{
    "title": "पठमपण्णासकं",
    "book_name": "११. रागपेय्यालं",
    "chapter": "१. पठमपियसुत्तं",
    "gathas": [
        "‘‘सद्धाबलं",
        "सतिबलं समाधि च, पञ्‍ञा वे सत्तमं बलं।",
        "एतेहि बलवा भिक्खु, सुखं जीवति पण्डितो।",
        "‘‘योनिसो",
        "पज्‍जोतस्सेव निब्बानं, विमोक्खो होति चेतसो’’ति॥ ततियं।",
        "‘‘सद्धाबलं वीरियञ्‍च, हिरी ओत्तप्पियं बलं।",
        "सतिबलं समाधि च, पञ्‍ञा वे सत्तमं बलं।",
        "एतेहि बलवा भिक्खु, सुखं जीवति पण्डितो॥",
        "‘‘योनिसो विचिने धम्मं, पञ्‍ञायत्थं विपस्सति।",
        "पज्‍जोतस्सेव निब्बानं, विमोक्खो होति चेतसो’’ति॥ चतुत्थं।",
        "‘‘सद्धाधनं",
        "सुतधनञ्‍च चागो च, पञ्‍ञा वे सत्तमं धनं॥",
        "‘‘यस्स एते धना अत्थि, इत्थिया पुरिसस्स वा।",
        "अदलिद्दोति तं आहु, अमोघं तस्स जीवितं॥",
        "‘‘तस्मा",
        "अनुयुञ्‍जेथ मेधावी, सरं",
        "‘‘सद्धाधनं सीलधनं, हिरी ओत्तप्पियं धनं।",
        "सुतधनञ्‍च चागो च, पञ्‍ञा वे सत्तमं धनं॥",
        "‘‘यस्स एते धना अत्थि, इत्थिया पुरिसस्स वा।",
        "अदलिद्दोति तं आहु, अमोघं तस्स जीवितं॥",
        "‘‘तस्मा सद्धञ्‍च सीलञ्‍च, पसादं धम्मदस्सनं।",
        "अनुयुञ्‍जेथ मेधावी, सरं बुद्धान सासन’’न्ति॥ छट्ठं।",
        "‘‘सद्धाधनं सीलधनं, हिरी ओत्तप्पियं धनं।",
        "सुतधनञ्‍च चागो च, पञ्‍ञा वे सत्तमं धनं॥",
        "‘‘यस्स एते धना अत्थि, इत्थिया पुरिसस्स वा।",
        "स वे महद्धनो लोके, अजेय्यो देवमानुसे॥",
        "‘‘तस्मा सद्धञ्‍च सीलञ्‍च, पसादं धम्मदस्सनं।",
        "अनुयुञ्‍जेथ मेधावी, सरं बुद्धान सासन’’न्ति॥ सत्तमं।",
        "द्वे",
        "उग्गं संयोजनञ्‍चेव, पहानं मच्छरियेन चाति॥",
        "दुवे अनुसया कुलं, पुग्गलं उदकूपमं।",
        "अनिच्‍चं दुक्खं अनत्ता च, निब्बानं निद्दसवत्थु चाति॥",
        "‘‘दस्सनं",
        "सवनञ्‍च अरियधम्मानं, अधिसीले न सिक्खति॥",
        "‘‘अप्पसादो च भिक्खूसु, भिय्यो भिय्यो पवड्ढति।",
        "उपारम्भकचित्तो च, सद्धम्मं सोतुमिच्छति॥",
        "‘‘इतो च बहिद्धा अञ्‍ञं, दक्खिणेय्यं गवेसति।",
        "तत्थेव च पुब्बकारं, यो करोति उपासको॥",
        "‘‘एते खो परिहानिये, सत्त धम्मे सुदेसिते।",
        "उपासको सेवमानो, सद्धम्मा परिहायति॥",
        "‘‘दस्सनं भावितत्तानं, यो न हापेति उपासको।",
        "सवनञ्‍च अरियधम्मानं, अधिसीले च सिक्खति॥",
        "‘‘पसादो चस्स भिक्खूसु, भिय्यो भिय्यो पवड्ढति।",
        "अनुपारम्भचित्तो च, सद्धम्मं सोतुमिच्छति॥",
        "‘‘न",
        "इधेव च पुब्बकारं, यो करोति उपासको॥",
        "‘‘एते",
        "उपासको सेवमानो, सद्धम्मा न परिहायती’’ति॥ नवमं।",
        "‘‘दस्सनं",
        "सवनञ्‍च अरियधम्मानं, अधिसीले न सिक्खति॥",
        "‘‘अप्पसादो च भिक्खूसु, भिय्यो भिय्यो पवड्ढति।",
        "उपारम्भकचित्तो च, सद्धम्मं सोतुमिच्छति॥",
        "‘‘इतो च बहिद्धा अञ्‍ञं, दक्खिणेय्यं गवेसति।",
        "तत्थेव च पुब्बकारं, यो करोति उपासको॥",
        "‘‘एते",
        "उपासको सेवमानो, सद्धम्मा परिहायति॥",
        "‘‘दस्सनं",
        "सवनञ्‍च अरियधम्मानं, अधिसीले च सिक्खति॥",
        "‘‘पसादो चस्स भिक्खूसु, भिय्यो भिय्यो पवड्ढति।",
        "अनुपारम्भचित्तो च, सद्धम्मं सोतुमिच्छति॥",
        "‘‘न",
        "इधेव च पुब्बकारं, यो करोति उपासको॥",
        "‘‘एते खो अपरिहानिये, सत्त धम्मे सुदेसिते।",
        "उपासको सेवमानो, सद्धम्मा न परिहायती’’ति॥ एकादसमं।",
        "सारन्द",
        "बोधिसञ्‍ञा द्वे च हानि, विपत्ति च पराभवोति॥",
        "‘‘सत्थुगरु धम्मगरु, सङ्घे च तिब्बगारवो।",
        "समाधिगरु आतापी",
        "‘‘अप्पमादगरु",
        "अभब्बो परिहानाय, निब्बानस्सेव सन्तिके’’ति॥ पठमं।",
        "‘‘सत्थुगरु धम्मगरु, सङ्घे च तिब्बगारवो।",
        "समाधिगरु आतापी, सिक्खाय तिब्बगारवो॥",
        "‘‘हिरि ओत्तप्पसम्पन्‍नो, सप्पतिस्सो सगारवो।",
        "अभब्बो परिहानाय, निब्बानस्सेव सन्तिके’’ति॥ दुतियं।",
        "‘‘सत्थुगरु",
        "समाधिगरु आतापी, सिक्खाय तिब्बगारवो॥",
        "‘‘कल्याणमित्तो सुवचो, सप्पतिस्सो सगारवो।",
        "अभब्बो परिहानाय, निब्बानस्सेव सन्तिके’’ति॥ ततियं।",
        "‘‘दुद्ददं ददाति मित्तो, दुक्‍करञ्‍चापि कुब्बति।",
        "अथोपिस्स दुरुत्तानि, खमति दुक्खमानि च",
        "‘‘गुय्हञ्‍च तस्स",
        "आपदासु न जहाति, खीणेन नातिमञ्‍ञति॥",
        "‘‘यम्हि एतानि ठानानि, संविज्‍जन्तीध",
        "सो मित्तो मित्तकामेन, भजितब्बो तथाविधो’’ति॥ पञ्‍चमं।",
        "‘‘पियो गरु भावनीयो, वत्ता च वचनक्खमो।",
        "गम्भीरञ्‍च कथं कत्ता, नो चट्ठाने नियोजको",
        "‘‘यम्हि एतानि ठानानि, संविज्‍जन्तीध पुग्गले।",
        "सो मित्तो मित्तकामेन, अत्थकामानुकम्पतो।",
        "अपि नासियमानेन, भजितब्बो तथाविधो’’ति॥ छट्ठं।",
        "अप्पमादो हिरी चेव, द्वे सुवचा दुवे मित्ता।",
        "द्वे पटिसम्भिदा द्वे वसा, दुवे निद्दसवत्थुनाति॥",
        "ठिति च परिक्खारं द्वे, अग्गी सञ्‍ञा च द्वे परा।",
        "मेथुना संयोगो दानं, नन्दमातेन ते दसाति॥",
        "‘‘पस्स पुञ्‍ञानं विपाकं, कुसलानं सुखेसिनो",
        "मेत्तं चित्तं विभावेत्वा, सत्त वस्सानि भिक्खवो",
        "सत्तसंवट्टविवट्टकप्पे",
        "‘‘संवट्टमाने",
        "विवट्टमाने लोकस्मिं, सुञ्‍ञब्रह्मूपगो अहुं॥",
        "‘‘सत्तक्खत्तुं महाब्रह्मा, वसवत्ती तदा अहुं।",
        "छत्तिंसक्खत्तुं देविन्दो, देवरज्‍जमकारयिं॥",
        "‘‘चक्‍कवत्ती",
        "मुद्धावसित्तो",
        "‘‘अदण्डेन असत्थेन, विजेय्य पथविं इमं।",
        "असाहसेन कम्मेन",
        "‘‘धम्मेन रज्‍जं कारेत्वा, अस्मिं पथविमण्डले।",
        "महद्धने महाभोगे, अड्ढे अजायिहं कुले॥",
        "‘‘सब्बकामेहि सम्पन्‍ने",
        "बुद्धा सङ्गाहका लोके, तेहि एतं सुदेसितं॥",
        "‘‘एसो हेतु महन्तस्स, पथब्यो मे न विपज्‍जति",
        "पहूतवित्तूपकरणो, राजा होति",
        "‘‘इद्धिमा यसवा होति",
        "को सुत्वा नप्पसीदेय्य, अपि कण्हाभिजातियो॥",
        "‘‘तस्मा",
        "सद्धम्मो गरुकातब्बो, सरं बुद्धानसासन’’न्ति॥ नवमं।",
        "‘‘पदुट्ठचित्ता",
        "अञ्‍ञेसु रत्ता अतिमञ्‍ञते पतिं।",
        "धनेन कीतस्स वधाय उस्सुका,",
        "या एवरूपा पुरिसस्स भरिया।",
        "‘वधा च भरिया’ति च सा पवुच्‍चति॥",
        "‘‘यं इत्थिया विन्दति सामिको धनं,",
        "सिप्पं वणिज्‍जञ्‍च कसिं अधिट्ठहं।",
        "अप्पम्पि तस्स अपहातुमिच्छति,",
        "या",
        "‘चोरी च भरिया’ति च सा पवुच्‍चति॥",
        "‘‘अकम्मकामा",
        "फरुसा च चण्डी दुरुत्तवादिनी।",
        "उट्ठायकानं अभिभुय्य वत्तति,",
        "या एवरूपा पुरिसस्स भरिया।",
        "‘अय्या च भरिया’ति च सा पवुच्‍चति॥",
        "‘‘या",
        "माताव पुत्तं अनुरक्खते पतिं।",
        "ततो धनं सम्भतमस्स रक्खति,",
        "या एवरूपा पुरिसस्स भरिया।",
        "‘माता च भरिया’ति च सा पवुच्‍चति॥",
        "‘‘यथापि जेट्ठा भगिनी कनिट्ठका",
        "सगारवा होति सकम्हि सामिके।",
        "हिरीमना",
        "या एवरूपा पुरिसस्स भरिया।‘भगिनी च भरिया’ति च सा पवुच्‍चति॥",
        "‘‘याचीध दिस्वान पतिं पमोदति,",
        "सखी सखारंव चिरस्समागतं।",
        "कोलेय्यका सीलवती पतिब्बता,",
        "या एवरूपा पुरिसस्स भरिया।",
        "‘सखी च भरिया’ति च सा पवुच्‍चति॥",
        "‘‘अक्‍कुद्धसन्ता वधदण्डतज्‍जिता,",
        "अदुट्ठचित्ता पतिनो तितिक्खति।",
        "अक्‍कोधना भत्तुवसानुवत्तिनी,",
        "या एवरूपा पुरिसस्स भरिया।",
        "‘दासी च भरिया’ति च सा पवुच्‍चति॥",
        "‘‘याचीध भरिया वधकाति वुच्‍चति,",
        "‘चोरी च अय्या’ति च या पवुच्‍चति।",
        "दुस्सीलरूपा फरुसा अनादरा,",
        "कायस्स भेदा निरयं वजन्ति ता॥",
        "‘‘याचीध",
        "‘दासी च भरिया’ति च सा पवुच्‍चति।",
        "सीले ठितत्ता चिररत्तसंवुता,",
        "कायस्स भेदा सुगतिं वजन्ति ता’’ति॥",
        "‘‘कोधनो दुब्बण्णो होति, अथो दुक्खम्पि सेति सो।",
        "अथो अत्थं गहेत्वान, अनत्थं अधिपज्‍जति",
        "‘‘ततो",
        "कोधाभिभूतो पुरिसो, धनजानिं निगच्छति॥",
        "‘‘कोधसम्मदसम्मत्तो",
        "ञातिमित्ता सुहज्‍जा च, परिवज्‍जन्ति कोधनं॥",
        "भयमन्तरतो जातं, तं जनो नावबुज्झति॥",
        "‘‘कुद्धो अत्थं न जानाति, कुद्धो धम्मं न पस्सति।",
        "अन्धतमं तदा होति, यं कोधो सहते नरं॥",
        "‘‘यं",
        "पच्छा सो विगते कोधे, अग्गिदड्ढोव तप्पति॥",
        "‘‘दुम्मङ्कुयं पदस्सेति",
        "यतो पतायति कोधो, येन कुज्झन्ति मानवा॥",
        "‘‘नास्स हिरी न ओत्तप्पं",
        "कोधेन अभिभूतस्स, न दीपं होति किञ्‍चनं॥",
        "‘‘तपनीयानि कम्मानि, यानि धम्मेहि आरका।",
        "तानि आरोचयिस्सामि, तं सुणाथ यथा तथं॥",
        "‘‘कुद्धो हि पितरं हन्ति, हन्ति कुद्धो समातरं।",
        "कुद्धो हि ब्राह्मणं हन्ति, हन्ति कुद्धो पुथुज्‍जनं॥",
        "‘‘याय",
        "तम्पि पाणददिं सन्तिं, हन्ति कुद्धो पुथुज्‍जनो॥",
        "‘‘अत्तूपमा हि ते सत्ता, अत्ता हि परमो",
        "हन्ति",
        "‘‘असिना हन्ति अत्तानं, विसं खादन्ति मुच्छिता।",
        "रज्‍जुया बज्झ मीयन्ति, पब्बतामपि कन्दरे॥",
        "‘‘भूनहच्‍चानि",
        "करोन्ता नावबुज्झन्ति",
        "‘‘इतायं कोधरूपेन, मच्‍चुपासो गुहासयो।",
        "तं दमेन समुच्छिन्दे, पञ्‍ञावीरियेन दिट्ठिया॥",
        "‘‘यथा मेतं",
        "तथेव धम्मे सिक्खेथ, मा नो दुम्मङ्कुयं अहु॥",
        "‘‘वीतकोधा अनायासा, वीतलोभा अनुस्सुका",
        "दन्ता कोधं पहन्त्वान, परिनिब्बन्ति अनासवा’’ति",
        "अब्याकतो पुरिसगति, तिस्स सीह अरक्खियं।",
        "किमिलं सत्त पचला, मेत्ता भरिया कोधेकादसाति॥",
        "‘‘सीलं",
        "अनुबुद्धा इमे धम्मा, गोतमेन यसस्सिना॥",
        "‘‘इति बुद्धो अभिञ्‍ञाय, धम्ममक्खासि भिक्खुनं।",
        "दुक्खस्सन्तकरो सत्था, चक्खुमा परिनिब्बुतो’’ति॥ दुतियं।",
        "हिरीसूरियं उपमा, धम्मञ्‍ञू पारिछत्तकं।",
        "सक्‍कच्‍चं भावना अग्गि, सुनेत्तअरकेन चाति॥",
        "चतुरो विनयधरा, चतुरो चेव सोभना।",
        "सासनं अधिकरण-समथेनट्ठमे दसाति॥",
        "भिक्खुं",
        "वेदगू अरियो अरहा, असद्धम्मा च सद्धम्माति॥",
        "‘‘छद्वारारम्मणेस्वेत्थ, विञ्‍ञाणेसु च फस्सेसु।",
        "वेदनासु च द्वारस्स, सुत्ता होन्ति विसुं अट्ठ॥",
        "‘‘सञ्‍ञा सञ्‍चेतना तण्हा, वितक्‍केसु विचारे च।",
        "गोचरस्स विसुं अट्ठ, पञ्‍चक्खन्धे च पच्‍चेके॥",
        "‘‘सोळसस्वेत्थ मूलेसु, अनिच्‍चं दुक्खमनत्ता।",
        "खया वया विरागा च, निरोधा पटिनिस्सग्गा॥",
        "‘‘कमं अट्ठानुपस्सना, योजेत्वान विसुं विसुं।",
        "सम्पिण्डितेसु सब्बेसु, होन्ति पञ्‍च सतानि च।",
        "अट्ठवीसति सुत्तानि, आहुनेय्ये च वग्गिके’’"
    ]
}