id
stringlengths 1
6
| url
stringlengths 31
426
| title
stringlengths 1
231
| text
stringlengths 1
443k
|
|---|---|---|---|
337290
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/Kori%20Siparantum
|
Kori Siparantum
|
Kori Siparantum
është kori më me zë në skenën e muzikës kosovare, i formuar në vitin 2017 nga një grup vullnetarësh me një pasion të përbashkët: këndimi, bashkëpunimi, miqësia, dhe përfaqësimi i kulturës së pasur të Kosovës në arenat ndërkombëtare. Përmes punës intensive të anëtarëve vullnetarë të frymëzuar dhe entuziastë, kori ka arritur të shfaqë trashëgiminë e pasur të Kosovës jashtë kufijve të saj. Kori synon të përforcojë diversitetin dhe ndërtimin e një kulture të mirëseardhjes përmes muzikës, duke promovuar trashëgiminë kulturore të pasur të Kosovës, ndërsa ndërton ura për ndërkombëtarizimin e muzikës. Ata motivojnë audiencat në të gjithë botën me përkushtimin dhe pasionin e tyre të palëkundur, duke shpërndarë bukurinë e traditave muzikore të Kosovës.
Struktura aktuale artistike e Korit përbëhet nga interpretues solistë, kori i femrave, kori i meshkujve, kori i përzier (mikst) dhe kori i fëmijëve “Siparantum Kids”. Kori njihet nga shumë kritikë muzikorë në Kosovë dhe në mbarë botën. Ka një bashkëpunim të ngushtë me pianistin e njohur kosovar Agron Shujaku.
Si rezultat i punës së palodhshme dhe vendosmërisë së dirigjentit të përhershëm, Memli Kelmendi, i cili tashmë është përfaqësues i Kosovës në rrjetin më të madh të koreve në botë, World Choir Council (2018 -) dhe së fundmi atij iu besua funksioni i Ambasadorit Kombëtar të Kosovës në Federatën Ndërkombëtare të Dirigjentëve Koral (International Federation of Choir Conductors - ICCF).
Pjesëmarrës në shumë konkurse dhe festivale të mëdha të muzikës korale në botë, Siparantum ka marrë pjesë në konkursin më të madh dhe prestigjioz të koreve në botë, World Choir Games (2021), duke fituar çmimin e parë në kategorinë "Musica Contemporanea" dhe dy diploma të arta në konkursin e hapur. Ata kanë magjepsur audiencën me performancat e tyre të bukura, që përfshijnë nga klasikët e Rinascencës deri te kompozitorët e muzikës bashkëkohore si: Bach, Mozart, Gorecki, Whitacre, Runestad, Rabe, Rudi, Mengjiqi, dhe të tjerë.
Kori Siparantum ka treguar një sukses të jashtëzakonshëm nëpër koncerte dhe programe të ndryshme. Ata kanë bashkëpunuar me dirigjentë të famshëm si Simon Carrington, Ēriks Ešenvalds, Mihaly Zeke, Mia Makaroff, William Bennett, Christian Behrens, Josip Degl’Ivellio, Borjana Velichkova, Sofia Goldasi, Oliver Rudin dhe Pedro Teixeira.
Kompozitori dhe dirigjenti i mirënjohur kroat, Josip Degl' Ivellio, me të cilin kori ka bashkëpunuar në disa projekte muzikore, ka drejtuar disa herë korin dhe ka kontribuar në ndërtimin ndërkombëtar ne bashkëpunime artistike me Italinë dhe Kroacinë.
Kori Siparantum është kori i parë shqiptar që ka koncertuar në Filharmoninë e Berlinit (Berlin Philharmonie), një arritje e jashtëzakonshme për kulturën dhe muzikën e Kosovës. Koncerti i fundit i Korit Siparantum, me titullin "Nga Bjeshket - Musik aus dem Kosova," i mbajtur në Filharmoninë e Berlinës, dhe ka marrë vlerësim të shkëlqyer. Filharmonia e Berlinit konsiderohet si një skenë ëndërr për çdo artist, duke e theksuar edhe më shumë rëndësinë e kësaj arritjeje të jashtëzakonshme për Kori Siparantum dhe për kulturën shqiptare në përgjithësi.
Përpos sallës prestigjoze të Filharmonisë së Berlinit (Berlin Philharmonie), kanë koncertuar në skena të njohura ndërkombëtare si Queen Elisabeth Hall në Antwerp, Hrvatski Glasbeni Zavod në Kroaci, Katedralja e Ljubjanës në Slloveni, Gangneung Art Center në Korenë e Jugut etj.
Kori Siparantum ka realizuar më shumë se 140 aktivitete deri më tani, duke zhvilluar me sukses koncerte dhe pjesëmarrje në festivale prestigjioze në vende të ndryshme të botës. Disa nga këto vende përfshijnë: Belgjikë, Francë, Gjermani, Itali, Korenë e Jugut, Kroacia, Maqedonia e Veriut, Portugalia, Shqipëria, Sllovenia dhe Zvicra.
Aktivitetet e tyre kanë sjellë një përvojë të mrekullueshme për publikun e tyre, duke shpalosur zërin e tyre të veçantë dhe talentin e tyre artistik. Kori Siparantum ka arritur të prezantojë muzikën e tyre me një kuptim thellësor dhe emocionues nëpër skenat e ndryshme ndërkombëtare, duke ndarë bukuri dhe frymëzim për mbarë botën. Sfidat dhe sukseset e tyre gjatë turneut kanë ndikuar në rritjen e reputacionit të tyre artistik dhe respektimin e tyre ndërkombëtar, duke e bërë kështu korin të jetë në top 300 koret më të mira në botë (World Ranking List).
Kori Siparantum është konsideruar Ambasadori i Kulturës Korale Shqiptare në arenat ndërkombëtare, duke sjellë kulturës tonë 12 shpërblime të rëndësishme.
Plaketa e Artë në Festivalin Ndërkombëtar të Korit "The Golden Lime of Tuhelj," Kroaci (2021)
Medalje e Artë në Festivalin Ndërkombëtar të Korit "The Golden Lime of Tuhelj," Kroaci (2021)
Fitues i Kategorisë "Musica Contemporanea" në World Choir Games, Belgjikë (2021)
Fitues i Diplomës së Artë në "Musica Contemporanea”, World Choir Games, Belgjikë (2021)
Fitues i Kategorisë F (vendi i parë) në Festivalin Evropian të Muzikës për të Rinj (Europian Music Festival for Young People), Belgjikë (2022)
Fitues i Kategorisë G - Pennant Category (vendi i parë) në Festivalin Evropian të Muzikës për të Rinj (Europian Music Festival for Young People), Belgjikë (2022)
Siparantum u zgjodh nga juria profesionale “Laureate Concert” në Festivalin Evropian të Muzikës për të Rinj (Europian Music Festival for Young People), Belgjikë (2022)
Fitues i Kategorisë A1 - Choirs of Mixed Voices - Difficulty Level I (Kategoria për koret miks - niveli më i lartë i vështirësisë) në "Lisbon Sings," Portugali (2022)
Diplomë e Artë A1 - Choirs of Mixed Voices - Difficulty Level I (Kategoria për koret miks - niveli më i lartë i vështirësisë) në "Lisbon Sings," Portugali (2022)
Diplomë e Argjendtë në Kategorinë e Muzikës Sakrale (Sacral Music) "Lisbon Sings," Portugali (2022)
Medalje e Artë - Konkursi i Kampionëve (The Champions Competition) - Musica Contemporanea në World Choir Games (2023), Kore e Jugut
Medalje e Artë - Konkursi i Kampionëve (The Champions Competition) - Kori i Përzier (Mixed Choir) në World Choir Games (2023), Kore e Jugut
|
337291
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/Gjurma%20e%20k%C3%ABmb%C3%ABs
|
Gjurma e këmbës
|
Gjurmët janë përshtypjet ose imazhet e lëna pas nga një person që ecën ose vrapon. Gjurmët e thundrës dhe gjurmët e putrave janë ato që lënë kafshët me thundra ose putra dhe jo këmbë, ndërsa "gjurmë këpucësh" është termi specifik për printimet e bëra nga këpucët. Ato mund të jenë diçka e vendosur në sipërfaqen që ishte ngjitur në fund të këmbës. Një "trumë" është një grup gjurmësh në tokë të butë të lëna nga një formë jete; gjurmët e kafshëve janë gjurmët e thundrave ose të putrave.
Gjurmët e këmbëve mund të ndiqen kur gjurmohen gjatë një gjueti ose mund të ofrojnë dëshmi të aktiviteteve. Disa gjurmë mbeten të pashpjeguara, me disa histori të famshme nga mitologjia dhe legjenda. Të tjerë kanë dhënë dëshmi të jetës dhe sjelljeve parahistorike.
Shiko edhe
Gjurma dixhitale
Referime
Shoqëri
Gjurmë
|
337292
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/Rr%C3%ABmbimi
|
Rrëmbimi
|
Në të drejtën penale, rrëmbimi është transportimi dhe mbyllja e paligjshme e një personi kundër vullnetit të tij. Rrëmbimi zakonisht kryhet, por jo domosdoshmërisht me përdorimin e forcës ose frikës; d.m.th., gjithashtu zakonisht përfshin kërcënim/sulm; por ende është rrëmbim pa ato elemente shtesë, ose nëse një person joshet të hyjë në automjet me dëshirë.
Rrëmbimi mund të bëhet për të kërkuar shpërblim në këmbim të lirimit të viktimës, ose për qëllime të tjera të paligjshme. Rrëmbimi mund të shoqërohet me lëndim trupor që e çon krimin në rrëmbim të rëndë.
Rrëmbimi i një fëmije njihet si rrëmbim i fëmijës, që është një kategori e veçantë ligjore.
Shiko edhe
Rrëmbimi i fëmijës
Referime
Rrëmbim
Krime
|
337293
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/Konti%20i%20Saint%20Germain
|
Konti i Saint Germain
|
Comte de Saint Germain (lindur rreth 1691 ose 1712 - 27 shkurt 1784) ishte një aventurier evropian i cili u bë i njohur në shoqërinë e lartë evropiane të mesit të shekullit të 18-të për shkak të interesit dhe arritjeve të tij në shkencë, alkimi, filozofi dhe arte. St. Germain përdori një sërë emrash dhe titujsh, duke përfshirë Markez de Montferrat, Comte Bellamarre, Chevalier Schoening, Count Weldon, Comte Soltikoff, Manuel Doria, Graf Tzaogy dhe Prinz Ragoczy. Ndërsa emri i tij i vërtetë nuk dihet, dhe lindja e tij dhe prejardhja e tij të paqarta, në fund të jetës së tij ai pretendoi se ishte një djalë i Princit Francis II Rákóczi të Transilvanisë.
Thuhet se ai ka bërë pretendime të largëta (si p.sh. të qenit 500 vjeç), duke e bërë Volterin ta emërtojë atë "Njeriu i mrekullueshëm" dhe se "Ai është një njeri që nuk vdes dhe që di gjithçka". Princi Charles i Hesse-Kassel është regjistruar se e ka quajtur atë "një nga filozofët më të mëdhenj që ka jetuar ndonjëherë".
Shiko edhe
Teoria e komplotit
Referime
Filozof hungarez
Njerëz të paidentifikuar
Personazhe mitologjike
|
337298
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/Muj%C3%AB%20Rugova
|
Mujë Rugova
|
Mujë Rugova (16 mars 1945, Pejë, Republika Popullore Federale e Jugosllavisë ) është një kimist kosovar. Ai ishte rektor i Universitetit të Prishtinës nga viti 2009 deri në vitin 2012.
Biografia
Rugova ka vijuar shkollën fillore 1 nga viti 1951 deri në vitin 1959. maj në Haxhaj të Rugovës dhe nga viti 1959 deri në vitin 1963 shkolla e mesme e Pejës . Më pas përfundoi studimet për shkenca natyrore dhe matematikë në Universitetin e Prishtinës për diplomë bachelor dhe në Universitetin e Zagrebit për master në vitin 1978. Me disertacionin e tij: “Sasia dhe shpërndarja e plumbit në fushat e vërshuara të Kosovës” doktoroi në shkencat natyrore.
Nga viti 1970 ishte profesor dhe asistent profesor. Është profesor ordinar që nga viti 1994 dhe rektor i Universitetit të Prishtinës që nga viti 2009. Ai është i përfshirë edhe në rrjetin e universiteteve ballkanike .
Përveç gjuhës amtare shqipe, Rugova flet rrjedhshëm gjermanisht, serbo-kroatisht dhe anglisht.
Shih edhe
Universiteti i Prishtinës
Lindje 1945
Kosovarë
Profesorë të Universitetit të Prishtinës
Rektorë të Universitetit të Prishtinës
|
337303
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/Artan%20Hoxha
|
Artan Hoxha
|
Artan Hoxha mund ti referohet
Artan Hoxha (jurist)
Artan Hoxha (ekonomist)
Artan Hoxha (nënkolonel)
|
337305
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/Lorik
|
Lorik
|
Lorik është një emër personal mashkullor shqiptar.
Personalitete që mbajnë emrin Ilir janë:
Lorik Cana (lindur më 1983), ish-futbollist profesionist shqiptar
Lorik Ilazi (lindur më 1980), volejbollist, gjyqtar dhe trajner shqiptar
Emra mashkullor shqiptar
|
337308
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/Prit%C3%AB%20n%C3%AB%20Bujanovac
|
Pritë në Bujanovac
|
Pritja u zhvillua në 18 Prill 2001, kur një automjet i blinduar serb po kalonte nga Bujanoci për në fshatin e Luçane. Pjestarët e UÇPMB kishin bër një pritë bë rrugën kryesore qe të çonte në Luçane. Kur autoblinda kaloi në rrugën kryesore, UÇPMB hapi zjarr duke nisur një përleshje që zgjati për disa orë. Autoblinda serbe arriti të kalonte rrugën por me viktima, ku mund të përmendim policin serb Dragan Dimitrijeviç, që u vra gjatë përleshjes.
|
337318
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/Lirim
|
Lirim
|
Lirim është një emër personal mashkullor shqiptar.
Personalitete që mbajnë emrin Lirim janë:
Lirim Biçaku (lindur më 1943), piktor shqiptar
Lirim Dede (1936–2016), poet, novelist, shkrimtar dhe publicist shqiptar
Lirim Greiçevci, ambasador shqiptar
Lirim Jakupi, pjesë e grupit militant shqiptar te quajtur UÇPMB
Lirim Kastrati (janar 1999) (lindur më 16 janar 1999), futbollist profesionist kosovar
Lirim Kastrati (shkurt 1999) (lindur më 2 shkurt 1999), futbollist profesionist kosovar
Lirim Nezha (lindur më 1964), menaxher shqiptar
Lirim Shabani (lindur më 1981), politikan nga Maqedonia e Veriut
Emra mashkullor shqiptar
|
337320
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/Qerim%20Qerimi
|
Qerim Qerimi
|
Qerim Qerimi (* 10. Dhjetor 1980 në RSF Jugosllavi ) është profesor kosovar i politikës dhe së drejtës ndërkombëtare në Universitetin Kosovar të Prishtinës . Ai është rektor i Universitetit Hasan Prishtina që nga nëntori i vitit 2022.
Biografia
Qerim Qerimi ka qenë profesor në Fakultetin Juridik në Universitetin e Prishtinës për shumë vite. Ai ligjëron të Drejtën Ndërkombëtare Publike, të Drejtën Ndërkombëtare të të Drejtave të Njeriut dhe Organizatat Ndërkombëtare, si dhe të Drejtën e Mjedisit, të Drejtën Ndërkombëtare të Mjedisit dhe të Drejtën Diplomatike dhe Konsullore . Querim Qerimi është profesor vizitor në Fakultetin e Drejtësisë në Universitetin e Antwerpen në Belgjikë, Anëtar i Komisionit të Venecias të Këshillit të Evropës, Kryetar i Nënkomisionit për Mbrojtjen e Pakicave Kombëtare dhe ish-Zëvendës Kryetar i Nënkomisionit për Sundimin e Ligjit të Komisionit të Venecias.
Më parë, Qerimi ka qenë bashkëpunëtor shkencor në Institutin Max Planck për të Drejtën Publike Krahasuese dhe të Drejtën Ndërkombëtare në Heidelberg, Gjermani dhe, si përfitues i grantit J. William Fulbright nga qeveria amerikane, ka kaluar studime dhe qëndrime postdoktorale në Universitetin e Harvardit dhe ka ndjekur Akademinë e Hagës për të Drejtën Ndërkombëtare.
Ai është aktualisht (2022) një reporter për Organizatat Ndërkombëtare të Oksfordit (OXIO), një botim i Universitetit të Oksfordit që ofron analiza të dokumenteve që lidhen me të drejtën e organizatave ndërkombëtare dhe është anëtar i Iniciativës Akademike Kundër Korrupsionit të Zyrës së Kombeve të Bashkuara Kundër Drogës dhe Krimit (UNODC).
Përveç sa më sipër Prof. Qerimi ka qenë pjesë e ekipit ligjor për mbrojtjen e pavarësisë së Kosovës në rastin e ligjshmërisë së shpalljes së pavarësisë së Kosovës para Gjykatës Ndërkombëtare të Drejtësisë dhe ka vepruar si ekspert i Republikës së Kosovës në disa raste para gjykatave ndërkombëtare të arbitrazhit (përfshirë rastin Axos kundër Republikës së Kosovës).
Në zgjedhjet e rektoratit si pasardhës i Marjan Demës dhe Naser Sahitit në vitin 2022, Qerimi doli me sukses ndaj 5 kandidatëve të tjerë.
Publikime
Smart Technologies, Human Security and Global Justice in Smart Technologies for Society, State and Economy (Springer Nature Swtizerland, 2020).
The Normative Power of Dialogue and Debate about Democracy through Law: Empirical Expressions of the Venice Commission’s Role in Shaping Transnational Constitutional Justice in Venice Commission: Thirty-year Quest for Democracy through Law (Juristförlaget i Lund, 2020).
Global Regulation of Carbon Capture and Storage (CCS) as a Climate Change Mitigation Strategy: Prospects, Process and Problems in Entrepreneurship for Social Change, Emerald Publishing Group (Cole C. Scanlon and B.S. Sergi eds., Emerald Publishing Group, forthcoming, 2020).
Imagination, Invention and Internet: From Aristotle to Artificial Intelligence and the Post-human Development and Ethics in The 21st Century from the Positions of Modern Science: Intellectual, Digital and Innovational Aspects, Springer (E.G. Popkova and B.S. Sergi eds., 2019).
Human Dignity in Kosovo’s Legal Order in Handbook of Human Dignity in Europe (Paolo Becchi and Klaus Mathis eds.), Springer International Publishing (2019).
International Law of Human Rights [E Drejta Ndërkombëtare e të Drejtave të Njeriut] (with G. Zyberi) (2015).
Development in International Law: A Policy-Oriented Inquiry. BRILL – Martinus Nijhoff Publishers: Leiden and Boston (2012).
The Political Economy of Southeast Europe from 1900 to the Present: Challenges and Opportunities. The Continuum International Publishing Group: New York and London (2008; with B.S. Sergi).
Global Economic Crisis, Social Welfare and Social Disparities in South East Europe: Understanding the Crisis Effects on Employment in The Social Dimension of EU Enlargement (pp. 101–123), Foundation for European Progressive Studies, Brussels, 2014.
A Values-Based Approach to Development: Principles of Content of Development, the Right to Development, and Sustainable (Human) Development (in William T. Bagatelas, Getnet Tamene, David Reichardt and Bruno S. Sergi eds.), Studies in Economics and Policy Making: Central and Eastern European Perspectives, Budrich UniPress Ltd., Opladen & Farmington Hills, MI 2010.
Lidhje të jashtme
Faqja e internetit e Universitetit të Prishtinës
Faqja e Rektorit Qerim Qerimi
Qerim Qerimi në faqen e internetit të Universitetit të Antwerp
Qerim Qerimi në Google Scholar
Referime
Lindje 1980
Kosovarë
Profesorë të Universitetit të Prishtinës
Juristë
Rektorë të Universitetit të Prishtinës
|
337322
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/Hajredin%20Hoxha%20%281926%29
|
Hajredin Hoxha (1926)
|
Hajredin Hoxha (1926 - 1987) ishte aktivist, sociolog, profesor universitar, anëtar i Akademisë së Shkencave dhe Arteve të Kosovës dhe rektor i Universitetit të Prishtinës.
Biografia
Lindi në Shtimje më 1926, ku e mbaroi edhe shkollën fillore. Është pjesëmarrës LNÇ-së prej vitit 1943, ndërkaq anëtar i PKJ-së prej 1944. Kreu Shkollën Politike në Beograd më 1949. Ishte kryetar i Këshillit Popullor të Rrethit dhe këshilltar i Këshillit Popullor Krahinor.
Pas kryerjes së fakultetit, prej vitit 1968 u mor intensivisht me punë pedagogjike dhe shkencore. Në vitin 1959 u zgjodh profesor dhe drejtor i Shkollës së Lartë Administrative të Prishtinës. Me themelimin e Fakultetit Filozofik (1960), u zgjodh ligjërues i sociologjisë në këtë fakultet, e më vonë i Fakultetit Juridik.
Pasi mbrojti magjistraturën në Fakultetin e Shkencave Politike të Beogradit, u zgjodh ligjërues i lartë, kurse pasi u doktorua në Fakultetin Filozofik të Lubjanës, u zgjodh profesor ordinar i lëndës së sociologjisë. Gjithashtu ishte shef i Katedrës së Sociologjisë, në Fakultetin Juridik dhe Filozofik, si dhe dekan i Fakultetit Juridik të Prishtinës. Ishte rektor i Universitetit të Kosovës.
Ishte kryetar i Kuvendit të BVI-së Krahinore të Punës Shkencore dhe kryetar i Këshillit të BVI të Punës Shkencore të Jugosllavisë. Ishte edhe kryetar i Shoqatës së Sociologëve të Jugosllavisë, etj.
Ka publikuar mbi 100 punime shkencore. Disa punime janë publikuar edhe në gjuhët e kombeve të Jugosllavisë dhe në gjuhët e huaja.
Vdiq në Greqi më 1987.
Veprat
Personi dhe socializmi, Përparimi, nr. 5, Prishtinë, 1959.
Marksizmi mbi formacionet ekonomiko-shoqërore, Përparimi nr. 6, Prishtinë 1960.
Kauzaliteti dhe ligjshmëria në jetën shoqërore, Përparimi nr. 5, Prishtinë 1960.
Marksistićka sociologija, Prishtinë 1960, f. 110 (dedikuar studentëve të Fakultetit Filozofik dhe të Shkollës së Lartë Juridike në Prishtinë).
Ca të dhëna mbi problemin e pakicave kombëtare në botën bashkëkohore, Prishtinë, Përparimi nr. 3, 1963.
Afirmimi i pakicës shqiptare në Jugosllavi, Përparimi nr. 4, 1962, (kumtesë mbajtur në Simpoziumin ndërkombëtar të Organizatës së Kombeve të Bashkuara në Lubjanë.
Rilindja e kombësisë shqiptare në Jugosllavi, Përparimi nr. 11-12, Prishtinë 1968.
Elementet e presionit ekonomik ndaj shqiptarëve të Jugosllavisë së vjetër, Përparimi nr. 4, Prishtinë 1970.
Politika e terrorit dhe gjenocidit fizik ndaj shqiptarëve në Jugosllavinë borgjeze, Përparimi nr. 5, Prishtinë 1970.
Politika e eliminimit total të shqiptarëve nga Jugosllavia e vjetër, Përparimi nr. 5, Prishtinë, 1971.
Partitë politike dhe lëvizjet e tyre ndër shqiptarët e Jugosllavisë së vjetër, Përparimi nr. 12, Prishtinë 1971.
Lufta e PKJ për çlirimin nacional dhe social të shqiptarëve në Jugosllavi, Përparimi nr. 1, Prishtinë 1971.
Lëvizja kaçake – lëvizje nacionalçlirimtare e kombësisë shqiptare në Jugosllavi, Përparimi nr. 6, Prishtinë 1971.
Rëndësia e amendamenteve kushtetuese për afirmimin nacional të kombësisë shqiptare në Jugosllavi, Përparimi nr. 4, Prishtinë 1971.
Afirmimi kadrovik dhe vetëqeverisës dhe barazia e kombësisë shqiptare, Buletin i punimeve, Prishtinë 1971.
Specifitetet demografike të shqiptarëve në Jugosllavi, Buletin i punimeve të Fakultetit Juridik, Prishtinë 1972.
Procesi i vetëvendosjes së kombësisë shqiptare gjatë revolucionit socialist dhe të ndërtimit të socializmit, Kosova-Kosovo, Prishtinë 1973.
Aspekti politik i barazisë nacionale të shqiptarëve në Jugosllavi, Përparimi nr. 3, Prishtinë 1963.
The socio-economic and cultural devolopment of the socialist autonomus province of Kosovo and national equality, në librin Nations and nationalities of Yugoslaëia, Beograd 1974.
Afirmimi kulturor i kombësisë shqiptare në RSFJ, Përparimi nr. 3, 1974 (referat mbajtur në Kongresin Botëror të Sociologëve në Toronto, 1974).
Internacionalizmi i Kosta Novakoviqit ndaj çështjes nacionale shqiptare në Jugosllavi, Kosovo, Prishtinë 1974.
Socialist afirmations of albanien nationality in Yugoslavia, në librin Seminar of minorities, Shkup, 1975. (Referat mbajtur në Simpoziumin ndërkombëtar të OKB mbi pakicat kombëtare, Ohër).
Afirmimi politik i kombësisë shqiptare në Jugosllavi, Përparimi nr. 8, Prishtinë 1974. (Referat mbajtur në Simpoziumin ndërkombëtar mbi pakicat kombëtare në botën bashkëkohore, Trieste, 1974).
Arsyet, faktorët dhe pasojat e lëvizjeve demografike dhe migruese të popullsisë së Kosovës dhe të pjesëtarëve të popullsisë shqiptare në Jugosllavi, Përparimi nr. 7, Prishtinë 1976.
Sistemi i delegimit dhe afirmimi i vetëqeverisjes dhe barazia nacionale, E drejta, Prishtinë, 1977.
The affirmation of nationalities (national minorities) in Yugoslavia on self management principles, Sociološki pregled në gjuhën angleze (Referat mbajtur në Kongresin Botëror të Sociologëve në Upsala, 1978) f. 33.
Josip Broz Tito – inspirator, kreator dhe realizator i politikës së barazisë nacionale, në librin, Tito për Kosovën – Kosova për Titon, Prishtinë, 1979.
Afirmimi i kombësisë shqiptare në Jugosllavi, nacionalizmi dhe irredentizmi stalinian në Shqipëri, Prishtinë 1973, (Ky libër është botuar në Rilindja edhe në gjuhën serbokroate dhe në pjesën më të madhe është botuar në formë të fejtonit në gazetat e përditshme Rilindja dhe Jedinstvo), 142 faqe.
Kosovo in albanci v novi Jugoslaviji, Albanci, Lubjanë 1974.
Marksi dhe çështja nacionale, Aktualiteti dhe rëndësia e veprimtarisë teorike dhe praktike të Karl Marksit, (Referat mbajtur në Simpoziumin për 100-vjetorin e vdekjes së Karl Marksit), Prishtinë 1984.
Barazia e kombësisë shqiptare në RSFJ dhe pozita e pakicave kombëtare në RPS të Shqipërisë, (Bashkë me akademik Syrja Pupovcin, “Barazia e pakicave kombëtare”, Prishtinë 1974).
Equal rights of the albanien nationality in the SFR of Yugoslavie, Jugoslovenska stvarnost, Beograd 1974.
Yugoslav-Albanien relations and question of cooperation between the albanien nationality on Yugoslavia and the albanian people in Albania, në botimin Jugoslovenska stvarnost, Beograd 1974.
Shih edhe
Akademia e Shkencave dhe e Arteve e Kosovës
Referime
Lindje 1926
Njerëz nga Shtimja
Profesorë të Universitetit të Prishtinës
Rektorë të Universitetit të Prishtinës
Anëtarë të Akademisë së Shkencave dhe Arteve të Kosovës
Vdekje 1987
|
337323
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/Hajredin%20Hoxha
|
Hajredin Hoxha
|
Hajredin Hoxha mund ti referohet
Hajredin Hoxha (1926) sociolog dhe profesor universitar.
Hajredin Hoxha (1968) hafiz dhe teolog kosovar nga Prizreni.
|
337324
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/Flori%20Kasaj
|
Flori Kasaj
|
Flori Kasaj, lindi në prill të vitit 1993.
Në vitin 2016 ka përfunduar studimet e ciklit të parë për Fizikë pranë Fakultetit të Shkencave të Natyrës në Universitetin e Tiranës. Në vitin 2018 ka përfunduar studimet e ciklit të dytë "Master i Shkencave" në Mësuesi për arsimin e mesëm dhe të lartë në "Fizikë". Njihet si ish-student aktiv dhe me rezultate të shkëlqyera. Që prej marsit të vitit 2019 është i punësuar në Ministrinë e Arsimit dhe Sportit në Republikën e Shqipërisë.
Flori Kasaj është ekspert arsimi dhe mësues i fizikës.
Shikoni dhe
Referimet
|
337325
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/The%20Crowded%20Room
|
The Crowded Room
|
The Crowded Room është një miniseri televizive amerikane e zhanrit triller psikologjik, krijuar nga Akiva Goldsman dhe frymëzuar nga romani jofiktiv i vitit 1981 The Minds of Billy Milligan nga Daniel Keyes. Tom Holland, Amanda Seyfried dhe Emmy Rossum janë në rolet kryesore, ndërsa Sasha Lane, Will Chase, Lior Raz, Laila Robins dhe Henry Eikenberry kanë role ndihmëse.
Seriali paraqet personazhin Danny Sullivan (Holland) pasi ai u arrestua për përfshirjen e tij në një sulm në Nju Jork në vitin 1979. Danny zbulon jetën e tij përmes një serie intervistash me hetuesen Rya Goodwin (Seyfried) dhe ngadalë i detajon Rya-s dhe audiencës, të kaluarën e tij misterioze që e çoi në incidentin fatal. Përderisa Danny shqyrton në mënyrë retrospektive jetën e tij, ai llogarit me të kaluarën e tij dhe disa momente kryesore, duke e çuar në fund të zbulojë një zbulesë që ia ndryshon jetën.
Më 9 qershor 2023, The Crowded Room u shfaq premierë me tri episodet e para në Apple TV+. Një nga shtatë episodet e mbetura u publikuan çdo javë deri më 28 korrik 2023.
Aktorët
Kryesorë
Tom Holland si Danny Sullivan, një personazh i bazuar në Billy Milligan
Amanda Seyfried në rolin e Rya Goodwin
Sasha Lane si Ariana
Will Chase si Marlin Reid
Lior Raz në rolin e Yitzak Safdie
Emmy Rossum në rolin e Candy Sullivan
Mysafirë
Emma Laird në rolin e Annabelle
Thomas Sadoski në rolin e Matty Dunn
Levon Hawke në rolin e Jonny
Sam Vartholomeos në rolin e Majk
Christopher Abbott në rolin e Stan Camisa
Jason Isaacs në rolin e Jack Lamb
Zachary Golinger si i riu Danny Sullivan dhe Adam Sullivan
Laila Robins në rolin e Susie
Henry Eikenberry në rolin e Doug
Henri Zaga në rolin e Filipit
Carmen Ejogo në rolin e Patricia Richards
Publikimi
The Crowded Room dha premierë tri episodet e tij të para më 9 qershor 2023 dhe më pas publikoi një episod në javë deri më 28 korrik
Pritja
Uebsajti i grumbulluesit të rishikimeve Rotten Tomatoes raportoi një rezultat miratimi prej 31% me një vlerësim mesatar prej 4.8/10 bazuar në 48 rishikime. Konsensusi i kritikëve të faqes në internet thotë: "The Crowded Room është e pajisur me talent të pamohueshëm dhe e ndërtuar mbi një premisë premtuese, por historia shkon në qarqe, duke rezultuar në një përvojë rraskapitëse dhe shpesh frustruese." Metacritic, i cili përdor një mesatare të ponderuar, caktoi një rezultat prej 48 nga 100 bazuar në 26 kritikë, duke treguar "vlerësime të përziera ose mesatare".
Referime
Lidhje të jashtme
Seriale amerikane
Seriale 2023
|
337328
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/Zenel%20Kelmendi
|
Zenel Kelmendi
|
Zenel Kelmendi (1937, Preshevë) është mjek, profesor universitar dhe rektor i Universitetit të Prishtinës.
Biografia
Prof. Dr. Zenel Kelmendi lindi në Preshevë më 1937. Shkollën fillore e kreu në vendlindje, kurse të mesmen në Prishtinë. Më 1964 kreu Fakultetin e Mjekësisë në Zagreb. Një vit punoi si mjek në Gjilan, kurse nga viti 1969 erdhi në Prishtinë, kur filloi specializimin nga kirurgjia e përgjithshme dhe vaskulare. Specializimin e kreu në Zagreb dhe pastaj vazhdoi edhe në Pragë dhe Gjenevë. Tezën e doktoratës e mbrojti në Fakultetin e Mjekësisë në Prishtinë më 1980. Në vitin 1972 është zgjedhur asistent i kirurgjisë dhe pastaj ka arritur deri te titulli i profesorit ordinar për kirurgji. Ka rreth 50 publikime në revista të ndryshme shkencore. Prej vitit 1991 deri në vitin 1996 ishte dekan i Fakultetit të Mjekësisë në Prishtinë, kurse prej vitit 1997 ishte rektor i Universitetit të Prishtinës “Hasan Prishtina” deri në pension, më 2007.
Shih edhe
Lugina e Preshevës
Universiteti i Prishtinës
Referime
Lindje 1937
Njerëz nga Presheva
Profesorë të Universitetit të Prishtinës
Rektorë të Universitetit të Prishtinës
|
337332
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/Manastiri%20i%20Stoudios
|
Manastiri i Stoudios
|
Manastiri i Stoudios, më plotësisht Manastiri i Shën Gjonit Pararendës "at Stoudios" (greqisht: Μονή του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου εν τοις Στουδίου, romanizuar: Monē tou Hagiou Iōannē tou Prodromou en tois Stoudiou), shpesh i shkurtuar në Stoudios, Studion ose Stoudion (latinisht: Studium), ishte një manastir ortodoks grek në Kostandinopojë (Stambolli i sotëm), kryeqyteti i Perandorisë Bizantine. Banorët e manastirit quheshin Stouditë (ose Studitë). Megjithëse manastiri ka qenë i braktisur për gjysmë mijëvjeçari, ligjet dhe zakonet e Stoudionit u morën si model nga murgjit e Malit të Shenjtë dhe të shumë manastireve të tjera të botës ortodokse; edhe sot kanë ndikim.
Rrënojat e manastirit ndodhen jo shumë larg Propontisit (Detit Marmara) në pjesën e Stambollit të quajtur Psamathia, Koca Mustafa Paşa e sotme. Ajo u themelua në vitin 462 nga konsulli Flavius Studius, një patrician romak i vendosur në Konstandinopojë dhe iu kushtua Shën Gjon Pagëzorit. Murgjit e saj të parë erdhën nga manastiri i Acoemetae.
Historia
Stouditët dhanë provën e parë të përkushtimit të tyre ndaj besimit ortodoks gjatë përçarjes së Acacius (484–519); ata qëndruan besnikë edhe gjatë stuhive të mosmarrëveshjeve ikonoklastike në shekujt tetë dhe nëntë. Ata u dëbuan nga manastiri dhe nga qyteti nga perandori Kostandini V (s. 741–775); pas vdekjes së tij, megjithatë, disa prej tyre u kthyen.
Hegumenos (abati) Sabas i Stoudios mbrojti me zell doktrinat ortodokse kundër ikonoklastëve në Këshillin e Dytë Ekumenik në Nicea (787). Pasardhësi i tij ishte Teodor Studiti, të cilit manastiri i detyrohet pjesën më të madhe të famës së tij, dhe i cili nxiti veçanërisht studimin akademik dhe shpirtëror. Gjatë administrimit të Shën Teodorit edhe murgjit u ngacmuan dhe u dëbuan disa herë, disa prej tyre u dënuan me vdekje.
Nxënësi i Teodorit, Naukratios, rivendosi disiplinën pasi mosmarrëveshja ikonoklastike kishte marrë fund. Hegumenos Nikolla (848-845 dhe 855-858) refuzoi të njohë Patriarkun Shën Foti dhe për këtë arsye u burgos në manastirin e tij. Ai u pasua nga pesë abatë që njohën patriarkun. Periudha e shkëlqyer e Stoudios mori fund në këtë kohë.
Në mesin e shekullit të njëmbëdhjetë, gjatë administrimit të Abati Simeonit, një murg i quajtur Niketas Stethatos, një dishepull i Simeon Teologut të Ri, kritikoi disa zakone të kishës latine në dy libra që ai shkroi mbi përdorimin e bukës pa maja, Sabbath dhe martesa e priftërinjve.
Për sa i përket jetës intelektuale të manastirit në drejtime të tjera, ai shquhet veçanërisht për shkollën e tij të famshme të kaligrafisë, të cilën e themeloi Teodori. Arti i ndriçimit të dorëshkrimeve u kultivua, me shumë produkte të shkëlqyera të skriptorit monastik që tani banojnë në Venecia, Vatikani dhe Moskë (p.sh., Chludov Psalter). Theodore Psalter, i krijuar në manastir në shekullin e dymbëdhjetë është në koleksionin e British Library.
Në shekujt e tetë dhe të njëmbëdhjetë, manastiri ishte qendra e poezisë fetare bizantine; një numër i himneve përdoren ende në Kishën Ortodokse. Përveç Teodorit dhe Niketas, njihen një sërë shkrimtarësh të tjerë teologjikë. Tre nga murgjit Stouditë u ngritën për t'u bërë patriarkë ekumenë; dhe tre perandorë—Michael V (s. 1041–1042), Michael VII Doukas (s. 1071–1078), dhe Isaac I Komnenos (s. 1057–1059)—morën betimet monastike në Stoudion.
Në 1204, manastiri u shkatërrua nga Kryqtarët dhe nuk u restaurua plotësisht deri në 1290, nga Constantine Palaiologos. Pelegrinët rusë Anthony (rreth 1200) dhe Stefani (rreth 1350) u mahnitën nga madhësia e truallit të manastirit. Mendohet se manastiri strehonte rreth 700 murgj në atë kohë. Pjesa më e madhe e manastirit u shkatërrua përsëri kur turqit pushtuan Kostandinopojën në vitin 1453.
Gjendja e sotme
Kisha e manastirit të shekullit të 5-të, e cila ka planimetrinë e një bazilike, u shndërrua nga equerry i Bajazitit II, Ilias Bey, në xhaminë İmrahor Camii (fjalë për fjalë, Mosque of the Equerry). Struktura e lashtë pësoi dëmtime të rënda nga zjarri i madh i vitit 1782; Në rrënimin e tij kontribuoi edhe tërmeti i Stambollit i vitit 1894.
Pas tërmetit të vitit 1894, një grup studiuesish bizantinistë rusë të udhëhequr nga Fjodor Uspenskij hapën Institutin Arkeologjik Rus në territorin e manastirit, por aktiviteti i tij u shtyp pas Revolucionit Rus të vitit 1917. Gjatë dekadave të mëvonshme rrënojat e kompleksit të manastirit u plaçkitën nga banorët vendas për të riparuar shtëpitë e tyre, ndërsa trotuari i mrekullueshëm i shekullit të 13-të është ende i hapur ndaj elementeve "dhe zhduket ngadalë por në mënyrë të qëndrueshme". Në vitin 2013 u njoftuan planet që kisha, aktualisht muze, do të shndërrohej në xhami pas një restaurimi. Që nga viti 2022, restaurimi i ndërtesës nuk ka filluar.
Galeria
Referime
Kishat dhe manastiret e Kostandinopojës
Xhamitë e konvertuara nga kishat në Stamboll
Studios
Studios
Studio
Kishat e shekullit të 5-të
Manastiret ortodokse greke
|
337352
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/Shtetet%20an%C3%ABtare%20t%C3%AB%20Bashkimit%20Evropian
|
Shtetet anëtare të Bashkimit Evropian
|
Bashkimi Evropian (BE) është një bashkim politik dhe ekonomik i 27 shteteve anëtare që janë palë në traktatet themeluese të BE-së, dhe në këtë mënyrë i nënshtrohen privilegjeve dhe detyrimeve të anëtarësimit. Ata kanë rënë dakord me traktatet që të ndajnë sovranitetin e tyre përmes institucioneve të Bashkimit Evropian në disa aspekte të qeverisjes. Qeveritë e shteteve duhet të bien dakord unanimisht në Këshill që bashkimi të miratojë disa politika; për të tjerët, vendimet kolektive merren me votim të shumicës së cilësuar. Këto detyrime dhe ndarje të sovranitetit brenda BE-së (ndonjëherë të referuara si mbikombëtare) e bëjnë atë unike në mesin e organizatave ndërkombëtare, pasi ajo ka vendosur rendin e saj ligjor, i cili sipas dispozitave të traktateve themeluese është ligjërisht i detyrueshëm dhe suprem për të gjitha shtetet anëtare. (pas një vendimi historik të GJED në 1964). Parimi themelues i sindikatës është parimi i subsidiaritetit, që do të thotë se vendimet merren kolektivisht nëse dhe vetëm nëse nuk mund të merren realisht individualisht.
Një tipar tjetër i dukshëm dhe unik i anëtarësimit janë komisionerët e Komisionit Evropian, të cilët emërohen nga secila prej qeverive të shteteve anëtare, por nuk përfaqësojnë shtetin e tyre anëtar, por punojnë kolektivisht në interes të të gjitha shteteve anëtare.
Në vitet 1950, gjashtë shtete kryesore themeluan Komunitetet Evropiane paraardhëse të BE-së (Belgjika, Franca, Italia, Luksemburgu, Holanda dhe Gjermania Perëndimore). Shtetet e mbetura kanë aderuar në zgjerimet e mëvonshme. Për të aderuar, një shtet duhet të përmbushë kërkesat ekonomike dhe politike të njohura si kriteret e Kopenhagës, të cilat kërkojnë që një kandidat të ketë një qeveri demokratike dhe ekonomi të tregut të lirë së bashku me liritë dhe institucionet përkatëse, si dhe respektimin e shtetit të së drejtës. Zgjerimi i Unionit varet gjithashtu nga pëlqimi i të gjithë anëtarëve ekzistues dhe miratimi nga kandidati i trupit ekzistues të ligjit të BE-së, i njohur si acquis communautaire.
Mbretëria e Bashkuar, e cila ishte aderuar në paraardhësin e BE-së në vitin 1973, pushoi së qeni vend anëtar i BE-së më 31 janar 2020. Asnjë shtet tjetër anëtar nuk është tërhequr nga BE-ja dhe asnjë nuk është pezulluar, megjithëse disa territore të varura ose zona gjysmë autonome janë larguar.
Shtetet anëtare
Austria, Belgjika, Bullgaria, Kroacia, Republika e Qipros, Republika Çeke, Danimarka, Estonia, Finlanda, Franca, Gjermania, Greqia, Hungaria, Irlanda, Italia, Letonia, Lituania, Luksemburgu, Malta, Holanda, Polonia, Portugalia, Rumania, Sllovakia , Sllovenia, Spanja dhe Suedia.
Shiko edhe
Bashkimi Evropian
Referime
Bashkimi Evropian
|
337353
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/Jens%20Stoltenberg
|
Jens Stoltenberg
|
Jens Stoltenberg (lindur më: 16 mars 1959) është një politikan norvegjez i cili ka shërbyer si sekretari i 13-të i përgjithshëm i NATO-s që nga viti 2014. Anëtar i Partisë së Punës të Norvegjisë, ai ka shërbyer më parë si kryeministri i 34-të i Norvegjisë nga viti 2000 deri në vitin 2001 dhe përsëri nga 2005 deri në 2013.
I lindur në Oslo si djali i diplomatit dhe politikanit të shquar Thorvald Stoltenberg dhe Karin Stoltenberg, Stoltenberg ndoqi shkollën Oslo Waldorf dhe Shkollën e Katedrales së Oslos përpara se të diplomohej për ekonomi në Universitetin e Oslos në 1987. Gjatë studimeve të tij, ai punoi si gazetar dhe drejtoi krahun rinor të Laburistëve nga viti 1985 deri në 1989.
Ai e filloi karrierën e tij në qeveri si sekretar shteti në Ministrinë e Mjedisit në vitin 1990 dhe u zgjodh në Storting në vitin 1993. Ai shërbeu si Ministër i Industrisë dhe Energjetikës nga viti 1993 deri në 1996 dhe ministër i Financave nga 1996 deri në 1997. Ai ishte Kryeministër nga viti 2000 deri në vitin 2001, ishte lider i Partisë së Punës nga viti 2002 në 2014 dhe shërbeu si Kryeministër për herë të dytë nga viti 2005 deri në vitin 2013. Një vit më pas, ai u emërua sekretari i 13-të i përgjithshëm i NATO-s dhe mandati i tij u zgjat më pas katër herë nga krerët e shteteve dhe qeverive të NATO-s.
Stoltenberg është përshkruar si një politikan i kujdesshëm, që i përket krahut të djathtë të socialdemokracisë. Kur u bë kryeministër në vitin 2000, ai u portretizua si "norvegjezi Toni Bler", dhe politikat e tij u frymëzuan nga axhenda e Laburistëve të Ri të Blair-it; qeveria e tij e parë mbikëqyri privatizimin më të përhapur nga çdo qeveri norvegjeze deri në atë datë. Stoltenberg tha se ai ishte i frymëzuar dhe donte të mësonte nga politikat e Blair. Si zyrtari i dytë më jetëgjatë në historinë e NATO-s, Stoltenberg ka punuar për të zgjeruar aleancën në Evropën Lindore, për të forcuar aftësitë ushtarake të aleancës në përgjigje të Luftës Ruso-Ukrainase dhe mandati i tij përkoi me rritjen më të madhe në shpenzimet e mbrojtjes së NATO-s. që nga Lufta e Ftohtë.
Shiko edhe
NATO
Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s
Referime
Jens Stoltenberg
Sekretarët e Përgjithshëm të NATO-s
Lindje 1959
Kryeministrat e Norvegjisë
|
337354
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/Kontradikta
|
Kontradikta
|
Kontradikta apo polemika është një gjendje e mosmarrëveshjes ose debatit të zgjatur publik, zakonisht në lidhje me një çështje të mendimeve ose pikëpamjeve kontradiktore. Fjala u krijua nga latinishtja controversia, si një përbërje e controversus - "kthyer në një drejtim të kundërt".
Ligjore
Në teorinë e së drejtës, një polemikë ndryshon nga një çështje juridike; ndërsa çështjet ligjore përfshijnë të gjitha paditë, penale dhe civile, një polemikë është një proces thjesht civil.
Për shembull, Klauzola e Çështjes ose e Kontradiktës së Nenit Tre të Kushtetutës së Shteteve të Bashkuara (Seksioni 2, Klauzola 1) thotë se "pushteti gjyqësor do të shtrihet në polemikat në të cilat Shtetet e Bashkuara do të jenë palë". Kjo klauzolë është konsideruar se imponon një kërkesë që gjykatat federale të Shteteve të Bashkuara të mos lejohen për rastet që nuk paraqesin një polemikë aktuale - domethënë një mosmarrëveshje aktuale midis palëve kundërshtare që mund të zgjidhet nga [gjykata]. Përveç përcaktimit të fushës së juridiksionit të gjyqësorit federal, ai gjithashtu i ndalon gjykatat të japin opinione këshillimore, ose të dëgjojnë çështje që ose janë të papjekura, që do të thotë se mosmarrëveshja nuk ka lindur ende, ose e diskutueshme, që do të thotë se polemika ka tashmë është zgjidhur.
Shiko edhe
Debati
Referime
Polemika
|
337355
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/Komunitetet%20Evropiane
|
Komunitetet Evropiane
|
Komunitetet Evropiane (Anglisht: European Communities, EC) ishin 3 organizata ndërkombëtare që qeveriseshin nga i njëjti grup institucionesh. Këto ishin Komuniteti Evropian i Qymyrit dhe Çelikut (ECSC), Komuniteti Evropian i Energjisë Atomike (EAEC ose Euratom) dhe Komuniteti Ekonomik Evropian (EEC); i fundit prej të cilave u riemërua Komuniteti Evropian (KE) në 1993 nga Traktati i Mastrihtit për themelimin e Bashkimit Evropian. Bashkimi Evropian u krijua në atë kohë më shumë si një koncept sesa një entitet, ndërsa Komunitetet mbetën subjektet aktuale të së drejtës ndërkombëtare duke imituar Bashkimin mjaft abstrakt, duke u bërë në të njëjtën kohë shtylla e parë e tij. Në gjuhën popullore, megjithatë, njëjësi i Komunitetit Evropian ndonjëherë përdorej në mënyrë të pasaktë në mënyrë të ndërsjellë me frazën shumës, në kuptimin e referimit të të 3 entiteteve. Komuniteti Evropian i Qymyrit dhe Çelikut pushoi së ekzistuari në vitin 2002 kur skadoi traktati themelues i tij. Komuniteti Evropian u bashkua me shtyllën e dytë dhe të tretë të BE-së me Traktatin e Lisbonës në 2009, duke lejuar më në fund Bashkimin Evropian të shkojë përtej të qenit vetëm një koncept dhe të marrë formën e një organizate ndërkombëtare të inkorporuar ligjërisht me personalitet juridik, të përcaktuar si pasardhësi ligjor i Komunitetit. Megjithatë, BE-ja e reformuar nuk është bërë plotësisht e unifikuar, sepse Euratom, edhe pse qeveriset me BE-në nga grupi i përbashkët i institucioneve, është ruajtur si një entitet i ndryshëm nga BE-ja, së bashku me një sërë entitetesh të tjera ndërkombëtare, si ai evropian. Banka e Investimeve, Instituti Universitar Evropian, Mekanizmi Evropian i Stabilitetit dhe Gjykata e Unifikuar e Patentave.
Shiko edhe
Bashkimi Evropian
Referime
Bashkimi Evropian
Historia e Bashkimit Evropian
|
337356
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/Shtet%C3%ABsia%20e%20Bashkimit%20Evropian
|
Shtetësia e Bashkimit Evropian
|
Shtetësia e Bashkimit Evropian u jepet të gjithë qytetarëve të shteteve anëtare të Bashkimit Evropian (BE). Ajo u krijua zyrtarisht me miratimin e Traktatit të Mastrihtit të vitit 1992, në të njëjtën kohë me krijimin e BE-së. Shtetësia e BE-së është shtesë, pasi nuk zëvendëson shtetësinë kombëtare. Ajo u ofron qytetarëve të BE-së të drejta, liri dhe mbrojtje ligjore të disponueshme sipas ligjit të BE-së.
Qytetarët e BE-së kanë lirinë e lëvizjes dhe lirinë e vendosjes dhe punësimit në të gjithë BE-në. Ata janë të lirë të tregtojnë dhe transportojnë mallra, shërbime dhe kapital përmes kufijve shtetërorë të BE-së, pa kufizime në lëvizjen e kapitalit apo tarifat. Qytetarët e BE-së kanë të drejtë të votojnë dhe të konkurrojnë si kandidatë në zgjedhje të caktuara (shpesh lokale) në shtetin anëtar ku ata jetojnë që nuk është shteti i tyre i origjinës, ndërkohë që votojnë për zgjedhjet e BE-së dhe marrin pjesë në një Iniciativë Qytetare Evropiane (ECI). ).
Shtetësia e BE-së i jep të drejtën e mbrojtjes konsullore nga ambasadat e shteteve të tjera anëtare të BE-së kur shteti i shtetësisë së një individi nuk përfaqësohet nga një ambasadë ose konsullatë në vendin e huaj në të cilin ata kërkojnë mbrojtje ose lloje të tjera ndihme. Qytetarët e BE-së kanë të drejtë t'i drejtohen drejtpërdrejt Parlamentit Evropian, Ombudsmanit Evropian dhe agjencive të BE-së, në cilëndo nga gjuhët e Traktatit të BE-së, me kusht që çështja e ngritur të jetë brenda kompetencës së atij institucioni.
Qytetarët e BE-së kanë mbrojtjen ligjore të ligjit të BE-së, duke përfshirë Kartën e të Drejtave Themelore të BE-së dhe aktet dhe direktivat në lidhje me mbrojtjen e të dhënave personale, të drejtat e viktimave të krimit, parandalimin dhe luftimin e trafikimit të qenieve njerëzore, pagesën e barabartë, si dhe mbrojtjen nga diskriminimi në punësim për shkak të fesë apo besimit, orientimit seksual dhe moshës. Zyra e Ombudsmanit Evropian mund të kontaktohet drejtpërdrejt nga qytetarët e BE-së.
Shiko edhe
Bashkimi Evropian
Referime
Ligji i Bashkimit Evropian
Bashkimi Evropian
|
337357
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/Ekonomia%20e%20Bashkimit%20Evropian
|
Ekonomia e Bashkimit Evropian
|
Ekonomia e Bashkimit Evropian është ekonomia e përbashkët e shteteve anëtare të Bashkimit Evropian (BE). Është ekonomia e 3-të më e madhe në botë në terma nominalë, pas Shteteve të Bashkuara dhe Kinës, dhe e 3-ta në terma të barazisë së fuqisë blerëse (PPP). PBB-ja e Bashkimit Evropian vlerësohet të jetë rreth 16.6 trilion dollarë (nominale) në vitin 2022, që përfaqëson rreth 1/6 të ekonomisë globale. Gjermania ka GDP-në më të madhe kombëtare nga të gjitha vendet e BE-së, e ndjekur nga Franca dhe Italia.
Euro është monedha rezervë e 2-të më e madhe dhe monedha e 2-të më e tregtuar në botë pas dollarit amerikan. Euro përdoret nga 20 prej 27 anëtarëve e saj, në përgjithësi, është monedha zyrtare në 26 vende, në eurozonë dhe në 6 vende të tjera evropiane, zyrtarisht ose de facto.
Ekonomia e Bashkimit Evropian përbëhet nga një treg i brendshëm i ekonomive të përziera të bazuara në tregun e lirë dhe modele të avancuara sociale. Për shembull, ai përfshin një treg të brendshëm të vetëm me lëvizje të lirë të mallrave, shërbimeve, kapitalit dhe punës. GDP për frymë (PPP) ishte 43,188 dollarë në 2018, krahasuar me 62,869 dollarë në Shtetet e Bashkuara, 44,246 dollarë në Japoni dhe 18,116 dollarë në Kinë. Ka pabarazi të konsiderueshme në PBB për frymë (PPP) midis shteteve anëtare që variojnë nga 106,372 dollarë në Luksemburg në 23,169 dollarë në Bullgari. Me një koeficient të ulët Gini prej 31, Bashkimi Evropian ka një shpërndarje më të barabartë të të ardhurave sesa mesatarja botërore.
Investimet e BE-së në vendet e huaja arrijnë në 9.1 trilion dollarë, ndërsa investimet e huaja të bëra në Bashkimin Evropian arrijnë në 5.1 trilion dollarë në vitin 2012, deri tani investimet më të larta të huaja dhe vendase në botë. Euronext është bursa kryesore e Eurozonës dhe e 6-ta në botë për nga kapitalizimi i tregut. Partnerët më të mëdhenj tregtarë të Bashkimit Evropian janë Shtetet e Bashkuara, Kina, Mbretëria e Bashkuar, Zvicra, Rusia, Turqia, Japonia, Norvegjia, Koreja e Jugut, India dhe Kanadaja. Në vitin 2018, borxhi publik në Bashkimin Evropian ishte 80% e PBB-së, me pabarazi mes normës më të ulët, Estonia me 8.4%, dhe më e larta, Greqia me 181.1%.
Shiko edhe
Bashkimi Evropian
Referime
Bashkimi Evropian
Ekonomia e Bashkimit Evropian
Ekonomitë anëtare të Organizatës Botërore të Tregtisë
|
337359
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/Gjurma%20e%20gishtit
|
Gjurma e gishtit
|
Një gjurmë gishti është një përshtypje e lënë nga kreshtat e fërkimit të gishtit të njeriut. Rikuperimi i gjurmëve të pjesshme të gishtërinjve nga një skenë krimi është një metodë e rëndësishme e shkencës mjekoligjore. Lagështia dhe yndyra në gisht rezultojnë në gjurmë gishtash në sipërfaqe të tilla si qelqi ose metali. Përshtypjet e qëllimshme të të gjithë gjurmëve të gishtërinjve mund të merren me bojë ose substanca të tjera të transferuara nga majat e kreshtave të fërkimit në lëkurë në një sipërfaqe të lëmuar siç është letra. Regjistrimet e gjurmëve të gishtërinjve zakonisht përmbajnë mbresa nga blloku në nyjen e fundit të gishtërinjve dhe gishtave të mëdhenj, megjithëse kartat e gjurmëve të gishtërinjve gjithashtu regjistrojnë zakonisht pjesë të zonave të poshtme të kyçeve të gishtërinjve.
Gjurmët e gishtave të njeriut janë të detajuara, pothuajse unike, të vështira për t'u ndryshuar dhe të qëndrueshme gjatë jetës së një individi, duke i bërë ato të përshtatshme si shënues afatgjatë të identitetit njerëzor. Ata mund të punësohen nga policia ose autoritetet e tjera për të identifikuar individët që dëshirojnë të fshehin identitetin e tyre, ose për të identifikuar personat që janë të paaftë ose të vdekur dhe kështu të paaftë për të identifikuar veten, si pas një fatkeqësie natyrore.
Përdorimi i tyre si provë është kundërshtuar nga akademikë, gjyqtarë dhe media. Nuk ka standarde uniforme për metodat e numërimit të pikëve dhe akademikët kanë argumentuar se shkalla e gabimit në përputhjen e shenjave të gishtërinjve nuk është studiuar në mënyrë adekuate dhe se provat e gjurmëve të gishtërinjve nuk kanë një bazë të sigurt statistikore. Hulumtimet janë kryer nëse ekspertët mund të fokusohen objektivisht në informacionin e veçorive në gjurmët e gishtërinjve pa u mashtruar nga informacione të jashtme, siç është konteksti.
Shiko edhe
Gjurma e këmbës
Referime
Identifikimi
Anatomia e njeriut
Biometrikë
|
337360
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/Telefoni%20i%20men%C3%A7ur
|
Telefoni i mençur
|
Një telefon i mençur (Anglisht: smartphone) është një pajisje kompjuterike portative që kombinon funksionet e telefonit celular dhe funksionet e llogaritjes në një njësi. Ata dallohen nga telefonat me tipare të dizajnit më të vjetër nga aftësitë e tyre më të avancuara harduerike dhe sistemet operative të gjera celulare, të cilat lehtësojnë softuerin më të gjerë, aksesin në internet (duke përfshirë shfletimin në ueb përmes brezit të gjerë celular) dhe funksionalitetin multimedial (duke përfshirë muzikën, videon, kamerat, dhe lojërat), krahas funksioneve kryesore të telefonit, si thirrjet zanore dhe mesazhet me tekst. Telefonat inteligjentë zakonisht përmbajnë një numër çipash të qarkut të integruar (IC) metal-oksid-gjysmëpërçues (MOS), përfshijnë sensorë të ndryshëm që mund të përdoren nga softueri i para-instaluar dhe i palëve të treta (si magnetometër, sensor afërsie, barometër, një xhiroskop, një përshpejtues dhe më shumë) dhe mbështet protokollet e komunikimit me valë (si Bluetooth, Wi-Fi ose navigimi satelitor). Kohët e fundit, prodhuesit e telefonave inteligjentë kanë filluar të integrojnë lidhjen e mesazheve satelitore dhe shërbimet e urgjencës satelitore në pajisje për përdorim në rajone të largëta ku nuk ka një rrjet celular të besueshëm.
Pas rritjes së popullaritetit të iPhone në fund të viteve 2000, shumica e telefonave inteligjentë kanë shfaqur forma të hollë, të ngjashëm me rrasa, me ekrane të mëdha dhe kapacitive me mbështetje për gjeste me shumë prekje dhe jo tastierë fizike dhe u kanë ofruar përdoruesve mundësinë për të shkarkuar ose blini aplikacione shtesë nga një dyqan i centralizuar dhe përdorni ruajtjen dhe sinkronizimin në renë kompjuterike, asistentët virtualë, si dhe shërbimet e pagesave celulare. Telefonat inteligjentë kanë zëvendësuar kryesisht pajisjet e asistencës dixhitale personale (PDA), PC-të e dorës/me madhësi pëllëmbë, luajtësit e mediave portative (PMP) dhe, në një masë më të vogël, konsolat e lojërave video në dorë.
Hardueri i përmirësuar dhe komunikimi më i shpejtë me valë (për shkak të standardeve të tilla si LTE) kanë forcuar rritjen e industrisë së smartfonëve. Në vitin 2022, 1.43 miliardë njësi smartphone u dërguan në mbarë botën. 75.05 për qind e popullsisë botërore ishin përdorues të smartfonëve që nga viti 2020.
Shiko edhe
Pajisja celulare
Telefoni celular
Referime
Telefona
Telefona celular
Pajisje inteligjente
Kompjuterë celularë
|
337361
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/Mekaniku
|
Mekaniku
|
Një mekanik është një tregtar i aftë që përdor mjete për të ndërtuar, mirëmbajtur ose riparuar makineri, veçanërisht automjete.
Detyrat
Shumica e mekanikëve specializohen në një fushë të caktuar, si mekanika e trupit të automjeteve, mekanika e ajrit të kondicionuar dhe ftohjes, mekanika e automjeteve, mekanika e biçikletave, mekanika e bojlerit, mekanika e makinave të garave, mekanika e avionëve dhe fusha të tjera.
Një mekanik zakonisht certifikohet nga një shoqatë tregtare ose pushtet i qeverisë rajonale. Mekanika mund të ndahet në dy klasa bazuar në llojin e makinerive në të cilat punojnë, në peshë të rëndë dhe të lehtë. Puna me peshë të rëndë bëhet në makineri më të mëdha ose pajisje të rënda, si traktorë dhe rimorkio, ndërsa puna me peshë të lehtë bëhet në sende më të vogla, siç janë motorët e automobilave.
Llojet e mekanikës
Mekanika e automobilave, e njohur gjithashtu si mekanika e automjeteve, specializohet në riparimin dhe mirëmbajtjen e automobilave, duke përfshirë makinat, kamionët dhe motoçikletat. Ata punojnë në motorë, transmisione, frena, sisteme drejtimi dhe pezullimi, dhe komponentë të tjerë mekanikë të automjeteve.
Mekanika e avionëve, e njohur gjithashtu si mekanikë e aviacionit, specializohet në riparimin dhe mirëmbajtjen e avionëve, duke përfshirë aeroplanët dhe helikopterët. Ata punojnë në motorë, pajisje uljeje, avionikë dhe sisteme të tjera mekanike dhe elektrike.
Mekanika detare e specializuar në riparimin dhe mirëmbajtjen e anijeve dhe mjeteve të tjera ujore. Ata punojnë në motorë, transmisione, helikë, sisteme drejtuese dhe përbërës të tjerë mekanikë të varkave.
Mekanika industriale, e njohur gjithashtu si mekanikë e mirëmbajtjes, punon në mjedise industriale si fabrika dhe fabrika prodhuese. Ata janë përgjegjës për mirëmbajtjen dhe riparimin e makinerive dhe pajisjeve, duke përfshirë pompat, transportuesit dhe sistemet e tjera mekanike.
Mekanika e pajisjeve të rënda specializohet në riparimin dhe mirëmbajtjen e pajisjeve të rënda si buldozerët, ekskavatorët dhe vinçat. Ata punojnë në motorë, transmisione, sisteme hidraulike dhe komponentë të tjerë mekanikë të pajisjeve të rënda.
Mekanika e biçikletave: Mekanikët e biçikletave janë tregtarë që specializohen në riparimin dhe mirëmbajtjen e biçikletave. Ata punojnë në korniza, rrota, frena, ingranazhe dhe përbërës të tjerë mekanikë të biçikletave.
Mekanika e automobilave
Mekanika e automobilave ka shumë profesione brenda. Disa mund të specializohen në diagnozën elektrike, ndërsa të tjerët mund të specializohen në aspektet mekanike. Fushat e tjera mekanike përfshijnë: frenat dhe drejtimin, pezullimin, transmetimin automatik ose manual, riparimet e motorit, riparimet e trupit të automjeteve ose diagnostikimin e ankesave të klientëve.
Mekanika e automobilave kërkon shumë vite trajnim për t'u bërë një mekanik i licencuar automobilistik. Vende të tilla si Kanadaja kanë një organ certifikues qeveritar që teston dhe ruan kualifikimet e mekanikës së automobilave. Shtetet e Bashkuara të Amerikës përdorin një organizatë që quhet ASE. Kjo organizatë ofron testim të pavarur të aftësive të mekanikës së automobilave me mbi 57 teste të ndryshme që mund të kryhen.
Shiko edhe
Mirëmbajtja
Referime
Mekanika (tregti)
Mekaniku
|
337362
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/Certifikimi
|
Certifikimi
|
Certifikimi është pjesë e testimit, inspektimit dhe certifikimit dhe dhënies nga një organ i pavarur i garancisë me shkrim (një certifikatë) që produkti, shërbimi ose sistemi në fjalë plotëson kërkesat specifike. Është vërtetimi ose konfirmimi zyrtar i disa karakteristikave të një objekti, personi ose organizate. Ky konfirmim shpesh, por jo gjithmonë, sigurohet nga një formë e rishikimit të jashtëm, edukimit, vlerësimit ose auditimit. Akreditimi është procesi i certifikimit të një organizate specifike. Sipas Këshillit Kombëtar të SHBA për Matjen në Arsim, një test certifikimi është një test kredencializimi që përdoret për të përcaktuar nëse individët kanë njohuri të mjaftueshme në një fushë të caktuar profesionale për t'u etiketuar "kompetent për të praktikuar" në atë fushë.
Shiko edhe
Trajnimi
Referime
Tituj dhe certifikata profesionale
|
337368
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/Qamili
|
Qamili
|
Qamili është një emër e mbiemër shqiptar. Ndër shqiptarët e njohur me këtë emër janë:
Mbiemër
Bujar Qamili, këngëtar shqiptar
Emin Qamili – (1934–), mësues shqiptar
Eqerem Qamili Shehu – (1911–1993), patriot shqiptar
Haxhi Qamili – (1876–1915), sheh i tarikatit Melami
Muzbajdin Qamili, aktor shqiptar
Rilind Qamili – (1997–), futbollist profesionist nga Maqedonia e Veriut.
Referime dhe shënime
Mbiemra shqiptarë
|
337378
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/An%C3%ABtar%C3%ABt%20e%20Akademis%C3%AB%20s%C3%AB%20Shkencave%20dhe%20Arteve%20t%C3%AB%20Kosov%C3%ABs
|
Anëtarët e Akademisë së Shkencave dhe Arteve të Kosovës
|
A
• Abdylmenaf Bexheti •
Agim Çavdarbasha •
Alajdin Abazi •
Aleksandar Stipčević •
Ali Hadri •
Ali Podrimja •
Anton Berishaj •
Anton Pashku •
B
• Bahri Beci
• Besim Bokshi
• Brian D. Joseph
D
• Dervish Rozhaja
E
• Ekrem Myrtezai
• Emin Riza
• Engjëll Berisha
• Enver Gjerqeku
• Eric P. Hamp
• Esad Mekuli
• Esat Stavileci
• Eshref Ademaj
F
• Fehmi Agani
• Ferid Murad
• Fetah Podvorica
• Françesko Altimari
• Frashër Demaj
G
• Gazmend Zajmi
• Gjyljeta Mushkolaj
H
• Hajredin Hoxha
I
• Ibrahim Rugova
• Idriz Ajeti
• Irena Sawicka
• Ismail Kadare
J
• Jashar Rexhepagiq
K
• Kolec Topalli
L
• Latif Susuri
• Luan Mulliqi
M
• Mark Krasniqi
• Matteo Mandala
• Mehmet Halimi
• Mentor Petrela
• Muhamed Mufaku
• Muharrem Berisha
• Musa Haxhiu
• Muslim Mulliqi
• Myzafere Limani
N
• Noel Malcolm
• Nysret Krasniqi
O
• Oliver J. Schmitt
• Osman Imami
P
• Pajazit Nushi
Q
• Qamil Haxhibeqiri
R
• Radoslav Katičić
• Remzi Bakalli
• Ruzhdi Pllana
S
• Salih Gashi
• Shkumbin Munishi
• Syrja Popovci
V
• Victor Friedman
• Vladeta Vukoviç
• Vukashin Filipoviq
Xh
• Xhevdet Xhafa
Z
• Zef Mirdita
Anëtarë të Akademisë së Shkencave dhe Arteve të Kosovës
|
337380
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/Demokracia%20athinase
|
Demokracia athinase
|
Demokracia athinase u zhvillua rreth shekullit të 6-të p.e.s. në qytet-shtetin grek (i njohur si polis) të Athinës, që përfshin qytetin e Athinës dhe territorin përreth të Attica. Edhe pse Athina është qyteti-shteti më i famshëm demokratik grek i lashtë, ai nuk ishte i vetmi, as i pari; shumë qytete-shtete të tjera miratuan kushtetuta të ngjashme demokratike përpara Athinës. Nga fundi i shekullit të 4-të pes, gjysma e mbi një mijë qytet-shteteve ekzistuese greke mund të kishin qenë demokraci. Athina praktikonte një sistem politik ligjesh dhe ligjesh ekzekutive. Pjesëmarrja ishte e hapur për të rriturit, shtetasit meshkuj të lirë (d.m.th., jo metik), të cilët ndoshta përbënin jo më shumë se 30 për qind të popullsisë totale të rritur.
Solon (në 594 pes), Cleisthenes (në 508–07 pes) dhe Ephialtes (në 462 pes) kontribuan në zhvillimin e demokracisë athinase. Cleisthenes shkatërroi fuqinë e pakufizuar të fisnikërisë duke i organizuar qytetarët në dhjetë grupe bazuar në vendin ku ata jetonin dhe jo në pasurinë e tyre. Udhëheqësi demokratik më jetëgjatë ishte Perikliu. Pas vdekjes së tij, demokracia athinase u ndërpre dy herë shkurtimisht nga revolucionet oligarkike në 411 dhe 404 pes, në fund të Luftës së Peloponezit. Ai u modifikua disi pasi u rivendos nën Eukleidët; rrëfimet më të detajuara të sistemit janë të këtij modifikimi të shekullit të katërt, në vend të sistemit Periklean. Demokracia u shtyp nga maqedonasit në vitin 322 p.e.s. Institucionet athinase u ringjallën më vonë, por sa afër ishin me një demokraci të vërtetë është e diskutueshme.
Referime
Shoqëria e Greqisë së lashtë
Sistemet politike
Ligji i lashtë grek
Demokracia e drejtpërdrejtë
|
337387
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/Mentor%20Petrela
|
Mentor Petrela
|
Mentor Petrela (1950, Tiranë) është doktor i mjekësisë dhe profesor universitar shqiptar nga Tirana.
Biografia
Mentor Petrela lindi në Tiranë në vitin 1950, ku e mbaroi shkollën fillore dhe të mesme. Studimet për mjeksi i kreu në Fakultetin e Mjekësisë të Universitetit të Tiranës në vitin 1973, ku u diplomua “Cum Laude”. Studimet specialistike i mbaroi në Universitetin Rene-Descartes XI të Parisit, ku u kurorëzua me diplomën në fushën e neurokirurgjisë në vitin 1979. Në vitet 1990-1996 ishte shef i Shërbimit të Neurologjisë dhe Neurokirurgjisë të Qendrës Spitalore “Nëna Tereza”, ndërsa në vitet 1993-1997 ishte Drejtor i Përgjithshëm i kësaj Qendre Spitalore. Nga viti 1994 është profesor i Neurokirurgjisë të Fakultetit të Mjekësisë të Universitetit të Tiranës. Në vitet 1995-2000 ishte President i Shoqatës Shqiptare të Neurologjisë, ndërkaq nga viti 1996 ushtroi funksionin e Shefit të Neurokirurgjisë në Qendrën Spitalore Universitäre “Nëna Tereza” në Tiranë. Në viti 1997 zgjidhet President i Shoqatës Shqiptare të Neurokirurgjisë. Në vitet 1999-2002 ishte dekan i Fakultetit të Mjekësisë të Universitetit të Tiranës, ndërsa në vitet 2008-2011 ushtroi funksionin e shefit të Departamentit të Neurologjisë dhe Psikiatrisë. Nga viti 1992 është anëtar nderi i Shoqatës Franceze të Neurologjisë. Në vitin 1996 mori çmimin “Chevalier dans ГOrdre des Palmes Acadëmiques” (“Kalorës i Urdhrit të Palmes Akademike”) nga Kryeministri i Frances Alain Juppë. Me Konkurs Kombëtar për Universitetet e Frances në vitin 1997 në Paris zgjidhet Profesor i Neurokirurgjisë. Prej vitit 1998 është anëtar i Ëorld Federation of Neurological Ssurgery, European Assotiation of Neurological Societies. Ishte anëtar aktiv i Ëorld Academy of Neurological Surgery me seli në Vienë, ku mbajti dhe ligjërata. Në cilësi të profesorit të ftuar (professeur invite) mbajti ligjërata në Universitetet e Parisit, Milanos, Nju-Yorkut, Gjenevës etj. Në vitin 2014 Presidenti i Frances Francois Hollande ia dha dekoratën më prestigjioze të Francës “Chevalier de la Legion d’Honneur” (“Kalorës i Legjionit të Nderit”). Ka botuar punime të shumta shkencore nga fusha e neurokiruegjisë në revista të njohura shkencore dhe përmbledhje studimesh në vende të ndryshme.
Referime
Lindje 1950
Njerëz nga Tirana
Njerëz që jetojnë
Anëtarë të Akademisë së Shkencave dhe Arteve të Kosovës
|
337388
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/Vera%20greke
|
Vera greke
|
Greqia është një nga rajonet më të vjetra të prodhimit të verës në botë dhe ndër territoret e para prodhuese të verës në Evropë. Dëshmia më e hershme e verës greke është datuar në 6500 vjet më parë ku vera prodhohej në baza shtëpiake ose komunale. Në kohët e lashta, ndërsa tregtia me verë u bë e gjerë, ajo transportohej nga skaji në skaj i Mesdheut; Vera greke kishte prestigj veçanërisht të lartë në Itali nën Perandorinë Romake. Në periudhën mesjetare, verërat e eksportuara nga Kreta, Monemvasia dhe portet e tjera greke arritën çmime të larta në Evropën veriore.
Historia
Origjina e prodhimit të verës në Greqi daton 6500 vjet më parë dhe provat që sugjerojnë prodhimin e verës konfirmojnë se Greqia është shtëpia e mbetjeve të verës së rrushit të dytë më të vjetër të zbuluar në botë dhe dëshmia më e hershme në botë e rrushit të grimcuar. Ndërsa qytetërimi grek u përhap në Mesdhe, pasoi kultura e verës. Grekët e lashtë prezantuan hardhi të tilla si Vitis vinifera dhe bënë verë në kolonitë e tyre të shumta në Itali, Siçili, Francën jugore, dhe Spanjë.
Në vitin 1937 u krijua Instituti i Verës nga Ministria e Bujqësisë. Gjatë viteve 1960, retsina befas u bë pije kombëtare. Me turizmin në rritje të shpejtë, retsina u lidh në mbarë botën me Greqinë dhe verën greke. Vreshti i parë Cabernet Sauvignon në Greqi u mboll në vitin 1963. Në vitet 1971 dhe 1972, legjislacioni vendosi ligjet e emërtimit.
Rajonet e verës
Rajonet kryesore të rritjes së verës - të ashtuquajturat emërtime të Greqisë - janë:
Ishujt e Egjeut
Lemnos
Paros
Rhodes
Samos
Santorini
Kreta
Archanes
Dafnes
Peza
Sitia
Epiri
Zitsa
Metsovo
Ishujt e Jonit
Kefalonia
Corfu
Zakynthos
Lefkada
Maqedonia
Amynteo (Amyndeon)
Epanomi
Goumenissa
Naoussa
Chalkidiki
Greqia Qendrore
Atalanti
Peloponezi
Mantineia
Nemea
Monemvassia-Malvasia
Patras
Thesalia
Nea Anchialos
Rapsani
Messenikola
Referime
Lidhje të jashtme
Greek Wine: all you need to know (në anglisht)
Wine in Ancient Greece (në anglisht)
Greek wine (në anglisht)
|
337389
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/Musa%20Haxhiu
|
Musa Haxhiu
|
Musa Haxhiu (1939, Pejë - 2007, SHBA) ka qenë doktor i mjekësisë, profesor universitar dhe anëtar i Akademisë së Shkencave dhe Arteve të Kosovës.
Biografia
Lindi më 15 mars 1939 në Pejë. Shkollën fillore dhe gjimnazin i mbaroi në vendlindje. Në vitin 1958/59 regjistroi Fakultetin e Mjekësisë në Beograd, ku diplomoi në vitin 1963. Specializimin nga fusha e sëmundjeve të mushkërive e kreu në Beograd, në vitin 1968. Në studimet pasuniversitare për kardiologji u regjistrua në vitin 1968/69, po ashtu në Beograd. Në vitin 1971 kreu magjistraturën nga kardiologjia. Më 1973, në Zagreb mbrojti disertacionin dhe u promovua doktor i shkencave mjekësore.
Interesimi kryesor shkencor i tij është kontrolli neutral i respiracionit dhe i rrugëve ajrore në kushtet normale dhe gjatë sëmundjes. Ishte profesor i Fakultetit të Mjekësisë në Prishtinë dhe ligjëroi lëndët: anatomia, pediatria, fiziologjia dhe biofizika. Në vitet 1973-1975 ishte dekan i Fakultetit të Mjekësisë, ndërsa në vitet 1978-79 ishte kryetar i Lidhjes së Shoqatave të Fiziologëve të Jugosllavisë dhe anëtar i shumë asociacioneve profesionale-shkencore në vend dhe jashtë. Në vitet 1990-92 ishte kryetar i Akademisë së Shkencave dhe të Arteve të Kosovës. Ka ushtruar edhe detyra të tjera me përgjegjësi në ente dhe institucione të ndryshme shëndetësore të Kosovës. Një kohë të gjatë ka jetuar dhe ka punuar në SHBA.
Vdiq në vitin 2007 në Ohajo të SHBA-së.
Referime
Lindje 1939
Njerëz nga Peja
Anëtarë të Akademisë së Shkencave dhe Arteve të Kosovës
Vdekje 2007
|
337390
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/Gjuh%C3%ABsia%20klinike
|
Gjuhësia klinike
|
Gjuhësia klinike është një nëndisiplinë e gjuhësisë së aplikuar e përfshirë në përshkrimin, analizën dhe trajtimin e aftësive të kufizuara gjuhësore, veçanërisht aplikimin e teorisë gjuhësore në fushën e Patologjisë së të folurit-gjuhës. Studimi i aspektit gjuhësor të çrregullimeve të komunikimit është i rëndësishëm për një kuptim më të gjerë të gjuhës dhe teorisë gjuhësore.
Shoqata Ndërkombëtare e Fonetikës dhe Gjuhësisë Klinike është organizata jozyrtare e fushës dhe u formua në vitin 1991. Journal of Clinical Linguistics and Fonetics është revista kryesore kërkimore e fushës dhe u themelua nga Martin J. Ball.
Praktikuesit e gjuhësisë klinike zakonisht punojnë në departamentet e patologjisë së të folurit ose në departamentet e gjuhësisë. Ata kryejnë kërkime me qëllim të përmirësimit të vlerësimit, trajtimit dhe analizës së të folurit dhe gjuhës së çrregullt, si dhe ofrimin e njohurive për teoritë formale gjuhësore. Ndërsa shumica e revistave të gjuhësisë klinike ende fokusohen vetëm në gjuhësinë angleze, ka një lëvizje në zhvillim drejt gjuhësisë klinike krahasuese në shumë gjuhë.
Historia
Studimi i çrregullimeve të komunikimit ka një histori që mund të gjurmohet që nga grekët e lashtë. Gjuhësia klinike moderne, megjithatë, kryesisht i ka rrënjët në shekullin e njëzetë, me termin 'gjuhësi klinike' që fitoi një vlerë më të madhe në vitet 1970, me atë që u përdor si titulli i një libri nga gjuhëtari i shquar David Crystal në 1981. I vlerësuar gjerësisht si 'babai i gjuhësisë klinike', libri i Crystal-it "Gjuhësia klinike" vazhdoi të bëhej një nga librat më me ndikim të fushës, pasi kjo disiplinë e re u hartua me shumë detaje.
Zbatimi i shkencës gjuhësore në analizën e çrregullimeve të të folurit dhe gjuhës ka qenë gjithmonë i nevojshëm, por i nënstudiuar. Roman Jakobson, një gjuhëtar struktural rus, ishte një nga të parët që u përpoq të zbatonte teorinë gjuhësore në studimin e Patologjisë së të folurit-gjuhës. I botuar në vitin 1941, libri i tij Kindersprache, Aphasie und allgemeine Lautgesetze paraqiti rezultatet e analizës së tij të përdorimit të gjuhës në nxënien e gjuhës së fëmijëve dhe te të rriturit me afazi të fituar. Megjithëse libri i Jakobsonit fitoi ndikim në botën anglofone vetëm pas botimit të versionit të përkthyer Child language, Aphasia and Phonological Universals më 1968 ndikimi i tij u ndje në Shtetet e Bashkuara dhe Mbretërinë e Bashkuar, ndër të tjera., ku ndryshimet e qasjes u miratuan për fusha fonologjike, gramatikore, semantike dhe fusha të tjera të dëmtimit gjuhësor. Vëzhgimi i tij se modelet e devijuara të tingujve u bindën rregullave të ngjashme me ato të sistemeve të rregullta gjuhësore, mbetet një parim udhëzues në gjuhësinë klinike edhe sot. Më e rëndësishmja, e njëjta qasje u adoptua gjithashtu nga Crystal dhe kolegët e tij në zhvillimin e tyre të një sërë procedurash të 'profilimit' të gjuhës.
Disiplinat
Këto janë disiplinat kryesore të gjuhësisë klinike:
Fonetika klinike
Fonetika është një degë e gjuhësisë që studion tingujt e të folurit njerëzor. Fonetika klinike përfshin aplikime të fonetikës për të përshkruar ndryshimet dhe çrregullimet e të folurit, duke përfshirë informacionin rreth tingujve të të folurit dhe aftësitë perceptuese të përdorura në mjediset klinike.
Fonologjia klinike
Fonologjia është një nga degët e gjuhësisë që merret me organizimin sistematik të tingujve në gjuhët e folura dhe të shenjave në gjuhët e shenjave. Ndryshe nga fonetika klinike, fonologjia klinike përqendrohet në aplikimin e fonologjisë në interpretimet e tingujve të të folurit në një gjuhë të caktuar dhe se si ajo merret me fonemën.
Prozodia klinike
Në gjuhësi, prozodia ka të bëjë me elemente të të folurit që nuk janë segmente fonetike individuale (zanore dhe bashkëtingëllore), por janë veti të rrokjeve dhe njësive më të mëdha të të folurit. Prozodia është thelbësore në funksionet komunikuese të tilla si shprehja e emocioneve ose gjendjeve afektive.
Morfologjia klinike
Morfologjia është studimi i fjalëve, mënyra se si ato formohen dhe marrëdhëniet e tyre me fjalët e tjera në të njëjtën gjuhë. Ai analizon strukturën e fjalëve dhe pjesëve të fjalëve, si stemi, rrënja e fjalës, parashtesat dhe prapashtesat.
Sintaksa klinike
Sintaksa është tërësia e rregullave, parimeve dhe proceseve që rregullojnë strukturën e fjalive në një gjuhë të caktuar, zakonisht duke përfshirë renditjen e fjalëve. Çdo gjuhë ka një grup të ndryshëm rregullash sintaksore, por të gjitha gjuhët kanë një formë sintakse.
Semantika klinike
Semantika është studimi i interpretimit të shenjave ose simboleve të përdorura në agjentë ose komunitete brenda rrethanave dhe konteksteve të veçanta.
Pragmatika klinike
Pragmatika është një nënfushë e gjuhësisë dhe semiotikës që studion mënyrat në të cilat konteksti kontribuon në kuptimin. Ai i referohet përshkrimit dhe klasifikimit të dëmtimeve pragmatike, sqarimit të tyre në terma të teorive të ndryshme pragmatike, gjuhësore, konjitive dhe neurologjike, si dhe vlerësimin dhe trajtimin e tyre.
Diskursi klinik
Në korpusin gjuhësor, diskursi i referohet studimit të gjuhës së shprehur në korpuse (mostra) të tekstit të "botës reale", në gjuhën e kodifikuar të një fushe kërkimi ose një deklaratë që përcakton lidhjet midis gjuhës, strukturës dhe agjenturës.
Aplikimet
Konceptet dhe teoritë gjuhësore zbatohen për të vlerësuar, diagnostikuar dhe administruar çrregullimet gjuhësore. Këto teori dhe koncepte zakonisht përfshijnë psikolinguistikën dhe sociolinguistikën. Gjuhëtarët klinikë përvetësojnë kuptimin e gjuhës dhe të disiplinave gjuhësore, siç u përmend më lart, për të shpjeguar çrregullimet gjuhësore dhe për të gjetur qasje për trajtimin e tyre. Crystal vuri në dukje se aplikimet e gjuhësisë në qëllimet klinike janë shumë relacionale.
E ardhmja e gjuhësisë klinike
Punimet e kaluara të gjuhëtarëve si Crystal ishin të zbatueshme për një gamë të gjerë çrregullimesh komunikimi në çdo nivel gjuhësor. Megjithatë, me fluksin e njohurive të reja nga disiplina të tilla si gjenetika, neuroshkenca konjitive dhe neurobiologjia (ndër të tjera), nuk është më e mjaftueshme të përqendrohemi vetëm në karakteristikat gjuhësore të një dëmtimi të veçantë të të folurit.
Në kontekstin e sotëm, një nga sfidat në gjuhësinë klinike përfshin identifikimin e metodave për të lidhur njohuritë e fushave të ndryshme për të ndërtuar një kuptim më të plotë. Përkthimi i hulumtimeve të përgjithshme që janë bërë në mjete efektive për praktikën klinike është një aspekt tjetër që kërkon punë në të ardhmen.
Referime
Bibliografia
Crystal, D. (1981). Linguistika klinike. Në Arnold, GE, Winckel, F. & Wyke, BD (Eds. ), Çrregullime të komunikimit njerëzor 3. Nju Jork, NY: Springer-Verlag Wien.
Crystal, D. (2013). Gjuhësia klinike: Reflektime bisedore. Linguistika klinike dhe çrregullime 27:4, 236-243.
Crystal, D. (1984). Takimet gjuhësore me të meta gjuhësore. Oksford, MB: B.Blackwell
Crystal, D. (1982). Profilizimi i paaftësisë gjuhësore. Londër: Arnold.
Crystal, D., Fletcher, P., & Garman, M. (1976). Analiza gramatikore e paaftësisë gjuhësore. Londër: Arnold.
Cummings, L. (2017). Linguistika klinike. Shtypi i Universitetit të Oksfordit. Marrë nga http://oxfordre.com/linguistics/view/10.1093/acrefore/9780199384655.001.0001/acrefore-9780199384655-e-337
Grunwell, P. (1982). Fonologji klinike. Londër: Croom Helm.
Ingram, D. (1976). Paaftësia fonologjike tek fëmijët (botim i parë. ). Nju Jork, NY: Elsevier.
Jakobson, R. (1941). Kindersprache, aphasie und allgemeine lautgesetze. Uppsala, Suedi: Almqvist dhe Wiksell.
Jakobson, R. (1968). Gjuha e fëmijëve, afazia dhe universalet fonologjike. Hagë: Mouton.
Müller, N. (2000). (Eds). Pragmatika në patologjinë e të folurit dhe gjuhës: Studime në aplikimet klinike. Amsterdam: Botimet John Benjamins. Marrë nga https://books.google.com/books?id=TXE9AAAAQBAJ&dq=clinical+linguistics&pg=PP1
Neurath, O., Carnap. R. & Morris, CFW (Editors) (1955). Enciklopedia Ndërkombëtare e Shkencës së Unifikuar. Çikago, IL: Shtypi i Universitetit të Çikagos.
Perkins, MR (2011). Gjuhësia klinike: e kaluara, e tashmja dhe e ardhmja e saj. Linguistika dhe Fonetika Klinike, 25 (11-12): 922-7. Marrë nga: https://www.researchgate.net/publication/51519279_Clinical_linguistics_Its_past_present_and_future/stats
Perkins, MR (2007). Dëmtimi pragmatik. Kembrixh: Cambridge University Press.
Ravi, SK (nd ). Fushëveprimi i gjuhësisë klinike dhe aplikimet e gjuhësisë klinike. Akademi. Marrë nga https://www.academia.edu/1759317/The_Scope_of_Clinical_Linguistics_and_Applications_of_Clinical_Linguistics
Udhëzuesi i burimeve SLP: Lista e burimeve të standardizuara të vlerësimit. (nd). Marrë nga https://www.iidc.indiana.edu/pages/speech-pathology-assessments
Lidhje të jashtme
Masteri Evropian në Gjuhësinë Klinike Arkivuar
Gjuhësi krahasuese
Gjuhësi e aplikuar
Çrregullime gjuhësore
Neurolinguistikë
|
337396
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/Bastisja%20e%20Shkupit
|
Bastisja e Shkupit
|
Bastisja nga Policia e Shkupit ishte një operacion ushtarak i kryer nga policia maqedonase gjatë kryengritjes së vitit 2001 në Maqedoni kundër rebelëve shqiptarë etnikë në një periferi të Shkupit, policia neutralizoi me sukses grupin e armatosur dhe kapi furnizimet e armëve të tyre. Politikanët shqiptarë etnikë pranuan bastisjen e policisë dhe vdekjet, por refuzuan të komentojnë. Anëtarët e UÇK-së dhe shqiptarët etnikë pretenduan se burrat ishin civilë.
Shiko edhe
Lufta e vitit 2001 në Maqedoni
Referime
Lufta e vitit 2001 në Maqedoni
Historia e Maqedonisë së Veriut
|
337398
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/Fetah%20Podvorica
|
Fetah Podvorica
|
Fetah Podvorica (1968) është elektrokimist, profesor universitar dhe anëtar i Akademisë së Shkencave dhe Arteve të Kosovës, anëtar i Akademisë së Shkencave të Shqipërisë si dhe anëtar korrespondent i Akademisë së Shkencave, Arteve dhe Letërsisë të Dijon-it, në Francë.
Biografia
Fetah Podvorica lindi më 1968 në Dumosh të Podujevës, ku kreu shkollimin fillor, ndërsa të mesmin e kreu në Podujevë. Studimet i kreu në Departamentin e Kimisë, të FSHMN-së, të Universitetit të Prishtinës më 1993. Studimet e pasuniversitare në lëminë e Kimisë fizike i vazhdoi në Universitetin e Parisit 7, Denis-Diderot, në Francë në vitt 1996/97 dhe mori diplomën e studimeve të thelluara. Studimet e doktoratës i vazhdoi në Universitetin e Parisit 7 prej vitit 1997 deri në vitin 2000, duke e zbatuar elektrokiminë në mveshjen e metaleve me shtresa organike. Puna hulumtuese u kurorëzua me patentim dhe temën e doktoratës e mbrojti në qershor të vitit 2000 në Universitetin e Parisit 7. Në dhjetor të vitit 2010 në Paris, në ESPCI (Ecole Superieure de Physique et de Chimie de Paris) mbrojti Habilitimin për udhëheqje të hulumtimit shkencor dhe e morri kualifikimin për profesor të rregullt në Francë. Më 1993 u zgjodh asistent në Departamentin e Kimisë. Gjatë viteve 1998-2000 është angazhuar në mësimdhënie me studentët e Fakultetit të Mjekësisë të Universitetit të Parisit 7. Në shtator të vitit 2000 u kthye në Universitetin e Prishtinës me ç’rast u angazhua ligjërues i Kimisë fizike dhe i Korrozionit. Në vitin 2002 u zgjodh profesor asistent, në vitin 2006 profesor i asocuar kurse më 2009 profesor i rregullt. Në vitet 2003-2013 ka qenë profesor i ftuar, në Ecole Superieure de Physique et de Chimie (ESPCI) në Paris ku ka vazhduar punën hulumtuese dhe ka udhëhequr kandidatë në hulumtim në doktoratë e postdoktoratë. Prej vitit 2014 është profesor i ftuar në Universitetin Paris 7 dhe në Universitetin e Orleansit në Francë. Ka qenë profesor i ftuar në Universitetin e Leuvenit në Belgjikë, më 2020, atë të Leipzigut në Gjermani, më 2011, në atë të Paris Est, në Francë, më 2009 si dhe në Universitetin e Aarhusit, në Danimarkë, më 2008.
Shumica e punimeve shkencore nga lëmi i Elektrokimisë i janë botuar në revistat e American Chemical Society, Royal Chemical Society dhe Elsevierit. Ka patentuar 2 patente lidhur me mveshjen e sipërfaqes së metaleve me shtresa organike, njërin në Evropë dhe tjetrin në ShBA. Licenca e patenteve sot shfrytëzohet për veshje të stenteve me filma organikë të komercializuara nga kompania Sinomed në Kinë. Ka bashkë-organizuar një Simpozium shkencor në kongres ndërkombëtar të International Society of Electrochemistry i mbajtur në Durban (2019, Afrikë e Jugut) si dhe ka mbajtur prezentime me gojë të tilla si i ftuar ose si i përzgjedhur në Pekin (viti 2009, Kinë), Nicë (2010, Francë), Saint Malo (2015, Francë), Hagë (2016, Holandë), Bologne (2018, Itali), Tiranë (2021 dhe 2022). Ka organizuar tryezën shkencore me titull “Materialet Kompozite” më 6 prill 2018 në kuadër të Seksionit të ShN të ASHAK-ut e cila ka patur karakter ndërkombëtar. Ka marr pjesë në disa projekte shkencore në nivel vendi dhe në Francë.
Është anëtar i rregullt i American Chemical Society nga viti 2005 dhe International Society of Electrochemistry nga viti 2008. Prof. Podvorica është sekretar i redaksisë së botimit të revistës Research, botuar nga Seksioni i Shkencave të Natyrës së ASHAK-ut. Është editor i asocuar i revistës Chemistry Africa, botuesi Springer dhe është zgjedhur zv.udhëheqës i divizionit të Elektrokimisë molekulare në kuadër të International Society of Electrochemistry për periudhën 2023-2024. Është recensent i mëse 30 revistave shkencore të botuara nga American Chemical Society, Royal Society of Chemsitry dhe në kuadër të Elsevier-it. Ka qenë recensent i projekteve shkencore të dorëzuara në kuadër të CNRS- Francë (Qendra kombëtare për kërkim Shkencor), Israel Research Council, si dhe disa Universitete të Belgjikës.
Ka botuar 3 kapituj librash, në lëminë e kripërave të aril diazoniumit, nga shtëpitë botuese Wiley Taylor & Francis dhe Springer. Ka udhëhequr deri më tani 6 PhD si dhe 2 post doktorantë dhe ka marr pjesë si kryetar ose anëtar i jurisë në 10 mbrojtje të temave të PhD në Francë dhe Itali.
Në vitet 2002-2005 ka qenë sekretar i Departamentit të Kimisë; 2007-2010 ka udhëhequr studimet e doktoratës në FSHMN të, Universitetit të Prishtinës, 2014-2015 ka qenë prorektor në Universitet të Prishtinës Gjatë viteve 2007-2011 ka qenë anëtar i Këshillit Kombëtar për shkencë i zgjedhur nga Kuvendi i Republikës së Kosovës. Në vitin 2021 është zgjedhur përsëri anëtar i Këshillit Kombëtar të Shkencës për një mandat tjetër.
Më 2016 u zgjodh anëtar korrespondent i Akademisë së Shkencave dhe Arteve të Kosovës ndërsa prej janarit të vitit 2018 është zgjedhur sekretar i Seksionit të Shkencave të Natyrës të ASHAK-ut. Më 25 mars 2017 u zgjodh anëtar korrespondent i Akademisë së Shkencave, Arteve dhe Letërsisë të Dijon-it, Francë. Ligjëratën inauguruese në këtë institucion e ka mbajtur më 10 prill 2019.
Më 27 maj 2021 u zgjodh anëtar i jashtëm i Akademisë së Shkencave të Shqipërisë.
Është shpallur shkencëtar i vitit 2013 nga Ministria e Arsimit, e Shkencës dhe e Teknologjisë të Kosovës ndërsa në vitin 2019 është shpërblyer prej rektorit të UP-së me mirënjohje për arritje të lartë shkencore dhe kontribut të çmuar në ngritjen e Universitetit të Prishtinës në ranglista ndërkombëtare të vlerësimit të universiteteve.
Shih edhe
Universiteti i Prishtinës
Referime
Lindje 1968
Njerëz nga Besiana
Njerëz që jetojnë
Profesorë të Universitetit të Prishtinës
Anëtarë të Akademisë së Shkencave dhe Arteve të Kosovës
Anëtarë të Akademisë së Shkencave të Shqipërisë
|
337401
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/Parku%20Natyror%20Munell%C3%AB
|
Parku Natyror Munellë
|
Parku Natyror Munellë është një park natyror (kategoria IV e zonave të mbrojtura) në rrethin Mirditë-Pukë, të qarkut Lezhë, Shqipëri.
Relievi
Bazuar në ndarjen gjeografike dhe fizike të Shqipërisë, rajoni i Munellës konsiderohet si pjesë e masivit të Pukë-Mirditës brenda kompleksit të rajonit të malësisë qendrore. Ky masiv malor është ngritur gjatë periudhës “Pliocene-Kuaternare”, për shkak të lëvizjeve të reja tektonike në formën e një blloku që janë shoqëruar me fundosje në pjesët fundore. Ngritja më e madhe ndodhi në Malin e Munellës dhe Krab-Kunore-Dardhë. Masivi ka një gjatësi dhe gjerësi pothuajse të barabartë (45-46 km), një sipërfaqe prej 2000 km2, dhe një formë shumëkëndëshi me drejtim kryesor verilindje-jugperëndim.
Masivi malor përbëhet kryesisht nga shkëmbinj magmatikë ku dominojnë gurët ultrabazikë që përbëjnë rreth 40% të sipërfaqes. Janë gjithashtu të pranishme formime sedimentare gurësh vullkanikë. Shkëmbinjtë ultrabazikë formojnë masive si ai i Gomsiqes, Tërbunit, Krabit, etj., me të cilët janë të lidhur blloqet malore, ndërsa vullkanogjenet kanë një strukturë monoklinale të lidhur nga pjesët anësore me vargmale të tjerë. Janë gjithashtu të pranishme formime gëlqerore. Lugina më e madhe e Fanit të Madh e të gjithë masivit është e formuar për shkak të thyerjeve tektonike që ndajnë strukturat e përmendura më sipër.
Mali i Munellës është i ngritur menjëherë nga rrethinat e tij dhe kjo është e lidhur me lëvizje intensive ngritëse dhe me përbërje gëlqerore. Maja e Kryqit (1991 m) përbën majën më të lartë të të gjithë zonës malore të Pukë-Mirditës. Nga veriu, jugu dhe perëndimi i Munellës, drejt luginave të të dy lumenjve të Fanit (Fani i Madh dhe Fani i Vogël), relievi ulet menjëherë dhe merr formën e një shkalle të gjerë me strukturë erozive, duke mbuluar pjesën më të madhe të zonës.
Gjurmët e aktivitetit të akullnajave në periudhën e kuaternare janë të pranishme në shpatin lindor të Malit të Munellës, në formën e shpatullave dhe rrëpirave, dhe në shpatin verior të Krrabit dhe Tërbun –Kuzhnenit, etj.
Tokat mbizotëruese në zonën e Malit të Munellës, janë ato të llojit të kafenjtë, të cilat të zhvilluara në formën e substrateve ultrabazikë, janë shumë të pasura me kripë magnezi. Lloji i dytë mbizotërues janë tokat e murrme pyjore, të përhapura në zonën e pyjeve të ahut dhe brezit të pishave në lartësi prej 1200-1800 m.n.d. Tokat e livadheve malore kanë një prani shumë të kufizuar në lartësitë e mëdha të kësaj zone, veçanërisht në vargmalet e Munellës dhe Tërbun-Kuzhnenit. Së bashku me llojet tokave të përmendura më sipër ka edhe lloje primitive, të cilat janë të pranishme në zona të kufizuara të shpateve të pjerrët të Munellës dhe maleve përreth, në vendndodhje ranore të Lumit Fani i Madh dhe në disa përrenj malorë.
Duke iu referuar klasifikimit klimatik për Shqipërinë, kjo zonë ndodhet në zonën veriore Mesdhetare: fushore, kodrinore dhe paramalore.
Rrjeti hidrologjik i luginës përfaqësohet nga basenet e Fanit të Madh dhe Fanit të Vogël. Ata janë të lidhur me sistemin e dendur të lumenjve dhe degëve. Fani i madh ka një basen prej 542 km2 dhe burimi i tij fillon në Qafën e Malit derisa bashkohet me Fanin e Vogël në basenin e Rrëshenit duke mbajtur një drejtim të përgjithshëm verilindje-jugperëndim. Rrjeti hidrologjik i Fanit të Vogël përfaqësohet nga vetë lumi dhe nga një numër përrenjsh dhe degësh të vogla. Prurjet më të mëdha të ujit (16,5 m3/s) regjistrohen gjatë verës duke shfaqur karakterin alpin të lumit.
Shpërndarja e çrregullt e reshjeve përgjatë vitit dhe shkëmbinjtë e përmendur më sipër janë arsyeja e regjimit të çrregullt të rrjedhave të ujit në disa degë në rajon. Gjatë sezonit të thatë (gjatë verës) disa përrenj në zonë thahen, ndërsa të tjerë kanë një rrjedhë uji goxha të kufizuar. Më i bollshmi me ujë është Fani i Madh dhe Lumi i Gomsiqes, të cilat janë përherë me ujë të rrjedhshëm.
Në zonën e Malit të Munellës, deri më tani janë regjistruar 459 specie bimore dhe ato i përkasin 87 familjeve dhe 262 gjinive. Në zonën e Munellës hasen 44 specie të cilat janë pjesë e Listës së Kuqe të Florës Shqiptare, ku 13 prej tyre kanë status në rrezik, nga të cilat 3 janë nënendemike. 3 specie endemike janë pjesë e listës me një status më të moderuar si VU, LRcd dhe LRnt.
Zona e Munellës ka katër brezat e bimësisë/zona fitoklimatike që hasen në vendin tonë, të cilat pasqyrojnë vlerat e florës, bimësisë dhe habitateve të vendit: 1) shkurret dhe pyje mesdhetare 2) brezin e dushkut 3) brezin e ahut dhe 4) kullotat alpine.
Në zonën e Munellës ekzistojnë 7 specie të listës floristike, të cilat mbrohen nga konventat ndërkombëtare. Në zonë gjenden 5 specie CITES të renditura në shtojcën I si Abies alba, Pinus heldreichii, Pinus nigra, Pinus peuce dhe Vitis vinifera.
Pyjet me Pinus heldreichii janë një habitat i rëndësishëm pasi pisha boshnjake është një lloj relike nga periudha e Terciarit, por gjithashtu janë të rëndësishme për ruajtjen e biodiversitetit, pasi ata kanë një numër të madh të taksave endemike. Ata përfaqësojnë gjithashtu një tipar endemik të Ballkanit me një shpërndarje shumë të vogël. Prania e tyre rrit rëndësinë e ruajtjes së zonës së Malit të Munellës.
Brenda zonës së Malit të Munellës dhe rrethinave të saj, mund të ketë më shumë se 17 habitate të mundshme Natura 2000. Habitatet shkëmbore, si ato serpentine dhe ato gëlqerore, të cilat gjenden në Malin e Munellës, janë streha interesante për specie të rëndësishme.
Zona e Malit të Munellës është jashtëzakonisht e rëndësishme për mbijetesën dhe riprodhimin e rrëqebullit të Ballkanit të rrezikuar në mënyrë kritike në Shqipëri dhe më gjerë në rajon. Rezultatet tregojnë se një nënpopullatë e vogël e përbërë nga të paktën 4 individë të rritur (dhe ndoshta deri në 6 individë) mbijeton në Malin e Munellës dhe rrethinat e tij. Kjo është e vetmja popullatë banuese dhe riprodhuese e rrëqebullit e verifikuar se ekziston në Shqipëri.
Përveç rrëqebullit, zona është shumë e rëndësishme për të tjerë mishngrënës të mëdhenj, duke pasur popullata riprodhuese të ariut të murrmë (Ursus arctos) dhe ujkut (Canis lupus), dhe të të gjithë grupit të komunitetit të thundrakëve të egër në Shqipëri, përfshirë kaprollin (Capreolus capreolus), derrin e egër (Sus scrofa) dhe dhinë e egër (Rupicapra rupicapra). Për më tepër, katër specie mustelidesh janë hasur në zonën e Munellës; përkatësisht zardafi (Martes martes), kunadhja (Martes foina), baldosa (Meles meles) dhe qelbësi (Mustela putorius).
Zona është gjithashtu e pasur me elementë të tjerë të rëndësishëm të biodiversitetit si herpetofauna (amfibët dhe zvarranikët), shpendët dhe gjitarët e vegjël (lakuriqët e natës), të cilët i japin më tepër vlerë kësaj zone. Në këtë zone jetojnë rreth 11 specie amfibësh (nga 16 specie të raportuara në Shqipëri) dhe 20 specie zvarranikësh (nga 38 specie të raportuara në Shqipëri).
Zona dallohet për një shumëllojshmëri të lartë të avifaunës, duke përfshirë edhe një pjesë të konsiderueshme të specieve me interes ruajtjeje globale, evropiane dhe kombëtare. Në zonën e Munellës janë vëzhguan gjthsej 54 lloje nga 9 rende të ndryshme dhe nga 21 familje të ndryshme.
Zona e Malit të Munellës përbëhet nga një mozaik i rëndësishëm habitatesh në të cilin popullatat e lakuriqëve gjejnë fole (miniera, bunkerë, shtëpi tradicionale, pemë) dhe zona për gjueti (lumenj, pyje të rëndësishme, etj.) Në total, në zonë janë regjistruar një minimum prej 10 speciesh dhe shumica prej tyre janë të lidhur me habitatet pyjore dhe pemët, për fole dhe gjueti.
Referime
|
337403
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/Historiku%20i%20Teatrit%20Komb%C3%ABtar%20t%C3%AB%20Kosov%C3%ABs
|
Historiku i Teatrit Kombëtar të Kosovës
|
Historiku i Teatrit Kombëtar të Kosovës nis në vitin 1945 në kryeqytetin historik të Prizrenit fillimisht me emrin Teatri Popullor Krahinor (Teatri Popullor i Kosovës), TPK.
Historiku
Teatri Kombëtar i Kosovës ka filluar rrugëtimin e tij fillimisht si Teatri Popullor Krahinor (Teatri Popullor i Kosovës) themeluar në shtator të vitit 1945, në Prizren, me një ansambel aktorësh amatorë, të përzgjedhur nëpër qytete të ndryshme të Kosovës. Shfaqja e parë e realizuar në këtë teatër ishte "Flamuri dhe nana", një fragment nga romani "Nëna" e Maksim Gorkit e dramatizuar nga Tajar Hatipi në regji të Pavle Vugrinacit. Promovimi zyrtar i Teatrit Popullor Krahinor u bë më 7 qershor të vitit 1949, me shfaqjen "Personi i dyshimtë" të Branisllav Nushiqit, në regji të Dobrica Radenkoviqit në Shtëpinë e Kulturës në Prishtinë, e cila që nga viti 1948 u bë godinë e Teatrit. Në këtë teatër u themeluan ansambli i dramës shqiptare dhe i dramës serbe, të cilëve në vitet '70 iu shtua edhe ansambli i baletit. Teksti i parë i inskenuar nga dramaturgjia shqiptare ishte "Besa" e Sami Frashërit, premiera e së cilës u mbajt gjatë sezonit 1950/51. Pastaj u inskenuan edhe drama të tjera si "Nuk martohem me pare" dhe "Parajsa", të Murteza Pezes, "Kryet e hudres" të Kriste Berishës etj. Pas një përzgjedhjeje të aktorëve të talentuar nëpër shoqëritë amatore të qyteteve të Kosovës, drejtori i Teatrit, Millutin Jasniqi, arriti të kompletojë ansamblin e dramës shqiptare, duke sjellë nga qytete të ndryshme të Kosovës aktorët Shani Pallaska, Shaban Domi, Abdurrahman Shala, Meribane Shala, Muharrem Qena, Katarina Josipi, Matej Serreçi, ndërsa me pas angazhoi Xhevat Qenën dhe Melihate Ajetin.
Nga viti 1951 deri në vitin 1965 (në kuadër të 15 sezoneve teatrore) u dhanë 76 premiera, shumica prej tyre nga dramaturgjia jugosllave dhe botërore, të cilat u realizuan nga regjisorët si Boshka Pishtallo, Sllavolub Stefanoviq-Ravasi dhe Abdurrahman Shala, Pas Plenumit të Brioneve (1966), në krye të TPK-së ershi shkrimtari Azem Shkreli, kur, pos tjerash, u inskenua edhe drama "Erveheja" e Ahmet Qirezit në regjinë e Muharrem Qenës, e cila pas suksesit në Festivalin e Sterjes në Novi-Sad (çmimi për regji, 1972) u bë shfaqja kult e Teatrit të Kosovës, duke bërë që ky teatër të dalë nga anonimiteti. TPK-ja më pas realizoi shfaqjet "Duke pritur Godonë" të Samuel Beketit në regjinë e Ljubomir Millosheviqit (1970), pastaj "Makbethin" e Shekspirit në regji të Georgi Paros, "Gjenerali i ushtrisë së vdekur" sipas romanit të Ismail Kadaresë në regji të Piro Manit, "Golgota" e Mirosllav Kerlezhës, "Sfinga e gjalle" e Rexhep Qosjes (1976) në regji të Ljubisha Georgijevskit etj. Ky aktivitet i frytshëm teatror bëri që drama shqipe e Teatrit të Kosovës të arrijë afirmim të plotë në përmasa jugosllave. Me shumicën e këtyre shfaqjeve, trupa e kesaj drame mori pjesë në takimet teatrore "Joakim Vujiq" në qytete te ndryshme te Serbisë, prej ku vazhdimisht u kthye me çmimet kryesore. Pati depërtime te suksesshme edhe në festivale të tjera, si në Festivalin e Skenave të Vogla e Eksperimentale MESS të Sarajevës, në Lojërat e Sterjes të Novi Sadit dhe Lojërat Verore te Dubrovnikut. Kjo ebert Teatrin Kombëtar të Kosovës njërin nga teatrot më prestigjioze në ish-Jugosllavi Nderkaq, gjatë viteve tetëdhjetë (nën udhëheqjen e Hazir Myfarit) në Teatrin Popullor te Kosoves do të dominojnë shfaqje me nje poetike regjisoriale estetikisht autentike. Shfaqjet "Trungu Ilir" (sipas poezisë së Sabri Hamitit). "Gjerat qe spreken (sipas poezise së Rrahman Dedajt), "Shënimet e Gjon Nikolle Karazit të Jusuf Buxhovit (1983) "Princi i hijeve te Mehmet Krajës dhe shfaqje të tjera në regji të Agim Sopit, pastaj "Ifigienia ne Aulidé e Euripidit (1983) dhe "Vdekja me vjen prej syve te tille (1988) sipas romanit të R. Qosjes në regji të Fadil Hysajt, sikundër edhe shfaqjet "Bregu i pikellimit" (1986) i Teki Dervishit. "Dervishi dhe vdekja e Mesha Selimoviqit. "Confiteori të Borislav Shnajderit, që të gjitha në regji të Vladimir Milçinit (1985) sollen nje fryme bashkekohore në skenën e TPK-se dhe krijuan edhe një profil identitar të kësaj skene, ku kultivohej një teatër me figuracion të pasur skenik, që e sfidonte ideologjinë e kohës. Kjo beri qe nje pjese e ketyre shfaqjeve të hiqen shpejt nga repertori.
Vitet nëntëdhjetë ishin vitet e agonisë së TPK-së. Nën trysninë e masave te dhunshme të administratës së Serbisë, ansambli shqiptar nisi të shkaperderdhej dhe te degradojë artistikisht, duke humbur edhe spektatorin. Gjatë kësaj kohe u punuan shfaqjet "Got e Anton Pashkut në regji të Xhevat Qorrjat (1994), "Garderobisti" i R. Hardvudit (1995) al dhe "Babai i Strinbergut (1997) në regji të Selami Tarakut, me çka pak a shume u ruajt vazhdimësia e drames shqiptare.
Ne vitet e pasluftes Teatri Popullor i Kosovës u shndërrua në Tetarin Kombëtar të Kosovës, por sfidë kryesore e tij ishte kthimi i spektatorit. Gjatë kesal periudhe ndërruan jetë një pas nje aktorët dhe regjisorët më të mire të Kosovës. Abdurrahman Shala, Shani Pallala, Avdush Hasani. Istref Begolli. Melihate Ajeti, Muharrem Qena. Besim Sahatça. Nderkohë, në skenën e këtij teatri po bënin emer nje brez i ti aktorësh me individualitet krijues. Keshtu, ne dekadën e pare të pasluftës në Teatrin Kombëtar (të udhëhequr nga aktor i i ri Lirak Çelaj e pastaj nga Teki Drevishi dhe së fundi nga Arian Krasniqi dhe Agim Sopi) u inskenuan shfaqje nga autorë dhe regjisorë të ndryshëm. U inskenuan "Hamleti" i Shekspirit në regji të Dejvid Gothardit dhe Fatos Berishës (1999), "Fluturimi mbi folenë e qyqes" në regjinë e Ilir Bokshit (2000), “Shfaqja e fundit" në regji të autorit Fadil Hysaj, "Pallati i ëndrrave" i Ismail Kadaresë në regji të Altin Bashës (2002), "Ku është populli i Teki Dervishit në regji të Esat Brajshorit, pastaj shfaqjet: "Orestija" (2003), "Mbreti Lir" (2005), "Hana prej letre" (2008), "Bodrumi", "Shtëpia në ankand", "Kutia e zezë", "Arushani dhe fejesa" (2005) etj. U inskenuan edhe shfaqje të tjera, nga regjisorë të rinj, si Fatos Berisha, Iliriana Arifi, Kushtrim Koliqi etj., por mungesa e ansamblit rezident bëri që shumica e shfaqjeve të jetonin në skenë vetëm një sezon teatror, gjë që e dëmtoi ndjeshëm repertorin e Teatrit Kombëtar të Prishtinës.
Shih edhe
Teatri në Kosovë
Teatri Kombëtar i Kosovës
Referime
Teatri në Kosovë
Teatri në Prishtinë
|
337408
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/Porti%20i%20Vjen%C3%ABs
|
Porti i Vjenës
|
Porti i Vjenës është porti lumor më i madh austriak dhe një nga portet më të mëdha në lumin Danub, me një kapacitet total vjetor të trafikut prej rreth 12 milion ton ngarkesë .
Statistikat
Vetëm në vitin 2007 Porti i Vjenës trajtoi 12,000,000 ton mallra dhe 323,000 TEU duke e bërë atë portin më të ngarkuar të mallrave dhe kontejnerëve në Austri dhe një nga më të mëdhenjtë në Evropën Qendrore .
* shifrat në miliona tonë
Terminalet
Terminali i kontejnerëve
Terminali u hap në vitin 2000 dhe ka një sipërfaqe magazinimi prej 60,000 m .
Terminali i automobilave
Terminali i makinave është një nga më të mëdhenjtë në Evropën Qendrore që përdoret për importin e makinave të reja dhe mund të strehojë 10,000 makina në të njëjtën kohë në një sipërfaqe prej 160,000 m katrorë tokë.
Ngarkesa e përgjithshme
Terminali i përgjithshëm i ngarkesave ka një sipërfaqe magazinimi prej 270,000 m katrorë .
Terminali i pasagjerëve
Porti i Vjenës ka një nga terminalet më të mëdhenj të pasagjerëve në lumin Danub ; ai trajtoi 305,000 pasagjerë në vitin 2007.
Shih edhe
Vjena
Austria
Lumi i Danubit
Referime
Porte lumore
Vjenë
|
337417
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/Telefe
|
Telefe
|
Telefe (Televisión Federal) është stacion televiziv argjentinas në pronësi të Paramount Global. Ajo u themelua në vitin 1990 nga Avelino Porto dhe bashkëpunëtorë të tjerë. Selia e saj është në Buenos Aires.
Referime
Faqja e internetit e Telefe
Stacione televizive
Argjentinë
|
337428
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/Bim%C3%AB%20jo%20vaskulare
|
Bimë jo vaskulare
|
Bimët jo vaskulare janë bimë pa sistem vaskular të përbërë nga ksilema dhe floema . Në vend të kësaj, ata mund të kenë inde më të thjeshta që kanë funksione të specializuara për transportin e brendshëm të ujit.
Bryophytes, një grup joformal që taksonomistët tani e trajtojnë si tre ndarje të veçanta të bimëve tokësore, përkatësisht: Bryophyta, Marchantiophyta dhe Anthocerotophyta. Në të gjitha briofitet, bimët primare janë gametofitet haploide, ku pjesa e vetme diploide është sporofiti i bashkangjitur, i përbërë nga një kërcell dhe sporangium . Për shkak se këtyre bimëve u mungojnë indet e linjifikuara përçuese të ujit, ato nuk mund të bëhen aq të gjata sa shumica e bimëve vaskulare .
Algat, veçanërisht algat jeshile. Algat përbëhen nga disa grupe të palidhura. Vetëm grupet e përfshira në Viridiplantae konsiderohen ende si të afërm të bimëve tokësore.
Këto grupe nganjëherë quhen "bimë të ulëta", duke iu referuar statusit të tyre si grupet më të hershme të bimëve që kanë evoluar, por përdorimi është i pasaktë pasi të dy grupet janë polifiletikë dhe mund të përdoren për të përfshirë kriptogamat vaskulare, të tilla si fierët dhe aleatët e fierit që riprodhohen. duke përdorur spore. Bimët jo vaskulare janë shpesh ndër speciet e para që lëvizin në territore të reja dhe jomikpritëse, së bashku me prokariotët dhe protistët, dhe kështu funksionojnë si specie pioniere.
Bimët jo vaskulare nuk kanë një shumëllojshmëri të gjerë të llojeve të specializuara të indeve. Myshqet dhe mëlçitë me gjethe kanë struktura të quajtura filide që i ngjajnë gjetheve, por përbëhen vetëm nga qelizash pa hapësira të brendshme ajri, pa kutikulë ose stomata dhe pa ksilem ose floemë. Rrjedhimisht, filidet nuk janë në gjendje të kontrollojnë shkallën e humbjes së ujit nga indet e tyre dhe thuhet se janë poikilohidrike . Disa bimë të mëlçisë, të tilla si Marchantia, kanë një kutikula dhe sporofitet e myshqeve kanë kutikula dhe stomata, të cilat ishin të rëndësishme në evolucionin e bimëve tokësore ..
Të gjitha bimët tokësore kanë një cikël jetësor me një alternim brezash midis një sporofiti diploid dhe një gametofiti haploid, por në të gjitha bimët tokësore jo-vaskulare, gjenerimi i gametofiteve është mbizotërues. Në këto bimë, sporofitet rriten dhe varen nga gametofitet për marrjen e ujit dhe lëndëve ushqyese minerale dhe për sigurimin e fotosintatit, produkteve të fotosintezës.
Referime
Bimë
|
337430
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/Lista%20e%20zonave%20t%C3%AB%20r%C3%ABnd%C3%ABsishme%20t%C3%AB%20shpend%C3%ABve%20n%C3%AB%20Shqip%C3%ABri
|
Lista e zonave të rëndësishme të shpendëve në Shqipëri
|
Janë 16 Zona të Rëndësishme të Zogjve (ZBN) të përcaktuara për Shqipërinë. Më poshtë është një listë e zonave të rëndësishme të shpendëve në vend.
Referime
|
337431
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/Lista%20e%20vendeve%20Ramsar%20n%C3%AB%20Shqip%C3%ABri
|
Lista e vendeve Ramsar në Shqipëri
|
Kjo është një listë e ligatinave në Shqipëri të cilat janë përcaktuar nga Konventa Ramsar si zona me rëndësi ndërkombëtare.
Lista e vendee
Shiko gjithashtu
Zonat e mbrojtura të Shqipërisë
Gjeografia e Shqipërisë
Lagunat e Shqipërisë
Liqenet e Shqipërisë
Referime
|
337436
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/Martin%20J.%20Ball
|
Martin J. Ball
|
Articles with hCards
Martin J. Ball është Profesor Nderi i gjuhësisë në Universitetin Bangor në Uells. Deri në gusht të vitit 2017 ishte profesor i Patologjisë së të folurit-gjuhës (Gjuhësi klinike dhe fonetikë) në Universitetin Linköping në Suedi. Ai ka shtetësi të dyfishtë MB-SHBA. Që nga qershori 2019 ai jeton në Cork, Irlandë.
Jeta e hershme
Martin J. Ball lindi në Tywyn, Merionethshire dhe jetoi në Llwyngwril derisa familja e tij u zhvendos në Angli në mesin e viteve 1950. Ai ka një vëlla, një motër më të madhe, Marinë.
Arsimi
Ai ndoqi shkollën Exeter nga 1963 deri në 1970. Nga viti 1970 deri në vitin 1973 ai ishte universitar në Kolegjin Universitar të Uellsit të Veriut (tani Universiteti Bangor ), duke marrë një diplomë BA (Hons) në Anglisht dhe Gjuhësi. Në vitin 1976 ai mori titullin MA në Fonetikë dhe Gjuhësi nga Universiteti Essex. Në vitin 1981 ai mori një certifikatë në gjuhën Uellsisht si gjuhë e dytë nga Universiteti i Uellsit. Ai ishte një student i jashtëm i doktoraturës në University College Cardiff (tani Universiteti i Cardiff-it) nga 1980 deri në 1984, dhe u dha një doktoraturë në 1985. Në vitin 2015 iu dha doktoratura e lartë e D.Litt. nga Universiteti Bangor për një tezë nga botime në fushën e gjuhësisë klinike.
Karriera
Pozicioni i tij i parë ishte për një vit kalendarik më 1977 si asistent lektor i gjuhësisë në Universitetin e Al Fateh në Sebha, Libi. Nga viti 1978 deri në vitin 1986 ai ishte Pedagog i Lartë i Gjuhësisë në Shkollën e Logopedisë në Cardiff, Instituti i Arsimit të Lartë South Glamorgan (tani Universiteti Metropolitan Cardiff). Ai ishte Pedagog i Lartë në Gjuhësi në Politeknikun e Uellsit (tani Universiteti i Uellsit të Jugut) nga 1987 deri në 1991. Në vitin 1991 ai u emërua në një pozicion në Universitetin Ulster, duke u promovuar në Reader në 1994 dhe Profesor në 1997.
Në vitin 1987 ai themeloi dhe redaktoi deri në fund të vitit 2020, revistën e Gjuhësisë dhe Fonetikës Klinike dhe shërbeu si president i Shoqatës Ndërkombëtare të Fonetikës dhe Gjuhësisë Klinike (ICPLA) midis 2000 dhe 2006. Ai është anëtar nderi i Kolegjit Mbretëror të Terapistëve të të Folurit dhe Gjuhës (Londër), i zgjedhur në vitin 2004. Në vitin 2014, ai u zgjodh anëtar i Shoqërisë së Mësuar të Uellsit.
Profesor Ball ka botuar gjerësisht në fushat e gjuhësisë klinike dhe gjuhësisë kelte, duke përfshirë 35 libra, 50 kapituj librash dhe 100 artikuj në revista.
Nga mesi i viteve shtatëdhjetë, ai ishte një anëtar aktiv i Partisë Liberale GB, por që nga viti 2010 ka qenë anëtar i Plaid Cymru së bashku me anëtarësimin e Cymdeithas yr Iaith Cymraeg dhe Yes Cymru.
Publikime të zgjedhura
(2021) Ball, M. J. (ed.) Manual of Clinical Phonetics. London Routledge.
(2019) Ball, M. J., Fletcher, P. and Crystal, D. (eds.) Grammatical Profiles: Further Languages of LARSP. Bristol: Multilingual Matters.
(2016) Ball, M. J. Principles of clinical phonology. Theoretical approaches. New York: Psychology Press.
(2016) Ball, M. J. and Müller, N. (eds.) Challenging sonority: Crosslinguistic evidence. Equinox Publishing (Sheffield).
(2010) Ball, M. J., Müller, N. and Rutter, B. Phonology for communication disorders. Hove: Psychology Press.
Referime
Lidhje të jashtme
Faqja e internetit
Gjuhëtarë të shekullit të 21-të
Lindje 1951
Njerëz që jetojnë
Gjuhëtarë britanikë
Gjuhëtarë nga Shtetet e Bashkuara
|
337437
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/Vojislav%20Nik%C4%8Devi%C4%87
|
Vojislav Nikčević
|
Articles with hCards
Vojislav Nikçeviq (18 January 1935 – 2 July 2007) ishte një gjuhëtar malazez.
Jeta
Nikçeviq ka lindur në fshatin Stubicë, afër Nikshiqit, Mbretëria e Jugosllavisë, dhe u shkollua në Universitetin e Zagrebit në Zagreb, Kroaci. Ai ishte profesor në Fakultetin Filologjik të Nikshiqit, Universiteti i Malit të Zi.
Ai ishte më i njohur për punën e tij në promovimin e gjuhës malazeze si gjuhë e veçantë nga serbishtja. Ai ishte anëtar i shquar i Akademisë Dokleane të Shkencave dhe të Arteve dhe ishte drejtor i Institutit për Gjuhën dhe Filologjinë Malazeze.
Pas vdekjes së tij më 2 korrik 2007 në Beograd ai u varros në Cetinje.
Referime
Gjuhëtarë të shekullit të 20-të
Vdekje 2007
Lindje 1935
Gjuhëtarë nga Mali i Zi
Shkrimtarë nga Nikshiqi
|
337441
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/Rita%20Vako
|
Rita Vako
|
Rita Vakoështë këngëtare shqiptare. Në Dhjetor 1963, Rita Vako merr pjesë në Festivali e 2-të në RTSH me këngën "Flakë e borë".
Në Dhjetor 1963, Rita Vako merr pjesë në Festivali e 2-të në RTSh me këngën "Dy kukulla".
Në Dhjetor 1963, Rita Vako merr pjesë në Festivali e 2-të në RTSH me këngën "S'di të vallzoj".
Në Dhjetor 1965, Rita Vako merr pjesë në Festivali e 4-të në RTSH me këngën "Të dua o det".
Biografi shqiptarësh
Këngëtarë shqiptarë
|
337442
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/Kisha%20Ortodokse%20Rumune
|
Kisha Ortodokse Rumune
|
Kisha Ortodokse Rumune (rumanisht: Biserica Ortodoxă Română) ose Patriarkana e Rumanisë, është një kishë ortodokse lindore autoqefale në bashkësi të plotë me kishat e tjera të krishtera ortodokse lindore dhe një nga nëntë patriarkatat në Kishën Ortodokse Lindore . Që nga viti 1925, Primati i kishës mban titullin Patriarku . Juridiksioni i tij mbulon territoret e Rumanisë dhe Moldavisë, me dioqeza shtesë për rumunët që jetojnë në Serbinë dhe Hungarinë e afërt, si dhe për komunitetet e diasporës në Evropën Qendrore dhe Perëndimore, Amerikën e Veriut dhe Oqeaninë . Është e vetmja kishë autoqefale brenda Ortodoksisë Lindore që ka një gjuhë romane për përdorim liturgjik.
Shumica e popullsisë së Rumanisë (16,367,267, ose 85,9% e atyre për të cilët ishin të disponueshme të dhënat, sipas të dhënave të regjistrimit të vitit 2011 ), si dhe rreth 720,000 moldavë i përkasin Kishës Ortodokse Rumune.
Anëtarët e Kishës Ortodokse Rumune ndonjëherë i referohen doktrinës së krishterë ortodokse si Dreapta credință ("besimi i drejtë/i saktë" ose "besimi i vërtetë"; krahasuar me greqisht ὀρθὴ δόξα, "besimi i drejtë/korrekt").
Historia
Në Principatat dhe në Mbretërinë e Rumanisë
Hierarkia ortodokse në territorin e Rumanisë moderne kishte ekzistuar brenda juridiksionit kishtar të Patriarkanës Ekumenike të Konstandinopojës deri në vitin 1865 kur kishat në principatat rumune të Moldavisë dhe Vllahisë u nisën në rrugën e pavarësisë kishtare duke emëruar Nifon Rusailan Mitropolitan i Ungro - Vllahisë, si primati i parë rumun. Princi Alexandru Ioan Cuza, i cili në 1863 kishte kryer një konfiskim masiv të pronave manastirike përballë kundërshtimit të ashpër nga hierarkia greke në Kostandinopojë, në 1865 shtyu një legjislacion që shpallte pavarësinë e plotë të kishës në principata nga patriarkana.
Në vitin 1872, kishat ortodokse në principata, Mitropolia e Ungro-Vallahisë dhe Mitropolia e Moldavisë, u bashkuan për të formuar Kishën Ortodokse Rumune.
Pas njohjes ndërkombëtare të pavarësisë së Principatave të Bashkuara të Moldavisë dhe Vllahisë (më vonë Mbretëria e Rumanisë ) në vitin 1878, pas një periudhe të gjatë negociatash me Patriarkanën Ekumenike, Patriarku Joachim IV njohu Mitropolinë autoqefale të Rumanisë, e cila në vitin 1885, ndërsa u ngrit në gradën e Patriarkanës në vitin 1925.
Edukimi dhe arsimi teologjik ortodoks rumun ishte i pazhvilluar në fund të shekullit të nëntëmbëdhjetë. Instituti teologjik në Sibiu, për shembull, kishte vetëm një teolog si pjesë e fakultetit të tij; pjesa tjetër ishin historianë, gazetarë, natyralistë dhe agronomë. Fokusi i edukimit priftëror ishte praktik dhe i përgjithshëm sesa i specializuar. Në fillim të shekullit të njëzetë, kurrikula e një prifti përfshinte lëndë të tilla si higjiena, kaligrafia, kontabiliteti, psikologjia, letërsia rumune, gjeometria, kimia, botanika dhe gjimnastika. Një theks i fortë iu vu muzikës kishtare, ligjit kanunor, historisë së kishës dhe ekzegjezës.
Pas Luftës së Parë Botërore, Mbretëria e Rumanisë e rriti ndjeshëm territorin e saj. Rrjedhimisht, Kisha Ortodokse Rumune kishte nevojë për një riorganizim masiv në mënyrë që të përfshinte kongregacione nga këto provinca të reja. Kjo çoi në mungesa dhe vështirësi. Kisha duhej të krijonte një interpretim uniform të ligjit kanunor. Ajo duhej të merrte fondet publike për të paguar klerikët në territoret e sapopërfituara dhe, në përgjithësi, të menaxhonte marrëdhëniet me shtetin. Legjislacioni ishte i ndërlikuar. Statuti mbi organizimin e Kishës Ortodokse Rumune i miratuar nga parlamenti rumun më 6 maj 1925, numëronte 178 nene. Ligji për funksionimin e Kishës Ortodokse Rumune numëronte 46 nene. Ligjvënësit miratuan traditën transilvaniane të përzierjes së klerikëve dhe laikëve në asambletë administrative dhe u dhanë vende peshkopësh në Senatin Rumun. Megjithatë, konteksti gjithashtu lejoi një numër teologësh të rinj si Nichifor Crainic, Ioan Savin ose Dumitru Stăniloae të studionin jashtë vendit. Këta teologë u treguan jashtëzakonisht me ndikim pas kthimit të tyre në Rumani dhe ndihmuan në formimin e akademive teologjike. Me disa përjashtime të rralla, si Gala Galaction, teologët ortodoksë rumunë të kësaj periudhe përqafuan nacionalizmin . Kështu, veprat e tyre shkencore janë të mbushura me ideologji nacionaliste.
Gjysma e dytë e viteve 1920 shënohet nga rritja e antisemitizmit në politikën rumune me figura të tilla si A.C. Cuza ose babai themelues i Gardës së Hekurt, Codreanu . Antisemitizmi u bë i dukshëm edhe në botimet dhe publikimet e kishës ortodokse rumune. Në vitin 1925, për shembull, revista e kishës Revista Teologică (Theological Review) botoi një artikull antisemitik nga profesori prift i Sibiut, Pompiliu Morușca. Artikulli i Morusca fajësonte hebrenjtë për situatën ekonomike të rumunëve në Bukovinë . Është një dëshmi e një forme më të vjetër të antisemitizmit që nga shekulli i 19-të. Kisha Ortodokse Rumune do të zhvillonte forma të ndryshme të antisemitizmit në vitet 1930. Konkordati i vitit 1927 gjithashtu shkaktoi reagime anti-katolike.
Patriarku kryeministër Miron Cristea
Ngritja e Gjermanisë naziste e ekspozoi Rumaninë ndaj ideve teologjike të Rajhut. Kjo përzierje e nacionalizmit, racizmit dhe mendimit teologjik gjeti terren pjellor në një kishë ortodokse rumune që tashmë nuk ishte e huaj për antisemitizmin. Ajo u bë veçanërisht e dukshme në gjysmën e dytë të viteve 1930 në shkrimet e teologëve si Nichifor Crainic, Nicolae Neaga ose Liviu Stan .
Në vitin 1936, Crainic botoi një tekst themelor të titulluar Rasă și religiune (Raca dhe feja) . Ndërsa hodhi poshtë idenë naziste të një race superiore gjermanike, si dhe magjepsjen me paganizmin gjermanik, Crainic argumentoi se disa raca janë me të vërtetë superiore bazuar në arritjen e tyre të thelbit të krishterë. Crainic gjithashtu u mohoi hebrenjve të drejtën morale për të përdorur librat e Dhiatës së Vjetër pasi, sipas tij, ato profeci ishin përmbushur me ardhjen e Krishtit, i cili kishte shfuqizuar fenë hebraike.
Vdekja e anëtarëve të njohur të Gardës së Hekurt, Ion Moța dhe Vasile Marin në të njëjtën ditë, më 13 janar 1937, në Majadahonda gjatë Luftës Civile Spanjolle ndërsa luftonin për fraksionin nacionalist çoi në organizimin e procesioneve masive në Rumani, veçanërisht në Bukuresht ku ata u varrosën. Qindra priftërinj ortodoksë morën pjesë dhe Mitropolitët Nicolae Balan të Transilvanisë dhe Visarion Puiu i Bukovinës mbajtën shërbime të veçanta. Menjëherë pas funeralit, teologu ortodoks Gheorghe Racoveanu dhe prifti Grigore Cristescu themeluan revistën teologjike Predania (The Tradinion) . Numri i parë paraqiste një lavdërim të Moțës dhe Marin dhe sakrificës së tyre dhe pasqyronte obsesionin e Gardës për martirizimin. E menduar si një e përmuajshme dymujore Predania botoi gjithsej dymbëdhjetë numra përpara se të ndalohej nga autoritetet. Ajo shquhej për linjën e saj thellësisht anti-ekumenike editoriale, duke botuar sulme kundër katolikëve, protestantëve, ungjillorëve.
Gjithashtu pas funeralit madhështor të Moțës dhe Marinit, Sinodi i Shenjtë lëshoi një dënim të Masonerisë . Për më tepër, pas drejtimit të Mitropolitit Bălan, i cili shkroi manifestin antimasonik, Sinodi nxori një "pikëvështrim të krishterë" kundër sekularizmit politik duke deklaruar se Kisha ishte në të drejtën e saj për të zgjedhur se cila parti ishte e denjë për mbështetje, bazuar në moralin e saj. parimet. Udhëheqësi i Gardës së Hekurt Codreanu përshëndeti qëndrimin e Sinodit dhe udhëzoi që shpallja e Sinodit të lexohej nga anëtarët e Gardës në foletë e tyre përkatëse (dmth. kapitujt).
Në vitin 1937, qeveria Goga - Cuza ishte e para që miratoi dhe miratoi legjislacionin antisemitik në Mbretërinë e Rumanisë, duke hequr nënshtetësinë e mbi dyqind mijë hebrenjve. Po atë vit, kreu i Kishës Ortodokse Rumune, Patriarku Kristea mbajti një fjalim famëkeq në të cilin ai i përshkroi hebrenjtë si parazitë që thithin palcën e eshtrave të popullit rumun dhe që duhet të largohen nga vendi. Kisha ortodokse mbështeti drejtpërdrejt ose tërthorazi partitë e ekstremit të djathtë dhe intelektualët antisemitë në retorikën e tyre anti-hebreje. Në atë kohë shumë priftërinj ortodoksë ishin bërë aktivë në politikën e ekstremit të djathtë, kështu që në zgjedhjet parlamentare të vitit 1937 33 nga 103 kandidatët e Gardës së Hekurt ishin priftërinj ortodoksë. Në vitin 1938, një prift ortodoks i quajtur Alexandru Răzmeriţă, përpunoi një plan për eliminimin total të hebrenjve në qytete dhe dëbimin e tyre në kampet e punës së detyruar në fshat.
Në përgjithësi, kisha u përfshi gjithnjë e më shumë në politikë dhe, pasi mbreti Carol II mori pushtetin e emergjencës, Patriarku Miron Cristea u bë kryeministër në shkurt 1938 . Në mars 1938, Sinodi i Shenjtë ndaloi konvertimin e hebrenjve që nuk ishin në gjendje të vërtetonin shtetësinë e tyre rumune. Cristea vazhdoi politikat e qeverisë Goga-Cuza, por gjithashtu mbrojti masa më radikale antisemitike, duke përfshirë dëbimin dhe përjashtimin nga punësimi. Kristea iu referua kësaj mase të fundit si "rumanizim". Gazeta kishtare Apostolul ishte e rëndësishme në përhapjen e ideve antisemitike të Kristeas gjatë gjithë mandatit të tij të parë, por shtypi i kishës në tërësi u përmbyt me materiale antisemitike. Miron Cristea vdiq në mars 1939. Menjëherë pas kësaj, Sinodi i Shenjtë votoi për të mbështetur rregulloret e miratuara nën Kristea që ndalonin pagëzimin e hebrenjve që nuk ishin shtetas rumunë.
Vdekja e Kristeas çoi në mbajtjen e zgjedhjeve për zgjedhjen e një Patriarku të ri. Mitropolitët Visarion Puiu dhe Nicolae Balan me shumë ndikim deklaruan publikisht refuzimin e tyre për të hyrë në garë. Të dy këta peshkopë kishin pikëpamje pro-gjermane, pro-Gardës së Hekurt dhe antisemitike dhe është e arsyeshme të supozohet se kundërshtimi i mbretit Carol II ishte i rëndësishëm në refuzimin e tyre. Kështu, posti patriarkal i kaloi një Nicodim Munteanu ngurrues.
Lufta e Dytë Botërore
Mbreti Carol II abdikoi më 6 shtator 1940. Një koalicion i hapur pro-gjerman i ushtrisë i kryesuar nga marshalli Ion Antonescu dhe Garda e Hekurt mori drejtimin. Reagimi i patriarkut Nicodim Munteanu ishte i kujdesshëm dhe fjalimi i tij në shtator 1940 ishte joentuziast. Munteanu, ashtu si Kristea para tij, i frikësohej natyrës anti-establishment të Gardës. Por Garda e Hekurt ishte shumë me ndikim në bazën e Kishës. Në janar 1941, duke kërkuar kontrollin e plotë të vendit, Garda e Hekurt tentoi një kryengritje të dhunshme të njohur si Rebelimi Legjionar . Pushti dështoi dhe nga 9000 personat e arrestuar, 422 ishin priftërinj ortodoksë.
Disa episode veçanërisht të dhunshme gjatë kryengritjes përfshinin drejtpërdrejt klerin ortodoks. Studentët dhe stafi i Akademisë Teologjike në Sibiu, të udhëhequr nga profesori Spiridon Cândea dhe të ndihmuar nga milicët e Gardës së Hekurt, mblodhën hebrenjtë në oborrin e akademisë dhe i detyruan të dorëzonin gjërat e tyre me vlerë nën kërcënimin e armëve. Murgjit nga Manastiri Antim në Bukuresht, të udhëhequr nga igumeni i tyre, u armatosën dhe, duke përdorur eksploziv, hodhën në erë një sinagogë në rrugën Antim. Banorët e shumtë hebrenj të lagjes u fshehën të tmerruar.
Pasi Antonesku dhe ushtria shtypën kryengritjen, Sinodi i Shenjtë shpejtoi të dënojë Rebelimin Legjionar dhe ta pikturojë atë publikisht si një tundim djallëzor që e kishte çuar Gardën e Hekurt të minonte shtetin dhe Dirigjentin . Megjithatë, shumë nga klerikët që kishin marrë pjesë në rebelim ishin të mbrojtur nga peshkopët e tyre dhe vazhduan punën e famullisë në fshatrat e largëta. Pjesëmarrja e Rumanisë në Luftën e Dytë Botërore në anën e Boshtit pas qershorit 1941 do t'u jepte atyre mundësi për rehabilitim.
Nga fillimi i viteve 1940, teologët ortodoksë si Nichifor Crainic kishin tashmë një histori të gjatë të prodhimit të propagandës që mbështeste konceptin e judeo-bolshevizmit . Pas vitit 1941 ideja u bë e zakonshme në gazetat e kishës qendrore si Apostolul ose BOR . Një artikull veçanërisht famëkeq u nënshkrua nga vetë Patriarku Nicodim dhe u botua në BOR në prill 1942. Ai i referohej rrezikut të armiqve të brendshëm, të cilët ai i identifikoi si kryesisht hebrenj. Në vitin 1943 BOR botoi një përmbledhje lavdëruese prej 13 faqesh të librit famëkeq antismetik të Nichifor Crainic Transfigurarea Românismului (Shndërrimi i Rumanizmit) . Antisemitizmi ishte gjithashtu i pranishëm në revistat rajonale, një shembull kryesor ishte Telegraful român i Dumitru Stăniloae ( The Romanian Telegraph ). Kapelanët ortodoksë në ushtrinë rumune kultivuan mitin judeo-bolshevik.
Një rast i veçantë ishte Transnistria e pushtuar nga Rumania. Më 15 gusht 1941, Sinodi i Shenjtë krijoi një mision, në vend të një peshkopate të re, në territoret e pushtuara nga rumunët përtej Dniestër . Supozimi ishte se sundimi ateist sovjetik kishte shkatërruar Kishën Ortodokse Ruse dhe Kisha Ortodokse Rumune mori përsipër të "ri-ungjillëzonte" vendasit. Arkitekti kryesor i ndërmarrjes ishte Arkimandriti Iuliu Scriban . Në vitin 1942 Misioni evoluoi në Eksarkat dhe u mor nga Visarion Puiu . Shumë nga misionarët ishin ish bashkëpunëtorë të Gardës së Hekurt, disa po kërkonin rehabilitim pas kryengritjes së vitit 1941. Abuzimi ndaj popullatës hebreje ishte i përhapur dhe ekzistojnë raporte të shumta të priftërinjve ortodoksë që merrnin pjesë dhe përfitonin nga abuzimi. Në vitin 1944, Visarion Puiu iku në Gjermaninë naziste, pastaj, pas luftës, në Perëndim. Në Rumani u gjykua dhe u dënua në mungesë pas luftës. Shumë priftërinj aktivë në Transnistria u përballën gjithashtu me ndjekje penale pas luftës, megjithëse vlen të përmendet se prokurorët komunistë ishin kryesisht në kërkim të lidhjeve me Gardën e Hekurt, në vend që të hetonin në mënyrë eksplicite persekutimin e hebrenjve.
Dëshmitë historike në lidhje me rolin e Kishës Ortodokse Rumune në Luftën e Dytë Botërore janë jashtëzakonisht inkriminuese, por ka disa përjashtime. Tit Simedrea, mitropoliti i Bukovinës është njëri dy peshkopë të rangut të lartë të njohur se kanë ndërmjetësuar në favor të popullsisë hebreje, tjetri është mitropoliti Nicolae Balan i Transilvanisë. U shfaqën gjithashtu dëshmi se Simedrea strehoi personalisht një familje hebreje në kompleksin metropolitane. Prifti Gheorghe Petre u njoh si i drejtë ndër kombet për shpëtimin e hebrenjve në Kryve Ozero . Petreja u arrestua në vitin 1943 dhe u paraqit në gjykatën ushtarake, por u lirua në vitin 1944 për mungesë provash.
Pas grushtit të shtetit të Mbretit Michael më 23 gusht 1944, Rumania ndërroi anën. Grushti i shtetit ishte mbështetur nga komunistët; Kisha, e njohur për retorikën e saj afatgjatë të retorikës anti-sovjetike dhe antikomuniste, tani e gjeti veten në një pozitë të vështirë. Patriarku Nicodim shpejtoi të shkruante një letër baritore duke denoncuar diktaturën e mëparshme, duke fajësuar gjermanët për ngjarjet që kishin ndodhur në Rumani gjatë viteve '30 dhe gjatë luftës dhe duke lavdëruar "fqinjën e fuqishëm nga Lindja" me të cilin Rumania kishte, gjoja, kishte gjithmonë "marrëdhëniet më të mira politike, kulturore dhe fetare".
Duke filluar nga viti 1944 dhe akoma më shumë pasi Petru Groza u bë Kryeministër me mbështetjen sovjetike në 1945, Kisha u përpoq të përshtatej me situatën e re politike. Në gusht 1945 një letër e Sinodit të Shenjtë u botua në BOR . Përsëri, ajo fajësoi gjermanët për tmerret e luftës dhe pretendoi se Kisha Ortodokse gjithmonë ka promovuar demokracinë. Ushtria e Rumanisë u vlerësua gjithashtu për bashkimin e forcave me "ushtritë e guximshme sovjetike në luftë kundër kundërshtarëve të vërtetë të vendit tonë". Më në fund, besimtarëve ortodoksë iu kërkua që të mbështesin plotësisht qeverinë e re. Më vonë atë vit BOR botoi dy artikuj relativisht të gjatë të autorizuar nga peshkopi Antim Nica dhe, përkatësisht, nga Teodor Manolache. Të dy artikujt trajtonin Holokaustin dhe përshkruanin Kishën Ortodokse Rumune si një shpëtimtare të hebrenjve.
Periudha komuniste
Rumania u bë zyrtarisht një shtet komunist në vitin 1947. Qasje e kufizuar në arkivat kishtare dhe përkatëse shtetërore e bën të vështirë një vlerësim të saktë të qëndrimit të Kishës Ortodokse Rumune ndaj regjimit komunist . Megjithatë, veprimtaria e Kishës Ortodokse si institucion u tolerua pak a shumë nga regjimi ateist marksist-leninist, megjithëse kontrollohej nga "delegatët specialë" dhe aksesi i saj në sferën publike ishte shumë i kufizuar; Përpjekjet e regjimit për represion në përgjithësi u përqendruan tek besimtarët individualë. Qëndrimet e anëtarëve të kishës, si laikët ashtu edhe klerikët, ndaj regjimit komunist variojnë gjerësisht nga kundërshtimi dhe martirizimi, te pëlqimi i heshtur, bashkëpunimi ose nënshtrimi që synon të sigurojë mbijetesën. Përtej aksesit të kufizuar në arkivat e Securitate dhe Partisë, si dhe koha e shkurtër që ka kaluar që nga zhvillimi i këtyre ngjarjeve, një vlerësim i tillë është i ndërlikuar nga veçoritë e secilit individ dhe situatë, mirëkuptimi që secili kishte për mënyrën se si marrëdhënia e tij me regjimin mund të ndikonte të tjerët. dhe si ndodhi në të vërtetë.
Partia e Punëtorëve Rumune, e cila mori pushtetin politik në fund të vitit 1947, filloi spastrimet masive që rezultuan në një shkatërrim të hierarkisë ortodokse. Tre kryepeshkopë vdiqën papritur pasi shprehën kundërshtimin ndaj politikave të qeverisë dhe trembëdhjetë peshkopë dhe kryepeshkopë të tjerë "jo bashkëpunues" u arrestuan. Një dekret i majit 1947 vendosi një moshë të detyrueshme daljeje në pension për klerikët, duke u ofruar kështu autoriteteve një mënyrë të përshtatshme për të pensionuar nga rojet e vjetra. Ligji i 4 gushtit 1948 mbi Kultet institucionalizoi kontrollin shtetëror mbi zgjedhjet ipeshkvore dhe mbushi Sinodin e Shenjtë me mbështetës komunistë. Krahu ungjillor i Kishës Ortodokse Rumune, i njohur si Ushtria e Zotit, u shtyp nga autoritetet komuniste në vitin 1948. Në këmbim të nënshtrimit dhe mbështetjes entuziaste për politikat shtetërore, të drejtat pronësore mbi 2500 ndërtesat e kishës dhe asetet e tjera që i përkisnin kishës greko-katolike rumune (të jashtëligjshme në atë kohë) iu transferuan Kishës Ortodokse Rumune; qeveria mori përsipër sigurimin e pagave për peshkopët dhe priftërinjtë, si dhe subvencione financiare për botimin e librave fetarë, kalendarëve dhe revistave teologjike. Duke zhdukur antikomunistët nga radhët e klerit ortodoks dhe duke krijuar një Union të Priftërinjve Demokratikë (1945) pro regjimit, të infiltruar nga policia sekrete (1945), partia u përpoq të siguronte bashkëpunimin e hierarkisë. Deri në janar 1953, rreth 300-500 priftërinj ortodoksë po mbaheshin në kampe përqendrimi dhe pas vdekjes së Patriarkut Nikodim në maj 1948, partia ia doli që të zgjidhte në dukje të bindur Justinian Marina për ta pasuar atë.
Si rezultat i masave të miratuara në vitet 1947–48, shteti mori 2300 shkolla fillore dhe 24 shkolla të mesme që operonin nga Kisha Ortodokse. Një fushatë e re goditi kishën në vitet 1958-62, kur më shumë se gjysma e manastireve të saj të mbetura u mbyllën, më shumë se 2,000 murgj u detyruan të merrnin punë laike dhe rreth 1,500 klerikë dhe aktivistë laikë u arrestuan (nga gjithsej deri në 6,000 në periudhën 1946-64 ). Gjatë gjithë kësaj periudhe Patriarku Justinian u kujdes shumë që deklaratat e tij publike të përmbushnin standardet e regjimit të korrektësisë politike dhe të shmangnin ofendimin e qeverisë; në të vërtetë hierarkia e asaj kohe pretendonte se arrestimet e anëtarëve të klerit nuk ishin për shkak të persekutimit fetar.
Situata e kishës filloi të përmirësohej në vitin 1962, kur marrëdhëniet me shtetin u shkrinë papritur, një ngjarje që përkoi me fillimin e ndjekjes së një kursi të pavarur të politikës së jashtme nga ana e Rumanisë që pa elitën politike të inkurajonte nacionalizmin si një mjet për të forcuar pozicionin e saj kundër presionit sovjetik. . Kisha Ortodokse Rumune, një organ intensiv kombëtar që kishte dhënë kontribut të rëndësishëm në kulturën rumune që nga shekulli i 14-të, u konsiderua nga regjimi si një partner natyror. Si rezultat i këtij kooptimi të dytë, këtë herë si aleate, kisha hyri në një periudhë rimëkëmbjeje dramatike. Deri në vitin 1975, kleri i saj dioqezan numëronte rreth 12,000 dhe kisha tashmë po botonte tetë recensione teologjike me cilësi të lartë, duke përfshirë Ortodoxia dhe Studii Teologice . Klerikët ortodoksë mbështetën vazhdimisht politikën e jashtme të regjimit të Çausheskut, u përmbajtën nga kritikat e politikës së brendshme dhe mbështetën linjën e qeverisë rumune kundër sovjetikëve (mbi Besarabinë) dhe hungarezëve (mbi Transilvaninë). Që nga viti 1989, dy peshkopë metropolitane madje u ulën në Asamblenë e Madhe Kombëtare . Anëtarët e hierarkisë së kishës dhe kleri mbetën kryesisht të heshtur pasi rreth dy duzina kisha historike të Bukureshtit u shkatërruan në vitet 1980 dhe kur u njoftuan planet për sistemim (duke përfshirë shkatërrimin e kishave të fshatrave). Një kundërshtar i dukshëm ishte Gheorghe Calciu-Dimitreasa, i burgosur për disa vite dhe përfundimisht i dëbuar nga Rumania në qershor 1985, pasi nënshkroi një letër të hapur që kritikonte dhe kërkonte fundin e shkeljeve të të drejtave të njeriut nga regjimi.
Në një përpjekje për t'iu përshtatur rrethanave të krijuara rishtazi, Kisha Ortodokse Lindore propozoi një kishë të re të krijuar për të justifikuar nënshtrimin e saj ndaj shtetit në terma gjoja teologjikë. Kjo doktrinë e ashtuquajtur "Apostolatë Sociale", e zhvilluar nga Patriarku Justinian, pohoi se kisha i detyrohej besnikërisë qeverisë laike dhe duhet ta vinte veten në shërbim të saj. Ky nocion ndezi konservatorët, të cilët u spastruan si pasojë nga Gheorghe Gheorghiu-Dej, paraardhësi i Çausheskut dhe një mik i Justinianit. Apostolati Social u bëri thirrje klerikëve që të aktivizohen në Republikën Popullore, duke hedhur kështu themelin për nënshtrimin dhe bashkëpunimin e kishës ndaj shtetit. Fr. Vasilesku, një prift ortodoks, u përpoq të gjente baza në mbështetje të doktrinës Apostolate Sociale në traditën e krishterë, duke përmendur Agustinin e Hipo, Gjon Chrysostom, Maksim Rrëfimtarin, Origjeni dhe Tertullian . Bazuar në këtë bazë të supozuar në traditë, Vasilesku arriti në përfundimin se të krishterët i detyroheshin nënshtrimit ndaj sundimtarëve të tyre laikë sikur të ishte vullneti i Zotit. Pasi rebelët u hoqën nga detyra, peshkopët e mbetur adoptuan një qëndrim servil, duke miratuar konceptin e Ceauşescu-t për kombin, duke mbështetur politikat e tij dhe duke duartrokitur idetë e tij të veçanta për paqen.
Bashkëpunimi me Sekuritate
Në vazhdën e Revolucionit Rumun, kisha nuk pranoi kurrë se kishte bashkëpunuar ndonjëherë me vullnetin e tij me regjimin, megjithëse disa priftërinj ortodoksë rumunë e kanë pranuar publikisht pas vitit 1989 se kishin bashkëpunuar dhe/ose kishin shërbyer si informatorë për Securitate, policinë sekrete . Një shembull kryesor ishte peshkopi Nicolae Corneanu, Mitropoliti i Banatit, i cili pranoi përpjekjet e tij në emër të Partisë Komuniste Rumune dhe denoncoi aktivitetet e klerikëve në mbështetje të komunistëve, duke përfshirë edhe të tijën, si "akt [akt] prostitucioni të Kishës. me regjimin komunist”.
Në vitin 1986, Mitropoliti Antonie Plămădeală mbrojti programin e prishjes së kishës së Çausheskut si pjesë e nevojës për urbanizim dhe modernizim në Rumani. Hierarkia e kishës refuzoi të përpiqej të informonte komunitetin ndërkombëtar për atë që po ndodhte.
Mospajtimet e përhapura nga grupet fetare në Rumani nuk u shfaqën derisa revolucioni po përfshiu Evropën Lindore në vitin 1989. Patriarku i Kishës Ortodokse Rumune Teoktist Arăpașu e mbështeti Çausheskun deri në fund të regjimit, madje e uroi pasi shteti vrau njëqind demonstrues në Timisoara . Vetëm një ditë përpara ekzekutimit të Çausheskut më 24 dhjetor 1989, Patriarku e dënoi atë si "një Herod të ri fëmijëvrasës".
Pas largimit të komunizmit, Patriarku dha dorëheqjen (për t'u kthyer vetëm disa muaj më pas) dhe Sinodi i Shenjtë kërkoi falje për ata "që nuk patën guximin e martirëve ".
Pas vitit 1989
Ndërsa Rumania bëri tranzicionin drejt demokracisë, kisha u çlirua nga pjesa më e madhe e kontrollit të saj shtetëror, megjithëse Sekretariati Shtetëror për Besimet Fetare ruan ende kontrollin mbi një sërë aspektesh të menaxhimit të pronës, financave dhe administrimit të kishës. Shteti siguron financime për kishën në përpjesëtim me numrin e anëtarëve të saj, bazuar në kthimet e regjistrimit dhe "nevojat e fesë" që konsiderohet të jetë një "dispozitë e paqartë". Aktualisht, shteti siguron fondet e nevojshme për pagimin e pagave të priftërinjve, dhjakëve dhe prelatëve të tjerë dhe pensionet e klerikëve në pension, si dhe për shpenzimet që lidhen me personelin laik të kishës. Për kishën ortodokse kjo është mbi 100 milionë euro për paga, me miliona shtesë për ndërtimin dhe rinovimin e pronës së kishës. E njëjta gjë vlen për të gjitha fetë e njohura nga shteti në Rumani.
Shteti gjithashtu ofron mbështetje për ndërtimin e kishave dhe mirëmbajtjen e strukturave, me një trajtim preferencial të famullive ortodokse. Shteti financon të gjitha shpenzimet e seminareve dhe kolegjeve ortodokse, duke përfshirë pagat e mësuesve dhe të profesorëve, të cilët, për qëllime kompensimi, konsiderohen si nëpunës civilë.
Që nga rënia e komunizmit, udhëheqësit e kishës greko-katolike kanë pohuar se komuniteti katolik lindor po përballet me një zhdukje kulturore dhe fetare: kishat greko-katolike thuhet se po shkatërrohen nga përfaqësues të Kishës Ortodokse Lindore, veprimet e të cilëve mbështeten dhe pranuar nga autoritetet rumune.
Kisha mbështeti hapur ndalimin e martesave të të njëjtit seks në një referendum në vitin 2018 . Kisha beson se homoseksualiteti është mëkat dhe i panatyrshëm.
Në Republikën e Moldavisë
Kisha Ortodokse Rumune ka gjithashtu juridiksion mbi një pakicë besimtarësh në Moldavi, të cilët i përkasin Mitropolit të Besarabisë, në krahasim me shumicën, që i përkasin Kishës Ortodokse Moldaviane, nën Patriarkanën e Moskës. Në vitin 2001 ajo fitoi një fitore ligjore historike kundër Qeverisë së Moldavisë në Gjykatën Evropiane të të Drejtave të Njeriut me qendër në Strasburg .
Kjo do të thotë se pavarësisht çështjeve aktuale politike, Mitropolia e Besarabisë njihet tani si "pasardhësja e ligjshme" e Kishës Metropolitane të Besarabisë dhe Hotinit, e cila ekzistonte nga viti 1927 deri në shpërbërjen e saj në 1944, kur territori i saj kanonik u vu nën juridiksionin e Patriarkana e Moskës e Kishës Ortodokse Ruse në 1947.
Teologë të shquar
Dumitru Stăniloae (1903–1993) konsiderohet si një nga teologët më të mëdhenj ortodoksë të shekullit të 20-të, pasi ka shkruar gjerësisht në të gjitha fushat kryesore të teologjisë sistematike të krishterë lindore. Një nga arritjet e tij të tjera të mëdha në teologji është seria gjithëpërfshirëse 45-vjeçare mbi spiritualitetin ortodokse e njohur si Philokalia rumune, një përmbledhje tekstesh të shkruara nga shkrimtarë klasikë bizantinë, të cilat ai i redaktoi dhe përktheu nga greqishtja.
Arkimandriti Kleopa Ilie (1912–1998), plaku i Manastirit Sihastria, konsiderohet si një nga baballarët më përfaqësues të spiritualitetit monastik ortodoks rumun bashkëkohor.
Mitropoliti Bartolomeu Anania (1921-2011) ishte Mitropoliti i Cluj, Alba, Crișana dhe Maramureş nga viti 1993 deri në vdekjen e tij.
Shih edhe
Feja në Rumani
Kisha Ortodokse Lindore
Kisha Bizantine Arbëreshe
Kisha Ortodokse Autoqefale e Shqipërisë
Referime
Referime
Lidhjet e jashtme
Faqja zyrtare e internetit
Kisha Ortodokse Rumune
Feja në Rumani
|
337462
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/Kruela%20%28film%29
|
Kruela (film)
|
Kruela është një film komedi krimi amerikan i vitit 2021 i prodhuar nga Walt Disney Pictures, Marc Platt Productions dhe Gunn Films me shpërndarje nga Walt Disney Studios Motion Pictures. Ai bazohet në personazhin Kruela de Vil nga romani i Dodie Smith i vitit 1956 "Njëqind e një dalmatët". Filmi u drejtua nga Craig Gillespie dhe u prodhua nga Andrew Gunn, Marc Platt dhe Kristin Burr me një skenar nga Dana Fox dhe Tony McNamara, nga një histori nga Aline Brosh McKenna, Kelly Marcel dhe Steve Zissis . Është përshtatja e tretë me veprim live në franshizën 101 Dalmatians dhe shërben si një rindezje dhe një histori alternative e origjinës për personazhin e titullit. Emma Stone luan si personazhin kryesor, me Emma Thompson, Joel Fry, Paul Walter Hauser, Emily Beecham, Kirby Howell-Baptiste dhe Mark Strong në role dytësore. I vendosur në Londër gjatë lëvizjes punk rok të viteve 1970, filmi sillet rreth Estela Miller, një stiliste aspiruese e modës, ndërsa ajo eksploron rrugën që e çon atë të bëhet një stiliste famëkeqe e njohur si Kruella de Vil.
Në vitin 2013, Walt Disney Pictures njoftoi zhvillimin e filmit me Andrew Gunn si producent. Stone u luajt në vitin 2016 dhe shërben gjithashtu si producent ekzekutiv në film së bashku me Glenn Close, i cili portretizoi Cruella në adaptimet e mëparshme live-action, 101 Dalmatët (1996) dhe 102 Dalmatët (2000). Fotografia kryesore u zhvillua në Angli midis gushtit dhe nëntorit 2019.
Kruela u shfaq premierë në Los Anxhelos më 18 maj 2021, në ngjarjen e parë të madhe në tapetin e kuq që nga fillimi i pandemisë COVID-19, dhe u publikua në Shtetet e Bashkuara në mënyrë teatrale dhe njëkohësisht në dispozicion në Disney+ me veçorinë e tij Premier Access më 28 maj. Filmi mori vlerësime përgjithësisht pozitive, me kritikë që vlerësuan performancat e kastit (veçanërisht ato të Stone, Thompson dhe Hauser), regjinë, stilin vizual, dizajnin e kostumeve, vlerat e prodhimit dhe kolonën zanore të Gillespie, me kritika që synonin skenarin e tij. Ai fitoi mbi 233 milionë dollarë në mbarë botën në shfaqjen e tij teatrale, dhe nuk ia doli asnjëherë . Filmi fitoi dy nominime në çmimet e 94-të të Akademisë, duke përfshirë grimin më të mirë dhe stilimin e flokëve, duke fituar kostumin më të mirë . Ajo u nominua gjithashtu në kategorinë e parë dhe fitoi në të dytin në Çmimet e 27-të të Zgjedhjes së Kritikëve dhe Çmimet e 75-të të Akademisë Britanike të Filmit, ndërsa Stone u nominua për Aktoren më të Mirë në një film - Komedi ose Muzikal në Çmimet e 79-të Golden Globe. Një vazhdim është në zhvillim e sipër, me Stone të vendosur për të ripërsëritur rolin e saj.
Përmbledhja
Në Anglinë e vitit 1964, Estela është një fëmijë kreativ me një talent për modën, por është e përjashtuar për flokët e saj bardh e zi dhe zhvillon një brez të poshtër. Nëna e saj, Katerina, vendos t'i transferojë ata në Londër, duke ndaluar në një festë në një rezidencë misterioze të quajtur Salla e Hellmanit (anglisht: Hellman Hall) në bregun e Suffolk për t'i kërkuar para nga mikpritësi. Duke u futur fshehurazi brenda, Estela humbet varësen e nënës së saj ndërsa ndiqet nga qentë e egër dalmat të mikpritësit, të cilët e shtyjnë Katerinën nga një ballkon buzë shkëmbit drejt vdekjes. E mbetur jetime, Estela ia mbath në Londër dhe miqësohet me rrugaçët Xhasper dhe Hores.
Dhjetë vjet më vonë, në vitin 1974, Estela praktikon vjedhje dhe grindje me Xhasper dhe Hores, duke përmirësuar aftësitë e saj të modës duke dizajnuar maskimet e tyre, së bashku me qentë e tyre, Badi dhe Uink. Për ditëlindjen e saj në 1977, Xhasper dhe Hores i gjejnë asaj një punë në dyqanin Liberty, por Estela bëhet pastruese dhe i mohohet mundësia për të përdorur talentin e saj. Ajo e dekoron në mënyrë të dehur ekranin e dritares dhe i bën përshtypje Baroneshës - një stiliste e njohur, por autoritare e modës së modës së lartë - e cila i ofron asaj një punë të lakmuar në shtëpinë e saj të modës. Estela fiton besimin e Baroneshës, por vëren se ajo mban varësen e Katerinës, për të cilën Baronesha pretendon se është një trashëgimi familjare që një punonjës e vodhi dikur. Estela i kërkon Xhasperit dhe Hores që të ndihmojnë në marrjen e gjerdanit gjatë Ballit Bardhë e Zi të Baroneshës.
Për të fshehur identitetin e saj, Estela krijon një tjetër vetvete, të quajtur "Kruela", dhe vesh një nga dizajnet e vjetra të Baroneshës nga një dyqan veshjesh të cilësisë së mirë në pronësi të Artit fantastik. Në ballon, Kruela vjedh vëmendjen ndërsa Xhasper dhe Hores hyjnë në kasafortën e Baroneshës, por ata e kuptojnë se baronesha tashmë e ka veshur varësen. Xhasper improvizon dhe lëshon minjtë në festë, duke e lejuar Estelën të marrë varësen. Baronesha thërret dalmatët e saj me një bilbil qeni dhe Estela e kupton që Baronesha shkaktoi vdekjen e Katerinës. Në kaosin që pasoi, një nga dalmatët gëlltit varësen. Duke kërkuar hakmarrje, Estela urdhëron Xhasperin dhe Horesin të rrëmbejnë dalmatët dhe të rimarrin varësen. Kruela ngre në skenë Baroneshën në ngjarje të ndryshme në moda ekstravagante, duke fituar famë nëpërmjet kolumnistit të shoqërisë Anita Darling, shoqes së fëmijërisë së Estelës. E tërbuar, Baronesha pushon nga puna avokatin e saj, Roxher Dirli, ndërsa sjellja gjithnjë e më e keqe e Kruelas e shqetëson Xhasperin.
Estela dizajnon dhe qep një fustan me rruaza të hollësishme si pjesë e nënshkrimit për koleksionin pranveror të Baroneshës dhe organizon një grabitje në shtëpinë e modës, duke e bërë baroneshën të mbyllë të gjitha fustanet. Natën e shfaqjes së pranverës, Baronesha hap kasafortën për të zbuluar se i gjithë koleksioni është shkatërruar nga mijëra tenja, pasi dolën nga rruazat në fustan, të cilat në të vërtetë ishin fshikëza molë. Duke parë atë që ka bërë, Baronesha kupton se Estela dhe Kruela janë i njëjti person. Pasi shkatërroi shfaqjen e baroneshës, Cruella organizon shfaqjen e saj të modës jashtë në Parku i Regentit, e veshur me një pallto prej gëzofi dalmat. Duke u kthyer në shtëpi, Estela përballet me Baroneshën dhe njerëzit e saj, të cilët kanë kapur Xhasper dhe Hores. Duke i vënë zjarrin ndërtesës, Baronesha e lë Estelën të vdesë dhe Xhasper dhe Hores i dërgon në burg për vrasjen e saj. Estela shpëtohet nga Gjon, shërbëtori i Baroneshës, i cili zbulon se varësja hap një kuti që përmban të dhënat e lindjes së Estelës: Baronesha është nëna e saj biologjike. Ajo kishte urdhëruar Gjonin të vriste foshnjën Estela për t'u fokusuar në karrierën e saj dhe për të mbajtur trashëgiminë e burrit të saj të ndjerë. Në vend të kësaj, Gjoni ia dha fëmijën Katerinës, një prej shërbëtoreve të Baroneshës, e cila e rriti Estelën në fshehtësi.
Kruela thyen Xhasper dhe Hores nga burgu dhe zbulon të vërtetën, duke i rekrutuar ata, Arti dhe Gjon për skemën e saj përfundimtare. Kuinteti hyn fshehurazi në galën e bamirësisë së Baroneshës, pasi ka rregulluar që të gjithë të ftuarit të vishen si Kruela. Estela përballet me nënën e saj në ballkon dhe Baronesha shtiret si një përqafim përpara se ta shtyjë mbi shkëmb, e dëshmuar padashur nga mysafirët e saj. Estela mbijeton fshehurazi me një parashutë të fshehur dhe, tashmë e vdekur ligjërisht, adopton përgjithmonë personalitetin e saj Kruela. Baronesha arrestohet, duke u betuar për hakmarrje ndaj Kruelas. Përpara "vdekjes" së saj, Estela ia dha trashëgiminë Kruelas, duke përfshirë shtëpinë që ajo e riemëron nga Salla e Hellmanit në "Salla e Ferrit" (anglisht: Hell Hall), duke u zhvendosur me bashkëpunëtorët e saj.
Në një skenë në mes të krediteve, Anita dhe Roxher marrin secili nga një qenush dalmat nga Kruela.
Kasti
Emma Stone në rolin e Estela/Kruela Një grifter ambicioze dhe stiliste aspiruese e modës, e cila vazhdon të bëhet një kriminele famëkeqe dhe e rrezikshëme.
Billie Gadsdon si Estela pesëvjeçare
Tipper Seifert-Cleveland si Estela dymbëdhjetëvjeçare
Emma Thompson në rolin e Baroneshës: Kryetarja narcisiste, autoritare dhe egoiste e një shtëpie prestigjioze të modës londineze dhe një stiliste e njohur e modës së lartë, e cila është shefi i ri dhe rivali i Estelës. Ajo luan një rol kyç në transformimin e Estelës.
Joel Fry si Xhasper: Një hajdut që u rrit me Estelan pas vdekjes së nënës së saj birësuese. Për të luajtur Xhasper, Fry nuk u kthye në përshkrimin e personazhit në filmin origjinal të animuar ose në xhirimin e live-action të vitit 1996, vetëm duke kopjuar sjelljet e tij fizike.
Ziggy Gardner si Xhasper i ri
Paul Walter Hauser si Hores: Një hajdut që u rrit me Estelën pas vdekjes së nënës së saj birësuese dhe vëllait të Xhasperit. Hauser mori frymëzim për rolin nga interpretimi i Bob Hoskins si Z. Smee në Hook.
Joseph MacDonald si Hores i ri
Emily Beecham në rolin e Katerinës: nëna adoptuese e Estelës, një pastruese e varfër dhe ish-shërbyese në Salla e Hellmanit.
Kirby Howell-Baptiste në rolin e Anita Darling: shoqja e fëmijërisë e Estelës, e cila punon si kolumniste e thashethemeve. Anitës më vonë i dhurohet një qenush femër dalmat i quajtur Perdita nga Kruela.
Florisa Kamara si Anita e re
Mark Strong në rolin e Gjon: shërbëtor dhe i besuari besnik i Baroneshës që e ndihmon atë në skemat e saj.
John McCrea portretizon Arti, një anëtar i rrethimit të Kruelas dhe pronar i një dyqani të modës vintage. Ai ishte personazhi i parë origjinal në një film live-action të Disney që ishte hapur homoseksual dhe personazhi është frymëzuar nga Ziggy Stardust dhe Marc Bolan të David Bowie . Përveç kësaj, Kayvan Novak portretizon Roxher Dirli, një avokat që punon për Baroneshën, i cili bëhet kompozitor pasi pushohet nga puna dhe më pas i jepet një qenush mashkull dalmat i quajtur Pongo nga Kruela; Jamie Demetriou portretizon Geraldin, një nëpunës në Liberty, i cili është shefi fillestar i Estellës; Andrew Leung portretizon Xhefrin, ndihmësin e Baroneshës; Leo Bill portretizon drejtorin në shkollën e Estelës; Paul Bazely portretizon komisarin e policisë Ueston; Ed Birch portretizon kreun e sigurimit të Baroneshës; Paul Chowdhry portretizon një pronar qebaptore, ndërsa Abraham Popoola portretizon kolegun e tij Xhorxh; dhe Tom Turner shfaqet si Baron von Hellman, burri i ndjerë i Baroneshës dhe babai biologjik i Kruelas.
Produksioni
Zhvillimi dhe kastimi
Një film live-action Kruela de Vil, i bazuar në personazhin në ekskluzivitetin e Disney-t 101 Dalmatët, u shpall në vitin 2013. Andrew Gunn u punësua për të prodhuar filmin, me Glenn Close (i cili më parë luajti personazhin në adaptimin live-action 1996 101 Dalmatët dhe vazhdimin e tij 102 Dalmatët) duke shërbyer si producent ekzekutiv dhe Kelly Marcel duke rishikuar fillimisht skenarin shkruar nga Aline Brosh McKenna. Në janar 2016, Emma Stone u hodh në rolin titullar të Kruela de Vil. Dizajnerja e kostumeve Jenny Beavan më vonë deklaroi se roli i saj në film ishte të ndihmonte Stone të shfaqej si një portret i ri i viteve 1970 të rolit të Close të viteve 1990 në 101 Dalmatët, ndoshta duke konfirmuar vazhdimësinë e përbashkët midis filmave, megjithëse personazhet e Roxher dhe Anita duken të njëjtët mosha si Kruela dhe portretizuar si raca të ndryshme me profesione të ndryshme në këtë film. Megjithatë, Stone nuk iu lejua të portretizonte Kruelan duke pirë duhan siç kishte qenë më parë pasi Disney kishte ndaluar personazhet të shfaqeshin duke pirë duhan në filmat e tij që nga viti 2007.
Në gusht 2016, Jez Butterworth u punësua për të rishkruar draftin e mëparshëm të skenarit. Në nëntor 2016, u raportua se Disney kishte punësuar Alex Timbers për të drejtuar adaptimin live-action, me Marc Platt që iu bashkua filmit si producent. Sidoqoftë, në dhjetor 2018, u zbulua se Timbers e kishte lënë filmin për shkak të konflikteve të planifikimit dhe Craig Gillespie në vend të kësaj do ta drejtonte filmin. Në maj 2019, Emma Thompson iu bashkua kastit si Baronesha, e përshkruar si "një antagoniste e Kruelas, e cila mendohet të jetë thelbësore në transformimin e saj në zuzarin që njohim sot". Nicole Kidman u konsiderua si zgjedhja kryesore, dhe Charlize Theron, Julianne Moore dhe Demi Moore ishin gjithashtu në konsideratë për rolin, ndërsa Dev Patel u konsiderua për rolin e Roger Dearly. Në të njëjtin muaj, Tony McNamara dhe Dana Fox u punësuan për të shkruar versionin e fundit të skenarit. Joel Fry dhe Paul Walter Hauser u shtuan në muajt në vijim si Jasper dhe Horace.
Xhirimet
Në gusht 2019, gjatë ekspozitës D23, u zbulua se fotografia kryesore për Kruela kishte filluar tashmë. Në shtator 2019, aktorit iu shtuan Mark Strong, Emily Beecham dhe Kirby Howell-Baptiste . Xhirimet përfunduan në nëntor 2019.
Muzika dhe kolonë zanore
Më 31 mars 2021, u njoftua se Nicholas Britell u punësua për të kompozuar partiturën e filmit. Albumi i këngëve u publikua më 21 maj 2021, nga Walt Disney Records.
Një album i veçantë kolona zanore për filmin u publikua në të njëjtën ditë. Të dy albumet përmbajnë "Më Quani Kruella", një këngë origjinale e realizuar nga Florence and the Machine, e cila shfaqet në titullin fundor të filmit.
Publikimi
Kinematografik dhe transmetimi
Kruela fillimisht ishte planifikuar të dilte në teatër më 23 dhjetor 2020, por u vonua për në 28 maj 2021. Filmi mori një vlerësim PG-13 nga Shoqata e Filmit, "për disa elemente të dhunës dhe tematike", duke e bërë atë xhirimin/spin-off të dytë live-action të një filmi të animuar të Disney që merr vlerësimin, pas Mulan. Më 23 mars 2021, u njoftua se filmi do të publikohej njëkohësisht në Disney+ me Premier Access në përgjigje të pandemisë COVID-19. Filmi u shfaq premierë në Teatrin El Capitan në Los Anxhelos më 18 maj 2021, premiera e parë e madhe e tapetit të kuq që nga fillimi i pandemisë.
Biletat për shfaqjet teatrale dolën në shitje më 14 maj 2021 dhe u njoftua se filmi do të shfaqej edhe në kinemanë Dolby në territore të caktuara. Ai u shfaq për herë të parë për kritikët në të njëjtën ditë.
Marketingu
Një roman paraardhës i titulluar Kruela: Përshëndetje, Zemër Mizore u botua nga Disney Publishing Worldwide më 6 prill 2021. I shkruar nga Maureen Johnson, romani është vendosur përpara ngjarjeve të filmit, në vitin 1967. Ajo pasoi Estelan gjashtëmbëdhjetëvjeçare dhe takimin e saj me Magda dhe Riçard Moresbi-Plum, dy vëllezër e motra të pasur që e futën atë në botën e të pasurve dhe të famshëmve. Një romanizim i ndërlidhur i filmit nga Elizabeth Rudnick u botua nga Disney më 13 prill 2021. Një libër i titulluar Libri i Skicave të Kruelas u botua gjithashtu në të njëjtën ditë. Një adaptim manga i filmit nga Hachi Ishie, i titulluar Kruela: E zezë, e Bardhë dhe e Kuqe u publikua nga Viz Media më 17 gusht 2021.
Më 28 maj 2021, MAC Cosmetics lançoi një koleksion make-up të frymëzuar nga filmi.
Më 28 maj 2021, Disney+, në partneritet me Social Tailors dhe Jeferson Araujo publikuan një Efekt AR për Kruela, ku përdoruesit mund të ndajnë histori të tyre në Instagram me grim dhe pamje të frymëzuara nga filmi i ri i personazhit të Disney.
Media në shtëpi
Cruella u publikua nga Walt Disney Studios Home Entertainment në Dixhital më 25 qershor 2021 dhe Ultra HD Blu-ray, Blu-ray dhe DVD më 21 shtator 2021. Në Mbretërinë e Bashkuar dhe Australi, filmi u publikua në video në shtëpi më 16 dhe 18 gusht, respektivisht.
Më 27 gusht, filmi u vu në dispozicion për transmetim për të gjithë klientët në Disney+ .
Pritja
Shikueshmëria e PVOD
Sipas Samba TV, filmi u shikua nga rreth 686,000 familje amerikane në fundjavën e tij debutuese (39% prapa 1.12 milion Mulan), duke rezultuar në rreth 20.57 milion dollarë të ardhura për Disney. Kompania raportoi gjithashtu se 83,000 familje në Mbretërinë e Bashkuar e shikuan filmin (duke rezultuar në 2.35 milionë dollarë), 15,000 në Gjermani dhe 9,000 në Australi. Në 30 ditët e para të tij, filmi u shikua në rreth 1.8 milionë familje amerikane, duke gjeneruar një total prej 54 milionë dollarësh. Në janar 2022, firma e teknologjisë Akamai raportoi se Kruela ishte filmi i shtatë më i piratuar i vitit 2021.
Arka
Që nga 6 marsi 2022, Kruela ka fituar 86.1 milionë dollarë në Shtetet e Bashkuara dhe Kanada dhe 147.4 milionë dollarë në territore të tjera, për një total prej 233.5 milionë dollarësh në mbarë botën.
Në Shtetet e Bashkuara dhe Kanada, Kruela u shfaq së bashku me Një Vend i Qetë Pjesa II, dhe parashikohej të fitonte 17–23 milionë dollarë nga 3,892 kinema në fundjavën e hapjes dhe rreth 30 milionë dollarë gjatë kornizës katërditore të Ditës së Përkujtimit. Filmi fitoi 7.7 milionë dollarë në ditën e parë të tij, duke përfshirë 1.4 milionë dollarë nga pamjet paraprake të së enjtes mbrëma. Ai vazhdoi të debutonte në 21.5 milionë dollarë dhe një total prej 26.5 milionë dollarësh gjatë katër ditëve, duke përfunduar i dyti në arkë. 61% e audiencës së ndjekur ishte femra, me 43% nën 25 vjeç. Në fundjavën e dytë të filmit, filmi fitoi 11 milionë dollarë, duke u renditur i treti pas Të Ngjallurit: Djalli Më Bëri Ta Bëj dhe Një Vend i Qetë Pjesa II. Më pas, filmi ra në vendin e 5-të në fundjavën e tretë, duke fituar 6.7 milionë dollarë. Deadline Hollywood shkroi se pavarësisht se kishte një total prej 71 milionë dollarësh deri në pesë javë, burimet besonin se "niveli i Disney+ Premier PVOD po ndikon në të ardhurat e përgjithshme të fotografisë, jo vetëm në arkë, por edhe në të ardhurat ndihmëse të filmit".
Filmi fitoi 26.5 milionë dollarë në hapjen e tij vendase dhe fitoi 16.1 milionë dollarë në 29 vende të tjera, për një debutim global prej 43 milionë dollarësh. Në Kinë, Kruela debutoi me një hapje prej 1.7 milionë dollarësh më pak se sa pritej, duke përfunduar pas F9 që fitoi 8.9 milionë dollarë.
Vazhdimi
Në maj të vitit 2021, si Stone ashtu edhe Thompson deklaruan se do të dëshironin të bënin një film të dytë Kruela si vazhdim dhe si prequel në stilin e Kumbari Pjesa II. Në qershor 2021, Disney njoftoi se një vazhdim është zyrtarisht në fazat e hershme të zhvillimit, me Gillespie dhe McNamara që pritet të kthehen si regjisor dhe shkrimtar, respektivisht. Në gusht 2021, Stone mbylli një marrëveshje për të ripërsëritur rolin e saj në vazhdim.
Referime
Shënime
Linqe te jashtme
Faqja e zyrtare e uebit
Kruela në IMDb
Kruela on Disney+
Referime
Filma 2021
Faqe me përkthime të pashqyrtuara
|
337464
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/Engj%C3%ABll%20Berisha
|
Engjëll Berisha
|
Engjëll Berisha mund ti referohet:
Engjëll Berisha (1926) piktor
Engjëll Berisha (1934) muzikolog
Engjëll I. Berisha poet
|
337465
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/Engj%C3%ABll%20Berisha%20%281926%29
|
Engjëll Berisha (1926)
|
Engjëll Berisha (1926 – 15 shtator 2010), i njohur edhe si Befre, ishte një piktor kosovar nga Kosova .
Biografia
Engjëll Berisha ka lindur në vitin 1926 në Pejë të Kosovës . Ai u diplomua në Universitetin e Beogradit në vitin 1954. Ishte anëtar i Akademisë së Arteve Figurative të Kosovës .
Disa nga pikturat e tij zbukurojnë Bibliotekën Kombëtare të Kosovës dhe bibliotekën e Universitetit të Prishtinës . Ai vdiq më 15 shtator 2010, në moshën 84 vjeçare, në Prishtinë, Kosovë.
Veprat
Porta e Dardanit
Kulla e Dukagjinit
Simbolet
Referime
Njerëz nga Peja
Shqiptarë të Kosovës
Vdekje 2010
Absolventët e Universitetit të Beogradit
Piktorë kosovarë
Lindje 1926
Piktorë shqiptarë
|
337474
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/Propaganda%20p%C3%ABrmes%20mediave
|
Propaganda përmes mediave
|
Propaganda është një formë bindjeje që përdoret shpesh në media për të çuar përpara një lloj axhende, të tillë si një agjendë personale, politike ose biznesi, duke ngjallur një përgjigje emocionale ose të detyrueshme nga audienca. Ai përfshin ndarjen e qëllimshme të realiteteve, pikëpamjeve dhe filozofive që synojnë të ndryshojnë sjelljen dhe të stimulojnë njerëzit të veprojnë.
Për të shpjeguar lidhjet e ngushta midis medias dhe propagandës, Richard Alan Nelson vëzhgoi propagandën si një formë bindjeje me qëllim me ndihmën e transmetimit të kontrolluar të informacionit të njëanshëm përmes masmedias. Masmedia dhe propaganda janë të pandashme.
Masmedia, si një sistem për përhapjen dhe përcjelljen e informacionit dhe mesazheve tek publiku, luan një rol në argëtimin dhe informimin e individëve me rregullat dhe vlerat që i vendosin ata në strukturën shoqërore. Prandaj, propaganda krijon konflikte midis klasave të ndryshme të shoqërisë. Në ditët e sotme, në një shoqëri të përfshirë nga media, masmedia është platforma dhe produkti kryesor për kryerjen e akteve propagandistike dhe për shtyrjen përpara të agjendave.
Sot, sasi të ndryshme të mediave moderne mund të përdoren për të ofruar propagandë për audiencën e saj të synuar, si radio, televizion, postera filmash, telefona inteligjentë muzikorë, vetëm për të përmendur disa.
Shiko edhe
Propaganda
Masmedia
Referime
Propagandë
|
337475
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/Sferat%20prej%20guri%20n%C3%AB%20Kosta%20Rika
|
Sferat prej guri në Kosta Rika
|
Sferat prej guri në Kosta Rika janë një shumëllojshmëri prej mbi 300 petrosferash në Kosta Rika, në Delta Diquís dhe në Isla del Caño. Në vend, ato njihen edhe si bolas de piedra (fjalë për fjalë topa guri). Sferat zakonisht i atribuohen kulturës së zhdukur Diquís, dhe ato nganjëherë quhen si Sferat Diquís. Ato janë skulpturat më të njohura prej guri të zonës Isthmo-Kolumbiane.
Mendohet se ato janë vendosur në rreshta përgjatë afrimit me shtëpitë e krerëve, por rëndësia e tyre e saktë mbetet e paqartë.
Gërmimet Arkeologjike Palmar Sur janë një seri gërmimesh të një vendi të vendosur në pjesën jugore të vendit, i njohur si Delta Diquís, dhe janë përqendruar në një vend të njohur si "Finca 6" (Ferma 6). Gjetjet arkeologjike datojnë që nga periudha Aguas Buenas (300–800 e.s.) dhe periudha e Chiriqui (800–1550 e.s.).
Në qershor 2014, Vendbanimet Kryekolumbiane me sfera guri të Diquís u shtuan në listën e UNESCO-s të Vendeve të Trashëgimisë Botërore. Në korrik 2014, u miratua një projekt, i cili ishte propozuar në vitin 2011, për shpalljen e sferave simbol kombëtar të vendit.
Sipas disa hipotezave të arkeologëve, sferat mund të përfaqësojnë sistemet diellore ose thjesht të frymëzohen nga faza të ndryshme të diellit dhe hënës siç shihen me sy të lirë, duke përfshirë perëndimin ose lindjen e diellit dhe gjysmëhënat.
Shiko edhe
Monumenti
Referime
Historia e Kosta Rikës
Monumente megalitike
|
337476
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/Piramidat%20mezoamerikane
|
Piramidat mezoamerikane
|
Piramidat mezoamerikane përbëjnë një pjesë të spikatur të arkitekturës së lashtë mezoamerikane. Edhe pse të ngjashme në një farë mënyre me piramidat egjiptiane, këto struktura të Botës së Re kanë maja të sheshta (shumë me tempuj në majë) dhe shkallë që ngjiten në faqet e tyre. Piramida më e madhe në botë për nga vëllimi është Piramida e Madhe e Cholula, në shtetin lindor qendror meksikan të Puebla. Ndërtuesit e disa piramidave klasike mezoamerikane i kanë zbukuruar ato me bollëk me histori për Binjakët Heronj, gjarprin me pendë Quetzalcoatl, mite të krijimit mezoamerikan, sakrifica ritualiste, etj., të shkruara në formën e shkrimit Maya në ngritjet e shkallëve të piramidave, në muret dhe skulpturat që gjenden brenda.
Shiko edhe
Mesoamerika
Piramida
Referime
Monumente
Meksikë
Histori e ndërtimit
Arkitekturë
Piramida
Mezoamerika
|
337478
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/Decibeli
|
Decibeli
|
Decibeli (Simboli: dB) është një njësi matëse relative e barabartë me një të dhjetën e bel (B). Ai shpreh raportin e dy vlerave të një sasie fuqie ose rrënjë-fuqie në një shkallë logaritmike. Dy sinjale, nivelet e të cilëve ndryshojnë me një decibel kanë një raport fuqie prej 101/10 (afërsisht 1,26) ose raportin e fuqisë rrënjësore prej 10 1⁄20 (afërsisht 1,12).
Njësia shpreh një ndryshim relativ ose një vlerë absolute. Në rastin e fundit, vlera numerike shpreh raportin e një vlere me një vlerë referencë fikse; kur përdoret në këtë mënyrë, simboli i njësisë shpesh fiksohet me kode shkronjash që tregojnë vlerën e referencës. Për shembull, për vlerën e referencës prej 1 volt, një prapashtesë e zakonshme është "V" (p.sh., "20 dBV").
Dy lloje kryesore të shkallëzimit të decibelit janë në përdorim të zakonshëm. Kur shprehni një raport fuqie, ai përcaktohet si dhjetëfishi i logaritmit në bazën 10. Kjo do të thotë, një ndryshim në fuqi me një faktor prej 10 korrespondon me një ndryshim 10 dB në nivel. Kur shprehni sasitë e fuqisë rrënjësore, një ndryshim në amplitudë me një faktor prej 10 korrespondon me një ndryshim 20 dB në nivel. Shkallët e decibelit ndryshojnë me një faktor prej dy, kështu që nivelet e lidhura të fuqisë dhe fuqisë rrënjësore ndryshojnë me të njëjtën vlerë në sistemet lineare, ku fuqia është proporcionale me katrorin e amplitudës.
Përkufizimi i decibelit e ka origjinën në matjen e humbjes dhe fuqisë së transmetimit në telefoninë e fillimit të shekullit të 20-të në Sistemin Bell në Shtetet e Bashkuara. Beli u emërua për nder të Alexander Graham Bell, por bel përdoret rrallë. Në vend të kësaj, decibeli përdoret për një larmi të gjerë matjesh në shkencë dhe inxhinieri, më së shumti në akustikë, elektronikë dhe teorinë e kontrollit. Në elektronikë, përfitimet e amplifikatorëve, dobësimi i sinjaleve dhe raportet sinjal-zhurmë shpesh shprehen në decibel.
Shiko edhe
Njësitë matëse
Referime
Njësi matëse
Akustikë
|
337479
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/Titanoboa
|
Titanoboa
|
Titanoboa (fjalë-për-fjalë: bolla titanike) është një gjini e zhdukur e boidëve gjigantë, familje që përfshin të gjithë bollat dhe anakondat, gjarpër që jetoi në atë që tani është La Guajira në Kolumbinë verilindore gjatë intervaleve të mesme dhe të vona të Paleocenit. Titanoboa u zbulua për herë të parë në vitet 2000 nga studentë nga Universiteti i Floridës dhe Instituti i Kërkimeve Tropikale Smithsonian, duke rikuperuar mbi 186 fosile të Titanoboas nga vendi. Ai nuk u emërua deri në vitin 2009 në revistën Nature, duke u quajtur Titanoboa cerrejonensis, gjarpri më i madh i gjetur ndonjëherë. Fillimisht njihej nga rruazat dhe brinjët thjesht kraharore, por ekspeditat e mëvonshme mblodhën pjesë të kafkës dhe dhëmbëve. Titanoboa është në nënfamiljen Boinae, duke qenë më i lidhur me kockat e tjera ekzistuese nga Madagaskari dhe Paqësori.
Ata mund të rriten deri në 12.8 m, ndoshta edhe 14.3 m të gjata dhe të arrijnë një masë trupore prej 730-1.135 kg. Zbulimi i Titanoboa cerrejonensis bëri që ai të zëvendësonte mbajtësin e mëparshëm të rekordeve, Gigantophis garstini, i cili njihet nga Eoceni i Egjiptit. Ky gjarpër evoluoi pas zhdukjes së të gjithë dinosaurëve jo-zogj, duke qenë një nga zvarranikët më të mëdhenj që u zhvillua pas ngjarjes së Zhdukjes Kretake-Paleogjen. Rruazat e saj janë shumë të forta dhe të gjera, me një formë pesëkëndëshi në pamjen e përparme, si në anëtarët e tjerë të Boinae. Edhe pse fillimisht mendohej se ishte një grabitqar kulminant, zbulimi i kockave të kafkës zbuloi se ishte më se e mundshme e specializuar në gjuajtjen e peshqve.
Shiko edhe
Bolla
Megalodoni
Referime
Boinae
Gjarpër
Zhdukja
Grabitqarë kulminant
|
337481
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/Megalodoni
|
Megalodoni
|
Megalodoni (Otodus megalodon), që do të thotë "dhëmbi i madh", është një specie e zhdukur e peshkaqenit skumbri që ka jetuar afërsisht 23 deri në 3.6 milion vjet më parë (Mya), nga Mioceni i Hershëm deri në epokat e Pliocenit. Më parë mendohej se ishte një anëtar i familjes Lamnidae dhe një i afërm i ngushtë i peshkaqenit të madh të bardhë (Carcharodon carcharias). Megjithatë, tani klasifikohet në familjen e zhdukur Otodontidae, e cila u nda nga peshkaqeni i madh i bardhë gjatë Kretakut të Hershëm.
Ndërsa konsiderohet si një nga grabitqarët më të mëdhenj dhe më të fuqishëm që ka jetuar ndonjëherë, megalodoni njihet vetëm nga mbetjet fragmentare, dhe pamja e tij dhe madhësia maksimale janë të pasigurta. Shkencëtarët ndryshojnë nëse do t'i ngjante më shumë një versioni më të trashë të peshkaqenit të madh të bardhë, peshkaqenit të balenës (Rhincodon typus), peshkaqenit të gëlltit (Cetorhinus maximus) ose peshkaqenit tigër të rërës (Carcharias taurus). Vlerësimi më i fundit me gamën më të vogël të gabimeve sugjeron një vlerësim maksimal të gjatësisë deri në 20.3 metra, megjithëse gjatësitë modale vlerësohen në 10.5 metra. Ekstrapolimi nga një qendër vertebrale me dimensione të bazuara në peshkaqenin e madh të bardhë sugjeron që një megalodon rreth 16 metra i gjatë peshon deri në 48 tonë, 17 metra i gjatë, peshon deri në 59 tonë dhe 20.3 metra i gjatë (gjatësia maksimale) peshon deri në 103 ton. Ekstrapolimi nga një kolonë vertebrale dhe rindërtimi i një modeli 3D me dimensione të bazuara në të gjithë peshkaqenë lamnid ekzistues sugjeron se një individ 16 metra i gjatë mund të ketë qenë shumë më i madh se vlerësimet e mëparshme, duke arritur një tepricë prej 61.5 tonësh në masë trupore; një individi të kësaj madhësie do t'i duhej të konsumonte 98,175 kcal në ditë. Dhëmbët e tyre ishin të trashë dhe të fortë, të ndërtuar për të kapur gjahun dhe për të thyer kockat, dhe nofullat e tyre të mëdha mund të ushtronin një forcë pickimi deri në 108.500 deri në 182.200 njuton.
Megalodoni ndoshta kishte një ndikim të madh në strukturën e komuniteteve detare. Të dhënat fosile tregojnë se ai kishte një shpërndarje kozmopolite. Ndoshta synonte pre e madhe, si balenat, fokat dhe breshkat e detit. Të miturit banonin në ujërat e ngrohta bregdetare dhe ushqeheshin me peshq dhe balena të vogla. Ndryshe nga e peshkaqeni i madh i bardhë, i cili e sulmon gjahun nga pjesa e poshtme e butë, megalodoni ndoshta përdori nofullat e tij të forta për të thyer zgavrën e gjoksit dhe për të shpuar zemrën dhe mushkëritë e gjahut të tij.
Kafsha u përball me konkurrencën nga cetacet që hanë balena, të tilla si Livyatan dhe balenat e tjera të spermës makroraptoriale dhe ndoshta balenat vrasëse më të vogla të paraardhësve. Duke qenë se peshkaqeni preferonte ujërat më të ngrohta, mendohet se ftohja oqeanike e lidhur me fillimin e epokave të akullnajave, së bashku me uljen e nivelit të detit dhe humbjen e zonave të përshtatshme për çerdhe, mund të kenë kontribuar gjithashtu në rënien e tij. Një reduktim në diversitetin e balenave baleen dhe një zhvendosje në shpërndarjen e tyre drejt rajoneve polare mund të ketë reduktuar burimin kryesor të ushqimit të megalodonit. Zhdukja e peshkaqenit përkon me një prirje gjigantizmi në balenat baleen.
Shiko edhe
Peshkaqeni
Titanoboa
Referime
Peshkaqenë
Zhdukja
Grabitqarë kulminant
|
337484
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/Grupi%20Koha
|
Grupi Koha
|
Grupi Koha SH.P.K. (stilizuar edhe si Grupi KOHA) është një kompani mediale me seli në Prishtinë, Kosovë. Kompania është e kyçur në industrinë televizive, shtypit, dhe botimit të librave. Ajo u themelua në vitin 2000 nga publicisti Veton Surroi, pas së cilës fazë iu kalua pronësia motrës së tij Flaka Surroit.
Pronat
Koha Print është shtypshkronja që ofron shërbime të shtypit për gazetën dhe libra të tjerë. Themeluar 1996.
Koha Ditore është gazeta më e mirënjohur në Kosovë. Themeluar 1997.
Botimet Koha është shtëpi botuese, që ka botuar më shumë se 800,000 tituj. Themeluar 1998.
Kohavision është televizioni i dytë privat pas Luftës së Kosovës. Themeluar 2000.
Koha.net është portali i Kohës Ditore dhe Kohavisionit në internet. Themeluar 2002.
Arta News (ish-TV Arta) është televizioni i parë kushtuar lajmeve të pandërprera. Themeluar 2009.
Referime
Kompanitë e Kosovës
Kompanitë mediale
Kompanitë e themeluara më 2000
|
337485
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/Anglerfish
|
Anglerfish
|
Anglerfish janë peshq të rendit të teleostit Lophiiformes. Ata janë peshq kockorë të emërtuar për mënyrën e tyre karakteristike të gjahut, në të cilën një rreze e modifikuar e fijeve luminescente (esca ose illicium) vepron si një joshje për peshqit e tjerë. Ndriçimi vjen nga bakteret simbiotike, të cilat mendohet se merren nga uji i detit, që banojnë brenda dhe rreth detit.
Disa peshkakë peshkaqesh dallohen për dimorfizmin ekstrem seksual dhe simbiozën seksuale të mashkullit të vogël me femrën shumë më të madhe, që shihet në nënrendin Ceratioidei, peshkapeshku i detit të thellë. Në këto specie, meshkujt mund të jenë disa rend të madhësisë më të vegjël se femrat.
Peshqit e peshkut gjenden në mbarë botën. Disa janë pelagjike (që banojnë larg nga fundi i detit), ndërsa të tjerët janë bentik (që banojnë afër dyshemesë së detit). Disa jetojnë në det të thellë (të tilla si Ceratiidae), ndërsa të tjerët jetojnë në shelfin kontinental, të tilla si bretkosat dhe Lophiidae (peshk murg ose patë).
Shiko edhe
Peshku
Referime
Peshq
|
337486
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/Projekti%20Sovjetik%20i%20bomb%C3%ABs%20atomike
|
Projekti Sovjetik i bombës atomike
|
Projekti Sovjetik i bombës atomike ishte programi i klasifikuar i kërkimit dhe zhvillimit që u autorizua nga Josif Stalini në Bashkimin Sovjetik për të zhvilluar armë bërthamore gjatë dhe pas Luftës së Dytë Botërore.
Megjithëse komuniteti shkencor sovjetik diskutoi mundësinë e një bombe atomike gjatë gjithë viteve 1930, duke shkuar deri në bërjen e një propozimi konkret për të zhvilluar një armë të tillë në vitin 1940, programi në shkallë të plotë nuk u nis dhe u prioritizua derisa Gjermania naziste pushtoi Bashkimin Sovjetik.
Për shkak të heshtjes së dukshme të botimeve shkencore mbi temën e ndarjes bërthamore nga shkencëtarët gjermanë, amerikanë dhe britanikë, fizikani rus Georgy Flyorov dyshoi se fuqitë aleate kishin zhvilluar fshehurazi një "superarmë" që nga viti 1939. Flyorov i shkroi një letër Stalinit duke e nxitur atë të fillonte këtë program në vitin 1942. Përpjekjet fillestare u ngadalësuan për shkak të pushtimit gjerman të Bashkimit Sovjetik dhe mbetën të përbëra kryesisht nga grumbullimi i inteligjencës nga rrjetet e spiunazhit sovjetik që punonin në Projektin Manhattan të SHBA-së.
Pasi Stalini mësoi për bombardimet atomike të Hiroshimës dhe Nagasakit, programi u ndoq në mënyrë agresive dhe u përshpejtua përmes mbledhjes efektive të inteligjencës rreth projektit gjerman të armëve bërthamore dhe Projektit Amerikan Manhattan. Përpjekjet sovjetike mblodhën gjithashtu shkencëtarë gjermanë të kapur për t'iu bashkuar programit të tyre dhe u mbështetën në njohuritë e transmetuara nga spiunët tek agjencitë e inteligjencës sovjetike.
Më 29 gusht 1949, Bashkimi Sovjetik kreu fshehurazi testin e parë të suksesshëm të armëve (Rrufeja e parë, bazuar në modelin amerikan "Fat Man") në Semipalatinsk-21 në Kazakistan. Stalini së bashku me zyrtarët politikë dhe shkencëtarët sovjetikë u kënaqën nga testi i suksesshëm. Një Bashkimi Sovjetik i armatosur bërthamor i dërgoi fqinjët e tij rivalë perëndimorë, dhe veçanërisht Shtetet e Bashkuara në një gjendje frike të paprecedentë. Nga viti 1949 e tutje, Bashkimi Sovjetik prodhoi dhe testoi armë bërthamore në një shkallë të gjerë. Aftësitë bërthamore që ndihmuan në zhvillimin e këtyre testeve ishin vendimtare për projektimin dhe ruajtjen e statusit të tij global. Në total, Bashkimi Sovjetik kreu 715 teste të armëve bërthamore gjatë gjithë rrjedhës së Luftës së Ftohtë. Një Bashkimi Sovjetik i armatosur me armë bërthamore e përshkallëzoi Luftën e Ftohtë me Shtetet e Bashkuara në mundësinë e luftës bërthamore dhe futi në doktrinën e shkatërrimit të siguruar reciprokisht.
Shiko edhe
Hedhja e Bombës Atomike në Hiroshima dhe Nagasaki
Lufta e Dytë Botërore
Referime
Programi i armëve bërthamore të Bashkimit Sovjetik
Historia e Luftës së Ftohtë e Bashkimit Sovjetik
|
337487
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/Alieni%20gri
|
Alieni gri
|
Alienët gri, të referuar edhe si Zeta Reticulans, Grinjtë e Rosuellit ose Grinjtë, janë qenie të supozuara jashtëtokësore. Ata janë subjekte të shpeshta të takimeve të afërta me njerëzit dhe pretendimeve për rrëmbim nga të alienët. Detajet e pretendimeve të tilla ndryshojnë shumë, megjithatë gritë zakonisht përshkruhen të jenë sikur njerëz me trupa të vegjël, lëkurë të lëmuar, ngjyrë gri; koka të zmadhuara, pa flokë; dhe sy të mëdhenj e të zinj. Pretendimi i rrëmbimit të Barney dhe Betty Hill, i cili supozohet se ndodhi në New Hampshire në vitin 1961, popullarizoi alienët Gri. Shifrat pararendëse janë përshkruar në fantashkencë dhe përshkrime të ngjashme u shfaqën në rrëfimet e hershme të mashtrimit të UFO-ve të Aztecit të vitit 1948 dhe në rrëfimet e mëvonshme të incidentit të UFO-ve në Roswell të vitit 1947.
Alieni Gri është shfaqur si një imazh arketip i një krijese inteligjente jo-njerëzore dhe jetës jashtëtokësore në përgjithësi, si dhe një trop ikonik i kulturës popullore në epokën e eksplorimit të hapësirës.
Shiko edhe
Jeta aliene
Referime
Entitetet e supozuara të lidhura me UFO-t
Jeta jashtëtokësore
|
337488
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/Jeta%20jasht%C3%ABtok%C3%ABsore
|
Jeta jashtëtokësore
|
Jeta aliene apo jeta jashtëtokësore është jeta që mund të ndodhë jashtë Tokës dhe që nuk e ka origjinën në Tokë. Asnjë jetë jashtëtokësore nuk është zbuluar ende përfundimisht, megjithëse përpjekjet janë duke u zhvilluar. Një jetë e tillë mund të variojë nga forma të thjeshta si prokariotët tek qeniet inteligjente, duke sjellë ndoshta qytetërime që mund të jenë shumë më të avancuara se njerëzimi. Ekuacioni Drake spekulon për ekzistencën e jetës së mençur diku tjetër në univers. Shkenca e jetës jashtëtokësore njihet si astrobiologji.
Spekulimet rreth mundësisë së botëve të banuara jashtë planetit Tokë datojnë që në antikitet. Shkrimtarët e hershëm të krishterë diskutuan idenë e një "pluraliteti të botëve" siç u propozua nga mendimtarë të mëparshëm si Demokriti; Agostini i referohet idesë së Epikurit për botët e panumërta "përgjatë pafundësisë së pakufishme të hapësirës" (shprehur fillimisht në Letrën e tij drejtuar Herodotit) në Qytetin e Zotit. Në poemën e tij të shekullit të parë De rerum natura (Libri 2:1048–1076), filozofi epikurian Lucretius parashikoi se njerëzimi do të gjente ekzoplanetë të panumërt me forma jete të ngjashme dhe të ndryshme nga ato në Tokë, madje edhe raca të tjera të njeriut.
Shkrimtarët para-modernë zakonisht supozonin se "botët" jashtëtokësore janë të banuara nga qenie të gjalla. William Vorilong, në shekullin e 15-të, pranoi mundësinë që Jezusi mund të kishte vizituar botët jashtëtokësore për të shëlbuar banorët e tyre. Nicholas of Cusa shkroi në vitin 1440 se Toka është "një yll i shkëlqyer" si objektet e tjera qiellore të dukshme në hapësirë, të cilat do të dukeshin të ngjashme me Diellin nga një këndvështrim i jashtëm për shkak të një shtrese "shkëlqimi të zjarrtë" në shtresën e jashtme të atmosferës. Ai teorizoi se të gjithë trupat jashtëtokësorë mund të banoheshin nga njerëz, bimë dhe kafshë, duke përfshirë Diellin. Descartes shkroi se nuk kishte asnjë mjet për të provuar se yjet nuk ishin të banuara nga "krijesa inteligjente", por ekzistenca e tyre ishte një çështje spekulimi. Shkrimet e këtyre individëve tregojnë se interesi për jetën jashtëtokësore ka ekzistuar gjatë historisë, megjithëse vetëm kohët e fundit njerëzit kanë pasur ndonjë mjet për ta hetuar atë.
Që nga mesi i shekullit të 20-të, janë bërë kërkime aktive për të kërkuar shenja të jetës jashtëtokësore, duke përfshirë kërkimet për jetën aktuale dhe historike jashtëtokësore dhe një kërkim më të ngushtë për jetën inteligjente jashtëtokësore. Në varësi të kategorisë së kërkimit, metodat variojnë nga analiza e të dhënave të teleskopit dhe ekzemplarëve deri te radiot që përdoren për të zbuluar dhe transmetuar komunikime.
Koncepti i jetës jashtëtokësore, dhe veçanërisht inteligjenca jashtëtokësore, ka pasur një ndikim të madh kulturor, veçanërisht jashtëtokësorët në trillime. Fantashkencë ka komunikuar ide shkencore, ka imagjinuar një gamë të gjerë mundësish dhe ka ndikuar në interesin publik dhe perspektivat mbi jetën jashtëtokësore. Një hapësirë e përbashkët është debati mbi mençurinë e përpjekjes për komunikim me inteligjencën jashtëtokësore. Disa inkurajojnë metoda agresive në përpjekje për të kontaktuar jetën inteligjente jashtëtokësore. Të tjerë – duke përmendur tendencën e shoqërive njerëzore të përparuara teknologjikisht për të skllavëruar ose shkatërruar shoqëritë më pak të përparuara – argumentojnë se mund të jetë e rrezikshme të tërhiqesh në mënyrë aktive vëmendjen te Toka.
Shiko edhe
Alieni gri
Referime
Jeta jashtëtokësore
Astrobiologji
Polemika astronomike
Hipoteza biologjike
Spekulime shkencore
|
337495
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/Gjon%20Hiluk%20Gazulli
|
Gjon Hiluk Gazulli
|
Gjon H. Gazulli (26 mars 1893, Dajç, Zadrimë - 5 mars 1927, Shkodër) ishte prift katolik shqiptar, vëllai i Nikolla Gazullit .
Biografia
Gjon Gazulli ishte djali i Hiluk Gazullit. Pasi mbaroi shkollën në vendlindje, vazhdoi shkollimin në Seminarin Papnor në Shkodër. Më 1912 shkoi për të studiuar në Romë, e më pas në Francë dhe Austri . Më 4 gusht 1919 shugurohet meshtar [1] . Pas shugurimit, fillimisht punoi në famullinë e Gjadrës afër Lezhy, pastaj në Qelëz dhe në Komanë [2] . Në vitin 1923 u përfshi në veprimtari politike, duke bashkëpunuar me Luigj Gurakuqin dhe Avni Rustemin . Në të njëjtën kohë, në shtëpinë ku jetonte, themeloi shkollën e parë bashkë-arsimore në Shqipëri.
Pas kthimit në pushtet të Ahmed Zogut në janar 1925, Gazulli u bë i famshëm si kritiku i tij i papranueshëm dhe nxitësi i rebelimit antiqeveritar që u zhvillua në dimrin e vitit 1926 në tokën e Dukagjinit dhe në tokën e mirditëve . Shkaku i rebelimit ishte një dështim i të korrave dhe katolikët vendas ishin të bindur se qeveria në Tiranë përfaqësonte myslimanët dhe nuk kujdesej për interesat e tyre. Rebelimi u shua nga trupat qeveritare të përbëra nga myslimanë, të udhëhequr nga Muharrem Bajraktari . 26 dhjetor 1926 Gazulli u arrestua. I akuzuar për nxitje të popullatës në rebelim dhe pjesëmarrje në përgatitjet e kryengritjes së 2 janarit 1927, u dënua me vdekje nga gjykata ushtarake [3] . Ekzekutuar publikisht në Shkodër me varje më 5 mars 1927 [1] . Fjalët e fundit të priftit para ekzekutimit të tij ishin: Vdes i pafajshëm. Rroftë Krishti, mbreti ynë. Rroftë Kisha Katolike, nëna jonë. Rroftë Papa, babai ynë. Rroftë Shqipëria dhe shqiptarët e vërtetë [1] . Gazulli ishte i vetmi prift katolik që u ekzekutua në Shqipëri gjatë sundimit të Ahmed Zogut. Ai është varrosur në Varrezat Katolike të Rrmajt në Shkodër.
Shih edhe
Gjon Gjin Gazulli
Kisha katolike në Shqipëri
Literatura
Referime
Vdekje 1927
Lindje 1893
Njerëz të ekzekutuar me varje
Priftërij katolikë shqiptarë
Absolventët e universiteteve papnore
Njerëz nga Qarku i Shkodrës
|
337501
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/Gjon%20Gazulli
|
Gjon Gazulli
|
Gjon Gazulli mund ti referohet këtyre personaliteteve:
Gjon Gjin Gazulli (1400 - 1465) humanist dhe diplomat shqiptar
Gjon Hiluk Gazulli (1893 - 1927) prift katolik shqiptar.
|
337513
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/The%20Suite%20Life%20of%20Zack%20%26%20Cody
|
The Suite Life of Zack & Cody
|
The Suite Life of Zack & Cody është një sitcom amerikan i krijuar nga Danny Kallis dhe Jim Geoghan. Seriali u transmetua në Disney Channel nga 18 mars 2005 deri më 1 shtator 2008. Seriali u nominua për një Emmy Award tre herë dhe gjithashtu u nominua për një Nickelodeon Kids' Choice Award tre herë.
Seriali është vendosur kryesisht në Hotelin Tipton në Boston dhe përqendrohet Zack dhe Cody Martin (Dylan dhe Cole Sprouse), një grup vëllezërish binjakë që jetojnë në suitën e hotelit. Personazhet e tjerë kryesorë të serisë përfshijnë trashëgimtaren e hotelit Tipton, London Tipton (Brenda Song), vajzën e hotelit, Maddie Fitzpatrick (Ashley Tisdale), menaxherin, Mr. Marion Moseby ([[Phill Lewis}}) dhe nëna beqare e djemve që është gjithashtu këngëtarja e hotelit, Carey Martin (Kim Rhodes). Seriali është i treti Disney Channel Original që ka më shumë se 65 episode, pas That's So Raven dhe Kim Possible.
The Suite Life lançoi një serial vazhdimësie, ku gjithashtu luajtën binjakët Sprouse në rolet e tyre përkatëse si Zack dhe Cody, i quajtur The Suite Life on Deck, i cili u transmetua në Disney Channel nga viti 2008 deri në 2011. Një film televiziv i bazuar në të dy seritë, The Suite Life Movie, u shfaq premierë në Disney Channel më 25 mars 2011.
Përmbajtja
Seriali përqendrohet në Zack dhe Cody Martin, vëllezër binjakë 12-vjeçarë që jetojnë në hotelin luksoz Tipton në Boston, ku nëna e tyre Carey këndon dhe performon në sallën e hotelit. Binjakët identikë shpesh shkaktojnë trazira në vendbanimin e tyre. Seriali ndjek gjithashtu vajzën adoleshente të pronarit të hotelit, London Tipton (një parodi e Paris Hilton), vajzën e hotelit, Maddie Fitzpatrick, dhe Mr. Moseby, menaxherin e hotelit, i cili shpesh bie në kontrast me skemat e Zack dhe Cody.
Shfaqja vendoset shpesh në Hotelin Tipton, por ka mjedise të tjera si shkolla e Zack dhe Cody, Cheevers High, dhe shkolla private e Maddie dhe London, Our Lady of Perpetual Sorrow Catholic. Zack dhe Cody shpesh gjenden në telashe dhe dalin me ide për të dalë prej saj. Në sezonin e 3-të, shfaqja është vendosur gjithashtu në dyqanin që Zack and Cody punojnë për: Paul Revere Mini Mart, dhe kampin për të cilin punon Maddie: Camp Heaven on Earth.
Personazhet
Kryesor
Cody Martin (Cole Sprouse), binjaku i pjekur dhe më i zgjuar. Ai është një student "straight A". Në sezonin e parë të shfaqjes, u zbulua se Cody është binjaku më i butë në krahasim me vëllain e tij dhe disi gjithmonë flitet për të vazhduar me skemat e Zack.
Zack Martin (Dylan Sprouse), binjaku më i madh e i përqendruar egoist, i dalë jashtë, i cili zakonisht vishet me rroba patinazhi dhe kamo.
London Tipton (Brenda Song), vajza e vetme e Wilfred Tipton, pronarit të hotelit Tipton. London është një adoleshente me suitën e saj private në hotelin Tipton në Boston. London e do modën; ajo vesh vetëm rroba të stilistëve. Ajo ka shfaqjen e saj në internet të quajtur Yay Me! Starring London Tipton.
Maddie Fitzpatrick (Ashley Tisdale), vajza adoleshente me karamele në hotelin Tipton dhe shoqja më e mirë e London. Ajo vjen nga një familje e shtresës së ulët, dhe si e tillë Maddie është punëtore, e sinqertë dhe inteligjente.
Marion Moseby (Phill Lewis), menaxheri i ashpër dhe i ngushtë i hotelit Tipton, i cili flet me një fjalor të madh dhe një gjuhë popullore urbane dhe shpesh mërzitet nga skemat e Zack dhe Cody. Mr. Moseby vepron si një figurë baba ndaj London, pasi Mr. Tipton është rrallë pranë.
Carey Martin (Kim Rhodes), nëna e vetme e Zack dhe Cody. Ajo është këngëtarja e hotelit. Ajo dhe djemtë e saj udhëtuan në disa qytete përpara se të mbërrinin në hotelin Tipton. Ajo ishte e martuar me Kurt Martinin, por ata u divorcuan pasi lindën binjakët për arsye të padeklaruara.
Të përsëritura
Esteban Ramirez (Adrian R'Mante), shërbëtor i hotelit.
Arwin Hawkhauser (Brian Stepanek), portier i hotelit dhe shpikësi aspirues.
Prodhimi
The Suite Life of Zack & Cody u shfaq premierë në mars 2005, me Dylan and Cole Sprouse, Brenda Song, Ashley Tisdale, Phill Lewis dhe Kim Rhodes. Presidenti i Disney Channels Worldwide Gary Marsh i përshkroi aktorët si një kastë ansambli. Seriali u filmua para një auditori live në studio në Hollywood. Seriali u prodhua nga It's a Laugh Productions, krijuar nga Danny Kallis and Jim Geoghan.
Gjatë prodhimit të sezonit të parë, u porositën pesë episode shtesë, duke e çuar gjithsej në 26.
Seriali u rinovua për një sezon të tretë në nëntor 2006, pasi kishin përfunduar tashmë 65 episode. Prodhimi ishte planifikuar të rifillonte në janar 2007.
Epizodet
Seriali filmoi një episod i cili u transmetua si pjesë e speciale të crossover të rrjetit, That's So Suite Life of Hannah Montana, i cili u transmetua më 28 korrik 2006, si një crossover me That's So Raven dhe Hannah Montana.
Referime
Lidhje të jashtme
Faqja zyrtare
Sitcome amerikane për adoleshencë të viteve 2000
Debutimi i serive televizive amerikane 2005
Përfundimi i serive televizive amerikane 2008
Seriale origjinale nga Disney Channel
Shfaqje televizive në anglisht
Seriale televizive nga It's a Laugh Productions
Shfaqje televizive të vendosura në Boston
|
337515
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/Lamborghini%20Aventador
|
Lamborghini Aventador
|
Lamborghini Aventador është një makinë sportive me motor të mesëm e prodhuar nga prodhuesi italian i automobilave Lamborghini. Në përputhje me traditën e Lamborghini, Aventador është emëruar pas një demi luftarak spanjoll që luftoi në Zaragoza, Aragón, më 1993. Aventador është pasardhësi i Murcielago dhe është bërë me dorë në Sant'Agata Bolognese, Itali.
Historia
Aventador u lançua më 28 shkurt 2011 në Motor Show në Gjenevë, pesë muaj pas zbulimit të tij fillestar në Sant'Agata Bolognese, automjeti, i koduar nga brenda LB834, ishte projektuar për të zëvendësuar Murciélago-n e atëhershme dekade si modeli i ri kryesor.
Menjëherë pas zbulimit të Aventador-it, Lamborghini njoftoi se kishte shitur 12 makina, me dërgesat që fillonin në gjysmën e dytë të 2011. Deri në mars 2016, Lamborghini kishte ndërtuar 5,000 Aventadorë. Ata janë disa nga Lamborghini më të shitur.
Shiko edhe
Lamborghini
Referime
Vetura italiane
Vetura
|
337519
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/Lamborghini%20Urus
|
Lamborghini Urus
|
Lamborghini Urus është një SUV luksoz i prodhuar nga prodhuesi italian i automobilave Lamborghini. U prezantua në dhjetor 2017 si një automjet i prodhimit të vitit 2018. Urus është SUV i parë Lamborghini dhe automjeti me pesë dyer në epokën moderne (nën pronësinë e Grupit Volkswagen), dhe SUV i dytë në historinë e markës pas LM002, i cili u prodhua midis 1986 dhe 1993.
E ndërtuar në platformën MLB Evo të Grupit Volkswagen, Urus ndan shumë komponentë me SUV-të e tjerë luksoz të Grupit Volkswagen, si Audi Q7, Bentley Bentayga, Porsche Cayenne dhe Volkswagen Touareg. Me një shpejtësi maksimale prej 305 km/h, Urus konsiderohet si një nga SUV-të e prodhimit më të shpejtë në botë.
Emri vjen nga urus, paraardhësi i bagëtive moderne shtëpiake, i njohur gjithashtu si aurochs.
Shiko edhe
Lamborghini
Lamborghini Aventador
Referime
Vetura
Vetura italiane
|
337526
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/The%20Suite%20Life%20on%20Deck
|
The Suite Life on Deck
|
The Suite Life on Deck është një sitcom amerikan për adoleshencë që u transmetua në Disney Channel nga 26 shtatori 2008 deri më 6 maj 2011. Është një vazhdim/spin-off i serisë origjinale të Disney Channel The Suite Life of Zack & Cody. Seriali ndjek vëllezërit binjakë Zack dhe Cody Martin dhe trashëgimtaren e hotelit London Tipton në një mjedis të ri, SS Tipton, ku ata studiojnë jashtë vendit në shkollën e mesme Seven Seas dhe takojnë Bailey Pickett ndërsa Mr. Moseby menaxhon anijen. Anija udhëton nëpër botë në vende të tilla si Italia, Franca, Greqia, India, Suedia dhe Mbretëria e Bashkuar ku personazhet përjetojnë kultura, aventura dhe situata të ndryshme.
Seriali u transmetua në MB më 19 shtator 2008 dhe në tregjet amerikane më 26 shtator 2008. Premiera e serialit në Disney Channel në SHBA tërhoqi 5.7 milionë shikues, dhe u bë premiera e serialit më të ndjekur në Kanada në Family Channel. Shfaqja ishte gjithashtu seria nr. 1 televizive në Kids 6–11 dhe seritë nr. 1 me skenar në mes 9–14 në vitin 2008, duke ia kaluar serialeve veterane Hannah Montana dhe Wizards of Waverly Place në vlerësime. Më 19 tetor 2009, u njoftua se seriali ishte rinovuar për një sezon të tretë, i cili filloi të prodhohej në janar 2010 dhe debutoi më 2 korrik 2010. Seriali ishte gjithashtu seriali me skenar më të mirë të vitit 2009 në mesin e të gjitha moshave të fëmijëve 6 deri në 14.
Seriali është transmetuar në më shumë se 30 vende në mbarë botën dhe është xhiruar në Hollywood Center Studios në Los Angeles (siç ishte seriali origjinal). Seriali është spin-off i dytë i një serie të Disney Channel (pas spinoff-it jetëshkurtër That's So Raven Cory in the House); si dhe seriali i fundit i Disney Channel që debutoi me transmetim ekskluzivisht në definicion standard, dhe i pari nga tre shfaqjet e Disney Channel për kalimin nga definicion standard në definicion të lartë, i cili ndodhi më 7 gusht 2009 me premierën e sezonit 2, "The Spy Who Shoved Me", dhe komedinë e dytë me shumë kamera (pas Sonny with a Chance) për të përdorur një pamje të filmuar në vend të paraqitjes së Filmlook që u përdor në sezonin e parë.
Më 25 mars 2011, një film i bazuar në The Suite Life on Deck dhe serinë e tij mëmë, i titulluar The Suite Life Movie u transmetua në Disney Channel. Episodi i fundit dyzet minutësh i serialit u transmetua në Disney Channel më 6 maj 2011, duke i dhënë fund zyrtarisht serialit.
Përmbajtja
Dikur pas ngjarjeve të serisë së mëparshme, Mr. Mosby është transferuar për të menaxhuar SS Tipton, një anije lundrimi në pronësi të Mr. Tipton. Në bordin e anijes, Zack dhe Cody Martin regjistrohen në shkollën e mesme Seven Seas, një program studimi jashtë vendit i ngjashëm me Semester at Sea, i ofruar në anije, duke marrë zbritje të përballueshme për shkak se nëna e tyre është punonjëse e Tipton. London Tipton gjithashtu detyrohet të marrë pjesë në program nën drejtimin e babait të saj, me Mr. Mosby që mbetet përgjegjës për të. Një vajzë ferme e një qyteti të vogël me emrin Baily Pickett regjistrohet gjithashtu për programin. Binjakët vendosen në një sërë aventurash të reja dhe bëjnë miq të rinj, ndërsa fillojnë të ndjekin mësimet në anijen turistike, ndërsa anija lundron nëpër botë.
Epizodet
Filmi
Më 20 shtator 2010, Disney Channel njoftoi se prodhimi kishte filluar për një film origjinal të Disney Channel bazuar në The Suite Life of Zack & Cody dhe The Suite Life on Deck.
The Suite Life Movie u shfaq premierë në Disney Channel në Shtetet e Bashkuara dhe Kanada më 25 mars 2011.
Ringjallja e anuluar
Në vitin 2013, gjatë një interviste me Gawker, Dylan Sprouse zbuloi se ai dhe vëllai i tij kishin paraqitur një ide në Disney Channel për vazhdimin e serialit Suite Life. Shfaqja do të shihte Zack dhe Cody të ktheheshin në hotelin Tipton në Boston për të jetuar me nënën e tyre dhe do të bëheshin mentorë të një djali që jetonte me babanë e tij në hotel. Disney e hodhi poshtë idenë fillimisht, por kontaktoi binjakët një vit më vonë me një koncept të modifikuar që ruante historinë e djalit dhe babait të tij, por Zack dhe Cody do të transferoheshin në një hotel në Miami në vend të kësaj, Selena Gomez gjithashtu do të luante dhe binjakët nuk do të merrnin kreditë e producentit siç kishin kërkuar. Sprouses e hodhën poshtë konceptin, duke e lënë projektin të braktisur.
Referime
Lidhje të jashtme
Faqja zyrtare
Sitcome amerikane për adoleshencë të viteve 2000
Debutimi i serive televizive amerikane 2008
Përfundimi i serive televizive amerikane 2011
Seriale origjinale nga Disney Channel
Shfaqje televizive në anglisht
Seriale televizive nga It's a Laugh Productions
Shfaqje televizive të vendosura në Boston
|
337531
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/Ndihma%20e%20par%C3%AB
|
Ndihma e parë
|
Ndihma e parë është ndihma e parë dhe e menjëhershme që i jepet çdo personi me një sëmundje ose lëndim të vogël ose të rëndë, me kujdes të ofruar për të ruajtur jetën, për të parandaluar përkeqësimin e gjendjes ose për të nxitur rikuperimin derisa të mbërrijnë shërbimet mjekësore. Ndihma e parë zakonisht kryhet nga dikush me trajnim bazë mjekësore. Ndihma e parë e shëndetit mendor është një zgjerim i konceptit të ndihmës së parë për të mbuluar shëndetin mendor, ndërsa ndihma e parë psikologjike përdoret si trajtim i hershëm i njerëzve që janë në rrezik për zhvillimin e PTSD. Ndihma e Parë e Konfliktit, e fokusuar në ruajtjen dhe rikuperimin e mirëqenies sociale ose të marrëdhënieve të një individi, po pilotohet në Kanada.
Ka shumë situata që mund të kërkojnë ndihmën e parë dhe shumë vende kanë legjislacion, rregullore ose udhëzime, të cilat specifikojnë një nivel minimal të ofrimit të ndihmës së parë në rrethana të caktuara. Kjo mund të përfshijë trajnime ose pajisje specifike që do të jenë të disponueshme në vendin e punës (siç është një defibrilator i jashtëm i automatizuar), sigurimi i mbulimit të ndihmës së parë specialistike në tubime publike ose trajnime të detyrueshme për ndihmën e parë brenda shkollave. Në përgjithësi, pesë hapa lidhen me ndihmën e parë:
Vlerësoni zonat përreth.
Lëvizni në një mjedis të sigurt (nëse jo tashmë; për shembull, aksidentet rrugore janë të pasigurta për t'u trajtuar në rrugë).
Thirrni për ndihmë (si ndihma mjekësore profesionale ashtu edhe njerëzit aty pranë që mund të ndihmojnë në ndihmën e parë, si p.sh. ngjeshja gjatë CPR).
Kryeni ndihmën e parë të përshtatshme në varësi të dëmtimit të pësuar nga viktima.
Vlerësoni viktimën për ndonjë shenjë apo rrezik fatal, apo mundësinë e dhënies së ndihmës së parë përsëri.
Historia e hershme dhe lufta
Aftësitë e asaj që tani njihet si ndihma e parë janë regjistruar gjatë historisë, veçanërisht në lidhje me luftën, ku kujdesi për rastet traumatike dhe mjekësore kërkohet në një numër veçanërisht të madh. Fashimi i plagëve të betejës është paraqitur në qeramikën klasike greke nga shek. 500 pes, ndërsa shëmbëlltyra e Samaritanit të Mirë përfshin referenca për lidhjen ose veshjen e plagëve. Ka referenca të shumta për ndihmën e parë të kryer brenda ushtrisë romake, me një sistem të ndihmës së parë të mbështetur nga kirurgë, ambulanca në terren dhe spitale. Legjionet romake kishin rolin specifik të kapsarëve, të cilët ishin përgjegjës për ndihmën e parë si fashimi, dhe janë pararendësit e mjekëve modern ushtarak.
Shembuj të mëtejshëm ndodhin gjatë historisë, ende kryesisht të lidhura me betejën, me shembuj të tillë si Knights Hospitaller në shekullin e 11 pas Krishtit, duke ofruar kujdes për pelegrinët dhe kalorësit në Tokën e Shenjtë.
Shiko edhe
Paketa e ndihmës së parë
Referime
Ndihma e parë
Shërbime mjekësore emergjente
|
337532
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/Paketa%20e%20ndihm%C3%ABs%20s%C3%AB%20par%C3%AB
|
Paketa e ndihmës së parë
|
Një paketë e ndihmës së parë, çantë e ndihmës së parë ose çantë mjekësore është një koleksion i furnizimeve dhe pajisjeve që përdoren për të dhënë trajtim të menjëhershëm mjekësor, kryesisht për të trajtuar lëndimet dhe gjendje të tjera të lehta ose të moderuara mjekësore. Ka një variacion të gjerë në përmbajtjen e kompleteve të ndihmës së parë bazuar në njohuritë dhe përvojën e atyre që i bashkojnë, kërkesat e ndryshme të ndihmës së parë të zonës ku mund të përdoret dhe ndryshimet në legjislacion ose rregullore në një fushë të caktuar.
Standardi ndërkombëtar për kutitë e ndihmës së parë është se ato duhet të identifikohen me simbolin grafik ISO për ndihmën e parë (nga ISO 7010), i cili është një kryq i bardhë i barabartë në një sfond të gjelbër.
Kompletet standarde shpesh vijnë në kuti plastike të qëndrueshme, qese pëlhure ose në kabinete të montuara në mur. Lloji i kontejnerit do të ndryshojë në varësi të qëllimit, dhe ato variojnë në madhësi nga madhësia e portofolit deri në një kuti të madhe. Rekomandohet që të gjitha kompletet të mbahen në një enë të pastër kundër pluhurit dhe lagështirës për ta mbajtur përmbajtjen të sigurt dhe aseptike.
Pakot duhet të kontrollohen rregullisht dhe të rimbushen nëse ndonjë send është i dëmtuar ose i vjetëruar.
Shiko edhe
Ndihma e parë
Referime
Ndihma e parë
Pajisje mjekësore
|
337535
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/Paketa%20e%20riparimit
|
Paketa e riparimit
|
Një paketë riparimi ose një komplet shërbimi është një grup artikujsh që përdoren për të riparuar një pajisje, që zakonisht përfshin vegla dhe pjesë rezervë. Shumë komplete janë të dizajnuara për automjete, të tilla si automobili, varka, aeroplanë, motoçikleta dhe biçikleta, dhe mund të mbahen me automjetin për të bërë riparime në vend. Disa konsiderohen pajisje thelbësore të sigurisë dhe mund të përfshihen komplete mbijetese. Në ushtri, personeli që kalon nëpër trupa të mëdhenj ujorë në avion mund të pajiset me një paketë mbijetese. Komplete të tjera, të tilla si ato për riparimin e orëve ose komponentët e veçantë të motorit, përdoren nga profesionistë. Në varësi të llojit, një komplete riparimi mund të përfshihet kur blini një produkt ose mund të blihen veçmas.
Shiko edhe
Mirëmbajtja
Referime
Inxhinieri mekanike
Mirëmbajtje
Pajisje mbijetese
|
337537
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/Paketa%20e%20mbijetes%C3%ABs
|
Paketa e mbijetesës
|
Paketa e mbijetesës është një paketë mjetesh dhe furnizimesh bazë të përgatitura si një ndihmë për mbijetesën në raste urgjente. Avionët civilë dhe ushtarakë, varkat e shpëtimit dhe anijet kozmike janë të pajisura me paketa mbijetese.
Paketat e mbijetesës, në madhësi të ndryshme, përmbajnë furnizime dhe mjete për t'i siguruar të mbijetuarit një strehë bazë kundër elementëve, i ndihmojnë ata të qëndrojnë ngrohtë, të plotësojnë nevojat themelore shëndetësore dhe të ndihmës së parë, të ofrojnë ushqim dhe ujë, sinjalizojnë shpëtimtarët dhe ndihmojnë në duke gjetur rrugën e kthimit për të ndihmuar. Furnizimet në një komplet të mbijetesës zakonisht përfshijnë një thikë (shpesh një thikë të ushtrisë zvicerane ose një mjet të shumëfishtë), shkrepse, çantë të ndihmës së parë, banda, grepa peshku, çantë qepëse dhe një elektrik dore.
Civilët si punëtorët e pylltarisë, gjeodezët ose pilotët e shkurreve, të cilët punojnë në vende të largëta ose në rajone me kushte ekstreme klimatike, mund të pajisen gjithashtu me komplete mbijetese. Furnizimet për fatkeqësitë mbahen gjithashtu në dorë nga ata që jetojnë në zona të prirura ndaj tërmeteve ose fatkeqësive të tjera natyrore. Që qytetari mesatar të praktikojë gatishmërinë ndaj fatkeqësive, disa qytete do të kenë dyqane mbijetese për të mbajtur në magazinë furnizimet e mbijetesës.
Kryqi i Kuq Amerikan rekomandon një çantë gatishmërie emergjente që është e lehtë për t'u mbajtur dhe përdorur në rast urgjence ose fatkeqësie.
Shiko edhe
Mbijetesa
Paketa e riparimit
Referime
Pajisje mbijetese
Gatishmëria ndaj fatkeqësive
|
337543
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/Pjesa%20rezerv%C3%AB
|
Pjesa rezervë
|
Një pjesë rezervë, pjesë riparimi ose pjesë këmbimi, është një pjesë e këmbyeshme që ruhet në një inventar dhe përdoret për riparimin ose rinovimin e pajisjeve/njësive me defekt. Pjesët e këmbimit janë një tipar i rëndësishëm i inxhinierisë logjistike dhe menaxhimit të zinxhirit të furnizimit, shpesh duke përfshirë sisteme të dedikuara të menaxhimit të pjesëve të këmbimit.
Pjesët e këmbimit janë një rezultat i zhvillimit industrial të pjesëve të këmbyeshme dhe prodhimit masiv.
Në një mjedis industrial, pjesët e këmbimit përshkruhen në disa mënyra për të dalluar tiparet kryesore të pjesëve të ndryshme rezervë. Më poshtë përshkruan llojet e pjesëve të këmbimit dhe funksionalitetin e tyre tipik.
1. Pjesët e kapitalit janë pjesë këmbimi të cilat, edhe pse pranohet se kanë jetëgjatësi të gjatë ose një mundësi të vogël dështimi, do të shkaktonin një mbyllje të gjatë të pajisjeve, sepse do të duhej një kohë e gjatë për të marrë një zëvendësim për to. Pjesët e kapitalit zakonisht riparohen ose zëvendësohen gjatë riparimeve të planifikuara/inspektimeve të planifikuara. Siç nënkupton përshkrimi, këto pjesë kapitale janë zakonisht të shtrenjta dhe amortizohen me kalimin e kohës.
Shembuj të pjesëve kapitale përfshijnë pompat dhe grupet motorike të përdorura në impiantet industriale, ose shtytësin ose një rotor të nevojshëm për një pompë ose motor. Kjo kërkesë "këmbimi" do të përcaktohet nga teprica e pajisjeve të përdorura në proceset industriale.
2. Materialet konsumuese mund të ndahen në dy grupe:
Materialet harxhuese operative zakonisht konsumohen gjatë funksionimit dhe një shembull i tyre do të ishin filtrat e ajrit, yndyrat dhe lubrifikantët, llambat, etj. (për një makinë, do të ishte lëng larës)
Materialet konsumuese të inspektimit zakonisht zëvendësohen gjatë riparimeve të planifikuara/inspektimeve të planifikuara dhe një shembull i tyre do të ishte rripi i ventilatorit, guarnicionet, vaji i vajit, filtrat e vajit, etj. (për një makinë, do të ishte vaj motori ose vaj transmisioni)
3. Pjesët rezervë të inspektimit ose pjesët rezervë për ndërprerje zakonisht u referohen atyre pjesëve rezervë të përdorura në lidhje me pjesët kapitale gjatë riparimeve të planifikuara/inspektimeve të planifikuara dhe mund të ripërdoren, por zakonisht nuk janë të riparueshme dhe hidhen pas heqjes nga përdorimi nëse pjesët rezervë të inspektimit janë dëmtuar. Këto pjesë rezervë inspektimi ndonjëherë keq-karakterizohen si pjesë rezervë kapitale (kundër pjesëve kapitale) dhe gjithashtu ngatërrohen me materialet konsumuese të inspektimit, të cilat duhet të zëvendësohen në çdo inspektim/ndërprerje. (një shembull i rezervave të inspektimit do të ishin kushinetat dhe vulat mekanike, bulonat dhe dadot e mëdha.)
4. Rezervat operative zakonisht u referohen atyre pjesëve rezervë që përdoren gjatë funksionimit të pajisjeve dhe nuk do të kërkonin riparime të planifikuara/inspektime të planifikuara për t'u zëvendësuar. Në një mjedis industrial, rezervat operative do të ishin matësat, valvulat (solenoidi, MOV që janë në tepricë), transmetuesit, pllakat I/O, furnizimet e vogla me rrymë AC/DC, etj.) (për një makinë, do të fshinte xhamin e përparmë)
Shiko edhe
Paketa e riparimit
Referime
Mirëmbajtje
Inventar
|
337544
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/Aft%C3%ABsit%C3%AB%20e%20mbijetes%C3%ABs
|
Aftësitë e mbijetesës
|
Aftësitë e mbijetesës janë teknika që përdoren për të mbështetur jetën në çdo lloj mjedisi natyror ose mjedisi të ndërtuar. Këto teknika kanë për qëllim të ofrojnë nevojat themelore për jetën e njeriut, duke përfshirë ujin, ushqimin dhe strehimin. Aftësitë e mbijetesës gjithashtu mbështesin njohuritë dhe ndërveprimet e duhura me kafshët dhe bimët për të promovuar ruajtjen e jetës me kalimin e kohës.
Aftësitë e mbijetesës janë ide dhe aftësi bazë që njerëzit e lashtë i shpikën dhe i transmetuan për mijëra vjet. Sot, aftësitë e mbijetesës shoqërohen shpesh me të mbijetuarit në një situatë fatkeqësie.
Aktivitetet në natyrë, si ecja me shpinë, kalërimi, peshkimi dhe gjuetia, të gjitha kërkojnë aftësi themelore të mbijetesës në shkretëtirë, veçanërisht për të trajtuar urgjencat. Individët që praktikojnë aftësitë e mbijetesës si një lloj rekreacioni ose hobi në natyrë mund ta përshkruajnë veten si mbijetues. Aftësitë e mbijetesës përdoren shpesh nga njerëzit që jetojnë në mënyrë jetese jashtë rrjetit, si p.sh. Bushcraft dhe jeta primitive më së shpeshti zbatohen vetë, por kërkojnë shumë nga të njëjtat aftësi. Ka gjithashtu shumë raste të aftësive të mbijetesës që përdoren nga kriminelët, të tillë si të arratisurit, shmangësit e skicave (Shmangiësit e skicave nganjëherë quhen në mënyrë pejorative si shmangës të projektit, megjithëse në kontekste të caktuara ky term është përdorur gjithashtu në mënyrë jogjykuese ose si nderim). gjuetarë pa leje, vrasës serialë, emigrantë të paligjshëm, të burgosur të arratisur, kriminelë të organizuar dhe terroristë, të cilët shmangin kapjen nga autoritetet duke u fshehur në zona të shkreta. Për më tepër, si rojtarët e parkut ashtu edhe oficerët e ruajtjes u mësohen aftësitë e mbijetesës për t'i ndihmuar ata të gjejnë personat e zhdukur dhe në rast se ata mbeten të bllokuar gjatë hetimit të krimeve në shkretëtirë. Forcat e Armatosura të Shteteve të Bashkuara kanë një program trajnimi të quajtur SERE, në të cilin personeli ushtarak, civilët e Departamentit të Mbrojtjes, personeli i inteligjencës dhe kontraktorët ushtarakë privatë mësohen aftësitë e mbijetesës dhe teknikat për t'iu shmangur kapjes dhe arratisjes nga robëria nëse kanë nevojë të mbijetojnë dhe të fshihen në zonat e shkretëtirës duke shmangur kapjen nga luftëtarët e armikut.
Shiko edhe
Paketa e mbijetesës
Referime
Aftësitë e mbijetesës
Mbijetesë
|
337546
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/Fatkeq%C3%ABsia
|
Fatkeqësia
|
Një fatkeqësi është një problem serioz që ndodh gjatë një periudhe kohore që shkakton humbje të përhapura njerëzore, materiale, ekonomike ose mjedisore, të cilat tejkalojnë aftësinë e komunitetit ose shoqërisë së prekur për të përballuar duke përdorur burimet e veta. Fatkeqësitë ndahen në mënyrë rutinore ose në "Fatkeqësi natyrore" të shkaktuara nga rreziqe natyrore ose "fatkeqësi të nxitura nga njerëzit" të shkaktuara nga rreziqe antropogjene. Megjithatë, në kohët moderne, ndarja midis fatkeqësive natyrore, të shkaktuara nga njeriu dhe fatkeqësive të përshpejtuara nga njeriu është e vështirë të vihet re.
Shembuj të rreziqeve natyrore përfshijnë ortekët, përmbytjet, valët e ftohta dhe valët e të nxehtit, thatësirat, tërmetet, ciklonet, rrëshqitjet e dheut, vetëtimat, cunami, aktiviteti vullkanik, zjarret dhe reshjet e dimrit. Shembuj të rreziqeve antropogjene përfshijnë kriminalitetin, çrregullimin civil, terrorizmin, luftën, rreziqet industriale, rreziqet inxhinierike, ndërprerjet e energjisë elektrike, zjarrin, rreziqet e shkaktuara nga transporti dhe rreziqet mjedisore.
Vendet në zhvillim vuajnë kostot më të mëdha kur godet një fatkeqësi -- më shumë se 95% e të gjitha vdekjeve të shkaktuara nga rreziqet ndodhin në vendet në zhvillim dhe humbjet për shkak të rreziqeve natyrore janë 20 herë më të mëdha (si përqindje e produktit të brendshëm bruto) në vendet në zhvillim sesa në vendet e industrializuara.
Shiko edhe
Fatkeqësia natyrore
Referime
Fatkeqësi
|
337548
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/Urgjenca
|
Urgjenca
|
Një urgjencë është një situatë urgjente, e papritur dhe zakonisht e rrezikshme që paraqet një rrezik të menjëhershëm për shëndetin, jetën, pronën ose mjedisin dhe kërkon veprim të menjëhershëm. Shumica e urgjencave kërkojnë ndërhyrje urgjente për të parandaluar një përkeqësim të situatës, megjithëse në disa situata, zbutja mund të mos jetë e mundur dhe agjencitë mund të jenë në gjendje të ofrojnë vetëm kujdes paliativ për pasojat.
Ndërsa disa urgjenca janë të vetëkuptueshme (siç është një fatkeqësi natyrore që kërcënon shumë jetë), shumë incidente më të vogla kërkojnë që një vëzhgues (ose palë e prekur) të vendosë nëse kualifikohet si një emergjencë. Përkufizimi i saktë i një emergjence, agjencitë e përfshira dhe procedurat e përdorura, ndryshojnë sipas juridiksionit, dhe kjo zakonisht përcaktohet nga qeveria, agjencitë e së cilës (shërbimet e urgjencës) janë përgjegjëse për planifikimin dhe menaxhimin e emergjencave.
Shiko edhe
Ndihma e parë
Referime
Kriza
Menaxhimi i urgjencave
Siguri
|
337549
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/Streha
|
Streha
|
Një strehë është një strukturë arkitekturore ose formacion natyror (ose një kombinim i të dyjave) që siguron mbrojtje nga mjedisi lokal. Një strehë mund të shërbejë si shtëpi ose të sigurohet nga një institucion rezidencial. Ajo mund të kuptohet si një strukturë e përkohshme dhe e përhershme. Në Kundërkulturën Amerikane të viteve 1960, koncepti i "Strehës" ndërhyn si një nga konceptet kryesore të Katalogut të Gjithë Tokës dhe shpreh një alternativë ndaj mënyrave të mësimdhënies së arkitekturës të praktikuara në akademitë amerikane.
Në hierarkinë e nevojave të Maslow, strehimi konsiderohet një nevojë themelore njerëzore, së bashku me nevojat e tjera fiziologjike si ajri, uji, ushqimi, gjumi, veshja dhe riprodhimi.
Shiko edhe
Shtëpia
Referime
Ndërtesa dhe struktura sipas llojit
|
337552
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/Roman%20Jakobson
|
Roman Jakobson
|
Roman Osipovich Jakobson (; 11 tetor 189618 korrik 1982) ishte një gjuhëtar dhe teoricien i letërsisë ruse.
Një pionier i gjuhësisë strukturore, Jakobsoni ishte një nga gjuhëtarët më të famshëm dhe më me ndikim të shekullit të njëzetë. Me Nikolai Trubetzkoy-n, ai zhvilloi teknika të reja revolucionare për analizën e sistemeve të tingujve gjuhësorë, duke themeluar në fakt disiplinën moderne të fonologjisë. Jakobsoni vazhdoi të zgjeronte parime dhe teknika të ngjashme në studimin e aspekteve të tjera të gjuhës si sintaksa, morfologjia dhe semantika. Ai dha kontribute të shumta në gjuhësinë sllave, më së shumti dy studime për rasat e rusishtes dhe një analizë e kategorive të foljeve të rusishtes. Duke u mbështetur te njohuritë esemiotikës nga C. S. Peirce, si dhe nga teoria e komunikimit dhe kibernetika, ai propozoi metoda për hetimin e poezisë, muzikës, arteve pamore si dhe për hetimin e kinemasë.
Nëpërmjet ndikimit të tij vendimtar mbi Claude Lévi-Strauss dhe Roland Barthes, ndër të tjerë, Jakobson u bë një figurë kryesore në përshtatjen e analizës strukturore në disiplina përtej gjuhësisë, duke përfshirë filozofinë, antropologjinë dhe teorinë letrare; zhvillimi i tij i qasjes së paraprirë nga Ferdinand de Saussure, i njohur si "strukturalizëm", u bë një lëvizje e madhe intelektuale e pasluftës në Evropë dhe në Shtetet e Bashkuara. Ndërkohë, megjithëse ndikimi i strukturalizmit ra gjatë viteve 1970, puna e Jakobsonit ka vazhduar të marrë vëmendje në antropologjinë gjuhësore, veçanërisht përmes etnografisë së komunikimit të zhvilluar nga Dell Hymes dhe semiotikës së kulturës të zhvilluar nga ish-studenti i Jakobsonit, Michael Silverstein. Koncepti i Jakobsonit për universalet themelore gjuhësore, veçanërisht teoria e tij e njohur e tipareve dalluese, ndikuan në mënyrë vendimtare në mendimin e hershëm nga Noam Chomsky, i cili u bë figura dominuese në gjuhësinë teorike gjatë gjysmës së dytë të shekullit të njëzetë.
Bibliografia
Jakobson R., Remarques sur l'évolution phonologique du russe comparée à celle des autres langues slaves . Pragë, 1929 (Përkthim i komentuar në anglisht nga Ronald F. Feldstein: Remarks on the Phonological Evolution of Russian in Comparison with the Other Slavic Languages. MIT Press: Kembrixh, MA dhe Londër, 2018).
Jakobson R., K karakteristike evrazijskogo jazykovogo sojuza . Pragë, 1930.
Jakobson R., Child Language, Aphasia and Phonological Universals, 1941.
Jakobson R., On Linguistic Aspects of Translation, ese, 1959.
Jakobson R., "Closing Statement: Linguistics and Poetics", në Style in Language (ed. Thomas Sebeok), 1960.
Jakobson R., Selected Writings (ed. Stephen Rudy). Hagë, Paris, Mouton, në gjashtë vëllime (1971–1985):
I. Phonological Studies, 1962;
II. Word and Language, 1971;
III. The Poetry of Grammar and the Grammar of Poetry, 1980;
IV. Slavic Epic Studies, 1966;
V. On Verse, Its Masters and Explores, 1978;
VI. Early Slavic Paths and Crossroads, 1985;
VII. Contributions to Comparative Mythology, 1985;
VIII. Major Works 1976–1980. Completion Volume 1, 1988;
IX.1. Completion, Volume 2/Part 1, 2013;
IX.1. Completion, Volume 2/Part 2, 2014.
Jakobson R., Questions de poetique, 1973.
Jakobson R., Six Lectures of Sound and Meaning, 1978.
Jakobson R., The Framework of Language, 1980.
Jakobson R., Halle M., Fundamentals of Language, 1956.
Jakobson R., Waugh L., The Sound Shape of Language, 1979.
Jakobson R., Pomorska K., Dialogues, 1983.
Jakobson R., Verbal Art, Verbal Sign, Verbal Time (ed. Krystyna Pomorska and Stephen Rudy), 1985.
Jakobson R., Language in Literature (ed. Krystyna Pomorska and Stephen Rudy), 1987.
Jakobson R. "Shifters and Verbal Categories". On Language (ed. Linda R. Waugh and Monique Monville-Burston). 1990. 386–392.
Jakobson R., La Génération qui a gaspillé ses poètes, Allia, 2001.
Referime
Lidhje të jashtme
MIT "Udhëzues për punimet e Roman Jakobson"
Gjuhëtarë të shekullit të 20-të
Sllavistë
Vdekje 1982
Lindje 1896
Fonologjistë
Gjuhëtarë hebrenj
Filozofë hebrenj
Njerëz nga rrethi gjuhësor i Pragës
Gjuhëtarë nga Perandoria Ruse
Hebrenj rusë
Shkrimtarë nga Moska
|
337553
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/Prodhimi%20n%C3%AB%20mas%C3%AB
|
Prodhimi në masë
|
Prodhimi masiv, i njohur gjithashtu si prodhim rrjedhës ose prodhim i vazhdueshëm, është prodhimi i sasive të konsiderueshme të produkteve të standardizuara në një rrjedhë konstante, duke përfshirë dhe veçanërisht në linjat e montimit. Së bashku me prodhimin e vendeve të punës dhe prodhimin në grup, është 1/3 metodat kryesore të prodhimit.
Termi prodhim masiv u popullarizua nga një artikull i vitit 1926 në suplementin Encyclopædia Britannica që u shkrua bazuar në korrespondencën me Ford Motor Company. New York Times përdori termin në titullin e një artikulli që u shfaq përpara publikimit të artikullit të Britannica.
Konceptet e prodhimit masiv zbatohen për lloje të ndryshme produktesh: nga lëngjet dhe grimcat e trajtuara me shumicë (ushqimi, karburanti, kimikatet dhe mineralet e minuara), deri te pjesët dhe montimet e pjesëve (pajisjet shtëpiake dhe automobilat).
Disa teknika të prodhimit masiv, të tilla si madhësitë e standardizuara dhe linjat e prodhimit, i paraprijnë Revolucionit Industrial me shumë shekuj; megjithatë, në mesin e shekullit të 19-të, prodhimi masiv modern ishte i mundur deri në prezantimin e mjeteve dhe teknikave të makinerive për prodhimin e pjesëve të këmbyeshme.
Shiko edhe
Prodhimi
Referime
Prodhim masiv
Proceset industriale
Ekonomia e biznesit
Zhvillim ekonomik
|
337555
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/Zhvillimi%20ekonomik
|
Zhvillimi ekonomik
|
Në studimin ekonomik të sektorit publik, zhvillimi ekonomik dhe social është procesi me anë të të cilit mirëqenia ekonomike dhe cilësia e jetës së një kombi, rajoni, komuniteti lokal ose një individi përmirësohen sipas qëllimeve dhe objektivave të synuara.
Termi është përdorur shpesh në shekujt 20 dhe 21, por koncepti ka ekzistuar në Perëndim për shumë më gjatë. "Modernizimi", "Perëndimizimi" dhe veçanërisht "industrializimi" janë terma të tjerë që përdoren shpesh gjatë diskutimit të zhvillimit ekonomik. Historikisht, politikat e zhvillimit ekonomik të fokusuara në industrializimin dhe infrastrukturën; që nga vitet 1960, ajo është fokusuar gjithnjë e më shumë në uljen e varfërisë.
Ndërsa zhvillimi ekonomik është një ndërhyrje politike që synon të përmirësojë mirëqenien e njerëzve, rritja ekonomike është një fenomen i produktivitetit të tregut dhe rritjes së PBB-së; Ekonomisti Amartya Sen e përshkruan rritjen ekonomike si "një aspekt të procesit të zhvillimit ekonomik". Ekonomistët fokusohen kryesisht në aspektin e rritjes dhe ekonomisë në përgjithësi, ndërsa studiuesit e zhvillimit ekonomik të komunitetit merren edhe me zhvillimin socio-ekonomik.
Shiko edhe
Ekonomia
Referime
Zhvillim ekonomik
|
337556
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/Zhvillimi%20i%20karrier%C3%ABs
|
Zhvillimi i karrierës
|
Zhvillimi i karrierës i referohet procesit që një individ mund t'i nënshtrohet për të evoluar statusin e tij profesional. Është procesi i marrjes së vendimeve për të mësuarit afatgjatë, për të harmonizuar nevojat personale të përmbushjes fizike ose psikologjike me mundësitë e avancimit në karrierë. Zhvillimi i Karrierës mund t'i referohet gjithashtu përfshirjes totale të përvojave të një individi në lidhje me punën, duke çuar në rolin profesional që ata mund të mbajnë brenda një organizate.
Zhvillimi i karrierës mund të ndodhë në baza individuale ose në nivel organizativ.
Planifikimi i zhvillimit të karrierës
Në baza individuale, planifikimi i karrierës përfshin një proces në të cilin individi është i vetëdijshëm për nevojat dhe dëshirat e tij personale për përmbushje në jetën e tij personale, në lidhje me karrierën që ai mban. Ndërsa përvojat e çdo personi janë unike, kjo kontribuon në karrierat e ndryshme që njerëzit do të fitojnë gjatë jetëgjatësisë së tyre.
Karriera afatgjata
Karrierat që janë angazhime afatgjata gjatë gjithë jetës së një individi quhen 'karriera në gjendje të qëndrueshme'. Personi do të punojë drejt daljes në pension me aftësi të specializuara të mësuara gjatë gjithë jetës së tij. Për shembull, dikujt do t'i kërkohet të përfundojë një proces të qëndrueshëm të diplomimit nga shkolla e mjekësisë dhe më pas të punojë në profesionin mjekësor derisa të dalin në pension. Karriera në gjendje të qëndrueshme mund të referohet gjithashtu si mbajtja e të njëjtit rol profesional në një organizatë për një periudhë të gjatë dhe duke u bërë e specializuar në fushën e ekspertizës. Një menaxher i shitjes me pakicë i cili ka punuar në industrinë e shitjeve për një periudhë të gjatë të jetës së tij do të kishte njohuritë, aftësitë dhe atributet në lidhje me menaxhimin e stafit jo-menaxherial dhe koordinimin e detyrave të punës që duhen përmbushur nga vartësit.
Një karrierë që kërkon iniciativa të reja rritjeje dhe përgjegjësie me pranimin e roleve të reja mund të quhet 'karriera lineare', pasi çdo mundësi unike sjell një ndikim më të rëndësishëm të përgjegjësisë dhe fuqisë vendimmarrëse në një mjedis organizativ. Një rrugë lineare e karrierës përfshin një lëvizje vertikale në hierarkinë e menaxhimit kur dikush promovohet. Për shembull, një pozicion menaxhimi i nivelit më të lartë në një kompani do të kërkonte më shumë përgjegjësi në lidhje me vendimmarrjen dhe shpërndarjen e burimeve për të drejtuar në mënyrë efektive dhe efikase një kompani. Menaxherët e nivelit të mesëm dhe menaxherët/CEO të nivelit të lartë do të quheshin me karriera lineare, pasi lëvizja e tyre vertikale në hierarkinë organizative do të sillte gjithashtu më shumë përgjegjësi për planifikimin, kontrollin, udhëheqjen dhe organizimin e detyrave menaxheriale.
Karriera afatshkurtra
Kur individët marrin përsipër një punë afatshkurtër ose të përkohshme, këto janë 'karriera kalimtare' dhe 'karriera spirale'. Karriera kalimtare ndodh kur një person pëson ndryshime të shpeshta të punës, në të cilat çdo detyrë nuk është e ngjashme me atë të mëparshme. Për shembull, një punonjës i ushqimit të shpejtë i cili largohet nga industria ushqimore pas një viti për të punuar si llogaritar i nivelit fillestar ose asistent administrativ në një mjedis zyre është një ndryshim i përkohshëm i karrierës. Shkathtësitë dhe njohuritë e punonjësit për rolin e tyre të mëparshëm të punës nuk do të jenë relevante për rolin e tyre të ri.
Një karrierë spirale është çdo seri punësh afatshkurtra që janë jo identike me njëra-tjetrën, por që gjithsesi kontribuojnë në ndërtimin e aftësive të një atributi specifik që individët do ta pranojnë gjatë jetës së tyre. Shumë individë mund t'i nënshtrohen tranzicioneve të lehta në karrierë ose të pranojnë punë me kontratë afatshkurtër në të njëjtën fushë pune, për të zhvilluar grupe të ndryshme aftësish të nevojshme që ata të kenë sukses në një mjedis organizativ. Për shembull, një individ me një diplomë në Biznes i punësuar për të bërë 'menaxhim projekti' në një fushë të një departamenti mund të promovohet ose transferohet për të përfunduar një detyrë tjetër në të njëjtin departament për të punuar në 'marketing'.
Shiko edhe
Karriera
Referime
Zhvillim karriere
Puna
|
337557
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/Karriera
|
Karriera
|
Karriera është "udhëtimi" metaforik i një individi përmes mësimit, punës dhe aspekteve të tjera të jetës. Ka një sërë mënyrash për të përcaktuar karrierën dhe termi përdoret në mënyra të ndryshme.
Shiko edhe
Zhvillimi i karrierës
Referime
Puna
Karrierë
|
337558
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/Komuniteti%20Shqiptar%20i%20Bashk%C3%ABsis%C3%AB%20Islame%20t%C3%AB%20Austris%C3%AB
|
Komuniteti Shqiptar i Bashkësisë Islame të Austrisë
|
Komuniteti Shqiptar i Bashkësisë Islame të Austrisë (shk. ALKIG; gjermanisht: Albanische Kultusgemeinde der Islamischen Glaubensgemeinschaft in Österreich) është organizata amë e myslimanëve shqiptarë në Austri, pjesë e Bashkësisë Islame të Austrisë. Selia e komunitetit është në Vjenë.
Unioni i Shqiptarëve Musliman në Austri (Dachverband der albanischen Muslime in Österreich, DAMÖ; nga viti 2013: Union albanischer Muslime in Österreich, UAMÖ) është themeluar në vitin 2006, duke bashkuar 17 shoqata të xhamive të shqiptarëve myslimanë në Austri. Pas hyrjes në fuqi të Ligjit të ri për Islamin, në mars 2016 ky union u transformua në Komunitetin Shqiptar të Bashkësisë Islame të Austrisë.
Shih edhe
Shqiptarët në Austri
Komuniteti Musliman Shqiptar në Zvicër
Unioni i bashkësive islame shqiptare në Gjermani
Referime
Lidhje të jashtme
Faqja zyrtare e Komunitetit Shqiptar të Bashkësisë Islame të Austrisë
Organizata myslimane shqiptare
Shqiptarë në Austri
|
337560
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/Satanai%20me%20fytyr%C3%AB%20tjet%C3%ABr
|
Satanai me fytyrë tjetër
|
Satanai me fytyrë tjetër libër me autor Naim Kelmendi, red. Rrahman Dedaj. Botuar në Prishtinë në vitin 1994 nga "Rilindja". Libri ka 87 faqe.
Shënime: Letërsia shqipe, poezia.
Libra shqip
Libra
Libra të botuar në 1994
|
337561
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/Pullazi%20im%20i%20pik%C3%ABlluar
|
Pullazi im i pikëlluar
|
Pullazi im i pikëlluar poezi, me autor Habib Çelaj, red. Rrahman Dedaj. Botuar në Prishtinë në vitin 1996 nga "Rilindja". Libri ka 70 faqe dhe me ilustrime.
Shënime: Letërsia shqipe, poezia.
Libra shqip
Libra
Libra të botuar në 1996
|
337562
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/Kulla%20e%20Ofelis%C3%AB
|
Kulla e Ofelisë
|
Kulla e Ofelisë poezi, me autore Zana Pira, red. Rrahman Dedaj. Botuar në Prishtinë në vitin 1996 nga "Rilindja". Libri ka 60 faqe.
Shënime: Letërsia shqipe, poezia.
Libra shqip
Libra
Libra të botuar në 1996
|
337563
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/Emjeta
|
Emjeta
|
Emjeta libër me autor Jakup Ceraja, red. Rrahman Dedaj. Botuar në Prishtinë në vitin 1996 nga "Rilindja". Libri ka 99 faqe.
Shënime: Letërsia shqipe, poezia.
Libra shqip
Libra
Libra të botuar në 1996
|
337564
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/Zogu%20i%20Lasgushit
|
Zogu i Lasgushit
|
Zogu i Lasgushit libër me autor Rifat Kukaj, red. Rrahman Dedaj. Botuar në Prishtinë në vitin 1997, libri ka 63 faqe dhe me ilustrime.
Shënime: Letërsia shqipe, letërsia për fëmijë, poezia.
Libra shqip
Libra
Libra të botuar në 1997
|
337565
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/Elefanti%20q%C3%AB%20fluturonte
|
Elefanti që fluturonte
|
Elefanti që fluturonte libër me autor Rifat Kukaj, red. Rrahman Dedaj. Botuar në Prishtinë në vitin 1997 nga "Rilindja". Libri ka 87 faqe dhe me ilustrime.
Shënime: Letërsia shqipe, letërsia për fëmijë, tregime dhe novela.
Libra shqip
Libra
Libra të botuar në 1997
|
337566
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/Gjeli%20n%C3%AB%20kuvert%C3%AB
|
Gjeli në kuvertë
|
Gjeli në kuvertë libër me autor Rifat Kukaj, red. Rrahman Dedaj. Botuar në Prishtinë në vitin 1997 nga "Rilindja". Libri ka 19 faqe.
Shënime: Letërsia shqipe, letërsia për fëmijë.
Libra shqip
Libra
Libra të botuar në 1997
|
337567
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/Koh%C3%AB%20idhnake
|
Kohë idhnake
|
Kohë idhnake poezi, me autor Nezir Prokshi, red. Rrahman Dedaj. Botuar në Prishtinë në vitin 1997 nga "Rilindja". Libri ka 79 faqe.
Shënime: Letërsia shqipe, poezia.
Libra shqip
Libra
Libra të botuar në 1997
|
337568
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/Deg%C3%AB%20e%20ndar%C3%AB
|
Degë e ndarë
|
Degë e ndarë poezi, me autor Ramiz Kuqi, red. Rrahman Dedaj. Botuar në Prishtinë në vitin 1997 nga "Rilindja". Libri ka 100 faqe.
Shënime: Letërsia shqipe, poezia.
Libra shqip
Libra
Libra të botuar në 1997
|
337569
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/Rr%C3%ABfim%20pashtriku
|
Rrëfim pashtriku
|
Rrëfim pashtriku poemë, me autor Rexhep Smajlaj, red. Rrahman Dedaj. Botuar në Prishtinë në vitin 1998 nga "Rilindja". Libri ka 57 faqe.
Shënime: Letërsia shqipe, poezia.
Libra shqip
Libra
Libra të botuar në 1998
|
337570
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/K%C3%ABng%C3%AB%20t%C3%AB%20dit%C3%ABs
|
Këngë të ditës
|
Këngë të ditës poezi, me autor Nazmi Rudari, red. Rrahman Dedaj. Botuar në Prishtinë në vitin 1998 nga "Rilindja". Libri ka 107 faqe.
Shënime: Letërsia shqipe, poezia.
Libra shqip
Libra
Libra të botuar në 1998
|
337571
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/Ismail%20Bo%C3%A7ari
|
Ismail Boçari
|
Ismail Boçari (1917 – 11 maj 2014) ishte profesor shqiptar i mjekësisë. Gjatë Luftës së Dytë Botërore mori pjesë në Frontin Nacionalçlirimtar Shqiptar . Për veprimtarinë e tij ka marrë disa çmime.
Biografia
Ismail Boçari lindi në vitin 1917 në Tragjas të Vlorës në Shqipërinë jugperëndimore. Ka studiuar mjekësi në Universitetin e Bolonjës dhe në Universitetin e Sofjes . Gjatë rezistencës shqiptare të Luftës së Dytë Botërore ai shpëtoi tre herë nga ekzekutimi nga trupat italiane dhe gjermane në 1942, 1943 dhe 1944. Në vitin 1993 ai mori çmimin Castriota Scanderbeg për aktivitetet e tij gjatë Luftës së Dytë Botërore. Në vitin 1999 ai u dekorua me medaljen Kavalier Kombëtar i Italisë nga Massimo D'Alema në një ceremoni që u zhvillua në Romë .
Referime
Shqiptarë në Bullgari
Njerëz nga Vlora
Vdekje 2014
Lindje 1917
Absolventët e Universitetit të Bolonjës
Absolventët e Universitetit të Sofjes
|
337577
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/Gala%20Dragot
|
Gala Dragot
|
Gala Aliaj Dragot (2 shtator 2005) është këngëtare shqiptaro-belge. Ajo është vajza e artistit Robert Aliaj Dragot dhe e përkthyeses Mimoza Dino.
Karriera artistike
Dragoti mori pjesë në sezonin e pestë të The Voice Kids në 2020-n dhe ishte pjesë e ekipit të Shon Dondit. Ajo e fitoi këtë garë muzikore me këngët e Elton Xhonit dhe Bob Dilanit. Pas disa muajsh të The Voice Kids, ajo nxori këngën e saj të parë Contagious. Në fund të vitit 2022, Dragoti interpretoi në Festivalin e Këngës për përzgjedhjen e këngëve në Eurovizion. Më 14 janar 2023, Gala mori pjesë në Eurosong, parazgjedhja belge për Eurovision Song Contest. Paraprakisht, ajo kishte shkruar dy këngë emocionuese "Ollie" dhe "T'inquiète", si dhe u përzgjodh së bashku me 6 kandidatë të tjerë. Dragoti mori pjesë me numrin "T'inquiète" në finalen kombëtare në Paleis 12, ku u rendit në vendin e tretë dhe fitoi çmimin e jurisë atë natë.
Referime
|
337602
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/Instituti%20i%20Let%C3%ABrsis%C3%AB%20Maksim%20Gorki
|
Instituti i Letërsisë Maksim Gorki
|
Instituti i Letërsisë Maksim Gorki ( ) është një institucion i arsimit të lartë në Moskë . Ndodhet në Bulevardin Tverskoy 25 në qendër të Moskës.
Historia
Instituti u themelua në vitin 1933 me iniciativën e Maxim Gorky, një shkrimtar, themelues i metodës letrare të realizmit socialist dhe një aktivist politik. Ajo mori emrin e saj aktual pas vdekjes së Gorky në 1936.
Instituti ka qenë në të njëjtin vend, jo shumë larg Sheshit Pushkin, për më shumë se shtatëdhjetë vjet, në një kompleks ndërtesash historike që datojnë në shekujt 18 dhe 19. Ndërtesa kryesore në Bulevardin Tverskoy 25 ishte vendlindja e Alexander Herzen dhe frekuentohej nga shkrimtarë të njohur të shekullit të 19-të, duke përfshirë Nikolai Gogol, Vissarion Belinsky, Pyotr Chaadayev, Aleksey Khomyakov dhe Yevgeny Baratynsky .
Në vitet 1920 strehonte organizata të ndryshme shkrimtarësh dhe një muze letrar. Ai gjithashtu siguroi strehim për shkrimtarët, duke përfshirë Andrei Platonov, Vsevolod Ivanov, Osip Mandelstam dhe Boris Pasternak . Mikhail Bulgakov e përdori atë si model për "Shtëpinë Griboyedov" në "Mjeshtri dhe Margarita" .
Kurrikula
Kurrikula e institutit përfshin kurse në shkencat humane dhe shoqërore dhe seminare mbi një sërë zhanresh letrare, duke përfshirë prozën, poezinë, dramën, letërsinë për fëmijë, kritikën letrare, shkrimin për shtypin popullor dhe përkthimin letrar. Ajo ka programe të diplomimit dhe doktoraturës dhe një komitet të përhershëm për mbrojtjen e doktoraturës dhe disertacionit të kandidatit. Instituti ofron një program dyvjeçar të kurseve të avancuara letrare për studentë me kualifikim të lartë dhe Instituti i tij Letrar mbikëqyr një Shkollë të Avancuar të Përkthimit Letrar, si dhe kurse në Redaktimin, Kopjimin dhe Gjuhët e Huaja. Gjithashtu ka një shkollë të mesme dhe ofron kurse përgatitore për aplikantët në Institutin Letrar.
Absolventë të shquar
Politikanë
Maithripala Sirisena (President i Sri Lankës )
Nambaryn Enkhbayar (President i Mongolisë 2005-2009)
Poetë
Alexander Galich (poet, kantautor)
Bella Akhmadulina (poete)
Boris Golovin (poet, kantautor)
Drago Siliqi (shkrimtar, kritik letrar, botues)
Fazu Aliyeva (poet)
Halima Xudoyberdiyeva (Poetja Popullore e Uzbekistanit)
Hovhannes Shiraz (poet)
Jabir Novruz (Poet Kombëtar i Azerbajxhanit )
Nikolay Rubtsov (poet)
Rasul Gamzatov (poet)
Yevgeny Yevtushenko (poet, kantautor, romancier, eseist, dramaturg, skenarist)
Yulia Drunina (poete, shkrimtare)
Shkrimtarë
Anatoli Kim (shkrimtar)
Chinghiz Aitmatov (romancier)
Fatmir Gjata (shkrimtar, gazetar)
Fazil Iskander (romancier)
Irina Bogatyryova (shkrimtare)
Ismail Kadare (romancier, poet, eseist)
Aigul Kemelbayeva (shkrimtar)
Jaroslav Melnik (shkrimtar)
Konstantin Simonov (shkrimtar)
Maria Alyokhina (shkrimtare, muzikante, aktiviste)
Maria Arbatova (shkrimtare, feministe, politikane)
Oksana Vasyakina (shkrimtare)
Oleg Khafizov (shkrimtar)
Oleg Pavlov (shkrimtar)
Vasily Belov (shkrimtar)
Viktor Astafyev (romancier)
Viktor Pelevin (romancier)
Yuri Bondarev (shkrimtar)
Yuri Kazakov (shkrimtar)
Yury Trifonov (shkrimtar)
Antonina Koptiaeva (romanciere)
Grigory Baklanov (romancier)
Vladimir Karpov (romancier)
Boris Yampolsky (shkrimtar)
Literatura
Holquist, Majkëll. Dialogizmi: Bakhtin dhe Bota e Tij, Botimi I Dytë. Routledge, 2002.
Holquist, Majkëll. "Përshtatje.” Zhanret e të folurit dhe Ese Të Tjera Të Vona. Nga Mikhail Bakhtin. Eds. Caryl Emerson dhe Michael Holquist. Austin: University of Texas Press, 1986. ix-xxiii.
Referime
Lidhjet e jashtme
Instituti i Letërsisë Maksim Gorki
|
337605
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/Vladimir%20Lidin
|
Vladimir Lidin
|
Vladimir Germanovich Lidin ( ; 15 shkurt 1894 – 27 shtator 1979) ishte një shkrimtar dhe kujtues sovjetik.
Biografia
Lidin lindi Vladimir Gomberg në një familje hebreje të rusizuar në Moskë. Babai i tij kishte një biznes eksporti. Ai ndoqi Institutin e Gjuhëve Orientale Larazev dhe Universitetin e Moskës, nga ku u diplomua në vitin 1915 për drejtësi . Falë frymëzimit të neorealistëve rusë dhe shkrimtarëve perëndimorë si Guy de Maupassant, ai botoi tregimin e tij të parë të shkurtër në vitin 1908 dhe në vitin 1912 ai po kontribuonte me tregime në revista dhe gazeta të ndryshme. Në vitin 1916 ai botoi përmbledhjen e tij të parë me prozë, nën titullin nihilist " Tryn-trava ", që përkthehet si "asgjë nuk ka rëndësi".
Gjatë Luftës së Parë Botërore, Lidin luftoi në frontin lindor. Gjatë Luftës Civile Ruse pasuese, ai u bashkua me Ushtrinë e Kuqe dhe shërbeu në Siberinë lindore. Përvoja e tij në këto konflikte shërbeu si frymëzim për dy përmbledhje me tregime të shkurtra që u botuan në 1923: Humdrum ditore dhe Tales of Many Days. Pas luftës ai udhëtoi gjerësisht në Evropën Perëndimore dhe Lindjen e Mesme, përpara se të kthehej në Moskë, ku u bë një nga shkrimtarët sovjetikë më të dukshëm të viteve 1920. Gjatë kësaj periudhe ai botoi rreth 20 libra, duke përfshirë letërsi të shkurtër dhe të gjatë, letërsi udhëtimi dhe ese .
Pushimi i tij i madh ndërkombëtar erdhi në vitin 1931, kur romani i tij i vitit 1927 The Apostate u botua në anglisht dhe në disa gjuhë të tjera evropiane dhe i solli atij njohje ndërkombëtare. Në Shtetet e Bashkuara, romani u botua në vitin 1932 me titullin "Çmimi i jetës". Gjatë kësaj kohe, ai udhëtonte aq shumë, saqë konsiderohej se "kishte banuar pjesërisht jashtë vendit". Stili i tij i të shkruarit u bë më i efektshëm në vitet 1930, me mesazhin social të shkrimit të tij duke u bërë më i dukshëm. Veprat e tij më të njohura të kësaj periudhe ishin Koha e Peshkimit (1930), Rreth Lindjes së Largët (1932) dhe romani The Great, or the Pacific (1933), shkruar pas një udhëtimi në Lindjen e Largët dhe të gjitha kushtuar ndërtimit të një jetë e re në kufirin lindor të Rusisë.
Pas hyrjes së Rusisë në Luftën e Dytë Botërore, Lidin punoi si reporter lufte për të përditshmen ruse Izvestia midis 1941 dhe 1942, duke dokumentuar vitin e parë të pushtimit gjerman në një përmbledhje esesh të botuara me emrin Dimri i vitit 1941 . Gjatë kësaj kohe ai shkroi gjithashtu një ese të titulluar " Talnoe ", për shfarosjen e hebrenjve nga ushtria naziste në Ukrainë, që u përfshi në Libri i Zi: Krimi nazist kundër popullit hebre , një përmbledhje dëshmish dhe të dorës së parë. rrëfimet e përjetësimit të Holokaustit, e cila u përdor si provë gjatë gjyqit të Nurembergut, por nuk u botua kurrë në Bashkimin Sovjetik.
Pakënaqësia e Jozef Stalinit me një nga reportazhet e tij bëri që Lidin të binte në favorin e autoriteteve sovjetike. Ai u degradua në një pozicion në një gazetë ushtarake rajonale dhe midis viteve 1943 dhe 1946 nuk kishte asnjë punë të botuar, një hendek i rëndësishëm në prodhimin e tij të frytshëm dhe të vazhdueshëm. Vetëm nga fundi i viteve 1940 ai ishte përsëri në gjendje të botonte veprën e tij. Përveç shkrimeve të mëparshme që u botuan vetëm tani - më e rëndësishmja, romani Mërgimi, që trajton dy vitet e para të pushtimit nazist, i shkruar në 1942 dhe i botuar në 1947 - shkrimet e tij ishin kryesisht konformiste. Pas vdekjes së Stalinit, atij iu ofruan një varg postesh të spikatura në Bashkimin e Shkrimtarëve Sovjetikë dhe dha mësim në Institutin e Letërsisë Maksim Gorki . Më 1957 botoi librin me kujtime letrare Njerëz dhe takime. Ai vazhdoi të shkruante dhe të botonte gjatë gjithë jetës së tij.
Vdiq në vitin 1979, në Moskë në moshën 85-vjeçare. Interesi i ripërtërirë për punën e tij në epokën post-sovjetike çoi në botimin e fletoreve të tij të pabotuara nga vitet 1970 në 1991.
Publikime
Përmbledhje tregimesh të shkurtra
Asgjë nuk ka rëndësi (1916)
Kuajt e Zi (1916)
Ujërat e Përmbytjes (1917)
Daily Humdrum (1923)
Përrallat e shumë ditëve (1923)
Veriu (1925)
Tregimet e vitit 1920 (1925)
Vepra të mbledhura (1928 - 1930)
The Birds Came: Stories of 1954–1961 (1970)
Novela
Anijet Going (1927)
Apostati (1931)
Varri i Ushtarit të Panjohur (1932)
Djali (1936)
Dy jetë (1950)
Jo-fiktive
Rrugët dhe kilometrazhi (1927)
Mërgim (1947)
Njerëzit dhe takimet (1957)
Referime
Vdekje 1979
Lindje 1894
Shkrimtarë rusë
Profesorë të Institutit Maksim Gorki
Absolventët e Universitetit Shtetëror të Moskës
|
337607
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/Konstantin%20Fedin
|
Konstantin Fedin
|
Konstantin Aleksandrovich Fedin ( Russian ; 24 February [ – 15 korrik 1977) ishte një romancier dhe funksionar letrar sovjetik dhe rus.
Biografia
I lindur në Saratov me origjinë modeste, Fedin studioi në Moskë dhe Gjermani dhe u internua atje gjatë Luftës së Parë Botërore . Pas lirimit të tij, ai punoi si përkthyes në ambasadën e parë sovjetike në Berlin . Pas kthimit në Rusi, ai u bashkua me bolshevikët dhe shërbeu në Ushtrinë e Kuqe . Pas largimit nga Partia në 1921, ai u bashkua me grupin letrar të quajtur Vëllezërit Serapion, të cilët mbështetën Revolucionin, por donin lirinë për letërsinë dhe artet.
Tregimi i tij i parë, "Kopshti", u botua në vitin 1922, si dhe drama e tij Bakunin v Drezdene (Bakunin në Dresden). Dy romanet e tij të para janë më të rëndësishmet; Goroda i gody (1924; tr. si Qytete dhe vite, 1962, "një nga romanet e para të mëdha në letërsinë sovjetike" ) dhe Bratya (Vëllezërit, 1928) trajtojnë të dyja problemet e intelektualëve në kohën e tetorit . Revolucioni, dhe përfshijnë "përshtypjet e botës borgjeze gjermane" bazuar në burgosjen e tij gjatë luftës.
Romanet e tij të mëvonshme përfshijnë Pokhishchenie Evropy (Përdhunimi i Evropës, 1935), Sanatorii Arktur (Sanatoriumi Arktur, 1939) dhe trilogjinë historike Pervye radosti (Gëzimet e para, 1945), Neobyknovennoe leto (Një verë e pazakontë, 1948), dhe Kostyor (Zjarri, 1961–67). Ai gjithashtu shkroi një kujtim Gorky sredi nas (Gorky ndër ne, 1943). Edward J. Brown e përmbledh atë si më poshtë: "Fedin, megjithëse ndoshta nuk është një shkrimtar i madh, zotëronte në një shkallë të lartë talentin për të komunikuar atmosferën e një kohe dhe vendi të caktuar. Shkrimi i tij më i mirë të kujton rikrijimin e përvojave të tij, dhe kujtesa e tij është në gjendje të përzgjedhë dhe të mbajë elementë sensualë të skenave të së shkuarës së gjatë, të cilat e bëjnë rrëfimin e tyre një përvojë të pasur."
Nga viti 1959 deri në vdekjen e tij në 1977, ai shërbeu si kryetar i Unionit të Shkrimtarëve Sovjetikë .
Çmimet
Hero i Punës Socialiste (1967)
Katër Urdhrat e Leninit
Urdhri i Flamurit të Kuq të Punës, dy herë
Urdhri i Revolucionit të Tetorit
Çmimi Stalin, klasa e parë (1949) - për romanin "Gëzimi i parë" (1945) dhe "Asnjë verë e zakonshme" (1947-1948)
Referime
Vdekje 1977
Lindje 1892
Shkrimtarë rusë
Profesorë të Institutit Maksim Gorki
|
337612
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/Gjitonia
|
Gjitonia
|
Gjitonia është një formë e bashkëjetesës grupore dhe e bashkëpunimit social të konsoliduar dhe sot pak e pranishme në të gjithë trevën historike arbëreshe. Ajo ndryshon nga "rione" tipike italiane për arkitekturën urbane dhe kontributin social.
Etimologjia
Gjitonië vjen nga bashkimi i fjalëve gjindë tonë (ose në një version tjetër do të rrjedhë nga të gjithë tanë 'të gjithë tanët'), dhe përbëhet nga dy fjalë: Gji që tregon 'popullin'. ' dhe tonië që do të thotë 'njerëz që janë në gjendje të bëjnë tonet e pesë shqisave të vibrojnë në mjediset e tyre të jetesës dhe të konfirmojnë përkatësinë e tyre nëpërmjet metrikës idiomatike'.
Fjala gjitonìa është një fjalë komplekse që përmban vlera shoqërore të nxjerrjes prindërore të familjes së gjerë të lashtë Arbëreshë; fjalë për fjalë nga shqipja gjitonìa, gjit / ngjit ose 'lagje' ose 'fqinj', në mënyrë të detajuar fjala shqipe mesjetare, përdoret nga arvanitët, ose nga ato popullsi shqiptare të vendosura në Greqinë e sotme, ndërsa është më pak e përhapur, ose në raste të tjera të zhdukura, në Shqipëri (ose 'vendi i pesë shqisave', gjitonë është "fjalë për fjalë e kundërta e lagjes autoktone"). Origjina e gjitonisë në vendet e Italisë jugore është e lidhur me tre elementë themelorë të një lloji material: gardhi që kufizon hapësirën e ndarë nga familja, shteti ose shtëpia, vendi i takimit dhe strehimi material dhe kopshti botanik, vendi i farmacisë. Një udhëtim në vendet e rajonit historik.
Aspekti arkitektoniko-urban
Ndryshe nga rrethet, "gjitoniet" janë grumbullime të vogla shtëpish shpesh të lidhura me njëra-tjetrën (shpesh kuptohet si pjesa më e vogël e strukturës urbane) (megjithatë, duke qenë se përfaqëson një fenomen social historikisht kompleks dhe pasi përfaqëson një model mesdhetar, ky përkufizimi nuk i gjen të gjithë entuziastët dhe studiuesit unanim). E veçanta është në konstituimin e shtëpive të vogla që zakonisht ndërtohen në një gjysmërreth, në krah të një shtëpie "nënë" të quajtur "shtëpi madhështore" dhe të gjitha shohin një shesh të vogël ose hapësirë të hapur. Gjitonia ndryshe nga lagjja që bashkon njerëzit në kuptimin e ndërtuar, përfaqëson një model social që përshkon atë që mund të gjendej në lagjen autoktone. Struktura sociale është e huaj për arkitekturën tipike të qendrave italiane. “Gjitonitë” e ndryshme lidhen me njëra-tjetrën me rrugica të vogla dhe të ngushta, aq sa është e vështirë qasja në to me makinë dhe kjo kohët e fundit ka penalizuar qendrat historike duke favorizuar komplekset e mëdha të banimit.
"Gjitonia" perfaqeson per arbereshet, arberit apo arbanonët vendin e rrënjes se fondit të gjerë familjar, e ka origjinen si pasoje e rritjes se grupit qe nuk i kalonte njezet elemente, gjë që rezultoi ne kete emer dhe është. përsëritur sa herë që grupet e krijuara arrinin numrin e ndarjes. për këtë fenomeni gjeneronte vazhdimisht kërkimin e stokut origjinal dhe për t'u bërë pjesë e tij, ishte e nevojshme të siguroheshin një sërë elementesh të kujtesës historike që mund të garantonin origjinalitetin e dinastisë. për këtë arsye gjitonia është vendi i pacaktuar brenda të cilit perceptohen tingujt dhe afërsia e një identiteti të shpërndarë dhe që takohet për të ndarë momentet dhe vështirësitë që ka rezervuar jeta për ne.
Në rastin e Lungros, “gjitonia” dhe qendra urbane ishin në fokus të një studimi historiko-urbanistik.
Aspekti social
Aspekti social i “ gjitonisë ” i referohet kryesisht një eksperience të lashtë dhe historike ku në bazë të marrëdhënieve njerëzore bashkëjetonin vlerat e mikpritjes dhe solidaritetit mes familjeve të lagjes dhe ku agregimi jetonte pa dallime të klasave shoqërore. Kryesisht për komunitetet italo-shqiptare “ gjitonia ” është një botë ku marrëdhëniet ishin aq të forta sa krijonin marrëdhënie reale familjare, aq sa shprehja në gjuhën arbëreshe është tipike. Gjitoni gjirì "(" vinato parentato ").
Ndoshta e trashëguar nga shqiptarët me origjinë, gjitonia është afër vlerave të kanùnit ("Familja, Individi dhe Mikpritja") ndonëse e ndotur dhe e ndryshuar nga zakonet ndër vite dhe zakonet vendase. Prandaj, gjitonia është bërë një vend shoqërizimi dhe ngjitjeje dijesh dhe anekdotash ose ku dikush përgatitej të mësonte një "profesion" si fillestar, por është gjithashtu një vend ku ndërthuren e shenjta dhe profane, ose ku alternohen këngët fetare. me përralla e këngë popullore.
Në mënyrë tipike, " gjitoniet " janë gjithashtu vendi ku ndizen zjarret kushtimore për shenjtorët ose ku ngrihen ndalesa për procesionet fetare; këto ngjarje trajtohen me pjesëmarrjen e gjithë lagjes si njësi.
Përdorimi i "gjysmë derës", ndarja e nevojave elementare, pjesëmarrja e gjithë gjitonisë në zi dhe gëzime janë disa nga aspektet më të dukshme sociale të këtij fenomeni që është pakësuar ndër vite me shpopullimin e komuniteteve arbëreshe . . Në Lungro, për shembull, për ta bërë më të theksuar kuptimin e " gjitonisë ", lagjja dikur (dhe në disa raste edhe sot) mblidhej për një mate (një pije argjentinase e importuar nga emigrantët Lungresi).
Kohë moderne
Vitet e fundit, për shkaqe të ndryshme si shpopullimi dhe rënia demografike në radhë të parë, paqëndrueshmëria hidrogjeologjike, shtëpitë jo tërheqëse, barrierat arkitekturore, qendrat historike të paarritshme me makina e arsye të tjera, ky fenomen dalëngadalë po zbehet; dhe këtë “dritë” e mbajnë ende gjallë vetëm të moshuarit të cilët vazhdojnë me ritet e tyre të përditshme për të mbajtur gjallë gjitoninë tradicionale arbëreshe .
Në fshatin San Basile ( CS ) që nga viti 2010, nisma " Një shtëpi në San Basile " është aktive nga administrata komunale, ose shitja e shtëpive në qendrën historike me çmime të arsyeshme për të nxitur ripopullimin, vokacionin turistik të vendit. dhe “stop” humbjen e “ gjitonies ”.
Shih edhe
Kalabria
Arbëreshët në Itali
Literatura
Mattanò Vincenzo Maria, 2012, Il centro antico di Lungro. Un raro documento di rigore tipologico e di sofisticata strategia insediativa, Il Coscile.
Rennis Giovan Battista, 2000, La tradizione popolare della comunità arbëreshe di Lungro, Il Coscile.
Referime
Kultura arbëreshe
Urbanistikë
|
337620
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/Jouy-en-Josas
|
Jouy-en-Josas
|
Jouy-en-Josas është komunë në perëndim të Parisit, në departamentin e Yvelines. Është një nga rrethinat më të pasura të Parisit. Qyteti është i njohur në mbarë botën sepse ka pritur kampusin kryesor të HEC Paris që nga viti 1964.
Komunat e Francës
Komuna në Yvelines
|
337621
|
https://sq.wikipedia.org/wiki/Stefan%20Lasko
|
Stefan Lasko
|
Peshkopi Stefan ose Episkopi Stefan (emri laik: Vanghel Lasko; 1900 – 1975) ishte Peshkop i Kishës Ortodokse Shqiptare në Amerikë.
Stefan Lasko ka lindur më 2 shtator 1900 në Malëshovë. Në vitet 1930-ta emigroi në SHBA, ku më 20 qershor 1949 u hirotonis prift nga Fan Noli në kishën e Shën Gjergjit në Boston. Me kërkesën e Imzot Fan Nolit, i cili në atë kohë ishte i sëmurë rëndë dhe dëshironte që të linte një pasardhës, në vitin 1965 Stefan Lasko u dërgua në Shqipëri për tu bërë episkop. Stefan Lasko u dorëzua në gradën episkopale më 20 mars të vitit 1965 në kishën e Shën Spiridhonit në Durrësit, nga Sinodi i Shenjtë Shqiptar, i përbërë prej Kryepeshkopit të Gjithë Shqipërisë Paisit, Peshkopit të Beratit Kirillit dhe Peshkopit të Gjirokastrës Damianit. Stefan Lasko ishte hierarku i fundit që u dorëzua në gradën episkopale në Shqipëri, sepse më pas vijoi persekutimi ndaj fesë. Pas vdekjes së Nolit, Stefani udhëhoqi shqiptarët ortodoksë të Amerikës duke dorëzuar priftërinj shqiptarë, siç ishin atë Artur Liolinin dhe peshkopi Nikon. Më 14 tetor 1971, Peshkopi Stefan udhëhoqi shumicën e famullive shqiptare në Kishën Ortodokse në Amerikë.
Stefan Lasko ndërroi jetë më 30 prill 1975 në Boston. Ceremonia funerale u zhvillua në Katedralen Ortodokse Shqiptare të Shën Gjergjit në Boston. Ai u varros pranë varrit të Fan Nolit në varrezat e Forest Hillsit të Bostonit.
Shih edhe
Kryepeshkopata Ortodokse Shqiptare në Amerikë
Referime
Lidhje të jashtme
Reportazh mbi dorëzimin në gradën episkopale të Stefan Laskos
Priftërij ortodoksë shqiptarë
Shqiptarë në Shtetet e Bashkuara
|
Subsets and Splits
No community queries yet
The top public SQL queries from the community will appear here once available.