Makhuwa-NLP
Collection
7 items
•
Updated
•
1
filename
stringlengths 13
128
| headline
stringlengths 17
281
| content
stringlengths 109
6.26k
| category
stringclasses 7
values | translators
stringclasses 12
values | split
stringclasses 3
values |
|---|---|---|---|---|---|
a_mocambique-continua-saga-assassinatos-por-esclarecer_3282497.txt | Mosampiiki:Nlelo onimwiiraneya ekhirini yoowookotthiwa atthu voohihimiwa etthu. | Mosampiiki:Nlelo onimwiiraneya ekhirini yoowookotthiwa atthu voohihimiwa etthu.
Namatholathola a Repuupilika timanle wookotthiwa
Mosampiiki ori ni exukhuli mwaha wa ikhirini sa ephome, sihinihimiwa alipa aniira, ni mookotho wa naanaanoxa, nihiku noopacerya muteko nenla, mahiku 11, ya namatholathola Marcelino Vilanculos, aawehaweha epuruseesu yoowiiyiwa atthu, enithoonyiwaawe Danish Satar, okumihiwe w'Itaaliya mweeri wa namuloko ni miili wa mmwesana aruuhiwaka oMaputu.
Ohiya pahi wookotthiwa wa nahapari Carlos Cardozo, ikhirini ikina soowoopiha ni soolavulaxiwa, otepaxa wene okhwa wa musuweli a mihakhu Siba Siba Macuacua, ya mulipa opaka ekonxitituwisawu Giles Cistac ni ya mempuru a Nikhuru na Elapo ya Okhupaarela ni Waakiha, nleleo khahimiwe alipa wiira ikhirini iya.
Anammawaani oMosampiiki anihimya wiira aaxanka ni ikhirini sootakhala ni sihinihimiwa, etthu emwiirinhe Abdul Carimo, aari peresitente anenli wa Muthukumano wa Repuupilika ni muhooleli a Nikhuru na eTeekinika ya eRefooruma Lekaale, onnitaphulela mixankiho simpwanyaaya alipa otholathola.
Enihimya okhwa wa Namatholathola Marcelino Vilanculos, nihiku noopacerya muteko nenla, oMatoola, Poliisiya a wa Repuupilika ya oMosampiiki onihimya wiira oniira avaraka muteko vamosaru ni poliisiya a Epooma ya oMaputu, wireliwaka osuwelihiwa mwaha ola.
Vilankulo aari namatholathola vapooma ya oMaputu.
Vanaamwiira siiso, musuweli a eSosiolociya Francisco Matsinhe khanikupali wiira mwaha ola onoothokoreriwa, sintoko siiranen'yaaya ni ikhirini ikina, seyiyo othokosiwa waya ohmalihiwe.
Matsinhe onoona wiira ikhirini enamuna ela khasinihimiwa mwaha woowiira atthu aniira aakhala "atthu ooweryexa a epoliitika ni anamihakhu." | politica | Vasco | train |
a_governo-quer-excluir-dívida-da-proindicus-da-responsabilidade-do-estado_4827847.txt | Kuveerunu oniphavela okumiha sookophiwa sa PoroIntiku ya erexiponsapilitaate ya Exitaatu. | Kuveerunu oniphavela okumiha sookophiwa sa PoroIntiku ya erexiponsapilitaate ya Exitaatu.
Mosampiiki omphavela inamuna sookanselari ikarantiya sa kuveerunu soopere sookophiwa ni empereesa ya exitaatu ya PoroIntiku, mpantte wa okwathula wa "sookophiwa soowipitheya."
Muupuwelo ohimyaxaxiwe olelo, mahiku 13, ni miniixituru-oopacerya, Carlos Agostinho do Rosário, omuthukumanoni ni anamathanliya, oMaputu.
Eshawuri yoolehana, oohimya, ehaana okhala ele enivulusha otthuna wa elapo.
Ni siiso, owo ohupuxerya, yoolikhana ni mwiirelo opakiwe ni ePorokutoriya Yuulupale ya Repuupilika hoothe ni etiripunaale ya oLonterexi, eniireliwa waanulariwa sookophiwa ni PoroIntiku saakhuleliwe oliviwa ni kuveerunu.
Empereesa ela yaakhenle waattamela wala ovikana imilyawu 600 sa itoolare, seyiyo moonelo awe namalamula khasinireerela omorela mukoofirini yaatthu otheene.
PoroIntiku aahooleliwa ni António Carlos do Rosário, nenna va otthukweliwe, oMaputu.
Soopere esisapo yaakhuleliwe mwa nsina na EMATUM ni MAM, namalamula khanuupuwela ohiliva, wa naanaano va, ni, avirikanyaka ovihiheriwa ni atthu oohikhala a kuveerunu, onhimya wiira onirowa oleehana paahi, aphavelaka inamuna soowoopola sinitthuna elapo. | politica | Vasco | train |
a_covid-19-polícia-retém-28-crianças-por-violar-estado-de-emergência-em-manica_5468165.txt | Koviit-19 : Pilisa owemexa anamwaane 28 mwaha yaakosya mukhaleelo wa ekhalelo emukaakuve Omaniika . | Koviit-19 : Pilisa owemexa anamwaane 28 mwaha yaakosya mukhaleelo wa ekhalelo emukaakuve Omaniika .
Pilisa Omosampiikhi, Omanika, ohavara muhina mwa empa ya piliisa anamwane 28, a muunuwelo aya variyari vaa iyaakha thanu ni thaaru ni 16, apwanyiwe mpikataani ni mpantta sikiina anivira atthu oowaatta , mwaha oheettela mukhaleelo wa emukaakuve , yooluluwana ni mwaxiitthukorona musya.
Anamwaane akuxiwa mphironi anamwane anceene , okathi wiira yatumihaka maace ni mukhaleelo onamatumiha ohiwaraka , matthuvi , mikatthe ni mihokhorokho sikinaku , ni wala mpantta sa otthekula , voohi ookasoopa ni opuro anivonyiwa mphiira , vohikasoopa nnakhala vakhiini mikhaleelo sa matumeereryo sa wikasoopa , nolaleerya nikhuuru .
" Pilisa aaniweha vamosa ni muxankiho orwa wa anamwaane mphironi , mmerekaato ni mpantta sikiina mmuthukumanoni" ohinya Mateus Mindu namuhupi a ekumanto ya Pilisa a Elapo ya Omosampiikhi, Omanika , okathi walaleerya awe muteko.
Anamwaane aniirela mpantta muhina mwa milaleeryo soluluwana ni Kovit-19. Akinaku khamosa khamosa avahereriwa wa amusi aya, ni akinaku eroohiwa opuro wa anamwaane a muttetthe wa etistiriitu.
Anamwaane anceene antumiha mphironi wiira wunnuuherya muhakhu amusi nnakhala onaavarela muteko akiinaku. Akinaku oohiiwa yixeetta aka na amusi aya.
"akhala khivakhaale warumeela aniihu wiira arowe atuumihe nnakhala othuma wa khuuta ela amusi anitthuna aya wiira alye , maana alesa akhala omurava Koviiti-19" otumereerya Francisca Tomás , Kuverenatoora a epuruviisiya ya Manika.
Mindu, olipiherya wii" ti vopwanelela wakhapelela anamwaane variyari vaa Kovit-19 , ni Pilisa onoorowa ovaara muteko awe wiira olipiherye wii seetteliwa mitumereeryo sa mukhaleelo emukaakuve".
Mosampiikhi oriina myaaha 662 sa Koviit-19. | saude | Gito | train |
a_bal-quem-é-o-as-salé-de-marrocos_5891929.txt | AL: Pani AS Salé ooMaroko | AL: Pani AS Salé ooMaroko
Waxintoni
Marooko omphwanyaneya wa mixinttano iya wariyari wa Association Sportive Salé, otthokihiwe mwaakha wa 1928 ni ikwaha thannapiili namaxintta a mulaponi.
Nikhuru noottikha wa mixinttano sottittimiheya, mixinttaano suulupale, wampwaheryo wa iyaakha sinceene, masi muxintto awe wopacerya wonaneeye mwaakha wa 2010.
Mwaakha wa 2007, Salé wa mapuro oreera a Waafirika, namaxintta a FIBA Africa Champions Cup, murereelo wopacerya wa nikhuru.
Wa mwaakha wottharelana, nikhuru naari wemaloni wa mixinttano imosaru, masi wa ekwaha yeela ophavelexa waari wunceene wottikha ni nikhuru nuulupale ni namirereelo wa muttetthe, Primeiro de Agosto de Angola.
Atthu oMarooko awerya ophwanya eilyeti wa BAL ntoko anamaxintta a mulaponi mwaakha wa 2019.
Wa sohimya sa funti Said El Bouzidi, yoowo ohaavaha murereelo mmosa wa mmuttettheni mwaakha wa 2017, AS Salé ookhalana anamatikha apacenrye khalayi a nikhuru na mulaponi moMarooko ntoko Abderrahim Najah, Zakaria El Masbahi ni Soufiane Kourdou. | desporto | Araibo | train |
a_unita-diz-não-ter-recebido-resultados-dos-testes-às-ossadas-de-jonas-savimbi_4888181.txt | UNITA onihimya wiira khaakhenle sipwanyiwe sa iteexite sa makhuva a Jonas Savimbi. | UNITA onihimya wiira khaakhenle sipwanyiwe sa iteexite sa makhuva a Jonas Savimbi.
Nikhuro na Elapo aneeteteela matthanka a Jonas Savimbi nlelo khiyaakhenle soopwanyiwa sa omooxitara a ADN siiriwe ni makhuva a namapattuxa a UNITA Jonas Savimbi, oohimeerya Nsu na Waameerika, namuhupi a eparitiitu, Alcides Sakala.
Nikhuru nootthikela othukumana enamanli yeela, 23, oLuwanta, "muthukumano wooleehaniwa," sintoko sihimyalyaawe Sakala,
Ovirikana sihimyalyaawe mulipa ophentela eparitiitu, owo ovekenle wiira ahihimiwe nsina nawe, "wiira ohaatthekele amahooleli," woowi nikhuru naahaakhela soopwanyiwa sa amooxitara, anihimya wiira makhuva tawawe Savimbi, Alcides Sakala anihimya wiira "khanisuwela onikhumaaya ehapari ila".
"Kinaakhenle etthu nlelo wa okulukhana," oolipiherya namuhupi, owo waakhulenle "okhala muhina mwa ehaali" ni wiira "emalakaru waakhela soopwanyiwa sa icaame iyo, onoovirikanya moolumo ni anoohimya itthu sinrowa wiiraneya wanikelela."
Niira noowihuliwa mahiyee ni okhuxiwa amooxitara a makhuva a Savimbi, wookotthiwe mukhottoni mahiku yeettaaya 22 a mweeri wanenli mwaakha wa 2002, yiiranen'ye mahiku yeettaka 31 a mweeri woopacerya, oLuyena, eporovinsiya ya Muxiko, weyiwo waavithiwe awe.
Amooxitara arowaniwe olaporatooriyo oPurutukaale ni Waafirika ya Okuusini, nave tho Wankoola, ni vaawehrreriwa wiira soopwanyiwa sinrowa wiira silikanneene wa okathi wa isumana piili, ehikhumelenle mpakha va.
Ovithiwa wawe omarakhariwe wiiriwa oLopitanka, eporovinsiya ya oPiyee, weyiwe mirutthu saamusaawe sinimumulaaya. | politica | Vasco | train |
a_procuradores-retiram-queixas-contra-actor-jussie-smollett_4848803.txt | Mapurokuratorore aakumiha okaxari envirikanya namapaka Jussie Smollett | Mapurokuratorore aakumiha okaxari envirikanya namapaka Jussie Smollett
Okaxariwa eninvirikanya namapaka amerikaano Jussie Smollett, wa osuweliwa seeriye sa Fox, empire, saahi kumihiwa, namanli ola, 26 a Marusu.
Okoha-kohiwa wa muloko wa mitthaka yaamukhaani wa okhuma wa epwaro ya milattu ya Kontaatu ya Kook, Smollett oohaxukhurela, mafa ni axaparaawe anvekenle muluku mwaha wa yeena.
Mulapeleli wa Jussie Smollett, Patricia Brown Holmes, Ohaaleela maxornaliixita okathi omosa yowo wii irexixitu sa kiliyente anyu sooselariwa.
Owo khavanhe itetaalye, ohimaka wii elapo ya illinois ookumiha okaxari wanvikanyiha Smollett ni othoriha wii omalihe mulattu ola.
Nkirina miruku sa osuwela ekhumelenle okwala wii nkisuwenle wii ekhumelenle sayi. Kikhanle oohima wii itthu sinkhala wii siri munikharikhwani mwa ekhoropa ota wa okontorolari. Niphinhye wa muhoolelo mmosa eri mukhoolelo wa ekhekhayi hiyo nootteeliwa murima tivoo, oohima Holmes.
20 ya Fevereyiro, Smollett aahi tthukweliwa ni mapuliisiya, mwaha wa ntoko sinhimmwaya wavolowelaatthu, esitate ya Xikako.
Okathi owo, mapuliisiya ooXikako emulokoha namapaka mwaha wa wootha ovinreene okathi wa okaxari ovoloweliwa ni malove a wiinana ni a nikhuli evirikanya yeena.
Ovinreene okhathi wa okoha kohiwa, wa mapuliisiya wa axihima anli ya lokohiwa mwaha wa ovoloweliwa, mapuliisiya aathoriha wii Smollett orumeliha ovoloweliwa, aalinve axikima anli | cultura | benedito | train |
a_angola-fala-so-nilhete-identidade-tony-caldas_2564802.txt | Ankoola onlavula paahi: Pilyeti enmusuwanyeeha Tony Caldas | Ankoola onlavula paahi: Pilyeti enmusuwanyeeha Tony Caldas
Tony Caldas, muratti ni na miteko sa politika, onnakhula sokoha sa Wankoola onlavula paahi.
Tony Caldas, músico e político, musatoro opayiro Operariyu ni enamathanu yeela, mahiku muloko ni mathannamaxexe mweeri wa Tesempuru, namalattuliwa wa miteko sa masipo wa khatiri ya iyaakha muloko ni ithanu, onompererya okhaliherya ntoko ehaali enikhweeherya nin ororomeliha okhala saana wa khuta opuro. Wosomela ikhalelo sa enxinyero ya emekaniku, ookhala mirereelo wa muthinto wa Sempa ni onnihoolela nikhuru nimosa oLuwanta. Mahiku muloko nnimosa, mweeri wa Novempuru mwaakha wa 1975 waari Wankoola wa mapuro oweherya sa makhuru a muteko a MPLA. Ooyariwa oPorovinsiya wo Huwampu okhalana varohoni oPenkeela okhala owannya awe wa nenli.
: António Cipriano Caldas
: 27 mweeri wa neraru 1952
: Cáala - oPorovinsiya wo Huwampu
: Omwalaniwa
: 4
: Musatoro o'payiro yo Operariyu - otistiritu wa mpooma yo Sampisanka, oLuwanta
: Enxinyero ya emekaaniku
:Oluwanta - mwaha wokhala opooma ekhulupale ni tiweywo owo okhanlyaawe okhalaka ntoko mmosa aamahoolela a kuverunu
:Okhalihana
:Osoma ni wiina
:"Ehantisi ya Mutthokelo wa neenano", Roger Scruton
: Khonthanla mithinto, onlipiherya masipo anihimya etthu
: Mukhulupale eelapo ya Wankoola muutthu onmuthamalela awe
...Mukumi vanceene, kahiyo wa mwaha otthokihaka masipo manceene 100% oreera masi maana wannipwahererya mettelo oreera. Osiveliwa onnincerereya, etthu yahoonaneya wa iyaakha sivinre. Atthu nave annonaneya anceene.
Oluwanta Mwaakha yoowo, mweeri wa Xneero, kookhuma wa miteko sa esurtaatu wa ofalume wa akunya ni novenya kikhalela makhuru manceene a miteko sonaneya okhathi yoowo soluluwana ni MPLA.
Wa nihiku yenno sahikhala mitthaka sinceene, akinaku ari oparasa wa Intepentensiya, akina yaari mpuwa mwa miteko sikina ni akinaku yeywelela waruyari wa raatiyu.
: | cultura | Araibo | train |
a_levantamento-popular-leva-seis-pessoas-à-prisão-em-manhiça_4372568.txt | Wixiiliha wa apinaatamu ohaarooha okhatteya atthu thanu ni mmosa Omanyiisa. | Wixiiliha wa apinaatamu ohaarooha okhatteya atthu thanu ni mmosa Omanyiisa.
Mihupi sinitthonya wiira namuhakhu waari enithoonyiwa wiirela waawe mpantta waavara atthu , onamirette , miriira sinikumiherya manyakunyaku.
Mikukutta thanu ni ixexe somaleleene opahiwa , thaaru sinilipiherya weyeliwa mooro ni mireerelo ikinaaku sihinatthi ohimwa mwattelo aya sohononiwa ti sookhumela sa manyaku nyaku apinaatamu muttetthe wa etistiriitu ya Omanyisa , yoorakamelana muhina mwa ikhilomumu 80 sorakamelana okhuma epooma ya Omapuutu , nohiku notuphela muuteko , 30 .
Onanariwa wa anamunceene wahikhalana alipo a namuhakhu amuttetthe yoole, vonotthiwa wiira, ole ori otakaaherya muhina mwa miriira sa wattyawiha atthu, wiiva ni onamirette ntoko mpantta wa anakoso awe.
Nleelo voosiisu ya namaali , 1, mwaana mutthu anitthikela okhanyererya otthuna "muuru " wa namuhakhu Vasco Chavana.
Pilisa anihinya wiira sotheene nnakhala khivanphova woothereriwa miriira sihirina ephatta aya ni vooluttelelana ni manyakunyaku ala, atthu thana ni mmosa owaleliwa mukalaposo.
Oromoliwa apinaatamu onisuweliwa ni pilisa ni mukhaleelo awe wiira tori eriyari vaa manyakunyaku anamunceene. | sociedade | Gito | train |
a_incendio-de-grandes-proporcoes-atinge-museu-da-lingua-portuguesa-em-sao-paulo_3112401.txt | Opatta wuulupale wa mooro woophiya oMusewu wa nttava ni ekunya oSan Pawuulu. | Opatta wuulupale wa mooro woophiya oMusewu wa nttava ni ekunya oSan Pawuulu.
Ti mmosa wooxukurexiwa Oparaziili ni wAmeerika tiwoosuwelexiwa olumwwnku wotheene.
Omwareela wa mooro woophiya nihuku noopacerya na esumana oMusewu wa nttava na ekunya, muttethe wa variyari wa oSan Pawulu
Khivansuweliwa sinkhumelelyawe mooro owo.
Hata anamwarela maasi a mooro alaleeriya wiira muttethe ola waari woophunyeya, ohaavo muttetthe mukina woowopiha wa mooro owo enoopopiha epereetiyu wa Estasawu ya mooneelo.
Opatta wa mooro opacenrye enupa yoopacerya ya epereetiyu erowaka yanenli mukhalelo wa eperetiyu waari waathaapwa, ohimmye kumantanti anamamwarexela a maasi, Valdir Pavawu.
Musewu wa nttava ni ekunya onkhala oparaasa mweeri, inama enli sinootthukwiya.
Nlelo khivasuwanyenye wiira ookhala mutthu mpani mwa epereetiyu.
Mpantta mukina wa epereetiyu, enkhala oneemelaawe mweeri, vankumaanaawe emeetre ni campoyi variyari wa San Pawulu.
Ohimya wa ekompanyiya ya Pawulista ya Trem Metropolitaana CPTM mpantta mukina wa epereetiyu enkhala estaxawu khiwaattamenliye ni mooro
Owo oothukweliya mwa yoovekela yamapompeero mwaha woolipanya wa mwiixi wookothomoliha.
Okohiyaaka ni Globonews makaaripi wa nihiku noopacerya na esumana, muhooleli a miteko sookhumelela ni roteero, Isa Grinspum Ferraz, irale wiira mooro tiwoowopiha.
Mwaha wa miteko sa iyaakha sinceene ni miyaalaano soovirikana avanre miteko hoote wiira apake etthu esya. Owo oorukunuxa mukhalelo wa Musewu Oparaziili hata Ota wooparazili khikhalaka etthu yoowooneya wa ilapo soovirikana, iirale muhooleli.
Ferraz oweha mapuro aninnuwiya kahiyo paahi mwaha wa etekinoloxiya wala mukhalelo aya, nave moita wooweha nttava ni ekunya Oparaziili woowira yaaphwanye Arthur ootheene.
Etthomiye mweeri wa Maarsu, eyaakha ya 2006, Musewu toori oxeekuriwa wa Oparaziili ni wAmeerika wa osuuli.
Owo akheleliwe ni opaceriwe ni Efuntasawu Roberto Marinyo, enupa enaakhela ekhurupu Globo mwaha woolehaana ni kuveerunu wa San Pawulu, muhooleli onooniherya.
Poroceetu wootthokiherya Musewu ni olokiherya ipereetiyu oneemela awe wooneya, yattamenle ikonto 37 sa ireyale, okhuma ikonto 12 Sa etoolare ovirikanyiha wanaanano.
Mutthokiherya ooteka ti Peeturu Mendes ni Pawulu Mendes wa Nluku
Nipuro nno naari noosuweliya naanano oSan Pawulu, mwaha wowooneela iitthu sa itekinoloxiya yoomaliha enlavulihaniya woowira asuwelihe soopakiwa.
Ohiya wooniheriya mwa aservo oothipelela, musewu wooniheriye okhuma mahiku 20 ni mweeri wa Owutuupuru mwa wooniheriya, mahiku miyo ni nyuwo, wa mutthu muluupale wanamasoma wa folcrore ni mwa soolimalela ya atthu ooparasiliya, Luwis kamara Kaskutu.
Wa yowooniherya yanenli etthukuliye esumana ni ilatarato 100, soopakiya ni ekwaaturu samukhaani sothanliya wa esalawu ya mutheho pirasikaapa.
Namapaka ilatarato Eduwardo Koroosu ohoona othunku mwaha wa opatta mooro noonalyaahu wiira sookhumela sa nviitiyuni, sotheene sihaana ohononiya. Nnya yaari soopaka, yineene khasikhanlemo, winnuwihenrye. | cultura | Helio | train |
a_reaccoes-a-morte-de-nelson-mandela-eduardo-dos-santos-profundamente-consternado_1805096.txt | Maakhuleliwo oluluwana mi okwa wa Mandela:Eduardo dos Santos "ootepeene yiiniwa muriima" | Maakhuleliwo oluluwana mi okwa wa Mandela:Eduardo dos Santos "ootepeene yiiniwa muriima"
José Eduardo dos Santos othoonya wiiraka Nelson Mandela oliipula "okathi wa otaphuuwa, olattana ni wataana muhina mwa itumereryo sa mukhaleelo oriwa temokaraatiku a muttetthe wa Repuupilika ya Afiirika Ti SAuuli."
Mukhuulupale a elapo ya Ankoola José Eduardo dos Santos "ootepexa oriipwa muriima"
Mukhuulupale wa elaapo ya Akoola,José Eduardo dos Santos, ohooniherya oleelo oluwaata mukhalelo awe"yooriipha muriima"mwaha wa okwa wa Nelson Mandela, yoowo ,okhaale tamukupaleela awe, onihiya emosa "mukhalelo a nneema, exariiya ni mukhalelo wa ehantiisi"siniireliwa mixoovo sinaamyi iryeeke. Muhina mwa Mutthaka olaleerya awe okoolo wanahapari a Empa Siviili ya mukhuluupale Awankoola José Eduardo dos Santos ohiinya oriiki wiiraNelson Mandela oliipula "okhatthi mmosa o wixeetta, olatthana ni wataana variyari va etemukarasiya va Repuupilika ya Afiiria ti Suuli".
José Eduardo dos Santos ohinya tho volattana nivaavo ethooni ya"mulipa ohaatemwa owivahererya, muwaani wa moikhaleelo wa aparteeti, yoowo okhaale yoohiya ntoko nneema, exariiya mukhalelo wa ehantisi, siniirela mmpantte wa inthoonyeryo ni ethoonyryo yootakiherya emoosa ohihapuuxiwa yiireliwaka muxoovo aniira orwaaka"
Armando Guebuza aniira wiira ohookwa ekanyeeryo-moore a ekhootto ya mwaha wa nntthitthimiho.
Mukhuulupale omosampiikhi,Armando Guebuza, niheerye holeelo"ohukhuumu ni masooso"mwaha wa opweteeya wa Nelson Mandela, onnikupaleeliwa okhala"ethoonyeryo moore ya ekhootto yowananiwa mukhalelo wa ""othanyaana"ni nntthiitthimiho na apinaatamu a elapo ya ohiittho -wa Afiriika".
Emaara waklavulaawe ni nlaka na ehapari, Muhuuleli wa elapo ya Omosampiikhi ohoniherya othuuku ni masooso nni opweteeya wa Nelson Mandel ohelaka mukhaleelo nntoko "ethoonyeryo-moore mmosa wa ekhootto ya ( mukhaleelo othanyiiwa mwaha wa mukhaleelo wa nikhuuli) apariteeyiite ni nntthitthimiho na apinaatamo ohiitto wa afirika.
Waari opweeteya wa ntoonyeryo na Afiriika
Minixituru -opacerya o Kaapu -Veerite,okhupanyeerya oleelo opweteeya wa Nelson Mandela, ole ori tokopaaliwa okhaala mmosa "ethoonyeryo ya Afiriika"ni emosa "ethariheelo"ya ethaaya wa Afiriika ni ya apinaatamu.
José Maria Neves, opwanyaneya o Pariixi weewo orowa awe wiirela mpantta wa muthikumaano Faraasa/ Afiriika. ohiya miruuku sa moonelo awe muhina mwa eekaruuma Feesepuukhi ni khikupaleela tho wiira Mukhuulupale Opaceerya wa elapo wanooripe a Afiriika ti Suuli"ohooniherya iphiiro sowoopowa, mmaleeleyo ni nntthitthimiho".
"Ti mooniheryo mmosa oniireliwa mamweene a waafiriika, mwaha wa othoowa nnroromeelo na ikuuru, mwaha ikuuru sa mivaanelo, mwaha wa otupweela nipheeto na Afiriika". olipiheerya muhuulel a Kuverunu o Kaapu -Veerete.
Ntthitthimiha na Paapa variyari va"oteekiwa muttetthe musya a wa Afiriika ti Suuli"
Paapa nnakhala mukhuulupale oa ekereeca Katoolika oleelo omuttitthimihaka nthoonyrero owanela mukhalelo wa aparteeyiti Nelson Mandela, yoowo opweteeye namaxexe, mwaha wokhalana, "wooteka waawe Afiriika ti suuli muttetthe musya"olipeleelaka wiira ethoonyero ele ekweehere elaapo ekhaale owaana mwaha wa "Exaariya ni exikhaani yanamunceene".
muhina mwa etellekaraama evonyeeriwe ni Mukhuulupale a elapo uya Afiriika ti Suuli, Jacob Zuma, Francisco , omuttottopela ole "mulipo wikhanyaanye ni wiilipiha wawe wooniheriwe ni Nelson Mandela oluluwana ni waakiherya nntthhitthimiho na apinaatamu viireliwaka anamawaani oteene a mulaponi mme ni oteekiwa muttetthe a Afirika ti Suuli musya ni nnlipiheryo nniira nnaari ohasulana, otthikela wataana ni va ekeekhayi.
Muraanya mmosa moonelo wa Desmond Tutu
"Voovira okathi yoole wokhiserya wa iyaakha 24 ( nuuvira otaphuuliwa wawe), Madiba onixuuttiha wiira nikhaaleke owiraana ni niikupaliki hooyo naniini ni naleesa akiinaku. Ole Waari muliipo Wuraanye okhuma okathi okumihiwe awe mukhatteya"ahinya Ariseepiixipu. | mundo | Gito | train |
a_afonso-dhlakama-fixa-residencia-em-nampula_2405701.txt | Afonso Dhlakama ohinxaathi wamphula. | Afonso Dhlakama ohinxaathi wamphula.
amMuhooleli a Renamo Afonso Dhlakama onrowa okhala epooma ya wamphula okhuma mweeri wa Akoostu ni mahiku yeettaka 14, oohimya olelo epaphelo ya oMaputu Ohimya wa Renamo, wookhala mukhalelo woorera wiira nimwaakhele Afonso Dhlakama wa eyaakha piili, onkhala etiistiritu ya oKorongoosa
Wamphula weiwo muhooleli wa ekhwali onrowa awe okhala, nave atthu anceene yaamuttara ahookolowa mwaha woowiyeriya muthanle yinnuwihiye ni Universitaate Luuriyu. Mwa ephiro yeeyo, Filipe Nyusi ori ohoolo wa mutthyawelo wa muholeli wa elapo okhuma ipurusentu 41 sa wuupuwela sa mwaathanle ni ipururusentu 28 sa Daviz Simango ni 10 sa Afonso Dhlakama. | politica | Helio | train |
a_maputo-lançada-primeira-pedra-para-hospital-focado-em-pacientes-com-hiv_5560280.txt | Mapuutu : othipeliwa nluku noopacerya oniireliwa otekiwa exiripitaali yooluluwana vamoosa ni HIV | Mapuutu : othipeliwa nluku noopacerya oniireliwa otekiwa exiripitaali yooluluwana vamoosa ni HIV
Noothipeliwa nluku nopacerya wiira etekiiwe Exiripitaali ya Omatoola Santos, epooma yuulupale ya Omosampiikhi ,Mapuutu , muthokiho mmosa ovaahiwa mukhaliheryo a kuveerunu a EUA , oniirela omwarya mwaarya wakweeherye aretta miteko sa olooliwa mwaxiithu HIV ni miteko sikinaku sowoneyaxa .
Ntooko anithoonyerya muhupi olaleeriwe ni Empaxaata ya EUA Omosampiikhi, yooteka ele, ananyiheriwa voophiyaka ikonto 730 sa itoolari, yookhala omaalihiwa okhomooni wa mweeri a namuloko mmosa wa eyaakha ya 2020.
Muhina mwa mutthaka yoowo , kuveerunu a Ixitaato Uniitu anikupaali Exiripitaali ya Matola Santos" mureerelo mmosa owoopiha wii onoorowa okhaliha oreerihela soowerya sa elapo soluttelelana ni okhapeleela ekwerere ya elapo amwaxiitthu HIV ni waakhula erumeelaka manamuna otaphuuwa ni ikinaaku siiri sowoopiha soluluwana ni ekwerere".
" Mihuupi sa ninaano sinihiinya sooruhela ekwerere ya HIV Omatola ni ti vopwanela ookasoopa sa miteko soloola owulaana", otthikela miteko solaleerya sinihimya wii mweeri wa nethana ni miili wa mwaakha yoola". atthu 143.873 yiira attharihaka miteko olooliwa mwa mwaaxiitthu HIV muttetthe wa epuruviisiya ya Mapuutu, wiyaawo 64.871 aniirela mpantta wa etistiriitu ya Matoola wi yaawo 7.265 anivahiwa miteko variyari vaa Eseenturu ya okumi ya Omatola C ni ekiliinika Eneetta Matola Santos vamoosa ni mukhapelelo wa mateekiniku ni ikiliinika ya muuraano Ariel Glaser yatananihiwa ni ale HIV a opuro onilooliwa anamwane (ARIEL)".
Otekiwa wa Exiripitaali Matola Santos eniirela mpantta amanamuna olavula wooluluwana ni mireerelo sootekiwa ni mukhaliheryo oluttelelana hootthe ni PEPFAR omosampiikhi , onothukumanya voovikana imilyaawu 7 sa itoolari , okhuma eyaakha ya 2017. PEPFAR ( Muthokiho Emukaakuvi a Muhooleli wa E.U.A wiireliwa aka exikhaani ya SIITA ) ti muruuku mmosa wa kuveerunu wa eua wiira ohoolele ekwerere yomwarexela wa HIV ni sotthokiha saya nini sakweeherya atthu imilyaawu 22 vaninaanoni ari anithaara miteko olooliwa wa HIV .
Muthokiho a eporoceeto ole ti onikhalihiwa ni anilipiheriwa mwaha wa musurukhu oovikana imilyaawu 500 sa itoolari sooluluwana ni otumereeriwa wa mwaakha wii kuveerunu a EUA okweyiherye viireliwa aka oreerihela mukhaleelo wa ekhiitta ya miteko sooxutta ni mikhapelelo sa okumi, omwarya mwarya nnlipeleelo na muhaakhu ni okhaliha miteko soraala owuraana muttetthe a mosampiikhi. Vanilipeleliwa wii opuro mukiina waonimwaleeyiwa mikhaleelo sa okuumi ya Wamphula okhale voomalihiwa mpakha woomalani wa mweeri a Nithanu ni mixexe a mwaakha wa 2020.
Kuveerunu ota-Wameerika onilipiherya nleelo voophiyaka imilyaawu 3,6 sa itoolari wii ikhaliihiwe orehereriwa opuuro onitumereriwa okumi(Iseeturu sa Okumi sa Muxikola) ni opuro omwaleewa ikwereere musya muttetthe a epuruviisiya ya Okaasa mwaakha wa 2020.
Muthookiho a eporoceeto ola ti onikhaliihiwa ni aniittikittherya mwaha wa eruuku ya voovikana imilyaawu 500 sa itoolari sooluluwana ni otumereeriwa wa mwaakha wii kuveerunu a EUA okweeherye viireliwa aka oreerihela mukhaleelo wa ekhiitta ya miteeko sooxutta ni mikhapeleelo sa okumi, omwarya mwarya nnlipeleelo na muhaakhu ni okhaliha miteko soraala owuraanya muttetthe a mosampiikhi.
Oniirani yakhaale amahooleli a kuveerunu a wameerika ni nikhuuru nin amakhuluupale Omosampiikhi, onitakaahereya Goveerunu aepuruviisiya ya Mapuutu, Arquitecto Júlio José Parruque, sakarataari Peremaneete a Epuruviisiya,Célio Ngocani nleelo Tiretooro a Epuruuviisiya oluluwana ni mitekosa Okumi, Tr. Daniel Chemane. | sociedade | Gito | train |
a_tonecas-prazeres-voz-principe_3454655.txt | Tonecas Prazeres, nsu na Pirinsipi. | Tonecas Prazeres, nsu na Pirinsipi.
Etiixiku yoopacerya eniviraaya iyaakhamiloko miraru opacenraawe Wiipa ennittikela osivela.
Tonecas Prazeres oyarinwe Osawu Tome. Ahirowa Oporutukaale aphavelaka wi asome enxinyariiya. Esipo yoolavulaxa. Ahitthara muteko wowiipa ni olelo nawiipe woosuwaneya wa Osawu Tome.
Okathi avanelannaaya maxoronaliixita a VOA, Tonecas ahuupuwela mapacerelo awe wiipa, eyaakha ya 1980, mmakhuru ntoko "Canucos das Ilhas Verdes" elapo oyarinwaawe.
Noophwanya iyaakha 18, Ahirowa ottyawa etoropa, noomala anarowa Porutukaale osoma enxinyariiya. Ephiro awe yaahikacamiheya mwaha wa Wiipa.
Noovira iyaakha miloko miraru opacerenraawe wiipa, wuumalani wa eyaakha ya 2015, Tonecas ahooniherya etiixiku awe yoopacerya.
"Etiixiku yeela khiyaakhanle etthu aphavelaxaawe wi atthikela muteko awe yoola wowiipa
Esipo siniphwanyaneya mutiixikuni muumu sinnaasivela atthu owaatta, masimaphwanyeriwo aya khakhwen'ye.
"Kinitumiha mekhaka, masi mweeri wa Setempuru kinnirowa opaka etisawu esya wi kiphiyele otumiha saana, olavulaka Tonecas.
Okathi wookaravari, Tonecas ahivareleliwa ni anawiipe akinaaku a elapo ya Afirika yaala anikhala OPorutukaale, ntoko Dom Kikas. wa Ankoola; ni mamosampikaano Otis ni Costa Neto. Nxittaano onoonaneya ni Porutukeexi Luis Repressa khunivitheya.
Tonecas onnikupali wi etiixiku awe ennimuruuhela ikhuru sowiipatho.
Mwiiwelele Sookohiwa: | cultura | Raja | train |
a_economistas-mocambicanos_2783129.txt | Asuweli a mihakhu oMosampiiki anaakiha opakiwa eFuntu Superaano | Asuweli a mihakhu oMosampiiki anaakiha opakiwa eFuntu Superaano
Vaniireliwa olikaniha soovirikana sa isisapo sa patarooya ni kaaxi a mukhalelo.
Asuweli a muhakho oMosampiiki anaakiha opakiwa eFuntu Superaano ya maali wiira evukule owela wala okhuruwa wa isisapo sa patarooya ni kaaxi omerekaato ya olumwenku ni anithonyerya wiira eyoo ehaana otthara soohimya soowoonela sa olumwenku.
Musuweli a mihaku Hipólito Hamela oohimya wiira naahiyaathi olelo, meelo pooti osha. "Nihaana niiyaathiki woona nihoona etthu eniiraneya saawelaka wala saakhuruwa isisapo sa mireerelo omerekaato ya olumwenku," oolavula.
Asuweli a mihakhu anceene aathukumana omaputu, osiminaariyo sooprere "Soowaaniherya sa Mihakhu para Mosampiiki ni Aafirika supusahariyaana" ni eriyari ya myaha saavaaneliwa waattela olavuliwa mwaha w'opakiwa eFuntu Superaano ya maali, mwaha woowela wala okhuruwa wa isisapo sa mireerelo omerekaato ya olumwenku.
Assuweli ale khahoolinhe esisapo yoopacerya osukiwa, enirowa wiireliwa nakoso, otepaxa wene, iporoceeto sinaaniheryeya wunnuwa oMosampiiki, nnya annihimya wiira sihaana ovahiwa epiriyoritaate sootekatekiwa, otakaniha enereciya, maasi, ipakhira, olima, ni turiximu.
Musuweli a muhakhu Ragendra de Souza onihimya wiira oheliwa muhakhu munceene esetore ya enereciya waamukhweyiherya opacerya mukwaha waneeraru ya ekompanyiya enimutotosha alumiinyu Mozal, ekhala oPeluluwaani, oMaputu.
Sousa ohaakiha wiira Mosampiiki ohaana wuupuwela opura wawe woolikaniha, assuweleke wiira alumiinyu ookhalana evalore, nnya Mozal III khanipacerya ni mwaha woothowa enereciya.
Etthu yuulupale eniireliwaaya eFuntu ela waarrokhala opaka maali para maloko anirwa, tivo nto vanreerelaaya otthara soohimiwa soolumwenku ya wooneya.
Wa mpantte awe, musuweli a mihakhu Eduardo Sengo onihimya wiira ottharelana ni sootheene vanireerela orakamiha ovaanyihana soopere iyee sinireerela okhala ipoliitika soottharaka enihimya mireerelo sa mutuniyani, seyo opwanyaneya waya, oMosampiiki siruuye khwaasi vootutuxerya. | economia | Vasco | train |
a_aumento-dos-salarios_3105654.txt | Wuuncereriwa wa soowakhela saya mateputaatu sinilavuliwa woohireerela oMosampiikhi. | Wuuncereriwa wa soowakhela saya mateputaatu sinilavuliwa woohireerela oMosampiikhi.
Nikumo nla ya eparlamentu yoowuncererya soowaakhela sa mateputaatu okathi enkala wiira elapo eri woomorani mmusurukhuni onikhala woolavuliwa vanceene woohiloka.
Sookhala sa musurukhu sa Estaatu yootthuniha Enamayiili ela,14, wa Empa ya malamulo Eelapo, onihelela waaceeriwa soowakhela ni soopuhiha sa mateputaatu, anilolasa vanceene woowavikana anamutekho aatthu eelapo.
Musomi oopweha musurukhu Januário Cumba oniira wiira tiwoolipa osuwela mukhalelo wa mteputaatu, okathi wa elapo enihoolela ohikhalana musurukhu oopweha ni eniwehaweheya okuruxa wa sookhala sa Musurukhu ya Estaatu.
"Moota xeeni woosuwela mukhalelo nisuwelaka wiira 2016, Estaatu onirowa waakeliha muteko paahi 14 mili anamuteko a ekumi, wiixuttiha ni soovara mmuttettheni, mwaha wa miphariho sa musurukhu?",ookoha musomi oopweha musurukhu.
Wottharelana, musomi a miteko sa mihakhu , Francisco Matsine, ohimya wiira yoopakiwa ni mparlamentaari enoonoherya muthukumanyowa atthu oowoonaseya epoliitika wa elapo.
"Ele eniiraneya oParlamentu ti yoovehiha," oolavula.
Matsine ohincererya wiira "mutthu eelapo yeeyo okhalano yoowakhela woohaawa, ni woohiheleliwa saana esisapo emetikaali, oowaakhela avathi mulaponi oniwehererya wa 60 itoolari (...) emaareene yeeyo, mateputaatu anitthunasa waacererya, iyaakha sootheene, soowakhela saya woosuwanyeyaxa".
Wa muwehawehi Sérgio Bila, ti yootepaxa oreerela wiira nanaano, vanceene woohikhala okhala tho, mutthu eelapo yeeyo anikhala oowehaxa iporoxeetu sooheliwa oparlamentu ni Makhulupale a Empa ya maalumo Anamunceene.
Bila onitumererya owehawehiwa no olavusasiva waakhulaniwaka, wapheeliwa vanceene, sa iporoxeetu wiira owanawanihiwe otthuneliwa sinikhaliha sooreerihiwaxa sa mamosampikaanu. | economia | Julio | train |
a_mais-de-meio-milhão-de-angolanos-enfrentaram-crise-alimentar-no-ano-passado_5880174.txt | Wa mwaattelo vakhaani wa emilyawu ya mankolaanu anihoolela nvolelo wa ettala okhuma mwaakha ovinre | Wa mwaattelo vakhaani wa emilyawu ya mankolaanu anihoolela nvolelo wa ettala okhuma mwaakha ovinre
Wa atthu oophiyeryaka 300 yaakhala avoliwaka etala wa mananna ootepexa ni mpakha olelo.
Wa yoolempwa yooniheriwe ni ONU enithoonyiherya wiira okhuma mweeri wa Otuupuru wa 2019 ni Fevereeru wa mwaakha wa 2020, attthu oophiyeryaka ikonto 562 sa mankolaanu anikhala ovoliwa etala ni vakhaani wa yaala, atthu oophiyeryaka 290, yaakhala okathi wa emerexensiya.
Yoolempwa ela, yoolepiwa ni Reeti a Olumwenku Oophavela Omaliha Etala ya Malyelyo ((GNAFC, esikaakala oolempwa ni enkeleexi), mpatthanano wa ONU, Uniyawu Ewuropeyiya ni axensiya a kuveerunu ni oohikhala a kuveerunu, onniruuha mitthokiheryo sa "myoopihelo soosuwanyeya" sa atthu.
"Miyaattelo sa atthu anikhala voohimulipano wa malyelyo iporovinsiya sa okuusini sinihoolela muthowelo ni muvukuwo wa mihephelo wasoolya mwaha wa muthowelo wa epula mwaakha wa 2019 ni muwelihiyo wa ihisapo sa soolya sooreerela", onihimya musomo, oniromola imunisiipiyu sa Okahama, Okwankar, Okunyama, Okampu (Xiyanxi ookhalayi), Ompaca ni Okilenki akhanle ti mapuru ootepexa ophiya etala.
Ni tho sintoko vanihimyaaya yoolempwa ela, atthu ikonto 290, yaaphwanyaneya anari okathi wootepexa, wa nayili ni muulupalexa.
Wa milavulelo sinthoonyiherya wi "mwaattelo wa etexinutirisawu onootepa woopopiha ekumi ya anamwane a wankoola", yaawo anihoolela mwaha ola "wootepexa winnuwa" muhupaareyo wa mwinnuwelo
"Mihupaareyelo sa imikoronutiriyenti ti iye sihinimala, ni ipurusentu soophiyeryaka 65 sa anamwane anikhala ohooxiwa ni anemiya ", onnincererya olavula Reeti a Olumwenku Oophavela Omaliha Etala ya Malyelyo onimaliherya olavula wiira etala wankoola yaari omwaatteloni waya, yaakhumelenle mwaha wa muthowelo wa epula ni "atthu ammuttettheni aahoolela murimeeliyo wa itthu saya sooreerela, mithamelo ni ikaruma sootholana makhalelo sootheene ti soohononeya".
Yoolempwa, erumeelale itaatu soottotteliwa ehinatthi eretta ya Covid-19, khenipaka mwaanyiheryo wa mwaakha ola, masi ennileeliherya wiira "miyoopihelo soosuwanyeya nlelo khasimmala muhina mwa atthu ale ahirina malyelyo noovira muthowelo wa maasi wa miyaakha iya 30
Vanasuweleyakaru wiira anamalepa wa yoolempwa ela annikhupali wiira elapo enikhala opaka miyeettelo ikonoomiku ni poliitiku sa mukhaliheryo wa malyelyo okhuma okathi wa ekhotto mwaakha wa 2002, onnihiya mwa miyaako wi "wa atthu oowaatta nlelo anivira avoliwaka etala ni kharina miteko sooreerela", sintoko vanooniheryaaya itaatu sa Univerisitaati ya Oxford, soowooniheriwa ni erelatooriyu.
Wa mananna a moolumwenkuni, musomo okhumelenle mwa ilapo 55, woomaliherya wiira, mwaakha 2020, wa atthu oophiyeryaka imilyawu 155 yaakhala wa mananna oohaaweya ni malyelyo, wa yaala atthu oophiyeryaka imilyawu 98 yaakhala ekontinenti afirikaanu. | mundo | SALUSTIANO | train |
a_covid-19-explosão-da-quarta-vaga-deixa-estruturas-de-saúde-com-menos-pessoal-e-mais-casos_6374447.txt | KOVIT-19 ophuleya wa evaaka ya neexexe wohiya mukhalelo wa okumi vamosa votepa oyeeva atthu ni vootepa myaaha. | KOVIT-19 ophuleya wa evaaka ya neexexe wohiya mukhalelo wa okumi vamosa votepa oyeeva atthu ni vootepa myaaha.
Exiripitaali Ya Omwaattiwa ya Oluwanta vamosa ni mukhaleliwo ovukuwa wa ipurusento 20 sa alipo ari meetiku ni manfiremeero oorava ni elapo yovikana iye ikonto thaaru sa myaaha sa nihiku nimosa paahi.
LUWANTA -
Vahinatthi ekwaha ya neexexe ya ekwerere ya Kovit-19 wa Ankoola , ohakhulela ni Kuveerunu , ni vamosa ni myaaha sowatta sa manamuna oraviwa wa muthinto musya omicrom , mukhalelo wa okumi ole olipiheriwe nuule mwaha wa kathowa wa muruweryo , othowa wa ivexitimento sa nikuru ni vohiphiyerya sa atthu anihoolela ninaano ovukuwa omosa wa atthu otanyeriwa ni mwaxitthu okhale oruhela mwaha wa omalamaliha ekwerere yele eene.
Epooma yulupalexa ya elapo , nnakhala vakhiini ipurusento 20 sa alipo anivara miteko muhina mwa miyalaano sa muteko a Exipitaali Wolunya ya Luwanta alimaleliwe ni (HGL), eriyariwa alipo ari ameetiku ni manfirimeero , omwaleyasiwa ni khipwanyaniwa mukhalelo wa enfermeiros ni tiretoore-owulaanya oneemererya wiira mukhalelo ole ti wootikiniha.
Owiriyaniwa alipo osuwelexa ni nlaka na VOA anikasopa variki ovukuwa wa atthu aniruuhela waatta muteko wa alipo othanleliwa vaniiriwa arumeeliwaka , mwaha okhanle wowuncererya woopiha wa sovonyeliwa sa omeetiku .
Tiretoore- Xeraale a Exiripitaali Yowulanya ya Luwanta enisuwelexiwa ni HGL, Bernabé Lemos , ohinya wiira mweeri okhiserya wa mwaakha onirwa onakhala otepa ootikiniha wiira opuro wa muxiripitaali , ni vamosa ni ovukuwa wa ipurusento 20 % sa ameetiku ni ale ari tanivara miteko , orava , onikacamiha miteko sa mukhalelo wa mapuro onithokoreriwa okumi.
" Oni wonaneyaka okhala okathi owalamela wiira exiripitali ela ni manamuna otumererya wa mwaana muthu ni oreeriheliwa ikaruma" olipiherya Lemos ohoolo wa nlaka na mivaanelo okelelihiwa ohoolo ni Ratiyo Elapo ya Ankoola.
Muhina mwivaavo , anilupanyerya oriki "niiniiwa wiira nokhalana ookasoopa khamosa- khamosa wiira nnakhala nihiruhe muxankiho opuro onivariwa muteko ohoolo wa nlaka ntoko nna nootepa ophuunyeya mwaha nihaaya miteko sahu , niwakhelela atthu a khuta mpaatta a muttetthe Oluwanta".
Vahinatthi miiriira iya, meetiku Rosallon Pedro onilaleerya wiira mukhalelo okhala wuncererya woopiha okosya wa mameetiku mwaha wokhalana okathi muceene a muteko.
"Hoothe ni ovukuwa wa ipurusento 20 % sa atthu variyari wa alipo ari mameetiku ni manfirimeero anitanyerya ophuunyeya wa alipo amuteko , wuncererya ophuunyeya wa ole ori mwaattelo wa mpantta wa soovonya" anunuuherya mulipo ori musuweli a muteko ole , yoole alipelela nnakhala ohikhala manamuno ovukuwa mmosa nleelo waatta mwaha wa ekwerere.
Exiripitaale Yowulaana ya Luwanta , eri muttetthe wa Munisiipiyu a Khilaapa Kiyaxi , eeri emosa wa iye sa ixiripitaali yulupale ya epooma yulupale ya Wankoola.
Mwivaavo, amakhulupale anitthikela olaleerya wiira vaakhala okhalanaka ookasoopa wulupale wa atthu ni wiira ehaaye iseeturu ya mwapoophe.
Epooma eriyari ya elapo , apacerye nihiku notuphela muteko , 27 , nlaka na ekampaanya ya omwaleeliwa oluluwana ni Kovit-19 noomala wooneleliwa wettakasa wa muthinto Omikhoroom.
Elapo yolepa variyari nohiku notuphela muteko ni namaanli mwaattelo musya wa myaaha , 3.090 olupanyerya , vamosaru Luwanta oniira olaleeryaka myaaha 2.104 , ntoko mulaleeryo wa epoletim wa mukhalelo wa ekwerere oowakuva wuulaana wa Mwalaano wa Elapo muhina mwa Okumi wanamuceene olaleeriwe nsana.
Elapo , enikhala ni miiriira mmosa wa epwepwetthe anamunceene vovikana okathi wa eyaakha emosa , erina mwattelo owulaana mmosa wa myaaha 76.787 , wii seeyo 10.985 sowilipiha ni 1.756 opweteya. | saude | Gito | train |
a_nampula-pessoas-portadoras-de-deficiencia-sem-oportunidades-de-emprego_2889792.txt | Wamphula: anamarakala oohikhalana muteko woovara | Wamphula: anamarakala oohikhalana muteko woovara
Anamakhaliherya anootherya inupa ni impereesa sanamanyokha
Okhalana muteko mukhalelo wootikiniha wa anamarakala wa elapo ya oMosampiikhi, otepexa elapo ya wamphula . Soolavuliwa tisakamiilu Morera, telekaatu a eporovinsiya ya anamakhalihera a atthu oorakala amwaavano.
Ohimya wa Morera, hata okhalanaka nlamulo ninaareriha atthu oorakala, soolya ti sootikiniha sa ekumi sa mukhaleelo oorera, waawehaka oohisooma ni ohikhalana mteko woovara.
Ohimya waawe Morera, othanyiya iyo onoonaneya mwaha woohitthonkosiwa saana soovariwa. Owo onhimyakacerya mukhalelo onkhaliherya wa muteko wa atthu oorakala yoneeneliwe ni kuveerunu, khonooneliwa vatthu wa atthu anceene anvara muteko.
Atthu akina yamoona namarakala, anonweha pahi ntoko mutthu onhinwerya etthu mmuttettheni, onnona othunku Morera
wowiira ovaanye wa yeele ooniraawe wiira etthu yoohiloka, Ajudemo onninuwiha miteko soowattiha mukhalelo.
Aakhala mulaponi atthu oophiyeryaka 500 oorakala Elapo ela aakhala atthu oophiyeryaka ikonto ikonto sene.
Wamphula, kuveerunu omunisipiyu onkhaliherya vakhani mukhalelo ola.
Amiyel Pawulu, mukhulupale aatthu oohawa wa omunisipiyu yaepooma ya wamphula, irale ohiya vo, ninniwoonela vatthu atthu oorakala.
Naananova, ninvaha eyunkomelo pahi samarotha wa atthu oorakala athanu ni enli, vanrowaya ophiyeryaka ikonto 70 mmuttukunu wa muhooleli wa epoma. | economia | Helio | train |
a_treino-militar-conjunto-fortalece-relações-moçambique-estados-unidos-_5882577.txt | Nikuurutha na etooropa nikhuuru anilipiherya vowataana Mosampiikhi- Exitaato Uniitu | Nikuurutha na etooropa nikhuuru anilipiherya vowataana Mosampiikhi- Exitaato Uniitu
Atoroopa Omosampiikhi ni a wameerika aamaliha, esumaana yeela, miriira sa nikuruta na Nikhuuru na Waakakhanya Woovariihana nnitthaniwa (JCET), ntoko yoolempwa emoosa ya empaxaata ya Exitaatu Uniitu onithoonya nroromelo ooluluwana ni wataana.
Vaniirani ahiirela mpantta muhooleli a mwalaano wa Waakiha wa Elapo,Jaime Neto; Mpaxatoore wa E.U.A., Dennis W. Hearne.
Mwaha wivaavo, Hearne ohinya wiira"okhala vookhala oweerya soosiveliha opuro wa owaana oviraka okathi owooniherya viiraneya vapuwani wa nikuruta, khivakhaale owittottopa mwa muteko ale akwiihu aweerye aya ovaara hoothe"Ohinya Mpaxatoore Hearne.
Muhina mwa okathi wa miyeeri miili, Owerya wa Miteko iye Sothaleleya wa E.U.A. owiniha nikuruta mafusiilero omosampiikhi ni Ikuuru sa wiilipiha mwiili ,mavarelo okasoopa sa mawanelo ni alio ovulala, itiiru ,ni wiirela mpanttaa sa emisaawu yikasoopaka kathi yoowo ohoonona itthu sa anamawaani ni mireerelo.
Ewaarakha ya empaxaata amerikaana Omapuutu vanisoomwa" Miteeko sooterenari sinooniherya nlipiheryo na kuveerunu a exitaatu uniitu wiira okhaliherya wikhanyaanya wa Kuveerunu Imosampiikhi wiira oxiitte ISIS vamosa ni munamuuno mmosa ahithalaka onitakaherya oraala wa mukhalelo ni muruweeryo, mithookiho sowilipiha mutthetthe ni oweha wehiwa muhuna mes nnroromelo".
Muhuna mwa yosoomwa yeela eniira wiira yooluluwana ni nnroromelo," Ixitaatu Uniitu sinivaha muhooleli ntthitthumiho wa ihakha sapinaatamu, okhapeleliwa alipo ohikhupaarela ni soteene iye siniirela mpanttaa wa miteko soweha wehiiwa".
Yeeyo tiyoottuneyaxa" wiira ninalamalihe niriroimeelo moopopiho sa mutumereeryo wa amwiisilamu Omosampiikhi" enuluula yolelpwa ele.
Vaniirela mpanttaa wiira wii nikuruuta na nanle oterenariihiwa JCET aniiriwa okhalana opuuro mweeri wa nethanu ni miili.
Mosampiikhi onihoolela okaapu Telekaato , ota wa Elapo , owaana wana omosa onirumeeliwa akapwiitthi a nikhuuru nimosa vooluttelelana ni Mitumereryo saa Amwiisilamu , oruuhale ookwa wa , nnakhala vakhaani, ikonto piili sa atthu , owatta oluluwana ni oxokolasiwa . | sociedade | Gito | train |
a_direitos-das-criancas-violados-mocambique_3780264.txt | Ihakhi sa anamwane nlelo sinivira sinyoholiwaka Mmosampiikhi | Ihakhi sa anamwane nlelo sinivira sinyoholiwaka Mmosampiikhi
Forum wa Nikhuru na atthu ahikhanle Mparitiitu Poliitiku wa Ihakhi sa Anamwene ninnikhupali wiira mithoonyiheryo sikinaku sa mivenyelo khasimpenuwa
Forum wa Nikhuru na atthu ahikhanle Mparitiitu Poliitiku (ROSC) nin'himya wiira, wa mivirelo sa miyaakha mithanu, Mmosampiikhi onooniherya mweettelo wooreerela wa upakeliyo wa Muxikhelelo wa Ihakhi sa Anamwane, masi nlelo sinivira sikhumelelaka ihukhumu sootepexa.
Mulokiheryo onilaleerya wiira wa anamathoonyerya akinaku a mwinnuwelo ni mukumanelo woohikwiitteya wa ekumi ya anamwane khoreerihiwe.
Wa miyooniheryo kamosa kamosa mwaha wa etexinutirisawu koroonika, onihimya Albino Francisco, muhooleli esekutiivu wa mukhaliheryo
ROSC oothoonyiherya esumana ela muhupi woolempwa onihimya sa muleeliheryo mupakeliyo ni mweettiheriyo wa ihakhi sa anamwane, wa seyiya vanniphaveleya okhaliherya ni mireerelo suulupalexa, wa mpantta wa makhulupale a okuveerunu, mapuro ale ootepexa woonaneya.
Mwiiwelele ihapari: | sociedade | SALUSTIANO | train |
a_carlos-agostinho-do-rosário-é-novamente-primeiro-ministro_5250015.txt | Carlos Agostinho do Rosário miniixituru-oopacerya vasyaa | Carlos Agostinho do Rosário miniixituru-oopacerya vasyaa
Carlos Agostinho do Rosário ootthikelihiwa, olelo, mahiku 17, nipuro ya miniixituru-oopacerya ya Mosampiiki, ni peresitente Filipe Nyusi.
Aatthikiheriwa tho Adriano Maleiane, muhooleli a Osuka ni Mihakhu; Ernesto Elias Maxi Tonel, miniixituru a Mireerelo sa Muthipo ni Enereciya; ni João Osvaldo Machatine, miniixituru a Iwoopora s'Atthu Ootheene ni Mireerelo sa Maasi.
Namuhupi musyaa oMosampiiki ti Verónica Nataniel Macamo Dlhovo, owo aari peresitente a Muthukumano wa Repuupilika.
Ohiya Dlhovo, aakhala maminixitara akina munikhuruni mpakha va ahimiwe ni Nyusi. Carmelita Rita Namashuluwa, Osoma ni Mwinnuwelo w'Atthu; Helena Mateus Kida, Exariya, Miteko sa Ekonxitituwisawu ni Itiini; Margarida Adamugi Talapa, Muteko, Waakhupaarela Anammawaani; Augusta de Fátima Charifo Maita, Epareya, Maasi a Mmiro ni Omiserya; ni Ivete Maibase, Etthaya ni Ampiyente.
Anivara nlelo mukuveerununi, nya ni mapuro makina, Carlos Alberto Fortes Miniixituru a iFapirika ni Nakoso; ni Celso Ismael Correia, ekhattera ya Olima ni Oraala wa Anammawaani.
Nyusi onaahela atthu asyaa ikhattera sa iminixiteeriyo: Jaime Bessa Neto, Waakiha wa Elapo; Amade Miquidade, w'Interiyoore; Armindo Daniel Tiago, Ekumi; Gabriel Ismael Salimo, Siyensiya ni eTekonolociya, Mwishuttelo Wuulupale ni oFuntti Muteko; Janfar Abdulai, Ipakhira ni Mulavulelo. | politica | Vasco | train |
a_article-11-18-2011-mozambique-illegal-logging-134130483_1261640.txt | Miri soMosampiikhi wa opasari wa erepuupilika ya oXina. | Miri soMosampiikhi wa opasari wa erepuupilika ya oXina.
Nakoso owiya sa itooru sa oMosampiikhi nleelo sokhala.
Wiya iwo sa itooru vammwinnuwa nave axineene antharathara wa mwaalano wa olima wa elpo ela yosuweliha esumana ela wa muhooleli wa mwaalano oolima, José Pacheco
Miri iyo, vootepexa osuveliwa wa muttetthe wookhuruwa wa elapo, vannitepa oreera woowiira sikele munakosoni wa elapo ya oxina, yaatepihaka anamavara miteko seiya onyoonyeriwa othola osuwela mukhalelo sa miri woowira akhottihe wiikitthiya sa miri woohireerela, ahaxaka mukhalelo wa elapo wa ikonto ikonto sene sa etoolare yaarowa ophwanelela oliva muhakhu otiripunaale.
Wa soohimiya sa esumana ela ni José Pacheco, oniira vakhani va ikuntuntoore 1500 sikhalaka wa orakamela wa 18986 sa miri ni itooru soovariya wa mweeri wa Xanero ni Oyitupuru, mmapuroni mwa okhottihiya olovola miri wa axinene amwaalano wa olima.
Wa sohimiya wa esumana ela oparlamentooni, wa muhooleli wa mwaalano w'olima, José Pacheco, ovariya wa miri simphwanyaneya wa muttetthe wa elapo ya oNakhala, ohitto wa elapo vahanlya aya vakhani olovoliya vanceenexa siphelaka orowaniya elapo ya oXina.
Ovariya sa ikuntuntoore iye saari mwaaha wa nlamulo nivarihaniye wa elapo ela, ninkhottiha olovoliya miri suulupale wala sa itooru.
Wa miri sivariye eyakha ela, soophiyeryakha ikonto muloko ni emosa sootumihiya, vaphhwanelenle vakhani wa mukhaliheryo wa ikonto 29nsa muhakhu sa elapo.
Nakoso wookhottihiya sa miri wa elapo ela onnicerereya ohoneya, nave, soohimiya sinnonaneya okela waathu ulupale a elapo wa soopakiya iya. | economia | Helio | train |
a_pai-rapta-tenta-vender-filho-albino-mocambique_3948758.txt | Tiithi oomwiya ni anahova omutumiha mwanawe ethaatuwa | Tiithi oomwiya ni anahova omutumiha mwanawe ethaatuwa
Yakhala wii ennitthikela otumuhiwa ithaatuwa mulaponi
Mulopwana mmosa orina 36 iyaakha oomwiya mwanawe ethaatuwa mwamulopwana wii annuwihe nakoso a otumiha orokawu sa erutthu ya mutthu etixitiritu ya Milanxe, eporovinsiya mosampikaana ya Sampeesiya, mulattu oniira axitokweene anthoriha ntoko yiraneyaya khalayi yaxayiwaya ni watakariwa ithaatuwa.
Miyeri miili sokisera, anamwana anli ithaatuwa yahiiyiwa vano aalakaseya, otakaxera siri ikasu iraru mwaha wa ithaatuwa mwaakha ola, ehimmwale wa VOOWA axitokweene a oMilanxe.
Mario Macassa, Muxatore a oMilanxe, oohima wii mulopwana mmosa, attottelaka murarelo wa okhalana athiyana anli, ahi axinttiwa ni mwaaparawe aari eriyari wa nakoso, ahimukumiha mwanawe owannyawe, wii amunnye wa nakoso ookumiha atthu saphavelawe orokawu sa varutthuni.
Tiithi mmosa upuwela wii ahikhala oomutumiha mwanawe, mwaana ayariwe nanaano. Amiyawe (mwaana) vasuwenlaya wii ayiyawe yarola nikhuru na (anamathuma) wii awunnye mwaana arowa waleela mapuliisiya awo erowa emphanya mwaana, ohimme Macassa, aroromelihaka wii milattu miraru sikhumelenle mwaakha ola itthu sahiwanyeya sittharunwe miyeri sinceene wahayiwanyeya etthu ntoko iiya sa ithaatuwa.
Ovinreene nlattulo nla, mulopwana ole anaphavela ocawela oMalawi, maxi avariwa mpakha otthukeliwa vamosa ni ole aari eriyari ya nakoso okathi warowaya omunnya mwaana onoona.
Wiyiwa ni wiviwa ithaatuwa etthu yahiwanyeya mahiku ala ookiserya, vancenexa etixitiritu ya Milanxe.
Mitthaka sikumihiwe ni Porokuratoriya-Gerale ya Repuupilika sinhima wii, mwaakha wa 2016, sahikhala 19 porosesu siri vamosa ni otumihiwa atthu, eriyari aya ithanu ni piili saari mwaha wa Ithaatuwa.
Mwaakha wa 2015, 38 wa iporosesu sa otumihiwa atthu, 15 saari sa ithaatuwa.
Wiyiwa, ottharatthariwa ni wokotthiwa itthaatuwa ni atthu arina matari sinkhumelela mwaha wa anamirette, ni wamini wa atthu akina, ntoko sinhimmwaya atthu ala aruuha othaaciri. | sociedade | benedito | train |
a_kim-daniel-bengui-fala-sobre-projetos-angolanos-em-itália_5469918.txt | Kim Daniel Bengui onlavula mwaha wa poroxeetu sa mankolaano wii Itaaliya | Kim Daniel Bengui onlavula mwaha wa poroxeetu sa mankolaano wii Itaaliya
Mahiku ala Itaaliya ori okathi wa neeraru wa ohula muruweryo awe. oRooma, atthu annivekela olya murexitawuranteni ni ikafe, orowa okapelereyiro, maxi ninleelo khakhanle anxukurya emusewu Wa okohakohiwawe ni masu awaAmeerika, tiretoore adminixitrativo wa muthukumano ohirina muupuwelo wohi phavela musurukhu, Kim Daniel Bengui, oohima wii myaha iya sinoopwaha vakhani vakhani
"Nri efaase eyo, eri ya okhala ni viiru, wala mpakha vamphwanyiwaya murette hiyo nihana nilimalelaka okhala ni viiru Okhala ni viiru otthara itumereryo silattuliwe ni wiikasopa, wiiwelelaka ottayivelana ni ohaattamana ni atthu".
Eretta ya koronaviru yoorukunuxa mukhalelo wa atthu ootheene ni erukuxa miyuupuwelo ya imilyare ya atthu. Moonihero, rexitawurante Sena Ankolaana, yoopacera ni eyoolya sinoonihera waAnkoola oRooma, etthukuliwe 6 ya tesempuru, maxi mwaha wa miyeettelo sa wiikosoopa silattuliwe ni Itaaliya, ntoko kwarentena ni okhala mekhawe, yaahi waliha okathi mmosa. Bengui,xexitoore wa rexitawurante, oohima wii ele yoohuliwa ninaano ni opwaha vanceene. Sena Ankolaana eporoxeetu emosa ya Asosiyasawu", emphavela wooniherya akhili a wankoola ni waapeya waya, yoopaka ikoma saya, mawarelo aya, ni itthu sikina.
Bengui ni owo oolavula mwaha wa poroxeetu awe ya Famiiliya em Asawu, eyo erina opatthani ni TV ya atthu ootheene ya Ankoola ( TPA 2) ni emphavela owiiraniha mankolaano ankhala ota wa Ankoola.
"Oluluwana ni televisawu tiyo wooniherya olimalela wa okathi ola wa okhala mekawe, ohaha miruku sinaakhalihera amusi ohiya wa ankoola paahi, orumeela ipeexo wa amusi, okhala wii niri mwa ottayivelana".
Poroxeetu enrowa ovikana itthu saaphaveliwa, okhala wii ota wa TV Penki enreheriwa seeriye emosa ya ya wepina ni iteema soovirikana
"Emphaveliwa vekeekhayi opaka linki ni waarehereya anaxikola okathi wa oforomariwa ni ovinreene oforomariwa okhala wii emphaveliwa tipolooma, khahiyo woomalani, maxi woopacerani".
Wepina enrowa omarakariwa 27 ya xuunhu ni enrowa okhala mwaha wa | saude | benedito | train |
a_sadc-06-12-2011-voanews-123714729_1260467.txt | Amahoolele a w'Afirika anipaka nikhuro na nakoso ootthukuliwa | Amahoolele a w'Afirika anipaka nikhuro na nakoso ootthukuliwa
Nithukumanyaka ilapo 26, nuulupale ya ekontinente yootheene.
Zimpaapwe ni Matakaaxikare vanupuweliwa oheliwa munikhuruni.
Amahooleli a wAfirika ahaakulela, olelo, oXuwanixipuuruku, mwiiwanano woowi epake nikhuru na nakoso noovuluwa nitakanihaka ilapo 26, noowaatteliwa ya ekontinente yootheene.
Wiiranen'ye, olelo, osuwelihiwa opakiwa muttetthe wa muhakhu a miyoono miraru ya nakoso ootaphuwa, otakanyihiwaka SADC, Nikhuru n"Alipa muhakhu a w'Afirika Awuxitaraale ni Marakaato Mamosaru a w'Afirika Oriyentaale ni Awuxitaraale. Opaceriwa nno wiiranen'ye okathi mmosaru ni Muthukumano Wootutuxerya wa SADC, onirelaawe mpanntta Muhooleli Armando Guebuza, a Mosampiiki, ni miniixituru a Nakoso a Ilapo Sookhopela a w'Ankoola, Jorge Chicoty, ahoolelaka elapo awe.
Muthukumano Wootutuxeriwa wa SADC oniraneya okhuma Mutivela woowi ovaaneliwe ehaali ya oMatakaaxikare ni oZimpaapwe, myaya miili soowalamela seiyo amahoolela a nikhuru na muttetthe vanaaniheriwaaya ohipwanya yoowakhuliwa voowaakuveya. | politica | Vasco,SALUSTIANO | train |
a_mocambique-recebe-novos-membros-do-corpo-da-paz_2543713.txt | Mmosampiikhi oniwakhelela mameepuru masiya wa Erutthu ya ohikhala Ekhotto | Mmosampiikhi oniwakhelela mameepuru masiya wa Erutthu ya ohikhala Ekhotto
Mutikiniho woopacerya ophinye mulaponi mwahu mwaakha wa 1988.
Nikhuru nsiya na anamwiikumiherye wa maamerikaanu wa Mukoorupuni wa ohikhala ekotto Mmosampiikhi nookhalela enamayili ela, mahiku yeettaka, 2, a mweeri yoola, oMaputu.
Mwaattelo wa anamwiikumiherye ooforumariwa epetakooxika ari 54 anikela opacerya ovara muteko muhina mwa iporovinsiya 10 mulaponi mwahu, mpakha miyaakha miili.
Olavulaka okathi weeraneyaaya ettiyansa, namavahereriwa a Anakoso wa Empaxaata ya amerikaana oMmosampiikhi Mark Cassayre oororomeliha wiira anamwiikumiherye ale aakhalana owerya miteko sa osomiha, ti vo, anookela waathoonyiherya mapurusoori ni anaxikola wa ele anisuwelaaya.
Cassayre oolipiherya wiira anamwiikumiherya ahaana okhala ntoko muthoonyeryo, yaataanaka ni atthu muhina mwa iporovinsiya iya anivaraaya miteko saya wiira elekaatu ya muvahereryo wa osuwela atthuru ehirimeele.
Muliipa onaahoolela anakoso a Empaxaata ya Mittetthe Sowuuraana a oMsampiikhi oxukhurela nikhuru na aliipo owivahererya ale yamiini waahiya amusi aya yireelaka yaakhalihe apinaatamu akiina ni ilaapo sotteevela.
"Nyuwosa mohiiya opuuha wa mmawaanyinyu Wameerika wi mweette ekwaaha yoowatteevela amusi anyusa ni okathi anyu mwireelaka ovaha, ikuuru ni mukhaliheryo anyu muhiina mwaale amphavela", oohimya nekekhayi muhooli.
Nikhuuru na aliipo owikumiheerya aniirela mmpantta ti amwiixuuttihi a ekelexi, piyooloxiya, kiimika, fiisika ni aliipo a ikootha.
Nniikhuru nna, Mosampiikhi oviira onaalika ni 175 mamampuru atthu amureettele.
Anamwivahererya opaceerya aphinye mulaponi mwaakha wa 1988. | politica | Julio | train |
a_chuva-devasta-norte-de-moçambique_5225573.txt | Ipula sinnihooxa omukoni wa Mmosampiikhi | Ipula sinnihooxa omukoni wa Mmosampiikhi
Manupa manceene aamiriwa ni maasi, infaraxiturutuura soopwanyuliwa ni atthu anceene anikhala moohaaweya ni ola ti mooniheryo wa ipula soowaatta, sinikhumelela mukano wa omukoni wa elapo, ni miyooniheryo sa iporovinsiya sa Oniyasa ni Okhaapu Telekaatu.
Inxitituutu Nasiyonaali ya Exexitawu ya Ikalamitaati eniphwanyaneya mmalakani ni enipaka muwehaweho wa ele enitthuna orwa.
"Ipula suulupale sa omukoni, ni miyooniheryo sa Okhaapu Telekaatu ni Oniyasa, weyiwo ipula siniphiyereryaaya imiliimeturu 200 mpakha 400, sinimalela oruuhela tho mikhumelelo soonyoonya muhina mwa mittetthe sahu" oolavula Augusta Maíta, muhooleli muulupale wa Inxitituutu Nasiyonaali ya Xexitawu ya Ikalamitaati.
Myaanyiheryo sa ittheku sinithoonyiherya mihumelelo soohihakalaliha wa mahiku awo anirwa, noonaka tho wiira, ovirikana ele enikhumelela niinaano va, Okhaapu Telekaatu, ipula sinipaceryaaya orupa wuumaleloni wa Fevereero mpakha mweeri wa Apiriili, ekwaheela ela, ipula sipancenrye voohipisa.
"Myaanyiheryo sahu sinithoonyiherya wiira ninookela okhalana ipula sinceene mukano wa omukoni. Etthu ninoona ahu niinaano nva kehiyo etthu yoowiipitheya, masi ninkela wiira noonaka wa mahiku wala miyeeri iya sinirweela" oolaleerya Mussa Mustafo, muhooleli muulupale wa Inxitituutu Nasiyonaali ya Ipheyo.
Ni mihonono sikhumelenle mwa wa epheyo suulupale sa Kenneth nlelo sintthuniherya otekiwa tho, makhwatta anitthikela ophavela ohuliwa tho.
Okathi ola elapo eniphwanyaneya enarina mulaleeryo wa ncano ni mawutoritaati oolikaneene wiira yaakhule wa khula etthu enitthuna okhumelela.
Onihimiwa wiira noovira mwana mukhaya Itaayi, ovinre mukano wa eriyari wa elapo, Okhaapu Telekaatu, kuveerunu oolattula epanca ya anamakhaliherya ororomelen'he ovara epiliyawu emosa ya itoolare wi sitekasiwe sihononen'ye.
Musurukhu ola woororomelihiwa nlelo oniira opakeliwaka miruku sa sootekasiwa ni okathi tho mukina wa murupelo wa ipula oniiraneya, oovelelo ti woorwaatho mihononeyo wa itthu sikinaku mmwe sihononen'ye itthu okathi ole waarumpaaya ipula wuupaceryani wa mwaakha. | sociedade | SALUSTIANO | train |
a_jovens-moçambicanos-fazem-a-diferença-na-vida-das-crianças-orfãs-da-beira_5205939.txt | Amiravo mamosampikaano annipaka sikina mwekumini wa anamwane akhweliwe ni axipapaya wa oPeyira | Amiravo mamosampikaano annipaka sikina mwekumini wa anamwane akhweliwe ni axipapaya wa oPeyira
oPeyira, kapitale ya porovinsiya ya Sofaala, epooma yanenli yulupale wa Mosampiikhi, erina ovikana emilyawu emosa ya atthu. Marusu wa mwaakha ola ehononiwe ni mutaseke Itayi. Mixankiho, nnamwii sirene sinceene wa imilyare wa mamosampikaano khasikhanle sinoceliha akhaliheryana ni muteko wowivahererya ompakiwa ni amiravo anupuwela wii akhala owiira etthu yakhaliheryaka ale ahireere ovelavela, anamwane ahirina axipapaya ni atthu owuluvala. Wakohiwane wa masu a waAmeerika, muholeli wa nikhuru sa okhaliherana wa Mosampiikhi/Peyira, Sérgio Feliciano Alberto, oolavula mwaha wa emphaveleya ni mixankiho sa muloko.
Sérgio, orina 21 iyakha ni onvara muteko ntoko namwivahereri wa Ratiyu Mosampiikhi, otaphulela wii nikhuru nle nipakiwe mwaakha ovinre wii wakhalihere anamwana ahirina oovelavela.
"Vakhani nrinahu nimphavela wakalihera ni wavaha otteliwa murima"
Ni wattamela ifexita, anamwivahereri a nikhuru aniira evaraka muteko wii ephwanye musurukhu wii epake eyolya ya xantari muxitaratani nihiku na Natali. Khula mempuru onrowaokhalihera ni musurukhu orinawe wii anamwane ekhalane eyolya okathi omosa yoreera.
Khanrina mukhaliheri nnakhala mmosa. Ninvara muteko wii niphanye musurukhu ahu wii nakhaliherye anamwane. Khanrina etthu. Nno patinari
Nikhuru na okhaliherana na Mosampiikhi/Peyira erina 48 anamwivahereri, maxi mwaakha owo onwra Sérgio omphavela wuncerera nummuru na anamwivahereri mpakha 100. Oloha wawe wulupale olekalisari nikhuru nawe wii epakeye asosiyasawu.
Watthuna wiwelela muteko opakiwe ni amiravo otthare epaxina nikhuru nokhaliheryana ya Mosampiikhi/Peyira muFeyisipuuki.
Nikhuru nla khaniwrenle weemela. Nikhuru nla niwrenle wunnuwa ni nihana nikhala okhala wii nikhuru na ninvaha ohakalala.
Sérgio oohima wii ommwavya mutthu okhanle oovaha ekomputatore emosa enkuxeya emmatatni ni ekamera emosa ya latarato. Yaphaveleya opaka ephiro ya YuTuupi, opaka elatarato, ohiya olepa itthu sinkhumelela oPeyira.
Mulapheleli onnisuwela efayita ya wakhapelela saana anamwane ni waxuttiha.
Anamwane khakhanle anihaawa. Ahaana yakhelaka ntttittimiho ni epase emosa ya atthu okhalana itthu. "Khanrina etthu".
Nipuro nimosa nihikhanle etthu, Sérgio otaphulela wii niphento nirina amiravo mwaha wa masu a Muluku ninnivahiwa ikwasuni wii ale ekhalaneke olipelela, wunnuwa ni opakeya atthu aniwelela malamulo. | sociedade | benedito | train |
a_top-ten-americano-mariah-carey-cancelou-digressao-jay-z-kendrick-lamar-bruno-mars-grammy-despacito_4145512.txt | Top Ten Amerikanu : Mariah Carey ohiya otthara yattharaawe; Jay Z, Kendrick Lamar nipoti Bruno Mars nos Grammy; Despacito pode okhala nsipo na eyakha | Top Ten Amerikanu : Mariah Carey ohiya otthara yattharaawe; Jay Z, Kendrick Lamar nipoti Bruno Mars nos Grammy; Despacito pode okhala nsipo na eyakha
Top Ten Amerikana nsu na wAmeerika ninvahiya esumana ela maasina Grammy!
Ohinatthi walavula Grammy, otthokelela wira Mariah Carey ohiya emosa ya tours yeyo yootepaxa osukiya ni atthu animutthara, ohiya otthara yattharawe yoyariya yo Nova Iorque.
Namwipa "All I Want for Christmas is You" ontthara sooruma sa mameedico so wiixuwa, mwaha wa eretta ya orusa.
Sirivo pahi mweri woopacerya, masi asuweliya maasina anira mpantta. Jay-Z ontthara ohoolo ni maasina mathanu ni mararu, Kendrick Lamar ontthara ni maasina mathanu ni meeli nto Bruno Mars maasina mathanu ni nimosa.
Jay-Z, Childish Gambino, Kendrick Lamar, Lorde ni Bruno Mars ankha-vihera wa Album eeyaakha.
Namwiilepiha mukina aikuru a álbum eeyakha ti Bruno Mars yowo iipale eyakha ela 24k Magic – nuumala ohitthara yattharawe ya Estadus Unidus ni Ehakhi ya namalattuliya ocicimihiya ntoko Michelle Obama, Bruno Mars antthuna pahi okuxa grammy emosa para owani wowi aweheke 2017 eyakha emosa yoorera.
Nipuro na namiloko esuma ela orivo J Balvin, Willy William ni Beyoncé niiremikisi ya Mi Gente!
Nipuro nanethanu ni xexe Portugal The Man niFeel it Still naveto nipuro nanethanu neenli nsipo Perfect de Ed Sheeran.
Nsipo nimosa emosa nowoopiya vaancene wa 2017 ni nohoolela ti op Ten Americano da Voz da América siviraka miyeri sihana wantikhiya wa Luis Fonsi, Daddy Yankee ni Justin Bieber – Despacito navetho Namwiilepiha a Grammy wethanlelo nsipo na eyakha!
Nipuro nanethanu ohavo rapper revelação, yowo navetho oxinttale nsina wa Grammy, Cardi B ni awawe Bodak Yellow.
Nipuro nanexexe wa Top Ten Americano da Voz da América ohavo Thunder dos Imagine Dragons. Nipuro naneraru okhala Gucci Gang de Lil Pump.
Nipuru naneenli okhala Havana de Camilla Cabello. Sinnivira isumana miloko oholelaka ethanlelo okhala Rockstar de Post Malone. | cultura | Helio | train |
a_policia-pode-ter-sido-um-dos-assaltantes-na-avenida-mao-tse-tung_2492074.txt | Atthu yaala iiyale nttetthe wa Mao Tse Tung mmoosa onaakanyeriwa okhala puluusa. | Atthu yaala iiyale nttetthe wa Mao Tse Tung mmoosa onaakanyeriwa okhala puluusa.
Atthu owaatta annilavula wi nikhuru nenla na anawiiya mmosaaya ari puluusa yoola onivara muteko wa (PIC), yoola ahoopeliwa okathi yoola yiiraneya itthu seyiya yoola opelinwe ni mulopwana mmosa onaanyiheriwa okhala wa elapo ya Aasiiya ni yoola alavula wi amoopaka kapwitthi yoola atthuna wiikassopiha anawiiye yaala, itthu seyiya siiraneya nsana nttetthe wa Mao Tse Tung, ephuro yooviraviriwa wa epooma ya OMpautu, elapo ya Mosampiiki.
''Yaawo (anawiiye) aheemexa ekaaro aya (ekaaro yooriipa, yoolepwa Toyota, yaarina matricula ADD 934 MP) atthu yaala hiikuxerera okhala mapuluusa ni ahirwaanasa ekaaro ekinaaku yarina matricula olepmwa ABG 923 MP (ekaaro yootteela, yoolempwa nave Toyota). Kinnaayihera wi mulopwana ari mukaaroni ahisuwela wi atthu yaala khaari mapuluusa, masi atthunasa wiiya wala omukuxa mutthu yoola, ni ehinapisa ahoopiwa kapwitthi'', alavulaka muutthu aphwanyaneya nipuro nenla yoola akohiwa ni xronaale Veretaati ni mutthu yoola khamusuwenle namoopeliwa yoola.
Mutthu mukinaaku aphanyaneya nipuro nenla, onaakhula nsina na José da Costa, olavula wi ahimwiiwa kapwitthi arumaka ehilokenle '' kaahimoona mulopwana mmosa wa elapo ya Aasiya amukunxeene kapwitthi ni akapantteene murupa atthyawaka''. | economia | Raja | train |
a_beira-celebra-113-anos-tentando-se-reeguer-depois-do-ciclone-idai_5551747.txt | Peera onithapela iyaakha 113 omananihaka wixeemexerya noovira muthaaseke Itaayi | Peera onithapela iyaakha 113 omananihaka wixeemexerya noovira muthaaseke Itaayi
Epooma ya Peera, yaneeli yulweene ya Mosampiikhi, yothapela enamathanu, 20, iyaakha 113 sokhala waya, variyari va mixaakiho sotanyeriwa ni, mipantte, muhina mwa muthaaseke Itaayi.
Itaayi otaanyerya , okathi wa mweeri wa neeraru eyaakha ya 2019, woova wophoova, othowa nnrororomelo ni, mmpakha oleelo vaava, khuuvo oniiliyala. Masi emilyawu emosa ni ikootto imiiya thanu sa atthu yapwaanye muxankiho ole muhina mwa mittette mixexe sa ipuruviisiya Vophova atthu 6oo ahokwaasa.
Epooma ya Peera waari yotepaxa opwexakasiwa ni nnlelo enihaaya wilipiherya ovenya.
Etiili, Daviz Simango, ohinya wiira nleelo akhaala epooma yeele nnakhala vakhiini ikooto250 sa atthu aphavela mukhaliheryo wa khuta manamuna.
Vireliwaka epooma, mutthokiho woteene wotekiwa vasya nomala -ovira muthaaseke, ori ophiimwa ni imilyawu 888 wa itoolari sa ameerika . Ni , Okatheene yoola vaavo, nleelo nnakhala numeeya wa mmphiimo ole khopwanyiwe.
Masi Simango oniiwiira mmpantte wokhapelela muxerexere mwa ephareya, okhaale muxiinntanao oholelaxa wa awutarikiya, ori olipiheriwene ni 60 sa imilyawu sa toolari sokweheriwa ni Olaanta ni epaako Muntiyaale, ni miteeko sovariwa sikhala okolomoliwaka okathi wa miyeeri thanamosa sopacerya sa mwaakha wa 2021.
Simango onivekela mittetthe sokhopela wiira sihikhale khale iliyalaka epooma ni waale ahaawe ni muthaseke Itaayi.
Peera okalana nnakhala vakhaani vophoova ikooto 550 sa alipo sa apinaatamu. Ni ti emoosa epooma ya minamuno varomoliwaka mmpaantta wa ohiitto wa mittetthe sa Wafiriika, maana ti okhuma wa opuuro anemela apakiti awe okweherya ilaapo nntoko Simpaapwe, Sampiya, Malaawi nnakhala Okhoonko-Temokaraatiku, sineteteyihiwa aya mipantte sa anakooso a mittettha sa Okhopela. | sociedade | Gito | train |
a_oposição-moçambicana-exige-prorrogação-do-recenseamento-eleitoral_4931509.txt | Muwanani wa eparitiitu ewenle ekhattera emphela orakamiha murepelo. | Muwanani wa eparitiitu ewenle ekhattera emphela orakamiha murepelo.
Murepelo onrowa omala mahiku yeettaka 30 wa mweeri ula, nave onkhala wookacamiheya, ohimyaka esaala ya murettele tivo khanirowa ophiyeryera ampheela aya.
Fernanda Lobatu, ole ori muhooleli onaakhula mwaha wanikhuru waatthu otheene, oohimya wiira atthu oophiyeryaka emilya anoorowa ottipitthiya.
Vannitikiniha omaaleleya waatthu nave vanooniherya ohiwerya etthu nave vannireerela otthara ephiro ekina woona wiira mapantta ale amaurepelo khasinaavare muteko okhuma wuupaceryani, ahimyaka eretta yamatekiniku. Ohimye Lobatu.
Ohikhala nroromelo wa Okapu-Telekatu mutikiniho mukina. Muwaniho mukina okhumelenle nihiku neettaaka 17 wa mweeri wa Mayu, wahimya Namalamula avasaala ya murettele.
Soolavula woowiira sinte'iye.
Mwaha ihaakhi sikina, Renamo ooneela wunte'iya wa mahiku awo wa mathanle, otepexa memme moowatta atthu, ohimmye sekeretaari aathu otheene , Andre Magibire.
Hiyo niri mwa epartiitu niri ookumana ni muttetthe wa ilapo sotheene woowi nivekele otheene ni ekhurupu yaanamarepela hata naatthu amuhooleli avaxitaatu ohimmye Magibire, woowiira ovekele sinte'iye muthanle owo.
Mukumaanyero mukina woonihenrye MDM, wasooti ya Jose de Sowusa. muupuwelo ahu murepelo ola aarookhala oxakaxeriya woowi khooo mpakha mahiku 15 vaamureerela.
Axineene amwaarepele ola arina imilya thanu (ipurusento sa 68) alepiya woo wiira athanle mahiku yettaka 15ya owutupuru. | politica | Helio | train |
a_comércio-entre-frança-e-moçambique-pode-atingir-600-milhões-de-euros_1864344.txt | Nakoso eriyari ya Faransa ni Mosampiiki pooti ophiya imilyawu 600 sa iweero. | Nakoso eriyari ya Faransa ni Mosampiiki pooti ophiya imilyawu 600 sa iweero.
Miniixitara a Nakoso a Ilapo Sookhopela oFaransa ahithukumana ni maminiixituru oMosampiiki anceene. Owo oveleeliwe ni mamperesaariyo 38.
Nivuku na nakoso eriyari ya Faransa ni Mosampiiki pooti wuncarereya imara thanu vaphiyaka imilyawu 600 sa iweero mpakha 2020. Ophevela nno olaleyiwale nsana, oMaputo, ni Miniixitara a Nakoso a Ilapo Sookhopela oFaransa, yoowo onoona wiira okhovana wa nakoso a ilapo soopiili sintoko oottettheya.
"Waakakhana wahu nakoso khonilikana ni opatthani ahu wa epoliitika. Mwaha wa oweryaneya okhanle oMosampiiki, ni soowooneleliwa ya kaaxi, nnoona wiira nookhalana owerya woowuncererya waakakhana anakoso ahu. Mpakha eyaakha ya 2020, nimphavela omuncarerya imara thanu waakakhana wa nakoso eriyari ya ilapo piili," oohimya Nicole Bric.
Namalamula oFaransa ori oMosampiki aveleeliwaka ni mamperesaariyo oFaransa 38.
Sivahiwaka ikuru ni mireerelo sa vathi ni imaara sikina sa isetore sa sootekiwa ni enereciy, anamuhakhu oFaransa aniphavela wuncarerya ohela mihakhu saya oMosampiiki. | economia | Vasco | train |
a_marcha-de-estudantes-contra-regalias-de-funcionários-do-parlamento-reprimida-em-maputo_5886148.txt | Manyakunyaku apakinwe ni asomi, epooma ya OMaputu khaasivenle, yaala apakasa mwaha anamuteko Oparamentu olinvwa musurukhu wowaatta. | Manyakunyaku apakinwe ni asomi, epooma ya OMaputu khaasivenle, yaala apakasa mwaha anamuteko Oparamentu olinvwa musurukhu wowaatta.
Nsomi mmosa otthukiwa ni oroyihiwa oxikwaatara ya nttetthe wa Alutu Maye.
MAPUTU —
Mapuluusa a elapo ya Mosampiiki, owoomola namararu, mahuku eettaka 11, nikhuru na asomi anamuteko oparalamentuni waakheliha musurukhu wowaatta, manyakunyaku yaala apakiwa epooma ya OMaputu.
Nikhuru nenla na asomi, ahiira mpantta nsomi Valdo Nhamuneque, yoola ahitthukiwa oroyihiwa exikwaatara ya Alutu Maye.
Manyakunyaku yaala apacenre saana, yaala akuxanse ikarawu saalepwe ''Ninoonela sayi nincerera musurukhu elapo ya Kaapu Telekaato''. Ni ekataaxi seyiya saahilepwa ''Khannaatthuna anawiiye'' ni moolumo makinaaku.
Ohivinre okathi wowaatta anarwaasa mapuluusa akuxanseeye akapwitthi okathi yoola asomi attyawasa, mwaha wi manyakunyaku yaala khaamuvekelanse Kuveerunu.
Nave asomi yaala alavula wi ahilepasa ewarakha oroyiha OKuveerunu ahinapacere opaka manyakunyaku yaala.
Asomi yaala ahithukumana akhumasa anarowa wa Asempeleeya ya Repuupilika amalanseene , masi mmphironi ahaakumanana mapuluusa nttetthe wa 24 ti Xuulyu, ephiro yeela yaaroyiha mpakha Oparalementuni wenno.
Nsana, woolepwa nlamulo mufesipuuk ni nikhuru na asomi a UEM nlamulo nenla '' naavekela atthu wi iire mpantta wa manyakunyaku orowa wiiraneya, mwaha wa wowaatta musurukhu yoola anaakhela mateputaato''.
Yookhala ewarakha eniphavela wi yoonaxaxiwe mateputaato ahinapacere ovara miteko saya, muwakhani muumu soolepwa '' musurukhu'' sowaatta onirowa olinvwa anamuteko oparalamentuni wi athumeke ikuwo awaraseke okathi wa muthukumano. | politica | Raja | train |
a_antigo-medico-seleccao-ginastica-estados-unidos_4222386.txt | Meetiku a khalayi a selesawu amerikaana ya xinaaxitika ootthukweliwa miyaakha 175 areene mukhatteya. | Meetiku a khalayi a selesawu amerikaana ya xinaaxitika ootthukweliwa miyaakha 175 areene mukhatteya.
Etthu yooreera omutthukwela... Kihaasinari otthukweliwa wawe mpakha okhwa, oohima mulamuli Rosemarie Aquilina.
Meetiku a khalayi a selesawu ya xinaaxitika a Exitaatu Uniitu, Larry Nassar, ootthukweliwa 175 miyaakha areene mukhateya ni muthorihi wa Mixikan namararu ola, 24, okutula wammukottani.
Etthu yooreera omutthukwela mwaha wowi, nyuwo khamunreerela weetta vate wa ekhatteya okhala wanyu wotheene. Mapuro ootheene onrowawe weetta, onrowa wahona ale ahirina etthu yowaakhapelela. Kihaasinari otthukweliwa wawe mpakha okhwa, oohima mulamuli Rosemarie Aquilina.
onvireene okathi wooniwaya wii to tthenke, mweeri wa Novempuru ya 2017, muloko wa ilokoho sa okutula wammukottani, Nassar aahirowa waphukiwawe yakhumelenlaya atthu oophiya 160 yiira wii ale ootheene waarina mulattu mmosa yole.
vahinatthi, ole iira iiwelelaka otthukeliwa wawe wa 160 miyaakha mwaha wa porokarafiya a anamwane.
Okathi waphukiwaawe, meetiku ahima wii khaareere oriipiwa murima mwaha wa masu a atthu ootheene awirinhawe manyala, khuhima wii khaarina masu ootaphulela moota xeeni iiniwaawe murima mwaha wa sootheka sootheene siiralawe.
Kinrowa okuxa masu awinyuwii ekhale nimi okathi wa mahiku aaka ootheene othoriha.
Atthu ootheene yaatthuveliwe ni ewooro ntoko Simone, Gabby Douglas ni Mckayla Maroney ari eriyari ya maateleeta akaxanri ikutula wa mmukottani sa Larry Nassar okathi wa makhalelo wa oloola meetiku ole aalepenlaawe.
Anamukuttho otheene yaamulokoha kuverunu aavaha miruku sa ohoonela vatthu ilokoho iye ni ottukhuttherya ilokoho ni ikuru wii ehivuwihihe itthu soonanara.
Atthu araru a muloko ole yahonihera ophavela waya okhuma muteko sekunta feera, ovinre okathi wa muhooleli ni tiretoore esekutivo ohiya muteko mweeri wa Marusu wa 2016. | desporto | benedito | train |
a_especialistas-da-oms-analisam-combate-ao-ebola-na-guine-bissau_2516132.txt | Anamasuwela wa OMS antthokelela ommaliha eepola oKine-Pisawu | Anamasuwela wa OMS antthokelela ommaliha eepola oKine-Pisawu
Mameetiku akhala ooxukurya ilapo sikina sa waAfirika sinlavuliwa nttava na ekunya.
Emphwanyaneya okhuma nsana, 10, oKine-Pisawu muxovo mmosa ya ilapo sa okhopela ya anamasuwela a Ekumi wii yoone mukhalelo wa wiireherya wa elapo yakhanle ooluluwana ni myaha sa eepola. Namaattamanana wa Kine-konakiri, tiweyiwo opacenre eretta ya namwaka ya eepola, elapo eri mpantta onooniwa ontoko yoowoopiha wa OMS
Axitokweene maKinense aapaka miruku wii okhottihe okela elapo aya eepola, maxi anniphwanya ovelavela mwaha wa iteekinika ni ikaruma.
Muloko wa OMS, eri anamasuweli oovirikana, eriyari aya maparasileyiro ni Akunya, anrowa olavula ni axitokweene, ixipitaki, laporatooriyu, anamuteko isetore ni miloko soohikhala sa kuverunu siri munkhumelela iretta, ntoko sinthaphulelawe meetika Regina Ungerer waalavulawe wa Raatiyu a Ilapo Soowiirana.
Ola moota wa olipiherya mukhalelo wa ekumi. Mupuwelo tiwa ilapo sikhuvenlahu, ikina saya sirina mukhalelo wa Ekumi woolipa, sikhale soowiireherya wii siluluwane ni mwaha hiyo nisuwenlahu wii tiwoowalamela ni ya emerixensiya. Wakhala wii ilapo iya soovira ekirisi ela ohikhalanne mwaha mmosa, wala sikhala myaha vakhaani sinkhumelela nipuro nimosa ni ekhanle yoowiikosoopa wa ohiravihana, eyo enrowa okhala etthu yuulupale ya opwaha", ootaphulela.
Ungerer oohima wii ilapo sinceene sinlavula ekunya sihaana sixukuriwaka, ohihinnye mahiku aya.
"Imissawu iwo sinvariwa niinaano Novempuru ni Tesempuru ilapo iya ixexe- Kine-Pisawu, Mali, Senekale ni Kote Tivore mwaha woowi ilapo iya khasoonihenrye mwaha mmosa wa eretta ela, nnamwi sireene ilapo sirina munlano ni iye sirina myaha sa eretta" oothoriha namasuwela ole.
Muloko wa mameetiku ohaana ohimaka mwaha wa miteko soororomeleya sa wavitha ale ankhwa wii okhaliherehe okosoopa eretta
Opwaha wa mameetiku a OMS ohaana omalelaka ni elempwaka palano ya ovara muteko wa miyeri ithanu ni emosa sinwra. | saude | benedito | train |
a_article-05-09-2011-saotomelandidspute-voanews-121515064_1260210.txt | oSan Tomee: Peresitente oxinttiwa otiripunaale owanela mathala | oSan Tomee: Peresitente oxinttiwa otiripunaale owanela mathala
Mathala atekiwe ipa sinimakiwa "Saahikuxiwe ipa tisawaka," oohimya mutthu oxinttale otiripunaali.
oSan Tomee ni Pirincipe, Peresitente a Elapo ohaana vano omuliva mutthu ihimyale wiira ootthekeliwaa mwaha wootumihiwa mpantte wa mathala awe. Mulattu woopixiwa otiripunaali Superemu ni khuxinttiwa Peresitente Fradique de Mineses okhanle oovaanela ni wiiwanana ni namatthekeliwa António Assunsão dos Anjos. Epuruseesu ekhumale wattamela iyaakha muloko ni yaamanle oTiripunaali Superemo nuumala peresitente ohaleela exariya mukwaha woopacerya. Mulattu ola onihimya mpantte wa mathala atekiwe ipa sa nakoso sa eVila Mariya ya Nikhuru Pexitaana ya oPorutukaale. Mathala awo yaatumiheriwe nikhuru nna ni peresitente oSan Tomee yoowo onihimyaniwa wiira khaaxukurenrye waahimeriwaawe wiira mpantte mukina wa mathala ele yaari a mutthu mukina, ohiya amusi yaamutumihenrye. Peresitente ahixanka ni yoohimiwa ni ahimyaka wiira Assunsão dos Anjos aahaana omurowana oTiripunaali mulipa oomutumiherya mathala voohittharihela nlamulo ni khaapwannye nikanyero nnakhala vakaani nnihimya wiira etthaya ele khiyaahiyoo ya namatumiya.Kaahimeeriwe nuumala othuma, wiira ele etthummyaaka yaari yootaphuliwa, oohimya Fradique de Mineses."Sookhala soohimiwa sikina sinnihiya ooxankeene,"ohincererya. Pele meenuxi empa emosa eri mmathalani ya António Assunsão dos Anjos. Yaahivaanele ni miyo empa kinoohalana, oohimeerya Nsu na w'Ameerika. Nwiriyane ehapari ya Óscar Medeiros. | politica | Vasco,SALUSTIANO | train |
a_zico-reitera-candidatura-fifa_2817025.txt | Zico, otthikela olipiherya yiirela mpaatte wa muxiittano onireliwa munyukhu wa FIFA. | Zico, otthikela olipiherya yiirela mpaatte wa muxiittano onireliwa munyukhu wa FIFA.
Namphiira ekhalayi parasileero Zico olipiherya mupuwelo awe owilepiha wiira wirele mpaatte wa mukuthaano a mwathaale wa omuholeli wa FAFA ni anikupali otepa okweya owanela opuuro omosa na mukhaleelo omutumereri wa mmphiira olumweenku watananiha ni wilipiha omuhooleli a muthukumanyo Oparasiili ya mphira.
Zico etheneeri ya nikhuuro nothaleliwa na Parasiili ni na Falameeku muhina mwa iyaakha sa 1980 ni oneyeexe ekwaaha emosa ya Itaaliya ni Ocapaawu,ninikupaali wiira nokhalana sotheene siiri sikweherya wiira oxiintte mwaha wa sosuwela awe ni mukhaleelo wa mulipo amphira, namwiiniha nikuruta a ekulupi ni ya nikhuuro nothaleliwa ni ominixituru wa Mphiira, vohiyatho omuholeli wa ikulupi.
Parasileero ole okhalana owerya opwanya mukhaliheryo wa ikulupi nnakhaala makhuru ophiya mathanu a ifeterasawu wiira olaleerye ekatiratuura awe. | desporto | Gito | train |
a_falta-de-medicos-dificulta-controlo-da-colera-em-nampula_2628860.txt | Ohiphwanyaneya wa mameetiku mmaxipiritaali ennikacamiha mavonelo na maxakelo a eretta ya Koolera epooma ya Wamphula. | Ohiphwanyaneya wa mameetiku mmaxipiritaali ennikacamiha mavonelo na maxakelo a eretta ya Koolera epooma ya Wamphula.
Mammeru atthu aniwereyiwa aphwanyaneyaka immathenne oxipiritaali mwaha wa tiyareeya ahuncerereya a 500 arowaka 649.
Othowa mameetiku yaala aniloola eretta yeela ya tiayareeya enivira yuncerereyaka elapo yotheene ya Mosampiiki etepaxaka epooma ya Wamphula, nkhalelo yoola onnitthuneya wi aphaveliwa woohipisa atthu wi avare muteko oxiripitaali woowakuveyavo, alavulasaka anamuupuwela owaatta.
Mammeru atthu aniwereyiwa aphwanyaneyaka immathenne oxipiritaali mwaha wa tiyareeya ahuncerereya a 500 arowaka 649. Ehinyaariwe othotola nno opakiwe ni viisi-miniixituru wa ekumi, Mousinho Saide elapo yeela ya Wamphula.
Okathi athotolayiye, nkhulupale yoola, aniphwanyaneya ahooliwaka ni nikhuru na ekumi, atthu yaala ahoona nkacamiho yoola wa eretta ya tiyareeya ni koolera.
Mousinho Sainde ahilavula wi, nihiyaka ottuli nmwaha wa epooma yeela waatta ikaruma sa ni mirette sa ekumi, nkhalelo weekumi wa epooma ela khukhanle saana. Nkhulupale yoola ahilavulatho wi anaakanyera wi eretta seyiya sinoophiya mittetthe soteheene sa epooma yeela ya Wamphula, mwaha wi khikhanle namuna yooreera yowiirattale mwaha woohiphwanyaneya maasi ohurya oreera.
Caneero tiwaari mweeri opaceryaaya woonananeya eretta seyiya sa tiyareeya , atthu araru akhwaasa, mmosa okhwiiye oxiripitaali ni ayili okhwiiye mmuttettheni.
Viisi-miniixituru, Mousinho Saide ahaavekela a anammuttettheni wi ikasoopihe iretta, apaceryaka ottharelela namuna sowiirattela, orapa, onyawa ni ovela saana vate waya, yiiraneya siiso, onnivukuwa okhwa wa atthu.
Atthu a mmuttettheni ni aretta yaala aniphwanyaneya areene oxiripitaali, anilipelela enerexiiya orwa. Ohikhala wala orowa enerexiiya yeela ennaakacamiha atthu otheene ni aretta yaala aniphwanyaneya ereene oxiripitaali.
Atthu alipelelihiwe wi enerexiiya anirwa nsana, masi khiyaaruuye, nave anilipeleliwa wuumalani wa esumana.
Adina Sualehe | economia | Raja | train |
a_angola-fala-so-bilhete-de-identidade-calo-pascoal_2570999.txt | Ankoola Onaalavula Paahi: Epilyeti ya masina a Caló Pascoal | Ankoola Onaalavula Paahi: Epilyeti ya masina a Caló Pascoal
Caló Pascoal, namwiipa, namoopakela ni xuriixita, onnaakhula makoho a anamwiiwa muhina mwa Ankoola Onaalavula Paahi.
Ooyareliwa Marçal, Caló Pascoal ti namwiipa, namoopakela ni xuriixita, enamathanu ela mahiku yeettaka 26 a mweeri wa Tesempuru, ti namalattuliwa wa moovelelo wa ohala sintoko anamwiipa anceene oosuwelaxiwa ayariwe ni akhanle mukano awe, ni aphwatapwante, oowiirimeeliha, Caló waahitthikela osoma. Waahinkeresari musomo wa eriyari, okathi mukina onakela oFakulitaati ni osomme Ehakhi. Waaphavela osoma ni muthanlelo wa ekuurusu awe okhalaka wiira waanisuwela ikano ni ihakhi ni aaphavela wiira aaleeliheryeke ale ahinisuwela sawaya.
Nsina onaasimeliwaawe owaani wawe "Caló" ninrwa muhina mwa mwa Calogi - ni, sintoko vanihimyaawe maama awe, ti nsina anivahiwa anamwane awe ahinaasuwela axitiithi aya.
: Salvador Manuel Pascoal
: 16 wa Xaneeru wa 1977
: Luwanta - Mukano wa Marçal
: Oothela
: 1
: Namoopakela a isipo, xuriixita
:Ehakhi - Univerisitaati Metotiixita ya Wankoola
: Khorina
: Okhala omphentaka mukhwaawe
: Etthu yoomoopihexa ti ovonyela etthu yahaakelaawe ovonyela ni entthuna okhala eharaamu muhina mwa mayitho a muluku.
: Wiiwelela esipo, weetakasa ni amusi ni musomo
: "Muhikhalakhale Mwaalumusariki Veekhaanyu", Keith Ferrazi ni Tahl Raz; "Ikuru sa Areeti Sosiyaali" ni eliivuru kinisomaaka okathi munceene "Ehakhi Konxitutuwisiyonaali" ya José Gomes Canotilho
: Isipo soowooniha otthunku, ni mitthaka, nsu noolipa oratteene. Ookhala mulipa onimuttharatthara ori namoopakela kaapu-veritiyaanu Adalberto Lopes ni onkhala osiveliwa ni namwiipa owo, ni tho kaapu-veritiyaano, Beto Dias. Paulo Flores ti namwiipa mukinaku onikhala omusivela
... ori ni ekumi yooreerela, mpakha ni mwinnuwelo wa mureerelo wa nsu, sintoko a ekomposisawu. Onivira wiiwelelaka mwinnuwelo wa muntiyaali ni mwinnuwelo interenasiyonaali onikhala ophaveliwa ni waakhuleliwa - "olelo oniinexiwa kisompa ota wu ni tho Wankoola ovirikana miyaakha sivinre weeniwaaya isipo sa makaapu-veritiyaana".
:
Top Raatiyu Luwanta - Nsu Nooreerexa na Mulopwana (2005); Kisompa wa mwaakah (2005); Namoopakela wa mwaakha (2007); Sempa wa mwaakha (2009);
Top yootepexa Osivela - nipuro na 2º wa aalupu wa Omala Olumwenku (2005)
Etorofewu Moota Luwanta - Aalupu miyo ni Owo (2007)
Etiixiku ya Eparata ni Aalupu Santa Mariazinha (2005)
Muluku oopaka saana. Muluku onnisuwela wiira miyo nkhaapavela oyariwa okathi ola. Nkhaayariwe ni nkaaphavela siisa. Wakha wiira mphaka olelo wookhala munyokhanano wa akunya ni anooriipe, nuupuweleke okathi ole ovinre, waari sayi? Vareerale siiso, ohiyariwa okathi ole ovinre.
: | cultura | SALUSTIANO | train |
a_cabo-verde-palop-invisuais_3869027.txt | Anamoona a waafirika lusoofona anivaanela sa muhelelo ni porokaraama aatthu ootheene. | Anamoona a waafirika lusoofona anivaanela sa muhelelo ni porokaraama aatthu ootheene.
Ekapitaali ya oKhaapu Veeriti ennaakhelela muthukumano.
Anamwiira mpantta wa asosiyasawu wa atthu ahinoona a ilapo sa waafirika sinlavuliwa ekunya aniphwanyaneya anathukumanne epooma ya oPhareya wiira alavule sa iporoxeetu mwa porooli wa atthiyana ni anamittompee.
Muhooleli wa Asosiyasawu wa Atthu Ahinoona a Okhaapu Veeriti (Advic) onihimya wiira muthukumano ola oni oruuhe mwaakakhano wa miruku wa soomukhumelela khula mutthu, wiira ophwanyaneye mukhumelelo onikharipulela mukontho ikulusawu, eforomasawu ni muhelelo wa atthu ahinoona muhina mwa miteko.
Mwaha wa Okhaapu Veeriti, Marciano Monteiro onnikhupali wiira Advic onikhala ovara muteko wiira waakhulele mivekelo sa maasosiyaatu ni ohiya tho vo, onnilemeliha ohiya mikacamiho wi ophiye okathi wooreerela wa iyiilya soothene sa elapo.
Mweettelo owo, muhooleli onithoonyiherya mikhaliheryo sikinaku owo onaakhelaawe sa alamuli a epooma ni sikinaku sa mapuru ale oohikhala a kuveerunu, masi nlelo khasimphiyerya wiira simalihe mikacamiho sootheene.
"Exikolarisasawu ni eforomasawu ti miphiyereryo siniphavelaawe Advic ottharelelaka, wiira aheliwe mpuwa atthu al ahinoona".
Ohiya mikhumelelo sa mphuwa, muhooleli a Advic onnihimya mipatthanano sawe ni asosiyasawu akinaku, otepexa omwiireyoni wa eforomasawu ya atthu a oKwine-pisawu ni oSawu Tome ni Pirinsipi.
Mutthu a wa Asosiyasawu Nasiyonaali a atthu Ahinoona a elapo ya Wankoola onihimya wiira saahikhala myeettelo sikinaku sa emateeriya ya elexilasawu, masi Manuel Quintao onihimya wiira ephiro ehaana nlelo otthukuliwa, okhala wiira malamulo oolempwa khanitthariwa.
"Mukacamiho muulupale oniviranyeya mwaha wa mithanyelo sa eliminasawu ni mikutokuto aniviriheliwa atthu ale ahinoona ni atthu ootheene". oolavula Quintao.
Muhooleli wa Asosiyasawu wa Atthu Ahinoona a oSawu Tome ni Pirinsipi onnikhupali wiira mukacamiho muulupale oniviranyeya "mmusomoni ni eforomasawu".
Eugénia Neto onihimya wiira muteko ola ohaana wiireliwa mpantta ni atthu ootheene, otepexawene Kuverunu, waakhulenle Nlamulo noolempwa ninroromeliwa, masi oniphaveleya opaka makhalelo wiira opacerye orumeliwa. | cultura | SALUSTIANO | train |
a_alice-machado-modiano-e-um-escrito-de-facil-leitura-e-que-cativa-a-todos_2479829.txt | Alice Machado: " Mondiano namalepa mmosa woosuwelaxa olepa ni owaasiveliha atthu. | Alice Machado: " Mondiano namalepa mmosa woosuwelaxa olepa ni owaasiveliha atthu.
Namalepa ni Porofesoora wa Aariti ni Nthwelo Oporutukaale, yoola ahiira mpantta wa niira na Nobel ya Literatuura mwaakha wa 2014.
Akatemiiya ya elapo ya Suweesiya yoomuvaha, mahuku eettaka 9 mweeri wa Owutuupuru, ntthuvelo wa Nobel ya Eliteratuura namalepa wa elapo ya Faransa Ptrick Modiano.
" Mwaha wa aarite wowuupuweliwa yoola orumeeliwe ni namalepa yoola, oomuvaha osuwela nkhalelo wa atthu na wa elapo ( Alemaanya)" alavulaka Akatemiiya mwaha wa namalepa faranseexi wa iyaakha sawe 69.
Patrick Modiano, oyarinwe eyaakha ya 1945, yoola onnaanyiheriwa okhala namalepa oottittimihiwa a elapo ya Faransa. Mulopwana yoola oniphwanyaneya ephantte 11, ya anamalepa ooyariwa Ofaransa aakhelaka ntthuvelo wa Nobel ya Literatuura ni ephantte 15 yooyariwa Ofaransa.
Modiano oolepa ni ohooniherya eliivuru awe ya romansi, La Place de I'Etoile, eyaakha ya 1968, O Horizonte, No Cafe da Juventude Perdida, Dora Bruder, Um Circo que passa ni Domingos de Agosto, ni sikinaaku.
Eyaakha ya 1972, ahaakhele ntthuvelo mwaha wa Eromansi ya Akatemiiya Faranseesa. Ni eliivuru awe A Rua das Lojas Escuras, eyaakha ya 1978, oophurela nraarelo ni atthuvelo wa Goncourt.
Modiano, namalepa wa iliivuru sowaatta, yoola othanliwa ahivinre mahuku owaatta atthuveliwa ni mphurelo muulupale wa Eleetera ni ntthuvelo wa Margarite -Duras.
Namalepa ni purusoora wa elapo ya Porutukaale, masi oniphwanyaneya akhalaka Ofaransa, Alice Machado oolattuliwa wi iire mpantta niira na wuumalani esumana na Aarriti ni Othweela, na VOA, wenno onirowa olavula mwaha wa namalepa Modiano.
Opacera wawe olavula, Machado aahitikinihiwa mwaha woovahiha ntthuvelo ni Ekomite Nobel.
Mwiiwelele: | cultura | Raja | train |
a_michael-schumacher-sai-do-coma_1937790.txt | Michael Schumacher ookhuma oxiripitaali wenno ahaaro okhala | Michael Schumacher ookhuma oxiripitaali wenno ahaaro okhala
Pilotu a khalayi wa mphira Formula 1, Michael Schumacher ookhuma oxiripitaali wa Kerenoopele wuumalani wa esumana, mahuku ettaka 16, wenno aphanyaneyaawe ummantheene mahuku owaatta. Ehapari ela eruuhuiwe ni ewarakha elempwale ni amusi awe.
" Michael ahiikhuma woohileeha oxiripitaali ya Kerenoopele wenno avonihiwaawe wi attikele avara miteko sawe. Yoowo okhuma oxipitaali wenno ummantaawe. Amusi awe aaniphavela waaxururwela mameetiku otheene, manfirimeero, materapeewuta a exipitaali ya Kerenoopele, ni atthu yaale amuvarelenle namphira yoola okathi yoola yamuphwanye ehasara, atthu yaala otheene khareere omuvarela muteko mmusi ahu. Amusi a namphira yoola annaaxururu atthu yaale otheene aamuvekela Muluku wi Michel aphwanye ekumi. Yookhala etthu epenunxe. Ohoolo ninrowaahu, ninnaavekela atthu otheene wi openuwa woomalela wa mmusi ahu ola onirowa wiiraneya owanya awe woohikhala mutthu" mosomeke ewarakha yeela eveleeliwe ni amusi.
Pilotu yoola wa khalayi wa Alemaanya, oololo ni aphwanyela miphurelo imaara thanu na piili wa mphira wa Ilapo Sotheene wa Formula 1, okathi amuttikhaawe mphira yoola, mahuku eettaka 29 mweeri wa Rsempuru eyaakha ele evinre ni yeela niraahu okathi yoola ahumaathi oxipitaali. | desporto | Raja | train |
a_quero-ajudar-a-colocar-a-música-de-moçambique-no-mundo-chico-matada_5620741.txt | Kintthuna okhaliherya ohela nsipo waMosambique molumwenkuni", Chico Matada | Kintthuna okhaliherya ohela nsipo waMosambique molumwenkuni", Chico Matada
Namamana ikwaxala ni namalepa isipo Francisko Matada Pereira wala Chico Matada ohimya wira ontthuna okhaliherya ohela nsipo naMosambique, elpoawe, molumwenkuni.
"Nsipo na Omusampiikhi khannisuweliya vanceene mo olumwenkuni. Muteko aka woomala osoma, kimphavela okohakoha irumelo seelapo aka ni okawaniha wiwiya iilapo sotheene, manera mamosa oorana ilapo siikina Sa Makhalelo," ohimya Chiko Matada.
Chiko Matada onkhala o Helsiinkiya, epooma ya Finlaandiya, weyiwo ompakawe soosoma sesipo soolumwenku ni ohoolela nsipo nimosa na jazz.
Mutokweene awe ni nsipo nivennye momiravoni, Iyakha Muloko ya 1990, oMaputu. Okathi owo, onnakanyera, kohiya oxikola, maana kaatthuna okhala artista", yowupuwela emosa yohithanliya ni amaai awe.
Nuumala ovira wowakuveyaxa mu nikhuruni na wahala Mahamba – nsu nikithi, mmuttettheni mwawe Maxakene, ni markha owooneya movirikana sa mmuttettheni oMaputu, Matada otupha mukano, woohikhalana ipaphelo siimpheliya para otupha mukano.
Okathi wa mwiraneyo owo, Chiko Matada arina iyakha 19. Akupali wiira onrowa wetta mpakha Joanesburgo, epooma eyo yawa Aafrika do Sul ekhomo ya atthu Omusampiikhi anceene, ni malohero otepa ovirikanya.
Epooma ele, Chiko Matada osoma nsipo ni orumiha , ni siikina, ni ahiima Novella, navetho oMaputu.
Namaloha, 2008, Chiko Matada othama para Dinamarka, weyiwotho nave otthikela osoma Akatemiya ekhweli ya nsipo, elapo ya Aarhus.
2016, Chiko Matada othonyerya etisku awe yoopacerya, "Reflections", ni itthu sa jazz, xigubo (yoowiina emosa yeekhotto yeelapo awe) ni ilavulelo siikina.
Mwiriyane sinirowa okohiwa ni waakhuliwa: | cultura | Helio | train |
a_líbano-capitão-do-barco-com-nitrato-de-amónio-confirma-que-o-destino-era-moçambique_5534715.txt | Lipaanu: Kapitawu a mwaatiya ookuxa enitaraatu ya amooniyu niiriwa wiira waarwa Mmosampiikhi. | Lipaanu: Kapitawu a mwaatiya ookuxa enitaraatu ya amooniyu niiriwa wiira waarwa Mmosampiikhi.
Okathi onikhumelelaawe muthokoco wa myaha iya ni axineene a mphutuwelo ola okhumelenle enamayili, 4, opoorutu wa Opeyiruuti, mukano wa Olipaanu, yoowo owiivale atthu oophiyeryaka 137, ni atthu oophiyeryaka ikonto thanu oovulala ni atthu oophiyeryaka ikonto 300 ootthyaa, wa milaleeriyo sa niinaano sinooniherya wiira nitaraatu ola wa amooniyu, okhanle ti oruuhenle miphutuwelo iya, oopereriwe ni Efaapirika ya Miphutuwelo ya Mmosampiikhi.
Nitaraatu wa amooniyu waatumihiwe ni mulipa onaapakasa aferetilisanti, georgiana Rustavi Azot LLC, Efaapirika Enipakasa Miphutuwelo ya Mmosampiikhi.
Mulaleeryo ola ti wa Boris Prokoshev, kapitawu a mwaatiwa okhanle ti waapakinre ekaruma ela ni saavarihiwe ni makhulupale Oolipaneexi mwaakha wa 2013.
Prokoshev, ohinivara muteko niinaano va, ootthikela tho olavula wiira nitaraatu ola wa amooniyo waakela omalela epoorutu ya Opeyira, ovaanelaka ni axensiya Associated Press.
Prokoshev ohincererya tho olavula wiira, mukwaha weettaka, mwaatiya a muritti waakunxe itonelaata soophiyeryaka 2.750 sa "kiimiku oosareya kompuxitiiveli" okhuma Oxeyoroxiya orowaka Mmosampiikhi okathi yoowo owo waakhanyereriwaawe opaka muhapuwelo mphaka ekapitaali ya Olipaanu.
Opeyiruuti, anamuteko a mwaatiya ola yaahivekeliwa opakhira ikaruma sa mutaamikani soolemela ni wiira aroohe mpakha epoorutu ya Okapa, Oxorotaaniya, ohinathi weetta mukwahaaya oorowa Mmosampiikhi, weyiwo waakelaawe omalela nitaraatu wa amooniyu.
Mwaatiya, wa sootheene, khonatoko otthyawa epoorutu ya Opeyiruuti.
Wa mukohokoho mmosa wa Raatiyu a Moopowelo, a Osipeeriya, Oruusiya, Prokoshev oolavula tho wiira mwaatiya waari a mutthu a Oruusiya onaasimiwa Igor Grechushkin, yoowo wahaaxikhelenle mwaha ola ni khiwaakhunle mikacamiho sa anamuteko awe ni sa maatevokaatu wiira olive musurukhu voowi mukwaha weettiweke.
Wa siiso, mulaleeryo a waafirika wa okuusini Daily Maverick onihimya wiira namusurukhu Igor Grechishkin ohaakhela musurukhu wooliviwa mwaha wa muritti ola wa itoolare soophiyeryaka emilyawu emosa, ni muliveliyo ola weeranen'ye muhina mwa Epanku Iterinasiyonaali ya Mmosampiikhi.
Moonelo wa Omosampiikhi
Mmosampiikhi, sintoko VOA olaleeryalaawe nsana, Ekomisawu Esekutiiva ya Cornelder, muhooleli wa Mmwe munimalela Ikontetoore ni sa Miritti Sootheene Opoorutu wa Opeyira, oovareleliha wiira "khiwaasuwenle wiira mwaatiya MV Rhosus waakela omalela Epoorutu ya Opeyira".
Empereesa yootthikela tho olavula wiira "murweelo wa mwaatiya Opoorutu wa Opeyira onilaleeriwa ni muhooleli wa mwaatiya onivara opoorutu mahiku ahaleelaka mathanu ni mayili wala mahiku 15", ni ohuupuxerya wiira murweelo wa marotta a enitaraatu ya amooniyu "mukanu wa mmosampiikhi oniphaveleya mutthuniheryo wa makhulupale anivara mapuru wa mapuliisiya, Ifinansa ni Mwaanamaruwerya.
Ewarakha ya ehapari Washington Post, wa mpantta awe, yoolepa wiira Mosampiikhi onikhala omuruuha nitaraatu wa amooniyu wiira ompake nkhama feritilisante wala miphutuwelo sinirumeeliwa mmiinani wa makhala ni munipwexiwa maluku.
Opeyiruuti, mwaatiya waakottihiwe okhuma opoorutu mwaha wa munyakuliho waakhanle wa musurukhu ni mwaha wa ohittharelela malamulo a muvirelo wa mphareya, ni mwaha wa vaavo muritti awe waahitaamiheriwa waarumase weyiwo waakhumelenlyaaya mphutuwelo mwaakha wa 2014. | mundo | SALUSTIANO | train |
a_manica-07-21-2011-voanews-125967373_1260770.txt | Kuveerunu onihiiha miina ya ewooro Omanika wiira omaalihe wiituwanyeya | Kuveerunu onihiiha miina ya ewooro Omanika wiira omaalihe wiituwanyeya
Hoolipiheriwa ehimmwale ni mwaneeneene minixitara a rekuurusu mineraale, Esperanca Bias, iiraka Mamba minerais "khiyaattharihela nlamulo nookhapelela opuro"
Ovarelelaxa onyaanyereya
Oxenkereeye ni wunnuwa wa onyaanyereya mmamurini wa elapo ya Omanika, mwaha wa muteko wa mineyira, Kuverunu Oomosampiiki olakela otthara ephiro soolipaxa, isya siiriihe ihiyereriwa wa okuxasiwa wa emiina ya eyooro wa ekaaruku ya empereesa Sul-africana Mambas Minerais.
Yoolipiheriwa ehimmwale ni mwaneeneene minixitara a rekuurusu mineraale, Esperanca Bias, iiraka Mamba minerais "khiyaattharihela nlamulo nookhapelela opuro", ottherelelaka wa okuruxiwa wa maasi oonanara anikhuma mmamitekoni wa sinipakiwamo itthu arowaka mphaka omuro Rovué.
Namateka oosuwelaxa Geraldo Valói, mukhulupale eelapo a orekursuxuxi mineraale, yotaphulela okohiwa wa oraatiyo wa nsu na Waameerika, exariha hiiriihe woomoliwa empereesa mineyira sul-afirikaana, mweeri mmosa paahi epacenreene okumiha. | economia | Araibo,Julio,Safira | train |
a_livro-ungulani-ba-ka-khosa-100-melhores-romances-africanos-seculo-xx_3636329.txt | Eliivuru ya Ungulani Ba Ka Khosa eliivuru emphwanyaneya eriyari ya 100 sootepa sa iromanse sa waAfrika ya eseekulu. xx | Eliivuru ya Ungulani Ba Ka Khosa eliivuru emphwanyaneya eriyari ya 100 sootepa sa iromanse sa waAfrika ya eseekulu. xx
SÃWU PAULO
Namulepi iliivuru a Mosampiikhi Ungulani Ba Ka Khosa oohima wa masu a wAmeerika owo nnitthapela mwaha wa osomihiwa mattaava a elapo ahu muxikola sa omosampiikhi okhuma mwaakha owo onrwa.
Unkulaane onhima wii mukhalelo ola onrowa ovuwiha mattava makina a elapo ahu mwaha wa solempwa
Unkulaane oolavula mwaha wa ovelavela arina anamalepa a iliivuru sa ilapo sa waAfrika iye enlavuliwa ekunya ankumananaaya wiira ettittimihiwe ni ilapo sa okhopela.
Owo nave onni vaha soohimia soopacera wa masu a waAmeerika: eliivuru awe Ualalapi, ethanliwe eriyari ya 100 sooreera sa iromanse sa waAfrika ya miyaakha iya sa okiserya, (seekulu xx), enrowa otumihiwa mwaakha owo onrwa o Estaatus Unitus.
Esumana evinre, Ungulani oolaleera eliivuru awe Orxixiyas dos Lowukus o Parasiiliya Ophiya wa iliivuru sawe namulepi ole elapo ya waAmeerica ya ota, etthu yootthapela, tivo onhimaawe wii ehantisi awe tiyoovilela akathi. Ola okathi wa wooniha epasari ya osuwela wahu olepa maparasileyiro wii iliivuru sa waAfrika sa nttaava na ekunya sihaana atthu, ntoko sintaphulelaawe Unkulaani.
Ela yaari e viitiyu ya nenli ni ya okohakohiwa wa namulepi Ukulaani Pa ka Khosa ni masu a waAmeerika. e viitiyu ya neeraru ni eri yookisera,owo onnilavula mwaha wa moota xeeni ekhotto ehoonxe oMosampiikhi yoonihenraya osuwela olepa wa elapo. | cultura | Raja,benedito | train |
a_homicídio-furto-estupro-levam-centenas-moçambicanos-à-prisão-áfrica-do-sul_4457282.txt | Owookotha atthu, wiiya ni orupihiwa axaruusi enaakuxa imiiya sa omosampikhi sarohaka ikhatteya sa muttette wa Afiriika ti Suuli | Owookotha atthu, wiiya ni orupihiwa axaruusi enaakuxa imiiya sa omosampikhi sarohaka ikhatteya sa muttette wa Afiriika ti Suuli
Miraanelo okinaku sa atthu omosampiikhi siniwehererya olamuliwa muhina mwa ikalaposa sa ohiito wa Afiriika.
Vophovaka imiiya 300 sa atthu omosampiikhi akhalaase mukhatteya sa muttetthe a waafirika ti suuli, mwaha wa ikhiirime sintakaahereya ni wookotthiwa atthu, wiiya ni Orupaniwa axiruusi.
Miraanelo okinaku sa atthu omosampiikhi siniwehererya olamuliwa muhina mwa ikalaposa sa ohiito wa Afiirikaano.
Ntoko vasuweliha awe Minixiteeriyu ohiitto wa Afiriika a miteeko sa sokhapeleliwa alipo ari mukhatteya, mahiku yeettaka 4 mweeri wa nethanamiili yahikhala mamosampikaano 213 muhina mwa ikhatteya oluluwana ni mwaaha sovonyola manamuno owarupiha athiyana.
Siiso, okhuma mweeri ya nethanamiili mmpaka vaava mwaattelo ohuncerereya, maana vankhalantoko khuta mahiku mamosampikaano anitthukwasiwa, anilamuliwa ni anihukhuumwa mwaha woopaka ikhiirime sovirikana.
Ekoosulu ya Mosampiikhi muttetthe o Nelspruit, okhupaarela mittetthe sa ipuruviisiya sa Olimpoopo ni Mpumalaaka, orwa othokosaka mihuupi sookhala mamosampikhaano ohukhuumwe ni otthukiwa vohihala okhuuma thonmmpakha okwa waya mwaha vowiiva ni oruupaniwa axiruusi.
Epaxaata operetooriya ovekela mwaattelo waniinaano a mmukhalelo otthukweliwa wa attho omosampiikhi mmatatano mwamakhulupale a afirika ti suuli, masi nnleelo khiyakhalane etthu yakhuliwe.
iI mmpaxatoore Paulino Macaringue okhaala mmpaatte wohilokasa otthuneleya iphiiro saya wiira akhupaareliwe alipo ari ma imikaraate | sociedade | Gito | train |
a_filme-moçambicano-avó-dezanove-e-o-segredo-do-soviético-ganha-prémos-no-quénia_5699735.txt | Efiilime ya Mmosampiikhi "Piipi Tesanoove ni Esiiri ya Soviyeetiku" yooxintta etthuvo oKheeniya. | Efiilime ya Mmosampiikhi "Piipi Tesanoove ni Esiiri ya Soviyeetiku" yooxintta etthuvo oKheeniya.
WAAXINTTONI
Efiilime ya Mmosampiikhi "Piipi Tesanoove ni Esiiri ya Soviyeetiku" yaahikhalana mithinto miili wa itthuvo Kisima ya Esipo ni Esineema, wuumalani wa esumana evinre, oKheeniya: mupakelo wooreerela, João Ribeiro; ni namapaka a neyili, Ana Magaia.
"Nkireere oxukhurela etthuvo ela kaakhenlaaka ", oolepa Ribeiro ofeesipuukhini wawe.
Mmutthakani, Ribeiro onnaaxukhurela anamwiira mpantta a nikhuru nawe "wa mikhaliheryo sootheene avan'haaya", ni amusi "aniveleela miteko sawe anivilela mikwaha sawe sootikiniha, apatthani aka ootheene, nkireere oxukhurela".
Efiilime ya "Piipi Tesanoove ni Esiiri ya Soviyeetiku" epakiwe ni muttharelelo wa eliivuru yoolikana ni ya ankolaanu Onjaki, yoowo onimuxukhurelaawe Ribeiro "ororomeleya ni ipewe sootthuniheriwa".
Wa etthuvo aavahiwe Ana Magaia, nateyaaturu oopacerya khalayi ni esineema ya mmosampiikhi, Ribeiro oohimeerya imperensa wiira owo khoreere ovara itthu soorikarika ni waaphwanyeene etthuvo nkhama ela ti vootepa oreera. "Ti atiriixi ookhalana ehisapo yoosuwelaxiwa ni owaattana soosuwela", oolavula Ribeiro.
Ana Magaia onimulavulela piipi (Catarina) anamwiira mpantta kamosa kamosa a efiilime, enooniherya ya epooma yamukhaani ya Waafirika waattamela opeyira - maari, weyiyo mutekiyo wa Mawusolewu empa ya peresitente onoopopihaawe okurumula impa sa anammuttettheni.
Mikhumelelo sa efiilime sinooniherya wiira anamwiira mpantta "Jaki ni mpantthani awe Pi anipakelelasa miruku wiira yoopolase muttetthe aya. Mwaataleyo woolamuliwa ohikelenle wiitthu, wahaari winkiliwa wa soviyeetiku mmosa owaattana isiiri.
Efiilime ya Ribeiro, yooniwe ekhwaha yoopacerya Omuhakalaloni oPan Afirikaanu ya Los Angeles, yooxintta tho etthuvo Yooreerexa ya Lonka-Metaraaxi ya efikisawu ya etisawu 7ª ya Palateyawu - Muhakalalo a Ilapo soothene ya eSineema ya Epooma ya Ophareya, oKhaapu Veeriti.
Mwaahiyu, "Piipi Tesanoove ni Esiiri ya Soviyeetiku" onikela wooniheriwa oMuhakalaloni wa eFiilime Afirikaanu ya Noova Iyoorikhi. | cultura | SALUSTIANO | train |
a_sochi-mau-alojamento-pode-comprometer-organizacao-dos-jogos-olimpicos_1846619.txt | Sochi: Mwaha woohikhala aloxamentu ooreerela simmalela ohononeya miphira sa Olimpiku. | Sochi: Mwaha woohikhala aloxamentu ooreerela simmalela ohononeya miphira sa Olimpiku.
Alipa a omulokiherya miphira Olimpiku okathi wooviha mukano wa Sochi elapo ya oRuusiya aphavelaka omaliha myaha sa marupelo a maxoronaliixita yaawo arwaale wiira akhalele muxinttano ola.
Repooriteri a VOA Park Brewer onnihimya wiira mwaha wa waatta maxoronaliixita onikhala okumana myaha voophiyaru oSochi otepexa waya myaha siniira mpantta ni reeti wa interineeti.
Maxoronaliixita makina aniphiya epooma ela anilavula wiira ikwaarutu yaaxukin'haaya wooteele khaniphwanya. Khasireere minyakunyaku sa ikwarutu anoolihiwa maxoronaliixita owaatta.
Yaphwanyasa nipuro nookhalasa, mikhalelo saya sinkhala soohiloka ni sikinaku sinkhala waattana atthoro wala ixoworo sinirapiwa khasinkhalana mikhora.
Onilavuliwa wiira sootheene iyo sinikhumelela okhala wiira maxoronaliixita anikhuma wa ositenti khasiniwaattela milattu ni ammalela oruuhasaka ihapari sooreera.
Vano anamuteko ale anikhuma ilapo sa ota anamwiirale kontaraatu wiira amukhaliherye kuveerunu a oruusiya oteka ekompeleekisu olimpiku ti mwaha wa otikiniha.
Veekeekhayi, anamuteko oophiyeryaka 120 a ilapo sa ota nkhama oSeeriviya ni oPooxineya arwaaniye oruusiya wuupaceryani wa mweeri ola. Owaatta wa yaala anihimya wiira khaliviwe wala yaaliviweene musurukhu khiwaaphiyerya ole waavaaneliwe.
Wa anamuteko ala kamosa kamosa aamuleela VOA wiira mapatarawu yaanisuwela wiira mpakha mahiku yeettaka 15 mweeri wa xaneeru, khula namuteko waahaana otthikela owaani wawe mwaha wa mikottiho sa kuveerunu ruusu.
Okathi ovinraaya nihiku nle oSochi ni ahiyasiwa, yaahincererya sa alavulaka wiira, mapatarawu yaanisuwelaxa wiira awo yaamutthukwasiwa ni mapuliisiya mwaha wa ohaaliva anamuteko.
Ohiya tho vo, mikhalelo saya saari soohireerela, ni mahiku makinaku nkaakhalanaka itthu sintoko enerexiya wala maasi. Sootheene iya vanasuweleyakaru wiira Ruusiya waahaaleeha ale anoonaneya khala amphira Olimpiku masi tho ootepexa orika muhina mwa ehantisi. | desporto | SALUSTIANO | train |
a_filho-de-pelé-condenado-a-33-anos-de-prisão_1928749.txt | Mwanawe Pele ootthukeliwa miyaakha 33 sri mukhatteya | Mwanawe Pele ootthukeliwa miyaakha 33 sri mukhatteya
Edson Cholbi do Nascimento aari nanvara poola a ekiipa ya Santuxi FC olelo owo muxuttihi a kulupi
Mwaana a lenta ya imphira, Pele, ootthukeliwa sekunta feera ola, 33 miyaakha areene mukhatteya, mwaha wa musurkhu wa esuruma onaakheyiye onaakakhanyawe ni musurukhu wooreera iirelaka nikhuru na alavilavi.
Edson Cholbi do Nascimento, onyiwe muteko wa otumerera mwaha wa ethoriho wii oopoliwe ( enrowa omwiiriha omaliha miyaakha oParasiili), ohaana awunyaka pasaporete awe esumana ela.
Mulattu woohuliwa. Ole ookhala ootumererya wii ayiwiwe epwaro ekina emphukiwa mulattu wii ewehiwe mulattu ola, ohimme muthorihi ole amutthukwenle, Suzana Pereira, omulavulenle AP wiira khonrowa olavula itthu sikina mwaha wa mulattu ola, okhala wii atthu ahaakhulelana ohilaleya mulattu ola. Ole onnihima wii ookhalana iporova sinkhalela soomutthukwela Edson do Nascimento.
Mwanawe Pele aahikhootta, woopacerani, ilokohero nnaamwi aakhulenleene wii aanitumiha wala olya esuruma vahinyaawe omuttikha imphira ntoko muteko. Edson oovira miyeeri mithanu ni emosa areene mukhatteya yookhapeleliwa vanceene mwaakha wa 2005, avariweene ni atthu akina amphiya 50 ekwaha waari mukhitto wa ovariwa alavilavi epooma ya oportu ya oSantuxi. Mapurukuratoore a mulattu ola aahima wii ole aari vamosa ni nikhuru na atakhali.
Onsuweliwa ni nsina na Edinho, Mwanawe Pele oomuttikha imphira mukhatteya ntoko kwartareeti ni mahiku ala muxuttihi a Santuxi Futepoole Kulupi, weyiwo Pele ovuwihenhyaawe miyaakha sa 50. Ekulupi khetthunne olavula mwaha wa mulattu, ahimaka wii ola mulattu wa Edinho.
Ola khahiyono mulattu woopacera Edinho enaakhulaawe. Woopacerani wa miyaakha 90 ahiira mpantta wa oxinttana wa ocawa wiirinhe wii ekaaro emphita mutthu mpakha okhwa amweettiha moota. Otthukeliwe mwaha wa omwiiva mutthu miyaakha ohoolo 2005 aleveleliwa.
Apapawe, Pele onooniwa ntoko xokatore oopacera wa okathi wootheene a oParasiili, ni mutthu onwehiwa ilapo sa okhopela ntoko mukhoomali owo ori eriyari ya mayitho ni miyuupuwelo sa atthu ni opakiwa muntiyaale a imphira oParasiili, onrowa wiiraneya okhuma 12 a Xuunyu. Namalamuli amutthu wa lenta ya imphira oohima wii owo ori oXiina ni khorina soohima mwaha wa mulattu ola. | desporto | benedito | train |
a_estados-unidos-restabelecem-todas-as-sanções-contra-o-irão_4640261.txt | Estaatus Uniitus oovaherera tho ihukhumo sootheene wooreryana ni Irawu | Estaatus Uniitus oovaherera tho ihukhumo sootheene wooreryana ni Irawu
Muthinto onvolowa ovariwaka nihiku 4 khinrowa okhala mulattu wa ilapo thanu ni tthaaru
Kuveeru wa Estaatus Uniitus oolipiherya aathoonyiheryaka atthu ootheene otthikeliwa enamayili, 5, ihukhumo sootheene wooreryana ni Irawu ni yaari sookhoottihiwa soowiiwananiwa nukleyari wa 2015.
Mulaleyo opakinwe ecumwa ela, 2, ni sekeretaari a Epooma, Mike Pompeo ni sekeretaari Omusurukhuni, Steven Munchin.
Ihukhumo soohooxa ilapo sintthikela omukuxa patarooya wiiraniyaanu ni mmamitekoni sa ilapo sookhopela wiira simpakeke nakoso ni mayiraniyaano wooheliwa wooripeloni wa Estaatus Uniitus.
Vano, ilapo thanu ni tthaaru sinrowa okhalana soopunthiwa ni sinootthikela omulovola patarooya iraniyaanu, ohimya Pompeo, ohimuromoonle Estados.
Steven Mnuchin osarihela wiira, woomalela, 700 atthu wala anamaruma anoovira akhalaka oheliwa mulista ohukhumuhiwa. | economia | Julio | train |
a_mulher-detida-nove-quilos-cocaina-africa-do-sul-mocambique_3777378.txt | Muthiyana ootthukiwa ni ikhiilu thanu ni icexe sa kokayiina Waafirika ya Okuusini | Muthiyana ootthukiwa ni ikhiilu thanu ni icexe sa kokayiina Waafirika ya Okuusini
Namukwaha aakhuma Osawu Paawulu arowaka Omaputu.
Muthiyana mmosa ootthukiwa enamararu yeela Okampo Yuulupale enimora matteke OR Tampo ya Oxuwanexibuurukhu arowaka Omosampiikhi aakunxene ikhilo thanu icexe sa kokayiina , sinaaniheriwa esisapo ya ikonto 223 sa itoolare sa Waameerika.
Namatumiha itthu soohapala yoola nsina nawe nihihimiwe, aakhuma epooma ya Oparasiili, Osawu Paawulu arowaka epooma ya Sawu Paawulu arowaka OMaputu ni aahimyale wiira khakhalanne muritti wiira woona anvira Oxuwanexipuurukhu.
Murupa mmosa alipa okunya anihimyaaya wiira tawaya, aveleeliwe elapo ya Osawu Paawulu, erowaka mpakha Omaputu sihooneliwa mirupa mithanu ni miraru sa ikomputatoore sooveya sisarennye soohapala.
Valavuliwaya okathi vakhaani, namuhupi a miteko sa mpooxito a Waafirika ya Okuusini, Sandile Memela, oohimya wiira murupa waari soohapala saaphwanyiwe vakhalaka oxaaka.
Vavinryaaya othokosiwa, vamalelihiwe wiira muritti ole waari wa muthiyana mmosa aarowa oMaputo ni aari yoowo, tivoo, atthukeliwa.
Mafalume anookhuwa, nnya, ohimya nsina na namwaaniheriwa onrowa okhumelela omphukiwa mulattu mahiku anirwa.
Nakoso ootakhala vamuttettheni
Wa mahiku mathanu avinre, weerepoorutu yeeyo soophwanyiwa ikhiilu 6.5 sa kokayiina muhina mwa mattonka a ekereme mmurittini mmosa onkhuma Osawu Paawulu yaarowa Oharare, Ozimpaapwe.
Nave tho mwaneene muritti khaphwanyiwe.
Vanaamiira siiso, soovariwa sinceene soonanen'ye naanaano voophiheryaka mweeri mmosa, ni wooneneliwa wa ikhilu 271 sa kokayiina mwaalumasiya mmosa waattamela weerepoorutu Oxuwanexipuuruku.
Soohapala sinkhuma Osawu Paawulu erowaka epooma ya Okeeniya ya Nayiroopi.
Mwaha wa muthiyana otthukeliwe enamararu yeela, wookhala waaniherya wunceene wowii soohapa saarowa etthikiheriwa Waafirika tu Suuli ni mikukutta, ettottelaka muraarelo okhweya wa mukano eriyari ya Mosampiikhi ni Aafirika tu Suuli.
Mamosampikaano anli aatthukeliwa mwaakha ovinre ikwaha piili sovirikana muhina mwa Waafirika tu Suuli, nuuvira mukano wa eriyari ya ilapo piili ni soohapala sinceene erowaka Oxuwanexipuuruku, iwe oneettihiwa nakoso muulupale a soowaawa.
Mosampiikhi, khorina mananna oorerela oweha-weha mukano, ole onvareliwa ontoko epiro enivirihiwa soohapala siroohiwaka Waafirika tu Suuli, weyiwo ohinrere ovareliwa muteko aya opwaha ikwaha piili olikanyihiwa ni mapuro a olumwenku ootheene, onvareliwaya muteko saana.
Vanaamwiira siiso, mwakha ola wokiserya, amwaavano athanu ni mmosa anamathama a elapo ya Omosampiikhi ahiiviwa ni alipa olya soohapala a Waafirika tu Suuli. | mundo | Vasco | train |
a_metade-da-populacão-do-planeta-vai-acompanhar-os-jogos-do-mundial_1932818.txt | Eeiyari ya atthu a olumwenku anrowa omwiiwelelaka imphira a muntiyaale. | Eeiyari ya atthu a olumwenku anrowa omwiiwelelaka imphira a muntiyaale.
Waatakaaxera ootheene ankhala 3,6 pilyawu ya atthu aninweha, 12,5% oowaattha yaari a muntiyaale a waAfrika oSuuli, mwaakha wa 2010, atthu oophiya 3,2 ipilyawu sa atthu yamwiiwelela imphira.
46 por cento wa atthu a olumwenku ahaana emuttapunyaka tevesawu wii enweheke imphira a muntiyaale a oParasiili, onrowa opacera namathanu.
O Nepaale mapuro oottayiva awaAfrika, wa isukusuku sa Pasiifiku sa ipooma suulupale, waattamela eriyari wa atthu ankhala moolumwenkuni anrowa wiiwelela muthukumano muulupale a mwaakha, ekwaha yoopacera, otuminhe ihakhi sa televisawu moolumwenkuni mootheene.
Yosommwa ya Miniteeriyu ya Turiismu ya Prasiili, ephwanyiwe wa othanleya ni exoornaale klopu enoonihera wii emetaate ya atthu a olumwenku onrowa okhala oowiiluluwanya ni eKoopa ya olumwenku, ntoko televisawu, celular, tapleti wala nthonyihero enkuxeya erina esinaale ya televisawu Waatakaaxera ootheene ankhala 3,6 pilyawu ya atthu aninweha, 12,5% oowaattha yaari a muntiyaale a waAfrika oSuuli, mwaakha wa 2010, atthu oophiya 3,2 ipilyawu sa atthu yamwiiwelela imphira.
Muupuwelo wooniherenhye ni makhalelo a atthu wa eKoopa ya ikonfeterasawu, ya 2013. Vamosa ni muteko ovarinwe ni Misteeriyu a Turiismu, olavunle mwaha wa mukhalelo wa muhakhu ni waataana wa atthu wa etoneyiro, ya makhalelo wa meetiya sa ikwaha soomuttikha imphira ya Koopa ya ikonfeterasawu, ahaari mixovo sa televisawu siri oPrasiili, soowela mpakha 50% oxinttaka eKoopa ya mwaakha ovinre, ni wa Afrika
Vamosa ni sa okhohakoha sirumeliwe ni Fiifa wa axensiya ya peskisa kantar Sport,eri namasuwela wa miyuupuwelo wa sookhumelela sa tesposrtu ya makhalelo ya atthu, numuru na 2,2 Ipilyawu sa atthu aninweha imphira a muntiyaale a 2010 nnamwi oreene 20 minutu sootthara. Atthu aninweha yaari 3% oowaatta waavikana atthu yiilepinhe mwaakha wa 2006, eKoopa ya Alemaanya.
Ekwaha ya okisera wa Koopa ya IKonfeterasawu, mwaakha ovinre yaasistire eroaka numuru na 70 Imlyawu sa atthu yanwiriyana.
Oluluwana ni eMinisteeriyu ya Turismu, numuru na 18 mil ya maxornalista a wattamela numuru na 500 emissora ya televisawu ovikana numuru na 150 ilapo sookhalana epaphelo sinaatthunehera ekhela oMuntiaale. Ninleelo ohinya wa Ministuru, elapo enaalipelela 600 mil atthu a ilapo sa okhopela, okathi yowo tres wa imilyawu ya maprasileyiro anrowa weettaka mwa elapo yoothene. okathi wa muteko.
Mauntiyaale ohaana ancereraka musurukhu ntoko 15 Ipilyawu sa toolare wa piip aPrasileyiro, vamosa ni ikonta sa Kuveerunu aPrasiili. | desporto | Raja,benedito | train |
a_nações-unidas-fazem-alerta-sobre-evolução-do-hiv-sida-em-angola-_5686060.txt | Ilapo Soowiiraana sinilopola mwaha woopwaha wa HIV/SIDA Wankoola | Ilapo Soowiiraana sinilopola mwaha woopwaha wa HIV/SIDA Wankoola
Nummaru n'aretta anilya mirette nooyevaxa ovirikana nimphaveliwa
Muhooleli a ONU/SIDA a Wankoola, Michel Kouakou, onoova wiira ophimiwa onirwa soopere eretta mulaponi, eriyari ya miyeeri miraru, erwe opwanya mammeru oowaatta ovikana ikonto 340 s'atthu oomurava, noonaka ikontha sinaaniheriwa wiira muttetthe w'Afirika supusahariyaana.
Yoothananiha ya okathi ola va mwaha wa ale oovikana ikonto 200 oomurava ni ahinilooliwa, vanceenexa mwaha wa othowa wa mirette woonanen'ye wuupaceryani wa eyaakha.
Alavulihiwaka ni Nsu na Waameerika wuumalani wa eforomasawu yaahooleliwa ni mitthenkeso sa Nikhuru n" atthu ahikhanle mparitiitu poliitiku anivara muteko wooxaka eretta, Eporovinsiya ya Openkeela, Kouakou oohooliha wiira soowaaniherya sa Ilapo Soowiiraana sihaana waavenyiha alipa okunya.
"Ti woova orinaahu, ni mwaha wa yeeyo ninvekela wiira Kuveerunu ahimuhiye ottuli HIV/SIDA", oohimya.
"Yoosomiwa yiiriwe mweeri wa neethanu namosa enaaniherya wiira ovikana ikonto 500 oomurava muttetthe ola wa Waafirika, onihimiwa waahipakiwe etthu okathi onireerela", ohuncarerya Kouakou woowi yoowo "yooreerela yaari waavaha atthu mirette wa okathi wa miyeeri miraru mpakha mithanu ni mmosa wiira ehirweeke hoxiripitaale, ehikhanle nipuro noororomeleya, ti nooravihaniwa".
Mweeri wa neethanu ni mmosa wa eyaakha enirwa, Penkeela ni iporovinsiya ikina piili soopacerya ottotteliwa muraare ni Mukhalihero wa Olumenku, ephiyiheriwe ni owanana ni ettekuxa ni elapaha, munkoni mwa okhovana onaaniherya ohonona imilyawu 82 sa itoolare.
Mahoolela a ONU/SIDA oohimya wiira "Kuveerunu a Wankoola oniliva 70 puru sento sa antiretoroviraale".
"Efuntu Yoolumwnku enivolowa ni 30 puru sento, mpantte muulupale ti wa kuveerurnu, nihaana nisuwelaka", ohuncarerya.
Namakohakoha sosiyale João Misselo da Silva, mempuru a yoowirela ya otthokiha wa FG, onnihimya eniphaveleliwaaya okathi wooweesa opacenrye esumana evinre.
"Nimphavela ovaha owerya mitthenkeso soopere inamuna soohoolela ni olamula iporoceeto. Sootheene iya wiira ororomeliha opakiwa iporoceeto mmawaani", oolakiherya namakohakoha.
Itaatu sikhanle sinihimya wiira HIV/SIDA Wankoola onniwiva ni emeetiya atthu 20 vanihikuni, nummaru nimosaru n'atthu animurava anirepeliwa. | saude | Vasco | train |
a_lesados-pelo-apagão-dos-caixas-automáticos-podem-ser-ressarcido_4671257.txt | Oohoneliwa ni otthipha wa ikaaxa sinikumihiwa misurukhu anivekela oliviwa | Oohoneliwa ni otthipha wa ikaaxa sinikumihiwa misurukhu anivekela oliviwa
Kuverenatoore a Epanko ya oMosampiiki okhotta wihiiha ekhattera
Vanaamwiira ahireere ovihiheriwa ni mitthenkeso sinceene s'atthu oohikhala a namalamula wiira kuverenatoore a Epanko ya oMosampiiki ayihiihe ekhattera, mwaha woottipha ikaruma sa ipanko siniliva musurukhu eleterooniku, Rogério Zandamela ookhotta.
Zandamela onihimya wiira otthikiheriwa wa Reeti Simu variyari ya oliva wa epanko ya nakoso wa mpantta wa namavaha BizFirsts khiyaahiyoo eshawuri ya mpantta mmosa ni wiirela mpantta wa Epanko Yuulupale ya Elapo.
Nnya, musomi João Mosca onithonya mwaha wa yoottipha oruhela ohiroromeliwa wa epanko ni wiira ale ahononeliwe pooti oliviwa.
Khivanireerela otthuneliwa wiira elapo ekhaleke ni makhalelo ari aya, okhala wiira eniruuhela mikacamiho sinceene para apinaatamu, mekhaayaru, mumusini, mmapereesani ni wiira elapo eneene vaavaraaya miteko saya ni ilapo s'okhopela saatthuneya oliva wala waakhela mihakhu, tivo yaari etthu enikumiha ororomeliwa ni miteko sa oliva oMosampiiki", oohimya Mosca.
Wa mpantte awe analiixita Simaão Mhambi onoona ekhala "etthu eniweryaneya wiira sookhala mixikhwitti khamosa-khamosa sinithyawiha miraarelo s'atthu akina ni ahinisiveliwa, nave nihaana nuupuwelaka enamuna eniwehanaaya oMosampiiki eriyari ya ipanko sa nakoso ni epanko yuulupale".
Etthu ekina eruuhenlyaaya yootthipha sinivikana mihononelo saapwannye alipa wuurela miteko sa ipanko ni impereesa.
Ni moonelo ola, João Mosca onaakiha wiira alipa oohononeliwa eliviwe.
"Vale nyuuwo mwaahilive muteko wookopha orinaanyu ni epanko onoohelelani icuuru ni khanookohani etthu xeeni ewiirinheni muhalaka ohiliva, ni yookhumelela ela tho wakhala wiira kiliyente a epanko khasivelihiwe wa khula okathi, ookhalana ehakhi yooliviwa, vanahimiyakaru ishariya sa epanko, atthu ahaana ehakhi okoha", ohaakiha musuweli a mihakhu ole. | economia | Vasco | train |
a_impunidade-em-moçambique-denúncia-relatório-sobre-direitos-humanos-no-mundo_4360501.txt | Ahihukhumwa aka Omosampiikhi , onilaleerya muhupi wa erelatoriyu yoluluwana ni Ihakhi sa apinaatamu Olumwenku | Ahihukhumwa aka Omosampiikhi , onilaleerya muhupi wa erelatoriyu yoluluwana ni Ihakhi sa apinaatamu Olumwenku
Etepartamento ya Exitaato a Wameerika olaleya ohivahiwa opuro malaka olaleerya.
" Ohoneya minamuna sohukhumwa onooniherya okhala mulattu mmosa a miphimo soteene"Omosampiikhi, enihinya muhupi mmosa wa erelatooriyo woluluwana ni Ihakhi sa apinaatamu Olumwenku eyaakha ya 2018, wa etepartamento ya Exitaato ya Ameerika elaleeriwe namathanu yeela , 20 , Owaxiittoni.
Muhina mwa ewarakha , sosoomwa sinihimya wiira" Kuveerunu ovaha miphimo wiira aapake ihako , elepwe ewarakha ya milattu ni ahukhumwa anamuteko khamosakhamosa ale avonyola mwaha vonyoholela , masi mwaha woothowa ovahiwa ehukhumu waari mulatthu arepeliwe wa khuta manamuna wetta vowoneyaxa wa miteko sa ihako sa alipo otthikitha eyaakha ya 2016 a mpantta khamosa khamosa wa alipo aniirela mpantta wa okhoottela nnakhala anamavanyiha , vootakaheriwaomwiirela mpantta mmosa a nikhuru na Renamo ( Jeremias Pondeca ) oniirela mpantta wa nikhuru na Ekomisawu wa ovaneleliwa mwataanelo a murettele vamosa ni Kuveerunu.
Niira niromolaka aka mukhalelo owulaanya , Eteparatamento ya Exitaato yohinya wiira okosya ikinaaku sa ihakhi sa apinaatamu Omosampiikhi sinitakahereya "tthukiwa wohiloka ni vowakuveliwa nnakhala oheettela ikhettelo sa okumi mwaha wa ikuru sa alipo nroromelo, mireerelo soolipa ni wopopihiwa oniraneya mukhatteya ni museeturu anitthukiwa atthu, makwankwa alipo anihoolela miteko sa kuveerunu , nihasu na athiyana ni atthu arina mukhalelo wa ethaatuwa , otumihiwa atthu ni ovarihiwa muteko anamwane.
Ewarakha enihinya wiira kuveerunu okeleliha omihooli "wikhanyanyerya woohilokasa wiira manamuna siiriwe aya ihako , ilamuleliwo nnakhala winyereriwa ale yiire ihasara" alipo apanke ikhirime Omosampiikhi.
Ewarakha elaleeriwe ni Sakarataari a Exiyaato oranttela okathi vakhaani , John Sulllivan , anithonya weetta owonaneyaxa wa ihako sa ihasara sowokotthiwa alipo aniirela mpantta wa Renamo ari muhina mwa nikhuru na mivaanelo owiwananela muhalelo wa murettele", Jeremias Pondeca , Ihasara ya ekhirime yiraneeye eyaakha ya 2016 ni" yowooneyaxa vanceene okhala ntoko yotanyeriiwa wa manamuno otumeererya okhanle ti mwaha "
Ophuunyiwa wa miteko Solaleerya
Muhina mwa opuro mwa mukhalelo owixeetta wa alipo anilaleerya ihapari , Eteparatamentio ya Exitaato yookupali ohikhala owateeriha otaphuwa wa manamuna olavula , masi nnamwi" Piliisa otumererya mikhalelo owateeriha mwaaha sa otaphuwa nnakhala wixeetta wa malavulelo woovira wa eyaakha .
"Alipo aniirela mpantta wa oposisawu ni esosiyetaate sivili anikhupanyerya nnakhala aahivekela ovanyihana vowixeetta ohoolo wa Kuveerunu oohoova ophuunyeya , vothaleleyaxa noovira ohasariwa wa , mwaakha wa 2015 wa oli owoneyaxa mwakiheryo ni neehakhi Gilles Cistac , onitthikela vohisuwanyeya manamuna olamuliwa nnakhala iphiro saya", osoomwa muwarakhani mwa muhupi a erelatooriyu , weeyo oniromola enilaleya wa nikhuuru nimosa na muuraano wa anamawaani ohikhupaarela nithokihiwe wiira etumereriweke inamuna sowaattiheriwa Kuveerunu muhina wa mwaaha wa woola , weewo alipo anilipiha mukhalelo a exitaato sovolowa muhina mwa niira naya wiira oruuhale mulaattu".
Alipo anivarana muteko muteko hoothe ni Filipe Nysui, ahuncererya muhupi wa erelatooriyu, "ovukuwa opuro woomalela oluluwana ni alipo anilaleerya ihapari.
"Nikhuru na alipo ohikhala a Kuveeruni sinithaniwa ONG Sekhelekani nolaleerya wiira minamuno sa milaleeryo sa alipo anilaleya ihapari wa khuuta okathi anareriha mukhaya wiira okhapeleliwa onanariwa wa Kuveerunu", vanilaleerya murelatooriyuni yeeyo aniromola mukhalelo wa mukhatteya , woomoliwa alipo arina nikhuli na ethaatuwa , nihasu ohaxiwa axana athyiyana ni anamwane ni otumihiwa atthu. | sociedade | Gito | train |
a_moçambique-perde-combate-à-corrupção-dizem-analistas_4883517.txt | Mosampiiki oohaeela owanana ekhotto yoomalamliha makhwankwa, anihimya maanaliixita | Mosampiiki oohaeela owanana ekhotto yoomalamliha makhwankwa, anihimya maanaliixita
Maanalixita anihimya wiira mwaha wa makhwankwa ovolowa mmwaalaanoni ya okhupaarela Exitaatu enihimya wiira Mosampiiki oohaleela owanana etthu ila.
Juriixita Tomás Vieira Mário onihimya wiira okathi miloko sa anamuteko anivara miyaalano sa okhupaarela Exitaatu enatthukiwa, vanihimya wiira Mosampiiki makhwankwa anihiya okhala etthu yoonanara, ni khayakupaliwa okhala mweettelo wa Exitaatu yeeyo.
Esumana yeela, Porovetoore a Exariya, Isac Chande, oohimya wiira otthukiwa wa miniixitara akhalayi oMosampiiki a Muteko ni namuhupi a Wankoola, Helena Taipo, onihimya omala ohittharuxiwa oMosampiiki.
"Hiyo nakhalana alipa amahoolela aalupale sintoko Miteko sa Ihapari sa eExitaatu mukhatteya, nakhalana miloko s'anamuteko a Miteko sa Mikarasawu ekaxariwaka, nakhalana miloko s'anamuteko Miteko sa Elapo ya Othokosa Ikhirini, vanihimya wiira nirina makhalelo anikhupaareliwa Exitaatu enikhala ni woopiha", oolipiherya Vieira.
Sintoko juriixita ole, "naweha makhalelo ala, miyo kinoona wiira yiiyo noohaleela ekhotto yoowanana makhwankwa, ni ela yoohela Mosampiiki nipuro nootepa woopiha, ntoko Exitaatu".
"NIhana oteka Exitaatu mosampikaano, yoolipa" oolaphela Tomás Vieira de Mário.
Nwiiwelele: | politica | Vasco | train |
a_covid-19-mais-mortes-e-casos-em-moçambique-e-angola-_5663466.txt | COVID-19: okhwiya ni oraviya wa ilapo sa oMosampiikhi ni wAngoola | COVID-19: okhwiya ni oraviya wa ilapo sa oMosampiikhi ni wAngoola
Axineene a elapo ya oMosampiikhi ni wAngoola ya ekumi ahimya omala wa esumana ela anookhwa araru ni athaanu akhwiye mawaha wa eretta ya Covid-19, sittottelanaka mpakha 113 ni 322
Mwa atthu oomurava, elapo ya oMosampiikhi yookhumelela owereiwa wa eretta ela esya atthu 108, ettiminku ila , mahiku yeettaka 15, ni wAngoola ohiimiya esaapatu, atthu woophiyeryaka 146. Wa atthu ala oomurava asya , owayili anrowaokhalana 14.448 ni 13.374 wa atthu oomurava asya.
wa Atthu akina oPalops, sohimiya sa esapaatu simphwanyaneya oKaapu verte erina 102 atthu ookhwa ni 9.741 omphwanya, oKine Pisawu, 43 atthu ookhwa ni San Tome ni principe atthu 16 ni963 oomurava.
Muttetthe wa Afirika alempwa atthu oophiyeryaka atthu 47okhwa ni 1,9 ikonto sene oomurava wa ilapo 55 molumwenkuni, okhuma emiilya emosa wa atthu 300 ookhwa ni 53,4 emiilya ya makhalelo oomurava. | politica | Helio | train |
a_article-01-20-2012-usa-mozambique-voa-news-137758603_1262058.txt | EUA simphavela soorooha sinceene sa Mosampiiki | EUA simphavela soorooha sinceene sa Mosampiiki
Ilapo Soowiiraana simphavela wuncarerya nivuku nakoso a ilapo soopiili, yoowo, eyaakha ya 2010, aarina paahi imilyawu 289 sa itoolare
Ilapo Soowiiraana sa Waameerika simphavela woona mireerelo sinceene "Soopakiwa oMosampiiki" mmarakaatoni mwa elapo aya, wiira ettotteleke muraarelo wiwanana wa nakoso okhanle eriyari ya ilapo soopiili, para wuncererya nivuku na nakoso a ilapo soopiili, yoowo epalansa enilemela, okathi ola, wa alipa okunya ya oWaashintoni.
Varookhala wiira sookhala miyiiwanano sa ilapo soopiili sinimukhweyiherya nakoso, nivuku noowaakakhana anakoso eyaakha ya 2010 yaari esaalutu ya imilyawu 289 ya itoolare, evalore Waashintoni enoonaawe okhala vakhaanixa.
Okathi ola va wiiraana wahu wa nakooso ori ni imilyawu 389 ya itoolare. Evalore ela kheniphiyerya. Mosampiiki ni Ilapo Soowiiraana ahaana wiira vanceene wiira wuncererya nakoso" oohimya namuhupi Demetrios Marantis, mahoolela anenli a Nakoso a Ilapo Soowiiraana ya Waameerika, okathi waalavulaawe ni alipa ihapari, nuumala muthukumano wa muteko ni miniixituru mosampikaano a Nakoso, Armando Inroga.
Muthukumano ola, Waashintoni oolaleya naanaanoru efinansiyamento evalore ya ikonto 500 sa itoolare para eporokaraama yookhaliheriwa ni wixuttihiwa alipa nakoso ni miteko sa waalufanteka sa mulaponi, wiira epakiwe makhalelo wiira ekhweyiheryeke miyeettelo para wuncererya miyaakakhano sa nakoso.
Onihimiwa wiira munkoni ya AGOA, muupuwelo amerikaano wa okati para ilapo sa Waafirika, oniiraneya wa iyaakha 10, ni onirowa mpakha 2015, Mosampiiki okhalana mikhweyiheryo para omurowana nakoso awe emerekaato ya Waameerika, mireerelo 6500 soovirikana, nnya naanaano va, esuukhiri ni ekhamparawu pahi sinivolowa merekaato ale. | economia | Vasco | train |
a_sao-tome-linguas-tradicionais-queda-livre_2631646.txt | Mattaava ephattu anithomowa wohivarela muttetthe wa osantumeeya Piriisipe. | Mattaava ephattu anithomowa wohivarela muttetthe wa osantumeeya Piriisipe.
Khivamahove wiira orumeela mattaava ephattu o Osantume Piriisipe onithomowa vohivareoabvo.
Soleepwa sa mwarepeele owulaanya wa apinaatamu eranerye mwaakha wa 2012 sinithoonya irumeeliwe efooru vakhaani, ya ankolaari ni ya lunkiiye, womalaani orumeelamuxoovo wa ananttope. Okathi tookathi sinirehereriwa milaleeryo ni mithukumano wiira ivanyihaniweke mwaaha masi vekeekhayi vaninanexa khuta ekwaha masantomeese vakhaani ano alavulaka mattaava ephattu a muttetthe a elapo .
Ohoolo wa sowoniiwa sowakhuleliwa naale otheene, muleepi samtomen Albertino Bragança onikupali wiira ti vopwanela Ohaaya ikettelo sowilipiha wiira omwaarya mwariwae mattaava ephattu, orukunuwela vanceenexa yireliwaka makooto amwaavano.
Voophovaka ipuruseento 95 sa masantomeese anithalapwa vowattelaxa arumeelaka ekuunya. Ti a Nttaava na nnuuranya muhina mwa elaponya ekiriyoolu, weewo atthu tho avanelasa arumeelaka mattaava maxexe, iniitthaniwa fooro, kiriyoolu ya Kaapu- Veerete, nttava na nayiili notepa woluumwa muhina mwa elapo, akolaari ni lukiiye.
Vathariheliwaka ni soleepwa sa mwarepeele owulaanya apinaatamu, waale ophiiyaka ikooto 173 wavatthu akhaale muhina mwa nikhuurubnaikisiiro ikooto 62 okupaleela wi anlavuulasa ikiriyoolu toori, Nttaava neephattu nootepa ohooleela muhina mwa ekisiiro ya Osantumeeya. Manuwelno okhuuma iyaakha 40 tathukumanya mwaattelo munceenev wa alipo arumeela nttava na fooro.
Eyankolaari, nttaava na ephattuwelo nniwanyeya mmawaani mwa alipo omiseerya, ti nilavuuliwa ni atthu okhaale ophiya aka ikooto piili . Apinaatamu mankolaare amaake vaceenexa mittetthe sa mukerekhere mwa ephareeya ya ekisiiro ya Osantumeeya. Elunkwiye, exiitta okisiiro ya Piriisipe, ni ekhalane alipo alavuula a 1700, muhina mwa muttetthe orino vakhaani masi a ikooto 7 sa atthu ankhale.
Muleepi Albertino Bragança onikupali wiira yootepa woopopiha ikiriyoolu ophattuwa wa nnamuuna nisya ya elavuleliwo ya nsu na ekuunya nnithaniwa ekuunya ya Osantume piriisipe Eyo piiyo otaphulela vohitupha wa efooro muhina mwa ekunya nttava terno nni vaninanoni vaava ti niiri nnulumwaxawa mulaponi mme.
Ola toori mwaha wa soratteliwa ni Othekuleela wa esumana ela. Mwiiwelele: | cultura | Gito | train |
a_can-2021-guiné-bissau-pode-ter-hipotecado-passagem-à-fase-final-ao-perder-frente-ao-egipto_6398829.txt | CAN 2021: Kwine-Pisawu onikhala ntoko ohooliha musurukhu nooxinttiwa mphira wookiserya ni Exiipitu. | CAN 2021: Kwine-Pisawu onikhala ntoko ohooliha musurukhu nooxinttiwa mphira wookiserya ni Exiipitu.
VAR "ohaahononela" "Macuurutu" yoonale ekhottiwaka ekoolu emosa, mwaha wa ohooneya namakoluxa, Mama Baldé
YAWUNTE —
Muthanlanu wa mphiraa oKwine-Pisawu onikhala ntoko oovaha sooloha sawe soovira mpakha wuumaleloni wa mphira a Ilapo Sá Waafirika (CAN) 2021 nooxinttiwa nihiku nla na mutivela, mahiku yeettaka 15, wa 0-1 mpakha Exiipitu.
Vanasuweleyaru wiira ekiipa ya anafarawo yaanimuttikha saana ekwaha yoopacerya, apoola yaanivonyeya oratteene ni okathi woottottela mureerelo wa ikoolu waanikhumelela, wuupaceryani wa iminuutu 20, "Macuurutu" yaahiilipiha mpakha ohilolaniwa mphira ole mpantta woopacerya.
Ekiipa ya Baciro Candé, ehintthuna okhalela mphira mwaha wiira yookhalana konviite-19, yaahivukuwa anammuttikha mphira axexe, yaarina konviite-19, yaalolasiwe ikoolu emosa iminuutu seettaka 69 mwaha wa Mohamad Salah.
"Macuurutu" aahiya otthweela no iminuutu seettaka 82 Maama Baldé ohaalelemiha areeti exiipisiya, voolipihereya oomana eremaati, vakwerethene orekamela opalisa.
Siiso, noomukoha VAR, aaripituru onihimya wiira mulipa a omuttikha mphira a oKwine opanke efaalata ohinatthi omuriha ommana poola.
Ni muloleliyo ola, Kwine- Pisawu orina ekhomo emosa paahi, mukhumelelo wa ohilolaniwa mi Sutawu, ni oniphwanyaneya onari mapuro a neeraru na nikhuru D, ni ekiipa yooterenariwa ni mosampikaanu Carlos Queirós eniphwanyaneya enari mapuro a nayili, ni ikhomo tthaaru.
Makwinensi ammalela okhalana mukutokuto mwaha wa enamararu mahiku yeettaka 19, Manixeriyaanu yaalamuliwe okhala anamaxintta a mphira okathi ola wa CAN, ni olelo oomulola Sutawu wa 3-1.
"Anakhuku Aalupale" ootepa osivela, masi no ekalasifikasawu woororomeleya, noomuxintta Exiipitu mphira oopacerya, khiyaathipelenle wiira aatthukwasa, eri ti entthuna waaruuhela muraarelo makwinensi.
Muxinttanu onaatthukulela "Macuurutu" mikhura sa ommaliha mphira, ni muroromelo oowiira akhalase mapuro a neeraru wa makalasifikaatu.
Wa meelo, mahiku yeettaka 16, onookela wiiraneya mphira a ikiipa xexe:
Nikhuru E: Kooxita wa Marifim - Serra Leyowa ni Arixeeliya - Kwine- Ekwatoriyaali.
Nikhuru F: Kampiya-Mali ni Tuniisiya-Mawuritaaniya. | desporto | SALUSTIANO | train |
a_coracao-mecanico-vive-no-peito-de-pacientes-125096034_1260654.txt | Murima ohikhanle wa ekeekhayionkhala vapeetu wa mutthu onwereyiwa | Murima ohikhanle wa ekeekhayionkhala vapeetu wa mutthu onwereyiwa
Atthu oophiya sinku milyawu o EUA arina eretta ya murima ohiwerya ohela ephome mwerutthuni, atthu oophiya 2 miili anrowa okumihiwa murima ole ohinwera.
Inxitituutu ya openuxa murima ya Teexa yoowerya, niinaano, mayexipesiyalixita anceene annira nlo nivalu nuulupale waala mirima ohikhanle wa ekekhayi ni murima ole woovara muteko 5 wa isumana. Maxi, muretta -awereyiwa iretta sikina ni sootepa omanle okhwaaka isumana eya piili, okhuma okathi owo ni amusi awe yaahithoriha wii ohipisiwe oreheriwa. okhoola wa murima wopakiwa ovareliwe muteko ekwaha ela yoohula ephiro wii ovareliweke muteko ni atthu akina arina mixankiho soolikana ni ola. okhuma okathi wa opacera oheliwa waya murima wopakiwa wa mutthu, o Howusitoni, oTeekesa, mwaakha wa 1969, Etekinoloxiya yinnuwa vahineemelaya.. Maxi, khatthanre ophaveliwa wa ophwanya murima mmosa okhanle ookhapelela ekumi mpakha okathi okanliyawe oowakhela murima ovahiwe ni nanvaha. Iretta sa murima sinnirowa ohoolo sikhalaka iretta sinwiiva atthu a waAmeerika. Atthu oophiya imilyawu ithanu, o EUA arina eretta ya murima ohiwerya ohela ephome mwerutthuni, atthu oophiya 2 miili anrowa okumihiwa murima ole ohinwera. Tivoo mirima soovirikana sopakiwa sinvaraya muteko aya wa ovaha ekumi. Mweeri ovinre, Exipitaali yaanamwane ya Howusitoni, mmiravo mmosa a 17 miyaakha, Jordan Merecka, , aari muretta oopacera Exipitaali ya anamwane a waAmeerika okhalano murima - orina muxankiho wa oyareriwa onrowa okumihiwa ni waakakhanyiwa ni murima woopakiwa. Marecka onlipelela okumihiwa , waruuhiwa murima wa mutthu. maxi murima motamusya mukina woopakiwa, wererinwe mweeri wa Marsu, khoreere oyeva wii oheliwe vapeeto wa muretta, murima mmosa wa ovirikana ni mirima sa atthu, khoniitanya, khommana: tiwoomaleleya okhala wii orina etthu eneettiha ephome, enkhaliha murima woovila ovikana ipompa sa mirima sinkhala ota entannyeya 100 sa ikwaha vanihikuni, 35 imilyawu sa ikwaha mwaakha entero... etthu ela eneettiha ephome vahinnyimaya khansireere ovaraliwa muteko mpantta wa murima ompompeyari ephome mwaha wa erutthu ni ori mpantta ikwaha sinceene onkhalaya woohononeya. | cultura | benedito | train |
a_seis-caadores-furtivos-mocambicanos_3017181.txt | Anamaxaya aalupale ya elapo yoMosampikhi ahookhwa wa elapo ya Wafirika ya osuuli | Anamaxaya aalupale ya elapo yoMosampikhi ahookhwa wa elapo ya Wafirika ya osuuli
Anamaxaya annittyawelela oparki ni oReserva wAfirika ya oSuuli
Mamosampikaano athanu ni emosa ahookhwasa mwaha wamapolisiya wa osuuli ya wAfirika mwaha wookela mutakhwani oxaya inama muttetthe wa Kruger Park, onkhalellana mwiinano ni eporovinsiya ya okaaza, osuuli wa oMosampiikhi.
Anamaxaya nlelo aakela mpaarki munkhaleliya mutthayani wa afirika ya osuuli
Amiravo anceene ya eporovinsiya ya oKaaza ahiiyeriya wa muhakhu samilattu sa oxaya woowira amalihe soonyakhuwa omwiinanoni wa elapo ya oMosampiikhi ni wafirika wa osuuli
Awo ankela mwa Kruger Park ompaka mwiinano ni Eparki ya omwiinanoni ya oLimpoopo wira oxaya ni onyohola ya etorofewu, ya etthepo ehalaka yoowopiha wa ekumi aya.
Mahiku oopacerya amweeri wa nethanu neexexe wa eyakha ela, mamosampikaana ahaleela ekumi, yiiviye ni masuuli oWafirika , wa musuweli wa Xeremiya Langa, mulavulo a polisiya yoKaaza.
Wafirika wa osuuli khanlevelela, yamoonaru namaxaya pahi anoomwiiva, tivo napheela waahimerya amusi ahu wiira yiirowe Kruger Park wiira aniimookhwa, ahookhwa atthu woophiyeryaka athanu ni emosa, ohiimya Langa
Polisiya a elapo ya oMosampiikhi ni ooWafirika wa osuuli akhanyanyiha mwaha wa oXaya , wa sookhumelela samiteko iyo, avariya akapwitthi 22 wa mithinto sowaatta, ni ikarakasa 80 wa okherekhere wa inama itthepo ni iponta sa inyaka 12.
Eyo tiyoowisoonela ahu miteko soowiira polisiya ori opaark nave tho, khiyaarowa owiitthana atthu oowaatta wiira ipark sihaana miteko sinniphwanyiha eetthu, nave ninoovaha yoorerela wa mukhalelo woophwanya vannireerela omphwanya wakhula mutthu muupuweleke vamosa, wala piili vahinatthi opacerya oxaya, iraale namalavula wa polisiya ya oKaaza.
Wa soohimiya wa mweeri wa Setempuru, sinhimya wiira irinooseronte siihookhwa eyaakha ya 2015 vanhicerereya, akhwiyeene wa inama749, ni eyaakha 2014 Mahiku ala a iyaakha 500 sihookhwa enama wAfirika wa osuuli 80 ipurusento sa anamaxaya oovariya oKruger park tamamosampiikaano. | economia | Helio | train |
a_há-risco-de-covid-19-em-acampamentos-de-vítimas-do-ciclone-em-moçambique-alerta-a-actionaid_5752256.txt | Vokhala yowoopiha ya KOVIIT-19 muhina mwa mapuro anithukumanyiwa alipo owawa mwaha wa mwiriirab a muthaaseke Omosampiikhi, anikasoopa,ActionAid | Vokhala yowoopiha ya KOVIIT-19 muhina mwa mapuro anithukumanyiwa alipo owawa mwaha wa mwiriirab a muthaaseke Omosampiikhi, anikasoopa,ActionAid
Paahi vapooma ya aneemela apakiiti ya Opeera, atthu 8.700 anikhala muhina mwa opuro okhupaareliwa 16 siniireliwa okathi vakhaani nooviri okhayi yonale aya ipa saya sikurumuuwe mwaha wa muthaaseke.
Masaryelo owaatta muhina mwa eseeturu siiri siniwaakhelela atthu anihiiwa mwaha wa muthaaseke Eloise, muhina mwa mutiivela, opatthuxiwa ni mireerelo sopwanela walaanya ekwerere ya KOVIIT-19, ohinya nlaka na Reuters muthokoreeri mmosa a ActionAid – Mosampiikhi.
Paahi vapooma ya aneemela apakiiti ya Opeera, atthu 8.700 anikhala muhina mwa opuro okhupaareliwa 16 siniireliwa okathi vakhaani nooviri okhayi yonale aya ipa saya sikurumuuwe mwaha wa muthaaseke.
" wa khuta eparaka kihaaweha nnakhala vakhiini atthu 10 opharaana, ni makhuru amuusi nnakhala ahirina mukweyiiheryo maasi oreera owuurya ni mitreerelo sinipwanela ntoko sapuneeti, maaxikara", ohinya Marcia Penicela, noomaliha muxukuryo awe mmosa wiiranela mapuro ale.
Penicela, ahiira wii ActionAid oxankeene wiira KOVIIT-19 wiira omwareelaka vowaakuveya muhina mwa iseeturu soophova waattiwa ni wiira iye sinitthuneleya vemukaakuve satakaahereya makhuuru a mireerelo sexikhaani, okhuma eyoolya ni maasi ampakha vookhala.
Voolikaneene vanithonwa nlaka na Reuters, Espinola Caribe, Muhooleli wa suupu -Exikiritooro wa Muthokiho Olumwenku oluluwana ni Mitekosa Iyoolya a epooma ya Opeera, ahinya wiira KOVIIT-19 waari yoxaakiha, masi atthu yahkhalana wiirabakhuume mowoopiha mme.
" Ela nnkhala khiyaari othaamihiwa omoosa woothokihiwa... waari otthimakela wiirelaka woopola okumi", ahinya Caribe.
PMa, ntoka Reuters, onoorowa opacerya omukaliha kuveerunu ovaaha mireerelo soolya siniroohiwa musentuuru mme anikhuaareliwa atthu.
Muthaaseke Eloice, aphiiye mmpantte ekerekhere ya ephareya ya Mosampiikhi oxaaka ya esaaopatu, ehoorya khukhala epheeyo emoosa toropikaala mwaha voweettela erooka muhina mwa Simpaapwe, Afiriika ti Suuli , Eswatiini ni Potsaana.
Mwattelo alipo okwa mittetthe soteene ohuncerereya khirkaha wa 14, namanli yeela, 26, noovira okathi valaleeriwe aya voophova ehasaara ya Afiriika tio nSuuli.
Voowanyiheryaka atthu 93.418 athamihiwa opuro yakhala ya mittetthe sa epuruvisuiiya sopwanyiwa ni ehasara, eyaakha ya 20019, sotanyeriwa ni muthaaseke Itaayi, owokoothe voovekana atthu 1.000 Omosampiikhi, Simpaapwe no Malaawi. | saude | Gito | train |
a_grupo-extermista-brasileiro-jura-lealdade-ao-estado-islamico_3423999.txt | Nikhuuru na amopopihi maparasileero anilapha ohivonyola ni otharihela mitumereryoo Exitaato yamwisilamu | Nikhuuru na amopopihi maparasileero anilapha ohivonyola ni otharihela mitumereryoo Exitaato yamwisilamu
Alipo osuwelaxa mwaha sa teroriiximu aniira wiira nikhuuru nirowa opaca moonelo wa manamuuna owopopiha vahinathi ovira Okathi wa mayeso a Mphiira a ithuuvo.
Nikhuuru nimosa na alipo owopopiha a Muttetthe wa Parasiili nohimwa wiira khikhala khala novonyola kettelo nikhuuru nohoolela exitaato ya amwisilamu neeno niipattuxe mlaka na ekanyeryo enithaniwa "Ansar al-Khilafah Brazil" na miluttelelano muhina mwa ikaruma sa mivaanelo Teekarama elattana ntoko ole orumelexiwa namunceene WhatsApp
Mihupi iye silaleeriwe ni alipo oxuttexa muhina mwa ilapo sa ata -waamerika,votharihela sovariwa sa mukhalelo wa teroriiximu muhina mwa Interineeti,Rita Katz ole ori aweceesiya SITE, nihiku notuphela -muteko, 18.
Ntoko vamosa ni Katz, ela ekwaha yopacerya enira muraano mmosa olaleerya awe mwiraano mmosa' Exitaato Yomwisilamu muhina mwa muttetthe wa ohitto -Wameerika ni
Muhina mwa nlaka na Telekarama,"Ansar al-Khilafah Brazil" ohaakhula wa " viira Piliisa faraseexi ohiweryaka wanteererya ataake mmuttettheni , nikuuruta nikweheriwa niAsuphayi a Muttetthe a parasiili khasirowa okhaliherya ethu nnakhala" ohimwaka wa mukhaliheryo wa aceesiya Iterenasiyonaale wa miteeko sa miruuku sinivaha kuveeruni oparasiili okasoopa okameliwa ni anamoopopiha viraaneyaka mikumano sa mphiira a Ithuuvo eaniireya o Riiyu ti Caneero.
Mmulaleeryoni mwa epost ya Tuwiitere,Katz, othikela olipiherya wiira nikhuuru nirwa nirumeelaka okathi wiira nilalaleye miruku sa salipo owopopiha vahinathi wiraneya miira.
Womalani wa mweeri wa nethanu, exitaato ya amwisilamu yothokiha opuuro wa nlaka nopacerya arumeelaka nttaava na ekunya ya muraano, muhina mwa telekaraama.
Muwarakhani, erumeeliwe variyaari va Miteko saniireliwa okukhulw Ekalifaato, ti muweheryo mmosa a mwekunyani wa nlaka nokhaleene "Nashir Channel".
Esumana eviire, Muthukumano wa Elapo ya Faraasa, olaleerya muthaka wa erelatooriyo mwa sowiweleliwa vamosa ne xeefi a Etiresawu ya Miruuku Satoropa , generaale Christophe Gomart, yoowo ori musuweli akupaali wiira okhalana mihupi sinira wiira Exitaato yamwisilamu yomuthokiha atentaato mmosa owanana ni etelekasawu faranseesa viraneyaka mayeso siisalaamphira ayithuuvo.
Mayeeso o Riiyu ti Caneero aroowa wiraneya variyaari va mahiku, 5 ni 21 a mweeri wa nethanamiraru. | desporto | Gito | train |
a_secretario-geral-da-fifa-demitido-por-corrupcao_3143101.txt | Sekereta-arixeraale a Fiifa ohiihiwamuteko mwaha wa wiiya. | Sekereta-arixeraale a Fiifa ohiihiwamuteko mwaha wa wiiya.
Fiifa oomuhiiha muteko sekeretaari-xeraale Jerome Valck, mutthu oophaveleyaxa wa muthukumano, wanyiheriwaka wiira ori muhina wa ipilyete situmihiwe sa muntiyaale a imphira
Esumana evinre, Athorihi a miyeettelo sa Fiifa, soolavula mwaha wa ahula wa mweettelo wa oreerela wa Valcke, ohiihiwe ovara muteko ni komite ya miyeettelo sa muxovo ole.
Valcke, iira mpantta wa muhiihiwa Joseph Blatter, onkhootta ovara muteko nnakhala mmosa wa ohikhalela.
2006, Valck ohiihiwa ovara muteko wa Fiifa mwaha wa akhala wawe vamosa wa miyuupuwelo wa patrosiiniyu, ni ovira miyaakha iitthaniwa wii atthikele muteko awe.. | desporto | Raja,benedito | train |
a_mocambique-colaborou-com-a-africa-do-sul-para-a-prisao-de-cidados-com-dinheiro-vivo_3193589.txt | Mosampiikhi ori hoothe ni Afrika tu Suuli wiira atthukweliwe atthu eelapo ni musurukho mmatatani onooneya | Mosampiikhi ori hoothe ni Afrika tu Suuli wiira atthukweliwe atthu eelapo ni musurukho mmatatani onooneya
Yootaphuleliwa ti ya namuhupi mosampikaanu oPretoria.
Namuhupi oMosampiikhi waafrika tu Suuli, xenerali Paulino Macaringue, oswahiha woohihooliha sankhani sankhani wiira miteko soosuwela saana somosampiikhi sinivara hoothe ni mapolisiya suuli-afrikaana woovariwani waatthu eelapo aili mamosampikaanu mweeri a tesempuru ni thanu ni piili ikonto sa itoolari.
Owayiili aatthukweliwa nihiku na Natali wa mukano ya elapo oLepompu ni Mosampiikhi.
Mamosampikaanu mayiili, ankhuma waasiya, akhala ntoko isumana tthaanu museela wa polisiya, mmuttettheni wa Komatipoor, waattamela mukano ni Mosampiikhi masi niinano ahiiwa mwha wooliva efiyansa.
Ophukiwa waaya nihelinwe nihiku 25 naweeri yoola oTribunaali yeeKuluttu ya Parbeton.
Enkohiwa onrwawe musurukhu munceene anamurwa ni mphaka va khonisuwanyeya.
Oothukiwa mmosa, Assane Momad onitthuna wiira mwaneene musurukhu, moniheryo wanakoso aawe aatelifoni oMosampiikhi.
Niinano oniira onootthimakeliwa ni mapulisiya oMosampiikhi
Anamaruma khankupalela enrwaaya ni aakhala yooniheryaka etiripunaali nipuro ninrwaaya musurukhu. | politica | Julio | train |
a_mocambique-divida-publica_4274615.txt | Mosampiiki "ooxipheeleliwa" ni muritti woolemela wa yookopha y'atthu ootheene | Mosampiiki "ooxipheeleliwa" ni muritti woolemela wa yookopha y'atthu ootheene
Mosampiiki elapo ya w'Afirika Supusahariyaana yoowaattana sookopha sa musurukhu wa ilapo sookhopela
Nikhuru na owehaweha erixiku Standard & Poors onoonela wiira Mosampiilki Elapo ya w'Afirika Supusahariyaana erina eperesentage ya sookohiwa sa muhakhu wa ilapo sookhopela, waattamela 84 puru sento, mwaha otepexa wene wa Eurobond (Ewuroponti) ya 2016 ni sookophiwa sa impereesa s'atthu ootheene.
Asuweli awiriyaniwe ni nsu na w'Ameerika anihimya wiira mwaha woowiira mpantte munceene wa yookophiwa yaattjhu ootheene ya Mosampiiki okhala ya itoolare tenipunya itivisa s'elapo ahu ni khiatepa olemeliha muritti wa yookophiwa, otepaxa wene wakhawiira sookophiwa sinceene khasinivareliwa muteko oninnuwiherya elapo.
Musuweli a mihakhu Roberto Tibane oohimyexexa mwaha wa yoolaleyiwa ya Comite de Politica Monetaria do Banco de Moçambique (eKomitee ya ePoliitika ya Muhaku ya Epanko ya Mosampiiki, esomiwe nihiku noopacerya muteko nenna, mahiku vaneettaaya 26, ni muhooleli, Rogerio Zandamela, ookupaleela etthu ela, aimyaka tho ohooneliwa vatthu wa musurukhu maporo aniturukiwaaya, mwaha woovirikanasa misurukhu suulupale sa ilapo sookhopela.
Roberto Tibane oolakiherya wiira "ohiya ophunyiwa ekiisha ya itivisa, mutakanxeryo wa yookophiwa wa musurukhu wa ilapo sookhopela nave tho onoorowa okhalana mikuthekuthe yoohooneliwa vatthu musurukhu ahu Awo yatthuna oliva yookophiwa, ahaana oturuka imetical ni imoweta sa ilapo sookhopela, ahaana othuma itoolare."
"Hiiyo noosuwela wiira nakoso ahu khahiyo ooreera, ni ophunyiwa vakhani pahi vasulu va makatthe wala kanyeryo sahu woowi oliveliwe yookophiwa poti otepiherya ohooneliwa vatthu musurukhu ahu. Tivo, khahiyo etthu yooreera elapo yaahiweryeke opaka ikanyeryo ni okhalana yookopha aya ni moweta w'ilapo s'okhopela, ohimya Tibane.
Ni moonelo awe, musuweli a muhakhu Constantino Marrengula onaaniherya wiira ekhalaka 84 puru sentoYa yookopha eri ni mwaawalo wa ilapo sa okhopela vanihimya wiira okathi etoolare, eweero wala erantti sinwelaaya, yookophiwa nave tho enimuncerereya, ni siisa khiyatepa owalamela miteko sa yookophiwa.
"Ni eyo teniiriha otepaxaka olemela muritti wa khula okathi onivira," olokohimya musuweli ole. | economia | Vasco,SALUSTIANO | train |
a_mocambique-governo-identifica-parceiro--salvar-lam-analista--solucao-aspirina_3838185.txt | Maputu onimutholathola mpatthani wiira amwaakihe LAM, namawehaweha onihimya wiira onikhala ntoko onwurya "axipiriina'. | Maputu onimutholathola mpatthani wiira amwaakihe LAM, namawehaweha onihimya wiira onikhala ntoko onwurya "axipiriina'.
Egídio Vaz onihimya wiira LAM oniphavela irefooruma suulupale
Analiixita ni musuweli a Hixitooriya Egídio Vaz onihimya wiira yoolakela ehimiwe ni kuveerunu yoomutholathola mpatthani wiira ekumihe nikhuru na Iliinya sa Misulu ya oMosampiiki (LAM) muupwatani "eshawuri enikhala ntoko axipiriina."
Moonelo awe Vaz, empereesa ele enitthuna ipittikixeryo suulupale, mwaha woowira yoopwateela otakaniha ni sookopha sihiniweryaaya oliva, sinikhoottiha oheliwa muhakhu, sintoko nthoonyeryo, othumiwa matteeke masyaa.
Nahapari oMosampiiki onihimya wiira wa mattheeke mathanu ni manli arinaawe, LAM anivara muteko mararu pahi. Etthu eyo teniiriha opisa ni wunteyiwa wa ikwaha oniiraneyaxa wa ekumpanyiya ela nnimwiira nakoso meekhaaya mulaponi.
Muhooleli a Mwaalaano wa Osuka ni Muhakhu, Adriano maleiane, ohimya, nsana, mahiku 03, aaleelaka anamathanliwa wiira milattu iyo sinoorowa ophukiwa naanaanoru ahaari opatthani ni ekumpanyiya ya olumwenku, yeeyo ensina naya ohihimmyawe.
Opatthani onitakaniha, sintoko Maleiane, oheliwa matteeke anivara muteko wa ekumpanyiya, nnakhala oreeriha otthenkasa waya.
Vaz onoona wiia ela "esahawuri yootthuneya ya epoliitika" wiira ophukiwe naanaano va yoopwatela, mulaponi oniira weetta mukhwaha ni ntteeke, ohiya olipaxa esisapo othatunwe yootikiniha.
"Sookhala irefooruma sinceene sinirowa otthariheliwa wiira epwanyiwe wilyiha," onihimya Vaz yoowo tho onoona wiira eyo enitakaniha ni ophuka yookopha yunceenexa, oreeriha osuka ni waakusherya maturiixita woowi evirikaneke inamua sa mapasacero.
Mapasacero anceene a LAM ta impereesa.
Itthu iyo, onnitumererya, "khasiniphukiwa ni otthokiha vamosaru ya mikhwaha. | economia | Vasco | train |
a_top-ten-americano-christina-aguilera-deixa-cair-música-de-kanye-super-j-cole-rouba-3-lugares-do-top-_4377745.txt | Nlaka Top Ten naWameerika: Christina Aguilera ohiyererya nivololaka nsipo na Kanye; Super J Cole "nihiiya" opuro wa neeraru osulu. | Nlaka Top Ten naWameerika: Christina Aguilera ohiyererya nivololaka nsipo na Kanye; Super J Cole "nihiiya" opuro wa neeraru osulu.
Wa mahiku ala okhiserya onnilavuliwa Avicci, maana ntoko sinihinmwa aya ni apatthani, DJ oovara sa manyala sowisiiva wikitthaka mitika. Ekuxererin`he okhwa wawe ninleelo khihinmwale, nnya.
Ni Christina Aguilera ononkumiherya aalupu musya onitthaniwa iberation, ni marumelo a Hip-Hop ni R&B, aalupu anopacerya otumihiwa mahiku yeettaka muloko ni mathanu a mweeri wa Xunyu ni waari mpuwa Ty Dolla $ign, 3 Chainz e Kanye West, masi muratti ohimya wiira nsipo khaninrowa okhala mpuwa mwa aalupu.
Okhalaka wi mutthokelo ola onniluluwana ni sohimyasawe Kanye West wa mahiku ala okhiserya? Ni mukhaliheryo awe miteko sa mukhulupale Donald Trump, mukhalelo apatthani anceene a muteko ohasivenle, Kanye West ohimya wa nvaanelo a TMZ wiira mukhalelo wa ephotta waari otthuna, ohimyaka siso wi anooripe arothanla okhala ipottha.
Bad Girl Riri ohimya wa nvaanelo ni nlaka na Vogue wi owo ni Drake kahiyo apatthani...monkoni mwa moolumo a Drake mwa itthuvo sa MTV mwaakha wa 2016 wahinmyaawe wiira khiwareere osiveliwa ni yeena ekhumelo warinaawe iyakha miloko miili ni piili, owo onihimya wiira waari okathi waharyaawe saana.
Ni olelo Drake ni Rihanna, yataanne khalayi, va avaluleya wa khuta mmosa ni mpantta awe...masi muhano oParapaatu owo onettela mukhalelo awe.
Owo ontthokiherya miteko sikina sa aalupu asya ni wankhala ntoko sinrowa okhala sa muthinto wa reggae!
Nilipelelaka soreera sa Aguilera ni sa Rihanna, aLSD akumiherya miteko sa Genius.
Exeeni LSD? Ipacereryo sa muratti Okelesi Labrinth, sa muratti a Wawustaraliya Sia ni sa DJ a Wameerika Diplo!
Awosa atthokiheryasa nikhuru nuulupalexa na LSD ni nna nsipo!
Jennifer Lopez okumiherya El Anillo ni Enrique Iglesias otthika ni Move to Miami. Nsipo oniipa ni Pitbull.
JLO ootthikha ni nsipo wa nttaava na exipanyoole ni eviitiyu emosa vídeoclip super sexy
J Cole onkumiherya aalupu KOD, orina masipo muloko ni manli, ni sinvira isumana piili waryaaya mmerekaatu, ni ari muhantisini ni masipo mararu ootepexa owiriyaniwa a Billboard 100...mpuwa moorereela wa Top Ten a Wameerika wa VOA.
Nipuro nanamuloko omphwanyaneya musya wa J Cole oxinttale wokumiha wa opuro wotthokiheya wa muhano Nicki Minaj ni yaawe.
Wa nipuro nanethannaxexe omphwanyaneya ti Look Alive ya Blocboy JB, muratti a Memphis oTennese onisoona saana wakhala vamosa ni Drake!
Opuro wanethannararu ori monkoni mwa othelana ni ommuthoonya murattela Kevin Hart okhala nlikanyiho!
Wotutuxererya opuro yoola ovolowa osya wa J Cole,
Opuro wa nethannanli okhuruwa vakhaani ni ti wa nsipo The Middle, na Zedd ni Maren Morris ni Grey.
Wanethannanmosa oottikela okhala wa J Cole - ATM!!!
Esumana ela opuro wanethanu omphwanyaneya ti Post Malone ni Psycho!
Nlaka na Top Ten Wameerika na Voz da América ninrumiha masipo ahinreere owiriyaniwa Wameerika. Ni Bebe Rexha ookhuruwa nipuro nimosa ni ori wanexexe.
Opuro waneeraru omphwanyaneya ovolowa wa ikuru wa Ariana Grande - !
Drake omphwahererya opuro wa nenli.
Aalupu "Scorpion" a Drake notthonmwa nihiku mpakha miloko miili ni mathannamararu, mweeri wa Xuunhu.
Opuro wopacerya nave tiwa Drake - t! | cultura | Araibo | train |
a_lixo-continua-nas-ruas-de-nampula-apesar-das-promessas_2691677.txt | Ikokhola siniira sooneyaka muramphani wa Wamphula nnaamwi olaphiwaka. | Ikokhola siniira sooneyaka muramphani wa Wamphula nnaamwi olaphiwaka.
"Wariya wa Wamphula", ekampaanya ehanle mwa olaphiwa.
A SUWALEHE WAMPHULA-
Olikana ntoko atthu akina yaaphavela othanliwa wa mwathanle a munisipaale a 2013, awutarakiya ya Wamphula, Mahamudo Amurane aahilapha olimpari epooma eriyari ya mihiku emiya emosa.
Amurane, ayixoona okhalano eporoxetu emosa ya olamula wa opwaha ekhomo, yoonihenrye ohikhalana muru wa ohoolela okathi woocelaawe mupuwelo wa okumiha ikokhola Warya Wamphula ni ekunya entaphulela "waarya wa Wamphula".
Wiira ovareliwe muteko eporoxetu, woopacerani, muhooleli, ahaakontaratari mwaakha ovinre okathi mmosa muloko wa athiyana wii yakhaliheryeke anamuteko wa mpantta wa oreeriha, yaarowa waakhela musurukhu ompiya 3000 imetikale, etthu ehonihenhye ni ewocenlinhe muloko ole wa athiyana ahinye ovara muteko ole ekhala etumereryaka wii ettittimihiweke ihakhi saya.
Okhuma okathi owo mpakha va, Wariya wa Wamphula opakeya eporoxetu ehuupuweliwe saana ni Kuverunu munisipale, ntoko sinhimaya mamuniisipe ale akohiwe ni VOOWA, mwaha wa ohisuwela moota emanlaaya eporoxetu ele. Ale anrowa ohoolo ekhalaka nihiku -te- nihiku ni ikokhola.
Munisiipiyo ya Wamphula kherina ixoworo sa atthu aneetta wala anvira, enakhanerera atthu orusa wala onya mapuro oohikhalela.
Assane Raja, muhooleli wa mpantta wa oreeriha ni wa Miteko sa Anaakhwe wala ovittha wa muloko Munisipale ya Wamphula, oosuweliha esumana ela wii oolipiherya miteko sawe sa okwesa mpooxuniti atiminixitarativo munisipale ni ennivekela okhaliheriwa ni atthu otheene.
Enreerela ohima tiila, mahiku vakhaani, muhooleli a awutarakiya ya Wamphula oomukumiha vereyatoore omuhela mukina mpantta ola wa ereeriha wii, ntoko sinhimmawe, wooneyake muteko anvaraya. | sociedade | benedito | train |
a_trafico-de-orgaos-humanos-e-realidade-em-mocambique_3186848.txt | Mutumihiyo wa inena sa atthu ti ekeekhayi enikhumelela Mmosampiikhi, oolavula Cemirde | Mutumihiyo wa inena sa atthu ti ekeekhayi enikhumelela Mmosampiikhi, oolavula Cemirde
Mameetiku anivara ni mitathaari sa mutakhwani ti anitepexa othoonyiwa okhala anamarumeela a inene sa atthu.
Aakhala areeti a mitumiheriyo a inena sa atthu aniiraneya Mmosampiikhi, sintoko vanihimyaawe musomo wa Ekomisawu Epixikopaali ya Anamurwa, Anamatthyawa ekhotto (Cemirde) olaleeriwe enamathanu ela epooma ya Omaputu.
Yoolempwa eyo enooniherya wiira mameetiku anivara ni mitathaari sa mutakhwani ti anitepexa orumeela inena sa atthu ni khareere atthu anithaacire mwaha wa nakoso owo ookottihiwa.
Inena ni mipantta sikinaku ti sinrumeeliwa wa itthu soowaatta.
Esmeralda Mariano, namathokoca ni muxuttihi wa ekattera ya Antoropoloxiya wa Univerisitaati Universidade Eduardo Mondlane, oothoonyiherya musomo ovinre miyeere mithanu ni mmosa opakiwa.
Yoowo waahikhaleliwa ni anamapaka 116 ni anamuhupi a iporovinsiya tthaaru sa Okuusini wa Mmosampiikhi.
Musomo mmosa oomaliherya wiira wookhala reeti oorikarika a aalipa anipaka, okhuma atthu ale anoopererya inena iya, ale anilovola ni alepa anithikila.
Mameetiku anivara miteo saya ni mitathaari sa mutakhwani ti anithoonyiwa okhala alipa anirumeela inana iya sa atthu, masi ale anikhiserya orumeela anisuwelaxiwa vakhaani, onihimya antoropooluka Esmeralda Mariano.
Carla Braga, tho muxuttihi wa Antoropoloxiya wa Univerisitaati Eduardo Mondlane, ti mempuru kamosa kamosa a nikhuru nna, onihimya wiira ikaruma sa mulavulelo wa atthu ti sikhalenxe efonti ya mihupi sa mwaha ola wa mutumiheliyo wa inena Mmosampiikhi.
Okhuma niinaano va, Cemirde onookela weettiherya ekampaanya ekhulupale ya mwaakiheryo ni mmaliheryo wa mutumiheriyo wa inena sa atthu, Mmosampiikhi. | sociedade | SALUSTIANO | train |
a_embaixadora-americana-onu-dois-estados-israelitas-palestinianos_3727675.txt | Mpaxatoora a elaapo ya wameriika,mukiina mA ONU onakiheerya" istaato piili" nthooko maphukeliiwo vireliiwaka do ohiwanaaniwa variyaari va ale ari atthu a wisarayeeli ni ale aari a opalestiina. | Mpaxatoora a elaapo ya wameriika,mukiina mA ONU onakiheerya" istaato piili" nthooko maphukeliiwo vireliiwaka do ohiwanaaniwa variyaari va ale ari atthu a wisarayeeli ni ale aari a opalestiina.
Mmpaxatoore awameerika muhiina mwa Nasooxi Uniita, Nikki Haley, osuweliiha enamaaxexe yeela, 16, si islaaposa Estaato Uniitu sinikhaliha " vomaleleene" epwukeliiwo sa ilaapo iye piili wu omaliihiwe mulaattu variiyari va aliipo a wisarayeeli ni aliipo opalestiina, khohiimwe"Iphiiro" sihithalakaasiwe.
'"Hii tu o ninikhaliheerya vomaleleene mwiraanelo a ilaapo iye piili,maasi tho ninuupuweela si nipwaanye iphiiro saya", ohiimwa Haley okaathi awakhulaa awe anamuhuupi wumalaani wa epaaca tá Ekoseelyu tá Esekuraasa vireeliwaka mpaatte Omeetiyu Oriyeete.
Nsaana, noomaala muthukuumaano mmoosa no miniixituuru Opaceerya a Wisarayeeli Benjamim Natanyahu iraaneya Okaawa Paranka, nfaluume awameerika Dald Trump, ohiimwa wi ilaapo saawe khasiiroowa othaanya mwiiwanaano istaato iya piili
Trump ohiimwa wi Istaato Sowiraana siirowa okhanyaanyiherya variiyari va Muraano muulupale muhiina mwa wiraaneliwa murettele"
Vakohiwe awe wi mwivaavo onoorowa okhaliheerya maphukeeliwo ala a ixtaato iye piili, Trump ohaakhuuleela wi vookhala vothara ele enrookha okhanyereriwa variyaari va mipaatte iye sopiili.
." Miiyo kinikupaaleela wi iiri Ixitaato piili, hoothe ni exitaato emoosa, ni miyo enikisiveela (maphukeliiwo ) ale ari tansiiveliha variyari va mipaatte somiili. Miyo kinoona wi inkirotteeliwa erooho, ni oye siiri sinthapiiha mipantte somiili" ole Ohiimwa.
Viraneeyaka epaacaya Ekoseelyu Esekuraasa wiraneeye oleelo elaapo ya Onaaca Iyoorokhi, murumeeyo a Nasooxi Uniita mwaha sa Omeetiyu Oriyeete,Nickolay Mladenov, okhaliheerya oriilu wi" iphukeele sa mipaatte iye miili ti ephiiro emoosa" ekhaale oweryaneya wi omalamalihiwe ohiwanaana iwe variyaari va atthu a wisarayeeli ni Opalestiina.
" Oreela waata muhiina mwa istaato oye Sopiili sinitthikeela okhala ephiiro emoosa yowoneyaaxa si iphaanyiiwe miruuku sithunaana muhiina mwa miyuupuwelo sa inasaawu ni sapinaatamu a mitteetthe oye Sopiili", ohiimwa Mladenov okonseelyu ni okhanyererya osuweeliha oriiki "miraneeyo iye isya" muhiina mwa manyaaku nyaaku ale athaana axankiohaka olumweeko oteene, okasoopaka manamuuna wa ikettelo sohisuwaanyehiwa seeyi iniireeliwa omałamaliha manyaaku nyaaku ale.
Withana wa iphuukelo sa istaato piili, nookhala nttittimiho nnoonaneyaxa wi ninemereeriwa wu ikumunitaate sa ilaapo sa okhoopela ni waari muthaalo othokihiiwe ni Istaatu Sowiraana Sonya ithariheliwaka okhuuma okhuuma olaa-tho tá nfaluume Bill Clinton.
Mladenov, yoowo tho wiire wi ekeleele omuhooli, ti vopwaneleela wi elaapo ya Isarayeeli ohaana otumereerya mipaatte sowataleleeya yeeyo siiri sirumeeliwa ni atthu Opalestiina yahaaxaka ni yatumereeryaka sohilooka.
Sakarataari- Xeraale a ONU,Antônio Guterres, otumereerya wi Opattuxiiwa mitteetthe Opalestiina ti "eri ephukeelo emoosa". | mundo | constantino,Araibo,Gito | train |
a_covid-19-médicos-moçambicanos-zangados-com-o-sistema-por-não-se-sentirem-protegidos-_5637846.txt | KOVITY-19: maMeetiku mosampikaano ananariwa ni sixitema mwaha wowixoona ohikhaliheriwa | KOVITY-19: maMeetiku mosampikaano ananariwa ni sixitema mwaha wowixoona ohikhaliheriwa
Yookohakohiwa emosa epakiwe ni 136 mameetiku ehooniwa wii ovikana eriyari aya khakhenle ikaruma soowakhaliherya
Muthukumano wa mameetiku ni muxovo meetika wa Mosampiikhi yoolepa mittaka sinlavula mwaha wa ohikhala mukhalelo sooreerela okhapelela mmosa ti mmosa wa maporofisiyonale ale ankhala munlano woopacera wa ommananiha ommaliha Koviti-19
Okhwa, ovinrene okathi wa omurava Koviti-19, wa meetiku Antonio Mujovo, aari mukhaliheri a minixituru wa Ekumi, yari etthu yahareere wahiya mameetiku enanariwene.
Anriwa wii Mujovo, porofisiyonale oottittimihiwa vanceene, khakhapeleliwe ni olooliwa wawe khiwari wookhalela oxipitali Senterale ya Maputu.
"Nahikhalano ni ninnikhala nupuwelaka wii wamukhala opakiwaka ovikana epakiwe wii yoopoliwe ekumi ya kwaturu oophwanela wa elapo" ahu, ennihima ewarakha ele.
Mithukumano iye sinupuwela wii ohikhala ikaruma sa okhapelela anhala ereene wowopiha maporofisiyonale a Ekumi, amusi aya ni aretta a unitate anvaya muteko(...) khivakhanle ommaliha KOVITI-19 ohikhanle ikaruma sowakhapelela maporofisiyonale a Ekumi.
Lokitawuni?
Ussene Issa, Tiretore Nasionale wa assixitensiya Meetika onnisuwe mulattu ola wa okhapelela ni onnitaphulela wii weyiwo ninthumahu murette navetho wowaliwa ni ekumihiwa nlamulo wii ohikhale okhumaka murette orawa okhopela wa elapo, ni hiyo soovekela sahu sootheene silikanneene ni siliviwene.
Yookohakohiwa emosa epakiwe ni 136 mameetiku ehooniwa wii ovikana eriyari aya khakhenle ikaruma soowakhaliherya
"Kihaana kihimaka ni otteeliwa ninnakhela ikaruma sa okhapelela wa khula mutthu ni mirette sinniphiya", oohima Issa.
Okaxari wa maporofiyonale a ekumi onkhumelela okathi Mosampiikhi sinoneyaya wuncerereya wa numuru na anamarava, vanceenexa epooma ya Maputu,enwiiriha axitokwene a muxipitali wupuwelaka othorihiwa "lokitawuni."
Tiretora nasiyonale onkhalihera wa ekumi, Benigna Matsinhe, oohima "wii nuupuwelaka wii enniphaveleya apaka 'lokitawuni', onrowa okhala Miniteeriyu ya Ekumi enrowa othoriha".
24 iwoora sookhisera, Mosampiikhi ohalepa mutthu mmosa okhwiye wapwexerera ankhala 89.112 anamarava ni 28 yoponwe. | sociedade | benedito | train |
a_4020549.txt | EUA onivekela mwatanle a elapo ya Osawu Tome wiira ovanyiwe Koreya Onoriti. | EUA onivekela mwatanle a elapo ya Osawu Tome wiira ovanyiwe Koreya Onoriti.
Patrice Trovoada ohima wiira mukhulupale a Pyonggyang ohana ottittimihiwa.
EUA ovekela elapo ya Osawu Tome ni Pirinsipe wiira othanliwe wokhotta Koreya Onoriti wererya ikaruma sa ekhotto, wa muthukumano onirowa okala mweri wa setempuru elapo ya Onova Yoroki.
Mukhulupale Patrice Trovoada othipelela wiira oniphaveleya okuxiwa elapo ya okoreya onoriti wiira olepe iwarakha sa orumeliwa ikaruma sa ekhotto sowopiha.
Ovekenle mukhulupale a elapo ya wamerika onivara muteko elapo ya Osawu Tome ni Pirincipe, nave nto onikhala elapo ya Okapawu.
Cynthia Akuetheh, omutumererya mukhulupale a elapo ya osawu tome ni pirincipe Urbino Botelho mwaha wowopiha ekaruma sinereryawe Koreya Onoriti ni nave nto ovekela mwathanle wa okottihiwa ekaruma ni Patrice Trovoada.
Mwaha wa wopopihwa Pyongyang, Patrice Trovoada ohima wiira vanirerela othukumaniva athu ala opili wiira avanele sana, vannirerela wiira akhulupale a Okereya wa Onoriti yakhuleleke simota sinivareliwaya ikapwithi sowopiha. | mundo | constantino,Araibo,Gito | train |
a_article-02-02-2012-mozambique-police-kidnapings-help-138584209_1262172.txt | Mapuluusiya a elapo ya Mosampiiki annaavekela atthu otheene avahe ikuru saya wi avariwe anawiive. | Mapuluusiya a elapo ya Mosampiiki annaavekela atthu otheene avahe ikuru saya wi avariwe anawiive.
Atthu yaala avarinwe aphanyaneya atthukasinweene khaniphavela wiiwanana ni mapuluusa.
Mapuluusiya a elapo ya Mosampiiki ahaavekela atthu otheene avareleliwe muhina woovariwa anawiive yaala anaavara atthu anaatthukela aphavelaka ovahiwa musurukhu ni alupa anakoso a elapo ya Aasiya, ni etthareliwaka ewarakha elempwe, ahaavarasa atthu ophiyelela 15 myeeri iya miraru sivinre.
Noomala wuuluma nkhulupale woopacerya wa mapuluusa, George Khalau, aahilakihera nkhalelo wa mikacamiho sinoonaneya wa khuta mahuku, nkhulupale yoola onhoolela epooma yuulupale ya elapo, aahirwa olelo olavula avekelaka ovareleliwa, ni yoola aahilavula iiraka mupuluusa anniva muteko wi avarasiwe atthu yaala aniira manyala.
Atthu yaala avarinwe aphanyaneya atthukasinweene khaniphavela wiiwanana ni mapuluusa. Mapuluusiya ahaalavulana imaara sowaatta atthu yaala aavarasiwe ni atakhali yaala, masi yaala khaaphavelasa olavula mwaha yoola ni waavaha ephiro mapuluusiya mwaha atthu yaala", alavulaka xoronaliixita, Arnaldo Chefo, nkhulupale wa mapuluusiya a Repuupilika, nttetthe wa Omaputu.
Okathi yoola, mapuluusiya khanahimye ikhumelelo silempw, masi aalavula iiraka aathanliwa makhuru a mapuluusiya wi atholathola itthu seyiya siniiraneya, atthare iphiro sotheene sinoonaneya, seyiya siniphwanyaneya sihisuwaneyaka mwaha itthu sikinaaku. | cultura | Raja | train |
a_codigo-de-processo-penal-deve-ser-aprovado_2555265.txt | Ekettelo ya Mwaaha sa Ihukhuumu ehaana sataneliwaka vowakuveya"anihimwasa alipo a exariiya omosampiikhi. | Ekettelo ya Mwaaha sa Ihukhuumu ehaana sataneliwaka vowakuveya"anihimwasa alipo a exariiya omosampiikhi.
vohikhala ekanyeryo ya Mwaaha sa Ihukhuumu, omalamaliha makwaankwa onoorowa ohoolela w akhuuta okaatthi.
Alipo a Ehakhi mamosampikaano anihinyasa wiira Kuveerunu ohaana wikhanyanyaka othokiiha ekettelo esya emoosa ya mwaaha sa ikukhumu wiireliwaka okhalasaana wa ovahiwa nlamulo na ihukhumu, votakahereya ni mukhalelo amuhina mwa othawali yohitharihela iketteno nnakhala wohisuwanyeya ni ovonyoliwa ihakhi sapinaatamu.
Muthukumano mulweene wa elao ya mosampiikhi yokupaleela, esumana ele eviire, mukhalelo wa ekettelo ya ihukhumu esya. masi vohikhala ele enittaniwa ekettelo ya mwaha wa ihukhumu, siniiromoliwa ntooko ekaruuma yowoneyaxa viira valuluwanaka ni mivaanelo sa khuta okathi silipiheryaka, variyari va mukhaleelo liperaale ni muhalelo onamawaani ni exitaato ya Ehakhi ya etemokarasiya.
Mulipo axariya Baltazar Fael avara muteko awe o Sentuuru wa Itekiritaate Puupilika(CIP) onihimwa wiira vohikhale ekette ya Myaaha sa Ihukhumu, owanela omaliha makwaankwa, ntoko nthoonyeryo wa khuta okathi vanoorowa othonyerya mikacamiho.
"Wokhala wixiliha mmpantte wa Ekapineeti Senteraale ya Omalamalihiwa Makwaakwa mwaha wiira ekettelo ya Myaaha sa Ihukhuumu nleelo nnakhala khethaaliwe, ni ti eri ekettelo erwaana mukhalelo sa ikhiriime sa miriira sa Ikhiriime sa ekhavalo yotteela yoluluwana ni makwaankwa. Okathi yoola niryaahu, ekapineeti senteraale yomalamaliha makwaakwa kherina ikaaruma wiira emalamalihe mukhalelo wa alipo athawali vohisuwanyeya ni otuumiheryana mwaha wosuwelaana nnakhala watanaanaa,"othoonya.
Minixitara omosampiikhi a Exariya Benvinda Levi oniira wiira ekettelo ya Mwaaha sa Ihukhumu enoorowa oteeka mwaaha sottuneleyaxa siniireliwa kuveerunu oniira orwe ekwaha wa malaamulo anaamwi arwe.
Mmpantte wa mulipo axariya João Nhampossa, mwaakiha wa Eliika ya Mosampiikhi ya Ihakhi sa apinaatamu, Kuveerunu ameelo okhala othokiha itthu soteene soreerela wiira mapuuro onivaarasiwa miteeko sa Exariiya erumeeleyeke nnakhala sivareke muteko.
Va moonelo awe. "siisa paahi ti niroowaahu okhalana epurokuratoriya emosa etthuna othokosaka myaaha siiri mukerekhere mwa nlamuulo nnihaaxa ihakhi sapinatamu vohikhala nthiito wa othaanya, nnakhala ipereesa emosa ya okhopeela, nnakhala ale ari makhulupale a khuta muthiito onoorowa wakameelaka etthaya sa anamuttettheni, wiirelaka ohepha mihokhorokhu sa ephaattu nnakhala khuta muteko mukina".
Vanuihimwa wiira muhuuleli mwaneneene a nikhuuru na Ekomisawu ya Mwaaha sa Nlamuulo na Elaapo mmphantte wa Ihakhi sa apinaatamu ni wa itthu sohivonyola nlamulo Teodoro Waty onakiherya tho wiira vahana ethaliwaka Ekettelo ya Myaaha sa Ihukhuumu, okupaleelaka wiira iiyo, ekettelo ya Ehukhumu, yaporovariwe ni wataanela, enoorowa okhala etheepo yotteela. | sociedade | Gito | train |
a_silêncios-da-guerra-colonial-um-livro-para-evitar-o-apagar-da-história_4704268.txt | "Omaaleleya wa ekhotto" eliivuru ehinliyali ethale. | "Omaaleleya wa ekhotto" eliivuru ehinliyali ethale.
Othala mmaaleleyo: wiira ithale sikhumelele; ohimexexa mureerelo wa athiyana wa ekhotto yoolelo sikhumelela wa ikonto soowupuwela, itthu sootikiniha wiira Sara muhimaawe Roki oohiivaahererya oxikha eliivuru awe omaaleleya wa ekhotto ya kolono.
Eliivuru ila enkhumelela mwaha wa ikuru Sa miteko sookhiserya ya mesteraatu ya purusoori a ithale, mwaha wa miteko soowatta soolaleriya wa mwaha yoole, oophwanya ohilokeya mwa soohimiya iya wa ithale da ekhotto samuhakhalayi, oniira wiira Portukaale khompheela oSuweeka wiira ekhotto yookhumelela.
Sara Primu Roki oohimya muliivuru mwawe oomwiitthanaka " opheela wuukuttha ethale" ni onnihimya muhina mwa oopora mureerelo wa athiyana oportukaale yakhalanneya mukhaliheryo wa ekhotho, nlelo woohikhalana muupuwelo.
Aximaama, Athiyana, arokoraya ahooliheriya axilopwana aya wiira awane ekhotho yohiya mmphareya. Anamapaca ekhotto aathipeleela. Aximaama, Athiyana, ni anarokore yahiwakhelela anʼyaaya, a atthepa, axaana, axinnaya ni makhwatha amwiirutthuni ni ammuruni yakhalinhe nto ohisuwaneya.
Mwiwee nvaanelo ni Sara Primo Roki:
Wa mmaalelo wa anakhotho akhalayi o Portukaale yalavunle ni Sara Primo Rok yahupxerya soovira soowtaha, itrawuma, mmweettani sa okwarteloo, ni exiperensiya ya oraruwa.
Mwiwee va soohimiya sikina, sikontarinwe wa mmukohiyoni wa mwanene eliuvuru:
Mwana anakhotho akhalai, Sara Primu Rok omphavela wira elivuru emalihe omaleleya ni ekothihe ofuca muhantissini. Wohiliya wira sookhala soohimya sikina olaleya, Mwanene Elivuru onhimya "Muvare "mwaha wohiwerya okontar ihantissi siikina ya atthu yaarivo elatu ekiina "Omaleleya wa ekhotho yakhalayi" khenthumiwa mulivrariya masi yokhala soowooneya. | cultura | Helio | train |
a_embaixador-suiço-espera-acordo-de-paz-em-moçambique-até-abril_4781393.txt | Namuhupi a osuwiisa onilipelela mwiiwanano wa murettele Mmosampiikhi mpakha mweeri wa Apiriili. | Namuhupi a osuwiisa onilipelela mwiiwanano wa murettele Mmosampiikhi mpakha mweeri wa Apiriili.
Namuhupi a Osuwiisa wa Mmosampiikhi, Mirko Manzoni, oniira mpantta wa nikhuru na ilapo sinikhala ovaanela wi okhale mmaaleleyo mulapo, onihimya wiira onilipelela wi mwiiwanano wa murettele ohaala olempwa mpakha mweeri wa Apiriili.
Manzoni olavunle moolumo ala esekunta-feyira ela, mahiku yeettaka 11, omukhumeleloni wa epanca, enamaxexe, mahiku yeettaka 11, Opeyira, ni pirikateru xeneraale Javier Perez Aquino, ori ti onihoolela nikhuru ninoonaneya ilapo sootheene na anakhotto, ni Nikhuru noowaatteliwa Mateekiniku na waahiiha Anakhotto wi ahikhale tho Nakhotto, Noowaakha Akapwitthi ni Muheleliwo wa Anakhotto ala mapuro ooreerela (DDR) wa anakhotto a Renaamu.
" Ti ekanyeryo yoowoonaneya wi makhuru yinnyereriwe ovaramuteko wa opaka ememorantu yoowiiwanana aniphwanyaneya niinaano va anyakulihanaka sa mweettelo wa DDR", oolavula namuhupi a osuwiisa, wuncereryaka tho wiira "nikhuru na anamwiirela mpantta anikhupaleela ovariha muteko ola". | politica | Vasco,SALUSTIANO | train |
a_a-dança-colombiana-embalou-a-costa-do-marfim_1940837.txt | Mwiinelo wa Kolompiya yoomu hooliha Kosta ya Marfim. | Mwiinelo wa Kolompiya yoomu hooliha Kosta ya Marfim.
Kosta ya Marfim ohanle vakhaani oyeleela okela muxinttiho wa nenli okhuma okathi vaxinttiwaawe 2-1.
Nwanani mukina ookela wiinaawe Kolompiya wa Koopa ya olumwenku. Wa opacera wawe iina ni Kereesiya ntoko ekoma, ekwaha ela khiyareere onvila. yaareeriwe yaari ekoma ya suuli-amerikano, amuxinttale Kosta a Marfim 2 a 1 Wa otteliwa murima wa mar amarelo amuthowenle Parasiiliya ni amuxintta Mane Garrincha namaxexe ola, 19.
Otteeliwa murima wa arkipancatas onkhala wii ooraviha muxovo wa Kolompiya, omonre iatthapelaka okelihiwa ikoolo piili. Wa opacera, mpakha ale ya khapeleliwa ekela mwiiniwa. Otteeliwa waya murima , wa eselawu amareela onniloha ehirumpe. Ni wookhalana ihakhi wa oloha ohirumpe, waphiyanwe muxintto wa nenli ni oovira mpakha oyitaavoxi-ya- finaale. Nipuro nle nookhala nookupariwa namaxexe ola, wiiweleyaka wa ekhoolelo ya oxinttana wa Kereesiya ni Xapawu.
Olikaniha ni mixovo sa mixintto sa waAirika, Kosta a Marfim, esarenhye atthu oomuttikha saan imphira, amonihenre imphira ohikhala vamosa, ni oolosowa, nitho murimaya waari ottayiwene. muxovo wa Drogba ohanle omora wiira ovire wa muxintto wa nenli okathi wa neeraru wa muntiyaale muxovo araawe. | desporto | Raja,benedito | train |
a_portagens-maputo_4145434.txt | Esisapo samukhora seephiro sihiincereriwa oMaputu | Esisapo samukhora seephiro sihiincereriwa oMaputu
Mikukutta saamukhaani sookhala silivaka tho 5 metikaxi vamukhora wooMatoola ni 40 oMowampa.
Esisapo ya mikhora seephiro yooMatoola ni ya oMowampa, muttetthe eelapo yooMaputu, oMosampiikhi, enincererya ekhumaka ecuunwa ela, 1 ya mweeri wa Tesempuru.
Mikukutta saamukhaani sookhala silivaka tho 5 metikaxi vamukhora woomatoola ni 40 oMowampa.
Fenias Mazive, mutokweene Ooreherya ni muhooleli wa Trans African Concessions (TRAC) mulaponi oniira wii mikukutta saanamunceene ni suulupale sinaakuxa atthu, soosuweliwaxa wa xapa-sem, oneetiheriwa saana no ipaphelo, khinapwanyasa soophimiwa iya, wala tho, nlelo anirowa olivaka yeele yaalivaaya arwaaka.
TRAC nipuro ninvariwa muteko enikhapelela Ephiro Yeelapo Nuumeru 4, muttopanyo noowakuveya Maputu ni Pretooriya, ekapitaali poliitika suuli-afrikaana.
Woopacerani, ephiro yaarowa oPoortu yooMaputu mphaka oWitpank, muttetthe suuli-afrikaano, masi soopheelasa tirumme wiira ephiro yookowe mphaka oPretooriya ni EN4 yookhalana niinaano imiya thanu ni emosa ikilioometuru.
EN4 onivolowa eniitthaniwa Muncxaweliwa Wunnuwelo oMaputu ni tekhalaninwe wiira ekhalihereke waakakhana nakoso wa Mosampiikhi ni Afrika tu Suuli.
Mwaha wa ephiro enipakiwa ni kontoratu ookwerethiwa vamosa ni makuvernu sa ilapo soopiili ni TRAC, enivaha ehaakhi yoolela ephiro woomalela wa iyaakha seettaka 30, woomalelani ahaana attikihaka sootekiwa wa ilapo mosampikaanu no suuli-frikaanu.
Vaniinano va, sinivira Muphironi wa Elapo Nuumeru 44 miili mikukutta, wa nihiku. | economia | Araibo,Julio,Safira | train |
a_obama-apela-a-luta-contra-a-corrupcao-e--liberdade-numa-africa-pujante_2881556.txt | Obama, oniveekela ekhootto yowananiiwa makwaankwa ni wixeetta Wafiriika"puxaante " | Obama, oniveekela ekhootto yowananiiwa makwaankwa ni wixeetta Wafiriika"puxaante "
Nfaluume awameerika Oni wi okupaleela Wafiriika ni miruweeryo saya maasi onivahabokasoopa wi aari atthu awafiriika okhaale ophukaa mwiiha saya.
Nfaluume o exitaato Uniitu,Barack Obama, owoopola enamaali yeela, 28,ilaapovsa awafiriika wi ohaana sittittimihaka eketteelo sa etemokarasiya ni wi ipatthuxeeke mapuuro avariiwa muteeko wi ikasoopeke mukhaleelo samanyaku nyaku wala ohiwanana.
Vilavuula wopaceera wa mmoosa nfaluume ya noiroti amarikaano oseetii wa Uniyaayu Afirikaana ,Atiixi Apeepa, Etiyoopiya, Obama ohimwa eu nihaasu nniiriwa! nninuuwihiwa Opuruuti muhina mês ntumereeryo nfaluume wowaneela ohivileela wa neeraaru onooniherya mopiiheryo ohisuweela ikettelo sa nuluumo nelaapo.
" Afiriika oneteteerya, ni Afiriika musya mmoosa onamphattuwa" ohimwa Obama, wuncereryaka oriiki eu wakuuva wuunuwa wa muraalo onivirikaniha "ithu sohiimwa sa ekhalaayi " sa ekhootto ni osikhiini ilaapo sa Waafiriika".
" Afiriika ohaana othokihaaka imilyaawu sinceene sovikaana sa mapuuro ovariwaaka muteeko voovukaana iye sithokihiwe va ninaanoni va" osuweliiha ,Obama, oriiki wi verra vawehiwaaka ometiiyo oriyeete ni ota Afiriika vanonaneya" mwattelu mulupaalexa mmosa amwaavaano ahinamuteeko, maasu maasi okhuweela waya omalihiiwa, ni mwukhaleelo sikhaale olyiha ohisuawanyeya ni ohiwanaana."
"Othawali wa Afiriika onoorowa olipiheriwa ni mukhaleelo a etemokarasiiya" ohupuxeerya Barack Obama wupuxeerye si waatthuukwa anahapaari nnakhala wawateeriha miriira sa makhuura opthaleleeya a mmpaatte makiina ampwanyaneya ni mwukhaleelo wa " etemokarasiiya ya nsiina, asi kahiyo ekeekhayi paahi".
Nfaluume awameerika oniira wi amahooleli yahaanasa orumeela malamuulo, ni Uniyaawu Afirikaana ohaana wakhanyereerya amahooleli si akhalaneeke mukaano.
" Miyo nkinsuuwela mwaha wa atthu amptthuuna aya mwukhaleelo ole okhaathi munceene, ononaneya vanceenexa viira apwanyaaka musuurukhu munceene." Oniira Obama, opacaaka otheeya a ale yaari ohoolo wawe.
Nfaluume owameerika ohakhulela omusiveela She oniira ser,Maasi wi okhalana evontaati witthhukwela mwukhaleelo waarina aya ohinaatthi ohoolela Okaasa Paraanka.
"ari ovoloowaka mmuxinttanooni ekwaaha ya neeraaru, amuxinttao, omoopa Obama si,mwivaavo, ohuupuwela wi mukaano anlamuulo otumereerya sawe ni si" ithuuvo ori osuulu sa nlamuulo"
Vaavale vira awe olavulaka , muulumo wanteereriwa ni makuuphi wala otheyiiwa,Barack Obama, oveeka ekhootto enoowa yowoopopiha yowananiiwa" kaakuuru wa makwaakwa" ni ohavekeela amahooleli mafirikaano wi atthariheke Mme mes nfaluume avakalaahiini o Waafiriika wa ohiitto, muhooleli owaane wirelaaka omałamaliha mwukhaleelo wa "apartheid", Nelson Mandela" ohiiya Soovara sawe sihitthipiheya ni oweerya okhuuna vamunhuukhuuni ni norukuuxa ikuuru orumeelaka manamuuna amuretteele.
Nfaluume a Ixitaato Sowiraana, onoorowa ohiiya muttetthe wa Etiyoopiya emakaaripi yeela ni oroowa otthikela elaapo sa Ixitaato Sowiraana. | mundo | constantino,Araibo,Gito | train |
a_namibenses-mobilizam-se-à-volta-do-escrete_1933640.txt | Atthu ooNamiipe animiwihana monkoni mwa mwiiraano wokhalela "othataana" | Atthu ooNamiipe animiwihana monkoni mwa mwiiraano wokhalela "othataana"
Okisivela amusi ooParasiili, awo tosuluheya ni a ekekhayi
Nlaka nanamattikha othanleliwa noParasiili nothanliewa ni atthu eelapo yo Wankoola ankhala opooma wo Namipe anittokiha okhalela wokhaliherya "nikhuru nokhomaleyaxa" wampwaheryo wa mukumanelo wa mphira molimwinkuni.
Wanihalaaya okathi vakhaani opacerya muxinttano, amwaavano anihimya anamakhaliherya a nikhuru noxintta ikwaha thanu wa mixinttano sa molumwenkuni ni anikhala oSanta-Rita ni Opalato, mmukhitthe-mmukhitthe mwa opooma wo Namiipe, athukumana wi atthokiherye miteko mwa mikhaliheryo yiirelaka nikhuru ninmphentelaya aya.
Nikhuru notthanlela muteko aya: "Emphalexaahu wa mixinttaano iya okhaliherya nikhuru nanamattikha othanleliwa ooParasiili. Ninothuna ikamisa, ixapheyo, ikhilempa ni ikaruma sikina sinthonyerya matthepo a epantera yo Parasiili otthampwaka".
Warokhalaru mwanvaavo, Maria Joaquina, ohiyererya okhalela miteko a iyaakha miloko mithannanmosa ni xexe ni namakhaliherya a miteko sa nikhuru noParasiili, ohimya wiira okhaliherya elap yeele mwaha wowi okhalana anaawe ansoma wa elapo yeele ya muttetthe wohitto Wameerika.
"Wa miyo mukhalelo ,mmosa onkisiveliha ni onkittakaliha okhaliherya nikhuro noparasiili, maana anaaka anli ari ni ansoma wuuwu ni tho eniiriha okisivela atthu oParasiili, awosa tosuluheya ni a ekekhayi", ohimya Maria Joaquim.
Meera anniroromeliha. | desporto | Araibo | train |
a_asf-no-combate-ao-hiv-sida-a-prevenção-ainda-é-o-melhor-remédio---dra-nádia-camate-_5679019.txt | ASF: Mukhottoni mwa HIV-SIDA wiikasoopa nlelo tookhanle murette worera. Naatia Kamate | ASF: Mukhottoni mwa HIV-SIDA wiikasoopa nlelo tookhanle murette worera. Naatia Kamate
Esumana ela Ankoola ekumi ni omwalela okhalana mukulukhanihu namakhala, Mukhulupale. Naatia Kamate Esuma evinre ehinaphiye nihiku 1 a Tecempru, Nihiku na olumwenka owanana SIDA nohakhela yokoha yatthu vasulu va Musosiho, eretta evalavelinhe Iyakha Emiya XX.
HIV otthikela okhala mukacamiho mulupale ya ekumi ya atthu ootheene Olumwenku wotheene, yowo owivale mpakha olelo atthu ophiyerya 33 milhawu, ntoko onhimyawe Muteko Wolumwenku wa ekumi (OMS).
Navetho, ni wuncerereya wa mithaka so wipasoopa, owehaweha, etartamentu ni osuka owiriha ya eretta ya HIV, ovolowihamo wowi eroopo sowaprovetari.
Muvanelani momu ni Mukhulupale oxiripitali. Naatiya Komate noolavula navetho miwoko sokhala mukumi masi mukhalannene HIV.
Eretta yawehiya ntoko yothorihiwa ni okhwa, vanano enwehiya ntoko mukhalelo wa ekumi nropela, ni wiwelela soohimiya ni akulukhana atthu ankhala ni HIV wi akhalee okathi muncipale akuumi.
OMS ohinmye wira yahikhala atthu ophiyerya 38 milyawu arinene HIV wumalani wa eyakha ya 2019 Eyakha ya 2019, 68% yamuulweene ni 53% ya mwana ni HIV mulaponi motheene yaakhelela olooliwa (TARV) para evita yotheene. Atthu owatta (85%) ya athiyana oorupala ni aarina SIDA navetho yahakhela Olooliwa, wohikhala wi yalola ekumiaya pahi, navetho olloliya weiwo wapasoopa axinamwane oyariya nanano wi ehimuphwanye HIV.
Oravula oweemela navetho mukhulupale oxiripitali ohimya. Naatiya Kamate olavunle wa sovirikana itipu soravula, ni sowothiwa navetho ni okhomaaliha sa Wiikasoopa.
Muwehe ehantisi ni mukulukhana ahu namakhala, aakhule navetho sa HIV-SIDA, sorumihiya sa atthu ni anamwiwa: | desporto | Helio | train |
a_novo-pacote-legislativo-para-a-comunicação-social-em-debate-em-moçambique_4660251.txt | Nikhuuru nimoosa na malamulo aniireliwa miteko solaleerya sa anamawaani siirisiniromoliwa Omosampiikhi. | Nikhuuru nimoosa na malamulo aniireliwa miteko solaleerya sa anamawaani siirisiniromoliwa Omosampiikhi.
Malamulo aniireliwa miteko solaleerya ni soluluwana ni raatiyuolaleerya , ettikitti ya alipo anilaleya ehapari ni amahooleli otumeererya siiri soosuwela sa ehapari sa ninaano
Opattuxiwa wa opuro omosa okhale otumererya Milaleeryo Sanamuttettheni a nnema ni ittikitti ya anamuteeko olaleerya ihapari ni ovalaanyiwa wa ikettelo ya nlaamulo na miteko soolaleya ni nlaamulo na raatiyuolaleerya siiri isya suulupale sa nikhuru na ikettelo a mpantta ole ori siniromoliwa wii kuveerunu onithuna orooha wa asepeleeya ya elapo ni vootepa waakuveya .
Ti votthuneleya" opaka soohoverya mmosa owulaana okhuuma mwa manamuna owupuwela ni nroromelo nopwanya mireerelo sowaatta wiira ekhale ekeekhayi wa muleelo ole , wa khuuta okathi vanyiheriwaka wii mutthunelo aya owooneyaxa ti olipiheeriwa oreerihela woopowa wa miteko solaleerya ni sa ilavulelo muhina mwa elapo" ookupali Eduardo Constantino , sakarataari- owulaana wa Mwalaano a Elapo ya alipo anilaleya Ihapari .
vaa ekwaha yoopacerya enoorowa othokihiwa nlaamulo na Raatiyolaleerya eniirowa okweeherya miteko soluluwana ni raatiyu ni Televisaawu , wiira muhoolele wa Miisa-Mosampiikhi , mulipo anilaleerya ihapari Fernando Gonçalves onikhalela omuhooli mmosa wa mpantta a muteko.
"noorowa okhaala muraarelo mutokweene wiira malamulo ahu attittimiheke opaceerya wa mikhaleelo iye miraaru, iye sinisuweliwa wiira vanireerela opaka mitaphulelo soluttelelana ni opuro a raatiyo wa raatiyolaleerya anamunceene, anakooso ni nnakhala omeekha ni raatiyoolaleerya anamuttettheni", aniira Fernando Gonçalves.
Mpantta awe, Tomás Vieira Mário , namalaleya ihapari ni muhooleli wa Nikhuuru ni Miruuku sa Milaleeryo sa Anamawaani , onaakiherya oriki Raatiyoolaleerya okhalane nlamulo nimoosa na omeekha iniira nikasoope mwaaha muthokiho , mwaaha sa minamuno oolavula ni myaaha akiinaku sirina yootthuna vamosa ni okhapeleela ihaakha sa anamwaane ni athiyana".
Ovonyeriwa wa ettikitti ya anamuteeko a alipo anilaleya ehapari ti enoona, mwivaavo, vamoosa ni owehawehiwa ni miruuku sovanyiiha muhina mwa mapuro khamosa khamosa, mwivaavo Tomás Viera Mário oniweha soopwanya sa mireerelo sooluluwana ni opattuxiwa wa mireerelo iya.
" Akhala axirikha amuteko akina yaayo anikupaali wii ettikitti wa onamuteko wookhala okhala mureerelo okhaale ottiyela mukhalelo wiixeetta , ohayasiwa alipo olaleerya ihapari iye saakhaale oleepa mwaha soohisivela wala nnakhala ohiya murettele ni owerya wanamuceene , voreera oovikana sowoothiwa ni sinilipiherya wiira vanitthuneya ettikitti ya namuteko wiira othoonyerye ni ahikaalihiwa alipo anivara miteko iyo", onakiherya.
Ni olaleeriwa mpantta wa malamulo wiira milaleeryo sa nnema, Kuveerunu onihaaya othi miteko sa otaphuuwa wa minamuno soolaleerya ni minamuna sohinya.
"Moonelo wa khuveerunu oniira ovarela ohoolo wa othawaali woohimala wa ikaafirika emosa sa olaleerya wa nnema wiilipiherya varumeeliwaka mukhaleelo manamuna otumererya yexikhaani viira arumeeliwaka ihaakhi ni otaphuuwa sowooneya ntoko iya initharelana otaphuwa wa manamuna olavula, otaphuuwa wa olaleerya ni ihaakhi wa apinaatamu variyari mwa solaleeriwa", onilipiherya muhooleli opacerya a miyalaano, Carlos Agostinho do Rosário.
Ewarakha wa malamulo ohaana othoonyerya nikhuuru na Muthukuumano nleelo muhina mwa nlaamulo neena, ophova iyaakha 10 aarwaovaanyihaniwa aka. | sociedade | Gito | train |
a_chapecoense-campea-copa-sul-americana_3623675.txt | Xapokweese ori tolaleeriwe okhala ti kampiyawu a mukuthaano a mittetthe sa ohitto wa Ameeriika | Xapokweese ori tolaleeriwe okhala ti kampiyawu a mukuthaano a mittetthe sa ohitto wa Ameeriika
Muthenkeso amphira wa mittetthe sa ohiitto wa Ameerika otweliiwe ni nsiina na Conmebol olipiherya nihiiku na esekunta, 5, vaavale viraneya awe muthukumaano wiraneya erumeliwaka esinyaalo, wiira mulipo Oparasiili xapokweese ti kampiya a nlaka na 2016 ya mukuthano ohitto - Wameerika.
Vahilutteleeliwa mukhaleelo ole okhuuma enamaxeexe yokhisiirya,masi elipiheriwe vothaleleeya oleelo va paahi okaathi viraaya wiraneyaka muthukumaano wabaruumwa a Ilaapo 10 sa ohiitto wa Ameerika. Irumeeliwe ikaruma isya sa nvaanelo wa konseelyu, eriina aruumwa a Ilaapo 10 sa ohitto wa Ameerika.
Ehapari elaleeriwe ni ekonfeterasawu muhiina mwa nikukhu naya niiri ti Xapokweese " onrowa wakhelaka wakhuta okathi mittittimiho sotheene ni sopwaneela sa okampiyawu wa mukuthaano a ohitto -wameerika nnlaka na 2016", ni onittittimiha nikhuuru na Ateleetiku Nasioyonaale, na Okoloopiya, niiri ti namanyakela- makhata okampiyawu a mayeso.
Vohiyatho vaavo, ekulupi ya muttetthe okolompiya onoorowa wakhela ethuvo" ya imiiya sa Conmebol ao Fair Play", mwaha wa munamuno a mupuwelo aya muhina muvekelo mukhaleelo iyo piiyo nttitthimiho niireliwa xapekweensi.
Nikhuurna Chape, nne esumana eviire nihapereteri anamphiira, nikhuuru na ikettelo ni amahooleli muhina mwa ehasaara ya ntteeke mittetthe o kolompiiya,ninaano va nokhalana opuuro olipihereya muhina mwa ekwaha yowulula muxinttano ohitto- wameerika wa eyaakha 2017- erowa oxittana vamoosa ni ni nikhuuru na Ateletiku Nasioyonaale o Metelam nihiiku nikhanle othaliwa ni nlaka na makhuru a muxinttano wa ethuuvo aliipo owakiherya a eyaakha ya 2017.
Mutumereeryo wa konmepol oroowa okhaliheriwa tho mireerelo Sa Chape. | desporto | Gito | train |
a_frelimo-meeting-12-29-2010-voanews-112619499_1259212.txt | Eparitiitu Frelimo eniphwanyaneya ethukumaneene epooma ya Wamphula. | Eparitiitu Frelimo eniphwanyaneya ethukumaneene epooma ya Wamphula.
Nthukumano yoola anniira mpantta masakarataari tixitiritaali, ahooleli a ipankaata sa asempeleeya sa munisiipiyu, makhulupale makhuru a miteko soovirikana, mamusatoro, ni atthu akinaaku, atthu yaala otheene aruuye na axaara aya.
|||UNTRANSLATED_CONTENT_START|||</table>Nampula,29 Dez, 2010 - O partido Frelimo reuniu os dirigentes daquela formação política a nível da província de Nampula, nomeadamente, primeiros secretários distritais, representantes das bancadas nas assembleias provincial e municipais, directores provinciais das instituições públicas, administradores, entre outros, acompanhados pelos respectivos cônjuges. |||UNTRANSLATED_CONTENT_END|||Atthu akinaaku annupuwelela wi nthukumano yoola enilavuliwa namuna soovukula makhalelo oyeeha musurukhu.
Nkhulupale wa Komisawu Puliitika wa paritiitu Frelimo, Conceição Surtane olavula wi nthukumano yoola oniiraneya onitthuniwa osuweliwa meettelo a eparitiitu Frelimo, ennisuweliwa wi miteko sowaatta soovarima, ''masi eparitiitu yeela ennirowa otthikela waaruhela makhalelo oreera atthu otheene'' a elapo ya Mosampiiki, etthareliwaka miteko sa Kuveerunu iye sinihimwa wi '' itthu sotheene sikhale sowooneya ni atthu otheene asuweleke''.
'' Nimphavela wi makacamiho yaala anooneya elapo ahu ni Nkuveerunu mwahu, ntoko ohiwanana, opisa wa itthu, ohivara saana muteko, oveka musurukhu woohikhalelanavo ni wiiva, iretta, sotheene iyo nimalihe, olavulaka Surtane. | politica | Raja | train |
a_cientistas-descobrem-genes-que-protegem-criancas-africanas-da-malaria_2987295.txt | Asuweli ahoonenela yoophattuwa oniwaakiha anamwane a Waafirika wa ettekuxa. | Asuweli ahoonenela yoophattuwa oniwaakiha anamwane a Waafirika wa ettekuxa.
Anamasuwela anihimya wirra yoooneleliwa enrowa othupereriha owanana eretta, eniiriha okhwa wa anamwane 500 wa khula mwaakha.
Yoosomiwa yooniheriwe enamararu ela, mahiku 30, onihimya wiira asuweli aasuwanyeyiha mithinto sa mayarelaniyo oovirikanasa siniwaakiha anamwane akina a Waafirika wa wunnuwa wa mithinto sinceene sa ettekuxa.
Asuweli aahimya wiira wooneleliwa onrowa othupereriha owanana eretta, enikuxeeriha okhwa w'anamwane 500 wa khula mwaakha.
Wa yoosomiwa wuulupale opakiwe, anamathokosa ahaakhulela wiira osuwanyeehiwa wa soovirikanasa sa oyareriwa wa nipuro noosuweliwa mwa erutthu enikhaliyerya ohimya mwaha wa anamwane akina aninnuwaaya axikokho aye oovelaveliha ya ettekuxa ni akinaku khaninnuwa, mmuttettheni mme atthu akina anilummwaaya ni pwilimwithi oniruuhela eretta.
Mikwahai ikina, aahimya asuweli, opwanyaneya wa enamuna ya mayarelaniwo yoovirika ennivukula mpakha waattamela eriyari erixiku ya anamwane okhwa mwaha wa eretta.
"Ninniwerya naanaano ohimya, voohivonya, wiira mithinto sooyareliwa muttetthe owo waacenoma ya pinaatamu onoouhela waakiha woolipe wa ettekuxa yootepexa ni ihaali sa moolumenkuni yeekeekhayi, okhalaka oviikana ankha mwaana onookhala wala onookhwa", oolavula Dominic Kwiatkowski, Purusoora a Esenturu para Ceneetika Aapinaatamu ni Inxitituutu Sanger ya Fundasawu Wellcome ni mmosa anamathokosa anihoolela epuruceetu.
Muteko waavariwa ni MalariaGEN, ereete ya olumwenku ya anamathokosa a Waafiika, Aasiya ni mittetthe sikina soowaattela owereya ehasara ya ettekuxa, vanceenexa ekhaliheriwe ni Efuntasawu Wellcome.
Ettekuxa yoowiiva atthu oophiyeryaka ikonto 584 eyaakha ya 2013, sintoko itaatu sa Mutthenkeso Woolumenku wa Ekumi. Ophiyerya 90 puru sento ya atthu akwiiye anamwane ohiphiya iyaakha ithanu a Waafirika Supusahariyaana.
Sintoko yoosomiwa, anamathokosa awehawehale itaatu sikhumale Opurukina Faaso, Okamaronxi, Okaana, Okheeniya, Omalawi, Omali, Okampiya ni Otanzaniya ni anilikaniha ni DNA a anamwane 5.633 ni ettekuxa yootepa ni DNA ya anamwane 5.919 aniwereya ettekuxa yoohitepa.
Elaleyaka muteko aya mureviixitani siyentiifika Nature, anamathokosa aaleliherya wiira locus musyaa woonineliwe onipwanyaneya vakhiviru va makhuru ya genes ni ekootiku yoolattana ni kilikoforina, makhura ololowanne ni enamuna ntoko mwaaxiitthu a ettekuxa onivoluwaawe iseelula sooxeerya sa mphomeni. | saude | Vasco | train |
a_mostra-em-s-paulo-sobre-conhecimento-cientifico-portugues-e-relacao-com-brasil-e-africa_1836935.txt | Onimoniherya o S. Paawulu yusuweliwa muhina mwa asiyeesiya Purtukeexi ni miyatanano vamosa ni elapo ya Parasiili ni Afirika | Onimoniherya o S. Paawulu yusuweliwa muhina mwa asiyeesiya Purtukeexi ni miyatanano vamosa ni elapo ya Parasiili ni Afirika
Ethoonyeryo sa ' okhuuma wa ikettelo soolepa wa Ikuuru sa iphiiro sa Musuweelo', wiira empacerya enamathanu o Sam Paawulo, Parasiili, enilaleerya manamuha otekiwa osuwela ikettelo Sekuunya ni miyataanelo saya ni Parasiili ni Afirika votepa Ankoola. Sowoniheriwa, seeyo sinkhala mittetthe sa mixaxa, sa epaarikhi Iperapweera, mpaakha nihiiku na 24 na mweeri wa neexexe, erowela mivaanelo variyari mwa sorattiwa vamosa ni sa siyeesiya, ni watanihiwa ikaruma soothowa sa mithukumanyo sa Univerisitaate ya Koyiipara ni ya anamathukumanya, vohiiya soruwerya sa araatti avano, ntooko muraanoa.
Maxaaxa ti akirikurerye ni akweherya wiira moniheryo ole opake muthukumanyo wa iwaarakha sa mukhalelo. Ti muruuku wa iphiiro ni othaara mukhaleelo wa malepo ni sopwaneliha sa namweetta ikwaaha, weeno wa khuuta weetta ni oniteka epikata',ohemererya variyari vaavo axeesiya Luusa wamulipa othokorerya Bernaschina. | mundo | Gito | train |
End of preview. Expand
in Dataset Viewer.
BibTeX:
The dataset paper was published in EMNLP 2024.
Please cite as:
@inproceedings{ali-etal-2024-building,
title = "Building Resources for Emakhuwa: Machine Translation and News Classification Benchmarks",
author = "Ali, Felermino D. M. A. and
Lopes Cardoso, Henrique and
Sousa-Silva, Rui",
editor = "Al-Onaizan, Yaser and
Bansal, Mohit and
Chen, Yun-Nung",
booktitle = "Proceedings of the 2024 Conference on Empirical Methods in Natural Language Processing",
month = nov,
year = "2024",
address = "Miami, Florida, USA",
publisher = "Association for Computational Linguistics",
url = "https://aclanthology.org/2024.emnlp-main.824",
pages = "14842--14857",
abstract = "This paper introduces a comprehensive collection of NLP resources for Emakhuwa, Mozambique{'}s most widely spoken language. The resources include the first manually translated news bitext corpus between Portuguese and Emakhuwa, news topic classification datasets, and monolingual data. We detail the process and challenges of acquiring this data and present benchmark results for machine translation and news topic classification tasks. Our evaluation examines the impact of different data types{---}originally clean text, post-corrected OCR, and back-translated data{---}and the effects of fine-tuning from pre-trained models, including those focused on African languages.Our benchmarks demonstrate good performance in news topic classification and promising results in machine translation. We fine-tuned multilingual encoder-decoder models using real and synthetic data and evaluated them on our test set and the FLORES evaluation sets. The results highlight the importance of incorporating more data and potential for future improvements.All models, code, and datasets are available in the \url{https://huggingface.co/LIACC} repository under the CC BY 4.0 license.",
}
- Downloads last month
- 48
Size of downloaded dataset files:
4.14 MB
Size of the auto-converted Parquet files:
2.38 MB
Number of rows:
1,897