BULGARİSTAN'LA BARIŞ ANDLAŞMAŞI_1913.txt

|\/|
_____
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<metadata>
    <title>BULGARİSTAN'LA BARIŞ ANDLAŞMAŞI</title>
    <author>-</author>
    <date>1913</date>
    <word_count>5061</word_count>
    <unique_words>2096</unique_words>
    <line_count>752</line_count>
</metadata>
_____

BULGARİSTAN'LA BARIŞ ANDLAŞMAŞI



Devlet-i Aliye ile Bulgaristan hükümeti beyninde akdolunan
sulh muahedenamesi mündericatı Meclis-i Vükelâ karanyle tensib edilmiştir.

Bu irade-i seniyenin icrasına Heyet-i Vükelâ memurdur.



MUAHEDENAME

Zat-ı şevketsemat hazret-i padişahi ile haşmetlû Bulgaristan kiralı hazretleri
Londra Muahedesinin akdindenberi zuhur
eden vekayiin tevlit eylediği hal ve mevkii suret-i muslihanede
ve devamlı bir esas üzerine tanzim etmek ve kendi milletlerinin
husul-i seadet-i hali için lüzumu derkâr olan revabıt-ı dostî ve münasebat-ı hasene-i hemcivariyi
iade eylemek arzusiyle müte­ hassis olduklarından muahede-i hazırayı akde karar vermişler ve bunun için,
Beyefendi hazretlerile Bahriye Nâzın Mahmut Paşa hazretlerini,
ve Şûra-yı Devlet Reisi Halil Beyefendi hazretlerini ; ve Haş­
metlû Bulgaristan kiralı hazretleri : Nuzzar-ı sabıkadan Jeneral
Savof ve nuzzar-ı sabıkadan Mösyö Naçeviç ile murahhas orta
elçi unvanını haiz Mösyö Toşef'i murahhas tayin eylemişlerdir
Murahasan-ı müşarünileyhim yolunda ve muntazam görü­nen salâhiyetnamelerini
badetteati mevad-dı âtiyeyi kararlaştır­mışlardır

** Zat-ı şevketsemat hazret-i padişahi : Dahiliye Nâzın Talât **

Madde : îki memleket arasındaki hudut Bahrisiyah üze­rinde
bulunan "Aya Yovanna" manastırının cenubunda kâin
"Rezavaya" suyu mansabından bed ederek işbu suyun mecrasını
"Pirogu" ve "Delidere" sularının "Komila" nın garbındaki
nokta-i iltisakına kadar takip eder. "Rezavaya" suyu
mansap ile salifüzzikir nokta-i iltisak arasında mansaptan iti­
baren evvelâ cenub-i garbi istikametini takip eder ve "Plaça"yı
Devlet-i Aliye'ye bırakarak bir dirsek teşkil edip şimal-i garbiye
ve badehu cenub-i garbiye doğru gider; "Madzura" ve "Pirgoplo"
karyeleri memâlik-i Osmaniyede kalır. "Rezavaya Suyu" "Pir-
goplo"dan itibaren takriben beş buçuk kilometre bir tul üzerinde
cenup istikametini takip ettikten sonra garp ile şimale doğru
bir dirsek teşkil eder ve badehu şimale doğru hafifçe bir inhina
peyda ederek garp istikamet-i umumiyesinde imtidat eyler. Bu

kısımda "Likodi", "Kladara" karyeleri Bulgar toprağı üzerinde
kalır ve "Çıknigori" "Mavrodyo" "Lafva" karyeleri Devlet-i
Aliye'ye rücu eder; badehu hudut daima "Rezavaya" suyunu takip
ederek "Torfu Çiftlik'Mni Bulgaristan'da bırakır ve cenub-ı şar­kiye
doğru teveccüh eder ve "Radoslafçi" karyesini Osmanlı
arazisinde bırakarak bu karyenin cenubunda takriben sekiz yüz
metre garbe doğru inhina eder ve "Komila" karye­sini
Osmanlı arazisinde bırakarak bu karyenin garbında ve tak­
riben dört yüz metre bud-ı mesafesinde "Pirogu" ve "Delidere"
sularının nokta-i iltisakına vasıl olur.

Hat-tı hudut "Pirogu" ve "Delidere" sularının nokta-i iltisakından
itibaren "Delidere" mecrasını takip eder ve mezkûr
su ile beraber şimal-i garbi istikamet-i umumiyesine imtidat
ederek "Paspala" "Kandilcik" ve "Deli" karyelerini Devlet-i
Aliye'de bırakır ve "Soğuksu"nun şarkında nihayet bulur; bu
son karye Devlet-i Aliye'de kalır ve "Şeveligü" karyesi ise Bul­garistan'a
rücu eder. Hat-tı hudut 'Soğuksu" ile "Şeveligü"
arasından geçtikten sonra , , rakımları üzerinden
geçen tepeyi takip ederek şimal-i garbi istikametinde devam
eder ve rakımının ötesinde "Çaylayık" karyesini
Osmanlı arazisinde bırakır ve şu son karyeyi üç kilometre şark
ve şimalinden dolaşarak "Golema" suyuna vasıl olur. Hudut
"Golema" suyunu takriben iki kilometre tulünde takip ederek
işbu suyun "Karabanlar"m cenubundan gelen yine kendisinin diğer
bir kolu ile iltisak ettiği noktaya vasıl olur.
bu nokta-i iltisaktan itibaren hat-tı hudut "Türk-Alath"dan
gelen ırmağın şimalindeki tepe üzerine geçerek
eski Osmanlı-Bulgar hududuna müntehi olur.

Yeni hat-tı hudut ile eski hududun nokta-i iltisakı "Türk-Alatlı"nın
dört kilometre şarkına ve eski Osmanh-Bulgar hudu­dunun "Aykırıyol"
istikametinde şimale doğru bir dirsek teşkil ettiği noktada kâindir.

Bu noktadan itibaren hat-tı hudut Tunca'nın garbinde ve
"Derviştepe" karyesinin şimalinde kâin "Balabanbaşı"ya kadar
tam eski Osman-Bulgar hududunu takip eder.
Yeni hat-tı hudut "Balabanbaşı" civarında eski huduttan
ayrdarak hat-tı müstakim üzere "Değirmendere"ye doğru iner.
Yeni hududun eski huduttan ayrıldığı nokta "Derviştepe" kar­yesi
kilisesinin iki kilometre bud-i mesafesinde kâindir.
Hudut "Derviştepe" karyesini Osmanlı toprağında bıraktıktan sonra
"Değirmendere" mecrasını "Bulgar-Lefke"
karyesine kadar takip eder ve bu karyeyi Bulgar toprağında
bırakır. "Bulgar-Lefke" 'nin şark ve cenup ke­narlarından
itibaren hat-tı hudut "Değirmendere"si mecrasını
terk edip garbe doğru teveccüh eder ve "Müslim-Lefke" ve
"Dimitri-Köy"i karyelerini Osmanlı toprağında bırakır ve "Büyükdere"
nin kısmı süflası ve "Demirhandere"
arasındaki
hat-tı taksim-i miyahı takip ederek Meric'in Cisr-i Mustafapaşa'nın
şarkında şimale doğru teşkil ettiği dirseğin en şimalî noktasına
vasıl olur. Dirseğin bu kısmı Cisr-i Mustafapaşa köprüsünün
şarkmdaki methalinin üç buçuk kilometre bud-i mesafesindedir.
Hudut Meriç dirseğinin kısm-ı garbisini değirmene kadar
takip edip oradan da şimendifer köprüsünün şimalindeki "Çer-
menderesi"ne hat-tı müstakim üzere vasıl olur Çermenderesi
Cermen karyesinin üç kilometre şarkından Meriç Nehrine dökü­
len çaydır ve badehu Cermen karyesini şimalden dolaşarak
"Tazı Tepesi"ne gider. Hudut "Çermen"i Devlet-i Aliye'de bırakır
ve "Çermenderesi" mecrasını takip ederek Cermen'in şimal-i
garbisinde şimendifer hattını kateder ve daima aynı çayı takip
ederek rakımlı "Tazı Tepesi"ne çıkar Çermenderesi'nin
"Çermen"in şimal-i garbisinde şimendifer hattını katettiği nokta
Cermen karyesi merkezine beş kilometrelik ve Cisr-i Mustafa-
paşa köprüsünün mahrec-i garbisine , metrelik bir mesafede
kâindir.
Hudut "Tazı Tepesi"nin en mürtefi noktasını Osmanlı top­rağında
bırakır ve bu noktadan itibaren Osmanlı toprağında
kalan "Yaylacık" ve "Gölcük" karyelerinden bilmurur Arda
ile Mariç arasındaki hat-tı taksim-i miyahı takip eyler.

"Gölcük"ten itibaren hudut rakımından geçer ve
badehu rakımına iner ve işbu rakımdan itibaren takribi
olarak hat-tı müstakim üzere cenup istikametinde Arda Nehrine
doğru teveccüh eder. Bu hat-tı müstakim Osmanlı toprağında
kalan "Bektaşlı"nın bir kilometre garbından geçer.

Hat-tı hudut rakımından Arda Nehrine vasıl olduk­
tan sonra Arda'nın sahil-i yeminini şarka doğru takip eder ve
"Çıngırlı" karyesinin bir kilometre cenubunda bulunan değir­
mene vasıl olur. Bu değirmenden itibaren "Gaydahordere"
nin şarkındaki hat-tı taksim-i miyahı takip eder ve
"Gaydahordere" karyesinin bir kilometre şarkından geçer ve
"Dranişbe" karyesini Bulgaristan'da bırakarak ve bu
karyenin takriben bir kilometre şarkından geçerek mezkûr kar­yenin
bir kilometre cenubunda "Ateren deresi"ne iner; oradan
da cenub-ı garbi istikametini bittakip "Akalan" ve "Kaylıklı
köyü" karyeleri arasından cereyan eden ırmağın menbaına en
kestirme tarikle gider ve ırmağın talvegini takip ederek
"Kızıldeli Deresi"ne iner. Bu ırmaktan itibaren "Gökçepınar"ı
Bul­garistan'da bırakarak "Kızıldeli Deresi" mecrasını alır ve oradan
da "Mandiriçe"nin dört kilometre cenubunda ve "Soğanlık balâ"
mn üç kilometre şarkında bulunan bir noktada cenuba doğru
ırmağın talvegini takip ederek aynı ırmağın menbaına gider ve
badehu en kestirme tarikle "Kayacık" "Mandıra" suyu menbaına
iner ve menbaından itibaren "Kayacık" "Mandıra" suyu­
nun talvegini takip ederek "Mandriçe"nin garbında "Meriç"e
vasıl olur. Bu kısımdaki "Kırantu" karyesi Bulgar toprağında
kalır ve "Başkilise" "Ahıryanpınar" ve "Mandıra" karyeleri

Devlet-i Aliye'ye rücu eder.

Bu noktadan itibaren hudut Meric'in talvegini nehrin "Kaldırkoz"
karyesinin üç buçuk kilometre cenubunda ve iki kola
ayrıldığı noktaya kadar takip ederek oradan da "Ferecik"in
civarndan geçen sağ kolun talvegini bittakip Adalardenizi'ne
müntehi olur. Bu kısımda "Aksu" bataklığı ile "Keneligöl" ve
"Kazıkhgöl" gölleri Devlet-i Aliye'de kalarak "Tuzlagölü" ile

"Dranagölü" Bulgaristan'a rücu eder.

Madde : Tarafeynin şu sırada diğer tarafa rucu edecek

olan araziyi işgal etmekte bulunan asakir-i muahedei hazıraya
salifüzzikir murahhaslarca vaz-ı imza edildikten on gün sonra
arazi-i mezkûreyi tahliyeye ve andan sonraki on beş gün müddet
zarfında dahi usul ve kavaid-i cariyeye tevfikan diğer taraf
me­murinine teslime müsareat eyleyeceklerdir.
Şurası da muhakkaktır ki her iki hükümet muahede-i hazıra
tarihinden itibaren üç hafta müddet zarfında ordularını terhis
edeceklerdir.

Madde : Muahede-i haziranın imzasını müteakip tarafeyn-i

akideyn beyninde münasebat-ı diplomasiye ile posta, telgraf ve
şimendifer münakalâtı derhal tekrar başlayacaktır.
Muahede-i haziranın numaralı melfufunu teşkil eden müftilere
müteallik itilâfname bütün Bulgar memâlikinde tatbik
olunacaktır.

Madde : Memleketeyn beyninde münasebat-ı iktisadiyenin
teshili maksadı ile tarafeyn-i akideyn - Şubat tarihinde
ticaret ve seyr-i sefaine müteallik olarak akdolunan mukavele­
nameyi muahede-i haziranın imzası akibinde ve bu günden iti­baren
bir sene müddetle tekrar mevki-i icraya vazetmeği düvel-i
saireye karşı mevcut olan taahhüdat-ı vakıalariyle kabil-i telif
olmak üzere gümrüklerce bilcümle teshilatı kendi mahsulat-ı
sınaiye, ziraiye veya sairelerine bahşetmeği taahhüt ederler.
teşrinisani- kânunuevvel tarihli konsolosluk beyan­
namesi dahi aynı müddet zarfında tekrar mevki-i icraya vazolunacaktır.

Mamafih tarafeyn-i akideynden her biri kendi memleketleripin
düvel-i saire konsolos memurları kabul olunan bilcümle
mevakiinde ceneral konsolosluklar ,
konso­losluklar ve viskonsolosluklar
ihdas eyleyebilecektir.

Bundan maada tarafeyn-i akideyn bir ticaret muahedesi ile
bir konsolosluk mukavelesi akdini tezekkür etmek üzere müddet-i
kalile-i mümküne zarfında muhtelit komisyonlar tayinine
iptidar eylemeği taahhüt ederler.

Madde : Üsera-yı harbiye ile rehineler muahede-i haziranın
imzasından itibaren bir ay müddet zarfında veya mümkün
ise daha evvel mübadele kılınacaktır.
işbu mübadele tarafeynce suret-i mahsusada tayin edilen
komiserler marifetiyle icra olunacaktır.
Salifüzzikir üsera-yı harbiye ile rehinelerin iaşesi masarifi
yedinde bulundukları hükümete ait olacaktır.
Mamafih işbu hükümet canibinden tesviye olunan zabitan
maaşatı zabitan-ı mezkûrenin mensup bulundukları hükümet ta­rafından
tediye edilecektir.

Madde : Muhasamata iştirak etmiş olan ve muahede-i
hazıradan evvelki vakayi-i siyasiyede methaldar bulunan bil­cümle
eşhas hakkında tarafeyn-i akideynce tam manasile bir af-fı umumî bahş olunmuştur.
Terk olunan arazi ahalisi havali-i mezkûrede serzede-i zuhur
olan vakayi-i siyasîyeden dolayı aynı af-fı umumîye mazhar olacaklardır.
Bulgaristan'a rücu eden arazinin tekrar işgali sırasında ka­nunen
teşekkül edecek hey'et-i hükümet tarafından tayin olu­nacak
ve usulü veçhile ahaliye ilân edilecek olan iki haftalık
müddetin inkizasında işbu af-fı umumîden istifade hakkı sakıt
olacaktır.

Madde : Canib-i Hükûmet-i Seniyeden Bulgaristan'a terk
edilen arazinin ahali-i asliyesinden olup orada ihtiyar-ı ikamet
etmiş bulunan eşhas Bulgar tebaası olacaklardır.
Ahali-i merkumeden bu suretle Bulgar tabiiyetine geçmiş
olanlar Bulgar memurin-i mahalliyesine sadece bir beyanname
itası ve Osmanlı şehbenderhanelerinde bir muamele-i kaydiye
icrası suretiyle dört sene zarfında bulundukları yerlerde tabiiyet-i
Osmaniyeyi ihtiyar eylemek salâhiyetini haiz olacaklardır.
îşbu beyanname memalik-i ecnebiyede Bulgar konsolosha­neleri
kançilaryalarına tevdi edilecek ve Osmanlı şehbenderhaneleri
tarafından kayıt ve tescil olunacaktır.

îhtiyar-ı tabiiyet keyfiyeti şahsî olup hükûmet-i Osmaniyece
mecburî değildir. Elyevm sağir bulunanlar sin-ni rüşde
vusullerinden itibaren dört sene zarfında hakkı hiyarlarını is­
timal edeceklerdir. Terkolunan arazide sakin islamlardan bu
müddet zarfında hizmet-i askeriye ifasına ve bir gûna bedel-i
askerî tediyesine tabi tutulmayacaklardır.

Bu müslümanlar hak-kı hiyarlarını istimal eyledikten sonra
terk edilmiş olan arazide bâlâda musarrah dört sene müddetin
inkizasma kadar müfarakat edecekler ve emval-i menkulelerini
ihracat resminden muaf olarak imrar salâhiyetini haiz olacaklar­
dır. Mamafih ahali-i merkume şehir ve kasabat ile karyelerde
bulunan her gûna emval-i gayrı menkulelerini muhafaza ede­bilirler
ve bunları eşhas-ı sâlise marifetiyle idare ettirebilirler.

Madde : Bulgaristan'ın bilcümle memâlikinde Bulgar teba­asından
bulunan müslümanlar an asıl Bulgar olan tebeanın haiz
oldukları aynı hukuk-ı milkiye ve siyasîyeyi haiz ve serbesti-i
vicdana, hürriyet-i diniyeye ve ayin-i dininin alenen icrası hu­susunda
serbestiye malik olacaklardır. Müslümanların adatma riayet olunacaktır.

Zat-ı hazret-i padişahinin nam-ı nami-i hilâfetpenahîlerinin
hutbelerde zikrine devam olunacaktır.
Elyevm teessüs etmiş olan veya âtiyen teessüs edecek bulu­nan
cemaat-ı islâmiye ile anların silsile-i meratip itibarile teş­kilâtı
ve emvali tanınacak ve mazhar-ı riayet olacaktır.
Cemaat-ı mezkûre bilâ mevani kendi rüesayı diniyelerine tabi bulu­nacaktır.

Madde : Memalik-i Osmaniyedeki Bulgar cemaatı memalik-i mezkûredeki cemaat-ı
saire-i hıristiyaniyenin elyevm haiz oldukları ayni hukuku haiz olacaklardır.
Tebea-i Osmaniyeden olan Bulgarlar emval-i menkule ve gayrı menkulelerini
muhafaza edecekler ve hukuk-ı şahsiye ve tasarrufiyelerinin istimal ve
intifaı hususunda zerrece iz'aç edilmeyeceklerdir.
Vakayi-i ahire esnasında mesken ve mevalarmı terk etmiş olanlar
nihayet iki sene zarfında avdet edebileceklerdir.

Madde : Arazinin ilhakından mukaddem iktisap olunan hukuka ve bir de
memurin-i müteallika-yı Osmaniye tarafından mu'ti evrak ve vesaik-i adliye
ile Senedat-ı resmiyeye riayet olunacak ve aksi kaziye kanunen sabit
oluncayadeğin nakız ve ihlâl edilmeyecekdir.

Madde : Terk olunan arazide şehir ve kasabat ve kura­daki emval-i gayr-ı menkuleye
tasarruf hakkı Osmanlı kanunu ile bahş ve tayin olunduğu surette
ve bir gûna tahdidata tabi ol­mayarak tanınacaktır.

Arazi-i mezkûredeki emval-i gayr-ı menkule veya emval-i
menkule eshabı velev suret-i muvakkatade veya katiyede olarak
Bulgaristan haricinde ihtiyar-ı ikamet etseler bile bilcümle hukuk-i
tasarrufiyelerinden istifade de devam edecekler ve bunları
iltizama verebileceklerdir veya eşhas-ı sâlise marifetile idare ettirebileceklerdir.

Madde : Terk edilen arazide kâin müstesna, mülhak,
icareteynli, mukataalı, icare-i vahideli evkafa ve bir de âşar-ı
vakfiyeye tıpkı kavanin-i Osmaniye ile muayyen oldukları üzere
riayet olunacak ve bunlar icap edenler tarafından idare edilecek
ve anlara müteferri usul-i idare evvel beevvel muhik bir taviz
verilmedikçe tadil ve tağyir olunamayacaktır.

Memalik-i Osmaniyede kâin müessesat-ı diniye ve hayriyenin
arazi-i metrukede icare-i vahide, mukataa ünvanile mevcut
varidat-ı vakfiyesi ile hukuk-ı sairesine ve âşar-ı mevkufe ve
sairesine ve evkaf-ı musakkafa ve gayr-ı musakkafa üzerindeki
hukuka riayet olunacaktır.

Madde : Zat-ı hazret-i padişahinin emval-i hususiye-i
hümayunları ile hanedan-ı saltanat-ı seniye azasının emval-i
hususiyesi mahfuz ve baki kalacaktır. Zat-ı hazret-i padişahi ile
hanedan-ı saltanat-ı seniye azası bunları vekilleri marifetiyle
füruht veya icar edebileceklerdir.
Hükümete ait emlâk-i hususiye hakkında aynı suretle mu­amele olunacaktır.
Emlâk-i mezkûrenin ahara devir ve ferağı takdirinde şerait-i
mütesaviye mevcut ise Bulgar tebaası tercih olunacaktır.

BULGARİSTAN

Madde : Tarafeyn-i akideyn mezarlıklara ve alelhusus
meydan-ı harpte terk-i hayat eden asakirin medfenlerine riayet
ettirmek üzere vilâyattaki memurlarına evamir ita etmeği taahhüt
ederler. Memurlar ecnebi toprağında metfun emvatın izamını al­maktan
bunların taallûkat ve ehibbasını menetmeyeceklerdir.

Madde : Hükûmeteyn-i akideynden her birinin tebaası
diğer hükûmet-i âkide memâlikinde kemafissabık serbestçe
ikamet ve geşt-i güzar edebilecektir.

Madde : Bulgaristan hükümeti imtiyazı Şark Şimendifer­
leri Kumpanyasına bahş ve ita olunmuş olan hattın terk olunan
arazi dahilinde kâin kısmı için mezkûr kumpanyaya karşı mev­cut
hukuk ve tekâlif ve taahhüdatmca Hükûmet-i Osmaniye
makamına kaim olacaktır.

Bulgaristan Hükümeti mezkûr kumpanyaya ait olup kendi
tarafından zapt edilmiş bulunan âlât ve edevat-ı müteharrike ile
mevad-dı saireyi bilâtehir iade etmeği Jaahhüt eyler.

Madde : Muahede-i haziranın 'inci, 'üncü ve 'ncı maddelerinin
tefsir veya tatbikinde zuhur edecek olan bil­
cümle ihtilâfat veya münazaat muahede-i haziranın numaralı
melfufunu teşkil eden tahkinınameye tevfikan Lahey'de hakem
usuliyle faslolunacaktır.

Madde : Hududa müteallik protokol
ile müftilere müteallik itilâfname ,
tahkimname , şimendiferler ile Meric'e müteallik
protokol ve onuncu maddeye müteallik
beyanname muahede-i hazıraya raptolunmuş
ve bunun cüz-i mütemmimini teşkil eylemekte bulunmuştur.

Madde : Londra Muahedenamesinin mevad-dı anife ile
fesli ve ilga veya tadil edilmiş olmayan ahkâmı Hükûmet-i
Os­maniye ile Bulgaristan Kırallığı hakkında ipka olunmuştur.

Madde : Muahede-i hazıra imza edilince derakap mevki-i
icraya vaz olunacak ve buna müteallik tasdiknameler bugünden
itibaren on beş gün zarfında teati kılınacaktır.
Tasdikan lilmekal tarafeyn murahhasları bunu imza ve
mübürlerile tahtim etmişlerdir.


NUMARALI MELFUF

Numaralı protokol

A Tarafeyn-i akideyn işbu muahedenin birinci maddesinde

münderiç hudut tarifatına mülâhazat-ı âtiyenin ilâvesini tensip
etmişlerdir;

— Hudut /,.ikyasındaki Avusturya erkân-ı harbiyesi
haritasına tevfikan tarif edilmiş ve hudud-ı mezkûr gü­zergâhı
işbu haritadan müstensah merbut kroki üzerine işaret olunmuştur.

Meric'in kısmı süflâsı ile tabiine ait tarifat /, mikya­sındaki
topografya haritasına göre sebt ve kayt edilmiş ve tarifat-ı mezkûre
Mandıra'dan nehr-i mezkûr mansabına kadar olan
hudud-ı kat'iyeyi irae eden kısm-ı mezkûrun mufassal ve
mü­kemmel bir haritası üzerine geçirilmiştir.

— Yeni hududun haritası Osmanlı ve Bulgar zabitanından
mürekkep muhtelit komisyonlar vasıtasiyle işbu hattın ber
iki cihetinden iki kilometre bir mesafe üzerinde ve /, mik­yasında
tersim olunacak ve kat'î hudut bu harita üzerinde gös­terilecektir.
Bu komisyonlar üç şubeye taksim edilecekler ve
âtiyüzzikir kısımlarda yani Bahrisiyah sahilinde Meriç ile Arda
beyninde ve Arda ile "Mandıra" arasında kâin arazide aynı za­manda
ameliyata iptidar eyleyeceklerdir.
işbu ameliyattan sonra hat-tı hudut arazi üzerinde tatbik
olunacak ve mezkûr muhtelit komisyonlar marifetiyle hudut
üzerinde ehramlar inşa edilecek ve kat'î hududa müteallik
protokollar komisyonlarca tanzim kılınacaktır.

— Hat-tı hududun tersimi sırasında komiserler hududun
beri veya öte tarafında kalan arazi-i hususîye veya mirîyenin
plânını ahzedeceklerdir.
iki hükümet bu gibi arazinin işletilmesinden dolayı ileride
tahaddüs edebilecek olan ihtilâtatı men için ittihazı lâzım gelen
tedabiri tetkik eyleyeceklerdir.

Şurası mukarrerdir ki bu hususta bir itilâf akit olununcaya-
değin eshab-ı emlâk milklerinden kemafissabık serbestçe
istifadeye devam edeceklerdir.

— Eski Osmanh-Bulgar hududunun elyevm alâhalihi ipka
olunan aksamı' hakkında tarafeynce mukaddema tanzim olun­muş olan protokoller meriyyülicra kalacaktır.
İşbu aksamda bulunan hudut işaretleri veya kuleler harap
ve hasarzede olmuş ise bunların tecdit veya tamirine iptidar olunacaktır.

— Tunca ile Meriç ve Arda nehirleri müstesna olduğu
halde nehirlerle ırmaklara gelince hat-tı hudut bunların talvegini
takip edecektir. Salifüzzikir üç nehre taallûk eden hat-tı hudut
protokolda tamamile gösterilmiştir.

B Meric'in mecrasında kâin adalara müteallik tahdid-i hu­dut
muamelâtı bir komisyon-i mahsusa tevdi edilecektir.
Şurası da mukarrerdir ki iki hükümet Meric'in seyr-i sefaine
salih bir hale ifrağı için vakt-i merhununda beyinlerinde akd-i
itilâf etmeği taahhüt eylerler.

C Her iki taraftaki Bulgar ve Müslüman ahalinin ve bir
de anların bütün hudud-i müştereke boyunca nihayet on beş
kilometroluk bir mıntaka dahilindeki emlâkinin ihtiyarî olarak
mütekabilen mübadelesini teshil hususunda iki hükümet bey­ ninde ittifak hasıl olmuştur.
Mübadele köylerin tamamile müba­ delesi suretinde vukubulacaktır.
Nefs-i kura ile etrafındaki emvalin mübadelesi iki hükü­metin
himayesi tahtında ve mübadele olunacak köyler heyet-i
ihtiyariyesinin iştirakile icra olunacaktır.

iki hükümet canibinden tayin olunacak muhtelif komisyon­
lar mebhusun anh karyeler ile efrad-ı ahali beyninde mübadele-i
emvale ve icab ederse bu mübadelâttan münbeis farkları tavize
iptidar edeceklerdir.

NUMARALI MELFUF

Müftilere müteallik mukavelename

Madde : Sofya'da bir baş mütfi bulunacak ve müfti-i
mumaileyh Bulgaristan'daki müftülerin şer-i şerife müteallik
umur-ı mezhebiye ve hukukiye için makam-ı celil-i cenab-ı meşihatpenahî
ve Bulgaristan mezahip nezaretiyle vukubulacak münasebatma vasatat eyleyecektir.

Baş müftü emr-i intihabı icra için suret-i mahsusada içtima
edecek olan Bulgaristan'daki müftüler tarafından ve meyanından
intihap kılınacaktır. Müftü vekilleri işbu içtimaa ancak
müntehip sıfatiyla iştirak edeceklerdir.

Bulgaristan mezahip nezareti baş müftünün intihabını Sofya
sefaret-i seniyesi vasıtasiyle makam-ı muallâ-yı canab-ı meşihatpenahiye
tebliğ edecek ve taraf-ı âli-i meşihatpenahiden müfti-i
mumaileyhe bir menşur ve umıır-ı memurisini ifa ve bu bapta
kendisi dahi Bulgaristan'ın diğer müftülerine aynı mezuniyeti
ita edebilmesi için bir mürasele gönderilecektir.

Baş müftü ahkâm-ı şer'iye dairesinde Bulgaristan müftü­lerinin
muamelâtını ve müessesat-ı mezhebiye ve hayriye-i islâ-
miyeyi ve müessesat-ı mezkûre hademe ve mütevellilerini ne­zaret
ve teftişi altında bulundurmak hakkını haiz olacaktır.

Madde : Müftüler Bulgaristan müslüman müntehipleri ta­rafından intihap olunur.
Baş müftü intihab olunan müftünün şer'an matlup olan
kâffe-i evsafı cami olup olmadığını bittahkik muvafık bulduğu
halde iftaya mezuniyeti havi mumaileyh namına menşur itası lüzumunu
bâb-ı meşihata iş'ar eder ve müfti-i cedide bu suretle
istihsal olunacak menşur ile beraber ahali-i müslime beyninde
icra-yı ahkâm-ı şer'iye için mezuniyeti havi icap eden müraseleyi
ita eyler.

Müftüler daire-i memuriyetleri dahilinde ve lüzum görülen
mahallerde işbu mukavelenamede muayyen vazaifi mahallî müf­tülerinin
doğrudan doğruya nezareti altında olarak ifa-yı vazife
etmek üzere müftü vekilleri tayinini teklif edebilirler şu kadar ki
bu intihabı baş müftüye tasdik ettirmeleri meşruttur.

Madde : Baş müftü ile müftülerin ve müftü vekillerinin
ve bir de anların iklâmındaki memurin ve müstahdiminin maaşatı
Bulgaristan Hükümeti tarafından tesviye olunacak ve bu
maaşlar anların vak' ve haysiyetleri ve mevkilerinin derece-i
ehemmiyeti nazar-ı itibare alınarak ana göre tayin edilecektir.
Baş müftülük teşkilâtı baş müftü tarafından tanzim edi­
lecek bir nizamname ile tayin olunacaktır.

Baş müftü ile müftüler ve müftü vekilleri ve bir de bunların
maiyetleri memurları Bulgar memurinine kavanin ve nizamatın
bahş ve temin ettiği kâffe-i hukuku haiz olacaklardır.

Madde : Müftülerle vekillerinin azli memurin-i hükümet
hakkındaki kanuna tevfikan vukubulacaktır.
Baş müftü veya tevkil ve terhis edeceği memur bir müftü­nün
veya bir müftü vekilinin azli hakkında tetkik-i ahval-i me­murin
komisyonunca karar verileceği zaman komisyon-ı mezkûrda
bulunmağa davet edilecektir. Maahaza baş müftünün veya me­murunun
rey ve mütalâası meclis-i mezkûrda sırf mahiyet-i
diniyeyi haiz olan şikâyatın takdirince esas teşkil edecektir.
Bir müftünün veya bir müftü vekilinin azli varakasında
halefinin yevm-i intihabı dahi tayin kılınacaktır.

Madde : Müftüler tarafından isdar olunan hüccet ve ilâm­lar
baş müftü tarafından tetkik olunacak ve baş müftü bunları
ahkâm-ı şer'iyeye muvafık bulduğu takdirde tasdik ile mevki-i
icraya konulmak üzere ait olduğu daireye tevdi edecektir.

Ahkâm-ı şer'iyeye adem-i tevafukundan dolayı tasdik edil­meyen
hüccet ve ilâmlar bunları veren müftülere iade olunacak
ve müteâllik oldukları işler ber nehc-i şer-i şerif yeniden tetkik
ve fasl edilecektir. Ahkâm-ı şer'iyeye tevafuk etmediği anlaşılan
veyahut bab-ı fetvaca tetkiki alâkadaran talep edilen hüccet ve

ilâmlar baş müftü canibinden makam-ı celil-i meşihat-ı ülyâya gönderilecektir.

Baş müftü tarafından veya makam-ı ulyâ-yı meşihatpenahi
canibinden tasdik olunan hüccet ve ilâmlar Bulgar memurin-i
âidesi tarafından mevki-i icraya vaz olunacaktır. Bu takdirde
bu hüccet ve ilâmlara bulgarca bir tercümesi rapt edilecektir.

Madde : Baş müftü icap ettiği takdirde nikâh, talâk,
vasiyet, veraset, vasayet, nafaka ve saire mevad-dı şer-iye ile
emval-i eytamın idaresine müteallik mesailde diğer müftülere
vasaya ve tebliğat-ı muktaziye ifa edecektir. Bundan maada
müfti-i mumaileyh masalih-i mebhuseye dair olan şikâyat ve
müstediyatı tetkik ve ahkâm-ı şer'iyeye nazaran ne yapılmak
lâzım geleceğini daire-i aidesine iş'ar eyleyecektir.

Müftüler nezaret ve idare-i evkaf ile dahi mükellef olduk­larından
baş müftünün başlıca vazaifinden biri de anlardan
hesap talep etmek ve buna müteallik hesap defterleri hazırlat­maktadır.

Evkaf hesabatına müteallik defatir türkçe tutulabilecektir.

Madde : Baş müftü ve müftüler indelhace Bulgaristan'daki
maarif-i umumiye meclislerini ve mekâtib-i islâmiyeyi ve med­
reseleri teftiş ve lüzum görülen mahallerde mektepler ihdası
zımnında teşebbüsat-ı lâzıma icra edeceklerdir. Baş müftü lüzum
varsa maarif-i umumiyet-i islâmiyeye müteallik umur ve masalih
için daire-i aidesine müracaat edecektir.
Bulgaristan Hükümeti Bulgar masarif-i umumiye kanuniyle
tayin olunan nisbet dairesinde ve masarifi kendisine ait olmak
üzere mekâtib-i iptidaiye ve rüşdiye-i islâmiyeyi tesis edecektir.
Tedrisat türkçe olarak ve resmî programa tevfikan icra oluna­
cak ve Bulgar lisanının tahsili mecburî olacaktır.

Tahsil-i mecburiye ve mualliminin adedile hukukuna müte­allik
bilcümle kavaninin cemaat-ı islâmiye heyet-i tedrisiyesine
tatbikine devam olunacaktır. Bu müesseseler heyet-i tedrisiye-
yesile memurin ve müstahdimin-i sairesinin maaşatı Bulgar
müessesat-ı heyet-i tedrisiyesi hakkında cari olan aynı şerait
dairesinde olarak Bulgar hazinesi tarafından tesviye olunacaktır.
Nüvap yetiştirmek üzere bir müessese-i mahsusa dahi tesis edilecektir.

Madde : Nüfus-ı kesire-i islâmiyeyi cami olan her bir mahal veya
şehirde evkaf işleri ve tedrisat-ı umumiye-i rüştiye ile mükellef bir cemaat-ı
islâmiyenin intihabına iptidar edilecek
ve bu cemaatın şahsiyet-i maneviyesi kâffe-i ahvalde ve bilcümle
memurin-i hükümetçe tanınacaktır.
Her bir mahallin evkafı oradaki cemaat-ı islâmiye tarafın­dan
kavanin ve ahkâm-ı şer'iyeye tevfikan idare olunacağı cihetle cemaat-ı mezkûrenin
şahsiyet-i maneviyesi evkaf-ı mezkûrenin sahibi ad ve itibar olunacaktır.
Umumî müslüman mezarlıkları ile cevami kurbinde kâin
mezarlıklar cemaat-ı islâmiyeye ait emval-i vakfiye zümresine
ithal olunacak ve cemaat-ı mezkûre bunları kendi istedikleri
veçhile ve kavaid-i hıfzıssıhhaya tevfikan istimal eyleyeceklerdir.
Emval-i vakfiyeden hiç biri ait olduğu cemaata bedeli tes­viye olunmadıkça hiç bir veçhile istimlâk olunamaz.

Bulgaristan'da bulunan emlâk-i mevkufenin hüsn-i muha­fazasına dikkat
ve itina olunacak ve bir mecburiyet-i mübrimeye mübteni ve kavanin ve
nizamat-ı meriyeye muvafık bulunmadıkça mebani-i diniye veya hayriyeden
hiç biri hedm edilemeyecektir.
Esbab-ı mübrimeden naşi mebani-i mevkufeden birinin is­timlâki
icap ettiği takdirde bu binanın mebni bulunduğu mahalle
nisbetle aynı kıymeti haiz diğer bir arsa irae edilmedikçe ve
bir de binanın bedeli tesviye olunmadıkça buna teşebbüs olunamıyacaktır.
Esbab-ı mübrimeye mebni istimlâk olunacak olan emval-i
mevkufenin kıymetleri olarak tayin olunacak mebaliğ mebani-i
vakfiyenin tamir ve termimine tamamen sarf ve tahsis olunmak
üzere cemaat-ı islâmiyeye tevdi ve teslim kılınacaktır.

Madde : İşbu mukavelenamenin imzasından itibaren altı
ay müddet zarfında Bulgaristan Hükümeti tarafından baş
müf­tünün dahi bihakkın dahil olacağı bir komisyon-ı mahsus tayin
olunacak ve bu komisyon zaman-ı teşekkülünden itibaren üç
sene müddet zarfında mütevelliler veya anlara mensup ashab-ı
hukuk taraflarından vukubulacak metalibi tetkik ve tahkik
vazifesiyle mükellef bulunacaktır.
Komisyonun mukarreratını kendilerince mucib-i hoşnudî
addetmeyecek olan alâkadaran mahakim-i aide-i mahalliyeye
müracaat edebileceklerdir.

NUMARALI MELFUF
Tahkimnâme

Madde : Bir taraftan Hükûmet-i Osmaniye ve diğer taraftan
Bulgaristan kırallığı arasında bugünkü tarihle akdolunan muahedenamenin
on yedinci maddesi ahkâmı veçhile bir ihtilâf veya münazaa tahaddüs ettiği
takdirde işbu ihtilâf veya münazaâtiyüzzikir ahkâm mucibince Lahey hakem mahkemesine ha­vale edilecektir.

Madde : Müddei hükümet tahaddüs ettikçe Lahey ha­kem mahkemesine tevdi etmek fikrinde bulunduğu mesele veya mesaili müddeaaleyh hükümete iş'ar edecek ve mesail-i mezkûre hakkında muhtasar ve fakat sarih izahat ita eyleyecektir.

Madde : Mesele veya mesail-i mezkûrenin tevdi edileceği
hakem mahkemesi zirde beyan olunduğu veçhile tayin edilecek beş azadan mürekkep olacaktır.

Tarafeynden herbiri sürat-i mümküne ile ve madde-i sabı­kada
beyan olunan iş'ar tarihinden itibaren iki mahı tecavüz
etmiyecek bir müddet zarfında iki hakem tayin edecektir.
Hakem-alelhakem İsveç ve Norveç ve Felemenk kıratları
meyanından intihap edilecektir, işbu üç hükümdardan birinin
intihabı emrinde ittifak hasıl olmaz ise kur'a usulüne müracaat edilecektir.
Müddeaaleyh olan taraf iki aydan ibaret olan marüzzikir müddet zarfında hakemlerini tayin etmediği takdirde
hakem mahkemesinin ilk yevm-i içtimaına kadar bu hakemleri
tayin edebilecektir. Bu müddetin mürurunda müddei olan taraf
hakem-alelhakemi intihap edecek olan hükümdarı tayin ve
ihraç eyleyecektir. Mezkûr hakem-alelhakemin intihabından sonra mahkeme
hakem-alelhakem ile müddei canibinden müntahap iki hakemden mürekkeb
olarak makbul ve muteber olacak surette teşekkül edecektir.

Madde : Beyinlerinde niza zuhur eden devletler ihtilâfat-ı düveliyenin
suret-i muslihanede tesviyesine mahsus Lahey
Mukavelenamesinin altmış ikinci maddesi ahkâmına tevfikan hakem
mahkemesi nezdine kendi taraflarından memur müşavir
ve avukatlar izam eyleyeceklerdir.

Hakem vazaifinin bir güna teahhüre duçar olmaması için
işbu memur, müşavir ve avukatlar mezkûr taraflarca vakit ve zamanında tayin kılınacaktır.
Mamafih müddeaaleyh olan taraf bundan imtina ederse
hakkında gıyaben icra-yı muamele edilecektir.

Madde : Hakem mahkemesi teşekkül ettikten sonra ha­kemler
tarafından tayin edilecek olan bir tarihte ve hakem-ale-
hakemin tayininden itibaren bir mah müddet zarfında Lahey'de
içtima eyleyecektir. Usul-i muhakemeye ait olarak tahaddüs
edebilecek olan ve işbu tahkimnamede musarrah bulunmıyan
kâffe-i mesailin tarihli Lahey Mukavelenamesi'nin maz­mun
ve müfadına tevfikan hallinden sonra marüzzikir mahkeme içtima-ı
âtisini tayin edeceği tarihe talik eyleyecektir.

Mamafih şurası mukarrerdir ki mahkeme mesail-i münazi-ünfiha
hakkındaki müzakerata ne iki ay evvel ne de muhtıra-i
mütekabilenin veyahut yedinci maddede musarrah müdafaaname-i mütekabile
tevdiinden itibaren üç ayı mütecaviz bir zaman sonra iptidar edemiyecektir.

Madde : Usul-i muhakeme-i hakemiye biri tahriren icra
olunacak tetkikat ve diğeri tarafeynin mahkeme huzurundaki
müdafaalarının şifahen tavzih ve teşrihinden ibaret olacak olan
müzakerat olmak üzere muhtelif iki safhayı ihtiva eyleyecektir.

Mahkemece istimal edilecek ve mahkeme huzurunda isti­
maline müsaade olunacak yegâne lisan fransız lisanı olacaktır.

Madde : Müdde-i olan taraf ikinci maddede musarrah
tebliğ ve iş'ar tarihinden itibaren nihayet on mah zarfında müddeasını
müspit olan mesele veya mesail-i münaziünfihaya ait bulunan evrakın kâffesini
havi muhtıranın el yazısı ile yazılmış

veya tabedilmiş olan suretlerinden beş nüshasını hakem mah­kemesi
azasından herbirine ve otuz nüshasını dahi müddeaaleyh
olan tarafa tam olarak tevdi eyleyecektir.
Müddeaaleyh olan taraf işbu tevdi keyfiyetinden nihayet on
ay zarfında muhtıra-i mütekabilesinin el yazısı ile yazılmış veya
tab edilmiş olan suretlerinden marüzzikir miktardaki nüshasını
bunu müeyyit bilcümle evrak ile beraber mahkeme azasından
herbiri ile müddei olan tarafa tam olarak tevdi edecektir.

Müddei olan taraf bir müdafaaname itası niyetinde olduğu
halde bunu tevdi keyfiyetinden bir ay müddet zarfında hakem
mahkemesi reisine iş'ar edecek ve bu iş'ar tarihinden itibaren
nihayet dört ay zarfında muhtıraya müteallik aynı şerait dai­resinde
tevdi eyleyecektir. Müddeaaleyh olan taraf kendi müdafaaname-i mütekabilini
işbu iş'ar tarihinden itibaren beş ay
zarfında ve muhtıra-i mütekabileye müteallik aynı şerait dai­resinde ita edecektir.

Made-i hazıra ile tayin olunan müddetler muvafık bir ka­
rara desteres olmak için tarafeynce müttefikan veya lüzum
gördüğü takdirde mahkeme canibinden temdit edilebilecektir.

Fakat mahkeme kendi tarafından tayin olunan son müd­detin
inkizasmdan sonra tarafeyn canibinden kendisine ita edi­
lecek muhtıra ve muhtıra-i mütekabilelerle evrak-ı saireyi nazar-ı
itibara almıyacaktır.

Madde : Tarafeynden biri veya diğeri muhtıralarda ve­
yahut teati edilen diğer evrakta sırf yedinde bulunup suretini
rapt etmemiş olduğu bir vesika veya varakaya istinat veya tel­mih
veya imâ eylerse diğer taraf bunu talep eylediği takdirde
vesika veya varakanın suretini nihayet otuz gün zarfında
ita etmeğe mecbur olacaktır.

Madde : Hakem mahkemesinin mesele veya mesail-i münaziünfihâ
hakkındaki kararları işbu mesele veya mesaile müteallik
olan müzakerata reisi tarafından nihayet verildikten sonra
had-dı azamî olarak bir ay müddet zarfında ita edilecektir.

Madde : Hakem mahkemesinin hükmü kat'î olacak ve
bir güna teahhür vuku bulmaksızın tamamiyle icra edilecektir.

Madde : Tarafeynden herbiri kendisine ait olan masarifle
beraber mahkeme masarifini de seyyanen tesviye eyleyecektir.

Madde : İşbu tahkimnamede musarrah olmıyan husu- satın kâffesinde ihtilâfat-ı düveliyenin suret-i muslihanede fasl
ve tesviyesine mahsus tarihli Lahey Mukavelenamesi
ahkâmı işbu tahkimnameden münbais hakem usullerine de tat­ bik edilecek ve
maazalik akitler tarafından haklarında kuyud-ı
ihtiraziye dermeyan edilmiş olan maddeler bundan müstesna
olacaktır.

NUMARALI MELFUF
Numaralı protokol

Hudut güzergâhı Meriç nehrini ve Osmanlı ve Bulgar ara­zisinden geçen
Mustafapaşa-Edirne-Dedeağaç şimendifer hattını katettiği cihetle,
münasebat-ı ticariye ve sairenin en ufak mevaniden vikayesi için
elyevm gerek Meriç nehri ve gerek marüzzikir şimendifer hattı
üzerindeki muamelat-ı ticariye hakkında cari olan nizamat
ile usul ve adatın ve bir de elhalet-ü hazihi mer'î bulunan
bilcümle rüsum ve tekâlif ile buna mümasil tekâlif-i sairenin
tamamile muhafaza edilmesi ve marülbeyan nizamat ve usul ve âdat
ve saire ile kabil-i telif olan kâffe-i teshilatm bahş olunması
tarafeyn-i akideyn beyninde kararlaştırılmıştır. Hükûmeteyn-i
müteakideyn ile salifüzzikir şimendifer ve nehir idare­leri
arasında evvelce bir itilâf akdolunmadıkça anlarca bir gûna
tadilat icra olunamıyacaktır.

Ahkâm-ı salife şimendifer için ancak tarafeynden Bulgaristan
kendi arazisinde adalar denizine bir iltisak hattı ve Devlet-i
Aliye de denize müntehi bir hattı aynı zamanda inşa edecekleri güne
kadar tatbik olunacaktır.


Şurası müstağni-i beyandır ki vakt-i hazarda Bulgaristan
nihayet on sene zarfında vücuda getirilecek olan hat-tı mebhusun
inşasına kadar gerek mezkûr şimendifer ve gerek nehir
üzerinde efrad-ı cedide ile asakir, esliha, mühimmat mekûlat ve
saire nakil ettirmekte muhtar olacaktır.

Hükûmet-i Osmaniye icap eden tedabir-i teftişiyeyi ittihaz
etmek hakkını daima haiz olacaktır.
Mamafih asakir ve sairenin işbu nakliyatına ancak
bugünden başlamak üzere üç aydan itibaren iptidar olunacaktır.
İşbu protokol - eylül tarihinde iki nüsha olarak
Dersaadet'te tanzim olunmuştur.

NUMARALI MELFUF

Beyanname

Muahedenamenin onuncu maddesi münasebetiyle hükûmet-i
Osmaniye tarafından terk olunan arazinin Bulgar kuva-yı askeri­
yesi tarafından işgalindenberi Bulgar hükümetinin hukuk-ı
hükümranisini tahdit fikrile efrada bazı hukukun terk ve fera­
ğına asla muvafakat etmemiş olduğunu beyan eyler.
|/\|