id
int64 1
9.2k
| answers
list | title
stringlengths 4
104
| question
stringlengths 2
257
| context
stringlengths 31
11.1k
|
|---|---|---|---|---|
3,414 | [
{
"answer_start": "16",
"text": "dört"
}
] | Ege Tarımsal Araştırmalar Enstitüsü | Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü kaç bölüm barındırmaktadır? | Enstitü altında dört bölüm bulunmaktadır: |
3,415 | [
{
"answer_start": "73",
"text": "16. yüzyıl"
}
] | El-Bircendi | İbn Hüseyin Birjandi hangi yüzyılda yaşamıştır? | Abd Ali ibn Muhammed ibn Hüseyin Birjandi (), İran'da yaşayan önemli bir 16. yüzyıl Pers astronom, matematikçi ve fizikçi. |
3,416 | [
{
"answer_start": "44",
"text": "Dünya'nın dönmesi"
}
] | El-Bircendi | İbn Hüseyin Birjandi ile Ali Kuşçu'nun ilgilendiği ortak konu nedir? | Kozmosun yapısını araştırırken, el-Birjandi Dünya'nın dönmesi hakkında Ali Kuşçu'nun yazdığı araştırmaları tartışmaya devam etti. Dünya hareketli, olsaydı ne olabileceği hakkında yaptığı analizde, o "dairesel Eylemsizlik" Galileo Galilei kavramına benzer bir hipotez geliştirmiştir. |
3,417 | [
{
"answer_start": "71",
"text": "Ali Kuşçu"
}
] | El-Bircendi | İbn Birjandi kosmosun yapısı ile ilgilenirken hangi bilim adamının araştırmalarından faydalanmıştır? | Kozmosun yapısını araştırırken, el-Birjandi Dünya'nın dönmesi hakkında Ali Kuşçu'nun yazdığı araştırmaları tartışmaya devam etti. Dünya hareketli, olsaydı ne olabileceği hakkında yaptığı analizde, o "dairesel Eylemsizlik" Galileo Galilei kavramına benzer bir hipotez geliştirmiştir. |
3,418 | [
{
"answer_start": "222",
"text": "Galileo Galilei"
}
] | El-Bircendi | İbn Birjandi Dünya'nın hareketi konusunda hangi bilim adamının fikrine benzer bir görüş sunmuştur? | Kozmosun yapısını araştırırken, el-Birjandi Dünya'nın dönmesi hakkında Ali Kuşçu'nun yazdığı araştırmaları tartışmaya devam etti. Dünya hareketli, olsaydı ne olabileceği hakkında yaptığı analizde, o "dairesel Eylemsizlik" Galileo Galilei kavramına benzer bir hipotez geliştirmiştir. |
3,419 | [
{
"answer_start": "22",
"text": "6 Temmuz 1925"
}
] | Gazi Yaşargil | Türk nörocerrah olan Gazi Yaşargil ne zaman doğmuştur? | Mahmut Gazi Yaşargil (6 Temmuz 1925; Lice, Diyarbakır), Türk bilim insanı ve nörocerrah. |
3,420 | [
{
"answer_start": "43",
"text": "Diyarbakır"
}
] | Gazi Yaşargil | Türk bilim insanı Gazi Yaşargil nerede doğmuştur? | Mahmut Gazi Yaşargil (6 Temmuz 1925; Lice, Diyarbakır), Türk bilim insanı ve nörocerrah. |
3,421 | [
{
"answer_start": "178",
"text": "Basel Üniversitesi"
}
] | Gazi Yaşargil | Gazi Yaşargil doktorasını hangi üniversitede tamamlamıştır? | Ankara Atatürk Lisesi'nde lise eğitimini tamamladı. Ankara Üniversitesi'ni kazandı. 1944 yılında Almanya'daki Friedrich Schiller Üniversitesi'nde çalışmalarını sürdürdü. 1945'de Basel Üniversitesi'ne ve aynı üniversitede 1950 yılında doktorasını yaptı. Daha sonra Bern Üniversitesi'nde yardımcı profesör olarak psikiyatri bölümünde görev aldı. Basel Üniversitesi'nde Nöroşiruji bölümü'nde görev almaya başladı. 1957 ve 1965 yılları arasında Zürih’teki üniversite hastanesinde çalışmalarını sürdürmiş, 1965 yılında yardımcı profesör olan Gazi Yaşargil, 1965 ve 1967 yılları arasında, Amerika Birleşik Devletleri'nin Burlington kentindeki Vermont Üniversitesi'nin Nöroşirüji Bölümü'nde, Profesör Peardon Donaghy ile birlikte mikrovasküler cerrahi alanında çalışmalar yürüttü. |
3,422 | [
{
"answer_start": "311",
"text": "psikiyatri"
}
] | Gazi Yaşargil | Gazi Yaşargil Bern Üniversitesi'nde hangi alanda çalışmıştır? | Ankara Atatürk Lisesi'nde lise eğitimini tamamladı. Ankara Üniversitesi'ni kazandı. 1944 yılında Almanya'daki Friedrich Schiller Üniversitesi'nde çalışmalarını sürdürdü. 1945'de Basel Üniversitesi'ne ve aynı üniversitede 1950 yılında doktorasını yaptı. Daha sonra Bern Üniversitesi'nde yardımcı profesör olarak psikiyatri bölümünde görev aldı. Basel Üniversitesi'nde Nöroşiruji bölümü'nde görev almaya başladı. 1957 ve 1965 yılları arasında Zürih’teki üniversite hastanesinde çalışmalarını sürdürmiş, 1965 yılında yardımcı profesör olan Gazi Yaşargil, 1965 ve 1967 yılları arasında, Amerika Birleşik Devletleri'nin Burlington kentindeki Vermont Üniversitesi'nin Nöroşirüji Bölümü'nde, Profesör Peardon Donaghy ile birlikte mikrovasküler cerrahi alanında çalışmalar yürüttü. |
3,423 | [
{
"answer_start": "723",
"text": "mikrovasküler cerrahi"
}
] | Gazi Yaşargil | Gazi Yaşargil Profesör Peardon Donaghy ile hangi alanda beraber çalışmışlardır? | Ankara Atatürk Lisesi'nde lise eğitimini tamamladı. Ankara Üniversitesi'ni kazandı. 1944 yılında Almanya'daki Friedrich Schiller Üniversitesi'nde çalışmalarını sürdürdü. 1945'de Basel Üniversitesi'ne ve aynı üniversitede 1950 yılında doktorasını yaptı. Daha sonra Bern Üniversitesi'nde yardımcı profesör olarak psikiyatri bölümünde görev aldı. Basel Üniversitesi'nde Nöroşiruji bölümü'nde görev almaya başladı. 1957 ve 1965 yılları arasında Zürih’teki üniversite hastanesinde çalışmalarını sürdürmiş, 1965 yılında yardımcı profesör olan Gazi Yaşargil, 1965 ve 1967 yılları arasında, Amerika Birleşik Devletleri'nin Burlington kentindeki Vermont Üniversitesi'nin Nöroşirüji Bölümü'nde, Profesör Peardon Donaghy ile birlikte mikrovasküler cerrahi alanında çalışmalar yürüttü. |
3,424 | [
{
"answer_start": "367",
"text": "Nöroşiruji"
}
] | Gazi Yaşargil | Gazi Yaşargil'in Amerika Birleşik Devletleri'nde mikrovasküler cerrahi alanında çalıştığı bölüm nedir? | Ankara Atatürk Lisesi'nde lise eğitimini tamamladı. Ankara Üniversitesi'ni kazandı. 1944 yılında Almanya'daki Friedrich Schiller Üniversitesi'nde çalışmalarını sürdürdü. 1945'de Basel Üniversitesi'ne ve aynı üniversitede 1950 yılında doktorasını yaptı. Daha sonra Bern Üniversitesi'nde yardımcı profesör olarak psikiyatri bölümünde görev aldı. Basel Üniversitesi'nde Nöroşiruji bölümü'nde görev almaya başladı. 1957 ve 1965 yılları arasında Zürih’teki üniversite hastanesinde çalışmalarını sürdürmiş, 1965 yılında yardımcı profesör olan Gazi Yaşargil, 1965 ve 1967 yılları arasında, Amerika Birleşik Devletleri'nin Burlington kentindeki Vermont Üniversitesi'nin Nöroşirüji Bölümü'nde, Profesör Peardon Donaghy ile birlikte mikrovasküler cerrahi alanında çalışmalar yürüttü. |
3,425 | [
{
"answer_start": "552",
"text": "1965 ve 1967 yılları"
}
] | Gazi Yaşargil | Gazi Yaşargil hangi yıllar arasında Amerika Birleşik Devletleri'nde çalışmıştır? | Ankara Atatürk Lisesi'nde lise eğitimini tamamladı. Ankara Üniversitesi'ni kazandı. 1944 yılında Almanya'daki Friedrich Schiller Üniversitesi'nde çalışmalarını sürdürdü. 1945'de Basel Üniversitesi'ne ve aynı üniversitede 1950 yılında doktorasını yaptı. Daha sonra Bern Üniversitesi'nde yardımcı profesör olarak psikiyatri bölümünde görev aldı. Basel Üniversitesi'nde Nöroşiruji bölümü'nde görev almaya başladı. 1957 ve 1965 yılları arasında Zürih’teki üniversite hastanesinde çalışmalarını sürdürmiş, 1965 yılında yardımcı profesör olan Gazi Yaşargil, 1965 ve 1967 yılları arasında, Amerika Birleşik Devletleri'nin Burlington kentindeki Vermont Üniversitesi'nin Nöroşirüji Bölümü'nde, Profesör Peardon Donaghy ile birlikte mikrovasküler cerrahi alanında çalışmalar yürüttü. |
3,426 | [
{
"answer_start": "153",
"text": "epilepsi ve beyin tümörünü"
}
] | Gazi Yaşargil | Gazi Yaşargil kendine ait yöntemlerle hangi hastalıkların tedavisini yapmıştır? | Mikrosinir cerrahisinin kurucusu olan Gazi Yaşargil "Beyin ve Sinir Cerrahı", "Profesör Doktor", "Yüzyılın Beyin Cerrahı" unvanlarına sahiptir. Yaşargil epilepsi ve beyin tümörünü kendi bulduğu yöntemlerle tedavi etmiş. 1953'ten emekli olduğu 1999 tarihine dek Zürih Üniversitesi ve Zürih Üniversite Hastanesindeki Sinir cerrahisi Departmanında ilk hekim, başhekim, sonrasında profesör ve başkan olmuştur. 1999'da Geleneksel Sinir Cerrahları Kongresinde "Yüzyılın Sinir Cerrahı" (1950-1999) seçilmiştir. |
3,427 | [
{
"answer_start": "38",
"text": "Gazi Yaşargil"
}
] | Gazi Yaşargil | "Yüzyılın Beyin Cerrahı" ünvanını taşıyan ve mikrosinir cerrahisinin kurucusu olan ünlü doktor kimdir? | Mikrosinir cerrahisinin kurucusu olan Gazi Yaşargil "Beyin ve Sinir Cerrahı", "Profesör Doktor", "Yüzyılın Beyin Cerrahı" unvanlarına sahiptir. Yaşargil epilepsi ve beyin tümörünü kendi bulduğu yöntemlerle tedavi etmiş. 1953'ten emekli olduğu 1999 tarihine dek Zürih Üniversitesi ve Zürih Üniversite Hastanesindeki Sinir cerrahisi Departmanında ilk hekim, başhekim, sonrasında profesör ve başkan olmuştur. 1999'da Geleneksel Sinir Cerrahları Kongresinde "Yüzyılın Sinir Cerrahı" (1950-1999) seçilmiştir. |
3,428 | [
{
"answer_start": "454",
"text": "\"Yüzyılın Sinir Cerrahı\""
}
] | Gazi Yaşargil | Gazi Yaşargil Geleneksel Sinir Cerrahları Kongresi tarafından 1999'da hangi ünvana layık görülmüştür? | Mikrosinir cerrahisinin kurucusu olan Gazi Yaşargil "Beyin ve Sinir Cerrahı", "Profesör Doktor", "Yüzyılın Beyin Cerrahı" unvanlarına sahiptir. Yaşargil epilepsi ve beyin tümörünü kendi bulduğu yöntemlerle tedavi etmiş. 1953'ten emekli olduğu 1999 tarihine dek Zürih Üniversitesi ve Zürih Üniversite Hastanesindeki Sinir cerrahisi Departmanında ilk hekim, başhekim, sonrasında profesör ve başkan olmuştur. 1999'da Geleneksel Sinir Cerrahları Kongresinde "Yüzyılın Sinir Cerrahı" (1950-1999) seçilmiştir. |
3,438 | [
{
"answer_start": "96",
"text": "astronomi ve matematik"
}
] | Hucendî | Fars kökenli Hucendî hangi alanda bilim yapmıştır? | Hucendi veya Ebu Mahmud Hamid bin el-Hıdr el-Hucendî (Arapça حامد بن خضر الخجندي) Fars kökenli astronomi ve matematik bilgini. Hayatı hakında az bilgi bulunur. Hucend doğumlu için Hucendî olarak tanınmıştır. Doğum tarihi tam olarak bilinmekle beraber 940 yılında doğduğu tahmin ediliyor, 1000 yılında Rey'de vefat etmiştir. |
3,439 | [
{
"answer_start": "289",
"text": "1000"
}
] | Hucendî | Hucendî hangi yıl ölmüştür? | Hucendi veya Ebu Mahmud Hamid bin el-Hıdr el-Hucendî (Arapça حامد بن خضر الخجندي) Fars kökenli astronomi ve matematik bilgini. Hayatı hakında az bilgi bulunur. Hucend doğumlu için Hucendî olarak tanınmıştır. Doğum tarihi tam olarak bilinmekle beraber 940 yılında doğduğu tahmin ediliyor, 1000 yılında Rey'de vefat etmiştir. |
3,440 | [
{
"answer_start": "0",
"text": "Hucend"
}
] | Hucendî | Hucendî nerede doğmuştur? | Hucendi veya Ebu Mahmud Hamid bin el-Hıdr el-Hucendî (Arapça حامد بن خضر الخجندي) Fars kökenli astronomi ve matematik bilgini. Hayatı hakında az bilgi bulunur. Hucend doğumlu için Hucendî olarak tanınmıştır. Doğum tarihi tam olarak bilinmekle beraber 940 yılında doğduğu tahmin ediliyor, 1000 yılında Rey'de vefat etmiştir. |
3,441 | [
{
"answer_start": "0",
"text": "Hucend"
}
] | Hucendî | Hucendî'nin ismini aldığı doğum yeri neresidir? | Hucendi veya Ebu Mahmud Hamid bin el-Hıdr el-Hucendî (Arapça حامد بن خضر الخجندي) Fars kökenli astronomi ve matematik bilgini. Hayatı hakında az bilgi bulunur. Hucend doğumlu için Hucendî olarak tanınmıştır. Doğum tarihi tam olarak bilinmekle beraber 940 yılında doğduğu tahmin ediliyor, 1000 yılında Rey'de vefat etmiştir. |
3,442 | [
{
"answer_start": "13",
"text": "Ebu Mahmud Hamid bin el-Hıdr el-Hucendî"
}
] | Hucendî | Fars kökenli Hucendî'nin tam ismi nedir? | Hucendi veya Ebu Mahmud Hamid bin el-Hıdr el-Hucendî (Arapça حامد بن خضر الخجندي) Fars kökenli astronomi ve matematik bilgini. Hayatı hakında az bilgi bulunur. Hucend doğumlu için Hucendî olarak tanınmıştır. Doğum tarihi tam olarak bilinmekle beraber 940 yılında doğduğu tahmin ediliyor, 1000 yılında Rey'de vefat etmiştir. |
3,443 | [
{
"answer_start": "83",
"text": "matematik ve astronomi"
}
] | Hucendî | Hucendî'nin adını duyurduğu bilim dalları hangileridir? | Hucendî, çok yönlü kişiliğiyle çeşitli alanlarda eser kaleme almıştır ancak en çok matematik ve astronomi alanında adını duyurmuştur. |
3,444 | [
{
"answer_start": "136",
"text": "cebir, trigonometri ve sayı sistemleriyle"
}
] | Hucendî | Hucendî astronomi alanı dışında hangi bilim dallarıyla ilgilenmiştir? | Mevcut eserlerinin konularına bakıldığında onun astronomik gözlem aletleri yapımına üzerine verdiği teorik ve pratik bilgilerin yanında cebir, trigonometri ve sayı sistemleriyle de yakından ilgilenmiş olup ve bu alanlara önemli yenilikler getirmiştir. |
3,445 | [
{
"answer_start": "112",
"text": "Riccardiana yazmasında"
}
] | Dibi Yuvarlak Boynuzlu İmbikler | er-Râzî'nin hangi eserinde uzun ve kısa boyunlu dibi yuvarlak imbikler gösterilmiştir? | Hem uzun boyunlu hem de kısa boyunlu dibi yuvarlak imbikler (Arapça ḳinnīne veya ḳārūre) er-Rāzī’nin kitabının1 Riccardiana yazmasında bulunan Latince versiyonunun araçlar tablosunda 16, 30 ve 33 numaraları altında resmedilmiştir. |
3,446 | [
{
"answer_start": "65",
"text": "(ḳadeḥān muṭayyenān)"
}
] | Balçık kılıflı Yuvarlak İmbik | Ebû Bekr er-Râzî'nin eserinde bahsettiği iki killi kupanın diğer ismi nedir? | Maddeleri kavurma bağlamında Ebū Bekr er-Rāzī, iki killi kupadan (ḳadeḥān muṭayyenān) bahsetmektedir. Ebū ʿAbdallāh el-Ḫārizmī bir killi güğüm (kūz muṭayyen) bilmektedir. Cam kaplar, aşırı ısıtma veya soğutma esnasında parçalanmaktan korumak amacıyla genellikle kille kaplanmıştır. Bizim yaptığımız model olan balçıkla sıvalı şişe, er-Rāzī’nin kitabının Latince tercümesinde, Ampulla latuta adını taşımaktadır. Gerekli niteliklere sahip (neme ve sıcağa dayanıklılık), imali oldukça masraflı yapay kil (ṭīn elḥ ikme) el-Kindī, er-Rāzī, el-Ḫārizmī tarafından ve Latince Riccardiana yazmasında tarif edilmiştir, Lutum adıyla günümüze kadar (İng. lute) vazgeçilmez laboratuvar macunu olarak kalmıştır. |
3,447 | [
{
"answer_start": "183",
"text": "aşırı ısıtma veya soğutma"
}
] | Balçık kılıflı Yuvarlak İmbik | Cam kapların kille kaplanarak korunmasına sebep olan etkenler nelerdir? | Maddeleri kavurma bağlamında Ebū Bekr er-Rāzī, iki killi kupadan (ḳadeḥān muṭayyenān) bahsetmektedir. Ebū ʿAbdallāh el-Ḫārizmī bir killi güğüm (kūz muṭayyen) bilmektedir. Cam kaplar, aşırı ısıtma veya soğutma esnasında parçalanmaktan korumak amacıyla genellikle kille kaplanmıştır. Bizim yaptığımız model olan balçıkla sıvalı şişe, er-Rāzī’nin kitabının Latince tercümesinde, Ampulla latuta adını taşımaktadır. Gerekli niteliklere sahip (neme ve sıcağa dayanıklılık), imali oldukça masraflı yapay kil (ṭīn elḥ ikme) el-Kindī, er-Rāzī, el-Ḫārizmī tarafından ve Latince Riccardiana yazmasında tarif edilmiştir, Lutum adıyla günümüze kadar (İng. lute) vazgeçilmez laboratuvar macunu olarak kalmıştır. |
3,448 | [
{
"answer_start": "376",
"text": "Ampulla latuta"
}
] | Balçık kılıflı Yuvarlak İmbik | Ebû Bekr er-Râzî'nin kitabının Latince tercümesinde balçık sıvalı şişe hangi isimle yer almıştır? | Maddeleri kavurma bağlamında Ebū Bekr er-Rāzī, iki killi kupadan (ḳadeḥān muṭayyenān) bahsetmektedir. Ebū ʿAbdallāh el-Ḫārizmī bir killi güğüm (kūz muṭayyen) bilmektedir. Cam kaplar, aşırı ısıtma veya soğutma esnasında parçalanmaktan korumak amacıyla genellikle kille kaplanmıştır. Bizim yaptığımız model olan balçıkla sıvalı şişe, er-Rāzī’nin kitabının Latince tercümesinde, Ampulla latuta adını taşımaktadır. Gerekli niteliklere sahip (neme ve sıcağa dayanıklılık), imali oldukça masraflı yapay kil (ṭīn elḥ ikme) el-Kindī, er-Rāzī, el-Ḫārizmī tarafından ve Latince Riccardiana yazmasında tarif edilmiştir, Lutum adıyla günümüze kadar (İng. lute) vazgeçilmez laboratuvar macunu olarak kalmıştır. |
3,449 | [
{
"answer_start": "491",
"text": "yapay kil"
}
] | Balçık kılıflı Yuvarlak İmbik | Latince Lutum olarak bilinen laboratuvar macununun Türkçe karşılığı nedir? | Maddeleri kavurma bağlamında Ebū Bekr er-Rāzī, iki killi kupadan (ḳadeḥān muṭayyenān) bahsetmektedir. Ebū ʿAbdallāh el-Ḫārizmī bir killi güğüm (kūz muṭayyen) bilmektedir. Cam kaplar, aşırı ısıtma veya soğutma esnasında parçalanmaktan korumak amacıyla genellikle kille kaplanmıştır. Bizim yaptığımız model olan balçıkla sıvalı şişe, er-Rāzī’nin kitabının Latince tercümesinde, Ampulla latuta adını taşımaktadır. Gerekli niteliklere sahip (neme ve sıcağa dayanıklılık), imali oldukça masraflı yapay kil (ṭīn elḥ ikme) el-Kindī, er-Rāzī, el-Ḫārizmī tarafından ve Latince Riccardiana yazmasında tarif edilmiştir, Lutum adıyla günümüze kadar (İng. lute) vazgeçilmez laboratuvar macunu olarak kalmıştır. |
3,450 | [
{
"answer_start": "437",
"text": "(neme ve sıcağa dayanıklılık)"
}
] | Balçık kılıflı Yuvarlak İmbik | Yapay kilin zor şartlara karşı nitelikleri nelerdir? | Maddeleri kavurma bağlamında Ebū Bekr er-Rāzī, iki killi kupadan (ḳadeḥān muṭayyenān) bahsetmektedir. Ebū ʿAbdallāh el-Ḫārizmī bir killi güğüm (kūz muṭayyen) bilmektedir. Cam kaplar, aşırı ısıtma veya soğutma esnasında parçalanmaktan korumak amacıyla genellikle kille kaplanmıştır. Bizim yaptığımız model olan balçıkla sıvalı şişe, er-Rāzī’nin kitabının Latince tercümesinde, Ampulla latuta adını taşımaktadır. Gerekli niteliklere sahip (neme ve sıcağa dayanıklılık), imali oldukça masraflı yapay kil (ṭīn elḥ ikme) el-Kindī, er-Rāzī, el-Ḫārizmī tarafından ve Latince Riccardiana yazmasında tarif edilmiştir, Lutum adıyla günümüze kadar (İng. lute) vazgeçilmez laboratuvar macunu olarak kalmıştır. |
3,451 | [
{
"answer_start": "609",
"text": "Lutum"
}
] | Balçık kılıflı Yuvarlak İmbik | Çok değerli bir laboratuvar macunu olan yapay kil Latince hangi isimle anılır? | Maddeleri kavurma bağlamında Ebū Bekr er-Rāzī, iki killi kupadan (ḳadeḥān muṭayyenān) bahsetmektedir. Ebū ʿAbdallāh el-Ḫārizmī bir killi güğüm (kūz muṭayyen) bilmektedir. Cam kaplar, aşırı ısıtma veya soğutma esnasında parçalanmaktan korumak amacıyla genellikle kille kaplanmıştır. Bizim yaptığımız model olan balçıkla sıvalı şişe, er-Rāzī’nin kitabının Latince tercümesinde, Ampulla latuta adını taşımaktadır. Gerekli niteliklere sahip (neme ve sıcağa dayanıklılık), imali oldukça masraflı yapay kil (ṭīn elḥ ikme) el-Kindī, er-Rāzī, el-Ḫārizmī tarafından ve Latince Riccardiana yazmasında tarif edilmiştir, Lutum adıyla günümüze kadar (İng. lute) vazgeçilmez laboratuvar macunu olarak kalmıştır. |
3,452 | [
{
"answer_start": "560",
"text": "Latince Riccardiana yazmasında"
}
] | Balçık kılıflı Yuvarlak İmbik | Latince'de Lutum ismiyle anılan yapay kil el-Kindī, er-Râzî ve el-Hârizmî'nin hangi eserinde tarif edilmiştir? | Maddeleri kavurma bağlamında Ebū Bekr er-Rāzī, iki killi kupadan (ḳadeḥān muṭayyenān) bahsetmektedir. Ebū ʿAbdallāh el-Ḫārizmī bir killi güğüm (kūz muṭayyen) bilmektedir. Cam kaplar, aşırı ısıtma veya soğutma esnasında parçalanmaktan korumak amacıyla genellikle kille kaplanmıştır. Bizim yaptığımız model olan balçıkla sıvalı şişe, er-Rāzī’nin kitabının Latince tercümesinde, Ampulla latuta adını taşımaktadır. Gerekli niteliklere sahip (neme ve sıcağa dayanıklılık), imali oldukça masraflı yapay kil (ṭīn elḥ ikme) el-Kindī, er-Rāzī, el-Ḫārizmī tarafından ve Latince Riccardiana yazmasında tarif edilmiştir, Lutum adıyla günümüze kadar (İng. lute) vazgeçilmez laboratuvar macunu olarak kalmıştır. |
3,455 | [
{
"answer_start": "142",
"text": "ruhları çözmek"
}
] | Ruhları çözmek için bir diğer kap | er-Râzî'nin kitabında belirttiği Latince adı Cannatum olan cam kabın özelliği nedir? | er-Rāzī’nin kitabının Riccardiana yazmasında bulunan Latince versiyonunun araçlar tablosunda1 Cannutum (muhtemelen Arapça ḳınnīne’den) imzalı ruhları çözmek (fusio spiritum; ḥall el-ervāḥ) için bir diğer düzenek belirmektedir. Resimlerini Carbonelli’nin tanıttığı Latince anonim bir kitapta da benzer bir çizim bulunmaktadır. |
3,456 | [
{
"answer_start": "94",
"text": "kimyasal maddeleri ayrıştırmak"
}
] | Cornu | er-Râzî'nin kitabında resmettiği Latince ismi Cornu olan boynuz formlu cam aletin işlevi nedir? | er-Rāzī’nin kitabının Latince versiyonunun Riccardiana yazmasında bulunan araçlar tablosunda, kimyasal maddeleri ayrıştırmak için kullanılan araçlar arasında, boynuz formlu bir nesne Cornu adıyla resmedilmektedir. Söz konusu olan alet, muhtemelen bir hunidir. |
3,457 | [
{
"answer_start": "39",
"text": "Hârizm'in merkezi Kâs'ta"
}
] | Bîrûnî | Bîrûnî nerede doğmuştur? | 3 Zilhicce 362 (4 Eylül 973) tarihinde Hârizm'in merkezi Kâs'ta doğdu. Ceyhun nehrinin aşağı kısmında yer alan bu şehir o dönemde Hârizm adıyla da anıldığından Bîrûnî el-Hârizmî nisbesiyle de bilinmektedir. Ancak kendisinden önce yaşamış olan ünlü matematikçi Hârizmî (Muhammed b. Mûsâ) ile karıştırılmaması için kaynaklarda Hârizmî nisbesinden önce mutlaka Bîrûnî nisbesi de zikredilmiştir. |
3,458 | [
{
"answer_start": "167",
"text": "el-Hârizmî"
}
] | Bîrûnî | Bîrûnî aynı zamanda hangi isimle bilinmektedir? | 3 Zilhicce 362 (4 Eylül 973) tarihinde Hârizm'in merkezi Kâs'ta doğdu. Ceyhun nehrinin aşağı kısmında yer alan bu şehir o dönemde Hârizm adıyla da anıldığından Bîrûnî el-Hârizmî nisbesiyle de bilinmektedir. Ancak kendisinden önce yaşamış olan ünlü matematikçi Hârizmî (Muhammed b. Mûsâ) ile karıştırılmaması için kaynaklarda Hârizmî nisbesinden önce mutlaka Bîrûnî nisbesi de zikredilmiştir. |
3,459 | [
{
"answer_start": "70",
"text": "Hârizmşahlar'ın"
}
] | Bîrûnî | Bîrûnî saray terbiyesini hangi soylu aile sayesinde kazanmıştır? | Bîrûnî'nin "gölgelerinde nimetlendiğini" söylediği Afrigoğulları'ndan Hârizmşahlar'ın himayesine ne şekilde girdiği bilinmemektedir. Ancak kendisinin, daha çocukken saraya ilaç getiren bir Türkmen'in başına gelenlere bizzat şahit olduğuna dair ifadeleri, küçük denebilecek bir yaşta Hârizmşahlar'ın himayesine girdiğini ve saray terbiyesiyle yetiştiğini göstermektedir. Özellikle bu sülaleden tanınmış âlim ve matematikçi Ebû Nasr İbn Irak, onun ilmi hayata iyi bir başlangıç yapmasını temin eden önemli bir simadır. Başkası için kullanmadığı "üstadım" sözünü bu hocası için kullanan Bîrûnî, ondan Öklit geometrisiyle Batlamyus astronomisini okudu. Irak ailesinin ve bu aileye mensup Mansûr'un Bîrûnî'nin eğitimine özel bir ihtimam gösterdiği ve onun yetişmesi için çeşitli imkanları seferber ettiği anlaşılmaktadır. İbn Irak dışında Abdüssamed b. Abdüssamed el-Hakim'den de dersler alan Bîrûnî'nin uzun süreli bir öğrenim hayatı olmadığı, daha çok kendi kendini yetiştirdiği bilinmektedir. Bu husus, onun sahip olduğu araştırma ruhu ve ilmî tecessüsün yanı sıra erken yaşlarda eser vermiş olmasından da çıkarılabilir. Nitekim ilk rasadını 380'de (990) yaptığına göre daha on yedi yaşında iken ilmî çalışmasını verimli bir noktaya ulaştırabilmiş demektir. Bu rasatlar sırasında güneşe bakmaktan gözlerinin rahatsızlanması ve rasatlarını güneşin sudaki aksine bakarak sürdürmesinden de sahip olduğu azim ve hırsın derecesini anlamak mümkündür. Yine aynı yaşlarda yarım derecelik bölümlere ayrılmış bir çember ile Kâs boylamından güneşin yüksekliğini ölçerek şehrin enlem derecesini hesaplamıştır. Yirmi iki yaşında iken de bir gözlemler ve ölçmeler dizisi planlamış, diğer bazı gereçlerin yanı sıra çapı 8 m. olan bir astronomik çember hazırlamıştır. |
3,460 | [
{
"answer_start": "422",
"text": "Ebû Nasr İbn Irak"
}
] | Bîrûnî | Bîrûnî Öklit geometrisi ve Batlamyus astronomisini kimden öğrenmiştir? | Bîrûnî'nin "gölgelerinde nimetlendiğini" söylediği Afrigoğulları'ndan Hârizmşahlar'ın himayesine ne şekilde girdiği bilinmemektedir. Ancak kendisinin, daha çocukken saraya ilaç getiren bir Türkmen'in başına gelenlere bizzat şahit olduğuna dair ifadeleri, küçük denebilecek bir yaşta Hârizmşahlar'ın himayesine girdiğini ve saray terbiyesiyle yetiştiğini göstermektedir. Özellikle bu sülaleden tanınmış âlim ve matematikçi Ebû Nasr İbn Irak, onun ilmi hayata iyi bir başlangıç yapmasını temin eden önemli bir simadır. Başkası için kullanmadığı "üstadım" sözünü bu hocası için kullanan Bîrûnî, ondan Öklit geometrisiyle Batlamyus astronomisini okudu. Irak ailesinin ve bu aileye mensup Mansûr'un Bîrûnî'nin eğitimine özel bir ihtimam gösterdiği ve onun yetişmesi için çeşitli imkanları seferber ettiği anlaşılmaktadır. İbn Irak dışında Abdüssamed b. Abdüssamed el-Hakim'den de dersler alan Bîrûnî'nin uzun süreli bir öğrenim hayatı olmadığı, daha çok kendi kendini yetiştirdiği bilinmektedir. Bu husus, onun sahip olduğu araştırma ruhu ve ilmî tecessüsün yanı sıra erken yaşlarda eser vermiş olmasından da çıkarılabilir. Nitekim ilk rasadını 380'de (990) yaptığına göre daha on yedi yaşında iken ilmî çalışmasını verimli bir noktaya ulaştırabilmiş demektir. Bu rasatlar sırasında güneşe bakmaktan gözlerinin rahatsızlanması ve rasatlarını güneşin sudaki aksine bakarak sürdürmesinden de sahip olduğu azim ve hırsın derecesini anlamak mümkündür. Yine aynı yaşlarda yarım derecelik bölümlere ayrılmış bir çember ile Kâs boylamından güneşin yüksekliğini ölçerek şehrin enlem derecesini hesaplamıştır. Yirmi iki yaşında iken de bir gözlemler ve ölçmeler dizisi planlamış, diğer bazı gereçlerin yanı sıra çapı 8 m. olan bir astronomik çember hazırlamıştır. |
3,461 | [
{
"answer_start": "422",
"text": "Ebû Nasr İbn Irak"
}
] | Bîrûnî | Bîrûnî'nin "üstâdım" dediği tek insan olan ünlü âlim ve matematikçi kimdir? | Bîrûnî'nin "gölgelerinde nimetlendiğini" söylediği Afrigoğulları'ndan Hârizmşahlar'ın himayesine ne şekilde girdiği bilinmemektedir. Ancak kendisinin, daha çocukken saraya ilaç getiren bir Türkmen'in başına gelenlere bizzat şahit olduğuna dair ifadeleri, küçük denebilecek bir yaşta Hârizmşahlar'ın himayesine girdiğini ve saray terbiyesiyle yetiştiğini göstermektedir. Özellikle bu sülaleden tanınmış âlim ve matematikçi Ebû Nasr İbn Irak, onun ilmi hayata iyi bir başlangıç yapmasını temin eden önemli bir simadır. Başkası için kullanmadığı "üstadım" sözünü bu hocası için kullanan Bîrûnî, ondan Öklit geometrisiyle Batlamyus astronomisini okudu. Irak ailesinin ve bu aileye mensup Mansûr'un Bîrûnî'nin eğitimine özel bir ihtimam gösterdiği ve onun yetişmesi için çeşitli imkanları seferber ettiği anlaşılmaktadır. İbn Irak dışında Abdüssamed b. Abdüssamed el-Hakim'den de dersler alan Bîrûnî'nin uzun süreli bir öğrenim hayatı olmadığı, daha çok kendi kendini yetiştirdiği bilinmektedir. Bu husus, onun sahip olduğu araştırma ruhu ve ilmî tecessüsün yanı sıra erken yaşlarda eser vermiş olmasından da çıkarılabilir. Nitekim ilk rasadını 380'de (990) yaptığına göre daha on yedi yaşında iken ilmî çalışmasını verimli bir noktaya ulaştırabilmiş demektir. Bu rasatlar sırasında güneşe bakmaktan gözlerinin rahatsızlanması ve rasatlarını güneşin sudaki aksine bakarak sürdürmesinden de sahip olduğu azim ve hırsın derecesini anlamak mümkündür. Yine aynı yaşlarda yarım derecelik bölümlere ayrılmış bir çember ile Kâs boylamından güneşin yüksekliğini ölçerek şehrin enlem derecesini hesaplamıştır. Yirmi iki yaşında iken de bir gözlemler ve ölçmeler dizisi planlamış, diğer bazı gereçlerin yanı sıra çapı 8 m. olan bir astronomik çember hazırlamıştır. |
3,462 | [
{
"answer_start": "1173",
"text": "on yedi yaşında"
}
] | Bîrûnî | Bîrûnî ilk rasadını kaç yaşında yapmıştır? | Bîrûnî'nin "gölgelerinde nimetlendiğini" söylediği Afrigoğulları'ndan Hârizmşahlar'ın himayesine ne şekilde girdiği bilinmemektedir. Ancak kendisinin, daha çocukken saraya ilaç getiren bir Türkmen'in başına gelenlere bizzat şahit olduğuna dair ifadeleri, küçük denebilecek bir yaşta Hârizmşahlar'ın himayesine girdiğini ve saray terbiyesiyle yetiştiğini göstermektedir. Özellikle bu sülaleden tanınmış âlim ve matematikçi Ebû Nasr İbn Irak, onun ilmi hayata iyi bir başlangıç yapmasını temin eden önemli bir simadır. Başkası için kullanmadığı "üstadım" sözünü bu hocası için kullanan Bîrûnî, ondan Öklit geometrisiyle Batlamyus astronomisini okudu. Irak ailesinin ve bu aileye mensup Mansûr'un Bîrûnî'nin eğitimine özel bir ihtimam gösterdiği ve onun yetişmesi için çeşitli imkanları seferber ettiği anlaşılmaktadır. İbn Irak dışında Abdüssamed b. Abdüssamed el-Hakim'den de dersler alan Bîrûnî'nin uzun süreli bir öğrenim hayatı olmadığı, daha çok kendi kendini yetiştirdiği bilinmektedir. Bu husus, onun sahip olduğu araştırma ruhu ve ilmî tecessüsün yanı sıra erken yaşlarda eser vermiş olmasından da çıkarılabilir. Nitekim ilk rasadını 380'de (990) yaptığına göre daha on yedi yaşında iken ilmî çalışmasını verimli bir noktaya ulaştırabilmiş demektir. Bu rasatlar sırasında güneşe bakmaktan gözlerinin rahatsızlanması ve rasatlarını güneşin sudaki aksine bakarak sürdürmesinden de sahip olduğu azim ve hırsın derecesini anlamak mümkündür. Yine aynı yaşlarda yarım derecelik bölümlere ayrılmış bir çember ile Kâs boylamından güneşin yüksekliğini ölçerek şehrin enlem derecesini hesaplamıştır. Yirmi iki yaşında iken de bir gözlemler ve ölçmeler dizisi planlamış, diğer bazı gereçlerin yanı sıra çapı 8 m. olan bir astronomik çember hazırlamıştır. |
3,463 | [
{
"answer_start": "54",
"text": "Yirmi iki"
}
] | Bîrûnî | Bîrûnî'nin Hârizm sarayında kaç yaşında görev almıştır? | Fakat Bîrûnî'nin bu huzurlu devresi uzun sürmemiştir. Yirmi iki yaşına henüz girmiş ve Hârizm sarayında mevki sahibi olmuş bu genç ilim adamı için siyasî iktidarın el değiştirmesiyle sıkıntılı bir dönem başlayacaktır. 995 yilında Ceyhun nehrinin öte yakasında bulunan Me'mûnîler'in Kâs'a saldırıp Hârizmşahlar'ı tarihten silmeleri ve Hârizm idaresinin Gürgenç merkezli yeni bir siyasi iktidara bağlanması üzerine Bîruni Kas'ı terketti. Bundan sonra nereye gittiği konusunda kesin bilgi yoktur. Ancak bir süre Rey'de kaldığı ve bir yoksulluk dönemi yaşadığı bilinmektedir. Ayrıca Bîrûnî Rey'de sürdürülen rasat çalışmalarından da bahsetmektedir. |
3,464 | [
{
"answer_start": "509",
"text": "Rey'de"
}
] | Bîrûnî | Bîrûnî'nin Kâs'tan ayrılıp bir dönem yoksulluk yaşadığı yer neresidir? | Fakat Bîrûnî'nin bu huzurlu devresi uzun sürmemiştir. Yirmi iki yaşına henüz girmiş ve Hârizm sarayında mevki sahibi olmuş bu genç ilim adamı için siyasî iktidarın el değiştirmesiyle sıkıntılı bir dönem başlayacaktır. 995 yilında Ceyhun nehrinin öte yakasında bulunan Me'mûnîler'in Kâs'a saldırıp Hârizmşahlar'ı tarihten silmeleri ve Hârizm idaresinin Gürgenç merkezli yeni bir siyasi iktidara bağlanması üzerine Bîruni Kas'ı terketti. Bundan sonra nereye gittiği konusunda kesin bilgi yoktur. Ancak bir süre Rey'de kaldığı ve bir yoksulluk dönemi yaşadığı bilinmektedir. Ayrıca Bîrûnî Rey'de sürdürülen rasat çalışmalarından da bahsetmektedir. |
3,465 | [
{
"answer_start": "340",
"text": "Hikâyetü'l-âleti'l-müsemmât bi's-südsi'l-Fahrî"
}
] | Bîrûnî | Bîrûnî'nin Rey'in hükümdarı Fahrüddevle adına yapılan Fahrî Sekstantı ile yaptığı rasatları kaydettiği eseri nedir? | O dönemde Büveyhîler'in idaresinde bulunan Rey'de hükümdar Fahrüddevle'nin emriyle Ebu Mahmud el-Hucendî tarafından büyük bir sekstant yapılmış ve güneşin o boylama girişlerini gözetlemekte kullanılmıştı. Bîrûnî, adını hükümdardan alan Fahri Sekstantı'nı tarif etmiş ve bizzat Hucendî'den elde ettiği bilgilere dayanarak yapılan rasatları Hikâyetü'l-âleti'l-müsemmât bi's-südsi'l-Fahrî adlı risalesinde ayrıntılarıyla kaydetmiştir. Bîrûnî Kâs'ı 995'te terkettiğine ve Hucendî 1000 yılında öldüğüne göre ikisinin Rey'de görüşmeleri herhalde şehri terkediş tarihinden fazla uzak değildir. Onun 997 yılında Kâs'a geri döndüğü kesindir. Nitekim Bîrûnî, 24 Mayıs 997 tarihinde daha önce kararlaştırılmış bir randevu ile burada büyük İslam matematikçisi ve astronomu Ebü'l-Vefâ el-Büzcâni ile buluşmuş ve ikisi birlikte ay tutulmasını gözlemlemişlerdir. Bu arada Gilân şehrine de gitmiş olma ihtimali mevcuttur. Zira Kitâbü Makâlîdi 'ilmi'l-hey'e adlı eserini bu şehrin hükümdar ya da valisi olan Merzûbân b. Rüstem'e ithaf ettiği bilinmektedir. Ayrıca Bîrûnî 1000 yılında bitirdiği el-Âşârü'1-bâkıye adlı eserinde Gilân ispehbedinin huzurunda bulunduğundan bahsetmektedir. |
3,466 | [
{
"answer_start": "762",
"text": "Ebü'l-Vefâ el-Büzcâni"
}
] | Bîrûnî | Bîrûnî'nin 997 yılında ay tutulmasını birlikte gözlediği büyük İslam matematikçisi ve astronom kimdir? | O dönemde Büveyhîler'in idaresinde bulunan Rey'de hükümdar Fahrüddevle'nin emriyle Ebu Mahmud el-Hucendî tarafından büyük bir sekstant yapılmış ve güneşin o boylama girişlerini gözetlemekte kullanılmıştı. Bîrûnî, adını hükümdardan alan Fahri Sekstantı'nı tarif etmiş ve bizzat Hucendî'den elde ettiği bilgilere dayanarak yapılan rasatları Hikâyetü'l-âleti'l-müsemmât bi's-südsi'l-Fahrî adlı risalesinde ayrıntılarıyla kaydetmiştir. Bîrûnî Kâs'ı 995'te terkettiğine ve Hucendî 1000 yılında öldüğüne göre ikisinin Rey'de görüşmeleri herhalde şehri terkediş tarihinden fazla uzak değildir. Onun 997 yılında Kâs'a geri döndüğü kesindir. Nitekim Bîrûnî, 24 Mayıs 997 tarihinde daha önce kararlaştırılmış bir randevu ile burada büyük İslam matematikçisi ve astronomu Ebü'l-Vefâ el-Büzcâni ile buluşmuş ve ikisi birlikte ay tutulmasını gözlemlemişlerdir. Bu arada Gilân şehrine de gitmiş olma ihtimali mevcuttur. Zira Kitâbü Makâlîdi 'ilmi'l-hey'e adlı eserini bu şehrin hükümdar ya da valisi olan Merzûbân b. Rüstem'e ithaf ettiği bilinmektedir. Ayrıca Bîrûnî 1000 yılında bitirdiği el-Âşârü'1-bâkıye adlı eserinde Gilân ispehbedinin huzurunda bulunduğundan bahsetmektedir. |
3,467 | [
{
"answer_start": "912",
"text": "Kitâbü Makâlîdi 'ilmi'l-hey'e"
}
] | Bîrûnî | Bîrûnî'nin Gilân şehri hükümdarı Merzûbân b. Rüstem'e ithaf ettiği eseri hangisidir? | O dönemde Büveyhîler'in idaresinde bulunan Rey'de hükümdar Fahrüddevle'nin emriyle Ebu Mahmud el-Hucendî tarafından büyük bir sekstant yapılmış ve güneşin o boylama girişlerini gözetlemekte kullanılmıştı. Bîrûnî, adını hükümdardan alan Fahri Sekstantı'nı tarif etmiş ve bizzat Hucendî'den elde ettiği bilgilere dayanarak yapılan rasatları Hikâyetü'l-âleti'l-müsemmât bi's-südsi'l-Fahrî adlı risalesinde ayrıntılarıyla kaydetmiştir. Bîrûnî Kâs'ı 995'te terkettiğine ve Hucendî 1000 yılında öldüğüne göre ikisinin Rey'de görüşmeleri herhalde şehri terkediş tarihinden fazla uzak değildir. Onun 997 yılında Kâs'a geri döndüğü kesindir. Nitekim Bîrûnî, 24 Mayıs 997 tarihinde daha önce kararlaştırılmış bir randevu ile burada büyük İslam matematikçisi ve astronomu Ebü'l-Vefâ el-Büzcâni ile buluşmuş ve ikisi birlikte ay tutulmasını gözlemlemişlerdir. Bu arada Gilân şehrine de gitmiş olma ihtimali mevcuttur. Zira Kitâbü Makâlîdi 'ilmi'l-hey'e adlı eserini bu şehrin hükümdar ya da valisi olan Merzûbân b. Rüstem'e ithaf ettiği bilinmektedir. Ayrıca Bîrûnî 1000 yılında bitirdiği el-Âşârü'1-bâkıye adlı eserinde Gilân ispehbedinin huzurunda bulunduğundan bahsetmektedir. |
3,468 | [
{
"answer_start": "67",
"text": "997"
}
] | Bîrûnî | Bîrûnî Sâmâniler'in hükümdarı II. Mansûr'un sarayında hangi yıl ikâmet etmiştir? | Aynı yıl Bîrûnî'nin Buhara'da da bulunduğu bilinmektedir. Kendisi, 997 yılında Sâmâniler'in tahtına geçen ve saltanatı yalnızca iki yıl süren II. Mansûr'un sarayında himaye görmüştür. Hatta çok sonraları yazdığı bir şiirinde onun ilk hâmisi olduğunu zikretmektedir. Bu arada 155 yıl boyunca Cürcân. Gilân, Taberistan ve Kuhistan gibi yerleri hâkimiyetlerinde tutmuş olan Ziyarîler'in hükümdarı Kâbûs b. Veşmgîr Cürcân'dan sürülmüştü ve Horasan Emirliği'nin desteğiyle tahtına yeniden kavuşmak istiyordu. 998'de Cürcân'a geri döndüğünde beraberinde artık hizmetine girmiş olan Bîrûnî'yi de getirmişti. Bîrûnî'nin yeni hâmisi Kâbûs b. Veşmgir'den pek hoşlanmadığı, ancak ona karşı minnet duyguları beslediği bilinmektedir. Âlim ve edip bir kişi olan Kâbûs Bîrûnî'nin çalışmalarını desteklemiş, o da el-Âşârü'l-bâkıye adlı eserini bu hükümdara ithaf etmiştir. Eserinin çeşitli yerlerinde Kâbûs'u övmüş ve lakap kabul etmediğinden ötürü onu takdir ettiğini belirtmiştir. Bîrûnî'nin İbn Sînâ ile sorulu cevaplı tartışmaya bu dönemde girdiği sanılmaktadır. |
3,469 | [
{
"answer_start": "624",
"text": "Kâbûs b. Veşmgir"
}
] | Bîrûnî | Bîrûnî el-Âşârü'l-bâkıye adlı eserini kime ithaf etmiştir? | Aynı yıl Bîrûnî'nin Buhara'da da bulunduğu bilinmektedir. Kendisi, 997 yılında Sâmâniler'in tahtına geçen ve saltanatı yalnızca iki yıl süren II. Mansûr'un sarayında himaye görmüştür. Hatta çok sonraları yazdığı bir şiirinde onun ilk hâmisi olduğunu zikretmektedir. Bu arada 155 yıl boyunca Cürcân. Gilân, Taberistan ve Kuhistan gibi yerleri hâkimiyetlerinde tutmuş olan Ziyarîler'in hükümdarı Kâbûs b. Veşmgîr Cürcân'dan sürülmüştü ve Horasan Emirliği'nin desteğiyle tahtına yeniden kavuşmak istiyordu. 998'de Cürcân'a geri döndüğünde beraberinde artık hizmetine girmiş olan Bîrûnî'yi de getirmişti. Bîrûnî'nin yeni hâmisi Kâbûs b. Veşmgir'den pek hoşlanmadığı, ancak ona karşı minnet duyguları beslediği bilinmektedir. Âlim ve edip bir kişi olan Kâbûs Bîrûnî'nin çalışmalarını desteklemiş, o da el-Âşârü'l-bâkıye adlı eserini bu hükümdara ithaf etmiştir. Eserinin çeşitli yerlerinde Kâbûs'u övmüş ve lakap kabul etmediğinden ötürü onu takdir ettiğini belirtmiştir. Bîrûnî'nin İbn Sînâ ile sorulu cevaplı tartışmaya bu dönemde girdiği sanılmaktadır. |
3,470 | [
{
"answer_start": "902",
"text": "lakap kabul etmediğinden ötürü"
}
] | Bîrûnî | Bîrûnî el-Âşârü'l-bâkıye adlı eserini ithaf ettiği Kâbûs b. Veşmgir'i neden takdir etmiştir? | Aynı yıl Bîrûnî'nin Buhara'da da bulunduğu bilinmektedir. Kendisi, 997 yılında Sâmâniler'in tahtına geçen ve saltanatı yalnızca iki yıl süren II. Mansûr'un sarayında himaye görmüştür. Hatta çok sonraları yazdığı bir şiirinde onun ilk hâmisi olduğunu zikretmektedir. Bu arada 155 yıl boyunca Cürcân. Gilân, Taberistan ve Kuhistan gibi yerleri hâkimiyetlerinde tutmuş olan Ziyarîler'in hükümdarı Kâbûs b. Veşmgîr Cürcân'dan sürülmüştü ve Horasan Emirliği'nin desteğiyle tahtına yeniden kavuşmak istiyordu. 998'de Cürcân'a geri döndüğünde beraberinde artık hizmetine girmiş olan Bîrûnî'yi de getirmişti. Bîrûnî'nin yeni hâmisi Kâbûs b. Veşmgir'den pek hoşlanmadığı, ancak ona karşı minnet duyguları beslediği bilinmektedir. Âlim ve edip bir kişi olan Kâbûs Bîrûnî'nin çalışmalarını desteklemiş, o da el-Âşârü'l-bâkıye adlı eserini bu hükümdara ithaf etmiştir. Eserinin çeşitli yerlerinde Kâbûs'u övmüş ve lakap kabul etmediğinden ötürü onu takdir ettiğini belirtmiştir. Bîrûnî'nin İbn Sînâ ile sorulu cevaplı tartışmaya bu dönemde girdiği sanılmaktadır. |
3,471 | [
{
"answer_start": "504",
"text": "998'de Cürcân'a geri döndüğünde"
}
] | Bîrûnî | Bîrûnî'nin İbn Sînâ ile birlikte bulunduğu tahmin edilen tarih nedir? | Aynı yıl Bîrûnî'nin Buhara'da da bulunduğu bilinmektedir. Kendisi, 997 yılında Sâmâniler'in tahtına geçen ve saltanatı yalnızca iki yıl süren II. Mansûr'un sarayında himaye görmüştür. Hatta çok sonraları yazdığı bir şiirinde onun ilk hâmisi olduğunu zikretmektedir. Bu arada 155 yıl boyunca Cürcân. Gilân, Taberistan ve Kuhistan gibi yerleri hâkimiyetlerinde tutmuş olan Ziyarîler'in hükümdarı Kâbûs b. Veşmgîr Cürcân'dan sürülmüştü ve Horasan Emirliği'nin desteğiyle tahtına yeniden kavuşmak istiyordu. 998'de Cürcân'a geri döndüğünde beraberinde artık hizmetine girmiş olan Bîrûnî'yi de getirmişti. Bîrûnî'nin yeni hâmisi Kâbûs b. Veşmgir'den pek hoşlanmadığı, ancak ona karşı minnet duyguları beslediği bilinmektedir. Âlim ve edip bir kişi olan Kâbûs Bîrûnî'nin çalışmalarını desteklemiş, o da el-Âşârü'l-bâkıye adlı eserini bu hükümdara ithaf etmiştir. Eserinin çeşitli yerlerinde Kâbûs'u övmüş ve lakap kabul etmediğinden ötürü onu takdir ettiğini belirtmiştir. Bîrûnî'nin İbn Sînâ ile sorulu cevaplı tartışmaya bu dönemde girdiği sanılmaktadır. |
3,472 | [
{
"answer_start": "624",
"text": "Kâbûs b. Veşmgir"
}
] | Bîrûnî | Bîrûnî'nin hoşlanmadığı ancak minnet duyduğu ve Bîrûnî'nin hâmiliğini yaptığı hükümdar kimdir? | Aynı yıl Bîrûnî'nin Buhara'da da bulunduğu bilinmektedir. Kendisi, 997 yılında Sâmâniler'in tahtına geçen ve saltanatı yalnızca iki yıl süren II. Mansûr'un sarayında himaye görmüştür. Hatta çok sonraları yazdığı bir şiirinde onun ilk hâmisi olduğunu zikretmektedir. Bu arada 155 yıl boyunca Cürcân. Gilân, Taberistan ve Kuhistan gibi yerleri hâkimiyetlerinde tutmuş olan Ziyarîler'in hükümdarı Kâbûs b. Veşmgîr Cürcân'dan sürülmüştü ve Horasan Emirliği'nin desteğiyle tahtına yeniden kavuşmak istiyordu. 998'de Cürcân'a geri döndüğünde beraberinde artık hizmetine girmiş olan Bîrûnî'yi de getirmişti. Bîrûnî'nin yeni hâmisi Kâbûs b. Veşmgir'den pek hoşlanmadığı, ancak ona karşı minnet duyguları beslediği bilinmektedir. Âlim ve edip bir kişi olan Kâbûs Bîrûnî'nin çalışmalarını desteklemiş, o da el-Âşârü'l-bâkıye adlı eserini bu hükümdara ithaf etmiştir. Eserinin çeşitli yerlerinde Kâbûs'u övmüş ve lakap kabul etmediğinden ötürü onu takdir ettiğini belirtmiştir. Bîrûnî'nin İbn Sînâ ile sorulu cevaplı tartışmaya bu dönemde girdiği sanılmaktadır. |
3,473 | [
{
"answer_start": "191",
"text": "1009"
}
] | Bîrûnî | Bîrûnî Cürcân'dan hangi yıl ayrılmıştır? | Bîrûnî, Cürcân'da kendisine gösterdiği büyük ilgi ve tanıdığı imtiyazlara rağmen katı kalpli bulduğu Kâbûs'u, Gürgenç'teki Me'mûnîler hânedanından Ebü'l-Hasan Ali b. Me'mûn'un daveti üzerine 1009 yılında terketti. Bu tarihi 1003 olarak gösteren bir görüş de vardır. Zira Bîrûnî, 1003 yılının 19 Şubat ve 14 Ağustosun da Cürcân'da iki defa gerçekleştirdiği ay tutulmasıyla ilgili gözlemlerinin üçüncüsünü ertesi yılın 4 Haziranında Gürgenç'te tekrarlamıştır. Buna göre 1003'te Cürcân'ı terketmiş ve Gürgenç'e yerleşmiş olması gerekir. Ancak onun üçüncü rasadını Gürgenç'te ikamete devam etmiş olmasının kesin delili saymak fazla iddialı olacaktır. Nitekim 997'de Kâs'a tekrar dönüp Ebü'l-Vefâ el-Bûzcânî ile ortak rasat faaliyetlerini gerçekleştirmiş fakat orada kalmamıştır. |
3,474 | [
{
"answer_start": "655",
"text": "997'de"
}
] | Bîrûnî | Bîrûnî Ebû'l-Vefâ el-Bûzcânî ile hangi yıl Kâs'ta birlikte rasat faaliyeti yürütmüştür? | Bîrûnî, Cürcân'da kendisine gösterdiği büyük ilgi ve tanıdığı imtiyazlara rağmen katı kalpli bulduğu Kâbûs'u, Gürgenç'teki Me'mûnîler hânedanından Ebü'l-Hasan Ali b. Me'mûn'un daveti üzerine 1009 yılında terketti. Bu tarihi 1003 olarak gösteren bir görüş de vardır. Zira Bîrûnî, 1003 yılının 19 Şubat ve 14 Ağustosun da Cürcân'da iki defa gerçekleştirdiği ay tutulmasıyla ilgili gözlemlerinin üçüncüsünü ertesi yılın 4 Haziranında Gürgenç'te tekrarlamıştır. Buna göre 1003'te Cürcân'ı terketmiş ve Gürgenç'e yerleşmiş olması gerekir. Ancak onun üçüncü rasadını Gürgenç'te ikamete devam etmiş olmasının kesin delili saymak fazla iddialı olacaktır. Nitekim 997'de Kâs'a tekrar dönüp Ebü'l-Vefâ el-Bûzcânî ile ortak rasat faaliyetlerini gerçekleştirmiş fakat orada kalmamıştır. |
3,475 | [
{
"answer_start": "728",
"text": "\"Şahın Çemberi\""
}
] | Bîrûnî | Bîrûnî'nin hükümdar Ebû'l-Abbas'a ithaf ettiği eserinin adı nedir? | Bîrûnî'nin Kabûs'tan sonraki yeni hâmileri olan Me'mûnîler de gerçekte Sâmâniler'e vergi ödeyen bağımlı bir tahtın temsilcileriydi. Onların yıkılmasından sonra Gazneliler'in hakimiyeti alanına girmişler, ancak yine de yarı bağımsız kalabilmişlerdir. Bu sülaleden Ebü'l-Hasan Ali'nin yakın desteğini kazanan ve ölümünden sonra kardeşi Hârizmşah Ebü'l-Abbas Me'mûn b. Me'mûn'un himayesine giren Bîrûnî, onun kendisini üne ve refaha kavuşturduğunu kaydetmektedir. Şahsı için Ebü'l-Abbas'ın sarayında bir daire tahsis edilen bilgin aynı zamanda bir müşavir olarak da çalıştı. Kendisine sağlanan siyasî ve ilmî imkânlar sayesinde araştırmalarını Cürcân'da olduğundan daha verimli olarak sürdürme imkânı buldu. Onun bizzat yaptığı ve "Şahın Çemberi" adını verdiği astronomi aletini Ebü'l-Abbas'a ithaf etmesi, hükümdara karşı duyduğu minnet duygusunun bir ifadesidir. Bu ilmî çalışmaları sırasında ünlü hekim Ebû Sehl Îsâ el-Mesîhî ile de verimli münasebetler kurmuştur. |
3,476 | [
{
"answer_start": "545",
"text": "müşavir"
}
] | Bîrûnî | Bîrûnî hükümdar Ebû'l-Abbas'ın sarayında hangi meslekte çalışmıştır? | Bîrûnî'nin Kabûs'tan sonraki yeni hâmileri olan Me'mûnîler de gerçekte Sâmâniler'e vergi ödeyen bağımlı bir tahtın temsilcileriydi. Onların yıkılmasından sonra Gazneliler'in hakimiyeti alanına girmişler, ancak yine de yarı bağımsız kalabilmişlerdir. Bu sülaleden Ebü'l-Hasan Ali'nin yakın desteğini kazanan ve ölümünden sonra kardeşi Hârizmşah Ebü'l-Abbas Me'mûn b. Me'mûn'un himayesine giren Bîrûnî, onun kendisini üne ve refaha kavuşturduğunu kaydetmektedir. Şahsı için Ebü'l-Abbas'ın sarayında bir daire tahsis edilen bilgin aynı zamanda bir müşavir olarak da çalıştı. Kendisine sağlanan siyasî ve ilmî imkânlar sayesinde araştırmalarını Cürcân'da olduğundan daha verimli olarak sürdürme imkânı buldu. Onun bizzat yaptığı ve "Şahın Çemberi" adını verdiği astronomi aletini Ebü'l-Abbas'a ithaf etmesi, hükümdara karşı duyduğu minnet duygusunun bir ifadesidir. Bu ilmî çalışmaları sırasında ünlü hekim Ebû Sehl Îsâ el-Mesîhî ile de verimli münasebetler kurmuştur. |
3,477 | [
{
"answer_start": "347",
"text": "Sarton"
}
] | Bîrûnî | Bîrûnî'yi "bütün zamanların en büyük bilginlerinden biri" olarak nitelendiren bilim insanı kimdir? | Bîrûnî'nin ilmî yönünü belirleyen en önemli özelliklerden biri, onun çok çeşitli alanlarda başarılı eserler verebiimiş olmasıdır. Çocukluğundan beri kendisinde mevcut olan araştırma tutkusu, çağının ilmî ve felsefî birikimini yeniden üretici tarzda değerlendirme başarısıyla birleşince döneminin zirveye ulaşan isimlerinden biri olmuştur. Nitekim Sarton onun yaşadığı döneme "Bîrûnî asrı" demekte tereddüt etmemiştir. Yine Sarton onu "bütün zamanların en büyük bilginlerinden biri". Barthold ise "İslâm âleminin en büyük bilgini" şeklinde niteler. Bîrûnî'nin özellikle tabii ve matematik ilimlerdeki başarısı ve orijinalliği göz alıcıdır. Aynı başarıyı gösterdiği beşerî ilimler ve dinler tarihi sahası da onun ilmî tavrında objektiflik ilkesinin belirgin tarzda kendini gösterdiği alanlardır. Bu genel ilmî çerçeve içinde astronomi, aritmetik, geometri, fizik, kimya, tıp, eczacılık, tarih, coğrafya, filoloji ve etnolojiden jeodezi, botanik, mineraloji, dinler ve mezhepler tarihine kadar otuza yakın bilim dalında çalışmalar, buluşlar gerçekleştirmiş olan Bîrûnî, yoğun ilmî faaliyetinin yanı sıra dinî hassasiyetini daima korumasını bilen bir şahsiyettir. Onun tükenmek bilmeyen araştırma gayretini, taviz vermez objektiflik endişesini ve çok samimi dinî duyguları kendi şahsında başarıyla dengelediği öncelikle belirtilmelidir. |
3,478 | [
{
"answer_start": "375",
"text": "\"Bîrûnî"
}
] | Bîrûnî | Barthold tarafından "İslâm âleminin en büyük bilgini" olarak gösterilen bilim insanı kimdir? | Bîrûnî'nin ilmî yönünü belirleyen en önemli özelliklerden biri, onun çok çeşitli alanlarda başarılı eserler verebiimiş olmasıdır. Çocukluğundan beri kendisinde mevcut olan araştırma tutkusu, çağının ilmî ve felsefî birikimini yeniden üretici tarzda değerlendirme başarısıyla birleşince döneminin zirveye ulaşan isimlerinden biri olmuştur. Nitekim Sarton onun yaşadığı döneme "Bîrûnî asrı" demekte tereddüt etmemiştir. Yine Sarton onu "bütün zamanların en büyük bilginlerinden biri". Barthold ise "İslâm âleminin en büyük bilgini" şeklinde niteler. Bîrûnî'nin özellikle tabii ve matematik ilimlerdeki başarısı ve orijinalliği göz alıcıdır. Aynı başarıyı gösterdiği beşerî ilimler ve dinler tarihi sahası da onun ilmî tavrında objektiflik ilkesinin belirgin tarzda kendini gösterdiği alanlardır. Bu genel ilmî çerçeve içinde astronomi, aritmetik, geometri, fizik, kimya, tıp, eczacılık, tarih, coğrafya, filoloji ve etnolojiden jeodezi, botanik, mineraloji, dinler ve mezhepler tarihine kadar otuza yakın bilim dalında çalışmalar, buluşlar gerçekleştirmiş olan Bîrûnî, yoğun ilmî faaliyetinin yanı sıra dinî hassasiyetini daima korumasını bilen bir şahsiyettir. Onun tükenmek bilmeyen araştırma gayretini, taviz vermez objektiflik endişesini ve çok samimi dinî duyguları kendi şahsında başarıyla dengelediği öncelikle belirtilmelidir. |
3,479 | [
{
"answer_start": "664",
"text": "beşerî ilimler ve dinler tarihi sahası"
}
] | Bîrûnî | Bîrûnî'nin objektifliğinin belirgin bir şekilde anlaşıldığı alanlar hangileridir? | Bîrûnî'nin ilmî yönünü belirleyen en önemli özelliklerden biri, onun çok çeşitli alanlarda başarılı eserler verebiimiş olmasıdır. Çocukluğundan beri kendisinde mevcut olan araştırma tutkusu, çağının ilmî ve felsefî birikimini yeniden üretici tarzda değerlendirme başarısıyla birleşince döneminin zirveye ulaşan isimlerinden biri olmuştur. Nitekim Sarton onun yaşadığı döneme "Bîrûnî asrı" demekte tereddüt etmemiştir. Yine Sarton onu "bütün zamanların en büyük bilginlerinden biri". Barthold ise "İslâm âleminin en büyük bilgini" şeklinde niteler. Bîrûnî'nin özellikle tabii ve matematik ilimlerdeki başarısı ve orijinalliği göz alıcıdır. Aynı başarıyı gösterdiği beşerî ilimler ve dinler tarihi sahası da onun ilmî tavrında objektiflik ilkesinin belirgin tarzda kendini gösterdiği alanlardır. Bu genel ilmî çerçeve içinde astronomi, aritmetik, geometri, fizik, kimya, tıp, eczacılık, tarih, coğrafya, filoloji ve etnolojiden jeodezi, botanik, mineraloji, dinler ve mezhepler tarihine kadar otuza yakın bilim dalında çalışmalar, buluşlar gerçekleştirmiş olan Bîrûnî, yoğun ilmî faaliyetinin yanı sıra dinî hassasiyetini daima korumasını bilen bir şahsiyettir. Onun tükenmek bilmeyen araştırma gayretini, taviz vermez objektiflik endişesini ve çok samimi dinî duyguları kendi şahsında başarıyla dengelediği öncelikle belirtilmelidir. |
3,480 | [
{
"answer_start": "60",
"text": "İbn Sînâ"
}
] | Bîrûnî | eş-Şifâ adlı büyük aklî ilimler ansiklopedisi hangi bilim adamına aittir? | Bîrûnî'nin yaşadığı dönemde zirveye ulaşan öteki şahsiyetin İbn Sînâ oluşu, onun İslâm medeniyetinin en üretken dönemlerinde varlık gösterdiğinin başka bir göstergesidir. eş-Şifâ' gibi dev bir aklî ilimler ansiklopedisinin, el-İşârât ve't-tenbîhât gibi veciz bir felsefe şaheserinin yazarı olan İbn Sînâ'nın tıptaki efsanevi şöhreti yanında metafizik ve psikolojideki derinliğiyle de çağdaşlarından ayrı değerlendirilmesi gerekir: ancak buna karşılık çağdaşı olan Bîrûnî'nin matematik, astronomi ve fizikte gösterdiği başarı İbn Sînâ'ya nisbetle ileri bir adım sayılmalıdır. Her ikisi de ansiklopedist olan bu iki büyük âlimi ayıran özellik, İbn Sînâ'nın psikoloji üzerine temellendirilmiş bir metafiziği öne çıkarması, Bîrûnî'nin ise matematik ve fizik ilimlere çok fazla önem verip metafiziğin akla dayalı spekülatif kanıtlama metoduna İbn Sînâ kadar fazla ilgi duymamasıdır. Buna karşılık gözlem ve deneyi matematik diliyle açıklamaya verdiği önem ve ilmî metodoloji titizliği Bîrûnî'yi Ortaçağ'ın öteki üstadından daha fazla modern ilim adamı tipine yaklaştırmıştır. Belki bu eğilimlerinin de etkisiyle Aristocu felsefeyi fizik ve metafizik yönleriyle yer yer eleştirmiş ve Ebû Bekir er-Râzî'nin klinik gözlem ve deneye dayalı tecrübî yaklaşımını kendisine daha yakın bulmuştur. |
3,481 | [
{
"answer_start": "193",
"text": "aklî ilimler"
}
] | Bîrûnî | İbn Sînâ'nın eseri olan eş-Şifâ hangi konuları içeren bir eserdir? | Bîrûnî'nin yaşadığı dönemde zirveye ulaşan öteki şahsiyetin İbn Sînâ oluşu, onun İslâm medeniyetinin en üretken dönemlerinde varlık gösterdiğinin başka bir göstergesidir. eş-Şifâ' gibi dev bir aklî ilimler ansiklopedisinin, el-İşârât ve't-tenbîhât gibi veciz bir felsefe şaheserinin yazarı olan İbn Sînâ'nın tıptaki efsanevi şöhreti yanında metafizik ve psikolojideki derinliğiyle de çağdaşlarından ayrı değerlendirilmesi gerekir: ancak buna karşılık çağdaşı olan Bîrûnî'nin matematik, astronomi ve fizikte gösterdiği başarı İbn Sînâ'ya nisbetle ileri bir adım sayılmalıdır. Her ikisi de ansiklopedist olan bu iki büyük âlimi ayıran özellik, İbn Sînâ'nın psikoloji üzerine temellendirilmiş bir metafiziği öne çıkarması, Bîrûnî'nin ise matematik ve fizik ilimlere çok fazla önem verip metafiziğin akla dayalı spekülatif kanıtlama metoduna İbn Sînâ kadar fazla ilgi duymamasıdır. Buna karşılık gözlem ve deneyi matematik diliyle açıklamaya verdiği önem ve ilmî metodoloji titizliği Bîrûnî'yi Ortaçağ'ın öteki üstadından daha fazla modern ilim adamı tipine yaklaştırmıştır. Belki bu eğilimlerinin de etkisiyle Aristocu felsefeyi fizik ve metafizik yönleriyle yer yer eleştirmiş ve Ebû Bekir er-Râzî'nin klinik gözlem ve deneye dayalı tecrübî yaklaşımını kendisine daha yakın bulmuştur. |
3,482 | [
{
"answer_start": "171",
"text": "eş-Şifâ'"
}
] | Bîrûnî | İbn Sînâ'nın yazdığı aklî ilimler ansiklopedisinin adı nedir? | Bîrûnî'nin yaşadığı dönemde zirveye ulaşan öteki şahsiyetin İbn Sînâ oluşu, onun İslâm medeniyetinin en üretken dönemlerinde varlık gösterdiğinin başka bir göstergesidir. eş-Şifâ' gibi dev bir aklî ilimler ansiklopedisinin, el-İşârât ve't-tenbîhât gibi veciz bir felsefe şaheserinin yazarı olan İbn Sînâ'nın tıptaki efsanevi şöhreti yanında metafizik ve psikolojideki derinliğiyle de çağdaşlarından ayrı değerlendirilmesi gerekir: ancak buna karşılık çağdaşı olan Bîrûnî'nin matematik, astronomi ve fizikte gösterdiği başarı İbn Sînâ'ya nisbetle ileri bir adım sayılmalıdır. Her ikisi de ansiklopedist olan bu iki büyük âlimi ayıran özellik, İbn Sînâ'nın psikoloji üzerine temellendirilmiş bir metafiziği öne çıkarması, Bîrûnî'nin ise matematik ve fizik ilimlere çok fazla önem verip metafiziğin akla dayalı spekülatif kanıtlama metoduna İbn Sînâ kadar fazla ilgi duymamasıdır. Buna karşılık gözlem ve deneyi matematik diliyle açıklamaya verdiği önem ve ilmî metodoloji titizliği Bîrûnî'yi Ortaçağ'ın öteki üstadından daha fazla modern ilim adamı tipine yaklaştırmıştır. Belki bu eğilimlerinin de etkisiyle Aristocu felsefeyi fizik ve metafizik yönleriyle yer yer eleştirmiş ve Ebû Bekir er-Râzî'nin klinik gözlem ve deneye dayalı tecrübî yaklaşımını kendisine daha yakın bulmuştur. |
3,483 | [
{
"answer_start": "224",
"text": "el-İşârât ve't-tenbîhât"
}
] | Bîrûnî | İbn Sînâ'nın yazdığı meşhur felsefe kitabının adı nedir? | Bîrûnî'nin yaşadığı dönemde zirveye ulaşan öteki şahsiyetin İbn Sînâ oluşu, onun İslâm medeniyetinin en üretken dönemlerinde varlık gösterdiğinin başka bir göstergesidir. eş-Şifâ' gibi dev bir aklî ilimler ansiklopedisinin, el-İşârât ve't-tenbîhât gibi veciz bir felsefe şaheserinin yazarı olan İbn Sînâ'nın tıptaki efsanevi şöhreti yanında metafizik ve psikolojideki derinliğiyle de çağdaşlarından ayrı değerlendirilmesi gerekir: ancak buna karşılık çağdaşı olan Bîrûnî'nin matematik, astronomi ve fizikte gösterdiği başarı İbn Sînâ'ya nisbetle ileri bir adım sayılmalıdır. Her ikisi de ansiklopedist olan bu iki büyük âlimi ayıran özellik, İbn Sînâ'nın psikoloji üzerine temellendirilmiş bir metafiziği öne çıkarması, Bîrûnî'nin ise matematik ve fizik ilimlere çok fazla önem verip metafiziğin akla dayalı spekülatif kanıtlama metoduna İbn Sînâ kadar fazla ilgi duymamasıdır. Buna karşılık gözlem ve deneyi matematik diliyle açıklamaya verdiği önem ve ilmî metodoloji titizliği Bîrûnî'yi Ortaçağ'ın öteki üstadından daha fazla modern ilim adamı tipine yaklaştırmıştır. Belki bu eğilimlerinin de etkisiyle Aristocu felsefeyi fizik ve metafizik yönleriyle yer yer eleştirmiş ve Ebû Bekir er-Râzî'nin klinik gözlem ve deneye dayalı tecrübî yaklaşımını kendisine daha yakın bulmuştur. |
3,484 | [
{
"answer_start": "263",
"text": "felsefe"
}
] | Bîrûnî | İbn Sînâ'nın şaheseri olarak nitelendirilen el-İşârât ve't-tenbîhât hangi türde bir eserdir? | Bîrûnî'nin yaşadığı dönemde zirveye ulaşan öteki şahsiyetin İbn Sînâ oluşu, onun İslâm medeniyetinin en üretken dönemlerinde varlık gösterdiğinin başka bir göstergesidir. eş-Şifâ' gibi dev bir aklî ilimler ansiklopedisinin, el-İşârât ve't-tenbîhât gibi veciz bir felsefe şaheserinin yazarı olan İbn Sînâ'nın tıptaki efsanevi şöhreti yanında metafizik ve psikolojideki derinliğiyle de çağdaşlarından ayrı değerlendirilmesi gerekir: ancak buna karşılık çağdaşı olan Bîrûnî'nin matematik, astronomi ve fizikte gösterdiği başarı İbn Sînâ'ya nisbetle ileri bir adım sayılmalıdır. Her ikisi de ansiklopedist olan bu iki büyük âlimi ayıran özellik, İbn Sînâ'nın psikoloji üzerine temellendirilmiş bir metafiziği öne çıkarması, Bîrûnî'nin ise matematik ve fizik ilimlere çok fazla önem verip metafiziğin akla dayalı spekülatif kanıtlama metoduna İbn Sînâ kadar fazla ilgi duymamasıdır. Buna karşılık gözlem ve deneyi matematik diliyle açıklamaya verdiği önem ve ilmî metodoloji titizliği Bîrûnî'yi Ortaçağ'ın öteki üstadından daha fazla modern ilim adamı tipine yaklaştırmıştır. Belki bu eğilimlerinin de etkisiyle Aristocu felsefeyi fizik ve metafizik yönleriyle yer yer eleştirmiş ve Ebû Bekir er-Râzî'nin klinik gözlem ve deneye dayalı tecrübî yaklaşımını kendisine daha yakın bulmuştur. |
3,485 | [
{
"answer_start": "60",
"text": "İbn Sînâ"
}
] | Bîrûnî | el-İşârât ve't-tenbîhât adlı felsefe türündeki eser hangi bilim adamına aittir? | Bîrûnî'nin yaşadığı dönemde zirveye ulaşan öteki şahsiyetin İbn Sînâ oluşu, onun İslâm medeniyetinin en üretken dönemlerinde varlık gösterdiğinin başka bir göstergesidir. eş-Şifâ' gibi dev bir aklî ilimler ansiklopedisinin, el-İşârât ve't-tenbîhât gibi veciz bir felsefe şaheserinin yazarı olan İbn Sînâ'nın tıptaki efsanevi şöhreti yanında metafizik ve psikolojideki derinliğiyle de çağdaşlarından ayrı değerlendirilmesi gerekir: ancak buna karşılık çağdaşı olan Bîrûnî'nin matematik, astronomi ve fizikte gösterdiği başarı İbn Sînâ'ya nisbetle ileri bir adım sayılmalıdır. Her ikisi de ansiklopedist olan bu iki büyük âlimi ayıran özellik, İbn Sînâ'nın psikoloji üzerine temellendirilmiş bir metafiziği öne çıkarması, Bîrûnî'nin ise matematik ve fizik ilimlere çok fazla önem verip metafiziğin akla dayalı spekülatif kanıtlama metoduna İbn Sînâ kadar fazla ilgi duymamasıdır. Buna karşılık gözlem ve deneyi matematik diliyle açıklamaya verdiği önem ve ilmî metodoloji titizliği Bîrûnî'yi Ortaçağ'ın öteki üstadından daha fazla modern ilim adamı tipine yaklaştırmıştır. Belki bu eğilimlerinin de etkisiyle Aristocu felsefeyi fizik ve metafizik yönleriyle yer yer eleştirmiş ve Ebû Bekir er-Râzî'nin klinik gözlem ve deneye dayalı tecrübî yaklaşımını kendisine daha yakın bulmuştur. |
3,486 | [
{
"answer_start": "60",
"text": "İbn Sînâ"
}
] | Bîrûnî | Bîrûnî tıptaki efsanevi şöhretiyle tanınan hangi bilim adamı ile aynı çağda yaşamıştır? | Bîrûnî'nin yaşadığı dönemde zirveye ulaşan öteki şahsiyetin İbn Sînâ oluşu, onun İslâm medeniyetinin en üretken dönemlerinde varlık gösterdiğinin başka bir göstergesidir. eş-Şifâ' gibi dev bir aklî ilimler ansiklopedisinin, el-İşârât ve't-tenbîhât gibi veciz bir felsefe şaheserinin yazarı olan İbn Sînâ'nın tıptaki efsanevi şöhreti yanında metafizik ve psikolojideki derinliğiyle de çağdaşlarından ayrı değerlendirilmesi gerekir: ancak buna karşılık çağdaşı olan Bîrûnî'nin matematik, astronomi ve fizikte gösterdiği başarı İbn Sînâ'ya nisbetle ileri bir adım sayılmalıdır. Her ikisi de ansiklopedist olan bu iki büyük âlimi ayıran özellik, İbn Sînâ'nın psikoloji üzerine temellendirilmiş bir metafiziği öne çıkarması, Bîrûnî'nin ise matematik ve fizik ilimlere çok fazla önem verip metafiziğin akla dayalı spekülatif kanıtlama metoduna İbn Sînâ kadar fazla ilgi duymamasıdır. Buna karşılık gözlem ve deneyi matematik diliyle açıklamaya verdiği önem ve ilmî metodoloji titizliği Bîrûnî'yi Ortaçağ'ın öteki üstadından daha fazla modern ilim adamı tipine yaklaştırmıştır. Belki bu eğilimlerinin de etkisiyle Aristocu felsefeyi fizik ve metafizik yönleriyle yer yer eleştirmiş ve Ebû Bekir er-Râzî'nin klinik gözlem ve deneye dayalı tecrübî yaklaşımını kendisine daha yakın bulmuştur. |
3,487 | [
{
"answer_start": "735",
"text": "matematik ve fizik"
}
] | Bîrûnî | Bîrûnî İbn Sînâ'ya kıyasla daha çok hangi ilimlere ilgi göstermiştir? | Bîrûnî'nin yaşadığı dönemde zirveye ulaşan öteki şahsiyetin İbn Sînâ oluşu, onun İslâm medeniyetinin en üretken dönemlerinde varlık gösterdiğinin başka bir göstergesidir. eş-Şifâ' gibi dev bir aklî ilimler ansiklopedisinin, el-İşârât ve't-tenbîhât gibi veciz bir felsefe şaheserinin yazarı olan İbn Sînâ'nın tıptaki efsanevi şöhreti yanında metafizik ve psikolojideki derinliğiyle de çağdaşlarından ayrı değerlendirilmesi gerekir: ancak buna karşılık çağdaşı olan Bîrûnî'nin matematik, astronomi ve fizikte gösterdiği başarı İbn Sînâ'ya nisbetle ileri bir adım sayılmalıdır. Her ikisi de ansiklopedist olan bu iki büyük âlimi ayıran özellik, İbn Sînâ'nın psikoloji üzerine temellendirilmiş bir metafiziği öne çıkarması, Bîrûnî'nin ise matematik ve fizik ilimlere çok fazla önem verip metafiziğin akla dayalı spekülatif kanıtlama metoduna İbn Sînâ kadar fazla ilgi duymamasıdır. Buna karşılık gözlem ve deneyi matematik diliyle açıklamaya verdiği önem ve ilmî metodoloji titizliği Bîrûnî'yi Ortaçağ'ın öteki üstadından daha fazla modern ilim adamı tipine yaklaştırmıştır. Belki bu eğilimlerinin de etkisiyle Aristocu felsefeyi fizik ve metafizik yönleriyle yer yer eleştirmiş ve Ebû Bekir er-Râzî'nin klinik gözlem ve deneye dayalı tecrübî yaklaşımını kendisine daha yakın bulmuştur. |
3,488 | [
{
"answer_start": "60",
"text": "İbn Sînâ"
}
] | Bîrûnî | Tıptaki şöhreti yanında metafizik ve psikolojideki çalışmalarıyla tanınan İslâm bilgini kimdir? | Bîrûnî'nin yaşadığı dönemde zirveye ulaşan öteki şahsiyetin İbn Sînâ oluşu, onun İslâm medeniyetinin en üretken dönemlerinde varlık gösterdiğinin başka bir göstergesidir. eş-Şifâ' gibi dev bir aklî ilimler ansiklopedisinin, el-İşârât ve't-tenbîhât gibi veciz bir felsefe şaheserinin yazarı olan İbn Sînâ'nın tıptaki efsanevi şöhreti yanında metafizik ve psikolojideki derinliğiyle de çağdaşlarından ayrı değerlendirilmesi gerekir: ancak buna karşılık çağdaşı olan Bîrûnî'nin matematik, astronomi ve fizikte gösterdiği başarı İbn Sînâ'ya nisbetle ileri bir adım sayılmalıdır. Her ikisi de ansiklopedist olan bu iki büyük âlimi ayıran özellik, İbn Sînâ'nın psikoloji üzerine temellendirilmiş bir metafiziği öne çıkarması, Bîrûnî'nin ise matematik ve fizik ilimlere çok fazla önem verip metafiziğin akla dayalı spekülatif kanıtlama metoduna İbn Sînâ kadar fazla ilgi duymamasıdır. Buna karşılık gözlem ve deneyi matematik diliyle açıklamaya verdiği önem ve ilmî metodoloji titizliği Bîrûnî'yi Ortaçağ'ın öteki üstadından daha fazla modern ilim adamı tipine yaklaştırmıştır. Belki bu eğilimlerinin de etkisiyle Aristocu felsefeyi fizik ve metafizik yönleriyle yer yer eleştirmiş ve Ebû Bekir er-Râzî'nin klinik gözlem ve deneye dayalı tecrübî yaklaşımını kendisine daha yakın bulmuştur. |
3,489 | [
{
"answer_start": "301",
"text": "el-Âşârü'l-bâkıye"
}
] | Bîrûnî | Bîrûnî hangi eserinde İbn Sînâ'yı "fâzıl delikanlı" olarak nitelendirmiştir? | İbn Sînâ ile gerçekleştirdiği yazışmalarda onun bu tavrı, yahut ikisi arasındaki fark belirgin şekilde kendisini göstermektedir. Bîrûnî'nin yirmi dört yaşlarında iken Buhara'da henüz on yedi yaşında bir genç olan İbn Sînâ ile tanıştığı anlaşılmaktadır. Bîrûnî'nin "fâzıl delikanlı" olarak zikrettiği (el-Âşârü'l-bâkıye, s. 257) bu gençle daha sonra sorulu cevaplı yazışmalarda bulunmasında herhalde bu tanışmanın da rolü olmuştur. Hatta bu diyalogların yazıya döküldüğü metinlerdeki anlatımdan, söz konusu sorulu cevaplı tartışmaların hem yazışma yoluyla hem de yüzyüze gerçekleştiği intibaı uyanmaktadır. Bu metinlerden Ecvibe'an'aşri mesâ'il başlığını taşıyan risâlenin İbn Sînâ tarafından kaleme alınmakla birlikte Bîrûnî'ye cevap olarak yazılmadığı ileri sürülmüştür. Risâlenin Bîrûnî'ye karşı yazılmış olduğu fikri, İbn Sînâ'nın peşpeşe gelen iki risalesinden ilkine ait olan ve Bîrûnî'ye cevaben yazıldığını belirten son ifadenin ikincisine ait sanılmasından kaynaklanmıştır. Bîrûnî'nin Hârizm'den gönderdiği sorulara İbn Sînâ'nın verdiği karşılıklarla bu karşılıklara Bîrûnî'nin yönelttiği itirazları içine alan ve Muhammed Tancî tarafından neşredilen risâle ise aynı konuya tahsis edilmiş bir başkasıyla birlikte Bîrûnî ile İbn Sînâ arasındaki metodolajik farklılığın alabildiğine yansıdığı bir belgedir. |
3,490 | [
{
"answer_start": "183",
"text": "on yedi"
}
] | Bîrûnî | İbn Sînâ Bîrûnî ile tanıştığında kaç yaşındaydı? | İbn Sînâ ile gerçekleştirdiği yazışmalarda onun bu tavrı, yahut ikisi arasındaki fark belirgin şekilde kendisini göstermektedir. Bîrûnî'nin yirmi dört yaşlarında iken Buhara'da henüz on yedi yaşında bir genç olan İbn Sînâ ile tanıştığı anlaşılmaktadır. Bîrûnî'nin "fâzıl delikanlı" olarak zikrettiği (el-Âşârü'l-bâkıye, s. 257) bu gençle daha sonra sorulu cevaplı yazışmalarda bulunmasında herhalde bu tanışmanın da rolü olmuştur. Hatta bu diyalogların yazıya döküldüğü metinlerdeki anlatımdan, söz konusu sorulu cevaplı tartışmaların hem yazışma yoluyla hem de yüzyüze gerçekleştiği intibaı uyanmaktadır. Bu metinlerden Ecvibe'an'aşri mesâ'il başlığını taşıyan risâlenin İbn Sînâ tarafından kaleme alınmakla birlikte Bîrûnî'ye cevap olarak yazılmadığı ileri sürülmüştür. Risâlenin Bîrûnî'ye karşı yazılmış olduğu fikri, İbn Sînâ'nın peşpeşe gelen iki risalesinden ilkine ait olan ve Bîrûnî'ye cevaben yazıldığını belirten son ifadenin ikincisine ait sanılmasından kaynaklanmıştır. Bîrûnî'nin Hârizm'den gönderdiği sorulara İbn Sînâ'nın verdiği karşılıklarla bu karşılıklara Bîrûnî'nin yönelttiği itirazları içine alan ve Muhammed Tancî tarafından neşredilen risâle ise aynı konuya tahsis edilmiş bir başkasıyla birlikte Bîrûnî ile İbn Sînâ arasındaki metodolajik farklılığın alabildiğine yansıdığı bir belgedir. |
3,491 | [
{
"answer_start": "167",
"text": "Buhara'da"
}
] | Bîrûnî | Bîrûnî ve İbn Sînâ hangi şehirde tanışmışlardır? | İbn Sînâ ile gerçekleştirdiği yazışmalarda onun bu tavrı, yahut ikisi arasındaki fark belirgin şekilde kendisini göstermektedir. Bîrûnî'nin yirmi dört yaşlarında iken Buhara'da henüz on yedi yaşında bir genç olan İbn Sînâ ile tanıştığı anlaşılmaktadır. Bîrûnî'nin "fâzıl delikanlı" olarak zikrettiği (el-Âşârü'l-bâkıye, s. 257) bu gençle daha sonra sorulu cevaplı yazışmalarda bulunmasında herhalde bu tanışmanın da rolü olmuştur. Hatta bu diyalogların yazıya döküldüğü metinlerdeki anlatımdan, söz konusu sorulu cevaplı tartışmaların hem yazışma yoluyla hem de yüzyüze gerçekleştiği intibaı uyanmaktadır. Bu metinlerden Ecvibe'an'aşri mesâ'il başlığını taşıyan risâlenin İbn Sînâ tarafından kaleme alınmakla birlikte Bîrûnî'ye cevap olarak yazılmadığı ileri sürülmüştür. Risâlenin Bîrûnî'ye karşı yazılmış olduğu fikri, İbn Sînâ'nın peşpeşe gelen iki risalesinden ilkine ait olan ve Bîrûnî'ye cevaben yazıldığını belirten son ifadenin ikincisine ait sanılmasından kaynaklanmıştır. Bîrûnî'nin Hârizm'den gönderdiği sorulara İbn Sînâ'nın verdiği karşılıklarla bu karşılıklara Bîrûnî'nin yönelttiği itirazları içine alan ve Muhammed Tancî tarafından neşredilen risâle ise aynı konuya tahsis edilmiş bir başkasıyla birlikte Bîrûnî ile İbn Sînâ arasındaki metodolajik farklılığın alabildiğine yansıdığı bir belgedir. |
3,492 | [
{
"answer_start": "140",
"text": "yirmi dört"
}
] | Bîrûnî | Bîrûnî İbn Sînâ ile kaç yaşlarında tanışmıştır? | İbn Sînâ ile gerçekleştirdiği yazışmalarda onun bu tavrı, yahut ikisi arasındaki fark belirgin şekilde kendisini göstermektedir. Bîrûnî'nin yirmi dört yaşlarında iken Buhara'da henüz on yedi yaşında bir genç olan İbn Sînâ ile tanıştığı anlaşılmaktadır. Bîrûnî'nin "fâzıl delikanlı" olarak zikrettiği (el-Âşârü'l-bâkıye, s. 257) bu gençle daha sonra sorulu cevaplı yazışmalarda bulunmasında herhalde bu tanışmanın da rolü olmuştur. Hatta bu diyalogların yazıya döküldüğü metinlerdeki anlatımdan, söz konusu sorulu cevaplı tartışmaların hem yazışma yoluyla hem de yüzyüze gerçekleştiği intibaı uyanmaktadır. Bu metinlerden Ecvibe'an'aşri mesâ'il başlığını taşıyan risâlenin İbn Sînâ tarafından kaleme alınmakla birlikte Bîrûnî'ye cevap olarak yazılmadığı ileri sürülmüştür. Risâlenin Bîrûnî'ye karşı yazılmış olduğu fikri, İbn Sînâ'nın peşpeşe gelen iki risalesinden ilkine ait olan ve Bîrûnî'ye cevaben yazıldığını belirten son ifadenin ikincisine ait sanılmasından kaynaklanmıştır. Bîrûnî'nin Hârizm'den gönderdiği sorulara İbn Sînâ'nın verdiği karşılıklarla bu karşılıklara Bîrûnî'nin yönelttiği itirazları içine alan ve Muhammed Tancî tarafından neşredilen risâle ise aynı konuya tahsis edilmiş bir başkasıyla birlikte Bîrûnî ile İbn Sînâ arasındaki metodolajik farklılığın alabildiğine yansıdığı bir belgedir. |
3,493 | [
{
"answer_start": "266",
"text": "Aristoculuk aleyhtarı"
}
] | Bîrûnî | Bîrûnî'nin hangi felsefe yaklaşımı ilgilendiği bilinmektedir? | Bu farklılık tabiatıyla Bîrûnî'nin sadece bir "bilim adamı" tipi çizip felsefe ile uğraşmadığı anlamına gelmez. Felsefî eserlerinden neredeyse hiçbiri günümüze ulaşmamasına rağmen onun derin şekilde felsefe çalıştığı ve özellikle Ebû Bekir er-Râzî gibi filozofların Aristoculuk aleyhtarı felsefesiyle ilgilendiği bilinmektedir. Bu ilgi, ona Râzî'nin Sırrü'l esrâr adlı eserini kırk yıl ısrarla aratacak kadar yoğundur. Ancak Bîrûnî, daha sonra birçok bölümünü anlamsız bulduğu bu esere bir eleştiri yazmaktan da geri durmamıştır. |
3,494 | [
{
"answer_start": "230",
"text": "Ebû Bekir er-Râzî"
}
] | Bîrûnî | Bîrûnî Aristoculuk aleyhtarı türü felsefeyi hangi filozoftan öğrenmiştir? | Bu farklılık tabiatıyla Bîrûnî'nin sadece bir "bilim adamı" tipi çizip felsefe ile uğraşmadığı anlamına gelmez. Felsefî eserlerinden neredeyse hiçbiri günümüze ulaşmamasına rağmen onun derin şekilde felsefe çalıştığı ve özellikle Ebû Bekir er-Râzî gibi filozofların Aristoculuk aleyhtarı felsefesiyle ilgilendiği bilinmektedir. Bu ilgi, ona Râzî'nin Sırrü'l esrâr adlı eserini kırk yıl ısrarla aratacak kadar yoğundur. Ancak Bîrûnî, daha sonra birçok bölümünü anlamsız bulduğu bu esere bir eleştiri yazmaktan da geri durmamıştır. |
3,495 | [
{
"answer_start": "110",
"text": "Kitâbü't-Tefhîm"
}
] | Bîrûnî | Bîrûnî'nin astrolojide teknik olarak uzman olduğunu gösteren eserinin adı nedir? | Astrolojiye karşı sergilediği tutum da Bîrûnî'nin ilmî kişiliği hakkında yeterli fikir vermektedir. Özellikle Kitâbü't-Tefhîm adlı eseri onun astrolojinin teknik yönü hususunda tam bir uzman olduğunun delilidir. Ancak Bîrûnî'nin Hermetik geleneğe bağlı simyanın (el-kimiya) yanı sıra astrolojiye de bir tür sahte bilim gözüyle baktığı anlaşılmaktadır. Tıpkı Fârâbî ve İbn Sînâ gibi o da göklerin arz üzerinde fiziki tesirler oluşturduğu fikrini kabul etmiştir; ancak gökleri bir kader haritası gibi incelemek ona pek inandırıcı gelmemiştir. Zira farklı astrologların yıldızlardan çıkardığı birbirini tutmayan hükümler, ilmî zihniyeti bakımından hiç de tatmin edici değildir. Âlem ve onun parçalarını tam bir organik bütünlük içinde görme imkânı verdiği için bazı müslüman astronomlara ilgi çekici gelen astroloji, belki Bîrûnî'yi yalnızca bu perspektifi bakımından ilgilendirmiştir. Ancak ona göre sihir, kehanet ve fal dünyasına girildiğinde ilmî sınırların dışına çıkılmış olur. Kaldı ki Bîrûnî simya, sihir, efsun, ölümsüzlük ilâcı gibi iddiaların arkasında ihtirasların yattığı düşüncesindedir. |
3,496 | [
{
"answer_start": "142",
"text": "astroloji"
}
] | Bîrûnî | Bîrûnî Kitâbü't-Tefhîm Bîrûnî'nin hangi bilim dalındaki eseridir? | Astrolojiye karşı sergilediği tutum da Bîrûnî'nin ilmî kişiliği hakkında yeterli fikir vermektedir. Özellikle Kitâbü't-Tefhîm adlı eseri onun astrolojinin teknik yönü hususunda tam bir uzman olduğunun delilidir. Ancak Bîrûnî'nin Hermetik geleneğe bağlı simyanın (el-kimiya) yanı sıra astrolojiye de bir tür sahte bilim gözüyle baktığı anlaşılmaktadır. Tıpkı Fârâbî ve İbn Sînâ gibi o da göklerin arz üzerinde fiziki tesirler oluşturduğu fikrini kabul etmiştir; ancak gökleri bir kader haritası gibi incelemek ona pek inandırıcı gelmemiştir. Zira farklı astrologların yıldızlardan çıkardığı birbirini tutmayan hükümler, ilmî zihniyeti bakımından hiç de tatmin edici değildir. Âlem ve onun parçalarını tam bir organik bütünlük içinde görme imkânı verdiği için bazı müslüman astronomlara ilgi çekici gelen astroloji, belki Bîrûnî'yi yalnızca bu perspektifi bakımından ilgilendirmiştir. Ancak ona göre sihir, kehanet ve fal dünyasına girildiğinde ilmî sınırların dışına çıkılmış olur. Kaldı ki Bîrûnî simya, sihir, efsun, ölümsüzlük ilâcı gibi iddiaların arkasında ihtirasların yattığı düşüncesindedir. |
3,497 | [
{
"answer_start": "307",
"text": "sahte bilim"
}
] | Bîrûnî | Bîrûnî astroloji ve Hermetik geleneğe bağlı simyaya hangi yakıştırmada bulunmuştur? | Astrolojiye karşı sergilediği tutum da Bîrûnî'nin ilmî kişiliği hakkında yeterli fikir vermektedir. Özellikle Kitâbü't-Tefhîm adlı eseri onun astrolojinin teknik yönü hususunda tam bir uzman olduğunun delilidir. Ancak Bîrûnî'nin Hermetik geleneğe bağlı simyanın (el-kimiya) yanı sıra astrolojiye de bir tür sahte bilim gözüyle baktığı anlaşılmaktadır. Tıpkı Fârâbî ve İbn Sînâ gibi o da göklerin arz üzerinde fiziki tesirler oluşturduğu fikrini kabul etmiştir; ancak gökleri bir kader haritası gibi incelemek ona pek inandırıcı gelmemiştir. Zira farklı astrologların yıldızlardan çıkardığı birbirini tutmayan hükümler, ilmî zihniyeti bakımından hiç de tatmin edici değildir. Âlem ve onun parçalarını tam bir organik bütünlük içinde görme imkânı verdiği için bazı müslüman astronomlara ilgi çekici gelen astroloji, belki Bîrûnî'yi yalnızca bu perspektifi bakımından ilgilendirmiştir. Ancak ona göre sihir, kehanet ve fal dünyasına girildiğinde ilmî sınırların dışına çıkılmış olur. Kaldı ki Bîrûnî simya, sihir, efsun, ölümsüzlük ilâcı gibi iddiaların arkasında ihtirasların yattığı düşüncesindedir. |
3,498 | [
{
"answer_start": "719",
"text": "\"Üstad Aliboron\""
}
] | Bîrûnî | Bîrûnî çok eski Fransız metinlerde hangi isimle anılmıştır? | Bîrûnî gibi bir şahsiyetin Latince'de güçlü bir yankı bulmamış olması şaşırtıcıdır. Herhalde Endülüs'te tanınmamış olması ve eserlerinin yazma nüshalarının daha ziyade Türk kütüphanelerinde bulunması buna yol açmıştır. Ancak Bîrûnî'nin Hârizmî zîcinin temellerini konu edinen eserinin, XII. yüzyıl matematikçi ve mütercimlerinden İspanyol yahudisi Abraham ben Ezra tarafından İbrânî diline tercüme edildiği bilinmektedir. Ayrıca XIII. yüzyılda yaşayan Faslı Ebü Ali Hasan b. Ali el-Merrâküşî'nin el-Câmi' adlı eserinde Bîrûnî'nin dünyanın dönmesiyle ilgili tartışmasının aynen yer alması, onun Batı'da hiç bilinmediği fikrinin ihtiyatla karşılanmasına yol açmıştır. Böylece çok eskiden kalma Fransızca metinlerde geçen "Üstad Aliboron" adının "el-Bîrûnî"ye hamledilmesinin bazı ilmi gerekçeleri ortaya çıkmış olmaktadır. |
3,499 | [
{
"answer_start": "286",
"text": "XII. yüzyıl"
}
] | Bîrûnî | Bîrûnî'nin Hârizmî zîci hakkındaki eseri İbrânî diline ne zaman çevrilmiştir? | Bîrûnî gibi bir şahsiyetin Latince'de güçlü bir yankı bulmamış olması şaşırtıcıdır. Herhalde Endülüs'te tanınmamış olması ve eserlerinin yazma nüshalarının daha ziyade Türk kütüphanelerinde bulunması buna yol açmıştır. Ancak Bîrûnî'nin Hârizmî zîcinin temellerini konu edinen eserinin, XII. yüzyıl matematikçi ve mütercimlerinden İspanyol yahudisi Abraham ben Ezra tarafından İbrânî diline tercüme edildiği bilinmektedir. Ayrıca XIII. yüzyılda yaşayan Faslı Ebü Ali Hasan b. Ali el-Merrâküşî'nin el-Câmi' adlı eserinde Bîrûnî'nin dünyanın dönmesiyle ilgili tartışmasının aynen yer alması, onun Batı'da hiç bilinmediği fikrinin ihtiyatla karşılanmasına yol açmıştır. Böylece çok eskiden kalma Fransızca metinlerde geçen "Üstad Aliboron" adının "el-Bîrûnî"ye hamledilmesinin bazı ilmi gerekçeleri ortaya çıkmış olmaktadır. |
3,500 | [
{
"answer_start": "330",
"text": "İspanyol yahudisi Abraham ben Ezra"
}
] | Bîrûnî | Bîrûnî'nin Hârizmî zîcinin temelleri hakkındaki eserini XII. yüzyılda İbrânîceye tercüme eden kimdir? | Bîrûnî gibi bir şahsiyetin Latince'de güçlü bir yankı bulmamış olması şaşırtıcıdır. Herhalde Endülüs'te tanınmamış olması ve eserlerinin yazma nüshalarının daha ziyade Türk kütüphanelerinde bulunması buna yol açmıştır. Ancak Bîrûnî'nin Hârizmî zîcinin temellerini konu edinen eserinin, XII. yüzyıl matematikçi ve mütercimlerinden İspanyol yahudisi Abraham ben Ezra tarafından İbrânî diline tercüme edildiği bilinmektedir. Ayrıca XIII. yüzyılda yaşayan Faslı Ebü Ali Hasan b. Ali el-Merrâküşî'nin el-Câmi' adlı eserinde Bîrûnî'nin dünyanın dönmesiyle ilgili tartışmasının aynen yer alması, onun Batı'da hiç bilinmediği fikrinin ihtiyatla karşılanmasına yol açmıştır. Böylece çok eskiden kalma Fransızca metinlerde geçen "Üstad Aliboron" adının "el-Bîrûnî"ye hamledilmesinin bazı ilmi gerekçeleri ortaya çıkmış olmaktadır. |
3,501 | [
{
"answer_start": "496",
"text": "el-Câmi'"
}
] | Bîrûnî | Bîrûnî'nin dünyanın dönmesi ile ilgili tartışmasına Faslı Ebû Hasan b. Ali el-Merrâküşî hangi eserinde yer vermiştir? | Bîrûnî gibi bir şahsiyetin Latince'de güçlü bir yankı bulmamış olması şaşırtıcıdır. Herhalde Endülüs'te tanınmamış olması ve eserlerinin yazma nüshalarının daha ziyade Türk kütüphanelerinde bulunması buna yol açmıştır. Ancak Bîrûnî'nin Hârizmî zîcinin temellerini konu edinen eserinin, XII. yüzyıl matematikçi ve mütercimlerinden İspanyol yahudisi Abraham ben Ezra tarafından İbrânî diline tercüme edildiği bilinmektedir. Ayrıca XIII. yüzyılda yaşayan Faslı Ebü Ali Hasan b. Ali el-Merrâküşî'nin el-Câmi' adlı eserinde Bîrûnî'nin dünyanın dönmesiyle ilgili tartışmasının aynen yer alması, onun Batı'da hiç bilinmediği fikrinin ihtiyatla karşılanmasına yol açmıştır. Böylece çok eskiden kalma Fransızca metinlerde geçen "Üstad Aliboron" adının "el-Bîrûnî"ye hamledilmesinin bazı ilmi gerekçeleri ortaya çıkmış olmaktadır. |
3,502 | [
{
"answer_start": "90",
"text": "el-Âşârü'l-bâkıye"
}
] | Bîrûnî | Bîrûnî'nin ilk meşhur eseri hangisidir? | Bîrûnî'nin ele geçmiş ve ikisi dışındakileri yayımianmış en önemli eserleri şunlardır: 1. el-Âşârü'l-bâkıye. Bîrûnî'nin yirmi sekiz yaşlarında iken yazdığı ilk önemli ve büyük eseridir. Bîrûnî eserin baş tarafında yazılış sebebini, bir edebiyatçının kendisinden çeşitli toplumların kullandıkları takvimlerle ilgili olarak bilgi almak istemesine dayandırır. el-Âşârü'l-bâkıye'nin, E. Sachau'nun neşrinden sonra 1963'te Bağdat'ta bu neşirden tıpkıbasımı yapılmış, Sachau'nun metninde bulunmayan bölümler ise K. Garbers ile J. Fück tarafından J. Fück'ün Documenta Islamica lnedita'sında bilim dünyasına sunulmuştur. Eserin İngilizce, kısmen Fransızca ve Farsça dışında Rusça'ya yapılan tercümesi, M. A. Sale tarafından Pamyatniki Minuvskikh Pokolenii başlığıyla Özbek İlimler Akademisi'nin neşri olan Selected Works (Jzbrannye proizuedeniya) serisinin ilk cildi olarak yayımlanmıştır. |
3,503 | [
{
"answer_start": "120",
"text": "yirmi sekiz"
}
] | Bîrûnî | Bîrûnî ilk büyük eseri el-Âşârü'l-bâkıye'yi yazdığında kaç yaşındaydı? | Bîrûnî'nin ele geçmiş ve ikisi dışındakileri yayımianmış en önemli eserleri şunlardır: 1. el-Âşârü'l-bâkıye. Bîrûnî'nin yirmi sekiz yaşlarında iken yazdığı ilk önemli ve büyük eseridir. Bîrûnî eserin baş tarafında yazılış sebebini, bir edebiyatçının kendisinden çeşitli toplumların kullandıkları takvimlerle ilgili olarak bilgi almak istemesine dayandırır. el-Âşârü'l-bâkıye'nin, E. Sachau'nun neşrinden sonra 1963'te Bağdat'ta bu neşirden tıpkıbasımı yapılmış, Sachau'nun metninde bulunmayan bölümler ise K. Garbers ile J. Fück tarafından J. Fück'ün Documenta Islamica lnedita'sında bilim dünyasına sunulmuştur. Eserin İngilizce, kısmen Fransızca ve Farsça dışında Rusça'ya yapılan tercümesi, M. A. Sale tarafından Pamyatniki Minuvskikh Pokolenii başlığıyla Özbek İlimler Akademisi'nin neşri olan Selected Works (Jzbrannye proizuedeniya) serisinin ilk cildi olarak yayımlanmıştır. |
3,504 | [
{
"answer_start": "3",
"text": "Tahdîdü nihâyâti'l-emâkin"
}
] | Bîrûnî | Bîrûnî'nin Gazne şehrinde yazdığı ilk önemli eseri hangisidir? | 2. Tahdîdü nihâyâti'l-emâkin. Bîrûnî'nin Gazne devresindeki ilk önemli eseridir. 416'da (1025) yazdığı bu eserinin başında yeni bir bilgi dalı bulduğunu ya da geliştirdiğini belirtmektedir. Bu bilim dalı günümüzde jeodezi olarak adlandırılmaktadır. Ancak Bîrûnî bu eserinde enlem boylam hesaplamaları, şehirler arası mesafeleri belirleme, kıble bulma metotları yanında tarihî, coğrafî. astronomik, jeolojik vb. bilgiler de vermektedir. Eserin dünyadaki tek nüshası Süleymaniye Kütüphanesi'nde bulunmaktadır. Bu yazma nüsha H. Ritter tarafından 1930'da bulunduktan sonra Zeki V. Togan tarafından ilk defa bazı önemli bölümleri yayımlanmıştır. Eserin tenkitli neşri Mecelletü Ma'hedi'l-mahtûtâti'l-'Arabiyye adlı derginin bir özel sayısı halinde P. Bulgakov tarafından gerçekleştirilmiştir. |
3,505 | [
{
"answer_start": "41",
"text": "Gazne"
}
] | Bîrûnî | Bîrûnî ünlü Tahdîdü nihâyâti'l-emâkin adlı eserini hangi şehirde yazmıştır? | 2. Tahdîdü nihâyâti'l-emâkin. Bîrûnî'nin Gazne devresindeki ilk önemli eseridir. 416'da (1025) yazdığı bu eserinin başında yeni bir bilgi dalı bulduğunu ya da geliştirdiğini belirtmektedir. Bu bilim dalı günümüzde jeodezi olarak adlandırılmaktadır. Ancak Bîrûnî bu eserinde enlem boylam hesaplamaları, şehirler arası mesafeleri belirleme, kıble bulma metotları yanında tarihî, coğrafî. astronomik, jeolojik vb. bilgiler de vermektedir. Eserin dünyadaki tek nüshası Süleymaniye Kütüphanesi'nde bulunmaktadır. Bu yazma nüsha H. Ritter tarafından 1930'da bulunduktan sonra Zeki V. Togan tarafından ilk defa bazı önemli bölümleri yayımlanmıştır. Eserin tenkitli neşri Mecelletü Ma'hedi'l-mahtûtâti'l-'Arabiyye adlı derginin bir özel sayısı halinde P. Bulgakov tarafından gerçekleştirilmiştir. |
3,506 | [
{
"answer_start": "88",
"text": "(1025)"
}
] | Bîrûnî | Bîrûnî Tahdîdü nihâyâti'l-emâkin adlı eserini mîlâdi hangi yıl neşretmiştir? | 2. Tahdîdü nihâyâti'l-emâkin. Bîrûnî'nin Gazne devresindeki ilk önemli eseridir. 416'da (1025) yazdığı bu eserinin başında yeni bir bilgi dalı bulduğunu ya da geliştirdiğini belirtmektedir. Bu bilim dalı günümüzde jeodezi olarak adlandırılmaktadır. Ancak Bîrûnî bu eserinde enlem boylam hesaplamaları, şehirler arası mesafeleri belirleme, kıble bulma metotları yanında tarihî, coğrafî. astronomik, jeolojik vb. bilgiler de vermektedir. Eserin dünyadaki tek nüshası Süleymaniye Kütüphanesi'nde bulunmaktadır. Bu yazma nüsha H. Ritter tarafından 1930'da bulunduktan sonra Zeki V. Togan tarafından ilk defa bazı önemli bölümleri yayımlanmıştır. Eserin tenkitli neşri Mecelletü Ma'hedi'l-mahtûtâti'l-'Arabiyye adlı derginin bir özel sayısı halinde P. Bulgakov tarafından gerçekleştirilmiştir. |
3,507 | [
{
"answer_start": "214",
"text": "jeodezi"
}
] | Bîrûnî | Bîrûnî'nin Tahdîdü nihâyâti'l-emâkin eserinde kendi keşfettiğini belirttiği yeni bilim dalı nedir? | 2. Tahdîdü nihâyâti'l-emâkin. Bîrûnî'nin Gazne devresindeki ilk önemli eseridir. 416'da (1025) yazdığı bu eserinin başında yeni bir bilgi dalı bulduğunu ya da geliştirdiğini belirtmektedir. Bu bilim dalı günümüzde jeodezi olarak adlandırılmaktadır. Ancak Bîrûnî bu eserinde enlem boylam hesaplamaları, şehirler arası mesafeleri belirleme, kıble bulma metotları yanında tarihî, coğrafî. astronomik, jeolojik vb. bilgiler de vermektedir. Eserin dünyadaki tek nüshası Süleymaniye Kütüphanesi'nde bulunmaktadır. Bu yazma nüsha H. Ritter tarafından 1930'da bulunduktan sonra Zeki V. Togan tarafından ilk defa bazı önemli bölümleri yayımlanmıştır. Eserin tenkitli neşri Mecelletü Ma'hedi'l-mahtûtâti'l-'Arabiyye adlı derginin bir özel sayısı halinde P. Bulgakov tarafından gerçekleştirilmiştir. |
3,508 | [
{
"answer_start": "3",
"text": "Tahdîdü nihâyâti'l-emâkin"
}
] | Bîrûnî | Bîrûnî'nin jeodezi bilimini keşfettiğini belirttiği eseri hangisidir? | 2. Tahdîdü nihâyâti'l-emâkin. Bîrûnî'nin Gazne devresindeki ilk önemli eseridir. 416'da (1025) yazdığı bu eserinin başında yeni bir bilgi dalı bulduğunu ya da geliştirdiğini belirtmektedir. Bu bilim dalı günümüzde jeodezi olarak adlandırılmaktadır. Ancak Bîrûnî bu eserinde enlem boylam hesaplamaları, şehirler arası mesafeleri belirleme, kıble bulma metotları yanında tarihî, coğrafî. astronomik, jeolojik vb. bilgiler de vermektedir. Eserin dünyadaki tek nüshası Süleymaniye Kütüphanesi'nde bulunmaktadır. Bu yazma nüsha H. Ritter tarafından 1930'da bulunduktan sonra Zeki V. Togan tarafından ilk defa bazı önemli bölümleri yayımlanmıştır. Eserin tenkitli neşri Mecelletü Ma'hedi'l-mahtûtâti'l-'Arabiyye adlı derginin bir özel sayısı halinde P. Bulgakov tarafından gerçekleştirilmiştir. |
3,509 | [
{
"answer_start": "465",
"text": "Süleymaniye Kütüphanesi'nde"
}
] | Bîrûnî | Bîrûnî'nin Tahdîdü nihâyâti'l-emâkin adlı eserinin dünyadaki tek nüshası nerede bulunmaktadır? | 2. Tahdîdü nihâyâti'l-emâkin. Bîrûnî'nin Gazne devresindeki ilk önemli eseridir. 416'da (1025) yazdığı bu eserinin başında yeni bir bilgi dalı bulduğunu ya da geliştirdiğini belirtmektedir. Bu bilim dalı günümüzde jeodezi olarak adlandırılmaktadır. Ancak Bîrûnî bu eserinde enlem boylam hesaplamaları, şehirler arası mesafeleri belirleme, kıble bulma metotları yanında tarihî, coğrafî. astronomik, jeolojik vb. bilgiler de vermektedir. Eserin dünyadaki tek nüshası Süleymaniye Kütüphanesi'nde bulunmaktadır. Bu yazma nüsha H. Ritter tarafından 1930'da bulunduktan sonra Zeki V. Togan tarafından ilk defa bazı önemli bölümleri yayımlanmıştır. Eserin tenkitli neşri Mecelletü Ma'hedi'l-mahtûtâti'l-'Arabiyye adlı derginin bir özel sayısı halinde P. Bulgakov tarafından gerçekleştirilmiştir. |
3,510 | [
{
"answer_start": "570",
"text": "Zeki V. Togan"
}
] | Bîrûnî | Bîrûnî'nin Tahdîdü nihâyâti'l-emâkin eserinin önemli bölümlerini ilk yayımlayan kimdir? | 2. Tahdîdü nihâyâti'l-emâkin. Bîrûnî'nin Gazne devresindeki ilk önemli eseridir. 416'da (1025) yazdığı bu eserinin başında yeni bir bilgi dalı bulduğunu ya da geliştirdiğini belirtmektedir. Bu bilim dalı günümüzde jeodezi olarak adlandırılmaktadır. Ancak Bîrûnî bu eserinde enlem boylam hesaplamaları, şehirler arası mesafeleri belirleme, kıble bulma metotları yanında tarihî, coğrafî. astronomik, jeolojik vb. bilgiler de vermektedir. Eserin dünyadaki tek nüshası Süleymaniye Kütüphanesi'nde bulunmaktadır. Bu yazma nüsha H. Ritter tarafından 1930'da bulunduktan sonra Zeki V. Togan tarafından ilk defa bazı önemli bölümleri yayımlanmıştır. Eserin tenkitli neşri Mecelletü Ma'hedi'l-mahtûtâti'l-'Arabiyye adlı derginin bir özel sayısı halinde P. Bulgakov tarafından gerçekleştirilmiştir. |
3,511 | [
{
"answer_start": "523",
"text": "H. Ritter"
}
] | Bîrûnî | Bîrûnî'nin Tahdîdü nihâyâti'l-emâkin adlı eserinin dünyadaki tek yazma nüshasını bulan kimdir? | 2. Tahdîdü nihâyâti'l-emâkin. Bîrûnî'nin Gazne devresindeki ilk önemli eseridir. 416'da (1025) yazdığı bu eserinin başında yeni bir bilgi dalı bulduğunu ya da geliştirdiğini belirtmektedir. Bu bilim dalı günümüzde jeodezi olarak adlandırılmaktadır. Ancak Bîrûnî bu eserinde enlem boylam hesaplamaları, şehirler arası mesafeleri belirleme, kıble bulma metotları yanında tarihî, coğrafî. astronomik, jeolojik vb. bilgiler de vermektedir. Eserin dünyadaki tek nüshası Süleymaniye Kütüphanesi'nde bulunmaktadır. Bu yazma nüsha H. Ritter tarafından 1930'da bulunduktan sonra Zeki V. Togan tarafından ilk defa bazı önemli bölümleri yayımlanmıştır. Eserin tenkitli neşri Mecelletü Ma'hedi'l-mahtûtâti'l-'Arabiyye adlı derginin bir özel sayısı halinde P. Bulgakov tarafından gerçekleştirilmiştir. |
3,512 | [
{
"answer_start": "544",
"text": "1930'da"
}
] | Bîrûnî | Bîrûnî'nin Tahdîdü nihâyâti'l-emâkin eserinin tek yazma nüshası hangi yıl bulunmuştur? | 2. Tahdîdü nihâyâti'l-emâkin. Bîrûnî'nin Gazne devresindeki ilk önemli eseridir. 416'da (1025) yazdığı bu eserinin başında yeni bir bilgi dalı bulduğunu ya da geliştirdiğini belirtmektedir. Bu bilim dalı günümüzde jeodezi olarak adlandırılmaktadır. Ancak Bîrûnî bu eserinde enlem boylam hesaplamaları, şehirler arası mesafeleri belirleme, kıble bulma metotları yanında tarihî, coğrafî. astronomik, jeolojik vb. bilgiler de vermektedir. Eserin dünyadaki tek nüshası Süleymaniye Kütüphanesi'nde bulunmaktadır. Bu yazma nüsha H. Ritter tarafından 1930'da bulunduktan sonra Zeki V. Togan tarafından ilk defa bazı önemli bölümleri yayımlanmıştır. Eserin tenkitli neşri Mecelletü Ma'hedi'l-mahtûtâti'l-'Arabiyye adlı derginin bir özel sayısı halinde P. Bulgakov tarafından gerçekleştirilmiştir. |
3,513 | [
{
"answer_start": "29",
"text": "(1029)"
}
] | Bîrûnî | Bîrûnî et-Tefhîm adlı eserini mîlâdi hangi yılda yazmıştır? | et-Tefhîm. Bîrûnî'nin 420'de (1029) tamamladığı astronomik bilimlere giriş mahiyetindeki bu eseri matematik, astronomi, astroloji, coğrafya ile ilgili konuları ihtiva eder. Eserin hem Arapça hem de Farsça nüshaları mevcut olup Arapça·sını İngilizce tercümesiyle birlikte Ramsay Wright, Farsça'sını da Celâleddin Hümâî yayımlamıştır. |
3,514 | [
{
"answer_start": "98",
"text": "matematik, astronomi, astroloji, coğrafya"
}
] | Bîrûnî | Bîrûnî'nin et-Tefhîm adlı eseri hangi konuları içerir? | et-Tefhîm. Bîrûnî'nin 420'de (1029) tamamladığı astronomik bilimlere giriş mahiyetindeki bu eseri matematik, astronomi, astroloji, coğrafya ile ilgili konuları ihtiva eder. Eserin hem Arapça hem de Farsça nüshaları mevcut olup Arapça·sını İngilizce tercümesiyle birlikte Ramsay Wright, Farsça'sını da Celâleddin Hümâî yayımlamıştır. |
3,515 | [
{
"answer_start": "271",
"text": "Ramsay Wright"
}
] | Bîrûnî | Bîrûnî'nin et-Tefhîm adlı eserinin Arapça'sını kim İngilizce'ye tercüme etmiştir? | et-Tefhîm. Bîrûnî'nin 420'de (1029) tamamladığı astronomik bilimlere giriş mahiyetindeki bu eseri matematik, astronomi, astroloji, coğrafya ile ilgili konuları ihtiva eder. Eserin hem Arapça hem de Farsça nüshaları mevcut olup Arapça·sını İngilizce tercümesiyle birlikte Ramsay Wright, Farsça'sını da Celâleddin Hümâî yayımlamıştır. |
3,516 | [
{
"answer_start": "301",
"text": "Celâleddin Hümâî"
}
] | Bîrûnî | Bîrûnî'nin et-Tefhîm adlı eserini kim Farsça yayımlamıştır? | et-Tefhîm. Bîrûnî'nin 420'de (1029) tamamladığı astronomik bilimlere giriş mahiyetindeki bu eseri matematik, astronomi, astroloji, coğrafya ile ilgili konuları ihtiva eder. Eserin hem Arapça hem de Farsça nüshaları mevcut olup Arapça·sını İngilizce tercümesiyle birlikte Ramsay Wright, Farsça'sını da Celâleddin Hümâî yayımlamıştır. |
3,517 | [
{
"answer_start": "33",
"text": "Tunus'ta"
}
] | İbn Haldûn | İbn Haldûn hangi şehirde doğmuştur? | 1 Ramazan 732'de (27 Mayıs 1332) Tunus'ta doğdu. Aslen Yemen'in Hadramut bölgesinden olduğu için kendisi Mukaddime'de Hadramî nisbesini kullanmış, Tunus'ta doğmuş olması sebebiyle Tûnisî, hayatının büyük kısmını Kuzey Afrika'da geçirmesi dolayısıyla Mağribî nisbeleriyle de anılmıştır. İbn Hazm onun şeceresini vermiş, kendisi de et-Ta'rif adlı eserinde bu şecereyi nakletmiş, ancak bunu şüpheyle karşıladığını ve eksikleri olduğunu belirtmiştir. |
3,518 | [
{
"answer_start": "118",
"text": "Hadramî"
}
] | İbn Haldûn | İbn Haldûn'un Mukaddime'de kullandığı nisbe nedir? | 1 Ramazan 732'de (27 Mayıs 1332) Tunus'ta doğdu. Aslen Yemen'in Hadramut bölgesinden olduğu için kendisi Mukaddime'de Hadramî nisbesini kullanmış, Tunus'ta doğmuş olması sebebiyle Tûnisî, hayatının büyük kısmını Kuzey Afrika'da geçirmesi dolayısıyla Mağribî nisbeleriyle de anılmıştır. İbn Hazm onun şeceresini vermiş, kendisi de et-Ta'rif adlı eserinde bu şecereyi nakletmiş, ancak bunu şüpheyle karşıladığını ve eksikleri olduğunu belirtmiştir. |
3,519 | [
{
"answer_start": "330",
"text": "et-Ta'rif"
}
] | İbn Haldûn | İbn Haldûn'un şeceresini belirttiği eseri hangisidir? | 1 Ramazan 732'de (27 Mayıs 1332) Tunus'ta doğdu. Aslen Yemen'in Hadramut bölgesinden olduğu için kendisi Mukaddime'de Hadramî nisbesini kullanmış, Tunus'ta doğmuş olması sebebiyle Tûnisî, hayatının büyük kısmını Kuzey Afrika'da geçirmesi dolayısıyla Mağribî nisbeleriyle de anılmıştır. İbn Hazm onun şeceresini vermiş, kendisi de et-Ta'rif adlı eserinde bu şecereyi nakletmiş, ancak bunu şüpheyle karşıladığını ve eksikleri olduğunu belirtmiştir. |
3,520 | [
{
"answer_start": "61",
"text": "(Nisan 1351)"
}
] | İbn Haldûn | İbn Haldûn Lübâbü'l Muhaşşal adlı eserini mîlâdi olarak ne zaman bitirmiştir? | Lübâbü'l-Muhaşşal fî uşûli'd-dîn. İbn Haldün'un Safer 752'de (Nisan 1351) tamamladığı eser. Fahreddin er-Râzî'nin el-Muhaşşal'ının kısaltılmış şekli olup bedîhiyyât, ma'lûmât, ilâhiyyât ve sem'iyyât adlı dört bölüm ve bir hâtimeden meydana gelir. Müellif el-Muhaşşal'ı kısaltırken metne bağlı kaldığını, Nasîrüddîn-i Tûsî'nin bu esere yazdığı Telhîs'ten yararlanarak metne bazı ilaveler yaptığını, kendinden çok az şey kattığını ifade eder. Lübâbü1'l-muhaşşal İbn Haldûn'un, hocası Âbili'nin etkisiyle genç yaşta yazmış olduğu bir eser olması bakımından dikkate değer. Müellif hattıyla olan nüshası İspanya'da Escurial Library'de bulunan eser Luciano Rubio tarafından neşredilerek İspanyolca'ya çevrilmiş, ayrıca Refik el-Acem ve Abbas M. H. Süleyman tarafından yayımlanmıştır. |
3,521 | [
{
"answer_start": "34",
"text": "Mekteb-i Erkân-ı Harbiyye-i Şâhâne"
}
] | Mektebi Erkân-ı Harbiye | Erkân-ı Harbiye Mektebi'nin tam adı nedir? | Mekteb-i Erkân-ı Harbiye tam adı: Mekteb-i Erkân-ı Harbiyye-i Şâhâne veya Erkân-ı Harbiye Mektebi, Osmanlı Ordusu'na kurmay subay yetiştiren askerî okul. |
3,522 | [
{
"answer_start": "382",
"text": "Abdülkerim Paşa"
}
] | Mektebi Erkân-ı Harbiye | Mekteb-i Harbiye'ye yönetici olarak ilk atanan kişi kimdir? | 1845 yılındaki Osmanlı padişahı I. Abdülmecid'in fermanı ile Emin Paşa, Fuad Paşa ve Şeyhülislam Arif Hikmet Bey'den oluşan Askerî öğretim Kurulu tarafından alınan karar gereğince, kurmay subay yetiştirmek amacıyla, Mekteb-i Fünûn-u Harbiyye-i Şâhâne Erkân-ı Harbiye sınıfları adıyla Mekteb-i Harbiye'nin 3. ve 4. sınıfları oluşturularak 1848 yılında eğitim ve öğretime başlandı ve Abdülkerim Paşa ilk müdür olarak atandı. |
3,523 | [
{
"answer_start": "338",
"text": "1848"
}
] | Mektebi Erkân-ı Harbiye | Mekteb-i Harbiye eğitim öğretim hayatına kaç yılında başlamıştır? | 1845 yılındaki Osmanlı padişahı I. Abdülmecid'in fermanı ile Emin Paşa, Fuad Paşa ve Şeyhülislam Arif Hikmet Bey'den oluşan Askerî öğretim Kurulu tarafından alınan karar gereğince, kurmay subay yetiştirmek amacıyla, Mekteb-i Fünûn-u Harbiyye-i Şâhâne Erkân-ı Harbiye sınıfları adıyla Mekteb-i Harbiye'nin 3. ve 4. sınıfları oluşturularak 1848 yılında eğitim ve öğretime başlandı ve Abdülkerim Paşa ilk müdür olarak atandı. |
3,524 | [
{
"answer_start": "227",
"text": "beş kişi"
}
] | Mektebi Erkân-ı Harbiye | Mekteb-i Harbiye'den mezun olan ilk grup kaç kişidir? | Temmuz 1849'da ilk mezunlarını, Ispartalı Hüseyin Avni (Mareşal), Amasyalı Mahmud Mesud (Sınıf birincisi, Mareşal), Somalı Mustafa Sıtkı (Mareşal), Karagümrüklü Mustafa Saffet (Mareşal), ve Kıbrıslı Sabit (Miralay) olmak üzere beş kişi olarak verdi. |
Subsets and Splits
No saved queries yet
Save your SQL queries to embed, download, and access them later. Queries will appear here once saved.