Datasets:

llama-lang-adapt

/

filtered_wura

like 0

Follow

Llama Adapt 12

Moses Simon, Wilfred Ndidi, Samuel Chukwueze, Joe Aribo nakwa William Troost-Ekong bụ ndi so malite asompi a. Kelechi Iheanacho bụ onye nyere otu golu a ka owetere aka na nkeji iri atọ amalitere egwuri egwu a,ebe Taiwo Awoniyi nyere ya aka.

ibo

Ha kwetara na enwere agam n’ihu na agha ana ebu megide iṅu ọgwụike nakwa ihe ọjọọ ndi ọzọ,site na njiko aka ọnụ ụlọ ọrụ abụọ a. Oge ha nwere nzukọ a ha kara maka inwe ezi nchekwa,nke ka nke bụ etu ha abụọ ga esi kwusi ibubata ọgwụike n’ala anyi site n’ọdụ mmiri.

ibo

Onweghi onye emere ka ọmata ihe banyere nzukọ a,ebe Tinubu emebeghi ka amata ebum n’obi ya banyere izọ ọkwa onyeisiala nke afọ 2023.

ibo

Samuel Ikpea,kwuru nan di otu(NFSC) si mba Mali, Ghana, Cote D’Ivoire nakwa South Africa sonyekwara ha ikwado otu egwu Eagles.

ibo

Somorin kwuru na ana ele anya n’ndi mmadu ga abia ma okuo elekere itolu ma ruwe isi nya iwuCovid-19.

ibo

*Mmepe obodo, * Mmụbawanye akụnaụba na ihe ndị ọzọ bụ mkpa ha chọrọ ka Soludo gboo n’ime Anambra steeti so na steeti ndị di n’Ọwụwa Anyanwụ Naịjirịa ebe azụmahịa nakwa iji ego chụọ ego bụ isi mmiri akụnaụba ha.

ibo

Ọnọdụ ndị a gụnyere alum di na nwunye, mkpata na mmefu ego, mmekọrịta odibo na onyeisi ya, ọchịchị, agwa mmadụ, mkpachapụ anya, ọzụzụ ụmụaka, igba mbo, nsọpụrụ, nri na ụgani,wdgz.

ibo

Ọ bụrụ na e kenye nwaanyị ala n’ụlọ nna ya, na anya nwaanyị ahụ agaghị anọgide n’ụlọ di ya, na obere ihe na ọ ga-agbalata.

ibo

*Ahụhụ ikpochasi ubu were malite adịghị ya nanị ọrụ di ya bụ ikponye aja n’akpa ma bọọghe ya were tinye ji n’ime ya.

ibo

“Ebe e nweghi ya ma ncha bu: Abia, Edo, Plateau, and Sokoto.” Ozi kwurukwara na nchịkọta, 254,894 bụ ndi buu oria ahụ, 249,326 bụ ndi asịrị ha si n’ụlọọgwụ laa 3,142 bụ ndi nwụrụ anwụ.Ọnụọgụgụ ndi a nile bụ ihe e nwetara na Steeti 36 na isiala Naijiria bụ Abuja.

ibo

Akwụkwọ Akwụkwọ dị mma maka na o nweghị ihe ọjọọ ọ na-eme gburugburu obibi.

ibo

“Asombodo mahadum ndị nọ na Ukraine bụ ihe ọtụtụ na-ahụ dịka ihe bara ezigbo uru ma bụrụkwa ihe ọtụtụ na-akwanyere ugwu” O kwukwara “Ọtụtụ ndị na-aga mba a na-aga ịnata ọzụzụ ịbụ ndị dọkịnta dịka ha nwere ọtụtụ akwụrụngwa ụmụakwụkwọ ji nwete ọzụzụ suru oke maka nke a” Otu ihe dị mkpa ikwesiri ima bụ na ọtụtụ ihe a na-ekuzi bụ n’asụsụ Bekee nke mere o ji dịrị ọtụtụ mfe.

ibo

Njirimara ya bụ anya mmadụ ịcha mmeemmee ma ọ bụ ịfụ ya ụfụ, Ọ na-emekarị ndị dị malite n’afọ iri anọ gbagowe, Ndị isi ojii nakwa ndị Asia kacha enwe ọrịa a. Ihe na-akpatakari orịa bụ ọgwụ ụfọdụ mmadụ n’anụ na-adịghị edebe anya ọcha mgbe niile.

ibo

“O gara n’iru kwue si na ya na-ekele ha na ntachi obi n’igbasimbo ike nke ndi SUPA IGULU tinyekwara ndi na-enye ha ọzụzụ maka ọzụzụ pụrụ iche ha nyere ha.O kwuru ka ọkụ a ha munyere digide ruo na njedebe .

ibo

Maazi Guterres gwara onyeisi African Union, AU, site n’aka onyisi ha nke mba Afirika bụ Olusegun Obasanjo onye kọwari ya na nke etu osi akwadobe ihe ndi a. Ndi agha isi na ndiagha na-akwadoghi ochichi na-akwarita mgbọ na ugwu obodo ahụ nke megoro otu afọ.Ọtụtụ ndi mmadu anwụọla na ya bụ agha.

ibo

Gọvanọọ Steeti bụ Babagana Zulum nabatara otu a ma keleee ha nke oma etu ha si akwado ha n’afọ isii na asaa gara aga were ruo ugbu a. Gọvanọọa kwukwara na ha nwere udo na Steeti ahụ kembge Shekau bụ onyeisi Boko Haram jiri nwụchaa.

ibo

Prezident Muhammadu Buhari etoola ndi otu egwuregwu Supa Igulu etu ha si were mee ka Naijiria nwee olile anya site na mmeri ha meriri ndi otu egwuregwu bọọlu Guinea-Bissau site n’inye ha ọkpụ goolu abụọ ha asataghi ma ncha.Ọ bụ Sadiq Umar na William Troost-Ekong nyere ọkpụ goolu ndi a.Nke a mekwara ka otu egwuregwu a sonye na agbata nke ọzọ aga eji sọọ mpi a. Prezident Buhari kwuru n’obi ọcha na agụ ịgba mbo nke ha ji were nweta mmeri a gana eso ha oge niile Onyeisiala na-ekpere ha ezigbo ekpere ma n’ekwukwa na ya gana akwwado ha otu egwuregwu bọọlu ndi ọzọ.

ibo

Nkea putara na mmadu 251,341 bụ ndi nile butere ọria,mmadu 224,939 bụ ndi nwetagoro onwe ha ebe mmadu 3,116 bụ ndio laworo mụọ ka ọdi ugbua gba gburu gburu ala anyi.

ibo

Onyeisiala ka ana elle anya n’ọga alọghachi ma emecha emume a.

ibo

Novak Djokovic apụọla mba Australia Mịnịsta na-ahụ maka nbata na ọpụpụ na mba Australia bụ Alex Hawke ekwuola na ọpịa Tenịsị mba ụwa bụ Novak Djokovic apụola mba ahụ ugbua. N’ozi ya o dere “A nabatara m mkpebi ụlọikpe ‘Federal Court’ nke mba Australia”. Hawke ji ikike ya dịka Mịnịsta kagbuo akwụkwọ ikike njem Djokovic ịnọ na mba ahụ dịka o kwuru na mkpebi a bụ maka ọdịnma na ahụike ndị mba Australia. Mba Australia ga-agbara Novak Djokovic ụgbọ nwa mkpi isi mba ahụ pụwa ozugbo dịka ha anabataghị mkpesa ya gbasara nkagbu akwụkwọ njem ya. Ọkaikpe atọ kwekọrịtara ịgbajọ mkpesa ahụ ma kwuo na ha ga-agwa ụwa ihe mere ha ji kpebie ikpe ahụ etu ahụ n’oge na-adịghị anya. Novak Djokovic mgbe ọ na-apịa tennis n’asompị 2022 Australian Open na Melbourne, Australia. Ndị na-kwado Djokovic gbarụrụ ihu maka mkpebi ọhụrụ a ndị ọkaikpe ụlọikpe dị na mba Australia mere maka ịchụpụ nwa amadị ahụ. Na mbụ, ndị nkwado Djokovic nọ n’ihu ụlọikpe ebe e mere mkpebi ịchụpụ ya aghọtachaghị mkpebi a mana mgbe ha ghọtara ya , obi gbawara ọtụtụ n’ime ha. Gịnị ka mkpebi ọhụrụ a pụtara? Dịka abalị iri gafechara kamgbe ikpe Djokovic malitere. ọkaikpe atọ enyela mkpebi nke ikpeazu gbasara nwa amadi ahụ na mba ahụ isonye n’asọmpi Australia Open. Nke a gosiri na mkpebi ọkaiwu Alex Hawke bụ ọkaiwu na-ahụ maka ndị mbiarambiara kwụ chịm. Ọ pụtakwara na enwerike ichụpụ Djokovic bụ ọkaibe n’asọmpị ụmụnwoke na-apia tennis na mba ụwa ma machie ya ịbanye mba Australia ruo afọ atọ. O gaghị enweta ohere ịrịọ ka ekpegharịa ya bụ ikpe tupu egwu mbụ ya echi bụ Mọnde. Djokovic edepụtala na ọ gaghị arịọ ka ekpegharịa ikpe ahụ. A hazigharịala etu asọmpị ‘Australia open 2022’ nke monde ga-esi gaa Ugbua ọ bụ na Djokovic ga-esi mba Australia pụọ, ọ gaghị eso na asọmpị nke Mọnde.

ibo

Djokovic na Miomir Kecmanovic bụkwa onye Serbia kwesiburu ịsọkọta mpi na Mọnde, Jenụwarị 17 2021. Mana ọ bụzi Salvatore Caruso, onye Italy ma bụrụkwa onye nke otu narị na iri ise na bọọlụ tennis na mba ụwa ga-anọchite anya Djokovic na Mọnde. Iwu asọmpị ukwu kwuru na ọkaibe ọbụla gbajọrọ udiri egwu tennis dịka ewepụtechara usoro etu egwu Mọnde si gaa ga-eme ka onye achitaghị aja n’egwu ndị agbagoro agba sonyekwa n’asọmpị. Lee ka Djokovic si rute ebe ọ nọ ụgbua n’okwu a Djokovic ji aka ya kwupute na Jewnuari 4, 2022, na o nwetala ohere isonye n’asọmpi tennis nke a ga-eme na Melbourne, Australia. Mba Australia na-ekwu ka ndị mbiarambiara ọbụla gbaa ọgwụ mbochi ugboro abụọ maọbụ nọpụ iche ruo abalị iri na anọ. Mana Djokovic na-agbabeghị ọgwụ mgbochi depụtra na soshal media na ya enwetala ikike igbajọ nyocha ndị ahụike. Ihe ahụ o kwuru kpalitere okwu dịka ọhaneze malitere kwuwe maka mgbajọ ahụ. Ọkaiwu na-ahụ maka ndị mbiarambiara akpọrọ Alex Hawke kagburu akwụkwọ njem ofesi Novak Djokovic n’ụbọchị Jenụwarị 5, 2022 ma kwuo na o ji ọnọdụ ahụike ya enye ndị bi na mba Australia nsogbu. Ndị ọkaiwu Djokovic anabataghị mkpebi ahụ, ha mara ya aka n’ihu ọkaikpe atọ n’ụlọikpe etiti nke mba Australia taa. Ndị ọkaikpe ahụ nyochara ya bụ mkpesa taa bụ Jenụwarị 16, 2022 ma kpebie n’ikpeazụ na Djokovic ga-esi mba Australia pụọ. Na mbụ n’ụlọikpe, gọọmenti Australia kwuru na ekwenyeghị na ọgwụ mgbochi covid Djokovic ga-enye ndị mba ha nsogbu. Mana ndị ọkaiwu Djokovic kwuru na onweghị ihe akaebe gosiri ebubo ahụ. Ha kwukwara na gọọmenti echemighị echiche maka nkewa nchụpụ Djokovic na mba ha ga-ebute. Djokovic onye laghachiri na ebe ejichiri ya n’ụbọchi satọde- nwetere ohere ị ga otu ebe o si e gere etu ikpe ya si aga.

ibo

Djokovic onye laghachiri na ebe ejichiri ya n’ụbọchi satọde- nwetere ohere ị ga otu ebe o si e gere etu ikpe ya si aga. Igwe C./BBC

ibo

Etu ikpe Nnamdi Kanu si aga taa n’Abuja Ikpe dị n’etiti Nnamdi Kanu – onyeisi ndị otu na-achọ nnwereonwe bụ Ipob – na goomentị Naịjirịa, ga-amalitekwa ọzọ n’ụtụtụ Wenezde a n’ụlọikpe ukwu dị n’Abuja. Cheta na ọ bụ n’ụbọchị Tuzde ka ikpe ahụ malitekwara ọzọ, nke mbụ ya n’afọ ọhụrụ a bụ 2022. Gọọmentị Naịjirịa ji Nnamdi Kanu eji, na-ekpe ya ikpe maka ebubo iyi ndụ egwu nakwa ịkpa nkata ịkwasa gọọmentị Naịjirịa. A nwụchiri Mazị Kanu na mba Kenya n’ọnwa Jun afọ 2021, ma kpụlata ya Naịjirịa ebe ọ nọ n’ụlọ mkpọrọ ndị ọrụ nchekwa nzuzo bụ DSS. N’ebe ahụ ka e si akpụta ya ụlọikpe ka ọ zara ọnụ ya n’ebubo niile e boro ya. Ihe mere n’ụlọikpe n’ụbọchị Tuzde Nnamdi Kanu n’ụlọikpe Abuja n’abali iri na asatọ Jenuwari afo, 2022 Dịka ya bụ ikpe malitere ọzọ, gọọmentị Naịjirịa wepụtara ebubo asatọ ọhụrụ bụ nke ha tinyere n’ebubo asaa ha boburu Nnamdi Kanu. Nke a welitere ọnụọgụgụ ebubo ha boro ya ruo iri na ise. Ndị ọkaiwu gọọmentị bụ ndị ekpe Nnamdi Kanu ikpe Ụfọdụ ihe ndị dị n’ebubo ọhụrụ ahụ gụnyere: Mana oge ndị ọkaiwu Nnamdi Kanu hụrụ ebubo ọhụrụ ndị a, ha kwuru na ha enwetaghị ya n’oge iji nwee ohere lezie ha anya ma mara ihe ha ga-asa maka ya. Nke a mere ka ọkaikpe Binta Nyako bugharịa ikpe ahụ ka ọ bụrụzie taa bụ Wenezde, iji nye ohere ka ndị ọkaiwu Kanu lebanye anya n’ebubo ọhụrụ ndị ahụ. Ọkaiwu Mike Ozekhome, Ifeanyi Ejiofor, na Maxwell Okpara Mana ndị ọkaiwu Kanu nyekwara mkpesa gbasara etu ndị DSS si akpaso Kanu agwa n’ụlọ mkpọrọ ha. Nke a mere ka ọkaiwu Nyako nye iwu ndị a: Etu ikpe Nnamdi Kanu si ruo ebe ọ nọ ugbua Ọkaikpe Binta Nyako nke ụlọikpe ukwu dị n’Abuja yigharịrị ikpe Kanu ruo taa bụ Jenụawarị 18, 2022 n’abali iri abuo n’otu Ọktoba afo, 2021.

ibo

Nke a mere ka ọkaiwu Nyako nye iwu ndị a: Etu ikpe Nnamdi Kanu si ruo ebe ọ nọ ugbua Ọkaikpe Binta Nyako nke ụlọikpe ukwu dị n’Abuja yigharịrị ikpe Kanu ruo taa bụ Jenụawarị 18, 2022 n’abali iri abuo n’otu Ọktoba afo, 2021. Cheta na mgbe mbụ Kanu gbara n’ihu ụlọikpe ukwu dị n’Abuja bụ n’ọnwa Julai ka anwụchịchara ma tinye ya n’ụlọmkpọrọ ndị Department for State service (DSS) n’ọnwa Juun. Ọkaikpe Binta Nyako yighariri ikpe ahụ buga ya ụbọchị iri abụọ na otu nke ọnwa Ọktoba, 2021, dịka ndị otu Ipob zipụtara ozi iwu onye nọrọ n’ụlọ maka nkwanye ugwu ya bụ ikpe. Ikpe nke taa bụ abali iri na asato nke onwa Jenụwarị, 2022, ga-adọti ruo iri na itoplu nakwa iri abuo nke ọnwa a bụ ụbọchị a na-eche na a ga-ekpebi ikpe ya. Cheta na gọọmentị etiti Naịjiria kwuputere na ha si mba Kenya nwụchie ma kpọghachite Kanu na Naịjirịa n’ọnwa Juun nke afọ 2021. Ndị otu Ipob nakwa ọtụtụ mmadụ katọrọ etu e si nwụchie nwaamadi ma na-ekwu na iwu mba ofesi akwadoghi ihe gọọmenti etiti mere. Mana gọọmenti etiti na-ekwusi ike na Kanu gbara ọsọ ka ikpe mbụ o nwere ka na-aga ihu n’afọ 2017. Onye bụ Nnamdi Kanu? Nnamdi Kanu na ndị ọkaiwu ya (Mike Ozekhome na Ifeanyi Ejiofor) Nwannekaenyi “Nnamdi” Kanu chọpụtara otu Indigenous People of Biafra n’afọ 2014. Otu ahụ chọrọ ka steeti ndị dị na mpaghara ọwụwa anyanwụ kewara ma hibe mba a kpọrọ Biafra. Nke a abụghị ihe ọhụrụ dịka ndị ọchịchị Igbo n’afọ 1967 kpebiri na a ga-enwe Biafra steeti mana ka alụchara agha nke butere ọnwụ mmadụ ruru otu nde , atụmaatụ ahụ abiaghị na mmezu. Kanu malitere redio Biafra n’afọ 2009 nke e hibere na London ma na-ezipu ozi nye ndị Igbo bi na Naịjirịa. Ọ gara mahadum na Naịjiria, (University of Nsukka) tupu ọ gawa London. Ọ lụọla nwaanyị ma jide ụmụ. Igwe C./BBC

ibo

Ọnụ ọgụgụ mmadu nile butere ọria gba gburu gburu ala anyi bụ nari puku abụọ na iri ise ,nari iri itolu iri abụọ na itolu(250,929)mmadu nari puku abụọ iri abụọ na anọ na iri ise na abụọ(224,052)bụ ndi nwetagoro onwe ha,ebe mmadu puku atọ otu nari na atọ bụ ndi laworo mụọ ka ọdi ugbua.

ibo

Ipob Sit at home: etu osi metuta mpaghara owuwanynwu Ụzọ dị iche iche tọgbọ chakoo n’isiobodo steeti a, dịka ọtụtụ ndị mmadụ apụtabeghi ịgara mkpa ha. N’agbanyeghi na ọ bụ ụtụtụ Mọnde, ụfọdụ ebe ndị na-ekwokarị ekwo tọgbọ chakoo. Ọtụtụ ụgbọala anaghị aga n’okporoụzọ New Haven dị n’Enugwu n’ụtụtụ Mọnde. Ụzọ Chime Avenue dịkwa na New Haven tọgbọ chakoo ebe elekere asatọ nke ụtụtụ Mọnde. Ebe Ụzọ Agric Bank tọgbọ chakoo N’Abịa, N’agbanyeghi na ndị ụfọdụ ụgbọala na-agba n’ụzọ n’ụtụtụ a n’Ụmụahịa, isiobodo Abịa steeti, ụfọdụ ndị ekwebeghi apụta ezi. Ụfodụ ndị ekweghi agbape ọnụụlọahịa ha, ebe ndị nke mepere emepe ji otu ụkwụ kwụrụ. N’aka nke ọzọ, ụlọakụ, ọdọmmanụ ụgbọala nakwa ụlọakwụkwọ mepere emepe.Ụfọdụ ọdọụgbọala dị n’ebe Isi Gate dị n’Ụmụahịa emepebeghi n’ụtụtụ Mọnde a. Ụfọdụ ndị agbapebeghi ụlọahịa ha n’Ụmụahịa ebe elekere itoolu nke ụtụtụ Mọnde a. Ụfọdụ ndị na-agara mkpa ha n’ụzọ Ụzụakọlị dị n’Ụmụahịa, ebe ụfọdụ ndị emepebeghi ụlọahịa ha. N’Imo, Ndị mmadụ na-agagharị mkpa ha n’isiobodo steeti ahụ n’ụtụtụ Mọnde a. Ụzọ Wetheral dị n’Owere adịghị ekwo ekwo,n’ụtụtụ Mọnde a,Abali iri na asaa nke onwa Jenụwarị. N’Anambra ‘Sit at home’ ọ dị ka ọ dịghị? Otu Ipob kwuru n’abali iri na ise nke ọnwa Jenụwarị a na ha etinyeghi mmachi onye ọbụla nọrọ n’ụlọ nke ha kpọrọ ‘sit at home’ na Bekee, n’abali iri na itolu na iri abuo nke ọnwa Jenụwarị afọ 2022, dịka ndị mmadụ na-eche.

ibo

Otu Ipob kwuru n’abali iri na ise nke ọnwa Jenụwarị a na ha etinyeghi mmachi onye ọbụla nọrọ n’ụlọ nke ha kpọrọ ‘sit at home’ na Bekee, n’abali iri na itolu na iri abuo nke ọnwa Jenụwarị afọ 2022, dịka ndị mmadụ na-eche. N’ozi ọnụ na-ekwuru ha bụ Emma Powerful ziputere, o kwuru na ọ bụ naanị n’ụbọchị 18 Jenụwarị, ụbọchị ikpe onye ndu ha bụ Nnamdi Kanu n’Abuja, ka onye ọbụla ga-anọ ya bụ ụlọ. Ha kwuru na ọ bụ eziokwu na 19 nke ọnwa Jenụwarị a bụ ụbọchị ikpe ha na gọọmentị etiti nke a gbara akwụkwọ ya n’Ụmụahịa, Abịa steeti, mana e nweghi nọrọ n’ụlọ ụbọchị ahụ. Gịnị butere ‘sit at home’? Ndị otu Ipob malitere ịnọ n’ụlọ ha kpọrọ ‘sit at home’ kamgbe gọọmentị etiti Naịjiria nwụchiri Kanu bụ onyendu ha, n’afọ 2021. Ha tinyere ya bụ ịnọ n’ụlọ na mpaghara Ọwụwa Anyanwụ Naịjiria iji gosi nkwado ha maka ikpe Kanu. N’afọ 2021, ha tinyere ya bụ ịnọ n’ụlọ kwa Mọnde ọbụla, mana ha mechara na-eme ya mgbe ọbụla Kanu kwesịrị ịpụta n’ụlọikpe.

ibo

Ọ sị “Nke a bụ nke ugboro abụọ Onyeisiala Naịjrịa nyere m nturuugo maka eziokwu na ikwuwa aka ọtọ’’.

ibo

Nọt Korịa na-ekwu na ụkwụ na aka ha adịghị n’ihe ọbụla gbasara ohi Intanetị.

ibo

Naijiria ga ezute mba Sudan n’asompi iko mba Afrika taa Asọmpi a ga-adị n’ọgbọegwuregwu Roumdé Adjia, Garoua, nke mba Kameruun ma ọ kụọ elekere ise nke ehihie Satọde. Ọ bụrụ a Super Eagles merie nke a pụtara na ha etozuola oke ịbanye n’agba ọzọ nke asọmpi a. Sudan chọrọ mmeri iji nwee olileanya ịbanye n’agba nke ọzọ. Cheta na Naịjirịa ji ọtụ ọkpụ goolu merie Ijipt n’asọmpi mbụ ebe Sudan na Guinea-Bissau gbara nghatanha. Ndị a na-atụ anya ga-akpa ike Kelechi Iheanacho bụ nwafọ Naịjirịa nyere goolu Naịjirịa ji merie ndi mba Ijipt ma nwete ihe nrite dịka onye kacha agba n’asọmpi ahụ. Onye ọzọ kpakwara ike ndị mmadụ kpụụ n’ọnụ bụ Moses Simon n’ihi etu o si nye ndị Ijipt nsogbu n’asọmpi ahụ. Ndị mmadụ sị na o chetere ha ihe mere n’etiti Moses nke Izrelụ na Pharoah nke Ijipt dịka e dere n’akwụkwọ nsọ. Anya ga na-elekwa ndị ọzọ na-agbara Super Eagles bọọlụ mgbe egwu ga-ebiri ọkụ. Oche goolu ha bụ Ali Aboeshren chere penariti ma bụrụ onye kachasị agba n’asọmpi ha na ndị Guinea-Bissa. Yasin Hamed nke na-agba bọọlụ n’ofesi bụ onye ọzọ kpụ ọkụ n’ọnụ na mba Sudan dịka ọ ga-edu ha aga agha ahụ. Ihe ndị nchịkọta na-ekwu Onye nchịkọta otu Super Eagles bụ Augustine Eguavoen sị na o cheghi n’asọmpi ahụ ga-abụ ofe nkupu nye ha. “Anyị maara ihe ọrụ nyere, anyị ga-anwa ike anyị ịhụ na anyị gafere dịka mba Kameruun“. Burhan Tia bụ onye nchịkọta Sudan sị “Anyị ma ike ndị Naịjirịa mana ọ gaghị ekpochi anyị igosi ha ka anyị si kwadoo na nke ikpeazụ a”. “Anyị ma na Naịjirịa na-akpa ajọ ike, ha ga-achọ imeri mana otu ọbụla nwere ihe ha pụrụ ime”. Etu Naịjirịa na Sudan si kwụrụ n’asọmpi AFCON Naịjirịa na Sudan ezutela onwe ha n’asọmpi Iko Mba Afrịka naanị ugboro abụọ kamgbe 1957 ọ maitere. Nke mbụ ha zutere n’afọ 1963, Sudan ji ọkpụ goolu anọ a na-asataghị otu merie Naịjirịa (SUDAN 4 – 0 NIGERIA, 1963).

ibo

Nke mbụ ha zutere n’afọ 1963, Sudan ji ọkpụ goolu anọ a na-asataghị otu merie Naịjirịa (SUDAN 4 – 0 NIGERIA, 1963). Nke abụọ ha zutere n’afọ 1976, Naịjirịa ji otu ọkpụ goolu merie ha (NIGERIA 1- 0 SUDAN, 1976).

ibo

Onyeisiala kelere Gọvanọ Simon Lalong maka etu ndi gọọmenti ya si leba anya na ọnọdu a.

ibo

Ọnụ ọgụgụ ndi sitere na steeti iri na asaa– Lagos (120), Rivers (118), Anambra (38), FCT (32), Gombe (31), Kaduna (21), Oyo (14), Benue (11), Cross River (10), Kwara (9), Borno (5), Kano (5), Bauchi (3), Jigawa (3), Abia (1), Ogun (1), na Sokoto (1).

ibo

A napụla Prince Andrew ikike ndị agha na ihe nrite ndị ọzọ Isioche ọchịchị nke Buckingham nke Ezenwaanyị Elizabeth nọ n’isi ya ekwuola na ha ekpupula Prince Andrew okpu dịka nwa Eze ya na ikike na ihe nrita ọzọ so ọkwa ya dịka ikike na ihe nrita ọ nwere dịka onye agha Briten. A na-akọwa na nke a ga-emetuta aha otutu ya ana etu ya dịka “His Royal Highness” n’ọgbọ ezumezu ndị ọha na Eze. A ga-ekesa ọrụ ya nye ya ndị ọzọ na-arụ n’obi Eze. Nke a na-abịa dịka a na-ekpe ya ikpe ịdinara otu nwaanyị mgbe ọ dị afọ iri na asaa (17) bụ nke ọ n-agọ na ya emeghị. Ụbọchị Wenezde ka ụlọikpe n’Amerịka siri ọnwụ na ya ga-anụrịrị ya bụ ikpe Virginia Giuffre wetere agbanyeghị ihe niile ọkaiwu Prince Andrew mere ka aghara ikpe ya. Ụlọọrụ oche Eze nwaanyị kwuru sị,” anyị ji ikike Ezenwaanyị nyere anyị ekwu na a napụla ikike na ihe nrite nke ndị agha nke Duke of York nwere na ewechiri ya Ezenwaanyi ozugbo ozugbo. Ya bụ Nwa Eze agaghịzị enweikike anọchite anya Ezenwaanyị n’ọgbọ dịka ọ na-aza ajụjụ maka ebubo a n’aha ya”. Ọnụ na-ekwur ndị agha Briten sị na ya agaghị etinye ọnụ na ya bụ okwu, na nke ahụ gbasara ndị obi Ezenwaanyị. Nke a na-abịa dịka ndị agha mmadụ otu narị na iri ise tinyechere aka n’akwụkwọ maka ịrịọ Ezenwaanyị ka ọ napụ ya ikike ndị agha asatọ ọ nwere. Nke a pụtara na Prince Andrew abụghịzị ihe ndị: Honorary air commodore of RAF Lossiemouth Colonel-in-chief of the Royal Irish Regiment Colonel-in-chief of the Small Arms School Corps Commodore-in-Chief of the Fleet Air Arm Royal colonel of the Royal Highland Fusiliers Deputy colonel-in-chief of The Royal Lancers (Queen Elizabeths’ Own) Royal colonel of the Royal Regiment of Scotland. Ụlọọrụ ọchịchị Ezenwanyị kwuburu na Andrew eweghịzị ikike ndị agha kemgbe ọ rituchara n’ọkwa na 2019.

ibo

Ụlọọrụ ọchịchị Ezenwanyị kwuburu na Andrew eweghịzị ikike ndị agha kemgbe ọ rituchara n’ọkwa na 2019. Ọ kwa mba ofesi o ji gụnyere Colonel-in-chief of The Royal Highland Fusiliers Of Canada na Colonel-in-chief of the Royal New Zealand Army Logistic Regiment.

ibo

Ihe mere Soludo jiri họpụta Ezekwesili na ndị ọzọ Charles Chukwuma Soludo ahọpụtala Oby Ezekwesili na ndị ọzọ dịka kọmitii ga-enyefe ya ọchịchị a kpọrọ ‘transition committee’ n’ọkwa ịbụ gọvanọ Anambra steeti. N’ozi Soludo wepụtara, Oby Ezekwesili ga-arụ ọrụ dịka onyeisioche kọmitii ahụ bụ ndị ga-ahụ na o were ọchịchị n’Anambra Steeti n’ọnwa Maachị afọ 2022. Otu n’ime ndị ọ họpụtara bụ Lawrence Mefor gwara ndi nta akuko Igbo ka obi dị ya nakwa ihe mere Soludo jiri họpụta ha. Mefọr sị na nhọpụta ya na ndị ọzọ bụ ihe ziri ezi maka na o nweghi onye Soludo ga-akpọ oku ka ọ ghara ịza. Ọ sị na ihe mere e ji họpụta ndị maara nke ekwe na-akụ na ngalaba dị iche iche bụ maka na ịhazi ọchịchị adịghị mfe. Mefor sị na ha ga-eleba anya na ngalaba dịka akụnaụba, agụmaakwụkwọ, ahụike, azụmaahịa, ụmụnwaanyị, ndị ntoroọbịa dgz ma bunye Soludo uche ihe o nwereike ime ka ọchịchị ya mee ọfụma. Gịnị ka ‘transition committee’ pụtara na ọrụ ha. Lawrence Mefor sị na ‘transition’ pụtara ngafe site n’otu ebe banye n’ebe ọzọ, ya bụ “isi n’ọchịchị gafe n’ọchịchị ọzọ”. ọ sị na ọrụ komitii a bụ ịhụ na ọchịchị nke ochie kọwaara ọchịchị nke ọ hụrụ ka ihe si kwụrụ iji nyere ha aka ịmalite ọrụ na-egbughi oge. Mefor sị ma emeghi etu ahụ na ọ ga-enye ọchịchị ọhụrụ nsogbu ịmata ọrụ na ha agaghị ka ha ga-esi malite ọrụ ha. Ọ gakwara n’ihu kwuo na ihe ọzọ komitii a na-eme bụ ibunye uche maọbụ ịtụ arọ ka ọchịchị ọhụrụ ga-esi malite ọrụ. Na ọ dịziri gọvanọ maọbụ onyeisi ọchịchị n’aka ịṅa komitii a ntị ịgba arọ ha tụnyeere. Soludo ga-eburu oche ọchịchị n’ụbọchị iri na asaa nke ọnwa Maachị afọ 2022 site n’aka Willie Obiano chịrịla Anambra afọ asatọ. Kọmitii a ga-amalite ọrụ ha n’ụbọchị iri na itoolu ruo ụbọchị iri abụọ na abụọ nke Jenuwarị afọ 2022.

ibo

Ndị so na kọmitii a gụnyere: 1) Mrs Oby Ezekwesili (Chairperson) 2) Prof. Benedict Okey Oramah 3) Rt. Hon. Uche Okafor 4) Prof. Pat Utomi 5) Prof. Chidi Odinkalu 6) Mr. Steve Nworga 7) Chief Osita Chidoka 8) Hon (Dr) Ben Nwankwo 9) Hon Charles Odedo 10) Barr Tony Ifeanya 11) Mr. Ferdinand Agu 12) Prof. Osita Ogbu 13) Chief Chikwe Udensi 14) Dr. Greg Ibe 15) Dr. Alex Otti 16) Mr. Coleman Uba 17) Chief Collins Chikeluba 18) Engr (Sir) Chris Okoye 19) Prof. (Mrs) Uche Amazigo 20) Barrister Pat. Ikwueto, SAN 21) Dr. Olisa Agbakoba, SAN 22) Barrister Echezona Etiaba, SAN 23) Prof. Offornze Amucheazi, SAN 24) Engr.

ibo

Ikwueto, SAN 21) Dr. Olisa Agbakoba, SAN 22) Barrister Echezona Etiaba, SAN 23) Prof. Offornze Amucheazi, SAN 24) Engr. Emeka Ezeh 25) Chief Leon C. Mezue 26) Hon Chike Anyaonu 27) Hon Evarist Uba 28) Dr. P.C.J Adibe 29) Chief Akachukwu Nwankpo 30) Dr. Mefor Law 31) Dr. Alex Obiogbolu 32) Dr Godwin Owoh 33) Dr. Greg Ugochukwu Ezeilo 34) Mr. Epundu Emechebe 35) Mr. Christian Udechukwu 36) Chinyere Ossy Okoye, Esq 37) Chief Don Eze 38) Mr. Chijioke Uwaegbute — PWC 39) Mr. Franklin Edochie 40) Mr. Dozie Okpalaobieri 41) Ms Nkoli Anyaoku 42) Ms Uche Onwuamaegbu 43) Mr. Innocent Isichei 44) Mr. George Nwangwu 45) Mr. Ikechukwu Nweje 46) Dr. Innocent Okpanum 47) Arc Henry Arize 48) Dr. Will Fleury 49) Barrister Udu – Former Head of Service 50) Dr. Emma Ezenwaji 51) Prof. Phil Phil-Eze 52) Mr. Joe Anatune 53) Mr. Ike Chioke 54) Prof. Ifedioramma Eugene-Mary Nwana 55) Mr. Emma Onyilofor 56) Ms Prisca-Anne Nwangwu 57) Ms Chinwe Jane Okoli 58) Mrs Amaka Obi 59) Fred Chukwuemeka Agbata 60) Mr. Chinedu Nwoye 61) Dr. Nelson Omenugha 62) Prof. Nkechi Ikediugwu 63) Prof. Ike Uzochukwu 64) Dr. Emeka Okeke 65) Dr. Polycarp Emenike 66) Dr. Godwin Nnadozie 67) Engr. Ifeanyi Okeoma 68) Amb Uche Ajulu-Okeke 69) Chief Pat Ubajaka 70) Prof. Okey Ikeanyibe 71) Comrade Charles Onyeagba 72) Prof. Au Nnonyelu 73) Dr. Forster E. Ihejiofor 74) Mr. Odera Ozoka 75) Mr. ThankGod Ibeh 76) Prof. Sylvia Chika Ifemeje 77) Mr. Kanayo Nwafor 78) Comrade Churchill Okonkwo 79) Sir Damian Okolo 80) Dr. Chinedu Onyeizugbe Chita na Chukwuma Soludo meriri dịka gọvanọ ọhụrụ Anambra steeti na ntuliaka e mere n’ụbọchị isii ọnwa Nọvemba 2021. O ritere mmeri n’okpuruọchịchị iri na itoolu n’ime iri abụọ na otu nke steeti ahụ. Soludo gbara afọ iri isii na otu ji ọkọlọtọ APGA zọọ ya bụ ọkwa nke o ji vootu 112,229 merie ogbo ya nke PDP bụ Valantine Ozigbo bụ onye nwetere vootu dị 53,807.

ibo

GỤKWUO GBASARA YA: Iju mmiri: FCTA malitere iwepụ ihe owuwu n’okporo ụzọ mmiri

ibo

FG, NABG, Horti Nigeria, na enwe mmekọ iji gboo ọrịa nje tomato Ụlọ ọrụ Federal Ministry of Agriculture and Rural Development, Horti Nigeria, na Nigeria AgriBusiness Group (NABG), ejikọtala ọnụ iji buso ọrịa tomato nke malitere na nso nso a na obodo a maara dị ka Tuta Absoluta. Ndị otu ahụ gosipụtara nke a na nnọkọ akụkọ na Tuzdee na Abuja, bụ nke Hoti Nigeria malitere na nke Netherlands kwadoro. N’okwu ya na mmemme ahụ, Chief Emmanuel Ijewere, onye isi oche NABG, kwuru na ọ dị mkpa ka ndị na-eme ihe dị mkpa na-arụkọ ọrụ ọnụ na ijikwa akụrụngwa iji gboo mkpa nke ọrịa tomato na nso nso a. Ọ kọwara na Tuta Absaluta bụ ụmụ ahụhụ mebiela ugbo tomato, gbakwụnye na ọ bụ ahụhụ nwere ọgụgụ isi na-emebi tomato. “Ụmụ ahụhụ ahụ ekpebiela iwu ụlọ ha n’okpuru akwụkwọ ma mgbe a na-efesa ọgwụ ahụhụ anaghị emetụta ha. “Steetị ndị ahụ metụtara bụ Kano, Kaduna, Katsina na Gombe steeti, mana ụmụ ahụhụ anaghị achọ visa iji gaa steeti ọ bụla ọzọ ma ọnọdụ ahụ dị mma. “Obi dị anyị ụtọ inwe ụlọ ọrụ Federal Ministry of Agriculture na Development Rural ebe a na anyị na-arụkọ ọrụ ọnụ iji dozie nsogbu a. “Ọ bụ agha anyị ga-akpọsa megide ụmụ ahụhụ ndị a na anyị niile ebe a ga-enye ‘ngwa agha’ iji nweta ya,” ka o kwuru. Dr Deola LordBanjor, Director Horticulture, Federal Ministry of Agriculture and Rural Development, kwuru na nsogbu dị ugbu a na Tuta Absoluta malitere site na Gọmenti Mpaghara (Galama) na Kano. “Mgbe a kọrọ akụkọ ya, anyị malitere nyocha anyị wee chọpụta na ihe dị ka hectare 300 n’ime gọọmentị ime obodo ahụ naanị ihe a metụtara,” ka o kwuru. O kwuru na mịnịstrị ahụ matara na ndị ọrụ ugbo nọ na Galama nwere ike tufuo ihe dị ka ijeri naira 1.3 n’ụzọ akụ na ụba n’ihi oke ọrịa a. “Anyị na-arụkọ ọrụ ọnụ na Tomato Growers, Processors and Marketers Association of Nigeria (NAPTAN) oge ọ bụla na nyocha ihe na-eme na steeti ndị ọzọ.

ibo

“Anyị na-arụkọ ọrụ ọnụ na Tomato Growers, Processors and Marketers Association of Nigeria (NAPTAN) oge ọ bụla na nyocha ihe na-eme na steeti ndị ọzọ. “Anyị nwere ihe ndekọ anyị ugbua ma anyị na-arụ ọrụ na ihe abụọ, Ministri na-akpọ nzukọ ndị na-emetụta ya, nke nwere ike jikọta ya na ihe NABG na-eme atụmatụ. O kwuru, “Mịnịstrị ahụ na-enweta ego nke ọma na ntinye aka iji dozie nsogbu ndị siri ike nke Tuta Absoluta,” ka o kwuru. Dọkịnta Mohammed Attanda, onye isi oche, National Horticultural Research Institute (NIHORT), o kwuru na ụlọ ọrụ mere mmemme ekwentị redio nke Hausa iji mee ka mmata maka ụdị mmebi nke ọrịa a na-ebute. Ọ gwara ndị Mịnịstrị na-ahụ maka ọrụ ugbo ka ha webata NIHORT sustainableTuta integrated management ngwugwu, maka mmepụta tomato n’ime amụma tomato mba iji kwụsị ọbịbịa nke ọrịa a. Na nkwupụta, Onye isi – General, NABG, Dr Manzo Maigari, kwuru na ọrịa ahụ mere na ọkwa ọrịa na nke mbụ gburugburu 2016 na 2017. O kwuru na NABG na mmekorita ya na ndị mmekọ ndị ọzọ nyere ụfọdụ ngwọta, “Taa ọ laghachitela ma anyị ga-akpọku ndị isi ndị a ka ha gbakọọ ọnụ ka anyị wee kwekọrịta na ụzọ ga-aga n’ihu,” ka o kwuru. Onye odeakwụkwọ mba, NAPTAN, Mr Sani Yadakwam, kwuru na mgbe Tuta Absoluta banyere n’ugbo onye ọrụ ugbo na-ebibi ihe niile dị n’ebe ahụ n’ime ụbọchị atọ. O kwuru na a kọsarala ụlọ ọrụ na-ahụ maka ọrụ ugbo, NABG na ndị ọzọ gbasara otu a ga-esi kwụsị mgbasa ọrịa a, “N’ihi na anyị na-atụ egwu na ọ nwere ike gbasaa na steeti ndị ọzọ.” GỤKWUO GBASARA YA: Mwakpo ụmụ ahụhụ: Ndị ọrụ ugbo tomato na-eme atụmatụ mfu ihe karịrị pecenti iri asaa. ​

ibo

FCTA na-aga n’ihu nghazi maka ndị njem ala nsọ chọrọ Ulo oru Federal Capital Territory (FCT) Muslim Pilgrims Welfare Board, ekwupụtala mmalite nke akụkụ nke abụọ nke mmega ahụ maka 2023 chọrọ ndị njem ala nsọ na Alaeze Saudi Arabia. Board ahụ kpughere na ọ ga-amalitekwa nkwadebe maka akụkụ nke abụọ nke agụmakwụkwọ na mgbatị ahụ maka ndị njem ala nsọ na Satọde abali iri abuo na itolu na Sọnde abali iri ato Eprel 2023 ka ebuchara ọnụ nke ọnwa Alakụba nke Ramadan. N’ikwu okwu banyere mmemme ahụ, onye isi ụlọ ọrụ Board, Mallam Abubakar Adamu Evuti kwuru na akọwapụtala ihe omume iji mee ka ọga nke ọma n’ọrụ ahụ ma hụ na ndị njem ala nsọ na-akwado nke ọma maka njem ime mmụọ na ala dị nsọ nke Saudi Arabia. Mallam Evuti kọwara na bọọdụ ahụ ga-ahụ na ndị na-achọ pilgrim nwetara ụkpụrụ nke ime alajị ka ha nwee uru maka ego ha tara ahụhụ a na-akwụ iji rụọ ọrụ okpukperechi. Ọ gbakwụnyere na a ga-azụ ndị pilgrim na-atụ anya na-akwụ ụgwọ site na kansụl mpaghara Abaji, Kwali, na Gwagwalada nakwa ndị debanyere aha site na usoro nchekwa Hajj Hajj na Satọde abali iri abuo na itolu nke Eprel ebe ndị debanyere aha site na Headquarters, Bwari, Kuje, na Abuja Municipal. Ndị kansụl mpaghara ga-eme mmemme nkuzi ha n’ụbọchị ụka abali iri ato nke ọnwa a n’ogige Hajj na-adịgide adịgide dị na Bassan Jiwa, nso ọdụ ụgbọ elu Nnamdi Azikwe International Airport, Abuja. Evuti kwuputara na dịka ọ na-adị na mbụ, achịkọtalarị ndị ọkà mmụta islam na ndị ọ dị mkpa maka mmemme ahụ ekwesịrị ime site n’elekere asatọ nke ụtụtụ kwa ụbọchị. Ọ gbakwụnyere na mmemme nhazigharị nke a na-eme n’usoro ga-enyere ndị njem na-eche echiche ka ha nwee nghọta maka mmemme alajị yana ụkpụrụ na amụma ọhụrụ ndị ọchịchị Saudi na National Hajj Commission of Nigeria (NAHCON) webatara maka njem alajị nke afọ a. Onye isi ahụ gosikwara na a ga-eme nyocha ahụike maka ndị njem ala nsọ site na Fraịde abali ise ruo Sọnde abali asaa Mee ebe a ga-eme mmega ahụ maka ndị njem ala nsọ niile site na Mọnde abali iri na ise ruo Wednesde abali iri na asaa nke onwa Mee 2023 n’usoro maka njem na Saudi.

ibo

Ọ gbakwụnyere na mmemme nhazigharị nke a na-eme n’usoro ga-enyere ndị njem na-eche echiche ka ha nwee nghọta maka mmemme alajị yana ụkpụrụ na amụma ọhụrụ ndị ọchịchị Saudi na National Hajj Commission of Nigeria (NAHCON) webatara maka njem alajị nke afọ a. Onye isi ahụ gosikwara na a ga-eme nyocha ahụike maka ndị njem ala nsọ site na Fraịde abali ise ruo Sọnde abali asaa Mee ebe a ga-eme mmega ahụ maka ndị njem ala nsọ niile site na Mọnde abali iri na ise ruo Wednesde abali iri na asaa nke onwa Mee 2023 n’usoro maka njem na Saudi. Arabia. Ọ dụrụ ndị na-atụ anya njem ala nsọ ọdụ ka ha sonye n’ọrụ niile ndị Board wepụtara maka ntụzịaka kwesịrị ekwesị iji nweta uru maka ego ha na-enweghị ihe mgbochi ọ bụla. Mallam Evuti, ya mere dọrọ ndị njem ala nsọ niile aka na ntị ka ga-eweghachi akwụkwọ anamachọihe ha dechara ma ọ bụ nyefee paspọtụ mba ụwa ka ha mee nke a iji mee ka ndị Board na-agba ọsọ ngwa ngwa iji nweta akwụkwọ njem ha n’oge dị mma tupu ebido ụgbọ elu na Saudi Arabia.

ibo

Ụlọ ọrụ Maritime nke Nigeria na-akwali itinye ndị ntorobịa aka na-adịgide adịgide Onye isi ụlọ ọrụ na-ahụ maka nchekwa na nchekwa mmiri nke Naijiria (NIMASA), Dr. Bashir Jamoh, na-ekwu na ụlọ ọrụ ụgbọ mmiri na Naijiria buru ibu nke na-eme ka ndị ntorobịa na-akpa ike na-aga n’ihu. Jamoh kwupụtara nke a na Tuzdee mgbe ọ natara Maj.-Gen. Barry Ndiomu (Rtd), onye nchịkwa nwa oge nke Mmemme Mgbaghara Onye isi ala (PAP). O kwuru na ndị ntorobịa nwere ike iji ohere dị ukwuu dị na ụlọ ọrụ ụgbọ mmiri Naijiria nweta ego na mba ofesi. Onye isi ụlọ ọrụ ahụ kwuru na nzụkọ dị n’etiti ụlọ ọrụ abụọ ahụ bụ oku ịkpọte mkpa ọ dị imekọ ihe ọnụ n’iwepụta ọrụ ha. O chetara na n’afọ 2021 mgbe ọ gara n’ụlọ ọrụ Amnesty dị n’Abuja, e nwere nkwekọrịta iji guzobe Nzukọ Nzuko Njikọ iji kpalie mkparịta ụka ndị ọzọ maka imekọ ihe ọnụ. O kwuru na ọ bụ oge dị oke mkpa maka NIMASA na PAP inwe mmekọrịta siri ike na nke siri ike, na-agbakwụnye na “Ndị mba ụwa na-eto Nigeria ugbua maka ihe ịga nke ọma e dekọrọ n’ịgbasa nsogbu nchebe nke ụgbọ mmiri na mba ahụ. O kwuru, “Ma gọọmentị Naijiria na kọmitii mba ụwa na-ele anya iji hụ ma oge a ga-adịgide.” Jamoh tụrụ aro na iji kwadoo oge dị ugbu a, ọ dị mkpa inye ike zuru oke na iweghachite ndị ga-erite uru na Mmemme Mgbaghara n’ime ọha mmadụ. O kwusiri ike na NIMASA azụla ihe karịrị puku mmadụ anọ na Naịjirịa n’ụwa niile n’okpuru mmemme mmepe ụgbọ mmiri Naịjirịa, ọtụtụ n’ime ha si na Niger Delta. Na mbụ, Ndiomu toro Jamoh na ndị otu ya maka ịkọwapụta nchekwa na nchekwa nke ụlọ ọrụ ụgbọ mmiri Nigeria. “Amaara m ihe ị rụpụtara pụtara ìhè, ọkachasị na mbelata nke ndị ohi n’osimiri Gulf nke Guinea doro anya,” ka o kwuru. N’okwu ya maka mmemme Amnesty, Ndiomu kwuru: “Ahụmahụ m bụ ịhazi ụzọ ọhụrụ maka mmemme site n’ịkwado ebumnobi bụ isi nke gọọmentị.

ibo

N’okwu ya maka mmemme Amnesty, Ndiomu kwuru: “Ahụmahụ m bụ ịhazi ụzọ ọhụrụ maka mmemme site n’ịkwado ebumnobi bụ isi nke gọọmentị. “Site n’iweta echiche ọhụrụ, na-ewepụta usoro njikwa akụ na ụba ọhụrụ maka ndị ntorobịa na-eru uju, kama ịdabere na ụgwọ ọnwa kwa ọnwa, iji meghee ụzọ maka ọdịnihu ga-aga nke ọma.” Ka ọ na-agba NIMASA ume ka ọ kwado nkwado ya na PAP, Ndiomu kpọkuru maka nkwado na imekọ ihe ọnụ site n’aka ndị otu mba ụwa. Ọ gbakwụnyere na n’akụkụ mmiri mmiri, PAP zụrụ ọtụtụ ndị na-agba ọsọ n’ofe ụlọ ọrụ mba ụwa na ọkachamara dị iche iche, gụnyere Deep Sea Diving, Underwater Welding, na Marine Engineering. Ọ kwara ụta na mgbe ọzụzụ ndị a gasịrị, ọtụtụ n’ime ha nọgidere na-enweghị ọrụ. Ndiomu gakwara n’ihu iguzobe Secretariat Coordinating n’etiti PAP na NIMASA iji kwalite mmekorita na mkparita uka. Ọ gbakwụnyere, “Anyị na-eleba anya na nyocha nkwado teknụzụ sitere na NIMASA, yana ohere itinye ọrụ n’ime ụlọ ọrụ ụgbọ mmiri maka ndị nnọchi anya anyị ruru eru.” ​

ibo

“Agbasiri m ike nke ọma.”

ibo

Dịka a na-eche ka mpụtara nwale e mere n’ebe ndị ọzọ dị iche iche gba n’ọha, WHO ka na-atụle ma ha a ga-ebinyeaka ma nabata ọgbụgba ọgwụ ebe Naịjirịa na Ghana gbaara ọsọ binyeaka ma nabata ọgbụgba ya bụ ọgwụ.

ibo

Na Tuzde a, ụlọọrụ na-ahụ maka ọdịnma ndị Naijirịa nọ na mba ndị ọzọ nakwa enyemaka ndị nọ n’ihe ọdachị bipụtara akwụkwọ nke e tinyere akara ekwentị ụmụafọ Naijirịa na Sudan nwereike ịkpọ ma ha nwee nsogbu ọbụla

ibo

Ndị Alakụba n’ofe ụwa na-eme mmemme nke ọkụ eid-al, nke na-egosipụta njedebe nke ọnwa ibu ọnụ.

ibo

Onye isi oche APGA kwara ụta maka ihe isi ike ụmụ amaala gabigara n’oge na-adịbeghị anya ma kpọkuo mmadụ niile ka ha gbasie mbọ ike ka obodo dị n’otu, nwee ọganihu ,akụ na ụba na nchekwa.

ibo

Onye isi ala Buhari, onye chiri dị ka onye isi ala ndị agha site na Disemba 1983 ruo Ọgọst 1985, na-eje ozi ugbu a nke ugboro abụọ dị ka onye isi ọchịchị onye kwuo uche ya, site na Mee 2015 ruo na njedebe na Mee 29, 2023.

ibo

Aga m ahụ na a rụrụ ya n’oge ọchịchị m.”

ibo

Ndị akaebe hụrụ etu mgbọ ndị NSCDC si tụgbuo nwa ọhụrụ n’Owerri – Ndị Uweojii Akụkọ fesara etu mgbọ egbe si tụgbuo otu nwa ọhụrụ ebe ụfọdụ na-ekwukwa na mgbọ tụguru nne nwaanyị mụrụ nwa ọhụrụ ahụ oge ha kwụ n’okporoụzọ na-eche ụgbọala ha ga-abanye. Oge onye ntaakụkọ anyị jụrụ ndị uweojii Imo Steeti gbasara akụkọ a, ha kwuru na ha amalitela nnyocha, mana ihe ha chọpụtarala bụ na aka ndị ọrụ nchekwa ‘Nigeria Security and Civil Defence Corps’ (NSCDC) nwereike ịdị na ya bụ ihe. Henry Okoye bụ ọnụ na-ekwuru ndị uweojii Imo steeti gwara onye ntaakụkọ anyị sị: “Ndị akaebe hụrụ ihe merenụ gwara anyị na ọ bụ mgbọ si n’egbe nke otu onye ọrụ NSCDC gbara tụrụ nwaanyị ahụ na nwa ya. E bugara ha ụlọ ọgwụ ngwangwa ebe a nọrọ kwuo na nwa ahụ anwụọla.” “Mana ihe a ndị akaebe gwara anyị apụtaghị na anyị akwụsịla ime nnyocha iji mata kpọmkwem ihe merenụ. Nnyocha ka na-aga n’ihu,” Okoye kwuru. Akụkọ kwuru na nne na nwa ahụ mgbọ tụrụ nwụrụ, mana nwaanyị nke ọzọ mgbọ tụtara, bụ onye a na-eche na ọ bụ nne nwaanyị ahụ nwụrụ anwụ, anwụghị. Otu onye hụrụ ebe ihe a mere gwara onye ntaakụkọ anyị na ihe a merenụ tụrụ ya n’anya n’ihi na ya na nwaanyị ahụ nwụrụ anwụ kelechara ya obere oge tupu ya bụ ihe emee. “Ya na nne ya kwụ n’akụkụ ụzọ na-eche ụgbọala, nne ya ku nwa ọhụrụ ahụ. Mụ na ha kwụ ebe ahụ ma kparịta nkata. Mana oteghị aka m gara ịzụta ihe n’akụkụ okporoụzọ, lezikwaa otu ndị ahụ ka ha dina ala n’ozu.” Aka anyị adịghị n’ọnwụ nwata ahụ – NSCDC Imo Steeti Ndi ntaakuko kpọrọ ọnụ na-ekwuru ndị NSCDC Imo Steeti, bụ Lowell Chimeziri, n’ekwentị n’ụtụtụ Tọzde, mana ọ sị ka a kpọghachi ya azụ n’ihi na ọ nọ n’ọgbakọ. Mana ụlọ ntaakụkọ Vanguard dere akụkọ ebe Chimeziri kwuru na aka ha adịghị n’ọnwụ nwata ahụ aha ya bụ Chidalu.

ibo

Mana ụlọ ntaakụkọ Vanguard dere akụkọ ebe Chimeziri kwuru na aka ha adịghị n’ọnwụ nwata ahụ aha ya bụ Chidalu. Chimeziri kwuru sị: “Anyị matara maka ọnwụ nwata ahụ oge ndị nwe ya bwetara mkpesa n’ụlọọrụ anyị ma na-ekwu na ọ bụ mgbọ si n’egbe onye otu anyị gburu ya, dịka ndịọrụ anyị nọ n’ụgbọala Hilux gbafere na mpaghara ‘Fire Service Roundabout’.” “Ihe ndị njọ n’akụkọ a bụ na ezinụlọ Chidaalu kwenyara na ndị nọ n’ime ụgbọala Hilux ahụ bụ ndịọrụ NSCDC, mana ọ bụghị eziokwu. Ọbụghị otu a ka anyị si arụ ọrụ.” Chimeziri kwuru na e nwere ọtụtụ ụlọọrụ nwere ụgbọala hilux ọcha, ọ bụghị naanị ndị NSCDC, “onweghị mgbe a ga-eji ụdị ihe ọjọọ dị otu a tụnyere ngalaba NSCDC”, ka o kwuru. “N’oge adịghị anya, site n’amara Chukwu, anyị ga-apịachi nnyocha anyị ma chọpụta ndị mere ihe a, ma mee ka ikpe ziri ezi guzo.”

ibo

A ga-arụkwa ụzọ Abuja-Kano n’oge adịghị anya Gọọmenti Naijiria enyela mmesi obi ike na ngalaba abuo na ato nke okporo ụzọ Abuja – Kano ga-arụcha ma nyekwa ya onye isi ala Muhammad Buhari tupu ọ gwụchaa ọchịchị ya n’ọnwa Mee, abalị iri abụọ na itoolu. 2023. Nkwenye a bụ onye isi ndị ọrụ na Onye isi ala, Prọfesọ Ibrahim Gambari bụ onye e mere njem nlegharị anya n’okporo ụzọ site n’aka Minista na-ahụ maka ọrụ na ụlọ Mr. Babatunde Raji Fashola. Onye isi ndị ọrụ nke gosipụtara afọ ojuju maka ọrụ okporo ụzọ ahụ kwuru, “A ga-arụcha akụkụ nke abuo na ato ma dị njikere maka ọrụ site n’aka President Muhammad Buhari tupu njedebe nke ọchịchị ya”. Niger Bridge O kwuputara na oru ngo ọzọ nke Onye isi ala, bụ akwa mmiri Niger 2nd ga-abụkwa onye isi ala ga-enye ọrụ tupu ọ hapụ ọrụ. O chetara na e meghere ndị na-eji ụzọ n’okporo ụzọ ahụ n’oge ekeresimesi gara aga iji belata ihe isi ike ndị mmadụ na-ata kemgbe ọtụtụ afọ ugbu a. Ndị COS toro Onye isi ala maka itinye aka ya pụtara ìhè na nke kwesịrị ịja mma maka mmepe akụrụngwa n’ofe mba ahụ. “Anyị chọrọ ịja Mr President maka ime ka ihe onwunwe dị ka ụdị ọganihu a nwee ike ime,” ka o kwuru. Mịnịsta na-ahụ maka ọrụ na ụlọ, Maazị Babatunde Raji Fashola kọwara na ngalaba nke atọ nke ụzọ ahụ si Kaduna gawa Kano dị kilomita 137, nke dị ogologo karịa okporo ụzọ Lagos – Ibadan nke dị kilomita 127 ebe akụkụ nke abụọ nke okporo ụzọ ahụ gbatịrị. Site na Zaria ruo Kaduna dị kilomita iri asaa na atọ. O kwuru na n’agbanyeghị na okporo ụzọ Lagos-Ibadan malitere na mbụ, a na-arụkwa ọrụ abụọ a n’otu oge. N’ihe kpatara na ọrụ na ngalaba 1 nke okporo ụzọ bụ nke si Abuja si Zaria na-adịghị aga n’ihu dị ka nke abụọ ndị ọzọ, Minista ahụ kwuru na ihe kpatara ya bụ mpụ nke kwụsịrị ọrụ ahụ ihe dị ka otu afọ na 2022, okwu gbasara ikike ụzọ n’ihi na mkpa ịkwaga ụlọ, ahịa nrụnye ọkụ eletrik, ihe ndị a ga-edozirịrị tupu onye ọrụ ahụ arụ ọrụ ya.

ibo

N’ihe kpatara na ọrụ na ngalaba 1 nke okporo ụzọ bụ nke si Abuja si Zaria na-adịghị aga n’ihu dị ka nke abụọ ndị ọzọ, Minista ahụ kwuru na ihe kpatara ya bụ mpụ nke kwụsịrị ọrụ ahụ ihe dị ka otu afọ na 2022, okwu gbasara ikike ụzọ n’ihi na mkpa ịkwaga ụlọ, ahịa nrụnye ọkụ eletrik, ihe ndị a ga-edozirịrị tupu onye ọrụ ahụ arụ ọrụ ya. O kwuru na a na-arụ ọrụ n’akụkụ ahụ nke okporo ụzọ ahụ dịka nkwado a chọrọ n’etiti Ministri na Federal Capital Territory Minster na Gọvanọ steeti Niger na Kaduna nke mpaghara ha jikọtara na okporo ụzọ kilomita 265 na-aga n’ihu. Fashola nyere obi ike na a ga-arụcha ngalaba a site n’aka ọchịchị na-esote ngwa ngwa dịka ego nke Nigeria Sovereign Investment Authority na-enye dị ngwa ngwa. Onye isi njikwa ụlọ ọrụ na-ahụ maka ọchụnta ego nke Naijiria, Mazị Aminu Umar Sadiq kwuputara nkwa na ịdị njikere otu ya n’inye ego maka ọrụ a.

ibo

Ha kpebikwara na a ga-amalite ịkpọpụtakwa mpụtara ntuliaka n’oge nakwa n’ụbọchị onyeisi na-ahazi ngụkọ ahụ n’Adamawa Steeti ga-ekpebi.

ibo

Akụkọ banyere ire na ịtụmgbere ụmụaka abụrụla chi bọọ anụ ọzọ na Naịjirịa ọkachasị na mpaghara Ọwụwa Anyanwụ.

ibo

Naijiria katọrọ ọgbaghara na Sudan Onye isi ala Naijiria bu, Muhammadu Buhari katọrọ ọgbaghara nke dara na Satọde na Khartoum, isi obodo Sudan, n’etiti ndị agha na ndị agha, Rapid Support Forces, RSF na-ekwu na agha na-aga n’ihu adịghị anabata. N’ikwu okwu n’oge nleta nke onye isi oche mgbanwe nke Chad, General Mahamat Idriss Déby Itno na Makkah, Saudi Arabia, na Sunday, President Buhari kọwara ọgụ nke tara ndụ dị ka ihe ọjọọ. Ndị isi abụọ ahụ tụlere ọnọdụ ọjọọ ahụ wee kpọkuo mba niile gbara agbata obi na mba ụwa ka ha merie n’akụkụ ndị na-alụ ọgụ ka ha kwụsị ọgụ na kparịta ụka. “Ọnọdụ dị na Sudan bụ ihe nwute,” Onye isi ala ahụ kwuru, na-agbakwụnye na Sudan kwesịrị udo mgbe ihe niile ọ gafeworo n’oge gara aga. Onye isi ala Buhari jara onye ndu Chad mma maka “Mgbalị ya ịhụ ka obi dị jụụ, na ka ha biri n’udo. Ma ị ga-anọgide na-agbalị. “ Deby-Itno gwara President Buhari na ọnọdụ na Sudan dị egwu. “Ọ bụ ihe nwute, ọ bụrụ na ejideghị ya, ọ ga-enwe nnukwu nsogbu na mba ndị agbata obi,” Deby-Itno kwuru. Banyere usoro obodo ya mere na nzaghachi maka nsogbu ahụ, Onye isi ala Deby-Itno kwuru, “Anyị emechiela ókèala anyị na Sudan ma mee ka nchekwa anyị sie ike. “Agwara m ndị isi otu abụọ ahụ okwu. Ọ bụrụ na onye ọ bụla agbalịa, ọ ga-eme ka ọnọdụ ahụ dajụọ. Ndị isi Africa, ọkachasị ndị okenye (President Buhari), Macky Sall (Senegal) na onye isi oche AU Azali Assoumani (Comoros) kwesịrị ịbata n’ime ụbọchị abụọ, ha na-egbu onwe ha.” Onye ndu Chad kwara onye isi ala Buhari ihu oma Umrah na “ihe kacha mma ka i na-akwado ipu n’okwa”. ndabereỌgụ ndị a na-esochi esemokwu na-arị elu maka ntinye aka nke ndị agha ngwa ngwa n’ime ndị agha. Esemokwu a egbuola oge ịbịanye aka na nkwekọrịta mba ụwa kwadoro na ndị otu ndọrọ ndọrọ ọchịchị maka mgbanwe na ọchịchị onye kwuo uche ya.

ibo

Emebere ndị agha nkwado ngwa ngwa na 2013 site n’aka onye isi ala Omar al-Bashir, onye chụpụrụ mgbe ọnwa ole na ole nke ngagharị iwe ọchịchị onye kwuo uche ya na 2019. Ọchịchị mgbanwe nke ndị nkịtị na-achị bụ ndị agha kwaturu na 2021 site na nkwado nke RSF. Esemokwu dị n’etiti ndị agha na RSF abawanyela kemgbe ahụ ka otu abụọ ahụ na-asọ mpi maka izi ezi na ịchịkwa obodo ahụ N’ọnwa ndị na-adịbeghị anya, esemokwu ndị a mere ka ọ dịkwuo njọ site na mmekọrịta dị n’etiti General Abdel Fattah al-Burhan, ọchịagha nke ndị agha Sudan, na General Mohamed Hamdan Dagalo, onye isi nke RSF. Esemokwu ahụ sitere na nghọtahie gbasara otu RSF kwesịrị isi tinye n’ime ndị agha na ikike ndị kwesịrị ilekọta usoro a. Otu ndị otu ndị nkịtị bịanyere aka na nkwekọrịta nke nkwekọrịta ahụ na Disemba kpọrọ na Satọde ka ha kwụsị ọgụ ozugbo iji kwụsị Sudan ịdaba na ndakpọ. Mmeghachi omume: Ogbe mba ụwaSɛ nhwɛso no, ɔsram a ɛto so ason a ɛwɔ United States, China, Russia, Egypt, Egypt, Qatar, Saudi Arabia, United Arab Emirates, United Nations, European Union, ne Afrika Atɔe fam aman a ɛwɔ aman pii so no, wɔn a wotintim nsɛmma nhoma a wɔakyekyɛ wɔ kasa horow pii mu no nso ka ho. Onye odeakwụkwọ mba Amerịka bụ Antony Blinken kwuru na ọnọdụ dị na Sudan na-esighi ike kwusiri ike na a ka nwere ohere iji mechaa mgbanwe na ọchịchị ndị nkịtị. “Ọgụ n’etiti ndị agha SAF na RSF na-eyi nchekwa na nchekwa nke ndị nkịtị Sudan egwu ma na-emebi mgbalị iji weghachi mgbanwe ọchịchị onye kwuo uche Sudan. Naanị ụzọ dị n’ihu bụ ịlaghachi na mkparịta ụka. “Onye nnọchi anya US na Sudan, John Godfrey, dere na Twitter na Sọnde na ya na ndị ọrụ ụlọ ọrụ nnọchi anya ya gbabatara.Godfrey dere, “Mbawanye esemokwu n’ime mpaghara ndị agha iji duzie ọgụ dị oke egwu.” “Ana m akpọku ndị isi ndị agha ka ha kwụsị ọgụ ahụ.”China kwuputara nchegbu ya na Ministri nke Mba Ọzọ na-agba akụkụ abụọ ahụ ume ka ha gbasoo nkwụsị ọkụ ma gbochie ọganihu ọzọ.

ibo

“Onye nnọchi anya US na Sudan, John Godfrey, dere na Twitter na Sọnde na ya na ndị ọrụ ụlọ ọrụ nnọchi anya ya gbabatara.Godfrey dere, “Mbawanye esemokwu n’ime mpaghara ndị agha iji duzie ọgụ dị oke egwu.” “Ana m akpọku ndị isi ndị agha ka ha kwụsị ọgụ ahụ.”China kwuputara nchegbu ya na Ministri nke Mba Ọzọ na-agba akụkụ abụọ ahụ ume ka ha gbasoo nkwụsị ọkụ ma gbochie ọganihu ọzọ. Onye odeakwụkwọ ukwu UN bụ Antonio Guterres katọrọ ntiwapụ ọgụ ahụ ma kpọọ oku ka ọ daa jụụ.”Onye odeakwụkwọ ukwu na-akpọ ndị isi nke Rapid Support Forces na Sudanese Armed Forces ka ha kwụsị agha ozugbo, weghachi udo ma malite mkparịta ụka iji dozie nsogbu dị ugbu a,” ka Stephane Dujarric, ọnụ na-ekwuchitere Guterres kwuru.

ibo

Ebe ndị agha gọọmentị na-ekwu na ha agaghị enwe mkparịtaụka ọbụla tutu ndị agha RSF etisaa.

ibo

Agbanyeghị na Japan so na otu mba kacha nwee nchekwa n’ụwa niile, nke a na-eme ya ụgboro abụọ awakporo ndị ọchịchị mba Japan dịka a gbagburu Shinzo Abe onye bụbu onyeisiala mba Japan afọ gara aga.

ibo

N’Ebonyi Steeti, mpaghara a ebe ndị e mere ntuliaka a metụtara okpuruọchịchị asaa nọ n’Ebonyi steeti nke gụnyere Abakaliki, Afikpo North, Afikpo South, Ezza North, Ezza South, Ikwo na Ivo.

ibo

Otu ahụ jụkwara atụmatụ ịkwatu ụlọ ndị na-ahụ maka ụgbọ elu na Legọs iji meghee ụzọ maka ọrụ obodo ọdụ ụgbọ elu nke Mịnịsta na-ahụ maka ụgbọ elu, Hadi Sirika bidoro.

ibo

Anyị emechiela nkọwa anyị na ihe omume ndị ọzọ, anyị dịkwa mma ịga,” ka ọ gbakwụnyere.

ibo

Ọmụgwọ Ọmụgwọ Ọmụgwọ bụ ọmenaala Igbo bidoro kemgbe gboo nke ka na-eme ruo ugbua Ile ọmụgwọ n’omenala Igbo bụ oge nne na-abịa ileta nwa ya nwaanyị na nwa ọ mụrụ (nke bụ nwa nwa ya). Ụfọdụ oge, ọ bụrụ na nwaanyị enweghịzị nne (ọ bụrụ na nne mụrụ ya anwụọla), nwunye nna ya maọbụ nne di ya ga-abị nọrọ n’ụlọ ya lee ya ọmụgwọ. Ihe mere o ji bụrụ nwaanyị na-ele ọmụgwọ kama nwoke, bụ maka na a na-ewe ya na ọ bụ nwaanyị kacha mara ihe gbasara ya maka na ọ gabigala ọnọdụ ahụ n’onwe ya. Oge ọmụgwọ bụ oge nne na-akụziri nwa ya nwaanyị ihe niile ọ ma maka ilekọta nwa a mụrụ ọhụrụ. Ụfọdụ oge, ọ na-abụ nne mụrụ nwa laa, nne di ya abịa bido lewe ya ọmụgwọ nke ya. Nwaanyị mụrụ nwa ọhụrụ na-eji ohere ọmụgwọ zuru ike ma nne ya na-elekọta nwa ya. Uru ọmụgwọ bara Ọmụgwọ bụ oge nne, nwa ya na nwa nwa ọhụrụ ya na-eji enwe ezigbo mmekọrịta nke bekee kpọrọ ‘bonding’. Maka nke a ka ọtụtụ ndị nne na-eji aga ebe ọbụla nwa ha nọ mụọ nwa, ma n’ụlọ maọbụ na mba ofesi, ịga nọkọọ ihe ruru ọnwa atọ maọbụ karịa. Ọ ga-akuzikiri nwa ya nwaanyị ihe ubeakwa nwa ya pụtara, maọbụ akwa agụrụ maọbụ akwa mmekpa ahụ. ‘Ụmụnwaanyị anyị kajara akaja’ – Charly Boy Nri ekwesịrị iri n’ọmụgwọ Nwaanyị a na-ele ọmụgwọ nwere nri ndị ọ na-eri. Ụfọdụ bụ iji asụchapụ ọbara kpụkọrọ ya n’afọ oge nwa nọ ya n’ime. Nri ndị a bụ ma mkpọrọgwụ ma ngwanri dị icheiche. Nri nwaanyị ekwesịghị iri n’ọmụgwọ Ngwụcha ọmụgwọ Ọmụgwọ gwụ, nne bịara ọmụgwọ ga-enweta ihe buru ibu. Ndị ọ bịara ileta ga-azụtara ya ihe onyinye dị icheiche dịka ego, akwa ọmụma, akpụkpọụkwụ, akpa, ihe nri dị icheiche, wee dịrị gawazie. A ga-azụtara ya akpa nnu na akpa ncha nke ọ ga-eke ndị agbataobi ya ma ọ laruo ebe o bi.

ibo

A ga-azụtara ya akpa nnu na akpa ncha nke ọ ga-eke ndị agbataobi ya ma ọ laruo ebe o bi. BBC

ibo

Ha ejighikwa nwayi mụrụ nwa egwu egwu.Nke a mere ha ji ele ya omugwo nke oma,site n’ime ihe ọ bụla ha kwesiri ime,ka o were gbasie ike.Ha na-agba mbo hụ na nwanyi ahụ gara ezigbo ụlọọgwu were mụọ nwa ma kwadoro ya ihe ọmụgwọ nke oma.

ibo

Imaatu eji ihe ndi a mara ndi IGBO:Ichi ọzọ,ọmụgwọ,iba abamaba dika otu ọgbọ,ihu nwata eze,ibiugwu,irumgbede,akwamozu,ịtu nzu na ịgọ ọji d.g.z

ibo

Ahmed Ododo, onye Gọvanọ Bello’s Kinsman na onye ya na ya na-akpachi anya, bụ onye na-ahụ maka nchịkwa obodo Kogi steeti ugbu a.

ibo

O kwuru na a na-atụ anya na akwụkwọ a ga-enyere ndị otu nwere ọrụ aka na-eme nkwadebe na mbelata ihe iji chekwaa ndụ, ndụ, ihe onwunwe na gburugburu ebe obibi megide ihe egwu metụtara mgbanwe ihu igwe n’ime Nigeria na 2023.

ibo

Akwụkwọ ozi so n’akwụkwọ mgbasa ozi ahụ kwuru na ntụzịaka a bụ n’ihi arịrịọ ndị ụlọ akụ na ndị ọzọ metụtara na CBN mere ka o dokwuo anya usoro e si ejikwa akaụntụ na-ehi ụra na ndị na-adịghị arụ ọrụ site n’aka ụlọ akụ dị na mba ahụ.

ibo

Bayelsa Queens nke Naijiria meriri n’asọmpi WAFU B nke ikpeazụ n’afọ 2022 wee gaa n’ihu nara ọrịre ọla n’asọmpi CAF zuru oke nke Morocco na-akwado, wee merie Simba Queens 1-0 n’asọmpi nke atọ.

ibo

Ahụ ọkụ Lassa bụ nnukwu ọrịa hemorrhagic viral hemorrhagic nke nje Lassa, onye otu ezinụlọ nje virus na-akpata.

ibo

Okwu ya: “Enwere njikọ kpọmkwem n’etiti nri na-eri nri na nnukwu ngwaahịa anụ ụlọ, anyị ga-amalite na mmemme na ọrụ kpụ ọkụ n’ọnụ gbadoro ụkwụ n’ihe gbasara ibi ndụ iji wepụta usoro ahụ maka mmepe a na-ahụ anya.

ibo

Saudi Arabia n’izu gara aga gwakwara IMF na ọ ga-enye Pakistan ijeri $ 2 iji kwado ha.

ibo

Cheta kwa na e nwere ihe onyonyo nke nọ na soshial midia nke gosiri ebe otu onye setere mgbe ụlọ a na-ada.

ibo

Otti kwuru na ọ ga-eme ya n’Aba maka atụmatụ pụrụiche o nwere ịhụ na Aba ga-abụ ezi obodo ụlọọrụ na azụmaahịa n’ọchịchị ya.

ibo

Gọọmentị mba Amerịka na-ekwu na ha na-eyocha ị chọpụta ebe e siri kpughe akwụkwọ a e zoro ezo.

ibo

Ọ bụ Onome Ebi, Jennifer Echegini na Desire Oparanozie nyere goolu atọ ndị a. Cheta na mba New Zealand sọ na ndị ga-ahazi egwuregwu iko mba ụwa nke egwuregwu bọọlụ ụmụ nwaanyị.

ibo

Ọ bụ nleta nke isii na nke ikpeazụ ọ gara Alaeze ahụ kemgbe ọ malitere ọchịchị na Mee 2015.

ibo

A na-ewu ụlọ ntanye Dangote kemgbe afọ 2016, a na-atụkwa anya na ọ ga-abụ otu n’ime ụlọ nrụpụta mmanụ kacha ukwuu n’ụwa ma emechaa.

ibo

Agaghị m alaghachi na mgbanaka ruo Disemba – Antony Joshua Ekwuputala na ọ gaghị alaghachi na mgbanaka ruo Disemba na-esote mmeri Jermaine Franklin nke ọnwa a. GỤKWUO GBASARA YA: Mịnịsta na-ahụ maka egwuregwu na-ekele Anthony Joshua na mmeri ha meriri Franklin Ejikọla kpakpando ndị dị arọ nke Britain na ọgụ megide Dillian Whyte na Tyson Fury na-eso otu mkpebi ya meriri American Franklin na The O2. Mana Jọshụa pụtara na ọ merụrụ imi n’oge ọgụ wee depụta nkwupụta na soshal midia nke kwuru na ọ ga-anọ ogologo oge na egwuregwu ahụ. “A na-eme atụmatụ ịlụ ọgụ ọzọ m na December. Ọ bụghị ezigbo mana ihe niile bụ akụkụ nke foto ka ukwuu, ” Joshua kwadoro na akụkọ Instagram ya. Joshua chụpụrụ echiche nke ịla ezumike nka mgbe ọ nwetasịrị mmeri mbụ ya kemgbe 2020 megide Franklin. Jọshụa tụfuru aha WBA, WBO na IBF dị arọ ya n’aka Oleksandr Usyk n’afọ 2021 ma enweghị ike ị nwetaghachi ha mgbe ya na onye Ukraine meriri ọzọ n’afọ gara aga. N’ikwu okwu mgbe mmeri Frankin gasịrị, o kwuru, sị: “M ga-aga n’ihu na-akwapụ ma na-apụ apụ. Ma eleghị anya, apụrụ m ịhapụ aka m karịa [megide Franklin]. Ikekwe nke a, ikekwe nke ahụ. “Nke ahụ bụ ihe gara aga ugbu a na naanị ihe anyị nwere ike ịtụ anya bụ ihe ga-eme n’ọdịnihu. Ọ dị mma ịlaghachite ma na-atụgharị bọọlụ ahụ. Anyị na-arịgo, anyị na-arịgo ọzọ. ” Joshua kwetara na ya gaara echela ịla ezumike nka ma ọ bụrụ na Franklin meriri ya. Mana ọ na-ekwe nkwa ịnụ ọkụ n’obi ya maka egwuregwu ahụ adaghị mbà. “Enwere m mmasị. Na-achị onwe ya. Na-akpali. Ọ dịghị onye na-amanye m ime nke a. Ọ dịghị onye na-amanye m ka m bilie n’ụtụtụ gbapụ. Ọ siri ike, “o kwuru. “Ọ na-esi ike mgbe ụfọdụ. “Ma ọ dị ihe dị n’ime gị nke dị ka, ‘Bịa, ị ga-alụ ọgụ, ị ga-emeri.’ N’oge ị malitere ịkwụsị ọchịchọ ahụ, ị ga-emerịrị onwe gị.” Ọ maara na oge ahụ ga-abịara ya otu ụbọchị.

ibo

“Ma ọ dị ihe dị n’ime gị nke dị ka, ‘Bịa, ị ga-alụ ọgụ, ị ga-emeri.’ N’oge ị malitere ịkwụsị ọchịchọ ahụ, ị ga-emerịrị onwe gị.” Ọ maara na oge ahụ ga-abịara ya otu ụbọchị. Otu ụbọchị ọ ga-akwụsị. “Enweghị bọmbụ oge m nwere ike ịgwa gị mgbe ọ ga-agbawa. Mana enwere eziokwu, “o kwuru. Otú ọ dị, o kwuru, sị: “Eziokwu m na-ebi bụ, anyị ka na-achụ ihe. M ka na-achụ nrọ ahụ. “Enwere m mmasị na egwuregwu ahụ. N’agbanyeghị. N’ihi ọtụtụ ihe kpatara ya. Ndepụta ahụ dị ogologo ma m na-agba mbọ ruo mgbe emechara ya. “

ibo

Ha na-emekwara obodo ha ihe.

ibo

Ọ bụ ndi nwere akụnụụba ma bụrụkwa ndi enweghị ntụpọ ọ bụla n’obodo ka a na-echi echichi a.

ibo

N’ụbọchị ahụ, ezinụlọ na-akwado maka ememe ụbọchị Ista

ibo

site n’aka ndị Rom na Calvary c. 30 AD.

ibo

Nke a bụ ihe omume dị mkpa n’ihi na ọ na-anọchi anya àjà na nhụjuanya ndị e nwere ná ndụ Jizọs

ibo

Oshunkeye kwuru, “Obi dị anyị ụtọ imeghe ọwa nke Hallelujah, nke na-enye echiche ọhụrụ na-akpalite muo maka mmemme Ista.” “Anyị kwenyere na ọ ga-adabara ndị na-ekiri ihe.”

ibo

Ọ gbakwụnyere na South Africa ‘ga-arịọ arịrịọ ozugbo’ mkpebi ahụ.

ibo

Ọnụ ahịa nri dara bụ nke zuru uwa onu .- FAO Ọnụ ahịa nri bụ nke zuru ụwa ọnụ gbadara maka ọnwa nke iri na abụọ na-esochi na Machị, n’ihi ngwa ahịa siri ike, oke mbubata mbubata yana ka ọka na-aga n’ihu na-enweghị ihe mgbochi site na Ukraine na Russia, United Nations Food and Agriculture Organisation (FAO) kwuru.

ibo

Onye omebe iwu ahụ kwuru na ọ bụ ihe ziri ezi maka ndị na-ahụ maka ahụike, bụ ndị na-enwe mmasị na enyemaka ndị na-atụ ụtụ isi na ọzụzụ ha, inyeghachi ọha mmadụ site n’ịrụ ọrụ maka afọ ole na ole na ala atupu ha ebupụ nkà ha na mba ọzọ.

ibo

“Dịka mba, anyị agabigala ntuli aka nke mebere ndị isi na-esote ọkwa gọọmentị etiti na steeti.” Onyeisiala Buhari toro ụmụ amaala maka ime onwe ha n’udo n’oge na ka emechara ntuli aka izugbe.

ibo

O kwuru na n’agbanyeghị oke iwe nke ọchịchị ndị agha na mpaghara ụfọdụ nke kọntinent ahụ, “ọchịchị onye kwuo uche ya ka bụ nhọrọ kacha mma.”

ibo

Enwere m ike ime ka obi sie gị ike na a ga-ebuga akụkọ a n’aka Mr. President maka nkwado ya na mmejuputa ya, “o kwuru.

ibo

“Onyeisiala Putin kwuburu na ihe o ji wakpoo Ukraine bụ iji belata mba Nato nọ nso n’oke ala ha, mana ugbua, ọ hụla na ha na-abawanye.”

ibo

Cheta na otu n’ime ihe gọọmentị Naijirịa kwuru mere e jiri gbanwee akwụkwọ ego Naịra bụ iji hụ na ya bụ atụmatụ busoro ndị ntọ na-ana ego agha.

ibo

A malitere emume a n’afọ 2007 iji na-agbasa ozi maka ọnọdụ ‘autism’ nakwa ịgbasa ozi maka ụzọ dị icheiche a ga-esi wulite ọnọdụ ndụ ndị nwere autism.

ibo