diff --git "a/texts/mahabharata/mahabharata_book_14.json" "b/texts/mahabharata/mahabharata_book_14.json" new file mode 100644--- /dev/null +++ "b/texts/mahabharata/mahabharata_book_14.json" @@ -0,0 +1,16460 @@ +[ + { + "book": 14, + "chapter": 1, + "shloka": 1, + "text": "[व]\nकृतॊदकं तु राजानं धृतराष्ट्रं युधिष्ठिरः\nपुरस्कृत्य महाबाहुर उत्तताराकुलेन्द्रियः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 1, + "shloka": 2, + "text": "उत्तीर्य च महीपालॊ बाष्पव्याकुललॊचनः\nपपात तीरे गङ्गाया वयाधविद्ध इव दविपः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 1, + "shloka": 3, + "text": "तं सीदमानं जग्राह भीमः कृष्णेन चॊदितः\nमैवम इत्य अब्रवीच चैनं कृष्णः परबलार्दनः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 1, + "shloka": 4, + "text": "तम आर्तं पतितं भूमौ निश्वसन्तं पुनः पुनः\nददृशुः पाण्डवा राजन धर्मात्मानं युधिष्ठिरम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 1, + "shloka": 5, + "text": "तं दृष्ट्वा दीनमनसं गतसत्त्वं जनेश्वरम\nभूयः शॊकसमाविष्टाः पाण्डवाः समुपाविशन" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 1, + "shloka": 6, + "text": "राजा च धृतराष्ट्रस तम उपासीनॊ महाभुजः\nवाक्यम आह महाप्राज्ञॊ महाशॊकप्रपीडितम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 1, + "shloka": 7, + "text": "उत्तिष्ठ कुरुशार्दूल कुरु कार्यम अनन्तरम\nकषत्रधर्मेण कौरव्य जितेयम अवनिस तवया" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 1, + "shloka": 8, + "text": "तां भुङ्क्ष्व भरातृभिः सार्धं सुहृद्भिश च जनेश्वर\nन शॊचितव्यं पश्यामि तवया धर्मभृतां वर" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 1, + "shloka": 9, + "text": "शॊचितव्यं मया चैव गान्धार्या च विशां पते\nपुत्रैर विहीनॊ राज्येन सवप्नलब्धधनॊ यथा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 1, + "shloka": 10, + "text": "अश्रुत्वा हितकामस्य विदुरस्य महात्मनः\nवाक्यानि सुमहार्थानि परितप्यामि दुर्मतिः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 1, + "shloka": 11, + "text": "उक्तवान एष मां पूर्वं धर्मात्मा दिव्यदर्शनः\nदुर्यॊधनापराधेन कुलं ते विनशिष्यति" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 1, + "shloka": 12, + "text": "सवस्ति चेद इच्छसे राजन कुलस्यात्मन एव च\nवध्यताम एष दुष्टात्मा मन्दॊ राजसुयॊधनः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 1, + "shloka": 13, + "text": "कर्णश च शकुनिश चैव मैनं पश्यतु कर्हि चित\nदयूतसंपातम अप्य एषाम अप्रमत्तॊ निवारय" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 1, + "shloka": 14, + "text": "अभिषेचय राजानं धर्मात्मानं युधिष्ठिरम\nस पालयिष्यति वशीधर्मेण पृथिवीम इमाम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 1, + "shloka": 15, + "text": "अथ नेच्छसि राजानं कुन्तीपुत्रं युधिष्ठिरम\nमेढी भूतः सवयं राज्यं परतिगृह्णीष्व पार्थिव" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 1, + "shloka": 16, + "text": "समं सर्वेषु भूतेषु वर्तमानं नराधिप\nअनुजीवन्तु सर्वे तवां जञातयॊ जञातिवर्धन" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 1, + "shloka": 17, + "text": "एवं बरुवति कौन्तेय विदुरे दीर्घदर्शिनि\nदुर्यॊधनम अहं पापम अन्ववर्तं वृथा मतिः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 1, + "shloka": 18, + "text": "अश्रुत्वा हय अस्य वीरस्य वाक्यानि मधुराण्य अहम\nफलं पराप्य महद दुःखं निमग्नः शॊकसागरे" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 1, + "shloka": 19, + "text": "वृद्धौ हि ते सवः पितरौ पश्यावां दुःखितौ नृप\nन शॊचितव्यं भवता पश्यामीह जनाधिप" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 2, + "shloka": 1, + "text": "[व]\nएवम उक्तस तु राज्ञा स धृतराष्ट्रेण धीमता\nतूष्णीं बभूव मेधावी तम उवाचाथ केशवः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 2, + "shloka": 2, + "text": "अतीव मनसा शॊकः करियमाणॊ जनाधिप\nसंतापयति वैतस्य पूर्वप्रेतान पितामहान" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 2, + "shloka": 3, + "text": "यजस्व विविधैर यज्ञैर बहुभिः सवाप्तदक्षिणैः\nदेवांस तर्पय सॊमेन सवधया च पितॄन अपि" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 2, + "shloka": 4, + "text": "तवद्विधस्य महाबुद्धे नैतद अद्यॊपपद्यते\nविदितं वेदितव्यं ते कर्तव्यम अपि ते कृतम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 2, + "shloka": 5, + "text": "शरुताश च राजधर्मास ते भीष्माद भागीरथी सुतात\nकृष्णद्वैपायनाच चैव नारदाद विदुरात तथा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 2, + "shloka": 6, + "text": "नेमाम अर्हसि मूढानां वृत्तिं तवम अनुवर्तितुम\nपितृपैतामहीं वृत्तिम आस्थाय धुरम उद्वह" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 2, + "shloka": 7, + "text": "युक्तं हि यशसा कषत्रं सवर्गं पराप्तुम असंशयम\nन हि कश चन शूराणां निहतॊ ऽतर पराङ्मुखः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 2, + "shloka": 8, + "text": "तयज शॊकं महाराज भवितव्यं हि तत तथा\nन शक्यास ते पुनर दरष्टुं तवया हय अस्मिन रणे हताः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 2, + "shloka": 9, + "text": "एतावद उक्त्वा गॊविन्दॊ धर्मराजं युधिष्ठिरम\nविरराम महातेजास तम उवाच युधिष्ठिरः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 2, + "shloka": 10, + "text": "गॊविन्द मयि या परीतिस तव सा विदिता मम\nसौहृदेन तथा परेम्णा सदा माम अनुकम्पसे" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 2, + "shloka": 11, + "text": "परियं तु मे सयात सुमहत कृतं चक्रगदाधर\nशरीमन परीतेन मनसा सर्वं यावदनन्दन" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 2, + "shloka": 12, + "text": "यदि माम अनुजानीयाद भवान गन्तुं तपॊवनम\nन हि शान्तिं परपश्यामि घातयित्वा पितामहम\nकर्णं च पुरुषव्याघ्रं संग्रामेष्व अपलायिनम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 2, + "shloka": 13, + "text": "कर्मणा येन मुच्येयम अस्मात करूराद अरिंदम\nकर्मणस तद विधत्स्वेह येन शु��्यति मे मनः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 2, + "shloka": 14, + "text": "तम एवं वादिनं वयासस ततः परॊवाच धर्मवित\nसान्त्वयन सुमहातेजाः शुभं वचनम अर्थवत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 2, + "shloka": 15, + "text": "अकृता ते मतिस तात पुनर बाल्येन मुह्यसे\nकिम आकाशे वयं सर्वे परलपाम मुहुर मुहुः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 2, + "shloka": 16, + "text": "विदिताः कषत्रधर्मास ते येषां युद्धेन जीविका\nयथा परवृत्तॊ नृपतिर नाधिबन्धेन युज्यते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 2, + "shloka": 17, + "text": "मॊक्षधर्माश च निखिला याथातथ्येन ते शरुताः\nअसकृच चैव संदेहाच छिन्नास ते कामजा मया" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 2, + "shloka": 18, + "text": "अश्रद्दधानॊ दुर्मेधा लुप्तस्मृतिर असि धरुवम\nमैवं भव न ते युक्तम इदम अज्ञानम ईदृशम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 2, + "shloka": 19, + "text": "परायश्चित्तानि सर्वाणि विदितानि च ते ऽनघ\nयुद्धधर्माश च ते सर्वे दानधर्माश च ते शरुताः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 2, + "shloka": 20, + "text": "स कथं सर्वधर्मज्ञः सर्वागम विशारदः\nपरिमुह्यसि भूयस तवम अज्ञानाद इव भारत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 3, + "shloka": 1, + "text": "[व]\nयुधिष्ठिर तव परज्ञा न सम्यग इति मे मतिः\nन हि कश चित सवयं मर्त्यः सववशः कुरुते करियाः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 3, + "shloka": 2, + "text": "ईश्वरेण नियुक्तॊ ऽयं साध्व असाधु च मानवः\nकरॊति पुरुषः कर्म तत्र का परिदेवना" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 3, + "shloka": 3, + "text": "आत्मानं मन्यसे चाथ पापकर्माणम अन्ततः\nशृणु तत्र यथा पापम अपाकृष्येत भारत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 3, + "shloka": 4, + "text": "तपॊभिः करतुभिश चैव दानेन च युधिष्ठिर\nतरन्ति नित्यं पुरुषा ये सम पापानि कुर्वते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 3, + "shloka": 5, + "text": "यज्ञेन तपसा चैव दानेन च नराधिप\nपूयन्ते राजशार्दूल नरा दुष्कृतकर्मिणः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 3, + "shloka": 6, + "text": "असुराश च सुराश चैव पुण्यहेतॊर मखक्रियाम\nपरयतन्ते महात्मानस तस्माद यज्ञाः परायणम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 3, + "shloka": 7, + "text": "यज्ञैर एव महात्मानॊ बभूवुर अधिकाः सुराः\nततॊ देवाः करियावन्तॊ दानवान अभ्यधर्षयन" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 3, + "shloka": 8, + "text": "राजसूयाश्वमेधौ च सर्वमेधं च भारत\nनरमेधं च नृपते तवम आहर युधिष्ठिर" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 3, + "shloka": 9, + "text": "यजस्व वाजिमेधेन विधिवद दक्षिणावता\nबहु कामान्न वित्तेन रामॊ दाशरथिर यथा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 3, + "shloka": 10, + "text": "यथा च भरतॊ राजा दौःषन्तिः पृथिवीपतिः\nशाकुन्तलॊ महावीर्यस तव पूर्वपितामहः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 3, + "shloka": 11, + "text": "[य]\nअसंशयं वाजिमेधः पावयेत पृथिवीम अपि\nअभिप्रायस तु मे कश चित तं तवं शरॊतुम इहार्हसि" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 3, + "shloka": 12, + "text": "इमं जञातिबधं कृत्वा सुमहान्तं दविजॊत्तम\nदानम अल्पं न शक्यामि दातुं वित्तं च नास्ति मे" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 3, + "shloka": 13, + "text": "न च बालान इमान दीनान उत्सहे वसु याचितुम\nतथैवार्द्र वरणान कृच्छ्रे वर्तमानान नृपात्मजान" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 3, + "shloka": 14, + "text": "सवयं विनाश्य पृथिवीं यज्ञार्थे दविजसत्तम\nकरम आहारयिष्यामि कथं शॊकपरायणान" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 3, + "shloka": 15, + "text": "दुर्यॊधनापराधेन वसुधा वसुधाधिपाः\nपरनष्टा यॊजयित्वास्मान अकीर्त्या मुनिसत्तम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 3, + "shloka": 16, + "text": "दुर्यॊधनेन पृथिवी कषयिता वित्तकारणात\nकॊशश चापि विशीर्णॊ ऽसौ धार्तराष्ट्रस्य दुर्मतेः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 3, + "shloka": 17, + "text": "पृथिवी दक्षिणा चात्र विधिः परथमकल्पिकः\nविद्वद्भिः परिदृष्टॊ ऽयं शिष्टॊ विधिविपर्ययः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 3, + "shloka": 18, + "text": "न च परतिनिधिं कर्तुं चिकीर्षामि तपॊधन\nअत्र मे भगवन सम्यक साचिव्यं कर्तुम अर्हसि" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 3, + "shloka": 19, + "text": "[व]\nएवम उक्तस तु पार्थेन कृष्णद्वैपायनस तदा\nमुहूर्तम अनुसंचिन्त्य धर्मराजानम अब्रवीत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 3, + "shloka": 20, + "text": "विद्यते दरविणं पार्थ गिरौ हिमवति सथितम\nउत्सृष्टं बराह्मणैर यज्ञे मरुत्तस्य महीपतेः\nतद आनयस्व कौन्तेय पर्याप्तं तद भविष्यति" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 3, + "shloka": 21, + "text": "[य]\nकथं यज्ञे मरुत्तस्य दरविणं तत समाचितम\nकस्मिंश च काले स नृपॊ बभूव वदतां वर" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 3, + "shloka": 22, + "text": "[व]\nयदि शुश्रूषसे पार्थ शृणु कारंधमं नृपम\nयस्मिन काले महावीर्यः स राजासीन महाधनः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 4, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nशुश्रूषे तस्य धर्मज्ञ राजर्षेः परिकीर्तनम\nदवैपायन मरुत्तस्य कथां परब्रूहि मे ऽनघ" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 4, + "shloka": 2, + "text": "[व]\nआसीत कृतयुगे पूर्वं मनुर दण्डधरः परभुः\nतस्य पुत्रॊ महेष्वासः परजातिर इति विश्रुतः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 4, + "shloka": 3, + "text": "परजातेर अभवत पुत्रः कषुप इत्य अभिविश्रुतः\nकषुपस्य पुत्रस तव इक्ष्वाकुर महीपाल��� ऽभवत परभुः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 4, + "shloka": 4, + "text": "तस्य पुत्रशतं राजन्न आसीत परमधार्मिकम\nतांस्त तु सर्वान महीपालान इक्ष्वाकुर अकरॊत परभुः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 4, + "shloka": 5, + "text": "तेषां जयेष्ठस तु विंशॊ ऽभूत परतिमानं धनुष्मताम\nविंशस्य पुत्रः कल्याणॊ विविंशॊ नाम भारत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 4, + "shloka": 6, + "text": "विविंशस्य सुता राजन बभूवुर दश पञ्च च\nसर्वे धनुषि विक्रान्ता बरह्मण्याः सत्यवादिनः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 4, + "shloka": 7, + "text": "दानधर्मरताः सन्तः सततं परियवादिनः\nतेषां जयेष्ठः खनी नेत्रः स तान सर्वान अपीडयत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 4, + "shloka": 8, + "text": "सवनीनेत्रस तु विक्रान्तॊ जित्वा राज्यम अकण्टकम\nनाशक्नॊद रक्षितुं राज्यं नान्वरज्यन्त तं परजाः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 4, + "shloka": 9, + "text": "तम अपास्य च तद राष्ट्रं तस्य पुत्रं सुवर्चसम\nअभ्यषिञ्चत राजेन्द्र मुदितं चाभवत तदा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 4, + "shloka": 10, + "text": "स पितुर विक्रियां दृष्ट्वा राज्यान निरसनं तथा\nनियतॊ वर्तयाम आस परजाहितचिकीर्षया" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 4, + "shloka": 11, + "text": "बरह्मण्यः सत्यवादी च शुचिः शम दमान्वितः\nपरजास तं चान्वरज्यन्त धर्मनित्यं मनस्विनम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 4, + "shloka": 12, + "text": "तस्य धर्मप्रवृत्तस्य वयशीर्यत कॊशवाहनम\nतं कषीणकॊशं सामन्ताः समन्तात पर्यपीडयन" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 4, + "shloka": 13, + "text": "स पीड्यमानॊ बहुभिः कषीणकॊशस तव अवाहनः\nआर्तिम आर्छत परां राजा सह भृत्यैः पुरेण च" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 4, + "shloka": 14, + "text": "न चैनं परिहर्तुं ते ऽशक्नुवन परिसंक्षये\nसम्यग्वृत्तॊ हि राजा स धर्मनित्यॊ युधिष्ठिर" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 4, + "shloka": 15, + "text": "यदा तु परमाम आर्तिं गतॊ ऽसौ स पुरॊ नृपः\nततः परदध्मौ स करं परादुरासीत ततॊ बलम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 4, + "shloka": 16, + "text": "ततस तान अजयत सर्वान परातिसीमान नराधिपान\nएतस्मात कारणाद राजन विश्रुतः स करंधमः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 4, + "shloka": 17, + "text": "तस्य कारंधमः पुत्रस तरेतायुगमुखे ऽभवत\nइन्द्राद अनवरः शरीमान देवैर अपि सुदुर्जयः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 4, + "shloka": 18, + "text": "तस्य सर्वे महीपाला वर्तन्ते सम वशे तदा\nस हि सम्राड अभूत तेषां वृत्तेन च बलेन च" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 4, + "shloka": 19, + "text": "अविक्षिन नाम धर्मात्मा शौर्येणेन्द्र समॊ ऽभवत\nयज्ञशीलः कर्म रतिर धृतिमान संयतेन्द्रियः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 4, + "shloka": 20, + "text": "तेजसादित्यसदृशः कषमया पृथिवीसमः\nबृहस्पतिसमॊ बुद्ध्या हिमवान इव सुस्थिरः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 4, + "shloka": 21, + "text": "कर्मणा मनसा वाचा दमेन परशमेन च\nमनांस्य आराधयाम आस परजानां स महीपतिः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 4, + "shloka": 22, + "text": "य ईजे हयमेधानां शतेन विधिवत परभुः\nयाजयाम आस यं विद्वान सवयम एवाङ्गिराः परभुः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 4, + "shloka": 23, + "text": "तस्य पुत्रॊ ऽतिचक्राम पितरं गुणवत्तया\nमरुत्तॊ नाम धर्मज्ञश चक्रवर्ती महायशाः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 4, + "shloka": 24, + "text": "नागायुत समप्राणः साक्षाद विष्णुर इवापरः\nस यक्ष्यमाणॊ धर्मात्मा शातकुम्भमयान्य उत\nकारयाम आस शुभ्राणि भाजनानि सहस्रशः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 4, + "shloka": 25, + "text": "मेरुं पर्वतम आसाद्य हिमवत्पार्श्व उत्तरे\nकाञ्चनः सुमहान पादस तत्र कर्म चकार सः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 4, + "shloka": 26, + "text": "ततः कुण्डानि पात्रीश च पिठराण्य आसनानि च\nचक्रुः सुवर्णकर्तारॊ येषां संख्या न विद्यते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 4, + "shloka": 27, + "text": "तस्यैव च समीपे स यज्ञवाटॊ बभूव ह\nईजे तत्र स धर्मात्मा विधिवत पृथिवीपतिः\nमरुत्तः सहितैः सर्वैः परजा पालैर नराधिपः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 5, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nकथंवीर्यः समभवत स राजा वदतां वरः\nकथं च जातरूपेण समयुज्यत स दविज" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 5, + "shloka": 2, + "text": "कव च तत सांप्रतं दरव्यं भगवन्न अवतिष्ठते\nकथं च शक्यम अस्माभिस तद अवाप्तुं तपॊधन" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 5, + "shloka": 3, + "text": "[व]\nअसुराश चैव देवाश च दक्षस्यासन परजापतेः\nअपत्यं बहुलं तात ते ऽसपर्धन्त परस्परम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 5, + "shloka": 4, + "text": "तथैवाङ्गिरसः पुत्रौ वरततुल्यौ बभूवतुः\nबृहस्पतिर बृहत तेजाः संवर्तश च तपॊधनः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 5, + "shloka": 5, + "text": "ताव अपि सपर्धिनौ राजन पृथग आस्तां परस्परम\nबृहस्पतिश च संवर्तं बाधते सम पुनः पुनः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 5, + "shloka": 6, + "text": "स बाध्यमानः सततं भरात्रा जयेष्ठेन भारत\nअर्थान उत्सृज्य दिग्वासा वनवासम अरॊचयत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 5, + "shloka": 7, + "text": "वासवॊ ऽपय असुरान सर्वान निर्जित्य च निहत्य च\nइन्द्रत्वं पराप्य लॊकेषु ततॊ वव्रे पुरॊहितम\nपुत्रम अङ्गिरसॊ जयेष्ठं विप्र शरेष्ठं बृहस्पतिम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 5, + "shloka": 8, + "text": "याज्यस तव अङ्गिरसः पूर्वम आसीद राजा करंधमः\nवीर्येणाप्रतिमॊ लॊके वृत्तेन च बलेन च\nशतक्रतुर इवौजस्वी धर्मात्मा संशितव्रतः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 5, + "shloka": 9, + "text": "वाहनं यस्य यॊधाश च दरव्याणि विविधानि च\nधयानाद एवाभवद राजन मुखवातेन सर्वशः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 5, + "shloka": 10, + "text": "स गुणैः पार्थिवान सर्वान वशे चक्रे नराधिपः\nसंजीव्य कालमिष्टं च स शरीरॊ दिवं गतः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 5, + "shloka": 11, + "text": "बभूव तस्य पुत्रस तु ययातिर इव धर्मवित\nअविक्षिन नाम शत्रुक्षित स वशे कृतवान महीम\nविक्रमेण गुणैश चैव पितेवासीत स पार्थिवः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 5, + "shloka": 12, + "text": "तस्य वासवतुल्यॊ ऽभून मरुत्तॊ नाम वीर्यवान\nपुत्रस तम अनुरक्ताभूत पृथिवी सागराम्बरा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 5, + "shloka": 13, + "text": "सपर्धते सततं स सम देवराजेन पार्थिवः\nवासवॊ ऽपि मरुत्तेन सपर्धते पाण्डुनन्दन" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 5, + "shloka": 14, + "text": "शुचिः स गुणवान आसीन मरुत्तः पृथिवीपतिः\nयतमानॊ ऽपि यं शक्रॊ न विशेषयति सम ह" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 5, + "shloka": 15, + "text": "सॊ ऽशक्नुवन विशेषाय समाहूय बृहस्पतिम\nउवाचेदं वचॊ देवैः सहितॊ हरिवाहनः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 5, + "shloka": 16, + "text": "बृहस्पते मरुत्तस्य मा सम कार्षीः कथं चन\nदैवं कर्माथ वा पित्र्यं कर्तासि मम चेत परियम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 5, + "shloka": 17, + "text": "अहं हि तरिषु लॊकेषु सुराणां च बृहस्पते\nइन्द्रत्वं पराप्तवान एकॊ मरुत्तस तु महीपतिः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 5, + "shloka": 18, + "text": "कथं हय अमर्त्यं बरह्मस तवं याजयित्वा सुराधिपम\nयाजयेर्मृत्यु संयुक्तं मरुत्तम अविशङ्कया" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 5, + "shloka": 19, + "text": "मां वा वृणीष्व भद्रं ते मरुत्तं वा महीपतिम\nपरिज्यज्य मरुत्तं वा यथाजॊषं भजस्व माम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 5, + "shloka": 20, + "text": "एवम उक्तः स कौरव्य देवराज्ञा बृहस्पतिः\nमुहूर्तम इव संचिन्त्य देवराजानम अब्रवीत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 5, + "shloka": 21, + "text": "तवं भूतानाम अधिपतिस तवयि लॊकाः परतिष्ठिताः\nनमुचेर विश्वरूपस्य निहन्ता तवं बलस्य च" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 5, + "shloka": 22, + "text": "तवम आजहर्थ देवानाम एकॊ वीरश्रियं पराम\nतवं बिभर्षि भुवं दयां च सदैव बलसूदन" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 5, + "shloka": 23, + "text": "पौरॊहित्यं कथं कृत्वा तव देवगणेश्वर\nयाजये��म अहं मर्त्यं मरुत्तं पाकशासन" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 5, + "shloka": 24, + "text": "समाश्वसिहि देवेश नाहं मर्त्याय कर्हि चित\nगरहीष्यामि सरुवं यज्ञे शृणु चेदं वचॊ मम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 5, + "shloka": 25, + "text": "हिरण्यरेतसॊ ऽमभः सयात परिवर्तेत मेदिनी\nभासं च न रविः कुर्यान मत्सत्यं विचलेद यदि" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 5, + "shloka": 26, + "text": "बृहस्पतिवचः शरुत्वा शक्रॊ विगतमत्सरः\nपरशस्यैनं विवेशाथ सवम एव भवनं तदा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 6, + "shloka": 1, + "text": "[व]\nअत्राप्य उदाहरन्तीमम इतिहासं पुरातनम\nबृहस्पतेश च संवादं मरुत्तस्य च भारत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 6, + "shloka": 2, + "text": "देवराजस्य समयं कृतम आङ्गिरसेन ह\nशरुत्वा मरुत्तॊ नृपतिर मन्युम आहारयत तदा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 6, + "shloka": 3, + "text": "संकल्प्य मनसा यज्ञं करंधम सुतात्मजः\nबृहस्पतिम उपागम्य वाग्मी वचनम अब्रवीत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 6, + "shloka": 4, + "text": "भगवन यन मया पूर्वम अभिगम्य तपॊधन\nकृतॊ ऽभिसंधिर यज्ञाय भवतॊ वचनाद गुरॊ" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 6, + "shloka": 5, + "text": "तम अहं यष्टुम इच्छामि संभाराः संभृताश च मे\nयाज्यॊ ऽसमि भवतः साधॊ तत पराप्नुहि विधत्स्व च" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 6, + "shloka": 6, + "text": "[ब]\nन कामये याजयितुं तवाम अहं पृथिवीपते\nवृतॊ ऽसमि देवराजेन परतिज्ञातं च तस्य मे" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 6, + "shloka": 7, + "text": "[म]\nपित्र्यम अस्मि तव कषेत्रं बहु मन्ये च ते भृशम\nन चास्म्य अयाज्यतां पराप्तॊ भजमानं भजस्व माम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 6, + "shloka": 8, + "text": "[ब]\nअमर्त्यं याजयित्वाहं याजयिष्ये न मानुषम\nमरुत्त गच्छ वा मा वा निवृत्तॊ ऽसम्य अद्य याजनात" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 6, + "shloka": 9, + "text": "न तवां याजयितास्म्य अद्य वृणु तवं यम इहेच्छसि\nउपाध्यायं महाबाहॊ यस ते यज्ञं करिष्यति" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 6, + "shloka": 10, + "text": "[व]\nएवम उक्तस तु नृपतिर मरुत्तॊ वरीडितॊ ऽभवत\nपरत्यागच्छच च संविग्नॊ ददर्श पथि नारदम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 6, + "shloka": 11, + "text": "देवर्षिणा समागम्य नारदेन स पार्थिवः\nविधिवत पराञ्जलिस तस्थाव अथैनं नारदॊ ऽबरवीत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 6, + "shloka": 12, + "text": "राजर्षे नातिहृष्टॊ ऽसि कच चित कषेमं तवानघ\nकव गतॊ ऽसि कुतॊ वेदम अप्रीति सथानम आगतम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 6, + "shloka": 13, + "text": "शरॊतव्यं चेन मया राजन बरूहि मे पार्थिवर्षभ\nवयपनेष्यामि ते मन्युं सर्वयत्नैर नराधिप" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 6, + "shloka": 14, + "text": "एवम उक्तॊ मरुत्तस तु नारदेन महर्षिणा\nविप्रलम्भम उपाध्यायात सर्वम एव नयवेदयत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 6, + "shloka": 15, + "text": "गतॊ ऽसम्य अङ्गिरसः पुत्रं देवाचार्यं बृहस्पतिम\nयज्ञार्थम ऋत्विजं दरष्टुं स च मां नाभ्यनन्दत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 6, + "shloka": 16, + "text": "परत्याख्यातश च तेनाहं जीवितुं नाद्य कामये\nपरित्यक्तश च गुरुणा दूषितश चास्मि नारद" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 6, + "shloka": 17, + "text": "एवम उक्तस तु राज्ञा स नारदः परत्युवाच ह\nआविक्षितं महाराज वाचा संजीवयन्न इव" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 6, + "shloka": 18, + "text": "राजन्न अङ्गिरसः पुत्रः संवर्तॊ नाम धार्मिकः\nचङ्क्रमीति दिशः सर्वा दिग वासा मॊहयन परजाः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 6, + "shloka": 19, + "text": "तं गच्छ यदि याज्यं तवां न वाञ्छति बृहस्पतिः\nपरसन्नस तवां महाराज संवर्तॊ याजयिष्यति" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 6, + "shloka": 20, + "text": "[म]\nसंजीवितॊ ऽहं भवता वाक्येनानेन नारद\nपश्येयं कव नु संवर्तं शंस मे वदतां वर" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 6, + "shloka": 21, + "text": "कथं च तस्मै वर्तेयं कथं मां न परित्यजेत\nपरत्याख्यातश च तेनापि नाहं जीवितुम उत्सहे" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 6, + "shloka": 22, + "text": "[न]\nउन्मत्तवेषं बिभ्रत स चङ्क्रमीति यथासुखम\nवाराणसीं तु नगरीम अभीक्ष्णम उपसेवते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 6, + "shloka": 23, + "text": "तस्या दवारं समासाद्य नयसेथाः कुणपं कव चित\nतं दृष्ट्वा यॊ निवर्तेत स संवर्तॊ महीपते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 6, + "shloka": 24, + "text": "तं पृष्ठतॊ ऽनुगच्छेथा यत्र गच्छेत स वीर्यवान\nतम एकान्ते समासाद्य पराञ्जलिः शरणं वरजेः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 6, + "shloka": 25, + "text": "पृच्छेत तवां यदि केनाहं तवाख्यात इति सम ह\nबरूयास तवं नारदेनेति संतप्त इव शत्रुहन" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 6, + "shloka": 26, + "text": "स चेत तवाम अनुयुञ्जीत ममाभिगमनेप्सया\nशंसेथा वह्निम आरूढं माम अपि तवम अशङ्कया" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 6, + "shloka": 27, + "text": "[व]\nस तथेति परतिश्रुत्य पूजयित्वा च नारदम\nअभ्यनुज्ञाय राजर्षिर ययौ वाराणसीं पुरीम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 6, + "shloka": 28, + "text": "तत्र गत्वा यथॊक्तं स पुर्या दवारे महायशाः\nकुणपं सथापयाम आस नारदस्य वचः समरन" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 6, + "shloka": 29, + "text": "यौगपद्येन विप्रश च स पुरी दवारम आविशत\nततः स कुणपं दृष्ट्वा सहसा स नयवर��तत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 6, + "shloka": 30, + "text": "स तं निवृत्तम आलक्ष्य पराञ्जलिः पृष्ठतॊ ऽनवगात\nआविक्षितॊ महीपालः संवर्तम उपशिक्षितुम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 6, + "shloka": 31, + "text": "स एनं विजने दृष्ट्वा पांसुभिः कर्दमेन च\nशलेष्मणा चापि राजानं षठीवनैश च समाकिरत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 6, + "shloka": 32, + "text": "स तथा बाध्यमानॊ ऽपि संवर्तेन महीपतिः\nअन्वगाद एव तम ऋषिं पराञ्जलिः संप्रसादयन" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 6, + "shloka": 33, + "text": "ततॊ निवृत्य संवर्तः परिश्रान्त उपाविशत\nशीतलच छायम आसाद्य नयग्रॊधं बहुशाखिनम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 7, + "shloka": 1, + "text": "[स]\nकथम अस्मि तवया जञातः केन वा कथितॊ ऽसमि ते\nएतद आचक्ष्व मे तत्त्वम इच्छसे चेत परियं मम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 7, + "shloka": 2, + "text": "सत्यं ते बरुवतः सर्वे संपत्स्यन्ते मनॊरथाः\nमिथ्या तु बरुवतॊ मूर्धा सप्तधा ते फलिष्यति" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 7, + "shloka": 3, + "text": "[म]\nनारदेन भवान मह्यम आख्यातॊ हय अटता पथि\nगुरुपुत्रॊ ममेति तवं ततॊ मे परीतिर उत्तमा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 7, + "shloka": 4, + "text": "[स]\nसत्यम एतद भवान आह स मां जानाति सत्रिणम\nकथयस्वैतद एकं मे कव नु संप्रति नारदः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 7, + "shloka": 5, + "text": "[म]\nभवन्तं कथयित्वा तु मम देवर्षिसत्तमः\nततॊ माम अभ्यनुज्ञाय परविष्टॊ हव्यवाहनम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 7, + "shloka": 6, + "text": "शरुत्वा तु पार्थिवस्यैतत संवर्तः परया मुदा\nएतावद अहम अप्य एनं कुर्याम इति तदाब्रवीत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 7, + "shloka": 7, + "text": "ततॊ मरुत्तम उन्मत्तॊ वाचा निर्भर्त्सयन्न इव\nरूक्षया बराह्मणॊ राजन पुनः पुनर अथाब्रवीत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 7, + "shloka": 8, + "text": "वातप्रधानेन मया सवचित्तवशवर्तिना\nएवं विकृतरूपेण कथं याजितुम इच्छसि" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 7, + "shloka": 9, + "text": "भराता मम समर्थश च वासवेन च सत्कृतः\nवर्तते याजने चैव तेन कर्माणि कारय" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 7, + "shloka": 10, + "text": "गृहं सवं चैव याज्याश च सर्वा गुह्याश च देवताः\nपूर्वजेन ममाक्षिप्तं शरीरं वर्जितं तव इदम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 7, + "shloka": 11, + "text": "नाहं तेनाननुज्ञातस तवाम आविक्षित कर्हि चित\nयाजयेयं कथं चिद वै स हि पूज्यतमॊ मम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 7, + "shloka": 12, + "text": "स तवं बृहस्पतिं गच्छ तम अनुज्ञाप्य चाव्रज\nततॊ ऽहं याजयिष्ये तवां यदि यष्टुम इहेच्छसि" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 7, + "shloka": 13, + "text": "[म]\nबृहस्पतिं गतः पूर्वम अहं संवर्ततच छृणु\nन मां कामयते याज्यम असौ वासव वारितः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 7, + "shloka": 14, + "text": "अमरं याज्यम आसाद्य माम ऋषे मा सम मानुषम\nयाजयेथा मरुत्तं तवं मर्त्यधर्माणम आतुरम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 7, + "shloka": 15, + "text": "सपर्धते च मया विप्र सदा वै स हि पार्थिवः\nएवम अस्त्व इति चाप्य उक्तॊ भरात्रा ते बलवृत्रहा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 7, + "shloka": 16, + "text": "स माम अभिगतं परेम्णा याज्यवन न बुभूषति\nदेवराजम उपाश्रित्य तद विद्धि मुनिपुंगव" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 7, + "shloka": 17, + "text": "सॊ ऽहम इच्छामि भवता सर्वस्वेनापि याजितुम\nकामये समतिक्रान्तुं वासवं तवत्कृतैर गुणैः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 7, + "shloka": 18, + "text": "न हि मे वर्तते बुद्धिर गन्तुं बरह्मन बृहस्पतिम\nपरत्याख्यातॊ हि तेनास्मि तथानपकृते सति" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 7, + "shloka": 19, + "text": "[स]\nचिकीर्षसि यथाकामं सर्वम एतत तवयि धरुवम\nयदि सर्वान अभिप्रायान कर्तासि मम पार्थिव" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 7, + "shloka": 20, + "text": "याज्यमानं मया हि तवां बृहस्पतिपुरंदरौ\nदविषेतां समभिक्रुद्धाव एतद एकं समर्थय" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 7, + "shloka": 21, + "text": "सथैर्यम अत्र कथं ते सयात स तवं निःसंशयं कुरु\nकुपितस तवां न हीदानीं भस्म कुर्यां स बान्धवम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 7, + "shloka": 22, + "text": "[म]\nयावत तपेत सहस्रांशुस तिष्ठेरंश चापि पर्वताः\nतावल लॊकान न लभेयं तयजेयं संगतं यदि" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 7, + "shloka": 23, + "text": "मा चापि शुभबुद्धित्वं लभेयम इह कर्हि चित\nसम्यग जञाने वैषये वा तयजेयं संगतं यदि" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 7, + "shloka": 24, + "text": "[स]\nआविक्षित शुभा बुद्धिर धीयतां तव कर्मसु\nयाजनं हि ममाप्य एवं वर्तते तवयि पार्थिव" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 7, + "shloka": 25, + "text": "संविधास्ये च ते राजन्न अक्षयं दरव्यम उत्तमम\nयेन देवान स गन्धर्वाञ शक्रं चाभिभविष्यसि" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 7, + "shloka": 26, + "text": "न तु मे वर्तते बुद्धिर धने याज्येषु वा पुनः\nविप्रियं तु चिकीर्षामि भरातुश चेन्द्रस्य चॊभयॊः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 7, + "shloka": 27, + "text": "गमयिष्यामि चेन्द्रेण समताम अपि ते धरुवम\nपरियं च ते करिष्यामि सत्यम एतद बरवीमि ते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 8, + "shloka": 1, + "text": "[स]\nगिरेर हिमवतः पृष्ठे पुञ्जवान नाम पर्वतः\nतप्यते यत्र भगवांस तपॊनित्यम उमापतिः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 8, + "shloka": 2, + "text": "वनस्पतीनां मूलेषु टङ्केषु शिखरेषु च\nगुहासु शैलराजस्य यथाकामं यथासुखम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 8, + "shloka": 3, + "text": "उमा सहायॊ भगवान यत्र नित्यं महेश्वरः\nआस्ते शूली महातेजा नाना भूतगणावृतः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 8, + "shloka": 4, + "text": "तत्र रुद्राश च साध्याश च विश्वे ऽथ वसवस तथा\nयमश च वरुणश चैव कुबेरश च सहानुगः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 8, + "shloka": 5, + "text": "भूतानि च पिशाचाश चनासत्याव अश्विनाव अपि\nगन्धर्वाप्सरसश चैव यक्षा देवर्षयस तथा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 8, + "shloka": 6, + "text": "आदित्या मरुतश चैव यातुधानाश च सर्वशः\nउपासन्ते महात्मानं बहुरूपम उमापतिम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 8, + "shloka": 7, + "text": "रमते भगवांस तत्र कुबेरानुचरैः सह\nविकृतैर विकृताकारैः करीडद्भिः पृथिवीपते\nशरिया जवलन दृश्यते वै बालादित्य समद्युतिः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 8, + "shloka": 8, + "text": "न रूपं दृश्यते तस्य संस्थानं वा कथं चन\nनिर्देष्टुं पराणिभिः कैश चित पराकृतैर मांसलॊचनैः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 8, + "shloka": 9, + "text": "नॊष्णं न शिशिरं तत्र न वायुर न च भास्करः\nन जरा कषुत्पिपासे वा न मृत्युर न भयं नृप" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 8, + "shloka": 10, + "text": "तस्य शैलस्य पार्श्वेषु सर्वेषु जयतां वर\nधातवॊ जातरूपस्य रश्मयः सवितुर यथा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 8, + "shloka": 11, + "text": "रक्ष्यन्ते ते कुबेरस्य सहायैर उद्यतायुधैः\nचिकीर्षद्भिः परियं राजन कुबेरस्य महात्मनः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 8, + "shloka": 12, + "text": "तस्मै भगवते कृत्वा नमः शर्वाय वेधसे\nरुद्राय शितिकण्ठाय सुरूपाय सुवर्चसे" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 8, + "shloka": 13, + "text": "कपर्दिने करालाय हर्यक्ष्णे वरदाय च\nतर्यक्ष्णे पूष्णॊ दन्तभिदे वामनाय शिवाय च" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 8, + "shloka": 14, + "text": "याम्यायाव्यक्त केशाय सद्वृत्ते शंकराय च\nकषेम्याय हरि नेत्राय सथाणवे पुरुषाय च" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 8, + "shloka": 15, + "text": "हरि केशाय मुण्डाय कृशायॊत्तारणाय च\nभास्कराय सुतीर्थाय देवदेवाय रंहसे" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 8, + "shloka": 16, + "text": "उष्णीषिणे सुवक्त्राय सहस्राक्षाय मीढुषे\nगिरिशाय परशान्ताय यतये चीरवाससे" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 8, + "shloka": 17, + "text": "बिल्वदण्डाय सिद्धाय सर्वदण्डधराय च\nमृगव्याधाय महते धन्विने ऽथ भवाय च" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 8, + "shloka": 18, + "text": "��राय सौम्य वक्त्राय पशुहस्ताय वर्षिणे\nहिरण्यबाहवे राजन्न उग्राय पतये दिशाम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 8, + "shloka": 19, + "text": "पशूनां पतये चैव भूतानां पतये तथा\nवृषाय मातृभक्ताय सेनान्ये मध्यमाय च" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 8, + "shloka": 20, + "text": "सरुव हस्ताय पतये धन्विने भार्गवाय च\nअजाय कृष्ण नेत्राय विरूपाक्षाय चैव ह" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 8, + "shloka": 21, + "text": "तीक्ष्णदंष्ट्राय तीक्ष्णाय वैश्वानर मुखाय च\nमहाद्युतये ऽनङ्गाय सर्वाङ्गाय परजावते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 8, + "shloka": 22, + "text": "तथा शुक्राधिपतये पृथवे कृत्ति वाससे\nकपालमालिने नित्यं सुवर्णमुकुटाय च" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 8, + "shloka": 23, + "text": "महादेवाय कृष्णाय तर्यम्बकायानघाय च\nकरॊधनाय नृशंसाय मृदवे बाहुशालिने" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 8, + "shloka": 24, + "text": "दण्डिने तप्ततपसे तथैव करूरकर्मणे\nसहस्रशिरसे चैव सहस्रचरणाय च\nनमः सवधा सवरूपाय बहुरूपाय दंष्ट्रिणे" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 8, + "shloka": 25, + "text": "पिनाकिनं महादेवं महायॊगिनम अव्ययम\nतरिशूलपाणिं वरदं तयम्बकं भुवनेश्वरम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 8, + "shloka": 26, + "text": "तरिपुरघ्नं तरिनयनं तरिलॊकेशं महौजसम\nपरभवं सर्वभूतानां धारणं धरणीधरम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 8, + "shloka": 27, + "text": "ईशानं शंकरं सर्वं शिवं विश्वेश्वरं भवम\nउमापतिं पशुपतिं विश्वरूपं महेश्वरम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 8, + "shloka": 28, + "text": "विरूपाक्षं दश भुजं तिष्यगॊवृषभध्वजम\nउग्रं सथाणुं शिवं घॊरं शर्वं गौरी शमीश्वरम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 8, + "shloka": 29, + "text": "शितिकण्ठम अजं शुक्रं पृथुं पृथु हरं हरम\nविश्वरूपं विरूपाक्षं बहुरूपम उमापतिम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 8, + "shloka": 30, + "text": "परणम्य शिरसा देवम अनङ्गाङ्गहरं हरम\nशरण्यं शरणं याहि महादेवं चतुर्मुखम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 8, + "shloka": 31, + "text": "एवं कृत्वा नमस तस्मै महादेवाय रंहसे\nमहात्मने कषितिपते तत सुवर्णम अवाप्स्यसि\nसुवर्णम आहरिष्यन्तस तत्र गच्छन्तु ते नराः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 8, + "shloka": 32, + "text": "[व]\nइत्य उक्तः स वचस तस्य चक्रे कारंधमात्मजः\nततॊ ऽतिमानुषं सर्वं चक्रे यज्ञस्य संविधिम\nसौवर्णानि च भाण्डानि संचक्रुस तत्र शिल्पिनः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 8, + "shloka": 33, + "text": "बृहस्पतिस तु तां शरुत्वा मरुत्तस्य महीपतेः\nसमृद्धिमति देवेभ्यः संतापम अकरॊद भृशम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 8, + "shloka": 34, + "text": "स तप्यमानॊ वैवर्ण्यं कृशत्वं चागमत परम\nभविष्यति हि मे शत्रुः संवर्तॊ वसुमान इति" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 8, + "shloka": 35, + "text": "तं शरुत्वा भृशसंतप्तं देवराजॊ बृहस्पतिम\nअभिगम्यामर वृतः परॊवाचेदं वचस तदा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 9, + "shloka": 1, + "text": "[इन्द्र]\nकच चित सुखं सवपिषि तवं बृहस्पते; कच चिन मनॊज्ञाः परिचारकास ते\nकच चिद देवानां सुखकामॊ ऽसि विप्र; कच चिद देवास तवां परिपालयन्ति" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 9, + "shloka": 2, + "text": "[ब]\nसुखं शये ऽहं शयने महेन्द्र; तथा मनॊज्ञाः परिचारका मे\nतथा देवानां सुखकामॊ ऽसमि शक्र; देवाश च मां सुभृशं पालयन्ति" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 9, + "shloka": 3, + "text": "[इ]\nकुतॊ दुःखं मानसं देहजं वा; पाण्डुर विवर्णश च कुतस तवम अद्य\nआचक्ष्व मे तद दविज यावद एतान; निहन्मि सर्वांस तव दुःखकर्तॄन" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 9, + "shloka": 4, + "text": "[ब]\nमरुत्तम आहुर मघवन यक्ष्यमाणं; महायज्ञेनॊत्तम दक्षिणेन\nतं संवर्तॊ याजयितेति मे शरुतं; तद इच्छामि न स तं याजयेत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 9, + "shloka": 5, + "text": "[इ]\nसर्वान कामान अनुजातॊ ऽसि विप्र; यस तवं देवानां मन्त्रयसे परॊधाः\nउभौ च ते जन्ममृत्यू वयतीतौ; किं संवर्तस तव कर्ताद्य विप्र" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 9, + "shloka": 6, + "text": "[ब]\nदेवैः सह तवम असुरान संप्रणुद्य; जिघांससे ऽदयाप्य उत सानुबन्धान\nयं यं समृद्धं पश्यसि तत्र तत्र; दुःखं सपत्नेषु समृद्धभावः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 9, + "shloka": 7, + "text": "अतॊ ऽसमि देवेन्द्र विवर्णरूपः; सपत्नॊ मे वर्धते तन निशम्य\nसर्वॊपायैर मघवन संनियच्छ; संवर्तं वा पार्थिवं वा मरुत्तम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 9, + "shloka": 8, + "text": "[इ]\nएहि गच्छ परहितॊ जातवेदॊ; बृहस्पतिं परिदातुं मरुत्ते\nअयं वै तवा याजयिता बृहस्पतिस; तथामरं चैव करिष्यतीति" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 9, + "shloka": 9, + "text": "[अग्नि]\nअयं गच्छामि तव शक्राद्य दूतॊ; बृहस्पतिं परिदातुं मरुत ते\nवाचं सत्यां पुरुहूतस्य कर्तुं; बृहस्पतेश चापचितिं चिकीर्षुः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 9, + "shloka": 10, + "text": "[व]\nततः परायाद धूमकेतुर महात्मा; वनस्पतीन वीरुधश चावमृद्नन\nकामाद धिमान्ते परिवर्तमानः; काष्ठातिगॊ मातरिश्वेन नर्दन" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 9, + "shloka": 11, + "text": "[म]\nआश्चर्यम अद्य पश्यामि रूपिणं वह्निम आगतम\nआसनं सलिलं पाद्यं गां चॊपानय वै मुने" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 9, + "shloka": 12, + "text": "[अग्नि]\nआसनं सलिलं पाद्यं परतिनन्दामि ते ऽनघ\nइन्द्रेण तु समादिष्टं विद्धि मां दूतम आगतम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 9, + "shloka": 13, + "text": "[म]\nकच चिच छरीमान देवराजः सुखी च; कच चिच चास्मान परीयते धूमकेतॊ\nकच चिद देवाश चास्य वशे यथावत; तद बरूहि तवं मम कार्त्स्न्येन देव" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 9, + "shloka": 14, + "text": "[अ]\nशक्रॊ भृशं सुसुखी पार्थिवेन्द्र; परीतिं चेच्छत्य अजरां वै तवया सः\nदेवाश च सर्वे वशगास तस्य राजन; संदेशं तवं शृणु मे देवराज्ञः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 9, + "shloka": 15, + "text": "यदर्थं मां पराहिणॊत तवत्सकाशं; बृहस्पतिं परिदातुं मरुत्ते\nअयं गुरुर याजयिता नृप तवां; मर्त्यं सन्तम अमरं तवां करॊतु" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 9, + "shloka": 16, + "text": "[म]\nसंवर्तॊ ऽयं याजयिता दविजॊ मे; बृहस्पतेर अञ्जलिर एष तस्य\nनासौ देवं याजयित्वा महेन्द्रं; मर्त्यं सन्तं याजयन्न अद्य शॊभेत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 9, + "shloka": 17, + "text": "[अ]\nये वै लॊका देवलॊके महान्तः; संप्राप्स्यसे तान देवराजप्रसादात\nतवां चेद असौ याजयेद वै बृहस्पतिर; नूनं सवर्गं तवं जयेः कीर्तियुक्तः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 9, + "shloka": 18, + "text": "तथा लॊका मानुषा ये च दिव्याः; परजापतेश चापि ये वै महान्तः\nते ते जिता देवराज्यं च कृत्स्नं; बृहस्पतिश चेद याजयेत तवां नरेन्द्र" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 9, + "shloka": 19, + "text": "[सम्वर्त]\nमास्मान एवं तवं पुनर आगाः कथं चिद; बृहस्पतिं परिदातुं मरुत्ते\nमा तवां धक्ष्ये चक्षुषा दारुणेन; संक्रुद्धॊ ऽहं पावकतन निबॊध" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 9, + "shloka": 20, + "text": "[व]\nततॊ देवान अगमद धूमकेतुर; दाहाद भीतॊ वयथितॊ ऽशवत्थ पर्णवत\nतं वै दृष्ट्वा पराह शक्रॊ महात्मा; बृहस्पतेः संनिधौ हव्यवाहम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 9, + "shloka": 21, + "text": "यत तवं गतः परहितॊ जातवेदॊ; बृहस्पतिं परिदातुं मरुत्ते\nतत किं पराह स नृपॊ यक्ष्यमाणः; कच चिद वचः परतिगृह्णाति तच च" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 9, + "shloka": 22, + "text": "[अ]\nन ते वाचं रॊचयते मरुत्तॊ; बृहस्पतेर अञ्जलिं पराहिणॊत सः\nसंवर्तॊ मां याजयितेत्य अभीक्ष्णं; पुनः पुनः स मया परॊच्यमानः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 9, + "shloka": 23, + "text": "उवाचेदं मानुषा ये च दिव्याः; परजापतेर ये च लॊका महान्तः\nतांश चेल लभेयं संविदं तेन कृत्वा; तथापि नेच्छेयम इति परतीतः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 9, + "shloka": 24, + "text": "[इ]\nपुनर भव���न पार्थिवं तं समेत्य; वाक्यं मदीयं परापय सवार्थयुक्तम\nपुनर यद युक्तॊ न करिष्यते वचस; ततॊ वज्रं संप्रहर्तास्मि तस्मै" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 9, + "shloka": 25, + "text": "[अ]\nगन्धर्वराड यात्वयं तत्र दूतॊ; बिभेम्य अहं वासव तत्र गन्तुम\nसंरब्धॊ माम अब्रवीत तीक्ष्णरॊषः; संवर्तॊ वाक्यं चरितब्रह्मचर्यः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 9, + "shloka": 26, + "text": "यद्य आगच्छेः पुनर एवं कथं चिद; बृहस्पतिं परिदातुं मरुत्ते\nदहेयं तवां चक्षुषा दारुणेन; संक्रुद्ध इत्य एतद अवैहि शक्र" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 9, + "shloka": 27, + "text": "[इ]\nतवम एवान्यान दहसे जातवेदॊ; न हि तवदन्यॊ विद्यते भस्मकर्ता\nतवत्संस्पर्शात सर्वलॊकॊ बिभेत्य; अश्रद्धेयं वदसे हव्यवाह" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 9, + "shloka": 28, + "text": "[अ]\nदिवं देवेन्द्र पृथिवीं चैव सर्वां; संवेष्टयेस तवं सवबलेनैव शक्र\nएवंविधस्येह सतस तवासौ; कथं वृत्रस तरिदिवं पराग जहार" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 9, + "shloka": 29, + "text": "[इ]\nन चण्डिका जङ्गमा नॊ करेणुर; न वारि सॊमं परपिबामि वह्ने\nन दुर्बले वै विसृजामि वज्रं; कॊ मे ऽसुखाय परहरेन मनुष्यः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 9, + "shloka": 30, + "text": "परव्राजयेयं कालकेयान पृथिव्याम; अपाकर्षं दानवान अन्तरिक्षात\nदिवः परह्रादम अवसानम आनयं; कॊ मे ऽसुखाय परहरेत मर्त्यः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 9, + "shloka": 31, + "text": "[अ]\nयत्र शर्यातिं चयवनॊ याजयिष्यन; सहाश्विभ्यां सॊमम अगृह्णद एकः\nतं तवं करुद्धः परत्यषेधीः पुरस्ताच; छर्याति यज्ञं समर तं महेन्द्र" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 9, + "shloka": 32, + "text": "वज्रं गृहीत्वा च पुरंदर तवं; संप्रहर्षीश चयवनस्यातिघॊरम\nस ते विप्रः सह वज्रेण बाहुम; अपागृह्णात तपसा जातमन्युः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 9, + "shloka": 33, + "text": "ततॊ रॊषात सर्वतॊ घॊररूपं; सपत्नं ते जनयाम आस भूयः\nमदं नामासुरं विश्वरूपं; यं तवं दृष्ट्वा चक्षुषी संन्यमीलः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 9, + "shloka": 34, + "text": "हनुर एका जगतीस्था तथैका; दिवं गता महतॊ दानवस्य\nसहस्रं दन्तानां शतयॊजनानां; सुतीक्ष्णानां घॊररूपं बभूव" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 9, + "shloka": 35, + "text": "वृत्ताः सथूला रजतस्तम्भवर्णा; दंष्ट्राश चतस्रॊ दवे शते यॊजनानाम\nस तवां दन्तान विदशन्न अभ्यधावञ; जिघांसया शूलम उद्यम्य घॊरम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 9, + "shloka": 36, + "text": "अपश्यस तवं तं तदा घॊररूपं; सर्वे तव अन्ये ददृशुर दर्शनीयम\nय���्माद भीतः पराञ्जलिस तवं महर्षिम; आगच्छेथाः शरणं दानवघ्न" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 9, + "shloka": 37, + "text": "कषत्राद एवं बरह्मबलं गरीयॊ; न बरह्मतः किं चिद अन्यद गरीयः\nसॊ ऽहं जानं बरह्मतेजॊ यथावन; न संवर्तं गन्तुम इच्छामि शक्र" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 10, + "shloka": 1, + "text": "[इ]\nएवम एतद बरह्मबलं गरीयॊ; न बरह्मतः किं चिद अन्यद गरीयः\nआविक्षितस्य तु बलं न मृष्ये; वज्रम अस्मै परहरिष्यामि घॊरम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 10, + "shloka": 2, + "text": "धृतराष्ट्र परहितॊ गच्छ मरुत्तं; संवर्तेन सहितं तं वदस्व\nबृहस्पतिं तवम उपशिक्षस्व राजन; वज्रं वा ते परहरिष्यामि घॊरम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 10, + "shloka": 3, + "text": "[व]\nततॊ गत्वा घृतराष्ट्रॊ नरेन्द्रं; परॊवाचेदं वचनं वासवस्य\nगन्धर्वं मां धृतराष्ट्रं निबॊध; तवाम आगतं वकु कामं नरेन्द्र" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 10, + "shloka": 4, + "text": "ऐन्द्रं वाक्यं शृणु मे राजसिंह; यत पराह लॊकाधिपतिर महात्मा\nबृहस्पतिं याजकं तवं वृणीष्व; वज्रं वा ते परहरिष्यामि घॊरम\nवचश चेद एतन न करिष्यसे मे; पराहैतद एतावद अचिन्त्यकर्मा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 10, + "shloka": 5, + "text": "[म]\nतवं चैवैतद वेत्थ पुरंदरश च; विश्वे देवा वसवश चाश्विनौ च\nमित्रद्रॊहे निष्कृतिर वै यथैव; नास्तीति लॊकेषु सदैव वादः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 10, + "shloka": 6, + "text": "बृहस्पतिर याजयिता महेन्द्रं; देव शरेष्ठं वज्रभृतां वरिष्ठम\nसंवर्तॊ मां याजयिताद्य राजन; न ते वाक्यं तस्य वा रॊचयामि" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 10, + "shloka": 7, + "text": "[गन्धर्व]\nघॊरॊ नादः शरूयते वासवस्य; नभस्तले गर्जतॊ राजसिंह\nवयक्तं वज्रं मॊक्ष्यते ते महेन्द्रः; कषेमं राजंश चिन्त्यताम एष कालः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 10, + "shloka": 8, + "text": "इत्य एवम उक्तॊ धृतराष्ट्रेण राजा; शरुत्वा नादं नदतॊ वासवस्य\nतपॊनित्यं धर्मविदां वरिष्ठं; संवर्तं तं जञापयाम आस कार्यम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 10, + "shloka": 9, + "text": "[म]\nइमम अश्मानं पलवमानम आराद; अध्वा दूरं तेन न दृश्यते ऽदय\nपरपद्ये ऽहं शर्म विप्रेन्द्र तवत्तः; परयच्छ तस्माद अभयं विप्रमुख्य" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 10, + "shloka": 10, + "text": "अयम आयाति वै वज्री दिशॊ विद्यॊतयन दश\nअमानुषेण घॊरेण सदस्यास तरासिता हि नः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 10, + "shloka": 11, + "text": "[स]\nभयं शक्राद वयेतु ते राजसिंह; परणॊत्स्ये ऽहं भयम एतत सुघॊरम\nसंस्तम्भिन्या विद्यया कषिप्रम ए��; मा भैस तवम अस्माद भव चापि परतीतः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 10, + "shloka": 12, + "text": "अहं संस्तम्भयिष्यामि मा भैस तवं शक्रतॊ नृप\nसर्वेषाम एव देवानां कषपितान्य आयुधानि मे" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 10, + "shloka": 13, + "text": "दिशॊ वज्रं वरजतां वायुर एतु; वर्षं भूत्वा निपततु काननेषु\nआपः पलवन्त्व अन्तरिक्षे वृथा च; सौदामिनी दृश्यतां मा बिभस तवम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 10, + "shloka": 14, + "text": "अथॊ वह्निस तरातुवा सर्वतस ते; कामवर्षं वर्षतु वासवॊ वा\nवज्रं तथा सथापयतां च वायुर; महाघॊरं पलवमानं जलौघैः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 10, + "shloka": 15, + "text": "[म]\nघॊरः शब्दः शरूयते वै महास्वनॊ; वज्रस्यैष सहितॊ मारुतेन\nआत्मा हि मे परव्यथते मुहुर मुहुर; न मे सवास्थ्यं जायते चाद्य विप्र" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 10, + "shloka": 16, + "text": "[स]\nवज्राद उग्राद वयेतु भयं तवाद्य; वातॊ भूत्वा हन्मि नरेन्द्र वज्रम\nभयं तयक्त्वा वरम अन्यं वृणीष्व; कं ते कामं तपसा साधयामि" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 10, + "shloka": 17, + "text": "[म]\nइन्द्रः साक्षात सहसाभ्येतु विप्र; हविर यज्ञे परतिगृह्णातु चैव\nसवं सवं धिष्ण्यं चैव जुषन्तु देवाः; सुतं सॊमं परतिगृह्णन्तु चैव" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 10, + "shloka": 18, + "text": "[स]\nअयम इन्द्रॊ हरिभिर आयाति राजन; देवैः सर्वैः सहितः सॊमपीथी\nमन्त्राहूतॊ यज्ञम इमं मयाद्य; पश्यस्वैनं मन्त्रविस्रस्त कायम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 10, + "shloka": 19, + "text": "[व]\nततॊ देवैः सहितॊ देवराजॊ; रथे युक्त्वा तान हरीन वाजिमुख्यान\nआयाद यज्ञम अधि राज्ञः पिपासुर; आविक्षितस्याप्रमेयस्य सॊमम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 10, + "shloka": 20, + "text": "तम आयान्तं सहितं देवसंघैः; परत्युद्ययौ स पुरॊधा मरुत्तः\nचक्रे पूजां देवराजाय चाग्र्यां; यथाशास्त्रं विधिवत परीयमाणः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 10, + "shloka": 21, + "text": "[स]\nसवागतं ते पुरुहूतेह विद्वन; यज्ञॊ ऽदयायं संनिहिते तवयीन्द्र\nशॊशुभ्यते बलवृत्रघ्न भूयः; पिबस्व सॊमं सुतम उद्यतं मया" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 10, + "shloka": 22, + "text": "[म]\nशिवेन मां पश्य नमश च ते ऽसतु; पराप्तॊ यज्ञः सफलं जीवितं मे\nअयं यज्ञं कुरुते मे सुरेन्द्र; बृहस्पतेर अवरॊ जन्मना यः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 10, + "shloka": 23, + "text": "[इ]\nजानामि ते गुरुम एनं तपॊधनं; बृहस्पतेर अनुजं तिग्मतेजसम\nयस्याह्वानाद आगतॊ ऽहं नरेन्द्र; परीतिर मे ऽदय तवयि मनुः परनष्टः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 10, + "shloka": 24, + "text": "[स]\nयदि परीतस तवम असि वै देवराज; तस्मात सवयं शाधि यज्ञे विधानम\nसवयं सर्वान कुरु मार्गान सुरेन्द्र; जानात्व अयं सर्वलॊकश च देव" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 10, + "shloka": 25, + "text": "[व]\nएवम उक्तस तव आङ्गिरसेन शक्रः; समादिदेश सवयम एव देवान\nसभाः करियन्ताम आवसथाश च मुख्याः; सहस्रशश चित्रभौमाः समृद्धाः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 10, + "shloka": 26, + "text": "कॢप्त सथूणाः कुरुतारॊहणानि; गन्धर्वाणाम अप्सरसां च शीघ्रम\nयेषु नृत्येरन्न अप्सरसः सहस्रशः; सवर्गॊद्देशः करियतां यज्ञवाटः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 10, + "shloka": 27, + "text": "इत्य उक्तास ते चक्रुर आशु परतीता; दिवौकसः शक्र वाक्यान नरेन्द्र\nततॊ वाक्यं पराह राजानम इन्द्रः; परीतॊ राजन पूजयानॊ मरुत्तम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 10, + "shloka": 28, + "text": "एष तवयाहम इह राजन समेत्य; ये चाप्य अन्ये तव पूर्वे नरेन्द्राः\nसर्वाश चान्या देवताः परीयमाणा; हविस तुभ्यं परतिगृह्णन्तु राजन" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 10, + "shloka": 29, + "text": "आग्नेयं वै लॊहितम आलभन्तां; वैश्वदेवं बहुरूपं विराजन\nनीलं चॊक्षाणं मेध्यम अभ्यालभन्तां; चलच छिश्नं मत परदिष्टं दविजेन्द्राः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 10, + "shloka": 30, + "text": "ततॊ यज्ञॊ ववृधे तस्य राज्ञॊ; यत्र देवाः सवयम अन्नानि जह्रुः\nयस्मिञ शक्रॊ बराह्मणैः पूज्यमानः; सदस्यॊ ऽभूद धरिमान देवराजः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 10, + "shloka": 31, + "text": "ततः संवर्तश चित्यगतॊ महात्मा; यथा वह्निः परज्वलितॊ दवितीयः\nहवींष्य उच्चैर आह्वयन देवसंघाञ; जुहावाग्नौ मन्त्रवत सुप्रतीतः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 10, + "shloka": 32, + "text": "ततः पीत्वा बलभित सॊमम अग्र्यं; ये चाप्य अन्ये सॊमपा वै दिवौकसः\nसर्वे ऽनुज्ञाताः परययुः पार्थिवेन; यथाजॊषं तर्पिताः परीतिमन्तः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 10, + "shloka": 33, + "text": "ततॊ राजा जातरूपस्य राशीन; पदे पदे कारयाम आस हृष्टः\nदविजातिभ्यॊ विसृजन भूरि वित्तं; रराज वित्तेश इवारि हन्ता" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 10, + "shloka": 34, + "text": "ततॊ वित्तं विविधं संनिधाय; यथॊत्साहं कारयित्वा च कॊशम\nअनुज्ञातॊ गुरुणा संनिवृत्य; शशास गाम अखिलां सागरान्ताम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 10, + "shloka": 35, + "text": "एवंगुणः संबभूवेह राजा; यस्य करतौ तत सुवर्णं परभूतम\nतत तवं समादाय नरेन्द्र वित्तं; यजस्व देवांस तर्पयानॊ विधानैः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 10, + "shloka": 36, + "text": "[व]\nततॊ ���ाजा पाण्डवॊ हृष्टरूपः; शरुत्वा वाक्यं सत्यवत्याः सुतस्य\nमनश चक्रे तेन वित्तेन यष्टुं; ततॊ ऽमात्यैर मन्त्रयाम आस भूयः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 11, + "shloka": 1, + "text": "[व]\nइत्य उक्ते नृपतौ तस्मिन वयासेनाद्भुत कर्मणा\nवासुदेवॊ महातेजास ततॊ वचनम आददे" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 11, + "shloka": 2, + "text": "तं नृपं दीनमनसं निहतज्ञातिबान्धवम\nउपप्लुतम इवादित्यं स धूमम इव पावकम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 11, + "shloka": 3, + "text": "निर्विण्ण मनसं पार्थं जञात्वा वृष्णिकुलॊद्वहः\nआश्वासयन धर्मसुतं परवक्तुम उपचक्रमे" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 11, + "shloka": 4, + "text": "[वा]\nसर्वं जिह्मं मृत्युपदम आर्जवं बरह्मणः पदम\nएतावाञ जञानविषयः किं परलापः करिष्यति" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 11, + "shloka": 5, + "text": "नैव ते निष्ठितं कर्म नैव ते शत्रवॊ जिताः\nकथं शत्रुं शरीरस्थम आत्मानं नावबुध्यसे" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 11, + "shloka": 6, + "text": "अत्र ते वर्तयिष्यामि यथा धर्मं यथा शरुतम\nइन्द्रस्य सह वृत्रेण यथा युद्धम अवर्तत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 11, + "shloka": 7, + "text": "वृत्रेण पृथिवी वयाप्ता पुरा किल नराधिप\nदृष्ट्वा स पृथिवीं वयाप्तां गन्धस्य विषये हृते\nधरा हरणदुर्गन्धॊ विषयः समपद्यत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 11, + "shloka": 8, + "text": "शतक्रतुश चुकॊपाथ गन्धस्य विषये हृते\nवृत्रस्य स ततः करुद्धॊ वज्रं घॊरम अवासृजत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 11, + "shloka": 9, + "text": "स वध्यमानॊ वज्रेण पृथिव्यां भूरि तेजसा\nविवेश सहसैवापॊ जग्राह विषयं ततः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 11, + "shloka": 10, + "text": "वयाप्तास्व अथासु वृत्रेण रसे च विषये हृते\nशतक्रतुर अभिक्रुद्धस तासु वज्रम अवासृजत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 11, + "shloka": 11, + "text": "स वध्यमानॊ वज्रेण सलिले भूरि तेजसा\nविवेश सहसा जयॊतिर जग्राह विषयं ततः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 11, + "shloka": 12, + "text": "वयाप्ते जयॊतिषि वृत्रेण रूपे ऽथ विषये हृते\nशतक्रतुर अभिक्रुद्धस तत्र वज्रम अवासृजत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 11, + "shloka": 13, + "text": "स वध्यमानॊ वज्रेण सुभृशं भूरि तेजसा\nविवेश सहसा वायुं जग्राह विषयं ततः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 11, + "shloka": 14, + "text": "वयाप्ते वायौ तु वृत्रेण सपर्शे ऽथ विषये हृते\nशतक्रतुर अभिक्रुद्धस तत्र वज्रम अवासृजत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 11, + "shloka": 15, + "text": "स वध्यमानॊ वज्रेण तस्मिन्न अमिततेजसा\nआकाशम अभिदुद्राव जग्राह विषयं ततः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 11, + "shloka": 16, + "text": "आकाशे वृत्र भूते च शब्दे च विषये हृते\nशतक्रतुर अभिक्रुद्धस तत्र वज्रम अवासृजत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 11, + "shloka": 17, + "text": "स वध्यमानॊ वज्रेण तस्मिन्न अमिततेजसा\nविवेश सहसा शक्रं जग्राह विषयं ततः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 11, + "shloka": 18, + "text": "तस्य वृत्र गृहीतस्य मॊहः समभवन महान\nरथंतरेण तं तात वसिष्ठः परत्यबॊधयत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 11, + "shloka": 19, + "text": "ततॊ वृत्रं शरीरस्थं जघान भरतर्षभ\nशतक्रतुर अदृश्येन वज्रेणेतीह नः शरुतम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 11, + "shloka": 20, + "text": "इदं धर्मरहस्यं च शक्रेणॊक्तं महर्षिषु\nऋषिभिश च मम परॊक्तं तन निबॊध नराधिप" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 12, + "shloka": 1, + "text": "[वा]\nदविविधॊ जायते वयाधिः शारीरॊ मानसस तथा\nपरस्परं तयॊर जन्म निर्द्वंद्वं नॊपलभ्यते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 12, + "shloka": 2, + "text": "शरीरे जायते वयाथिः शारीरॊ नात्र संशयः\nमानसॊ जायते वयाधिर मनस्य एवेति निश्चयः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 12, + "shloka": 3, + "text": "शीतॊष्णे चैव वायुश च गुणा राजञ शरीरजाः\nतेषां गुणानां साम्यं चेत तद आहुः सवस्थलक्षणम\nउष्णेन बाध्यते शीतं शीतेनॊष्णं च बाध्यते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 12, + "shloka": 4, + "text": "सत्त्वं रजस तमश चेति तरयस तव आत्मगुणाः समृताः\nतेषां गुणानां साम्यं चेत तद आहुः सवस्थलक्षणम\nतेषाम अन्यतमॊत्सेके विधानम उपदिश्यते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 12, + "shloka": 5, + "text": "हर्षेण बाध्यते शॊकॊ हर्षः शॊकेन बाध्यते\nकश चिद दुःखे वर्तमानः सुखस्य समर्तुम इच्छति\nकश चित सुखे वर्तमानॊ दुःखस्य समर्तुम इच्छति" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 12, + "shloka": 6, + "text": "स तवं न दुःखी दुःखस्य न सुखी सुसुखस्य वा\nसमर्तुम इच्छसि कौन्तेय दिष्टं हि बलवत्तरम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 12, + "shloka": 7, + "text": "अथ वा ते सवभावॊ ऽयं येन पार्थावकृष्यसे\nदृष्ट्वा सभा गतां कृष्णाम एकवस्त्रां रजस्वलाम\nमिषतां पाण्डवेयानां न तत संस्मर्तुम इच्छसि" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 12, + "shloka": 8, + "text": "परव्राजनं च नगराद अजिनैश च विवासनम\nमहारण्यनिवासश च न तस्य समर्तुम इच्छसि" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 12, + "shloka": 9, + "text": "जटासुरात परिक्लेशश चित्रसेनेन चाहवः\nसैन्धवाच च परिक्लेशॊ न तस्य समर्तुम इच्छसि" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 12, + "shloka": 10, + "text": "पुनर अज्ञातचर्यायां कीचकेन पदा वधः\nयाज्ञसेन्यास तदा पार्थ न तस्य समर्तुम इच्छसि" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 12, + "shloka": 11, + "text": "यच च ते दरॊण भीष्माभ्यां युद्धम आसीद अरिंदम\nमनसैकेन यॊद्धव्यं तत ते युद्धम उपस्थितम\nतस्माद अभ्युपगन्तव्यं युद्धाय भरतर्षभ" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 12, + "shloka": 12, + "text": "परम अव्यक्तरूपस्य परं मुक्त्वा सवकर्मभिः\nयत्र नैव शरैः कार्यं न भृत्यैर न च बन्धुभिः\nआत्मनैकेन यॊद्धव्यं तत ते युद्धम उपस्थितम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 12, + "shloka": 13, + "text": "तस्मिन्न अनिर्जिते युद्धे काम अवस्थां गमिष्यसि\nएतज जञात्वा तु कौन्तेय कृतकृत्यॊ भविष्यसि" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 12, + "shloka": 14, + "text": "एतां बुद्धिं विनिश्चित्य भूतानाम आगतिं गतिम\nपितृपैतामहे वृत्ते शाधि राज्यं यथॊचितम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 13, + "shloka": 1, + "text": "[वा]\nन बाह्यं दरव्यम उत्सृज्य सिद्धिर भवति भारत\nशारीरं दरव्यम उत्सृज्य सिद्धिर भवति वा न वा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 13, + "shloka": 2, + "text": "बाह्यद्रव्यविमुक्तस्य शारीरेषु च गृध्यतः\nयॊ धर्मॊ यत सुखं चैव दविषताम अस्तु तत तथा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 13, + "shloka": 3, + "text": "दव्यक्षरस तु भवेन मृत्युस तर्यक्षरं बरह्म शाश्वतम\nममेति दव्यक्षरॊ मृत्युर न ममेति च शाश्वतम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 13, + "shloka": 4, + "text": "बरह्म मृत्युश च तौ राजन्न आत्मन्य एव वयवस्थितौ\nअदृश्यमानौ भूतानि यॊधयेताम असंशयम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 13, + "shloka": 5, + "text": "अविनाशॊ ऽसय सत्त्वस्य नियतॊ यदि भारत\nभित्त्वा शरीरं भूतानाम अहिंसा परतिपद्यते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 13, + "shloka": 6, + "text": "लब्ध्वापि पृथिवीं सर्वां सहस्थावरजङ्गमाम\nममत्वं यस्य नैव सयात किं तया स करिष्यति" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 13, + "shloka": 7, + "text": "अथ वा वसतः पार्थ वने वन्येन जीवतः\nममता यस्य दरव्येषु मृत्यॊर आस्ये स वर्तते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 13, + "shloka": 8, + "text": "बाह्यान्तराणां शत्रूणां सवभावं पश्य भारत\nयन न पश्यति तद भूतं मुच्यते स महाभयात" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 13, + "shloka": 9, + "text": "कामात्मानं न परशंसन्ति लॊके; न चाकामात का चिद अस्ति परवृत्तिः\nदानं हि वेदाध्ययनं तपश च; कामेन कर्माणि च वैदिकानि" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 13, + "shloka": 10, + "text": "वरतं यज्ञान नियमान धयानयॊगान; कामेन यॊ नारभते विदित्वा\nयद यद धययं कामयते स धर्मॊ; न यॊ धर्मॊ नियमस तस्य मूलम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 13, + "shloka": 11, + "text": "अत्र गाथाः कामगीताः कीर्त���न्ति पुरा विदः\nशृणु संकीर्त्यमानास ता निखिलेन युधिष्ठिर" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 13, + "shloka": 12, + "text": "नाहं शक्यॊ ऽनुपायेन हन्तुं भूतेन केन चित\nयॊ मां परयतते हन्तुं जञात्वा परहरणे बलम\nतस्य तस्मिन परहरणे पुनः परादुर्भवाम्य अहम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 13, + "shloka": 13, + "text": "यॊ मां परयतते हन्तुं यज्ञैर विविधदक्षिणैः\nजङ्गमेष्व इव कर्मात्मा पुनः परादुर्भवाम्य अहम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 13, + "shloka": 14, + "text": "यॊ मां परयतते हन्तुं वेदैर वेदान्तसाधनैः\nसथावरेष्व इव शान्तात्मा तस्य परादुर्भवाम्य अहम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 13, + "shloka": 15, + "text": "यॊ मां परयतते हन्तुं धृत्या सत्यपराक्रमः\nभावॊ भवामि तस्याहं स च मां नावबुध्यते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 13, + "shloka": 16, + "text": "यॊ मां परयतते हन्तुं तपसा संशितव्रतः\nततस तपसि तस्याथ पुनः परादुर्भवाम्य अहम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 13, + "shloka": 17, + "text": "यॊ मां परयतते हन्तुं मॊक्षम आस्थाय पण्डितः\nतस्य मॊक्षरतिस्थस्य नृत्यामि च हसामि च\nअवध्यः सर्वभूतानाम अहम एकः सनातनः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 13, + "shloka": 18, + "text": "तस्मात तवम अपि तं कामं यज्ञैर विविधदक्षिणैः\nधर्मं कुरु महाराज तत्र ते स भविष्यति" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 13, + "shloka": 19, + "text": "यजस्व वाजिमेधेन विधिवद दक्षिणावता\nअन्यैश च विविधैर यज्ञैः समृद्धैर आप्तदक्षिणैः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 13, + "shloka": 20, + "text": "मा ते वयथास्तु निहतान बन्धून वीक्ष्य पुनः पुनः\nन शक्यास ते पुनर दरष्टुं ये हतास्मिन रणाजिरे" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 13, + "shloka": 21, + "text": "स तवम इष्ट्वा महायज्ञैः समृद्धैर आप्तदक्षिणैः\nलॊके कीर्तिं परां पराप्य गतिम अग्र्यां गमिष्यसि" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 14, + "shloka": 1, + "text": "[व]\nएवं बहुविधैर वाक्यैर मुनिभिस तैस तपॊधनैः\nसमाश्वस्यत राजर्षिर हतबन्धुर युधिष्ठिरः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 14, + "shloka": 2, + "text": "सॊ ऽनुनीतॊ भगवता विष्टर शरवसा सवयम\nदवैपायनेन कृष्णेन देवस्थानेन चाभिभूः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 14, + "shloka": 3, + "text": "नारदेनाथ भीमेन नकुलेन च पार्थिवः\nकृष्णया सहदेवेन विजयेन च धीमता" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 14, + "shloka": 4, + "text": "अन्यैश च पुरुषव्याघ्रैर बराह्मणैः शास्त्रदृष्टिभिः\nवयजहाच छॊकजं दुःखं संतापं चैव मानसम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 14, + "shloka": 5, + "text": "अर्चयाम आस देवांश च बराह्मणांश च युधिष्ठिर\nकृत्वाथ परेतकार्याणि बन्धूनां स पुनर नृपः\nअन्वशासत धर्मात्मा पृथिवीं सागराम्बराम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 14, + "shloka": 6, + "text": "परशान्तचेताः कौरव्यः सवराज्यं पराप्य केवलम\nवयासं च नारदं चैव तांश चान्यान अब्रवीन नृपः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 14, + "shloka": 7, + "text": "आश्वासितॊ ऽहं पराग वृद्धैर भवद्भिर मुनिपुङ्गवैः\nन सूक्ष्मम अपि मे किं चिद वयलीकम इह विद्यते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 14, + "shloka": 8, + "text": "अर्थश च सुमहान पराप्तॊ येन यक्ष्यामि देवताः\nपुरस्कृत्येह भवतः समानेष्यामहे मखम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 14, + "shloka": 9, + "text": "हिमवन्तं तवया गुप्ता गमिष्यामः पितामह\nबह्वाश्चर्यॊ हि देशः स शरूयते दविजसत्तम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 14, + "shloka": 10, + "text": "तथा भगवता चित्रं कल्याणं बहुभाषितम\nदेवर्षिणा नारदेन देवस्थानेन चैव ह" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 14, + "shloka": 11, + "text": "नाभागधेयः पुरुषः कश चिद एवंविधान गुरून\nलभते वयसनं पराप्य सुहृदः साधु संमतान" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 14, + "shloka": 12, + "text": "एवम उक्तास तु ते राज्ञा सर्व एव महर्षयः\nअभ्यनुज्ञाप्य राजानं तथॊभौ कृष्ण फल्गुनौ\nपश्यताम एव सर्वेषां तत्रैवादर्शनं ययुः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 14, + "shloka": 13, + "text": "ततॊ धर्मसुतॊ राजा तत्रैवॊपाविशत परभुः\nएवं नातिमहान कालः स तेषाम अभ्यवर्तत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 14, + "shloka": 14, + "text": "कुर्वतां शौचकर्माणि भीष्मस्य निधने तदा\nमहादानानि विप्रेभ्यॊ ददताम और्ध्वदैहिकम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 14, + "shloka": 15, + "text": "भीष्म कर्ण पुरॊगाणां कुरूणां कुरुनन्दन\nसहितॊ धृतराष्ट्रेण परददाव और्ध्वदैहिकम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 14, + "shloka": 16, + "text": "ततॊ दत्त्वा बहुधनं विप्रेभ्यः पाण्डवर्षभः\nधृतराष्ट्रं पुरस्कृत्य विवेश गजसाह्वयम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 14, + "shloka": 17, + "text": "स समाश्वास्य पितरं परज्ञा चक्षुषम ईश्वरम\nअन्वशाद वै स धर्मात्मा पृथिवीं भरातृभिः सह" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 15, + "shloka": 1, + "text": "[ज]\nविजिते पाण्डवेयैस तु परशान्ते च दविजॊत्तम\nराष्ट्रे किं चक्रतुर वीरौ वासुदेवधनंजयौ" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 15, + "shloka": 2, + "text": "[व]\nविजिते पाण्डवेयैस तु परशान्ते च विशां पते\nराष्ट्रे बभूवतुर हृष्टौ वासुदेवधनंजयौ" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 15, + "shloka": 3, + "text": "विजह्राते मुदा युक्तौ दिवि देवेश्वराव इव\nतौ वनेषु विचित्रेषु पर्वतानां च सानुषु" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 15, + "shloka": 4, + "text": "शैलेषु रमणीयेषु पल्वलेषु नदीषु च\nचङ्क्रम्यमाणौ संहृष्टाव अश्विनाव इव नन्दने" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 15, + "shloka": 5, + "text": "इन्द्रप्रस्थे महात्मानौ रेमाते कृष्ण पाण्डवौ\nपरविश्य तां सभां रम्यां विजह्राते च भारत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 15, + "shloka": 6, + "text": "तत्र युद्धकथाश चित्राः परिक्लेशांश च पार्थिव\nकथा यॊगे कथा यॊगे कथयाम आसतुस तदा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 15, + "shloka": 7, + "text": "ऋषीणां देवतानां च वंशांस ताव आहतुस तदा\nपरीयमाणौ महात्मानौ पुराणाव ऋषिसत्तमौ" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 15, + "shloka": 8, + "text": "मधुरास तु कथाश चित्राश चित्रार्थ पदनिश्चयाः\nनिश्चयज्ञः स पार्थाय कथयाम आस केशवः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 15, + "shloka": 9, + "text": "पुत्रशॊकाभिसंतप्तं जञातीनां च सहस्रशः\nकथाभिः शमयाम आस पार्थं शौरिर जनार्दनः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 15, + "shloka": 10, + "text": "स तम आश्वास्य विधिवद विधानज्ञॊ महातपाः\nअपहृत्यात्मनॊ भारं विशश्रामेव सात्वतः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 15, + "shloka": 11, + "text": "ततः कथान्ते गॊविन्दॊ गुडाकेशम उवाच ह\nसान्त्वयञ शलक्ष्णया वाचा हेतुयुक्तम इदं वचः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 15, + "shloka": 12, + "text": "विजितेयं धरा कृत्स्ना सव्यसाचिन परंतप\nतवद बाहुबलम आश्रित्य राज्ञा धर्मसुतेन ह" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 15, + "shloka": 13, + "text": "असपत्नां महीं भुङ्क्ते धर्मराजॊ युधिष्ठिरः\nभीमसेनप्रभावेन यमयॊश च नरॊत्तम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 15, + "shloka": 14, + "text": "धर्मेण राज्ञा धर्मज्ञ पराप्तं राज्यम अकण्टकम\nधर्मेण निहतः संख्ये स च राजा सुयॊधनः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 15, + "shloka": 15, + "text": "अधर्मरुचयॊ लुब्धाः सदा चाप्रिय वादिनः\nधार्तराष्ट्रा दुरात्मानः सानुबन्धा निपातिताः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 15, + "shloka": 16, + "text": "परशान्ताम अखिलां पार्थ पृथिवीं पृथिवीपतिः\nभुङ्क्ते धर्मसुतॊ राजा तवया गुप्तः कुरूद्वह" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 15, + "shloka": 17, + "text": "रमे चाहं तवया सार्धम अरण्येष्व अपि पाण्डव\nकिम उ यत्र जनॊ ऽयं वै पृथा चामित्रकर्शन" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 15, + "shloka": 18, + "text": "यत्र धर्मसुतॊ राजा यत्र भीमॊ महाबलः\nयत्र माद्रवती पुत्रौ रतिस तत्र परा मम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 15, + "shloka": 19, + "text": "तथैव सवर्गकल्पेषु सभॊद्देशेषु भारत\nरमणीयेषु पुण्येषु सहितस्य तवयानघ" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 15, + "shloka": 20, + "text": "कालॊ महांस तव अतीतॊ मे शूर पुत्रम अपश्यतः\nबलदेवं च कौरव्य तथान्यान वृष्णिपुंगवान" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 15, + "shloka": 21, + "text": "सॊ ऽहं गन्तुम अभीप्सामि पुरीं दवारवतीं परति\nरॊचतां गमनं मह्यं तवापि पुरुषर्षभ" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 15, + "shloka": 22, + "text": "उक्तॊ बहुविधं राजा तत्र तत्र युधिष्ठिरः\nस ह भीष्मेण यद्य उक्तम अस्माभिः शॊककारिते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 15, + "shloka": 23, + "text": "शिष्टॊ युधिष्ठिरॊ ऽसमाभिः शास्ता सन्न अपि पाण्डवः\nतेन तच च वचः सम्यग गृहीतं सुमहात्मना" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 15, + "shloka": 24, + "text": "धर्मपुत्रे हि धर्मज्ञे कृतज्ञे सत्यवादिनि\nसत्यं धर्मॊ मतिश चाग्र्या सथितिश च सततं सथिरा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 15, + "shloka": 25, + "text": "तद्गत्वा तं महात्मानं यदि ते रॊचते ऽरजुन\nअस्मद गमनसंयुक्तं वचॊ बरूहि जनाधिपम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 15, + "shloka": 26, + "text": "न हि तस्याप्रियं कुर्यां पराणत्यागे ऽपय उपस्थिते\nकुतॊ गन्तुं महाबाहॊ पुरीं दवारवतीं परति" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 15, + "shloka": 27, + "text": "सर्वं तव इदम अहं पार्थ तवत परीतिहितकाम्यया\nबरवीमि सत्यं कौरव्य न मिथ्यैतत कथं चन" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 15, + "shloka": 28, + "text": "परयॊजनं च निर्वृत्तम इह वासे ममार्जुन\nधार्तराष्ट्रॊ हतॊ राजा सबलः सपदानुगः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 15, + "shloka": 29, + "text": "पृथिवी च वशे तात धर्मपुत्रस्य धीमतः\nसथिता समुद्रवसना स शैलवनकानना\nचिता रत्नैर बहुविधैः कुरुराजस्य पाण्डव" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 15, + "shloka": 30, + "text": "धर्मेण राजा धर्मज्ञः पातु सर्वां वसुंधराम\nउपास्यमानॊ बहुभिः सिद्धैश चापि महात्मभिः\nसतूयमानश च सततं बन्दिभिर भरतर्षभ" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 15, + "shloka": 31, + "text": "तन मया सह गत्वाद्य राजानं कुरुवर्धनम\nआपृच्छ कुरुशार्दूल गमनं दवारकां परति" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 15, + "shloka": 32, + "text": "इदं शरीरं वसु यच च मे गृहे; निवेदितं पार्थ सदा युधिष्ठिरे\nपरियश च मान्यश च हि मे युधिष्ठिरः; सदा कुरूणाम अधिपॊ महामतिः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 15, + "shloka": 33, + "text": "परयॊजनं चापि निवासकारणे; न विद्यते मे तवदृते महाभुज\nसथिता हि पृथ्वी तव पार्थ शासने; गुरॊः सुवृत्तस्य युधिष्ठिरस्य ह" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 15, + "shloka": 34, + "text": "इतीदम उक्तं स तदा महात्मना; जनार्दनेनामित विक्रमॊ ऽरजुनः\nतथेति कृच्छ्राद इव व��चम ईरयञ; जनार्धनं संप्रतिपूज्य पार्थिव" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 16, + "shloka": 1, + "text": "[ज]\nसभायां वसतॊस तस्यां निहत्यारीन महात्मनॊः\nकेशवार्जुनयॊः का नु कथा समभवद दविज" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 16, + "shloka": 2, + "text": "[व]\nकृष्णेन सहितः पार्थः सवराज्यं पराप्य केवलम\nतस्यां सभायां रम्यायां विजहार मुदा युतः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 16, + "shloka": 3, + "text": "ततः कं चित सभॊद्देशं सवर्गॊद्देश समं नृप\nयदृच्छया तौ मुदितौ जग्मतुः सवजनावृतौ" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 16, + "shloka": 4, + "text": "ततः परतीतः कृष्णेन सहितः पाण्डवॊ ऽरजुनः\nनिरीक्ष्य तां सभां रम्याम इदं वचनम अब्रवीत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 16, + "shloka": 5, + "text": "विदितं ते महाबाहॊ संग्रामे समुपस्थिते\nमाहात्म्यं देवकी मातस तच च ते रूपम ऐश्वरम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 16, + "shloka": 6, + "text": "यत तु तद भवता परॊक्तं तदा केशव सौहृदात\nतत सर्वं पुरुषव्याघ्र नष्टं मे नष्टचेतसः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 16, + "shloka": 7, + "text": "मम कौतूहलं तव अस्ति तेष्व अर्थेषु पुनः परभॊ\nभवांश च दवारकां गन्ता नचिराद इव माधव" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 16, + "shloka": 8, + "text": "एवम उक्तस ततः कृष्णः फल्गुनं परत्यभाषत\nपरिष्वज्य महातेजा वचनं वदतां वरः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 16, + "shloka": 9, + "text": "शरावितस तवं मया गुह्यं जञापितश च सनातनम\nधर्मं सवरूपिणं पार्थ सर्वलॊकांश च शाश्वतान" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 16, + "shloka": 10, + "text": "अबुद्ध्वा यन न गृह्णीथास तन मे सुमहद अप्रियम\nनूनम अश्रद्दधानॊ ऽसि दुर्मेधाश चासि पाण्डव" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 16, + "shloka": 11, + "text": "स हि धर्मः सुपर्याप्तॊ बरह्मणः पदवेदने\nन शक्यं तन मया भूयस तथा वक्तुम अशेषतः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 16, + "shloka": 12, + "text": "परं हि बरह्म कथितं यॊगयुक्तेन तन मया\nइतिहासं तु वक्ष्यामि तस्मिन्न अर्थे पुरातनम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 16, + "shloka": 13, + "text": "यथा तां बुद्धिम आस्थाय गतिम अग्र्यां गमिष्यसि\nशृणु धर्मभृतां शरेष्ठ गदतः सर्वम एव मे" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 16, + "shloka": 14, + "text": "आगच्छद बराह्मणः कश चित सवर्गलॊकाद अरिंदम\nबरह्मलॊकाच च दुर्धर्षः सॊ ऽसमाभिः पूजितॊ ऽभवत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 16, + "shloka": 15, + "text": "अस्माभिः परिपृष्टश च यद आह भरतर्षभ\nदिव्येन विधिना पार्थ तच छृणुष्वाविचारयन" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 16, + "shloka": 16, + "text": "[बर]\nमॊक्षधर्मं समाश्रित्य कृष्ण यन मानुपृच्��सि\nभूतानाम अनुकम्पार्थं यन मॊहच छेदनं परभॊ" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 16, + "shloka": 17, + "text": "तत ते ऽहं संप्रवक्ष्यामि यथावन मधुसूदन\nशृणुष्वावहितॊ भूत्वा गदतॊ मम माधव" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 16, + "shloka": 18, + "text": "कश चिद विप्रस तपॊ युक्तः काश्यपॊ धर्मवित्तमः\nआससाद दविजं कं चिद धर्माणाम आगतागमम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 16, + "shloka": 19, + "text": "गतागते सुबहुशॊ जञानविज्ञानपारगम\nलॊकतत्त्वार्थ कुशलं जञातारं सुखदुःखयॊः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 16, + "shloka": 20, + "text": "जाती मरणतत्त्वज्ञं कॊविदं पुण्यपापयॊः\nदरष्टारम उच्चनीचानां कर्मभिर देहिनां गतिम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 16, + "shloka": 21, + "text": "चरन्तं मुक्तवत सिद्धं परशान्तं संयतेन्द्रियम\nदीप्यमानं शरिया बराह्म्या करममाणं च सर्वशः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 16, + "shloka": 22, + "text": "अन्तर्धानगतिज्ञं च शरुत्वा तत्त्वेन काश्यपः\nतथैवान्तर्हितैः सिद्धैर यान्तं चक्रधरैः सह" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 16, + "shloka": 23, + "text": "संभाषमाणम एकान्ते समासीनं च तैः सह\nयदृच्छया च गच्छन्तम असक्तं पवनं यथा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 16, + "shloka": 24, + "text": "तं समासाद्य मेधावी स तदा दविजसत्तमः\nचरणौ धर्मकामॊ वै तपस्वी सुसमाहितः\nपरतिपेदे यथान्यायं भक्त्या परमया युतः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 16, + "shloka": 25, + "text": "विस्मितश चाद्भुतं दृष्ट्वा काश्यपस तं दविजॊत्तमम\nपरिचारेण महता गुरुं वैद्यम अतॊषयत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 16, + "shloka": 26, + "text": "परीतात्मा चॊपपन्नश च शरुतचारित्य संयुतः\nभावेन तॊषयच चैनं गुरुवृत्त्या परंतपः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 16, + "shloka": 27, + "text": "तस्मै तुष्टः स शिष्याय परसन्नॊ ऽथाब्रवीद गुरुः\nसिद्धिं पराम अभिप्रेक्ष्य शृणु तन मे जनार्दन" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 16, + "shloka": 28, + "text": "विविधैः कर्मभिस तात पुण्ययॊगैश च केवलैः\nगच्छन्तीह गतिं मर्त्या देवलॊके ऽपि च सथितिम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 16, + "shloka": 29, + "text": "न कव चित सुखम अत्यन्तं न कव चिच छाश्वती सथितिः\nसथानाच च महतॊ भरंशॊ दुःखलब्धात पुनः पुनः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 16, + "shloka": 30, + "text": "अशुभा गतयः पराप्ताः कष्टा मे पापसेवनात\nकाममन्युपरीतेन तृष्णया मॊहितेन च" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 16, + "shloka": 31, + "text": "पुनः पुनश च मरणं जन्म चैव पुनः पुनः\nआहारा विविधा भुक्ताः पीता नानाविधाः सतनाः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 16, + "shloka": 32, + "text": "मातरॊ विविधा दृष्टाः पितरश च पृथग्विधाः\nसुखानि च विचित्राणि दुःखानि च मयानघ" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 16, + "shloka": 33, + "text": "परियैर विवासॊ बहुशः संवासश चाप्रियैः सह\nधननाशश च संप्राप्तॊ लब्ध्वा दुःखेन तद धनम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 16, + "shloka": 34, + "text": "अवमानाः सुकष्टाश च परतः सवजनात तथा\nशारीरा मानसाश चापि वेदना भृशदारुणाः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 16, + "shloka": 35, + "text": "पराप्ता विमाननाश चॊग्रा वधबन्धाश च दारुणाः\nपतनं निरये चैव यातनाश च यमक्षये" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 16, + "shloka": 36, + "text": "जरा रॊगाश च सततं वासनानि च भूरिशः\nलॊके ऽसमिन्न अनुभूतानि दवंद्वजानि भृशं मया" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 16, + "shloka": 37, + "text": "ततः कदा चिन निर्वेदान निकारान निकृतेन च\nलॊकतन्त्रं परित्यक्तं दुःखार्तेन भृशं मया\nततः सिद्धिर इयं पराप्ता परसादाद आत्मनॊ मया" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 16, + "shloka": 38, + "text": "नाहं पुनर इहागन्ता लॊकान आलॊकयाम्य अहम\nआ सिद्धेर आ परजा सर्गाद आत्मनॊ मे गतिः शुभा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 16, + "shloka": 39, + "text": "उपलब्धा दविजश्रेष्ठ तथेयं सिद्धिर उत्तमा\nइतः परं गमिष्यामि ततः परतरं पुनः\nबरह्मणः पदम अव्यग्रं मा ते ऽभूद अत्र संशयः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 16, + "shloka": 40, + "text": "नाहं पुनर इहागन्ता मर्त्यलॊके परंतप\nपरीतॊ ऽसमि ते महाप्राज्ञ बरूहि किं करवाणि ते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 16, + "shloka": 41, + "text": "यदीप्सुर उपपन्नस तवं तस्य कालॊ ऽयम आगतः\nअभिजाने च तद अहं यदर्थं मा तवम आगतः\nअचिरात तु गमिष्यामि येनाहं तवाम अचूचुदम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 16, + "shloka": 42, + "text": "भृशं परीतॊ ऽसमि भवतश चारित्रेण विचक्षण\nपरिपृच्छ यावद भवते भाषेयं यत तवेप्सितम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 16, + "shloka": 43, + "text": "बहु मन्ये च ते बुद्धिं भृशं संपूजयामि च\nयेनाहं भवता बुद्धॊ मेधावी हय असि काश्यप" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 17, + "shloka": 1, + "text": "[वा]\nततस तस्यॊपसंगृह्य पादौ परश्नान सुदुर्वचान\nपप्रच्छ तांश च सर्वान स पराह धर्मभृतां वरः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 17, + "shloka": 2, + "text": "[काष्यप]\nकथं शरीरं चयवते कथं चैवॊपपद्यते\nकथं कष्टाच च संसारात संसरन परिमुच्यते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 17, + "shloka": 3, + "text": "आत्मानं वा कथं युक्त्वा तच छरीरं विमुञ्चति\nशरीरतश च निर्मुक्तः कथम अन्यत परपद्यते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 17, + "shloka": 4, + "text": "कथं शुभाशुभे चायं कर्मणी सवकृते नरः\nउपभुङ्क्ते कव वा कर्म विदेहस्यॊपतिष्ठति" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 17, + "shloka": 5, + "text": "[बर]\nएवं संचॊदितः सिद्धः परश्नांस तान परत्यभाषत\nआनुपूर्व्येण वार्ष्णेय यथा तन मे वचः शृणु" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 17, + "shloka": 6, + "text": "[सिद्ध]\nआयुः कीर्तिकराणीह यानि कर्माणि सेवते\nशरीरग्रहणे ऽनयस्मिंस तेषु कषीणेषु सर्वशः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 17, + "shloka": 7, + "text": "आयुः कषयपरीतात्मा विपरीतानि सेवते\nबुद्धिर वयावर्तते चास्य विनाशे परत्युपस्थिते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 17, + "shloka": 8, + "text": "सत्त्वं बलं च कालं चाप्य अविदित्वात्मनस तथा\nअतिवेलम उपाश्नाति तैर विरुद्धान्य अनात्मवान" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 17, + "shloka": 9, + "text": "यदायम अतिकष्टानि सर्वाण्य उपनिषेवते\nअत्यर्थम अपि वा भुङ्क्ते न वा भुङ्क्ते कदा चन" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 17, + "shloka": 10, + "text": "दुष्टान्नं विषमान्नं च सॊ ऽनयॊन्येन विरॊधि च\nगुरु वापि समं भुङ्क्ते नातिजीर्णे ऽपि वा पुनः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 17, + "shloka": 11, + "text": "वयायामम अतिमात्रं वा वयवायं चॊपसेवते\nसततं कर्म लॊभाद वा पराप्तं वेगविधारणम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 17, + "shloka": 12, + "text": "रसातियुक्तम अन्नं वा दिवा सवप्नं निषेवते\nअपक्वानागते काले सवयं दॊषान परकॊपयन" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 17, + "shloka": 13, + "text": "सवदॊषकॊपनाद रॊगं लभते मरणान्तिकम\nअथ चॊद्बन्धनादीनि परीतानि वयवस्यति" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 17, + "shloka": 14, + "text": "तस्य तैः कारणैर जन्तॊः शरीराच चयवते यथा\nजीवितं परॊच्यमानं तद यथावद उपधारय" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 17, + "shloka": 15, + "text": "ऊष्मा परकुपितः काये तीव्रवायुसमीरितः\nशरीरम अनुपर्येति सर्वान पराणान रुणद्धि वै" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 17, + "shloka": 16, + "text": "अत्यर्थं बलवान ऊष्मा शरीरे परिकॊपितः\nभिनत्ति जीव सथानानि तानि मर्माणि विद्धि च" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 17, + "shloka": 17, + "text": "ततः स वेदनः सद्यॊ जीवः परच्यवते कषरन\nशरीरं तयजते जन्तुश छिद्यमानेषु मर्मसु\nवेदनाभिः परीतात्मा तद विद्धि दविजसत्तम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 17, + "shloka": 18, + "text": "जातीमरणसंविग्नाः सततं सर्वजन्तवः\nदृश्यन्ते संत्यजन्तश च शरीराणि दविजर्षभ" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 17, + "shloka": 19, + "text": "गर्भसंक्रमणे चापि मर्मणाम अतिसर्पणे\nतादृशीम एव लभते वेदनां मानवः पुनः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 17, + "shloka": 20, + "text": "भिन्नसंधिर ��थ कलेदम अद्भिः स लभते नरः\nयथा पञ्चसु भूतेषु संश्रितत्वं निगच्छति\nशैत्यात परकुपितः काये तीव्रवायुसमीरितः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 17, + "shloka": 21, + "text": "यः स पञ्चसु भूतेषु पराणापाने वयवस्थितः\nस गच्छत्य ऊर्ध्वगॊ वायुः कृच्छ्रान मुक्त्वा शरीरिणम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 17, + "shloka": 22, + "text": "शरीरं च जहात्य एव निरुच्छ्वासश च दृश्यते\nनिरूष्मा स निरुच्छ्वासॊ निःश्रीकॊ गतचेतनः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 17, + "shloka": 23, + "text": "बरह्मणा संपरित्यक्तॊ मृत इत्य उच्यते नरः\nसरॊतॊभिर यैर विजानाति इन्द्रियार्थाञ शरीरभृत\nतैर एव न विजानाति पराणम आहारसंभवम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 17, + "shloka": 24, + "text": "तत्रैव कुरुते काये यः स जीवः सनातनः\nतेषां यद यद भवेद युक्तं संनिपाते कव चित कव चित\nतत तन मर्म विजानीहि शास्त्रदृष्टं हि तत तथा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 17, + "shloka": 25, + "text": "तेषु मर्मसु भिन्नेषु ततः स समुदीरयन\nआविश्य हृदयं जन्तॊः सत्त्वं चाशु रुणद्धि वै\nततः स चेतनॊ जन्तुर नाभिजानाति किं चन" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 17, + "shloka": 26, + "text": "तमसा संवृतज्ञानः संवृतेष्व अथ मर्मसु\nस जीवॊ निरधिष्ठानश चाव्यते मातरिश्वना" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 17, + "shloka": 27, + "text": "ततः स तं महॊच्छ्वासं भृशम उच्छ्वस्य दारुणम\nनिष्क्रामन कम्पयत्य आशु तच छरीरम अचेतनम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 17, + "shloka": 28, + "text": "स जीवः परच्युतः कायात कर्मभिः सवैः समावृतः\nअङ्कितः सवैः शुभैः पुण्यैः पापैर वाप्य उपपद्यते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 17, + "shloka": 29, + "text": "बराह्मणा जञानसंपन्ना यथावच छरुत निश्चयाः\nइतरं कृतपुण्यं वा तं विजानन्ति लक्षणैः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 17, + "shloka": 30, + "text": "यथान्ध कारे खद्यॊतं लीयमानं ततस ततः\nचक्षुष्मन्तः परपश्यन्ति तथा तं जञानचक्षुषः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 17, + "shloka": 31, + "text": "पश्यन्त्य एवंविधाः सिद्धा जीवं दिव्येन चक्षुषा\nचयवन्तं जायमानं च यॊनिं चानुप्रवेशितम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 17, + "shloka": 32, + "text": "तस्य सथानानि दृष्टानि तरिविधानीह शास्त्रतः\nकर्मभूमिर इयं भूमिर यत्र तिष्ठन्ति जन्तवः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 17, + "shloka": 33, + "text": "ततः शुभाशुभं कृत्वा लभन्ते सर्वदेहिनः\nइहैवॊच्चावचान भॊगान पराप्नुवन्ति सवकर्मभिः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 17, + "shloka": 34, + "text": "इहैवाशुभ कर्मा तु कर्मभिर निरयं गतः\nअवाक्स निरये पापॊ मानवः पच्यते भृशम\nतस्मात सुदुर्लभॊ मॊक्ष आत्मा रक्ष्यॊ भृशं ततः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 17, + "shloka": 35, + "text": "ऊर्ध्वं तु जन्तवॊ गत्वा येषु सथानेष्व अवस्थिताः\nकीर्त्यमानानि तानीह तत्त्वतः संनिबॊध मे\nतच छरुत्वा नैष्ठिकीं बुद्धिं बुध्येथाः कर्म निश्चयात" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 17, + "shloka": 36, + "text": "तारा रूपाणि सर्वाणि यच चैतच चन्द्रमण्डलम\nयच च विभ्राजते लॊके सवभासा सूर्यमण्डलम\nसथानान्य एतानि जानीहि नराणां पुण्यकर्मणाम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 17, + "shloka": 37, + "text": "कर्म कषयाच च ते सर्वे चयवन्ते वै पुनः पुनः\nतत्रापि च विशेषॊ ऽसति दिवि नीचॊच्चमध्यमः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 17, + "shloka": 38, + "text": "न तत्राप्य अस्ति संतॊषॊ दृष्ट्वा दीप्ततरां शरियम\nइत्य एता गतयः सर्वाः पृथक्त्वे समुदीरिताः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 17, + "shloka": 39, + "text": "उपपत्तिं तु गर्भस्य वक्ष्याम्य अहम अतः परम\nयथावत तां निगदतः शृणुष्वावहितॊ दविज" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 18, + "shloka": 1, + "text": "[बर]\nशुभानाम अशुभानां च नेह नाशॊ ऽसति कर्मणाम\nपराप्य पराप्य तु पच्यन्ते कषेत्रं कषेत्रं तथा तथा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 18, + "shloka": 2, + "text": "यथा परसूयमानस तु फली दद्यात फलं बहु\nतथा सयाद विपुलं पुण्यं शुद्धेन मनसा कृतम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 18, + "shloka": 3, + "text": "पापं चापि तथैव सयात पापेन मनसा कृतम\nपुरॊधाय मनॊ हीह कर्मण्य आत्मा परवर्तते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 18, + "shloka": 4, + "text": "यथा कत्म समादिष्टं काममन्युसमावृतः\nनरॊ गर्भं परविशति तच चापि शृणु चॊत्तरम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 18, + "shloka": 5, + "text": "शुक्रं शॊणितसंसृष्टं सत्रिया गर्भाशयं गतम\nकषेत्रं कर्मजम आप्नॊति शुभं वा यदि वाशुभम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 18, + "shloka": 6, + "text": "सौक्ष्म्याद अव्यक्तभावाच च न स कव चन सज्जते\nसंप्राप्य बरह्मणः कायं तस्मात तद बरह्म शाश्वतम\nतद बीजं सर्वभूतानां तेन जीवन्ति जन्तवः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 18, + "shloka": 7, + "text": "स जीवः सर्वगात्राणि गर्भस्याविश्य भागशः\nदधाति चेतसा सद्यः पराणस्थानेष्व अवस्थितः\nततः सपन्दयते ऽङगानि स गर्भश चेतनान्वितः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 18, + "shloka": 8, + "text": "यथा हि लॊहनिष्यन्दॊ निषिक्तॊ बिम्बविग्रहम\nउपैति तद्वज जानीहि गर्भे जीव परवेशनम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 18, + "shloka": 9, + "text": "लॊहपिण्डं यथा वह्निः परविशत्य अभितापयन\nतथा तवम अपि जानीहि गर्भे जीवॊपपादनम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 18, + "shloka": 10, + "text": "यथा च दीपः शरणं दीप्यमानः परकाशयेत\nएवम एव शरीराणि परकाशयति चेतना" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 18, + "shloka": 11, + "text": "यद यच च कुरुते कर्म शुभं वा यदि वाशुभम\nपूर्वदेहकृतं सर्वम अवश्यम उपभुज्यते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 18, + "shloka": 12, + "text": "ततस तत कषीयते चैव पुनश चान्यत परचीयते\nयावत तन मॊक्षयॊगस्थं धर्मं नैवावबुध्यते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 18, + "shloka": 13, + "text": "तत्र धर्मं परवक्ष्यामि सुखी भवति येन वै\nआवर्तमानॊ जातीषु तथान्यॊन्यासु सत्तम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 18, + "shloka": 14, + "text": "दानं वरतं बरह्मचर्यं यथॊक्तव्रतधारणम\nदमः परशान्तता चैव भूतानां चानुकम्पनम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 18, + "shloka": 15, + "text": "संयमश चानृशंस्यं च परस्वादान वर्जनम\nवयलीकानाम अकरणं भूतानां यत्र सा भुवि" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 18, + "shloka": 16, + "text": "मातापित्रॊश च शुश्रूषा देवतातिथिपूजनम\nगुरु पूजा घृणा शौचं नित्यम इन्द्रियसंयमः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 18, + "shloka": 17, + "text": "परवर्तनं शुभानां च तत सतां वृत्तम उच्यते\nततॊ धर्मः परभवति यः परजाः पाति शाश्वतीः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 18, + "shloka": 18, + "text": "एवं सत्सु सदा पश्येत तत्र हय एषा धरुवा सथितिः\nआचारॊ धर्मम आचष्टे यस्मिन सन्तॊ वयवस्थिताः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 18, + "shloka": 19, + "text": "तेषु तद धर्मनिक्षिप्तं यः स धर्मः सनातनः\nयस तं समभिपद्येत न स दुर्गतिम आप्नुयात" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 18, + "shloka": 20, + "text": "अतॊ नियम्यते लॊकः परमुह्य धर्मवर्त्मसु\nयस तु यॊगी च मुक्तश च स एतेभ्यॊ विशिष्यते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 18, + "shloka": 21, + "text": "वर्तमानस्य धर्मेण पुरुषस्य यथातथा\nसंसारतारणं हय अस्य कालेन महता भवेत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 18, + "shloka": 22, + "text": "एवं पूर्वकृतं कर्म सर्वॊ जन्तुर निषेवते\nसर्वं तत कारणं येन निकृतॊ ऽयम इहागतः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 18, + "shloka": 23, + "text": "शरीरग्रहणं चास्य केन पूर्वं परकल्पितम\nइत्य एवं संशयॊ लॊके तच च वक्ष्याम्य अतः परम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 18, + "shloka": 24, + "text": "शरीरम आत्मनः कृत्वा सर्वभूतपितामहः\nतरैलॊक्यम असृजद बरह्मा कृत्स्नं सथावरजङ्गमम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 18, + "shloka": 25, + "text": "ततः परधानम असृजच चेतना सा शरीरिणाम\nयया सर्वम इदं वयाप्तं यां लॊके परमां विदुः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 18, + "shloka": 26, + "text": "इह तत कषरम इत्य उक्तं परं तव अमृतम अक्षरम\nतरयाणां मिथुनं सर्वम एकैकस्य पृथक पृथक" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 18, + "shloka": 27, + "text": "असृजत सर्वभूतानि पूर्वसृष्टः परजापतिः\nसथावराणि च भूतानि इत्य एषा पौर्विकी शरुतिः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 18, + "shloka": 28, + "text": "तस्य कालपरीमाणम अकरॊत स पितामहः\nभूतेषु परिवृत्तिं च पुनर आवृत्तिम एव च" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 18, + "shloka": 29, + "text": "यथात्र कश चिन मेधावी दृष्टात्मा पूर्वजन्मनि\nयत परवक्ष्यामि तत सर्वं यथावद उपपद्यते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 18, + "shloka": 30, + "text": "सुखदुःखे सदा सम्यग अनित्ये यः परपश्यति\nकायं चामेध्य संघातं विनाशं कर्म संहितम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 18, + "shloka": 31, + "text": "यच च किं चित सुखं तच च सर्वं दुःखम इति समरन\nसंसारसागरं घॊरं तरिष्यति सुदुस्तरम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 18, + "shloka": 32, + "text": "जाती मरणरॊगैश च समाविष्टः परधानवित\nचेतनावत्सु चैतन्यं समं भूतेषु पश्यति" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 18, + "shloka": 33, + "text": "निर्विद्यते ततः कृत्स्नं मार्गमाणः परं पदम\nतस्यॊपदेशं वक्ष्यामि याथातथ्येन सत्तम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 18, + "shloka": 34, + "text": "शाश्वतस्याव्ययस्याथ पदस्य जञानम उत्तमम\nपरॊच्यमानं मया विप्र निबॊधेदम अशेषतः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 19, + "shloka": 1, + "text": "[बर]\nयः सयाद एकायने लीनस तूष्णीं किं चिद अचिन्तयन\nपूर्वं पूर्वं परित्यज्य स निरारम्भकॊ भवेत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 19, + "shloka": 2, + "text": "सर्वमित्रः सर्वसहः समरक्तॊ जितेन्द्रियः\nवयपेतभयमन्युश च कामहा मुच्यते नरः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 19, + "shloka": 3, + "text": "आत्मवत सर्वभूतेषु यश चरेन नियतः शुचिः\nअमानी निरभीमानः सर्वतॊ मुक्त एव सः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 19, + "shloka": 4, + "text": "जीवितं मरणं चॊभे सुखदुःखे तथैव च\nलाभालाभे परिय दवेष्ये यः समः स च मुच्यते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 19, + "shloka": 5, + "text": "न कस्य चित सपृहयते नावजानाति किं चन\nनिर्द्वंद्वॊ वीतरागात्मा सर्वतॊ मुक्त एव सः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 19, + "shloka": 6, + "text": "अनमित्रॊ ऽथ निर्बन्धुर अनपत्यश च यः कव चित\nतयक्तधर्मार्थकामश च निराकाङ्क्षी स मुच्यते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 19, + "shloka": 7, + "text": "नैव धर्मी न चाधर्मी पूर्वॊपचितहा च यः\nधातुक्षयप्रशान्तात्मा निर्द्वंद्वः स विमुच्यते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 19, + "shloka": 8, + "text": "अकर्मा चाविकाङ्क्षश �� पश्यञ जगद अशाश्वतम\nअस्वस्थम अवशं नित्यं जन्म संसारमॊहितम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 19, + "shloka": 9, + "text": "वैराग्य बुद्धिः सततं तापदॊषव्यपेक्षकः\nआत्मबन्धविनिर्मॊक्षं स करॊत्य अचिराद इव" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 19, + "shloka": 10, + "text": "अगन्ध रसम अस्पर्शम अशब्दम अपरिग्रहम\nअरूपम अनभिज्ञेयं दृष्ट्वात्मानं विमुच्यते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 19, + "shloka": 11, + "text": "पञ्च भूतगुणैर हीनम अमूर्ति मदलेपकम\nअगुणं गुणभॊक्तारं यः पश्यति स मुच्यते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 19, + "shloka": 12, + "text": "विहाय सर्वसंकल्पान बुद्ध्या शारीर मानसान\nशनैर निर्वाणम आप्नॊति निरिन्धन इवानलः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 19, + "shloka": 13, + "text": "विमुक्तः सर्वसंस्कारैस ततॊ बरह्म सनातनम\nपरम आप्नॊति संशान्तम अचलं दिव्यम अक्षरम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 19, + "shloka": 14, + "text": "अतः परं परवक्ष्यामि यॊगशास्त्रम अनुत्तमम\nयज जञात्वा सिद्धम आत्मानं लॊके पश्यन्ति यॊगिनः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 19, + "shloka": 15, + "text": "तस्यॊपदेशं पश्यामि यथावत तन निबॊध मे\nयैर दवारैश चारयन नित्यं पश्यत्य आत्मानम आत्मनि" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 19, + "shloka": 16, + "text": "इन्द्रियाणि तु संहृत्य मन आत्मनि धारयेत\nतीव्रं तप्त्वा तपः पूर्वं ततॊ यॊक्तुम उपक्रमेत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 19, + "shloka": 17, + "text": "तपस्वी तयक्तसंकल्पॊ दम्भाहंकारवर्जितः\nमनीषी मनसा विप्रः पश्यत्य आत्मानम आत्मनि" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 19, + "shloka": 18, + "text": "स चेच छक्नॊत्य अयं साधुर यॊक्तुम आत्मानम आत्मनि\nतत एकान्तशीलः स पश्यत्य आत्मानम आत्मनि" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 19, + "shloka": 19, + "text": "संयतः सततं युक्त आत्मवान विजितेन्द्रियः\nतथायम आत्मनात्मानं साधु युक्तः परपश्यति" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 19, + "shloka": 20, + "text": "यथा हि पुरुषः सवप्ने दृष्ट्वा पश्यत्य असाव इति\nतथारूपम इवात्मानं साधु युक्तः परपश्यति" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 19, + "shloka": 21, + "text": "इषीकां वा यथा मुञ्जात कश चिन निर्हृत्य दर्शयेत\nयॊगी निष्कृष्टम आत्मानं यथा संपश्यते तनौ" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 19, + "shloka": 22, + "text": "मुञ्जं शरीरं तस्याहुर इषीकाम आत्मनि शरिताम\nएतन निदर्शनं परॊक्तं यॊगविद्भिर अनुत्तमम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 19, + "shloka": 23, + "text": "यदा हि युक्तम आत्मानं सम्यक पश्यति देहभृत\nतदास्य नेशते कश चित तरैलॊक्यस्यापि यः परभुः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 19, + "shloka": 24, + "text": "अन्यॊन्याश चैव तनवॊ यथेष्टं परतिपद्यते\nविनिवृत्य जरामृत्यू न हृष्यति न शॊचति" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 19, + "shloka": 25, + "text": "देवानाम अपि देवत्वं युक्तः कारयते वशी\nबरह्म चाव्ययम आप्नॊति हित्वा देहम अशाश्वतम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 19, + "shloka": 26, + "text": "विनश्यत्ष्व अपि लॊकेषु न भयं तस्य जायते\nकलिश्यमानेषु भूतेषु न स कलिश्यति केन चित" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 19, + "shloka": 27, + "text": "दुःखशॊकमयैर घॊरैः सङ्गस्नेह समुद्भवैः\nन विचाल्येत युक्तात्मा निस्पृहः शान्तमानसः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 19, + "shloka": 28, + "text": "नैनं शस्त्राणि विध्यन्ते न मृत्युश चास्य विद्यते\nनातः सुखतरं किं चिल लॊके कव चन विद्यते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 19, + "shloka": 29, + "text": "सम्यग युक्त्वा यदात्मानम आत्मय एव परपश्यति\nतदैव न सपृहयते साक्षाद अपि शतक्रतॊः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 19, + "shloka": 30, + "text": "निर्वेदस तु न गन्तव्यॊ युञ्जानेन कथं चन\nयॊगम एकान्तशीलस तु यथा युञ्जीत तच छृणु" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 19, + "shloka": 31, + "text": "दृष्टपूर्वा दिशं चिन्त्य यस्मिन संनिवसेत पुरे\nपुरस्याभ्यन्तरे तस्य मनश चायं न बाह्यतः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 19, + "shloka": 32, + "text": "पुरस्याभ्यन्तरे तिष्ठन यस्मिन्न आवसथे वसेत\nतस्मिन्न आवसथे धार्यं स बाह्याभ्यन्तरं मनः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 19, + "shloka": 33, + "text": "परचिन्त्यावसथं कृत्स्नं यस्मिन काये ऽवतिष्ठते\nतस्मिन काये मनश चार्यं न कथं चन बाह्यतः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 19, + "shloka": 34, + "text": "संनियम्येन्द्रियग्रामं निर्घॊषे निर्जने वने\nकायम अभ्यन्तरं कृत्स्नम एकाग्रः परिचिन्तयेत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 19, + "shloka": 35, + "text": "दन्तांस तालु च जिह्वां च गलं गरीवां तथैव च\nहृदयं चिन्तयेच चापि तथा हृदयबन्धनम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 19, + "shloka": 36, + "text": "इत्य उक्तः स मया शिष्यॊ मेधावी मधुसूदन\nपप्रच्छ पुनर एवेमं मॊक्षधर्मं सुदुर्वचम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 19, + "shloka": 37, + "text": "भुक्तं भुक्तं कथम इदम अन्नं कॊष्ठे विपच्यते\nकथं रसत्वं वरजति शॊणितं जायते कथम\nतथा मांसं च मेदश च सनाय्व अस्थीनि च पॊषति" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 19, + "shloka": 38, + "text": "कथम एतानि सर्वाणि शरीराणि शरीरिणाम\nवर्धन्ते वर्धमानस्य वर्धते च कथं बलम\nनिरॊजसां निष्क्रमणं मलानां च पृथक पृथक" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 19, + "shloka": 39, + "text": "कुतॊ व��यं परश्वसिति उच्छ्वसित्य अपि वा पुनः\nकं च देशम अधिष्ठाय तिष्ठत्य आत्मायम आत्मनि" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 19, + "shloka": 40, + "text": "जीवः कायं वहति चेच चेष्टयानः कलेवरम\nकिं वर्णं कीदृशं चैव निवेशयति वै मनः\nयाथातथ्येन भगवन वक्तुम अर्हसि मे ऽनघ" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 19, + "shloka": 41, + "text": "इति संपरिपृष्टॊ ऽहं तेन विप्रेण माधव\nपरत्यब्रुवं महाबाहॊ यथा शरुतम अरिंदम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 19, + "shloka": 42, + "text": "यथा सवकॊष्ठे परक्षिप्य कॊष्ठं भाण्ड मना भवेत\nतथा सवकाये परक्षिप्य मनॊ दवारैर अनिश्चलैः\nआत्मानं तत्र मार्गेत परमादं परिवर्जयेत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 19, + "shloka": 43, + "text": "एवं सततम उद्युक्तः परीतात्मा नचिराद इव\nआसादयति तद बरह्म यद दृष्ट्वा सयात परधानवित" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 19, + "shloka": 44, + "text": "न तव असौ चक्षुषा गराह्यॊ न च सर्वैर अपीन्द्रियैः\nमनसैव परदीपेन महान आत्मनि दृश्यते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 19, + "shloka": 45, + "text": "सर्वतः पाणिपादं तं सर्वतॊ ऽकषिशिरॊमुखम\nजीवॊ निष्क्रान्तम आत्मानं शरीरात संप्रपश्यति" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 19, + "shloka": 46, + "text": "स तद उत्सृज्य देहं सवं धारयन बरह्म केवलम\nआत्मानम आलॊकयति मनसा परहसन्न इव" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 19, + "shloka": 47, + "text": "इदं सर्वरहस्यं ते मयॊक्तं दविजसत्तम\nआपृच्छे साधयिष्यामि गच्छ शिष्ययथासुखम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 19, + "shloka": 48, + "text": "इत्य उक्तः स तदा कृष्ण मया शिष्यॊ महातपाः\nअगच्छत यथाकामं बराह्मणश छिन्नसंशयः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 19, + "shloka": 49, + "text": "[वा]\nइत्य उक्त्वा स तदा वाक्यं मां पार्थ दविजपुंगवः\nमॊक्षधर्माश्रितः सम्यक तत्रैवान्तरधीयत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 19, + "shloka": 50, + "text": "कच चिद एतत तवया पार्थ शरुतम एकाग्रचेतसा\nतदापि हि रथस्थस तवं शरुतवान एतद एव हि" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 19, + "shloka": 51, + "text": "नैतत पार्थ सुविज्ञेयं वयामिश्रेणेति मे मतिः\nनरेणाकृत संज्ञेन विदग्धेनाकृतात्मना" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 19, + "shloka": 52, + "text": "सुरहस्यम इदं परॊक्तं देवानां भरतर्षभ\nकच चिन नेदं शरुतं पार्थ मर्त्येनान्येन केन चित" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 19, + "shloka": 53, + "text": "न हय एतच छरॊतुम अर्हॊ ऽनयॊ मनुष्यस तवाम ऋते ऽनघ\nनैतद अद्य सुविज्ञेयं वयामिश्रेणान्तर आत्मना" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 19, + "shloka": 54, + "text": "करियावद्भिर हि कौन्तेय देवलॊकः समावृतः\nन चैतद इष्टं देवानां मर्त्यै रूपनिवर्तनम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 19, + "shloka": 55, + "text": "परा हि सा गतिः पार्थ यत तद बरह्म सनातनम\nयत्रामृतत्वं पराप्नॊति तयक्त्वा दुःखं सदा सुखी" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 19, + "shloka": 56, + "text": "एवं हि धर्मम आस्थाय यॊ ऽपि सयुः पापयॊनयः\nसत्रियॊ वैश्यास तथा शूद्रास ते ऽपि यान्ति परां गतिम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 19, + "shloka": 57, + "text": "किं पुनर बराह्मणाः पार्थ कषत्रिया वा बहुश्रुताः\nसवधर्मरतयॊ नित्यं बरह्मलॊकपरायणाः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 19, + "shloka": 58, + "text": "हेतुमच चैतद उद्दिष्टम उपायाश चास्य साधने\nसिद्धेः फलं च मॊक्षश च दुःखस्य च विनिर्णयः\nअतः परं सुखं तव अन्यत किं नु सयाद भरतर्षभ" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 19, + "shloka": 59, + "text": "शरुतवाञ शरद्दधानश च पराक्रान्तश च पाण्डव\nयः परित्यजते मर्त्यॊ लॊकतन्त्रम असारवत\nएतैर उपायैः स कषिप्रं परां गतिम अवाप्नुयात" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 19, + "shloka": 60, + "text": "एतावद एव वक्तव्यं नातॊ भूयॊ ऽसति किं चन\nषण मासान नित्ययुक्तस्य यॊगः पार्थ परवर्तते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 20, + "shloka": 1, + "text": "[वा]\nअत्राप्य उदाहरन्तीमम इतिहासं पुरातनम\nदम्पत्यॊः पार्थ संवादम अभयं नाम नामतः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 20, + "shloka": 2, + "text": "बराह्मणी बराह्मणं कं चिज जञानविज्ञानपारगम\nदृष्ट्वा विविक्त आसीनं भार्या भर्तारम अब्रवीत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 20, + "shloka": 3, + "text": "कं नु लॊकं गमिष्यामि तवाम अहं पतिम आश्रिता\nनयस्तकर्माणम आसीनं कीनाशम अविचक्षणम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 20, + "shloka": 4, + "text": "भार्याः पतिकृताँल लॊकान आप्नुवन्तीति नः शरुतम\nतवाम अहं पतिम आसाद्य कां गमिष्यामि वै गतिम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 20, + "shloka": 5, + "text": "एवम उक्तः स शान्तात्मा ताम उवाच हसन्न इव\nसुभगे नाभ्यसूयामि वाक्यस्यास्य तवानघे" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 20, + "shloka": 6, + "text": "गराह्यं दृश्यं च शराव्यं च यद इदं कर्म विद्यते\nएतद एव वयवस्यन्ति कर्म कर्मेति कर्मिणः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 20, + "shloka": 7, + "text": "मॊहम एव नियच्छन्ति कर्मणा जञानवर्जिताः\nनैष्कर्म्यं न च लॊके ऽसमिन मौर्तम इत्य उपलभ्यते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 20, + "shloka": 8, + "text": "कर्मणा मनसा वाचा शुभं वा यदि वाशुभम\nजन्मादि मूर्ति भेदानां कर्म भूतेषु वर्तते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 20, + "shloka": 9, + "text": "रक्षॊभिर वध्यमानेषु दृश्यद्रव्येषु कर्मसु\nआत्मस्थम आत्मना तेन दृष्टम आयतनं मया" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 20, + "shloka": 10, + "text": "यत्र तद बरह्म निर्द्वंद्वं यत्र सॊमः सहाग्निना\nवयवायं कुरुते नित्यं धीरॊ भूतानि धारयन" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 20, + "shloka": 11, + "text": "यत्र बरह्मादयॊ युक्तास तद अक्षरम उपासते\nविद्वांसः सुव्रता यत्र शान्तात्मानॊ जितेन्द्रियाः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 20, + "shloka": 12, + "text": "घराणेन न तद आघ्रेयं न तद आद्यम च जिह्वया\nसपर्शेन च न तत सपृश्यं मनसा तव एव गम्यते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 20, + "shloka": 13, + "text": "चक्षुषा न विषह्यं च यत किं चिच छरवणात परम\nअगन्धम अरस सपर्शम अरूपाशब्दम अव्ययम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 20, + "shloka": 14, + "text": "यतः परवर्तते तन्त्रं यत्र च परतितिष्ठति\nपराणॊ ऽपानः समानश च वयानश चॊदान एव च" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 20, + "shloka": 15, + "text": "तत एव परवर्तन्ते तम एव परविशन्ति च\nसमानव्यानयॊर मध्ये पराणापानौ विचेरतुः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 20, + "shloka": 16, + "text": "तस्मिन सुप्ते परलीयेते समानॊ वयान एव च\nअपान पराणयॊर मध्ये उदानॊ वयाप्य तिष्ठति\nतस्माच छयानं पुरुषं पराणापानौ न मुञ्चतः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 20, + "shloka": 17, + "text": "पराणान आयम्यते येन तद उदानं परचक्षते\nतस्मात तपॊ वयवस्यन्ति तद भवं बरह्मवादिनः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 20, + "shloka": 18, + "text": "तेषाम अन्यॊन्यभक्षाणां सर्वेषां देव चारिणाम\nअग्निर वैश्वानरॊ मध्ये सप्तधा विहितॊ ऽनतरा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 20, + "shloka": 19, + "text": "घराणं जिह्वा च चक्षुश च तवक च शरॊत्रं च पञ्चमम\nमनॊ बुद्धिश च सप्तैता जिह्वा वैश्वानरार्चिषः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 20, + "shloka": 20, + "text": "घरेयं पेयं च दृश्यं च सपृश्यं शरव्यं तथैव च\nमन्तव्यम अथ बॊद्धव्यं ताः सप्त समिधॊ मम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 20, + "shloka": 21, + "text": "घराता भक्षयिता दरष्टा सप्रष्टा शरॊता च पञ्चमः\nमन्ता बॊद्धा च सप्तैते भवन्ति परमर्त्विजः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 20, + "shloka": 22, + "text": "घरेये पेये च देश्ये च सपृश्ये शरव्ये तथैव च\nहवींष्य अग्निषु हॊतारः सप्तधा सप्त सप्तसु\nसम्यक परक्षिप्य विद्वांसॊ जनयन्ति सवयॊनिषु" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 20, + "shloka": 23, + "text": "पृथिवी वायुर आकाशम आपॊ जयॊतिश च पञ्चमम\nमनॊ बुद्धिश च सप्तैत यॊनिर इत्य एव शब्दिताः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 20, + "shloka": 24, + "text": "हविर भूता गुणाः सर्वे परविशन्त्य अग्निजं मुखम\nअन्तर वासम उषित्वा च जायन्ते सवासु यॊनिषु\nतत्रैव च निरुध्यन्ते परलये भूतभावने" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 20, + "shloka": 25, + "text": "ततः संजायते गन्धस ततः संजायते रसः\nततः संजायते रूपं ततः सपर्शॊ ऽभिजायते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 20, + "shloka": 26, + "text": "ततः संजायते शब्दः संशयस तत्र जायते\nततः संजायते निष्ठा जन्मैतत सप्तधा विदुः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 20, + "shloka": 27, + "text": "अनेनैव परकारेण परगृहीतं पुरातनैः\nपूर्णाहुतिभिर आपूर्णास ते ऽभिपूर्यन्ति तेजसा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 21, + "shloka": 1, + "text": "[बर]\nअत्राप्य उदाहरन्तीमम इतिहासं पुरातनम\nनिबॊध दश हॊतॄणां विधानम इह यादृशम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 21, + "shloka": 2, + "text": "सर्वम एवात्र विज्ञेयं चित्तं जञानम अवेक्षते\nरेतः शरीरभृत काये विज्ञाता तु शरीरभृत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 21, + "shloka": 3, + "text": "शरीरभृद गार्हपत्यस तस्माद अन्यः परणीयते\nततश चाहवनीयस तु तस्मिन संक्षिप्यते हविः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 21, + "shloka": 4, + "text": "ततॊ वाचस्पतिर जज्ञे समानः पर्यवेक्षते\nरूपं भवति वै वयक्तं तद अनुद्रवते मनः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 21, + "shloka": 5, + "text": "[बराह्मणी]\nकस्माद वाग अभवत पूर्वं कस्मात पश्चान मनॊ ऽभवत\nमनसा चिन्तितं वाक्यं यदा समभिपद्यते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 21, + "shloka": 6, + "text": "केन विज्ञानयॊगेन मतिश चित्तं समास्थिता\nसमुन्नीता नाध्यगच्छत कॊ वैनां परतिषेधति" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 21, + "shloka": 7, + "text": "[बर]\nताम अपानः पतिर भूत्वा तस्मात परेष्यत्य अपानताम\nतां मतिं मनसः पराहुर मनस तस्माद अवेक्षते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 21, + "shloka": 8, + "text": "परश्नं तु वान मनसॊर मां यस्मात तवम अनुपृच्छसि\nतस्मात ते वर्तयिष्यामि तयॊर एव समाह्वयम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 21, + "shloka": 9, + "text": "उभे वान मनसी गत्वा भूतात्मानम अपृच्छताम\nआवयॊः शरेष्ठम आचक्ष्व छिन्धि नौ संशयं विभॊ" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 21, + "shloka": 10, + "text": "मन इत्य एव भगवांस तदा पराह सरस्वतीम\nअहं वै कामधुक तुभ्यम इति तं पराह वाग अथ" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 21, + "shloka": 11, + "text": "सथावरं जङ्गमं चैव विद्ध्य उभे मनसी मम\nसथावरं मत्सकाशे वै जङ्गमं विषये तव" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 21, + "shloka": 12, + "text": "यस तु ते विषयं गच्छेन मन्त्रॊ वर्णः सवरॊ ऽपि वा\nतन मनॊ जङ्गमं नाम तस्माद असि गरीयसी" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 21, + "shloka": 13, + "text": "यस्माद असि च ��ा वॊचः सवयम अभ्येत्य शॊभने\nतस्माद उच्छ्वासम आसाद्य न वक्ष्यसि सरस्वति" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 21, + "shloka": 14, + "text": "पराणापानान्तरे देवी वाग वै नित्यं सम तिष्ठति\nपरेर्यमाणा महाभागे विना पराणम अपानती\nपरजापतिम उपाधावत परसीद भगवन्न इति" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 21, + "shloka": 15, + "text": "ततः पराणः परादुरभूद वाचम आप्याययन पुनः\nतमाद उच्छ्वासम आसाद्य न वाग वदति कर्हि चित" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 21, + "shloka": 16, + "text": "घॊषिणी जातनिर्घॊषा नित्यम एव परवर्तते\nतयॊर अपि च घॊषिण्यॊर निर्घॊषैव गरीयसी" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 21, + "shloka": 17, + "text": "गौर इव परस्रवत्य एषा रसम उत्तमशालिनी\nसततं सयन्दते हय एषा शाश्वतं बरह्मवादिनी" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 21, + "shloka": 18, + "text": "दिव्यादिव्य परभावेन भारती गौः शुचिस्मिते\nएतयॊर अन्तरं पश्य सूक्ष्मयॊः सयन्दमानयॊः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 21, + "shloka": 19, + "text": "अनुत्पन्नेषु वाक्येषु चॊद्यमाना सिसृक्षया\nकिं नु पूर्वं ततॊ देवी वयाजहार सरस्वती" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 21, + "shloka": 20, + "text": "पराणेन या संभवते शरीरे; पराणाद अपानम्प्रतिपद्यते च\nउदान भूता च विसृज्य देहं; वयानेन सर्वं दिवम आवृणॊति" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 21, + "shloka": 21, + "text": "ततः समाने परतितिष्ठतीह; इत्य एव पूर्वं परजजल्प चापि\nतस्मान मनः सथावरत्वाद विशिष्टं; तथा देवी जङ्गमत्वाद विशिष्टा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 22, + "shloka": 1, + "text": "[बर]\nअत्राप्य उदाहरन्तीमम इतिहासं पुरातनम\nसुभगे सप्त हॊतॄणां विधानम इह यादृशम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 22, + "shloka": 2, + "text": "घराणं चक्षुश च जिह्वा च तवक शरॊत्रं चैव पञ्चमम\nमनॊ बुद्धिश च सप्तैते हॊतारः पृथग आश्रिताः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 22, + "shloka": 3, + "text": "सूक्ष्मे ऽवकाशे सन्तस ते न पश्यन्तीतरेतरम\nएतान वै सप्त हॊतॄंस तवं सवभावाद विद्धि शॊभने" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 22, + "shloka": 4, + "text": "[बराह्मणी]\nसूक्ष्मे ऽवकाशे सन्तस ते कथं नान्यॊन्य दर्शिनः\nकथं सवभावा भगवन्न एतद आचक्ष्व मे विभॊ" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 22, + "shloka": 5, + "text": "[बर]\nगुणाज्ञानम अविज्ञानं गुणि जञानम अभिज्ञता\nपरस्परगुणान एते न विजानन्ति कर्हि चित" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 22, + "shloka": 6, + "text": "जिह्वा चक्षुस तथा शरॊत्रं तवन्मनॊ बुद्धिर एव च\nन गन्धान अधिगच्छन्ति घराणस तान अधिगच्छति" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 22, + "shloka": 7, + "text": "घराणं चक्षुस तथा शरॊत्रं तवन्मनॊ बुद्धिर एव च\nन रसान अधिगच्छन्ति जिह्वा तान अदिघच्छति" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 22, + "shloka": 8, + "text": "घराणं जिह्वा तथा शरॊत्रं तवन्मनॊ बुद्धिर एव च\nन रूपाण्य अधिगच्छन्ति चक्षुस तान्य अधिगच्छति" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 22, + "shloka": 9, + "text": "घराणं जिह्वा च चक्षुश च शरॊत्रं बुद्धिर मनस तथा\nन सपर्शान अधिगच्छन्ति तवक च तान अधिगच्छति" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 22, + "shloka": 10, + "text": "घराणं जिह्वा च चक्षुश च तवन्मनॊ बुद्धिर एव च\nन शब्दान अधिगच्छन्ति शरॊत्रं तान अधिगच्छति" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 22, + "shloka": 11, + "text": "घराणं जिह्वा च चक्षुश च तवक शरॊत्रं बुद्धिर एव च\nसंशयान नाधिगच्छन्ति मनस तान अधिगच्छति" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 22, + "shloka": 12, + "text": "घराणं जिह्वा च चक्षुश च तवक शरॊत्रं मन एव च\nन निष्ठाम अधिगच्छन्ति बुद्धिस ताम अधिगच्छति" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 22, + "shloka": 13, + "text": "अत्राप्य उदाहरन्तीमम इतिहासं पुरातनम\nइन्द्रियाणां च संवादं मनसश चैव भामिनि" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 22, + "shloka": 14, + "text": "[मनस]\nन घराति माम ऋते घराणं रसं जिह्वा न बुध्यते\nरूपं चक्षुर न गृह्णाति तवक सपर्शं नावबुध्यते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 22, + "shloka": 15, + "text": "न शरॊत्रं बुध्यते शब्दं मया हीनं कथं चन\nपरवरं सर्वभूतानाम अहम अस्मि सनातनम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 22, + "shloka": 16, + "text": "अगाराणीव शून्यानि शान्तार्चिष इवाग्नयः\nइन्द्रियाणि न भासन्ते मया हीनानि नित्यशः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 22, + "shloka": 17, + "text": "काष्ठानीवार्द्र शुष्काणि यतमानैर अपीन्द्रियैः\nगुणार्थान नाधिगच्छन्ति माम ऋते सर्वजन्तवः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 22, + "shloka": 18, + "text": "[इन्द्रियाणि]\nएवम एतद भवेत सत्यं यथैतन मन्यते भवान\nऋते ऽसमान अस्मदर्थांस तु भॊगान भुङ्क्ते भवान यदि" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 22, + "shloka": 19, + "text": "यद्य अस्मासु परलीनेषु तर्पणं पराणधारणम\nभॊगान भुङ्क्ते रसान भुङ्क्ते यथैतन मन्यते तथा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 22, + "shloka": 20, + "text": "अथ वास्मासु लीनेषु तिष्ठत्सु विषयेषु च\nयदि संकल्पमात्रेण भुङ्क्ते भॊगान यथार्थवत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 22, + "shloka": 21, + "text": "अथ चेन मन्यसे सिद्धिम अस्मदर्थेषु नित्यदा\nघराणेन रूपम आदत्स्व रसम आदत्स्व चक्षुषा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 22, + "shloka": 22, + "text": "शरॊत्रेण गन्धम आदत्स्व निष्ठाम आदत्स्व जिह्वया\nतवच�� च शब्दम आदत्स्व बुद्ध्या सपर्शम अथापि च" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 22, + "shloka": 23, + "text": "बलवन्तॊ हय अनियमा नियमा दुर्बलीयसाम\nभॊगान अपूर्वान आदत्स्व नॊच्छिष्टं भॊक्तुम अर्हसि" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 22, + "shloka": 24, + "text": "यथा हि शिष्यः शास्तारं शरुत्यर्थम अभिधावति\nततः शरुतम उपादाय शरुतार्थम उपतिष्ठति" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 22, + "shloka": 25, + "text": "विषयान एवम अस्माभिर दर्शितान अभिमन्यसे\nअनागतान अतीतांश च सवप्ने जागरणे तथा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 22, + "shloka": 26, + "text": "वैमनस्यं गतानां च जन्तूनाम अल्पचेतसाम\nअस्मदर्थे कृते कार्ये दृश्यते पराणधारणम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 22, + "shloka": 27, + "text": "बहून अपि हि संकल्पान मत्वा सवप्नान उपास्य च\nबुभुक्षया पीड्यमानॊ विषयान एव धावसि" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 22, + "shloka": 28, + "text": "अगारम अद्वारम इव परविश्य; संकल्पभॊगॊ विषयान अविन्दन\nपराणक्षये शान्तिम उपैति नित्यं; दारु कषये ऽगनिर जवलितॊ यथैव" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 22, + "shloka": 29, + "text": "कामं तु नः सवेषु गुणेषु संगः; कामच नान्यॊन्य गुणॊपलब्धिः\nअस्मान ऋते नास्ति तवॊपलब्धिस; तवाम अप्य ऋते ऽसमान न भजेत हर्षः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 23, + "shloka": 1, + "text": "[बर]\nअत्राप्य उदाहरन्तीमम इतिहासं पुरातनम\nसुभगे पञ्च हॊतॄणां विधानम इह यादृशम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 23, + "shloka": 2, + "text": "पराणापानाव उदानश च समानॊ वयान एव च\nपञ्च हॊतॄन अथैतान वै परं भावं विदुर बुधाः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 23, + "shloka": 3, + "text": "[बराह्मणी]\nसवभावात सप्त हॊतार इति ते पूर्विका मतिः\nयथा वै पञ्च हॊतारः परॊ भावस तथॊच्यताम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 23, + "shloka": 4, + "text": "[बर]\nपराणेन संभृतॊ वायुर अपानॊ जायते ततः\nअपाने संभृतॊ वायुस ततॊ वयानः परवर्तते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 23, + "shloka": 5, + "text": "वयानेन संभृतॊ वायुस तदॊदानः परवर्तते\nउदाने संभृतॊ वायुः समानः संप्रवर्तते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 23, + "shloka": 6, + "text": "ते ऽपृच्छन्त पुरा गत्वा पूर्वजातं परजापतिम\nयॊ नॊ जयेष्ठस तम आचक्ष्व स नः शरेष्ठॊ भविष्यति" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 23, + "shloka": 7, + "text": "[बरह्मा]\nयस्मिन परलीने परलयं वरजन्ति; सर्वे पराणाः पराणभृतां शरीरे\nयस्मिन परचीर्णे च पुनश चरन्ति; स वै शरेष्ठॊ गच्छत यत्र कामः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 23, + "shloka": 8, + "text": "[पराण]\nमयि परलीने परलयं वरजन्ति; सर्वे पराणाः पराणभृतां शरीरे\nमयि परचीर्णे च पुनश चरन्ति; शरेष्ठॊ हय अहं पश्यत मां परलीनम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 23, + "shloka": 9, + "text": "[बराह्मण]\nपराणः परलीयत ततः पुनश च परचचार ह\nसमानश चाप्य उदानश च वचॊ ऽबरूतां ततः शुभे" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 23, + "shloka": 10, + "text": "न तवं सर्वम इदं वयाप्य तिष्ठसीह यथा वयम\nन तवं शरेष्ठॊ ऽसि नः पराण अपानॊ हि वशे तव\nपरचचार पुनः पराणस तम अपानॊ ऽभयभाषत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 23, + "shloka": 11, + "text": "मयि परलीने परलयं वरजन्ति; सर्वे पराणाः पराणभृतां शरीरे\nमयि परचीर्णे च पुनश चरन्ति; शरेष्ठॊ हय अहं पश्यत मां परलीनम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 23, + "shloka": 12, + "text": "वयानश च तम उदानश च भाषमाणम अथॊचतुः\nअपान न तवं शरेष्ठॊ ऽसि पराणॊ हि वशगस तव" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 23, + "shloka": 13, + "text": "अपानः परचचाराथ वयानस तं पुनर अब्रवीत\nशरेष्ठॊ ऽहम अस्मि सर्वेषां शरूयतां येन हेतुना" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 23, + "shloka": 14, + "text": "मयि परलीने परलयं वरजन्ति; सर्वे पराणाः पराणभृतां शरीरे\nमयि परचीर्णे च पुनश चरन्ति; शरेष्ठॊ हय अहं पश्यत मां परलीनम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 23, + "shloka": 15, + "text": "परालीयत ततॊ वयानः पुनश च परचचार ह\nपराणापानाव उदानश च समानश च तम अब्रुवन\nन तवं शरेष्ठॊ ऽसि नॊ वयान समानॊ हि वशे तव" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 23, + "shloka": 16, + "text": "परचचार पुनर वयानः समानः पुनर अब्रवीत\nशरेष्ठॊ ऽहम अस्मि सर्वेषां शरूयतां येन हेतुना" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 23, + "shloka": 17, + "text": "मयि परलीने परलयं वरजन्ति; सर्वे पराणाः पराणभृतां शरीरे\nमयि परचीर्णे च पुनश चरन्ति; शरेष्ठॊ हय अहं पश्यत मां परलीनम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 23, + "shloka": 18, + "text": "ततः समानः परालिल्ये पुनश च परचचार ह\nपराणापानाव उदानश च वयानश चैव तम अब्रुवन\nसमानन तवं शरेष्ठॊ ऽसि वयान एव वशे तव" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 23, + "shloka": 19, + "text": "समानः परचचाराथ उदानस तम उवाच ह\nशरेष्ठॊ ऽहम अस्मि सर्वेषां शरूयतां येन हेतुना" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 23, + "shloka": 20, + "text": "मयि परलीने परलयं वरजन्ति; सर्वे पराणाः पराणभृतां शरीरे\nमयि परचीर्णे च पुनश चरन्ति; शरेष्ठॊ हय अहं पश्यत मां परलीनम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 23, + "shloka": 21, + "text": "ततः परालीयतॊदानः पुनश च परचचार ह\nपराणापानौ समानश च वयानश चैव तम अब्रुवन\nउदान न तवं शरेष्ठॊ ऽसि वयान एव वशे तव" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 23, + "shloka": 22, + "text": "ततस तान अब्रवीद बरह्���ा समवेतान परजापतिः\nसर्वे शरेष्ठा न वा शरेष्ठाः सर्वे चान्यॊन्य धर्मिणः\nसर्वे सवविषये शरेष्ठाः सर्वे चान्यॊन्य रक्षिणः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 23, + "shloka": 23, + "text": "एकः सथिरश चास्थिरश च विशेषात पञ्च वायवः\nएक एव ममैवात्मा बहुधाप्य उपचीयते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 23, + "shloka": 24, + "text": "परस्परस्य सुहृदॊ भावयन्तः परस्परम\nसवस्ति वरजत भद्रं वॊ धारयध्वं परस्परम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 24, + "shloka": 1, + "text": "[बराह्मण]\nअत्राप्य उदाहरन्तीमम इतिहासं पुरातनम\nनारदस्य च संवादम ऋषेर देवमतस्य च" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 24, + "shloka": 2, + "text": "[देवमत]\nजन्तॊः संजायमानस्य किं नु पूर्वं परवर्तते\nपराणॊ ऽपानः समानॊ वा वयानॊ वॊदान एव च" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 24, + "shloka": 3, + "text": "[नारद]\nयेनायं सृज्यते जन्तुस ततॊ ऽनयः पूर्वम एति तम\nपराणद्वंद्वं च विज्ञेयं तिर्यगं चॊर्ध्वगं च यत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 24, + "shloka": 4, + "text": "[द]\nकेनायं सृज्यते जन्तुः कश चान्यः पूर्वम एति तम\nपराणद्वंद्वं च मे बरूहि तिर्यग ऊर्ध्वं च निश्चयात" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 24, + "shloka": 5, + "text": "[न]\nसंकल्पाज जायते हर्षः शब्दाद अपि च जायते\nरसात संजायते चापि रूपाद अपि च जायते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 24, + "shloka": 6, + "text": "सपर्शात संजायते चापि गन्धाद अपि च जायते\nएतद रूपम उदानस्य हर्षॊ मिथुन संभवः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 24, + "shloka": 7, + "text": "कामात संजायते शुक्रं कामात संजायते रसः\nसमानव्यान जनिते सामान्ये शुक्रशॊणिते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 24, + "shloka": 8, + "text": "शुक्राच छॊणित संसृष्टात पूर्वं पराणः परवर्तते\nपराणेन विकृते शुक्रे ततॊ ऽपानः परवर्तते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 24, + "shloka": 9, + "text": "पराणापानाव इदं दवंद्वम अवाक्चॊर्ध्वं च गच्छतः\nवयानः समानश चैवॊभौ तिर्यग दवंद्वत्वम उच्यते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 24, + "shloka": 10, + "text": "अग्निर वै देवताः सर्वा इति वेदस्य शासनम\nसंजायते बराह्मणेषु जञानं बुद्धिसमन्वितम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 24, + "shloka": 11, + "text": "तस्य धूमस तमॊ रूपं रजॊ भस्म सुरेतसः\nसत्त्वं संजायते तस्य यत्र परक्षिप्यते हविः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 24, + "shloka": 12, + "text": "आघारौ समानॊ वयानश चेति यज्ञविदॊ विदुः\nपराणापानाव आज्यभागौ तयॊर मध्ये हुताशनः\nएतद रूपम उदानस्य परमं बराह्मणा विदुः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 24, + "shloka": 13, + "text": "निर्द्वंद्वम इति यत तव एतत तन मे निगदतः शृणु" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 24, + "shloka": 14, + "text": "अहॊरात्रम इदं दवंद्वं तयॊर मध्ये हुताशनः\nएतद रूपम उदानस्य परमं बराह्मणा विदुः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 24, + "shloka": 15, + "text": "उभे चैवायने दवंद्वं तयॊर मध्ये हुताशनः\nएतद रूपम उदानस्य परमं बराह्मणा विदुः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 24, + "shloka": 16, + "text": "उभे सत्यानृते दवंद्वं तयॊर मध्ये हुताशनः\nएतद रूपम उदानस्य परमं बराह्मणा विदुः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 24, + "shloka": 17, + "text": "उभे शुभाशुभे दवंद्वं तयॊर मध्ये हुताशनः\nएतद रूपम उदानस्य परमं बराह्मणा विदुः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 24, + "shloka": 18, + "text": "सच चासच चैव तद दवंद्वं तयॊर मध्ये हुताशनः\nएतद रूपम उदानस्य परमं बराह्मणा विदुः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 24, + "shloka": 19, + "text": "परथमं समानॊ वयानॊ वयस्यते कर्म तेन तत\nतृतीयं तु समानेन पुनर एव वयवस्यते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 24, + "shloka": 20, + "text": "शान्त्य अर्थं वामदेवं च शान्तिर बरह्म सनातनम\nएतद रूपम उदानस्य परमं बराह्मणा विदुः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 25, + "shloka": 1, + "text": "[बराह्मण]\nअत्राप्य उदाहरन्तीमम इतिहासं पुरातनम\nचातुर्हॊत्र विधानस्य विधानम इह यादृशम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 25, + "shloka": 2, + "text": "तस्य सर्वस्य विधिवद विधानम उपदेक्ष्यते\nशृणु मे गदतॊ भद्रे रहस्यम इदम उत्तमम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 25, + "shloka": 3, + "text": "करणं कर्म कर्ता च मॊक्ष इत्य एव भामिनि\nचत्वार एते हॊतारॊ यैर इदं जगद आवृतम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 25, + "shloka": 4, + "text": "हॊतॄणां साधनं चैव शृणु सर्वम अशेषतः\nघराणं जिह्वा च चक्षुश च तवक च शरॊत्रं च पञ्चमम\nमनॊ बुद्धिश च सप्तैते विज्ञेया गुणहेतवः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 25, + "shloka": 5, + "text": "गन्धॊ रसश च रूपं च शब्दः सपर्शश च पञ्चमः\nमन्तव्यम अथ बॊद्धव्यं सप्तैते कर्महेतवः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 25, + "shloka": 6, + "text": "घराता भक्षयिता दरष्टा सप्रष्टा शरॊता च पञ्चमः\nमन्ता बॊद्धा च सप्तैते विज्ञेयाः कर्तृहेतवः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 25, + "shloka": 7, + "text": "सवगुणं भक्षयन्त्य एते गुणवन्तः शुभाशुभम\nअहं च निर्गुणॊ ऽतरेति सप्तैते मॊक्षहेतवः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 25, + "shloka": 8, + "text": "विदुषां बुध्यमानानां सवं सवस्थानं यथाविधि\nगुणास ते देवता भूताः सततं भुञ्जते हविः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 25, + "shloka": 9, + "text": "अदन हय अविद्वान अन्नानि ममत्वेनॊपपद्यते\nआत्मार्थं पाचयन नित्यं ममत्वेनॊपहन्यते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 25, + "shloka": 10, + "text": "अभक्ष्य भक्षणं चैव मद्य पानं च हन्ति तम\nस चान्नं हन्ति तच चान्नं स हत्वा हन्यते बुधः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 25, + "shloka": 11, + "text": "अत्ता हय अन्नम इदं विद्वान पुनर जनयतीश्वरः\nस चान्नाज जायते तस्मिन सूक्ष्मॊ नाम वयतिक्रमः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 25, + "shloka": 12, + "text": "मनसा गम्यते यच च यच च वाचा निरुध्यते\nशरॊत्रेण शरूयते यच च चक्षुषा यच च दृश्यते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 25, + "shloka": 13, + "text": "सपर्शेन सपृश्यते यच च घराणेन घरायते च यत\nमनःषष्ठानि संयम्य हवींष्य एतानि सर्वशः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 25, + "shloka": 14, + "text": "गुणवत पावकॊ मह्यं दीप्यते हव्यवाहनः\nयॊगयज्ञः परवृत्तॊ मे जञानब्रह्म मनॊद्भवः\nपराणस्तॊत्रॊ ऽपान शस्त्रः सर्वत्यागसु दक्षिणः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 25, + "shloka": 15, + "text": "कर्मानुमन्ता बरह्मा मे कर्ताध्वर्युः कृतस्तुतिः\nकृतप्रशास्ता तच छास्त्रम अपवर्गॊ ऽसय दक्षिणा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 25, + "shloka": 16, + "text": "ऋचश चाप्य अत्र शंसन्ति नारायण विदॊ जनाः\nनारायणाय देवाय यद अबध्नन पशून पुरा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 25, + "shloka": 17, + "text": "तत्र सामानि गायन्ति तानि चाहुर निदर्शनम\nदेवं नारायणं भीरु सर्वात्मानं निबॊध मे" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 26, + "shloka": 1, + "text": "[बर]\nएकः शास्ता न दवितीयॊ ऽसति शास्ता; यथा नियुक्तॊ ऽसमि तथा चरामि\nहृद्य एष तिष्ठन पुरुषः शास्ति शास्ता; तेनैव युक्तः परवणाद इवॊदकम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 26, + "shloka": 2, + "text": "एकॊ गुरुर नास्ति ततॊ दवितीयॊ; यॊ हृच्छयस तम अहम अनुब्रवीमि\nतेनानुशिष्टा गुरुणा सदैव; पराभूता दानवाः सर्व एव" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 26, + "shloka": 3, + "text": "एकॊ बन्धुर नास्ति ततॊ दवितीयॊ; यॊ हृच्छयस तम अहम अनुब्रवीमि\nतेनानुशिष्टा बान्धवा बन्धुमन्तः; सप्तर्षयः सप्त दिवि परभान्ति" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 26, + "shloka": 4, + "text": "एकः शरॊता नास्ति ततॊ दवितीयॊ; यॊ हृच्छयस तम अहम अनुब्रवीमि\nतस्मिन गुरौ गुरु वासं निरुष्य; शक्रॊ गतः सर्वलॊकामरत्वम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 26, + "shloka": 5, + "text": "एकॊ दवेष्टा नास्ति ततॊ दवितीयॊ; यॊ हृच्छयस तम अहम अनुब्रवीमि\nतेनानुशिष्टा गुरुणा सदैव; लॊकद्विष्टाः पन्नगाः सर्व एव" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 26, + "shloka": 6, + "text": "अत्राप्य उदाहरन्तीमम इतिहासं पुरातनम\nपरजापतौ पन्नगानां देवर्षीणां च संविदम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 26, + "shloka": 7, + "text": "देवर्षयश च नागाश च असुराश च परजापतिम\nपर्यपृच्छन्न उपासीनाः शरेयॊ नः परॊच्यताम इति" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 26, + "shloka": 8, + "text": "तेषां परॊवाच भगवाञ शरेयः समनुपृच्छताम\nओम इत्य एकाक्षरं बरह्म ते शरुत्वा पराद्रवन दिशः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 26, + "shloka": 9, + "text": "तेषां पराद्रवमाणानाम उपदेशार्थम आत्मनः\nसर्पाणां दशने भावः परवृत्तः पूर्वम एव तु" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 26, + "shloka": 10, + "text": "असुराणां परवृत्तस तु दम्भभावः सवभावजः\nदानं देवा वयवसिता दमम एव महर्षयः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 26, + "shloka": 11, + "text": "एकं शास्तारम आसाद्य शब्देनैकेन संस्कृताः\nनाना वयवसिताः सर्वे सर्पदेवर्षिदानवाः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 26, + "shloka": 12, + "text": "शृणॊत्य अयं परॊच्यमानं गृह्णाति च यथातथम\nपृच्छतस तावतॊ भूयॊ गुरुर अन्यॊ ऽनुमन्यते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 26, + "shloka": 13, + "text": "तस्य चानुमते कर्म ततः पश्चात परवर्तते\nगुरुर बॊद्धा च शत्रुश च दवेष्टा च हृदि संश्रितः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 26, + "shloka": 14, + "text": "पापेन विचरँल लॊके पापचारी भवत्य अयम\nशुभेन विचरँल लॊके शुभचारी भवत्य उत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 26, + "shloka": 15, + "text": "कामचारी तु कामेन य इन्द्रियसुखे रतः\nवरतवारी सदैवैष य इन्द्रियजये रतः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 26, + "shloka": 16, + "text": "अपेतव्रतकर्मा तु केवलं बरह्मणि शरितः\nबरह्मभूतश चरँल लॊके बरह्म चारी भवत्य अयम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 26, + "shloka": 17, + "text": "बरह्मैव समिधस तस्य बरह्माग्निर बरह्म संस्तरः\nआपॊ बरह्म गुरुर बरह्म स बरह्मणि समाहितः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 26, + "shloka": 18, + "text": "एतद एतादृशं सूक्ष्मं बरह्मचर्यं विदुर बुधाः\nविदित्वा चान्वपद्यन्त कषेत्रज्ञेनानुदर्शिनः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 27, + "shloka": 1, + "text": "[बर]\nसंकल्पदंश मशकं शॊकहर्षहिमातपम\nमॊहान्ध कारतिमिरं लॊभव्याल सरीसृपम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 27, + "shloka": 2, + "text": "विषयैकात्ययाध्वानं कामक्रॊधविरॊधकम\nतद अतीत्य महादुर्गं परविष्टॊ ऽसमि महद वनम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 27, + "shloka": 3, + "text": "[बराह्मणी]\nकव तद वनं महाप्राज्ञ के वृक्षाः सरितश च काः\nगिरयः पर्वताश चैव कियत्य अध्वनि तद वनम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 27, + "shloka": 4, + "text": "न तद अस्ति पृथग्भावे किं चिद अन्यत ततः समम\nन तद अस्त्य अपृथग भ��वे किं चिद दूरतरं ततः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 27, + "shloka": 5, + "text": "तस्माद धरस्वतरं नास्ति न ततॊ ऽसति बृहत्तरम\nनास्ति तस्माद दुःखतरं नास्त्य अन्यत तत समं सुखम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 27, + "shloka": 6, + "text": "न तत परविश्य शॊचन्ति न परहृष्यन्ति च दविजाः\nन च बिभ्यति केषां चित तेभ्यॊ बिभ्यति के च न" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 27, + "shloka": 7, + "text": "तस्मिन वने सप्त महाद्रुमाश च; फलानि सप्तातिथयश च सप्त\nसप्ताश्रमाः सप्त समाधयश च; दीक्षाश च सप्तैतद अरण्यरूपम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 27, + "shloka": 8, + "text": "पञ्च वर्णानि दिव्यानि पुष्पाणि च फलानि च\nसृजन्तः पादपास तत्र वयाप्य तिष्ठन्ति तद वनम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 27, + "shloka": 9, + "text": "सुवर्णानि दविवर्णानि पुष्पाणि च फलानि च\nसृजन्तः पादपास तत्र वयाप्य तिष्ठन्ति तद वनम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 27, + "shloka": 10, + "text": "चतुर्वर्णाणि दिव्यानि पुष्पाणि च फलानि च\nसृजन्तः पादपास तत्र वयाप्य तिष्ठन्ति तद वनम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 27, + "shloka": 11, + "text": "शंकराणित्रि वर्णानि पुष्पाणि च फलानि च\nसृजन्तः पादपास तत्र वयाप्य तिष्ठन्ति तद वनम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 27, + "shloka": 12, + "text": "सुरभीण्य एकवर्णानि पुष्पाणि च फलानिच\nसृजन्तः पादपास तत्र वयाप्य तिष्ठन्ति तद वनम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 27, + "shloka": 13, + "text": "बहून्य अव्यक्तवर्णानि पुष्पाणि च फलानिच\nविसृजन्तौ महावृक्षौ तद वनं वयाप्य तिष्ठतः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 27, + "shloka": 14, + "text": "एकॊ हय अग्निः सुमना बराह्मणॊ ऽतर; पञ्चेन्द्रियाणि समिधश चात्र सन्ति\nतेभ्यॊ मॊक्षाः सप्त भवन्ति दीक्षा; गुणाः फलान्य अतिथयः फलाशाः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 27, + "shloka": 15, + "text": "आतिथ्यं परतिगृह्णन्ति तत्र सप्तमहर्षयः\nअर्चितेषु परलीनेषु तेष्व अन्यद रॊचते वनम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 27, + "shloka": 16, + "text": "परतिज्ञा वृक्षम अफलं शान्तिच छाया समन्वितम\nजञानाश्रयं तृप्तितॊयम अन्तः कषेत्रज्ञभास्करम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 27, + "shloka": 17, + "text": "यॊ ऽधिगच्छन्ति तत सन्तस तेषां नास्ति भयं पुनः\nऊर्ध्वं चावाक च तिर्यक च तस्य नान्तॊ ऽधिगम्यते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 27, + "shloka": 18, + "text": "सप्त सत्रियस तत्र वसन्ति सद्यॊ; अवाङ्मुखा भानुमत्यॊ जनित्र्यः\nऊर्ध्वं रसानां ददते परजाभ्यः; सर्वान यथा सर्वम अनित्यतां च" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 27, + "shloka": 19, + "text": "तत्रैव परति���िष्ठन्ति पुनस तत्रॊदयन्ति च\nसप्त सप्तर्षयः सिद्धा वसिष्ठप्रमुखाः सह" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 27, + "shloka": 20, + "text": "यशॊ वर्चॊ भगश चैव विजयः सिद्धितेजसी\nएवम एवानुवर्तन्ते सप्त जयॊतींषि भास्करम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 27, + "shloka": 21, + "text": "गिरयः पर्वताश चैव सन्ति तत्र समासतः\nनद्यश च सरितॊ वारिवहन्त्यॊ बरह्म संभवम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 27, + "shloka": 22, + "text": "नदीनां संगमस तत्र वैतानः समुपह्वरे\nसवात्म तृप्ता यतॊ यान्ति साक्षाद दान्ताः पितामहम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 27, + "shloka": 23, + "text": "कृशाशाः सुव्रताशाश च तपसा दग्धकिल्बिषाः\nआत्मन्य आत्मानम आवेश्य बरह्माणं समुपासते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 27, + "shloka": 24, + "text": "ऋचम अप्य अत्र शंसन्ति विद्यारण्यविदॊ जनाः\nतद अरण्यम अभिप्रेत्य यथा धीरम अजायत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 27, + "shloka": 25, + "text": "एतद एतादृशं दिव्यम अरण्यं बराह्मणा विदुः\nविदित्वा चान्वतिष्ठन्त कषेत्रज्ञेनानुदर्शितम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 28, + "shloka": 1, + "text": "[बर]\nगन्धान न जिघ्रामि रसान न वेद्मि; रूपं न पश्यामि न च सपृशामि\nन चापि शब्दान विविधाञ शृणॊमि; न चापि संकल्पम उपैमि किं चित" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 28, + "shloka": 2, + "text": "अर्थान इष्टान कामयते सवभावः; सर्वान दवेष्यान परद्विषते सवभावः\nकामद्वेषाव उद्भवतः सवभावात; पराणापानौ जन्तु देहान निवेश्य" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 28, + "shloka": 3, + "text": "तेभ्यश चान्यांस तेष्व अनित्यांश च भावान; भूतात्मानं लक्षयेयं शरीरे\nतस्मिंस तिष्ठन नास्मि शक्यः कथं चित; कामक्रॊधाभ्यां जरया मृत्युना च" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 28, + "shloka": 4, + "text": "अकामयानस्य च सर्वकामान; अविद्विषाणस्य च सर्वदॊषान\nन मे सवभावेषु भवन्ति लेपास; तॊयस्य बिन्दॊर इव पुष्करेषु" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 28, + "shloka": 5, + "text": "नित्यस्य चैतस्य भवन्ति नित्या; निरीक्षमाणस्य बहून सवभावान\nन सज्जते कर्मसु भॊगजालं; दिवीव सूर्यस्य मयूखजालम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 28, + "shloka": 6, + "text": "अत्राप्य उदाहरन्तीमम इतिहासं पुरातनम\nअध्वर्यु यति संवादं तं निबॊध यशस्विनि" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 28, + "shloka": 7, + "text": "परॊक्ष्यमाणं पशुं दृष्ट्वा यज्ञकर्मण्य अथाब्रवीत\nयतिर अध्वर्युम आसीनॊ हिंसेयम इति कुत्सयन" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 28, + "shloka": 8, + "text": "तम अध्वर्युः परत्युवाच नायं छागॊ विनश्यति\nशरेयसा यॊक्ष्यते जन्तुर यदि शरुतिर इयं तथा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 28, + "shloka": 9, + "text": "यॊ हय अस्य पार्थिवॊ भागः पृथिवीं स गमिष्यति\nयद अस्य वारिजं किं चिद अपस तत परतिपद्यते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 28, + "shloka": 10, + "text": "सूर्यं चक्षुर दिशः शरॊत्रे पराणॊ ऽसय दिवम एव च\nआगमे वर्तमानस्य न मे दॊषॊ ऽसति कश चन" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 28, + "shloka": 11, + "text": "[यति]\nपराणैर वियॊगे छागस्य यदि शरेयः परपश्यसि\nछागार्थे वर्तते यज्ञॊ भवतः किं परयॊजनम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 28, + "shloka": 12, + "text": "अनु तवा मन्यतां माता पिता भराता सखापि च\nमन्त्रयस्वैनम उन्नीय परवन्तं विशेषतः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 28, + "shloka": 13, + "text": "य एवम अनुमन्येरंस तान भवान परष्टुम अर्हति\nतेषाम अनुमतं शरुत्वा शक्या कर्तुं विचारणा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 28, + "shloka": 14, + "text": "पराणा अप्य अस्य छागस्य परापितास ते सवयॊनिषु\nशरीरं केवलं शिष्टं निश्चेष्टम इति मे मतिः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 28, + "shloka": 15, + "text": "इन्धनस्य तु तुल्येन शरीरेण विचेतसा\nहिंसा निर्वेष्टु कामानाम इन्धनं पशुसंज्ञितम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 28, + "shloka": 16, + "text": "अहिंसा सर्वधर्माणाम इति वृद्धानुशासनम\nयद अहिंस्रं भवेत कर्म तत कार्यम इति विद्महे" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 28, + "shloka": 17, + "text": "अहिंसेति परतिज्ञेयं यदि वक्ष्याम्य अतः परम\nशक्यं बहुविधं वक्तुं भवतः कार्यदूषणम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 28, + "shloka": 18, + "text": "अहिंसा सर्वभूतानां नित्यम अस्मासु रॊचते\nपरत्यक्षतः साधयामॊ न परॊक्षम उपास्महे" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 28, + "shloka": 19, + "text": "[अ]\nभूमेर गन्धगुणान भुङ्क्ष्व पिबस्य आपॊमयान रसान\nजयॊतिषां पश्यसे रूपं सपृशस्य अनिलजान गुणान" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 28, + "shloka": 20, + "text": "शृणॊष्य आकाशजं शब्दं मनसा मन्यसे मतिम\nसर्वाण्य एतानि भूतानि पराणा इति च मन्यसे" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 28, + "shloka": 21, + "text": "पराणादाने च नित्यॊ ऽसि हिंसायां वर्तते भवान\nनास्ति चेष्टा विना हिंसां किं वा तवं मन्यसे दविज" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 28, + "shloka": 22, + "text": "[य]\nअक्षरं च कषरं चैव दवैधी भावॊ ऽयम आत्मनः\nअक्षरं तत्र सद्भावः सवभावः कषर उच्यते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 28, + "shloka": 23, + "text": "पराणॊ जिह्वा मनः सत्त्वं सवभावॊ रजसा सह\nभावैर एतैर विमुक्तस्य निर्द्वंद्वस्य निराशिषः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 28, + "shloka": 24, + "text": "समस्य सर्वभूतेषु निर्ममस्य जितात्मनः\nसमन्तात परिमुक्तस्य न भयं विद्यते कव चित" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 28, + "shloka": 25, + "text": "[अ]\nसद्भिर एवेह संवासः कार्यॊ मतिमतां वर\nभवतॊ हि मतं शरुत्वा परतिभाति मतिर मम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 28, + "shloka": 26, + "text": "भगवन भगवद बुद्ध्या परतिबुद्धॊ बरवीम्य अहम\nमतं मन्तुं करतुं कर्तुं नापराधॊ ऽसति मे दविज" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 28, + "shloka": 27, + "text": "[बर]\nउपपत्त्या यतिस तूष्णीं वर्तमानस ततः परम\nअध्वर्युर अपि निर्मॊहः परचचार महामखे" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 28, + "shloka": 28, + "text": "एवम एतादृशं मॊक्षं सुसूक्ष्मं बराह्मणा विदुः\nविदित्वा चानुतिष्ठन्ति कषेत्रज्ञेनानुदर्शिना" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 29, + "shloka": 1, + "text": "[बर]\nअत्राप्य उदाहरन्तीमम इतिहासं पुरातनम\nकार्तवीर्यस्य संवादं समुद्रस्य च भामिनि" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 29, + "shloka": 2, + "text": "कार्तवीर्यार्जुनॊ नाम राजा बाहुसहस्रवान\nयेन सागरपर्यन्ता धनुषा निर्जिता मही" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 29, + "shloka": 3, + "text": "स कदा चित समुद्रान्ते विचरन बलदर्पितः\nअवाकिरच छरशतैः समुद्रम इति नः शरुतम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 29, + "shloka": 4, + "text": "तं समुद्रॊ नमस्कृत्य कृताञ्जलिर उवाच ह\nमा मुञ्च वीर नाराचान बरूहि किं करवाणि ते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 29, + "shloka": 5, + "text": "मदाश्रयाणि भूतानि तवद विसृष्टैर महेषुभिः\nवध्यन्ते राजशार्दूल तेभ्यॊ देह्य अभयं विभॊ" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 29, + "shloka": 6, + "text": "[अ]\nमत्समॊ यदि संग्रामे शरासनधरः कव चित\nविद्यते तं ममाचक्ष्व यः समासीत मां मृधे" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 29, + "shloka": 7, + "text": "[स]\nमहर्षिर जमदग्निस ते यदि राजन परिश्रुतः\nतस्य पुत्रस तवातिथ्यं यथावत कर्तुम अर्हति" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 29, + "shloka": 8, + "text": "ततः स राजा परययौ करॊधेन महता वृतः\nस तम आश्रमम आगम्य रमम एवान्वपद्यत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 29, + "shloka": 9, + "text": "स राम परतिकूलानि चकार सह बन्धुभिः\nआयासं जनयाम आस रामस्य च महात्मनः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 29, + "shloka": 10, + "text": "ततस तेजः परजज्वाल राजस्यामित तेजसः\nपरदहद रिपुसैन्यानि तदा कमललॊचने" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 29, + "shloka": 11, + "text": "ततः परशुम आदाय स तं बाहुसहस्रिणम\nचिच्छेद सहसा रामॊ बाहुशाखम इव दरुमम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 29, + "shloka": 12, + "text": "तं हतं पतितं दृष्ट्वा समेताः सर्वबान्धवाः\nअसीन आदाय शक्तीश च भार्गवं पर्यवारयन" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 29, + "shloka": 13, + "text": "रामॊ ऽपि धनुर आदाय रथम आरुह्य स तवरः\nविसृजञ शरवर्षाणि वयधमत पार्थिवं बलम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 29, + "shloka": 14, + "text": "ततस तु कषत्रियाः के चिज जमदग्निं निहत्य च\nविविशुर गिरिदुर्गाणि मृगाः सिंहार्दिता इव" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 29, + "shloka": 15, + "text": "तेषां सवविहितं कर्म तद्भयान नानुतिष्ठताम\nपरजा वृषलतां पराप्ता बराह्मणानाम अदर्शनात" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 29, + "shloka": 16, + "text": "त एते दरमिडाः काशाः पुण्ड्राश च शबरैः सह\nवृषलत्वं परिगता वयुत्थानात कषत्रधर्मतः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 29, + "shloka": 17, + "text": "ततस तु हतवीरासु कषत्रियासु पुनः पुनः\nदविजैर उत्पादितं कषत्रं जामदग्न्यॊ नयकृन्तत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 29, + "shloka": 18, + "text": "एव विंशतिमेधान्ते रामं वाग अशरीरिणी\nदिव्या परॊवाच मधुरा सर्वलॊकपरिश्रुता" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 29, + "shloka": 19, + "text": "राम राम निवर्तस्व कं गुणं तात पश्यसि\nकषत्रबन्धून इमान पराणैर विप्रयॊज्य पुनः पुनः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 29, + "shloka": 20, + "text": "तथैव तं महात्मानम ऋचीकप्रमुखास तदा\nपितामहा महाभाग निवर्तस्वेत्य अथाब्रुवन" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 29, + "shloka": 21, + "text": "पितुर वधम अमृष्यंस तु रामः परॊवाच तान ऋषीन\nनार्हन्तीह भवन्तॊ मां निवारयितुम इत्य उत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 29, + "shloka": 22, + "text": "[पितरह]\nनार्हसे कषत्रबन्धूंस तवं निहन्तुं जयतां वर\nन हि युक्तं तवया हन्तुं बराह्मणेन सता नृपान" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 30, + "shloka": 1, + "text": "[पितरह]\nअत्राप्य उदाहरन्तीमम इतिहासं पुरातनम\nशरुत्वा च तत तथा कार्यं भवता दविजसत्तम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 30, + "shloka": 2, + "text": "अलर्कॊ नाम राजर्षिर अभवत सुमहातपाः\nधर्मज्ञः सत्यसंधश च महात्मा सुमहाव्रतः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 30, + "shloka": 3, + "text": "स सागरान्तां धनुषा विनिर्जित्य महीम इमाम\nकृत्वा सुदुष्करं कर्म मनः सूक्ष्मे समादधे" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 30, + "shloka": 4, + "text": "सथितस्य वृक्षमूले ऽथ तस्य चिन्ता बभूव ह\nउत्सृज्य सुमहद राज्यं सूक्ष्मं परति महामते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 30, + "shloka": 5, + "text": "[अ]\nमनसॊ मे बलं जातं मनॊ जित्वा धरुवॊ जयः\nअन्यत्र बाणान अस्यामि शत्रुभिः परिवारितः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 30, + "shloka": 6, + "text": "यद इदं चापलान मूर्तेः सर्वम एतच चिकीर्षति\nमनः परति सुतीक्ष्ण��ग्रान अहं मॊक्ष्यामि सायकान" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 30, + "shloka": 7, + "text": "[मनस]\nनेमे बाणास तरिष्यन्ति माम अलर्क कथं चन\nतवैव मर्म भेत्स्यन्ति भिन्नमर्मा मरिष्यसि" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 30, + "shloka": 8, + "text": "अन्यान बाणान समीक्षस्व यैस तवं मां सूदयिष्यसि\nतच छरुत्वा स विचिन्त्याथ ततॊ वचनम अब्रवीत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 30, + "shloka": 9, + "text": "[अ]\nआघ्राय सुबहून गन्धांस तान एव परतिगृध्यति\nतस्माद घराणं परति शरान परतिमॊक्ष्याम्य अहं शितान" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 30, + "shloka": 10, + "text": "[घराण]\nनेमे बाणास तरिष्यन्ति माम अलर्क कथं चन\nतवैव मर्म भेत्स्यन्ति भिन्नमर्मा मरिष्यसि" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 30, + "shloka": 11, + "text": "अन्यान बाणान समीक्षस्व यैस तवं मां सूदयिष्यसि\nतच छरुत्वा स विचिन्त्याथ ततॊ वचनम अब्रवीत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 30, + "shloka": 12, + "text": "[अ]\nइयं सवादून रसान भुक्त्वा तान एव परतिगृध्यति\nतस्माज जिह्वां परति शरान परतिमॊक्ष्याम्य अहं शितान" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 30, + "shloka": 13, + "text": "[ज]\nनेमे बाणास तरिष्यन्ति माम अलर्क कथं चन\nतवैव मर्म भेत्स्यन्ति भिन्नमर्मा मरिष्यसि" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 30, + "shloka": 14, + "text": "अन्यान बाणान समीक्षस्व यैस तवं मां सूदयिष्यसि\nतच छरुत्वा स विचिन्त्याथ ततॊ वचनम अब्रवीत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 30, + "shloka": 15, + "text": "[अ]\nसृष्ट्वा तवग विविधान सपर्शांस तान एव परतिगृध्यति\nतस्मात तवचं पाटयिष्ये विविधैः कङ्कपत्रभिः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 30, + "shloka": 16, + "text": "[तवच]\nनेमे बाणास तरिष्यन्ति माम अलर्क कथं चन\nतवैव मर्म भेत्स्यन्ति भिन्नमर्मा मरिष्यसि" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 30, + "shloka": 17, + "text": "अन्यान बाणान समीक्षस्व यैस तवं मां सूदयिष्यसि\nतच छरुत्वा स विचिन्त्याथ ततॊ वचनम अब्रवीत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 30, + "shloka": 18, + "text": "[अ]\nशरुत्वा वै विविधाञ शब्दांस तान एव परतिगृध्यति\nतस्माच छरॊत्रं परति शरान परतिमॊक्ष्याम्य अहं शितान" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 30, + "shloka": 19, + "text": "[षरॊत्र]\nनेमे बाणास तरिष्यन्ति माम अलर्क कथं चन\nतवैव मर्म भेत्स्यन्ति ततॊ हास्यसि जीवितम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 30, + "shloka": 20, + "text": "अन्यान बाणान समीक्षस्व यैस तवं मां सूदयिष्यसि\nतच छरुत्वा स विचिन्त्याथ ततॊ वचनम अब्रवीत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 30, + "shloka": 21, + "text": "[अ]\nदृष्ट्वा वै विविधान भावांस तान एव परतिगृध��यति\nतस्माच चक्षुः परति शरान परतिमॊक्ष्याम्य अहं शितान" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 30, + "shloka": 22, + "text": "[च]\nनेमे बाणास तरिष्यन्ति मामालर्क कथं चन\nतवैव मर्म भेत्स्यन्ति भिन्नमर्मा मरिष्यसि" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 30, + "shloka": 23, + "text": "अन्यान बाणान समीक्षस्व यैस तवं मां सूदयिष्यति\nतच छरुत्वा स विचिन्त्याथ ततॊ वचनम अब्रवीत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 30, + "shloka": 24, + "text": "[अ]\nइयं निष्ठा बहुविधा परज्ञया तव अध्यवस्यति\nतस्माद बुद्धिं परति शरान परतिमॊक्ष्याम्य अहं शितान" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 30, + "shloka": 25, + "text": "[चक्सुस]\nनेमे बाणास तरिष्यन्ति माम अलर्क कथं चन\nतवैव मर्म भेत्स्यन्ति भिन्नमर्मा मरिष्यसि" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 30, + "shloka": 26, + "text": "[पितरह]\nततॊ ऽलर्कस तपॊ घॊरम आस्थायाथ सुदुष्करम\nनाध्यगच्छत परं शक्त्या बाणम एतेषु सप्तसु\nसुसमाहित चित्तास तु ततॊ ऽचिन्तयत परभुः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 30, + "shloka": 27, + "text": "स विचिन्त्य चिरं कालम अलर्कॊ दविजसत्तम\nनाध्यगच्छत परं शरेयॊ यॊगान मतिमतां वरः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 30, + "shloka": 28, + "text": "स एकाग्रं मनः कृत्वा निश्चलॊ यॊगम आस्थितः\nइन्द्रियाणि जघानाशु बाणेनैकेन वीर्यवान" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 30, + "shloka": 29, + "text": "यॊगेनात्मानम आविश्य संसिद्धिं परमां ययौ\nविस्मितश चापि राजर्षिर इमां गाथां जगाद ह\nअहॊ कष्टं यद अस्माभिः पूर्वं राज्यम अनुष्ठितम\nइति पश्चान मया जञातं यॊगान नास्ति परं सुखम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 30, + "shloka": 30, + "text": "इति तवम अपि जानीहि राम मा कषत्रियाञ जहि\nतपॊ घॊरम उपातिष्ठ ततः शरेयॊ ऽभिपत्स्यसे" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 30, + "shloka": 31, + "text": "[बर]\nइत्य उक्तः स तपॊ घॊरं जामदग्न्यः पितामहैः\nआस्थितः सुमहाभागॊ ययौ सिद्धिं च दुर्गमाम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 31, + "shloka": 1, + "text": "[बर]\nतरयॊ वै रिपवॊ लॊके नव वै गुणतः समृताः\nहर्षः सतम्भॊ ऽभिमानश च तरयस ते सात्त्विका गुणाः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 31, + "shloka": 2, + "text": "शॊकः करॊधॊ ऽतिसंरम्भॊ राजसास ते गुणाः समृताः\nसवप्नस तन्द्री च मॊहश च तरयस ते तामसा गुणाः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 31, + "shloka": 3, + "text": "एतान निकृत्य धृतिमान बाणसंधैर अतन्द्रितः\nजेतुं परान उत्सहते परशान्तात्मा जितेन्द्रियः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 31, + "shloka": 4, + "text": "अत्र गाथाः कीर्तयन्ति पुराकल्पविदॊ जनाः\nअम्बरीषेण या गीता राज्ञा राज्��ं परशासता" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 31, + "shloka": 5, + "text": "समुदीर्णेषु दॊषेषु वध्यमानेषु साधुषु\nजग्राह तरसा राज्यम अम्बरीष इति शरुतिः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 31, + "shloka": 6, + "text": "स निगृह्य महादॊषान साधून समभिपूज्य च\nजगाम महतीं सिद्धिं गाथां चेमां जगाद ह" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 31, + "shloka": 7, + "text": "भूयिष्ठं मे जिता दॊषा निहताः सर्वशत्रवः\nएकॊ दॊषॊ ऽवशिष्टस तु वध्यः स न हतॊ मया" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 31, + "shloka": 8, + "text": "येन युक्तॊ जन्तुर अयं वैतृष्ण्यं नाधिगच्छति\nतृष्णार्त इव निम्नानि धावमानॊ न बुध्यते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 31, + "shloka": 9, + "text": "अकार्यम अपि येनेह परयुक्तः सेवते नरः\nतं लॊभम असिभिस तीक्ष्णैर निकृन्तन्तं निकृन्तत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 31, + "shloka": 10, + "text": "लॊभाद धि जायते तृष्णा ततश चिन्ता परसज्यते\nस लिप्समानॊ लभते भूयिष्ठं राजसान गुणान" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 31, + "shloka": 11, + "text": "स तैर गुणैः संहतदेहबन्धनः; पुनः पुनर जायति कर्म चेहते\nजन्म कषये भिन्नविकीर्ण देहः; पुनर मृत्युं गच्छति जन्मनि सवे" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 31, + "shloka": 12, + "text": "तस्माद एनं सम्यग अवेक्ष्य लॊभं; निगृह्य धृत्यात्मनि राज्यम इच्छेत\nएतद राज्यं नान्यद अस्तीति विद्याद; यस तव अत्र राजा विजितॊ ममैकः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 31, + "shloka": 13, + "text": "इति राज्ञाम्बरीषेण गाथा गीता यशस्विना\nआधिराज्यं पुरस्कृत्य लॊभम एकं निकृन्तता" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 32, + "shloka": 1, + "text": "[बर]\nअत्राप्य उदाहरन्तीमम इतिहासं पुरातनम\nबराह्मणस्य च संवादं जनकस्य च भामिनि" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 32, + "shloka": 2, + "text": "बराह्मणं जनकॊ राजा सन्नं कस्मिंश चिद आगमे\nविषये मे न वस्तव्यम इति शिष्ट्य अर्थम अब्रवीत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 32, + "shloka": 3, + "text": "इत्य उक्तः परत्युवाचाथ बराह्मणॊ राजसत्तमम\nआचक्ष्व विषयं राजन यावांस तव वशे सथितः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 32, + "shloka": 4, + "text": "सॊ ऽनयस्य विषये राज्ञॊ वस्तुम इच्छाम्य अहं विभॊ\nवचस ते कर्तुम इच्छामि यथाशास्त्रं महीपते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 32, + "shloka": 5, + "text": "इत्य उक्तः स तदा राजा बराह्मणेन यशस्विना\nमुहुर उष्णं च निःश्वस्य न स तं परत्यभाषत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 32, + "shloka": 6, + "text": "तम आसीनं धयायमानं राजानम अमितौजसम\nकश्मलं सहसागच्छद भानुमन्तम इव गरहः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 32, + "shloka": 7, + "text": "समा��्वास्य ततॊ राजा वयपेते कश्मले तदा\nततॊ मुहूर्ताद इव तं बराह्मणं वाक्यम अब्रवीत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 32, + "shloka": 8, + "text": "पितृपैतामहे राज्ये वश्ये जनपदे सति\nविषयं नाधिगच्छामि विचिन्वन पृथिवीम इमाम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 32, + "shloka": 9, + "text": "नाध्यगच्छं यदा पृथ्व्यां मिथिला मार्गिता मया\nनाध्यगच्छं यदा तस्यां सवप्रजा मार्गिता मया" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 32, + "shloka": 10, + "text": "नाध्यगच्छं यदा तासु तदा मे कश्मलॊ ऽभवत\nततॊ मे कश्मलस्यान्ते मतिः पुनर उपस्थिता" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 32, + "shloka": 11, + "text": "तया न विषयं मन्ये सर्वॊ वा विषयॊ मम\n[]\nआत्मापि चायं न मम सर्वा वा पृथिवी मम\nउष्यतां यावद उत्साहॊ भुज्यतां यावद इष्यते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 32, + "shloka": 12, + "text": "पितृपैतामहे राज्ये वश्ये जनपदे सति\nबरूहि कां बुद्धिम आस्थाय ममत्वं वर्जितं तवया" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 32, + "shloka": 13, + "text": "कां वा बुद्धिं विनिश्चित्य सर्वॊ वै विषयस तव\nनावैषि विषयं येन सर्वॊ वा विषयस तव" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 32, + "shloka": 14, + "text": "[ज]\nअन्तवन्त इहारम्भा विदिता सर्वकर्मसु\nनाध्यगच्छम अहं यस्मान ममेदम इति यद भवेत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 32, + "shloka": 15, + "text": "कस्येदम इति कस्य सवम इति वेद वचस तथा\nनाध्यगच्छम अहं बुद्ध्या ममेदम इति यद भवेत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 32, + "shloka": 16, + "text": "एतां बुद्धिं विनिश्चित्य ममत्वं वर्जितं मया\nशृणु बुद्धिं तु यां जञात्वा सर्वत्र विषयॊ मम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 32, + "shloka": 17, + "text": "नाहम आत्मार्थम इच्छामि गन्धान घराणगतान अपि\nतस्मान मे निर्जिता भूमिर वशे तिष्ठति नित्यदा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 32, + "shloka": 18, + "text": "नाहम आत्मार्थम इच्छामि रसान आस्ये ऽपि वर्ततः\nआपॊ मे निर्जितास तस्माद वशे तिष्ठन्ति नित्यदा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 32, + "shloka": 19, + "text": "नाहम आत्मार्थम इच्छामि रूपं जयॊतिश च चक्षुषा\nतस्मान मे निर्जितं जयॊतिर वशे तिष्ठति नित्यदा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 32, + "shloka": 20, + "text": "नाहम आत्मार्थम इच्छामि सपर्शांस तवचि गताश च ये\nतस्मान मे निर्जितॊ वायुर वशे तिष्ठति नित्यदा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 32, + "shloka": 21, + "text": "नाहम आत्मार्थम इच्छामि शब्दाञ शरॊत्रगतान अपि\nतस्मान मे निर्जिताः शब्दा वशे तिष्ठन्ति नित्यदा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 32, + "shloka": 22, + "text": "नाहम आत्मार्थम इच्छामि मनॊ नित्यं ��नॊ ऽनतरे\nमनॊ मे निर्जितं तस्माद वशे तिष्ठति नित्यदा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 32, + "shloka": 23, + "text": "देवेभ्यश च पितृभ्यश च भूतेभ्यॊ ऽतिथिभिः सह\nइत्य अर्थं सर्व एवेमे समारम्भा भवन्ति वै" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 32, + "shloka": 24, + "text": "ततः परहस्य जनकं बराह्मणः पुनर अब्रवीत\nतवज जिज्ञासार्थम अद्येह विद्धि मां धर्मम आगतम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 32, + "shloka": 25, + "text": "तवम अस्य बरह्म नाभस्य बुद्ध्यारस्यानिवर्तिनः\nसत्त्वनेमि निरुद्धस्य चक्रस्यैकः परवर्तकः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 33, + "shloka": 1, + "text": "[बर]\nनाहं तथा भीरु चरामि लॊके; तथा तवं मां तर्कयसे सवबुद्ध्या\nविप्रॊ ऽसमि मुक्तॊ ऽसमि वनेचरॊ ऽसमि; गृहस्थ धर्मा बरह्म चारी तथास्मि" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 33, + "shloka": 2, + "text": "नाहम अस्मि यथा मां तवं पश्यसे चक्षुषा शुभे\nमया वयाप्तम इदं सर्वं यत किं चिज जगती गतम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 33, + "shloka": 3, + "text": "ये के चिज जन्तवॊ लॊके जङ्गमाः सथावराश च ह\nतेषां माम अन्तकं विद्धि दारूणाम इव पावकम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 33, + "shloka": 4, + "text": "राज्यं पृथिव्यां सर्वस्याम अथ वापि तरिविष्टपे\nतथा बुद्धिर इयं वेत्ति बुद्धिर एव धनं मम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 33, + "shloka": 5, + "text": "एकः पन्था बराह्मणानां येन गच्छन्ति तद्विदः\nगृहेषु वनवासेषु गुरु वासेषु भिक्षुषु\nलिङ्गैर बहुभिर अव्यग्रैर एका बुद्धिर उपास्यते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 33, + "shloka": 6, + "text": "नाना लिङ्गाश्रमस्थानां येषां बुद्धिः शमात्मिका\nते भावम एकम आयान्ति सरितः सागरं यथा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 33, + "shloka": 7, + "text": "बुद्ध्यायं गम्यते मार्गः शरीरेण न गम्यते\nआद्यन्तवन्ति कर्माणि शरीरं कर्मबन्धनम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 33, + "shloka": 8, + "text": "तस्मात ते सुभगे नास्ति परलॊककृतं भयम\nमद्भावभावनिरता ममैवात्मानम एष्यसि" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 34, + "shloka": 1, + "text": "[बर]\nनेदम अल्पात्मना शक्यं वेदितुं नाकृतात्मना\nबहु चाल्पं च संक्षिप्तं विप्लुतं च मतं मम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 34, + "shloka": 2, + "text": "उपायं तु मम बरूहि येनैषा लभ्यते मतिः\nतन मन्ये कारणतमं यत एषा परवर्तते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 34, + "shloka": 3, + "text": "[बर]\nअरणीं बराह्मणीं विद्धि गुरुर अस्यॊत्तरारणिः\nतपः शरुते ऽभिमथ्नीतॊ जञानाग्निर जायते ततः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 34, + "shloka": 4, + "text": "[बराह्मणी]\nयद इदं बरह्मणॊ लिङ्गं कष��त्रज्ञम इति संज्ञितम\nगरहीतुं येन तच छक्यं लक्षणं तस्य तत कव नु" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 34, + "shloka": 5, + "text": "[बर]\nअलिङ्गॊ निर्गुणश चैव कारणं नास्य विद्यते\nउपायम एव वक्ष्यामि येन गृह्येत वा न वा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 34, + "shloka": 6, + "text": "सम्यग अप्य उपदिष्टश च भरमरैर इव लक्ष्यते\nकर्म बुद्धिर अबुद्धित्वाज जञानलिङ्गैर इवाश्रितम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 34, + "shloka": 7, + "text": "इदं कार्यम इदं नेति न मॊक्षेषूपदिश्यते\nपश्यतः शृण्वतॊ बुद्धिर आत्मनॊ येषु जायते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 34, + "shloka": 8, + "text": "यावन्त इह शक्येरंस तावतॊ ऽंशान परकल्पयेत\nवयक्तान अव्यक्तरूपांश च शतशॊ ऽथ सहस्रशः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 34, + "shloka": 9, + "text": "सर्वान नानात्व युक्तांश च सर्वान परत्यक्षहेतुकान\nयतः परं न विद्येत ततॊ ऽभयासे भविष्यति" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 34, + "shloka": 10, + "text": "[वा]\nततस तु तस्या बराह्मण्या मतिः कषेत्रज्ञसंक्षये\nकषेत्रज्ञाद एव परतः कषेत्रज्ञॊ ऽनयः परवर्तते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 34, + "shloka": 11, + "text": "[अर्जुन]\nकव नु सा बराह्मणी कृष्ण कव चासौ बराह्मणर्षभः\nयाभ्यां सिद्धिर इयं पराप्ता ताव उभौ वद मे ऽचयुत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 34, + "shloka": 12, + "text": "[वा]\nमनॊ मे बराह्मणं विद्धि बुद्धिं मे विद्धि बराह्मणीम\nकषेत्रज्ञ इति यश चॊक्तः सॊ ऽहम एव धनंजय" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 35, + "shloka": 1, + "text": "[अर्जुन]\nबरह्म यत परमं वेद्यं तन मे वयाख्यातुम अर्हसि\nभवतॊ हि परसादेन सूक्ष्मे मे रमते मतिः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 35, + "shloka": 2, + "text": "[वा]\nअत्राप्य उदाहरन्तीमम इतिहासं पुरातनम\nसंवादं मॊक्षसंयुक्तं शिष्यस्य गुरुणा सह" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 35, + "shloka": 3, + "text": "कश चिद बराह्मणम आसीनम आचार्यं संशितव्रतम\nशिष्यः पप्रच्छ मेधावी किंश चिच छरेयः परंतप" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 35, + "shloka": 4, + "text": "भगवन्तं परपन्नॊ ऽहं निःश्रेयसपरायणः\nयाचे तवां शिरसा विप्र यद बरूयां तद विचक्ष्व मे" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 35, + "shloka": 5, + "text": "तम एवं वादिनं पार्थ शिष्यं गुरुर उवाच ह\nकथयस्व परवक्ष्यामि यत्र ते संशयॊ दविज" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 35, + "shloka": 6, + "text": "इत्य उक्तः स कुरुश्रेष्ठ गुरुणा गुरुवत्सलः\nपराञ्जलिः परिपप्रच्छ यत तच छृणु महामते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 35, + "shloka": 7, + "text": "[षिस्य]\nकुतश चाहं कुतश च तवं तत सत्यं बरूहि यत परम\nकुतॊ जातानि भू���ानि सथावराणि चराणि च" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 35, + "shloka": 8, + "text": "केन जीवन्ति भूतानि तेषाम आयुः किम आत्मकम\nकिं सत्यं किं तपॊ विप्र के गुणाः सद्भिर ईरिताः\nके पन्थानः शिवाः सन्ति किं सुखं किं च दुष्कृतम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 35, + "shloka": 9, + "text": "एतान मे भगवन परश्नान याथातथ्येन सत्तम\nवक्तुम अर्हसि विप्रर्षे यथावद इह तत्त्वतः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 35, + "shloka": 10, + "text": "[वा]\nतस्मै संप्रतिपन्नाय यथावत परिपृच्छते\nशिष्याय गुणयुक्ताय शान्ताय गुरुवर्तिने\nछाया भूताय दान्ताय यतये बरह्मचारिणे" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 35, + "shloka": 11, + "text": "तान परश्नान अब्रवीत पार्त्थ मेधावी स धृतव्रतः\nगुरुः कुरु कुलश्रेष्ठ सम्यक सर्वान अरिंदम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 35, + "shloka": 12, + "text": "बरह्म परॊक्तम इदं धर्मम ऋषिप्रवर सेवितम\nवेद विद्या समावाप्यं तत्त्वभूतार्थ भावनम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 35, + "shloka": 13, + "text": "भूतभव्य भविष्यादि धर्मकामार्थ निश्चयम\nसिद्धसंघ परिज्ञातं पुराकल्पं सनातनम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 35, + "shloka": 14, + "text": "परवक्ष्ये ऽहं महाप्राज्ञ पदम उत्तमम अद्य ते\nबुद्ध्वा यद इह संशिद्धा भवन्तीह मनीषिणः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 35, + "shloka": 15, + "text": "उपगम्यर्षयः पूर्वं जिज्ञासन्तः परस्परम\nबृहस्पतिभरद्वाजौ गौतमॊ भार्गवस तथा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 35, + "shloka": 16, + "text": "वसिष्ठः काश्यपश चैव विश्वामित्रॊ ऽतरिर एव च\nमार्गान सर्वान परिक्रम्य परिश्रान्ताः सवकर्मभिः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 35, + "shloka": 17, + "text": "ऋषिम आङ्गिरसं वृद्धं पुरस्कृत्य तु ते दविजाः\nददृशुर बरह्मभवने बरह्माणं वीतकल्मषम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 35, + "shloka": 18, + "text": "तं परणम्य महात्मानं सुखासीनं महर्षयः\nपप्रच्छुर विनयॊपेता निःश्रेयसम इदं परम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 35, + "shloka": 19, + "text": "कथं कर्म करियात साधु कथं मुच्येत किल्बिषात\nके नॊ मार्गाः शिवाश च सयुः किं सत्यं किं च दुष्कृतम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 35, + "shloka": 20, + "text": "केनॊभौ कर्म पन्थानौ महत्त्वं केन विन्दति\nपरलयं चापवर्गं च भूतानां परभवाप्ययौ" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 35, + "shloka": 21, + "text": "इत्य उक्तः स मुनिश्रेष्ठैर यद आह परपितामहः\nतत ते ऽहं संप्रवक्ष्यामि शृणु शिष्ययथागमम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 35, + "shloka": 22, + "text": "[बरह्मा]\nसत्याद भूतानि जातानि सथावराणि चराणि च\nतपसा तानि जीवन्ति इति तद वित्तसु वरताः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 35, + "shloka": 23, + "text": "सवां यॊनिं पुनर आगम्य वर्तन्ते सवेन कर्मणा\nसत्यं हि गुणसंयुक्तं नियतं पञ्च लक्षणम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 35, + "shloka": 24, + "text": "बरह्मसत्यं तपः सत्यं सत्यं चैव परजापतिः\nसत्याद भूतानि जातानि भूतं सत्यम अयं महत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 35, + "shloka": 25, + "text": "तस्मात सत्याश्रया विप्रा नित्यं यॊगपरायणाः\nअतीतक्रॊधसंतापा नियता धर्मसेतवः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 35, + "shloka": 26, + "text": "अन्यॊन्यनियतान वैद्यान धर्मसेतु परवर्तकान\nतान अहं संप्रवक्ष्यामि शाश्वताँल लॊकभावनान" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 35, + "shloka": 27, + "text": "चातुर्विद्यं तथा वर्णांश चतुरश चाश्रमान पृथक\nधर्मम एकं चतुष्पादं नित्यम आहुर मनीषिणः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 35, + "shloka": 28, + "text": "पन्थानं वः परवक्ष्यामि शिवं कषेमकरं दविजाः\nनियतं बरह्म भावाय यातं पूर्वं मनीषिभिः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 35, + "shloka": 29, + "text": "गदतस तं ममाद्येह पन्थानं दुर्विदं परम\nनिबॊधत महाभागा निखिलेन परं परम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 35, + "shloka": 30, + "text": "बरह्म चारिकम एवाहुर आश्रमं परथमं पदम\nगार्हस्थ्यं तु दवितीयं सयाद वानप्रस्थम अतः परम\nततः परं तु विज्ञेयम अध्यात्मं परमं पदम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 35, + "shloka": 31, + "text": "जयॊतिर आकाशम आदित्यॊ वायुर इन्द्रः परजापतिः\nनॊपैति यावद अध्यात्मं तावद एतान न पश्यति\nतस्यॊपायं परवक्ष्यामि पुरस्तात तं निबॊधत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 35, + "shloka": 32, + "text": "फलमूलानिल भुजां मुनीनां वसतां वने\nवानप्रस्थं दविजातीनां तरयाणाम उपदिश्यते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 35, + "shloka": 33, + "text": "सर्वेषाम एव वर्णानां गार्हस्थ्यं तद विधीयते\nशरद्धा लक्षणम इत्य एवं धर्मं धीराः परचक्षते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 35, + "shloka": 34, + "text": "इत्य एते देव याना वः पन्थानः परिकीर्तिताः\nसद्भिर अध्यासिता धीरैः कर्मभिर धर्मसेतवः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 35, + "shloka": 35, + "text": "एतेषां पृथग अध्यास्ते यॊ धर्मं संशितव्रतः\nकालात पश्यति भूतानां सदैव परभवाप्ययौ" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 35, + "shloka": 36, + "text": "अतस तत्त्वानि वक्ष्यामि याथातथ्येन हेतुना\nविषयस्थानि सर्वाणिव वर्तमानानि भागशः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 35, + "shloka": 37, + "text": "महान आत्मा तथाव्यक्तम अहं कारस तथैव च\nइन्द्रियाणि दशैकं च महाभूतानि पञ्च च" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 35, + "shloka": 38, + "text": "विशेषाः पञ्च भूतानाम इत्य एषा वैदिकी शरुतिः\nचतुर्विंशतिर एषा वस तत्त्वानां संप्रकीर्तिता" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 35, + "shloka": 39, + "text": "तत्त्वानाम अथ यॊ वेद सर्वेषां परभवाप्ययौ\nस धीरः सर्वभूतेषु न मॊहम अधिगच्छति" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 35, + "shloka": 40, + "text": "तत्त्वानि यॊ वेदयते यथातथं; गुणांश च सर्वान अखिलाश च देवताः\nविधूतपाप्मा परविमुच्य बन्धनं; स सर्वलॊकान अमलान समश्नुते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 36, + "shloka": 1, + "text": "[बर]\nतद अव्यक्तम अनुद्रिक्तं सर्वव्यापि धरुवं सथिरम\nनवद्वारं पुरं विद्यात तरिगुणं पञ्च धातुकम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 36, + "shloka": 2, + "text": "एकादश परिक्षेपं मनॊ वयाकरणात्मकम\nबुद्धिस्वामिकम इत्य एतत परम एकादशं भवेत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 36, + "shloka": 3, + "text": "तरीणि सरॊतांसि यान्य अस्मिन्न आप्यायन्ते पुनः पुनः\nपरणाड्यस तिस्र एवैताः परवर्तन्ते गुणात्मिकाः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 36, + "shloka": 4, + "text": "तमॊ रजस तथा सत्त्वं गुणान एतान परचक्षते\nअन्यॊन्यमिथुनाः सर्वे तथान्यॊन्यानुजीविनः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 36, + "shloka": 5, + "text": "अन्यॊन्यापाश्रयाश चैव तथान्यॊन्यानुवर्तिनः\nअन्यॊन्यव्यतिषक्ताश च तरिगुणाः पञ्च धातवः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 36, + "shloka": 6, + "text": "तमसॊ मिथुनं सत्त्वं सत्त्वस्य मिथुनं रजः\nरजसश चापि सत्त्वं सयात सत्त्वस्य मिथुनं तमः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 36, + "shloka": 7, + "text": "नियम्यते तमॊ यत्र रजस तत्र परवर्तते\nनियम्यते रजॊ यत्र सत्त्वं तत्र परवर्तते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 36, + "shloka": 8, + "text": "नैशात्मकं तमॊ विद्यात तरिगुणं मॊहसंज्ञितम\nअधर्मलक्षणं चैव नियतं पापकर्मसु" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 36, + "shloka": 9, + "text": "परवृत्त्य आत्मकम एवाहू रजः पर्याय कारकम\nपरवृत्तं सर्वभूतेषु दृश्यतॊत्पत्तिलक्षणम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 36, + "shloka": 10, + "text": "परकाशं सर्वभूतेषु लाघवं शरद्दधानता\nसात्त्विकं रूपम एवं तु लाघवं साधु संमितम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 36, + "shloka": 11, + "text": "एतेषां गुणतत्त्वं हि वक्ष्यते हेत्वहेतुभिः\nसमास वयास युक्तानि तत्त्वतस तानि वित्तमे" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 36, + "shloka": 12, + "text": "संमॊहॊ ऽजञानम अत्यागः कर्मणाम अविनिर्णयः\nसवप्नः सतम्भॊ भयं लॊभः शॊकः सुकृतदूषणम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 36, + "shloka": 13, + "text": "अस्मृतिश चाविपा���श च नास्तिक्यं भिन्नवृत्तिता\nनिर्विशेषत्वम अन्धत्वं जघन्यगुणवृत्तिता" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 36, + "shloka": 14, + "text": "अकृते कृतमानित्वम अज्ञाने जञानमानिता\nअमैत्री विकृतॊ भावॊ अश्रद्धा मूढ भावना" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 36, + "shloka": 15, + "text": "अनार्जवम असंज्ञत्वं कर्म पापम अचेतना\nगुरुत्वं सन्नभावत्वम असितत्वम अवाग गतिः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 36, + "shloka": 16, + "text": "सर्व एते गुणा विप्रास तामसाः संप्रकीर्तिताः\nये चान्ये नियता भावा लॊके ऽसमिन मॊहसंज्ञिताः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 36, + "shloka": 17, + "text": "तत्र तत्र नियम्यन्ते सर्वे ते तामसा गुणाः\nपरिवाद कथा नित्यं देव बराह्मण वैदिकाः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 36, + "shloka": 18, + "text": "अत्यागश चाभिमानश च मॊहॊ मन्युस तथाक्षमा\nमत्सरश चैव भूतेषु तामसं वृत्तम इष्यते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 36, + "shloka": 19, + "text": "वृथारम्भाश च ये के चिद वृथा दानानि यानि च\nवृथा भक्षणम इत्य एतत तामसं वृत्तम इष्यते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 36, + "shloka": 20, + "text": "अतिवादॊ ऽतितिक्षा च मात्सर्यम अतिमानिता\nअश्रद्दधानता चैव तामसं वृत्तम इष्यते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 36, + "shloka": 21, + "text": "एवंविधास तु ये के चिल लॊके ऽसमिन पापकर्मिणः\nमनुष्या भिन्नमर्यादाः सर्वे ते तामसा जनाः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 36, + "shloka": 22, + "text": "तेषां यॊनिं परवक्ष्यामि नियतां पापकर्मणाम\nअवाङ्निरयभावाय तिर्यङ्निरयगामिनः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 36, + "shloka": 23, + "text": "सथावराणि च भूतानि पशवॊ वाहनानि च\nकरव्यादा दन्द शूकाश च कृमिकीट विहंगमाः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 36, + "shloka": 24, + "text": "अण्डजा जन्तवॊ ये च सर्वे चापि चतुष्पदाः\nउन्मत्ता बधिरा मूका ये चान्ये पापरॊगिणः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 36, + "shloka": 25, + "text": "मग्नास तमसि दुर्वृत्ताः सवकर्म कृतलक्षणाः\nअवाक्स्रॊतस इत्य एते मग्नास तमसि तामसाः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 36, + "shloka": 26, + "text": "तेषाम उत्कर्षम उद्रेकं वक्ष्याम्य अहम अतः परम\nयथा ते सुकृताँल लॊकाँल लभन्ते पुण्यकर्मिणः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 36, + "shloka": 27, + "text": "अन्यथा परतिपन्नास तु विवृद्धा ये च कर्मसु\nसवकर्मनिरतानां च बराह्मणानां शुभैषिणाम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 36, + "shloka": 28, + "text": "संस्कारेणॊर्ध्वम आयान्ति यतमानाः स लॊकताम\nसवर्गं गच्छन्ति देवानाम इत्य एषा वैदिकी शरुतिः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 36, + "shloka": 29, + "text": "अन्यथा परतिपन्नास तु विवृद्धाः सवेषु कर्मसु\nपुनर आवृत्ति धर्माणस ते भवन्तीह मानुषाः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 36, + "shloka": 30, + "text": "पापयॊनिं समापन्नाश चण्डाला मूक चूचुकाः\nवर्णान पर्यायशश चापि पराप्नुवन्त्य उत्तरॊत्तरम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 36, + "shloka": 31, + "text": "शूद्रयॊनिम अतिक्रम्य ये चान्ये तामसा गुणाः\nसरॊतॊ मध्ये समागम्य वर्तन्ते तामसे गुणे" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 36, + "shloka": 32, + "text": "अभिषङ्गस तु कामेषु महामॊह इति समृतः\nऋषयॊ मुनयॊ देवा मुह्यन्त्य अत्र सुखेप्सवः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 36, + "shloka": 33, + "text": "तमॊ मॊहॊ महामॊहस तामिस्रः करॊधसंज्ञितः\nमरणं तव अन्धतामिस्रं तामिस्रं करॊध उच्यते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 36, + "shloka": 34, + "text": "भावतॊ गुणतश चैव यॊनितश चैव तत्त्वतः\nसर्वम एतत तमॊ विप्राः कीर्तितं वॊ यथाविधि" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 36, + "shloka": 35, + "text": "कॊ नव एतद बुध्यते साधु कॊ नव एतत साधु पश्यति\nअतत्त्वे तत्त्वदर्शी यस तमसस तत्त्वलक्षणम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 36, + "shloka": 36, + "text": "तमॊ गुणा वॊ बहुधा परकीर्तिता; यथावद उक्तं च तमः परावरम\nनरॊ हि यॊ वेद गुणान इमान सदा; स तामसैः सर्वगुणैः परमुच्यते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 37, + "shloka": 1, + "text": "[बर]\nरजॊ ऽहं वः परवक्ष्यामि याथा तथ्येन सत्तमाः\nनिबॊधत महाभागा गुणवृत्तं च सर्वशः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 37, + "shloka": 2, + "text": "संघातॊ रूपम आयासः सुखदुःखे हिमातपौ\nऐश्वर्यं विग्रहः संधिर हेतुवादॊ ऽरतिः कषमा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 37, + "shloka": 3, + "text": "बलं शौर्यं मदॊ रॊषॊ वयायामकलहाव अपि\nईर्ष्येप्सा पैशुनं युद्धं ममत्वं परिपालनम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 37, + "shloka": 4, + "text": "वधबन्धपरिक्लेशाः करयॊ विक्रय एव च\nनिकृन्त छिन्धि भिन्धीति परमर्मावकर्तनम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 37, + "shloka": 5, + "text": "उग्रं दारुणम आक्रॊशः परवित्तानुशासनम\nलॊकचिन्ता विचिन्ता च मत्सरः परिभाषणम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 37, + "shloka": 6, + "text": "मृषावादॊ मृषा दानं विकल्पः परिभाषणम\nनिन्दास्तुतिः परशंसा च परतापः परितर्पणम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 37, + "shloka": 7, + "text": "परिचर्या च शुश्रूषा सेवा तृष्णा वयपाश्रयः\nवयूहॊ ऽनयः परमादश च परितापः परिग्रहः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 37, + "shloka": 8, + "text": "संस्कारा ये च लॊके ऽसमिन परवर्तन्ते पृथक पृथक\nनृषु नारीषु भूतेषु दरव्येषु शरणेषु च" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 37, + "shloka": 9, + "text": "संतापॊ ऽपरत्ययश चैव वरतानि नियमाश च ये\nपरदानम आशीर युक्तं च सततं मे भवत्व इति" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 37, + "shloka": 10, + "text": "सवधा कारॊ नमः कारः सवाहाकारॊ वषट करिया\nयाजनाध्यापने चॊभे तथैवाहुः परिग्रहम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 37, + "shloka": 11, + "text": "इदं मे सयाद इदं मे सयात सनेहॊ गुणसमुद्भवः\nअभिद्रॊहस तथा माया निकृतिर मान एव च" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 37, + "shloka": 12, + "text": "सतैन्यं हिंसा परीवादः परितापः परजागरः\nसतम्भॊ दम्भॊ ऽथ रागश च भक्तिः परीतिः परमॊदनम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 37, + "shloka": 13, + "text": "दयूतं च जनवादश च संबन्धाः सत्रीकृताश च ये\nनृत्तवादित्रगीतानि परसङ्गा ये च के चन\nसर्व एते गुणा विप्रा राजसाः संप्रकीर्तिताः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 37, + "shloka": 14, + "text": "भूतभव्य भविष्याणां भावानां भुवि भावनाः\nतरिवर्गनिरता नित्यं धर्मॊ ऽरथः काम इत्य अपि" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 37, + "shloka": 15, + "text": "कामवृत्ताः परमॊदन्ते सर्वकामसमृद्धिभिः\nअर्वाक सरॊतस इत्य एते तैजसा रजसावृताः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 37, + "shloka": 16, + "text": "अस्मिँल लॊके परमॊदन्ते जायमानाः पुनः पुनः\nपरेत्य भाविकम ईहन्त इह लौकिकम एव च\nददति परतिगृह्णन्ति जपन्त्य अथ च जुह्वति" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 37, + "shloka": 17, + "text": "रजॊगुणा वॊ बहुधानुकीर्तिता; यथावद उक्तं गुणवृत्तम एव च\nनरॊ हि यॊ वेद गुणान इमान सदा; स राजसैः सर्वगुणैर विमुच्यते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 38, + "shloka": 1, + "text": "[बर]\nअतः परं परवक्ष्यामि तृतीयं गुणम उत्तमम\nसर्वभूतहितं लॊके सतां धर्मम अनिन्दितम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 38, + "shloka": 2, + "text": "आनन्दः परीतिर उद्रेकः पराकाश्यं सुखम एव च\nअकार्पण्यम असंरम्भः संतॊषः शरद्दधानता" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 38, + "shloka": 3, + "text": "कषमा धृतिर अहिंसा च समता सत्यम आर्जवम\nअक्रॊधश चानसूया च शौचं दाक्ष्यं पराक्रमः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 38, + "shloka": 4, + "text": "मुधा जञानं मुधा वृत्तं मुधा सेवा मुधा शरमः\nएवं यॊ युक्तधर्मः सयात सॊ ऽमुत्रानन्त्यम अश्नुते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 38, + "shloka": 5, + "text": "निर्ममॊ निरहंकारॊ निराशीः सर्वतः समः\nअकाम हत इत्य एष सतां धर्मः सनातनः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 38, + "shloka": 6, + "text": "विश्रम्भॊ हरीस तितिक्षा च तयागः शौचम अतन्द्रिता\nआनृशंस्यम असंमॊहॊ दया भूतेष्व अपैशुनम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 38, + "shloka": 7, + "text": "हर्षस तुष्टिर विस्मयश च विनयः साधुवृत्तता\nशान्ति कर्म विशुद्धिश च शुभा बुद्धिर विमॊचनम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 38, + "shloka": 8, + "text": "उपेक्षा बरह्मचर्यं च परित्यागश च सर्वशः\nनिर्ममत्वम अनाशीस्त्वम अपरिक्रीत धर्मता" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 38, + "shloka": 9, + "text": "मुधा दानं मुधा यज्ञॊ मुधाधीतं मुधा वरतम\nमुधा परतिग्रहश चैव मुधा धर्मॊ मुधा तपः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 38, + "shloka": 10, + "text": "एवंवृत्तास तु ये के चिल लॊके ऽसमिन सत्त्वसंश्रयाः\nबराह्मणा बरह्मयॊनिस्थास ते धीराः साधु दर्शिनः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 38, + "shloka": 11, + "text": "हित्वा सर्वाणि पापानि निःशॊका हय अजरामराः\nदिवं पराप्य तु ते धीराः कुर्वते वै ततस ततः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 38, + "shloka": 12, + "text": "ईशित्वं च वशित्वं च लघुत्वं मनसश च ते\nविकुर्वते महात्मानॊ देवास तरिदिवगा इव" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 38, + "shloka": 13, + "text": "ऊर्ध्वस्रॊतस इत्य एते देवा वैकारिकाः समृताः\nविकुर्वते परकृत्या वै दिवं पराप्तास ततस ततः\nयद यद इच्छन्ति तत सर्वं भजन्ते विभजन्ति च" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 38, + "shloka": 14, + "text": "इत्य एतत सात्त्विकं वृत्तं कथितं वॊ दविजर्षभाः\nएतद विज्ञाय विधिवल लभते यद यद इच्छति" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 38, + "shloka": 15, + "text": "परकीर्तिताः सत्त्वगुणा विशेषतॊ; यथावद उक्तं गुणवृत्तम एव च\nनरस तु यॊ वेद गुणान इमान सदा; गुणान स भुङ्क्ते न गुणैः स भुज्यते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 39, + "shloka": 1, + "text": "[बर]\nनैव शक्या गुणा वक्तुं पृथक्त्वेनेह सर्वशः\nअविच्छिन्नानि दृश्यन्ते रजः सत्त्वं तमस तथा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 39, + "shloka": 2, + "text": "अन्यॊन्यम अनुषज्जन्ते अन्यॊन्यं चानुजीविनः\nअन्यॊन्यापाश्रयाः सर्वे तथान्यॊन्यानुवर्तिनः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 39, + "shloka": 3, + "text": "यावत सत्त्वं तमस तावद वर्तते नात्र संशयः\nयावत तमश च सत्त्वं च रजस तावद इहॊच्यते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 39, + "shloka": 4, + "text": "संहत्य कुर्वते यात्रां सहिताः संघचारिणः\nसंघातवृत्तयॊ हय एते वर्तन्ते हेत्वहेतुभिः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 39, + "shloka": 5, + "text": "उद्रेक वयतिरेकाणां तेषाम अन्यॊन्यवर्तिनाम\nवर्तते तद यथा नयूनं वयतिरिक्तं च सर्वशः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 39, + "shloka": 6, + "text": "वयतिरिक्तं तमॊ यत्र तिर्यग भावगतं भवेत\nअल्पं तत्र रजॊ जञेयं सत्त्वं चाल्पतरं ततः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 39, + "shloka": 7, + "text": "उद्रिक्तं च रजॊ यत्र मध्यस्रॊतॊ गतं भवेत\nअल्पं तत्र तमॊ जञेयं सत्त्वं चाल्पतरं ततः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 39, + "shloka": 8, + "text": "उद्रिक्तं च यदा सत्त्वम ऊर्ध्वस्रॊतॊ गतं भवेत\nअल्पं तत्र रजॊ जञेयं तमश चाल्पतरं ततः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 39, + "shloka": 9, + "text": "सत्त्वं वैकारिकं यॊनिर इन्द्रियाणां परकाशिका\nन हि सत्त्वात परॊ भावः कश चिद अन्यॊ विधीयते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 39, + "shloka": 10, + "text": "ऊर्ध्वं गच्छन्ति सत्त्वस्था मध्ये तिष्ठन्ति राजसाः\nजघन्यगुणसंयुक्ता यान्त्य अधस तामसा जनाः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 39, + "shloka": 11, + "text": "तमः शूद्रे रजः कषत्रे बराह्मणे सत्त्वम उत्तमम\nइत्य एवं तरिषु वर्णेषु विवर्तन्ते गुणास तरयः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 39, + "shloka": 12, + "text": "दूराद अपि हि दृश्यन्ते सहिताः संघचारिणः\nतमः सत्त्वं रजश चैव पृथक्त्वं नानुशुश्रुम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 39, + "shloka": 13, + "text": "दृष्ट्वा चादित्यम उद्यन्तं कुचॊराणां भयं भवेत\nअध्वगाः परितप्येरंस तृष्णार्ता दुःखभागिनः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 39, + "shloka": 14, + "text": "आदित्यः सत्त्वम उद्दिष्टं कुचॊरास तु यथा तमः\nपरितापॊ ऽधवगानां च राजसॊ गुण उच्यते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 39, + "shloka": 15, + "text": "पराकाश्यं सत्त्वम आदित्ये संतापॊ राजसॊ गुणः\nउपप्लवस तु विज्ञेयस तामसस तस्य पर्वसु" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 39, + "shloka": 16, + "text": "एवं जयॊतिःषु सर्वेषु विवर्तन्ते गुणास तरयः\nपर्यायेण च वर्तन्ते तत्र तत्र तथा तथा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 39, + "shloka": 17, + "text": "सथावरेषु च भूतेषु तिर्यग भावगतं तमः\nराजसास तु विवर्तन्ते सनेहभावस तु सात्त्विकः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 39, + "shloka": 18, + "text": "अहस तरिधा तु विज्ञेयं तरिधा रात्रिर विधीयते\nमासार्धम आस वर्षाणि ऋतवः संधयस तथा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 39, + "shloka": 19, + "text": "तरिधा दानानि दीयन्ते तरिधा यज्ञः परवर्तते\nतरिधा लॊकास तरिधा वेदास तरिधा विद्यास तरिधा गतिः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 39, + "shloka": 20, + "text": "भूतं भव्यं भविष्यच च धर्मॊ ऽरथः काम इत्य अपि\nपराणापानाव उदानश चाप्य एत एव तरयॊ गुणाः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 39, + "shloka": 21, + "text": "यत किं चिद इह वै लॊके सर्वम एष्व एव तन्त्रिषु\nतरयॊ गुणाः परवर्तन्ते अव्यक्ता नित्यम एव तु\nसत्त्वं रजस तमश चैव गुणसर्गः सनातनः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 39, + "shloka": 22, + "text": "तमॊ ऽवयक्तं शिवं नित्यम अजं यॊनिः सनातनः\nपरकृतिर विकारः परलयः परधानं परभवाप्ययौ" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 39, + "shloka": 23, + "text": "अनुद्रिक्तम अनूनं च हय अकम्पम अचलं धरुवम\nसद असच चैव तत सर्वम अव्यक्तं तरिगुणं समृतम\nजञेयानि नामधेयानि नरैर अध्यात्मचिन्तकैः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 39, + "shloka": 24, + "text": "अव्यक्तनामानि गुणांश च तत्त्वतॊ; यॊ वेद सर्वाणि गतीश च केवलाः\nविमुक्तदेहः परविभाग तत्त्ववित; स मुच्यते सर गुणैर निरामयः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 40, + "shloka": 1, + "text": "[बर]\nअव्यक्तात पूर्वम उत्पन्नॊ महान आत्मा महामतिः\nआदिर गुणानां सर्वेषां परथमः सर्ग उच्यते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 40, + "shloka": 2, + "text": "महान आत्मा मतिर विष्णुर विश्वः शम्भुश च वीर्यवान\nबुद्धिः परज्ञॊपलब्धिश च तथा खयातिर धृतिः समृतिः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 40, + "shloka": 3, + "text": "पर्याय वाचकैः शब्दैर महान आत्मा विभाव्यते\nतं जानन बराह्मणॊ विद्वान न परमॊहं निगच्छति" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 40, + "shloka": 4, + "text": "सर्वतः पाणिपादश च सर्वतॊ ऽकषिशिरॊमुखः\nसर्वतः शरुतिमाँल लॊके सर्वं वयाप्य स तिष्ठति" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 40, + "shloka": 5, + "text": "महाप्रभार्चिः पुरुषः सर्वस्य हृदि निश्रितः\nअणिमा लघिमा पराप्तिर ईशानॊ जयॊतिर अव्ययः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 40, + "shloka": 6, + "text": "तत्र बुद्धिमतां लॊकाः संन्यासनिरताश च ये\nधयानिनॊ नित्ययॊगाश च सत्यसंधा जितेन्द्रियाः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 40, + "shloka": 7, + "text": "जञानवन्तश च ये के चिद अलुब्धा जितमन्यवः\nपरसन्नमनसॊ धीरा निर्ममा निरहंकृताः\nविमुक्ताः सर्व एवैते महत्त्वम उपयान्ति वै" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 40, + "shloka": 8, + "text": "आत्मनॊ महतॊ वेद यः पुण्यां गतिम उत्तमाम\nस धीरः सर्वलॊकेषु न मॊहम अधिगच्छति\nविष्णुर एवादि सर्गेषु सवयम्भूर भवति परभुः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 40, + "shloka": 9, + "text": "एवं हि यॊ वेद गुहा शयं परभुं; नरः पुराणं पुरुषं विश्वरूपम\nहिरण्मयं बुद्धिमतां परां गतिं; स बुद्धिमान बुद्धिम अतीत्य तिष्ठति" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 41, + "shloka": 1, + "text": "[बर]\nय उत्पन्नॊ महान पूर्वम अहंकारः स उच्यते\nअहम इत्य एव संभूतॊ दवितीयः सर्ग उच्यते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 41, + "shloka": 2, + "text": "अहंकारश च भूतादिर वैकारिक इति समृतः\nतेजसश चेतना धातुः परजा सर्गः परजापतिः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 41, + "shloka": 3, + "text": "देवानां परभवॊ देवॊ मनसश च तरिलॊककृत\nअहम इत्य एव तत सर्वम अभिमन्ता स उच्यते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 41, + "shloka": 4, + "text": "अध्यात्मज्ञाननित्यानां मुनीनां भावितात्मनाम\nसवाध्यायक्रतुसिद्धानाम एष लॊकः सनातनः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 41, + "shloka": 5, + "text": "अहंकारेणाहरतॊ गुणान इमान; भूतादिर एवं सृजते स भूतकृत\nवैकारिकः सर्वम इदं विचेष्टते; सवतेजसा रज्ड्जयते जगत तथा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 42, + "shloka": 1, + "text": "[बर]\nअहंकारात परसूतानि महाभूतानि पञ्च वै\nपृथिवी वायुर आकाशम आपॊ जयॊतिश च पञ्चमम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 42, + "shloka": 2, + "text": "तेषु भूतानि मुह्यन्ते महाभूतेषु पञ्चसु\nशब्दस्पर्शन रूपेषु रसगन्धक्रियासु च" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 42, + "shloka": 3, + "text": "महाभूतविनाशान्ते परलये परत्युपस्थिते\nसर्वप्राणभृतां धीरा महद उत्पद्यते भयम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 42, + "shloka": 4, + "text": "यद्य अस्माज जायते भूतं तत्र तत परविलीयते\nलीयन्ते परतिलॊमानि जायन्ते चॊत्तरॊत्तरम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 42, + "shloka": 5, + "text": "ततः परलीने सर्वस्मिन भूते सथावरजङ्गमे\nसमृतिमन्तस तदा धीरा न लीयन्ते कदा चन" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 42, + "shloka": 6, + "text": "शब्दः सपर्शस तथारूपं रसॊ गन्धश च पञ्चमः\nकरिया कारणयुक्ताः सयुर अनित्या मॊहसंज्ञिताः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 42, + "shloka": 7, + "text": "लॊभप्रजन संयुक्ता निर्विशेषा हय अकिंचनाः\nमांसशॊणितसंघाता अन्यॊन्यस्यॊपजीविनः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 42, + "shloka": 8, + "text": "बहिर आत्मान इत्य एते दीनाः कृपण वृत्तयः\nपराणापानाव उदानश च समानॊ वयान एव च" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 42, + "shloka": 9, + "text": "अन्तरात्मेति चाप्य एते नियताः पञ्च वायवः\nवान मनॊ बुद्धिर इत्य एभिर सार्धम अष्टात्मकं जगत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 42, + "shloka": 10, + "text": "तवग घराणश्रॊत्रचक्षूंषि रसनं वाक च संयता\nविशुद्धं च मनॊ यस्य बुद्धिश चाव्यभिचारिणी" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 42, + "shloka": 11, + "text": "अष्टौ यस्याग्नयॊ हय एते न दहन्ते मनः सदा\nस तद बरह्म शुभं याति यस्माद भूयॊ न विद्यते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 42, + "shloka": 12, + "text": "एकादश च यान्य आहुर इन्द्रियाणि विशेषतः\nअहंकारप्रसूतानि तानि वक्ष्याम्य अहं दविजाः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 42, + "shloka": 13, + "text": "शरॊत्रं तवक चक्षुषी जिह्वा नासिका चैव पञ्चमी\nपादौ पायुर उपस्थं च हस्तौ वाग दशमी भवेत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 42, + "shloka": 14, + "text": "इन्द्रियग्राम इत्य एष मन एकादशं भवेत\nएतं गरामं जयेत पूर्वं ततॊ बरह्म परकाशते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 42, + "shloka": 15, + "text": "बुद्धीन्द्रियाणि पञ्चाहुः पञ्च कर्मेन्द्रियाणि च\nशरॊत्रादीन्य अपि पञ्चाहुर बुद्धियुक्तानि तत्त्वतः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 42, + "shloka": 16, + "text": "अविशेषाणि चान्यानि कर्म युक्तानि तानि तु\nउभयत्र मनॊ जञेयं बुद्धिर दवादशमी भवेत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 42, + "shloka": 17, + "text": "इत्य उक्तानीन्द्रियाणीमान्य एकादश मया करमात\nमन्यन्ते कृतम इत्य एव विदित्वैतानि पण्डिताः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 42, + "shloka": 18, + "text": "तरीणि सथानानि भूतानां चतुर्थं नॊपपद्यते\nसथलम आपस तथाकाशं जन्म चापि चतुर्विधम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 42, + "shloka": 19, + "text": "अण्डजॊद्भिज्ज संस्वेद जरायुजम अथापि च\nचतुर्धा जन्म इत्य एतद भूतग्रामस्य लक्ष्यते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 42, + "shloka": 20, + "text": "अचराण्य अपि भूतानि खेचराणि तथैव च\nअण्डजानि विजानीयात सर्वांश चैव सरीसृपान" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 42, + "shloka": 21, + "text": "संस्वेदाः कृमयः परॊक्ता जन्तवश च तथाविधाः\nजन्म दवितीयम इत्य एतज जघन्यतरम उच्यते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 42, + "shloka": 22, + "text": "भित्त्वा तु पृथिवीं यानि जायन्ते कालपर्ययात\nउद्भिज्जानीति तान्य आहुर भूतानि दविजसत्तमाः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 42, + "shloka": 23, + "text": "दविपाद बहुपादानि तिर्यग्गतिमतीनि च\nजरायुजानि भूतानि वित्ततान्य अपि सत्तमाः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 42, + "shloka": 24, + "text": "दविविधापीह विज्ञेया बरह्मयॊनिः सनातना\nतपः कर्म च यत पुण्यम इत्य एष विदुषां नयः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 42, + "shloka": 25, + "text": "दविविधं कर्म विज्ञेयम इज्या दानं च यन मखे\nजातस्याध्ययनं पुण्यम इति वृद्धानुशासनम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 42, + "shloka": 26, + "text": "एतद यॊ वेद विधिवत स मुखः सयाद दविजर्षभाः\nविमुक्तः सर्वपापेभ्य इति चैव निबॊधत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 42, + "shloka": 27, + "text": "आकाशं परथमं भूतं शरॊत्रम अध्यात्मम उच्यते\nअधिभूतं तथा शब्दॊ दिशस तत्राधिदैवतम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 42, + "shloka": 28, + "text": "दवितीयं मारुतॊ भूतं तवग अध्यात्मं च विश्रुतम\nसप्रष्टव्यम अधिभूतं च विद्युत तत्राधिदैवतम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 42, + "shloka": 29, + "text": "तृतीयं जयॊतिर इत्य आहुर चक्षुर अध्यात्मम उच्यते\nअधिभूतं ततॊ रूपं सूर्यस तत्��ाधिदैवतम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 42, + "shloka": 30, + "text": "चतुर्थम आपॊ विज्ञेयं जिह्वा चाध्यात्मम इष्यते\nअधिभूतं रसश चात्र सॊमस तत्राधिदैवतम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 42, + "shloka": 31, + "text": "पृथिवी पञ्चमं भूतं घराणश चाध्यात्मम इष्यते\nअधिभूतं तथा गन्धॊ वायुस तत्राधिदैवतम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 42, + "shloka": 32, + "text": "एष पञ्चसु भूतेषु चतुष्टय विधिः समृतः\nअतः परं परवक्ष्यामि सर्वं तरिविधम इन्द्रियम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 42, + "shloka": 33, + "text": "पादाव अध्यात्मम इत्य आहुर बराह्मणास तत्त्वदर्शिनः\nअधिभूतं तु गन्तव्यं विष्णुस तत्राधिदैवतम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 42, + "shloka": 34, + "text": "अवाग गतिर अपानश च पायुर अध्यात्मम इष्यते\nअधिभूतं विसर्वश च मित्रस तत्राधिदैवतम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 42, + "shloka": 35, + "text": "परजनः सर्वभूतानाम उपस्थॊ ऽधयात्मम उच्यते\nअधिभूतं तथा शुक्रं दैवतं च परजापतिः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 42, + "shloka": 36, + "text": "हस्ताव अध्यात्मम इत्य आहुर अध्यात्मविदुषॊ जनाः\nअधिभूतं तु कर्माणि शक्रस तत्राधिदैवतम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 42, + "shloka": 37, + "text": "वैश्वदेवी मनः पूर्वा वाग अध्यात्मम इहॊच्यते\nवक्तव्यम अधिभूतं च वह्निस तत्राधिदैवतम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 42, + "shloka": 38, + "text": "अध्यात्मं मन इत्य आहुः पञ्च भूतानुचारकम\nअधिभूतं च मन्यव्यं चन्द्रमाश चाधिदैवतम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 42, + "shloka": 39, + "text": "अध्यात्मं बुद्धिर इत्य आहुः षडिन्द्रिय विचारिणी\nअधिभूतं तु विज्ञेयं बरह्मा तत्राधिदैवतम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 42, + "shloka": 40, + "text": "यथावद अध्यात्मविधिर एष वः कीर्तितॊ मया\nजञानम अस्य हि धर्मज्ञाः पराप्तं बुद्धिमताम इह" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 42, + "shloka": 41, + "text": "इन्द्रियाणीन्द्रियार्थाश च महाभूतानि पञ्च च\nसर्वाण्य एतानि संधाय मनसा संप्रधारयेत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 42, + "shloka": 42, + "text": "कषीणे मनसि सर्वस्मिन न जन्म सुखम इष्यते\nजञानसंपन्न सत्त्वानां तत सुखं विदुषां मतम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 42, + "shloka": 43, + "text": "अतः परं परवक्ष्यामि सूक्ष्मभावकरीं शिवाम\nनिवृत्तिं सर्वभूतेषु मृदुना दारुणेन वा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 42, + "shloka": 44, + "text": "गुणागुणम अनासङ्गम एकचर्यम अनन्तरम\nएतद बराह्मणतॊ वृत्तम आहुर एकपदं सुखम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 42, + "shloka": 45, + "text": "विद्वान कूर्म इवाङ्गानि कामान संहृत्य स���्वशः\nविरजाः सर्वतॊ मुक्तॊ यॊ नरः स सुखी सदा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 42, + "shloka": 46, + "text": "कामान आत्मनि संयम्य कषीणतृष्णः समाहितः\nसर्वभूतसुहृन मैत्रॊ बरह्मभूयं स गच्छति" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 42, + "shloka": 47, + "text": "इन्द्रियाणां निरॊधेन सर्वेषां विषयैषिणाम\nमुनेर जनपद तयागाद अध्यात्माग्निः समिध्यते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 42, + "shloka": 48, + "text": "यथाग्निर इन्धनैर इद्धॊ महाज्यॊतिः परकाशते\nतथेन्द्रिय निरॊधेन महान आत्मा परकाशते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 42, + "shloka": 49, + "text": "यदा पश्यति भूतानि परसन्नात्मात्मनॊ हृदि\nसवयं यॊनिस तदा सूक्ष्मात सूक्ष्मम आप्नॊत्य अनुत्तमम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 42, + "shloka": 50, + "text": "अग्नी रूपं पयः सरॊतॊ वायुः सपर्शनम एव च\nमही पङ्कधरं घॊरम आकाशं शरवणं तथा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 42, + "shloka": 51, + "text": "रागशॊकसमाविष्टं पञ्च सरॊतः समावृतम\nपञ्च भूतसमायुक्तं नवद्वारं दविदैवतम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 42, + "shloka": 52, + "text": "रजस्वलम अथादृश्यं तरिगुणं च तरिधातुकम\nसंसर्गाभिरतं मूढं शरीरम इति धारणा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 42, + "shloka": 53, + "text": "दुश्चरं जीवलॊके ऽसमिन सत्त्वं परति समाश्रितम\nएतद एव हि लॊके ऽसमिन कालचक्रं परवर्तते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 42, + "shloka": 54, + "text": "एतन महार्णवं घॊरम अगाधं मॊहसंज्ञितम\nविसृजेत संक्षिपेच चैव भॊधयेत सामरं जगत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 42, + "shloka": 55, + "text": "कामक्रॊधौ भयं मॊहम अभिद्रॊहम अथानृतम\nइन्द्रियाणां निरॊधेन स तांस तयजति दुस्त्यजान" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 42, + "shloka": 56, + "text": "यस्यैते निर्जिता लॊके तरिगुणाः पञ्च धातवः\nवयॊम्नि तस्य परं सथानम अनन्तम अथ लक्ष्यते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 42, + "shloka": 57, + "text": "कामकूलाम अपारान्तां मनः सरॊतॊ भयावहाम\nनदीं दुर्ग हरदां तीर्णः कामक्रॊधाव उभौ जयेत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 42, + "shloka": 58, + "text": "स सर्वदॊषनिर्मुक्तस ततः पश्यति यत परम\nमनॊ मनसि संधाय पश्यत्य आत्मानम आत्मनि" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 42, + "shloka": 59, + "text": "सर्ववित सर्वभूतेषु वीक्षत्य आत्मानम आत्मनि\nएकधा बहुधा चैव विकुर्वाणस ततस ततः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 42, + "shloka": 60, + "text": "धरुवं पश्यति रूपाणि दीपाद दीपशतं यथा\nस वै विष्णुश च मित्रश च वरुणॊ ऽगनिः परजापतिः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 42, + "shloka": 61, + "text": "स हि धाता विधाता च स परभुः सर्वतॊ मुखः\nहृदयं सर्वभूतानां महान आत्मा परकाशते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 42, + "shloka": 62, + "text": "तं विप्र संघाश च सुरासुराश च; यक्षाः पिशाचाः पितरॊ वयांसि\nरक्षॊगणा भूतगणाश च सर्वे; महर्षयश चैव सदा सतुवन्ति" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 43, + "shloka": 1, + "text": "[बर]\nमनुष्याणां तु राजन्यः कषत्रियॊ मध्यमॊ गुणः\nकुञ्जरॊ वाहनानां च सिंहश चारण्यवासिनाम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 43, + "shloka": 2, + "text": "अविः पशूनां सर्वेषाम आखुश च बिलवासिनाम\nगवां गॊवृषभश चैव सत्रीणां पुरुष एव च" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 43, + "shloka": 3, + "text": "नयग्रॊधॊ जम्बुवेक्षश च पिप्पलः शाल्मलिस तथा\nशिंशपा मेषशृङ्गश च तथा कीचक वेणवः\nएते दरुमाणां राजानॊ लॊके ऽसमिन नात्र संशयः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 43, + "shloka": 4, + "text": "हिमवान पारियात्रश च सद्यॊ विन्ध्यस तरिकूटवान\nशवेतॊ नीलश च भासश च काष्ठवांश चैव पर्वतः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 43, + "shloka": 5, + "text": "शुभस्कन्धॊ महेन्द्रश च माल्यवान पर्वतस तथा\nएते पर्वतराजानॊ गणानां मरुतस तथा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 43, + "shloka": 6, + "text": "सूर्यॊ गरहाणाम अधिपॊ नक्षत्राणां च चन्द्रमाः\nयमः पितॄणाम अधिपः सरिताम अथ सागरः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 43, + "shloka": 7, + "text": "अम्भसां वरुणॊ राजा सत्त्वानां मित्र उच्यते\nअर्कॊ ऽधिपतिर उष्णानां जयॊतिषाम इन्दुर उच्यते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 43, + "shloka": 8, + "text": "अग्निर भूतपतिर नित्यं बराह्मणानां बृहस्पतिः\nओषधीनां पतिः सॊमॊ विष्णुर बलवतां वरः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 43, + "shloka": 9, + "text": "तवष्टाधिराजॊ रूपाणां पशूनाम ईश्वरः शिवः\nदक्षिणानां तथा यज्ञॊ वेदानाम ऋषयस तथा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 43, + "shloka": 10, + "text": "दिशाम उदीची विप्राणां सॊमॊ राजा परतापवान\nकुबेरः सर्वयक्षाणां देवतानां पुरंदरः\nएष भूतादिकः सर्गः परजानां च परजापतिः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 43, + "shloka": 11, + "text": "सर्वेषाम एव भूतानाम अहं बरह्ममयॊ महान\nभूतं परतरं मत्तॊ विष्णॊर वापि न विद्यते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 43, + "shloka": 12, + "text": "राजाधिराजः सर्वासां विष्णुर बरह्ममयॊ महान\nईश्वरं तं विजानीमः स विभुः स परजापतिः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 43, + "shloka": 13, + "text": "नरकिंनर यक्षाणां गन्धर्वॊरगरक्षसाम\nदेवदानव नागानां सर्वेषाम ईश्वरॊ हि सः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 43, + "shloka": 14, + "text": "भग देवानुयातानां सर्वासां वामलॊचना\nमाहेश्वरी महादेवी परॊच्यते पार्वती��ि या" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 43, + "shloka": 15, + "text": "उमां देवीं विजानीत नारीणाम उत्तमां शुभाम\nरतीनां वसुमत्यस तु सत्रीणाम अप्सरसस तथा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 43, + "shloka": 16, + "text": "धर्मकामाश च राजानॊ बराह्मणा धर्मलक्षणाः\nतस्माद राजा दविजातीनां परयतेतेह रक्षणे" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 43, + "shloka": 17, + "text": "रज्ञां हि विषये येषाम अवसीदन्ति साधवः\nहीनास ते सवगुणैः सर्वैः परेत्यावान मार्गगामिनः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 43, + "shloka": 18, + "text": "राज्ञां तु विषये येषां साधवः परिरक्षिताः\nते ऽसमिँल लॊके परमॊदन्ते परेत्य चानन्त्यम एव च\nपराप्नुवन्ति महात्मान इति वित्तद्विजर्षभाः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 43, + "shloka": 19, + "text": "अत ऊर्ध्वं परवक्ष्यामि नियतं धर्मलक्षणम\nअहिंसा लक्षणॊ धर्मॊ हिंसा चाधर्मलक्षणा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 43, + "shloka": 20, + "text": "परकाशलक्षणा देवा मनुष्याः कर्म लक्षणाः\nशब्दलक्षणम आकाशं वायुस तु सपर्शलक्षणः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 43, + "shloka": 21, + "text": "जयॊतिषां लक्षणं रूपम आपश च रसलक्षणाः\nधरणी सर्वभूतानां पृथिवी गन्धलक्षणा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 43, + "shloka": 22, + "text": "सवरव्यञ्जन संस्कारा भारती सत्यलक्षणा\nमनसॊ लक्षणं चिन्ता तथॊक्ता बुद्धिर अन्वयात" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 43, + "shloka": 23, + "text": "मनसा चिन्तयानॊ ऽरथान बुद्ध्या चैव वयवस्यति\nबुद्धिर हि वयवसायेन लक्ष्यते नात्र संशयः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 43, + "shloka": 24, + "text": "लक्षणं महतॊ धयानम अव्यक्तं साधु लक्षणम\nपरवृत्ति लक्षणॊ यॊगॊ जञानं संन्यासलक्षणम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 43, + "shloka": 25, + "text": "तस्माज जञानं पुरस्कृत्य संन्यसेद इह बुद्धिमान\nसंन्यासी जञानसंयुक्तः पराप्नॊति परमां गतिम\nअतीतॊ ऽदवंद्वम अभ्येति तमॊ मृत्युजरातिगम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 43, + "shloka": 26, + "text": "धर्मलक्षणसंयुक्तम उक्तं वॊ विधिवन मया\nगुणानां गरहणं सम्यग वक्ष्याम्य अहम अतः परम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 43, + "shloka": 27, + "text": "पार्थिवॊ यस तु गन्धॊ वै घराणेनेह स गृह्यते\nघराणस्थश च तथा वायुर गन्धज्ञाने विधीयते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 43, + "shloka": 28, + "text": "अपां धातुरसॊ नित्यं जिह्वया स तु गृह्यते\nजिह्वास्थश च तथा सॊमॊ रसज्ञाने विधीयते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 43, + "shloka": 29, + "text": "जयॊतिषश च गुणॊ रूपं चक्षुषा तच च गृह्यते\nचक्षुःस्थश च तथादित्यॊ रूपज्ञाने विधीयते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 43, + "shloka": 30, + "text": "वायव्यस तु तथा सपर्शस तवचा परज्ञायते च सः\nतवक्स्थश चैव तथा वायुः सपर्शज्ञाने विधीयते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 43, + "shloka": 31, + "text": "आकाशस्य गुणॊ घॊषः शरॊत्रेण स तु गृह्यते\nशरॊत्रस्थाश च दिशः सर्वाः शब्दज्ञाने परकीर्तिताः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 43, + "shloka": 32, + "text": "मनसस तु गुणश चिन्ता परज्ञया स तु गृह्यते\nहृदिस्थ चेतना धातुर मनॊ जञाने विधीयते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 43, + "shloka": 33, + "text": "बुद्धिर अध्यवसायेन धयानेन च महांस तथा\nनिश्चित्य गरहणं नित्यम अव्यक्तं नात्र संशयः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 43, + "shloka": 34, + "text": "अलिङ्ग गरहणॊ नित्यः कषेत्रज्ञॊ निर्गुणात्मकः\nतस्माद अलिङ्गः कषेत्रज्ञः केवलं जञानलक्षणः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 43, + "shloka": 35, + "text": "अव्यक्तं कषेत्रम उद्दिष्टं गुणानां परभवाप्ययम\nसदा पश्याम्य अहं लीनं विजानामि शृणॊमि च" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 43, + "shloka": 36, + "text": "पुरुषस तद विजानीते तस्मात कषेत्रज्ञ उच्यते\nगुणवृत्तं तथा कृत्स्नं कषेत्रज्ञः परिपश्यति" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 43, + "shloka": 37, + "text": "आदिमध्यावसानान्तं सृज्यमानम अचेतनम\nन गुणा विदुर आत्मानं सृज्यमानं पुनः पुनः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 43, + "shloka": 38, + "text": "न सत्यं वेद वै कश चित कषेत्रज्ञस तव एव विन्दति\nगुणानां गुणभूतानां यत परं परतॊ महत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 43, + "shloka": 39, + "text": "तस्माद गुणांश च तत्त्वं च परित्यज्येह तत्त्ववित\nकषीणदॊषॊ गुणान हित्वा कषेत्रज्ञं परविशत्य अथ" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 43, + "shloka": 40, + "text": "निर्द्वंद्वॊ निर्नमः कारॊ निः सवधा कार एव च\nअचलश चानिकेतश च कषेत्रज्ञः स परॊ विभुः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 44, + "shloka": 1, + "text": "[बर]\nयद आदिमध्यपर्यन्तं गरहणॊपायम एव च\nनाम लक्षणसंयुक्तं सर्वं वक्ष्यामि तत्त्वतः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 44, + "shloka": 2, + "text": "अहः पूर्वं ततॊ रात्रिर मासाः शुक्लादयः समृताः\nशरविष्ठादीनि ऋक्षाणि ऋतवः शिशिरादयः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 44, + "shloka": 3, + "text": "भूमिर आदिस तु गन्धानां रसानाम आप एव च\nरूपाणां जयॊतिर आदिस तु सपर्शादिर वायुर उच्यते\nशब्दस्यादिस तथाकाशम एष भूतकृतॊ गुणः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 44, + "shloka": 4, + "text": "अतः परं परवक्ष्यामि भूतानाम आदिम उत्तमम\nआदित्यॊ जयॊतिषाम आदिर अग्निर भूतादिर इष्यते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 44, + "shloka": 5, + "text": "सावित्री सर्वविद्यानां देवतानां परजापतिः\nओंकारः सर्ववेदानां वचसां पराण एव च\nयद यस्मिन नियतं लॊके सर्वं सावित्रम उच्यते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 44, + "shloka": 6, + "text": "गायत्री छन्दसाम आदिः पशूनाम अज उच्यते\nगावश चतुष्पदाम आदिर मनुष्याणां दविजातयः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 44, + "shloka": 7, + "text": "शयेनः पतत्रिणाम आदिर यज्ञानां हुतम उत्तमम\nपरिसर्पिणां तु सर्वेषां जयेष्ठः सर्पॊ दविजॊत्तमाः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 44, + "shloka": 8, + "text": "कृतम आदिर युगानां च सर्वेषां नात्र संशयः\nहिरण्यं सर्वरत्नानाम ओषधीनां यवास तथा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 44, + "shloka": 9, + "text": "सर्वेषां भक्ष्यभॊज्यानाम अन्नं परमम उच्यते\nदरवाणां चैव सर्वेषां पेयानाम आप उत्तमाः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 44, + "shloka": 10, + "text": "सथावराणां च भूतानां सर्वेषाम अविशेषतः\nबरह्म कषेत्रं सदा पुण्यं पलक्षः परथमजः समृतः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 44, + "shloka": 11, + "text": "अहं परजापतीनां च सर्वेषां नात्र संशयः\nमम विष्णुर अचिन्त्यात्मा सवयम्भूर इति स समृतः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 44, + "shloka": 12, + "text": "पर्वतानां महामेरुः सर्वेषाम अग्रजः समृतः\nदिशां च परदिशां चॊर्ध्वा दिग जाता परथमं तथा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 44, + "shloka": 13, + "text": "तथा तरिपथगा गङ्गा नदीनाम अग्रजा समृता\nतथा सरॊद पानानां सर्वेषां सागरॊ ऽगरजः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 44, + "shloka": 14, + "text": "देवदानव भूतानां पिशाचॊरगरक्षसाम\nनरकिंनर यक्षाणां सर्वेषाम ईश्वरः परभुः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 44, + "shloka": 15, + "text": "आदिर विश्वस्य जगतॊ विष्णुर बरह्ममयॊ महान\nभूतं परतरं तस्मात तरैलॊक्ये नेह विद्यते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 44, + "shloka": 16, + "text": "आश्रमाणां च गार्हस्थ्यं सर्वेषां नात्र संशयः\nलॊकानाम आदिर अव्यक्तं सर्वस्यान्तस तद एव च" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 44, + "shloka": 17, + "text": "अहान्य अस्तमयान्तानि उदयान्ता च शर्वरी\nसुखस्यान्तः सदा दुःखं दुःखस्यान्तः सदा सुखम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 44, + "shloka": 18, + "text": "सर्वे कषयान्ता निचयाः पतनान्ताः समुच्छ्रयाः\nसंयॊगा विप्रयॊगान्ता मरणान्तं हि जीवितम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 44, + "shloka": 19, + "text": "सर्वं कृतं विनाशान्तं जातस्य मरणं धरुवम\nअशाश्वतं हि लॊके ऽसमिन सर्वं सथावरजङ्गमम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 44, + "shloka": 20, + "text": "इष्टं दत्तं तपॊ ऽधीतं वरतानि नियमाश च ये\nसर्वम एतद विनाशान्तं जञानस्यान्तॊ न विद्यते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 44, + "shloka": 21, + "text": "तस्माज जञानेन शुद्धेन परसन्नात्मा समाहितः\nनिर्ममॊ निरहंकारॊ मुच्यते सर्वपाप्मभिः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 45, + "shloka": 1, + "text": "[बर]\nबुद्धिसारं मन सतम्भम इन्द्रियग्रामबन्धनम\nमहाभूतार विष्कम्भं निमेष परिवेष्टनम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 45, + "shloka": 2, + "text": "जरा शॊकसमाविष्टं वयाधिव्यसनसंचरम\nदेशकालविचारीदं शरमव्यायाम अनिस्वनम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 45, + "shloka": 3, + "text": "अहॊरात्र परिक्षेपं शीतॊष्णपरिमण्डलम\nसुखदुःखान्त संक्लेशं कषुत्पिपासावकीलनम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 45, + "shloka": 4, + "text": "छाया तप विलेखं च निमेषॊन्मेष विह्वलम\nघॊरमॊहजनाकीर्णं वर्तमानम अचेतनम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 45, + "shloka": 5, + "text": "मासार्ध मासगणितं विषमं लॊकसंचरम\nतमॊ निचयपङ्कं च रजॊ वेगप्रवर्तकम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 45, + "shloka": 6, + "text": "सत्त्वालंकार दीप्तं च गुणसंघात मण्डलम\nसवरविग्रह नाभीकं शॊकसंघात वर्तनम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 45, + "shloka": 7, + "text": "करिया कारणसंयुक्तं रागविस्तारम आयतम\nलॊभेप्सा परिसंख्यातं विविक्तज्ञानसंभवम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 45, + "shloka": 8, + "text": "भयमॊहपरीवारं भूतसंमॊह कारकम\nआनन्द परीतिधारं च कामक्रॊधपरिग्रहम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 45, + "shloka": 9, + "text": "महद आदि विशेषान्तम असक्तप्रभवाव्ययम\nमनॊजवनम अश्रान्तं कालचक्रं परवर्तते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 45, + "shloka": 10, + "text": "एतद दवंद्व समायुक्तं कालचक्रम अचेतनम\nविसृजेत संक्षिपेच चापि बॊधयेत सामरं जगत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 45, + "shloka": 11, + "text": "कालचक्रप्रवृत्तिं च निवृत्तिं चैव तत्त्वतः\nकालचक्रप्रवृत्तिं च निवृत्तिं चैव तत्त्वतः\nयस तु वेद नरॊ नित्यं न स भूतेषु मुह्यति" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 45, + "shloka": 12, + "text": "विमुक्तः सर्वसंक्लेशैः सर्वद्वंद्वातिगॊ मुनिः\nविमुक्तः सर्वपापेभ्यः पराप्नॊति परमां गतिम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 45, + "shloka": 13, + "text": "गृहस्थॊ बरह्म चारी च वानप्रस्थॊ ऽथ भिक्षुकः\nचत्वार आश्रमाः परॊक्ताः सर्वे गार्हस्थ्य मूलकाः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 45, + "shloka": 14, + "text": "यः कश चिद इह लॊके च हय आगमः संप्रकीर्तितः\nतस्यान्त गमनं शरेयः कीर्तिर एषा सनातनी" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 45, + "shloka": 15, + "text": "संस्कारैः संस्कृतः पूर्वं यथावच चरितव्रत��\nजातौ गुणविशिष्टायां समावर्तेत वेदवित" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 45, + "shloka": 16, + "text": "सवदारनिरतॊ दान्तः शिष्टाचारॊ जितेन्द्रियः\nपञ्चभिश च महायज्ञैः शरद्दधानॊ यजेत ह" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 45, + "shloka": 17, + "text": "देवतातिथिशिष्टाशी निरतॊ वेद कर्मसु\nइज्या परदानयुक्तश च यथाशक्ति यथाविधि" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 45, + "shloka": 18, + "text": "न पाणिपादचपलॊ न नेत्रचपलॊ मुनिः\nन च वाग अङ्गचपल इति शिष्टस्य गॊचरः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 45, + "shloka": 19, + "text": "नित्ययज्ञॊपवीती सयाच छुक्ल वासाः शुचिव्रताः\nनियतॊ दमदानाभ्यां सदा शिष्टैश च संविशेत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 45, + "shloka": 20, + "text": "जितशिश्नॊदरॊ मैत्रः शिष्टाचार समाहितः\nवैणवीं धारयेद यष्टिं सॊदकं च कमण्डलुम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 45, + "shloka": 21, + "text": "अधीत्याध्यापनं कुर्यात तथा यजन याजने\nदानं परतिग्रहं चैव षड्गुणां वृत्तिम आचरेत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 45, + "shloka": 22, + "text": "तरीणि कर्माणि यानीह बराह्मणानां तु जीविका\nयाजनाध्यापने चॊभे शुद्धाच चापि परतिग्रहः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 45, + "shloka": 23, + "text": "अवशेषाणि चान्यानि तरीणि कर्माणि यानि तु\nदानम अध्ययनं यज्ञॊ धर्मयुक्तानि तानि तु" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 45, + "shloka": 24, + "text": "तेष्व अप्रमादं कुर्वीत तरिषु कर्मसु धर्मवित\nदान्तॊ मैत्रः कषमा युक्तः सर्वभूतसमॊ मुनिः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 45, + "shloka": 25, + "text": "सर्वम एतद यथाशक्ति विप्रॊ निर्वर्तयञ शुचिः\nएवं युक्तॊ जयेत सवर्गं गृहस्थः संशितव्रतः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 46, + "shloka": 1, + "text": "[बर]\nएवम एतेन मार्गेण पूर्वॊक्तेन यथाविधि\nअधीतवान यथाशक्ति तथैव बरह्मचर्यवान" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 46, + "shloka": 2, + "text": "सवधर्मनिरतॊ विद्वान सर्वेन्द्रिययतॊ मुनिः\nगुरॊः परियहिते युक्तः सत्यधर्मपरः शुचिः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 46, + "shloka": 3, + "text": "गुरुणा समनुज्ञातॊ भुञ्जीतान्नम अकुत्सयन\nहविष्य भैक्ष्य भुक चापि सथानासन विहारवान" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 46, + "shloka": 4, + "text": "दविकालम अग्निं जुह्वानः शुचिर भूत्वा समाहितः\nधारयीत सदा दण्डं बैल्वं पालाशम एव वा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 46, + "shloka": 5, + "text": "कषौमं कार्पासिकं वापि मृगाजिनम अथापि वा\nसर्वं काषायरक्तं सयाद वासॊ वापि दविजस्य ह" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 46, + "shloka": 6, + "text": "मेखला च भवेन मौञ्जी जटी नित्यॊदकस तथा\nयज्ञॊ��वीती सवाध्यायी अलुप्त नियतव्रतः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 46, + "shloka": 7, + "text": "पूताभिश च तथैवाद्भिः सदा दैवततर्पणम\nभावेन नियतः कुर्वन बरह्म चारी परशस्यते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 46, + "shloka": 8, + "text": "एवं युक्तॊ जयेत सवर्गम ऊर्ध्वरेताः समाहितः\nन संसरति जातीषु परमं सथानम आश्रितः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 46, + "shloka": 9, + "text": "संस्कृतः सर्वसंस्कारैस तथैव बरह्मचर्यवान\nगरामान निष्क्रम्य चारण्यं मुनिः परव्रजितॊ वसेत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 46, + "shloka": 10, + "text": "चर्म वल्कलसंवीतः सवयं परातर उपस्पृशेत\nअरण्यगॊचरॊ नित्यं न गरामं परविशेत पुनः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 46, + "shloka": 11, + "text": "अर्चयन्न अतिथीन काले दद्याच चापि परतिश्रयम\nफलपत्रावरैर मूलैः शयामाकेन च वर्तयन" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 46, + "shloka": 12, + "text": "परवृत्तम उदकं वायुं सर्वं वानेयम आ तृणात\nपराश्नीयाद आनुपूर्व्येण यथा दीक्षम अतन्द्रितः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 46, + "shloka": 13, + "text": "आ मूलभल भिक्षाभिर अर्चेद अतिथिम आगतम\nयद भक्षः सयात ततॊ दद्याद भिक्षां नित्यम अतन्द्रितः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 46, + "shloka": 14, + "text": "देवतातिथिपूर्वं च सदा भुञ्जीत वाग्यतः\nअस्कन्दित मनाश चैव लघ्वाशी देवताश्रयः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 46, + "shloka": 15, + "text": "दान्तॊ मैत्रः कषमा युक्तः केशश्मश्रुच धारयन\nजुह्वन सवाध्यायशीलश च सत्यधर्मपरायणः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 46, + "shloka": 16, + "text": "तयक्तदेहः सदा दक्षॊ वननित्यः समाहितः\nएवं युक्तॊ जयेत सवर्गं वान परस्थॊ जितेन्द्रियः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 46, + "shloka": 17, + "text": "गृहस्थॊ बरह्मचारी च वानप्रस्थॊ ऽथ वा पुनः\nय इच्छेन मॊक्षम आस्थातुम उत्तमां वृत्तिम आश्रयेत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 46, + "shloka": 18, + "text": "अभयं सर्वभूतेभ्यॊ दत्त्वा नैष्कर्म्यम आचरेत\nसर्वभूतहितॊ मैत्रः सर्वेन्द्रिययतॊ मुनिः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 46, + "shloka": 19, + "text": "अयाचितम असंकॢप्तम उपपन्नं यदृच्छया\nजॊषयेत सदा भॊज्यं गरासम आगतम अस्पृहः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 46, + "shloka": 20, + "text": "यात्रा मात्रं च भुञ्जीत केवलं पराणयात्रिकम\nधर्मलब्धं तथाश्नीयान न कामम अनुवर्तयेत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 46, + "shloka": 21, + "text": "गरासाद आच्छादनाच चान्यन न गृह्णीयात कथं चन\nयावद आहारयेत तावत परतिगृह्णीत नान्यथा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 46, + "shloka": 22, + "text": "परेभ्यॊ न परतिग्राह्यं न च देयं कदा चन\nदैन्यभावाच च भूतानां संविभज्य सदा बुधः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 46, + "shloka": 23, + "text": "नाददीत परस्वानि न गृह्णीयाद अयाचितम\nन किं चिद विषयं भुक्त्वा सपृहयेत तस्य वै पुनः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 46, + "shloka": 24, + "text": "मृदम आपस तथाश्मानं पत्रपुष्पफलानि च\nअसंवृतानि गृह्णीयात परवृत्तानीह कार्यवान" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 46, + "shloka": 25, + "text": "न शिल्पजीविकां जीवेद दविर अन्नं नॊत कामयेत\nन दवेष्टा नॊपदेष्टा च भवेत निरुपस्कृतः\nशरद्धा पूतानि भुञ्जीत निमित्तानि विवर्जयेत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 46, + "shloka": 26, + "text": "मुधा वृत्तिर असक्तश च सर्वभूतैर असंविदम\nकृत्वा वह्निं चरेद भैक्ष्यं विधूमे भुक्तवज जने" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 46, + "shloka": 27, + "text": "वृत्ते शरावसंपाते भैक्ष्यं लिप्सेत मॊक्षवित\nलाभे न च परहृष्येत नालाभे विमना भवेत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 46, + "shloka": 28, + "text": "मात्राशी कालम आकाङ्क्षंश चरेद भैक्ष्यं समाहितः\nलाभं साधारणं नेच्छेन न भुञ्जीताभिपूजितः\nअभिपूजित लाभाद धि विजुगुप्सेत भिक्षुकः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 46, + "shloka": 29, + "text": "शुक्तान्य अम्लानि तिक्तानि कषाय कटुकानि च\nनास्वादयीत भुञ्जानॊ रसांश च मधुरांस तथा\nयात्रा मात्रं च भुञ्जीत केवलं पराणयात्रिकम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 46, + "shloka": 30, + "text": "असंरॊधेन भूतानां वृत्तिं लिप्सेत मॊक्षवित\nन चान्यम अनुभिक्षेत भिक्षमाणः कथं चन" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 46, + "shloka": 31, + "text": "न संनिकाशयेद धर्मं विविक्ते विरजाश चरेत\nशून्यागारम अरण्यं वा वृक्षमूलं नदीं तथा\nपरतिश्रयार्थं सेवेत पार्वतीं वा पुनर गुहाम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 46, + "shloka": 32, + "text": "गरामैक रात्रिकॊ गरीष्मे वर्षास्व एकत्र वा वसेत\nअध्वा सूर्येण निर्दिष्टः कीटवच च चरेन महीम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 46, + "shloka": 33, + "text": "दयार्थं चैव भूतानां समीक्ष्य पृथिवीं चरेत\nसंचयांश च न कुर्वीत सनेहवासं च वर्जयेत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 46, + "shloka": 34, + "text": "पूतेन चाम्भसा नित्यं कार्यं कुर्वीत मॊक्षवित\nउपस्पृशेद उद्धृताभिर अद्भिश च पुरुषः सदा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 46, + "shloka": 35, + "text": "अहिंसा बरह्मचर्यं च सत्यम आर्जवम एव च\nअक्रॊधश चानसूया च दमॊ नित्यम अपैशुनम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 46, + "shloka": 36, + "text": "अष्टास्व एतेषु युक्तः सयाद वरतेषु नियतेन्द्रियः\nअपापम अशठं वृत���तम अजिह्मं नित्यम आचरेत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 46, + "shloka": 37, + "text": "आशीर युक्तानि कर्माणि हिंसा युक्तानि यानि च\nलॊकसंग्रह धर्मं च नैव कुर्यान न कारयेत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 46, + "shloka": 38, + "text": "सर्वभावान अतिक्रम्य लघु मात्रः परिव्रजेत\nसमः सर्वेषु भूतेषु सथावरेषु चरेषु च" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 46, + "shloka": 39, + "text": "परं नॊद्वेजयेत कं चिन न च कस्य चिद उद्विजेत\nविश्वास्यः सर्वभूतानाम अग्र्यॊ मॊक्षविद उच्यते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 46, + "shloka": 40, + "text": "अनागतं च न धयायेन नातीतम अनुचिन्तयेत\nवर्तमानम उपेक्षेत कालाकाङ्क्षी समाहितः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 46, + "shloka": 41, + "text": "न चक्षुषा न मनसा न वाचा दूषयेत कव चित\nन परत्यक्षं परॊक्षं वा किं चिद दुष्टं समाचरेत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 46, + "shloka": 42, + "text": "इन्द्रियाण्य उपसंहृत्य कूर्मॊ ऽङगानीव सर्वशः\nकषीणेन्द्रिय मनॊ बुद्धिर निरीक्षेत निरिन्द्रियः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 46, + "shloka": 43, + "text": "निर्द्वंद्वॊ निर्नमस्कारॊ निःस्वाहा कार एव च\nनिर्ममॊ निरहंकारॊ निर्यॊगक्षेम एव च" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 46, + "shloka": 44, + "text": "निराशीः सर्वभूतेषु निरासङ्गॊ निराश्रयः\nसर्वज्ञः सर्वतॊ मुक्तॊ मुच्यते नात्र संशयः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 46, + "shloka": 45, + "text": "अपाणि पादपृष्ठं तम अशिरस्कम अनूदरम\nपरहीण गुणकर्माणं केवलं विमलं सथिरम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 46, + "shloka": 46, + "text": "अगन्ध रसम अस्पर्शम अरूपाशब्दम एव च\nअत्वग अस्थ्य अथ वामज्जम अमांसम अपि चैव ह" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 46, + "shloka": 47, + "text": "निश्चिन्तम अव्ययं नित्यं हृदिस्थम अपि नित्यदा\nसर्वभूतस्थम आत्मानं ये पश्यन्ति न ते मृताः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 46, + "shloka": 48, + "text": "न तत्र करमते बुद्धिर नेन्द्रियाणि न देवताः\nवेदा यज्ञाश च लॊकाश च न तपॊ न पराक्रमः\nयत्र जञानवतां पराप्तिर अलिङ्ग गरहणा समृता" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 46, + "shloka": 49, + "text": "तस्माद अलिङ्गॊ धर्मज्ञॊ धर्मव्रतम अनुव्रतः\nगूढधर्माश्रितॊ विद्वान अज्ञातचरितं चरेत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 46, + "shloka": 50, + "text": "अमूढॊ मूढ रूपेण चरेद धर्मम अदूषयन\nयथैनम अवमन्येरन परे सततम एव हि" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 46, + "shloka": 51, + "text": "तथा वृत्तश चरेद धर्मं सतां वर्त्माविदूषयन\nयॊ हय एवंवृत्तसंपन्नः स मुनिः शरेष्ठ उच्यते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 46, + "shloka": 52, + "text": "इन्द्रियाणीन्द्रियार्थांश च महाभूतानि पञ्च च\nमनॊ बुद्धिर अथात्मानम अव्यक्तं पुरुषं तथा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 46, + "shloka": 53, + "text": "सर्वम एतत परसंख्याय सम्यक संत्यज्य निर्मलः\nततः सवर्गम अवाप्नॊति विमुक्क्तः सर्वबन्धनैः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 46, + "shloka": 54, + "text": "एतद एवान्त वेलायां परिसंख्याय तत्त्ववित\nधयायेद एकान्तम आस्थाय मुच्यते ऽथ निराश्रयः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 46, + "shloka": 55, + "text": "निर्मुक्तः सर्वसङ्गेभ्यॊ वायुर आकाशगॊ यथा\nकषीणकॊशॊ निरातङ्कः पराप्नॊति परमं पदम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 47, + "shloka": 1, + "text": "[बर]\nसंन्यासं तप इत्य आहुर वृद्धा निश्चित दर्शिनः\nबराह्मणा बरह्मयॊनिस्था जञानं बरह्म परं विदुः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 47, + "shloka": 2, + "text": "अविदूरात परं बरह्म वेद विद्या वयपाश्रयम\nनिर्द्वंद्वं निर्गुणं नित्यम अचिन्त्यं गुह्यम उत्तमम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 47, + "shloka": 3, + "text": "जञानेन तपसा चैव धीराः पश्यन्ति तत पदम\nनिर्णिक्त तमसः पूता वयुत्क्रान्त रजसॊ ऽमलाः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 47, + "shloka": 4, + "text": "तपसा कषेमम अध्वानं गच्छन्ति परमैषिणः\nसंन्यासनिरता नित्यं ये बरह्म विदुषॊ जनाः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 47, + "shloka": 5, + "text": "तपः परदीप इत्य आहुर आचारॊ धर्मसाधकः\nजञानं तव एव परं विद्म संन्यासस तप उत्तमम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 47, + "shloka": 6, + "text": "यस तु वेद निराबाधं जञानं तत्त्वविनिश्चयात\nसर्वभूतस्थम आत्मानं स सर्वगतिर इष्यते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 47, + "shloka": 7, + "text": "यॊ विद्वान सह वासं च विवासं चैव पश्यति\nतथैवैकत्व नानात्वे स दुःखात परिमुच्यते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 47, + "shloka": 8, + "text": "यॊ न कामयते किं चिन न किं चिद अवमन्यते\nइह लॊकस्थ एवैष बरह्मभूयाय कल्पते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 47, + "shloka": 9, + "text": "परधानगुणतत्त्वज्ञः सर्वभूतविधानवित\nनिर्ममॊ निरहंकारॊ मुच्यते नात्र संशयः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 47, + "shloka": 10, + "text": "निर्द्वंद्वॊ निर्नमः कारॊ निः सवधा कार एव च\nनिर्गुणं नित्यम अद्वंद्वं परशमेनैव गच्छति" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 47, + "shloka": 11, + "text": "हित्वा गुणमयं सर्वं कर्म जन्तुः शुभाशुभम\nउभे सत्यानृते हित्वा मुच्यते नात्र संशयः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 47, + "shloka": 12, + "text": "अव्यक्तबीजप्रभवॊ बुद्धिस्कन्धमयॊ महान\nमहाहंकार विटप इन्द्रियान्तर कॊटरः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 47, + "shloka": 13, + "text": "महाभूतविशाखश च विशेषप्रतिशाखवान\nसदा पर्णः सपा पुष्पः शुभाशुभफलॊदयः\nआजीवः सर्वभूतानां बरह्म वृक्षः सनातनः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 47, + "shloka": 14, + "text": "एतच छित्त्वा च भित्त्वा च जञानेन परमासिना\nहित्वा चामरताम्प्राप्य जह्याद वै मृत्युजन्मनी\nनिर्ममॊ निरहंकारॊ मुच्यते नात्र संशयः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 47, + "shloka": 15, + "text": "दवाव एतौ पक्षिणौ नित्यौ सखायौ चाप्य अचेतनौ\nएताभ्यां तु परॊ यस्य चेतनावान इति समृतः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 47, + "shloka": 16, + "text": "अचेतनः सत्त्वसंघात युक्तः; सत्त्वात परं चेतयते ऽनतरात्मा\nस कषेत्रज्ञः सत्त्वसंघात बुद्धिर; गुणातिगॊ मुच्यते मृत्युपाशात" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 48, + "shloka": 1, + "text": "[बर]\nके चिद बरह्ममयं वृक्षं के चिद बरह्ममयं महत\nके चित पुरुषम अव्यक्तं के चित परम अनामयम\nमन्यन्ते सर्वम अप्य एतद अव्यक्तप्रभवाव्ययम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 48, + "shloka": 2, + "text": "उच्च्वास मात्रम अपि चेद यॊ ऽनतकाले समॊ भवेत\nआत्मानम उपसंगम्य सॊ ऽमृतत्वाय कल्पते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 48, + "shloka": 3, + "text": "निमेष मात्रम अपि चेत संयम्यात्मानम आत्मनि\nगच्छत्य आत्मप्रसादेन विदुषां पराप्तिम अव्ययाम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 48, + "shloka": 4, + "text": "पराणायामैर अथ पराणान संयम्य स पुनः पुनः\nदश दवादशभिर वापि चतुर्विंशात परं ततः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 48, + "shloka": 5, + "text": "एवं पूर्वं परसन्नात्मा लभते यद यद इच्छति\nअव्यक्तात सत्त्वम उद्रिक्तम अमृतत्वाय कल्पते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 48, + "shloka": 6, + "text": "सत्त्वात परतरं नान्यत परशंसन्तीह तद्विदः\nअनुमानाद विजानीमः पुरुषं सत्त्वसंश्रयम\nन शक्यम अन्यथा गन्तुं पुरुषं तम अथॊ दविजाः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 48, + "shloka": 7, + "text": "कषमा धृतिर अहिंसा च समता सत्यम आर्जवम\nजञानं तयागॊ ऽथ संन्यासः सात्त्विकं वृत्तम इष्यते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 48, + "shloka": 8, + "text": "एतेनैवानुमानेन मन्यन्ते ऽथ मनीषिणः\nसत्त्वं च पुरुषश चैकस तत्र नास्ति विचारणा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 48, + "shloka": 9, + "text": "आहुर एके च विद्वांसॊ ये जञाने सुप्रतिष्ठिताः\nकषेत्रज्ञसत्त्वयॊर ऐक्यम इत्य एतन नॊपपद्यते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 48, + "shloka": 10, + "text": "पृथग भूतस ततॊ नित्यम इत्य एतद अविचारितम\nपृथग्भावश च विज्ञेयः सहजश चापि तत्त्वतः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 48, + "shloka": 11, + "text": "तथैवैकत्व नानात्वम इष्यते विदुषां नयः\nमशकॊदुम्बरे तव ऐक्यं पृथक्त्वम अपि दृश्यते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 48, + "shloka": 12, + "text": "मत्स्यॊ यथान्यः सयाद अप्सु संप्रयॊगस तथानयॊः\nसंबन्धस तॊयबिन्दूनां पर्णे कॊक नदस्य च" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 48, + "shloka": 13, + "text": "[गुरु]\nइत्य उक्तवन्तं ते विप्रास तदा लॊकपितामहम\nपुनः संशयम आपन्नाः पप्रच्छुर दविजसत्तमाः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 48, + "shloka": 14, + "text": "[रसयह]\nकिंश चिद एवेह धर्माणाम अनुष्ठेयतमं समृतम\nवयाहताम इव पश्यामॊ धर्मस्य विविधां गतिम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 48, + "shloka": 15, + "text": "ऊर्ध्वं देहाद वदन्त्य एके नैतद अस्तीति चापरे\nके चित संशयितं सर्वं निःसंशयम अथापरे" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 48, + "shloka": 16, + "text": "अनित्यं नित्यम इत्य एके नास्त्य अस्त्य इत्य अपि चापरे\nएकरूपं दविधेत्य एके वयामिश्रम इति चापरे\nएकम एके पृथक चान्ये बहुत्वम इति चापरे" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 48, + "shloka": 17, + "text": "मन्यन्ते बराह्मणा एवं पराज्ञास तत्त्वार्थ दर्शिनः\nजटाजिनधराश चान्ये मुण्डाः के चिद असंवृताः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 48, + "shloka": 18, + "text": "अस्नानं के चिद इच्छन्ति सनानम इत्य अपि चापरे\nआहारं के चिद इच्छन्ति के चिच चानशने रताः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 48, + "shloka": 19, + "text": "कर्म के चित परशंसन्ति परशान्तम अपि चापरे\nदेशकालाव उभौ के चिन नैतद अस्तीति चापरे\nके चिन मॊक्षं परशंसन्ति के चिद भॊगान पृथग्विधान" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 48, + "shloka": 20, + "text": "धनानि के चिद इच्छन्ति निर्धनत्वं तथापरे\nउपास्य साधनं तव एके नैतद अस्तीति चापरे" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 48, + "shloka": 21, + "text": "अहिंसा निरताश चान्ये केचिद धिंसा परायणाः\nपुण्येन यशसेत्य एके नैतद अस्तीति चापरे" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 48, + "shloka": 22, + "text": "सद्भावनिरताश चान्ये के चित संशयिते सथिताः\nदुःखाद अन्ये सुखाद अन्ये धयानम इत्य अपरे सथिताः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 48, + "shloka": 23, + "text": "यज्ञम इत्य अपरे धीराः परदानम इति चापरे\nसर्वम एके परशंसन्ति न सर्वम इति चापरे" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 48, + "shloka": 24, + "text": "तपस तव अन्ये परशंसन्ति सवाध्यायम अपरे जनाः\nजञानं संन्यासम इत्य एके सवभावं भूतचिन्तकाः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 48, + "shloka": 25, + "text": "एवं वयुत्थापिते धर्मे बहुधा विप्रधावति\nनिश्चयं नाधिगच्छामः संमूढाः सुरसत्तम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 48, + "shloka": 26, + "text": "इदं शरेय इदं शरेय इत्य एवं परस्थितॊ जनः\nयॊ हि यस्मिन रतॊ धर्मे स तं पूजयते सदा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 48, + "shloka": 27, + "text": "तत्र नॊ विहता परज्ञा मनश च बहुलीकृतम\nएतद आख्यातुम इच्छामः शरेयः किम इति सत्तम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 48, + "shloka": 28, + "text": "अतः परं च यद गुह्यं तद भवान वक्तुम अर्हति\nसत्त्वक्षत्रज्ञयॊश चैव संबन्धः केन हेतुना" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 48, + "shloka": 29, + "text": "एवम उक्तः स तैर विप्रैर भगवाँल लॊकभावनः\nतेभ्यः शशंस धर्मात्मा याथा तथ्येन बुद्धिमान" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 49, + "shloka": 1, + "text": "[बर]\nहन्त वः संप्रवक्ष्यामि यन मां पृच्छथ सत्तमाः\nसमस्तम इह तच छरुत्वा सम्यग एवावधार्यताम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 49, + "shloka": 2, + "text": "अहिंसा सर्वभूतानाम एतत कृत्यतमं मतम\nएतत पदम अनुद्विग्नं वरिष्ठं धर्मलक्षणम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 49, + "shloka": 3, + "text": "जञानं निःश्रेय इत्य आहुर वृद्धा निश्चयदर्शिनः\nतस्माज जञानेन शुद्धेन मुच्यते सर्वपातकैः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 49, + "shloka": 4, + "text": "हिंसा पराश च ये लॊके ये च नास्तिक वृत्तयः\nलॊभमॊहसमायुक्तास ते वै निरयगामिनः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 49, + "shloka": 5, + "text": "आशीर युक्तानि कर्माणि कुर्वते य तव अतन्द्रिताः\nते ऽसमिँल लॊके परमॊदन्ते जायमानाः पुनः पुनः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 49, + "shloka": 6, + "text": "कुर्वते ये तु कर्माणि शरद्दधाना विपश्चितः\nअनाशीर यॊगसंयुक्तास ते धीराः साधु दर्शिनः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 49, + "shloka": 7, + "text": "अतः परं परवक्ष्यामि सत्त्वक्षेत्रज्ञयॊर यथा\nसंयॊगॊ विप्रयॊगश च तन निबॊधत सत्तमाः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 49, + "shloka": 8, + "text": "विषयॊ विषयित्वं च संबन्धॊ ऽयम इहॊच्यते\nविषयी पुरुषॊ नित्यं सत्त्वं च विषयः समृतः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 49, + "shloka": 9, + "text": "वयाख्यातं पूर्वकल्पेन मशकॊदुम्बरं यथा\nभुज्यमानं न जानीते नित्यं सत्त्वम अचेतनम\nयस तव एव तु विजानीते यॊ भुङ्क्ते यश च भुज्यते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 49, + "shloka": 10, + "text": "अनित्यं दवंद्व संयुक्तं सत्त्वम आहुर गुणात्मकम\nनिर्द्वंद्वॊ निष्कलॊ नित्यः कषेत्रज्ञॊ निर्गुणात्मकः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 49, + "shloka": 11, + "text": "समः संज्ञा गतस तव एवं यदा सर्वत्र दृश्यते\nउपभुङ्क्ते सदा सत्त्वम आपः पुष्करपर्णवत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 49, + "shloka": 12, + "text": "सर्वैर अपि गुणैर विद्वान वयतिषक्तॊ न लिप्यते\nजलबिन्दुर यथा लॊलः पद्मिनी पत्रसंस्थितः\nएवम एवाप्य असंसक्तः पुरुषः सयान न संशयः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 49, + "shloka": 13, + "text": "दरव्यमात्रम अभूत सत्त्वं पुरुषस्येति निश्चयः\nयथा दरव्यं च कर्ता च संयॊगॊ ऽपय अनयॊस तथा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 49, + "shloka": 14, + "text": "यथा परदीपम आदाय कश चित तमसि गच्छति\nतथा सत्त्वप्रदीपेन गच्छन्ति परमैषिणः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 49, + "shloka": 15, + "text": "यावद दरव्यगुणस तावत परदीपः संप्रकाशते\nकषीणद्रव्यगुणं जयॊतिर अन्तर्धानाय गच्छति" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 49, + "shloka": 16, + "text": "वयक्तः सत्त्वगुणस तव एवं पुरुषॊ ऽवयक्त इष्यते\nएतद विप्रा विजानीत हन्त भूयॊ बरवीमि वः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 49, + "shloka": 17, + "text": "सहस्रेणापि दुर्मेधा न वृद्धिम अधिगच्छति\nचतुर्थेनाप्य अथांशेन वृद्धिमान सुखम एधते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 49, + "shloka": 18, + "text": "एवं धर्मस्य विज्ञेयं संसाधनम उपायतः\nउपायज्ञॊ हि मेधावी सुखम अत्यन्तम अश्नुते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 49, + "shloka": 19, + "text": "यथाध्वानम अपाथेयः परपन्नॊ मानवः कव चित\nकलेशेन याति महता विनश्यत्य अन्तरापि वा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 49, + "shloka": 20, + "text": "तथा कर्मसु विज्ञेयं फलं भवति वा न वा\nपुरुषस्यात्म निःश्रेयः शुभाशुभनिदर्शनम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 49, + "shloka": 21, + "text": "यथा च दीर्घम अध्वानं पद्भ्याम एव परपद्यते\nअदृष्टपूर्वं सहसा तत्त्वदर्शनवर्जितः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 49, + "shloka": 22, + "text": "तम एव च यथाध्वानं रथेनेहाशु गामिना\nयायाद अश्वप्रयुक्तेन तथा बुद्धिमतां गतिः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 49, + "shloka": 23, + "text": "उच्चं पर्वतम आरुह्य नान्ववेक्षेत भूगतम\nरथेन रथिनं पश्येत कलिश्यमानम अचेतनम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 49, + "shloka": 24, + "text": "यावद रथपथस तावद रथेन स तु गच्छति\nकषीणे रथपथे पराज्ञॊ रथम उत्सृज्य गच्छति" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 49, + "shloka": 25, + "text": "एवं गच्छति मेधावी तत्त्वयॊगविधानवित\nसमाज्ञाय महाबुद्धिर उत्तराद उत्तरॊत्तरम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 49, + "shloka": 26, + "text": "यथा महार्णवं घॊरम अप्लवः संप्रगाहते\nबाहुभ्याम एव संमॊहाद वधं चर्च्छत्य असंशयम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 49, + "shloka": 27, + "text": "नावा चापि यथा पराज्ञॊ विभागज्ञस तरित्रया\nअक्लान्तः सलिलं गाहेत कषिप्रं संतरति धरुवम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 49, + "shloka": 28, + "text": "तीर्णॊ गच्छेत परं पारं नावम उत्सृज्य निर्ममः\nवयाख्यातं पूर्वकल्पेन यथा रथि पदातिनौ" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 49, + "shloka": 29, + "text": "सनेहात संमॊहम आपन्नॊ नावि दाशॊ यथातथा\nममत्वेनाभिभूतः स तत्रैव परिवर्तते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 49, + "shloka": 30, + "text": "नावं न शक्यम आरुह्य सथले विपरिवर्तितुम\nतथैव रथम आरुह्य नाप्सु चर्या विधीयते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 49, + "shloka": 31, + "text": "एवं कर्मकृतं चित्रं विषयस्थं पृथक पृथक\nयथा कर्मकृतं लॊके तथा तद उपपद्यते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 49, + "shloka": 32, + "text": "यन नैव गन्धिनॊ रस्यं न रूपस्पर्श शब्दवत\nमन्यन्ते मुनयॊ बुद्ध्या तत परधानं परचक्षते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 49, + "shloka": 33, + "text": "तत्र परधानम अव्यक्तम अव्यक्तस्य गुणॊ महान\nमहतः परधानभूतस्य गुणॊ ऽहंकार एव च" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 49, + "shloka": 34, + "text": "अहंकारप्रधानस्य महाभूतकृतॊ गुणः\nपृथक्त्वेन हि भूतानां विषया वै गुणाः समृताः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 49, + "shloka": 35, + "text": "बीजधर्मं यथाव्यक्तं तथैव परसवात्मकम\nबीजधर्मा महान आत्मा परसवश चेति नः शरुतम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 49, + "shloka": 36, + "text": "बीजधर्मा तव अहंकारः परसवश च पुनः पुनः\nबीजप्रसव धर्माणि महाभूतानि पञ्च वै" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 49, + "shloka": 37, + "text": "बीजधर्मिण इत्य आहुः परसवं च न कुर्वते\nविशेषाः पञ्च भूतानां तेषां वित्तं विशेषणम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 49, + "shloka": 38, + "text": "तत्रैकगुणम आकाशं दविगुणॊ वायुर उच्यते\nतरिगुणं जयॊतिर इत्य आहुर आपश चापि चतुर्गुणः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 49, + "shloka": 39, + "text": "पृथ्वी पञ्च गुणा जञेया तरस सथावरसंकुला\nसर्वभूतकरी देवी शुभाशुभनिदर्शना" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 49, + "shloka": 40, + "text": "शब्दः सपर्शस तथारूपं रसॊ गन्धश च पञ्चमः\nएते पञ्च गुणा भूमेर विज्ञेया दविजसत्तमाः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 49, + "shloka": 41, + "text": "पार्थिवश च सदा गन्धॊ गन्धश च बहुधा समृतः\nतस्य गन्धस्य वक्ष्यामि विस्तरेण बहून गुणान" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 49, + "shloka": 42, + "text": "इष्टश चानिष्ट गन्धश च मधुरॊ ऽमलः कटुस तथा\nनिर्हारी संहतः सनिग्धॊ रूक्षॊ विशद एव च\nएवं दशविधॊ जञेयः पार्थिवॊ गन्ध इत्य उत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 49, + "shloka": 43, + "text": "शब्दः सपर्शस तथारूपं रसश चापां गुणाः समृताः\nरसज्ञानं तु वक्ष्यामि रसस तु बहुधा समृतः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 49, + "shloka": 44, + "text": "मधुरॊ ऽमलः कटुस तिक्तः कषायॊ लवणस तथा\nएवं षड विधविस्तारॊ रसॊ वारिमयः समृतः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 49, + "shloka": 45, + "text": "शब्दः सपर्शस तथारूपं तरिगुणं जयॊतिर उच्यते\nजयॊतिषश च गुणॊ रूपं रूपं च बहुधा समृतम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 49, + "shloka": 46, + "text": "शुक्लं कृष्णं तथा रक्तं नीलं पीतारुणं तथा\nहरस्वं दीर्घं तथा सथूलं चतुरस्राणु वृत्तकम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 49, + "shloka": 47, + "text": "एवं दवादश विस्तारं तेजसॊ रूपम उच्यते\nविज्ञेयं बराह्मणैर नित्यं धर्मज्ञैः सत्यवादिभिः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 49, + "shloka": 48, + "text": "शब्दस्पर्शौ च विज्ञेयौ दविगुणॊ वायुर उच्यते\nवायॊश चापि गुणः सपर्शः सपर्शश च बहुधा समृतः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 49, + "shloka": 49, + "text": "उष्णः शीतः सुखॊ दुःखः सनिग्धॊ विशद एव च\nकठिनश चिक्कणः शलक्ष्णः पिच्छिलॊ दारुणॊ मृदुः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 49, + "shloka": 50, + "text": "एवं दवादश विस्तारॊ वायव्यॊ गुण उच्यते\nविधिवद बरह्मणैः सिद्धैर धर्मज्ञैस तत्त्वदर्शिभिः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 49, + "shloka": 51, + "text": "तत्रैकगुणम आकाशं शब्द इत्य एव च समृतः\nतस्य शब्दस्य वक्ष्यामि विस्तरेण बहून गुणान" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 49, + "shloka": 52, + "text": "षड्जर्षभौ च गान्धारॊ मध्यमः पञ्चमस तथा\nअतः परं तु विज्ञेयॊ निषादॊ धैवतस तथा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 49, + "shloka": 53, + "text": "इष्टॊ ऽनिष्टश च शब्दस तु संहतः परविभागवान\nएवं बहुविधॊ जञेयः शब्द आकाशसंभवः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 49, + "shloka": 54, + "text": "आकाशम उत्तमं भूतम अहंकारस ततः परम\nअहंकारात परा बुद्धिर बुद्धेर आत्मा ततः परम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 49, + "shloka": 55, + "text": "तस्मात तु परम अव्यक्तम अव्यक्तात पुरुषः परः\nपरावरज्ञॊ भूतानां यं पराप्यानन्त्यम अश्नुते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 50, + "shloka": 1, + "text": "[बर]\nभूतानाम अथ पञ्चानां यथैषाम ईश्वरं मनः\nनियमे च विसर्गे च भूतात्मा मन एव च" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 50, + "shloka": 2, + "text": "अधिष्ठाता मनॊ नित्यं भूतानां महतां तथा\nबुद्धिर ऐश्वर्यम आचष्टे कषेत्रज्ञः सर्व उच्यते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 50, + "shloka": 3, + "text": "इन्द्रियाणि मनॊ युङ्क्ते सदश्वान इव सारथिः\nइन्द्रियाणि मनॊ बुद्धिं कषेत्रज्ञॊ युञ्जते सदा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 50, + "shloka": 4, + "text": "महाभूतसमायुक्तं बुद्धिसंयमनं रथम\nतम आरुह्य स भूतात्मा समन्तात परिधावति" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 50, + "shloka": 5, + "text": "इन्द्रियग्रामसंयुक्तॊ मनः सारथिर एव च\nबुद्धिसंयमनॊ नित्यं महान बरह्ममयॊ रथ" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 50, + "shloka": 6, + "text": "एवं यॊ वेत्ति विद्वान वै सदा बरह्ममयं रथम\nस धीरः सर्वलॊकेषु न मॊहम अधिगच्छति" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 50, + "shloka": 7, + "text": "अव्यक्तादि विशेषान्तं तरस सथावरसंकुलम\nचन्द्रसूर्यप्रभालॊकं गरहनक्षत्रमण्डितम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 50, + "shloka": 8, + "text": "नदी पर्वत जालैश च सर्वतः परिभूषितम\nविविधाबिःस तथाद्भिश च सततं समलंकृतम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 50, + "shloka": 9, + "text": "आजीवः सर्वभूतानां सर्वप्राणभृतां गतिः\nएतद बरह्म वनं नित्यं यस्मिंश चरति कषेत्रवित" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 50, + "shloka": 10, + "text": "लॊके ऽसमिन यानि भूतानि सथावराणि चराणि च\nतान्य एवाग्रे परलीयन्ते पश्चाद भूतकृता गुणाः\nगुणेभ्यः पञ्च भूतानि एष भूतसमुच्छ्रयः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 50, + "shloka": 11, + "text": "देवा मनुष्या गन्धर्वाः पिशाचासुरराक्षसाः\nसर्वे सवभावतः सृष्टा न करियाभ्यॊ न कारणात" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 50, + "shloka": 12, + "text": "एते विश्वकृतॊ विप्रा जायन्ते ह पुनः पुनः\nतेभ्यः परसूतास तेष्व एव महाभूतेषु पञ्चसु\nपरलीयन्ते यथाकालम ऊर्मयः सागरे यथा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 50, + "shloka": 13, + "text": "विश्वसृग्भ्यस तु भूतेभ्यॊ महाभूतानि गच्छति\nभूतेभ्यश चापि पञ्चभ्यॊ मुक्तॊ गच्छेत परजापतिम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 50, + "shloka": 14, + "text": "परजापतिर इदं सर्वं तपसैवासृजत परभुः\nतथैव वेदान ऋषयस तपसा परतिपेदिरे" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 50, + "shloka": 15, + "text": "तपसश चानुपूर्व्येण फलमूलाशिनस तथा\nतरैलॊक्यं तपसा सिद्धाः पश्यन्तीह समाहिताः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 50, + "shloka": 16, + "text": "ओषधान्य अगदादीनी नाना विद्याश च सर्वशः\nतपसैव परसिध्यन्ति तपॊ मूलं हि साधनम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 50, + "shloka": 17, + "text": "यद दुरापं दुराम्नायं दुराधर्षं दुरन्वयम\nतत सर्वं तपसा साध्यं तपॊ हि दुरतिक्रमम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 50, + "shloka": 18, + "text": "सुरापॊ बरह्महा सतेयी भरूणहा गुरुतल्पगः\nतपसैव सुतप्तेन मुच्यन्ते किल्बिषात ततः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 50, + "shloka": 19, + "text": "मनुष्याः पितरॊ देवाः पशवॊ मृगपक्षिणः\nयानि चान्यानि भूतानि तरसानि सथावराणि च" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 50, + "shloka": 20, + "text": "तपः परायणा नित्यं सिध्यन्ते तपसा सदा\nतथैव तपसा देवा महाभागा दिवं गताः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 50, + "shloka": 21, + "text": "आशीर युक्तानि कर्माणि कुर्वते ये तव अतन्द्रिताः\nअहंकारसमायुक्तास ते सकाशे परजापतेः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 50, + "shloka": 22, + "text": "धयानयॊगेन शुद्धेन निर्ममा निरहंकृताः\nपराप्नुवन्ति महात्मानॊ महान्तं लॊकम उत्तमम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 50, + "shloka": 23, + "text": "धयानयॊगाद उपागम्य परसन्नमतयः सदा\nसुखॊपचयम अव्यक्तं परविशन्त्य आत्मवत्तया" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 50, + "shloka": 24, + "text": "धयानयॊगाद उपागम्य निर्ममा निरहंकृताः\nअव्यक्तं परविशन्तीह महान्तं लॊकम उत्तमम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 50, + "shloka": 25, + "text": "अव्यक्ताद एव संभूतः समयज्ञॊ गतः पुनः\nतमॊ रजॊभ्यां निर्मुक्तः सत्त्वम आस्थाय केवलम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 50, + "shloka": 26, + "text": "विमुक्तः सर्वपापेभ्यः सर्वं तयजति निष्कलः\nकषेत्रज्ञ इति तं विद्याद यस तं वेद स वेदवित" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 50, + "shloka": 27, + "text": "चित्तं चित्ताद उपागम्य मुनिर आसीत संयतः\nयच चित्तस तन मना भूत्वा गुह्यम एतत सनातनम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 50, + "shloka": 28, + "text": "अव्यक्तादि विशेषान्तम अविद्या लक्षणं समृतम\nनिबॊधत यथा हीदं गुणैर लक्षणम इत्य उत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 50, + "shloka": 29, + "text": "दव्यक्षरस तु भवेन मृत्युस तर्यक्षरं बरह्म शाश्वतम\nममेति च भवेन मृत्युर न ममेति च शाश्वतम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 50, + "shloka": 30, + "text": "कर्म के चित परशंसन्ति मन्दबुद्धितरा नराः\nये तु बुद्धा महात्मानॊ न परशंसन्ति कर्म ते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 50, + "shloka": 31, + "text": "कर्मणा जायते जन्तुर मूर्तिमान षॊडशात्मकः\nपुरुषं सृजते ऽविद्या अग्राह्यम अमृताशिनम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 50, + "shloka": 32, + "text": "तस्मात कर्मसु निःस्नेहा ये के चित पारदर्शिनः\nविद्यामयॊ ऽयं पुरुषॊ न तु कर्ममयः समृतः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 50, + "shloka": 33, + "text": "अपूर्वम अमृतं नित्यं य एनम अविचारिणम\nय एनं विन्दते ऽऽतमानम अग्राह्यम अमृताशिनम\nअग्राह्यॊ ऽमृतॊ भवति य एभिः कारणैर धरुवः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 50, + "shloka": 34, + "text": "अपॊह्य सर्वसंकल्पान संयम्यात्मानम आत्मनि\nस तद बरह्म शुभं वेत्ति यस्माद भूयॊ न विद्यते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 50, + "shloka": 35, + "text": "परसादेनैव सत्त्वस्य परसादं समवाप्नुयात\nलक्षणं हि परसादस्य यथा सयात सवप्नदर्शनम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 50, + "shloka": 36, + "text": "गतिर एषा तु मुक्तानां ये जञानपरिनिष्ठिताः\nपरवृत्तयश च याः सर्वाः पश्यन्ति परणामजाः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 50, + "shloka": 37, + "text": "एषा गतिर असक्तानाम एष धर्मः सनातनः\nएषा जञानवतां पराप्तिर एतद वृत्तम अनिन्दितम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 50, + "shloka": 38, + "text": "समेन सर्वभूतेषु निःस्पृहेण निराशिषा\nशक्या गतिर इयं गन्तुं सर्वत्र समदर्शिना" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 50, + "shloka": 39, + "text": "एतद वः सर्वम आख्यातं मया विप्रर्षिसत्तमाः\nएवम आचरत कषिप्रं ततः सिद्धिम अवाप्स्यथ" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 50, + "shloka": 40, + "text": "[गुरु]\nइत्य उक्तास ते तु मुनयॊ बरह्मणा गुरुणा तथा\nकृतवन्तॊ महात्मानस ततॊ लॊकान अवाप्नुवन" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 50, + "shloka": 41, + "text": "तवम अप्य एतन महाभाग यथॊक्तं बरह्मणॊ वचः\nसम्यग आचार शुद्धात्मंस ततः सिद्धिम अवाप्स्यसि" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 50, + "shloka": 42, + "text": "[वा]\nइत्य उक्तः स तदा शिष्यॊ गुरुणा धर्मम उत्तमम\nचकार सर्वं कौन्तेय ततॊ मॊक्षम अवाप्तवान" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 50, + "shloka": 43, + "text": "कृतकृत्यश च स तदा शिष्यः कुरुकुलॊद्वह\nतत पदं समनुप्राप्तॊ यत्र गत्वा न शॊचति" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 50, + "shloka": 44, + "text": "[अर्जुन]\nकॊ नव असौ बराह्मणः कृष्ण कश च शिष्यॊ जनार्दन\nशरॊतव्यं चेन मयैतद वै तत तवम आचक्ष्व मे विभॊ" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 50, + "shloka": 45, + "text": "[वा]\nअहं गुरुर महाबाहॊ मनः शिष्यं च विद्धि मे\nतवत परीत्या गुह्यम एतच च कथितं मे धनंजय" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 50, + "shloka": 46, + "text": "मयि चेद अस्ति ते परीतिर नित्यं कुरुकुलॊद्वह\nअध्यात्मम एतच छरुत्वा तवं सम्यग आचर सुव्रत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 50, + "shloka": 47, + "text": "ततस तवं सम्यग आचीर्णे धर्मे ऽसमिन कुरुनन्दन\nसर्वपापविशुद्धात्मा मॊक्षं पराप्स्यसि केवलम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 50, + "shloka": 48, + "text": "पूर्वम अप्य एतद एवॊक्तं युद्धकाल उपस्थिते\nमया तव महाबाहॊ तस्माद अत्र मनः कुरु" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 50, + "shloka": 49, + "text": "मया तु भरतश्रेष्ठ चिरदृष्टः पिता विभॊ\nतम अहं दरष्टुम इच्छामि संमते तव फल्गुन" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 50, + "shloka": 50, + "text": "[व]\nइत्य उक्तवचनं कृष्णं परत्युवाच धनंजयः\nगच्छावॊ नगरं कृष्ण गजसाह्वयम अद्य वै" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 50, + "shloka": 51, + "text": "समेत्य तत्र राजानं धर्मात्मानं युधिष्ठिरम\nसमनुज्ञाप्य दुर��धर्षं सवां पुरीं यातुम अर्हसि" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 51, + "shloka": 1, + "text": "[व]\nततॊ ऽभयचॊदयत कृष्णॊ युज्यताम इति दारुकम\nमुहूर्ताद इव चाचष्ट युक्तम इत्य एव दारुकः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 51, + "shloka": 2, + "text": "तथैव चानुयात्राणि चॊदयाम आस पाण्डवः\nसज्जयध्वं परयास्यामॊ नगरं गजसाह्वयम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 51, + "shloka": 3, + "text": "इत्य उक्ताः सैनिकास ते तु सज्जीभूता विशां पते\nआचख्युः सज्जम इत्य एव पार्थायामित तेजसे" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 51, + "shloka": 4, + "text": "ततस तौ रथम आस्थाय परयातौ कृष्ण पाण्डवौ\nविकुर्वाणौ कथाश चित्राः परीयमाणौ विशां पते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 51, + "shloka": 5, + "text": "रथस्थं तु महातेजा वासुदेवं धनंजयः\nपुनर एवाब्रवीद वाक्यम इदं भरतसत्तम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 51, + "shloka": 6, + "text": "तवत्प्रसादाज जयः पराप्तॊ राज्ञा वृष्णिकुलॊद्वह\nनिहताः शत्रवश चापि पराप्तं राज्यम अकण्टकम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 51, + "shloka": 7, + "text": "नाथवन्तश च भवता पाण्डवा मधुसूदन\nभवन्तं पलवम आसाद्य तीर्णाः सम कुरु सागरम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 51, + "shloka": 8, + "text": "विश्वकर्मन नमस ते ऽसतु विश्वात्मन विश्वसंभव\nयथाहं तवा विजानामि यथा चाहं भवन मनाः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 51, + "shloka": 9, + "text": "तवत तेजः संभवॊ नित्यं कुताशॊ मधुसूदन\nरतिः करीडामयी तुभ्यं माया ते रॊदसी विभॊ" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 51, + "shloka": 10, + "text": "तवयि सर्वम इदं विश्वं यद इदं सथाणुजङ्गमम\nतवं हि सर्वं विकुरुषे भूतग्रामं सनातनम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 51, + "shloka": 11, + "text": "पृथिवीं चान्तरिक्षं च तथा सथावरजङ्गमम\nहसितं ते ऽमला जयॊत्स्ना ऋतवश चेन्द्रियान्वयाः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 51, + "shloka": 12, + "text": "पराणॊ वायुः सततगः करॊधॊ मृत्युः सनातनः\nपरसादे चापि पद्मा शरीर नित्यं तवयि महामते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 51, + "shloka": 13, + "text": "रतिस तुष्टिर धृतिः कषान्तिस तवयि चेदं चराचरम\nतवम एवेह युगान्तेषु निधनं परॊच्यसे ऽनघ" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 51, + "shloka": 14, + "text": "सुदीर्घेणापि कालेन न ते शक्या गुणा मया\nआत्मा च परमॊ वक्तुं नमस ते नलिनेक्षण" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 51, + "shloka": 15, + "text": "विदितॊ मे ऽसि दुर्धर्ष नारदाद देवलात तथा\nकृष्णद्वैपायनाच चैव तथा कुरुपितामहात" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 51, + "shloka": 16, + "text": "तवयि सर्वं समासक्तं तवम एवैकॊ जनेश्वरः\nयच चानुग्रह संयुक्तम एतद उ��्तं तवयानघ" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 51, + "shloka": 17, + "text": "एतत सर्वम अहं सम्यग आचरिष्ये जनार्दन\nइदं चाद्भुतम अत्यर्थं कृतम अस्मत्प्रियेप्सया" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 51, + "shloka": 18, + "text": "यत पापॊ निहतः संख्ये कौरव्यॊ धृतराष्ट्रजः\nतवया दग्धं हि तत सौन्यं मया विजितम आहवे" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 51, + "shloka": 19, + "text": "भवता तत कृतं कर्म येनावाप्तॊ जयॊ मया\nदुर्यॊधनस्य संग्रामे तव बुद्धिपराक्रमैः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 51, + "shloka": 20, + "text": "कर्णस्य च वधॊपायॊ यथावत संप्रदर्शितः\nसैन्धवस्य च पापस्य भूरिश्रवस एव च" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 51, + "shloka": 21, + "text": "अहं च परीयमाणेन तवया देवकिनन्दन\nयद उक्तस तत करिष्यामि न हि मे ऽतर विचारणा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 51, + "shloka": 22, + "text": "राजानं च समासाद्य धर्मात्मानं युधिष्ठिरम\nचॊदयिष्यामि धर्मज्ञ गमनार्थं तवानघ" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 51, + "shloka": 23, + "text": "रुचितं हि ममैतत ते दवारकागमनं परभॊ\nअचिराच चैव दृष्टा तवं मातुलं मधुसूदन\nबलदेवं च दुर्धर्षं तथान्यान वृष्णिपुंगवान" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 51, + "shloka": 24, + "text": "एवं संभाषमाणौ तौ पराप्तौ वारणसाह्वयम\nतथा विविशतुश चॊभौ संप्रहृष्टनराकुलम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 51, + "shloka": 25, + "text": "तौ गत्वा धृतराष्ट्रस्य गृहं शक्र गृहॊपमम\nददृशाते महाराज धृतराष्ट्रं जनेश्वरम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 51, + "shloka": 26, + "text": "विदुरं च महाबुद्धिं राजानं च युधिष्ठिरम\nभीमसेनं च दुर्धर्षं माद्रीपुत्रौ च पाण्डवौ\nधृतराष्ट्रम उपासीनं युयुत्सुं चापराजितम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 51, + "shloka": 27, + "text": "गान्धारीं च महाप्राज्ञां पृथां कृष्णां च भामिनीम\nसुभद्राद्याश च ताः सर्वा भरतानां सत्रियस तथा\nददृशाते सथिताः सर्वा गान्धारीं परिवार्य वै" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 51, + "shloka": 28, + "text": "ततः समेत्य राजानं धृतराष्ट्रम अरिंदमौ\nनिवेद्य नामधेये सवे तस्य पादाव अगृह्णताम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 51, + "shloka": 29, + "text": "गान्धार्याश च पृथायाश च धर्मराज्ञस तथैव च\nभीमस्य च महात्मानौ तथा पादावगृह्णताम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 51, + "shloka": 30, + "text": "कषत्तारं चापि संपूज्य पृष्ट्वा कुशलम अव्ययम\nतैः सार्धं नृपतिमं वृद्धं ततस तं पर्युपासताम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 51, + "shloka": 31, + "text": "ततॊ निशि महाराज धृतराष्ट्रः कुरूद्वहान\nजनार्दनं च मेधावी वयसर्जयत वै गृहान" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 51, + "shloka": 32, + "text": "ते ऽनुज्ञाता नृपतिना ययुः सवं सवं निवेशनम\nधनंजय गृहान एव ययौ कृष्णस तु वीर्यवान" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 51, + "shloka": 33, + "text": "तत्रार्चितॊ यथान्यायं सर्वकामैर उपस्थितः\nकृष्णः सुष्वाप मेधावी धनंजय सहायवान" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 51, + "shloka": 34, + "text": "परभातायां तु शर्वर्यां कृतपूर्वाह्णिक करियौ\nधर्मराजस्य भवनं जग्मतुः परमार्चितौ\nयत्रास्ते स सहामात्यॊ धर्मराजॊ महामनाः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 51, + "shloka": 35, + "text": "ततस तौ तत परविश्याथ ददृशाते महाबलौ\nधर्मराजानम आसीनं देवराजम इवाश्विनौ" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 51, + "shloka": 36, + "text": "तौ समासाद्य राजानं वार्ष्णेय कुर पुंगवौ\nनिषीदतुर अनुज्ञातौ परीयमाणेन तेन वै" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 51, + "shloka": 37, + "text": "ततः स राजा मेधावी विविक्षू परेक्ष्य ताव उभौ\nपरॊवाच वदतां शरेष्ठॊ वचनं राजसत्तमः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 51, + "shloka": 38, + "text": "विविक्षू हि युवां मन्ये वीरौ यदुकुरूद्वहौ\nबरूत कर्तास्मि सर्वं वां नचिरान मा विचार्यताम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 51, + "shloka": 39, + "text": "इत्य उक्ते फल्गुनस तत्र धर्मराजानम अब्रवीत\nविनीतवद उपागम्य वाक्यं वाक्यविशारदः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 51, + "shloka": 40, + "text": "अयं चिरॊषितॊ राजन वासुदेवः परतापवान\nभवन्तं समनुज्ञाप्य पितरं दरष्टुम इच्छति" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 51, + "shloka": 41, + "text": "स गच्छेद अभ्यनुज्ञातॊ भवता यदि मन्यसे\nआनर्तनगरीं वीरस तदनुज्ञातुम अर्हसि" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 51, + "shloka": 42, + "text": "[य]\nपुण्डरीकाक्ष भद्रं ते गच्छ तवं मधुसूदन\nपुरीं दवारवतीम अद्य दरष्टुं शूर सुतं परभुम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 51, + "shloka": 43, + "text": "रॊचते मे महाबाहॊ गमनं तव केशव\nमातुलश चिरदृष्टॊ मे तवया देवी च देवकी" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 51, + "shloka": 44, + "text": "मातुलं वसुदेवं तवं बलदेवं च माधव\nपूजयेथा महाप्राज्ञ मद्वाक्येन यथार्हतः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 51, + "shloka": 45, + "text": "समरेथाश चापि मां नित्यं भीमं च बलिनां वरम\nफल्गुनं नकुलं चैव सहदेवं च माधव" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 51, + "shloka": 46, + "text": "आनर्तान अवलॊक्य तवं पितरं च महाभुज\nवृष्णींश च पुनर आगच्छेर हयमेधे ममानघ" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 51, + "shloka": 47, + "text": "स गच्छ रत्नान्य आदाय विविधानि वसूनि च\nयच चाप्य अन्यन मनॊज्ञं ते तद अप्य आदत्स्व सात्वत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 51, + "shloka": 48, + "text": "इयं हि वसुधा सर्वा परसादात तव माधव\nअस्मान उपगता वीर निहताश चापि शत्रवः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 51, + "shloka": 49, + "text": "एवं बरुवति कौरव्ये धर्मराजे युधिष्ठिरे\nवासुदेवॊ वरः पुंसाम इदं वचनम अब्रवीत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 51, + "shloka": 50, + "text": "तवैव रत्नानि धनं च केवलं; धरा च कृत्स्ना तु महाभुजाद्य वै\nयद अस्ति चान्यद दरविणं गृहेषु मे; तवम एव तस्येश्वर नित्यम ईश्वरः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 51, + "shloka": 51, + "text": "तथेत्य अथॊक्तः परतिपूजितस तदा; गदाग्रजॊ धर्मसुतेन वीर्यवान\nपितृष्वसाम अभ्यवदद यथाविधि; संपूजितश चाप्य अगमत परदक्षिणम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 51, + "shloka": 52, + "text": "तया स सम्यक परतिनन्दितस तदा; तथैव सर्वैर विदुरादिभिस ततः\nविनिर्ययौ नागपुराद गदाग्रजॊ; रथेन दिव्येन चतुर्युजा हरिः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 51, + "shloka": 53, + "text": "रथं सुभद्राम अधिरॊप्य भामिनीं; युधिष्ठिरस्यानुमते जनार्दनः\nपितृष्वसायाश च तथा महाभुजॊ; विनिर्ययौ पौरजनाभिसंवृतः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 51, + "shloka": 54, + "text": "तम अन्वगाद वानरवर्य केतनः; स सात्यक्तिर माद्रवतीसुताव अपि\nअगाध बुद्धिर विदुरश च माधवं; सवयं च भीमॊ गजराजविक्रमः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 51, + "shloka": 55, + "text": "निवर्तयित्वा कुरु राष्ट्रवर्धनांस; ततः स सर्वान विदुरं च वीर्यवान\nजनार्दनॊ दारुकम आह स तवरः; परचॊदयाश्वान इति सात्यकिस तदा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 51, + "shloka": 56, + "text": "ततॊ ययौ शत्रुगणप्रमर्दनः; शिनिप्रवीरानुगतॊ जनार्दनः\nयथा निहत्यारि गणाञ शतक्रतुर; दिवं तथानर्तपुरीं परतापवान" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 52, + "shloka": 1, + "text": "[व]\nतथा परयान्तं वार्ष्णेयं दवारकां भरतर्षभाः\nपरिष्वज्य नयवर्तन्त सानुयात्राः परंतपाः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 52, + "shloka": 2, + "text": "पुनः पुनश च वार्ष्णेयं पर्यष्वजत फल्गुनः\nआ चक्षुर्विषयाच चैनं ददर्श च पुनः पुनः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 52, + "shloka": 3, + "text": "कृच्छ्रेणैव च तां पार्थॊ गॊविन्दे विनिवेशिताम\nसंजहार तदा दृष्टिं कृष्णश चाप्य अपराजितः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 52, + "shloka": 4, + "text": "तस्य परयाणे यान्य आसन निमित्तानि महात्मनः\nबहून्य अद्भुतरूपाणि तानि मे गदतः शृणु" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 52, + "shloka": 5, + "text": "वायुर वेगेन महता रथस्य पुरतॊ ववौ\nकुर्वन निःशर्करं मार्गं विरजस्कम अकण्टकम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 52, + "shloka": 6, + "text": "ववर्ष वासवश चापि तॊयं शुचि सुगन्धि च\nदिव्यानि चैव पुष्पाणि पुरतः शार्ङ्गधन्वनः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 52, + "shloka": 7, + "text": "स परयातॊ महाबाहुः समेषु मरु धन्वसु\nददर्शाथ मुनिश्रेष्ठम उत्तङ्कम अमितौजसम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 52, + "shloka": 8, + "text": "स तं संपूज्य तेजस्वी मुनिं पृथुल लॊचनः\nपूजितस तेन च तदा पर्यपृच्छद अनामयम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 52, + "shloka": 9, + "text": "स पृष्टः कुशलं तेन संपूज्य मधुसूदनम\nउत्तङ्कॊ बराह्मणश्रेष्ठस ततः पप्रच्छ माधवम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 52, + "shloka": 10, + "text": "कच चिच छौरे तवया गत्वा कुरुपाण्डवसद्म तत\nकृतं सौभ्रात्रम अचलं तन मे वयाख्यातुम अर्हसि" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 52, + "shloka": 11, + "text": "अभिसंधाय तान वीरान उपावृत्तॊ ऽसि केशव\nसंबन्धिनः सुदयितान सततं वृष्णिपुङ्गव" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 52, + "shloka": 12, + "text": "कच चित पाण्डुसुताः पञ्च धृतराष्ट्रस्य चात्मजाः\nलॊकेषु विहरिष्यन्ति तवया सह परंतप" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 52, + "shloka": 13, + "text": "सवराष्ट्रेषु च राजानः कच चित पराप्स्यन्ति वै सुखम\nकौरवेषु परशान्तेषु तवया नाथेन माधव" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 52, + "shloka": 14, + "text": "या मे संभावना तात तवयि नित्यम अवर्तत\nअपि सा सफला कृष्ण कृता ते भरतान परति" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 52, + "shloka": 15, + "text": "[वा]\nकृतॊ यत्नॊ मया बरह्मन सौभ्रात्रे कौरवान परति\nन चाशक्यन्त संधातुं ते ऽधर्मरुचयॊ मया" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 52, + "shloka": 16, + "text": "ततस ते निधनं पराप्ताः सर्वे स सुतबान्धवाः\nन दिष्टम अभ्यतिक्रान्तुं शक्यं बुद्ध्या बलेन वा\nमहर्षे विदितं नूनं सर्वम एतत तवानघ" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 52, + "shloka": 17, + "text": "ते ऽतयक्रामन मतिं मह्यं भीष्मस्य विदुरस्य च\nततॊ यमक्षयं जग्मुः समासाद्येतरेतरम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 52, + "shloka": 18, + "text": "पञ्च वै पाण्डवाः शिष्टा हतमित्रा हतात्मजाः\nधार्तराष्ट्राश च निहताः सर्वे स सुतबान्धवाः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 52, + "shloka": 19, + "text": "इत्य उक्तवचने कृष्णे भृशं करॊधसमन्वितः\nउत्तङ्कः परत्युवाचैनं रॊषाद उत्फाल्य लॊचने" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 52, + "shloka": 20, + "text": "यस्माच छक्तेन ते कृष्ण न तराताः कुरुपाण्डवाः\nसंबन्धिनः परियास तस्माच छप्स्ये ऽहं तवाम असंशयम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 52, + "shloka": 21, + "text": "न च ते परसभं यस्मात ते निगृह्य निवर्तिताः\nत���्मान मन्युपरीतस तवां शप्स्यामि मधुसूदन" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 52, + "shloka": 22, + "text": "तवया हि शक्तेन सता मिथ्याचारेण माधव\nउपचीर्णाः कुरुश्रेष्ठा यस तव एतान समुपेक्षथाः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 52, + "shloka": 23, + "text": "[वा]\nशृणु मे विस्तरेणेदं यद वक्ष्ये भृगुनन्दन\nगृहाणानुनयं चापि तपस्वी हय असि भार्गव" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 52, + "shloka": 24, + "text": "शरुत्वा तवम एतद अध्यात्मं मुञ्चेथाः शापम अद्य वै\nन च मां तपसाल्पेन शक्तॊ ऽभिभवितुं पुमान" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 52, + "shloka": 25, + "text": "न च ते तपसॊ नाशम इच्छामि जपतां वर\nतपस ते सुमहद दीप्तं गुरवश चापि तॊषिताः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 52, + "shloka": 26, + "text": "कौमारं वरह्मचर्यं ते जानामि दविजसत्तम\nदुःखार्जितस्य तपसस तस्मान नेच्छामि ते वययम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 53, + "shloka": 1, + "text": "[उ]\nबरूहि केशव तत्त्वेन तवम अध्यात्मम अनिन्दितम\nशरुत्वा शरेयॊ ऽधिधास्यामि शापं वा ते जनार्दन" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 53, + "shloka": 2, + "text": "[वा]\nतमॊ रजश च सत्त्वं च विद्धि भावान मदाश्रयान\nतथा रुद्रान वसूंश चापि विद्धि मत परभवान दविज" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 53, + "shloka": 3, + "text": "मयि सर्वाणि भूतानि सर्वभूतेषु चाप्य अहम\nसथित इत्य अभिजानीहि मा ते ऽभूद अत्र संशयः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 53, + "shloka": 4, + "text": "तथा दैत्य गणान सर्वान यक्षराक्षस पन्नगान\nगन्धर्वाप्सरसश चैव विद्धि मत परभवान दविज" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 53, + "shloka": 5, + "text": "सद असच चैव यत पराहुर अव्यक्तं वयक्तम एव च\nअक्षरं च कषरं चैव सर्वम एतन मद आत्मकम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 53, + "shloka": 6, + "text": "ये चाश्रमेषु वै धर्माश चतुर्षु विहिता मुने\nदैवानि चैव कर्माणि विद्धि सर्वं मद आत्मकम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 53, + "shloka": 7, + "text": "असच च सद असच चैव यद विश्वं सद असतः परम\nततः परं नास्ति चैव देवदेवात सनातनात" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 53, + "shloka": 8, + "text": "ओंकार पभवान वेदान विद्धि मां तवं भृगूद्वह\nयूपं सॊमं तथैवेह तरिदशाप्यायनं मखे" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 53, + "shloka": 9, + "text": "हॊतारम अपि हव्यं च विद्धि मां भृगुनन्दन\nअध्वर्युः कल्पकश चापि हविः परमसंस्कृतम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 53, + "shloka": 10, + "text": "उद्गाता चापि मां सतौति गीतघॊषैर महाध्वरे\nपरायश्चित्तेषु मां बरह्मञ शान्ति मङ्गलवाचकाः\nसतुवन्ति विश्वकर्माणं सततं दविजसत्तमाः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 53, + "shloka": 11, + "text": "विद्धि मह्यं सुतं धर्मम अग्रजं दविजसत्तम\nमानसं दयितं विप्र सर्वभूतदयात्मकम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 53, + "shloka": 12, + "text": "तत्राहं वर्तमानैश च निवृत्तैर्श चैव मानवैः\nबह्वीः संसरमाणॊ वै यॊनीर हि दविजसत्तम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 53, + "shloka": 13, + "text": "धर्मसंरक्षणार्थाय धर्मसंस्थापनाय च\nतैस तैर वेषैश च रूपैश च तरिषु लॊकेषु भार्गव" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 53, + "shloka": 14, + "text": "अहं विष्णुर अहं बरह्मा शक्रॊ ऽथ परभवाप्ययः\nभूतग्रामस्य सर्वस्य सरष्टा संहार एव च" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 53, + "shloka": 15, + "text": "अधर्मे वर्तमानानां सर्वेषाम अहम अप्य उत\nधर्मस्य सेतुं बध्नामि चलिते चलिते युगे\nतास ता यॊनीः परविश्याहं परजानां हितकाम्यया" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 53, + "shloka": 16, + "text": "यदा तव अहं देव यॊनौ वर्तामि भृगुनन्दन\nतदाहं देववत सर्वम आचरामि न संशयः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 53, + "shloka": 17, + "text": "यदा गन्धर्वयॊनौ तु वर्तामि भृगुनन्दन\nतदा गन्धर्ववच चेष्टाः सर्वाश चेष्टामि भार्गव" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 53, + "shloka": 18, + "text": "नागयॊनौ यदा चैव तदा वर्तामि नागवत\nयक्षराक्षस यॊनीश च यथावद विचराम्य अहम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 53, + "shloka": 19, + "text": "मानुष्ये वर्तमाने तु कृपणं याचिता मया\nन च ते जातसंमॊहा वचॊ गृह्णन्ति मे हितम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 53, + "shloka": 20, + "text": "भयं च महद उद्दिश्य तरासिताः कुरवॊ मया\nकरुद्धेव भूत्वा च पुनर यथावद अनुदर्शिताः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 53, + "shloka": 21, + "text": "ते ऽधर्मेणेह संयुक्ताः परीताः कालधर्मणा\nधर्मेण निहता युद्धे गताः सवर्गं न संशयः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 53, + "shloka": 22, + "text": "लॊकेषु पाण्डवाश चैव गताः खयातिं दविजॊत्तम\nएतत ते सर्वम आख्यातं यन मां तवं परिपृच्छसि" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 54, + "shloka": 1, + "text": "[उ]\nअभिजानामि जगतः कर्तारं तवां जनार्दन\nनूनं भवत्प्रसादॊ ऽयम इति मे नास्ति संशयः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 54, + "shloka": 2, + "text": "चित्तं च सुप्रसन्नं मे तवद भावगतम अच्युत\nविनिवृत्तश च मे कॊप इति विद्धि परंतप" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 54, + "shloka": 3, + "text": "यदि तव अनुग्रहं कं चित तवत्तॊ ऽरहॊ ऽहं जनार्दन\nदरष्टुम इच्छामि ते रूपम ऐश्वरं तन निदर्शय" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 54, + "shloka": 4, + "text": "[व]\nततः स तस्मै परीतात्मा दर्शयाम आस तद वपुः\nशाश्वतं वैष्णवं धीमान ददृशे यद धनंजयः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 54, + "shloka": 5, + "text": "स ददर्श महात्मानं विश्वरूपं महाभुजम\nविस्मयं च ययौ विप्रस तद दृष्ट्वा रूपम ऐश्वरम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 54, + "shloka": 6, + "text": "[उ]\nविश्वकर्मन नमस ते ऽसतु यस्य ते रूपम ईदृशम\nपद्भ्यां ते पृथिवी वयाप्ता शिरसा चावृतं नभः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 54, + "shloka": 7, + "text": "दयावापृथिव्यॊर यन मध्यं जठरेण तद आवृतम\nभुजाभ्याम आवृताश चाशास तवम इदं सर्वम अच्युत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 54, + "shloka": 8, + "text": "संहरस्व पुनर देवरूपम अक्षय्यम उत्तमम\nपुनस तवां सवेन रूपेण दरष्टुम इच्छामि शाश्वतम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 54, + "shloka": 9, + "text": "[व]\nतम उवाच परसन्नात्मा गॊविन्दॊ जनमेजय\nवरं वृणीष्वेति तदा तम उत्तङ्कॊ ऽबरवीद इदम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 54, + "shloka": 10, + "text": "पर्याप्त एष एवाद्य वरस तवत्तॊ महाद्युते\nयत ते रूपम इदं कृष्ण पश्यामि परभवाप्ययम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 54, + "shloka": 11, + "text": "तम अब्रवीत पुनः कृष्णॊ मा तवम अत्र विचारय\nअवश्यम एतत कर्तव्यम अमॊघं दर्शनं मम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 54, + "shloka": 12, + "text": "[उ]\nअवश्य करणीयं वै यद्य एतन मन्यसे विभॊ\nतॊयम इच्छामि यत्रेष्टं मरुष्व एतद धि दुर्लभम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 54, + "shloka": 13, + "text": "[व]\nततः संहृत्य तत तेजः परॊवाचॊत्तङ्कम ईश्वरः\nएष्टव्ये सति चिन्त्यॊ ऽहम इत्य उक्त्वा दवारकां ययौ" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 54, + "shloka": 14, + "text": "ततः कदा चिद भगवान उत्तङ्कस तॊयकाङ्क्षया\nतृषितः परिचक्राम मरौ सस्मार चायुतम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 54, + "shloka": 15, + "text": "ततॊ दिग्वाससं धीमान मातङ्गं मलपङ्किनम\nअपश्यत मरौ तस्मिञ शवयूथपरिवारितम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 54, + "shloka": 16, + "text": "भीषणं बद्धनिस्त्रिंशं बाणकार्मुकधारिणम\nतस्याधः सरॊतसॊ ऽपश्यद वारि भूरि दविजॊत्तमः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 54, + "shloka": 17, + "text": "समरन्न एव च तं पराह मातङ्गः परहसन्न इव\nएह्य उत्तङ्क परतीच्छस्व मत्तॊ वारि भृगूद्वह\nकृपा हिमे सुमहती तवां दृष्ट्वा तृट समाहतम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 54, + "shloka": 18, + "text": "इत्य उक्तस तेन स मुनिस तत तॊयं नाभ्यनन्दत\nचिक्षेप च स तं धीमान वाग्भिर उग्राभिर अच्युतम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 54, + "shloka": 19, + "text": "पुनः पुनश च मातङ्गः पिबस्वेति तम अब्रवीत\nन चापिबत स सक्रॊधः कषुभितेनान्तर आत्मना" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 54, + "shloka": 20, + "text": "स तथा निश्चयात तेन परत्याख्यातॊ महात्मना\nशवभिः सह महाराज तत्रैवान्तरधीयत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 54, + "shloka": 21, + "text": "उत्तङ्कस तं तथा दृष्ट्वा ततॊ वरीडित मानसः\nमेने परलब्धम आत्मानं कृष्णेनामित्र घातिना" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 54, + "shloka": 22, + "text": "अथ तेनैव मार्गेण शङ्खचक्रगदाधरः\nआजगाम महाबाहुर उत्तङ्कश चैनम अब्रवीत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 54, + "shloka": 23, + "text": "न युक्तं तादृशं दातुं तवया पुरुषसत्तम\nसलिलं विप्रमुख्येभ्यॊ मातङ्गस्रॊतसा विभॊ" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 54, + "shloka": 24, + "text": "इत्य उक्तवचनं धीमान महाबुद्धिर जनार्दनः\nउत्तङ्कं शलक्ष्णया वाचा सान्त्वयन्न इदम अब्रवीत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 54, + "shloka": 25, + "text": "यादृशेनेह रूपेण यॊग्यं दातुं वृतेन वै\nतादृशं खलु मे दत्तं तवं तु तन नावबुध्यसे" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 54, + "shloka": 26, + "text": "मया तवदर्थमुक्तॊ हि वज्रपाणिः पुरंदरः\nउत्तङ्कायामृतं देहि तॊयरूपम इति परभुः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 54, + "shloka": 27, + "text": "स माम उवाच देवेन्द्रॊ न मर्त्यॊ ऽमर्त्यतां वरजेत\nअन्यम अस्मै वरं देहीत्य असकृद भृगुनन्दन" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 54, + "shloka": 28, + "text": "अमृतं देयम इत्य एव मयॊक्तः स शचीपतिः\nस मां परसाद्य देवेन्द्रः पुनर एवेदम अब्रवीत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 54, + "shloka": 29, + "text": "यदि देयम अवश्यं वै मातङ्गॊ ऽहं महाद्युते\nभूत्वामृतं परदास्यामि भार्गवाय महात्मने" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 54, + "shloka": 30, + "text": "यद्य एवं परतिगृह्णाति भार्गवॊ ऽमृतम अद्य वै\nपरदातुम एष गच्छामि भार्गवायामृतं परभॊ\nपरत्याख्यातस तव अहं तेन न दद्याम इति भार्गव" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 54, + "shloka": 31, + "text": "स तथा समयं कृत्वा तेन रूपेण वासवः\nउपस्थितस तवया चापि परत्याख्यातॊ ऽमृतं ददत\nचण्डाल रूपी भवगान सुमहांस ते वयतिक्रमः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 54, + "shloka": 32, + "text": "यत तु शक्यं मया कर्तुं भूय एव तवेप्सितम\nतॊयेप्सां तव दुर्धर्ष करिष्ये सफलाम अहम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 54, + "shloka": 33, + "text": "येष्व अहःसु तव बरह्मन सलिलेच्छा भविष्यति\nतदा मरौ भविष्यन्ति जलपूर्णाः पयॊधराः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 54, + "shloka": 34, + "text": "रसवच च परदास्यन्ति ते तॊयं भृगुनन्दन\nउत्तङ्क मेधा इत्य उक्ताः खयातिं यास्यन्ति चापि ते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 54, + "shloka": 35, + "text": "इत्य उक्तः परीतिमान विप्रः कृष्णेन स बभूव ह\nअद्याप्य उत्तङ्क मेघा��� च मरौ वर्षन्ति भारत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 55, + "shloka": 1, + "text": "[ज]\nउत्तङ्कः केन तपसा संयुक्तः सुमहातपाः\nयः शापं दातुकामॊ ऽभूद विष्णवे परभविष्णवे" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 55, + "shloka": 2, + "text": "[व]\nउत्तङ्कॊ महता युक्तस तपसा जनमेजय\nगुरु भक्तः स तेजस्वी नान्यं कं चिद अपूजयत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 55, + "shloka": 3, + "text": "सर्वेषाम ऋषिपुत्राणाम एष चासीन मनॊरथः\nऔत्तङ्कीं गुरुवृत्तिं वै पराप्नुयाम इति भारत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 55, + "shloka": 4, + "text": "गौतमस्य तु शिष्याणां बहूनां जनमेजय\nउत्तङ्के ऽभयधिका परीतिः सनेहश चैवाभवत तदा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 55, + "shloka": 5, + "text": "स तस्य दमशौचाभ्यां विक्रान्तेन च कर्मणा\nसम्यक चैवॊपचारेण गौतमः परीतिमान अभूत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 55, + "shloka": 6, + "text": "अथ शिष्यसहस्राणि समनुज्ञाय गौतमः\nउत्तङ्कं परया परीत्या नाभ्यनुज्ञातुम ऐच्छत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 55, + "shloka": 7, + "text": "तं करमेण जरा तात परतिपेदे महामुनिम\nन चान्वबुध्यत तदा स मुनिर गुरुवत्सलः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 55, + "shloka": 8, + "text": "ततः कदा चिद राजेन्द्र काष्ठान्य आनयितुं ययौ\nउत्तङ्कः काष्ठभारं च महान्तं समुपानयत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 55, + "shloka": 9, + "text": "स तु भाराभिभूतात्मा काष्ठभारम अरिंदमम\nनिष्पिपेष कषितौ राजन परिश्रान्तॊ बुभुक्षितः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 55, + "shloka": 10, + "text": "तस्य काष्ठे विलग्नाभूज जटा रूप्यसमप्रभा\nततः काष्ठैः सह तदा पपात धरणीतले" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 55, + "shloka": 11, + "text": "ततः स भारनिष्पिष्टः कषुधाविष्टश च भार्गवः\nदृष्ट्वा तां वयसॊ ऽवस्थां रुरॊदार्तस्वरं तदा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 55, + "shloka": 12, + "text": "ततॊ गुरु सुता तस्य पद्मपत्र निभेक्षणा\nजग्राहाश्रूणि सुश्रॊणी करेण पृथुलॊचना\nपितुर नियॊगाद धर्मज्ञा शिरसावनता तदा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 55, + "shloka": 13, + "text": "तस्या निपेततुर दग्धौ करौ तैर अश्रुबिन्दुभिः\nन हि तान अश्रुपातान वै शक्ता धारयितुं मही" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 55, + "shloka": 14, + "text": "गौतमस तव अब्रवीद विप्रम उत्तङ्कं परीतमानसः\nकस्मात तात तवाद्येह शॊकॊत्तरम इदं मनः\nस सवैरं बरूहि विप्रर्षे शरॊतुम इच्छामि ते वचः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 55, + "shloka": 15, + "text": "[उ]\nभवद्गतेन मनसा भवत परियचिकीर्षया\nभवद भक्तिगतेनेह भवद भावानुगेन च" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 55, + "shloka": 16, + "text": "जरेय��� नावबुद्धा मे नाभिज्ञातं सुखं च मे\nशतवर्षॊषितं हि तवं न माम अभ्यनुजानथाः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 55, + "shloka": 17, + "text": "भवता हय अभ्यनुज्ञाताः शिष्याः परत्यवरा मया\nउपपन्ना दविजश्रेष्ठ शतशॊ ऽथ सहस्रशः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 55, + "shloka": 18, + "text": "[ग]\nतवत परीतियुक्तेन मया गुरुशुश्रूषया तव\nवयतिक्रामन महान कालॊ नावबुद्धॊ दविजर्षभ" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 55, + "shloka": 19, + "text": "किं तव अद्य यदि ते शरद्धा गमनं परति भार्गव\nअनुज्ञां गृह्य मत्तस तवं गृहान गच्छस्व माचिरम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 55, + "shloka": 20, + "text": "[उ]\nगुर्वर्थं किं परयच्छामि बरूहि तवं दविजसत्तम\nतम उपाकृत्य गच्छेयम अनुज्ञातस तवया विभॊ" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 55, + "shloka": 21, + "text": "[ग]\nदक्षिणा परितॊषॊ वै गुरूणां सद्भिर उच्यते\nतव हय आचरतॊ बरह्मंस तुष्टॊ ऽहं वै न संशयः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 55, + "shloka": 22, + "text": "इत्थं च परितुष्टं मां विजानीहि भृगूद्वह\nयुवा षॊडशवर्षॊ हि यद अद्य भविता भवान" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 55, + "shloka": 23, + "text": "ददामि पत्नीं कन्यां च सवां ते दुहितरं दविज\nएताम ऋते हि नान्या वै तवत तेजॊ ऽरहति सेवितुम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 55, + "shloka": 24, + "text": "ततस तां परतिजग्राह युवा भूत्वा यशस्विनीम\nगुरुणा चाभ्यनुज्ञातॊ गुरु पत्नीम अथाब्रवीत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 55, + "shloka": 25, + "text": "किं भवत्यै परयच्छामि गुर्वर्थं विनियुङ्क्ष्व माम\nपरियं हि तव काङ्क्षामि पराणैर अपि धनैर अपि" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 55, + "shloka": 26, + "text": "यद दुर्लभं हि लॊके ऽसमिन रत्नम अत्यद्भुतं भवेत\nतद आनयेयं तपसा न हि मे ऽतरास्ति संशयः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 55, + "shloka": 27, + "text": "[अ]\nपरितुष्टास्मि ते पुत्र नित्यं भगवता सह\nपर्याप्तये तद भद्रं ते गच्छ तात यथेच्छकम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 55, + "shloka": 28, + "text": "[व]\nउत्तङ्कस तु महाराज पुनर एवाब्रवीद वचः\nआज्ञापयस्व मां मातः कर्तव्यं हि परियं तव" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 55, + "shloka": 29, + "text": "[अ]\nसौदास पत्न्या विदिते दिव्ये वै मणिकुण्डले\nते समानय भद्रं ते गुर्वर्थः सुकृतॊ भवेत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 55, + "shloka": 30, + "text": "स तथेति परतिश्रुत्य जगाम जनमेजय\nगुरु पत्नी परियार्थं वै ते समानयितुं तदा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 55, + "shloka": 31, + "text": "स जगाम ततः शीघ्रम उत्तङ्कॊ बराह्मणर्षभः\nसौदासं पुरुषादं वै भिक्षितुं मणिकुण्डले" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 55, + "shloka": 32, + "text": "गौतमस तव अब्रवीत पत्नीम उत्तङ्कॊ नाद्य दृश्यते\nइति पृष्टा तम आचष्ट कुण्डलार्थं गतं तु वै" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 55, + "shloka": 33, + "text": "ततः परॊवाच पत्नीं स न ते सम्यग इदं कृतम\nशप्तः स पार्थिवॊ नूनं बराह्मणं तं वधिष्यति" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 55, + "shloka": 34, + "text": "[अ]\nअजानन्त्या नियुक्तः स भगवन बराह्मणॊ ऽदय मे\nभवत्प्रसादान न भयं किं चित तस्य भविष्यति" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 55, + "shloka": 35, + "text": "इत्य उक्तः पराह तां पत्नीम एवम अस्त्व इति गौतमः\nउत्तङ्कॊ ऽपि वने शून्ये राजानं तं ददर्श ह" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 56, + "shloka": 1, + "text": "[व]\nस तं दृष्ट्वा तथा भूतं राजानं घॊरदर्शनम\nदीर्घश्मश्रु धरं नॄणां शॊणितेन समुक्षितम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 56, + "shloka": 2, + "text": "चकार न वयथां विप्रॊ राजा तव एनम अथाब्रवीत\nपरत्युत्थाय महातेजा भयकर्ता यमॊपमः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 56, + "shloka": 3, + "text": "दिष्ट्या तवम असि कल्याण षष्ठे काले ममान्तिकम\nभक्षं मृगयमाणस्य संप्राप्तॊ दविजसत्तम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 56, + "shloka": 4, + "text": "[उ]\nराजन गुर्वर्थिनं विद्धि चरन्तं माम इहागतम\nन च गुर्वर्थम उद्युक्तं हिंस्यम आहुर मनीषिणः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 56, + "shloka": 5, + "text": "[र]\nषष्ठे काले ममाहारॊ विहितॊ दविजसत्तम\nन च शक्यः समुत्स्रष्टुं कषुधितेन मयाद्य वै" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 56, + "shloka": 6, + "text": "[उ]\nएवम अस्तु महाराज समयः करियतां तु मे\nगुर्वर्थम अभिनिर्वर्त्य पुनर एष्यामि ते वशम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 56, + "shloka": 7, + "text": "संश्रुतश च मया यॊ ऽरथॊ गुरवे राजसत्तम\nददासि विप्रमुख्येभ्यस तवं हि रत्नानि सर्वशः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 56, + "shloka": 8, + "text": "दाता तवं च नरव्याघ्र पात्रभूतः कषिताव इह\nपात्रं परतिग्रहे चापि विद्धि मां नृपसत्तम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 56, + "shloka": 9, + "text": "उपाकृत्य गुरॊर अर्थं तवद आयत्तम अरिंदम\nसमयेनेह राजेन्द्र पुनर एष्यामि ते वशम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 56, + "shloka": 10, + "text": "सत्यं ते परतिजानामि नात्र मिथ्यास्ति किं चन\nअनृतं नॊक्तपूर्वं मे सवैरेष्व अपि कुतॊ ऽनयथा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 56, + "shloka": 11, + "text": "[स]\nयदि मत्तस तवद आयत्तॊ गुर्वर्थः कृत एव सः\nयदि चास्मि परतिग्राह्यः सांप्रतं तद बरवीहि मे" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 56, + "shloka": 12, + "text": "[उ]\nपरतिग्राह्यॊ मतॊ मे तवं सदैव पुरुषर्षभ\nसॊ ऽहं तवाम अनुसंप्राप्तॊ भिक्षितुं मणिकुण्डले" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 56, + "shloka": 13, + "text": "[स]\nपत्न्यास ते मम विप्रर्षे रुचिरे मणिकुण्डले\nवरयार्थं तवम अन्यं वै तं ते दास्यमि सुव्रत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 56, + "shloka": 14, + "text": "[उ]\nअलं ते वयपदेशेन परमाणं यदि ते वयम\nपरयच्छ कुण्डले मे तवं सत्यवाग भव पार्थिव" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 56, + "shloka": 15, + "text": "[व]\nइत्य उक्तस तव अब्रवीद राजा तम उत्तङ्कं पुनर वचः\nगच्छ मद्वचनाद देवीं बरूहि देहीति सत्तम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 56, + "shloka": 16, + "text": "सैवम उक्ता तवया नूनं मद्वाक्येन शुचिस्मिता\nपरदास्यति दविजश्रेष्ठ कुण्डले ते न संशयः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 56, + "shloka": 17, + "text": "[उ]\nकव पत्नी भवतः शक्या मया दरष्टुं नरेश्वर\nसवयं वापि भवान पत्नीं किमर्थं नॊपसर्पति" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 56, + "shloka": 18, + "text": "[स]\nदरक्ष्यते तां भवान अद्य कस्मिंश चिद वननिर्झरे\nषष्ठे काले न हि मया सा शक्या दरष्टुम अद्य वै" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 56, + "shloka": 19, + "text": "उत्तङ्कस तु तथॊक्तः स जगाम भरतर्षभ\nमदयन्तीं च दृष्ट्वा सॊ ऽजञापयत सवं परयॊजनम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 56, + "shloka": 20, + "text": "सौदास वचनं शरुत्वा ततः सा पृथुलॊचना\nपरत्युवाच महाबुद्धिम उत्तङ्कं जनमेजय" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 56, + "shloka": 21, + "text": "एवम एतन महाब्रह्मन नानृतं वदसे ऽनघ\nअभिज्ञानं तु किं चित तवं समानेतुम इहार्हसि" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 56, + "shloka": 22, + "text": "इमे हि दिव्ये मणिकुण्डले मे; देवाश च यक्षाश च महॊरगाश च\nतैस तैर उपायैः परिहर्तु कामाश; छिद्रेषु नित्यं परितर्कयन्ति" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 56, + "shloka": 23, + "text": "निक्षिप्तम एतद भुवि पन्नगास तु; रत्नं समासाद्य परामृषेयुः\nयक्षास तथॊच्छिष्ट धृतं सुराश च; निद्रावशं तवा परिधर्षयेयुः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 56, + "shloka": 24, + "text": "छिद्रेष्व एतेषु हि सदा हय अधृष्येषु दविजर्षभ\nदेवराक्षसनागानाम अप्रमत्तेन धार्यते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 56, + "shloka": 25, + "text": "सयन्देते हि दिवा रुक्मं रात्रौ च दविजसत्तम\nनक्तं नक्षत्रताराणां परभाम आक्षिप्य वर्तते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 56, + "shloka": 26, + "text": "एते हय आमुच्य भगवन कषुत्पिपासा भयं कुतः\nविषाग्निश्वापदेभ्यश च भयं जातु न विद्यते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 56, + "shloka": 27, + "text": "हरस्वेन चैते आमुक्ते भवतॊ हरस्वके तदा\nअनुरूपेण चामुक्ते तत परमा���े हि जायतः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 56, + "shloka": 28, + "text": "एवंविधे ममैते वै कुण्डले परमार्चिते\nतरिषु लॊकेषु विख्याते तद अभिज्ञानम आनय" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 57, + "shloka": 1, + "text": "[व]\nस मित्रसहम आसाद्य तव अभिज्ञानम अयाचत\nतस्मै ददाव अभिज्ञानं स चेक्ष्वाकुवरस तदा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 57, + "shloka": 2, + "text": "[स]\nन चैवैषा गतिः कषेम्या न चान्या विद्यते गतिः\nएतन मे मतम आज्ञाय परयच्छ मणिकुण्डले" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 57, + "shloka": 3, + "text": "[व]\nइत्य उक्तस ताम उत्तङ्कस तु भर्तुर वाक्यम अथाब्रवीत\nशरुत्वा च सा ततः परादात तस्मै ते मणिकुण्डले" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 57, + "shloka": 4, + "text": "अवाप्य कुण्डले ते तु राजानं पुनर अब्रवीत\nकिम एतद गुह्य वचनं शरॊतुम इच्छामि पार्थिव" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 57, + "shloka": 5, + "text": "[स]\nपरजा निसर्वाद विप्रान वै कषत्रियाः पूजयन्ति ह\nविप्रेभ्यश चापि बहवॊ दॊषाः परादुर्भवन्ति नः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 57, + "shloka": 6, + "text": "सॊ ऽहं दविजेभ्यः परणतॊ विप्राद दॊषम अवाप्तवान\nगतिम अन्यां न पश्यामि मदयन्ती सहायवान\nसवर्गद्वारस्य गमने सथाने चेह दविजॊत्तम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 57, + "shloka": 7, + "text": "न हि राज्ञा विशेषेण विरुद्धेन दविजातिभिः\nशक्यं नृलॊके संस्थातुं परेत्य वा सुखम एधितुम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 57, + "shloka": 8, + "text": "तद इष्टे ते मयैवैते दत्ते सवे मणिकुण्डले\nयः कृतस ते ऽदय समयः सफलं तं कुरुष्व मे" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 57, + "shloka": 9, + "text": "[उ]\nराजंस तथेह कर्तास्मि पुनर एष्यामि ते वशम\nपरश्नं तु कं चित परष्टुं तवां वयवसिष्ये परंतप" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 57, + "shloka": 10, + "text": "[स]\nबरूहि विप्र यथाकामं परतिवक्तास्मि ते वचः\nछेत्तास्मि संशयं ते ऽदय न मे ऽतरास्ति विचारणा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 57, + "shloka": 11, + "text": "[उ]\nपराहुर वाक संगतं मित्रं धर्मनैपुण्य दर्शिनः\nमित्रेषु यश च विषमः सतेन इत्य एव तं विदुः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 57, + "shloka": 12, + "text": "स भवान मित्रताम अद्य संप्राप्तॊ मम पार्थिव\nस मे बुद्धिं परयच्छस्व समां बुद्धिमतां वर" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 57, + "shloka": 13, + "text": "अवाप्तार्थॊ ऽहम अद्येह भवांश च पुरुषादकः\nभवत सकाशम आगन्तुं कषमं मम न वेति वा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 57, + "shloka": 14, + "text": "[स]\nकषमं चेद इह वक्तव्यं मया दविज वरॊत्तम\nमत्समीपं दविजश्रेष्ठ नागन्तव्यं कथं चन" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 57, + "shloka": 15, + "text": "एवं तव परपश्यामि शरेयॊ भृगुकुलॊद्वह\nआगच्छतॊ हि ते विप्र भवेन मृत्युर असंशयम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 57, + "shloka": 16, + "text": "[व]\nइत्य उक्तः स तदा राज्ञा कषमं बुद्धिमता हितम\nसमनुज्ञाप्य राजानम अहल्यां परति जग्मिवान" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 57, + "shloka": 17, + "text": "गृहीत्वा कुण्डले दिव्ये गुरु पत्न्याः परियं करः\nजवेन महता परायाद गौतमस्याश्रमं परति" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 57, + "shloka": 18, + "text": "यथा तयॊ रक्षणं च मदयन्त्याभिभाषितम\nतथा ते कुण्डले बद्ध्वा तथा कृष्णाजिने ऽनयत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 57, + "shloka": 19, + "text": "स कस्मिंश चित कषुधाविष्टः फलभार समन्वितम\nबिल्वं ददर्श कस्मिंश चिद आरुरॊह कषुधान्वितः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 57, + "shloka": 20, + "text": "शाखास्व आसज्य तस्यैव कृष्णाजिनम अरिंदम\nयस्मिंस ते कुण्डले बद्धे तदा दविज वरेण वै" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 57, + "shloka": 21, + "text": "विशीर्णबन्धने तस्मिन गते कृष्णाजिने महीम\nअपश्यद भुजगः कश चित ते तत्र मणिकुण्डले" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 57, + "shloka": 22, + "text": "ऐरावत कुलॊत्पन्नः शीघ्रॊ भूत्वा तदा स वै\nविदश्यास्येन वल्मीकं विवेशाथ सकुण्डले" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 57, + "shloka": 23, + "text": "हरियमाणे तु दृष्ट्वा सकुण्डले भुजगेन ह\nपपात वृक्षात सॊद्वेगॊ दुःखात परमकॊपनः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 57, + "shloka": 24, + "text": "स दण्डकाष्ठम आदाय वल्मीकम अखनत तदा\nकरॊधामर्षाभितप्ताङ्गस ततॊ वै दविजपुंगवः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 57, + "shloka": 25, + "text": "तस्य वेगम असह्यं तम असहन्ती वसुंधरा\nदण्डकाष्ठाभिनुन्नाङ्गी चचाल भृशम आतुरा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 57, + "shloka": 26, + "text": "ततः खनत एवाथ विप्रर्षेर धरणीतलम\nनागलॊकस्य पन्थानं कर्तुकामस्य निश्चयात" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 57, + "shloka": 27, + "text": "रथेन हरियुक्तेन तं देशम उपजग्मिवान\nवज्रपाणिर महातेजा ददर्श च दविजॊत्तमम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 57, + "shloka": 28, + "text": "स तु तं बराह्मणॊ भूत्वा तस्य दुःखेन दुःखितः\nउत्तङ्कम अब्रवीत तात नैतच छक्यं तवयेति वै" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 57, + "shloka": 29, + "text": "इतॊ हि नागलॊकॊ वै यॊजनानि सहस्रशः\nन दण्डकाष्ठ साध्यं च मन्ये कार्यम इदं तव" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 57, + "shloka": 30, + "text": "[उ]\nनागलॊके यदि बरह्मन न शक्ये कुण्डले मया\nपराप्तुं पराणान विमॊक्ष्यामि पश्यतस ते दविजॊत्तम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 57, + "shloka": 31, + "text": "यदा स नाशकत तस्य निश्चयं कर्तुम अन्यथा\nवज्रपाणिस तदा दण्डं वज्रास्त्रेण युयॊज ह" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 57, + "shloka": 32, + "text": "ततॊ वज्रप्रहारैस तैर दार्यमाणा वसुंधरा\nनागलॊकस्य पन्थानम अकरॊज जनमेजय" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 57, + "shloka": 33, + "text": "स तेन मार्गेण तदा नागलॊकं विवेश ह\nददर्श नागलॊकं च यॊजनानि सहस्रशः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 57, + "shloka": 34, + "text": "परकार निचयैर दिव्यैर मणिमुक्ताभ्यलंकृतैः\nउपपन्नं महाभाग शातकुम्भमयैस तथा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 57, + "shloka": 35, + "text": "वापीः सफटिकसॊपाना नदीश च विमलॊदकाः\nददर्श वृक्षांश च बहून नानाद्विज गणायुतान" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 57, + "shloka": 36, + "text": "तस्य लॊकस्य च दवारं ददर्श स भृगूद्वहः\nपञ्चयॊजनविस्तारम आयतं शतयॊजनम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 57, + "shloka": 37, + "text": "नागलॊकम उत्तङ्कस तु परेक्ष्य दीनॊ ऽभवत तदा\nनिराशश चाभवत तात कुण्डलाहरणे पुनः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 57, + "shloka": 38, + "text": "तत्र परॊवाच तुरगस तं कृष्ण शवेतवालधिः\nताम्रास्य नेतः कौरव्य परज्वलन्न इव तेजसा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 57, + "shloka": 39, + "text": "धमस्व आपानम एतन मे ततस तवं विप्र लल्प्स्यसे\nऐरावत सुतेनेह तवानीते हि कुण्डले" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 57, + "shloka": 40, + "text": "मा जुगुप्सां कृथाः पुत्र तवम अत्रार्थे कथं चन\nतवयैतद धि समाचीर्णं गौतमस्याश्रमे तदा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 57, + "shloka": 41, + "text": "[उ]\nकथं भवन्तं जानीयाम उपाध्यायाश्रमं परति\nयन मया चीर्ण पूर्वं च शरॊतुम इच्छामि तद धयहम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 57, + "shloka": 42, + "text": "[अष्व]\nगुरॊर गुरुं मां जानीहि जवलितं जातवेदसम\nतवया हय अहं सदा वत्स गुरॊर अर्थे ऽभिपूजितः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 57, + "shloka": 43, + "text": "सततं पूजितॊ विप्र शुचिना भृगुनन्दन\nतस्माच छरेयॊ विधास्यामि तवैवं कुरु माचिरम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 57, + "shloka": 44, + "text": "इत्य उक्तः स तथाकार्षीद उत्तङ्कश चित्रभानुना\nघृतार्चिः परीतिमांश चापि परजज्वाल दिधक्षया" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 57, + "shloka": 45, + "text": "ततॊ ऽसय रॊमकूपेभ्यॊ धमायमानस्य भारत\nघनः परादुरभूद धूमॊ नागलॊकभयावहः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 57, + "shloka": 46, + "text": "तेन धूमेन सहसा वर्धमानेन भारत\nनागलॊके महाराज न परज्ञायत किं चन" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 57, + "shloka": 47, + "text": "हाहाकृतम अभूत सर्वम ऐरावत निवेशनम\nवासुकिप्रमुखानां च नागाना��� जनमेजय" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 57, + "shloka": 48, + "text": "न परकाशन्त वेश्मानि धूमरुद्धानि भारत\nनीहारसंवृतानीव वनानि गिरयस तथा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 57, + "shloka": 49, + "text": "ते धूमरक्तनयना वह्नि तेजॊ ऽभितापिताः\nआजग्मुर निश्चयं जञातुं भार्गवस्याति तेजसः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 57, + "shloka": 50, + "text": "शरुत्वा च निश्चयं तस्य महर्षेस तिग्मतेजसः\nसंभ्रान्तमनसः सर्वे पूजां चक्रुर यथाविधि" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 57, + "shloka": 51, + "text": "सर्वे पराञ्जलयॊ नागा वृद्धबाल पुरॊगमाः\nशिरॊभिः परणिपत्यॊचुः परसीद भगवन्न इति" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 57, + "shloka": 52, + "text": "परसाद्य बराह्मणं ते तु पाद्यम अर्घ्यं निवेद्य च\nपरायच्छन कुण्डले दिव्ये पन्नगाः परमार्चिते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 57, + "shloka": 53, + "text": "ततः संपूजितॊ नागैस तत्रॊत्तङ्कः परतापवान\nअग्निं परदक्षिणं कृत्वा जगाम गुरुसद्म तत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 57, + "shloka": 54, + "text": "स गत्वा तवरितॊ राजन गौतमस्य निवेशनम\nपरायच्छत कुण्डले दिव्ये गुरु पत्न्यै तदानघ" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 57, + "shloka": 55, + "text": "एवं महात्मना तेन तरीँल लॊकाञ जनमेजय\nपरिक्रम्याहृते दिव्ये ततस ते मणिकुण्डले" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 57, + "shloka": 56, + "text": "एवं परभावः स मुनिर उत्तङ्कॊ भरतर्षभ\nपरेण तपसा युक्तॊ यन मां तवं परिपृच्छसि" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 58, + "shloka": 1, + "text": "[ज]\nउत्तङ्काय वरं दत्त्वा गॊविन्दॊ दविजसत्तम\nअत ऊर्ध्वं महाबाहुः किं चकार महायशाः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 58, + "shloka": 2, + "text": "[व]\nदत्त्वा वरम उत्तङ्काय परायात सात्यकिना सह\nदवारकाम एव गॊविन्दः शीघ्रवेगैर महाहयैः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 58, + "shloka": 3, + "text": "सरांसि च नदीश चैव वनानि विविधानि च\nअतिक्रम्य ससादाथ रम्यां दवारवतीं पुरीम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 58, + "shloka": 4, + "text": "वर्तमाने महाराज महे रैवतकस्य च\nउपायात पुण्डरीकाक्षॊ युयुधानानुगस तदा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 58, + "shloka": 5, + "text": "अलंकृतस तु स गिरिर नानारूपविचित्रितैः\nबभौ रुक्ममयैः काशैः सर्वतः पुरुषर्षभ" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 58, + "shloka": 6, + "text": "काञ्चनस्रग्भिर अग्र्याभिः सुमनॊभिस तथैव च\nवासॊ भिश च महाशैलः कल्पवृक्षैश च सर्वशः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 58, + "shloka": 7, + "text": "दीपवृक्षैश च सौवर्णैर अभीक्ष्णम उपशॊभितः\nगुहा निर्ज्झर देशेषु दिवा भूतॊ बभूव ह" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 58, + "shloka": 8, + "text": "पताकाभिर विचित्राभिः स घण्टाभिः समन्ततः\nपुम्भिः सत्रीभिश च संघुष्टः परगीत इव चाभवत\nअतीव परेक्षणीयॊ ऽभून मेरुर मुनिगणैर इव" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 58, + "shloka": 9, + "text": "मत्तानां हृष्टरूपाणां सत्रीणां पुंसां च भारत\nगायतां पर्वतेन्द्रस्य दिवस्पृग इव निस्वनः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 58, + "shloka": 10, + "text": "परमत्तमत्तसंमत्त कष्वेडितॊत्कृष्ट संकुला\nतथा किल किला शब्दैर भूर अभूत सुमनॊहरा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 58, + "shloka": 11, + "text": "विपणापणवान रम्यॊ भक्ष्यभॊज्य विहारवान\nवस्त्रमाल्यॊत्कर युतॊ वीणा वेणुमृदङ्गवान" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 58, + "shloka": 12, + "text": "सुरामैरेय मिश्रेण भक्ष्यभॊज्येन चैव ह\nदीनान्ध कृपणादिभ्यॊ दीयमानेन चानिशम\nबभौ परमकल्याणॊ महस तस्य महागिरेः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 58, + "shloka": 13, + "text": "पुण्यावसथवान वीर पुण्यकृद्भिर निषेवितः\nविहारॊ वृष्णिवीराणां महे रैवतकस्य ह\nस नगॊ वेश्म संकीर्णॊ देवलॊक इवाबभौ" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 58, + "shloka": 14, + "text": "तदा च कृष्ण सांनिध्यम आसाद्य भरतर्षभ\nशक्र सद्म परतीकाशॊ बभूव स हि शैलराट" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 58, + "shloka": 15, + "text": "ततः संपूज्यमानः स विवेश भवनं शुभम\nगॊविन्दः सात्यकिश चैव जगाम भवनं सवकम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 58, + "shloka": 16, + "text": "विवेश च स हृष्टात्मा चिरकालप्रवासकः\nकृत्वा न सुकरं कर्म दानवेष्व इव वासवः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 58, + "shloka": 17, + "text": "उपयातं तु वार्ष्णेयं भॊजवृष्ण्यन्धकास तदा\nअभ्यगच्छन महात्मानं देवा इव शतक्रतुम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 58, + "shloka": 18, + "text": "स तान अभ्यर्च्य मेधावी पृष्ट्वा च कुशलं तदा\nअभ्यवादयत परीतः पितरं मातरं तथा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 58, + "shloka": 19, + "text": "ताभ्यां च संपरिष्वक्तः सान्त्वितश च महाभुजः\nउपॊपविष्टस तैः सर्वैर वृष्णिभिः परिवारितः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 58, + "shloka": 20, + "text": "स विश्रान्तॊ महातेजाः कृतपादावसेचनः\nकथयाम आस तं कृष्णः पृष्टः पित्रा महाहवम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 59, + "shloka": 1, + "text": "[वा]\nशरुतवान अस्मि वार्ष्णेय संग्रामं परमाद्भुतम\nनराणां वदतां पुत्र कथॊद्घातेषु नित्यशः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 59, + "shloka": 2, + "text": "तवं तु परत्यक्षदर्शी च कार्यज्ञश च महाभुज\nतस्मात परब्रूहि संग्रामं याथातथ्येन मे ऽनघ" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 59, + "shloka": 3, + "text": "यथा तद ��भवद युद्धं पाण्डवानां महात्मनाम\nभीष्म कर्ण कृप दरॊण शल्यादिभिर अनुत्तमम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 59, + "shloka": 4, + "text": "अन्येषां कषत्रियाणां च कृतास्त्राणाम अनेकशः\nनानावेषाकृतिमतां नानादेशनिवासिनाम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 59, + "shloka": 5, + "text": "इत्य उक्तः पुण्डरीकाक्षः पित्रा मातुस तदन्तिके\nशशंस कुरुवीराणां संग्रामे निधनं यथा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 59, + "shloka": 6, + "text": "[वा]\nअत्यद्भुतानि कर्माणि कषत्रियाणां महात्मनाम\nबहुलत्वान न संख्यातुं शक्यान्य अब्द शतैर अपि" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 59, + "shloka": 7, + "text": "पराधान्यतस तु गदतः समासेनैव मे शृणु\nकर्माणि पृथिवीशानां यथावद अमर दयुते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 59, + "shloka": 8, + "text": "भीष्मः सेनापतिर अभूद एकादश चमूपतिः\nकौरव्यः कौरवेयाणां देवानाम इव वासवः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 59, + "shloka": 9, + "text": "शिखण्डी पाण्डुपुत्राणां नेता सप्त चमूपतिः\nबभूव रक्षितॊ धीमान धीमता सव्यसाचिना" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 59, + "shloka": 10, + "text": "तेषां तद अभवद युद्धं दशाहानि महात्मनाम\nकुरूणां पाण्डवानां च सुमहद रॊमहर्षणम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 59, + "shloka": 11, + "text": "ततः शिखण्डी गाङ्गेयम अयुध्यन्तं महाहवे\nजघान बभुभिर बाणैः सह गाण्डीवधन्वना" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 59, + "shloka": 12, + "text": "अकरॊत स ततः कालं शरतल्पगतॊ मुनिः\nअयनं दक्षिणं हित्वा संप्राप्ते चॊत्तरायणे" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 59, + "shloka": 13, + "text": "ततः सेनापतिर अभूद दरॊणॊ ऽसत्रविदुषां वरः\nपरवीरः कौरवेन्द्रस्य काव्यॊ दैत्य पतेर इव" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 59, + "shloka": 14, + "text": "अक्षौहिणीभिः शिष्टाभिर नवभिर दविजसत्तमः\nसंवृतः समरश्लाघी गुप्तः कृप वृषादिभिः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 59, + "shloka": 15, + "text": "धृष्टद्युम्नस तव अभून नेता पाण्डवानां महास्त्र वित\nगुप्तॊ भीमेन तेजस्वी मित्रेण वरुणॊ यथा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 59, + "shloka": 16, + "text": "पञ्च सेना परिवृतॊ दरॊण परेप्सुर महामनाः\nपितुर निकारान संस्मृत्य रणे कर्माकरॊन महत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 59, + "shloka": 17, + "text": "तस्मिंस ते पृथिवीपाला दरॊण पार्षत संगरे\nनाना दिग आगता वीराः परायशॊ निधनं गताः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 59, + "shloka": 18, + "text": "दिनानि पञ्च तद युद्धम अभूत परमदारुणम\nततॊ दरॊणः परिश्रान्तॊ धृष्टद्युम्न वशंगतः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 59, + "shloka": 19, + "text": "ततः सेनापतिर अ��ूत कर्णॊ दौर्यॊधने बले\nअक्षौहिणीभिः शिष्टाभिर वृतः पञ्चभिर आहवे" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 59, + "shloka": 20, + "text": "तिस्रस तु पाण्डुपुत्राणां चम्वॊ बीभत्सु पालिताः\nहतप्रवीर भूयिष्ठा बभूवुः समवस्थिताः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 59, + "shloka": 21, + "text": "ततः पार्थं समासाद्य पतंग इव पावकम\nपञ्चत्वम अगमत सौतिर दवितीये ऽहनि दारुणे" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 59, + "shloka": 22, + "text": "हते कर्णे तु कौरव्या निरुत्साहा हतौजसः\nअक्षौहिणीभिस तिसृभिर मद्रेशं पर्यवारयन" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 59, + "shloka": 23, + "text": "हतवाहन भूयिष्ठाः पाण्डवास तु युधिष्ठिरम\nअक्षौहिण्या निरुत्साहाः शिष्टया पर्यवारयन" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 59, + "shloka": 24, + "text": "अवधीन मद्रराजानं कुरुराजॊ युधिष्ठिरः\nतस्मिंस तथार्ध दिवसे कर्मकृत्वा सुदुष्करम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 59, + "shloka": 25, + "text": "हते शल्ये तु शकुनिं सहदेवॊ महामनाः\nआहर्तारं कलेस तस्य जघानामित विक्रमः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 59, + "shloka": 26, + "text": "निहते शकुनौ राजा धार्तराष्ट्रः सुदुर्मनाः\nअपाक्रामद गदापाणिर हतभूयिष्ठ सैनिकः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 59, + "shloka": 27, + "text": "तम अन्वधावत संक्रुद्धॊ भीमसेनः परतापवान\nहरदे दवैपायने चापि सलिलस्थं ददर्श तम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 59, + "shloka": 28, + "text": "ततः शिष्टेन सैन्येन समन्तात परिवार्य तम\nउपॊपविविशुर हृष्टा हरदस्थं पञ्च पाण्डवाः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 59, + "shloka": 29, + "text": "विगाह्य सलिलं तव आशु वाग बाणैर भृशविक्षतः\nउत्थाय सगदापाणिर युद्धाय समुपस्थितः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 59, + "shloka": 30, + "text": "ततः स निहतॊ राजा धार्तराष्ट्रॊ महामृधे\nभीमसेनेन विक्रम्य पश्यतां पृथिवीक्षिताम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 59, + "shloka": 31, + "text": "ततस तत पाण्डवं सैन्यं संसुप्तं शिबिरे निशि\nनिहतं दरॊणपुत्रेण पितुर वधम अमृष्यता" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 59, + "shloka": 32, + "text": "हतपुत्रा हतबला हतमित्रा मया सह\nयुयुधान दवितीयेन पञ्च शिष्टाः सम पाण्डवाः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 59, + "shloka": 33, + "text": "सहैव कृप भॊजाभ्यां दरौणिर युद्धाद अमुच्यत\nयुयुत्सुश चापि कौरव्यॊ मुक्तः पाण्डव संश्रयात" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 59, + "shloka": 34, + "text": "निहते कौरवेन्द्रे च सानुबन्धे सुयॊधने\nविदुरः संजयश चैव धर्मराजम उपस्थितौ" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 59, + "shloka": 35, + "text": "एवं तद अभवद युद्धम अहान्य अष्टाद�� परभॊ\nयत्र ते पृथिवीपाला निहताः सवर्गम आवसन" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 59, + "shloka": 36, + "text": "[व]\nशृण्वतां तु महाराज कथां तां रॊमहर्षणीम\nदुःखहर्षपरिक्लेशा वृष्णीनाम अभवंस तदा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 60, + "shloka": 1, + "text": "[व]\nकथयन्न एव तु तदा वासुदेवः परतापवान\nमहाभारत युद्धं तत कथान्ते पितुर अग्रतः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 60, + "shloka": 2, + "text": "अभिमन्यॊर वधं वीरः सॊ ऽतयक्रामत भारत\nअप्रियं वसुदेवस्य मा भूद इति महामनाः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 60, + "shloka": 3, + "text": "मा दौहित्र वधं शरुत्वा वसुदेवॊ महात्ययम\nदुःखशॊकाभिसंतप्तॊ भवेद इति महामतिः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 60, + "shloka": 4, + "text": "सुभद्रा तु तम उत्क्रान्तम आत्मजस्य वधं रणे\nआचक्ष्व कृष्ण सौभद्रवधम इत्य अपतद भुवि" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 60, + "shloka": 5, + "text": "ताम अपश्यन निपतितां वसुदेवः कषितौ तदा\nदृष्ट्वैव च पपातॊर्व्यां सॊ ऽपि दुःखेन मूर्छितः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 60, + "shloka": 6, + "text": "ततः स दौहित्र वधाद दुःखशॊकसमन्वितः\nवसुदेवॊ महाराज कृष्णं वाक्यम अथाब्रवीत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 60, + "shloka": 7, + "text": "ननु तवं पुण्डरीकाक्ष सत्यवाग भुवि विश्रुतः\nयद दौहित्र वधं मे ऽदय न खयापयसि शत्रुहन" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 60, + "shloka": 8, + "text": "तद भागिनेय निधनं तत्त्वेनाचक्ष्व मे विभॊ\nसदृशाक्षस तव कथं शत्रुभिर निहतॊ रणे" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 60, + "shloka": 9, + "text": "दुर्मरं बत वार्ष्णेय काले ऽपराप्ते नृभिः सदा\nयत्र मे दृदयं दुःखाच छतधा न विदीर्यते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 60, + "shloka": 10, + "text": "किम अब्रवीत तवा संग्रामे सुभद्रां मातरं परति\nमां चापि पुण्डरीकाक्ष चपलाक्षः परियॊ मम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 60, + "shloka": 11, + "text": "आहवं पृष्ठतः कृत्वा कच चिन न निहतः परैः\nकच चिन मुखं न गॊविन्द तेनाजौ विकृतं कृतम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 60, + "shloka": 12, + "text": "स हि कृष्ण महातेजाः शलाघन्न इव ममाग्रतः\nबालभावेन विजयम आत्मनॊ ऽकथयत परभुः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 60, + "shloka": 13, + "text": "कच चिन न विकृतॊ बालॊ दरॊणकर्णकृपादिभिः\nधरण्यां निहतः शेते तन ममाचक्ष्व केशव" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 60, + "shloka": 14, + "text": "स हि दरॊणं च भीष्मं च कर्णं च रथिनां वरम\nसपर्धते सम रणे नित्यं दुहितुः पुत्रकॊ मम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 60, + "shloka": 15, + "text": "एवंविधं बहु तदा विलपन्तं सुदुःखितम\nपितरं दुःखिततरॊ गॊविन्दॊ वाक्य��� अब्रवीत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 60, + "shloka": 16, + "text": "न तेन विकृतं वक्त्रं कृतं संग्राममूर्धनि\nन पृष्ठतः कृतश चापि संग्रामस तेन दुस्तरः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 60, + "shloka": 17, + "text": "निहत्य पृथिवीपालान सहस्रशतसंघशः\nखेदितॊ दरॊणकर्णाभ्यां दौःशासनि वशंगतः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 60, + "shloka": 18, + "text": "एकॊ हय एकेन सततं युध्यमानॊ यदि परभॊ\nन स शक्येत संग्रामे निहन्तुम अपि वज्रिणा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 60, + "shloka": 19, + "text": "समाहूते तु संग्रामे पार्थे संशप्तकैस तदा\nपर्यवार्यत संक्रुद्धैः स दरॊणादिभिर आहवे" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 60, + "shloka": 20, + "text": "ततः शत्रुक्षयं कृत्वा सुमहान्तं रणे पितुः\nदौहित्रस तव वार्ष्णेय दौः शासनि वशंगतः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 60, + "shloka": 21, + "text": "नूनं च स गतः सवर्गं जहि शॊकं महामते\nन हि वयसनम आसाद्य सीदन्ते सन नराः कव चित" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 60, + "shloka": 22, + "text": "दरॊणकर्णप्रभृतयॊ येन परतिसमासिताः\nरणे महेन्द्रप्रतिमाः स कथं नाप्नुयाद दिवम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 60, + "shloka": 23, + "text": "स शॊकं जहि दुर्धर्षं मा च मन्युवशं गमः\nशस्त्रपूतां हि स गतिं गतः परपुरंजयः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 60, + "shloka": 24, + "text": "तस्मिंस तु निहते वीरे सुभद्रेयं सवसा मम\nदुःखार्तार्थॊ पृथां पराप्य कुररीव ननाद ह" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 60, + "shloka": 25, + "text": "दरौपदीं च समासाद्य पर्यपृच्छत दुःखिता\nआर्ये कव दारकाः सर्वे दरष्टुम इच्छामि तान अहम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 60, + "shloka": 26, + "text": "अस्यास तु वचनं शरुत्वा सर्वास ताः कुरु यॊषितः\nभुजाभ्यां परिगृह्यैनां चुक्रुशुः परमार्तवत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 60, + "shloka": 27, + "text": "उत्तरां चाब्रवीद भद्रा भद्रे भर्ता कव ते गतः\nकषिप्रम आगमनं मह्यं तस्मै तवं वेदयस्व ह" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 60, + "shloka": 28, + "text": "ननु नाम स वैराटि शरुत्वा मम गिरं पुरा\nभवनान निष्पतत्य आशु कस्मान नाभ्येति ते पतिः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 60, + "shloka": 29, + "text": "अभिमन्यॊ कुशलिनॊ मातुलास ते महारथाः\nकुशलं चाब्रुवन सर्वे तवां युयुत्सुम इहागतम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 60, + "shloka": 30, + "text": "आचक्ष्व मे ऽदय संग्रामं यथापूर्वम अरिंदम\nकस्माद एव विपलतीं नाद्येह परतिभाषसे" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 60, + "shloka": 31, + "text": "एवमादि तु वार्ष्णेय्यास तद अस्याः परिदेवितम\nशरुत्वा पृथा सुदुःखार्ता शनैर वाक्यम अथाब्रवीत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 60, + "shloka": 32, + "text": "सुभद्रे वासुदेवेन तथा सात्यकिना रणे\nपित्रा च पालितॊ बालः स हतः कालधर्मणा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 60, + "shloka": 33, + "text": "ईदृशॊ मर्त्यधर्मॊ ऽयं मा शुचॊ यदुनन्दिनि\nपुत्रॊ हि तव दुर्धर्षः संप्राप्तः परमां गतिम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 60, + "shloka": 34, + "text": "कुले महति जातासि कषत्रियाणां महात्मनाम\nमा शुचश चपलाक्षं तवं पुण्डरीकनिभेक्षणे" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 60, + "shloka": 35, + "text": "उत्तरां तवम अवेक्षस्व गर्भिणीं मा शुचः शुभे\nपुत्रम एषा हि तस्याशु जनयिष्यति भामिनी" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 60, + "shloka": 36, + "text": "एवम आश्वासयित्वैनां कुन्ती यदुकुलॊद्वह\nविहाय शॊकं दुर्धर्षं शराद्धम अस्य हय अकल्पयत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 60, + "shloka": 37, + "text": "समनुज्ञाप्य धर्मज्ञा राजानं भीमम एव च\nयमौ यमॊपमौ चैव ददौ दानान्य अनेकशः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 60, + "shloka": 38, + "text": "ततः परदाय बह्वीर गा बराह्मणेभ्यॊ यदूद्वह\nसमहृष्यत वार्ष्णेयी वैराटीं चाब्रवीद इदम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 60, + "shloka": 39, + "text": "वैराटि नेह संतापस तवया कार्यॊ यशस्विनि\nभर्तारं परति सुश्रॊणिगर्भस्थं रक्ष मे शिशुम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 60, + "shloka": 40, + "text": "एवम उक्त्वा ततः कुन्ती विरराम महाद्युते\nताम अनुज्ञाप्य चैवेमां सुभद्रां समुपानयम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 60, + "shloka": 41, + "text": "एवं स निधनं पराप्तॊ दौहित्रस तव माधव\nसंतापं जहि दुर्धर्ष मा च शॊके मनः कृथाः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 61, + "shloka": 1, + "text": "[व]\nएतच छरुत्वा तु पुत्रस्य वचः शूरात्मजस तदा\nविहाय शॊकं धर्मात्मा ददौ शराद्धम अनुत्तमम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 61, + "shloka": 2, + "text": "तथैव वासुदेवॊ ऽपि सवस्रीयस्य महात्मनः\nदयितस्य पितुर नित्यम अकरॊद और्ध्व देहिकम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 61, + "shloka": 3, + "text": "षष्टिं शतसहस्राणि बराह्मणानां महाभुजः\nविधिवद भॊजयाम आस भॊज्यं सर्वगुणान्वितम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 61, + "shloka": 4, + "text": "आच्छाद्य च महाबाहुर धनतृष्ण्डाम अपानुदत\nबराह्मणानां तदा कृष्णस तद अभूद रॊमहर्षणम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 61, + "shloka": 5, + "text": "सुवर्णं चैव गाश चैव शयनाच्छादनं तथा\nदीयमानं तदा विप्राः परभूतम इति चाब्रुवन" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 61, + "shloka": 6, + "text": "वासुदेवॊ ऽथ दाशार्हॊ बलदेवः स सात्यकिः\nअभिमन्यॊस तदा शराद्धम अकुर्वन सत्यकस तदा\nअतीव दुःखसंतप्ता न शमं चॊपलेभिरे" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 61, + "shloka": 7, + "text": "तथैव पाण्डवा वीरा नगरे नागसाह्वये\nनॊपगच्छन्ति वै शान्तिम अभिमन्युविनाकृताः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 61, + "shloka": 8, + "text": "सुबहूनि च राजेन्द्र दिवसानि विराटजा\nनाभुङ्क्त पतिशॊकार्ता तद अभूत करुणं महत\nकुक्षिस्थ एव तस्यास्तु स गर्भः संप्रलीयत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 61, + "shloka": 9, + "text": "आजगाम ततॊ वयासॊ जञात्वा दिव्येन चक्षुषा\nआगम्य चाब्रवीद धीमान पृथां पृथुल लॊचनाम\nउत्तरां चमहा तेजाः शॊकः संत्यज्यताम अयम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 61, + "shloka": 10, + "text": "जनिष्यति महातेजाः पुत्रस तव यशस्विनि\nपरभावाद वासुदेवस्य मम वयाहरणाद अपि\nपाण्डवानाम अयं चान्ते पालयिष्यति मेदिनीम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 61, + "shloka": 11, + "text": "धनंजयं च संप्रेक्ष्य धर्मराजस्य पश्यतः\nवयासॊ वाक्यम उवाचेदं हर्षयन्न इव भारत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 61, + "shloka": 12, + "text": "पौत्रस तव महाबाहॊ जनिष्यति महामनाः\nपृथ्वीं सागरपर्यन्तां पालयिष्यति चैव ह" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 61, + "shloka": 13, + "text": "तस्माच छॊकं कुरुश्रेष्ठ जहि तवम अरिकर्शन\nविचार्यम अत्र न हि ते सत्यम एतद भविष्यति" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 61, + "shloka": 14, + "text": "यच चापि वृष्णिवीरेण कृष्णेन कुरुनन्दन\nपुरॊक्तं तत तथा भावि मा ते ऽतरास्तु विचारणा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 61, + "shloka": 15, + "text": "विबुधानां गतॊ लॊकान अक्षयान आत्मनिर्जितान\nन स शॊच्यस तवया तात न चान्यैः कुरुभिस तथा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 61, + "shloka": 16, + "text": "एवं पितामहेनॊक्तॊ धर्मात्मा सधनंजयः\nतयक्त्वा शॊकं महाराज हृष्टरूपॊ ऽभवत तदा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 61, + "shloka": 17, + "text": "पितापि तव धर्मज्ञ गर्भे तस्मिन महामते\nअवर्धत यथाकालं शुक्लपक्षे यथा शशी" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 61, + "shloka": 18, + "text": "ततः संचॊदयाम आस वयासॊ धर्मात्मजं नृपम\nअश्वमेधं परति तदा ततः सॊ ऽनतर्हितॊ ऽभवत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 61, + "shloka": 19, + "text": "धर्मराजॊ ऽपि मेधावी शरुत्वा वयासस्य तद वचः\nवित्तॊपनयने तात चकार गमने मतिम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 62, + "shloka": 1, + "text": "[ज]\nशरुत्वैतद वचनं बरह्मन वयासेनॊक्तं महात्मना\nअश्वमेधं परति तदा किं नृपः परचकार ह" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 62, + "shloka": 2, + "text": "रत्नं च यन मरुत्तेन निहितं पृथिवीतले\nतद अवाप कथं चेति तन मे बरूहि दविजॊत्तम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 62, + "shloka": 3, + "text": "[व]\nशरुत्वा दवैपायन वचॊ धर्मराजॊ युधिष्ठिरः\nभरातॄन सर्वान समानाय्य काले वचनम अब्रवीत\nअर्जुनं भीमसेनं च माद्रीपुत्रौ यमाव अपि" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 62, + "shloka": 4, + "text": "शरुतं वॊ वचनं वीराः सौहृदाद यन महात्मना\nकुरूणां हितकामेन परॊक्तं कृष्णेन धीमता" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 62, + "shloka": 5, + "text": "तपॊवृद्धेन महता सुहृदां भूतिम इच्छता\nगुरुणा धर्मशीलेन वयासेनाद्भुत कर्मणा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 62, + "shloka": 6, + "text": "भीष्मेण च महाप्राज्ञ गॊविन्देन च धीमता\nसंस्मृत्य तद अहं सम्यक कर्तुम इच्छामि पाण्डवाः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 62, + "shloka": 7, + "text": "आयत्यां च तदात्वे च सर्वेषां तद धि नॊ हितम\nअनुबन्धे च कल्याणं यद वचॊ बरह्मवादिनः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 62, + "shloka": 8, + "text": "इयं हि वसुधा सर्वा कषीणरत्ना कुरूद्वहाः\nतच चाचष्ट बहु वयासॊ मरुत्तस्य धनं नृपाः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 62, + "shloka": 9, + "text": "यद्य एतद वॊ बहुमतं मन्यध्वं वा कषमं यदि\nतद आनयामहे सर्वे कथं वा भीम मन्यसे" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 62, + "shloka": 10, + "text": "इत्य उक्तवाक्ये नृपतौ तदा कुरुकुलॊद्वह\nभीमसेनॊ नृपश्रेष्ठं पराञ्जलिर वाक्यम अब्रवीत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 62, + "shloka": 11, + "text": "रॊचते मे महाबाहॊ यद इदं भाषितं तवया\nवयासाख्यातस्य वित्तस्य समुपानयनं परति" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 62, + "shloka": 12, + "text": "यदि तत पराप्नुयामेह धनम आविक्षितं परभॊ\nकृतम एव महाराज भवेद इति मतिर मम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 62, + "shloka": 13, + "text": "ते वयं परणिपातेन गिरीशस्य महात्मनः\nतद आनयाम भद्रं ते समभ्यर्च्य कपर्दिनम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 62, + "shloka": 14, + "text": "तं विभुं देवदेवेशं तस्यैवानुचरांश च तान\nपरसाद्यार्थम अवाप्स्यामॊ नूनं वाग्बुद्धिकर्मभिः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 62, + "shloka": 15, + "text": "रक्षन्ते ये च तद दरव्यं किंकरा रौद्रदर्शनाः\nते च वश्या भविष्यन्ति परसन्ने वृषभध्वजे" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 62, + "shloka": 16, + "text": "शरुत्वैवं वदतस तस्य वाक्यं भीमस्य भारत\nपरीतॊ धर्मात्मजॊ राजा बभूवातीव भारत\nअर्जुन परमुखाश चापि तथेत्य एवाब्रुवन मुदा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 62, + "shloka": 17, + "text": "कृत्वा तु पाण्डवाः सर्वे रत्नाहरण निश्चयम\nसेनाम आज्ञापयाम आसुर नक्षत्रे ऽहनि च धरुवे" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 62, + "shloka": 18, + "text": "ततॊ ययुः पाण्डुसुता बराह��मणान सवस्ति वाच्य च\nअर्चयित्वा सुरश्रेष्ठं पूर्वम एव महेश्वरम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 62, + "shloka": 19, + "text": "मॊदकैः पायसेनाथ मांसापूपैस तथैव च\nआशास्य च महात्मानं परययुर मुदिता भृशम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 62, + "shloka": 20, + "text": "तेषां परयास्यतां तत्र मङ्गलानि शुभान्य अथ\nपराहुः परहृष्टमनसॊ दविजाग्र्या नागराश च ते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 62, + "shloka": 21, + "text": "ततः परदक्षिणीकृत्य शिरॊभिः परणिपत्य च\nबराह्मणान अग्निसहितान परययुः पाण्डुनन्दनाः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 62, + "shloka": 22, + "text": "समनुज्ञाप्य राजानं पुत्रशॊकसमाहतम\nधृतराष्ट्रं सभार्यं वै पृथां पृथुल लॊचनाम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 62, + "shloka": 23, + "text": "मूले निक्षिप्य कौरव्यम्युयुत्सुं धृतराष्ट्रजम\nसंपूज्यमानाः पौरैश च बराह्मणैश च मनीषिभिः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 63, + "shloka": 1, + "text": "[व]\nततस ते परययुर हृष्टाः परहृष्टनरवाहनाः\nरथघॊषेण महता पूरयन्तॊ वसुंधराम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 63, + "shloka": 2, + "text": "संस्तूयमानाः सतुतिभिः सूतमागधबन्दिभिः\nसवेन सैन्येन संवीता यथादित्याः सवरश्मिभिः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 63, + "shloka": 3, + "text": "पाण्डुरेणातपत्रेण धरियमाणेन मूर्धनि\nबभौ युधिष्ठिरस तत्र पौर्णमास्याम इवॊडुराट" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 63, + "shloka": 4, + "text": "जयाशिषः परहृष्टानां नराणां पथि पाण्डवः\nपरत्यगृह्णाद यथान्यायं यथावत पुरुषर्षभः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 63, + "shloka": 5, + "text": "तथैव सैनिका राजन राजानम अनुयान्ति ये\nतेषां हलहलाशब्दॊ दिवं सतब्ध्वा वयतिष्ठत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 63, + "shloka": 6, + "text": "स सरांसि नदीश चैव वनान्य उपवनानि च\nअत्यक्रामन महाराजॊ गिरिं चैवान्वपद्यत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 63, + "shloka": 7, + "text": "तस्मिन देशे च राजेन्द्र यत्र तद दरव्यम उत्तमम\nचक्रे निवेशनं राजा पाण्डवः सह सैनिकैः\nशिवे देशे समे चैव तदा भरतसत्तम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 63, + "shloka": 8, + "text": "अग्रतॊ बराह्मणान कृत्वा तपॊ विद्या दमान्वितान\nपुरॊहितं च कौरव्य वेदवेदाङ्गपारगम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 63, + "shloka": 9, + "text": "पराङ निवेशात तु राजानं बराह्मणाः स पुरॊधसः\nकृत्वा शान्तिं यथान्यायं सर्वतः पर्यवारयन" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 63, + "shloka": 10, + "text": "कृत्वा च मध्ये राजानम अमात्यांश च यथाविधि\nषट पथं नव संस्थानं निवेशं चक्रिरे दविजाः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 63, + "shloka": 11, + "text": "मत्तानां वारणेन्द्राणां निवेशं च यथाविधि\nकारयित्वा स राजेन्द्रॊ बराह्मणान इदम अब्रवीत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 63, + "shloka": 12, + "text": "अस्मिन कार्ये दविजश्रेष्ठा नक्षत्रे दिवसे शुभे\nयथा भवन्तॊ मन्यन्ते कर्तुम अर्हथ तत तथा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 63, + "shloka": 13, + "text": "न नः कालात्ययॊ वै सयाद इहैव परिलम्बताम\nइति निश्चित्य विप्रेन्द्राः करियतां यद अनन्तरम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 63, + "shloka": 14, + "text": "शरुत्वैतद वचनं राज्ञॊ बराह्मणाः स पुरॊधसः\nइदम ऊचुर वचॊ हृष्टा धर्मराज परियेप्सवः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 63, + "shloka": 15, + "text": "अद्यैव नक्षत्रम अहश च पुण्यं; यतामहे शरेष्ठतमं करियासु\nअम्भॊभिर अद्येह वसाम राजन्न; उपॊष्यतां चापि भवद्भिर अद्य" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 63, + "shloka": 16, + "text": "शरुत्वा तु तेषां दविजसत्तमानां; कृतॊपवासा रजनीं नरेन्द्राः\nऊषुः परतीताः कुशसंस्तरेषु; यथाध्वरेषु जवलिता हव्यवाहाः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 63, + "shloka": 17, + "text": "ततॊ निशा सा वयगमन महात्मनां; संशृण्वतां विप्र समीरिता गिरः\nततः परभाते विमले दविजर्षभा; वचॊ ऽबरुवन धर्मसुतं नराधिपम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 64, + "shloka": 1, + "text": "[बराह्मणाह]\nकरियताम उपहारॊ ऽदय तर्यम्बकस्य महात्मनः\nकृत्वॊपहारं नृपते ततः सवार्थे यतामहे" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 64, + "shloka": 2, + "text": "[व]\nशरुत्वा तु वचनं तेषां बराह्मणानां युधिष्ठिरः\nनिरीशस्य यथान्यायम उपहारम उपाहरत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 64, + "shloka": 3, + "text": "आज्येन तर्पयित्वाग्निं विधिवत संस्कृतेन ह\nमन्त्रसिद्धं चरुं कृत्वा पुरॊधाः परययौ तदा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 64, + "shloka": 4, + "text": "स गृहीत्वा सुमनसॊ मन्त्रपूता जनाधिप\nमॊदकैः पायसेनाथ मांसैश चॊपाहरद बलिम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 64, + "shloka": 5, + "text": "सुमनॊभिश च चित्राभिर जालैर उच्चावचैर अपि\nसर्वं सविष्ट कृतं कृत्वा विधिवद वेदपारगः\nकिंकराणां ततः पश्चाच चकार बलिम उत्तमम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 64, + "shloka": 6, + "text": "यक्षेन्द्राय कुबेराय मणिभद्राय चैव ह\nतथान्येषां च यक्षाणां भूताधिपतयश च ये" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 64, + "shloka": 7, + "text": "कृसरेण स मांसेन निवापैस तिलसंयुतैः\nशुशुभे सथानम अत्यर्थं देवदेवस्य पार्थिव" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 64, + "shloka": 8, + "text": "कृत्वा तु पूजां रुद्रस्य गणानां चैव सर्वशः\nययौ वयासं पुरस्कृत्य नृपॊ ���त्ननिधिं परति" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 64, + "shloka": 9, + "text": "पूजयित्वा धनाध्यक्षं परणिपत्याभिवाद्य च\nसुमनॊभिर विचित्राभिर अपूपैः कृसरेण च" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 64, + "shloka": 10, + "text": "शङ्खादींश च निधीन सर्वान निधिपालांश च सर्वशः\nअर्चयित्वा दविजाग्र्यान स सवस्ति वाच्य च वीर्यवान" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 64, + "shloka": 11, + "text": "तेषां पुण्याहघॊषेण तेजसा समवस्थितः\nपरीतिमान स कुरुश्रेष्ठः खानयाम आस तं निधिम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 64, + "shloka": 12, + "text": "ततः पात्र्यः स करकाः साश्मन्तक मनॊरमाः\nभृङ्गाराणि कटाहाणि कलशान वर्धमानकान" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 64, + "shloka": 13, + "text": "वहूनि च विचित्राणि भाजनानि सहस्रशः\nउद्धारयाम आस तदा धर्मराजॊ युधिष्ठिरः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 64, + "shloka": 14, + "text": "तेषां लक्षणम अप्य आसीन महान करपुटस तथा\nतरिलक्षं भाजनं राजंस तुलार्धम अभवन नृप" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 64, + "shloka": 15, + "text": "वाहनं पाण्डुपुत्रस्य तत्रासीत तु विशां पते\nषष्टिर उष्ट्रसहस्राणि शतानि दविगुणा हयाः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 64, + "shloka": 16, + "text": "वारणाश च महाराज सहस्रशतसंमिताः\nशकटानि रथाश चैव तावद एव करेणवः\nखराणां पुरुषाणां च परिसंख्या न विद्यते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 64, + "shloka": 17, + "text": "एतद वित्तं तद अभवद यद उद्दध्रे युधिष्ठिरः\nषॊडशाष्टौ चतुर्विंशत सहस्रं भारलक्षणम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 64, + "shloka": 18, + "text": "एतेष्व आधाय तद दरव्यं पुनर अभ्यर्च्य पाण्डवः\nमहादेवं रतिययौ पुरं नागाह्वयं परति" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 64, + "shloka": 19, + "text": "दवैपायनाभ्यनुज्ञातः पुरस्कृत्य पुरॊहितम\nगॊयुते गॊयुते चैव नयवसत पुरुषर्षभः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 64, + "shloka": 20, + "text": "सा पुराभिमुखी राजञ जगाम महती चमूः\nकृच्छ्राद दरविण भारार्ता हर्षयन्ती कुरूद्वहान" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 65, + "shloka": 1, + "text": "[व]\nएतस्मिन्न एव काले तु वासुदेवॊ ऽपि वीर्यवान\nउपायाद वृष्णिभिः सार्धं पुरं वारणसाह्वयम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 65, + "shloka": 2, + "text": "समयं वाजिमेधस्य विदित्वा पुरुषैषभः\nयथॊक्तॊ धर्मपुत्रेण वरजन स सवपुरीं परति" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 65, + "shloka": 3, + "text": "रौक्मिणेयेन सहितॊ युयुधानेन चैव ह\nचारु देष्णेन साम्बेन गदेन कृतवर्मणा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 65, + "shloka": 4, + "text": "सारणेन च वीरेण निशठेनॊल्मुकेन च\nबलदेवं पुरस्कृत्य सुभद्��ा सहितस तदा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 65, + "shloka": 5, + "text": "दरौपदीम उत्तरां चैव पृथां चाप्य अवलॊककः\nसमाश्वासयितुं चापि कषत्रिया निहतेश्वराः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 65, + "shloka": 6, + "text": "तान आगतान समीक्ष्यैव धृतराष्ट्रॊ महीपतिः\nपरत्यगृह्णाद यथान्यायं विदुरश चमहा मनाः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 65, + "shloka": 7, + "text": "तत्रैव नयवसत कृष्णः सवर्चितः पुरुषर्षभः\nविरुरेण महातेजास तथैव च युयुत्सुना" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 65, + "shloka": 8, + "text": "वसत्सु वृष्णिवीरेण्षु तत्राथ जनमेजय\nजज्ञे तव पिता राजन परिक्षित परवीरहा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 65, + "shloka": 9, + "text": "स तु राजा महाराज बरह्मास्त्रेणाभिपीडितः\nशवॊ बभूव निश्चेष्टॊ हर्षशॊकविवर्धनः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 65, + "shloka": 10, + "text": "हृष्टानां सिंहनादेन जनानां तत्र निस्वनः\nआविश्य परदिशः सर्वाः पुनर एव वयुपारमत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 65, + "shloka": 11, + "text": "ततः सॊ ऽतित्वरः कृष्णॊ विवेशान्तःपुरं तदा\nयुयुधान दवितीयॊ वै वयथितेन्द्रिय मानसः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 65, + "shloka": 12, + "text": "ततस तवरितम आयान्तीं ददर्श सवां पितृष्वसाम\nकरॊशन्तीम अभिधावेति वासुदेवं पुनः पुनः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 65, + "shloka": 13, + "text": "पृष्ठतॊ दरौपदीं चैव सुभद्रां च यशस्विनीम\nस विक्रॊशं स करुणं बान्धवानां सत्रियॊ नृप" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 65, + "shloka": 14, + "text": "ततः कृष्णं समासाद्य कुन्ती राजसुता तदा\nपरॊवाच राजशार्दूल बाष्पगद्गदया गिरा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 65, + "shloka": 15, + "text": "वासुदेव महाबाहॊ सुप्रजा देवकी तवया\nतवं नॊ गतिः परतिष्ठा च तवद आयत्तम इदं कुलम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 65, + "shloka": 16, + "text": "यदुप्रवीर यॊ ऽयं ते सवस्रीयस्यात्मजः परभॊ\nअश्वत्थाम्ना हतॊ जातस तम उज्जीवय केशव" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 65, + "shloka": 17, + "text": "तवया हय एतत परतिज्ञातम ऐषीके यदुनन्दन\nअहं संजीवयिष्यामि मृतं जातम इति परभॊ" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 65, + "shloka": 18, + "text": "सॊ ऽयं जातॊ मृतस तात पश्यैनं पुरुषर्षभ\nउत्तरां च सुभद्रांच दरौपदीं मां चमाधव" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 65, + "shloka": 19, + "text": "धर्मपुत्रं च भीमं च फल्गुनं नकुलं तथा\nसहदेवं च दुर्धर्ष सर्वान नस तरातुम अर्हसि" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 65, + "shloka": 20, + "text": "अस्मिन पराणाः समायत्ताः पाण्डवानां ममैव च\nपाण्डॊश च पिण्डॊ दाशार्ह तथैव शवशुरस्य मे" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 65, + "shloka": 21, + "text": "अभिमन्यॊश च भद्रं ते परियस्य सदृशस्य च\nपरियम उत्पादयाद्य तवं परेतस्यापि जनार्दन" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 65, + "shloka": 22, + "text": "उत्तरा हि परियॊक्तं वै कथयत्य अरिसूदन\nअभिमन्यॊर वचः कृष्ण परियत्वात ते न संशयः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 65, + "shloka": 23, + "text": "अब्रवीत किल दाशार्ह वैराटीम आर्जुनिः पुरा\nमातुलस्य कुलं भद्रे तव पुत्रॊ गमिष्यति" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 65, + "shloka": 24, + "text": "गत्वा वृष्ण्यन्धककुलं धनुर्वेदं गरहीष्यति\nअस्त्राणि च विचित्राणि नीतिशास्त्रं च केवलम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 65, + "shloka": 25, + "text": "इत्य एतत परणयात तात सौभद्रः परवीरहा\nकथयाम आस दुर्धर्षस तथा चैत्न न संशयः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 65, + "shloka": 26, + "text": "तास तवां वयं परणम्येह याचामॊ मधुसूदन\nकुलस्यास्य हितार्थं तवं कुरु कल्याणम उत्तमम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 65, + "shloka": 27, + "text": "एवम उक्त्वा तु वार्ष्णेयं पृथा पृथुल लॊचना\nउच्छ्रित्य बाहू दुःखार्ता ताश चान्याः परापतन भुवि" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 65, + "shloka": 28, + "text": "अब्रुवंश च महाराज सर्वाः सास्राविलेक्षणाः\nसवस्रीयॊ वासुदेवस्य मृतॊ जात इति परभॊ" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 65, + "shloka": 29, + "text": "एवम उक्ते ततः कुन्तीं परत्यगृह्णाज जनार्दनः\nभूमौ निपतितां चैनां सान्त्वयाम आस भारत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 66, + "shloka": 1, + "text": "[व]\nउत्थितायां पृथायां तु सुभद्रा भरातरं तदा\nदृष्ट्वा चुक्रॊश दुःखार्ता वचनं चेदम अब्रवीत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 66, + "shloka": 2, + "text": "पुण्डरीकाक्ष पश्यस्व पौत्रं पार्थस्य धीमतः\nपरिक्षीणेषु कुरुषु परिक्षीणं गतायुषम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 66, + "shloka": 3, + "text": "इषीका दरॊणपुत्रेण भीमसेनार्थम उद्यता\nसॊत्तरायां निपतिता विजये मयि चैव ह" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 66, + "shloka": 4, + "text": "सेयं जवलन्ती हृदये मयि तिष्ठति केशव\nयन न पश्यामि दुर्धर्षं मम पुत्रसुतं विभॊ" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 66, + "shloka": 5, + "text": "किं नु वक्ष्यति धर्मात्मा धर्मराजॊ युधिष्ठिरः\nभीमसेनार्जुनौ चापि माद्रवत्याः सुतौ च तौ" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 66, + "shloka": 6, + "text": "शरुत्वाभिमन्यॊस तनयं जातं च मृतम एव च\nमुषिता इव वार्ष्णेय दरॊणपुत्रेण पाण्डवाः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 66, + "shloka": 7, + "text": "अभिमन्युः परियः कृष्ण पितॄणां नात्र संशयः\nते शरुत्वा किं नु वक्ष्यन्ति दरॊणपुत्र���स्त्र निर्जिताः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 66, + "shloka": 8, + "text": "भवितातः परं दुःखं किं नु मन्ये जनार्दन\nअभिमन्यॊः सुतात कृष्ण मृताज जाताद अरिंदम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 66, + "shloka": 9, + "text": "साहं परसादये कृष्ण तवाम अद्य शिरसा नता\nपृथेयं दरौपदी चैव ताः पश्य पुरुषॊत्तम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 66, + "shloka": 10, + "text": "यदा दरॊणसुतॊ गर्भान पाण्डूनां हन्ति माधव\nतदा किल तवया दरौणिः करुद्धेनॊक्तॊ ऽरिमर्दन" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 66, + "shloka": 11, + "text": "अकामं तवा करिष्यामि बरह्म बन्धॊ नराधम\nअहं संजीवयिष्यामि किरीटितनयात्मजम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 66, + "shloka": 12, + "text": "इत्य एतद वचनं शरुत्वा जानमाना बलं तव\nपरसादये तवा दुर्धर्ष जीवताम अभिमन्युजः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 66, + "shloka": 13, + "text": "यद्य एवं तवं परतिश्रुत्य न करॊषि वचः शुभम\nसफलं वृष्णिशार्दूल मृतां माम उपधारय" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 66, + "shloka": 14, + "text": "अभिमन्यॊः सुतॊ वीर न संजीवति यद्य अयम\nजीवति तवयि दुर्धर्ष किं करिष्याम्य अहं तवया" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 66, + "shloka": 15, + "text": "संजीवयैनं दुर्धर्ष मृतं तवम अभिमन्युजम\nसदृशाक्ष सुतं वीर सस्यं वर्षन्न इवाम्बुदः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 66, + "shloka": 16, + "text": "तवं हि केशव धर्मात्मा सत्यवान सत्यविक्रमः\nस तां वाचम ऋतां कर्तुम अर्हसि तवम अरिंदम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 66, + "shloka": 17, + "text": "इच्छन्न अपि हि लॊकांस तरीञ जीवयेथा मृतान इमान\nकिं पुनर दयितं जातं सवस्रीयस्यात्मजं मृतम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 66, + "shloka": 18, + "text": "परभावज्ञास्मि ते कृष्ण तस्माद एतद बरवीमि ते\nकुरुष्व पाण्डुपुत्राणाम इमं परम अनुग्रहम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 66, + "shloka": 19, + "text": "सवसेति वा महाबाहॊ हतपुत्रेति वा पुनः\nपरपन्ना माम इयं वेति दयां कर्तुम इहार्हसि" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 67, + "shloka": 1, + "text": "[व]\nएवम उक्तस तु राजेन्द्र केशिहा दुःखमूर्छितः\nतथेति वयाजहारॊच्चैर हलादयन्न इव तं जनम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 67, + "shloka": 2, + "text": "वाक्येन तेन हि तदा तं जनं पुरुषर्षभः\nहलादयाम आस स विभुर घर्मार्तं सलिलैर इव" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 67, + "shloka": 3, + "text": "ततः स पराविशत तूर्णं जन्म वेश्म पितुस तव\nअर्चितं पुरुषव्याघ्र सितैर माल्यैर यथाविधि" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 67, + "shloka": 4, + "text": "अपां कुम्भैः सुपूर्णैश च विन्यस्तैः सर्वतॊदिशम\nघृतेन तिन्दुकालातै��� सर्षपैश च महाभुज" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 67, + "shloka": 5, + "text": "शस्त्रैश च विमलैर नयस्तैः पावकैश च समन्ततः\nवृद्धाभिश चाभिरामा भिः परिचारार्थम अच्युतः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 67, + "shloka": 6, + "text": "दक्षैश च परितॊ वीर मिषग्भिः कुशलैस तथा\nददर्श च स तेजस्वी रक्षॊघ्नान्य अपि सर्वशः\nदरव्याणि सथापितानि सम विधिवत कुशलैर जनैः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 67, + "shloka": 7, + "text": "तथायुक्तं च तद दृष्ट्वा जन्म वेश्म पितुस तव\nहृष्टॊ ऽभवद धृषी केशः साधु साध्व इति चाब्रवीत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 67, + "shloka": 8, + "text": "तथा बरुवति वार्ष्णेये परहृष्टवदने तदा\nदरौपदी तवरिता गत्वा वैराटीं वाक्यम अब्रवीत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 67, + "shloka": 9, + "text": "अयम आयाति ते भद्रे शवशुरॊ मधुसूदनः\nपुराणर्षिर अचिन्त्यात्मा समीपम अपराजितः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 67, + "shloka": 10, + "text": "सापि बाष्पकलां वाचं निगृह्याश्रूणि चैव ह\nसुसंवीताभवद देवी देववत कृष्णम ईक्षती" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 67, + "shloka": 11, + "text": "सा तथा दूयमानेन हृदयेन तपस्विनी\nदृष्ट्वा गॊविन्दम आयान्तं कृपणं पर्यदेवयत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 67, + "shloka": 12, + "text": "पुण्डरीकाक्ष पश्यस्व बालाव इह विनाकृतौ\nअभिमन्युं च मां चैव हतौ तुल्यं जनार्दन" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 67, + "shloka": 13, + "text": "वार्ष्णेय मधुहन वीर शिरसा तवां परसादये\nदरॊणपुत्रास्त्र निर्दग्धं जीवयैनं ममात्मजम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 67, + "shloka": 14, + "text": "यदि सम धर्मराज्ञा वा भीमसेनेन वा पुनः\nतवया वा पुण्डरीकाक्ष वाक्यम उक्तम इदं भवेत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 67, + "shloka": 15, + "text": "अजानतीम ईषिकेयं जनित्रीं जन्त्व इति परभॊ\nअहम एव विनष्टा सयां नेदम एवंगतं भवेत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 67, + "shloka": 16, + "text": "गर्भस्थस्यास्य बालस्य बरह्मास्त्रेण निपातनम\nकृत्वा नृशंसं दुर्बुद्धिर दरौणिः किं फलम अश्नुते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 67, + "shloka": 17, + "text": "सा तवा परसाद्य शिरसा याचे शत्रुनिबर्हण\nपराणांस तयक्ष्यामि गॊविन्द नायं संजीवते यदि" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 67, + "shloka": 18, + "text": "अस्मिन हि बहवः साधॊ ये ममासन मनॊरथाः\nते दरॊणपुत्रेण हताः किं नु जीवामि केशव" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 67, + "shloka": 19, + "text": "आसीन मम मतिः कृष्ण पूर्णॊत्सङ्गा जनार्दन\nअभिवादयिष्ये दिष्ट्येति तद इदं वितथीकृतम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 67, + "shloka": 20, + "text": "चपलाक्षस��य दायादे मृते ऽसमिन पुरुषर्षभ\nविफला मे कृताः कृष्ण हृदि सर्वे मनॊरथाः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 67, + "shloka": 21, + "text": "चलपाक्षः किलातीव परियस ते मधुसूदन\nसुतं पश्यस्व तस्येमं बरह्मास्त्रेण निपातितम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 67, + "shloka": 22, + "text": "कृतघ्नॊ ऽयं नृशंसॊ ऽयं यथास्य जनकस तथा\nयः पाण्डवीं शरियं तयक्त्वा गतॊ ऽदय यमसादनम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 67, + "shloka": 23, + "text": "मया चैतत परतिज्ञातं रणमूर्धनि केशव\nअभिमन्यौ हते वीर तवाम एष्याम्य अचिराद इति" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 67, + "shloka": 24, + "text": "तच च नाकरवं कृष्ण नृशंसा जीवितप्रिया\nइदानीम आगतां तत्र किं नु वक्ष्यति फाल्गुनिः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 68, + "shloka": 1, + "text": "[व]\nसैवं विपल्य करुणं सॊन्मादेव तपस्विनी\nउत्तरा नयपतद भूमौ कृपणा पुत्रगृद्धिनी" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 68, + "shloka": 2, + "text": "तां तु दृष्ट्वा निपतितां हतबन्धुपरिच्छदाम\nचुक्रॊश कुन्ती दुःखार्ता सर्वाश च भरत सत्रियः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 68, + "shloka": 3, + "text": "मुहूर्तम इव तद राजन पाण्डवानां निवेशनम\nअप्रेक्षणीयम अभवद आर्तस्वरनिनादितम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 68, + "shloka": 4, + "text": "सा मुहूत च राजेन्द्र पुत्रशॊकाभिपीडिता\nकश्मलाभिहता वीर वैराटी तव अभवत तदा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 68, + "shloka": 5, + "text": "परतिलभ्य तु सा संज्ञाम उत्तरा भरतर्षभ\nअङ्कम आरॊप्य तं पुत्रम इदं वचनम अब्रवीत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 68, + "shloka": 6, + "text": "धर्मज्ञस्य सुतः संस तवम अधर्मम अवबुध्यसे\nयस तवं वृष्णिप्रवीरस्य कुरुषे नाभिवादनम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 68, + "shloka": 7, + "text": "पुत्रगत्वा मम वचॊ बरूयास तवं पितरं तव\nदुर्मरं पराणिनां वीर काले पराप्ते कथं चन" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 68, + "shloka": 8, + "text": "याहं तवया विहीनाद्य पत्या पुत्रेण चैव ह\nमर्तव्ये सति जीवामि हतस्वस्तिर अकिंचना" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 68, + "shloka": 9, + "text": "अथ वा धर्मराज्ञाहम अनुज्ञाता महाभुज\nभक्षयिष्ये विषं तीक्ष्णं परवेक्ष्ये वा हुताशनम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 68, + "shloka": 10, + "text": "अथ वा दुर्मरं तात यद इदं मे सहस्रधा\nपतिपुत्र विहीनाया हृदयं न विदीर्यते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 68, + "shloka": 11, + "text": "उत्तिष्ठ पुत्रपश्येमां दुःखितां परपितामहीम\nआर्ताम उपप्लुतां दीनां निमग्नां शॊकसागरे" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 68, + "shloka": 12, + "text": "आर्यां च पश्य पाञ्चालीं सात्व���ीं च तपस्विनीम\nमां च पश्य सुसुःखार्तां वयाध विद्धां मृगीम इव" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 68, + "shloka": 13, + "text": "उत्तिष्ठ पश्य वदनं लॊकनाथस्य धीमतः\nपुण्डरीकपलाशाक्षं पुरेव चपलेक्षणम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 68, + "shloka": 14, + "text": "एवं विप्रलपन्तीं तु दृष्ट्वा निपतितां पुनः\nउत्तरां ताः सत्रियः सर्वाः पुनर उत्थापयन्त्य उत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 68, + "shloka": 15, + "text": "उत्थाय तु पुनर धैर्यात तदा मत्स्यपतेः सुता\nपराञ्जलिः पुनरीकाक्षं भूमाव एवाभ्यवादयत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 68, + "shloka": 16, + "text": "शरुत्वा स तस्या विपुलं विलापं पुरुषर्षभः\nउपस्पृश्य ततः कृष्णॊ बरह्मास्त्रं संजहार तत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 68, + "shloka": 17, + "text": "परतिजज्ञे च दाशार्हस तस्य जीवितम अच्युतः\nअब्रवीच च विशुद्धात्मा सर्वं विश्रावयञ जगत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 68, + "shloka": 18, + "text": "न बरवीम्य उत्तरे मिथ्या सत्यम एतद भविष्यति\nएष संजीवयाम्य एनं पश्यतां सर्वदेहिनाम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 68, + "shloka": 19, + "text": "नॊक्तपूर्वं मया मिथ्या सवैरेष्व अपि कदा चन\nन च युद्धे परा वृत्तस तथा संजीवताम अयम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 68, + "shloka": 20, + "text": "यथा मे दयितॊ धर्मॊ बराह्मणाश च विशेषतः\nअभिमन्यॊः सुतॊ जातॊ मृतॊ जीवत्व अयं तथा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 68, + "shloka": 21, + "text": "यथाहं नाभिजानामि विजयेन कदा चन\nविरॊधं तेन सत्येन मृतॊ जीवत्व अयं शिशुः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 68, + "shloka": 22, + "text": "यथासत्यं च धर्मश च मयि नित्यं परतिष्ठितौ\nतथा मृतः शिशुर अयं जीवताम अभिमन्युजः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 68, + "shloka": 23, + "text": "यथा कंशश च केशी च धर्मेण निहतौ मया\nतेन सत्येन बालॊ ऽयं पुनर उज्जीवताम इह" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 68, + "shloka": 24, + "text": "इत्य उक्तॊ वासुदेवेन स बालॊ भरतर्षभ\nशनैः शनैर महाराज परास्पन्दत स चेतनः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 69, + "shloka": 1, + "text": "[व]\nबरह्मास्त्रं तु यदा राजन कृष्णेन परतिसंहृतम\nतदा तद वेश्म ते विप्रा तेजसाभिविदीपितम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 69, + "shloka": 2, + "text": "ततॊ रक्षांसि सर्वाणि नेशुस तयक्त्वा गृहं तु तत\nअन्तरिक्षे च वाग आसीत साधु केशव साध्व इति" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 69, + "shloka": 3, + "text": "तद अस्त्रं जवलितं चापि पितामहम अगात तदा\nततः पराणान पुनर लेभे पिता तव जनेश्वर\nवयचेष्टत च बालॊ ऽसौ यथॊत्साहं यथाबलम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 69, + "shloka": 4, + "text": "बभूवुर मुदिता राजंस ततस ता भरत सत्रियः\nबराह्मणान वाचयाम आसुर गॊविन्दस्य च शासनात" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 69, + "shloka": 5, + "text": "ततस ता मुदिताः सर्वाः परशशंसुर जनार्दनम\nसत्रियॊ भरत सिंहानां नावं लब्ध्वेव पारगाः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 69, + "shloka": 6, + "text": "कुन्ती दरुपदपुत्री च सुभद्रा चॊत्तरा तथा\nसत्रियश चान्या नृसिंहानां बभूवुर हृष्टमानसाः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 69, + "shloka": 7, + "text": "तत्र मल्ला नटा झल्ला गरन्थिकाः सौखशायिकाः\nसूतमागध संघाश चाप्य अस्तुवन वै जनार्दनम\nकुरुवंशस तवाख्याभिर आशीर्भिर भरतर्षभ" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 69, + "shloka": 8, + "text": "उत्थाय तु यथाकालम उत्तरा यदुनन्दनम\nअभ्यवादयत परीता सह पुत्रेण भारत\nततस तस्मै ददौ परीतॊ बहुरत्नं विशेषतः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 69, + "shloka": 9, + "text": "तथान्ये वृष्णिशार्दूला नाम चास्याकरॊत परभुः\nपितुस तव महाराज सत्यसंधॊ जनार्दनः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 69, + "shloka": 10, + "text": "परिक्षीणे कुले यस्माज जातॊ ऽयम अभिमन्युजः\nपरिक्षिद इति नामास्य भवत्व इत्य अब्रवीत तदा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 69, + "shloka": 11, + "text": "सॊ ऽवर्धत यथाकालं पिता तव नराधिप\nमनः परह्लादनश चासीत सर्वलॊकस्य भारत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 69, + "shloka": 12, + "text": "मासजातस तु ते वीर पिता भवति भारत\nअथाजग्मुः सुबहुलं रत्नम आदाय पाण्डवाः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 69, + "shloka": 13, + "text": "तान समीपगताञ शरुत्वा निर्ययुर वृष्णि पुंगवाः\nअलंचक्रुश च माल्यौघैः पुरुषा नागसाह्वयम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 69, + "shloka": 14, + "text": "पताकाभिर विचित्राभिर धवजैश च विविधैर अपि\nवेश्मानि समलंचक्रुः पौराश चापि जनाधिप" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 69, + "shloka": 15, + "text": "देवतायतनानां च पूजा बहुविधास तथा\nसंदिदेशाथ विदुरः पाण्डुपुत्र परियेप्सया" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 69, + "shloka": 16, + "text": "राजमार्गाश च तत्रासन सुमनॊभिर अलंकृताः\nशुशुभे तत्परं चापि समुद्रौघनिभस्वनम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 69, + "shloka": 17, + "text": "नर्तकैश चापि नृत्यद्भिर गायनानां च निस्वनैः\nआसीद वैश्रवणस्येव निवासस तत पुरं तदा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 69, + "shloka": 18, + "text": "बन्दिभिश च नरै राजन सत्री सहायैः सहस्रशः\nतत्र तत्र विविक्तेषु समन्ताद उपशॊभितम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 69, + "shloka": 19, + "text": "पताका धूयमानाश च शवसता मातरिश्वना\nअदर्शयन्न इव तदा कुरून वै दक्षिणॊत��तरान" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 69, + "shloka": 20, + "text": "अघॊषयत तदा चापि पुरुषॊ राजधूर गतः\nसर्वरात्रि विहारॊ ऽदय रत्नाभरण लक्षणः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 70, + "shloka": 1, + "text": "[व]\nतान समीपगताञ शरुत्वा पाण्डवाञ शत्रुकर्शनः\nवासुदेवः सहामात्यः परत्युद्यातॊ दिदृक्षया" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 70, + "shloka": 2, + "text": "ते समेत्य यथान्यायं पाण्डवा वृष्णिभिः सह\nविविशुः सहिता राजन पुरं वारणसाह्वयम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 70, + "shloka": 3, + "text": "महतस तस्य सैन्यस्य खुरनेमिस्वनेन च\nदयावापृथिव्यौ खं चैव शब्देनासीत समावृतम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 70, + "shloka": 4, + "text": "ते कॊशम अग्रतः कृत्वा विविशुः सवपुरं तदा\nपाण्डवाः परीतमनसः सामात्याः ससुहृद गणाः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 70, + "shloka": 5, + "text": "ते समेत्य यथान्यायं धृतराष्ट्रं जनाधिपम\nकीर्तयन्तः सवनामानि तस्य पादौ ववन्दिरे" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 70, + "shloka": 6, + "text": "धृतराष्ट्राद अनु च ते गान्धारीं सुबलात्मजाम\nकुन्तीं च राजशार्दूल तदा भरतसत्तमाः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 70, + "shloka": 7, + "text": "विदुरं पूजयित्वा च वैश्यापुत्रं समेत्य च\nपूज्यमानाः सम ते वीरा वयराजन्त विशां पते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 70, + "shloka": 8, + "text": "ततस तत्परमाश्चर्यं विचित्रं महद अद्भुतम\nशुश्रुवुस ते तदा वीराः पितुस ते जन्म भारत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 70, + "shloka": 9, + "text": "तद उपश्रुत्य ते कर्म वासुदेवस्य धीमतः\nपूजार्हं पूजयाम आसुः कृष्णं देवकिनन्दनम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 70, + "shloka": 10, + "text": "ततः कति पयाहस्य वयासः सत्यवती सुतः\nआजगाम महातेजा नगरं नागसाह्वयम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 70, + "shloka": 11, + "text": "तस्य सर्वे यथान्यायं पूजां चक्रुः कुरूद्वहाः\nसह वृष्ण्यन्धकव्याघ्रैर उपासां चक्रिरे तदा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 70, + "shloka": 12, + "text": "तत्र नानाविधाकाराः कथाः समनुकीर्त्य वै\nयुधिष्ठिरॊ धर्मसुतॊ वयासं वचनम अब्रवीत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 70, + "shloka": 13, + "text": "भवत्प्रसादाद भगवन यद इदं रत्नम आहृतम\nउपयॊक्तुं तद इच्छामि वाजिमेधे महाक्रतौ" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 70, + "shloka": 14, + "text": "तदनुज्ञातुम इच्छामि भवता मुनिसत्तम\nतवदधीना वयं सर्वे कृष्णस्य च महात्मनः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 70, + "shloka": 15, + "text": "[व]\nअनुजानामि राजंस तवां करियतां यद अनन्तरम\nयजस्व वाजिमेधेन विधिवद दक्षिणावता" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 70, + "shloka": 16, + "text": "अश्वमेधॊ हि राजेन्द्र पावनः सर्वपाप्मनाम\nतेनेष्ट्वा तवं विपाप्मा वै भविता नात्र संशयः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 70, + "shloka": 17, + "text": "[व]\nइत्य उक्तः स तु धर्मात्मा कुरुराजॊ युधिष्ठिरः\nअश्वमेधस्य कौरव्य चकाराहरणे मतिम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 70, + "shloka": 18, + "text": "समनुज्ञाप्य तु स तं कृष्णद्वैपायनं नृपः\nवासुदेवम अथामन्त्र्य वाग्मी वचनम अब्रवीत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 70, + "shloka": 19, + "text": "देवकी सुप्रजा देवी तवया पुरुषसत्तम\nयद बरूयां तवां महाबाहॊ तत कृथास तवम इहाच्युत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 70, + "shloka": 20, + "text": "तवत परभावार्जितान भॊगान अश्नीम यदुनन्दन\nपराक्रमेण बुद्ध्या च तवयेयं निर्जिता मही" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 70, + "shloka": 21, + "text": "दीक्षयस्व तवम आत्मानं तवं नः परमकॊ गुरुः\nतवयीष्टवति धर्मज्ञ विपाप्मा सयाम अहं विभॊ\nतवं हि यज्ञॊ ऽकषरः सर्वस तवं धर्मस तवं परजापतिः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 70, + "shloka": 22, + "text": "[व]\nतवम एवैतन महाभाहॊ वक्तुम अर्हस्य अरिंदम\nतवं गतिः सर्वभूतानाम इति मे निश्चिता मतिः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 70, + "shloka": 23, + "text": "तवं चाद्य कुरुवीराणां धर्मेणाभिविराजसे\nगुणभूताः सम ते राजंस तवं नॊ राजन मतॊ गुरुः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 70, + "shloka": 24, + "text": "यजस्व मद अनुज्ञातः पराप्त एव करतुर मया\nयुनक्तु नॊ भवान कार्ये यत्र वाञ्छसि भारत\nसत्यं ते परतिजानामि सर्वं कर्तास्मि ते ऽनघ" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 70, + "shloka": 25, + "text": "भीमसेनार्जुनौ चैव तथा माद्रवतीसुतौ\nइष्टवन्तॊ भविष्यन्ति तवयीष्टवति भारत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 71, + "shloka": 1, + "text": "[व]\nएवम उक्तस तु कृष्णेन धर्मपुत्रॊ युधिष्ठिरः\nवयासम आमन्त्र्य मेधावी ततॊ वचनम अब्रवीत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 71, + "shloka": 2, + "text": "यथाकालं भवान वेत्ति हयमेधस्य तत्त्वतः\nदीक्षयस्व तदा मा तवं तवय्य आयत्तॊ हि मे करतुः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 71, + "shloka": 3, + "text": "[व]\nअहं पैलॊ ऽथ कौन्तेय याज्ञवल्क्यस तथैव च\nविधानं यद्य अथाकालं तत कर्तारॊ न संशयः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 71, + "shloka": 4, + "text": "चैत्र्यां हि पौर्णमास्यां च तव दीक्षा भविष्यति\nसंभाराः संभ्रियन्तां ते यज्ञार्थं पुरुषर्षभ" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 71, + "shloka": 5, + "text": "अश्वविद्या विदश चैव सूता विप्राश च तद्विदः\nमेध्यम अश्वं परीक्षन्तां तव यज्ञार्थ सिद्धये" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 71, + "shloka": 6, + "text": "तम उत्सृज्य यथाशास्त्रं पृथिवीं सागराम्बराम\nस पर्येतु यशॊ नाम्ना तव पार्थिव वर्धयन" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 71, + "shloka": 7, + "text": "[व]\nइत्य उक्तः स तथेत्य उक्त्वा पाण्डवः पृथिवीपतिः\nचकार सर्वं राजेन्द्र यथॊक्तं बरह्मवादिना\nसंभाराश चैव राजेन्द्र सर्वे संकल्पिताभवन" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 71, + "shloka": 8, + "text": "स संभारान समाहृत्य नृपॊ धर्मात्मजस तदा\nनयवेदयद अमेयात्मा कृष्णद्वैपायनाय वै" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 71, + "shloka": 9, + "text": "ततॊ ऽबरवीन महातेजा वयासॊ धर्मात्मजं नृपम\nयथाकालं यथायॊगं सज्जाः सम तव दीक्षणे" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 71, + "shloka": 10, + "text": "सफ्यश च कूर्चश च सौवर्णॊ यच चान्यद अपि कौरव\nतत्र यॊग्यं भवेत किं चित तद रौक्मं करियताम इति" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 71, + "shloka": 11, + "text": "अश्वश चॊत्सृज्यताम अद्य पृथ्व्याम अथ यथाक्रमम\nसुगुप्तश च चरत्व एष यथाशास्त्रं युधिष्ठिर" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 71, + "shloka": 12, + "text": "[य]\nअयम अश्वॊ मया बरह्मन्न उत्सृष्टः पृथिवीम इमाम\nचरिष्यति यथाकामं तत्र वै संविधीयताम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 71, + "shloka": 13, + "text": "पृथिवीं पर्यटन्तं हि तुरगं कामचारिणम\nकः पालयेद इति मुने तद भवान वक्तुम अर्हति" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 71, + "shloka": 14, + "text": "[व]\nइत्य उक्तः स तु राजेन्द्र कृष्णद्वैपायनॊ ऽबरवीत\nभीमसेनाद अवरजः शरेष्ठः सर्वधनुष्मताम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 71, + "shloka": 15, + "text": "जिष्णुः सहिष्णुर धृष्णुश च स एनं पालयिष्यति\nशक्तः स हि महीं जेतुं निवातकवचान्तकः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 71, + "shloka": 16, + "text": "तस्मिन हय अस्त्राणि दिव्यानि दिव्यं संहननं तथा\nदिव्यं धनुश चेषुधी च स एनम अनुयास्यति" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 71, + "shloka": 17, + "text": "स हि धर्मार्थकुशलः सर्वविद्या विशारदः\nयथाशास्त्रं नृपश्रेष्ठ चारयिष्यति ते हयम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 71, + "shloka": 18, + "text": "राजपुत्रॊ महाबाहुः शयामॊ राजीवलॊचनः\nअभिमन्यॊः पिता वीरः स एनम अनुयास्यति" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 71, + "shloka": 19, + "text": "भीमसेनॊ ऽपि तेजस्वी कौन्तेयॊ ऽमितविक्रमः\nसमर्थॊ रक्षितुं राष्ट्रं नकुलश च विशां पते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 71, + "shloka": 20, + "text": "सहदेवस तु कौरव्य समाधास्यति बुद्धिमान\nकुटुम्ब तन्त्रं विधिवत सर्वम एव महायशाः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 71, + "shloka": 21, + "text": "तत तु सर्वं यथान्यायम उक्तं कुरुकुलॊद्वहः\nचकार फल्गुनं चापि संदिदेश हयं परति" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 71, + "shloka": 22, + "text": "[य]\nएह्य अर्जुन तवया वीर हयॊ ऽयं परिपाल्यताम\nतवम अर्हॊ रक्षितुं हय एनं नान्यः कश चन मानवः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 71, + "shloka": 23, + "text": "ये चापि तवां महाबाहॊ परत्युदीयुर नराधिपाः\nतैर विग्रहॊ यथा न सयात तथा कार्यं तवयानघ" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 71, + "shloka": 24, + "text": "आख्यातव्यश च भवता यज्ञॊ ऽयं मम सर्वशः\nपार्थिवेभ्यॊ महाबाहॊ समये गम्यताम इति" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 71, + "shloka": 25, + "text": "एवम उक्त्वा स धर्मात्मा भरातरं सव्यसाचिनम\nभीमं च नकुलं चैव पुरगुप्तौ समादधत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 71, + "shloka": 26, + "text": "कुटुम्ब तन्त्रे च तथा सहदेवं युधां पतिम\nअनुमान्य महीपालं धृतराष्ट्रं युधिष्ठिरः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 72, + "shloka": 1, + "text": "[व]\nदीक्षा काले तु संप्राप्ते ततस ते सुमहर्त्विजः\nविधिवद दीक्षयाम आसुर अश्वमेधाय पार्थिवम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 72, + "shloka": 2, + "text": "कृत्वा स पशुबन्धांश च दीक्षितः पाण्डुनन्दनः\nधर्मराजॊ महातेजाः सहर्त्विग्भिर वयरॊचत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 72, + "shloka": 3, + "text": "हयश च हयमेधार्थं सवयं स बरह्मवादिना\nउत्सृष्टः शास्त्रविधिना वयासेनामित तेजसा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 72, + "shloka": 4, + "text": "स राजा धर्मजॊ राजन दीक्षितॊ विबभौ तदा\nहेममाली रुक्मकण्ठः परदीप्त इव पावकः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 72, + "shloka": 5, + "text": "कृष्णाजिनी दण्डपाणिः कषौमवासाः स धर्मजः\nविबभौ दयुतिमान भूयः परजापतिर इवाध्वरे" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 72, + "shloka": 6, + "text": "तथैवास्यर्त्विजः सर्वे तुल्यवेषा विशां पते\nबभूवुर अर्जुनश चैव परदीप्त इव पावकः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 72, + "shloka": 7, + "text": "शवेताश्वः कृष्णसारं तं स साराश्वं धनंजयः\nविधिवत पृथिवीपाल धर्मराजस्य शासनात" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 72, + "shloka": 8, + "text": "विक्षिपन गाण्डिवं राजन बद्धगॊधाङ्गुलि तरवान\nतम अश्वं पृथिवीपाल मुदा युक्तः ससार ह" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 72, + "shloka": 9, + "text": "आ कुमारं तदा राजन्न आगमत तत पुरं विभॊ\nदरष्टुकामं कुरुश्रेष्ठं परयास्यन्तं धनंजयम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 72, + "shloka": 10, + "text": "तेषाम अन्यॊन्यसंमर्दाद ऊष्मेव समजायत\nदिदृक्षूणां हयं तं च तं चैव हयसारिणम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 72, + "shloka": 11, + "text": "ततः शब्दॊ महाराज दशाशाः परतिपूरयन\nबभूव ���रेक्षतां नॄणां कुन्तीपुत्रं धनंजयम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 72, + "shloka": 12, + "text": "एष गच्छति कौन्तेयस तुरगश चैव दीप्तिमान\nयम अन्वेति महाबाहुः संस्पृशन धनुर उत्तमम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 72, + "shloka": 13, + "text": "एवं शुश्राव वदतां गिरॊ जिष्णुर उदारधीः\nसवस्ति ते ऽसतु वरजारिष्टं पुनश चैहीति भारत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 72, + "shloka": 14, + "text": "अथापरे मनुष्येन्द्र पुरुषा वाक्यम अब्रुवन\nनैनं पश्याम संमर्दे धनुर एतत परदृश्यते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 72, + "shloka": 15, + "text": "एतद धि भीमनिर्ह्रादं विश्रुतं गाण्डिवं धनुः\nसवस्ति गच्छत्व अरिष्टं वै पन्थानम अकुतॊभयम\nनिवृत्तम एनं दरक्ष्यामः पुनर एवं च ते ऽबरुवन" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 72, + "shloka": 16, + "text": "एवमाद्या मनुष्याणां सत्रीणां च भरतर्षभ\nशुश्राव मधुरा वाचः पुनः पुनर उदीरिताः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 72, + "shloka": 17, + "text": "याज्ञवल्क्यस्य शिष्यश च कुशलॊ यज्ञकर्मणि\nपरायात पार्थेन सहितः शान्त्य अर्थं वेदपारगः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 72, + "shloka": 18, + "text": "बराह्मणाश च महीपाल बहवॊ वेदपारगाः\nअनुजग्मुर महात्मानं कषत्रियाश च विशॊ ऽपि च" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 72, + "shloka": 19, + "text": "पाण्डवैः पृथिवीम अश्वॊ निर्जिताम अस्त्रतेजसा\nचचार स महाराज यथादेशं स सत्तम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 72, + "shloka": 20, + "text": "तत्र युद्धानि वृत्तानि यान्य आसन पाण्डवस्य ह\nतानि वक्ष्यामि ते वीर विचित्राणि महान्ति च" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 72, + "shloka": 21, + "text": "सहयः पृथिवीं राजन परदक्षिणम अरिंदम\nससारॊत्तरतः पूर्वं तन निबॊध महीपते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 72, + "shloka": 22, + "text": "अवमृद्नन सराष्ट्राणि पार्थिवानां हयॊत्तमः\nशनैस तदा परिययौ शवेताश्वश च महारथः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 72, + "shloka": 23, + "text": "तत्र संकलना नास्ति राज्ञाम अयुतशस तदा\nये ऽयुध्यन्त महाराज कषत्रिया हतबान्धवाः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 72, + "shloka": 24, + "text": "किराता विकृता राजन बहवॊ ऽसि धनुर्धराः\nमलेच्छाश चान्ये बहुविधाः पूर्वं निविकृता रणे" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 72, + "shloka": 25, + "text": "आर्याश च पृथिवीपालाः परहृष्टनरवाहनाः\nसमीयुः पाण्डुपुत्रेण बहवॊ युद्धदुर्मदाः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 72, + "shloka": 26, + "text": "एवं युद्धानि वृत्तानि तत्र तत्र महीपते\nअर्जुनस्य महीपालैर नानादेशनिवासिभिः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 72, + "shloka": 27, + "text": "यानि तूभयतॊ राजन परतप्तानि महान्ति च\nतानि युद्धानि वक्ष्यामि कौन्तेयस्य तवानघ" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 73, + "shloka": 1, + "text": "[व]\nतरिगर्तैर अभवद युद्धं कृतवैरैः किरीटिनः\nमहारथसमाज्ञातैर हतानां पुत्र नप्तृभिः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 73, + "shloka": 2, + "text": "ते समाज्ञाय संप्राप्तं यज्ञियं तुरगॊत्तमम\nविषयान्ते ततॊ वीरा दंशिताः पर्यवारयन" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 73, + "shloka": 3, + "text": "रथिनॊ बद्धतूणीराः सदश्वैः समलंकृतैः\nपरिवार्य हयं राजन गरहीतुं संप्रचक्रमुः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 73, + "shloka": 4, + "text": "ततः किरीटी संचिन्त्य तेषां राज्ञां चिकीर्षितम\nवारयाम आस तान वीरान सान्त्वपूर्वम अरिंदमः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 73, + "shloka": 5, + "text": "तम अनादृत्य ते सर्वे शरैर अभ्यहनंस तदा\nतमॊ रजॊभ्यां संछन्नांस तान किरीटी नयवारयत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 73, + "shloka": 6, + "text": "अब्रवीच च ततॊ जिष्णुः परहसन्न इव भारत\nनिवर्तध्वम अधर्मज्ञाः शरेयॊ जीवितम एव वः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 73, + "shloka": 7, + "text": "स हि वीरः परयास्यन वै धर्मराजेन वारितः\nहतबान्धवा न ते पार्थ हन्तव्याः पार्थिवा इति" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 73, + "shloka": 8, + "text": "स तदा तद वचः शरुत्वा धर्मराजस्य धीमतः\nतान निवर्तध्वम इत्य आह न नयवर्तन्त चापि ते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 73, + "shloka": 9, + "text": "ततस तरिगर्तराजानं सूर्यवर्माणम आहवे\nवितत्य शरजालेन परजहास धनंजयः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 73, + "shloka": 10, + "text": "ततस ते रथघॊषेण खुरनेमिस्वनेन च\nपूरयन्तॊ दिशः सर्वा धनंजयम उपाद्रवन" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 73, + "shloka": 11, + "text": "सूर्यवर्मा ततः पार्थे शराणां नतपर्वणाम\nशतान्य अमुञ्चद राजेन्द्र लभ्व अस्त्रम अभिदर्शयन" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 73, + "shloka": 12, + "text": "तथैवान्ये महेष्वासा ये तस्यैवानुयायिनः\nमुमुचुः शरवर्षाणि धनंजय वधैषिणः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 73, + "shloka": 13, + "text": "स ताञ जया पुङ्खनिर्मुक्तैर बहुभिः सुबहूञ शरान\nचिच्छेद पाण्डवॊ राजंस ते भूमौ नयपतंस तदा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 73, + "shloka": 14, + "text": "केतुवर्मा तु तेजस्वी तस्यैवावरजॊ युवा\nयुयुधे भरातुर अर्थाय पाण्डवेन महात्मना" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 73, + "shloka": 15, + "text": "तम आपतन्तं संप्रेक्ष्य केतुवर्माणम आहवे\nअभ्यघ्नन निशितैर बाणैर बीभत्सुः परवीरहा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 73, + "shloka": 16, + "text": "केतुवर्मण्य अभिहते धृतवर्���ा महारथः\nरथेनाशु समावृत्य शरैर जिष्णुम अवाकिरत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 73, + "shloka": 17, + "text": "तस्य तां शीघ्रताम ईक्ष्य तुतॊषातीव वीर्यवान\nगुडाकेशॊ महातेजा बालस्य धृतवर्मणः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 73, + "shloka": 18, + "text": "न संदधानं ददृशे नाददानं च तं तदा\nकिरन्तम एव स शरान ददृशे पाकशासनिः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 73, + "shloka": 19, + "text": "स तु तं पूजयाम आस धृतवर्माणम आहवे\nमनसा स मुहूर्तं वै रणे समभिहर्षयन" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 73, + "shloka": 20, + "text": "तं पन्नगम इव करुद्धं कुरुवीरः समयन्न इव\nपरीतिपूर्वं महाराज पराणैर न वयपरॊपयत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 73, + "shloka": 21, + "text": "स तथा रक्ष्यमाणॊ वै पार्थेनामित तेजसा\nधृतवर्मा शरं तीक्ष्णं मुमॊच विजये तदा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 73, + "shloka": 22, + "text": "स तेन विजयस तूर्णम अस्यन विद्धः करे भृशम\nमुमॊच गाण्डीवं दुःखात तत पपाताथ भूतले" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 73, + "shloka": 23, + "text": "धनुषः पततस तस्य सव्यसाचि कराद विभॊ\nइन्द्रस्येवायुधस्यासीद रूपं भरतसत्तम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 73, + "shloka": 24, + "text": "तस्मिन निपतिते दिव्ये महाधनुषि पार्थिव\nजहास स सवनं हासं धृतवर्मा महाहवे" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 73, + "shloka": 25, + "text": "ततॊ रॊषान्वितॊ जिष्णुः परमृज्य रुधिरं करात\nधनुर आदत्त तद दिव्यं शरवर्षं ववर्ष च" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 73, + "shloka": 26, + "text": "ततॊ हलहलाशब्दॊ दिवस्पृग अभवत तदा\nनानाविधानां भूतानां तत कर्मातीव शंसताम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 73, + "shloka": 27, + "text": "ततः संप्रेक्ष्य तं करुद्धं कालान्तकयमॊपमम\nजिष्णुं तरैगर्तका यॊधास तवरिताः पर्यवारयन" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 73, + "shloka": 28, + "text": "अभिसृत्य परीप्सार्थं ततस ते धृतवर्मणः\nपरिवव्रुर गुडाकेशं तत्राक्रुध्यद धनंजयः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 73, + "shloka": 29, + "text": "ततॊ यॊधाञ जघानाशु तेषां स दश चाष्ट च\nमहेन्द्रवज्रप्रतिमैर आयसैर निशितैः शरैः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 73, + "shloka": 30, + "text": "तांस तु परभग्नान संप्रेक्ष्य तवरमाणॊ धनंजयः\nशरैर आशीविषाकारैर जघान सवनवद धसन" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 73, + "shloka": 31, + "text": "ते भग्नमनसः सर्वे तरैगर्तक महारथाः\nदिशॊ विदुद्रुवुः सर्वा धनंजय शरार्दिताः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 73, + "shloka": 32, + "text": "त ऊचु पुरुषव्याघ्रं संशप्तक निषूदनम\nतव सम किंकराः सर्वे सर्वे च वशगास तव" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 73, + "shloka": 33, + "text": "आज्ञापयस्व नः पार्थ परह्वान परेष्यान अवस्थितान\nकरिष्यामः परियं सर्वं तव कौरवनन्दन" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 73, + "shloka": 34, + "text": "एतद आज्ञाय वचनं सर्वांस तान अब्रवीत तदा\nजीवितं रक्षत नृपाः शासनं गृह्यताम इति" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 74, + "shloka": 1, + "text": "[व]\nपराग्ज्यॊतिषम अथाभ्येत्य वयचरत सहयॊत्तमः\nभगदत्तात्मजस तत्र निर्ययौ रणकर्कशः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 74, + "shloka": 2, + "text": "सहयं पाण्डुपुत्रस्य विषयान्तम उपागतम\nयुयुधे भरतश्रेष्ठ वज्रदत्तॊ महीपतिः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 74, + "shloka": 3, + "text": "सॊ ऽभिनिर्याय नगराद भगदत्तसुतॊ नृपः\nअश्वम आयान्तम उन्मथ्य नगराभिमुखॊ ययौ" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 74, + "shloka": 4, + "text": "तम आलक्ष्य महाबाहुः कुरूणाम ऋषभस तदा\nगाण्डीवं विक्षिपंस तूर्णं सहसा समुपाद्रवत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 74, + "shloka": 5, + "text": "ततॊ गाण्डीवनिर्मुक्तैर इषुभिर मॊहितॊ नृपः\nहयम उत्सृज्य तं वीरस ततः पार्थम उपाद्रवत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 74, + "shloka": 6, + "text": "पुनः परविश्य नगरं दंशितः स नृपॊत्तमः\nआरुह्य नागप्रवरं निर्ययौ युद्धकाङ्क्षया" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 74, + "shloka": 7, + "text": "पाण्डुरेणातपत्रेण धरियमाणेन मूर्धनि\nदॊधूयता चामरेण शवेतेन च महारथः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 74, + "shloka": 8, + "text": "ततः पार्थं समासाद्य पाण्डवानां महारथम\nआह्वयाम आस कौरव्यं बाल्यान मॊहाच च संयुगे" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 74, + "shloka": 9, + "text": "स वारणं नगप्रख्यं परभिन्नकरटा मुखम\nपरेषयाम आस संक्रुद्धस ततः शवेतहयं परति" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 74, + "shloka": 10, + "text": "विक्षरन्तं यथा मेघं परवारणवारणम\nशास्त्रवत कल्पितं संख्ये तरिसाहं युद्धदुर्मदम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 74, + "shloka": 11, + "text": "परचॊद्यमानः स गजस तेन राज्ञा महाबलः\nतदाङ्कुशेन विबभाव उत्पतिष्यन्न इवाम्बरम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 74, + "shloka": 12, + "text": "तम आपतन्तं संप्रेक्ष्य करुद्धॊ राजन धनंजयः\nभूमिष्ठॊ वारणगतं यॊधयाम आस भारत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 74, + "shloka": 13, + "text": "वज्रदत्तस तु संक्रुद्धॊ मुमॊचाशु धनंजये\nतॊमरान अग्निसंकाशाञ शलभान इव वेगितान" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 74, + "shloka": 14, + "text": "अर्जुनस तान असंप्राप्तान गाण्डीवप्रेषितैः शरैः\nदविधा तरिधा च चिच्छेद ख एव खगमैस तदा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 74, + "shloka": 15, + "text": "स तान दृष्ट्वा तथा छिन्नांस तॊमरान भग��त्तजः\nइषून असक्तांस तवरितः पराहिणॊत पाण्डवं परति" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 74, + "shloka": 16, + "text": "ततॊ ऽरजुनस तूर्णतरं रुक्मपुङ्खान अजिह्मगान\nपरेषयाम आस संक्रुद्धॊ भगदत्तात्मजं परति" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 74, + "shloka": 17, + "text": "स तैर विद्धॊ महातेजा वज्रदत्तॊ महाहवे\nभृशाहतः पपातॊर्व्यां न तव एनम अजहात समृतिः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 74, + "shloka": 18, + "text": "ततः स पुनर आरुह्य वारणप्रवरं रणे\nअव्यग्रः परेषयाम आस जयार्थी विजयं परति" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 74, + "shloka": 19, + "text": "तस्मै बाणांस ततॊ जिष्णुर निर्मुक्ताशीविषॊपमान\nपरेषयाम आस संक्रुद्धॊ जवलितान इव पावकान" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 74, + "shloka": 20, + "text": "स तैर विद्धॊ महानागॊ विस्रवन रुधिरं बभौ\nहिमवान इव शैलेन्द्रॊ बहु परस्रवणस तदा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 75, + "shloka": 1, + "text": "[व]\nएवं तरिरात्रम अभवत तद युद्धं भरतर्षभ\nअर्जुनस्य नरेन्द्रेण वृत्रेणेव शतक्रतॊः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 75, + "shloka": 2, + "text": "ततश चतुर्थे दिवसे वज्रदत्तॊ महाबलः\nजहास स सवनं हासं वाक्यं चेदम अथाब्रवीत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 75, + "shloka": 3, + "text": "अर्जुनार्जुन तिष्ठस्व न मे जीवन विमॊक्ष्यसे\nतवां निहत्य करिष्यामि पुतुस तॊयं यथाविधि" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 75, + "shloka": 4, + "text": "तवया वृद्धॊ मम पिता भगदत्तः पितुः सखा\nहतॊ वृद्धॊ ऽपचायित्वाच छिशुं माम अद्य यॊधय" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 75, + "shloka": 5, + "text": "इत्य एवम उक्त्वा संक्रुद्धॊ वज्रदत्तॊ नराधिपः\nपरेषयाम आस कौरव्य वारणं पाण्डवं परति" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 75, + "shloka": 6, + "text": "संप्रेष्यमाणॊ नागेन्द्रॊ वज्रदत्तेन धीमता\nउत्पतिष्यन्न इवाकाशम अभिदुद्राव पाण्डवम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 75, + "shloka": 7, + "text": "अग्रहस्तप्रमुक्तेन शीकरेण सफल्गुनम\nसमुक्षत महाराज शैलं नील इवाम्बुदः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 75, + "shloka": 8, + "text": "स तेन परेषितॊ राज्ञा मेघवन निनदन मुहुः\nमुखाडम्बर घॊषेण समाद्रवत फल्गुनम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 75, + "shloka": 9, + "text": "स नृत्यन्न इव नागेन्द्रॊ वज्रदत्तप्रचॊदितः\nआससाद दरुतं राजन कौरवाणां महारथम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 75, + "shloka": 10, + "text": "तम आपतन्तं संप्रेक्ष्य वज्रदत्तस्य वारणम\nगाण्डीवम आश्रित्य बली न वयकम्पत शत्रुहा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 75, + "shloka": 11, + "text": "चुक्रॊध बलवच चापि पाण्डवस तस्य भूपतेः\nकार्यविघ्न��� अनुस्मृत्य पूर्ववैरं च भारत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 75, + "shloka": 12, + "text": "ततस तं वारणं करुद्धः शरजालेन पाण्डवः\nनिवारयाम आस तदा वेलेव मकरालयम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 75, + "shloka": 13, + "text": "स नागप्रवरॊ वीर्याद अर्जुनेन निवारितः\nतस्थौ शरैर वितुन्नाङ्गः शवाविच छललितॊ यथा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 75, + "shloka": 14, + "text": "निवारितं गजं दृष्ट्वा भगदत्तात्मजॊ नृपः\nउत्ससर्ज शितान बाणान अर्जुने करॊधमूर्छितः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 75, + "shloka": 15, + "text": "अर्जुनस तु महाराज शरैः शरविघातिभिः\nवारयाम आस तान अस्तांस तद अद्भुतम इवाभवत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 75, + "shloka": 16, + "text": "ततः पुनर अतिक्रुद्धॊ राजा पराग्ज्यॊतिषाधिपः\nपरेषयाम आस नागेन्द्रं बलवच छवसनॊपमम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 75, + "shloka": 17, + "text": "तम आपतन्तं संप्रेक्ष्य बलवान पाकशासनिः\nनाराचम अग्निसंकाशं पराहिणॊद वारणं परति" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 75, + "shloka": 18, + "text": "स तेन वारणॊ राजन मर्माण्य अभिहतॊ भृशम\nपपात सहसा भूमौ वज्ररुग्ण इवाचलः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 75, + "shloka": 19, + "text": "स पतञ शुशुभे नागॊ धनंजय शराहतः\nविशन्न इव महाशैलॊ महीं वज्रप्रपीडितः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 75, + "shloka": 20, + "text": "तस्मिन निपतिते नागे वज्रदत्तस्य पाण्डवः\nतं न भेतव्यम इत्य आह ततॊ भूमिगतं नृपम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 75, + "shloka": 21, + "text": "अब्रवीद धि महातेजाः परस्थितं मां युधिष्ठिरः\nराजानस ते न हन्तव्या धनंजय कथंचनन" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 75, + "shloka": 22, + "text": "सर्वम एतन नरव्याघ्र भवत्व एतावता कृतम\nयॊधाश चापि न हन्तव्या धनंजय रणे तवया" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 75, + "shloka": 23, + "text": "वक्तव्याश चापि राजानः सर्वैः सह सुहृज्जनैः\nयुधिष्ठिरस्याश्वमेधॊ भवद्भिर अनुभूयताम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 75, + "shloka": 24, + "text": "इति भरातृवचः शरुत्वा न हन्मि तवां जनाधिप\nउत्तिष्ठ न भयं ते ऽसति सवस्तिमान गच्छ पार्थिव" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 75, + "shloka": 25, + "text": "आगच्छेथा महाराज परां चैत्रीम उपस्थिताम\nतदाश्वमेधॊ भविता धर्मराजस्य धीमतः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 75, + "shloka": 26, + "text": "एवम उक्तः स राजा तु भगदत्तात्मजस तदा\nतथेत्य एवाब्रवीद वाक्यं पाण्डवेनाभिनिर्जितः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 76, + "shloka": 1, + "text": "[व]\nसैन्धवैर अभवद युद्धं ततस तस्य किरीटिनः\nहतशेषैर महाराज हतानां च सुतैर अपि" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 76, + "shloka": 2, + "text": "ते ऽवतीर्णम उपाश्रुत्य विषयं शवेतवाहनम\nपरत्युद्ययुर अमृष्यन्तॊ राजानः पाण्डवर्षभम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 76, + "shloka": 3, + "text": "अश्वं च तं परामृश्य विषयान्ते विषॊपमाः\nन भयं चक्रिरे पार्थाद भीमसेनाद अनन्तरात" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 76, + "shloka": 4, + "text": "ते ऽविदूराद धनुष्पाणिं यज्ञियस्य हयस्य च\nबीभत्सुं परत्यपद्यन्त पदातिनम अवस्थितम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 76, + "shloka": 5, + "text": "ततस ते तु महावीर्या राजानः पर्यवारयन\nजिगीषन्तॊ नरव्याघ्राः पूर्वं विनिकृता युधि" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 76, + "shloka": 6, + "text": "ते नामान्य अथ गॊत्राणि कर्माणि विविधानि च\nकीर्तयन्तस तदा पार्थं शरवर्षैर अवाकिरन" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 76, + "shloka": 7, + "text": "ते किरन्तः शरांस तीक्ष्णान वारणेन्द्र निवारणान\nरणे जयम अभीप्सन्तः कौन्तेयं पर्यवारयन" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 76, + "shloka": 8, + "text": "ते ऽसमीक्ष्यैव तं वीरम उग्रकर्माणम आहवे\nसर्वे युयुधिरे वीरा रथस्थास तं पदातिनम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 76, + "shloka": 9, + "text": "ते तम आजघ्निरे वीरं निवातकवचान्तकम\nसंशप्तक निहन्तारं हन्तारं सैन्धवस्य च" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 76, + "shloka": 10, + "text": "ततॊ रथसहस्रेण हयानाम अयुतेन च\nकॊष्ठकी कृत्यकौन्तेयं संप्रहृष्टम अयॊधयन" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 76, + "shloka": 11, + "text": "संस्मरन्तॊ वधं वीराः सिन्धुराजस्य धीमतः\nजयद्रथस्य कौरव्य समरे सव्यसाचिना" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 76, + "shloka": 12, + "text": "ततः पर्जन्यवत सर्वे शरवृष्टिम अवासृजन\nतैः कीर्णः शुशुभे पार्थॊ रविर मेघान्तरे यथा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 76, + "shloka": 13, + "text": "स शरैः समवच्छन्नॊ ददृशे पाण्डवर्षभः\nपञ्जरान्तर संचारी शकुन्त इव भारत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 76, + "shloka": 14, + "text": "ततॊ हाहाकृतं सर्वं कौन्तेये शरपीडिते\nतरैलॊक्यम अभवद राजन रविश चासीद रजॊऽरुणः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 76, + "shloka": 15, + "text": "ततॊ ववौ महाराज मारुतॊ रॊमहर्षणः\nराहुर अग्रसद आदित्यं युगपत सॊमम एव च" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 76, + "shloka": 16, + "text": "उल्काश च जघ्निरे सूर्यं विकीर्यन्त्यः समन्ततः\nवेपथुश चाभवद राजन कैलासस्य महागिरेः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 76, + "shloka": 17, + "text": "मुमुचुश चास्रम अत्युष्णं दुःखशॊकसमन्विताः\nसप्तर्षयॊ जातभयास तथा देवर्षयॊ ऽपि च" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 76, + "shloka": 18, + "text": "शशश चाशु निविर्भिद्य मण��डलं शशिनॊ ऽपतत\nविपरीतस तदा राजंस तस्मिन्न उत्पातलक्षणे" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 76, + "shloka": 19, + "text": "रासभारुण संकाशा धनुष्मन्तः स विद्युतः\nआवृत्य गगनं मेघा मुमुचुर मांसशॊणितम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 76, + "shloka": 20, + "text": "एवम आसीत तदा वीरे शरवर्षाभिसंवृते\nलॊके ऽसमिन भरतश्रेष्ठ तद अद्भुतम इवाभवत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 76, + "shloka": 21, + "text": "तस्य तेनावकीर्णस्य शरजालेन सर्वशः\nमॊहात पपात गाण्डीवम आवापश च कराद अपि" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 76, + "shloka": 22, + "text": "तस्मिन मॊहम अनुप्राप्ते शरजालं महत्तरम\nसैन्धवा मुमुचुस तूर्णं गतसत्त्वे महारथे" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 76, + "shloka": 23, + "text": "ततॊ मॊहसमापन्नं जञात्वा पार्थं दिवौकसः\nसर्वे वित्रस्तम अनसस तस्य शान्ति पराभवन" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 76, + "shloka": 24, + "text": "ततॊ देवर्षयः सर्वे तथा सप्तर्षयॊ ऽपि च\nबरह्मर्षयश च विजयं जेपुः पार्थस्य धीमतः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 76, + "shloka": 25, + "text": "ततः परदीपिते देवैः पार्थ तेजसि पार्थिव\nतस्थाव अचलवद धीमान संग्रामे परमास्त्रवित" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 76, + "shloka": 26, + "text": "विचकर्ष धनुर दिव्यं ततः कौरवनन्दनः\nयन्त्रस्येवेह शब्दॊ ऽभून महांस तस्य पुनः पुनः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 76, + "shloka": 27, + "text": "ततः स शरवर्षाणि परत्यमित्रान परति परभुः\nववर्ष धनुषा पार्थॊ वर्षाणीव सुरेश्वरः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 76, + "shloka": 28, + "text": "ततस ते सैन्धवा यॊधाः सर्व एव सराजकाः\nनादृश्यन्त शरैः कीर्णाः शलभैर इव पावकाः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 76, + "shloka": 29, + "text": "तस्य शब्देन वित्रेसुर भयार्ताश च विदुद्रुवुः\nमुमुचुश चाश्रुशॊकार्ताः सुषुपुश चापि सैन्धवाः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 76, + "shloka": 30, + "text": "तांस तु सर्वान नरश्रेष्ठः सर्वतॊ विचरन बली\nअलातचक्रवद राजञ शरजालैः समर्पयत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 76, + "shloka": 31, + "text": "तद इन्द्र जालप्रतिमं बाणजालम अमित्रहा\nवयसृजद दिष्कु सर्वासु महेन्द्र इव वज्रभृत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 76, + "shloka": 32, + "text": "मेघजालनिभं सैन्यं विदार्य स रविप्रभः\nविबभौ कौरवश्रेष्ठः शरदीव दिवाकरः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 77, + "shloka": 1, + "text": "[व]\nततॊ गाण्डीवभृच छूरॊ युद्धाय समवस्थितः\nविबभौ युधि दुर्धर्षॊ हिमवान अचलॊ यथा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 77, + "shloka": 2, + "text": "ततः सैन्धव यॊधास ते पुनर एव वयवस्थिताः\nविमुञ्चन्तः सुसंरब्���ाः शरवर्षाणि भारत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 77, + "shloka": 3, + "text": "तान परसह्य महावीर्यः पुनर एव वयवस्थितान\nततः परॊवाच कौन्तेयॊ मुमूर्षञ शलक्ष्णया गिरा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 77, + "shloka": 4, + "text": "युध्यध्वं परया शक्त्या यतध्वं च वधे मम\nकुरुध्वं सर्वकार्याणि महद वॊ भयम आगतम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 77, + "shloka": 5, + "text": "एष यॊत्स्यामि वः सर्वान निवार्य शरवागुराम\nतिष्ठध्वं युद्धमनसॊ दर्पं विनयितास्मि वः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 77, + "shloka": 6, + "text": "एतावद उक्त्वा कौरव्यॊ रुषा गाण्डीवभृत तदा\nततॊ ऽथ वचनं समृत्वा भरातुर जयेष्ठस्य भारत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 77, + "shloka": 7, + "text": "न हन्तव्या रणे तात कषत्रिया विजिगीषवः\nजेतव्याश चेति यत परॊक्तं धर्मराज्ञा महात्मना\nचिन्तयाम आस च तदा फल्गुनः पुरुषर्षभः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 77, + "shloka": 8, + "text": "इत्य उक्तॊ ऽहं नरेन्द्रेण न हन्तव्या नृपा इति\nकथं तन न मृषेह सयाद धर्मराज वचः शुभम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 77, + "shloka": 9, + "text": "न हन्येरंश च राजानॊ राज्ञश चाज्ञा कृता भवेत\nइति संचिन्त्य स तदा भरातुः परियहिते रतः\nपरॊवाच वाक्यं धर्मज्ञः सन्धवान युद्धदुर्मदान" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 77, + "shloka": 10, + "text": "बालान सत्रियॊ वा युष्माकं न हनिष्ये वयवस्थितान\nयश च वक्ष्यति संग्रामे तवास्मीति पराजितः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 77, + "shloka": 11, + "text": "एतच छरुत्वा वचॊ मह्यं कुरुध्वं हितम आत्मनः\nअतॊ ऽनयथा कृच्छ्रगता भविष्यथ महार्दिताः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 77, + "shloka": 12, + "text": "एवम उक्त्वा तु तान वीरान युयुधे कुरुपुंगवः\nअत्वरावान असंरब्धः संरब्धैर विजिगीषुभिः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 77, + "shloka": 13, + "text": "ततः शतसहस्राणि शराणां नतपर्वणाम\nमुमुचुः सैन्धवा राजंस तदा गाण्डीवधन्वनि" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 77, + "shloka": 14, + "text": "स तान आतपतः करूरान आशीविषविषॊपमान\nचिच्छेद निशितैर बाणैर अन्तरैव धनंजयः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 77, + "shloka": 15, + "text": "छित्त्वा तु तान आशु गमान कङ्कपत्राञ शिलाशितान\nएकैकम एष दशभिर बिभेद समरे शरैः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 77, + "shloka": 16, + "text": "ततः परासांश च शक्तींश च पुनर एव धनंजये\nजयद्रथं हतं समृत्वा चिक्षिपुः सैन्धवा नृपाः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 77, + "shloka": 17, + "text": "तेषां किरीटी संकल्पं मॊघं चक्रे महामनाः\nसर्वांस तान अन्तरा छित्त्वा मुदा चुक्रॊश पाण्डवः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 77, + "shloka": 18, + "text": "तथैवापततां तेषां यॊधानां जय गृद्धिनाम\nशिरांसि पातयाम आस भल्लैः संनतपर्वभिः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 77, + "shloka": 19, + "text": "तेषां परद्रवतां चैव पुनर एव च धावताम\nनिवर्ततां च शब्दॊ ऽभूत पूर्णस्येव महॊदधेः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 77, + "shloka": 20, + "text": "ते वध्यमानास तु तदा पार्थेनामित तेजसा\nयथाप्राणं यथॊत्साहं यॊधयाम आसुर अर्जुनम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 77, + "shloka": 21, + "text": "ततस ते फल्गुनेनाजौ शरैः संनतपर्वभिः\nकृता विसंज्ञा भूयिष्ठाः कलान्तवाहन सैनिकाः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 77, + "shloka": 22, + "text": "तांस तु सर्वान परिग्लानान विदित्वा धृतराष्ट्रजा\nदुःशला बालम आदाय नप्तारं परययौ तदा\nसुरथस्य सुतं वीरं रथेनानागसं तदा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 77, + "shloka": 23, + "text": "शान्त्य अर्थं सर्वयॊधानाम अभ्यगच्छत पाण्डवम\nसा धनंजयम आसाद्य मुमॊचार्तस्वरं तदा\nधनंजयॊ ऽपि तां दृष्ट्वा धनुर विससृजे परभुः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 77, + "shloka": 24, + "text": "समुत्सृष्ट धनुः पार्थॊ विधिवद भगिनीं तदा\nपराह किं करवाणीति सा च तं वाक्यम अब्रवीत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 77, + "shloka": 25, + "text": "एष ते भरतश्रेष्ठ सवस्रीयस्यात्मजः शिशुः\nअभिवादयते वीर तं पश्य पुरुषर्षभ" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 77, + "shloka": 26, + "text": "इत्य उक्तस तस्य पितरं स पप्रच्छार्जुनस तदा\nकवासाव इति ततॊ राजन दुःशला वाक्यम अब्रवीत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 77, + "shloka": 27, + "text": "पितृशॊकाभिसंतप्तॊ विषादार्तॊ ऽसय वै पिता\nपञ्चत्वम अगमद वीर यथा तन मे निबॊध ह" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 77, + "shloka": 28, + "text": "स पूर्वं पितरं शरुत्वा हतं युद्धे तवयानघ\nतवाम आगतं च संश्रुत्य युद्धाय हयसारिणम\nपितुश च मृत्युदुःखार्तॊ ऽजहात पराणान धनंजय" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 77, + "shloka": 29, + "text": "पराप्तॊ बीभत्सुर इत्य एव नाम शरुत्वैव ते ऽनघ\nविषादार्तः पपातॊर्व्या ममार च ममात्मजः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 77, + "shloka": 30, + "text": "तं तु दृष्ट्वा निपतितं ततस तस्यात्मजं विभॊ\nगृहीत्वा समनुप्राप्ता तवाम अद्य शरणैषिणी" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 77, + "shloka": 31, + "text": "इत्य उक्त्वार्तस्वरं सातु मुमॊच धृतराष्ट्रजा\nदीना दीनं सथितं पार्थम अब्रवीच चाप्य अधॊमुखम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 77, + "shloka": 32, + "text": "सवसारं माम वेक्षस्व सवस्रीयात्ममम एव च\nकर्तुम अर्हसि धर्मज्ञ दयां मयि कुरूद्वह\nविस्मृत्य कुरुराजानं तं च मन्दं जयद्रथम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 77, + "shloka": 33, + "text": "अभिमन्यॊर यथा जातः परिक्षित परवीर हा\nतथायं सुरथाज जातॊ मम पौत्रॊ महाभुज" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 77, + "shloka": 34, + "text": "तम आदाय नरव्याघ्र संप्ताप्तास्मि तवान्तिकम\nशमार्थं सर्वयॊधानां शृणु चेदं वचॊ मम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 77, + "shloka": 35, + "text": "आगतॊ ऽयं महाबाहॊ तस्य मन्दस्य पौत्रकः\nपरसादम अस्य बालस्य तस्मात तवं कर्तुम अर्हसि" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 77, + "shloka": 36, + "text": "एष परसाद्य शिरसा मया सार्धम अरिंदम\nयाचते तवां महाबाहॊ शमं गच्छ धनंजय" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 77, + "shloka": 37, + "text": "बालस्य हतबन्धॊश च पार्थ किं चिद अजानतः\nपरसादं कुरु धर्मज्ञ मा मन्युवशम अन्वगाः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 77, + "shloka": 38, + "text": "तम अनार्यं नृशंसं च विस्मृत्यास्य पितामहम\nआगः कारिणम अत्यर्थं परसादं कर्तुम अर्हसि" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 77, + "shloka": 39, + "text": "एवं बरुवत्यां करुणं दुःशलायां धनंजयः\nसंस्मृत्य देवीं गान्धारीं धृतराष्ट्रं च पार्थिवम\nपरॊवाच दुःखशॊकार्तः कषत्रधर्मं विगर्हयन" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 77, + "shloka": 40, + "text": "धिक तं दुर्यॊधनं कषुद्रं राज्यलुब्धं च मानिनम\nयत्कृते बान्धवाः सर्वे मया नीता यमक्षयम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 77, + "shloka": 41, + "text": "इत्य उक्त्वा बहु सान्त्वादि परसादम अकरॊज जयः\nपरिष्वज्य च तां परीतॊ विससर्ज गृहान परति" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 77, + "shloka": 42, + "text": "दुःशला चापि तान यॊधान निवार्य महतॊ रणात\nसंपूज्य पार्थं परययौ गृहान परति शुभानना" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 77, + "shloka": 43, + "text": "ततः सैन्धवकान यॊधान विनिर्जित्य नरर्षभः\nपुनर एवान्वधावत स तं हयं कामचारिणम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 77, + "shloka": 44, + "text": "ससार यज्ञियं वीरॊ विधिवत स विशां पते\nतारामृगम इवाकाशे देवदेवः पिनाक धृक" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 77, + "shloka": 45, + "text": "स च वाजी यथेष्टेन तांस तान देशान यथासुखम\nविचचार यथाकामं कर्म पार्थस्य वर्धयन" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 77, + "shloka": 46, + "text": "करमेण सहयस तव एवं विचरन भरतर्षभ\nमणिपूर पतेर देशम उपायात सह पाण्डवः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 78, + "shloka": 1, + "text": "[व]\nशरुत्वा तु नृपतिर वीरं पितरं बभ्रु वाहनः\nनिर्ययौ विनयेनार्यॊ बराह्मणार्घ्य पुरःसरः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 78, + "shloka": 2, + "text": "मणिपूरेश्वरं तव एवम उपयातं ध���ंजयः\nनाभ्यनन्दत मेधावी कषत्रधर्मम अनुस्मरन" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 78, + "shloka": 3, + "text": "उवाच चैनं धर्मात्मा स मन्युः फल्गुनस तदा\nपरक्रियेयं न ते युक्ता बहिस तवं कषत्रधर्मतः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 78, + "shloka": 4, + "text": "संरक्ष्यमाणं तुरगं यौधिष्ठिरम उपागतम\nयज्ञियं विषयान्ते मां नायॊत्सीः किं नु पुत्रक" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 78, + "shloka": 5, + "text": "धिक्त्वाम अस्तु सुदुर्बुद्धिं कषत्रधर्मविशारदम\nयॊ मां युद्धाय संप्राप्तं साम्नैवाथॊ तवम अग्रहीः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 78, + "shloka": 6, + "text": "न तवया पुरुषार्थश च कश चिद अस्तीह जीवता\nयस तवं सत्रीवद युधा पराप्तं साम्ना मां परत्यगृह्णथाः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 78, + "shloka": 7, + "text": "यद्य अहं नयस्तशस्त्रस तवाम आगच्छेयं सुदुर्मते\nपरक्रियेयं ततॊ युक्ता भवेत तव नराधम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 78, + "shloka": 8, + "text": "तम एवम उक्तं भर्त्रा तु विदित्वा पन्नगात्मजा\nअमृष्यमाणा भित्त्वॊर्वीम उलूपी तम उपागमत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 78, + "shloka": 9, + "text": "सा ददर्श ततः पुत्रं विमृशन्तम अधॊमुखम\nसंतर्ज्यमानम असकृद भर्त्रा युद्धार्थिना विभॊ" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 78, + "shloka": 10, + "text": "ततः सा चारुसर्वाङ्गी तम उपेत्यॊरगात्मजा\nउलूपी पराह वचनं कषत्रधर्मविशारदा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 78, + "shloka": 11, + "text": "उलूपीं मां निबॊध तवं मातरं पन्नगात्मजाम\nकुरुष्व वचनं पुत्र धर्मस ते भविता परः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 78, + "shloka": 12, + "text": "युध्यस्वैनं कुरुश्रेष्ठं धनंजयम अरिंदम\nएवम एष हि ते परीतॊ भविष्यति न संशयः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 78, + "shloka": 13, + "text": "एवम उद्धर्षितॊ मात्रा स राजा बभ्रु वाहनः\nमनश चक्रे महातेजा युद्धाय भरतर्षभ" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 78, + "shloka": 14, + "text": "संनह्य काञ्चनं वर्म शिरस तराणं च भानुमत\nतूणी रशत संबाधम आरुरॊह महारथम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 78, + "shloka": 15, + "text": "सर्वॊपकरणैर युक्तं युक्तम अश्वैर मनॊजवैः\nसुचक्रॊपस्करं धीमान हेमभाण्ड परिष्कृतम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 78, + "shloka": 16, + "text": "परमार्चितम उच्छ्रित्य धवजं सिंहं हिरण्मयम\nपरययौ पार्थम उद्दिश्य स राजा बभ्रु वाहनः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 78, + "shloka": 17, + "text": "ततॊ ऽभयेत्य हयं वीरॊ यज्ञियं पार्थ रक्षितम\nगराहयाम आस पुरुषैर हयशिक्षा विशारदैः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 78, + "shloka": 18, + "text": "गृहीतं वाजिनं दृष���ट्वा परीतात्मा सधनंजयः\nपुत्रं रथस्थं भूमिष्ठः संन्यवारयद आहवे" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 78, + "shloka": 19, + "text": "ततः स राजा तं वीरं शरव्रातैः सहस्रशः\nअर्दयाम आस निशितैर आशीविषविषॊपमैः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 78, + "shloka": 20, + "text": "तयॊः समभवद युद्धं पितुः पुत्रस्य चातुलम\nदेवासुररणप्रख्यम उभयॊः परीयमाणयॊः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 78, + "shloka": 21, + "text": "किरीटिनं तु विव्याध शरेण नतपर्वणा\nजत्रु देशे नरव्याघ्रः परहसन बभ्रु वाहनः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 78, + "shloka": 22, + "text": "सॊ ऽभयगात सह पुङ्खेन वल्मीकम इव पन्नगः\nविनिर्भिद्य च कौन्तेयं महीतलम अथाविशत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 78, + "shloka": 23, + "text": "स गाढवेदनॊ धीमान आलम्ब्य धनुर उत्तमम\nदिव्यं तेजः समाविश्य परमीत इव संबभौ" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 78, + "shloka": 24, + "text": "स संज्ञाम उपलभ्याथ परशस्य पुरुषर्षभः\nपुत्रं शक्रात्मजॊ वाक्यम इदम आह महीपते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 78, + "shloka": 25, + "text": "साधु साधु महाबाहॊ वत्स चित्राङ्गदात्मज\nसदृशं कर्म ते दृष्ट्वा परीतिमान अस्मि पुत्रक" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 78, + "shloka": 26, + "text": "विमुञ्चाम्य एष बाणांस ते पुत्र युद्धे सथिरॊ भव\nइत्य एवम उक्त्वा नाराचैर अभ्यवर्षद अमित्रहा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 78, + "shloka": 27, + "text": "तान स गाण्डीवनिर्मुक्तान वज्राशनिसमप्रभान\nनाराचैर अच्छिनद राजा सर्वान एव तरिधा तरिधा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 78, + "shloka": 28, + "text": "तस्य पार्थः शरैर दिव्यैर धवजं हेमपरिष्कृतम\nसुवर्णतालप्रतिमं कषुरेणापाहरद रथात" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 78, + "shloka": 29, + "text": "हयांश चास्य महाकायान महावेगपराक्रमान\nचकार राज्ञॊ निर्जीवान परहसन पाण्डवर्षभः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 78, + "shloka": 30, + "text": "स रथाद अवतीर्याशु राजा परमकॊपनः\nपदातिः पितरं कॊपाद यॊधयाम आस पाण्डवम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 78, + "shloka": 31, + "text": "संप्रीयमाणः पाण्डूनाम ऋषभः पुत्र विक्रमात\nनात्यर्थं पीडयाम आस पुत्रं वज्रधराथमः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 78, + "shloka": 32, + "text": "स हन्यमानॊ विमुखं पितरं बभ्रु वाहनः\nशरैर आशीविषाकारैः पुनर एवार्दयद बली" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 78, + "shloka": 33, + "text": "ततः स बाल्यात पितरं विव्याध हृदि पत्रिणा\nनिशितेन सुपुङ्खेन बलवद बभ्रु वाहनः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 78, + "shloka": 34, + "text": "स बाणस तेजसा दीप्तॊ जवलन्न इव हुताशनः\nविवेश पाण्डवं राजन मर���म भित्त्वातिदुःख कृत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 78, + "shloka": 35, + "text": "स तेनातिभृशं विद्धः पुत्रेण कुरुनन्दनः\nमहीं जगाम मॊहार्तस ततॊ राजन धनंजयः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 78, + "shloka": 36, + "text": "तस्मिन निपतिते वीरे कौरवाणां धुरंधरे\nसॊ ऽपि मॊहं जगामाशु ततश चित्राङ्गदा सुतः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 78, + "shloka": 37, + "text": "वयायम्य संयुगे राजा दृष्ट्वा च पितरं हतम\nपूर्वम एव च बाणौघैर गाढविद्धॊ ऽरजुनेन सः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 78, + "shloka": 38, + "text": "भर्तारं निहतं दृष्ट्वा पुत्रं च पतितं भुवि\nचित्राङ्गदा परित्रस्ता परविवेश रणाजिरम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 78, + "shloka": 39, + "text": "शॊकसंतप्त हृदया रुदती सा ततः शुभा\nमणिपूर पतेर माता ददर्श निहतं पतिम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 79, + "shloka": 1, + "text": "[व]\nततॊ बबु विधं भीरुर विलप्य कमलेक्षणा\nमुमॊह दुःखाद दुर्धर्षा निपपात च भूतले" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 79, + "shloka": 2, + "text": "परतिलभ्य च सा संज्ञां देवी दिव्यवपुर धरा\nउलूपीं पन्नगसुतां दृष्ट्वेदं वाक्यम अब्रवीत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 79, + "shloka": 3, + "text": "उलूपि पश्य भर्तारं शयानं निहतं रणे\nतवत्कृते मम पुत्रेण बालेन समितिंजयम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 79, + "shloka": 4, + "text": "ननु तवम आर्ये धर्मज्ञा ननु चासि पतिव्रता\nयत तवत्कृते ऽयं पतितः पतिस ते निहतॊ रणे" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 79, + "shloka": 5, + "text": "किं तु सर्वापराधॊ ऽयं यदि ते ऽदय धनंजयः\nकषमस्व याच्यमाना मे संजीवय धनंजयम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 79, + "shloka": 6, + "text": "ननु तवम आर्ये धर्मज्ञा तरैलॊक्यविदिता शुभे\nयद घातयित्वा भर्तारं पुतेणेह न शॊचसि" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 79, + "shloka": 7, + "text": "नाहं शॊचामि तनयं निहतं पन्नगात्मजे\nपतिम एव तु शॊचामि यस्यातिथ्यम इदं कृतम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 79, + "shloka": 8, + "text": "इत्य उक्त्वा सा तदा देवीम उलूपीं पन्नगात्मजाम\nभर्तारम अभिगम्येदम इत्य उवाच यशस्विनी" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 79, + "shloka": 9, + "text": "उत्तिष्ठ कुरुमुख्यस्य परियकाममम परिय\nअयम अश्वॊ महाबाहॊ मया ते परिमॊक्षितः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 79, + "shloka": 10, + "text": "ननु नाम तवया वीरधर्मराजस्य यज्ञियः\nअयम अश्वॊ ऽनुसर्तव्यः स शेषे किं महीतले" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 79, + "shloka": 11, + "text": "तवयि पराणाः समायत्ताः कुरूणां कुरुनन्दन\nस कस्मात पराणदॊ ऽनयेषां पराणान संत्यक्तवान असि" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 79, + "shloka": 12, + "text": "उलूपि साधु संपश्य भर्तारं निहतं रणे\nपुत्रं चैनं समुत्साह्य घातयित्वा न शॊचसि" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 79, + "shloka": 13, + "text": "कामं सवपितु बालॊ ऽयं भूमौ परेतगतिं गतः\nलॊहिताक्षॊ गुडाकेशॊ विजयः साधु जीवतु" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 79, + "shloka": 14, + "text": "नापराधॊ ऽसति सुभगे नराणां बहुभार्यता\nनारीणां तु भवत्य एतन मा ते भूद बुद्धिर ईदृशी" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 79, + "shloka": 15, + "text": "सख्यं हय एतत कृतं धात्रा शाश्वतं चाव्ययं च ह\nसख्यं समभिजानीहि सत्यं संगतम अस्तु ते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 79, + "shloka": 16, + "text": "पुत्रेण घातयित्वेमं पतिं यदि न मे ऽदय वै\nजीवन्तं दर्शयस्य अद्य परित्यक्ष्यामि जीवितम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 79, + "shloka": 17, + "text": "साहं दुःखान्विता भीरु पतिपुत्र विनाकृता\nइहैव परायम आशिष्ये परेक्षन्त्यास ते न संशयः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 79, + "shloka": 18, + "text": "इत्य उक्त्वा पन्नगसुतां सपत्नीं चैत्रवाहिनी\nततः परायम उपासीना तूष्णीम आसीज जनाधिप" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 80, + "shloka": 1, + "text": "[व]\nतथा विलप्यॊपरता भर्तुः पादौ परगृह्य सा\nउपविष्टाभवद देवी सॊच्छ्वासं पुत्रम ईक्षती" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 80, + "shloka": 2, + "text": "ततः संज्ञां पुनर लब्ध्वा स राजा बभ्रु वाहनः\nमातरं ताम अथालॊक्य रणभूमाव अथाव्रवीत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 80, + "shloka": 3, + "text": "इतॊ दुःखतरं किं नु यन मे माता सुखैधिता\nभूमौ निपतितं वीरम अनुशेते मृतं पतिम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 80, + "shloka": 4, + "text": "निहन्तारं रणे ऽरीणां सर्वशस्त्रभृतां वरम\nमया विनिहतं संख्ये परेक्षते दुर्मरं बत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 80, + "shloka": 5, + "text": "अहॊ ऽसया हृदयं देव्या दृढं यन न विदीर्यते\nवयूढॊरस्कं महाबाहुं परेक्षन्त्या निहतं पतिम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 80, + "shloka": 6, + "text": "दुर्मरं पुरुषेणेह मन्ये हय अध्वन्य अनागते\nयत्र नाहं न मे माता विप्रयुज्येत जीवितात" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 80, + "shloka": 7, + "text": "अहॊ धिक कुरुवीरस्य हय उरः सथं काञ्चनं भुवि\nवयपविद्धं हतस्येह मया पुत्रेण पश्यत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 80, + "shloka": 8, + "text": "भॊ भॊ पश्यत मे वीरं पितरं बराह्मणा भुवि\nशयानं वीरशयने मया पुत्रेण पातितम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 80, + "shloka": 9, + "text": "बराह्मणाः कुरुमुख्यस्य परयुक्ता हयसारिणः\nकुर्वन्तु शान्तिकां तव अद्य रणे यॊ ऽयं महाहतः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 80, + "shloka": 10, + "text": "वयादिशन्तु च किं विप्राः परायश्चित्तम इहाद्य मे\nसुनृशंसस्य पापस्य पितृहन्तू रणाजिरे" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 80, + "shloka": 11, + "text": "दुश्चरा दवादश समा हत्वा पितरम अद्य वै\nममेह सुनृशंसस्य संवीतस्यास्य चर्मणा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 80, + "shloka": 12, + "text": "शिरः कपाले चास्यैव भुञ्जतः पितुर अद्य मे\nपरायश्चित्तं हि नास्त्य अन्यद धत्वाद्य पितरं मम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 80, + "shloka": 13, + "text": "पश्य नागॊत्तम सुते भर्तारं निहतं मया\nकृतं परियं मया ते ऽदय निहत्य समरे ऽरजुनम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 80, + "shloka": 14, + "text": "सॊ ऽहम अप्य अद्य यास्यामि गतिं पितृनिषेविताम\nन शक्नॊम्य आत्मनात्मानम अहं धारयितुं शुभे" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 80, + "shloka": 15, + "text": "सा तवं मयि मृते मातस तथा गाण्डीवधन्विनि\nभव परीतिमती देवि सत्येनात्मानम आलभे" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 80, + "shloka": 16, + "text": "इत्य उक्त्वा स तदा राजा दुःखशॊकसमाहतः\nउपस्पृश्य महाराज दुःखाद वचनम अब्रवीत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 80, + "shloka": 17, + "text": "शृण्वन्तु सर्वभूतानि सथावराणि चराणि च\nतवं च मातर यथासत्यं बरवीमि भुजगॊत्तमे" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 80, + "shloka": 18, + "text": "यदि नॊत्तिष्ठति जयः पिता मे भरतर्षभः\nअस्मिन्न एव रणॊद्देशे शॊषयिष्ये कलेवरम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 80, + "shloka": 19, + "text": "न हि मे पितरं हत्वा निष्कृतिर विद्यते कव चित\nनरकं परतिपत्स्यामि धरुवं गुरु वधार्दितः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 80, + "shloka": 20, + "text": "वीरं हि कषत्रियं हत्वा गॊशतेन परमुच्यते\nपितरं तु निहत्यैवं दुस्तरा निष्कृतिर मया" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 80, + "shloka": 21, + "text": "एष हय एकॊ महातेजाः पाण्डुपुत्रॊ धनंजयः\nपिता च मम धर्मात्मा तस्य मे निष्कृतिः कृतः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 80, + "shloka": 22, + "text": "इत्य एवम उक्त्वा नृपते धनंजय सुतॊ नृपः\nउपस्पृश्याभवत तूष्णीं परायॊपेतॊ महामतिः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 81, + "shloka": 1, + "text": "[व]\nपरायॊपविष्टे नृपतौ मणिपूरेश्वरे तदा\nपितृशॊकसमाविष्टे सह मात्रा परंतप" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 81, + "shloka": 2, + "text": "उलूपी चिन्तयाम आस तदा संजीवनं मणिम\nस चॊपातिष्ठत तदा पन्नगानां परायणम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 81, + "shloka": 3, + "text": "तं गृहीत्वा तु कौरव्य नागराजपतेः सुता\nमनः परह्लादनीं वाचं सैनिकानाम अथाब्रवीत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 81, + "shloka": 4, + "text": "उत्तिष्ठ मां श���चः पुत्र नैष जिष्णुस तवया हतः\nअजेयः पुरुषैर एष देवैर वापि स वासवैः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 81, + "shloka": 5, + "text": "मया तु मॊहिनी नाम मायैषा संप्रयॊजिता\nपरियार्थं पुरुषेन्द्रस्य पितुस ते ऽदय यशस्विनः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 81, + "shloka": 6, + "text": "जिज्ञासुर हय एष वै पुत्रबलस्य तव कौरवः\nसंग्रामे युध्यतॊ राजन नागतः परवीरहा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 81, + "shloka": 7, + "text": "तस्माद असि मया पुत्र युद्धार्थं परिचॊदितः\nमा पापम आत्मनः पुत्र शङ्केथास तव अण्व अपि परभॊ" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 81, + "shloka": 8, + "text": "ऋषिर एष महातेजाः पुरुषः शाश्वतॊ ऽवययः\nनैनं शक्तॊ हि संग्रामे जेतुं शक्रॊ ऽपि पुत्रक" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 81, + "shloka": 9, + "text": "अयं तु मे मणिर दिव्यः समानीतॊ विशां पते\nमृतान मृतान पन्नगेन्द्रान यॊ जीवयति नित्यदा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 81, + "shloka": 10, + "text": "एतम अस्यॊरसि तवं तु सथापयस्व पितुः परभॊ\nसंजीवितं पुनः पुत्र ततॊ दरष्टासि पाण्डवम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 81, + "shloka": 11, + "text": "इत्य उक्तः सथापयाम आस तस्यॊरसि मणिं तदा\nपार्थस्यामित तेजाः स पितुः सनेहाद अपाक कृत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 81, + "shloka": 12, + "text": "तस्मिन नयस्ते मणौ वीर जिष्णुर उज्जीवितः परभुः\nसुप्तॊत्थित इवॊत्तस्थौ मृष्टलॊहित लॊचनः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 81, + "shloka": 13, + "text": "तम उत्थितं महात्मानं लब्धसंज्ञं मनस्विनम\nसमीक्ष्य पितरं सवस्थं ववन्दे बभ्रु वाहनः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 81, + "shloka": 14, + "text": "उत्थिते पुरुषव्याघ्रे पुनर लक्ष्मीवति परभॊ\nदिव्याः सुमनसः पुण्या ववृषे पाकशासनः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 81, + "shloka": 15, + "text": "अनाहता दुन्दुभयः परणेदुर मेघनिस्वनाः\nसाधु साध्व इति चाकाशे बभूव सुमहास्वनः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 81, + "shloka": 16, + "text": "उत्थाय तु महाबाहुः पर्याश्वस्तॊ धनंजयः\nबभ्रु वाहनम आलिङ्ग्य समाजिघ्रत मूर्धनि" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 81, + "shloka": 17, + "text": "ददर्श चाविदूरे ऽसय मातरं शॊककर्शिताम\nउलूप्या सह तिष्ठन्तीं ततॊ ऽपृच्छद धनंजयः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 81, + "shloka": 18, + "text": "किम इदं लक्ष्यते सर्वं शॊकविस्मय हर्षवत\nरणाजिरम अमित्रघ्न यदि जानासि शंस मे" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 81, + "shloka": 19, + "text": "जननी च किमर्थं ते रणभूमिम उपागता\nनागेन्द्र दुहिता चेयम उलूपी किम इहागता" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 81, + "shloka": 20, + "text": "जानाम्य अहम इदं युद्धं तवया मद्वचनात कृतम\nसत्रीणाम आगमने हेतुम अहम इच्छामि वेदितुम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 81, + "shloka": 21, + "text": "तम उवाच ततः पृष्टॊ मणिपूर पतिस तदा\nपरसाद्य शिरसा विद्वान उलूपी पृच्छ्यताम इति" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 82, + "shloka": 1, + "text": "[अर्जुन]\nकिम आगमनकृत्यं ते कौरव्य कुलनन्दिनि\nमणिपूर पतेर मातुस तथैव च रणाजिरे" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 82, + "shloka": 2, + "text": "कच चित कुशलकामासि राज्ञॊ ऽसय भुजगात्मजे\nमम वा चञ्चलापाङ्गे कच चित तवं शुभम इच्छसि" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 82, + "shloka": 3, + "text": "कच चित ते पृथुल शरॊणिनाप्रियं शुभदर्शने\nअकार्षम अहम अज्ञानाद अयं वा बभ्रु वाहनः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 82, + "shloka": 4, + "text": "कच चिच च राजपुत्री ते सपत्नी चैत्रवाहिनी\nचित्राङ्गदा वरारॊहा नापराध्यति किं चन" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 82, + "shloka": 5, + "text": "तम उवाचॊरग पतेर दुहिता परहसन्त्य अथ\nन मे तवम अपराद्धॊ ऽसि न नृपॊ बभ्रु वाहनः\nन जनित्री तथास्येयं मम या परेष्यवत सथिता" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 82, + "shloka": 6, + "text": "शरूयतां यद यथा चेदं मया सर्वं विचेष्टितम\nन मे कॊपस तवया कार्यः शिरसा तवां परसादये" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 82, + "shloka": 7, + "text": "तवत परीत्यर्थं हि कौरव्य कृतम एतन मयानघ\nयत तच छृणु महाबाहॊ निखिलेन धनंजय" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 82, + "shloka": 8, + "text": "महाभारत युद्धे यत तवया शांतनवॊ नृपः\nअधर्मेण हतः पार्थ तस्यैषा निष्कृतिः कृता" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 82, + "shloka": 9, + "text": "न हि भीष्मस तवया वीर युध्यमानॊ निपातितः\nशिखण्डिना तु संसक्तस तम आश्रित्य हतस तवया" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 82, + "shloka": 10, + "text": "तस्य शान्तिम अकृत्वा तु तयजेस तवं यदि जीवितम\nकर्मणा तेन पापेन पतेथा निरये धरुवम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 82, + "shloka": 11, + "text": "एषा तु विहिता शान्तिः पुत्राद यां पराप्तवान असि\nवसुभिर वसुधा पाल गङ्गया च महामते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 82, + "shloka": 12, + "text": "पुरा हि शरुतम एतद वै वसुभिः कथितं मया\nगङ्गायास तीरम आगम्य हते शांतनवे नृपे" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 82, + "shloka": 13, + "text": "आप्लुत्य देवा वसवः समेत्य च महानदीम\nइदम ऊचुर वचॊ घॊरं भागीरथ्या मते तदा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 82, + "shloka": 14, + "text": "एष शांतनवॊ भीष्मॊ निहतः सव्यसाचिना\nअयुध्यमानः संग्रामे संसक्तॊ ऽनयेन भामिनि" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 82, + "shloka": 15, + "text": "तद अनेनाभिषङ्गेण वयम अप्य ��र्जुनं शुभे\nशापेन यॊजयामेति तथास्त्व इति च साब्रवीत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 82, + "shloka": 16, + "text": "तद अहं पितुर आवेद्य भृशं परव्यथितेन्द्रिया\nअभवं स च तच छरुत्वा विषादम अगमत परम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 82, + "shloka": 17, + "text": "पिता तु मे वसून गत्वा तवदर्थं समयाचत\nपुनः पुनः परसाद्यैनांस त एवम इदम अब्रुवन" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 82, + "shloka": 18, + "text": "पुनस तस्य महाभाग मणिपूरेश्वरॊ युवा\nस एनं रणमध्य सथं शरैः पातयिता भुवि" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 82, + "shloka": 19, + "text": "एवं कृते स नागेन्द्र मुक्तशापॊ भविष्यति\nगच्छेति वसुभिश चॊक्तॊ मम चेदं शशंस सः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 82, + "shloka": 20, + "text": "तच छरुत्वा तवं मया तस्माच छापाद असि विमॊक्षितः\nन हि तवां देवराजॊ ऽपि समरेषु पराजयेत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 82, + "shloka": 21, + "text": "आत्मा पुत्रः समृतस तस्मात तेनेहासि पराजितः\nनात्र दॊषॊ मम मतः कथं वा मन्यसे विभॊ" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 82, + "shloka": 22, + "text": "इत्य एवम उक्तॊ विजयः परसन्नात्माब्रवीद इदम\nसर्वं मे सुप्रियं देवि यद एतत कृतवत्य असि" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 82, + "shloka": 23, + "text": "इत्य उक्त्वाथाब्रवीत पुत्रं मणिपूरेश्वरं जयः\nचित्राङ्गदायाः शृण्वन्त्याः कौरव्य दुहितुस तथा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 82, + "shloka": 24, + "text": "युधिष्ठिरस्याश्वमेधः परां चैत्रीं भविष्यति\nतत्रागच्छेः सहामात्यॊ मातृभ्यां सहितॊ नृप" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 82, + "shloka": 25, + "text": "इत्य एवम उक्तः पार्थेन स राजा बभ्रु वाहनः\nउवाच पितरं धीमान इदम अस्राविलेक्षणः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 82, + "shloka": 26, + "text": "उपयास्यामि धर्मज्ञ भवतः शासनाद अहम\nअश्वमेधे महायज्ञे दविजातिपरिवेषकः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 82, + "shloka": 27, + "text": "मम तव अनुग्रहार्थाय परविशस्व पुरं सवकम\nभार्याभ्यां सह शत्रुघ्न मा भूत ते ऽतर विचारणा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 82, + "shloka": 28, + "text": "उषित्वेह विशल्यस तवं सुखं सवे वेश्मनि परभॊ\nपुनर अश्वानुगमनं कर्तासि जयतां वर" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 82, + "shloka": 29, + "text": "इत्य उक्तः स तु पुत्रेण तदा वानरकेतनः\nसमयन परॊवाच कौन्तेयस तदा चित्राङ्गदा सुतम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 82, + "shloka": 30, + "text": "विदितं ते महाबाहॊ यथा दिक्षां चराम्य अहम\nन स तावत परवेष्क्यामि पुरं ते पृथुलॊचन" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 82, + "shloka": 31, + "text": "यथाकामं परयात्य एष यज्ञियश च तुरंगमः\nसवस्ति ते ऽसतु गमिष्यामि न सथानं विद्यते मम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 82, + "shloka": 32, + "text": "स तत्र विधिवत तेन पूजितः पाकशासनिः\nभार्याभ्याम अभ्यनुज्ञातः परायाद भरतसत्तमः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 83, + "shloka": 1, + "text": "[व]\nस तु वाजी समुद्रान्तां पर्येत्य पृथिवीम इमाम\nनिवृत्तॊ ऽभिमुखॊ राजन्येन नागाह्वयं पुरम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 83, + "shloka": 2, + "text": "अनुगच्छंश च तेजस्वी निवृत्तॊ ऽथ किरीटभृत\nयदृच्छया समापेदे पुरं राजगृहं तदा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 83, + "shloka": 3, + "text": "तम अभ्याशगतं राजा जरासंधात्मजात्मजः\nकषत्रधर्मे सथितॊ वीरः समरायाजुहाव ह" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 83, + "shloka": 4, + "text": "ततः पुरात स निष्क्रम्य रथी धन्वी शरी तली\nमेघसंधिः पदातिं तं धनंजयम उपाद्रवत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 83, + "shloka": 5, + "text": "आसाद्य च महातेजा मेघसंधिर धनंजयम\nबालभावान महाराज परॊवाचेदं न कौशलात" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 83, + "shloka": 6, + "text": "किम अयं चार्यते वाजी सत्रीमध्य इव भारत\nहयम एनं हरिष्यामि परयतस्व विमॊक्षणे" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 83, + "shloka": 7, + "text": "अदत्तानुनयॊ युद्धे यदि तवं पितृभिर मम\nकरिष्यामि तवातिथ्यं परहरप्रहरामि वा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 83, + "shloka": 8, + "text": "इत्य उक्तः परत्युवाचैनं पाण्डवः परहसन्न इव\nविघ्नकर्ता मया वार्य इति मे वरतम आहितम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 83, + "shloka": 9, + "text": "भरात्रा जयेष्ठेन नृपते तवापि विदितं धरुवम\nपरहरस्व यथाशक्ति न मन्युर विद्यते मम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 83, + "shloka": 10, + "text": "इत्य उक्तः पराहरत पूर्वं पाण्डवं मगधेश्वरः\nकिरञ शरसहस्राणि वर्षाणीव सहस्रदृक" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 83, + "shloka": 11, + "text": "ततॊ गाण्डीवभृच छूरॊ गाण्डीवप्रेषितैः शरैः\nचकार मॊघांस तान बाणान अयत्नाद भरतर्षभ" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 83, + "shloka": 12, + "text": "स मॊघं तस्य बाणौघं कृत्वा वानरकेतनः\nशरान मुमॊच जवलितान दीप्तास्यान इव पन्नगान" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 83, + "shloka": 13, + "text": "धवजे पताका दण्डेषु रथयन्त्रे हयेषु च\nअन्येषु च रथाङ्गेषु न शरीरे न सारथौ" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 83, + "shloka": 14, + "text": "संरक्ष्यमाणः पार्थेन शरीरे फल्गुनस्य ह\nमन्यमानः सववीर्यं तन मागधः पराहिणॊच छरान" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 83, + "shloka": 15, + "text": "ततॊ गाण्डीवभृच छूरॊ मागधेन समाहतः\nबभौ वासन्तिक इव पलाशः पुष्पितॊ महान" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 83, + "shloka": 16, + "text": "अवध्यमानः सॊ ऽभयघ्नन मागधः पाण्डवर्षभम\nतेन तस्थौ स कौरव्य लॊकवीरस्य दर्शने" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 83, + "shloka": 17, + "text": "सव्यसाची तु संक्रुद्धॊ विकृष्य बलवद धनुः\nहयांश चकार निर्देहान सारथेश च शिरॊ ऽहरत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 83, + "shloka": 18, + "text": "धनुश चास्य महच चित्रं कषुरेण परचकर्त ह\nहस्तावापं पताकां च धवजं चास्य नयपातयत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 83, + "shloka": 19, + "text": "स राजा वयथितॊ वयश्वॊ विधनुर हतसारथिः\nगदाम आदाय कौन्तेयम अभिदुद्राव वेगवान" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 83, + "shloka": 20, + "text": "तस्यापतत एवाशु गदां हेमपरिष्कृताम\nशरैश चकर्त बहुधा बहुभिर गृध्रवाजितैः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 83, + "shloka": 21, + "text": "सा गदा शकलीभूता विशीर्णमणिबन्धना\nवयाली निर्मुच्यमानेव पपातास्य सहस्रधा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 83, + "shloka": 22, + "text": "विरथं तं विधन्वानं गदया परिवर्जितम\nनैच्छत ताडयितुं धीमान अर्जुनः समराग्रणीः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 83, + "shloka": 23, + "text": "तत एनं विमनसं कषत्रधर्मे समास्थितम\nसान्त्वपूर्वम इदं वाक्यम अब्रवीत कपिकेतनः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 83, + "shloka": 24, + "text": "पर्याप्तः कषत्रधर्मॊ ऽयं दर्शितः पुत्र गम्यताम\nबह्व एतत समरे कर्म तव बालस्य पार्थिव" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 83, + "shloka": 25, + "text": "युधिष्ठिरस्य संदेशॊ न हन्तव्या नृपा इति\nतेन जीवसि राजंस तवम अपराद्धॊ ऽपि मे रणे" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 83, + "shloka": 26, + "text": "इति मत्वा स चात्मानं परत्यादिष्टं सम मागधः\nतथ्यम इत्य अवगम्यैनं पराञ्जलिः परत्यपूजयत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 83, + "shloka": 27, + "text": "तम अर्जुनः समाश्वास्य पुनर एवेदम अब्रवीत\nआगन्तव्यं परां चैत्रीम अश्वमेधे नृपस्य नः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 83, + "shloka": 28, + "text": "इत्य उक्तः स तथेत्य उक्त्वा पूजयाम आस तं हयम\nफल्गुनं च युधां शरेष्ठं विधिवत सहदेवजः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 83, + "shloka": 29, + "text": "ततॊ यथेष्टम अगमत पुनर एव स केसरी\nततः समुद्रतीरेण वङ्गान पुण्ड्रान स केरलान" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 83, + "shloka": 30, + "text": "तत्र तत्र च भूरीणि मेच्छ सैन्यान्य अनेकशः\nविजिग्ये धनुषा राजन गाण्डीवेन धनंजयः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 84, + "shloka": 1, + "text": "[व]\nमागधेनार्चितॊ राजन पाण्डवः शवेतवाहनः\nदक्षिणां दिशम आस्थाय चारयाम आस तं हयम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 84, + "shloka": 2, + "text": "ततः स पुनर आवृत्य हयः कामचरॊ बली\nआससाद पुरीं रम्यां चेदीनां शुक्तिसाह्वयाम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 84, + "shloka": 3, + "text": "शरभेणार्चितस तत्र शिशुपालात्मजेन सः\nयुद्धपूर्वेण मानेन पूजया च महाबलः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 84, + "shloka": 4, + "text": "तत्रार्चितॊ ययौ राजंस तदा स तुरगॊत्तमः\nकाशीन अन्ध्रान कॊसलांश च किरातान अथ तङ्गनान" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 84, + "shloka": 5, + "text": "तत्र पूजां यथान्यायं परतिगृह्य स पाण्डवः\nपुनर आवृत्य कौन्तेयॊ दशार्णान अगमत तदा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 84, + "shloka": 6, + "text": "तत्र चित्राङ्गदॊ नाम बलवान वसुधाधिपः\nतेन युद्धम अभूत तस्य विजयस्याति भैरवम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 84, + "shloka": 7, + "text": "तं चापि वशम आनीय किरीटी पुरुषर्षभः\nनिषादराज्ञॊ विषयम एकलव्यस्य जग्मिवान" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 84, + "shloka": 8, + "text": "एकलव्य सुतश चैनं युद्धेन जगृहे तदा\nततश चक्रे निषादैः स संग्रामं रॊमहर्षणम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 84, + "shloka": 9, + "text": "ततस तम अपि कौन्तेयः समरेष्व अपराजितः\nजिगाय समरे वीरॊ यज्ञविघ्नार्थम उद्यतम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 84, + "shloka": 10, + "text": "स तं जित्वा महाराज नैषादिं पाकशासनिः\nअर्चितः परययौ भूयॊ दक्षिणं सलिलार्णवम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 84, + "shloka": 11, + "text": "तत्रापि दरविडैर अन्ध्रै रैद्रैर माहिषकैर अपि\nतथा कॊल्ल गिरेयैश च युद्धम आसीत किरीटिनः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 84, + "shloka": 12, + "text": "तुरगस्य वशेनाथ सुराष्ट्रान अभितॊ ययौ\nगॊकर्णम अपि चासाद्य परभासम अपि जग्मिवान" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 84, + "shloka": 13, + "text": "ततॊ दवारवतीं रम्यां वृष्णिवीराभिरक्षिताम\nआससाद यहः शरीमान कुरुराजस्य यज्ञियः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 84, + "shloka": 14, + "text": "तम उन्मथ्य हयश्रेष्ठं यादवानां कुमारकाः\nपरययुस तांस तदा राजन्न उग्रसेनॊ नयवारयत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 84, + "shloka": 15, + "text": "ततः पुर्या विनिष्क्रम्य वृष्ण्यन्धकपतिस तदा\nसहितॊ वसुदेवेन मातुलेन किरीटिनः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 84, + "shloka": 16, + "text": "तौ समेत्य कुरुश्रेष्ठं विधिवत परीतिपूर्वकम\nपरया भरतश्रेष्ठं पूजया समवस्थितौ\nततस ताभ्याम अनुज्ञातॊ ययौ येन हयॊ गतः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 84, + "shloka": 17, + "text": "ततः स पश्चिमं देशं समुद्रस्य तदा हयः\nकरमेण वयचरत सफीतं ततः पञ्चनदं ययौ" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 84, + "shloka": 18, + "text": "तस्माद अपि स कौरव्य गान्धारविषयं हयः\nविचचार य���ाकामं कौन्तेयानुगतस तदा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 84, + "shloka": 19, + "text": "तत्र गान्धारराजेन युद्धम आसीन महात्मनः\nघॊरं शकुनिपुत्रेण पूर्ववैरानुसारिणा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 85, + "shloka": 1, + "text": "[व]\nशकुनेस तु सुतॊ वीरॊ गान्धाराणां महारथः\nपरयुद्ययौ गुडाकेशं सैन्येन महता वृतः\nहस्त्यश्वरथपूर्णेन पताकाध्वजमालिना" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 85, + "shloka": 2, + "text": "अमृष्यमाणास ते यॊधा नृपतेः शकुनेर वधम\nअभ्ययुः सहिताः पार्थं परगृहीतशरासनाः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 85, + "shloka": 3, + "text": "तान उवाच स धर्मात्मा बीभत्सुर अपराजितः\nयुधिष्ठिरस्य वचनं न च ते जगृहुर हितम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 85, + "shloka": 4, + "text": "वार्यमाणास तु पार्थेन सान्त्वपूर्वम अमर्षिताः\nपरिवार्य हयं जग्मुस ततश चुक्रॊध पाण्डवः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 85, + "shloka": 5, + "text": "ततः शिरांसि दीप्ताग्रैस तेषां चिच्छेद पाण्डवः\nकषुरैर गाण्डीवनिर्मुक्तैर नातियत्नाद इवार्जुनः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 85, + "shloka": 6, + "text": "ते वध्यमानाः पार्थेन हयम उत्सृज्य संभ्रमात\nनयवर्तन्त महाराज शरवर्षार्दिता भृशम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 85, + "shloka": 7, + "text": "वितुद्यमानस तैश चापि गान्धारैः पाण्डवर्षभः\nआदिश्यादिश्य तेजस्वी शिरांस्य एषां नयपातयत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 85, + "shloka": 8, + "text": "वध्यमानेषु तेष्व आजौ गान्धारेषु समन्ततः\nस राजा शकुनेः पुत्रः पाण्डवं परत्यवारयत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 85, + "shloka": 9, + "text": "तं युध्यमानं राजानं कषत्रधर्मे वयवस्थितम\nपार्थॊ ऽबरवीन न मे वध्या राजानॊ राजशासनात\nअलं युद्धेन ते वीर न ते ऽसत्य अद्य पराजयः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 85, + "shloka": 10, + "text": "इत्य उक्तस तद अनादृत्य वाक्यम अज्ञानमॊहितः\nस शक्रसमकर्माणम अवाकिरत सायकैः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 85, + "shloka": 11, + "text": "तस्य पार्थः शिरस तराणम अर्धचन्द्रेण पत्रिणा\nअपाहरद असंभ्रान्तॊ जयद्रथशिरॊ यथा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 85, + "shloka": 12, + "text": "तद दृष्ट्वा विस्मयं जग्मुर गान्धाराः सर्व एव ते\nइच्छता तेन न हतॊ राजेत्य अपि च ते विदुः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 85, + "shloka": 13, + "text": "गान्धारराजपुत्रस तु पलायनकृतक्षणः\nबभौ तैर एव सहितस तरस्तैः कषुद्रमृगैर इव" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 85, + "shloka": 14, + "text": "तेषां तु तरसा पार्थस तत्रैव परिधावताम\nविजहारॊत्तमाङ्गानि भल्लैः संनतपर्वभिः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 85, + "shloka": 15, + "text": "उच्छ्रितांस तु भुजान के चिन नाबुध्यन्त शरैर हृतान\nशरैर गाण्डीवनिर्मुक्तैः पृथुभिः पार्थ चॊदितैः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 85, + "shloka": 16, + "text": "संभ्रान्तनरनागाश्वम अथ तद विद्रुतं बलम\nहतविध्वस्तभूयिष्ठम आवर्तत मुहुर मुहुः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 85, + "shloka": 17, + "text": "न हय अदृश्यन्त वीरस्य के चिद अग्रे ऽगर्यकर्मणः\nरिपवः पात्यमाना वै ये सहेयुर महाशरान" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 85, + "shloka": 18, + "text": "ततॊ गान्धारराजस्य मन्त्रिवृद्ध पुरःसरा\nजननी निर्ययौ भीता पुरस्कृत्यार्घ्यम उत्तमम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 85, + "shloka": 19, + "text": "सा नयवारयद अव्यग्रा तं पुत्रं युद्धदुर्मदम\nपरसादयाम आस च तं जिष्णुम अक्लिष्टकारिणम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 85, + "shloka": 20, + "text": "तां पूजयित्वा कौन्तेयः परसादम अकरॊत तदा\nशकुनेश चापि तनयं सान्त्वयन्न इदम अब्रवीत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 85, + "shloka": 21, + "text": "न मे परियं महाबाहॊ यत ते बुद्धिर इयं कृता\nपरतियॊद्धुम अमित्रघ्न भरातैव तवं ममानघ" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 85, + "shloka": 22, + "text": "गान्धारीं मातरं समृत्वा धृतराष्ट्र कृतेन च\nतेन जीवसि राजंस तवं निहतास तव अनुगास तव" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 85, + "shloka": 23, + "text": "मैवं भूः शाम्यतां वैरं मा ते भूद बुद्धिर ईदृशी\nआगन्तव्यं परां चैत्रीम अश्वमेधे नृपस्य नः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 86, + "shloka": 1, + "text": "[व]\nइत्य उक्त्वानुययौ पार्थॊ हयं तं कामचारिणम\nनयवर्तत ततॊ वाजी येन नागाह्वयं पुरम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 86, + "shloka": 2, + "text": "तं निवृत्तं तु शुश्राव चारेणैव युधिष्ठिरः\nशरुत्वार्जुनं कुशलिनं स च हृष्टमनाभवत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 86, + "shloka": 3, + "text": "विजयस्य च तत कर्म गान्धारविषये तदा\nशरुत्वान्येषु च देशेषु स सुप्रीतॊ ऽभवन नृपः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 86, + "shloka": 4, + "text": "एतस्मिन्न एव काले तु दवादशीं माघपाक्षिकीम\nइष्टं गृहीत्वा नक्षत्रं धर्मराजॊ युधिष्ठिरः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 86, + "shloka": 5, + "text": "समानाय्य महातेजाः सर्वान भरातॄन महामनाः\nभीमं च नकुलं चैव सहदेवं च कौरवः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 86, + "shloka": 6, + "text": "परॊवाचेदं वचः काले तदा धर्मभृतां वरः\nआमन्त्य वदतां शरेष्ठॊ भीमं भीमपराक्रमम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 86, + "shloka": 7, + "text": "आयाति भीमसेनासौ सहाश्वेन तवानुजः\nयथा मे पुरुषाः पराहुर ये धनंजय सा��िणः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 86, + "shloka": 8, + "text": "उपस्थितश च कालॊ ऽयम अभितॊ वर्तते हयः\nमाघी च पौर्णमासीयं मासः शेषॊ वृकॊदर" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 86, + "shloka": 9, + "text": "तत परस्थाप्यन्तु विद्वांसॊ बराह्मणा वेदपारगाः\nवाजिमेधार्थ सिद्ध्यर्थं देशं पश्यन्तु यज्ञियम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 86, + "shloka": 10, + "text": "इत्य उक्तः स तु तच चक्रे भीमॊ नृपतिशासनम\nहृष्टः शरुत्वा नरपतेर आयान्तं सव्यसाचिनम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 86, + "shloka": 11, + "text": "ततॊ ययौ भीमसेनः पराज्ञैः सथपतिभिः सह\nबराह्मणान अग्रतः कृत्वा कुशलान यज्ञकर्मसु" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 86, + "shloka": 12, + "text": "तं स शालचय गरामं संप्रतॊली विटङ्किनम\nमापयाम आस कौरव्यॊ यज्ञवाटं यथाविधि" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 86, + "shloka": 13, + "text": "सदः सपत्नी सदनं साग्नीध्रम अपि चॊत्तरम\nकारयाम आस विधिवन मणिहेमविभूषितम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 86, + "shloka": 14, + "text": "सतम्भान कनकचित्रांश च तॊरणानि बृहन्ति च\nयज्ञायतन देशेषु दत्त्वा शुद्धं च काञ्चनम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 86, + "shloka": 15, + "text": "अन्तःपुराणि राज्ञां च नानादेशनिवासिनाम\nकारयाम आस धर्मात्मा तत्र तत्र यथाविधि" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 86, + "shloka": 16, + "text": "बराह्मणानां च वेश्मानि नानादेशसमेयुषाम\nकारयाम आस भीमः स विविधानि हय अनेकशः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 86, + "shloka": 17, + "text": "तथा संप्रेषयाम आस दूतान नृपतिशासनात\nभीमसेनॊ महाराज राज्ञाम अक्लिष्टकर्मणाम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 86, + "shloka": 18, + "text": "ते परियार्थं कुरुपतेर आययुर नृपसत्तमाः\nरत्नान्य अनेकान्य आदाय सत्रियॊ ऽशवान आयुधानि च" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 86, + "shloka": 19, + "text": "तेषां निविशतां तेषु शिबिरेषु सहस्रशः\nनर्दतः सागरस्येव शब्दॊ दिवम इवास्पृशत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 86, + "shloka": 20, + "text": "तेषाम अभ्यागतानां स राजा राजीवलॊचनः\nवयादिदेशान्न पानानि शय्याश चाप्य अति मानुषाः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 86, + "shloka": 21, + "text": "वाहनानां च विविधाः शालाः शालीक्षु गॊरसैः\nउपेताः पुरुषव्याघ्र वयादिदेश स धर्मराट" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 86, + "shloka": 22, + "text": "तथा तस्मिन महायज्ञे धर्मराजस्य धीमतः\nसमाजग्मुर मुनिगणा बहवॊ बरह्मवादिनः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 86, + "shloka": 23, + "text": "ये च दविजातिप्रवरास तत्रासन पृथिवीपते\nसमाजग्मुः स शिष्यांस तान पतिजग्राह कौरवः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 86, + "shloka": 24, + "text": "सर्वांश च तान अनुययौ यावद आवसथाद इति\nसवयम एव महातेजा दम्भं तयक्त्वा युधिष्ठिरः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 86, + "shloka": 25, + "text": "ततः कृत्वा सथपतयः शिल्पिनॊ ऽनये च ये तदा\nकृत्स्नं यज्ञविधिं राजन धर्मराज्ञे नयवेदयन" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 86, + "shloka": 26, + "text": "तच छरुत्वा धर्मराजः स कृतं सर्वम अनिन्दितम\nहृष्टरूपॊ ऽभवद राजा सह भरातृभिर अच्युतः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 87, + "shloka": 1, + "text": "[व]\nतस्मिन यज्ञे परवृत्ते तु वाग्मिनॊ हेतुवादिनः\nहेतुवादान बहून पराहुः परस्परजिगीषवः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 87, + "shloka": 2, + "text": "ददृशुस तं नृपतयॊ यज्ञस्य विधिम उत्तमम\nदेवेन्द्रस्येव विहितं भीमेन कुरुनन्दन" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 87, + "shloka": 3, + "text": "ददृशुस तॊरणान्य अत्र शातकुम्भमयानि ते\nशय्यासनविहारांश च सुबहून रत्नभूषितान" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 87, + "shloka": 4, + "text": "घटान पात्रीः कटाहानि कलशान वर्धमानकान\nन हि किं चिद असौवर्णम अपश्यंस तत्र पार्थिवाः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 87, + "shloka": 5, + "text": "यूपांश च शास्त्रपठितान दारवान हेमभूषितान\nउपकॢप्तान यथाकालं विधिवद भूरि वर्चसः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 87, + "shloka": 6, + "text": "सथलजा जलजा ये च पशवः के चन परभॊ\nसर्वान एव समानीतांस तान अपश्यन्त ते नृपाः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 87, + "shloka": 7, + "text": "गाश चैव महिषीश चैव तथा वृद्धाः सत्रियॊ ऽपि च\nऔदकानि च सत्त्वानि शवापदानि वयांसि च" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 87, + "shloka": 8, + "text": "जरायुजान्य अण्डजानि सवेदजान्य उद्भिदानि च\nपर्वतानूप वन्यानि भूतानि ददृशुश च ते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 87, + "shloka": 9, + "text": "एवं परमुदितं सर्वं पशुगॊधनधान्यतः\nयज्ञवाटं नृपा दृष्ट्वा परं विस्मयम आगमन\nबराह्मणानां विशां चैव बहु मृष्टान्नम ऋद्धिमत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 87, + "shloka": 10, + "text": "पूर्णे शतसहस्रे तु विप्राणां तत्र भुञ्जताम\nदुन्दुभिर मेघनिर्घॊषॊ मुहुर मुहुर अताड्यत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 87, + "shloka": 11, + "text": "विननादासकृत सॊ ऽथ दिवसे दिवसे तदा\nएवं स ववृते यज्ञॊ धर्मराजस्य धीमतः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 87, + "shloka": 12, + "text": "अन्नस्य बहवॊ राजन्न उत्सर्गाः पर्वतॊपमाः\nदधिकुल्याश च ददृशुः सर्पिषश च हरदाञ्जनाः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 87, + "shloka": 13, + "text": "जम्बूद्वीपॊ हि सकलॊ नानाजनपदायुतः\nराजन्न अदृश्यतैकस्थॊ राज्ञस तस्मिन महाक्र��ौ" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 87, + "shloka": 14, + "text": "तत्र जातिसहस्राणि पुरुषाणां ततस ततः\nगृहीत्वा धनम आजग्मुर बहूनि भरतर्षभ" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 87, + "shloka": 15, + "text": "राजानः सरग्विणश चापि सुमृष्टमणिकुण्डलाः\nपर्यवेषन दविजाग्र्यांस ताञ शतशॊ ऽथ सहस्रशः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 87, + "shloka": 16, + "text": "विविधान्य अन्नपानानि पुरुषा ये ऽनुयायिनः\nतेषां नृपॊपभॊज्यानि बराह्मणेभ्यॊ ददुः सम ते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 88, + "shloka": 1, + "text": "[व]\nसमागतान वेद विदॊ राज्ञश च पृथिवीश्वरान\nदृष्ट्वा युधिष्ठिरॊ राजा भीमसेनम अथाब्रवीत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 88, + "shloka": 2, + "text": "उपयाता नरव्याघ्रा य इमे जगद ईश्वराः\nएतेषां करियतां पूजा पूजार्हा हि नरेश्वराः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 88, + "shloka": 3, + "text": "इत्य उक्तः स तथा चक्रे नरेन्द्रेण यशस्विना\nभीमसेनॊ महातेजा यमाभ्यां सह भारत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 88, + "shloka": 4, + "text": "अथाभ्यगच्छद गॊविन्दॊ वृष्णिभिः सहधर्मजम\nबलदेवं पुरस्कृत्य सर्वप्राणभृतां वरः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 88, + "shloka": 5, + "text": "युयुधानेन सहितः परद्युम्नेन गदेन च\nनिशठेनाथ साम्बेन तथैव कृतवर्मणा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 88, + "shloka": 6, + "text": "तेषाम अपि परां पूजां चक्रे भीमॊ महाभुजः\nविविशुस ते च वेश्मानि रत्नवन्ति नरर्षभाः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 88, + "shloka": 7, + "text": "युधिष्ठिर समीपे तु कथान्ते मधुसूदनः\nअर्जुनं कथयाम आस बहु संग्रामकर्शितम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 88, + "shloka": 8, + "text": "स तं पप्रच्छ कौन्तेयः पुनः पुनर अरिंदमम\nधर्मराड भरातरं जिष्णुं समाचष्ट जगत्पतिः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 88, + "shloka": 9, + "text": "आगमद दवारकावासी ममाप्तः पुरुषॊ नृप\nयॊ ऽदराक्षीत पाण्डवश्रेष्ठं बहु संग्रामकर्शितम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 88, + "shloka": 10, + "text": "समीपे च महाबाहुम आचष्ट च मम परभॊ\nकुरु कार्याणि कौन्तेय हयमेधार्थ सिद्धये" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 88, + "shloka": 11, + "text": "इत्य उक्तः परत्युवाचैनं धर्मराजॊ युधिष्ठिरः\nदिष्ट्या स कुशली जिष्णुर उपयाति च माधव" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 88, + "shloka": 12, + "text": "तव यत संदिदेशासौ पाण्डवानां बलाग्रणीः\nतद आख्यातुम इहेच्छामि भवता यदुनन्दन" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 88, + "shloka": 13, + "text": "इत्य उक्ते राजशार्दूल वृष्ण्यन्धकपतिस तदा\nपरॊवाचेदं वचॊ वाग्मी धर्मात्मानं युधिष्ठिरम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 88, + "shloka": 14, + "text": "इदम आह महाराज पार्थ वाक्यं नरः स माम\nवाच्यॊ युधिष्ठिरः कृष्ण काले वाक्यम इदं मम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 88, + "shloka": 15, + "text": "आगमिष्यन्ति राजानः सर्वतः कौरवान परति\nतेषाम एकैकशः पूजा कार्येत्य एतत कषमं हि नः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 88, + "shloka": 16, + "text": "इत्य एतद वचनाद राजा विज्ञाप्यॊ मम मानद\nन तदात्ययिकम हि सयाद यद अर्घ्यानयने भवेत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 88, + "shloka": 17, + "text": "कर्तुम अर्हति तद राजा भवांश चाप्य अनुमन्यताम\nराजद्वेषाद विनश्येयुर नेमा राजन परजाः पुनः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 88, + "shloka": 18, + "text": "इदम अन्यच च कौन्तेय वचः स पुरुषॊ ऽबरवीत\nधनंजयस्य नृपते तन मे निगदतः शृणु" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 88, + "shloka": 19, + "text": "उपयास्यति यज्ञं नॊ मणिपूर पतिर नृपः\nपुत्रॊ मम महातेजा दयितॊ बभ्रु वाहनः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 88, + "shloka": 20, + "text": "तं भवान मद अपेक्षार्थं विधिवत परतिपूजयेत\nस हि भक्तॊ ऽनुरक्तश च मम नित्यम इति परभॊ" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 88, + "shloka": 21, + "text": "इत्य एतद वचनं शरुत्वा धर्मराजॊ युधिष्ठिरः\nअभिनन्द्यास्य तद वाक्यम इदं वचनम अब्रवीत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 89, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nशरुतं परियम इदं कृष्ण यत तवम अर्हसि भाषितुम\nतन मे ऽमृतरसप्रख्यं मनॊह्लादयते विभॊ" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 89, + "shloka": 2, + "text": "बहूनि किल युद्धानि विजयस्य नराधिपैः\nपुनर आसन हृषीकेश तत्र तत्रेति मे शरुतम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 89, + "shloka": 3, + "text": "मन्निमित्तं हि स सदा पार्थः सुखविवर्जितः\nअतीव विजयॊ धीमान इति मे दूयते मनः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 89, + "shloka": 4, + "text": "संचिन्तयामि वार्ष्णेय सदा कुन्तीसुतं रहः\nकिं नु तस्य शरीरे ऽसति सर्वलक्षणपूजिते\nअनिष्टं लक्षणं कृष्ण येन दुःखान्य उपाश्नुते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 89, + "shloka": 5, + "text": "अतीव दुःखभागी स सततं कुन्तिनन्दनः\nन च पश्यामि बीभत्सॊर निन्द्यं गात्रेषु किं चन\nशरॊतव्यं चेन मयैतद वै तन मे वयाख्यातुम अर्हसि" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 89, + "shloka": 6, + "text": "इत्य उक्तः स हृषीकेशॊ धयात्वा सुमहद अन्तरम\nराजानं भॊजराजन्यवर्धनॊ विष्णुर अब्रवीत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 89, + "shloka": 7, + "text": "न हय अस्य नृपते किं चिद अनिष्टम उपलक्षये\nऋते पुरुषसिंहस्य पिण्डिके ऽसयातिकायतः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 89, + "shloka": 8, + "text": "ताभ्यां स पुरुषव्याघ्रॊ नित्यम अध्वसु ��ुज्यते\nन हय अन्यद अनुपश्यामि येनासौ दुःखभाग जयः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 89, + "shloka": 9, + "text": "इत्य उक्तः स कुरुश्रेष्ठस तथ्यं कृष्णेन धीमता\nपरॊवाच वृष्णिशार्दूलम एवम एतद इति परभॊ" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 89, + "shloka": 10, + "text": "कृष्णा तु दरौपदी कृष्णं तिर्यक सासूयम ऐक्षत\nपरतिजग्राह तस्यास तं परणयं चापि केशिहा\nसख्युः सखा हृषीकेशः साक्षाद इव धनंजयः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 89, + "shloka": 11, + "text": "तत्र भीमादयस ते तु कुरवॊ यादवास तथा\nरेमुः शरुत्वा विचित्रार्था धनंजय कथा विभॊ" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 89, + "shloka": 12, + "text": "तथा कथयताम एव तेषाम अर्जुन संकथाः\nउपायाद वचनान मर्त्यॊ विजयस्य महात्मनः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 89, + "shloka": 13, + "text": "सॊ ऽभिगम्य कुरुश्रेष्ठं नमस्कृत्य च बुद्धिमान\nउपायातं नरव्याघ्रम अर्जुनं परत्यवेदयत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 89, + "shloka": 14, + "text": "तच छरुत्वा नृपतिस तस्य हर्षबाष्पाकुलेक्षणः\nपरियाख्यान निमित्तं वै ददौ बहुधनं तदा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 89, + "shloka": 15, + "text": "ततॊ दवितीये दिवसे महाञ शब्दॊ वयवर्धत\nआयाति पुरुषव्याघ्रे पाण्डवानां दुरंधरे" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 89, + "shloka": 16, + "text": "ततॊ रेणुः समुद्भूतॊ विबभौ तस्य वाजिनः\nअभितॊ वर्तमानस्य यथॊच्चैः शरवसस तथा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 89, + "shloka": 17, + "text": "तत्र हर्षकला वाचॊ नराणां शुश्रुवे ऽरजुनः\nदिष्ट्यासि पार्थ कुशली धन्यॊ राजा युधिष्ठिरः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 89, + "shloka": 18, + "text": "कॊ ऽनयॊ हि पृथिवीं कृत्स्नाम अवजित्य स पार्थिवाम\nचारयित्वा हयश्रेष्ठम उपायायाद ऋते ऽरजुनम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 89, + "shloka": 19, + "text": "ये वयतीता महात्मानॊ राजानः सगदादयः\nतेषाम अपीदृशं कर्म न किं चिद अनुशुश्रुम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 89, + "shloka": 20, + "text": "नैतद अन्ये करिष्यन्ति भविष्याः पृथिवीक्षितः\nयत तवं कुरु कुलश्रेष्ठ दुष्करं कृतवान इह" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 89, + "shloka": 21, + "text": "इत्य एवं वदतां तेषां नॄणां शरुतिसुखा गिरः\nशृण्वन विवेश धर्मात्मा फल्गुनॊ यज्ञसंस्तरम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 89, + "shloka": 22, + "text": "ततॊ राजा सहामात्यः कृष्णश च यदुनन्दनः\nधृतराष्ट्रं पुरस्कृत्य ते तं परत्युद्ययुस तदा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 89, + "shloka": 23, + "text": "सॊ ऽभिवाद्य पितुः पादौ धर्मराजस्य धीमतः\nभीमादींश चापि संपूज्य पर्यष्वजत केशवम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 89, + "shloka": 24, + "text": "तैः समेत्यार्चितस तान स परत्यर्च्य च यथाविधि\nविशश्रामाथ धर्मात्मा तीरं लब्ध्वेव पारगः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 89, + "shloka": 25, + "text": "एतस्मिन्न एव काले तु स राजा बभ्रु वाहनः\nमातृभ्यां सहितॊ धीमान कुरून अभ्याजगाम ह" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 89, + "shloka": 26, + "text": "स समेत्य कुरून सर्वान सर्वैर तैर अभिनन्दितः\nपरविवेश पितामह्याः कुन्त्या भवनम उत्तमम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 90, + "shloka": 1, + "text": "[व]\nस परविश्य यथान्यायं पाण्डवानां निवेशनम\nपितामहीम अभ्यवदत साम्ना परमवल्गुना" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 90, + "shloka": 2, + "text": "तथा चित्राङ्गदा देवी कौरव्यस्यात्मजापि च\nपृथां कृष्णां च सहिते विनयेनाभिजग्मतुः\nसुभद्रां च यथान्यायं याश चान्याः कुरु यॊषितः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 90, + "shloka": 3, + "text": "ददौ कुन्ती ततस ताभ्यां रत्नानि विविधानि च\nदरौपदी च सुभद्रा च याश चाप्य अन्या ददुः सत्रियः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 90, + "shloka": 4, + "text": "ऊषतुस तत्र ते देव्यौ महार्हशयनासने\nसुपूजिते सवयं कुन्त्या पार्थस्य परियकाम्यया" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 90, + "shloka": 5, + "text": "स च राजा महावीर्यः पूजितॊ बभ्रु वाहनः\nधृतराष्ट्रं महीपालम उपतस्थे यथाविधि" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 90, + "shloka": 6, + "text": "युधिष्ठिरं च राजानं भीमादींश चापि पाण्डवान\nउपगम्य महातेजा विनयेनाभ्यवादयत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 90, + "shloka": 7, + "text": "स तैः परेम्णा परिष्वक्तः पूजितश च यथाविधि\nधनं चास्मै ददुर भूरि परीयमाणा महारथाः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 90, + "shloka": 8, + "text": "तथैव स महीपालः कृष्णं चक्रगदाधरम\nपरद्युम्न इव गॊविन्दं विनयेनॊपतस्थिवान" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 90, + "shloka": 9, + "text": "तस्मै कृष्णॊ ददौ राज्ञे महार्हम अभिपूजितम\nरथं हेमपरिष्कारं दिव्याश्वयुजम उत्तमम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 90, + "shloka": 10, + "text": "धर्मराजश च भीमश च यमजौ फल्गुनस तथा\nपृथक्पृथग अतीवैनं मानार्हं समपूजयन" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 90, + "shloka": 11, + "text": "ततस तृतीये दिवसे सत्यवत्याः सुतॊ मुनिः\nयुधिष्ठिरं समभ्येत्य वाग्मी वचनम अब्रवीत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 90, + "shloka": 12, + "text": "अद्य परभृति कौन्तेय यजस्व समयॊ हि ते\nमुहूर्तॊ यज्ञियः पराप्तश चॊदयन्ति च याजकाः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 90, + "shloka": 13, + "text": "अहीनॊ नाम राजेन्द्र करतुस ते ऽयं विकल्पवान\nबहुत्वात काञ्चनस्यास्य खया���ॊ बहुसुवर्णकः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 90, + "shloka": 14, + "text": "एवम एव महाराज दक्षिणां तरिगुणां कुरु\nतरित्वं वरजतु ते राजन बराह्मणा हय अत्र कारणम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 90, + "shloka": 15, + "text": "तरीन अश्वमेधान अत्र तवं संप्राप्य बहु दक्षिणान\nजञातिवध्या कृतं पापं परहास्यसि नराधिप" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 90, + "shloka": 16, + "text": "पवित्रं परमं हय एतत पावनानां च पावनम\nयद अश्वमेधावभृथं पराप्स्यसे कुरुनन्दन" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 90, + "shloka": 17, + "text": "इत्य उक्तः स तु तेजस्वी वयासेनामित तेजसा\nदीक्षां विवेश धर्मात्मा वाजिमेधाप्तये तदा\nनराधिपः परायजत वाजिमेधं महाक्रतुम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 90, + "shloka": 18, + "text": "तत्र वेद विदॊ राजंश चक्रुः कर्माणि याजकाः\nपरिक्रमन्तः शास्त्रज्ञा विधिवत साधु शिक्षिताः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 90, + "shloka": 19, + "text": "न तेषां सखलितं तत्र नासीद अपहुतं तथा\nकरमयुक्तं च युक्तं च चक्रुस तत्र दविजर्षभाः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 90, + "shloka": 20, + "text": "कृत्वा परवर्ग्यं धर्मज्ञा यथावद दविजसत्तमाः\nचक्रुस ते विधिवद राजंस तथैवाभिषवं दविजाः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 90, + "shloka": 21, + "text": "अभिषूय ततॊ राजन सॊमं सॊमप सत्तमाः\nसवनान्य आनुपूर्व्येण चक्रुः शास्त्रानुसारिणः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 90, + "shloka": 22, + "text": "न तत्र कृपणः कश चिन न दरिद्रॊ बभूव ह\nकषुधितॊ दुःखितॊ वापि पराकृतॊ वापि मानवः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 90, + "shloka": 23, + "text": "भॊजनं भॊजनार्थिभ्यॊ दापयाम आस नित्यदा\nभीमसेनॊ महातेजाः सततं राजशासनात" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 90, + "shloka": 24, + "text": "संस्तरे कुशलाश चापि सर्वकर्माणि याजकाः\nदिवसे दिवसे चक्रुर यथाशास्त्रार्थचक्षुषः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 90, + "shloka": 25, + "text": "नाषद अङ्गविद अत्रासीत सदस्यस तस्य धीमतः\nनाव्रतॊ नानुपाध्यायॊ न च वादाक्षमॊ दविजः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 90, + "shloka": 26, + "text": "ततॊ यूपॊच्छ्रये पराप्ते षद बैल्वान भरतर्षभ\nखादिरान बिल्वसमितांस तावतः सर्ववर्णिनः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 90, + "shloka": 27, + "text": "देवदारु मयौ दवौ तु यूपौ कुरुपतेः करतौ\nशलेष्मातकमयं चैकं याजकाः समकारयन" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 90, + "shloka": 28, + "text": "शॊभार्थं चापरान यूपान काञ्चनान पुरुषर्षभ\nस भीमः कारयाम आस धर्मराजस्य शासनात" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 90, + "shloka": 29, + "text": "ते वयराजन्त राजर्षे वासॊभिर उपशॊभित��ः\nनरेन्द्राभिगता देवान यथा सप्तर्षयॊ दिवि" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 90, + "shloka": 30, + "text": "इष्टकाः काञ्चनीश चात्र चयनार्थं कृताभवन\nशुशुभे चयनं तत्र दक्षस्येव परजापतेः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 90, + "shloka": 31, + "text": "चतुश चित्यः स तस्यासीद अष्टादश करात्मकः\nस रुक्मपक्षॊ निचितस तरिगुणॊ गरुडाकृतिः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 90, + "shloka": 32, + "text": "ततॊ नियुक्ताः पशवॊ यथाशास्त्रं मनीषिभिः\nतं तं देवं समुद्दिश्य पक्षिणः पशवश च ये" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 90, + "shloka": 33, + "text": "ऋषभाः शास्त्रपठितास तथा जलचराश च ये\nसर्वांस तान अभ्यजुञ्जंस ते तत्राग्निचयकर्मणि" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 90, + "shloka": 34, + "text": "यूपेषु नियतं चासीत पशूनां तरिशतं तथा\nअश्वरत्नॊत्तरं राज्ञः कौन्तेयस्य महात्मनः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 90, + "shloka": 35, + "text": "स यज्ञः शुशुभे तस्य साक्षाद देवर्षिसंकुलः\nगन्धर्वगणसंकीर्णः शॊभितॊ ऽपसरसां गणैः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 90, + "shloka": 36, + "text": "स किं पुरुषगीतैश च किंनरैर उपशॊभितः\nसिद्धविप्र निवासैश च समन्ताद अभिसंवृतः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 90, + "shloka": 37, + "text": "तस्मिन सदसि नित्यास तु वयास शिष्या दविजॊत्तमाः\nसर्वशास्त्रप्रणेतारः कुशला यज्ञकर्मसु" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 90, + "shloka": 38, + "text": "नारदश च बभूवात्र तुम्बुरुश च महाद्युतिः\nविश्वावसुश चित्रसेनस तथान्ये गीतकॊविदाः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 90, + "shloka": 39, + "text": "गन्धर्वा गीतकुशला नृत्तेषु च विशारदाः\nरमयन्ति सम तान विप्रान यज्ञकर्मान्तरेष्व अथ" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 91, + "shloka": 1, + "text": "[व]\nशमयित्वा पशून अन्यान विधिवद दविजसत्तमाः\nतुरगं तं यथाशास्त्रम आलभन्त दविजातयः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 91, + "shloka": 2, + "text": "ततः संज्ञाप्य तुरगं विधिवद याजकर्षभाः\nउपसंवेशयन राजंस ततस तां दरुपदात्मजाम\nकलाभिस तिसृभी राजन यथाविधि मनस्विनीम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 91, + "shloka": 3, + "text": "उद्धृत्य तु वपां तस्य यथाशास्त्रं दविजर्षभाः\nशरपयाम आसुर अव्यग्राः शास्त्रवद भरतर्षभ" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 91, + "shloka": 4, + "text": "तं वपा धूमगन्धं तु धर्मराजः सहानुजः\nउपाजिघ्रद यथान्यायं सर्वपाप्मापहं तदा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 91, + "shloka": 5, + "text": "शिष्टान्य अङ्गानि यान्य आसंस तस्याश्वस्य नराधिप\nतान्य अग्नौ जुहुवुर धीराः समस्ताः षॊडशर्त्विजः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 91, + "shloka": 6, + "text": "संस्थाप्यैवं तस्य राज्ञस तं करतुं शक्र तेजसः\nवयासः स शिष्यॊ भगवान वर्धयाम आस तं नृपम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 91, + "shloka": 7, + "text": "ततॊ युधिष्ठिरः परादात सदस्येभ्यॊ यथाविधि\nकॊटीसहस्रं निष्काणां वयासाय तु वसुंधराम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 91, + "shloka": 8, + "text": "परतिगृह्य धरां राजन वयासः सत्यवती सुतः\nअब्रवीद भरतश्रेष्ठं धर्मात्मानं युधिष्ठिरम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 91, + "shloka": 9, + "text": "पृथिवी भवतस तव एषां संन्यस्ता राजसत्तम\nनिष्क्रयॊ दीयतां मह्यं बराह्मणा हि धनार्थिनः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 91, + "shloka": 10, + "text": "युधिष्ठिरस तु तान विप्रान परत्युवाच महामनाः\nभरातृभिः सहितॊ धीमान मध्ये राज्ञां महात्मनाम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 91, + "shloka": 11, + "text": "अश्वमेधे महायज्ञे पृथिवी दक्षिणा समृता\nअर्जुनेन जिता सेयम ऋत्विग्भ्यः परापिता मया" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 91, + "shloka": 12, + "text": "वनं परवेक्ष्ये विप्रेन्द्रॊ विभजध्वं महीम इमाम\nचतुर्धा पृथिवीं कृत्वा चातुर्हॊत्र परमाणतः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 91, + "shloka": 13, + "text": "नाहम आदातुम इच्छामि बरह्म सवं मुनिसत्तमाः\nइदं हि मे मतं नित्यं भरातॄणां च ममानघाः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 91, + "shloka": 14, + "text": "इत्य उक्तवति तस्मिंस ते भरातरॊ दरौपदी च सा\nएवम एतद इति पराहुस तद अभूद रॊमहर्षणम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 91, + "shloka": 15, + "text": "ततॊ ऽनतरिक्षे वाग आसीत साधु साध्व इति भारत\nतथैव दविजसंघानां शंसतां विबभौ सवनः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 91, + "shloka": 16, + "text": "दवैपायनस तथॊक्तस तु पुनर एव युधिष्ठिरम\nउवाच मध्ये विप्राणाम इदं संपूजयन मुनिः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 91, + "shloka": 17, + "text": "दत्तैषा भवता मह्यं तां ते परतिददाम्य अहम\nहिरण्यं दीयताम एभ्यॊ दविजातिभ्यॊ धरास तु ते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 91, + "shloka": 18, + "text": "ततॊ ऽबरवीद वासुदेवॊ धर्मराजं युधिष्ठिरम\nयथाह भगवान वयासस तथा तत कर्तुम अर्हसि" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 91, + "shloka": 19, + "text": "इत्य उक्तः स कुरुश्रेष्ठः परीतात्मा भरातृभिः सह\nकॊटॊ कॊटिकृतां परादाद दक्षिणां तरिगुणां करतॊः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 91, + "shloka": 20, + "text": "न करिष्यति तल लॊके कश चिद अन्यॊ नराधिपः\nयत्कृतं कुरु सिंहेन मरुत्तस्यानुकुर्वता" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 91, + "shloka": 21, + "text": "परतिगृह्य तु तद दरव्यं कृष्ण दवौपायनः परभुः\nऋत्विग्भ्यः परददौ ��िद्वांश चतुर्धा वयभजंश च ते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 91, + "shloka": 22, + "text": "पृथिव्या निष्क्रयं दत्त्वा तद धिरण्यं युधिष्ठिरः\nधूतपाप्मा जितस्वर्गॊ मुमुदे भरातृभिः सह" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 91, + "shloka": 23, + "text": "ऋत्विजस तम अपर्यन्तं सुवर्णनिचयं तदा\nवयभजन्त दविजातिभ्यॊ यथॊत्साहं यथाबलम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 91, + "shloka": 24, + "text": "यज्ञवाटे तु यत किं चिद धिरण्यम अपि भूषणम\nतॊरणानि च यूपांश च घटाः पात्रीस तथेष्टकाः\nयुधिष्ठिराभ्यनुज्ञाताः सर्वं तद वयभजन दविजाः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 91, + "shloka": 25, + "text": "अनन्तरं बराह्मणेभ्यः कषत्रिया जह्रिरे वसु\nतथा विट शूद्र संघाश च तथान्ये मलेच्छ जातयः\nकालेन महता जह्रुस तत सुवर्णं ततस ततः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 91, + "shloka": 26, + "text": "ततस ते बराह्मणाः सर्वे मुदिता जग्मुर आलयान\nतर्पिता वसुना तेन धर्मराज्ञा महात्मना" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 91, + "shloka": 27, + "text": "सवम अंशं भगवान वयासः कुन्त्यै पादाभिवादनात\nपरददौ तस्य महतॊ हिरण्यस्य महाद्युतिः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 91, + "shloka": 28, + "text": "शवशुरात परीतिदायं तं पराप्य सा परीतिमानसा\nचकार पुण्यं लॊके तु सुमहान्तं पृथा तदा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 91, + "shloka": 29, + "text": "गत्वा तव अवभृथं राजा विपाप्मा भरातृभिः सह\nसभाज्यमानः शुशुभे महेन्द्रॊ दैवतैर इव" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 91, + "shloka": 30, + "text": "पाण्डवाश च महीपालैः समेतैः संवृतास तदा\nअशॊभन्त महाराज गरहास तारागणैर इव" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 91, + "shloka": 31, + "text": "राजभ्यॊ ऽपि ततः परादाद रत्नानि विविधानि च\nगजान अश्वान अलंकारान सत्रियॊ वस्त्राणि काञ्चनम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 91, + "shloka": 32, + "text": "तद धनौघम अपर्यन्तं पार्थः पार्थिव मण्डले\nविसृजञ शुशुभे राजा यथा वैश्रवणस तथा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 91, + "shloka": 33, + "text": "आनाय्य च तथा वीरं राजानं बभ्रु वाहनम\nपरदाय विपुलं वित्तं गृहान परस्थापयत तदा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 91, + "shloka": 34, + "text": "दुःशलायाश च तं पौत्रं बालकं पार्थिवर्षभ\nसवराज्ये पितृभिर गुप्ते परीत्या समभिषेचयत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 91, + "shloka": 35, + "text": "राज्ञश चैवापि तान सर्वान सुविभक्तान सुपूजितान\nपरस्थापयाम आस वशीकुरुराजॊ युधिष्ठिरः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 91, + "shloka": 36, + "text": "एवं बभूव यज्ञः स धर्मराजस्य धीमतः\nबह्व अन्नधनरत्नौघः सुरा मैरेय सागरः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 91, + "shloka": 37, + "text": "सर्पिः पङ्का हरदा यत्र बहवश चान्न पर्वताः\nरसाला कर्दमाः कुल्या बभूवुर भरतर्षभ" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 91, + "shloka": 38, + "text": "भक्ष्यषाण्डव रागाणां करियतां भुज्यताम इति\nपशूनां वध्यतां चापि नान्तस तत्र सम दृश्यते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 91, + "shloka": 39, + "text": "मत्तॊन्मत्त परमुदितं परगीत युवती जनम\nमृदङ्गशङ्खशब्दैश च मनॊरमम अभूत तदा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 91, + "shloka": 40, + "text": "दीयतां भुज्यतां चेति दिवारात्रम अवारितम\nतं महॊत्सव संकाशम अतिहृष्ट जनाकुलम\nकथयन्ति सम पुरुषा नानादेशनिवासिनः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 91, + "shloka": 41, + "text": "वर्षित्वा धनधाराभिः कामै रत्नैर धनैस तथा\nविपाप्मा भरतश्रेष्ठः कृतार्थ पराविशत पुरम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 92, + "shloka": 1, + "text": "[ज]\nपितामहस्य मे यज्ञे धर्मपुत्रस्य धीमतः\nयद आश्चर्यम अभूत किं चित तद भवान वक्तुम अर्हति" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 92, + "shloka": 2, + "text": "[व]\nशरूयतां राजशार्दूल महद आश्चर्यम उत्तमम\nअश्वमेधे महायज्ञे निवृत्ते यद अभूद विभॊ" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 92, + "shloka": 3, + "text": "तर्पितेषु दविजाग्र्येषु जञातिसंबन्धिबन्धुषु\nदीनान्ध कृपणे चापि तदा भरतसत्तम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 92, + "shloka": 4, + "text": "घुष्यमाणे महादाने दिक्षु सर्वासु भारत\nपतत्सु पुष्पवर्षेषु धर्मराजस्य मूर्धनि" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 92, + "shloka": 5, + "text": "बिलान निष्क्रम्य नकुलॊ रुक्मपार्श्वस तदानघ\nवज्राशनिसमं नादम अमुञ्चत विशां पते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 92, + "shloka": 6, + "text": "सकृद उत्सृज्य तं नादं तरासयानॊ मृगद्विजान\nमानुषं वचनं पराह धृष्टॊ बिलशयॊ महान" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 92, + "shloka": 7, + "text": "सक्तु परस्थेन वॊ नायं यज्ञस तुल्यॊ नराधिपाः\nउञ्छवृत्तेर वदान्यस्य कुरुक्षेत्रनिवासिनः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 92, + "shloka": 8, + "text": "तस्य तद वचनं शरुत्वा नकुलस्य विशां पते\nविस्मयं परमं जग्मुः सर्वे ते बराह्मणर्षभाः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 92, + "shloka": 9, + "text": "ततः समेत्य नकुलं पर्यपृच्छन्त ते दविजाः\nकुतस तवं समनुप्राप्तॊ यज्ञं साधु समागमम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 92, + "shloka": 10, + "text": "किं बलं परमं तुभ्यं किं शरुतं किं परायणम\nकथं भवन्तं विद्याम यॊ नॊ यज्ञं विगर्हसे" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 92, + "shloka": 11, + "text": "अविलुप्यागमं कृत्स्नं विधिज्ञैर याजकैः कृतम\nयथागमं य��ान्यायं कर्तव्यं च यथा कृतम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 92, + "shloka": 12, + "text": "पूजार्हाः पूजिताश चात्र विधिवच छास्त्र चक्षुषा\nमन्त्रपूतं हुतश चाग्निर दत्तं देयम अमत्सरम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 92, + "shloka": 13, + "text": "तुष्टा दविजर्षभाश चात्र दानैर बहुविधैर अपि\nकषत्रियाश च सुयुद्धेन शराद्धैर अपि पितामहाः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 92, + "shloka": 14, + "text": "पालनेन विशस तुष्टाः कामैस तुष्टा वरस्त्रियः\nअनुक्रॊशैस तथा शूद्रा दानशेषैः पृथग्जनाः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 92, + "shloka": 15, + "text": "जञातिसंबन्धिनस तुष्टाः शौचेन च नृपस्य नः\nदेवा हविर्भिः पुण्यैश च रक्षणैः शरणा गताः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 92, + "shloka": 16, + "text": "यद अत्र तथ्यं तद बरूहि सत्यसंध दविजातिषु\nयथा शरुतं यथादृष्टं पृष्टॊ बराह्मण काम्यया" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 92, + "shloka": 17, + "text": "शरद्धेयवाक्यः पराज्ञस तवं दिव्यं रूपं बिभर्षि च\nसमागतश च विप्रैस तवं तत्त्वतॊ वक्तुम अर्हसि" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 92, + "shloka": 18, + "text": "इति पृष्टॊ दविजैस तैः स परहस्य नकुलॊ ऽबरवीत\nनैषानृता मया वाणी परॊक्ता दर्पेण वा दविजाः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 92, + "shloka": 19, + "text": "यन मयॊक्तम इदं किं चिद युस्माभिश चाप्य उपश्रुतम\nसक्तु परस्थेन वॊ नायं यज्ञस तुल्यॊ नराधिपाः\nउञ्छवृत्तेर वदान्यस्य कुरुक्षेत्रनिवासिनः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 92, + "shloka": 20, + "text": "इत्य अवश्यं मयैतद वॊ वक्तव्यं दविजपुंगवाः\nशृणुताव्यग्र मनसः शंसतॊ मे दविजर्षभाः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 92, + "shloka": 21, + "text": "अनुभूतं च दृष्टं च यन मयाद्भुतम उत्तमम\nउञ्छवृत्तेर यथावृत्तं कुरुक्षेत्रनिवासिनः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 92, + "shloka": 22, + "text": "सवर्गं येन दविजः पराप्तः सभार्यः स सुत सनुषः\nयथा चार्धं शरीरस्य ममेदं काञ्चनी कृतम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 93, + "shloka": 1, + "text": "[नकुल]\nहन्त वॊ वर्तयिष्यामि दानस्य परमं फलम\nनयायलब्धस्य सूक्ष्मस्य विप्रदत्तस्य यद दविजाः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 93, + "shloka": 2, + "text": "धर्मक्षेत्रे कुरुक्षेत्रे धर्मज्ञैर बहुभिर वृते\nउञ्छवृत्तिर दविजः कश चित कापॊतिर अभवत पुरा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 93, + "shloka": 3, + "text": "सभार्यः सह पुत्रेण स सनुषस तपसि सथितः\nवधू चतुर्थॊ वृद्धः स धर्मात्मा नियतेन्द्रियः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 93, + "shloka": 4, + "text": "षष्ठे काले तदा विप्रॊ भुङ्क्ते तैः सह सुव्र��ः\nषष्ठे काले कदा चिच च तस्याहारॊ न विद्यते\nभुङ्क्ते ऽनयस्मिन कदा चित स षष्ठे काले दविजॊत्तमः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 93, + "shloka": 5, + "text": "कपॊत धर्मिणस तस्य दुर्भिक्षे सति दारुणे\nनाविद्यत तदा विप्राः संचयस तान निबॊधत\nकषीणौषधि समावायॊ दरव्यहीनॊ ऽभवत तदा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 93, + "shloka": 6, + "text": "काले काले ऽसय संप्राप्ते नैव विद्येत भॊजनम\nकषुधा परिगताः सर्वे परातिष्ठन्त तदा तु ते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 93, + "shloka": 7, + "text": "उञ्छंस तदा शुक्लपक्षे मध्यं तपति भास्करे\nउष्णार्तश च कषुधार्तश च स विप्रस तपसि सथितः\nउञ्छम अप्राप्तवान एव सार्धं परिजनेन ह" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 93, + "shloka": 8, + "text": "स तथैव कषुधाविष्टः सपृष्ट्वा तॊयं यथाविधि\nकषपयाम आस तं कालं कृच्छ्रप्राणॊ दविजॊत्तमः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 93, + "shloka": 9, + "text": "अथ षष्ठे गते काले यवप्रस्थम उपार्जयत\nयवप्रस्थं च ते सक्तून अकुर्वन्त तपस्विनः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 93, + "shloka": 10, + "text": "कृतपज्याह्विकास ते तु हुत्वा वह्निं यथाविधि\nकुडवं कुडवं सर्वे वयभजन्त तपस्विनः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 93, + "shloka": 11, + "text": "अथागच्छद दविजः कश चिद अतिथिर भुञ्जतां तदा\nते तं दृष्ट्वातिथिं तत्र परहृष्टमनसॊ ऽभवन" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 93, + "shloka": 12, + "text": "ते ऽभिवाद्य सुखप्रश्नं पृष्ट्वा तम अतिथिं तदा\nविशुद्धमनसॊ दान्ताः शरद्धा दमसमन्विताः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 93, + "shloka": 13, + "text": "अनसूयवॊ गतक्रॊधाः साधवॊ गतमत्सराः\nतयक्तमाना जितक्रॊधा धर्मज्ञा दविजसत्तमाः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 93, + "shloka": 14, + "text": "स बरह्मचर्यं सवं गॊत्रं समाख्याय परस्परम\nकुटीं परवेशयाम आसुः कषुधार्तम अतिथिं तदा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 93, + "shloka": 15, + "text": "इदम अर्घ्यं च पाद्यं च बृसी चेयं तवानघ\nशुचयः सक्तवश चेमे नियमॊपार्जिताः परभॊ" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 93, + "shloka": 16, + "text": "परतिगृह्णीष्व भद्रं ते सक्तूनां कुडवं दविजः\nभक्षयाम आस राजेन्द्र न च तुष्टिं जगाम सः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 93, + "shloka": 17, + "text": "स उञ्छवृत्तिस तं परेक्ष्य कषुधा परिगतं दविजम\nआहारं चिन्तयाम आस कथं तुष्टॊ भवेद इति" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 93, + "shloka": 18, + "text": "तस्य भार्याब्रवीद राजन मद्भागॊ दीयताम इति\nगच्छत्व एष यथाकामं संतुष्टॊ दविजसत्तमः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 93, + "shloka": 19, + "text": "इति बरुवन्तीं तां साध्वीं धर्मात्मा स दविजर्षभः\nकषुधा परिगतां जञात्वा सक्तूंस तान नाभ्यनन्दत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 93, + "shloka": 20, + "text": "जानन वृद्धां कषुधार्तां च शरान्तां गलानां तपस्विनीम\nतवग अस्थि भूतां वेपन्तीं ततॊ भार्याम उवाच ताम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 93, + "shloka": 21, + "text": "अपि कीट पतंगानां मृगाणां चैव शॊभने\nसत्रियॊ रक्ष्याश च पॊष्याश च नैवं तवं वक्तुम अर्हसि" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 93, + "shloka": 22, + "text": "अनुकम्पितॊ नरॊ नार्या पुष्टॊ रक्षितैव च\nपरपतेद यशसॊ दीप्तान न च लॊकान अवाप्नुयात" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 93, + "shloka": 23, + "text": "इत्य उक्ता सा ततः पराह धर्मार्थौ नौ समौ दविज\nसक्तु परस्थचतुर्भागं गृहाणेमं परसीद मे" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 93, + "shloka": 24, + "text": "सत्यं रतिश च धर्मश च सवर्गश च गुणनिर्जितः\nसत्रीणां पतिसमाधीनं काङ्क्षितं च दविजॊत्तम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 93, + "shloka": 25, + "text": "ऋतुर मातुः पितुर बीजं दैवतं परमं पतिः\nभर्तुः परसादात सत्रीणां वै रतिः पुत्रफलं तथाम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 93, + "shloka": 26, + "text": "पालनाद धि पतिस तवं मे भर्तासि भरणान मम\nपुत्र परदानाद वरदस तस्मात सक्तून गृहाण मे" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 93, + "shloka": 27, + "text": "जरा परिगतॊ वृद्धः कषुधार्थॊ दुर्बलॊ भृशम\nउपवासपरिश्रान्तॊ यदा तवम अपि कर्शितः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 93, + "shloka": 28, + "text": "इत्य उक्तः स तया सक्तून परगृह्येदं वचॊ ऽबरवीत\nदविज सक्तून इमान भूयः परतिगृह्णीष्व सत्तम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 93, + "shloka": 29, + "text": "स तान परगृह्य भुक्त्वा च न तुष्टिम अगमद दविजः\nतम उञ्छवृत्तिर आलक्ष्य ततश चिन्तापरॊ ऽभवत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 93, + "shloka": 30, + "text": "[पुत्र]\nसक्तून इमान परगृह्य तवं देहि विप्राय सत्तम\nइत्य एवं सुकृतं मन्ये तस्माद एतत करॊम्य अहम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 93, + "shloka": 31, + "text": "भवान हि परिपाल्यॊ मे सर्वयत्नैर दविजॊत्तम\nसाधूनां काङ्क्षितं हय एतत पितुर वृद्धस्य पॊषणम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 93, + "shloka": 32, + "text": "पुत्रार्थॊ विहितॊ हय एष सथाविर्ये परिपालनम\nशरुतिर एषा हि विप्रर्षे तरिषु लॊकेषु विश्रुता" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 93, + "shloka": 33, + "text": "पराणधारण मात्रेण शक्यं कर्तुं तपस तवया\nपराणॊ हि परमॊ धर्मः सथितॊ देहेषु देहिनाम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 93, + "shloka": 34, + "text": "[पिता]\nअपि वर्षसहस्री तवं बाल एव मतॊ मम\nउत्पाद्य पुत्रं हि पिता कृतकृत्यॊ भवत्य उत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 93, + "shloka": 35, + "text": "बालानां कषुद बलवती जानाम्य एतद अहं विभॊ\nवृद्धॊ ऽहं धारयिष्यामि तवं बली भव पुत्रक" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 93, + "shloka": 36, + "text": "जीर्णेन वयसा पुत्र न मा कषुद बाधते ऽपि च\nदीर्घकालं तपस तप्तं न मे मरणतॊ भयम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 93, + "shloka": 37, + "text": "[पुत्र]\nअपत्यम अस्मि ते पुत्रस तराणात पुत्रॊ हि विश्रुतः\nआत्मा पुत्रः समृतस तस्मात तराह्य आत्मानम इहात्मना" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 93, + "shloka": 38, + "text": "[पिता]\nरूपेण सदृशस तवं मे शीलेन च दमेन च\nपरीक्षितश च बहुधा सक्तून आदद्मि ते ततः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 93, + "shloka": 39, + "text": "इत्य उक्त्वादाय तान सक्तून परीतात्मा दविजसत्तमः\nपरहसन्न इव विप्राय स तस्मै परददौ तदा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 93, + "shloka": 40, + "text": "भुक्त्वा तान अपि सक्तून स नैव तुष्टॊ बभूव ह\nउञ्छवृत्तिस तु सव्रीडॊ बभूव दविजसत्तमः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 93, + "shloka": 41, + "text": "तं वै वधूः सथिता साध्वी बराह्मण परियकाम्यया\nसक्तून आदाय संहृष्टा गुरुं तं वाक्यम अब्रवीत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 93, + "shloka": 42, + "text": "संतानात तव संतानं मम विप्र भविष्यति\nसक्तून इमान अतिथये गृहीत्वा तवं परयच्छ मे" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 93, + "shloka": 43, + "text": "तव परसव निर्वृत्या मम लॊकाः किलाक्षयाः\nपौत्रेण तान अवाप्नॊति यत्र गत्वा न शॊचति" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 93, + "shloka": 44, + "text": "धर्माद्या हि यथा तरेता वह्नि तरेता तथैव च\nतथैव पुत्रपौत्राणां सवर्गे तरेता किलाक्षया" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 93, + "shloka": 45, + "text": "पितॄंस तराणात तारयति पुत्र इत्य अनुशुश्रुम\nपुत्रपौत्रैश च नियतं साधु लॊकान उपाश्नुते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 93, + "shloka": 46, + "text": "[षवषुर]\nवातातपविशीर्णाङ्गीं तवां विवर्णां निरीक्ष्य वै\nकर्शितां सुव्रताचारे कषुधा विह्वलचेतसम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 93, + "shloka": 47, + "text": "कथं सक्तून गरहीष्यामि भूत्वा धर्मॊपघातकः\nकल्याण वृत्ते कल्याणि नैवं तवं वक्तुम अर्हसि" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 93, + "shloka": 48, + "text": "षष्ठे काले वरतवतीं शीलशौचसमन्विताम\nकृच्छ्रवृत्तिं निराहारां दरक्ष्यामि तवां कथं नव अहम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 93, + "shloka": 49, + "text": "बाला कषुधार्ता नारी च रक्ष्या तवं सततं मया\nउपवासपरिश्रान्ता तवं हि बान्धवनन्दिनी" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 93, + "shloka": 50, + "text": "[सनुसा]\nगुरॊर मम गुरुस तवं वै यतॊ दैवतदैवतम\nदेवातिदेवस तस्मात तवं सक्तून आदत्स्व मे विभॊ" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 93, + "shloka": 51, + "text": "देहः पराणश च धर्मश च शुश्रूषार्थम इदं गुरॊः\nतव विप्र परसादेन लॊकान पराप्स्याम्य अभीप्सितान" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 93, + "shloka": 52, + "text": "अवेक्ष्या इति कृत्वा तवं दृढभक्त्येति वा दविज\nचिन्त्या ममेयम इति वा सक्तून आदातुम अर्हसि" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 93, + "shloka": 53, + "text": "[षवषुर]\nअनेन नित्यं साध्वी तवं शीलवृत्तेन शॊभसे\nया तवं धर्मव्रतॊपेता गुरुवृत्तिम अवेक्षसे" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 93, + "shloka": 54, + "text": "तस्मात सक्तून गरहीष्यामि वधूर नार्हसि वञ्चनाम\nगणयित्वा महाभागे तवं हि धर्मभृतां वरा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 93, + "shloka": 55, + "text": "इत्य उक्त्वा तान उपादाय सक्तून परादाद दविजातये\nततस तुष्टॊ ऽभवद विप्रस तस्य साधॊर महात्मनः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 93, + "shloka": 56, + "text": "परीतात्मा स तु तं वाक्यम इदम आह दविजर्षभम\nवाग्मी तदा दविजश्रेष्ठॊ धर्मः पुरुषविग्रहः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 93, + "shloka": 57, + "text": "शुद्धेन तव दानेन नयायॊपात्तेन यत्नतः\nयथाशक्ति विमुक्तेन परीतॊ ऽसमि दविजसत्तम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 93, + "shloka": 58, + "text": "अहॊ दानं घुष्यते ते सवर्गे सवर्गनिवासिभिः\nगगनात पुष्पवर्षं च पश्यस्व पतितं भुवि" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 93, + "shloka": 59, + "text": "सुरर्षिदेवगन्धर्वा ये च देवपुरःसराः\nसतुवन्तॊ देवदूताश च सथिता दानेन विस्मिताः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 93, + "shloka": 60, + "text": "बरह्मर्षयॊ विमानस्था बरह्मलॊकगताश च ये\nकाङ्क्षन्ते दर्शनं तुभ्यं दिवं गच्छ दविजर्षभ" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 93, + "shloka": 61, + "text": "पितृलॊकगताः सर्वे तारिताः पितरस तवया\nअनागताश च बहवः सुबहूनि युगानि च" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 93, + "shloka": 62, + "text": "बरह्मचर्येण यज्ञेन दानेन तपसा तथा\nअगह्वरेण धर्मेण तस्माद गच्छ दिवं दविज" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 93, + "shloka": 63, + "text": "शरद्धया परया यस तवं तपश चरसि सुव्रत\nतस्माद देवास तवानेन परीता दविज वरॊत्तम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 93, + "shloka": 64, + "text": "सर्वस्वम एतद यस्मात ते तयक्तं शुद्धेन चेतसा\nकृच्छ्रकाले ततः सवर्गॊ जितॊ ऽयं तव कर्मणा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 93, + "shloka": 65, + "text": "कषुधा निर्णुदति परज्ञां धर्म्यं बुद्धिं वयपॊहति\nकषुधा परिगत जञानॊ धृतिं तयज���ि चैव ह" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 93, + "shloka": 66, + "text": "बुभुक्षां जयते यस तु सस्वर्गं जयते धरुवम\nयदा दानरुचिर भवति तदा धर्मॊ न सीदति" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 93, + "shloka": 67, + "text": "अनवेक्ष्य सुतस्नेहं कलत्रस्नेहम एव च\nधर्मम एव गुरुं जञात्वा तृष्णा न गणिता तवया" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 93, + "shloka": 68, + "text": "दरव्यागमॊ नृणां सूक्ष्मः पात्रे दानं ततः परम\nकालः परतरॊ दानाच छरद्धा चापि ततः परा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 93, + "shloka": 69, + "text": "सवर्गद्वारं सुसूक्ष्मं हि नरैर मॊहान न दृश्यते\nसवर्गार्गलं लॊभबीजं रागगुप्तं दुरासदम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 93, + "shloka": 70, + "text": "तत तु पश्यन्ति पुरुषा जितक्रॊधा जितेन्द्रियाः\nबराह्मणास तपसा युक्ता यथाशक्ति परदायिनः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 93, + "shloka": 71, + "text": "सहस्रशक्तिश च शतं शतशक्तिर दशापि च\nदद्याद अपश च यः शक्त्या सर्वे तुल्यफलाः समृताः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 93, + "shloka": 72, + "text": "रन्ति देवा हि नृपतिर अपः परादाद अकिंचनः\nशुद्धेन मनसा विप्र नाकपृष्ठं ततॊ गतः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 93, + "shloka": 73, + "text": "न धर्मः परीयते तात दानैर दत्तैर महाफलैः\nनयायलब्धैर यथा सूक्ष्मैः शरद्धा पूतैः स तुष्यति" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 93, + "shloka": 74, + "text": "गॊप्रदान सहस्राणि दविजेभ्यॊ ऽदान नृगॊ नृपः\nएकां दत्त्वा स पारक्यां नरकं समवाप्तवान" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 93, + "shloka": 75, + "text": "आत्ममांस परदानेन शिबिर औशीनरॊ नृपः\nपराप्य पुण्यकृताँल लॊकान मॊदते दिवि सुव्रतः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 93, + "shloka": 76, + "text": "विभवे न नृणां पुण्यं सवशक्त्या सवर जितं सताम\nन यज्ञैर विविधैर विप्र यथान्यायेन संचितैः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 93, + "shloka": 77, + "text": "करॊधॊ दानफलं हन्ति लॊभात सवर्गं न गच्छति\nनयायवृत्तिर हि तपसा दानवित सवर्गम अश्नुते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 93, + "shloka": 78, + "text": "न राजसूर्यैर बहुभिर इष्ट्वा विपुलदक्षिणैः\nन चाश्वमेधैर बहुभिः फलं समम इदं तवम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 93, + "shloka": 79, + "text": "सक्तु परस्थेन हि जितॊ बरह्मलॊकस तवयानघ\nविरजॊ बरह्मभवनं गच्छ विप्र यथेच्छकम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 93, + "shloka": 80, + "text": "सर्वेषां वॊ दविजश्रेष्ठ दिव्यं यानम उपस्थितम\nआरॊहत यथाकामं धर्मॊ ऽसमि दविज पश्य माम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 93, + "shloka": 81, + "text": "पावितॊ हि तवया देहॊ लॊके कीर्तिः सथिरा च ते\nसभार्यः सह पुत��रश च स सनुषश च दिवं वरज" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 93, + "shloka": 82, + "text": "इत्य उक्तवाक्यॊ धर्मेण यानम आरुह्य स दविजः\nसभार्यः स सुतश चापि स सनुषश च दिवं ययौ" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 93, + "shloka": 83, + "text": "तस्मिन विप्रे गते सवर्गं स सुते स सनुषे तदा\nभार्या चतुर्थे धर्मज्ञे ततॊ ऽहं निःसृतॊ बिलात" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 93, + "shloka": 84, + "text": "ततस तु सक्तु गन्धेन कलेदेन सलिलस्य च\nदिव्यपुष्पावमर्दाच च साधॊर दानलबैश च तैः\nविप्रस्य तपसा तस्य शिरॊमे काञ्चनी कृतम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 93, + "shloka": 85, + "text": "तस्य सत्याभिसंधस्य सूक्ष्मदानेन चैव ह\nशरीरार्धं च मे विप्राः शातकुम्भमयं कृतम\nपश्यतेदं सुविपुलं तपसा तस्य धीमतः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 93, + "shloka": 86, + "text": "कथम एवंविधं मे सयाद अन्यत पार्श्वम इति दविजाः\nतपॊवनानि यज्ञांश च हृष्टॊ ऽभयेमि पुनः पुनः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 93, + "shloka": 87, + "text": "यज्ञं तव अहम इमं शरुत्वा कुरुराजस्य धीमतः\nआशया परया पराप्तॊ न चाहं काञ्चनी कृतः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 93, + "shloka": 88, + "text": "ततॊ मयॊक्तं तद वाक्यं परहस्य दविजसत्तमाः\nसक्तु परस्थेन यज्ञॊ ऽयं संमितॊ नेति सर्वथा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 93, + "shloka": 89, + "text": "सक्तु परस्थलवैस तैर हि तदाहं काञ्चनी कृतः\nन हि यज्ञॊ महान एष सदृशस तैर मतॊ मम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 93, + "shloka": 90, + "text": "[व]\nइत्य उक्त्वा नकुलः सर्वान यज्ञे दविज वरांस तदा\nजगामादर्शनं राजन विप्रास ते च ययुर गृहान" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 93, + "shloka": 91, + "text": "एतत ते सर्वम आख्यातं मया परपुरंजय\nयद आश्चर्यम अभूत तस्मिन वाजिमेधे महाक्रतौ" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 93, + "shloka": 92, + "text": "न विस्मयस ते नृपते यज्ञे कार्यः कथं चन\nऋषिकॊटॊ सहस्राणि तपॊभिर ये दिवं गताः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 93, + "shloka": 93, + "text": "अद्रॊहः सर्वभूतेषु संतॊषः शीलम आर्जवम\nतपॊ दमश च सत्यं च दानं चेति समं मतम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 94, + "shloka": 1, + "text": "[ज]\nयज्ञे सक्ता नृपतयस तपः सक्ता महर्षयः\nशान्ति वयवसिता विप्राः शमॊ दम इति परभॊ" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 94, + "shloka": 2, + "text": "तस्माद यज्ञफलैस तुल्यं न किं चिद इह विद्यते\nइति मे वर्तते बुद्धिस तथा चैतद असंशयम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 94, + "shloka": 3, + "text": "यज्ञैर इष्ट्वा हि बहवॊ राजानॊ दविजसत्तम\nइह कीर्तिं परां पराप्य परेत्य सवर्गम इतॊ गताः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 94, + "shloka": 4, + "text": "देवराजः सहस्राक्षः करतुभिर भूरिदक्षिणैः\nदेवराज्यं महातेजाः पराप्तवान अखिलं विभुः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 94, + "shloka": 5, + "text": "यथा युधिष्ठिरॊ राजा भीमार्जुनपुरः सरः\nसदृशॊ देवराजेन समृद्ध्या विक्रमेण च" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 94, + "shloka": 6, + "text": "अथ कस्मात स नकुलॊ गर्हयाम आस तं करतुम\nअश्वमेधं महायज्ञं राज्ञस तस्य महात्मनः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 94, + "shloka": 7, + "text": "[व]\nयज्ञस्य विधिम अग्र्यं वै फलं चैव नरर्षभ\nगदतः शृणु मे राजन यथावद इह भारत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 94, + "shloka": 8, + "text": "पुरा शक्रस्य यजतः सर्व ऊचुर महर्षयः\nऋत्विक्षु कर्म वयग्रेषु विततॊ यज्ञकर्मणि" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 94, + "shloka": 9, + "text": "हूयमाने तथा वह्नौ हॊत्रे बहुगुणान्विते\nदेवेष्व आहूयमानेषु सथितेषु परमर्षिषु" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 94, + "shloka": 10, + "text": "सुप्रतीतैस तदा विप्रैः सवागमैः सुस्वनैर नृप\nअश्रान्तैश चापि लघुभिर अध्वर्यु वृषभैस तथा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 94, + "shloka": 11, + "text": "आलम्भ समये तस्मिन गृहीतेषु पशुष्व अथ\nमहर्षयॊ महाराज संबभूवुः कृपान्विताः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 94, + "shloka": 12, + "text": "ततॊ दीनान पशून दृष्ट्वा ऋषयस ते तपॊधनाः\nऊचुः शक्रं समागम्य नायं यज्ञविधिः शुभः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 94, + "shloka": 13, + "text": "अपविज्ञानम एतत ते महान्तं धर्मम इच्छतः\nन हि यज्ञे पशुगणा विधिदृष्टाः पुरंदर" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 94, + "shloka": 14, + "text": "धर्मॊपघातकस तव एष समारम्भस तव परभॊ\nनायं धर्मकृतॊ धर्मॊ न हिंसा धर्म उच्यते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 94, + "shloka": 15, + "text": "आगमेनैव ते यज्ञं कुर्वन्तु यदि हेच्छसि\nविधिदृष्टेन यज्ञेन धर्मस ते सुमहान भवेत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 94, + "shloka": 16, + "text": "यज बीजैः सहस्राक्ष तरिवर्ष परमॊषितैः\nएष धर्मॊ महाञ शक्र चिन्त्यमानॊ ऽधिगम्यते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 94, + "shloka": 17, + "text": "शतक्रतुस तु तद वाक्यम ऋषिभिस तत्त्वदर्शिभिः\nउक्तं न परतिजग्राह मानमॊहवशानुगः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 94, + "shloka": 18, + "text": "तेषां विवादः सुमहाञ जज्ञे शक्र महर्षिणाम\nजङ्गमैः सथावरैर वापि यष्टव्यम इति भारत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 94, + "shloka": 19, + "text": "ते तु खिन्ना विवादेन ऋषयस तत्त्वदर्शिनः\nततः संधाय शक्रेण पप्रच्छुर नृपतिं वसुम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 94, + "shloka": 20, + "text": "महाभाग कथं यज्ञेष्व आगमॊ नृपते समृतः\nयष्टव्यं पशुभिर मेध्यैर अथॊ बीजैर अजैर अपि" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 94, + "shloka": 21, + "text": "तच छरुत्वा तु वचस तेषाम अविचार्य बलाबलम\nयथॊपनीतैर यष्टव्यम इति परॊवाच पार्थिवः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 94, + "shloka": 22, + "text": "एवम उक्त्वा स नृपतिः परविवेश रसातलम\nउक्त्वेह वितथं राजंश चेदीनाम ईश्वरः परभुः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 94, + "shloka": 23, + "text": "अन्यायॊपगतं दरव्यम अतीतं यॊ हय अपण्डितः\nधर्माभिकाङ्क्षी यजते न धर्मफलम अश्नुते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 94, + "shloka": 24, + "text": "धर्मवैतंसिकॊ यस तु पापात्मा पुरुषस तथा\nददाति दानं विप्रेभ्यॊ लॊकविश्वास कारकम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 94, + "shloka": 25, + "text": "पापेन कर्मणा विप्रॊ धनं लब्ध्वा निरङ्कुशः\nरागमॊहान्वितः सॊ ऽनते कलुषां गतिम आप्नुते" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 94, + "shloka": 26, + "text": "तेन दत्तानि दानानि पापेन हतबुद्धिना\nतानि सत्त्वम अनासाद्य नश्यन्ति विपुलान्य अपि" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 94, + "shloka": 27, + "text": "तस्याधर्मप्रवृत्तस्य हिंसकस्य दुरात्मनः\nदाने न कीर्तिर भवति परेत्य चेह च दुर्मतेः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 94, + "shloka": 28, + "text": "अपि संचयबुद्धिर हि लॊभमॊहवशं गतः\nउद्वेजयति भूतानि हिंसया पापचेतनः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 94, + "shloka": 29, + "text": "एवं लब्ध्वा धनं लॊभाद यजते यॊ ददाति च\nस कृत्वा कर्मणा तेन न सिध्यति दुरागमात" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 94, + "shloka": 30, + "text": "उञ्छं मूलं फलं शाकम उदपात्रं तपॊधनाः\nदानं विभवतॊ दत्त्वा नराः सवर यान्ति धर्मिणः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 94, + "shloka": 31, + "text": "एष धर्मॊ महांस तयागॊ दानं भूतदया तथा\nबरह्मचर्यं तथा सत्यम अनुक्रॊशॊ धृतिः कषमा\nसनातनस्य धर्मस्य मूलम एतत सनातनम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 94, + "shloka": 32, + "text": "शरूयन्ते हि पुरा विप्रा विश्वामित्रादयॊ नृपाः\nविश्वामित्रॊ ऽसितश चैव जनकश च महीपतिः\nकक्षसेनार्ष्टिषेणॊ च सिन्धुद्वीपश च पार्थिवः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 94, + "shloka": 33, + "text": "एते चान्ये च बहवः सिद्धिं परमिकां गताः\nनृपाः सत्यश च दानश च नयायलब्धैस तपॊधनाः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 94, + "shloka": 34, + "text": "बराह्मणाः कषत्रिया वैश्याः शूद्रा ये चाश्रितास तपः\nदानधर्माग्निना शुद्धास ते सवर्गं यान्ति भारत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 95, + "shloka": 1, + "text": "[ज]\nधर्मागतेन तयागेन भगवन सर्वम अस्ति चेत\nएतन मे सर्वम आचक्ष्व कुशलॊ हय असि भाषितुम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 95, + "shloka": 2, + "text": "ततॊञ्छवृत्तेर यद्वृत्तं सक्तु दाने फलं महत\nकथितं मे महद बरह्मंस तथ्यम एतद असंशयम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 95, + "shloka": 3, + "text": "कथं हि सर्वयज्ञेषु निश्चयः परमॊ भवेत\nएतद अर्हसि मे वक्तुं निखिलेन दविजर्षभ" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 95, + "shloka": 4, + "text": "अत्राप्य उदाहरन्तीमम इतिहासं पुरातनम\nअगस्त्यस्य मया यज्ञे पुरावृत्तम अरिंदम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 95, + "shloka": 5, + "text": "पुरागस्त्यॊ महातेजा दीक्षां दवादश वार्षिकीम\nपरविवेश महाराज सर्वभूतहिते रतः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 95, + "shloka": 6, + "text": "तत्राग्निकल्पा हॊतार आसन सत्रे महात्मनः\nमूलाहारा निराहाराः साश्म कुट्टा मरीचिपाः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 95, + "shloka": 7, + "text": "परिघृष्टिका वैघसिकाः संप्रक्षालास तथैव च\nयतयॊ भिक्षवश चात्र बभूवुः पर्यवस्थिताः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 95, + "shloka": 8, + "text": "सर्वे परत्यक्षधर्माणॊ जितक्रॊधा जितेन्द्रियाः\nदमे सथिताश च ते सर्वे दम्भमॊहविवर्जिताः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 95, + "shloka": 9, + "text": "वृत्ते शुद्धे सथिता नित्यम इन्द्रियैश चाप्य अवाहिताः\nउपासते सम तं यज्ञं भुञ्जानास ते महर्षयः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 95, + "shloka": 10, + "text": "यथाशक्त्या भगवता तदन्नं समुपार्जितम\nतस्मिन सत्रे तु यत किं चिद अयॊग्यं तत्र नाभवत\nतथा हय अनेकैर मुनिभिर महान्तः करतवः कृताः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 95, + "shloka": 11, + "text": "एवंविधेस तव अगस्त्यस्य वर्तमाने महाध्वरे\nन ववर्ष सहस्राक्षस तदा भरतसत्तम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 95, + "shloka": 12, + "text": "ततः कर्मान्तरे राजन्न अगस्त्यस्य महात्मनः\nकथेयम अभिनिर्वृत्ता मुनीनां भावितात्मनाम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 95, + "shloka": 13, + "text": "अगस्त्यॊ यजमानॊ ऽसौ ददात्य अन्नं विमत्सरः\nन च वर्षति पर्जन्यः कथम अन्नं भविष्यति" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 95, + "shloka": 14, + "text": "सत्रं चेदं महद विप्रा मुनेर दवादश वार्षिकम\nन वर्षिष्यति देवश च वर्षाण्य एतानि दवादश" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 95, + "shloka": 15, + "text": "एतद भवन्तः संचिन्त्य महर्षेर अस्य धीमतः\nअगस्त्यस्यातितपसः कर्तुम अर्हन्त्य अनुग्रहम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 95, + "shloka": 16, + "text": "इत्य एवम उक्ते वचने ततॊ ऽगस्त्यः परतापवान\nपरॊवाचेदं वचॊ वाग्मी परसाद्य शिरसा मुनीन" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 95, + "shloka": 17, + "text": "यदि दवादश वर्षा���ि न वर्षिष्यति वासवः\nचिन्ता यज्ञं करिष्यामि विधिर एष सनातनः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 95, + "shloka": 18, + "text": "यदि दवादश वर्षाणि न वर्षिष्यति वासवः\nवयायामेनाहरिष्यामि यज्ञान अन्यान अतिव्रतान" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 95, + "shloka": 19, + "text": "बीजयज्ञॊ मयायं वै बहुवर्षसमाचितः\nबीजैः कृतैः करिष्ये च नात्र विघ्नॊ भविष्यति" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 95, + "shloka": 20, + "text": "नेदं शक्यं वृथा कर्तुं मम सत्रं कथं चन\nवर्षिष्यतीह वा देवॊ न वा देवॊ भविष्यति" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 95, + "shloka": 21, + "text": "अथ वाभ्यर्थनाम इन्द्रः कुर्यान न तव इह कामतः\nसवयम इन्द्रॊ भविष्यामि जीवयिष्यामि च परजाः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 95, + "shloka": 22, + "text": "यॊ यद आहारजातश च स तथैव भविष्यति\nविशेषं चैव कर्तास्मि पुनः पुनर अतीव हि" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 95, + "shloka": 23, + "text": "अद्येह सवर्णम अभ्येतु यच चान्यद वसु दुर्लभम\nतरिषु लॊकेषु यच चास्ति तद इहागच्छतां सवयम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 95, + "shloka": 24, + "text": "दिव्याश चाप्सरसां संघाः स गन्धर्वाः स किंनराः\nविश्वावसुश च ये चान्ये ते ऽपय उपासन्तु वः सदा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 95, + "shloka": 25, + "text": "उत्तरेभ्यः कुरुभ्यश च यत किं चिद वसु विद्यते\nसर्वं तद इह यज्ञे मे सवयम एवॊपतिष्ठतु\nसवर्गं सवर्गसदश चैव धर्मश च सवयम एव तु" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 95, + "shloka": 26, + "text": "इत्य उक्ते सर्वम एवैतद अभवत तस्य धीमतः\nततस ते मुनयॊ दृष्ट्वा मुनेस तस्य तपॊबलम\nविस्मिता वचनं पराहुर इदं सर्वे महार्थवत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 95, + "shloka": 27, + "text": "परीताः सम तव वाक्येन न तव इच्छामस तपॊ वययम\nसवैर एव यज्ञैस तुष्टाः समॊ नयायेनेच्छामहे वयम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 95, + "shloka": 28, + "text": "यज्ञान दीक्षास तथा हॊमान यच चान्यन मृगयामहे\nतन नॊ ऽसतु सवकृतैर यज्ञैर नान्यतॊ मृगयामहे" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 95, + "shloka": 29, + "text": "नयायेनॊपार्जिताहाराः सवकर्मनिरता वयम\nवेदाश च बरह्मचर्येण नयायतः परार्थयामहे" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 95, + "shloka": 30, + "text": "नयायेनॊत्तर कालं च गृहेभ्यॊ निःसृता वयम\nधर्मदृष्टैर विधिद वारैस तपस तप्स्यामहे वयम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 95, + "shloka": 31, + "text": "भवतः सम्यग एषा हि बुद्धिर हिंसा विवर्जिता\nएवाम अहिंसां यज्ञेषु बरूयास तवं सततं परभॊ" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 95, + "shloka": 32, + "text": "परीतास ततॊ भविष्यामॊ वयं दविज वरॊत्तम\nविस��्जिताः समाप्तौ च सत्राद अस्माद वरजामहे" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 95, + "shloka": 33, + "text": "[व]\nतथा कथयताम एव देवराजः पुरंदरः\nववर्ष सुमहातेजा दृष्ट्वा तस्य तपॊबलम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 95, + "shloka": 34, + "text": "असमाप्तौ च यज्ञस्य तस्यामित पराक्रमः\nनिकामवर्षी देवेन्द्रॊ बभूव जनमेजय" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 95, + "shloka": 35, + "text": "परसादयाम आस च तम अगस्त्यं तरिदशेश्वरः\nसवयम अभ्येत्य राजर्षे पुरस्कृत्य बृहस्पतिम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 95, + "shloka": 36, + "text": "ततॊ यज्ञसमाप्तौ तान विससर्ज महामुनीन\nअगस्त्यः परमप्रीतः पूजयित्वा यथाविधि" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 96, + "shloka": 1, + "text": "[ज]\nकॊ ऽसौ नकुल रूपेण शिरसा काञ्चनेन वै\nपराह मानुषवद वाचम एतत पृष्टॊ वदस्व मे" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 96, + "shloka": 2, + "text": "[व]\nएतत पूर्वं न पृष्टॊ ऽहं न चास्माभिः परभाषितम\nशरूयतां नकुलॊ यॊ ऽसौ यथा वाग अस्य मानुषी" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 96, + "shloka": 3, + "text": "शराद्धं संकल्पयाम आस जमदग्निः पुरा किल\nहॊमधेनुस तम आगाच च सवयं चापि दुदॊह ताम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 96, + "shloka": 4, + "text": "तत कषीरं सथापयाम आस नवे भाण्डे दृढे शुचौ\nतच च करॊधः सवरूपेण पिठरं पर्यवर्तयत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 96, + "shloka": 5, + "text": "जिज्ञासुस तम ऋषिश्रेष्ठं किं कुर्याद विप्रिये कृते\nइति संचिन्त्य दुर्मेधा धर्षयाम आस तत पयः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 96, + "shloka": 6, + "text": "तम आज्ञाय मुनिः करॊधं नैवास्य चुकुपे ततः\nस तु करॊधस तम आहेदं पराञ्जलिर मूर्तिमान सथितः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 96, + "shloka": 7, + "text": "जितॊ ऽसमीति भृगुश्रेष्ठ भृगवॊ हय अतिरॊषणाः\nलॊके मिथ्या परवादॊ ऽयं यत तवयास्मि पराजितः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 96, + "shloka": 8, + "text": "सॊ ऽहं तवयि सथितॊ हय अद्य कषमावति महात्मनि\nबिभेमि तपसः साधॊ परसादं कुरु मे विभॊ" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 96, + "shloka": 9, + "text": "[ज]\nसाक्षाद दृष्टॊ ऽसि मे करॊध गच्छ तवं विगतज्वरः\nन ममापकृतं ते ऽदय न मन्युर विद्यते मम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 96, + "shloka": 10, + "text": "यान उद्धिश्य तु संकल्पः पयसॊ ऽसय कृतॊ मया\nपितरस ते महाभागास तेभ्यॊ बुध्यस्व गम्यताम" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 96, + "shloka": 11, + "text": "इत्य उक्तॊ जातसंत्रासः स तत्रान्तर अधीयत\nपितॄणाम अभिषङ्गात तु नकुलत्वम उपागतः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 96, + "shloka": 12, + "text": "स तान परसादयाम आस शापस्यान्तॊ भवेद इति\nतैश चाप्य उक्��ॊ यदा धर्मं कषेप्स्यसे मॊक्ष्यसे तदा" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 96, + "shloka": 13, + "text": "तैश चॊक्तॊ यज्ञियान देशान धर्मारण्यानि चैव ह\nजुगुप्सन परिधावन स यज्ञं तं समुपासदत" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 96, + "shloka": 14, + "text": "धर्मपुत्रम अथाक्षिप्य सक्तु परस्थेन तेन सः\nमुक्तः शापात ततः करॊधॊ धर्मॊ हय आसीद युधिष्ठिरः" + }, + { + "book": 14, + "chapter": 96, + "shloka": 15, + "text": "एवम एतत तदा वृत्तं तस्य यज्ञे महात्मनः\nपश्यतां चापि नस तत्र नकुलॊ ऽनतर्हितस तदा" + } +] \ No newline at end of file