Datasets:
lightblue
/
KenSwQuAD

Dataset card Data Studio Files Community
1
Story_ID
stringlengths
8
8
context
stringlengths
445
11k
question
stringlengths
12
113
answers
dict
4988_swa
MSIBA WA KUJITAKIA Dunia ni mahali muhimu katika maisha ya mwanadamu. Inakisiwa kuwa baada ya maumbo yote kutendeka, mwanadamu aliekwa dunia ili pawe kwake pa kuishi. Mwanadamu akapewa amri kuwa ailinde dunia. Lakini hili agizo limegeuzwa. Mwanadamu ameunda njama zake ili kuiharibu dunia. Hizi njama zinahusishwa na mienendo za wanadamu ambazo zinakiuka amri hii. Mwanadamu alipewa rasimali mbalimbali. Hizi rasimali ziko ardhini. Mwanadamu ilibidi abuni mbinu zake ili kueza kuzifukua hizi rasilimali. Kutokana na hili, ufufkuzi ilianza kwa njia ilio linda duniani. Lakini baada ya muda, mwanadamu akamua kuyachafua mazingira. Akawa anagura maigizo mengi yaliyoekwa ili kuilinda dunia yetu. Kwa mfano, wakati ufukuzi unafanyika. kemikali tofauti hutimiwa hapa na pale. Hizi kemicali hutumika ili madini yanatafutwa yapatikane. Cha kuhuzunisha ni kwamba wanapomaliza kuzitumia. hizi kemicali hutupwa tu holelaholela. Kemikali kama hizi zimeathiri maziwa mengi nchini. Na ikumbwe kuwa kwenye maziwa kuna vyakula kama samaki. Hawa viumbe wanaangamizwa na hizi kemikali. Hata hivyo wale wanaobahatika kuishi. huwa si sawa ka matumizi. Pia ibainike waziwazi kuwa, haya maji ndio wengi hutumia kama kinywaji. Si ajabu sumu imejaa katika miili ya binadamu. Tukiangalia hali ya anga pia masaibu hayaishi. Hali ya anga haitabiriki. Na ikitabirika, tunatahadharishwa. Hayo yote ni juu ya maisha tumeamua kuishi. Viwanda vimejaa kila sehemu. Navyo pia, havikosi kutumia kemikali katika shughuli zake. Hizi kemikali zinachanganyika na hewa kupitia kwa moshi utakao kwenye hivi viwanda. Japo tunahitaji bidhaa zinazotaka kwenye hizi viwanga. Lakini upungufu unaoletwa na hivi viwanda ni wa kutuliwa hofu. Tukianza na kutoboka kwa ule utundu unaozingira dunia ila miale za dunia zisifike duniani. Hii imefanya usawa wa bahari kupanda juu sana. Kutokana na hili mipaka za maziwa na bahari imepanuka. Hii imefanya mahame yafanyike kwa watu ambao wanaishi karibu na haya maziwa. Hata hivyo, tusisahau kuwa juu nalo halijatuacha tupumue. Likichoma, linachoma kweli kweli. Sehemu mingi zimebaki makame. Hata hivyo sio makame tu, maafa nao pia yameshudiwa katika sehemu hizi. Maafa ya mimea. Maafa ya mifugo. Maafa ya wanadamu. Hayo yote yanaletwa na juu kali kupindukia. Isisahulike kuwa mvua tunayo ishuhudia siku hizi ni ajabu. Mvua ya siku hizi ni kama sumu. Inaponyesha, paa nyingi hufanya kutu kutokana na hio mvua. Hii imefanya wanadamu kukarabati paa zao kila mara kwa mara. Hata hivyo hii mvua iliyojaa sumu hubatiza mimea na hio sumu. Hii sumu hukolea kwenye mavuno. Matokeo yake ni magonjwa ambayo hatuezi eleza.
Nini huangamizwa na Kemikali
{ "text": [ "Viumbe" ] }
4988_swa
MSIBA WA KUJITAKIA Dunia ni mahali muhimu katika maisha ya mwanadamu. Inakisiwa kuwa baada ya maumbo yote kutendeka, mwanadamu aliekwa dunia ili pawe kwake pa kuishi. Mwanadamu akapewa amri kuwa ailinde dunia. Lakini hili agizo limegeuzwa. Mwanadamu ameunda njama zake ili kuiharibu dunia. Hizi njama zinahusishwa na mienendo za wanadamu ambazo zinakiuka amri hii. Mwanadamu alipewa rasimali mbalimbali. Hizi rasimali ziko ardhini. Mwanadamu ilibidi abuni mbinu zake ili kueza kuzifukua hizi rasilimali. Kutokana na hili, ufufkuzi ilianza kwa njia ilio linda duniani. Lakini baada ya muda, mwanadamu akamua kuyachafua mazingira. Akawa anagura maigizo mengi yaliyoekwa ili kuilinda dunia yetu. Kwa mfano, wakati ufukuzi unafanyika. kemikali tofauti hutimiwa hapa na pale. Hizi kemicali hutumika ili madini yanatafutwa yapatikane. Cha kuhuzunisha ni kwamba wanapomaliza kuzitumia. hizi kemicali hutupwa tu holelaholela. Kemikali kama hizi zimeathiri maziwa mengi nchini. Na ikumbwe kuwa kwenye maziwa kuna vyakula kama samaki. Hawa viumbe wanaangamizwa na hizi kemikali. Hata hivyo wale wanaobahatika kuishi. huwa si sawa ka matumizi. Pia ibainike waziwazi kuwa, haya maji ndio wengi hutumia kama kinywaji. Si ajabu sumu imejaa katika miili ya binadamu. Tukiangalia hali ya anga pia masaibu hayaishi. Hali ya anga haitabiriki. Na ikitabirika, tunatahadharishwa. Hayo yote ni juu ya maisha tumeamua kuishi. Viwanda vimejaa kila sehemu. Navyo pia, havikosi kutumia kemikali katika shughuli zake. Hizi kemikali zinachanganyika na hewa kupitia kwa moshi utakao kwenye hivi viwanda. Japo tunahitaji bidhaa zinazotaka kwenye hizi viwanga. Lakini upungufu unaoletwa na hivi viwanda ni wa kutuliwa hofu. Tukianza na kutoboka kwa ule utundu unaozingira dunia ila miale za dunia zisifike duniani. Hii imefanya usawa wa bahari kupanda juu sana. Kutokana na hili mipaka za maziwa na bahari imepanuka. Hii imefanya mahame yafanyike kwa watu ambao wanaishi karibu na haya maziwa. Hata hivyo, tusisahau kuwa juu nalo halijatuacha tupumue. Likichoma, linachoma kweli kweli. Sehemu mingi zimebaki makame. Hata hivyo sio makame tu, maafa nao pia yameshudiwa katika sehemu hizi. Maafa ya mimea. Maafa ya mifugo. Maafa ya wanadamu. Hayo yote yanaletwa na juu kali kupindukia. Isisahulike kuwa mvua tunayo ishuhudia siku hizi ni ajabu. Mvua ya siku hizi ni kama sumu. Inaponyesha, paa nyingi hufanya kutu kutokana na hio mvua. Hii imefanya wanadamu kukarabati paa zao kila mara kwa mara. Hata hivyo hii mvua iliyojaa sumu hubatiza mimea na hio sumu. Hii sumu hukolea kwenye mavuno. Matokeo yake ni magonjwa ambayo hatuezi eleza.
Kwa nini samaki wanaobaki baharini sio sawa kwa matumizi
{ "text": [ "Kwa sababu ya kemikali zinazotupwa maziwani" ] }
4989_swa
Mti Shamba Salaam aleikum. Ndugu yangu. Aleikum salaam. Shikamoo mzee. Marahaba. Alfajiri hii mnapelekana wapi. Kijana anaugua. Tunatafuta tiba ya kienyeji. Uganga wa kienyeji utaupata wapi zama hizi. Kwani wewe humfahamu kunyangalipua. Mimi nilifikiri ameangamizwa na uganga wa kisasa. Kumbe bado yupo. Yupo tena sifa zake. Zimeimarika tena zaidi. Mbona usimpeleke mwanao hospitalini. Mwenyewe umesoma. Na mwanao ni msomi vilevile. Kwa kunyangalipua . Hakuna foleni ya wagonjwa. Yeye huwashughulikia haraka. Na bila kuwazungusha. Yeye ndiye mpokezi. Daktari. Maabara. Na mtoa dawa. Na hiyo ndiyo shida. Mtu mmoja atakuwa je. Mjuzi wa mambo yote haya. Waganga hawana ujuzi. Hujibambilikizia tu utaalamu. Nani kasema. Waganga wana ujuzi wa kina. Wao wamepokezwa maarifa. Kutoka kwa mababu. Elimu yao ya mimea na majani. Maua. Mizizi. Magamba. Na utomvu. Na kazi yake haina kifani. Na siku hizi. Wengi wanapata mafunzo. Na ushauri. Kutoka kwa mashirika ya zaraa. Yanayotafitia mimea. Lakini dawa zao. Hazina vipimo. Sivyo. Mzee. Mambo yamebadilika. Dawa za aina mbalimbali zimefanyiwa uchunguzi. Na kimaabara. Aidha. Zinasindikwa. Na kutolewa kwa vipimo. Chukua mfano wa dawa za kienyeji. Kutoka bara hindi. Dawa hizi huja kwa namna ya maji. Unga. Tembe. Utomvu au mafuta. Lakini zote huwa na vipimo. Napenda kuenda kwa kunyangalipua kwa sababu. Mazingira yake ni salama. Hakuna hatari ya kuambukizwa magonjwa mengine. Isitoshe. Dawa zake. Ni za kuandaliwa papo hapo. Shaka ya kuuziwa dawa ambayo. Muda wake wa matumizi umepita haipo. Tena dawa zake haziwezi kudhuru. Hata upitishe kipimo. Dawa zenyewe ni kama lishe. Maana zina virutubishi. Hata mjitetee kwa namna gani. Tiba ya kienyeji ina udhaifu ambao. Hauwezi kuepukika. Kwa mfano. Waganga hawana vifaa vya kupimia ugonjwa. Ili kudhibitisha . Kabla ya kutoa tiba. Kuna uwezekano wa kutibu kitu. Ambacho sicho. Dawa zao huweza kutibu maradhi mengi mseto. Yaani. Hutibu maradhi. Yanayobainika . Na yasiyobainika. Na uchafu je. Waganga wengi hawaogi. Na hufanya kazi katika mazingira machafu. Pia hutumia vyombo vichafu. Kama vibuyu. Na ngozi. Wengine hutumia vifaa vya kutibia. Ambavyo ni hatari. Wagonjwa wanaponywea dawa mkebe mmoja. Na kuchanjwa kwa wembe moja. Kama uwezekano wa kuambukizwa maradhi hatari. Hata katika zahanati nyinyi. Kuna tatizo la uchafu. Na wagonjwa kuchangia sindano. Najua watu wengi hudai waganga ni wajanja. Wao hukubali malipo kutolewa kwa namna mbalimbali. Lakini bado huwa ghali. Waganga wengine hudai hata ngombe. Halikadhalika. Imani ya waganga kuwa matatizo mengi ya kiafya. Hutokana na uchawi husababisha ugomvi. Na uhasama katika jamii nyingi. Kwa hivyo. Mnakubaliana nami. Na sio hayo tu. Njia zao za kutibu. Hupingana na taratibu zilizowekwa. Waganga wanapongoa mizizi. Kubambua magamba. Kukata miti. Kuchuma majani. Na kupukutisha maua bila kujali. Wanaharibu mazingira. Aidha. Haijulikani ngozi. Pembe. Meno. Kucha. Manyoya. Na mifupa ya wanyama. Wanayoyatumia hutoka wapi. Huenda vilitoka kwa wanyama. Waliowindwa kiharamu. Unayosema ni ukweli. Lakini wanaofanya hivi wanapungua. Waganga wengi. Na miti shamba wa siku hizi wamesoma. Tena hushirikiana na taasisi za utafiti wa mimea. Magonjwa na tiba. Mashirika makubwa ya dunia. Yanashauri kuimarishwa kwa tiba asili . Ili itumike sambamba na mbinu za kisasa za matibabu. Kinachohitajika tu. Ni utafiti na udhibiti wa tiba ya jadi.
Nani hawana ujuzi.
{ "text": [ "Waganga" ] }
4989_swa
Mti Shamba Salaam aleikum. Ndugu yangu. Aleikum salaam. Shikamoo mzee. Marahaba. Alfajiri hii mnapelekana wapi. Kijana anaugua. Tunatafuta tiba ya kienyeji. Uganga wa kienyeji utaupata wapi zama hizi. Kwani wewe humfahamu kunyangalipua. Mimi nilifikiri ameangamizwa na uganga wa kisasa. Kumbe bado yupo. Yupo tena sifa zake. Zimeimarika tena zaidi. Mbona usimpeleke mwanao hospitalini. Mwenyewe umesoma. Na mwanao ni msomi vilevile. Kwa kunyangalipua . Hakuna foleni ya wagonjwa. Yeye huwashughulikia haraka. Na bila kuwazungusha. Yeye ndiye mpokezi. Daktari. Maabara. Na mtoa dawa. Na hiyo ndiyo shida. Mtu mmoja atakuwa je. Mjuzi wa mambo yote haya. Waganga hawana ujuzi. Hujibambilikizia tu utaalamu. Nani kasema. Waganga wana ujuzi wa kina. Wao wamepokezwa maarifa. Kutoka kwa mababu. Elimu yao ya mimea na majani. Maua. Mizizi. Magamba. Na utomvu. Na kazi yake haina kifani. Na siku hizi. Wengi wanapata mafunzo. Na ushauri. Kutoka kwa mashirika ya zaraa. Yanayotafitia mimea. Lakini dawa zao. Hazina vipimo. Sivyo. Mzee. Mambo yamebadilika. Dawa za aina mbalimbali zimefanyiwa uchunguzi. Na kimaabara. Aidha. Zinasindikwa. Na kutolewa kwa vipimo. Chukua mfano wa dawa za kienyeji. Kutoka bara hindi. Dawa hizi huja kwa namna ya maji. Unga. Tembe. Utomvu au mafuta. Lakini zote huwa na vipimo. Napenda kuenda kwa kunyangalipua kwa sababu. Mazingira yake ni salama. Hakuna hatari ya kuambukizwa magonjwa mengine. Isitoshe. Dawa zake. Ni za kuandaliwa papo hapo. Shaka ya kuuziwa dawa ambayo. Muda wake wa matumizi umepita haipo. Tena dawa zake haziwezi kudhuru. Hata upitishe kipimo. Dawa zenyewe ni kama lishe. Maana zina virutubishi. Hata mjitetee kwa namna gani. Tiba ya kienyeji ina udhaifu ambao. Hauwezi kuepukika. Kwa mfano. Waganga hawana vifaa vya kupimia ugonjwa. Ili kudhibitisha . Kabla ya kutoa tiba. Kuna uwezekano wa kutibu kitu. Ambacho sicho. Dawa zao huweza kutibu maradhi mengi mseto. Yaani. Hutibu maradhi. Yanayobainika . Na yasiyobainika. Na uchafu je. Waganga wengi hawaogi. Na hufanya kazi katika mazingira machafu. Pia hutumia vyombo vichafu. Kama vibuyu. Na ngozi. Wengine hutumia vifaa vya kutibia. Ambavyo ni hatari. Wagonjwa wanaponywea dawa mkebe mmoja. Na kuchanjwa kwa wembe moja. Kama uwezekano wa kuambukizwa maradhi hatari. Hata katika zahanati nyinyi. Kuna tatizo la uchafu. Na wagonjwa kuchangia sindano. Najua watu wengi hudai waganga ni wajanja. Wao hukubali malipo kutolewa kwa namna mbalimbali. Lakini bado huwa ghali. Waganga wengine hudai hata ngombe. Halikadhalika. Imani ya waganga kuwa matatizo mengi ya kiafya. Hutokana na uchawi husababisha ugomvi. Na uhasama katika jamii nyingi. Kwa hivyo. Mnakubaliana nami. Na sio hayo tu. Njia zao za kutibu. Hupingana na taratibu zilizowekwa. Waganga wanapongoa mizizi. Kubambua magamba. Kukata miti. Kuchuma majani. Na kupukutisha maua bila kujali. Wanaharibu mazingira. Aidha. Haijulikani ngozi. Pembe. Meno. Kucha. Manyoya. Na mifupa ya wanyama. Wanayoyatumia hutoka wapi. Huenda vilitoka kwa wanyama. Waliowindwa kiharamu. Unayosema ni ukweli. Lakini wanaofanya hivi wanapungua. Waganga wengi. Na miti shamba wa siku hizi wamesoma. Tena hushirikiana na taasisi za utafiti wa mimea. Magonjwa na tiba. Mashirika makubwa ya dunia. Yanashauri kuimarishwa kwa tiba asili . Ili itumike sambamba na mbinu za kisasa za matibabu. Kinachohitajika tu. Ni utafiti na udhibiti wa tiba ya jadi.
Tiba ipi udhaifu
{ "text": [ " Kienyeji" ] }
4989_swa
Mti Shamba Salaam aleikum. Ndugu yangu. Aleikum salaam. Shikamoo mzee. Marahaba. Alfajiri hii mnapelekana wapi. Kijana anaugua. Tunatafuta tiba ya kienyeji. Uganga wa kienyeji utaupata wapi zama hizi. Kwani wewe humfahamu kunyangalipua. Mimi nilifikiri ameangamizwa na uganga wa kisasa. Kumbe bado yupo. Yupo tena sifa zake. Zimeimarika tena zaidi. Mbona usimpeleke mwanao hospitalini. Mwenyewe umesoma. Na mwanao ni msomi vilevile. Kwa kunyangalipua . Hakuna foleni ya wagonjwa. Yeye huwashughulikia haraka. Na bila kuwazungusha. Yeye ndiye mpokezi. Daktari. Maabara. Na mtoa dawa. Na hiyo ndiyo shida. Mtu mmoja atakuwa je. Mjuzi wa mambo yote haya. Waganga hawana ujuzi. Hujibambilikizia tu utaalamu. Nani kasema. Waganga wana ujuzi wa kina. Wao wamepokezwa maarifa. Kutoka kwa mababu. Elimu yao ya mimea na majani. Maua. Mizizi. Magamba. Na utomvu. Na kazi yake haina kifani. Na siku hizi. Wengi wanapata mafunzo. Na ushauri. Kutoka kwa mashirika ya zaraa. Yanayotafitia mimea. Lakini dawa zao. Hazina vipimo. Sivyo. Mzee. Mambo yamebadilika. Dawa za aina mbalimbali zimefanyiwa uchunguzi. Na kimaabara. Aidha. Zinasindikwa. Na kutolewa kwa vipimo. Chukua mfano wa dawa za kienyeji. Kutoka bara hindi. Dawa hizi huja kwa namna ya maji. Unga. Tembe. Utomvu au mafuta. Lakini zote huwa na vipimo. Napenda kuenda kwa kunyangalipua kwa sababu. Mazingira yake ni salama. Hakuna hatari ya kuambukizwa magonjwa mengine. Isitoshe. Dawa zake. Ni za kuandaliwa papo hapo. Shaka ya kuuziwa dawa ambayo. Muda wake wa matumizi umepita haipo. Tena dawa zake haziwezi kudhuru. Hata upitishe kipimo. Dawa zenyewe ni kama lishe. Maana zina virutubishi. Hata mjitetee kwa namna gani. Tiba ya kienyeji ina udhaifu ambao. Hauwezi kuepukika. Kwa mfano. Waganga hawana vifaa vya kupimia ugonjwa. Ili kudhibitisha . Kabla ya kutoa tiba. Kuna uwezekano wa kutibu kitu. Ambacho sicho. Dawa zao huweza kutibu maradhi mengi mseto. Yaani. Hutibu maradhi. Yanayobainika . Na yasiyobainika. Na uchafu je. Waganga wengi hawaogi. Na hufanya kazi katika mazingira machafu. Pia hutumia vyombo vichafu. Kama vibuyu. Na ngozi. Wengine hutumia vifaa vya kutibia. Ambavyo ni hatari. Wagonjwa wanaponywea dawa mkebe mmoja. Na kuchanjwa kwa wembe moja. Kama uwezekano wa kuambukizwa maradhi hatari. Hata katika zahanati nyinyi. Kuna tatizo la uchafu. Na wagonjwa kuchangia sindano. Najua watu wengi hudai waganga ni wajanja. Wao hukubali malipo kutolewa kwa namna mbalimbali. Lakini bado huwa ghali. Waganga wengine hudai hata ngombe. Halikadhalika. Imani ya waganga kuwa matatizo mengi ya kiafya. Hutokana na uchawi husababisha ugomvi. Na uhasama katika jamii nyingi. Kwa hivyo. Mnakubaliana nami. Na sio hayo tu. Njia zao za kutibu. Hupingana na taratibu zilizowekwa. Waganga wanapongoa mizizi. Kubambua magamba. Kukata miti. Kuchuma majani. Na kupukutisha maua bila kujali. Wanaharibu mazingira. Aidha. Haijulikani ngozi. Pembe. Meno. Kucha. Manyoya. Na mifupa ya wanyama. Wanayoyatumia hutoka wapi. Huenda vilitoka kwa wanyama. Waliowindwa kiharamu. Unayosema ni ukweli. Lakini wanaofanya hivi wanapungua. Waganga wengi. Na miti shamba wa siku hizi wamesoma. Tena hushirikiana na taasisi za utafiti wa mimea. Magonjwa na tiba. Mashirika makubwa ya dunia. Yanashauri kuimarishwa kwa tiba asili . Ili itumike sambamba na mbinu za kisasa za matibabu. Kinachohitajika tu. Ni utafiti na udhibiti wa tiba ya jadi.
Waganga wengine hudai hata nini
{ "text": [ "ng'ombe" ] }
4989_swa
Mti Shamba Salaam aleikum. Ndugu yangu. Aleikum salaam. Shikamoo mzee. Marahaba. Alfajiri hii mnapelekana wapi. Kijana anaugua. Tunatafuta tiba ya kienyeji. Uganga wa kienyeji utaupata wapi zama hizi. Kwani wewe humfahamu kunyangalipua. Mimi nilifikiri ameangamizwa na uganga wa kisasa. Kumbe bado yupo. Yupo tena sifa zake. Zimeimarika tena zaidi. Mbona usimpeleke mwanao hospitalini. Mwenyewe umesoma. Na mwanao ni msomi vilevile. Kwa kunyangalipua . Hakuna foleni ya wagonjwa. Yeye huwashughulikia haraka. Na bila kuwazungusha. Yeye ndiye mpokezi. Daktari. Maabara. Na mtoa dawa. Na hiyo ndiyo shida. Mtu mmoja atakuwa je. Mjuzi wa mambo yote haya. Waganga hawana ujuzi. Hujibambilikizia tu utaalamu. Nani kasema. Waganga wana ujuzi wa kina. Wao wamepokezwa maarifa. Kutoka kwa mababu. Elimu yao ya mimea na majani. Maua. Mizizi. Magamba. Na utomvu. Na kazi yake haina kifani. Na siku hizi. Wengi wanapata mafunzo. Na ushauri. Kutoka kwa mashirika ya zaraa. Yanayotafitia mimea. Lakini dawa zao. Hazina vipimo. Sivyo. Mzee. Mambo yamebadilika. Dawa za aina mbalimbali zimefanyiwa uchunguzi. Na kimaabara. Aidha. Zinasindikwa. Na kutolewa kwa vipimo. Chukua mfano wa dawa za kienyeji. Kutoka bara hindi. Dawa hizi huja kwa namna ya maji. Unga. Tembe. Utomvu au mafuta. Lakini zote huwa na vipimo. Napenda kuenda kwa kunyangalipua kwa sababu. Mazingira yake ni salama. Hakuna hatari ya kuambukizwa magonjwa mengine. Isitoshe. Dawa zake. Ni za kuandaliwa papo hapo. Shaka ya kuuziwa dawa ambayo. Muda wake wa matumizi umepita haipo. Tena dawa zake haziwezi kudhuru. Hata upitishe kipimo. Dawa zenyewe ni kama lishe. Maana zina virutubishi. Hata mjitetee kwa namna gani. Tiba ya kienyeji ina udhaifu ambao. Hauwezi kuepukika. Kwa mfano. Waganga hawana vifaa vya kupimia ugonjwa. Ili kudhibitisha . Kabla ya kutoa tiba. Kuna uwezekano wa kutibu kitu. Ambacho sicho. Dawa zao huweza kutibu maradhi mengi mseto. Yaani. Hutibu maradhi. Yanayobainika . Na yasiyobainika. Na uchafu je. Waganga wengi hawaogi. Na hufanya kazi katika mazingira machafu. Pia hutumia vyombo vichafu. Kama vibuyu. Na ngozi. Wengine hutumia vifaa vya kutibia. Ambavyo ni hatari. Wagonjwa wanaponywea dawa mkebe mmoja. Na kuchanjwa kwa wembe moja. Kama uwezekano wa kuambukizwa maradhi hatari. Hata katika zahanati nyinyi. Kuna tatizo la uchafu. Na wagonjwa kuchangia sindano. Najua watu wengi hudai waganga ni wajanja. Wao hukubali malipo kutolewa kwa namna mbalimbali. Lakini bado huwa ghali. Waganga wengine hudai hata ngombe. Halikadhalika. Imani ya waganga kuwa matatizo mengi ya kiafya. Hutokana na uchawi husababisha ugomvi. Na uhasama katika jamii nyingi. Kwa hivyo. Mnakubaliana nami. Na sio hayo tu. Njia zao za kutibu. Hupingana na taratibu zilizowekwa. Waganga wanapongoa mizizi. Kubambua magamba. Kukata miti. Kuchuma majani. Na kupukutisha maua bila kujali. Wanaharibu mazingira. Aidha. Haijulikani ngozi. Pembe. Meno. Kucha. Manyoya. Na mifupa ya wanyama. Wanayoyatumia hutoka wapi. Huenda vilitoka kwa wanyama. Waliowindwa kiharamu. Unayosema ni ukweli. Lakini wanaofanya hivi wanapungua. Waganga wengi. Na miti shamba wa siku hizi wamesoma. Tena hushirikiana na taasisi za utafiti wa mimea. Magonjwa na tiba. Mashirika makubwa ya dunia. Yanashauri kuimarishwa kwa tiba asili . Ili itumike sambamba na mbinu za kisasa za matibabu. Kinachohitajika tu. Ni utafiti na udhibiti wa tiba ya jadi.
Waganga hushirikiana na taasisi zipi
{ "text": [ "utafiti" ] }
4989_swa
Mti Shamba Salaam aleikum. Ndugu yangu. Aleikum salaam. Shikamoo mzee. Marahaba. Alfajiri hii mnapelekana wapi. Kijana anaugua. Tunatafuta tiba ya kienyeji. Uganga wa kienyeji utaupata wapi zama hizi. Kwani wewe humfahamu kunyangalipua. Mimi nilifikiri ameangamizwa na uganga wa kisasa. Kumbe bado yupo. Yupo tena sifa zake. Zimeimarika tena zaidi. Mbona usimpeleke mwanao hospitalini. Mwenyewe umesoma. Na mwanao ni msomi vilevile. Kwa kunyangalipua . Hakuna foleni ya wagonjwa. Yeye huwashughulikia haraka. Na bila kuwazungusha. Yeye ndiye mpokezi. Daktari. Maabara. Na mtoa dawa. Na hiyo ndiyo shida. Mtu mmoja atakuwa je. Mjuzi wa mambo yote haya. Waganga hawana ujuzi. Hujibambilikizia tu utaalamu. Nani kasema. Waganga wana ujuzi wa kina. Wao wamepokezwa maarifa. Kutoka kwa mababu. Elimu yao ya mimea na majani. Maua. Mizizi. Magamba. Na utomvu. Na kazi yake haina kifani. Na siku hizi. Wengi wanapata mafunzo. Na ushauri. Kutoka kwa mashirika ya zaraa. Yanayotafitia mimea. Lakini dawa zao. Hazina vipimo. Sivyo. Mzee. Mambo yamebadilika. Dawa za aina mbalimbali zimefanyiwa uchunguzi. Na kimaabara. Aidha. Zinasindikwa. Na kutolewa kwa vipimo. Chukua mfano wa dawa za kienyeji. Kutoka bara hindi. Dawa hizi huja kwa namna ya maji. Unga. Tembe. Utomvu au mafuta. Lakini zote huwa na vipimo. Napenda kuenda kwa kunyangalipua kwa sababu. Mazingira yake ni salama. Hakuna hatari ya kuambukizwa magonjwa mengine. Isitoshe. Dawa zake. Ni za kuandaliwa papo hapo. Shaka ya kuuziwa dawa ambayo. Muda wake wa matumizi umepita haipo. Tena dawa zake haziwezi kudhuru. Hata upitishe kipimo. Dawa zenyewe ni kama lishe. Maana zina virutubishi. Hata mjitetee kwa namna gani. Tiba ya kienyeji ina udhaifu ambao. Hauwezi kuepukika. Kwa mfano. Waganga hawana vifaa vya kupimia ugonjwa. Ili kudhibitisha . Kabla ya kutoa tiba. Kuna uwezekano wa kutibu kitu. Ambacho sicho. Dawa zao huweza kutibu maradhi mengi mseto. Yaani. Hutibu maradhi. Yanayobainika . Na yasiyobainika. Na uchafu je. Waganga wengi hawaogi. Na hufanya kazi katika mazingira machafu. Pia hutumia vyombo vichafu. Kama vibuyu. Na ngozi. Wengine hutumia vifaa vya kutibia. Ambavyo ni hatari. Wagonjwa wanaponywea dawa mkebe mmoja. Na kuchanjwa kwa wembe moja. Kama uwezekano wa kuambukizwa maradhi hatari. Hata katika zahanati nyinyi. Kuna tatizo la uchafu. Na wagonjwa kuchangia sindano. Najua watu wengi hudai waganga ni wajanja. Wao hukubali malipo kutolewa kwa namna mbalimbali. Lakini bado huwa ghali. Waganga wengine hudai hata ngombe. Halikadhalika. Imani ya waganga kuwa matatizo mengi ya kiafya. Hutokana na uchawi husababisha ugomvi. Na uhasama katika jamii nyingi. Kwa hivyo. Mnakubaliana nami. Na sio hayo tu. Njia zao za kutibu. Hupingana na taratibu zilizowekwa. Waganga wanapongoa mizizi. Kubambua magamba. Kukata miti. Kuchuma majani. Na kupukutisha maua bila kujali. Wanaharibu mazingira. Aidha. Haijulikani ngozi. Pembe. Meno. Kucha. Manyoya. Na mifupa ya wanyama. Wanayoyatumia hutoka wapi. Huenda vilitoka kwa wanyama. Waliowindwa kiharamu. Unayosema ni ukweli. Lakini wanaofanya hivi wanapungua. Waganga wengi. Na miti shamba wa siku hizi wamesoma. Tena hushirikiana na taasisi za utafiti wa mimea. Magonjwa na tiba. Mashirika makubwa ya dunia. Yanashauri kuimarishwa kwa tiba asili . Ili itumike sambamba na mbinu za kisasa za matibabu. Kinachohitajika tu. Ni utafiti na udhibiti wa tiba ya jadi.
Kwa nini mashirika makubwa yanashauri kuimarishwa kwa tiba asili
{ "text": [ "Ili itumike sambamba na mbinu za kisasa za matibabu" ] }
4990_swa
Stawi za Nchi Zinazokua Nchi nyingi za ulimwengu wa tatu huathirika. Na biashara ya kimataifa . Biashara hiyo inaweza kuwa inafanywa kwa uagizaji . Ama uuzaji wa bidhaa kwa nchi nyingine. Biashara ya kimataifa ina umuhimu mkubwa. Kwanza . Inawezesha nchi kupata bidhaa . Ambazo haizitengenezi. Mbali na kusaidia kuwepo uhusiano kati ya nchi mbalimbali. Kama nchi haikuzi bidhaa . Inaweza kupata bidhaa hizo kwa nchi nyingine. Mfano. Kama nchi ya kenya haipandi maharagwe. Inaweza kupata maharagwe kwa nchi nyingine. Ambayo inapanda maharagwe. Uhusiano huu huiwezesha nchi. Kupata bidhaa kwa bei rahisi kuliko ambayo . Ingekuwa kama zingetengenezewa kwao. Hasa wakati nchi inayohusika. Haina malighafi yanayohusika katika utengenezaji wa bidhaa hizo. Pia. Husaidia wakati nchi imekumbwa na dharura. Au majanga . Kwani itaauniwa na nchi nyingine. Ingawa hali kama hii haikakikishwi. Ushirikiano huu vilevile huchochea upatikanaji. Wa nafasi za kazi kwa watu wengi. Kwa sababu za kushughulikia utengenezaji wa bidhaa. Na utoaji huduma nyinginezo kutokana na uzoefu. Wa muda mrefu. Na kuwepo raslimali. Nchi huwa na uzoefu Fulani. Ni kwa sababu hii ndio nchi kama Japan na Korea. Zinaongoza katika utengenezaji wa bidhaa za elektoniki. Nchi hizi zimekuwa na mazoea. Pia zina umiliki wa kazi hizi. Bidhaa zao ni za kudumu. Kama vile gari nakadhalika. Kenya nayo ni maarufu wa . Uzalishaji wa majani chai. Na kahawa. Na pia utoaji wa huduma za kitalii. Nchi ya kenya huwa na halianga nzuri. Hii huwezesha kilimo ya majani chai. Watu wengi sasa wameingilia hii kazi. Kati kaunti ya kericho. Wakulima wengi wa huko hupanda majani chai. Kilimo hii huketa faida . Kubwa kwa nchi. Tunapouza mazao haya. Huwa tunapata pesa nyingi. Vilevile Kenya kwa jumla hupata pesa nyingi. Vilevile upanzi wa kahawa imeimarishwa. Kenya inaongoza katika. Uzalishaji wa kahawa. Hizi huuzwa kwa nchi. Za nje na kupata faida nyingi. Pia. Kenya ni maarufu kwa utalii. Maeneo kama mombasa huwa na bahari. Bahari huwavutia sana watalii. Wanapokuja kenya. Wao huleta faida katika sekta ya utalii. Wengine huja kutembelea . Mbuga za wanyama. Wanapozuru sehemu hizi. Wao hutazama wanyama pori. Kama vile Simba,fisi nakadhalika. Fedha hizi hutumika kujenga kenya. Hii itawezesha kupata pesa za kigeni. Na kuuza bidhaa za ziada. Hata hivyo. Kuna matatizo yanayozikumba nchi za kiafrika. Katika biashara hii. Yanayotokana na ukosefu wa usawa. Baina ya nchi zinazoshiriki biashara. Kwanza biashara ya aina hii. Hutatiza viway vichanga. Katika nchi zinazoendelea kwa ushindani usio sawa. Ajabu ni Kwamba nchi zilizoendelea. Zimetumia biashara hii kutupa. Bidhaa za Hali ya chini. Ama zenye athari kwa hali za kijamii. Urafiki haukosi mikosi. Ikiwa nchi inategemea uagizaji wa bidhaa. Haitaweza kuikosoa. Ama kuhitilafiana ma nchi ambayo inategemea. Hivyo kuathiri uhuru wa nchi kama hiyo. Hata hivyo. Nchi mbalimbali zimeweka mikakati. Ya kulinda viwanda vichanga kutokana na athari. Za biashara kama hii. Baadhi ya nchi zimeweka ushuru wa juu. Kwa bidhaa zinazoagizwa kutoka nje. Kwa wasio washirika wao kibiashara. Licha ya hayo. Baadhi ya bidhaa zinazonuiwa. Kwa matumizi ya kielimu. Utafiti wa kisayansi. Na bidhaa za maonyesho. Huagizwa bila ushuru huo. Wakati mwingine ni banki kuu ndio. Hutoa leseni kwa niaba ya serikali. Kama njia ya kudhibiti bidhaa kutoka nje. Njia nyingine za kuzisaidia viwanda nchini. Kuuza bidhaa kwa bei ya chini ni kuvipunguzia ushuru. Usafirishaji nafuu na kuvipa mikopo. Serikali nyingine hukakikisha kuwa ni. Bidhaa kuasi Fulani tu. Ambazo zinaweza kuagizwa kwa kipindi fulani. Kwa mfano. Kuna idadi fulani ya magari. Kutoka njee yanayoweza kuagizwa . Kuja Kenya kwa mwaka mmoja. Hata hivyo. Wakati mwingine. Serikali husitisha uagizaji wa bidhaa kama vile. Dawa. Sinema. Maandishi ya kisiasa. Pia vitabu kutoka nje. Bidht ambazo zinachukuliwa kuwa hatari kwa nchi.
Biashara ipi ina umuhimu mkubwa
{ "text": [ "kimataifa" ] }
4990_swa
Stawi za Nchi Zinazokua Nchi nyingi za ulimwengu wa tatu huathirika. Na biashara ya kimataifa . Biashara hiyo inaweza kuwa inafanywa kwa uagizaji . Ama uuzaji wa bidhaa kwa nchi nyingine. Biashara ya kimataifa ina umuhimu mkubwa. Kwanza . Inawezesha nchi kupata bidhaa . Ambazo haizitengenezi. Mbali na kusaidia kuwepo uhusiano kati ya nchi mbalimbali. Kama nchi haikuzi bidhaa . Inaweza kupata bidhaa hizo kwa nchi nyingine. Mfano. Kama nchi ya kenya haipandi maharagwe. Inaweza kupata maharagwe kwa nchi nyingine. Ambayo inapanda maharagwe. Uhusiano huu huiwezesha nchi. Kupata bidhaa kwa bei rahisi kuliko ambayo . Ingekuwa kama zingetengenezewa kwao. Hasa wakati nchi inayohusika. Haina malighafi yanayohusika katika utengenezaji wa bidhaa hizo. Pia. Husaidia wakati nchi imekumbwa na dharura. Au majanga . Kwani itaauniwa na nchi nyingine. Ingawa hali kama hii haikakikishwi. Ushirikiano huu vilevile huchochea upatikanaji. Wa nafasi za kazi kwa watu wengi. Kwa sababu za kushughulikia utengenezaji wa bidhaa. Na utoaji huduma nyinginezo kutokana na uzoefu. Wa muda mrefu. Na kuwepo raslimali. Nchi huwa na uzoefu Fulani. Ni kwa sababu hii ndio nchi kama Japan na Korea. Zinaongoza katika utengenezaji wa bidhaa za elektoniki. Nchi hizi zimekuwa na mazoea. Pia zina umiliki wa kazi hizi. Bidhaa zao ni za kudumu. Kama vile gari nakadhalika. Kenya nayo ni maarufu wa . Uzalishaji wa majani chai. Na kahawa. Na pia utoaji wa huduma za kitalii. Nchi ya kenya huwa na halianga nzuri. Hii huwezesha kilimo ya majani chai. Watu wengi sasa wameingilia hii kazi. Kati kaunti ya kericho. Wakulima wengi wa huko hupanda majani chai. Kilimo hii huketa faida . Kubwa kwa nchi. Tunapouza mazao haya. Huwa tunapata pesa nyingi. Vilevile Kenya kwa jumla hupata pesa nyingi. Vilevile upanzi wa kahawa imeimarishwa. Kenya inaongoza katika. Uzalishaji wa kahawa. Hizi huuzwa kwa nchi. Za nje na kupata faida nyingi. Pia. Kenya ni maarufu kwa utalii. Maeneo kama mombasa huwa na bahari. Bahari huwavutia sana watalii. Wanapokuja kenya. Wao huleta faida katika sekta ya utalii. Wengine huja kutembelea . Mbuga za wanyama. Wanapozuru sehemu hizi. Wao hutazama wanyama pori. Kama vile Simba,fisi nakadhalika. Fedha hizi hutumika kujenga kenya. Hii itawezesha kupata pesa za kigeni. Na kuuza bidhaa za ziada. Hata hivyo. Kuna matatizo yanayozikumba nchi za kiafrika. Katika biashara hii. Yanayotokana na ukosefu wa usawa. Baina ya nchi zinazoshiriki biashara. Kwanza biashara ya aina hii. Hutatiza viway vichanga. Katika nchi zinazoendelea kwa ushindani usio sawa. Ajabu ni Kwamba nchi zilizoendelea. Zimetumia biashara hii kutupa. Bidhaa za Hali ya chini. Ama zenye athari kwa hali za kijamii. Urafiki haukosi mikosi. Ikiwa nchi inategemea uagizaji wa bidhaa. Haitaweza kuikosoa. Ama kuhitilafiana ma nchi ambayo inategemea. Hivyo kuathiri uhuru wa nchi kama hiyo. Hata hivyo. Nchi mbalimbali zimeweka mikakati. Ya kulinda viwanda vichanga kutokana na athari. Za biashara kama hii. Baadhi ya nchi zimeweka ushuru wa juu. Kwa bidhaa zinazoagizwa kutoka nje. Kwa wasio washirika wao kibiashara. Licha ya hayo. Baadhi ya bidhaa zinazonuiwa. Kwa matumizi ya kielimu. Utafiti wa kisayansi. Na bidhaa za maonyesho. Huagizwa bila ushuru huo. Wakati mwingine ni banki kuu ndio. Hutoa leseni kwa niaba ya serikali. Kama njia ya kudhibiti bidhaa kutoka nje. Njia nyingine za kuzisaidia viwanda nchini. Kuuza bidhaa kwa bei ya chini ni kuvipunguzia ushuru. Usafirishaji nafuu na kuvipa mikopo. Serikali nyingine hukakikisha kuwa ni. Bidhaa kuasi Fulani tu. Ambazo zinaweza kuagizwa kwa kipindi fulani. Kwa mfano. Kuna idadi fulani ya magari. Kutoka njee yanayoweza kuagizwa . Kuja Kenya kwa mwaka mmoja. Hata hivyo. Wakati mwingine. Serikali husitisha uagizaji wa bidhaa kama vile. Dawa. Sinema. Maandishi ya kisiasa. Pia vitabu kutoka nje. Bidht ambazo zinachukuliwa kuwa hatari kwa nchi.
Japan na Korea zinaongoza katika utengenezaji wa bidhaa za zipi
{ "text": [ "elektoniki" ] }
4990_swa
Stawi za Nchi Zinazokua Nchi nyingi za ulimwengu wa tatu huathirika. Na biashara ya kimataifa . Biashara hiyo inaweza kuwa inafanywa kwa uagizaji . Ama uuzaji wa bidhaa kwa nchi nyingine. Biashara ya kimataifa ina umuhimu mkubwa. Kwanza . Inawezesha nchi kupata bidhaa . Ambazo haizitengenezi. Mbali na kusaidia kuwepo uhusiano kati ya nchi mbalimbali. Kama nchi haikuzi bidhaa . Inaweza kupata bidhaa hizo kwa nchi nyingine. Mfano. Kama nchi ya kenya haipandi maharagwe. Inaweza kupata maharagwe kwa nchi nyingine. Ambayo inapanda maharagwe. Uhusiano huu huiwezesha nchi. Kupata bidhaa kwa bei rahisi kuliko ambayo . Ingekuwa kama zingetengenezewa kwao. Hasa wakati nchi inayohusika. Haina malighafi yanayohusika katika utengenezaji wa bidhaa hizo. Pia. Husaidia wakati nchi imekumbwa na dharura. Au majanga . Kwani itaauniwa na nchi nyingine. Ingawa hali kama hii haikakikishwi. Ushirikiano huu vilevile huchochea upatikanaji. Wa nafasi za kazi kwa watu wengi. Kwa sababu za kushughulikia utengenezaji wa bidhaa. Na utoaji huduma nyinginezo kutokana na uzoefu. Wa muda mrefu. Na kuwepo raslimali. Nchi huwa na uzoefu Fulani. Ni kwa sababu hii ndio nchi kama Japan na Korea. Zinaongoza katika utengenezaji wa bidhaa za elektoniki. Nchi hizi zimekuwa na mazoea. Pia zina umiliki wa kazi hizi. Bidhaa zao ni za kudumu. Kama vile gari nakadhalika. Kenya nayo ni maarufu wa . Uzalishaji wa majani chai. Na kahawa. Na pia utoaji wa huduma za kitalii. Nchi ya kenya huwa na halianga nzuri. Hii huwezesha kilimo ya majani chai. Watu wengi sasa wameingilia hii kazi. Kati kaunti ya kericho. Wakulima wengi wa huko hupanda majani chai. Kilimo hii huketa faida . Kubwa kwa nchi. Tunapouza mazao haya. Huwa tunapata pesa nyingi. Vilevile Kenya kwa jumla hupata pesa nyingi. Vilevile upanzi wa kahawa imeimarishwa. Kenya inaongoza katika. Uzalishaji wa kahawa. Hizi huuzwa kwa nchi. Za nje na kupata faida nyingi. Pia. Kenya ni maarufu kwa utalii. Maeneo kama mombasa huwa na bahari. Bahari huwavutia sana watalii. Wanapokuja kenya. Wao huleta faida katika sekta ya utalii. Wengine huja kutembelea . Mbuga za wanyama. Wanapozuru sehemu hizi. Wao hutazama wanyama pori. Kama vile Simba,fisi nakadhalika. Fedha hizi hutumika kujenga kenya. Hii itawezesha kupata pesa za kigeni. Na kuuza bidhaa za ziada. Hata hivyo. Kuna matatizo yanayozikumba nchi za kiafrika. Katika biashara hii. Yanayotokana na ukosefu wa usawa. Baina ya nchi zinazoshiriki biashara. Kwanza biashara ya aina hii. Hutatiza viway vichanga. Katika nchi zinazoendelea kwa ushindani usio sawa. Ajabu ni Kwamba nchi zilizoendelea. Zimetumia biashara hii kutupa. Bidhaa za Hali ya chini. Ama zenye athari kwa hali za kijamii. Urafiki haukosi mikosi. Ikiwa nchi inategemea uagizaji wa bidhaa. Haitaweza kuikosoa. Ama kuhitilafiana ma nchi ambayo inategemea. Hivyo kuathiri uhuru wa nchi kama hiyo. Hata hivyo. Nchi mbalimbali zimeweka mikakati. Ya kulinda viwanda vichanga kutokana na athari. Za biashara kama hii. Baadhi ya nchi zimeweka ushuru wa juu. Kwa bidhaa zinazoagizwa kutoka nje. Kwa wasio washirika wao kibiashara. Licha ya hayo. Baadhi ya bidhaa zinazonuiwa. Kwa matumizi ya kielimu. Utafiti wa kisayansi. Na bidhaa za maonyesho. Huagizwa bila ushuru huo. Wakati mwingine ni banki kuu ndio. Hutoa leseni kwa niaba ya serikali. Kama njia ya kudhibiti bidhaa kutoka nje. Njia nyingine za kuzisaidia viwanda nchini. Kuuza bidhaa kwa bei ya chini ni kuvipunguzia ushuru. Usafirishaji nafuu na kuvipa mikopo. Serikali nyingine hukakikisha kuwa ni. Bidhaa kuasi Fulani tu. Ambazo zinaweza kuagizwa kwa kipindi fulani. Kwa mfano. Kuna idadi fulani ya magari. Kutoka njee yanayoweza kuagizwa . Kuja Kenya kwa mwaka mmoja. Hata hivyo. Wakati mwingine. Serikali husitisha uagizaji wa bidhaa kama vile. Dawa. Sinema. Maandishi ya kisiasa. Pia vitabu kutoka nje. Bidht ambazo zinachukuliwa kuwa hatari kwa nchi.
Kenya nayo ni maarufu wa uzalishaji wa majani ipi
{ "text": [ "Chai" ] }
4990_swa
Stawi za Nchi Zinazokua Nchi nyingi za ulimwengu wa tatu huathirika. Na biashara ya kimataifa . Biashara hiyo inaweza kuwa inafanywa kwa uagizaji . Ama uuzaji wa bidhaa kwa nchi nyingine. Biashara ya kimataifa ina umuhimu mkubwa. Kwanza . Inawezesha nchi kupata bidhaa . Ambazo haizitengenezi. Mbali na kusaidia kuwepo uhusiano kati ya nchi mbalimbali. Kama nchi haikuzi bidhaa . Inaweza kupata bidhaa hizo kwa nchi nyingine. Mfano. Kama nchi ya kenya haipandi maharagwe. Inaweza kupata maharagwe kwa nchi nyingine. Ambayo inapanda maharagwe. Uhusiano huu huiwezesha nchi. Kupata bidhaa kwa bei rahisi kuliko ambayo . Ingekuwa kama zingetengenezewa kwao. Hasa wakati nchi inayohusika. Haina malighafi yanayohusika katika utengenezaji wa bidhaa hizo. Pia. Husaidia wakati nchi imekumbwa na dharura. Au majanga . Kwani itaauniwa na nchi nyingine. Ingawa hali kama hii haikakikishwi. Ushirikiano huu vilevile huchochea upatikanaji. Wa nafasi za kazi kwa watu wengi. Kwa sababu za kushughulikia utengenezaji wa bidhaa. Na utoaji huduma nyinginezo kutokana na uzoefu. Wa muda mrefu. Na kuwepo raslimali. Nchi huwa na uzoefu Fulani. Ni kwa sababu hii ndio nchi kama Japan na Korea. Zinaongoza katika utengenezaji wa bidhaa za elektoniki. Nchi hizi zimekuwa na mazoea. Pia zina umiliki wa kazi hizi. Bidhaa zao ni za kudumu. Kama vile gari nakadhalika. Kenya nayo ni maarufu wa . Uzalishaji wa majani chai. Na kahawa. Na pia utoaji wa huduma za kitalii. Nchi ya kenya huwa na halianga nzuri. Hii huwezesha kilimo ya majani chai. Watu wengi sasa wameingilia hii kazi. Kati kaunti ya kericho. Wakulima wengi wa huko hupanda majani chai. Kilimo hii huketa faida . Kubwa kwa nchi. Tunapouza mazao haya. Huwa tunapata pesa nyingi. Vilevile Kenya kwa jumla hupata pesa nyingi. Vilevile upanzi wa kahawa imeimarishwa. Kenya inaongoza katika. Uzalishaji wa kahawa. Hizi huuzwa kwa nchi. Za nje na kupata faida nyingi. Pia. Kenya ni maarufu kwa utalii. Maeneo kama mombasa huwa na bahari. Bahari huwavutia sana watalii. Wanapokuja kenya. Wao huleta faida katika sekta ya utalii. Wengine huja kutembelea . Mbuga za wanyama. Wanapozuru sehemu hizi. Wao hutazama wanyama pori. Kama vile Simba,fisi nakadhalika. Fedha hizi hutumika kujenga kenya. Hii itawezesha kupata pesa za kigeni. Na kuuza bidhaa za ziada. Hata hivyo. Kuna matatizo yanayozikumba nchi za kiafrika. Katika biashara hii. Yanayotokana na ukosefu wa usawa. Baina ya nchi zinazoshiriki biashara. Kwanza biashara ya aina hii. Hutatiza viway vichanga. Katika nchi zinazoendelea kwa ushindani usio sawa. Ajabu ni Kwamba nchi zilizoendelea. Zimetumia biashara hii kutupa. Bidhaa za Hali ya chini. Ama zenye athari kwa hali za kijamii. Urafiki haukosi mikosi. Ikiwa nchi inategemea uagizaji wa bidhaa. Haitaweza kuikosoa. Ama kuhitilafiana ma nchi ambayo inategemea. Hivyo kuathiri uhuru wa nchi kama hiyo. Hata hivyo. Nchi mbalimbali zimeweka mikakati. Ya kulinda viwanda vichanga kutokana na athari. Za biashara kama hii. Baadhi ya nchi zimeweka ushuru wa juu. Kwa bidhaa zinazoagizwa kutoka nje. Kwa wasio washirika wao kibiashara. Licha ya hayo. Baadhi ya bidhaa zinazonuiwa. Kwa matumizi ya kielimu. Utafiti wa kisayansi. Na bidhaa za maonyesho. Huagizwa bila ushuru huo. Wakati mwingine ni banki kuu ndio. Hutoa leseni kwa niaba ya serikali. Kama njia ya kudhibiti bidhaa kutoka nje. Njia nyingine za kuzisaidia viwanda nchini. Kuuza bidhaa kwa bei ya chini ni kuvipunguzia ushuru. Usafirishaji nafuu na kuvipa mikopo. Serikali nyingine hukakikisha kuwa ni. Bidhaa kuasi Fulani tu. Ambazo zinaweza kuagizwa kwa kipindi fulani. Kwa mfano. Kuna idadi fulani ya magari. Kutoka njee yanayoweza kuagizwa . Kuja Kenya kwa mwaka mmoja. Hata hivyo. Wakati mwingine. Serikali husitisha uagizaji wa bidhaa kama vile. Dawa. Sinema. Maandishi ya kisiasa. Pia vitabu kutoka nje. Bidht ambazo zinachukuliwa kuwa hatari kwa nchi.
Urafiki haukosi nini
{ "text": [ "mikosi" ] }
4990_swa
Stawi za Nchi Zinazokua Nchi nyingi za ulimwengu wa tatu huathirika. Na biashara ya kimataifa . Biashara hiyo inaweza kuwa inafanywa kwa uagizaji . Ama uuzaji wa bidhaa kwa nchi nyingine. Biashara ya kimataifa ina umuhimu mkubwa. Kwanza . Inawezesha nchi kupata bidhaa . Ambazo haizitengenezi. Mbali na kusaidia kuwepo uhusiano kati ya nchi mbalimbali. Kama nchi haikuzi bidhaa . Inaweza kupata bidhaa hizo kwa nchi nyingine. Mfano. Kama nchi ya kenya haipandi maharagwe. Inaweza kupata maharagwe kwa nchi nyingine. Ambayo inapanda maharagwe. Uhusiano huu huiwezesha nchi. Kupata bidhaa kwa bei rahisi kuliko ambayo . Ingekuwa kama zingetengenezewa kwao. Hasa wakati nchi inayohusika. Haina malighafi yanayohusika katika utengenezaji wa bidhaa hizo. Pia. Husaidia wakati nchi imekumbwa na dharura. Au majanga . Kwani itaauniwa na nchi nyingine. Ingawa hali kama hii haikakikishwi. Ushirikiano huu vilevile huchochea upatikanaji. Wa nafasi za kazi kwa watu wengi. Kwa sababu za kushughulikia utengenezaji wa bidhaa. Na utoaji huduma nyinginezo kutokana na uzoefu. Wa muda mrefu. Na kuwepo raslimali. Nchi huwa na uzoefu Fulani. Ni kwa sababu hii ndio nchi kama Japan na Korea. Zinaongoza katika utengenezaji wa bidhaa za elektoniki. Nchi hizi zimekuwa na mazoea. Pia zina umiliki wa kazi hizi. Bidhaa zao ni za kudumu. Kama vile gari nakadhalika. Kenya nayo ni maarufu wa . Uzalishaji wa majani chai. Na kahawa. Na pia utoaji wa huduma za kitalii. Nchi ya kenya huwa na halianga nzuri. Hii huwezesha kilimo ya majani chai. Watu wengi sasa wameingilia hii kazi. Kati kaunti ya kericho. Wakulima wengi wa huko hupanda majani chai. Kilimo hii huketa faida . Kubwa kwa nchi. Tunapouza mazao haya. Huwa tunapata pesa nyingi. Vilevile Kenya kwa jumla hupata pesa nyingi. Vilevile upanzi wa kahawa imeimarishwa. Kenya inaongoza katika. Uzalishaji wa kahawa. Hizi huuzwa kwa nchi. Za nje na kupata faida nyingi. Pia. Kenya ni maarufu kwa utalii. Maeneo kama mombasa huwa na bahari. Bahari huwavutia sana watalii. Wanapokuja kenya. Wao huleta faida katika sekta ya utalii. Wengine huja kutembelea . Mbuga za wanyama. Wanapozuru sehemu hizi. Wao hutazama wanyama pori. Kama vile Simba,fisi nakadhalika. Fedha hizi hutumika kujenga kenya. Hii itawezesha kupata pesa za kigeni. Na kuuza bidhaa za ziada. Hata hivyo. Kuna matatizo yanayozikumba nchi za kiafrika. Katika biashara hii. Yanayotokana na ukosefu wa usawa. Baina ya nchi zinazoshiriki biashara. Kwanza biashara ya aina hii. Hutatiza viway vichanga. Katika nchi zinazoendelea kwa ushindani usio sawa. Ajabu ni Kwamba nchi zilizoendelea. Zimetumia biashara hii kutupa. Bidhaa za Hali ya chini. Ama zenye athari kwa hali za kijamii. Urafiki haukosi mikosi. Ikiwa nchi inategemea uagizaji wa bidhaa. Haitaweza kuikosoa. Ama kuhitilafiana ma nchi ambayo inategemea. Hivyo kuathiri uhuru wa nchi kama hiyo. Hata hivyo. Nchi mbalimbali zimeweka mikakati. Ya kulinda viwanda vichanga kutokana na athari. Za biashara kama hii. Baadhi ya nchi zimeweka ushuru wa juu. Kwa bidhaa zinazoagizwa kutoka nje. Kwa wasio washirika wao kibiashara. Licha ya hayo. Baadhi ya bidhaa zinazonuiwa. Kwa matumizi ya kielimu. Utafiti wa kisayansi. Na bidhaa za maonyesho. Huagizwa bila ushuru huo. Wakati mwingine ni banki kuu ndio. Hutoa leseni kwa niaba ya serikali. Kama njia ya kudhibiti bidhaa kutoka nje. Njia nyingine za kuzisaidia viwanda nchini. Kuuza bidhaa kwa bei ya chini ni kuvipunguzia ushuru. Usafirishaji nafuu na kuvipa mikopo. Serikali nyingine hukakikisha kuwa ni. Bidhaa kuasi Fulani tu. Ambazo zinaweza kuagizwa kwa kipindi fulani. Kwa mfano. Kuna idadi fulani ya magari. Kutoka njee yanayoweza kuagizwa . Kuja Kenya kwa mwaka mmoja. Hata hivyo. Wakati mwingine. Serikali husitisha uagizaji wa bidhaa kama vile. Dawa. Sinema. Maandishi ya kisiasa. Pia vitabu kutoka nje. Bidht ambazo zinachukuliwa kuwa hatari kwa nchi.
serikali inalinda viwanda vichanga kwa njia gani
{ "text": [ "Kwa kuweka ushuru wa juu kwa bidhaa zinazoagizwa kutoka nje." ] }
4991_swa
Ugeni Shuleni Tulifika alfajiri na mapema baada ya kusafiri usiku kucha. Tulifahamishwa na mlinda lango kuwa sisi ndio tulikuwa wa kwanza. Tulikuwa ba furaha sifufu. Tuliwaona vijana wakiwa wanakimbia. Kama mbwa afukuzaye kitoweo. Walikuwa wakielekea darasani. Kwa vijana wengi. Ilikuwa ndio siku yao ya kwanza kufika pale. Walionekana wakiwa na furaha. Nyuso zao zikionekana kumeremeta kwa tabasamu. Ilikuwa asubuhi. Wengine hata hawakuwa wanenawa nyuso zao. Lakini hawakujali hilo. Waliingia katika lango kuu wakiwa na kila aina ya mizigo. Wengine walikuwa na hofu. Kwa sababu ya kuwa katika mazingira mapya. Kwa wengine,woga kiasi uliochanganyika na macho tafutizi lilikuwa jambo rahisi. Kuonekana nyusoni pao. Mandhari ya pale yaliwafanya wengi kusimama kwa muda. Wasijue wanayoyasubiri mahali hapo siku hiyo. Na pia siku zitakazofuata. Vijana hawa hawakuweza kukadiria kwa uyakinifu. Iwapo mjo wao mle ungeweza kuwapa maisha ya raha. Kwa miaka minne . Ama ingekuwa ni rabsha na mahangaiko. Kuanzia siku ile. Hakuna aliyekuwa na habari. Wote walikuwa tu na furaha. Walisubiri majaliwa. Au labd manusura. Hata hivyo. Baadhi yao walingamua fika kuwa . Ugeni kweli ni tabu. Vijana hawa wakiwa wameandamana na wazazi wao. Walisubiri pale nje ya ukumbi wa usajili kwa muda. Wengi wao hawakuwa na sweta za kuzuia upepo mkali. Uliokuwa ukivuma asubuhi hiyo. Wengine walionekana kutumia mabegi. Makubwa waliyokuwa wameyabeba kujikinga baridi kali. Iliyokuwa inapenya hadi mifupani. Kuna wale waliokuwa wakiangalia juu. Kana kwamba walikuwa wakihesabu nyota kwenye mwanga wa jua. Walikuwa katika hali ya kutapatapa katika bahari ya luja. Katika ulimwengu wao mpya. Wasioujua uchi wake. Katika hali ile wengine walionekana kuajabia kimya kilichokuwepo mahali pake. Tofauti sana na shule walikotoka. Jinsi walivyomsubiri mwalimu mkuu. Kuwaelekeza. Kuhusu siku ile ndivyo wayowayo lao lilivyowacheza shere. Mara alifika mwalimu mkuu. Roho zikaanza kuwadunda vijana wale. Mwalimu huyo alikuwa bwana mwingine mrefu. Mwembamba na mweusi. Umbo lake lilionyesha bwana mwenye kupenda. Kufanya mazoezi sana. Wenye walikuwa bado wameketi. Walijikuta wamesimama. Walisimama ghafla Kama askari. Tulieni. Msijisumbue kusimama. Maana ninawatambua. Najua baadhi yenu mmesafiri usiku kucha kufika hapa. Hata hivyo karibuni. Mjionee mko nyumbani. Alisema mwalimu mkuu. Huku kicheko kikiwatoka vijana. Hawakuwa na heshima wala adabu. Nyote mmnaombwa kupiga foleni hapa. Tunataka shughuli ya leo ianze sasa hivi. Tutaanza na kukamilisha kama ilivyo pangwa. Wazazi, hakikisheni kuwa mnavyo vyote vinavyohitajika. Ili tuendelee kwa haraka. Alisema bwana mmoja . Aliyekuwa amevalia suti nyeusi. Baada ya kushauriwa na mwalimu mkuu. Baada ya sekunde chache. Sote tulikuwa kwenye foleni. Kila mmoja wetu akitaka kumaliziwa aondoke. Ajiendee zake atakakoelekezwa. Baada ya muda. Nilisikia kengele ikipigwa. Ulikuwa wakati wa mapumziko ya chai. Kelele zilisikika kwa mbali. Halafu zikachukua nafasi ya kimya. Kilichokuwa kimetanda kwa muda mahali pale. Vijana waliokuwa wanatembea Kwa pamoja. Wakisemezana na kucheka walikitokeza. Walikuja kuwakaribisha wenzao bila shaka. Wale waliokuwa wamemaliza waliandamana nao mabwenini. Wengine bila shaka walikuwa wanangojea zamu yao. Saa sita mchana. Niliondoka nikitarajia kuwa huo ulikuwa mwanzo wa daraja nyingine ya masomo kwa kakangu mdogo. Kwani amekwisha yavulia nguo maji wala hana budi kuyaoga.
Jambo lipi liwatia hofu vijana
{ "text": [ "Kuwa katika mazingira mapya" ] }
4991_swa
Ugeni Shuleni Tulifika alfajiri na mapema baada ya kusafiri usiku kucha. Tulifahamishwa na mlinda lango kuwa sisi ndio tulikuwa wa kwanza. Tulikuwa ba furaha sifufu. Tuliwaona vijana wakiwa wanakimbia. Kama mbwa afukuzaye kitoweo. Walikuwa wakielekea darasani. Kwa vijana wengi. Ilikuwa ndio siku yao ya kwanza kufika pale. Walionekana wakiwa na furaha. Nyuso zao zikionekana kumeremeta kwa tabasamu. Ilikuwa asubuhi. Wengine hata hawakuwa wanenawa nyuso zao. Lakini hawakujali hilo. Waliingia katika lango kuu wakiwa na kila aina ya mizigo. Wengine walikuwa na hofu. Kwa sababu ya kuwa katika mazingira mapya. Kwa wengine,woga kiasi uliochanganyika na macho tafutizi lilikuwa jambo rahisi. Kuonekana nyusoni pao. Mandhari ya pale yaliwafanya wengi kusimama kwa muda. Wasijue wanayoyasubiri mahali hapo siku hiyo. Na pia siku zitakazofuata. Vijana hawa hawakuweza kukadiria kwa uyakinifu. Iwapo mjo wao mle ungeweza kuwapa maisha ya raha. Kwa miaka minne . Ama ingekuwa ni rabsha na mahangaiko. Kuanzia siku ile. Hakuna aliyekuwa na habari. Wote walikuwa tu na furaha. Walisubiri majaliwa. Au labd manusura. Hata hivyo. Baadhi yao walingamua fika kuwa . Ugeni kweli ni tabu. Vijana hawa wakiwa wameandamana na wazazi wao. Walisubiri pale nje ya ukumbi wa usajili kwa muda. Wengi wao hawakuwa na sweta za kuzuia upepo mkali. Uliokuwa ukivuma asubuhi hiyo. Wengine walionekana kutumia mabegi. Makubwa waliyokuwa wameyabeba kujikinga baridi kali. Iliyokuwa inapenya hadi mifupani. Kuna wale waliokuwa wakiangalia juu. Kana kwamba walikuwa wakihesabu nyota kwenye mwanga wa jua. Walikuwa katika hali ya kutapatapa katika bahari ya luja. Katika ulimwengu wao mpya. Wasioujua uchi wake. Katika hali ile wengine walionekana kuajabia kimya kilichokuwepo mahali pake. Tofauti sana na shule walikotoka. Jinsi walivyomsubiri mwalimu mkuu. Kuwaelekeza. Kuhusu siku ile ndivyo wayowayo lao lilivyowacheza shere. Mara alifika mwalimu mkuu. Roho zikaanza kuwadunda vijana wale. Mwalimu huyo alikuwa bwana mwingine mrefu. Mwembamba na mweusi. Umbo lake lilionyesha bwana mwenye kupenda. Kufanya mazoezi sana. Wenye walikuwa bado wameketi. Walijikuta wamesimama. Walisimama ghafla Kama askari. Tulieni. Msijisumbue kusimama. Maana ninawatambua. Najua baadhi yenu mmesafiri usiku kucha kufika hapa. Hata hivyo karibuni. Mjionee mko nyumbani. Alisema mwalimu mkuu. Huku kicheko kikiwatoka vijana. Hawakuwa na heshima wala adabu. Nyote mmnaombwa kupiga foleni hapa. Tunataka shughuli ya leo ianze sasa hivi. Tutaanza na kukamilisha kama ilivyo pangwa. Wazazi, hakikisheni kuwa mnavyo vyote vinavyohitajika. Ili tuendelee kwa haraka. Alisema bwana mmoja . Aliyekuwa amevalia suti nyeusi. Baada ya kushauriwa na mwalimu mkuu. Baada ya sekunde chache. Sote tulikuwa kwenye foleni. Kila mmoja wetu akitaka kumaliziwa aondoke. Ajiendee zake atakakoelekezwa. Baada ya muda. Nilisikia kengele ikipigwa. Ulikuwa wakati wa mapumziko ya chai. Kelele zilisikika kwa mbali. Halafu zikachukua nafasi ya kimya. Kilichokuwa kimetanda kwa muda mahali pale. Vijana waliokuwa wanatembea Kwa pamoja. Wakisemezana na kucheka walikitokeza. Walikuja kuwakaribisha wenzao bila shaka. Wale waliokuwa wamemaliza waliandamana nao mabwenini. Wengine bila shaka walikuwa wanangojea zamu yao. Saa sita mchana. Niliondoka nikitarajia kuwa huo ulikuwa mwanzo wa daraja nyingine ya masomo kwa kakangu mdogo. Kwani amekwisha yavulia nguo maji wala hana budi kuyaoga.
Vijana hawa walikadiria kukaa hapa kwa muda gani
{ "text": [ "Miaka minne" ] }
4991_swa
Ugeni Shuleni Tulifika alfajiri na mapema baada ya kusafiri usiku kucha. Tulifahamishwa na mlinda lango kuwa sisi ndio tulikuwa wa kwanza. Tulikuwa ba furaha sifufu. Tuliwaona vijana wakiwa wanakimbia. Kama mbwa afukuzaye kitoweo. Walikuwa wakielekea darasani. Kwa vijana wengi. Ilikuwa ndio siku yao ya kwanza kufika pale. Walionekana wakiwa na furaha. Nyuso zao zikionekana kumeremeta kwa tabasamu. Ilikuwa asubuhi. Wengine hata hawakuwa wanenawa nyuso zao. Lakini hawakujali hilo. Waliingia katika lango kuu wakiwa na kila aina ya mizigo. Wengine walikuwa na hofu. Kwa sababu ya kuwa katika mazingira mapya. Kwa wengine,woga kiasi uliochanganyika na macho tafutizi lilikuwa jambo rahisi. Kuonekana nyusoni pao. Mandhari ya pale yaliwafanya wengi kusimama kwa muda. Wasijue wanayoyasubiri mahali hapo siku hiyo. Na pia siku zitakazofuata. Vijana hawa hawakuweza kukadiria kwa uyakinifu. Iwapo mjo wao mle ungeweza kuwapa maisha ya raha. Kwa miaka minne . Ama ingekuwa ni rabsha na mahangaiko. Kuanzia siku ile. Hakuna aliyekuwa na habari. Wote walikuwa tu na furaha. Walisubiri majaliwa. Au labd manusura. Hata hivyo. Baadhi yao walingamua fika kuwa . Ugeni kweli ni tabu. Vijana hawa wakiwa wameandamana na wazazi wao. Walisubiri pale nje ya ukumbi wa usajili kwa muda. Wengi wao hawakuwa na sweta za kuzuia upepo mkali. Uliokuwa ukivuma asubuhi hiyo. Wengine walionekana kutumia mabegi. Makubwa waliyokuwa wameyabeba kujikinga baridi kali. Iliyokuwa inapenya hadi mifupani. Kuna wale waliokuwa wakiangalia juu. Kana kwamba walikuwa wakihesabu nyota kwenye mwanga wa jua. Walikuwa katika hali ya kutapatapa katika bahari ya luja. Katika ulimwengu wao mpya. Wasioujua uchi wake. Katika hali ile wengine walionekana kuajabia kimya kilichokuwepo mahali pake. Tofauti sana na shule walikotoka. Jinsi walivyomsubiri mwalimu mkuu. Kuwaelekeza. Kuhusu siku ile ndivyo wayowayo lao lilivyowacheza shere. Mara alifika mwalimu mkuu. Roho zikaanza kuwadunda vijana wale. Mwalimu huyo alikuwa bwana mwingine mrefu. Mwembamba na mweusi. Umbo lake lilionyesha bwana mwenye kupenda. Kufanya mazoezi sana. Wenye walikuwa bado wameketi. Walijikuta wamesimama. Walisimama ghafla Kama askari. Tulieni. Msijisumbue kusimama. Maana ninawatambua. Najua baadhi yenu mmesafiri usiku kucha kufika hapa. Hata hivyo karibuni. Mjionee mko nyumbani. Alisema mwalimu mkuu. Huku kicheko kikiwatoka vijana. Hawakuwa na heshima wala adabu. Nyote mmnaombwa kupiga foleni hapa. Tunataka shughuli ya leo ianze sasa hivi. Tutaanza na kukamilisha kama ilivyo pangwa. Wazazi, hakikisheni kuwa mnavyo vyote vinavyohitajika. Ili tuendelee kwa haraka. Alisema bwana mmoja . Aliyekuwa amevalia suti nyeusi. Baada ya kushauriwa na mwalimu mkuu. Baada ya sekunde chache. Sote tulikuwa kwenye foleni. Kila mmoja wetu akitaka kumaliziwa aondoke. Ajiendee zake atakakoelekezwa. Baada ya muda. Nilisikia kengele ikipigwa. Ulikuwa wakati wa mapumziko ya chai. Kelele zilisikika kwa mbali. Halafu zikachukua nafasi ya kimya. Kilichokuwa kimetanda kwa muda mahali pale. Vijana waliokuwa wanatembea Kwa pamoja. Wakisemezana na kucheka walikitokeza. Walikuja kuwakaribisha wenzao bila shaka. Wale waliokuwa wamemaliza waliandamana nao mabwenini. Wengine bila shaka walikuwa wanangojea zamu yao. Saa sita mchana. Niliondoka nikitarajia kuwa huo ulikuwa mwanzo wa daraja nyingine ya masomo kwa kakangu mdogo. Kwani amekwisha yavulia nguo maji wala hana budi kuyaoga.
Vijana walikuwa wameandamana na nani
{ "text": [ "Wazazi wao" ] }
4991_swa
Ugeni Shuleni Tulifika alfajiri na mapema baada ya kusafiri usiku kucha. Tulifahamishwa na mlinda lango kuwa sisi ndio tulikuwa wa kwanza. Tulikuwa ba furaha sifufu. Tuliwaona vijana wakiwa wanakimbia. Kama mbwa afukuzaye kitoweo. Walikuwa wakielekea darasani. Kwa vijana wengi. Ilikuwa ndio siku yao ya kwanza kufika pale. Walionekana wakiwa na furaha. Nyuso zao zikionekana kumeremeta kwa tabasamu. Ilikuwa asubuhi. Wengine hata hawakuwa wanenawa nyuso zao. Lakini hawakujali hilo. Waliingia katika lango kuu wakiwa na kila aina ya mizigo. Wengine walikuwa na hofu. Kwa sababu ya kuwa katika mazingira mapya. Kwa wengine,woga kiasi uliochanganyika na macho tafutizi lilikuwa jambo rahisi. Kuonekana nyusoni pao. Mandhari ya pale yaliwafanya wengi kusimama kwa muda. Wasijue wanayoyasubiri mahali hapo siku hiyo. Na pia siku zitakazofuata. Vijana hawa hawakuweza kukadiria kwa uyakinifu. Iwapo mjo wao mle ungeweza kuwapa maisha ya raha. Kwa miaka minne . Ama ingekuwa ni rabsha na mahangaiko. Kuanzia siku ile. Hakuna aliyekuwa na habari. Wote walikuwa tu na furaha. Walisubiri majaliwa. Au labd manusura. Hata hivyo. Baadhi yao walingamua fika kuwa . Ugeni kweli ni tabu. Vijana hawa wakiwa wameandamana na wazazi wao. Walisubiri pale nje ya ukumbi wa usajili kwa muda. Wengi wao hawakuwa na sweta za kuzuia upepo mkali. Uliokuwa ukivuma asubuhi hiyo. Wengine walionekana kutumia mabegi. Makubwa waliyokuwa wameyabeba kujikinga baridi kali. Iliyokuwa inapenya hadi mifupani. Kuna wale waliokuwa wakiangalia juu. Kana kwamba walikuwa wakihesabu nyota kwenye mwanga wa jua. Walikuwa katika hali ya kutapatapa katika bahari ya luja. Katika ulimwengu wao mpya. Wasioujua uchi wake. Katika hali ile wengine walionekana kuajabia kimya kilichokuwepo mahali pake. Tofauti sana na shule walikotoka. Jinsi walivyomsubiri mwalimu mkuu. Kuwaelekeza. Kuhusu siku ile ndivyo wayowayo lao lilivyowacheza shere. Mara alifika mwalimu mkuu. Roho zikaanza kuwadunda vijana wale. Mwalimu huyo alikuwa bwana mwingine mrefu. Mwembamba na mweusi. Umbo lake lilionyesha bwana mwenye kupenda. Kufanya mazoezi sana. Wenye walikuwa bado wameketi. Walijikuta wamesimama. Walisimama ghafla Kama askari. Tulieni. Msijisumbue kusimama. Maana ninawatambua. Najua baadhi yenu mmesafiri usiku kucha kufika hapa. Hata hivyo karibuni. Mjionee mko nyumbani. Alisema mwalimu mkuu. Huku kicheko kikiwatoka vijana. Hawakuwa na heshima wala adabu. Nyote mmnaombwa kupiga foleni hapa. Tunataka shughuli ya leo ianze sasa hivi. Tutaanza na kukamilisha kama ilivyo pangwa. Wazazi, hakikisheni kuwa mnavyo vyote vinavyohitajika. Ili tuendelee kwa haraka. Alisema bwana mmoja . Aliyekuwa amevalia suti nyeusi. Baada ya kushauriwa na mwalimu mkuu. Baada ya sekunde chache. Sote tulikuwa kwenye foleni. Kila mmoja wetu akitaka kumaliziwa aondoke. Ajiendee zake atakakoelekezwa. Baada ya muda. Nilisikia kengele ikipigwa. Ulikuwa wakati wa mapumziko ya chai. Kelele zilisikika kwa mbali. Halafu zikachukua nafasi ya kimya. Kilichokuwa kimetanda kwa muda mahali pale. Vijana waliokuwa wanatembea Kwa pamoja. Wakisemezana na kucheka walikitokeza. Walikuja kuwakaribisha wenzao bila shaka. Wale waliokuwa wamemaliza waliandamana nao mabwenini. Wengine bila shaka walikuwa wanangojea zamu yao. Saa sita mchana. Niliondoka nikitarajia kuwa huo ulikuwa mwanzo wa daraja nyingine ya masomo kwa kakangu mdogo. Kwani amekwisha yavulia nguo maji wala hana budi kuyaoga.
Vijana walisubiri nani kuwaelekeza siku ile
{ "text": [ "Mwalimu mkuu" ] }
4991_swa
Ugeni Shuleni Tulifika alfajiri na mapema baada ya kusafiri usiku kucha. Tulifahamishwa na mlinda lango kuwa sisi ndio tulikuwa wa kwanza. Tulikuwa ba furaha sifufu. Tuliwaona vijana wakiwa wanakimbia. Kama mbwa afukuzaye kitoweo. Walikuwa wakielekea darasani. Kwa vijana wengi. Ilikuwa ndio siku yao ya kwanza kufika pale. Walionekana wakiwa na furaha. Nyuso zao zikionekana kumeremeta kwa tabasamu. Ilikuwa asubuhi. Wengine hata hawakuwa wanenawa nyuso zao. Lakini hawakujali hilo. Waliingia katika lango kuu wakiwa na kila aina ya mizigo. Wengine walikuwa na hofu. Kwa sababu ya kuwa katika mazingira mapya. Kwa wengine,woga kiasi uliochanganyika na macho tafutizi lilikuwa jambo rahisi. Kuonekana nyusoni pao. Mandhari ya pale yaliwafanya wengi kusimama kwa muda. Wasijue wanayoyasubiri mahali hapo siku hiyo. Na pia siku zitakazofuata. Vijana hawa hawakuweza kukadiria kwa uyakinifu. Iwapo mjo wao mle ungeweza kuwapa maisha ya raha. Kwa miaka minne . Ama ingekuwa ni rabsha na mahangaiko. Kuanzia siku ile. Hakuna aliyekuwa na habari. Wote walikuwa tu na furaha. Walisubiri majaliwa. Au labd manusura. Hata hivyo. Baadhi yao walingamua fika kuwa . Ugeni kweli ni tabu. Vijana hawa wakiwa wameandamana na wazazi wao. Walisubiri pale nje ya ukumbi wa usajili kwa muda. Wengi wao hawakuwa na sweta za kuzuia upepo mkali. Uliokuwa ukivuma asubuhi hiyo. Wengine walionekana kutumia mabegi. Makubwa waliyokuwa wameyabeba kujikinga baridi kali. Iliyokuwa inapenya hadi mifupani. Kuna wale waliokuwa wakiangalia juu. Kana kwamba walikuwa wakihesabu nyota kwenye mwanga wa jua. Walikuwa katika hali ya kutapatapa katika bahari ya luja. Katika ulimwengu wao mpya. Wasioujua uchi wake. Katika hali ile wengine walionekana kuajabia kimya kilichokuwepo mahali pake. Tofauti sana na shule walikotoka. Jinsi walivyomsubiri mwalimu mkuu. Kuwaelekeza. Kuhusu siku ile ndivyo wayowayo lao lilivyowacheza shere. Mara alifika mwalimu mkuu. Roho zikaanza kuwadunda vijana wale. Mwalimu huyo alikuwa bwana mwingine mrefu. Mwembamba na mweusi. Umbo lake lilionyesha bwana mwenye kupenda. Kufanya mazoezi sana. Wenye walikuwa bado wameketi. Walijikuta wamesimama. Walisimama ghafla Kama askari. Tulieni. Msijisumbue kusimama. Maana ninawatambua. Najua baadhi yenu mmesafiri usiku kucha kufika hapa. Hata hivyo karibuni. Mjionee mko nyumbani. Alisema mwalimu mkuu. Huku kicheko kikiwatoka vijana. Hawakuwa na heshima wala adabu. Nyote mmnaombwa kupiga foleni hapa. Tunataka shughuli ya leo ianze sasa hivi. Tutaanza na kukamilisha kama ilivyo pangwa. Wazazi, hakikisheni kuwa mnavyo vyote vinavyohitajika. Ili tuendelee kwa haraka. Alisema bwana mmoja . Aliyekuwa amevalia suti nyeusi. Baada ya kushauriwa na mwalimu mkuu. Baada ya sekunde chache. Sote tulikuwa kwenye foleni. Kila mmoja wetu akitaka kumaliziwa aondoke. Ajiendee zake atakakoelekezwa. Baada ya muda. Nilisikia kengele ikipigwa. Ulikuwa wakati wa mapumziko ya chai. Kelele zilisikika kwa mbali. Halafu zikachukua nafasi ya kimya. Kilichokuwa kimetanda kwa muda mahali pale. Vijana waliokuwa wanatembea Kwa pamoja. Wakisemezana na kucheka walikitokeza. Walikuja kuwakaribisha wenzao bila shaka. Wale waliokuwa wamemaliza waliandamana nao mabwenini. Wengine bila shaka walikuwa wanangojea zamu yao. Saa sita mchana. Niliondoka nikitarajia kuwa huo ulikuwa mwanzo wa daraja nyingine ya masomo kwa kakangu mdogo. Kwani amekwisha yavulia nguo maji wala hana budi kuyaoga.
Kengele iliyopigwa iliashiria nini
{ "text": [ "Mapumziko ya chai" ] }
4992_swa
UKANDAJI MWILI Je? Unajua kuwa ukandaji wa mwili. Imetumika kama njia mojawapo ya matibabu. Kutoka dahari. Watu wanaofahamika kutumia ukandaji. Kimatibabu kutoka jadi ni wahindi. Wachina. Wagiriki. Warumi. Na waafrika. Ukandaji. Ambao ni shughuli ya kusonga. Kusugua. Na kubinyabinya viungo vya mwili. Kwa mkono . Au mashine. Unajulikana kuwa na manufaa. Makubwa kimatibabu. Mathalani. Ukandaji hufungua vitundu vya ngozi. Ufunguzi huu. Huondoa sumu mwilini. Kupitia kwa utoaji jasho. Pili. Ukandaji hupunguza mkazo wa misuli. Misuli ikiwa na mkazo zaidi. Kwa muda mrefu. Huleta urundishaji wa asidi. Ukandaji huondoa asidi hii. Huufanya mwili kuwa mlegevu. Humletea mtu uchangamfu. Na huondoa uchovu. Halikadhalika. Ukandaji huimarisha mzunguko wa damu. Mwilini kwa wepesi. Hali hii huhakikisha kuwa. Virutubishi vya mwili huweza kufikia. Viungo vyote vya mwili. Hili nalo huchangia. Kuzidisha uwezo wa mwili kujikinga. Na maradhi. Hewa safi ya oksijeni. Huweza kusambaa kote mwilini. Kupitia kwa uimarishaji. Wa mzunguko wa damu. Aidha. Ukandaji wa taratibu . Na polepole. Hupunguza mkazo wa neva. Na kuziliwaza. Ukandaji wa kasi. Huchangamsha neva. Na kuimarisha utendaji kazi wake. Ukandaji unaweza kufanyiwa. Kuingo chochote cha mwili. Ukandaji huu huweza kuwa. Na matokeo mbalimbali mwilini. Mathalani. Ukandaji wa njia. Ya chakula mwilini. Hasa tumbo na utumbo. Huimarisha usagaji wa chakula. Na kuchangia uondoaji wa uchafu. Na sumu mwilini. Nao ukandaji wa njia ya mkojo. Hustawisha uondoaji wa chembechembe. Za sumu mwilini. Kwa kawaida. Viganja vya mikono. Hutumika katika ukandaji. Viungo hivi. Vinapaswa kuwa na wororo. Wororo huu hupatikana . Kwa kutumia mafuta. Mafuta ambayo ni bora zaidi. Kwa shughuli za ukandaji ni ya ufuta. Au simsim. Matumizi ya kitu chochote. Kama ungaunga kinachoweza kuziba vitundu. Vya ngozi hayapendekezwi. Ukandaji wapaswa kutekelezwa. Kwa njia ifuatayo. Mtu aanzie Mikono . Na miguu. Kisha aingie kukanda kifua. Tumbo. Mgongo. Na makalio. Hatimaye. Akande uso. Kisha amalizie na kichwa. Mtu anaweza kutumia kitambaa. Kilichotiwa kwenye maji vuguvugu. Kukandia mgongo. Ni bora kutumia viganja vya mikono. Kukandia. Kwa njia hii. Manufaa huwa maradufu. Kwanza. Tutanufaika na ukandaji. Na wakati huo. Tutakuwa tukifanya mazoezi ya viungo. Wasioweza kujikanda. Wanaweza kutafuta auni. Ni muhimu ukandaji ufuatiwe. Na kuoga kwa maji vuguvugu. Kwa walio na tatizo. La shinikizo. Au mpumuko wa damu. Wanaweza kubadilisha utaratibu wa ukandaji. Waandie kichwani. Kisha waelekee usoni. Kifuani. Tumboni. Mgongoni . Makalioni. Miguuni. Na kuhitimisha mikononi. Hata hivyo. Ukandaji haupaswi kufanywa wakati. Mtu anaugua maradhi yoyote. Wanawake wajawazito. Nao . Wanatakiwa kuepukana na ukandaji wa tumbo. Halikadhalika. Ukandaji wa tumbo hauruhusiwi. Wakati mtu anaendesha. Ana vidonda vya tumbo. Au uvimbe tumboni. Hatimaye. Ukandaji haupendekezwi iwapo . Mtu ana maradhi ya ngozi.
Taja baadhi ya jamii zilizotumia ukandaji tangu jadi
{ "text": [ "Wahindi, wachina, wagiriki na warumi" ] }
4992_swa
UKANDAJI MWILI Je? Unajua kuwa ukandaji wa mwili. Imetumika kama njia mojawapo ya matibabu. Kutoka dahari. Watu wanaofahamika kutumia ukandaji. Kimatibabu kutoka jadi ni wahindi. Wachina. Wagiriki. Warumi. Na waafrika. Ukandaji. Ambao ni shughuli ya kusonga. Kusugua. Na kubinyabinya viungo vya mwili. Kwa mkono . Au mashine. Unajulikana kuwa na manufaa. Makubwa kimatibabu. Mathalani. Ukandaji hufungua vitundu vya ngozi. Ufunguzi huu. Huondoa sumu mwilini. Kupitia kwa utoaji jasho. Pili. Ukandaji hupunguza mkazo wa misuli. Misuli ikiwa na mkazo zaidi. Kwa muda mrefu. Huleta urundishaji wa asidi. Ukandaji huondoa asidi hii. Huufanya mwili kuwa mlegevu. Humletea mtu uchangamfu. Na huondoa uchovu. Halikadhalika. Ukandaji huimarisha mzunguko wa damu. Mwilini kwa wepesi. Hali hii huhakikisha kuwa. Virutubishi vya mwili huweza kufikia. Viungo vyote vya mwili. Hili nalo huchangia. Kuzidisha uwezo wa mwili kujikinga. Na maradhi. Hewa safi ya oksijeni. Huweza kusambaa kote mwilini. Kupitia kwa uimarishaji. Wa mzunguko wa damu. Aidha. Ukandaji wa taratibu . Na polepole. Hupunguza mkazo wa neva. Na kuziliwaza. Ukandaji wa kasi. Huchangamsha neva. Na kuimarisha utendaji kazi wake. Ukandaji unaweza kufanyiwa. Kuingo chochote cha mwili. Ukandaji huu huweza kuwa. Na matokeo mbalimbali mwilini. Mathalani. Ukandaji wa njia. Ya chakula mwilini. Hasa tumbo na utumbo. Huimarisha usagaji wa chakula. Na kuchangia uondoaji wa uchafu. Na sumu mwilini. Nao ukandaji wa njia ya mkojo. Hustawisha uondoaji wa chembechembe. Za sumu mwilini. Kwa kawaida. Viganja vya mikono. Hutumika katika ukandaji. Viungo hivi. Vinapaswa kuwa na wororo. Wororo huu hupatikana . Kwa kutumia mafuta. Mafuta ambayo ni bora zaidi. Kwa shughuli za ukandaji ni ya ufuta. Au simsim. Matumizi ya kitu chochote. Kama ungaunga kinachoweza kuziba vitundu. Vya ngozi hayapendekezwi. Ukandaji wapaswa kutekelezwa. Kwa njia ifuatayo. Mtu aanzie Mikono . Na miguu. Kisha aingie kukanda kifua. Tumbo. Mgongo. Na makalio. Hatimaye. Akande uso. Kisha amalizie na kichwa. Mtu anaweza kutumia kitambaa. Kilichotiwa kwenye maji vuguvugu. Kukandia mgongo. Ni bora kutumia viganja vya mikono. Kukandia. Kwa njia hii. Manufaa huwa maradufu. Kwanza. Tutanufaika na ukandaji. Na wakati huo. Tutakuwa tukifanya mazoezi ya viungo. Wasioweza kujikanda. Wanaweza kutafuta auni. Ni muhimu ukandaji ufuatiwe. Na kuoga kwa maji vuguvugu. Kwa walio na tatizo. La shinikizo. Au mpumuko wa damu. Wanaweza kubadilisha utaratibu wa ukandaji. Waandie kichwani. Kisha waelekee usoni. Kifuani. Tumboni. Mgongoni . Makalioni. Miguuni. Na kuhitimisha mikononi. Hata hivyo. Ukandaji haupaswi kufanywa wakati. Mtu anaugua maradhi yoyote. Wanawake wajawazito. Nao . Wanatakiwa kuepukana na ukandaji wa tumbo. Halikadhalika. Ukandaji wa tumbo hauruhusiwi. Wakati mtu anaendesha. Ana vidonda vya tumbo. Au uvimbe tumboni. Hatimaye. Ukandaji haupendekezwi iwapo . Mtu ana maradhi ya ngozi.
Taja manufa moja ya ukandaji wa mwili
{ "text": [ "Hufungu vitundu vya ngozi ili kuonda sumu mwilini" ] }
4992_swa
UKANDAJI MWILI Je? Unajua kuwa ukandaji wa mwili. Imetumika kama njia mojawapo ya matibabu. Kutoka dahari. Watu wanaofahamika kutumia ukandaji. Kimatibabu kutoka jadi ni wahindi. Wachina. Wagiriki. Warumi. Na waafrika. Ukandaji. Ambao ni shughuli ya kusonga. Kusugua. Na kubinyabinya viungo vya mwili. Kwa mkono . Au mashine. Unajulikana kuwa na manufaa. Makubwa kimatibabu. Mathalani. Ukandaji hufungua vitundu vya ngozi. Ufunguzi huu. Huondoa sumu mwilini. Kupitia kwa utoaji jasho. Pili. Ukandaji hupunguza mkazo wa misuli. Misuli ikiwa na mkazo zaidi. Kwa muda mrefu. Huleta urundishaji wa asidi. Ukandaji huondoa asidi hii. Huufanya mwili kuwa mlegevu. Humletea mtu uchangamfu. Na huondoa uchovu. Halikadhalika. Ukandaji huimarisha mzunguko wa damu. Mwilini kwa wepesi. Hali hii huhakikisha kuwa. Virutubishi vya mwili huweza kufikia. Viungo vyote vya mwili. Hili nalo huchangia. Kuzidisha uwezo wa mwili kujikinga. Na maradhi. Hewa safi ya oksijeni. Huweza kusambaa kote mwilini. Kupitia kwa uimarishaji. Wa mzunguko wa damu. Aidha. Ukandaji wa taratibu . Na polepole. Hupunguza mkazo wa neva. Na kuziliwaza. Ukandaji wa kasi. Huchangamsha neva. Na kuimarisha utendaji kazi wake. Ukandaji unaweza kufanyiwa. Kuingo chochote cha mwili. Ukandaji huu huweza kuwa. Na matokeo mbalimbali mwilini. Mathalani. Ukandaji wa njia. Ya chakula mwilini. Hasa tumbo na utumbo. Huimarisha usagaji wa chakula. Na kuchangia uondoaji wa uchafu. Na sumu mwilini. Nao ukandaji wa njia ya mkojo. Hustawisha uondoaji wa chembechembe. Za sumu mwilini. Kwa kawaida. Viganja vya mikono. Hutumika katika ukandaji. Viungo hivi. Vinapaswa kuwa na wororo. Wororo huu hupatikana . Kwa kutumia mafuta. Mafuta ambayo ni bora zaidi. Kwa shughuli za ukandaji ni ya ufuta. Au simsim. Matumizi ya kitu chochote. Kama ungaunga kinachoweza kuziba vitundu. Vya ngozi hayapendekezwi. Ukandaji wapaswa kutekelezwa. Kwa njia ifuatayo. Mtu aanzie Mikono . Na miguu. Kisha aingie kukanda kifua. Tumbo. Mgongo. Na makalio. Hatimaye. Akande uso. Kisha amalizie na kichwa. Mtu anaweza kutumia kitambaa. Kilichotiwa kwenye maji vuguvugu. Kukandia mgongo. Ni bora kutumia viganja vya mikono. Kukandia. Kwa njia hii. Manufaa huwa maradufu. Kwanza. Tutanufaika na ukandaji. Na wakati huo. Tutakuwa tukifanya mazoezi ya viungo. Wasioweza kujikanda. Wanaweza kutafuta auni. Ni muhimu ukandaji ufuatiwe. Na kuoga kwa maji vuguvugu. Kwa walio na tatizo. La shinikizo. Au mpumuko wa damu. Wanaweza kubadilisha utaratibu wa ukandaji. Waandie kichwani. Kisha waelekee usoni. Kifuani. Tumboni. Mgongoni . Makalioni. Miguuni. Na kuhitimisha mikononi. Hata hivyo. Ukandaji haupaswi kufanywa wakati. Mtu anaugua maradhi yoyote. Wanawake wajawazito. Nao . Wanatakiwa kuepukana na ukandaji wa tumbo. Halikadhalika. Ukandaji wa tumbo hauruhusiwi. Wakati mtu anaendesha. Ana vidonda vya tumbo. Au uvimbe tumboni. Hatimaye. Ukandaji haupendekezwi iwapo . Mtu ana maradhi ya ngozi.
Ni mafuta gani bora zaidi kwa ukandaji wa mwili
{ "text": [ "Ufuta au simsim" ] }
4992_swa
UKANDAJI MWILI Je? Unajua kuwa ukandaji wa mwili. Imetumika kama njia mojawapo ya matibabu. Kutoka dahari. Watu wanaofahamika kutumia ukandaji. Kimatibabu kutoka jadi ni wahindi. Wachina. Wagiriki. Warumi. Na waafrika. Ukandaji. Ambao ni shughuli ya kusonga. Kusugua. Na kubinyabinya viungo vya mwili. Kwa mkono . Au mashine. Unajulikana kuwa na manufaa. Makubwa kimatibabu. Mathalani. Ukandaji hufungua vitundu vya ngozi. Ufunguzi huu. Huondoa sumu mwilini. Kupitia kwa utoaji jasho. Pili. Ukandaji hupunguza mkazo wa misuli. Misuli ikiwa na mkazo zaidi. Kwa muda mrefu. Huleta urundishaji wa asidi. Ukandaji huondoa asidi hii. Huufanya mwili kuwa mlegevu. Humletea mtu uchangamfu. Na huondoa uchovu. Halikadhalika. Ukandaji huimarisha mzunguko wa damu. Mwilini kwa wepesi. Hali hii huhakikisha kuwa. Virutubishi vya mwili huweza kufikia. Viungo vyote vya mwili. Hili nalo huchangia. Kuzidisha uwezo wa mwili kujikinga. Na maradhi. Hewa safi ya oksijeni. Huweza kusambaa kote mwilini. Kupitia kwa uimarishaji. Wa mzunguko wa damu. Aidha. Ukandaji wa taratibu . Na polepole. Hupunguza mkazo wa neva. Na kuziliwaza. Ukandaji wa kasi. Huchangamsha neva. Na kuimarisha utendaji kazi wake. Ukandaji unaweza kufanyiwa. Kuingo chochote cha mwili. Ukandaji huu huweza kuwa. Na matokeo mbalimbali mwilini. Mathalani. Ukandaji wa njia. Ya chakula mwilini. Hasa tumbo na utumbo. Huimarisha usagaji wa chakula. Na kuchangia uondoaji wa uchafu. Na sumu mwilini. Nao ukandaji wa njia ya mkojo. Hustawisha uondoaji wa chembechembe. Za sumu mwilini. Kwa kawaida. Viganja vya mikono. Hutumika katika ukandaji. Viungo hivi. Vinapaswa kuwa na wororo. Wororo huu hupatikana . Kwa kutumia mafuta. Mafuta ambayo ni bora zaidi. Kwa shughuli za ukandaji ni ya ufuta. Au simsim. Matumizi ya kitu chochote. Kama ungaunga kinachoweza kuziba vitundu. Vya ngozi hayapendekezwi. Ukandaji wapaswa kutekelezwa. Kwa njia ifuatayo. Mtu aanzie Mikono . Na miguu. Kisha aingie kukanda kifua. Tumbo. Mgongo. Na makalio. Hatimaye. Akande uso. Kisha amalizie na kichwa. Mtu anaweza kutumia kitambaa. Kilichotiwa kwenye maji vuguvugu. Kukandia mgongo. Ni bora kutumia viganja vya mikono. Kukandia. Kwa njia hii. Manufaa huwa maradufu. Kwanza. Tutanufaika na ukandaji. Na wakati huo. Tutakuwa tukifanya mazoezi ya viungo. Wasioweza kujikanda. Wanaweza kutafuta auni. Ni muhimu ukandaji ufuatiwe. Na kuoga kwa maji vuguvugu. Kwa walio na tatizo. La shinikizo. Au mpumuko wa damu. Wanaweza kubadilisha utaratibu wa ukandaji. Waandie kichwani. Kisha waelekee usoni. Kifuani. Tumboni. Mgongoni . Makalioni. Miguuni. Na kuhitimisha mikononi. Hata hivyo. Ukandaji haupaswi kufanywa wakati. Mtu anaugua maradhi yoyote. Wanawake wajawazito. Nao . Wanatakiwa kuepukana na ukandaji wa tumbo. Halikadhalika. Ukandaji wa tumbo hauruhusiwi. Wakati mtu anaendesha. Ana vidonda vya tumbo. Au uvimbe tumboni. Hatimaye. Ukandaji haupendekezwi iwapo . Mtu ana maradhi ya ngozi.
Ni nini haipendekezwi katika shughuli za ukandaji
{ "text": [ "Matumizi ya kitu chochote kama ungaunga kv huziba vitundu vya ngozi" ] }
4992_swa
UKANDAJI MWILI Je? Unajua kuwa ukandaji wa mwili. Imetumika kama njia mojawapo ya matibabu. Kutoka dahari. Watu wanaofahamika kutumia ukandaji. Kimatibabu kutoka jadi ni wahindi. Wachina. Wagiriki. Warumi. Na waafrika. Ukandaji. Ambao ni shughuli ya kusonga. Kusugua. Na kubinyabinya viungo vya mwili. Kwa mkono . Au mashine. Unajulikana kuwa na manufaa. Makubwa kimatibabu. Mathalani. Ukandaji hufungua vitundu vya ngozi. Ufunguzi huu. Huondoa sumu mwilini. Kupitia kwa utoaji jasho. Pili. Ukandaji hupunguza mkazo wa misuli. Misuli ikiwa na mkazo zaidi. Kwa muda mrefu. Huleta urundishaji wa asidi. Ukandaji huondoa asidi hii. Huufanya mwili kuwa mlegevu. Humletea mtu uchangamfu. Na huondoa uchovu. Halikadhalika. Ukandaji huimarisha mzunguko wa damu. Mwilini kwa wepesi. Hali hii huhakikisha kuwa. Virutubishi vya mwili huweza kufikia. Viungo vyote vya mwili. Hili nalo huchangia. Kuzidisha uwezo wa mwili kujikinga. Na maradhi. Hewa safi ya oksijeni. Huweza kusambaa kote mwilini. Kupitia kwa uimarishaji. Wa mzunguko wa damu. Aidha. Ukandaji wa taratibu . Na polepole. Hupunguza mkazo wa neva. Na kuziliwaza. Ukandaji wa kasi. Huchangamsha neva. Na kuimarisha utendaji kazi wake. Ukandaji unaweza kufanyiwa. Kuingo chochote cha mwili. Ukandaji huu huweza kuwa. Na matokeo mbalimbali mwilini. Mathalani. Ukandaji wa njia. Ya chakula mwilini. Hasa tumbo na utumbo. Huimarisha usagaji wa chakula. Na kuchangia uondoaji wa uchafu. Na sumu mwilini. Nao ukandaji wa njia ya mkojo. Hustawisha uondoaji wa chembechembe. Za sumu mwilini. Kwa kawaida. Viganja vya mikono. Hutumika katika ukandaji. Viungo hivi. Vinapaswa kuwa na wororo. Wororo huu hupatikana . Kwa kutumia mafuta. Mafuta ambayo ni bora zaidi. Kwa shughuli za ukandaji ni ya ufuta. Au simsim. Matumizi ya kitu chochote. Kama ungaunga kinachoweza kuziba vitundu. Vya ngozi hayapendekezwi. Ukandaji wapaswa kutekelezwa. Kwa njia ifuatayo. Mtu aanzie Mikono . Na miguu. Kisha aingie kukanda kifua. Tumbo. Mgongo. Na makalio. Hatimaye. Akande uso. Kisha amalizie na kichwa. Mtu anaweza kutumia kitambaa. Kilichotiwa kwenye maji vuguvugu. Kukandia mgongo. Ni bora kutumia viganja vya mikono. Kukandia. Kwa njia hii. Manufaa huwa maradufu. Kwanza. Tutanufaika na ukandaji. Na wakati huo. Tutakuwa tukifanya mazoezi ya viungo. Wasioweza kujikanda. Wanaweza kutafuta auni. Ni muhimu ukandaji ufuatiwe. Na kuoga kwa maji vuguvugu. Kwa walio na tatizo. La shinikizo. Au mpumuko wa damu. Wanaweza kubadilisha utaratibu wa ukandaji. Waandie kichwani. Kisha waelekee usoni. Kifuani. Tumboni. Mgongoni . Makalioni. Miguuni. Na kuhitimisha mikononi. Hata hivyo. Ukandaji haupaswi kufanywa wakati. Mtu anaugua maradhi yoyote. Wanawake wajawazito. Nao . Wanatakiwa kuepukana na ukandaji wa tumbo. Halikadhalika. Ukandaji wa tumbo hauruhusiwi. Wakati mtu anaendesha. Ana vidonda vya tumbo. Au uvimbe tumboni. Hatimaye. Ukandaji haupendekezwi iwapo . Mtu ana maradhi ya ngozi.
Unaazia wapi katika shughuli za ukandaji mwili
{ "text": [ "Mikono" ] }
4994_swa
USHAIRI Katika karatasi ya tatu. Mtihani wa kidato cha nne. Huwa kuna swali la ushairi. Ambalo ni lazima kufanya mojawapo. Mwanafunzi anaweza kuyashughulikia mashairi haya yote. Ama akachagua shairi moja. Kwa kawaida. Mwanafunzi huhitajika kuwa. Amejimudu katika kuchambua mashairi . Ya aina na mikondo mbalimbali. Lakini. Ili kufanya hivi. Mtahiniwa huwa anahitajika kuwa amelielewa. Shairi lenyewe. Moja ya swali ambalo huwa haikosi. Katika mtihani Kila mwaka. Katika karatasi ya tatu ni. Kuhusu kuandika ubeti . Au sehemu Fulani. Ya shairi kwa lugha nathari. Hii humhitaji mtahiniwa kulichambua. Shairi vilivyo. Kuyachambua mashairi . Ni kazi inayohusu kuelewa msamiati. Uliotumiwa na kuupa maana. Kulingana na muktadha . Na matumizi yao. Kishairi. Maana za maneno hutegemea. Matumizi yao. Si maana ya kamusi. Katika kila kiwango. Wanafunzi hutatizika kuyachambua mashairi. Hali hii. Ni matokeo ya mambo mengi. Yaweza kuwa mashairi waliyoyasoma. Na kujaribu kuyachambua mara ya kwanza. Yaliwaletea matatizo katika kuyaelewa. Na hivyo kuwapa imani kuwa. Mashairi kwa kawaida ni magumu. Pia kuna uwezekano kuwa mashairi. Kama hayo yalikuwa yamechanganya maneno ya kilahaja. Na kiswahili sanifu. Hali kama hii. Inawakatiza wanagenzi tamaa ya kusoma. Kuyachambua mashairi. Hasa wanapojaribu kutumia kamusi zao. Na kuambulia patupu. Jambo kama hili. Huwa mwanzo mbaya kwa wanafunzi wengi. Na kuwafanya wasiyashughulikie mashairi. Na kuyachambua inavyohitajika. Hata hivyo. Hali hii ni kinyume kabisa. Na ukweli wa mambo. Ushairi ni utanzu wa fasihi . Ambao unapaswa kufurahiwa. Na wanafunzi. Na wasomi wengine. Pindi wanapokutana nao. Kwa jinsi unavyoeleza ujumbe wake. Muhimu ni kuuelewa. Njia bora ya kulitatua tatizo la masharti. Kuonekana magumu. Ni mwanafunzi kuanza kuyapenda mashairi. Kwa minajili ya kupanua. Lugha na msamiati wake. Anza kwa kuyashughulikia mashairi. Mepesi mepesi kabla ya kuingilia yale yenye uzito. Hii inaweza kuchochea uandishi . Pamoja na kukufanya uyapende. Mashairi moyoni mwako. Ni vyema kujaribu kuyaelewa yale ambayo. Yanaelezwa na kuchambua polepole. Ujumbe uliopo katika mashairi. Kama hayo mazito. Katika kufanya hivi. Ni vyema kuchambua shairi. Baada ya jingine. Unavyokumbana na mashairi mengi zaidi. Ndivyo uelewa wako kuhusu mashairi. Na uchambuzi unavyopevuka. Nayo hali hii inavyoendelea. Ndivyo utakavyofurahi. Na kuyaelewa mashairi. Hata yakawa kwako burudani. Kwa hivi. Wanafunzi wengi watasita kutishwa. Na mashairi kwa Sababu. Msamiati ambao hutumika. Ni muhimu kutoyazingatia maneno haya kama huyaelewi. Na badala yake kuzingatia ujumbe. Unaojitokeza katika shairi. Hii itakuwa njia ya mkato. Katika kuhakikisha kuwa unayaelewa yanayozungumzwa. Pamoja na kuuelewa msamiati uliotumika. Huu ndio msingi wa kuandika shairi. Kwa lugha ya kawaida. Mashairi aghalabu hujumuisha fikra. Na mtazamo wa mwandishi kuhusu maisha. Na ulimwengu kwa jumla. Maudhui ya ushairi huibuka. Kutokana na maisha halisi katika jamii zetu. Maudhui haya ni kama. Umaskini. Migogano. Unafiki. Mapenzi. Ukoloni mamboleo. Ubaguzi wa aina mbalimbali. Uonevu. Haki za wanawake. Utesi. Kuasa. Dini . Majigambo. Kuliwaza shujaa. Na mengine muhimu. Haya huwasilishwa . Kwa njia ya kishairi. Masuala haya yanapowasilishwa kishairi . Hujumuisha matumizi ya msamiati. Wa kilahaja na mtindo mahususi. Na wa kipekee katika muktadha huo. Hivyo. Maana yake haiwezi kupatikana katika kamusi. Isipokuwa shairini. Katika ubeti wa kwanza. Mshairi Anasema anawasomea shairi. Na wasikie. Anaeleza kuwa yaliyompata ni ugonjwa. Unaoletwa na shetani ambaye. Husumbua watu daima. Raha sasa imekwisha. Ikilinganishwa na ilivyokuwa hapo zamani. Anasema atajitahidi ayarudishe ya zamani.Katika ubeti wa pili. Mshairi analalamika kuwa hana chochote. Kwani ameuza mpaka kabati lake. Na kumfanya maskini hohehahe. Hali hiyo imefanya mshairi kuchekwa. Kando ya kuwa katia Hali ya kutojiweza kiuchumi. Kwa sababu hii. Amefikiria kurudi hali yake ya zamani. Matumizi ya inkisari. Kwa maneno kama. Yalonisibu. Na asozinduka. Yasimbabaishe yeyote. Ni vifupisho vya yaliyonisibu. Na asiyezinduka. Jambo jingine ni kuhakikisha. Umeelewa kiini cha shairi. Kwa sababu hata picha. Ambazo hutumiwa. Mtindo na mbinu nyingine. Kisanaa hutegemea lengo hili. Kuyaelewa haya na kutatafrisi. Na kuyaandika kwa lugha nathari. Kwa namna hiyo ni muhimu. Isitoshe ni muhimu kuzingatia kuwa kuandika. Katika nathari mtihanini ni lazima kufuata utaratibu. Kufanya hivo ni kuhakikisha kuwa huwachi lolote. Pili. Ni kuhakikisha kuwa unafuata ujumbe huo ulivyofuliliza bila. Kuunda mfululizo wako mpya. Kama jambo limetajwa kwanza litaje hivyo. Hivyo basi kuandika ubeti. Au sehemu ya shairi kwa lugha ya kawaida. Kunamaamisha kulielewa shairi kwanza.
Ushairi huwa katika karatasi gani ya mtihani
{ "text": [ "ya tatu" ] }
4994_swa
USHAIRI Katika karatasi ya tatu. Mtihani wa kidato cha nne. Huwa kuna swali la ushairi. Ambalo ni lazima kufanya mojawapo. Mwanafunzi anaweza kuyashughulikia mashairi haya yote. Ama akachagua shairi moja. Kwa kawaida. Mwanafunzi huhitajika kuwa. Amejimudu katika kuchambua mashairi . Ya aina na mikondo mbalimbali. Lakini. Ili kufanya hivi. Mtahiniwa huwa anahitajika kuwa amelielewa. Shairi lenyewe. Moja ya swali ambalo huwa haikosi. Katika mtihani Kila mwaka. Katika karatasi ya tatu ni. Kuhusu kuandika ubeti . Au sehemu Fulani. Ya shairi kwa lugha nathari. Hii humhitaji mtahiniwa kulichambua. Shairi vilivyo. Kuyachambua mashairi . Ni kazi inayohusu kuelewa msamiati. Uliotumiwa na kuupa maana. Kulingana na muktadha . Na matumizi yao. Kishairi. Maana za maneno hutegemea. Matumizi yao. Si maana ya kamusi. Katika kila kiwango. Wanafunzi hutatizika kuyachambua mashairi. Hali hii. Ni matokeo ya mambo mengi. Yaweza kuwa mashairi waliyoyasoma. Na kujaribu kuyachambua mara ya kwanza. Yaliwaletea matatizo katika kuyaelewa. Na hivyo kuwapa imani kuwa. Mashairi kwa kawaida ni magumu. Pia kuna uwezekano kuwa mashairi. Kama hayo yalikuwa yamechanganya maneno ya kilahaja. Na kiswahili sanifu. Hali kama hii. Inawakatiza wanagenzi tamaa ya kusoma. Kuyachambua mashairi. Hasa wanapojaribu kutumia kamusi zao. Na kuambulia patupu. Jambo kama hili. Huwa mwanzo mbaya kwa wanafunzi wengi. Na kuwafanya wasiyashughulikie mashairi. Na kuyachambua inavyohitajika. Hata hivyo. Hali hii ni kinyume kabisa. Na ukweli wa mambo. Ushairi ni utanzu wa fasihi . Ambao unapaswa kufurahiwa. Na wanafunzi. Na wasomi wengine. Pindi wanapokutana nao. Kwa jinsi unavyoeleza ujumbe wake. Muhimu ni kuuelewa. Njia bora ya kulitatua tatizo la masharti. Kuonekana magumu. Ni mwanafunzi kuanza kuyapenda mashairi. Kwa minajili ya kupanua. Lugha na msamiati wake. Anza kwa kuyashughulikia mashairi. Mepesi mepesi kabla ya kuingilia yale yenye uzito. Hii inaweza kuchochea uandishi . Pamoja na kukufanya uyapende. Mashairi moyoni mwako. Ni vyema kujaribu kuyaelewa yale ambayo. Yanaelezwa na kuchambua polepole. Ujumbe uliopo katika mashairi. Kama hayo mazito. Katika kufanya hivi. Ni vyema kuchambua shairi. Baada ya jingine. Unavyokumbana na mashairi mengi zaidi. Ndivyo uelewa wako kuhusu mashairi. Na uchambuzi unavyopevuka. Nayo hali hii inavyoendelea. Ndivyo utakavyofurahi. Na kuyaelewa mashairi. Hata yakawa kwako burudani. Kwa hivi. Wanafunzi wengi watasita kutishwa. Na mashairi kwa Sababu. Msamiati ambao hutumika. Ni muhimu kutoyazingatia maneno haya kama huyaelewi. Na badala yake kuzingatia ujumbe. Unaojitokeza katika shairi. Hii itakuwa njia ya mkato. Katika kuhakikisha kuwa unayaelewa yanayozungumzwa. Pamoja na kuuelewa msamiati uliotumika. Huu ndio msingi wa kuandika shairi. Kwa lugha ya kawaida. Mashairi aghalabu hujumuisha fikra. Na mtazamo wa mwandishi kuhusu maisha. Na ulimwengu kwa jumla. Maudhui ya ushairi huibuka. Kutokana na maisha halisi katika jamii zetu. Maudhui haya ni kama. Umaskini. Migogano. Unafiki. Mapenzi. Ukoloni mamboleo. Ubaguzi wa aina mbalimbali. Uonevu. Haki za wanawake. Utesi. Kuasa. Dini . Majigambo. Kuliwaza shujaa. Na mengine muhimu. Haya huwasilishwa . Kwa njia ya kishairi. Masuala haya yanapowasilishwa kishairi . Hujumuisha matumizi ya msamiati. Wa kilahaja na mtindo mahususi. Na wa kipekee katika muktadha huo. Hivyo. Maana yake haiwezi kupatikana katika kamusi. Isipokuwa shairini. Katika ubeti wa kwanza. Mshairi Anasema anawasomea shairi. Na wasikie. Anaeleza kuwa yaliyompata ni ugonjwa. Unaoletwa na shetani ambaye. Husumbua watu daima. Raha sasa imekwisha. Ikilinganishwa na ilivyokuwa hapo zamani. Anasema atajitahidi ayarudishe ya zamani.Katika ubeti wa pili. Mshairi analalamika kuwa hana chochote. Kwani ameuza mpaka kabati lake. Na kumfanya maskini hohehahe. Hali hiyo imefanya mshairi kuchekwa. Kando ya kuwa katia Hali ya kutojiweza kiuchumi. Kwa sababu hii. Amefikiria kurudi hali yake ya zamani. Matumizi ya inkisari. Kwa maneno kama. Yalonisibu. Na asozinduka. Yasimbabaishe yeyote. Ni vifupisho vya yaliyonisibu. Na asiyezinduka. Jambo jingine ni kuhakikisha. Umeelewa kiini cha shairi. Kwa sababu hata picha. Ambazo hutumiwa. Mtindo na mbinu nyingine. Kisanaa hutegemea lengo hili. Kuyaelewa haya na kutatafrisi. Na kuyaandika kwa lugha nathari. Kwa namna hiyo ni muhimu. Isitoshe ni muhimu kuzingatia kuwa kuandika. Katika nathari mtihanini ni lazima kufuata utaratibu. Kufanya hivo ni kuhakikisha kuwa huwachi lolote. Pili. Ni kuhakikisha kuwa unafuata ujumbe huo ulivyofuliliza bila. Kuunda mfululizo wako mpya. Kama jambo limetajwa kwanza litaje hivyo. Hivyo basi kuandika ubeti. Au sehemu ya shairi kwa lugha ya kawaida. Kunamaamisha kulielewa shairi kwanza.
Swali la kuandika ubeti kwa lugha ya nathari halikosi lini
{ "text": [ "kila mwaka" ] }
4994_swa
USHAIRI Katika karatasi ya tatu. Mtihani wa kidato cha nne. Huwa kuna swali la ushairi. Ambalo ni lazima kufanya mojawapo. Mwanafunzi anaweza kuyashughulikia mashairi haya yote. Ama akachagua shairi moja. Kwa kawaida. Mwanafunzi huhitajika kuwa. Amejimudu katika kuchambua mashairi . Ya aina na mikondo mbalimbali. Lakini. Ili kufanya hivi. Mtahiniwa huwa anahitajika kuwa amelielewa. Shairi lenyewe. Moja ya swali ambalo huwa haikosi. Katika mtihani Kila mwaka. Katika karatasi ya tatu ni. Kuhusu kuandika ubeti . Au sehemu Fulani. Ya shairi kwa lugha nathari. Hii humhitaji mtahiniwa kulichambua. Shairi vilivyo. Kuyachambua mashairi . Ni kazi inayohusu kuelewa msamiati. Uliotumiwa na kuupa maana. Kulingana na muktadha . Na matumizi yao. Kishairi. Maana za maneno hutegemea. Matumizi yao. Si maana ya kamusi. Katika kila kiwango. Wanafunzi hutatizika kuyachambua mashairi. Hali hii. Ni matokeo ya mambo mengi. Yaweza kuwa mashairi waliyoyasoma. Na kujaribu kuyachambua mara ya kwanza. Yaliwaletea matatizo katika kuyaelewa. Na hivyo kuwapa imani kuwa. Mashairi kwa kawaida ni magumu. Pia kuna uwezekano kuwa mashairi. Kama hayo yalikuwa yamechanganya maneno ya kilahaja. Na kiswahili sanifu. Hali kama hii. Inawakatiza wanagenzi tamaa ya kusoma. Kuyachambua mashairi. Hasa wanapojaribu kutumia kamusi zao. Na kuambulia patupu. Jambo kama hili. Huwa mwanzo mbaya kwa wanafunzi wengi. Na kuwafanya wasiyashughulikie mashairi. Na kuyachambua inavyohitajika. Hata hivyo. Hali hii ni kinyume kabisa. Na ukweli wa mambo. Ushairi ni utanzu wa fasihi . Ambao unapaswa kufurahiwa. Na wanafunzi. Na wasomi wengine. Pindi wanapokutana nao. Kwa jinsi unavyoeleza ujumbe wake. Muhimu ni kuuelewa. Njia bora ya kulitatua tatizo la masharti. Kuonekana magumu. Ni mwanafunzi kuanza kuyapenda mashairi. Kwa minajili ya kupanua. Lugha na msamiati wake. Anza kwa kuyashughulikia mashairi. Mepesi mepesi kabla ya kuingilia yale yenye uzito. Hii inaweza kuchochea uandishi . Pamoja na kukufanya uyapende. Mashairi moyoni mwako. Ni vyema kujaribu kuyaelewa yale ambayo. Yanaelezwa na kuchambua polepole. Ujumbe uliopo katika mashairi. Kama hayo mazito. Katika kufanya hivi. Ni vyema kuchambua shairi. Baada ya jingine. Unavyokumbana na mashairi mengi zaidi. Ndivyo uelewa wako kuhusu mashairi. Na uchambuzi unavyopevuka. Nayo hali hii inavyoendelea. Ndivyo utakavyofurahi. Na kuyaelewa mashairi. Hata yakawa kwako burudani. Kwa hivi. Wanafunzi wengi watasita kutishwa. Na mashairi kwa Sababu. Msamiati ambao hutumika. Ni muhimu kutoyazingatia maneno haya kama huyaelewi. Na badala yake kuzingatia ujumbe. Unaojitokeza katika shairi. Hii itakuwa njia ya mkato. Katika kuhakikisha kuwa unayaelewa yanayozungumzwa. Pamoja na kuuelewa msamiati uliotumika. Huu ndio msingi wa kuandika shairi. Kwa lugha ya kawaida. Mashairi aghalabu hujumuisha fikra. Na mtazamo wa mwandishi kuhusu maisha. Na ulimwengu kwa jumla. Maudhui ya ushairi huibuka. Kutokana na maisha halisi katika jamii zetu. Maudhui haya ni kama. Umaskini. Migogano. Unafiki. Mapenzi. Ukoloni mamboleo. Ubaguzi wa aina mbalimbali. Uonevu. Haki za wanawake. Utesi. Kuasa. Dini . Majigambo. Kuliwaza shujaa. Na mengine muhimu. Haya huwasilishwa . Kwa njia ya kishairi. Masuala haya yanapowasilishwa kishairi . Hujumuisha matumizi ya msamiati. Wa kilahaja na mtindo mahususi. Na wa kipekee katika muktadha huo. Hivyo. Maana yake haiwezi kupatikana katika kamusi. Isipokuwa shairini. Katika ubeti wa kwanza. Mshairi Anasema anawasomea shairi. Na wasikie. Anaeleza kuwa yaliyompata ni ugonjwa. Unaoletwa na shetani ambaye. Husumbua watu daima. Raha sasa imekwisha. Ikilinganishwa na ilivyokuwa hapo zamani. Anasema atajitahidi ayarudishe ya zamani.Katika ubeti wa pili. Mshairi analalamika kuwa hana chochote. Kwani ameuza mpaka kabati lake. Na kumfanya maskini hohehahe. Hali hiyo imefanya mshairi kuchekwa. Kando ya kuwa katia Hali ya kutojiweza kiuchumi. Kwa sababu hii. Amefikiria kurudi hali yake ya zamani. Matumizi ya inkisari. Kwa maneno kama. Yalonisibu. Na asozinduka. Yasimbabaishe yeyote. Ni vifupisho vya yaliyonisibu. Na asiyezinduka. Jambo jingine ni kuhakikisha. Umeelewa kiini cha shairi. Kwa sababu hata picha. Ambazo hutumiwa. Mtindo na mbinu nyingine. Kisanaa hutegemea lengo hili. Kuyaelewa haya na kutatafrisi. Na kuyaandika kwa lugha nathari. Kwa namna hiyo ni muhimu. Isitoshe ni muhimu kuzingatia kuwa kuandika. Katika nathari mtihanini ni lazima kufuata utaratibu. Kufanya hivo ni kuhakikisha kuwa huwachi lolote. Pili. Ni kuhakikisha kuwa unafuata ujumbe huo ulivyofuliliza bila. Kuunda mfululizo wako mpya. Kama jambo limetajwa kwanza litaje hivyo. Hivyo basi kuandika ubeti. Au sehemu ya shairi kwa lugha ya kawaida. Kunamaamisha kulielewa shairi kwanza.
Nani huhitajika kulielewa shairi lenyewe
{ "text": [ "mwanafunzi" ] }
4994_swa
USHAIRI Katika karatasi ya tatu. Mtihani wa kidato cha nne. Huwa kuna swali la ushairi. Ambalo ni lazima kufanya mojawapo. Mwanafunzi anaweza kuyashughulikia mashairi haya yote. Ama akachagua shairi moja. Kwa kawaida. Mwanafunzi huhitajika kuwa. Amejimudu katika kuchambua mashairi . Ya aina na mikondo mbalimbali. Lakini. Ili kufanya hivi. Mtahiniwa huwa anahitajika kuwa amelielewa. Shairi lenyewe. Moja ya swali ambalo huwa haikosi. Katika mtihani Kila mwaka. Katika karatasi ya tatu ni. Kuhusu kuandika ubeti . Au sehemu Fulani. Ya shairi kwa lugha nathari. Hii humhitaji mtahiniwa kulichambua. Shairi vilivyo. Kuyachambua mashairi . Ni kazi inayohusu kuelewa msamiati. Uliotumiwa na kuupa maana. Kulingana na muktadha . Na matumizi yao. Kishairi. Maana za maneno hutegemea. Matumizi yao. Si maana ya kamusi. Katika kila kiwango. Wanafunzi hutatizika kuyachambua mashairi. Hali hii. Ni matokeo ya mambo mengi. Yaweza kuwa mashairi waliyoyasoma. Na kujaribu kuyachambua mara ya kwanza. Yaliwaletea matatizo katika kuyaelewa. Na hivyo kuwapa imani kuwa. Mashairi kwa kawaida ni magumu. Pia kuna uwezekano kuwa mashairi. Kama hayo yalikuwa yamechanganya maneno ya kilahaja. Na kiswahili sanifu. Hali kama hii. Inawakatiza wanagenzi tamaa ya kusoma. Kuyachambua mashairi. Hasa wanapojaribu kutumia kamusi zao. Na kuambulia patupu. Jambo kama hili. Huwa mwanzo mbaya kwa wanafunzi wengi. Na kuwafanya wasiyashughulikie mashairi. Na kuyachambua inavyohitajika. Hata hivyo. Hali hii ni kinyume kabisa. Na ukweli wa mambo. Ushairi ni utanzu wa fasihi . Ambao unapaswa kufurahiwa. Na wanafunzi. Na wasomi wengine. Pindi wanapokutana nao. Kwa jinsi unavyoeleza ujumbe wake. Muhimu ni kuuelewa. Njia bora ya kulitatua tatizo la masharti. Kuonekana magumu. Ni mwanafunzi kuanza kuyapenda mashairi. Kwa minajili ya kupanua. Lugha na msamiati wake. Anza kwa kuyashughulikia mashairi. Mepesi mepesi kabla ya kuingilia yale yenye uzito. Hii inaweza kuchochea uandishi . Pamoja na kukufanya uyapende. Mashairi moyoni mwako. Ni vyema kujaribu kuyaelewa yale ambayo. Yanaelezwa na kuchambua polepole. Ujumbe uliopo katika mashairi. Kama hayo mazito. Katika kufanya hivi. Ni vyema kuchambua shairi. Baada ya jingine. Unavyokumbana na mashairi mengi zaidi. Ndivyo uelewa wako kuhusu mashairi. Na uchambuzi unavyopevuka. Nayo hali hii inavyoendelea. Ndivyo utakavyofurahi. Na kuyaelewa mashairi. Hata yakawa kwako burudani. Kwa hivi. Wanafunzi wengi watasita kutishwa. Na mashairi kwa Sababu. Msamiati ambao hutumika. Ni muhimu kutoyazingatia maneno haya kama huyaelewi. Na badala yake kuzingatia ujumbe. Unaojitokeza katika shairi. Hii itakuwa njia ya mkato. Katika kuhakikisha kuwa unayaelewa yanayozungumzwa. Pamoja na kuuelewa msamiati uliotumika. Huu ndio msingi wa kuandika shairi. Kwa lugha ya kawaida. Mashairi aghalabu hujumuisha fikra. Na mtazamo wa mwandishi kuhusu maisha. Na ulimwengu kwa jumla. Maudhui ya ushairi huibuka. Kutokana na maisha halisi katika jamii zetu. Maudhui haya ni kama. Umaskini. Migogano. Unafiki. Mapenzi. Ukoloni mamboleo. Ubaguzi wa aina mbalimbali. Uonevu. Haki za wanawake. Utesi. Kuasa. Dini . Majigambo. Kuliwaza shujaa. Na mengine muhimu. Haya huwasilishwa . Kwa njia ya kishairi. Masuala haya yanapowasilishwa kishairi . Hujumuisha matumizi ya msamiati. Wa kilahaja na mtindo mahususi. Na wa kipekee katika muktadha huo. Hivyo. Maana yake haiwezi kupatikana katika kamusi. Isipokuwa shairini. Katika ubeti wa kwanza. Mshairi Anasema anawasomea shairi. Na wasikie. Anaeleza kuwa yaliyompata ni ugonjwa. Unaoletwa na shetani ambaye. Husumbua watu daima. Raha sasa imekwisha. Ikilinganishwa na ilivyokuwa hapo zamani. Anasema atajitahidi ayarudishe ya zamani.Katika ubeti wa pili. Mshairi analalamika kuwa hana chochote. Kwani ameuza mpaka kabati lake. Na kumfanya maskini hohehahe. Hali hiyo imefanya mshairi kuchekwa. Kando ya kuwa katia Hali ya kutojiweza kiuchumi. Kwa sababu hii. Amefikiria kurudi hali yake ya zamani. Matumizi ya inkisari. Kwa maneno kama. Yalonisibu. Na asozinduka. Yasimbabaishe yeyote. Ni vifupisho vya yaliyonisibu. Na asiyezinduka. Jambo jingine ni kuhakikisha. Umeelewa kiini cha shairi. Kwa sababu hata picha. Ambazo hutumiwa. Mtindo na mbinu nyingine. Kisanaa hutegemea lengo hili. Kuyaelewa haya na kutatafrisi. Na kuyaandika kwa lugha nathari. Kwa namna hiyo ni muhimu. Isitoshe ni muhimu kuzingatia kuwa kuandika. Katika nathari mtihanini ni lazima kufuata utaratibu. Kufanya hivo ni kuhakikisha kuwa huwachi lolote. Pili. Ni kuhakikisha kuwa unafuata ujumbe huo ulivyofuliliza bila. Kuunda mfululizo wako mpya. Kama jambo limetajwa kwanza litaje hivyo. Hivyo basi kuandika ubeti. Au sehemu ya shairi kwa lugha ya kawaida. Kunamaamisha kulielewa shairi kwanza.
Wanafunzi hutatizika kuchambua nini
{ "text": [ "mashairi" ] }
4994_swa
USHAIRI Katika karatasi ya tatu. Mtihani wa kidato cha nne. Huwa kuna swali la ushairi. Ambalo ni lazima kufanya mojawapo. Mwanafunzi anaweza kuyashughulikia mashairi haya yote. Ama akachagua shairi moja. Kwa kawaida. Mwanafunzi huhitajika kuwa. Amejimudu katika kuchambua mashairi . Ya aina na mikondo mbalimbali. Lakini. Ili kufanya hivi. Mtahiniwa huwa anahitajika kuwa amelielewa. Shairi lenyewe. Moja ya swali ambalo huwa haikosi. Katika mtihani Kila mwaka. Katika karatasi ya tatu ni. Kuhusu kuandika ubeti . Au sehemu Fulani. Ya shairi kwa lugha nathari. Hii humhitaji mtahiniwa kulichambua. Shairi vilivyo. Kuyachambua mashairi . Ni kazi inayohusu kuelewa msamiati. Uliotumiwa na kuupa maana. Kulingana na muktadha . Na matumizi yao. Kishairi. Maana za maneno hutegemea. Matumizi yao. Si maana ya kamusi. Katika kila kiwango. Wanafunzi hutatizika kuyachambua mashairi. Hali hii. Ni matokeo ya mambo mengi. Yaweza kuwa mashairi waliyoyasoma. Na kujaribu kuyachambua mara ya kwanza. Yaliwaletea matatizo katika kuyaelewa. Na hivyo kuwapa imani kuwa. Mashairi kwa kawaida ni magumu. Pia kuna uwezekano kuwa mashairi. Kama hayo yalikuwa yamechanganya maneno ya kilahaja. Na kiswahili sanifu. Hali kama hii. Inawakatiza wanagenzi tamaa ya kusoma. Kuyachambua mashairi. Hasa wanapojaribu kutumia kamusi zao. Na kuambulia patupu. Jambo kama hili. Huwa mwanzo mbaya kwa wanafunzi wengi. Na kuwafanya wasiyashughulikie mashairi. Na kuyachambua inavyohitajika. Hata hivyo. Hali hii ni kinyume kabisa. Na ukweli wa mambo. Ushairi ni utanzu wa fasihi . Ambao unapaswa kufurahiwa. Na wanafunzi. Na wasomi wengine. Pindi wanapokutana nao. Kwa jinsi unavyoeleza ujumbe wake. Muhimu ni kuuelewa. Njia bora ya kulitatua tatizo la masharti. Kuonekana magumu. Ni mwanafunzi kuanza kuyapenda mashairi. Kwa minajili ya kupanua. Lugha na msamiati wake. Anza kwa kuyashughulikia mashairi. Mepesi mepesi kabla ya kuingilia yale yenye uzito. Hii inaweza kuchochea uandishi . Pamoja na kukufanya uyapende. Mashairi moyoni mwako. Ni vyema kujaribu kuyaelewa yale ambayo. Yanaelezwa na kuchambua polepole. Ujumbe uliopo katika mashairi. Kama hayo mazito. Katika kufanya hivi. Ni vyema kuchambua shairi. Baada ya jingine. Unavyokumbana na mashairi mengi zaidi. Ndivyo uelewa wako kuhusu mashairi. Na uchambuzi unavyopevuka. Nayo hali hii inavyoendelea. Ndivyo utakavyofurahi. Na kuyaelewa mashairi. Hata yakawa kwako burudani. Kwa hivi. Wanafunzi wengi watasita kutishwa. Na mashairi kwa Sababu. Msamiati ambao hutumika. Ni muhimu kutoyazingatia maneno haya kama huyaelewi. Na badala yake kuzingatia ujumbe. Unaojitokeza katika shairi. Hii itakuwa njia ya mkato. Katika kuhakikisha kuwa unayaelewa yanayozungumzwa. Pamoja na kuuelewa msamiati uliotumika. Huu ndio msingi wa kuandika shairi. Kwa lugha ya kawaida. Mashairi aghalabu hujumuisha fikra. Na mtazamo wa mwandishi kuhusu maisha. Na ulimwengu kwa jumla. Maudhui ya ushairi huibuka. Kutokana na maisha halisi katika jamii zetu. Maudhui haya ni kama. Umaskini. Migogano. Unafiki. Mapenzi. Ukoloni mamboleo. Ubaguzi wa aina mbalimbali. Uonevu. Haki za wanawake. Utesi. Kuasa. Dini . Majigambo. Kuliwaza shujaa. Na mengine muhimu. Haya huwasilishwa . Kwa njia ya kishairi. Masuala haya yanapowasilishwa kishairi . Hujumuisha matumizi ya msamiati. Wa kilahaja na mtindo mahususi. Na wa kipekee katika muktadha huo. Hivyo. Maana yake haiwezi kupatikana katika kamusi. Isipokuwa shairini. Katika ubeti wa kwanza. Mshairi Anasema anawasomea shairi. Na wasikie. Anaeleza kuwa yaliyompata ni ugonjwa. Unaoletwa na shetani ambaye. Husumbua watu daima. Raha sasa imekwisha. Ikilinganishwa na ilivyokuwa hapo zamani. Anasema atajitahidi ayarudishe ya zamani.Katika ubeti wa pili. Mshairi analalamika kuwa hana chochote. Kwani ameuza mpaka kabati lake. Na kumfanya maskini hohehahe. Hali hiyo imefanya mshairi kuchekwa. Kando ya kuwa katia Hali ya kutojiweza kiuchumi. Kwa sababu hii. Amefikiria kurudi hali yake ya zamani. Matumizi ya inkisari. Kwa maneno kama. Yalonisibu. Na asozinduka. Yasimbabaishe yeyote. Ni vifupisho vya yaliyonisibu. Na asiyezinduka. Jambo jingine ni kuhakikisha. Umeelewa kiini cha shairi. Kwa sababu hata picha. Ambazo hutumiwa. Mtindo na mbinu nyingine. Kisanaa hutegemea lengo hili. Kuyaelewa haya na kutatafrisi. Na kuyaandika kwa lugha nathari. Kwa namna hiyo ni muhimu. Isitoshe ni muhimu kuzingatia kuwa kuandika. Katika nathari mtihanini ni lazima kufuata utaratibu. Kufanya hivo ni kuhakikisha kuwa huwachi lolote. Pili. Ni kuhakikisha kuwa unafuata ujumbe huo ulivyofuliliza bila. Kuunda mfululizo wako mpya. Kama jambo limetajwa kwanza litaje hivyo. Hivyo basi kuandika ubeti. Au sehemu ya shairi kwa lugha ya kawaida. Kunamaamisha kulielewa shairi kwanza.
Mbona unastahili kushughulikia mashairi mepesi mepesi kabla ya mazito
{ "text": [ "ili kuweza kuchochea uandishi" ] }
4996_swa
Ripoti ya shughuli za chama cha kiswahili katika shule ya muhila. Utangulizi. Chama cha kiswahili. Kilianzishwa mwaka wa elfu mbili shuleni humu. Tangu mwaka huo. Chama hiki kimekuwa . Shughuli nyingi sana. Mwaka huu. Chama hiki kimefaulu kupata mafanikio . Makubwa zaidi. Kwa sababu hii. Usimamizi wa shuke ulionelea kuwa. Ni bora kufanya uchunguzi. Kubaini sababu za chama hiki. Kufaulu kama ilivyoshuhudiwa. Ili vyama vingine shuleni. Viweze kunufaika. Na kuimarika pia. Wanajopo wasaba walipewa jukumu la kufanya utafiti. Na kuandaa ripoti. Ili awasilishe mwezi wa Januari mwakani. Wasaba hao ni. 1. Kwanza. Bi. Roda munala. Mwenyekiti. 2. Pili. Bi. Jera afani. Katibu. 3. Tatu. Bi . Zenah mwanga. Mhazini. 4. Nne. Bw. Enock kamala. Mwanachama. 5. Tano. Bi. Judy sinza. Mwanachama. 6. Sita. Bw. Wickliffe. Mwanachama. 7. Saba. Bi. Rita seele. Mwanachama. Njia za kutafiti. Wanajopo walitumia njia mbalimbali. Katika kupata matokeo. Ya jukumu walilopewa. Kwanza waliwahoji wanachama. Wapatao ishirini. Hii ilifanyika kwa kuandaa. Hojaji mbili ambapo Moja. Ilitumika kwa wanachama wa kawaida. Na nyingine ilitumika kwa wanakamati. Waliokuwa wameteuliwa. Aidha walihudhurua baadhi ya mikutano. Ya chama hiki. Na kushuhudia ilivyoendeshwa. Baada ya utafiti huu. Matokeo yalikuwa kama yalivyoelezwa hapa chini. Matokeo. Uchaguzi wa wanakamati wapya. Utafiti ulipofanyika. Uligunduliwa kuwa hapo mbeleni. Chama hiki hakikuwa kinafanya uchaguzi. Kwa kuwashirikisha wanachama wote. Mwaka huo. Chama kiliamua kuchukua mkondo tofauti. Katika uchaguzi wa wanakamati wapya. Wanachama wote walishirikishwa. Kutoa maoni yao. Na kusema ni nani aliyefaa zaidi. Kuwa mwenyekiti. Shughuli hii ilifanyika mara tu. Baada ya shule kufunguliwa kwa muhula wa kwanza. Hapo Januari. Usajili wa wanachama. Kufuatia mikakati iliyowekwa. Na wanakamati wapya. Mwaka huo. Chama kilivunja rekodi. Kwa kuwasajili wanachama wengi. Zaidi kuliko muda wowote ule. Wanachama hamsini wapya walisajiliwa. Hili lilikuwa ongezeko la asilimia mia moja. Kwa wakati huu. Chama kina wanachama mia moja. Wanachama wageni. Walipaswa kulipa shilingi mia tano. Ya kujisajili. Mchezo wa kuigiza. Wanakamati waliwahimiza wanachama. Kuandika mchezo wa kuigiza wao wenyewe. Waliandaa mashindano. Na mchezo uliokuwa na kichwa. Tunda utundwe. Ukaibuka mshindi. Mchezo huu. Ulihusu hila zinaotumiwa. Katika kueneza ugonjwa hatari la ukimwi. Mchezo huu. Ulioneshwa shuleni. Na kwenye vijiji vingi. Ulinuia kuwahamasisha wanafunzi. Ili waweze kutambua hila hizo. Na kujiepusha nazo. Kushiriki mijadala . Na shule nyingine. Chama. Kikiongozwa na wanakamati wapya. Kiliwashirikisha wanachama wake. Kwenye mijadala. Na shule nyingine. Wanachama walitembelea shule tano. Katika muhula wa kwanza. Na wa pili. Kwa upande mwingine. Chama kilialika shule nyingine. Kwa mijadala. Haya yalikuwa . Na mafanikio makubwa. Kwani hakuna chama kingine shuleni. Kilichokaribia mafanikio. Kama haya. Aidha wanachama walionekana kuwa. Wakakamavu hata darasani. Baada ya kushiriki mijadala hii. Uhifadhi wa mazingira. Chama kilianzishwa mipango. Wa kuhamasisha wanafunzi wengine. Kushiriki katika shughuli za kuhifadhi mazingira. Licha ya shughuli hii. Kuonekana kuwa tofauti. Na shughuli za kawaida za chama. Chama kilitambua umuhimu . Wa kuitikia mwito wa serikali. Na kueneza kampeni za kuhifadhi mazingira. Katika wiki ya mazingira. Duniani. Mwezi wa juni. Chama kilishiriki kupanda miti shuleni. Wanachama waliwatumbuiza wanafunzi. Na wananchi kwa mchezo wa kuigiza. Ulinoonesha umuhimu wa kuhifadhi mazingira Hitimisho. Kwa kubadilisha tu njia. Ya kuteua viongozi. Chama kilifaulu kupata uongozi. Mwema.uliokiwezesha kupata mafanikio makubwa. Kuanzia kwa kuongeza usajili. Kwa kuongeza wanachama wengine. Kutunga tungo wao wenyewe. Na kushiriki katika mijadala. Na shule nyingine. Aidha waliweza kuvuka mipaka ya kaida. Za shughuli za chama. Na kuingilia mambo mengine. Muhimu kama uhifadhi mazingira. Mapendekezo. Kamati hii inapendekeza vyama vingine. Vibadilishe utaratibu wa kuteua viongozi. Na kuchagua wale ambao wana uwezo. Wa kuongoza vyema. Kusiwe na mapendeleo wala ubaguzi. Aidha. Kamati hii inapendekeza vyama vingine. Vifikirie nje ya mipaka ya kaida za chama chao. Na kushiriki katika miradi ya maendeleo ya kijumla. Chama kiendelee kuwasajili wanachama wapya. Pia uandishi wa michezo. Za kuigiza uendelee. Zaidi. Kamati imependekeza mwakani. Chama kiandike mchezo. Utakaoshirikishwa katika mashindano ya kitaifa. Ripoti hii imeandaliwa. Na kuandikwa kwa niaba ya wanakamati wengine.
Chama cha Kiswahili kilianzishwa lini shuleni humu
{ "text": [ "mwaka wa elfu mbili" ] }
4996_swa
Ripoti ya shughuli za chama cha kiswahili katika shule ya muhila. Utangulizi. Chama cha kiswahili. Kilianzishwa mwaka wa elfu mbili shuleni humu. Tangu mwaka huo. Chama hiki kimekuwa . Shughuli nyingi sana. Mwaka huu. Chama hiki kimefaulu kupata mafanikio . Makubwa zaidi. Kwa sababu hii. Usimamizi wa shuke ulionelea kuwa. Ni bora kufanya uchunguzi. Kubaini sababu za chama hiki. Kufaulu kama ilivyoshuhudiwa. Ili vyama vingine shuleni. Viweze kunufaika. Na kuimarika pia. Wanajopo wasaba walipewa jukumu la kufanya utafiti. Na kuandaa ripoti. Ili awasilishe mwezi wa Januari mwakani. Wasaba hao ni. 1. Kwanza. Bi. Roda munala. Mwenyekiti. 2. Pili. Bi. Jera afani. Katibu. 3. Tatu. Bi . Zenah mwanga. Mhazini. 4. Nne. Bw. Enock kamala. Mwanachama. 5. Tano. Bi. Judy sinza. Mwanachama. 6. Sita. Bw. Wickliffe. Mwanachama. 7. Saba. Bi. Rita seele. Mwanachama. Njia za kutafiti. Wanajopo walitumia njia mbalimbali. Katika kupata matokeo. Ya jukumu walilopewa. Kwanza waliwahoji wanachama. Wapatao ishirini. Hii ilifanyika kwa kuandaa. Hojaji mbili ambapo Moja. Ilitumika kwa wanachama wa kawaida. Na nyingine ilitumika kwa wanakamati. Waliokuwa wameteuliwa. Aidha walihudhurua baadhi ya mikutano. Ya chama hiki. Na kushuhudia ilivyoendeshwa. Baada ya utafiti huu. Matokeo yalikuwa kama yalivyoelezwa hapa chini. Matokeo. Uchaguzi wa wanakamati wapya. Utafiti ulipofanyika. Uligunduliwa kuwa hapo mbeleni. Chama hiki hakikuwa kinafanya uchaguzi. Kwa kuwashirikisha wanachama wote. Mwaka huo. Chama kiliamua kuchukua mkondo tofauti. Katika uchaguzi wa wanakamati wapya. Wanachama wote walishirikishwa. Kutoa maoni yao. Na kusema ni nani aliyefaa zaidi. Kuwa mwenyekiti. Shughuli hii ilifanyika mara tu. Baada ya shule kufunguliwa kwa muhula wa kwanza. Hapo Januari. Usajili wa wanachama. Kufuatia mikakati iliyowekwa. Na wanakamati wapya. Mwaka huo. Chama kilivunja rekodi. Kwa kuwasajili wanachama wengi. Zaidi kuliko muda wowote ule. Wanachama hamsini wapya walisajiliwa. Hili lilikuwa ongezeko la asilimia mia moja. Kwa wakati huu. Chama kina wanachama mia moja. Wanachama wageni. Walipaswa kulipa shilingi mia tano. Ya kujisajili. Mchezo wa kuigiza. Wanakamati waliwahimiza wanachama. Kuandika mchezo wa kuigiza wao wenyewe. Waliandaa mashindano. Na mchezo uliokuwa na kichwa. Tunda utundwe. Ukaibuka mshindi. Mchezo huu. Ulihusu hila zinaotumiwa. Katika kueneza ugonjwa hatari la ukimwi. Mchezo huu. Ulioneshwa shuleni. Na kwenye vijiji vingi. Ulinuia kuwahamasisha wanafunzi. Ili waweze kutambua hila hizo. Na kujiepusha nazo. Kushiriki mijadala . Na shule nyingine. Chama. Kikiongozwa na wanakamati wapya. Kiliwashirikisha wanachama wake. Kwenye mijadala. Na shule nyingine. Wanachama walitembelea shule tano. Katika muhula wa kwanza. Na wa pili. Kwa upande mwingine. Chama kilialika shule nyingine. Kwa mijadala. Haya yalikuwa . Na mafanikio makubwa. Kwani hakuna chama kingine shuleni. Kilichokaribia mafanikio. Kama haya. Aidha wanachama walionekana kuwa. Wakakamavu hata darasani. Baada ya kushiriki mijadala hii. Uhifadhi wa mazingira. Chama kilianzishwa mipango. Wa kuhamasisha wanafunzi wengine. Kushiriki katika shughuli za kuhifadhi mazingira. Licha ya shughuli hii. Kuonekana kuwa tofauti. Na shughuli za kawaida za chama. Chama kilitambua umuhimu . Wa kuitikia mwito wa serikali. Na kueneza kampeni za kuhifadhi mazingira. Katika wiki ya mazingira. Duniani. Mwezi wa juni. Chama kilishiriki kupanda miti shuleni. Wanachama waliwatumbuiza wanafunzi. Na wananchi kwa mchezo wa kuigiza. Ulinoonesha umuhimu wa kuhifadhi mazingira Hitimisho. Kwa kubadilisha tu njia. Ya kuteua viongozi. Chama kilifaulu kupata uongozi. Mwema.uliokiwezesha kupata mafanikio makubwa. Kuanzia kwa kuongeza usajili. Kwa kuongeza wanachama wengine. Kutunga tungo wao wenyewe. Na kushiriki katika mijadala. Na shule nyingine. Aidha waliweza kuvuka mipaka ya kaida. Za shughuli za chama. Na kuingilia mambo mengine. Muhimu kama uhifadhi mazingira. Mapendekezo. Kamati hii inapendekeza vyama vingine. Vibadilishe utaratibu wa kuteua viongozi. Na kuchagua wale ambao wana uwezo. Wa kuongoza vyema. Kusiwe na mapendeleo wala ubaguzi. Aidha. Kamati hii inapendekeza vyama vingine. Vifikirie nje ya mipaka ya kaida za chama chao. Na kushiriki katika miradi ya maendeleo ya kijumla. Chama kiendelee kuwasajili wanachama wapya. Pia uandishi wa michezo. Za kuigiza uendelee. Zaidi. Kamati imependekeza mwakani. Chama kiandike mchezo. Utakaoshirikishwa katika mashindano ya kitaifa. Ripoti hii imeandaliwa. Na kuandikwa kwa niaba ya wanakamati wengine.
Wanajopo saba walipewa jukumu la kufanya nini
{ "text": [ "utafiti" ] }
4996_swa
Ripoti ya shughuli za chama cha kiswahili katika shule ya muhila. Utangulizi. Chama cha kiswahili. Kilianzishwa mwaka wa elfu mbili shuleni humu. Tangu mwaka huo. Chama hiki kimekuwa . Shughuli nyingi sana. Mwaka huu. Chama hiki kimefaulu kupata mafanikio . Makubwa zaidi. Kwa sababu hii. Usimamizi wa shuke ulionelea kuwa. Ni bora kufanya uchunguzi. Kubaini sababu za chama hiki. Kufaulu kama ilivyoshuhudiwa. Ili vyama vingine shuleni. Viweze kunufaika. Na kuimarika pia. Wanajopo wasaba walipewa jukumu la kufanya utafiti. Na kuandaa ripoti. Ili awasilishe mwezi wa Januari mwakani. Wasaba hao ni. 1. Kwanza. Bi. Roda munala. Mwenyekiti. 2. Pili. Bi. Jera afani. Katibu. 3. Tatu. Bi . Zenah mwanga. Mhazini. 4. Nne. Bw. Enock kamala. Mwanachama. 5. Tano. Bi. Judy sinza. Mwanachama. 6. Sita. Bw. Wickliffe. Mwanachama. 7. Saba. Bi. Rita seele. Mwanachama. Njia za kutafiti. Wanajopo walitumia njia mbalimbali. Katika kupata matokeo. Ya jukumu walilopewa. Kwanza waliwahoji wanachama. Wapatao ishirini. Hii ilifanyika kwa kuandaa. Hojaji mbili ambapo Moja. Ilitumika kwa wanachama wa kawaida. Na nyingine ilitumika kwa wanakamati. Waliokuwa wameteuliwa. Aidha walihudhurua baadhi ya mikutano. Ya chama hiki. Na kushuhudia ilivyoendeshwa. Baada ya utafiti huu. Matokeo yalikuwa kama yalivyoelezwa hapa chini. Matokeo. Uchaguzi wa wanakamati wapya. Utafiti ulipofanyika. Uligunduliwa kuwa hapo mbeleni. Chama hiki hakikuwa kinafanya uchaguzi. Kwa kuwashirikisha wanachama wote. Mwaka huo. Chama kiliamua kuchukua mkondo tofauti. Katika uchaguzi wa wanakamati wapya. Wanachama wote walishirikishwa. Kutoa maoni yao. Na kusema ni nani aliyefaa zaidi. Kuwa mwenyekiti. Shughuli hii ilifanyika mara tu. Baada ya shule kufunguliwa kwa muhula wa kwanza. Hapo Januari. Usajili wa wanachama. Kufuatia mikakati iliyowekwa. Na wanakamati wapya. Mwaka huo. Chama kilivunja rekodi. Kwa kuwasajili wanachama wengi. Zaidi kuliko muda wowote ule. Wanachama hamsini wapya walisajiliwa. Hili lilikuwa ongezeko la asilimia mia moja. Kwa wakati huu. Chama kina wanachama mia moja. Wanachama wageni. Walipaswa kulipa shilingi mia tano. Ya kujisajili. Mchezo wa kuigiza. Wanakamati waliwahimiza wanachama. Kuandika mchezo wa kuigiza wao wenyewe. Waliandaa mashindano. Na mchezo uliokuwa na kichwa. Tunda utundwe. Ukaibuka mshindi. Mchezo huu. Ulihusu hila zinaotumiwa. Katika kueneza ugonjwa hatari la ukimwi. Mchezo huu. Ulioneshwa shuleni. Na kwenye vijiji vingi. Ulinuia kuwahamasisha wanafunzi. Ili waweze kutambua hila hizo. Na kujiepusha nazo. Kushiriki mijadala . Na shule nyingine. Chama. Kikiongozwa na wanakamati wapya. Kiliwashirikisha wanachama wake. Kwenye mijadala. Na shule nyingine. Wanachama walitembelea shule tano. Katika muhula wa kwanza. Na wa pili. Kwa upande mwingine. Chama kilialika shule nyingine. Kwa mijadala. Haya yalikuwa . Na mafanikio makubwa. Kwani hakuna chama kingine shuleni. Kilichokaribia mafanikio. Kama haya. Aidha wanachama walionekana kuwa. Wakakamavu hata darasani. Baada ya kushiriki mijadala hii. Uhifadhi wa mazingira. Chama kilianzishwa mipango. Wa kuhamasisha wanafunzi wengine. Kushiriki katika shughuli za kuhifadhi mazingira. Licha ya shughuli hii. Kuonekana kuwa tofauti. Na shughuli za kawaida za chama. Chama kilitambua umuhimu . Wa kuitikia mwito wa serikali. Na kueneza kampeni za kuhifadhi mazingira. Katika wiki ya mazingira. Duniani. Mwezi wa juni. Chama kilishiriki kupanda miti shuleni. Wanachama waliwatumbuiza wanafunzi. Na wananchi kwa mchezo wa kuigiza. Ulinoonesha umuhimu wa kuhifadhi mazingira Hitimisho. Kwa kubadilisha tu njia. Ya kuteua viongozi. Chama kilifaulu kupata uongozi. Mwema.uliokiwezesha kupata mafanikio makubwa. Kuanzia kwa kuongeza usajili. Kwa kuongeza wanachama wengine. Kutunga tungo wao wenyewe. Na kushiriki katika mijadala. Na shule nyingine. Aidha waliweza kuvuka mipaka ya kaida. Za shughuli za chama. Na kuingilia mambo mengine. Muhimu kama uhifadhi mazingira. Mapendekezo. Kamati hii inapendekeza vyama vingine. Vibadilishe utaratibu wa kuteua viongozi. Na kuchagua wale ambao wana uwezo. Wa kuongoza vyema. Kusiwe na mapendeleo wala ubaguzi. Aidha. Kamati hii inapendekeza vyama vingine. Vifikirie nje ya mipaka ya kaida za chama chao. Na kushiriki katika miradi ya maendeleo ya kijumla. Chama kiendelee kuwasajili wanachama wapya. Pia uandishi wa michezo. Za kuigiza uendelee. Zaidi. Kamati imependekeza mwakani. Chama kiandike mchezo. Utakaoshirikishwa katika mashindano ya kitaifa. Ripoti hii imeandaliwa. Na kuandikwa kwa niaba ya wanakamati wengine.
Nani walishirikishwa kutoa maoni yao
{ "text": [ "wanachama" ] }
4996_swa
Ripoti ya shughuli za chama cha kiswahili katika shule ya muhila. Utangulizi. Chama cha kiswahili. Kilianzishwa mwaka wa elfu mbili shuleni humu. Tangu mwaka huo. Chama hiki kimekuwa . Shughuli nyingi sana. Mwaka huu. Chama hiki kimefaulu kupata mafanikio . Makubwa zaidi. Kwa sababu hii. Usimamizi wa shuke ulionelea kuwa. Ni bora kufanya uchunguzi. Kubaini sababu za chama hiki. Kufaulu kama ilivyoshuhudiwa. Ili vyama vingine shuleni. Viweze kunufaika. Na kuimarika pia. Wanajopo wasaba walipewa jukumu la kufanya utafiti. Na kuandaa ripoti. Ili awasilishe mwezi wa Januari mwakani. Wasaba hao ni. 1. Kwanza. Bi. Roda munala. Mwenyekiti. 2. Pili. Bi. Jera afani. Katibu. 3. Tatu. Bi . Zenah mwanga. Mhazini. 4. Nne. Bw. Enock kamala. Mwanachama. 5. Tano. Bi. Judy sinza. Mwanachama. 6. Sita. Bw. Wickliffe. Mwanachama. 7. Saba. Bi. Rita seele. Mwanachama. Njia za kutafiti. Wanajopo walitumia njia mbalimbali. Katika kupata matokeo. Ya jukumu walilopewa. Kwanza waliwahoji wanachama. Wapatao ishirini. Hii ilifanyika kwa kuandaa. Hojaji mbili ambapo Moja. Ilitumika kwa wanachama wa kawaida. Na nyingine ilitumika kwa wanakamati. Waliokuwa wameteuliwa. Aidha walihudhurua baadhi ya mikutano. Ya chama hiki. Na kushuhudia ilivyoendeshwa. Baada ya utafiti huu. Matokeo yalikuwa kama yalivyoelezwa hapa chini. Matokeo. Uchaguzi wa wanakamati wapya. Utafiti ulipofanyika. Uligunduliwa kuwa hapo mbeleni. Chama hiki hakikuwa kinafanya uchaguzi. Kwa kuwashirikisha wanachama wote. Mwaka huo. Chama kiliamua kuchukua mkondo tofauti. Katika uchaguzi wa wanakamati wapya. Wanachama wote walishirikishwa. Kutoa maoni yao. Na kusema ni nani aliyefaa zaidi. Kuwa mwenyekiti. Shughuli hii ilifanyika mara tu. Baada ya shule kufunguliwa kwa muhula wa kwanza. Hapo Januari. Usajili wa wanachama. Kufuatia mikakati iliyowekwa. Na wanakamati wapya. Mwaka huo. Chama kilivunja rekodi. Kwa kuwasajili wanachama wengi. Zaidi kuliko muda wowote ule. Wanachama hamsini wapya walisajiliwa. Hili lilikuwa ongezeko la asilimia mia moja. Kwa wakati huu. Chama kina wanachama mia moja. Wanachama wageni. Walipaswa kulipa shilingi mia tano. Ya kujisajili. Mchezo wa kuigiza. Wanakamati waliwahimiza wanachama. Kuandika mchezo wa kuigiza wao wenyewe. Waliandaa mashindano. Na mchezo uliokuwa na kichwa. Tunda utundwe. Ukaibuka mshindi. Mchezo huu. Ulihusu hila zinaotumiwa. Katika kueneza ugonjwa hatari la ukimwi. Mchezo huu. Ulioneshwa shuleni. Na kwenye vijiji vingi. Ulinuia kuwahamasisha wanafunzi. Ili waweze kutambua hila hizo. Na kujiepusha nazo. Kushiriki mijadala . Na shule nyingine. Chama. Kikiongozwa na wanakamati wapya. Kiliwashirikisha wanachama wake. Kwenye mijadala. Na shule nyingine. Wanachama walitembelea shule tano. Katika muhula wa kwanza. Na wa pili. Kwa upande mwingine. Chama kilialika shule nyingine. Kwa mijadala. Haya yalikuwa . Na mafanikio makubwa. Kwani hakuna chama kingine shuleni. Kilichokaribia mafanikio. Kama haya. Aidha wanachama walionekana kuwa. Wakakamavu hata darasani. Baada ya kushiriki mijadala hii. Uhifadhi wa mazingira. Chama kilianzishwa mipango. Wa kuhamasisha wanafunzi wengine. Kushiriki katika shughuli za kuhifadhi mazingira. Licha ya shughuli hii. Kuonekana kuwa tofauti. Na shughuli za kawaida za chama. Chama kilitambua umuhimu . Wa kuitikia mwito wa serikali. Na kueneza kampeni za kuhifadhi mazingira. Katika wiki ya mazingira. Duniani. Mwezi wa juni. Chama kilishiriki kupanda miti shuleni. Wanachama waliwatumbuiza wanafunzi. Na wananchi kwa mchezo wa kuigiza. Ulinoonesha umuhimu wa kuhifadhi mazingira Hitimisho. Kwa kubadilisha tu njia. Ya kuteua viongozi. Chama kilifaulu kupata uongozi. Mwema.uliokiwezesha kupata mafanikio makubwa. Kuanzia kwa kuongeza usajili. Kwa kuongeza wanachama wengine. Kutunga tungo wao wenyewe. Na kushiriki katika mijadala. Na shule nyingine. Aidha waliweza kuvuka mipaka ya kaida. Za shughuli za chama. Na kuingilia mambo mengine. Muhimu kama uhifadhi mazingira. Mapendekezo. Kamati hii inapendekeza vyama vingine. Vibadilishe utaratibu wa kuteua viongozi. Na kuchagua wale ambao wana uwezo. Wa kuongoza vyema. Kusiwe na mapendeleo wala ubaguzi. Aidha. Kamati hii inapendekeza vyama vingine. Vifikirie nje ya mipaka ya kaida za chama chao. Na kushiriki katika miradi ya maendeleo ya kijumla. Chama kiendelee kuwasajili wanachama wapya. Pia uandishi wa michezo. Za kuigiza uendelee. Zaidi. Kamati imependekeza mwakani. Chama kiandike mchezo. Utakaoshirikishwa katika mashindano ya kitaifa. Ripoti hii imeandaliwa. Na kuandikwa kwa niaba ya wanakamati wengine.
Waliandika mchezo wa kuigiza wenye kichwa gani
{ "text": [ "Tunda Utundwe" ] }
4996_swa
Ripoti ya shughuli za chama cha kiswahili katika shule ya muhila. Utangulizi. Chama cha kiswahili. Kilianzishwa mwaka wa elfu mbili shuleni humu. Tangu mwaka huo. Chama hiki kimekuwa . Shughuli nyingi sana. Mwaka huu. Chama hiki kimefaulu kupata mafanikio . Makubwa zaidi. Kwa sababu hii. Usimamizi wa shuke ulionelea kuwa. Ni bora kufanya uchunguzi. Kubaini sababu za chama hiki. Kufaulu kama ilivyoshuhudiwa. Ili vyama vingine shuleni. Viweze kunufaika. Na kuimarika pia. Wanajopo wasaba walipewa jukumu la kufanya utafiti. Na kuandaa ripoti. Ili awasilishe mwezi wa Januari mwakani. Wasaba hao ni. 1. Kwanza. Bi. Roda munala. Mwenyekiti. 2. Pili. Bi. Jera afani. Katibu. 3. Tatu. Bi . Zenah mwanga. Mhazini. 4. Nne. Bw. Enock kamala. Mwanachama. 5. Tano. Bi. Judy sinza. Mwanachama. 6. Sita. Bw. Wickliffe. Mwanachama. 7. Saba. Bi. Rita seele. Mwanachama. Njia za kutafiti. Wanajopo walitumia njia mbalimbali. Katika kupata matokeo. Ya jukumu walilopewa. Kwanza waliwahoji wanachama. Wapatao ishirini. Hii ilifanyika kwa kuandaa. Hojaji mbili ambapo Moja. Ilitumika kwa wanachama wa kawaida. Na nyingine ilitumika kwa wanakamati. Waliokuwa wameteuliwa. Aidha walihudhurua baadhi ya mikutano. Ya chama hiki. Na kushuhudia ilivyoendeshwa. Baada ya utafiti huu. Matokeo yalikuwa kama yalivyoelezwa hapa chini. Matokeo. Uchaguzi wa wanakamati wapya. Utafiti ulipofanyika. Uligunduliwa kuwa hapo mbeleni. Chama hiki hakikuwa kinafanya uchaguzi. Kwa kuwashirikisha wanachama wote. Mwaka huo. Chama kiliamua kuchukua mkondo tofauti. Katika uchaguzi wa wanakamati wapya. Wanachama wote walishirikishwa. Kutoa maoni yao. Na kusema ni nani aliyefaa zaidi. Kuwa mwenyekiti. Shughuli hii ilifanyika mara tu. Baada ya shule kufunguliwa kwa muhula wa kwanza. Hapo Januari. Usajili wa wanachama. Kufuatia mikakati iliyowekwa. Na wanakamati wapya. Mwaka huo. Chama kilivunja rekodi. Kwa kuwasajili wanachama wengi. Zaidi kuliko muda wowote ule. Wanachama hamsini wapya walisajiliwa. Hili lilikuwa ongezeko la asilimia mia moja. Kwa wakati huu. Chama kina wanachama mia moja. Wanachama wageni. Walipaswa kulipa shilingi mia tano. Ya kujisajili. Mchezo wa kuigiza. Wanakamati waliwahimiza wanachama. Kuandika mchezo wa kuigiza wao wenyewe. Waliandaa mashindano. Na mchezo uliokuwa na kichwa. Tunda utundwe. Ukaibuka mshindi. Mchezo huu. Ulihusu hila zinaotumiwa. Katika kueneza ugonjwa hatari la ukimwi. Mchezo huu. Ulioneshwa shuleni. Na kwenye vijiji vingi. Ulinuia kuwahamasisha wanafunzi. Ili waweze kutambua hila hizo. Na kujiepusha nazo. Kushiriki mijadala . Na shule nyingine. Chama. Kikiongozwa na wanakamati wapya. Kiliwashirikisha wanachama wake. Kwenye mijadala. Na shule nyingine. Wanachama walitembelea shule tano. Katika muhula wa kwanza. Na wa pili. Kwa upande mwingine. Chama kilialika shule nyingine. Kwa mijadala. Haya yalikuwa . Na mafanikio makubwa. Kwani hakuna chama kingine shuleni. Kilichokaribia mafanikio. Kama haya. Aidha wanachama walionekana kuwa. Wakakamavu hata darasani. Baada ya kushiriki mijadala hii. Uhifadhi wa mazingira. Chama kilianzishwa mipango. Wa kuhamasisha wanafunzi wengine. Kushiriki katika shughuli za kuhifadhi mazingira. Licha ya shughuli hii. Kuonekana kuwa tofauti. Na shughuli za kawaida za chama. Chama kilitambua umuhimu . Wa kuitikia mwito wa serikali. Na kueneza kampeni za kuhifadhi mazingira. Katika wiki ya mazingira. Duniani. Mwezi wa juni. Chama kilishiriki kupanda miti shuleni. Wanachama waliwatumbuiza wanafunzi. Na wananchi kwa mchezo wa kuigiza. Ulinoonesha umuhimu wa kuhifadhi mazingira Hitimisho. Kwa kubadilisha tu njia. Ya kuteua viongozi. Chama kilifaulu kupata uongozi. Mwema.uliokiwezesha kupata mafanikio makubwa. Kuanzia kwa kuongeza usajili. Kwa kuongeza wanachama wengine. Kutunga tungo wao wenyewe. Na kushiriki katika mijadala. Na shule nyingine. Aidha waliweza kuvuka mipaka ya kaida. Za shughuli za chama. Na kuingilia mambo mengine. Muhimu kama uhifadhi mazingira. Mapendekezo. Kamati hii inapendekeza vyama vingine. Vibadilishe utaratibu wa kuteua viongozi. Na kuchagua wale ambao wana uwezo. Wa kuongoza vyema. Kusiwe na mapendeleo wala ubaguzi. Aidha. Kamati hii inapendekeza vyama vingine. Vifikirie nje ya mipaka ya kaida za chama chao. Na kushiriki katika miradi ya maendeleo ya kijumla. Chama kiendelee kuwasajili wanachama wapya. Pia uandishi wa michezo. Za kuigiza uendelee. Zaidi. Kamati imependekeza mwakani. Chama kiandike mchezo. Utakaoshirikishwa katika mashindano ya kitaifa. Ripoti hii imeandaliwa. Na kuandikwa kwa niaba ya wanakamati wengine.
Mbona mchezo wa kuigiza ulinuiwa kuwahamasisha wanafunzi
{ "text": [ "ila waweze kutambua hila hizo" ] }
4998_swa
Taabu ya Maisha. Tom, jina alilolipenda sana, alizaliwa miaka ya tisini katika gatuzi la Kuwetu. Jimbo dogo la Mazingo. Kata na kata ndogo ya Mbugu na kijiji cha Tezo. Alisomea shule ya msingi ya Tezo. Alipofaulu, alijiunga na shule ya upili ya Tsunza, kwa changamoto si haba. Baada ya kujiunga ( mwishoni mwa muhula wa pili) alisoma kwa majuma mawili pekee kisha akajiunga na shule ya kitaifa ya Kuwetu kupitia kwa ufadhili wa serikali ya kaunti. Tom aling'ang'ana kwa jitihada zake zote. Hapo miaka ilisonga kwa mwendo wa Kobe, alivumulia. Taratibu akasonga kidato Cha pili,tatu na Cha nne hatimaye. Shukran kwa Mungu, alijiambia mara nyingi.Licha ya changamoto na shida za kimaisha, alijaaliwa alama nzuri zilizomwezesha kujiunga na chuo kikuu. Alifaulu kujiunga na chuo kikuu cha Liwato. Baada ya miezi miwili ya semesta ya kwanza, Tom alishindwa kugharamia karo iliyohitajika hivyo ikamlazimu asitishe masomo kwa muda wa mwaka mmoja. Alifanya hivyo ili aweze kutafuta mkono utakaomsaidia katika masomo yake. Alikaribia kukata tamaa kwa ulitima uliokuwa umemzingira. Alijua fika kuwa maisha yake ya chuoni yamefikia kikomo. Taratibu alijishughulisha na baadhi ya kazi mtaani kwao. Lakini kweli Mungu si Athumani, alipata ufadhili wa kaunti uliogharamia karo yake kwa ukamilifu. Vilevile, shirika la Tenda Pamoja pia lilimsaidia kumpa ufadhili wa mahitaji yake akiwa shuleni. Alimshukuru sana Mungu kwa bahati hiyo asiyoillia. Nuru ya maisha ya chuoni ikang'aa tena. Alijishughulisha na vibarua vidogovidogo ambavyo vingemsaidia kuupitisha muda wa mwaka mmoja aliositisha masomo yake. Vilevile aweze kujisaidia na kusaidia familia yake maskini. Alifundisha katika shule ya chekechea na shughuli nyinginezo alizozifanya. Hasidi mtaani walinawiri kwa vicheko si asubuhi, si usiku. Walifurahia jinsi Tom ameshindwa kuendeleza masomo yake chuoni. Alijaribu kuwapuuza kwani Ni kawaida yao. Watasema na kucheka mchana tu,usiku watalala, alijiambia. Haidhuru, alimuradi maisha yanasonga Taratibu na afya tele, nitafaulu. Alijiliwaza kila siku ilipopambazuka. Jitihada zake hazikuambulia patupu. Aliweza kuumudu muda wote huo wa mwaka mmoja. Hatimaye alipata ujumbe kuwa alihitajika kufika chuoni kwa ajili ya kujiunga upya. Furaha iliyoje! Alianza matayarisho ya mahitaji yake yote. Pesa alizowekeza muda huo wote, nguo zake na mahitaji mengine muhimu. Aliyatimiza na akanza safari kurejea chuoni.Mwaka mmoja huo ulijikokota kwa mwendo wa kobe lakini hatimaye ulikamilika na Tom alijiunga tena na chuo kikuu Cha Liwato. Alisomea kozi yake ya ualimu. Maisha nayo yalianza taratibu naye aliweka azimio la kufaulu. Lengo lake kuu lilikuwa kubailisha mkondo wa maisha yake. Shida na taabu zilimuandama zaidi na zaidi. Wazazi wake waligharamia ada za masomo za wanuna wake watatu. Naye ilimbidi ajisimamie mwenyewe mbali na ufadhili ule. Mwaka wa pili wake ulikuwa ndio mwaka mgumu sana katika maisha yake. Kwa bahati mbaya, mzazi wake wa pekee aliyekuwa amebaki duniani,akafariki. Fujo na madhila yote yaliijaz akili yake. Mahitaji ya wanuna wake yaliangukia kwake. Jukumu la mzazi likaangukia kwake. Kweli ulikuwa kama kuuchomeka msumari motto katika dondandugu. Haidhuru, mungu hamtupi mja wake. Kilichomuumiza moyo zaidi Ni fitina za mazabizabina kwa mfadhili wake. fitina zilimjaa mfadhili na kuutupiliabali ufadhili wa Tom. Yaani shida zinaniandama Mimi pekee ulimwengu huu! Yallah! Yallah! Aliyachukua majukumu yote yaliyomzonga owa wakati huo na kujitwika. Akosaye la Mama, hata la mbwa huamwa, nitachukua yote na kumuomba Mungu! Miaka miwili iliyosalia ulikuwa kama miongo kadhaa kwa Tom. Tena zaidi, ilisonga mwendo wa kinyo ga. Bila kizuizi, hatimaye alimaliza baada ya muda wa miaka mine. Alifanikiwa kuhafili majibu yalipotokea. Aliingia kwa ulimwengu sasa. Sio kuwa ulimwengu umfunze, la hasha! Alishapewa mafunzo na marehemu wazazi wake wawili, kilichobaki iilikuwa kuyatumia mafunzo hayo kuishi kwa maisha ya afueni. "Kweli, mtu asipotaharuki, hutamalaki!" Tom hakuacha kusema msemo huo!
Tom alizaliwa wapi
{ "text": [ "Katika jimbo la mazingo" ] }
4998_swa
Taabu ya Maisha. Tom, jina alilolipenda sana, alizaliwa miaka ya tisini katika gatuzi la Kuwetu. Jimbo dogo la Mazingo. Kata na kata ndogo ya Mbugu na kijiji cha Tezo. Alisomea shule ya msingi ya Tezo. Alipofaulu, alijiunga na shule ya upili ya Tsunza, kwa changamoto si haba. Baada ya kujiunga ( mwishoni mwa muhula wa pili) alisoma kwa majuma mawili pekee kisha akajiunga na shule ya kitaifa ya Kuwetu kupitia kwa ufadhili wa serikali ya kaunti. Tom aling'ang'ana kwa jitihada zake zote. Hapo miaka ilisonga kwa mwendo wa Kobe, alivumulia. Taratibu akasonga kidato Cha pili,tatu na Cha nne hatimaye. Shukran kwa Mungu, alijiambia mara nyingi.Licha ya changamoto na shida za kimaisha, alijaaliwa alama nzuri zilizomwezesha kujiunga na chuo kikuu. Alifaulu kujiunga na chuo kikuu cha Liwato. Baada ya miezi miwili ya semesta ya kwanza, Tom alishindwa kugharamia karo iliyohitajika hivyo ikamlazimu asitishe masomo kwa muda wa mwaka mmoja. Alifanya hivyo ili aweze kutafuta mkono utakaomsaidia katika masomo yake. Alikaribia kukata tamaa kwa ulitima uliokuwa umemzingira. Alijua fika kuwa maisha yake ya chuoni yamefikia kikomo. Taratibu alijishughulisha na baadhi ya kazi mtaani kwao. Lakini kweli Mungu si Athumani, alipata ufadhili wa kaunti uliogharamia karo yake kwa ukamilifu. Vilevile, shirika la Tenda Pamoja pia lilimsaidia kumpa ufadhili wa mahitaji yake akiwa shuleni. Alimshukuru sana Mungu kwa bahati hiyo asiyoillia. Nuru ya maisha ya chuoni ikang'aa tena. Alijishughulisha na vibarua vidogovidogo ambavyo vingemsaidia kuupitisha muda wa mwaka mmoja aliositisha masomo yake. Vilevile aweze kujisaidia na kusaidia familia yake maskini. Alifundisha katika shule ya chekechea na shughuli nyinginezo alizozifanya. Hasidi mtaani walinawiri kwa vicheko si asubuhi, si usiku. Walifurahia jinsi Tom ameshindwa kuendeleza masomo yake chuoni. Alijaribu kuwapuuza kwani Ni kawaida yao. Watasema na kucheka mchana tu,usiku watalala, alijiambia. Haidhuru, alimuradi maisha yanasonga Taratibu na afya tele, nitafaulu. Alijiliwaza kila siku ilipopambazuka. Jitihada zake hazikuambulia patupu. Aliweza kuumudu muda wote huo wa mwaka mmoja. Hatimaye alipata ujumbe kuwa alihitajika kufika chuoni kwa ajili ya kujiunga upya. Furaha iliyoje! Alianza matayarisho ya mahitaji yake yote. Pesa alizowekeza muda huo wote, nguo zake na mahitaji mengine muhimu. Aliyatimiza na akanza safari kurejea chuoni.Mwaka mmoja huo ulijikokota kwa mwendo wa kobe lakini hatimaye ulikamilika na Tom alijiunga tena na chuo kikuu Cha Liwato. Alisomea kozi yake ya ualimu. Maisha nayo yalianza taratibu naye aliweka azimio la kufaulu. Lengo lake kuu lilikuwa kubailisha mkondo wa maisha yake. Shida na taabu zilimuandama zaidi na zaidi. Wazazi wake waligharamia ada za masomo za wanuna wake watatu. Naye ilimbidi ajisimamie mwenyewe mbali na ufadhili ule. Mwaka wa pili wake ulikuwa ndio mwaka mgumu sana katika maisha yake. Kwa bahati mbaya, mzazi wake wa pekee aliyekuwa amebaki duniani,akafariki. Fujo na madhila yote yaliijaz akili yake. Mahitaji ya wanuna wake yaliangukia kwake. Jukumu la mzazi likaangukia kwake. Kweli ulikuwa kama kuuchomeka msumari motto katika dondandugu. Haidhuru, mungu hamtupi mja wake. Kilichomuumiza moyo zaidi Ni fitina za mazabizabina kwa mfadhili wake. fitina zilimjaa mfadhili na kuutupiliabali ufadhili wa Tom. Yaani shida zinaniandama Mimi pekee ulimwengu huu! Yallah! Yallah! Aliyachukua majukumu yote yaliyomzonga owa wakati huo na kujitwika. Akosaye la Mama, hata la mbwa huamwa, nitachukua yote na kumuomba Mungu! Miaka miwili iliyosalia ulikuwa kama miongo kadhaa kwa Tom. Tena zaidi, ilisonga mwendo wa kinyo ga. Bila kizuizi, hatimaye alimaliza baada ya muda wa miaka mine. Alifanikiwa kuhafili majibu yalipotokea. Aliingia kwa ulimwengu sasa. Sio kuwa ulimwengu umfunze, la hasha! Alishapewa mafunzo na marehemu wazazi wake wawili, kilichobaki iilikuwa kuyatumia mafunzo hayo kuishi kwa maisha ya afueni. "Kweli, mtu asipotaharuki, hutamalaki!" Tom hakuacha kusema msemo huo!
Tom alizaliwa lini
{ "text": [ "Miaka ya tisini" ] }
4998_swa
Taabu ya Maisha. Tom, jina alilolipenda sana, alizaliwa miaka ya tisini katika gatuzi la Kuwetu. Jimbo dogo la Mazingo. Kata na kata ndogo ya Mbugu na kijiji cha Tezo. Alisomea shule ya msingi ya Tezo. Alipofaulu, alijiunga na shule ya upili ya Tsunza, kwa changamoto si haba. Baada ya kujiunga ( mwishoni mwa muhula wa pili) alisoma kwa majuma mawili pekee kisha akajiunga na shule ya kitaifa ya Kuwetu kupitia kwa ufadhili wa serikali ya kaunti. Tom aling'ang'ana kwa jitihada zake zote. Hapo miaka ilisonga kwa mwendo wa Kobe, alivumulia. Taratibu akasonga kidato Cha pili,tatu na Cha nne hatimaye. Shukran kwa Mungu, alijiambia mara nyingi.Licha ya changamoto na shida za kimaisha, alijaaliwa alama nzuri zilizomwezesha kujiunga na chuo kikuu. Alifaulu kujiunga na chuo kikuu cha Liwato. Baada ya miezi miwili ya semesta ya kwanza, Tom alishindwa kugharamia karo iliyohitajika hivyo ikamlazimu asitishe masomo kwa muda wa mwaka mmoja. Alifanya hivyo ili aweze kutafuta mkono utakaomsaidia katika masomo yake. Alikaribia kukata tamaa kwa ulitima uliokuwa umemzingira. Alijua fika kuwa maisha yake ya chuoni yamefikia kikomo. Taratibu alijishughulisha na baadhi ya kazi mtaani kwao. Lakini kweli Mungu si Athumani, alipata ufadhili wa kaunti uliogharamia karo yake kwa ukamilifu. Vilevile, shirika la Tenda Pamoja pia lilimsaidia kumpa ufadhili wa mahitaji yake akiwa shuleni. Alimshukuru sana Mungu kwa bahati hiyo asiyoillia. Nuru ya maisha ya chuoni ikang'aa tena. Alijishughulisha na vibarua vidogovidogo ambavyo vingemsaidia kuupitisha muda wa mwaka mmoja aliositisha masomo yake. Vilevile aweze kujisaidia na kusaidia familia yake maskini. Alifundisha katika shule ya chekechea na shughuli nyinginezo alizozifanya. Hasidi mtaani walinawiri kwa vicheko si asubuhi, si usiku. Walifurahia jinsi Tom ameshindwa kuendeleza masomo yake chuoni. Alijaribu kuwapuuza kwani Ni kawaida yao. Watasema na kucheka mchana tu,usiku watalala, alijiambia. Haidhuru, alimuradi maisha yanasonga Taratibu na afya tele, nitafaulu. Alijiliwaza kila siku ilipopambazuka. Jitihada zake hazikuambulia patupu. Aliweza kuumudu muda wote huo wa mwaka mmoja. Hatimaye alipata ujumbe kuwa alihitajika kufika chuoni kwa ajili ya kujiunga upya. Furaha iliyoje! Alianza matayarisho ya mahitaji yake yote. Pesa alizowekeza muda huo wote, nguo zake na mahitaji mengine muhimu. Aliyatimiza na akanza safari kurejea chuoni.Mwaka mmoja huo ulijikokota kwa mwendo wa kobe lakini hatimaye ulikamilika na Tom alijiunga tena na chuo kikuu Cha Liwato. Alisomea kozi yake ya ualimu. Maisha nayo yalianza taratibu naye aliweka azimio la kufaulu. Lengo lake kuu lilikuwa kubailisha mkondo wa maisha yake. Shida na taabu zilimuandama zaidi na zaidi. Wazazi wake waligharamia ada za masomo za wanuna wake watatu. Naye ilimbidi ajisimamie mwenyewe mbali na ufadhili ule. Mwaka wa pili wake ulikuwa ndio mwaka mgumu sana katika maisha yake. Kwa bahati mbaya, mzazi wake wa pekee aliyekuwa amebaki duniani,akafariki. Fujo na madhila yote yaliijaz akili yake. Mahitaji ya wanuna wake yaliangukia kwake. Jukumu la mzazi likaangukia kwake. Kweli ulikuwa kama kuuchomeka msumari motto katika dondandugu. Haidhuru, mungu hamtupi mja wake. Kilichomuumiza moyo zaidi Ni fitina za mazabizabina kwa mfadhili wake. fitina zilimjaa mfadhili na kuutupiliabali ufadhili wa Tom. Yaani shida zinaniandama Mimi pekee ulimwengu huu! Yallah! Yallah! Aliyachukua majukumu yote yaliyomzonga owa wakati huo na kujitwika. Akosaye la Mama, hata la mbwa huamwa, nitachukua yote na kumuomba Mungu! Miaka miwili iliyosalia ulikuwa kama miongo kadhaa kwa Tom. Tena zaidi, ilisonga mwendo wa kinyo ga. Bila kizuizi, hatimaye alimaliza baada ya muda wa miaka mine. Alifanikiwa kuhafili majibu yalipotokea. Aliingia kwa ulimwengu sasa. Sio kuwa ulimwengu umfunze, la hasha! Alishapewa mafunzo na marehemu wazazi wake wawili, kilichobaki iilikuwa kuyatumia mafunzo hayo kuishi kwa maisha ya afueni. "Kweli, mtu asipotaharuki, hutamalaki!" Tom hakuacha kusema msemo huo!
Tom alijiunga na chuo kikuu kipi
{ "text": [ "Liwato" ] }
4998_swa
Taabu ya Maisha. Tom, jina alilolipenda sana, alizaliwa miaka ya tisini katika gatuzi la Kuwetu. Jimbo dogo la Mazingo. Kata na kata ndogo ya Mbugu na kijiji cha Tezo. Alisomea shule ya msingi ya Tezo. Alipofaulu, alijiunga na shule ya upili ya Tsunza, kwa changamoto si haba. Baada ya kujiunga ( mwishoni mwa muhula wa pili) alisoma kwa majuma mawili pekee kisha akajiunga na shule ya kitaifa ya Kuwetu kupitia kwa ufadhili wa serikali ya kaunti. Tom aling'ang'ana kwa jitihada zake zote. Hapo miaka ilisonga kwa mwendo wa Kobe, alivumulia. Taratibu akasonga kidato Cha pili,tatu na Cha nne hatimaye. Shukran kwa Mungu, alijiambia mara nyingi.Licha ya changamoto na shida za kimaisha, alijaaliwa alama nzuri zilizomwezesha kujiunga na chuo kikuu. Alifaulu kujiunga na chuo kikuu cha Liwato. Baada ya miezi miwili ya semesta ya kwanza, Tom alishindwa kugharamia karo iliyohitajika hivyo ikamlazimu asitishe masomo kwa muda wa mwaka mmoja. Alifanya hivyo ili aweze kutafuta mkono utakaomsaidia katika masomo yake. Alikaribia kukata tamaa kwa ulitima uliokuwa umemzingira. Alijua fika kuwa maisha yake ya chuoni yamefikia kikomo. Taratibu alijishughulisha na baadhi ya kazi mtaani kwao. Lakini kweli Mungu si Athumani, alipata ufadhili wa kaunti uliogharamia karo yake kwa ukamilifu. Vilevile, shirika la Tenda Pamoja pia lilimsaidia kumpa ufadhili wa mahitaji yake akiwa shuleni. Alimshukuru sana Mungu kwa bahati hiyo asiyoillia. Nuru ya maisha ya chuoni ikang'aa tena. Alijishughulisha na vibarua vidogovidogo ambavyo vingemsaidia kuupitisha muda wa mwaka mmoja aliositisha masomo yake. Vilevile aweze kujisaidia na kusaidia familia yake maskini. Alifundisha katika shule ya chekechea na shughuli nyinginezo alizozifanya. Hasidi mtaani walinawiri kwa vicheko si asubuhi, si usiku. Walifurahia jinsi Tom ameshindwa kuendeleza masomo yake chuoni. Alijaribu kuwapuuza kwani Ni kawaida yao. Watasema na kucheka mchana tu,usiku watalala, alijiambia. Haidhuru, alimuradi maisha yanasonga Taratibu na afya tele, nitafaulu. Alijiliwaza kila siku ilipopambazuka. Jitihada zake hazikuambulia patupu. Aliweza kuumudu muda wote huo wa mwaka mmoja. Hatimaye alipata ujumbe kuwa alihitajika kufika chuoni kwa ajili ya kujiunga upya. Furaha iliyoje! Alianza matayarisho ya mahitaji yake yote. Pesa alizowekeza muda huo wote, nguo zake na mahitaji mengine muhimu. Aliyatimiza na akanza safari kurejea chuoni.Mwaka mmoja huo ulijikokota kwa mwendo wa kobe lakini hatimaye ulikamilika na Tom alijiunga tena na chuo kikuu Cha Liwato. Alisomea kozi yake ya ualimu. Maisha nayo yalianza taratibu naye aliweka azimio la kufaulu. Lengo lake kuu lilikuwa kubailisha mkondo wa maisha yake. Shida na taabu zilimuandama zaidi na zaidi. Wazazi wake waligharamia ada za masomo za wanuna wake watatu. Naye ilimbidi ajisimamie mwenyewe mbali na ufadhili ule. Mwaka wa pili wake ulikuwa ndio mwaka mgumu sana katika maisha yake. Kwa bahati mbaya, mzazi wake wa pekee aliyekuwa amebaki duniani,akafariki. Fujo na madhila yote yaliijaz akili yake. Mahitaji ya wanuna wake yaliangukia kwake. Jukumu la mzazi likaangukia kwake. Kweli ulikuwa kama kuuchomeka msumari motto katika dondandugu. Haidhuru, mungu hamtupi mja wake. Kilichomuumiza moyo zaidi Ni fitina za mazabizabina kwa mfadhili wake. fitina zilimjaa mfadhili na kuutupiliabali ufadhili wa Tom. Yaani shida zinaniandama Mimi pekee ulimwengu huu! Yallah! Yallah! Aliyachukua majukumu yote yaliyomzonga owa wakati huo na kujitwika. Akosaye la Mama, hata la mbwa huamwa, nitachukua yote na kumuomba Mungu! Miaka miwili iliyosalia ulikuwa kama miongo kadhaa kwa Tom. Tena zaidi, ilisonga mwendo wa kinyo ga. Bila kizuizi, hatimaye alimaliza baada ya muda wa miaka mine. Alifanikiwa kuhafili majibu yalipotokea. Aliingia kwa ulimwengu sasa. Sio kuwa ulimwengu umfunze, la hasha! Alishapewa mafunzo na marehemu wazazi wake wawili, kilichobaki iilikuwa kuyatumia mafunzo hayo kuishi kwa maisha ya afueni. "Kweli, mtu asipotaharuki, hutamalaki!" Tom hakuacha kusema msemo huo!
Tom alisomea kozi gani chuoni
{ "text": [ "Ya ualimu" ] }
4998_swa
Taabu ya Maisha. Tom, jina alilolipenda sana, alizaliwa miaka ya tisini katika gatuzi la Kuwetu. Jimbo dogo la Mazingo. Kata na kata ndogo ya Mbugu na kijiji cha Tezo. Alisomea shule ya msingi ya Tezo. Alipofaulu, alijiunga na shule ya upili ya Tsunza, kwa changamoto si haba. Baada ya kujiunga ( mwishoni mwa muhula wa pili) alisoma kwa majuma mawili pekee kisha akajiunga na shule ya kitaifa ya Kuwetu kupitia kwa ufadhili wa serikali ya kaunti. Tom aling'ang'ana kwa jitihada zake zote. Hapo miaka ilisonga kwa mwendo wa Kobe, alivumulia. Taratibu akasonga kidato Cha pili,tatu na Cha nne hatimaye. Shukran kwa Mungu, alijiambia mara nyingi.Licha ya changamoto na shida za kimaisha, alijaaliwa alama nzuri zilizomwezesha kujiunga na chuo kikuu. Alifaulu kujiunga na chuo kikuu cha Liwato. Baada ya miezi miwili ya semesta ya kwanza, Tom alishindwa kugharamia karo iliyohitajika hivyo ikamlazimu asitishe masomo kwa muda wa mwaka mmoja. Alifanya hivyo ili aweze kutafuta mkono utakaomsaidia katika masomo yake. Alikaribia kukata tamaa kwa ulitima uliokuwa umemzingira. Alijua fika kuwa maisha yake ya chuoni yamefikia kikomo. Taratibu alijishughulisha na baadhi ya kazi mtaani kwao. Lakini kweli Mungu si Athumani, alipata ufadhili wa kaunti uliogharamia karo yake kwa ukamilifu. Vilevile, shirika la Tenda Pamoja pia lilimsaidia kumpa ufadhili wa mahitaji yake akiwa shuleni. Alimshukuru sana Mungu kwa bahati hiyo asiyoillia. Nuru ya maisha ya chuoni ikang'aa tena. Alijishughulisha na vibarua vidogovidogo ambavyo vingemsaidia kuupitisha muda wa mwaka mmoja aliositisha masomo yake. Vilevile aweze kujisaidia na kusaidia familia yake maskini. Alifundisha katika shule ya chekechea na shughuli nyinginezo alizozifanya. Hasidi mtaani walinawiri kwa vicheko si asubuhi, si usiku. Walifurahia jinsi Tom ameshindwa kuendeleza masomo yake chuoni. Alijaribu kuwapuuza kwani Ni kawaida yao. Watasema na kucheka mchana tu,usiku watalala, alijiambia. Haidhuru, alimuradi maisha yanasonga Taratibu na afya tele, nitafaulu. Alijiliwaza kila siku ilipopambazuka. Jitihada zake hazikuambulia patupu. Aliweza kuumudu muda wote huo wa mwaka mmoja. Hatimaye alipata ujumbe kuwa alihitajika kufika chuoni kwa ajili ya kujiunga upya. Furaha iliyoje! Alianza matayarisho ya mahitaji yake yote. Pesa alizowekeza muda huo wote, nguo zake na mahitaji mengine muhimu. Aliyatimiza na akanza safari kurejea chuoni.Mwaka mmoja huo ulijikokota kwa mwendo wa kobe lakini hatimaye ulikamilika na Tom alijiunga tena na chuo kikuu Cha Liwato. Alisomea kozi yake ya ualimu. Maisha nayo yalianza taratibu naye aliweka azimio la kufaulu. Lengo lake kuu lilikuwa kubailisha mkondo wa maisha yake. Shida na taabu zilimuandama zaidi na zaidi. Wazazi wake waligharamia ada za masomo za wanuna wake watatu. Naye ilimbidi ajisimamie mwenyewe mbali na ufadhili ule. Mwaka wa pili wake ulikuwa ndio mwaka mgumu sana katika maisha yake. Kwa bahati mbaya, mzazi wake wa pekee aliyekuwa amebaki duniani,akafariki. Fujo na madhila yote yaliijaz akili yake. Mahitaji ya wanuna wake yaliangukia kwake. Jukumu la mzazi likaangukia kwake. Kweli ulikuwa kama kuuchomeka msumari motto katika dondandugu. Haidhuru, mungu hamtupi mja wake. Kilichomuumiza moyo zaidi Ni fitina za mazabizabina kwa mfadhili wake. fitina zilimjaa mfadhili na kuutupiliabali ufadhili wa Tom. Yaani shida zinaniandama Mimi pekee ulimwengu huu! Yallah! Yallah! Aliyachukua majukumu yote yaliyomzonga owa wakati huo na kujitwika. Akosaye la Mama, hata la mbwa huamwa, nitachukua yote na kumuomba Mungu! Miaka miwili iliyosalia ulikuwa kama miongo kadhaa kwa Tom. Tena zaidi, ilisonga mwendo wa kinyo ga. Bila kizuizi, hatimaye alimaliza baada ya muda wa miaka mine. Alifanikiwa kuhafili majibu yalipotokea. Aliingia kwa ulimwengu sasa. Sio kuwa ulimwengu umfunze, la hasha! Alishapewa mafunzo na marehemu wazazi wake wawili, kilichobaki iilikuwa kuyatumia mafunzo hayo kuishi kwa maisha ya afueni. "Kweli, mtu asipotaharuki, hutamalaki!" Tom hakuacha kusema msemo huo!
Kwa nini Tom alisitisha masomo yake kwa muda
{ "text": [ "Ili atafuta mkono utakaomsaidia masomoni" ] }
5001_swa
UKIMWI Ukimwi ni ugonjwa uliovuma sana. Inasemekana gonjwa hili liliweza kutokea miaka hiyo ya awali. Mwanzo gonjwa hili lilikuwa likiwakula watu bila huruma. Liliacha wengi kukonda na kukondeana. Sisemi kama ng'onda. Je, umewahi jua Ukimwi unamanisha nini? Na je, unajua njia ya ukimwi hupitishwa kutoka kwa mtu mmoja hadi mwingine? Basi leo nazamia hili swala kuu la Ukimwi. Neno Ukimwi ni jina la kumaanisha kwamba kila neno linasimamia kitu fulani. UKIMWI, herufu U ina maana Upungufu maana yake UKIMWI unaharibu uwezo wa mwili kupambana na magonjwa. Si UKIMWI moja kwa moja unaoweza kuua lakini mashambulio ya magonjwa ambayo kwa kawaida yasingekuwa tatizo kubwa. Mili hizi zetu ziliumbwa na kuwekwa ndani Askari. Askari hao wa mwili ndio wanaolinda mwili wetu kutokana na magonjwa mbali mbali. Ukimwi unapomvamia mtu, si Ukimwi ambao huua mtu. Bali ni magonjwa mengine ambayo huja kando kando na kumwua mtu. Katika neno UKIMWI, KI inamaanisha Kinga. Kinga inahusu mfumo wa kingamwili ambao ni uwezo wa mwili kujitetea dhidi ya ugonjwa. Mwi nayo husimamia Mwili usio na kinga unapatwa na matatizo mbalimbali kwa sababu mfumo wa kinga umeharibika, na hauwezi kupigana na ugonjwa wowote. Ikumbukwe kuwa ugonjwa huu si wa wanyama bali hushika tu wanadamu. Jina la Kiingereza ni AIDS - Acquired Immuno Deficiency Syndrome. Acquired - maana mtu hawezi kuwa na hali hii kiasili, ameipata. Na unapata kutoka kwa mtu mwengine. Gonjwa hili huezi pata kutoka kwa mnyama. Kuna yale matendo ambayo ukifanya yanaweza kuwezesha kupata gonjwa hili. Gonjwa hili unaweza kupata kwa kutozingatia mambo yafwatayo. Kwanza unapotumia vifaa vyenye makali ni vyema kuwa makini. Vifaa hivyo unavijua? Vifaa hivi ni kama makasi, nyembe na sindano. Inafaa unapotumia vifaa hivi uhakikishe kwamba ni sawa. Vifaa hivi haivifai kutumiwa na watu zaidi ya mmoja. Vifaa hivi yafaa vitiwe kwenye viyeyusho vya bakiteria ili kuua. Hii ni kama ni lazima mtumie zaidi ya watu wawili. Pia Ukimwi unaeza sambazwa kupitia ngono. Ngono ndicho chanzo kikuu cha kusababisha ngono. Ukimwi unaambukizwa sana kati ya vijana wenye umri wa miaka kumi na minane hadi thelathini. Hawa ndio walio katika athari ya kupata ugonjwa huu. Inasemekana kati ya vijana ishirini, wanne wana virusi. Hii ni ukweli. Nimekuja gundua kwamba wanafunzi au kina dada hawaogopi Ukimwi. Wao huogopa tu kupata mimba. Ndio maana utasikia wakiwa na kiwewe kwamba heri Ukimwi. Wao husema heri Ukimwi kuliko mimba. Kwani Ukimwi mtu haezi jua uko nao. Bali mimba watu wataona umebeba ujauzito. Yafaa kina dada wapate kueilimisha kuhusu hili gonjwa la ukimwi. Si kina dada tu. Wote kwa ujumla yafaa tujue kuhusu hili gonjwa. Immuno - hii inataja ya kwamba tatizo linahusu "immune system" yaani mfumo wa kingamwili. Ugonjwa wa Ukimwi huathiri sana mfumo wa kinga. Hii ina maana kuwa ugonjwa wowote unapokuvamia, upo katika ile hatari. Kwani mfumo wa kinga mwilini una kasoro. Labda nguvu ya mfumo imeenda chini. Ni vyema kula vyakula ambavyo vitakuwezesha kuwa na mfumo wa kinga dhabiti. Vyakula vya vitamini ndivyo vyakula bora vya kurudisha kinga. Inafaa tunapokuwa tunakula tuhakikishe kwamba vyakula vyetu vina vile vyakula vya madini ya vitamini. Vyakula hivi ni kama maparachichi, mapaipii, mboga za majani, maembe na hata ndizi zilizoiva. Deficiency - inamaanisha ya kwamba kuna kasoro. Ugonjwa wa Ukimwi unapovamia mtu, basi hufanya kinga ya mwilini kuwa ovyo. Ukimwi ni ugonjwa unaovamia tu kinga za mwili. Lengo kuu ni kuhakikisha kwamba kinga ya mwili inapata kudhoofika. Ndiposa inakupasa ukiwa na gonjwa hili kula vizuri na kufanya mazoezi. Neno hili pia humanisha kukosekana kwa kitu fulani. Na kitu hicho ndicho kinachofanya mwili kudhoofika kutokana na gonjwa hili. Syndrome - ni mkusanyiko wa matatizo ya kiafya. Ilhali kingamwili haufanyi kazi tena, mgonjwa anaathiriwa na magonjwa mbalimbali na kuonyesha dalili za magonjwa hayo yote. Ina maana kwamba, unapovamiwa na huu ugonjwa, utapata kwamba wakati mwingine unasikia homa. Wakati mwingine unajihisi mnyonge. Wengine huwa wanaendesha. Utasikia wengine wanaumwa na kichwa. Hii ina maana kwamba Ukimwi huwa unakuja na matatizo mengi ya mwili. Ndio maana Ukimwi huwa hauui bali mtu hufa kutokana na aina ya magonjwa mbali mbali ambayo humshambulia. Mgonjwa wa kifua kikuu anapokuwa na Ukimwi, huwa anapatia matatizo mengi sana. Kushindwa kupua. Kuumwa na kifua, hii yote humchangia yeye kukata roho mapema. Hebu tuangalie jinsi ya kutibu au kujilinda kama una gonjwa hili. Kwanza yafaa ukumbuke kwamba hakuna tiba au chanjo. Hata hivyo, juuzi kumekuwa na uvumi kwamba dawa ya Ukimwi imeweza kuzinduliwa. Watu wengi walikuwa na furaha sana. Lakini inafaa tujue kwamba ugongwa wowote unaosababisha na virusi ni ngumu kuutibu. Hii ni kwa sababu virusi huwa vinabadilika badilika badilika katika miili yetu. Hii inakuwa vigumu sana kutengeneza dawa ambayo itaweza kuua viini hivyo mwilini. Kwasababu mkiunda dawa ya aina hii, virusi hivo vitabadilika na kujiunda upya. Mkitengeneza hii, virusi hivyo hujitengeneza na kujibadili kulingana na dawa ambayo mnajaribu kuitumia. Hivyo basi matibabu ya kudhibiti virusi yanaweza kupunguza mwendo wa ugonjwa huu. Hii huenda yakapelekea urefu wa maisha kuwa karibu na kawaida. Ingawa matibabu ya kupunguza makali hupunguza hatari ya kifo na matatizo yanayotokana na ugonjwa huu, ikumbukwe kuwa matibabu haya ni ya bei ghali. Hivyo yanaweza kuhusishwa na madhara mbadala. Kunazo dawa za kusaidia watu wenye UkimwiI. Hizi zinaitwa dawa za kurefusha maisha. Dawa za kurefusha maisha haziwezi kutibu Ukimwi. Ndio maana lengo lake kuu ni kurefusha maisha tu. Itakusaidia kurefusha maisha iwapo utafwata masharti ya kutumia ilivyo. Dawa hizi haziwezi kufanya virusi vyote kuondoka mwili wa mtu. Lakini zinaweza kuwasaidia watu kupambana na virusi vya Ukimwi kwa mifumo yao ya kinga kufanya kazi vizuri zaidi. Hivyo dawa za kurefusha maisha si tiba kabili kwa virusi ya Ukimwi. Watu wenye Ukimwi ambao huchukua dawa za kurefusha maisha wanaweza kuishi muda mrefu, bila kupata maradhi yanayothibitisha Ukimwi. Ndio maana hapo awali nikakwambia kwamba Ukimwi hauna tiba wala chanjo. Lakini baada ya muda mrefu wa kutumia dawa za virusi za Ukimwi, virusi hivyo huzoea dawa zile. Hii hupelekea virusi kuwa na uzoefu na ndio maana unasikia tu fulni wa fulani alikuwa na virusi vya Ukimwi na akafariki akiwa amelala. Wakati mwingine virusi vya Ukimwi ni sugu kwa dawa moja, lakini dawa nyingine inaweza kutumika. Ili kupunguza uwezekano wa upinzani kutokea, watu wenye Ukimwi huchukua dawa zaidi ya moja kwa wakati mmoja. Wanaweza kuchukua madawa mbili hadi nne kwa mara moja. Lakini baada ya muda mrefu, virusi hivi vya Ukimwi kujifunza kuwa sugu kwa dawa nyingi. Hapo hakuna zaidi ya kuwatibu. Hivyo wanasayansi kuendelea kujaribu kupata dawa mpya ya kupambana na Virusi hivi. Ndio maana hivi karibuni wakasema kumetokea dawa ya Ukimwi. Kumbe la hasha. Lakini matumaini yapo iwapo uchunguzi zaidi. Kunazo mbinu za kuzuia virusi hivi kuambukizwana. Ndio maana tulisema mwanzo hivi virusi unapata kutoka kwa mtu mwingine. Mbinu huzi ni kama matumizi ya kondomu.Vitendo vya kijinsia ni njia kuu ya kupata Ukimwi. Kama watu wanatumia kondomu wanapofanya mapenzi, kuna nafasi ndogo zaidi ya kuambukizana virusi vya Ukimwi. Watu wengi husema kwamba kondumu huzuia asilimia tu tisini na tisa pekee. Yaani 99%. Hatujui hii asilimia moja inaweza pitisha virusi au la. Lakini ukweli kamili ni kwamba hakuna ngono salama kwa hakika. Wataalamu wengine wangine wanasema kwamba matumizi ya kondomu ya kila mara hupunguza hatari ya kuambukizana virusi vya Ukimwi kwa takriban asilimia themanini katika muda mrefu wa usoni. Je umewahi jua kuna kondomu za wanawake? Na je watu wanayo elimu jinsi ya kutumia kondomu za wanawake? Basi kondomu za wanawake inasemekana kwamba huzuia virusi kwa asilimia ya chini sana. Mimi mwenyewe sijui. Wao ndio wanaosema hivo. Tohara pia ni jambo linalochangia pia kuzuia kuenea kwa Ukimwi. Tohara husaidia kwa asilimia ya chini mno. Inasemekana kwamba virusi vya ukimwi husambaa sana katika eneo lenye unyevu. Hivyo basi wale ambao hawajaoashwa tohara wamo hatarini ya kupata kwa haraka. Ikiwa wanawake wamepahwa tohara, hao huchangia kwa asilimia kubwa kupata virusi. Ni wazi kwamba ukeketaji wa wanawake umepigwa marufuku. Ni kitendo kibaya mno. Iwapo mwananchi yeyote atapatina akiwakeketa wasichana, huenda akashtakiwa na kufunguliwa mashtaka. Jambo jingine ni dawa za baada na kabla ya ngono. Kwenye lugha ya kimombo huitwa pre exposure na post exposure. Dawa hizi huuwa viini. Hii ni kama ulifanya tendo la ngono na mtu aliye na virusi vya Ukimwi. Yafaa kama haumfahamu mpenziwo utumie dawa hizo. Ikumbukwe kuwa yafaa utumie dawa hizi kabla ya masaa sabini na mawili. Hii ni kuanzia pale tendo la ndoa liliishia. Ukikawia, virusi vitakuwa vishasambaa mwili wote. Hii huwa ngumu kuua virusi hivyo. Kufikia pale najua umeweza kumakinishwa kuhusu gonjwa hili. Gonjwa hatari mno. Ningewaomba vijana, jueni kwamba gonjwa hili ni hatari mno. Mabinti heri kuwa na ujauzito kuliko kuwa na virusi.
Ugonjwa wa ukimwi ulitokea lini
{ "text": [ "miaka hio ya awali" ] }
5001_swa
UKIMWI Ukimwi ni ugonjwa uliovuma sana. Inasemekana gonjwa hili liliweza kutokea miaka hiyo ya awali. Mwanzo gonjwa hili lilikuwa likiwakula watu bila huruma. Liliacha wengi kukonda na kukondeana. Sisemi kama ng'onda. Je, umewahi jua Ukimwi unamanisha nini? Na je, unajua njia ya ukimwi hupitishwa kutoka kwa mtu mmoja hadi mwingine? Basi leo nazamia hili swala kuu la Ukimwi. Neno Ukimwi ni jina la kumaanisha kwamba kila neno linasimamia kitu fulani. UKIMWI, herufu U ina maana Upungufu maana yake UKIMWI unaharibu uwezo wa mwili kupambana na magonjwa. Si UKIMWI moja kwa moja unaoweza kuua lakini mashambulio ya magonjwa ambayo kwa kawaida yasingekuwa tatizo kubwa. Mili hizi zetu ziliumbwa na kuwekwa ndani Askari. Askari hao wa mwili ndio wanaolinda mwili wetu kutokana na magonjwa mbali mbali. Ukimwi unapomvamia mtu, si Ukimwi ambao huua mtu. Bali ni magonjwa mengine ambayo huja kando kando na kumwua mtu. Katika neno UKIMWI, KI inamaanisha Kinga. Kinga inahusu mfumo wa kingamwili ambao ni uwezo wa mwili kujitetea dhidi ya ugonjwa. Mwi nayo husimamia Mwili usio na kinga unapatwa na matatizo mbalimbali kwa sababu mfumo wa kinga umeharibika, na hauwezi kupigana na ugonjwa wowote. Ikumbukwe kuwa ugonjwa huu si wa wanyama bali hushika tu wanadamu. Jina la Kiingereza ni AIDS - Acquired Immuno Deficiency Syndrome. Acquired - maana mtu hawezi kuwa na hali hii kiasili, ameipata. Na unapata kutoka kwa mtu mwengine. Gonjwa hili huezi pata kutoka kwa mnyama. Kuna yale matendo ambayo ukifanya yanaweza kuwezesha kupata gonjwa hili. Gonjwa hili unaweza kupata kwa kutozingatia mambo yafwatayo. Kwanza unapotumia vifaa vyenye makali ni vyema kuwa makini. Vifaa hivyo unavijua? Vifaa hivi ni kama makasi, nyembe na sindano. Inafaa unapotumia vifaa hivi uhakikishe kwamba ni sawa. Vifaa hivi haivifai kutumiwa na watu zaidi ya mmoja. Vifaa hivi yafaa vitiwe kwenye viyeyusho vya bakiteria ili kuua. Hii ni kama ni lazima mtumie zaidi ya watu wawili. Pia Ukimwi unaeza sambazwa kupitia ngono. Ngono ndicho chanzo kikuu cha kusababisha ngono. Ukimwi unaambukizwa sana kati ya vijana wenye umri wa miaka kumi na minane hadi thelathini. Hawa ndio walio katika athari ya kupata ugonjwa huu. Inasemekana kati ya vijana ishirini, wanne wana virusi. Hii ni ukweli. Nimekuja gundua kwamba wanafunzi au kina dada hawaogopi Ukimwi. Wao huogopa tu kupata mimba. Ndio maana utasikia wakiwa na kiwewe kwamba heri Ukimwi. Wao husema heri Ukimwi kuliko mimba. Kwani Ukimwi mtu haezi jua uko nao. Bali mimba watu wataona umebeba ujauzito. Yafaa kina dada wapate kueilimisha kuhusu hili gonjwa la ukimwi. Si kina dada tu. Wote kwa ujumla yafaa tujue kuhusu hili gonjwa. Immuno - hii inataja ya kwamba tatizo linahusu "immune system" yaani mfumo wa kingamwili. Ugonjwa wa Ukimwi huathiri sana mfumo wa kinga. Hii ina maana kuwa ugonjwa wowote unapokuvamia, upo katika ile hatari. Kwani mfumo wa kinga mwilini una kasoro. Labda nguvu ya mfumo imeenda chini. Ni vyema kula vyakula ambavyo vitakuwezesha kuwa na mfumo wa kinga dhabiti. Vyakula vya vitamini ndivyo vyakula bora vya kurudisha kinga. Inafaa tunapokuwa tunakula tuhakikishe kwamba vyakula vyetu vina vile vyakula vya madini ya vitamini. Vyakula hivi ni kama maparachichi, mapaipii, mboga za majani, maembe na hata ndizi zilizoiva. Deficiency - inamaanisha ya kwamba kuna kasoro. Ugonjwa wa Ukimwi unapovamia mtu, basi hufanya kinga ya mwilini kuwa ovyo. Ukimwi ni ugonjwa unaovamia tu kinga za mwili. Lengo kuu ni kuhakikisha kwamba kinga ya mwili inapata kudhoofika. Ndiposa inakupasa ukiwa na gonjwa hili kula vizuri na kufanya mazoezi. Neno hili pia humanisha kukosekana kwa kitu fulani. Na kitu hicho ndicho kinachofanya mwili kudhoofika kutokana na gonjwa hili. Syndrome - ni mkusanyiko wa matatizo ya kiafya. Ilhali kingamwili haufanyi kazi tena, mgonjwa anaathiriwa na magonjwa mbalimbali na kuonyesha dalili za magonjwa hayo yote. Ina maana kwamba, unapovamiwa na huu ugonjwa, utapata kwamba wakati mwingine unasikia homa. Wakati mwingine unajihisi mnyonge. Wengine huwa wanaendesha. Utasikia wengine wanaumwa na kichwa. Hii ina maana kwamba Ukimwi huwa unakuja na matatizo mengi ya mwili. Ndio maana Ukimwi huwa hauui bali mtu hufa kutokana na aina ya magonjwa mbali mbali ambayo humshambulia. Mgonjwa wa kifua kikuu anapokuwa na Ukimwi, huwa anapatia matatizo mengi sana. Kushindwa kupua. Kuumwa na kifua, hii yote humchangia yeye kukata roho mapema. Hebu tuangalie jinsi ya kutibu au kujilinda kama una gonjwa hili. Kwanza yafaa ukumbuke kwamba hakuna tiba au chanjo. Hata hivyo, juuzi kumekuwa na uvumi kwamba dawa ya Ukimwi imeweza kuzinduliwa. Watu wengi walikuwa na furaha sana. Lakini inafaa tujue kwamba ugongwa wowote unaosababisha na virusi ni ngumu kuutibu. Hii ni kwa sababu virusi huwa vinabadilika badilika badilika katika miili yetu. Hii inakuwa vigumu sana kutengeneza dawa ambayo itaweza kuua viini hivyo mwilini. Kwasababu mkiunda dawa ya aina hii, virusi hivo vitabadilika na kujiunda upya. Mkitengeneza hii, virusi hivyo hujitengeneza na kujibadili kulingana na dawa ambayo mnajaribu kuitumia. Hivyo basi matibabu ya kudhibiti virusi yanaweza kupunguza mwendo wa ugonjwa huu. Hii huenda yakapelekea urefu wa maisha kuwa karibu na kawaida. Ingawa matibabu ya kupunguza makali hupunguza hatari ya kifo na matatizo yanayotokana na ugonjwa huu, ikumbukwe kuwa matibabu haya ni ya bei ghali. Hivyo yanaweza kuhusishwa na madhara mbadala. Kunazo dawa za kusaidia watu wenye UkimwiI. Hizi zinaitwa dawa za kurefusha maisha. Dawa za kurefusha maisha haziwezi kutibu Ukimwi. Ndio maana lengo lake kuu ni kurefusha maisha tu. Itakusaidia kurefusha maisha iwapo utafwata masharti ya kutumia ilivyo. Dawa hizi haziwezi kufanya virusi vyote kuondoka mwili wa mtu. Lakini zinaweza kuwasaidia watu kupambana na virusi vya Ukimwi kwa mifumo yao ya kinga kufanya kazi vizuri zaidi. Hivyo dawa za kurefusha maisha si tiba kabili kwa virusi ya Ukimwi. Watu wenye Ukimwi ambao huchukua dawa za kurefusha maisha wanaweza kuishi muda mrefu, bila kupata maradhi yanayothibitisha Ukimwi. Ndio maana hapo awali nikakwambia kwamba Ukimwi hauna tiba wala chanjo. Lakini baada ya muda mrefu wa kutumia dawa za virusi za Ukimwi, virusi hivyo huzoea dawa zile. Hii hupelekea virusi kuwa na uzoefu na ndio maana unasikia tu fulni wa fulani alikuwa na virusi vya Ukimwi na akafariki akiwa amelala. Wakati mwingine virusi vya Ukimwi ni sugu kwa dawa moja, lakini dawa nyingine inaweza kutumika. Ili kupunguza uwezekano wa upinzani kutokea, watu wenye Ukimwi huchukua dawa zaidi ya moja kwa wakati mmoja. Wanaweza kuchukua madawa mbili hadi nne kwa mara moja. Lakini baada ya muda mrefu, virusi hivi vya Ukimwi kujifunza kuwa sugu kwa dawa nyingi. Hapo hakuna zaidi ya kuwatibu. Hivyo wanasayansi kuendelea kujaribu kupata dawa mpya ya kupambana na Virusi hivi. Ndio maana hivi karibuni wakasema kumetokea dawa ya Ukimwi. Kumbe la hasha. Lakini matumaini yapo iwapo uchunguzi zaidi. Kunazo mbinu za kuzuia virusi hivi kuambukizwana. Ndio maana tulisema mwanzo hivi virusi unapata kutoka kwa mtu mwingine. Mbinu huzi ni kama matumizi ya kondomu.Vitendo vya kijinsia ni njia kuu ya kupata Ukimwi. Kama watu wanatumia kondomu wanapofanya mapenzi, kuna nafasi ndogo zaidi ya kuambukizana virusi vya Ukimwi. Watu wengi husema kwamba kondumu huzuia asilimia tu tisini na tisa pekee. Yaani 99%. Hatujui hii asilimia moja inaweza pitisha virusi au la. Lakini ukweli kamili ni kwamba hakuna ngono salama kwa hakika. Wataalamu wengine wangine wanasema kwamba matumizi ya kondomu ya kila mara hupunguza hatari ya kuambukizana virusi vya Ukimwi kwa takriban asilimia themanini katika muda mrefu wa usoni. Je umewahi jua kuna kondomu za wanawake? Na je watu wanayo elimu jinsi ya kutumia kondomu za wanawake? Basi kondomu za wanawake inasemekana kwamba huzuia virusi kwa asilimia ya chini sana. Mimi mwenyewe sijui. Wao ndio wanaosema hivo. Tohara pia ni jambo linalochangia pia kuzuia kuenea kwa Ukimwi. Tohara husaidia kwa asilimia ya chini mno. Inasemekana kwamba virusi vya ukimwi husambaa sana katika eneo lenye unyevu. Hivyo basi wale ambao hawajaoashwa tohara wamo hatarini ya kupata kwa haraka. Ikiwa wanawake wamepahwa tohara, hao huchangia kwa asilimia kubwa kupata virusi. Ni wazi kwamba ukeketaji wa wanawake umepigwa marufuku. Ni kitendo kibaya mno. Iwapo mwananchi yeyote atapatina akiwakeketa wasichana, huenda akashtakiwa na kufunguliwa mashtaka. Jambo jingine ni dawa za baada na kabla ya ngono. Kwenye lugha ya kimombo huitwa pre exposure na post exposure. Dawa hizi huuwa viini. Hii ni kama ulifanya tendo la ngono na mtu aliye na virusi vya Ukimwi. Yafaa kama haumfahamu mpenziwo utumie dawa hizo. Ikumbukwe kuwa yafaa utumie dawa hizi kabla ya masaa sabini na mawili. Hii ni kuanzia pale tendo la ndoa liliishia. Ukikawia, virusi vitakuwa vishasambaa mwili wote. Hii huwa ngumu kuua virusi hivyo. Kufikia pale najua umeweza kumakinishwa kuhusu gonjwa hili. Gonjwa hatari mno. Ningewaomba vijana, jueni kwamba gonjwa hili ni hatari mno. Mabinti heri kuwa na ujauzito kuliko kuwa na virusi.
Nani waliwekwa ndani ya miili yetu
{ "text": [ "askari" ] }
5001_swa
UKIMWI Ukimwi ni ugonjwa uliovuma sana. Inasemekana gonjwa hili liliweza kutokea miaka hiyo ya awali. Mwanzo gonjwa hili lilikuwa likiwakula watu bila huruma. Liliacha wengi kukonda na kukondeana. Sisemi kama ng'onda. Je, umewahi jua Ukimwi unamanisha nini? Na je, unajua njia ya ukimwi hupitishwa kutoka kwa mtu mmoja hadi mwingine? Basi leo nazamia hili swala kuu la Ukimwi. Neno Ukimwi ni jina la kumaanisha kwamba kila neno linasimamia kitu fulani. UKIMWI, herufu U ina maana Upungufu maana yake UKIMWI unaharibu uwezo wa mwili kupambana na magonjwa. Si UKIMWI moja kwa moja unaoweza kuua lakini mashambulio ya magonjwa ambayo kwa kawaida yasingekuwa tatizo kubwa. Mili hizi zetu ziliumbwa na kuwekwa ndani Askari. Askari hao wa mwili ndio wanaolinda mwili wetu kutokana na magonjwa mbali mbali. Ukimwi unapomvamia mtu, si Ukimwi ambao huua mtu. Bali ni magonjwa mengine ambayo huja kando kando na kumwua mtu. Katika neno UKIMWI, KI inamaanisha Kinga. Kinga inahusu mfumo wa kingamwili ambao ni uwezo wa mwili kujitetea dhidi ya ugonjwa. Mwi nayo husimamia Mwili usio na kinga unapatwa na matatizo mbalimbali kwa sababu mfumo wa kinga umeharibika, na hauwezi kupigana na ugonjwa wowote. Ikumbukwe kuwa ugonjwa huu si wa wanyama bali hushika tu wanadamu. Jina la Kiingereza ni AIDS - Acquired Immuno Deficiency Syndrome. Acquired - maana mtu hawezi kuwa na hali hii kiasili, ameipata. Na unapata kutoka kwa mtu mwengine. Gonjwa hili huezi pata kutoka kwa mnyama. Kuna yale matendo ambayo ukifanya yanaweza kuwezesha kupata gonjwa hili. Gonjwa hili unaweza kupata kwa kutozingatia mambo yafwatayo. Kwanza unapotumia vifaa vyenye makali ni vyema kuwa makini. Vifaa hivyo unavijua? Vifaa hivi ni kama makasi, nyembe na sindano. Inafaa unapotumia vifaa hivi uhakikishe kwamba ni sawa. Vifaa hivi haivifai kutumiwa na watu zaidi ya mmoja. Vifaa hivi yafaa vitiwe kwenye viyeyusho vya bakiteria ili kuua. Hii ni kama ni lazima mtumie zaidi ya watu wawili. Pia Ukimwi unaeza sambazwa kupitia ngono. Ngono ndicho chanzo kikuu cha kusababisha ngono. Ukimwi unaambukizwa sana kati ya vijana wenye umri wa miaka kumi na minane hadi thelathini. Hawa ndio walio katika athari ya kupata ugonjwa huu. Inasemekana kati ya vijana ishirini, wanne wana virusi. Hii ni ukweli. Nimekuja gundua kwamba wanafunzi au kina dada hawaogopi Ukimwi. Wao huogopa tu kupata mimba. Ndio maana utasikia wakiwa na kiwewe kwamba heri Ukimwi. Wao husema heri Ukimwi kuliko mimba. Kwani Ukimwi mtu haezi jua uko nao. Bali mimba watu wataona umebeba ujauzito. Yafaa kina dada wapate kueilimisha kuhusu hili gonjwa la ukimwi. Si kina dada tu. Wote kwa ujumla yafaa tujue kuhusu hili gonjwa. Immuno - hii inataja ya kwamba tatizo linahusu "immune system" yaani mfumo wa kingamwili. Ugonjwa wa Ukimwi huathiri sana mfumo wa kinga. Hii ina maana kuwa ugonjwa wowote unapokuvamia, upo katika ile hatari. Kwani mfumo wa kinga mwilini una kasoro. Labda nguvu ya mfumo imeenda chini. Ni vyema kula vyakula ambavyo vitakuwezesha kuwa na mfumo wa kinga dhabiti. Vyakula vya vitamini ndivyo vyakula bora vya kurudisha kinga. Inafaa tunapokuwa tunakula tuhakikishe kwamba vyakula vyetu vina vile vyakula vya madini ya vitamini. Vyakula hivi ni kama maparachichi, mapaipii, mboga za majani, maembe na hata ndizi zilizoiva. Deficiency - inamaanisha ya kwamba kuna kasoro. Ugonjwa wa Ukimwi unapovamia mtu, basi hufanya kinga ya mwilini kuwa ovyo. Ukimwi ni ugonjwa unaovamia tu kinga za mwili. Lengo kuu ni kuhakikisha kwamba kinga ya mwili inapata kudhoofika. Ndiposa inakupasa ukiwa na gonjwa hili kula vizuri na kufanya mazoezi. Neno hili pia humanisha kukosekana kwa kitu fulani. Na kitu hicho ndicho kinachofanya mwili kudhoofika kutokana na gonjwa hili. Syndrome - ni mkusanyiko wa matatizo ya kiafya. Ilhali kingamwili haufanyi kazi tena, mgonjwa anaathiriwa na magonjwa mbalimbali na kuonyesha dalili za magonjwa hayo yote. Ina maana kwamba, unapovamiwa na huu ugonjwa, utapata kwamba wakati mwingine unasikia homa. Wakati mwingine unajihisi mnyonge. Wengine huwa wanaendesha. Utasikia wengine wanaumwa na kichwa. Hii ina maana kwamba Ukimwi huwa unakuja na matatizo mengi ya mwili. Ndio maana Ukimwi huwa hauui bali mtu hufa kutokana na aina ya magonjwa mbali mbali ambayo humshambulia. Mgonjwa wa kifua kikuu anapokuwa na Ukimwi, huwa anapatia matatizo mengi sana. Kushindwa kupua. Kuumwa na kifua, hii yote humchangia yeye kukata roho mapema. Hebu tuangalie jinsi ya kutibu au kujilinda kama una gonjwa hili. Kwanza yafaa ukumbuke kwamba hakuna tiba au chanjo. Hata hivyo, juuzi kumekuwa na uvumi kwamba dawa ya Ukimwi imeweza kuzinduliwa. Watu wengi walikuwa na furaha sana. Lakini inafaa tujue kwamba ugongwa wowote unaosababisha na virusi ni ngumu kuutibu. Hii ni kwa sababu virusi huwa vinabadilika badilika badilika katika miili yetu. Hii inakuwa vigumu sana kutengeneza dawa ambayo itaweza kuua viini hivyo mwilini. Kwasababu mkiunda dawa ya aina hii, virusi hivo vitabadilika na kujiunda upya. Mkitengeneza hii, virusi hivyo hujitengeneza na kujibadili kulingana na dawa ambayo mnajaribu kuitumia. Hivyo basi matibabu ya kudhibiti virusi yanaweza kupunguza mwendo wa ugonjwa huu. Hii huenda yakapelekea urefu wa maisha kuwa karibu na kawaida. Ingawa matibabu ya kupunguza makali hupunguza hatari ya kifo na matatizo yanayotokana na ugonjwa huu, ikumbukwe kuwa matibabu haya ni ya bei ghali. Hivyo yanaweza kuhusishwa na madhara mbadala. Kunazo dawa za kusaidia watu wenye UkimwiI. Hizi zinaitwa dawa za kurefusha maisha. Dawa za kurefusha maisha haziwezi kutibu Ukimwi. Ndio maana lengo lake kuu ni kurefusha maisha tu. Itakusaidia kurefusha maisha iwapo utafwata masharti ya kutumia ilivyo. Dawa hizi haziwezi kufanya virusi vyote kuondoka mwili wa mtu. Lakini zinaweza kuwasaidia watu kupambana na virusi vya Ukimwi kwa mifumo yao ya kinga kufanya kazi vizuri zaidi. Hivyo dawa za kurefusha maisha si tiba kabili kwa virusi ya Ukimwi. Watu wenye Ukimwi ambao huchukua dawa za kurefusha maisha wanaweza kuishi muda mrefu, bila kupata maradhi yanayothibitisha Ukimwi. Ndio maana hapo awali nikakwambia kwamba Ukimwi hauna tiba wala chanjo. Lakini baada ya muda mrefu wa kutumia dawa za virusi za Ukimwi, virusi hivyo huzoea dawa zile. Hii hupelekea virusi kuwa na uzoefu na ndio maana unasikia tu fulni wa fulani alikuwa na virusi vya Ukimwi na akafariki akiwa amelala. Wakati mwingine virusi vya Ukimwi ni sugu kwa dawa moja, lakini dawa nyingine inaweza kutumika. Ili kupunguza uwezekano wa upinzani kutokea, watu wenye Ukimwi huchukua dawa zaidi ya moja kwa wakati mmoja. Wanaweza kuchukua madawa mbili hadi nne kwa mara moja. Lakini baada ya muda mrefu, virusi hivi vya Ukimwi kujifunza kuwa sugu kwa dawa nyingi. Hapo hakuna zaidi ya kuwatibu. Hivyo wanasayansi kuendelea kujaribu kupata dawa mpya ya kupambana na Virusi hivi. Ndio maana hivi karibuni wakasema kumetokea dawa ya Ukimwi. Kumbe la hasha. Lakini matumaini yapo iwapo uchunguzi zaidi. Kunazo mbinu za kuzuia virusi hivi kuambukizwana. Ndio maana tulisema mwanzo hivi virusi unapata kutoka kwa mtu mwingine. Mbinu huzi ni kama matumizi ya kondomu.Vitendo vya kijinsia ni njia kuu ya kupata Ukimwi. Kama watu wanatumia kondomu wanapofanya mapenzi, kuna nafasi ndogo zaidi ya kuambukizana virusi vya Ukimwi. Watu wengi husema kwamba kondumu huzuia asilimia tu tisini na tisa pekee. Yaani 99%. Hatujui hii asilimia moja inaweza pitisha virusi au la. Lakini ukweli kamili ni kwamba hakuna ngono salama kwa hakika. Wataalamu wengine wangine wanasema kwamba matumizi ya kondomu ya kila mara hupunguza hatari ya kuambukizana virusi vya Ukimwi kwa takriban asilimia themanini katika muda mrefu wa usoni. Je umewahi jua kuna kondomu za wanawake? Na je watu wanayo elimu jinsi ya kutumia kondomu za wanawake? Basi kondomu za wanawake inasemekana kwamba huzuia virusi kwa asilimia ya chini sana. Mimi mwenyewe sijui. Wao ndio wanaosema hivo. Tohara pia ni jambo linalochangia pia kuzuia kuenea kwa Ukimwi. Tohara husaidia kwa asilimia ya chini mno. Inasemekana kwamba virusi vya ukimwi husambaa sana katika eneo lenye unyevu. Hivyo basi wale ambao hawajaoashwa tohara wamo hatarini ya kupata kwa haraka. Ikiwa wanawake wamepahwa tohara, hao huchangia kwa asilimia kubwa kupata virusi. Ni wazi kwamba ukeketaji wa wanawake umepigwa marufuku. Ni kitendo kibaya mno. Iwapo mwananchi yeyote atapatina akiwakeketa wasichana, huenda akashtakiwa na kufunguliwa mashtaka. Jambo jingine ni dawa za baada na kabla ya ngono. Kwenye lugha ya kimombo huitwa pre exposure na post exposure. Dawa hizi huuwa viini. Hii ni kama ulifanya tendo la ngono na mtu aliye na virusi vya Ukimwi. Yafaa kama haumfahamu mpenziwo utumie dawa hizo. Ikumbukwe kuwa yafaa utumie dawa hizi kabla ya masaa sabini na mawili. Hii ni kuanzia pale tendo la ndoa liliishia. Ukikawia, virusi vitakuwa vishasambaa mwili wote. Hii huwa ngumu kuua virusi hivyo. Kufikia pale najua umeweza kumakinishwa kuhusu gonjwa hili. Gonjwa hatari mno. Ningewaomba vijana, jueni kwamba gonjwa hili ni hatari mno. Mabinti heri kuwa na ujauzito kuliko kuwa na virusi.
Askari hao hulinda mwili kutokana na nini
{ "text": [ "magonjwa" ] }
5001_swa
UKIMWI Ukimwi ni ugonjwa uliovuma sana. Inasemekana gonjwa hili liliweza kutokea miaka hiyo ya awali. Mwanzo gonjwa hili lilikuwa likiwakula watu bila huruma. Liliacha wengi kukonda na kukondeana. Sisemi kama ng'onda. Je, umewahi jua Ukimwi unamanisha nini? Na je, unajua njia ya ukimwi hupitishwa kutoka kwa mtu mmoja hadi mwingine? Basi leo nazamia hili swala kuu la Ukimwi. Neno Ukimwi ni jina la kumaanisha kwamba kila neno linasimamia kitu fulani. UKIMWI, herufu U ina maana Upungufu maana yake UKIMWI unaharibu uwezo wa mwili kupambana na magonjwa. Si UKIMWI moja kwa moja unaoweza kuua lakini mashambulio ya magonjwa ambayo kwa kawaida yasingekuwa tatizo kubwa. Mili hizi zetu ziliumbwa na kuwekwa ndani Askari. Askari hao wa mwili ndio wanaolinda mwili wetu kutokana na magonjwa mbali mbali. Ukimwi unapomvamia mtu, si Ukimwi ambao huua mtu. Bali ni magonjwa mengine ambayo huja kando kando na kumwua mtu. Katika neno UKIMWI, KI inamaanisha Kinga. Kinga inahusu mfumo wa kingamwili ambao ni uwezo wa mwili kujitetea dhidi ya ugonjwa. Mwi nayo husimamia Mwili usio na kinga unapatwa na matatizo mbalimbali kwa sababu mfumo wa kinga umeharibika, na hauwezi kupigana na ugonjwa wowote. Ikumbukwe kuwa ugonjwa huu si wa wanyama bali hushika tu wanadamu. Jina la Kiingereza ni AIDS - Acquired Immuno Deficiency Syndrome. Acquired - maana mtu hawezi kuwa na hali hii kiasili, ameipata. Na unapata kutoka kwa mtu mwengine. Gonjwa hili huezi pata kutoka kwa mnyama. Kuna yale matendo ambayo ukifanya yanaweza kuwezesha kupata gonjwa hili. Gonjwa hili unaweza kupata kwa kutozingatia mambo yafwatayo. Kwanza unapotumia vifaa vyenye makali ni vyema kuwa makini. Vifaa hivyo unavijua? Vifaa hivi ni kama makasi, nyembe na sindano. Inafaa unapotumia vifaa hivi uhakikishe kwamba ni sawa. Vifaa hivi haivifai kutumiwa na watu zaidi ya mmoja. Vifaa hivi yafaa vitiwe kwenye viyeyusho vya bakiteria ili kuua. Hii ni kama ni lazima mtumie zaidi ya watu wawili. Pia Ukimwi unaeza sambazwa kupitia ngono. Ngono ndicho chanzo kikuu cha kusababisha ngono. Ukimwi unaambukizwa sana kati ya vijana wenye umri wa miaka kumi na minane hadi thelathini. Hawa ndio walio katika athari ya kupata ugonjwa huu. Inasemekana kati ya vijana ishirini, wanne wana virusi. Hii ni ukweli. Nimekuja gundua kwamba wanafunzi au kina dada hawaogopi Ukimwi. Wao huogopa tu kupata mimba. Ndio maana utasikia wakiwa na kiwewe kwamba heri Ukimwi. Wao husema heri Ukimwi kuliko mimba. Kwani Ukimwi mtu haezi jua uko nao. Bali mimba watu wataona umebeba ujauzito. Yafaa kina dada wapate kueilimisha kuhusu hili gonjwa la ukimwi. Si kina dada tu. Wote kwa ujumla yafaa tujue kuhusu hili gonjwa. Immuno - hii inataja ya kwamba tatizo linahusu "immune system" yaani mfumo wa kingamwili. Ugonjwa wa Ukimwi huathiri sana mfumo wa kinga. Hii ina maana kuwa ugonjwa wowote unapokuvamia, upo katika ile hatari. Kwani mfumo wa kinga mwilini una kasoro. Labda nguvu ya mfumo imeenda chini. Ni vyema kula vyakula ambavyo vitakuwezesha kuwa na mfumo wa kinga dhabiti. Vyakula vya vitamini ndivyo vyakula bora vya kurudisha kinga. Inafaa tunapokuwa tunakula tuhakikishe kwamba vyakula vyetu vina vile vyakula vya madini ya vitamini. Vyakula hivi ni kama maparachichi, mapaipii, mboga za majani, maembe na hata ndizi zilizoiva. Deficiency - inamaanisha ya kwamba kuna kasoro. Ugonjwa wa Ukimwi unapovamia mtu, basi hufanya kinga ya mwilini kuwa ovyo. Ukimwi ni ugonjwa unaovamia tu kinga za mwili. Lengo kuu ni kuhakikisha kwamba kinga ya mwili inapata kudhoofika. Ndiposa inakupasa ukiwa na gonjwa hili kula vizuri na kufanya mazoezi. Neno hili pia humanisha kukosekana kwa kitu fulani. Na kitu hicho ndicho kinachofanya mwili kudhoofika kutokana na gonjwa hili. Syndrome - ni mkusanyiko wa matatizo ya kiafya. Ilhali kingamwili haufanyi kazi tena, mgonjwa anaathiriwa na magonjwa mbalimbali na kuonyesha dalili za magonjwa hayo yote. Ina maana kwamba, unapovamiwa na huu ugonjwa, utapata kwamba wakati mwingine unasikia homa. Wakati mwingine unajihisi mnyonge. Wengine huwa wanaendesha. Utasikia wengine wanaumwa na kichwa. Hii ina maana kwamba Ukimwi huwa unakuja na matatizo mengi ya mwili. Ndio maana Ukimwi huwa hauui bali mtu hufa kutokana na aina ya magonjwa mbali mbali ambayo humshambulia. Mgonjwa wa kifua kikuu anapokuwa na Ukimwi, huwa anapatia matatizo mengi sana. Kushindwa kupua. Kuumwa na kifua, hii yote humchangia yeye kukata roho mapema. Hebu tuangalie jinsi ya kutibu au kujilinda kama una gonjwa hili. Kwanza yafaa ukumbuke kwamba hakuna tiba au chanjo. Hata hivyo, juuzi kumekuwa na uvumi kwamba dawa ya Ukimwi imeweza kuzinduliwa. Watu wengi walikuwa na furaha sana. Lakini inafaa tujue kwamba ugongwa wowote unaosababisha na virusi ni ngumu kuutibu. Hii ni kwa sababu virusi huwa vinabadilika badilika badilika katika miili yetu. Hii inakuwa vigumu sana kutengeneza dawa ambayo itaweza kuua viini hivyo mwilini. Kwasababu mkiunda dawa ya aina hii, virusi hivo vitabadilika na kujiunda upya. Mkitengeneza hii, virusi hivyo hujitengeneza na kujibadili kulingana na dawa ambayo mnajaribu kuitumia. Hivyo basi matibabu ya kudhibiti virusi yanaweza kupunguza mwendo wa ugonjwa huu. Hii huenda yakapelekea urefu wa maisha kuwa karibu na kawaida. Ingawa matibabu ya kupunguza makali hupunguza hatari ya kifo na matatizo yanayotokana na ugonjwa huu, ikumbukwe kuwa matibabu haya ni ya bei ghali. Hivyo yanaweza kuhusishwa na madhara mbadala. Kunazo dawa za kusaidia watu wenye UkimwiI. Hizi zinaitwa dawa za kurefusha maisha. Dawa za kurefusha maisha haziwezi kutibu Ukimwi. Ndio maana lengo lake kuu ni kurefusha maisha tu. Itakusaidia kurefusha maisha iwapo utafwata masharti ya kutumia ilivyo. Dawa hizi haziwezi kufanya virusi vyote kuondoka mwili wa mtu. Lakini zinaweza kuwasaidia watu kupambana na virusi vya Ukimwi kwa mifumo yao ya kinga kufanya kazi vizuri zaidi. Hivyo dawa za kurefusha maisha si tiba kabili kwa virusi ya Ukimwi. Watu wenye Ukimwi ambao huchukua dawa za kurefusha maisha wanaweza kuishi muda mrefu, bila kupata maradhi yanayothibitisha Ukimwi. Ndio maana hapo awali nikakwambia kwamba Ukimwi hauna tiba wala chanjo. Lakini baada ya muda mrefu wa kutumia dawa za virusi za Ukimwi, virusi hivyo huzoea dawa zile. Hii hupelekea virusi kuwa na uzoefu na ndio maana unasikia tu fulni wa fulani alikuwa na virusi vya Ukimwi na akafariki akiwa amelala. Wakati mwingine virusi vya Ukimwi ni sugu kwa dawa moja, lakini dawa nyingine inaweza kutumika. Ili kupunguza uwezekano wa upinzani kutokea, watu wenye Ukimwi huchukua dawa zaidi ya moja kwa wakati mmoja. Wanaweza kuchukua madawa mbili hadi nne kwa mara moja. Lakini baada ya muda mrefu, virusi hivi vya Ukimwi kujifunza kuwa sugu kwa dawa nyingi. Hapo hakuna zaidi ya kuwatibu. Hivyo wanasayansi kuendelea kujaribu kupata dawa mpya ya kupambana na Virusi hivi. Ndio maana hivi karibuni wakasema kumetokea dawa ya Ukimwi. Kumbe la hasha. Lakini matumaini yapo iwapo uchunguzi zaidi. Kunazo mbinu za kuzuia virusi hivi kuambukizwana. Ndio maana tulisema mwanzo hivi virusi unapata kutoka kwa mtu mwingine. Mbinu huzi ni kama matumizi ya kondomu.Vitendo vya kijinsia ni njia kuu ya kupata Ukimwi. Kama watu wanatumia kondomu wanapofanya mapenzi, kuna nafasi ndogo zaidi ya kuambukizana virusi vya Ukimwi. Watu wengi husema kwamba kondumu huzuia asilimia tu tisini na tisa pekee. Yaani 99%. Hatujui hii asilimia moja inaweza pitisha virusi au la. Lakini ukweli kamili ni kwamba hakuna ngono salama kwa hakika. Wataalamu wengine wangine wanasema kwamba matumizi ya kondomu ya kila mara hupunguza hatari ya kuambukizana virusi vya Ukimwi kwa takriban asilimia themanini katika muda mrefu wa usoni. Je umewahi jua kuna kondomu za wanawake? Na je watu wanayo elimu jinsi ya kutumia kondomu za wanawake? Basi kondomu za wanawake inasemekana kwamba huzuia virusi kwa asilimia ya chini sana. Mimi mwenyewe sijui. Wao ndio wanaosema hivo. Tohara pia ni jambo linalochangia pia kuzuia kuenea kwa Ukimwi. Tohara husaidia kwa asilimia ya chini mno. Inasemekana kwamba virusi vya ukimwi husambaa sana katika eneo lenye unyevu. Hivyo basi wale ambao hawajaoashwa tohara wamo hatarini ya kupata kwa haraka. Ikiwa wanawake wamepahwa tohara, hao huchangia kwa asilimia kubwa kupata virusi. Ni wazi kwamba ukeketaji wa wanawake umepigwa marufuku. Ni kitendo kibaya mno. Iwapo mwananchi yeyote atapatina akiwakeketa wasichana, huenda akashtakiwa na kufunguliwa mashtaka. Jambo jingine ni dawa za baada na kabla ya ngono. Kwenye lugha ya kimombo huitwa pre exposure na post exposure. Dawa hizi huuwa viini. Hii ni kama ulifanya tendo la ngono na mtu aliye na virusi vya Ukimwi. Yafaa kama haumfahamu mpenziwo utumie dawa hizo. Ikumbukwe kuwa yafaa utumie dawa hizi kabla ya masaa sabini na mawili. Hii ni kuanzia pale tendo la ndoa liliishia. Ukikawia, virusi vitakuwa vishasambaa mwili wote. Hii huwa ngumu kuua virusi hivyo. Kufikia pale najua umeweza kumakinishwa kuhusu gonjwa hili. Gonjwa hatari mno. Ningewaomba vijana, jueni kwamba gonjwa hili ni hatari mno. Mabinti heri kuwa na ujauzito kuliko kuwa na virusi.
Mbona kina dada husema heri ukimwi kuliko mimba
{ "text": [ "ukimwi mtu hawezi jua uko nao" ] }
5001_swa
UKIMWI Ukimwi ni ugonjwa uliovuma sana. Inasemekana gonjwa hili liliweza kutokea miaka hiyo ya awali. Mwanzo gonjwa hili lilikuwa likiwakula watu bila huruma. Liliacha wengi kukonda na kukondeana. Sisemi kama ng'onda. Je, umewahi jua Ukimwi unamanisha nini? Na je, unajua njia ya ukimwi hupitishwa kutoka kwa mtu mmoja hadi mwingine? Basi leo nazamia hili swala kuu la Ukimwi. Neno Ukimwi ni jina la kumaanisha kwamba kila neno linasimamia kitu fulani. UKIMWI, herufu U ina maana Upungufu maana yake UKIMWI unaharibu uwezo wa mwili kupambana na magonjwa. Si UKIMWI moja kwa moja unaoweza kuua lakini mashambulio ya magonjwa ambayo kwa kawaida yasingekuwa tatizo kubwa. Mili hizi zetu ziliumbwa na kuwekwa ndani Askari. Askari hao wa mwili ndio wanaolinda mwili wetu kutokana na magonjwa mbali mbali. Ukimwi unapomvamia mtu, si Ukimwi ambao huua mtu. Bali ni magonjwa mengine ambayo huja kando kando na kumwua mtu. Katika neno UKIMWI, KI inamaanisha Kinga. Kinga inahusu mfumo wa kingamwili ambao ni uwezo wa mwili kujitetea dhidi ya ugonjwa. Mwi nayo husimamia Mwili usio na kinga unapatwa na matatizo mbalimbali kwa sababu mfumo wa kinga umeharibika, na hauwezi kupigana na ugonjwa wowote. Ikumbukwe kuwa ugonjwa huu si wa wanyama bali hushika tu wanadamu. Jina la Kiingereza ni AIDS - Acquired Immuno Deficiency Syndrome. Acquired - maana mtu hawezi kuwa na hali hii kiasili, ameipata. Na unapata kutoka kwa mtu mwengine. Gonjwa hili huezi pata kutoka kwa mnyama. Kuna yale matendo ambayo ukifanya yanaweza kuwezesha kupata gonjwa hili. Gonjwa hili unaweza kupata kwa kutozingatia mambo yafwatayo. Kwanza unapotumia vifaa vyenye makali ni vyema kuwa makini. Vifaa hivyo unavijua? Vifaa hivi ni kama makasi, nyembe na sindano. Inafaa unapotumia vifaa hivi uhakikishe kwamba ni sawa. Vifaa hivi haivifai kutumiwa na watu zaidi ya mmoja. Vifaa hivi yafaa vitiwe kwenye viyeyusho vya bakiteria ili kuua. Hii ni kama ni lazima mtumie zaidi ya watu wawili. Pia Ukimwi unaeza sambazwa kupitia ngono. Ngono ndicho chanzo kikuu cha kusababisha ngono. Ukimwi unaambukizwa sana kati ya vijana wenye umri wa miaka kumi na minane hadi thelathini. Hawa ndio walio katika athari ya kupata ugonjwa huu. Inasemekana kati ya vijana ishirini, wanne wana virusi. Hii ni ukweli. Nimekuja gundua kwamba wanafunzi au kina dada hawaogopi Ukimwi. Wao huogopa tu kupata mimba. Ndio maana utasikia wakiwa na kiwewe kwamba heri Ukimwi. Wao husema heri Ukimwi kuliko mimba. Kwani Ukimwi mtu haezi jua uko nao. Bali mimba watu wataona umebeba ujauzito. Yafaa kina dada wapate kueilimisha kuhusu hili gonjwa la ukimwi. Si kina dada tu. Wote kwa ujumla yafaa tujue kuhusu hili gonjwa. Immuno - hii inataja ya kwamba tatizo linahusu "immune system" yaani mfumo wa kingamwili. Ugonjwa wa Ukimwi huathiri sana mfumo wa kinga. Hii ina maana kuwa ugonjwa wowote unapokuvamia, upo katika ile hatari. Kwani mfumo wa kinga mwilini una kasoro. Labda nguvu ya mfumo imeenda chini. Ni vyema kula vyakula ambavyo vitakuwezesha kuwa na mfumo wa kinga dhabiti. Vyakula vya vitamini ndivyo vyakula bora vya kurudisha kinga. Inafaa tunapokuwa tunakula tuhakikishe kwamba vyakula vyetu vina vile vyakula vya madini ya vitamini. Vyakula hivi ni kama maparachichi, mapaipii, mboga za majani, maembe na hata ndizi zilizoiva. Deficiency - inamaanisha ya kwamba kuna kasoro. Ugonjwa wa Ukimwi unapovamia mtu, basi hufanya kinga ya mwilini kuwa ovyo. Ukimwi ni ugonjwa unaovamia tu kinga za mwili. Lengo kuu ni kuhakikisha kwamba kinga ya mwili inapata kudhoofika. Ndiposa inakupasa ukiwa na gonjwa hili kula vizuri na kufanya mazoezi. Neno hili pia humanisha kukosekana kwa kitu fulani. Na kitu hicho ndicho kinachofanya mwili kudhoofika kutokana na gonjwa hili. Syndrome - ni mkusanyiko wa matatizo ya kiafya. Ilhali kingamwili haufanyi kazi tena, mgonjwa anaathiriwa na magonjwa mbalimbali na kuonyesha dalili za magonjwa hayo yote. Ina maana kwamba, unapovamiwa na huu ugonjwa, utapata kwamba wakati mwingine unasikia homa. Wakati mwingine unajihisi mnyonge. Wengine huwa wanaendesha. Utasikia wengine wanaumwa na kichwa. Hii ina maana kwamba Ukimwi huwa unakuja na matatizo mengi ya mwili. Ndio maana Ukimwi huwa hauui bali mtu hufa kutokana na aina ya magonjwa mbali mbali ambayo humshambulia. Mgonjwa wa kifua kikuu anapokuwa na Ukimwi, huwa anapatia matatizo mengi sana. Kushindwa kupua. Kuumwa na kifua, hii yote humchangia yeye kukata roho mapema. Hebu tuangalie jinsi ya kutibu au kujilinda kama una gonjwa hili. Kwanza yafaa ukumbuke kwamba hakuna tiba au chanjo. Hata hivyo, juuzi kumekuwa na uvumi kwamba dawa ya Ukimwi imeweza kuzinduliwa. Watu wengi walikuwa na furaha sana. Lakini inafaa tujue kwamba ugongwa wowote unaosababisha na virusi ni ngumu kuutibu. Hii ni kwa sababu virusi huwa vinabadilika badilika badilika katika miili yetu. Hii inakuwa vigumu sana kutengeneza dawa ambayo itaweza kuua viini hivyo mwilini. Kwasababu mkiunda dawa ya aina hii, virusi hivo vitabadilika na kujiunda upya. Mkitengeneza hii, virusi hivyo hujitengeneza na kujibadili kulingana na dawa ambayo mnajaribu kuitumia. Hivyo basi matibabu ya kudhibiti virusi yanaweza kupunguza mwendo wa ugonjwa huu. Hii huenda yakapelekea urefu wa maisha kuwa karibu na kawaida. Ingawa matibabu ya kupunguza makali hupunguza hatari ya kifo na matatizo yanayotokana na ugonjwa huu, ikumbukwe kuwa matibabu haya ni ya bei ghali. Hivyo yanaweza kuhusishwa na madhara mbadala. Kunazo dawa za kusaidia watu wenye UkimwiI. Hizi zinaitwa dawa za kurefusha maisha. Dawa za kurefusha maisha haziwezi kutibu Ukimwi. Ndio maana lengo lake kuu ni kurefusha maisha tu. Itakusaidia kurefusha maisha iwapo utafwata masharti ya kutumia ilivyo. Dawa hizi haziwezi kufanya virusi vyote kuondoka mwili wa mtu. Lakini zinaweza kuwasaidia watu kupambana na virusi vya Ukimwi kwa mifumo yao ya kinga kufanya kazi vizuri zaidi. Hivyo dawa za kurefusha maisha si tiba kabili kwa virusi ya Ukimwi. Watu wenye Ukimwi ambao huchukua dawa za kurefusha maisha wanaweza kuishi muda mrefu, bila kupata maradhi yanayothibitisha Ukimwi. Ndio maana hapo awali nikakwambia kwamba Ukimwi hauna tiba wala chanjo. Lakini baada ya muda mrefu wa kutumia dawa za virusi za Ukimwi, virusi hivyo huzoea dawa zile. Hii hupelekea virusi kuwa na uzoefu na ndio maana unasikia tu fulni wa fulani alikuwa na virusi vya Ukimwi na akafariki akiwa amelala. Wakati mwingine virusi vya Ukimwi ni sugu kwa dawa moja, lakini dawa nyingine inaweza kutumika. Ili kupunguza uwezekano wa upinzani kutokea, watu wenye Ukimwi huchukua dawa zaidi ya moja kwa wakati mmoja. Wanaweza kuchukua madawa mbili hadi nne kwa mara moja. Lakini baada ya muda mrefu, virusi hivi vya Ukimwi kujifunza kuwa sugu kwa dawa nyingi. Hapo hakuna zaidi ya kuwatibu. Hivyo wanasayansi kuendelea kujaribu kupata dawa mpya ya kupambana na Virusi hivi. Ndio maana hivi karibuni wakasema kumetokea dawa ya Ukimwi. Kumbe la hasha. Lakini matumaini yapo iwapo uchunguzi zaidi. Kunazo mbinu za kuzuia virusi hivi kuambukizwana. Ndio maana tulisema mwanzo hivi virusi unapata kutoka kwa mtu mwingine. Mbinu huzi ni kama matumizi ya kondomu.Vitendo vya kijinsia ni njia kuu ya kupata Ukimwi. Kama watu wanatumia kondomu wanapofanya mapenzi, kuna nafasi ndogo zaidi ya kuambukizana virusi vya Ukimwi. Watu wengi husema kwamba kondumu huzuia asilimia tu tisini na tisa pekee. Yaani 99%. Hatujui hii asilimia moja inaweza pitisha virusi au la. Lakini ukweli kamili ni kwamba hakuna ngono salama kwa hakika. Wataalamu wengine wangine wanasema kwamba matumizi ya kondomu ya kila mara hupunguza hatari ya kuambukizana virusi vya Ukimwi kwa takriban asilimia themanini katika muda mrefu wa usoni. Je umewahi jua kuna kondomu za wanawake? Na je watu wanayo elimu jinsi ya kutumia kondomu za wanawake? Basi kondomu za wanawake inasemekana kwamba huzuia virusi kwa asilimia ya chini sana. Mimi mwenyewe sijui. Wao ndio wanaosema hivo. Tohara pia ni jambo linalochangia pia kuzuia kuenea kwa Ukimwi. Tohara husaidia kwa asilimia ya chini mno. Inasemekana kwamba virusi vya ukimwi husambaa sana katika eneo lenye unyevu. Hivyo basi wale ambao hawajaoashwa tohara wamo hatarini ya kupata kwa haraka. Ikiwa wanawake wamepahwa tohara, hao huchangia kwa asilimia kubwa kupata virusi. Ni wazi kwamba ukeketaji wa wanawake umepigwa marufuku. Ni kitendo kibaya mno. Iwapo mwananchi yeyote atapatina akiwakeketa wasichana, huenda akashtakiwa na kufunguliwa mashtaka. Jambo jingine ni dawa za baada na kabla ya ngono. Kwenye lugha ya kimombo huitwa pre exposure na post exposure. Dawa hizi huuwa viini. Hii ni kama ulifanya tendo la ngono na mtu aliye na virusi vya Ukimwi. Yafaa kama haumfahamu mpenziwo utumie dawa hizo. Ikumbukwe kuwa yafaa utumie dawa hizi kabla ya masaa sabini na mawili. Hii ni kuanzia pale tendo la ndoa liliishia. Ukikawia, virusi vitakuwa vishasambaa mwili wote. Hii huwa ngumu kuua virusi hivyo. Kufikia pale najua umeweza kumakinishwa kuhusu gonjwa hili. Gonjwa hatari mno. Ningewaomba vijana, jueni kwamba gonjwa hili ni hatari mno. Mabinti heri kuwa na ujauzito kuliko kuwa na virusi.
Ukimwi huathiri sana mfumo gani
{ "text": [ "wa kinga" ] }
5003_swa
HARUSI. Siku hiyo. Tuliamka asubuhi sana. Pengine tuseme, asubuhi mbichi. Ilikuwa siku ya Jumamosi. Tulikuwa tunajiandaa kwa ajili ya harusi ya kakangu, Richard. Ni siku ambayo sote tulikuwa tumeisubiri kwa hamu kuu. Waswahili husema. Hamu na ghamu. Siku ambayo ilikuwa imepangwa kwa muda mrefu. Muda wa zaidi ya miaka miwili. Sasa siku hii ilikuwa imewadia. Tuliamka saa kumi kamili za asubuhi. Sidhani kama kuna yeyote ambaye alipata usingizi siku hiyo. Kama sote tulikesha. Mkesha wa furaha. Mkesha wa tabasamu. Mkesha wa harusi. Mkesha ambao ni wakujitakia. Wengine tulikesha zaidi kumshinda Richard. Richard ambaye sasa ni Bwana harusi. Sijui nini kilitunyima usingizi lakini ni furaha tu. Richard usiku huo alikuwa kama Mwendawazimu. Alikuwa hajielewi hata kidogo. Akili zake zilikuwa zishatangulia harusini. Hakuwa anaamini kwamba siku ambayo ingefuata, angeunganishwa na kipenzi chake cha roho. Barafu ya moyo. Mpenzi wake wa siku nyingi. Mpenzi ambaye wamevumilia mengi pamoja. Mpenzi wa dhati. Kwa kweli kipendacho roho ni dawa. Richard alikuwa akitabasamu tu. Kwake usiku huo ulikuwa mrefu sana. Aliuwona kama mwaka mzima kwake. Alitamani aukimbize muda lakini alishindwa. Alitamani aamshe hata jua , lakini hakuwa na uwezo hata kidogo. Siku hiyo Jumamosi, Richard aliamka saa tisa. Wengi hawakushangazwa na hili kwani ni kawaida kwa binadamu yeyote. Alimwamsha yule atakaye mvalisha nguo na kumtengeneza ipasavyo. Ili wachukua masaa mawili Kuwa tayari. Richard alivalishwa suruali ya rangi ya bluu. Shati lake lilikuwa jeupe. Tai ndogo kabisa ya bluu. Alivalishwa kizibao. Saa ya mkononi. Ilikuwa ni mara ya kwanza Richard kuvalia saa kama hiyo. Uso wake uling'ara na kumetameta kama nyota angani. Baada ya kuvalishwa koti. Alivaa soksi ya kijivu na viatu vyeusi. Viatu vyake vilikuwa vinang'aa. Ungeweza kujiona vizuri sana, bila msaada wa kioo. Wueeh!. Richard kweli alikuwa mtanashati. Siku hiyo alipikiwa chakula spesheli. Ugali wa mtama. Kitoweo cha kuku, na kabeji kwa umbali. Mama alimlazimisha tu kula. Richard alikuwa ameshiba kwa furaha. Lakini ilikuwa vyema ale chakula. Ilipofika saa mbili kamili. Magari ya kutubeba yalikuwa yamefika. Magari haya yalikuwa yamerembeshwa kweli kweli. Balimi za bluu na maua ya bluu yalionekana yakipepea kwa furaha. Ni kana kwamba yalikuwa yanafurahia na kumshangilia bwana harusi. Sote tulikuwa tayari kuondoka. Nilimsongea Richard karibu ili nimtakie kila la heri. Nilipofikia niliskia sauti ya midundo ya moyo. Kwa kweli ni furaha mno. Magari ishirini na mbili, likiwemo basi tatu za shule, yote yalikuwa yamejaa. Bwana harusi alibebwa kwa gari lake maalum. Safari iling'oa nanga. Watu walianza kuimba kwa furaha. Vigelegele vilitawala kotekote. Tabasamu zilituvaa na kututosha vizuri sana. Magari hayakuendeshwa kwa kasi. Ulikuwa mwendo wa polepole tu. Kama mababu walivyosema. Pole pole ndio mwendo. Tuliwasili mwendo wa saa nne hivi. Harusi iliratibiwa kufanyika katika kanisa la kikatoliki la Parokia ya Limuru. Mandhari yalivutia mno. Tuliupata umati mkubwa sana ukitusubiri . Kanisa lilikuwa limejaa kiasi cha kuwatapika wengine. Kadri magari yalivyokuwa yakiingia ndivyo vigelegele vilivyo zidi kusikika angani. Bwana harusi alishuka polepole, na kuelekea kanisani. Harusi ilianza rasmi. Baada tu ya msafara wa Bwana harusi kutulia. Tulisikia sasa vigelegele vya aina yake. Vifijo na shangwe kila mahali. Ngoma na nyimbo za kitamaduni. Nyimbo za sifa. Densi na minenguo ya kila aina. Ghafla bin vuu, Bibi harusi alishuka garini. Alikuwa amerembeshwa akarembeka . Alikuwa Malkia wa aina yake. Alimeremeta na kumetameta. Alishinda nyota kwa kumetameta. Alishinda tausi kwa urembo na maringo. Bibi harusi alitandikiwa maleso kila mahali. Vumbi haikupata nafasi ya kuguza kiatu chake cha dhamana. Kiatu cheupe. Kiatu kizuri tena sana. Neti yake ikishikiliwa upande wa nyuma isije ikawa na uchafu. Naye pia alitabasamu. Alitembea mwendo wa aste aste bila haraka yoyote. Kwani walikuwa wanaharakisha nini na siku ni yao? Bibi harusi aliingizwa kanisani kwa aina fulani ya densi . Huku wasichana wadogo mbele yake wakimwaga maua kila mahali. Wimbo wa kikosi cha Zabron singers wa 'Sweetie Sweety' ulikuwa ukiimbwa. Hakika siku ilifana. Furaha zaidi ya furaha. Bibi harusi alisindikizwa hadi mbele ya kanisa alipopaswa kuketi. Na ibada ikaanza rasmi. Ibada ilianza saa tano na dakika kumi. Kasisi alisimama kwa furaha ili aombe kwa ajili ya harusi yao. Walisimamishwa, Bwana harusi na Bibi harusi. Kasisi alimwomba, Bwana harusi athibitishe iwapo Bibi harusi alikuwa ndiye. Ilikuwa wakati wa kula kiapo. Kasisi aliuliza kama kuna yeyote ambaye alikuwa na pingamizi kwa ndoa hiyo. Kila mtu alitulia, huku nyoyo zikishinda. Kila mtu alitulia tuli. Lilikuwa ni ombi la kila mtu kwa pasitokee yoyote wa kupinga ndoa hiyo. Baada ya dakika mbili hivi. Mwendawazimu alirukia dirishani huku akipiga kelele. Alisema kwamba yeye hataki hao waoane. Watu walishtuka. Wengine walichukulia tu mzaha. Alipokuwa bado anaelekea mbele ya kanisa, alibebwa juu juu, na kutemwa nje. Mwendawazimu huyu alikuwa amevaa viraka tu, mguuni hakuwa na kiatu, lakini alikuwa msafi sana. Kinyume na wenda wazimu wengine. Kitendo cha mwendawazimu huyo kilikuwa karibu kufanya Bwana harusi kuzirai. Alishukuru Mungu kimoyomoyo, baada ya kugundua Kuwa alikuwa mwendawazimu. Vinginevyo mambo yangeenda mrama. Kwani hangekubali lolote na liwe kumwacha Lucia kipenzi chake. Kasisi aliendelea na ibada. Baada ya viapo ilifika wakati wa kupeana zawadi. Watu walijiandaa vyema. Walikuwa tayari kuwatakia wawili hawa kila la heri. Wapo waliwazawidi gari. Wengine walipea viti aina ya sofa. Wengine kabati nakadhalika. Zawadi zilikuwa nyingi mno. Wengine walileta pesa kama zawadi kwa ajili ya ndoa hii mpya. Wakielekea kukamilisha sehemu ya zawadi. Wasichana wawili walijitokeza na kuleta zawadi yao waliyokuwa wameifunga vizuri sana. Walipeleka zawadi hiyo huku wakicheza ngoma. Wasichana hawa walipofika pale mbele, walisimama kidogo na kurudi nyuma. Huku wakicheza. Kila mtu alifurahishwa na miondoko yao ya mwili. Watu walipokuwa wakishangilia , ghafla wasichana hawa walifungua kasha hilo na kumwagia Bi. Harusi samadi usoni. Wakatimua mbio sana ili wasishikwe. Watu walistaajabu haya. Bwana harusi alishangaa kabisa bila kuelewa yalikuwa yakiendelea. Bi. Harusi alilia sana. Siku yake sasa imeharibika alijiangusha chini pu!
Lini waliamka asubuhi sana Jumamosi
{ "text": [ "Jumamosi" ] }
5003_swa
HARUSI. Siku hiyo. Tuliamka asubuhi sana. Pengine tuseme, asubuhi mbichi. Ilikuwa siku ya Jumamosi. Tulikuwa tunajiandaa kwa ajili ya harusi ya kakangu, Richard. Ni siku ambayo sote tulikuwa tumeisubiri kwa hamu kuu. Waswahili husema. Hamu na ghamu. Siku ambayo ilikuwa imepangwa kwa muda mrefu. Muda wa zaidi ya miaka miwili. Sasa siku hii ilikuwa imewadia. Tuliamka saa kumi kamili za asubuhi. Sidhani kama kuna yeyote ambaye alipata usingizi siku hiyo. Kama sote tulikesha. Mkesha wa furaha. Mkesha wa tabasamu. Mkesha wa harusi. Mkesha ambao ni wakujitakia. Wengine tulikesha zaidi kumshinda Richard. Richard ambaye sasa ni Bwana harusi. Sijui nini kilitunyima usingizi lakini ni furaha tu. Richard usiku huo alikuwa kama Mwendawazimu. Alikuwa hajielewi hata kidogo. Akili zake zilikuwa zishatangulia harusini. Hakuwa anaamini kwamba siku ambayo ingefuata, angeunganishwa na kipenzi chake cha roho. Barafu ya moyo. Mpenzi wake wa siku nyingi. Mpenzi ambaye wamevumilia mengi pamoja. Mpenzi wa dhati. Kwa kweli kipendacho roho ni dawa. Richard alikuwa akitabasamu tu. Kwake usiku huo ulikuwa mrefu sana. Aliuwona kama mwaka mzima kwake. Alitamani aukimbize muda lakini alishindwa. Alitamani aamshe hata jua , lakini hakuwa na uwezo hata kidogo. Siku hiyo Jumamosi, Richard aliamka saa tisa. Wengi hawakushangazwa na hili kwani ni kawaida kwa binadamu yeyote. Alimwamsha yule atakaye mvalisha nguo na kumtengeneza ipasavyo. Ili wachukua masaa mawili Kuwa tayari. Richard alivalishwa suruali ya rangi ya bluu. Shati lake lilikuwa jeupe. Tai ndogo kabisa ya bluu. Alivalishwa kizibao. Saa ya mkononi. Ilikuwa ni mara ya kwanza Richard kuvalia saa kama hiyo. Uso wake uling'ara na kumetameta kama nyota angani. Baada ya kuvalishwa koti. Alivaa soksi ya kijivu na viatu vyeusi. Viatu vyake vilikuwa vinang'aa. Ungeweza kujiona vizuri sana, bila msaada wa kioo. Wueeh!. Richard kweli alikuwa mtanashati. Siku hiyo alipikiwa chakula spesheli. Ugali wa mtama. Kitoweo cha kuku, na kabeji kwa umbali. Mama alimlazimisha tu kula. Richard alikuwa ameshiba kwa furaha. Lakini ilikuwa vyema ale chakula. Ilipofika saa mbili kamili. Magari ya kutubeba yalikuwa yamefika. Magari haya yalikuwa yamerembeshwa kweli kweli. Balimi za bluu na maua ya bluu yalionekana yakipepea kwa furaha. Ni kana kwamba yalikuwa yanafurahia na kumshangilia bwana harusi. Sote tulikuwa tayari kuondoka. Nilimsongea Richard karibu ili nimtakie kila la heri. Nilipofikia niliskia sauti ya midundo ya moyo. Kwa kweli ni furaha mno. Magari ishirini na mbili, likiwemo basi tatu za shule, yote yalikuwa yamejaa. Bwana harusi alibebwa kwa gari lake maalum. Safari iling'oa nanga. Watu walianza kuimba kwa furaha. Vigelegele vilitawala kotekote. Tabasamu zilituvaa na kututosha vizuri sana. Magari hayakuendeshwa kwa kasi. Ulikuwa mwendo wa polepole tu. Kama mababu walivyosema. Pole pole ndio mwendo. Tuliwasili mwendo wa saa nne hivi. Harusi iliratibiwa kufanyika katika kanisa la kikatoliki la Parokia ya Limuru. Mandhari yalivutia mno. Tuliupata umati mkubwa sana ukitusubiri . Kanisa lilikuwa limejaa kiasi cha kuwatapika wengine. Kadri magari yalivyokuwa yakiingia ndivyo vigelegele vilivyo zidi kusikika angani. Bwana harusi alishuka polepole, na kuelekea kanisani. Harusi ilianza rasmi. Baada tu ya msafara wa Bwana harusi kutulia. Tulisikia sasa vigelegele vya aina yake. Vifijo na shangwe kila mahali. Ngoma na nyimbo za kitamaduni. Nyimbo za sifa. Densi na minenguo ya kila aina. Ghafla bin vuu, Bibi harusi alishuka garini. Alikuwa amerembeshwa akarembeka . Alikuwa Malkia wa aina yake. Alimeremeta na kumetameta. Alishinda nyota kwa kumetameta. Alishinda tausi kwa urembo na maringo. Bibi harusi alitandikiwa maleso kila mahali. Vumbi haikupata nafasi ya kuguza kiatu chake cha dhamana. Kiatu cheupe. Kiatu kizuri tena sana. Neti yake ikishikiliwa upande wa nyuma isije ikawa na uchafu. Naye pia alitabasamu. Alitembea mwendo wa aste aste bila haraka yoyote. Kwani walikuwa wanaharakisha nini na siku ni yao? Bibi harusi aliingizwa kanisani kwa aina fulani ya densi . Huku wasichana wadogo mbele yake wakimwaga maua kila mahali. Wimbo wa kikosi cha Zabron singers wa 'Sweetie Sweety' ulikuwa ukiimbwa. Hakika siku ilifana. Furaha zaidi ya furaha. Bibi harusi alisindikizwa hadi mbele ya kanisa alipopaswa kuketi. Na ibada ikaanza rasmi. Ibada ilianza saa tano na dakika kumi. Kasisi alisimama kwa furaha ili aombe kwa ajili ya harusi yao. Walisimamishwa, Bwana harusi na Bibi harusi. Kasisi alimwomba, Bwana harusi athibitishe iwapo Bibi harusi alikuwa ndiye. Ilikuwa wakati wa kula kiapo. Kasisi aliuliza kama kuna yeyote ambaye alikuwa na pingamizi kwa ndoa hiyo. Kila mtu alitulia, huku nyoyo zikishinda. Kila mtu alitulia tuli. Lilikuwa ni ombi la kila mtu kwa pasitokee yoyote wa kupinga ndoa hiyo. Baada ya dakika mbili hivi. Mwendawazimu alirukia dirishani huku akipiga kelele. Alisema kwamba yeye hataki hao waoane. Watu walishtuka. Wengine walichukulia tu mzaha. Alipokuwa bado anaelekea mbele ya kanisa, alibebwa juu juu, na kutemwa nje. Mwendawazimu huyu alikuwa amevaa viraka tu, mguuni hakuwa na kiatu, lakini alikuwa msafi sana. Kinyume na wenda wazimu wengine. Kitendo cha mwendawazimu huyo kilikuwa karibu kufanya Bwana harusi kuzirai. Alishukuru Mungu kimoyomoyo, baada ya kugundua Kuwa alikuwa mwendawazimu. Vinginevyo mambo yangeenda mrama. Kwani hangekubali lolote na liwe kumwacha Lucia kipenzi chake. Kasisi aliendelea na ibada. Baada ya viapo ilifika wakati wa kupeana zawadi. Watu walijiandaa vyema. Walikuwa tayari kuwatakia wawili hawa kila la heri. Wapo waliwazawidi gari. Wengine walipea viti aina ya sofa. Wengine kabati nakadhalika. Zawadi zilikuwa nyingi mno. Wengine walileta pesa kama zawadi kwa ajili ya ndoa hii mpya. Wakielekea kukamilisha sehemu ya zawadi. Wasichana wawili walijitokeza na kuleta zawadi yao waliyokuwa wameifunga vizuri sana. Walipeleka zawadi hiyo huku wakicheza ngoma. Wasichana hawa walipofika pale mbele, walisimama kidogo na kurudi nyuma. Huku wakicheza. Kila mtu alifurahishwa na miondoko yao ya mwili. Watu walipokuwa wakishangilia , ghafla wasichana hawa walifungua kasha hilo na kumwagia Bi. Harusi samadi usoni. Wakatimua mbio sana ili wasishikwe. Watu walistaajabu haya. Bwana harusi alishangaa kabisa bila kuelewa yalikuwa yakiendelea. Bi. Harusi alilia sana. Siku yake sasa imeharibika alijiangusha chini pu!
Kakake msimulizi anaitwa nani
{ "text": [ "Richard" ] }
5003_swa
HARUSI. Siku hiyo. Tuliamka asubuhi sana. Pengine tuseme, asubuhi mbichi. Ilikuwa siku ya Jumamosi. Tulikuwa tunajiandaa kwa ajili ya harusi ya kakangu, Richard. Ni siku ambayo sote tulikuwa tumeisubiri kwa hamu kuu. Waswahili husema. Hamu na ghamu. Siku ambayo ilikuwa imepangwa kwa muda mrefu. Muda wa zaidi ya miaka miwili. Sasa siku hii ilikuwa imewadia. Tuliamka saa kumi kamili za asubuhi. Sidhani kama kuna yeyote ambaye alipata usingizi siku hiyo. Kama sote tulikesha. Mkesha wa furaha. Mkesha wa tabasamu. Mkesha wa harusi. Mkesha ambao ni wakujitakia. Wengine tulikesha zaidi kumshinda Richard. Richard ambaye sasa ni Bwana harusi. Sijui nini kilitunyima usingizi lakini ni furaha tu. Richard usiku huo alikuwa kama Mwendawazimu. Alikuwa hajielewi hata kidogo. Akili zake zilikuwa zishatangulia harusini. Hakuwa anaamini kwamba siku ambayo ingefuata, angeunganishwa na kipenzi chake cha roho. Barafu ya moyo. Mpenzi wake wa siku nyingi. Mpenzi ambaye wamevumilia mengi pamoja. Mpenzi wa dhati. Kwa kweli kipendacho roho ni dawa. Richard alikuwa akitabasamu tu. Kwake usiku huo ulikuwa mrefu sana. Aliuwona kama mwaka mzima kwake. Alitamani aukimbize muda lakini alishindwa. Alitamani aamshe hata jua , lakini hakuwa na uwezo hata kidogo. Siku hiyo Jumamosi, Richard aliamka saa tisa. Wengi hawakushangazwa na hili kwani ni kawaida kwa binadamu yeyote. Alimwamsha yule atakaye mvalisha nguo na kumtengeneza ipasavyo. Ili wachukua masaa mawili Kuwa tayari. Richard alivalishwa suruali ya rangi ya bluu. Shati lake lilikuwa jeupe. Tai ndogo kabisa ya bluu. Alivalishwa kizibao. Saa ya mkononi. Ilikuwa ni mara ya kwanza Richard kuvalia saa kama hiyo. Uso wake uling'ara na kumetameta kama nyota angani. Baada ya kuvalishwa koti. Alivaa soksi ya kijivu na viatu vyeusi. Viatu vyake vilikuwa vinang'aa. Ungeweza kujiona vizuri sana, bila msaada wa kioo. Wueeh!. Richard kweli alikuwa mtanashati. Siku hiyo alipikiwa chakula spesheli. Ugali wa mtama. Kitoweo cha kuku, na kabeji kwa umbali. Mama alimlazimisha tu kula. Richard alikuwa ameshiba kwa furaha. Lakini ilikuwa vyema ale chakula. Ilipofika saa mbili kamili. Magari ya kutubeba yalikuwa yamefika. Magari haya yalikuwa yamerembeshwa kweli kweli. Balimi za bluu na maua ya bluu yalionekana yakipepea kwa furaha. Ni kana kwamba yalikuwa yanafurahia na kumshangilia bwana harusi. Sote tulikuwa tayari kuondoka. Nilimsongea Richard karibu ili nimtakie kila la heri. Nilipofikia niliskia sauti ya midundo ya moyo. Kwa kweli ni furaha mno. Magari ishirini na mbili, likiwemo basi tatu za shule, yote yalikuwa yamejaa. Bwana harusi alibebwa kwa gari lake maalum. Safari iling'oa nanga. Watu walianza kuimba kwa furaha. Vigelegele vilitawala kotekote. Tabasamu zilituvaa na kututosha vizuri sana. Magari hayakuendeshwa kwa kasi. Ulikuwa mwendo wa polepole tu. Kama mababu walivyosema. Pole pole ndio mwendo. Tuliwasili mwendo wa saa nne hivi. Harusi iliratibiwa kufanyika katika kanisa la kikatoliki la Parokia ya Limuru. Mandhari yalivutia mno. Tuliupata umati mkubwa sana ukitusubiri . Kanisa lilikuwa limejaa kiasi cha kuwatapika wengine. Kadri magari yalivyokuwa yakiingia ndivyo vigelegele vilivyo zidi kusikika angani. Bwana harusi alishuka polepole, na kuelekea kanisani. Harusi ilianza rasmi. Baada tu ya msafara wa Bwana harusi kutulia. Tulisikia sasa vigelegele vya aina yake. Vifijo na shangwe kila mahali. Ngoma na nyimbo za kitamaduni. Nyimbo za sifa. Densi na minenguo ya kila aina. Ghafla bin vuu, Bibi harusi alishuka garini. Alikuwa amerembeshwa akarembeka . Alikuwa Malkia wa aina yake. Alimeremeta na kumetameta. Alishinda nyota kwa kumetameta. Alishinda tausi kwa urembo na maringo. Bibi harusi alitandikiwa maleso kila mahali. Vumbi haikupata nafasi ya kuguza kiatu chake cha dhamana. Kiatu cheupe. Kiatu kizuri tena sana. Neti yake ikishikiliwa upande wa nyuma isije ikawa na uchafu. Naye pia alitabasamu. Alitembea mwendo wa aste aste bila haraka yoyote. Kwani walikuwa wanaharakisha nini na siku ni yao? Bibi harusi aliingizwa kanisani kwa aina fulani ya densi . Huku wasichana wadogo mbele yake wakimwaga maua kila mahali. Wimbo wa kikosi cha Zabron singers wa 'Sweetie Sweety' ulikuwa ukiimbwa. Hakika siku ilifana. Furaha zaidi ya furaha. Bibi harusi alisindikizwa hadi mbele ya kanisa alipopaswa kuketi. Na ibada ikaanza rasmi. Ibada ilianza saa tano na dakika kumi. Kasisi alisimama kwa furaha ili aombe kwa ajili ya harusi yao. Walisimamishwa, Bwana harusi na Bibi harusi. Kasisi alimwomba, Bwana harusi athibitishe iwapo Bibi harusi alikuwa ndiye. Ilikuwa wakati wa kula kiapo. Kasisi aliuliza kama kuna yeyote ambaye alikuwa na pingamizi kwa ndoa hiyo. Kila mtu alitulia, huku nyoyo zikishinda. Kila mtu alitulia tuli. Lilikuwa ni ombi la kila mtu kwa pasitokee yoyote wa kupinga ndoa hiyo. Baada ya dakika mbili hivi. Mwendawazimu alirukia dirishani huku akipiga kelele. Alisema kwamba yeye hataki hao waoane. Watu walishtuka. Wengine walichukulia tu mzaha. Alipokuwa bado anaelekea mbele ya kanisa, alibebwa juu juu, na kutemwa nje. Mwendawazimu huyu alikuwa amevaa viraka tu, mguuni hakuwa na kiatu, lakini alikuwa msafi sana. Kinyume na wenda wazimu wengine. Kitendo cha mwendawazimu huyo kilikuwa karibu kufanya Bwana harusi kuzirai. Alishukuru Mungu kimoyomoyo, baada ya kugundua Kuwa alikuwa mwendawazimu. Vinginevyo mambo yangeenda mrama. Kwani hangekubali lolote na liwe kumwacha Lucia kipenzi chake. Kasisi aliendelea na ibada. Baada ya viapo ilifika wakati wa kupeana zawadi. Watu walijiandaa vyema. Walikuwa tayari kuwatakia wawili hawa kila la heri. Wapo waliwazawidi gari. Wengine walipea viti aina ya sofa. Wengine kabati nakadhalika. Zawadi zilikuwa nyingi mno. Wengine walileta pesa kama zawadi kwa ajili ya ndoa hii mpya. Wakielekea kukamilisha sehemu ya zawadi. Wasichana wawili walijitokeza na kuleta zawadi yao waliyokuwa wameifunga vizuri sana. Walipeleka zawadi hiyo huku wakicheza ngoma. Wasichana hawa walipofika pale mbele, walisimama kidogo na kurudi nyuma. Huku wakicheza. Kila mtu alifurahishwa na miondoko yao ya mwili. Watu walipokuwa wakishangilia , ghafla wasichana hawa walifungua kasha hilo na kumwagia Bi. Harusi samadi usoni. Wakatimua mbio sana ili wasishikwe. Watu walistaajabu haya. Bwana harusi alishangaa kabisa bila kuelewa yalikuwa yakiendelea. Bi. Harusi alilia sana. Siku yake sasa imeharibika alijiangusha chini pu!
Kipendacho roho ni nini
{ "text": [ "dawa" ] }
5003_swa
HARUSI. Siku hiyo. Tuliamka asubuhi sana. Pengine tuseme, asubuhi mbichi. Ilikuwa siku ya Jumamosi. Tulikuwa tunajiandaa kwa ajili ya harusi ya kakangu, Richard. Ni siku ambayo sote tulikuwa tumeisubiri kwa hamu kuu. Waswahili husema. Hamu na ghamu. Siku ambayo ilikuwa imepangwa kwa muda mrefu. Muda wa zaidi ya miaka miwili. Sasa siku hii ilikuwa imewadia. Tuliamka saa kumi kamili za asubuhi. Sidhani kama kuna yeyote ambaye alipata usingizi siku hiyo. Kama sote tulikesha. Mkesha wa furaha. Mkesha wa tabasamu. Mkesha wa harusi. Mkesha ambao ni wakujitakia. Wengine tulikesha zaidi kumshinda Richard. Richard ambaye sasa ni Bwana harusi. Sijui nini kilitunyima usingizi lakini ni furaha tu. Richard usiku huo alikuwa kama Mwendawazimu. Alikuwa hajielewi hata kidogo. Akili zake zilikuwa zishatangulia harusini. Hakuwa anaamini kwamba siku ambayo ingefuata, angeunganishwa na kipenzi chake cha roho. Barafu ya moyo. Mpenzi wake wa siku nyingi. Mpenzi ambaye wamevumilia mengi pamoja. Mpenzi wa dhati. Kwa kweli kipendacho roho ni dawa. Richard alikuwa akitabasamu tu. Kwake usiku huo ulikuwa mrefu sana. Aliuwona kama mwaka mzima kwake. Alitamani aukimbize muda lakini alishindwa. Alitamani aamshe hata jua , lakini hakuwa na uwezo hata kidogo. Siku hiyo Jumamosi, Richard aliamka saa tisa. Wengi hawakushangazwa na hili kwani ni kawaida kwa binadamu yeyote. Alimwamsha yule atakaye mvalisha nguo na kumtengeneza ipasavyo. Ili wachukua masaa mawili Kuwa tayari. Richard alivalishwa suruali ya rangi ya bluu. Shati lake lilikuwa jeupe. Tai ndogo kabisa ya bluu. Alivalishwa kizibao. Saa ya mkononi. Ilikuwa ni mara ya kwanza Richard kuvalia saa kama hiyo. Uso wake uling'ara na kumetameta kama nyota angani. Baada ya kuvalishwa koti. Alivaa soksi ya kijivu na viatu vyeusi. Viatu vyake vilikuwa vinang'aa. Ungeweza kujiona vizuri sana, bila msaada wa kioo. Wueeh!. Richard kweli alikuwa mtanashati. Siku hiyo alipikiwa chakula spesheli. Ugali wa mtama. Kitoweo cha kuku, na kabeji kwa umbali. Mama alimlazimisha tu kula. Richard alikuwa ameshiba kwa furaha. Lakini ilikuwa vyema ale chakula. Ilipofika saa mbili kamili. Magari ya kutubeba yalikuwa yamefika. Magari haya yalikuwa yamerembeshwa kweli kweli. Balimi za bluu na maua ya bluu yalionekana yakipepea kwa furaha. Ni kana kwamba yalikuwa yanafurahia na kumshangilia bwana harusi. Sote tulikuwa tayari kuondoka. Nilimsongea Richard karibu ili nimtakie kila la heri. Nilipofikia niliskia sauti ya midundo ya moyo. Kwa kweli ni furaha mno. Magari ishirini na mbili, likiwemo basi tatu za shule, yote yalikuwa yamejaa. Bwana harusi alibebwa kwa gari lake maalum. Safari iling'oa nanga. Watu walianza kuimba kwa furaha. Vigelegele vilitawala kotekote. Tabasamu zilituvaa na kututosha vizuri sana. Magari hayakuendeshwa kwa kasi. Ulikuwa mwendo wa polepole tu. Kama mababu walivyosema. Pole pole ndio mwendo. Tuliwasili mwendo wa saa nne hivi. Harusi iliratibiwa kufanyika katika kanisa la kikatoliki la Parokia ya Limuru. Mandhari yalivutia mno. Tuliupata umati mkubwa sana ukitusubiri . Kanisa lilikuwa limejaa kiasi cha kuwatapika wengine. Kadri magari yalivyokuwa yakiingia ndivyo vigelegele vilivyo zidi kusikika angani. Bwana harusi alishuka polepole, na kuelekea kanisani. Harusi ilianza rasmi. Baada tu ya msafara wa Bwana harusi kutulia. Tulisikia sasa vigelegele vya aina yake. Vifijo na shangwe kila mahali. Ngoma na nyimbo za kitamaduni. Nyimbo za sifa. Densi na minenguo ya kila aina. Ghafla bin vuu, Bibi harusi alishuka garini. Alikuwa amerembeshwa akarembeka . Alikuwa Malkia wa aina yake. Alimeremeta na kumetameta. Alishinda nyota kwa kumetameta. Alishinda tausi kwa urembo na maringo. Bibi harusi alitandikiwa maleso kila mahali. Vumbi haikupata nafasi ya kuguza kiatu chake cha dhamana. Kiatu cheupe. Kiatu kizuri tena sana. Neti yake ikishikiliwa upande wa nyuma isije ikawa na uchafu. Naye pia alitabasamu. Alitembea mwendo wa aste aste bila haraka yoyote. Kwani walikuwa wanaharakisha nini na siku ni yao? Bibi harusi aliingizwa kanisani kwa aina fulani ya densi . Huku wasichana wadogo mbele yake wakimwaga maua kila mahali. Wimbo wa kikosi cha Zabron singers wa 'Sweetie Sweety' ulikuwa ukiimbwa. Hakika siku ilifana. Furaha zaidi ya furaha. Bibi harusi alisindikizwa hadi mbele ya kanisa alipopaswa kuketi. Na ibada ikaanza rasmi. Ibada ilianza saa tano na dakika kumi. Kasisi alisimama kwa furaha ili aombe kwa ajili ya harusi yao. Walisimamishwa, Bwana harusi na Bibi harusi. Kasisi alimwomba, Bwana harusi athibitishe iwapo Bibi harusi alikuwa ndiye. Ilikuwa wakati wa kula kiapo. Kasisi aliuliza kama kuna yeyote ambaye alikuwa na pingamizi kwa ndoa hiyo. Kila mtu alitulia, huku nyoyo zikishinda. Kila mtu alitulia tuli. Lilikuwa ni ombi la kila mtu kwa pasitokee yoyote wa kupinga ndoa hiyo. Baada ya dakika mbili hivi. Mwendawazimu alirukia dirishani huku akipiga kelele. Alisema kwamba yeye hataki hao waoane. Watu walishtuka. Wengine walichukulia tu mzaha. Alipokuwa bado anaelekea mbele ya kanisa, alibebwa juu juu, na kutemwa nje. Mwendawazimu huyu alikuwa amevaa viraka tu, mguuni hakuwa na kiatu, lakini alikuwa msafi sana. Kinyume na wenda wazimu wengine. Kitendo cha mwendawazimu huyo kilikuwa karibu kufanya Bwana harusi kuzirai. Alishukuru Mungu kimoyomoyo, baada ya kugundua Kuwa alikuwa mwendawazimu. Vinginevyo mambo yangeenda mrama. Kwani hangekubali lolote na liwe kumwacha Lucia kipenzi chake. Kasisi aliendelea na ibada. Baada ya viapo ilifika wakati wa kupeana zawadi. Watu walijiandaa vyema. Walikuwa tayari kuwatakia wawili hawa kila la heri. Wapo waliwazawidi gari. Wengine walipea viti aina ya sofa. Wengine kabati nakadhalika. Zawadi zilikuwa nyingi mno. Wengine walileta pesa kama zawadi kwa ajili ya ndoa hii mpya. Wakielekea kukamilisha sehemu ya zawadi. Wasichana wawili walijitokeza na kuleta zawadi yao waliyokuwa wameifunga vizuri sana. Walipeleka zawadi hiyo huku wakicheza ngoma. Wasichana hawa walipofika pale mbele, walisimama kidogo na kurudi nyuma. Huku wakicheza. Kila mtu alifurahishwa na miondoko yao ya mwili. Watu walipokuwa wakishangilia , ghafla wasichana hawa walifungua kasha hilo na kumwagia Bi. Harusi samadi usoni. Wakatimua mbio sana ili wasishikwe. Watu walistaajabu haya. Bwana harusi alishangaa kabisa bila kuelewa yalikuwa yakiendelea. Bi. Harusi alilia sana. Siku yake sasa imeharibika alijiangusha chini pu!
Richard alivalishwa suruali ya rangi gani
{ "text": [ "ya bluu" ] }
5003_swa
HARUSI. Siku hiyo. Tuliamka asubuhi sana. Pengine tuseme, asubuhi mbichi. Ilikuwa siku ya Jumamosi. Tulikuwa tunajiandaa kwa ajili ya harusi ya kakangu, Richard. Ni siku ambayo sote tulikuwa tumeisubiri kwa hamu kuu. Waswahili husema. Hamu na ghamu. Siku ambayo ilikuwa imepangwa kwa muda mrefu. Muda wa zaidi ya miaka miwili. Sasa siku hii ilikuwa imewadia. Tuliamka saa kumi kamili za asubuhi. Sidhani kama kuna yeyote ambaye alipata usingizi siku hiyo. Kama sote tulikesha. Mkesha wa furaha. Mkesha wa tabasamu. Mkesha wa harusi. Mkesha ambao ni wakujitakia. Wengine tulikesha zaidi kumshinda Richard. Richard ambaye sasa ni Bwana harusi. Sijui nini kilitunyima usingizi lakini ni furaha tu. Richard usiku huo alikuwa kama Mwendawazimu. Alikuwa hajielewi hata kidogo. Akili zake zilikuwa zishatangulia harusini. Hakuwa anaamini kwamba siku ambayo ingefuata, angeunganishwa na kipenzi chake cha roho. Barafu ya moyo. Mpenzi wake wa siku nyingi. Mpenzi ambaye wamevumilia mengi pamoja. Mpenzi wa dhati. Kwa kweli kipendacho roho ni dawa. Richard alikuwa akitabasamu tu. Kwake usiku huo ulikuwa mrefu sana. Aliuwona kama mwaka mzima kwake. Alitamani aukimbize muda lakini alishindwa. Alitamani aamshe hata jua , lakini hakuwa na uwezo hata kidogo. Siku hiyo Jumamosi, Richard aliamka saa tisa. Wengi hawakushangazwa na hili kwani ni kawaida kwa binadamu yeyote. Alimwamsha yule atakaye mvalisha nguo na kumtengeneza ipasavyo. Ili wachukua masaa mawili Kuwa tayari. Richard alivalishwa suruali ya rangi ya bluu. Shati lake lilikuwa jeupe. Tai ndogo kabisa ya bluu. Alivalishwa kizibao. Saa ya mkononi. Ilikuwa ni mara ya kwanza Richard kuvalia saa kama hiyo. Uso wake uling'ara na kumetameta kama nyota angani. Baada ya kuvalishwa koti. Alivaa soksi ya kijivu na viatu vyeusi. Viatu vyake vilikuwa vinang'aa. Ungeweza kujiona vizuri sana, bila msaada wa kioo. Wueeh!. Richard kweli alikuwa mtanashati. Siku hiyo alipikiwa chakula spesheli. Ugali wa mtama. Kitoweo cha kuku, na kabeji kwa umbali. Mama alimlazimisha tu kula. Richard alikuwa ameshiba kwa furaha. Lakini ilikuwa vyema ale chakula. Ilipofika saa mbili kamili. Magari ya kutubeba yalikuwa yamefika. Magari haya yalikuwa yamerembeshwa kweli kweli. Balimi za bluu na maua ya bluu yalionekana yakipepea kwa furaha. Ni kana kwamba yalikuwa yanafurahia na kumshangilia bwana harusi. Sote tulikuwa tayari kuondoka. Nilimsongea Richard karibu ili nimtakie kila la heri. Nilipofikia niliskia sauti ya midundo ya moyo. Kwa kweli ni furaha mno. Magari ishirini na mbili, likiwemo basi tatu za shule, yote yalikuwa yamejaa. Bwana harusi alibebwa kwa gari lake maalum. Safari iling'oa nanga. Watu walianza kuimba kwa furaha. Vigelegele vilitawala kotekote. Tabasamu zilituvaa na kututosha vizuri sana. Magari hayakuendeshwa kwa kasi. Ulikuwa mwendo wa polepole tu. Kama mababu walivyosema. Pole pole ndio mwendo. Tuliwasili mwendo wa saa nne hivi. Harusi iliratibiwa kufanyika katika kanisa la kikatoliki la Parokia ya Limuru. Mandhari yalivutia mno. Tuliupata umati mkubwa sana ukitusubiri . Kanisa lilikuwa limejaa kiasi cha kuwatapika wengine. Kadri magari yalivyokuwa yakiingia ndivyo vigelegele vilivyo zidi kusikika angani. Bwana harusi alishuka polepole, na kuelekea kanisani. Harusi ilianza rasmi. Baada tu ya msafara wa Bwana harusi kutulia. Tulisikia sasa vigelegele vya aina yake. Vifijo na shangwe kila mahali. Ngoma na nyimbo za kitamaduni. Nyimbo za sifa. Densi na minenguo ya kila aina. Ghafla bin vuu, Bibi harusi alishuka garini. Alikuwa amerembeshwa akarembeka . Alikuwa Malkia wa aina yake. Alimeremeta na kumetameta. Alishinda nyota kwa kumetameta. Alishinda tausi kwa urembo na maringo. Bibi harusi alitandikiwa maleso kila mahali. Vumbi haikupata nafasi ya kuguza kiatu chake cha dhamana. Kiatu cheupe. Kiatu kizuri tena sana. Neti yake ikishikiliwa upande wa nyuma isije ikawa na uchafu. Naye pia alitabasamu. Alitembea mwendo wa aste aste bila haraka yoyote. Kwani walikuwa wanaharakisha nini na siku ni yao? Bibi harusi aliingizwa kanisani kwa aina fulani ya densi . Huku wasichana wadogo mbele yake wakimwaga maua kila mahali. Wimbo wa kikosi cha Zabron singers wa 'Sweetie Sweety' ulikuwa ukiimbwa. Hakika siku ilifana. Furaha zaidi ya furaha. Bibi harusi alisindikizwa hadi mbele ya kanisa alipopaswa kuketi. Na ibada ikaanza rasmi. Ibada ilianza saa tano na dakika kumi. Kasisi alisimama kwa furaha ili aombe kwa ajili ya harusi yao. Walisimamishwa, Bwana harusi na Bibi harusi. Kasisi alimwomba, Bwana harusi athibitishe iwapo Bibi harusi alikuwa ndiye. Ilikuwa wakati wa kula kiapo. Kasisi aliuliza kama kuna yeyote ambaye alikuwa na pingamizi kwa ndoa hiyo. Kila mtu alitulia, huku nyoyo zikishinda. Kila mtu alitulia tuli. Lilikuwa ni ombi la kila mtu kwa pasitokee yoyote wa kupinga ndoa hiyo. Baada ya dakika mbili hivi. Mwendawazimu alirukia dirishani huku akipiga kelele. Alisema kwamba yeye hataki hao waoane. Watu walishtuka. Wengine walichukulia tu mzaha. Alipokuwa bado anaelekea mbele ya kanisa, alibebwa juu juu, na kutemwa nje. Mwendawazimu huyu alikuwa amevaa viraka tu, mguuni hakuwa na kiatu, lakini alikuwa msafi sana. Kinyume na wenda wazimu wengine. Kitendo cha mwendawazimu huyo kilikuwa karibu kufanya Bwana harusi kuzirai. Alishukuru Mungu kimoyomoyo, baada ya kugundua Kuwa alikuwa mwendawazimu. Vinginevyo mambo yangeenda mrama. Kwani hangekubali lolote na liwe kumwacha Lucia kipenzi chake. Kasisi aliendelea na ibada. Baada ya viapo ilifika wakati wa kupeana zawadi. Watu walijiandaa vyema. Walikuwa tayari kuwatakia wawili hawa kila la heri. Wapo waliwazawidi gari. Wengine walipea viti aina ya sofa. Wengine kabati nakadhalika. Zawadi zilikuwa nyingi mno. Wengine walileta pesa kama zawadi kwa ajili ya ndoa hii mpya. Wakielekea kukamilisha sehemu ya zawadi. Wasichana wawili walijitokeza na kuleta zawadi yao waliyokuwa wameifunga vizuri sana. Walipeleka zawadi hiyo huku wakicheza ngoma. Wasichana hawa walipofika pale mbele, walisimama kidogo na kurudi nyuma. Huku wakicheza. Kila mtu alifurahishwa na miondoko yao ya mwili. Watu walipokuwa wakishangilia , ghafla wasichana hawa walifungua kasha hilo na kumwagia Bi. Harusi samadi usoni. Wakatimua mbio sana ili wasishikwe. Watu walistaajabu haya. Bwana harusi alishangaa kabisa bila kuelewa yalikuwa yakiendelea. Bi. Harusi alilia sana. Siku yake sasa imeharibika alijiangusha chini pu!
Mbona msimulizi alimsongea Richard karibu
{ "text": [ "ili amtakie kila la heri" ] }
5004_swa
SITASAHAU Ilikuwa ni siku ya Ijumaa. Niliamka asubuhi na mapema, ilinijiandae kwenda shuleni. Nilikuwa katika kidato cha pili. Nilisomea katika shule ya upili ya Utubora. Shule hii ilikuwa miongoni mwa shule bora zaidi katika Wilaya ya KwetuKwema. Ilisifiwa kwa kila kitu. Si mchezo, si masomo, si mashairi, si kwa mziki. Ilikuwa shule ambayo imebarikiwa na kila aina ya talanta. Ni nadra sana kupata shule kama hii. Zilikuwa moja miongoni mwa mia moja. Au hata Elfu. Siku hiyo, nilipanga kufika shuleni mapema zaidi kushinda kawaida. Kwani, nilikuwa na kazi za ziada ambazo sikuwa nimepata nafasi ya kuzifanya. Kwetu umeme haukuwepo usiku huo. Niliharakisha kadri ya uwezo wangu. Walimu wetu hawakupenda uzembe hata kidogo. Sikuwa tayari kuadhibiwa kwa sababu ya kutofanya kazi. Ndio maana nilikuwa na haraka hizo. Nilimaliza kujiandaa,,saa kumi na moja unusu, asubuhi. Nilikimbia mbio ili angalau nifike mapema. Mara tu nilipoondoka nyumbani na kufukia barabara iliyokuwa karibu. Niliwaona watu wawili wakija nyuma yangu. Siku hiyo mwangaza ulikuwa hafifu singeweza kuwatambua. Uwoga ulinivaa mwili mzima. Nyuma kulikuwa hakwendeki. Niliilazimisha miguu yangu kutembea haraka. Shule yetu ilikuwa umbali wa kilomita tano. Watu hawa walianza kutembea haraka. La kushangaza ni Kuwa hakuwa na yeyote barabarani. Mimi nilihisi nimepatikana. Mawazo yalinijia kuhusu mambo ambayo nimekuwa nikiyasikia kuhusu majini. Viumbe ambao walikuwa na sifa za kutisha. Majini yangechukua mfano wa kitu chochote. Wapo waliosema kwamba, ni viumbe ambao binadamu huwatumia kufanikisha mambo au kujitajirisha. Nakumbuka vizuri sana, rafiki yangu Noel akinieleza kwamba. Kuna wakati alikuwa anaenda shuleni. Alikutana na kaptula . Sote tunafahamu kaptula. Ni aina ya vazi ambalo ni fupi kushinda suruali. Huvaliwa na jinsia zote mbili. Inategemea mtindo. Kaptula hilo lilikuwa linatembea lenyewe. Pindi tu walipokutana alishtuka kiasi cha kupoteza fahamu. Katika maisha yake yote hakuwahi kukutana na kitu kama hicho. Baada ya kupoteza fahamu kwa dakika tano hivi alipata nafuu tena. Aliamka akapata watu wawili warefu sana wamesimama kando yake. Alipiga nduru kiasi cha kila mtu kusikia. Watu hao waliondoka na kwenda. Alipata nafasi ya kusimama tena na kuendelea na safari. Lakini pindi alivyosonga ndivyo alivyo waona watu hao mbele yake. Alikata shauri ya kutoenda shuleni. Aliamua kurudi nyumbani. Alipoanza safari ya kurudi nyumbani. Aliwaona watu hao tena mbele yake. Alishindwa cha kufanya. Alitamani ardhi ipasuke lakini alishindwa. Miguu iliisha nguvu. Aliamua kuketi pale pale alipokuwa. Alianza kumwomba Mungu amnusuru. Alilia lakini machozi hayakutoka. Alibakia Kuwa bubu tu. Hajielewi. Aliketi hapo hadi saa mbili kamili. Hakuna chochote kilichotea. Alianza mwendo kwenda nyumbani. Alikuwa na maswali tele akilini. Siku ilionekana kuwa imechanganyikiwa. Alifika shuleni akiwa amechelewa sana. Mwalimu wa zamu alimuuliza sababu ya kuchelewa. Alimweleza mwalimu akilia. Aliruhusiwa kwenda darasani. Baada ya kufikiria haya woga ulijaa tele. Nilipiga magoti kumwambia Mola anisaidie. Nilisimama nikiwa na ujasiri wa kukabiliana na chochote kile. Nilitembea na kuacha kukimbia. Nilifika karibu na lango la shule nikiwa salama. Nilimshukuru Mungu kwa kuiniongoza kufika salama. Ni kama kile nilichokuwa naona hakikuwepo. Ni kama yale yalikuwa mazingaombwe. Huenda majini ni viumbe wa kuaminika tu. Hiyo ni siku ambayo sitahusahau.
Msimulizi alisomea shule ipi ya upili
{ "text": [ "Shule ya upili ya utuboora" ] }
5004_swa
SITASAHAU Ilikuwa ni siku ya Ijumaa. Niliamka asubuhi na mapema, ilinijiandae kwenda shuleni. Nilikuwa katika kidato cha pili. Nilisomea katika shule ya upili ya Utubora. Shule hii ilikuwa miongoni mwa shule bora zaidi katika Wilaya ya KwetuKwema. Ilisifiwa kwa kila kitu. Si mchezo, si masomo, si mashairi, si kwa mziki. Ilikuwa shule ambayo imebarikiwa na kila aina ya talanta. Ni nadra sana kupata shule kama hii. Zilikuwa moja miongoni mwa mia moja. Au hata Elfu. Siku hiyo, nilipanga kufika shuleni mapema zaidi kushinda kawaida. Kwani, nilikuwa na kazi za ziada ambazo sikuwa nimepata nafasi ya kuzifanya. Kwetu umeme haukuwepo usiku huo. Niliharakisha kadri ya uwezo wangu. Walimu wetu hawakupenda uzembe hata kidogo. Sikuwa tayari kuadhibiwa kwa sababu ya kutofanya kazi. Ndio maana nilikuwa na haraka hizo. Nilimaliza kujiandaa,,saa kumi na moja unusu, asubuhi. Nilikimbia mbio ili angalau nifike mapema. Mara tu nilipoondoka nyumbani na kufukia barabara iliyokuwa karibu. Niliwaona watu wawili wakija nyuma yangu. Siku hiyo mwangaza ulikuwa hafifu singeweza kuwatambua. Uwoga ulinivaa mwili mzima. Nyuma kulikuwa hakwendeki. Niliilazimisha miguu yangu kutembea haraka. Shule yetu ilikuwa umbali wa kilomita tano. Watu hawa walianza kutembea haraka. La kushangaza ni Kuwa hakuwa na yeyote barabarani. Mimi nilihisi nimepatikana. Mawazo yalinijia kuhusu mambo ambayo nimekuwa nikiyasikia kuhusu majini. Viumbe ambao walikuwa na sifa za kutisha. Majini yangechukua mfano wa kitu chochote. Wapo waliosema kwamba, ni viumbe ambao binadamu huwatumia kufanikisha mambo au kujitajirisha. Nakumbuka vizuri sana, rafiki yangu Noel akinieleza kwamba. Kuna wakati alikuwa anaenda shuleni. Alikutana na kaptula . Sote tunafahamu kaptula. Ni aina ya vazi ambalo ni fupi kushinda suruali. Huvaliwa na jinsia zote mbili. Inategemea mtindo. Kaptula hilo lilikuwa linatembea lenyewe. Pindi tu walipokutana alishtuka kiasi cha kupoteza fahamu. Katika maisha yake yote hakuwahi kukutana na kitu kama hicho. Baada ya kupoteza fahamu kwa dakika tano hivi alipata nafuu tena. Aliamka akapata watu wawili warefu sana wamesimama kando yake. Alipiga nduru kiasi cha kila mtu kusikia. Watu hao waliondoka na kwenda. Alipata nafasi ya kusimama tena na kuendelea na safari. Lakini pindi alivyosonga ndivyo alivyo waona watu hao mbele yake. Alikata shauri ya kutoenda shuleni. Aliamua kurudi nyumbani. Alipoanza safari ya kurudi nyumbani. Aliwaona watu hao tena mbele yake. Alishindwa cha kufanya. Alitamani ardhi ipasuke lakini alishindwa. Miguu iliisha nguvu. Aliamua kuketi pale pale alipokuwa. Alianza kumwomba Mungu amnusuru. Alilia lakini machozi hayakutoka. Alibakia Kuwa bubu tu. Hajielewi. Aliketi hapo hadi saa mbili kamili. Hakuna chochote kilichotea. Alianza mwendo kwenda nyumbani. Alikuwa na maswali tele akilini. Siku ilionekana kuwa imechanganyikiwa. Alifika shuleni akiwa amechelewa sana. Mwalimu wa zamu alimuuliza sababu ya kuchelewa. Alimweleza mwalimu akilia. Aliruhusiwa kwenda darasani. Baada ya kufikiria haya woga ulijaa tele. Nilipiga magoti kumwambia Mola anisaidie. Nilisimama nikiwa na ujasiri wa kukabiliana na chochote kile. Nilitembea na kuacha kukimbia. Nilifika karibu na lango la shule nikiwa salama. Nilimshukuru Mungu kwa kuiniongoza kufika salama. Ni kama kile nilichokuwa naona hakikuwepo. Ni kama yale yalikuwa mazingaombwe. Huenda majini ni viumbe wa kuaminika tu. Hiyo ni siku ambayo sitahusahau.
Walimu wetu hawakupenda nini
{ "text": [ "Uzembe " ] }
5004_swa
SITASAHAU Ilikuwa ni siku ya Ijumaa. Niliamka asubuhi na mapema, ilinijiandae kwenda shuleni. Nilikuwa katika kidato cha pili. Nilisomea katika shule ya upili ya Utubora. Shule hii ilikuwa miongoni mwa shule bora zaidi katika Wilaya ya KwetuKwema. Ilisifiwa kwa kila kitu. Si mchezo, si masomo, si mashairi, si kwa mziki. Ilikuwa shule ambayo imebarikiwa na kila aina ya talanta. Ni nadra sana kupata shule kama hii. Zilikuwa moja miongoni mwa mia moja. Au hata Elfu. Siku hiyo, nilipanga kufika shuleni mapema zaidi kushinda kawaida. Kwani, nilikuwa na kazi za ziada ambazo sikuwa nimepata nafasi ya kuzifanya. Kwetu umeme haukuwepo usiku huo. Niliharakisha kadri ya uwezo wangu. Walimu wetu hawakupenda uzembe hata kidogo. Sikuwa tayari kuadhibiwa kwa sababu ya kutofanya kazi. Ndio maana nilikuwa na haraka hizo. Nilimaliza kujiandaa,,saa kumi na moja unusu, asubuhi. Nilikimbia mbio ili angalau nifike mapema. Mara tu nilipoondoka nyumbani na kufukia barabara iliyokuwa karibu. Niliwaona watu wawili wakija nyuma yangu. Siku hiyo mwangaza ulikuwa hafifu singeweza kuwatambua. Uwoga ulinivaa mwili mzima. Nyuma kulikuwa hakwendeki. Niliilazimisha miguu yangu kutembea haraka. Shule yetu ilikuwa umbali wa kilomita tano. Watu hawa walianza kutembea haraka. La kushangaza ni Kuwa hakuwa na yeyote barabarani. Mimi nilihisi nimepatikana. Mawazo yalinijia kuhusu mambo ambayo nimekuwa nikiyasikia kuhusu majini. Viumbe ambao walikuwa na sifa za kutisha. Majini yangechukua mfano wa kitu chochote. Wapo waliosema kwamba, ni viumbe ambao binadamu huwatumia kufanikisha mambo au kujitajirisha. Nakumbuka vizuri sana, rafiki yangu Noel akinieleza kwamba. Kuna wakati alikuwa anaenda shuleni. Alikutana na kaptula . Sote tunafahamu kaptula. Ni aina ya vazi ambalo ni fupi kushinda suruali. Huvaliwa na jinsia zote mbili. Inategemea mtindo. Kaptula hilo lilikuwa linatembea lenyewe. Pindi tu walipokutana alishtuka kiasi cha kupoteza fahamu. Katika maisha yake yote hakuwahi kukutana na kitu kama hicho. Baada ya kupoteza fahamu kwa dakika tano hivi alipata nafuu tena. Aliamka akapata watu wawili warefu sana wamesimama kando yake. Alipiga nduru kiasi cha kila mtu kusikia. Watu hao waliondoka na kwenda. Alipata nafasi ya kusimama tena na kuendelea na safari. Lakini pindi alivyosonga ndivyo alivyo waona watu hao mbele yake. Alikata shauri ya kutoenda shuleni. Aliamua kurudi nyumbani. Alipoanza safari ya kurudi nyumbani. Aliwaona watu hao tena mbele yake. Alishindwa cha kufanya. Alitamani ardhi ipasuke lakini alishindwa. Miguu iliisha nguvu. Aliamua kuketi pale pale alipokuwa. Alianza kumwomba Mungu amnusuru. Alilia lakini machozi hayakutoka. Alibakia Kuwa bubu tu. Hajielewi. Aliketi hapo hadi saa mbili kamili. Hakuna chochote kilichotea. Alianza mwendo kwenda nyumbani. Alikuwa na maswali tele akilini. Siku ilionekana kuwa imechanganyikiwa. Alifika shuleni akiwa amechelewa sana. Mwalimu wa zamu alimuuliza sababu ya kuchelewa. Alimweleza mwalimu akilia. Aliruhusiwa kwenda darasani. Baada ya kufikiria haya woga ulijaa tele. Nilipiga magoti kumwambia Mola anisaidie. Nilisimama nikiwa na ujasiri wa kukabiliana na chochote kile. Nilitembea na kuacha kukimbia. Nilifika karibu na lango la shule nikiwa salama. Nilimshukuru Mungu kwa kuiniongoza kufika salama. Ni kama kile nilichokuwa naona hakikuwepo. Ni kama yale yalikuwa mazingaombwe. Huenda majini ni viumbe wa kuaminika tu. Hiyo ni siku ambayo sitahusahau.
Msimulizi alimaliza kujiandaa lini
{ "text": [ "Saa kumi na moja unusu asubuhi" ] }
5004_swa
SITASAHAU Ilikuwa ni siku ya Ijumaa. Niliamka asubuhi na mapema, ilinijiandae kwenda shuleni. Nilikuwa katika kidato cha pili. Nilisomea katika shule ya upili ya Utubora. Shule hii ilikuwa miongoni mwa shule bora zaidi katika Wilaya ya KwetuKwema. Ilisifiwa kwa kila kitu. Si mchezo, si masomo, si mashairi, si kwa mziki. Ilikuwa shule ambayo imebarikiwa na kila aina ya talanta. Ni nadra sana kupata shule kama hii. Zilikuwa moja miongoni mwa mia moja. Au hata Elfu. Siku hiyo, nilipanga kufika shuleni mapema zaidi kushinda kawaida. Kwani, nilikuwa na kazi za ziada ambazo sikuwa nimepata nafasi ya kuzifanya. Kwetu umeme haukuwepo usiku huo. Niliharakisha kadri ya uwezo wangu. Walimu wetu hawakupenda uzembe hata kidogo. Sikuwa tayari kuadhibiwa kwa sababu ya kutofanya kazi. Ndio maana nilikuwa na haraka hizo. Nilimaliza kujiandaa,,saa kumi na moja unusu, asubuhi. Nilikimbia mbio ili angalau nifike mapema. Mara tu nilipoondoka nyumbani na kufukia barabara iliyokuwa karibu. Niliwaona watu wawili wakija nyuma yangu. Siku hiyo mwangaza ulikuwa hafifu singeweza kuwatambua. Uwoga ulinivaa mwili mzima. Nyuma kulikuwa hakwendeki. Niliilazimisha miguu yangu kutembea haraka. Shule yetu ilikuwa umbali wa kilomita tano. Watu hawa walianza kutembea haraka. La kushangaza ni Kuwa hakuwa na yeyote barabarani. Mimi nilihisi nimepatikana. Mawazo yalinijia kuhusu mambo ambayo nimekuwa nikiyasikia kuhusu majini. Viumbe ambao walikuwa na sifa za kutisha. Majini yangechukua mfano wa kitu chochote. Wapo waliosema kwamba, ni viumbe ambao binadamu huwatumia kufanikisha mambo au kujitajirisha. Nakumbuka vizuri sana, rafiki yangu Noel akinieleza kwamba. Kuna wakati alikuwa anaenda shuleni. Alikutana na kaptula . Sote tunafahamu kaptula. Ni aina ya vazi ambalo ni fupi kushinda suruali. Huvaliwa na jinsia zote mbili. Inategemea mtindo. Kaptula hilo lilikuwa linatembea lenyewe. Pindi tu walipokutana alishtuka kiasi cha kupoteza fahamu. Katika maisha yake yote hakuwahi kukutana na kitu kama hicho. Baada ya kupoteza fahamu kwa dakika tano hivi alipata nafuu tena. Aliamka akapata watu wawili warefu sana wamesimama kando yake. Alipiga nduru kiasi cha kila mtu kusikia. Watu hao waliondoka na kwenda. Alipata nafasi ya kusimama tena na kuendelea na safari. Lakini pindi alivyosonga ndivyo alivyo waona watu hao mbele yake. Alikata shauri ya kutoenda shuleni. Aliamua kurudi nyumbani. Alipoanza safari ya kurudi nyumbani. Aliwaona watu hao tena mbele yake. Alishindwa cha kufanya. Alitamani ardhi ipasuke lakini alishindwa. Miguu iliisha nguvu. Aliamua kuketi pale pale alipokuwa. Alianza kumwomba Mungu amnusuru. Alilia lakini machozi hayakutoka. Alibakia Kuwa bubu tu. Hajielewi. Aliketi hapo hadi saa mbili kamili. Hakuna chochote kilichotea. Alianza mwendo kwenda nyumbani. Alikuwa na maswali tele akilini. Siku ilionekana kuwa imechanganyikiwa. Alifika shuleni akiwa amechelewa sana. Mwalimu wa zamu alimuuliza sababu ya kuchelewa. Alimweleza mwalimu akilia. Aliruhusiwa kwenda darasani. Baada ya kufikiria haya woga ulijaa tele. Nilipiga magoti kumwambia Mola anisaidie. Nilisimama nikiwa na ujasiri wa kukabiliana na chochote kile. Nilitembea na kuacha kukimbia. Nilifika karibu na lango la shule nikiwa salama. Nilimshukuru Mungu kwa kuiniongoza kufika salama. Ni kama kile nilichokuwa naona hakikuwepo. Ni kama yale yalikuwa mazingaombwe. Huenda majini ni viumbe wa kuaminika tu. Hiyo ni siku ambayo sitahusahau.
Shule ilikwa umbali gani kutoka nyumani
{ "text": [ "kilomita tano" ] }
5004_swa
SITASAHAU Ilikuwa ni siku ya Ijumaa. Niliamka asubuhi na mapema, ilinijiandae kwenda shuleni. Nilikuwa katika kidato cha pili. Nilisomea katika shule ya upili ya Utubora. Shule hii ilikuwa miongoni mwa shule bora zaidi katika Wilaya ya KwetuKwema. Ilisifiwa kwa kila kitu. Si mchezo, si masomo, si mashairi, si kwa mziki. Ilikuwa shule ambayo imebarikiwa na kila aina ya talanta. Ni nadra sana kupata shule kama hii. Zilikuwa moja miongoni mwa mia moja. Au hata Elfu. Siku hiyo, nilipanga kufika shuleni mapema zaidi kushinda kawaida. Kwani, nilikuwa na kazi za ziada ambazo sikuwa nimepata nafasi ya kuzifanya. Kwetu umeme haukuwepo usiku huo. Niliharakisha kadri ya uwezo wangu. Walimu wetu hawakupenda uzembe hata kidogo. Sikuwa tayari kuadhibiwa kwa sababu ya kutofanya kazi. Ndio maana nilikuwa na haraka hizo. Nilimaliza kujiandaa,,saa kumi na moja unusu, asubuhi. Nilikimbia mbio ili angalau nifike mapema. Mara tu nilipoondoka nyumbani na kufukia barabara iliyokuwa karibu. Niliwaona watu wawili wakija nyuma yangu. Siku hiyo mwangaza ulikuwa hafifu singeweza kuwatambua. Uwoga ulinivaa mwili mzima. Nyuma kulikuwa hakwendeki. Niliilazimisha miguu yangu kutembea haraka. Shule yetu ilikuwa umbali wa kilomita tano. Watu hawa walianza kutembea haraka. La kushangaza ni Kuwa hakuwa na yeyote barabarani. Mimi nilihisi nimepatikana. Mawazo yalinijia kuhusu mambo ambayo nimekuwa nikiyasikia kuhusu majini. Viumbe ambao walikuwa na sifa za kutisha. Majini yangechukua mfano wa kitu chochote. Wapo waliosema kwamba, ni viumbe ambao binadamu huwatumia kufanikisha mambo au kujitajirisha. Nakumbuka vizuri sana, rafiki yangu Noel akinieleza kwamba. Kuna wakati alikuwa anaenda shuleni. Alikutana na kaptula . Sote tunafahamu kaptula. Ni aina ya vazi ambalo ni fupi kushinda suruali. Huvaliwa na jinsia zote mbili. Inategemea mtindo. Kaptula hilo lilikuwa linatembea lenyewe. Pindi tu walipokutana alishtuka kiasi cha kupoteza fahamu. Katika maisha yake yote hakuwahi kukutana na kitu kama hicho. Baada ya kupoteza fahamu kwa dakika tano hivi alipata nafuu tena. Aliamka akapata watu wawili warefu sana wamesimama kando yake. Alipiga nduru kiasi cha kila mtu kusikia. Watu hao waliondoka na kwenda. Alipata nafasi ya kusimama tena na kuendelea na safari. Lakini pindi alivyosonga ndivyo alivyo waona watu hao mbele yake. Alikata shauri ya kutoenda shuleni. Aliamua kurudi nyumbani. Alipoanza safari ya kurudi nyumbani. Aliwaona watu hao tena mbele yake. Alishindwa cha kufanya. Alitamani ardhi ipasuke lakini alishindwa. Miguu iliisha nguvu. Aliamua kuketi pale pale alipokuwa. Alianza kumwomba Mungu amnusuru. Alilia lakini machozi hayakutoka. Alibakia Kuwa bubu tu. Hajielewi. Aliketi hapo hadi saa mbili kamili. Hakuna chochote kilichotea. Alianza mwendo kwenda nyumbani. Alikuwa na maswali tele akilini. Siku ilionekana kuwa imechanganyikiwa. Alifika shuleni akiwa amechelewa sana. Mwalimu wa zamu alimuuliza sababu ya kuchelewa. Alimweleza mwalimu akilia. Aliruhusiwa kwenda darasani. Baada ya kufikiria haya woga ulijaa tele. Nilipiga magoti kumwambia Mola anisaidie. Nilisimama nikiwa na ujasiri wa kukabiliana na chochote kile. Nilitembea na kuacha kukimbia. Nilifika karibu na lango la shule nikiwa salama. Nilimshukuru Mungu kwa kuiniongoza kufika salama. Ni kama kile nilichokuwa naona hakikuwepo. Ni kama yale yalikuwa mazingaombwe. Huenda majini ni viumbe wa kuaminika tu. Hiyo ni siku ambayo sitahusahau.
Viumbe ambao binadamu hutumia ili kujitajirisha hiuwaje
{ "text": [ "Majini" ] }
5158_swa
FAIDA ZA KILIMO Kilimo ni kazi ambayo wakulima hafanya katika mashamba yao. Kilimo ina faida nyingi kwa mfano, tunapopanda miti, tunapata hewa safi na mazingira huwa safi. Miti huchangia katika kuleta mvua. Kutokana na kilimo, utapata vitu kama vile wanyama, mimea au hata mbolea. Tunupofuga wanyama kama vile ng’ombe, mbuzi, kondoo, na kuku tunaweza kupata faida kutoka kwao. Wanapotoa kinyesi, huwa tunapata mbolea ambayo hutumiwa shambani ili mimea iweze kunawiri vyema. Ng’ombe naye hutupa maziwa na nyama. Ngozi yake hutumiwa kutengeneza vifaa mbali mbali kama vile mishipi na hata mavazi ya kitamaduni. Mkulima anapotaka kupanda mimea yake, anahitaji mbolea ili mimea yake iweze kunawiri na kukua vyema. Mbolea hii hutoka kwa mifugo wa nyumbani. Aidha, mkulima anaweza mtumia ng’ombe ili kusaidia kulima shambani. Tunapo panda miti huwa tumepanda kitu cha manufaa sana. Miti huleta hewa safi katika mazingira na pia kumfanya mwanadamu kupata kivuli wakati ambapo kuna jua kali. Miti pia hutumika kutengeneza vifaa mbali mbali kama vile viti, meza na hata vitanda. Kilimo hutupa pesa ya kukimu mahitaji yetu na pia kusaidia uchumi wa nchi. Maziwa inayotoka kwa ng’ombe huweza kuuza nchini au hata katika nchi za ng’ambo, mayai yanayotoka kwa kuku pia huchuuzwa na mkulima kuweza kujipatia riziki yake ya kila siku.
Kilimo ni kazi ambayo wakulima hufanya wapi
{ "text": [ "Katika makazi yao" ] }
5158_swa
FAIDA ZA KILIMO Kilimo ni kazi ambayo wakulima hafanya katika mashamba yao. Kilimo ina faida nyingi kwa mfano, tunapopanda miti, tunapata hewa safi na mazingira huwa safi. Miti huchangia katika kuleta mvua. Kutokana na kilimo, utapata vitu kama vile wanyama, mimea au hata mbolea. Tunupofuga wanyama kama vile ng’ombe, mbuzi, kondoo, na kuku tunaweza kupata faida kutoka kwao. Wanapotoa kinyesi, huwa tunapata mbolea ambayo hutumiwa shambani ili mimea iweze kunawiri vyema. Ng’ombe naye hutupa maziwa na nyama. Ngozi yake hutumiwa kutengeneza vifaa mbali mbali kama vile mishipi na hata mavazi ya kitamaduni. Mkulima anapotaka kupanda mimea yake, anahitaji mbolea ili mimea yake iweze kunawiri na kukua vyema. Mbolea hii hutoka kwa mifugo wa nyumbani. Aidha, mkulima anaweza mtumia ng’ombe ili kusaidia kulima shambani. Tunapo panda miti huwa tumepanda kitu cha manufaa sana. Miti huleta hewa safi katika mazingira na pia kumfanya mwanadamu kupata kivuli wakati ambapo kuna jua kali. Miti pia hutumika kutengeneza vifaa mbali mbali kama vile viti, meza na hata vitanda. Kilimo hutupa pesa ya kukimu mahitaji yetu na pia kusaidia uchumi wa nchi. Maziwa inayotoka kwa ng’ombe huweza kuuza nchini au hata katika nchi za ng’ambo, mayai yanayotoka kwa kuku pia huchuuzwa na mkulima kuweza kujipatia riziki yake ya kila siku.
Ni nini huleta hewa safi
{ "text": [ "Miti" ] }
5158_swa
FAIDA ZA KILIMO Kilimo ni kazi ambayo wakulima hafanya katika mashamba yao. Kilimo ina faida nyingi kwa mfano, tunapopanda miti, tunapata hewa safi na mazingira huwa safi. Miti huchangia katika kuleta mvua. Kutokana na kilimo, utapata vitu kama vile wanyama, mimea au hata mbolea. Tunupofuga wanyama kama vile ng’ombe, mbuzi, kondoo, na kuku tunaweza kupata faida kutoka kwao. Wanapotoa kinyesi, huwa tunapata mbolea ambayo hutumiwa shambani ili mimea iweze kunawiri vyema. Ng’ombe naye hutupa maziwa na nyama. Ngozi yake hutumiwa kutengeneza vifaa mbali mbali kama vile mishipi na hata mavazi ya kitamaduni. Mkulima anapotaka kupanda mimea yake, anahitaji mbolea ili mimea yake iweze kunawiri na kukua vyema. Mbolea hii hutoka kwa mifugo wa nyumbani. Aidha, mkulima anaweza mtumia ng’ombe ili kusaidia kulima shambani. Tunapo panda miti huwa tumepanda kitu cha manufaa sana. Miti huleta hewa safi katika mazingira na pia kumfanya mwanadamu kupata kivuli wakati ambapo kuna jua kali. Miti pia hutumika kutengeneza vifaa mbali mbali kama vile viti, meza na hata vitanda. Kilimo hutupa pesa ya kukimu mahitaji yetu na pia kusaidia uchumi wa nchi. Maziwa inayotoka kwa ng’ombe huweza kuuza nchini au hata katika nchi za ng’ambo, mayai yanayotoka kwa kuku pia huchuuzwa na mkulima kuweza kujipatia riziki yake ya kila siku.
Mkulima anapotaka kupanda mbegu fulani anapaswa kuwa na nini
{ "text": [ "Mbolea" ] }
5158_swa
FAIDA ZA KILIMO Kilimo ni kazi ambayo wakulima hafanya katika mashamba yao. Kilimo ina faida nyingi kwa mfano, tunapopanda miti, tunapata hewa safi na mazingira huwa safi. Miti huchangia katika kuleta mvua. Kutokana na kilimo, utapata vitu kama vile wanyama, mimea au hata mbolea. Tunupofuga wanyama kama vile ng’ombe, mbuzi, kondoo, na kuku tunaweza kupata faida kutoka kwao. Wanapotoa kinyesi, huwa tunapata mbolea ambayo hutumiwa shambani ili mimea iweze kunawiri vyema. Ng’ombe naye hutupa maziwa na nyama. Ngozi yake hutumiwa kutengeneza vifaa mbali mbali kama vile mishipi na hata mavazi ya kitamaduni. Mkulima anapotaka kupanda mimea yake, anahitaji mbolea ili mimea yake iweze kunawiri na kukua vyema. Mbolea hii hutoka kwa mifugo wa nyumbani. Aidha, mkulima anaweza mtumia ng’ombe ili kusaidia kulima shambani. Tunapo panda miti huwa tumepanda kitu cha manufaa sana. Miti huleta hewa safi katika mazingira na pia kumfanya mwanadamu kupata kivuli wakati ambapo kuna jua kali. Miti pia hutumika kutengeneza vifaa mbali mbali kama vile viti, meza na hata vitanda. Kilimo hutupa pesa ya kukimu mahitaji yetu na pia kusaidia uchumi wa nchi. Maziwa inayotoka kwa ng’ombe huweza kuuza nchini au hata katika nchi za ng’ambo, mayai yanayotoka kwa kuku pia huchuuzwa na mkulima kuweza kujipatia riziki yake ya kila siku.
Mbolea ya mkulima hutoka anaowalinda na kuwapa nini
{ "text": [ "Chakula" ] }
5158_swa
FAIDA ZA KILIMO Kilimo ni kazi ambayo wakulima hafanya katika mashamba yao. Kilimo ina faida nyingi kwa mfano, tunapopanda miti, tunapata hewa safi na mazingira huwa safi. Miti huchangia katika kuleta mvua. Kutokana na kilimo, utapata vitu kama vile wanyama, mimea au hata mbolea. Tunupofuga wanyama kama vile ng’ombe, mbuzi, kondoo, na kuku tunaweza kupata faida kutoka kwao. Wanapotoa kinyesi, huwa tunapata mbolea ambayo hutumiwa shambani ili mimea iweze kunawiri vyema. Ng’ombe naye hutupa maziwa na nyama. Ngozi yake hutumiwa kutengeneza vifaa mbali mbali kama vile mishipi na hata mavazi ya kitamaduni. Mkulima anapotaka kupanda mimea yake, anahitaji mbolea ili mimea yake iweze kunawiri na kukua vyema. Mbolea hii hutoka kwa mifugo wa nyumbani. Aidha, mkulima anaweza mtumia ng’ombe ili kusaidia kulima shambani. Tunapo panda miti huwa tumepanda kitu cha manufaa sana. Miti huleta hewa safi katika mazingira na pia kumfanya mwanadamu kupata kivuli wakati ambapo kuna jua kali. Miti pia hutumika kutengeneza vifaa mbali mbali kama vile viti, meza na hata vitanda. Kilimo hutupa pesa ya kukimu mahitaji yetu na pia kusaidia uchumi wa nchi. Maziwa inayotoka kwa ng’ombe huweza kuuza nchini au hata katika nchi za ng’ambo, mayai yanayotoka kwa kuku pia huchuuzwa na mkulima kuweza kujipatia riziki yake ya kila siku.
Kilimo hutupa kitu gani cha kutusaidia kiuchumi
{ "text": [ "Pesa" ] }
5159_swa
FAIDA ZA KILIMO Kilimo huwa na faida nyingi sana. Kwanza husaidia kuboresha maisha wakulima na watu mbali mbali. Kilimo pia husaidia kuboresha uchumi wa nchi. Kupitia kilimo, wakullima wengi wameweza kupanda mimea tofauti tofauti. Baadhi ya mimea hii ni kama vile mahindi, maharagwe, mtama, ngano na mawele. Pia miti imewweza kupandwa. Mimea hii ina manufaa mingi kwa maisha ya binadamu. Miti huweza kutupa hewa safi na kufanya mazingira kupendeza. Mimea inayopandwa na wakulima hutupa chakula. Mazao ya kilimo husafirishwa hadi sokoni na kuchuuzwa. Kwa sababu hii, tunaweza kupata aina ainati ya chakula tunapoenda sokoni. Pia tunaweza kupata matunda sokoni. Vyakula hivi na matunda haya hutuwezesha kuwa na afya njema tunapozila. Kilimo pia kimesaidia katika kuboresha uchumi wa nchi. Kilimo imesaidia kuinua biashara nyingi hapa nchi, mfano ni wachuuzi wa mazao mbali mbali ya shambani kama vile mboga na matunda. Kwa hiyo, waja wengi wameweza kujikimu kimaisha. Kilimo ni muhumi sana katika nchi yetu, kwa hivyo tunafaa kuitunza na kutafuta njia za kuiimarisha.
Nini huwa na faida nyingi
{ "text": [ "kilimo" ] }
5159_swa
FAIDA ZA KILIMO Kilimo huwa na faida nyingi sana. Kwanza husaidia kuboresha maisha wakulima na watu mbali mbali. Kilimo pia husaidia kuboresha uchumi wa nchi. Kupitia kilimo, wakullima wengi wameweza kupanda mimea tofauti tofauti. Baadhi ya mimea hii ni kama vile mahindi, maharagwe, mtama, ngano na mawele. Pia miti imewweza kupandwa. Mimea hii ina manufaa mingi kwa maisha ya binadamu. Miti huweza kutupa hewa safi na kufanya mazingira kupendeza. Mimea inayopandwa na wakulima hutupa chakula. Mazao ya kilimo husafirishwa hadi sokoni na kuchuuzwa. Kwa sababu hii, tunaweza kupata aina ainati ya chakula tunapoenda sokoni. Pia tunaweza kupata matunda sokoni. Vyakula hivi na matunda haya hutuwezesha kuwa na afya njema tunapozila. Kilimo pia kimesaidia katika kuboresha uchumi wa nchi. Kilimo imesaidia kuinua biashara nyingi hapa nchi, mfano ni wachuuzi wa mazao mbali mbali ya shambani kama vile mboga na matunda. Kwa hiyo, waja wengi wameweza kujikimu kimaisha. Kilimo ni muhumi sana katika nchi yetu, kwa hivyo tunafaa kuitunza na kutafuta njia za kuiimarisha.
Kilimo huboresha nani
{ "text": [ "mkulima" ] }
5159_swa
FAIDA ZA KILIMO Kilimo huwa na faida nyingi sana. Kwanza husaidia kuboresha maisha wakulima na watu mbali mbali. Kilimo pia husaidia kuboresha uchumi wa nchi. Kupitia kilimo, wakullima wengi wameweza kupanda mimea tofauti tofauti. Baadhi ya mimea hii ni kama vile mahindi, maharagwe, mtama, ngano na mawele. Pia miti imewweza kupandwa. Mimea hii ina manufaa mingi kwa maisha ya binadamu. Miti huweza kutupa hewa safi na kufanya mazingira kupendeza. Mimea inayopandwa na wakulima hutupa chakula. Mazao ya kilimo husafirishwa hadi sokoni na kuchuuzwa. Kwa sababu hii, tunaweza kupata aina ainati ya chakula tunapoenda sokoni. Pia tunaweza kupata matunda sokoni. Vyakula hivi na matunda haya hutuwezesha kuwa na afya njema tunapozila. Kilimo pia kimesaidia katika kuboresha uchumi wa nchi. Kilimo imesaidia kuinua biashara nyingi hapa nchi, mfano ni wachuuzi wa mazao mbali mbali ya shambani kama vile mboga na matunda. Kwa hiyo, waja wengi wameweza kujikimu kimaisha. Kilimo ni muhumi sana katika nchi yetu, kwa hivyo tunafaa kuitunza na kutafuta njia za kuiimarisha.
Kilimo huleta pesa katika bisghara gani
{ "text": [ "ya ukulima" ] }
5159_swa
FAIDA ZA KILIMO Kilimo huwa na faida nyingi sana. Kwanza husaidia kuboresha maisha wakulima na watu mbali mbali. Kilimo pia husaidia kuboresha uchumi wa nchi. Kupitia kilimo, wakullima wengi wameweza kupanda mimea tofauti tofauti. Baadhi ya mimea hii ni kama vile mahindi, maharagwe, mtama, ngano na mawele. Pia miti imewweza kupandwa. Mimea hii ina manufaa mingi kwa maisha ya binadamu. Miti huweza kutupa hewa safi na kufanya mazingira kupendeza. Mimea inayopandwa na wakulima hutupa chakula. Mazao ya kilimo husafirishwa hadi sokoni na kuchuuzwa. Kwa sababu hii, tunaweza kupata aina ainati ya chakula tunapoenda sokoni. Pia tunaweza kupata matunda sokoni. Vyakula hivi na matunda haya hutuwezesha kuwa na afya njema tunapozila. Kilimo pia kimesaidia katika kuboresha uchumi wa nchi. Kilimo imesaidia kuinua biashara nyingi hapa nchi, mfano ni wachuuzi wa mazao mbali mbali ya shambani kama vile mboga na matunda. Kwa hiyo, waja wengi wameweza kujikimu kimaisha. Kilimo ni muhumi sana katika nchi yetu, kwa hivyo tunafaa kuitunza na kutafuta njia za kuiimarisha.
Mtu anayefanya ukulima hupata pesa kuliko anayeuza nini
{ "text": [ "nguo" ] }
5159_swa
FAIDA ZA KILIMO Kilimo huwa na faida nyingi sana. Kwanza husaidia kuboresha maisha wakulima na watu mbali mbali. Kilimo pia husaidia kuboresha uchumi wa nchi. Kupitia kilimo, wakullima wengi wameweza kupanda mimea tofauti tofauti. Baadhi ya mimea hii ni kama vile mahindi, maharagwe, mtama, ngano na mawele. Pia miti imewweza kupandwa. Mimea hii ina manufaa mingi kwa maisha ya binadamu. Miti huweza kutupa hewa safi na kufanya mazingira kupendeza. Mimea inayopandwa na wakulima hutupa chakula. Mazao ya kilimo husafirishwa hadi sokoni na kuchuuzwa. Kwa sababu hii, tunaweza kupata aina ainati ya chakula tunapoenda sokoni. Pia tunaweza kupata matunda sokoni. Vyakula hivi na matunda haya hutuwezesha kuwa na afya njema tunapozila. Kilimo pia kimesaidia katika kuboresha uchumi wa nchi. Kilimo imesaidia kuinua biashara nyingi hapa nchi, mfano ni wachuuzi wa mazao mbali mbali ya shambani kama vile mboga na matunda. Kwa hiyo, waja wengi wameweza kujikimu kimaisha. Kilimo ni muhumi sana katika nchi yetu, kwa hivyo tunafaa kuitunza na kutafuta njia za kuiimarisha.
Mbona mtu huuza mboga na matunda mengi
{ "text": [ "kwa jili maisha ya mtu yana manufaa mengi" ] }
5160_swa
FAIDA ZA KILIMO Kilimo ni kitu ambacho kinasaidia dunia kwa kutupatia vyalula. Kila mtu anafaa kulima ili apate vyakula ambavyo vitampatia afya bora. Bila afya bora mtu anawaza kuishi bila furaha ama aishi na huzuni. Kilimo husaidia pia kwa wanyama. Kilimo husaidia binadamu kuishi mahali ambapo pana starehe. Kilimo husaidia kwa sababu watu hulima miti ambayo inaweza saidia binadamu kutengeneza vitu kama vile nyumba, meza, viti, vitabu na dawa. Kilimo husaidia kwa njia nyingi, ukiwa na shamba lako hauwezi ukawa na njaa kwa sababu utapanda mimea yako na kisha baadayeu uvune mazao yako. Watu hulima mimea ya aina ainati kama vile sukumawiki, mahindi, maharagwe na matunda. Watu wengi huvuna mazao yao na kupeleka somoni ili kuyauza na kupata pesa za kukimu mahitaji yao. Wengi hufanya biashara za kuchuuza mazao ya shambani kama vile mboga na matunda. Kilimo pia kimesaidia kuimarisha uchumi wa nchi. Mazao ya kilimo kama vile majani chai na kahawa huweza kuuzwa katika nchi za ng’ambo. Kwa njia hii, nchi yetu hupata fedha za kigeni ambazo hutummika kuendeleza miradi ya serikali kama vile ujenzi wa barabara. Kilimo ndio uti wa mgongo wa nchi yetu na hivyo basi inafaa kuimarishwa.
Kilimo husaidia dunia kwa kutupatia nini
{ "text": [ "vyakula" ] }
5160_swa
FAIDA ZA KILIMO Kilimo ni kitu ambacho kinasaidia dunia kwa kutupatia vyalula. Kila mtu anafaa kulima ili apate vyakula ambavyo vitampatia afya bora. Bila afya bora mtu anawaza kuishi bila furaha ama aishi na huzuni. Kilimo husaidia pia kwa wanyama. Kilimo husaidia binadamu kuishi mahali ambapo pana starehe. Kilimo husaidia kwa sababu watu hulima miti ambayo inaweza saidia binadamu kutengeneza vitu kama vile nyumba, meza, viti, vitabu na dawa. Kilimo husaidia kwa njia nyingi, ukiwa na shamba lako hauwezi ukawa na njaa kwa sababu utapanda mimea yako na kisha baadayeu uvune mazao yako. Watu hulima mimea ya aina ainati kama vile sukumawiki, mahindi, maharagwe na matunda. Watu wengi huvuna mazao yao na kupeleka somoni ili kuyauza na kupata pesa za kukimu mahitaji yao. Wengi hufanya biashara za kuchuuza mazao ya shambani kama vile mboga na matunda. Kilimo pia kimesaidia kuimarisha uchumi wa nchi. Mazao ya kilimo kama vile majani chai na kahawa huweza kuuzwa katika nchi za ng’ambo. Kwa njia hii, nchi yetu hupata fedha za kigeni ambazo hutummika kuendeleza miradi ya serikali kama vile ujenzi wa barabara. Kilimo ndio uti wa mgongo wa nchi yetu na hivyo basi inafaa kuimarishwa.
Kilimo husaidia binadamu kuishi mahali ambapo pana nini
{ "text": [ "starehe" ] }
5160_swa
FAIDA ZA KILIMO Kilimo ni kitu ambacho kinasaidia dunia kwa kutupatia vyalula. Kila mtu anafaa kulima ili apate vyakula ambavyo vitampatia afya bora. Bila afya bora mtu anawaza kuishi bila furaha ama aishi na huzuni. Kilimo husaidia pia kwa wanyama. Kilimo husaidia binadamu kuishi mahali ambapo pana starehe. Kilimo husaidia kwa sababu watu hulima miti ambayo inaweza saidia binadamu kutengeneza vitu kama vile nyumba, meza, viti, vitabu na dawa. Kilimo husaidia kwa njia nyingi, ukiwa na shamba lako hauwezi ukawa na njaa kwa sababu utapanda mimea yako na kisha baadayeu uvune mazao yako. Watu hulima mimea ya aina ainati kama vile sukumawiki, mahindi, maharagwe na matunda. Watu wengi huvuna mazao yao na kupeleka somoni ili kuyauza na kupata pesa za kukimu mahitaji yao. Wengi hufanya biashara za kuchuuza mazao ya shambani kama vile mboga na matunda. Kilimo pia kimesaidia kuimarisha uchumi wa nchi. Mazao ya kilimo kama vile majani chai na kahawa huweza kuuzwa katika nchi za ng’ambo. Kwa njia hii, nchi yetu hupata fedha za kigeni ambazo hutummika kuendeleza miradi ya serikali kama vile ujenzi wa barabara. Kilimo ndio uti wa mgongo wa nchi yetu na hivyo basi inafaa kuimarishwa.
Ukiwa na shamba utavuna nini
{ "text": [ "mimea" ] }
5160_swa
FAIDA ZA KILIMO Kilimo ni kitu ambacho kinasaidia dunia kwa kutupatia vyalula. Kila mtu anafaa kulima ili apate vyakula ambavyo vitampatia afya bora. Bila afya bora mtu anawaza kuishi bila furaha ama aishi na huzuni. Kilimo husaidia pia kwa wanyama. Kilimo husaidia binadamu kuishi mahali ambapo pana starehe. Kilimo husaidia kwa sababu watu hulima miti ambayo inaweza saidia binadamu kutengeneza vitu kama vile nyumba, meza, viti, vitabu na dawa. Kilimo husaidia kwa njia nyingi, ukiwa na shamba lako hauwezi ukawa na njaa kwa sababu utapanda mimea yako na kisha baadayeu uvune mazao yako. Watu hulima mimea ya aina ainati kama vile sukumawiki, mahindi, maharagwe na matunda. Watu wengi huvuna mazao yao na kupeleka somoni ili kuyauza na kupata pesa za kukimu mahitaji yao. Wengi hufanya biashara za kuchuuza mazao ya shambani kama vile mboga na matunda. Kilimo pia kimesaidia kuimarisha uchumi wa nchi. Mazao ya kilimo kama vile majani chai na kahawa huweza kuuzwa katika nchi za ng’ambo. Kwa njia hii, nchi yetu hupata fedha za kigeni ambazo hutummika kuendeleza miradi ya serikali kama vile ujenzi wa barabara. Kilimo ndio uti wa mgongo wa nchi yetu na hivyo basi inafaa kuimarishwa.
Watu wanavuna vyakula na kuvipeleka wapi
{ "text": [ "sokoni" ] }
5160_swa
FAIDA ZA KILIMO Kilimo ni kitu ambacho kinasaidia dunia kwa kutupatia vyalula. Kila mtu anafaa kulima ili apate vyakula ambavyo vitampatia afya bora. Bila afya bora mtu anawaza kuishi bila furaha ama aishi na huzuni. Kilimo husaidia pia kwa wanyama. Kilimo husaidia binadamu kuishi mahali ambapo pana starehe. Kilimo husaidia kwa sababu watu hulima miti ambayo inaweza saidia binadamu kutengeneza vitu kama vile nyumba, meza, viti, vitabu na dawa. Kilimo husaidia kwa njia nyingi, ukiwa na shamba lako hauwezi ukawa na njaa kwa sababu utapanda mimea yako na kisha baadayeu uvune mazao yako. Watu hulima mimea ya aina ainati kama vile sukumawiki, mahindi, maharagwe na matunda. Watu wengi huvuna mazao yao na kupeleka somoni ili kuyauza na kupata pesa za kukimu mahitaji yao. Wengi hufanya biashara za kuchuuza mazao ya shambani kama vile mboga na matunda. Kilimo pia kimesaidia kuimarisha uchumi wa nchi. Mazao ya kilimo kama vile majani chai na kahawa huweza kuuzwa katika nchi za ng’ambo. Kwa njia hii, nchi yetu hupata fedha za kigeni ambazo hutummika kuendeleza miradi ya serikali kama vile ujenzi wa barabara. Kilimo ndio uti wa mgongo wa nchi yetu na hivyo basi inafaa kuimarishwa.
Ni vipi kilimo husaidia kuinua uchumi
{ "text": [ "Kwa kupanda kahawa, majani chai and vitu vinginevyo vinavyo inua uchumi" ] }
5161_swa
UMUHIMU WA KILIMO Kilimo ni muhimu kwa maisha yetu sote. Ukulima una saidia wakulima kukimu mahitaji yao ya kila siku. Kilimo kina saidia kwa kutupa chakula. Ukulima pia una changamoto nyingi sana kama vile uhaba wa maji na pia uhaba wa mchanga ulio na rutuba. Hata hivio ukulima huchangia pakubwa nchini kwa sababu binadamu na wanyama hawawezi kuishi bila chakula. Kwa sababu hio, wakulima hupanda vyakula ili tuweze kupata chakula. Changamoto ambayo wakulima hupata ni kusafirisha mavuno yao hadi sokoni kwa sababu ya barabara mbovu. Kilimo ni muhimu kwa sababu kimeweza kupambana na janga la njaa nchini. Watu wengi nchini hutegemea kilimo ili kuweza kupata chakula na lishe bora, hasa wale wanaoishi katika sehemu zilizokumbwa na ukame. Kilimo husaidia kuimirisha uchumi wa nchi. Kupitia kilimo, biashara nyingi zimeweza kuimarishwa. Biashara hizi hutozwa kodi na serikali na hivyo basi serikali huweza kupata fedha za kuendeleza miradi mbali mbali. Aidha, kupitia kilimo cha majani chai na hata kahawa, wkulima wameweza kuuza bidhaa hizi katika nchi za kigeni.
Kilimo ni muhimu kwa maisha ya nani
{ "text": [ "Yetu sote" ] }
5161_swa
UMUHIMU WA KILIMO Kilimo ni muhimu kwa maisha yetu sote. Ukulima una saidia wakulima kukimu mahitaji yao ya kila siku. Kilimo kina saidia kwa kutupa chakula. Ukulima pia una changamoto nyingi sana kama vile uhaba wa maji na pia uhaba wa mchanga ulio na rutuba. Hata hivio ukulima huchangia pakubwa nchini kwa sababu binadamu na wanyama hawawezi kuishi bila chakula. Kwa sababu hio, wakulima hupanda vyakula ili tuweze kupata chakula. Changamoto ambayo wakulima hupata ni kusafirisha mavuno yao hadi sokoni kwa sababu ya barabara mbovu. Kilimo ni muhimu kwa sababu kimeweza kupambana na janga la njaa nchini. Watu wengi nchini hutegemea kilimo ili kuweza kupata chakula na lishe bora, hasa wale wanaoishi katika sehemu zilizokumbwa na ukame. Kilimo husaidia kuimirisha uchumi wa nchi. Kupitia kilimo, biashara nyingi zimeweza kuimarishwa. Biashara hizi hutozwa kodi na serikali na hivyo basi serikali huweza kupata fedha za kuendeleza miradi mbali mbali. Aidha, kupitia kilimo cha majani chai na hata kahawa, wkulima wameweza kuuza bidhaa hizi katika nchi za kigeni.
Ukulima huwasaidia nani kupata mapato yao ya kila siku
{ "text": [ "Wakulima" ] }
5161_swa
UMUHIMU WA KILIMO Kilimo ni muhimu kwa maisha yetu sote. Ukulima una saidia wakulima kukimu mahitaji yao ya kila siku. Kilimo kina saidia kwa kutupa chakula. Ukulima pia una changamoto nyingi sana kama vile uhaba wa maji na pia uhaba wa mchanga ulio na rutuba. Hata hivio ukulima huchangia pakubwa nchini kwa sababu binadamu na wanyama hawawezi kuishi bila chakula. Kwa sababu hio, wakulima hupanda vyakula ili tuweze kupata chakula. Changamoto ambayo wakulima hupata ni kusafirisha mavuno yao hadi sokoni kwa sababu ya barabara mbovu. Kilimo ni muhimu kwa sababu kimeweza kupambana na janga la njaa nchini. Watu wengi nchini hutegemea kilimo ili kuweza kupata chakula na lishe bora, hasa wale wanaoishi katika sehemu zilizokumbwa na ukame. Kilimo husaidia kuimirisha uchumi wa nchi. Kupitia kilimo, biashara nyingi zimeweza kuimarishwa. Biashara hizi hutozwa kodi na serikali na hivyo basi serikali huweza kupata fedha za kuendeleza miradi mbali mbali. Aidha, kupitia kilimo cha majani chai na hata kahawa, wkulima wameweza kuuza bidhaa hizi katika nchi za kigeni.
Wakulima ni watu wenye maana wapi
{ "text": [ "Duniani" ] }
5161_swa
UMUHIMU WA KILIMO Kilimo ni muhimu kwa maisha yetu sote. Ukulima una saidia wakulima kukimu mahitaji yao ya kila siku. Kilimo kina saidia kwa kutupa chakula. Ukulima pia una changamoto nyingi sana kama vile uhaba wa maji na pia uhaba wa mchanga ulio na rutuba. Hata hivio ukulima huchangia pakubwa nchini kwa sababu binadamu na wanyama hawawezi kuishi bila chakula. Kwa sababu hio, wakulima hupanda vyakula ili tuweze kupata chakula. Changamoto ambayo wakulima hupata ni kusafirisha mavuno yao hadi sokoni kwa sababu ya barabara mbovu. Kilimo ni muhimu kwa sababu kimeweza kupambana na janga la njaa nchini. Watu wengi nchini hutegemea kilimo ili kuweza kupata chakula na lishe bora, hasa wale wanaoishi katika sehemu zilizokumbwa na ukame. Kilimo husaidia kuimirisha uchumi wa nchi. Kupitia kilimo, biashara nyingi zimeweza kuimarishwa. Biashara hizi hutozwa kodi na serikali na hivyo basi serikali huweza kupata fedha za kuendeleza miradi mbali mbali. Aidha, kupitia kilimo cha majani chai na hata kahawa, wkulima wameweza kuuza bidhaa hizi katika nchi za kigeni.
Chakula kina manufaa gani
{ "text": [ "Hutupa vitamini" ] }
5161_swa
UMUHIMU WA KILIMO Kilimo ni muhimu kwa maisha yetu sote. Ukulima una saidia wakulima kukimu mahitaji yao ya kila siku. Kilimo kina saidia kwa kutupa chakula. Ukulima pia una changamoto nyingi sana kama vile uhaba wa maji na pia uhaba wa mchanga ulio na rutuba. Hata hivio ukulima huchangia pakubwa nchini kwa sababu binadamu na wanyama hawawezi kuishi bila chakula. Kwa sababu hio, wakulima hupanda vyakula ili tuweze kupata chakula. Changamoto ambayo wakulima hupata ni kusafirisha mavuno yao hadi sokoni kwa sababu ya barabara mbovu. Kilimo ni muhimu kwa sababu kimeweza kupambana na janga la njaa nchini. Watu wengi nchini hutegemea kilimo ili kuweza kupata chakula na lishe bora, hasa wale wanaoishi katika sehemu zilizokumbwa na ukame. Kilimo husaidia kuimirisha uchumi wa nchi. Kupitia kilimo, biashara nyingi zimeweza kuimarishwa. Biashara hizi hutozwa kodi na serikali na hivyo basi serikali huweza kupata fedha za kuendeleza miradi mbali mbali. Aidha, kupitia kilimo cha majani chai na hata kahawa, wkulima wameweza kuuza bidhaa hizi katika nchi za kigeni.
Kama hakungekuwa na wakulima watu wengi wangekuwaje
{ "text": [ "Wangekufa" ] }
5163_swa
FAIDA ZA KILIMO Kilimo ni mojawapo ya sekta ambayo huwasaidia watu wengi wakiwemo wakulima. Kwa mfano, mkulima akipanda miwa shambani, huuza kwa kiwanda cha miwa na kutengenezwa sukari na kuuzwa sehemu mbalimbali nchini na hata Bara la Afrika na kuiletea nchi yetu faida na hata kwa mkulima. Kilimo pia husaidia kwa utunzaji wa mazingira. Kila mtu anafaa kuitunza mazingira yake ili aweze kupata manufaa kutoka kwa mazingira hayo. Mazingira yetu yakitunzwa, huwa ya kupendeza na tutaweza kupata manufaa kama vile hewa safi. Kilimo hufanya nchi kuweza kuendelea. Kupitia kwa kilimo, bidhaa mbalimbali za kilimo huzalishwa kama vile chakula na matunda. Bidhaa hizi husafirishwa hadi soko mbali mbali humu nchini na soko za kimataifa na kuwezesha wakulima kupata fedha ili waweze kukimu mahitaji yao. Yote tisa, kumi ni kwamba kilimo huwezesha watu wengi kupata ajira ili kuweza kujikimu kimaisha. Serikali pia hunufaika kutokana na kilimo kwa kuokota ushuru. Ushuru hutumika kuendeleza miradi mbali mbali humu nchini. Tukumbuke kuwa bila kilimo hatuwezi kuwa na chakula cha kukula. Hivyo basi tuimarishe kilimo humu nchini.
Mkulima akipanda miwa shambani huuza wapi
{ "text": [ "viwandani" ] }
5163_swa
FAIDA ZA KILIMO Kilimo ni mojawapo ya sekta ambayo huwasaidia watu wengi wakiwemo wakulima. Kwa mfano, mkulima akipanda miwa shambani, huuza kwa kiwanda cha miwa na kutengenezwa sukari na kuuzwa sehemu mbalimbali nchini na hata Bara la Afrika na kuiletea nchi yetu faida na hata kwa mkulima. Kilimo pia husaidia kwa utunzaji wa mazingira. Kila mtu anafaa kuitunza mazingira yake ili aweze kupata manufaa kutoka kwa mazingira hayo. Mazingira yetu yakitunzwa, huwa ya kupendeza na tutaweza kupata manufaa kama vile hewa safi. Kilimo hufanya nchi kuweza kuendelea. Kupitia kwa kilimo, bidhaa mbalimbali za kilimo huzalishwa kama vile chakula na matunda. Bidhaa hizi husafirishwa hadi soko mbali mbali humu nchini na soko za kimataifa na kuwezesha wakulima kupata fedha ili waweze kukimu mahitaji yao. Yote tisa, kumi ni kwamba kilimo huwezesha watu wengi kupata ajira ili kuweza kujikimu kimaisha. Serikali pia hunufaika kutokana na kilimo kwa kuokota ushuru. Ushuru hutumika kuendeleza miradi mbali mbali humu nchini. Tukumbuke kuwa bila kilimo hatuwezi kuwa na chakula cha kukula. Hivyo basi tuimarishe kilimo humu nchini.
Miwa hutengeneza nini
{ "text": [ "sukari" ] }
5163_swa
FAIDA ZA KILIMO Kilimo ni mojawapo ya sekta ambayo huwasaidia watu wengi wakiwemo wakulima. Kwa mfano, mkulima akipanda miwa shambani, huuza kwa kiwanda cha miwa na kutengenezwa sukari na kuuzwa sehemu mbalimbali nchini na hata Bara la Afrika na kuiletea nchi yetu faida na hata kwa mkulima. Kilimo pia husaidia kwa utunzaji wa mazingira. Kila mtu anafaa kuitunza mazingira yake ili aweze kupata manufaa kutoka kwa mazingira hayo. Mazingira yetu yakitunzwa, huwa ya kupendeza na tutaweza kupata manufaa kama vile hewa safi. Kilimo hufanya nchi kuweza kuendelea. Kupitia kwa kilimo, bidhaa mbalimbali za kilimo huzalishwa kama vile chakula na matunda. Bidhaa hizi husafirishwa hadi soko mbali mbali humu nchini na soko za kimataifa na kuwezesha wakulima kupata fedha ili waweze kukimu mahitaji yao. Yote tisa, kumi ni kwamba kilimo huwezesha watu wengi kupata ajira ili kuweza kujikimu kimaisha. Serikali pia hunufaika kutokana na kilimo kwa kuokota ushuru. Ushuru hutumika kuendeleza miradi mbali mbali humu nchini. Tukumbuke kuwa bila kilimo hatuwezi kuwa na chakula cha kukula. Hivyo basi tuimarishe kilimo humu nchini.
Kilimo huwezesha watu kupata nini
{ "text": [ "ajira" ] }
5163_swa
FAIDA ZA KILIMO Kilimo ni mojawapo ya sekta ambayo huwasaidia watu wengi wakiwemo wakulima. Kwa mfano, mkulima akipanda miwa shambani, huuza kwa kiwanda cha miwa na kutengenezwa sukari na kuuzwa sehemu mbalimbali nchini na hata Bara la Afrika na kuiletea nchi yetu faida na hata kwa mkulima. Kilimo pia husaidia kwa utunzaji wa mazingira. Kila mtu anafaa kuitunza mazingira yake ili aweze kupata manufaa kutoka kwa mazingira hayo. Mazingira yetu yakitunzwa, huwa ya kupendeza na tutaweza kupata manufaa kama vile hewa safi. Kilimo hufanya nchi kuweza kuendelea. Kupitia kwa kilimo, bidhaa mbalimbali za kilimo huzalishwa kama vile chakula na matunda. Bidhaa hizi husafirishwa hadi soko mbali mbali humu nchini na soko za kimataifa na kuwezesha wakulima kupata fedha ili waweze kukimu mahitaji yao. Yote tisa, kumi ni kwamba kilimo huwezesha watu wengi kupata ajira ili kuweza kujikimu kimaisha. Serikali pia hunufaika kutokana na kilimo kwa kuokota ushuru. Ushuru hutumika kuendeleza miradi mbali mbali humu nchini. Tukumbuke kuwa bila kilimo hatuwezi kuwa na chakula cha kukula. Hivyo basi tuimarishe kilimo humu nchini.
Kilimo husaidia kutunza nini
{ "text": [ "mazingira" ] }
5163_swa
FAIDA ZA KILIMO Kilimo ni mojawapo ya sekta ambayo huwasaidia watu wengi wakiwemo wakulima. Kwa mfano, mkulima akipanda miwa shambani, huuza kwa kiwanda cha miwa na kutengenezwa sukari na kuuzwa sehemu mbalimbali nchini na hata Bara la Afrika na kuiletea nchi yetu faida na hata kwa mkulima. Kilimo pia husaidia kwa utunzaji wa mazingira. Kila mtu anafaa kuitunza mazingira yake ili aweze kupata manufaa kutoka kwa mazingira hayo. Mazingira yetu yakitunzwa, huwa ya kupendeza na tutaweza kupata manufaa kama vile hewa safi. Kilimo hufanya nchi kuweza kuendelea. Kupitia kwa kilimo, bidhaa mbalimbali za kilimo huzalishwa kama vile chakula na matunda. Bidhaa hizi husafirishwa hadi soko mbali mbali humu nchini na soko za kimataifa na kuwezesha wakulima kupata fedha ili waweze kukimu mahitaji yao. Yote tisa, kumi ni kwamba kilimo huwezesha watu wengi kupata ajira ili kuweza kujikimu kimaisha. Serikali pia hunufaika kutokana na kilimo kwa kuokota ushuru. Ushuru hutumika kuendeleza miradi mbali mbali humu nchini. Tukumbuke kuwa bila kilimo hatuwezi kuwa na chakula cha kukula. Hivyo basi tuimarishe kilimo humu nchini.
Kwa nini kilimo ni muhimu kwa uhai wa binadamu
{ "text": [ "Kwa sababu hutupatia chakula" ] }
5164_swa
FAIDA ZA KILIMO Kilimo ni shughuli ya kulima. Kilimo kimeleta maendeleo mengi nchini kama vile kupanda kwa miti na mengineyo. Kilimo pia ni ufugaji wa wanyama. Kupandwa kwa miti kumeleta hewa nzuri nchini. Imefanya nchi kuwa kijani kibichi, ambayo huvutia watalii wengi. Miti pia ni makazi ya wanyama wa porini. Miti pia inaweza kupasuliwa na kutengeneza vifaa vya mbao ambavyo hupamba nyumba pia huweza kutengeneza nyumba za mbao ambazo husaidia wasio na uwezo wa kujenga nyumba za mawe. Kilimo pia kimeleta vyakula vingi nchini ambavyo tunaweza kuuzia nchi zingine na kupata faida. Bila kilimo, hatungeweza kupata vyaküla. Vyakula ambavyo hutokana na kilimo ni kama vile mahindi, maharagwe, na mboga. Kilimo kimepamba nchi yetu. Pia, kimesaidia wengi wasiokuwa na kazi kupata kazi. Kilimo kimesaidia kuimarisha uchumi nchini. Wapo wengi wanaofikiri kilimo ni tendo la kishamba ambalo hufanywa na watu wa kijijini tu. Ni jambo la furaha kuona kilimo imekuwa moja ya masomo inayosomwa hapa nchini. Watu wajitokeze tuendelee kujenga nchi kupitia kilimo. Wakulima wanastahili heshima na kulipwa malipo yanayostahili kwa kazi njema ya kupamba nchi, kuwalinda wanyama na kupanda dawa za kienyeji zinazoponya magonjwa mbalimbali.
Faida ya kilimo hutokana na nini
{ "text": [ "ukulima" ] }
5164_swa
FAIDA ZA KILIMO Kilimo ni shughuli ya kulima. Kilimo kimeleta maendeleo mengi nchini kama vile kupanda kwa miti na mengineyo. Kilimo pia ni ufugaji wa wanyama. Kupandwa kwa miti kumeleta hewa nzuri nchini. Imefanya nchi kuwa kijani kibichi, ambayo huvutia watalii wengi. Miti pia ni makazi ya wanyama wa porini. Miti pia inaweza kupasuliwa na kutengeneza vifaa vya mbao ambavyo hupamba nyumba pia huweza kutengeneza nyumba za mbao ambazo husaidia wasio na uwezo wa kujenga nyumba za mawe. Kilimo pia kimeleta vyakula vingi nchini ambavyo tunaweza kuuzia nchi zingine na kupata faida. Bila kilimo, hatungeweza kupata vyaküla. Vyakula ambavyo hutokana na kilimo ni kama vile mahindi, maharagwe, na mboga. Kilimo kimepamba nchi yetu. Pia, kimesaidia wengi wasiokuwa na kazi kupata kazi. Kilimo kimesaidia kuimarisha uchumi nchini. Wapo wengi wanaofikiri kilimo ni tendo la kishamba ambalo hufanywa na watu wa kijijini tu. Ni jambo la furaha kuona kilimo imekuwa moja ya masomo inayosomwa hapa nchini. Watu wajitokeze tuendelee kujenga nchi kupitia kilimo. Wakulima wanastahili heshima na kulipwa malipo yanayostahili kwa kazi njema ya kupamba nchi, kuwalinda wanyama na kupanda dawa za kienyeji zinazoponya magonjwa mbalimbali.
Miti huwa na rangi gani
{ "text": [ "ya chani kiwiti" ] }
5164_swa
FAIDA ZA KILIMO Kilimo ni shughuli ya kulima. Kilimo kimeleta maendeleo mengi nchini kama vile kupanda kwa miti na mengineyo. Kilimo pia ni ufugaji wa wanyama. Kupandwa kwa miti kumeleta hewa nzuri nchini. Imefanya nchi kuwa kijani kibichi, ambayo huvutia watalii wengi. Miti pia ni makazi ya wanyama wa porini. Miti pia inaweza kupasuliwa na kutengeneza vifaa vya mbao ambavyo hupamba nyumba pia huweza kutengeneza nyumba za mbao ambazo husaidia wasio na uwezo wa kujenga nyumba za mawe. Kilimo pia kimeleta vyakula vingi nchini ambavyo tunaweza kuuzia nchi zingine na kupata faida. Bila kilimo, hatungeweza kupata vyaküla. Vyakula ambavyo hutokana na kilimo ni kama vile mahindi, maharagwe, na mboga. Kilimo kimepamba nchi yetu. Pia, kimesaidia wengi wasiokuwa na kazi kupata kazi. Kilimo kimesaidia kuimarisha uchumi nchini. Wapo wengi wanaofikiri kilimo ni tendo la kishamba ambalo hufanywa na watu wa kijijini tu. Ni jambo la furaha kuona kilimo imekuwa moja ya masomo inayosomwa hapa nchini. Watu wajitokeze tuendelee kujenga nchi kupitia kilimo. Wakulima wanastahili heshima na kulipwa malipo yanayostahili kwa kazi njema ya kupamba nchi, kuwalinda wanyama na kupanda dawa za kienyeji zinazoponya magonjwa mbalimbali.
Maua humetameta na kung'aa wapi
{ "text": [ "gizani" ] }
5164_swa
FAIDA ZA KILIMO Kilimo ni shughuli ya kulima. Kilimo kimeleta maendeleo mengi nchini kama vile kupanda kwa miti na mengineyo. Kilimo pia ni ufugaji wa wanyama. Kupandwa kwa miti kumeleta hewa nzuri nchini. Imefanya nchi kuwa kijani kibichi, ambayo huvutia watalii wengi. Miti pia ni makazi ya wanyama wa porini. Miti pia inaweza kupasuliwa na kutengeneza vifaa vya mbao ambavyo hupamba nyumba pia huweza kutengeneza nyumba za mbao ambazo husaidia wasio na uwezo wa kujenga nyumba za mawe. Kilimo pia kimeleta vyakula vingi nchini ambavyo tunaweza kuuzia nchi zingine na kupata faida. Bila kilimo, hatungeweza kupata vyaküla. Vyakula ambavyo hutokana na kilimo ni kama vile mahindi, maharagwe, na mboga. Kilimo kimepamba nchi yetu. Pia, kimesaidia wengi wasiokuwa na kazi kupata kazi. Kilimo kimesaidia kuimarisha uchumi nchini. Wapo wengi wanaofikiri kilimo ni tendo la kishamba ambalo hufanywa na watu wa kijijini tu. Ni jambo la furaha kuona kilimo imekuwa moja ya masomo inayosomwa hapa nchini. Watu wajitokeze tuendelee kujenga nchi kupitia kilimo. Wakulima wanastahili heshima na kulipwa malipo yanayostahili kwa kazi njema ya kupamba nchi, kuwalinda wanyama na kupanda dawa za kienyeji zinazoponya magonjwa mbalimbali.
Nani aitunze nchi yake
{ "text": [ "kila mja" ] }
5164_swa
FAIDA ZA KILIMO Kilimo ni shughuli ya kulima. Kilimo kimeleta maendeleo mengi nchini kama vile kupanda kwa miti na mengineyo. Kilimo pia ni ufugaji wa wanyama. Kupandwa kwa miti kumeleta hewa nzuri nchini. Imefanya nchi kuwa kijani kibichi, ambayo huvutia watalii wengi. Miti pia ni makazi ya wanyama wa porini. Miti pia inaweza kupasuliwa na kutengeneza vifaa vya mbao ambavyo hupamba nyumba pia huweza kutengeneza nyumba za mbao ambazo husaidia wasio na uwezo wa kujenga nyumba za mawe. Kilimo pia kimeleta vyakula vingi nchini ambavyo tunaweza kuuzia nchi zingine na kupata faida. Bila kilimo, hatungeweza kupata vyaküla. Vyakula ambavyo hutokana na kilimo ni kama vile mahindi, maharagwe, na mboga. Kilimo kimepamba nchi yetu. Pia, kimesaidia wengi wasiokuwa na kazi kupata kazi. Kilimo kimesaidia kuimarisha uchumi nchini. Wapo wengi wanaofikiri kilimo ni tendo la kishamba ambalo hufanywa na watu wa kijijini tu. Ni jambo la furaha kuona kilimo imekuwa moja ya masomo inayosomwa hapa nchini. Watu wajitokeze tuendelee kujenga nchi kupitia kilimo. Wakulima wanastahili heshima na kulipwa malipo yanayostahili kwa kazi njema ya kupamba nchi, kuwalinda wanyama na kupanda dawa za kienyeji zinazoponya magonjwa mbalimbali.
Mbona miziz hushikilia udongo
{ "text": [ "ili kusiwe na mmomonyoko wa udongo" ] }
5165_swa
FAIDA ZA KILIMO Kilimo ina faida nyingi sana kwani hapo ndipo watu wengi hupata kipato cha kila siku. Hakuna mwanadamu ambaye anaweza kuishi bila kula chakula. Chakula hiki hutoka shambani. Kilimo ina faida nyingi sana. Kwanza, kilimo hutupa vyakula vya aina mbali mbali kama vile maharagwe na mahindi. Mahindi huweza kusiagwa na kuwa unga ambao hutumika katika upishi wa ugali. Ugali ni chakula ambacho kinaliwa na kuenziwa na watu wengi hapa nchini Kenya. Kilimo pia kinahusu ufugaji wa wanyama kama vile kuku, ng’ombe na mbuzi. Wanyama hawa pia wana manufaa mengi kwa binadamu. Mfano ni kuku hutupa mayai na hata nyama. Mayai huweza kuuzwa na kuleta pesa kwa mkulima. Kilimo ni muhimu sana katika taifa letu la Kenya. Hivyo basi, tunahimizwa kuimarisha kilimo nchini.
Hakuna binadamu anaweza kuishi bila kula nini
{ "text": [ "Chakula" ] }
5165_swa
FAIDA ZA KILIMO Kilimo ina faida nyingi sana kwani hapo ndipo watu wengi hupata kipato cha kila siku. Hakuna mwanadamu ambaye anaweza kuishi bila kula chakula. Chakula hiki hutoka shambani. Kilimo ina faida nyingi sana. Kwanza, kilimo hutupa vyakula vya aina mbali mbali kama vile maharagwe na mahindi. Mahindi huweza kusiagwa na kuwa unga ambao hutumika katika upishi wa ugali. Ugali ni chakula ambacho kinaliwa na kuenziwa na watu wengi hapa nchini Kenya. Kilimo pia kinahusu ufugaji wa wanyama kama vile kuku, ng’ombe na mbuzi. Wanyama hawa pia wana manufaa mengi kwa binadamu. Mfano ni kuku hutupa mayai na hata nyama. Mayai huweza kuuzwa na kuleta pesa kwa mkulima. Kilimo ni muhimu sana katika taifa letu la Kenya. Hivyo basi, tunahimizwa kuimarisha kilimo nchini.
Kilimo kina faida kama vile kupanda nini
{ "text": [ "Mahindi na miharagwe" ] }
5165_swa
FAIDA ZA KILIMO Kilimo ina faida nyingi sana kwani hapo ndipo watu wengi hupata kipato cha kila siku. Hakuna mwanadamu ambaye anaweza kuishi bila kula chakula. Chakula hiki hutoka shambani. Kilimo ina faida nyingi sana. Kwanza, kilimo hutupa vyakula vya aina mbali mbali kama vile maharagwe na mahindi. Mahindi huweza kusiagwa na kuwa unga ambao hutumika katika upishi wa ugali. Ugali ni chakula ambacho kinaliwa na kuenziwa na watu wengi hapa nchini Kenya. Kilimo pia kinahusu ufugaji wa wanyama kama vile kuku, ng’ombe na mbuzi. Wanyama hawa pia wana manufaa mengi kwa binadamu. Mfano ni kuku hutupa mayai na hata nyama. Mayai huweza kuuzwa na kuleta pesa kwa mkulima. Kilimo ni muhimu sana katika taifa letu la Kenya. Hivyo basi, tunahimizwa kuimarisha kilimo nchini.
Kuku hutupa nini
{ "text": [ "Mayai" ] }
5165_swa
FAIDA ZA KILIMO Kilimo ina faida nyingi sana kwani hapo ndipo watu wengi hupata kipato cha kila siku. Hakuna mwanadamu ambaye anaweza kuishi bila kula chakula. Chakula hiki hutoka shambani. Kilimo ina faida nyingi sana. Kwanza, kilimo hutupa vyakula vya aina mbali mbali kama vile maharagwe na mahindi. Mahindi huweza kusiagwa na kuwa unga ambao hutumika katika upishi wa ugali. Ugali ni chakula ambacho kinaliwa na kuenziwa na watu wengi hapa nchini Kenya. Kilimo pia kinahusu ufugaji wa wanyama kama vile kuku, ng’ombe na mbuzi. Wanyama hawa pia wana manufaa mengi kwa binadamu. Mfano ni kuku hutupa mayai na hata nyama. Mayai huweza kuuzwa na kuleta pesa kwa mkulima. Kilimo ni muhimu sana katika taifa letu la Kenya. Hivyo basi, tunahimizwa kuimarisha kilimo nchini.
Kilimo husaidia kuweka mbolea wapi
{ "text": [ "Kwenye shamba" ] }
5165_swa
FAIDA ZA KILIMO Kilimo ina faida nyingi sana kwani hapo ndipo watu wengi hupata kipato cha kila siku. Hakuna mwanadamu ambaye anaweza kuishi bila kula chakula. Chakula hiki hutoka shambani. Kilimo ina faida nyingi sana. Kwanza, kilimo hutupa vyakula vya aina mbali mbali kama vile maharagwe na mahindi. Mahindi huweza kusiagwa na kuwa unga ambao hutumika katika upishi wa ugali. Ugali ni chakula ambacho kinaliwa na kuenziwa na watu wengi hapa nchini Kenya. Kilimo pia kinahusu ufugaji wa wanyama kama vile kuku, ng’ombe na mbuzi. Wanyama hawa pia wana manufaa mengi kwa binadamu. Mfano ni kuku hutupa mayai na hata nyama. Mayai huweza kuuzwa na kuleta pesa kwa mkulima. Kilimo ni muhimu sana katika taifa letu la Kenya. Hivyo basi, tunahimizwa kuimarisha kilimo nchini.
Mbona kilimo kina faida nyingi sana
{ "text": [ "Kwa maana hapo ndipo tunapata kipato chetu" ] }
5166_swa
FAIDA ZA KILIMO Kilimo kina faida chungu nzima. Nchi ya Kenya inategemea kilimo kwa mambo mbali mbali na kusaidia nchi yetu kwa njia mbali mbali. Kwanza, kilimo husaidia watu na kazi kwa sababu ili kuwezesha kilimo kufanyika, lazima mtu apate wafanya kazi ili wamsaidie na kwa njia hiyo watu wengi wameweza kuajiriwa. Kilimo pia huwezesha nchi kupata pesa kutoka nchi zingine. Kwa mfano, serikali inapouza bidhaa kama chai, kahawa na maua katika soko la kimataifa, hupata pesa na kuwezesha serikali kukamilisha miradi yao, hivyo pia huwasaidia wakulima pia nao bídha zao zinapouzwa. Kilimo husaidia nchi kwa kutupa chakula. Hatuwezi kuishi bila kula kwa siku nyingi kwa hivyo kama sio juhudi za wakulima, hatuwezi ishi kwa amani. Watu wengi wanaoishi mjini hutegemea wakulima ili waweze kulisha familia zao. Kilimo pia ni njia mojawapo ya kupata rasilimali kama, pamba, ngozi zinazotumiwa kutengeneza nguo, miwa inayotumiwa kutengeneza sukari na maziwa yanayotumiwa kutengeneza maziwa yaligoganda na tindi. Kilimo kimezalisha viwanda mbalimbali kama vile kiwanda cha kutengeneza kemikali zinazotumiwa kunyunyuzia mimea na mifugo. Kemikali zinazotumika katika kiwanda hiki hutoka kwa mmea wa pareto. Kilimo kinasaidia serikali kupata pesa na kusaidia kukamilisha miradi ya serikali kama kujenga na shule, hospitali, viwanda na kadhalika. Kilimo imesaidia kuelimisha na tukitumia sayansi na teknolojia wakulima wameelimika na kuwezesha kupanua ukilima.
Nini ina faida chungu nzima
{ "text": [ "kilimo" ] }
5166_swa
FAIDA ZA KILIMO Kilimo kina faida chungu nzima. Nchi ya Kenya inategemea kilimo kwa mambo mbali mbali na kusaidia nchi yetu kwa njia mbali mbali. Kwanza, kilimo husaidia watu na kazi kwa sababu ili kuwezesha kilimo kufanyika, lazima mtu apate wafanya kazi ili wamsaidie na kwa njia hiyo watu wengi wameweza kuajiriwa. Kilimo pia huwezesha nchi kupata pesa kutoka nchi zingine. Kwa mfano, serikali inapouza bidhaa kama chai, kahawa na maua katika soko la kimataifa, hupata pesa na kuwezesha serikali kukamilisha miradi yao, hivyo pia huwasaidia wakulima pia nao bídha zao zinapouzwa. Kilimo husaidia nchi kwa kutupa chakula. Hatuwezi kuishi bila kula kwa siku nyingi kwa hivyo kama sio juhudi za wakulima, hatuwezi ishi kwa amani. Watu wengi wanaoishi mjini hutegemea wakulima ili waweze kulisha familia zao. Kilimo pia ni njia mojawapo ya kupata rasilimali kama, pamba, ngozi zinazotumiwa kutengeneza nguo, miwa inayotumiwa kutengeneza sukari na maziwa yanayotumiwa kutengeneza maziwa yaligoganda na tindi. Kilimo kimezalisha viwanda mbalimbali kama vile kiwanda cha kutengeneza kemikali zinazotumiwa kunyunyuzia mimea na mifugo. Kemikali zinazotumika katika kiwanda hiki hutoka kwa mmea wa pareto. Kilimo kinasaidia serikali kupata pesa na kusaidia kukamilisha miradi ya serikali kama kujenga na shule, hospitali, viwanda na kadhalika. Kilimo imesaidia kuelimisha na tukitumia sayansi na teknolojia wakulima wameelimika na kuwezesha kupanua ukilima.
Kilimo huwasaidia nani
{ "text": [ "watu" ] }
5166_swa
FAIDA ZA KILIMO Kilimo kina faida chungu nzima. Nchi ya Kenya inategemea kilimo kwa mambo mbali mbali na kusaidia nchi yetu kwa njia mbali mbali. Kwanza, kilimo husaidia watu na kazi kwa sababu ili kuwezesha kilimo kufanyika, lazima mtu apate wafanya kazi ili wamsaidie na kwa njia hiyo watu wengi wameweza kuajiriwa. Kilimo pia huwezesha nchi kupata pesa kutoka nchi zingine. Kwa mfano, serikali inapouza bidhaa kama chai, kahawa na maua katika soko la kimataifa, hupata pesa na kuwezesha serikali kukamilisha miradi yao, hivyo pia huwasaidia wakulima pia nao bídha zao zinapouzwa. Kilimo husaidia nchi kwa kutupa chakula. Hatuwezi kuishi bila kula kwa siku nyingi kwa hivyo kama sio juhudi za wakulima, hatuwezi ishi kwa amani. Watu wengi wanaoishi mjini hutegemea wakulima ili waweze kulisha familia zao. Kilimo pia ni njia mojawapo ya kupata rasilimali kama, pamba, ngozi zinazotumiwa kutengeneza nguo, miwa inayotumiwa kutengeneza sukari na maziwa yanayotumiwa kutengeneza maziwa yaligoganda na tindi. Kilimo kimezalisha viwanda mbalimbali kama vile kiwanda cha kutengeneza kemikali zinazotumiwa kunyunyuzia mimea na mifugo. Kemikali zinazotumika katika kiwanda hiki hutoka kwa mmea wa pareto. Kilimo kinasaidia serikali kupata pesa na kusaidia kukamilisha miradi ya serikali kama kujenga na shule, hospitali, viwanda na kadhalika. Kilimo imesaidia kuelimisha na tukitumia sayansi na teknolojia wakulima wameelimika na kuwezesha kupanua ukilima.
Ukiwa na mahindi utapata unga wa kupika lini
{ "text": [ "hiyo siku" ] }
5166_swa
FAIDA ZA KILIMO Kilimo kina faida chungu nzima. Nchi ya Kenya inategemea kilimo kwa mambo mbali mbali na kusaidia nchi yetu kwa njia mbali mbali. Kwanza, kilimo husaidia watu na kazi kwa sababu ili kuwezesha kilimo kufanyika, lazima mtu apate wafanya kazi ili wamsaidie na kwa njia hiyo watu wengi wameweza kuajiriwa. Kilimo pia huwezesha nchi kupata pesa kutoka nchi zingine. Kwa mfano, serikali inapouza bidhaa kama chai, kahawa na maua katika soko la kimataifa, hupata pesa na kuwezesha serikali kukamilisha miradi yao, hivyo pia huwasaidia wakulima pia nao bídha zao zinapouzwa. Kilimo husaidia nchi kwa kutupa chakula. Hatuwezi kuishi bila kula kwa siku nyingi kwa hivyo kama sio juhudi za wakulima, hatuwezi ishi kwa amani. Watu wengi wanaoishi mjini hutegemea wakulima ili waweze kulisha familia zao. Kilimo pia ni njia mojawapo ya kupata rasilimali kama, pamba, ngozi zinazotumiwa kutengeneza nguo, miwa inayotumiwa kutengeneza sukari na maziwa yanayotumiwa kutengeneza maziwa yaligoganda na tindi. Kilimo kimezalisha viwanda mbalimbali kama vile kiwanda cha kutengeneza kemikali zinazotumiwa kunyunyuzia mimea na mifugo. Kemikali zinazotumika katika kiwanda hiki hutoka kwa mmea wa pareto. Kilimo kinasaidia serikali kupata pesa na kusaidia kukamilisha miradi ya serikali kama kujenga na shule, hospitali, viwanda na kadhalika. Kilimo imesaidia kuelimisha na tukitumia sayansi na teknolojia wakulima wameelimika na kuwezesha kupanua ukilima.
Kilimo ni muhimu sana katika nchi gani
{ "text": [ "Kenya" ] }
5166_swa
FAIDA ZA KILIMO Kilimo kina faida chungu nzima. Nchi ya Kenya inategemea kilimo kwa mambo mbali mbali na kusaidia nchi yetu kwa njia mbali mbali. Kwanza, kilimo husaidia watu na kazi kwa sababu ili kuwezesha kilimo kufanyika, lazima mtu apate wafanya kazi ili wamsaidie na kwa njia hiyo watu wengi wameweza kuajiriwa. Kilimo pia huwezesha nchi kupata pesa kutoka nchi zingine. Kwa mfano, serikali inapouza bidhaa kama chai, kahawa na maua katika soko la kimataifa, hupata pesa na kuwezesha serikali kukamilisha miradi yao, hivyo pia huwasaidia wakulima pia nao bídha zao zinapouzwa. Kilimo husaidia nchi kwa kutupa chakula. Hatuwezi kuishi bila kula kwa siku nyingi kwa hivyo kama sio juhudi za wakulima, hatuwezi ishi kwa amani. Watu wengi wanaoishi mjini hutegemea wakulima ili waweze kulisha familia zao. Kilimo pia ni njia mojawapo ya kupata rasilimali kama, pamba, ngozi zinazotumiwa kutengeneza nguo, miwa inayotumiwa kutengeneza sukari na maziwa yanayotumiwa kutengeneza maziwa yaligoganda na tindi. Kilimo kimezalisha viwanda mbalimbali kama vile kiwanda cha kutengeneza kemikali zinazotumiwa kunyunyuzia mimea na mifugo. Kemikali zinazotumika katika kiwanda hiki hutoka kwa mmea wa pareto. Kilimo kinasaidia serikali kupata pesa na kusaidia kukamilisha miradi ya serikali kama kujenga na shule, hospitali, viwanda na kadhalika. Kilimo imesaidia kuelimisha na tukitumia sayansi na teknolojia wakulima wameelimika na kuwezesha kupanua ukilima.
Mbona tusaidiane kama jamii moja
{ "text": [ "ili tuweze kuishi vizuri" ] }
5167_swa
FAIDA YA KILIMO Kilimo ni shughuli ya kulima kwa jembe au plau. Kwa mujibu wa sheria, tunaelezwa kuwa tusikate miti maana tunapokata mitu ukame unaweza kuenea nchini kwa sababu ya ukosefu wa mvua. chakula na maji. Kilimo ni muhimu kwa wanadamu na hata kwa mkulima kwa sababu kilimo husaidia wakulima kwa kupata pesa kwa kuuza bidhaa zao za shambani. Bidhaa hizi ni kama vile matunda, mboga nyanya na zinginezo. Kilimo ni muhimu kwa binadamu kwa sababu huwasaidia wanadamu kupata chakula. Bila chakula, watu wengi wangepiga dunia teke. Pia, tunapokuwa wagonjwa, madaktari hutushauri tule chakula zinazoongeza nguvu mwilini na pia kula matunda kwa wingi. Vyakula hivi pamoja na matunda hayo huweza kupatikana kwa sababu ya kilimo. Kilimo hutusaidia kupata pesa kutoka nchi za kigeni kupitia kuuza bidhaa zetu za shamba kama vile maua, majani chai, na matunda. Pesa hizi huwasaidia wakulima kuweza kujikimu kimaisha. Hata hivyo palipo na jangwa hakuna kilimo. Mvua inapokosa kunyesha mimea yetu hukauka na hivyo basi kusababisha janga la njaa na ukosefu wa maji.
Sheria inasema tusikate nini
{ "text": [ "miti" ] }
5167_swa
FAIDA YA KILIMO Kilimo ni shughuli ya kulima kwa jembe au plau. Kwa mujibu wa sheria, tunaelezwa kuwa tusikate miti maana tunapokata mitu ukame unaweza kuenea nchini kwa sababu ya ukosefu wa mvua. chakula na maji. Kilimo ni muhimu kwa wanadamu na hata kwa mkulima kwa sababu kilimo husaidia wakulima kwa kupata pesa kwa kuuza bidhaa zao za shambani. Bidhaa hizi ni kama vile matunda, mboga nyanya na zinginezo. Kilimo ni muhimu kwa binadamu kwa sababu huwasaidia wanadamu kupata chakula. Bila chakula, watu wengi wangepiga dunia teke. Pia, tunapokuwa wagonjwa, madaktari hutushauri tule chakula zinazoongeza nguvu mwilini na pia kula matunda kwa wingi. Vyakula hivi pamoja na matunda hayo huweza kupatikana kwa sababu ya kilimo. Kilimo hutusaidia kupata pesa kutoka nchi za kigeni kupitia kuuza bidhaa zetu za shamba kama vile maua, majani chai, na matunda. Pesa hizi huwasaidia wakulima kuweza kujikimu kimaisha. Hata hivyo palipo na jangwa hakuna kilimo. Mvua inapokosa kunyesha mimea yetu hukauka na hivyo basi kusababisha janga la njaa na ukosefu wa maji.
Miti hutupa nini
{ "text": [ "dawa" ] }
5167_swa
FAIDA YA KILIMO Kilimo ni shughuli ya kulima kwa jembe au plau. Kwa mujibu wa sheria, tunaelezwa kuwa tusikate miti maana tunapokata mitu ukame unaweza kuenea nchini kwa sababu ya ukosefu wa mvua. chakula na maji. Kilimo ni muhimu kwa wanadamu na hata kwa mkulima kwa sababu kilimo husaidia wakulima kwa kupata pesa kwa kuuza bidhaa zao za shambani. Bidhaa hizi ni kama vile matunda, mboga nyanya na zinginezo. Kilimo ni muhimu kwa binadamu kwa sababu huwasaidia wanadamu kupata chakula. Bila chakula, watu wengi wangepiga dunia teke. Pia, tunapokuwa wagonjwa, madaktari hutushauri tule chakula zinazoongeza nguvu mwilini na pia kula matunda kwa wingi. Vyakula hivi pamoja na matunda hayo huweza kupatikana kwa sababu ya kilimo. Kilimo hutusaidia kupata pesa kutoka nchi za kigeni kupitia kuuza bidhaa zetu za shamba kama vile maua, majani chai, na matunda. Pesa hizi huwasaidia wakulima kuweza kujikimu kimaisha. Hata hivyo palipo na jangwa hakuna kilimo. Mvua inapokosa kunyesha mimea yetu hukauka na hivyo basi kusababisha janga la njaa na ukosefu wa maji.
Kilimo ni bora kwa nani
{ "text": [ "binadamu" ] }
5167_swa
FAIDA YA KILIMO Kilimo ni shughuli ya kulima kwa jembe au plau. Kwa mujibu wa sheria, tunaelezwa kuwa tusikate miti maana tunapokata mitu ukame unaweza kuenea nchini kwa sababu ya ukosefu wa mvua. chakula na maji. Kilimo ni muhimu kwa wanadamu na hata kwa mkulima kwa sababu kilimo husaidia wakulima kwa kupata pesa kwa kuuza bidhaa zao za shambani. Bidhaa hizi ni kama vile matunda, mboga nyanya na zinginezo. Kilimo ni muhimu kwa binadamu kwa sababu huwasaidia wanadamu kupata chakula. Bila chakula, watu wengi wangepiga dunia teke. Pia, tunapokuwa wagonjwa, madaktari hutushauri tule chakula zinazoongeza nguvu mwilini na pia kula matunda kwa wingi. Vyakula hivi pamoja na matunda hayo huweza kupatikana kwa sababu ya kilimo. Kilimo hutusaidia kupata pesa kutoka nchi za kigeni kupitia kuuza bidhaa zetu za shamba kama vile maua, majani chai, na matunda. Pesa hizi huwasaidia wakulima kuweza kujikimu kimaisha. Hata hivyo palipo na jangwa hakuna kilimo. Mvua inapokosa kunyesha mimea yetu hukauka na hivyo basi kusababisha janga la njaa na ukosefu wa maji.
Daktari hushauri mtu ale chakula gani
{ "text": [ "zinazomtia nguvu" ] }
5167_swa
FAIDA YA KILIMO Kilimo ni shughuli ya kulima kwa jembe au plau. Kwa mujibu wa sheria, tunaelezwa kuwa tusikate miti maana tunapokata mitu ukame unaweza kuenea nchini kwa sababu ya ukosefu wa mvua. chakula na maji. Kilimo ni muhimu kwa wanadamu na hata kwa mkulima kwa sababu kilimo husaidia wakulima kwa kupata pesa kwa kuuza bidhaa zao za shambani. Bidhaa hizi ni kama vile matunda, mboga nyanya na zinginezo. Kilimo ni muhimu kwa binadamu kwa sababu huwasaidia wanadamu kupata chakula. Bila chakula, watu wengi wangepiga dunia teke. Pia, tunapokuwa wagonjwa, madaktari hutushauri tule chakula zinazoongeza nguvu mwilini na pia kula matunda kwa wingi. Vyakula hivi pamoja na matunda hayo huweza kupatikana kwa sababu ya kilimo. Kilimo hutusaidia kupata pesa kutoka nchi za kigeni kupitia kuuza bidhaa zetu za shamba kama vile maua, majani chai, na matunda. Pesa hizi huwasaidia wakulima kuweza kujikimu kimaisha. Hata hivyo palipo na jangwa hakuna kilimo. Mvua inapokosa kunyesha mimea yetu hukauka na hivyo basi kusababisha janga la njaa na ukosefu wa maji.
Mbona tusikate miti
{ "text": [ "ukame unaweza kuenea nchini" ] }
5168_swa
FAIDA ZA KILIMO Kilimo ni muhimu katika nchi yetu ya Kenya. Bila kilimo nchini, watu hawawezi kuendelea na maisha yao. Kilimo husaidia watu kupata chakula. Kilimo huwasaidia wakulima na hata serikali yetu kupata fedha. Wakulima huweza kujikimu kimaisha kutokana na fedha hizi. Serikali imeweza kuendeleza miradi mbali mbali kutokana na fedha hizi. Walimu pia hufudisha wanafunzi shuleni kuhusu umuhimu wa kilimo. Miti inayomea katika mazingira yetu inafaa kutunzwa kwani in manufaa mengi kwetu sisi binadamu. Miti hii hutupa hewa safi ya kupumua, husaidia kuzuia mmomonyoko wa udongo na hata huvuta mvua. Kilimo ni muhimu hapa nchini. Watu wengi nchini wameaga dunia kwa sababu ya janga la njaa. Kilimo kinafaa kuimarishwa ili kuzuia tukio hilo kuendelea.
Kilimo ni muhimu katika nchi gani
{ "text": [ "Kenya" ] }
5168_swa
FAIDA ZA KILIMO Kilimo ni muhimu katika nchi yetu ya Kenya. Bila kilimo nchini, watu hawawezi kuendelea na maisha yao. Kilimo husaidia watu kupata chakula. Kilimo huwasaidia wakulima na hata serikali yetu kupata fedha. Wakulima huweza kujikimu kimaisha kutokana na fedha hizi. Serikali imeweza kuendeleza miradi mbali mbali kutokana na fedha hizi. Walimu pia hufudisha wanafunzi shuleni kuhusu umuhimu wa kilimo. Miti inayomea katika mazingira yetu inafaa kutunzwa kwani in manufaa mengi kwetu sisi binadamu. Miti hii hutupa hewa safi ya kupumua, husaidia kuzuia mmomonyoko wa udongo na hata huvuta mvua. Kilimo ni muhimu hapa nchini. Watu wengi nchini wameaga dunia kwa sababu ya janga la njaa. Kilimo kinafaa kuimarishwa ili kuzuia tukio hilo kuendelea.
Watu hawawezi kuendelea na maisha bila nini
{ "text": [ "utajiri" ] }
5168_swa
FAIDA ZA KILIMO Kilimo ni muhimu katika nchi yetu ya Kenya. Bila kilimo nchini, watu hawawezi kuendelea na maisha yao. Kilimo husaidia watu kupata chakula. Kilimo huwasaidia wakulima na hata serikali yetu kupata fedha. Wakulima huweza kujikimu kimaisha kutokana na fedha hizi. Serikali imeweza kuendeleza miradi mbali mbali kutokana na fedha hizi. Walimu pia hufudisha wanafunzi shuleni kuhusu umuhimu wa kilimo. Miti inayomea katika mazingira yetu inafaa kutunzwa kwani in manufaa mengi kwetu sisi binadamu. Miti hii hutupa hewa safi ya kupumua, husaidia kuzuia mmomonyoko wa udongo na hata huvuta mvua. Kilimo ni muhimu hapa nchini. Watu wengi nchini wameaga dunia kwa sababu ya janga la njaa. Kilimo kinafaa kuimarishwa ili kuzuia tukio hilo kuendelea.
Watu husafirisha vitu katika nchi nyingine ili kufanya nini
{ "text": [ "biasahara" ] }