Datasets:

AigizK

/

tatar-russian-parallel-corpora

like 1

Бер көнне кичке аш вакытында, дәшми торуга түзә алмаган Брусникин, ачыктан-ачык Тахтасимовка төртеп, әйтеп куйды:

Однажды за ужином Брусникин, который решительно не выносил молчания, сказал, явно задирая Тахтасимова:

Шәп булыр иде бит хәзер, поездга утырып, өйгә кайтып китсәң, ә, Мамед?

— А хорошо бы, Мамед, сесть в поезд — и домой?

Тахтасимов кызып китте:

Тахтасимов вспыхнул:

Илне сакларга кирәк, сугышырга кирәк.

Надо защищать родину, воевать надо.

Ә син нәрсә сөйлисең?

А ты что говоришь?

Ул Петроны бик ихтирам итә һәм бөтен нәрсәдә, хәтта вак- төякләрдә дә ирексездән аңа охшарга тырыша иде.

К Петру он питал очень большое уважение и невольно подражал ему во всем, даже в мелочах.

Мамедның бу ихтирамы Петроның Москва авыл хуҗалыгы академиясен тәмамлаганлыгы беленгән көннән башланды.

Это уважение начало проявляться у Мамеда с того дня, как ему стало известно, что Петро закончил Московскую сельскохозяйственную академию.

Сугышка кадәр Тахтасимов Украинадагы совхозларның берсендә сугарыла торган яшелчә бакчасында эшләгән һәм күптән инде агроном булу турында хыялланып йөргән.

До войны Тахтасимов работал в одном из совхозов на поливном огороде, и заветной мечтой его было стать агрономом.

Тахтасимов та, Брусникин да Петроны бик теләп беренче урынга куйдылар.

И Тахтасимов и Брусникин охотно признавали за Петром превосходство не только потому, что он был образованнее их.

Петро көне буе авыр өйрәнүдән соң никадәр генә арыган булмасын, кыска гына буш арада артиллеристлар яки минометчиклар янына барып килә, элемтәчеләр янында була.

Как бы ни уставал Петро после тяжелого учебного дня, он в короткие минуты досуга шел к артиллеристам или минометчикам, наведывался к связистам.

Ул бөтенесе белән кызыксына: орудиене һәм минометны ничек корырга һәм ал ардан ничек атарга, чыбыклы элемтә һәм радио ничек эшли.

Его интересовало все: как заряжать и стрелять из орудия, миномета, как действует радиоустановка.

Син ниндидер туймый торган кеше! — дип гаҗәпләнә Брусникин.

— Ты какой-то ненасытный, — удивлялся Брусникин.

Тахтасимов һәрвакыт Петроны яклап чыга һәм кызып китеп Брусникинга ташлана.

Тахтасимов с жаром нападал на Брусникина.

Ә син нәрсә? — дип, ачу белән кычкыра ул.

— А ты что? — гневно кричал он.

Петя сугышта профессор шикелле булачак.

Петя в бою будет как профессор.

Однажды вечером лейтенант Людников наведался к ним в землянку.

Все трое привыкли друг к другу и жили дружно.

— Дус торасыз, бер-берегезне хөрмәт итәсез.

— Живете по-товарищески, уважительно.

Фронтта шуннан башка һич мөмкин түгел.

Это на фронте — первое дело.

Бигрәк тә пулеметчылар белән разведчикларга.

Особенно для пулеметчиков и разведчиков.

Нигә безне фронтка җибәрмиләр? — дип сорады Петро.

— Почему на фронт нас не посылают? — спросил Петро.

—1һаман шулай фанер фашистларга гына атып торырбызмыни, инде?

— Так и будем все время в фанерных фашистов пулять?

Җибәрерләр, — диде Людников, билгесез ишарә ясап.

— Пошлют, — сказал Людников, сделав неопределенный жест.

Фронт якын.

Фронт близко.

Шул ук төнне Тахтасимов Петроны уятты.

В ту же ночь Петра разбудил Тахтасимов.

Тор, тор, Петя,—диде ул калтыранган тавыш белән.

— Встань, послушай, Петя, — произнес он дрожащим голосом.

Тонык кына ишетелгән туп тавышлары, якында гына шартлаулар Петроныд йокысын качырдылар.

Приглушенные звуки орудийных выстрелов, близкие разрывы сразу согнали с Петра сон.

Ул сикереп торды.

Он вскочил.

Берничә минуттан тревога белән полкны торгыздылар.

Через несколько минут полк подняли по тревоге.

Землянкалардан кызылармеецлар йөгереп чыкты.

Из землянок выскакивали красноармейцы.

Якында гына кызыл ялкыннар күтәрелде, бер-бер артлы тонык тавыш белән өч фугаска шартлады.

Невдалеке полыхнули багровые зарницы, гулко разорвались одна за другой три фугаски.

х Людников ротасына кечкенә хутордан ярты километр ераклыкта оборонага урнашырга приказ бирелде.

X Роте Людникова приказали занять оборону в полукилометре от небольшого хутора.

Петро кара куаклар үскән ташлы биеклеккә урнашты.

Петро расположился на высотке с каменистым грунтом, поросшей кустами терновника.

Бөтен эш өйрәнгән вакыттагы кебек гадәттәгечә булып күренде.

Все выглядело будничным, как на учении.

Алда һәм сулда укчылар окоп казыдылар, командирлар йөреп торды, элемтәчеләр катушкаларын сүттеләр, ерактарак саперлар нәрсәдер маташып йөрде.

Впереди и слева окапывались стрелки, в рост ходили командиры, связисты разматывали свои катушки, вдали копошились саперы.

Фронтның якынлыгы көнбатыштан тонык кына ишетелгән артиллерия канонадасыннан гына беленә иде.

Близость фронта угадывалась по глухой артиллерийской канонаде, которая доносилась с запада.

Сугыш тавышлары көчәйгән саен, Петро бакчалар артында аксылланып күренеп торган ерак авылга бик игътибар белән карый, аның суелып беткән учларына сулы сөялләр чыккан куллары көчлерәк, тизрәк эшли башлый.

Каждый раз, когда звуки боя усиливались, Петро напряженно вглядывался в сторону белеющего за садами далекого села, руки его, исцарапанные, с водянистыми мозолями на ладонях, начинали действовать энергичнее, быстрее.

«Рус кешесе читләрдән саклану өчен төрле гасырларда никадәр җир актарган! — дип уйлады ул, учларын төкерекләп.

«Сколько в разные века русский человек земли выгреб, защищаясь от чужеземцев! — думал он.

— Никадәр канал казырга, юллар ясарга, җимеш бакчалары утыртырга мөмкин булыр иде!»

— Сколько каналов можно было нарыть, фруктовых садов насажать!»

Тиздән окоп өлгереп җитте.

Вскоре пулеметная ячейка была готова.

Аны бик яхшылап ботаклар һәм кәз белән яшерделәр.

Ее старательно маскировали ветвями, дерном.

Петро белән Мамед, Брусникинны пулемет янында калдырып, запас окоп казырга киттеләр.

Оставив у пулемета Брусникина, Петро с Мамедом пошли рыть запасную позицию.

— Карале, Петя, ничек яна, — диде Мамед куркынып.

— Посмотри, Петя, — встревоженно сказал Мамед, — как горит.

Аннары берничә урында ут ялтырап китте.

Потом в нескольких местах блеснул огонь.

Алар әле көрәкләр белән маташкан арада янгын котыра башлады.

Пока красноармейцы орудовали лопатками, пожар разбушевался.

Көрән төтен пәрдәсе аша кояш куркынычлы кызыл шар булып күренеп торды.

Сквозь серую мглу дыма солнце просвечивало зловещим багровым диском.

Ут ялкыннары, биналардан аерылып китәргә теләгәндәй, югары күтәрелделәр.

Огненные смерчи вздымались вверх, словно хотели оторваться от строений.

Петро белән Мамед пулемет янына кайтканда Брусникин, «максим» тоткасына ябышып, каушаган хәлдә окопта утыра иде.

Когда Петро и Мамед вернулись к пулемету, они увидели, как Брусникин, бледный и растерянный, вцепился в ручки «максима».

Киләләр, — диде ул дулкынланудан нечкә тавыш белән.

— Идут, — сиплым от волнения голосом сказал он.

Петро аңа ачу белән кычкырды: Нәрсә паника тудырасың?

— Чего паникуешь? — сердито прикрикнул на него Петро.

—• Әнә, кара.

— Сам глянь.

Күрәсеңме, тузан күтәрелә.

Вишь, пылюга поднимается.

Болганчык тузан болытлары, сырт аша күтәрелеп, түбәнгә таба төшеп, далага җәелделәр.

Облака пыли переваливали через гребень и ползли, пластаясь по степи.

Терлек куалар,—диде бик үткен күзле Мамед.

— Это скот гонят, — сказал Мамед, отличавшийся хорошим зрением.

Петро каушаган һәм агарынган Брусникинга кырын күз белән карады һәм көлеп сорады: Синең дә күзләрең шакмакланган икән, ә?

Петро покосился на Брусникина и насмешливо спросил: — Глаза квадратные, оказывается, и у тебя сделались?

Ул кул гранаталарын сайлап алды һәм аларны тәртип белән окопның уентыгына куйды.

Он аккуратно разложил ручные гранаты в нише окопа.

Берничә минуттан инде камыл өстеннән туп-туры батальонның ут позицияләренә таба килүче терлекләр көтүен җиңел күрергә мөмкин иде.

Через несколько минут уже легко можно было разглядеть гурты скота, бредущие по жнивью, прямо на огневые позиции батальона.

Туп тавышлары якынайды.

Орудийная канонада приблизилась.

Снарядларның җил белән алып кителгән шартлау тавышлары акрынлап тындылар, юкка чыктылар, ләкин яңа шартлаулар тагын да ешая төште.

Разрывы снарядов, сносимые ветром, медленно таяли, исчезали, но все гуще появлялись новые.

Авылны ташлап китәләр, — диде Брусникин.

— Бросают люди село, — сказал Брусникин.

Ул инде үзенең каушавын җиңгән, ләкин аның йөзеннән борчылу Һәм саклык галәмәте әле һаман да китмәгән.

Он уже подавил в себе чувство растерянности, но с лица нее сходило выражение озабоченности и настороженности.

һава куе төтен һәм тузан белән капланды.

В воздухе стояла густая мгла от дыма и пыли.

Үгезләр, бозаулар, сыерлар төрле тавыш белән куркытып мөгрәделәр.

Разноголосо, тревожно мычали быки, коровы.

Чыбыркылар белән куылып килгән терлекләр, укчы траншеялары алдына җиткәч, сулга борылдылар һәм шоссега киттеләр.

Перед траншеями стрелков скот, подгоняемый бичами, свернул влево и устремился к шоссейной дороге.

Кинәт тузан белән яшерелгән сыртның берничә урынында еш һәм якты утлар ялтырап китте.

Вдруг частые яркие огоньки блеснули сразу в нескольких местах скрытого за пылью гребня.

Кискен аткан тавышлар ишетелде.

Донеслись резкие хлопки выстрелов.

Якында гына снаряд шартлады.

Невдалеке разорвался снаряд.

Арттан һәм уңнан, урман артыннан, батареяләр еш- еш ата башладылар.

Сзади и справа, из-за рощицы, открыли частый огонь батареи.

Бик якында гына, куаклар артыннан, ялгыз пушка атып торды.

Совсем рядом, из-за кустов, била одинокая пушка.

Инде аларның сикәлтәләр өстеннән чайкалып килүче иләмсез соры гәүдәләрен күрергә мөмкин иде.

Уже можно было разглядеть их серые, неуклюжие, покачивающиеся на ухабах коробки.

Петро бруствер өстенә күтәрелде.

Петро приподнялся.

Юлда чакта, беренче бомбалар төшкәндә аякларының иләмсез хәлсезләнүе дә, күңел болгану да инде анарда кабатланмады һәм ул моның белән горурланды.

К гордости своей, он ощутил, что ни противной слабости в ногах, ни тошноты, которые он испытывал в дороге во время первых бомбежек, уже не было.

«Күнектем»,—дип'-уйлады ул эченнән генә һәм хәтта үзенең тынычлануын иптәшләренә дә әйтергә теләде, һәркемгә хас булган курку аңа берничә минуттан гына килде, ләкин хәзергә әле Петро үзен батыр егет дип санады һәм, мин булганда беркемгә дә куркыныч булмаска тиеш, дигән уйга килде.

«Обстрелялся», — мысленно решил он, и ему даже захотелось выказать перед товарищами свое спокойствие.

Ул артына борылып карады.

Он оглянулся.

Хәзер без дә аларга кирәкләрен күрсәтербез, егетләр!— дип кычкырды Петро нәзек тавыш белән.

— Сейчас и мы дадим им жизни, хлопцы! — крикнул Петро высоким и, как ему показалось, молодцеватым голосом.

Пулемет щиты артыннан торып ул дошман автоматчыларын күрде.

Из-за щитка пулемета он увидел вражеских автоматчиков.

Алар, автоматларын корсакларына кысып һәм бертуктаусыз ата-ата танклар артыннан йөгерәләр иде.

Они бежали за танками, прижимая автоматы к животам и непрерывно стреляя.

Петро наводчикның нәрсә эшләргә тиешлеген яхшы өйрәнгән иде.

Петро хорошо усвоил, что должен делать наводчик.

Ул үз пуляларының аягүрә килүче фашистларны кай тирәдәрэк егып сала башлаячагын исәпләргә тотынды.

Он прикидывал, на каком рубеже его пули начнут класть бегущих в полный рост фашистов.

Әнә май пары өчен сөрелгән көрән җир кисәге.

Вон бурый клин земли, вспаханной под пары.

Аның артында инде чәчәк атып бетергән сары көнбагыш тәлинкәләре, аннары куе-яшел кукуруз, тагын сөрелгән җир.

За ним чащоба оранжевых доцветающих подсолнухов, потом ярко-зеленая кукуруза, снова пахота. До кромки ее около двухсот метров.

Ул үзенең пулемет утын шунда юнәлдерәчәк.

Сюда он направит огонь из пулемета.

Ике-өч танк минага эләгеп шартлады һәм туктады.

Два танка подорвались на минах и остановились.

Башка берничә танк туктап тормастан траншеяләр аша үтеп чыкты һәм, маневр ясап, батареяларның ут позицияләренә ташланды.

Несколько других с ходу перевалили через траншеи и, маневрируя, ринулись на огневые позиции батарей.

Хәзер автоматчылар якын иде инде.

Автоматчики были теперь близко.

Петро берничә сугышчының, атудан туктамыйча, чигенә башлауларын күрде.

Петро заметил, что несколько бойцов, не переставая стрелять, начали отходить.

Берсен авыр танк басып китте— Петро моны бик ачык күрде.

Одного — Петро видел это очень ясно — подмял под себя танк.

Бу танк башнясының ачык люгында кулына кечкенә флаг тоткан солдат тора иде.

В открытом башенном люке этого танка стоял солдат с флажком.

Петро ышанычын югалта башлады.

Уверенность стала оставлять Петра.

«Үтәләр бит, сволочьлар», — дигән уй миен пешерде.

«Прорвутся, сволочи», — обжигала мысль.

Үлем туп-туры аның күзенә карап килде.

Смерть глядела ему прямо в глаза.

Бу турыда анасы да, Оксанада, Василинка да белми бит!

Ни мать, ни Оксана, ни Василинка не знали об этом!

һәм шул фикер белән бергә тагын исән калу теләге шулкадәр көчле туды, хәтта Петро, ирексездән, артка таба, үзенең тынлыгы һәм куркынычсызлыгы белән кызыктырып торучы урманга карап алды.

И вместе с этой мыслью пришло такое желание уцелеть, что Петро невольно оглянулся назад, на лес, который манил своей тишиной и безопасностью.

Ләкин ул шунда ук, бу бер минутлык йомшаклыкны җиңеп, пулеметның тоткасын шулкадәр кысып тотты, хәтта куллары авыртып китте.

Но сейчас же, преодолевая минутную слабость, он до боли в кистях сжал рукоятки пулемета.

Сызгырган тавыш аның колагына ул инде үзе ут ачарга уйлаган моментта килеп керде.

Свисток донесся до его слуха в то мгновенье, когда он уже сам решил открыть огонь.

Ул прицелга иелде, мушканы өелешеп йөгереп килүче гитлерчыларның аяк асларына туры китерде.

Петро приник к прицелу, подвел мушку под ноги скученно бежавших гитлеровцев.

Кайнап торган ярсуына ирек бирде һәм бөтен көче белән ычкындыру рычагын басты.

Давая выход скопившейся ярости, он с силой нажал спусковой рычаг.

Пулеметның бөтен металл гәүдәсе калтыранып китте һәм кинәт тынып калды.

Пулемет затрясся всем своим металлическим телом и внезапно умолк.

Флангтан ачылган бу ут дошман солдатлары өчен көтелмәгән нәрсә булып чыкты.

Огонь с фланга оказался для вражеских солдат неожиданным.

Аларның икесе егылды, калганнары, бер генә секунд каушап торганнан соң, тагын да тизрәк алга йөгерделәр.

Двое упало, остальные после секундного замешательства побежали вперед еще быстрее.

Бир кирәкләрен, Петя!

— Бей, Петя!