Datasets:

AigizK

/

tatar-russian-parallel-corpora

like 1

Малайлык.

Мальчишество.

Түзә алмадым,—дип, Петро акланмакчы булды.

— Не выдержал, — стал оправдываться Петро.

Ярар.

— Ладно.

Авыл юлы йөзләрчә көпчәкләр һәм гусеницалар беләи изелгән иде.

Проселочная дорога была размолота сотнями колес и гусениц.

Кояш кыздыра һәм Петрога бару авырайды.

Солнце пекло, и Петру тяжело было идти.

Белер- белмәс бәйләнгән бинт ярага ябышып кипте һәм хәрәкәтләнгән саен яра сызлады.

Бинт присох к ране и при каждом движении причинял острую боль.

Рота тылыннан өч йөз адым чамасы ераклыкта Пет- роны Михаил Курбасов куып җитте.

Шагах в трехстах от ротных тылов Петра догнал Михаил Курбасов.

Яралы булсаң да куып җитәр хәл тыны бетеп.

— Раненый, раненый, а не угонишься за тобой, — сказал он, запыхавшись.

— Кычкырып та карадым, әйләнеп тә карамыйсың.

— Я кричал, свистел — никакого внимания.

Бераз колагым тонды.

— Оглох немного.

Кай төшеңә эләкте?

— Куда тебе угодило?

Ияккә.

— В подбородок.

Бик авыртамы?

— Очень больно?

—■ Безнең ездовойны үтерделәр.

— У нас ездового убило.

Бомба китеге нәкъ корсагына барып тигән...

Осколком прямо в живот...

Хәзер син госпитальгәме?

Ты сейчас в госпиталь?

Юк, медпунктка.

— Нет, на медпункт.

Әлбәттә! •

— А как же!

Михаил берничә адым дәшми барды.

Михаил несколько шагов прошел молча.

Аның расчеты дошманныф унлап автоматчысын атып үтерде, аның бу турыда бик әйтәсе килде, ләкин тыелып калды.

Его пулеметный расчет расстрелял около десятка вражеских автоматчиков, ему очень хотелось рассказать об этом, но он сдержался.

— Ярар, тизрәк әйләнеп кайт, без гансларга күрмә- гәннәрен күрсәтербез әле,—диде ул, арттарак калып.

— Ну, возвращайся, мы еще дадим гансам жару, — сказал он.

— Тоткарланма.

— Не задерживайся.

Анда, калкулык артында полк, аның якын иптәшләре, Людников калды.

Там, за пригорком, остался полк, близкие ребята, Людников.

Ихтимал, берничә минуттан алар яңадан сугыша башларлар.

Возможно, через несколько минут они опять примут бой.

Үзенең алар белән булмаячагы турындагы ун аны боектырды.

При мысли, что его не будет с ними, Петру стало тоскливо.

Хәзер инде полк аның өчен фәлән кадәр ротасы, фәлән кадәр штыклары, пушкалары, пулеметлары, поход кухнялары булган гади полк кына түгел иде Полк аңа туган йорт, икенче семья булып әверелде һәм беренче сугыш аны полк белән еллар буена да мөмкин булмаслык итеп якынайтты.

Теперь для него это был не просто полк, который насчитывал столько-то рот, штыков, пушек, пулеметов, походных кухонь.

«Бигрәк тә хурлыкка калдым инде, — дип уйлады Петро ачынып.

«Но как оскандалился! — с горечью раздумывал Петро.

— Нәрсә белән бит!

— И на чем?

Майлауны тикшерергә онытканмын».

Смазку забыл проверить».

Үзенең гомуми тырышлыкка бик аз гына булса да зыян китергәнлеге турында уйлау түзә алмаслык оят булып тоелды аңа.

Петру было невыносимо стыдно при мысли, что он хоть в ничтожной степени ослабил общие усилия.

Петроны авыр яралылар утырган ике көпчәкле арбалар куып җитте.

Петра обгоняли двуколки с тяжело раненными.

Колхоз атлары каршыга патроннар һәм снарядлар төялгән ящиклар китерәләр иде.

Колхозные подводы везли навстречу ящики с патронами и снарядами. Гудя, пронеслась в сторону фронта машина командира полка.

Күз күреме җиткән һәр якка сары, яшел һәм кара басу квадратлары, ак таплар булып хутор өйләре сибелгән.

Во все стороны, насколько обнимал глаз, раскинулись желтые, зеленые, черные квадраты полей, белые пятнышки хат.

Офыкта, ике курган итәге турысында Петроның күзенә ялтырап яткан су тасмасы чалынды.

На горизонте, у подошвы двух курганов, Петру померещилась сверкающая лента воды.

Ул көмеш кебек ялтырап, төрле төсләргә керә һәм үзенә тарта иде. Петро моның рәшә икәнен аңлады, ләкин язгы су белән әйләндереп алынган курганнар, агачларның селкенеп торган шәүләләре әле озак вакыт аның күзенә күренеп тордылар.

Она блестела серебром, переливалась, манила к себе.

Ул кипкән елга аша салынган кечкенә генә күпергә килеп җитте.

Он подошел к небольшому мостику, перекинутому через русло высохшей речонки.

Каршыга олаулар килә иде.

Навстречу двигались повозки; мобилизованные воинскими частями колхозники везли что-то к фронту.

Петро иң соңгы олауда утырып баручы, мыеклы, картрак йөкчегә күз төшерде.

Петро скользнул глазами по лицу усатого пожилого возчика, который ехал последним.

Элекке формасын инде югалткан, таушалган фуражкасын маңгаена төшереп кигән йөкче, бик эшлекле кыяфәт белән, елгыр бияләрнең сыртларына чыбык белән суккалап бара.

Надвинув на лоб мятую, потерявшую первоначальную форму артиллерийскую фуражку, ездовой деловито помахивал прутиком над спинами шустрых кобыленок.

— Нәрсә алып барасың, якташ? — дип кычкырды аңа Петро.

— Чего везешь, землячок? — окликнул его Петро.

— Бәлки, эчертерсең?

— Может, дашь попить?

Мыеклы кеше, дилбегәне тартып, атын туктатты.

Усач натянул вожжи, остановился.

Минем куасны татып карасаң, тоякларың як-якка китәр, улым, — диде сүзчән карт.

— Моего кваску если хлебнешь, сынок, копыта набок откинешь, — словоохотливо сказал он.

Нәрсә соң ул шешәләрдә?

— А что в бутылках?

Ягулык.

— Горючка.

Ул үзенең итекләре тирәсендә актарынды да саламнар ябышып беткән фляга тартып чыгарды.

Он порылся в повозке, извлек флягу с налипшей на нее соломенной шелухой.

Мә, авыз ит, улым, чишмә суы, — диде ул ягымлы гына тавыш белән.

— Попей, сынок, родниковая, — ласково сказал он.

— Су түгел, чын ширбәт.

— Прямо богородицыны слезки, а не водичка.

Петро янган иреннәрен аллюминий савытның авызына атлыгып тидерде.

Петро жадно приник пылающими губами к алюминиевому горлышку.

Башыңа эләктеме?

— В голову тебя гвоздануло?

Зарар юк, йөз ел яшәрсең әле.

Ну, еще проживешь этак годков сто.

Рәхмәт, абзый, — диде Петро һәм теләмичә генә флягадан аерылды.

— Спасибо, папаша, — поблагодарил Петро, с трудом оторвавшись от фляги.

— Үзең кайсы яктан?

— Сам откуда?

Әнә тегендә, урман артында минем туган җирем,— дип, йөкче чыбыркысы белән төртеп күрсәтте.

— А вон за леском моя родина, — показал кнутом возчик.

— Большая Грушевкага туры килсәң кергәлә.

— Будешь в Большой Грушевке, захаживай.

Петр Ковальчикны сорарсың.

Ковальчика Петра спроси.

Петрны?

— Петра?

Алай, адашлар икән.

— Ну, стало быть, тезки. Прощай пока.

Петро берничә адым атлады да туктады.

Петро сделал несколько шагов и остановился.

Аның күзенә кара түгәрәкләр күренде.

Перед глазами у него пошли темные круги.

Ул күп канын югалткан һәм хәзер дә әле аның каны бинтка сеңеп, тышкы якка саркып тора.

Он потерял немало крови, да и сейчас она пропитала бинт и просачивалась наружу.

Ул акрын гына юлдан читкә чыкты да печән чүмәләсенә утырды.

Он медленно отошел в сторонку от дороги, присел на копне сена.

Аның йокысы килде, ләкин Петро үзен җиңде, тәмәке янчыгын алырга дип кесәсенә кулын тыкты.

Потянуло заснуть, но Петро пересилил себя, полез в карман за кисетом.

Печән исе аңа Днепр буйларын, туган өен, Чистая Криницаны хәтерләтте, Оксананы искә төшерде дә, кинәт ашыгып кулы белән кесәсен капшады.

Запах сена напомнил ему Приднепровье, родную хату, вызвал в памяти Чистую Криницу.

Ул һаман да әле аның хатын укымаган иде.

Он до сих пор так и не читал ее письма, а теперь наверняка имел на это право.

Петро янчыгын тезенә салды һәм конвертны алды.

Петро положил кисет на колени, достал и раскрыл конверт.

Бөкләнгән җирләре таушалган кәгазь кисәгенә, ашыгыч кына, түгәрәк хәрефләр белән болай дип язылган иде:

Протершийся на сгибах листок бумаги был исписан круглым торопливым почерком:

«Сөеклем, кадерлем Петрусь.

«Любимый мой, родненький Петрусь.

Сиңа сугышта авыр булачак.

Тебе будет тяжело на войне.

Кайгырма.

Не горюй.

Ул сине дөньядагы бөтен нәрсәдән, үзеннән дә артыграк ярата.

Она любит тебя больше всего на свете, не знаю, можно ли любить крепче!

Сине мәхәббәт һәм турылык белән көтәргә ант итәм.

Клянусь ждать тебя с любовью и верностью.

Синең сөйгән хатының».

Твоя молодая женушка».

Петро бвтвек исе сизгәндәй булды.

Петру почудился запах мяты.

J/л хатны иреннә- ренә китерде.

Он приблизил письмо к губам.

Юк, кайчандыр күренеп кенә үткән һәм хәтергә сенеп калган нәрсәнең гади искә төшүе генә иде бу.

Нет, просто память вызвала к жизни то, что когда-то промелькнуло и запечатлелось. В прохладной чистой хате, где провели Петро и Оксана последние минуты перед отъездом, гак хорошо пахло любистком и мятой.

Петро бөтен калган юл буена үзенең томанланган күзләре белән хатның почмагына балаларча ясалган күк чәчәкләрне, кыеклап язылган шәмәхә юлларны карап барды.

Петро весь остаток дороги разглядывал затуманенными глазами наивные васильки на уголке письма, косые фиолетовые строчки.

Авылга керер алдыннан ул тирә-ягына каранып алды һәм хатны тузанланган гимнастеркасына нык кына итеп кысты....

Перед тем как войти в село, он огляделся и крепко прижал письмо к запыленной гимнастерке....

Медпунктта Петроның иягеннән кечерәк ике китек чыгардылар, ярасын юдылар һәм бәйләделәр.

На медпункте у Петра извлекли из подбородка два небольших осколка, промыли и перевязали рану.

Сәгать ярымнан инде ул ротада иде.

Через полтора часа он был уже в роте.

Тагын ун минуттан дошман, үзенең көчләрен яңадан туплап, яңа атака башлады.

А спустя еще десять минут противник, перегруппировав, свои силы, начал новую атаку.

Бер көн эчендә полк тагын ике тапкыр ярсулы атаканы кире кайтарды.

XII За день полк выдержал еще два яростных натиска.

Кичкә таба дошман солдатлары, иңде тәмам хәлдән таеп, элекке позицияләренә чигенделәр һәм шуннан соң активлык күрсәтмәделәр.

К вечеру вражеские солдаты, окончательно измотанные, отошли на исходный рубеж и активности больше не проявляли.

Людников ротасында да авыр югалтулар булды: кешеләр составының яртысыннан артыгы сафтан чыкты.

В роте Людникова были тяжелые потери: из строя выбыло больше половины личного состава.

Соңгы атакада Людниковның беләгенә бомба китеге эләкте.

Людникову в последней атаке задело осколком предплечье.

Ул үзенең ярасын тиз генә бәйләде дә тагын үзенең взводларында йөри башлады, аның тамагы карлыккан, ләкин элекке шикелле үк таләпчән һәм нык то- ручан иде, ул калган кешеләрне сугышырга сәләтле подразделениелар итеп оештырды.

Быстро перебинтовав рану, он продолжал ходить по своим взводам и, осипший, но по-прежнему настойчивый и требовательный, сводил остатки роты в боеспособное подразделение.

Караңгы төшәрәк ул пулеметчылар янына барып чыкты..

В сумерках он наведался к пулеметчикам.

Тахтасимов белән Брусникин, аякларын окопка асылындырып, брустверга утырганнар һәм суга чылатып сохари ашыйлар.

Тахтасимов и Брусникин сидели на бруствере, свесив в окопчик ноги, и грызли размоченные в воде сухари.

Алар урыннарыннан тормакчы булганнар иде, ләкин Людников моны күреп ашыгып һәм елмаеп: —Утырыгыз, утырыгыз, — диде.

— Сидите, сидите, — поспешно и приветливо сказал Лютников, заметив, что они хотят подняться.

Ал арның сугышта үзләрен ничек тотканлыклары аңа тулысынча билгеле иде.

Ему было известно во всех подробностях, как они вели себя в бою.

Аннары, туры төзәп, дошман пушкасы атты.

Потом стреляла прямой наводкой вражеская пушка.

Ахырында пулемет эштән чыккач, алар, яшеренеп утырган җирләреннән чыгып, башкалар белән бергә контратакага киттеләр.

Когда пулемет все же был разбит, пулеметчики, сидевшие в это время в укрытии, вместе со всеми пошли в контратаку.

Людников боларның барысын да белде һәм, дошман чигенү белән үк, расчетның эшенә канәгатьләнгәнлеген белдерү өчен элемтәчене җибәрде.

Все это Людников знал и, как только противника отбросили, прислал связного передать, что действиями расчета доволен.

Ләкин шулай ук ул киеренке шартларда командирның уставны нык саклавы сугышчыларга тыныч тәэсир итүен дә 'белә иде.

Но все же он посчитал нужным сделать несколько замечаний.

Людников сугышчылар янына җиргә утырды һәм үгетләгәнсыман итеп Брусникинга әйтте: Атака вакытында сез артык акрын кыймылдыйсыз.

— В атаке вы слишком мешкаете, — сказал он Брусникину.

Шуңа күрә сезгә эләкте дә.

— Потому вас и царапнуло.

Моннан соң сынатмам, иптәш лейтенант, — диде Брусникин, кызарып.

— В другой раз не подкачаю, товарищ лейтенант, — пообещал Брусникин, краснея.

Ул үзенең күптән түгел булган куркуы өчен уңайсызланды, ләкин сиздермәскә тырышты.

Ему было неловко за свой недавний страх, и он тщетно старался скрыть свое смущение.

Людников тирә-ягына карап алды:

Людников оглянулся.

Ә Рубанюк кайда?

— А Рубанюк где?