": 16, + "text": "भृशं भीतास ततः शान्तिं चक्रुः सवस्त्य अयनानि च\nऋषयः सर्वभूतानाम आत्मनश च हितैषिणः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 145, + "shloka": 17, + "text": "ततः सॊ ऽभयद्रवद देवान करुद्धॊ रौद्रपराक्रमः\nभगस्य नयने करुद्धः परहारेण वयशातयत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 145, + "shloka": 18, + "text": "पूषाणं चाभिदुद्राव परेण वपुषान्वितः\nपुरॊडाशं भक्षयतॊ दशनान वै वयशात���त" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 145, + "shloka": 19, + "text": "ततः परणेमुर देवास ते वेपमानाः सम शंकरम\nपुनश च संदधे रुद्रॊ दीप्तं सुनिशितं शरम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 145, + "shloka": 20, + "text": "रुद्रस्य विक्रमं दृष्ट्वा भीता देवाः सहर्षिभिः\nततः परसादयाम आसुः शर्वं ते विबुधॊत्तमाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 145, + "shloka": 21, + "text": "जेपुश च शतरुद्रीयं देवाः कृत्वाञ्जलिं ततः\nसंस्तूयमानस तरिदशैः परससाद महेश्वरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 145, + "shloka": 22, + "text": "रुद्रस्य भागं यज्ञे च विशिष्टं ते तव अकल्पयन\nभयेन तरिदशा राजञ शरणं च परपेदिरे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 145, + "shloka": 23, + "text": "तेन चैवातिकॊपेन स यज्ञः संधितॊ ऽभवत\nयद यच चापि हतं तत्र तत तथैव परदीयते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 145, + "shloka": 24, + "text": "असुराणां पुराण्य आसंस तरीणि वीर्यवतां दिवि\nआयसं राजतं चैव सौवर्णम अपरं तथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 145, + "shloka": 25, + "text": "नाशकत तानि मघवा भेत्तुं सर्वायुधैर अपि\nअथ सर्वे ऽमरा रुद्रं जग्मुः शरण मर्दिताः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 145, + "shloka": 26, + "text": "तत ऊचुर महात्मानॊ देवाः सर्वे समागताः\nरुद्र रौद्रा भविष्यन्ति पशवः सर्वकर्मसु\nजहि दैत्यान सह पुरैर लॊकांस तरायस्व मानद" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 145, + "shloka": 27, + "text": "स तथॊक्तस तथेत्य उक्त्वा विष्णुं कृत्वा शरॊत्तमम\nशल्यम अग्निं तथा कृत्वा पुङ्खं वैवस्वतं यमम\nवेदान कृत्वा धनुः सर्वाञ जयां च सावित्रिम उत्तमाम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 145, + "shloka": 28, + "text": "देवान रथरवं कृत्वा विनियुज्य च सर्वशः\nतरिपर्वणा तरिशल्येन तेन तानि बिभेद सः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 145, + "shloka": 29, + "text": "शरेणादित्य वर्णेन कालाग्निसमतेजसा\nते ऽसुराः स पुरास तत्र दग्धा रुद्रेण भारत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 145, + "shloka": 30, + "text": "तं चैवाङ्क गतं दृष्ट्वा बालं पञ्च शिखं पुनः\nउमा जिज्ञासमाना वै कॊ ऽयम इत्य अब्रवीत तदा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 145, + "shloka": 31, + "text": "असूयतश च शक्रस्य वज्रेण परहरिष्यतः\nसवज्रं सतम्भयाम आस तं बाहुं परिघॊपमम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 145, + "shloka": 32, + "text": "न संबुबुधिरे चैनं देवास तं भुवनेश्वरम\nस परजापतयः सर्वे तस्मिन मुमुहुर ईश्वरे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 145, + "shloka": 33, + "text": "ततॊ धयात्वाथ भगवान बरह्मा तम अमितौजसम\nअयं शरेष्ठ इति जञात्वा ववन्दे तम उमापतिम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 145, + "shloka": 34, + "text": "ततः परसा���याम आसुर उमां रुद्रं च ते सुराः\nबभूव स तदा बाहुर बलहन्तुर यथा पुरा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 145, + "shloka": 35, + "text": "स चापि बराह्मणॊ भूत्वा दुर्वासा नाम वीर्यवान\nदवारवत्यां मम गृहे चिरं कालम उपावसत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 145, + "shloka": 36, + "text": "विप्रकारान परयुङ्क्ते सम सुबहून मम वेश्मनि\nतान उदारतया चाहम अक्षमं तस्य दुःसहम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 145, + "shloka": 37, + "text": "स देवेन्द्रश च वायुश च सॊ ऽशविनौ स च विद्युतः\nस चन्द्रमाः स चेशानः स सूर्यॊ वरुणश च सः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 145, + "shloka": 38, + "text": "स कालः सॊ ऽनतकॊ मृत्युः स तमॊ रात्र्यहानि च\nमासार्ध मासा ऋतवः संध्ये संवत्सरश च सः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 145, + "shloka": 39, + "text": "स धाता स विधाता च विश्वकर्मा स सर्ववित\nनक्षत्राणि दिशश चैव परदिशॊ ऽथ गरहास तथा\nविश्वमूर्तिर अमेयात्मा भगवान अमितद्युतिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 145, + "shloka": 40, + "text": "एकधा च दविधा चैव बहुधा च स एव च\nशतधा सहस्रधा चैव तथा शतसहस्रधा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 145, + "shloka": 41, + "text": "ईदृशः स महादेवॊ भूयश च भगवान अतः\nन हि शक्या गुणा वक्तुम अपि वर्षशतैर अपि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 146, + "shloka": 1, + "text": "[वा]\nयुधिष्ठिर महाबाहॊ महाभाग्यं महात्मनः\nरुद्राय बहुरूपाय बहु नाम्ने निबॊध मे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 146, + "shloka": 2, + "text": "वदन्त्य अग्निं महादेवं तथा सथाणुं महेश्वरम\nएकाक्षं तर्यम्बकं चैव विश्वरूपं शिवं तथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 146, + "shloka": 3, + "text": "दवे तनू तस्य देवस्य वेद जञा बराह्मणा विदुः\nघॊराम अन्यां शिवाम अन्यां ते तनू बहुधा पुनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 146, + "shloka": 4, + "text": "उग्रा घॊरा तनूर यास्य सॊ ऽगनिर विद्युत स भास्करः\nशिवा सौम्या च या तस्य धर्मस तव आपॊ ऽथ चन्द्रमाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 146, + "shloka": 5, + "text": "आत्मनॊ ऽरधं तु तस्याग्निर उच्यते भरतर्षभ\nबरह्मचर्यं चरत्य एष शिवा यास्य तनुस तथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 146, + "shloka": 6, + "text": "यास्य घॊरतमा मूर्तिर जगत संहरते तया\nईश्वरत्वान महत्त्वाच च महेश्वर इति समृतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 146, + "shloka": 7, + "text": "यन निर्दहति यत तीक्ष्णॊ यद उग्रॊ यत परतापवान\nमांसशॊणितमज्जादॊ यत ततॊ रुद्र उच्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 146, + "shloka": 8, + "text": "देवानां सुमहान यच च यच चास्य विषयॊ महान\nयच च विश्वं महत पाति महादेवस ततः समृतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 146, + "shloka": 9, + "text": "समेधयति यन नित्यं सर्वार्थान सर्वकर्मभिः\nशिवम इच्छन मनुष्याणां तस्माद एष शिवः समृतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 146, + "shloka": 10, + "text": "दहत्य ऊर्ध्वं सथितॊ यच च पराणॊत्पत्तिः सथितिश च यत\nसथिरलिङ्गश च यन नित्यं तस्मात सथाणुर इति समृतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 146, + "shloka": 11, + "text": "यद अस्य बहुधा रूपं भूतं भव्यं भवत तथा\nसथावरं जङ्गमं चैव बहुरूपस ततः समृतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 146, + "shloka": 12, + "text": "धूम्रं रूपं च यत तस्य धूर्जटीत्य अत उच्यते\nविश्वे देवाश च यत तस्मिन विश्वरूपस ततः समृतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 146, + "shloka": 13, + "text": "सहस्राक्षॊ ऽयुताक्षॊ वा सर्वतॊ ऽकषिमयॊ ऽपि वा\nचक्षुषः परभवस तेजॊ नास्त्य अन्तॊ ऽथास्य चक्षुषाम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 146, + "shloka": 14, + "text": "सर्वथा यत पशून पाति तैश च यद रमते पुनः\nतेषाम अधिपतिर यच च तस्मात पशुपतिः समृतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 146, + "shloka": 15, + "text": "नित्येन बरह्मचर्येण लिङ्गम अस्य यदा सथितम\nमहयन्त्य अस्य लॊकाश च महेश्वर इति समृतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 146, + "shloka": 16, + "text": "विग्रहं पूजयेद यॊ वै लिङ्गं वापि महात्मनः\nलिङ्गं पूजयिता नित्यं महतीं शरियम अश्नुते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 146, + "shloka": 17, + "text": "ऋषयश चापि देवाश च गन्धर्वाप्सरसस तथा\nलिङ्गम एवार्चयन्ति सम यत तद ऊर्ध्वं समास्थितम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 146, + "shloka": 18, + "text": "पूज्यमाने ततस तस्मिन मॊदते स महेश्वरः\nसुखं ददाति परीतात्मा भक्तानां भक्त वत्सलः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 146, + "shloka": 19, + "text": "एष एव शमशानेषु देवॊ वसति नित्यशः\nयजन्ते तं जनास तत्र वीर सथाननिषेविणम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 146, + "shloka": 20, + "text": "विषमस्थः शरीरेषु स मृत्युः पराणिनाम इह\nस च वायुः शरीरेषु पराणॊ ऽपानः शरीरिणाम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 146, + "shloka": 21, + "text": "तस्य घॊराणि रूपाणि दीप्तानि च बहूनि च\nलॊके यान्य अस्य पूज्यन्ते विप्रास तानि विदुर बुधाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 146, + "shloka": 22, + "text": "नामधेयानि वेदेषु बहून्य अस्य यथार्थतः\nनिरुच्यन्ते महत्त्वाच च विभुत्वात कर्मभिस तथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 146, + "shloka": 23, + "text": "वेदे चास्य विदुर विप्राः शतरुद्रीयम उत्तमम\nवयासाद अनन्तरं यच चाप्य उपस्थानं महात्मनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 146, + "shloka": 24, + "text": "परदाता सर्वलॊकानां विश्वं चाप्य उच्यते महत\nजयेष्ठभूतं वदन्त्य एनं ��राह्मणा ऋषयॊ ऽपरे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 146, + "shloka": 25, + "text": "परथमॊ हय एष देवानां मुखाद अग्निर अजायत\nगरहैर बहुविधैः पराणान संरुद्धान उत्सृजत्य अपि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 146, + "shloka": 26, + "text": "स मॊचयति पुण्यात्मा शरण्यः शरणा गतान\nआयुर आरॊग्यम ऐश्वर्यं वित्तं कामांश च पुष्कलान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 146, + "shloka": 27, + "text": "स ददाति मनुष्येभ्यः स एवाक्षिपते पुनः\nशक्रादिषु च देवेषु तस्य चैश्वर्यम उच्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 146, + "shloka": 28, + "text": "स एवाभ्यधिकॊ नित्यं तरैलॊक्यस्य शुभाशुभे\nऐश्वर्याच चैव कामानाम ईश्वरः पुनर उच्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 146, + "shloka": 29, + "text": "महेश्वरश च लॊकानां महताम ईश्वरश च सः\nबहुभिर विविधै रूपैर विश्वं वयाप्तम इदं जगत\nतस्य देवस्य यद वक्त्रं समुद्रे वडवामुखम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 147, + "shloka": 1, + "text": "[व]\nइत्य उक्तवति वाक्यं तु कृष्णे देवकिनन्दने\nभीष्मं शांतनवं भूयः पर्यपृच्छद युधिष्ठिरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 147, + "shloka": 2, + "text": "निर्णये वा महाबुद्धे सर्वधर्मभृतां वर\nपरत्यक्षम आगमॊ वेति किं तयॊः कारणं भवेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 147, + "shloka": 3, + "text": "[भ]\nनास्त्य अत्र संशयः कश चिद इति मे वर्तते मतिः\nशृणु वक्ष्यामि ते पराज्ञ सम्यक तवम अनुपृच्छसि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 147, + "shloka": 4, + "text": "संशयः सुगमॊ राजन निर्णयस तव अत्र दुर्गमः\nदृष्टं शरुतम अनन्तं हि यत्र संशय दर्शनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 147, + "shloka": 5, + "text": "परत्यक्षं कारणं दृष्टं हेतुकाः पराज्ञमानिनः\nनास्तीत्य एवं वयवस्यन्ति सत्यं संशयम एव च\nतद अयुक्तं वयवस्यन्ति बालाः पण्डितमानिनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 147, + "shloka": 6, + "text": "अथ चेन मन्यसे चैकं कारणं किं भवेद इति\nशक्यं दीर्घेण कालेन युक्तेनातन्द्रितेन च\nपराणयात्राम अनेकां च कल्पयानेन भारत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 147, + "shloka": 7, + "text": "तत्परेणैव नान्येन शक्यं हय एतत तु कारणम\nहेतूनाम अन्तम आसाद्य विपुलं जञानम उत्तमम\nजयॊतिः सर्वस्य लॊकस्य विपुलं परतिपद्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 147, + "shloka": 8, + "text": "तत्त्वेनागमनं राजन हेत्वन्तगममं तथा\nअग्राह्यम अनिबद्धं च वाचः संपरिवर्जनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 147, + "shloka": 9, + "text": "[य]\nपरत्यक्षं लॊकतः सिद्धं लॊकाश चागम पूर्वकाः\nशिष्टाचारॊ बहुविधॊ बरूहि तन मे पितामह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 147, + "shloka": 10, + "text": "[भ]\nधर्मस्य हरियमाणस्य बलवद्भिर दुरात्मभिः\nसंस्था यत्नैर अपि कृता कालेन परिभिद्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 147, + "shloka": 11, + "text": "अधर्मा धर्मरूपेण तेणैः कूपा इवावृताः\nततस तैर भिद्यते वृत्तं शृणु चैव युधिष्ठिर" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 147, + "shloka": 12, + "text": "अवृत्त्या ये च भिन्दन्ति शरुतत्यागपरायणाः\nधर्मविद्वेषिणॊ मन्दा इत्य उक्तास ते न संशयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 147, + "shloka": 13, + "text": "अतृप्यन्तस तु साधूनां य एवागम बुद्धयः\nपरम इत्य एव संतुष्टास तान उपास्स्व च पृच्छ च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 147, + "shloka": 14, + "text": "कामार्थौ पृष्ठतः कृत्वा लॊभमॊहानुसारिणौ\nधर्म इत्य एव संबुद्धास तान उपास्स्व च पृच्छ च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 147, + "shloka": 15, + "text": "न तेषां भिद्यते वृत्तं यज्ञस्वाध्यायकर्मभिः\nआचारः कारणं चैव धर्मश चैव तरयं पुनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 147, + "shloka": 16, + "text": "[य]\nपुनर एवेह मे बुद्धिः संशये परिमुह्यते\nअपारे मार्गमाणस्य परं तीरम अपश्यतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 147, + "shloka": 17, + "text": "वेदाः परत्यक्षम आचारः परमाणं तत तरयं यदि\nपृथक्त्वं लभ्यते चैषां धर्मश चैकस तरयं कथम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 147, + "shloka": 18, + "text": "[भ]\nधर्मस्य हरियमाणस्य बलवद्भिर दुरात्मभिः\nयद्य एवं मन्यसे राजंस तरिधा धर्मविचारणा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 147, + "shloka": 19, + "text": "एक एवेति जानीहि तरिधा तस्य परदर्शनम\nपृथक्त्वे चैव मे बुद्धिस तरयाणाम अपि वै तथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 147, + "shloka": 20, + "text": "उक्तॊ मार्गस तरयाणां च तत तथैव समाचर\nजिज्ञासा तु न कर्तव्या धर्मस्य परितर्कणात" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 147, + "shloka": 21, + "text": "सदैव भरतश्रेष्ठ मा ते भूद अत्र संशयः\nअन्धॊ जड इवाशङ्कॊ यद बरवीमि तद आचर" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 147, + "shloka": 22, + "text": "अहिंसा सत्यम अक्रॊधॊ दानम एतच चतुष्टयम\nअजातशत्रॊ सवस्व धर्म एष सनातनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 147, + "shloka": 23, + "text": "बराह्मणेषु च वृत्तिर या पितृपैतामहॊचिता\nताम अन्वेहि महाबाहॊ सवर्गस्यैते हि देशिकाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 147, + "shloka": 24, + "text": "परमाणम अप्रमाणं वै यः कुर्याद अबुधॊ नरः\nन स परमाणताम अर्हॊ विवाद जननॊ हि सः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 147, + "shloka": 25, + "text": "बराह्मणान एव सेवस्व सत्कृत्य बहु मन्य च\nएतेष्व एव तव इमे लॊकाः कृत्स्ना इति निबॊध तान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 148, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nये च धर्मम असूयन्ति ये चैनं पर्युपासते\nबरवीतु भगवान एतत कव ते गच्छन्ति तादृशाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 148, + "shloka": 2, + "text": "[भ]\nरजसा तमसा चैव समवस्तीर्ण चेतसः\nनरकं परतिपद्यन्ते धर्मविद्वेषिणॊ नराः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 148, + "shloka": 3, + "text": "ये तु धर्मं महाराज सततं पर्युपासते\nसत्यार्जव पराः सन्तस ते वै सवर्गभुजॊ नराः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 148, + "shloka": 4, + "text": "धर्म एव रतिस तेषाम आचार्यॊपासनाद भवेत\nदेवलॊकं परपद्यन्ते ये धर्मं पर्युपासते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 148, + "shloka": 5, + "text": "मनुष्या यदि वा देवाः शरीरम उपताप्य वै\nधर्मिणः सुखम एधन्ते लॊभद्वेषविवर्जिताः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 148, + "shloka": 6, + "text": "परथमं बरह्मणः पुत्रं धर्मम आहुर मनीषिणः\nधर्मिणः पर्युपासन्ते फलं पक्वम इवाशयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 148, + "shloka": 7, + "text": "[य]\nअसितां कीदृशं रूपं साधवः किं च कुर्वते\nबरवीतु मे भवान एतत सन्तॊ ऽसन्तश च कीदृशाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 148, + "shloka": 8, + "text": "[भ]\nदुराचाराश च दुर्धर्षा दुर्मुखाश चाप्य असाधवः\nसाधवः शीलसंपन्नाः शिष्टाचारस्य लक्षणम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 148, + "shloka": 9, + "text": "राजमार्गे गवां मध्ये गॊष्ठमध्ये च धर्मिणः\nनॊपसेवन्ति राजेन्द्र सर्गं मूत्र पुरीषयॊः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 148, + "shloka": 10, + "text": "पञ्चानाम अशनं दत्त्वा शेषम अश्नन्ति साधवः\nन जल्पन्ति च भुञ्जाना न निद्रान्त्य आर्द्र पाणयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 148, + "shloka": 11, + "text": "चित्रभानुम अनड्वाहं देवं गॊष्ठं चतुष्पथम\nबराह्मणं धार्मिकं चैत्यं ते कुर्वन्ति परदक्षिणम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 148, + "shloka": 12, + "text": "वृद्धानां भारतप्तानां सत्रीणां बालातुरस्य च\nबराह्मणानां गवां राज्ञां पन्थानं ददते च ते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 148, + "shloka": 13, + "text": "अतिथीनां च सर्वेषां परेष्याणां सवजनस्य च\nतथा शरण कामानां गॊप्ता सत्यात सवागत परदः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 148, + "shloka": 14, + "text": "सायंप्रातर मनुष्याणाम अशनं देवनिर्मितम\nनान्तरा भॊजनं दृष्टम उपवासविधिर हि सः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 148, + "shloka": 15, + "text": "लॊम काले यथा वह्निः कालम एव परतीक्षते\nऋतुकाले तथा नारी ऋतम एव परतीक्षते\nन चान्यां गच्छते यस तु बरह्मचर्यं हि तत समृतम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 148, + "shloka": 16, + "text": "अमृतं बराह्मणा गाव इत्य एतत तरयम एकतः\nतस्माद गॊब्राह्मणं नित��यम अर्चयेत यथाविधि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 148, + "shloka": 17, + "text": "यजुषा संस्कृतं मांसम उपभुञ्जन न दुष्यति\nपृष्ठमांसं वृथा मांसं पुत्रमांसं च तत समम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 148, + "shloka": 18, + "text": "सवदेशे परदेशे वाप्य अतिथिं नॊपवासयेत\nकर्म वै सफलं कृत्वा गुरूणां परतिपादयेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 148, + "shloka": 19, + "text": "गुरुभ्य आसनं देयम अभिवाद्याभिपूज्य च\nगुरून अभ्यर्च्य वर्धन्ते आयुषा यशसा शरिया" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 148, + "shloka": 20, + "text": "वृद्धान नातिवदेज जातु न च संप्रेषयेद अपि\nनासीनः सयात सथितेष्व एवम आयुर अस्य न रिष्यते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 148, + "shloka": 21, + "text": "न नग्नाम ईक्षते नारीं न विद्वान पुरुषान अपि\nमैथुनं सततं गुप्तम आहारं च समाचरेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 148, + "shloka": 22, + "text": "तीर्थानां गुररस तीर्थं शुचीनां हृदयं शुचि\nदर्शनानां परं जञानं संतॊषः परमं सुखम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 148, + "shloka": 23, + "text": "सायंप्रातश च वृद्धानां शृणुयात पुष्कला गिरः\nशरुतम आप्नॊति हि नरः सततं वृद्धसेवया" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 148, + "shloka": 24, + "text": "सवाध्याये भॊजने चैव दक्षिणं पाणिम उद्धरेत\nयच्छेद वान मनसी नित्यम इन्द्रियाणां च विभ्रमम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 148, + "shloka": 25, + "text": "संस्कृतं पायसं नित्यं यवागूं कृसरं हविः\nअष्टकाः पितृदैवत्या वृद्धानाम अभिपूजनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 148, + "shloka": 26, + "text": "शमश्रुकर्मणि मङ्गल्यं कषुतानाम अभिनन्दनम\nवयाधितानां च सर्वेषाम आयुषः परतिनन्दनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 148, + "shloka": 27, + "text": "न जातु तवम इति बरूयाद आपन्नॊ ऽपि महत्तरम\nतवं कारॊ वा वधॊ वेति विद्वत्सु न विशिष्यते\nअवराणां समानानां शिष्याणां च समाचरेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 148, + "shloka": 28, + "text": "पापम आचक्षते नित्यं हृदयं पापकर्मिणाम\nजञानपूर्वं विनश्यन्ति गूहमाना महाजने" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 148, + "shloka": 29, + "text": "जञानपूर्वं कृतं कर्मच छादयन्ते हय असाधवः\nन मां मनुष्याः पश्यन्ति न मां पश्यन्ति देवताः\nपापेनाभिहतः पापः पापम एवाभिजायते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 148, + "shloka": 30, + "text": "यथा वार्धुषिकॊ वृद्धिं देहभेदे परतीक्षते\nधर्मेणापिहितं पापं धर्मम एवाभिवर्धयेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 148, + "shloka": 31, + "text": "यथा लवणम अम्भॊभिर आप्लुतं परविलीयते\nपरायश्चित्त हतं पापं तथा सद्यः परणश्यति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 148, + "shloka": 32, + "text": "तस्मात पापं न गूहेत गूहमानं विवर्धते\nकृत्वा तु साधुष्व आख्येयं ते तत परशमयन्त्य उत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 148, + "shloka": 33, + "text": "आशया संचितं दरव्यं यत काले नॊपभुज्यते\nअन्ये चैतत परपद्यन्ते वियॊगे तस्य देहिनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 148, + "shloka": 34, + "text": "मानसं सर्वभूतानां धर्मम आहुर मनीषिणः\nतस्मात सर्वाणि भूतानि धर्मम एव समासते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 148, + "shloka": 35, + "text": "एक एव चरेद धर्मं न धर्मध्वजिकॊ भवेत\nधर्मवाणिजका हय एते ये धर्मम उपभुञ्जते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 148, + "shloka": 36, + "text": "अर्चेद देवान अदम्भेन सेवेतामायया गुरून\nनिधिं निदध्यात पारत्र्यं यात्रार्थं दानशब्दितम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 149, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nनाभाग धेयः पराप्नॊति धनं सुबलवान अपि\nभागधेयान्वितस तव अर्थान कृशॊ बालश च विन्दति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 149, + "shloka": 2, + "text": "नालाभ काले लभते परयत्ने ऽपि कृते सति\nलाभकाले ऽपरयत्नेन लभते विपुलं धनम\nकृतयत्नाफलाश चैव दृश्यन्ते शतशॊ नराः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 149, + "shloka": 3, + "text": "यदि यत्नॊ भवेन मर्त्यः स सर्वं फलम आप्नुयात\nनालभ्यं चॊपलभ्येत नृणां भरतसत्तम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 149, + "shloka": 4, + "text": "यदा परयत्नं कृतवान दृश्यते हय अफलॊ नरः\nमार्गन नयशतैर अर्थान अमार्गंश चापरः सुखी" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 149, + "shloka": 5, + "text": "अकार्यम असकृत कृत्वा दृश्यन्ते हय अधना नराः\nधनयुक्तास तव अधर्मस्था दृश्यन्ते चापरे जनाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 149, + "shloka": 6, + "text": "अधीत्य नीतिं यस्माच च नीतियुक्तॊ न दृश्यते\nअनभिज्ञश च साचिव्यं गमितः केन हेतुना\nविद्या युक्तॊ हय अविद्यश च धनवान दुर्गतस तथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 149, + "shloka": 7, + "text": "यदि विद्याम उपाश्रित्य नरः सुखम अवाप्नुयात\nन विद्वान विद्यया हीनं वृत्त्यर्थम उपसंश्रयेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 149, + "shloka": 8, + "text": "यथा पिपासां जयति पुरुषः पराप्य वै जलम\nदृष्टार्थॊ विद्ययाप्य एवम अविद्यां परजहेन नरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 149, + "shloka": 9, + "text": "नाप्राप्तकालॊ मरियते विद्धः शरशतैर अपि\nतृणाग्रेणापि संस्पृष्टः पराप्तकालॊ न जीवति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 149, + "shloka": 10, + "text": "[भ]\nईहमानः समारम्भान यदि नासादयेद धनम\nउग्रं तपः समारॊहेन न हय अनुप्तं पररॊहति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 149, + "shloka": 11, + "text": "दानेन भॊगी भवति मेधावी वृद्धसेवया\nअहिंसया च दीर्घायुर इति पराहुर मनीषिणः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 149, + "shloka": 12, + "text": "तस्माद दद्यान न याचेत पूजयेद धार्मिकान अपि\nसवाभाषी परिय कृच छुद्धः सर्वसत्त्वाविहिंसकः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 149, + "shloka": 13, + "text": "यदा परमाण परभवः सवभावश च सुखासुखे\nमश कीट पिपीलानां सथिरॊ भव युधिष्ठिर" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 150, + "shloka": 1, + "text": "कार्यते यच च करियते सच चासच च कृतं ततः\nतत्राश्वसीत सत्कृत्वा असत्कृत्वा न विश्वसेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 150, + "shloka": 2, + "text": "काल एवात्र कालेन निग्रहानुग्रहौ ददत\nबुद्धिम आविश्य भूतानां धर्मार्थेषु परवर्तते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 150, + "shloka": 3, + "text": "यदा तव अस्य भवेद बुद्धिर धर्म्या चार्थप्रदर्शिनी\nतदाश्वसीत धर्मात्मा दृढबुद्धिर न विश्वसेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 150, + "shloka": 4, + "text": "एतावन मात्रम एतद धि भूतानां पराज्ञलक्षणम\nकालयुक्तॊ ऽपय उभय विच छेषम अर्थं समाचरेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 150, + "shloka": 5, + "text": "यथा हय उपस्थितैश्वर्याः पूजयन्ते नरा नरान\nएवम एवात्मनात्मानं पूजयन्तीह धार्मिकाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 150, + "shloka": 6, + "text": "न हय अधर्मतया धर्मं दद्यात कालः कथं चन\nतस्माद विशुद्धम आत्मानं जानीयाद धर्मचारिणम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 150, + "shloka": 7, + "text": "सप्रष्टुम अप्य असमर्थॊ हि जवलन्तम इव पावकम\nअधर्मः सततॊ धर्मं कालेन परिरक्षितम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 150, + "shloka": 8, + "text": "कार्याव एतौ हि कालेन धर्मॊ हि विजयावहः\nतरयाणाम अपि लॊकानाम आलॊक करणॊ भवेत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 150, + "shloka": 9, + "text": "तत्र कश चिन नयेत पराज्ञॊ गृहीत्वैव करे नरम\nउह्यमानः स धर्मेण धर्मे बहु भयच छले" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 151, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nकिं शरेयः पुरुषस्येह किं कुर्वन सुखम एधते\nविपाप्मा च भवेत केन किं वा कल्मष नाशनम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 151, + "shloka": 2, + "text": "[भ]\nअयं दैवतवंशॊ वै ऋषिवंशसमन्वितः\nदविसंध्यं पठितः पुत्र कल्मषापहरः परः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 151, + "shloka": 3, + "text": "देवासुरगुरुर देवः सर्वभूतनमस्कृतः\nअचिन्त्यॊ ऽथाप्य अनिर्देश्यः सर्वप्राणॊ हय अयॊनिजः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 151, + "shloka": 4, + "text": "पितामहॊ जगन नाथः सावित्री बरह्मणः सती\nवेद भूर अथ कर्ता च विष्णुर नारायणः परभुः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 151, + "shloka": 5, + "text": "उमापतिर विरूपाक्षः ���कन्दः सेनापतिस तथा\nविशाखॊ हुतभुग वायुश चन्द्रादित्यौ परभाकरौ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 151, + "shloka": 6, + "text": "शक्रः शचीपतिर देवॊ यमॊ धूमॊर्णया सह\nवरुणः सह गौर या च सह ऋद्ध्या धनेश्वरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 151, + "shloka": 7, + "text": "सौम्या गौः सुरभिर देवी विश्रवाश च महान ऋषिः\nषट कालः सागरॊ गाङ्गा सरवन्त्यॊ ऽथ मरुद्गणाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 151, + "shloka": 8, + "text": "वालखिल्यास तपःसिद्धाः कृष्णद्वैपायनस तथा\nनारदः पर्वतश चैव विश्वावसुर हहाहुहूः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 151, + "shloka": 9, + "text": "तुम्बरुश चित्रसेनश च देवदूतश च विश्रुतः\nदेवकन्या महाभागा दिव्याश चाप्सरसां गणाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 151, + "shloka": 10, + "text": "उर्वशी मेनका रम्भा मिश्रकेशी अलम्बुषा\nविश्वाची च घृताची च पञ्च चूडा तिलॊत्तमा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 151, + "shloka": 11, + "text": "आदित्या वसवॊ रुद्राः साश्विनः पितरॊ ऽपि च\nधर्मः सत्यं तपॊ दीक्षा वयवसायः पितामहः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 151, + "shloka": 12, + "text": "शर्वर्यॊ दिवसाश चैव मारीचः कश्यपस तथा\nशुक्रॊ बृहस्पतिर भौमॊ बुधॊ राहुः शनैश्चरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 151, + "shloka": 13, + "text": "नक्षत्राण्य ऋतवश चैव मासाः संध्याः स वत्सराः\nवैनतेयाः समुद्राश च कद्रुजाः पन्नगास तथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 151, + "shloka": 14, + "text": "शतद्रूश च विपाशा च चन्द्र भागा सरस्वती\nसिन्धुश च देविका चैव पुष्करं तीर्थम एव च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 151, + "shloka": 15, + "text": "गङ्गा महानदी चैव कपिला नर्मदा तथा\nकम्पुना च विशल्या च करतॊयाम्बुवाहिनी" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 151, + "shloka": 16, + "text": "सरयूर गण्डकी चैव लॊहित्यश च महानदः\nताम्रारुणा वेत्रवती पर्णाशा गौतमी तथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 151, + "shloka": 17, + "text": "गॊदावरी च वेण्णा च कृष्ण वेणा तथाद्रिजा\nदृषद्वती च कावेरी वंक्षुर मन्दाकिनी तथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 151, + "shloka": 18, + "text": "परयागं च परभासं च पुण्यं नैमिषम एव च\nतच च विश्वेश्वर सथानं यत्र तद विमलं सरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 151, + "shloka": 19, + "text": "पुण्यतीर्थैर्श च कलिलं कुरुक्षेत्रं परकीर्तितम\nसिन्धूत्तमं तपॊ दानं जम्बू मार्गम अथापि च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 151, + "shloka": 20, + "text": "हिरण्वती वितस्ता च तथैवेक्षुमती नदी\nवेद समृतिर वैदसिनी मलवासाश च नद्य अपि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 151, + "shloka": 21, + "text": "भूमिभागास तथा पुण्या गङ्गा दवारम अथाप��� च\nऋषिकुल्यास तथा मेध्या नदी चित्रपथा तथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 151, + "shloka": 22, + "text": "कौशिकी यमुना सीता तथा चर्मण्वती नदी\nनदी भीम रथी चैव बाहुदा च महानदी\nमहेन्द्र वाणी तरिदिवा नीलिका च सरस्वती" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 151, + "shloka": 23, + "text": "नन्दा चापरनन्दा च तथा तीर्थं महाह्रदम\nगयाथ फल्गु तीर्थं च धर्मारण्यं सुरैर वृतम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 151, + "shloka": 24, + "text": "तथा देव नदी पुण्या सरश च बरह्मनिर्मितम\nपुण्यं तरिलॊकविख्यातं सर्वपापहरं शिवम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 151, + "shloka": 25, + "text": "हिमवान पर्वतश चैव दिव्यौषधिसमन्वितः\nविन्ध्यॊ धातुविचित्राङ्गस तीर्थवान औषधान्वितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 151, + "shloka": 26, + "text": "मेरुर महेन्द्रॊ मलयः शवेतश च रजता चितः\nशृङ्गवान मन्दरॊ नीलॊ निषधॊ दर्दुरस तथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 151, + "shloka": 27, + "text": "चित्रकूटॊ ऽञजनाभश च पर्वतॊ गन्धमादनः\nपुण्यः सॊमगिरिश चैव तथैवान्ये महीधराः\nदिशश च विदिशश चैव कषितिः सर्वे महीरुहाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 151, + "shloka": 28, + "text": "विश्वे देवा नभश चैव नक्षत्राणि गरहास तथा\nपान्तु वः सततं देवाः कीर्तिताकीर्तिता मया" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 151, + "shloka": 29, + "text": "कीर्तयानॊ नरॊ हय एतान मुच्यते सर्वकिल्बिषैः\nसतुवंश च परतिनन्दंश च मुच्यते सर्वतॊ भयात\nसर्वसंकरपापेभ्यॊ देवता सतवनन्दकः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 151, + "shloka": 30, + "text": "देवतान अन्तरं विप्रांस तपःसिद्धांस तपॊ ऽधिकान\nकीर्तितान कीर्तयिष्यामि सर्वपापप्रमॊचनान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 151, + "shloka": 31, + "text": "यवक्रीतॊ ऽथ रैभ्यश च कक्षीवान औशिजस तथा\nभृग्वङ्गिरास तथा कण्वॊ मेधातिथिर अथ परभुः\nबर्ही च गुणसंपन्नः पराचीं दिशम उपाश्रिताः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 151, + "shloka": 32, + "text": "भद्रां दिशं महाभागा उल्मुचुः परमुचुस तथा\nमुमुचुश च महाभागः सवस्त्य आत्रेयश च वीर्यवान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 151, + "shloka": 33, + "text": "मित्रा वरुणयॊः पुत्रस तथागस्त्यः परतापवान\nदृढायुश चॊर्ध्वबाहुश च विश्रुताव ऋषिसत्तमौ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 151, + "shloka": 34, + "text": "पश्चिमां दिशम आश्रित्य य एधन्ते निबॊध तान\nउषद्गुः सह सॊदर्यैः परिव्याधश च वीर्यवान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 151, + "shloka": 35, + "text": "ऋषिर दीर्घतमाश चैव गौतमः कश्यपस तथा\nएकतश च दवितश चैव तरितश चैव महर्षयः\nअत्रेः पुत्रश च धर्मात्मा तथा सारस्वतः परभुः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 151, + "shloka": 36, + "text": "उत्तरां दिशम आश्रित्य य एधन्ते निबॊध तान\nअत्रिर वसिष्ठः शक्तिश च पाराशर्यश च वीर्यवान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 151, + "shloka": 37, + "text": "विश्वामित्रॊ भरद्वाजॊ जमदग्निस तथैव च\nऋचीक पौत्रॊ रामश च ऋषिर औद्दालकिस तथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 151, + "shloka": 38, + "text": "शवेतकेतुः कॊहलश च विपुलॊ देवलस तथा\nदेव शर्मा च धौम्यश च हस्तिकाश्यप एव च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 151, + "shloka": 39, + "text": "लॊमशॊ नाचिकेतश च लॊमहर्षण एव च\nऋषिर उग्रश्रवाश चैव भार्गवश चयवनस तथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 151, + "shloka": 40, + "text": "एष वै समवायस ते ऋषिदेव समन्वितः\nआद्यः परकीर्तितॊ राजन सर्वपापप्रमॊचनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 151, + "shloka": 41, + "text": "नृगॊ ययातिर नहुषॊ यदुः पूरुश च वीर्यवान\nधुन्धुमारॊ दिलीपश च सगरश च परतापवान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 151, + "shloka": 42, + "text": "कृशाश्वॊ यौवनाश्वश च चित्राश्वः सत्यवांस तथा\nदुःषन्तॊ भरतश चैव चक्रवर्ती महायशाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 151, + "shloka": 43, + "text": "यवनॊ जनकश चैव तथा दृढरथॊ नृपः\nरघुर नरवरश चैव तथा दशरथॊ नृपः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 151, + "shloka": 44, + "text": "रामॊ राक्षसहा वीरः शशबिन्दुर भगीरथः\nहरिश्चन्द्रॊ मरुत्तश च जह्नुर जाह्नवि सेविता" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 151, + "shloka": 45, + "text": "महॊदयॊ हय अलर्कश च ऐलश चैव नराधिपः\nकरंधमॊ नरश्रेष्ठः कध्मॊरश च नराधिपः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 151, + "shloka": 46, + "text": "दक्षॊ ऽमबरीषः कुकुरॊ रवतश च महायशाः\nमुचुकुन्दश च राजर्षिर मित्र भानुः परियं करः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 151, + "shloka": 47, + "text": "तरसदस्युस तथा राजा शवेतॊ राजर्षिसत्तमः\nमहाभिषश च विख्यातॊ निमि राजस तथाष्टकः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 151, + "shloka": 48, + "text": "आयुः कषुपश च राजर्षिः कक्षेयुश च नराधिपः\nशिबिर औशीनरश चैव गयश चैव नराधिपः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 151, + "shloka": 49, + "text": "परतर्दनॊ दिवॊदासः सौदासः कॊसलेश्वरः\nऐलॊ नलश च राजर्षिर मनुश चैव परजापतिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 151, + "shloka": 50, + "text": "हविध्रश च पृषध्रश च परतीपः शंतनुस तथा\nकक्षसेनश च राजर्षिर ये चान्ये नानुकीर्तिताः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 151, + "shloka": 51, + "text": "मा विघ्नं मा च मे पापं मा च मे परिपन्थिनः\nधरुवॊ जयॊ मे नित्यं सयात परत्र च परा गतिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 152, + "shloka": 1, + "text": "[व]\nतूष्णींभूते तदा भीष्मे पटे च��त्रम इवार्पितम\nमुहूर्तम इव च धयात्वा वयासः सत्यवती सुतः\nनृपं शयानं गाङ्गेयम इदम आह वचस तदा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 152, + "shloka": 2, + "text": "राजन परकृतिम आपन्नः कुरुराजॊ युधिष्ठिरः\nसहितॊ भरातृभिः सर्वैः पार्थिवैश चानुयायिभिः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 152, + "shloka": 3, + "text": "उपास्ते तवां नरव्याघ्र सह कृष्णेन धीमता\nतम इमं पुरयानाय तवम अनुज्ञातुम अर्हसि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 152, + "shloka": 4, + "text": "एवम उक्तॊ भगवता वयासेन पृथिवीपतिः\nयुधिष्ठिरं सहामात्यम अनुजज्ञे नदी सुतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 152, + "shloka": 5, + "text": "उवाच चैनं मधुरं ततः शांतनवॊ नृपः\nपरविशस्व पुरं राजन वयेतु ते मानसॊ जवरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 152, + "shloka": 6, + "text": "यजस्व विविधैर यज्ञैर बह्व अन्नैः सवाप्तदक्षिणैः\nययातिर इव राजेन्द्र शरद्दा दमपुरःसरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 152, + "shloka": 7, + "text": "कषत्रधर्मरतः पार्थ पितॄन देवांश च तर्पय\nशरेयसा यॊक्ष्यसे चैव वयेतु ते मानसॊ जवरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 152, + "shloka": 8, + "text": "रञ्जयस्व परजाः सर्वाः परकृतीः परिसान्त्वय\nसुहृदः फलसत्कारैर अभ्यर्चय यथार्हतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 152, + "shloka": 9, + "text": "अनु तवां तात जीवन्तु मित्राणि सुहृदस तथा\nचैत्यस्थाने सथितं वृक्षं फलवन्तम इव दविजाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 152, + "shloka": 10, + "text": "आगन्तव्यं च भवता समये मम पार्थिव\nविनिवृत्ते दिनकरे परवृत्ते चॊत्तरायणे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 152, + "shloka": 11, + "text": "तथेत्य उक्त्वा तु कौन्तेयः सॊ ऽभिवाद्य पितामहम\nपरययौ सपरीवारॊ नगरं नागसाह्वयम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 152, + "shloka": 12, + "text": "धृतराष्ट्रं पुरस्कृत्य गान्धारीं च पतिव्रताम\nसह तैर ऋषिभिः सर्वैर भरातृभिः केशवेन च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 152, + "shloka": 13, + "text": "पौरजानपदैश चैव मन्त्रिवृद्धैश च पार्थिवः\nपरविवेश कुरुश्रेष्ठ पुरं वारणसाह्वयम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 153, + "shloka": 1, + "text": "[व]\nततः कुन्तीसुतॊ राजा पौरजानपदं जनम\nपूजयित्वा यथान्यायम अनुजज्ञे गृहान परति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 153, + "shloka": 2, + "text": "सान्त्वयाम आस नारीश च हतवीरा हतेश्वराः\nविपुलै रथदानैश च तदा पाण्डुसुतॊ नृपः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 153, + "shloka": 3, + "text": "सॊ ऽभिषिक्तॊ महाप्राज्ञः पराप्य राज्यं युधिष्ठिरः\nअवस्थाप्य नरश्रेष्ठः सर्वाः सवप्रकृतीस तदा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 153, + "shloka": 4, + "text": "दविजेभ्यॊ बलमुख्येभ्यॊ नैगमेभ्यश च सर्वशः\nपरतिगृह्याशिषॊ मुख्यास तदा धर्मभृतां वरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 153, + "shloka": 5, + "text": "उषित्वा शर्वरीः शरीमान पञ्चाशन नगरॊत्तमे\nसमयं कौरवाग्र्यस्य सस्मार पुरुषर्षभः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 153, + "shloka": 6, + "text": "स निर्ययौ गजपुराद याजकैः परिवारितः\nदृष्ट्वा निवृत्तम आदित्यं परवृत्तं चॊत्तरायणम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 153, + "shloka": 7, + "text": "घृतं माल्यं च गन्धांश च कषौमाणि च युधिष्ठिरः\nचन्दनागरुमुख्यानि तथा कालागरूणि च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 153, + "shloka": 8, + "text": "परस्थाप्य पूर्वं कौन्तेयॊ भीष्म संसाधनाय वै\nमाल्यानि च महार्हाणि रत्नानि विविधानि च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 153, + "shloka": 9, + "text": "धृतराष्ट्रं पुरस्कृत्य गान्धारीं च यशस्विनीम\nमातरं च पृथां धीमान भरातॄंश च पुरुषर्षभः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 153, + "shloka": 10, + "text": "जनार्दनेनानुगतॊ विदुरेण च धीमता\nयुयुत्सुना च कौरव्यॊ युयुधानेन चाभिभॊ" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 153, + "shloka": 11, + "text": "महता राजभॊग्येन परिबर्हेण संवृतः\nसतूयमानॊ महाराज भीष्मस्याग्नीन अनुव्रजन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 153, + "shloka": 12, + "text": "निश्चक्राम पुरात तस्माद यथा देवपतिस तथा\nआससाद कुरुक्षेत्रे ततः शांतनवं नृपम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 153, + "shloka": 13, + "text": "उपास्यमानं वयासेन पाराशर्येण धीमता\nनारदेन च राजर्षे देवलेनासितेन च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 153, + "shloka": 14, + "text": "हतशिष्टैर नृपैश चान्यैर नानादेशसमागतैः\nरक्षिभिश च महात्मानं रक्ष्यमाणं समन्ततः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 153, + "shloka": 15, + "text": "शयानं वीरशयने ददर्श नृपतिस ततः\nततॊ रथाद अवारॊहद भरातृभिः सहधर्मराट" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 153, + "shloka": 16, + "text": "अभिवाद्याथ कौन्तेयः पितामहम अरिंदमम\nदवैपायनादीन विप्रांश च तैश च परत्यभिनन्दितः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 153, + "shloka": 17, + "text": "ऋत्विग्भिर बरह्मकल्पैश च भरातृभिश च सहाच्युतः\nआसाद्य शरतल्पस्थम ऋषिभिः परिवारितम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 153, + "shloka": 18, + "text": "अब्रवीद भरतश्रेष्ठं धर्मराजॊ युधिष्ठिरः\nभरातृभिः सह कौरव्य शयानं निम्नगा सुतम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 153, + "shloka": 19, + "text": "युधिष्ठिरॊ ऽहं नृपते नमस ते जाह्नवीसुत\nशृणॊषि चेन महाबाहॊ बरूहि किं करवाणि ते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 153, + "shloka": 20, + "text": "पराप्तॊ ऽसमि समये र���जन्न अग्नीन आदाय ते विभॊ\nआचार्या बराह्मणाश चैव ऋत्विजॊ भरातरश च मे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 153, + "shloka": 21, + "text": "पुत्रश च ते महातेजा धृतराष्ट्रॊ जनेश्वरः\nउपस्थितः सहामात्यॊ वासुदेवश च वीर्यवान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 153, + "shloka": 22, + "text": "हतशिष्टाश च राजानः सर्वे च कुरुजाङ्गलाः\nतान पश्य कुरुशार्दूल समुन्मीलय लॊचने" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 153, + "shloka": 23, + "text": "यच चेह किं चित कर्तव्यं तत सर्वं परापितं मया\nयथॊक्तं भवता काले सर्वम एव च तत कृतम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 153, + "shloka": 24, + "text": "एवम उक्तस तु गाङ्गेयः कुन्तीपुत्रेण धीमता\nददर्श भारतान सर्वान सथितान संपरिवार्य तम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 153, + "shloka": 25, + "text": "ततश चल वलिर भीष्मः परगृह्य विपुलं भुजम\nओघमेघस्वनॊ वाग्मी काले वचनम अब्रवीत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 153, + "shloka": 26, + "text": "दिष्ट्या पराप्तॊ ऽसि कौन्तेय सहामात्यॊ युधिष्ठिर\nपरिवृत्तॊ हि भगवान सहस्रांशुर दिवाकरः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 153, + "shloka": 27, + "text": "अष्ट पञ्चाशतं रात्र्यः शयानस्याद्य मे गताः\nशरेषु निशिताग्रेषु यथा वर्षशतं तथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 153, + "shloka": 28, + "text": "माघॊ ऽयं समनुप्राप्तॊ मासः पुण्यॊ युधिष्ठिर\nतरिभागशेषः पक्षॊ ऽयं शुक्लॊ भवितुम अर्हति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 153, + "shloka": 29, + "text": "एवम उक्त्वा तु गाङ्गेयॊ धर्मपुत्रं युधिष्ठिरम\nधृतराष्ट्रम अथामन्त्र्य काले वचनम अब्रवीत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 153, + "shloka": 30, + "text": "राजन विदितधर्मॊ ऽसि सुनिर्णीतार्थ संशयः\nबहुश्रुता हि ते विप्रा बहवः पर्युपासिताः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 153, + "shloka": 31, + "text": "वेद शास्त्राणि सर्वाणि धर्मांश च मनुजेश्वर\nवेदांश च चतुरः साङ्गान निखिलेनावबुध्यसे" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 153, + "shloka": 32, + "text": "न शॊचितव्यं कौरव्य भवितव्यं हि तत तथा\nशरुतं देव रहस्यं ते कृष्णद्वैपायनाद अपि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 153, + "shloka": 33, + "text": "यथा पाण्डॊः सुता राजंस तथैव तव धर्मतः\nतान पालय सथितॊ धर्मे गुरुशुश्रूषणे रतान" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 153, + "shloka": 34, + "text": "धर्मराजॊ हि शुद्धात्मा निदेशे सथास्यते तव\nआनृशंस्य परं हय एनं जानामि गुरुवत्सलम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 153, + "shloka": 35, + "text": "तव पुत्रा दुरात्मानः करॊधलॊभ परायणाः\nईर्ष्याभिभूता दुर्वृत्तास तान न शॊचितुम अर्हसि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 153, + "shloka": 36, + "text": "[व]\nएतावद उक्त्वा वचनं धृतराष्ट्रं मनीषिणम\nवासुदेवं महाबाहुम अभ्यभाषत कौरवः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 153, + "shloka": 37, + "text": "भगवन देवदेवेश सुरासुरनमस्कृत\nतरिविक्रम नमस ते ऽसतु शङ्खचक्रगदाधर" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 153, + "shloka": 38, + "text": "अनुजानीहि मां कृष्ण वैकुण्ठ पुरुषॊत्तम\nरक्ष्याश च ते पाण्डवेया भवान हय एषां परायणम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 153, + "shloka": 39, + "text": "उक्तवान अस्मि दुर्बुद्धिं मन्दं दुर्यॊधनं पुरा\nयतः कृष्णस ततॊ धर्मॊ यतॊ धर्मस ततॊ जयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 153, + "shloka": 40, + "text": "वासुदेवेन तीर्थेन पुत्र संशाम्य पाण्डवैः\nसंधानस्य परः कालस तवेति च पुनः पुनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 153, + "shloka": 41, + "text": "न च मे तद वचॊ मूढः कृतवान स सुमन्दधीः\nघातयित्वेह पृथिवीं ततः स निधनं गतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 153, + "shloka": 42, + "text": "तवां च जानाम्य अहं वीर पुराणम ऋषिसत्तमम\nनरेण सहितं देवं बदर्यां सुचिरॊषितम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 153, + "shloka": 43, + "text": "तथा मे नारदः पराह वयासश च सुमहातपाः\nनरनारायणाव एतौ संभूतौ मनुजेष्व इति" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 153, + "shloka": 44, + "text": "[वा]\nआनुजानामि भीष्म तवां वसून आप्नुहि पार्थिव\nन ते ऽसति वृजिनं किं चिन मया दृष्टं महाद्युते" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 153, + "shloka": 45, + "text": "पितृभक्तॊ ऽसि राजर्षे मार्कण्डेय इवापरः\nतेन मृत्युस तव वशे सथितॊ भृत्य इवानतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 153, + "shloka": 46, + "text": "[व]\nएवम उक्तस तु गाङ्गेयः पाण्डवान इदम अब्रवीत\nधृतराष्ट्र मुखांश चापि सर्वान ससुहृदस तथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 153, + "shloka": 47, + "text": "पराणान उत्स्रष्टुम इच्छामि तन मानुज्ञातुम अर्हथ\nसत्ये परयतितव्यं वः सत्यं हि परमं बलम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 153, + "shloka": 48, + "text": "आनृशंस्य परैर भाव्यं सदैव नियतात्मभिः\nबरह्मण्यैर धर्मशीलैश च तपॊ नीत्यैश च भारत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 153, + "shloka": 49, + "text": "इत्य उक्त्वा सुहृदः सर्वान संपरिष्वज्य चैव ह\nपुनर एवाब्रवीद धीमान युधिष्ठिरम इदं वचः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 153, + "shloka": 50, + "text": "बराह्मणाश चैव ते नित्यं पराज्ञाश चैव विशेषतः\nआचार्या ऋत्विजश चैव पूजनीया नराधिप" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 154, + "shloka": 1, + "text": "[व]\nएवम उक्त्वा कुरून सर्वान भीष्मः शांतनवस तदा\nतूष्णीं बभूव कौरव्यः स मुहूर्तम अरिंदम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 154, + "shloka": 2, + "text": "धारयाम आस चात्मानं धारणासु यथाक्रमम\nतस्यॊर्ध्वम अगमन पराणाः संनिरुद्धा महात्मनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 154, + "shloka": 3, + "text": "इदम आश्चर्यम आसीच च मध्ये तेषां महात्मनाम\nयद यन मुञ्चति गात्राणां स शंतनु सुतस तदा\nतत तद विशल्यं भवति यॊगयुक्तस्य तस्य वै" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 154, + "shloka": 4, + "text": "कषणेन परेक्षतां तेषां विशल्यः सॊ ऽभवत तदा\nतं दृष्ट्वा विस्मिताः सर्वे वासुदेव पुरॊगमाः\nसह तैर मुनिभिः सर्वैस तदा वयासाधिभिर नृप" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 154, + "shloka": 5, + "text": "संनिरुद्धस तु तेनात्मा सर्वेष्व आयतनेषु वै\nजगाम भित्त्वा मूर्धानं दिवम अभ्युत्पपात च" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 154, + "shloka": 6, + "text": "महॊल्केन च भीष्मस्य मूर्ध देशाज जनाधिप\nनिःसृत्याकाशम आविश्य कषणेनान्तर अधीयत" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 154, + "shloka": 7, + "text": "एवं स नृपशार्दूल नृपः शांतनवस तदा\nसमयुज्यत लॊकैः सवैर भरतानां कुलॊद्वहः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 154, + "shloka": 8, + "text": "ततस तव आदाय दारूणि गन्धांश च विविधान बहून\nचितां चक्रुर महात्मानः पाण्डवा विदुरस तथा\nयुयुत्सुश चापि कौरव्यः परेक्षकास तव इतरे ऽभवन" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 154, + "shloka": 9, + "text": "युधिष्ठिरस तु गाङ्गेयं विदुरश च महामतिः\nछादयाम आसतुर उभौ कषौमैर माल्यैश च कौरवम" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 154, + "shloka": 10, + "text": "धारयाम आस तस्याथ युयुत्सुश छत्रम उत्तमम\nचामरव्यजने शुभ्रे भीमसेनार्जुनाव उभौ\nउष्णीषे पर्यगृह्णीतां माद्रीपुत्राव उभौ तदा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 154, + "shloka": 11, + "text": "सत्रियः कौरव नाथस्य भीष्मं कुरु कुलॊद्भवम\nतालवृन्तान्य उपादाय पर्यवीजन समन्ततः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 154, + "shloka": 12, + "text": "ततॊ ऽसय विधिवच चक्रुः पितृमेधं महात्मनः\nयाजका जुहुवुश चाग्निं जगुः सामानि सामगाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 154, + "shloka": 13, + "text": "ततश चन्दनकाष्ठैश च तथा कालेयकैर अपि\nकालागरुप्रभृतिभिर गन्धैश चॊच्चावचैस तथा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 154, + "shloka": 14, + "text": "समवच्छाद्य गाङ्गेयं परज्वाल्य च हुताशनम\nअपसव्यम अकुर्वन्त धृतराष्ट्र मुखा नृपाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 154, + "shloka": 15, + "text": "संस्कृत्य च कुरुश्रेष्ठं गाङ्गेयं कुरुसत्तमाः\nजग्मुर भागीरथी तीरम ऋषिजुष्टं कुरूद्वहाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 154, + "shloka": 16, + "text": "अनुगम्यमाना वयासेन नारदेनासितेन च\nकृष्णेन भरत सत्रीभिर ये च पौराः समागताः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 154, + "shloka": 17, + "text": "उदकं चक्रिरे चैव गाङ्गेयस्य महात्मनः\nविधिवत कषत्रिय शरेष्ठाः स च सर्वॊ जनस तदा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 154, + "shloka": 18, + "text": "ततॊ भागीरथी देवी तनयस्यॊदके कृते\nउत्थाय सलिलात तस्माद रुदती शॊकलालसा" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 154, + "shloka": 19, + "text": "परिदेवयती तत्र कौरवान अभ्यभाषत\nनिबॊधत यथावृत्तम उच्यमानं मयानघाः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 154, + "shloka": 20, + "text": "राजवृत्तेन संपन्नः परज्ञयाभिजनेन च\nसत्कर्ता कुरुवृद्धानां पितृभक्तॊ दृढव्रतः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 154, + "shloka": 21, + "text": "जामदग्न्येन रामेण पुरा यॊ न पराजितः\nदिव्यैर अस्त्रैर महावीर्यः स हतॊ ऽदय शिखण्डिना" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 154, + "shloka": 22, + "text": "अश्मसारमयं नूनं हृदयं मम पार्थिवाः\nअपश्यन्त्याः परियं पुत्रं यत्र दीर्यति मे ऽदय वै" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 154, + "shloka": 23, + "text": "समेतं पार्थिवं कषत्रं काशिपुर्यां सवयंवरे\nविजित्यैक रथेनाजौ कन्यास ता यॊ जहार ह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 154, + "shloka": 24, + "text": "यस्य नास्ति बले तुल्यः पृथिव्याम अपि कश चन\nहतं शिखण्डिना शरुत्वा यन न दीर्यति मे मनः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 154, + "shloka": 25, + "text": "जामदग्न्यः कुरुक्षेत्रे युधि येन महात्मना\nपीडितॊ नातियत्नेन निहतः स शिखण्डिना" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 154, + "shloka": 26, + "text": "एवंविधं बहु तदा विलपन्तीं महानदीम\nआश्वासयाम आस तदा साम्ना दामॊदरॊ विभुः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 154, + "shloka": 27, + "text": "समाश्वसिहि भद्रे तवं मा शुचः शुभदर्शने\nगतः स परमां सिद्धिं तव पुत्रॊ न संशयः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 154, + "shloka": 28, + "text": "वसुर एष महातेजाः शापदॊषेण शॊभने\nमनुष्यताम अनुप्राप्तॊ नैनं शॊचितुम अर्हसि" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 154, + "shloka": 29, + "text": "स एष कषत्रधर्मेण युध्यमानॊ रणाजिरे\nधनंजयेन निहतॊ नैष नुन्नः शिखण्डिना" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 154, + "shloka": 30, + "text": "भीष्मं हि कुरुशार्दूलम उद्यतेषुं महारणे\nन शक्तः संयुगे हन्तुं साक्षाद अपि शतक्रतुः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 154, + "shloka": 31, + "text": "सवच्छन्देन सुतस तुभ्यं गतः सवर्गं शुभानने\nन शक्ताः सयुर निहन्तुं हि रणे तं सर्वदेवताः" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 154, + "shloka": 32, + "text": "तस्मान मा तवं सरिच्छ्रेष्ठे शॊचस्व कुरुनन्दनम\nवसून एष गतॊ देवि पुत्रस ते विज्वरा भव" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 154, + "shloka": 33, + "text": "इत्य उक्ता सा तु कृष्णेन वयासेन च सरिद वरा\nतयक्त्वा शॊकं महाराज सवं वार्य अवततार ह" + }, + { + "book": 13, + "chapter": 154, + "shloka": 34, + "text": "सत्कृत्य ते तां सरितं ततः कृष्ण मुखा नृपाः\nअनुज्ञातास तया सर्वे नयवर्तन्त जनाधिपाः" + } +] \ No newline at end of file