Search is not available for this dataset
id
stringlengths 5
6
| word
stringlengths 0
121
⌀ | definition
stringlengths 0
34.5k
⌀ |
|---|---|---|
547899 | يَوْمٌ | күп. أَيَّامٌ көн; يَوْمًا бүген; يَوْمًا فَيَوْمًا көн саен, көннән-көн; اليَوْمَ бүген; مِنْ يَوْمِهِ шул ук көнне; يَوْمَئِذٍ шулвакыт, шулчак; يَوْمُ بَدْرٍ Бәдер ( сугышы ) көне; أَيَّامُ الْعَرَبِ гарәп яулары |
547883 | ▬ يَمَنِىٌّ | к. @يَمَنٌ@ |
547838 | يَغُوثُ | Ягус, пот исеме |
547870 | يَمِنَ | а, и يَمُنَ у, масд. يُمْنٌ, مَيْمَنَةٌ бәхетле, уңышлы булу, эше гел уңучан булу; ант. شَؤُمَ; VI تَيَامَنَ уңга бару, уң якка борылу |
547891 | يَنَعَ | а, и, масд. يَنْعٌ, يُنْعٌ пешкән, өлгергән булу; өлгерү, пешү ( җимеш ); IV أَيْنَعَ өлгерү, пешү ( җимеш ) |
547827 | ▬ يَسَارٌ | байлык, муллык, иркен тормыш; йомшаклык, күндәмлек; сул як; сул кул; Ясар, ир-ат исеме |
547854 | ▬ يَقْظَانُ | мнс. يَقْظَى күп. يَقَاظَى уяу, уянган, йокламаучы; игътибарлы, сизгер, сак |
547824 | ▬ مَيْسُورٌ | уңышлы, яхшы нәтиҗә белән тәмамланган, нәтиҗәле ( эш тур. ); бәхетле; җиңеләйтелгән, җиңел; булдырырлык, үтәлерлек |
547834 | اَلْيَسَعُ | Әльясәгъ, пәйгамбәр исеме |
547896 | يَهُودُ | җый. яһүдләр; сф. يَهُودِيٌّ мнс. ة яһүд ...ы; яһүди, яһүд |
547787 | يَبِسَ | а, масд . يَبْسٌ, يُبْسٌ корыган, кипкән булу ( сусыл, сулы, дымлы әйбер тур. , ант. رَطُبَ); кору, кибү; IV أَيْبَسَ киптерү |
547795 | يَتَمَ | и, масд. يُتْمٌ ятим булу, үксез калу; IV أَيْتَمَ ятим итү, үксез калдыру – يَتِيمٌ күп. أَيْتَامٌ, يَتَامَى ятим, үксез |
547850 | ▬ يَقُظٌ | күп. أَيْقَاظٌ йокламый торган, уяу; сизгер, сак |
547862 | ▬ مُوقِنٌ | мнс. ة ышанган, инанган, шиксез белгән |
547897 | ▬ اليَهُودِيَّةٌ | яһүдилек, яһүд дине |
547783 | يَئِسَ | тәм-маган يَيْأَسُ масд. يَأْسٌ өметен өзү; وَاللاَّتِى يِئسْنَ مِنَ المَحِيضِ күрем күрүдән өметләрен өзгән ( хатын )нар; өметсезлеккә бирелү, өметсезләнү; белү; أَفَلَمْ يَيْأَسِ الَّذِينَ آمَنُوا иман итүчеләр белмиләр идеме; IV أَيْأَسَ өметен өзү; өметсезлеккә төшерү; X اِسْتَيْأَسَ өметен өзү, өметсезлеккә бирелү |
547784 | يَئِسَ | тәм-маган يَيْأَسُ масд. يَأْسٌ өметен өзү; وَاللاَّتِى يِئسْنَ مِنَ المَحِيضِ күрем күрүдән өметләрен өзгән ( хатын )нар; өметсезлеккә бирелү, өметсезләнү; белү; أَفَلَمْ يَيْأَسِ الَّذِينَ آمَنُوا иман итүчеләр белмиләр идеме; IV أَيْأَسَ өметен өзү; өметсезлеккә төшерү; X اِسْتَيْأَسَ өметен өзү, өметсезлеккә бирелү |
547825 | ▬ يَاسِرٌ | күп. أَيْسَارٌ мәйсир уенында уйнатылган дөяне суючы; уйнатылып суелган дөяне бүлүче ( мәйсир уенында ); Ясир, ир-ат исеме |
547816 | يَسَرَ | и, масд. يَسْرٌ мәйсир уены уйнау; күндәм, юл куючан булу; – يَسِرَ а, масд. يَسَرٌ һәм يَسُرَ у, масд. يُسْرٌ җиңел, ансат булу, җайлы, кулай булу, ант. عَسُرَ; аз, кечкенә, әһәмиятсез итү, син. قَلَّ; II يَسَّرَ җиңел, ансат итү, җайлы, кулай итү; җиңеләйтү, ансатлаштыру; وَلَقَدْ يَسَّرْنَا القُرْآنَ لِلذِّكْرِ һәм, һичшиксез, Без Коръәнне ятлар өчен җиңел иттек инде; ярдәм күрсәтү; وَنُيَسِّرُكَ لِلْيُسْرَى һәм Без җиңел юл ( исламны ) сайлауда сиңа ярдәм итәчәкбез; III يَاسَرَ йомшак, ипле булу кем белән ; авырлык тудырмау; IV أَيْسَرَ бай, иркен тормышлы булу, баю; أَيْسَرَتْ ул ( хатын ) җиңел тудырды; V تَيَسَّرَ җиңел, булдырырлык булу; VI تَيَاسَرَ сулга бору, сул якка бару; تَيَاسَرَ бер-берең белән мәйсир уйнау; шобага белән үзара бүлешү ( суелган дөянең өлешләрен ); X اِسْتَيْسَرَ җиңел, булдырырлык, үтәлерлек булу |
547846 | يَقِظَ | а, масд. يَقَظٌ уяу булу, йокламау, ант. نَامَ; уяу, сизгер, сак булу; IV أَيْقَظَ уяту; искә төшерү, хәтерләтү; X اِسْتَيْقَظَ уяну; сизгер, сак булу |
547837 | يَعُوقُ | Ягук, пот исеме |
547835 | يُوسُفُ | Юсуф, ир-ат исеме |
547880 | ▬ اليَمَنُ | Йәмән, Көнчыгыш Гарәбстандагы өлкә ; сф. يَمَنِىٌّ Йәмән ...ы; йәмәнле |
547796 | يَثْرِبُ | Ясриб, Мәдинә шәһәренең борынгы исеме |
547808 | يَسَرَ | и, масд. يَسْرٌ мәйсир уены уйнау; күндәм, юл куючан булу; – يَسِرَ а, масд. يَسَرٌ һәм يَسُرَ у, масд. يُسْرٌ җиңел, ансат булу, җайлы, кулай булу, ант. عَسُرَ; аз, кечкенә, әһәмиятсез итү, син. قَلَّ; II يَسَّرَ җиңел, ансат итү, җайлы, кулай итү; җиңеләйтү, ансатлаштыру; وَلَقَدْ يَسَّرْنَا القُرْآنَ لِلذِّكْرِ һәм, һичшиксез, Без Коръәнне ятлар өчен җиңел иттек инде; ярдәм күрсәтү; وَنُيَسِّرُكَ لِلْيُسْرَى һәм Без җиңел юл ( исламны ) сайлауда сиңа ярдәм итәчәкбез; III يَاسَرَ йомшак, ипле булу кем белән ; авырлык тудырмау; IV أَيْسَرَ бай, иркен тормышлы булу, баю; أَيْسَرَتْ ул ( хатын ) җиңел тудырды; V تَيَسَّرَ җиңел, булдырырлык булу; VI تَيَاسَرَ сулга бору, сул якка бару; تَيَاسَرَ бер-берең белән мәйсир уйнау; шобага белән үзара бүлешү ( суелган дөянең өлешләрен ); X اِسْتَيْسَرَ җиңел, булдырырлык, үтәлерлек булу |
547872 | ▬ أَيْمَنُ | мнс. يَمْنَآءُ күп. أَيَامِنُ уң, уң як |
547873 | ▬ أَيْمَنُ | мнс. يَمْنَآءُ күп. أَيَامِنُ уң, уң як |
547782 | يَئِسَ | тәм-маган يَيْأَسُ масд. يَأْسٌ өметен өзү; وَاللاَّتِى يِئسْنَ مِنَ المَحِيضِ күрем күрүдән өметләрен өзгән ( хатын )нар; өметсезлеккә бирелү, өметсезләнү; белү; أَفَلَمْ يَيْأَسِ الَّذِينَ آمَنُوا иман итүчеләр белмиләр идеме; IV أَيْأَسَ өметен өзү; өметсезлеккә төшерү; X اِسْتَيْأَسَ өметен өзү, өметсезлеккә бирелү |
547832 | ▬ يُسْرَى | бәхет, иминлек, җәннәт; сул кул, ант. يُمْنَى, к. يْسَرُ |
547860 | يَقِنَ | а, масд. يَقَنٌ шиксез, ачык, дөрес булу; шиксез белү; IV أَيْقَنَ, V تَقَيَّنَ һәм X اِسْتَيْقَنَ шиксез белү; канәгатьләнү, шиксез ышану |
547881 | ▬ يُمْنٌ | бәрәкәт, бәхет, уңыш; яхшы галәмәт, хәерлегә юрала торган билге, ант. شُؤْمٌ; Юмнь, төбәк исеме |
547877 | ▬ مَيْمُونٌ2 | маймыл |
547780 | يا | эндәшү кисәкчәсе и!, әй!; يَا زَيْدُ и Зәйд!; үзеннән соң ل белән гаҗәпләнүне белдерә аһ! ай!; جَآءَنِى رَجُلٌ يَا لَهُ رَجُلاً яки مِنْ رَجُلٍ миңа бер ир кеше килде, аһ, нинди дә кеше! |
547885 | ▬ يَمِينٌ | күп. أَيْمُنٌ, أَيْمَانٌ 1) уң кул; уң як; يَمِينًا уңга; 2) ант; يَمِينَ اللهِ, أَيْمُنُ اللهِ һәм кыск. أِيْمُ اللهِ, أِمُّ اللهِ Аллаһ белән ант итәм |
547791 | ▬ يَبَسٌ | корылык; кипкән урын |
547786 | ▬ يَؤُسٌ | өметен өзгән |
547813 | يَسَرَ | и, масд. يَسْرٌ мәйсир уены уйнау; күндәм, юл куючан булу; – يَسِرَ а, масд. يَسَرٌ һәм يَسُرَ у, масд. يُسْرٌ җиңел, ансат булу, җайлы, кулай булу, ант. عَسُرَ; аз, кечкенә, әһәмиятсез итү, син. قَلَّ; II يَسَّرَ җиңел, ансат итү, җайлы, кулай итү; җиңеләйтү, ансатлаштыру; وَلَقَدْ يَسَّرْنَا القُرْآنَ لِلذِّكْرِ һәм, һичшиксез, Без Коръәнне ятлар өчен җиңел иттек инде; ярдәм күрсәтү; وَنُيَسِّرُكَ لِلْيُسْرَى һәм Без җиңел юл ( исламны ) сайлауда сиңа ярдәм итәчәкбез; III يَاسَرَ йомшак, ипле булу кем белән ; авырлык тудырмау; IV أَيْسَرَ бай, иркен тормышлы булу, баю; أَيْسَرَتْ ул ( хатын ) җиңел тудырды; V تَيَسَّرَ җиңел, булдырырлык булу; VI تَيَاسَرَ сулга бору, сул якка бару; تَيَاسَرَ бер-берең белән мәйсир уйнау; шобага белән үзара бүлешү ( суелган дөянең өлешләрен ); X اِسْتَيْسَرَ җиңел, булдырырлык, үтәлерлек булу |
547792 | يَتَمَ | и, масд. يُتْمٌ ятим булу, үксез калу; IV أَيْتَمَ ятим итү, үксез калдыру – يَتِيمٌ күп. أَيْتَامٌ, يَتَامَى ятим, үксез |
547793 | يَتَمَ | и, масд. يُتْمٌ ятим булу, үксез калу; IV أَيْتَمَ ятим итү, үксез калдыру – يَتِيمٌ күп. أَيْتَامٌ, يَتَامَى ятим, үксез |
547847 | يَقِظَ | а, масд. يَقَظٌ уяу булу, йокламау, ант. نَامَ; уяу, сизгер, сак булу; IV أَيْقَظَ уяту; искә төшерү, хәтерләтү; X اِسْتَيْقَظَ уяну; сизгер, сак булу |
547871 | ▬ أَيْمَنُ | мнс. يَمْنَآءُ күп. أَيَامِنُ уң, уң як |
547819 | ▬ مُتَيَاسِرٌ | сулга борылучы |
547779 | ى | 1 зат алмашлыгы кушымчасы : كِتَابِى китабым; لِى миңа |
547833 | ▬ يَسِيرٌ | мнс. ة җиңел, булдырырлык, үтәлерлек; аз, кечкенә; әһәмиятсез; يَسِيرًا аз гына |
547875 | ▬ مَيْمَنَةٌ | күп. مَيَامِنُ бәхет, рәхәтлек; уң як; уң фланг, уң кул, ант. مَيْسَرَةٌ |
547778 | ي | (يَاءٌ) «йә̄», гарәп әлифбасында егерме сигезенч е хәреф, 10 санын белдерә |
547817 | ▬ أَيْسَرُ | иң җиңел, иң җайлы; җиңелрәк, җайлырак; иң бай; сул, мнс . يُسْرَى, ант. أَيْمَنُ |
547826 | ▬ يَاسِرٌ | күп. أَيْسَارٌ мәйсир уенында уйнатылган дөяне суючы; уйнатылып суелган дөяне бүлүче ( мәйсир уенында ); Ясир, ир-ат исеме |
547839 | يَافُوخُ | лепкә |
547815 | يَسَرَ | и, масд. يَسْرٌ мәйсир уены уйнау; күндәм, юл куючан булу; – يَسِرَ а, масд. يَسَرٌ һәм يَسُرَ у, масд. يُسْرٌ җиңел, ансат булу, җайлы, кулай булу, ант. عَسُرَ; аз, кечкенә, әһәмиятсез итү, син. قَلَّ; II يَسَّرَ җиңел, ансат итү, җайлы, кулай итү; җиңеләйтү, ансатлаштыру; وَلَقَدْ يَسَّرْنَا القُرْآنَ لِلذِّكْرِ һәм, һичшиксез, Без Коръәнне ятлар өчен җиңел иттек инде; ярдәм күрсәтү; وَنُيَسِّرُكَ لِلْيُسْرَى һәм Без җиңел юл ( исламны ) сайлауда сиңа ярдәм итәчәкбез; III يَاسَرَ йомшак, ипле булу кем белән ; авырлык тудырмау; IV أَيْسَرَ бай, иркен тормышлы булу, баю; أَيْسَرَتْ ул ( хатын ) җиңел тудырды; V تَيَسَّرَ җиңел, булдырырлык булу; VI تَيَاسَرَ сулга бору, сул якка бару; تَيَاسَرَ бер-берең белән мәйсир уйнау; шобага белән үзара бүлешү ( суелган дөянең өлешләрен ); X اِسْتَيْسَرَ җиңел, булдырырлык, үтәлерлек булу |
547812 | يَسَرَ | и, масд. يَسْرٌ мәйсир уены уйнау; күндәм, юл куючан булу; – يَسِرَ а, масд. يَسَرٌ һәм يَسُرَ у, масд. يُسْرٌ җиңел, ансат булу, җайлы, кулай булу, ант. عَسُرَ; аз, кечкенә, әһәмиятсез итү, син. قَلَّ; II يَسَّرَ җиңел, ансат итү, җайлы, кулай итү; җиңеләйтү, ансатлаштыру; وَلَقَدْ يَسَّرْنَا القُرْآنَ لِلذِّكْرِ һәм, һичшиксез, Без Коръәнне ятлар өчен җиңел иттек инде; ярдәм күрсәтү; وَنُيَسِّرُكَ لِلْيُسْرَى һәм Без җиңел юл ( исламны ) сайлауда сиңа ярдәм итәчәкбез; III يَاسَرَ йомшак, ипле булу кем белән ; авырлык тудырмау; IV أَيْسَرَ бай, иркен тормышлы булу, баю; أَيْسَرَتْ ул ( хатын ) җиңел тудырды; V تَيَسَّرَ җиңел, булдырырлык булу; VI تَيَاسَرَ сулга бору, сул якка бару; تَيَاسَرَ бер-берең белән мәйсир уйнау; шобага белән үзара бүлешү ( суелган дөянең өлешләрен ); X اِسْتَيْسَرَ җиңел, булдырырлык, үтәлерлек булу |
547900 | يُونَانُ | җый. юнаннар, борынгы греклар; сф. يُونَانِىٌّ юнан ...ы; юнан, грек |
547829 | ▬ يَسَرٌ | җиңеллек; йомшаклык, күндәмлек; күп. أَيْسَارٌ мәйсир уенында укларны тартып чыгаручы; мәйсир уйнаучылар төркеме; وَتَمَنَّى النَّزْعَ فِى يَسَرِهِ ул аның йөзенә атмакчы булды |
547828 | ▬ يُسْرٌ | җиңеллек, ансатлык, җайлылык, ант. عُسْرٌ; йомшаклык, иплелек, күндәмлек; муллык, байлык, иркен тормыш |
547830 | ▬ يُسُرٌ | Юсүр, төбәк исеме |
547890 | يَنَعَ | а, и, масд. يَنْعٌ, يُنْعٌ пешкән, өлгергән булу; өлгерү, пешү ( җимеш ); IV أَيْنَعَ өлгерү, пешү ( җимеш ) |
547800 | يَدٌ | ик. يَدَانِ күп. أَيْدٍ күп. أَيَادٍ мнс. 1) кул; алгы аяк ( хайваннарда ); أَعْطَى بِيَدِهِ буйсыну, бирелү; هَذَا مَا قَدَّمَتْ يَدَاكَ бу синең кулларың кылган нәрсә; صَارَ يَدًا مَعَهُ عَلَى بَكْرٍ ул аның белән бәкерләргә каршы берләште; حَتَّى يُعْطُوا الجِزْيَةَ عَنْ يَدٍ алар җизьяне үз куллары белән китереп бирми торып; عَلَى يَدِهِ аның аркылы, аның аша; وَقَفَ بَيْنَ يَدَيْهِ ул аның каршына басты; اِتَّقُوا مَا بَيْنَ أَيْدِيكُم алдыгызда булган нәрсәдән куркыгыз, ягъни ахирәттә башыгызга төшәсе нәрсәдән; 2) сап, тотка; 3) юнәлеш, юл; اِقْتَسَمُوا أَيْدِى سَبَا саба ( кабиләсе ) кебек, алар төрле якка таралышты ( саба кабиләсе Мәгъриб бөясе ерылганнан соң төрле якка тарала ); سُقِطَ فِى يَدَيْهِ ул үкенә иде; 4) көч, куәт, кодрәт; الأَمْرُ بِيَدِ اللهِ бу эш Аллаһның кулында ( кодрәтендә ); لاَ يَدَ لَكَ بِذَلِكَ яки لاَ يَدَيْنِ синең моңа көчең юк, көчең җитми; 5) хакимият, авторитет, йогынты; 6) игелек, яхшылык |
547864 | يَلَنْجُوجٌ | алой, йөзьяшәр, сабыр ( төтәсләү өчен ) (يَمَّ) II يَمَّمَ юнәлү, бару; ниятләү; V تَيَمَّمَ юнәлү; ниятләү, ният итү; чаг. أَمَّ; تَيَمَّمَ тәяммүм алу – مُيَمِّمٌ омтылган, юнәлгән – يَمٌّ диңгез; дәрья, зур елга – يَمَامَةُ Ямамә, Хиҗаз белән Бәхрәйн арасындагы өлкә |
547801 | يَدٌ | ик. يَدَانِ күп. أَيْدٍ күп. أَيَادٍ мнс. 1) кул; алгы аяк ( хайваннарда ); أَعْطَى بِيَدِهِ буйсыну, бирелү; هَذَا مَا قَدَّمَتْ يَدَاكَ бу синең кулларың кылган нәрсә; صَارَ يَدًا مَعَهُ عَلَى بَكْرٍ ул аның белән бәкерләргә каршы берләште; حَتَّى يُعْطُوا الجِزْيَةَ عَنْ يَدٍ алар җизьяне үз куллары белән китереп бирми торып; عَلَى يَدِهِ аның аркылы, аның аша; وَقَفَ بَيْنَ يَدَيْهِ ул аның каршына басты; اِتَّقُوا مَا بَيْنَ أَيْدِيكُم алдыгызда булган нәрсәдән куркыгыз, ягъни ахирәттә башыгызга төшәсе нәрсәдән; 2) сап, тотка; 3) юнәлеш, юл; اِقْتَسَمُوا أَيْدِى سَبَا саба ( кабиләсе ) кебек, алар төрле якка таралышты ( саба кабиләсе Мәгъриб бөясе ерылганнан соң төрле якка тарала ); سُقِطَ فِى يَدَيْهِ ул үкенә иде; 4) көч, куәт, кодрәт; الأَمْرُ بِيَدِ اللهِ бу эш Аллаһның кулында ( кодрәтендә ); لاَ يَدَ لَكَ بِذَلِكَ яки لاَ يَدَيْنِ синең моңа көчең юк, көчең җитми; 5) хакимият, авторитет, йогынты; 6) игелек, яхшылык |
547841 | يَفَعٌ | күп. أَيْفَاعٌ 20 яшенә җиткән егет; егет, яшүсмер |
547797 | يَاجُوجُ | яҗүҗ, халык исеме |
547831 | ▬ يَسْرَةٌ | сул як, син. شَأْمَةٌ, ант. يَمْنَةٌ |
547790 | ▬ يُبْسٌ | корылык, кипкәнлек |
547803 | يَدٌ | ик. يَدَانِ күп. أَيْدٍ күп. أَيَادٍ мнс. 1) кул; алгы аяк ( хайваннарда ); أَعْطَى بِيَدِهِ буйсыну, бирелү; هَذَا مَا قَدَّمَتْ يَدَاكَ бу синең кулларың кылган нәрсә; صَارَ يَدًا مَعَهُ عَلَى بَكْرٍ ул аның белән бәкерләргә каршы берләште; حَتَّى يُعْطُوا الجِزْيَةَ عَنْ يَدٍ алар җизьяне үз куллары белән китереп бирми торып; عَلَى يَدِهِ аның аркылы, аның аша; وَقَفَ بَيْنَ يَدَيْهِ ул аның каршына басты; اِتَّقُوا مَا بَيْنَ أَيْدِيكُم алдыгызда булган нәрсәдән куркыгыз, ягъни ахирәттә башыгызга төшәсе нәрсәдән; 2) сап, тотка; 3) юнәлеш, юл; اِقْتَسَمُوا أَيْدِى سَبَا саба ( кабиләсе ) кебек, алар төрле якка таралышты ( саба кабиләсе Мәгъриб бөясе ерылганнан соң төрле якка тарала ); سُقِطَ فِى يَدَيْهِ ул үкенә иде; 4) көч, куәт, кодрәт; الأَمْرُ بِيَدِ اللهِ бу эш Аллаһның кулында ( кодрәтендә ); لاَ يَدَ لَكَ بِذَلِكَ яки لاَ يَدَيْنِ синең моңа көчең юк, көчең җитми; 5) хакимият, авторитет, йогынты; 6) игелек, яхшылык |
547823 | ▬ مَيْسَرَةٌ | байлык, муллык, иркен тормыш; йомшаклык, күндәмлек; сул як; гаскәрнең сул канаты, сул фланг, ант. مَيْمَنَةٌ |
547805 | يَزَكٌ | фар. патруль, каравыл башлыгы; каравыл; җасус, шпион |
547818 | ▬ تَيْسِيرٌ | җиңеллек, ярдәм; чәчәк ату, уңышка ирешү |
547810 | يَسَرَ | и, масд. يَسْرٌ мәйсир уены уйнау; күндәм, юл куючан булу; – يَسِرَ а, масд. يَسَرٌ һәм يَسُرَ у, масд. يُسْرٌ җиңел, ансат булу, җайлы, кулай булу, ант. عَسُرَ; аз, кечкенә, әһәмиятсез итү, син. قَلَّ; II يَسَّرَ җиңел, ансат итү, җайлы, кулай итү; җиңеләйтү, ансатлаштыру; وَلَقَدْ يَسَّرْنَا القُرْآنَ لِلذِّكْرِ һәм, һичшиксез, Без Коръәнне ятлар өчен җиңел иттек инде; ярдәм күрсәтү; وَنُيَسِّرُكَ لِلْيُسْرَى һәм Без җиңел юл ( исламны ) сайлауда сиңа ярдәм итәчәкбез; III يَاسَرَ йомшак, ипле булу кем белән ; авырлык тудырмау; IV أَيْسَرَ бай, иркен тормышлы булу, баю; أَيْسَرَتْ ул ( хатын ) җиңел тудырды; V تَيَسَّرَ җиңел, булдырырлык булу; VI تَيَاسَرَ сулга бору, сул якка бару; تَيَاسَرَ бер-берең белән мәйсир уйнау; шобага белән үзара бүлешү ( суелган дөянең өлешләрен ); X اِسْتَيْسَرَ җиңел, булдырырлык, үтәлерлек булу |
547853 | ▬ يَقْظَانُ | мнс. يَقْظَى күп. يَقَاظَى уяу, уянган, йокламаучы; игътибарлы, сизгер, сак |
547863 | ▬ يَقِينٌ | шиксез белү, көчле ышану; шиксезлек, ышанычлылык; يَقِينًا һичшиксез, бер дә икеләнүсез |
547836 | يَعْقُوبُ | Ягъкуб, ир-ат исеме |
547866 | يَلَنْجُوجٌ | алой, йөзьяшәр, сабыр ( төтәсләү өчен ) (يَمَّ) II يَمَّمَ юнәлү, бару; ниятләү; V تَيَمَّمَ юнәлү; ниятләү, ният итү; чаг. أَمَّ; تَيَمَّمَ тәяммүм алу – مُيَمِّمٌ омтылган, юнәлгән – يَمٌّ диңгез; дәрья, зур елга – يَمَامَةُ Ямамә, Хиҗаз белән Бәхрәйн арасындагы өлкә |
547844 | يَاقُوتٌ | грек . якут ( таш ) |
547845 | يَقْطِينٌ | җәелеп үсә торган үсемлек; кабак; يَقْطِينُ Яктыйн, ир-ат исеме |
547807 | ▬ يَاسٌ | өметсезлек, к. يَئِسَ يَئِسَ |
547821 | ▬ مَيْسِرٌ | мәйсир ( борынгы гарәпләрдә комарлы уен, уен шартына күрә, бер төркем ир-ат бурычка дөя сатып алган, шуны суйгач, 10 яки 28 өлешкә бүлгәннәр. Шуннан уенда катнашучылар үзләренең укларын бер капчыкка салганнар һәм бер кеше шул укларны капчыктан чыгарган. Дөянең бер-бер өлешен отучылар берни дә түләмәгән, оттыручылар исә дөянең бәясен түләгәннәр ) |
547848 | يَقِظَ | а, масд. يَقَظٌ уяу булу, йокламау, ант. نَامَ; уяу, сизгер, сак булу; IV أَيْقَظَ уяту; искә төшерү, хәтерләтү; X اِسْتَيْقَظَ уяну; сизгер, сак булу |
547804 | يَارُوقُ | Ярук, ир-ат исеме |
547849 | ▬ إِيقَاظٌ | уяту, йокыдан торгызу; кисәтү, сизми, белми калудан коткару |
547785 | ▬ يَأْسٌ | өметсезлек |
547879 | ▬ يَمَانِىٌّ | мнс. ة Йәмән ...ы; йәмәни; اليَمَانِيَّةُ йәмәнлеләр |
547876 | ▬ مَيْمُونٌ1 | шат, бәхетле, рәхәткә тиенгән; Мәймүн, ир-ат исеме |
547865 | يَلَنْجُوجٌ | алой, йөзьяшәр, сабыр ( төтәсләү өчен ) (يَمَّ) II يَمَّمَ юнәлү, бару; ниятләү; V تَيَمَّمَ юнәлү; ниятләү, ният итү; чаг. أَمَّ; تَيَمَّمَ тәяммүм алу – مُيَمِّمٌ омтылган, юнәлгән – يَمٌّ диңгез; дәрья, зур елга – يَمَامَةُ Ямамә, Хиҗаз белән Бәхрәйн арасындагы өлкә |
547858 | يَقِنَ | а, масд. يَقَنٌ шиксез, ачык, дөрес булу; шиксез белү; IV أَيْقَنَ, V تَقَيَّنَ һәм X اِسْتَيْقَنَ шиксез белү; канәгатьләнү, шиксез ышану |
547868 | يَمِنَ | а, и يَمُنَ у, масд. يُمْنٌ, مَيْمَنَةٌ бәхетле, уңышлы булу, эше гел уңучан булу; ант. شَؤُمَ; VI تَيَامَنَ уңга бару, уң якка борылу |
547892 | ▬ يَانِعٌ | мнс. ة өлгерү, пешү, җитү |
547859 | يَقِنَ | а, масд. يَقَنٌ шиксез, ачык, дөрес булу; шиксез белү; IV أَيْقَنَ, V تَقَيَّنَ һәм X اِسْتَيْقَنَ шиксез белү; канәгатьләнү, шиксез ышану |
547802 | يَدٌ | ик. يَدَانِ күп. أَيْدٍ күп. أَيَادٍ мнс. 1) кул; алгы аяк ( хайваннарда ); أَعْطَى بِيَدِهِ буйсыну, бирелү; هَذَا مَا قَدَّمَتْ يَدَاكَ бу синең кулларың кылган нәрсә; صَارَ يَدًا مَعَهُ عَلَى بَكْرٍ ул аның белән бәкерләргә каршы берләште; حَتَّى يُعْطُوا الجِزْيَةَ عَنْ يَدٍ алар җизьяне үз куллары белән китереп бирми торып; عَلَى يَدِهِ аның аркылы, аның аша; وَقَفَ بَيْنَ يَدَيْهِ ул аның каршына басты; اِتَّقُوا مَا بَيْنَ أَيْدِيكُم алдыгызда булган нәрсәдән куркыгыз, ягъни ахирәттә башыгызга төшәсе нәрсәдән; 2) сап, тотка; 3) юнәлеш, юл; اِقْتَسَمُوا أَيْدِى سَبَا саба ( кабиләсе ) кебек, алар төрле якка таралышты ( саба кабиләсе Мәгъриб бөясе ерылганнан соң төрле якка тарала ); سُقِطَ فِى يَدَيْهِ ул үкенә иде; 4) көч, куәт, кодрәт; الأَمْرُ بِيَدِ اللهِ бу эш Аллаһның кулында ( кодрәтендә ); لاَ يَدَ لَكَ بِذَلِكَ яки لاَ يَدَيْنِ синең моңа көчең юк, көчең җитми; 5) хакимият, авторитет, йогынты; 6) игелек, яхшылык |
547887 | ▬ يَمِينٌ | күп. أَيْمُنٌ, أَيْمَانٌ 1) уң кул; уң як; يَمِينًا уңга; 2) ант; يَمِينَ اللهِ, أَيْمُنُ اللهِ һәм кыск. أِيْمُ اللهِ, أِمُّ اللهِ Аллаһ белән ант итәм |
547889 | يَنَالُ | Янал, ир-ат исеме |
547788 | يَبِسَ | а, масд . يَبْسٌ, يُبْسٌ корыган, кипкән булу ( сусыл, сулы, дымлы әйбер тур. , ант. رَطُبَ); кору, кибү; IV أَيْبَسَ киптерү |
547898 | يَوْمٌ | күп. أَيَّامٌ көн; يَوْمًا бүген; يَوْمًا فَيَوْمًا көн саен, көннән-көн; اليَوْمَ бүген; مِنْ يَوْمِهِ шул ук көнне; يَوْمَئِذٍ шулвакыт, шулчак; يَوْمُ بَدْرٍ Бәдер ( сугышы ) көне; أَيَّامُ الْعَرَبِ гарәп яулары |
547798 | يَحْمُومٌ | куе, кара төтен |
547820 | ▬ مُوسِرٌ | бай, мул, иркен тормышлы, хәлле, дәүләтле |
547842 | يَفَنٌ | бетәшкән карт |
547799 | يَحْيَى | Яхъя, ир-ат исеме |
547843 | يَافَا | Яфа, Фәләстыйндагы шәһәр |
547874 | ▬ مَيْمَنَةٌ | күп. مَيَامِنُ бәхет, рәхәтлек; уң як; уң фланг, уң кул, ант. مَيْسَرَةٌ |
547869 | يَمِنَ | а, и يَمُنَ у, масд. يُمْنٌ, مَيْمَنَةٌ бәхетле, уңышлы булу, эше гел уңучан булу; ант. شَؤُمَ; VI تَيَامَنَ уңга бару, уң якка борылу |
547814 | يَسَرَ | и, масд. يَسْرٌ мәйсир уены уйнау; күндәм, юл куючан булу; – يَسِرَ а, масд. يَسَرٌ һәм يَسُرَ у, масд. يُسْرٌ җиңел, ансат булу, җайлы, кулай булу, ант. عَسُرَ; аз, кечкенә, әһәмиятсез итү, син. قَلَّ; II يَسَّرَ җиңел, ансат итү, җайлы, кулай итү; җиңеләйтү, ансатлаштыру; وَلَقَدْ يَسَّرْنَا القُرْآنَ لِلذِّكْرِ һәм, һичшиксез, Без Коръәнне ятлар өчен җиңел иттек инде; ярдәм күрсәтү; وَنُيَسِّرُكَ لِلْيُسْرَى һәм Без җиңел юл ( исламны ) сайлауда сиңа ярдәм итәчәкбез; III يَاسَرَ йомшак, ипле булу кем белән ; авырлык тудырмау; IV أَيْسَرَ бай, иркен тормышлы булу, баю; أَيْسَرَتْ ул ( хатын ) җиңел тудырды; V تَيَسَّرَ җиңел, булдырырлык булу; VI تَيَاسَرَ сулга бору, сул якка бару; تَيَاسَرَ бер-берең белән мәйсир уйнау; шобага белән үзара бүлешү ( суелган дөянең өлешләрен ); X اِسْتَيْسَرَ җиңел, булдырырлык, үтәлерлек булу |
End of preview. Expand
in Dataset Viewer.
Tatar Language Dictionaries 📖
This dataset, hosted by Yasalma, is a curated collection of multiple Tatar language dictionaries in Parquet format. Each file represents a single dictionary, making this dataset a comprehensive resource for linguistic research and Tatar language processing.
Dataset Details
- Language: Tatar
- Format: Multiple Parquet files
- Files: Each file corresponds to a separate dictionary
- License: MIT
- Source: This dataset was created by parsing the Suzlek.Antat.ru website.
Included Dictionaries
- Баш хәрефтәнме, юл хәрефеннәнме?: Орфографик сүзлек (2022)
- Гарәпчә-татарча-русча алынмалар сүзлеге (1965)
- Лингвистик терминнарның русча-татарча аңлатмалы сүзлеге (2016)
- Русско-татарский толковый словарь этнонимов
- Русча-татарча актуаль лексика сүзлеге (2014)
- Синонимнар сүзлеге
- Татар теленең орфографик сүзлеге (2017)
- Татарча-русча сүзлек (2007)
- Татарча-русча хәрби лексика сүзлеге (2017)
- Тел гыйлеме терминнары сүзлеге (2005)
- Этимологический словарь татарского языка (2015)
- Яңа сүзләр һәм яңа мәгънәләр сүзлеге (2022)
- Арабско-татарский словарь к религиозным текстам
We express our gratitude to the creators of these dictionaries and the Suzlek.Antat.ru team for making the original data accessible.
Usage
To load the dataset using Hugging Face’s datasets library:
from datasets import load_dataset
dataset = load_dataset("neurotatarlar/tt-dictionaries")
Contributions and Acknowledgements
This dataset is maintained by the Yasalma team. Contributions, feedback, and suggestions are welcome to improve and expand the dataset.
- Downloads last month
- 64