seanghay/lexicon-kh · Datasets at Hugging Face

t_id int64 1 3.77k	t_cat_id int64 1 18	t_main_kh stringlengths 1 48	t_main_en stringlengths 2 78 ⌀	t_main_fr stringlengths 4 78 ⌀	t_isimg int64 0 1	t_desc stringlengths 13 3.51k	t_lookup float64 1 3.76k ⌀	t_active int64 1 1	created_at stringclasses 1 value	updated_at stringclasses 1 value
1,301	7	រាជាណាចក្រស៊ុលតង់ម៉ាឡាកា	sultanate of malacca	sultanat de malacca (m.)	0	រដ្ឋដែលមានអត្ថិភាពពីឆ្នាំ១៤០០ដល់ឆ្នាំ១៥១១ គ្រប់គ្រងដោយស៊ុលតង់ អ៊ីសកាន់ដាសះ (Sultan Iskandar Shah) ។ រាជធានីនៃរាជាណាចក្រនេះគឺ ម៉ាឡាកា។ ប្រជាជននៃរាជាណាចក្រនេះគោរពសាសនាហិណ្ឌូ និង អ៊ិស្លាម ហើយប្រើភាសាម៉ាឡេបុរាណ (ម៉ាឡាយូ) ។ អតីតរាជាណាចក្រនេះ សព្វថ្ងៃជា ផ្នែកខ្លះនៃប្រទេសម៉ាឡេស៊ី សិង្ហបុរី ថៃ និងឥណ្ឌូណេស៊ី។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
1,302	7	រាជាណាចក្រស៊ុលតង់ដេលី	delhi sultanate	sultanat de delhi (m.)	0	រដ្ឋដែលមានអត្ថិភាពពីឆ្នាំ១២០៦ដល់ឆ្នាំ១៥២៦ គ្រប់គ្រងដោយសន្តតិវង្ស៥ បន្តបន្ទាប់គ្នា គឺសន្តតិវង្សមូហ្ស៊ី (dynastie des Muizzî, 1206-1290) ខាល់ជី (dynastie des Khaldjî, 1290-1320) ទូគ្លុក (dynastie de Tughlûq, 1320-1414) សាយីត (dynastie des Sayyîd, 1414-1451) និង ឡូឌី (Lodî, 1451-1526) ។ រាជធានីនៃរាជាណាចក្រនេះគឺដេលី (Delhi) ។ ប្រជាជននៃរាជាណាចក្រនេះគោរពសាសនាអ៊ិស្លាមនិកាយស៊ុននីត និង ប្រើភាសាពែរ្ស។ អតីតរាជាណាចក្រនេះ សព្វថ្ងៃជា ផ្នែកខ្លះនៃប្រទេសអាហ្វហ្កានីស្ថាន បង់ក្លាដែស ឥណ្ឌា និងប៉ាគីស្ថាន។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
1,303	7	រាជាណាចក្រស៊ុលតង់បះម៉ានី	baḥmani sultanate	sultanat baḥmanî (m.)	0	រដ្ឋដែលមានអត្ថិភាពពីឆ្នាំ១៣៤៧ដល់ឆ្នាំ១៥២៧ គ្រប់គ្រងដោយស៊ុលតង់អាឡា អ៊ូឌីន បះម៉ាន់ (Alāʾud-Dīn Baḥman) នៅឆ្នាំ១៣៤៧។ រាជធានីនៃរាជាណាចក្រនេះ គឺអះសាណាបាដ (Aḥsanābād) ។ ប្រជាជននៃរាជាណាចក្រនេះគោរពសាសនាអ៊ិស្លាម។ នៅក្រោយឆ្នាំ១៥១៨ រាជាណាចក្រនេះ ត្រូវបានបែកខ្ញែកជា៥រដ្ឋផ្សេងៗគ្នាគឺអះម៉ាដណាហ្កា (Aḥmad-nâgar) ហ្កោល កុងដា (Golkonda) ប៊ីដា (Bîdâr) បេរ៉ា (Berâr) និង ប៊ីហ្សាពួរ (Bîjâpur) ហើយរដ្ឋទាំង៥នេះត្រូវបានគេស្គាល់ថាជារាជាណាចក្រស៊ុលតង់ដេកង់ (sultanats de Dekkan) ។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
1,304	7	រាជាណាចក្រស៊ុលតង់ម៉ាតារ៉ាំ	mataram sultanate	sultanat de mataram (m.)	0	រដ្ឋដែលមានអត្ថិភាពពីឆ្នាំ១៥៨៧ដល់ឆ្នាំ១៧៥៥ គ្រប់គ្រងដោយស៊ុលតង់ សេណូប៉ាទី (Senopati, ១៥៨៧-១៦០១) និង ស៊ុលតង់ ប៉ាគូប៊ូវ៉ូណូទី១ (Pakubuwono I, ១៦៧៧-១៦៨១) ។ រាជធានីនៃរាជាណាចក្រនេះគឺកូតា ហ្សេដ (Kota Gede) ។ ប្រជាជននៃរាជាណាចក្រនេះគោរពសាសនាអ៊ិស្លាម និងប្រើភាសាជ្វា។ រដ្ឋនេះបានរីកចម្រើនដល់កំពូល នៅក្នុងរាជ្យស៊ុលតង់ អាហ្គុង ហាន់យ៉ូក្រូគុស៊ូម៉ូ (Agung Hanyokrokusumo, 16130-1645) ហើយចាប់ផ្ដើមធ្លាក់ចុះនៅពេលព្រះអង្គសោយទិវង្គត នៅឆ្នាំ១៦៤៥។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
1,305	7	រាជាណាចក្រស៊ុលតង់យោគយ៉ាកាតា	yogyakarta sultanate	sultanat de yogyakarta	0	រដ្ឋដែលមានអត្ថិភាពពីឆ្នាំ១៧៥៥ដល់ឆ្នាំ១៩៤៥ គ្រប់គ្រងដោយស៊ុលតង់អ៊ីក ហាមេងគូ (ISKS Hamengku, 1755-1792 ) និង ស៊ុលតង់ ចុងក្រោយ អ៊ីកហាមេងគូ ប៊ូវ៉ូណូទី៩ (ISKS Hamengku Buwono IX, 1940-1950) ។ រាជធានីនៃរាជាណាចក្រនេះគឺ យោគយ៉ាកាតា។ រាជាណាចក្រនេះបង្កើតឡើងក្រោយពីមានសន្ធិសញ្ញាហ្ស៊ីយ៉ង់ទី (Giyanti) ថ្ងៃទី១៣ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ១៧៥៥។ ប្រជាជននៃរាជាណាចក្រនេះ គោរពសាសនាអ៊ិស្លាមនិងប្រើភាសាជ្វា។ រាជាណាចក្រនេះបានទទួលឯករាជ្យពីហូឡង់នៅថ្ងៃទី២៧ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ១៨៣០។ នៅថ្ងៃទី១៥ ខែសីហា ឆ្នាំ១៩៤៥ រាជាណាចក្រនេះត្រូវបានបញ្ចូលទៅក្នុងប្រទេសឥណ្ឌូណេស៊ី។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
1,306	7	វណ្ណៈក្សត្រិយ៍	kshatriya	kshatriya	0	នៅប្រទេសឥណ្ឌា គឺជាវណ្ណៈទីពីរតាមប្រពៃណីនៃសាសនាហិណ្ឌូ រួមមានអ្នកដឹកនាំនិងវីរជនយោធា ដែលបានកំណត់នៅក្នុងប្រព័ន្ធសង្គមនៃគម្ពីរវេទ ដោយមានភារកិច្ចការពារនិងដឹកនាំសង្គមហិណ្ឌូ។ ចំណែកក្នុងសង្គមខ្មែរវិញ «វណ្ណៈក្សត្រិយ៍» ជាវង្សក្សត្រ ដែលជាថ្នាក់ទី១នៃសង្គមសំដៅទៅលើព្រះមហាក្សត្រនិងព្រះរាជវង្សានុវង្ស។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
1,307	7	វណ្ណៈវៃស្យៈ	vaishya	vaishya	1	នៅប្រទេសឥណ្ឌា គឺជាវណ្ណៈទីបីតាមប្រពៃណីនៃសាសនាហិណ្ឌូ រួមមានអ្នកចិញ្ចឹមសត្វ អ្នកធ្វើស្រែចម្ការ សិប្បករ ពលករ អ្នកជំនួញ ជាដើម។ {pp1}1238_01.jpg{pp2}	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
1,308	7	វណ្ណៈសូទ្រៈ	shudra	shudra	0	នៅប្រទេសឥណ្ឌា គឺជាវណ្ណៈទីបួនតាមប្រពៃណីនៃសាសនាហិណ្ឌូ រួមមានអ្នកបម្រើវណ្ណៈព្រាហ្មណ៍ ក្សត្រិយ៍ និង វៃស្យៈ។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
1,309	7	វណ្ណៈព្រាហ្មណ៍	brahmin	brahmin	0	នៅប្រទេសឥណ្ឌា គឺជាវណ្ណៈទីមួយក្នុងសាសនាហិណ្ឌូ រួមមានអ្នកបួស សាស្រ្តាចារ្យ និង អ្នកថែរក្សាចំណេះដឹងពិសិដ្ឋនិងទំនៀមទម្លាប់សាសនាពីជំនាន់មួយទៅជំនាន់មួយទៀត។ នៅប្រទេសកម្ពុជាសម័យបច្ចុប្បន្ន គេបានកំណត់ពួកបារគូបុរោហិតក្នុងព្រះបរមរាជវាំងថាជាពួកព្រាហ្មណ៍។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
1,310	7	សម័យរុករក	age of exploration	âge de l'exploration	0	សម័យពីស.វ.ទី១៥ដល់ទី១៧ ដែលការរុករកឯនាយសមុទ្រដ៏ធំបានលេចឡើងជាកត្តាដ៏មានអានុភាពនៃវប្បធម៌អឺរ៉ុប។ ទឹកដីជាច្រើនដែលពួកអឺរ៉ុបមិនបានស្គាល់ពីមុនត្រូវបានរកឃើញនៅសម័យនោះ។ លក្ខណៈសម្គាល់នៃសម័យនេះគឺការមកដល់នៃអ្នកតាំងទីលំនៅ និង អ្នកឈ្លានពានមកពីទ្វីបមួយដែលគេមិនធ្លាប់បានស្គាល់។ លើសពីនេះ អ្នករុករកខ្លះបានធ្វើនាវាចរណ៍ដើម្បីស្វែងយល់អំពីពិភពលោកឱ្យកាន់តែច្រើន។ ទោះក្នុងមូលហេតុណាក៏ដោយ ក៏សម័យរុករកបានជួយឱ្យមានការរីកចម្រើននូវចំណេះដឹងខាងភូមិសាស្រ្ត។ អ្នករុករកដែលមានឈ្មោះល្បីសម័យនោះ មានដូចជា គ្រិស្តូហ្វ កូឡុំ (Christophe Colomb, 1451-1506) វ៉ាស្កូ ដឺហ្កាម៉ា (Vasco de Gama, 1460/1469-1524) និងហ៊ែ្វឌីណង់ ម៉ាហ្សេឡង់ (Ferdinand Magellan, 1480-1521) ជាដើម។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
1,311	7	សហភាពសាធារណរដ្ឋសង្គមនិយមសូវៀត	union of soviet socialist republics	union des républiques socialistes soviétiques	0	រដ្ឋសហព័ន្ធដែលមានអត្ថិភាពពីឆ្នាំ១៩២២ដល់ឆ្នាំ១៩៩១ ដឹកនាំដោយឯកបក្សតាមលទ្ធិកុម្មុយនីស្ដ។ សហភាពនេះត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយរដ្ឋជាសមាជិកចំនួន១៥ និង មានរដ្ឋធានីតាំងនៅទីក្រុងមូស្គូ។ រដ្ឋទាំង១៥នោះ រួមមានសហព័ន្ធរុស្ស៊ី អ៊ុយក្រែន បេឡារុស ម៉ុលដាវី លីទុយអានី ឡេតូនី អេស្តូនី អាមេនី ហ្ស៊កហ្ស៊ី អាស៊ែបៃហ្សង់ កាហ្សាក់ស្ថាន អ៊ូសបេគីស្ថាន តាហ្ស៊ីគីស្ថាន តួកម៉េនីស្ថាន និងកៀហ្ស៊ីស៊ីស្ថាន។ សហភាពនេះមានផ្ទៃដីទំហំ២២ ៤០២ ២០០គ.ម២ និង មានប្រជាជនប្រមាណ ២៩៣ ០៤៧ ៥៧១នាក់ (ឆ្នាំ១៩៩១) ។ មេដឹកនាំសំខាន់ៗនៃសហភាពសាធារណរដ្ឋសង្គមនិយមសូវៀត រួមមាន វ្ល៉ាឌីមៀ លេនីន (Vladimir Lenin) ជាអគ្គលេខាធិការបក្ស (ប្រមុខរដ្ឋ) ដំបូងនិងមីខាអ៊ីលហ្គ័របាឆូវ (Mikhail Gorbachev) ជាអគ្គលេខាធិការបក្សចុងក្រោយនៃសហភាពសាធារណរដ្ឋសង្គមនិយមសូវៀត (១៩៨៥-១៩៩១) ។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
1,312	7	សាលត៍ (កិច្ចចរចាកម្រិតអាវុធយុទ្ធសាស្ត្រ)	strategic arms limitation talks	pourparlers sur la limitation des armes stratégiques	0	ការចរចាស្ដីពីការកំណត់កម្រិតអាវុធយុទ្ធសាស្រ្ត។ អាវុធយុទ្ធសាស្រ្តប្រើសម្រាប់បាញ់តម្រង់ទៅដល់ទឹកដីបច្ចាមិត្ត (ផ្ទុយពីអាវុធធម្មតាដែលប្រើបានត្រឹមទីសមរភូមិប៉ុណ្ណោះ) ។ សហរដ្ឋអាម៉េរិកនិងសហភាពសាធារណរដ្ឋសង្គមនិយមសូវៀតបានចុះហត្ថលេខាលើសន្ធិសញ្ញានេះចំនួនពីរលើកមកហើយគឺសាល់ត៍ ១ (SALT-I) ថ្ងៃទី២៦ ខែឧសភា ឆ្នាំ ១៩៧២ និងសាល់ត៍២ (SALT-II) នៅថ្ងៃទី១៦ ខែមិថុនា ឆ្នាំ១៩៧៩ ប៉ុន្តែសន្ធិសញ្ញាចុងក្រោយនេះ ពុំបានទទួលសច្ចាប័នពីព្រឹទ្ធសភាអាម៉េរិកទេ។ នៅក្នុងអំឡុងឆ្នាំ១៩៨០កិច្ចព្រមព្រៀងសាល់ត៍ត្រូវបានជំនួសដោយកិច្ចព្រមព្រៀងស្តារត៍ (START) វិញ។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
1,313	7	ស្តាត (សន្ធិសញ្ញាកាត់បន្ថយអាវុធយុទ្ធសាស្ត្រ)	START (strategic armsreduction treaty)	traité de réduction des armes stratégiques	0	សន្ធិសញ្ញាផ្ដើមចេញពីសហរដ្ឋអាម៉េរិក (ស.រ.អា.) សហភាពសាធារណរដ្ឋ សង្គមនិយមសូវៀត (ស. ស.ស.) ហើយត្រូវបានចុះហត្ថលេខាលើកទី១ (ស្តាត១) ដោយស.រ.អា. ស.ស.ស.ស. និងលើកទី២ (ស្តាត២) ដោយអាម៉េរិក រុស្ស៊ី បេឡារុស អ៊ុយក្រែន និងកាហ្សាក់ស្ថាន។ សន្ធិសញ្ញាទាំងនេះ ត្រូវបានបង្កើតឡើងដើម្បីកាត់បន្ថយអាវុធនុយក្លេអ៊ែរនិងអាវុធយុទ្ធសាស្រ្តផ្សេងទៀត។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
1,314	7	ស្តាត១ (សន្ធិសញ្ញាកាត់បន្ថយអាវុធយុទ្ធសាស្ត្រ)	START I (strategic arms reduction treaty I)	traité de réduction des armes stratégiques I	0	ស្តាត១ត្រូវបានចុះហត្ថលេខានៅថ្ងៃទី៣១ ខែកក្កដា ឆ្នាំ១៩៩១ ដោយសហរដ្ឋអាម៉េរិក (ស.រ.អា.) និងសហភាពសាធារណរដ្ឋសង្គមនិយមសូវៀត (ស.ស. ស.ស.) ។ ៥ខែក្រោយមក ស.ស.ស.ស.ត្រូវបានដួលរលំហើយបន្សល់ទុកនូវរដ្ឋឯករាជ្យ៤ដែលមានអាវុធនុយក្លេអ៊ែរជាយុទ្ធសាស្រ្ត៖ រុស្ស៊ី (Russia) បេឡារុស (Belarus) អ៊ុយក្រែន (Ukraine) និង កាហ្សាក់ស្ថាន (Kazakhstan) ។ នៅថ្ងៃទី២៣ ខែ ឧសភា ឆ្នាំ១៩៩២ ស.រ.អា.និងរដ្ឋ៤ទៀតដែលបន្ត ពីស.ស.ស.ស.បានចុះហត្ថលេខាលើពិធីសារលីស្បោន ដើម្បីឱ្យប្រជាជាតិទាំង៥នេះចូលទៅក្នុងក្របខណ្ឌនៃកិច្ចព្រមព្រៀង។ ស្តាត១បានចូលជាធរមាននៅថ្ងៃទី៥ ខែធ្នូ ឆ្នាំ១៩៩៤ នៅពេលដែលភាគីពីរទាំងប្ដូរលិខិតូបករណ៍នៃសច្ចាប័ននៅទីក្រុងប៊ុយដាប៉ែស (Budapest) ។ សន្ធិសញ្ញានេះត្រូវបានបញ្ចប់នៅថ្ងៃទី៥ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០០៩។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
1,315	7	សក្ដិភូមិ	feudalism	féodalité	0	ការគ្រប់គ្រងរដ្ឋដោយព្រះរាជាដែលភាគច្រើនផ្អែកលើច្បាប់សាសនា ដែលក្នុងនោះដីធ្លីនិងប្រជាជនជាកម្មសិទ្ធិផ្ដាច់មុខរបស់ព្រះអង្គ។ ឧទាហរណ៍ ៖ របបសក្ដិភូមិបានចាប់ផ្ដើមនៅអឺរ៉ុបខាងលិចនៅក្នុងអំឡុងសតវត្សរ៍ទី៩និងឈានដល់ចំណុចកំពូលនៅសតវត្សរ៍ទី១២និង១៣។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
1,316	7	សម័យ	epoch	époque (f.)	0	រយៈពេលមួយនៃប្រវត្តិសាស្រ្តដែលមានព្រឹត្តិការណ៍ពិសេសឬការប្រែប្រួលណាមួយផ្ទុះឡើង។ ឧទាហរណ៍ ៖ សម័យសាធារណរដ្ឋខ្មែរចាប់ផ្ដើមបន្ទាប់ពីព្រឹត្តិការណ៍ថ្ងៃទី១៨ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩៧០។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
1,317	7	សករាជ	era	ére (f.)	0	សម័យឬស័កដែលកើតមានបុគ្គលឬហេតុអស្ចារ្យណាមួយ។ ឧទាហរណ៍ ៖ សករាជ ម៉ីជី (Ere Meiji) នៅជប៉ុនចន្លោះគ.ស.១៨៦៨និងគ.ស. ១៩១២។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
1,318	7	សហស្សវត្សរ៍	millennium	millénaire (m.)	0	រយៈកាលមួយពាន់ឆ្នាំឬមួយខួបពាន់ឆ្នាំ (មានន័យថា រយៈកាល១ ០០០ ឆ្នាំម្ដងៗ) ។ ឧទាហរណ៍ ៖ ប្រវត្តិសាស្រ្តកម្ពុជាចាប់ផ្ដើមនៅដើមសហស្សវត្សរ៍ទី១នៃគ្រិស្ដសករាជ។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
1,319	7	សតវត្សរ៍	century	siècle (m.)	0	រយៈកាលមួយរយឆ្នាំឬមួយខួបរយឆ្នាំ (មានន័យថា រយៈកាល១០០ឆ្នាំម្ដងៗ) ។ ឧទាហរណ៍ ៖ ព្រះពុទ្ធទ្រង់បរិនិព្វាននៅពាក់កណ្ដាលសតវត្សរ៍ទី៦មុនគ.ស.។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
1,320	7	ស័កទី១	paleozoic era	paléozoïque/ére primaire (f.)	0	ស័កភូគព្ភសាស្រ្ត (ère géologique) ដែលមានរយៈ ពេល២៩១លានឆ្នាំ (ពី ៥៤២ ដល់ ២៥១លាន ឆ្នាំកន្លងទៅ ដែលគេនិយមហៅថា ស័កមច្ឆជាតិ (Ère des Poissons) ។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
1,321	7	ស័កទី២	mesozoic era	ére mésozoïque/ére secondaire (f.)	0	ស័កភូគព្ភសាស្រ្តពី២៥១លានឆ្នាំ ដល់ ៦៥លានឆ្នាំកន្លងទៅ។ លក្ខណៈសម្គាល់នៃស័កទី២នេះគឺ ការប្រែប្រួលយ៉ាងខ្លាំងខាងរុក្ខជាតិនិងសត្វ។ សត្វដាយណូស័រ (Dinosaurs) បានកើតនិងស្លាប់នៅក្នុងស័កនេះ។ ដូច្នេះហើយបានជាគេនិយមហៅស័កនេះថាជាស័កដាយណូស័រ។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
1,322	7	ស័កទី៣	cenozoic era	ére cénozoïque/ére tertiaire (f.)	0	ស័កភូគព្ភសាស្រ្ត ដែលបានចាប់ផ្ដើមពី៦៥លានឆ្នាំកន្លងទៅ។ ជួនកាល គេហៅស័កទី៣នេះថាជាស័ក ថនិកសត្វ គឺសត្វចិញ្ចឹមកូននឹងទឹកដោះ (Mammals) ។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
1,323	7	ស័កទី៤	quaternary period	ére quaternaire (f.)	0	ស័កភូគព្ភសាស្រ្ត ដែលបានចាប់ផ្ដើមពី២,៦លានឆ្នាំកន្លងទៅ។ ស័កនេះមានលក្ខណៈសម្គាល់ដោយការលេចឡើងនូវហូមីនីដ (Hominids) ជាថនិកសត្វទ្វេបាត (សត្វចិញ្ចឹមកូននឹងទឹកដោះមានជើងពីរ) និង ជាបុព្វបុរសរបស់មនុស្សបច្ចុប្បន្ន។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
1,324	7	សហសម័យ	contemporary epoch	epoque contemporaine (f.)	0	ដំណាក់កាលនៃប្រវត្តិសាស្រ្តចាប់ពីគ.ស.១៧៨៩ ឬ ១៩១៧ រហូតដល់បច្ចុប្បន្ន។ -តាមប្រវត្តិវិទូបារាំង ចាប់ពីគ.ស.១៧៨៩ (បដិវត្តន៍បារាំង) រហូតដល់បច្ចុប្បន្ន។ -តាមប្រវត្តិវិទូសូវៀតចាប់ពីគ.ស.១៩១៧ (បដិវត្តន៍ខែតុលា) រហូតដល់បច្ចុប្បន្ន។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
1,325	7	សាមន្តរដ្ឋ	vassal state	état vassal	0	រដ្ឋនានាដែលចំណុះឱ្យចក្រភពណាមួយមានអំណាចខ្លាំង។ ឧទាហរណ៍ ៖ នគរចម្ប៉ាជាសាមន្តរដ្ឋរបស់ចក្រភពអង្គរក្នុងសម័យព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៧។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
1,326	7	សាមន្តរាជ	vassal	vassal (m.)	0	ស្តេចចំណុះដែលស្ថិតនៅក្រោមអំណាចអធិរាជ។ សាមន្តរាជត្រូវនាំសួយសារអាករទៅថ្វាយអធិរាជជាប្រចាំ។ ឧទាហរណ៍ ៖ មុនឆ្នាំ៥៥០នៃគ.ស. ស្ដេចសាមន្តរាជនៃនគរចេនឡាតែងតែនាំសួយសារអាករថ្វាយអធិរាជនគរភ្នំ។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
1,327	7	ហូម៉ូហាប៊ីលីស	homo habilis	homme habile (m.)	1	មនុស្សបុរេប្រវត្តិដំបូងដែលវិវត្តបន្តពីអូស្រ្តាឡូពីតែក ហើយចេះយកថ្មមកធ្វើជាឧបករណ៍ប្រើប្រាស់។ ពួកគេរស់នៅអាហ្វ្រ‌៊ិកខាងកើតជាក្រុមៗ មានកម្ពស់១,៤០ម៉ែត្រ និង មានទម្ងន់ចន្លោះពី៣០និង៤០គ.ក្រ.។ ហូម៉ូហាប៊ីលីសមានន័យថា មនុស្សប៉ិនប្រសប់ (Homme habile) ។ {pp1}1258_01.jpg{pp2}	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
1,328	7	ហូម៉ូអេរ៉ិចទូស	homo erectus	homo erectus (homme debout) (m.)	1	មនុស្សបុរេប្រវត្តិ ដែលវិវត្តបន្តពីហូម៉ូហាប៊ីលីស (Homme habile) ហើយគេបានរកឃើញនៅទ្វីបអាហ្រ្វ‌៊ិក (ពីព្រោះជាទ្វីបដែលមានកម្ដៅជាងគេនៅសម័យដែលភពផែនដីត្រជាក់ខ្លាំង) ។ ហូម៉ូអេរ៉ិចទូស មានមាឌធំជាងមុន មានកម្ពស់ប្រហែល១,៥០ម៉ែត្រ និង មានទម្ងន់ប្រហែល៥០គ.ក្រ.។ ហូម៉ូអេរ៉ិចទូស ដែលមានន័យថាមនុស្សឈរ (Homme debout) បានរកឃើញភ្លើងកាលពី៥០០ ០០០ឆ្នាំមុន។ {pp1}1259_01.jpg{pp2}	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
1,329	7	ហូម៉ូនេអង់ឌែតាល់	homo neandertalensis	homo neandertalensis (L'homme de néanderthal)	1	មនុស្សបុរេប្រវត្តិដែលវិវត្តបន្តពីហូម៉ូអេរ៉ិចទូស (Homo Erectus) ហើយគេបានរកឃើញនៅជ្រលងភ្នំនេអង់ឌែតាល់ (ប្រទេសអាល្លឺម៉ង់) ។ ហូម៉ូនេអង់ឌែតាល់មានកម្ពស់ប្រហែល១,៧០ម៉ែត្រ (បុរស) និង១,៦០ម៉ែត្រ (ស្ត្រី) ។ បុរសមានទម្ងន់ប្រហែល១០០គ.ក្រ.។ {pp1}1260_01.jpg{pp2}	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
1,330	7	ហូម៉ូសាព្យាង	homo sapiens	homo sapiens (l'homme qui pense)	1	មនុស្សបុរេប្រវត្តិ ដែលវិវត្តបន្តពីហូម៉ូនេអង់ឌែតាល់ (Homo neandertalensis) ចេញដំណើរពីទ្វីបអាហ្រ្វ៊ិក ហូម៉ូសាព្យាង ទៅរស់នៅក្នុងទ្វីបអឺរ៉ុបនិងទ្វីបដទៃទៀត។ ហូម៉ូសាព្យាង មានន័យថា មនុស្សចេះគិត (L'homme qui pense) ។ {pp1}1261_01.jpg{pp2}	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
1,331	7	អធិរាជ	emperor	empereur (m.)	1	មហាក្សត្រឬមហារាជដែលមានអំណាចលើសាមន្តរាជនានានិងគ្រប់គ្រងលើដែនដីចក្រភពទាំងមូល។ ឧទាហរណ៍ ៖ គូប្លៃខាន់ (Kublai Khan) ជាអធិរាជនៃចក្រភពម៉ុងហ្គោល (ឆ្នាំ១២៦០-១២៩៤ នៃគ.ស.) ។ {pp1}1262_01.jpg{pp2}	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
1,332	7	អនរិយជន	barbarian	barbare (m./f.)	0	ជនរស់នៅក្នុងសង្គមដែលមិនមានប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រង វប្បធម៌ និងរបៀបរស់នៅជឿនលឿន។ ឧទាហរណ៍ ៖ ពួករ៉ូម៉ាំងបានប្រើពាក្យ ‹អនរិយជន/អនារ្យជន› សម្រាប់ហៅក្រុមមនុស្សមួយចំនួនដូចជាកុលសម្ព័ន្ធអាល្លឺម៉ង់ (Germanics) សែលធ៍ (celts) អ៊ីបេរី (Iberians) ត្រាស៊ី (Thracians) និងប៉ាស្ស៊ី (Parthians) ជាដើម។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
1,333	7	អនារ្យជន	barbarian	barbare (m./f.)	0	មើលពាក្យ {vv1}អនរិយជន{vv2}	1,332	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
1,334	7	អរិយធម៌បុរាណ	ancient civilization	civilisation antique	0	អរិយធម៌ជាមូលដ្ឋានគ្រឹះនៃពិភពលោកបច្ចុប្បន្ន ដែលត្រូវបានកសាងឡើងនៅបុរាណសម័យ នៅតាមសំណង់នានាដែលជាវប្បធម៌ជឿនលឿនរបស់ពួកអេហ្ស៊ីប មេសូប៉ូតាមី ឥណ្ឌា ចិន ក្រិក រ៉ូម៉ាំង ម៉ាយ៉ា និងជនដទៃទៀត ដែលយើងអាចដឹងបានដោយសារបុរាណវត្ថុវិទ្យានិងឯកសារសរសេរ។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
1,335	7	អរិយជន	civilized people	peuple civilisé (m.)	0	ជនរស់នៅក្នុងរដ្ឋដែលមានប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រង វប្បធម៌ និងរបៀបរស់នៅជឿនលឿន។ ឧទាហរណ៍ ៖ នៅក្នុងបណ្ដាប្រទេសជឿនលឿនមានអរិយជនច្រើន។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
1,336	7	អារ្យជន	civilized people	peuple civilisé (m.)	0	មើលពាក្យ {vv1}អរិយជន{vv2}	1,335	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
1,337	7	អាល្លឺម៉ង់ណាស៊ី	nazi germany	allemagne nazie (f.)	0	រដ្ឋអាល្លឺម៉ង់ដែលមានអត្ថិភាពពីឆ្នាំ១៩៣៣ ដល់ឆ្នាំ១៩៤៥ ដឹកនាំដោយ អាដុល ហ៊ីទ្លែ (Adolf Hitler) ដែលប្រកាន់យកណាស៊ីនិយម (Nazisme) ។ ពាក្យ ណាស៊ីនិយម នេះ មកពីពាក្យ «ជាតិសង្គមនិយម» (National-Socialisme) ជាមនោគមវិជ្ជានយោបាយរបស់គណបក្សជាតិសង្គមនិយមពលករអាល្លឺម៉ង់ (Parti national-socialiste des travailleurs allemands) ដែលជាគណបក្សនយោបាយស្តាំនិយមជ្រុលបង្កើតឡើងនៅប្រទេសអាល្លឺម៉ង់នៅឆ្នាំ១៩២០ និងដឹកនាំដោយ អាដុល ហ៊ីទ្លែ។ មនោគមវិជ្ជា នេះចាត់ទុកពូជសាសន៍អារ្យ័ន (Race aryenne) ថាជាពូជសាសន៍ខ្ពស់ជាងគេ។ ណាស៊ីនិយមជាលទ្ធិប្រកាន់ពូជសាសន៍ និងជាលទ្ធិប្រឆាំងជ្វីហ្វ (Racisme et antisémitisme) ។ នៅឆ្នាំ១៩៣៩ រដ្ឋនេះមានផ្ទៃដីទំហំ៦៣៣ ៧៨៦គ.ម២ ដោយបានឈ្លានពានលើប្រទេសអូទ្រីស ឆេកូស្លូវ៉ាគី ប៉ូឡូញ ហូឡង់ បែលហ្ស៊ិក បារាំង (តំបន់អាល់សាសឡូរ៉ែន Alsance-Lorraine) សហភាពសូវៀត (ទីក្រុងកាលីនីនក្រាដ Kalinin-grad) ន័រវែស ស៊ុយអែត លុចសំបួ និង អ៊ីស្លង់។ រដ្ឋធានីនៃរដ្ឋនេះគឺបែរឡាំង។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
1,338	7	អ៊‌ិស្លាមសករាជ	muslim era	ére musulmane	0	ការកំណត់ឆ្នាំចាប់ពីថ្ងៃដែលមហាម៉ាត់រត់គេចពីក្រុងឡាម៉ិច (La Mecque) ទៅក្រុងមេឌីន (Medine) នៅគ.ស. ៦២២ នាខែកក្កដា។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
1,339	7	អូស្ត្រាឡូពីតែក	australopithecus	australopithèques	1	មនុស្សបុរេប្រវត្តិដំបូងបង្អស់រស់នៅអេត្យូពីទ្វីបអាហ្រ្វ‌៊ិក (Ethiopie, Afrique) កាលពី៣ទៅ៤លានឆ្នាំមុន ដែលគេបានរកឃើញសំណល់ឆ្អឹងនៅឆ្នាំ១៩៧៤។ {pp1}1268_01.jpg{pp2}	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
1,340	7	អ្នកបុរេប្រវត្តិសាស្ត្រ	specialist in prehistory	spécialiste en préhistoire	0	អ្នកជំនាញខាងបុរេប្រវត្តិវិទ្យា។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
1,341	7	ឯកត្តរដ្ឋ	unitary State	etat unitaire (m.)	0	រដ្ឋគ្រប់គ្រងដោយអំណាចកណ្ដាលមួយដែលមានរបបនយោបាយនិងគតិយុត្តតែមួយ។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
1,342	7	ឯកសារគ	non-written record	document muet (m.)	1	ឯកសារដែលគ្មានការកត់ត្រាជាលាយលក្ខណ៍អក្សរ ដូចជា ក្អម ឆ្នាំង និង វត្ថុ សិល្បៈផ្សេងៗទៀត។ {pp1}1271_01.jpg{pp2} {pp1}1271_02.jpg{pp2} {pp1}1271_03.jpg{pp2}	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
1,343	7	ឯកសារសរសេរ	written record	document écrit (m.)	1	ឯកសារជាលាយលក្ខណ៍អក្សរដែលកត់ត្រានូវហេតុការណ៍ឬព្រឹត្តិការណ៍នានាទុកជាចំណេះដឹង។ ឧទាហរណ៍ ៖ សិលាចារឹកជាប្រភេទឯកសារសរសេរ។ {pp1}1272_01.jpg{pp2}	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
1,344	9	កណ្ដាលក្រុង	city centre/downtown	centre-ville (m.)	0	កន្លែងដែលជាទីតាំងកណ្ដាលនៃក្រុង ហើយដែលមានជាយក្រុងនៅពីក្រៅ។ ជាទូទៅ កណ្ដាលក្រុងជាអតីតទីតាំងប្រវត្តិសាស្រ្តឬជាតំបន់អភិវឌ្ឍចាស់។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
1,345	9	កម្មភាព	employment	emploi (m.)	0	ភាពមានការងារធ្វើកើតឡើងក្នុងស្ថានភាពដែលមនុស្សម្នាក់គ្រប់អាយុធ្វើការ មានសមត្ថភាព មានបំណងធ្វើការស្វះស្វែងរកការងារធ្វើ និងអាចរកការងារធ្វើបាន។ ឧទាហរណ៍ ៖ រាជរដ្ឋាភិបាលមានគោលនយោបាយទាក់ទាញ និងផ្ដល់ការលើកទឹកចិត្តដល់វិស័យឯកជនឱ្យវិនិយោគ ដើម្បីបង្កើនអត្រាកម្មភាព។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
1,346	9	កម្លាំងពលកម្ម	labor force	main (s) d’oeuvre	0	ចំនួនមនុស្សគ្រប់អាយុធ្វើការដែលមានការងារធ្វើ និងកំពុងស្វែងរកការងារធ្វើនៅក្នុងប្រទេសមួយឬតំបន់មួយក្នុងរយៈពេលមួយជាក់លាក់។ កម្លាំងពលកម្ម គឺជាធាតុមួយដ៏សំខាន់នៃកត្តាផលិតកម្មរបស់ប្រទេសមួយ។ ឧទាហរណ៍ ៖ វិស័យវាយនភណ្ឌនិងកាត់ដេរសម្លៀកបំពាក់នៅកម្ពុជាបានស្រូបយកកម្លាំងពលកម្មជាច្រើនពីទីជនបទ។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
1,347	1	កសិកម្ម	agriculture	agriculture (f.)	0	ការដាំដុះនិងការចិញ្ចឹមសត្វ។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
1,348	9	កសិកម្មគោចរ	nomadic farming	agriculture nomade	0	ការដាំដុះនិងការចិញ្ចឹមសត្វដោយការផ្លាស់ប្ដូរទីកន្លែងទៅតាមលក្ខខណ្ឌភូមិសាស្ត្រ (ទឹក ដី ស្មៅ រដូវ...) ។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
1,349	9	កសិកម្មចល័ត	nomadic farming	agriculture nomade	0	មើលពាក្យ {vv1}កសិកម្មគោចរ{vv2}	1,348	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
1,350	9	កសិកម្មចិញ្ចឹមពោះ	agriculture of subsistence	agriculture de subsistance	0	កសិកម្មសម្រាប់ផ្គត់ផ្គង់ស្បៀងក្នុងគ្រួសារ ដើម្បីការរស់រានមានជីវិត ដោយមិនសំដៅទៅលើការលក់ដូរឬធ្វើពាណិជ្ជកម្មទេ។ ឧទាហរណ៍ ៖ ជនជាតិដើមភាគតិចនៃប្រទេសកម្ពុជាយើងច្រើនតែប្រកបរបរកសិកម្មចិញ្ចឹមពោះ។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
1,351	9	កសិកម្មតាមកិច្ចសន្យា	contract farming	null	0	ផលិតកម្មកសិកម្មផ្អែកលើកិច្ចសន្យារវាងអ្នកផលិតនិងអ្នកទិញកសិផលដែលបានព្រមព្រៀងគ្នាទៅលើបរិមាណផ្គត់ផ្គង់ គុណភាពកសិផល ថ្លៃកសិផល ពេលវេលាទិញ លក់ ការផ្ដល់បច្ចេកទេសពូជ ជី ដើមទុន ជាដើម។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
1,352	9	កសិកម្មនិសិន្ន	sedentary agriculture	agriculture sédentaire	0	មើលពាក្យ {vv1}កសិកម្មនឹងកន្លែង{vv2}	1,353	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
1,353	9	កសិកម្មនឹងកន្លែង	sedentary agriculture	agriculture sédentaire	0	ការដាំដុះដែលកសិករធ្វើនៅកន្លែងដដែលៗនិងជារៀងរាល់ឆ្នាំក្នុងភូមិសាស្រ្តណាមួយ។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
1,354	9	កសិកម្មប្រពៃណី	traditional agriculture	agriculture traditionnelle	0	កសិកម្មដែលប្រតិបត្តិការដាំដុះនិងការចិញ្ចឹមសត្វបន្តពីជំនាន់មុនដូចជារបៀបប្រើប្រាស់ពូជ របៀបដាំដុះ ការប្រើប្រាស់កម្លាំងពលកម្ម (គោ ក្របី) ... ហើយជាទូទៅ ទទួលផលតាមលក្ខខណ្ឌធម្មជាតិ។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
1,355	9	កសិកម្មព្រៃដុត	slash and burn agriculture	agriculture itinérante sur brûlis/agriculture par la hache et par le feu	0	ការដាំដុះរបស់សហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចនៅតំបន់ព្រៃស្បាតដោយការកាប់ព្រៃហើយដុតនិងដាំដំណាំជាចម្ការវិលជុំ។ ឧទាហរណ៍ ៖ ដំណាំព្រៃដុតរបស់ជនជាតិដើមភាគតិចនៅភូមិភាគឦសាននៅកម្ពុជា។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
1,356	9	កសិកម្មយថាផល	extensive agriculture	agriculture extensive	0	ការដាំដុះឬការចិញ្ចឹមសត្វដែលប្រើទុននិងពលកម្មតិច ហើយទទួលបានផលតាមលក្ខខណ្ឌធម្មជាតិ។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
1,357	9	កសិកម្មអតិផល	intensive agriculture	agriculture intensive	0	ការដាំដុះឬការចិញ្ចឹមសត្វដែលប្រើទុននិងបច្ចេកទេសខ្ពស់ ហើយទទួលបានទិន្នផលខ្ពស់ក្នុងផ្ទៃដីមួយឯកតា។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
1,358	9	កសិធុរកិច្ច	agrobusiness	agro‑business (m.)	0	ធុរកិច្ចខ្នាតធំដែលបម្រើឱ្យវិស័យកសិកម្ម រួមបញ្ចូលទាំងផលិតកម្ម ការកែច្នៃ ការវេចខ្ចប់ ការចែកចាយផលិតផលកសិកម្ម ការផលិតគ្រឿងយន្តកសិកម្ម ឧបករណ៍ គ្រឿងបរិក្ខារ សម្ភារៈផ្គត់ផ្គង់ និងផលិតកម្មកសិកម្មតាមកិច្ចសន្យា។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
1,359	9	កសិបសុកម្ម	pastoral farming	agropastoralisme (m.)	0	ការដាំដុះនិងការចិញ្ចឹមសត្វជាហ្វូងនៅតាមវាលស្មៅធម្មជាតិ តាមបែបកសិកម្មចិញ្ចឹមពោះ។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
1,360	9	កសិម្ហូបអាហារ	agroalimentary	agroalimentaire (m.)	0	សាខានៃផលិតកម្មឧស្សាហកម្មដែលមានមូលដ្ឋានលើការកែច្នៃផលិតផលកសិកម្ម រុក្ខជាតិ សត្វ ផលិតផលនេសាទ និងវារីវប្បកម្ម ដើម្បីផលិតចំណីអាហារសម្រាប់មនុស្សនិងសត្វ។ ឧទាហរណ៍ ៖ ដំឡូងមីជាចំណាំកសិកម្មមួយដែលបម្រើឱ្យវិស័យកសិម្ហូបអាហារ ដូចជាសម្រាប់យកទៅផលិតជាម្សៅមី ហើយម្សៅមីនេះ គេអាចយកទៅផលិតជាអាហារបានច្រើនប្រភេទ។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
1,361	9	កសិអាកាសធាតុវិទ្យា	agroclimatology/agricultural climatology	agroclimatologie (f.) /climatologie agricole	0	ផ្នែកមួយនៃអាកាសធាតុវិទ្យាដែលសិក្សាអំពីអាកាសធាតុតាមរយៈផលិតកម្មកសិកម្ម។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
1,362	9	កសិឧតុភូតវិទ្យា	agrometeorogy/agricultural meteorology	agrométéorologie (f.) /météorologie agricole	0	ឧតុភូតវិទ្យាសិក្សាអំពីការប្រើប្រាស់ចំណេះដឹងនិងបច្ចេកទេសឧតុភូតនៅក្នុងវិស័យកសិកម្មសំដៅបង្កើនទិន្នផលកសិកម្ម។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
1,363	9	កសិឧស្សាហកម្ម	agro-industry	agro-industrie (f.)	0	សំណុំនៃសហគ្រាសឧស្សាហកម្ម ដែលផ្ដល់នូវឧបករណ៍និងសម្ភារៈកសិកម្ម (ជី ថ្នាំកសិកម្ម គ្រឿងចក្រ) និងសហគ្រាសឧស្សាហកម្មដែលកែច្នៃ វេចខ្ចប់ និងបង្កើតលក្ខខណ្ឌឱ្យកសិផល (ឧស្សាហកម្មកសិចំណីអាហារ) ។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
1,364	9	ការកៀរ	evacuation	évacuation (f.)	0	ការប្រមូលនិងនាំយកទៅដោយបង្ខំនូវប្រជាជនពីកន្លែងមួយទៅកាន់កន្លែងមួយទៀតក្នុងប្រទេសឬឆ្លងប្រទេស។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
1,365	9	ការជម្លៀស	evacuation	évacuation (f.)	0	ការបញ្ចៀសចេញជាបណ្ដោះអាសន្ននូវប្រជាជនពីកន្លែងណាមួយដែលកើតមានឬនឹងអាចកើតមានគ្រោះថ្នាក់ (បង្កដោយសង្រ្គាម គ្រោះមហន្តរាយធម្មជាតិ...) ឱ្យទៅកាន់កន្លែងមានសុវត្ថិភាព។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
1,366	9	ការនិរទេស	banishment	bannissement (f.)	0	ការបណ្ដេញមនុស្សឱ្យចេញពីប្រទេសដែលគេកំពុងរស់នៅឱ្យទៅកាន់ប្រទេសផ្សេង។ និរទេសក៏អាចនិយាយដល់បណ្ដេញមនុស្សឱ្យទៅនៅកន្លែងដាច់ស្រយាលណាមួយរបស់ប្រទេស ដែលមិនអាចឱ្យគេវិលត្រឡប់វិញបានដែរ។ ឧទាហរណ៍ ៖ ពូ ក ត្រូវវចេញពីទីកន្លែងកំណើតរបស់គាត់ឱ្យទៅរស់នៅលើកោះតូចមួយក្នុងកណ្ដាលសមុទ្រដោយសារការនិរទេស។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
1,367	9	ការនិរទេសខ្លួន	expatriation	expatriation (f.)	0	ការចាកចេញដោយខ្លួនឯងពីប្រទេសដែលខ្លួនកំពុងរស់នៅដោយស្ថានភាពនយោបាយបង្ខំទៅកាន់ប្រទេសផ្សេងទៀត។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
1,368	9	ការបង្កកំណើត	fertilization	fécondation (f.)	0	ជំនួបឬការរលាយចូលគ្នារវាងហ្កាម៉ែតឈ្មោល (អង់តេរ៉ូសូអ៊ីត anthérozoïde រុក្ខជាតិឬស្ពែម៉ាតូសូអ៊ីត spermatzoïde សត្វ) និងហ្កាម៉ែតញី (អូអូស្វ៊ែរ oosphère រុក្ខជាតិឬអូវុល ovule សត្វ) ដើម្បីបង្កើតស៊ីកូត (zygote) ។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
1,369	9	ការបណ្ដេញ	expulsion	expulsion (f.)	0	ការបង្ខំមនុស្សឱ្យចេញពីកន្លែងណាមួយ (តំបន់ ប្រទេស...) ហើយមានការរៀបចំចាត់ចែងដោយអាជ្ញាធរថ្នាក់មូលដ្ឋានឬថ្នាក់ជាតិ។ ការបណ្ដេញមានមូលហេតុសំខាន់ៗ ដូចជាមូលហេតុខាងនយោបាយ (ការបណ្ដេញអ្នកការទូត...) មូលហេតុខាងអន្តោប្រវេសន៍ (ការចាប់បញ្ជូនជនអន្តោប្រវេសន៍ខុសច្បាប់ឱ្យទៅប្រទេសដើម) មូលហេតុខាងតុលាការ (ការបណ្ដេញទណ្ឌិតឱ្យទៅប្រទេសដើមវិញ) មូលហេតុដីធ្លី...។ ការបណ្ដេញអាចមានលក្ខណៈផ្ទៃក្នុងប្រទេសឬលក្ខណៈឆ្លងដែន។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
1,370	9	ការភៀសខ្លួន	escape/fleeing	évasion (f.) /fuite (f.)	0	ដំណើរផ្លាស់ទីដោយខ្លួនឯងក្នុងស្ថានភាពបង្ខំពីខាងក្រៅណាមួយទៅកាន់កន្លែងផ្សេងនៅក្នុងឬក្រៅប្រទេស។ ឧទាហរណ៍ ៖ ការភៀសខ្លួនរបស់ពលរដ្ឋមីយ៉ាន់ម៉ាច្រើនម៉ឺននាក់ នៅក្នុងឆ្នាំ២០១២ ទៅកាន់តំបន់ខាងលិចប្រទេស កើតឡើងដោយសារជម្លោះជាតិសាសន៍និងសាសនា។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
1,371	9	ការរញ្ជួយដី	earthquake	séisme (m.) /tremblement de terre	0	លំញ័រនៃសំបកផែនដីរយៈពេលខ្លី ជួនកាលច្រើនដង បណ្ដាលមកពីកម្លាំងខាងក្នុងនៃជម្រៅផែនដីឬបន្ទុះភ្នំភ្លើង។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
1,372	9	កុលសម្ព័ន្ធ	tribe	tribu (f.)	0	ក្រុមមនុស្សដែលមានចំណងសម្ព័ន្ធវង្សត្រកូលជាមួយគ្នា រស់នៅរួមគ្នាក្នុងតំបន់ភូមិសាស្រ្តណាមួយ មានជំនឿសាសនា ភាសា និងប្រវត្តិរួមគ្នា និងដឹកនាំដោយមនុស្សម្នាក់ហៅថាមេកុលសម្ព័ន្ធ (មេកន្ទ្រាញ) ។ ជាទូទៅ ពួកគេរស់នៅក្នុងតំបន់ព្រៃភ្នំក្រៅពីទីប្រជុំជនឬទីក្រុង។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
1,373	9	កូអរដោណេភូមិសាស្ត្រ	geographic coordinates	coordonnées géographiques	0	ប្រព័ន្ធទិន្នន័យ (រយៈទទឹង រយៈបណ្ដោយ រយៈកម្ពស់) ឱ្យដឹងទីតាំងមួយលើផែនដី។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
1,374	9	កុំប៊ីណា	complex	combinat (m.)	0	អង្គភាពពីរឬច្រើនដែលដំណើរការបំពេញគ្នាទៅវិញទៅមក ហើយស្ថិតនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងរួម។ ឧទាហរណ៍ ៖ អណ្ដូងរ៉ែនិងរោងចក្រប្រព្រឹត្តិកម្ម។ ពាក្យនេះត្រូវបានគេប្រើទូលំទូលាយនៅប្រទេសជប៉ុនសម្រាប់សំណុំឧស្សាហកម្មធុនធ្ងន់។ ល។ កុំប៊ីណាដែលល្បីល្បាញជាងគេគឺកុំប៊ីណាដែលផ្សារភ្ជាប់រ៉ែដែកនៃជួរភ្នំអ៊ូរ៉ាល់ (Oural) ទៅនឹងរ៉ែធ្យូងថ្មនៃតំបន់ស៊ីបេរីកណ្ដាល។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
1,375	9	កំណកអាកាស	atmospheric precipitation	precipitation atmosphérique	0	ទម្រង់ផ្សេងៗរបស់ទឹកនៅក្នុងបរិយាកាសជាលក្ខណៈរឹងឬរាវ ដែលធ្លាក់មកលើផ្ទៃផែនដី ឬភាយចេញពីផែនដីដូចជាភ្លៀង ទឹកកកសំឡី ព្រិល ទឹកសន្សើម អព្ទ ជាដើម។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
1,376	9	ចំហាយអាកាស	atmospheric precipitation	precipitation atmosphérique	0	មើលពាក្យ {vv1}កំណកអាកាស{vv2}	1,375	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
1,377	9	កំណើនធម្មជាតិ	natural increase	accroissement naturel	0	ចំនួនប្រជាជនដែលអ្នកកើតលើសចំនួនអ្នកស្លាប់។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
1,378	9	កំណើនប្រជាជន	population increase	accroissement de la population	0	ការកើនចំនួនប្រជាជនសរុបដែលជាលទ្ធផលរវាងការកើត ការស្លាប់ និងបម្លាស់លំនៅ ក្នុងភូមិសាស្រ្តជាក់លាក់និងក្នុងរយៈពេលកំណត់ណាមួយ។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
1,379	9	កំណើនផលផ្ទះកញ្ចក់	enhanced greenhouse effect	accroissement de l’effet de serre	0	កំណើនកម្ដៅរបស់ផែនដីដែលបណ្ដាលមកពីកំហាប់ឧស័្មនផ្ទះកញ្ចក់កើនឡើង ជាពិសេសកំណើនឧស័្មនកាបូនឌីអុកស៊ីដ។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
1,380	9	កាំជ្រួចទឹកក្ដៅ	geyser	geyser (m.)	0	ខ្សែទឹកក្ដៅឬចំហាយទឹកដែលបាញ់ចេញមកពីក្នុងដី។ ជាទូទៅ វាមានទំនាក់ទំនងជាមួយនឹងសកម្មភាពនៃបន្ទុះភ្នំភ្លើង ហើយកកើតឡើងដោយការឡើងកម្ដៅនៃទឹកក្រោមដីដែលកើតឡើងពីប្រព័ន្ធម៉ាក់ម៉ា។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
1,381	9	កោះ	island	île (f.)	0	ផ្ទៃដីដែលមានទឹកព័ទ្ធជុំវិញទាំងស្រុង។ ឧទាហរណ៍ ៖ កោះឧកញ៉ាតី កោះទន្សាយ កោះពស់...។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
1,382	9	ក្រុង	town	ville (f.)	0	កន្លែងដែលមានប្រជាជនរស់នៅច្រើន មានផ្សារនិងហាងលក់ទំនិញ កន្លែងធ្វើការ កន្លែងកម្សាន្ត និងមានការរៀបចំហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធរូបវន្ត។ ល។ ក្រុងតូចជាងទីក្រុង។ ឧទាហរណ៍ ៖ ក្រុងព្រះសីហនុ។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
1,383	9	ក្លឹប	club	club (m.)	0	ក្រុមមនុស្សដែលមានចំណូលចិត្តឬផលប្រយោជន៍ដូចគ្នា ចូលរួមធ្វើសកម្មភាពជាមួយគ្នានៅកន្លែងណាមួយ។ ឧទាហរណ៍ ៖ ក្លឹបកីឡា ក្លឹបសិក្សា ក្លឹបយុវជន ក្លឹបអ្នកកាសែត ជាដើម។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
1,384	9	ខ្យល់កន្ត្រាក់	gust	rafale (f.)	0	សម្ទុះខ្យល់ដែលមានកម្លាំងខ្លាំងនិងមានល្បឿនលឿន បក់កញ្ឆក់ភ្លាមៗតែក្នុងរយៈពេលខ្លី។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
1,385	9	ខ្យល់កួច	whirlwind	tourbillon (m.)	0	ខ្យល់បក់វិលខ្លាំងនៅមួយកន្លែងឬចល័ត មានរាងដូចសសរឈរឬសាជីផ្ងារ ដែលកើតមាននៅលើផ្ទៃដីឬក្នុងសមុទ្រ។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
1,386	9	ខ្យល់ឆាយនូក	chinook	chinook (m.)	0	ខ្យល់ក្ដៅស្ងួតដែលបក់បោកនៅផ្នែកខាងកើតនៃភ្នំថ្ម (Rocky Mountains) នាចុងសិសិររដូវនៅសហរដ្ឋអាម៉េរិក (ពាក្យនេះជាពាក្យរបស់ជនជាតិឥណ្ឌាស្បែកក្រហម) ។ វាជាប្រភេទខ្យល់ហ្វឺន (Foehn) ដែលនៅរដូវស្លឹកឈើលាស់ ខ្យល់នេះរួមចំណែកយ៉ាងសកម្មធ្វើឱ្យរលាយទឹកកកនៃតំបន់វាលនៅសហរដ្ឋអាម៉េរិក ជាហេតុធ្វើឱ្យដំណាំស្រូវសាលីលូតលាស់ល្អ។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
1,387	9	ខ្យល់ព្យុះ	storm	orage (m.)	0	ខ្យល់បក់ដែលមានកម្លាំងខ្លាំងនិងល្បឿនលឿន ជាធម្មតា មានភ្លៀង ផ្លេកបន្ទោរ ផ្គរ និងរន្ទះជាមួយផង។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
1,388	9	ព្យុះ	storm	orage (m.)	0	មើលពាក្យ {vv1}ខ្យល់ព្យុះ{vv2}	1,387	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
1,389	9	ខ្យល់មូសុង	monsoon	mousson (f.)	0	ខ្យល់រដូវនៅតំបន់រយៈទទឹងត្រូពិក មានរបបទៀងទាត់ ហើយបក់ពីសមុទ្រមកទ្វីបនៅរដូវវស្សាដោយនាំមកជាមួយនូវទឹកភ្លៀង និងបក់ពីទ្វីបទៅសមុទ្រនៅរដូវប្រាំង ដោយនាំមកនូវខ្យល់ស្ងួតហើយត្រជាក់។ ខ្យល់មូសុងមាននៅទ្វីបអាស៊ី (អាគ្នេយ៍ខាងត្បូងនិងខាងកើត) អូស្រ្តាលីភាគខាងជើង ទ្វីបអាហ៊្រ្វ៊ិក (ខាងកើតនិងខាងលិច) ទ្វីបអាម៉េរិក (តំបន់អាម៉ាសូន) ជាដើម។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
1,390	9	ខ្សែកម្ពស់	contour/contour line/isoheight/isohypse	courbe de niveau	0	ខ្សែដែលគូសនៅលើផែនទី តាងចំណុចទាំងឡាយណាដែលមានរយៈកម្ពស់ស្មើគ្នានៃសណ្ឋានដី។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
1,391	9	ខ្សែចង្វាក់ផលិតកម្ម	production chain	chaîne de production	0	ដំណាក់នានាដែលត្រូវការសម្រាប់បំប្លែងវត្ថុធាតុដើមទៅជាផលិតផលពាក់កណ្ដាលសម្រេចឬផលិតផលសម្រេចសម្រាប់អ្នកប្រើប្រាស់។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
1,392	9	ខ្សែត្រូពិក	tropic	tropique (m.)	0	ខ្សែស្របដែលមានរយៈទទឹង២៣O ២៧’ នៅសងខាងខ្សែអេក្វាទ័រ។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
1,393	9	ខ្សែបណ្ដោយ	meridian	méridien (m.)	0	កន្លះរង្វង់សន្មតនៃផែនដីដែលភ្ជាប់ប៉ូលទាំងពីរ។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
1,394	9	ខ្សែបណ្ដោយគោល	prime meridian	méridien origine	0	ខ្សែបណ្ដោយដែលកាត់តាមមន្ទីរសង្កេតហ្គ្រីនវិច (Greenwich) នៃទីក្រុងឡុងដ៍ ប្រទេសអង់គ្លេស ហើយត្រូវបានសន្មតជាខ្សែបណ្ដោយដែលមានរយៈបណ្ដោយ០o។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
1,395	9	ខ្សែបណ្ដោយហ្គ្រីនវិច	prime meridian	méridien origine	0	មើលពាក្យ {vv1}ខ្សែបណ្ដោយគោល{vv2}	1,394	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
1,396	9	ខ្សែសម្ពាធ	isobar	isobare (f.)	0	ខ្សែដែលគូសនៅលើផែនទីអាកាសធាតុ តាងចំណុចទាំងឡាយណាដែលមានសម្ពាធបរិយាកាសស្មើគ្នា។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
1,397	9	ខ្សែស្រប	parallel	parallèle (m.)	0	រង្វង់សន្មតដែលស្របនឹងខ្សែអេក្វាទ័រ។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
1,398	9	ខ្សែអេក្វាទ័រ	equator	équateur (m.)	0	រង្វង់សន្មតដែលមានរយៈចម្ងាយស្មើគ្នាពីប៉ូលទាំងពីរ ហើយដែលចែកផែនដីជាអឌ្ឍគោលពីរស្មើគ្នា (អឌ្ឍគោលត្បូង អឌ្ឍគោលជើង) ។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
1,399	9	គណបក្សនយោបាយ	political party	parti politique	0	ក្រុមមនុស្សដែលមានទស្សនៈនយោបាយដូចគ្នា ហើយប្រតិបត្តិសកម្មភាពរួមមួយ ដើម្បីឈានទៅគ្រប់គ្រងអំណាចនិងអនុវត្តគោលនយោបាយរបស់ខ្លួន។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
1,400	9	គន្លងផែនដី	Earth’s orbit	orbite de la Terre	0	គន្លងដែលមានរាងជាអេលីបបង្កើតឡើងដោយរង្វិលជុំរបស់ផែនដី។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00

1,301

7

រាជាណាចក្រស៊ុលតង់ម៉ាឡាកា

sultanate of malacca

sultanat de malacca (m.)

0

រដ្ឋដែលមានអត្ថិភាពពីឆ្នាំ១៤០០ដល់ឆ្នាំ១៥១១ គ្រប់គ្រងដោយស៊ុលតង់ អ៊ីសកាន់ដាសះ (Sultan Iskandar Shah) ។ រាជធានីនៃរាជាណាចក្រនេះគឺ ម៉ាឡាកា។ ប្រជាជននៃរាជាណាចក្រនេះគោរពសាសនាហិណ្ឌូ និង អ៊ិស្លាម ហើយប្រើភាសាម៉ាឡេបុរាណ (ម៉ាឡាយូ) ។ អតីតរាជាណាចក្រនេះ សព្វថ្ងៃជា ផ្នែកខ្លះនៃប្រទេសម៉ាឡេស៊ី សិង្ហបុរី ថៃ និងឥណ្ឌូណេស៊ី។

null

1

2022-01-01 12:00:00

1,302

7

រាជាណាចក្រស៊ុលតង់ដេលី

delhi sultanate

sultanat de delhi (m.)

0

រដ្ឋដែលមានអត្ថិភាពពីឆ្នាំ១២០៦ដល់ឆ្នាំ១៥២៦ គ្រប់គ្រងដោយសន្តតិវង្ស៥ បន្តបន្ទាប់គ្នា គឺសន្តតិវង្សមូហ្ស៊ី (dynastie des Muizzî, 1206-1290) ខាល់ជី (dynastie des Khaldjî, 1290-1320) ទូគ្លុក (dynastie de Tughlûq, 1320-1414) សាយីត (dynastie des Sayyîd, 1414-1451) និង ឡូឌី (Lodî, 1451-1526) ។ រាជធានីនៃរាជាណាចក្រនេះគឺដេលី (Delhi) ។ ប្រជាជននៃរាជាណាចក្រនេះគោរពសាសនាអ៊ិស្លាមនិកាយស៊ុននីត និង ប្រើភាសាពែរ្ស។ អតីតរាជាណាចក្រនេះ សព្វថ្ងៃជា ផ្នែកខ្លះនៃប្រទេសអាហ្វហ្កានីស្ថាន បង់ក្លាដែស ឥណ្ឌា និងប៉ាគីស្ថាន។

null

1

2022-01-01 12:00:00

1,303

7

រាជាណាចក្រស៊ុលតង់បះម៉ានី

baḥmani sultanate

sultanat baḥmanî (m.)

0

រដ្ឋដែលមានអត្ថិភាពពីឆ្នាំ១៣៤៧ដល់ឆ្នាំ១៥២៧ គ្រប់គ្រងដោយស៊ុលតង់អាឡា អ៊ូឌីន បះម៉ាន់ (Alāʾud-Dīn Baḥman) នៅឆ្នាំ១៣៤៧។ រាជធានីនៃរាជាណាចក្រនេះ គឺអះសាណាបាដ (Aḥsanābād) ។ ប្រជាជននៃរាជាណាចក្រនេះគោរពសាសនាអ៊ិស្លាម។ នៅក្រោយឆ្នាំ១៥១៨ រាជាណាចក្រនេះ ត្រូវបានបែកខ្ញែកជា៥រដ្ឋផ្សេងៗគ្នាគឺអះម៉ាដណាហ្កា (Aḥmad-nâgar) ហ្កោល កុងដា (Golkonda) ប៊ីដា (Bîdâr) បេរ៉ា (Berâr) និង ប៊ីហ្សាពួរ (Bîjâpur) ហើយរដ្ឋទាំង៥នេះត្រូវបានគេស្គាល់ថាជារាជាណាចក្រស៊ុលតង់ដេកង់ (sultanats de Dekkan) ។

null

1

2022-01-01 12:00:00

1,304

7

រាជាណាចក្រស៊ុលតង់ម៉ាតារ៉ាំ

mataram sultanate

sultanat de mataram (m.)

0

រដ្ឋដែលមានអត្ថិភាពពីឆ្នាំ១៥៨៧ដល់ឆ្នាំ១៧៥៥ គ្រប់គ្រងដោយស៊ុលតង់ សេណូប៉ាទី (Senopati, ១៥៨៧-១៦០១) និង ស៊ុលតង់ ប៉ាគូប៊ូវ៉ូណូទី១ (Pakubuwono I, ១៦៧៧-១៦៨១) ។ រាជធានីនៃរាជាណាចក្រនេះគឺកូតា ហ្សេដ (Kota Gede) ។ ប្រជាជននៃរាជាណាចក្រនេះគោរពសាសនាអ៊ិស្លាម និងប្រើភាសាជ្វា។ រដ្ឋនេះបានរីកចម្រើនដល់កំពូល នៅក្នុងរាជ្យស៊ុលតង់ អាហ្គុង ហាន់យ៉ូក្រូគុស៊ូម៉ូ (Agung Hanyokrokusumo, 16130-1645) ហើយចាប់ផ្ដើមធ្លាក់ចុះនៅពេលព្រះអង្គសោយទិវង្គត នៅឆ្នាំ១៦៤៥។

null

1

2022-01-01 12:00:00

1,305

7

រាជាណាចក្រស៊ុលតង់យោគយ៉ាកាតា

yogyakarta sultanate

sultanat de yogyakarta

0

រដ្ឋដែលមានអត្ថិភាពពីឆ្នាំ១៧៥៥ដល់ឆ្នាំ១៩៤៥ គ្រប់គ្រងដោយស៊ុលតង់អ៊ីក ហាមេងគូ (ISKS Hamengku, 1755-1792 ) និង ស៊ុលតង់ ចុងក្រោយ អ៊ីកហាមេងគូ ប៊ូវ៉ូណូទី៩ (ISKS Hamengku Buwono IX, 1940-1950) ។ រាជធានីនៃរាជាណាចក្រនេះគឺ យោគយ៉ាកាតា។ រាជាណាចក្រនេះបង្កើតឡើងក្រោយពីមានសន្ធិសញ្ញាហ្ស៊ីយ៉ង់ទី (Giyanti) ថ្ងៃទី១៣ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ១៧៥៥។ ប្រជាជននៃរាជាណាចក្រនេះ គោរពសាសនាអ៊ិស្លាមនិងប្រើភាសាជ្វា។ រាជាណាចក្រនេះបានទទួលឯករាជ្យពីហូឡង់នៅថ្ងៃទី២៧ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ១៨៣០។ នៅថ្ងៃទី១៥ ខែសីហា ឆ្នាំ១៩៤៥ រាជាណាចក្រនេះត្រូវបានបញ្ចូលទៅក្នុងប្រទេសឥណ្ឌូណេស៊ី។

null

1

2022-01-01 12:00:00

1,306

7

វណ្ណៈក្សត្រិយ៍

kshatriya

0

នៅប្រទេសឥណ្ឌា គឺជាវណ្ណៈទីពីរតាមប្រពៃណីនៃសាសនាហិណ្ឌូ រួមមានអ្នកដឹកនាំនិងវីរជនយោធា ដែលបានកំណត់នៅក្នុងប្រព័ន្ធសង្គមនៃគម្ពីរវេទ ដោយមានភារកិច្ចការពារនិងដឹកនាំសង្គមហិណ្ឌូ។ ចំណែកក្នុងសង្គមខ្មែរវិញ «វណ្ណៈក្សត្រិយ៍» ជាវង្សក្សត្រ ដែលជាថ្នាក់ទី១នៃសង្គមសំដៅទៅលើព្រះមហាក្សត្រនិងព្រះរាជវង្សានុវង្ស។

null

1

2022-01-01 12:00:00

1,307

7

វណ្ណៈវៃស្យៈ

vaishya

1

នៅប្រទេសឥណ្ឌា គឺជាវណ្ណៈទីបីតាមប្រពៃណីនៃសាសនាហិណ្ឌូ រួមមានអ្នកចិញ្ចឹមសត្វ អ្នកធ្វើស្រែចម្ការ សិប្បករ ពលករ អ្នកជំនួញ ជាដើម។ {pp1}1238_01.jpg{pp2}

null

1

2022-01-01 12:00:00

1,308

7

វណ្ណៈសូទ្រៈ

shudra

0

នៅប្រទេសឥណ្ឌា គឺជាវណ្ណៈទីបួនតាមប្រពៃណីនៃសាសនាហិណ្ឌូ រួមមានអ្នកបម្រើវណ្ណៈព្រាហ្មណ៍ ក្សត្រិយ៍ និង វៃស្យៈ។

null

1

2022-01-01 12:00:00

1,309

7

វណ្ណៈព្រាហ្មណ៍

brahmin

0

នៅប្រទេសឥណ្ឌា គឺជាវណ្ណៈទីមួយក្នុងសាសនាហិណ្ឌូ រួមមានអ្នកបួស សាស្រ្តាចារ្យ និង អ្នកថែរក្សាចំណេះដឹងពិសិដ្ឋនិងទំនៀមទម្លាប់សាសនាពីជំនាន់មួយទៅជំនាន់មួយទៀត។ នៅប្រទេសកម្ពុជាសម័យបច្ចុប្បន្ន គេបានកំណត់ពួកបារគូបុរោហិតក្នុងព្រះបរមរាជវាំងថាជាពួកព្រាហ្មណ៍។

null

1

2022-01-01 12:00:00

1,310

7

សម័យរុករក

age of exploration

âge de l'exploration

0

សម័យពីស.វ.ទី១៥ដល់ទី១៧ ដែលការរុករកឯនាយសមុទ្រដ៏ធំបានលេចឡើងជាកត្តាដ៏មានអានុភាពនៃវប្បធម៌អឺរ៉ុប។ ទឹកដីជាច្រើនដែលពួកអឺរ៉ុបមិនបានស្គាល់ពីមុនត្រូវបានរកឃើញនៅសម័យនោះ។ លក្ខណៈសម្គាល់នៃសម័យនេះគឺការមកដល់នៃអ្នកតាំងទីលំនៅ និង អ្នកឈ្លានពានមកពីទ្វីបមួយដែលគេមិនធ្លាប់បានស្គាល់។ លើសពីនេះ អ្នករុករកខ្លះបានធ្វើនាវាចរណ៍ដើម្បីស្វែងយល់អំពីពិភពលោកឱ្យកាន់តែច្រើន។ ទោះក្នុងមូលហេតុណាក៏ដោយ ក៏សម័យរុករកបានជួយឱ្យមានការរីកចម្រើននូវចំណេះដឹងខាងភូមិសាស្រ្ត។ អ្នករុករកដែលមានឈ្មោះល្បីសម័យនោះ មានដូចជា គ្រិស្តូហ្វ កូឡុំ (Christophe Colomb, 1451-1506) វ៉ាស្កូ ដឺហ្កាម៉ា (Vasco de Gama, 1460/1469-1524) និងហ៊ែ្វឌីណង់ ម៉ាហ្សេឡង់ (Ferdinand Magellan, 1480-1521) ជាដើម។

null

1

2022-01-01 12:00:00

1,311

7

សហភាពសាធារណរដ្ឋសង្គមនិយមសូវៀត

union of soviet socialist republics

union des républiques socialistes soviétiques

0

រដ្ឋសហព័ន្ធដែលមានអត្ថិភាពពីឆ្នាំ១៩២២ដល់ឆ្នាំ១៩៩១ ដឹកនាំដោយឯកបក្សតាមលទ្ធិកុម្មុយនីស្ដ។ សហភាពនេះត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយរដ្ឋជាសមាជិកចំនួន១៥ និង មានរដ្ឋធានីតាំងនៅទីក្រុងមូស្គូ។ រដ្ឋទាំង១៥នោះ រួមមានសហព័ន្ធរុស្ស៊ី អ៊ុយក្រែន បេឡារុស ម៉ុលដាវី លីទុយអានី ឡេតូនី អេស្តូនី អាមេនី ហ្ស៊កហ្ស៊ី អាស៊ែបៃហ្សង់ កាហ្សាក់ស្ថាន អ៊ូសបេគីស្ថាន តាហ្ស៊ីគីស្ថាន តួកម៉េនីស្ថាន និងកៀហ្ស៊ីស៊ីស្ថាន។ សហភាពនេះមានផ្ទៃដីទំហំ២២ ៤០២ ២០០គ.ម២ និង មានប្រជាជនប្រមាណ ២៩៣ ០៤៧ ៥៧១នាក់ (ឆ្នាំ១៩៩១) ។ មេដឹកនាំសំខាន់ៗនៃសហភាពសាធារណរដ្ឋសង្គមនិយមសូវៀត រួមមាន វ្ល៉ាឌីមៀ លេនីន (Vladimir Lenin) ជាអគ្គលេខាធិការបក្ស (ប្រមុខរដ្ឋ) ដំបូងនិងមីខាអ៊ីលហ្គ័របាឆូវ (Mikhail Gorbachev) ជាអគ្គលេខាធិការបក្សចុងក្រោយនៃសហភាពសាធារណរដ្ឋសង្គមនិយមសូវៀត (១៩៨៥-១៩៩១) ។

null

1

2022-01-01 12:00:00

1,312

7

សាលត៍ (កិច្ចចរចាកម្រិតអាវុធយុទ្ធសាស្ត្រ)

strategic arms limitation talks

pourparlers sur la limitation des armes stratégiques

0

ការចរចាស្ដីពីការកំណត់កម្រិតអាវុធយុទ្ធសាស្រ្ត។ អាវុធយុទ្ធសាស្រ្តប្រើសម្រាប់បាញ់តម្រង់ទៅដល់ទឹកដីបច្ចាមិត្ត (ផ្ទុយពីអាវុធធម្មតាដែលប្រើបានត្រឹមទីសមរភូមិប៉ុណ្ណោះ) ។ សហរដ្ឋអាម៉េរិកនិងសហភាពសាធារណរដ្ឋសង្គមនិយមសូវៀតបានចុះហត្ថលេខាលើសន្ធិសញ្ញានេះចំនួនពីរលើកមកហើយគឺសាល់ត៍ ១ (SALT-I) ថ្ងៃទី២៦ ខែឧសភា ឆ្នាំ ១៩៧២ និងសាល់ត៍២ (SALT-II) នៅថ្ងៃទី១៦ ខែមិថុនា ឆ្នាំ១៩៧៩ ប៉ុន្តែសន្ធិសញ្ញាចុងក្រោយនេះ ពុំបានទទួលសច្ចាប័នពីព្រឹទ្ធសភាអាម៉េរិកទេ។ នៅក្នុងអំឡុងឆ្នាំ១៩៨០កិច្ចព្រមព្រៀងសាល់ត៍ត្រូវបានជំនួសដោយកិច្ចព្រមព្រៀងស្តារត៍ (START) វិញ។

null

1

2022-01-01 12:00:00

1,313

7

ស្តាត (សន្ធិសញ្ញាកាត់បន្ថយអាវុធយុទ្ធសាស្ត្រ)

START (strategic armsreduction treaty)

traité de réduction des armes stratégiques

0

សន្ធិសញ្ញាផ្ដើមចេញពីសហរដ្ឋអាម៉េរិក (ស.រ.អា.) សហភាពសាធារណរដ្ឋ សង្គមនិយមសូវៀត (ស. ស.ស.) ហើយត្រូវបានចុះហត្ថលេខាលើកទី១ (ស្តាត១) ដោយស.រ.អា. ស.ស.ស.ស. និងលើកទី២ (ស្តាត២) ដោយអាម៉េរិក រុស្ស៊ី បេឡារុស អ៊ុយក្រែន និងកាហ្សាក់ស្ថាន។ សន្ធិសញ្ញាទាំងនេះ ត្រូវបានបង្កើតឡើងដើម្បីកាត់បន្ថយអាវុធនុយក្លេអ៊ែរនិងអាវុធយុទ្ធសាស្រ្តផ្សេងទៀត។

null

1

2022-01-01 12:00:00

1,314

7

ស្តាត១ (សន្ធិសញ្ញាកាត់បន្ថយអាវុធយុទ្ធសាស្ត្រ)

START I (strategic arms reduction treaty I)

traité de réduction des armes stratégiques I

0

ស្តាត១ត្រូវបានចុះហត្ថលេខានៅថ្ងៃទី៣១ ខែកក្កដា ឆ្នាំ១៩៩១ ដោយសហរដ្ឋអាម៉េរិក (ស.រ.អា.) និងសហភាពសាធារណរដ្ឋសង្គមនិយមសូវៀត (ស.ស. ស.ស.) ។ ៥ខែក្រោយមក ស.ស.ស.ស.ត្រូវបានដួលរលំហើយបន្សល់ទុកនូវរដ្ឋឯករាជ្យ៤ដែលមានអាវុធនុយក្លេអ៊ែរជាយុទ្ធសាស្រ្ត៖ រុស្ស៊ី (Russia) បេឡារុស (Belarus) អ៊ុយក្រែន (Ukraine) និង កាហ្សាក់ស្ថាន (Kazakhstan) ។ នៅថ្ងៃទី២៣ ខែ ឧសភា ឆ្នាំ១៩៩២ ស.រ.អា.និងរដ្ឋ៤ទៀតដែលបន្ត ពីស.ស.ស.ស.បានចុះហត្ថលេខាលើពិធីសារលីស្បោន ដើម្បីឱ្យប្រជាជាតិទាំង៥នេះចូលទៅក្នុងក្របខណ្ឌនៃកិច្ចព្រមព្រៀង។ ស្តាត១បានចូលជាធរមាននៅថ្ងៃទី៥ ខែធ្នូ ឆ្នាំ១៩៩៤ នៅពេលដែលភាគីពីរទាំងប្ដូរលិខិតូបករណ៍នៃសច្ចាប័ននៅទីក្រុងប៊ុយដាប៉ែស (Budapest) ។ សន្ធិសញ្ញានេះត្រូវបានបញ្ចប់នៅថ្ងៃទី៥ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០០៩។

null

1

2022-01-01 12:00:00

1,315

7

សក្ដិភូមិ

feudalism

féodalité

0

ការគ្រប់គ្រងរដ្ឋដោយព្រះរាជាដែលភាគច្រើនផ្អែកលើច្បាប់សាសនា ដែលក្នុងនោះដីធ្លីនិងប្រជាជនជាកម្មសិទ្ធិផ្ដាច់មុខរបស់ព្រះអង្គ។ ឧទាហរណ៍ ៖ របបសក្ដិភូមិបានចាប់ផ្ដើមនៅអឺរ៉ុបខាងលិចនៅក្នុងអំឡុងសតវត្សរ៍ទី៩និងឈានដល់ចំណុចកំពូលនៅសតវត្សរ៍ទី១២និង១៣។

null

1

2022-01-01 12:00:00

1,316

7

សម័យ

epoch

époque (f.)

0

រយៈពេលមួយនៃប្រវត្តិសាស្រ្តដែលមានព្រឹត្តិការណ៍ពិសេសឬការប្រែប្រួលណាមួយផ្ទុះឡើង។ ឧទាហរណ៍ ៖ សម័យសាធារណរដ្ឋខ្មែរចាប់ផ្ដើមបន្ទាប់ពីព្រឹត្តិការណ៍ថ្ងៃទី១៨ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩៧០។

null

1

2022-01-01 12:00:00

1,317

7

សករាជ

era

ére (f.)

0

សម័យឬស័កដែលកើតមានបុគ្គលឬហេតុអស្ចារ្យណាមួយ។ ឧទាហរណ៍ ៖ សករាជ ម៉ីជី (Ere Meiji) នៅជប៉ុនចន្លោះគ.ស.១៨៦៨និងគ.ស. ១៩១២។

null

1

2022-01-01 12:00:00

1,318

7

សហស្សវត្សរ៍

millennium

millénaire (m.)

0

រយៈកាលមួយពាន់ឆ្នាំឬមួយខួបពាន់ឆ្នាំ (មានន័យថា រយៈកាល១ ០០០ ឆ្នាំម្ដងៗ) ។ ឧទាហរណ៍ ៖ ប្រវត្តិសាស្រ្តកម្ពុជាចាប់ផ្ដើមនៅដើមសហស្សវត្សរ៍ទី១នៃគ្រិស្ដសករាជ។

null

1

2022-01-01 12:00:00

1,319

7

សតវត្សរ៍

century

siècle (m.)

0

រយៈកាលមួយរយឆ្នាំឬមួយខួបរយឆ្នាំ (មានន័យថា រយៈកាល១០០ឆ្នាំម្ដងៗ) ។ ឧទាហរណ៍ ៖ ព្រះពុទ្ធទ្រង់បរិនិព្វាននៅពាក់កណ្ដាលសតវត្សរ៍ទី៦មុនគ.ស.។

null

1

2022-01-01 12:00:00

1,320

7

ស័កទី១

paleozoic era

paléozoïque/ére primaire (f.)

0

ស័កភូគព្ភសាស្រ្ត (ère géologique) ដែលមានរយៈ ពេល២៩១លានឆ្នាំ (ពី ៥៤២ ដល់ ២៥១លាន ឆ្នាំកន្លងទៅ ដែលគេនិយមហៅថា ស័កមច្ឆជាតិ (Ère des Poissons) ។

null

1

2022-01-01 12:00:00

1,321

7

ស័កទី២

mesozoic era

ére mésozoïque/ére secondaire (f.)

0

ស័កភូគព្ភសាស្រ្តពី២៥១លានឆ្នាំ ដល់ ៦៥លានឆ្នាំកន្លងទៅ។ លក្ខណៈសម្គាល់នៃស័កទី២នេះគឺ ការប្រែប្រួលយ៉ាងខ្លាំងខាងរុក្ខជាតិនិងសត្វ។ សត្វដាយណូស័រ (Dinosaurs) បានកើតនិងស្លាប់នៅក្នុងស័កនេះ។ ដូច្នេះហើយបានជាគេនិយមហៅស័កនេះថាជាស័កដាយណូស័រ។

null

1

2022-01-01 12:00:00

1,322

7

ស័កទី៣

cenozoic era

ére cénozoïque/ére tertiaire (f.)

0

ស័កភូគព្ភសាស្រ្ត ដែលបានចាប់ផ្ដើមពី៦៥លានឆ្នាំកន្លងទៅ។ ជួនកាល គេហៅស័កទី៣នេះថាជាស័ក ថនិកសត្វ គឺសត្វចិញ្ចឹមកូននឹងទឹកដោះ (Mammals) ។

null

1

2022-01-01 12:00:00

1,323

7

ស័កទី៤

quaternary period

ére quaternaire (f.)

0

ស័កភូគព្ភសាស្រ្ត ដែលបានចាប់ផ្ដើមពី២,៦លានឆ្នាំកន្លងទៅ។ ស័កនេះមានលក្ខណៈសម្គាល់ដោយការលេចឡើងនូវហូមីនីដ (Hominids) ជាថនិកសត្វទ្វេបាត (សត្វចិញ្ចឹមកូននឹងទឹកដោះមានជើងពីរ) និង ជាបុព្វបុរសរបស់មនុស្សបច្ចុប្បន្ន។

null

1

2022-01-01 12:00:00

1,324

7

សហសម័យ

contemporary epoch

epoque contemporaine (f.)

0

ដំណាក់កាលនៃប្រវត្តិសាស្រ្តចាប់ពីគ.ស.១៧៨៩ ឬ ១៩១៧ រហូតដល់បច្ចុប្បន្ន។ -តាមប្រវត្តិវិទូបារាំង ចាប់ពីគ.ស.១៧៨៩ (បដិវត្តន៍បារាំង) រហូតដល់បច្ចុប្បន្ន។ -តាមប្រវត្តិវិទូសូវៀតចាប់ពីគ.ស.១៩១៧ (បដិវត្តន៍ខែតុលា) រហូតដល់បច្ចុប្បន្ន។

null

1

2022-01-01 12:00:00

1,325

7

សាមន្តរដ្ឋ

vassal state

état vassal

0

រដ្ឋនានាដែលចំណុះឱ្យចក្រភពណាមួយមានអំណាចខ្លាំង។ ឧទាហរណ៍ ៖ នគរចម្ប៉ាជាសាមន្តរដ្ឋរបស់ចក្រភពអង្គរក្នុងសម័យព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៧។

null

1

2022-01-01 12:00:00

1,326

7

សាមន្តរាជ

vassal

vassal (m.)

0

ស្តេចចំណុះដែលស្ថិតនៅក្រោមអំណាចអធិរាជ។ សាមន្តរាជត្រូវនាំសួយសារអាករទៅថ្វាយអធិរាជជាប្រចាំ។ ឧទាហរណ៍ ៖ មុនឆ្នាំ៥៥០នៃគ.ស. ស្ដេចសាមន្តរាជនៃនគរចេនឡាតែងតែនាំសួយសារអាករថ្វាយអធិរាជនគរភ្នំ។

null

1

2022-01-01 12:00:00

1,327

7

ហូម៉ូហាប៊ីលីស

homo habilis

homme habile (m.)

1

មនុស្សបុរេប្រវត្តិដំបូងដែលវិវត្តបន្តពីអូស្រ្តាឡូពីតែក ហើយចេះយកថ្មមកធ្វើជាឧបករណ៍ប្រើប្រាស់។ ពួកគេរស់នៅអាហ្វ្រ‌៊ិកខាងកើតជាក្រុមៗ មានកម្ពស់១,៤០ម៉ែត្រ និង មានទម្ងន់ចន្លោះពី៣០និង៤០គ.ក្រ.។ ហូម៉ូហាប៊ីលីសមានន័យថា មនុស្សប៉ិនប្រសប់ (Homme habile) ។ {pp1}1258_01.jpg{pp2}

null

1

2022-01-01 12:00:00

1,328

7

ហូម៉ូអេរ៉ិចទូស

homo erectus

homo erectus (homme debout) (m.)

1

មនុស្សបុរេប្រវត្តិ ដែលវិវត្តបន្តពីហូម៉ូហាប៊ីលីស (Homme habile) ហើយគេបានរកឃើញនៅទ្វីបអាហ្រ្វ‌៊ិក (ពីព្រោះជាទ្វីបដែលមានកម្ដៅជាងគេនៅសម័យដែលភពផែនដីត្រជាក់ខ្លាំង) ។ ហូម៉ូអេរ៉ិចទូស មានមាឌធំជាងមុន មានកម្ពស់ប្រហែល១,៥០ម៉ែត្រ និង មានទម្ងន់ប្រហែល៥០គ.ក្រ.។ ហូម៉ូអេរ៉ិចទូស ដែលមានន័យថាមនុស្សឈរ (Homme debout) បានរកឃើញភ្លើងកាលពី៥០០ ០០០ឆ្នាំមុន។ {pp1}1259_01.jpg{pp2}

null

1

2022-01-01 12:00:00

1,329

7

ហូម៉ូនេអង់ឌែតាល់

homo neandertalensis

homo neandertalensis (L'homme de néanderthal)

1

មនុស្សបុរេប្រវត្តិដែលវិវត្តបន្តពីហូម៉ូអេរ៉ិចទូស (Homo Erectus) ហើយគេបានរកឃើញនៅជ្រលងភ្នំនេអង់ឌែតាល់ (ប្រទេសអាល្លឺម៉ង់) ។ ហូម៉ូនេអង់ឌែតាល់មានកម្ពស់ប្រហែល១,៧០ម៉ែត្រ (បុរស) និង១,៦០ម៉ែត្រ (ស្ត្រី) ។ បុរសមានទម្ងន់ប្រហែល១០០គ.ក្រ.។ {pp1}1260_01.jpg{pp2}

null

1

2022-01-01 12:00:00

1,330

7

ហូម៉ូសាព្យាង

homo sapiens

homo sapiens (l'homme qui pense)

1

មនុស្សបុរេប្រវត្តិ ដែលវិវត្តបន្តពីហូម៉ូនេអង់ឌែតាល់ (Homo neandertalensis) ចេញដំណើរពីទ្វីបអាហ្រ្វ៊ិក ហូម៉ូសាព្យាង ទៅរស់នៅក្នុងទ្វីបអឺរ៉ុបនិងទ្វីបដទៃទៀត។ ហូម៉ូសាព្យាង មានន័យថា មនុស្សចេះគិត (L'homme qui pense) ។ {pp1}1261_01.jpg{pp2}

null

1

2022-01-01 12:00:00

1,331

7

អធិរាជ

emperor

empereur (m.)

1

មហាក្សត្រឬមហារាជដែលមានអំណាចលើសាមន្តរាជនានានិងគ្រប់គ្រងលើដែនដីចក្រភពទាំងមូល។ ឧទាហរណ៍ ៖ គូប្លៃខាន់ (Kublai Khan) ជាអធិរាជនៃចក្រភពម៉ុងហ្គោល (ឆ្នាំ១២៦០-១២៩៤ នៃគ.ស.) ។ {pp1}1262_01.jpg{pp2}

null

1

2022-01-01 12:00:00

1,332

7

អនរិយជន

barbarian

barbare (m./f.)

0

ជនរស់នៅក្នុងសង្គមដែលមិនមានប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រង វប្បធម៌ និងរបៀបរស់នៅជឿនលឿន។ ឧទាហរណ៍ ៖ ពួករ៉ូម៉ាំងបានប្រើពាក្យ ‹អនរិយជន/អនារ្យជន› សម្រាប់ហៅក្រុមមនុស្សមួយចំនួនដូចជាកុលសម្ព័ន្ធអាល្លឺម៉ង់ (Germanics) សែលធ៍ (celts) អ៊ីបេរី (Iberians) ត្រាស៊ី (Thracians) និងប៉ាស្ស៊ី (Parthians) ជាដើម។

null

1

2022-01-01 12:00:00

1,333

7

អនារ្យជន

barbarian

barbare (m./f.)

0

មើលពាក្យ {vv1}អនរិយជន{vv2}

1,332

1

2022-01-01 12:00:00

1,334

7

អរិយធម៌បុរាណ

ancient civilization

civilisation antique

0

អរិយធម៌ជាមូលដ្ឋានគ្រឹះនៃពិភពលោកបច្ចុប្បន្ន ដែលត្រូវបានកសាងឡើងនៅបុរាណសម័យ នៅតាមសំណង់នានាដែលជាវប្បធម៌ជឿនលឿនរបស់ពួកអេហ្ស៊ីប មេសូប៉ូតាមី ឥណ្ឌា ចិន ក្រិក រ៉ូម៉ាំង ម៉ាយ៉ា និងជនដទៃទៀត ដែលយើងអាចដឹងបានដោយសារបុរាណវត្ថុវិទ្យានិងឯកសារសរសេរ។

null

1

2022-01-01 12:00:00

1,335

7

អរិយជន

civilized people

peuple civilisé (m.)

0

ជនរស់នៅក្នុងរដ្ឋដែលមានប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រង វប្បធម៌ និងរបៀបរស់នៅជឿនលឿន។ ឧទាហរណ៍ ៖ នៅក្នុងបណ្ដាប្រទេសជឿនលឿនមានអរិយជនច្រើន។

null

1

2022-01-01 12:00:00

1,336

7

អារ្យជន

civilized people

peuple civilisé (m.)

0

មើលពាក្យ {vv1}អរិយជន{vv2}

1,335

1

2022-01-01 12:00:00

1,337

7

អាល្លឺម៉ង់ណាស៊ី

nazi germany

allemagne nazie (f.)

0

រដ្ឋអាល្លឺម៉ង់ដែលមានអត្ថិភាពពីឆ្នាំ១៩៣៣ ដល់ឆ្នាំ១៩៤៥ ដឹកនាំដោយ អាដុល ហ៊ីទ្លែ (Adolf Hitler) ដែលប្រកាន់យកណាស៊ីនិយម (Nazisme) ។ ពាក្យ ណាស៊ីនិយម នេះ មកពីពាក្យ «ជាតិសង្គមនិយម» (National-Socialisme) ជាមនោគមវិជ្ជានយោបាយរបស់គណបក្សជាតិសង្គមនិយមពលករអាល្លឺម៉ង់ (Parti national-socialiste des travailleurs allemands) ដែលជាគណបក្សនយោបាយស្តាំនិយមជ្រុលបង្កើតឡើងនៅប្រទេសអាល្លឺម៉ង់នៅឆ្នាំ១៩២០ និងដឹកនាំដោយ អាដុល ហ៊ីទ្លែ។ មនោគមវិជ្ជា នេះចាត់ទុកពូជសាសន៍អារ្យ័ន (Race aryenne) ថាជាពូជសាសន៍ខ្ពស់ជាងគេ។ ណាស៊ីនិយមជាលទ្ធិប្រកាន់ពូជសាសន៍ និងជាលទ្ធិប្រឆាំងជ្វីហ្វ (Racisme et antisémitisme) ។ នៅឆ្នាំ១៩៣៩ រដ្ឋនេះមានផ្ទៃដីទំហំ៦៣៣ ៧៨៦គ.ម២ ដោយបានឈ្លានពានលើប្រទេសអូទ្រីស ឆេកូស្លូវ៉ាគី ប៉ូឡូញ ហូឡង់ បែលហ្ស៊ិក បារាំង (តំបន់អាល់សាសឡូរ៉ែន Alsance-Lorraine) សហភាពសូវៀត (ទីក្រុងកាលីនីនក្រាដ Kalinin-grad) ន័រវែស ស៊ុយអែត លុចសំបួ និង អ៊ីស្លង់។ រដ្ឋធានីនៃរដ្ឋនេះគឺបែរឡាំង។

null

1

2022-01-01 12:00:00

1,338

7

អ៊‌ិស្លាមសករាជ

muslim era

ére musulmane

0

ការកំណត់ឆ្នាំចាប់ពីថ្ងៃដែលមហាម៉ាត់រត់គេចពីក្រុងឡាម៉ិច (La Mecque) ទៅក្រុងមេឌីន (Medine) នៅគ.ស. ៦២២ នាខែកក្កដា។

null

1

2022-01-01 12:00:00

1,339

7

អូស្ត្រាឡូពីតែក

australopithecus

australopithèques

1

មនុស្សបុរេប្រវត្តិដំបូងបង្អស់រស់នៅអេត្យូពីទ្វីបអាហ្រ្វ‌៊ិក (Ethiopie, Afrique) កាលពី៣ទៅ៤លានឆ្នាំមុន ដែលគេបានរកឃើញសំណល់ឆ្អឹងនៅឆ្នាំ១៩៧៤។ {pp1}1268_01.jpg{pp2}

null

1

2022-01-01 12:00:00

1,340

7

អ្នកបុរេប្រវត្តិសាស្ត្រ

specialist in prehistory

spécialiste en préhistoire

0

អ្នកជំនាញខាងបុរេប្រវត្តិវិទ្យា។

null

1

2022-01-01 12:00:00

1,341

7

ឯកត្តរដ្ឋ

unitary State

etat unitaire (m.)

0

រដ្ឋគ្រប់គ្រងដោយអំណាចកណ្ដាលមួយដែលមានរបបនយោបាយនិងគតិយុត្តតែមួយ។

null

1

2022-01-01 12:00:00

1,342

7

ឯកសារគ

non-written record

document muet (m.)

1

ឯកសារដែលគ្មានការកត់ត្រាជាលាយលក្ខណ៍អក្សរ ដូចជា ក្អម ឆ្នាំង និង វត្ថុ សិល្បៈផ្សេងៗទៀត។ {pp1}1271_01.jpg{pp2} {pp1}1271_02.jpg{pp2} {pp1}1271_03.jpg{pp2}

null

1

2022-01-01 12:00:00

1,343

7

ឯកសារសរសេរ

written record

document écrit (m.)

1

ឯកសារជាលាយលក្ខណ៍អក្សរដែលកត់ត្រានូវហេតុការណ៍ឬព្រឹត្តិការណ៍នានាទុកជាចំណេះដឹង។ ឧទាហរណ៍ ៖ សិលាចារឹកជាប្រភេទឯកសារសរសេរ។ {pp1}1272_01.jpg{pp2}

null

1

2022-01-01 12:00:00

1,344

9

កណ្ដាលក្រុង

city centre/downtown

centre-ville (m.)

0

កន្លែងដែលជាទីតាំងកណ្ដាលនៃក្រុង ហើយដែលមានជាយក្រុងនៅពីក្រៅ។ ជាទូទៅ កណ្ដាលក្រុងជាអតីតទីតាំងប្រវត្តិសាស្រ្តឬជាតំបន់អភិវឌ្ឍចាស់។

null

1

2022-01-01 12:00:00

1,345

9

កម្មភាព

employment

emploi (m.)

0

ភាពមានការងារធ្វើកើតឡើងក្នុងស្ថានភាពដែលមនុស្សម្នាក់គ្រប់អាយុធ្វើការ មានសមត្ថភាព មានបំណងធ្វើការស្វះស្វែងរកការងារធ្វើ និងអាចរកការងារធ្វើបាន។ ឧទាហរណ៍ ៖ រាជរដ្ឋាភិបាលមានគោលនយោបាយទាក់ទាញ និងផ្ដល់ការលើកទឹកចិត្តដល់វិស័យឯកជនឱ្យវិនិយោគ ដើម្បីបង្កើនអត្រាកម្មភាព។

null

1

2022-01-01 12:00:00

1,346

9

កម្លាំងពលកម្ម

labor force

main (s) d’oeuvre

0

ចំនួនមនុស្សគ្រប់អាយុធ្វើការដែលមានការងារធ្វើ និងកំពុងស្វែងរកការងារធ្វើនៅក្នុងប្រទេសមួយឬតំបន់មួយក្នុងរយៈពេលមួយជាក់លាក់។ កម្លាំងពលកម្ម គឺជាធាតុមួយដ៏សំខាន់នៃកត្តាផលិតកម្មរបស់ប្រទេសមួយ។ ឧទាហរណ៍ ៖ វិស័យវាយនភណ្ឌនិងកាត់ដេរសម្លៀកបំពាក់នៅកម្ពុជាបានស្រូបយកកម្លាំងពលកម្មជាច្រើនពីទីជនបទ។

null

1

2022-01-01 12:00:00

1,347

1

កសិកម្ម

agriculture

agriculture (f.)

0

ការដាំដុះនិងការចិញ្ចឹមសត្វ។

null

1

2022-01-01 12:00:00

1,348

9

កសិកម្មគោចរ

nomadic farming

agriculture nomade

0

ការដាំដុះនិងការចិញ្ចឹមសត្វដោយការផ្លាស់ប្ដូរទីកន្លែងទៅតាមលក្ខខណ្ឌភូមិសាស្ត្រ (ទឹក ដី ស្មៅ រដូវ...) ។

null

1

2022-01-01 12:00:00

1,349

9

កសិកម្មចល័ត

nomadic farming

agriculture nomade

0

មើលពាក្យ {vv1}កសិកម្មគោចរ{vv2}

1,348

1

2022-01-01 12:00:00

1,350

9

កសិកម្មចិញ្ចឹមពោះ

agriculture of subsistence

agriculture de subsistance

0

កសិកម្មសម្រាប់ផ្គត់ផ្គង់ស្បៀងក្នុងគ្រួសារ ដើម្បីការរស់រានមានជីវិត ដោយមិនសំដៅទៅលើការលក់ដូរឬធ្វើពាណិជ្ជកម្មទេ។ ឧទាហរណ៍ ៖ ជនជាតិដើមភាគតិចនៃប្រទេសកម្ពុជាយើងច្រើនតែប្រកបរបរកសិកម្មចិញ្ចឹមពោះ។

null

1

2022-01-01 12:00:00

1,351

9

កសិកម្មតាមកិច្ចសន្យា

contract farming

null

0

ផលិតកម្មកសិកម្មផ្អែកលើកិច្ចសន្យារវាងអ្នកផលិតនិងអ្នកទិញកសិផលដែលបានព្រមព្រៀងគ្នាទៅលើបរិមាណផ្គត់ផ្គង់ គុណភាពកសិផល ថ្លៃកសិផល ពេលវេលាទិញ លក់ ការផ្ដល់បច្ចេកទេសពូជ ជី ដើមទុន ជាដើម។

null

1

2022-01-01 12:00:00

1,352

9

កសិកម្មនិសិន្ន

sedentary agriculture

agriculture sédentaire

0

មើលពាក្យ {vv1}កសិកម្មនឹងកន្លែង{vv2}

1,353

1

2022-01-01 12:00:00

1,353

9

កសិកម្មនឹងកន្លែង

sedentary agriculture

agriculture sédentaire

0

ការដាំដុះដែលកសិករធ្វើនៅកន្លែងដដែលៗនិងជារៀងរាល់ឆ្នាំក្នុងភូមិសាស្រ្តណាមួយ។

null

1

2022-01-01 12:00:00

1,354

9

កសិកម្មប្រពៃណី

traditional agriculture

agriculture traditionnelle

0

កសិកម្មដែលប្រតិបត្តិការដាំដុះនិងការចិញ្ចឹមសត្វបន្តពីជំនាន់មុនដូចជារបៀបប្រើប្រាស់ពូជ របៀបដាំដុះ ការប្រើប្រាស់កម្លាំងពលកម្ម (គោ ក្របី) ... ហើយជាទូទៅ ទទួលផលតាមលក្ខខណ្ឌធម្មជាតិ។

null

1

2022-01-01 12:00:00

1,355

9

កសិកម្មព្រៃដុត

slash and burn agriculture

agriculture itinérante sur brûlis/agriculture par la hache et par le feu

0

ការដាំដុះរបស់សហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចនៅតំបន់ព្រៃស្បាតដោយការកាប់ព្រៃហើយដុតនិងដាំដំណាំជាចម្ការវិលជុំ។ ឧទាហរណ៍ ៖ ដំណាំព្រៃដុតរបស់ជនជាតិដើមភាគតិចនៅភូមិភាគឦសាននៅកម្ពុជា។

null

1

2022-01-01 12:00:00

1,356

9

កសិកម្មយថាផល

extensive agriculture

agriculture extensive

0

ការដាំដុះឬការចិញ្ចឹមសត្វដែលប្រើទុននិងពលកម្មតិច ហើយទទួលបានផលតាមលក្ខខណ្ឌធម្មជាតិ។

null

1

2022-01-01 12:00:00

1,357

9

កសិកម្មអតិផល

intensive agriculture

agriculture intensive

0

ការដាំដុះឬការចិញ្ចឹមសត្វដែលប្រើទុននិងបច្ចេកទេសខ្ពស់ ហើយទទួលបានទិន្នផលខ្ពស់ក្នុងផ្ទៃដីមួយឯកតា។

null

1

2022-01-01 12:00:00

1,358

9

កសិធុរកិច្ច

agrobusiness

agro‑business (m.)

0

ធុរកិច្ចខ្នាតធំដែលបម្រើឱ្យវិស័យកសិកម្ម រួមបញ្ចូលទាំងផលិតកម្ម ការកែច្នៃ ការវេចខ្ចប់ ការចែកចាយផលិតផលកសិកម្ម ការផលិតគ្រឿងយន្តកសិកម្ម ឧបករណ៍ គ្រឿងបរិក្ខារ សម្ភារៈផ្គត់ផ្គង់ និងផលិតកម្មកសិកម្មតាមកិច្ចសន្យា។

null

1

2022-01-01 12:00:00

1,359

9

កសិបសុកម្ម

pastoral farming

agropastoralisme (m.)

0

ការដាំដុះនិងការចិញ្ចឹមសត្វជាហ្វូងនៅតាមវាលស្មៅធម្មជាតិ តាមបែបកសិកម្មចិញ្ចឹមពោះ។

null

1

2022-01-01 12:00:00

1,360

9

កសិម្ហូបអាហារ

agroalimentary

agroalimentaire (m.)

0

សាខានៃផលិតកម្មឧស្សាហកម្មដែលមានមូលដ្ឋានលើការកែច្នៃផលិតផលកសិកម្ម រុក្ខជាតិ សត្វ ផលិតផលនេសាទ និងវារីវប្បកម្ម ដើម្បីផលិតចំណីអាហារសម្រាប់មនុស្សនិងសត្វ។ ឧទាហរណ៍ ៖ ដំឡូងមីជាចំណាំកសិកម្មមួយដែលបម្រើឱ្យវិស័យកសិម្ហូបអាហារ ដូចជាសម្រាប់យកទៅផលិតជាម្សៅមី ហើយម្សៅមីនេះ គេអាចយកទៅផលិតជាអាហារបានច្រើនប្រភេទ។

null

1

2022-01-01 12:00:00

1,361

9

កសិអាកាសធាតុវិទ្យា

agroclimatology/agricultural climatology

agroclimatologie (f.) /climatologie agricole

0

ផ្នែកមួយនៃអាកាសធាតុវិទ្យាដែលសិក្សាអំពីអាកាសធាតុតាមរយៈផលិតកម្មកសិកម្ម។

null

1

2022-01-01 12:00:00

1,362

9

កសិឧតុភូតវិទ្យា

agrometeorogy/agricultural meteorology

agrométéorologie (f.) /météorologie agricole

0

ឧតុភូតវិទ្យាសិក្សាអំពីការប្រើប្រាស់ចំណេះដឹងនិងបច្ចេកទេសឧតុភូតនៅក្នុងវិស័យកសិកម្មសំដៅបង្កើនទិន្នផលកសិកម្ម។

null

1

2022-01-01 12:00:00

1,363

9

កសិឧស្សាហកម្ម

agro-industry

agro-industrie (f.)

0

សំណុំនៃសហគ្រាសឧស្សាហកម្ម ដែលផ្ដល់នូវឧបករណ៍និងសម្ភារៈកសិកម្ម (ជី ថ្នាំកសិកម្ម គ្រឿងចក្រ) និងសហគ្រាសឧស្សាហកម្មដែលកែច្នៃ វេចខ្ចប់ និងបង្កើតលក្ខខណ្ឌឱ្យកសិផល (ឧស្សាហកម្មកសិចំណីអាហារ) ។

null

1

2022-01-01 12:00:00

1,364

9

ការកៀរ

evacuation

évacuation (f.)

0

ការប្រមូលនិងនាំយកទៅដោយបង្ខំនូវប្រជាជនពីកន្លែងមួយទៅកាន់កន្លែងមួយទៀតក្នុងប្រទេសឬឆ្លងប្រទេស។

null

1

2022-01-01 12:00:00

1,365

9

ការជម្លៀស

evacuation

évacuation (f.)

0

ការបញ្ចៀសចេញជាបណ្ដោះអាសន្ននូវប្រជាជនពីកន្លែងណាមួយដែលកើតមានឬនឹងអាចកើតមានគ្រោះថ្នាក់ (បង្កដោយសង្រ្គាម គ្រោះមហន្តរាយធម្មជាតិ...) ឱ្យទៅកាន់កន្លែងមានសុវត្ថិភាព។

null

1

2022-01-01 12:00:00

1,366

9

ការនិរទេស

banishment

bannissement (f.)

0

ការបណ្ដេញមនុស្សឱ្យចេញពីប្រទេសដែលគេកំពុងរស់នៅឱ្យទៅកាន់ប្រទេសផ្សេង។ និរទេសក៏អាចនិយាយដល់បណ្ដេញមនុស្សឱ្យទៅនៅកន្លែងដាច់ស្រយាលណាមួយរបស់ប្រទេស ដែលមិនអាចឱ្យគេវិលត្រឡប់វិញបានដែរ។ ឧទាហរណ៍ ៖ ពូ ក ត្រូវវចេញពីទីកន្លែងកំណើតរបស់គាត់ឱ្យទៅរស់នៅលើកោះតូចមួយក្នុងកណ្ដាលសមុទ្រដោយសារការនិរទេស។

null

1

2022-01-01 12:00:00

1,367

9

ការនិរទេសខ្លួន

expatriation

expatriation (f.)

0

ការចាកចេញដោយខ្លួនឯងពីប្រទេសដែលខ្លួនកំពុងរស់នៅដោយស្ថានភាពនយោបាយបង្ខំទៅកាន់ប្រទេសផ្សេងទៀត។

null

1

2022-01-01 12:00:00

1,368

9

ការបង្កកំណើត

fertilization

fécondation (f.)

0

ជំនួបឬការរលាយចូលគ្នារវាងហ្កាម៉ែតឈ្មោល (អង់តេរ៉ូសូអ៊ីត anthérozoïde រុក្ខជាតិឬស្ពែម៉ាតូសូអ៊ីត spermatzoïde សត្វ) និងហ្កាម៉ែតញី (អូអូស្វ៊ែរ oosphère រុក្ខជាតិឬអូវុល ovule សត្វ) ដើម្បីបង្កើតស៊ីកូត (zygote) ។

null

1

2022-01-01 12:00:00

1,369

9

ការបណ្ដេញ

expulsion

expulsion (f.)

0

ការបង្ខំមនុស្សឱ្យចេញពីកន្លែងណាមួយ (តំបន់ ប្រទេស...) ហើយមានការរៀបចំចាត់ចែងដោយអាជ្ញាធរថ្នាក់មូលដ្ឋានឬថ្នាក់ជាតិ។ ការបណ្ដេញមានមូលហេតុសំខាន់ៗ ដូចជាមូលហេតុខាងនយោបាយ (ការបណ្ដេញអ្នកការទូត...) មូលហេតុខាងអន្តោប្រវេសន៍ (ការចាប់បញ្ជូនជនអន្តោប្រវេសន៍ខុសច្បាប់ឱ្យទៅប្រទេសដើម) មូលហេតុខាងតុលាការ (ការបណ្ដេញទណ្ឌិតឱ្យទៅប្រទេសដើមវិញ) មូលហេតុដីធ្លី...។ ការបណ្ដេញអាចមានលក្ខណៈផ្ទៃក្នុងប្រទេសឬលក្ខណៈឆ្លងដែន។

null

1

2022-01-01 12:00:00

1,370

9

ការភៀសខ្លួន

escape/fleeing

évasion (f.) /fuite (f.)

0

ដំណើរផ្លាស់ទីដោយខ្លួនឯងក្នុងស្ថានភាពបង្ខំពីខាងក្រៅណាមួយទៅកាន់កន្លែងផ្សេងនៅក្នុងឬក្រៅប្រទេស។ ឧទាហរណ៍ ៖ ការភៀសខ្លួនរបស់ពលរដ្ឋមីយ៉ាន់ម៉ាច្រើនម៉ឺននាក់ នៅក្នុងឆ្នាំ២០១២ ទៅកាន់តំបន់ខាងលិចប្រទេស កើតឡើងដោយសារជម្លោះជាតិសាសន៍និងសាសនា។

null

1

2022-01-01 12:00:00

1,371

9

ការរញ្ជួយដី

earthquake

séisme (m.) /tremblement de terre

0

លំញ័រនៃសំបកផែនដីរយៈពេលខ្លី ជួនកាលច្រើនដង បណ្ដាលមកពីកម្លាំងខាងក្នុងនៃជម្រៅផែនដីឬបន្ទុះភ្នំភ្លើង។

null

1

2022-01-01 12:00:00

1,372

9

កុលសម្ព័ន្ធ

tribe

tribu (f.)

0

ក្រុមមនុស្សដែលមានចំណងសម្ព័ន្ធវង្សត្រកូលជាមួយគ្នា រស់នៅរួមគ្នាក្នុងតំបន់ភូមិសាស្រ្តណាមួយ មានជំនឿសាសនា ភាសា និងប្រវត្តិរួមគ្នា និងដឹកនាំដោយមនុស្សម្នាក់ហៅថាមេកុលសម្ព័ន្ធ (មេកន្ទ្រាញ) ។ ជាទូទៅ ពួកគេរស់នៅក្នុងតំបន់ព្រៃភ្នំក្រៅពីទីប្រជុំជនឬទីក្រុង។

null

1

2022-01-01 12:00:00

1,373

9

កូអរដោណេភូមិសាស្ត្រ

geographic coordinates

coordonnées géographiques

0

ប្រព័ន្ធទិន្នន័យ (រយៈទទឹង រយៈបណ្ដោយ រយៈកម្ពស់) ឱ្យដឹងទីតាំងមួយលើផែនដី។

null

1

2022-01-01 12:00:00

1,374

9

កុំប៊ីណា

complex

combinat (m.)

0

អង្គភាពពីរឬច្រើនដែលដំណើរការបំពេញគ្នាទៅវិញទៅមក ហើយស្ថិតនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងរួម។ ឧទាហរណ៍ ៖ អណ្ដូងរ៉ែនិងរោងចក្រប្រព្រឹត្តិកម្ម។ ពាក្យនេះត្រូវបានគេប្រើទូលំទូលាយនៅប្រទេសជប៉ុនសម្រាប់សំណុំឧស្សាហកម្មធុនធ្ងន់។ ល។ កុំប៊ីណាដែលល្បីល្បាញជាងគេគឺកុំប៊ីណាដែលផ្សារភ្ជាប់រ៉ែដែកនៃជួរភ្នំអ៊ូរ៉ាល់ (Oural) ទៅនឹងរ៉ែធ្យូងថ្មនៃតំបន់ស៊ីបេរីកណ្ដាល។

null

1

2022-01-01 12:00:00

1,375

9

កំណកអាកាស

atmospheric precipitation

precipitation atmosphérique

0

ទម្រង់ផ្សេងៗរបស់ទឹកនៅក្នុងបរិយាកាសជាលក្ខណៈរឹងឬរាវ ដែលធ្លាក់មកលើផ្ទៃផែនដី ឬភាយចេញពីផែនដីដូចជាភ្លៀង ទឹកកកសំឡី ព្រិល ទឹកសន្សើម អព្ទ ជាដើម។

null

1

2022-01-01 12:00:00

1,376

9

ចំហាយអាកាស

atmospheric precipitation

precipitation atmosphérique

0

មើលពាក្យ {vv1}កំណកអាកាស{vv2}

1,375

1

2022-01-01 12:00:00

1,377

9

កំណើនធម្មជាតិ

natural increase

accroissement naturel

0

ចំនួនប្រជាជនដែលអ្នកកើតលើសចំនួនអ្នកស្លាប់។

null

1

2022-01-01 12:00:00

1,378

9

កំណើនប្រជាជន

population increase

accroissement de la population

0

ការកើនចំនួនប្រជាជនសរុបដែលជាលទ្ធផលរវាងការកើត ការស្លាប់ និងបម្លាស់លំនៅ ក្នុងភូមិសាស្រ្តជាក់លាក់និងក្នុងរយៈពេលកំណត់ណាមួយ។

null

1

2022-01-01 12:00:00

1,379

9

កំណើនផលផ្ទះកញ្ចក់

enhanced greenhouse effect

accroissement de l’effet de serre

0

កំណើនកម្ដៅរបស់ផែនដីដែលបណ្ដាលមកពីកំហាប់ឧស័្មនផ្ទះកញ្ចក់កើនឡើង ជាពិសេសកំណើនឧស័្មនកាបូនឌីអុកស៊ីដ។

null

1

2022-01-01 12:00:00

1,380

9

កាំជ្រួចទឹកក្ដៅ

geyser

geyser (m.)

0

ខ្សែទឹកក្ដៅឬចំហាយទឹកដែលបាញ់ចេញមកពីក្នុងដី។ ជាទូទៅ វាមានទំនាក់ទំនងជាមួយនឹងសកម្មភាពនៃបន្ទុះភ្នំភ្លើង ហើយកកើតឡើងដោយការឡើងកម្ដៅនៃទឹកក្រោមដីដែលកើតឡើងពីប្រព័ន្ធម៉ាក់ម៉ា។

null

1

2022-01-01 12:00:00

1,381

9

កោះ

island

île (f.)

0

ផ្ទៃដីដែលមានទឹកព័ទ្ធជុំវិញទាំងស្រុង។ ឧទាហរណ៍ ៖ កោះឧកញ៉ាតី កោះទន្សាយ កោះពស់...។

null

1

2022-01-01 12:00:00

1,382

9

ក្រុង

town

ville (f.)

0

កន្លែងដែលមានប្រជាជនរស់នៅច្រើន មានផ្សារនិងហាងលក់ទំនិញ កន្លែងធ្វើការ កន្លែងកម្សាន្ត និងមានការរៀបចំហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធរូបវន្ត។ ល។ ក្រុងតូចជាងទីក្រុង។ ឧទាហរណ៍ ៖ ក្រុងព្រះសីហនុ។

null

1

2022-01-01 12:00:00

1,383

9

ក្លឹប

club

club (m.)

0

ក្រុមមនុស្សដែលមានចំណូលចិត្តឬផលប្រយោជន៍ដូចគ្នា ចូលរួមធ្វើសកម្មភាពជាមួយគ្នានៅកន្លែងណាមួយ។ ឧទាហរណ៍ ៖ ក្លឹបកីឡា ក្លឹបសិក្សា ក្លឹបយុវជន ក្លឹបអ្នកកាសែត ជាដើម។

null

1

2022-01-01 12:00:00

1,384

9

ខ្យល់កន្ត្រាក់

gust

rafale (f.)

0

សម្ទុះខ្យល់ដែលមានកម្លាំងខ្លាំងនិងមានល្បឿនលឿន បក់កញ្ឆក់ភ្លាមៗតែក្នុងរយៈពេលខ្លី។

null

1

2022-01-01 12:00:00

1,385

9

ខ្យល់កួច

whirlwind

tourbillon (m.)

0

ខ្យល់បក់វិលខ្លាំងនៅមួយកន្លែងឬចល័ត មានរាងដូចសសរឈរឬសាជីផ្ងារ ដែលកើតមាននៅលើផ្ទៃដីឬក្នុងសមុទ្រ។

null

1

2022-01-01 12:00:00

1,386

9

ខ្យល់ឆាយនូក

chinook

chinook (m.)

0

ខ្យល់ក្ដៅស្ងួតដែលបក់បោកនៅផ្នែកខាងកើតនៃភ្នំថ្ម (Rocky Mountains) នាចុងសិសិររដូវនៅសហរដ្ឋអាម៉េរិក (ពាក្យនេះជាពាក្យរបស់ជនជាតិឥណ្ឌាស្បែកក្រហម) ។ វាជាប្រភេទខ្យល់ហ្វឺន (Foehn) ដែលនៅរដូវស្លឹកឈើលាស់ ខ្យល់នេះរួមចំណែកយ៉ាងសកម្មធ្វើឱ្យរលាយទឹកកកនៃតំបន់វាលនៅសហរដ្ឋអាម៉េរិក ជាហេតុធ្វើឱ្យដំណាំស្រូវសាលីលូតលាស់ល្អ។

null

1

2022-01-01 12:00:00

1,387

9

ខ្យល់ព្យុះ

storm

orage (m.)

0

ខ្យល់បក់ដែលមានកម្លាំងខ្លាំងនិងល្បឿនលឿន ជាធម្មតា មានភ្លៀង ផ្លេកបន្ទោរ ផ្គរ និងរន្ទះជាមួយផង។

null

1

2022-01-01 12:00:00

1,388

9

ព្យុះ

storm

orage (m.)

0

មើលពាក្យ {vv1}ខ្យល់ព្យុះ{vv2}

1,387

1

2022-01-01 12:00:00

1,389

9

ខ្យល់មូសុង

monsoon

mousson (f.)

0

ខ្យល់រដូវនៅតំបន់រយៈទទឹងត្រូពិក មានរបបទៀងទាត់ ហើយបក់ពីសមុទ្រមកទ្វីបនៅរដូវវស្សាដោយនាំមកជាមួយនូវទឹកភ្លៀង និងបក់ពីទ្វីបទៅសមុទ្រនៅរដូវប្រាំង ដោយនាំមកនូវខ្យល់ស្ងួតហើយត្រជាក់។ ខ្យល់មូសុងមាននៅទ្វីបអាស៊ី (អាគ្នេយ៍ខាងត្បូងនិងខាងកើត) អូស្រ្តាលីភាគខាងជើង ទ្វីបអាហ៊្រ្វ៊ិក (ខាងកើតនិងខាងលិច) ទ្វីបអាម៉េរិក (តំបន់អាម៉ាសូន) ជាដើម។

null

1

2022-01-01 12:00:00

1,390

9

ខ្សែកម្ពស់

contour/contour line/isoheight/isohypse

courbe de niveau

0

ខ្សែដែលគូសនៅលើផែនទី តាងចំណុចទាំងឡាយណាដែលមានរយៈកម្ពស់ស្មើគ្នានៃសណ្ឋានដី។

null

1

2022-01-01 12:00:00

1,391

9

ខ្សែចង្វាក់ផលិតកម្ម

production chain

chaîne de production

0

ដំណាក់នានាដែលត្រូវការសម្រាប់បំប្លែងវត្ថុធាតុដើមទៅជាផលិតផលពាក់កណ្ដាលសម្រេចឬផលិតផលសម្រេចសម្រាប់អ្នកប្រើប្រាស់។

null

1

2022-01-01 12:00:00

1,392

9

ខ្សែត្រូពិក

tropic

tropique (m.)

0

ខ្សែស្របដែលមានរយៈទទឹង២៣O ២៧’ នៅសងខាងខ្សែអេក្វាទ័រ។

null

1

2022-01-01 12:00:00

1,393

9

ខ្សែបណ្ដោយ

meridian

méridien (m.)

0

កន្លះរង្វង់សន្មតនៃផែនដីដែលភ្ជាប់ប៉ូលទាំងពីរ។

null

1

2022-01-01 12:00:00

1,394

9

ខ្សែបណ្ដោយគោល

prime meridian

méridien origine

0

ខ្សែបណ្ដោយដែលកាត់តាមមន្ទីរសង្កេតហ្គ្រីនវិច (Greenwich) នៃទីក្រុងឡុងដ៍ ប្រទេសអង់គ្លេស ហើយត្រូវបានសន្មតជាខ្សែបណ្ដោយដែលមានរយៈបណ្ដោយ០o។

null

1

2022-01-01 12:00:00

1,395

9

ខ្សែបណ្ដោយហ្គ្រីនវិច

prime meridian

méridien origine

0

មើលពាក្យ {vv1}ខ្សែបណ្ដោយគោល{vv2}

1,394

1

2022-01-01 12:00:00

1,396

9

ខ្សែសម្ពាធ

isobar

isobare (f.)

0

ខ្សែដែលគូសនៅលើផែនទីអាកាសធាតុ តាងចំណុចទាំងឡាយណាដែលមានសម្ពាធបរិយាកាសស្មើគ្នា។

null

1

2022-01-01 12:00:00

1,397

9

ខ្សែស្រប

parallel

parallèle (m.)

0

រង្វង់សន្មតដែលស្របនឹងខ្សែអេក្វាទ័រ។

null

1

2022-01-01 12:00:00

1,398

9

ខ្សែអេក្វាទ័រ

equator

équateur (m.)

0

រង្វង់សន្មតដែលមានរយៈចម្ងាយស្មើគ្នាពីប៉ូលទាំងពីរ ហើយដែលចែកផែនដីជាអឌ្ឍគោលពីរស្មើគ្នា (អឌ្ឍគោលត្បូង អឌ្ឍគោលជើង) ។

null

1

2022-01-01 12:00:00

1,399

9

គណបក្សនយោបាយ

political party

parti politique

0

ក្រុមមនុស្សដែលមានទស្សនៈនយោបាយដូចគ្នា ហើយប្រតិបត្តិសកម្មភាពរួមមួយ ដើម្បីឈានទៅគ្រប់គ្រងអំណាចនិងអនុវត្តគោលនយោបាយរបស់ខ្លួន។

null

1

2022-01-01 12:00:00

1,400

9

គន្លងផែនដី

Earth’s orbit

orbite de la Terre

0

គន្លងដែលមានរាងជាអេលីបបង្កើតឡើងដោយរង្វិលជុំរបស់ផែនដី។

null

1

2022-01-01 12:00:00