{
    "title": "१. पठमवग्गो",
    "book_name": "२१. महानिपातो",
    "chapter": "१. सुभूतित्थेरगाथा",
    "gathas": [
        "सीहानंव",
        "सुणाथ भावितत्तानं, गाथा अत्थूपनायिका",
        "यथानामा यथागोत्ता, यथाधम्मविहारिनो।",
        "यथाधिमुत्ता सप्पञ्‍ञा, विहरिंसु अतन्दिता॥",
        "तत्थ तत्थ विपस्सित्वा, फुसित्वा अच्‍चुतं पदं।",
        "कतन्तं पच्‍चवेक्खन्ता, इममत्थमभासिसुं॥",
        "‘‘छन्‍ना",
        "चित्तं मे सुसमाहितं विमुत्तं, आतापी विहरामि वस्स देवा’’ति॥",
        "‘‘उपसन्तो",
        "धुनाति पापके धम्मे, दुमपत्तंव मालुतो’’ति॥",
        "‘‘पञ्‍ञं",
        "आलोकदा चक्खुददा भवन्ति, ये आगतानं विनयन्ति कङ्ख’’न्ति॥",
        "‘‘सम्भिरेव समासेथ, पण्डितेहत्थदस्सिभि।",
        "अत्थं महन्तं गम्भीरं, दुद्दसं निपुणं अणुं।",
        "धीरा समधिगच्छन्ति, अप्पमत्ता विचक्खणा’’ति॥",
        "‘‘यो",
        "विजितावी अपेतभेरवो हि, दब्बो सो परिनिब्बुतो ठितत्तो’’ति॥",
        "‘‘यो",
        "विजितावी अपेतलोमहंसो, रक्खं कायगतासतिं धितिमा’’ति॥",
        "‘‘योपानुदी",
        "विजितावी अपेतभेरवो हि, दन्तो सो परिनिब्बुतो ठितत्तो’’ति॥",
        "‘‘यो दुद्दमियो दमेन दन्तो, वीरो सन्तुसितो वितिण्णकङ्खो।",
        "विजितावी अपेतलोमहंसो, वीरो सो परिनिब्बुतो ठितत्तो’’ति॥",
        "‘‘स्वागतं न दुरागतं",
        "संविभत्तेसु धम्मेसु, यं सेट्ठं तदुपागमि’’न्ति॥",
        "‘‘विहरि",
        "सब्बेसु धम्मेसु अनूपलित्तो, लोकस्स जञ्‍ञा उदयब्बयञ्‍चा’’ति॥",
        "सुभूति",
        "मन्ताणिपुत्तो दब्बो च, सीतवनियो च भल्‍लियो।",
        "वीरो पिलिन्दवच्छो च, पुण्णमासो तमोनुदोति॥",
        "‘‘पामोज्‍जबहुलो भिक्खु, धम्मे बुद्धप्पवेदिते।",
        "अधिगच्छे पदं सन्तं, सङ्खारूपसमं सुख’’न्ति॥",
        "‘‘पञ्‍ञाबली सीलवतूपपन्‍नो, समाहितो झानरतो सतीमा।",
        "यदत्थियं भोजनं भुञ्‍जमानो, कङ्खेथ कालं इध वीतरागो’’ति॥",
        "‘‘नीलब्भवण्णा",
        "इन्दगोपकसञ्छन्‍ना, ते सेला रमयन्ति म’’न्ति॥",
        "‘‘उपज्झायो",
        "गामे",
        "सेमानकोपि गच्छामि, नत्थि सङ्गो विजानत’’न्ति॥",
        "‘‘पञ्‍च छिन्दे पञ्‍च जहे, पञ्‍च चुत्तरि भावये।",
        "पञ्‍चसङ्गातिगो भिक्खु, ओघतिण्णोति वुच्‍चती’’ति॥",
        "‘‘यथापि भद्दो आजञ्‍ञो, नङ्गलावत्तनी सिखी।",
        "गच्छति अप्पकसिरेन, एवं रत्तिन्दिवा मम।",
        "गच्छन्ति अप्पकसिरेन, सुखे लद्धे निरामिसे’’ति॥",
        "‘‘मिद्धी",
        "महावराहोव निवापपुट्ठो, पुनप्पुनं गब्भमुपेति मन्दो’’ति॥",
        "‘‘अहु",
        "केवलं अट्ठिसञ्‍ञाय, अफरी पथविं",
        "मञ्‍ञेहं कामरागं सो, खिप्पमेव पहिस्सती’’ति",
        "",
        "दारुं",
        "‘‘मरणे मे भयं नत्थि, निकन्ति नत्थि जीविते।",
        "सन्देहं निक्खिपिस्सामि,",
        "चूळवच्छो महावच्छो, वनवच्छो च सीवको।",
        "कुण्डधानो च बेलट्ठि, दासको च ततोपरि।",
        "सिङ्गालपितिको थेरो, कुलो च अजितो दसाति॥",
        "‘‘नाहं भयस्स भायामि, सत्था नो अमतस्स कोविदो।",
        "यत्थ भयं नावतिट्ठति, तेन मग्गेन वजन्ति भिक्खवो’’ति॥",
        "‘‘नीला",
        "ते सीतवातकीळिता",
        "‘‘अहं",
        "पदक्खिणं सम्मसन्तो,",
        "सानुं पटिगमिस्सामि, विवेकमनुब्रूहय’’न्ति॥",
        "‘‘अनुवस्सिको पब्बजितो,",
        "तिस्सो विज्‍जा अनुप्पत्ता, कतं बुद्धस्स सासन’’न्ति॥",
        "‘‘ओभासजातं फलगं, चित्तं यस्स अभिण्हसो।",
        "तादिसं भिक्खुमासज्‍ज, कण्ह दुक्खं निगच्छसी’’ति॥",
        "‘‘सुत्वा सुभासितं वाचं, बुद्धस्सादिच्‍चबन्धुनो।",
        "पच्‍चब्यधिं हि निपुणं, वालग्गं उसुना यथा’’ति॥",
        "‘‘दब्बं",
        "उरसा पनुदिस्सामि, विवेकमनुब्रूहय’’न्ति॥",
        "‘‘कच्‍चि",
        "कच्‍चि सीलमयं गन्धं, किं त्वं वायसि",
        "‘‘समुन्‍नमयमत्तानं, उसुकारोव तेजनं।",
        "चित्तं",
        "‘‘आबाधे मे समुप्पन्‍ने, सति मे उदपज्‍जथ।",
        "आबाधो मे समुप्पन्‍नो, कालो मे नप्पमज्‍जितु’’न्ति॥",
        "निग्रोधो चित्तको थेरो, गोसालथेरो सुगन्धो।",
        "नन्दियो अभयो थेरो, थेरो लोमसकङ्गियो।",
        "जम्बुगामिकपुत्तो च, हारितो उत्तियो इसीति॥",
        "‘‘फुट्ठो",
        "नागो संगामसीसेव,",
        "‘‘अजरं",
        "निमियं",
        "‘‘यथापि",
        "एवं सब्बेसु पाणेसु, सब्बत्थ कुसलो सिया’’ति॥",
        "‘‘अनासन्‍नवरा एता, निच्‍चमेव विजानता।",
        "गामा अरञ्‍ञमागम्म, ततो गेहं उपाविसि",
        "ततो उट्ठाय पक्‍कामि, अनामन्तेत्वा",
        "‘‘सुखं सुखत्थो लभते तदाचरं, कित्तिञ्‍च पप्पोति यसस्स वड्ढति।",
        "यो अरियमट्ठङ्गिकमञ्‍जसं उजुं, भावेति मग्गं अमतस्स पत्तिया’’ति॥",
        "‘‘साधु",
        "अत्थपुच्छनं पदक्खिणकम्मं, एतं सामञ्‍ञमकिञ्‍चनस्सा’’ति॥",
        "‘‘नानाजनपदं यन्ति, विचरन्ता असञ्‍ञता।",
        "समाधिञ्‍च विराधेन्ति, किंसु रट्ठचरिया करिस्सति।",
        "तस्मा विनेय्य सारम्भं, झायेय्य अपुरक्खतो’’ति॥",
        "‘‘यो",
        "तं सब्बसङ्गातिगतं महामुनिं, देवा नमस्सन्ति भवस्स पारगु’’न्ति॥",
        "",
        "कामरागप्पहानाय, सतो भिक्खु परिब्बजे’’ति॥",
        "‘‘सत्तिया",
        "भवरागप्पहानाय, सतो भिक्खु परिब्बजे’’ति॥",
        "गह्वरतीरियो",
        "सामञ्‍ञकानि कुमापुत्तो, कुमापुत्तसहायको।",
        "गवम्पति तिस्सत्थेरो, वड्ढमानो महायसोति॥",
        "‘‘विवरमनुपतन्ति",
        "नगविवरगतो च झायति, पुत्तो अप्पटिमस्स तादिनो’’ति॥",
        "‘‘चाले",
        "आगतो वो वालं विय वेधी’’ति॥",
        "‘‘सुमुत्तिको सुमुत्तिको साहु, सुमुत्तिकोम्हि तीहि खुज्‍जकेहि।",
        "असितासु मया नङ्गलासु, मया खुद्दकुद्दालासु मया॥",
        "यदिपि इधमेव इधमेव, अथ वापि अलमेव अलमेव।",
        "झाय सुमङ्गल झाय सुमङ्गल, अप्पमत्तो विहर सुमङ्गला’’ति॥",
        "",
        "जीवन्तं मं अम्म पस्सन्ती, कस्मा मं अम्म रोदसी’’ति॥",
        "‘‘यथापि",
        "एवं",
        "‘‘सद्धायाहं पब्बजितो, अगारस्मानगारियं।",
        "कामं करस्सु रूपानि, नेव मं ब्याधयिस्ससी’’ति",
        "‘‘नमो",
        "तुय्हापदाने विहरं, विहरामि अनासवो’’ति॥",
        "‘‘यतो अहं पब्बजितो, अगारस्मानगारियं।",
        "नाभिजानामि सङ्कप्पं, अनरियं दोससंहित’’न्ति॥",
        "‘‘चिहचिहाभिनदिते",
        "न मे तं फन्दति चित्तं, एकत्तनिरतं हि मे’’ति॥",
        "‘‘धरणी",
        "उपसमन्ति वितक्‍का, चित्तं सुसमाहितं ममा’’ति॥",
        "सिरीवड्ढो रेवतो थेरो, सुमङ्गलो सानुसव्हयो",
        "रमणीयविहारी च, समिद्धिउज्‍जयसञ्‍जया।",
        "रामणेय्यो च सो थेरो, विमलो च रणञ्‍जहोति॥",
        "‘‘वस्सति",
        "चित्तं सुसमाहितञ्‍च मय्हं, अथ चे पत्थयसि पवस्स देवा’’ति॥",
        "‘‘वस्सति देवो यथा सुगीतं, छन्‍ना मे कुटिका सुखा निवाता।",
        "‘‘वस्सति देवो यथा सुगीतं, छन्‍ना मे कुटिका सुखा निवाता।",
        "तस्सं विहरामि अप्पमत्तो, अथ चे पत्थयसि पवस्स देवा’’ति॥",
        "‘‘वस्सति",
        "तस्सं विहरामि अदुतियो, अथ चे पत्थयसि पवस्स देवा’’ति॥",
        "‘‘आसन्दिं",
        "तिस्सो विज्‍जा अनुप्पत्ता, कतं बुद्धस्स सासन’’न्ति॥",
        "‘‘को",
        "एवं जानाहि आवुसो, अमोघा ते कुटिका कता’’ति॥",
        "‘‘अयमाहु पुराणिया कुटि, अञ्‍ञं पत्थयसे नवं कुटिं।",
        "आसं कुटिया विराजय, दुक्खा भिक्खु पुन नवा कुटी’’ति॥",
        "‘‘रमणीया मे कुटिका, सद्धादेय्या मनोरमा।",
        "न मे अत्थो कुमारीहि, येसं अत्थो तहिं गच्छथ नारियो’’ति॥",
        "‘‘सद्धायाहं",
        "अप्पमत्तो च आतापी, सम्पजानो पतिस्सतो’’ति",
        "‘‘ते मे इज्झिंसु सङ्कप्पा, यदत्थो पाविसिं कुटिं।",
        "विज्‍जाविमुत्तिं पच्‍चेसं, मानानुसयमुज्‍जह’’न्ति॥",
        "गोधिको",
        "अञ्‍जनवनियो थेरो, दुवे कुटिविहारिनो।",
        "रमणीयकुटिको च, कोसलव्हयसीवलीति॥",
        "‘‘पस्सति",
        "अपस्सन्तो अपस्सन्तं, पस्सन्तञ्‍च न पस्सती’’ति॥",
        "‘‘एकका",
        "तस्स मे बहुका पिहयन्ति, नेरयिका विय सग्गगामिन’’न्ति॥",
        "‘‘चुता",
        "कतं किच्‍चं रतं रम्मं, सुखेनन्वागतं सुख’’न्ति॥",
        "‘‘दुमव्हयाय उप्पन्‍नो, जातो पण्डरकेतुना।",
        "केतुहा",
        "‘‘उक्खेपकतवच्छस्स, सङ्कलितं बहूहि वस्सेहि।",
        "तं भासति गहट्ठानं, सुनिसिन्‍नो उळारपामोज्‍जो’’ति॥",
        "‘‘अनुसासि",
        "तस्साहं धम्मं सुत्वान, विहासिं सन्तिके सतो।",
        "तिस्सो विज्‍जा अनुप्पत्ता, कतं बुद्धस्स सासन’’न्ति॥",
        "‘‘किलेसा झापिता मय्हं, भवा सब्बे समूहता।",
        "विक्खीणो जातिसंसारो, नत्थि दानि पुनब्भवो’’ति॥",
        "",
        "सोका न भवन्ति तादिनो, उपसन्तस्स सदा सतीमतो’’ति॥",
        "‘‘सुत्वान",
        "मग्गं पपज्‍जिं",
        "‘‘सीलमेव",
        "मनुस्सेसु च देवेसु, सीलपञ्‍ञाणतो जय’’न्ति॥",
        "वप्पो च वज्‍जिपुत्तो च, पक्खो विमलकोण्डञ्‍ञो।",
        "उक्खेपकतवच्छो च, मेघियो एकधम्मिको।",
        "एकुदानियछन्‍ना च, पुण्णत्थेरो महब्बलोति॥",
        "‘‘सुसुखुमनिपुणत्थदस्सिना, मतिकुसलेन निवातवुत्तिना।",
        "संसेवितवुद्धसीलिना",
        "‘‘यथा",
        "एवं अहं भरियायानिताय, अनुमञ्‍ञं",
        "‘‘जिण्णञ्‍च दिस्वा दुखितञ्‍च ब्याधितं, मतञ्‍च दिस्वा गतमायुसङ्खयं।",
        "ततो अहं निक्खमितून पब्बजिं, पहाय कामानि मनोरमानी’’ति॥",
        "‘‘कामच्छन्दो च ब्यापादो, थिनमिद्धञ्‍च",
        "उद्धच्‍चं विचिकिच्छा च, सब्बसोव न विज्‍जती’’ति॥",
        "‘‘साधु सुविहितान दस्सनं, कङ्खा छिज्‍जति बुद्धि वड्ढति।",
        "बालम्पि करोन्ति पण्डितं, तस्मा साधु सतं समागमो’’ति॥",
        "‘‘उप्पतन्तेसु",
        "वसे अवसमानेसु, रममानेसु नो रमे’’ति॥",
        "‘‘इदं",
        "तदज्‍जहं निग्गहेस्सामि योनिसो, हत्थिप्पभिन्‍नं विय अङ्कुसग्गहो’’ति॥",
        "‘‘अनेकजातिसंसारं",
        "तस्स मे दुक्खजातस्स, दुक्खक्खन्धो अपरद्धो’’ति॥",
        "‘‘सब्बो रागो पहीनो मे, सब्बो दोसो समूहतो।",
        "सब्बो मे विगतो मोहो, सीतिभूतोस्मि निब्बुतो’’ति॥",
        "‘‘यं",
        "सब्बमेतं परिक्खीणं, नत्थि दानि पुनब्भवो’’ति॥",
        "वच्छपालो च यो थेरो, आतुमो माणवो इसि।",
        "सुयामनो सुसारदो, थेरो यो च पियञ्‍जहो।",
        "आरोहपुत्तो मेण्डसिरो, रक्खितो उग्गसव्हयोति॥",
        "‘‘यं",
        "इधेव तं वेदनीयं, वत्थु अञ्‍ञं न विज्‍जती’’ति॥",
        "‘‘येन",
        "तेन पुत्तक गच्छस्सु, मा सोकापहतो भवा’’ति॥",
        "‘‘सीहप्पमत्तो विहर, रत्तिन्दिवमतन्दितो।",
        "भावेहि कुसलं धम्मं, जह सीघं समुस्सय’’न्ति॥",
        "‘‘सब्बरत्तिं",
        "कुदास्सु नाम दुम्मेधो, दुक्खस्सन्तं करिस्सती’’ति॥",
        "‘‘चित्तनिमित्तस्स कोविदो, पविवेकरसं विजानिय।",
        "झायं निपको पतिस्सतो, अधिगच्छेय्य सुखं निरामिस’’न्ति॥",
        "‘‘इतो",
        "इतिस्सु सङ्घं भगवानुसासति, सत्था सयं पाणितलेव दस्सय’’न्ति॥",
        "‘‘खन्धा",
        "विक्खीणो जातिसंसारो, नत्थि दानि पुनब्भवो’’ति॥",
        "‘‘असक्खिं",
        "वुय्हमानो महोघेव, सच्‍चानि पटिविज्झह’’न्ति॥",
        "‘‘उत्तिण्णा पङ्कपलिपा, पाताला परिवज्‍जिता।",
        "मुत्तो ओघा च गन्था च, सब्बे माना विसंहता’’ति॥",
        "‘‘पञ्‍चक्खन्धा परिञ्‍ञाता, तिट्ठन्ति छिन्‍नमूलका।",
        "विक्खीणो जातिसंसारो, नत्थि दानि पुनब्भवो’’ति॥",
        "थेरो समितिगुत्तो च, कस्सपो सीहसव्हयो।",
        "नीतो सुनागो नागितो, पविट्ठो अज्‍जुनो इसि।",
        "देवसभो च यो थेरो, सामिदत्तो महब्बलोति॥",
        "‘‘न",
        "अपरिमितदस्सिना गोतमेन, बुद्धेन देसितो धम्मो’’ति॥",
        "‘‘यस्सासवा",
        "सुञ्‍ञता अनिमित्तो च, विमोक्खो यस्स गोचरो।",
        "आकासेव सकुन्तानं, पदं तस्स दुरन्‍नय’’न्ति॥",
        "‘‘दुक्खा कामा एरक, न सुखा कामा एरक।",
        "यो कामे कामयति, दुक्खं सो कामयति एरक।",
        "यो कामे न कामयति, दुक्खं सो न कामयति एरका’’ति॥",
        "‘‘नमो हि तस्स भगवतो, सक्यपुत्तस्स सिरीमतो।",
        "तेनायं अग्गप्पत्तेन, अग्गधम्मो",
        "‘‘अन्धोहं हतनेत्तोस्मि, कन्तारद्धानपक्खन्दो",
        "सयमानोपि गच्छिस्सं, न सहायेन पापेना’’ति॥",
        "‘‘एकपुप्फं",
        "सग्गेसु परिचारेत्वा, सेसकेनम्हि निब्बुतो’’ति॥",
        "‘‘हित्वा सतपलं कंसं, सोवण्णं सतराजिकं।",
        "अग्गहिं मत्तिकापत्तं, इदं दुतियाभिसेचन’’न्ति॥",
        "‘‘रूपं",
        "सारत्तचित्तो वेदेति, तञ्‍च अज्झोस तिट्ठति।",
        "तस्स वड्ढन्ति आसवा, भवमूलोपगामिनो’’ति",
        "‘‘सद्दं सुत्वा सति मुट्ठा, पियं निमित्तं मनसिकरोतो।",
        "सारत्तचित्तो वेदेति, तञ्‍च अज्झोस तिट्ठति।",
        "तस्स वड्ढन्ति आसवा, संसारं उपगामिनो’’ति॥",
        "‘‘सम्मप्पधानसम्पन्‍नो, सतिपट्ठानगोचरो।",
        "विमुत्तिकुसुमसञ्छन्‍नो, परिनिब्बिस्सत्यनासवो’’ति॥",
        "परिपुण्णको च विजयो, एरको मेत्तजी मुनि।",
        "चक्खुपालो खण्डसुमनो, तिस्सो च अभयो तथा।",
        "उत्तियो च महापञ्‍ञो, थेरो देवसभोपि चाति॥",
        "‘‘हित्वा",
        "महावराहोव",
        "‘‘मानेन",
        "लाभालाभेन मथिता, समाधिं नाधिगच्छन्ती’’ति॥",
        "‘‘नाहं एतेन अत्थिको, सुखितो धम्मरसेन तप्पितो।",
        "पित्वा",
        "‘‘लहुको वत मे कायो, फुट्ठो च पीतिसुखेन विपुलेन।",
        "तूलमिव एरितं मालुतेन, पिलवतीव मे कायो’’ति॥",
        "‘‘उक्‍कण्ठितोपि न वसे, रममानोपि पक्‍कमे।",
        "न त्वेवानत्थसंहितं, वसे वासं विचक्खणो’’ति॥",
        "‘‘सतलिङ्गस्स",
        "एकङ्गदस्सी दुम्मेधो, सतदस्सी च पण्डितो’’ति॥",
        "‘‘पब्बजिं",
        "तिस्सो",
        "‘‘स वीसवस्ससतिको, पब्बजिं अनगारियं।",
        "तिस्सो विज्‍जा अनुप्पत्ता, कतं बुद्धस्स सासन’’न्ति॥",
        "‘‘न",
        "तथाहयं विहरति पाकतिन्द्रियो, मिगी यथा तरुणजातिका वने’’ति॥",
        "‘‘नगा नगग्गेसु सुसंविरूळ्हा, उदग्गमेघेन नवेन सित्ता।",
        "विवेककामस्स अरञ्‍ञसञ्‍ञिनो, जनेति भिय्यो उसभस्स कल्यत’’न्ति॥",
        "बेलट्ठानिको सेतुच्छो, बन्धुरो खितको इसि।",
        "मलितवम्भो सुहेमन्तो, धम्मसवो धम्मसवपिता।",
        "सङ्घरक्खितत्थेरो",
        "‘‘दुप्पब्बज्‍जं",
        "किच्छा वुत्ति नो इतरीतरेनेव, युत्तं चिन्तेतुं सततमनिच्‍चत’’न्ति॥",
        "‘‘तेविज्‍जोहं महाझायी, चेतोसमथकोविदो।",
        "सदत्थो मे अनुप्पत्तो, कतं बुद्धस्स सासन’’न्ति॥",
        "‘‘अच्छोदिका पुथुसिला,गोनङ्गुलमिगायुता।",
        "अम्बुसेवालसञ्छन्‍ना, ते सेला रमयन्ति म’’न्ति॥",
        "‘‘कायदुट्ठुल्‍लगरुनो, हिय्यमानम्हि",
        "सरीरसुखगिद्धस्स, कुतो समणसाधुता’’ति॥",
        "‘‘एसावहिय्यसे पब्बतेन, बहुकुटजसल्‍लकिकेन",
        "नेसादकेन",
        "‘‘छफस्सायतने",
        "अघमूलं वमित्वान, पत्तो मे आसवक्खयो’’ति॥",
        "‘‘सुविलित्तो सुवसनो,सब्बाभरणभूसितो।",
        "तिस्सो विज्‍जा अज्झगमिं, कतं बुद्धस्स सासन’’न्ति॥",
        "‘‘अभिसत्तोव निपतति, वयो रूपं अञ्‍ञमिव तथेव सन्तं।",
        "तस्सेव सतो अविप्पवसतो, अञ्‍ञस्सेव सरामि अत्तान’’न्ति॥",
        "‘‘रुक्खमूलगहनं पसक्‍किय, निब्बानं हदयस्मिं ओपिय।",
        "झाय गोतम मा च पमादो, किं ते बिळिबिळिका करिस्सती’’ति॥",
        "‘‘पञ्‍चक्खन्धा परिञ्‍ञाता, तिट्ठन्ति छिन्‍नमूलका।",
        "दुक्खक्खयो",
        "जेन्तो",
        "अधिमुत्तो महानामो, पारापरियो यसोपि च।",
        "किमिलो वज्‍जिपुत्तो च, इसिदत्तो महायसोति॥",
        "वीसुत्तरसतं थेरा, कतकिच्‍चा अनासवा।",
        "एककेव निपातम्हि, सुसङ्गीता महेसिभीति॥",
        "‘‘नत्थि",
        "उप्पज्‍जन्ति च ते खन्धा, चवन्ति अपरापरं॥",
        "‘‘एतमादीनं ञत्वा, भवेनम्हि अनत्थिको।",
        "निस्सटो सब्बकामेहि, पत्तो मे आसवक्खयो’’ति॥",
        "‘‘नयिदं",
        "आहारट्ठितिको समुस्सयो, इति दिस्वान चरामि एसनं॥",
        "‘‘पङ्कोति हि नं पवेदयुं, यायं वन्दनपूजना कुलेसु।",
        "सुखुमं सल्‍लं दुरुब्बहं, सक्‍कारो कापुरिसेन दुज्‍जहो’’ति॥",
        "‘‘मक्‍कटो पञ्‍चद्वारायं, कुटिकायं पसक्‍किय।",
        "द्वारेन अनुपरियेति, घट्टयन्तो मुहुं मुहुं॥",
        "‘‘तिट्ठ मक्‍कट मा धावि, न हि ते तं यथा पुरे।",
        "निग्गहीतोसि पञ्‍ञाय, नेव दूरं गमिस्सती’’ति॥",
        "‘‘तिण्णं",
        "छवसित्तोव मे पत्तो, पंसुकूलञ्‍च चीवरं॥",
        "‘‘द्विन्‍नं अन्तरवस्सानं, एका वाचा मे भासिता।",
        "ततिये अन्तरवस्सम्हि, तमोखन्धो",
        "‘‘अपि चे होति तेविज्‍जो, मच्‍चुहायी अनासवो।",
        "अप्पञ्‍ञातोति नं बाला, अवजानन्ति अजानता॥",
        "‘‘यो",
        "पापधम्मोपि चे होति, सो नेसं होति सक्‍कतो’’ति॥",
        "‘‘यदाहं",
        "न कङ्खमभिजानामि, सब्बञ्‍ञूअपराजिते॥",
        "‘‘सत्थवाहे महावीरे, सारथीनं वरुत्तमे।",
        "मग्गे पटिपदायं वा, कङ्खा मय्हं न विज्‍जती’’ति॥",
        "",
        "एवं अभावितं चित्तं, रागो समतिविज्झति॥",
        "",
        "एवं सुभावितं चित्तं, रागो न समतिविज्झती’’ति॥",
        "‘‘खीणा",
        "पहीनो जालसङ्खातो, भवनेत्ति समूहता॥",
        "‘‘यस्सत्थाय पब्बजितो, अगारस्मानगारियं।",
        "सो मे अत्थो अनुप्पत्तो, सब्बसंयोजनक्खयो’’ति॥",
        "‘‘सुखं सुपन्ति मुनयो, ये इत्थीसु न बज्झरे।",
        "सदा वे रक्खितब्बासु, यासु सच्‍चं सुदुल्‍लभं॥",
        "‘‘वधं चरिम्ह ते काम, अनणा दानि ते मयं।",
        "गच्छाम दानि निब्बानं, यत्थ गन्त्वा न सोचती’’ति॥",
        "‘‘पुब्बे",
        "सुहतं हन्ति अत्तानं, वीतंसेनेव पक्खिमा॥",
        "‘‘न ब्राह्मणो बहिवण्णो, अन्तो वण्णो हि ब्राह्मणो।",
        "यस्मिं पापानि कम्मानि, स वे कण्हो सुजम्पती’’ति॥",
        "उत्तरो चेव पिण्डोलो, वल्‍लियो तीरियो इसि।",
        "अजिनो च मेळजिनो, राधो सुराधो गोतमो।",
        "वसभेन इमे होन्ति, दस थेरा महिद्धिकाति॥",
        "‘‘सुस्सूसा",
        "पञ्‍ञाय अत्थं जानाति, ञातो अत्थो सुखावहो॥",
        "‘‘सेवेथ पन्तानि सेनासनानि, चरेय्य संयोजनविप्पमोक्खं।",
        "सचे रतिं नाधिगच्छेय्य तत्थ, सङ्घे वसे रक्खितत्तो सतिमा’’ति॥",
        "‘‘ये खो ते वेठमिस्सेन",
        "मनुस्से उपरुन्धन्ति, फरुसूपक्‍कमा जना।",
        "तेपि",
        "‘‘यं करोति नरो कम्मं, कल्याणं यदि पापकं।",
        "तस्स तस्सेव दायादो, यं यं कम्मं पकुब्बती’’ति॥",
        "‘‘अच्‍चयन्ति अहोरत्ता, जीवितं उपरुज्झति।",
        "आयु खीयति मच्‍चानं, कुन्‍नदीनंव ओदकं॥",
        "‘‘अथ पापानि कम्मानि, करं बालो न बुज्झति।",
        "पच्छास्स कटुकं होति, विपाको हिस्स पापको’’ति॥",
        "‘‘परित्तं दारुमारुय्ह, यथा सीदे महण्णवे।",
        "एवं कुसीतमागम्म, साधुजीवीपि सीदति।",
        "तस्मा तं परिवज्‍जेय्य, कुसीतं हीनवीरियं॥",
        "‘‘पविवित्तेहि",
        "निच्‍चं आरद्धवीरियेहि, पण्डितेहि सहावसे’’ति॥",
        "‘‘जनो जनम्हि सम्बद्धो",
        "जनो जनेन हेठीयति, हेठेति च",
        "‘‘को",
        "जनं ओहाय गच्छं तं, हेठयित्वा",
        "‘‘काळी",
        "बाहञ्‍च भेत्वा अपरञ्‍च बाहं, सीसञ्‍च भेत्वा दधिथालकंव।",
        "एसा निसिन्‍ना अभिसन्दहित्वा॥",
        "‘‘यो वे अविद्वा उपधिं करोति, पुनप्पुनं दुक्खमुपेति मन्दो।",
        "तस्मा पजानं उपधिं न कयिरा, माहं पुन भिन्‍नसिरो सयिस्स’’न्ति",
        "‘‘बहू सपत्ते लभति, मुण्डो सङ्घाटिपारुतो।",
        "लाभी अन्‍नस्स पानस्स, वत्थस्स सयनस्स च॥",
        "‘‘एतमादीनवं ञत्वा, सक्‍कारेसु महब्भयं।",
        "अप्पलाभो अनवस्सुतो, सतो भिक्खु परिब्बजे’’ति॥",
        "‘‘पाचीनवंसदायम्हि",
        "पहायानप्पके भोगे, उञ्छापत्तागते रता॥",
        "‘‘आरद्धवीरिया",
        "रमन्ति धम्मरतिया, हित्वान लोकियं रति’’न्ति॥",
        "‘‘अयोनिसो",
        "उद्धतो चपलो चासिं, कामरागेन अट्टितो॥",
        "‘‘उपायकुसलेनाहं, बुद्धेनादिच्‍चबन्धुना।",
        "योनिसो पटिपज्‍जित्वा, भवे चित्तं उदब्बहि’’न्ति॥",
        "‘‘परे च नं पसंसन्ति, अत्ता चे असमाहितो।",
        "मोघं परे पसंसन्ति, अत्ता हि असमाहितो॥",
        "‘‘परे च नं गरहन्ति, अत्ता चे सुसमाहितो।",
        "मोघं परे गरहन्ति, अत्ता हि सुसमाहितो’’ति॥",
        "चुन्दो",
        "सोममित्तो सब्बमित्तो, कालो तिस्सो च किमिलो",
        "नन्दो च सिरिमा चेव, दस थेरा महिद्धिकाति॥",
        "‘‘खन्धा",
        "भाविता मम बोज्झङ्गा, पत्तो मे आसवक्खयो॥",
        "‘‘सोहं",
        "भावयित्वान बोज्झङ्गे, निब्बायिस्सं अनासवो’’ति॥",
        "‘‘पनादो नाम सो राजा, यस्स यूपो सुवण्णयो।",
        "तिरियं सोळसुब्बेधो",
        "‘‘सहस्सकण्डो सतगेण्डु, धजालु हरितामयो।",
        "अनच्‍चुं तत्थ गन्धब्बा, छसहस्सानि सत्तधा’’ति॥",
        "",
        "पञ्‍च कप्पसतानाहं, एकरत्तिं अनुस्सरिं॥",
        "‘‘चत्तारो सतिपट्ठाने, सत्त अट्ठ च भावयं।",
        "पञ्‍च कप्पसतानाहं, एकरत्तिं अनुस्सरि’’न्ति॥",
        "‘‘यं किच्‍चं दळ्हवीरियेन, यं किच्‍चं बोद्धुमिच्छता।",
        "करिस्सं नावरज्झिस्सं",
        "‘‘त्वञ्‍च मे मग्गमक्खाहि, अञ्‍जसं अमतोगधं।",
        "अहं मोनेन मोनिस्सं, गङ्गासोतोव सागर’’न्ति॥",
        "‘‘केसे",
        "ततो",
        "‘‘तुच्छो",
        "सब्बे चोळा समुच्छिन्‍ना, नत्थि दानि पुनब्भवो’’ति॥",
        "‘‘पञ्‍च नीवरणे हित्वा, योगक्खेमस्स पत्तिया।",
        "धम्मादासं गहेत्वान, ञाणदस्सनमत्तनो॥",
        "‘‘पच्‍चवेक्खिं इमं कायं, सब्बं सन्तरबाहिरं।",
        "अज्झत्तञ्‍च बहिद्धा च, तुच्छो कायो अदिस्सथा’’ति॥",
        "‘‘यथापि भद्दो आजञ्‍ञो, खलित्वा पतितिट्ठति।",
        "भिय्यो लद्दान संवेगं, अदीनो वहते धुरं॥",
        "‘‘एवं दस्सनसम्पन्‍नं, सम्मासम्बुद्धसावकं।",
        "आजानीयं मं धारेथ, पुत्तं बुद्धस्स ओरस’’न्ति॥",
        "‘‘एहि नन्दक गच्छाम, उपज्झायस्स सन्तिकं।",
        "सीहनादं नदिस्साम, बुद्धसेट्ठस्स सम्मुखा॥",
        "‘‘याय नो अनुकम्पाय, अम्हे पब्बाजयी मुनि।",
        "सो नो अत्थो अनुप्पत्तो, सब्बसंयोजनक्खयो’’ति॥",
        "‘‘नदन्ति",
        "वीरा विजितसङ्गामा, जेत्वा मारं सवाहनिं",
        "‘‘सत्था च परिचिण्णो मे, धम्मो सङ्घो च पूजितो।",
        "अहञ्‍च वित्तो सुमनो, पुत्तं दिस्वा अनासव’’न्ति॥",
        "‘‘उपासिता सप्पुरिसा, सुता धम्मा अभिण्हसो।",
        "सुत्वान पटिपज्‍जिस्सं, अञ्‍जसं अमतोगधं॥",
        "‘‘भवरागहतस्स मे सतो, भवरागो पुन मे न विज्‍जति।",
        "न चाहु न च मे भविस्सति, न च मे एतरहि विज्‍जती’’ति॥",
        "उत्तरो भद्दजित्थेरो, सोभितो वल्‍लियो इसि।",
        "वीतसोको च यो थेरो, पुण्णमासो च नन्दको।",
        "भरतो भारद्वाजो च, कण्हदिन्‍नो महामुनीति॥",
        "‘‘यतो",
        "विमुच्‍चमानो उग्गच्छिं, कामधातुं उपच्‍चगं॥",
        "‘‘ब्रह्मुनो",
        "अकुप्पा मे विमुत्तीति, सब्बसंयोजनक्खया’’ति॥",
        "‘‘अनिच्‍चानि",
        "गहकारं",
        "‘‘गहकारक दिट्ठोसि, पुन गेहं न काहसि।",
        "सब्बा ते फासुका भग्गा, थूणिका",
        "विमरियादिकतं चित्तं, इधेव विधमिस्सती’’ति॥",
        "‘‘अरहं सुगतो लोके, वातेहाबाधितो",
        "सचे उण्होदकं अत्थि, मुनिनो देहि ब्राह्मण॥",
        "‘‘पूजितो पूजनेय्यानं",
        "अपचितोपचेय्यानं",
        "‘‘दिट्ठा मया धम्मधरा उपासका, कामा अनिच्‍चा इति भासमाना।",
        "सारत्तरत्ता मणिकुण्डलेसु, पुत्तेसु दारेसु च ते अपेक्खा॥",
        "‘‘अद्धा न जानन्ति यतोध धम्मं, कामा",
        "रागञ्‍च तेसं न बलत्थि छेत्तुं, तस्मा सिता पुत्तदारं धनञ्‍चा’’ति॥",
        "‘‘देवो",
        "एकको चाहं भेरवे बिले विहरामि।",
        "तस्स मय्हं एककस्स भेरवे बिले विहरतो,",
        "नत्थि भयं वा छम्भितत्तं वा लोमहंसो वा॥",
        "‘‘धम्मता",
        "विहरतो नत्थि भयं वा, छम्भितत्तं वा लोमहंसो वा’’ति॥",
        "",
        "विरत्तं रजनीयेसु, कुप्पनीये न कुप्पति।",
        "यस्सेवं भावितं चित्तं, कुतो तं दुक्खमेस्सति॥",
        "‘‘मम सेलूपमं चित्तं, ठितं नानुपकम्पति।",
        "विरत्तं रजनीयेसु, कुप्पनीये न कुप्पति।",
        "ममेवं भावितं चित्तं, कुतो मं दुक्खमेस्सती’’ति॥",
        "‘‘न ताव सुपितुं होति, रत्ति नक्खत्तमालिनी।",
        "पटिजग्गितुमेवेसा, रत्ति होति विजानता॥",
        "‘‘हत्थिक्खन्धावपतितं",
        "सङ्गामे मे मतं सेय्यो, यञ्‍चे जीवे पराजितो’’ति॥",
        "‘‘पञ्‍च",
        "सद्धाय घरा निक्खम्म, दुक्खस्सन्तकरो भवे॥",
        "‘‘नाभिनन्दामि मरणं, नाभिनन्दामि जीवितं।",
        "कालञ्‍च पटिकङ्खामि, सम्पजानो पतिस्सतो’’ति॥",
        "‘‘अम्बपल्‍लवसङ्कासं, अंसे कत्वान चीवरं।",
        "निसिन्‍नो हत्थिगीवायं, गामं पिण्डाय पाविसिं॥",
        "‘‘हत्थिक्खन्धतो",
        "सोहं दित्तो तदा सन्तो, पत्तो मे आसवक्खयो’’ति॥",
        "‘‘अयमिति कप्पटो कप्पटकुरो, अच्छाय अतिभरिताय",
        "अमतघटिकायं धम्मकटमत्तो",
        "‘‘मा",
        "न",
        "मिगसिरो",
        "इसिदिन्‍नो च कच्‍चानो, नितको च महावसी।",
        "पोटिरियपुत्तो निसभो, उसभो कप्पटकुरोति॥",
        "‘‘अहो बुद्धा अहो धम्मा, अहो नो सत्थु सम्पदा।",
        "यत्थ एतादिसं धम्मं, सावको सच्छिकाहि’’ति॥",
        "‘‘असङ्खेय्येसु कप्पेसु, सक्‍कायाधिगता अहू।",
        "तेसमयं पच्छिमको, चरिमोयं समुस्सयो।",
        "जातिमरणसंसारो, नत्थि दानि पुनब्भवो’’ति॥",
        "‘‘यो",
        "जागरो स हि सुत्तेसु",
        "‘‘तस्मा",
        "अनुयुञ्‍जेथ मेधावी, सरं बुद्धान सासन’’न्ति॥",
        "‘‘कस्सिन्द्रियानि समथङ्गतानि, अस्सा यथा सारथिना सुदन्ता।",
        "पहीनमानस्स अनासवस्स, देवापि कस्स",
        "",
        "पहीनमानस्स अनासवस्स, देवापि मय्हं पिहयन्ति तादिनो’’ति॥",
        "‘‘छविपापक",
        "हेमन्तिकसीतकालरत्तियो",
        "‘‘सम्पन्‍नसस्सा मगधा, केवला इति मे सुतं।",
        "पलालच्छन्‍नको सेय्यं, यथञ्‍ञे सुखजीविनो’’ति॥",
        "‘‘न उक्खिपे नो च परिक्खिपे परे, ओक्खिपे पारगतं न एरये।",
        "न",
        "‘‘सुसुखुमनिपुणत्थदस्सिना, मतिकुसलेन निवातवुत्तिना।",
        "संसेवितवुद्धसीलिना, निब्बानं न हि तेन दुल्‍लभ’’न्ति॥",
        "‘‘नदन्ति",
        "सुसद्दला चापि महामही अयं, सुब्यापितम्बु सुवलाहकं नभं॥",
        "‘‘सुकल्‍लरूपो",
        "सुसुक्‍कसुक्‍कं निपुणं सुदुद्दसं, फुसाहि तं उत्तममच्‍चुतं पद’’न्ति॥",
        "‘‘नन्दमानागतं चित्तं, सूलमारोपमानकं।",
        "तेन तेनेव वजसि, येन सूलं कलिङ्गरं॥",
        "‘‘ताहं चित्तकलिं ब्रूमि, तं ब्रूमि चित्तदुब्भकं।",
        "सत्था ते दुल्‍लभो लद्धो, मानत्थे मं नियोजयी’’ति॥",
        "‘‘संसरं",
        "अपस्सं अरियसच्‍चानि, अन्धभूतो",
        "‘‘तस्स",
        "सब्बा गती समुच्छिन्‍ना, नत्थि दानि पुनब्भवो’’ति॥",
        "‘‘अस्सत्थे हरितोभासे, संविरूळ्हम्हि पादपे।",
        "एकं बुद्धगतं सञ्‍ञं, अलभित्थं",
        "‘‘एकतिंसे इतो कप्पे, यं सञ्‍ञमलभिं तदा।",
        "तस्सा सञ्‍ञाय वाहसा, पत्तो मे आसवक्खयो’’ति॥",
        "कुमारकस्सपो",
        "मोघराजा विसाखो च, चूळको च अनूपमो।",
        "वज्‍जितो सन्धितो थेरो, किलेसरजवाहनोति॥",
        "गाथादुकनिपातम्हि, नवुति चेव अट्ठ च।",
        "थेरा एकूनपञ्‍ञासं, भासिता नयकोविदाति॥",
        "‘‘अयोनि",
        "सुद्धिमग्गं अजानन्तो, अकासिं अमरं तपं",
        "‘‘तं सुखेन सुखं लद्धं, पस्स धम्मसुधम्मतं।",
        "तिस्सो विज्‍जा अनुप्पत्ता, कतं बुद्धस्स सासनं॥",
        "‘‘ब्रह्मबन्धु पुरे आसिं, इदानि खोम्हि ब्राह्मणो।",
        "तेविज्‍जो न्हातको",
        "‘‘पञ्‍चाहाहं पब्बजितो, सेखो अप्पत्तमानसो,",
        "विहारं मे पविट्ठस्स, चेतसो पणिधी अहु॥",
        "‘‘नासिस्सं न पिविस्सामि, विहारतो न निक्खमे।",
        "नपि पस्सं निपातेस्सं, तण्हासल्‍ले अनूहते॥",
        "‘‘तस्स मेवं विहरतो, पस्स वीरियपरक्‍कमं।",
        "तिस्सो विज्‍जा अनुप्पत्ता, कतं बुद्धस्स सासन’’न्ति॥",
        "‘‘यो पुब्बे करणीयानि, पच्छा सो कातुमिच्छति।",
        "सुखा सो धंसते ठाना, पच्छा च मनुतप्पति॥",
        "‘‘यञ्हि कयिरा तञ्हि वदे, यं न कयिरा न तं वदे।",
        "अकरोन्तं",
        "‘‘सुसुखं",
        "असोकं विरजं खेमं, यत्थ दुक्खं निरुज्झती’’ति॥",
        "‘‘सुखं चे जीवितुं इच्छे, सामञ्‍ञस्मिं अपेक्खवा।",
        "सङ्घिकं नातिमञ्‍ञेय्य, चीवरं पानभोजनं॥",
        "‘‘सुखं चे जीवितुं इच्छे, सामञ्‍ञस्मिं अपेक्खवा।",
        "अहि मूसिकसोब्भंव, सेवेथ सयनासनं॥",
        "‘‘सुखं चे",
        "इतरीतरेन तुस्सेय्य, एकधम्मञ्‍च भावये’’ति॥",
        "‘‘अतिसीतं अतिउण्हं, अतिसायमिदं अहु।",
        "इति विस्सट्ठकम्मन्ते, खणा अच्‍चेन्ति माणवे॥",
        "‘‘यो च सीतञ्‍च उण्हञ्‍च, तिणा भिय्यो न मञ्‍ञति।",
        "करं पुरिसकिच्‍चानि, सो सुखा न विहायति॥",
        "‘‘दब्बं कुसं पोटकिलं, उसीरं मुञ्‍जपब्बजं।",
        "उरसा पनुदिस्सामि, विवेकमनुब्रूहय’’न्ति॥",
        "‘‘ये चित्तकथी बहुस्सुता, समणा पाटलिपुत्तवासिनो।",
        "तेसञ्‍ञतरोयमायुवा, द्वारे तिट्ठति खुज्‍जसोभितो॥",
        "‘‘ये",
        "तेसञ्‍ञतरोयमायुवा, द्वारे तिट्ठति मालुतेरितो॥",
        "‘‘सुयुद्धेन सुयिट्ठेन, सङ्गामविजयेन च।",
        "ब्रह्मचरियानुचिण्णेन, एवायं सुखमेधती’’ति॥",
        "‘‘योध",
        "अस्मा लोका परम्हा च, उभया धंसते नरो॥",
        "‘‘यो च मेत्तेन चित्तेन, सब्बपाणानुकम्पति।",
        "बहुञ्हि सो पसवति, पुञ्‍ञं तादिसको नरो॥",
        "‘‘सुभासितस्स सिक्खेथ, समणूपासनस्स च।",
        "एकासनस्स च रहो, चित्तवूपसमस्स चा’’ति॥",
        "‘‘एकोपि सद्धो मेधावी, अस्सद्धानीध ञातिनं।",
        "धम्मट्ठो सीलसम्पन्‍नो, होति अत्थाय बन्धुनं॥",
        "‘‘निग्गय्ह अनुकम्पाय, चोदिता ञातयो मया।",
        "ञातिबन्धवपेमेन, कारं कत्वान भिक्खुसु॥",
        "‘‘ते अब्भतीता कालङ्कता, पत्ता ते तिदिवं सुखं।",
        "भातरो मय्हं माता च, मोदन्ति कामकामिनो’’ति॥",
        "‘‘कालपब्बङ्गसङ्कासो, किसो धमनिसन्थतो।",
        "मत्तञ्‍ञू",
        "‘‘फुट्ठो",
        "नागो सङ्गामसीसेव, सतो तत्राधिवासये॥",
        "‘‘यथा ब्रह्मा तथा एको, यथा देवो तथा दुवे।",
        "यथा गामो तथा तयो, कोलाहलं ततुत्तरि’’न्ति॥",
        "‘‘अहु",
        "यं तुय्हं तुय्हमेवेतं, नत्थि दुच्‍चरितं मम॥",
        "‘‘अनिच्‍चा हि चला सद्दा, एवं दिट्ठा हि सा मया।",
        "रज्‍जन्तिपि विरज्‍जन्ति, तत्थ किं जिय्यते मुनि॥",
        "‘‘पच्‍चति मुनिनो भत्तं, थोकं थोकं कुले कुले।",
        "पिण्डिकाय चरिस्सामि, अत्थि जङ्घबलं",
        "‘‘सद्धाय अभिनिक्खम्म, नवपब्बजितो नवो।",
        "मित्ते भजेय्य कल्याणे, सुद्धाजीवे अतन्दिते॥",
        "‘‘सद्धाय अभिनिक्खम्म, नवपब्बजितो नवो।",
        "सङ्घस्मिं विहरं भिक्खु, सिक्खेथ विनयं बुधो॥",
        "‘‘सद्धाय अभिनिक्खम्म, नवपब्बजितो नवो।",
        "कप्पाकप्पेसु कुसलो, चरेय्य अपुरक्खतो’’ति॥",
        "‘‘पण्डितं",
        "पञ्‍च कामगुणा लोके, सम्मोहा पातयिंसु मं॥",
        "‘‘पक्खन्दो मारविसये, दळ्हसल्‍लसमप्पितो।",
        "असक्खिं मच्‍चुराजस्स, अहं पासा पमुच्‍चितुं॥",
        "‘‘सब्बे",
        "विक्खीणो जातिसंसारो, नत्थि दानि पुनब्भवो’’ति॥",
        "‘‘सुणाथ ञातयो सब्बे, यावन्तेत्थ समागता।",
        "धम्मं वो देसयिस्सामि, दुक्खा जाति पुनप्पुनं॥",
        "",
        "धुनाथ मच्‍चुनो सेनं, नळागारंव कुञ्‍जरो॥",
        "‘‘यो",
        "पहाय जातिसंसारं, दुक्खस्सन्तं करिस्सती’’ति॥",
        "‘‘संसरं",
        "दुक्खमम्हिपि तिरच्छानयोनियं, नेकधा हि वुसितं चिरं मया॥",
        "‘‘मानुसोपि च भवोभिराधितो, सग्गकायमगमं सकिं सकिं।",
        "रूपधातुसु",
        "‘‘सम्भवा सुविदिता असारका, सङ्खता पचलिता सदेरिता।",
        "तं विदित्वा महमत्तसम्भवं, सन्तिमेव सतिमा समज्झग’’न्ति॥",
        "‘‘यो पुब्बे करणीयानि, पच्छा सो कातुमिच्छति।",
        "सुखा सो धंसते ठाना, पच्छा च मनुतप्पति॥",
        "‘‘यञ्हि",
        "अकरोन्तं भासमानं, परिजानन्ति पण्डिता॥",
        "‘‘सुसुखं वत निब्बानं, सम्मासम्बुद्धदेसितं।",
        "असोकं विरजं खेमं, यत्थ दुक्खं निरुज्झती’’ति॥",
        "‘‘पापमित्ते विवज्‍जेत्वा, भजेय्युत्तमपुग्गलं।",
        "ओवादे चस्स तिट्ठेय्य, पत्थेन्तो अचलं सुखं॥",
        "‘‘परित्तं दारुमारुय्ह, यथा सीदे महण्णवे।",
        "एवं कुसीतमागम्म, साधुजीवीपि सीदति।",
        "तस्मा तं परिवज्‍जेय्य, कुसीतं हीनवीरियं॥",
        "‘‘पविवित्तेहि",
        "निच्‍चं",
        "अङ्गणिको भारद्वाजो, पच्‍चयो बाकुलो इसि।",
        "धनियो मातङ्गपुत्तो, सोभितो वारणो इसि॥",
        "वस्सिको च यसोजो च, साटिमत्तियुपालि च।",
        "उत्तरपालो अभिभूतो, गोतमो हारितोपि च॥",
        "थेरो तिकनिपातम्हि, निब्बाने विमलो कतो।",
        "अट्ठतालीस गाथायो, थेरा सोळस कित्तिताति॥",
        "‘‘अलङ्कता",
        "मज्झे महापथे नारी, तुरिये नच्‍चति नट्टकी॥",
        "‘‘पिण्डिकाय पविट्ठोहं, गच्छन्तो नं उदिक्खिसं।",
        "अलङ्कतं सुवसनं, मच्‍चुपासंव ओड्डितं॥",
        "‘‘ततो मे मनसीकारो, योनिसो उदपज्‍जथ।",
        "आदीनवो पातुरहु, निब्बिदा समतिट्ठथ",
        "‘‘ततो चित्तं विमुच्‍चि मे, पस्स धम्मसुधम्मतं।",
        "तिस्सो",
        "‘‘अहं मिद्धेन पकतो, विहारा उपनिक्खमिं।",
        "चङ्कमं अभिरुहन्तो, तत्थेव पपतिं छमा॥",
        "‘‘गत्तानि परिमज्‍जित्वा, पुनपारुय्ह चङ्कमं।",
        "चङ्कमे चङ्कमिं सोहं, अज्झत्तं सुसमाहितो॥",
        "‘‘ततो मे मनसीकारो, योनिसो उदपज्‍जथ।",
        "आदीनवो पातुरहु, निब्बिदा समतिट्ठथ॥",
        "‘‘ततो चित्तं विमुच्‍चि मे, पस्स धम्मसुधम्मतं।",
        "तिस्सो विज्‍जा अनुप्पत्ता, कतं बुद्धस्स सासन’’न्ति॥",
        "",
        "ये च तत्थ विजानन्ति, ततो सम्मन्ति मेधगा॥",
        "‘‘यदा",
        "विजानन्ति च ये धम्मं, आतुरेसु अनातुरा॥",
        "‘‘यं",
        "सङ्कस्सरं ब्रह्मचरियं, न तं होति महप्फलं॥",
        "‘‘यस्स सब्रह्मचारीसु, गारवो नूपलब्भति।",
        "आरका होति सद्धम्मा, नभं पुथविया यथा’’ति॥",
        "‘‘धिरत्थु",
        "नवसोतानि ते काये, यानि सन्दन्ति सब्बदा॥",
        "‘‘मा",
        "सग्गेपि ते न रज्‍जन्ति, किमङ्गं पन",
        "‘‘ये च खो बाला दुम्मेधा, दुम्मन्ती मोहपारुता।",
        "तादिसा तत्थ रज्‍जन्ति, मारखित्तम्हि बन्धने॥",
        "‘‘येसं रागो च दोसो च, अविज्‍जा च विराजिता।",
        "तादी तत्थ न रज्‍जन्ति, छिन्‍नसुत्ता अबन्धना’’ति॥",
        "‘‘पञ्‍चपञ्‍ञासवस्सानि, रजोजल्‍लमधारयिं।",
        "भुञ्‍जन्तो मासिकं भत्तं, केसमस्सुं अलोचयिं॥",
        "‘‘एकपादेन अट्ठासिं, आसनं परिवज्‍जयिं।",
        "सुक्खगूथानि च खादिं, उद्देसञ्‍च न सादियिं॥",
        "‘‘एतादिसं करित्वान, बहुं दुग्गतिगामिनं।",
        "वुय्हमानो महोघेन, बुद्धं सरणमागमं॥",
        "‘‘सरणगमनं पस्स, पस्स धम्मसुधम्मतं।",
        "तिस्सो विज्‍जा अनुप्पत्ता, कतं बुद्धस्स सासन’’न्ति॥",
        "‘‘स्वागतं",
        "यं अद्दसासिं सम्बुद्धं, देसेन्तं धम्ममुत्तमं॥",
        "‘‘महप्पभं",
        "सदेवकस्स लोकस्स, जिनं अतुलदस्सनं॥",
        "‘‘महानागं महावीरं, महाजुतिमनासवं।",
        "सब्बासवपरिक्खीणं, सत्थारमकुतोभयं॥",
        "‘‘चिरसंकिलिट्ठं वत मं, दिट्ठिसन्दानबन्धितं",
        "विमोचयि सो भगवा, सब्बगन्थेहि सेनक’’न्ति॥",
        "‘‘यो दन्धकाले तरति, तरणीये च दन्धये।",
        "अयोनि",
        "‘‘तस्सत्था परिहायन्ति, काळपक्खेव चन्दिमा।",
        "आयसक्यञ्‍च",
        "‘‘यो दन्धकाले दन्धेति, तरणीये च तारये।",
        "योनिसो संविधानेन, सुखं पप्पोति पण्डितो॥",
        "‘‘तस्सत्था परिपूरेन्ति, सुक्‍कपक्खेव चन्दिमा।",
        "यसो कित्तिञ्‍च पप्पोति, मित्तेहि न विरुज्झती’’ति॥",
        "‘‘उभयेनेव",
        "यञ्‍चम्हि पुत्तो बुद्धस्स, यञ्‍च धम्मेसु चक्खुमा॥",
        "‘‘यञ्‍च मे आसवा खीणा, यञ्‍च नत्थि पुनब्भवो।",
        "अरहा",
        "‘‘कामन्धा",
        "पमत्तबन्धुना बद्धा, मच्छाव कुमिनामुखे॥",
        "‘‘तं",
        "समूलं तण्हमब्बुय्ह, सीतिभूतोस्मि निब्बुतो’’ति॥",
        "‘‘जातरूपेन सञ्छन्‍ना",
        "अङ्केन पुत्तमादाय, भरिया मं उपागमि॥",
        "‘‘तञ्‍च दिस्वान आयन्तिं, सकपुत्तस्स मातरं।",
        "अलङ्कतं सुवसनं, मच्‍चुपासंव ओड्डितं॥",
        "‘‘ततो मे मनसीकारो, योनिसो उदपज्‍जथ।",
        "आदीनवो पातुरहु, निब्बिदा समतिट्ठथ॥",
        "‘‘ततो चित्तं विमुच्‍चि मे,",
        "तिस्सो विज्‍जा अनुप्पत्ता, कतं बुद्धस्स सासन’’न्ति॥",
        "",
        "एसानिसंसो धम्मे सुचिण्णे, न दुग्गतिं गच्छति धम्मचारी॥",
        "",
        "अधम्मो",
        "‘‘तस्मा हि धम्मेसु करेय्य छन्दं, इति मोदमानो सुगतेन तादिना।",
        "धम्मे ठिता सुगतवरस्स सावका, नीयन्ति धीरा सरणवरग्गगामिनो॥",
        "‘‘विप्फोटितो",
        "सो खीणसंसारो न चत्थि किञ्‍चनं,",
        "चन्दो यथा दोसिना पुण्णमासिय’’न्ति॥",
        "‘‘यदा बलाका सुचिपण्डरच्छदा, काळस्स मेघस्स भयेन तज्‍जिता।",
        "पलेहिति आलयमालयेसिनी, तदा नदी अजकरणी रमेति मं॥",
        "‘‘यदा",
        "परियेसति लेणमलेणदस्सिनी, तदा नदी अजकरणी रमेति मं॥",
        "‘‘कं नु तत्थ न रमेन्ति, जम्बुयो उभतो तहिं।",
        "सोभेन्ति आपगाकूलं, मम लेणस्स",
        "‘‘ता मतमदसङ्घसुप्पहीना,",
        "भेका",
        "‘नाज्‍ज गिरिनदीहि विप्पवाससमयो,",
        "खेमा अजकरणी सिवा सुरम्मा’’’ति॥",
        "‘‘पब्बजिं जीविकत्थोहं, लद्धान उपसम्पदं।",
        "ततो सद्धं पटिलभिं, दळ्हवीरियो परक्‍कमिं॥",
        "‘‘कामं भिज्‍जतुयं कायो, मंसपेसी विसीयरुं",
        "उभो जण्णुकसन्धीहि, जङ्घायो पपतन्तु मे॥",
        "‘‘नासिस्सं",
        "नपि पस्सं निपातेस्सं, तण्हासल्‍ले अनूहते॥",
        "‘‘तस्स मेवं विहरतो, पस्स वीरियपरक्‍कमं।",
        "तिस्सो विज्‍जा अनुप्पत्ता, कतं बुद्धस्स सासन’’न्ति॥",
        "नागसमालो भगु च, सभियो नन्दकोपि च।",
        "जम्बुको सेनको थेरो, सम्भूतो राहुलोपि च॥",
        "भवति चन्दनो थेरो, दसेते",
        "धम्मिको सप्पको थेरो, मुदितो चापि ते तयो।",
        "गाथायो द्वे च पञ्‍ञास, थेरा सब्बेपि तेरसाति",
        "‘‘भिक्खु",
        "अपविद्धं सुसानस्मिं, खज्‍जन्तिं किमिही फुटं॥",
        "‘‘यञ्हि एके जिगुच्छन्ति, मतं दिस्वान पापकं।",
        "कामरागो पातुरहु, अन्धोव सवती",
        "‘‘ओरं ओदनपाकम्हा, तम्हा ठाना अपक्‍कमिं।",
        "सतिमा सम्पजानोहं, एकमन्तं उपाविसिं॥",
        "‘‘ततो मे मनसीकारो, योनिसो उदपज्‍जथ।",
        "आदीनवो पातुरहु, निब्बिदा समतिट्ठथ॥",
        "‘‘ततो चित्तं विमुच्‍चि मे, पस्स धम्मसुधम्मतं।",
        "तिस्सो विज्‍जा अनुप्पत्ता, कतं बुद्धस्स सासन’’न्ति॥",
        "‘‘अयोगे युञ्‍जमत्तानं, पुरिसो किच्‍चमिच्छको",
        "चरं चे नाधिगच्छेय्य, ‘तं मे दुब्भगलक्खणं’॥",
        "‘‘अब्बूळ्हं अघगतं विजितं, एकञ्‍चे ओस्सजेय्य कलीव सिया।",
        "सब्बानिपि चे ओस्सजेय्य अन्धोव सिया, समविसमस्स अदस्सनतो॥",
        "‘‘यञ्हि",
        "अकरोन्तं भासमानं, परिजानन्ति पण्डिता॥",
        "",
        "एवं सुभासिता वाचा, अफला होति अकुब्बतो॥",
        "",
        "एवं सुभासिता वाचा, सफला होति कुब्बतो’’ति",
        "‘‘वस्सति",
        "तस्सं विहरामि वूपसन्तो, अथ चे पत्थयसी पवस्स देव॥",
        "‘‘वस्सति देवो यथा सुगीतं, छन्‍ना मे कुटिका सुखा निवाता।",
        "तस्सं विहरामि सन्तचित्तो, अथ चे पत्थयसी पवस्स देव॥",
        "‘‘वस्सति देवो…पे॰… तस्सं विहरामि वीतरागो…पे॰…॥",
        "‘‘वस्सति देवो…पे॰… तस्सं विहरामि वीतदोसो…पे॰…॥",
        "‘‘वस्सति देवो…पे॰… तस्सं",
        "अथ चे पत्थयसी पवस्स देवा’’ति॥",
        "‘‘यं पत्थयानो धम्मेसु, उपज्झायो अनुग्गहि।",
        "अमतं अभिकङ्खन्तं, कतं कत्तब्बकं मया॥",
        "‘‘अनुप्पत्तो सच्छिकतो, सयं धम्मो अनीतिहो।",
        "विसुद्धिञाणो निक्‍कङ्खो, ब्याकरोमि तवन्तिके॥",
        "‘‘पुब्बेनिवासं जानामि, दिब्बचक्खु विसोधितं।",
        "सदत्थो मे अनुप्पत्तो, कतं बुद्धस्स सासनं॥",
        "‘‘अप्पमत्तस्स मे सिक्खा, सुस्सुता तव सासने।",
        "सब्बे मे आसवा खीणा, नत्थि दानि पुनब्भवो॥",
        "‘‘अनुसासि",
        "अमोघो तुय्हमोवादो, अन्तेवासिम्हि सिक्खितो’’ति॥",
        "‘‘साधू हि किर मे माता, पतोदं उपदंसयि।",
        "यस्साहं वचनं सुत्वा, अनुसिट्ठो जनेत्तिया।",
        "आरद्धवीरियो पहितत्तो, पत्तो सम्बोधिमुत्तमं॥",
        "‘‘अरहा",
        "जेत्वा नमुचिनो सेनं, विहरामि अनासवो॥",
        "‘‘अज्झत्तञ्‍च",
        "सब्बे असेसा उच्छिन्‍ना, न च उप्पज्‍जरे पुन॥",
        "‘‘विसारदा खो भगिनी, एतमत्थं अभासयि।",
        "‘अपिहा नून मयिपि, वनथो ते न विज्‍जति’॥",
        "‘‘परियन्तकतं दुक्खं, अन्तिमोयं समुस्सयो।",
        "जातिमरणसंसारो, नत्थि दानि पुनब्भवो’’ति॥",
        "‘‘अत्थाय वत मे बुद्धो, नदिं नेरञ्‍जरं अगा।",
        "यस्साहं धम्मं सुत्वान, मिच्छादिट्ठिं विवज्‍जयिं॥",
        "‘‘यजिं",
        "‘एसा सुद्धी’ति मञ्‍ञन्तो, अन्धभूतो",
        "‘‘दिट्ठिगहनपक्खन्दो",
        "असुद्धिं मञ्‍ञिसं सुद्धिं, अन्धभूतो अविद्दसु॥",
        "‘‘मिच्छादिट्ठि पहीना मे, भवा सब्बे पदालिता",
        "जुहामि दक्खिणेय्यग्गिं, नमस्सामि तथागतं॥",
        "‘‘मोहा",
        "विक्खीणो जातिसंसारो, नत्थि दानि पुनब्भवो’’ति॥",
        "‘‘पातो मज्झन्हिकं सायं, तिक्खत्तुं दिवसस्सहं।",
        "ओतरिं उदकं सोहं, गयाय गयफग्गुया॥",
        "‘‘‘यं",
        "तं दानीध पवाहेमि’, एवंदिट्ठि पुरे अहुं॥",
        "‘‘सुत्वा",
        "तथं याथावकं अत्थं, योनिसो पच्‍चवेक्खिसं।",
        "‘‘निन्हातसब्बपापोम्हि, निम्मलो पयतो सुचि।",
        "सुद्धो सुद्धस्स दायादो, पुत्तो बुद्धस्स ओरसो॥",
        "‘‘ओगय्हट्ठङ्गिकं सोतं, सब्बपापं पवाहयिं।",
        "तिस्सो विज्‍जा अज्झगमिं, कतं बुद्धस्स सासन’’न्ति॥",
        "‘‘वातरोगाभिनीतो त्वं, विहरं कानने वने।",
        "पविट्ठगोचरे लूखे, कथं भिक्खु करिस्ससि॥",
        "‘‘पीतिसुखेन विपुलेन, फरमानो समुस्सयं।",
        "लूखम्पि अभिसम्भोन्तो, विहरिस्सामि कानने॥",
        "‘‘भावेन्तो सतिपट्ठाने, इन्द्रियानि बलानि च।",
        "बोज्झङ्गानि च भावेन्तो, विहरिस्सामि कानने॥",
        "‘‘आरद्धवीरिये पहितत्ते, निच्‍चं दळ्हपरक्‍कमे",
        "समग्गे सहिते दिस्वा, विहरिस्सामि कानने॥",
        "‘‘अनुस्सरन्तो सम्बुद्धं, अग्गं दन्तं समाहितं।",
        "अतन्दितो",
        "‘‘ओलग्गेस्सामि",
        "न तं पापे नियोजेस्सं, कामजाल",
        "‘‘त्वं",
        "न च चित्तकलि पुनप्पुनं, पसक्‍क",
        "‘‘यथा कुञ्‍जरं अदन्तं, नवग्गहमङ्कुसग्गहो।",
        "बलवा आवत्तेति अकामं, एवं आवत्तयिस्सं तं॥",
        "‘‘यथा वरहयदमकुसलो, सारथि पवरो दमेति आजञ्‍ञं।",
        "एवं दमयिस्सं तं, पतिट्ठितो पञ्‍चसु बलेसु॥",
        "‘‘सतिया",
        "वीरियधुरनिग्गहितो, न यितो दूरं",
        "‘‘उपारम्भचित्तो दुम्मेधो, सुणाति जिनसासनं।",
        "आरका होति सद्धम्मा, नभसो पथवी यथा॥",
        "‘‘उपारम्भचित्तो दुम्मेधो, सुणाति जिनसासनं।",
        "परिहायति सद्धम्मा, काळपक्खेव चन्दिमा॥",
        "‘‘उपारम्भचित्तो दुम्मेधो, सुणाति जिनसासनं।",
        "परिसुस्सति सद्धम्मे, मच्छो अप्पोदके यथा॥",
        "‘‘उपारम्भचित्तो दुम्मेधो, सुणाति जिनसासनं।",
        "न विरूहति सद्धम्मे, खेत्ते बीजंव पूतिकं॥",
        "‘‘यो च तुट्ठेन चित्तेन, सुणाति जिनसासनं।",
        "खेपेत्वा आसवे सब्बे, सच्छिकत्वा अकुप्पतं।",
        "पप्पुय्य परमं सन्तिं, परिनिब्बातिनासवो’’ति॥",
        "‘‘उपसम्पदा",
        "सो च मे भगवा दिट्ठो, विहारे च सहावसिं॥",
        "‘‘बहुदेव रत्तिं भगवा, अब्भोकासेतिनामयि।",
        "विहारकुसलो सत्था, विहारं पाविसी तदा॥",
        "‘‘सन्थरित्वान सङ्घाटिं, सेय्यं कप्पेसि गोतमो।",
        "सीहो",
        "‘‘ततो कल्याणवाक्‍करणो, सम्मासम्बुद्धसावको।",
        "सोणो अभासि सद्धम्मं, बुद्धसेट्ठस्स सम्मुखा॥",
        "‘‘पञ्‍चक्खन्धे परिञ्‍ञाय, भावयित्वान अञ्‍जसं।",
        "पप्पुय्य परमं सन्तिं, परिनिब्बिस्सत्यनासवो’’ति॥",
        "‘‘यो",
        "सो भत्तिमा नाम च होति पण्डितो, ञत्वा च धम्मेसु विसेसि अस्स॥",
        "‘‘यं आपदा उप्पतिता उळारा, नक्खम्भयन्ते पटिसङ्खयन्तं।",
        "सो थामवा नाम च होति पण्डितो, ञत्वा च धम्मेसु विसेसि अस्स॥",
        "‘‘यो वे समुद्दोव ठितो अनेजो, गम्भीरपञ्‍ञो निपुणत्थदस्सी।",
        "असंहारियो नाम च होति पण्डितो, ञत्वा च धम्मेसु विसेसि अस्स॥",
        "‘‘बहुस्सुतो धम्मधरो च होति, धम्मस्स",
        "सो तादिसो नाम च होति पण्डितो, ञत्वा च धम्मेसु विसेसि अस्स॥",
        "‘‘अत्थञ्‍च",
        "अत्थन्तरो नाम स होति पण्डितो, ञत्वा च धम्मेसु विसेसि अस्सा’’ति॥",
        "राजदत्तो सुभूतो च, गिरिमानन्दसुमना।",
        "वड्ढो च कस्सपो थेरो, गयाकस्सपवक्‍कली॥",
        "विजितो यसदत्तो च, सोणो कोसियसव्हयो।",
        "सट्ठि च पञ्‍च गाथायो, थेरा च एत्थ द्वादसाति॥",
        "‘‘दिस्वान",
        "न तावाहं पणिपतिं, इस्सामानेन वञ्‍चितो॥",
        "‘‘मम सङ्कप्पमञ्‍ञाय, चोदेसि नरसारथि।",
        "ततो",
        "‘‘पुब्बे जटिलभूतस्स, या मे सिद्धि परित्तिका।",
        "ताहं तदा निराकत्वा",
        "‘‘पुब्बे यञ्‍ञेन सन्तुट्ठो, कामधातुपुरक्खतो।",
        "पच्छा रागञ्‍च दोसञ्‍च, मोहञ्‍चापि समूहनिं॥",
        "‘‘पुब्बेनिवासं जानामि, दिब्बचक्खु विसोधितं।",
        "इद्धिमा परचित्तञ्‍ञू, दिब्बसोतञ्‍च पापुणिं॥",
        "‘‘यस्स चत्थाय पब्बजितो, अगारस्मानगारियं।",
        "सो मे अत्थो अनुप्पत्तो, सब्बसंयोजनक्खयो’’ति॥",
        "‘‘अतिहिता वीहि, खलगता साली।",
        "न च लभे पिण्डं, कथमहं कस्सं॥",
        "‘‘बुद्धमप्पमेय्यं अनुस्सर पसन्‍नो।",
        "पीतिया फुटसरीरो होहिसि सततमुदग्गो॥",
        "‘‘धम्ममप्पमेय्यं अनुस्सर पसन्‍नो।",
        "पीतिया फुटसरीरो होहिसि सततमुदग्गो॥",
        "‘‘सङ्घमप्पमेय्यं अनुस्सर पसन्‍नो।",
        "पीतिया फुटसरीरो होहिसि सततमुदग्गो॥",
        "‘‘अब्भोकासे",
        "मा सीतेन परेतो विहञ्‍ञित्थो, पविस",
        "‘‘फुसिस्सं चतस्सो अप्पमञ्‍ञायो, ताहि च सुखितो विहरिस्सं।",
        "नाहं सीतेन विहञ्‍ञिस्सं, अनिञ्‍जितो विहरन्तो’’ति॥",
        "‘‘यस्स",
        "परिहायति सद्धम्मा, मच्छो अप्पोदके यथा॥",
        "‘‘यस्स सब्रह्मचारीसु, गारवो नूपलब्भति।",
        "न विरूहति सद्धम्मे, खेत्ते बीजंव पूतिकं॥",
        "‘‘यस्स सब्रह्मचारीसु, गारवो नूपलब्भति।",
        "आरका होति निब्बाना",
        "‘‘यस्स सब्रह्मचारीसु, गारवो उपलब्भति।",
        "न विहायति सद्धम्मा, मच्छो बव्होदके",
        "‘‘यस्स सब्रह्मचारीसु, गारवो उपलब्भति।",
        "सो विरूहति सद्धम्मे, खेत्ते बीजंव भद्दकं॥",
        "‘‘यस्स सब्रह्मचारीसु, गारवो उपलब्भति।",
        "सन्तिके होति निब्बानं",
        "‘‘कुल्‍लो सिवथिकं गन्त्वा, अद्दस इत्थिमुज्झितं।",
        "अपविद्धं",
        "‘‘आतुरं",
        "उग्घरन्तं पग्घरन्तं, बालानं अभिनन्दितं॥",
        "‘‘धम्मादासं गहेत्वान, ञाणदस्सनपत्तिया।",
        "पच्‍चवेक्खिं इमं कायं, तुच्छं सन्तरबाहिरं॥",
        "‘‘यथा इदं तथा एतं, यथा एतं तथा इदं।",
        "यथा अधो तथा उद्धं, यथा उद्धं तथा अधो॥",
        "‘‘यथा",
        "यथा पुरे तथा पच्छा, यथा पच्छा तथा पुरे॥",
        "‘‘पञ्‍चङ्गिकेन तुरियेन, न रती होति तादिसी।",
        "यथा एकग्गचित्तस्स, सम्मा धम्मं विपस्सतो’’ति॥",
        "‘‘मनुजस्स पमत्तचारिनो, तण्हा वड्ढति मालुवा विय।",
        "सो प्‍लवती",
        "‘‘यं एसा सहते",
        "सोका तस्स पवड्ढन्ति, अभिवट्ठंव",
        "‘‘यो चेतं सहते",
        "सोका तम्हा पपतन्ति, उदबिन्दूव पोक्खरा॥",
        "‘‘तं",
        "तण्हाय",
        "मा वो नळंव सोतोव, मारो भञ्‍जि पुनप्पुनं॥",
        "‘‘करोथ बुद्धवचनं, खणो वो मा उपच्‍चगा।",
        "खणातीता हि सोचन्ति, निरयम्हि समप्पिता॥",
        "‘‘पमादो रजो पमादो",
        "अप्पमादेन विज्‍जाय, अब्बहे सल्‍लमत्तनो’’ति॥",
        "‘‘पण्णवीसतिवस्सानि",
        "अच्छरासङ्घातमत्तम्पि, चेतोसन्तिमनज्झगं॥",
        "‘‘अलद्धा चित्तस्सेकग्गं, कामरागेन अट्टितो",
        "बाहा पग्गय्ह कन्दन्तो, विहारा उपनिक्खमिं",
        "‘‘सत्थं वा आहरिस्सामि, को अत्थो जीवितेन मे।",
        "कथं हि सिक्खं पच्‍चक्खं, कालं कुब्बेथ मादिसो॥",
        "‘‘तदाहं",
        "परिनीतो खुरो आसि, धमनिं छेत्तुमत्तनो॥",
        "‘‘ततो मे मनसीकारो, योनिसो उदपज्‍जथ।",
        "आदीनवो पातुरहु, निब्बिदा समतिट्ठथ॥",
        "‘‘ततो चित्तं विमुच्‍चि मे, पस्स धम्मसुधम्मतं।",
        "तिस्सो",
        "‘‘उट्ठेहि निसीद कातियान, मा निद्दाबहुलो अहु जागरस्सु।",
        "मा तं अलसं पमत्तबन्धु, कूटेनेव जिनातु मच्‍चुराजा॥",
        "‘‘सेय्यथापि",
        "सो करोहि सुदीपमत्तनो त्वं, न हि ताणं तव विज्‍जतेव अञ्‍ञं॥",
        "‘‘सत्था हि विजेसि मग्गमेतं, सङ्गा जातिजराभया अतीतं।",
        "पुब्बापररत्तमप्पमत्तो, अनुयुञ्‍जस्सु दळ्हं करोहि योगं॥",
        "‘‘पुरिमानि",
        "मा खिड्डारतिञ्‍च मा निद्दं, अनुयुञ्‍जित्थ झाय कातियान॥",
        "‘‘झायाहि",
        "पप्पुय्य अनुत्तरं विसुद्धिं, परिनिब्बाहिसि वारिनाव जोति॥",
        "‘‘पज्‍जोतकरो परित्तरंसो, वातेन विनम्यते लताव।",
        "एवम्पि तुवं अनादियानो, मारं इन्दसगोत्त निद्धुनाहि।",
        "सो वेदयितासु वीतरागो, कालं कङ्ख इधेव सीतिभूतो’’ति॥",
        "‘‘सुदेसितो चक्खुमता, बुद्धेनादिच्‍चबन्धुना।",
        "सब्बसंयोजनातीतो, सब्बवट्टविनासनो॥",
        "‘‘निय्यानिको उत्तरणो, तण्हामूलविसोसनो।",
        "विसमूलं आघातनं, छेत्वा पापेति निब्बुतिं॥",
        "‘‘अञ्‍ञाणमूलभेदाय",
        "विञ्‍ञाणानं परिग्गहे, ञाणवजिरनिपातनो॥",
        "‘‘वेदनानं विञ्‍ञापनो, उपादानप्पमोचनो।",
        "भवं अङ्गारकासुंव, ञाणेन अनुपस्सनो",
        "‘‘महारसो सुगम्भीरो, जरामच्‍चुनिवारणो।",
        "अरियो",
        "‘‘कम्मं कम्मन्ति ञत्वान, विपाकञ्‍च विपाकतो।",
        "पटिच्‍चुप्पन्‍नधम्मानं, यथावालोकदस्सनो।",
        "महाखेमङ्गमो सन्तो, परियोसानभद्दको’’ति॥",
        "‘‘जातिमदेन",
        "सण्ठानवण्णरूपेन, मदमत्तो अचारिहं॥",
        "‘‘नात्तनो समकं कञ्‍चि, अतिरेकं च मञ्‍ञिसं।",
        "अतिमानहतो बालो, पत्थद्धो उस्सितद्धजो॥",
        "‘‘मातरं पितरञ्‍चापि, अञ्‍ञेपि गरुसम्मते।",
        "न कञ्‍चि अभिवादेसिं, मानत्थद्धो अनादरो॥",
        "‘‘दिस्वा विनायकं अग्गं, सारथीनं वरुत्तमं।",
        "तपन्तमिव आदिच्‍चं, भिक्खुसङ्घपुरक्खतं॥",
        "‘‘मानं मदञ्‍च छड्डेत्वा, विप्पसन्‍नेन चेतसा।",
        "सिरसा अभिवादेसिं, सब्बसत्तानमुत्तमं॥",
        "‘‘अतिमानो",
        "अस्मिमानो समुच्छिन्‍नो, सब्बे मानविधा हता’’ति॥",
        "‘‘यदा",
        "इद्धिया अभिभोत्वान, पन्‍नगिन्दं महिद्धिकं॥",
        "‘‘उपज्झायस्स",
        "आहरामि ततो दिस्वा, मं सत्था एतदब्रवि’’॥",
        "‘‘सारिपुत्त इमं पस्स, आगच्छन्तं कुमारकं।",
        "उदककुम्भमादाय, अज्झत्तं सुसमाहितं॥",
        "‘‘पासादिकेन वत्तेन, कल्याणइरियापथो।",
        "सामणेरोनुरुद्धस्स, इद्धिया च विसारदो॥",
        "‘‘आजानीयेन आजञ्‍ञो, साधुना साधुकारितो।",
        "विनीतो अनुरुद्धेन, कतकिच्‍चेन सिक्खितो॥",
        "‘‘सो पत्वा परमं सन्तिं, सच्छिकत्वा अकुप्पतं।",
        "सामणेरो स सुमनो, मा मं जञ्‍ञाति इच्छती’’ति॥",
        "‘‘वातरोगाभिनीतो",
        "पविद्धगोचरे लूखे, कथं भिक्खु करिस्ससि’’॥",
        "‘‘पीतिसुखेन विपुलेन, फरित्वान समुस्सयं।",
        "लूखम्पि अभिसम्भोन्तो, विहरिस्सामि कानने॥",
        "‘‘भावेन्तो सत्त बोज्झङ्गे, इन्द्रियानि बलानि च।",
        "झानसोखुम्मसम्पन्‍नो",
        "‘‘विप्पमुत्तं",
        "अभिण्हं पच्‍चवेक्खन्तो, विहरिस्सं अनासवो॥",
        "‘‘अज्झत्तञ्‍च बहिद्धा च, ये मे विज्‍जिंसु आसवा।",
        "सब्बे असेसा उच्छिन्‍ना, न च उप्पज्‍जरे पुन॥",
        "‘‘पञ्‍चक्खन्धा परिञ्‍ञाता, तिट्ठन्ति छिन्‍नमूलका।",
        "दुक्खक्खयो अनुप्पत्तो, नत्थि दानि पुनब्भवो’’ति॥",
        "‘‘अक्‍कोधस्स कुतो कोधो, दन्तस्स समजीविनो।",
        "सम्मदञ्‍ञा विमुत्तस्स, उपसन्तस्स तादिनो॥",
        "‘‘तस्सेव",
        "कुद्धं अप्पटिकुज्झन्तो, सङ्गामं जेति दुज्‍जयं॥",
        "",
        "परं सङ्कुपितं ञत्वा, यो सतो उपसम्मति॥",
        "",
        "जना मञ्‍ञन्ति बालोति, ये धम्मस्स अकोविदा॥",
        "‘‘उप्पज्‍जे ते सचे कोधो, आवज्‍ज ककचूपमं।",
        "उप्पज्‍जे चे रसे तण्हा, पुत्तमंसूपमं सर॥",
        "‘‘सचे धावति चित्तं ते, कामेसु च भवेसु च।",
        "खिप्पं",
        "",
        "तस्मा छन्‍नं विवरेथ, एवं तं नातिवस्सति॥",
        "",
        "तण्हासल्‍लेन ओतिण्णो, इच्छाधूपायितो सदा॥",
        "‘‘मच्‍चुनाब्भहतो लोको, परिक्खित्तो जराय च।",
        "हञ्‍ञति निच्‍चमत्ताणो, पत्तदण्डोव तक्‍करो॥",
        "‘‘आगच्छन्तग्गिखन्धाव, मच्‍चु ब्याधि जरा तयो।",
        "पच्‍चुग्गन्तुं बलं नत्थि, जवो नत्थि पलायितुं॥",
        "‘‘अमोघं दिवसं कयिरा, अप्पेन बहुकेन वा।",
        "यं यं विजहते",
        "‘‘चरतो तिट्ठतो वापि, आसीनसयनस्स वा।",
        "उपेति चरिमा रत्ति, न ते कालो पमज्‍जितु’’न्ति॥",
        "‘‘द्विपादकोयं असुचि, दुग्गन्धो परिहीरति",
        "नानाकुणपपरिपूरो, विस्सवन्तो ततो ततो॥",
        "‘‘मिगं",
        "वानरं विय लेपेन, बाधयन्ति पुथुज्‍जनं॥",
        "‘‘रूपा",
        "पञ्‍च कामगुणा एते, इत्थिरूपस्मि दिस्सरे॥",
        "‘‘ये",
        "वड्ढेन्ति कटसिं घोरं, आचिनन्ति पुनब्भवं॥",
        "‘‘यो चेता परिवज्‍जेति, सप्पस्सेव पदा सिरो।",
        "सोमं विसत्तिकं लोके, सतो समतिवत्तति॥",
        "‘‘कामेस्वादीनवं",
        "निस्सटो सब्बकामेहि, पत्तो मे आसवक्खयो’’ति॥",
        "उरुवेळकस्सपो च, थेरो तेकिच्छकारि च।",
        "महानागो च कुल्‍लो च, मालुक्यो",
        "कातियानो मिगजालो, जेन्तो सुमनसव्हयो।",
        "न्हातमुनि ब्रह्मदत्तो, सिरिमण्डो सब्बकामी च।",
        "गाथायो चतुरासीति, थेरा चेत्थ चतुद्दसाति॥",
        "‘‘अलङ्कता",
        "अलत्तककतापादा, पादुकारुय्ह वेसिका॥",
        "‘‘पादुका ओरुहित्वान, पुरतो पञ्‍जलीकता।",
        "सा मं सण्हेन मुदुना, म्हितपुब्बं",
        "‘‘युवासि त्वं पब्बजितो, तिट्ठाहि मम सासने।",
        "भुञ्‍ज मानुसके कामे, अहं वित्तं ददामि ते।",
        "सच्‍चं ते पटिजानामि, अग्गिं वा ते हरामहं॥",
        "‘‘यदा जिण्णा भविस्साम, उभो दण्डपरायना।",
        "उभोपि पब्बजिस्साम, उभयत्थ कटग्गहो’’॥",
        "‘‘तञ्‍च दिस्वान याचन्तिं, वेसिकं पञ्‍जलीकतं।",
        "अलङ्कतं सुवसनं, मच्‍चुपासंव ओड्डितं॥",
        "‘‘ततो मे मनसीकारो…पे॰… निब्बिदा समतिट्ठथ॥",
        "‘‘ततो चित्तं विमुच्‍चि मे…पे॰… कतं बुद्धस्स सासन’’न्ति॥",
        "परे अम्बाटकारामे, वनसण्डम्हि भद्दियो।",
        "समूलं तण्हमब्बुय्ह, तत्थ भद्दोव झायति",
        "‘‘रमन्तेके मुदिङ्गेहि",
        "अहञ्‍च",
        "‘‘बुद्धो चे",
        "गण्हेहं सब्बलोकस्स, निच्‍चं कायगतं सतिं॥",
        "‘‘ये",
        "छन्दरागवसूपेता, न मं जानन्ति ते जना॥",
        "‘‘अज्झत्तञ्‍च",
        "समन्तावरणो बालो, स वे घोसेन वुय्हति॥",
        "‘‘अज्झत्तञ्‍च न जानाति, बहिद्धा च विपस्सति।",
        "बहिद्धा फलदस्सावी, सोपि घोसेन वुय्हति॥",
        "‘‘अज्झत्तञ्‍च पजानाति, बहिद्धा च विपस्सति।",
        "अनावरणदस्सावी, न सो घोसेन वुय्हती’’ति॥",
        "‘‘एकपुत्तो",
        "बहूहि वतचरियाहि, लद्धो आयाचनाहि च॥",
        "‘‘ते च मं अनुकम्पाय, अत्थकामा हितेसिनो।",
        "उभो पिता च माता च, बुद्धस्स उपनामयुं’’॥",
        "‘‘किच्छा लद्धो अयं पुत्तो, सुखुमालो सुखेधितो।",
        "इमं ददाम ते नाथ, जिनस्स परिचारकं’’॥",
        "‘‘सत्था च मं पटिग्गय्ह, आनन्दं एतदब्रवि।",
        "‘पब्बाजेहि इमं खिप्पं, हेस्सत्याजानियो अयं॥",
        "‘‘पब्बाजेत्वान",
        "अनोग्गतस्मिं सूरियस्मिं, ततो चित्तं विमुच्‍चि मे॥",
        "‘‘ततो सत्था निराकत्वा, पटिसल्‍लानवुट्ठितो।",
        "‘एहि भद्दा’ति मं आह, सा मे आसूपसम्पदा॥",
        "‘‘जातिया सत्तवस्सेन, लद्धा मे उपसम्पदा।",
        "तिस्सो विज्‍जा अनुप्पत्ता, अहो धम्मसुधम्मता’’ति॥",
        "‘‘दिस्वा",
        "तत्थ नं उपसङ्कम्म, वन्दिस्सं",
        "‘‘एकंसं",
        "अनुचङ्कमिस्सं विरजं, सब्बसत्तानमुत्तमं॥",
        "‘‘ततो पञ्हे अपुच्छि मं, पञ्हानं कोविदो विदू।",
        "अच्छम्भी च अभीतो च, ब्याकासिं सत्थुनो अहं॥",
        "‘‘विस्सज्‍जितेसु पञ्हेसु, अनुमोदि तथागतो।",
        "भिक्खुसङ्घं विलोकेत्वा, इममत्थं अभासथ’’॥",
        "‘‘लाभा अङ्गानं मगधानं, येसायं परिभुञ्‍जति।",
        "चीवरं पिण्डपातञ्‍च, पच्‍चयं सयनासनं।",
        "पच्‍चुट्ठानञ्‍च सामीचिं, तेसं लाभा’’ति चाब्रवि॥",
        "‘‘अज्‍जतग्गे मं सोपाक, दस्सनायोपसङ्कम।",
        "एसा",
        "‘‘जातिया सत्तवस्सोहं, लद्धान उपसम्पदं।",
        "धारेमि अन्तिमं देहं, अहो धम्मसुधम्मता’’ति॥",
        "‘‘सरे हत्थेहि भञ्‍जित्वा, कत्वान कुटिमच्छिसं।",
        "तेन मे सरभङ्गोति, नामं सम्मुतिया अहु॥",
        "‘‘न",
        "सिक्खापदा नो पञ्‍ञत्ता, गोतमेन यसस्सिना॥",
        "‘‘सकलं समत्तं रोगं, सरभङ्गो नाद्दसं पुब्बे।",
        "सोयं रोगो दिट्ठो, वचनकरेनातिदेवस्स॥",
        "‘‘येनेव मग्गेन गतो विपस्सी, येनेव मग्गेन सिखी च वेस्सभू।",
        "ककुसन्धकोणागमनो च कस्सपो, तेनञ्‍जसेन अगमासि गोतमो॥",
        "‘‘वीततण्हा",
        "येहायं देसितो धम्मो, धम्मभूतेहि तादिभि॥",
        "‘‘चत्तारि अरियसच्‍चानि, अनुकम्पाय पाणिनं।",
        "दुक्खं समुदयो मग्गो, निरोधो दुक्खसङ्खयो॥",
        "‘‘यस्मिं",
        "भेदा",
        "अञ्‍ञो पुनब्भवो नत्थि, सुविमुत्तोम्हि सब्बधी’’ति॥",
        "सुन्दरसमुद्दो थेरो, थेरो लकुण्डभद्दियो।",
        "भद्दो थेरो च सोपाको, सरभङ्गो महाइसि।",
        "सत्तके पञ्‍चका थेरा, गाथायो पञ्‍चतिंसतीति॥",
        "‘‘कम्मं",
        "सो उस्सुक्‍को रसानुगिद्धो, अत्थं रिञ्‍चति यो सुखाधिवाहो॥",
        "‘‘पङ्कोति हि नं अवेदयुं, यायं वन्दनपूजना कुलेसु।",
        "सुखुमं सल्‍लं दुरुब्बहं, सक्‍कारो कापुरिसेन दुज्‍जहो॥",
        "‘‘न परस्सुपनिधाय, कम्मं मच्‍चस्स पापकं।",
        "अत्तना तं न सेवेय्य, कम्मबन्धूहि मातिया॥",
        "‘‘न परे वचना चोरो, न परे वचना मुनि।",
        "अत्ता च नं यथावेदि",
        "‘‘परे च न विजानन्ति, मयमेत्थ यमामसे।",
        "ये",
        "‘‘जीवते वापि सप्पञ्‍ञो, अपि वित्तपरिक्खयो।",
        "पञ्‍ञाय च अलाभेन",
        "‘‘सब्बं सुणाति सोतेन, सब्बं पस्सति चक्खुना।",
        "न च दिट्ठं सुतं धीरो, सब्बं उज्झितुमरहति॥",
        "‘‘चक्खुमास्स यथा अन्धो, सोतवा बधिरो यथा।",
        "पञ्‍ञवास्स यथा मूगो, बलवा दुब्बलोरिव।",
        "अथ अत्थे समुप्पन्‍ने, सयेथ",
        "‘‘अक्‍कोधनोनुपनाही, अमायो रित्तपेसुणो।",
        "स वे तादिसको भिक्खु, एवं पेच्‍च न सोचति॥",
        "‘‘अक्‍कोधनोनुपनाही, अमायो रित्तपेसुणो।",
        "गुत्तद्वारो सदा भिक्खु, एवं पेच्‍च न सोचति॥",
        "‘‘अक्‍कोधनोनुपनाही",
        "कल्याणसीलो सो",
        "‘‘अक्‍कोधनोनुपनाही, अमायो रित्तपेसुणो।",
        "कल्याणमित्तो सो भिक्खु, एवं पेच्‍च न सोचति॥",
        "‘‘अक्‍कोधनोनुपनाही",
        "कल्याणपञ्‍ञो सो भिक्खु, एवं पेच्‍च न सोचति॥",
        "‘‘यस्स सद्धा तथागते, अचला सुप्पतिट्ठिता।",
        "सीलञ्‍च",
        "‘‘सङ्घे पसादो यस्सत्थि, उजुभूतञ्‍च दस्सनं।",
        "‘अदलिद्दो’ति तं आहु, अमोघं तस्स जीवितं॥",
        "‘‘तस्मा सद्धञ्‍च सीलञ्‍च, पसादं धम्मदस्सनं।",
        "अनुयुञ्‍जेथ मेधावी, सरं बुद्धान सासन’’न्ति॥",
        "‘‘यदा पठममद्दक्खिं, सत्थारमकुतोभयं।",
        "ततो मे अहु संवेगो, पस्सित्वा पुरिसुत्तमं॥",
        "‘‘सिरिं हत्थेहि पादेहि, यो पणामेय्य आगतं।",
        "एतादिसं सो सत्थारं, आराधेत्वा विराधये॥",
        "‘‘तदाहं पुत्तदारञ्‍च, धनधञ्‍ञञ्‍च छड्डयिं।",
        "केसमस्सूनि छेदेत्वा, पब्बजिं अनगारियं॥",
        "‘‘सिक्खासाजीवसम्पन्‍नो, इन्द्रियेसु सुसंवुतो।",
        "नमस्समानो सम्बुद्धं, विहासिं अपराजितो॥",
        "‘‘ततो मे पणिधी आसि, चेतसो अभिपत्थितो।",
        "न निसीदे मुहुत्तम्पि, तण्हासल्‍ले अनूहते॥",
        "‘‘तस्स मेवं विहरतो, पस्स वीरियपरक्‍कमं।",
        "तिस्सो विज्‍जा अनुप्पत्ता, कतं बुद्धस्स सासनं॥",
        "‘‘पुब्बेनिवासं",
        "अरहा दक्खिणेय्योम्हि, विप्पमुत्तो निरूपधि॥",
        "‘‘ततो",
        "सब्बं तण्हं विसोसेत्वा, पल्‍लङ्केन उपाविसि’’न्ति॥",
        "महाकच्‍चायनो थेरो, सिरिमित्तो महापन्थको।",
        "एते अट्ठनिपातम्हि, गाथायो चतुवीसतीति॥",
        "‘‘यदा",
        "दुक्खं परिञ्‍ञाय सतोव झायति, ततो रतिं परमतरं न विन्दति॥",
        "‘‘यदा दुक्खस्सावहनिं विसत्तिकं, पपञ्‍चसङ्घातदुखाधिवाहिनिं।",
        "तण्हं पहन्त्वान सतोव झायति, ततो रतिं परमतरं न विन्दति॥",
        "‘‘यदा सिवं द्वेचतुरङ्गगामिनं, मग्गुत्तमं",
        "पञ्‍ञाय पस्सित्व सतोव झायति, ततो रतिं परमतरं न विन्दति॥",
        "‘‘यदा असोकं विरजं असङ्खतं, सन्तं पदं सब्बकिलेससोधनं।",
        "भावेति सञ्‍ञोजनबन्धनच्छिदं, ततो रतिं परमतरं न विन्दति॥",
        "‘‘यदा नभे गज्‍जति मेघदुन्दुभि, धाराकुला विहगपथे समन्ततो।",
        "भिक्खू च पब्भारगतोव झायति, ततो रतिं परमतरं न विन्दति॥",
        "‘‘यदा नदीनं कुसुमाकुलानं, विचित्त-वानेय्य-वटंसकानं।",
        "तीरे निसिन्‍नो सुमनोव झायति, ततो रतिं परमतरं न विन्दति॥",
        "‘‘यदा",
        "भिक्खू च पब्भारगतोव झायति, ततो रतिं परमतरं न विन्दति॥",
        "‘‘यदा",
        "वीतद्दरो वीतखिलोव झायति, ततो रतिं परमतरं न विन्दति॥",
        "‘‘यदा",
        "सब्बासवे ब्यन्तिकतोव झायति, ततो रतिं परमतरं न विन्दती’’ति॥",
        "भूतो तथद्दसो थेरो, एको खग्गविसाणवा।",
        "नवकम्हि निपातम्हि, गाथायोपि इमा नवाति॥",
        "‘‘अङ्गारिनो",
        "ते अच्‍चिमन्तोव पभासयन्ति, समयो महावीर भागी रसानं॥",
        "‘‘दुमानि",
        "पत्तं पहाय फलमाससाना",
        "‘‘नेवातिसीतं न पनातिउण्हं, सुखा उतु अद्धनिया भदन्ते।",
        "पस्सन्तु तं साकिया कोळिया च, पच्छामुखं रोहिनियं तरन्तं॥",
        "‘‘आसाय कसते खेत्तं, बीजं आसाय वप्पति।",
        "आसाय वाणिजा यन्ति, समुद्दं धनहारका।",
        "याय आसाय तिट्ठामि, सा मे आसा समिज्झतु॥",
        "",
        "पुनप्पुनं खेत्तं कसन्ति कस्सका, पुनप्पुनं धञ्‍ञमुपेति रट्ठं॥",
        "",
        "पुनप्पुनं दानपती ददित्वा, पुनप्पुनं सग्गमुपेन्ति ठानं॥",
        "‘‘वीरो",
        "मञ्‍ञामहं सक्‍कति देवदेवो, तया हि जातो",
        "‘‘सुद्धोदनो",
        "या बोधिसत्तं परिहरिय कुच्छिना, कायस्स भेदा तिदिवम्हि मोदति॥",
        "‘‘सा गोतमी कालकता इतो चुता, दिब्बेहि कामेहि समङ्गिभूता।",
        "सा मोदति कामगुणेहि पञ्‍चहि, परिवारिता देवगणेहि तेहि॥",
        "‘‘बुद्धस्स पुत्तोम्हि असय्हसाहिनो, अङ्गीरसस्सप्पटिमस्स तादिनो।",
        "पितुपिता मय्हं तुवंसि सक्‍क, धम्मेन मे गोतम अय्यकोसी’’ति॥",
        "‘‘पुरतो",
        "अतीव फासु भवति, एकस्स वसतो वने॥",
        "‘‘हन्द",
        "फासु",
        "‘‘योगी-पीतिकरं रम्मं, मत्तकुञ्‍जरसेवितं।",
        "एको अत्तवसी खिप्पं, पविसिस्सामि काननं॥",
        "‘‘सुपुप्फिते सीतवने, सीतले गिरिकन्दरे।",
        "गत्तानि परिसिञ्‍चित्वा, चङ्कमिस्सामि एकको॥",
        "‘‘एकाकियो अदुतियो, रमणीये महावने।",
        "कदाहं विहरिस्सामि, कतकिच्‍चो अनासवो॥",
        "‘‘एवं मे कत्तुकामस्स, अधिप्पायो समिज्झतु।",
        "साधियिस्सामहंयेव, नाञ्‍ञो अञ्‍ञस्स कारको॥",
        "‘‘एस",
        "न ततो निक्खमिस्सामि, अप्पत्तो आसवक्खयं॥",
        "‘‘मालुते उपवायन्ते, सीते सुरभिगन्धिके",
        "अविज्‍जं दालयिस्सामि, निसिन्‍नो नगमुद्धनि॥",
        "‘‘वने कुसुमसञ्छन्‍ने, पब्भारे नून सीतले।",
        "विमुत्तिसुखेन सुखितो, रमिस्सामि गिरिब्बजे॥",
        "‘‘सोहं",
        "सब्बासवपरिक्खीणो, नत्थि दानि पुनब्भवो’’ति॥",
        "‘‘अनागतं",
        "विद्देसिनो तस्स हितेसिनो वा, रन्धं न पस्सन्ति समेक्खमाना॥",
        "",
        "अनुपुब्बं परिचिता, यथा बुद्धेन देसिता।",
        "सोमं लोकं पभासेति, अब्भा मुत्तोव चन्दिमा॥",
        "‘‘ओदातं",
        "निब्बिद्धं पग्गहीतञ्‍च, सब्बा ओभासते दिसा॥",
        "‘‘जीवते वापि सप्पञ्‍ञो, अपि वित्तपरिक्खयो।",
        "पञ्‍ञाय च अलाभेन, वित्तवापि न जीवति॥",
        "‘‘पञ्‍ञा सुतविनिच्छिनी, पञ्‍ञा कित्तिसिलोकवद्धनी।",
        "पञ्‍ञासहितो नरो इध, अपि दुक्खेसु सुखानि विन्दति॥",
        "‘‘नायं अज्‍जतनो धम्मो, नच्छेरो नपि अब्भुतो।",
        "यत्थ जायेथ मीयेथ, तत्थ किं विय अब्भुतं॥",
        "‘‘अनन्तरं हि जातस्स, जीविता मरणं धुवं।",
        "जाता जाता मरन्तीध, एवंधम्मा हि पाणिनो॥",
        "‘‘न",
        "मतम्हि रुण्णं न यसो न लोक्यं, न",
        "‘‘चक्खुं सरीरं उपहन्ति तेन",
        "आनन्दिनो तस्स दिसा भवन्ति, हितेसिनो नास्स सुखी भवन्ति॥",
        "‘‘तस्मा हि इच्छेय्य कुले वसन्ते, मेधाविनो चेव बहुस्सुते च।",
        "येसं",
        "‘‘दन्धा मय्हं गती आसि, परिभूतो पुरे अहं।",
        "भाता च मं पणामेसि, ‘गच्छ दानि तुवं घरं’॥",
        "‘‘सोहं पणामितो सन्तो",
        "दुम्मनो तत्थ अट्ठासिं, सासनस्मिं अपेक्खवा॥",
        "‘‘भगवा तत्थ आगच्छि",
        "बाहाय मं गहेत्वान, सङ्घारामं पवेसयि॥",
        "‘‘अनुकम्पाय मे सत्था, पादासि पादपुञ्छनिं।",
        "‘एतं सुद्धं अधिट्ठेहि, एकमन्तं स्वधिट्ठितं’॥",
        "‘‘तस्साहं वचनं सुत्वा, विहासिं सासने रतो।",
        "समाधिं",
        "‘‘पुब्बेनिवासं",
        "तिस्सो विज्‍जा अनुप्पत्ता, कतं बुद्धस्स सासनं॥",
        "‘‘सहस्सक्खत्तुमत्तानं",
        "निसीदम्बवने रम्मे, याव कालप्पवेदना॥",
        "‘‘ततो मे सत्था पाहेसि, दूतं कालप्पवेदकं।",
        "पवेदितम्हि कालम्हि, वेहासादुपसङ्कमिं",
        "‘‘वन्दित्वा सत्थुनो पादे, एकमन्तं निसीदहं।",
        "निसिन्‍नं मं विदित्वान, अथ सत्था पटिग्गहि॥",
        "‘‘आयागो सब्बलोकस्स, आहुतीनं पटिग्गहो।",
        "पुञ्‍ञक्खेत्तं मनुस्सानं, पटिगण्हित्थ दक्खिण’’न्ति॥",
        "‘‘नानाकुलमलसम्पुण्णो, महाउक्‍कारसम्भवो।",
        "चन्दनिकंव परिपक्‍कं, महागण्डो महावणो॥",
        "‘‘पुब्बरुहिरसम्पुण्णो, गूथकूपेन गाळ्हितो",
        "आपोपग्घरणो कायो, सदा सन्दति पूतिकं॥",
        "‘‘सट्ठिकण्डरसम्बन्धो",
        "चम्मकञ्‍चुकसन्‍नद्धो, पूतिकायो निरत्थको॥",
        "‘‘अट्ठिसङ्घातघटितो, न्हारुसुत्तनिबन्धनो।",
        "नेकेसं संगतीभावा, कप्पेति इरियापथं॥",
        "‘‘धुवप्पयातो",
        "इधेव छड्डयित्वान, येनकामङ्गमो नरो॥",
        "‘‘अविज्‍जाय निवुतो कायो, चतुगन्थेन गन्थितो।",
        "ओघसंसीदनो कायो, अनुसयजालमोत्थतो॥",
        "‘‘पञ्‍चनीवरणे युत्तो, वितक्‍केन समप्पितो।",
        "तण्हामूलेनानुगतो, मोहच्छादनछादितो॥",
        "‘‘एवायं वत्तते कायो, कम्मयन्तेन यन्तितो।",
        "सम्पत्ति च विपत्यन्ता, नानाभावो विपज्‍जति॥",
        "‘‘येमं",
        "वड्ढेन्ति कटसिं घोरं, आदियन्ति पुनब्भवं॥",
        "‘‘येमं कायं विवज्‍जेन्ति, गूथलित्तंव पन्‍नगं।",
        "भवमूलं वमित्वान, परिनिब्बिस्सन्तिनासवा’’ति",
        "‘‘विवित्तं अप्पनिग्घोसं, वाळमिगनिसेवितं।",
        "सेवे सेनासनं भिक्खु, पटिसल्‍लानकारणा॥",
        "‘‘सङ्कारपुञ्‍जा आहत्वा",
        "ततो सङ्घाटिकं कत्वा, लूखं धारेय्य चीवरं॥",
        "‘‘नीचं मनं करित्वान, सपदानं कुला कुलं।",
        "पिण्डिकाय चरे भिक्खु, गुत्तद्वारो सुसंवुतो॥",
        "‘‘लूखेनपि वा",
        "रसेसु",
        "‘‘अप्पिच्छो चेव सन्तुट्ठो, पविवित्तो वसे मुनि।",
        "असंसट्ठो गहट्ठेहि, अनागारेहि चूभयं॥",
        "‘‘यथा जळो व मूगो व, अत्तानं दस्सये तथा।",
        "नातिवेलं सम्भासेय्य, सङ्घमज्झम्हि पण्डितो॥",
        "‘‘न सो उपवदे कञ्‍चि, उपघातं विवज्‍जये।",
        "संवुतो पातिमोक्खस्मिं, मत्तञ्‍ञू चस्स भोजने॥",
        "‘‘सुग्गहीतनिमित्तस्स, चित्तस्सुप्पादकोविदो।",
        "समं अनुयुञ्‍जेय्य, कालेन च विपस्सनं॥",
        "‘‘वीरियसातच्‍चसम्पन्‍नो",
        "न च अप्पत्वा दुक्खन्तं, विस्सासं एय्य पण्डितो॥",
        "‘‘एवं विहरमानस्स, सुद्धिकामस्स भिक्खुनो।",
        "खीयन्ति आसवा सब्बे, निब्बुतिञ्‍चाधिगच्छती’’ति॥",
        "‘‘विजानेय्य",
        "यञ्‍चेत्थ अस्स पतिरूपं, सामञ्‍ञं अज्झुपगतस्स॥",
        "‘‘मित्तं इध च कल्याणं, सिक्खा विपुलं समादानं।",
        "सुस्सूसा च गरूनं, एतं समणस्स पतिरूपं॥",
        "‘‘बुद्धेसु सगारवता, धम्मे अपचिति यथाभूतं।",
        "सङ्घे",
        "‘‘आचारगोचरे युत्तो, आजीवो सोधितो अगारय्हो।",
        "चित्तस्स च सण्ठपनं, एतं समणस्स पतिरूपं॥",
        "‘‘चारित्तं अथ वारित्तं, इरियापथियं पसादनियं।",
        "अधिचित्ते च आयोगो, एतं समणस्स पतिरूपं॥",
        "‘‘आरञ्‍ञकानि सेनासनानि, पन्तानि अप्पसद्दानि।",
        "भजितब्बानि मुनिना, एतं समणस्स पतिरूपं॥",
        "‘‘सीलञ्‍च बाहुसच्‍चञ्‍च, धम्मानं पविचयो यथाभूतं।",
        "सच्‍चानं अभिसमयो, एतं समणस्स पतिरूपं॥",
        "‘‘भावेय्य च अनिच्‍चन्ति, अनत्तसञ्‍ञं असुभसञ्‍ञञ्‍च।",
        "लोकम्हि च अनभिरतिं, एतं समणस्स पतिरूपं॥",
        "‘‘भावेय्य च बोज्झङ्गे, इद्धिपादानि इन्द्रियानि बलानि।",
        "अट्ठङ्गमग्गमरियं, एतं समणस्स पतिरूपं॥",
        "‘‘तण्हं पजहेय्य मुनि, समूलके आसवे पदालेय्य।",
        "विहरेय्य विप्पमुत्तो, एतं समणस्स पतिरूप’’न्ति॥",
        "काळुदायी च सो थेरो, एकविहारी च कप्पिनो।",
        "चूळपन्थको कप्पो च, उपसेनो च गोतमो।",
        "सत्तिमे दसके थेरा, गाथायो चेत्थ सत्ततीति॥",
        "‘‘किं",
        "वेरम्भा रमणीया ते, पविवेको हि झायिनं॥",
        "‘‘यथा अब्भानि वेरम्भो, वातो नुदति पावुसे।",
        "सञ्‍ञा मे अभिकिरन्ति, विवेकपटिसञ्‍ञुता॥",
        "‘‘अपण्डरो अण्डसम्भवो, सीवथिकाय निकेतचारिको।",
        "उप्पादयतेव मे सतिं, सन्देहस्मिं विरागनिस्सितं॥",
        "‘‘यञ्‍च अञ्‍ञे न रक्खन्ति, यो च अञ्‍ञे न रक्खति।",
        "स वे भिक्खु सुखं सेति, कामेसु अनपेक्खवा॥",
        "‘‘अच्छोदिका पुथुसिला, गोनङ्गुलमिगायुता।",
        "अम्बुसेवालसञ्छन्‍ना, ते सेला रमयन्ति मं॥",
        "‘‘वसितं मे अरञ्‍ञेसु, कन्दरासु गुहासु च।",
        "सेनासनेसु पन्तेसु, वाळमिगनिसेविते॥",
        "‘‘‘इमे हञ्‍ञन्तु वज्झन्तु, दुक्खं पप्पोन्तु पाणिनो’।",
        "सङ्कप्पं नाभिजानामि, अनरियं दोससंहितं॥",
        "‘‘परिचिण्णो मया सत्था, कतं बुद्धस्स सासनं।",
        "ओहितो गरुको भारो, भवनेत्ति समूहता॥",
        "‘‘यस्स चत्थाय",
        "सो मे अत्थो अनुप्पत्तो, सब्बसंयोजनक्खयो॥",
        "‘‘नाभिनन्दामि",
        "कालञ्‍च पटिकङ्खामि, निब्बिसं भतको यथा॥",
        "‘‘नाभिनन्दामि",
        "कालञ्‍च पटिकङ्खामि, सम्पजानो पतिस्सतो’’ति॥",
        "संकिच्‍चथेरो एकोव, कतकिच्‍चो अनासवो।",
        "एकादसनिपातम्हि, गाथा एकादसेव चाति॥",
        "‘‘सीलमेविध",
        "सीलं हि सब्बसम्पत्तिं, उपनामेति सेवितं॥",
        "‘‘सीलं रक्खेय्य मेधावी, पत्थयानो तयो सुखे।",
        "पसंसं वित्तिलाभञ्‍च, पेच्‍च सग्गे पमोदनं",
        "‘‘सीलवा हि बहू मित्ते, सञ्‍ञमेनाधिगच्छति।",
        "दुस्सीलो पन मित्तेहि, धंसते पापमाचरं॥",
        "‘‘अवण्णञ्‍च अकित्तिञ्‍च, दुस्सीलो लभते नरो।",
        "वण्णं कित्तिं पसंसञ्‍च, सदा लभति सीलवा॥",
        "‘‘आदि",
        "पमुखं सब्बधम्मानं, तस्मा सीलं विसोधये॥",
        "‘‘वेला च संवरं सीलं",
        "तित्थञ्‍च सब्बबुद्धानं, तस्मा सीलं विसोधये॥",
        "‘‘सीलं बलं अप्पटिमं, सीलं आवुधमुत्तमं।",
        "सीलमाभरणं सेट्ठं, सीलं कवचमब्भुतं॥",
        "‘‘सीलं सेतु महेसक्खो, सीलं गन्धो अनुत्तरो।",
        "सीलं विलेपनं सेट्ठं, येन वाति दिसोदिसं॥",
        "‘‘सीलं सम्बलमेवग्गं, सीलं पाथेय्यमुत्तमं।",
        "सीलं सेट्ठो अतिवाहो, येन याति दिसोदिसं॥",
        "‘‘इधेव निन्दं लभति, पेच्‍चापाये च दुम्मनो।",
        "सब्बत्थ दुम्मनो बालो, सीलेसु असमाहितो॥",
        "‘‘इधेव कित्तिं लभति, पेच्‍च सग्गे च सुम्मनो।",
        "सब्बत्थ सुमनो धीरो, सीलेसु सुसमाहितो॥",
        "‘‘सीलमेव",
        "मनुस्सेसु च देवेसु, सीलपञ्‍ञाणतो जय’’न्ति॥",
        "‘‘नीचे",
        "हीनकम्मं",
        "‘‘जिगुच्छितो",
        "नीचं मनं करित्वान, वन्दिस्सं बहुकं जनं॥",
        "‘‘अथद्दसासिं",
        "पविसन्तं महावीरं, मगधानं पुरुत्तमं॥",
        "‘‘निक्खिपित्वान ब्याभङ्गिं, वन्दितुं उपसङ्कमिं।",
        "ममेव अनुकम्पाय, अट्ठासि पुरिसुत्तमो॥",
        "‘‘वन्दित्वा सत्थुनो पादे, एकमन्तं ठितो तदा।",
        "पब्बज्‍जं अहमायाचिं, सब्बसत्तानमुत्तमं॥",
        "‘‘ततो कारुणिको सत्था, सब्बलोकानुकम्पको।",
        "‘एहि भिक्खू’ति मं आह, सा मे आसूपसम्पदा॥",
        "‘‘सोहं एको अरञ्‍ञस्मिं, विहरन्तो अतन्दितो।",
        "अकासिं सत्थुवचनं, यथा मं ओवदी जिनो॥",
        "‘‘रत्तिया पठमं यामं, पुब्बजातिमनुस्सरिं।",
        "रत्तिया मज्झिमं यामं, दिब्बचक्खुं विसोधयिं",
        "रत्तिया पच्छिमे यामे, तमोखन्धं पदालयिं॥",
        "‘‘ततो रत्या विवसाने, सूरियस्सुग्गमनं पति।",
        "इन्दो ब्रह्मा च आगन्त्वा, मं नमस्सिंसु पञ्‍जली॥",
        "‘‘‘नमो ते पुरिसाजञ्‍ञ, नमो ते पुरिसुत्तम।",
        "यस्स ते आसवा खीणा, दक्खिणेय्योसि मारिस’॥",
        "‘‘ततो",
        "सितं पातुकरित्वान, इममत्थं अभासथ॥",
        "",
        "एतेन ब्राह्मणो होति, एतं ब्राह्मणमुत्तम’’’न्ति॥",
        "सीलवा च सुनीतो च, थेरा द्वे ते महिद्धिका।",
        "द्वादसम्हि निपातम्हि, गाथायो चतुवीसतीति॥",
        "‘‘याहु",
        "स्वाज्‍ज धम्मेसु उक्‍कट्ठो, सोणो दुक्खस्स पारगू॥",
        "‘‘पञ्‍च छिन्दे पञ्‍च जहे, पञ्‍च चुत्तरि भावये।",
        "पञ्‍चसङ्गातिगो भिक्खु, ओघतिण्णोति वुच्‍चति॥",
        "‘‘उन्‍नळस्स पमत्तस्स, बाहिरासस्स",
        "सीलं समाधि पञ्‍ञा च, पारिपूरिं न गच्छति॥",
        "‘‘यञ्हि किच्‍चं अपविद्धं",
        "उन्‍नळानं",
        "‘‘येसञ्‍च सुसमारद्धा, निच्‍चं कायगता सति।",
        "अकिच्‍चं ते न सेवन्ति, किच्‍चे सातच्‍चकारिनो।",
        "सतानं सम्पजानानं, अत्थं गच्छन्ति आसवा॥",
        "‘‘उजुमग्गम्हि अक्खाते, गच्छथ मा निवत्तथ।",
        "अत्तना चोदयत्तानं, निब्बानमभिहारये॥",
        "‘‘अच्‍चारद्धम्हि वीरियम्हि, सत्था लोके अनुत्तरो।",
        "वीणोपमं करित्वा मे, धम्मं देसेसि चक्खुमा।",
        "तस्साहं वचनं सुत्वा, विहासिं सासने रतो॥",
        "‘‘समथं पटिपादेसिं, उत्तमत्थस्स पत्तिया।",
        "तिस्सो विज्‍जा अनुप्पत्ता, कतं बुद्धस्स सासनं॥",
        "‘‘नेक्खम्मे",
        "अब्यापज्झाधिमुत्तस्स",
        "‘‘तण्हक्खयाधिमुत्तस्स, असम्मोहञ्‍च चेतसो।",
        "दिस्वा आयतनुप्पादं, सम्मा चित्तं विमुच्‍चति॥",
        "‘‘तस्स",
        "कतस्स पटिचयो नत्थि, करणीयं न विज्‍जति॥",
        "‘‘सेलो",
        "एवं रूपा रसा सद्दा, गन्धा फस्सा च केवला॥",
        "‘‘इट्ठा",
        "ठितं चित्तं विसञ्‍ञुत्तं, वयञ्‍चस्सानुपस्सती’’ति॥",
        "सोणो कोळिविसो थेरो, एकोयेव महिद्धिको।",
        "तेरसम्हि निपातम्हि, गाथायो चेत्थ तेरसाति॥",
        "‘‘यदा",
        "नाभिजानामि सङ्कप्पं, अनरियं दोससंहितं॥",
        "‘‘‘इमे हञ्‍ञन्तु वज्झन्तु, दुक्खं पप्पोन्तु पाणिनो’।",
        "सङ्कप्पं नाभिजानामि, इमस्मिं दीघमन्तरे॥",
        "‘‘मेत्तञ्‍च अभिजानामि, अप्पमाणं सुभावितं।",
        "अनुपुब्बं परिचितं, यथा बुद्धेन देसितं॥",
        "‘‘सब्बमित्तो सब्बसखो, सब्बभूतानुकम्पको।",
        "मेत्तचित्तञ्‍च",
        "‘‘असंहीरं असंकुप्पं, चित्तं आमोदयामहं।",
        "ब्रह्मविहारं भावेमि, अकापुरिससेवितं॥",
        "‘‘अवितक्‍कं",
        "अरियेन तुण्हीभावेन, उपेतो होति तावदे॥",
        "‘‘यथापि पब्बतो सेलो, अचलो सुप्पतिट्ठितो।",
        "एवं मोहक्खया भिक्खु, पब्बतोव न वेधति॥",
        "‘‘अनङ्गणस्स पोसस्स, निच्‍चं सुचिगवेसिनो।",
        "वालग्गमत्तं पापस्स, अब्भमत्तंव खायति॥",
        "‘‘नगरं यथा पच्‍चन्तं, गुत्तं सन्तरबाहिरं।",
        "एवं गोपेथ अत्तानं, खणो वो मा उपच्‍चगा॥",
        "‘‘नाभिनन्दामि मरणं, नाभिनन्दामि जीवितं।",
        "कालञ्‍च पटिकङ्खामि, निब्बिसं भतको यथा॥",
        "‘‘नाभिनन्दामि मरणं…पे॰… सम्पजानो पतिस्सतो॥",
        "‘‘परिचिण्णो मया सत्था, कतं बुद्धस्स सासनं।",
        "ओहितो गरुको भारो, भवनेत्ति समूहता॥",
        "‘‘यस्स",
        "सो मे अत्थो अनुप्पत्तो, सब्बसंयोजनक्खयो॥",
        "‘‘सम्पादेथप्पमादेन, एसा मे अनुसासनी।",
        "हन्दाहं परिनिब्बिस्सं, विप्पमुत्तोम्हि सब्बधी’’ति॥",
        "‘‘यथापि भद्दो आजञ्‍ञो, धुरे युत्तो धुरस्सहो",
        "मथितो",
        "‘‘एवं पञ्‍ञाय ये तित्ता, समुद्दो वारिना यथा।",
        "न परे अतिमञ्‍ञन्ति, अरियधम्मोव पाणिनं॥",
        "‘‘काले",
        "नरा दुक्खं निगच्छन्ति, तेध सोचन्ति माणवा",
        "‘‘उन्‍नता सुखधम्मेन, दुक्खधम्मेन चोनता।",
        "द्वयेन बाला हञ्‍ञन्ति, यथाभूतं अदस्सिनो॥",
        "‘‘ये च दुक्खे सुखस्मिञ्‍च, मज्झे सिब्बिनिमच्‍चगू।",
        "ठिता ते इन्दखीलोव, न ते उन्‍नतओनता॥",
        "‘‘न हेव लाभे नालाभे, न यसे न च कित्तिया।",
        "न निन्दायं पसंसाय, न ते दुक्खे सुखम्हि॥",
        "‘‘सब्बत्थ ते न लिम्पन्ति, उदबिन्दुव पोक्खरे।",
        "सब्बत्थ सुखिता धीरा, सब्बत्थ अपराजिता॥",
        "‘‘धम्मेन च अलाभो यो, यो च लाभो अधम्मिको।",
        "अलाभो धम्मिको सेय्यो, यं चे लाभो अधम्मिको॥",
        "‘‘यसो च अप्पबुद्धीनं, विञ्‍ञूनं अयसो च यो।",
        "अयसोव सेय्यो विञ्‍ञूनं, न यसो अप्पबुद्धिनं॥",
        "‘‘दुम्मेधेहि",
        "गरहाव सेय्यो विञ्‍ञूहि, यं चे बालप्पसंसना॥",
        "‘‘सुखञ्‍च",
        "पविवेकदुक्खं सेय्यो, यं चे काममयं सुखं॥",
        "‘‘जीवितञ्‍च अधम्मेन, धम्मेन मरणञ्‍च यं।",
        "मरणं धम्मिकं सेय्यो, यं चे जीवे अधम्मिकं॥",
        "‘‘कामकोपप्पहीना ये, सन्तचित्ता भवाभवे।",
        "चरन्ति लोके असिता, नत्थि तेसं पियापियं॥",
        "‘‘भावयित्वान बोज्झङ्गे, इन्द्रियानि बलानि च।",
        "पप्पुय्य परमं सन्तिं, परिनिब्बन्तिनासवा’’ति॥",
        "रेवतो चेव गोदत्तो, थेरा द्वे ते महिद्धिका।",
        "चुद्दसम्हि निपातम्हि, गाथायो अट्ठवीसतीति॥",
        "‘‘एस",
        "विरागो देसितो धम्मो, अनुपादाय सब्बसो॥",
        "‘‘बहूनि लोके चित्रानि, अस्मिं पथविमण्डले।",
        "मथेन्ति",
        "‘‘रजमुहतञ्‍च वातेन, यथा मेघोपसम्मये।",
        "एवं सम्मन्ति सङ्कप्पा, यदा पञ्‍ञाय पस्सति॥",
        "",
        "अथ निब्बिन्दति दुक्खे, एस मग्गो विसुद्धिया॥",
        "",
        "अथ निब्बिन्दति दुक्खे, एस मग्गो विसुद्धिया॥",
        "",
        "अथ निब्बिन्दति दुक्खे, एस मग्गो विसुद्धिया॥",
        "‘‘बुद्धानुबुद्धो यो थेरो, कोण्डञ्‍ञो तिब्बनिक्‍कमो।",
        "पहीनजातिमरणो, ब्रह्मचरियस्स केवली॥",
        "‘‘ओघपासो दळ्हखिलो",
        "छेत्वा खिलञ्‍च पासञ्‍च, सेलं भेत्वान",
        "तिण्णो पारङ्गतो झायी, मुत्तो सो मारबन्धना॥",
        "‘‘उद्धतो चपलो भिक्खु, मित्ते आगम्म पापके।",
        "संसीदति महोघस्मिं, ऊमिया पटिकुज्‍जितो॥",
        "‘‘अनुद्धतो अचपलो, निपको संवुतिन्द्रियो।",
        "कल्याणमित्तो मेधावी, दुक्खस्सन्तकरो सिया॥",
        "‘‘कालपब्बङ्गसङ्कासो, किसो धमनिसन्थतो।",
        "मत्तञ्‍ञू",
        "‘‘फुट्ठो",
        "नागो सङ्गामसीसेव, सतो तत्राधिवासये॥",
        "‘‘नाभिनन्दामि",
        "‘‘नाभिनन्दामि मरणं…पे॰… सम्पजानो पतिस्सतो॥",
        "‘‘परिचिण्णो मया सत्था…पे॰… भवनेत्ति समूहता॥",
        "‘‘यस्स चत्थाय पब्बजितो, अगारस्मानगारियं।",
        "सो मे अत्थो अनुप्पत्तो, किं मे सद्धिविहारिना’’ति॥",
        "",
        "इरियमानं ब्रह्मपथे, चित्तस्सूपसमे रतं॥",
        "‘‘यं मनुस्सा नमस्सन्ति, सब्बधम्मान पारगुं।",
        "देवापि तं नमस्सन्ति, इति मे अरहतो सुतं॥",
        "‘‘सब्बसंयोजनातीतं",
        "कामेहि नेक्खम्मरतं",
        "‘‘स वे अच्‍चरुचि नागो, हिमवावञ्‍ञे सिलुच्‍चये।",
        "सब्बेसं",
        "‘‘नागं वो कित्तयिस्सामि, न हि आगुं करोति सो।",
        "सोरच्‍चं अविहिंसा च, पादा नागस्स ते दुवे॥",
        "‘‘सति च सम्पजञ्‍ञञ्‍च, चरणा नागस्स तेपरे।",
        "सद्धाहत्थो महानागो, उपेक्खासेतदन्तवा॥",
        "‘‘सति गीवा सिरो पञ्‍ञा, वीमंसा धम्मचिन्तना।",
        "धम्मकुच्छिसमावासो, विवेको तस्स वालधि॥",
        "‘‘सो झायी अस्सासरतो, अज्झत्तं सुसमाहितो।",
        "गच्छं समाहितो नागो, ठितो नागो समाहितो॥",
        "‘‘सयं समाहितो नागो, निसिन्‍नोपि समाहितो।",
        "सब्बत्थ संवुतो नागो, एसा नागस्स सम्पदा॥",
        "‘‘भुञ्‍जति",
        "घासमच्छादनं लद्धा, सन्‍निधिं परिवज्‍जयं॥",
        "‘‘संयोजनं",
        "येन येनेव गच्छति, अनपक्खोव गच्छति॥",
        "‘‘यथापि उदके जातं, पुण्डरीकं पवड्ढति।",
        "नोपलिप्पति तोयेन, सुचिगन्धं मनोरमं॥",
        "‘‘तथेव च लोके जातो, बुद्धो लोके विहरति।",
        "नोपलिप्पति लोकेन, तोयेन पदुमं यथा॥",
        "‘‘महागिनि पज्‍जलितो, अनाहारोपसम्मति।",
        "अङ्गारेसु",
        "‘‘अत्थस्सायं विञ्‍ञापनी, उपमा विञ्‍ञूहि देसिता।",
        "विञ्‍ञिस्सन्ति महानागा, नागं नागेन देसितं॥",
        "‘‘वीतरागो वीतदोसो, वीतमोहो अनासवो।",
        "सरीरं विजहं नागो, परिनिब्बिस्सत्यनासवो’’ति॥",
        "कोण्डञ्‍ञो च उदायी च, थेरा द्वे ते महिद्धिका।",
        "सोळसम्हि निपातम्हि, गाथायो द्वे च तिंस चाति॥",
        "‘‘यञ्‍ञत्थं",
        "अवसेसं",
        "‘‘तस्स ते नत्थि भीतत्तं, भिय्यो वण्णो पसीदति।",
        "कस्मा न परिदेवेसि, एवरूपे महब्भये॥",
        "‘‘नत्थि चेतसिकं दुक्खं, अनपेक्खस्स गामणि।",
        "अतिक्‍कन्ता भया सब्बे, खीणसंयोजनस्स वे॥",
        "‘‘खीणाय भवनेत्तिया, दिट्ठे धम्मे यथातथे।",
        "न",
        "‘‘सुचिण्णं ब्रह्मचरियं मे, मग्गो चापि सुभावितो।",
        "मरणे मे भयं नत्थि, रोगानमिव सङ्खये॥",
        "‘‘सुचिण्णं ब्रह्मचरियं मे, मग्गो चापि सुभावितो।",
        "निरस्सादा भवा दिट्ठा, विसं पित्वाव",
        "‘‘पारगू अनुपादानो, कतकिच्‍चो अनासवो।",
        "तुट्ठो आयुक्खया होति, मुत्तो आघातना यथा॥",
        "‘‘उत्तमं धम्मतं पत्तो, सब्बलोके अनत्थिको।",
        "आदित्ताव घरा मुत्तो, मरणस्मिं न सोचति॥",
        "‘‘यदत्थि सङ्गतं किञ्‍चि, भवो वा यत्थ लब्भति।",
        "सब्बं अनिस्सरं एतं, इति वुत्तं महेसिना॥",
        "‘‘यो तं तथा पजानाति, यथा बुद्धेन देसितं।",
        "न गण्हाति भवं किञ्‍चि, सुतत्तंव अयोगुळं॥",
        "‘‘न मे होति ‘अहोसि’न्ति, ‘भविस्स’न्ति न होति मे।",
        "सङ्खारा विगमिस्सन्ति, तत्थ का परिदेवना॥",
        "‘‘सुद्धं धम्मसमुप्पादं, सुद्धं सङ्खारसन्ततिं।",
        "पस्सन्तस्स यथाभूतं, न भयं होति गामणि॥",
        "‘‘तिणकट्ठसमं",
        "ममत्तं सो असंविन्दं, ‘नत्थि मे’ति न सोचति॥",
        "‘‘उक्‍कण्ठामि",
        "सोयं",
        "‘‘यं वो किच्‍चं सरीरेन, तं करोथ यदिच्छथ।",
        "न मे तप्पच्‍चया तत्थ, दोसो पेमञ्‍च हेहिति’’॥",
        "तस्स तं वचनं सुत्वा, अब्भुतं लोमहंसनं।",
        "सत्थानि निक्खिपित्वान, माणवा एतदब्रवुं॥",
        "‘‘किं भदन्ते करित्वान, को वा आचरियो तव।",
        "कस्स सासनमागम्म, लब्भते तं असोकता’’॥",
        "‘‘सब्बञ्‍ञू सब्बदस्सावी, जिनो आचरियो मम।",
        "महाकारुणिको सत्था, सब्बलोकतिकिच्छको॥",
        "‘‘तेनायं देसितो धम्मो, खयगामी अनुत्तरो।",
        "तस्स सासनमागम्म, लब्भते तं असोकता’’॥",
        "सुत्वान चोरा इसिनो सुभासितं, निक्खिप्प सत्थानि च आवुधानि च।",
        "तम्हा च कम्मा विरमिंसु एके, एके च पब्बज्‍जमरोचयिंसु॥",
        "ते पब्बजित्वा सुगतस्स सासने, भावेत्व बोज्झङ्गबलानि पण्डिता।",
        "उदग्गचित्ता सुमना कतिन्द्रिया, फुसिंसु निब्बानपदं असङ्खतन्ति॥",
        "‘‘समणस्स",
        "एककस्स निसिन्‍नस्स, पविवित्तस्स झायिनो॥",
        "‘‘किमानुपुब्बं पुरिसो, किं वतं किं समाचारं।",
        "अत्तनो किच्‍चकारीस्स, न च कञ्‍चि विहेठये॥",
        "‘‘इन्द्रियानि",
        "अरक्खितानि अहिताय, रक्खितानि हिताय च॥",
        "‘‘इन्द्रियानेव सारक्खं, इन्द्रियानि च गोपयं।",
        "अत्तनो किच्‍चकारीस्स, न च कञ्‍चि विहेठये॥",
        "‘‘चक्खुन्द्रियं",
        "अनादीनवदस्सावी, सो दुक्खा न हि मुच्‍चति॥",
        "‘‘सोतिन्द्रियं चे सद्देसु, गच्छन्तं अनिवारयं।",
        "अनादीनवदस्सावी, सो दुक्खा न हि मुच्‍चति॥",
        "‘‘अनिस्सरणदस्सावी",
        "न सो मुच्‍चति दुक्खम्हा, गन्धेसु अधिमुच्छितो॥",
        "‘‘अम्बिलं मधुरग्गञ्‍च, तित्तकग्गमनुस्सरं।",
        "रसतण्हाय गधितो, हदयं नावबुज्झति॥",
        "‘‘सुभान्यप्पटिकूलानि, फोट्ठब्बानि अनुस्सरं।",
        "रत्तो रागाधिकरणं, विविधं विन्दते दुखं॥",
        "‘‘मनं चेतेहि धम्मेहि, यो न सक्‍कोति रक्खितुं।",
        "ततो",
        "‘‘पुब्बलोहितसम्पुण्णं, बहुस्स कुणपस्स च।",
        "नरवीरकतं वग्गुं, समुग्गमिव चित्तितं॥",
        "‘‘कटुकं मधुरस्सादं, पियनिबन्धनं दुखं।",
        "खुरंव मधुना लित्तं, उल्‍लिहं नावबुज्झति॥",
        "‘‘इत्थिरूपे इत्थिसरे, फोट्ठब्बेपि च इत्थिया।",
        "इत्थिगन्धेसु सारत्तो, विविधं विन्दते दुखं॥",
        "‘‘इत्थिसोतानि सब्बानि, सन्दन्ति पञ्‍च पञ्‍चसु।",
        "तेसमावरणं कातुं, यो सक्‍कोति वीरियवा॥",
        "‘‘सो अत्थवा सो धम्मट्ठो, सो दक्खो सो विचक्खणो।",
        "करेय्य रममानोपि, किच्‍चं धम्मत्थसंहितं॥",
        "‘‘अथो",
        "‘न तं किच्‍च’न्ति मञ्‍ञित्वा, अप्पमत्तो विचक्खणो॥",
        "‘‘यञ्‍च अत्थेन सञ्‍ञुत्तं, या च धम्मगता रति।",
        "तं समादाय वत्तेथ, सा हि वे उत्तमा रति॥",
        "‘‘उच्‍चावचेहुपायेहि, परेसमभिजिगीसति।",
        "हन्त्वा वधित्वा अथ सोचयित्वा, आलोपति साहसा यो परेसं॥",
        "‘‘तच्छन्तो आणिया आणिं, निहन्ति बलवा यथा।",
        "इन्द्रियानिन्द्रियेहेव",
        "‘‘सद्धं",
        "पञ्‍च पञ्‍चहि हन्त्वान, अनीघो याति ब्राह्मणो॥",
        "‘‘सो अत्थवा सो धम्मट्ठो, कत्वा वाक्यानुसासनिं।",
        "सब्बेन सब्बं बुद्धस्स, सो नरो सुखमेधती’’ति॥",
        "‘‘चिररत्तं वतातापी, धम्मं अनुविचिन्तयं।",
        "समं चित्तस्स नालत्थं, पुच्छं समणब्राह्मणे॥",
        "‘‘‘को",
        "कस्स धम्मं पटिच्छामि, परमत्थविजाननं’॥",
        "‘‘अन्तोवङ्कगतो आसि, मच्छोव घसमामिसं।",
        "बद्धो महिन्दपासेन, वेपचित्यसुरो यथा॥",
        "‘‘अञ्छामि नं न मुञ्‍चामि, अस्मा सोकपरिद्दवा।",
        "को मे बन्धं मुञ्‍चं लोके, सम्बोधिं वेदयिस्सति॥",
        "‘‘समणं ब्राह्मणं वा कं, आदिसन्तं पभङ्गुनं॥",
        "कस्स धम्मं पटिच्छामि, जरामच्‍चुपवाहनं॥",
        "‘‘विचिकिच्छाकङ्खागन्थितं, सारम्भबलसञ्‍ञुतं।",
        "कोधप्पत्तमनत्थद्धं, अभिजप्पप्पदारणं॥",
        "‘‘तण्हाधनुसमुट्ठानं",
        "पस्स",
        "‘‘अनुदिट्ठीनं अप्पहानं, सङ्कप्पपरतेजितं।",
        "तेन विद्धो पवेधामि, पत्तंव मालुतेरितं॥",
        "‘‘अज्झत्तं मे समुट्ठाय, खिप्पं पच्‍चति मामकं।",
        "छफस्सायतनी कायो, यत्थ सरति सब्बदा॥",
        "‘‘तं न पस्सामि तेकिच्छं, यो मेतं सल्‍लमुद्धरे।",
        "नानारज्‍जेन सत्थेन",
        "‘‘को मे असत्थो अवणो, सल्‍लमब्भन्तरपस्सयं।",
        "अहिंसं सब्बगत्तानि, सल्‍लं मे उद्धरिस्सति॥",
        "‘‘धम्मप्पति",
        "गम्भीरे पतितस्स मे, थलं पाणिञ्‍च दस्सये॥",
        "‘‘रहदेहमस्मि ओगाळ्हो, अहारियरजमत्तिके।",
        "मायाउसूयसारम्भ, थिनमिद्धमपत्थटे॥",
        "‘‘उद्धच्‍चमेघथनितं, संयोजनवलाहकं।",
        "वाहा वहन्ति कुद्दिट्ठिं",
        "‘‘सवन्ति सब्बधि सोता, लता उब्भिज्‍ज तिट्ठति।",
        "ते सोते को निवारेय्य, तं लतं को हि छेच्छति॥",
        "‘‘वेलं",
        "मा ते मनोमयो सोतो, रुक्खंव सहसा लुवे॥",
        "‘‘एवं",
        "ताणो पञ्‍ञावुधो सत्था, इसिसङ्घनिसेवितो॥",
        "‘‘सोपाणं सुगतं सुद्धं, धम्मसारमयं दळ्हं।",
        "पादासि वुय्हमानस्स, ‘मा भायी’ति च मब्रवि॥",
        "‘‘सतिपट्ठानपासादं, आरुय्ह पच्‍चवेक्खिसं।",
        "यं तं पुब्बे अमञ्‍ञिस्सं, सक्‍कायाभिरतं पजं॥",
        "‘‘यदा",
        "अनधिट्ठाय अत्तानं, तित्थमद्दक्खिमुत्तमं॥",
        "‘‘सल्‍लं अत्तसमुट्ठानं, भवनेत्तिप्पभावितं।",
        "एतेसं अप्पवत्ताय",
        "‘‘दीघरत्तानुसयितं, चिररत्तमधिट्ठितं।",
        "बुद्धो मेपानुदी गन्थं, विसदोसप्पवाहनो’’ति॥",
        "",
        "आतुरं बहुसङ्कप्पं, यस्स नत्थि धुवं ठिति॥",
        "‘‘पस्स चित्तकतं रूपं, मणिना कुण्डलेन च।",
        "अट्ठिं तचेन ओनद्धं, सह वत्थेहि सोभति॥",
        "‘‘अलत्तककता",
        "अलं बालस्स मोहाय, नो च पारगवेसिनो॥",
        "‘‘अट्ठपदकता",
        "अलं बालस्स मोहाय, नो च पारगवेसिनो॥",
        "‘‘अञ्‍जनीव नवा चित्ता, पूतिकायो अलङ्कतो।",
        "अलं बालस्स मोहाय, नो च पारगवेसिनो॥",
        "‘‘ओदहि मिगवो पासं, नासदा वागुरं मिगो।",
        "भुत्वा निवापं गच्छाम, कन्दन्ते मिगबन्धके॥",
        "‘‘छिन्‍नो पासो मिगवस्स, नासदा वागुरं मिगो।",
        "भुत्वा निवापं गच्छाम, सोचन्ते मिगलुद्दके॥",
        "‘‘पस्सामि लोके सधने मनुस्से, लद्धान वित्तं न ददन्ति मोहा।",
        "लुद्धा",
        "‘‘राजा",
        "ओरं समुद्दस्स अतित्तरूपो, पारं समुद्दस्सपि पत्थयेथ॥",
        "‘‘राजा च अञ्‍ञे च बहू मनुस्सा, अवीततण्हा मरणं उपेन्ति।",
        "ऊनाव हुत्वान जहन्ति देहं, कामेहि लोकम्हि न हत्थि तित्ति॥",
        "‘‘कन्दन्ति",
        "वत्थेन नं पारुतं नीहरित्वा, चितं समोधाय ततो डहन्ति॥",
        "‘‘सो डय्हति सूलेहि तुज्‍जमानो, एकेन वत्थेन",
        "न मीयमानस्स भवन्ति ताणा, ञाती च मित्ता अथ वा सहाया॥",
        "‘‘दायादका तस्स धनं हरन्ति, सत्तो पन गच्छति येन कम्मं।",
        "न मीयमानं धनमन्वेति",
        "‘‘न दीघमायुं लभते धनेन, न चापि वित्तेन जरं विहन्ति।",
        "अप्पप्पं हिदं जीवितमाहु धीरा, असस्सतं विप्परिणामधम्मं॥",
        "‘‘अड्ढा दलिद्दा च फुसन्ति फस्सं, बालो च धीरो च तथेव फुट्ठो।",
        "बालो हि बाल्या वधितोव सेति, धीरो",
        "‘‘तस्मा",
        "अब्योसितत्ता हि भवाभवेसु, पापानि कम्मानि करोति मोहा॥",
        "‘‘उपेति",
        "तस्सप्पपञ्‍ञो अभिसद्दहन्तो, उपेति गब्भञ्‍च परञ्‍च लोकं॥",
        "‘‘चोरो",
        "एवं पजा पेच्‍च परम्हि लोके, सकम्मुना हञ्‍ञति पापधम्मो॥",
        "‘‘कामा हि चित्रा मधुरा मनोरमा, विरूपरूपेन मथेन्ति चित्तं।",
        "आदीनवं कामगुणेसु दिस्वा, तस्मा अहं पब्बजितोम्हि राज॥",
        "‘‘दुमप्फलानीव पतन्ति माणवा, दहरा च वुड्ढा च सरीरभेदा।",
        "एतम्पि",
        "‘‘सद्धायाहं पब्बजितो, उपेतो जिनसासने।",
        "अवज्झा मय्हं पब्बज्‍जा, अनणो भुञ्‍जामि भोजनं॥",
        "‘‘कामे आदित्ततो दिस्वा, जातरूपानि सत्थतो।",
        "गब्भवोक्‍कन्तितो दुक्खं, निरयेसु महब्भयं॥",
        "‘‘एतमादीनवं ञत्वा, संवेगं अलभिं तदा।",
        "सोहं विद्धो तदा सन्तो, सम्पत्तो आसवक्खयं॥",
        "‘‘परिचिण्णो मया सत्था, कतं बुद्धस्स सासनं।",
        "ओहितो गरुको भारो, भवनेत्ति समूहता॥",
        "‘‘यस्सत्थाय पब्बजितो, अगारस्मानगारियं।",
        "सो मे अत्थो अनुप्पत्तो, सब्बसंयोजनक्खयो’’ति॥",
        "",
        "सारत्तचित्तो वेदेति, तञ्‍च अज्झोस्स तिट्ठति॥",
        "‘‘तस्स",
        "अभिज्झा च विहेसा च, चित्तमस्सूपहञ्‍ञति।",
        "एवमाचिनतो दुक्खं, आरा निब्बान",
        "‘‘सद्दं सुत्वा सति मुट्ठा, पियं निमित्तं मनसि करोतो।",
        "सारत्तचित्तो वेदेति, तञ्‍च अज्झोस्स तिट्ठति॥",
        "‘‘तस्स वड्ढन्ति वेदना, अनेका सद्दसम्भवा।",
        "अभिज्झा च विहेसा च, चित्तमस्सूपहञ्‍ञति।",
        "एवमाचिनतो दुक्खं, आरा निब्बान वुच्‍चति॥",
        "‘‘गन्धं घत्वा सति मुट्ठा, पियं निमित्तं मनसि करोतो।",
        "सारत्तचित्तो वेदेति, तञ्‍च अज्झोस्स तिट्ठति॥",
        "‘‘तस्स",
        "अभिज्झा च विहेसा च, चित्तमस्सूपहञ्‍ञति।",
        "एवमाचिनतो दुक्खं, आरा निब्बान वुच्‍चति॥",
        "‘‘रसं भोत्वा सति मुट्ठा, पियं निमित्तं मनसि करोतो।",
        "सारत्तचित्तो वेदेति, तञ्‍च अज्झोस्स तिट्ठति॥",
        "‘‘तस्स",
        "अभिज्झा च विहेसा च, चित्तमस्सूपहञ्‍ञति।",
        "एवमाचिनतो दुक्खं, आरा निब्बान वुच्‍चति॥",
        "‘‘फस्सं",
        "सारत्तचित्तो वेदेति, तञ्‍च अज्झोस्स तिट्ठति॥",
        "‘‘तस्स वड्ढन्ति वेदना, अनेका फस्ससम्भवा।",
        "अभिज्झा च विहेसा च, चित्तमस्सूपहञ्‍ञति।",
        "एवमाचिनतो दुक्खं, आरा निब्बान वुच्‍चति॥",
        "‘‘धम्मं ञत्वा सति मुट्ठा, पियं निमित्तं मनसि करोतो।",
        "सारत्तचित्तो वेदेति, तञ्‍च अज्झोस्स तिट्ठति॥",
        "‘‘तस्स",
        "अभिज्झा च विहेसा च, चित्तमस्सूपहञ्‍ञति।",
        "एवमाचिनतो दुक्खं, आरा निब्बान वुच्‍चति॥",
        "‘‘न सो रज्‍जति रूपेसु, रूपं दिस्वा पतिस्सतो।",
        "विरत्तचित्तो वेदेति, तञ्‍च नाज्झोस्स तिट्ठति॥",
        "‘‘यथास्स पस्सतो रूपं, सेवतो चापि वेदनं।",
        "खीयति नोपचीयति, एवं सो चरती सतो।",
        "एवं अपचिनतो दुक्खं, सन्तिके निब्बान वुच्‍चति॥",
        "‘‘न सो रज्‍जति सद्देसु, सद्दं सुत्वा पतिस्सतो।",
        "विरत्तचित्तो वेदेति, तञ्‍च नाज्झोस्स तिट्ठति॥",
        "‘‘यथास्स सुणतो सद्दं, सेवतो चापि वेदनं।",
        "खीयति नोपचीयति, एवं सो चरती सतो।",
        "एवं अपचिनतो दुक्खं, सन्तिके निब्बान वुच्‍चति॥",
        "‘‘न सो रज्‍जति गन्धेसु, गन्धं घत्वा पतिस्सतो।",
        "विरत्तचित्तो वेदेति, तञ्‍च नाज्झोस्स तिट्ठति॥",
        "‘‘यथास्स",
        "खीयति नोपचीयति, एवं सो चरती सतो।",
        "एवं अपचिनतो दुक्खं, सन्तिके निब्बान वुच्‍चति॥",
        "‘‘न",
        "विरत्तचित्तो वेदेति, तञ्‍च नाज्झोस्स तिट्ठति॥",
        "‘‘यथास्स सायरतो रसं, सेवतो चापि वेदनं।",
        "खीयति नोपचीयति, एवं सो चरती सतो।",
        "एवं अपचिनतो दुक्खं, सन्तिके निब्बान वुच्‍चति॥",
        "‘‘न सो रज्‍जति फस्सेसु, फस्सं फुस्स पतिस्सतो।",
        "विरत्तचित्तो वेदेति, तञ्‍च नाज्झोस्स तिट्ठति॥",
        "‘‘यथास्स फुसतो फस्सं, सेवतो चापि वेदनं।",
        "खीयति नोपचीयति, एवं सो चरती सतो।",
        "एवं अपचिनतो दुक्खं, सन्तिके निब्बान वुच्‍चति॥",
        "‘‘न सो रज्‍जति धम्मेसु, धम्मं ञत्वा पतिस्सतो।",
        "विरत्तचित्तो वेदेति, तञ्‍च नाज्झोस्स तिट्ठति॥",
        "‘‘यथास्स",
        "खीयति नोपचीयति, एवं सो चरती सतो।",
        "एवं अपचिनतो दुक्खं, सन्तिके निब्बान वुच्‍चति’’॥",
        "‘‘परिपुण्णकायो सुरुचि, सुजातो चारुदस्सनो।",
        "सुवण्णवण्णोसि भगवा, सुसुक्‍कदाठोसि वीरियवा",
        "‘‘नरस्स हि सुजातस्स, ये भवन्ति वियञ्‍जना।",
        "सब्बे",
        "‘‘पसन्‍ननेत्तो सुमुखो, ब्रहा उजु पतापवा।",
        "मज्झे समणसङ्घस्स, आदिच्‍चोव विरोचसि॥",
        "‘‘कल्याणदस्सनो भिक्खु, कञ्‍चनसन्‍निभत्तचो।",
        "किं ते समणभावेन, एवं उत्तमवण्णिनो॥",
        "‘‘राजा",
        "चातुरन्तो विजितावी, जम्बुसण्डस्स",
        "‘‘खत्तिया भोगी राजानो",
        "राजाभिराजा",
        "‘‘राजाहमस्मि",
        "धम्मेन चक्‍कं वत्तेमि, चक्‍कं अप्पटिवत्तियं’’॥",
        "‘‘सम्बुद्धो पटिजानासि, (इति सेलो ब्राह्मणो) धम्मराजा अनुत्तरो।",
        "‘धम्मेन चक्‍कं वत्तेमि’, इति भासथ गोतम॥",
        "‘‘को नु सेनापति भोतो, सावको सत्थुरन्वयो",
        "को तेतमनुवत्तेति, धम्मचक्‍कं पवत्तितं’’॥",
        "‘‘मया",
        "सारिपुत्तो अनुवत्तेति, अनुजातो तथागतं॥",
        "‘‘अभिञ्‍ञेय्यं अभिञ्‍ञातं, भावेतब्बञ्‍च भावितं।",
        "पहातब्बं पहीनं मे, तस्मा बुद्धोस्मि ब्राह्मण॥",
        "‘‘विनयस्सु",
        "दुल्‍लभं दस्सनं होति, सम्बुद्धानं अभिण्हसो॥",
        "‘‘येसं वे दुल्‍लभो लोके, पातुभावो अभिण्हसो।",
        "सोहं ब्राह्मण बुद्धोस्मि, सल्‍लकत्तो",
        "‘‘ब्रह्मभूतो अतितुलो, मारसेनप्पमद्दनो।",
        "सब्बामित्ते वसे",
        "‘‘इदं भोन्तो निसामेथ, यथा भासति चक्खुमा।",
        "सल्‍लकत्तो महावीरो, सीहोव नदती वने॥",
        "‘‘ब्रह्मभूतं अतितुलं, मारसेनप्पमद्दनं।",
        "को दिस्वा नप्पसीदेय्य, अपि कण्हाभिजातिको॥",
        "‘‘यो मं इच्छति अन्वेतु, यो वा निच्छति गच्छतु।",
        "इधाहं पब्बजिस्सामि, वरपञ्‍ञस्स सन्तिके’’॥",
        "‘‘एतं चे रुच्‍चति भोतो, सम्मासम्बुद्धसासनं।",
        "मयम्पि पब्बजिस्साम, वरपञ्‍ञस्स सन्तिके॥",
        "‘‘ब्राह्मणा तिसता इमे, याचन्ति पञ्‍जलीकता।",
        "‘ब्रह्मचरियं चरिस्साम, भगवा तव सन्तिके’’’॥",
        "‘‘स्वाखातं",
        "यत्थ अमोघा पब्बज्‍जा, अप्पमत्तस्स सिक्खतो’’॥",
        "‘‘यं",
        "सत्तरत्तेन भगवा, दन्ताम्ह तव सासने॥",
        "‘‘तुवं",
        "तुवं अनुसये छेत्वा, तिण्णो तारेसिमं पजं॥",
        "‘‘उपधी ते समतिक्‍कन्ता, आसवा ते पदालिता।",
        "सीहोव अनुपादानो, पहीनभयभेरवो॥",
        "‘‘भिक्खवो तिसता इमे, तिट्ठन्ति पञ्‍जलीकता।",
        "पादे वीर पसारेहि, नागा वन्दन्तु सत्थुनो’’ति॥",
        "‘‘यातं मे हत्थिगीवाय, सुखुमा वत्था पधारिता।",
        "सालीनं ओदनो भुत्तो, सुचिमंसूपसेचनो॥",
        "‘‘सोज्‍ज भद्दो साततिको, उञ्छापत्तागते रतो।",
        "झायति अनुपादानो, पुत्तो गोधाय भद्दियो॥",
        "‘‘पंसुकूली साततिको, उञ्छापत्तागते रतो।",
        "झायति अनुपादानो, पुत्तो गोधाय भद्दियो॥",
        "‘‘पिण्डपाती साततिको…पे॰…॥",
        "‘‘तेचीवरी साततिको…पे॰…॥",
        "‘‘सपदानचारी साततिको…पे॰…॥",
        "‘‘एकासनी साततिको…पे॰…॥",
        "‘‘पत्तपिण्डी साततिको…पे॰…॥",
        "‘‘खलुपच्छाभत्ती साततिको…पे॰…॥",
        "‘‘आरञ्‍ञिको साततिको…पे॰…॥",
        "‘‘रुक्खमूलिको",
        "‘‘अब्भोकासी साततिको…पे॰…॥",
        "‘‘सोसानिको साततिको…पे॰…॥",
        "‘‘यथासन्थतिको साततिको…पे॰…॥",
        "‘‘नेसज्‍जिको",
        "‘‘अप्पिच्छो साततिको…पे॰…॥",
        "‘‘सन्तुट्ठो साततिको…पे॰…॥",
        "‘‘पविवित्तो साततिको…पे॰…॥",
        "‘‘असंसट्ठो साततिको…पे॰…॥",
        "‘‘आरद्धवीरियो साततिको…पे॰…॥",
        "‘‘हित्वा सतपलं कंसं, सोवण्णं सतराजिकं।",
        "अग्गहिं मत्तिकापत्तं, इदं दुतियाभिसेचनं॥",
        "‘‘उच्‍चे मण्डलिपाकारे, दळ्हमट्टालकोट्ठके।",
        "रक्खितो खग्गहत्थेहि, उत्तसं विहरिं पुरे॥",
        "‘‘सोज्‍ज भद्दो अनुत्रासी, पहीनभयभेरवो।",
        "झायति वनमोगय्ह, पुत्तो गोधाय भद्दियो॥",
        "‘‘सीलक्खन्धे पतिट्ठाय, सतिं पञ्‍ञञ्‍च भावयं।",
        "पापुणिं अनुपुब्बेन, सब्बसंयोजनक्खय’’न्ति॥",
        "‘‘गच्छं",
        "पुच्छामि",
        "‘‘ठितो अहं अङ्गुलिमाल सब्बदा, सब्बेसु भूतेसु निधाय दण्डं।",
        "तुवञ्‍च पाणेसु असञ्‍ञतोसि, तस्मा ठितोहं तुवमट्ठितोसि’’॥",
        "‘‘चिरस्सं वत मे महितो महेसी, महावनं समणो पच्‍चपादि",
        "सोहं चजिस्सामि सहस्सपापं, सुत्वान गाथं तव धम्मयुत्तं’’॥",
        "इच्‍चेव",
        "अवन्दि चोरो सुगतस्स पादे, तत्थेव पब्बज्‍जमयाचि बुद्धं॥",
        "बुद्धो च खो कारुणिको महेसि, यो सत्था लोकस्स सदेवकस्स।",
        "‘तमेहि भिक्खू’ति तदा अवोच, एसेव तस्स अहु भिक्खुभावो॥",
        "‘‘यो",
        "सोमं लोकं पभासेति, अब्भा मुत्तोव चन्दिमा॥",
        "‘‘यस्स",
        "सोमं लोकं पभासेति, अब्भा मुत्तोव चन्दिमा॥",
        "‘‘यो हवे दहरो भिक्खु, युञ्‍जति बुद्धसासने।",
        "सोमं लोकं पभासेति, अब्भा मुत्तोव चन्दिमा॥",
        "",
        "दिसापि मे ते मनुजे भजन्तु, ये धम्ममेवादपयन्ति सन्तो॥",
        "‘‘दिसा हि मे खन्तिवादानं, अविरोधप्पसंसिनं।",
        "सुणन्तु धम्मं कालेन, तञ्‍च अनुविधीयन्तु॥",
        "‘‘न हि जातु सो ममं हिंसे, अञ्‍ञं वा पन किञ्‍चनं",
        "पप्पुय्य परमं सन्तिं, रक्खेय्य तसथावरे॥",
        "",
        "दारुं नमयन्ति",
        "‘‘दण्डेनेके",
        "अदण्डेन असत्थेन, अहं दन्तोम्हि तादिना॥",
        "‘‘‘अहिंसको’ति",
        "अज्‍जाहं सच्‍चनामोम्हि, न नं हिंसामि किञ्‍चनं",
        "‘‘चोरो अहं पुरे आसिं, अङ्गुलिमालोति विस्सुतो।",
        "वुय्हमानो महोघेन, बुद्धं सरणमागमं॥",
        "‘‘लोहितपाणि पुरे आसिं, अङ्गुलिमालोति विस्सुतो।",
        "सरणगमनं पस्स, भवनेत्ति समूहता॥",
        "‘‘तादिसं कम्मं कत्वान, बहुं दुग्गतिगामिनं।",
        "फुट्ठो कम्मविपाकेन, अनणो भुञ्‍जामि भोजनं॥",
        "‘‘पमादमनुयुञ्‍जन्ति, बाला दुम्मेधिनो जना।",
        "अप्पमादञ्‍च मेधावी, धनं सेट्ठंव रक्खति॥",
        "‘‘मा पमादमनुयुञ्‍जेथ, मा कामरतिसन्थवं",
        "अप्पमत्तो हि झायन्तो, पप्पोति परमं सुखं॥",
        "‘‘स्वागतं नापगतं, नेतं दुम्मन्तितं मम।",
        "सविभत्तेसु धम्मेसु, यं सेट्ठं तदुपागमं॥",
        "‘‘स्वागतं नापगतं, नेतं दुम्मन्तितं मम।",
        "तिस्सो विज्‍जा अनुप्पत्ता, कतं बुद्धस्स सासनं॥",
        "‘‘अरञ्‍ञे",
        "तत्थ तत्थेव अट्ठासिं, उब्बिग्गमनसो तदा॥",
        "‘‘सुखं सयामि ठायामि, सुखं कप्पेमि जीवितं।",
        "अहत्थपासो मारस्स, अहो सत्थानुकम्पितो॥",
        "‘‘ब्रह्मजच्‍चो",
        "सोज्‍ज पुत्तो सुगतस्स, धम्मराजस्स सत्थुनो॥",
        "‘‘वीततण्हो अनादानो, गुत्तद्वारो सुसंवुतो।",
        "अघमूलं वधित्वान, पत्तो मे आसवक्खयो॥",
        "‘‘परिचिण्णो",
        "ओहितो गरुको भारो, भवनेत्ति समूहता’’ति॥",
        "‘‘पहाय",
        "पञ्‍च कामगुणे हित्वा, अनुरुद्धोव झायतु॥",
        "‘‘समेतो नच्‍चगीतेहि, सम्मताळप्पबोधनो।",
        "न तेन सुद्धिमज्झगं",
        "‘‘एतञ्‍च समतिक्‍कम्म, रतो बुद्धस्स सासने।",
        "सब्बोघं समतिक्‍कम्म, अनुरुद्धोव झायति॥",
        "‘‘रूपा सद्दा रसा गन्धा, फोट्ठब्बा च मनोरमा।",
        "एते च समतिक्‍कम्म, अनुरुद्धोव झायति॥",
        "‘‘पिण्डपातपटिक्‍कन्तो, एको अदुतियो मुनि।",
        "एसति पंसुकूलानि, अनुरुद्धो अनासवो॥",
        "‘‘विचिनी अग्गही धोवि, रजयी धारयी मुनि।",
        "पंसुकूलानि मतिमा, अनुरुद्धो अनासवो॥",
        "‘‘महिच्छो",
        "तस्स धम्मा इमे होन्ति, पापका संकिलेसिका॥",
        "‘‘सतो च होति अप्पिच्छो, सन्तुट्ठो अविघातवा।",
        "पविवेकरतो वित्तो, निच्‍चमारद्धवीरियो॥",
        "‘‘तस्स",
        "अनासवो च सो होति, इति वुत्तं महेसिना॥",
        "‘‘मम सङ्कप्पमञ्‍ञाय, सत्था लोके अनुत्तरो।",
        "मनोमयेन कायेन, इद्धिया उपसङ्कमि॥",
        "‘‘यदा मे अहु सङ्कप्पो, ततो उत्तरि देसयि।",
        "निप्पपञ्‍चरतो बुद्धो, निप्पपञ्‍चमदेसयि॥",
        "‘‘तस्साहं धम्ममञ्‍ञाय, विहासिं सासने रतो।",
        "तिस्सो विज्‍जा अनुप्पत्ता, कतं बुद्धस्स सासनं॥",
        "‘‘पञ्‍चपञ्‍ञासवस्सानि",
        "पञ्‍चवीसतिवस्सानि, यतो मिद्धं समूहतं॥",
        "",
        "अनेजो सन्तिमारब्भ, चक्खुमा परिनिब्बुतो॥",
        "",
        "पज्‍जोतस्सेव निब्बानं, विमोक्खो चेतसो अहु॥",
        "‘‘एते पच्छिमका दानि, मुनिनो फस्सपञ्‍चमा।",
        "नाञ्‍ञे",
        "‘‘नत्थि दानि पुनावासो, देवकायस्मि जालिनि।",
        "विक्खीणो जातिसंसारो, नत्थि दानि पुनब्भवो॥",
        "‘‘यस्स",
        "वसी इद्धिगुणे चुतूपपाते, काले पस्सति देवता स भिक्खु",
        "‘‘अन्‍नभारो",
        "समणं पटिपादेसिं, उपरिट्ठं यसस्सिनं॥",
        "‘‘सोम्हि सक्यकुले जातो, अनुरुद्धोति मं विदू।",
        "उपेतो नच्‍चगीतेहि, सम्मताळप्पबोधनो॥",
        "‘‘अथद्दसासिं सम्बुद्धं, सत्थारं अकुतोभयं।",
        "तस्मिं चित्तं पसादेत्वा, पब्बजिं अनगारियं॥",
        "‘‘पुब्बेनिवासं जानामि, यत्थ मे वुसितं पुरे।",
        "तावतिंसेसु देवेसु, अट्ठासिं सक्‍कजातिया",
        "‘‘सत्तक्खत्तुं",
        "चातुरन्तो विजितावी, जम्बुसण्डस्स इस्सरो।",
        "अदण्डेन असत्थेन, धम्मेन अनुसासयिं॥",
        "‘‘इतो सत्त ततो सत्त, संसारानि चतुद्दस।",
        "निवासमभिजानिस्सं, देवलोके ठिता तदा॥",
        "‘‘पञ्‍चङ्गिके",
        "पटिप्पस्सद्धिलद्धम्हि, दिब्बचक्खु विसुज्झि मे॥",
        "‘‘चुतूपपातं जानामि, सत्तानं आगतिं गतिं।",
        "इत्थभावञ्‍ञथाभावं, झाने पञ्‍चङ्गिके ठितो॥",
        "‘‘परिचिण्णो मया सत्था…पे॰… भवनेत्ति समूहता॥",
        "‘‘वज्‍जीनं वेळुवगामे, अहं जीवितसङ्खया।",
        "हेट्ठतो वेळुगुम्बस्मिं, निब्बायिस्सं अनासवो’’ति॥",
        "समणस्स अहु चिन्ता, पुप्फितम्हि महावने।",
        "एकग्गस्स निसिन्‍नस्स, पविवित्तस्स झायिनो॥",
        "‘‘अञ्‍ञथा लोकनाथम्हि, तिट्ठन्ते पुरिसुत्तमे।",
        "इरियं आसि भिक्खूनं, अञ्‍ञथा दानि दिस्सति॥",
        "‘‘सीतवातपरित्तानं, हिरिकोपीनछादनं।",
        "मत्तट्ठियं अभुञ्‍जिंसु, सन्तुट्ठा इतरीतरे॥",
        "‘‘पणीतं यदि वा लूखं, अप्पं वा यदि वा बहुं।",
        "यापनत्थं अभुञ्‍जिंसु, अगिद्धा नाधिमुच्छिता॥",
        "‘‘जीवितानं",
        "न बाळ्हं उस्सुका आसुं, यथा ते आसवक्खये॥",
        "‘‘अरञ्‍ञे रुक्खमूलेसु, कन्दरासु गुहासु च।",
        "विवेकमनुब्रूहन्ता, विहंसु तप्परायना॥",
        "‘‘नीचा",
        "अब्यासेका अमुखरा, अत्थचिन्ता वसानुगा॥",
        "‘‘ततो",
        "सिनिद्धा तेलधाराव, अहोसि इरियापथो॥",
        "‘‘सब्बासवपरिक्खीणा, महाझायी महाहिता।",
        "निब्बुता दानि ते थेरा, परित्ता दानि तादिसा॥",
        "‘‘कुसलानञ्‍च",
        "सब्बाकारवरूपेतं, लुज्‍जते जिनसासनं॥",
        "‘‘पापकानञ्‍च धम्मानं, किलेसानञ्‍च यो उतु।",
        "उपट्ठिता विवेकाय, ये च सद्धम्मसेसका॥",
        "‘‘ते किलेसा पवड्ढन्ता, आविसन्ति बहुं जनं।",
        "कीळन्ति मञ्‍ञे बालेहि, उम्मत्तेहिव रक्खसा॥",
        "‘‘किलेसेहाभिभूता ते, तेन तेन विधाविता।",
        "नरा किलेसवत्थूसु, ससङ्गामेव घोसिते॥",
        "‘‘परिच्‍चजित्वा सद्धम्मं, अञ्‍ञमञ्‍ञेहि भण्डरे।",
        "दिट्ठिगतानि अन्वेन्ता, इदं सेय्योति मञ्‍ञरे॥",
        "‘‘धनञ्‍च पुत्तं भरियञ्‍च, छड्डयित्वान निग्गता।",
        "कटच्छुभिक्खहेतूपि, अकिच्छानि निसेवरे॥",
        "‘‘उदरावदेहकं भुत्वा, सयन्तुत्तानसेय्यका।",
        "कथं वत्तेन्ति",
        "‘‘सब्बकारुकसिप्पानि",
        "अवूपसन्ता अज्झत्तं, सामञ्‍ञत्थोति अच्छति",
        "‘‘मत्तिकं तेलचुण्णञ्‍च, उदकासनभोजनं।",
        "गिहीनं उपनामेन्ति, आकङ्खन्ता बहुत्तरं॥",
        "‘‘दन्तपोनं कपित्थञ्‍च, पुप्फं खादनियानि च।",
        "पिण्डपाते च सम्पन्‍ने, अम्बे आमलकानि च॥",
        "‘‘भेसज्‍जेसु यथा वेज्‍जा, किच्‍चाकिच्‍चे यथा गिही।",
        "गणिकाव विभूसायं, इस्सरे खत्तिया यथा॥",
        "‘‘नेकतिका",
        "बहूहि परिकप्पेहि, आमिसं परिभुञ्‍जरे॥",
        "‘‘लेसकप्पे परियाये, परिकप्पेनुधाविता।",
        "जीविकत्था उपायेन, सङ्कड्ढन्ति बहुं धनं॥",
        "‘‘उपट्ठापेन्ति",
        "धम्मं परेसं देसेन्ति, लाभतो नो च अत्थतो॥",
        "‘‘सङ्घलाभस्स भण्डन्ति, सङ्घतो परिबाहिरा।",
        "परलाभोपजीवन्ता, अहिरीका न लज्‍जरे॥",
        "‘‘नानुयुत्ता तथा एके, मुण्डा सङ्घाटिपारुता।",
        "सम्भावनंयेविच्छन्ति, लाभसक्‍कारमुच्छिता॥",
        "‘‘एवं नानप्पयातम्हि, न दानि सुकरं तथा।",
        "अफुसितं",
        "‘‘यथा कण्टकट्ठानम्हि, चरेय्य अनुपाहनो।",
        "सतिं उपट्ठपेत्वान, एवं गामे मुनी चरे॥",
        "‘‘सरित्वा पुब्बके योगी, तेसं वत्तमनुस्सरं।",
        "किञ्‍चापि पच्छिमो कालो, फुसेय्य अमतं पदं॥",
        "‘‘इदं वत्वा सालवने, समणो भावितिन्द्रियो।",
        "ब्राह्मणो परिनिब्बायी, इसि खीणपुनब्भवो’’ति॥",
        "अधिमुत्तो पारापरियो, तेलकानि रट्ठपालो।",
        "मालुक्यसेलो भद्दियो, अङ्गुलि दिब्बचक्खुको॥",
        "पारापरियो दसेते, वीसम्हि परिकित्तिता।",
        "गाथायो द्वे सता होन्ति, पञ्‍चतालीस",
        "पासादिके",
        "इसि पण्डरसगोत्तो",
        "‘‘किंछन्दा",
        "अनागतम्हि कालम्हि, तं मे अक्खाहि पुच्छितो’’॥",
        "‘‘सुणोहि वचनं मय्हं, इसिपण्डरसव्हय।",
        "सक्‍कच्‍चं उपधारेहि, आचिक्खिस्साम्यनागतं॥",
        "‘‘कोधना उपनाही च, मक्खी थम्भी सठा बहू।",
        "उस्सुकी नानावादा च, भविस्सन्ति अनागते॥",
        "‘‘अञ्‍ञातमानिनो धम्मे, गम्भीरे तीरगोचरा।",
        "लहुका अगरु धम्मे, अञ्‍ञमञ्‍ञमगारवा॥",
        "‘‘बहू आदीनवा लोके, उप्पज्‍जिस्सन्त्यनागते।",
        "सुदेसितं इमं धम्मं, किलेसेस्सन्ति",
        "‘‘गुणहीनापि सङ्घम्हि, वोहरन्ता विसारदा।",
        "बलवन्तो भविस्सन्ति, मुखरा अस्सुताविनो॥",
        "‘‘गुणवन्तोपि सङ्घम्हि, वोहरन्ता यथात्थतो।",
        "दुब्बला ते भविस्सन्ति, हिरीमना अनत्थिका॥",
        "‘‘रजतं जातरूपञ्‍च, खेत्तं वत्थुमजेळकं।",
        "दासिदासञ्‍च दुम्मेधा, सादियिस्सन्त्यनागते॥",
        "‘‘उज्झानसञ्‍ञिनो बाला, सीलेसु असमाहिता।",
        "उन्‍नळा विचरिस्सन्ति, कलहाभिरता मगा॥",
        "‘‘उद्धता च भविस्सन्ति, नीलचीवरपारुता।",
        "कुहा",
        "‘‘तेलसण्ठेहि केसेहि, चपला अञ्‍जनक्खिका।",
        "रथियाय गमिस्सन्ति, दन्तवण्णिकपारुता॥",
        "‘‘अजेगुच्छं",
        "जिगुच्छिस्सन्ति कासावं, ओदातेसु समुच्छिता",
        "‘‘लाभकामा भविस्सन्ति, कुसीता हीनवीरिया।",
        "किच्छन्ता वनपत्थानि, गामन्तेसु वसिस्सरे॥",
        "‘‘ये",
        "ते तेव अनुसिक्खन्ता, भजिस्सन्ति असंयता॥",
        "‘‘ये ये अलाभिनो लाभं, न ते पुज्‍जा भविस्सरे।",
        "सुपेसलेपि ते धीरे, सेविस्सन्ति न ते तदा॥",
        "‘‘मिलक्खुरजनं रत्तं",
        "तित्थियानं धजं केचि, धारिस्सन्त्यवदातकं॥",
        "‘‘अगारवो च कासावे, तदा तेसं भविस्सति।",
        "पटिसङ्खा च कासावे, भिक्खूनं न भविस्सति॥",
        "‘‘अभिभूतस्स दुक्खेन, सल्‍लविद्धस्स रुप्पतो।",
        "पटिसङ्खा महाघोरा, नागस्सासि अचिन्तिया॥",
        "‘‘छद्दन्तो हि तदा दिस्वा, सुरत्तं अरहद्धजं।",
        "तावदेव भणी गाथा, गजो अत्थोपसंहिता’’॥",
        "",
        "अपेतो दमसच्‍चेन, न सो कासावमरहति॥",
        "‘‘यो च वन्तकासावस्स, सीलेसु सुसमाहितो।",
        "उपेतो दमसच्‍चेन, स वे कासावमरहति॥",
        "‘‘विपन्‍नसीलो दुम्मेधो, पाकटो कामकारियो।",
        "विब्भन्तचित्तो निस्सुक्‍को, न सो कासावमरहति॥",
        "‘‘यो च सीलेन सम्पन्‍नो, वीतरागो समाहितो।",
        "ओदातमनसङ्कप्पो, स वे कासावमरहति॥",
        "‘‘उद्धतो उन्‍नळो बालो, सीलं यस्स न विज्‍जति।",
        "ओदातकं अरहति, कासावं किं करिस्सति॥",
        "‘‘भिक्खू",
        "तादीनं मेत्तचित्तानं, निग्गण्हिस्सन्त्यनागते॥",
        "‘‘सिक्खापेन्तापि थेरेहि, बाला चीवरधारणं।",
        "न सुणिस्सन्ति दुम्मेधा, पाकटा कामकारिया॥",
        "‘‘ते",
        "नादियिस्सन्तुपज्झाये, खळुङ्को विय सारथिं॥",
        "‘‘एवं अनागतद्धानं, पटिपत्ति भविस्सति।",
        "भिक्खूनं भिक्खुनीनञ्‍च, पत्ते कालम्हि पच्छिमे॥",
        "‘‘पुरा आगच्छते एतं, अनागतं महब्भयं।",
        "सुब्बचा होथ सखिला, अञ्‍ञमञ्‍ञं सगारवा॥",
        "‘‘मेत्तचित्ता",
        "आरद्धवीरिया पहितत्ता, निच्‍चं दळ्हपरक्‍कमा॥",
        "‘‘पमादं",
        "भावेथट्ठङ्गिकं मग्गं, फुसन्ता अमतं पद’’न्ति॥",
        "‘‘यथाचारी यथासतो सतीमा, यतसङ्कप्पज्झायि अप्पमत्तो।",
        "अज्झत्तरतो समाहितत्तो, एको सन्तुसितो तमाहु भिक्खुं॥",
        "‘‘अल्‍लं सुक्खं वा भुञ्‍जन्तो, न बाळ्हं सुहितो सिया।",
        "ऊनूदरो मिताहारो, सतो भिक्खु परिब्बजे॥",
        "‘‘चत्तारो पञ्‍च आलोपे, अभुत्वा उदकं पिवे।",
        "अलं फासुविहाराय, पहितत्तस्स भिक्खुनो॥",
        "‘‘कप्पियं तं चे छादेति, चीवरं इदमत्थिकं",
        "अलं फासुविहाराय, पहितत्तस्स भिक्खुनो॥",
        "‘‘पल्‍लङ्केन",
        "अलं फासुविहाराय, पहितत्तस्स भिक्खुनो॥",
        "",
        "उभयन्तरेन",
        "‘‘मा मे कदाचि पापिच्छो, कुसीतो हीनवीरियो।",
        "अप्पस्सुतो अनादरो, केन लोकस्मि किं सिया॥",
        "‘‘बहुस्सुतो",
        "चेतोसमथमनुयुत्तो, अपि मुद्धनि तिट्ठतु॥",
        "‘‘यो पपञ्‍चमनुयुत्तो, पपञ्‍चाभिरतो मगो।",
        "विराधयी सो निब्बानं, योगक्खेमं अनुत्तरं॥",
        "‘‘यो च पपञ्‍चं हित्वान, निप्पपञ्‍चपथे रतो।",
        "आराधयी सो निब्बानं, योगक्खेमं अनुत्तरं॥",
        "",
        "यत्थ अरहन्तो विहरन्ति, तं भूमिरामणेय्यकं॥",
        "‘‘रमणीयानि अरञ्‍ञानि, यत्थ न रमती जनो।",
        "वीतरागा रमिस्सन्ति, न ते कामगवेसिनो॥",
        "",
        "निग्गय्हवादिं",
        "तादिसं भजमानस्स, सेय्यो होति न पापियो॥",
        "",
        "सतञ्हि सो पियो होति, असतं होति अप्पियो॥",
        "‘‘अञ्‍ञस्स भगवा बुद्धो, धम्मं देसेसि चक्खुमा।",
        "धम्मे",
        "तं मे अमोघं सवनं, विमुत्तोम्हि अनासवो॥",
        "‘‘नेव पुब्बेनिवासाय, नपि दिब्बस्स चक्खुनो।",
        "चेतोपरियाय इद्धिया, चुतिया उपपत्तिया।",
        "सोतधातुविसुद्धिया, पणिधी मे न विज्‍जति",
        "‘‘रुक्खमूलंव",
        "पञ्‍ञाय उत्तमो थेरो, उपतिस्सोव",
        "‘‘अवितक्‍कं समापन्‍नो, सम्मासम्बुद्धसावको।",
        "अरियेन तुण्हीभावेन, उपेतो होति तावदे॥",
        "",
        "एवं मोहक्खया भिक्खु, पब्बतोव न वेधति॥",
        "‘‘अनङ्गणस्स पोसस्स, निच्‍चं सुचिगवेसिनो।",
        "वालग्गमत्तं पापस्स, अब्भमत्तंव खायति॥",
        "‘‘नाभिनन्दामि",
        "निक्खिपिस्सं इमं कायं, सम्पजानो पतिस्सतो॥",
        "‘‘नाभिनन्दामि मरणं, नाभिनन्दामि जीवितं।",
        "कालञ्‍च पटिकङ्खामि, निब्बिसं भतको यथा॥",
        "‘‘उभयेन मिदं मरणमेव, नामरणं पच्छा वा पुरे वा।",
        "पटिपज्‍जथ मा विनस्सथ, खणो वो मा उपच्‍चगा॥",
        "‘‘नगरं यथा पच्‍चन्तं, गुत्तं सन्तरबाहिरं।",
        "एवं गोपेथ अत्तानं, खणो वो मा उपच्‍चगा।",
        "खणातीता",
        "‘‘उपसन्तो उपरतो, मन्तभाणी",
        "धुनाति पापके धम्मे, दुमपत्तंव मालुतो॥",
        "‘‘उपसन्तो उपरतो, मन्तभाणी अनुद्धतो।",
        "अप्पासि",
        "‘‘उपसन्तो",
        "कल्याणसीलो मेधावी, दुक्खस्सन्तकरो सिया॥",
        "‘‘न विस्ससे एकतियेसु एवं, अगारिसु पब्बजितेसु चापि।",
        "साधूपि हुत्वा न असाधु होन्ति, असाधु हुत्वा पुन साधु होन्ति॥",
        "‘‘कामच्छन्दो",
        "उद्धच्‍चं विचिकिच्छा च, पञ्‍चेते चित्तकेलिसा॥",
        "‘‘यस्स सक्‍करियमानस्स, असक्‍कारेन चूभयं।",
        "समाधि न विकम्पति, अप्पमादविहारिनो॥",
        "‘‘तं झायिनं साततिकं, सुखुमदिट्ठिविपस्सकं।",
        "उपादानक्खयारामं, आहु सप्पुरिसो इति॥",
        "‘‘महासमुद्दो पथवी, पब्बतो अनिलोपि च।",
        "उपमाय न युज्‍जन्ति, सत्थु वरविमुत्तिया॥",
        "‘‘चक्‍कानुवत्तको",
        "पथवापग्गिसमानो, न रज्‍जति न दुस्सति॥",
        "‘‘पञ्‍ञापारमितं पत्तो, महाबुद्धि महामति।",
        "अजळो जळसमानो, सदा चरति निब्बुतो॥",
        "‘‘परिचिण्णो मया सत्था…पे॰… भवनेत्ति समूहता॥",
        "‘‘सम्पादेथप्पमादेन",
        "हन्दाहं परिनिब्बिस्सं, विप्पमुत्तोम्हि सब्बधी’’ति॥",
        "‘‘पिसुणेन च कोधनेन च, मच्छरिना च विभूतनन्दिना।",
        "सखितं न करेय्य पण्डितो, पापो कापुरिसेन सङ्गमो॥",
        "‘‘सद्धेन च पेसलेन च, पञ्‍ञवता बहुस्सुतेन च।",
        "सखितं करेय्य पण्डितो, भद्दो सप्पुरिसेन सङ्गमो॥",
        "‘‘पस्स चित्तकतं बिम्बं…पे॰… यस्स नत्थि धुवं ठिति॥",
        "‘‘पस्स चित्तकतं बिम्बं…पे॰… वत्थेहि सोभति॥",
        "‘‘अलत्तककता",
        "‘‘अट्ठपदकता…पे॰… नो च पारगवेसिनो॥",
        "‘‘अञ्‍जनीव नवा…पे॰… नो च पारगवेसिनो॥",
        "‘‘बहुस्सुतो चित्तकथी, बुद्धस्स परिचारको।",
        "पन्‍नभारो विसञ्‍ञुत्तो, सेय्यं कप्पेति गोतमो॥",
        "‘‘खीणासवो विसञ्‍ञुत्तो, सङ्गातीतो सुनिब्बुतो।",
        "धारेति अन्तिमं देहं, जातिमरणपारगू॥",
        "‘‘यस्मिं",
        "निब्बानगमने मग्गे, सोयं तिट्ठति गोतमो॥",
        "‘‘द्वासीति",
        "चतुरासीतिसहस्सानि, ये मे धम्मा पवत्तिनो॥",
        "‘‘अप्पस्सुतायं पुरिसो, बलिबद्दोव जीरति।",
        "मंसानि तस्स वड्ढन्ति, पञ्‍ञा तस्स न वड्ढति॥",
        "‘‘बहुस्सुतो अप्पस्सुतं, यो सुतेनातिमञ्‍ञति।",
        "अन्धो पदीपधारोव, तथेव पटिभाति मं॥",
        "‘‘बहुस्सुतं उपासेय्य, सुतञ्‍च न विनासये।",
        "तं मूलं ब्रह्मचरियस्स, तस्मा धम्मधरो सिया॥",
        "‘‘पुब्बापरञ्‍ञू अत्थञ्‍ञू, निरुत्तिपदकोविदो।",
        "सुग्गहीतञ्‍च गण्हाति, अत्थञ्‍चोपपरिक्खति॥",
        "‘‘खन्त्या",
        "समये सो पदहति, अज्झत्तं सुसमाहितो॥",
        "‘‘बहुस्सुतं धम्मधरं, सप्पञ्‍ञं बुद्धसावकं।",
        "धम्मविञ्‍ञाणमाकङ्खं, तं भजेथ तथाविधं॥",
        "‘‘बहुस्सुतो धम्मधरो, कोसारक्खो महेसिनो।",
        "चक्खु सब्बस्स लोकस्स, पूजनीयो बहुस्सुतो॥",
        "‘‘धम्मारामो धम्मरतो, धम्मं अनुविचिन्तयं।",
        "धम्मं अनुस्सरं भिक्खु, सद्धम्मा न परिहायति॥",
        "‘‘कायमच्छेरगरुनो",
        "सरीरसुखगिद्धस्स, कुतो समणफासुता॥",
        "‘‘न",
        "गते कल्याणमित्तम्हि, अन्धकारंव खायति॥",
        "‘‘अब्भतीतसहायस्स, अतीतगतसत्थुनो।",
        "नत्थि एतादिसं मित्तं, यथा कायगता सति॥",
        "‘‘ये पुराणा अतीता ते, नवेहि न समेति मे।",
        "स्वज्‍ज एकोव झायामि, वस्सुपेतोव पक्खिमा॥",
        "‘‘दस्सनाय अभिक्‍कन्ते, नानावेरज्‍जके बहू।",
        "मा वारयित्थ सोतारो, पस्सन्तु समयो ममं॥",
        "‘‘दस्सनाय",
        "करोति सत्था ओकासं, न निवारेति चक्खुमा॥",
        "‘‘पण्णवीसतिवस्सानि, सेखभूतस्स मे सतो।",
        "न कामसञ्‍ञा उप्पज्‍जि, पस्स धम्मसुधम्मतं॥",
        "‘‘पण्णवीसतिवस्सानि, सेखभूतस्स मे सतो।",
        "न दोससञ्‍ञा उप्पज्‍जि, पस्स धम्मसुधम्मतं॥",
        "‘‘पण्णवीसतिवस्सानि, भगवन्तं उपट्ठहिं।",
        "मेत्तेन कायकम्मेन, छायाव अनपायिनी",
        "‘‘पण्णवीसतिवस्सानि, भगवन्तं उपट्ठहिं।",
        "मेत्तेन वचीकम्मेन, छायाव अनपायिनी॥",
        "‘‘पण्णवीसतिवस्सानि, भगवन्तं उपट्ठहिं।",
        "मेत्तेन मनोकम्मेन, छायाव अनपायिनी॥",
        "‘‘बुद्धस्स",
        "धम्मे देसियमानम्हि, ञाणं मे उदपज्‍जथ॥",
        "‘‘अहं सकरणीयोम्हि, सेखो अप्पत्तमानसो।",
        "सत्थु च परिनिब्बानं, यो अम्हं अनुकम्पको॥",
        "‘‘तदासि",
        "सब्बाकारवरूपेते, सम्बुद्धे परिनिब्बुते॥",
        "‘‘बहुस्सुतो धम्मधरो, कोसारक्खो महेसिनो।",
        "चक्खु सब्बस्स लोकस्स, आनन्दो परिनिब्बुतो॥",
        "‘‘बहुस्सुतो धम्मधरो, कोसारक्खो महेसिनो।",
        "चक्खु सब्बस्स लोकस्स, अन्धकारे तमोनुदो॥",
        "‘‘गतिमन्तो सतिमन्तो, धितिमन्तो च यो इसि।",
        "सद्धम्मधारको थेरो, आनन्दो रतनाकरो॥",
        "‘‘परिचिण्णो मया सत्था, कतं बुद्धस्स सासनं।",
        "ओहितो गरुको भारो, नत्थि दानि पुनब्भवो’’ति॥",
        "फुस्सोपतिस्सो आनन्दो, तयोतिमे पकित्तिता।",
        "गाथायो तत्थ सङ्खाता, सतं पञ्‍च च उत्तरीति।",
        "‘‘न",
        "नानाजनसङ्गहो दुखो, इति दिस्वान गणं न रोचये॥",
        "‘‘न कुलानि उपब्बजे मुनि, विमनो होति समाधि दुल्‍लभो।",
        "सो उस्सुक्‍को रसानुगिद्धो, अत्थं रिञ्‍चति यो सुखावहो॥",
        "‘‘पङ्कोति हि नं अवेदयुं, यायं वन्दनपूजना कुलेसु।",
        "सुखुमं सल्‍ल दुरुब्बहं, सक्‍कारो कापुरिसेन दुज्‍जहो॥",
        "‘‘सेनासनम्हा ओरुय्ह, नगरं पिण्डाय पाविसिं।",
        "भुञ्‍जन्तं पुरिसं कुट्ठिं, सक्‍कच्‍चं तं उपट्ठहिं॥",
        "‘‘सो मे",
        "आलोपं पक्खिपन्तस्स, अङ्गुलि चेत्थ",
        "‘‘कुट्टमूलञ्‍च",
        "भुञ्‍जमाने वा भुत्ते वा, जेगुच्छं मे न विज्‍जति॥",
        "‘‘उत्तिट्ठपिण्डो आहारो, पूतिमुत्तञ्‍च ओसधं।",
        "सेनासनं रुक्खमूलं, पंसुकूलञ्‍च चीवरं।",
        "यस्सेते अभिसम्भुत्वा",
        "‘‘यत्थ एके विहञ्‍ञन्ति, आरुहन्ता सिलुच्‍चयं।",
        "तस्स बुद्धस्स दायादो, सम्पजानो पतिस्सतो।",
        "इद्धिबलेनुपत्थद्धो",
        "‘‘पिण्डपातपटिक्‍कन्तो",
        "झायति अनुपादानो, पहीनभयभेरवो॥",
        "‘‘पिण्डपातपटिक्‍कन्तो, सेलमारुय्ह कस्सपो।",
        "झायति अनुपादानो, डय्हमानेसु निब्बुतो॥",
        "‘‘पिण्डपातपटिक्‍कन्तो, सेलमारुय्ह कस्सपो।",
        "झायति अनुपादानो, कतकिच्‍चो अनासवो॥",
        "‘‘करेरिमालावितता",
        "कुञ्‍जराभिरुदा रम्मा, ते सेला रमयन्ति मं॥",
        "‘‘नीलब्भवण्णा रुचिरा, वारिसीता सुचिन्धरा।",
        "इन्दगोपकसञ्छन्‍ना, ते सेला रमयन्ति मं॥",
        "‘‘नीलब्भकूटसदिसा, कूटागारवरूपमा।",
        "वारणाभिरुदा रम्मा, ते सेला रमयन्ति मं॥",
        "‘‘अभिवुट्ठा रम्मतला, नगा इसिभि सेविता।",
        "अब्भुन्‍नदिता सिखीहि, ते सेला रमयन्ति मं॥",
        "‘‘अलं झायितुकामस्स, पहितत्तस्स मे सतो।",
        "अलं मे अत्थकामस्स",
        "‘‘अलं मे फासुकामस्स, पहितत्तस्स भिक्खुनो।",
        "अलं मे योगकामस्स, पहितत्तस्स तादिनो॥",
        "‘‘उमापुप्फेन समाना, गगनावब्भछादिता।",
        "नानादिजगणाकिण्णा",
        "‘‘अनाकिण्णा गहट्ठेहि, मिगसङ्घनिसेविता।",
        "नानादिजगणाकिण्णा, ते सेला रमयन्ति मं॥",
        "‘‘अच्छोदिका पुथुसिला, गोनङ्गुलमिगायुता।",
        "अम्बुसेवालसञ्छन्‍ना, ते सेला रमयन्ति मं॥",
        "‘‘न पञ्‍चङ्गिकेन तुरियेन, रति मे होति तादिसी।",
        "यथा एकग्गचित्तस्स, सम्मा धम्मं विपस्सतो॥",
        "‘‘कम्मं",
        "उस्सुक्‍को सो रसानुगिद्धो, अत्थं रिञ्‍चति यो सुखावहो॥",
        "‘‘कम्मं बहुकं न कारये, परिवज्‍जेय्य अनत्तनेय्यमेतं।",
        "किच्छति कायो किलमति, दुक्खितो सो समथं न विन्दति॥",
        "‘‘ओट्ठप्पहतमत्तेन, अत्तानम्पि न पस्सति।",
        "पत्थद्धगीवो चरति, अहं सेय्योति मञ्‍ञति॥",
        "‘‘असेय्यो सेय्यसमानं, बालो मञ्‍ञति अत्तानं।",
        "न तं विञ्‍ञू पसंसन्ति, पत्थद्धमानसं नरं॥",
        "‘‘यो",
        "हीनो तंसदिसो",
        "‘‘पञ्‍ञवन्तं",
        "चेतोसमथमनुत्तं, तञ्‍चे विञ्‍ञू पसंसरे॥",
        "‘‘यस्स",
        "आरका होति सद्धम्मा, नभतो पुथवी यथा॥",
        "‘‘येसञ्‍च हिरि ओत्तप्पं, सदा सम्मा उपट्ठितं।",
        "विरूळ्हब्रह्मचरिया ते, तेसं खीणा पुनब्भवा॥",
        "‘‘उद्धतो चपलो भिक्खु, पंसुकूलेन पारुतो।",
        "कपीव सीहचम्मेन, न सो तेनुपसोभति॥",
        "‘‘अनुद्धतो अचपलो, निपको संवुतिन्द्रियो।",
        "सोभति पंसुकूलेन, सीहोव गिरिगब्भरे॥",
        "‘‘एते सम्बहुला देवा, इद्धिमन्तो यसस्सिनो।",
        "दसदेवसहस्सानि, सब्बे ते ब्रह्मकायिका॥",
        "‘‘धम्मसेनापतिं वीरं, महाझायिं समाहितं।",
        "सारिपुत्तं नमस्सन्ता, तिट्ठन्ति पञ्‍जलीकता॥",
        "‘‘‘नमो",
        "यस्स ते नाभिजानाम, यम्पि निस्साय झायति",
        "‘‘‘अच्छेरं वत बुद्धानं, गम्भीरो गोचरो सको।",
        "ये मयं नाभिजानाम, वालवेधिसमागता’॥",
        "‘‘तं तथा देवकायेहि, पूजितं पूजनारहं।",
        "सारिपुत्तं तदा दिस्वा, कप्पिनस्स सितं अहु॥",
        "‘‘यावता बुद्धखेत्तम्हि, ठपयित्वा महामुनिं।",
        "धुतगुणे विसिट्ठोहं, सदिसो मे न विज्‍जति॥",
        "‘‘परिचिण्णो",
        "ओहितो गरुको भारो, नत्थि दानि पुनब्भवो॥",
        "‘‘न",
        "गोतमो अनप्पमेय्यो, मुळालपुप्फं विमलंव।",
        "अम्बुना नेक्खम्मनिन्‍नो, तिभवाभिनिस्सटो॥",
        "‘‘सतिपट्ठानगीवो सो, सद्धाहत्थो महामुनि।",
        "पञ्‍ञासीसो महाञाणी, सदा चरति निब्बुतो’’ति॥",
        "चत्तालीसनिपातम्हि, महाकस्सपसव्हयो।",
        "एकोव थेरो गाथायो, चत्तासील दुवेपि चाति॥",
        "‘‘कदा",
        "अनिच्‍चतो सब्बभवं विपस्सं, तं मे इदं तं नु कदा भविस्सति॥",
        "‘‘कदा नुहं भिन्‍नपटन्धरो मुनि, कासाववत्थो",
        "रागञ्‍च दोसञ्‍च तथेव मोहं, हन्त्वा सुखी पवनगतो विहस्सं॥",
        "‘‘कदा अनिच्‍चं वधरोगनीळं, कायं इमं मच्‍चुजरायुपद्दुतं।",
        "विपस्समानो वीतभयो विहस्सं, एको वने तं नु कदा भविस्सति॥",
        "‘‘कदा नुहं भयजननिं दुखावहं, तण्हालतं बहुविधानुवत्तनिं।",
        "पञ्‍ञामयं तिखिणमसिं गहेत्वा, छेत्वा वसे तम्पि कदा भविस्सति॥",
        "‘‘कदा नु पञ्‍ञामयमुग्गतेजं, सत्थं इसीनं सहसादियित्वा।",
        "मारं ससेनं सहसा भञ्‍जिस्सं, सीहासने तं नु कदा भविस्सति॥",
        "‘‘कदा नुहं सब्भि समागमेसु, दिट्ठो भवे धम्मगरूहि तादिभि।",
        "याथावदस्सीहि जितिन्द्रियेहि, पधानियो",
        "‘‘कदा नु मं तन्दि खुदा पिपासा, वातातपा कीटसरीसपा वा।",
        "न बाधयिस्सन्ति न तं गिरिब्बजे, अत्थत्थियं तं नु कदा भविस्सति॥",
        "‘‘कदा",
        "समाहितत्तो सतिमा अगच्छं, पञ्‍ञाय तं तं नु कदा भविस्सति॥",
        "‘‘कदा नु रूपे अमिते च सद्दे, गन्धे रसे फुसितब्बे च धम्मे।",
        "आदित्ततोहं समथेहि युत्तो, पञ्‍ञाय दच्छं तदिदं कदा मे॥",
        "‘‘कदा नुहं दुब्बचनेन वुत्तो, ततोनिमित्तं विमनो न हेस्सं।",
        "अथो पसत्थोपि ततोनिमित्तं, तुट्ठो न हेस्सं तदिदं कदा मे॥",
        "‘‘कदा नु कट्ठे च तिणे लता च, खन्धे इमेहं अमिते च धम्मे।",
        "अज्झत्तिकानेव च बाहिरानि च, समं",
        "‘‘कदा नु मं पावुसकालमेघो, नवेन तोयेन सचीवरं वने।",
        "इसिप्पयातम्हि पथे वजन्तं, ओवस्सते तं नु कदा भविस्सति॥",
        "‘‘कदा",
        "पच्‍चुट्ठहित्वा अमतस्स पत्तिया, संचिन्तये तं नु कदा भविस्सति॥",
        "‘‘कदा नु गङ्गं यमुनं सरस्सतिं, पातालखित्तं वळवामुखञ्‍च",
        "असज्‍जमानो पतरेय्यमिद्धिया, विभिंसनं तं नु कदा भविस्सति॥",
        "‘‘कदा",
        "निब्बज्‍जयं सब्बसुभं निमित्तं, झाने युतो तं नु कदा भविस्सति॥",
        "‘‘कदा",
        "तुट्ठो भविस्सं",
        "‘‘बहूनि वस्सानि तयाम्हि याचितो, ‘अगारवासेन अलं नु ते इदं’।",
        "तं दानि मं पब्बजितं समानं, किंकारणा चित्त तुवं न युञ्‍जसि॥",
        "‘‘ननु अहं चित्त तयाम्हि याचितो, ‘गिरिब्बजे चित्रछदा विहङ्गमा’।",
        "महिन्दघोसत्थनिताभिगज्‍जिनो, ते तं रमेस्सन्ति वनम्हि झायिनं॥",
        "‘‘कुलम्हि मित्ते च पिये च ञातके, खिड्डारतिं कामगुणञ्‍च लोके।",
        "सब्बं पहाय इममज्झुपागतो, अथोपि त्वं चित्त न मय्ह तुस्ससि॥",
        "‘‘ममेव एतं न हि त्वं परेसं, सन्‍नाहकाले परिदेवितेन किं।",
        "सब्बं इदं चलमिति पेक्खमानो, अभिनिक्खमिं अमतपदं जिगीसं॥",
        "‘‘सुयुत्तवादी द्विपदानमुत्तमो, महाभिसक्‍को नरदम्मसारथि",
        "‘चित्तं",
        "‘‘कामा",
        "ते दुक्खमिच्छन्ति पुनब्भवेसिनो, चित्तेन नीता निरये निराकता॥",
        "‘‘‘मयूरकोञ्‍चाभिरुतम्हि कानने, दीपीहि ब्यग्घेहि पुरक्खतो वसं।",
        "काये अपेक्खं जह मा विराधय’, इतिस्सु मं चित्त पुरे नियुञ्‍जसि॥",
        "‘‘‘भावेहि",
        "तिस्सो च विज्‍जा फुस बुद्धसासने’, इतिस्सु मं चित्त पुरे नियुञ्‍जसि॥",
        "‘‘‘भावेहि मग्गं अमतस्स पत्तिया, निय्यानिकं सब्बदुखक्खयोगधं।",
        "अट्ठङ्गिकं सब्बकिलेससोधनं’, इतिस्सु मं चित्त पुरे नियुञ्‍जसि॥",
        "‘‘‘दुक्खन्ति खन्धे पटिपस्स योनिसो, यतो",
        "इधेव दुक्खस्स करोहि अन्तं’, इतिस्सु मं चित्त पुरे नियुञ्‍जसि॥",
        "‘‘‘अनिच्‍चं",
        "मनोविचारे उपरुन्ध चेतसो’, इतिस्सु मं चित्त पुरे नियुञ्‍जसि॥",
        "‘‘‘मुण्डो विरूपो अभिसापमागतो, कपालहत्थोव कुलेसु भिक्खसु।",
        "युञ्‍जस्सु सत्थुवचने महेसिनो’, इतिस्सु मं चित्त पुरे नियुञ्‍जसि॥",
        "‘‘‘सुसंवुतत्तो",
        "चन्दो यथा दोसिनपुण्णमासिया’, इतिस्सु मं चित्त पुरे नियुञ्‍जसि॥",
        "‘‘‘आरञ्‍ञिको होहि च पिण्डपातिको, सोसानिको होहि च पंसुकूलिको।",
        "नेसज्‍जिको होहि सदा धुते रतो’, इतिस्सु मं चित्त पुरे नियुञ्‍जसि॥",
        "‘‘रोपेत्व",
        "तथूपमं चित्तमिदं करोसि, यं मं अनिच्‍चम्हि चले नियुञ्‍जसि॥",
        "‘‘अरूप दूरङ्गम एकचारि, न ते करिस्सं वचनं इदानिहं।",
        "दुक्खा हि कामा कटुका महब्भया, निब्बानमेवाभिमनो चरिस्सं॥",
        "‘‘नाहं अलक्ख्या अहिरिक्‍कताय वा, न चित्तहेतू न च दूरकन्तना।",
        "आजीवहेतू च अहं न निक्खमिं, कतो च ते चित्त पटिस्सवो मया॥",
        "‘‘‘अप्पिच्छता सप्पुरिसेहि वण्णिता, मक्खप्पहानं वूपसमो दुखस्स’।",
        "इतिस्सु",
        "‘‘तण्हा अविज्‍जा च पियापियञ्‍च, सुभानि रूपानि सुखा च वेदना।",
        "मनापिया कामगुणा च वन्ता, वन्ते अहं आवमितुं न उस्सहे॥",
        "‘‘सब्बत्थ",
        "अज्झत्तसम्भवो कतञ्‍ञुताय ते, दुक्खे चिरं संसरितं तया कते॥",
        "‘‘त्वञ्‍ञेव नो चित्त करोसि ब्राह्मणो",
        "वेस्सा च सुद्दा च भवाम एकदा, देवत्तनं वापि तवेव वाहसा॥",
        "‘‘तवेव हेतू असुरा भवामसे, त्वंमूलकं नेरयिका भवामसे।",
        "अथो तिरच्छानगतापि एकदा, पेतत्तनं वापि तवेव वाहसा॥",
        "‘‘ननु दुब्भिस्ससि मं पुनप्पुनं, मुहुं मुहुं चारणिकंव दस्सयं।",
        "उम्मत्तकेनेव मया पलोभसि, किञ्‍चापि ते चित्त विराधितं मया॥",
        "‘‘इदं पुरे चित्तमचारि चारिकं, येनिच्छकं यत्थकामं यथासुखं।",
        "तदज्‍जहं निग्गहेस्सामि योनिसो, हत्थिप्पभिन्‍नं",
        "‘‘सत्था",
        "पक्खन्द मं चित्त जिनस्स सासने, तारेहि ओघा महता सुदुत्तरा॥",
        "‘‘न ते इदं चित्त यथा पुराणकं, नाहं अलं तुय्ह वसे निवत्तितुं",
        "महेसिनो पब्बजितोम्हि सासने, न मादिसा होन्ति विनासधारिनो॥",
        "‘‘नगा",
        "सब्बे अनिच्‍चा तिभवा उपद्दुता, कुहिं गतो चित्त सुखं रमिस्ससि॥",
        "‘‘धितिप्परं किं मम चित्त काहिसि, न ते अलं चित्त वसानुवत्तको।",
        "न जातु भस्तं उभतोमुखं छुपे, धिरत्थु पूरं नव सोतसन्दनिं॥",
        "‘‘वराहएणेय्यविगाळ्हसेविते, पब्भारकुट्टे पकतेव सुन्दरे।",
        "नवम्बुना पावुससित्थकानने, तहिं",
        "‘‘सुनीलगीवा सुसिखा सुपेखुना, सुचित्तपत्तच्छदना विहङ्गमा।",
        "सुमञ्‍जुघोसत्थनिताभिगज्‍जिनो, ते तं रमेस्सन्ति वनम्हि झायिनं॥",
        "‘‘वुट्ठम्हि देवे चतुरङ्गुले तिणे, संपुप्फिते मेघनिभम्हि कानने।",
        "नगन्तरे विटपिसमो सयिस्सं, तं मे मुदू हेहिति तूलसन्‍निभं॥",
        "‘‘तथा तु कस्सामि यथापि इस्सरो, यं लब्भति तेनपि होतु मे अलं।",
        "न ताहं कस्सामि यथा अतन्दितो, बिळारभस्तंव यथा सुमद्दितं॥",
        "‘‘तथा तु कस्सामि यथापि इस्सरो, यं लब्भति तेनपि होतु मे अलं।",
        "वीरियेन तं मय्ह वसानयिस्सं, गजंव मत्तं कुसलङ्कुसग्गहो॥",
        "‘‘तया",
        "पहोमि मग्गं पटिपज्‍जितुं सिवं, चित्तानुरक्खीहि सदा निसेवितं॥",
        "‘‘आरम्मणे",
        "तं मे सुगुत्तं सतिया सुभावितं, अनिस्सितं सब्बभवेसु हेहिसि॥",
        "‘‘पञ्‍ञाय छेत्वा विपथानुसारिनं, योगेन निग्गय्ह पथे निवेसिय।",
        "दिस्वा समुदयं विभवञ्‍च सम्भवं, दायादको हेहिसि अग्गवादिनो॥",
        "‘‘चतुब्बिपल्‍लासवसं अधिट्ठितं, गामण्डलंव परिनेसि चित्त मं।",
        "ननु",
        "‘‘मिगो यथा सेरि सुचित्तकानने, रम्मं गिरिं पावुसअब्भमालिनिं",
        "अनाकुले तत्थ नगे रमिस्सं",
        "‘‘ये",
        "अविद्दसू मारवसानुवत्तिनो, भवाभिनन्दी तव चित्त सावका’’ति॥",
        "पञ्‍ञासम्हि निपातम्हि, एको तालपुटो सुचि।",
        "गाथायो तत्थ पञ्‍ञास, पुन पञ्‍च च उत्तरीति॥",
        "‘‘आरञ्‍ञिका",
        "दालेमु मच्‍चुनो सेनं, अज्झत्तं सुसमाहिता॥",
        "‘‘आरञ्‍ञिका पिण्डपातिका, उञ्छापत्तागते रता।",
        "धुनाम",
        "‘‘रुक्खमूलिका साततिका, उञ्छापत्तागते रता।",
        "दालेमु मच्‍चुनो सेनं, अज्झत्तं सुसमाहिता॥",
        "‘‘रुक्खमूलिका साततिका, उञ्छापत्तागते रता।",
        "धुनाम मच्‍चुनो सेनं, नळागारंव कुञ्‍जरो॥",
        "‘‘अट्ठिकङ्कलकुटिके, मंसन्हारुपसिब्बिते।",
        "धिरत्थु पुरे दुग्गन्धे, परगत्ते ममायसे॥",
        "‘‘गूथभस्ते तचोनद्धे, उरगण्डिपिसाचिनि।",
        "नव सोतानि ते काये, यानि सन्दन्ति सब्बदा॥",
        "‘‘तव सरीरं नवसोतं, दुग्गन्धकरं परिबन्धं।",
        "भिक्खु परिवज्‍जयते तं, मीळ्हं च यथा सुचिकामो॥",
        "‘‘एवञ्‍चे तं जनो जञ्‍ञा, यथा जानामि तं अहं।",
        "आरका परिवज्‍जेय्य, गूथट्ठानंव पावुसे’’॥",
        "‘‘एवमेतं महावीर, यथा समण भाससि।",
        "एत्थ चेके विसीदन्ति, पङ्कम्हिव जरग्गवो॥",
        "‘‘आकासम्हि हलिद्दिया, यो मञ्‍ञेथ रजेतवे।",
        "अञ्‍ञेन वापि रङ्गेन, विघातुदयमेव तं॥",
        "‘‘तदाकाससमं चित्तं, अज्झत्तं सुसमाहितं।",
        "मा पापचित्ते आसादि, अग्गिखन्धंव पक्खिमा॥",
        "‘‘पस्स चित्तकतं बिम्बं, अरुकायं समुस्सितं।",
        "आतुरं बहुसङ्कप्पं, यस्स नत्थि धुवं ठिति॥",
        "‘‘पस्स",
        "अट्ठिं तचेन ओनद्धं, सह वत्थेहि सोभति॥",
        "‘‘अलत्तककता",
        "अलं बालस्स मोहाय, नो च पारगवेसिनो॥",
        "‘‘अट्ठपदकता केसा, नेत्ता अञ्‍जनमक्खिता।",
        "अलं बालस्स मोहाय, नो च पारगवेसिनो॥",
        "‘‘अञ्‍जनीव नवा चित्ता, पूतिकायो अलङ्कतो।",
        "अलं बालस्स मोहाय, नो च पारगवेसिनो॥",
        "‘‘ओदहि मिगवो पासं, नासदा वागुरं मिगो।",
        "भुत्वा निवापं गच्छाम, कद्दन्ते मिगबन्धके॥",
        "‘‘छिन्‍नो पासो मिगवस्स, नासदा वागुरं मिगो।",
        "भुत्वा निवापं गच्छाम, सोचन्ते मिगलुद्दके॥",
        "‘‘तदासि यं भिंसनकं, तदासि लोमहंसनं।",
        "अनेकाकारसम्पन्‍ने, सारिपुत्तम्हि निब्बुते॥",
        "",
        "उपज्‍जित्वा निरुज्झन्ति, तेसं वूपसमो सुखो॥",
        "‘‘सुखुमं ते पटिविज्झन्ति, वालग्गं उसुना यथा।",
        "ये पञ्‍चक्खन्धे पस्सन्ति, परतो नो च अत्ततो॥",
        "‘‘ये च पस्सन्ति सङ्खारे, परतो नो च अत्ततो।",
        "पच्‍चब्याधिंसु निपुणं, वालग्गं उसुना यथा॥",
        "",
        "कामरागप्पहानाय, सतो भिक्खु परिब्बजे॥",
        "",
        "भवरागप्पहानाय, सतो भिक्खु परिब्बजे’’॥",
        "‘‘चोदितो भावितत्तेन, सरीरन्तिमधारिना।",
        "मिगारमातुपासादं, पादङ्गुट्ठेन कम्पयिं॥",
        "‘‘नयिदं सिथिलमारब्भ, नयिदं अप्पेन थामसा।",
        "निब्बानमधिगन्तब्बं, सब्बगन्थ-पमोचनं॥",
        "‘‘अयञ्‍च",
        "धारेति अन्तिमं देहं, जेत्वा मारं सवाहिनिं",
        "‘‘विवरमनुपभन्ति",
        "नगविवरगतो झायति, पुत्तो अप्पटिमस्स तादिनो॥",
        "‘‘उपसन्तो उपरतो, पन्तसेनासनो मुनि।",
        "दायादो",
        "‘‘उपसन्तं उपरतं, पन्तसेनासनं मुनिं।",
        "दायादं बुद्धसेट्ठस्स, वन्द ब्राह्मण कस्सपं॥",
        "‘‘यो च जातिसतं गच्छे, सब्बा ब्राह्मणजातियो।",
        "सोत्तियो वेदसम्पन्‍नो, मनुस्सेसु पुनप्पुनं॥",
        "‘‘अज्झायकोपि चे अस्स, तिण्णं वेदान पारगू।",
        "एतस्स वन्दनायेतं, कलं नाग्घति सोळसिं॥",
        "‘‘यो सो अट्ठ विमोक्खानि, पुरेभत्तं अफस्सयि",
        "अनुलोमं पटिलोमं, ततो पिण्डाय गच्छति॥",
        "‘‘तादिसं भिक्खुं मासादि",
        "अभिप्पसादेहि मनं, अरहन्तम्हि तादिने।",
        "खिप्पं पञ्‍जलिको वन्द, मा ते विजटि मत्थकं॥",
        "‘‘नेसो पस्सति सद्धम्मं, संसारेन पुरक्खतो।",
        "अधोगमं जिम्हपथं, कुम्मग्गमनुधावति॥",
        "‘‘किमीव मीळ्हसल्‍लित्तो, सङ्खारे अधिमुच्छितो।",
        "पगाळ्हो लाभसक्‍कारे, तुच्छो गच्छति पोट्ठिलो॥",
        "‘‘इमञ्‍च पस्स आयन्तं, सारिपुत्तं सुदस्सनं।",
        "विमुत्तं उभतोभागे, अज्झत्तं सुसमाहितं॥",
        "‘‘विसल्‍लं",
        "दक्खिणेय्यं",
        "‘‘एते सम्बहुला देवा, इद्धिमन्तो यसस्सिनो।",
        "दस देवसहस्सानि, सब्बे ब्रह्मपुरोहिता।",
        "मोग्गल्‍लानं नमस्सन्ता, तिट्ठन्ति पञ्‍जलीकता॥",
        "‘‘‘नमो",
        "यस्स ते आसवा खीणा, दक्खिणेय्योसि मारिस’॥",
        "‘‘पूजितो",
        "पुण्डरीकंव तोयेन, सङ्खारेनुपलिप्पति॥",
        "‘‘यस्स मुहुत्तेन सहस्सधा लोको, संविदितो सब्रह्मकप्पो वसि।",
        "इद्धिगुणे चुतुपपाते काले, पस्सति देवता स भिक्खु॥",
        "‘‘सारिपुत्तोव पञ्‍ञाय, सीलेन उपसमेन च।",
        "योपि पारङ्गतो भिक्खु, एतावपरमो सिया॥",
        "‘‘कोटिसतसहस्सस्स, अत्तभावं खणेन निम्मिने।",
        "अहं विकुब्बनासु कुसलो, वसीभूतोम्हि इद्धिया॥",
        "‘‘समाधिविज्‍जावसिपारमीगतो, मोग्गल्‍लानगोत्तो असितस्स सासने।",
        "धीरो समुच्छिन्दि समाहितिन्द्रियो, नागो",
        "‘‘परिचिण्णो मया सत्था, कतं बुद्धस्स सासनं।",
        "ओहितो गरुको भारो, भवनेत्ति समूहता॥",
        "‘‘यस्स चत्थाय पब्बजितो, अगारस्मानगारियं।",
        "सो मे अत्थो अनुप्पत्तो, सब्बसंयोजनक्खयो॥",
        "",
        "विधुरं सावकमासज्‍ज, ककुसन्धञ्‍च ब्राह्मणं॥",
        "‘‘सतं आसि अयोसङ्कू, सब्बे पच्‍चत्तवेदना।",
        "ईदिसो निरयो आसि, यत्थ दुस्सी अपच्‍चथ।",
        "विधुरं सावकमासज्‍ज, ककुसन्धञ्‍च ब्राह्मणं॥",
        "‘‘यो एतमभिजानाति, भिक्खु बुद्धस्स सावको।",
        "तादिसं भिक्खुमासज्‍ज, कण्ह दुक्खं निगच्छसि॥",
        "‘‘मज्झेसरस्मिं",
        "वेळुरियवण्णा रुचिरा, अच्‍चिमन्तो पभस्सरा।",
        "अच्छरा तत्थ नच्‍चन्ति, पुथु नानत्तवण्णियो॥",
        "‘‘यो",
        "‘‘यो वे बुद्धेन चोदितो, भिक्खुसङ्घस्स पेक्खतो।",
        "मिगारमातुपासादं, पादङ्गुट्ठेन कम्पयि॥",
        "‘‘यो एतमभिजानाति…पे॰… कण्ह दुक्खं निगच्छसि॥",
        "‘‘यो",
        "इद्धिबलेनुपत्थद्धो, संवेजेसि च देवता॥",
        "‘‘यो एतमभिजानाति…पे॰… कण्ह दुक्खं निगच्छसि॥",
        "‘‘यो एतमभिजानाति…पे॰… कण्ह दुक्खं निगच्छसि॥",
        "‘‘यो वेजयन्तपासादे, सक्‍कं सो परिपुच्छति।",
        "अपि आवुसो जानासि, तण्हक्खयविमुत्तियो।",
        "तस्स सक्‍को वियाकासि, पञ्हं पुट्ठो यथातथं॥",
        "‘‘यो एतमभिजानाति…पे॰… कण्ह दुक्खं निगच्छसि॥",
        "‘‘यो ब्रह्मानं परिपुच्छति, सुधम्मायं ठितो",
        "अज्‍जापि त्यावुसो सा दिट्ठि, या ते दिट्ठि पुरे अहु।",
        "पस्ससि वीतिवत्तन्तं, ब्रह्मलोके पभस्सरं॥",
        "‘‘तस्स ब्रह्मा वियाकासि, पञ्हं पुट्ठो यथातथं।",
        "न मे मारिस सा दिट्ठि, या मे दिट्ठि पुरे अहु॥",
        "‘‘पस्सामि वीतिवत्तन्तं, ब्रह्मलोके पभस्सरं।",
        "सोहं अज्‍ज कथं वज्‍जं, अहं निच्‍चोम्हि सस्सतो॥",
        "‘‘यो एतमभिजानाति…पे॰… कण्ह दुक्खं निगच्छसि॥",
        "‘‘यो महानेरुनो कूटं, विमोक्खेन अफस्सयि",
        "वनं पुब्बविदेहानं, ये च भूमिसया नरा॥",
        "‘‘यो एतमभिजानाति, भिक्खु बुद्धस्स सावको।",
        "तादिसं भिक्खुमासज्‍ज, कण्ह दुक्खं निगच्छसि॥",
        "‘‘न वे अग्गि चेतयति, अहं बालं डहामीति।",
        "बालोव जलितं अग्गिं, आसज्‍ज नं पडय्हति॥",
        "‘‘एवमेव तुवं मार, आसज्‍ज नं तथागतं।",
        "सयं डहिस्ससि अत्तानं, बालो अग्गिंव सम्फुसं॥",
        "‘‘अपुञ्‍ञं",
        "किं नु मञ्‍ञसि पापिम, न मे पापं विपच्‍चति॥",
        "‘‘करतो ते चीयते",
        "मार निब्बिन्द बुद्धम्हा, आसं माकासि भिक्खुसु॥",
        "‘‘इति",
        "ततो सो दुम्मनो यक्खो, तत्थेवन्तरधायथा’’ति॥",
        "सट्ठिकम्हि निपातम्हि, मोग्गल्‍लानो महिद्धिको।",
        "एकोव थेरगाथायो, अट्ठसट्ठि भवन्ति ताति॥",
        "‘‘निक्खन्तं",
        "वितक्‍का उपधावन्ति, पगब्भा कण्हतो इमे॥",
        "‘‘उग्गपुत्ता महिस्सासा, सिक्खिता दळ्हधम्मिनो",
        "समन्ता परिकिरेय्युं, सहस्सं अपलायिनं॥",
        "‘‘सचेपि एत्तका",
        "नेव मं ब्याधयिस्सन्ति",
        "‘‘सक्खी",
        "निब्बानगमनं मग्गं, तत्थ मे निरतो मनो॥",
        "‘‘एवं चे मं विहरन्तं, पापिम उपगच्छसि।",
        "तथा मच्‍चु करिस्सामि, न मे मग्गम्पि दक्खसि॥",
        "‘‘अरतिञ्‍च",
        "वनथं न करेय्य कुहिञ्‍चि, निब्बनथो अवनथो स",
        "‘‘यमिध पथविञ्‍च वेहासं, रूपगतं जगतोगधं किञ्‍चि।",
        "परिजीयति सब्बमनिच्‍चं, एवं समेच्‍च चरन्ति मुतत्ता॥",
        "‘‘उपधीसु जना गधितासे, दिट्ठसुते",
        "एत्थ विनोदय छन्दमनेजो, यो हेत्थ न लिम्पति मुनि तमाहु",
        "‘‘अथ",
        "न च वग्गगतस्स कुहिञ्‍चि, नो पन दुट्ठुल्‍लगाही",
        "‘‘दब्बो",
        "सन्तं पदं अज्झगमा मुनि, पटिच्‍च परिनिब्बुतो कङ्खति कालं॥",
        "‘‘मानं पजहस्सु गोतम, मानपथञ्‍च जहस्सु असेसं।",
        "मानपथम्हि स मुच्छितो, विप्पटिसारीहुवा चिररत्तं॥",
        "‘‘मक्खेन मक्खिता पजा, मानहता निरयं पपतन्ति।",
        "सोचन्ति जना चिररत्तं, मानहता निरयं उपपन्‍ना॥",
        "‘‘न",
        "कित्तिञ्‍च",
        "‘‘तस्मा अखिलो इध",
        "मानञ्‍च पहाय असेसं, विज्‍जायन्तकरो समितावी॥",
        "‘‘कामरागेन डय्हामि, चित्तं मे परिडय्हति।",
        "साधु निब्बापनं ब्रूहि, अनुकम्पाय गोतम॥",
        "‘‘सञ्‍ञाय",
        "निमित्तं परिवज्‍जेहि, सुभं रागूपसंहितं ( )",
        "‘‘असुभाय चित्तं भावेहि, एकग्गं सुसमाहितं।",
        "सति कायगता त्यत्थु, निब्बिदाबहुलो भव॥",
        "‘‘अनिमित्तञ्‍च भावेहि, मानानुसयमुज्‍जह।",
        "ततो मानाभिसमया, उपसन्तो चरिस्ससि॥",
        "‘‘तमेव वाचं भासेय्य, यायत्तानं न तापये।",
        "परे च न विहिंसेय्य, सा वे वाचा सुभासिता॥",
        "‘‘पियवाचमेव भासेय्य, या वाचा पटिनन्दिता।",
        "यं अनादाय पापानि, परेसं भासते पियं॥",
        "‘‘सच्‍चं वे अमता वाचा, एस धम्मो सनन्तनो।",
        "सच्‍चे अत्थे च धम्मे च, आहु सन्तो पतिट्ठिता॥",
        "‘‘यं बुद्धो भासति वाचं, खेमं निब्बानपत्तिया।",
        "दुक्खस्सन्तकिरियाय, सा वे वाचानमुत्तमा॥",
        "‘‘गम्भीरपञ्‍ञो मेधावी, मग्गामग्गस्स कोविदो।",
        "सारिपुत्तो",
        "‘‘सङ्खित्तेनपि देसेति, वित्थारेनपि भासति।",
        "सालिकायिव निग्घोसो, पटिभानं उदिय्यति",
        "‘‘तस्स",
        "सरेन रजनीयेन, सवनीयेन वग्गुना।",
        "उदग्गचित्ता मुदिता, सोतं ओधेन्ति भिक्खवो॥",
        "‘‘अज्‍ज पन्‍नरसे विसुद्धिया, भिक्खू पञ्‍चसता समागता।",
        "संयोजनबन्धनच्छिदा, अनीघा खीणपुनब्भवा इसी॥",
        "‘‘चक्‍कवत्ती",
        "समन्ता अनुपरियेति, सागरन्तं महिं इमं॥",
        "‘‘एवं",
        "सावका पयिरुपासन्ति, तेविज्‍जा मच्‍चुहायिनो॥",
        "‘‘सब्बे भगवतो पुत्ता, पलापेत्थ न विज्‍जति।",
        "तण्हासल्‍लस्स हन्तारं, वन्दे आदिच्‍चबन्धुनं॥",
        "‘‘परोसहस्सं भिक्खूनं, सुगतं पयिरुपासति।",
        "देसेन्तं विरजं धम्मं, निब्बानं अकुतोभयं॥",
        "‘‘सुणन्ति धम्मं विमलं, सम्मासम्बुद्धदेसितं।",
        "सोभति वत सम्बुद्धो, भिक्खुसङ्घपुरक्खतो॥",
        "‘‘‘नागनामो’सि भगवा, इसीनं इसिसत्तमो।",
        "महामेघोव हुत्वान, सावके अभिवस्ससि॥",
        "‘‘दिवा",
        "सावको ते महावीर, पादे वन्दति वङ्गिसो॥",
        "‘‘उम्मग्गपथं मारस्स, अभिभुय्य चरति पभिज्‍ज खीलानि।",
        "तं पस्सथ बन्धपमुञ्‍चकरं, असितंव भागसो पविभज्‍ज॥",
        "‘‘ओघस्स हि नितरणत्थं, अनेकविहितं मग्गं अक्खासि।",
        "तस्मिञ्‍च अमते अक्खाते, धम्मदसा ठिता असंहीरा॥",
        "‘‘पज्‍जोतकरो अतिविज्झ",
        "ञत्वा च सच्छिकत्वा च, अग्गं सो देसयि दसद्धानं॥",
        "‘‘एवं सुदेसिते धम्मे, को पमादो विजानतं धम्मं।",
        "तस्मा हि तस्स भगवतो सासने, अप्पमत्तो सदा नमस्समनुसिक्खे॥",
        "‘‘बुद्धानुबुद्धो यो थेरो, कोण्डञ्‍ञो तिब्बनिक्‍कमो।",
        "लाभी सुखविहारानं, विवेकानं अभिण्हसो॥",
        "‘‘यं",
        "सब्बस्स तं अनुप्पत्तं, अप्पमत्तस्स सिक्खतो॥",
        "‘‘महानुभावो तेविज्‍जो, चेतोपरियकोविदो।",
        "कोण्डञ्‍ञो बुद्धदायादो, पादे वन्दति सत्थुनो॥",
        "‘‘नगस्स",
        "सावका पयिरुपासन्ति, तेविज्‍जा मच्‍चुहायिनो॥",
        "‘‘चेतसा",
        "चित्तं",
        "‘‘एवं सब्बङ्गसम्पन्‍नं, मुनिं दुक्खस्स पारगुं।",
        "अनेकाकारसम्पन्‍नं, पयिरुपासन्ति गोतमं॥",
        "‘‘चन्दो यथा विगतवलाहके नभे, विरोचति वीतमलोव भाणुमा।",
        "एवम्पि अङ्गीरस त्वं महामुनि, अतिरोचसि यससा सब्बलोकं॥",
        "‘‘कावेय्यमत्ता विचरिम्ह पुब्बे, गामा गामं पुरा पुरं।",
        "अथद्दसाम सम्बुद्धं, सब्बधम्मान पारगुं॥",
        "‘‘सो मे धम्ममदेसेसि, मुनि दुक्खस्स पारगू।",
        "धम्मं सुत्वा पसीदिम्ह, सद्धा",
        "‘‘तस्साहं वचनं सुत्वा, खन्धे आयतनानि च।",
        "धातुयो च विदित्वान, पब्बजिं अनगारियं॥",
        "‘‘बहूनं वत अत्थाय, उप्पज्‍जन्ति तथागता।",
        "इत्थीनं पुरिसानञ्‍च, ये ते सासनकारका॥",
        "‘‘तेसं खो वत अत्थाय, बोधिमज्झगमा मुनि।",
        "भिक्खूनं भिक्खुनीनञ्‍च, ये निरामगतद्दसा॥",
        "‘‘सुदेसिता चक्खुमता, बुद्धेनादिच्‍चबन्धुना।",
        "चत्तारि अरियसच्‍चानि, अनुकम्पाय पाणिनं॥",
        "‘‘दुक्खं",
        "अरियं",
        "‘‘एवमेते तथा वुत्ता, दिट्ठा मे ते यथा तथा।",
        "सदत्थो मे अनुप्पत्तो, कतं बुद्धस्स सासनं॥",
        "‘‘स्वागतं वत मे आसि, मम बुद्धस्स सन्तिके।",
        "सुविभत्तेसु",
        "‘‘अभिञ्‍ञापारमिप्पत्तो, सोतधातु विसोधिता।",
        "तेविज्‍जो इद्धिपत्तोम्हि, चेतोपरियकोविदो॥",
        "‘‘पुच्छामि",
        "अग्गाळवे कालमकासि भिक्खु, ञातो यसस्सी अभिनिब्बुतत्तो॥",
        "‘‘निग्रोधकप्पो",
        "सो तं नमस्सं अचरि मुत्यपेखो, आरद्धवीरियो दळ्हधम्मदस्सी॥",
        "‘‘तं सावकं सक्‍क मयम्पि सब्बे, अञ्‍ञातुमिच्छाम समन्तचक्खु।",
        "समवट्ठिता नो सवनाय सोता",
        "छिन्द",
        "मज्झेव नो भास समन्तचक्खु, सक्‍कोव देवान सहस्सनेत्तो॥",
        "‘‘ये केचि गन्था इध मोहमग्गा, अञ्‍ञाणपक्खा विचिकिच्छठाना।",
        "तथागतं पत्वा न ते भवन्ति, चक्खुञ्हि एतं परमं नरानं॥",
        "‘‘नो",
        "तमोवस्स निवुतो सब्बलोको, जोतिमन्तोपि न पभासेय्युं",
        "‘‘धीरा च पज्‍जोतकरा भवन्ति, तं तं अहं वीर तथेव मञ्‍ञे।",
        "विपस्सिनं जानमुपागमिम्ह, परिसासु नो आविकरोहि कप्पं॥",
        "‘‘खिप्पं गिरं एरय वग्गु वग्गुं, हंसोव पग्गय्ह सणिकं निकूज।",
        "बिन्दुस्सरेन",
        "‘‘पहीनजातिमरणं",
        "न कामकारो हि",
        "‘‘सम्पन्‍नवेय्याकरणं तवेदं, समुज्‍जुपञ्‍ञस्स समुग्गहीतं।",
        "अयमञ्‍जलि पच्छिमो सुप्पणामितो, मा मोहयी जानमनोमपञ्‍ञ॥",
        "‘‘परोपरं अरियधम्मं विदित्वा, मा मोहयी जानमनोमवीरिय।",
        "वारिं यथा घम्मनि घम्मतत्तो, वाचाभिकङ्खामि सुतं पवस्स॥",
        "‘‘यदत्थिकं ब्रह्मचरियं अचरी, कप्पायनो कच्‍चिस्सतं अमोघं।",
        "निब्बायि सो आदु सउपादिसेसो",
        "‘‘‘अच्छेच्छि",
        "(इति भगवा) कण्हस्स सोतं दीघरत्तानुसयितं।",
        "अतारि जातिं मरणं असेसं’, इच्‍चब्रवि",
        "‘‘एस सुत्वा पसीदामि, वचो ते इसिसत्तम।",
        "अमोघं किर मे पुट्ठं, न मं वञ्‍चेसि ब्राह्मणो॥",
        "‘‘यथा वादी तथा कारी, अहु बुद्धस्स सावको।",
        "अच्छेच्छि मच्‍चुनो जालं, ततं मायाविनो दळ्हं॥",
        "‘‘अद्दस",
        "अच्‍चगा",
        "‘‘तं देवदेवं वन्दामि, पुत्तं ते द्विपदुत्तम।",
        "अनुजातं महावीरं, नागं नागस्स ओरस’’न्ति॥",
        "सत्ततिम्हि निपातम्हि, वङ्गीसो पटिभाणवा।",
        "एकोव थेरो नत्थञ्‍ञो, गाथायो एकसत्ततीति॥",
        "सहस्सं होन्ति ता गाथा, तीणि सट्ठिसतानि च।",
        "थेरा च द्वे सता सट्ठि, चत्तारो च पकासिता॥",
        "सीहनादं नदित्वान, बुद्धपुत्ता अनासवा।",
        "खेमन्तं पापुणित्वान, अग्गिखन्धाव निब्बुताति॥"
    ]
}