Datasets:

AigizK

/

tatar-russian-parallel-corpora

like 1

Петро авыр сулап куйды.

Петро тяжело вздохнул.

Сиңа хәзер менә шушындый җиләк-җимеш җәннәтендә утырырга да, агачлар, аларны ялгау белән шөгыльләнергә иде.

— Сидеть бы тебе сейчас в таком вот плодоягодном раю, заниматься черенками и саженцами.

Хәзер тиз туры килмәс инде...

— Теперь уже не скоро придется...

Ниһаять, алар ак йортлар һәм буялган коймалар урнашкан киң һәм чиста урамга килеп чыктылар, йортларның берсендә кып-кызыл сарафан кигән, калын кара толымлы зифа гына бер кыз күренеп калды, ул тиз генә баскычтан менеп китте.

Они выбрались, наконец, на широкую чистую улицу с беленькими домиками и крашеными заборами.

Аннары ачык тәрәзәдән аның куркынган тавышы ишетелде:

Во дворе одного из них мелькнула и исчезла, быстро взбежав по ступенькам крылечка, статная девушка в ярко-красном сарафане, с толстыми черными косами.

Әби, Михаил килде!

— Бабушка, Миша пришел!

Менә хәзер саклан инде! — диде Михаил, күзен кысып.

— донесся из открытого окошка ее испуганный голос.

Мин үз йөрәгемдә ике тишек сиздем инде.

Две пробоины в своем я уже насчитал. После двух встреч.

Ул кечкенә капканы ачты һәм Петроны алдан кертте.

Он открыл калитку и пропустил Петра вперед.

Бик пөхтәләп себерелгән юллар, баскыч култыксаларындагы кувшиннар, җәйге кухняның яңа гына агартыл- ган стеналары буенда сары көнбагыш башлары, йорт алдында чәчәклек —■ болар барысы да куе һәм матур буяулар белән балкып торалар, әйтерсең лә, кояш үзенең бөтен юмартлыгын, бөтен тереклек көчен шушы почмакка гына биргән.

Тщательно расчищенные дорожки, кувшины на перилах крыльца, желтые шляпки подсолнухов у свежепобеленных стен летней кухни, цветник перед домом — все это сияло такими густыми, сочными красками, будто солнце всю свою щедрость, всю свою животворную силу отдало одному этому уголку.

Аннан арырак, колмак һәм кычыткан ефәге белән үрелгән читән артында да, бөтенесе — җимеш бакчалары, тирәкләр, йортларның кызыл, яшел, ак түбәләре—- i үтә күренмәле, ачык яктылык белән күмелгән.

Но и дальше, за плетнем, увитым хмелем и повиликой, все было залито ясным, прозрачным светом: фруктовые сады, тополи, красные, зеленые, серебристые крыши домиков.

Я, Михайло, ничек минем Украинам?

— Ну как, Михайло, моя Украина? — спросил друга Петро.

Баскычка, маңгаен алъяпкычы белән сөртә-сөртә, тәбәнәк кенә, таза гәүдәле карчык чыкты.

— Да, брат, сдаюсь...

Килдеңме, наян? — диде ул канәгатьләнгән тавыш белән.

— Пришел, озорник? — довольным тоном сказала она.

— Әйдәгез, өйгә керегез.

— Ну, заходите в хату.

Бусы дусыңмы?

А это дружок?

Рәхим итегез.

Пожалуйте.

Любка, чык!

Любка, иди!

Карчык артыннан елтырап торган кара күзләре белән генә хәйләкәр елмайган кыз күренде.

Из-за спины ее выглянула девушка, лукаво улыбаясь одними глазами, черными и блестящими.

Нигә качасың, Любаша?

— Что, Любаша, прячешься?

—дип сорады Михаил, баскычтан менгән арада.

— крикнул Михаил, поднимаясь на крылечко.

Мин качмыйм.

— Я не прячусь.

Әбигә әйтергә.

— Бабушке сказать.

—■ Кара, мин нинди бөркет китердем.

— Посмотри, какого орла привел.

Карчык кинәт кухняда нәрсәдер кыздырырга куйганын исенә төшерде һәм ашыгып кереп китте.

Бабушка вдруг вспомнила, что на кухне у нее жарится что-то, и поспешно скрылась.

Кичә ул гел сезнең турыда гына сөйләп утырды,— диде Любаша, уңайсызланып һәм кызарып.

— Бабушка вчера только о вас и говорила, — сказала, смущенно краснея, Любаша.

— Сез пирожкиларны оныткансыз.

— Пирожки вы забыли.

Без шулкадәр күңелсезләндек.

Да и мне досадно было.

— Пирожками и сегодня не поздно заняться.

— Ничего, — успокоил Михаил.

Михаил үз өендәге шикелле эш итте: сумсалар белән ашарга салкын каймак китерергә кушты, боршка тавыкны үзе сайлап алды, һәм бу гадәте белән әбине дә, кызны да бик куандырды.

К ее и бабушкиному удовольствию, Михаил распоряжался как дома: заказал к вареникам холодной сметаны, сам отобрал курицу в борщ.

Любашаның су җылыту һәм башларны юу турындагы тәкъдимен дуслар икеләнмичә яхшы дип таптылар.

Предложение Любаши нагреть воды и помыть головы оба одобрили без колебания.

Әби, эшен бетергәннән соң, чиста күлмәк киде, башына крахмалланган яулык бәйләде.

Управившись по хозяйству, бабушка надела чистое платье, повязалась накрахмаленным платочком.

Фашистларны куып җибәргәч, Любашаны миңа бирерсезме, Анна Афанасьевна?

— Когда фашиста прогоним, отдадите за меня Любашу, Анна Афанасьевна?

—дип сорады Михаил.

— спросил ее Михаил.

Шуннан соң бирерсезме?

— Тогда отдадите?

— дип, тагын кабатлады Михаил.

— не отставал Михаил.

— Ә дошманнар монда килсәләр, сез калырсызмы, әллә китәрсезме? — дип сорады ул.

— А что, Анна Афанасьевна, если сюда придут враги, — спросил он, — останетесь или уедете?

Карчык бер дә исе китмичә генә җавап кайтарды: — Алар монда килмәсләр.

— Не придут они сюда, — пренебрежительно ответила Анна Афанасьевна.

Ул гомерендә дә җиңә алмаячак.

— Ни в жизнь он не переборет.

Безнеке сугышта, Сереженьканы әйтәм, фин сугышыннан бирле сугыша..

— И, вздохнув, добавила: — Наш тоже воюет, еще с финской, Сереженька...

Кичкә таба ул Любаша белән бергәләп, кунакларны капкага кадәр озата чыкты.

Перед вечером она вместе с Любашей вышла за ворота проводить гостей.

Улларым, сез безне онытмагыз инде, — диде ул калтыранган тавыш белән.

— Вы ж, сыночки, не забывайте нас, — дрогнувшим голосом сказала старуха.

— Ярамаган ягыбыз булган булса гаеп итмәгез.

— Если что не так, извиняйте.

Любаша аларны хәрби шәһәрчеккә кадәр диярлек озата барды.

Любаша провожала их почти до самого военного городка.

Кире кайтканда ул, артына борылып карамыйча, толымнары сүтелеп, аркасына таралганга игътибар бирмичә, йөгереп кайтты.

Обратно она побежала, не оглядываясь и не обращая внимания на то, что косы ее расплелись и рассыпались по спине.

Капкага керер алдыннан Михаил әйтте:

Перед тем как войти в ворота, Михаил сказал:

Беләсеңме, Петро, күңелгә бик авыр!

— Эх, Петро, как тяжело на душе!

Чынлап та әнә шундыйларга дошман табаны астында яшәргә туры килерме икәнни?

Неужели таким вот придется под вражеским сапогом жить?

Карчык беркайчан да буйсынмас.

— Старуха никогда не покорится.

ул бөтенләй яшь бит, тормышны күрмәгән дә әле.

она ведь совсем молодая, жизни не видела.

Петро эндәшмәде.

Петро промолчал.

Ул атасын, анасын, Оксананы исенә төшерде.

Вспомнились ему мать с отцом, Оксана.

Ул аларны тиз күрмәс инде, тиз кочакламас.

Не скоро он их увидит, не скоро обнимет.

Казарма янында аны борчылган, каушаган Федор көтеп тора иде.

Возле казармы его ожидал расстроенный, взволнованный Федор.

Ул Петрога ташланды: Кая югалдың соң син көн буена?

— Куда ты запропастился на весь божий день? — накинулся он на Петра.

Без әйберләрне машиналарга төядек инде.

— Мы уже вещички на машины положили. Через час выезжать.

Ә Степан китте.

Степан уже уехал.

Сиңа сәлам әйтергә кушты.

Поклон тебе низкий передавал.

Аны танкист итеп билгеләделәр.

Его в танкисты забрали.

Бик яхшы,—диде Петро, җанланып китеп.

— Ну и добре, — оживившись, ответил Петро.

— Алгы линиягә тизрәк эләгербез.

— Скорей на передовую попадем.

Спустя день туда же назначили и Михаила Курбасова.

IX Петра зачислили в пулеметный взвод.

Дөрес, — диде Михаил.

— Подтверждаю, — сказал Михаил.

— Петро Остапович пулеметны бик яхшы белә, — дип өстәде ул, бик ихтирам күрсәткән булып.

— Петро Остапович здорово пулемет знает, — добавил он.

Лейтенант аларга карап алды да күзләрен пулеметка күчерде.

Лейтенант мельком посмотрел на них и перевел взгляд на пулемет.

Тикшереп карыйк...

— Проверим...

Петро маңгаен җыерды һәм уйга калды.

Петро наморщил лоб, подумал.

Мең тапкыр.

— После тысячи.

Мең тапкыр? — дип Михаил сүзгә кушылды.

— После тысячи? — вмешался Михаил.

— Устав буенча ике мең тапкыр атканнан соң.

— По наставлению — после двух тысяч.

Людников күңелсезләнеп башын селекте.

Людников печально покачал головой.

Күнеккән хәрәкәт белән ул пулеметның йозагын урынына куйды һәм авыр сулап әйтте:

Привычным движением он вставил замок пулемета и сказал со вздохом:

Ышанып бир сезгә хәзер коралны!

— Доверь вам сейчас оружие!

Мең дә, ике мең дә түгел, бары биш йөз генә.

Не тыщу и не две, а всего-навсего пятьсот.

Петро уңайсызланып калмады:

— Получимся — будем знать, — не смущаясь, сказал Петро.

Өйрәнгәч белербез әле, — диде ул.

— Очень хочется стать пулеметчиком.

Сез укымышлы кешеләргә охшыйсыз, — диде Людников, уйга калып.

— Вы, видать, люди образованные, — задумчиво сказал Людников.

— Булдырырсыз...

— Сумеете...

Булдырырбыз.

— Сумеем.

Лейтенант алардан көләме, әллә чынлап әйтәме, Петро аңламады.

Петро не понял, смеется над ними лейтенант или говорит серьезно.

Ул кызып китте: Армиягә китүче безнең ишеләр миллионнар.

— Таких, как мы, миллионы идут в армию, — сказал он, вспыхнув.

Барысын да писарь итәрсезмени?

— Так что же, всех в писаря?

Юк, анысы булмас!

Нет, это не пройдет!

Аның әһәмияте юк, — диде Людников һәм майга буялган бармакларын үләнгә сөртте.

— Это ни при чем, — ответил Людников, вытирая о траву пальцы, испачканные смазкой.

Шулай да ул хәзер Петрога ягымлырак карый башлады һәм, бераз уйлап торганнан соң, әйтте: Ярар, батальон командирына әйтермен.

Однако на Петра он посматривал теперь с большим уважением и о переводе друзей в штаб, на писарские должности, больше не заговаривал.

Полкта көне-төне киеренке өйрәнү барды.

В полку день и ночь шла напряженная учеба.

Землянкалардан ике километр чамасы ераклыкта, такыр өйрәнү кырында, окоплар һәм хәбәрләшү юллары казырга өйрәнделәр, көнгә берничә тапкыр нарат урманы авызына һөҗүм ясадылар, яшеренергә, атарга, ятып шуышырга өйрәнделәр.

Километрах в двух от землянок, на истолоченном учебном поле, практиковались в рытье окопов и ходов сообщения, по нескольку раз в день штурмовали опушку соснового леса, учились маскироваться, стрелять, ползать по-пластунски.

Бер атнадан инде, Петрога карап, күптән түгел генә әле аның күпереп торган бөдрә чәче, яңакларында саф яшьлек тиресе булганны күз алдына китерү кыен иде.

Через неделю, глядя на Петра, трудно было подумать, что у него еще недавно были пышные кудри, нежная, по-юношески свежая кожа на щеках.

Менә сиңа сугышчы!

— Ну и вояка!

Үзеңне кара, — ди Петро, ачусыз гына.

На себя посмотри, — беззлобно откликался Петро.

Мин дә шулай, — ди иде Михаил күңелле генә итеп һәм үзенең кәкрәеп беткән, чамасыз зур ботинкаларына, куе булып окоп балчыгы ябышып каткан тезләренә һәм терсәкләренә карый.

— И я такой же, — охотно соглашался Михаил и весело разглядывал свои покоробленные, непомерно большие ботинки, с густо налипшей на них окопной землей.

Озакламый алар үзләренең яңа кыяфәтләренә дә, авыр солдат хезмәтенә дә күнектеләр.

Они вскоре привыкли и к своему новому виду и к тяжелому солдатскому труду.

Ләкин дусларның кәефе кинәт начарлана башлады.

Однако настроение у друзей начинало резко ухудшаться.

Радиодан тапшырылган хәбәрләр һаман тәшвишлерәк була барды; бик каты сугышлардан соң совет гаскәрләре Вильноны, Брестны, Белостокны, Ковноны калдырдылар.

Сообщения по радио становились все тревожнее: после ожесточенных боев советские войска оставили Вильно, Брест, Белосток, Ковно.

Петрога ярдәмгә Брусникинны һәм үзбәк Мамед Тах- тасимовны бирделәр.

В помощники Петру дали Брусникина и узбека Мамеда Тахтасимова.

Тормыш тәҗрибәләре ягыннан да, характерлары ягыннан да төрлечә булуга карамастан, егетләр тиз дуслашып киттеләр.

Несмотря на то, что и по жизненному опыту и по характеру парни были разные, сдружились они быстро.

Баштарак Брусникин Мамедның, дошман самолетларын күреп, куркудан башын боргаларга тотынуыннан һәм окопка качарга тырышуыннан шаярып көлә иде.

Первое время Брусникин подшучивал над тем, как Мамед, завидев вражеские самолеты, начинал испуганно вертеть головой, норовил соскользнуть в окоп.

Мамед, нигә күзләрең шакмакланды? Курыкма, Брусникин булган урынга фашист бомба ташларга кыймый.

— Чего это, Мамед, глаза у тебя квадратные сделались? — спрашивал он добродушно.

Мин шундый сүз беләм, — ди ул шаярып.

— Не бойсь, туда, где Брусникин, фашист кидать побоится.

Мамед, уңайсызланып, бер сүз дә дәшми, тынычрак булырга тырыша, ләкин самолетлардан куркуы бетми.

Мамед смущенно отмалчивался, старался держаться спокойнее.