seanghay/lexicon-kh · Datasets at Hugging Face

t_id int64 1 3.77k	t_cat_id int64 1 18	t_main_kh stringlengths 1 48	t_main_en stringlengths 2 78 ⌀	t_main_fr stringlengths 4 78 ⌀	t_isimg int64 0 1	t_desc stringlengths 13 3.51k	t_lookup float64 1 3.76k ⌀	t_active int64 1 1	created_at stringclasses 1 value	updated_at stringclasses 1 value
2,201	11	ល្ខោនក្បាច់បុរាណខ្មែរ	null	null	0	មើលពាក្យ {vv1}ល្ខោនព្រះរាជទ្រព្យខ្មែរ{vv2}	2,202	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
2,202	11	ល្ខោនព្រះរាជទ្រព្យខ្មែរ	null	null	0	ទម្រង់សិល្បៈទស្សនីយភាពដែលសម្ដែងឡើងដោយប្រើក្បាច់របាំបុរាណខ្មែរ ជារឿងល្ខោនមានលក្ខណៈសក្ការៈ អភិរក្សនិយម មានសោភណភាព និងប្រណីតភាពខ្ពស់តំណាងឱ្យវប្បធម៌ និងអត្តសញ្ញាណជាតិខ្មែរ។ ឧទាហរណ៍ ៖ ល្ខោនព្រះរាជទ្រព្យ«រឿងរាមកេរ្តិ៍», «រឿងព្រះថោង នាងនាគ»។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
2,203	11	ល្បែងនាដកម្ម	null	jeu dramatique (m.)	0	មុខវិជ្ជាបច្ចេកទេសសម្រាប់ហាត់សម្ដែងសិល្បៈនាដកម្មដែលគ្រូបង្ហាត់ល្ខោនកំណត់ឱ្យសិស្សសម្ដែងឈុតខ្លីៗ។ ឧទាហរណ៍ ៖ ល្បែងនាដកម្មឈុតខ្លីមួយ«ចូលព្រៃដើរជាន់ពស់»។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
2,204	11	ល្អី	null	null	0	ខ្នាតរង្វាល់ខ្មែរពីបុរាណដូចកញ្ជើដែរ តែមានរាងស្មើលើស្មើក្រោមសម្រាប់វាល់គ្រាប់ធញ្ញជាតិ វត្ថុល្អិតៗជាដើម។ ឧទាហរណ៍ ៖ ស្រូវមួយល្អី។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
2,205	11	ល្អីតៅ	null	null	1	ប្រដាប់ប្រើប្រាស់ត្បាញពីបន្ទោះឫស្សីមានរាងក្រឡូម ស្ទើរស្មើលើស្មើក្រោម មាត់មូលមានកណ្ដាប់ធ្វើពីបន្ទះឫស្សី ច្រើនក្ដាប់នឹងចម្រៀកផ្ដៅ ប្រើសម្រាប់វាល់ស្រូវ ដែលមួយល្អីតៅមានចំណុះស្មើនឹងមួយតៅ។ ល្អីតៅប្រើសម្រាប់ដាក់ស្រូវ អង្ករ ឬ គ្រាប់ធញ្ញជាតិដទៃទៀត។ អ្នកស្រុកតំបន់ខ្លះហៅកាត់ថា តៅ។ {pp1}2075_01.jpg{pp2}	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
2,206	11	វប្បធម៌	culture	culture (f.)	0	ការបណ្ដុះចំណេះវិជ្ជា ប្រាជ្ញាស្មារតី និង របៀបរស់នៅរបស់មនុស្ស ឱ្យបានលូតលាស់ចម្រើនដើម្បីសម្របសម្រួលទៅនឹងបរិស្ថាន និងការអភិវឌ្ឍសង្គមដោយវិទ្យាសាស្ត្រឬដោយសិល្បៈផ្សេងៗជាដើម។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
2,207	11	វិចិត្រ	fine	beau (adj.)	0	ដែលមានគុណវុឌ្ឍិ និងសោភណភាព ប្រកបដោយការរំលេចពណ៌ឬក្បាច់រចនានិងសម្រស់ល្អប្លែក។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
2,208	11	វិចិត្រករ	creative artist	créateur artistique (m.)	0	អ្នកដែលមានអាជីពប្រកបដោយទេពកោសល្យក្នុងការបង្កបង្កើត រចនា តុបតែង រំលេចពណ៌ គូរ ឆ្លាក់ ថតរូប។ ឧទាហរណ៍ ៖ រូបគំនូរស្រីកណ្ដៀតក្អមមួយផ្ទាំងនេះ គឺជាស្នាដៃឯករបស់លោក ញឹក ឌឹម ដែលជាវិចិត្រករខ្មែរម្នាក់ដ៏ល្បីក្នុងទសវត្សរ៍ទី៧នៃសតវត្សរ៍ទី២០។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
2,209	11	វិចិត្រសិល្បៈ	fine art	beaux arts (m.)	0	ការងារជំនាញហត្ថកម្មនិងបញ្ញាពលកម្មដែលជាស្នាដៃគ្រប់បែបយ៉ាង កើតចេញពីភាពប៉ិនប្រសប់នៃគំនិតប្រាជ្ញាល្អប្លែករបស់មនុស្សប្រកបដោយសោភណភាព សិល្ប៍ គំនិតច្នៃប្រឌិត ទាក់ទងទៅនឹងការសម្ដែង ការតែងនិពន្ធ ការប្រគុំ ការរាំ ការច្រៀង ការគូរ ការឆ្លាក់ ដើម្បីឱ្យមនុស្សចាប់ចិត្ត ចាប់អារម្មណ៍ ចង់ទស្សនា ចង់ឃើញ ចង់ស្គាល់ ចង់ស្តាប់...។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
2,210	11	សង្វេគនាដកម្ម	melodrama	mélodrame (m.)	0	ប្រភេទរឿងល្ខោនកម្សត់ ជាប់ទាក់ទងទៅនឹងទំនាស់ខាងផ្នែកចរិយាធម៌ (morality) រវាងអំពើល្អ និង អំពើអាក្រក់ហួសពីភាពសាមញ្ញ កើតឡើងក្នុងស្ថានការណ៍ប្រថុចញ៉ុច ប្រផិតប្រផើយឬចៃដន្យ ហើយនៅចុងបញ្ចប់នៃសាច់រឿង តួអង្គអាចស្រាយបញ្ហាបាន។ ឧទាហរណ៍ ៖ សង្វេគនាដកម្ម រឿងធនញ្ជ័យ។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
2,211	11	ស៊ង	null	null	1	កញ្ចប់មានសណ្ឋានជ្រលម ធ្វើពីស្លឹកចេកស្រស់ឬពីលោហៈ។ ស៊ងធ្វើពីស្លឹកចេកស្រស់មានស្រទាប់ហូតចេញមានពីរបែបគឺ ស៊ងតូចប្រើសម្រាប់ដាក់ម្លូបៀកនិងស្លាចំណិត ថ្នាំជក់ឬបារី, រីឯស៊ងធំ គេប្រើសម្រាប់ដាក់ស្លឹកម្លូ ស្លា កំបោរ ស្លាជ្វា ថ្នាំជក់ជាដើម។ ចំពោះស៊ងធ្វើពីលោហៈដូចជា មាស ប្រាក់ ឬ ស្ពាន់ ឥតមានស្រទាប់ហូតបានទេ ប្រើសម្រាប់ដាក់ស្លឹកម្លូ បារី កន្សែងដៃជាដើម។ ឧទាហរណ៍ ៖ យាយៗធ្វើស៊ងដាក់ម្លូ ស្លា ប្រគេនព្រះសង្ឃ។ {pp1}2081_01.jpg{pp2} {pp1}2081_02.jpg{pp2}	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
2,212	11	សិន	null	null	0	រង្វាស់ប្រវែងនៃខ្នាតខ្មែរពីបុរាណ ដែលមានប្រវែង ២០ព្យាម ស្មើនឹង ៤០ម៉ែត្រ។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
2,213	11	សិល្បករ	artist	artiste (m.)	0	អ្នកដែលមានវិជ្ជាជីវៈខាងសិល្បៈដូចជា របាំ ចម្រៀង ភ្លេង ល្ខោន គំនូរ សូនរូប៘ អាចបង្កើតបានជាស្នាដៃចេញពីការស្រមៃ និង ការច្នៃប្រឌិតប្រកបដោយសោភណភាពតាមរយៈកាយពលកម្មនិងបញ្ញាពលកម្ម ធ្វើឱ្យមនុស្សចាប់ចិត្ត ចាប់អារម្មណ៍ ចង់មើល ចង់ឃើញ ចង់ស្ដាប់ និង ចង់ស្គាល់។ បើស្ត្រីហៅថា សិល្បការិនី។ ឧទាហរណ៍ ៖ ភិរម្យ ប្រាជ្ញ ឈួន ជាសិល្បករចម្រៀងចាប៉ី។ នៅឆ្នាំ២០០១ លោកបានទទួលវិញ្ញាបនបត្រជាព្រឹទ្ធសិល្បករពីរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
2,214	11	សិល្បៈ	art	art (f.)	0	ការងារជំនាញហត្ថកម្មនិងបញ្ញាពលកម្មដែលជាស្នាដៃគ្រប់បែបយ៉ាងដែលមានសិល្ប៍ ពោលគឺធ្វើឱ្យមនុស្សចាប់ចិត្ត ចាប់អារម្មណ៍ ចង់មើល ចង់ឃើញ ចង់ស្គាល់។ សិល្បៈមានច្រើនប្រភេទណាស់ដូចជា សិល្បៈរបាំ ចម្រៀង ភ្លេង ល្ខោន គំនូរ សំណង់ សូនរូប។ ល។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
2,215	11	សិល្បៈទស្សនីយភាព	performing arts	arts d’interprétation (arts du spectacle) (m.)	0	ទម្រង់សិល្បៈសម្ដែងគ្រប់ប្រភេទ កើតពីការប្រតិបត្តិ ពីទេពកោសល្យនិងការប្រឌិតញាណដ៏អស្ចារ្យរបស់មនុស្សដែលគួរឱ្យរំភើប គួរឱ្យចង់មើល គួរឱ្យចង់ស្ដាប់ និង គួរគិត។ ឧទាហរណ៍ ៖ តន្ត្រី របាំ ល្ខោន ការនិទានរឿង ការស្មូតកំណាព្យ... ជាសិល្បៈទស្សនីយភាព។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
2,216	11	សេរ៉ាមិក	ceramic	céramique (f.)	0	បុរាណវត្ថុសិល្បៈធ្វើពីដីឥដ្ឋដុត មានលក្ខណៈរឹង ធន់នឹងកម្ដៅ និង សារធាតុគីមី។ សេរ៉ាមិករួមមាន កុលាលភាជន៍ ពរ្សឺឡែន ទែរ៉ាកូតា និង ផលិតផលធ្វើពីដីដុតផ្សេងៗទៀត។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
2,217	11	សោកនាដកម្ម	tragedy	tragédie (f.)	0	ប្រភេទរឿងល្ខោនដែលបង្ហាញពីបញ្ហាទាក់ទងទៅនឹងគ្រោះកម្មវាសនា ទុក្ខសោក ទុក្ខវេទនា សេចក្ដីវិនាសអន្តរាយ ហើយតួឯកត្រូវស្លាប់នៅចុងបញ្ចប់នៃសាច់រឿង ដែលធ្វើឱ្យអ្នកស្តាប់ អ្នកទស្សនា ក្ដុកក្ដួល រំជួលចិត្ត អាណិតអាសូរ និង ភ័យរន្ធត់។ ឧទាហរណ៍ ៖ សោកនាដកម្ម៖ រឿងទុំទាវ, រឿងម៉ាក់ថឺង, ...។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
2,218	11	សោកហាសនាដកម្ម	tragicomedy	tragi-comédie (f.)	0	ប្រភេទរឿងល្ខោនដែលផ្ដោតខ្លាំងទៅលើរឿងរ៉ាវដ៏ក្រៀមក្រំទុក្ខសោកផងនិងសប្បាយរីករាយផង។ ឧទាហរណ៍ ៖ សោកហាសនាដកម្មរឿង សំបុកឥតមេបា។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
2,219	11	ស្ថានីយ	site	site (m.)	0	ទីកន្លែងនៃសកម្មភាពគ្រប់ប្រភេទរបស់មនុស្សពីសម័យបុរាណដូចជា ទីកន្លែងសម្រាប់សម្នាក់, ទីកន្លែងសម្រាប់ឈប់, ទីកន្លែងសម្រាប់ចត, ...។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
2,220	11	ស្ថានីយបុរាណវត្ថុវិទ្យា	archeological site	site archéologique (m.)	0	ទីកន្លែងនៅលើដី ក្នុងដី ក្រោមទឹកដែលមានស្នាម ឬវត្ថុសំណល់ផ្សេងៗ ពីសម័យបុរាណដូចជា បុរាណវត្ថុសិល្បៈ បុរាណអចលនវត្ថុ បុរាណជីវវត្ថុ បុរាណភូគព្ភវត្ថុ និង រចនាសម្ព័ន្ធសំណង់។ ឧទាហរណ៍ ៖ ស្ថានីយបុរាណវត្ថុវិទ្យាសំរោងសែន។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
2,221	11	ស្នើ	null	null	0	ខ្នាតឯកតាខ្មែរពីបុរាណសម្រាប់រាប់ស្លឹកម្លូដែលចាប់ផ្គួបត្រួតលើគ្នាចំនួនពីរសន្លឹក។ ឧទាហរណ៍ ៖ ម្លូពីរស្នើ (បួនសន្លឹក) ។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
2,222	11	ស្ពក	null	null	1	ថាសឈើឬតុឈើ រាងបួនជ្រុងឬរាងមូល គ្មានជើងឬមានជើងជាទម្រ ប្រើសម្រាប់ដាក់ចានរៀបភោជនាហារ។ ឧទាហរណ៍ ៖ រៀបចង្ហាន់មួយស្ពកប្រគេនព្រះសង្ឃ។ {pp1}2092_01.jpg{pp2}	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
2,223	11	ស្ពានហាល	causeway	null	0	សំណង់ស្ពានថ្មបុរាណឆ្លងកាត់កសិណទឹក ឬកាត់ធ្លាដីគោកឆ្ពោះទៅកាន់ប្រាសាទបុរាណ។ ឧទាហរណ៍ ៖ ទេសចរចូលទស្សនាប្រាសាទអង្គរវត្តដោយដើរឆ្លងកាត់ស្ពានហាលពីទិសខាងលិច។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
2,224	11	ស្រាក់	null	null	0	ខ្នាតឯកតាខ្មែរពីបុរាណដែលដាក់អ្វីៗតម្រួតលើគ្នា ហើយចងរុំឱ្យនៅក្នុងដុំតែមួយដូចជា ស្ករផែនឬចានជាដើម។ ចំពោះស្រាក់ស្ករផែន គេខ្ចប់ចងរុំដោយស្លឹកត្នោត មាន១០ផែន ឬ២០ផែន ឬក៏ច្រើនជាងនេះហៅ មួយស្រាក់។ រីឯចានវិញ គេចងរុំចំនួន១០ឬចំនួន១២ក៏ហៅ មួយស្រាក់ដែរ។ ឧទាហរណ៍ ៖ ស្ករផែនពីរស្រាក់, ចានបីស្រាក់។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
2,225	11	ស្រាពក៍	null	null	1	ផ្តិលធំមានជើងជាទម្រជាប់ឬមិនជាប់ ធ្វើពីលោហៈឬវត្ថុធាតុនានា ប្រើសម្រាប់ដាក់ទឹកក្នុងពិធីផ្សេងៗ។ ឧទាហរណ៍ ៖ គេដាក់ទឹកក្នុងស្រាពក៍សម្រាប់ព្រះសង្ឃប្រោះព្រំ។ {pp1}2096_01.jpg{pp2}	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
2,226	11	ស្លឹក	null	null	0	ខ្នាតឯកតាខ្មែរពីបុរាណដែលរាប់ចំនួន១០ផ្លូន ស្មើនឹងចំនួន៤០០។ ឧទាហរណ៍ ៖ ពោតមួយស្លឹក។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
2,227	11	ហត្ថ	null	null	0	រង្វាស់ប្រវែងនៃខ្នាតខ្មែរពីបុរាណ គិតប្រវែងពីត្រឹមកែងដៃដល់ចុងម្រាមដៃកណ្ដាល (ចង្អុលខ្មោច) ។ មួយហត្ថគឺប្រហែលពីរចំអាម។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
2,228	11	ហត្ថខ្នាត	null	null	0	រង្វាស់ប្រវែងនៃខ្នាតខ្មែរពីបុរាណ ដោយគិតពីត្រឹមកែងដៃទៅដល់ចុងម្រាមដៃកណ្ដាល (ចង្អុលខ្មោច) ដែលមានប្រវែងស្មើនឹងកន្លះម៉ែត្រ។ សម្គាល់ ៖ មួយហត្ថខ្នាត គឺកំណត់ដោយប្រវែងជាក់លាក់ដែលមនុស្សម្នាក់កំណត់ចំណាំខ្លួនឯងឱ្យស្មើនឹងកន្លះម៉ែត្រ។ ឧទាហរណ៍ ៖ ដៃខ្ញុំខ្លី ដើម្បីបានមួយហត្ថខ្នាត ខ្ញុំត្រូវវាស់មួយហត្ថដៃខ្ញុំហើយថែមពីរធ្នាប់។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
2,229	11	ហ៊ុន	null	null	0	ខ្នាតខ្មែរពីបុរាណ ដែលមានទម្ងន់១/១០ជី ឬ ១០លី ប្រមាណ០,៣៧៥ក្រាម។ ឧទាហរណ៍ ៖ មាសពីរហ៊ុន។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
2,230	11	ហានិភ័យ	risk	risque (m.)	0	ហេតុ ឬ បញ្ហាប្រឈមផ្សេងៗដែលអាចនាំឱ្យបាត់បង់ ឬ ខូចខាតនូវបុរាណវត្ថុសិល្បៈ ប្រាសាទបុរាណ និង ស្ថានីយបុរាណវត្ថុវិទ្យា។ ឧទាហរណ៍ ៖ ជណ្ដើរថ្មភក់នៃប្រាសាទភ្នំបាខែងទទួលរងហានិភ័យដោយកត្តាធម្មជាតិដូចជា ទឹកភ្លៀងហូរច្រោះ ប្ញសឈើដុះចាក់ និង មនុស្សដើរឡើងចុះជាន់ផ្ទាល់។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
2,231	11	ហាប	null	null	0	ខ្នាតខ្មែរបុរាណ ដែលមានទម្ងន់១០០នាឡិ ឬពីរចុង (ប្រហែល៦០គីឡូក្រាម) ។ ឧទាហរណ៍ ៖ ប្រហុកមួយហាប, ជ្រូកមួយហាប, ស្រូវមួយហាប។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
2,232	11	ហាសនាដកម្ម	comedy	comédie (f.)	0	ប្រភេទរឿងល្ខោនដែលធ្វើឱ្យអ្នកស្ដាប់ អ្នកទស្សនាផ្ទុះសំណើច អាចទទួលបាននូវការកម្សាន្តសប្បាយផង និង ទាំងការទិតៀនរិះគន់ផង តាមរយៈការសម្ដែង ការអធិប្បាយ ការក្លែងធ្វើពុត ធ្វើពើ ធ្វើពភ្លីពភ្លើ ធ្វើល្ងីល្ងើរបស់ជនល្ងង់ខ្លៅ តួត្លុក តួក្រមាច់ជាដើម។ ឧទាហរណ៍ ៖ ហាសនាដកម្ម រឿងជនកំណាញ់ក្រៅតម្រា និពន្ធដោយលោក Molière។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
2,233	11	ហឹបស្លា	null	null	1	ប្រដាប់ប្រើប្រាស់មួយប្រភេទមានកម្ពស់ទាប មានរាងមូលឬរាងជ្រុង មានគម្របធ្វើពីឈើ ធាងត្នោតឬលោហៈ មានក្បាច់រចនាវិចិត្រ ប្រើសម្រាប់ដាក់គ្រឿងម្លូស្លា (អ្នកខ្លះហៅថា ប្រអប់ស្លា, ក្នុងករណីប្រអប់មានរាងមូលគេហៅថា ប្រអប់ជើងដំរី) ។ {pp1}2104_01.jpg{pp2} {pp1}2104_02.jpg{pp2}	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
2,234	11	ហោត្រៃ (ប្រាសាទ)	hortrai (library)	null	0	សំណង់អគារបុរាណនៅក្នុងបរិវេណប្រាសាទជាទូទៅបែរមុខបញ្ច្រាសទិសនឹងតួប៉មកណ្ដាលនៃប្រាសាទនោះ។ ឧទាហរណ៍ ៖ ជាប្រាង្គប្រាសាទ ល្អល្អះស្អាងស្អាត សុទ្ធសឹងតែថ្ម មានរោងជំនុំ ទាំងស្រះបួនល្អ ហោត្រៃសឹងថ្ម ឆ្វេងស្តាំផងណា។ (ដកស្រង់ពីល្បើកអង្គរក្នុងវគ្គទី១១៥)	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
2,235	11	ឡូ	null	null	0	ខ្នាតឯកតាខ្មែរពីបុរាណដែលមានចំនួន១២។ ឧទាហរណ៍ ៖ ចានមួយឡូ, សៀវភៅមួយឡូ។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
2,236	11	ឥន្ទ្រតដាក	Indratataka	null	0	ឈ្មោះតដាកដែលសាងនៅក្នុងរាជ្យព្រះបាទឥន្ទ្រវរ្ម័ន (៨៧៧-៨៨៩) មានទំហំ៣.៨គ.ម.x៨០០គ.ម.ទាញពីទឹកស្ទឹងរលួសមកបញ្ជូល។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
2,237	11	ឱប	null	null	0	ខ្នាតរង្វាស់ទំហំខ្មែរពីបុរាណ ដែលគិតជារង្វង់ដោយយកដៃទាំងពីរព័ទ្ធរួបចូលដិតដល់ទ្រូងដោយប្រទល់ចុងម្រាមដៃចង្អុលខ្មោច។ ឧទាហរណ៍ ៖ ដើមឈើមួយឱប។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
2,238	11	អព្ភន្តរ (អ័បភ័នតៈរៈ ឬ អ័បភ័នដ)	null	null	0	រង្វាស់ប្រវែងនៃខ្នាតខ្មែរពីបុរាណ (ពាក្យប្រើក្នុងព្រះវិន័យព្រះពុទ្ធសាសនាសម្រាប់កំណត់គោលអពទ្ធសីមា) ដែលមានប្រវែង៧ព្យាម ឬ ប្រវែង២៨ហត្ថខ្នាត ស្មើនឹង១៤ម៉ែត្រ។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
2,239	11	ឧសភ (អ៊ុសប់)	null	null	0	រង្វាស់ប្រវែងនៃខ្នាតខ្មែរពីបុរាណដែលមានប្រវែង១៤០ហត្ថខ្នាត (២០យដ្ឋិ) ឬ ៣៥ព្យាម ស្មើនឹង៧០ម៉ែត្រ (ចម្ងាយស្មើនឹងសំឡេងគោឧសភរាជរោទ៍) ។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
2,240	11	អាណាស្ទីឡូស	anastylosis	anastylose (f.)	0	បច្ចេកទេសជួសជុលសំណង់ប្រាសាទឬអគារដែលត្រូវរុះរើទាំងស្រុង រួចរៀបសង់ជាថ្មីឡើងវិញដោយប្រើប្រាស់រចនាសម្ព័ន្ធដើម (សម្ភារៈដើម) , ក្នុងករណីបាត់បង់ឬខ្វះខាតត្រូវបន្ថែមសម្ភារៈថ្មី។ ឧទាហរណ៍ ៖ បុរាណវិទូជនជាតិបារាំង Henry Marchal ប្រើប្រាស់បច្ចេកទេសអាណាស្ទីឡូសដើម្បីជួសជុលប្រាសាទបន្ទាយស្រី។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
2,241	11	អ្នកបុរាណវត្ថុវិទ្យា	archeologist	archéologue (m.)	0	អ្នកដែលបានសិក្សាស្រាវជ្រាវកម្រិតឧត្តម និងប្រកបអាជីពផ្នែកបុរាណវត្ថុវិទ្យា។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
2,242	13	កតិកាសញ្ញា	pact	pacte (m.)	0	កិច្ចព្រមព្រៀងមួយដែលត្រូវបានធ្វើឡើងរវាងភាគីពីរឬច្រើនឬរវាងរដ្ឋនិងរដ្ឋ ទាំងផ្លូវការ ទាំងមិនផ្លូវការ ដើម្បីធ្វើអ្វីមួយរួមគ្នាក្នុងគោលបំណងបម្រើផលប្រយោជន៍រវាងគ្នាទៅវិញទៅមក។ ឧទាហរណ៍ ៖ នៅក្នុងអំឡុងសង្គ្រាមលោកលើកទី២ (១៩៣៩-១៩៤៥) ប្រទេសអាល្លឺម៉ង់ អ៊ីតាលី និងជប៉ុនបានចុះកតិកាសញ្ញាមួយមានឈ្មោះថា “កតិកាសញ្ញា រ៉ូម ប៊ែរឡាំង តូក្យូ” ដើម្បីរួបរួមកម្លាំងយោធាគ្នាប្រឆាំងនឹងសហរដ្ឋអាម៉េរិក អង់គ្លេស បារាំងនិងសហភាពសូវៀត។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
2,243	13	កម្លាំងនយោបាយ	political force	force politique (f.)	0	ការស្ដែងចេញឱ្យឃើញជាសាធារណៈនូវឫទ្ធានុភាពឬសន្ទុះខាងនយោបាយទាំងរូបី ទាំងអរូបី។ ឧទាហរណ៍ ៖ ការហែក្បួនមានមនុស្សដ៏ច្រើនកុះករគគ្រឹកគគ្រេង នៅក្នុងការឃោសនាបោះឆ្នោតគឺជាការបង្ហាញឱ្យឃើញពីកម្លាំងនយោបាយរបស់គណបក្សណាមួយ។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
2,244	13	កលិយុគនយោបាយ	political trouble	trouble politique (f.)	0	ស្ថានភាពចលាចលជ្រួលច្របល់វឹកវរខាងផ្នែកនយោបាយដែលបង្កឱ្យមានបញ្ហាអស្ថិរភាពយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរនៅក្នុងសង្គម។ ឧទាហរណ៍ ៖ កលិយុគនយោបាយសម័យលង្វែកក្នុងរជ្ជកាលព្រះសត្ថាទី១ដែលបង្កដោយទំនាស់នយោបាយក្នុងព្រះរាជវង្សានុវង្សនិងបញ្ហាសាសនា។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
2,245	13	ការកសាងសន្តិភាព	peace building	recherché (f.) de la paix	0	ដំណើរការការងារឆ្ពោះទៅរកវត្ថុបំណងរក្សាសន្តិភាពរួមគ្នានៃគូបដិបក្ខនិងពិភពលោក។ ឧទាហរណ៍ ៖ ការមិនរីកសាយអាវុធប្រល័យលោកគឺជាមាគ៌ាឆ្ពោះទៅរកការកសាងសន្តិភាព។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
2,246	13	ការកាត់សេចក្ដីឧក្រិដ្ឋកម្មសង្គ្រាម	war crimes trials	procès (m.) de crime (m.) de guerre (f.)	0	ការកាត់សេចក្ដីចំពោះអំពើទាំងឡាយណាដែលត្រូវបានគេចោទប្រកាន់ទៅលើបទរំលោភ ច្បាប់សង្រ្គាមនិងទំនៀមទម្លាប់សង្គ្រាមធ្ងន់ធ្ងរ និង គោលការណ៍នៃច្បាប់អន្តរជាតិ។ ឧទាហរណ៍ ៖ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ១៩៩៤ ក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអង្គការសហប្រជាជាតិបានអនុម័តសេចក្ដីសម្រេចចិត្តលេខ៩៥៥ បង្កើតសាលាជម្រះក្ដីឧក្រិដ្ឋកម្មអន្តរជាតិសម្រាប់កាត់ទោសនៅប្រទេសរវ៉ាន់ដា។ សាលាជម្រះក្ដីនេះមានសិទ្ធិអំណាចកាត់ទោសបុគ្គលទាំងឡាយណាដែលទទួលខុសត្រូវចំពោះអំពើប្រល័យពូជសាសន៍និងអំពើរំលោភបំពានធ្ងន់ធ្ងរនៃច្បាប់មនុស្សធម៌ អំឡុងសង្គ្រាមស៊ីវិល ឆ្នាំ១៩៩៤ ក្នុងប្រទេសរវ៉ាន់ដា។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
2,247	13	ការត្រួតពិនិត្យព័ត៌មាន	information control	contrôle (m.) des informations (f.)	0	ការអង្កេតនិងតាមដានខ្លឹមសារព័ត៌មានដែលប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយទាំងអស់របស់រដ្ឋនិងឯកជន ដោយផ្អែកលើច្បាប់និងក្រមសីលធម៌វិជ្ជាជីវៈសារព័ត៌មានរបស់ប្រទេសនីមួយៗ។ ឧទាហរណ៍ ៖ នាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយនៅប្រទេសមួយចំនួនស្ថិតនៅក្រោមការគ្រប់គ្រង និងការត្រួតពិនិត្យព័ត៌មានពីរដ្ឋយ៉ាងតឹងរ៉ឹង។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
2,248	13	ការទូត	diplomacy	diplomacie (f.)	0	ទំនាក់ទំនងផ្លូវការរវាងរដ្ឋ និង រដ្ឋ ក្នុងគោលបំណងភ្ជាប់ទំនាក់ទំនងការងារជាមួយគ្នាដូចជាការស្វែងរកសន្តិភាព ពាណិជ្ជកម្ម សង្គ្រាម សេដ្ឋកិច្ច និង វប្បធម៌ជាដើម។ មុខងារចម្បងរបស់ការទូតគឺការចរចាដើម្បីបង្ហាញនូវផលប្រយោជន៍ទូទៅរបស់រដ្ឋមួយ ឬ តួអង្គមិនមែនរដ្ឋដូចជា អង្គការអន្តរជាតិ និង ដើម្បីដោះស្រាយជម្លោះអ្វីមួយដែលកើតមាននៅក្នុងទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិ។ ឧទាហរណ៍ ៖ សង្គ្រាមស៊ីវិលនៅកម្ពុជាដែលអូសបន្លាយជិតពីរទសវត្សរ៍ត្រូវបានបញ្ចប់តាមរយៈការប្រើប្រាស់នូវនយោបាយការទូតរបស់គូភាគីបដិបក្ខនៅក្នុងជម្លោះ ដែលរួមមានភាគីរដ្ឋកម្ពុជា ភាគីកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ (ហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច ខ្មែរក្រហម និង រណសិរ្សរួបរួមជាតិរំដោះប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ) ហើយជាលទ្ធផលនៃនយោបាយការទូតនេះ ភាគីទាំងអស់បានឈានដល់កិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពមួយដែលធ្វើឡើងនៅទីក្រុងប៉ារីសចុះថ្ងៃទី២៣ ខែតុលា ឆ្នាំ១៩៩១ដើម្បីបញ្ចប់ជម្លោះនៅកម្ពុជា។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
2,249	13	ការបង្រួបបង្រួមជាតិ	national reconciliation	réconciliation nationale (f.)	0	ការបង្រួបបង្រួមភាគីផ្សេងៗដែលមាននិន្នាការនិងមនោគមវិជ្ជានយោបាយខុសគ្នា ឬ ការបែកបាក់គ្នារបស់ជាតិមួយឱ្យរួបរួមគ្នាឡើងវិញ ដោយតម្កល់ផលប្រយោជន៍និងបញ្ហាជាតិជាធំ។ ឧទាហរណ៍ ៖ កិច្ចព្រមព្រៀងក្រុងប៉ារីស នាឆ្នាំ១៩៩១ គឺជាលទ្ធផលនៃការបង្រួបបង្រួមខ្មែរច្រើនភាគី ដើម្បីបញ្ចប់សង្គ្រាមស៊ីវិលនៅកម្ពុជាដែលអូសបន្លាយជាងពីរទសវត្សរ៍។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
2,250	13	ការបណ្ដេញចេញពីអំណាច	overthrow from a position of power by force	chute (f.) du pouvoir (m.) par une contrainte	0	ការបង្ខំនរណាម្នាក់ឬក្រុមណាមួយឱ្យចេញពីតំណែង មុខងារ តួនាទី ក្នុងគណបក្សនយោបាយ ឬស្ថាប័នរដ្ឋ ពីព្រោះពួកគេបានបាត់បង់ជំនឿទុកចិត្តពីក្រុម ឬស្ថាប័នរបស់ខ្លួនឬដោយសារតែពួកគេមិនគោរពតាមលក្ខខណ្ឌច្បាប់និងគោលការណ៍ផ្សេងៗនៃក្រុមរបស់ខ្លួន។ ឧទាហរណ៍ ៖ នៅថ្ងៃទី១៨ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩៧០ សម្ដេចព្រះនរោត្តមសីហនុ ត្រូវបានសេនាប្រមុខ លន់ នល់ និងអ្នកអង្គម្ចាស់ ស៊ីសុវត្ថិ សិរីមតៈ បានធ្វើរដ្ឋប្រហារបណ្ដេញចេញពីអំណាចដោយសារព្រះអង្គត្រូវបានគេចោទប្រកាន់ថា មិនអាចគ្រប់គ្រងស្ថានភាពនយោបាយនិងវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចនៅពេលនោះបាន។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
2,251	13	ការបោះឆ្នោតជាកញ្ចប់	bloc voting	vote bloqué (m.)	0	ការបោះឆ្នោតដើម្បីអនុម័តឬសម្រេចបញ្ហាជាច្រើនក្នុងពេលតែមួយ ដោយសមាជិកម្នាក់ប្រើសន្លឹកឆ្នោតឬសំឡេងតែមួយ។ នីតិវិធីនេះត្រូវបានដកស្រង់ពីរដ្ឋធម្មនុញ្ញប្រទេសបារាំងយកមកកែច្នៃទៅតាមបរិបទនយោបាយកម្ពុជា ដែលអ្នកនយោបាយខ្មែរយកមកប្រើក្រោយពីជាប់គាំងនយោបាយពីឆ្នាំ២០០៣ រហូតដល់ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០០៤។ ឧទាហរណ៍ ៖ ក្រោយការបោះឆ្នោតសកលជ្រើសរើសតំណាងរាស្ត្រឆ្នាំ២០០៣ គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាជាប់ឆ្នោតបាន៧៣អាសនៈ គណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិចបាន២៦អាសនៈ និង គណបក្សសម រង្ស៊ី បាន២៤អាសនៈ។ យោងតាមចំនួននេះ គ្មានគណបក្សណាមួយមានសំឡេងគ្រប់ចំនួនពីរភាគបី ដើម្បីបង្កើតរដ្ឋាភិបាលតែម្នាក់ឯងបានទេ។ តាមច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញឆ្នាំ១៩៩៣ ការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសប្រធាននិងអនុប្រធានរដ្ឋសភាក៏ដូចជាជ្រើសរើសនាយករដ្ឋមន្ត្រីត្រូវការសំឡេងគាំទ្រពីរភាគបីទើបអាចជ្រើសតាំងបាន ហើយ ដោយសារគណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិចនិងគណបក្ស សម រង្ស៊ី បានបង្កើតសម្ព័ន្ធភាពអ្នកប្រជាធិបតេយ្យដែលមិនព្រមឱ្យគណបក្សណាមួយចូលជាមួយគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាដើម្បីបង្កើតរដ្ឋាភិបាល (បើចូល ចូលទាំងអស់គ្នា បើចេញ ចេញទាំងអស់គ្នា) ។ ស្ថានភាពនយោបាយក៏ត្រូវបានកកស្ទះ។ ក្រោយមកដំណោះស្រាយចំពោះភាពទ័លច្រកបានចេញរួច ដោយគណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិចព្រមចូលរួមបង្កើតរដ្ឋាភិបាលចម្រុះជាមួយគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា។ ការជ្រើសតាំងប្រធានសភា និង រដ្ឋាភិបាលអាណត្តិទី៣ តាមច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញ តំណាងរាស្ត្រត្រូវបោះឆ្នោតជ្រើសរើសប្រធាន អនុប្រធាន និង គណៈកម្មការនានាជាមុនសិន។ ក្រោយពីបោះឆ្នោតនេះហើយ ទើបបោះឆ្នោតជ្រើសនាយករដ្ឋមន្ត្រីចេញពីគណបក្សដែលមានអាសនៈច្រើនជាងគេក្នុងរដ្ឋសភា។ តែដោយការបាត់ជំនឿទុកចិត្តលើគណបក្សដៃគូ គេបានធ្វើវិសោធកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញដោយបញ្ចូលការបោះឆ្នោតជាកញ្ចប់ដើម្បីសម្រេចបញ្ហាពីរក្នុងពេលតែមួយ។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
2,252	13	ការបោះបង់តំណែង	abandonment of a position	abandon (m.) d’une position/fonction	0	ការដើរចេញឬការលាឈប់ពីមុខតំណែងដោយសារមូលហេតុផ្សេងៗដូចជា ការមិនពេញចិត្តនឹងការងារ ទំហំការងារហួសពីសមត្ថភាព ឬ រងសម្ពាធនយោបាយណាមួយ។ ឧទាហរណ៍ ៖ បន្ទាប់ពីទទួលជ័យជម្នះលើរបបសាធារណរដ្ឋខ្មែរនៅថ្ងៃទី១៧ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧៥មករបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ ដែលមានសម្ដេចព្រះនរោត្តម សីហនុ ជាព្រះប្រមុខរដ្ឋ បានចាប់ផ្ដើមឡើងកាន់កាប់អំណាចនៅប្រទេសកម្ពុជាចាប់ពីថ្ងៃទី១៧ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧៥។ ប៉ុន្តែនៅឆ្នាំ១៩៧៦ ព្រះអង្គបានសម្រេចព្រះទ័យបោះបង់អំណាចជាព្រះប្រមុខរដ្ឋចោល។ ឧទាហរណ៍ ៖ ក្រោមការដឹកនាំរបស់លោកប្រធានាធិបតី បូរីស យែលស៊ីន ពីឆ្នាំ១៩៩១ដល់ឆ្នាំ២០០០ សហព័ន្ធរុស្ស៊ីបានជួបប្រទះនូវវិបត្តិនយោបាយនិងសេដ្ឋកិច្ចយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ។ មូលហេតុដែលធ្វើឱ្យមានវិបត្តិទាំងនេះគឺ ដោយសារការផ្ដាច់ខ្លួនរបស់ប្រទេសចំនួន១៥ចេញពីសហភាពសូវៀត បញ្ហានយោបាយនៅអឺរ៉ុបខាងកើត ការដួលរលំជញ្ជាំងប៊ែរឡាំង ការដកកងទ័ពរុស្ស៊ីចេញពីអាហ្វហ្កានីស្ថាន និង ការផ្ទុះសង្គ្រាមមួយនៅឆេឆេនី។ ដូច្នេះហើយ ដោយមិនអាចដោះស្រាយវិបត្តិទាំងអស់នេះបាន លោកប្រធានាធិបតី បូរីស យែលស៊ីន បានបោះបង់តំណែងរបស់ខ្លួនជាប្រធានាធិបតី ដោយផ្ទេរអំណាចទៅឱ្យលោក ប្លាឌីមា ពូទីន គ្រប់គ្រងអំណាចជំនួសវិញ ហើយរង់ចាំរហូតដល់មានការបោះឆ្នោតសាជាថ្មី។ ឧទាហរណ៍ ៖ ក្រោយពីការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសតំណាងរាស្ត្រនីតិកាលទី៣ រដ្ឋាភិបាលចម្រុះមួយត្រូវបានបង្កើតឡើង ដែលក្នុងនោះគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជានិងគណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច បានព្រមព្រៀងគ្នាធ្វើជាដៃគូក្នុងការដឹកនាំរដ្ឋាភិបាលរហូតដល់ចប់អាណត្តិ។ ប៉ុន្តែក្រោយមកដោយសារគណបក្សប្រជាជន និង គណបក្សសម រង្ស៊ីបានឯកភាពគ្នាធ្វើវិសោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញដោយកែប្រែមាត្រានៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញស្ដីពីការបោះឆ្នោតផ្ដល់សេចក្ដីទុកចិត្តបង្កើតរដ្ឋាភិបាលដោយសំឡេងពីរភាគបីមកនៅត្រឹមតែសំឡេងហាសិបបូកមួយនេះ គណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិចក៏លែងជាដៃគូសំខាន់នៅក្នុងការអនុម័តច្បាប់និងការធ្វើវិសោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញទៀតហើយ គឺចំណុចនេះហើយដែលជាគំនាបនយោបាយធ្វើឱ្យសម្ដេចក្រុមព្រះ នរោត្តម រណប្ញទ្ធិ បោះបង់តំណែងជាប្រធានរដ្ឋសភាអាណត្តិទី៣មុនពេលចប់អាណត្តិ។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
2,253	13	ការរក្សាសន្តិភាព	peace keeping	maintien (m.) de la paix	0	ការរក្សាសន្តិភាពកើតចេញមកពីការដោះស្រាយរវាងគូប្រឈមពីរឬច្រើនក្រុម ហើយ ចែកជាពីរប្រភេទ ៖ ទី១. សំដៅលើភាគីកងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធពីរដែលប្រឈមមុខគ្នា ហើយបានឯកភាពព្រមព្រៀងលើគោលការណ៍សន្តិភាព ការឈប់បាញ់គ្នា ដើម្បីដោះស្រាយរាល់បញ្ហាទាំងឡាយណាដែលប្រឈម។ ឧទាហរណ៍ ៖ ក្រោយពីប្រាសាទព្រះវិហារត្រូវបានដាក់ចូលជាបេតិកភណ្ឌពិភពលោក កាលពីថ្ងៃទី០៧ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០០៨ កងទ័ពថៃបានចូលមករំលោភបូរណភាពទឹកដីប្រទេសកម្ពុជា។ បញ្ហានេះបានបង្កើតឱ្យមានការផ្ទុះអាវុធជាច្រើនលើក។ ក្រោយមកភាគីទាំងពីរបានចរចាគ្នា ដើម្បីរក្សាសន្តិភាពរវាងភាគីកងទ័ពកម្ពុជានិងកងទ័ពថៃនៅតាមខ្សែព្រំដែនស្រុកជាំក្សាន្ត ខេត្តព្រះវិហារ។ ទី២. សំដៅលើភាគីកងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធច្រើនក្រុមដែលប្រឈមមុខដាក់គ្នា ហើយបានឯកភាពព្រមព្រៀងលើគោលការណ៍សន្តិភាពបញ្ឈប់ការបាញ់គ្នា ដោយយកតួអង្គណាមួយជាអាជ្ញាកណ្ដាល។ ឧទាហរណ៍ ៖ ជម្លោះរ៉ាំរ៉ៃជាងពីរទសវត្សរ៍រវាងចតុភាគីកម្ពុជាបានឈានទៅរកកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស ដោយមានអង្គការសហប្រជាជាតិ ដើរតួជាអ្នកសម្របសម្រួលក្នុងការដោះស្រាយ។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
2,254	13	ការរត់ប្រណាំងសព្វាវុធ	arms race	course (f.) aux armements (m.)	0	ការប្រកួតប្រជែងខាងការបង្កើតសព្វាវុធដោយភាគីពីរយ៉ាងតិចដែលប្រឈមគ្នា ដើម្បីឧត្តមភាពខាងគ្រឿងសព្វាវុធ។ ដំណើរការមូលដ្ឋានក្នុងការរត់ប្រណាំងសព្វាវុធនេះគឺសំដៅទៅលើបែបបទនៃប្រតិកម្មឆ្លើយតបរបស់ភាគីដែលប្រកួតប្រជែង។ ជាទូទៅការប្រកួតប្រជែងនេះជំរុញឱ្យមានការផ្ទុះឡើងនូវអំពើហិង្សា និងសង្គ្រាមដូចជាការរត់ប្រណាំងសព្វាវុធរវាងសហភាពសូវៀតនិងសហរដ្ឋអាម៉េរិកបានធ្វើឱ្យប្រទេសតូចៗនិងប្រទេសជិតខាងជួបប្រទះភាពតានតឹងនិងផ្ទុះសង្គ្រាម។ តែផ្ទុយទៅវិញ ការប្រកួតប្រជែងបែបនេះក៏អាចនាំមកនូវការរីកចម្រើនជាវិជ្ជមានជាច្រើនខាងផ្នែកវិទ្យាសាស្ត្រផងដែរ ជាក់ស្ដែងដូចជាក្នុងសង្គ្រាមលោកលើកទី១ ការរត់ប្រណាំងខាងនាវារវាងចក្រភពអង់គ្លេស និងចក្រភពអាល្លឺម៉ង់។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
2,255	13	ការលើកលែងទោស	amnesty	amnistie (f.)	0	ការសម្រេចចិត្តមួយដែលបដិសេធ (ងាកចេញពី) នីតិវិធីច្បាប់ឬការផ្ដន្ទាទោសចំពោះអ្នកប្រព្រឹត្តទោសកំហុសមួយចំនួន (ជាធម្មតាគឺជាទោសនយោបាយ) ។ ការលើកលែងទោសមានន័យប្រហាក់ប្រហែលគ្នាទៅនឹងការអភ័យទោស ប៉ុន្តែគ្មានន័យលាក់កំបាំងនៃការអត់ឱនទោស ដែលអនុវត្តជាធម្មតានោះទេ។ ការលើកលែងទោសអាចធ្វើជាទូទៅឬជាផ្នែកជាក់លាក់ពេញលេញឬមិនពេញលេញ។ ពាក្យនេះត្រូវបានគេប្រើជាទូទៅក្នុងទំនាក់ទំនងចំពោះអ្នកទោសសង្គ្រាមនិងអ្នកទោសមនសិការ។ អង្គការលើកលែងទោសអន្តរជាតិ គឺជាអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលដែលយកចិត្តទុកដាក់ចំពោះការមើលខុសត្រូវ (ការពិនិត្យពិច័យ) ទៅលើភាពលម្អៀងយ៉ាងធំធេងនៅលើពិភពលោកលើករណីផ្សេងៗដូចជា បុគ្គលម្នាក់ៗ ឬក្រុមណាមួយ ដែលត្រូវគេផ្ដន្ទាទោស ពីព្រោះតែទស្សនៈនយោបាយនិងសាសនារបស់ពួកគេ។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
2,256	13	ការសម្រុះសម្រួល	accomodation	conciliation (f.)	0	ដំណើរការដែលធ្វើឱ្យតួអង្គក្នុងទំនាស់ឯកភាពទទួលយកសំណើរបស់ភាគីម្ខាងទៀតដែលមិនប៉ះពាល់ផលប្រយោជន៍មូលដ្ឋានរបស់ពួកគេទាំងសងខាង។ ការសម្រុះសម្រួលត្រូវសន្មតថាជាជម្លោះអន្តរជាតិ មិនមែនដូចនៅក្នុងទ្រឹស្ដីល្បែង ឬ ការប្រកួតប្រជែងដែលក្នុងនោះ ភាគីមួយឈ្នះ ហើយជាស្វ័យប្រវត្តិ ភាគីម្ខាងទៀតចាញ់នោះទេ។ ការសម្រុះសម្រួលអាចសន្មតថាភាពចុះសម្រុងទាំងស្រុងខាងផលប្រយោជន៍មិនអាចសម្រេចបានទេ។ ដូច្នេះការសម្រុះសម្រួលជាចំណុចកណ្ដាលនៃបញ្ហាប្រឈមនិងការចុះសម្រុងគ្នា។ ពាក្យនេះជាធម្មតាត្រូវបានគេប្រើទាក់ទងនឹងផលប្រយោជន៍ ដូច្នេះមិនមែនគ្មានទឡ្ហីករណ៍ខុសឆ្គង ឬ ការបំភាន់នោះទេ។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
2,257	13	ការិយាធិបតេយ្យ	bureaucracy	bureaucratie (f.)	0	ប្រព័ន្ធរដ្ឋបាលរបស់អង្គភាពមួយដែលតាមរយៈប្រព័ន្ធនេះ ការបែងចែកការងារត្រូវបានរៀបចំជាឋានានុក្រម ដើម្បីអនុវត្តនូវភារកិច្ចជំនាញដោយឈរលើមូលដ្ឋានវិធានផ្ទៃក្នុង និង នីតិវិធីរបស់អង្គភាពនេះ។ ពាក្យនេះត្រូវបានគេប្រើសំដៅទៅលើរដ្ឋបាលរបស់រដ្ឋាភិបាល ជាពិសេសអំពីមន្ត្រីរាជការនៅក្នុងរដ្ឋាភិបាល និង សេវាសាធារណៈផ្សេងៗ។ តាមន័យអវិជ្ជមាន គេតែងប្រើពាក្យនេះដើម្បីសម្គាល់ប្រព័ន្ធរដ្ឋបាលសាំញ៉ាំ ដែលអនុញ្ញាតឱ្យមន្ត្រីរាជការឆ្លៀតយកអំណាចដែលរដ្ឋប្រគល់ឱ្យ ដើម្បីបម្រើបុព្វសិទ្ធិរបស់ខ្លួន ហើយដែលធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់ប្រយោជន៍របស់អ្នកដែលស្ថិតនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ខ្លួន។ ឧទាហរណ៍ ៖ នៅសហរដ្ឋអាម៉េរិក ការិយាធិបតេយ្យនេះបានរីកដុះដាលដែលធ្វើឱ្យខូចប្រយោជន៍របស់វណ្ណៈអធន ហើយបានដកហូតយកអំណាចពីវណ្ណៈនេះ។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
2,258	13	កិច្ចព្រមព្រៀងអន្តរជាតិ	international agreement	accord international (m.)	0	មានន័យដូចសន្ធិសញ្ញាដែរ ប៉ុន្តែមានលក្ខណៈផ្លូវការតិចជាងសន្ធិសញ្ញា។ លក្ខណវិនិច្ឆ័យនៃកិច្ចព្រមព្រៀងគឺ៖ - ត្រូវបានប្រើជាពិសេសសម្រាប់លិខិតូបករណ៍ដែលមានលក្ខណៈបច្ចេកទេសឬរដ្ឋបាល។ - កិច្ចព្រមព្រៀងមិនទាមទារឱ្យមានការផ្ដល់សច្ចាប័នពីសភាឡើយ។ - ក្នុងករណីខ្លះកិច្ចព្រមព្រៀងអាចមិនមានទម្រង់ជាលាយលក្ខណ៍អក្សរដូចជា កិច្ចព្រមព្រៀងផ្ទាល់មាត់ដែលអាចជាកិច្ចសន្យា ដែលធ្វើឡើងដោយនាយករដ្ឋមន្ត្រី រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសនៃប្រទេសមួយជាមួយដៃគូរបស់ខ្លួនឬជាមួយរដ្ឋដទៃទៀត។ ឧទាហរណ៍ ៖ កិច្ចព្រមព្រៀងទូទៅស្ដីពីពាណិជ្ជកម្មនិងពន្ធគយ (General Agreement on Trade and Tariff) ។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
2,259	13	កុបកម្ម	riot	émeute (f.)	0	ការបះបោរឬចលាចលដោយប្រើអំពើហិង្សាបង្កឡើងដោយមនុស្សមួយក្រុមឬច្រើនក្រុមនៅពេលពួកគេមិនពេញចិត្តទៅលើបញ្ហាណាមួយ។ កុបកម្មអាចកើតចេញពីកូដកម្មឬបាតុកម្ម នៅពេលដែលកូដករឬបាតុករចាប់ផ្ដើមប្រែក្លាយការតវ៉ាឬទាមទារដោយសន្តិវិធីទៅជាការតវ៉ាឬទាមទារដោយប្រើអំពើហិង្សា។ ឧទាហរណ៍ ៖ នៅថ្ងៃទី២៩ ខែមករា ឆ្នាំ២០០៣ កុបករបាននាំគ្នាធ្វើកុបកម្មវាយបំផ្លាញស្ថានទូតថៃ។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
2,260	13	កុម្មុយនីស្ត	communist	communiste (m.)	0	គេច្រើនប្រើពាក្យនេះជាគុណនាម៖ ប្រទេសកុម្មុយនីស្ត របបកុម្មុយនីស្ត។ ប្រទេសកុម្មុយនីស្តជាសង្គមដែលទ្រព្យផលិតកម្មជាកម្មសិទ្ធិរបស់សមូហភាព ហើយ ប្រព័ន្ធដឹកនាំប្រទេសស្ថិតក្រោមអំណាចផ្ដាច់មុខរបស់បក្សកុម្មុយនីស្ត។ ឧទាហរណ៍ ៖ នៅថ្ងៃទី១៧ ខែតុលា ឆ្នាំ១៩១៧ ប្រទេសរុស្ស៊ីបានធ្វើបដិវត្តន៍ផ្ដួលរំលំរបបសក្ដិភូមិ ហើយប្ដូររបបដឹកនាំប្រទេសទៅជារបបកុម្មុយនីស្តវិញ។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
2,261	13	កូដកម្ម	strike	grêve (f.)	0	ការសម្ដែងអាកប្បកិរិយាប្រឆាំងចំពោះរឿង ឬកិច្ចការណាមួយដែលខ្លួនមិនពេញចិត្ត តាមរយៈការមិនចូលរួមបំពេញភារកិច្ចអ្វីមួយ ការមិនចូលធ្វើការ ការដាក់ទណ្ឌកម្មខ្លួនឯង ហើយក្នុងករណីខ្លះអាចឈានទៅរកការធ្វើអត្តឃាត។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
2,262	13	កំណត់ទូត	note verbale	note verbale (f.)	0	ជាលិខិតទាក់ទងផ្លូវការរវាងក្រសួងការបរទេស និងក្រសួងការបរទេសរបស់រដ្ឋនានាឬជាលិខិតទាក់ទងរបស់ស្ថាប័ននៃរដ្ឋមួយជាមួយស្ថានទូតបរទេសនៅក្នុងប្រទេសរបស់ខ្លួន ដើម្បីជាការជូនដំណឹងនិងសហប្រតិបត្តិការផ្សេងៗទៀត។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
2,263	13	ខ្លាអាស៊ី	asian tigers	tigres (m.) d’Asie	0	ពាក្យនេះជានិមិត្តរូបដែលនិយាយសំដៅទៅរកក្រុមសេដ្ឋកិច្ចអាស៊ីដែលធ្លាប់មានបទពិសោធជឿនលឿនផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចយ៉ាងរហ័សនៅក្នុងអតីតកាលថ្មីៗរបស់ខ្លួននិងត្រូវបានគេចាត់ទុកថា ជាក្រុមគំរូសម្រាប់សេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារសេរី និង សេរីនិយមខាងសេដ្ឋកិច្ច។ ជាធម្មតា ក្រុមសេដ្ឋកិច្ចអាស៊ីចំនួនប្រាំដែលគេស្គាល់មាន ជប៉ុន កូរ៉េខាងត្បូង សិង្ហបុរី ហុងកុង និង តៃវ៉ាន់។ ប្រទេសដែលគេសន្មតហៅជាទូទៅថា ជាកូនតោរួមមាន ឥណ្ឌូណេស៊ី ម៉ាឡេស៊ី និង ថៃ។ បន្ទាប់ពីឆ្នាំ១៩៩៧ ប្រទេសចិនដែលរួមបញ្ចូលទាំងហុងកុងផងនោះ គេអាចពណ៌នាប្រដូចទៅនឹងនាគហៅថា នាគអាស៊ី ហើយតាមទស្សនៈខ្លះ ខ្លាអាស៊ី គេហៅថាជា នាគអាស៊ីវិញ។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
2,264	13	គោលការណ៍មិនជ្រៀតជ្រែក	non-interferenceprinciple	principe (m.) de non-ingérence (f.)	0	ជាគោលការណ៍ទូតដែលមិនអនុញ្ញាតឱ្យរដ្ឋមួយមានសិទ្ធិធ្វើអន្តរាគមន៍នៅក្នុងកិច្ចការផ្ទៃក្នុងនៃរដ្ឋមួយទៀត ទាំងផ្នែកនយោបាយ យោធា សេដ្ឋកិច្ច បច្ចេកទេស និង វប្បធម៌៘ ឧទាហរណ៍ ៖ នៅឆ្នាំ១៩៧៥ គោលការណ៍មួយនៃសេចក្ដីថ្លែងការណ៍នៅហែលស៊ិនគី បានអនុញ្ញាតឱ្យសហភាពសូវៀតប្រកាសថ្កោលទោសបស្ចិមប្រទេសដែលគាំទ្រអ្នកប្រឆាំងឬអ្នករត់ចោលជួរពីប្រទេសកុម្មុយនីស្ត។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
2,265	13	គោលនយោបាយការបរទេស	foreign policy	principe (m.) de politique étrangère (f.)	0	យុទ្ធសាស្ត្រឬផែនការដែលរៀបចំឡើងដោយអ្នកធ្វើសេចក្ដីសម្រេចរបស់រដ្ឋមួយចំពោះរដ្ឋដទៃទៀតឬនីតិបុគ្គលអន្តរជាតិនានា ដើម្បីសម្រេចបាននូវគោលបំណងជាក់លាក់សម្រាប់ជាតិរបស់ខ្លួន។ គោលដៅនៃនយោបាយការបរទេសមានបីគឺ សន្តិសុខជាតិ សុខុមាលភាពសេដ្ឋកិច្ច និង អត្តសញ្ញាណជាតិ។ សន្តិសុខជាតិមានន័យថាគឺការការពារអធិបតេយ្យ បូរណភាពទឹកដី, សុខុមាលភាពសេដ្ឋកិច្ច គឺការរីកចម្រើនផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច និងអត្តសញ្ញាណជាតិគឺការការពារវប្បធម៌ ប្រពៃណី ទំនៀមទម្លាប់។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
2,266	13	ចក្រពត្តិនិយម	imperialism	impérialisme (m.)	0	នយោបាយមួយនៃការប្រើអំណាចត្រួតត្រារបស់រដ្ឋមួយទៅលើរដ្ឋដទៃទៀត។ ការត្រួតត្រានេះអាចមានលក្ខណៈជាសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុដូចជា ពេលដែលអំណាចចក្រពត្តិនិយមលើកទឹកចិត្តឱ្យមានការរៀបចំដាក់ទុននិងតាំងសហគ្រាសរបស់គេនៅក្នុងប្រទេសមួយផ្សេងទៀតជាដើម ហើយ ទិញមកវិញនូវវត្ថុធាតុដើមក្នុងតម្លៃទាប។ ការត្រួតត្រានេះអាចមានទម្រង់ជាវប្បធម៌ កាលណាប្រទេសមួយយកភាសា ខ្សែភាពយន្ត និង រចនាបថរបស់ខ្លួនទៅផ្សព្វផ្សាយនៅបរទេស ក្នុងគោលបំណងបង្ខំឱ្យទទួលយក។ ចក្រពត្តិនិយមមិនមែនសុទ្ធតែប៉ះពាល់ជាចាំបាច់ដល់ឯករាជ្យនយោបាយនៃប្រទេសដែលគេពង្រីកខ្លួនគេនោះទេ ពីព្រោះប្រទេសទាំងនោះអាចរក្សានូវរដ្ឋាភិបាលរបស់ខ្លួន។ ឧទាហរណ៍ ៖ ជនជាតិរុស្ស៊ីបានពង្រីកឥទ្ធិពលរបស់ខ្លួនទៅលើប្រជាជនស៊ីបេរី តាមរយៈការប្រើនយោបាយចក្រពត្តិនិយមនៅសតវត្សរ៍ទី១៩ និងជនជាតិជប៉ុនបានពង្រីកឥទ្ធិពលរបស់ខ្លួននៅប្រទេសចិននៅឆ្នាំ១៩៣៧។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
2,267	13	ចលនាមិនចូលបក្សសម្ព័ន្ធ	non-aligned movement	mouvement (m.) des non-alignés (m.)	0	និន្នាការនយោបាយនៃប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍមួយចំនួនដែលប្រកាសថាមិនចូលក្នុងប្លុកនយោបាយណាមួយ។ ចលនានេះត្រូវបានបង្កើតជាផ្លូវការនៅទីក្រុងបែលក្រាដ (Belgrade) នៅឆ្នាំ១៩៦១ ក្រោមគំនិតផ្ដួចផ្ដើមរបស់ប្រធានាធិបតីយូហ្គោស្លាវី Sosip Broz Tito នាយករដ្ឋមន្រ្តីឥណ្ឌា Jawaharlal Nehru ប្រធានាធិបតីអេហ្ស៊ីប Gamal Abdel Nasser ប្រធានាធិបតីហ្កាណា Kwame Nkrumah ប្រធានាធិបតីឥណ្ឌូណេស៊ី Achmed Sukarno និង អធិរាជអេត្យូពី Haile Selassie។ ចលនានេះមានគោលបំណងធានាឯករាជ្យជាតិ អធិបតេយ្យ បូរណភាពទឹកដី និងសន្តិសុខនៃបណ្ដារដ្ឋជាសមាជិកក្នុងការតស៊ូប្រឆាំងចក្រពត្តិនិយម អាណានិគមនិយម អាណានិគមនិយមបែបថ្មី ការប្រកាន់ពូជសាសន៍និយម និងរាល់ទម្រង់នៃការឈ្លានពាន ការកាន់កាប់ ការគ្រប់គ្រង ការជ្រៀតជ្រែកឬអនុត្តរភាព ក៏ដូចជាការប្រឆាំងនឹងមហាអំណាច និង ប្លុកនយោបាយ។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
2,268	13	ចៅហ្វាយឡើងបុណ្យខុនឡើងសក្ដិ	null	null	0	ការឡើងបុណ្យ ឬ ឥទ្ធិពលតាមរយៈចៅហ្វាយនាយរបស់ខ្លួន។ ជាធម្មតាកាលណាចៅហ្វាយនាយឡើងបុណ្យ ខុនដែលជាមន្រ្តីធ្វើការក្រោមឱវាទតែងតែឡើងសក្ដិតាមឋានៈខ្លះៗ ឬ យ៉ាងហោចណាស់ក៏បានទទួលឥទ្ធិពលពីមេខ្លះៗដែរ។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
2,269	13	ច្បាប់អន្តរជាតិ	international law	droit international (m.)	0	ប្រព័ន្ធនៃវិធានស្ដីពីសិទ្ធិនិងភារកិច្ចរបស់រដ្ឋនានានៅក្នុងទំនាក់ទំនងរវាងរដ្ឋទាំងនោះ។ ច្បាប់អន្តរជាតិផ្អែកលើទស្សនាទាននៃសមភាព និងអធិបតេយ្យរបស់រដ្ឋនានានិងផ្អែកទាំងស្រុងទៅលើការព្រមព្រៀងរវាងរដ្ឋទាំងនោះ។ ម៉្យាងទៀត ច្បាប់អន្តរជាតិគឺជាសំណុំនៃគោលការណ៍ និងវិធានដែលគ្រប់គ្រងលើសិទ្ធិនិងភារកិច្ចរបស់រដ្ឋនានា អង្គការអន្តរជាតិនានានិងមនុស្សទូទៅ នៅក្នុងទំនាក់ទំនងរបស់ពួកគេនៅលើពិភពលោក។ ច្បាប់អន្តរជាតិផ្ដល់នូវមគ្គុទេ្ទសន៍សម្រាប់សកម្មភាពរបស់រដ្ឋជាសមាជិកនិងផ្ដល់នូវវិធីសាស្ត្រសម្រាប់ដោះស្រាយជម្លោះរវាងរដ្ឋនានាដោយសន្តិវិធីនិងដោយយោងតាមបទដ្ឋាន ដែលបានយល់ស្របទាំងអស់គ្នាជាជាងប្រើកម្លាំងបាយ។ ជាទូទៅច្បាប់អន្តរជាតិមានគោលដៅគ្រប់គ្រងរាល់សកម្មភាពក្នុងទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិរវាងរដ្ឋនិងរដ្ឋ ប៉ុន្តែបច្ចុប្បន្ននេះ ច្បាប់អន្តរជាតិក៏យកចិត្តទុកដាក់កាន់តែខ្លាំងឡើងទៅលើបុគ្គលនានាផងដែរ ជាពិសេសការប្រព្រឹត្តរបស់រដ្ឋទៅលើបុគ្គលឬក៏សកម្មភាពបុគ្គលទៅលើរដ្ឋ។ ដូច្នេះហើយទាំងបុគ្គលក៏ដូចជាប្រទេសនានាមានកាតព្វកិច្ចនិងសិទ្ធិនៅក្រោមច្បាប់អន្តរជាតិនានា។ ឧទាហរណ៍ ៖ ចំពោះប្រទេសជាសមាជិកនៃអង្គការសហប្រជាជាតិ គេមានច្បាប់អន្តរជាតិដែលប្រទេសជាសមាជិកត្រូវតែគោរពនិងអនុវត្តទៅតាមគោលការណ៍នៃច្បាប់ដែលបានអនុម័ត។ ជាក់ស្ដែងនៅថ្ងៃទី០២ ខែសីហា ឆ្នាំ១៩៩០ ដល់ថ្ងៃទី២៨ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ១៩៩១ ប្រទេសអ៊ីរ៉ាក់បានធ្វើសង្គ្រាមឈ្លានពានប្រទេសកូវ៉ែត ហើយពេលនោះគេបានយកច្បាប់អន្តរជាតិទៅប្រើដោយអង្គការសហប្រជាជាតិបានចាត់កងកម្លាំងសន្តិសុខទៅបង្ក្រាបប្រទេសអ៊ីរ៉ាក់ដោយជោគជ័យ។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
2,270	13	ឆ្វេងនិយម	leftism	gauchisme (m.)	0	និន្នាការឬមនោគមវិជ្ជានយោបាយដែលនិយមកំណែទម្រង់ជ្រុល និង និយមការធ្វើបដិវត្តន៍ដើម្បីផ្លាស់ប្ដូរសណ្ដាប់ធ្នាប់សង្គម ក្នុងគោលបំណងពង្រីកសេរីភាពនិងសុខុមាលភាពសង្គមសម្រាប់ប្រជាជន ដោយប្រយុទ្ធតស៊ូប្រឆាំងនឹងវិសមភាពសង្គម ហើយប្រកាន់យកគោលការណ៍សមភាព។ នៅក្នុងវិស័យសេដ្ឋកិច្ច និន្នាការឆ្វេងនិយមប្រកាន់គោលការណ៍អន្តរាគមន៍របស់រដ្ឋតាមរយៈការដាក់បទបញ្ជានិងជាតូបនីយកម្មជាដើម។ គេអាចកំណត់ឆ្វេងនិយមបាន តាមរយៈការដឹកនាំសង្គម ការគ្រប់គ្រងរដ្ឋ សេដ្ឋកិច្ច និងនយោបាយ។ ឧទាហរណ៍ ៖ - មនោគមវិជ្ជាឆ្វេងនិយមមានឥទ្ធិពលក្រោយសង្គ្រាមលោកទី២។ - នៅសហរដ្ឋអាម៉េរិក មានគណបក្សបីគឺ League for Progressive Political Action, American Labor Party និង Black Panther Party ដែលប្រកាន់យកលទ្ធិឆ្វេងនិយម។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
2,271	13	ជាតិនិយម	nationalism	nationalisme (m.)	0	ការលើកតម្កើងជាតិសាសន៍ខ្លួនឯងឱ្យដាច់គេ ការឱ្យតម្លៃទាបជាងខ្លួនដល់ជាតិសាសន៍ដទៃដែលជារដ្ឋឯករាជ្យដូចគ្នា។ លើសពីនេះទៀតជាតិនិយមគឺជាការធ្វើឱ្យមានមនោសញ្ចេតនាចំពោះជាតិយ៉ាងពុះកញ្ជ្រោល ការស្រឡាញ់ជាតិរបស់ខ្លួននៅក្នុងមហិច្ឆតា ហើយនៅពេលខ្លះរហូតដល់ស្អប់និងរើសអើងជាតិសាសន៍ដទៃថែមទៀត។ ឧទាហរណ៍ ៖ មុនសង្គ្រាមលោកលើកទី២ ជនជាតិអាល្លឺម៉ង់ជាជនជាតិដែលជាតិនិយមលើកតម្កើងជាតិសាសន៍ខ្លួនឯងជាងគេ ដែលជាបុព្វហេតុនាំឱ្យមានការប្រកាន់ពូជសាសន៍និងការបង្កើតសង្គ្រាម។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
2,272	13	ជីកស្មៅជីកទាំងឫស	to get to the root of the problem	combattre le mal à la racine	0	ពាក្យប្រើប្រាស់ជាសាកលក្នុងរបបផ្ដាច់ការ។ ដោយឡែកក្នុងសង្គមខ្មែរ ពាក្យនេះបានយកមកប្រើពេញនិយម និង អនុវត្តក្នុងរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ (១៩៧៥-១៩៧៩) ។ តាមន័យត្រង់ ដើម្បីកុំឱ្យស្មៅដុះសាជាថ្មីគេត្រូវជីកយកទាំងឫស។ តាមន័យនយោបាយ បើគេយល់ថាក្រុមណាឬបុគ្គលណាមួយដែលជាគូប្រជែងឬគូប្រឆាំងមិនពេញចិត្តទៅនឹងមនោគមវិជ្ជារបស់គេ ត្រូវគេកម្ទេចចោលទាំងអស់ ដើម្បីកុំឱ្យប្រឆាំងតបតមកវិញ។ ឧទាហរណ៍ ៖ នៅឆ្នាំ១៩១៧ បដិវត្តន៍រុស្ស៊ីបានអនុវត្តនយោបាយ ជីកស្មៅជីកទាំងឫស ដោយបានសម្លាប់រាជវង្សស្តេចត្សារទាំងពូជ។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
2,273	13	ជំងឺតួឯក	egotism	égotisme (m.)	0	ទស្សនៈអាត្មានិយម បុគ្គលនិយមដែលប្រកាន់ថា មានតែខ្លួនទេដែលល្អដាច់គេ លើសគេ ផុតគេ ជាអ្នកសំខាន់ឬអស្ចារ្យជាងគេ ប្រសិនបើពុំមានវត្តមានរបស់ខ្លួនទេ ពុំមាននរណាផ្សេងអាចជំនួសខ្លួនបានឡើយ។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
2,274	13	ជំនួយស្មារតី	aide-memoire	aide mémoire (f.)	0	លិខិតដែលប្រគល់ឬផ្ញើជូន បន្ទាប់ពីមានកិច្ចសន្ទនាការទូតមួយ ដើម្បីជៀសវាងការយល់ច្រឡំគ្នាទាក់ទងនឹងសេចក្ដីថ្លែងនៅពេលសន្ទនាជាមួយគ្នា។ ឧទាហរណ៍ ៖ ជំនួយស្មារតីស្ដីពីការផ្ដល់គ្រូបង្ហាត់កីឡារបស់ប្រទេសជប៉ុនមកបង្ហាត់កីឡាករកម្ពុជា។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
2,275	13	តុល្យភាពអំណាច	balance of power	équilibre (f.) de pouvoirs (m.)	0	ការបែងចែកអំណាចនៃរដ្ឋនិងរដ្ឋឬបក្សសម្ព័ន្ធនិងសម្ព័ន្ធមិត្តដែលប្រឆាំងគ្នា ហើយការបែងចែកនេះមិនមានរដ្ឋឬបក្សសម្ព័ន្ធណាមួយមានប្រៀបជាងរដ្ឋឬបក្សសម្ព័ន្ធណាមួយទេ។ ឧទាហរណ៍ ៖ សហរដ្ឋអាម៉េរិកនិងសហភាពសូវៀតបានរក្សាឱ្យមានតុល្យភាពអំណាចក្នុងការប្រើប្រាស់ចំនួនអាវុធនុយក្លេអ៊ែរស្មើគ្នានៅក្នុងទសវត្សរ៍៧០ ៨០នៃសតវត្សរ៍ទី២០ ដែលបានជួយធ្វើឱ្យមាននិរន្តរភាពនៃតុល្យភាពអំណាចខាងយោធា។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
2,276	13	ទណ្ឌកម្មច្បាប់សង្គ្រាម	sanctions of war laws	sanctions (f.) en application (f.) des lois (f.) de guerre (f.)	0	ជាវិធានការផ្លូវច្បាប់ស្ដីពីការដាក់ទោសចំពោះអ្នកដឹកនាំរដ្ឋឬក្រុមមនុស្សណាមួយដែលមិនគោរពច្បាប់សង្គ្រាមអន្តរជាតិក្នុងការធ្វើសង្គ្រាម។ ច្បាប់អន្តរជាតិ ជារឿយៗត្រូវបានគេរិះគន់ដោយហេតុថាគ្មានការដាក់ទណ្ឌកម្ម។ ជាការពិតណាស់បើប្រៀបធៀបទៅនឹងច្បាប់របស់រដ្ឋ ច្បាប់អន្តរជាតិមានការដាក់ទណ្ឌកម្មតិចតួចណាស់។ ច្បាប់សង្គ្រាម ជាញឹកញាប់ត្រូវបានគេរំលោភបំពាន ប៉ុន្តែ ច្បាប់អន្តរជាតិពុំមានមធ្យោបាយណាមួយ ដើម្បីបង្ខំឱ្យរដ្ឋទាំងអស់ប្រតិបត្តិតាមច្បាប់នេះឡើយ។ ជាទូទៅនៅក្នុងករណីប្រទេសមហាអំណាចជាអ្នកបង្កសង្គ្រាម ប្រទេសនោះមិនត្រូវបានគេដាក់ទណ្ឌកម្មនោះទេ។ ផ្ទុយទៅវិញ ប្រទេសតូចតាចនិងទន់ខ្សោយតែងតែទទួលរងការដាក់ទណ្ឌកម្មសង្គ្រាម។ ឧទាហរណ៍ ៖ លោក Slobodan Milosevic (១៩៤១-២០០៦) ដែលជាប្រធានាធិបតីសាធារណរដ្ឋសែប៊ី ពីឆ្នាំ១៩៨៩ដល់១៩៩៧ និង ជាប្រធានសហព័ន្ធសាធារណរដ្ឋយូហ្គោស្លាវី ពីឆ្នាំ១៩៩៧-២០០០ ត្រូវបានគេចោទប្រកាន់ជាឧក្រិដ្ឋជនសង្គ្រាម ហើយ ត្រូវបានគេកាត់ទោសតាមច្បាប់អន្តរជាតិស្ដីពីឧក្រិដ្ឋកម្មសង្គ្រាម។ ទណ្ឌកម្មសង្គ្រាមមានដូចតទៅ៖ ១-ការផ្ចាញ់តប (reprisal) ៖ ជាវិធានការដ៏ចំណាស់មួយនៅក្នុងចំណោមវិធានការនានានៃច្បាប់អន្តរជាតិ។ ការផ្ចាញ់តប គឺជាមធ្យោបាយមួយដើម្បីបង្ខំឱ្យបណ្ដារដ្ឋដែលឈ្លោះគ្នាទាំងអស់ប្រតិបត្តិតាមវិធាននៃការធ្វើសង្គ្រាម។ ក្នុងពេលថ្មីៗនេះការផ្ចាញ់តប ជារឿយៗធ្វើឱ្យរដ្ឋាភិបាលមានជម្លោះប្រតិបត្តិតាមវិធាននៃច្បាប់ស្ដីពីសង្គ្រាម។ ២- ការដាក់ទណ្ឌកម្មលើឧក្រិដ្ឋជនសង្គ្រាម (punishment of war criminals) ៖ ជនណាដែលមានកំហុសពីបទឧក្រិដ្ឋសង្គ្រាមអាចត្រូវបានចាប់ខ្លួននិងកាត់ទោស។ ក្រោយសង្គ្រាមលោកលើកទី២ មានឧក្រិដ្ឋជនសង្គ្រាមមួយចំនួនត្រូវបានគេឃុំខ្លួន និង ជនដែលគេរកឃើញថាមានកំហុសពីបទឧក្រិដ្ឋកម្មសង្គ្រាម ត្រូវបានគេកាត់ទោស។ នៅក្នុងចំណោមសវនការស្ដីពីបទឧក្រិដ្ឋកម្មសង្គ្រាម មានសវនការ នៅទីក្រុងនុយរ៉ុមប៊ែរ និង ទីក្រុងតូក្យូ។ ៣- សំណង (compensation) ៖ រដ្ឋមានជម្លោះមួយដែលរំលោភបំពានលើច្បាប់នានាដែលទាក់ទងទៅនឹងសង្គ្រាមអាចត្រូវបានបង្ខំឱ្យបង់សំណងសម្រាប់ការរំលោភបំពាននោះ។ មាត្រា៣នៃអនុសញ្ញាទីក្រុងឡាអេនាឆ្នាំ ១៩០៧ ចែងថា“ រដ្ឋមួយដែលបានរំលោភច្បាប់សង្គ្រាមអាចត្រូវបានបង្ខំឱ្យបង់សំណងចំពោះការរំលោភបំពាននោះ”។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
2,277	13	ទឹកដីអាណានិគម	colony	colonie (f.)	0	ទឹកដីរបស់ប្រទេសមួយដែលមានអំណាចទន់ខ្សោយត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយរដ្ឋបរទេសមួយ ដែលមានអំណាចខ្លាំងជាង។ ឧទាហរណ៍ ៖ នៅចុងសតវត្យរ៍ទី១៩ ប្រទេសកម្ពុជា វៀតណាម ឡាវ គឺជាទឹកដីអាណានិគមរបស់ប្រទេសបារាំង។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
2,278	13	ធម្មនុញ្ញ	charter	charte (f.)	0	ក្រមឬលិខិតូបករណ៍នានាដែលមានលក្ខណៈផ្លូវការក្នុងការបង្កើតអង្គការអន្តរជាតិណាមួយ ឬស្ថាប័នណាមួយ។ ឧទាហរណ៍ ៖ ធម្មនុញ្ញអង្គការសហប្រជាជាតិ ធម្មនុញ្ញអាជ្ញាធរជាតិប្រឆាំងនឹងជំងឺអេដស៍ ធម្មនុញ្ញគណៈកម្មាធិការអូឡាំពិកអន្តរជាតិ។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
2,279	13	នយោបាយ	politics	politique (f.)	0	វិធីសាស្ត្រ សិល្បៈ បច្ចេកទេសក្នុងការដឹកនាំ គ្រប់គ្រងរដ្ឋឬរដ្ឋាភិបាល។ តាមន័យនេះ យើងអាចសង្កេតឃើញថា ពាក្យ នយោបាយ មានទំនាក់ទំនងយ៉ាងជិតស្និទ្ធទៅនឹង រដ្ឋ មានន័យថា នៅពេលមានព្រំសីមាឬបុរី នៅពេលនោះការគ្រប់គ្រងនយោបាយ គឺជាកិច្ចការដែលទាក់ទងទៅនឹងមនុស្សនៅក្នុងរដ្ឋឬបុរី។ ឧទាហរណ៍ ៖ នៅដើមសតវត្សរ៍ទី១នៃគ្រិស្តសករាជ ប្រទេសកម្ពុជាបានបង្កើតទៅជារដ្ឋ ដោយមានការគ្រប់គ្រងតាមបែបនយោបាយដែលមានក្សត្រី លីវ យី ជាប្រមុខដឹកនាំ។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
2,280	13	នយោបាយកលិយុគ	chaotic politics	politique chaotique (f.)	0	ស្ថានភាពវឹកវរទាំងឡាយដែលបង្កើតឡើងដោយអ្នកដឹកនាំឬអ្នកនយោបាយ ក្នុងសម័យកាលណាមួយ ក្នុងគោលបំណងដណ្ដើមយកអំណាច ឬដោះដូរអំណាច តាមរយៈមហាជន និង តាមមធ្យោបាយផ្សេងៗទៀត។ ឧទាហរណ៍ ៖ នៅថ្ងៃទី២០ ខែមីនា ឆ្នាំ២០០៣ សហរដ្ឋអាម៉េរិកបានធ្វើសង្គ្រាមបណ្ដេញលោក សាដាំ ហូសេន ប្រធានាធិបតីប្រទេសអ៊ីរ៉ាក់ចេញពីអំណាច ដោយចោទប្រកាន់ថាបានផលិតអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ អាវុធគីមីនិងដឹកនាំប្រទេសផ្ដាច់ការ។ ផ្ទុយទៅវិញតាមរយៈរបាយការណ៍អង្កេតជាក់ស្ដែងរបស់ភ្នាក់ងារជំនាញអង្គការសហប្រជាជាតិ គេពុំបានរកឃើញភស្ដុតាងណាមួយបញ្ជាក់ថា ប្រទេសអ៊ីរ៉ាក់បានផលិតអាវុធ ដូចការចោទប្រកាន់នោះទេ។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
2,281	13	នយោបាយការ៉ុតនិងដំបង	carrot and stick policy	politique (f.) de la carotte et du bâton	0	នយោបាយប្រើប្រាស់ការទូតផងនិងកម្លាំងផងក្នុងពេលតែមួយ តាមគ្រប់រូបភាពដែលអាចធ្វើទៅបានរួមមាន ការចរចា ការផ្ដល់ជំនួយ ការដាក់ទណ្ឌកម្មសេដ្ឋកិច្ច ការផ្ដាច់ទំនាក់ទំនងការទូត និង ការប្រើកម្លាំងយោធាជាដើម។ ឧទាហរណ៍ ៖ នយោបាយការ៉ុត និង ដំបងរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិចំពោះប្រទេសអ៊ីរ៉ង់អំពីបញ្ហាអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
2,282	13	នយោបាយចម្រុះពណ៌	multi-colored politics	politique multicolore (f.)	0	នយោបាយដែលទទួលយកមនោគមវិជ្ជានយោបាយគ្រប់និន្នាការ ក្នុងទិសដៅបង្ហាញពិភពលោកថា ខ្លួនមិនរើសអើងនិន្នាការនយោបាយ។ ឧទាហរណ៍ ៖ ក្រោយពីការបង្កើតបក្សសម្ព័ន្ធសេអាតូ នៅថ្ងៃទី០៨ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ១៩៥៤ ប្រទេសកម្ពុជាបានប្រកាសជាប្រទេសអព្យាក្រឹតមិនចូលបក្សសម្ព័ន្ធ។ ក្រោមនយោបាយនេះ ប្រទេសកម្ពុជាបានប្រើប្រាស់នយោបាយចម្រុះពណ៌ដើម្បីអាចទទួលបានជំនួយពីចិន រុស្ស៊ី អាម៉េរិក។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
2,283	13	នយោបាយច័ក្កច័ន	null	null	0	ប្រភេទនយោបាយមួយ ដែលគេរៀបចំឡើងដោយមានពហុមនោគមវិជ្ជាដើម្បីសម្រេចគោលដៅណាមួយរបស់អ្នកនយោបាយដូចជា ការបង្កើតរដ្ឋាភិបាលឬចលនានយោបាយចម្រុះពណ៌។ ឧទាហរណ៍ ៖ ក្រោយពីការដួលរលំរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យឆ្នាំ១៩៧៩ ក្រុមអ្នកតស៊ូត្រីភាគីដែលមាននិន្នាការនយោបាយច័ក្កច័នបានរួបរួមគ្នាប្រឆាំងនឹងរបបសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជា។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
2,284	13	នយោបាយទន់ភ្លន់	flexible politics	politique flexible (f.)	0	នយោបាយការទូតដែលប្រើប្រាស់ក្នុងការធ្វើទំនាក់ទំនងដែលមានលក្ខណៈប្រុងប្រយ័ត្ន ដោយធ្វើការសិក្សាស៊ីជម្រៅទៅលើអរិយធម៌របស់ប្រទេស ក្រុម ឬ បុគ្គលនោះជាមុនសិន មុននឹងធ្វើទំនាក់ទំនងទៅលើបញ្ហាណាមួយ។ នយោបាយទន់ភ្លន់នេះក៏គេអាចប្រើប្រាស់សម្រាប់ធ្វើការដោះស្រាយនយោបាយផ្ទៃក្នុងផងដែរ។ ឧទាហរណ៍ ៖ - ការដោះស្រាយជម្លោះបញ្ហានៅមជ្ឈិមបូព៌ា សហរដ្ឋអាម៉េរិកបានប្រើប្រាស់នយោបាយទន់ភ្លន់ ដើម្បីសិក្សាទៅលើទំនៀមទម្លាប់ប្រពៃណីរបស់មជ្ឈិមបូព៌ា ដោយមិនប្រើច្បាប់អន្តរជាតិ ឬ ការទូតទាំងស្រុងទេ។ - ការជាប់គាំងនយោបាយក្រោយពីការបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០០៣ អស់រយៈពេល១ឆ្នាំមក សម្ដេចនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានប្រើប្រាស់នយោបាយទន់ភ្លន់ ដើម្បីចូលចរចាជាមួយដៃគូហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
2,285	13	នយោបាយបង្កក	frozen politics	gel politique (m.)	0	នយោបាយដែលផ្ដាច់ទំនាក់ទំនងជាមួយប្រទេសណាមួយ ឬ ក្រុមណាមួយ ដែលបានប៉ះពាល់ផលប្រយោជន៍ដល់ប្រទេសឬក្រុមនោះ។ នយោបាយបង្កកគឺមានន័យថា បញ្ឈប់ទំនាក់ទំនងការបរទេស ការទូត និង ផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច។ នយោបាយនេះកើតឡើងតែនៅក្នុងរយៈពេលណាមួយដែលភាគីទាំងសងខាងមិនទាន់ឯកភាពឬស្រុះស្រួលគ្នា។ ឧទាហរណ៍ ៖ នៅថ្ងៃទី០៨ ខែសីហា ឆ្នាំ២០០៨ ក្រោយពីមានទំនាស់រវាងសហព័ន្ធរុស្ស៊ី និង ហ៊្សកហ្ស៊ី (Georgia) បានធ្វើឱ្យសហគមន៍អឺរ៉ុបនិងសហរដ្ឋអាម៉េរិកបង្កកទំនាក់ទំនងជាមួយរុស្ស៊ី។ ឯរុស្ស៊ីវិញបានឆ្លើយតបនឹងសហគមន៍អឺរ៉ុបដោយធ្វើនយោបាយបង្កកវិញ តាមរយៈការផ្ដាច់ការផ្គត់ផ្គង់ថាមពលឧស្ម័ន ដោយចោទអ៊ុយក្រែនថា បានបូមយកឧស្ម័នប្រាសចាកពីកិច្ចព្រមព្រៀងដែលធ្វើឱ្យទំនាស់នេះកាន់តែមានសភាពប្រឈមដាក់គ្នាកាន់តែតានតឹងឡើងរវាងរុស្ស៊ីនិងអឺរ៉ុបរហូតដល់ថ្ងៃទី១៨ ខែមករា ឆ្នាំ២០០៩ ទើបមានជំនួបទ្វេភាគីរវាងនាយករដ្ឋមន្ត្រីអ៊ុយក្រែននិងនាយករដ្ឋមន្ត្រីសហព័ន្ធរុស្ស៊ី ដើម្បីធ្វើការដោះស្រាយបញ្ហានេះ ដោយមានការចូលរួមពីប្រទេសបារាំង អ៊ីតាលី អេស្ប៉ាញ អាល្លឺម៉ង់ផង។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
2,286	13	នយោបាយអត្តឃាត	suicidal politics	politique suicidaire (f.)	0	បុគ្គលឬក្រុមបក្សនយោបាយណាមួយដែលគេបង្កើតឡើងគ្មានមូលដ្ឋានរឹងមាំ ហើយត្រូវទទួលបរាជ័យនិងបាត់ឈ្មោះពីក្នុងបញ្ជីគណបក្សនយោបាយទៅវិញក្រោយពីមានការប្រកួតប្រជែង។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
2,287	13	បទដ្ឋានសង្គ្រាម	rule of war	droit (m.) de la guerre	0	វិធានទាំងឡាយណាដែលមានចែងនៅក្នុងច្បាប់អន្តរជាតិនិងអនុសញ្ញាអន្តរជាតិស្ដីពីសិទ្ធិ និង កាតព្វកិច្ចរបស់ភាគីពាក់ព័ន្ធនឹងសង្គ្រាម។ សិទ្ធិកាតព្វកិច្ចដែលភាគីពាក់ព័ន្ធនៅក្នុងសង្គ្រាមត្រូវគោរពពេលធ្វើសង្គ្រាមមានដូចខាងក្រោម៖ ១. អំឡុងពេលមានសង្គ្រាម ការសម្លាប់ជនស៊ីវិលគ្មានអាវុធដោយចេតនា មិនត្រូវបានអនុញ្ញាតឡើយ។ ២. ទាហានម្ខាងមិនអាចសម្លាប់ឬធ្វើឱ្យរបួសដល់ទាហានម្ខាងទៀត ដែលបានចុះចូលហើយនោះទេ។ ៣. មន្ទីរពេទ្យមិនត្រូវបានប៉ះពាល់ឬវាយប្រហារទេក្នុងពេលមានសង្គ្រាម។ ៤. ឈ្លើយសឹកមិនត្រូវបានគេប្រព្រឹត្តដោយអមនុស្សធម៌ឬធ្វើទារុណកម្មទេ។ ៥. ការចាប់យកឬសម្លាប់ចំណាប់ខ្មាំងមិនត្រូវអនុញ្ញាតឡើយ។ ៦. ទាហានត្រូវពាក់ឯកសណ្ឋានដើម្បីឱ្យគេបានស្គាល់អត្តសញ្ញាណច្បាស់លាស់ជៀសវាងការច្រឡំជាមួយជនស៊ីវិល។ ៧. សមរភូមិត្រូវធ្វើឱ្យឆ្ងាយពីតំបន់ទីក្រុងដែលមានប្រជាជនរស់នៅ។ ៨. នៅពេលត្រូវវាយប្រហារទៅលើទីក្រុងត្រូវទុកពេលវេលាសម្រាប់ជម្លៀសជនស៊ីវិលចេញ។ ៩. ជនស៊ីវិលស្លូតត្រង់ត្រូវទទួលការគាំពារ។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
2,288	13	បទល្មើសសង្គ្រាម	war crime	crime (m.) de guerre (f.)	0	ការរំលោភខាងយោធាទៅលើបទដ្ឋាននៃការធ្វើសង្គ្រាមរួមមាន សកម្មភាពឃោរឃៅ ការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញ នៅក្នុងពេលធ្វើសង្គ្រាម។ បទល្មើសសង្គ្រាមរួមមាន៖ ១- ការប្រើប្រាស់អាវុធដែលហាមឃាត់ ២- ការមិនយកចិត្តទុកដាក់ដល់អ្នកជំងឺ ឬ អ្នករបួស ៣- ការរំលោភបំពានរថយន្តដែលមានទង់ ឬ សញ្ញាកាកបាទក្រហម ៤- ការបំពានដោយមិនដោះលែងអ្នកទោស ឬ ដោយបទឈប់បាញ់គ្នា ៥- ការសម្លាប់ចំណាប់ខ្មាំង ៦- ការសម្លាប់រង្គាលជនមិនមែនស៊ីវិល ឬ បច្ចាមិត្ត ដែលបានចុះចូល ៧- ការបំផ្លាញនាវាចម្បាំងដោយមិនបានយកអ្នកដំណើរ ឬ បុគ្គលិកនាវាទៅដាក់កន្លែងមានសុវត្ថិភាព ៨- ការទម្លាក់គ្រាប់បែកលើទីកន្លែងដែលគ្មានរបាំងការពារអ្វីទាំងអស់ ឬ អគារនានាដែលមិនមែនជាគោលដៅខាងយោធា។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
2,289	13	បាតុកម្ម	demonstration	manifestation (f.)	0	អំពើជាក់ស្ដែង ការធ្វើឱ្យដឹងឬឱ្យឃើញប្រាកដការលើកគ្នាដើរដង្ហែជាក្បួនដើម្បីសម្ដែងសេចក្ដីមិនពេញចិត្តចំពោះអំពើអ្វីមួយ ឬ ទទូចសុំស្រុះគ្នាឱ្យសម្រេចផលប្រយោជន៍អ្វីមួយតាមសេចក្ដីពេញចិត្តរបស់ក្រុមខ្លួន។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
2,290	13	បុព្វសិទ្ធិការទូត	diplomatic privileges	privilèges diplomatiqes (m.)	0	សិទ្ធិទាំងឡាយដែលរដ្ឋម្ចាស់ផ្ទះផ្ដល់ជូនសកម្មភាពការងាររបស់បេសកកម្មការទូតទាំងនោះដើម្បីដោះស្រាយបំបាត់ភាពសាំញ៉ាំរដ្ឋបាលទូទៅនៅក្នុងរដ្ឋម្ចាស់ផ្ទះដូចជា ការលើកលែងការបង់ពន្ធដីរបស់ស្ថានទូត ពន្ធលើបៀវត្សរ៍របស់បុគ្គលិកស្ថានទូត ការនាំចូលសម្ភារៈ និង យានជំនិះសម្រាប់ស្ថានបេសកកម្មនិងបុគ្គលិកផ្ទាល់ខ្លួន ដោយការបង់ពន្ធជាបន្ទុករបស់រដ្ឋម្ចាស់ផ្ទះ។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
2,291	13	បេសកកម្មការទូត	diplomatic mission	mission diplomatique (f.)	0	ស្ថានតំណាងផ្លូវការរបស់ប្រទេសមួយប្រចាំនៅធានីនៃប្រទេសមួយទៀត ហើយបេសកកម្មនេះអាចបង្កើតឡើងបានលុះត្រាតែមានការព្រមព្រៀងគ្នាជាមុនរវាងប្រទេសទាំងពីរ។ ឧទាហរណ៍ ៖ នៅថ្ងៃទី១៥ ខែឧសភា ឆ្នាំ១៩៩៦ ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាបានព្រមព្រៀងជាមួយសាធារណរដ្ឋកូរ៉េ (កូរ៉េខាងត្បូង) ដើម្បីស្ថាបនាឡើងវិញនូវបេសកកម្មការទូត ដែលបានអាក់ខានអស់រយៈពេលជាង២០ឆ្នាំមកហើយ។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
2,292	13	ប្រជាជាតិ	nation	nation (f.)	0	ក្រុមមនុស្សដែលរស់នៅលើទឹកដីមួយស្ថិតនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់រដ្ឋាភិបាលមួយមានសញ្ជាតិនិងភាសាផ្លូវការតែមួយ មានវប្បធម៌ដូចគ្នាឬផ្សេងៗគ្នា ទំនៀមទម្លាប់ប្រហាក់ប្រហែលគ្នា មានប្រវត្តិសាស្ត្រទាក់ទងរវាងជាតិសាសន៍ដែលរស់នៅជាមួយគ្នា។ ឧទាហរណ៍ ៖ មុនខែមិថុនា ឆ្នាំ១៩៩១ អតីតប្រទេសយូហ្គោស្លាវីជារដ្ឋសហព័ន្ធដែលមានប្រជាជាតិ៦ជាផ្លូវការរួមមាន ស៊ែប៊ី ក្រូអាត អាល់បានី ស្លូវេនី ម៉ាសេដ្វាន និង ម៉ុងតេណេក្រូ។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
2,293	13	ផ្ដាច់ការ	absolute	absolu (m.)	0	១. បញ្ញត្តិដែលស្ដែងពីបុគ្គលដែលធ្វើឡើងដោយមិនចំណុះទៅលើអ្វីមួយ។ ២. បញ្ញត្តិដែលស្ដែងពីការគ្មានការបែងចែកអំណាច។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
2,294	13	ផ្ដាច់ការនិយម	absolutism	absolutisme (m.)	0	ទម្រង់ដឹកនាំរដ្ឋដែលអំណាចដឹកនាំស្ថិតនៅក្នុងកណ្ដាប់ដៃមនុស្សម្នាក់នូវអំណាចទាំងបីគឺ អំណាចនីតិបញ្ញត្តិ អំណាចនីតិប្រតិបត្តិ និងអំណាចតុលាការ។ ឧទាហរណ៍ ៖ របបរាជានិយមផ្ដាច់ការ។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
2,295	13	ពិធីសារ	protocol	protocole (m.)	0	ឯកសារដែលមានតម្លៃស្មើកិច្ចព្រមព្រៀង តែពិធីសារនេះមានលក្ខណៈផ្លូវការតិចជាងកិច្ចព្រមព្រៀង។ ពិធីសារមានឋានានុក្រមដូចតទៅ៖ - ពិធីសារចុះហត្ថលេខា គឺជាឯកសារបន្ទាប់បន្សំរបស់សន្ធិសញ្ញា។ ពិធីសារនេះសម្រាប់ដោះស្រាយបញ្ហាបន្ទាប់បន្សំនានាដូចជា ការបកស្រាយខពិសេសនានារបស់សន្ធិសញ្ញា ដោយខទាំងនេះមិនមានបញ្ចូលក្នុងសន្ធិសញ្ញា ឬ បទបញ្ញត្តិនៃបញ្ហាបច្ចេកទេស ជាដើម,ឧទាហរណ៍ ៖ ពិធីសារស្ដីពីឋានៈរបស់ជនភៀសខ្លួន ឆ្នាំ១៩៦៦។ - ពិធីសារជម្រើសជាឯកសារដែលត្រូវបានអនុម័តក្នុងថ្ងៃតែមួយជាមួយនឹងសន្ធិសញ្ញា។ ពិធីសារនេះផ្ដល់ឱ្យភាគីទាំងឡាយដែលបានចុះសន្ធិសញ្ញាជាមួយគ្នា បង្កើតនូវលទ្ធភាពរចនាសម្ព័ន្ធនៃកាតព្វកិច្ចរវាងគ្នាបន្ថែមលើកាតព្វកិច្ចដែលមានក្នុងសន្ធិសញ្ញា,ឧទាហរណ៍ ៖ ពិធីសារនាឆ្នាំ១៩៥៣ ស្ដីពីការកែប្រែអនុសញ្ញាទាសភាព ឆ្នាំ១៩២៦។ - ពិធីសារធ្វើវិសោធនកម្ម គឺជាឯកសារមួយដែលចែងអំពីបទបញ្ញត្តិទាក់ទងនឹងវិសោធនកម្មលើចំណុចណាមួយ ឬ ចំណុចមួយចំនួននៃសន្ធិសញ្ញាដើម, ឧទាហរណ៍ ៖ ពិធីសារជម្រើសនៃទីក្រុងវីយែនឆ្នាំ១៩៦១ស្ដីពីទំនាក់ទំនងការទូតដែលផ្ដោតទៅលើការដោះស្រាយជម្លោះដោយបង្ខំ។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
2,296	13	ពិភពលោកមួយភូមិមួយ	one world one village	un monde un village	0	ពាក្យពេញនិយម ដែលគេប្រើប្រាស់ក្នុងសម័យសាកលភាវូបនីយកម្មសំដៅទៅលើទំនាក់ទំនងរបស់មនុស្សកាន់តែមានភាពងាយស្រួលនិងឆាប់រហ័ស ឯឥទ្ធិពលនិងផលប៉ះពាល់ក៏មានភាពរាលដាលយ៉ាងឆាប់រហ័សពាសពេញពិភពលោកដែរ ក្នុងវិស័យទាំងឡាយដូចជា នយោបាយ សេដ្ឋកិច្ច សង្គម វប្បធម៌ បរិស្ថាន ព័ត៌មាន បច្ចេកវិទ្យា ការអប់រំជាដើម។ ឧទាហរណ៍ ៖ វិបតិ្តសេដ្ឋកិច្ចនៅចុងឆ្នាំ២០០៨ បានធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់សេដ្ឋកិច្ចទូទាំងពិភពលោក។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
2,297	13	ភារធារី	chargé d'affaires	chargé (m.) d'affaires (f.)	0	១- ប្រមុខបេសកកម្មការទូតថ្នាក់ទី៣ នៅជាអចិន្រ្តៃយ៍អមក្រសួងការបរទេស។ ២- សមាជិកបេសកកម្មការទូតទទួលបន្ទុកទទួលខុសត្រូវជាប្រមុខបេសកកម្មការទូតស្ដីទីក្នុងករណីអវត្តមានរបស់ប្រមុខបេសកកម្មការទូត។ ៣- តាមក្រមរដ្ឋប្រវេណីមានន័យថា មន្រ្តីការទូតដែលទទួលភារកិច្ចជាមន្រ្តីអត្រានុកូលដ្ឋានប្រចាំស្ថានទូត។ មន្ត្រីការទូតជាន់ខ្ពស់ដែលមានឋានៈបន្ទាប់ពីឯកអគ្គរដ្ឋទូត ហើយទទួលភារកិច្ចជាប្រធានបេសកកម្មការទូត ដោយជំនួសឯកអគ្គរដ្ឋទូតនៅពេលដែលឯកអគ្គរដ្ឋទូតអវត្តមាន។ ឧទាហរណ៍ ៖ លោក R. Eko Indiarto R ត្រូវបានតែងតាំងឱ្យមកធ្វើជាប្រធានបេសកកម្មការទូតឥណ្ឌូណេស៊ីបណ្ដោះអាសន្នប្រចាំព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាដែលមានឋានៈជាភារធារីបន្ទាប់ពីឯកឧត្តម Nurrachman Oerip អតីតឯកអគ្គរដ្ឋទូតសាធារណរដ្ឋឥណ្ឌូណេស៊ីប្រចាំប្រទេសកម្ពុជាបានបញ្ចប់បេសកកម្មការទូតរបស់ខ្លួន។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
2,298	13	មូលធននិយម	capitalism	capitalisme (m.)	0	ប្រព័ន្ធនយោបាយនិងសេដ្ឋកិច្ចដែលតាមរយៈនោះឯកជនរៀបចំនិងគ្រប់គ្រងវិស័យពាណិជ្ជកម្ម និងឧស្សាហកម្ម។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
2,299	13	យុទ្ធសាស្ត្រដុតឱ្យខ្លោចរោចឱ្យឆៅ	null	null	0	យុទ្ធសាស្រ្តរបស់អ្នកនយោបាយដែលរុញ ឬ បង្អាក់បញ្ហាណាមួយឱ្យបរាជ័យហើយបង្ហាញបញ្ហានោះឱ្យសាធារណជនមើលឃើញដើម្បីឆក់យកអំណាចឬយកប្រៀបខាងនយោបាយ។ ម្យ៉ាងវិញទៀតដើម្បីចាប់កំហុសឬទម្លាក់នរណាម្នាក់ចេញពីតំណែង គេក៏ប្រើវិធីនេះផងដែរ។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00
2,300	13	យុទ្ធសាស្ត្រព្រួញមួយបាញ់បានសត្វពីរ	kill two birds with one stone	faire d'une pièrre deux coups (m.)	0	ភាពប៉ិនប្រសប់របស់អ្នកនយោបាយក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហាអ្វីមួយដោយប្រើមធ្យោបាយតែមួយ ហើយអាចដោះស្រាយបញ្ហាពីរឬច្រើន ឬ ផ្ដួលគូរប្រជែងពីរឬច្រើនបាន។	null	1	2022-01-01 12:00:00	2022-01-01 12:00:00

2,201

11

ល្ខោនក្បាច់បុរាណខ្មែរ

null

0

មើលពាក្យ {vv1}ល្ខោនព្រះរាជទ្រព្យខ្មែរ{vv2}

2,202

1

2022-01-01 12:00:00

2,202

11

ល្ខោនព្រះរាជទ្រព្យខ្មែរ

null

0

ទម្រង់សិល្បៈទស្សនីយភាពដែលសម្ដែងឡើងដោយប្រើក្បាច់របាំបុរាណខ្មែរ ជារឿងល្ខោនមានលក្ខណៈសក្ការៈ អភិរក្សនិយម មានសោភណភាព និងប្រណីតភាពខ្ពស់តំណាងឱ្យវប្បធម៌ និងអត្តសញ្ញាណជាតិខ្មែរ។ ឧទាហរណ៍ ៖ ល្ខោនព្រះរាជទ្រព្យ«រឿងរាមកេរ្តិ៍», «រឿងព្រះថោង នាងនាគ»។

null

1

2022-01-01 12:00:00

2,203

11

ល្បែងនាដកម្ម

null

jeu dramatique (m.)

0

មុខវិជ្ជាបច្ចេកទេសសម្រាប់ហាត់សម្ដែងសិល្បៈនាដកម្មដែលគ្រូបង្ហាត់ល្ខោនកំណត់ឱ្យសិស្សសម្ដែងឈុតខ្លីៗ។ ឧទាហរណ៍ ៖ ល្បែងនាដកម្មឈុតខ្លីមួយ«ចូលព្រៃដើរជាន់ពស់»។

null

1

2022-01-01 12:00:00

2,204

11

ល្អី

null

0

ខ្នាតរង្វាល់ខ្មែរពីបុរាណដូចកញ្ជើដែរ តែមានរាងស្មើលើស្មើក្រោមសម្រាប់វាល់គ្រាប់ធញ្ញជាតិ វត្ថុល្អិតៗជាដើម។ ឧទាហរណ៍ ៖ ស្រូវមួយល្អី។

null

1

2022-01-01 12:00:00

2,205

11

ល្អីតៅ

null

1

ប្រដាប់ប្រើប្រាស់ត្បាញពីបន្ទោះឫស្សីមានរាងក្រឡូម ស្ទើរស្មើលើស្មើក្រោម មាត់មូលមានកណ្ដាប់ធ្វើពីបន្ទះឫស្សី ច្រើនក្ដាប់នឹងចម្រៀកផ្ដៅ ប្រើសម្រាប់វាល់ស្រូវ ដែលមួយល្អីតៅមានចំណុះស្មើនឹងមួយតៅ។ ល្អីតៅប្រើសម្រាប់ដាក់ស្រូវ អង្ករ ឬ គ្រាប់ធញ្ញជាតិដទៃទៀត។ អ្នកស្រុកតំបន់ខ្លះហៅកាត់ថា តៅ។ {pp1}2075_01.jpg{pp2}

null

1

2022-01-01 12:00:00

2,206

11

វប្បធម៌

culture

culture (f.)

0

ការបណ្ដុះចំណេះវិជ្ជា ប្រាជ្ញាស្មារតី និង របៀបរស់នៅរបស់មនុស្ស ឱ្យបានលូតលាស់ចម្រើនដើម្បីសម្របសម្រួលទៅនឹងបរិស្ថាន និងការអភិវឌ្ឍសង្គមដោយវិទ្យាសាស្ត្រឬដោយសិល្បៈផ្សេងៗជាដើម។

null

1

2022-01-01 12:00:00

2,207

11

វិចិត្រ

fine

beau (adj.)

0

ដែលមានគុណវុឌ្ឍិ និងសោភណភាព ប្រកបដោយការរំលេចពណ៌ឬក្បាច់រចនានិងសម្រស់ល្អប្លែក។

null

1

2022-01-01 12:00:00

2,208

11

វិចិត្រករ

creative artist

créateur artistique (m.)

0

អ្នកដែលមានអាជីពប្រកបដោយទេពកោសល្យក្នុងការបង្កបង្កើត រចនា តុបតែង រំលេចពណ៌ គូរ ឆ្លាក់ ថតរូប។ ឧទាហរណ៍ ៖ រូបគំនូរស្រីកណ្ដៀតក្អមមួយផ្ទាំងនេះ គឺជាស្នាដៃឯករបស់លោក ញឹក ឌឹម ដែលជាវិចិត្រករខ្មែរម្នាក់ដ៏ល្បីក្នុងទសវត្សរ៍ទី៧នៃសតវត្សរ៍ទី២០។

null

1

2022-01-01 12:00:00

2,209

11

វិចិត្រសិល្បៈ

fine art

beaux arts (m.)

0

ការងារជំនាញហត្ថកម្មនិងបញ្ញាពលកម្មដែលជាស្នាដៃគ្រប់បែបយ៉ាង កើតចេញពីភាពប៉ិនប្រសប់នៃគំនិតប្រាជ្ញាល្អប្លែករបស់មនុស្សប្រកបដោយសោភណភាព សិល្ប៍ គំនិតច្នៃប្រឌិត ទាក់ទងទៅនឹងការសម្ដែង ការតែងនិពន្ធ ការប្រគុំ ការរាំ ការច្រៀង ការគូរ ការឆ្លាក់ ដើម្បីឱ្យមនុស្សចាប់ចិត្ត ចាប់អារម្មណ៍ ចង់ទស្សនា ចង់ឃើញ ចង់ស្គាល់ ចង់ស្តាប់...។

null

1

2022-01-01 12:00:00

2,210

11

សង្វេគនាដកម្ម

melodrama

mélodrame (m.)

0

ប្រភេទរឿងល្ខោនកម្សត់ ជាប់ទាក់ទងទៅនឹងទំនាស់ខាងផ្នែកចរិយាធម៌ (morality) រវាងអំពើល្អ និង អំពើអាក្រក់ហួសពីភាពសាមញ្ញ កើតឡើងក្នុងស្ថានការណ៍ប្រថុចញ៉ុច ប្រផិតប្រផើយឬចៃដន្យ ហើយនៅចុងបញ្ចប់នៃសាច់រឿង តួអង្គអាចស្រាយបញ្ហាបាន។ ឧទាហរណ៍ ៖ សង្វេគនាដកម្ម រឿងធនញ្ជ័យ។

null

1

2022-01-01 12:00:00

2,211

11

ស៊ង

null

1

កញ្ចប់មានសណ្ឋានជ្រលម ធ្វើពីស្លឹកចេកស្រស់ឬពីលោហៈ។ ស៊ងធ្វើពីស្លឹកចេកស្រស់មានស្រទាប់ហូតចេញមានពីរបែបគឺ ស៊ងតូចប្រើសម្រាប់ដាក់ម្លូបៀកនិងស្លាចំណិត ថ្នាំជក់ឬបារី, រីឯស៊ងធំ គេប្រើសម្រាប់ដាក់ស្លឹកម្លូ ស្លា កំបោរ ស្លាជ្វា ថ្នាំជក់ជាដើម។ ចំពោះស៊ងធ្វើពីលោហៈដូចជា មាស ប្រាក់ ឬ ស្ពាន់ ឥតមានស្រទាប់ហូតបានទេ ប្រើសម្រាប់ដាក់ស្លឹកម្លូ បារី កន្សែងដៃជាដើម។ ឧទាហរណ៍ ៖ យាយៗធ្វើស៊ងដាក់ម្លូ ស្លា ប្រគេនព្រះសង្ឃ។ {pp1}2081_01.jpg{pp2} {pp1}2081_02.jpg{pp2}

null

1

2022-01-01 12:00:00

2,212

11

សិន

null

0

រង្វាស់ប្រវែងនៃខ្នាតខ្មែរពីបុរាណ ដែលមានប្រវែង ២០ព្យាម ស្មើនឹង ៤០ម៉ែត្រ។

null

1

2022-01-01 12:00:00

2,213

11

សិល្បករ

artist

artiste (m.)

0

អ្នកដែលមានវិជ្ជាជីវៈខាងសិល្បៈដូចជា របាំ ចម្រៀង ភ្លេង ល្ខោន គំនូរ សូនរូប៘ អាចបង្កើតបានជាស្នាដៃចេញពីការស្រមៃ និង ការច្នៃប្រឌិតប្រកបដោយសោភណភាពតាមរយៈកាយពលកម្មនិងបញ្ញាពលកម្ម ធ្វើឱ្យមនុស្សចាប់ចិត្ត ចាប់អារម្មណ៍ ចង់មើល ចង់ឃើញ ចង់ស្ដាប់ និង ចង់ស្គាល់។ បើស្ត្រីហៅថា សិល្បការិនី។ ឧទាហរណ៍ ៖ ភិរម្យ ប្រាជ្ញ ឈួន ជាសិល្បករចម្រៀងចាប៉ី។ នៅឆ្នាំ២០០១ លោកបានទទួលវិញ្ញាបនបត្រជាព្រឹទ្ធសិល្បករពីរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា។

null

1

2022-01-01 12:00:00

2,214

11

សិល្បៈ

art

art (f.)

0

ការងារជំនាញហត្ថកម្មនិងបញ្ញាពលកម្មដែលជាស្នាដៃគ្រប់បែបយ៉ាងដែលមានសិល្ប៍ ពោលគឺធ្វើឱ្យមនុស្សចាប់ចិត្ត ចាប់អារម្មណ៍ ចង់មើល ចង់ឃើញ ចង់ស្គាល់។ សិល្បៈមានច្រើនប្រភេទណាស់ដូចជា សិល្បៈរបាំ ចម្រៀង ភ្លេង ល្ខោន គំនូរ សំណង់ សូនរូប។ ល។

null

1

2022-01-01 12:00:00

2,215

11

សិល្បៈទស្សនីយភាព

performing arts

arts d’interprétation (arts du spectacle) (m.)

0

ទម្រង់សិល្បៈសម្ដែងគ្រប់ប្រភេទ កើតពីការប្រតិបត្តិ ពីទេពកោសល្យនិងការប្រឌិតញាណដ៏អស្ចារ្យរបស់មនុស្សដែលគួរឱ្យរំភើប គួរឱ្យចង់មើល គួរឱ្យចង់ស្ដាប់ និង គួរគិត។ ឧទាហរណ៍ ៖ តន្ត្រី របាំ ល្ខោន ការនិទានរឿង ការស្មូតកំណាព្យ... ជាសិល្បៈទស្សនីយភាព។

null

1

2022-01-01 12:00:00

2,216

11

សេរ៉ាមិក

ceramic

céramique (f.)

0

បុរាណវត្ថុសិល្បៈធ្វើពីដីឥដ្ឋដុត មានលក្ខណៈរឹង ធន់នឹងកម្ដៅ និង សារធាតុគីមី។ សេរ៉ាមិករួមមាន កុលាលភាជន៍ ពរ្សឺឡែន ទែរ៉ាកូតា និង ផលិតផលធ្វើពីដីដុតផ្សេងៗទៀត។

null

1

2022-01-01 12:00:00

2,217

11

សោកនាដកម្ម

tragedy

tragédie (f.)

0

ប្រភេទរឿងល្ខោនដែលបង្ហាញពីបញ្ហាទាក់ទងទៅនឹងគ្រោះកម្មវាសនា ទុក្ខសោក ទុក្ខវេទនា សេចក្ដីវិនាសអន្តរាយ ហើយតួឯកត្រូវស្លាប់នៅចុងបញ្ចប់នៃសាច់រឿង ដែលធ្វើឱ្យអ្នកស្តាប់ អ្នកទស្សនា ក្ដុកក្ដួល រំជួលចិត្ត អាណិតអាសូរ និង ភ័យរន្ធត់។ ឧទាហរណ៍ ៖ សោកនាដកម្ម៖ រឿងទុំទាវ, រឿងម៉ាក់ថឺង, ...។

null

1

2022-01-01 12:00:00

2,218

11

សោកហាសនាដកម្ម

tragicomedy

tragi-comédie (f.)

0

ប្រភេទរឿងល្ខោនដែលផ្ដោតខ្លាំងទៅលើរឿងរ៉ាវដ៏ក្រៀមក្រំទុក្ខសោកផងនិងសប្បាយរីករាយផង។ ឧទាហរណ៍ ៖ សោកហាសនាដកម្មរឿង សំបុកឥតមេបា។

null

1

2022-01-01 12:00:00

2,219

11

ស្ថានីយ

site

site (m.)

0

ទីកន្លែងនៃសកម្មភាពគ្រប់ប្រភេទរបស់មនុស្សពីសម័យបុរាណដូចជា ទីកន្លែងសម្រាប់សម្នាក់, ទីកន្លែងសម្រាប់ឈប់, ទីកន្លែងសម្រាប់ចត, ...។

null

1

2022-01-01 12:00:00

2,220

11

ស្ថានីយបុរាណវត្ថុវិទ្យា

archeological site

site archéologique (m.)

0

ទីកន្លែងនៅលើដី ក្នុងដី ក្រោមទឹកដែលមានស្នាម ឬវត្ថុសំណល់ផ្សេងៗ ពីសម័យបុរាណដូចជា បុរាណវត្ថុសិល្បៈ បុរាណអចលនវត្ថុ បុរាណជីវវត្ថុ បុរាណភូគព្ភវត្ថុ និង រចនាសម្ព័ន្ធសំណង់។ ឧទាហរណ៍ ៖ ស្ថានីយបុរាណវត្ថុវិទ្យាសំរោងសែន។

null

1

2022-01-01 12:00:00

2,221

11

ស្នើ

null

0

ខ្នាតឯកតាខ្មែរពីបុរាណសម្រាប់រាប់ស្លឹកម្លូដែលចាប់ផ្គួបត្រួតលើគ្នាចំនួនពីរសន្លឹក។ ឧទាហរណ៍ ៖ ម្លូពីរស្នើ (បួនសន្លឹក) ។

null

1

2022-01-01 12:00:00

2,222

11

ស្ពក

null

1

ថាសឈើឬតុឈើ រាងបួនជ្រុងឬរាងមូល គ្មានជើងឬមានជើងជាទម្រ ប្រើសម្រាប់ដាក់ចានរៀបភោជនាហារ។ ឧទាហរណ៍ ៖ រៀបចង្ហាន់មួយស្ពកប្រគេនព្រះសង្ឃ។ {pp1}2092_01.jpg{pp2}

null

1

2022-01-01 12:00:00

2,223

11

ស្ពានហាល

causeway

null

0

សំណង់ស្ពានថ្មបុរាណឆ្លងកាត់កសិណទឹក ឬកាត់ធ្លាដីគោកឆ្ពោះទៅកាន់ប្រាសាទបុរាណ។ ឧទាហរណ៍ ៖ ទេសចរចូលទស្សនាប្រាសាទអង្គរវត្តដោយដើរឆ្លងកាត់ស្ពានហាលពីទិសខាងលិច។

null

1

2022-01-01 12:00:00

2,224

11

ស្រាក់

null

0

ខ្នាតឯកតាខ្មែរពីបុរាណដែលដាក់អ្វីៗតម្រួតលើគ្នា ហើយចងរុំឱ្យនៅក្នុងដុំតែមួយដូចជា ស្ករផែនឬចានជាដើម។ ចំពោះស្រាក់ស្ករផែន គេខ្ចប់ចងរុំដោយស្លឹកត្នោត មាន១០ផែន ឬ២០ផែន ឬក៏ច្រើនជាងនេះហៅ មួយស្រាក់។ រីឯចានវិញ គេចងរុំចំនួន១០ឬចំនួន១២ក៏ហៅ មួយស្រាក់ដែរ។ ឧទាហរណ៍ ៖ ស្ករផែនពីរស្រាក់, ចានបីស្រាក់។

null

1

2022-01-01 12:00:00

2,225

11

ស្រាពក៍

null

1

ផ្តិលធំមានជើងជាទម្រជាប់ឬមិនជាប់ ធ្វើពីលោហៈឬវត្ថុធាតុនានា ប្រើសម្រាប់ដាក់ទឹកក្នុងពិធីផ្សេងៗ។ ឧទាហរណ៍ ៖ គេដាក់ទឹកក្នុងស្រាពក៍សម្រាប់ព្រះសង្ឃប្រោះព្រំ។ {pp1}2096_01.jpg{pp2}

null

1

2022-01-01 12:00:00

2,226

11

ស្លឹក

null

0

ខ្នាតឯកតាខ្មែរពីបុរាណដែលរាប់ចំនួន១០ផ្លូន ស្មើនឹងចំនួន៤០០។ ឧទាហរណ៍ ៖ ពោតមួយស្លឹក។

null

1

2022-01-01 12:00:00

2,227

11

ហត្ថ

null

0

រង្វាស់ប្រវែងនៃខ្នាតខ្មែរពីបុរាណ គិតប្រវែងពីត្រឹមកែងដៃដល់ចុងម្រាមដៃកណ្ដាល (ចង្អុលខ្មោច) ។ មួយហត្ថគឺប្រហែលពីរចំអាម។

null

1

2022-01-01 12:00:00

2,228

11

ហត្ថខ្នាត

null

0

រង្វាស់ប្រវែងនៃខ្នាតខ្មែរពីបុរាណ ដោយគិតពីត្រឹមកែងដៃទៅដល់ចុងម្រាមដៃកណ្ដាល (ចង្អុលខ្មោច) ដែលមានប្រវែងស្មើនឹងកន្លះម៉ែត្រ។ សម្គាល់ ៖ មួយហត្ថខ្នាត គឺកំណត់ដោយប្រវែងជាក់លាក់ដែលមនុស្សម្នាក់កំណត់ចំណាំខ្លួនឯងឱ្យស្មើនឹងកន្លះម៉ែត្រ។ ឧទាហរណ៍ ៖ ដៃខ្ញុំខ្លី ដើម្បីបានមួយហត្ថខ្នាត ខ្ញុំត្រូវវាស់មួយហត្ថដៃខ្ញុំហើយថែមពីរធ្នាប់។

null

1

2022-01-01 12:00:00

2,229

11

ហ៊ុន

null

0

ខ្នាតខ្មែរពីបុរាណ ដែលមានទម្ងន់១/១០ជី ឬ ១០លី ប្រមាណ០,៣៧៥ក្រាម។ ឧទាហរណ៍ ៖ មាសពីរហ៊ុន។

null

1

2022-01-01 12:00:00

2,230

11

ហានិភ័យ

risk

risque (m.)

0

ហេតុ ឬ បញ្ហាប្រឈមផ្សេងៗដែលអាចនាំឱ្យបាត់បង់ ឬ ខូចខាតនូវបុរាណវត្ថុសិល្បៈ ប្រាសាទបុរាណ និង ស្ថានីយបុរាណវត្ថុវិទ្យា។ ឧទាហរណ៍ ៖ ជណ្ដើរថ្មភក់នៃប្រាសាទភ្នំបាខែងទទួលរងហានិភ័យដោយកត្តាធម្មជាតិដូចជា ទឹកភ្លៀងហូរច្រោះ ប្ញសឈើដុះចាក់ និង មនុស្សដើរឡើងចុះជាន់ផ្ទាល់។

null

1

2022-01-01 12:00:00

2,231

11

ហាប

null

0

ខ្នាតខ្មែរបុរាណ ដែលមានទម្ងន់១០០នាឡិ ឬពីរចុង (ប្រហែល៦០គីឡូក្រាម) ។ ឧទាហរណ៍ ៖ ប្រហុកមួយហាប, ជ្រូកមួយហាប, ស្រូវមួយហាប។

null

1

2022-01-01 12:00:00

2,232

11

ហាសនាដកម្ម

comedy

comédie (f.)

0

ប្រភេទរឿងល្ខោនដែលធ្វើឱ្យអ្នកស្ដាប់ អ្នកទស្សនាផ្ទុះសំណើច អាចទទួលបាននូវការកម្សាន្តសប្បាយផង និង ទាំងការទិតៀនរិះគន់ផង តាមរយៈការសម្ដែង ការអធិប្បាយ ការក្លែងធ្វើពុត ធ្វើពើ ធ្វើពភ្លីពភ្លើ ធ្វើល្ងីល្ងើរបស់ជនល្ងង់ខ្លៅ តួត្លុក តួក្រមាច់ជាដើម។ ឧទាហរណ៍ ៖ ហាសនាដកម្ម រឿងជនកំណាញ់ក្រៅតម្រា និពន្ធដោយលោក Molière។

null

1

2022-01-01 12:00:00

2,233

11

ហឹបស្លា

null

1

ប្រដាប់ប្រើប្រាស់មួយប្រភេទមានកម្ពស់ទាប មានរាងមូលឬរាងជ្រុង មានគម្របធ្វើពីឈើ ធាងត្នោតឬលោហៈ មានក្បាច់រចនាវិចិត្រ ប្រើសម្រាប់ដាក់គ្រឿងម្លូស្លា (អ្នកខ្លះហៅថា ប្រអប់ស្លា, ក្នុងករណីប្រអប់មានរាងមូលគេហៅថា ប្រអប់ជើងដំរី) ។ {pp1}2104_01.jpg{pp2} {pp1}2104_02.jpg{pp2}

null

1

2022-01-01 12:00:00

2,234

11

ហោត្រៃ (ប្រាសាទ)

hortrai (library)

null

0

សំណង់អគារបុរាណនៅក្នុងបរិវេណប្រាសាទជាទូទៅបែរមុខបញ្ច្រាសទិសនឹងតួប៉មកណ្ដាលនៃប្រាសាទនោះ។ ឧទាហរណ៍ ៖ ជាប្រាង្គប្រាសាទ ល្អល្អះស្អាងស្អាត សុទ្ធសឹងតែថ្ម មានរោងជំនុំ ទាំងស្រះបួនល្អ ហោត្រៃសឹងថ្ម ឆ្វេងស្តាំផងណា។ (ដកស្រង់ពីល្បើកអង្គរក្នុងវគ្គទី១១៥)

null

1

2022-01-01 12:00:00

2,235

11

ឡូ

null

0

ខ្នាតឯកតាខ្មែរពីបុរាណដែលមានចំនួន១២។ ឧទាហរណ៍ ៖ ចានមួយឡូ, សៀវភៅមួយឡូ។

null

1

2022-01-01 12:00:00

2,236

11

ឥន្ទ្រតដាក

Indratataka

null

0

ឈ្មោះតដាកដែលសាងនៅក្នុងរាជ្យព្រះបាទឥន្ទ្រវរ្ម័ន (៨៧៧-៨៨៩) មានទំហំ៣.៨គ.ម.x៨០០គ.ម.ទាញពីទឹកស្ទឹងរលួសមកបញ្ជូល។

null

1

2022-01-01 12:00:00

2,237

11

ឱប

null

0

ខ្នាតរង្វាស់ទំហំខ្មែរពីបុរាណ ដែលគិតជារង្វង់ដោយយកដៃទាំងពីរព័ទ្ធរួបចូលដិតដល់ទ្រូងដោយប្រទល់ចុងម្រាមដៃចង្អុលខ្មោច។ ឧទាហរណ៍ ៖ ដើមឈើមួយឱប។

null

1

2022-01-01 12:00:00

2,238

11

អព្ភន្តរ (អ័បភ័នតៈរៈ ឬ អ័បភ័នដ)

null

0

រង្វាស់ប្រវែងនៃខ្នាតខ្មែរពីបុរាណ (ពាក្យប្រើក្នុងព្រះវិន័យព្រះពុទ្ធសាសនាសម្រាប់កំណត់គោលអពទ្ធសីមា) ដែលមានប្រវែង៧ព្យាម ឬ ប្រវែង២៨ហត្ថខ្នាត ស្មើនឹង១៤ម៉ែត្រ។

null

1

2022-01-01 12:00:00

2,239

11

ឧសភ (អ៊ុសប់)

null

0

រង្វាស់ប្រវែងនៃខ្នាតខ្មែរពីបុរាណដែលមានប្រវែង១៤០ហត្ថខ្នាត (២០យដ្ឋិ) ឬ ៣៥ព្យាម ស្មើនឹង៧០ម៉ែត្រ (ចម្ងាយស្មើនឹងសំឡេងគោឧសភរាជរោទ៍) ។

null

1

2022-01-01 12:00:00

2,240

11

អាណាស្ទីឡូស

anastylosis

anastylose (f.)

0

បច្ចេកទេសជួសជុលសំណង់ប្រាសាទឬអគារដែលត្រូវរុះរើទាំងស្រុង រួចរៀបសង់ជាថ្មីឡើងវិញដោយប្រើប្រាស់រចនាសម្ព័ន្ធដើម (សម្ភារៈដើម) , ក្នុងករណីបាត់បង់ឬខ្វះខាតត្រូវបន្ថែមសម្ភារៈថ្មី។ ឧទាហរណ៍ ៖ បុរាណវិទូជនជាតិបារាំង Henry Marchal ប្រើប្រាស់បច្ចេកទេសអាណាស្ទីឡូសដើម្បីជួសជុលប្រាសាទបន្ទាយស្រី។

null

1

2022-01-01 12:00:00

2,241

11

អ្នកបុរាណវត្ថុវិទ្យា

archeologist

archéologue (m.)

0

អ្នកដែលបានសិក្សាស្រាវជ្រាវកម្រិតឧត្តម និងប្រកបអាជីពផ្នែកបុរាណវត្ថុវិទ្យា។

null

1

2022-01-01 12:00:00

2,242

13

កតិកាសញ្ញា

pact

pacte (m.)

0

កិច្ចព្រមព្រៀងមួយដែលត្រូវបានធ្វើឡើងរវាងភាគីពីរឬច្រើនឬរវាងរដ្ឋនិងរដ្ឋ ទាំងផ្លូវការ ទាំងមិនផ្លូវការ ដើម្បីធ្វើអ្វីមួយរួមគ្នាក្នុងគោលបំណងបម្រើផលប្រយោជន៍រវាងគ្នាទៅវិញទៅមក។ ឧទាហរណ៍ ៖ នៅក្នុងអំឡុងសង្គ្រាមលោកលើកទី២ (១៩៣៩-១៩៤៥) ប្រទេសអាល្លឺម៉ង់ អ៊ីតាលី និងជប៉ុនបានចុះកតិកាសញ្ញាមួយមានឈ្មោះថា “កតិកាសញ្ញា រ៉ូម ប៊ែរឡាំង តូក្យូ” ដើម្បីរួបរួមកម្លាំងយោធាគ្នាប្រឆាំងនឹងសហរដ្ឋអាម៉េរិក អង់គ្លេស បារាំងនិងសហភាពសូវៀត។

null

1

2022-01-01 12:00:00

2,243

13

កម្លាំងនយោបាយ

political force

force politique (f.)

0

ការស្ដែងចេញឱ្យឃើញជាសាធារណៈនូវឫទ្ធានុភាពឬសន្ទុះខាងនយោបាយទាំងរូបី ទាំងអរូបី។ ឧទាហរណ៍ ៖ ការហែក្បួនមានមនុស្សដ៏ច្រើនកុះករគគ្រឹកគគ្រេង នៅក្នុងការឃោសនាបោះឆ្នោតគឺជាការបង្ហាញឱ្យឃើញពីកម្លាំងនយោបាយរបស់គណបក្សណាមួយ។

null

1

2022-01-01 12:00:00

2,244

13

កលិយុគនយោបាយ

political trouble

trouble politique (f.)

0

ស្ថានភាពចលាចលជ្រួលច្របល់វឹកវរខាងផ្នែកនយោបាយដែលបង្កឱ្យមានបញ្ហាអស្ថិរភាពយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរនៅក្នុងសង្គម។ ឧទាហរណ៍ ៖ កលិយុគនយោបាយសម័យលង្វែកក្នុងរជ្ជកាលព្រះសត្ថាទី១ដែលបង្កដោយទំនាស់នយោបាយក្នុងព្រះរាជវង្សានុវង្សនិងបញ្ហាសាសនា។

null

1

2022-01-01 12:00:00

2,245

13

ការកសាងសន្តិភាព

peace building

recherché (f.) de la paix

0

ដំណើរការការងារឆ្ពោះទៅរកវត្ថុបំណងរក្សាសន្តិភាពរួមគ្នានៃគូបដិបក្ខនិងពិភពលោក។ ឧទាហរណ៍ ៖ ការមិនរីកសាយអាវុធប្រល័យលោកគឺជាមាគ៌ាឆ្ពោះទៅរកការកសាងសន្តិភាព។

null

1

2022-01-01 12:00:00

2,246

13

ការកាត់សេចក្ដីឧក្រិដ្ឋកម្មសង្គ្រាម

war crimes trials

procès (m.) de crime (m.) de guerre (f.)

0

ការកាត់សេចក្ដីចំពោះអំពើទាំងឡាយណាដែលត្រូវបានគេចោទប្រកាន់ទៅលើបទរំលោភ ច្បាប់សង្រ្គាមនិងទំនៀមទម្លាប់សង្គ្រាមធ្ងន់ធ្ងរ និង គោលការណ៍នៃច្បាប់អន្តរជាតិ។ ឧទាហរណ៍ ៖ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ១៩៩៤ ក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអង្គការសហប្រជាជាតិបានអនុម័តសេចក្ដីសម្រេចចិត្តលេខ៩៥៥ បង្កើតសាលាជម្រះក្ដីឧក្រិដ្ឋកម្មអន្តរជាតិសម្រាប់កាត់ទោសនៅប្រទេសរវ៉ាន់ដា។ សាលាជម្រះក្ដីនេះមានសិទ្ធិអំណាចកាត់ទោសបុគ្គលទាំងឡាយណាដែលទទួលខុសត្រូវចំពោះអំពើប្រល័យពូជសាសន៍និងអំពើរំលោភបំពានធ្ងន់ធ្ងរនៃច្បាប់មនុស្សធម៌ អំឡុងសង្គ្រាមស៊ីវិល ឆ្នាំ១៩៩៤ ក្នុងប្រទេសរវ៉ាន់ដា។

null

1

2022-01-01 12:00:00

2,247

13

ការត្រួតពិនិត្យព័ត៌មាន

information control

contrôle (m.) des informations (f.)

0

ការអង្កេតនិងតាមដានខ្លឹមសារព័ត៌មានដែលប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយទាំងអស់របស់រដ្ឋនិងឯកជន ដោយផ្អែកលើច្បាប់និងក្រមសីលធម៌វិជ្ជាជីវៈសារព័ត៌មានរបស់ប្រទេសនីមួយៗ។ ឧទាហរណ៍ ៖ នាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយនៅប្រទេសមួយចំនួនស្ថិតនៅក្រោមការគ្រប់គ្រង និងការត្រួតពិនិត្យព័ត៌មានពីរដ្ឋយ៉ាងតឹងរ៉ឹង។

null

1

2022-01-01 12:00:00

2,248

13

ការទូត

diplomacy

diplomacie (f.)

0

ទំនាក់ទំនងផ្លូវការរវាងរដ្ឋ និង រដ្ឋ ក្នុងគោលបំណងភ្ជាប់ទំនាក់ទំនងការងារជាមួយគ្នាដូចជាការស្វែងរកសន្តិភាព ពាណិជ្ជកម្ម សង្គ្រាម សេដ្ឋកិច្ច និង វប្បធម៌ជាដើម។ មុខងារចម្បងរបស់ការទូតគឺការចរចាដើម្បីបង្ហាញនូវផលប្រយោជន៍ទូទៅរបស់រដ្ឋមួយ ឬ តួអង្គមិនមែនរដ្ឋដូចជា អង្គការអន្តរជាតិ និង ដើម្បីដោះស្រាយជម្លោះអ្វីមួយដែលកើតមាននៅក្នុងទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិ។ ឧទាហរណ៍ ៖ សង្គ្រាមស៊ីវិលនៅកម្ពុជាដែលអូសបន្លាយជិតពីរទសវត្សរ៍ត្រូវបានបញ្ចប់តាមរយៈការប្រើប្រាស់នូវនយោបាយការទូតរបស់គូភាគីបដិបក្ខនៅក្នុងជម្លោះ ដែលរួមមានភាគីរដ្ឋកម្ពុជា ភាគីកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ (ហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច ខ្មែរក្រហម និង រណសិរ្សរួបរួមជាតិរំដោះប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ) ហើយជាលទ្ធផលនៃនយោបាយការទូតនេះ ភាគីទាំងអស់បានឈានដល់កិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពមួយដែលធ្វើឡើងនៅទីក្រុងប៉ារីសចុះថ្ងៃទី២៣ ខែតុលា ឆ្នាំ១៩៩១ដើម្បីបញ្ចប់ជម្លោះនៅកម្ពុជា។

null

1

2022-01-01 12:00:00

2,249

13

ការបង្រួបបង្រួមជាតិ

national reconciliation

réconciliation nationale (f.)

0

ការបង្រួបបង្រួមភាគីផ្សេងៗដែលមាននិន្នាការនិងមនោគមវិជ្ជានយោបាយខុសគ្នា ឬ ការបែកបាក់គ្នារបស់ជាតិមួយឱ្យរួបរួមគ្នាឡើងវិញ ដោយតម្កល់ផលប្រយោជន៍និងបញ្ហាជាតិជាធំ។ ឧទាហរណ៍ ៖ កិច្ចព្រមព្រៀងក្រុងប៉ារីស នាឆ្នាំ១៩៩១ គឺជាលទ្ធផលនៃការបង្រួបបង្រួមខ្មែរច្រើនភាគី ដើម្បីបញ្ចប់សង្គ្រាមស៊ីវិលនៅកម្ពុជាដែលអូសបន្លាយជាងពីរទសវត្សរ៍។

null

1

2022-01-01 12:00:00

2,250

13

ការបណ្ដេញចេញពីអំណាច

overthrow from a position of power by force

chute (f.) du pouvoir (m.) par une contrainte

0

ការបង្ខំនរណាម្នាក់ឬក្រុមណាមួយឱ្យចេញពីតំណែង មុខងារ តួនាទី ក្នុងគណបក្សនយោបាយ ឬស្ថាប័នរដ្ឋ ពីព្រោះពួកគេបានបាត់បង់ជំនឿទុកចិត្តពីក្រុម ឬស្ថាប័នរបស់ខ្លួនឬដោយសារតែពួកគេមិនគោរពតាមលក្ខខណ្ឌច្បាប់និងគោលការណ៍ផ្សេងៗនៃក្រុមរបស់ខ្លួន។ ឧទាហរណ៍ ៖ នៅថ្ងៃទី១៨ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩៧០ សម្ដេចព្រះនរោត្តមសីហនុ ត្រូវបានសេនាប្រមុខ លន់ នល់ និងអ្នកអង្គម្ចាស់ ស៊ីសុវត្ថិ សិរីមតៈ បានធ្វើរដ្ឋប្រហារបណ្ដេញចេញពីអំណាចដោយសារព្រះអង្គត្រូវបានគេចោទប្រកាន់ថា មិនអាចគ្រប់គ្រងស្ថានភាពនយោបាយនិងវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចនៅពេលនោះបាន។

null

1

2022-01-01 12:00:00

2,251

13

ការបោះឆ្នោតជាកញ្ចប់

bloc voting

vote bloqué (m.)

0

ការបោះឆ្នោតដើម្បីអនុម័តឬសម្រេចបញ្ហាជាច្រើនក្នុងពេលតែមួយ ដោយសមាជិកម្នាក់ប្រើសន្លឹកឆ្នោតឬសំឡេងតែមួយ។ នីតិវិធីនេះត្រូវបានដកស្រង់ពីរដ្ឋធម្មនុញ្ញប្រទេសបារាំងយកមកកែច្នៃទៅតាមបរិបទនយោបាយកម្ពុជា ដែលអ្នកនយោបាយខ្មែរយកមកប្រើក្រោយពីជាប់គាំងនយោបាយពីឆ្នាំ២០០៣ រហូតដល់ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០០៤។ ឧទាហរណ៍ ៖ ក្រោយការបោះឆ្នោតសកលជ្រើសរើសតំណាងរាស្ត្រឆ្នាំ២០០៣ គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាជាប់ឆ្នោតបាន៧៣អាសនៈ គណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិចបាន២៦អាសនៈ និង គណបក្សសម រង្ស៊ី បាន២៤អាសនៈ។ យោងតាមចំនួននេះ គ្មានគណបក្សណាមួយមានសំឡេងគ្រប់ចំនួនពីរភាគបី ដើម្បីបង្កើតរដ្ឋាភិបាលតែម្នាក់ឯងបានទេ។ តាមច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញឆ្នាំ១៩៩៣ ការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសប្រធាននិងអនុប្រធានរដ្ឋសភាក៏ដូចជាជ្រើសរើសនាយករដ្ឋមន្ត្រីត្រូវការសំឡេងគាំទ្រពីរភាគបីទើបអាចជ្រើសតាំងបាន ហើយ ដោយសារគណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិចនិងគណបក្ស សម រង្ស៊ី បានបង្កើតសម្ព័ន្ធភាពអ្នកប្រជាធិបតេយ្យដែលមិនព្រមឱ្យគណបក្សណាមួយចូលជាមួយគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាដើម្បីបង្កើតរដ្ឋាភិបាល (បើចូល ចូលទាំងអស់គ្នា បើចេញ ចេញទាំងអស់គ្នា) ។ ស្ថានភាពនយោបាយក៏ត្រូវបានកកស្ទះ។ ក្រោយមកដំណោះស្រាយចំពោះភាពទ័លច្រកបានចេញរួច ដោយគណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិចព្រមចូលរួមបង្កើតរដ្ឋាភិបាលចម្រុះជាមួយគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា។ ការជ្រើសតាំងប្រធានសភា និង រដ្ឋាភិបាលអាណត្តិទី៣ តាមច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញ តំណាងរាស្ត្រត្រូវបោះឆ្នោតជ្រើសរើសប្រធាន អនុប្រធាន និង គណៈកម្មការនានាជាមុនសិន។ ក្រោយពីបោះឆ្នោតនេះហើយ ទើបបោះឆ្នោតជ្រើសនាយករដ្ឋមន្ត្រីចេញពីគណបក្សដែលមានអាសនៈច្រើនជាងគេក្នុងរដ្ឋសភា។ តែដោយការបាត់ជំនឿទុកចិត្តលើគណបក្សដៃគូ គេបានធ្វើវិសោធកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញដោយបញ្ចូលការបោះឆ្នោតជាកញ្ចប់ដើម្បីសម្រេចបញ្ហាពីរក្នុងពេលតែមួយ។

null

1

2022-01-01 12:00:00

2,252

13

ការបោះបង់តំណែង

abandonment of a position

abandon (m.) d’une position/fonction

0

ការដើរចេញឬការលាឈប់ពីមុខតំណែងដោយសារមូលហេតុផ្សេងៗដូចជា ការមិនពេញចិត្តនឹងការងារ ទំហំការងារហួសពីសមត្ថភាព ឬ រងសម្ពាធនយោបាយណាមួយ។ ឧទាហរណ៍ ៖ បន្ទាប់ពីទទួលជ័យជម្នះលើរបបសាធារណរដ្ឋខ្មែរនៅថ្ងៃទី១៧ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧៥មករបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ ដែលមានសម្ដេចព្រះនរោត្តម សីហនុ ជាព្រះប្រមុខរដ្ឋ បានចាប់ផ្ដើមឡើងកាន់កាប់អំណាចនៅប្រទេសកម្ពុជាចាប់ពីថ្ងៃទី១៧ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧៥។ ប៉ុន្តែនៅឆ្នាំ១៩៧៦ ព្រះអង្គបានសម្រេចព្រះទ័យបោះបង់អំណាចជាព្រះប្រមុខរដ្ឋចោល។ ឧទាហរណ៍ ៖ ក្រោមការដឹកនាំរបស់លោកប្រធានាធិបតី បូរីស យែលស៊ីន ពីឆ្នាំ១៩៩១ដល់ឆ្នាំ២០០០ សហព័ន្ធរុស្ស៊ីបានជួបប្រទះនូវវិបត្តិនយោបាយនិងសេដ្ឋកិច្ចយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ។ មូលហេតុដែលធ្វើឱ្យមានវិបត្តិទាំងនេះគឺ ដោយសារការផ្ដាច់ខ្លួនរបស់ប្រទេសចំនួន១៥ចេញពីសហភាពសូវៀត បញ្ហានយោបាយនៅអឺរ៉ុបខាងកើត ការដួលរលំជញ្ជាំងប៊ែរឡាំង ការដកកងទ័ពរុស្ស៊ីចេញពីអាហ្វហ្កានីស្ថាន និង ការផ្ទុះសង្គ្រាមមួយនៅឆេឆេនី។ ដូច្នេះហើយ ដោយមិនអាចដោះស្រាយវិបត្តិទាំងអស់នេះបាន លោកប្រធានាធិបតី បូរីស យែលស៊ីន បានបោះបង់តំណែងរបស់ខ្លួនជាប្រធានាធិបតី ដោយផ្ទេរអំណាចទៅឱ្យលោក ប្លាឌីមា ពូទីន គ្រប់គ្រងអំណាចជំនួសវិញ ហើយរង់ចាំរហូតដល់មានការបោះឆ្នោតសាជាថ្មី។ ឧទាហរណ៍ ៖ ក្រោយពីការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសតំណាងរាស្ត្រនីតិកាលទី៣ រដ្ឋាភិបាលចម្រុះមួយត្រូវបានបង្កើតឡើង ដែលក្នុងនោះគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជានិងគណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច បានព្រមព្រៀងគ្នាធ្វើជាដៃគូក្នុងការដឹកនាំរដ្ឋាភិបាលរហូតដល់ចប់អាណត្តិ។ ប៉ុន្តែក្រោយមកដោយសារគណបក្សប្រជាជន និង គណបក្សសម រង្ស៊ីបានឯកភាពគ្នាធ្វើវិសោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញដោយកែប្រែមាត្រានៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញស្ដីពីការបោះឆ្នោតផ្ដល់សេចក្ដីទុកចិត្តបង្កើតរដ្ឋាភិបាលដោយសំឡេងពីរភាគបីមកនៅត្រឹមតែសំឡេងហាសិបបូកមួយនេះ គណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិចក៏លែងជាដៃគូសំខាន់នៅក្នុងការអនុម័តច្បាប់និងការធ្វើវិសោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញទៀតហើយ គឺចំណុចនេះហើយដែលជាគំនាបនយោបាយធ្វើឱ្យសម្ដេចក្រុមព្រះ នរោត្តម រណប្ញទ្ធិ បោះបង់តំណែងជាប្រធានរដ្ឋសភាអាណត្តិទី៣មុនពេលចប់អាណត្តិ។

null

1

2022-01-01 12:00:00

2,253

13

ការរក្សាសន្តិភាព

peace keeping

maintien (m.) de la paix

0

ការរក្សាសន្តិភាពកើតចេញមកពីការដោះស្រាយរវាងគូប្រឈមពីរឬច្រើនក្រុម ហើយ ចែកជាពីរប្រភេទ ៖ ទី១. សំដៅលើភាគីកងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធពីរដែលប្រឈមមុខគ្នា ហើយបានឯកភាពព្រមព្រៀងលើគោលការណ៍សន្តិភាព ការឈប់បាញ់គ្នា ដើម្បីដោះស្រាយរាល់បញ្ហាទាំងឡាយណាដែលប្រឈម។ ឧទាហរណ៍ ៖ ក្រោយពីប្រាសាទព្រះវិហារត្រូវបានដាក់ចូលជាបេតិកភណ្ឌពិភពលោក កាលពីថ្ងៃទី០៧ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០០៨ កងទ័ពថៃបានចូលមករំលោភបូរណភាពទឹកដីប្រទេសកម្ពុជា។ បញ្ហានេះបានបង្កើតឱ្យមានការផ្ទុះអាវុធជាច្រើនលើក។ ក្រោយមកភាគីទាំងពីរបានចរចាគ្នា ដើម្បីរក្សាសន្តិភាពរវាងភាគីកងទ័ពកម្ពុជានិងកងទ័ពថៃនៅតាមខ្សែព្រំដែនស្រុកជាំក្សាន្ត ខេត្តព្រះវិហារ។ ទី២. សំដៅលើភាគីកងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធច្រើនក្រុមដែលប្រឈមមុខដាក់គ្នា ហើយបានឯកភាពព្រមព្រៀងលើគោលការណ៍សន្តិភាពបញ្ឈប់ការបាញ់គ្នា ដោយយកតួអង្គណាមួយជាអាជ្ញាកណ្ដាល។ ឧទាហរណ៍ ៖ ជម្លោះរ៉ាំរ៉ៃជាងពីរទសវត្សរ៍រវាងចតុភាគីកម្ពុជាបានឈានទៅរកកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស ដោយមានអង្គការសហប្រជាជាតិ ដើរតួជាអ្នកសម្របសម្រួលក្នុងការដោះស្រាយ។

null

1

2022-01-01 12:00:00

2,254

13

ការរត់ប្រណាំងសព្វាវុធ

arms race

course (f.) aux armements (m.)

0

ការប្រកួតប្រជែងខាងការបង្កើតសព្វាវុធដោយភាគីពីរយ៉ាងតិចដែលប្រឈមគ្នា ដើម្បីឧត្តមភាពខាងគ្រឿងសព្វាវុធ។ ដំណើរការមូលដ្ឋានក្នុងការរត់ប្រណាំងសព្វាវុធនេះគឺសំដៅទៅលើបែបបទនៃប្រតិកម្មឆ្លើយតបរបស់ភាគីដែលប្រកួតប្រជែង។ ជាទូទៅការប្រកួតប្រជែងនេះជំរុញឱ្យមានការផ្ទុះឡើងនូវអំពើហិង្សា និងសង្គ្រាមដូចជាការរត់ប្រណាំងសព្វាវុធរវាងសហភាពសូវៀតនិងសហរដ្ឋអាម៉េរិកបានធ្វើឱ្យប្រទេសតូចៗនិងប្រទេសជិតខាងជួបប្រទះភាពតានតឹងនិងផ្ទុះសង្គ្រាម។ តែផ្ទុយទៅវិញ ការប្រកួតប្រជែងបែបនេះក៏អាចនាំមកនូវការរីកចម្រើនជាវិជ្ជមានជាច្រើនខាងផ្នែកវិទ្យាសាស្ត្រផងដែរ ជាក់ស្ដែងដូចជាក្នុងសង្គ្រាមលោកលើកទី១ ការរត់ប្រណាំងខាងនាវារវាងចក្រភពអង់គ្លេស និងចក្រភពអាល្លឺម៉ង់។

null

1

2022-01-01 12:00:00

2,255

13

ការលើកលែងទោស

amnesty

amnistie (f.)

0

ការសម្រេចចិត្តមួយដែលបដិសេធ (ងាកចេញពី) នីតិវិធីច្បាប់ឬការផ្ដន្ទាទោសចំពោះអ្នកប្រព្រឹត្តទោសកំហុសមួយចំនួន (ជាធម្មតាគឺជាទោសនយោបាយ) ។ ការលើកលែងទោសមានន័យប្រហាក់ប្រហែលគ្នាទៅនឹងការអភ័យទោស ប៉ុន្តែគ្មានន័យលាក់កំបាំងនៃការអត់ឱនទោស ដែលអនុវត្តជាធម្មតានោះទេ។ ការលើកលែងទោសអាចធ្វើជាទូទៅឬជាផ្នែកជាក់លាក់ពេញលេញឬមិនពេញលេញ។ ពាក្យនេះត្រូវបានគេប្រើជាទូទៅក្នុងទំនាក់ទំនងចំពោះអ្នកទោសសង្គ្រាមនិងអ្នកទោសមនសិការ។ អង្គការលើកលែងទោសអន្តរជាតិ គឺជាអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលដែលយកចិត្តទុកដាក់ចំពោះការមើលខុសត្រូវ (ការពិនិត្យពិច័យ) ទៅលើភាពលម្អៀងយ៉ាងធំធេងនៅលើពិភពលោកលើករណីផ្សេងៗដូចជា បុគ្គលម្នាក់ៗ ឬក្រុមណាមួយ ដែលត្រូវគេផ្ដន្ទាទោស ពីព្រោះតែទស្សនៈនយោបាយនិងសាសនារបស់ពួកគេ។

null

1

2022-01-01 12:00:00

2,256

13

ការសម្រុះសម្រួល

accomodation

conciliation (f.)

0

ដំណើរការដែលធ្វើឱ្យតួអង្គក្នុងទំនាស់ឯកភាពទទួលយកសំណើរបស់ភាគីម្ខាងទៀតដែលមិនប៉ះពាល់ផលប្រយោជន៍មូលដ្ឋានរបស់ពួកគេទាំងសងខាង។ ការសម្រុះសម្រួលត្រូវសន្មតថាជាជម្លោះអន្តរជាតិ មិនមែនដូចនៅក្នុងទ្រឹស្ដីល្បែង ឬ ការប្រកួតប្រជែងដែលក្នុងនោះ ភាគីមួយឈ្នះ ហើយជាស្វ័យប្រវត្តិ ភាគីម្ខាងទៀតចាញ់នោះទេ។ ការសម្រុះសម្រួលអាចសន្មតថាភាពចុះសម្រុងទាំងស្រុងខាងផលប្រយោជន៍មិនអាចសម្រេចបានទេ។ ដូច្នេះការសម្រុះសម្រួលជាចំណុចកណ្ដាលនៃបញ្ហាប្រឈមនិងការចុះសម្រុងគ្នា។ ពាក្យនេះជាធម្មតាត្រូវបានគេប្រើទាក់ទងនឹងផលប្រយោជន៍ ដូច្នេះមិនមែនគ្មានទឡ្ហីករណ៍ខុសឆ្គង ឬ ការបំភាន់នោះទេ។

null

1

2022-01-01 12:00:00

2,257

13

ការិយាធិបតេយ្យ

bureaucracy

bureaucratie (f.)

0

ប្រព័ន្ធរដ្ឋបាលរបស់អង្គភាពមួយដែលតាមរយៈប្រព័ន្ធនេះ ការបែងចែកការងារត្រូវបានរៀបចំជាឋានានុក្រម ដើម្បីអនុវត្តនូវភារកិច្ចជំនាញដោយឈរលើមូលដ្ឋានវិធានផ្ទៃក្នុង និង នីតិវិធីរបស់អង្គភាពនេះ។ ពាក្យនេះត្រូវបានគេប្រើសំដៅទៅលើរដ្ឋបាលរបស់រដ្ឋាភិបាល ជាពិសេសអំពីមន្ត្រីរាជការនៅក្នុងរដ្ឋាភិបាល និង សេវាសាធារណៈផ្សេងៗ។ តាមន័យអវិជ្ជមាន គេតែងប្រើពាក្យនេះដើម្បីសម្គាល់ប្រព័ន្ធរដ្ឋបាលសាំញ៉ាំ ដែលអនុញ្ញាតឱ្យមន្ត្រីរាជការឆ្លៀតយកអំណាចដែលរដ្ឋប្រគល់ឱ្យ ដើម្បីបម្រើបុព្វសិទ្ធិរបស់ខ្លួន ហើយដែលធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់ប្រយោជន៍របស់អ្នកដែលស្ថិតនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ខ្លួន។ ឧទាហរណ៍ ៖ នៅសហរដ្ឋអាម៉េរិក ការិយាធិបតេយ្យនេះបានរីកដុះដាលដែលធ្វើឱ្យខូចប្រយោជន៍របស់វណ្ណៈអធន ហើយបានដកហូតយកអំណាចពីវណ្ណៈនេះ។

null

1

2022-01-01 12:00:00

2,258

13

កិច្ចព្រមព្រៀងអន្តរជាតិ

international agreement

accord international (m.)

0

មានន័យដូចសន្ធិសញ្ញាដែរ ប៉ុន្តែមានលក្ខណៈផ្លូវការតិចជាងសន្ធិសញ្ញា។ លក្ខណវិនិច្ឆ័យនៃកិច្ចព្រមព្រៀងគឺ៖ - ត្រូវបានប្រើជាពិសេសសម្រាប់លិខិតូបករណ៍ដែលមានលក្ខណៈបច្ចេកទេសឬរដ្ឋបាល។ - កិច្ចព្រមព្រៀងមិនទាមទារឱ្យមានការផ្ដល់សច្ចាប័នពីសភាឡើយ។ - ក្នុងករណីខ្លះកិច្ចព្រមព្រៀងអាចមិនមានទម្រង់ជាលាយលក្ខណ៍អក្សរដូចជា កិច្ចព្រមព្រៀងផ្ទាល់មាត់ដែលអាចជាកិច្ចសន្យា ដែលធ្វើឡើងដោយនាយករដ្ឋមន្ត្រី រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសនៃប្រទេសមួយជាមួយដៃគូរបស់ខ្លួនឬជាមួយរដ្ឋដទៃទៀត។ ឧទាហរណ៍ ៖ កិច្ចព្រមព្រៀងទូទៅស្ដីពីពាណិជ្ជកម្មនិងពន្ធគយ (General Agreement on Trade and Tariff) ។

null

1

2022-01-01 12:00:00

2,259

13

កុបកម្ម

riot

émeute (f.)

0

ការបះបោរឬចលាចលដោយប្រើអំពើហិង្សាបង្កឡើងដោយមនុស្សមួយក្រុមឬច្រើនក្រុមនៅពេលពួកគេមិនពេញចិត្តទៅលើបញ្ហាណាមួយ។ កុបកម្មអាចកើតចេញពីកូដកម្មឬបាតុកម្ម នៅពេលដែលកូដករឬបាតុករចាប់ផ្ដើមប្រែក្លាយការតវ៉ាឬទាមទារដោយសន្តិវិធីទៅជាការតវ៉ាឬទាមទារដោយប្រើអំពើហិង្សា។ ឧទាហរណ៍ ៖ នៅថ្ងៃទី២៩ ខែមករា ឆ្នាំ២០០៣ កុបករបាននាំគ្នាធ្វើកុបកម្មវាយបំផ្លាញស្ថានទូតថៃ។

null

1

2022-01-01 12:00:00

2,260

13

កុម្មុយនីស្ត

communist

communiste (m.)

0

គេច្រើនប្រើពាក្យនេះជាគុណនាម៖ ប្រទេសកុម្មុយនីស្ត របបកុម្មុយនីស្ត។ ប្រទេសកុម្មុយនីស្តជាសង្គមដែលទ្រព្យផលិតកម្មជាកម្មសិទ្ធិរបស់សមូហភាព ហើយ ប្រព័ន្ធដឹកនាំប្រទេសស្ថិតក្រោមអំណាចផ្ដាច់មុខរបស់បក្សកុម្មុយនីស្ត។ ឧទាហរណ៍ ៖ នៅថ្ងៃទី១៧ ខែតុលា ឆ្នាំ១៩១៧ ប្រទេសរុស្ស៊ីបានធ្វើបដិវត្តន៍ផ្ដួលរំលំរបបសក្ដិភូមិ ហើយប្ដូររបបដឹកនាំប្រទេសទៅជារបបកុម្មុយនីស្តវិញ។

null

1

2022-01-01 12:00:00

2,261

13

កូដកម្ម

strike

grêve (f.)

0

ការសម្ដែងអាកប្បកិរិយាប្រឆាំងចំពោះរឿង ឬកិច្ចការណាមួយដែលខ្លួនមិនពេញចិត្ត តាមរយៈការមិនចូលរួមបំពេញភារកិច្ចអ្វីមួយ ការមិនចូលធ្វើការ ការដាក់ទណ្ឌកម្មខ្លួនឯង ហើយក្នុងករណីខ្លះអាចឈានទៅរកការធ្វើអត្តឃាត។

null

1

2022-01-01 12:00:00

2,262

13

កំណត់ទូត

note verbale

note verbale (f.)

0

ជាលិខិតទាក់ទងផ្លូវការរវាងក្រសួងការបរទេស និងក្រសួងការបរទេសរបស់រដ្ឋនានាឬជាលិខិតទាក់ទងរបស់ស្ថាប័ននៃរដ្ឋមួយជាមួយស្ថានទូតបរទេសនៅក្នុងប្រទេសរបស់ខ្លួន ដើម្បីជាការជូនដំណឹងនិងសហប្រតិបត្តិការផ្សេងៗទៀត។

null

1

2022-01-01 12:00:00

2,263

13

ខ្លាអាស៊ី

asian tigers

tigres (m.) d’Asie

0

ពាក្យនេះជានិមិត្តរូបដែលនិយាយសំដៅទៅរកក្រុមសេដ្ឋកិច្ចអាស៊ីដែលធ្លាប់មានបទពិសោធជឿនលឿនផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចយ៉ាងរហ័សនៅក្នុងអតីតកាលថ្មីៗរបស់ខ្លួននិងត្រូវបានគេចាត់ទុកថា ជាក្រុមគំរូសម្រាប់សេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារសេរី និង សេរីនិយមខាងសេដ្ឋកិច្ច។ ជាធម្មតា ក្រុមសេដ្ឋកិច្ចអាស៊ីចំនួនប្រាំដែលគេស្គាល់មាន ជប៉ុន កូរ៉េខាងត្បូង សិង្ហបុរី ហុងកុង និង តៃវ៉ាន់។ ប្រទេសដែលគេសន្មតហៅជាទូទៅថា ជាកូនតោរួមមាន ឥណ្ឌូណេស៊ី ម៉ាឡេស៊ី និង ថៃ។ បន្ទាប់ពីឆ្នាំ១៩៩៧ ប្រទេសចិនដែលរួមបញ្ចូលទាំងហុងកុងផងនោះ គេអាចពណ៌នាប្រដូចទៅនឹងនាគហៅថា នាគអាស៊ី ហើយតាមទស្សនៈខ្លះ ខ្លាអាស៊ី គេហៅថាជា នាគអាស៊ីវិញ។

null

1

2022-01-01 12:00:00

2,264

13

គោលការណ៍មិនជ្រៀតជ្រែក

non-interferenceprinciple

principe (m.) de non-ingérence (f.)

0

ជាគោលការណ៍ទូតដែលមិនអនុញ្ញាតឱ្យរដ្ឋមួយមានសិទ្ធិធ្វើអន្តរាគមន៍នៅក្នុងកិច្ចការផ្ទៃក្នុងនៃរដ្ឋមួយទៀត ទាំងផ្នែកនយោបាយ យោធា សេដ្ឋកិច្ច បច្ចេកទេស និង វប្បធម៌៘ ឧទាហរណ៍ ៖ នៅឆ្នាំ១៩៧៥ គោលការណ៍មួយនៃសេចក្ដីថ្លែងការណ៍នៅហែលស៊ិនគី បានអនុញ្ញាតឱ្យសហភាពសូវៀតប្រកាសថ្កោលទោសបស្ចិមប្រទេសដែលគាំទ្រអ្នកប្រឆាំងឬអ្នករត់ចោលជួរពីប្រទេសកុម្មុយនីស្ត។

null

1

2022-01-01 12:00:00

2,265

13

គោលនយោបាយការបរទេស

foreign policy

principe (m.) de politique étrangère (f.)

0

យុទ្ធសាស្ត្រឬផែនការដែលរៀបចំឡើងដោយអ្នកធ្វើសេចក្ដីសម្រេចរបស់រដ្ឋមួយចំពោះរដ្ឋដទៃទៀតឬនីតិបុគ្គលអន្តរជាតិនានា ដើម្បីសម្រេចបាននូវគោលបំណងជាក់លាក់សម្រាប់ជាតិរបស់ខ្លួន។ គោលដៅនៃនយោបាយការបរទេសមានបីគឺ សន្តិសុខជាតិ សុខុមាលភាពសេដ្ឋកិច្ច និង អត្តសញ្ញាណជាតិ។ សន្តិសុខជាតិមានន័យថាគឺការការពារអធិបតេយ្យ បូរណភាពទឹកដី, សុខុមាលភាពសេដ្ឋកិច្ច គឺការរីកចម្រើនផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច និងអត្តសញ្ញាណជាតិគឺការការពារវប្បធម៌ ប្រពៃណី ទំនៀមទម្លាប់។

null

1

2022-01-01 12:00:00

2,266

13

ចក្រពត្តិនិយម

imperialism

impérialisme (m.)

0

នយោបាយមួយនៃការប្រើអំណាចត្រួតត្រារបស់រដ្ឋមួយទៅលើរដ្ឋដទៃទៀត។ ការត្រួតត្រានេះអាចមានលក្ខណៈជាសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុដូចជា ពេលដែលអំណាចចក្រពត្តិនិយមលើកទឹកចិត្តឱ្យមានការរៀបចំដាក់ទុននិងតាំងសហគ្រាសរបស់គេនៅក្នុងប្រទេសមួយផ្សេងទៀតជាដើម ហើយ ទិញមកវិញនូវវត្ថុធាតុដើមក្នុងតម្លៃទាប។ ការត្រួតត្រានេះអាចមានទម្រង់ជាវប្បធម៌ កាលណាប្រទេសមួយយកភាសា ខ្សែភាពយន្ត និង រចនាបថរបស់ខ្លួនទៅផ្សព្វផ្សាយនៅបរទេស ក្នុងគោលបំណងបង្ខំឱ្យទទួលយក។ ចក្រពត្តិនិយមមិនមែនសុទ្ធតែប៉ះពាល់ជាចាំបាច់ដល់ឯករាជ្យនយោបាយនៃប្រទេសដែលគេពង្រីកខ្លួនគេនោះទេ ពីព្រោះប្រទេសទាំងនោះអាចរក្សានូវរដ្ឋាភិបាលរបស់ខ្លួន។ ឧទាហរណ៍ ៖ ជនជាតិរុស្ស៊ីបានពង្រីកឥទ្ធិពលរបស់ខ្លួនទៅលើប្រជាជនស៊ីបេរី តាមរយៈការប្រើនយោបាយចក្រពត្តិនិយមនៅសតវត្សរ៍ទី១៩ និងជនជាតិជប៉ុនបានពង្រីកឥទ្ធិពលរបស់ខ្លួននៅប្រទេសចិននៅឆ្នាំ១៩៣៧។

null

1

2022-01-01 12:00:00

2,267

13

ចលនាមិនចូលបក្សសម្ព័ន្ធ

non-aligned movement

mouvement (m.) des non-alignés (m.)

0

និន្នាការនយោបាយនៃប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍមួយចំនួនដែលប្រកាសថាមិនចូលក្នុងប្លុកនយោបាយណាមួយ។ ចលនានេះត្រូវបានបង្កើតជាផ្លូវការនៅទីក្រុងបែលក្រាដ (Belgrade) នៅឆ្នាំ១៩៦១ ក្រោមគំនិតផ្ដួចផ្ដើមរបស់ប្រធានាធិបតីយូហ្គោស្លាវី Sosip Broz Tito នាយករដ្ឋមន្រ្តីឥណ្ឌា Jawaharlal Nehru ប្រធានាធិបតីអេហ្ស៊ីប Gamal Abdel Nasser ប្រធានាធិបតីហ្កាណា Kwame Nkrumah ប្រធានាធិបតីឥណ្ឌូណេស៊ី Achmed Sukarno និង អធិរាជអេត្យូពី Haile Selassie។ ចលនានេះមានគោលបំណងធានាឯករាជ្យជាតិ អធិបតេយ្យ បូរណភាពទឹកដី និងសន្តិសុខនៃបណ្ដារដ្ឋជាសមាជិកក្នុងការតស៊ូប្រឆាំងចក្រពត្តិនិយម អាណានិគមនិយម អាណានិគមនិយមបែបថ្មី ការប្រកាន់ពូជសាសន៍និយម និងរាល់ទម្រង់នៃការឈ្លានពាន ការកាន់កាប់ ការគ្រប់គ្រង ការជ្រៀតជ្រែកឬអនុត្តរភាព ក៏ដូចជាការប្រឆាំងនឹងមហាអំណាច និង ប្លុកនយោបាយ។

null

1

2022-01-01 12:00:00

2,268

13

ចៅហ្វាយឡើងបុណ្យខុនឡើងសក្ដិ

null

0

ការឡើងបុណ្យ ឬ ឥទ្ធិពលតាមរយៈចៅហ្វាយនាយរបស់ខ្លួន។ ជាធម្មតាកាលណាចៅហ្វាយនាយឡើងបុណ្យ ខុនដែលជាមន្រ្តីធ្វើការក្រោមឱវាទតែងតែឡើងសក្ដិតាមឋានៈខ្លះៗ ឬ យ៉ាងហោចណាស់ក៏បានទទួលឥទ្ធិពលពីមេខ្លះៗដែរ។

null

1

2022-01-01 12:00:00

2,269

13

ច្បាប់អន្តរជាតិ

international law

droit international (m.)

0

ប្រព័ន្ធនៃវិធានស្ដីពីសិទ្ធិនិងភារកិច្ចរបស់រដ្ឋនានានៅក្នុងទំនាក់ទំនងរវាងរដ្ឋទាំងនោះ។ ច្បាប់អន្តរជាតិផ្អែកលើទស្សនាទាននៃសមភាព និងអធិបតេយ្យរបស់រដ្ឋនានានិងផ្អែកទាំងស្រុងទៅលើការព្រមព្រៀងរវាងរដ្ឋទាំងនោះ។ ម៉្យាងទៀត ច្បាប់អន្តរជាតិគឺជាសំណុំនៃគោលការណ៍ និងវិធានដែលគ្រប់គ្រងលើសិទ្ធិនិងភារកិច្ចរបស់រដ្ឋនានា អង្គការអន្តរជាតិនានានិងមនុស្សទូទៅ នៅក្នុងទំនាក់ទំនងរបស់ពួកគេនៅលើពិភពលោក។ ច្បាប់អន្តរជាតិផ្ដល់នូវមគ្គុទេ្ទសន៍សម្រាប់សកម្មភាពរបស់រដ្ឋជាសមាជិកនិងផ្ដល់នូវវិធីសាស្ត្រសម្រាប់ដោះស្រាយជម្លោះរវាងរដ្ឋនានាដោយសន្តិវិធីនិងដោយយោងតាមបទដ្ឋាន ដែលបានយល់ស្របទាំងអស់គ្នាជាជាងប្រើកម្លាំងបាយ។ ជាទូទៅច្បាប់អន្តរជាតិមានគោលដៅគ្រប់គ្រងរាល់សកម្មភាពក្នុងទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិរវាងរដ្ឋនិងរដ្ឋ ប៉ុន្តែបច្ចុប្បន្ននេះ ច្បាប់អន្តរជាតិក៏យកចិត្តទុកដាក់កាន់តែខ្លាំងឡើងទៅលើបុគ្គលនានាផងដែរ ជាពិសេសការប្រព្រឹត្តរបស់រដ្ឋទៅលើបុគ្គលឬក៏សកម្មភាពបុគ្គលទៅលើរដ្ឋ។ ដូច្នេះហើយទាំងបុគ្គលក៏ដូចជាប្រទេសនានាមានកាតព្វកិច្ចនិងសិទ្ធិនៅក្រោមច្បាប់អន្តរជាតិនានា។ ឧទាហរណ៍ ៖ ចំពោះប្រទេសជាសមាជិកនៃអង្គការសហប្រជាជាតិ គេមានច្បាប់អន្តរជាតិដែលប្រទេសជាសមាជិកត្រូវតែគោរពនិងអនុវត្តទៅតាមគោលការណ៍នៃច្បាប់ដែលបានអនុម័ត។ ជាក់ស្ដែងនៅថ្ងៃទី០២ ខែសីហា ឆ្នាំ១៩៩០ ដល់ថ្ងៃទី២៨ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ១៩៩១ ប្រទេសអ៊ីរ៉ាក់បានធ្វើសង្គ្រាមឈ្លានពានប្រទេសកូវ៉ែត ហើយពេលនោះគេបានយកច្បាប់អន្តរជាតិទៅប្រើដោយអង្គការសហប្រជាជាតិបានចាត់កងកម្លាំងសន្តិសុខទៅបង្ក្រាបប្រទេសអ៊ីរ៉ាក់ដោយជោគជ័យ។

null

1

2022-01-01 12:00:00

2,270

13

ឆ្វេងនិយម

leftism

gauchisme (m.)

0

និន្នាការឬមនោគមវិជ្ជានយោបាយដែលនិយមកំណែទម្រង់ជ្រុល និង និយមការធ្វើបដិវត្តន៍ដើម្បីផ្លាស់ប្ដូរសណ្ដាប់ធ្នាប់សង្គម ក្នុងគោលបំណងពង្រីកសេរីភាពនិងសុខុមាលភាពសង្គមសម្រាប់ប្រជាជន ដោយប្រយុទ្ធតស៊ូប្រឆាំងនឹងវិសមភាពសង្គម ហើយប្រកាន់យកគោលការណ៍សមភាព។ នៅក្នុងវិស័យសេដ្ឋកិច្ច និន្នាការឆ្វេងនិយមប្រកាន់គោលការណ៍អន្តរាគមន៍របស់រដ្ឋតាមរយៈការដាក់បទបញ្ជានិងជាតូបនីយកម្មជាដើម។ គេអាចកំណត់ឆ្វេងនិយមបាន តាមរយៈការដឹកនាំសង្គម ការគ្រប់គ្រងរដ្ឋ សេដ្ឋកិច្ច និងនយោបាយ។ ឧទាហរណ៍ ៖ - មនោគមវិជ្ជាឆ្វេងនិយមមានឥទ្ធិពលក្រោយសង្គ្រាមលោកទី២។ - នៅសហរដ្ឋអាម៉េរិក មានគណបក្សបីគឺ League for Progressive Political Action, American Labor Party និង Black Panther Party ដែលប្រកាន់យកលទ្ធិឆ្វេងនិយម។

null

1

2022-01-01 12:00:00

2,271

13

ជាតិនិយម

nationalism

nationalisme (m.)

0

ការលើកតម្កើងជាតិសាសន៍ខ្លួនឯងឱ្យដាច់គេ ការឱ្យតម្លៃទាបជាងខ្លួនដល់ជាតិសាសន៍ដទៃដែលជារដ្ឋឯករាជ្យដូចគ្នា។ លើសពីនេះទៀតជាតិនិយមគឺជាការធ្វើឱ្យមានមនោសញ្ចេតនាចំពោះជាតិយ៉ាងពុះកញ្ជ្រោល ការស្រឡាញ់ជាតិរបស់ខ្លួននៅក្នុងមហិច្ឆតា ហើយនៅពេលខ្លះរហូតដល់ស្អប់និងរើសអើងជាតិសាសន៍ដទៃថែមទៀត។ ឧទាហរណ៍ ៖ មុនសង្គ្រាមលោកលើកទី២ ជនជាតិអាល្លឺម៉ង់ជាជនជាតិដែលជាតិនិយមលើកតម្កើងជាតិសាសន៍ខ្លួនឯងជាងគេ ដែលជាបុព្វហេតុនាំឱ្យមានការប្រកាន់ពូជសាសន៍និងការបង្កើតសង្គ្រាម។

null

1

2022-01-01 12:00:00

2,272

13

ជីកស្មៅជីកទាំងឫស

to get to the root of the problem

combattre le mal à la racine

0

ពាក្យប្រើប្រាស់ជាសាកលក្នុងរបបផ្ដាច់ការ។ ដោយឡែកក្នុងសង្គមខ្មែរ ពាក្យនេះបានយកមកប្រើពេញនិយម និង អនុវត្តក្នុងរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ (១៩៧៥-១៩៧៩) ។ តាមន័យត្រង់ ដើម្បីកុំឱ្យស្មៅដុះសាជាថ្មីគេត្រូវជីកយកទាំងឫស។ តាមន័យនយោបាយ បើគេយល់ថាក្រុមណាឬបុគ្គលណាមួយដែលជាគូប្រជែងឬគូប្រឆាំងមិនពេញចិត្តទៅនឹងមនោគមវិជ្ជារបស់គេ ត្រូវគេកម្ទេចចោលទាំងអស់ ដើម្បីកុំឱ្យប្រឆាំងតបតមកវិញ។ ឧទាហរណ៍ ៖ នៅឆ្នាំ១៩១៧ បដិវត្តន៍រុស្ស៊ីបានអនុវត្តនយោបាយ ជីកស្មៅជីកទាំងឫស ដោយបានសម្លាប់រាជវង្សស្តេចត្សារទាំងពូជ។

null

1

2022-01-01 12:00:00

2,273

13

ជំងឺតួឯក

egotism

égotisme (m.)

0

ទស្សនៈអាត្មានិយម បុគ្គលនិយមដែលប្រកាន់ថា មានតែខ្លួនទេដែលល្អដាច់គេ លើសគេ ផុតគេ ជាអ្នកសំខាន់ឬអស្ចារ្យជាងគេ ប្រសិនបើពុំមានវត្តមានរបស់ខ្លួនទេ ពុំមាននរណាផ្សេងអាចជំនួសខ្លួនបានឡើយ។

null

1

2022-01-01 12:00:00

2,274

13

ជំនួយស្មារតី

aide-memoire

aide mémoire (f.)

0

លិខិតដែលប្រគល់ឬផ្ញើជូន បន្ទាប់ពីមានកិច្ចសន្ទនាការទូតមួយ ដើម្បីជៀសវាងការយល់ច្រឡំគ្នាទាក់ទងនឹងសេចក្ដីថ្លែងនៅពេលសន្ទនាជាមួយគ្នា។ ឧទាហរណ៍ ៖ ជំនួយស្មារតីស្ដីពីការផ្ដល់គ្រូបង្ហាត់កីឡារបស់ប្រទេសជប៉ុនមកបង្ហាត់កីឡាករកម្ពុជា។

null

1

2022-01-01 12:00:00

2,275

13

តុល្យភាពអំណាច

balance of power

équilibre (f.) de pouvoirs (m.)

0

ការបែងចែកអំណាចនៃរដ្ឋនិងរដ្ឋឬបក្សសម្ព័ន្ធនិងសម្ព័ន្ធមិត្តដែលប្រឆាំងគ្នា ហើយការបែងចែកនេះមិនមានរដ្ឋឬបក្សសម្ព័ន្ធណាមួយមានប្រៀបជាងរដ្ឋឬបក្សសម្ព័ន្ធណាមួយទេ។ ឧទាហរណ៍ ៖ សហរដ្ឋអាម៉េរិកនិងសហភាពសូវៀតបានរក្សាឱ្យមានតុល្យភាពអំណាចក្នុងការប្រើប្រាស់ចំនួនអាវុធនុយក្លេអ៊ែរស្មើគ្នានៅក្នុងទសវត្សរ៍៧០ ៨០នៃសតវត្សរ៍ទី២០ ដែលបានជួយធ្វើឱ្យមាននិរន្តរភាពនៃតុល្យភាពអំណាចខាងយោធា។

null

1

2022-01-01 12:00:00

2,276

13

ទណ្ឌកម្មច្បាប់សង្គ្រាម

sanctions of war laws

sanctions (f.) en application (f.) des lois (f.) de guerre (f.)

0

ជាវិធានការផ្លូវច្បាប់ស្ដីពីការដាក់ទោសចំពោះអ្នកដឹកនាំរដ្ឋឬក្រុមមនុស្សណាមួយដែលមិនគោរពច្បាប់សង្គ្រាមអន្តរជាតិក្នុងការធ្វើសង្គ្រាម។ ច្បាប់អន្តរជាតិ ជារឿយៗត្រូវបានគេរិះគន់ដោយហេតុថាគ្មានការដាក់ទណ្ឌកម្ម។ ជាការពិតណាស់បើប្រៀបធៀបទៅនឹងច្បាប់របស់រដ្ឋ ច្បាប់អន្តរជាតិមានការដាក់ទណ្ឌកម្មតិចតួចណាស់។ ច្បាប់សង្គ្រាម ជាញឹកញាប់ត្រូវបានគេរំលោភបំពាន ប៉ុន្តែ ច្បាប់អន្តរជាតិពុំមានមធ្យោបាយណាមួយ ដើម្បីបង្ខំឱ្យរដ្ឋទាំងអស់ប្រតិបត្តិតាមច្បាប់នេះឡើយ។ ជាទូទៅនៅក្នុងករណីប្រទេសមហាអំណាចជាអ្នកបង្កសង្គ្រាម ប្រទេសនោះមិនត្រូវបានគេដាក់ទណ្ឌកម្មនោះទេ។ ផ្ទុយទៅវិញ ប្រទេសតូចតាចនិងទន់ខ្សោយតែងតែទទួលរងការដាក់ទណ្ឌកម្មសង្គ្រាម។ ឧទាហរណ៍ ៖ លោក Slobodan Milosevic (១៩៤១-២០០៦) ដែលជាប្រធានាធិបតីសាធារណរដ្ឋសែប៊ី ពីឆ្នាំ១៩៨៩ដល់១៩៩៧ និង ជាប្រធានសហព័ន្ធសាធារណរដ្ឋយូហ្គោស្លាវី ពីឆ្នាំ១៩៩៧-២០០០ ត្រូវបានគេចោទប្រកាន់ជាឧក្រិដ្ឋជនសង្គ្រាម ហើយ ត្រូវបានគេកាត់ទោសតាមច្បាប់អន្តរជាតិស្ដីពីឧក្រិដ្ឋកម្មសង្គ្រាម។ ទណ្ឌកម្មសង្គ្រាមមានដូចតទៅ៖ ១-ការផ្ចាញ់តប (reprisal) ៖ ជាវិធានការដ៏ចំណាស់មួយនៅក្នុងចំណោមវិធានការនានានៃច្បាប់អន្តរជាតិ។ ការផ្ចាញ់តប គឺជាមធ្យោបាយមួយដើម្បីបង្ខំឱ្យបណ្ដារដ្ឋដែលឈ្លោះគ្នាទាំងអស់ប្រតិបត្តិតាមវិធាននៃការធ្វើសង្គ្រាម។ ក្នុងពេលថ្មីៗនេះការផ្ចាញ់តប ជារឿយៗធ្វើឱ្យរដ្ឋាភិបាលមានជម្លោះប្រតិបត្តិតាមវិធាននៃច្បាប់ស្ដីពីសង្គ្រាម។ ២- ការដាក់ទណ្ឌកម្មលើឧក្រិដ្ឋជនសង្គ្រាម (punishment of war criminals) ៖ ជនណាដែលមានកំហុសពីបទឧក្រិដ្ឋសង្គ្រាមអាចត្រូវបានចាប់ខ្លួននិងកាត់ទោស។ ក្រោយសង្គ្រាមលោកលើកទី២ មានឧក្រិដ្ឋជនសង្គ្រាមមួយចំនួនត្រូវបានគេឃុំខ្លួន និង ជនដែលគេរកឃើញថាមានកំហុសពីបទឧក្រិដ្ឋកម្មសង្គ្រាម ត្រូវបានគេកាត់ទោស។ នៅក្នុងចំណោមសវនការស្ដីពីបទឧក្រិដ្ឋកម្មសង្គ្រាម មានសវនការ នៅទីក្រុងនុយរ៉ុមប៊ែរ និង ទីក្រុងតូក្យូ។ ៣- សំណង (compensation) ៖ រដ្ឋមានជម្លោះមួយដែលរំលោភបំពានលើច្បាប់នានាដែលទាក់ទងទៅនឹងសង្គ្រាមអាចត្រូវបានបង្ខំឱ្យបង់សំណងសម្រាប់ការរំលោភបំពាននោះ។ មាត្រា៣នៃអនុសញ្ញាទីក្រុងឡាអេនាឆ្នាំ ១៩០៧ ចែងថា“ រដ្ឋមួយដែលបានរំលោភច្បាប់សង្គ្រាមអាចត្រូវបានបង្ខំឱ្យបង់សំណងចំពោះការរំលោភបំពាននោះ”។

null

1

2022-01-01 12:00:00

2,277

13

ទឹកដីអាណានិគម

colony

colonie (f.)

0

ទឹកដីរបស់ប្រទេសមួយដែលមានអំណាចទន់ខ្សោយត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយរដ្ឋបរទេសមួយ ដែលមានអំណាចខ្លាំងជាង។ ឧទាហរណ៍ ៖ នៅចុងសតវត្យរ៍ទី១៩ ប្រទេសកម្ពុជា វៀតណាម ឡាវ គឺជាទឹកដីអាណានិគមរបស់ប្រទេសបារាំង។

null

1

2022-01-01 12:00:00

2,278

13

ធម្មនុញ្ញ

charter

charte (f.)

0

ក្រមឬលិខិតូបករណ៍នានាដែលមានលក្ខណៈផ្លូវការក្នុងការបង្កើតអង្គការអន្តរជាតិណាមួយ ឬស្ថាប័នណាមួយ។ ឧទាហរណ៍ ៖ ធម្មនុញ្ញអង្គការសហប្រជាជាតិ ធម្មនុញ្ញអាជ្ញាធរជាតិប្រឆាំងនឹងជំងឺអេដស៍ ធម្មនុញ្ញគណៈកម្មាធិការអូឡាំពិកអន្តរជាតិ។

null

1

2022-01-01 12:00:00

2,279

13

នយោបាយ

politics

politique (f.)

0

វិធីសាស្ត្រ សិល្បៈ បច្ចេកទេសក្នុងការដឹកនាំ គ្រប់គ្រងរដ្ឋឬរដ្ឋាភិបាល។ តាមន័យនេះ យើងអាចសង្កេតឃើញថា ពាក្យ នយោបាយ មានទំនាក់ទំនងយ៉ាងជិតស្និទ្ធទៅនឹង រដ្ឋ មានន័យថា នៅពេលមានព្រំសីមាឬបុរី នៅពេលនោះការគ្រប់គ្រងនយោបាយ គឺជាកិច្ចការដែលទាក់ទងទៅនឹងមនុស្សនៅក្នុងរដ្ឋឬបុរី។ ឧទាហរណ៍ ៖ នៅដើមសតវត្សរ៍ទី១នៃគ្រិស្តសករាជ ប្រទេសកម្ពុជាបានបង្កើតទៅជារដ្ឋ ដោយមានការគ្រប់គ្រងតាមបែបនយោបាយដែលមានក្សត្រី លីវ យី ជាប្រមុខដឹកនាំ។

null

1

2022-01-01 12:00:00

2,280

13

នយោបាយកលិយុគ

chaotic politics

politique chaotique (f.)

0

ស្ថានភាពវឹកវរទាំងឡាយដែលបង្កើតឡើងដោយអ្នកដឹកនាំឬអ្នកនយោបាយ ក្នុងសម័យកាលណាមួយ ក្នុងគោលបំណងដណ្ដើមយកអំណាច ឬដោះដូរអំណាច តាមរយៈមហាជន និង តាមមធ្យោបាយផ្សេងៗទៀត។ ឧទាហរណ៍ ៖ នៅថ្ងៃទី២០ ខែមីនា ឆ្នាំ២០០៣ សហរដ្ឋអាម៉េរិកបានធ្វើសង្គ្រាមបណ្ដេញលោក សាដាំ ហូសេន ប្រធានាធិបតីប្រទេសអ៊ីរ៉ាក់ចេញពីអំណាច ដោយចោទប្រកាន់ថាបានផលិតអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ អាវុធគីមីនិងដឹកនាំប្រទេសផ្ដាច់ការ។ ផ្ទុយទៅវិញតាមរយៈរបាយការណ៍អង្កេតជាក់ស្ដែងរបស់ភ្នាក់ងារជំនាញអង្គការសហប្រជាជាតិ គេពុំបានរកឃើញភស្ដុតាងណាមួយបញ្ជាក់ថា ប្រទេសអ៊ីរ៉ាក់បានផលិតអាវុធ ដូចការចោទប្រកាន់នោះទេ។

null

1

2022-01-01 12:00:00

2,281

13

នយោបាយការ៉ុតនិងដំបង

carrot and stick policy

politique (f.) de la carotte et du bâton

0

នយោបាយប្រើប្រាស់ការទូតផងនិងកម្លាំងផងក្នុងពេលតែមួយ តាមគ្រប់រូបភាពដែលអាចធ្វើទៅបានរួមមាន ការចរចា ការផ្ដល់ជំនួយ ការដាក់ទណ្ឌកម្មសេដ្ឋកិច្ច ការផ្ដាច់ទំនាក់ទំនងការទូត និង ការប្រើកម្លាំងយោធាជាដើម។ ឧទាហរណ៍ ៖ នយោបាយការ៉ុត និង ដំបងរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិចំពោះប្រទេសអ៊ីរ៉ង់អំពីបញ្ហាអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ។

null

1

2022-01-01 12:00:00

2,282

13

នយោបាយចម្រុះពណ៌

multi-colored politics

politique multicolore (f.)

0

នយោបាយដែលទទួលយកមនោគមវិជ្ជានយោបាយគ្រប់និន្នាការ ក្នុងទិសដៅបង្ហាញពិភពលោកថា ខ្លួនមិនរើសអើងនិន្នាការនយោបាយ។ ឧទាហរណ៍ ៖ ក្រោយពីការបង្កើតបក្សសម្ព័ន្ធសេអាតូ នៅថ្ងៃទី០៨ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ១៩៥៤ ប្រទេសកម្ពុជាបានប្រកាសជាប្រទេសអព្យាក្រឹតមិនចូលបក្សសម្ព័ន្ធ។ ក្រោមនយោបាយនេះ ប្រទេសកម្ពុជាបានប្រើប្រាស់នយោបាយចម្រុះពណ៌ដើម្បីអាចទទួលបានជំនួយពីចិន រុស្ស៊ី អាម៉េរិក។

null

1

2022-01-01 12:00:00

2,283

13

នយោបាយច័ក្កច័ន

null

0

ប្រភេទនយោបាយមួយ ដែលគេរៀបចំឡើងដោយមានពហុមនោគមវិជ្ជាដើម្បីសម្រេចគោលដៅណាមួយរបស់អ្នកនយោបាយដូចជា ការបង្កើតរដ្ឋាភិបាលឬចលនានយោបាយចម្រុះពណ៌។ ឧទាហរណ៍ ៖ ក្រោយពីការដួលរលំរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យឆ្នាំ១៩៧៩ ក្រុមអ្នកតស៊ូត្រីភាគីដែលមាននិន្នាការនយោបាយច័ក្កច័នបានរួបរួមគ្នាប្រឆាំងនឹងរបបសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជា។

null

1

2022-01-01 12:00:00

2,284

13

នយោបាយទន់ភ្លន់

flexible politics

politique flexible (f.)

0

នយោបាយការទូតដែលប្រើប្រាស់ក្នុងការធ្វើទំនាក់ទំនងដែលមានលក្ខណៈប្រុងប្រយ័ត្ន ដោយធ្វើការសិក្សាស៊ីជម្រៅទៅលើអរិយធម៌របស់ប្រទេស ក្រុម ឬ បុគ្គលនោះជាមុនសិន មុននឹងធ្វើទំនាក់ទំនងទៅលើបញ្ហាណាមួយ។ នយោបាយទន់ភ្លន់នេះក៏គេអាចប្រើប្រាស់សម្រាប់ធ្វើការដោះស្រាយនយោបាយផ្ទៃក្នុងផងដែរ។ ឧទាហរណ៍ ៖ - ការដោះស្រាយជម្លោះបញ្ហានៅមជ្ឈិមបូព៌ា សហរដ្ឋអាម៉េរិកបានប្រើប្រាស់នយោបាយទន់ភ្លន់ ដើម្បីសិក្សាទៅលើទំនៀមទម្លាប់ប្រពៃណីរបស់មជ្ឈិមបូព៌ា ដោយមិនប្រើច្បាប់អន្តរជាតិ ឬ ការទូតទាំងស្រុងទេ។ - ការជាប់គាំងនយោបាយក្រោយពីការបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០០៣ អស់រយៈពេល១ឆ្នាំមក សម្ដេចនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានប្រើប្រាស់នយោបាយទន់ភ្លន់ ដើម្បីចូលចរចាជាមួយដៃគូហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច។

null

1

2022-01-01 12:00:00

2,285

13

នយោបាយបង្កក

frozen politics

gel politique (m.)

0

នយោបាយដែលផ្ដាច់ទំនាក់ទំនងជាមួយប្រទេសណាមួយ ឬ ក្រុមណាមួយ ដែលបានប៉ះពាល់ផលប្រយោជន៍ដល់ប្រទេសឬក្រុមនោះ។ នយោបាយបង្កកគឺមានន័យថា បញ្ឈប់ទំនាក់ទំនងការបរទេស ការទូត និង ផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច។ នយោបាយនេះកើតឡើងតែនៅក្នុងរយៈពេលណាមួយដែលភាគីទាំងសងខាងមិនទាន់ឯកភាពឬស្រុះស្រួលគ្នា។ ឧទាហរណ៍ ៖ នៅថ្ងៃទី០៨ ខែសីហា ឆ្នាំ២០០៨ ក្រោយពីមានទំនាស់រវាងសហព័ន្ធរុស្ស៊ី និង ហ៊្សកហ្ស៊ី (Georgia) បានធ្វើឱ្យសហគមន៍អឺរ៉ុបនិងសហរដ្ឋអាម៉េរិកបង្កកទំនាក់ទំនងជាមួយរុស្ស៊ី។ ឯរុស្ស៊ីវិញបានឆ្លើយតបនឹងសហគមន៍អឺរ៉ុបដោយធ្វើនយោបាយបង្កកវិញ តាមរយៈការផ្ដាច់ការផ្គត់ផ្គង់ថាមពលឧស្ម័ន ដោយចោទអ៊ុយក្រែនថា បានបូមយកឧស្ម័នប្រាសចាកពីកិច្ចព្រមព្រៀងដែលធ្វើឱ្យទំនាស់នេះកាន់តែមានសភាពប្រឈមដាក់គ្នាកាន់តែតានតឹងឡើងរវាងរុស្ស៊ីនិងអឺរ៉ុបរហូតដល់ថ្ងៃទី១៨ ខែមករា ឆ្នាំ២០០៩ ទើបមានជំនួបទ្វេភាគីរវាងនាយករដ្ឋមន្ត្រីអ៊ុយក្រែននិងនាយករដ្ឋមន្ត្រីសហព័ន្ធរុស្ស៊ី ដើម្បីធ្វើការដោះស្រាយបញ្ហានេះ ដោយមានការចូលរួមពីប្រទេសបារាំង អ៊ីតាលី អេស្ប៉ាញ អាល្លឺម៉ង់ផង។

null

1

2022-01-01 12:00:00

2,286

13

នយោបាយអត្តឃាត

suicidal politics

politique suicidaire (f.)

0

បុគ្គលឬក្រុមបក្សនយោបាយណាមួយដែលគេបង្កើតឡើងគ្មានមូលដ្ឋានរឹងមាំ ហើយត្រូវទទួលបរាជ័យនិងបាត់ឈ្មោះពីក្នុងបញ្ជីគណបក្សនយោបាយទៅវិញក្រោយពីមានការប្រកួតប្រជែង។

null

1

2022-01-01 12:00:00

2,287

13

បទដ្ឋានសង្គ្រាម

rule of war

droit (m.) de la guerre

0

វិធានទាំងឡាយណាដែលមានចែងនៅក្នុងច្បាប់អន្តរជាតិនិងអនុសញ្ញាអន្តរជាតិស្ដីពីសិទ្ធិ និង កាតព្វកិច្ចរបស់ភាគីពាក់ព័ន្ធនឹងសង្គ្រាម។ សិទ្ធិកាតព្វកិច្ចដែលភាគីពាក់ព័ន្ធនៅក្នុងសង្គ្រាមត្រូវគោរពពេលធ្វើសង្គ្រាមមានដូចខាងក្រោម៖ ១. អំឡុងពេលមានសង្គ្រាម ការសម្លាប់ជនស៊ីវិលគ្មានអាវុធដោយចេតនា មិនត្រូវបានអនុញ្ញាតឡើយ។ ២. ទាហានម្ខាងមិនអាចសម្លាប់ឬធ្វើឱ្យរបួសដល់ទាហានម្ខាងទៀត ដែលបានចុះចូលហើយនោះទេ។ ៣. មន្ទីរពេទ្យមិនត្រូវបានប៉ះពាល់ឬវាយប្រហារទេក្នុងពេលមានសង្គ្រាម។ ៤. ឈ្លើយសឹកមិនត្រូវបានគេប្រព្រឹត្តដោយអមនុស្សធម៌ឬធ្វើទារុណកម្មទេ។ ៥. ការចាប់យកឬសម្លាប់ចំណាប់ខ្មាំងមិនត្រូវអនុញ្ញាតឡើយ។ ៦. ទាហានត្រូវពាក់ឯកសណ្ឋានដើម្បីឱ្យគេបានស្គាល់អត្តសញ្ញាណច្បាស់លាស់ជៀសវាងការច្រឡំជាមួយជនស៊ីវិល។ ៧. សមរភូមិត្រូវធ្វើឱ្យឆ្ងាយពីតំបន់ទីក្រុងដែលមានប្រជាជនរស់នៅ។ ៨. នៅពេលត្រូវវាយប្រហារទៅលើទីក្រុងត្រូវទុកពេលវេលាសម្រាប់ជម្លៀសជនស៊ីវិលចេញ។ ៩. ជនស៊ីវិលស្លូតត្រង់ត្រូវទទួលការគាំពារ។

null

1

2022-01-01 12:00:00

2,288

13

បទល្មើសសង្គ្រាម

war crime

crime (m.) de guerre (f.)

0

ការរំលោភខាងយោធាទៅលើបទដ្ឋាននៃការធ្វើសង្គ្រាមរួមមាន សកម្មភាពឃោរឃៅ ការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញ នៅក្នុងពេលធ្វើសង្គ្រាម។ បទល្មើសសង្គ្រាមរួមមាន៖ ១- ការប្រើប្រាស់អាវុធដែលហាមឃាត់ ២- ការមិនយកចិត្តទុកដាក់ដល់អ្នកជំងឺ ឬ អ្នករបួស ៣- ការរំលោភបំពានរថយន្តដែលមានទង់ ឬ សញ្ញាកាកបាទក្រហម ៤- ការបំពានដោយមិនដោះលែងអ្នកទោស ឬ ដោយបទឈប់បាញ់គ្នា ៥- ការសម្លាប់ចំណាប់ខ្មាំង ៦- ការសម្លាប់រង្គាលជនមិនមែនស៊ីវិល ឬ បច្ចាមិត្ត ដែលបានចុះចូល ៧- ការបំផ្លាញនាវាចម្បាំងដោយមិនបានយកអ្នកដំណើរ ឬ បុគ្គលិកនាវាទៅដាក់កន្លែងមានសុវត្ថិភាព ៨- ការទម្លាក់គ្រាប់បែកលើទីកន្លែងដែលគ្មានរបាំងការពារអ្វីទាំងអស់ ឬ អគារនានាដែលមិនមែនជាគោលដៅខាងយោធា។

null

1

2022-01-01 12:00:00

2,289

13

បាតុកម្ម

demonstration

manifestation (f.)

0

អំពើជាក់ស្ដែង ការធ្វើឱ្យដឹងឬឱ្យឃើញប្រាកដការលើកគ្នាដើរដង្ហែជាក្បួនដើម្បីសម្ដែងសេចក្ដីមិនពេញចិត្តចំពោះអំពើអ្វីមួយ ឬ ទទូចសុំស្រុះគ្នាឱ្យសម្រេចផលប្រយោជន៍អ្វីមួយតាមសេចក្ដីពេញចិត្តរបស់ក្រុមខ្លួន។

null

1

2022-01-01 12:00:00

2,290

13

បុព្វសិទ្ធិការទូត

diplomatic privileges

privilèges diplomatiqes (m.)

0

សិទ្ធិទាំងឡាយដែលរដ្ឋម្ចាស់ផ្ទះផ្ដល់ជូនសកម្មភាពការងាររបស់បេសកកម្មការទូតទាំងនោះដើម្បីដោះស្រាយបំបាត់ភាពសាំញ៉ាំរដ្ឋបាលទូទៅនៅក្នុងរដ្ឋម្ចាស់ផ្ទះដូចជា ការលើកលែងការបង់ពន្ធដីរបស់ស្ថានទូត ពន្ធលើបៀវត្សរ៍របស់បុគ្គលិកស្ថានទូត ការនាំចូលសម្ភារៈ និង យានជំនិះសម្រាប់ស្ថានបេសកកម្មនិងបុគ្គលិកផ្ទាល់ខ្លួន ដោយការបង់ពន្ធជាបន្ទុករបស់រដ្ឋម្ចាស់ផ្ទះ។

null

1

2022-01-01 12:00:00

2,291

13

បេសកកម្មការទូត

diplomatic mission

mission diplomatique (f.)

0

ស្ថានតំណាងផ្លូវការរបស់ប្រទេសមួយប្រចាំនៅធានីនៃប្រទេសមួយទៀត ហើយបេសកកម្មនេះអាចបង្កើតឡើងបានលុះត្រាតែមានការព្រមព្រៀងគ្នាជាមុនរវាងប្រទេសទាំងពីរ។ ឧទាហរណ៍ ៖ នៅថ្ងៃទី១៥ ខែឧសភា ឆ្នាំ១៩៩៦ ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាបានព្រមព្រៀងជាមួយសាធារណរដ្ឋកូរ៉េ (កូរ៉េខាងត្បូង) ដើម្បីស្ថាបនាឡើងវិញនូវបេសកកម្មការទូត ដែលបានអាក់ខានអស់រយៈពេលជាង២០ឆ្នាំមកហើយ។

null

1

2022-01-01 12:00:00

2,292

13

ប្រជាជាតិ

nation

nation (f.)

0

ក្រុមមនុស្សដែលរស់នៅលើទឹកដីមួយស្ថិតនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់រដ្ឋាភិបាលមួយមានសញ្ជាតិនិងភាសាផ្លូវការតែមួយ មានវប្បធម៌ដូចគ្នាឬផ្សេងៗគ្នា ទំនៀមទម្លាប់ប្រហាក់ប្រហែលគ្នា មានប្រវត្តិសាស្ត្រទាក់ទងរវាងជាតិសាសន៍ដែលរស់នៅជាមួយគ្នា។ ឧទាហរណ៍ ៖ មុនខែមិថុនា ឆ្នាំ១៩៩១ អតីតប្រទេសយូហ្គោស្លាវីជារដ្ឋសហព័ន្ធដែលមានប្រជាជាតិ៦ជាផ្លូវការរួមមាន ស៊ែប៊ី ក្រូអាត អាល់បានី ស្លូវេនី ម៉ាសេដ្វាន និង ម៉ុងតេណេក្រូ។

null

1

2022-01-01 12:00:00

2,293

13

ផ្ដាច់ការ

absolute

absolu (m.)

0

១. បញ្ញត្តិដែលស្ដែងពីបុគ្គលដែលធ្វើឡើងដោយមិនចំណុះទៅលើអ្វីមួយ។ ២. បញ្ញត្តិដែលស្ដែងពីការគ្មានការបែងចែកអំណាច។

null

1

2022-01-01 12:00:00

2,294

13

ផ្ដាច់ការនិយម

absolutism

absolutisme (m.)

0

ទម្រង់ដឹកនាំរដ្ឋដែលអំណាចដឹកនាំស្ថិតនៅក្នុងកណ្ដាប់ដៃមនុស្សម្នាក់នូវអំណាចទាំងបីគឺ អំណាចនីតិបញ្ញត្តិ អំណាចនីតិប្រតិបត្តិ និងអំណាចតុលាការ។ ឧទាហរណ៍ ៖ របបរាជានិយមផ្ដាច់ការ។

null

1

2022-01-01 12:00:00

2,295

13

ពិធីសារ

protocol

protocole (m.)

0

ឯកសារដែលមានតម្លៃស្មើកិច្ចព្រមព្រៀង តែពិធីសារនេះមានលក្ខណៈផ្លូវការតិចជាងកិច្ចព្រមព្រៀង។ ពិធីសារមានឋានានុក្រមដូចតទៅ៖ - ពិធីសារចុះហត្ថលេខា គឺជាឯកសារបន្ទាប់បន្សំរបស់សន្ធិសញ្ញា។ ពិធីសារនេះសម្រាប់ដោះស្រាយបញ្ហាបន្ទាប់បន្សំនានាដូចជា ការបកស្រាយខពិសេសនានារបស់សន្ធិសញ្ញា ដោយខទាំងនេះមិនមានបញ្ចូលក្នុងសន្ធិសញ្ញា ឬ បទបញ្ញត្តិនៃបញ្ហាបច្ចេកទេស ជាដើម,ឧទាហរណ៍ ៖ ពិធីសារស្ដីពីឋានៈរបស់ជនភៀសខ្លួន ឆ្នាំ១៩៦៦។ - ពិធីសារជម្រើសជាឯកសារដែលត្រូវបានអនុម័តក្នុងថ្ងៃតែមួយជាមួយនឹងសន្ធិសញ្ញា។ ពិធីសារនេះផ្ដល់ឱ្យភាគីទាំងឡាយដែលបានចុះសន្ធិសញ្ញាជាមួយគ្នា បង្កើតនូវលទ្ធភាពរចនាសម្ព័ន្ធនៃកាតព្វកិច្ចរវាងគ្នាបន្ថែមលើកាតព្វកិច្ចដែលមានក្នុងសន្ធិសញ្ញា,ឧទាហរណ៍ ៖ ពិធីសារនាឆ្នាំ១៩៥៣ ស្ដីពីការកែប្រែអនុសញ្ញាទាសភាព ឆ្នាំ១៩២៦។ - ពិធីសារធ្វើវិសោធនកម្ម គឺជាឯកសារមួយដែលចែងអំពីបទបញ្ញត្តិទាក់ទងនឹងវិសោធនកម្មលើចំណុចណាមួយ ឬ ចំណុចមួយចំនួននៃសន្ធិសញ្ញាដើម, ឧទាហរណ៍ ៖ ពិធីសារជម្រើសនៃទីក្រុងវីយែនឆ្នាំ១៩៦១ស្ដីពីទំនាក់ទំនងការទូតដែលផ្ដោតទៅលើការដោះស្រាយជម្លោះដោយបង្ខំ។

null

1

2022-01-01 12:00:00

2,296

13

ពិភពលោកមួយភូមិមួយ

one world one village

un monde un village

0

ពាក្យពេញនិយម ដែលគេប្រើប្រាស់ក្នុងសម័យសាកលភាវូបនីយកម្មសំដៅទៅលើទំនាក់ទំនងរបស់មនុស្សកាន់តែមានភាពងាយស្រួលនិងឆាប់រហ័ស ឯឥទ្ធិពលនិងផលប៉ះពាល់ក៏មានភាពរាលដាលយ៉ាងឆាប់រហ័សពាសពេញពិភពលោកដែរ ក្នុងវិស័យទាំងឡាយដូចជា នយោបាយ សេដ្ឋកិច្ច សង្គម វប្បធម៌ បរិស្ថាន ព័ត៌មាន បច្ចេកវិទ្យា ការអប់រំជាដើម។ ឧទាហរណ៍ ៖ វិបតិ្តសេដ្ឋកិច្ចនៅចុងឆ្នាំ២០០៨ បានធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់សេដ្ឋកិច្ចទូទាំងពិភពលោក។

null

1

2022-01-01 12:00:00

2,297

13

ភារធារី

chargé d'affaires

chargé (m.) d'affaires (f.)

0

១- ប្រមុខបេសកកម្មការទូតថ្នាក់ទី៣ នៅជាអចិន្រ្តៃយ៍អមក្រសួងការបរទេស។ ២- សមាជិកបេសកកម្មការទូតទទួលបន្ទុកទទួលខុសត្រូវជាប្រមុខបេសកកម្មការទូតស្ដីទីក្នុងករណីអវត្តមានរបស់ប្រមុខបេសកកម្មការទូត។ ៣- តាមក្រមរដ្ឋប្រវេណីមានន័យថា មន្រ្តីការទូតដែលទទួលភារកិច្ចជាមន្រ្តីអត្រានុកូលដ្ឋានប្រចាំស្ថានទូត។ មន្ត្រីការទូតជាន់ខ្ពស់ដែលមានឋានៈបន្ទាប់ពីឯកអគ្គរដ្ឋទូត ហើយទទួលភារកិច្ចជាប្រធានបេសកកម្មការទូត ដោយជំនួសឯកអគ្គរដ្ឋទូតនៅពេលដែលឯកអគ្គរដ្ឋទូតអវត្តមាន។ ឧទាហរណ៍ ៖ លោក R. Eko Indiarto R ត្រូវបានតែងតាំងឱ្យមកធ្វើជាប្រធានបេសកកម្មការទូតឥណ្ឌូណេស៊ីបណ្ដោះអាសន្នប្រចាំព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាដែលមានឋានៈជាភារធារីបន្ទាប់ពីឯកឧត្តម Nurrachman Oerip អតីតឯកអគ្គរដ្ឋទូតសាធារណរដ្ឋឥណ្ឌូណេស៊ីប្រចាំប្រទេសកម្ពុជាបានបញ្ចប់បេសកកម្មការទូតរបស់ខ្លួន។

null

1

2022-01-01 12:00:00

2,298

13

មូលធននិយម

capitalism

capitalisme (m.)

0

ប្រព័ន្ធនយោបាយនិងសេដ្ឋកិច្ចដែលតាមរយៈនោះឯកជនរៀបចំនិងគ្រប់គ្រងវិស័យពាណិជ្ជកម្ម និងឧស្សាហកម្ម។

null

1

2022-01-01 12:00:00

2,299

13

យុទ្ធសាស្ត្រដុតឱ្យខ្លោចរោចឱ្យឆៅ

null

0

យុទ្ធសាស្រ្តរបស់អ្នកនយោបាយដែលរុញ ឬ បង្អាក់បញ្ហាណាមួយឱ្យបរាជ័យហើយបង្ហាញបញ្ហានោះឱ្យសាធារណជនមើលឃើញដើម្បីឆក់យកអំណាចឬយកប្រៀបខាងនយោបាយ។ ម្យ៉ាងវិញទៀតដើម្បីចាប់កំហុសឬទម្លាក់នរណាម្នាក់ចេញពីតំណែង គេក៏ប្រើវិធីនេះផងដែរ។

null

1

2022-01-01 12:00:00

2,300

13

យុទ្ធសាស្ត្រព្រួញមួយបាញ់បានសត្វពីរ

kill two birds with one stone

faire d'une pièrre deux coups (m.)

0

ភាពប៉ិនប្រសប់របស់អ្នកនយោបាយក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហាអ្វីមួយដោយប្រើមធ្យោបាយតែមួយ ហើយអាចដោះស្រាយបញ្ហាពីរឬច្រើន ឬ ផ្ដួលគូរប្រជែងពីរឬច្រើនបាន។

null

1

2022-01-01 12:00:00