Datasets:

umarigan

/

turkish_corpus

like 1

== Olaylar == * 1302 - Osmanlı Beyliği ile Bizans İmparatorluğu arasındaki Koyunhisar Savaşı, Osman Gazi'nin zaferiyle sonuçlandı. * 1526 - Osmanlı İmparatorluğu ile Macaristan Krallığı arasında yaşanan Petrovaradin Kuşatması, Osmanlı zaferiyle sonuçlandı. * 1794 - Fransız Devrimi'nin jakoben önderlerinden Maximilien Robespierre, iktidardan düşürüldü ve Fransa Millî Meclisi'nce tutuklandı. Robespierre, 28 Temmuz'da idam edildi. * 1921 - Toronto Üniversitesi'nden biyokimyacı Frederick Banting'in başında bulunduğu araştırmacılar, insülin hormonunu keşfettiklerini açıkladılar. * 1930 - Başyazarlığını Selim Ragıp Emeç'in yaptığı Son Posta gazetesi, İstanbul'da yayımlanmaya başladı. * 1949 - Dünyanın ilk jet motorlu yolcu uçağı de Havilland Comet, ilk uçuşunu yaptı. İlk ticari uçuşunu ise Mayıs 1952'de yapacaktır. * 1953 - Panmunjom Ateşkes Antlaşması: İki milyondan fazla kişinin öldüğü Kore Savaşı'nı sona erdiren ateşkes anlaşması, Panmunjom köyünde imzalandı. * 1964 - Amerika Birleşik Devletleri'nde Siyahlar, Federal Mahkeme'ye başvurma hakkını elde etti. * 1971 - Türkiye ile Ortak Pazar arasında "Geçici Ticaret Anlaşması" imzalandı. * 1972 - Kartal kod adlı avcı uçağı F-15, ilk uçuşunu yaptı. * 1976 - Amerika Birleşik Devletleri'nde bulunan CHP Genel Başkanı Bülent Ecevit'e, Waldorf Astoria Oteli'nde konuşurken, Kıbrıslı Rum Staviros Skopetrides tarafından suikast girişiminde bulunuldu. * 1991 - Adıge Cumhuriyeti kuruldu. * 1993 - Genelkurmay Başkanı Doğan Güreş'in görev süresinin 1 yıl uzatılmasına karar verildi. * 1995 - Sakarya'nın Pamukova ilçesindeki Mühimmat Bölüğü'nde yangın çıktı, cephanelik havaya uçtu. 15 bin nüfuslu ilçe boşaltıldı. * 1996 - Atlanta Olimpiyat Parkı'nda meydana gelen patlamada 2 kişi öldü. Olay yerine koşarak giden TRT kameramanı Melih Uzunyol da kalp krizi geçirerek öldü. * 2000 - Suriye'nin yeni Devlet Başkanı Beşar Esat, ülkesindeki siyasi mahkûmların geri kalan cezalarını affettiğini açıkladı. * 2002 - Ukrayna'da hava gösterisi sırasında bir savaş uçağının (Su-27) düşmesi sonucu izleyicilerden 77 kişi öldü. * 2008 - Güngören saldırısı: İstanbul Güngören, Güven Mahallesi'deki, Kınalı Caddesi üzerinde bulunan Menderes Çıkmazı'nda saat 22:00 civarında 2 ayrı patlama meydana geldi. Patlamada 18 kişi hayatını kaybetti, 154 kişi de yaralandı. * 2012 - Londra'da, XXX. Olimpiyat Oyunları'nın açılış töreni yapıldı. * 2018 - Kanlı ay tutulması gerçekleşti. * 2021 - Leverkusen patlaması gerçekleşti. * 2022 - Filipinler'in Luzon Adası'nda 7,1 Mw şiddetinde deprem meydana geldi. 4 kişi öldü, 60'tan fazla kişi yaralandı. == Doğumlar == * 774 - Kūkai, Japonya'da Heian döneminde yaşamış Japon Budist keşiş, şair, mühendis ve sanatçı (ö. 835) * 1452 - Ludovico Sforza, 1494'ten 1499'a kadar Milano Dükü olarak hüküm süren soylu (ö. 1508) * 1612 - IV. Murat, Osmanlı'nın 17. Padişahı (ö. 1640) * 1740 - Jeanne Baret, Fransız gezgin, botanikçi (ö. 1807) * 1768 - Charlotte Corday, Fransız suikastçı (ö. 1793) * 1824 - Alexandre Dumas, fils, Fransız yazar (ö. 1895) * 1835 - Giosue Carducci, İtalyan şair ve edebiyat tarihçisi (ö. 1907) * 1848 - Friedrich Ernst Dorn, Alman fizikçi (ö. 1916) * 1848 - Loránd Eötvös, Macar fizikçi (ö. 1919) * 1853 - Vladimir Korolenko, Rus ve Ukraynalı kısa öykü yazarı, gazeteci, insan hakları savunucusu (ö. 1921) * 1854 - Takahashi Korekiyo, Japon siyasetçi (ö. 1936) * 1867 - Enrique Granados, İspanyol piyanist ve besteci (ö. 1916) * 1881 - Hans Fischer, Alman kimyager (ö. 1945) * 1881 - Rauf Orbay, Türk asker ve siyasetçi (ö. 1964) * 1903 - Nikolay Çerkasov, SSCB Halk Sanatçısı unvanına sahip Rus oyuncu (ö. 1966) * 1903 - Mihail Stasinopulos, Yunanistan Cumhuriyeti'nin 1. Cumhurbaşkanı (ö. 2002) * 1904 - Ludmila Rudenko, Sovyet-Ukraynalı satranççı (ö. 1986) * 1910 - Julien Gracq, Fransız yazar (ö. 2007) * 1910 - Lupita Tova, Meksikalı-Amerikalı sessiz sinema dönemi oyuncu (ö. 2016) * 1917 - Bourvil, Fransız aktör ve şarkıcı (ö. 1970) * 1918 - Leonard Rose, Amerikalı müzisyen (ö. 1984) * 1924 - Sırrı Gültekin, Türk oyuncu, film yönetmeni ve senarist (ö. 2008) * 1927 - Fana Koçovska, Makedon direnişçi, Yugoslav Partizanı ve Halk Kahramanı Nişanı sahibi ulusal kahraman (ö. 2004) * 1931 - Jerry Van Dyke, Amerikalı komedyen ve seslendirme sanatçısı (ö. 2018) * 1939 - Paulo Silvino, Brezilyalı komedyen, Tv sunucusu, besteci ve aktör (ö. 2017) * 1939 - Peppino di Capri, İtalyan şarkıcı * 1940 - Pina Bausch, Alman modern dans koreografı (ö. 2009) * 1946 - Donny the Punk, Amerikalı politik eylemci (ö. 1996) * 1947 - Giora Şpigel, İsrailli millî futbolcu * 1951 - Roseanna Cunningham, İskoç siyasetçi * 1953 - İskender Doğan, Türk ses sanatçısı ve şarkı sözü yazarı * 1958 - Christopher Dean, İngiliz buz patenci * 1963 - Donnie Yen, Dövüş sanatları aktörü, koreograf, yapımcı ve yönetmen * 1965 - José Luis Chilavert, Paraguaylı futbolcu * 1967 - Rahul Bose, Hint oyuncu, senarist, yönetmen ve ragbi oyuncusu * 1968 - Maria Grazia Cucinotta, İtalyan oyuncu * 1968 - Julian McMahon, Avustralyalı oyuncu * 1969 - Triple H, Amerikalı profesyonel güreşçi (WWE) * 1970 - Nikolaj Coster-Waldau, Danimarkalı tiyatro ve sinema oyuncusu * 1972 - Maya Rudolph, Amerikalı aktris ve komedyen * 1972 - Dorota Swieniewicz, Polonyalı voleybolcu * 1972 - Maya Rudolph, Amerikalı aktris ve komedyen * 1973 - Cassandra Clare, Amerikalı kurgu yazarı * 1975 - Serkan Çeliköz, Türk besteci, aranjör, prodüktör ve maSKott grubu üyesi * 1976 - Nina Morić, Hırvat manken ve sunucu * 1977 - Jonathan Rhys Meyers, İrlandalı sinema oyuncusu * 1979 - Marielle Franco, Brezilyalı aktivist ve siyasetçi (ö. 2018) * 1979 - Sidney Govou, Benin kökenli Fransız eski millî futbolcu * 1983 - Lorik Cana, Kosova doğumlu Arnavut eski futbolcu * 1983 - Goran Pandev, Kuzey Makedonyalı millî futbolcu * 1984 - Taylor Schilling, Amerikalı oyuncu * 1986 - DeMarre Carroll, Amerikalı profesyonel basketbolcu * 1987 - Allâme, Türk rap müzisyeni * 1987 - Marek Hamšík, Slovak millî futbolcu * 1987 - Jordan Hill, Amerikalı profesyonel basketbolcu * 1990 - Paolo Hurtado, Perulu millî futbolcu * 1993 - George Shelley, İngiliz şarkıcı ve Unıon J grubu üyesi * 1994 - Lukas Spalvis, Litvanyalı futbolcu == Ölümler == * 305 - Nikomedialı Pantaleimon, Hristiyan bir şehit (d. 275) * 1276 - Jaime I (Fatih Jaime), Aragon Kralı (d. 1208) * 1365 - IV. Rudolf, Avusturya dükü (d. 1339) * 1675 - Henri de La Tour d'Auvergne, Fransız komutan (d. 1611) * 1689 - John Graham, 1. Dundee Vikontu, İskoç asker ve asil (d. 1648) * 1759 - Pierre Louis Maupertuis, Fransız düşünür ve bilim insanı (d. 1698) * 1783 - Johann Kirnberger, Alman besteci ve kuramcı (d. 1721) * 1841 - Mihail Yuryeviç Lermontov, Rus yazar ve şair (d. 1814) * 1844 - John Dalton, İngiliz fizikçi ve kimyager (d. 1766) * 1844 - Joseph Smith, Jr., Amerikalı dini lider ve İsa Mesih'in Son Zaman Azizler Kilisesi'nin kurucusu ve ilk Peygamberi (d. 1805) * 1907 - Edmond Demolins, Fransız sosyal tarihçi (d. 1852) * 1917 - Emil Theodor Kocher, İsviçreli doktor ve tıbbi araştırmacı (d. 1841) * 1924 - Ferruccio Busoni, İtalyan piyanist ve besteci (d. 1866) * 1926 - Kara Kemal, Osmanlı devlet adamı ve Karakol Teşkilatı'nın kurucularından (d. 1868) * 1936 - Albert Gould, Avustralyalı politikacı ve avukat (d. 1847) * 1937 - Hans Dahl, Norveçli ressam (d. 1849) * 1946 - Gertrude Stein, Amerikalı romancı ve ozan (d. 1874) * 1958 - Claire Lee Chennault, Amerikalı hava pilot subayı (d. 1893) * 1970 - António de Oliveira Salazar, Portekizli diktatör (d. 1889) * 1978 - Nimet Abla, Türk Millî Piyango bilet satıcısı (d. 1899) * 1980 - Muhammed Rıza Pehlevi, İran Şahı (d. 1919) * 1981 - William Wyler, Alman doğumlu Amerikalı film yönetmeni (d. 1902) * 1982 - Arif Hikmet Koyunoğlu, Türk mimar ve fotoğraf sanatçısı (d. 1888) * 1984 - James Mason, İngiliz aktör (d. 1909) * 1988 - Frank Zamboni, İtalyan asıllı Amerikalı mucit (d. 1901) * 1991 - Gülare Aziz kızı Aliyeva, Azeri kökenli Sovyet müzisyen ve piyanisti * 1992 - Tzeni Karezi, Eski Yunan film ve tiyatro oyuncusu (d. 1932) * 1994 - Kevin Carter, Güney Afrikalı fotoğrafçı ve Pulitzer Ödülü sahibi (intihar) (d. 1960) * 1995 - Melih Esenbel, Türk diplomat ve eski Dışişleri Bakanı (d. 1915) * 1995 - Miklós Rózsa, Macar asıllı Amerikalı film müziği bestecisi (d. 1907) * 1998 - Binnie Barnes, İngiliz oyuncu (d. 1903) * 2001 - Rhonda Sing, Kanadalı profesyonel güreşçi ve şarkıcı (d. 1961) * 2003 - Bob Hope, Amerikalı komedyen (d. 1903) * 2008 - Yusuf Şahin, Mısırlı sinema yönetmeni (d. 1926) * 2011 - Agota Kristof, Macar yazar (d. 1935) * 2012 - Hüseyin Aktaş, Türk atlet (d. 1941) * 2012 - Jack Taylor, İngiliz futbol hakemi (d. 1930) * 2012 - Tony Martin, Amerikalı şarkıcı ve sinema oyuncusu (d. 1913) * 2013 - İlya Segaloviç, Rus arama motoru olan Yandex eş kurucusu (d. 1964) * 2015 - Ebubekir Zeynulabidin Abdülkelam, Havacılık ve uzay mühendisi (d. 1931) * 2016 - Piet de Jong, Hollandalı siyasetçi (d. 1915) * 2017 - Abdülmecid Zulmi, Faslı eski millî futbolcu (d. 1953) * 2017 - Sam Shepard, Amerikalı oyun yazarı, yazar ve oyuncu (d. 1943) * 2018 - Marco Aurelio Denegri, Perulu entelektüel (d. 1938) * 2018 - Algimantas Nasvytis, Litvan mimar ve siyasetçi (d. 1928) * 2018 - Yuri Şundrov, Eski Rus-Ukraynalı buz hokeyi oyuncusu ve antrenör (d. 1956) * 2018 - Vladimir Voynovich, Rus yazar, şair, oyun yazarı ve gazeteci (d. 1932) * 2019 - Işılay Saygın, Türk mimar ve siyasetçi (d. 1947) * 2019 - Robert Schrieffer, Amerikalı fizikçi (d. 1931) * 2019 - Yalçın Gülhan, Türk oyuncu (d. 1944) * 2020 - Owen Arthur, Barbadoslu siyasetçi ve ekonomist (d. 1949) * 2020 - Felicia F. Campbell, Amerikalı İngilizce Profesörü (d. 1931) * 2020 - Amanul İslam Chowdhury, Bangladeşli hükûmet danışmanı (d. 1937) * 2020 - Frank A. Howard, Amerikalı politikacı (d. 1938) * 2021 - LeRoy Clarke, Trinidad ve Tobagolu görsel sanatçı, şair (d. 1938) * 2021 - Phillip King, Britanyalı heykeltıraş (d. 1934) * 2021 - Gianni Nazzaro, İtalyan şarkıcı ve oyuncu (d. 1948) * 2022 - Mary Alice, Amerikan film, dizi ve sahne oyuncusudur (d. 1936) * 2022 - Luis Morgan Casey, Roma Katolik Kilisesi'ne bağlı Bolivya'da görev alan Amerikalı başpiskopos (d. 1935) * 2022 - Bernard Cribbins, İngiliz oyuncu, kafa sesi sanatçısı ve müzikal komedyen (d. 1928) * 2022 - Tony Dow, Amerikalı aktör, yapımcı, yönetmen, yazar ve heykeltıraş (d. 1945) * 2022 - Gisèle Lalonde, Kanadalı siyasetçi, eğitimci ve topluluk aktivisti (d. 1933) * 2022 - Celina Seghi, İtalyan profesyonel kadın kayakçı (d. 1920) == Tatiller ve özel günler == *0727 27

== Olaylar == * 1629 - Napoli'de (İtalya) deprem: 10.000 kişi öldü. * 1688 - Belgrad Kuşatması: Osmanlı hakimiyetindeki Belgrad, Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu önderliğindeki güçler tarafından kuşatıldı ve 8 Eylül'de şehri ele geçirdiler. * 1811 - Meksika’da rahip Miguel Hidalgo kurşuna dizildi. Hidalgo bir yıl önce Meksika’da bağımsızlık hareketini başlatmıştı. * 1932 - Yaz Olimpiyatları, Los Angeles'ta başladı. * 1966 - Amerika Birleşik Devletleri'ne ait uçaklar, Kuzey ve Güney Vietnam arasındaki askerden arındırılmış bölgeyi bombaladı. * 1966 - Birleşik Krallık, Almanya’yı 4-2 yenerek Dünya Futbol Şampiyonu oldu. * 1971 - Boeing 727 tipi Japon millî bir yolcu uçağı ile bir Japon savaş uçağı, Morioka (Japonya) semalarında çarpıştı: 162 kişi öldü. * 1995 - Çeçenistan ile Rusya arasındaki savaşa son veren bir dizi anlaşma Grozni’de imzalandı. * 2002 - Kongo Demokratik Cumhuriyeti ve Ruanda arasında, Orta Afrika'da istikrarsızlığa ve milyonlarca kişinin ölümüne yol açan savaşı sona erdirme çabasıyla barış anlaşması imzalandı. == Doğumlar == * 1511 - Giorgio Vasari, İtalyan ressam, yazar, tarihçi ve mimar (ö. 1574) * 1569 - I. Karl, Lihtenştayn prensi (ö. 1627) * 1751 - Maria Anna Mozart, Avusturyalı piyanist (Wolfgang Amadeus Mozart'ın ablası) (ö. 1829) * 1818 - Emily (Jane) Brontë, İngiliz edebiyatçı (ö. 1848) * 1828 - William Edwin Brooks, İrlandalı ornitolog (ö. 1899) * 1863 - Henry Ford, Amerikalı otomobil üreticisi (ö. 1947) * 1898 - Henry Moore, İngiliz heykeltıraş (ö. 1986) * 1922 - Turhan Selçuk, Türk karikatürist (ö. 2010) * 1931 - Brian Clemens, İngiliz senarist, yapımcı ve yönetmen (ö. 2015) * 1932 - Edd Byrnes, Amerikalı oyuncu ve şarkıcı (ö. 2020) * 1936 - Buddy Guy, beş Grammy sahibi Amerikalı blues gitaristi ve şarkıcısı * 1936 - Pilar, Kral I. Juan Carlos'un ablası (ö. 2020) * 1938 - Hervé de Charette, Fransız siyasetçi * 1939 - Güneri Cıvaoğlu, Türk gazeteci * 1939 - Peter Bogdanovich, Amerikalı film yönetmeni, yapımcı, senarist, eleştirmen, aktör ve tarihçi (ö. 2022) * 1940 - Clive Sinclair, İngiliz mucit * 1941 - Paul Anka, Lübnan asıllı Kanadalı şarkıcı ve söz yazarı * 1944 - Frances de la Tour, Fransız asıllı İngiliz aktris * 1945 - Patrick Modiano, Fransız romancı ve 2014 Nobel Edebiyat Ödülü sahibi * 1947 - Françoise Barré-Sinoussi, Fransız virolog * 1947 - Arnold Schwarzenegger, Avusturya asıllı Amerikalı sinema oyuncusu, sporcu ve siyasetçi * 1948 - Jean Reno, Fransız aktör * 1948 - Otis Taylor, Amerikalı blues sanatçısı * 1956 - Delta Burke, Amerikalı oyuncu * 1957 - Nery Pumpido, Arjantinli millî futbolcu ve teknik direktör * 1958 - Kate Bush, İngiliz şarkıcı-söz yazarı, müzisyen ve kayıt yapımcısı * 1960 - Richard Linklater, Amerikalı yönetmen, film yapımcısı, senarist ve oyuncu * 1961 - Laurence Fishburne, Amerikalı film yapımcısı, yönetmen ve aktör * 1962 - Alphan Manas, Türk girişimci ve iş insanı * 1963 - Antoni Martí, Andorralı mimar ve politikacı * 1963 - Chris Mullin, Amerikalı basketbolcu * 1963 - Lisa Kudrow, Amerikalı oyuncu * 1964 - Vivica A. Fox, Amerikalı oyuncu * 1964 - Jürgen Klinsmann, Alman futbolcu ve teknik direktör * 1966 - Kerry Fox, Yeni Zelandalı aktris * 1967 - Derya Taşçı Özyer, Türk basketbolcu ve antrenör * 1968 - Terry Crews, Amerikalı komedyen, oyuncu ve eski profesyonel amerikan futbolu oyuncusu * 1968 - Cengiz Küçükayvaz, Türk oyuncu * 1968 - Robert Korzeniowski, Polonyalı yürüyüşçü * 1968 - Sean Moore, Galli müzisyen * 1969 - Simon Baker, Avustralyalı aktör * 1970 - Dean Edwards, Amerikalı stand-up komedyen, aktör, şarkıcı, yazar, müzisyen ve ses sanatçısı * 1970 - Christopher Nolan, İngiliz film yönetmeni * 1973 - Ümit Davala, Türk futbolcu * 1973 - Sonu Nigam, Hint şarkıcı * 1974 - Radostin Kişişev, Bulgar millî futbolcu * 1974 - Hilary Swank, Amerikalı sinema oyuncusu ve iki Akademi Ödülü sahibi * 1975 - Cherie Priest, Amerikalı yazar * 1977 - Jaime Pressly, Amerikalı sinema ve dizi oyuncusu * 1977 - Bootsy Thornton, Amerikalı basketbolcu * 1979 - Carlos Arroyo, Porto Rikolu eski basketbolcu ve şarkıcı * 1980 - Sara Anzanello, İtalyan voleybolcu * 1982 - Nesrin Cavadzade, Azerbaycan asıllı Türk dizi ve sinema oyuncusu * 1982 - Cihad el-Hüseyin, Suriyeli eski millî futbolcu * 1982 - Yvonne Strahovski, Avustralyalı aktris * 1984 - Gupse Özay, Türk oyuncu ve senarist * 1987 - Luca Lanotte, İtalyan buz patenci * 1987 - Rafael Amorim, Brezilyalı futbolcu * 1993 - André Gomes, Portekiz millî futbolcu * 1994 **Joey King, Amerikalı çocuk oyuncu ve pop müzik şarkıcısı **Jürgen Klinsmann, Alman futbolcu * 1999 - Joey King, Amerikalı çocuk oyuncu ve pop müzik şarkıcısı * 2000 - Jannine Weigel, Şarkıcı ve oyuncu == Ölümler == * 303 - Kayserili Julitte, Hristiyan bir şehit (d. ?) * 1286 - Bar Hebraeus, felsefeci, tarihçi, şair, gramer uzmanı, müfessir, ilahiyatçı ve dönemin Süryani Katolikos'u (d. 1225) * 1585 - Niccolò da Ponte, Venedik Cumhuriyeti'nin 87'nci dükası (d. 1491) * 1683 - Maria Theresa, Fransa Kraliçesi (d. 1638) * 1718 - William Penn, İngiliz girişimci, filozof ve dinbilimci (d. 1644) * 1811 - Miguel Hidalgo, Meksikalı Katolik papaz (d. 1753) * 1871 - Max Bezzel, Alman satranç oyuncusu (d. 1824) * 1898 - Otto von Bismarck, Alman devlet adamı (d. 1815) * 1900 - Alfred, 1893-1900 yılı arasında Saxe-Coburg ve Gotha Dükü (d. 1844) * 1912 - İmparator Meiji, Japon İmparatoru (d. 1852) * 1916 - Albert Ludwig Sigesmund Neisser, Alman tıp doktoru (bel soğukluğunun etkenini bulan) (d. 1855) * 1930 - Joan Gamper, İsviçreli futbolcu (d. 1877) * 1969 - Jørgen Jørgensen, Danimarkalı filozof (d. 1894) * 1975 - Jimmy Hoffa, Amerikalı işçi sendikası lideri (d. 1913) * 1985 - Julia Robinson, Amerikalı matematikçi (d. 1919) * 1990 - Hüseyin Peyda, Türk sinema oyuncusu (d. 1919) * 1996 - Claudette Colbert, Amerikalı aktris (d. 1903) * 1997 - Bao Dai, Vietnam İmparatoru (d. 1913) * 2005 - John Garang, Güney Sudanlı siyasetçi ve isyancı lider (d. 1945) * 2006 - Duygu Asena, Türk gazeteci ve yazar (d. 1946) * 2006 - Murray Bookchin, Amerikalı yazar (d. 1921) * 2007 - Ingmar Bergman, İsveçli oyun yazarı ve film yönetmeni (d. 1918) * 2007 - Michelangelo Antonioni, İtalyan film yönetmeni (d. 1912) * 2009 - Muhammed Yusuf, Boko Haram'ın kurucusu (d. 1970) * 2012 - Maeve Binchy, İrlandalı gazeteci, kısa öykü yazarı ve romancı (d. 1940) * 2013 - Robert N. Bellah, Amerikalı sosyolog (d. 1927) * 2013 - Antoni Ramallets, İspanyol eski teknik direktör ve millî kaleci (d. 1924) * 2014 - Dick Smith, Amerikalı makyaj sanatçısı (d. 1922) * 2015 - Lynn Anderson, Amerikalı şarkıcı (d. 1947) * 2015 - Pervin Par, Türk sinema oyuncusu (d. 1939) * 2016 - Gloria DeHaven, Amerikalı oyuncu ve şarkıcı (d. 1925) * 2016 - Dave Schwartz, Amerikalı eski meteorolog (d. 1953) * 2017 - Tato Cifuentes, Şili doğumlu Arjantinli oyuncu, şarkıcı ve kukla sanatçısı (d. 1925) * 2017 - Slim Mahfoudh, Tunuslu oyuncu (d. 1942) * 2017 - Anton Vratuša, Slovenya siyasetçi ve diplomat (d. 1915) * 2018 - Andreas Kappes, Alman bisiklet sporcusu (d. 1965) * 2018 - Finn Tveter, Norveçli hukukçu ve kürek sporcusu (d. 1947) * 2019 - Marcian Bleahu, Rumen jeolog, speleolog, coğrafyacı, dağcı, kaşif, yazar ve siyasetçi (d. 1924) * 2020 - Karen Berg, Amerikalı yazar, aktivist ve iş insanı (d. 1942) * 2020 - Maarten Biesheuvel, Hollandalı yazar (d. 1939) * 2020 - Herman Cain, Amerikalı iş insanı (d. 1945) * 2020 - Somen Mitra, Hint siyasetçi (d. 1941) * 2020 - Lee Teng-hui, Tayvanlı siyasetçi (d. 1923) * 2021 - Hüseyin Avni Coş, Türk bürokrat (d. 1959) * 2021 - Shona Ferguson, Botsvana doğumlu Güney Afrikalı, yönetmen, yapımcı, oyuncu ve iş insanı (d. 1974) * 2021 - Rachel Oniga, Nijeryalı aktris (d. 1957) * 2021 - Jay Pickett, Amerikalı aktör (d. 1961) * 2021 - Martha Sánchez Néstor, Meksikalı feminist ve insan hakları aktivisti (d. 1974) * 2021 - Italo Vassalo, Eritre asıllı Etiyopyalı millî futbolcu (d. 1940) * 2021 - Hyacinth Wijeratne, Sri Lankalı tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu (d. 1946) * 2022 - Pat Carroll, Amerikalı aktris ve komedyen (d. 1927) * 2022 - Nichelle Nichols, Amerikalı şarkıcı, oyuncu ve dublaj sanatçısı (d. 1932) == Tatiller ve özel günler == *0730 30

== Olaylar == * 1299 - Marco Polo, Venedik'e döndü. * 1402 - Osmanlı Padişahı Yıldırım Bayezid, Ankara Savaşı'nda Timur'a yenilerek esir düştü; Osmanlı Devletinde "Fetret Devri" başladı. * 1794 - Fransız devrimci lider Maximilien Robespierre, giyotinle başı kesilerek idam edildi. * 1808 - Osmanlı Padişahı III. Selim, İstanbul'da IV. Mustafa'nın emriyle boğularak öldürüldü. * 1821 - Arjantinli general Jose de San Martin, Lima'ya girerek Peru'nun İspanya'dan bağımsızlığını ilan etti. * 1914 - I. Dünya Savaşı başladı. * 1920 - Meksikalı isyancı Panço Villa teslim oldu. * 1921 - Kütahya'da toplanan Yunan Savaş Meclisi, Ankara'ya yürüme kararı aldı. * 1929 - Savaş esirlerine ilişkin Cenevre Konvansiyonu, 48 ülke tarafından imzalandı. * 1939 - Demiryolu Aşkale'ye ulaştı. * 1943 - II. Dünya Savaşı: İngiliz Kraliyet Hava Kuvvetleri'nin Hamburg'u bombalaması sonucu çıkan yangınlarda 42.000 Alman sivil öldü. * 1945 - New York'ta Empire State Binası'nın 78. katına, bir B-25 Mitchell bombardıman uçağı çarptı ve 24 kişi öldü. * 1946 - İzmir Gazeteciler Cemiyeti kuruldu. * 1957 - Meksika'da, Acapulco merkezli bir deprem gerçekleşti. * 1962 - Yönetmen Elia Kazan, America America filminin çekimlerine İstanbul'da başladı. * 1965 - Vietnam Savaşı: ABD Başkanı Lyndon B. Johnson, Güney Vietnam'daki Amerikan güçlerinin sayısının 75.000'den 125.000'e çıkarılmasını istedi. * 1976 - Çin'in Tangshan şehrinde meydana gelen 8,2 şiddetindeki depremde; 242.769 kişi öldü, 164.851 kişi de yaralandı. * 1984 - XXIII. Olimpiyat Oyunları, Los Angeles'ta başladı. * 1992 - Barselona'da yapılan 25. Olimpiyat Oyunları'nda, halterci Naim Süleymanoğlu, 60 kiloda şampiyon oldu. * 1996 - Emperyal gazinolarının sahibi Ömer Lütfü Topal, aracıyla evine giderken açılan çapraz ateş sonucunda öldürüldü. * 1997 - Metin Göktepe davası sanığı 6 polis teslim oldu. * 2000 - Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, kapatılan RP Genel Başkanı Necmettin Erbakan'ın, hakkındaki hapis cezasının durdurulması için yaptığı başvuruyu reddetti. * 2002 - TÜPRAŞ yakınındaki Akçagaz Dolum Tesisleri'nde yangın çıktı. 2,5 saatte kontrol altına alınabilen yangın, 3 trilyon lira zarara yol açtı. * 2008 - Türkiye'de iktidarda olan AK Parti'ye, kapatma istemi ile açılan dava görüşülmeye başlandı. == Doğumlar == * 1635 - Robert Hooke, İngiliz bilim insanı (ö. 1703) * 1691 - Edward Cave, İngiliz matbaacı, editör ve yayıncı (ö. 1754) * 1746 - Thomas Heyward Jr., Amerikan Bağımsızlık Bildirgesi'ni Güney Carolina delegesi olarak imzalamasıyla tanınan politikacı (ö. 1809) * 1750 - Fabre d'Églantine, Fransız şair, oyuncu, dramaturg ve devrimci (ö. 1794) * 1804 - Ludwig Andreas Feuerbach, Alman filozof ve ahlakçı (ö. 1872) * 1866 - Beatrix Potter, İngiliz yazar, İllüstratör, doğa bilimci ve çevreci (ö. 1943) * 1872 - Albert Sarraut, Fransız politikacı (ö. 1962) * 1874 - Ernst Cassirer, Alman filozof (ö. 1945) * 1887 - Marcel Duchamp, Fransız sürrealist ressam (ö. 1968) * 1902 - Albert Namatjira, Aborjin sanatçı (ö. 1959) * 1902 - Karl Popper, Avusturya kökenli İngiliz filozof (ö. 1994) * 1904 - Elyesa Bazna (Çiçero), Arnavut asıllı Türk casus (ö. 1970) * 1904 - Pavel Alekseyeviç Çerenkov, Rus fizikçi ve Nobel Fizik Ödülü sahibi (ö. 1990) * 1909 - Aenne Burda, Alman girişimci (moda ve dikiş dergisi Burda'nın yaratıcısı) (ö. 2005) * 1915 - Charles Hard Townes, Amerikalı fizikçi ve Nobel Fizik Ödülü sahibi (ö. 2015) * 1922 - Jacques Piccard, İsviçreli mühendis (ö. 2008) * 1925 - Baruch Samuel Blumberg, Amerikalı doktor ve 1976 yılı Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü sahibi (Daniel Carleton Gajdusek ile birlikte) (ö. 2011) * 1925 - Ali Bozer, Türk hukukçu ve siyasetçi (ö. 2020) * 1927 - John Ashbery, Pulitzer Ödülü sahibi Amerikalı şair ve eleştirmen (ö. 2017) * 1929 - Shirley Ann Grau, Amerikalı yazar (ö. 2020) * 1929 - Jacqueline Kennedy Onassis, ABD başkanlarından John F. Kennedy'nin eşi (ö. 1994) * 1932 - Natalie Babbitt, Amerikalı çocuk kitapları yazarı (ö. 2016) * 1936 - Russ Jackson, Kanada futbolu oyuncusu * 1938 - Luis Aragonés, İspanyol eski millî futbolcu ve teknik direktör (ö. 2014) * 1938 - Alberto Fujimori, Peru Devlet Başkanı * 1938 - Chuan Leekpai, Taylandlı politikacı * 1938 - Luis Aragonés, İspanyol futbolcu ve teknik direktör * 1942 - Neilia Hunter Biden, Amerikalı öğretmen ve Amerika Birleşik Devletleri başkanı Joe Biden'ın ilk eşi (ö. 1972) * 1943 - Judy Martz, Amerikalı kadın bürokrat, iş insanı ve eski artistik buz patencisi (ö. 2017) * 1943 - Rick Wright, İngiliz müzisyen, söz yazarı ve Pink Floyd grubunun klavyecisi (ö. 2008) * 1944 - Atilla Olgaç, Türk sinema ve tiyatro oyuncusu * 1945 - Faruk Süren, Türk iş insanı ve Galatasaray eski Başkanı * 1947 - Elena Novikova- Belova, Rus eskrimci * 1947 - Peter Cosgrove, Avustralya'nın 2014-2019 yılları arası görev yapan 26. Genel Valisi * 1947 - Sally Struthers, Amerikalı aktris ve aktivist * 1948 - Ivan Mašek, Çek siyasetçi (ö. 2019) * 1950 - Samuel Weymouth Tapley Seaton, Saint Kitts ve Nevis'in dördüncü ve şimdiki Genel Valisi * 1951 - Santiago Calatrava, İspanyol mimar * 1951 - Ray Kennedy, İngiliz eski millî futbolcu * 1952 - Vajiralongkorn, Tayland Kralı * 1954 - Gabi Aşkenazi, İsrailli siyasetçi * 1954 - Hugo Chávez, Venezuela Devlet Başkanı (ö. 2013) * 1954 - Steve Morse, ABD doğumlu caz ve rock gitaristi * 1958 - Terry Fox, Kanadalı atlet ve kanser tedavisi konusundaki aktivist (ö. 1981) * 1960 - Alexandre Czerniatynski, Belçikalı futbolcu * 1962 - Torsten Gütschow, Alman eski futbolcu ve teknik direktör * 1964 - Lori Loughlin, Amerikalı oyuncu * 1965 - Priscilla Chan, Hong Konglu Cantopop şarkıcısı * 1965 - Delfeayo Marsalis, Amerikalı caz trombonisti ve albüm yapımcısı * 1965 - Pedro Troglio, Arjantinli eski millî futbolcu * 1966 - Marina Klimova, Rus buz patenci * 1966 - Miguel Ángel Nadal, Eski İspanyol millî futbolcu * 1969 - Alexis Arquette, Amerikalı oyuncu (ö. 2016) * 1971 - Ebu Bekir el-Bağdadi, silahlı örgüt IŞİD'ın kurucusu (ö. 2019) * 1972 - Elizabeth Berkley, Amerikalı oyuncu * 1974 - Aleksis Çipras, Yunan inşaat mühendisi ve siyasetçi * 1977 - Manu Ginóbili, Arjantinli basketbolcu * 1978 - Mine Tugay, Türk sinema ve tiyatro oyuncusu * 1979 - Birgitta Haukdal, İzlandalı şarkıcı * 1980 - Heiko Butscher, Alman futbolcu * 1981 - Michael Carrick, İngiliz eski millî futbolcu * 1983 - Vladimir Stojković, Sırp futbolcu * 1985 - Mathieu Debuchy, Fransız millî futbolcudur * 1985 - Dustin Milligan, Kanadalı aktör * 1986 - Semih Erden, Türk basketbolcu * 1987 - Yevhen Haçeridi, Ukraynalı millî futbolcudur * 1987 - Pedro, İspanyol futbolcu * 1988 - Emanuel Biancucchi, Arjantinli futbolcu * 1989 - Albin Ekdal, İsveçli millî futbolcu * 1990 - Soulja Boy, Amerikalı hip hop şarkıcısı ve yapımcısı * 1993 - Cher Lloyd, İngiliz pop şarkıcısı ve rapçi * 1993 - Ferhat Arıcan, Türk jimnastikçi * 1993 - Harry Kane, İngiliz millî futbolcu * 1994 - Daichi Akiyama, Japon futbolcu * 2000 - Mero, Türk-Alman rapçi ve söz yazarı * 2000 - Emile Smith Rowe, İngiliz futbolcu == Ölümler == * 450 - II. Theodosius, Doğu Roma İmparatoru (Konstantinopolis'in surlarını yaptıran) (d. 401) * 1458 - II. John, 1432'den 1458'e kadar Kıbrıs, Kudüs ve Ermeni Kilikya'nın kralı olarak göre yapan devlet adamı (d. 1418) * 1527 - Rodrigo de Bastidas, İspanyol kâşif ve fatih (d. 1468) * 1540 - Thomas Cromwell, Kral VIII. Henry döneminde İngiltere Parlamento Şansölyesi (d. 1485) * 1655 - Cyrano de Bergerac, Fransız şair (d. 1619) * 1741 - Antonio Vivaldi, İtalyan besteci (d. 1678) * 1750 - Johann Sebastian Bach, Alman besteci (d. 1685) * 1794 - Louis de Saint-Just, Fransız siyasetçi ve Fransız İhtilali'nin liderlerinden (d. 1767) * 1794 - Maximilien Robespierre, Fransız devrimci lider (d. 1758) * 1808 - III. Selim, Osmanlı'nın 28. Padişahı (d. 1761) * 1818 - Gaspard Monge, Fransız matematikçi ve Tasarı Geometri'nin kurucusu (d. 1746) * 1835 - Édouard Mortier, Fransız general ve mareşal (d. 1768) * 1836 - Nathan Mayer Rothschild, Alman bankacı, iş insanı ve finansör (d. 1777) * 1842 - Clemens Brentano, Alman yazar (d. 1778) * 1844 - Joseph Bonaparte, Napoli ve İspanya Kralı (Napolyon Bonapart'ın kardeşi) (d. 1768) * 1930 - Allvar Gullstrand, İsveçli göz doktoru (d. 1862) * 1934 - Marie Dressler, Akademi Ödülü sahibi Kanadalı sinema ve tiyatro oyuncusu (d. 1868) * 1935 - IV. Meletios, 25/11/1921 ile 10/07/1923 yılları arası Konstantinopolis Ekümenik Patrikhanesinin, 260. Ekümenik Patriği olarak görev yapmıştır (d. 1871) * 1944 - Ralph H. Fowler, İngiliz fizikçi ve astronom (d. 1889) * 1968 - Otto Hahn, Alman kimyacı ve Nobel Kimya Ödülü sahibi (d. 1879) * 1969 - Ramón Grau, Küba Devlet Başkanı (d. 1882) * 1989 - Nimet Arzık, Türk gazeteci ve yazar (d. 1923) * 1990 - Jill Esmond, İngiliz sinema ve tiyatro oyuncusu (d. 1908) * 1993 - Cemal Madanoğlu, Türk asker ve 27 Mayıs Darbesi'nin liderinden (d. 1907) * 1996 - Ömer Lütfü Topal, Türk iş insanı (d. 1942) * 1999 - Trygve Haavelmo, Norveçli istatistikçi, iktisatçı ve ekonometrici (d. 1911) * 2000 - Abraham Pais, Hollandalı-Amerikalı fizikçi ve bilim tarihçisi (d. 1918) * 2002 - Archer John Porter Martin, İngiliz kimyager ve Nobel Kimya Ödülü sahibi (d. 1910) * 2004 - Francis Crick, İngiliz moleküler biyolog ve fizikçi ve Nobel Tıp veya Fizyoloji Ödülü sahibi (d. 1916) * 2004 - Tiziano Terzani, İtalyan gazeteci ve yazar (d. 1938) * 2006 - Ayşen Tekin, Türk oyuncu ve seslendirme sanatçısı (d. 1953) * 2006 - Baykal Saran, Türk oyuncu ve yönetmen (d. 1937) * 2011 - Abdül Fettah Yunus, Libya'da üst düzey askeri subay (d. 1944) * 2013 - Eileen Brennan, Amerikalı sinema ve tiyatro oyuncusu (d. 1932) * 2014 - Margot Adler, Amerikalı yazar, gazeteci, radyocu ve yayıncı (d. 1946) * 2014 - Alakbar Mammadov, Sovyet futbolcu (d. 1930) * 2015 - Jan Kulczyk, Polonyalı iş insanı (d. 1950) * 2016 - Bualim Bessayih, Cezayirli diplomat ve siyasetçi (d. 1930) * 2016 - Vladica Kovačević, Sırp asıllı Yugoslav millî futbolcu ve teknik direktör (d. 1940) * 2016 - Émile Derlin Henri Zinsou, Dahomeyli (günümüzde Beninli) siyasetçi (d. 1918) * 2017 - Enzo Bettiza, Hırvatistan doğumlu İtalyan romancı, gazeteci ve siyasetçi (d. 1927) * 2017 - Inder Kumar, Hint aktör ve model (d. 1973) * 2018 - Guillermo Bredeston, Arjantinli tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu (d. 1933) * 2018 - Kora Jackowska, Polonyalı şarkıcı, müzisyen, besteci, seslendirme sanatçısı ve TV sunucusu (d. 1951) * 2019 - Ferruh Bozbeyli, Türk siyasetçi (d. 1927) * 2019 - George Hilton, Uruguaylı oyuncu (d. 1934) * 2019 - Cesare Rizzi, İtalyan siyasetçi (d. 1940) * 2019 - Ruth de Souza, Brezilyalı oyuncu (d. 1921) * 2020 - Aleksandr Aksinin, Sovyet Olimpiyat atleti (d. 1954) * 2020 - Badr al-Zamān Qarīb, İranlı dilbilimci (d. 1929) * 2020 - Junrey Balawing, Dünya'nın en kısa erkeği unvanını taşıyan Filipinli rekortmen (d. 1993) * 2020 - Bent Fabric, Danimarkalı piyanist ve besteci (d. 1924) * 2020 - Gisèle Halimi, Tunuslu- Fransız hukukçu, feminist, siyasetçi ve deneme yazarı (d. 1927) * 2021 - Porfirio Armando Betancourt Carrana, Honduraslı eski profesyonel futbolcu (d. 1957) * 2021 - Roberto Calasso, İtalyan yazar ve yayımcı (d. 1941) * 2021 - István Csom, Macar satranç Büyükustası ve Uluslararası satranç hakemi (d. 1940) * 2021 - Şehram Kaşani, İranlı pop, dans müziği şarkıcısıdır (d. 1974) * 2021 - Barbara Połomska, Polonyalı oyuncudur (d. 1934) * 2022 - Pauline Bewick, İngiltere doğumlu İrlandalı sanatçı (d. 1935) * 2022 - Yaakov Heruti, İsrailli hukukçu, aktivist ve kamu görevlisi (d. 1927) * 2022 - İlhan İrem, Türk şarkıcı ve söz yazarı (d. 1955) * 2022 - József Kardos, Macar eski millî futbolcudur (d. 1960) == Tatiller ve özel günler == * Dünya Hepatit Günü *0728 28

== Olaylar == * 1543 - Estergon Kuşatması: Avusturya Arşidüklüğü'nün elindeki Estergon, Osmanlı İmparatorluğu tarafından kuşatıldı ve yaklaşık iki hafta süren kuşatma sonrasında şehir Osmanlı egemenliğine girdi. * 1668 - Çin'de Şantung merkezli 8.5 büyüklüğündeki 1668 Şantung depreminde, geniş bir alanda büyük çapta hasar meydana geldi ve 43.000 ila 50.000 kişi hayatını kaybetti. Doğu Çin'de kaydedilen en şiddetli ve en büyük depremdir. * 1795 - Galata Kulesi'nin ahşap kubbesi yandı. * 1814 - George Stephenson’ın yaptığı lokomotif çalıştı. * 1909 - Louis Blériot, uçağı ile ilk kez Manş denizi aştı. * 1920 - Yunanistan, Edirne başta olmak üzere bütün Doğu Trakya'yı işgal etti. * 1931 - Cumhuriyet döneminin ilk basın yasası olan Matbuat Kanunu kabul edildi. * 1933 - Lev Troçki, sığınmacı olarak Fransa’ya gitti. * 1934 - Avusturya Başbakanı Engelbert Dollfuss, ülkesindeki Naziler tarafından Viyana’da öldürüldü. * 1936 - Adolf Hitler, İtalya Krallığı’nın Habeşistan’ı ilhakını tanıdı. * 1939 - İstanbul'da ve Anadolu'nun çeşitli yerlerinde değişik şiddette depremler oldu. * 1943 - Benito Mussolini'nin iktidardan düşürülmesiyle, faşizm İtalya'da yasa dışı ilan edildi. * 1950 - Bakanlar Kurulu, Kore’ye 4500 kişilik bir askeri birlik göndermeye karar verdi. * 1951 - Atatürk Kanunu, TBMM'de kabul edildi. Amaç, Atatürk devrimlerini korumak, Atatürk heykel ve anıtlarına saldırıların önüne geçmek. * 1951 - Türk şair Nâzım Hikmet'in Bakanlar Kurulu tarafından Türk vatandaşlığından çıkarılmasına karar verildi. * 1957 - Bursa’da askeri uçak düştü; 15 ölü, 19 yaralı. * 1958 - Sovyetler Birliği Türkiye’ye nota verdi: “Türkiye’nin Irak’a girmesi kötü sonuçlar doğurur.” * 1959 - Türkiye Kerkük Türkmenleri için Irak’tan teminat istedi. * 1967 - Anayasa Mahkemesi, sosyalizmin Anayasa’ya aykırı olmadığına karar verdi. * 1968 - İstanbul’da, Polis öğrencilere müdahale etti; 30 öğrenci ve 20 polis yaralı. * 1973 - Türkiye Barolar Birliği Genel Başkanı Profesör Faruk Erem, üniversite özerkliğinin gasp edildiği gerekçesiyle öğretim üyeliğinden istifa etti. * 1975 - Türkiye İncirlik dışındaki bütün Amerikan üslerine el koydu. * 1978 - Dünyanın ilk "tüp bebeği" Louise Brown doğdu. * 1981 - DİSK İlerici Deri-İş Sendikası Genel Başkanı Kenan Budak, İstanbul Yedikule'de polisler tarafından vurularak öldürüldü. * 1984 - Salyut 7 kozmonotu Svetlana Savitskaya, uzayda yürüyen ilk kadın unvanını aldı. * 1992 - Kürdistan Demokrat Partisi lideri Mesut Barzani ve Kürdistan Yurtseverler Birliği lideri Celal Talabani’ye, diplomatik Türk pasaportu verildiği açıklandı. * 1992 - Türkiye'de Atatürk Barajı’nın iki ünitesi açıldı. * 1994 - Ürdün Kralı Hüseyin ile İsrail Başbakanı İzak Rabin, savaş durumunu sona erdiren deklarasyonu imzaladılar. * 2000 - Concorde uçağı Paris’ten kalkıştan kısa bir süre sonra düştü; 100 yolcu ve 9 mürettebattan kurtulan olmadı. * 2009 - Irak Kürdistan Bölgesi'nde Parlamento ve Bölge Başkanlık seçimleri yapıldı. == Doğumlar == * 1016 - I. Kazimierz, Polonya dükü (ö. 1058) * 1109 - I. Afonso, Leon Krallığı'ndan bağımsızlığını ilan ederek Portekiz Krallığı'nın ilk hükümdarı olmuştur (ö. 1185) * 1394 - I. James, 1406'dan itibaren İskoçya kralı (ö. 1437) * 1532 - Alphonsus Rodríguez, İspanyol bir Cizvit laik (rahip olmayan bir Cizvit) idi (ö. 1617) * 1562 - Katō Kiyomasa, Azuchi-Momoyama ve Edo dönemlerinde yaşamış bir Japon daimyō (ö. 1611) * 1753 - Santiago de Liniers, İspanyol askerlik hizmetinde Fransız subay ve İspanyol kolonilerinin valisi (ö. 1810) * 1797 - Augusta, Birleşik Krallık Kralı III. George ve Charlotte Mecklenburg-Strelitz’in yedinci oğlu olan Prens Adolphus, Cambridge Dükü’nün eşi (ö. 1889) * 1831 - Cheoljong, Joseon Krallığı'nın 25. kralı (ö. 1864) * 1844 - Thomas Eakins, Amerikalı ressam, heykeltıraş ve güzel sanatlar eğitmeni (ö. 1916) * 1848 - Arthur Balfour, Birleşik Krallık'ın 33. Başbakanı (ö. 1930) * 1857 - Koca Yusuf, Deliormanlı efsanevi Türk güreşçi (ö. 1898) * 1894 - Gavrilo Princip, Sırp suikastçı (ö. 1918) * 1894 - Walter Brennan, Amerikalı aktör (ö. 1974) * 1902 - Eric Hoffer, Amerikalı yazar (ö. 1983) * 1905 - Elias Canetti, Bulgar modernist romancı, oyun yazarı ve Nobel Edebiyat Ödülü sahibi (ö. 1994) * 1910 - Adalet Cimcoz, Türk seslendirme sanatçısı, çevirmen, eleştirmen ve yazar (ö. 1970) * 1917 - Osman Yüksel Serdengeçti, Türk siyasetçi ve gazeteci (ö. 1983) * 1920 - Rosalind Franklin, İngiliz bilim insanı (ö. 1958) * 1922 - John B. Goodenough, Amerikalı malzeme bilimci ve Nobel Kimya Ödülü sahibi (ö. 2023) * 1923 - Estelle Getty, Amerikalı aktris ve sinema oyuncusu (ö. 2008) * 1926 - Cüneyd Orhon, Türk kemençe sanatçısı (ö. 2006) * 1929 - Manuel Olivencia, İspanyol avukat ve akademisyen (ö. 2018) * 1935 - Adnan Kaşıkçı, Suudi iş insanı (ö. 2017) * 1936 - Glenn Marcus Murcutt, Avustralyalı mimar * 1955 - Iman, Somalili manken, oyuncu ve girişimci * 1955 - Orhan Doğan, Kürt asıllı Türk avukat ve siyasetçi (ö. 2007) * 1956 - Frances Arnold, Amerikalı kimya mühendisi ve Nobel Kimya Ödülü sahibi * 1958 - Thurston Moore, Amerikalı şarkıcı-söz yazarı, müzisyen ve sanatçı * 1961 - Bobbie Eakes, Amerikalı oyuncu * 1963 - Timothy Peach, Alman-İngiliz oyuncu * 1964 - Şerif Şeyh Ahmed, Somalili siyasetçi * 1964 - Zeki Demirkubuz, Türk film yönetmeni, senarist, yapımcı ve oyuncu * 1966 - Lynda Lemay, Kanadalı- Fransız kadın şarkıcı, söz yazarı ve müzisyen * 1967 - Matt LeBlanc, Amerikalı oyuncu * 1972 - Pınar Dilşeker, Türk şarkıcı * 1973 - Dani Filth, İngiliz şarkıcı * 1973 - Deniz Çelik, Türk pop müzik sanatçısı, şarkı sözü yazarı ve besteci * 1973 - Kevin Phillips, İngiliz eski millî futbolcu * 1973 - Michael C. Williams, Amerikalı oyuncu * 1974 - Lauren Faust, Alman asıllı Amerikalı animatör ve resimli taslak sanatçısı * 1976 - Tera Patrick, Amerikalı porno yıldızı * 1977 - Carolina Albuquerque, Brezilyalı voleybolcu * 1978 - Louise Brown, İngiliz tüp bebek yöntemiyle doğan ilk insan * 1979 - Allister Carter, İngiliz profesyonel snooker oyuncusu * 1980 - Cha Du-Ri, Güney Koreli millî futbolcu * 1980 - Antonella Serra Zanetti, İtalyan tenisçi * 1981 - Conor Casey, Amerikalı teknik direktör ve eski futbolcu * 1981 - Konstantin Haralambidis, Kıbrıs Cumhuriyeti eski millî futbolcusu * 1981 - Yuichi Komano, Japon millî futbolcu * 1982 - Brad Renfro, Amerikalı oyuncu (ö. 2008) * 1983 - Nenad Krstić, Sırp basketbolcu * 1984 - Görkem Karabudak, Türk müzisyen * 1985 - James Lafferty, Amerikalı oyuncu * 1985 - Nelson Piquet J., Brezilyalı yarış otomobili pilotu * 1985 - Hugo Rodallega, Kolombiyalı futbolcudur * 1986 - Abraham Gneki Guié, Fildişi'li futbolcu * 1986 - Hulk, Brezilyalı futbolcu * 1987 - Fernando, Brezilyalı futbolcu * 1987 - Michael Welch, Amerikalı aktör * 1987 - Eran Zahavi, İsrailli millî futbolcudur * 1988 - Paulinho, Brezilyalı futbolcu * 1988 - Duygu Erdoğan, Türk antrenör ve eski futbolcu * 1988 - Anthony Stokes, İrlandalı millî futbolcu * 1989 - Brad Wanamaker, Amerikalı basketbolcu * 1989 - Olga Rotari, Moldovalı piyanist ve oda müzisyen * 1991 - Hasan Piker, Türk asıllı Amerikan Twitch yayıncısı ve politik yorumcu * 1994 **Ecem Baltacı, Türk oyuncu **Jordan Lukaku, Belçikalı futbolcu * 1996 - Filippo Ganna, İtalyan pist ve yol bisikletçisi == Ölümler == * 306 - Constantius Chlorus, Roma İmparatoru (d. 250) * 1011 - İmparator Ichijō, Japonya'nın geleneksel veraset düzenine göre 66. imparatoru (d. 980) * 1190 - Sibylla, 1186 ve 1190 yılları arasında eşi kral Guy Lüzinyanlı ile birlikte ortak Kudüs ve Akka Krallığı kraliçesi olmuştur (d. 1160) * 1471 - Thomas Kempis, Katolik keşiş ve yazar (d. 1380) * 1492 - Papa VIII. İnnocentius, 29 Ağustos 1484 - 25 Temmuz 1492 döneminde papalık yapmıştır (d. 1432) * 1564 - I. Ferdinand, Kutsal Roma imparatoru (d. 1503) * 1572 - Isaac Luria, Yahudi mistik (d. 1534) * 1794 - André Chénier, Fransız yazar (d. 1762) * 1834 - Samuel Taylor Coleridge, İngiliz şair (d. 1772) * 1842 - Dominique Jean Larrey, Fransız cerrah (d. 1766) * 1865 - James Barry, İngiliz Ordusunda askeri bir cerrahtı (d. 1789) * 1887 - John Taylor, İsa Mesih'in Son Zaman Azizler Kilisesi'nin 3. başkanı (d. 1808) * 1916 - Mariya Aleksandrovna Ulyanova, Rus sosyalist devrimci (d. 1835) * 1934 - Engelbert Dollfuss, Avusturyalı politikacı (suikast) (d. 1892) * 1934 - Nestor Mahno, Ukraynalı anarko-komünist devrimci (d. 1888) * 1969 - Otto Dix, Alman ressam ve gravürcü (d. 1891) * 1974 - İsmet Küntay, Türk tiyatro yazarı (d. 1923) * 1980 - Vladimir Vısotskiy, Rus tiyatro oyuncusu, şarkı sözü yazarı ve halk şarkıcısı (d. 1938) * 1981 - Kenan Budak, Türk devrimci ve sosyalist sendikacı (d. 1952) * 1982 - Hal Foster, Kanada kökenli Amerikalı çizgi roman ressamı ve Prince Valiant-Kahraman Prens'in yaratıcısı (d. 1892) * 1986 - Vincente Minnelli, Amerikalı yönetmen (d. 1903) * 1988 - Judith Barsi, Amerikalı oyuncu (d. 1978) * 1991 - Lazar Moiseyeviç Kaganoviç, Sovyet siyasetçi ve devlet adamı (d. 1893) * 1997 - William Ben Hogan, gelmiş geçmiş en iyi golfçülerden biri olarak görülen Amerikalı oyuncu (d. 1912) * 2003 - John Schlesinger, İngiliz yönetmen ve Oscar ödülü sahibi (d. 1926) * 2006 - Selçuk Parsadan, Türk dolandırıcı (d. 1952) * 2008 - Randolph Frederick Pausch, Amerikalı bilgisayar bilimleri profesörü (d. 1960) * 2009 - Nezihe Araz, Türk yazar ve gazeteci (d. 1920) * 2010 - Vasco de Almeida e Costa, Portekizli deniz subayı ve siyasetçi (d. 1932) * 2011 - Bakır Çağlar, Türk anayasa hukukçusu, akademisyen (d. 1941) * 2011 - Mihalis Kakoyannis, Kıbrıs Rumu film yönetmeni ve yapımcısı (d. 1922) * 2013 - Muhammed El-Brahmi, Tunuslu muhalif, siyasetçi (d. 1955) * 2013 - Bernadette Lafont, Fransız oyuncu (d. 1938) * 2013 - Duilio Marzio, İtalyan asıllı Arjantinli aktör (d. 1923) * 2013 - Kongarool Ondar, Rus sanatçı (d. 1962) * 2014 - Çolpan İlhan, Türk tiyatro ve sinema oyuncusu (d. 1936) * 2015 - Jacques Andréani, Fransız diplomat (d. 1929) * 2016 - Bülent Eken, Türk eski millî futbolcu ve teknik direktör (d. 1923) * 2016 - Pierre Fauchon, Fransız siyasetçi ve hukukçu (d. 1929) * 2016 - Halil İnalcık, Türk tarihçi (d. 1916) * 2017 - Michael Johnson, Amerikalı pop, country ve folk şarkıcısı, gitarist (d. 1944) * 2017 - Taro Kimura, Japon siyasetçi (d. 1965) * 2017 - Marian Konieczny, Polonyalı heykeltıraş (d. 1930) * 2017 - Barbara Sinatra, Amerikalı eski manken ve Franck Sinatra'nın eşi (d. 1927) * 2018 - Sergio Marchionne, İtalyan-Kanadalı iş insanı (d. 1952) * 2018 - Vahtang Balavadze, Gürcü güreşçi (d. 1927) * 2019 - El-Beci Kaid es-Sibsi, Tunuslu avukat, politikacı ve Tunus Devlet Başkanı (d. 1926) * 2019 - Farouk al-Fishawy, Mısırlı sinema ve televizyon oyuncusu (d. 1952) * 2019 - Jorma Kinnunen, Fin Olimpiyat atleti (d. 1941) * 2020 - Azimcan Askarov, Özbek asıllı Kırgız siyasi aktivist ve gazeteci (d. 1951) * 2020 - Bernard Ładysz, Polonyalı opera sanatçısı ve aktör (d. 1922) * 2020 - Flor Isava Fonseca, Venezuelalı spor yöneticisi, gazeteci ve yazar (d. 1921) * 2020 - Helen Jones Woods, bir caz ve swing trombon müzisyeni (d. 1923) * 2020 - John Saxon, İtalyan asıllı Amerikalı oyuncu (d. 1936) * 2020 - José Mentor, Brezilyalı hukukçu ve siyasetçi (d. 1948) * 2020 - Olivia de Havilland, İngiliz aktris ve Oscar ödülü sahibi (d. 1916) * 2020 - Peter Green, İngiliz blues rock şarkıcısı, söz yazarı ve müzisyen (d. 1946) * 2020 - Steven L. dePyssler, Birleşik Devletler Hava Kuvvetleri subayı (d. 1919) * 2021 - Otelo Saraiva de Carvalho, Portekizli rütbeli asker (d. 1936) * 2022 - Geir Børresen, Norveçli aktör, kukla sanatçısı ve müzisyen (d. 1942) * 2022 - Tatyana Moskvina, Rus gazeteci, romancı, aktris, radyocu, TV sunucusu, tiyatro ve film eleştirmeni (d. 1958) * 2022 - Marit Paulsen, Norveçli-İsveçli gazeteci, yazar ve siyasetçi (d. 1939) * 2022 - Yōko Shimada, Japon oyuncu (d. 1953) * 2022 - Paul Sorvino, Amerikalı aktör (d. 1939) * 2022 - David Trimble, Kuzey İrlandalı politikacı ve Nobel Barış Ödülü sahibi (d. 1944) == Tatiller ve özel günler == *0725 25

== Olaylar == * 1492 - Yahudilerin, İspanya'dan kovulacağını gerekçeleriyle bildiren Elhamra Kararnamesi imzalanarak yürürlüğe girdi. * 1560 - Piyale Paşa, Tunus'un Cerbe Adası'nı ele geçirdi. * 1722 - İstanbul'da III. Ahmet için yaptırılan Sadabad Sarayı törenle açıldı. * 1908 - II. Abdülhamit döneminde resmî bir göreve dönüşen "hafiyelik", resmen ortadan kaldırıldı. * 1914 - Fransız Sosyalist Partisi'nin (1902) ve L'Humanité gazetesinin kurucusu, yazar, konuşmacı ve devlet adamı Jean Jaurés bir deli tarafından öldürüldü. * 1922 - İstiklal Mahkemeleri Kanunu, TBMM'de kabul edildi. * 1932 - Almanya'da seçimlerde 230 Milletvekilliği alan Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi (Naziler) birinci parti oldu. Sosyal demokratlar 133, komünistler 89 Milletvekili çıkardılar. * 1932 - Keriman Halis, Belçika'da Dünya Güzellik Kraliçesi seçildi; Atatürk kendisine "Ece" soyadını verdi. * 1936 - İspanya'da General Franco'nun faşist güçleri Madrid'i kuşattı. * 1944 - Küçük Prens adlı eseriyle ünlü, Fransız pilot ve yazar Antoine de Saint-Exupéry, Akdeniz semalarında F-5B ile keşif uçuşu sırasında kayboldu. * 1952 - Türkiye'nin ilk sendikal konfederasyonu olan Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu (Türk-İş) kuruldu. * 1959 - Bask Yurdu ve Özgürlüğü (ETA) örgütü kuruldu. * 1964 - Amerika Birleşik Devletleri uydusu Ranger 7, Ay yüzeyinin yakından çekilmiş fotoğraflarını yolladı. * 1965 - İngiliz televizyonunda sigara reklamları yasaklandı. * 1971 - Apollo 15 astronotları David Scott ve James Irwin, Ay yüzeyinde 4 tekerlekli bir araçla gezdiler. * 1980 - ASELSAN, ilk Türk telsizini üretti. == Doğumlar == * 1143 - Nijō, Japonya'nın geleneksel veraset düzenine göre 78. imparatorudur (ö. 1165) * 1396 - III. Filip Burgonya Dükü, 1419'dan ölümüne kadar Burgonya Dukalığı'nın hükümdarı olarak hüküm sürdü (ö. 1467) * 1527 - II. Maximilian, Kutsal Roma İmparatoru (ö. 1576) * 1598 - Alessandro Algardi, İtalyan heykeltıraş (ö. 1654) * 1800 - Friedrich Wöhler, Alman kimyager (ö. 1882) * 1835 - Henri Brisson, Fransız siyasetçi (ö. 1912) * 1839 - Ignacio Andrade, Venezuelalı avukat ve politikacıdır (ö. 1925) * 1854 - José Canalejas, İspanyol devlet adamı ve demokratik grubun önderi (ö. 1912) * 1880 - Munshi Premchand, Hint bir yazar (ö. 1936) * 1883 - Ramón Fonst, Kübalı eskrimci (ö. 1959) * 1883 - Fred Quimby, Amerikalı çizgi film yapımcısı (ö. 1965) * 1884 - Carl Friedrich Goerdeler, Alman monarşist ve muhafazakâr bir politikacı, yönetici, ekonomist (ö. 1945) * 1887 - Hans Freyer, Alman sosyolog ve filozoftur (ö. 1969) * 1901 - Jean Dubuffet, Fransız ressam ve heykeltıraş (ö. 1985) * 1912 - Milton Friedman, Amerikalı ekonomist ve Nobel Ekonomi Ödülü sahibi (ö. 2006) * 1914 - Louis de Funes, Fransız komedyen (ö. 1983) * 1915 - Henri Decaë, Fransız görüntü yönetmeni (ö. 1987) * 1918 - Paul D. Boyer, Amerikalı kimyager ve Nobel Kimya Ödülü sahibi (ö. 2018) * 1921 - Peter Benenson, İngiliz avukat ve Uluslararası Af Örgütünün kurucusu (ö. 2005) * 1923 - Ahmet Ertegün, Türk müzik yapımcısı ve Atlantic Records firmasının sahibi (ö. 2006) * 1929 - José Santamaría, Uruguaylı futbolcu ve teknik direktör * 1932 - John Searle, Amerikalı felsefeci * 1935 - Geoffrey Lewis, Amerikalı western film oyuncusu (ö. 2015) * 1939 - Susan Flannery, Amerikalı oyuncu * 1939 - Akis Çohacopulos; Yunan siyasetçi, mühendis, ekonomist ve hükümlü * 1940 - İrec Beşiri, İranlı tarih profesörü * 1941 - Brian Hill, İngiliz futbolcu (ö. 2016) * 1942 - Modibo Keita, Malili siyasetçi (ö. 2021) * 1944 - Geraldine Chaplin, Amerikalı sinema oyuncusu * 1944 - Robert C. Merton, Amerikalı ekonomist * 1945 - William Weld, Amerikalı avukat ve iş insanı * 1947 - Richard Griffiths, İngiliz sinema, televizyon ve sahne oyuncusu (ö. 2013) * 1947 - Hubert Védrine, Fransız siyasetçi ve diplomat * 1948 - Russell Morris, Avustralyalı şarkıcı ve şarkı yazarı * 1950 - Richard Berry, Fransız oyuncu * 1951 - Evonne Goolagong, Avustralyalı eski tenis oyuncusu * 1956 - Michael Biehn, Amerikalı sinema oyuncusu * 1956 - Deval Patrick, Amerikalı siyasetçi * 1958 - Mark Cuban, Amerikalı dolar milyarderi iş insanı * 1959 - Cem Kurtoğlu, Türk sinema ve tiyatro oyuncusu * 1960 - Hürser Tekinoktay, Türk teknik direktör * 1962 - Wesley Snipes, Amerikalı aktör ve yapımcı * 1963 - Abdullah Avcı, Türk futbolcu ve teknik direktör * 1963 - Fatboy Slim, İngiliz müzisyen, DJ ve prodüktör * 1964 - Caroline Müller, Alman yorumcu ve besteci * 1965 - J. K. Rowling, İngiliz yazar * 1965 - John Laurinaitis, Amerikalı emekli profesyonel güreşçi * 1965 - Scott Brooks, Amerikalı profesyonel basketbol oyuncusu * 1967 - Elizabeth Wurtzel, Amerikalı feminist, hukukçu, yazar ve gazeteci (ö. 2020) * 1969 - Antonio Conte, İtalyan futbolcu ve teknik direktör * 1969 - Aslı Omağ, Türk opera sanatçısı ve oyuncu * 1970 - Ben Chaplin, İngiliz sinema oyuncusu * 1973 - Durukan Ordu, Türk tiyatro ve sinema oyuncusu * 1974 - Luran Ahmeti, Arnavut kökenli Makedon oyuncu * 1974 - Emilia Fox, İngiliz oyuncu * 1976 - Paulo Wanchope, Kosta Rikalı futbolcu * 1979 - Per Krøldrup, Danimarkalı millî futbolcu * 1979 - Carlos Marchena, İspanyol emekli futbolcu ve teknik direktör * 1979 - Nicola Mora, İtalyan futbolcu * 1981 - Hakan Akkaya, Türk moda tasarımcısı ve sunucu * 1981 - Titus Bramble, İngiliz eski futbolcu * 1984 - İpek Yaylacıoğlu, Türk sinema ve dizi oyuncusu * 1987 - Michael Bradley, Amerikalı futbolcu * 1989 - Viktoriya Azarenka, Belaruslu profesyonel bir tenis oyuncusu * 1994 **Selim Ay, Türk futbolcu **Lil Uzi Vert, Amerikalı rapçi, şarkıcı ve şarkı sözü yazarı * 1998 - Çağatay Akman, Türk şarkıcı == Ölümler == * MÖ 54 - Aurelia Cotta, Diktatör Gaius Julius Caesar'ın annesi (d. MÖ 120) * 451 - Petrus Chrysologus, bir teolog ve Papa I. Leo’nun danışmanı (d. 380) * 855 - Ahmed bin Hanbel, Hanbeli mezhebinin öncüsü ve İslam bilgini (d. 780) * 1556 - Loyolalı Ignatius, İspanyol din adamı ve Cizvit tarikatının kurucusu (d. 1491) * 1750 - V. João, Portekiz Kralı (d. 1689) * 1784 - Denis Diderot, Fransız yazar ve filozof (d. 1713) * 1795 - José Basilio da Gama, Brezilyalı yazar (d. 1740) * 1849 - Sándor Petőfi, Macar şair (d. 1823) * 1875 - Andrew Johnson, ABD'nin 17. Başkanı (d. 1808) * 1886 - Franz Liszt, Macar piyanist ve besteci (d. 1811) * 1914 - Jean Jaures, Fransız sosyalist politikacı (d. 1859) * 1935 - Tryggvi Þórhallsson, İzlanda Başbakanı (d. 1889) * 1944 - Antoine de Saint-Exupery, Fransız pilot ve yazar (d. 1900) * 1953 - Nikolay Zelinski, Sovyet kimyager (d. 1861) * 1958 - Eino Kaila, Fin filozof, eleştirmen ve öğretmen (d. 1890) * 1972 - Paul-Henri Spaak, Belçikalı devlet adamı (NATO ve AET'nin kuruluşuna öncülük eden) (d. 1899) *1972 - Alfons Gorbach, Avusturya Şansölyesi (d. 1898) * 1980 - Pascual Jordan, Alman fizikçi (d. 1902) * 1981 - Omar Torrijos Herrera, Panamalı siyasetçi (d. 1929) * 1986 - Chiune Sugihara, II. Dünya Savaşı sırasında Japonya'nın Litvanya konsolos yardımcısı Japon diplomat (d. 1900) *1992 - Ralph Strait, Amerikalı televizyon ve sinema oyuncusu (d. 1936) * 1993 - I. Baudouin, Belçika Kralı (d. 1930) * 2001 - Francisco da Costa Gomes, Portekizli asker ve devlet adamı (d. 1914) * 2005 - Wim Duisenberg, Hollandalı ekonomist ve siyasetçi (d. 1935) * 2009 - Bobby Robson, İngiliz teknik direktör (d. 1933) * 2010 - Pedro Dellacha, Arjantinli eski millî futbolcu ve teknik direktör (d. 1926) * 2010 - Tom Mankiewicz, Amerikalı film senaristi ve yönetmeni (d. 1942) * 2012 - Rudolf Kreitlein, Eski Alman futbol hakemi (d. 1919) * 2012 - Gore Vidal, Amerikalı romancı, oyun yazarı, deneme yazarı, senarist ve siyasi aktivist (d. 1925) * 2013 - Michael Ansara, Suriye doğumlu Amerikalı tiyatro, perde, sinema, dizi ve seslendirme sanatçısı (d. 1922) * 2014 - Warren Bennis, Amerikalı bilim insanı (d. 1925) * 2014 - Murat Göğebakan, Türk şarkıcı (d. 1968) * 2014 - Kenny Ireland, İskoç oyuncu ve tiyatro yönetmeni (d. 1945) * 2015 - Roddy Piper, Kanadalı eski profesyonel güreşçi ve oyuncu (d. 1954) * 2016 - Chiyonofuji Mitsugu, Japon sumo güreşçisi (d. 1955) * 2016 - Fazıl İskender, Abhaz yazar (d. 1929) * 2017 - Jean-Claude Bouillon, Fransız oyuncu (d. 1941) * 2017 - Jérôme Golmard, Fransız erkek tenis oyuncusu (d. 1973) * 2017 - Jeanne Moreau, Fransız oyuncu (d. 1928) * 2017 - Les Murray, Macar-Avustralyalı spor gazetecisi, futbol muhabiri ve analizci (d. 1945) * 2017 - Sam Shepard, Amerikalı oyun yazarı ve aktör (d. 1943) * 2018 - Alex Fergusson, İskoç siyasetçi (d. 1949) * 2018 - Bassano Staffieri, İtalyan Roma Katolik piskopos (d. 1931) * 2019 - María Auxiliadora Delgado, Uruguaylı devlet görevlisi, sağlık aktivisti ve first lady (d. 1937) * 2019 - Hamza bin Ladin, Usame bin Ladin'in oğlu (d. 1989) * 2019 - Harold Prince, Amerikalı tiyatro ve sinema yapımcısı, yönetmen (d. 1928) * 2020 - Eusebio Leal, Kübalı-Meksikalı tarihçi (d. 1942) * 2020 - Dilma Lóes, Brezilyalı tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu (d. 1950) * 2020 - Bill Mack, Grammy ödülü sahibi, Amerikalı country müzik şarkıcısı, söz yazarı ve radyo sunucusu (d. 1932) * 2020 - Alan Parker, Britanyalı film yönetmeni (d. 1944) * 2020 - Zamuxolo Peter, Güney Afrikalı politikacı (d. 1965) * 2020 - Musa Yerniyazov, Sovyet, daha sonra Özbek devleti siyasi figürü (d. 1947) * 2021 - İntizar eş-Şerrah, Kuveytli aktris (d. 1962) * 2021 - Angela Bailey, Afrika kökenli İngiltere doğumlu Kanadalı kısa mesafe koşucusu (d. 1962) * 2021 - Terry Cooper, İngiliz profesyonel futbolcu ve teknik direktör (d. 1944) * 2021 - Paul Cotton, Amerikalı country-rock şarkıcısı, müzisyeni ve söz yazarı (d. 1943) * 2021 - Nedret Güvenç, Türk oyuncu, yönetmen, seslendirme sanatçısı ve yazar (d. 1930) * 2021 - Alvin Ing, Amerikalı aktör ve şarkıcı (d. 1932) * 2021 - Yeo Hyo-jin, bir Güney Koreli futbol oyuncusudur (d. 1983) * 2022 - Vadim Bakatin, Sovyet-Rus siyasetçi (d. 1937) * 2022 - Hubertus Leteng, Endonezyalı Roma Katolik piskopos ve eğitimci (d. 1959) * 2022 - Fidel Ramos, Filipinli general ve siyasetçi (d. 1928) * 2022 - Bill Russell, Amerikalı basketbolcu (d. 1934) * 2022 - John Steiner, İngiliz aktör ve emlakçı (d. 1941) * 2022 - Eymen ez-Zevahiri, Mısırlı bir ilahiyatçı, genel cerrahi uzmanı, tıp doktoru (d. 1951) == Tatiller ve özel günler == *0731 31

Macaristan (, ), Orta Avrupa'da Karpatlarda kurulu olan ve denize kıyısı olmayan bir ülkedir. Komşuları; batıda Avusturya ve Slovenya, kuzeyde Slovakya, doğuda Romanya ve Ukrayna, güneyde Sırbistan ve Hırvatistan'dır. Başkenti Budapeşte olan Macaristan, OECD, NATO, AB, Vişegrad Grubu ve Schengen üyesidir. Ülkedeki resmî dil, Fin-Ugor dillerinden olan ve Avrupa Birliği'nin 24 resmî dilinden biri olan Macarcadır. Bu bağlamda Macarca, Avrupa Birliği'nde Fince, Estonca ve Maltaca ile beraber Hint-Avrupa dillerinden olmayan dört dilden biridir. Hüküm süren Kelt (MÖ 450 sonrası) ve Roma (MÖ 9 - 5. yüzyıl) dönemlerinden sonra Macaristan'ın kuruluşu 10. yüzyılda Doğu Roma tarafından 1000 yılında tahta oturtulan I. István'ın büyük büyükbabası Árpád önderliğinde Macarların Asya'dan bölgeye gelişiyle Macaristan tarihi başlamaktadır. Macar Krallığı çeşitli kesintilerle de olsa 946 yıl varlığını sürdürdü. Bu süreçte de Batının kültürel merkezlerinden biri oldu. Zamanının süper güçlerinden olan Macaristan, ittifak devletleriyle girdiği I. Dünya Savaşı'nı kaybedince ülke topraklarının üçte ikisinden fazlasını 3.3 milyon etnik Macar halkıyla beraber kaybetti. Buna neden olan ve 1920 yılında imzalanan Trianon Antlaşması, Macar tarihinin en kötü olaylarından biri olarak kabul edildiği gibi, ağır şartlarıyla bilinmektedir. II. Dünya Savaşı sırasında Nazi Almanyası ile birlik olan Macaristan, bunun ardından Sovyet Rusyası tarafından ele geçirildi ve 1947 ile 1989 yılları arasında komünist yönetimi benimsedi. Bu dönemde Macaristan, 1956 Macar Devrimi gibi olaylarla uluslararası bir tanınırlık elde etti. 1989 yılındaki devrimle Doğu Bloku'nun çökmesiyle sınırlarını Avusturya'ya açtı. Bu yıldan sonra da parlamenter cumhuriyet sıfatını elde etti. Bugün ülke geniş gelire sahip bir ekonomi barındırmaktadır.World Bank Country Classification , 2007 Ayrıca bölgesel bazı kaynakları da tekelinde bulundurmaktadır. Önceki on yılda Macaristan dünyanın onuncu dinamik ekonomisi olarak gösterildiği gibi dünyanın on beş turistik merkezinden biridir. Aynı şekilde başkent Budapeşte, dünyanın en güzel kentlerinden biri olarak gösterilmektedir. Ülkedeki Hévíz Gölü, dünyanın en büyük ikinci kaplıcasıdır. Yine Balaton Gölü, Orta Avrupa'daki en büyük göldür. Son olarak Hortobágy, Avrupa'nın en geniş otlağıdır. == Tarihçe == == Coğrafya == === Macaristan Yaylası (Felföld) === Macaristan'ın kuzey kesimleri dağlık bir bölgedir. Doğu komşusu Romanya'nın kuzey sınırından içeri giren bu dağ zinciri batıya doğru uzanarak Avusturya Alpleri ile birleşir. Ama bu dağlar akarsulara sık sık geçit veren sayısız birtakım tepelere parçalanmıştır. Dağların en yüksek noktası Kekeş Tepesi'dir (1014 m). Yer yer vadilerle yarılan dağların yamaçları sık ormanlarla kaplıdır. Tepelerden vadilere inildikçe "lös" adı verilen kil ve kum karışımı sarı renkli balçıkla kaplı araziler görülür. Bunlar çok verimli topraklardır. Bağlar, meyve bahçeleriyle dolu olan vadilerde sırtlarını yamaçlara dayamış kasabalara rastlanır. Tuna Nehri'nin batısında Bakony Ormanları bulunur. Macar Denizi diye anılan Balaton Gölü'ne kadar uzayan bu dağlık bölge çoğunlukla kireçtaşından oluşmuş bir yayladır. En yüksek tepesi Kőröshegy Dağı'dır (713 m). Buralarda da tepeler ormanlarla kaplı olup vadiler tarıma ayrılmıştır. Vadilerde de yer yer lös toprağına rastlanır. Balaton Gölü'nden güneye doğru, Sırbistan sınırı yakınlarında Mecsek Dağları (En yüksek noktası 682 m) bulunur. "Felföld" diye anılan Macaristan Yaylası burada sona erer. === Macaristan Ovası (Alföld) === Batı Macaristan Ovası’nda ilk planda tepelerin çokluğu göze çarpar. Buralarda akarsular bulanık ve çamurludur. Bunlardan daha çok ormandan kesilen ağaç kütüklerini taşımak için faydalanılır. Tuna'ya dökülen Raba, Repce ve Marcal nehirleri arasında kalan topraklarda buğday ekimi yapılır. Tuna'yı geçip doğuya ilerlendikçe Büyük Alföld denilen karakteristik Macar Ovası ile karşılaşılır. Macar halkının yarısını barındıran baştan başa düz, engin bir çayırdır. Büyük Alföld'de büyük ısı farkları göze çarpar. Kuzeyde dağlarla çevrili olduğu için yazın şiddetli sıcaklar olur. Kışın ise dondurucu rüzgârlar ovayı kaplar. Karpatlar’dan inen Tisza Nehri ovayı enlemesine keserek güneyde Sırbistan’a girer (Voyvodina Özerk Bölgesi) ve orada Tuna'ya karışır. Büyük miktarda çamuru da birlikte sürükleyen bu ırmak, ilkbahar taşkınları sırasında oldukça geniş bir çevreyi sular altında bırakır. Yazın kızgın güneşle kuruyan bu çamurlar Tuna ile Tisza arasındaki bölgenin karakteristik manzarasıdır. Kuzeydoğuda Romanya sınırına yakın Debrecen dolaylarında buna benzer kumlu, balçıklı yerlere rastlanır. Tarıma çok elverişli löslü topraklar çoğunluğu meydana getirirler. Macaristan'ın tarım yönünden zenginliğinin belli başlı kaynağı bu bereketli ovalardır. === İklim === Sıcaklık ocak ayında -1 ve 2 derece arasındadır. Yaz aylarında ise sıcaklık en fazla 29 derece'dir. Denize kıyısı olmadığı için ülkede karasal iklim hâkimdir. == Siyaset == Parlamento tarafından her dört yılda bir seçilen devlet başkanının rolü semboliktir; ancak görevleri arasında başbakanı atamak vardır. Başbakan ise hükûmet üyelerini seçer ve görevden alır. Her bakan adayı, devlet başkanı tarafından bir formalite olarak onaylanmalıdır. Yasama organı 386 üyeli parlamentodur (Országgyűlés). Bir siyasi parti parlamentoya girebilmek için oyların en az %5'ini almalıdır. Macaristan'da, cumhurbaşkanı seçimleri gibi milletvekili seçimleri de 4 yılda bir yapılır. 15 üyeli Anayasa Mahkemesi, yasaların anayasaya uygunluğunu denetler. === İdari bölümler === Macaristan idari olarak 19 ile (megye) ve 1 başkent (főváros) Budapeşte'ye bölünmektedir. küçükresim|300px|NUTS 1 küçükresim|300px|NUTS 2 küçükresim|300px|NUTS 3 NUTS 1 NUTS 2 NUTS 3 Bölüm Kodu Büyük Alan Kodu Bölge Kodu Orta Macaristan HU1 Orta Macaristan HU10 Budapeşte HU101 Orta Macaristan HU1 Orta Macaristan HU10 Pest HU102 Transdanubia HU2 Orta Transdanubia HU21 Fejér HU211 Transdanubia HU2 Orta Transdanubia HU21 Komárom-Esztergom HU212 Transdanubia HU2 Orta Transdanubia HU21 Veszprém HU213 Transdanubia HU2 Batı Transdanubia HU22 Győr-Moson-Sopron HU221 Transdanubia HU2 Batı Transdanubia HU22 Vas HU222 Transdanubia HU2 Batı Transdanubia HU22 Zala HU223 Transdanubia HU2 Güney Transdanubia HU23 Baranya HU231 Transdanubia HU2 Güney Transdanubia HU23 Somogy HU232 Transdanubia HU2 Güney Transdanubia HU23 Tolna HU233 Kuzey Macaristan ve Alföld HU3 Kuzey Macaristan HU31 Borsod-Abaúj-Zemplén HU311 Kuzey Macaristan ve Alföld HU3 Kuzey Macaristan HU31 Heves HU312 Kuzey Macaristan ve Alföld HU3 Kuzey Macaristan HU31 Nógrád HU313 Kuzey Macaristan ve Alföld HU3 Kuzey Alföld HU32 Hajdú-Bihar HU321 Kuzey Macaristan ve Alföld HU3 Kuzey Alföld HU32 Jász-Nagykun-Szolnok HU322 Kuzey Macaristan ve Alföld HU3 Kuzey Alföld HU32 Szabolcs-Szatmár-Bereg HU323 Kuzey Macaristan ve Alföld HU3 Güney Alföld HU33 Bács-Kiskun HU331 Kuzey Macaristan ve Alföld HU3 Güney Alföld HU33 Békés HU332 Kuzey Macaristan ve Alföld HU3 Güney Alföld HU33 Csongrád HU333 küçükresim|300px|Macaristanın bölgeleri küçükresim|300px|Macaristanın bölgeleri küçükresim|300px|Macaristanın bölgeleri küçükresim|300px|Macaristanın bölgeleri küçükresim|300px|Macaristanın bölgeleri Bölgenin Adı Bölge Merkezi Alan (km²) Nüfus Yoğunluk (/km²) Kuzey Macaristan Miskolc 13.428 1.289.000 96 Kuzey Alföld Debrecen 17.749 1.554.000 88 Güney Alföld Szeged 18.339 1.367.000 75 Orta Macaristan Budapeşte 6919 2.825.000 408 Orta Transdanubia Székesfehérvár 11.237 1.114.000 99 Batı Transdanubia Győr 11.209 1.004.000 90 Güney Transdanubia Pécs 14.169 989.000 70 İdari Bölge Bölge Merkezi Alan (km²) Nüfus Yoğunluk Kasaba/ Köy Bács-Kiskun Kecskemét 8,445 541,584 64 119 Baranya Pécs 4,430 402,260 91 301 Békés Békéscsaba 5,631 392,845 70 75 Borsod-Abaúj-Zemplén Miskolc 7,247 739,143 102 355 Csongrád Szeged 4,263 425,785 100 60 Fejér Székesfehérvár 4,359 428,579 98 108 Győr-Moson-Sopron Győr 4,208 440,138 105 182 Hajdú-Bihar Debrecen 6,211 550,265 89 82 Heves Eger 3,637 323,769 89 119 Jász-Nagykun- Szolnok Szolnok 5,582 413,174 74 75 Komárom-Esztergom Tatabánya 2,265 315,886 139 76 Nógrád Salgótarján 2,546 218,218 86 129 Pest Budapeşte 6,393 1,124,395 176 186 Somogy Kaposvár 6,036 334,065 55 244 Szabolcs-Szatmár-Bereg Nyíregyháza 5,936 583,564 98 228 Tolna Szekszárd 3,703 247,287 67 108 Vas Szombathely 3,336 266,342 80 216 Veszprém Veszprém 4,493 368,519 82 217 Zala Zalaegerszeg 3,784 269,705 78 257 Dosya:Diosgyorvar.jpg|Miskolc - "Diósgyőri" kale Dosya:Tihanycivertanlegi2.jpg|Tihany Dosya:Basin of Tapolca, Balaton Uplands National Park, Hungary - Okt 04.jpg|Transdanubia Dosya:Hollókő_Ófalu_Fő_utca_(részlet)_002.jpg|Hollókő Dosya:Esztergom Basilica.jpg|Esztergom Dosya:Néptánccsoport saját kép.jpg| Dosya:Esterházy- kastély (4051. számú műemlék) 2.jpg|Esterháza == Ekonomi == İhracat odaklı bir ekonomiye sahip olan Macaristan, uluslararası ekonomik konjonktürün yarattığı risklere açıktır. Dış ticaretinin büyük bir bölümünü AB ülkeleriyle yapan ülke, Avro’ya geçiş için gerekli hazırlıkları da sürdürmektedir. Temel ürün gruplarına göre dış ticaretinin dağılımında, makineler, elektronik eşyalar ve nakliye araçları ülkenin ithalat ve ihracatında ana sektörler olarak öne çıkmaktadır. İthalatın yaklaşık %50’sini, ihracatın ise %60’ını bu üç sektör gerçekleştirmektedir. === Bilim ve teknoloji === Macaristan çok sayıda seçkin bilim insanı yetiştirmiş olup matematik eğitimi ile ünlüdür. Rubik Küpü, Ernő Rubik tarafından icat edilmiştir. === Ulaşım === Macaristan oldukça gelişmiş bir karayolu, demiryolu, hava ve su taşıma sistemi vardır. Ülkenin başkenti Budapeşte, toplu taşıma ağında önemli bir düğüm olarak hizmet vermektedir. == Demografi == === Etnik gruplar === Macarların atalarının büyük çoğunluğu Ural-Altay/Fin-Ugor kavimleri'nden olan Hun-Ugor kavimleridir. Daha sonra Hint Avrupa grubundan olmayan bu Ugor kavimlerine Hunlardan bazı boylar karışmıştır. Karışan bu üç kavim, Hazarlar'ın egemenliğini kabul etmiştir (460). === Eğitim === Macaristan'da eğitim 5-18 yaşları arasında zorunludur. 1276 yılında Veszprém üniversite Péter Csák birlikleri tarafından tahrip edildi ve yeniden inşa edilmedi. Pécs'te bir üniversite 1367 kurulmuştur. Sigismund 1395 yılında Óbuda'da bir üniversite kurmuştur. Universitas Istropolitana, Matyas Corvinus tarafından 1465 yılında Pozsony'de kurulmuştur. Nagyszombat Üniversitesi 1635 yılında kuruldu ve 1777 yılında Buda'ya taşındı ve bugün Eötvös Loránd Üniversitesi olarak hizmet vermektedir. Dünyanın ilk teknik üniversitesi 1735 yılında Selmecbánya'da kuruldu. Onun ardılı Macaristan'daki Miskolc Üniversitesi'dir. Budapeşte Teknoloji ve Ekonomi Üniversitesi (BME) üniversite düzeyi ve yapısı ile dünyadaki en eski teknoloji kurumu olarak kabul edilir. Yasal selefi ise İmparator II. Joseph tarafından 1782 yılında kurulan Institutum Geometrico-Hydrotechnicum'dur. == Ayrıca bakınız == * Macaristan'da LGBT hakları == Dipnotlar == == Kaynakça == == Dış bağlantılar == * Macaristan Ulusal Meclisi resmi sitesi * Devlet başkanı ve kabine üyeleri * * Macaristan UCB Libraries GovPubs. * * Macaristan BBC News. * * * History of Hungary: Primary Documents * Macaristan tarihi The Corvinus Library. Kategori:Orta Avrupa Kategori:NATO ülkeleri Kategori:Denize kıyısı olmayan ülkeler Kategori:Birleşmiş Milletler üyesi ülkeler Kategori:Avrupa ülkeleri Kategori:Avrupa Birliği ülkeleri Kategori:Cumhuriyetler Kategori:Avrupa Konseyi ülkeleri Kategori:Liberal demokrasiler Kategori:Akdeniz İçin Birlik ülkeleri Kategori:Orta Avrupa ülkeleri

küçükresim|Üçgen|210px küçükresim|260px|Herhangi bir üçgen. Bir üçgen düzlemde birbirine doğrusal olmayan üç noktayı birleştiren üç doğru parçasının birleşimidir. Üçgene müselles ve üçbucak da denir. Düzlem geometrisinin temel şekillerinden biridir. Bir üçgenin üç köşesi ve bu köşeleri birleştiren doğru parçalarından oluşan üç kenarı vardır. Bir üçgenin iç açılarının toplamı 180°, dış açılarının toplamı 360°'dir. [AB] U [AC] U [BC]= ABC\\!\, Burada; A, B ve C noktaları üçgenin köşeleri ve [AB], [AC], [BC]\\!\, doğru parçaları üçgenin kenarlarıdır. \alpha\\!\,, \beta\\!\, ve \gamma\\!\, üçgenin iç açılarıdır. == Matematiksel tanım == Yukarıda anlatılan biçimiyle (Öklit düzleminde) üçgen, Riemann geometrisinde daha genel bir nesnenin özel bir durumudur. X bir Riemann uzayı ve A, B ve C de bu uzayın birbirine doğrusal olmayan üç noktası olsun. Bu üç noktanın her bir çifti arasında birer kesel (jeodezik) seçilsin. Bu üç keselin birleşimine ABC üçgeni denir. Örneğin bir Riemann yüzeyi olarak Dünya yüzeyinde, kuzey kutbundan 0 meridyeniyle ekvatora, ekvator boyunca 90. doğu meridyenine, bu meridyen boyunca geri kuzey kutbuna çıkan eğri bir üçgen oluşturur. Bu üçgenin iç açılarının toplamı 270°'dir. Daha genel olarak, bir topolojik uzayda verilen herhangi üç noktayı birleştiren herhangi üç eğrinin birleşimine üçgen denir. İki boyutlu bir çokkatlı bu tür üçgenlerin (belli özellikleri sağlayan) birleşimi olarak ifade edildiğinde, bu üçgenler topluluğuna çokkatlının üçgenlenmesi denir. Aşağıdaki özellikler, Öklit düzlemindeki üçgenlere aittir. == Üçgenin açıları == küçükresim|sol|Üçgenin dış açıları BAC, ABC ve ACB üçgenin iç açılarıdır. |BC|=a\\!\,, |AB|=c\\!\, ve |AC|=b\\!\, \alpha+\beta+\gamma = 180^0\\!\, * Üçgenin iç açıları toplamı 180 derecedir. Bir ABC üçgenine A tepe noktasından teğet geçecek şekilde ve BC'ye paralel olacak şekilde bir doğru çizildiğinde, BC doğru parçasının açıları, iç ters açılar kuralından dolayı tepe açısının yanına gelerek bir doğru parçasının yarısını kaplarlar. * Üçgende bir dış açı, kendisine komşu olmayan iki iç açının toplamına eşittir. Bir ABD üçgenine D tepe noktasından teğet geçecek ve taban olan BC'ye paralel olacak şekilde bir doğru çizilip kenarlar uzatıldığında yöndeş açılar kuralı yardımıyla bu önerme kanıtlanabilir. == Üçgenlerin türleri == Üçgenler, kendilerini oluşturan parçaların (köşe, kenar, açılar vb.) aynı düzlemde olup olmadığına göre sınıflandırılabilir. Eğer üçgenin tamamı tek bir düzlemdeyse düzlemsel, diğer durumlarda da örneğin küresel ya da Hiperbolik üçgen terimleri kullanılır. === Kenarlarına göre üçgenler === Eşkenar Üçgen | İkizkenar Üçgen | Çeşitkenar Üçgen ---|---|--- Eşkenar| İkizkenar| Çeşitkenar ==== Eşkenar üçgen ==== Tüm kenarları eşit olan üçgen olup iç açılarının her biri 60°'dir. Tabanlara indirilen dikmeler hem açıortay, hem de kenarortaydır. ==== İkizkenar üçgen ==== İki kenarı eşit olan üçgenlerdir. Ayrıca iki açısı birbirine eşittir. Eşit olmayan kenara indirilen dikme hem açıortay, hem kenarortay özelliği gösterir. ==== Çeşitkenar üçgen ==== Her kenarının uzunluğu ve açısı farklıdır. Çeşitkenar üçgenin simetrisi yoktur. === Açılarına Göre Üçgenler === ==== Dar açılı üçgen ==== Açıları 90 dereceden küçük olan üçgenlere dar açılı üçgen denir. ==== Dik açılı üçgen ==== Bir açısı dik (yani 90°) olan üçgenlerdir. Bu üçgenlerde yükseklik dik kenarlardan biridir. En uzun kenarına hipotenüs denir. ==== Geniş açılı üçgen ==== Açılarından biri 90°den büyük olan üçgenlerdir. Sadece bir tek açısı geniş açı olabilir. Tabana ait yükseklik tabanın uzantısı ile kesişir. == Üçgen bağıntıları == === Pisagor Bağıntısı === Bir dik üçgenin dik kenarlarına 'a' ve 'b' dersek hipotenüs'ün karesi bu kenarların uzunluklarının karelerinin toplamına eşittir. Buna Pisagor Teoremi denir. Yani: \ a^2+b^2=c^2\\!\,. küçükresim|Pisagor bağıntısı === Alan hesaplamaları === ==== Kenardan yararlanma ==== 150px|sol|küçükresim|Alan hesaplaması Bir üçgenin alanı, taban ve tabana ait yüksekliğin çarpımının yarısıdır: \frac{b.h}{2}=A(ABC) ==== Açıdan yararlanma ==== Bir üçgenin alanı, herhangi iki kenarı ile aralarında kalan açının sinüsünün çarpımının yarısıdır. A(ABC)=\frac{a.b.sin\gamma}{2} ==== Heron Yöntemi ==== Çevre uzunluğuna '2u', yarısına 'u' dersek alan: A(ABC)=\sqrt{u(u-a)(u-b)(u-c)} === Kosinüs Teoremi === Herhangi bir üçgende a, b, c kenarlarını alalım. a ve b arasında kalan açı da \alpha olsun. c kenarını bulmak için kullanılacak formül: c=\sqrt{a^2+b^2-2ab.cos\alpha} === Öklit Bağıntısı === Bir dik üçgende hipotenüse "a" diğer iki kenara "b" ve "c", hipotenüs uzunluğunun yüksekliğine "h", bu yüksekliğin ikiye böldüğü "c" kenarıyla ortak köşeye sahip olan parçaya "p", "b" kenarıyla ortak köşeye sahip olan parçaya "k" dersek, küçükresim|Öklid bağıntısı h^2=k.p b^2=k(p+k) c^2=p(p+k) a.h=b.c == Üçgende yardımcı elemanlar == === Açıortay === Bir açıyı iki eş açıya bölen doğru veya doğru parçasına açıortay denir. Açıortayların kesiştiği nokta, üçgenin içteğet çemberinin merkezidir.. 175px|sağ|küçükresim|Açıortay \frac{|AC|}{|CD|}=\frac{|AB|}{|DB|} ==== Açıortay uzunluğu ==== |AD|=\sqrt{|AC||AB|-|BD||DC|} === Kenarortay === 175px|sağ|küçükresim|Kenarortaylar ve ağırlık merkezi Bir üçgende bir köşeden karşısındaki kenara uzatılan doğru bu kenarı iki eş parçaya bölüyorsa buna kenarortay denir.Bir üçgende kenarortayların kesiştiği noktaya ağırlık merkezi denir. G harfi ile gösterilir. Ağırlık merkezi, bir kenarortayı 2n ve n olarak böler. Yani köşeye A, kenarortayın kenarı kestiği noktaya D dersek; |AG|=2|GD|\\!\, olur. ==== Kenarortay teoremi ==== 2V^2_a=b^2+c^2-\frac{a^2}{2} == Üçgenlerle ilgili teoremler == === Ceva Teoremi === 175px|küçükresim|Ceva Teoremi 'nin uygulandığı üçgen Ceva teoremi, üçgenin köşelerinden karşıdaki kenarın herhangi bir noktasına çizilen doğrulardan oluşan şekilde uygulanan bir teoremdir. Uygulaması şu şekildedir: \frac{|CE|}{|EA|}.\frac{|AF|}{|FB|}.\frac{|BD|}{|DC|}=1 === Menelaus Teoremi === küçükresim|200x200pik|Menelaus Teoremi Üçgenle aynı düzlemde olan ve üçgenin köşelerinden geçmeyen herhangi bir doğrunun, üçgenin bir kenarının uzantısıyla kesişim noktalarının üçgenin köşelerine uzaklıkları arasındaki ilişkiyi anlatan teoremdir. Uygulaması: \frac{|FB|}{|FA|}.\frac{|AE|}{|EC|}.\frac{|CD|}{|DB|}=1 === Steward Teoremi === 175px|küçükresim|Steward Teoremi Steward Teoremi, bir üçgende, bir köşeden karşı kenara çizilen herhangi bir doğru ile kenarlar arasındaki bir bağıntıdır. Bağıntı aşağıdaki gibidir: |AD|^2=\frac{c^2.n+b^2m}{m+n}-m.n === Carnot Teoremi === Bir üçgenin iç bölgesinden alınan herhangi bir noktadan kenarlara çizilen dikmelerle kenarlar sırasıyla a, b (ilk kenar) x, y (ikinci kenar) m, n (üçüncü kenar) olmak üzere parçalara ayrılsın. Benzerlik bağıntılarını kurduğumuzda: a^2+x^2+m^2=b^2+y^2+n^2\\!\, ==Ayrıca bakınız== * Matematiksel şekillerin listesi == Dış bağlantılar == * Üçgeni yeni öğrenenler için Milli Eğitim Bakanlığı'nın sayfası Kategori:Üçgen geometrisi Kategori:Temel şekiller

Fenerbahçe Spor Kulübü, 1907 yılında Nurizade Ziya Songülen, Ayetullah Bey, Necip Okaner, Asaf Beşpınar ve Enver Yetiker tarafından İstanbul'un Kadıköy ilçesi, Moda semtinde kurulan spor kulübü. Renkleri sarı laciverttir. Türkiye'nin en eski, başarılı ve en çok taraftara sahip kulüplerinden biri olan Fenerbahçe'nin etkin şubeleri futbol, basketbol, voleybol, atletizm, boks, espor, kürek, masa tenisi, yelken ve yüzmedir. Fenerbahçe Futbol Takımı, Türk futbol tarihinin ilk uluslararası başarısı olan Balkan Kupası'nı (1966-67) kazanmıştır. UEFA Kupa Galipleri Kupası'nda (1963-64) çeyrek final oynamış, 2008 yılında ise UEFA Şampiyonlar Ligi çeyrek finaline kadar yükselmiştir. Ayrıca 2012-13 sezonunda UEFA Avrupa Ligi'nde yarı finale çıkmıştır. 19 kez şampiyon olarak Türk futbol tarihinde en çok millî şampiyonluk yaşamış ikinci futbol takımıdır. U-15 takımı 2011 yılında Avrupa şampiyonu olmuştur. A takımı iç saha maçlarını 2007 yılında yenilenmesi tamamlanan Şükrü Saracoğlu Stadyumu'nda oynamaktadır. Erkek Basketbol Takımı; FIBA EuroChallenge'de 2005 yılında Final Four oynamış; EuroLeague'de 2007-08 sezonunda çeyrek finale, 2014-15 sezonunda ilk kez Final Four'a ulaşmıştır. 2015-16 sezonunda ise EuroLeague'de final oynamış ve Avrupa ikincisi olmuştur. 2016-17 sezonunda EuroLeague kupasını kazanan ilk Türk takımı olarak tarihe geçmiştir. Beş kez arka arkaya Final Four'a (2015, 2016, 2017, 2018, 2019) kalarak da Türk basketbolunda bir rekor elde etmiştir. Kadın Basketbol Takımı; EuroLeague'de 2022-23 sezonunda şampiyon olarak, Avrupa basketbolunun en üst düzey liginde hem erkeklerde hem de kadınlarda birincilik kupasını kaldıran tek kulüp oldu. Sarı Kanaryalar, EuroLeague Women'de 2013, 2014, 2017 ve 2022'de final oynarken, 2016 ve 2021'de üçüncü, 2012 ve 2015'te ise dördüncü oldular. Sarı-lacivertliler ayrıca 2004 ve 2005 yıllarında EuroCup Kadınlar'da Dörtlü Final'e ulaşıp, 2005 yılında final oynadı. Türkiye'de ise ulusal düzeyde 44 şampiyonlukla (16 Süper Lig, 3 Türkiye Şampiyonası, 13 Türkiye Kupası ve 12 Cumhurbaşkanlığı Kupası) halen en başarılı takım konumuna sahiptir. Erkek Voleybol Takımı, 2013-14 sezonunda Avrupa CEV Challenge Kupası, 2009 ve 2013 yıllarında ise iki kez Balkan şampiyonu oldu. Sarı Kanaryalar ayrıca Avrupa Top Teams Kupası'nda 2004-05 sezonunda çeyrek final oynadı, 2008-09 CEV Şampiyonlar Ligi'nde gruptan çıkan ilk Türk takımı oldu. Sarı-lacivertliler Türkiye'de ise 5 Türkiye Ligi, 4 Türkiye Kupası ve 4 Süper Kupa şampoiyonluğuna ulaştılar. Kadın Voleybol Takımı 2009'da CEV Kadınlar Kupası'nda üçüncü olmuş, 2009-10 ve 2010-11 sezonlarında Şampiyonlar Ligi'nde Dörtlü Final'e kalmış, sırasıyla Avrupa ikinciliği ve üçüncülüğü kazanmıştır. Takım, 2010 yılında Katar'da yapılan Kadınlar Dünya Şampiyonası'nda yenilgisiz Dünya Şampiyonu olmuş ve tarihi bir başarı elde etmiştir. 2011-12 sezonunda ise Fenerbahçe iki sezondur kıl payı kaçırdığı Avrupa Şampiyonluğu unvanına ulaşmıştır. 2012-13 sezonunda bu kez Avrupa şampiyonu unvanıyla davet edildiği Dünya Kulüplerarası Voleybol Şampiyonası'nda üçüncü olmuştur. Sarı- lacivertliler aynı sezon CEV Kupası'nda final oynayarak ikinciliğe ulaşmışlardır. 29 Mart 2014'te erkeklerde CEV Challenge Kupası şampiyonu, kadınlarda CEV Kupası şampiyonu olmuştur. Böylece voleybol şubesi, aynı gün içinde hem erkeklerde hem kadınlarda Avrupa kupası kazanarak spor tarihine geçmiştir. Türkiye'de bunu başaran ilk ve tek takım olan Fenerbahçe, Avrupa'da da bu şerefe erişmiş sayılı birkaç kulüpten biri olmuştur. Fenerbahçe atletizmde takımlar düzeyinde, 21 kez Avrupa Şampiyonu olmuş, bunun haricinde de çeşitli dereceler almıştır. Erkek Atletizm Takımı A takımlar düzeyinde 1993 ve 2009 yıllarında B Grubu, 1999 yılında C Grubu'nda şampiyon olmuş, 1992, 1995, 1996 ve 2019'da ise ikinciliğe ulaşmıştır. Genç erkek takımı 2013, 2014, 2017 ve 2019'da Avrupa şampiyonu, 2010, 2011, 2015 ve 2016'da ise Avrupa ikincisi olmuştur. Genç erkek kros takımı ise üç yıl üst üste Avrupa şampiyonluğunu (2009, 2010 ve 2011), 2012 ve 2018'de Avrupa üçüncülüğünü, 2013, 2014, 2015, 2016 ve 2017'de ise Avrupa ikinciliğini kazanmıştır. Kadın Atletizm Takımı 1997 yılında C Grubu'nda, 1998 yılında B Grubu'nda ve 2015'te A Grubu'nda Avrupa ikincisi, 2016'da ise A Grubu'nda Avrupa üçüncüsü olmuştur. Genç kadın atletizm takımı 2010, 2012, 2014, 2015, 2016, 2017, 2018 ve 2019 yıllarında Avrupa şampiyonluğuna, 2011 ve 2013 yıllarında ise Avrupa ikinciliğine ulaşmıştır. Genç kadın kros takımı 2015, 2018 ve 2019 yıllarında Avrupa şampiyonluğuna, 2016 ve 2017'de Avrupa ikinciliğine ve 2009'da Avrupa üçüncülüğüne ulaşmıştır. Yüzme takımı da Avrupa'da başarılı olmuş ve bu branşta 2004 ve 2005 yıllarında iki kez Avrupa şampiyonu olmuştur. Boks şubesi sporcuları, çeşitli kategorilerde Avrupa ve Dünya şampiyonu unvanlarını kazanmışlardır. Takım olarak ise 1999 yılında Ukrayna'nın Lviv kentinde düzenlenen Avrupa Şampiyonlar Kupası'nda ikinciliğe ulaşmıştır. Fenerbahçe Erkek Masa Tenisi Takımı Avrupa ETTU Kupası'nda 2007-08 sezonunda final oynamıştır. Kadın takımı ise ETTU Kupası'nda 2011-12 ve 2012-13 sezonlarında üst üste iki kez şampiyon olmuştur. 2013-14 sezonunda Avrupa Şampiyonlar Ligi'nde final oynamış, 2014-15 sezonu Şampiyonlar Ligi'nde ise tek bir maçta bile yenilmeden kupayı kazanarak Avrupa şampiyonu olan ilk ve tek Türk takımı olarak tarihe geçmiştir. Aynı zamanda o sezon kazanılabilen bütün kupaları kazanmıştır. 2010-11 sezonunda 5 ana branşın 5'inde de (Futbol Erkek, Basketbol Erkek, Basketbol Kadın, Voleybol Erkek, Voleybol Kadın) şampiyon olmuştur ve Türkiye'de bu başarıyı gösteren ilk ve tek kulüptür. Ayrıca bunun dışında kalan şubelerinden de şampiyonluklar almış ve tarihinin en şaşalı dönemlerinden birini yaşamıştır. == Tarihçe == === 1907-1923 === Takvim yaprakları 1907 yılını göstermekteyken II. Abdülhamit devrinin son günleri yaşanmaktadır. Saltanatının son zamanlarını yaşayan II. Abdülhamit'in rejimi her alanda etkisini yitirmeye başlamıştır. Bu azalma futbola da yansımış, artık Türk gençleri de futbol oynamaya başlamıştır. Kulübün ilk temelleri; Ayasofya Camii baş vaizi Abdurrahman Hulusi Efendi'nin oğlu ve Saint Joseph Lisesi'nde beyaz sarığıyla derslere giren edebiyat muallimi Enver Yetiker Bey'in telkinleriyle; yolu yine bu okuldan geçmiş olan öğrenciler ve Kadıköy'ün gençleriyle birlikte 1906 yazında atılmıştır. 1903 yılında Saint- Joseph Fransız Lisesi'nden mezun olan Nurizade Ziya Bey, İngiltere'ye yüksek tahsil için gitmiş, burada oynanan futbol sporuyla tanışmış ve Payitaht'a dönüşünde, mezunu olduğu lisenin edebiyat muallimi Enver Yetiker'e bir futbol takımı kurma fikrini paylaşmıştır. Enver Bey, yıllar sonra bir mecmuaya verdiği mülakatta, içinde bulunulan istibdai dönemle birlikte, kulübün kuruluş öyküsü hakkında şu dizelerle bilgi vermiştir; "Rolüm, istibdat içinde kıvranan gençlere hürriyet sevgisi aşılamaktı ve futbol toplantıları bu iş için en uygun zamanlardı" Sultan II. Abdülhamit'in rejimi, 1907 yılına doğru etkisini yitirmeye başlayınca, bu durumdan yararlanan Kadıköylü gençlerden, Hariciye Nazırı Asım ve Server Paşa'ların ve Londra Sefareti Başkatibi Mehmed Nuri Bey'in torunu Ziya Bey ile Harekât Ordusu Feriki Şevki Paşa'nın oğlu Ayetullah Bey ve ünlü edebiyatçı Samipaşazade Sezai Bey'in yeğeni Necip (Okaner) Bey, Necip Bey'in Kadıköy, Moda Beşbıyık Sokak'ta bulunan 3 numaralı evinde yaptıkları görüşme neticesinde, 1 senedir arzuladıkları futbol takımının tamamen fiiliyata geçmesi hakkında kimi kararlar almışlardır. Görüşmeler sonucunda maddi destek sağlayan devrin zenginlerinden Saint-Joseph Lisesi mezunu Mühendis Nurizade Ziya Bey'e kulübün kurucu başkanlığı, Osmanlı Bankası memurlarından, Saint-Joseph Lisesi mezunu Ayetullah Bey'e katiplik görevi, Bahriye Mektebi'nden henüz yeni mezun olmuş Necip Bey'e de kaptanlık ve veznedarlık görevi verilmiştir. Yine görüşmede varılan fikir birliği ile de; kuracakları kulübün adını oturdukları semtten esinlenerek Fenerbahçe yapılması, armalarının Fenerbahçe Burnu'ndaki ışık saçan Fener'den (Fenerbahçe Feneri), formalarındaki renkleri ise Fener Bahçe'sindeki papatyaların "kıskançlık" ve "temizlik" sembolü olan renklerinden, yani sarı ile beyazdan oluşması kararlaştırılmıştır.Kulübün kadrosu ağırlıklı olarak Saint-Joseph Lisesi ve Kadıköy semtindeki gençlerden oluşturulmuştur. 1908 yılında İkinci Meşrutiyet'in ilanı ile tanınan dernek kurma serbestliği İstanbul'da birçok Türk kulübünün kurulmasına vesile olmuştur. Kulüp sayısındaki artış İstanbul'da yeni bir ligin kurulması ihtiyacını doğurmuş, bu nedenle de o dönemlerde ülkede resmi tatil günü olan Cuma günleri oynanacak bir lig olan, Cuma Ligi adıyla yeni bir lig kurulmuştur. Kulüp kuruluşunda Sarı-Beyaz olan renklerini 1909 sonbaharında Sarı-Laciverde çevirmiştir. 1908-09 sezonuyla birlikte de İstanbul Futbol Ligi'ne katılmıştır. Fenerbahçe - Galatasaray kulüpleri arasındaki ezeli rekabet ilk kez 17 Ocak 1909 tarihinde oynanan İstanbul Futbol Ligi müsabakası ile başlamıştır. Bu tarihten itibaren de o zamanlardaki İstanbul futbolundaki şampiyonluklar genellikle bu iki Türk takımı arasında paylaşılmıştır.Fenerbahçe Kulübü'nün ilk arması Fenerbahçe Burnu'ndaki ışık saçan beyaz deniz feneri, renkleri ise sarı ile beyaz olmuştur. Ancak kulüp yöneticileri, bunu tatminkar bulmadıklarından ve içinde bulundukları monarşi rejimini tehdit edici sayılacağı endişesi ile kısa zamanda bu armayı iptal etmiştir. 1915 yılında futbolcu Solaçık Hikmet'in çizdiği arma herkesin beğenisini kazanmış ve kabul edilmiştir. 1910 yılında Kuşdili Kulübü'nün kulüp bünyesine katılımıyla Fenerbahçe kürek, avcılık, kriket ve tenis sporlarına sahip olmuştur. küçükresim|302x302pik|1910'lu Yıllarda Fenerbahçe Çim Hokeyi Takımı Kadrosunu gençlerle güçlendiren bu Fenerbahçe 1911-12 sezonunda hiç yenilmeden şampiyon olmuştur. Bu şampiyonluğun en önemli yanı ise, Fenerbahçe'nin bu şampiyonluğu ile İngiliz ve Rum takımlarının şampiyonluklarının tamamen sona erdirmesi ve bu tarihten itibaren de Türk futbolunda şampiyonlukların artık Türk takımlarının olmasıdır. Bu şampiyonluk, kulübün itibarını bir anda yükseltmiş, imkânlarını arttırmıştır. Altıyol'da bir kulüp lokali kiralanmış, lokalin açılışı ile üye sayısı çoğalmıştır. Bu arada futbol dışında diğer spor dallarında da faaliyet gösterilmesine başlandığından, aynı yıl Fenerbahçe Futbol Kulübü adı, Fenerbahçe Spor Kulübü'ne dönüştürülmüştür.Kulübün kuruluş günü olarak Gazi Mustafa Kemal Paşa'nın kulübü ziyaret tarihi (3 Mayıs 1918) olan 3 Mayıs kabul edilir. ==== Kuruluş amacı ==== Kulübün amacı, kuruluş tüzüğünün 2. ve 3. maddelerinde şu şekilde belirtilmiştir: ==== I. Dünya savaşı ==== I. Dünya Savaşı'nın başlamasıyla birlikte genç nüfus silah altına alınmaya başlanmıştır. İngiliz takımları İstanbul'da yaptığı maçları bırakmıştır. 1914-15 yılında Fenerbahçe ve Galatasaray arasında çıkan anlaşmazlıktan dolayı lig, iki ayrı küme hâlinde oynanmıştır. İstanbul Ligi şampiyonluğunu kazanan Fenerbahçe ile İstanbul Futbol Birliği Ligi'nde birinci olan Galatasaray takımları, gerçek İstanbul şampiyonunun belirlenmesi amacıyla 11 Şubat 1916 günü İttihatspor sahasında (bugünkü Fenerbahçe Şükrü Saracoğlu Stadyumu) karşılaşmışlardır. Muzaffer'in golüne karşılık Said Selahaddin'in 2, Galip Kulaksızoğlu'nun da 1 golüyle ezeli rakibini 3-1 yenmeyi başaran Fenerbahçe, hem 1914-15 sezonu şampiyonluğunu hem de İngiltere'den özel olarak getirtilen ve 10 yılın sonunda en çok şampiyon olacak takıma verilecek olan tarihi şildi kazanmıştır. Fenerbahçe, Çanakkale Savaşları boyunca birçok oyuncusunu kaybetmiştir. Kulüp, 3 Mayıs 1918 tarihinde Mustafa Kemal Paşa tarafından ziyaret edilmiştir. O tarihlerde Yıldırım Ordular Grubu Kumandanı olan Mustafa Kemal Paşa, kulübün Kuşdili'ndeki lokaline ziyarette bulunmuştur. Bu tarih, daha sonra yapılan bir divan kurulu sonrası kulübün kuruluş günü olarak görülmüş ve bu tarih itibarıyla kuruluş yıl dönümünü 3 Mayıs günü olarak kabul edilmiştir. Atatürk, o günkü ziyaretinde kulübün şeref defterine şunları not düşmüştür: ==== Kurtuluş Savaşı ==== İstanbul, 16 Mart 1920 günü işgal kuvvetlerince resmen işgal edilmiştir. Türk Kurtuluş Savaşı zamanında işgal kuvvetlerine mensup özellikle İngiliz ve Fransız askeri takımlarıyla yapılan futbol maçları, İstanbul halkının büyük ilgisini çekmiştir. Türk kulüpleri bu takımlarla 5 yılda 50'sini Fenerbahçe'nin oynadığı toplam 80 maç yapmıştır. İşgal kuvvetleri takımlarına karşı kazanılan galibiyetler ise Türk takımlarını halkın gönüllerinde yüceltmiştir. Türk takımlarının özellikle de Fenerbahçe'nin, başta General Harrington Kupası (29 Haziran 1923) olmak üzere işgal kuvvetleri takımları karşısında elde ettikleri tüm galibiyetler, Türk halkına moral vermiştir. Fenerbahçe futbol sahalarında işgal kuvvetlerine karşı ardı ardına aldığı galibiyetlerle Millî mücadelenin adeta İstanbul şubesi halini almıştır. O devirde Türk futbolu denince ilk akla gelen Fenerbahçe olmuştur. Kurtuluş Savaşı cephelerinden gelen her yeni zafer halkın moralini yükseltirken, Fenerbahçe'nin de aldığı galibiyetler bu morali daha da arttırmış. 1910'lu yıllarda en fazla iki bin kişinin izlediği Fenerbahçe, 1919-20 yıllarında 6-7 bin kişinin doldurduğu tribünlere oynamaya başlamıştır. ==== Sergi ==== Dosya:Fenerbahce SK 1911-1912.JPG|Fenerbahçe SK 1911-12 Sezonu Şampiyonu Dosya:Fenerbahçe SK 1913-1914.JPG|Fenerbahçe SK 1913-14 Sezonu Şampiyonu Dosya:Fenerbahce SK 1920-1921.JPG|Fenerbahçe SK 1920-21 Sezonu Şampiyonu Dosya:Fenerbahce SK 1922-1923.JPG|Fenerbahçe SK 1922-23 Sezonu Şampiyonu Dosya:Galatasaray SK and Fenerbahçe SK (1924-25).jpg|1924-25 sezonundaki bir maç öncesi Fenerbahçe ve Galatasaray takımları Dosya:19130601 Idman FB BirinciFutbolTakimi.jpg|alt=Sağdan ve Önden Birinci: Nasuhi Bey (Katib-i Umumi ve Murahhas), Doktor Hamit Bey, Hikmet Bey, Nüzhet Bey, Kamil Bey (Kaptan), Nuri Bey, Sait Bey, Reis Hulusi Beyefendi, Hulki Bey İkinci Sıra: Mateosyan Efendi, Sabri Bey, Arif Bey, Mösyö Wilhelm, Galip Bey (Heyet-i İdare Reisi), Kemal Bey, Said Bey Üçüncü Sıra: Yahya Bey (Kasadar), Zeki Bey, Elkatip Mustafa Bey (İkinci, Üçüncü ve Dördüncü Takım Kaptanı)|1913 Yılı Fenerbahçe Birinci Futbol Takımı Dosya:19130601 Idman FB IkinciFutbolTakimi.jpg|alt=Sağdan ve Önden: Adil Bey (İkinci Takım Katibi ve Hokey Kaptanı), Vecdi Bey, Ethem Bey, Şinork Efendi, Süreyya Bey İkinci Sıra: Nuri Bey, Hasan Bey, Reşat Bey, Arslanyan Efendi, Mustafa Bey(Kaptan), Kenan Bey, Ömer Bey, Selahattin Bey, Nurettin Bey Üçüncü Sıra: Servet Bey, Kamil Bey, Orhan Bey, Şakir Bey, Devletyan Efendi, Abdülselam Bey, Müfit Bey, Ekrem Bey|1913 Yılı Fenerbahçe İkinci Futbol Takımı Dosya:19130601 Idman FB 3-4FutbolTakimi.jpg|alt=Sağdan ve Önden: Mualla Bey, Ahmet Cemal Bey, Mehmet Cemal Bey, Alaaddin Bey, Müfit Bey, Şekip Bey, Haydar Bey, Cafer Bey İkinci Sıra: Elkatip Mustafa Bey (Kaptan), Celal Bey, Vedat Bey, Hayrettin Bey, Hakim Bey, Fahri Bey, ???, Burhanettin Bey, Orhan Bey, Suat Bey Üçüncü Sıra: Rıfat Bey, Nizamettin Bey, ???, Kamil Bey, Enver Bey, ???, Arslanyan Efendi, Rıza Bey, Fındıkyan Efendi, Nihat Bey Dördüncü Sıra: Necip Be|1913 Yılı Fenerbahçe Üçüncü ve Dördüncü Futbol Takımları === 1927-1947 === ==== Kuşdili Yangını ==== Futbol harici branşlarda sürekli gelişim gösteren Fenerbahçe, 25. kuruluş yılında 5-6 Haziran 1932 gecesi meydana gelen Kuşdili Yangını sonucunda kupalarından üye kayıt ve maç defterlerini de içeren belgelerine kadar gelmiş geçmiş bütün maddi eser ve izlerini kaybediyordu. küçükresim|28 Mayıs 1932 tarihli Akşam gazetesinde Fenerbahçe-Galatasaray maçında Taksim Stadı'nda Fenerbahçe seyircileri. 1936 yılında Ankara ve İzmir şehirlerinin takımlarının katılımıyla Millî Küme kuruldu. Millî küme 1942, 1948, 1949 yılları hariç 1936-1950 yılları arasında düzenlenmiştir. 1938 yılında kendi isteğiyle ligden çekilen Fenerbahçe, bunun dışındaki tüm turnuvalara katılmış 1937, 1940, 1943, 1945, 1946 ve 1950 yıllarında olmak üzere 6 kez kazanarak bu kupada en çok zafere ulaşan takım olmuştur. 1939 yılı Türk futbolunda bir ilk gerçekleşti. 9 Eylül 1939 Cumartesi akşamı 21.00'de, Taksim Stadı'nda Fenerbahçe ile Beyoğluspor ilk gece maçına çıktılar. İlk gece maçındaki ilk golü Fenerbahçeli Fikret Kırcan atmış, Fenerbahçe sahadan 4-2 yengin ayrılmıştı. ==== Siyaset ve Futbol ==== Bu zamanlarda siyaset çoğu sporu etkilemiştir. 1929-30 yıllarında başlayan ve CHP tarafından düzenlenen turnuvada 10 yıl boyunca en çok şampiyon olan takım İstanbul Şildi'ni kazanacaktı. 7 yıl düzenlenen turnuvada Fenerbahçe 4 kez kazanınca İstanbul Şildi'nin sahibi oldu. 1936 Yaz Olimpiyatları'na da siyaset damgasını vurmuş, Berlin'de düzenlenen Olimpiyat Oyunları adeta Adolf Hitler'in gövde gösterisine dönmüştü. II. Dünya Savaşı başlamadan önce devletler, başka devletleri kendi saflarına çekmek için uğraşıyorlardı. Bu amaçla İngiltere'nin profesyonel futbolcuları 1941 yılında Türkiye'ye gelir. İngilizler, Ankara'da ve İstanbul'da olmak üzere Fenerbahçe ile 2 maç oynarlar. Ankara'daki ilk maç 2-2 berabere sona erer. İkinci maç İstanbul'da, eski adıyla Fenerbahçe yeni adıyla Fenerbahçe Şükrü Saracoğlu Stadyumu'nda oynandı. Maç esnasında Fenerbahçe aleyhine bir penaltı verildi. Topun başına o güne kadar hiç penaltı kaçırmayan Wodword geçti. Kalede ise Cihat Arman vardı. Vuruşu bir metre yükseklikten sol kale direğinin hemen yanından ağlarla buluşacakken, Cihat Arman hiç görülmemiş bir şekilde topu kornere çıkarttı. İngilizler donup kalmıştırlar. Herkes şaşkınlık içindeydi. İngilizler sıraya girerek bu olağandışı kurtarışı yapan kaleci Cihat Arman'ı teker teker tebrik etmişlerdir. Yine Nazi Almanyası'nın propagandasını yapmak üzere 31 Mayıs 1942'de SK Admira Wien takımı Türkiye'ye gelir. Viyana ekibi Beşiktaş'ı 3-2, Galatasaray'ı da 3-0 yener. Son maçını Fenerbahçe'ye karşı yapar ve 2-1 mağlup olur. 1998 yılında tek oyla başkanlık seçimini kazanan Aziz Yıldırım'dan sonra en uzun süre başkanlık yapmış olan Şükrü Saracoğlu, bir siyaset adamıydı. Bunun yanında sıkı bir Fenerbahçeliydi. Fenerbahçe'ye birçok faydası dokunmuştur. Bugünkü Şükrü Saraçoğlu Stadı'nın yerinde bulunan alan sembolik 1 TL karşılığı Fenerbahçe'ye kazandırılmıştır. Hükûmetlerde görevdeyken bile Fenerbahçe başkanlığını sürdürmüş, siyasetteyken, 1934-1950 yılları arasında görevde bulunmuştur. Daha sonraları stadyuma adı verilmiştir. === 1947-1967 === ==== Diğer sporlar ==== II. Dünya Savaşı her şeyi olduğu gibi Fenerbahçe'yi de finansal olarak olumsuz etkiledi. Buna karşın sportif anlamda başarılar devam etti. Fenerbahçeli atlet Ruhi Sarıalp, Londra'da düzenlenen 1948 Yaz Olimpiyatları'nda üç adım atlamada bronz madalya kazandı. Bu bir Türk'ün atletizm alanında kazandığı ilk madalyaydı. 1944'te Fenerbahçe, ikinci resmî şubesini basketbol alanında kurdu. Böylece futboldaki Fenerbahçe- Galatasaray rekabeti basketbola da sıçradı. Ekip ilk büyük başarısını 27 Mart 1954'te elde etti. Bu tarihte Galatasaray'ı ilk kez yenerek ezelî rakibinin basketboldaki hegemonyasına büyük bir darbe vurdu. Takım ilk şampiyonluğuna ise 1957 yılında ulaştı. Fenerbahçe ve Galatasaray ezelî rekabetini 1947 yılında bir başka sporda sürdürdü: Ragbi. Yapılan ilk karşılaşma 18 Mayıs 1947'de oynandı. Bu ayrıca son karşılaşma da oldu. Fenerbahçe karşılaşmayı 12-0 kazandı. Bu sonuç karşısında Galatasaray ragbi şubesini kapatmaya karar verdi. ==== Lefter ve Can ==== 30 Mart 1947'de Macar Ignace Molnar, futbol takımının başına getirilir. Ignace Molnar yönetiminde takım 1947-48 sezonunda İstanbul Futbol Ligi'ni kazanır. Lefter Küçükandonyadis bu sezon takıma transfer olmuş ve şampiyonlukta önemli katkıları olmuştur. Taksimspor'dan takıma dahil olmuş ve futbol oynadığı dönemde sihirbaz olarak tanınmıştır. Birçok meziyetiyle ön plana çıkmıştır. Fenerbahçe taraftarlarının kalbinde taht kuran Lefter'e "Ver Leftere, yaz deftere" sloganı yazılmıştır. Fenerbahçe'de bulunduğu zaman içinde birçok rekora imza atmıştır. Lefter Küçükandonyadis daha sonra 1951'de Fiorentina'ya transfer olmuştur. 1950'de açılan Adalet kulübü hızla gelişmek ister. Kulüp, büyük takımın önemli oyuncularına hem büyük transfer ücretleri ödüyor hem de mensucat fabrikasında bir tezgâh veriyordu. Birçok futbolcu Adalet'e geçti. Bunlar içinde Fenerbahçeliler de vardı. Fenerbahçe beş futbolcusunu Adalet'e kaptırır. Bu beş futbolcunun dışında, Lefter İtalya'ya gitmiş, Cihat Arman futbolu bırakmıştı. Fenerbahçe zor bir döneme girdi. Bunların yerine kulüp birçok genç oyuncu aldı. Bu yeni takıma "Küçük Şeytanlar" adı verilmişti. Küçük Şeytanlar Adalet'le oynanan maçı 1-0 kazanmayı başardı. Ayrıca bu genç takım 1952-53 sezonunda şampiyonluğa ulaştı. Bir ara Fenerbahçe basketbol takımında da oynayan Can Bartu daha sonra futbola geçti. Bartu'nun idolü Lefter'di. Amacı bir gün Lefter gibi Avrupa'da oynamaktı. Fenerbahçe, 1959'da ilk kez düzenlenen profesyonel lige iyi başladı ve Beyaz Grubu birinci tamamlayıp Kırmızı Grup birincisi olan Galatasaray ile final oynamaya hak kazandı. İki ayak üzerinden oynanan finalin ilk ayağında Fenerbahçe, Galatasaray'a 1-0 mağlup oldu. 4 gün sonrasında yapılan ikinci ayak maçında ise Galatasaray'ı 4-0 yenen Sarı-Kanaryalar ilk kez düzenlenen ligde şampiyonluğa ulaştı. 1959 yılında Fenerbahçe Şampiyon Kulüpler Kupası'nda mücadele etmeye hak kazandı. Macar antrenör Ignace Molnar yönetimindeki Fenerbahçe, Macar Şampiyonu Csepel SC ile İstanbul'da Can Bartu'nun golüyle 1-1 berabere kaldı. Fenerbahçe deplasmanda 3-2 kazandı ve bir üst tura çıktı. Bu, Türk takımları için ilkti, çünkü ilk kez bir Türk takımı Avrupa'da bir üst tura çıkmıştı. === 1967-1990 === ==== Ünlü isimler ==== 1968 yılında Şampiyon Kulüpler Kupası'da Fenerbahçe İngiltere Şampiyonu Manchester City ile eşleşti. Bundan iki yıl önce İngiltere, FIFA Dünya Kupası'nı kazanmıştı. Türkiye ve İngiltere'deki herkes bu eşleşmenin favorisinin açık ara farkla Manchester City olduğunu düşünüyordu. İlk maç Manchester şehrinde oynandı ve özellikle kaleci Yavuz Şimşek'in güzel oyunu maçın 0-0 bitmesini sağladı. İkinci maç 2 Ekim 1968'de İstanbul'da oynandı. Manchester City maça baskılı başladı. Ercan Aktuna kaleci Yavuz'a pas attı fakat pas kısa düşünce Coleman araya girdi ve 12. dakikada durumu İngiliz ekibinin lehine çevirdi. İlk yarı bu skorla tamamlandı. İkinci yarıda oyuna Abdullah Çevrim girdi ve hemen 46. dakikada bir karambolde topu ağlara göndermeyi başardı: 1-1. Kalan dakikalarda skora göre turu geçen taraf olan Manchester City savunmaya çekildi. 76. dakikada Ogün Altıparmak'ın vuruşu gol olunca İngilizler şoka uğradı. Durum 2-1 e geldi ve maç böyle tamamlandı. Fenerbahçe, dönemin en güçlü ekiplerinden Manchester City'yi elemişti. Ertesi gün Türkiye'deki gazetelerde şöyle manşetler atıldı: "Dünya Şampiyonlarının şampiyonunu yendik". 1972 yılında ilginç bir kişi Fenerbahçe'de teknik direktörlük görevine geldi. 1962 FIFA Dünya Kupası'nda Brezilya'nın kupayı almasında pay sahibi olmuş Valdir Pereira takımın başına getirildi. Valdir Pereira'nın diğer ismi Didi idi. Fenerbahçe, Didi yönetiminde üç yılda sekiz kupa kazanmayı başardı. Didi zamanında, Cemil Turan ve Osman Arpacıoğlu'lu takım 18 kez Galatasaray'a karşı oynadı. Fenerbahçe bu maçlarda 10 galibiyet 6 beraberlik alırken Galatasaray 2 kez sahadan yengin ayrıldı. Fenerbahçe, Didi'li yıllarda oldukça başarılı oldu ve popüleritesini artırdı. Milliyet tarafından yapılan anket sonuçlarına Fenerbahçe o tarihte %60,56 ile en çok taraftara sahip kulüptü. ==== Alçaklar ve Yüksekler ==== 1980 yılında Fenerbahçe, takımın başına Eintracht Frankfurt'tan Alman bir çalıştırıcı getirdi. Friedel Rausch yönetimindeki Fenerbahçe en dramatik sezonunu yaşadı. Takım ligde büyük düşüşler yaşadı ve sezonu 10. sırada tamamlayabildi. 16 takımın olduğu ve 14., 15. ve 16.'nın küme düştüğü ligde Fenerbahçe 10. oldu. Ligden düşen takımlardan Çaykur Rizespor ile aynı puandaydı. Takım averajla ligde kalabilmişti. Sarı-Kanaryalar için 1985-1988 yılları arası da pek parlak geçmedi. Takım iki kez beşincilik, bir kez de sekizincilik aldı. Bu üç sezonda kulüp altı çalıştırıcı değiştirdi. Bu, değişim için iyi bir zamandı. Rıdvan Dilmen ve Aykut Kocaman transfer edildi. Kaleye Almanya millî takımı kalecisi Harald Schumacher alındı. Alman kaleci daha önce 1982 ve 1986 Dünya Kupalarında, Batı Almanya millî takımında görev yapmıştı. Harald Schumacher dışında kadroda yabancı futbolcu yoktu. Oldukça kaliteli bir kadro kuruldu. 1988-89 sezonu takım için kırılması zor rekorlar yılı oldu. Fenerbahçe 103 kez (maç başına 2,86) rakip fileleri sarsarak bu alanda lig rekorunu kırdı. Kalesinde sadece 27 gol gördü. Fenerbahçe 36 maçtan 29'unu kazanırken 6'sında berabere kaldı, birinde yenildi. Toplayabileceği 108 puandan 93'ünü topladı ve %86,11'lik bir başarı sağladı. Başarı yüzdesi ve alınan puan alanında da rekor kırılmış oldu. Gol kralı Fenerbahçe'den çıktı. Aykut Kocaman 29 gol atmıştı. Rıdvan Dilmen ise tam 41 asist yapmış 19 kez de fileleri sarsmıştı. Diğer bir parlak başarı 3 Mayıs 1989 tarihinde sağlandı. 1988-89 sezonunda Galatasaray ile Türkiye Kupası'nda karşılaşıldı. Maç Ali Sami Yen Stadı'nda oynandı. Galatasaray ilk yarıyı Tanju Çolak'ın attığı üç golle önde kapadı. Galatasaray üstün durumdaydı ve kimi spor yazarları ikinci yarıda farkın açılacağını, böylece Galatasaray'ın tarihi bir zafer elde edeceğini düşünüyorlardı. Devre arasında Veselinoviç takımı çok iyi bir şeklide motive eder ve onlara: "Onlar bize bir devrede üç gol atabiliyorsa, biz onlara beş tane atarız. Sahaya çıkın ve ne kadar Fenerbahçeli olduğunuzu onlara gösterin" der. İkinci yarıda Aykut Kocaman ve Hasan Vezir'in (3) golleriyle Fenerbahçe rakibini 4-3 devirir. === 1990-2018 === ==== 1990'lar ==== 1990-91 sezonunda Fenerbahçe'nin başına Hollandalı çalıştırıcı Guus Hiddink getirildi. O sezon Fenerbahçe için oldukça kötü geçecekti. Harald Schumacher sarılık geçirdi ve futbola ara vermek zorunda kaldı. Rıdvan Dilmen'in peşini sakatlıklar bırakmadı. Fenerbahçe sezona 1-6'lık Aydınspor hezimeti ile başladı. Bu, kulüp tarihinde ligde alınan en büyük yenilgiydi. Sezon istenilen gibi gitmedi ve takım beşinci olarak ligi kapadı. Buna karşın erkek basketbol takımı, tarihindeki ilk şampiyonluğunu bu sezon elde etti. 1990'lı yıllar takım için pek parlak geçmedi. 1990-2000 arasında sadece bir kez lig şampiyonluğuna ulaşıldı. 1995-96 sezonunda takım lig şampiyonluğuna ulaştı. Aynı yıl Türkiye Kupası'nda finale çıktı. İki maç üzerinden oynanan karşılaşmalarda Fenerbahçe, uzatma devresinde yediği golle Galatasaray'a mağlup oldu. Buna karşılık bu dönemde Fenerbahçe 4 yıl lig gol kralını çıkardı. 1991-92 ve 1994-95 sezonunda Aykut Kocaman 25 ve 27 golle, 1992-93 sezonunda Tanju Çolak 27 golle, 1993-94 sezonunda Bülent Uygun 22 golle gol krallığına ulaştı. Tüm bunlara karşın kulüp 10 yıl boyunca ekonomik ilerlemeler kaydetti. Ali Şen ve Aziz Yıldırım gibi başkanlar sayesindeki bu ekonomik ilerleme ile kaliteli futbolcular ve ünlü teknik adamlar takıma kazandırıldı. Joachim Löw ve Carlos Alberto Parreira bunlardan ikisiydi. Yine birçok ünlü yabancı futbolcu takımda oynadı: Jay-Jay Okocha, Elvir Baljić, Emil Kostadinov, Jes Høgh... ==== Yeniden yapılanma ve tesisleşme ==== 165px|küçükresim|sol| Stadyumdan bir görünüm 1998 yılında yapılan başkanlık seçimlerinde Aziz Yıldırım, bir oy farkla başkanlığa seçildi. Yıldırım, devamlı bir sportif başarı için, kulüp ekonomisinin sağlam temellere dayanması gerektiğini düşünüyordu. Bu amaçla uzun vadede planlar yaptı. Fenerbahçe Stadyumu olarak anılan stadyumun adını Fenerbahçe Şükrü Saracoğlu Stadyumu olarak değiştirdi. 28.000 kişilik bu stadyumun 1982 yılında projelendirilen kapasite arttırma çalışmalarına başlandı. 1999-2000 sezonunda Yeni Açık diye adlandırılan, Kurbağalıdere tarafındaki tribün yıkılarak inşaata başlandı. Sponsor olarak Migros ile anlaşıldı. 2000-01 sezonunun ilk maçı geldiğinde kapasite 30.000'e çıkarılmıştı. Sezon içinde diğer kale arkası tribün yıkıldı ve inşaasına başlandı. Sponsor olarak Telsim ile anlaşıldı ve 6 Mayıs 2001'deki Fenerbahçe - Galatasaray maçına yetiştirildi. Bu tribünler ile birlikte stadın kapasitesi 42.000'e ulaştırılmıştı. Bu maç ile İstanbul seyirci ve hasılat rekoru kırıldı. Daha sonra Maraton Tribün yıkıldı. İnşaat hızla bitirildi, 16 Şubat 2002'de oynanan yine bir Fenerbahçe - Galatasaray maçıyla tribün açılışı yapıldı. Maçı 45.000 civarında taraftar izledi. 2005 yılının mart ayında numaralı tribün hızla yıkıldı. 8-9 ay gibi kısa zamanda yeni tribün yapıldı. Bu tribüne Fenerium Tribünü adı verildi. 2006-2007 sezonunda stada ısıtma sistemi eklendi. Tüm bunların yanında kulübe önemli tesisler kazandırılmış, altyapı çalışmaları hızlandırılmıştır. Can Bartu Tesisleri 2000 yılında hizmete girmiştir. Altyapıya hizmet veren Fikirtepe Tesisleri 1999 yılında açılmıştır. Dereağzı Tesisleri 2003 yılında suni çimle kaplanmıştır. Faruk Ilgaz Tesisleri 2004'te, modernize edilmiş şekilde hizmete sokulmuştur. === 2018'den günümüze === 3 Haziran 2018 tarihinde yapılan olağan genel kurulunda 20 yıldır kulübün başkanı olan Aziz Yıldırım'ın karşısına Ali Koç başkan adayı olarak çıktı. Kongre sonucunda 20.736 geçerli oyun 16.092'sini alan Ali Koç Fenerbahçe'nin 37. başkanı oldu. 26 Haziran 2021 tarihinde 29 bin 9 üyenin oy kullanabilme hakkı olan genel kurula tek aday olarak giren Ali Koç, 6 bin 682 kişinden 6 bin 459 oy alarak Fenerbahçe'deki ikinci dönem başkanlığına seçilmiş oldu. Ali Koç'un yeni dönem yönetim kurulu listesi Erol Bilecik, Burak Çağlan Kızılhan, Ömer Temelli, Mehmet Dereli, Fethi Pekin, Sertaç Komsuoğlu, Simla Türker Bayazıt, Hüseyin Arslan, Esin Güral Argat, Nüket Küçükel Ezberci, Ahmet Ketenci, Alper Pirşen, Kemal Danabaş, Ruşen Çetin asil üye olarak yer alırken, Selma Altay Rodopman, Ömer Okan, Selahattin Baki, Bekir İrdem, İlker Dinçay, Özgür Özaktaç, Can Gebetaş yedek üye listesinde yer aldı. Genel kurulun ilk gününde yapılan görüşmelerde 50 ₺ olan kulüp üye aidatlarının 500₺ çıkarılması konusunda yapılan oylama sonucunda kabul edildi. Yine ilk gün gerçekleştirilen oylamalarda Fenerbahçe Spor Kulübü bünyesinde paralimpik spor, e-spor ve kadın futbol takımı şubelerinin açılması oy çokluğu ile kabul edildi. Pandemi koşullarında, görev süresi 3 yıl olmasına rağmen yapılamayan yüksek divan kurulu başkanlık seçimleri mevcut divan başkanı Vefa Küçük, Nail Kır, Sait Yılmaz ve Uğur Dündar'ın da katılımıyla 4 adayla 9 Nisan 2022 tarihinde yapıldı. 1871 yüksek divan kurulu üyesinin oy kullandığı seçimlerde eski yönetim kurullarında yönetici olarak görev almış olan Uğur Dündar 824 oy alarak yeni divan başkanı seçildi. Seçimde Vefa Küçük 799, Nail Kır 122, Sait Yılmaz 117 oy aldı, 9 oy da geçersiz sayıldı. Fenerbahçe ile Zenit iş birliği antlaşması imzalandığını açıkladı| tarih = 27 Şubat 2023 | === Başkanlar === * 1907-1908 Ziya Songülen * 1908-1909 Ayetullah Bey * 1909-1910 Tevfik Haccar Taşçı * 1910-1911 Galip Kulaksızoğlu * 1911-1912 Osman Fuat Efendi * 1912-1914 Hamit Hüsnü Kayacan * 1914-1915 Mehmet Hulusi Bey * 1915-1934 M. Sabri Toprak * 1915-1916 Dr. Nazım Bey * 1918-1919 Refik Ahmet Nuri Sekizinci | * 1920-1923 Ömer Faruk Efendi * 1924-1927 Nasuhi Baydar * 1928-1932 Muvaffak Menemencioğlu * 1932-1933 Sait Selahattin Cihanoğlu * 1933-1934 Hayri Celal Atamer * 1934-1950 Şükrü Saraçoğlu * 1950-1951 Ali Muhiddin Hacı Bekir * 1951-1953 Osman Kavrakoğlu * 1953-1954 Bedii Yazıcı * 1955-1957 Zeki Rıza Sporel | * 1958-1959 Agah Erozan * 1960-1960 Medeni Berk * 1960-1961 Hasan Kamil Sporel * 1961-1962 Razi Trak * 1962-1966 İsmet Uluğ * 1966-1974 Faruk Ilgaz * 1974-1976 Emin Cankurtaran * 1976-1980 Faruk Ilgaz * 1980-1981 Razi Trak * 1981-1983 Ali Şen | * 1983-1984 Faruk Ilgaz * 1984-1986 Fikret Arıcan * 1986-1989 Tahsin Kaya * 1989-1993 Metin Aşık * 1993-1994 Güven Sazak * 1994-1994 Hasan Özaydın * 1994-1998 Ali Şen * 1998-2018 Aziz Yıldırım * 2018- Ali Koç ---|---|---|--- == Unutulmaz Futbolcular == Fenerbahçe 1907 yılında kurulduğunda oldukça kısıtlı bir kadroya sahipti. Kulübün kuruluşunda henüz 16 yaşında olan Saint- Joseph Kolejli Galip Kulaksızoğlu, ilk kadrodan kulüpte en uzun süre kalan isimdi. Kulübün 3 numaralı kurucu üyesi Necip Okaner’den sonra Fenerbahçe’nin 2. takım kaptanı olan ve kulüpte 17 yıl forma giyen Kulaksızoğlu, 1924 yılında jübile yapana kadar 216 maça çıkmıştı. Galip Bey, 1910 yılında Arif Emirzade ile birlikte kulübün ayrıca reislik görevini üstlenmişti. Zeki Rıza Sporel ise, Fenerbahçe'nin altyapısından çıkmış ilk isimlerdendi. 1913 yılında henüz 15 yaşındayken Fenerbahçe genç takımına katılmış ve 17 yaşındayken birinci takıma yükselmişti. 18 yıllık kulüp kariyerinde 352 maçta 470 gol atarak maç başına 1,3 gol ortalaması ile kulüpte önemli bir yer edinmiştir. Zeki Rıza Sporel Türkiye millî futbol takımı’nın ilk golünü atan isimdir. Türkiye millî takım forması ile 16 maça çıkan Sporel, 15 gole imza atmıştır. Yine 1913’te Fenerbahçe altyapısına katılan Bekir Refet ise, Türkiye dışında bir futbol takımına transfer olmuş, profesyonel olarak forma giymiş ilk Türk futbolcudur. Cihat Arman kulübe en uzun süre hizmet eden kalecilerdendir. 12 sezon boyunca 308 maça çıkmıştır. Lefter Küçükandonyadis, Avrupa'da mücadele eden ilk Türk oyunculardandır. Lefter, Fenerbahçe'ye geri dönmeden önce 2 yıl boyunca sırayla Fiorentina ve OGC Nice takımlarında oynamıştır. Lefter 615 maçta 423 gol atarak kulübün 2 İstanbul Ligi, 3 Lig zaferi kazanmasında etkili olmuştur. Bir başka oyuncu Can Bartu, kulübün Avrupa'ya ihraç ettiği başka oyuncularındandır. Ayrıca Can Bartu bir Avrupa kupası finalinde (Fiorentina - Atlético Madrid) top koşturan ilk Türk oyuncu olmuştur. Fenerbahçe’nin altyapısına, basketbol şubesinden başlayan Can Bartu, kısa bir süre sonra Fenerbahçe’nin futbol branşına da geçmiş, Fenerbahçe'nin ve Türkiye futbol- basketbol millî takımlarının ikisinde de profesyonel sınıfta forma giymiş ilk ve tek sporcu olarak, bu alanda Türk spor tarihinde emsal oluşturmaktadır. Can Bartu, Fenerbahçe’ye geri dönmeden önce Venezia ve Lazio takımlarında da futbol oynamıştır. Bartu, Fenerbahçe'de 330 lig maçında 162 gol atmış ve 4 lig zaferi yaşamıştır. Yakın geçmişte, özellikle yabancı futbolcular taraftarın gönlünde taht kurmuştur. Bunlardan Uche Okechukwu 13 sezon Fenerbahçe ve İstanbulspor'da forma giymiş ve Türkiye'de en uzun zaman kalmış yabancı oyuncu unvanını elde etmiştir. Uche, Fenerbahçe kariyerinde 2 lig şampiyonluğu yaşamış ve taraftarlar tarafından kulübün unutulmaz isimlerinden biri olarak görülmektedir. Pierre van Hooijdonk, Fenerbahçe'ye 2003 yılında gelmiş ve 2 yıl futbol oynamıştır. Hooijdonk, Fenerbahçe formasıyla çıktığı 53 maçta 32 gol atmıştır. Hem sıcak kanlı tavırları hem de başarılı futboluyla Fenerbahçe'nin iki yıl üst üste şampiyon olmasına bulunduğu katkılardan dolayı taraftarın gönlünde kendisine yer bulmuştur. Alex de Souza Fenerbahçe'ye 2004 yılında katılan Brezilyalı oyuncu 8 yıl sonra 2012'de dönemin Teknik Direktörü ile yaşadığı sorunlardan dolayı sözleşmesi fesih edilerek gönderilmiştir. Alex Fenerbahçe'de toplam 277 maçta 164 gol 133 asist ile adını Fenerbahçe ve Türk futbol tarihine kazımıştır. Taraftarlarca heykeli dikilen Alex'in veda mesajı ise onun unutulmayacak bir futbolcu olduğunu adeta bağırmaktadır. Sözleşmesi fesih edildiği dakikalarda Twitter üzerinden yazdığı iletide; "Fenerbahçe bir oyuncu kaybetti ama bir taraftar kazandı" demiştir. == Arma == Arma, 1914 yılında resimde yeteneği olan futbolcu Hikmet Topuzer tarafından tasarlanmıştır ve bu arma günümüze kadar ulaşmıştır. Ali Hikmet Bey’in anlatımıyla Fenerbahçe armasının öyküsü: == Uluslararası başarılar == Sezon Takım Organizasyon Yer Sonuç 1966-67 Futbol Balkan Kupası İstanbul Şampiyon 1998-99 Erkek boks Avrupa Şampiyonlar Kupası Kiev İkinci 2004-05 Kadın basketbol FIBA Avrupa Ligi Napoli İkinci 2007-08 Erkek masa tenisi ETTU Kupası İstanbul İkinci 2008-09 Kadın voleybol CEV Kadınlar Kupası Novara Üçüncü 2009-10 Erkek voleybol Balkan Kupası Selanik Şampiyon 2009-10 Kadın voleybol Şampiyonlar Ligi Cannes İkinci 2010-11 Kadın voleybol Dünya Kulüpler Şampiyonası Doha Şampiyon 2010-11 Kadın voleybol Şampiyonlar Ligi İstanbul Üçüncü 2011-12 Kadın masa tenisi ETTU Kupası Vladivostok Şampiyon 2011-12 Kadın voleybol CEV Şampiyonlar Ligi Bakü Şampiyon 2012-13 Kadın voleybol FIVB Kadınlar Dünya Kulüpler Şampiyonası Doha Üçüncü 2012-13 Kadın basketbol EuroLeague Women Yekaterinburg İkinci 2012-13 Kadın masa tenisi ETTU Kupası Tarnobrzeg Şampiyon 2012-13 Kadın voleybol CEV Kadınlar Kupası İstanbul İkinci 2013-14 Erkek voleybol Balkan Kupası Tiran Şampiyon 2013-14 Kadın basketbol EuroLeague Women Yekaterinburg İkinci 2013-14 Kadın masa tenisi Şampiyonlar Ligi İstanbul İkinci 2013-14 Erkek voleybol CEV Challenge Kupası İstanbul Şampiyon 2013-14 Kadın voleybol CEV Kadınlar Kupası İstanbul Şampiyon 2014-15 Kadın masa tenisi Avrupa Şampiyonlar Ligi İstanbul Şampiyon 2014-15 Kadın atletizm Şampiyon Kulüpler Kupası Mersin İkinci 2015-16 Kadın voleybol CEV Şampiyonlar Ligi Montichiari Üçüncü 2015-16 Erkek basketbol Euroleague Berlin İkinci 2015-16 Kadın atletizm Şampiyon Kulüpler Kupası Mersin Üçüncü 2016-17 Erkek basketbol EuroLeague İstanbul Şampiyon 2016-17 Kadın basketbol EuroLeague Women Yekaterinburg İkinci 2017-18 Erkek basketbol EuroLeague Belgrad İkinci 2018-19 Erkek atletizm Şampiyon Kulüpler Kupası Castellon İkinci 2018-19 Tekerlekli sandalye basketbol EuroLeague 3 İstanbul Şampiyon 2022-23 Kadın basketbol EuroLeague Women Prag Şampiyon 2022-23 Tekerlekli sandalye basketbol IWBF Eurocup 2 Badajoz Şampiyon == Fenerbahçe'nin faaliyet gösterdiği spor dalları == Fenerbahçe kuruluşundan itibaren fikir ve sahne faaliyetleri haricinde 44 spor dalıyla meşgul oldu. Futbol, basketbol, voleybol, atletizm, boks, masa tenisi, yüzme, senkronize yüzme (subalesi), kürek ve yelken 2020-21 sezonu itibarıyla sarı-lacivertli kulübün mücadele ettiği olimpik sporlardır. Geçmişte ise Fenerbahçe; keza yaz olimpiyatları sporları arasında yer alan atıcılık, bisiklet, çim hokeyi, eskrim, güreş, halter, hentbol, jimnastik, judo, kano, kule ve tramplen atlama, okçuluk, su topu, tenis ve triatlonda, kış sporları arasında yer alan kayakta, geçmişte olimpiyat programlarında yer alan beyzbol, kriket ve ragbide, olimpiyatlarda gösteri sporu olarak yer verilen motor sporları, patenli hokey ve su kayağında, olimpiyatlarda yer verilmese de Uluslararası Olimpiyat Komitesi tarafından spor olarak tanınan bilardo, briç, dağcılık, kick boks, patinaj ile wushu'da ve Türkiye'de federasyonlara bağlı olan avcılık, izcilik ve kampçılık, muay-thai, trekking ve tae-bo sporlarında faaliyet gösterdi. Futbol, basketbol, voleybol, atletizm, boks, kick boks, wushu, muay-thai, masa tenisi, yüzme, senkronize yüzme (subalesi) kürek, yelken, bisiklet, güreş, halter, kule ve tramplen atlama, okçuluk ve tenis dalları olmak üzere toplam 19 branşta Türk ulusal takımlarına sporcu verdi (kick boks, wushu ve muay thai sporları boks şubesinin altında hayat bulmuştur). == Etkin şubeler == === Futbol === Fenerbahçe'nin futbol şubesi, 19 kez Süper Lig şampiyonluğuna ulaşırken, 6 kez de Türkiye Kupası'nı kazanmıştır. 1959'dan önceki Türkiye Şampiyonalarında 3, Millî Küme'de ise 6 kez şampiyon olmuş, 16 kez de İstanbul şampiyonluğuna ulaşmıştır. 2007-08 sezonu UEFA Şampiyonlar Ligi'nde çeyrek final oynayarak büyük bir başarıya imza atmıştır. 1966-67 sezonunda ise Balkan Kupası'nda şampiyon olmuştur. Balkan Kupası Fenerbahçe ve Türkiye'nin Avrupa'daki ilk kupası olmuştur. Kadın futbol takımı ise, 26 Ağustos 2021 tarihinde kurulmuştur. === Basketbol === Fenerbahçe erkek takımı, Türkiye Ligi'nde 10 şampiyonluğa ulaşırken 7 kez Türkiye Kupası'nı, 7 kez Cumhurbaşkanlığı Kupası, 2 kez de Gençlik ve Spor Bakanlığı Kupası'nı kazandı. Türkiye Liginin oynanmaya başlandığı 1966-67 sezonundan önce ise Sarı Kanaryalar; 7 kez İstanbul, 3 kez Türkiye şampiyonu, 5 kez de Federasyon Kupası şampiyonu oldu. Bu başarılarıyla Fenerbahçe, erkek basketbolunda Türkiye'de en çok resmî şampiyonluk kazanan takım olma unvanını 2021-22 sezonunda korumaktadır. 1959-60 sezonundan beri Avrupa Kupalarında boy gösteren Fenerbahçe, 2016-17 sezonunda EuroLeague'de şampiyon olarak bir Türk takımının Avrupa Kupalarında kazandığı en büyük başarıya ulaştı. Sarı- lacivertliler en çok Final Four (2015, 2016, 2017, 2018 ve 2019) ve en çok final oynayan (2016, 2017 ve 2018) Türk takımı olma rekorunu da elinde tutmaktadır. Bu başarıların öncesinde; 1984-85 yılında ilk kez Koraç Kupası'nda çeyrek final grubuna kalan Fenerbahçe, 1995-96 ve 2000-01 yıllarında çeyrek final oynadı. 1994-95 yılında ise FİBA Avrupa Kupası'nda ilk 6 takım arasına girdi. FIBA Europe Kupası'nda 2003-04 sezonunda Güney Konferansı Dörtlü Finaline kalan Sarı-lacivertliler 2004-05 sezonunda ise Dörtlü Finale ulaştılar. Fenerbahçe 2007-08 sezonunda ise EuroLeague'de ilk kez çeyrek finale yükseldi. Ayrıca NBA tarihinin en çok şampiyon olan takımı Boston Celtics'i yenerek bir NBA takımını mağlup eden ilk ve tek Türk takımı Fenerbahçe'dir. Aynı zamanda Brooklyn Nets'i kendi sahasında yenerek, Amerika kıtasında bir NBA takımını yenen ilk ve tek Türk takımı, dünya basketbol tarihinde ise bunu başarabilen yalnızca üç takımdan biri oldu. Kadın basketbol takımı ise, Türkiye Ligi'nde 16 kez şampiyonluğa ulaşırken, 13 kez de Türkiye Kupası'nı, 12 kez Cumhurbaşkanlığı Kupası'nı ve 1 kez de Gençlik ve Spor Bakanlığı Kupası'nı kazandı. Türkiye Liglerinin başladığı 1980-81 sezonundan önce ise 5 kez İstanbul, 3 kez de Türkiye şampiyonluğuna ulaştı. Bu başarılarıyla Fenerbahçe, kadın basketbolunda Türkiye'de en çok resmî şampiyonluk kazanan takım olma unvanını 2020-21 sezonunda korumaktadır. Fenerbahçe ilk kez 1991-92 sezonunda boy gösterdiği Avrupa Kupalarında ise kaydadeğer başarılar kazandı. 2004 ve 2005 yıllarında EuroCup'ta Dörtlü Final'e ulaşıp, 2005 yılında final oynadıktan sonra EuroLeague'de 2007-2018 arasında 12 sezon üstüste ilk sekiz takım arasında yeraldı. 2012-2017 arasında üstüste ilk dörtte yeralıp 3 sezon (2013, 2014 ve 2017) final oynadı. Fenerbahçe (tekerlekli sandalye basketbol takımı) 26 Ekim 2021 tarihinde 1907 Fenerbahçe Engelli Yıldızlar SK'nın kulübe devri ile bugünkü ismini almıştır. === Voleybol === Fenerbahçe, 29 Mart 2014'te erkeklerde CEV Challenge Kupası şampiyonu, kadınlarda ise CEV Kupası şampiyonu olarak, bir spor dalında aynı gün içinde hem erkeklerde hem kadınlarda Avrupa Kupası kazanarak spor tarihine geçti. 1926 yılında kurulan erkek voleybol takımı 1927-1969 yılları arasında 9 kez İstanbul Ligi, 2 kez de Federasyon Kupası şampiyonluğuna ulaştı. 1985-86 sezonundan itibaren Türkiye 1. Ligi'nde mücadele eden Fenerbahçe ilk kez ikinciliğe ulaştığı 2003-04 sezonundan itibaren her sezon şampiyonluğa oynadı ve 5 kez Türkiye Ligi, 4 Türkiye Kupası ve 4 kez de Şampiyonlar Kupası'nı kazandı. 2004-05 sezonundan beri Avrupa Kupalarında boy gösteren Fenerbahçe 2014 yılındaki CEV Challenge Kupası'nın haricinde, 2 kez Balkan Kupası şampiyonu oldu. Ayrıca, 2008-09 sezonunda Şampiyonlar Ligi'nde gruplardan çıkarak ilk 16'ya kalarak ilk Türk takımı oldu. 2016-17 sezonunda ise CEV Kupası'nda yarı final oynadı. 1954 yılında kurulan ve Sarı Melekler olarak anılan kadın voleybol takımı ise, Türkiye Liginin kurulduğu 1984-85 sezonundan önce Eczacıbaşı ve Galatasaray'la büyük bir rekabet yaşadı ve 1955-1973 arasında 8 kez Türkiye, 11 kez İstanbul Ligi ve 2 kez de Federasyon Kupası şampiyonu oldu. 1994-96 arasındaki kısa dönem haricinde, 2004-05 sezonundan beri Türkiye 1. Ligi'nde mücadele eden kadın voleybol takımı 6 kez Türkiye Ligi, 3 kez Türkiye Kupası ve 4 kez de Şampiyonlar Kupası şampiyonu oldu. 1960-61 sezonundan beri Avrupa Kupalarında boy gösteren Fenerbahçe, 2009-10 sezonunda Şampiyonlar Ligi'nde ikinciliğe ulaşarak takım sporlarında Şampiyonlar Ligi'nde final oynayan ilk Türk takımı oldu. Bu başarısıyla 2010-11 sezonunda Katar'da düzenlenen Dünya Kulüpler Şampiyonası'na davet edilen Fenerbahçe tüm maçlarını 3-0 kazanarak Dünya Şampiyonluğuna ulaştı. Fenerbahçe, 2011-12 sezonunda Şampiyonlar Ligi, 2013-14 sezonunda da CEV Kupası şampiyonluğunu kazandı. 1972-73 sezonunda Şampiyon Kulüpler Kupası'nda Yunanistan'ın Panathinaikos takımını eleyerek Avrupa kupalarında tur atlayan ve çeyrek final oynayan ilk Türk takımı olan Fenerbahçe; ayrıca 2011, 2016 ve 2019'da Şampiyonlar Ligi'nde üçüncü, CEV Kupası'nda 2013'te ikinci, 2009'da üçüncü, Dünya Kulüpler Şampiyonası'nda 2012'de üçüncü oldu. === Espor === Fenerbahçe Espor, 01 Ocak 2022 tarihinde 1907 Fenerbahçe Espor'un kulübe devri ile bugünkü ismini almıştır. === Atletizm === Fenerbahçe, 1913 yılından beri faaliyet gösterdiği atletizmde Türkiye'de en çok resmî şampiyonluğa ulaşan ve Avrupa Kupalarında en çok (21 kez) şampiyonluk kazanan Türk kulübü olduğu gibi; başta Olimpiyatlarda kazanılan madalyalar olmak üzere Türk millî takımının uluslararası alandaki kaydadeğer başarılarının büyük çoğunluğu sarı- lacivertli atletler tarafından kazanıldı. Erkek takımı; 1987'den beri düzenlenen Türkiye Ligi'nin 34 sezonunda da ilk ikide yeralıp 22 şampiyonlukla başı tuttu. Ayrıca; 1951-1987 arasındaki Türkiye Şampiyonası'nda 11, 1988'e kadar düzenlenen İstanbul Şampiyonası'nda 24, Gül Kupası'nda 17, Türkiye Kros Şampiyonası'nda 15, Türkiye Kros Ligi'nde 3 ve İstanbul Kros Şampiyonası'nda 24 kez şampiyon oldu. 1985 yılından beri Avrupa Şampiyon Kulüpler Kupası'nda boy gösteren erkek takımı A takımlar düzeyinde 3 şampiyonluk (1993, 2006 ve 2009) ve 4 ikincilik, gençlerde 4 şampiyonluk (2013, 2014, 2017 ve 2019) ve 4 ikincilik, gençler krosta 4 şampiyonluk (2009, 2010, 2011 ve 2023), 5 ikincilik ve 2 üçüncülük kazandı. Kadın takımı ise 1947'de ilk kez pistlerde göründü (1926 yılında ilk kadınlararası yarışların şampiyonu olan Mübeccel Argun da Fenerbahçe sporcusuydu). 1971'den sonra 23 yıllık bir atâletin ardından 1994'te yeniden kuruldu ve 1995'ten beri Türkiye Ligi'nin son 26 sezonunun tamamında ilk ikide yeralarak 9 kez şampiyon oldu. Ayrıca, Türkiye Kros Ligi'nde 2, Türkiye Kros Şampiyonası'nda 1, İstanbul Şampiyonası'nda 14, İstanbul Kros Şampiyonası'nda 4 kez şampiyon oldu. 1996 yılından beri Avrupa Şampiyon Kulüpler Kupası'nda boy gösteren kadın takımı A takımlar düzeyinde 3 ikincilik ve 1 üçüncülük, gençlerde 8 şampiyonluk (2010, 2012, 2014, 2015, 2016, 2017, 2018 ve 2019) ve 2 ikincilik, gençler krosta 3 şampiyonluk (2015, 2018 ve 2019), 3 ikincilik ve 1 üçüncülük kazandı. Türkiye'nin atletizmde olimpiyatlarda kazandığı toplam üç madalyanın hepsini Fenerbahçeli atletler Ruhi Sarıalp (1948-bronz), Eşref Apak (2004-gümüş) ve Yasmani Copello Escobar (2016-bronz) elde ederken, Nevin Yanıt (2010 ve 2012) ve Ramil Guliyev (2018) Avrupa şampiyonu, Ruhi Sarıalp (1950) ve Halil Akkaş (2011) Avrupa üçüncüsü oldular. Ramil Guliyev 2017'de Dünya şampiyonu ve Karin Melis Mey 2009'da Dünya üçüncüsü olurken, Ekrem Koçak, Osman Coşgül, Mustafa Batman ve Muharrem Dalkılıç Ordulararası Dünya şampiyonlukları kazandılar. === Boks === 1913 yılında faaliyet gösterilmeye başlayan boks sporunda Fenerbahçe, 2020-21 sezonu itibarıyla Türkiye'de en çok şampiyonluk kazanan takım unvanını korumaktadır. 1919-1923 yılları arasında İstanbul'un işgali sırasında Sarı- lacivertli kulübün Kuşdili'ndeki lokalinde bulunan ringde yetişen Fenerbahçeli boksörler, işgal güçlerinin sporcularına karşı Taksim'de yapılan müsabakalarda önemli başarılar kazandılar. 1928 Kasım'ında ilk kez kurulan ve Moskova ile Bakü'de karşılaşmalara çıkan 5 kişilik Türk millî takımına da Fenerbahçe 2 boksör verdi. 1947 yılından itibaren takım halinde faaliyet göstermeye başlayan Fenerbahçe 1965'te düzenlenmeye başlayan Türkiye Kulüplerarası Boks Şampiyonası'nda kazandığı 18 şampiyonlukla en seçkin yeri tuttu. Sarı- lacivertli takım İstanbul Boks Şampiyonası'nda aldığı 41 şampiyonlukla önder konumunu korumaktadır. 1997'den beri faal olan kadın takımı da 2007 yılından beri üstünlüğünü sürdürmektedir. 2004 Yaz Olimpiyatlarında gümüş madalya kazanan Atagün Yalçınkaya, 2008 Yaz Olimpiyatlarında bronz madalya kazanan Yakup Kılıç, Dünya Şampiyonları Mustafa Genç ve Gülsüm Tatar, Avrupa Şampiyonları Nurhan Süleymanoğlu, Ramazan Palyani, Agasi Ağagüloğlu, Gülsüm Tatar ve Sümeyra Kaya Fenerbahçe Boks Takımı'nda forma giymiş Türk boksörlerdir. Profesyonel boksta Avrupa şampiyonluğuna ulaşmış Cemal Kamacıve Eyüp Can da amatörlüklerinde Fenerbahçe'de forma giymişlerdir. Fenerbahçe'de boks şubesi faaliyetleri çerçevesinde 2000-2004 yılları arasında Tae Bo,Fenerbahçe Dergisi, Mart 2003, İstanbul (2003), s.96-97 1998'den beri Kick Boks ve Muay Thai ve 2006'dan beri Wushu da yer alırken, Kıymet Karpuzoğlu'nun 2005 yılında kick boks dalında, Hüseyin Dündar'ın ise 2007 yılında wushu dalındaki Dünya Şampiyonlukları en kayda değer başarılar olmuştur. === Kürek === Kulübün kuruluşundan üç yıl sonra (1910) faaliyete geçen ve kulüplererası ilk şampiyonluk kupasını 1917 yılında adına düzenlenen yarışların sonunda V. Mehmet Reşad'dan alan kürek şubesinin kayıkhanesi Millî Mücadele yıllarında İstanbul işgal altındayken Kurbağalıdere kenarındaki kulüp binasının önünde yer alan iskeleye yanaşan motorlarla Anadolu’ya silah kaçıran Fenerbahçeliler için bir silah ve cephane deposu hâline getirildi. Cumhuriyet döneminde Galatasaray ile ezeli rekabeti bu sporda da kıyasıya yaşatan Fenerbahçe, 2023 yılına kadar Türkiye Kürek Şampiyonası'nda erkeklerde 42 ve kadınlarda 28 kez şampiyon olarak bu spordaki liderliğini sürdürmektedir. Erkeklerde 37 kez İstanbul, 30 kez İstanbul Kupası ve 36 kez Türkiye Kupası şampiyonu olan Fenerbahçe bu branşta uluslararası alanda da önemli başarılar kazandı. 1955 Akdeniz Oyunları'nda tek çiftede gümüş madalya alarak Türkiye'nin uluslararası alandaki ilk resmi başarısını elde eden Tonguç Türsan'dan bu yana Fenerbahçe millî takıma en çok sporcu veren kulüp konumundadır. Branş bünyesinde 1999-2000 yıllarında faaliyet gösteren kano takımı, ilgi görmemesi nedeniyle bir süre sonra tarihe karıştı. === Yelken === 1910'larda faaliyete geçen şube, Türkiye'deki ilk resmi müsabaka olan ve 24 Temmuz 1917′de Donanma Cemiyeti’nin Padişah Sultan Reşat himayesinde düzenlenen Heybeliada yarışlarında birinci oldu. Şube, 1936'da Behzat Baydar ve Harun Ülman ile Star (sailboat) sınıfında 1936 Berlin Olimpiyatları'nda ilk kez Türkiye'yi temsil etti. 1952'de Deniz Bankası'nın kulüplere modern tekneler sağlamasıyla canlanan yelken şubesi 1930'lardan beri düzenlenen Türkiye Şampiyonalarında 2021 yılına kadar aldığı toplam 190 birincilik, 152 ikincilik ve 101 üçüncülük ile İstanbul Yelken Kulübü ve Karşıyaka'yla birlikte en seçkin yeri tuttu. Fenerbahçeli sporculardan Tuğçe Subaşı 2002'de Laser 4.7 sınıfında, Yiğit Yalçın Çıtak Laser Radyal sınıfında Dünya, 1993'te Arda Baykal Optimist sınıfında Akdeniz Oyunları, 1993'te Haluk Babacan Finn, 1995'te Akif Muslubaş yine Finn, 2002'de Utku Ören Laser Radial, 2006'da Yonca Yıldıral ve İrem Özdemir 470, 2009 ve 2010 yıllarında Zeynep Yentür Optimist, 2010 yılında Çağla Demirtaş Laser Radial ve yine 2010 yılında Alican Kaynar Finn sınıfında Balkan şampiyonlukları kazandılar. Bu şampiyonluklara ilaveten Aydın Yurdum 1997'de Laser Masterlar dalında Dünya ikincisi, Azat Baykal, Levent Özgen ve Erdil Uzaltan 1997'de Dragon dalında Avrupa dördüncüsü, Azat Baykal, Arda Baykal ve Erdil Uzaltan'ın 2004'te yine Dragon dalında bu defa Dünya dördüncüsü, 2006'da Yonca Yıldıral ve Özde Özdemir 470 Dünya Gençler üçüncüsü, 2009’da Zeynep Yentür Optimist Avrupa ikincisi ve 2012'de Çağla Dönertaş Laser Radial Avrupa üçüncüsü oldu. === Masa Tenisi === 1930 yılında düzenlenen ilk İstanbul Şampiyonası'nda İstanbulspor'u yenerek şampiyon olan Fenerbahçe bu spordaki faaliyetlerini bugüne dek kesintisiz sürdürmüştür. Türkiye Masatenisi Şampiyonası'nda erkeklerde 12, kadınlarda 16; Türkiye Masatenisi Süper Ligi'nde erkeklerde 6, kadınlarda ise 16 Türkiye şampiyonluğu alan Fenerbahçe bu sporda en fazla şampiyonluk kazanan kulüp oldu. 2007-08 sezonunda erkek takımı Avrupa ETTU Kupası'nda final oynadı. Kadın takımı ise 2011-12 ve 2012-13 sezonlarında yine ETTU Kupası'nda şampiyonluğuna ulaştı. 2013-14 sezonunda ise Avrupa Şampiyonlar Ligi'nde final oynayıp, ertesi sezon kupayı kazanarak Avrupa şampiyonu oldu. Fenerbahçeli sporcu Gürhan Yaldız'ın 1982 yılında İzmir'de düzenlenen 19. Balkan Masatenisi Şampiyonası'nda aldığı gümüş madalya bu branşta bir Türk sporcunun uluslararası yarışmada aldığı ilk madalya olurken, Melek Hu'nun 2009 yılında Akdeniz Oyunları'ndan aldığı altın ve 2010 yılında Çekya'da yapılan Avrupa Masatenisi Şampiyonası'nda aldığı bronz madalyalar da Türkiye masatenisi tarihinde birer ilki teşkil etti. Melek Hu, 2012 Yaz Olimpiyatları'nda da Türkiye'yi temsil etti. === Yüzme ve Senkronize Yüzme=== 1910'lardan 1960'lara kadar dönem dönem başarılar gösteren yüzme şubesi 1964 yılında tarihe karıştı. Kısa süreli faaliyetlerden sonra 1997 yılında kalıcı olarak kurulan Fenerbahçe Yüzme Şubesi Galatasaray ve İstanbul Yüzme İhtisas Kulübü'nün üstünlüklerine son vererek Türkiye Kulüplerarası Yüzme Şampiyonası'nda 2023 itibarıyla toplamda 24, erkeklerde 30, kadınlarda ise 37 kez Türkiye şampiyonluğuna ulaşmış ve en çok Türkiye birinciliği kazanan kulüp olmuştur. Fenerbahçe, 1998 yılından beri başta 2000, 2004 ve 2008 Yaz Olimpiyatları olmak üzere üst düzey uluslararası yarışlarda millî takıma en çok sporcu veren kulüp olmuştur.2008 Olimpiyatları Türk millî takımı Öte yandan, 2008 yılında yüzme şubesi bünyesinde kurulan senkronize yüzme (su balesi) takımı da bu sporda öncü rol oynamaya başlamış ve 2014 yılı sonuna kadar Türkiye Şampiyonalarında 11 şampiyonlukla en başarılı kulüp konumuna yükseldiği gibi 26 kişiden oluşan millî takıma 17 sporcu vermek suretiyle takımın belkemiğini de oluşturmaya başlamıştır. Fenerbahçe, 4. Viyana Açık Uluslararası Senkronize Yüzme Yarışları'nda takım hâlinde şampiyonluğa ulaştı. == Geçmişte kalan şubeler == === Bisiklet ve Triatlon === 1912 yılından itibaren faaliyet gösterilen bisiklet sporunda Fenerbahçeli sporcular ilk dönem birinciliklerini kazanırken 1912 ve 1913 Fenerbahçe Spor Bayramları ve 1914 Cuma Birliği Bayramlarında birinci olan Vecdi Çağatay ilk şampiyon olarak sivrildi.Atabeyoğlu, Cem, "Türk Bisiklet Tarihi", Türk Spor Vakfı Yayınları (1994), s.9 1924 ve 1928 Yaz Olimpiyatları'na katılan ilk Türk bisikletçileri Cavit Cav ve Galip Cav kardeşler oldular. 1924'te ilk kez Ankara'da düzenlenen Türkiye Bisiklet Şampiyonası'nda Cavit Cav hem sürat hem de mukavemet şampiyonu olurken[Yıldız, Doğan, "Çağlar Boyu Türklerde Spor", İstanbul (2002), s.452 bu başarısını 1932'ye dek sürdürdü. Galip-Cavit Cav kardeşler 10 Temmuz 1926'da başlayarak 50,5 saatte bitirdikleri İzmir-Bandırma etabıyla ilk uzun mesafe yarışını tamamlayan Türk sporcular oldular.Dağlaroğlu, Rüştü, "Fenerbahçe Spor Kulübü Tarihi 1907-1987", İstanbul (1988) s.557 1956 yılında İstanbul'dan başlayarak 3.500 kilometrelik Anadolu turunu tamamlayan Tayyar Güner ve 1959 yılında Fenerbahçe'ye İstanbul şampiyonluğu kazandıran Sadık Yalım ise sarı-lacivertli formayla başarı kazanan son kayda değer bisikletçiler oldu. 1990'lı yılların başında Triatlon branşında gösterilen faaliyet ise, bazı münferit başarılara sahne olmuşsa da, uzun ömürlü olmadı. === Kriket === İngilizlerin XX. yüzyılın başlarında Beykoz ve Moda'daki kriket faaliyetlerine Türk kulüpleri arasında ilgi gösteren yegâne kulüp Fenerbahçe oldu ve 1911 yılında sarı-lacivertli kulüpte bir takım kuruldu.Turkish Cricket sitesi-Tarihçe Sait Selahattin Cihanoğlu, Galip Kulaksızoğlu, Tevfik Taşçı, Fahri Ayad gibi komple sporculardan kurulu takım, 1911-1914 yılları arasında İngiliz takımlarıyla mücadele ederken, 1914 yılında I. Dünya Savaşı'nın başlaması ve İngilizlerin Türkiye'yi terk etmesiyle rakipsiz kaldı ve dağıldı.Dağlaroğlu, Rüştü, "Fenerbahçe Spor Kulübü Tarihi 1907-1987", İstanbul (1988) s.562 === Tenis === 1914 yılında eski başkanlardan Sabri Toprak'ın çabalarıyla kurulan tenis takımı 1922 yılında ilk İstanbul, Türkiye ve Challenge Cup şampiyonluklarını İngilizleri de yenerek kazandı. 1923 yılında Türkiye'nin ilk kadın tenisçilerini kortlara çıkaran takım oldu.Dağlaroğlu, Rüştü, "Fenerbahçe Spor Kulübü Tarihi 1907-1987", İstanbul (1988) s.522-525 3 Fenerbahçeli tenisçi Suat Subay, Sedat Erkoğlu ve Vahram Şirinyan'dan oluşan millî takım 1930 Balkan Şampiyonası'nda Atina'da Yunan, Bulgar ve Romen rakiplerini yenerek şampiyon oldu, 1931'de ise İstanbul'da üçüncülük kazandı. 1937 yılına kadar tek ve çift erkeklerde Fenerbahçeli tenisçilerin elindeki Türkiye ve Challenge Cup şampiyonluğu, kulübün bu tarihte maddi sıkıntılardan ötürü faaliyetlerini futbol, atletizm ve kürekle kısıtlamasından dolayı, 1936 yılında kurulan Tenis Eskrim Dağcılık Spor Kulübü'ne geçti. 1942 yılında Fernerbahçe kortlarının yeniden spora açılmasıyla hareketlenen tenis şubesi son önemli faaliyetini 1949 yılında Suriye'nin konuk Cercle de la Jeunesse takımıyla yapılan maçlarla sergiledi; 1950 yılında ise Lübnan'a devet edildiyse de 1950'li yıllarla birlikte tarihe karıştı. === Güreş === 1914 yılında faaliyet alanına alınan güreşte 1924 Yaz Olimpiyatları'nda Türkiye'yi sporcu olarak temsil eden (aynı zamanda Güreş Federasyonu Başkanlarından) Seyfi Cenap Berksoy ve Dürrü Sade ile Türkiye'deki ilk Grekoromen stil şampiyonu İlhami Polater (1922) klasik dönemin en önemli Fenerbahçeli sporcuları oldu. 1959 yılında antrenör Mustafa Çakmak'ın nezaretinde yeniden faaliyete geçen Fenerbahçe güreş takımı greko-romende 1961 yılında ilk İstanbul şampiyonluğunu kazandı. 1966-68 yılları arasında üst üste 3 yıl İstanbul şampiyonu olan Fenerbahçe grekoromen takımının kaptanı Sırrı Acar 1967 ve 1968 yıllarında Avrupa, 1967 yılında ise Dünya şampiyonluğuna ulaştı. 1981 yılında tekrar kurularak 1987'ye dek faaliyet gösteren Fenerbahçe güreş takımı İstanbul ve Türkiye ikinciliklerine ulaştı.Dağlaroğlu, Rüştü, "Fenerbahçe Spor Kulübü Tarihi 1907-1987", İstanbul (1988) s.546-547 === Çim hokeyi === Kurucu yönetici Mustafa Elkatipzade'nin çabalarıyla 1914 yılında oluşturulan takım, 1915 yılında altı İstanbul takımı tarafından kurulan Hokey Birliğinin aynı yıl düzenlediği İstanbul Şampiyonası'nda birinci oldu.[Atabeyoğlu, Cem; "Türk Spor Tarihi Ansiklopedisi", İstanbul (1991) 1923 yılında Türkiye İdman Cemiyetleri İttifakı'nın da ele aldığı bu spor dalında 1915-1926 yılları arasında düzenlenen 8 İstanbul Ligi'nde Fenerbahçe 4 şampiyonluk alarak en çok birincilik kazanan kulüp oldu. Sarı-lacivertli takımın 14 Nisan 1926 yılında İngilizlere karşı 3-1 galip geldiği maç Fenerbahçe çim hokeyi takımının rakipsizlikten dolayı son maçı olduğu gibi 2000'li yıllara kadar Türkiye'de bu sporda görülen son müsabaka oldu.Dağlaroğlu, Rüştü, "Fenerbahçe Spor Kulübü Tarihi 1907-1957", İstanbul (1957) s.530 === Patinaj ve Patenli Hokey === Eski başkanlardan Hamit Hüsnü Kayacan'ın 1914 yılında Kuşdili'ne nakledilen kulüp lokalinin yanına 16x30 metrelik beton patinaj sahası yaptırmasıyla Türkler arasında ilk kez bu spor da tatbik edilmeye başlanmış, bu faaliyetler 1923 yılında kurulan patenli hokey takımının kurulmasına da temel teşkil etmiştir. 1923-24 sezonunda Galatasaray, Vefa ve Nişantaşı kulüplerinin mücadele ettiği İstanbul 2. Ligi'ne dahil olan Fenerbahçe, Nişantaşı'nı 6-4 yendikten sonra, Vefa'yı 7 Mart 1924 tarihinde 20-3 yendi ve bu sporda günümüze kadarki sayı rekorunu tesis etti.Dağlaroğlu, Rüştü, "Fenerbahçe Spor Kulübü Tarihi 1907-1957", İstanbul (1957) s.531 Galatasaray'ın çekilmesi ve ligin yarım kalması, 1992 Yaz Olimpiyatları'nda gösteri sporu olarak kabul edilen1992 Yaz Olimpiyatları sonuçları bu sporun Türkiye'de 1924 yılında tarihe karışmasına neden olduğu gibi, iki genç takım kurarak bu spora eğilmiş Fenerbahçe'yi de faaliyetlerini sonlandırmaya mecbur bıraktı. === Jimnastik === Eski başkanlardan Hamit Hüsnü Kayacan'ın 1914 yılında barfiks ve paralel bar satın alarak lokalin yanına kurmasıyla jimnastik faaliyetleri başladı. İlhami Polater, hava pilotu (daha sonraları Korgeneral) Asım Uçar, General Nuri Bey ve Albay Kadri Bey'in başı çektiği faaliyetlerde dönemin ünlü beden eğitim uzmanları Faik Üstünidman ve Mazhar Kazancıoğlu'nun da zaman zaman Fenerbahçeli gençlere ders vermesi faaliyetlerin verimini artırdı. Ancak bu spor 1924 yılından sonra ihmale uğradı ve tarihe karıştı.Dağlaroğlu, Rüştü, "Fenerbahçe Spor Kulübü Tarihi 1907-1957", İstanbul (1957) s.539-540 === İzcilik === 1912 yılında kurulan Osmanlı Keşşaflar Cemiyeti'nin öncülüğünde başlayan izcilik faaliyetlerini Balkan Savaşı sonrasında canlandırmak isteyen Harbiye Nazırı Enver Paşa'nın da kulüplere başvurusu üzerine Fenerbahçe bu alana 1915 yılında eğilmiş ve Hükûmetin gönderdiği gereçlerle Mustafa Elkatipzade'nin önderliğinde ilk izcilik ekibini kurmuştu. Balkan ve Trablusgarp Savaşları’nda alınan mağlubiyetler sonucunda dönemin hükûmeti tarafından Müslüman, Türk gençlerin savaş şartlarına ve seferberliklere alıştırılmasına yönelik, Keşşaflık Ocağı sistemi anlayışına yoğunluk verilmiştir. Fenerbahçe Kulübü de, bu anlayış gereğince bünyesinde tüm spor branşlarındaki altyapı (genç) oyuncularından oluşan izciler eğitmek için ilk olarak 1913 yılında Keşşaflık Ocağı takımını kurmuştur. Millî Mücadele yıllarında gereçlere işgal kuvvetleri tarafından el konulması nedeniyle kamp ve gezi faaliyetleriyle yetinen şube 1923 yılında futbolcu Alaattin Baydar'in çabalarıyla yeniden teşkilatlandı. Düşman işgalinden yeni kurtulan Bursa ve İstanbul'da gösterilen ve en üst düzeyde takdir edilen faaliyetler 1932 yılında Fenerbahçe Müzesi'nin yangınında izcilik gereçlerinin tamamen kül olmasıyla ortadan kalktı.Dağlaroğlu, Rüştü, "Fenerbahçe Spor Kulübü Tarihi 1907-1987", İstanbul (1988) s.554-555 === Eskrim === 1917 yılında faaliyet sahasına alınan bu olimpik sporda hava pilotu Asım Uçar ve Sait Bey epe, Sedat ve Feyzi Beyler flöre branşında temayüz ettiler. 1917 Devrimi'nden kaçarak İstanbul'a yerleşen Beyaz Ruslardan Albay Grodetski'nin antrenörlügündeki sarı-lacivertli takım 20 Haziran 1920 tarihindeki Himaye-i Etfal Bayramı'nda ve 1921 yılında düzenlenen Fenerbahçe Bayramı'nda başarılı müsabakalar çıkardılarsa da Asım Uçar'ın Millî Mücadele'ye katılmak üzere İstanbul'dan ayrılmasıyla hayatiyetini kaybetti.Dağlaroğlu, Rüştü, "Fenerbahçe Spor Kulübü Tarihi 1907-1987", İstanbul (1987) s.560 === Fikir ve Sahne === Fenerbahçe'nin 1918 tüzüğünde yer alan Kulüp, Spor ve Terbiye-i Fikriye Şubelerine bölünmüştür. Her iki şubenin ayrı tüzükleri vardır hükmünü âmir 4. maddesi uyarınca 1919 yılının ilkbaharında dönemin başkanı (aynı zamanda piyes yazarı ve eski güreşçi) Refik Ahmet Nuri Sekizinci tarafından kurulan fikir ve sahne şubesi Millî Mücadele yıllarında konferanslar, tiyatro temsilleri ve Muhittin Sadak ve Münir Nurettin Selçuk'un faaliyetlerinin başını çektiği konserler vasıtasıyla halkı ve üyeleri bilinçlendirme çabası gütmüş, Fenerbahçe dergisi 15 günde bir yayımlanmıştır. Şube, 16 Mart 1920 yılında İstanbul'un işgali sonrası İşgal Orduları Başkomutanlığının toplantı yasağı ilan etmesiyle faaliyetlerini sonlandırmak zorunda kalmıştır.Dağlaroğlu, Rüştü, "Fenerbahçe Spor Kulübü Tarihi 1907-1987", İstanbul (1987) s.563 === Beyzbol === Temmuz 1919'da Amerikalı bir antrenörün gözetiminde başta Galip Kulaksızoğlu, Zeki Rıza Sporel, İsmet Uluğ, Alaattin Baydar ve Sabih Arca başta olmak üzere dönemin öndegelen Fenerbahçeli futbolcularından oluşan takımın faaliyetleri, başka Türk kulüpleri bu spora ilgi göstermeyince, Amerikalı takımlarla yapılan müsabakalardan ibaret kaldı ve kısa zaman içinde sona erdi.Dağlaroğlu, Rüştü, "Fenerbahçe Spor Kulübü Tarihi 1907-1987", İstanbul (1988) s.563 === Bilardo === Fenerbahçeli ve Beşiktaşlı sporcuların Cumhuriyetin ilk yıllarında ilgi gösterdikleri bu spor dalında 1924 yılında düzenlenen İstanbul Şampiyonası'nda sarı-lacivertli sporcu Binbaşı Fuat Bey 183 puanla şampiyon oldu.Dağlaroğlu, Rüştü, "Fenerbahçe Spor Kulübü Tarihi 1907-1987", İstanbul (1987) s.562 Bir yıl sonra ise Beşiktaşlı Nafi Bey'in bu defa 187 vuruşla birinci geldiğiBeşiktaş JK resmi sitesi ve dönemin Başbakanı İsmet İnönü'nün de yakın ilgi gösterdiği bu sporun yıllar geçtikçe kahvehanelere mahsus bir faaliyete dönüşmesi kulüplerin erken dönemdeki alakalarını da söndürdü. === Motor Sporları === Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu'nun 1923 yılında kurulmasıyla başlayan otomobil yarışlarında Fenerbahçeli sürücüler Ziya Koşar (1927, Veliefendi) ve Atatürk'ün de izlediği yarışlarda Samiye Burhan Cahit Morkaya (1931, İstinye-Maslak) ilk şampiyonlukları almışlardır. Morkaya, ilk kadın şampiyon olurken, 1932, 1936 ve 1937 yıllarındaki Castrol ve Turing Kulüp kupaları da adıgeçen Fenerbahçeli yarışçılarca kazanıldı ve kupalar Fenerbahçe Müzesi'ne bağışlandı.Dağlaroğlu, Rüştü, "Fenerbahçe Spor Kulübü Tarihi 1907-1987", İstanbul (1987) s.559 II. Dünya Savaşı yıllarından 1970'lere kadar bu sporun ihmale uğramasıyla ilk kuşak Fenerbahçeli yarışçıların kazandığı başarılar da tarihte kaldı. === Halter === 1925 yılında faaliyet sahasına alınan halterde sarı-lacivertli renklerin ilk şampiyonluğu 1940 ve 50'lerin ünlü tasvir ustası ve kürekçi Kenan Dinçman'ın 8 Ekim 1926 tarihinde kazandığı İstanbul hafif sıklet birinciliği olmuştur.Somalı, Vala, "Fenerbahçe", İstanbul (1988), s.63 1957'den sonra canlanan halter branşı, 1968'de gençlerde İstanbul şampiyonu ve Türkiye ikincisi olduktan sonra, 1969'da İstanbul şampiyonluğuna ulaştı.Dağlaroğlu, Rüştü, "Fenerbahçe Spor Kulübü Tarihi 1907-1987", İstanbul (1988) s.549 1976'ya kadar ferdi şampiyonluklar elde eden Fenerbahçe'nin kazandığı son takım başarısı 19 Mart 1972 tarihindeki İstanbul şampiyonluğu oldu. === Avcılık === İlk kez Galip Kulaksızoğlu ve Sait Selahattin Cihanoğlu'nun 1913 yılında başlattıkları çalışmalar 1925 yılında avcılık şubesinin kurulmasıyla daha örgütlü hale geldi. İstanbul'da özellikle Kayışdağı Ormanı, Katırlı ve Alemdağ ormanlarında yoğunlaşan faaliyetler, Cihanoğlu'nun Kenya, Tanzanya ve Güney Sudan bölgelerini kapsayan 1925-1926 yılındaki av partisiyle zirveye ulaşmıştır. Cihanoğlu aslan dâhil avladığı toplam 22 av hayvanının başını tahnit ederek Fenerbahçe Müzesi'ne bağışlamıştır. 1930'larda en hareketli devrini yaşayan bu şube, kulüp faaliyetlerinin olimpik sporlara yoğunlaşmasıyla popülaritesini kaybetti ve Cihanoğlu'nun 1975 yılında ölümüyle tamamen tarihe karıştı.Dağlaroğlu, Rüştü, "Fenerbahçe Spor Kulübü Tarihi 1907-1987", İstanbul (1988) s.553 === Kule ve Tramplen Atlama === Gerek kule gerek tramplen atlama kategorilerinde Fenerbahçeli sporcular Fahri Ayad ve Kemal Bey bu branşta öncü sporcular olarak dikkat çekerken özellikle 1925 yılından sonra Mısırlı Şefik, Mahir Canbakan ve Suat Erler ilk şampiyonlar oldular.Dağlaroğlu, Rüştü, "Fenerbahçe Spor Kulübü Tarihi 1907-1987", İstanbul (1988) s.481 Fenerbahçe 1930'larda Kiryako Şakir, 1940'larda Mustafa Keskin, 1950'den sonra da Muammer Çolpan ile bu sporda temsil edilirken her üç sporcu da İstanbul ve Türkiye şampiyonluklarını uzun süre ellerinden bırakmadılar. 1966 yılından 1971'e kadar millî takımda da yer alanTürk Yüzme Tarihi, Türkiye Yüzme Federasyonu Yayınlar, Ankara (1973) ve 25 Ağustos 1969'da Adana'da düzenlenen Türkiye Yüzme ve Atlama Şampiyonası'nda kule atlamadaki son şampiyonluğunu kazanan Çolpan'ın da bu spora veda etmesiyle atlama branşı Fenerbahçe'de sona erdi. === Sutopu === 1912 yılında Galip Kulaksızoğlu ve Said Salahaddin Cihanoğlu'nun kaptanlıklarındaki sutopu takımının Moda ve Kalamış kıyılarındaki ilk faaliyetleri rakipsizlik nedeniyle durduysa da, 1931 yılında Büyükdere havuzunun açılmasıyla hareketlenen faaliyetlere Fenerbahçe 1932 yılında Rüştü Dağlaroğlu önderliğinde kurulan takımla tekrar dâhil oldu.Dağlaroğlu, Rüştü, "Fenerbahçe Spor Kulübü Tarihi 1907-1957", İstanbul (1957) s.523 Vakit Gazetesi ve Haliç turnuvalarını şampiyon kapatan takım 1932 İstanbul Ligi'ni üçüncü bitirdikten sonra, 1933 yılında Galatasaray'a rakip olduysa da 29 Eylül 1933 tarihinde tartışmalı bir maçtan sonra rakibine uzatmada 3-2 yenilerek İstanbul ikincisi oldu. 1936'da dağıldıktan sonra, 1940'larda ve 1953'te tekrar kurulan takımların ömrü de kısa sürdü.Dağlaroğlu, Rüştü, "Fenerbahçe Spor Kulübü Tarihi 1907-1957", İstanbul (1957) s.525 === Su Kayağı === İlk kez 1922 yılında ABD'de tatbik edilen bu sporun Türkiye'deki öncüsü 1937 yılında Fenerbahçeli komple sporcu Galip Kulaksızoğlu ve yelkenciler Faruk Hızer ile Semih Arıcan oldular.Dağlaroğlu, Rüştü, "Fenerbahçe Spor Kulübü Tarihi 1907-1987", İstanbul (1988) s.482 25 Temmuz 1937 tarihinde Modaspor Denizcilik Bayramı'nda Faruk Hızer'in kazanarak Başbakan İsmet İnönü'nün elinden aldığı kupa 2011 yılında bile Fenerbahçe Müzesi'nde sergilenen en ilginç mükafatlardan biridir. === Hentbol === 1942 yılında Haydarpaşa Lisesi ile yapılan ortak çalışma sonucunda oluşturulan hentbol takımı aynı yıl başlayan İstanbul Hentbol Ligi'ne katıldı ve 1943-44 ile 1944-45 sezonlarında İstanbul şampiyonu oldu. Salonların yetersiz kalması nedeniyle açık sahada oynanan dönemin hentbolünde seyirci rekoru yaklaşık 12.000 kişi ile 8 Nisan 1945 tarihinde Fenerbahçe-Galatasaray futbol maçının öncesinde oynanan ve Fenerbahçe'nin 7-4 kazanarak şampiyonluğu garantilediği müsabakada kırılmıştır.Atabeyoğlu, Cem, "Türk Spor Tarihi Ansiklopedisi", İstanbul (1991) 1945 yılında ilk kez düzenlenen Türkiye Hentbol Şampiyonası'nda 1 Temmuz 1945 tarihinde finalde Harbokulu'na 7-5 yenilerek Türkiye ikincisi olan takım, 1945-46 yılında da İstanbul şampiyonu olduktan sonra aleyhindeki tertipleri protesto ederek 1946-47 sezonundan itibaren ligden çekildi.Dağlaroğlu, Rüştü; "Fenerbahçe Spor Kulübü Tarihi, 1907-1987", İstanbul (1988), s. 520-521 === Ragbi === İtalyan millî takımıyla Fransa'ya karşı millî maçta da oynayan Reşat Ersü'nün öncülüğünde ve Haydarpaşa Lisesi ile işbirliği hâlinde Fenerbahçe'de 1945 yılında bir ragbi takımı oluşturuldu ve 12 Mayıs 1945 tarihinde Haydarpaşa Lisesi Spor Bayramı'nda lise takımını 8-7 yendi.Dağlaroğlu, Rüştü; "Fenerbahçe Spor Kulübü Tarihi, 1907-1987", İstanbul (1988), s. 562 18 Mayıs 1947'de Fenerbahçe Stadı'nda Fenerbahçe'nin Beşiktaş'ı 4-0 yendiği futbol maçından önce Fenerbahçe'nin ragbi takımını kurmuş Galatasaray'ı yaklaşık 18.000 seyircinin önünde 12-0 yenmesi sarı- kırmızılı kulübün takımı dağıtmasına neden oldu ve bu maç 2007 yılında Türkiye Ligi kurulana kadar son ragbi maçı olarak tarihe geçti. === Okçuluk === Okçuluk branşı 1966 yılında Fenerbahçe'de faaliyete geçti ve 1971'e dek geçen kısa süre içinde çeşitli başarılar kazandı. Uzun zaman Türkiye rekorlarını elinde tutan Fenerbahçeli okçu Sadık Öğretir 19 Eylül 1966'da Fenerbahçe'ye İstanbul şampiyonluğu kazandırırken 18 Ocak 1968 tarihinde Mersin'de düzenlenen Türkiye Okçuluk Şampiyonası'nda da Türkiye rekoru olan 1003 puanla birinci oldu. Öğretir, 23-29 Temmuz 1967’de Hollanda'nın Amersfoort kentinde düzenlenen Dünya Okçuluk Şampiyonası’na katılan ulusal takımda da yer aldı. === Judo === Fenerbahçe Kulübü ilk kez 1967 yılında judoyu çalışma alanına aldı. 17 Mart 1968 tarihinde düzenlenen Fenerbahçe Spor Kulübü Kongresi'ne sunulan Yönetim Kurulu raporunda yer alan ümitvar ifadelere rağmen gençlere yönelik olarak sürdürülen faaliyetler beklenen ilgiyi görmedi ve 1971 yılında bu spora veda edildi.Dağlaroğlu, Rüştü; "Fenerbahçe Spor Kulübü Tarihi 1907-1987", İstanbul (1988), s.564 === Briç === Eski atlet ve basketbolcu Orhan Zeren'in atılımıyla 1984 yılında Fenerbahçe'de bir briç takımı kuruldu . Takım Türkiye Briç Federasyonu'nun 14-15 Nisan 1984 tarihlerinde düzenlediği Müesseseler ve Kulüplerarası Türkiye Briç Şampiyonası'nda 44 kulüp ve müessese takımı arasında Seydişehirspor ve Türk Hava Yolları'nın ardından üçüncü oldu. 1986 yılında İstanbul şampiyonu olan takım, Avrupa Şampiyon Kulüpler Kupası'na gitme hakkı kazansa da, takıma Fenerbahçe Spor Kulübü temsil hakkı vermediğinden Kupa'ya Fenerbahçe yerine Ankara şampiyonu Ankara Briç Kulübü katıldı. 1999 yılında tekrar oluşturulan briç takımı 16-17 Ekim 1999 tarihlerinde Burdur'da düzenlenen Türkiye Şampiyonası'nda 44 takım arasında bir kez daha üçüncü oldu. === Atıcılık === 1986 yılında başlayan atıcılık faaliyetleri kısa sürede başarılı olmasına rağmen bu sporun ömrü Fenerbahçe'de kısa oldu ve 1988 yılı itibarıyla faaliyetler sonlandı. Bu spor branşında Fenerbahçe'nin kazandığı en büyük başarı olan Trap-Skeet Müsabakaları Başbakanlık Kupası halihazırda Fenerbahçe Müzesi'nde sergilenmektedir. === Dağcılık === Fenerbahçe Spor Kulübü'nün 100. yıl kutlamaları kapsamındaki Fenerbahçe Dünya Zirvelerinde projesi bağlamında 2007 yılında Tunç Fındık ve Mustafa Kalaycı'dan mürettep bir dağcılık ekibi oluşturulmuştur. Ekip, proje kapsamında Ağrı Dağı, Arjantin'de bulunan Aconcagua Zirvesi, Tacikistan'daki Somoni Zirvesi, Fransa'daki Mont Blanc Zirvesi ve Tanzanya'daki Kilimanjaro Zirvesine tırmanarak Türk ve Fenerbahçe bayraklarını dalgalandırdıktan sonra, dünyanın en yüksek dağı Everest'in zirvesine 21 Mayıs 2007 tarihinde ulaşarak Türk ve Fenerbahçe bayraklarını diktiler. == Marşlar == Sözleri, Fenerbahçe'nin eski kalecisi Fecri Ebcioğlu tarafından yazılmış olan, Fenerbahçe 1973-74 kadrosu ve Nesrin Sipahi tarafından seslendirilen Yaşa Fenerbahçe marşı, Fenerbahçe Spor Kulübü'nün en tanınan marşlarından birisidir. Fenerbahçe'nin 100. Yılı şerefine; Kıraç'ın 100. Yıl Marşı ve Funda Arar, Athena, Ediz İlhan tarafından çeşitli marşlar yazılmıştır. == Tesisler == === Stadyum === Fenerbahçe Şükrü Saracoğlu Stadyumu İstanbul'un Kadıköy semtinde yer alan, Fenerbahçe takımının maçlarına ev sahipliği yapan stadyumdur. Stadyum, 1908 yılında açılmıştır ve 1999-2006 yılları arasında yenilenerek kapasitesi 50.530 kişiye çıkartılmıştır. 4 Ekim 2006'da UEFA tarafından yapılan incelemeler sonucunda 2009 UEFA Kupası finalinin bu statta yapılması kararlaştırılmıştır. === Müze === Kulüp Müzesinin yeri birkaç kez değiştirilmiş ve yenilenmiştir. Son olarak Fenerbahçe Şükrü Saracoğlu Stadyumu'na taşınmış ve 19 Ekim 2005 tarihinde açılmıştır. Müzede toplam 10 bölüm vardır. Açılışını Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan yapmıştır. Bir diğer müze ise Ülker Spor ve Etkinlik Salonunda bulunan Fenerbahçe Basketbol Müzesi'dir. Türkiye' nin ilk ve tek basketbol müzesi olma özelliğine sahiptir. === Diğer Tesisler === Kulübün diğer tesisleri arasında sosyal merkezler, idman tesisleri, kulüp ana merkezi, Dereağzı Metin Aşık Kamp Merkezi, genç takım futbol akademisi, spor salonu, Fikirtepe Tesisleri, Fenerbahçe Koleji ve yüzme havuzu bulunmaktadır. Fenerbahçe Spor Okulları, Fenerbahçe Koleji ve Fenerbahçe Üniversitesi ile Gebze'de kurulacak 3 Temmuz Spor Akademisi Tesisleri sayesinde Ülkemiz Sporuna hizmet amaçlanmaktadır * Faruk Ilgaz Sosyal Tesisleri, kulüp ana binasının yanına kurulmuştur. 15 Mayıs 1969'da kurulmasına rağmen Aziz Yıldırım tarafından restore edildi ve 21 Ocak 2004 tarihinde açıldı. * Sancaktepe Can Bartu Antrenman Tesisleri, yapımına 1997 yılında Ali Şen’in başkanlığı döneminde başlandı. 2000 yılında tamamlandı. Ana takımın kamp merkezidir.küçükresim|Fenerbahçe Akademi Futbol Evi * Dereağzı Metin Aşık Kamp Tesisleri, Dereağzı'nda kurulmuştur ve Fenerbahçe PAF takımına hizmet vermektedir.1989'da yeniden açılmıştır. Tesis Fenerbahçe'nin boks, yelken gibi takımlarına hizmet vermektedir. * Genç Futbol Akademisi, Metin Aşık Kamp Tesisleri'nin yanına kurulmuştur. 1999 yılında yapılarak Fenerbahçe Genç takımlarına hizmet vermektedir. * Fikirtepe Lefter Küçükandonyadis Tesisleri, Yumurtacı Abdi Bey Yolu üzerinde , Kadıköy'e kurulmuştur. 1 Temmuz 1998'da açılmıştır. Futbolcu yetiştirmek için kullanılmaktadır.. * Spor Salonu, Munir Nurettin Selcuk Yolu üzerine Kızıl toprak'a kurulmuştur. 1982'de açılmıştır ve 24 Şubat 2001'de yenilenmesi tamamlanmıştır. Fenerbahçe erkek basketbol, kadın basketbol, erkek voleybol ve kadın voleybol takımlarına hizmet vermektedir. * Vefa Küçük Yüzme Havuzu, 16 Temmuz 1999'da açıldı ve yüzme branşına hizmet vermektedir. == Taraftar Grupları == Fenerbahçe Şükrü Saracoğlu Stadyumu'nun yenilenmesinden sonra Fenerbahçe, Süper Lig içinde maça en fazla taraftar çeken kulüp oldu. Fenerbahçe, 2006-07 sezonunda maç başına 40.000 seyirciye ulaşmıştır. Fenerbahçe 4 büyük taraftar grubuna sahiptir. Bunlar Genç Fenerbahçeliler, Kill For You, 1907 ÜNİFEB, Antu/Fenerlist'tir === Genç Fenerbahçeliler === küçükresim|220px|sağ| Tribünlerden bir görünüm GFB, kendi içinde 6 küçük gruba ayrılır. Bunlar 1907 Gençlik (2000 yılında kurulup 2001 yılında GFB'ye katılmıştır), GFB Europe, Lise GFB (Lise öğrencileri tarafından 2002 yılında kurulmuştur.), Uni GFB (Üniversite öğrencileri tarafından 2001 yılında kurulmuştur.), GFB’s Angels (Bayan Fenerbahçeliler grubu) ve Devil’s of GFB (2004 yılında kurulmuştur). GFB'nin 61 şehirde, 51 üniversitede ve 10 değişik ülkede üyeleri vardır. Grup maçları Fenerbahçe Şükrü Saracoğlu Stadyumu'nun Maraton Tribünü A ve B bloklarında KFY ile birlikte takip etmekte ve takımlarına destek vermektedirler. === Kill For You === KFY 1996 yılında kurulmuştur. Grup, takımın tüm profesyonel ve amatör maçlarını takip etmektedir. Şükrü Saracoğlu Stadyumu'nun maraton tribünü A ve B bloklarında GFB ile birlikte maçları takip etmektedirler. === 1907 ÜNİFEB === Grup 2002 yılında kurulmuştur. 1907 ÜNİFEB sıradan bir taraftar topluluğu veya sadece bir tribün grubu değildir. Amacı, Fenerbahçeli üniversite öğrencileri arasında ideal bir birlikteliği oluşturmak ve gücünü Fenerbahçe etrafında birleştirerek hareket etmektir. Fenerbahçe'nin Aydınlık Geleceği Olmak için kurulmuştur. Türkiye, KKTC ve yurt dışındaki üniversitelerde örgütlenmişlerdir. Tüm üyeleri üniversitelilerden oluşmaktadır. Şükrü Saracoğlu Stadyumu'nda maçları Türk Telekom (eski Telsim) tribününden takip etmektedirler. Merkezleri Levent'tedir. === Antu/Fenerlist === Grup bir internet topluluğudur. Ali Şen'in oğulları olan Metin Şen ve Adnan Şen tarafından kurulmuştur. 33 ülkeye, 37 şehire yayılmıştır ve 60.000'i aşkın üyeleri vardır. Üyeler maçları Şükrü Saracoğlu Stadyumu'nda Türk Telekom (eski Telsim) tribününden takip etmektedirler. === 12 Numara === Fenerbahçe resmi taraftar internet grubudur. Kurucusu Mehmet Alakuş'tur ve Antu'ya tepki olarak kurulmuştur. == Finans == === Fenerbahçe Sportif Hizmetler Sanayi ve Ticaret === Fenerbahçe Sportif Hizmetler Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi ya da kısaca Fenerbahçe Sportif AŞ, Fenerbahçe'nin sahibi olduğu tüm Fenerbahçe girişimlerini çatısı altında toplayan ortaklıktır. Fenerbahçe Sportif AŞ'nin hisse senetleri Borsa İstanbul'da 2004 Şubat'ında işlem görmeye başladı. Şirketin %84.90'ı doğrudan kulübe aittir. === Sponsorlar === Fenerbahçe'nin aşağıdaki kuruluşlar ile sponsorluk anlaşmaları vardır. Ana sponsoru AVİS 'dir. * Avis - Forma Göğüs Sponsoru * Fenerium - Ana sponsor * Türk Telekom - Resmi sponsor * Puma - Resmi Ürün Tedarikçisi *Opet - İsim Sponsoru | * Corendon Airlines- Forma Sponsoru * Spor Toto- Tribün Sponsoru * Diversey, Inc.- Temizlik Ürünleri Tedarikçisi * Aktif Bank- Çözüm Ortağı * Kimbo Caffè- Kahve Tedarikçisi | * Bilcee - Forma ve Ürün Tedarikçisi * Nike (şirket)- Forma Tedarikçisi * Naturel Gaz - Forma Sponsoru * QNB Finansbank - Forma Sponsoru * Aygaz - Forma Sponsoru | * Tüpraş- Forma Sponsoru * Nike - Resmi sponsor * Beko - İsim Sponsoru *Nesine.com -Konç Sponsoru *HDI Sigorta -Sigorta Sponsoru | * Koç Holding - Resmi sponsor * Acıbadem- Sağlık Sponsoru * Doğuş Holding - İsim Sponsoru * Denizbank - Resmi sponsor *Öznur Kablo - İsim Sponsoru | * Getir - Zaman Sponsoru * Burger King - Çözüm Ortağı * Vakıfbank - Resmi sponsor * Mail2Web - internet servisi * Ülker - Stad & Arena İsim Sponsoru ---|---|---|---|---|--- ==== Fenercell ==== küçükresim|200px|Fenercell logosu Fenerbahçe yönetim kurulunun, kulübe yeni bir gelir kaynağı oluşturma düşüncesiyle hayata geçirdiği bir mobil sanal ağ operatörüdür. Türkiye'de bir ilk olan bu sanal operatörlük sistemi Fenerbahçe İletişim Hizmetleri A.Ş. bünyesinde 23 Şubat 2009 tarihinde faaliyetlerine başlamıştır. Dünyada yaygın örnekleri bulunan sanal operatörlük sistemini Türkiye'de de ilk olarak Fenerbahçe ile hayata geçiren GSM altyapı sağlayıcısı Avea'dır. 23 Şubat 2009 Pazartesi günü dönemin Avea CEO'su Cüneyt Türktan ve dönemin Fenerbahçe Asbaşkanlarından İletişim Daire Başkanı Ali Koç tarafından imzalanan anlaşmayla Fenercell projesi Avea altyapısıyla resmen hayata geçirildi. Böylece AVEA 1907 kapanmış oldu. ===== Fenercell TV ===== Fenercell TV, Fenercell abonelerine Fenerbahçe ile ilgili dijital içeriklere web üzerinden ve mobil olarak cep telefonlarından ulaşmalarını sağlayan bir medya platformuydu. Sadece Fenercell hat sahiplerinin kullanabildiği bu hizmet fenercell, fenerbahce, fbtv, fenerbahcedergisi, fbsukrusaracoglu gibi farklı başlıklarla farklı içerikler sunmaktaydı. === Fenerium === Fenerbahçe'nin lisanslı ürünleri Fenerbahçe Sportif A.Ş. adına Fenerium mağazalarında ve ülke genelinde satış yapan Fenerium tırları tarafından satılmaktadır. Fenerium ana şubesi Şükrü Saracoğlu Stadı'ndadır. Buradan sezonluk bilet ve maç biletleri satın alınabilir. Fenerium 41 mağaza ve 200 civarı satış noktasında toplam 1.720.000 ürün satarak 19 Milyon dolar kazanç elde etmiştir. 2004-05 sezonunda 285.000 civarında ürün satılmıştır. === Fenerbahçe Kart === "Hedef bir milyon üye" projesi kapsamında kulüp tarafından çıkartılan ve taraftarlara çeşitli imkânlar sağlayan 3 tür taraftar kartıdır. Bunun dışında çeşitli bankalarla anlaşmalı taraftar kartları da mevcuttur. === Fenerbahçe Gazetesi === Kulüp tarafından aylık olarak yayınlanan dergi, Yaysat tarafından tüm gazete bayilerine dağıtılmaktadır. Fenerbahçe Gazetesinin yayın yönetmenliğini Atila Bartın yapmaktadır. Gazetede kulüp hakkında bilgiler, haberler, makaleler, sporcu ve yöneticilerin açıklamaları ile özel röportajlar yer almakta, ayrıca kulüp, yönetici ve futbolcuların pek göz önünde olmayan ya da bilinmeyen nitelikleri hakkında bilgi verilmektedir. == Kongreler == Fenerbahçe Spor Kulübü'nün olağan ve olağanüstü kongreleri aşağıdaki gibidir. 1962 yılından önceki başkanlık seçimlerinde yönetim kurulları yarışmaktaydı. Seçimi kazanan yönetim kurulu kendi arasında yaptığı toplantı ile başkanı seçmekteydi.Agah Erozan, 10 NİSAN 2021 Dönem Yer Tarih Başkan Aldığı Oy İkinci Aday Aldığı Oy Üçüncü Aday Aldığı Oy Toplam Oy 22\. Kadıköy Evlendirme Dairesi 25 Mart 1962 İsmet Uluğ 173 206 23\. Kadıköy Evlendirme Dairesi 29 Mart 1964 İsmet Uluğ 237 300 24\. Kadıköy Yurt Sineması 20 Mart 1966 Faruk Ilgaz 187 Razi Trak 133 322 25\. Kadıköy Halk Eğitim Merkezi 17 Mart 1968 Faruk Ilgaz 240 244 26\. Kadıköy Evlendirme Dairesi 29 Mart 1970 Faruk Ilgaz 353 383 27\. Kadıköy Evlendirme Dairesi 2 Nisan 1972 Faruk Ilgaz 205 276 28\. Kadıköy Efes Sineması 24 Şubat 1974 Emin Cankurtaran 316 458 29\. Kızıltoprak Kent Sineması 23 Şubat 1976 Emin Cankurtaran 270 287 29\. Kadıköy Evlendirme Dairesi 4 Temmuz 1976 Faruk Ilgaz 206 Hanefi Ulutekin 115 325 31\. FB Sosyal Tesisler 26 Şubat 1978 Faruk Ilgaz 275 289 32\. Raks Sineması 9 Şubat 1980 Razi Trak 435 Fürüzan Tekil 153 679 33\. FB Sosyal Tesisler 12 Nisan 1981 Ali Şen 215 350 34\. FB Sosyal Tesisler 21 Şubat 1982 Ali ŞenFenerbahçe Hayatıma hayat katıyor , 01.10.2008 467 Cevher Özden 202 669 35\. FB Sosyal Tesisler 10 Aralık 1983 Faruk Ilgaz 255 Ali Şen 210 459 36\. FB Sosyal Tesisler 18 Mart 1984 Faruk Ilgaz 385 Lütfü Zeren 99 545 37\. FB Sosyal Tesisler 24 Haziran 1984 Fikret Arıcan 237 Eşref Aydın 170 410 38\. FB Sosyal Tesisler 2 Mart 1986 Tahsin Kaya 598 Orhan Günüaydın 84 694 39\. FB Sosyal Tesisler 6 Mart 1988 Tahsin Kaya 869 Osman Hızlan 362 1.240 40\. FB Sosyal Tesisler 10 Eylül 1989 Metin Aşık 438 Osman Kavrakoğlu 385 823 41\. Atlantik Sineması 4 Mart 1990 Metin Aşık 725 Naci Barlas 509 1.245 42\. Caferağa Spor Salonu 8 Mart 1992 Metin Aşık 674 Ali Şen 632 Vefa Küçük 576 1.933 43\. FB Sosyal Tesisler 23 Mayıs 1993 Güven Sazak 807 Ali Şen 662 1.478 44\. FB Sosyal Tesisler 6 Mart 1994 Güven Sazak 1.195 Vefa Küçük 694 1.905 45\. FB Sosyal Tesisler 29 Mayıs 1994 Hasan Özaydın 578 Abdullah Acar 415 1.060 46\. FB Sosyal Tesisler 18 Aralık 1994 Ali Şen 1.205 Hasan Özaydın 452 Nejat Çıplak 10 1.678 47\. İSTEK Vakfı 3 Mart 1996 Ali Şen 742 742 48.Kadıköy'de oy avı, 16.02.1998, Milliyet, Sayfa 30, Spor İSTEK Vakfı 15 Şubat 1998 Aziz Yıldırım 1.469 Vefa Küçük 1.468 Ömer Çavuşoğlu 157 3.094 49\. İSTEK Vakfı 14 Haziran 1998 Aziz Yıldırım 655 655 50\. İSTEK Vakfı 20 Şubat 2000 Aziz Yıldırım 2.657 Vefa Küçük 1.980 4.637 51\. İSTEK Vakfı 1 Temmuz 2001 Aziz Yıldırım 1.067 1.067 52\. İSTEK Vakfı 3 Mart 2002 Aziz Yıldırım 2.175 2.179 53\. Faruk Ilgaz Tesisleri 7 Mart 2004 Aziz Yıldırım 3.555 3.586 54\. Faruk Ilgaz Tesisleri 5 Mart 2006 Aziz Yıldırım 3.676 3.676 55\. Faruk Ilgaz Tesisleri 25 Haziran 2006 Aziz Yıldırım 2.824 2.831 56\. Faruk Ilgaz Tesisleri 24 Mayıs 2009 Aziz Yıldırım 5.053 Şadan Kalkavan 1.216 Funda Sibel Pala 66 6.335 57\. Ülker Sports Arena 20 Mayıs 2012 Aziz Yıldırım 5.269 5.271 58\. Ülker Sports Arena 3 Kasım 2013 Aziz Yıldırım 6.821 Mehmet Ali Aydınlar 2.383 9.380 59\. Ülker Sports Arena 31 Mayıs 2015 Aziz Yıldırım 5.504 Hulusi Belgü 1.144 6.648 60\. Şükrü Saracoğlu Stadı 3 Haziran 2018 Ali Koç 16.092 Aziz Yıldırım 4.644 20.736 61\. Şükrü Saracoğlu Stadı 26 Haziran 2021 Ali Koç 6.459 6.682 == Fotoğraf sergisi == Dosya:General Harrington Cup.JPG|General Harrington Kupası Dosya:Fener ilksampiyonluk.jpg|Fenerbahçe'nin şampiyon olan ilk takımı Dosya:Fenerbahçe- Galatasaray karşılaşması, 4 Ocak 1914.jpg|1914 tarihli derbi karşılaşması Dosya:Galatasaray-Fenerbahçe match ticket (15 June 1923).jpg|1923 tarihli eski bir maç bileti Dosya:A view from Fenerbahçe-Galatasaray match in 10 May 1929.JPG|1929 tarihli derbi maçı Dosya:Av. Baghdad.jpg|Bağdat Caddesi Dosya:FB-GS Seramoni.jpg|Derbi maçı öncesi tören Dosya:Fenerbahce Ülker Arena6.jpg|Ülker Spor ve Etkinlik Salonu Dosya:Fenerbahce Chelsea CL0708.jpg|Fenerbahçe - Chelsea maçı öncesi tribünler Dosya:Shaktar - Fenerbahçe 05 August 2015 CL Q3 14.jpg|Shakhtar Donetsk maçı öncesi Fenerbahçe takımı Dosya:Alexsandro de Souza.jpg|Eski kaptan Alex de Souza Dosya:Tevfik haccar.jpg|Tevfik Haccar Taşçı Dosya:Lefter Küçükandonyadis, 1958.jpg|Lefter Küçükandonyadis Dosya:Galip Kulaksizoglu.jpg|Fenerbahçe başkanlarından Galip Kulaksızoğlu Dosya:Ali Yıldırım Koç.JPG|Fenerbaçe başkanı Ali Koç Dosya:Aziz Yildirim2.jpg|Eski kulüp başkanı Aziz Yıldırım == Notlar == Fenerbahçe Spor Kulübü'nün 1907 ilkbahar aylarında kurulmuş olduğu bilinmesine rağmen gün ve ay olarak tam tarih bilinmemektedir. Mustafa Kemal Atatürk'ün kulübü ziyaret etmesiyle o gün Fenerbahçe Spor Kulübü'nün kuruluş tarihi olarak kabul edilir. == Kaynakça == == Dış bağlantılar == * Resmî site * 1907 Fenerbahçe Derneği | * Fenerium * Fenerbahçe Kart | * Fenerbahçe Gazetesi * Fenerbahçe Yüzme Şubesi ---|---|--- Medya * Resmî Facebook Sayfası * Resmî Twitter Hesabı * Resmî Instagram Hesabı * Resmî Youtube Kanalı SK Kategori:İstanbul'daki spor kulüpleri Kategori:Çok takımlı spor kulüpleri Kategori:1907'de Osmanlı İmparatorluğu'nda kurulan oluşumlar Kategori:1907'de kurulan spor kulüpleri

Ağrı Dağı (, Masis; ; Selçuklular döneminde: Eğri Dağhttp://agridefterdarligi.gov.tr/Foto/agri- dagi.html#:~:text=A%C4%9Fr%C4%B1%20Da%C4%9F%C4%B1,Ermenistan'%C4%B1n%2032%20km%20g%C3%BCneyindedir .), 5.137 metrelik rakımıyla, Türkiye'nin en yüksek dağıdır. Ağrı Dağı, Türkiye'nin doğu ucunda, İran'ın 16 kilometre batısında ve Ermenistan'ın 32 kilometre güneyindedir. Dağın %65'lik bir kesimi Iğdır ilinde, kalan %35'lik kesimi ise Ağrı ili sınırları içerisindedir.Her Yönüyle Iğdır, Ziya Zakir Acar == İsimleri ve etimoloji == Dağın Türkçe ismi olan Ağrı Dağı, dilde Geç Orta Çağ'dan beri kullanılmaktadır. Dağın geleneksel Farsça ismi olan (), Nuh Dağı manasına gelmektedir. view online Kürtçe çiyayê Agirî olarak adlandırılmış dağ bu dilde "Ateşli Dağ" anlamına gelir. Ararat ismi, İbranicede eski çağlarda Ermeni Yaylaları'nda yaşamış Urartular için kullanılmış (İbranice okunuşu ile Ararat) אֲרָרָט view online kelimesinin Yunanca varyasyonudur. Dağ dünyada genellikle bu isimle tanınmasına rağmen, dağın bulunduğu bölgede yaşamış hiçbir yerli halk dağ için bu ismi kullanmamıştır. Klasik Antik Çağ'da, özellikle Strabo'nun Geographica eserinde Ağrı Dağı'nın zirveleri Eski Yunancada Ἄβος (Abos) ve Νίβαρος (Nibaros) olarak geçmektedir. Dağın geleneksel Ermenice ismi Masis (Մասիս) olmasına rağmen Ararat ve Masis isimleri günümüz Ermenistan'ında aynı yaygınlıkta kullanılmaktadır. Bu ismin Orta Farsçadaki masist (en büyük) kelimesinden türediği veya Proto-Hint-Avrupa dilinde dağ anlamına gelen *mns- kökünden evrildiği düşünülmektedir. Arkeolog Armen Petrosyan'a göre ise isim, Gılgamış Destanı'nda geçen Māšu Dağı'ndan geçmiştir. == Jeolojik ve coğrafi özellikleri == 240px|küçükresim|Ağrı Dağının simülasyonuAğrı Dağı iki zirveden oluşur. Bunlar 5.137 metrelik Atatürk Zirvesi"Ağrı Dağı'nda zafer coşkusu" - Milliyet, 31 Ağustos 2004. Erişim: 27 Nisan 2012 (Büyük Ağrı) ile 3.898 metrelik İnönü Zirvesi'dir (Küçük Ağrı). 4000 metreye kadar bazalt, daha sonraki yükseklikte andezit lavlarından oluşarak volkanik bir dağ özellikleri gösterir. Ağrı Dağı 5137 m'lik yüksekliği ile sadece ülkenin en yüksek zirvesi olmayıp aynı zamanda üzerinde 10 km²lik güncel bir buz takkesi (ice cap) bulunduran tek dağıdır.http://www.jmo.org.tr/resimler/ekler/069ea4c9c233d36_ek.pdf?dergi=TURKIYEJEOLOJIBULTENI)) Ağrı Dağı üzerinde güncel kalıcı kar sınırı 4300 metreden geçmektedir (Arkel, 1973). Blumenthal (1958) kalıcı kar sınırının Pleistosen’de 3000 metre seviyesine kadar indiğini hesaplamıştır. Zirvesi dört mevsim boyunca erimeyen kar ve takke buzulu ile kaplı volkanik bir dağ olan Ağrı Dağı’nın doruğundaki örtü buzul Türkiye'nin en büyük buzuludur. Buz takkesinden sarkan ve uzunlukları 1 ila 2,5 km arasında değişen toplam 11 adet buzul dili dağın güney eteklerinde 4200 m'ye, kuzey eteklerinde ise 3900 m'ye kadar ulaşmıştır. Bu dillerden en büyüğü kraterin kuzeydoğusundaki Cehennemdere Vadisi'nde bulunur. Eğimin çok fazla olmasından dolayı zaman zaman kopan buzul parçaları vadinin aşağı kesimlerinde (2370 m civarı) döküntüler ile kaplı ölü bir buzulun (rejenere buzul) oluşumuna da yol açmıştır. Ağrı Dağı eteklerindeki morenler diğer dağlara kıyasla çok daha az bir alan kaplamaktadırlar. Bunun nedeni, Cehennemdere Vadisi hariç, gelişmiş vadilerin bulunmayışı, buzul üstünün ayrışmış malzeme ile kaplanmasını sağlayacak yüksek eğimli zirvelerin olmayışı ve zaman zaman aktif hâle geçen volkandan çıkan malzemelerin daha yaşlı moren depolarını kaplaması olarak açıklanabilir. == Jeolojik tarih == Erken Eosen ve erken Miyosen boyunca, Arap platformunun Lavrasya ile çarpışması kapandı ve Tetis Okyanusu'nu şimdi Anadolu olan bölgeden uzaklaştırdı. Bu kıtasal kabuk kütlelerinin kapanması bu okyanus havzasını çökertmiştir. Orta Eosen'de ve erken Miyosen'in sonuna kadar kalan denizlerin giderek sığlaşmasıyla sonuçlandı. Çarpışma zonu içindeki çarpışma sonrası tektonik yakınsama, erken Miyosenin sonunda Doğu Anadolu'dan kalan denizlerin tamamen yok olmasına, çarpışma zonu boyunca kabuksal kısalma ve kalınlaşmaya ve Doğu Anadolu-İran platosunun yükselmesine neden oldu. Bu yükselmeye eşlik eden, çok sayıda yerel havzanın oluşmasına neden olan faylanma ve katlanma yoluyla geniş deformasyon olmuştur. Devam eden faylanma, volkanizma ve depremselliğin kanıtladığı gibi, kuzey-güney sıkıştırma deformasyonu bugün de devam etmektedir. Anadolu'da bölgesel volkanizma Orta-Geç Miyosen'de başlamıştır. Geç Miyosen- Pliyosen döneminde, yaygın volkanizma tüm Doğu Anadolu-İran platosunu kalın volkanik kayalar altında kapladı. Bu volkanik aktivite tarihsel dönemlere kadar kesintisiz devam etmiştir. Görünüşe göre, en geç Miyosen-Pliyosen'de, 6 ila 3 My arasında bir doruk noktasına ulaştı. Kuvaterner sırasında volkanizma, Ağrı Dağı gibi birkaç yerel volkanla sınırlı hale geldi. Bu volkanlar, tipik olarak, Anadolu'nun devam eden kuzey-güney kısalma deformasyonunun oluşturduğu kuzey-güney gerilme çatlakları ile ilişkilidir. Anadolu'nun Kuvaterner volkanizmasının ayrıntılı çalışmasında ve özetinde, Yılmaz ve diğerleri. Ağrı Dağı'nın yan taraflarına derin bir şekilde oyulmuş buzul vadilerinde açığa çıkan volkanik kayalardan inşa edilmesinin dört aşamasını tanıdı. İlk olarak, 700 metreden fazla piroklastik kayaç ve birkaç bazaltik lav akışı biriktiren Plinian-sub Plinian fissür patlamalarının bir çatlak patlama aşamasını fark ettiler. Bu volkanik kayaçlar, Ağrı Dağı'nın gelişmesinden önce yaklaşık olarak kuzeybatı-güney güneydoğu yönlü genişlemeli faylar ve çatlaklardan püskürmüştür. İkincisi, bir koni oluşturma aşaması volkanik aktivite bir çatlak boyunca bir noktada lokalize olduğunda başladı. Bu aşamada, 150 metre kalınlığa kadar ardışık lav akışlarının ve andezit ve dasit bileşiminin piroklastik akışlarının patlaması ve daha sonra bazaltik lav akışlarının patlaması, düşük konik profilli Büyük Ağrı konisini oluşturdu. Üçüncüsü, bir iklim evresi sırasında bol andezitik ve bazaltik lav akıntıları patlak verdi. Bu aşamada, Büyük ve Küçük Ağrı'nın mevcut konileri, ikincil çatlaklar boyunca püskürmeler ve çatlaklar ve kanatlar meydana geldikçe oluştu. Son olarak, Ağrı Dağı'ndaki volkanik patlamalar, bir yan patlama aşamasına geçti, bu sırada kuzey-güney yönlü büyük bir fay, yanardağın yan kısımlarında bir dizi ikincil çatlak ve çatlakla birlikte gelişen iki koniyi dengeledi. Bu fay ve tali çatlaklar ve çatlaklar boyunca, küçük patlamalarla bir dizi asalak koni ve kubbe inşa edildi. Bir yardımcı koni, hacimli bazalt ve andezit lav akıntılarını püskürttü. Doğubeyazıt ovası boyunca ve güneyden akan Sarısu Nehri boyunca aktılar. Bu lav akışları, iyi korunmuş lav tüpleri içeren siyah ʻaʻā ve pāhoehoe lav akışlarını oluşturdu. Bu lav akışlarının radyometrik tarihlemesi, 0.4, 0.48 ve 0.81 Ma radyometrik yaşları vermiştir. Genel olarak, Ağrı Dağı'nın püskürdüğü volkanik kayalardan elde edilen radyometrik yaşlar 1,5 ile 0,02 My arasında değişmektedir. === Son volkanik ve sismik aktivite === Ağrı Dağı ile ilişkili Holosen volkanik faaliyetinin kronolojisi, arkeolojik kazılar, sözlü tarih, tarihi kayıtlar veya bu verilerin bir kombinasyonu ile belgelenmiştir; MS 1450 ve MS 1783'te ve kesinlikle MS 1840'ta. Arkeolojik kanıtlar, Ağrı Dağı'nın kuzeybatı kanadından gelen patlayıcı patlamaların ve piroklastik akışların en az bir Kura-Aras kültür yerleşimini yok ettiğini ve gömdüğünü ve MÖ 2500-2400'de çok sayıda ölüme neden olduğunu gösteriyor. Sözlü tarihler, MÖ 550'de belirsiz büyüklükte önemli bir patlamanın meydana geldiğini ve doğası belirsiz küçük patlamaların MS 1450 ve MS 1783'te meydana gelmiş olabileceğini gösterdi. Tarihsel ve arkeolojik verilerin yorumuna göre, MS 139, 368, 851–893 ve 1319'da Ağrı Dağı bölgesinde volkanik patlamalarla ilişkili olmayan güçlü depremler de meydana geldi. MS 139 depreminde, MS 1840 heyelanına benzeyen ve birçok can kaybına neden olan büyük bir heyelan, Ağrı Dağı'nın zirvesinden kaynaklanmıştır. ==== 1840 patlaması ==== 2 Temmuz 1840'ta Ağrı Dağı'nda bir freatik patlama meydana geldi ve dağın yukarı kuzey yamacındaki radyal çatlaklardan piroklastik akış ve muhtemelen buna bağlı olarak ciddi hasara ve çok sayıda can kaybına neden olan 7.4 büyüklüğünde bir deprem meydana geldi. Ahuri (Ermenice: Akori, modern Yenidoğan) köyündeki 1.900 köylü de dahil olmak üzere depremde 10.000'e kadar insan öldü. Buna ek olarak, heyelan ve enkaz akışının bu kombinasyonu, Akori yakınlarındaki Ermeni St. Jacob manastırını, Aralık kasabasını, birkaç köyü ve Rus askeri kışlasını yok etti. Ayrıca Sevjur (Metsamor) Nehri'ne geçici olarak baraj yaptı.. == Dinsel önem == Ağrı Dağı, Yahudilik ve Hristiyanlık inançlarına göre Büyük Tufan'dan sonra Nuh'un gemisine ev sahipliği yapması dolayısıyla efsanevi özelliği olan bir dağdır. Tanah ve Eski Ahit'teki Yaratılış kitabında anlatıldığı üzere Nuh'un gemisinin karaya oturduğu dağ bu dağdır. Kur'an'da Nuh'un gemisinin "Cudi'ye oturduğu" belirtilmektedir. 1950'li yıllarda, havadan çekilen fotoğraflardaki gemiye benzeyen şekiller Nuh'un gemisinin bulunduğu yönünde yorumlandı, ancak daha sonra bu iddiaların asılsız olduğu ortaya çıktı. Kutsal kitaplarda da adı geçen Ağrı Dağı'nın farklı dillerde birçok ismi vardır. Başlıcaları Ararat, Kuh-i Nuh, Cebel'ül Haristir. == Dağcılık tarihi == küçükresim|250px|100 lira banknotun arkası (1972-1986)|alt= Ağrı Dağı için Marco Polo, yazılarında “hiçbir zaman çıkılamayacak bir dağ” diye bahsetmişse de kayıtlara göre dağa ilk tırmanış 9 Ekim 1829'da Prof. Friedrich Parrot tarafından gerçekleştirilmiştir. Friedrich W. Parrot’tun Ağrı Dağı keşif gezisine çıkmasına etki eden faktörler arasında bölgenin Rus hâkimiyeti altında girmesiyle ortaya çıkan uygun koşulların varlığı kadar, 19. yüzyıl emperyalizm çağında Rusların araştırma gezilerini çeşitli yönlerden desteklemesinin de rolü büyüktür. Bunda ise, coğrafyayı sadece bir iktidar aracı olarak değil, ideolojik-propagandacı temsil aracı olarak gören dönemin emperyalist bakış açısının da rolü bulunmaktadır. Nitekim Ruslar yönetimi altına aldıkları topraklarda güçlerini kalıcı bir şekilde sürdürme isteklerinin doğal bir sonucu olarak, 19. yüzyılda Ağrı Dağı’nın yanı sıra Sibirya gibi henüz tam anlamıyla yerleşilmemiş uzak coğrafi bölgelere de sayısız bilimsel keşif gezileri de düzenlemişlerdir (Yulu,2019). Ağrı Dağı’ndaki ilk bilimsel çalışmalar ise Imhof (1956), Blumental (1958), Birman (1968) ve Arkel (1973) tarafından yürütülmüştür.https://www.google.com.tr/url?sa=t&rct;=j&q;=&esrc;=s&source;=web&cd;=9&cad;=rja&uact;=8&ved;=0ahUKEwiqps3stfnJAhVn1XIKHVaiATgQFgg_MAg&url;=http%3A%2F%2Fwww.hkmo.org.tr%2Fresimler%2Fekler%2Fc988b0e84ea06fb_ek.doc&usg;=AFQjCNEDQMvs1_AjfUC9iCeX9yKbcD7Nug&sig2;=C4aO4Cyq8iq63jlON2r-vg&bvm;=bv.110151844,d.bGg) İlk kış solo tırmanışı ise 21 Şubat 1970'te eski Türkiye Dağcılık Federasyonu başkanı Dr. Bozkurt Ergör tarafından gerçekleştirildi. Yüksek irtifa dağcılığı ve akut dağ hastalığı üzerine ilk bilimsel tıbbi çalışmalar ise eski dağcılık federasyonu başkanı Prof. Dr. Abdülmecit Doğru ve Muzaffer Erol Gez ile birlikte dağın zirvesinde 3 gün 3 gece kalarak gerçekleştirildi. Ağrı'ya tırmanış 1990 yılında yasaklandı. 1998'de Dağcılık Federasyonunun bir grup dağcıya izin vermesiyle bu yasak kaldırıldı. Güney yüzünden yapılan tırmanışlar "klasik rota" olarak nitelendirilir ve Ağrı'nın Doğubayazıt ilçesinden başlar. Iğdır yönünden gerçekleştirilen kuzey rotaları ise daha teknik buzul tırmanışlarını içerir ve dağa ulaşım açısından biraz daha ayrıntılı hazırlıklar gerektirir. == Resimler == Dosya:Ağrı Dağı DSC 1045.jpg|Küçük Ağrı Dağı, Doğubeyazıt Gürbulak yolundan görünüm Dosya:Iğdırdan Ağrı Dağı.jpg|Ağrı Dağı'nın Iğdır'dan görünümü Dosya:Khor Virap Monastery4.jpg|Ermenistan'dan Ağrı Dağı'nın görünümü. Önünde Hor Virap Kilisesi görülmektedir. Dosya:Ağrı Mountain National Park.jpg == Ayrıca bakınız == * Küçükağrı Dağı * Türkiye'deki yanardağlar == Kaynakça == : Yulu, A. (2019). Friedrich Parrot’un Ağrı Dağı araştırma keşif gezisi. Cografya Dergisi, 38, 49-58. https://doi.org/10.26650/JGEOG2019-0003 == Dış bağlantılar == * Ararat'ın itibarı - Gemiyi Türkiye'nin Doğusunda Ara * Ağrı Dağı tırmanış rehberi * Ağrı Dağı’nın Az Bilinen Özellikleri Kategori:Türkiye'deki dağlar Kategori:Türkiye'deki stratovolkanlar Kategori:İnaktif yanardağlar Kategori:Türkiye'nin en uç noktaları Kategori:Ermenistan'ın ulusal sembolleri

İtalya () ya da resmî olarak İtalyan Cumhuriyeti () ya da bazen İtalya Cumhuriyeti, Güney Avrupa'da, büyük ölçüde İtalya Yarımadası üzerinde yer alan bir ülke. Akdeniz'in en büyük iki adası Sicilya ve Sardinya da İtalyan topraklarıdır. Yüzölçümü 301.340 km2 olan ülkenin kuzeyde Alpler bölgesinde Fransa, İsviçre, Avusturya ve Slovenya'yla kara sınırı vardır. Bağımsız iki Avrupa ülkesi olan Vatikan ve San Marino da İtalya'nın yarımadadaki toprakları içine sıkışmış anklav (bir başka ülkeyle tümüyle kuşatılmış) ülkelerdir. İtalya'nın ayrıca biri İsviçre (Campione), diğeriyse Tunus (Lampedusa) tarafından kara ve deniz sınırlarıyla kuşatılmış iki eksklavı bulunur. Nüfusu yaklaşık 60 milyon olan İtalya, Avrupa Birliği'nin en kalabalık üçüncü ülkesidir. Başkenti ve en büyük şehri Roma, yüzyıllar boyunca Batı uygarlığının merkezi olmuş, mimaride barok üslûbunun doğuşuna tanıklık etmiş ve eskiden beri Katolik Kilisesi'nin merkezi olmuştur. Güney Avrupa ve Akdeniz'deki merkezi konumu nedeniyle İtalya yüzyıllar boyunca çeşitli Avrupa uygarlıklarına ev sahipliği yapmıştır. Günümüz İtalya topraklarına yayılmış en önemlileri Hint-Avrupa kökenli ve ülkeye de ismini vermiş olan İtalikler olan antik toplulukların ardından, Klasik Antik Çağ'dan başlayarak Fenikeliler ve Kartacalılar, Sicilya ve Sardinya'da koloniler kurdular; Yunanlar ise Güney İtalya'da Magna Graecia adını verdikleri bölgede yerleşimler oluşturdular. Etrüskler ve Keltler de Orta ve Kuzey İtalya'yı yurt edindiler. İtalik bir kavim olan Latinler, MÖ 8. yüzyılda ileride Roma Senatosu ve Halkı tarafından yönetilecek bir cumhuriyete dönüşecek Roma Krallığı'nı kurdular. Roma Cumhuriyeti kısa sürede İtalya Yarımadası'ndaki komşularını ele geçirdi, bunu Avrupa, Kuzey Afrika ve Asya'daki fetihler izledi. MÖ 1. yüzyıla gelindiğinde Roma İmparatorluğu, Akdeniz Havzası'nın hakim gücü haline geldi ve bölgenin önde gelen kültürel, siyasi ve dini merkezi oldu. Böylece 200 yıldan uzun süre İtalya'da hukuk, teknoloji, ekonomi, sanat ve edebiyatın atılım gösterdiği Pax Romana dönemi başladı. İtalya Romalıların anavatanı olmaya devam etse de imparatorluğun kültür, yönetim, yazı ve Hristiyanlık dini üzerindeki etkisi tüm dünyaya ulaşmıştır. Erken Orta Çağ'da İtalya Batı Roma İmparatorluğu'nun çöküşü ve Kavimler Göçü'ne şahitlik etti. 11. yüzyılda çoğunlukla Kuzey ve Orta İtalya'da olmak üzere birçok şehir devleti ve denizci cumhuriyet kuruldu. Ticaret ve bankacılık ile zenginlik kazanan bu devletler modern kapitalizmin erken örneklerini oluşturdular ve Avrupa-Asya ticaret merkezleri olarak işlev gördüler, ayrıca merkezi bir yönetime bağlı olmamaları sebebiyle Avrupa'daki büyük feodal monarşilerden çok daha demokratik yönetimlere sahiplerdi. Bu dönemde Orta İtalya'nın bir bölümü teokratik Papalık Devleti'nin kontrolündeydi, Güney İtalya ise Bizans, Arap, Norman, Anjou ve Aragonlu fetihleri sebebiyle 19. yüzyıla dek feodal kalmaya devam etti. Rönesans hareketi İtalya'nın Toskana bölgesinde doğdu ve tüm Avrupa'ya yayıldı, bu dönemde hümanizm, bilim, keşif ve sanat alanında yeni bir ilgi ortaya çıktı. İtalyan kültürü canlandı, ünlü bilim insanları, sanatçılar ve hezârfenler yetişti. Orta Çağ'da İtalyan kaşifler Uzak Doğu ve Yeni Dünya'ya rotalar keşfettiler, bu keşifler Avrupa'da Coğrafi Keşifler'in başlamasına önayak oldu. Tüm bunlara karşın İtalya'nın ticari ve siyasi gücü Akdeniz'i pas geçen ticaret yollarının açılmasıyla önemli ölçüde sönümlendi. Yüzyıllar süren yabancı ülke müdahale ve fetihleri ile şehir devletlerinin kendi aralarında süregelen rekabet ve savaşlar (örneğin 15 ve 16. yüzyıllardaki İtalya Savaşları) ülkenin siyaseten parçalanmış yapısının devam etmesine yol açtı. 19\. yüzyıl ortalarında yükselen İtalyan milliyetçiliği ve bağımsızlık çağrıları bir devrim dönemi başlattı. Yüzyıllar süren yabancı hakimiyeti ve bölünmüşlüğün ardından İtalyan devletleri 1861'de birleşti ve İtalya Krallığı kuruldu. 19\. yüzyıl sonlarından 20. yüzyıl başlarına dek İtalya'nın özellikle kuzeyi hızlı bir şekilde sanayileşti ve dünya çapında sömürgeler elde etti, ancak güney bu sanayileşmenin dışında bırakıldı ve yoksul kalmaya devam etti. Bu durum dünya çapındaki İtalyan diasporasının oluşmasına zemin hazırladı. I. Dünya Savaşı'nın sonunda dört ana İtilaf devletinden biri olmasına rağmen, İtalya bir ekonomik kriz ve çalkantı dönemi yaşadı. 1922'de ülke faşist diktatörlük yönetimi altına girdi. II. Dünya Savaşı'na Mihver Devletleri safında katılan İtalya; mağlubiyet, ekonomik yıkım ve İtalyan İç Savaşı'yla yüzleşti. Ülkenin Alman işgalinden kurtarılması ve İtalyan direniş hareketinin güçlenmesini takiben monarşi lağvedildi, demokratik bir cumhuriyet kuruldu ve uzun süreli bir ekonomik büyüme dönemi yaşandı. Böylece İtalya yüksek gelişmişlik seviyesine ulaştı.Country and Lending Groups. World Bank. Retrieved 1 August 2016. Günümüzde İtalya, parlamenter demokrasi ile yönetilmekte olan üniter bir cumhuriyettir ve ülkelerin kişi başına nominal gayrisafi yurt içi hasıla sıralamasında yirminci,Quality-of-life Survey , The Economist insanî gelişme endeksi sıralamasında yirminci, yaşam kalitesi endeksinde sekizinci sırada yer alan gelişmiş bir ülkedir. Beklenen yaşam süresi, yaşam kalitesi,The Economist Intelligence Unit's quality-of-life index , Economist, 2005 sağlık hizmetleri ve eğitimde ön sıralardadır. Uluslararası ilişkilerde hem bölgesel,Gabriele Abbondanza, Italy as a Regional Power: the African Context from National Unification to the Present Day (Rome: Aracne, 2016)"Operation Alba may be considered one of the most important instances in which Italy has acted as a regional power, taking the lead in executing a technically and politically coherent and determined strategy." See Federiga Bindi, Italy and the European Union (Washington, D.C.: Brookings Institution Press, 2011), p. 171. hem de büyük güç ("The United States is the sole world's superpower. France, Italy, Germany and the United Kingdom are great powers") ("The great powers are super-sovereign states: an exclusive club of the most powerful states economically, militarily, politically and strategically. These states include veto-wielding members of the United Nations Security Council (United States, United Kingdom, France, China, and Russia), as well as economic powerhouses such as Germany, Italy and Japan.") kabul edilen İtalya, bölgesel ve küresel ekonomik, askerî, kültürel ve diplomatik ilişkilerde önemli bir role sahiptir. İtalya, 1957 yılında başkent Roma'da imzalanan Roma Antlaşması'yla kurulan ve daha sonra Avrupa Birliği ismini alacak olan Avrupa Ekonomik Topluluğu'nun kurucu ve lider üyelerindendir. G8, NATO, Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü, Avrupa Konseyi ve Schengen Antlaşması'nın da katılımcılarındandır. İtalya tarih boyunca birçok icat ve keşfe kaynaklık etmiş; küresel bir sanat, müzik, edebiyat, felsefe, bilim, teknoloji ve moda merkezi olmuştur. Sinema, mutfak, spor, hukuk, bankacılık ve ticaret alanlarını derinden etkilemiştir. Kültürel zenginliğinin bir yansıması olarak 55 adet ile en çok Dünya Mirası'na sahip olan ülkedir. Ayrıca en çok ziyaret edilen ülkeler sıralamasında beşinci sıradadır. == Etimoloji == İtalya sözcüğünün kökeni (İtalyanca: Italia) Latince Italia sözcüğüne dayanmaktadır.OLD, p. 974: "first syll. naturally short (cf. Quint.Inst.1.5.18), and so scanned in Lucil.825, but in dactylic verse lengthened metri gratia." Ancak başlı başına bu sözcüğün ne anlama geldiği belirsizdir. Yaygın biçimde inanılan savlardan biri, İtalya sözcüğünün antik dönemlerde Campania bölgesinin kuzeyinde yaşayan toplumların dili aracılığıyla Antik Yunancadaki Víteliú (anlam olarak genç sığır, Latince: Vitulus - buzağı) sözcüğünden geldiğini öne sürmektedir. Víteliú sözcüğü ise hayvanlar tanrısı Mars adına verilmiştir.J.P. Mallory and D.Q. Adams, Encyclopedia of Indo- European Culture (Londra: Fitzroy and Dearborn, 1997), 24. Büyük olasılıkla bununla ilgili olarak boğa figürü uzun yıllar güneydeki İtalyan boylarının simgesi olmuş ve çoğunlukla Roma'nın kurt figürünü boynuzlarken betimlenmiştir. Bu betimlemeler bağımsız İtalya'nın simgesi olarak Samnit Savaşları'nda sık sık kullanılmıştır. İtalya adı önceleri yalnızca, bugünkü İtalya'nın güneyindeki bir bölgeyi anlatmak için kullanılıyordu. Sirakuzalı Antiochus'a göre bu ad Calabria yarımadasının (o dönemki adıyla Bruttium) güney kesimleri için kullanılıyordu. Zamanla İtalya adı çevre bölgeleri de kapsayacak biçimde geniş bir kullanım alanı edindi. Antik Yunanistanlılar da bu adı daha geniş bir bölge için kullandılarsa da bu adın tüm yarımadayı anlatacak biçimde kullanılması ancak Romalıların bölgeyi ele geçirmesiyle oldu.Guillotining, M., History of Earliest Italy, trans. Ryle, M & Soper, K. in Jerome Lectures, Seventeenth Series, p.50 == Tarihçe == ===Tarih Öncesi ve Antik çağ=== Monte Poggiolo'dan 850,000 yıl öncesine dayanan binlerce Alt Paleolitik eser ele geçirildi. İtalya Yarımadasındaki Neanderthal insan varlığının izleri bu İtalik kavimlerin yarımadaya ulaşmalarından önce, 200,000 yıl öncesi Yeni Taş Çağı'na (Orta Palaeolitik dönem) kadar dayanır.Kluwer Academic/Plenum Publishers 2001, ch. 2. ISBN 0-306-46463-2. Modern insanlar ise yaklaşık 40,000 yıl önce Riparo Mochi'de ortaya çıktı.42.7–41.5 ka (1σ CI). Bu döneme ait arkeolojik sit alanları arasında Addaura mağarası, Altamura, Ceprano ve Gravina in Puglia yer alır. Lombardiya'daki Val Camonica vadisinde MÖ 8,000 yılında kayalara oyulmuş resimler bulunmuştur. MÖ 1,500-1,100 yılları civarında kuzey İtalya'da izlerine rastlanan Terramare kültürü ise Tunç Çağına ait balta, kılıç ve hançer gibi cisimlerle günümüze kadar ulaşmıştır. Demir Çağının örnekleri ise MÖ 11.-7. yüzyıllar arasında Toskana civarında yerleşmiş Villinova kültürüne aittir. MÖ 800 yılından sonra ortaya çıkan Etrüskler İtalya yarımadasında Antik Roma kültüründen önce ortaya çıkmış en önemli kültürdür. Etrüsklerin kökeni hakkında birçok değişik hipotez mevcuttur. Konuştukları dilin bir Hint-Avrupa dili olmadığı bilinmektedir. Roma öncesi İtalya'nın Antik halkları - Umbrianlar, Latinler (Romalılardan ortaya çıkan), Volsci, Oscanlar, Samnitler, Sabinler, Keltler, Ligurler, Veneti, Iapygianlar ve diğerleri – Proto Hint-Avrupalı halklarıydı, bunların çoğu özellikle İtalikler grubuna aitti. Muhtemel Hint-Avrupalı ​​olmayan veya Hint-Avrupa öncesinin mirası başlıca tarihi halklar, orta ve kuzey İtalya'nın Etrüskleri, Elymianlar ve Sicilya'daki Sicani ve Nurajik uygarlığını doğuran tarih öncesi Sardinyalılardı. Belirsiz dil ailelerinden ve olası Hint-Avrupa kökenli olmayan diğer eski topluluklar arasında Raetialı halkı ve dünyadaki en büyük tarih öncesi petroglif koleksiyonları olan Valcamonica Kaya Resimleri ile bilinen Cammuni yer alır. 1991'de Güney Tirol’in Similaun buzulunda 5,000 yaşında (MÖ 3400 ile 3100 arasında, Bakır Çağı) olduğu belirlenen Buz Adam Ötzi olarak bilinen iyi korunmuş bir doğal mumya keşfedildi. İlk yabancı sömürgeciler, Sicilya ve Sardunya kıyılarında başlangıçta sömürgeler ve çeşitli emporiumlar kuran Fenikeliler'di. Bunlardan bazıları kısa sürede küçük şehir merkezleri haline geldi ve antik Yunan kolonilerine paralel olarak geliştirildi; ana merkezler arasında Sicilya'daki Motya, Zyz (modern Palermo), Soluntum ve Sardunya'daki Nora, Sulci ve Tharros şehirleri vardı. İÖ 17. ve 11. yy’lar arasında Miken Yunanları İtalya ile temaslar kurduThe Mycenaeans and Italy: the archaeological and archaeometric ceramic evidence, University of Glasgow, Department of Archaeology Gert Jan van Wijngaarden, Use and Appreciation of Mycenaean Pottery in the Levant, Cyprus and Italy (1600–1200 B.C.): The Significance of Context, Amsterdam Archaeological Studies, Amsterdam University Press, 2001Bryan Feuer, Mycenaean civilization: an annotated bibliography through 2002, McFarland & Company; Rev Sub edition (2 March 2004) ve İÖ 8. ve 7. yy.’larda Magna Graecia olarak bilinen İtalya Yarımadasının güney kısmında ve Sicilya’nın tüm kıyılarında birkaç Yunan kolonisi kuruldu.Emilio Peruzzi, Mycenaeans in early Latium, (Incunabula Graeca 75), Edizioni dell'Ateneo & Bizzarri, Roma, 1980 İyonyalı yerleşimciler Elaia, Kyme, Rhegion, Nakşa, Zankles, Hymera ve Katanya’yı kurdular. Dorik koloniciler Taras, Siraküza, Megara Hyblaia, Leontinoi, Agrigento, Gela kurdu; Siraküzalılar Ankón ve Adria'yı kurdu; megarese Selinunte’yi kurdu. Akalar Sybaris, Poseidonia, Kroton, Lokroi Epizephyrioi ve Metapontum kurdu; tarantini ve thuriotlar Herakleia'yı buldu. Yunan kolonizasyonu, İtalik halkları demokratik yönetim biçimleriyle ve yüksek sanatsal ve kültürel ifadelerle ilişkiye soktu. === Antik Roma === küçükresim Roma, MÖ 753'te kurulmuş, orta İtalya Tiber nehri sığlığının çevresinde bir yerleşimdir. 244 yıl boyunca Roma’nın monarşik sistemi önce Latin ve Sabine kökenli hükümdarlar, sonra da Etrüsk krallarınca yönetildi. Geleneğe göre yedi kral gelmiştir: Romulus, Numa Pompilius, Tullus Hostilius, Ancus Marcius, Tarquinius Priscus, Servius Tullius ve Lucius Tarquinius Superbus. MÖ 509'da Romalılar son kralı kovdu onun yerine Senato ve Halk (SPQR) hükûmetini tercih ederek oligarşik cumhuriyet kurdu. Roma kentinin kendisi Etrüsk topraklarına dâhildi. MÖ 396 yılında Etrüsklerin en büyük kenti olan Veio kentinin Romalılar tarafından istila edilmesiyle sona eren bu uygarlık Roma kültürüne damgasını vurmuş, Roma kültürü, mimarisi ve sanatına büyük bir etki yapmıştır. küçükresim|sol|İtalya 400 8\. ve 7. yüzyıllarda İtalya Yarımadası'nın güney kıyılarında ve Sicilya Adası'nda Yunan sömürge şehirleri kurulmuş ve bu bölgelere yoğun olarak Yunanlar yerleşmiştir. Daha sonraları bu nedenle Romalılar bu bu bölgeye Magna Graecia (Türkçe: Büyük Yunanistan) adını vermişlerdir.Luca Cerchiai, Lorena Jannelli, Fausto Longo, Lorena Janelli, 2004. The Greek Cities of Magna Graecia and Sicily (Getty Trust) ISBN 0-89236-751-2T. J. Dunbabin, 1948. The Western GreeksA. G. Woodhead, 1962. The Greeks in the West Antik Roma MÖ 8. yüzyılda küçük bir tarım köyü olarak kurulmuş ancak yüzyıllar geçtikçe büyüyerek bütün Akdeniz'i çevreleyen muazzam bir uygarlık hâlini almıştır. Ele geçirdiği bölgelerde hâkim olan Yunan kültürüyle Roma kültürü birleşerek ortak bir uygarlık oluşturmuş; hukuk, devlet yönetimi, sanat ve felsefede bugün çağdaş Avrupa uygarlığının temelini oluşturan bir zemin yaratmıştır. Yaklaşık 12 yüzyıl boyunca varlığını sürdürmüş olan Roma uygarlığı bir monarşiden oligarşi ve cumhuriyetin bileşimi bir demokrasiye ve daha sonra da otokratik bir imparatorluğa dönüşmüştür. Roma İmparatorluğu zaman içinde düşüşe geçmiş ve çökmüştür. Hispania, Galya ve İtalya'yı içine alan batı imparatorluğu 5. yüzyılda bağımsız krallıklara bölündü. Batı imparatorluğunun 476 yılında sona ermesi Roma'nın yıkılışı ve Orta Çağın başlangıç tarihi kabul edilir. === Orta Çağ === küçükresim|sol|İtalya 550 Batı Roma İmparatorluğu'nun çöküşü'nden sonra, İtalya Odoacer krallığı'nın egemenliği altına girdi ve ardından Ostrogotlar tarafından ele geçirildi. 6\. yüzyılda Bizans İmparatoru Justinianus tarafından İtalya‘nın kısa süreli yeniden fethinden sonra İtalya içlerine yeni bir Germen boyu dalgası başladı. Aynı yüzyılın sonlarında başka bir Germen kabilesi, Lombardlar'ın işgali Bizans varlığını Ravenna Eksarhlığı'nın arka bölgesine indirdi ve sonraki 1,300 yıl boyunca yarımadanın siyasi birliğinin bitişini başlattı. Yarımadanın işgalleri, barbar krallıklarının düzensiz bir şekilde birbirini takip etmesine ve "karanlık çağlar" olarak adlandırılmasına neden oldu. Lombard krallığı daha sonra 8. yüzyılın sonlarında Şarlman tarafından Frank Krallığı'na katıldı. Franklar ayrıca orta İtalya'da Papalık Devletleri'nin oluşumuna da yardımcı oldular. 13\. yüzyıla kadar, İtalyan siyasetine Kutsal Roma İmparatorları ile Papalık arasındaki ilişkiler hakimdi, İtalyan şehir devletlerinin çoğu anlık kazanç için ilkinin (Ghibellinolar) veya ikincisinin (Guelfolar) yanında yer aldı. Yüzyıllar boyunca Bizans orduları, Arapların, Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu'nun ve Papalık Devleti'nin birleşik bir İtalyan Krallığı kurmasını engelleyecek güçteydi. Ancak Bizans aynı zamanda Roma İmparatorluğu'nun eski topraklarını yeniden ele geçirecek güçten de yoksundu. Yine de Orta Çağ boyunca İtalya üzerindeki güç dengeleri çeşitli devlet ya da hanedanlar arasında değişkenlik gösterdi. İtalya'nın bölgeleri 19. yüzyıla kadar ya bağımsız yönetimler olarak kaldı ya da komşu devletlerin yönetimleri altındaydı. Bu otorite boşluğu sırasında İtalyan şehirlerinde anarşik koşullar hüküm sürüyordu ve şehirler derebeylik düzenine göre birbirlerinden ayrılmış biçimde yönetiliyordu. İtalya bu dönemde ticaret cumhuriyetleriyle ünlenmişti. Bu şehir devletleri oligarşiye göre yönetilen tüccarların ayrıcalık sahibi olduğu yönetimlerdi. Venedik, Cenova, Pisa Amalfi ve Ankona bu dönemin deniz ticareti konusunda öne çıkan şehirleridir. Özellikle Venedik ve Cenova ticarette Avrupa'nın Doğu'ya açılan kapılarıydı. Venedik, yöreye özgü bir tür camın üretilmesi ile ünlüydü. Floransa, ipek, yün, bankacılık ve mücevheratın önde gelen merkezlerindendi. Denizcilikte ileri bu şehir devletleri ayrıca Doğu'ya düzenlenen Haçlı Seferlerinde de başı çeken güçlerdi. İtalya, Avrupa'da ticari devrime yol açan büyük ekonomik değişiklikleri ilk kez hissetti: Venedik Cumhuriyeti, Bizans İmparatorluğu'nu yenmeyi başardı ve Marco Polo'nun Asya'ya yaptığı yolculukları finanse etti; ilk üniversiteler İtalyan şehirlerinde kuruldu ve Thomas Aquinas gibi akademisyenler uluslararası üne kavuştu; Sicilyalı I. Frederick, İtalya'yı geçici olarak Kutsal Roma İmparatorluğu ve Kudüs Krallığı'nı içeren bir saltanatın siyasi-kültürel merkezi yaptı; Kapitalizm ve bankacılık aileleri, Dante ve Giotto'’nun 1300 civarında aktif olduğu Floransa'da ortaya çıktı. Kara ölüm olarak da anılan 1348 tarihli veba salgını, İtalya nüfusun neredeyse üçte birini yok ederek İtalya'nın tarihine damgasını vurdu.Stéphane Barry and Norbert Gualde, "The Biggest Epidemics of History" (La plus grande épidémie de l'histoire, in L'Histoire n°310, June 2006, pp.45–46 Bu salgının yaralarının sarılmasının ardından İtalyan şehirleri gerek ticaret gerekse ekonomi alanında büyüdü. Bu iyileşme durumu daha sonra gerçekleşen hümanizm ve Rönesans hareketine ortam hazırladı. ===Erken Modern=== Orta Çağın sonlarında İtalya daha da küçük şehir devletlerine ve bölgelere bölündü: Napoli Krallığı İtalya'nın güneyinde etkili olan bir güçtü, Floransa Cumhuriyeti ve Papalık Devleti orta İtalya'yı yönetmekteydi, Cenova ve Milano kuzey ile batıda söz sahibi olan güçlerdi, Venedik ise doğu İtalya'da etkiliydi. 15. yüzyıl İtalya'sı Avrupa'nın en yoğun nüfuslu bölgelerindendi ve sanatta Rönesans hareketinin de doğum yeridir. Dante Alighieri (1265-1321), Francesco Petrarch (1304-1374) ve Giovanni Boccaccio (y. 1313-1375)'nun yazıları ve Giotto di Bondone (1267-1337)'nin resimleriyle özellikle de Floransa bu kültür-sanat hareketinin merkezi olarak görülmektedir. Bu dönemde Niccolò de' Niccoli ve Poggio Bracciolini gibi düşünürler kütüphanelerde Plato, Aristo, Öklid, Ptolemy, Cicero ve Vitruvius gibi ünlü Antik Yunan filozoflarının yapıtlarını incelemişlerdir. küçükresim|sol|İtalya 1796 1494 yılında Fransa Kralı VIII. Charles, İspanya'yı ele geçirebilmek amacıyla 16. yüzyıla dek sürecek olan saldırı dizisinin ilk ayağını başlattı. Bu saldırılar ve rekabet sonunda İspanya Cateau-Cambrésis Antlaşması'yla galip taraf oldu. Böylece İspanya, Milan Düklüğü ve Napoli Krallığı üzerinde egemen güç durumuna geldi. Daha sonra İtalya üzerindeki etkili güç olma durumu, Utrech Antlaşması'yla Avusturya'ya geçti. Avusturya etkisi altında İtalya'nın kuzeyinde güçlü bir ekonomik dinamizm ve entelektüel canlılık oluştu. Fransız Devrimi ve Napolyon Savaşları (1796-1815) İtalyanlar arasında eşitlik, demokrasi, hukuk ve ulus olma bilinci gibi düşünceler uyandırdı. === Birleşme === küçükresim|İtalya 1860 19\. yüzyılın ilk yıllarında İtalya I. Napolyon tarafından işgal edilerek Fransız etkisi altına girdi. Viyana Kongresi İtalya'nın Fransız işgalinden önce yöneten hanedanlara geri verilmesini öngörüyordu. Böylece Papalık Devleti, Sardinya-Piemonte Krallığı, Toskana Grandüklüğü, Modena Düklüğü ve Lombardiya-Venedik Krallığı tekrar kuruldu. Ancak Carbonari adı verilen gizli dernekler İtalya'nın birleşmesi için çalışmaya başladılar. Giuseppe Mazzini ve Giuseppe Garibaldi birleşme hareketinin öncüleri arasında yer alıyorlardı. Ayrıca Sardinya kralı II. Vittorio Emanuele de bu birleşme hareketini destekleyenler arasındaydı. 1848 yılında Lombardiya Avusturya'nın elinde bulunuyordu. İtalya'yı birleştirmek konusunda Fransa'nın desteğini almayı başaran İtalya, 1859'da Fransa ile birlikte Avusturya'yı mağlup etti ve 11 Kasım 1859'da Avusturya ile Piemont arasında Zürih'te barış antlaşması yapıldı. Buna göre; Avusturya, Lombardiya'yı Piemont'ye verdi. Venedik dâhil olmak üzere diğer İtalyan Devletleri arasında bir konfederasyon oluşturulması ve konfederasyonun fahri başkanının papa, fiilî başkanının Piemont olması kabul edildi. Bir süre sonra Kuzey İtalya'daki küçük devletler de Piemont'ye katılma kararı aldılar. Böylece bütün Kuzey ve Orta İtalya Piemont'ye katılmış oldu. 1870'te Roma ve 1886'da Venedik, İtalya birliğine dâhil oldular. Bunların da katılımı sonucu İtalyan Millî Birliği tamamlanmış oldu. İtalya Krallığı kuruldu. ===Liberal dönem=== Yeni İtalya Krallığı Büyük güç elde etti. 1848 tarihli Sardinya Krallığı Anayasası Albertine Tüzüğü, 1861'de tüm İtalya Krallığını kapsayacak şekilde genişletildi ve yeni devletin özgürlüklerini sağladı. Ancak seçim yasaları mülksüz olanlara ve eğitimsiz sınıflara oy kullanma hakkı vermedi. Yeni krallık hükümeti, liberal güçlerin hakim olduğu parlamenter anayasal monarşi çerçevesinde kuruldu. Kuzey İtalya hızla sanayileşirken, Güney ve Kuzey'in kırsal bölgeleri az gelişmiş ve aşırı nüfuslu kaldı. Bu durum milyonlarca insanı yurt dışına göç etmeye zorlyarak büyük ve etkili bir diaspora'yı ateşledi. İtalyan Sosyalist Partisi geleneksel liberal ve muhafazakar düzene meydan okuyarak sürekli olarak gücünü artırdı. 19\. yüzyılın son yirmi yılından başlayarak İtalya, Doğu Afrika'da Eritre ve Somali, Kuzey Afrika'da Trablusgarp ve Sirenayka (daha sonra Libya kolonisinde birleşti) ve On iki ada'yı yönetimi altına alarak bir sömürge gücü haline geldi.(Bosworth (2005), p. 49.) 2 Kasım 1899'dan 7 Eylül 1901'e kadar İtalya, Çin'deki Boxer Ayaklanması sırasında Sekiz Devlet İttifak kuvvetlerine katıldı. 7 Eylül 1901'de Tientsin'deki imtiyaz ülkeye devredildi ve 7 Haziran 1902'de imtiyaz İtalyanların mülkiyetine alındı ve bir konsolos tarafından yönetildi. 1913'te erkeklere genel oy hakkı kabul edildi. Giovanni Giolitti'nin 1892 ve 1921 yılları arasında beş kez başbakanlık yaptığı savaş öncesi dönem, İtalyan toplumunun ekonomik, endüstriyel ve politik-kültürel modernleşmesiyle nitelendi. İtalya, ulusal birliği tamamlamak amacıyla 1915'te I. Dünya Savaşı'na girdi: bu nedenle askeri eylemleri 1848 devrimleri sırasında Birinci İtalyan Bağımsızlık Savaşı ile başlayan, ikincisinde İtalya'nın birleşmesi'nin sonucunu tanımlayan tarihyazımsal bir perspektifte, Birinci Dünya Savaşı'na İtalyan müdahalesi aynı zamanda Dördüncü İtalyan Bağımsızlık Savaşı olarak kabul edilir. Alman İmparatorluğu ve Avusturya- Macaristan İmparatorluğu ile Üçlü İttifak'a katılan İtalya, 1915'te Batı İç Karniola, eski Avusturya Littoral, Dalmaçya ve yanı sıra Osmanlı İmparatorluğu'nun bazı bölgeleri de dahil olmak üzere önemli toprak kazanım vaadi'yle İtilaf Devletleri'yle birlikte I. Dünya Savaşı'na girdi. Ülke, "Dört Büyük" üst düzey müttefik güçten birisi olarak zafere katkı yaptı. İtalyan ordusu Alpler'de uzun bir yıpratma savaşında sıkışıp kalmış, çok az ilerlemeyle ağır kayıplar vermişti bu yüzden başlarda İtalyan Cephesi'ndeki savaş sonuçsuz kaldı. Ancak, ordunun yeniden düzenlenmesi ve '99 Boys'un (Ragazzi del '99, 1899 doğumlu ve 18 yaşına giren tüm erkekler) askere alınması, İtalya'nın Monte Grappa gibi büyük savaşlarda ve Piave nehrindeki birçok savaşta daha etkili zaferler kazanmasına yol açtı. Sonunda Ekim 1918'de İtalyanlar, Vittorio Veneto'nun zaferiyle sonuçlanan büyük bir saldırı başlattı. Bollettino della Vittoria ve Bollettino della Vittoria Navale tarafından ilan edilen İtalyan zaferi,Burgwyn, H. James: Italian foreign policy in the interwar period, 1918–1940. Greenwood Publishing Group, 1997. p. 4. Schindler, John R.: Isonzo: The Forgotten Sacrifice of the Great War. Greenwood Publishing Group, 2001. p. 303. Mack Smith, Denis: Mussolini. Knopf, 1982. p. 31. İtalyan Cephesindeki savaşın sonunu işaret ederek, Avusturya- Macaristan İmparatorluğu'nun dağılmasını sağladı ve Birinci Dünya Savaşı'nın iki haftadan kısa bir süre sonra sona ermesinde esasen etkili oldu. İtalyan silahlı kuvvetleri Afrika cephelerinde, Balkan cephelerinde, Ortadoğu cephelerinde ve ardından İstanbul'un İşgali'nde yer aldı. Savaş sırasında 650.000'den fazla İtalyan askeri ve bir o kadar da sivil öldü ve krallık iflasın eşiğine geldi. Saint-Germain Antlaşması (1919) ve Rapallo Antlaşması (1920), Trentino-Alto Adige/Südtirol/Südtirol, Julian March, İstirya, Kvarner ve Dalmaçya şehri Zadar'nın ilhakına izin verdi. Sonraki Roma Antlaşması (1924), Rijeka şehrinin İtalya'ya ilhakına yol açtı. İtalya, Londra Antlaşması (1915) tarafından vaat edilen diğer bölgeleri almadı. Bu nedenle bu sonuç kötü bir zafer olarak kınandı. Parçalanmış zafer retoriği Benito Mussolini tarafından benimsendi ve İtalyan faşizminin yükselişine yol açarak Faşist İtalya'nın propagandasında kilit nokta oldu. Tarihçiler, parçalanmış zaferi faşistler tarafından İtalyan emperyalizmini körüklemek ve I. Dünya Savaşı sonrasında liberal İtalya'nın başarılarını karartmak için kullanılan bir "siyasi efsane" olarak görürler. İtalya ayrıca Milletler Cemiyeti'nin yürütme konseyinde daimi bir sandalye kazandı. ===Faşist rejim=== küçükresim|1860'tan beri İtalya'nın Fransız kolonileşmesi I. Dünya Savaşı'nın neden olduğu yıkımdan sonra oluşan karışıklık ortamında, 1917 Ekim Devrimi'nin ateşlediği hareketlilik anarşi ve kargaşa ortamı yarattı. Sosyalist bir devrimden kaygı duyan liberal görüşler Benito Mussolini önderliğinde Ulusal Faşist Parti'yi kurdular. Ekim 1922'de faşistler krala karşı bir darbe girişiminde bulundu. Kral, ordularına darbeci güçlere karşı koymamaları yönünde buyruk verdi ve Mussolini ile iş birliği yapma yoluna gitti. Bunu izleyen birkaç yıl içinde Mussolini tüm siyasi partileri kapattı ve birtakım kişisel özgürlükleri kısıtlayarak kendi diktatörlük rejimini ilân etti. 1935'te İtalya Habeşistan'ı görece uzun süren bir direniş sürecinin ardından işgâl edince Milletler Cemiyeti olaya müdâhil oldu. Buna karşılık Faşist İtalya, Nazi Almanyası ile anlaşma ve iş birliği yoluna gitti. Nazi Almanyası ile ilk antlaşma 1936 yılında yapıldı. Ardından 1938'de Çelik Paktı geldi. İspanya İç Savaşı'nda İtalya, Franco'yu sonuna kadar destekledi. Avusturya'nın ve Çekoslovakya'nın Almanya'ya bağlanması girişimlerinde de Hitler'e destek verdi. İtalya, 1940'ta savaşa katıldı. Kuzey Afrika'da başarılı oldular ancak Yunanistan'ın işgalinde İtalyan birlikleri Yunan direnişçilere karşı yenilgiler aldı. Macaristan Başbakanı Miklós Kállay 4 Nisan 1943'de Mussolini'yi ziyaret etmiş ve ona Mihver İttifakı üyeleri olan İtalya, Finlandiya ve Macaristan'ın Almanya'dan daha bağımsız bir çizgi belirleyebilmek için işbirliği yapmalarını önermişti. Mussolini bu öneriyi reddetti. Amerikan ve İngiliz birlikleri 1943'te Sicilya'ya çıktı. Aynı yıl İtalya'nın güneyini ele geçirdiler ve Mussolini, başbakanlık görevinden alınarak hapsedildi. Alman paraşütçüler Mussolini'yi kurtardı ve Mussolini İtalya'nın kuzeyinde İtalyan Sosyal Cumhuriyeti'ni kurdu. 1945'te İtalya'nın kuzeyi de kaybedildi ve bunun üzerine Mussolini İtalya'dan kaçmaya çalıştı ancak komünist partizanlarca yakalanarak kurşuna dizildi. Cesedi daha sonra Milano'ya götürüldü ve burada herkesin görmesi ve öldüğünü teyit etmesi için bir benzin istasyonuna baş aşağı asıldı. Düşmanlıklar, 29 Nisan 1945'te İtalya'daki Alman kuvvetleri teslim olmasıyla sona erdi. Çatışmada yaklaşık yarım milyon İtalyan (siviller dahil) öldü, toplum bölündü ve İtalyan ekonomisi neredeyse tamamen yok edildi; 1944'te kişi başına düşen gelir, 20. yüzyılın başından bu yana en düşük noktasındaydı.Adrian Lyttelton (editor), "Liberal and fascist Italy, 1900–1945", Oxford University Press, 2002. p. 13 2\. Dünya Savaşı'nın sonuçları, son yirmi yıldır Faşist rejimi onaylayan monarşiye karşı İtalya'yı da kızdırdı. Bu hayal kırıklıkları, İtalyan cumhuriyetçi hareketinin yeniden canlanmasına katkıda bulundu. ===Cumhuriyet dönemi=== İtalya, Festa della Repubblica olarak kutlanan 2 Haziran 1946'da yapılan 1946 İtalya anayasa referandumu günü sonrasında cumhuriyet oldu. Bu, İtalyan kadınlarının ulusal düzeyde ilk kez ve bazı şehirlerde birkaç ay önce yapılan yerel seçimler dikkate alındığında genelde ikinci oy kullanmasıydı. III. Vittorio Emanuele'ün oğlu II. Umberto tahttan çekilmek zorunda kaldı ve sürgüne gönderildi. Cumhuriyet Anayasası 1 Ocak 1948'de onaylandı. 1947 İtalya ile Barış Antlaşması uyarınca, İstirya, Kvarner, Julian March'ın çoğu ve Dalmaçya şehri Zadar Yugoslavya tarafından ilhak edildi. Bu ilhak, 230.000 ila 350.000 yerel etnik İtalyan (İstrian İtalyanlar ve Dalmaçyalı İtalyanlar) ve diğer etnik Sloven, etnik Hırvat ve etnik İstro-Rumenlerden oluşan ve İtalyan vatandaşlığında kalmayı seçmesine neden olan Istrian-Dalmaçya göçüne neden oldu. Daha sonra, Trieste Serbest Bölgesi iki vilayet arasında bölündü. İtalya ayrıca tüm sömürge mülklerini kaybetti ve İtalyan İmparatorluğu'nu sona erdi. 1950'de İtalyan Somalisi, 1 Temmuz 1960'a kadar İtalyan yönetiminde Somali İtalyan Vesayet Bölgesi haline getirildi. Bugün geçerli olan İtalya sınırı, Trieste'nin İtalya'ya resmen yeniden ilhak edildiği 1975'ten beri vardır. Olası bir komünist iktidarı ele geçirme korkusu, Alcide De Gasperi liderliğindeki Hıristiyan Demokratların ezici zafer kazandığı 18 Nisan 1948'deki ilk genel seçim sonucunda çok önemliydi. Sonuçta 1949'da İtalya NATO'ya üye oldu. Marshall Planı 1960'ların sonlarına kadar genellikle "Ekonomik Mucize" denilen sürekli ekonomik büyüme dönemi yaşayan İtalyan ekonomisinin canlanmasına yardım etti. 1950'lerde İtalya, 1952'de Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu'nun kurulmasının ve ardından 1958'de Avrupa Ekonomik Topluluğu ve Avrupa Atom Enerjisi Topluluğu'nun oluşturulmasının ardından Avrupa Topluluklarının altı kurucu ülkesinden biri oldu. 1993 yılında, bunlardan eski ikisi Avrupa Birliği'ne dahil edildi. 1960'ların sonundan 1980'lerin başına kadar ülke, özellikle 1973 petrol krizinden sonraki ekonomik kriz, yaygın sosyal çatışmalar ve ABD'nin ve Sovyet istihbaratı'nın da dahil olduğu iddia edilen aşırılık yanlısı gruplarca gerçekleştirilen terörist katliamlarla tanımlanan Kurşun Yılları dönemini yaşadı. Kurşun Yılları 1978'de Hıristiyan Demokrat lider Aldo Moro'nun öldürülmesi ve 1980'de 85 kişinin öldüğü Bologna tren istasyonu katliamıyla doruğa çıktı. 1980'lerde, 1945'ten beri ilk kez, iki hükümete Hıristiyan-Demokrat olmayan başbakanlar başkanlık etti: bunlardan birisi cumhuriyetçi Giovanni Spadolini diğeride sosyalist Bettino Craxi idi; Ancak Hıristiyan Demokratlar ana hükümet partisi olarak kaldı. Craxi hükümetinde ekonomi toparlandı ve İtalya, 1970'lerde Yedili Grup'a girdikten sonra dünyanın en büyük beşinci sanayi ülkesi oldu. Ancak harcama politikalarının sonucunda, Craxi döneminde İtalyan ulusal borcu fırladı ve kısa süre sonra ülkenin GSYİH'sının %100'ünü geçti. küçükresim|sol|2 Ağustos 1980'deki Bologna katliam kurbanlarının cenaze töreni Kurşun Yıllarında İtalya'da işlenmiş en ölümcül saldırıdır. İtalya, 1992 ile 1993 yılları arasında, "Maxi Davası" sırasında verilen birkaç müebbet hapis cezasının ve hükümetin başlattığı yeni mafya karşıtı önlemlerin sonucunda Sicilya mafyasıınca yapılan birkaç terör saldırısıyla karşı karşıya kaldı. 1992'de iki büyük dinamit saldırısında yargıçlar Giovanni Falcone (23 Mayıs'ta Capaci bombalamasında) ve Paolo Borsellino (19 Temmuz'da Via D'Amelio bombalamasında) öldürüldü. Bir yıl sonra (Mayıs-Temmuz 1993), Floransa'daki Via dei Georgofili, Milano'daki Via Palestro ve Laterano'daki Piazza San Giovanni ve Roma'daki Via San Teodoro gibi turistik yerler saldırıya uğradı, 10 kişi öldü 93 kişi yaralandı ve Uffizi Galerisi gibi kültürel mirasa ciddi zarar gördü. Katolik Kilisesi Mafyayı açıkça kınadı ve Roma'da iki kilise bombalandı ve Mafya karşıtı bir rahip vurularak öldürüldü. == Coğrafya == küçükresim|sol|İtalya'nın topografik haritası küçükresim|sağ|İtalya'nın uzaydan görünümü İtalya Güney Avrupa'da (batı Avrupa'nın bir parçası olarak kabul edilir) 35° ve 47° K ve boylamları 6° ve 19° D arasındadır. İtalya, kuzeyinde Fransa, İsviçre, Avusturya ve Slovenya ile sınır komşusudur ve kabaca Alp havzası ile sınırlandırılmış olup Po Vadisini ve Venedik Ovası'nı çevreler. İtalya, güneyde ise İtalya Yarımadasının tamamı ile birçok küçük adaya ek olarak iki Akdeniz adası Sicilya ve Sardunya'yı kapsar. Mikrodevletler olarak anılan San Marino ve Vatikan şehir'lerinin egemen devletleri tümüyle İtalya içindeki özerk devletlerdir ve tek komşuları İtalya'dır. Benzer şekilde İtalya'nın da İsviçre içinde kalan Campione d'Italia ise İsviçre'deki bir İtalyan özerki'dir. Campione d'Italia yaklaşık 1.5 kilometrekare büyüklüğünde ve 2,500 nüfusludur. Ülkenin toplam yüzölçümü olup, bunun kara ve sudur. Adalar da dahil olmak üzere İtalya'nın Adriyatik, İyon ve Tiren denizlerinde boyunda kıyı şeridi vardır. İtalya Fransa ile (), Avusturya ile (), Slovenya ile () ve İsviçre ile () ortak sınırı paylaşır. San Marino () ve Vatikan şehri () her iki özerk yerleşim bölgesi de geri kalanı oluşturur. İtalya topraklarının %35'inden fazlası dağlıktır. Apenin Dağları yarımadanın omurgasını oluşturur ve İtalya'nın en yüksek noktası Mont Blanc'ın (Monte Bianco) () olduğu Alpler ülkenin kuzey sınırının çoğunu oluşturur. Alpler, İsviçre ile İtalya arasındadır. İtalya'da dünya çapında bilinen diğer dağları arasında Batı Alplerde Matterhorn (Monte Cervino), Monte Rosa, Gran Paradiso ve doğu yakası boyunca Bernina, Stelvio ve Dolomitler vardır. İtalya'nın en uzun nehri olan Po (), Fransa ile batı sınırındaki Alplerden başlayarak Padan Ovası'nı geçer ve Adriyatik Denizi'ne sularını boşaltır. Po Vadisi, ile İtalya'nın en büyük ovasıdır ve ülkedeki toplam ova alanının %70'inden fazlasını temsil eder. İtalya, Güney Avrupa'da anakaradan Akdeniz'e çıkıntı yapan uzun, çizme biçimindeki İtalya Yarımadası ile bu yarımada ve Alpler arasındaki topraklardadır. İtalya Yarımadası ile Sicilya Adası’nı Messina Boğazı ayırır. En büyük beş göl, küçülme sırasına göre şöyle sıralanır: Garda (), Maggiore (, küçük kuzey kısmı İsviçre'dir), Como (), Trasimeno () ve Bolsena (). İtalya'da ayrıca pek çok aktif volkan bulunur. Bunlardan Etna Avrupa kıtasındaki en büyük yanardağdır. İtalya'nın diğer önemli yanardağları Vezüv, Stromboli ve Vulcano'dur. ===Sular=== Akdeniz'deki İtalyan Yarımadası'nı üç taraftan dört farklı denizler çevreler: doğuda Adriyatik Denizi, güneyde İyon Denizi, ve batıda Ligurya Denizi ve Tiren Denizi. Adalar dahil İtalya'nın üzerinde kıyı şeridi vardır. İtalyan kıyıları, Amalfi Sahili, Cilento Sahili, Tanrıların Sahili, Kosta Verde, Riviera delle Palme, Riviera del Brenta, Costa Smeralda ve Trabocchi Sahili'ni kapsar. İtalyan Rivierası, Ventimiglia yakınlarındaki Fransa sınırından doğuya doğru La Spezia Körfezi'nin doğu ucunu gösteren Capo Corvo'ya kadar uzanan Ligurya kıyı şeridinin neredeyse tamamını içerir. Apeninler, suları iki zıt tarafa bölerek yarımadanın tüm uzunluğu boyunca uzanır. Öte yandan, yağışların göreceli bolluğu ve kuzey İtalya'da kar alanları ve buzullarla Alp zincirinin varlığı nedeniyle nehirler çoktur. Temel su havzası Alpler ve Apeninler sırtını takip eder ve nehirlerin aktığı denizlere karşılık gelen beş ana eğimi sınırlar: Adriyatik, İyonik, Tiren, Ligurya ve Akdeniz kıyıları. Kökenleri dikkate alındığında, İtalya nehirleri iki ana gruba ayrılabilir: Alp-Po nehirleri ve Apenin-ada nehirleri. İtalya nehirlerinin çoğu Po, Piave, Adige, Brenta, Tagliamento ve Reno gibi Adriyatik Denizi'ne veya Arno, Tiber ve Volturno gibi Tiren'e dökülür. Bazı sınır belediyelerinden (Lombardiya'daki Livigno, Innichen ve Trentino-Alto Adige/Südtirol'deki Sexten) suları Tuna'nın bir kolu olan Drava havzasından Karadeniz'e akar ve Lombardiya'daki Lago di Lei'den gelen sular Ren havzası aracılığıyla Kuzey Denizi'ne akar. En uzun İtalyan nehri Po'dur, ya ya da akar (Maira nehri sağ kıyı kolunun uzunluğu) ve membaları, Monviso'nun kuzeybatı yüzünün altındaki Val Po'nun başındaki düz bir yer olan Pian del Re'deki taşlı bir yamaçtan sızan bir kaynaktır. Po'nun etrafındaki geniş vadiye ülkenin ana sanayi bölgesi Po Ovası (İtalyanca: Pianura Padana veya Val Padana) denir; 2002'de burada 16 milyondan fazla insan yaşıyordu, o zamanlar bu nüfus İtalya nüfusunun yaklaşık ⅓'siydi. İkinci en uzun İtalyan nehri, Resia Gölü yakınlarında doğan ve Chioggia yakınında bir kuzey-güney rotası yaptıktan sonra Adriyatik Denizi'ne dökülen Adige'dir.Karel Kovar "Hydrology, Water Resources and Ecology in Headwaters". p. 505 Ülkenin kuzeyinde, genellikle İtalyan Gölleri denilen bir dizi büyük denizaltı buzultaş barajlı göl vardır. İtalya'da 1000'den fazla göl vardır, en büyüğü Garda'dır (). Diğer iyi bilinen denizaltı gölleri, en kuzeydeki kısmı İsviçre'nin bir parçası olan Maggiore Gölü (212,5 km²), Avrupa'daki en derin göller'den biri olan Como (), Orta, Lugano, Iseo ve Idro'dür. İtalya yarımadasındaki diğer önemli göller Trasimeno, Bolsena, Bracciano, Vico, Varano ve Gargano'daki Lesina ve Sardunya'daki Omodeo'dır. İtalya kıyıları boyunca, kuzey Adriyatik'te Venedik, Grado Lagünü ve Marano lagünleri ve ve Toskana kıyısındaki Orbetello lagünü dahil olmak üzere lagünler vardır. Geçmişte İtalya'nın geniş düz alanlarını kaplayan bataklıklar ve göletler, son yüzyıllarda büyük ölçüde kurumuştur; Emilia-Romagna'daki Comacchio vadileri veya Sardunya'daki Stagno di Cagliari gibi kalan birkaç sulak alan korunan doğal ortamlardır. === Biyoçeşitlilik === İtalya, tüm Avrupa faunasının üçte birinden fazlasını temsil eden 57.000'den fazla türle Avrupa'daki en yüksek faunal biyolojik çeşitliliğe sahiptir. İtalya'nın çeşitli jeolojik yapısı, yüksek iklim ve habitat çeşitliliğine katkıda bulunur. İtalyan yarımadası, Akdeniz'in merkezinde yer alır ve Orta Avrupa ile Kuzey Afrika arasında bir koridor oluşturur ve 8.000 km kıyı şeridine sahiptir. İtalya ayrıca Balkanlar, Avrasya ve Orta Doğu'dan türler alıyor. Alpler ve Apeninler, Orta İtalya ormanlık alanları ve Güney İtalya dahil olmak üzere İtalya'nın çeşitli jeolojik yapısı Garigue ve Maquis çalılıkları da yüksek iklim ve habitat çeşitliliğine katkıda bulunur. İtalya faunası 4.777 endemik hayvan türü içerir bunlar arasında Sardunya uzun kulaklı yarasası, Sardunya kızıl geyiği, gözlüklü semender, kahverengi mağara semenderi, İtalyan semenderi, İtalyan kurbağası, Apennine sarı karınlı kurbağa, İtalyan duvar kertenkelesi, Aeolian duvar kertenkelesi, Sicilya duvar kertenkelesi, İtalyan Aesculapian yılanı ve Sicilya gölet kaplumbağası gibi türler bulunur. İtalya'da 119 memeli türü, 550 kuş türü, 69 sürüngen türü, 39 amfibi türü, 623 balık türü ve 37.303 böcek türü olmak üzere 56.213 omurgasız tür vardır. İtalya florasının geleneksel olarak yaklaşık 5.500 vasküler bitki türünden oluştuğu tahmin edilmektedir. Bununla birlikte, 2005 itibarıyla, İtalyan vasküler florasının Veri bankasında 6.759 tür kaydedilmiştir. İtalya'da 1.371 endemik bitki türü ve alt türü vardır, bunlar arasında Sicilya göknarı, Barbaricina columbine, Deniz kadife çiçeği, Lavanta pamuğu ve Ucriana menekşesi bulunur. İtalya, Avrupa Yaban Hayatının ve Doğal Yaşam Ortamlarının Korunmasına İlişkin Berne Sözleşmesi ve Habitatlar Direktifi'ne taraftır. Her ikisi de İtalyan fauna ve florasına koruma sağlar. İtalya, bazıları ülke dışındanda bilinen birçok botanik bahçesine ve tarihi bahçeye sahiptir. İtalyan bahçesi biçimsel olarak simetriye, eksenel geometriye ve doğaya düzen dayatma ilkesine dayanır. Bahçıvanlık tarihini, özellikle Fransız bahçelerini ve İngiliz bahçelerini etkiledi. İtalyan bahçesi, Roma bahçelerinden ve İtalyan Rönesans bahçelerinden etkilenmiştir. İtalyan kurdu İtalya'nın ulusal hayvanıdır, ülkenin ulusal ağacı ise çilek ağacıdır. Bu seçimin nedenleri, Apenin Dağları ve Batı Alpler'de yaşayan İtalyan kurdunun, Roma'nın kuruluş efsanesi gibi Latin ve İtalyan kültürlerinde belirgin bir şekilde yer almasıyla ilgilidir. === İklim === İtalya'da iklim özellikleri son derece çeşitlidir ve bölgenin coğrafi özelliğine göre ülkenin büyük bölümünde egemen olan tipik Akdeniz ikliminden büyük farklılıklar gösterebilir. Örneğin Torino, Milano ve Bologna gibi şehirlerin bulunduğu İtalya'nın iç kuzey bölgeleri Köppen iklim sınıflandırmasında Cfa kategorisinde yani ılıman dönencealtı iklim bölgesi olarak gösterilir. Ligurya Bölgesi'nin kıyı kesimleri ve Floransa'nın güneyinde kalan bölgeler genel olarak Akdeniz iklimine uysa da yarımadanın kıyı kesimleriyle yüksek rakımlı iç bölgeler ve vadiler arasındaki büyük iklim farklılıkları göze çarpar ve karasal iklim görülür. Özellikle kış ayları boyunca yüksek yerler soğuk, yağışlı ve çoğu zaman da karlı olur. Bunun yanında kıyı kesimlerinde ise serin ve bol yağışlı kışlar ile sıcak ve az yağışlı yazlar geçirilir. == Siyaset == İtalya'nın yönetim biçimi çok partili ve parlamenter demokrasi ile işleyen cumhuriyettir. İtalya'nın politikaları bu bağlamda oluşturulur. Yürütme erki, bakanlar kurulunun elindedir ve bu kurula ülkenin başbakanı başkanlık eder. Yasama organı, ulusal meclis ve bakanlar kurulu tarafından ortaklaşa yürütülür. Yargı, yasama ve yürütme erklerinden bağımsızdır. İtalya 2 Haziran 1946'dan bu yana demokratik cumhuriyet olarak yönetilmektedir. Bunun öncesinde ülkede bulunan kraliyet sistemi halkoylaması sonucu kaldırılmıştır. İtalyan Anayasası ise 1 Ocak 1948 tarihinde yürürlüğe girmiştir. İtalyan Cumhuriyeti'nin Cumhurbaşkanı (İtalyanca: Presidente della Repubblica) her yedi yılda bir ulusal meclis ve az sayıda bölgesel temsilci tarafından seçilir. İtalya'da cumhurbaşkanları tarafsız bir biçimde ülkenin birlik ve bütünlüğü simgelemekle yükümlüdürler. Daha önceleri İtalya krallarına verilen hakların büyük bölümünü elinde bulundurur. Cumhurbaşkanı, yasama, yürütme ve yargı erklerinin ortasında tüm bunların işlerliğini sağlamakla görevlidir. Yöneticileri atamak, yargıya başkanlık etmek ve ülke ordusunun başkomutanı olmak gibi görevleri de yürütmektedir. Seçim ile işbaşına gelmiş partiler içinden çıkacak başbakanı da cumhurbaşkanı atar ve başbakana kabineyi kurma görevi verir. Kabinenin onaylanması ulusal mecliste yürütülen güven oylamasına bağlıdır. küçükresim|sol|İtalya Temsilciler Meclisi İtalya'da iki meclisli sistem uygulanmaktadır ve bu meclisler halk tarafından oylama yöntemiyle seçilir. Halk meclisinde 630 sandalye varken senatodaki sandalye sayısı 315'tir. Senatoda bunun yanı sıra az sayıda ömür boyu katılım hakkına sahip olan temsilci de yer alır. İtalya'da halk meclisine katılacak temsilcileri seçmek için yapılan oylamalara 18 yaşını doldurmuş olan her İtalyan vatandaşı katılabilir. Ancak senato üyelerini seçerken oy kullanma yaşı alt sınırı 25 olarak belirlenmiştir. Her iki meclis de 5 yıllık süreler için seçilir. Ancak cumhurbaşkanının bazı olağanüstü hâllerde meclisi feshetme hakkı vardır. Bu durumun örnekleri 1972, 1976, 1979, 1983, 1994, 1996 ve 2008 yıllarında yaşanmıştır. İtalyan Parlamentosu'nun kendine özgü (sui generis) özelliklerinden biri de İtalya'nın kalıcı olarak yurt dışında yaşayan İtalyan vatandaşlarına da temsil hakkı vermesidir. Günümüzde çoğunluğu eski sömürge ülkelerinde olan 2,5 milyon yurt dışında yaşayan İtalyan vatandaşı vardır. 630 ulusal meclis temsilcisi içinde 12, 315 senato temsilcisi içindeyse 6 kişi yurt dışındaki İtalyan vatandaşları arasından seçilmiştir. Bu olay ilk kez Nisan 2006'da yaşanmıştır ve bu milletvekillerine İtalya'dan seçilenler ile eşit haklar verilmektedir. İtalyan hukuk sistemi büyük ölçüde Roma hukuku üstüne kuruludur. İtalya Anayasa Mahkemesi yasaların anayasaya uygunluğunu ve anayasanın korunmasını denetler. İtalya'da anayasa mahkemesi II. Dünya Savaşı sonrası ortaya çıkan yeniliklerdendir. ===Dış ilişkiler=== [[Dosya:G7 Taormina family photo 2017-05-26.jpg|küçükresim|G7 liderlerinin Taormina]'daki 43. G7 zirvesi'ndeki grup fotoğrafı]] İtalya, Avrupa Ekonomik Topluluğu (AET), şimdiki Avrupa Birliği (AB) ve NATO'nun kurucu üyesidir. İtalya 1955'te Birleşmiş Milletler'e kabul edildi ve Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı (OECD), Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşması /Dünya Ticaret Örgütü (GATT/WTO), Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT), Avrupa Konseyi ve Orta Avrupa Girişimi (CEI) gibi çok sayıda uluslararası kuruluşun üyesi ve güçlü bir destekçisidir. 2018'de Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı, 2017'de G7 ve Temmuz'dan Aralık 2014'e kadar AB Konseyi dönüşümlü başkanlık görevlerini de yürüttü. İtalya aynı zamanda BM Güvenlik Konseyi'nin en son 2017'de tekrarlanan daimi olmayan üye'sidir. İtalya, Birleşmiş Milletleri ve uluslararası güvenlik faaliyetlerini onaylayarak çok taraflı uluslararası siyaseti güçlü şekilde destekler. 2013 yılında İtalya, dünyanın 25 ülkesinde 33 BM ve NATO misyonunda görev alan 5,296 askeri yurt dışında konuşlandırdı. İtalya Somali, Mozambik ve Doğu Timor'daki BM barışı koruma görevlerine desteklemek için asker gönderdi ve Bosna, Kosova ve Arnavutluk'taki NATO ve BM operasyonlarına destek sağlıyor. İtalya, Şubat 2003'ten itibaren Afganistan'da Sürekli Özgürlük Operasyonu'nu (OEF) desteklemek için 2,000'den fazla asker konuşlandırdı. İtalya, Irak'ı yeniden inşa etmek ve istikrara kavuşturmak için uluslararası çabaları destekledi ancak 2006 yılına kadar yaklaşık 3,200 askerden oluşan askeri birliğini geri çekmiş yalnızca insani yardım operatörlerini ve diğer sivil personeli korumuştu. Ağustos 2006'da İtalya, Birleşmiş Milletler'in barışı koruma görevi UNIFIL için Lübnan'da yaklaşık 2,450 asker konuşlandırdı."Italian soldiers leave for Lebanon Corriere della Sera, 30 August 2006 İtalya, Filistin Ulusal Yönetimi'nin en büyük finansörlerinden biridir ve yalnızca 2013'te 60 milyon € katkıda bulunmuştur. == Savunma == küçükresim|Uçak gemisi Cavour.|alt=|165x165px küçükresim|İtalyan jandarma askeri|alt=|248x248pik İtalyan silahlı kuvvetleri, İtalyan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı tarafından başkanlık edilen Yüksek Savunma Konseyi'nin komutasındadır. 2008 yılında ordu 186.798 kişilik personelden oluşmaktadır. Bunun yanı sıra 114.778 kişilik bir jandarma ekibi de görev yapmaktadır. İtalya'da askerlik görevi 2003 yılından bu yana zorunlu olmaktan çıkarılmıştır. 18 yaş ve üstü kişiler istedikleri takdirde orduya katılabilirler. İtalya'nın 2007 yılı askerî harcaması 33,661 milyar dolar olmuştur. (ulusal gelirin %1,8'i) === Ordu === İtalyan ordusu (İtalyanca: Esercito Italiano) İtalyan Cumhuriyeti'nin savunma birimleri içinde en temel olanıdır. Ülkede, 2003 yılından bu yana katılımın isteğe bağlı olduğu profesyonel ordu görev yapmaktadır. 2019 yılında İtalyan ordusunun asker sayısı 165.500 olarak bildirilmiştir. İtalya'nın elinde bulundurduğu önemli savunma araçları içinde Dardo piyade savaş aracı, Centuaro tank imha edici, Ariete tanklar; hava savunma araçları içindeyse A-129 taktik taarruz saldırı helikopteri bulunmaktadır. İtalyan ordusu pek çok kez Birleşmiş Milletler kararları uyarınca dünyanın çeşitli yerlerinde görev yapmıştır. === Donanma === İtalya Donanması (İtalyanca: Marina Militare) 2008 yılı itibarıyla 65 gemi ve uçak gemisi, muhrip, fırkateyn, denizaltı ve daha küçük boyutlu araştırma gemisine sahiptir. Italian Navy Marina Militare olarak anılan donanma son dönemlerde daha yüksek kapasiteli uçak gemileri, muhripler, denizaltılar ve çok amaçlı fırkateynler ile donatmaktadır. (Cavour gibi). İtalyan donanması NATO'nun bir üyesi olan İtalya adına dünyanın çeşitli bölgelerinde görevler yürütmüştür. === Hava kuvvetleri === İtalyan Hava Kuvvetleri (İtalyanca: Aeronautica Militare) İtalyan ordusunun en önemli ve gelişmiş birimlerinden biridir. İtalyan havacılık tarihi 1884 yılına kadar uzanmaktadır ve İtalya, 1911 yılında Osmanlı Devleti ile İtalya arasında yapılan Trablusgarp Savaşı'nda uçağı dünya üzerinde ilk kez savaş aleti olarak kullanarak tarihe geçmiştir. Çağdaş İtalyan havacılık kuvvetleri ise 28 Mart 1923 tarihinde kurulmuş ve bugün 466 bin personel ve 7.644 hava aracıyla hizmet vermektedir. İtalya 29 adet hava üssüne ve kendi ürettiği çok sayıda patentli hava savaş aracına sahiptir. === Jandarma === İtalyan jandarma askerlerine Carabinieri adı verilir. Bunlar asker donanımına sahip polis ekipleridir. Ülkede sivil güvenliğin sağlanmasından sorumlulardır. İtalyan jandarmasının geçmişi Savoy dükü I. Victor Emmanuel'e dayanmaktadır. Mussolini iktidarı dönemi faşist İtalya'da jandarma askerleri her türlü karşı eylem ve gösteriyi bastırmak için kullanılmıştır. Jandarma askerlerinin üniformaları lacivert renkli bir takım, yaka ve manşetlerde gümüşî şeritler ile gümüş rengi apoletlerden oluşmaktadır. Bu birimin kullandığı araçlar bölgeye göre değişen gereksinimler doğrultusunda otomobil, motosiklet, zodyak bot ya da unimoglar olabilir. == İdari bölümler == İtalya, 20 adet bölgeye ayrılmıştır (çoğul: regioni, tekil regione). Bunların beş tanesi, yerel sorunları çözmek için yasalar uygulayabilmelerine izin veren özerk statüye sahiptir; bu bölgeler, aşağıdaki tabloda bir yıldız (*) işareti ile etiketlenmiş. Ek olarak ülke toplam 96 il (province) ve 8.047 kömün'e (comuni) bölünmüştür. Bölge Başkent Alan (km2) Nüfus Abruzzo L'Aquila 10,763 1,331,574 Aosta Vadisi* Aosta 3,263 128,298 Basilicata Potenza 9,995 576,619 Calabria Catanzaro 15,080 1,976,631 Campania Napoli 13,590 5,861,529 Emilia-Romagna Bologna 22,446 4,450,508 Friuli-Venezia Giulia* Trieste 7,858 1,227,122 Lazio Roma 17,236 5,892,425 Ligurya Cenova 5,422 1,583,263 Lombardiya Milano 23,844 10,002,615 Marche Ancona 9,366 1,550,796 Molise Campobasso 4,438 313,348 Piemont Torino 25,402 4,424,467 Puglia Bari 19,358 4,090,105 Sardinya * Cagliari 24,090 1,663,286 Sicilya * Palermo 25,711 5,092,080 Toskana Floransa 22,993 3,752,654 Trentino-Alto Adige/Südtirol Trento 13,607 1,055,934 Umbria Perugia 8,456 894,762 Veneto Venedik 18,399 4,927,596 == Demografi == küçükresim|220x220px|İtalya'nın nüfus artış grafiği|alt= 2008 yılının sonunda, İtalya'nın toplam nüfusu 60 milyonu aştı. Bu sayılar ışığında, İtalya günümüzde Avrupa Birliği içinde Almanya ve Fransa'dan sonra üçüncü, dünya genelindeyse yirmi üçüncü en kalabalık ülkedir. İtalya'da kilometrekareye düşen kişi sayısı 199.2'dir ve bu yoğunluk da İtalya'yı Avrupa Birliği içinde en yoğun nüfuslu beşinci ülke yapar. Ülkenin en yoğun nüfuslu bölgesi Kuzey İtalya'dır ve ülkenin yüzölçümünün yaklaşık üçte birini oluşturan bu bölge, ülkenin toplam nüfusunun ise neredeyse yarısını barındırmaktadır. II. Dünya Savaşı'nın sonrasında İtalya, uzun süreli bir ekonomik yükseliş sürecine girmiş ve bu dönemde ülkenin kırsal kesimlerinden büyük kentlere göç patlaması yaşanmıştır. Bunun yanı sıra ülke göç ile nüfus yitiren bir ülke olmaktan çıkmış, göçmen kabul eder hâle gelmiştir. Bu ekonomik canlılık ve atılım süreci 1970'lere dek sürmüştür. Buna karşın, son yirmi yılda İtalya'nın aldığı yoğun dış göç sayesinde İtalya 2000'li yıllarda yeni doğum oranlarında gözle görülür bir artış yaşamaktadır. Bu artış özellikle uzun süredir düşük oranlarda seyreden kuzey bölgelerinin nüfuslarında görülmektedir. Kadın başına düşen çocuk sayısı da gerek göçmen annelerin, gerekse İtalyan kadınlarının dünya getirdikleri çocuklarla geçen yıllara oranla artış göstermiştir. 2005 yılında kadın başına düşen çocuk sayısı 1,32 iken, 2008 yılında bu sayı 1,41'e kadar çıkmıştır. === Büyük şehirler === === Metropolitan alanlar === küçükresim|300px|Başkent Roma'nın gökyüzünden görünümü OECD raporlarına göre İtalya'daki metropoller şunlardır: Metropolitan bölge Nüfus Milano 7.4 milyon Roma 3.7 milyon Napoli 3.1 milyon Torino 2.2 milyon === Göçler === küçükresim|upright=1.6|İtalya, Doğu Avrupa ve Kuzey Afrika'dan gelen büyük bir göçmen nüfusunun ev sahibidir. 2016'da İtalya'da yaklaşık 5.05 milyon yabancı vardı ve toplam nüfusun %8.3'ünü oluşturuyordu. Rakamlar, İtalya'da yabancı uyruklulara (ikinci nesil göçmenler) doğan yarım milyondan fazla çocuğu içerir, ancak sonradan İtalyan vatandaşlığı alan yabancı uyrukluları hariç tutar; 2016'da yaklaşık 201,000 kişi İtalyan vatandaşı oldu. Resmi rakamlar ayrıca 2008 itibarıyla sayılarının en az 670,000 olduğu tahmin edilen yasadışı göçmenleri hariç tutar.Elisabeth Rosenthal, "Italy cracks down on illegal immigration ". The Boston Globe. 16 May 2008. Avrupa Birliği'nin son yıllarda gerçekleştirdiği genişleme girişimleri sonucu İtalya'ya yapılan en yeni göç dalgası komşu Avrupa Birliği üyesi ülkeler ve Doğu Avrupa ülkelerinden gelmiştir. Önceden en yoğun göçün alındığı Kuzey Afrika'nın yerine günümüzde öne çıkan gruplar Asyalı göçmenlerdir. İtalya'da en büyük göçmen grup resmî olarak kayıtlı yaklaşık 800 bin kişiyle Rumenlerdir. Rumenler son yıllarda Arnavutları ve Faslıları sayıca geçerek İtalya'daki en büyük azınlık durumuna gelmişlerdir. Bazı gayriresmî varsayımlar ve savlar, İtalya'da yaşayan Rumenlerin sayısının belirtilen rakamdan iki katı kadar hatta daha fazla olduğunu öne sürmektedir. 2009 yılı itibarıyla İtalya nüfusu içinde yurt dışında doğmuş olanların sınıflandırılması şöyledir: Avrupa (%53,5), Afrika (%22,3), Asya (%15,8), Amerika (%8,1) ve Okyanusya (%0,06). İtalya'da yaşayan göçmenlerin ülke içindeki dağılımı ise oldukça dengesizdir. Ülkedeki göçmenlerin %87,3'ü ülkenin ekonomik olarak en gelişmiş yerleri olan kuzey ve orta kesimlerinde yaşarken, yalnızca %12,8'i yarımadanın güney kesimlerinde yaşar. küçükresim|170px|İtalyan pasaportu Köken Nüfus Yüzdesi* İtalyanlar 56.153.773 %93,52 Rumenler 796.477 %1,32 Mağripliler 606.556 %1,01 Arnavutlar 441.396 %0,73 Çinliler 170.265 %0,28 Ukraynalılar 153.998 %0,26 Asyalılar (Çinliler hariç) 445.795 %0,74 Latin Amerikalılar 298.860 %0,50 Sahraaltı Afrikalılar 264.570 %0,44 Diğer 713.378 %1,19 === İtalyan diasporası === 1800'lerin sonunda İtalya topraklarında ulusal birliğin sağlanmasının ardından İtalya'da yurt dışına verilen kitlesel göçler başladı. 1898 ve 1914 yılları arasında tüm dünya ülkelerinde İtalyan diasporası kayde değer ölçüde büyüdü. Bu süreçte her yıl yaklaşık 750 bin İtalyan yurt dışına göç etti. İtalyan toplulukları, önceleri İtalya'nın eski Afrika sömürgelerinde büyüme gösterdi. Bu dönemde Eritre'de (İkinci dünya savaşı başladığındaki sayıları 100 bin),http://www.ilcornodafrica.it/rds-01emigrazione.pdf Essay on Italian emigration to Eritrea (in Italian) Somali'de ve Libya'da (150 bin nüfusla toplam ülke nüfusunun %18'ini oluşturuyorlardı) pek çok sayıda İtalyan bulunuyordu. Ancak Libya'da yaşayan İtalyanlar 1970 yılında tümüyle ülkeden uzaklaştırıldılar.Libya cuts ties to mark Italy era. . BBC News. October 27, 2005. II. Dünya Savaşı sonrasında geçen on yıllık dönemde yaklaşık 350 bin İtalyan kökenli kişi Yugoslavya'yı terk etti.Election Opens Old Wounds In Trieste . The New York Times. June 6, 1987. Geçmişte İtalyanların göç ettikleri bölgelerde bugün onların soyundan gelen milyonlarca insan bulunmaktadır: Brezilya (25 milyon),Consulta Nazionale Emigrazione. Progetto ITENETs – “Gli italiani in Brasile”; pp. 11, 19 (Accessed September 10, 2008) Arjantin (20 milyon), Amerika Birleşik Devletleri (17.8 milyon), Uruguay (1.5 milyon), Kanada (1.4 milyon), Venezuela (900,000)Santander Laya-Garrido, Alfonso. Los Italianos forjadores de la nacionalidad y del desarrollo economico en Venezuela. Editorial Vadell. Valencia, 1978 ve Avustralya (800,000). === Tanınan etnik azınlıklar === İtalya'da pek çok etnik grup hükûmet tarafından resmî olarak tanınmakta ve bu gruplara azınlık hakları çerçevesinde bazı ayrıcalıklar verilmektedir. Bu haklar uyarınca kimi azınlıkların dilleri, yaşadıkları bölgelerde ikinci bir resmî dil olarak kabul edilebilmektedir. * Fransızca, Aosta'da resmî dil statüsündedir. Ancak bu bölgede yaygın olarak konuşulan asıl dil Arpitancadır. * Ladince, Trentino- Alto Adige/Südtirol ve Güney Tirol'ün kimi yerlerinde resmî dildir. * Slovence: Slovenlerin yoğun olarak yaşadığı, Friuli-Venezia Giulia bölgesinin Gorizia ilinde resmî dildir. * Almanca: Bolzano'da resmî dildir. Söz konusu bu bölgelerde hazırlanan resmî belge ve tabelalar ve trafik levhaları iki dillidir. Latincenin konuşulduğu bölgelerde ise üç dilli olarak da hazırlanabilmektedir. Azınlık okullarının bulunduğu yerlerde azınlık dillerinde eğitim görme olanağı bulunabilmektedir. === İnançlar === Hristiyanlığın Katolik mezhebi İtalya'daki en önemli dinî inançtır. Geçmişte Katolik Kilisesi İtalya'nın resmî dini olarak kabul görmüşse de 18 Şubat 1984'te hazırlanıp 25 Nisan 1985'te yürürlüğe giren bir konkordato (Kilise ile yapılan antlaşma) ile İtalya laik devlet yapılanması geliştirmiştir. 2006'da yayınlanmış bir araştırma raporuna göre İtalyanların %87.8'i kendisini Roma Katoliği olarak tanımlamıştır ancak bunların içinden yalnızca %36.8'si kiliseye düzenli gittiğini bildirmiştir. 2018'de yapılan bir araştırmaya göre ise İtalyanların %78'i kendisini Roma Katoliği olarak tanımlamıştır.http://assets.pewresearch.org/wp- content/uploads/sites/11/2018/05/24150841/Full-Topline-FINAL-FOR- PUBLICATION.pdf İtalya'da önemli ölçüde mensubu bulunan diğer Hristiyanlık mezhepleri Ortodoksluk, Pentakostalizm ve Evangelizm'dir. Ülkedeki en eski dinî azınlık grubu ise Yahudilerdir. Geçmişte İtalya'nın en büyük Hristiyan olmayan azınlığı olarak anılan Yahudilerin bugün İtalya'daki sayısı ortalama 45.000 kadardır. Son yıllarda Orta Doğu ve Kuzey Afrika'dan aldığı yoğun göçler sayesinde ülkede 825 bin kişiden oluşan bir Müslüman azınlık oluşmuştur. Müslümanlar İtalya nüfusunun %1'ini oluşturmaktadır ama bunların içinden yalnızca 45.000'inin İtalyan vatandaşlığı vardır. Ülkede ayrıca 50 bin kadar budist Italian Buddhist Union Italian Buddhist Institute "Soka Gakkai" 70 bin kadar Sih ve 70 bin kadar da Hindu yaşamaktadır. === Eğitim === İtalya'da eğitim, altı ila on altı yaşları arasında ücretsiz ve zorunludur ve beş aşamadan oluşur: anaokulu (scuola dell'infanzia), ilkokul (scuola primaria), ortaokul (scuola Secondaria di primo grado), lise (scuola Secondaria di Secondo Grado) ve Üniversite (università). İlköğretim sekiz yıl sürer. Öğrencilere İtalyanca, İngilizce, matematik, doğa bilimleri, tarih, coğrafya, sosyal bilgiler, beden eğitimi ile görsel ve müzik sanatları alanlarında temel eğitim verilmektedir. Orta öğretim beş yıl sürer ve farklı akademik düzeylere odaklanan üç geleneksel okul türünü içerir: lise, öğrencileri klasik veya bilimsel bir müfredatla üniversite eğitimine hazırlarken, istituto tecnico ve Istituto professionale, öğrencileri mesleki eğitime hazırlar. 2018 yılında İtalya orta öğretimi OECD ortalamasının altında olarak değerlendirildi. İtalya, okuma ve bilimde OECD ortalamasının altında ve matematikte OECD ortalamasının yakınında puan aldı. İtalya'da ortalama performans okuma ve bilimde düştü ve matematikte sabit kaldı. Trento ve Bolzano, okumada ulusal ortalamanın üzerinde puan aldı. Diğer OECD ülkelerindeki okul çocukları ile karşılaştırıldığında, İtalya'daki çocuklar sınıflardaki devamsızlık ve disiplinsizlik nedeniyle daha fazla miktarda öğrenmeyi kaçırdılar. İtalya ortalamasına yakın performans gösteren okullar ve Güney'deki okullar çok daha kötü sonuçlara sahipti. İtalya'da yüksek öğretim, devlet üniversiteleri, özel üniversiteler ve Scuola Normale Superiore di Pisa gibi prestijli ve seçkin yüksek lisans okulları arasında bölünmüştür. 33 İtalyan üniversitesi, 2019'da dünyanın en iyi 500'ü arasında yer aldı ve Birleşik Krallık ve Almanya'dan sonra Avrupa'nın en büyük üçüncü üniversitesi oldu. 1088'de kurulan Bologna Üniversitesi, sürekli faaliyette olan en eski üniversitedir ve ayrıca İtalya ve Avrupa'nın önde gelen akademik kurumlarından biridir. Bocconi Üniversitesi, Università Cattolica del Sacro Cuore, LUISS, Torino Politeknik Üniversitesi, Milano Politeknik Üniversitesi, Roma Sapienza Üniversitesi ve Milano Üniversitesi de dünyanın en iyileri arasında yer almaktadır. === Sağlık === Ülkede ortalama yaşam süresi erkeklerde 80, kadınlarda 85 olup, ülkeyi ortalama yaşam süresi açısından dünyada 5. sıraya yerleştirmektedir. Diğer Batı ülkeleri ile karşılaştırıldığında, Akdeniz diyetinin çeşitli sağlık yararları olduğu için İtalya'da yetişkin obezite oranı nispeten düşüktür (%10'un altında). Her gün sigara içenlerin oranı 2000'deki %24,4'ten 2012'de %22'ye düştü, ancak yine de OECD ortalamasının biraz üzerinde. Barlar, restoranlar, gece kulüpleri ve ofisler gibi halka açık yerlerde sigara içmek 2005'ten beri özel olarak havalandırılan odalarla sınırlandırılmıştır. 2013'te UNESCO, İtalya (promotör), Fas, İspanya, Portekiz, Yunanistan, Kıbrıs ve Hırvatistan'ın İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirasının Temsili Listesine Akdeniz diyetini ekledi. İtalyan devleti 1978'den beri evrensel bir halk sağlığı sistemi yürütmektedir. Bununla birlikte, sağlık hizmetleri tüm vatandaşlara ve bölge sakinlerine kamu-özel karma bir sistem tarafından sağlanmaktadır. Kamu kısmı, Sağlık Bakanlığı bünyesinde düzenlenen ve devredilmiş bir bölgesel temelde yönetilen Servizio Sanitario Nazionale'dir. Sağlık harcamaları 2020'de GSYİH'nın %9,7'sini oluşturuyordu. İtalya'nın sağlık sistemi sürekli olarak dünyanın en iyileri arasında gösteriliyor. === Ekonomi === upright=1.3|küçükresim|sol|İtalya ihracatının orantılı bir temsili, 2019 İtalya, yılı itibarıyla dünyanın . (nominal) veya . (SAGP) büyük ekonomisine sahiptir. G7, Avrupa Birliği, Euro Bölgesi ve OECD'nin kurucu üyesi olan ülke, dünyanın en sanayileşmiş ülkelerinden biridir. Dünya ticareti ve ihracatında lider ülkelerdendir. . İnsani Gelişme Endeksi'ne sahip, ileri seviye gelişmiş bir ülkedir. Ülke, yaratıcı ve yenilikçi işletmeleri, büyük ve rekabetçi tarım sektörü (dünyanın en büyük şarap üretimine sahip) ve etkili, yüksek kaliteli otomobil, makine, gıda, tasarım ve moda endüstrisi ile tanınmaktadır. İtalya dünyanın altıncı en büyük imalat ülkesidir. İtalya, 2016 yılında dünyanın 7. en büyük ihracatçısı oldu. En yakın ticari bağları, toplam ticaretinin yaklaşık %59'unu gerçekleştirdiği Avrupa Birliği ülkeleriyle. Pazar payına göre en büyük AB ticaret ortakları Almanya (%12,9), Fransa (%11,4) ve İspanya'dır (%7,4). Geride bırakılan son 10 yıl içinde ülke ekonomisinin yıllık ortalama büyümesi %1,23 olmuştur. Bu sayı Avrupa Birliği ortalaması için %2,28'dir. Son yıllarda yaşadığı ekonomik durgunluk, siyasi çalkantılar ve reform programlarını uygulamadaki aksaklıklar nedeniyle basın tarafından Avrupa'nın hasta adamı biçiminde anılmaktadır. Ancak yapılan son istatistiksel araştırmalar ışığında İtalyanların satın alım gücünün Avrupa Birliği ortalaması değerlerine yakın olduğu gözlenmektedir. küçükresim|Bir Ferrari F8 Tributo İtalyan otomotiv endüstrisi'nde 144.000 firma bulunmaktadır. 2015 yılı itibarıyla neredeyse 485.000 kişi istihdam edilmektedir. Fiat Chrysler Automobiles şu anda dünyanın yedinci en büyük otomobil üreticisidir. Ülke, Brand Finance tarafından dünyanın en güçlü markası olarak derecelendirilen Maserati, Lamborghini ve Ferrari gibi lüks süper arabaların bulunduğu geniş bir ürün yelpazesine sahiptir. İtalya, 500 milyondan fazla tüketiciye sahip Avrupa pazarının bir parçasıdır. Ülkenin ticaret politikaları, Avrupa Birliği (AB) üyeleri arasındaki anlaşmalar ve AB mevzuatı tarafından belirlenir. İtalya, 2002 yılında ortak Avrupa para birimi olan Euro'yu kullanıma başladı ve aynı zamanda Euro Bölgesi'nin bir üyesidir. Para politikası Avrupa Merkez Bankası tarafından belirlenir. İtalya, ülkenin yapısal sorunlarını şiddetlendiren 2007-08 Mali krizinden çok etkilendi. 1950'lerden 1970'lerin başına kadar yıllık %5-6'lık güçlü bir GSYİH büyümesi gerçekleştiren İtalya 1980-90'larda giderek artan bir yavaşlamaya girdi. 2000'lerde ise ekonomi neredeyse durgunlaştı. Hükûmetin harcamalarıyla büyümeyi canlandırmaya yönelik siyasi çabalar 2017'de GSYİH'nın %131,8'ini aşan kamu borcunda ciddi bir artışa neden oldu ve borç büyüklüğünde AB'de Yunanlardan sonra ikinci sırada yer aldılar. Tüm bunlara rağmen, İtalyan kamu borcunun en büyük kısmı ulusal konulara aittir. İtalya ile Yunanistan arasında büyük bir fark vardır, İtalyan hanehalkı borç seviyesi OECD ortalamasından çok daha düşüktür. İtalya'da genel olarak ülkenin coğrafi yapısından kaynaklanan nedenlerden ileri gelen yapısal sorunlar vardır. Hammadde eksikliği ve enerji kaynaklarının azlığı da öne çıkan başka sorunlardır. Ülkenin coğrafi yapısı genel olarak dağlıktır. Bu nedenle yoğun tarım yapılabilecek topraklar oldukça kısıtlıdır. Enerji sektöründe büyük ölçüde dışa bağımlılık söz konusudur. 2006 yılı verilerine göre ülkede tüketilen toplam enerji miktarının %86'sı dış kaynaklardan sağlanmıştır. (katı yakıtların %99,7'si, petrolün %92,5'i, doğalgazın %91,2'si ve elektriğin %15'i.) İtalya ekonomisi ayrıca altyapı yatırımlarının gelişmemesi, pazara yönelik reformların uygulanamaması ya da yapılmaması ve araştırma konusunda yatırımlar yapılmaması nedeniyle güç yitirmektedir. Dünya Ekonomik Özgürlük Endeksi, 2008 yılında yayınladığı çalışmada ülkenin sırasını dünyada 64. Avrupa'da ise 29. olarak belirlemiştir. Böylece İtalya, avro alanı içinde en son sıraya yerleşmiştir. Dünya Bankası'na göre İtalya iş kurma, yatırım yapma ve ticaret konularında oldukça uygun ülkeler arasında gösterilmektedir. Buna karşın, ülkede bürokrasi alanında, mülkiyet haklarının korunması ve yüksek vergilendirmeler konusunda sorunlar göze çarpmaktadır. Bununla birlikte son yapılan araştırmalarda İtalya'nın 2006 yılında araştırma ve geliştirme konularına ayırdığı bütçe gayrisafi millî hasılanın %1,14'üyle sınırlı kalmış ve böylece, %1,84'lük Avrupa Birliği ortalamasının ve %3'lük Lizbon Stratejisi hedeflerinin oldukça altında kalınmıştır. İtalya ekonomisinin büyüklüğündeki diğer ülkelerde karşılaştırıldığında İtalya'da oldukça az sayıda dünya çapında çokuluslu şirket vardır. Buna karşın İtalya'daki küçük ve orta ölçekteki şirket sayısı oldukça fazladır. Bu durum İtalya'da üretim sektöründe tek bir ürünün öne çıkmasına neden olmuştur. İtalya'nın dışsatımını yaparak ekonomisini canlı tuttuğu lüks tüketim malları son dönemlerde Çin gibi yükselmekte olan ve işgücünün ucuz olduğu ülkelerle rekabet içine girmektedir. İtalya'nın dışarıya sattığı ürünler içinde en önde gelenler motorlu araçlar (Fiat Group, Aprilia, Ducati, Piaggio); kimyasal ve petrokimyasal ürünler (Eni); enerji ve elektrik mühendisliği sistemleri (Enel, Edison, Prysmian); elektrikli ev gereçleri (Candy, Indesit); uzay ve savunma teknolojileri (Alenia, Agusta, Finmeccanica); ateşli silahlar (Baretta); moda ve tekstil ürünleri (Armani, Valentino, Versace, Dolce & Gabbana, Robert Cavalli, Benetton, Prada, Luxottica); gıda ürünleri (Ferrero, Barilla, Martini & Rossi, Campari, Parmalat) ve lüks arabalar ((Ferrari, Maserati, Lamborghini, Pagani, Alfa Romeo, ile yatlardır (Ferretti, Azimut) İtalya'da turizm ise ülkede en hızlı gelişen ve en çok kâr getiren sektörlerdendir. Her yıl 43,7 milyon turist ülkeyi ziyaret etmekte ve ülkeye 4,7 milyar dolar bırakmaktadır. İtalya dünya sıralamasında en çok ziyaret edilen beşinci ülke, turizmden en çok kazanan dördüncü ülkedir. === Tarım === Son ulusal tarım sayımına göre, 2010 yılında 12.7 milyon hektarı kapsayan (%63'ü Güney İtalya'da bulunan) 1.6 milyon çiftlik vardı (2000'den beri −%32.4). Büyük çoğunluğu (%99’u) aileler tarafından işletilen küçük ve ortalama sadece 8 hektar büyüklüğündedir. Tarımsal kullanımda (ormancılık hariç), tahıl tarlaları %31, zeytin ağacı bahçeleri %8.2, bağlar %5.4, narenciye bahçeleri %3.8, şeker pancarı %1,7 ve bahçecilik %2.4’dür. Kalan kısım öncelikle otlaklara (%25.9) ve yemlik tahıllara (%11.6) ayrılmıştır. İtalya, dünyanın en büyük şarap üreticisi dir ve zeytinyağı, meyvelerden (elma, zeytin, üzüm, portakal, limon, armut, kayısı, fındık, şeftali, kiraz, erik, çilek ve kivi) ve sebzelerden (özellikle enginar ve domates) de en önde gelen üretici ülkelerdendir. En ünlü İtalyan şarapları muhtemelen Toskana Chianti ve Piyemonteli Barolo'dur. Diğer ünlü şaraplar Barbaresco, Barbera d'Asti, Brunello di Montalcino, Frascati, Montepulciano d'Abruzzo, Morellino di Scansano ve köpüklü şarap Franciacorta ve Prosecco‘dur. İtalya'nın uzmanlaştığı kaliteli ürünler özellikle daha önce bahsedilen şaraplar ve bölgesel peynirler, genellikle kalite güvence etiketleri DOC/DOP altında korunur. Avrupa Birliği tarafından atfedilen bu coğrafi işaret sertifikası, düşük kaliteli seri üretim ersatz ürünleri ile karıştırılmayı önlemek içindir. === Ulaşım === ==== Kara ulaşımı ==== 2004 yılında İtalya'da ulaşım sektörü, yaklaşık 119,4 milyon avroluk iş hacmine ulaştı ve ulaşım alanında hizmet veren 153.700 şirkette 935.605 kişiye istihdam sağlandı. Ulusal yol ağı açısından bakıldığında, 2002 yılında İtalya'da faal durumda toplam 668.721 kilometre uzunluğunda karayolu vardı. Bunun 6.487 kilometresi bir özel şirket olan Atlantia tarafından işletilen devlet yollarıydı. 2005 yılında İtalya'da 34.667.000 otomobil (Her bin kişiye 590 otomobil) ve 4.015.000 yük taşıtı kayıtlıydı. ==== Demiryolu ulaşımı ==== Devlete ait olan ve Rete Ferroviaria Italiana (FSI) tarafından işletilen ulusal demiryolu ağı, 2008 yılında toplam 16.529 km'ye (10.271 mil) ulaştı ve bunun 11.727 km'si (7.287 mil) elektriklidir. Demiryollarında 4.802 lokomotif ve vagon çalışmaktadır. Yüksek hızlı trenlerin kamu işletmecisi, FSI'nin bir parçası olan Trenitalia'dır. İtalya'daki yüksek hızlı trenler üç kategoriye ayrılır: Frecciarossa (türkçe: kırmızı ok) trenleri özel yüksek hızlı raylarda maksimum 300 km/s hıza ulaşır. Frecciargento (türkçe: gümüş ok) trenleri, hem yüksek hızlı hem de ana hat raylarında maksimum 250 km/s hızla çalışır; ve Frecciabianca (türkçe: beyaz ok) trenleri, yüksek hızlı bölgesel hatlarda maksimum 200 km/s hızla çalışır. İtalya'nın komşu ülkelerle Alp dağları üzerinde 11 demiryolu sınır kapısı vardır. Fréjus Demiryolu Tüneli, Alpleri aşarak ülkeyi Fransa ile bağlayarak demiryolu ulaşımında önemli bir yer tutmaktadır. Yapımı sürmekte olan Brenner Tüneli ise Avusturya ile İtalya'yı demiryolu ile birbirine bağlayacaktır. ==== Deniz ulaşımı ==== Ulusal sınırlar içinde kalan akarsu ağı genelinde toplam uzunluğu 1.477 kilometreyi bulan ırmak ve kanallarda ulaşım ve taşımacılık yapılabilmektedir. Ülkede ayrıca 2004 yılı itibarıyla büyük çapta havalimanlarının sayısı 30, büyük limanların sayısı ise 43 idi. Cenova limanı İtalya'nın en büyük, Akdeniz'in ise ikinci büyük limanıdır. 2005 yılında İtalya'da 389 bin birimlik sivil havacılık filosu ve 581 gemilik ticaret filosu vardı. ==== Hava ulaşımı ==== İtalya 2011'de yaklaşık 148 milyon yolcu veya Avrupa toplamının yaklaşık %10'u ile hava taşımacılığı yolcu sayısına göre Avrupa'da beşinci sıradaydı. 2022'de İtalya'da Milano'daki Malpensa Uluslararası Havaalanı ve Roma'daki Leonardo da Vinci Uluslararası Havaalanı'nın iki merkezi dahil olmak üzere 45 sivil havaalanı vardı. Ekim 2021'den bu yana İtalya'nın bayrak taşıyıcı havayolu ITA Airways, iflasının ardından markayı, IATA biletleme kodunu ve eski bayrak taşıyıcı Alitaliaya ait birçok varlığı devraldı. İtalya yüzyıllardır İpek Yolu'nun nihai varış noktası olmuştur. Özellikle Süveyş Kanalı'nın inşası, 19. yüzyıldan itibaren Doğu Afrika ve Asya ile deniz ticaretini yoğunlaştırdı. Soğuk Savaş'ın sona ermesi ve artan Avrupa entegrasyonundan bu yana, 20. yüzyılda sıklıkla kesintiye uğrayan ticari ilişkiler yeniden yoğunlaşmış ve Akdeniz'in en kuzeyindeki derin su limanı Trieste gibi kuzey İtalya limanları Orta Avrupa ve Doğu Avrupa'ya olan kapsamlı demiryolu bağlantıları, bir kez daha devlet sübvansiyonlarının ve önemli yabancı yatırımların hedefi haline geldi.Marcus Hernig: Die Renaissance der Seidenstraße (2018) pp 112.Bernhard Simon: Can The New Silk Road Compete With The Maritime Silk Road? in The Maritime Executive, 1 January 2020.Chazizam, M. (2018). The Chinese Maritime Silk Road Initiative: The Role of the Mediterranean. Mediterranean Quarterly, 29(2), 54–69.Guido Santevecchi: Di Maio e la Via della Seta: «Faremo i conti nel 2020», siglato accordo su Trieste in Corriere della Sera: 5. November 2019.Linda Vierecke, Elisabetta Galla "Triest und die neue Seidenstraße" In: Deutsche Welle, 8 December 2020. === Enerji === Son on yılda İtalya, dünyanın en büyük yenilenebilir enerji üreticilerinden biri haline geldi ve Avrupa Birliği'nde ikinci, dünyada dokuzuncu sırada yer aldı. Rüzgar enerjisi, hidroelektrik ve jeotermal enerji de ülkedeki önemli elektrik kaynaklarıdır. İtalya'da üretilen tüm elektriğin %27,5'ini yenilenebilir kaynaklar oluşturuyor; tek başına hidroelektrik %12,6'ya ulaşıyor, ardından %5,7 ile güneş, %4,1 ile rüzgar, %3,5 ile biyoenerji ve %1,6 ile jeotermal geliyor. Ulusal talebin geri kalanı fosil yakıtlar (%38,2 doğal gaz, %13 kömür, %8,4 petrol) ve ithalatla karşılanmaktadır. Eni79 ülkede faaliyet gösteren, dünyanın yedi " Süper Büyük " petrol şirketinden biri ve dünyanın en büyük sanayi şirketlerinden biri olarak kabul ediliyor. Tek başına güneş enerjisi üretimi, 2014 yılında ülkedeki toplam elektrik üretiminin yaklaşık %9'unu oluşturdu ve bu da İtalya'yı dünyada güneş enerjisinden en yüksek katkıyı sağlayan ülke haline getirdi. 2010 yılında tamamlanan Montalto di Castro Fotovoltaik Santrali, 85 MW ile İtalya'nın en büyük fotovoltaik elektrik santralidir. İtalya'daki diğer büyük PV tesislerine örnek olarak San Bellino (70,6 MW), Cellino san Marco (42,7 MW) ve Sant' Alberto (34,6 MW) gösterilebilir. İtalya, elektrik üretmek için jeotermal enerjiden yararlanan dünyadaki ilk ülkeydi. İtalya, 1980'lere kadar dört nükleer reaktör yönetmişti. Ancak, İtalya'da nükleer enerji 1987 referandumunun ardından (Sovyet Ukrayna'daki 1986 Çernobil felaketinin ardından) terk edildi, ancak İtalya hala yabancı topraklardaki İtalya'nın sahip olduğu reaktörlerden nükleer enerji ithal ediyor. === Turizm === İnsanlar yüzyıllardır İtalya'yı ziyaret ettiler, ancak yarımadayı turistik nedenlerle ilk ziyaret edenler, 17. yüzyılda başlayan ve 18. ve 19. yüzyıllarda gelişen Büyük Tur sırasında aristokratlardı. Bu, çoğu İngiliz olan Avrupalı ​​aristokratların, İtalya'nın ana varış noktası olduğu Avrupa'nın bazı bölgelerini ziyaret ettikleri bir dönemdi. İtalya için bu, antik mimariyi, yerel kültürü incelemek ve doğal güzelliklere hayran olmak içindi. İtalya, 2016'da toplam 52,3 milyon uluslararası gelişle uluslararası turizmde en çok ziyaret edilen beşinci ülke idi. Seyahat ve turizmin GSYİH'ya toplam katkısı (yatırımdan, tedarik zincirinden ve teşvik edilen gelir etkilerinden daha geniş etkiler dahil) 2014'te 162,7 milyar Euro'ydu (GSYİH'nın %10,1'i) ve 2014'te doğrudan 1.082.000 iş yarattı (toplam istihdamın %4,8'i). İtalya'da turistlerin ilgisini çeken unsurlar başta kültür, mutfak, tarih, moda, mimari, sanat, dini yerler ve rotalar, doğal güzellikler, gece hayatı, sualtı yerleri ve kaplıcalardır. Kış ve yaz turizmi Alpler ve Apeninler'deki birçok yerde mevcuttur, Akdeniz'in kıyı bölgelerinde deniz kenarı turizmi yaygındır. İtalya, Akdeniz'in önde gelen kruvaziyer turizmi destinasyonudur. Turistik konaklama işletmelerinde geçirilen gecelerle ölçülen İtalya'nın en çok ziyaret edilen bölgeleri Veneto, Toskana, Lombardiya, Emilia-Romagna ve Lazio'dur. Roma, 2017'de 9,4 milyon ziyaretçi ile Avrupa'nın en çok ziyaret edilen 3. ve dünyanın 12. şehri olurken, Milano 6,8 milyon turistle dünya çapında 27. şehirdir. Venedik ve Floransa da dünyanın ilk 100 turistik yeri arasındadır. İtalya aynı zamanda dünyada en fazla UNESCO Dünya Mirası alanlı ülkedir (58). İtalya'nın 58 miras alanından 53'ü kültürel ve 5'i doğaldır. İtalya'da 1 ile 5 yıldız arasında değişen çeşitli oteller vardır. ISTAT'a göre 2017 yılında 1.133.452 oda ve 2.239.446 yataklı 32.988 otel vardı. Otel dışı tesislere gelince (kamp alanları, turistik köyler, kiralık konaklama yerleri, tarım turizmi vb.), 2017'de sayıları 2.798.352 yatak ile 171.915 idi. == Kültür == İtalya, 1861 yılında ulusal birliğini sağlayana dek tek bir ülke değildi. İtalya topraklarındaki küçük devlet ve krallıklar birbirleri arasında farklılık gösterebilen kendi kültürlerini geliştiriyorlardı. Bu nedenle günümüzde İtalyan geleneği ya da İtalyan kökenli olarak adlandırılan şeyler bölge ve kökenlerine göre ayrılabilir. İtalya'nın Avrupa'nın kültürel ve tarihî mirasına katkısı çok büyüktür. Roma İmparatorluğu gibi dünyanın köklü devletlerine ev sahipliği yapmış olması ve Hristiyanlığın en önemli merkezi Vatikan'ı içinde bulundurması nedeniyle kültürel miras ögeleri bakımından son derece zengindir. İtalya, günümüzde UNESCO'nun 44 Dünya Kültür Mirası alanına ev sahipliği yaparak birinciliği elinde bulundurmaktadır. ===Mimarlık=== İtalya, antik Roma döneminde kemerler, kubbeler ve benzeri yapıların inşasıArchitecture in Italy , ItalyTravel.com, 14. ve 16. yüzyıllar arasında Rönesans mimari hareketi'nin kurulması, Neoklasik mimari gibi hareketlere ilham veren Palladyanizm yapı tarzının anavatanı ve 17. yüzyılın sonları ile 20. yüzyılın başlarında başta İngiltere, Avustralya ve ABD'de olmak üzere tüm dünyada soyluların kır evlerinin etkileyici tasarımları gibi önemli mimari başarılarıyla bilinir. Tarih öncesi mimarinin yanı sıra, İtalya'da bir dizi tasarımı gerçekten başlatan ilk insanlar klasik Roma'ya ilerleyen,Sear, Frank. Roman architecture. Cornell University Press, 1983. p. 10. Web. 23 September 2011. ardından Rönesans sırasında klasik Roma döneminin canlanmasına ve Barok çağa evrilen Yunanlar ve Etrüsklerdi. Erken Orta Çağ'a hakim kilise mimarisi tarzı olan Bazilikanın Hristiyan kavramı Roma'da icat edildi. Bazilikalar Hemen hemen antik Roma tarzında inşa edilmiş, genellikle mozaikler ve süslemeler açısından zengin, uzun ve dikdörtgen binalar olarak biliniyorlardı. İlk Hristiyanların sanatı ve mimarisi de büyük ölçüde pagan Romalılarınkinden esinlenmiştir; heykeller, mozaikler ve resimler tüm kiliselerini süsledi.Italy Architecture: Early Christian and Byzanthine , ItalyTravel.com Orta Çağ Romanesk tarzındaki ilk önemli binalar, 800'lü yıllarda İtalya'da inşa edilen kiliselerdi. Bizans mimarisi de İtalya'da yayılmıştı. Bizanslılar, Roma'nın mimari ve sanat ilkelerini canlı tuttular ve bu döneme ait en ünlü yapı Venedik'teki San Marco Bazilikası'dır. MS 800'den MS 1,100'e kadar giden Romanesk hareket, Piazza dei Miracoli'deki Eğik Pisa Kulesi ve Milano'da inşa edilen Sant'Ambrogio Bazilikası gibi birkaç başyapıtla İtalyan mimarisinin en verimli ve yaratıcı dönemlerinden biridir. Roma kemerleri, vitray pencereleri ve genellikle revaklarda bulunan kavisli sütunları kullanmasıyla biliniyordu. İtalyan Romanesk mimarisinin ana yeniliği, Batı mimari tarihinde daha önce hiç görülmemiş olan tonozdu.Italy Architecture: Romanesque , ItalyTravel.com İtalyan mimarisinin çiçeklenmesi Rönesans sırasında gerçekleşti. Filippo Brunelleschi, antik çağlardan beri gerçekleştirilemeyen bir mühendislik başarısı olan Floransa Katedrali için yaptığı kubbe ile mimari tasarıma katkıda yaptı. İtalyan Rönesans mimarisinin popüler başarısı, orijinal olarak Donato Bramante tarafından 16. yüzyılın başlarında tasarlanan Aziz Petrus Bazilikası idi. Ayrıca Andrea Palladio, 16. yüzyılın ortalarında ve sonlarında tasarladığı villa ve saraylarla Batı Avrupa'daki mimarları etkilemiş; Palladio tarafından tasarlanan yirmi üç binasıyla Vicenza şehri ve yirmi dört Veneto'daki Palladyan Villaları, UNESCO tarafından Vicenza Şehri ve Veneto'daki Palladyan Villaları adlı Dünya Mirası Alanı parçası olarak listelenmiştir. Barok dönem 17. yüzyılda özellikle kiliseleriyle tanınan birkaç seçkin İtalyan mimar çıkardı. Geç Barok ve Rokoko mimarisinin en özgün eseri, 18. yüzyıla tarihlenen Palazzina di caccia di Stupinigi'dir.R. De Fusco, A thousand years of architecture in Europe, pg. 443. Luigi Vanvitelli 1752'de Kraliyet Caserta Sarayı inşaatına başladı. Bu büyük komplekste görkemli Barok tarz iç mekanlar ve bahçeler daha sade bina kaplamasına karşı çıkar. 18\. yüzyılın sonlarında ve 19. yüzyılın başlarında İtalya, Neoklasik mimari hareketten etkilendi. Villalar, saraylar, bahçeler, iç mekanlar ve sanat, Roma ve Yunan konularına dayandırılmaya başlandı.Italy Architecture: Neoclassicism , ItalyTravel.com Faşist dönemde, Gio Ponti ve Giovanni Muzio gibi şahsiyetlerle, imparatorluk Roma'sının yeniden keşfine dayanan "Novecento hareketi" gelişti. İtalya'daki birçok şehrin kentsel dönüşümlerinden sorumlu olan ve Roma'daki tartışmalı Via della Conciliazione için hatırlanan Marcello Piacentini, basitleştirilmiş Neoklasizm biçimi tasarladı. === Görsel sanatlar === İtalyan görsel sanatlarının tarihi, Batı resim tarihi için önemlidir. Roma sanatı Yunanistan'dan etkilenmiştir ve kısmen eski Yunan resminin soyundan geldiği kabul edilebilir. Roma resminin kendine has özellikleri vardır. Hayatta kalan tek Roma resimleri, çoğu Güney İtalya'daki Campania'daki villalardan gelen duvar resimleridir. Bu tür resimler dört ana "stil" veya dönem halinde gruplandırılabilir ve trompe-l'œil, sahte perspektif ve saf manzaranın ilk örneklerini içerebilir. Romanesk döneminde, Bizans ikonalarının yoğun etkisi altında pano boyama daha yaygın hale gelir. 13. yüzyılın ortalarına doğru Orta Çağ sanatı ve Gotik resim, İtalya'da Cimabue ve ardından onun öğrencisi Giotto di Bondone ile hacim ve perspektif tasvirine olan ilginin başlamasıyla daha gerçekçi hale geldi. Giotto'dan itibaren resimde kompozisyonun işlenmesi çok daha özgür ve yenilikçi hale geldi. Birçok kişi tarafından resmin altın çağı olduğu söylenen İtalyan Rönesansı, kabaca 14. yüzyıldan 17. yüzyılın ortalarına kadar uzanan ve modern İtalya sınırlarının dışında da önemli bir etkisi vardır. İtalya'da Paolo Uccello, Fra Angelico, Masaccio, Piero della Francesca, Andrea Mantegna, Filippo Lippi, Giorgione, Tintoretto, Sandro Botticelli, Leonardo da Vinci, Michelangelo Buonarroti, Raphael, Giovanni Bellini ve Titian gibi sanatçılar perspektif kullanımı, insan anatomisi ​​ve orantı çalışması ve rafine çizim ve boyama tekniklerinin geliştirilmesi yoluyla resim yapmayı daha yüksek bir düzeye çıkardı. Michelangelo, 1500'den 1520'ye kadar bir heykeltıraş olarak aktifti; eserleri arasında Davut, Pietà, Musa vardır. Diğer Rönesans heykeltıraşları arasında Lorenzo Ghiberti, Luca della Robbia, Donatello, Filippo Brunelleschi ve Andrea del Verrocchio sayılabilir. 15\. ve 16. yüzyıllarda Yüksek Rönesans, Maniyerizm olarak bilinen stilize bir sanatın doğmasına neden oldu. 16. yüzyılın şafağında sanatı niteleyen dengeli kompozisyonlar ve perspektife rasyonel yaklaşım yerine, Maniyeristler istikrarsızlığı, yapaylığı ve şüpheyi aradılar. Piero della Francesca ve Raphael'in sakin Bakirelerinin bozulmamış yüzleri ve jestleri, Pontormo'nun sıkıntılı ifadeleri ve El Greco'nun duygusal yoğunluğu ile yer değiştirdi. 17\. yüzyılda, İtalyan Borok'un en büyük ressamları arasında Caravaggio, Annibale Carracci, Artemisia Gentileschi, Mattia Preti, Carlo Saraceni ve Bartolomeo Manfredi vardır. Daha sonra 18. yüzyılda İtalyan Rokoko, esasen Fransız Rokoko'dan ilham aldı çünkü Fransa, Giovanni Battista Tiepolo ve Canaletto gibi sanatçılarla birlikte bu tarzın kurucu ulusuydu. İtalyan Neoklasik heykeli, Antonio Canova'nın çıplakları ile hareketin idealist yönüne odaklandı. 19\. yüzyılda, başlıca İtalyan Romantik ressamları Francesco Hayez, Giuseppe Bezzuoli ve Francesco Podesti idi. İzlenimcilik, Giovanni Fattori ve Giovanni Boldini tarafından yönetilen Macchiaioli tarafından Fransa'dan İtalya'ya getirildi; Realizm, Gioacchino Toma ve Giuseppe Pellizza da Volpedo tarafından getirildi. 20\. yüzyılda, Fütürizm ile, özellikle Umberto Boccioni ve Giacomo Balla'nın çalışmaları aracılığıyla, İtalya resim ve heykelde sanatsal evrim için yeni ufuklar açan bir ülke oldu. Fütürizmin ardından, Sürrealistler ve Bruno Caruso ve Renato Guttuso gibi sonraki nesiller üzerinde güçlü bir etki bırakan Giorgio de Chirico'nun metafizik resimleri geldi. İtalya'da resim sanatı tarihin hemen her döneminde gelişim göstermiştir.Tiziano Vecellio ve Caravaggio İtalyan resminin en seçkin erken örneklerini vermişlerdir. İtalyan ressamların işlerinde çoğunlukla dinî figürler öne çıkmıştır. Bunda ülkenin Vatikan ile olan yoğun ilişkisi etkili olmuştur. İtalya'da resim sanatında verilen yapıtlar çoğu zaman Avrupa'nın en önde gelen sanat eserleri olmuştur. Bu dönemlerden sonra İtalya dış güçler tarafından sürekli baskılarla maruz kalmış ve bu da ülkede ilginin sanattan, daha çok politik sorunlara kaymasına neden olmuştur. Tüm bunlar sonucunda İtalya Avrupa'da sanat alanında elde ettiği otoriteyi yitirmiştir. === Edebiyat === İtalyan dilinin temelleri, 1300'lü yıllarda Floransalı şair Dante Alighieri tarafından atılmıştır. İtalyan yazınının en erken ve önemli temsilcileri arasında sayılan Dante'nin İlahî Komedya adlı yapıtı Orta Çağlarda Avrupa'da üretilen en önemli yazınsal eserlerden biridir. Bunu dışında Giovanni Boccaccio, Giacomo Leopardi, Alessandro Manzoni, Torquato Tasso, Ludovico Ariosto ve Francesco Petrarca gibi ünlü İtalyan edebiyatçıları yüzyıllar boyu Avrupa yazınına katkıda bulunmuşlardır. Felsefe alanında öne çıkan düşünürler arasında Giordano Bruno, Marsilio Ficino, Niccolò Machiavelli ve Giambattista Vico sayılabilir. 19\. yüzyılın sonlarında, Verismo adlı gerçekçi edebiyat akımı İtalyan edebiyatında önemli rol oynadı. Bu akımın önde gelen savunucuları Giovanni Verga ve Luigi Capuana idi. Aynı dönemde, aksiyon-macera korsanlarının (ing: swashbucklers) yazarı ve bilimkurgu öncüsü Emilio Salgari Sandokan serisini yayınladı. 1883'te İtalyan yazar Carlo Collodi’nin yazdığı en ünlü çocuk klasiği ve dünyanın en çok çevrilen, dini olmayan kitaplarından Pinokyo'nun Maceraları adlı romanını da yayımladı.Giovanni Gasparini. La corsa di Pinocchio. Milano, Vita e Pensiero, 1997. p. 117. Fütürizm adı verilen hareket, 20. yüzyılın başlarında İtalyan edebiyatını etkiledi. Filippo Tommaso Marinetti, makine çağının hızını, dinamizmini ve şiddetini yücelten dil ve mecazların kullanılması çağrısında bulunan Fütürizm Manifestosu'nu yazdı. Çağdaş İtalyan yazınını temsilcileri arasında ise pek çok Nobel ödüllü yazar bulunur. Nobel ödülü almış İtalyan edebiyatçılar şunlardır: ulusalcı şair Giosuè Carducci (1906)'da, realist yazar Grazia Deledda (1926)'da, çağdaş tiyatro yazarı Luigi Pirandello (1936)'da, şair Salvatore Quasimodo (1959)'da, Eugenio Montale (1975'te), satirist tiyatro yazarı Dario Fo (1997'de). İtalyan tiyatroları sanatı incelenecek olursa, kökenleri Yunan tiyatrosu etkisinde kalmış Roma tiyatrosuna kadar indirilebilir. Roma dönemi drama yazarları genelde Yunanca oyunları çevirmişlerdir. 16. yüzyılda ve 18. yüzyıla kadar Commedia dell'arte akımı doğaçlama tiyatronun bir dalı olarak kalmıştır ve bugün bile İtalya sahnelerinde görülebilmektedir. İtalya'da yaygın olan bir başka tiyatro geleneği de canovaccio adı verilen gezici tiyatro truplarıdır. Bu truplardaki sanatçılar gittikleri yerlerde açık hava sahneleri kurarlar ve kabataslak bir senaryo çerçevesinde hokkabazlık ve akrobasi ile karışık eğlence şovları düzenleyerek tiyatro yaparlar. === Bilim === küçükresim|Sol üstten saat yönünde: Volta, Galileo, Marconi ve Fermi Yüzyıllar boyunca, İtalya'dan pek çok bilim insanı yetişti. Bu bilim insanlarının çeşitli alanlarda insanlığa kazandırdıkları buluşlar ile kendilerinin ve ülkelerinin adını duyurdular. Bunlar içinde en bilinen isimlerden biri de Leonardo da Vinci'dir. Da Vinci, biyolojiden teknolojiye pek çok alanda çağdaş bilime rehberlik eden buluşlara imza attı. Aynı şekilde Galileo Galilei fizik, matematik ve astronomi alanlarında çalışan ve pek çok buluşa imza atan bir başka İtalyan bilim insanıdır. Galilei teleskobun geliştirilmesine önemli katkılarda bulunmuş ve bir bölümünü kendi gerçekleştirdiği sayısız astronomik buluşa olanak sağlamıştır. Nobel ödülü de kazanan fizikçi Enrico Fermi dünyanın ilk nükleer reaktörünü oluşturan gruba önderlik etmiş, kuantum teorisinin oluşturulmasına verdiği destek ve fizik alanındaki diğer önemli çalışmalarıyla adını duyurmuştur. İtalya'da bilim alanında önemli katkılar veren araştırmacılar arasında Güneş Sistemi ile ilgili pek çok buluşa imza atan gök bilimci Giovanni Domenico Cassini, pili bulan fizikçi Alessandro Volta, matematikçiler Lagrange, Fibonacci ve Gerolamo Cardano, mikroskobik anatominin kurucusu doktor Marcello Malpighi, hücre teorileri, hayvan üremesi ve insan bedeninin işlevleri konusunda yeni bilgiler ortaya çıkarak biyoloji araştırmacısı Lazzaro Spallanzani, kendisiyle aynı adla anılan golgi aygıtını bularak Nobel ödülü kazanan bir diğer İtalyan bilim insanı Camillo Golgi ve radyoyu icat ederek, yine Nobel kazanan bir başka İtalyan olan Guglielmo Marconi sayılabilir. === Müzik === İtalyan folk müziğinden Avrupa klasik müziğine kadar, müzik her zaman İtalya kültüründe önemli bir rol oynamıştır. Opera'ya hayat veren İtalya, klasik müziğin temellerinin atıldığı yerdir. Piyano ve violin gibi klasik müzikle ilgili çalgılarında ortaya çıkış yeri İtalya'dır. Senfoni, konçerto ve sonata da köklerini İtalya'da 16. ve 17. yüzyıllarda gelişen akımlardan alan müzik türleridir. İtalya'nın en önde gelen bestecileri arasında, Rönesans dönemi bestecisi Giovanni Pierluigi da Palestrina ve Claudio Monteverdi, Barok besteciler Alessandro Scarlatti, Arcangelo Corelli ve Antonio Vivaldi, klasik dönem besteciler Niccolò Paganini ve Gioachino Rossini ile romantik besteciler Giuseppe Verdi ve Giacomo Puccini sayılabilir. Çağdaş İtalyan besteciler Luciano Berio ve Luigi Nono elektronik müzik konusunda önemli eserler vermişlerdir. Ülkede çok sayıda işler hâlde opera evinin bulunmasından dolayı ülkede klasik müziğin hâlâ tutunmakta olduğu görülmektedir. Milano'daki La Scala ve Napoli'deki San Carlo operaevleri ve Maurizio Pollini ile Luciano Pavarotti dünyaca ünlü tenörler İtalya'nın klasik müzik alanındaki başarı ve egemenliğinin birer göstergesidir. 1920'lerin başında ortaya çıkan caz, İtalya'da özellikle güçlü bir yer edindi ve Faşist rejimin yabancı düşmanı kültürel politikalarına rağmen popülerliğini korudu. Bugün İtalya'daki caz müziğinin en önemli merkezleri Milano, Roma ve Sicilya'dır. Daha sonra İtalya, Premiata Forneria Marconi (PFM), Banco del Mutuo Soccorso, Le Orme, Goblin ve Pooh gibi gruplarla 1970'lerin progresif rock ve pop hareketinin ön saflarında yer aldı. Aynı dönemde İtalya sineması'nda çeşitlilik görüldü ve Cinecittà filmleri Ennio Morricone, Armando Trovaioli, Piero Piccioni ve Piero Umiliani gibi bestecilerin karmaşık müziklerini içerdi. 1980'lerin başında, İtalyan hip hop sahnesinden çıkan ilk yıldız şarkıcı Jovanotti idi. İtalyan metal grupları arasında Rhapsody of Fire, Lacuna Coil, Elvenking, Forgotten Tomb ve Fleshgod Apocalypse yer alır. İtalya, fütüristik sesi ve önde gelen sentezleyici ve davul makine'leri kullanımıyla tanınan Italo disko ile, en eski elektronik dans türlerinden biri ve Euro disko dışında (daha sonra Eurodans ve Nu-disko gibi çeşitli türleri etkilemeye devam etti) Avrupa disko biçimleri olarak disko ve elektronik müziğin gelişimine katkıda bulundu. 1990'ların ikinci yarısında Eurodans'ın Italo dansı denilen bir alt türü ortaya çıktı. Italo disko ve Italo evinden etkilenen Italo dansı, genellikle sentezleyici riffleri, melodik sesi ve ses kodlayıcıların kullanımını içeriyordu. Önemli İtalyan DJ'ler ve remiksçiler arasında Gabry Ponte (Eiffel 65 grubunun üyesi), Benny Benassi, Gigi D'Agostino ve Tacabro üçlüsü bulunmaktadır. Müziğiyle üç Akademi Ödülü ve dört Altın Küre kazanan Giorgio Moroder gibi yapımcılar elektronik dans müziği'nin gelişmesinde etkili oldular. Bugün, İtalyan pop müziği her yıl Eurovision Şarkı Yarışması'na ilham kaynağı olan Sanremo Müzik Festivali ve Spoleto'daki İki Dünya Festivali ile temsil edilmektedir. Pop müzik sanatçısı Mina, Andrea Bocelli, Laura Pausini, Eros Ramazzotti, Mango, Sfera Ebbasta, Fabio Rovazzi ve Fedez İtalya'nın son dönemlerde uluslararası düzeyde sükse yapmış sanatçılarıdır. Gigliola Cinquetti, Toto Cutugno ve Måneskin, sırasıyla 1964, 1990'da ve 2021 Eurovision Şarkı Yarışma'larını kazandılar. === Sinema === İtalyan sinema tarihi, Lumière Kardeşlerin hareketli resimler ile sinema tekniğini bulmasının kısa süre sonra başladı. İlk İtalyan filmi, dönemin papası XIII. Leo'nun kameraya karşı kutsama yapan görüntüsünden oluşan birkaç saniyelik, oldukça kısa bir kayıttı. Gerçek anlamda İtalyan sinema endüstrisi 1903 ve 1908 yılları arasında kurulan Società Italiana Cines, Ambrosio Film ve Itala Film adlarında üç film şirketiyle doğdu. Daha sonra Milano ve Napoli'de de film şirketler boy göstermeye başladı. Kısa süre içinde bu şirketler büyüyerek nitelikli işler çıkartmaya başladılar ve İtalyan filmleri dışarıya da gönderilmeye başlandı. İtalya'da sinema Benito Mussolini iktidarı döneminde bir tür siyasi propaganda aracı olarak da kullanıldı. İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra İtalyan filmlerinin yıldızı parladı ve 1980'lerde televizyonun yaygınlaşmaya başlamasıyla İtalyan sineması bir gerileme sürecine girdi. Dünyaca tanınmış İtalyan film yönetmenleri arasında Vittorio De Sica, Federico Fellini, Sergio Leone, Pier Paolo Pasolini, Michelangelo Antonioni ve Dario Argento sayılabilir. Tatlı Hayat, İyi, Kötü ve Çirkin, Bisiklet Hırsızları gibi eski dönem İtalyan filmleri dünya sinemasında yer etmiş yapımlardır. Daha yakın geçmişte çekilen ve uluslararası düzeyde sükse yapan İtalyan filmleri arasında Roberto Benigni tarafından yönetilen Hayat Güzeldir ve Massimo Troisi'nin başrolünde oynadığı Postacı vardır. === Spor === İtalya'da yapılan popüler sporlar futbol, basketbol, voleybol, sutopu, eskrim, ragbi, bisiklet ve motor yarışları ile buz hokeyidir. (Çoğunlukla Milano, Trentino-Alto Adige/Südtirol ve Veneto bölgelerinde yapılır) İtalya’nın bireysel sporlarda da uzun ve başarılı bir geleneği vardır. Bisiklet yarışları ülkede tanınmış bir spordur. İtalyanlar, Belçika hariç UCI Dünya Şampiyonasında diğer tüm ülkelerden daha fazla madalya kazandı. Giro d'Italia, her yıl Mayıs ayında düzenlenen bir bisiklet yarışıdır ve üç Büyük Tur'dan biridir. Coğrafi koşulların elverişli olmasından dolayı kuzey bölgelerde en yaygın sporlar kış sporlarıdır. İtalyanlar kış sporları kategorilerinde yapılan yarışma ve karşılaşmalarda öne çıkmaktadırlar. İtalyan şehirlerinden Torino 2006 Kış Olimpiyatları'na ev sahipliği yapmıştır. İtalya'da spor türleri, çoğu zaman festivallerle birleştirilir. Bir tür at yarışı olan palio Palio di Siena festivalinde, gondol yarışları da her eylül ayının ilk pazar günü Venedik'te gerçekleşir. İtalyan sporu Antik Roma'da gladyatör dövüşlerinin yapıldığı Kolezyum'dan, çağdaş Roma'da futbol kulüplerinin yarıştığı çağdaş Olimpiyat Stadyumu'na varan uzun bir yol katetmiştir. İtalya'da en çok oynanan spor türü futboldur. İtalyan futbolunun en üst ligi olan Serie A, yalnızca ülke içinde değil tüm dünyada ilgiyle izlenmektedir. İtalya millî takımı, bugüne dek kazanmış olduğu 4 FIFA Dünya Kupası ile dünyanın en başarılı ikinci takımıdır. İtalya millî takımının kazandığı ilk dünya kupası 1934 yılındadır. Kriket de İtalya'da yeniden önem kazanmaya başlamış olan ve hızla popülerlik kazanan bir spor dalıdır. İtalya'da kriket sporu İtalya Kriket Federasyonu (İtalyanca: Federazione Cricket Italiana) tarafından düzenlenmektedir ve İtalyan Millî Kiriket Takımı dünya sıralamasında 27. sırada yer almaktadır. ===Moda ve tasarım=== İtalyan modasının uzun bir geleneği vardır. Milano, Floransa ve Roma, İtalya'nın başlıca moda başkentleridir. Global Language Monitor tarafından hazırlanan "Top Global Fashion Capital Rankings" 2013'e göre, Milano onikinci iken Roma dünya çapında altıncı sıradaydı. Daha önce 2009'da Milano, Global Language Monitor'ün kendisi tarafından "dünyanın moda başkenti" ilan edilmişti. Birkaç isim vermek gerekirse Gucci, Armani, Prada, Versace, Valentino SpA|Valentino, Dolce & Gabbana, Missoni, Fendi, Moschino, Max Mara, Trussardi ve Ferragamo gibi büyük İtalyan moda markaları dünyanın en iyi moda evleri arasında sayılır. Bvlgari, Damiani ve Buccellati gibi kuyumcular İtalya'da kuruldu. Ayrıca moda dergisi Vogue Italia, dünyanın en prestijli moda dergilerinden biri olarak kabul edilir. Trieste'deki ITS genç moda tasarımcısı yarışmasında olduğu gibi genç, yaratıcı moda yetenekleri de desteklenir. İtalya ayrıca tasarım alanında, özellikle iç tasarım, mimari tasarım, endüstriyel tasarım ve kentsel tasarım alanında da öne çıkar. Ülke, Gio Ponti ve Ettore Sottsass gibi bazı tanınmış mobilya tasarımcıları yetiştirmiştir ve "Bel Disegno" ve "Linea Italiana" gibi İtalyanca ifadeler mobilya tasarımı sözlüğüne girmiştir.Miller (2005) p. 486 Klasik İtalyan parçalarının beyaz eşya ve mobilya parçalarının örnekleri arasında Zanussi'nin çamaşır makinesileri ve buzdolabıları,Insight Guides (2004) p. 220 Atrium'un "New Tone" kanepeleri ve Ettore Sottsass'ın, Bob Dylan'ın "Stuck Inside of the Mobile with the Memphis Blues Again"den ilham alan post-modern kitaplığı vardır. Günümüzde Milano ve Torino, mimari tasarım ve endüstriyel tasarım alanlarında ülkenin liderleridir. Avrupa'nın en büyük tasarım fuarı Fiera Milano, Milano şehrindedir. Milano’da ayrıca "Fuori Salone" ve Salone del Mobile gibi tasarım ve mimariyle ilgili önemli etkinlikler ve mekanlar vardır ve Bruno Munari, Lucio Fontana, Enrico Castellani ve Piero Manzoni gibi tasarımcıları da barındırmıştı. === Mutfak === İtalyan mutfağı, MÖ 4. yüzyıla kadar uzanan kökleri ile yüzyıllar boyunca süren sosyal ve politik değişimlerle gelişmiştir. İtalyan mutfağının kendi içinde Etrüsk, antik Yunan, antik Roma, Bizans ve Yahudi mutfaklarından önemli derecede etkilenmiştir. Yeni Dünya'nın keşfedilmesiyle patates, domates, dolmalık biber ve mısır gibi artık mutfağın merkezinde olan ancak 18. yüzyıla kadar olmayan öğelerin gelmesiyle önemli değişiklikler oldu.Del Conte, 11–21. İtalyan mutfağı dünyanın en zengin mutfaklarından biridir ve karakteristik özellikleriyle öne çıkmaktadır. İtalyan mutfağı bölgelere göre büyük farklılıklar gösterir. Sebze ve hamur işleri ağırlıktadır. Peynir ve şarap İtalyan mutfağının önemli ögeleri arasındadır. Geniş bir kahve çeşitliğine sahip olan İtalyan mutfağında özellikle espresso önemli bir yer tutar. İtalyan mutfağının dünyaya mâl olmuş yemekleri arasında pizza, spagetti ve bazı makarnalar ile bunların kendilerine özgü sosları, risotto, parmesan peyniri, lazanya ve tiramisu sayılabilir. İtalyan mutfağı büyük ölçüde geleneksel ürünlere dayanır; ülkede AB yasaları kapsamında korunan çok sayıda geleneksel spesiyaliteler vardır. Peynir, soğuk etler ve şarabı, birçok bölgesel sapma ve Korumalı Menşe İsmi veya Korumalı Coğrafi İşaret etiketleri ile İtalyan mutfağının merkezinde yer alır ve kahve (özellikle espresso) ile birlikte İtalyan gastronomik kültürünün bir parçasını oluşturur. Tatlılar, turunçgiller, fıstık ve badem gibi yerel lezzetleri mascarpone ve ricotta gibi tatlı peynirlerle veya kakao, vanilya ve tarçın gibi egzotik tatlarla birleştirme konusunda uzun bir geleneğe sahiptir. Gelato, tiramisù ve cassata, İtalyan tatlıları, kekleri ve pastanelerinin en ünlü örnekleri arasındadır. İtalyan tarım-gıda ürünlerinin taklidi pazarlama fenomeni İtalyan Sesli (İngilizce:Italian Sounding) adıyla bilinir. ===Resmi tatiller, festivaller ve folklor=== küçükresim|sol|Festa della Repubblica kutlamaları sırasında İtalya'nın ulusal renklerini temsil eden duman yollarıyla Frecce Tricolori İtalya'da kutlanan resmi tatiller dini, ulusal ve bölgesel kutlamalardır. İtalya Milli Günü, Festa della Repubblica (Cumhuriyet Günü), her yıl 2 Haziran'da kutlanır. Esas kutlama Roma'da yapılır ve 1946'da İtalyan Cumhuriyeti'nin doğuşu anılır. Roma'da düzenlenen etkinlik töreni, İtalya cumhurbaşkanı tarafından Altare della Patria'daki İtalyan Meçhul Asker anısına defne çelengi bırakılması ve Roma'daki Via dei Fori Imperiali'deki askeri geçit töreni'ninden oluşur. 13 Aralık'ta kutlanan Aziz Lucy Günü, Noel Baba'ya benzer rol oynadığı bazı İtalyan bölgelerinde çocuklar arasında sevilir. Buna ek olarak, İtalya'daki Epifani, 5 ile 6 ocak arası gecede iyi çocuklara hediyeler ve tatlılar, kötü çocuklara kömür veya kül torbaları getiren süpürgeye binen yaşlı kadın Befana'nın halk figürü ile ilişkilendirilir. Meryem'in göğe yükselişi, uzun bir hafta sonu veya ayın büyük kısmı olabilen yaz tatili dönemi 15 Ağustos'ta Ferragosto 'ya denk gelir. 4 Ekim'deki İtalyan ulusal koruyucu günü, Aziz Francis ve Catherine'i kutlar. Her şehir veya kasaba, yerel koruyucu azizinin bayramı vesilesiyle resmi tatil yapar örneğin: 29 Haziran'da Roma (Aziz Peter ve Paul), 7 Aralık'ta Milano (Aziz Ambrose), 19 Haziran'da Napoli Eylül günü (Aziz Januarius), 25 Nisan'da Venedik (Evangelist Aziz Markos) ve 24 Haziran'da Floransa (Vaftizci Aziz John)'u kutlar. İtalya'da birçok festival ve şenlik vardır. Palio di Siena at yarışı, Kutsal Hafta ayinleri, Arezzo'lu Saracen Joust, Gubbio'daki Aziz Ubaldo günü, Foligno'daki Giostra della Quintana ve Calcio Fiorentino bunlardan bazılarıdır. 2013 yılında UNESCO, Varia di Palmi, Viterbo'daki Macchina di Santa Rosa, Nola'daki Festa dei Gigli ve Sassari'deki faradda di li candareri gibi bazı İtalyan festival ve pasolarını (İtalyanca "macchine a spalla") somut olmayan kültürel miras'a dahil etti. Diğer festivaller arasında Venedik, Viareggio, Satriano di Lucania, Mamoiada ve çoğunlukla Portakal Savaşı ile tanınan Ivrea'daki karnavalları vardır. "Altın Aslan"la ödüllendiren ve 1932'den beri her yıl düzenlenen Venedik Uluslararası Film Festivali dünyanın en eski film festivalidir ve Cannes ve Berlin ile birlikte "Üç Büyükler"den biridir. == Kaynakça == == Dış bağlantılar == ; Ülke ile ilgili genel bilgiler * İtalya hakkında Türkçe bilgiler içeren bir web sitesi * BBC News * The Economist * by the U.S. Department of State ;Genel * CIA The World Factbook * Italia Tourism official website * Italy at UCB Libraries GovPubs * * Kategori:Cumhuriyetler Kategori:Kıtalararası ülkeler Kategori:Avrupa ülkeleri Kategori:G7 ülkeleri Kategori:G8 ülkeleri Kategori:G20 ülkeleri Kategori:İtalyanca konuşan ülkeler Kategori:Liberal demokrasiler Kategori:NATO ülkeleri Kategori:Avrupa Konseyi ülkeleri Kategori:Birleşmiş Milletler üyesi ülkeler Kategori:Güney Avrupa Kategori:1861'de kurulan bölgeler ve ülkeler Kategori:1861'de Avrupa'da kurulan oluşumlar Kategori:Akdeniz İçin Birlik ülkeleri Kategori:Güney Avrupa ülkeleri

== Olaylar == * 1552 - Temeşvar kalesi, Osmanlı ordusu tarafından fethedildi. * 1581 - Utrecht Birliği'ne bağlı Kuzey Hollanda eyaletleri, (Güney Hollanda, Zeeland, Utrecht, Gelderland, Overijssel, Groningen ve Friesland) İspanya Kralı II. Felipe'den bağımsızlıklarını ilan ettiler. * 1788 - New York, ABD Anayasası'nı onaylayarak ABD'nin 11. eyaleti oldu. * 1882 - Richard Wagner'in Parsifal adlı operası, ilk kez Almanya'nın Bayreuth kentinde sahnelendi. * 1887 - Ludwik Lejzer Zamenhof, yapay dil Esperanto hakkındaki ilk kitabını yayımladı (Rusça olarak). * 1891 - Fransa, Tahiti'yi ilhak etti. * 1914 - Sırbistan ve Bulgaristan diplomatik ilişkilerini kestiler. * 1919 - Balıkesir Kongresi başladı (30 Temmuz'a değin). * 1923 - İskoç mühendis John Logie Baird, ilk mekanik televizyonun patentini aldı. * 1933 - Adolf Hitler; görme, duyma gibi sorunları olan engelli Almanların kısırlaştırılacağını açıkladı. * 1944 - II. Dünya Savaşı: İlk Alman V-2 roketi, Birleşik Krallık topraklarına düştü. * 1944 - II. Dünya Savaşı: Sovyet Ordusu, Batı Ukrayna'ya girerek Nazi işgaline son verdi. * 1945 - Birleşik Krallık'ta, İşçi Partisi seçimleri kazandı: Clement Attlee Başbakan oldu. Winston Churchill kaybetti. * 1948 - André Marie, Fransa Başbakanı oldu. * 1951 - Türkiye'deki ilk petrol, Raman dağı yöresinde bulundu. * 1952 - Mısır Kralı I. Faruk, Hür Subaylar Hareketi tarafından tahtından indirildi ve Mısır'dan sürgün edildi. (oğlu II. Fuad'a devretti). * 1953 - Moncada kışlası baskınıyla Küba devrimi başladı. Devrimcilerin lideri Fidel Castro tutuklandı. * 1956 - Dünya Bankası'nın Assuan Barajı'nın inşasını desteklemekten vazgeçmesi üzerine Mısır Devlet Başkanı Cemal Abdünnasır, Süveyş Kanalı'nı millileştirdi. * 1957 - Guatemala Devlet Başkanı Carlos Castillo Armas, bir suikast sonucu öldürüldü. * 1963 - Yugoslavya, Üsküp’te deprem: 1100 ölü ve 100 bin insan sokakta. * 1965 - Maldivler, Birleşik Krallık'tan bağımsızlığını ilan etti. * 1967 - Tunceli’nin Pülümür ilçesinde, Richter ölçeğine göre 6 büyüklüğünde deprem: 95 ölü, 127 yaralı. * 1974 - Kıbrıs için ateşkes görüşmelerine Dışişleri Bakanı Turan Güneş katıldı. Güneş, “Ateşkes belli haklarımızı kullanmamamız manasına gelmez” dedi. * 1974 - Yunanistan'da yedi yıl süren askeri rejimden sonra, Konstantin Karamanlis'in Başbakanlığında sivil Hükûmet kuruldu. * 1994 - Rusya Devlet Başkanı Boris Yeltsin, Rus askerlerinin Estonya'dan çekilmesini onayladı. * 1994 - Besim Tibuk tarafından Liberal Demokrat Parti kuruldu. * 1995 - İstanbul Altın Borsası açıldı. == Doğumlar == * 1678 - I. Joseph, Kutsal Roma İmparatoru (ö. 1711) * 1739 - George Clinton, Amerikalı asker ve devlet adamı (ö. 1812) * 1829 - Auguste Beernaert, Belçika'lı siyasetçi (ö. 1912) * 1842 - Alfred Marshall, İngiliz iktisatçısı (ö. 1924) * 1855 - Ferdinand Tönnies, Alman sosyologdur (ö. 1936) * 1856 - George Bernard Shaw, İrlandalı gazeteci, eleştirmen ve oyun yazarı (ö. 1950) * 1861 - Vaja Pşavela, Gürcü yazar ve şair (ö. 1915) * 1865 - Philipp Scheidemann, Alman siyaset adamı (ö. 1939) * 1874 - Serge Koussevitzky, Rus orkestra şefi, besteci ve kontrbasçı (ö. 1951) * 1875 - Carl Gustav Jung, Alman psikanalizci (ö. 1961) * 1875 - Antonio Machado, İspanyol şair (ö. 1939) * 1879 - Shunroku Hata, Japon asker ve siyasetçi (ö. 1962) * 1885 - André Maurois, Fransız yazar (ö. 1967) * 1893 - George Grosz, Alman ressam (ö. 1959) * 1894 - Aldous Huxley, İngiliz yazar (ö. 1963) * 1898 - Günther Korten, Nazi Almanyası'nda asker (ö. 1944) * 1909 - Vivian Vance, Amerikalı aktris ve şarkıcı (ö. 1979) * 1916 - Dean Brooks, Amerikalı tıp hekimi ve oyuncu (ö. 2013) * 1917 - Alberta Adams, Amerikalı caz ve blues şarkıcısı (ö. 2014) * 1919 - James Lovelock, İngiliz bilim insanı, çevreci ve fütürist (ö. 2022) * 1922 - Blake Edwards, Amerikalı yönetmen (Pembe Panter filminin yönetmeni) (ö. 2010) * 1922 - Jason Robards, Amerikalı aktör (ö. 2000) * 1926 - James Best, Amerikalı oyuncudur (ö. 2015) * 1926 - Dorothy E. Smith, Kanadalı sosyolog (ö. 2022) * 1927 - Lorenza Mazzetti, İtalyan kadın film yönetmeni, romancı, ressam ve fotoğraf sanatçısı (ö. 2020) * 1928 - Francesco Cossiga, İtalyan politikacı (ö. 2010) * 1928 - Joseph Jackson, Amerikalı müzisyen (ö. 2018) * 1928 - Stanley Kubrick, Amerikalı film yönetmeni (ö. 1999) * 1931 - Telê Santana, Brezilyalı futbolcu ve teknik direktör (ö. 2006) * 1939 - John Howard, Avustralya'nın 25. Başbakanı * 1943 - Mick Jagger, İngiliz rock müzisyeni, besteci ve Rolling Stones’ın kurucu üyesi * 1945 - Metin Çekmez, Türk oyuncu * 1945 - Helen Mirren, İngiliz tiyatro, film ve televizyon oyuncusu * 1947 - Wiesław Adamski, Polonyalı heykeltıraş (ö. 2017) * 1949 - Thaksin Shinawatra, Çin asıllı Tayland eski başbakanı, politikacı ve iş insanıdır * 1949 - Roger Taylor, İngiliz baterist * 1950 - Nicholas Evans, İngiliz gazeteci, senaryo yazarı, televizyon/sinema filmi yapımcısı ve roman yazarıdır (ö. 2022) * 1950 - Susan George, İngiliz oyuncu * 1953 - Felix Magath, Alman eski futbolcu, teknik direktör * 1955 - Aleksandrs Starkovs, Leton futbolcu ve teknik direktör * 1955 - Asıf Ali Zerdari, Pakistan Devlet Başkanı * 1957 - Nana Visitor, Amerikalı oyuncudur * 1959 - Kevin Spacey, Amerikalı oyuncu, yönetmen ve En İyi Erkek Oyuncu Akademi Ödülü, En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu Akademi Ödülü sahibi * 1964 - Sandra Bullock, Amerikalı sinema oyuncusu ve En İyi Kadın Oyuncu Akademi Ödülü sahibi * 1965 - Jeremy Piven, üç kez Emmy ödülü almış, Altın Küre ödülü sahibi Amerikalı oyuncudur * 1966 - Angelo Di Livio, emekli İtalyan Millî futbolcudur. * 1966 - Anna Rita Del Piano, İtalyan aktris * 1967 - Jason Statham, İngiliz oyuncu * 1968 - Frédéric Diefenthal, Fransız oyuncu ve yönetmendir * 1968 - Vítor Pereira, Portekizli futbolcu ve teknik direktör * 1968 - Olivia Williams, İngiliz dizi, tiyatro ve sinema oyuncusu * 1969 - Tanni Grey-Thompson, Galli siyasetçi, televizyon sunucusu ve eski tekerlekli sandalye yarışçısı * 1973 - Kate Beckinsale, İngiliz oyuncu * 1973 - Metin Uzun, Türk futbolcu ve antrenör * 1975 - Liz Mary Truss, İngiliz Muhafazakar siyasetçi * 1977 - Martin Laursen, Danimarkalı millî futbolcu ve teknik direktör * 1979 - Engin Altan Düzyatan, Türk oyuncu ve sunucu * 1979 - Juliet Rylance, İngiliz oyuncu ve film yapımcısı * 1980 - Jacinda Ardern, Yeni Zelandalı siyasetçi * 1981 - Vildan Atasever, Türk oyuncu ve 42. Altın Portakal Film Festivali En İyi Kadın Oyuncu Ödülü sahibi * 1981 - Maicon, Brezilyalı oyuncu * 1983 - Christopher Lindsey, Amerikalı profesyonel güreşçi * 1983 - Delonte West, Amerikalı eski profesyonel basketbol oyuncusu * 1984 - Sabri Sarıoğlu, Türk millî futbolcu * 1985 - Gaël Clichy, Fransız futbolcu * 1987 - Panagiotis Kone, Arnavutluk doğumlu Yunan millî futbolcu * 1987 - Fredy Montero, Kolombiyalı millî futbolcu * 1987 - Evelina Sašenko Litvan pop ve caz şarkıcısı * 1988 - Sayaka Akimoto, Japon şarkıcı, aktris, sunucu ve model * 1993 - Elizabeth Gillies, Amerikalı şarkıcı ve oyuncu * 1993 - Ferda Yıldız, Türk basketbolcu * 1993 - Taylor Momsen, Amerikalı şarkıcı ve oyuncu * 1994 **Mert Osman Yetimoğlu, Eskişehir Büyükşehir Belediye Başkanı olacak kişi **Şmagi Bolkvadze, Gürcü grekoromen güreşçi **Piris Da Motta, Paraguaylı millî futbolcu * 2000 - Thomasin McKenzie, Yeni Zelandalı aktris == Ölümler == * 432 - I. Celestinus, 10 Eylül 422 ile 26 Temmuz 432 döneminde papalık yapmıştır (d. ?) * 811 - I. Nikeforos, Bizans İmparatoru (d. ?) * 1380 - Kōmyō, Japonya'da Nanboku-chō dönemi sırasında ikinci Kuzey Talibi (d. 1322) * 1471 - II. Paulus, 1464-71 arasında papa (d. 1417) * 1533 - Atahualpa, İnka İmparatorluğu'nun onüçüncü ve son imparatoru (d. 1502) * 1801 - Maximilian Franz von Österreich, Alman din adamı ve siyasetçi (d. 1756) * 1863 - Sam Houston, Teksas'ın ilk Cumhurbaşkanı (ABD'ye katıldıktan sonra Texas senatörü) (d. 1793) * 1867 - Otto, Yunanistan'ın ilk Kralı (d. 1815) * 1915 - James Murray, İngiliz sözlükbilimci ve filolog (d. 1837) * 1925 - Gottlob Frege, Alman matematikçi (d. 1848) * 1928 - Tunalı Hilmi Bey, Türk siyasetçi ve Türkçülük hareketinin önde gelen isimlerinden (d. 1871) * 1930 - Pavlos Karolidis, 19. yüzyılın sonları ve 20. yüzyılın başlarının en seçkin Yunan tarihçilerinden biri (d. 1849) * 1934 - Winsor McCay, Amerikalı çizgi film ve grafik sanatçısı (d. 1869 ya da 1871) * 1941 - Henri Lebesgue, Fransız matematikçi (d. 1875) * 1942 - Román Viñoly Barreto, Alman asıllı, Arjantinli yazar ve gazeteci (d. 1900) * 1944 - Rıza Pehlevi, İran Şahı (d. 1878) * 1952 - Eva Peron, Arjantinli siyasetçi ve Arjantin Devlet Başkanı Juan Peron’un eşi (d. 1919) * 1953 - Nikolaos Plastiras, Yunan general ve politikacı (d. 1883) * 1957 - Carlos Castillo Armas, Guatemala Devlet Başkanı (d. 1914) * 1960 - Cedric Gibbons, Amerikalı sanat yönetmeni ve yapım tasarımcısı (d. 1893) * 1968 - Cemal Tollu, Türk ressam (d. 1899) * 1971 - Diane Arbus, Amerikalı fotoğraf sanatçısı (d. 1923) * 1973 - Konstandinos Yeorgakopulos, Yunan Başbakanı (d. 1890) * 1978 - Hasan Ferit Alnar, Türk besteci ve orkestra şefi (d. 1906) * 1984 - Ed Gein, Amerikalı seri katil (d. 1906) * 1986 - Sadık Şendil, Türk oyun yazarı (d. 1913) * 1988 - Fazlur Rahman Malik, Pakistanlı akademisyen, ilim ve fikir adamı (d. 1919) * 1993 - İbrahim Minnetoğlu, Türk şair, gazeteci ve köşe yazarı (d. 1920) * 1995 - George W. Romney, Amerikalı iş insanı ve Cumhuriyetçi Parti'li politikacı (d. 1907) * 2000 - John Tukey, Amerikalı istatistikçi (d. 1915) * 2003 - İsmail Akbay, Türk mühendis (d. 1930) * 2004 - Oğuz Aral, Türk karikatürist (d. 1936) * 2004 - Kamran Usluer, Türk tiyatro sanatçısı (d. 1937) * 2009 - Merce Cunningham, Amerikalı koreograf ve dansçı (d. 1919) * 2010 - Edip Günay, Türk müzikolog (d. 1931) * 2012 - Lupe Ontiveros, Meksika doğumlu Amerikalı oyuncu (d. 1942) * 2012 - Mary Tamm, İngiliz oyuncu (d. 1950) * 2013 - Şefika Ahundova, Azeri besteci (d. 1924) * 2013 - J. J. Cale, Amerikalı müzisyen, şarkıcı ve besteci (d. 1938) * 2013 - George P. Mitchell, Amerikalı iş insanı (d. 1919) * 2013 - Sung Jae-ki, Güney Koreli filozof ve yazar (d. 1967) * 2015 - Bobbi Kristina Brown, Amerikalı tv yıldızı, şarkıcı ve model (d. 1993) * 2015 - Joe Williams, Amerikalı sinema eleştirmeni, gazeteci ve yazar (d. 1958) * 2017 - Magnus Böcker, İsveçli iş insanı (d. 1961) * 2017 - Patti Deutsch, Amerikalı oyuncu ve komedyen (d. 1943) * 2017 - June Foray, Amerikalı oyuncu (d. 1917) * 2017 - K. E. Mammen, Hint özgürlük direnişçisi ve aktivist (d. 1921) * 2018 - Alfredo del Águila, Meksikalı eski millî futbolcu (d. 1935) * 2018 - María Concepción César, Arjantinli aktris, şarkıcı ve dansçı (d. 1926) * 2018 - Aloyzas Kveinys, Litvan satranç oyuncusu (d. 1962) * 2019 - Russi Taylor, Amerikalı seslendirme sanatçısı ve aktris (d. 1944) * 2020 - Olivia de Havilland, İngiliz asıllı Fransız oyuncu (d. 1916) * 2020 - Francisco Frutos, İspanyol siyasetçi (d. 1939) * 2020 - Hans-Jochen Vogel, Alman avukat ve politikacı (d. 1926) * 2021 - Rick Aiello, Amerikalı aktör (d. 1955) * 2021 - Albert Bandura, Kanadalı psikolog (d. 1925) * 2021 - Louise Fishman, Amerikalı soyut resim sanatçısıdır (d. 1939) * 2021 - Joey Jordison, Amerikalı müzisyen ve söz yazarı (d. 1975) * 2021 - Natty Hollmann, Alman kökenli Arjantinli hayırsever, aktivist ve eski model (d. 1938) * 2021 - Gogó Rojo, Arjantinli gösteri sanatçısı, aktris ve dansçı (d. 1942) * 2022 - Inger Alfvén, İsveçli yazar, küratör ve sosyolog (d. 1940) * 2022 - Branko Cvejić, Sırp aktör ve tiyatro yönetmeni (d. 1946) * 2022 - Bruno Foresti, Katolik İtalyan başpiskopos (d. 1923) * 2022 - Anne-Marie Garat, Fransız roman yazarı (d. 1946) * 2022 - James Lovelock, İngiliz bilim insanı, çevreci ve fütürist (d. 1919) * 2022 - Alfred Moses, Kanadalı siyasetçi (d. 1977) * 2022 - Uri Orlev, Polonya doğumlu İsrailli çocuk kitabı yazarı ve çevirmen (d. 1931) == Tatiller ve özel günler == *0726 26

== Olaylar == * 1642 - İngiliz İç Savaşı başladı. * 1654 - Jacob Barsimson, gelecekte New York olacak New-Amsterdam’a geldi. O gelecekteki adıyla “ABD”ye yerleşen ilk Yahudi’ydi. * 1703 - III. Ahmed, II. Mustafa'nın yerine tahta çıkarak Osmanlı İmparatorluğu'nun yeni Padişahı oldu. * 1780 - Büyük Britanyalı James Cook’un gemisi, Büyük Britanya’ya döndü. * 1791 - Haiti’de kölelerin ilk ayaklanması. * 1812 - Ürdün'deki arkeolojik sit alanı Petra’nın keşfi. * 1848 - ABD, New Mexico'yu ilhak etti (topraklarına kattı). * 1849 - Tarihteki ilk askerî hava hücumu gerçekleşti. Avusturya, İtalya'nın Venedik kentine pilotsuz hava balonları yolladı. * 1864 - 12 devlet, ilk Cenevre Konvansiyonu'nu imzaladı: Kızılhaç'ın oluşturulması. * 1901 - Cadillac Motor Şirketi kuruldu. * 1910 - Japonya, Kore’yi ilhak etti. * 1941 - Alman Ordusu, Leningrad'a ulaştı ve kuşatma başladı. * 1942 - Brezilya, Almanya ve İtalya'ya savaş ilan etti. * 1952 - Henri Charrière'nin Kelebek romanına ve filmine de konu olan Fransa'ya ait Fransız Guyanası'ndaki cezaevi tesisleri tamamen kapatıldı. * 1961 - Yükseköğrenim Kredi ve Yurtlar Kurumu kuruldu. * 1962 - Fransa Cumhurbaşkanı Charles de Gaulle'e düzenlenen bir suikast girişimi başarısızlıkla sonuçlandı. * 1962 - Nükleer güçle çalışan ilk yük ve yolcu gemisi olan NS Savannah açılış yolculuğunu yaptı. * 1965 - Sadun Boro, yelkenlisiyle yapacağı dünya turuna başladı. * 1989 - Neptün gezegeninin ilk halkasının keşfi. == Doğumlar == * 1647 - Denis Papin, Fransız fizikçi ve kâşif (ö. 1713) * 1760 - XII. Leo, Katolik Kilisesi'nin 252. Papası (ö. 1829) * 1764 - Josef Abel, Avusturyalı ressam (ö. 1818) * 1773 - Aimé Bonpland, Fransız kaşif ve botanikçi (ö. 1858) * 1811 - Charles de Lalaisse, Fransız taş baskıcı, tasarımcı ve ressam (ö. 1892) * 1844 - George W. DeLong, Amerikalı deniz subayı ve kâşif (ö. 1881) * 1860 - Alfred Ploetz, Alman hekim, biyolog (ö. 1940) * 1862 - Claude Debussy, Fransız besteci (ö. 1918) * 1873 - Aleksandr Bogdanov, Rus bilim insanı, filozof ve bilimkurgu yazarı (ö. 1928) * 1874 - Max Ferdinand Scheler, Alman filozof (ö. 1928) * 1882 - Raymonde de Laroche, Fransız kadın pilot (dünyanın ilk tayyare pilot lisansını alan) (ö. 1919) * 1887 - Ludwig Schwerin von Krosigk, Alman maliyeci, siyasetçi ve Nazi Almanyası'nın son Şansölyesi (ö. 1977) * 1890 - Cecil Kellaway, İngiliz/Güney Afrikalı karakter oyuncusu (ö. 1973) * 1891 - Jacques Lipchitz, Yahudi asıllı Litvan-Amerikalı kübist heykeltıraş (ö. 1973) * 1893 - Dorothy Parker, Amerikalı şair, yazar, eleştirmen ve hicivci (ö. 1967) * 1902 - Leni Riefenstahl, Alman aktris, sinema yönetmeni ve yapımcı (ö. 2003) * 1904 - Deng Xiaoping, Çinli siyasetçi ve Çin Devlet Başkanı (ö. 1997) * 1908 - Henri Cartier-Bresson, Fransız fotoğrafçı (ö. 2004) * 1909 - Julius J. Epstein, Amerikalı senaryo yazarı (ö. 2000) * 1913 - Bruno Pontecorvo, İtalyan nükleer fizikçi (ö. 1993) * 1915 - Edward Szczepanik, Polonyalı ekonomist ve Sürgündeki Polonya Hükûmeti'nin son Başbakanı (ö. 2005) * 1917 - John Lee Hooker, Amerikalı blues şarkıcısı, gitarist ve besteci (ö. 2001) * 1920 - Ray Bradbury, Amerikalı yazar (ö. 2012) * 1925 - Honor Blackman, İngiliz oyuncu (ö. 2020) * 1926 - Ümit Yaşar Oğuzcan, Türk şair (ö. 1984) * 1928 - Karlheinz Stockhausen, Alman klasik müzik ve opera bestecisi (ö. 2007) * 1930 - Gilmar, Brezilyalı millî futbolcu (ö. 2013) * 1934 - Norman Schwarzkopf, Amerikalı asker (ö. 2012) * 1935 - E. Annie Proulx, Amerikalı romancı ve gazeteci * 1939 - Valerie Harper, Amerikalı oyuncu, komedyen, dansçı ve yazar (ö. 2019) * 1942 - Uğur Mumcu, Türk gazeteci ve yazar (ö. 1993) * 1944 - Ayşen Gruda, Türk tiyatro ve sinema oyuncusu (ö. 2019) * 1954 - Veysel Çolak, Türk şair ve romancı * 1957 - Steve Davis, İngiliz profesyonel snooker oyuncusu * 1958 - Colm Feore, Amerikalı-Kanadalı sahne, film ve dizi oyuncusu * 1958 - Necdet Adalı, Türk devrimci (12 Eylül Darbesi'nden sonra idam edilen ilk devrimci) (ö. 1980) * 1959 - Mark Williams, İngiliz oyuncu ve komedyen * 1963 - Tori Amos, Amerikalı şarkıcı * 1966 - GZA, Amerikalı rapçi (Wu-Tang Clan üyesi) * 1966 - Rob Witschge, Hollandalı millî futbolcu ve teknik direktör * 1967 - Adewale Akinnuoye-Agbaje, İngiliz oyuncu * 1967 - Layne Staley, Amerikalı müzisyen (ö. 2002) * 1967 - Ty Burrell, Amerikalı oyuncu * 1968 - Aleksandr Mostovoy, Rus kökenli Sovyet millî futbolcu * 1968 - Anne Nurmi, Lacrimosa adlı müzik grubunun üyesi Fin şarkıcı, besteci, söz yazarı ve klavyeci * 1970 - Gianluca Ramazzotti, İtalyan oyuncu * 1970 - Tímea Nagy, Macar eskrimci ve spor yöneticisi * 1973 - Eurelijus Žukauskas, Litvan basketbolcu * 1973 - Kristen Wiig, Amerikalı oyuncu * 1975 - Clint Bolton, Avustralyalı millî futbolcu * 1975 - Rodrigo Santoro, Brezilyalı oyuncu * 1976 - Aslıhan Yeltekin, Türk haberci ve sunucu * 1977 - Heiðar Helguson, İzlandalı millî futbolcu * 1978 - James Corden, İngiliz aktör, komedyen, şarkıcı, yazar, yapımcı ve televizyon sunucusu * 1978 - Jeff Stinco, Kanadalı müzisyen (Simple Plan) * 1980 - Ali Barışık, Şilili futbolcu * 1983 - Theo Bos, Hollandalı yol ve parkur bisikletçi * 1984 - Ekin Türkmen, Türk oyuncu ve model * 1984 - Lawrence Quaye, Gana asıllı Katarlı futbolcu * 1984 - Lee Camp, İngiliz futbolcu * 1985 - Salih Yoluç, Türk otomobil yarışçısı * 1986 - Adrian Neville, İngiliz güreşçi * 1986 - Stephen Ireland, İrlandalı futbolcu * 1986 - Tokushōryū Makoto, Japon sumo güreşçisi * 1987 - Apollo Crews, Amerikalı güreşçi * 1989 - Giacomo Bonaventura, İtalyan millî futbolcu * 1991 - Federico Macheda, İtalyan futbolcu * 1991 - Uğur Kaynak, Türk futbolcu * 1992 - Elvin Yunuszade, Azeri futbolcu * 1994 - Astou Ndour, İspanyol basketbolcu * 1995 - Dua Lipa, İngiliz şarkıcı, şarkı yazarı ve model * 1996 - Somin, Güney Koreli şarkıcı * 1997 - Lautaro Martínez, Arjantinli millî futbolcu == Ölümler == * 408 - Stilicho, Romalı general (Magister militum) (d. 359) * 1155 - Konoe, Japonya'nın geleneksel veraset düzenine göre 76. imparatoru (d. 1139) * 1241 - IX. Gregorius, Katolik Kilisesi'nin 178. Papası (d. 1170) * 1280 - III. Nicolaus, Katolik Kilise'nin 188. Papası (d. 1225) * 1350 - VI. Philippe, Fransa Kralı (d. 1293) * 1358 - Isabella, İngiltere Kralı II. Edward'ın eşi (d. 1295) * 1456 - II. Vladislav, Eflak Prensliği'nin Voyvodası (d. ?) * 1485 - III. Richard, İngiltere Kralı (d. 1452) * 1545 - Charles Brandon, İngiliz askeri lider (d. 1484) * 1553 - John Dudley, İngiliz siyasetçi ve asker (d. 1504) * 1652 - Jacob De la Gardie, İsveçli devlet adamı ve asker (d. 1583) * 1791 - Johann David Michaelis, Alman teolog (d. 1717) * 1817 - Nakşidil Sultan, Osmanlı Padişahı II. Mahmut'un annesi, Valide Sultan ve I. Abdülhamit'in eşi (d. 1768) * 1860 - Alexandre-Gabriel Decamps, Fransız ressamı (d. 1803) * 1861 - Xianfeng, Çin'in Qing Hanedanı'nın 9. imparatoru (d. 1831) * 1891 - Jan Neruda, Çek yazar (d. 1834) * 1903 - Robert Gascoyne- Cecil, Birleşik Krallık Başbakanı (d. 1830) * 1904 - Kate Chopin, Amerikalı kısa öykü yazarı (d. 1851) * 1920 - Anders Zorn, İsveçli ressam, oymacı, heykeltıraş ve fotoğrafçı (d. 1860) * 1922 - Michael Collins, İrlandalı siyasetçi ve İrlanda bağımsızlık mücadelesi lideri (d. 1890) * 1929 - Otto Liman von Sanders, Alman general ve Osmanlı Mareşali (d. 1855) * 1942 - Michel Fokine, Rus koreograf ve balet (d. 1880) * 1946 - Döme Sztójay, Macar asker, diplomat ve Macaristan Krallığı'nın Başbakanı (d. 1883) * 1958 - Roger Martin du Gard, Fransız yazar ve Nobel Edebiyat Ödülü sahibi (d. 1881) * 1966 - Erwin Komenda, Alman asıllı Avusturyalı otomobil tasarımcısı (d. 1904) * 1972 - Orhan Seyfi Orhon, Türk şair (Beş Hececiler topluluğu üyesi) (d. 1890) * 1974 - Jacob Bronowski, İngiliz matematikçi, biyolog, şair ve mucit (d. 1908) * 1976 - Juscelino Kubitschek, Brezilyalı siyasetçi ve Brezilya Devlet Başkanı (d. 1902) * 1978 - Ignazio Silone, İtalyan yazar (d. 1900) * 1978 - Jomo Kenyatta, Kenyalı siyasetçi ve Kenya'nın ilk başbakanı (d. 1889) * 1985 - Turgut Uyar, Türk şair (d. 1927) * 1986 - Celâl Bayar, Türk siyasetçi, devlet adamı ve cumhurbaşkanı (d. 1883) * 1989 - Huey P. Newton, Afrika-Amerikalı siyasi aktivist ve Kara Panter Partisi'nin kurucusu (d. 1942) * 1991 - Colleen Dewhurst, Kanada asıllı Amerikalı oyuncu (d. 1924) * 1991 - Boris Pugo, Leton asıllı Sovyet siyasetçi (d. 1937) * 1993 - Baki Erdoğan, DHKP-C üyesi olduğu iddia edilen işkence kurbanı * 2000 - Ebulfez Elçibey, Azeri siyasetçi (d. 1938) * 2010 - Stjepan Bobek, Yugoslav futbolcu ve teknik direktör (d. 1923) * 2010 - Michel Montignac, Fransız diyet geliştiricisi ve yazar (d. 1944) * 2013 - Jetty Paerl, Hollanda asıllı Alman şarkıcı (d. 1921) * 2014 - John S. Waugh, Amerikalı kimyager (d. 1929) * 2015 - Mariem Hassan, Batı Sahralı şarkıcı (d. 1958) * 2015 - Ieng Thirith, Kamboçyalı politikacı (Kızıl Kmerler'in Sosyal İşler Bakanı) (d. 1921) * 2016 - Farid Ali, Bangladeşli oyuncu (d. 1945) * 2016 - Michael Brooks, Amerikalı basketbolcu (d. 1958) * 2016 - Sellapan Ramanathan, Singapurlu siyasetçi ve Singapur Cumhuriyeti'nin 6. Cumhurbaşkanı (d. 1924) * 2017 - John Abercrombie, Amerikalı caz müzisyeni ve gitarist (d. 1944) * 2017 - Alain Berbérian, Fransız film yönetmeni ve senarist (d. 1953) * 2017 - Feyyaz Berker, Türk iş insanı ve Tekfen Holding'in kurucusu (d. 1925) * 2017 - Tony deBrum, Marshall Adaları siyasetçisi ve aktivist (d. 1945) * 2017 - Şükrü Kızılot, Türk akademisyen ve gazeteci (d. 1958) * 2017 - Tom Prichard, Yeni Zelandalı kriketçi (d. 1917) * 2017 - Bülent Uluer, Türk politik eylemci, politikacı ve eski Devrimci Gençlik (Dev-Genç) Genel Başkanı (d. 1952) * 2018 - Tullio Ilomets, Eston kimyager, tarihçi, bilim insanı ve tarihçi (d. 1921) * 2018 - Gurudas Kamat, Hint avukat, ekonomist ve siyasetçi (d. 1954) * 2018 - Ed King, Amerikalı rock müzisyeni ve söz yazarı (d. 1949) * 2018 - Lazy Lester, Amerikalı blues müzisyeni (d. 1933) * 2018 - Jesus Torbado, İspanyol yazar (d. 1943) * 2019 - Junior Agogo, Ganalı futbolcu (d. 1979) * 2019 - Tim Fischer, Avustralyalı siyasetçi ve diplomat (d. 1946) * 2020 - John Bangsund, Avustralyalı bilimkurgu eleştirmeni (d. 1939) * 2020 - Mrinal Haque, Bangladeşli heykeltıraş (d. 1958) * 2020 - Emil Jula, Rumen futbolcu (d. 1980) * 2020 - Karim Kamalov, Özbek siyasetçi (d. 1954) * 2020 - Ulla Pia, Danimarkalı şarkıcı (d. 1945) * 2021 - Alberto Bica, sağ kanat mevkiinde oynayan eski Uruguaylı profesyonel futbolcu (d. 1958) * 2021 - Pierre Dumay, emekli Fransız otomobil yarışçısı (d. 1928) * 2021 - Marilyn Eastman, Amerikalı oyuncu (d. 1927) * 2021 - Edin Šaranović, Bosnalı eski futbolcu ve teknik direktör (d. 1976) * 2021 - Eric Wagner, Amerikalı heavy metal şarkıcısı-söz yazarı (d. 1959) * 2022 - Jerry Allison, Amerikalı rock şarkıcısı, söz yazarı ve müzisyen (d. 1939) * 2022 - Adnan Çoker, Türk ressam ve akademisyen (d. 1927) * 2022 - Theo Sommer, Alman gazete editörü ve entelektüel (d. 1930) * 2022 - Margaret Urlich, Yeni Zelandalı şarkıcı (d. 1965) == Tatiller ve özel günler == *0822 22

Surinam, resmî adıyla Surinam Cumhuriyeti (Felemenkçe: Republiek Suriname, ), Güney Amerika'nın Atlantik kıyısında egemen bir devlettir. Güneyde Brezilya, batıda Guyana ve doğuda Fransız Guyanası ile sınırı vardır. 165.000 km²'lik yüzölçümü ile Güney Amerika'nın en küçük ülkesidir. Surinam'ın nüfusu yaklaşık 575,990'dır ve çoğunluğu ülkenin kuzey kıyısında yaşamaktadır. Paramaribo ülkenin başkenti olup, en yüksek nüfusa sahip kentidir. Başlangıçta Aravak ve Karayipler gibi yerli kabileler ile meskun edilen Surinam'ın Avrupalılar tarafından keşfi 16. yüzyılda gerçekleşti. Bölge ilk defa 17. yüzyılın ortasında İngiltere tarafından kolonileştirildi, ancak kısa bir süre sonra Surinam Hollanda hakimiyetine girdi. Surinam Cemiyeti adlı özel şirket yönetimi altında nehirler etrafında plantasyonlar kuruldu ve burada işgücü olması için Afrika'dan köleler getirildi, bu kölelerden bazıları ise koloninin iç kesimlerine kaçarak kendi toplumlarını kurdu. Koloni 1795'te millileştirildi, 1863'te ise kölelik yasaklandı. Plantasyonlardaki işgücü açığının giderilmesi için başta Doğu Hint Adaları ve Hindistan'dan olmak üzere senetli işçiler getirildi. Surinam'a 1954'te ülke statüsü verilmesiyle Hollanda ve Hollanda Antilleri ile birlikte Hollanda Krallığı'nı oluşturan üç ülkeden biri haline geldi. 25 Kasım 1975'te Surinam Hollanda Krallığı'ndan ayrılıp bağımsızlığını kazandı, yine de Hollanda ile ekonomik diplomatik ve kültürel bağlarını sürdürdü. Surinam halkı çok sayıda, etnik, dini ve dilsel grubu kapsar. Ülkede soyları senetli işçilere dayanan Hintler en büyük etnik grup olurken, soyları Afrikalı kölelere dayanan Marunlar ikinci sırada yer almaktadır. Bunlara ek olarak Afrikalı ve Beyaz ataya sahip Kreollar, Cavalılar ve birden fazla etnik gruba ait melez bireyler önemli diğer grupları oluşturmaktadır. Çoğunluk tarafından konuşulan Felemenkçe resmî statüye sahip olup ülkedeki prestij dil olurken, halkın önemli bir kısmı ayrıca Sranan Tongo adlı kreol dili konuşmaktadır. Ülkede Hristiyanlık en yaygın dindir, Hinduizm ve İslam ise büyük azınlıklarca inanılmaktadır. Surinam, kültürel Karayip ülkesi olarak kabul görmüş olup, aynı zamanda Karayip Ortak Pazarı'nın (CARİCOM) da bir üyesidir. == Etimoloji == Surinam isminin kökeninin, bölgenin Avrupalılar tarafından keşfi sırasında bölgede yaşamış Surinen adlı yerli halka dayandığı düşünülmektedir."Suriname", The New Encyclopædia Britannica, Encyclopædia Britannica, Volume 5. Edition 15, Encyclopædia Britannica, 2002, p. 547 Ülke adının sonunda yer alan -am eki, ülkede konuşulan Lokono dilinde nehir veya nehir ağzı anlamına gelmektedir ve ülke adına bu şekilde girdiği düşünülmektedir. İlk olarak bu isim Surinam Nehri için kullanılmış, daha sonra nehir etrafındaki bölge ve koloniler için kullanılır hale gelmiştir. == Tarihçe == Surinam'da insan yaşamına dair izler MÖ 3000 yılına dayanmaktadır. Bölgede Avrupalılar tarafından ele geçirilmesinden önce Aravakların yaşamış olup, bu halk daha sonra bölgeye gelen Karayiplerin himayesine girmiştir. === Koloni dönemi === Surinam'ın Avrupalılar tarafından keşfi ilk olarak 16. yüzyılda İspanyol İmparatorluğu'na bağlı denizciler tarafından gerçekleştirildi. Bölgeye 17. yüzyılın ortasında İngilizlerin yerleşmesiye bir koloni kuruldu, 1667'de ise İkinci Hollanda-İngiltere Savaşı sonucunda imzalanan Breda Antlaşması nezdinde Surinam Hollanda İmparatorluğu himayesine girdi, İngiltere'ye ise Yeni Hollanda devredildi. Koloni, ele geçirilmesinin ardından Amsterdam şehri, Van Aerssen van Sommelsdijck ailesi ve Hollanda Batı Hindistan Şirketi tarafından kurulmuş Surinam Cemiyeti adlı özel şirket tarafından yönetilmeye başlandı. Koloni yönetimi altında bölgedeki nehirler etrafında kakao, kahve, şeker kamışı ve pamuk tarımı yapan plantasyonlar oluşturuldu ve işgücü ihtiyacı için Afrika'dan köleler getirildi. Kölelerin yaşadığı kötü koşullar kölelerin bölgenin iç kesimlerine kaçarak burada kendi toplumlarını oluşturmalarına sebep oldu. 1795'te Batavya Cumhuriyeti koloniyi özel şirket yönetiminden çıkartarak millileştirdi. 1799 ve 1802 ile 1804 ve 1816 arasındaki Britanya işgalleri dışında koloni Batavya Cumhuriyeti ile ardılı Bonapartist Hollanda Krallığı ve Hollanda Krallığı tarafından yönetildi. 1863 yılında koloni köleliği aşamalı olarak yasakladı. Plantasyon sahiplerine tazminat olması adına kölelerin düşük bir ücret karşılığında 10 sene boyunca plantasyonlarda çalışması, sonra ise tamamen özgürleştirilmeleri kararlaştırıldı. 1873'te özgürleşen kölelerin büyük bir kısmı plantasyonlarda çalışmayı bıraktı, bazıları ise çalıştıkları çiftlikleri satın aldı. Koloninin mali gücü yüksek işgücü isteyen plantasyon ekonomisine dayandığından ötürü ilk başta Hollanda Doğu Hint Adaları'ndan (modern Endonezya), daha sonra ise Britanya Hindistanı'ndan senetli işçiler getirildi. 19. yüzyıl sonu ve 20. yüzyıl başlarında koloniye daha küçük ölçekli Çinli ve Orta Doğulu işçiler de sevk edildi. II. Dünya Savaşı sırasında, 1941'de Hollanda hükûmetinin isteğiyle Amerika Birleşik Devletleri Surinam'ı işgal etti. 1954 yılında ülke statüsü verilen Surinam, Hollanda Antilleri ve Hollanda ile birlikte Hollanda Krallığı'nın oluşturan üç ülkeden biri haline gelerek savunma ve dış ilişkiler dışındaki konularda yerel yönetime sahip oldu. 1974 yılında yerel hükûmet ve Hollanda hükûmeti arasında bağımsızlık hakkında konuşmalar gerçekleştirildi. === Bağımsızlık sonrası dönem === 1975 yılında Surinam Hollanda'dan bağımsızlığını kazandı. Ülkenin ilk cumhurbaşkanı Johan Ferrier, ilk başbakanı Henck Arron olmuştur. Bağımsızlığı takip eden yıllarda nüfusun üçte biri Hollanda'ya göç etti. Ülkede yolsuzluk olayları ve etnik polarizasyon yaygın hale geldi. 1980'de Arron'un sivil hükûmeti Dési Bouterse liderliğindeki bir darbe vasıtasıyla devrildi ve askeri cunta yönetimi başladı. Cunta yönetimi her ne kadar resmî açıdan bitse de sivil yönetim üzerinde 1987'ye kadar kontrol sağladı, ancak bu tarihten sonra uluslararası baskı sonucu demokratik seçimler gerçekleştirildi. 1990 yılında tekrar bir askerî darbe yaşandı, ancak 1991'de 4 partiden oluşan ve demokratik seçimler vasıtasıyla seçilmiş koalisyon hükûmeti ülke kontrolünü tekrar sağladı. Koalisyon hükûmeti 2005'te 8 partiyi kapsar hâle geldi ve 2010 yılına kadar ülkeyi yönetti. Ağustos 2010'da yapılan seçimlerde eski askerî lider Dési Bouterse'in muhalefet ile kurduğu iktidar hükûmeti kurdu. 2015 yılında Başkan Bouterse tekrar seçildi, ancak 2019'da 1982 yılında gerçekleştirdiği infaz olayları nedeniyle 20 sene hapis cezasına çarptırıldı. 2020 seçimlerinde Chan Santokhi ülke yönetimine geldi. == Siyaset ve yönetim == Surinam Cumhuriyeti, 1987 Anayasası'na göre temsili demokrasidir. Ülkenin yasama organı, 51 kişiden oluşan tek meclisli Surinam Millet Meclisi'dir. Meclis üyeleri her 5 senede bir popüler oy baz alınarak seçilmektedir. === İdarî yapılanma === No. İl Başkent Alan (km2) Alan (%) Nüfus (2012) Nüfus (%) Nüfus yoğunluğu (kişi/km2) Harita 1 Brokopondo Brokopondo 7,364 4.5 15,909 2.9 2.2 bağlantı=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Suriname_districts_numbered.png|çerçevesiz|256x256pik 2 Commewijne Nieuw-Amsterdam 2,353 1.4 31,420 5.8 13.4 3 Coronie Totness 3,902 2.4 3,391 0.6 0.9 4 Marowijne Albina 4,627 2.8 18,294 3.4 4.0 5 Nickerie Nieuw-Nickerie 5,353 3.3 34,233 6.3 6.4 6 Para Onverwacht 5,393 3.3 24,700 4.6 4.6 7 Paramaribo Paramaribo 182 0.1 240,924 44.5 1323.8 8 Saramacca Groningen 3,636 2.2 17,480 3.2 4.8 9 Sipaliwini yok 130,567 79.7 37,065 6.8 0.3 10 Wanica Lelydorp 443 0.3 118,222 21.8 266.9 \- Surinam Paramaribo 163,820 100.0 541,638 100.0 3.3 == Demografi == Surinam halkı çok sayıda, etnik, dini ve dilsel grubu kapsar. Kökenleri bölgeye 19. yüzyıl sonunda Kuzey Hindistan'dan gelen göçmenlere dayanan Hintler toplumun %27,4'ünü oluşturur ve ülkedeki en büyük etnik gruptur. Afrikalı ataları 17. ve 18. yüzyılda köle ticareti sonucu ülkeye getirilmiş ve daha sonra ülkenin iç kesimlerine kaçmış Marunlar toplumun %21,7'sini oluşturmaktadır. Beyaz ve siyahîlerin karışması sonucu oluşmuş ve kendilerini Kreol olarak adlandıran halkın genel nüfusa oranı %15,7'dir. Cavalılar toplumun %13,7'sini oluşturur. Halkın %13,4'ü kendi etnik grubunu melez olarak nitelendirmiştir. %7,6'sı diğer gruplara mensup olduğunu belirtmiş, %0,6'sı ise etnik grubunu belirtmemiştir. === Dil === Felemenkçe toplumun %60'ının anadili, geri kalan önemli bir kısmının da ikinci dilini oluşturmaktadır. Dil, devletin, iş dünyasının ve eğitimin resmî dili olmasına rağmen, İngilizce temelli Kreolce bir dil olan Sranan Tongo dili de geniş ölçüde halk dili olarak kullanıma sahiptir ve halk büyük ölçüde iki dillidir. Surinam, dünyada Avrupa dışında nüfusun yoğunlukla Felemenkçe konuştuğu birkaç bölgeden biridir. Hindustânî, Cavaca ve Hakka ve Kantonca gibi Çince değişkeleri ülkede konuşulan diğer dillerdir. Ülkede yaşayan ve Marun olarak adlandırılan Afrika kökenli grup çeşitli İngilizce bazlı Kreol dilleri konuşmaktadır. === Din === 2020 verilerine göre ülkenin %52,3'ü Hristiyan, %18,8'i Hindu, %14,3'ü Müslümandır, %5,6'sı yerel halk dinlerine inanmaktadır. Budizm ve Yahudilik inancına mensup birey sayısı her biri için %1'in altındadır, %1,9'u ise geriye kalan diğer dinlere mensuptur. Herhangi bir dine bağlı olmayanların nüfusa oranı %6,2'dir. Hristiyanlar arasında Protestanlık (Pentikostalizm ve Morovya Kilisesi) ve Katoliklik baskın mezheplerdir. == Kaynakça ==

== Olaylar == küçükresim|200px|Altına hücum yıllarından bir görüntü * 41 - Caligula lakabıyla tanınan, zalimliği, despotluğu ve deliliği ile ünlü Roma İmparatoru Julius Caesar Augustus Germanicus, muhafızları tarafından öldürüldü. * 1679 - İngiltere Kralı II. Charles parlamentoyu feshetti. * 1848 - Kaliforniya'da altın bulundu. * 1921 - Ankara-Sivas Demiryolunun inşasına ilişkin yasa, TBMM'de kabul edildi. Hattın inşası 1930 yılında tamamlandı. * 1921 - Çerkez Ethem'in güçleri dağıtıldı. * 1924 - Rusya'da Sankt-Peterburg şehrinin adı, devrimci liderin (Vladimir Lenin) anısına Leningrad olarak değiştirildi. * 1927 - Eczacılar ve eczaneler hakkında kanun Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde kabul edildi. * 1927 - Alfred Hitchcock'un ilk filmi The Pleasure Garden Birleşik Krallık'ta gösterime girdi. * 1935 - İlk kutu bira, Krueger Brewing Company tarafından Richmond, Virginia'da (Amerika Birleşik Devletleri) satışa sunuldu. * 1938 - İzmir Telefon Şirketi Hükûmetçe satın alındı. * 1939 - Şili'deki depremde 28 bin kişi öldü. * 1943 - II. Dünya Savaşı: Franklin D. Roosevelt ve Winston Churchill'in katıldığı Casablanca Konferansı sona erdi. * 1946 - Birleşmiş Milletler, Uluslararası Atom Enerjisi Komisyonu'nu kurdu. * 1946 - Cumhuriyet Halk Partisi Sanat Ödülü'nü 35 Yaş şiiriyle Cahit Sıtkı Tarancı kazandı. * 1949 - Behçet Kemal Çağlar, Cumhuriyet Halk Partisi'nden ve milletvekilliğinden istifa etti. * 1955 - Zonguldak'ta, Ereğli Kömür İşletmelerine bağlı Gelik ocağındaki grizu patlamasında 52 madenci öldü, 19 madenci yaralandı. * 1956 - Eskişehir Cezaevi'nde 388 mahkûm ayaklandı. * 1959 - İstanbul Küçükyalı'da Neşe Sineması çöktü; 37 kişi öldü, çok sayıda kişi yaralandı. * 1961 - Marilyn Monroe ile Arthur Miller boşandılar. Çift beş yıldır evliydi. * 1961 - Yassıada duruşmalarında Başsavcı Altay Ömer Egesel, Adnan Menderes'in idamını istedi. * 1963 - Çatalca'da kara saplanan trenle ilgili haber yapmak için 23 Ocak'ta gazetelerinden ayrılan Hürriyet gazetesi yazarı Yüksel Kasapbaşı ile foto muhabiri Abidin Behpur ve aracın sürücüsü Yüksel Öztürk donarak öldüler, donmuş cesetleri 25 Ocak'ta Çatalca yakınlarında bulundu. * 1964 - Türk ekonomisinde olumsuz etki yapan ATAŞ grevi, işveren ve sendikanın anlaşmasıyla sona erdi. küçükresim|Sapık filminin lobi kartı * 1965 - Alfred Hitchcock'un Sapık filmi Türkiye'de vizyona girdi. * 1966 - Hindistan Havayolları'na ait Boeing 707 tipi bir yolcu uçağı, Bombay-New York seferini yaparken İsviçre'nin Cenevre kentine inmeye hazırlandığı sırada, Alp dağlarının Mont Blanc tepelerine çarparak düştü: 117 kişi öldü. * 1967 - Üniversite öğrencileri, Türkiye Millî Talebe Federasyonu'na karşı tutumu protesto ettiler. Ankara'da bir miting düzenlediler. Türkiye Millî Talebe Federasyonu 19 Ocak günü polis tarafından mühürlenmiş, 21 Ocak günü de beş yöneticisi tutuklanmıştı. * 1972 - Mahir Çayan'a dedesinden kalan mirasa sıkıyönetim mahkemesi tarafından el konuldu. * 1972 - İsmet İnönü "Siyasi suçlar için idam olmamalı" dedi ve sıkıyönetimin kaldırılmasını istedi. * 1972 - Guam ormanlarında II. Dünya Savaşı'ndan beri teslim olmamak için saklanan, Japon millî askeri bulundu. * 1973 - Ali Haydar Yıldız, Tunceli'nin Çemişgezek ilçesinin Vartinik köyünde askerle girdiği çatışma sonucu öldürüldü. Arkadaşı İbrahim Kaypakkaya ise yaralı vaziyette kaçtı. * 1975 - 28 bin Sümerbank işçisi ücretlerine yüzde 70 zam aldı. Bir süre önce grev kararı alınan Sümerbank ile Türkiye Tekstil, Örme ve Giyim Sanayi İşçileri Sendikası (TEKSİF) arasında toplu iş sözleşmesi imzalandı. * 1977 - Türk ve Yugoslav yolcularını taşıyan bir otobüs, Üsküp yakınlarında Kumanova nehrine düştü. Kazada 24 kişi öldü, 19 kişi yaralandı. * 1977 - İspanya'nın başkenti Madrid'de Francisco Franco yanlısı aşırı sağcılar tarafından saldırı düzenlendi. Saldırıda 5 avukat öldü, aynı zamanda İspanya'da demokrasiye geçiş sürecindeki en kanlı olaylardan birisidir. * 1978 - Eurovision elemelerinde yarışan "Biz" adlı şarkı Danıştay kararı ile finalist oldu. * 1978 - Sovyetler Birliği'ne ait nükleer reaktör taşıyan Cosmos 954 adlı uydu Dünya atmosferine girerken yanarak parçalandı, radyoaktif serpintileri Kanada'nın kuzeybatısına yayıldı. Dağılan parçaların ancak %1'i toplanabildi. * 1979 - Türkiye'de 12 Eylül 1980 Darbesi'ne Giden Süreç (1979- 12 Eylül 1980): Devrimci Demokratik Kültür Derneklerinin, "Doğu'da Kürt halkından olmayan kamu görevlilerinin bölgeden uzaklaştırılması" kararı devlet tarafından yerine getirilmediği için Mardin'in Derik ilçesi savcı yardımcısının evi uzun menzilli silahlarla tarandı. * 1980 - Türkiye'de 12 Eylül 1980 Darbesi'ne Giden Süreç (1979- 12 Eylül 1980): Süleyman Demirel Hükûmeti, "24 Ocak Kararları"nı açıkladı. Dolar 35 liradan 70 liraya çıkarıldı. Birçok ürüne büyük zamlar yapıldı. Bülent Ecevit, "Demirel'in rejimi değiştirmeye çalıştığını, işçilerin bu kararlara karşı çıkıp haklarını almaları gerektiğini" söyledi. * 1980 - Türkiye'de 12 Eylül 1980 Darbesi'ne Giden Süreç (1979- 12 Eylül 1980): Tariş olayları: Tariş'te çatışmalar sürdü. 20'si polis biri jandarma 35 kişi yaralandı. 450 öğrenci göz altına alındı. * 1983 - 1. Ordu ve İstanbul Sıkıyönetim Komutanlığı Cumhuriyet gazetesinin basımı, yayımı ve dağıtımını yasakladı. Nadir Nadi ve Yazı İşleri Müdürü Okay Gönensin hakkında dava açıldı. * 1984 - Macintosh bilgisayarlar piyasaya sürüldü. * 1986 - Voyager 2 uydusu, Uranüs'ün 81.500 km yakınından geçti. * 1989 - Seri katil Ted Bundy, 1978'de 12 yaşındaki Kimberley Leach'i kaçırıp öldürmek suçundan, Florida'da elektrikli sandalye ile idam edildi. * 1990 - Ankara 3. Ağır Ceza Mahkemesi, Türkiye Emlak Bankası'nı 60 milyon dolar ve 34 milyon İsviçre Frangı dolandırdığı iddiasıyla yargılanan iş insanı Kemal Horzum'u 12 yıl 6 ay ağır hapis cezasına çarptırdı. Bankanın iki görevlisine de aynı ceza verildi. * 1993 - Milliyetçi Çalışma Partisi, adını Milliyetçi Hareket Partisi olarak değiştirdi. * 1993 - Gazeteci ve yazar Uğur Mumcu, otomobiline yerleştirilen bombanın patlaması sonucu öldürüldü. * 1994 - Türkiye'nin ilk haberleşme uydusu Türksat 1A, fırlatıldıktan 12 dakika 12 saniye sonra okyanusa düştü. * 1997 - Denizbank, çekişmeli bir ihale ile 66 milyon dolara Vestel'in de sahibi olan Zorlu Holding Yönetim Kurulu Başkanı Ahmet Nazif Zorlu'ya satıldı. * 2000 - Top Air'e ait bir uçak Güdül civarında düştü, 4 kişi öldü. * 2001 - Diyarbakır Emniyet Müdürü Gaffar Okkan, 4 koruması ve şoförü, uğradıkları silahlı saldırıda öldürüldü. * 2006 - Kuveyt Parlamentosu, dokuz gün önce ölen Şeyh Cabir el-Ahmed el-Sabah'ın yerine geçen Emir Şeyh Saad I Al-Abdullah Al-Salim Al-Sabah'ı azletti. Parlamento, oy birliğiyle aldığı karara gerekçe olarak 75 yaşındaki Emir'in sağlık durumunun kötü olmasını gösterdi. * 2004 - NASA'nın Opportunity adlı aracı, ikizi Spirit'ten iki hafta sonra Mars yüzeyine indi. * 2006 - İran'ın güneybatısındaki Ahvaz kentinde meydana gelen iki patlamada 8 kişi öldü, 40'tan fazla kişi de yaralandı. * 2008 - Gaziantep'te, El-Kaide'ye yönelik eş zamanlı on sekiz ayrı operasyonda bir polis öldü, yedi polis ile bir vatandaş yaralandı. Operasyonda, dört kişi ölü ele geçirildi, on dokuz kişi gözaltına alındı. * 2009 - Jan Koum, Kaliforniya'da WhatsApp'ı kurdu. * 2011 - Domodedovo Havalimanı saldırısı'nda 37 kişi öldü ve 173 kişi yaralandı. * 2015 - Ukrayna'nın Mariupol şehrine, Donetsk Halk Cumhuriyeti lideri Aleksandr Zaharçenko tarafından roket saldırısı düzenlendi. Saldırıda 29 kişi hayatını kaybetti. * 2020 - Elazığ'da, Merkez üssü Sivrice-Kalaba olan Richter Ölçeğine göre 6.8 büyüklüğünde bir deprem meydana geldi. == Doğumlar == * 76 - Hadrianus, Roma İmparatoru; "Beş İyi İmparator"un üçüncüsü (ö. 138) * 1287 - Richard de Bury, İngiliz piskopos ve politikacı, Büyük Britanya Şansölyesi (ö. 1345) * 1444 - Galeazzo Maria Sforza, Milano Dükü (ö. 1476) * 1540 - Edmund Campion, İngiliz cizvit rahip (ö. 1581) * 1547 - Joanna of Austria, Toskana Büyük Düşesi, Avusturya Arşidüşesi (ö. 1578) * 1602 - Mildmay Fane, Westmorland'ın 2. Kontu, İngiliz politikacı (ö. 1666) * 1619 - Yamazaki Ansai, Japon filozof (ö. 1682) * 1643 - Charles Sackville, 6. Dorset Kontu, İngiliz şair ve politikacı, Büyük Britanya Lordu (ö. 1706) * 1664 - John Vanbrugh, İngiliz mimar ve oyun yazarı (ö. 1726) * 1670 - William Congreve, İngiliz oyun yazarı ve şair (ö. 1729) * 1672 - Albert Frederick, Prusya Prensi, Alman Korgeneral, Brandenburg-Schwedt Uçbeyi (ö. 1731) * 1674 - Thomas Tanner, İngiliz piskopos (ö. 1735) * 1679 - Christian Wolff, Alman filozof (ö. 1754) * 1684 - Charles Alexander, Württemberg Dükü, Alman asil kişi (ö. 1737) * 1705 - Farinelli, İtalyan kontralto, soprano ve kastrato sanatçısı (ö. 1782) * 1709 - Dom Bédos de Celles, Fransız keşiş ve orgcu (ö. 1779) * 1712 - II. Friedrich, Prusya Kralı (ö. 1786) * 1732 - Pierre Beaumarchais, Fransız oyun yazarı, şair ve diplomat (ö. 1799) * 1739 - Jean Nicolas Houchard, Fransız Devrimi'nin Fransız Generali (ö. 1793) * 1746 - III. Gustav, İsveç kralı (ö. 1792) * 1749 - Charles James Fox, İngiliz iş insanı ve politikacı, Dışişleri ve İngiliz Milletler Topluluğu İşleri Bakanı (ö. 1806) * 1754 - Andrew Ellicott, Amerikalı asker ve araştırmacı (ö. 1820) * 1776 - E. T. A. Hoffmann, Alman besteci, korku hikâyeleri yazarı ve karikatürist (ö. 1822) * 1787 - Christian Ludwig Brehm, Alman din adamı ve ornitolog (ö. 1864) * 1802 - Marie-Félicité Brosset, Fransız oryantalist (ö. 1880) * 1828 - Ferdinand Cohn, Yahudi biyolog (ö. 1898) * 1848 - Vasili Surikov, Rus ressamı (ö. 1916) * 1850 - Hermann Ebbinghaus, Alman psikolog (unutma eğrisi ve aralık etkisinin keşfi ile tanınan) (ö. 1909) * 1862 - Edith Wharton, Amerikalı yazar ve moda tasarımcısı (ö. 1937) * 1870 - Herbert Kilpin, İngiliz futbolcu ve yönetici (ö. 1916) * 1882 - Doris Doscher, Amerikalı aktris ve model (ö. 1970) * 1886 - Henry King, Amerikalı film yönetmeni (ö. 1982) * 1888 - Jan Syrový, Çek asker (ö. 1970) * 1889 - Hermann-Bernhard Ramcke, Alman general ve yazar (ö. 1968) * 1891 - Walter Model, Alman mareşal (ö. 1945) * 1893 - Viktor Şklovskiy, Rus eleştirmen ve yazar (ö. 1984) * 1898 - Karl Hermann Frank, Alman Nazi subayı (ö. 1946) * 1900 - René Guillot, Fransız çocuk kitapları yazarı (ö. 1969) * 1907 - Maurice Couve de Murville, Fransız siyasetçi ve eski başbakan (ö. 1999) * 1909 - Martin Lings, İngiliz tasavvuf bilimcisi (ö. 2005) * 1912 - Naşide Saffet Esen, Türk model ve 1931 Türkiye güzeli (ö. 1988) * 1916 - Rafael Caldera, Venezuelalı siyasetçi (ö. 2009) * 1916 - Gottfried von Eine, Avusturya Avusturyali bir opera bestecisi, müzisyen ve mūzik eğitimcisi (ö. 2007) * 1917 - Ali Yaramancı, Türk asker, mühendis ve bilim insanı (ö. 2008) * 1917 - Ernest Borgnine, İtalyan asıllı Amerikalı tiyatro ve sinema oyuncusu (ö. 2012) * 1924 - Jerry Maren, Amerikalı oyuncudur (ö. 2018) * 1925 - Maria Tallchief, Amerikalı bale sanatçısı (ö. 2013) * 1928 - Michel Serrault, Fransız aktör (ö. 2007) * 1930 - Terence Bayler, Yeni Zellandalı oyuncu (ö. 2016) * 1930 - José Carlos Silveira Braga, Brezilyalı futbolcu (ö. 2021) * 1930 - Mahmud Farşçiyan, İranlı minyatür ustasıdır * 1933 - Kamran Bağırov, Azerbaycan Komünist Partisi Merkezî Komitesinin Birinci Sekreteri (ö. 2000) * 1933 - Asim Ferhatović, Bosna-Hersek asıllı Yugoslav futbolcudur (ö. 1987) * 1933 - Kadir Mısıroğlu, Türk yazar (ö. 2019) * 1940 - Vito Acconci, Amerikalı tasarımcı, mimar ve sanatçıydı (ö. 2017) * 1940 - Fatoş Balkır, Türk ses sanatçısı (ö. 1986) * 1940 - Joachim Gauck, Alman politikacı * 1941 - Neil Diamond, Amerikalı şarkıcı * 1941 - Dan Shechtman, İsrailli profesör, kimyager ve Nobel Kimya Ödülü sahibi * 1943 - Sharon Tate, Amerikalı oyuncu (ö. 1969) * 1943 - Manuel Velázquez, İspanyol eski millî futbolcudur (ö. 2016) * 1945 - Eva Janko, Avusturyalı eski cirit atıcısı * 1946 - Güven Hokna, Türk tiyatro, sinema ve dizi sanatçısı * 1946 - Şahin Yenişehirlioğlu, Türk yazar, düşünür ve oyuncu * 1947 - Michio Kaku, Japon kökenli Amerikalı teorik fizikçi * 1947 - Warren Zevon, Amerikalı besteci ve müzisyen (ö. 2003) * 1949 - John Belushi, Amerikalı oyuncu (ö. 1982) * 1953 - Moon Jae-in, Güney Koreli siyasetçi ve Güney Kore'nin 12. Cumhurbaşkanı * 1955 - Alan Sokal, ABD'li matematik profesör * 1957 - Mark Eaton, Amerikalı profesyonel basketbol oyuncusu (ö. 2021) * 1959 - Michel Preud'homme, Belçika millî futbolcu * 1961 - Guido Buchwald, Alman eski futbolcu ve teknik direktör * 1966 - Karin Viard, Fransız oyuncu * 1968 - Antony Garrett Lisi, Amerikalı teorik fizik uzmanı * 1968 - Carlos Saldanha, Brezilyalı animasyon film yönetmeni * 1970 - Matthew Lillard, Amerikalı aktör ve seslendirme sanatçısı * 1974 - Rokia Traoré, Malili müzisyen ve şarkıcı * 1976 - Gianluca Basile, İtalyan basketbolcu * 1976 - Shae-Lynn Bourne, Kanadalı buz patenci * 1977 - Andrija Gerić, Sırp voleybolcu * 1978 - Kristen Schaal, Hollanda asıllı Amerikalı bir komedyen * 1980 - Susana Guerra, Portekizli şarkıcı * 1981 - Mario Eggimann, İsviçreli futbolcu * 1982 - Daveed Diggs, Amerikalı aktör, rapçi, şarkıcı, söz yazarı, senarist ve film yapımcısı * 1982 - Resul Dindar, Türk halk müziği ses sanatçısı * 1983 - Davide Biondini, İtalyan futbolcu * 1983 - Craig Horner, aktör ve müzisyen * 1983 - Scott Speed, Amerikalı yarış pilotu * 1986 - Mischa Barton, Amerikalı oyuncu * 1986 - Emídio Rafael, Portekizli futbolcu * 1987 - Kia Vaughn, Amerikalı basketbolcu * 1989 - Serdar Kesimal, Türk futbolcu * 1989 - Ki Sung- yueng, Güney Koreli futbolcu * 1991 - Jan Belenyuk, Ukraynalı güreşçi * 1991 - Zé Luís, Yeşil Burun Adalı millî futbolcudur * 2002 - Jade Hannah, Kanadalı yüzücü == Ölümler == * 41 - Caligula (Gaius Julius Caesar Augustus Germanicus), Roma İmparatoru (d. 12) * 817 - IV. Stephanus, 816 yılının Haziran ayından öldüğü 817 yılına dek papalık yapmış Katolik din adamı (d. 770) * 1125 - IV. Davit, Gürcü kralı (d. 1073) * 1595 - II. Ferdinand, Avusturya dükü (d. 1529) * 1822 - Tepedelenli Ali Paşa, Osmanlı Yanya Valisi (d. 1744) * 1828 - Jakob Laurenz Custer, İsviçreli bitki bilimci (d. 1755) * 1851 - Gaspare Spontini, İtalyan besteci (d. 1774) * 1852 - Ján Kollár, Slovak yazar, arkeolog, bilim insanı ve politikacı (d. 1793) * 1865 - Stephen Allen Benson, Liberyalı siyasetçi (d. 1816) * 1880 - Thomas Mayo Brewer, Amerikalı bir doğa bilimciydi (d. 1814) * 1883 - Friedrich von Flotow, Alman müzisyen ve opera bestecisi (d. 1812) * 1916 - İsa Bolatin, Kosovalı Arnavut gerilla ve siyasetçi (d. 1864) * 1920 - ‎Percy French‎‎, İrlandalı söz yazarı, şovmen ve sanatçı (d. 1854) * 1920 - Amedeo Modigliani, İtalyan ressam ve heykeltıraş (d. 1884) * 1945 - Hezi Aslanov, Azeri asıllı Sovyet general (d. 1910) * 1962 - Ahmet Hamdi Tanpınar, Türk yazar ve şair (d. 1901) * 1965 - Winston Churchill, Birleşik Krallık Başbakanı ve Nobel Edebiyat Ödülü sahibi (d. 1874) * 1973 - Ali Haydar Yıldız, Türk devrimci ve TKP/ML-TİKKO kurucularından (d. 1953) * 1983 - Carmen Clemente Travieso, Venezuelalı gazeteci ve yazar (d. 1900) * 1983 - George Cukor, Amerikalı sinema yönetmeni (d. 1899) * 1986 - Gordon MacRae, Amerikalı aktör ve şarkıcı (d. 1921) * 1986 - L. Ron Hubbard, Amerikalı yazar (d. 1911) * 1989 - Ted Bundy, Amerikalı seri katil (İdam) (d. 1946) * 1993 - Uğur Mumcu, Türk gazeteci ve yazar (suikast) (d. 1942) * 2001 - Ali Gaffar Okkan, Türk polis ve Diyarbakır Emniyet Müdürü (suikast) (d. 1952) * 2003 - Aysel Baykal, Türk siyasetçi ve Devlet Bakanı (d. 1939) * 2004 - Leônidas, Brezilyalı futbolcu (d. 1913) * 2006 - Chris Penn, Amerikalı aktör (d. 1965) * 2006 - Mümtaz Sevinç, Türk tiyatro ve seslendirme sanatçısı (cinayet) (d. 1952) * 2007 - İsmail Cem, Türk siyasetçi, gazeteci ve Dış İşleri Bakanı (d. 1940) * 2010 - Erdinç Dinçer, Türk sinema, tiyatro ve dizi oyuncusu (d. 1944) * 2010 - Nedim Doğan, Türk tiyatro, sinema ve televizyon oyuncusu (d. 1945) * 2010 - Şakir Eczacıbaşı, Türk eczacı, fotoğraf sanatçısı ve iş insanı (d. 1929) * 2011 - Hanna Yablonskaya, Ukraynalı oyun yazarı ve şair (d. 1981) * 2012 - Theodoros Angelopoulos, Yunan yönetmen (d. 1935) * 2015 - Julio Canessa, Şilili asker ve siyasetçi (d. 1925) * 2015 - Otto Carius, Alman asker ve Heer Tank Komutanı (d. 1922) * 2016 - Fredrik Barth, Norveçli sosyal antropolog (d. 1928) * 2016 - Füruzan, İranlı sinema oyuncusu, yapımcı ve sanat yönetmeni (d. 1937) * 2016 - Marvin Minsky, Amerikalı bilim insanı (d. 1927) * 2017 - Fred André, Hollandalı eski futbolcu ve menajerdir (d. 1941) * 2017 - Gil Ray, Amerikalı rock müzisyeni ve şarkıcısı (d. 1956) * 2017 - Butch Trucks, Amerikalı baterist ve müzisyendir (d. 1947) * 2018 - Jack Ketchum, Amerikalı yazar ve senaristtir (d. 1946) * 2019 - Fernando Sebastián Aguilar, İspanyol kardinal (d. 1929) * 2019 - Elio Berhanyer, İspanyol moda tasarımcısı (d. 1929) * 2019 - Antonio Marchesano, Uruguaylı siyasetçi ve avukattır (d. 1930) * 2019 - Rosemary Bryant Mariner, Amerikalı kadın askeri pilot ve havacı (d. 1953) * 2020 - Duje Bonačić, Hırvat kürekçi (d. 1929) * 2020 - Leyla Janah, Amerikalı girişimci, yazar ve iş insanı (d. 1982) * 2020 - Seamus Mallon, Kuzey İrlandalı Gal futbolu oyuncusu ve siyasetçi (d. 1936) * 2020 - Ibsen Pinheiro, Brezilyalı siyasetçi, gazeteci ve hukukçu (d. 1935) * 2020 - Juan José Pizzuti, Arjantinli futbolcu ve teknik direktör (d. 1927) * 2020 - Sean Reinert, Amerikalı baterist (d. 1971) * 2020 - Rob Rensenbrink, eski Hollandalı millî futbolcudur (d. 1947) * 2021 - Arik Brauer, Avusturyalı ressam, baskı sanatçısı, şair, dansçı, şarkıcı, sahne tasarımcısı, mimar (d. 1929) * 2021 - Jevrem Brković, Karadağlı şair, yazar, gazeteci, muhalif ve tarihçi (d. 1933) * 2021 - Nikolay Çebotko, Kazak kayaklı koşucudur (d. 1982) * 2021 - Sonny Fox, Amerikalı televizyon sunucusu, yönetici ve gazeteci (d. 1925) * 2021 - Abdullahi Ibrahim, Nijeryalı hukukçu, siyasetçi ve yönetici (d. 1939) * 2021 - Gunnell Lindblom, İsveçli oyuncu ve film yönetmenidir (d. 1931) * 2022 - Olavo de Carvalho, Brezilyalı yazar, siyaset yorumcusu, gazeteci ve eski astrolog (d. 1947) * 2022 - Greta Ferušić, Sırp mimarlık profesörü (d. 1924) * 2022 - Fatma Girik, Türk oyuncu, senarist, yapımcı ve siyasetçi (d. 1942) * 2022 - Ayberk Pekcan, Türk sinema ve dizi oyuncusu (d. 1970) * 2023 - B. V. Doshi, Hint kökenli mimar (d. 1927) * 2023 - Sabiha Tansuğ, Türk halkbilimci ve koleksiyoner (d. 1933) == Tatiller ve özel günler == == Kaynakça == *0124 24

Blog () veya Weblog () teknik bilgi gerektirmeden, kendi istedikleri şeyleri, kendi istedikleri şekilde yazan insanların oluşturabildikleri, günlüğe benzeyen web siteleridir. Genellikle güncelden eskiye doğru sıralanmış yazı ve yorumların yayınlandığı, web tabanlı bir yayını belirtir. Çoğunlukla her gönderinin sonunda yazarın adı ve gönderi zamanı belirtilir. Yayıncının seçimine göre okuyucular yazılara yorum yapılabilir. Yorumlar, blog kültürünün çok önemli bir dinamiğidir; bu sayede yazar ve okuyucular arasında iletişim sağlanır. Bunun dışında, geri izleme (trackback) mekanizmasıyla, belirli bir yazı hakkında yazılan diğer yazıların belirlenebilmesi de mümkündür. Gönderiler genellikle ters kronolojik sırada görüntülenir, böylece en son gönderi web sayfasının en üstünde ilk olarak görünür. 2009 yılına kadar, bloglar genellikle tek bir kişinin, ara sıra küçük bir grubun çalışmasıydı ve genellikle tek bir konuyu kapsıyordu. 2010'larda, birden çok yazarın yazılarını içeren ve bazen profesyonelce düzenlenen "çok yazarlı bloglar" (MAB'ler) ortaya çıktı. Gazetelerden, diğer medya kuruluşlarından, üniversitelerden, düşünce kuruluşlarından, savunuculuk gruplarından ve benzer kurumlardan gelen MAB'ler, artan miktarda blog trafiğinden sorumludur. Twitter ve diğer "mikroblog" sistemlerinin yükselişi, MAB'lerin ve tek yazarlı blogların haber medyasına entegre edilmesine yardımcı olur. 2010 yıllarından sonra özellikle mobil blog'lar popüler oldu. Sosyal medya ve sosyal ağ'ların yaygınlaşması ile bloglar bunlarla artık gevşek bir şekilde kullanılmaktadır. İlk bloglar elle yazılıp güncellenirken, bugün bu iş için özel yazılmış yazılımlar kullanılmaktadır. Bu yazılımlardan bazıları bir blog servisi sağlayıcı sitenin alt alan adları olarak yaratılabilen, bazıları ise kullanıcının kendi sunucusuna kurup çalıştırması gereken Blogger, Blogcu.com, WordPress, SpinMedia, joomla, Drupal gibi yazılımlardır. Pek çok blog, felsefe, din ve sanattan bilim, siyaset ve spora kadar belirli bir konular hakkında yorumlar sağlar. Diğerleri, daha kişisel çevrimiçi günlükler veya belirli bir kişi veya şirketin çevrimiçi marka reklamı işlevi görür. Tipik bir blog, metni, dijital görüntüleri ve diğer bloglara, web sayfalarına ve konusuyla ilgili diğer medyaya bağlantıları birleştirir. Bazıları kişisel (kişisel blog), haber (haber blogu), bilim (bilim blogu), sanat (sanat blogu), moda (moda blogu), felsefe (felsefe blogu), işletme (işletme blogu), fitness (fitness blogu), teknoloji (teknoloji blogu), kitap (kitap blogu), tasarım (tasarım blogu), yemek (yemek blogu), savaş (savaş blogu), teknoloji (teknoloji blogu), siyaset (siyasi blog), ekonomi (ekonomi blogu), hukuk (hukuk blogu), kurumsal (kurumsal blog), feminist (feminist blog), fotoğraflar (fotoblog), videolar (video blogları veya "vlog'lar"), müzik (MP3 blogu) ve ses (podcast'ler) konularına odaklansa da, çoğu blog esas olarak metinseldir. Eğitimde, bloglar öğretim kaynakları olarak kullanılabilir; bunlara edublog'lar denir. Edebi blog'lar edebiyatla ilgili bloglardır. Mikroblog, çok kısa gönderiler içeren başka bir blog türüdür. 2022'ye ait bir tahmin, 1,9 milyardan fazla web sitesinden 600 milyondan fazla genel blog olduğunu öne sürdü. Blog oluşturanlara blogcu veya bloger denir. Bunlar çoğunlukla kamusal figür, internet ünlüsü ve diğer sosyal etki'si olan kişilerdir. İngilizcedeki "web" ve "log" kelimelerinin birleşmesinden oluşan weblog kavramının zamanla yaygınlaşmış adıdır. == Tarihçe == Blogların içeriği geleneksel internet içeriğinden farklılık gösterdiği için sadece bloglar için kurulmuş özel indeksleme mekanizmaları ve arama motorları bulunmaktadır. Technorati en başarılı blog teknolojilerinden biridir. Ayrıca Google Blog Search adında bir blog arama motoru işletmektedir. 2005 yılında Verisign tarafından satın alınan Weblogs.com, dünyanın en büyük blog ping servisi olarak tüm internet indeksleme mekanizmalarına veri sağlamaktadır.https://www.webdesignerdepot.com/2011/03/a-brief-history-of- blogging/ İnternet ile ilgili ciddi bir araştırma kurumu olan Jupiter Research'ün 2005 yılında yaptığı bir araştırmasına göre, blog sitesi sahiplerinin yarısının yıllık geliri 60.000 doların üstünde; blog okuyanların %60'ı erkek ve blog okuma alışkanlığı olanların %73'ü 5 yıldan uzun süredir internet bağlantısına sahip. Blog okuyanların %28'i blog okumak için RSS kullanıyor. 2005 sonunda yapılan başka bir araştırmaya göre de internet kullanıcılarının %38'i blog kelimesinin anlamını bildiklerini, %27'si ise blog okuduklarını belirtmiştir. Blogosferin nabzını tutma misyonundaki Technorati'nin istatistiklerine göre, günde 50.000'den fazla yeni blog sitesi yaratılıyor. Blogların kullanımı 1999 yılında Blogger'ın bu hizmeti vermeye başlaması ve kısa süre sonra bunu ücretsiz hale getirmesi ile yaygınlaşmıştır. 2003 yılı Şubat ayında Google, Blogger'ı satın aldı ve Google araç çubuğuna, ziyaret edilen sayfanın adresini doğrudan bloğa girmeyi sağlayan 'Blog This!' tuşu yerleştirdi. İngilizce bilen çoğu kişi ilk defa bu düğme sayesinde bloglar ile tanışmıştır. Blogger ile aynı zamanlarda kurulan LiveJournal, sadece belirli kişilerin okumasına izin verilebilen blog sayfaları sağlayarak popüler olmuş bir blog sitesidir. Hâlen en çok blog yaratılan sistemlerden biri olan LiveJournal, yazdıklarını herkesle paylaşmak istemeyen ve grup bağlarına önem veren kişiler tarafından tercih ediliyor. Microsoft'un Windows Live Spaces adlı blog sistemi de, MSN üyelerine sunulan Windows Live Messenger hizmetine ilişkilendirilince ciddi bir yayılma göstermiştir. Üyelerin fotoğraf albümü oluşturmasına izin veren sistem, blogların güncellendiği anda paylaşılmasını sağlayan dahili bir yapıya da sahiptir. Daha çok amatör kullanıcılar yönelik bir hizmet olan Windows Live Spaces, görünüş ve yapı olarak değişikliğe pek açık değildir. Ayrıca, Windows Live Messenger daha çok sohbet amacıyla kullanılan bir servis olduğundan, Space'lerde yer alan bloglar da daha çok resim yükleme alanı olarak kullanılmaktadır. Microsoft, 27 Eylül 2010'da, Windows Live Spaces servisini durduracağını açıklamış ve kullanıcılarına blog'larını ücretsiz olarak WordPress.com'a taşıma olanağı sunmuştur. Hızla büyüyen ve ciddi bir akım haline gelen blog dünyasında, İnternetin devlerinden Yahoo! da 2005 yılının Mart ayında kendi blog sistemi Yahoo! 360'ı açtığını ilan etmiş, ancak 2012 yılında ise Yahoo!'nun verdiği bu hizmet Yahoo! tarafından sonlandırılmıştır. Son olarak 2007 yılında da, Tim O'Reilly Blogger's Code of Conduct fikrini ortaya atmıştır. == Blog türleri == === Kişisel === İnternet üzerinde bireysel olarak oluşturulan, genel veya belli bir odak noktası olan blog çeşididir. Büyük oranda blog yazarının ismini veya takma adını alırlar. Yazarın bireysel günlüğü olmak dışında gündemi kendi kalemi ile yansıttığı ortamdır. Bu tür bloglar çok fazla deneyimi olmayan kişilerin bile kullanabileceği ve sayfalarını düzenleyebileceği yapıdadır ve daha çok günlük olarak kullanılırlar. Kişilerin günlük yaşamda yaşadıkları olayları, karşılaştıkları durumları okurlarıyla paylaşmasını sağlar. Bloglarda en fazla rastlanan türdür. Kişisel bloglar özellikle de son dönemde oldukça büyük yaygınlaşma göstermiştir. === Temasal === Sadece belirli bir alanda yazılan gönderilerin yer aldığı, belirli bir konuda uzman kişilerin yazdığı ve düzenlediği bloglardır. Politika, pazarlama, yemek, internet, ekonomi, tasarım, fotoğraf, programlama dillerive benzeri konularda odaklanmış bloglar bulunmaktadır. Türkçe olarak yayınlanan bloglarda en fazla ilgiyi yemek ve moda konulu bloglar çekmekte, sayı olarak ise bilgisayar blogları göze çarpmaktadır. === Topluluk === Üyelik sistemine sahip olan ve bu üyelerin yazdıkları gönderilerden meydana gelen bloglardır. Komünite olarak da adlandırılan bu türdeki blogların çoğu kendi sunucularındaki blog yazılımını kullanmaktadır. Tarihsel olarak ise, LiveJournal'da oluşan bir kültür mirasını devam ettirmektedirler. === Kurumsal === Şirketlerin kendileri ile ilgili haber ve duyurularını daha samimi bir şekilde halka açtıkları bloglardır. Dünyada ve iş hayatında giderek önem kazanmaktadır. Türkiye'de az sayıda olsa da bazı şirketler şirket bloglarını hizmete sunmaya başlamıştır. Aslında yeryüzündeki akım, şirketin doğrudan değil, samimi karakterdeki bazı çalışanların desteklenmesi yoluyla bloglamaktır. Hatta en ünlü şirket bloglarını tutan Microsoft çalışanları, samimiyetlerine inandırmak için ara sıra rakip firmaların ürünlerini de övmekte, reklamını yapmaktadır. == Ayrıca bakınız == * .blog * Blogosfer * Blog haberciliği * Blog ödülleri * Blog Konferansı * Altın Örümcek Web Ödülleri * Wikipediocracy * Yeni medya * Günlük == Kaynakça == Kategori:Bloglar * Kategori:Kurgusal olmayan türler Kategori:1990'larda ihtira Kategori:Günlükler Kategori:Gazetecilik Kategori:Yeni medya Kategori:Web 2.0

Bu maddede, Türkiye'de resmî olarak faaliyet gösteren siyasi partiler listelenmektedir. Türkiye, cumhurbaşkanlığı hükûmet sistemli cumhuriyet ile yönetilmektedir ve 1945 yılından beri çok partili sistem uygulanmaktadır. Siyasi partilerin kuruluşları, teşkilatlanmaları, işleyişleri, faaliyetleri ve denetlenmeleri gibi esaslar 22 Nisan 1983 tarihinde kabul edilen Siyasi Partiler Kanunu ile düzenlenmektedir. Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı herkes, yasa ile belirlenen şartları sağladığı sürece önceden izin almaksızın siyasi parti kurma hakkına sahiptir. Türkiye'de etkin parti sayısı her yıl değişkenlik göstermektedir. Bir yıl içinde birçok parti kurulurken, bazıları da çeşitli nedenlerle siyasetten çekilmektedir. Etkin parti sayı çeltiğini İçişleri Bakanlığı tutmaktadır. Her parti kuruluşu sırasında İçişleri Bakanlığı'na dilekçe verir ve İçişleri Bakanlığı partilerin kongrelerini yapıp yapmadığını ve sürekliliğini takip eder. Etkin olmaktan kasıt, "siyasi düşüncelerini ortaya koymaya devam eden ve olağan toplantılarını yapan parti" anlamındadır. Partilerin seçime girebilmesi için siyasi partiler kanununun 36. maddesine göre, illerin en az yarısında oy verme gününden en az altı ay evvel yani 41 ilde teşkilat kurmuş ve büyük kongrelerini yapmış olması gerekmektedir. Ancak etkin olan partilerin birçoğu bu sayıya sahip değildir. Bu partiler, "tabela partisi" olarak adlandırılan, belli bir seçmen kitlesi olmayan ve seçimlere girme yeterliliğini sağlamayan küçük partilerdir. Partilerin adları eğer Yüksek Seçim Kurulu'nun şartlarını yerine getirirse oy pusulalarında bulunur. Genel seçimlerde oyların %7'sinden fazlasını alan ve parlamentoda temsil edilir. Mart 2023 itibarıyla Türkiye'de 126 siyasi parti etkin durumda bulunmaktadır. == Parlamentoda temsil edilenler == 2023 yılı itibarıyla TBMM'de sandalye sahibi partilere ilişkin genel bilgiler burada listelenmektedir. Milletvekili sayısı aynı olan siyasi partiler alfabetik olarak sıralanır. # Parti Genel başkan Siyasi pozisyon İdeoloji Sandalye Ulusal üyelik 1 AK Parti Adalet ve Kalkınma Partisi Recep Tayyip Erdoğan Sağ Muhafazakârlık Sağ popülizm Cumhur İttifakı 2 CHP Cumhuriyet Halk Partisi Kemal Kılıçdaroğlu Merkez sol Sosyal demokrasi Atatürkçülük Millet İttifakı 3 Yeşil Sol Parti Yeşiller ve Sol Gelecek Partisi Çiğdem Kılıçgün Uçar & İbrahim Akın Sol Radikal demokrasi Yeşil siyaset Emek ve Özgürlük İttifakı 4 MHP Milliyetçi Hareket Partisi Devlet Bahçeli Aşırı sağ Türk milliyetçiliği Ülkücülük Cumhur İttifakı 5 İYİ Parti İYİ Parti Meral Akşener Merkez sağ Türk milliyetçiliği Atatürkçülük – 6 SAADET Saadet Partisi Temel Karamollaoğlu Aşırı sağ Millî Görüş İslamcılık Saadet ve Gelecek İttifakı 7 DEVA Demokrasi ve Atılım Partisi Ali Babacan Merkez sağ Liberal muhafazakârlık Sosyal liberalizm – 8 Yeniden Refah Yeniden Refah Partisi Fatih Erbakan Aşırı sağ Millî Görüş İslamcılık Cumhur İttifakı 9 HÜDA PAR Hür Dava Partisi Zekeriya Yapıcıoğlu Aşırı sağ Radikal İslamcılık Sosyal muhafazakârlık – 10 TİP Türkiye İşçi Partisi Erkan Baş Aşırı sol Sosyalizm Marksizm-Leninizm Emek ve Özgürlük İttifakı 11 DP Demokrat Parti Gültekin Uysal Merkez sağ Atatürkçülük Türk milliyetçiliği Millet İttifakı 12 DBP Demokratik Bölgeler Partisi Salihe Aydeniz & Keskin Bayındır Sol Azınlık hakları Bölgeselcilik Emek ve Özgürlük İttifakı 13 EMEP Emek Partisi Selma Gürkan Aşırı sol Marksizm-Leninizm Hocaizm Emek ve Özgürlük İttifakı 14 HDP Halkların Demokratik Partisi Mithat Sancar & Pervin Buldan Sol Azınlık hakları Demokratik sosyalizm Emek ve Özgürlük İttifakı 15 DSP Demokratik Sol Parti Önder Aksakal Merkez sol Atatürkçülük Ecevitçilik – == Seçime katılabilen partiler == 11 Mart 2023 itibarıyla seçime katılma şartlarını yerine getiren partilere ilişkin genel bilgiler burada listelenmektedir. Parti Genel başkan Üye sayısı Kuruluş tarihi AB PARTİ Adalet Birlik Partisi İrfan Uzun AP Adalet Partisi Vecdet Öz AK Parti Adalet ve Kalkınma Partisi Recep Tayyip Erdoğan ANAP Anavatan Partisi İbrahim Çelebi BTP Bağımsız Türkiye Partisi Hüseyin Baş BBP Büyük Birlik Partisi Mustafa Destici – Büyük Türkiye Partisi Hüseyin Durmaz CHP Cumhuriyet Halk Partisi Kemal Kılıçdaroğlu DEVA Demokrasi ve Atılım Partisi Ali Babacan DP Demokrat Parti Gültekin Uysal DSP Demokratik Sol Parti Önder Aksakal EMEP Emek Partisi Selma Gürkan GP Gelecek Partisi Ahmet Davutoğlu GP Genç Parti Hakan Uzan GBP Güç Birliği Partisi Ali Karnap HAK-PAR Hak ve Özgürlükler Partisi Abdullatif Epözdemir HKP Halkın Kurtuluş Partisi Nurullah Ankut HDP Halkların Demokratik Partisi Mithat Sancar & Pervin Buldan HÜDA-PAR Hür Dava Partisi Zekeriya Yapıcıoğlu İYİ Parti İYİ Parti Meral Akşener MEMLEKET Memleket Partisi Muharrem İnce MİLLET Millet Partisi Cuma Nacar MHP Milliyetçi Hareket Partisi Devlet Bahçeli MİLLİ YOL Milli Yol Partisi Remzi Çayır SAADET Saadet Partisi Temel Karamollaoğlu SOL Sol Parti Önder İşleyen TİP Türkiye İşçi Partisi Erkan Baş TKH Türkiye Komünist Hareketi Aysel Tekerek TKP Türkiye Komünist Partisi Kemal OkuyanKolektif liderlik ilkesi gereği en yetkili karar organı parti kongresinde seçilen Merkezi Komite'dir. VP Vatan Partisi Doğu Perinçek YTP Yeni Türkiye Partisi Engin Yılmaz YP Yenilik Partisi Öztürk Yılmaz YRP Yeniden Refah Partisi Fatih Erbakan Yeşil Sol Parti Yeşiller ve Sol Gelecek Partisi Çiğdem Kılıçgün Uçar İbrahim Akın ZP Zafer Partisi Ümit Özdağ == Seçime katılamayan partiler == 11 Mart 2023 itibarıyla İçişleri Bakanlığı'nda kayıtlı diğer siyasi partilere ilişkin genel bilgiler burada listelenmektedir. Bu partiler, resmi olarak seçime katılma yeterliliğini henüz sağlayamamışlardır. Parti Genel başkan Üye sayısı Kuruluş tarihi ADEPE Adalet ve Demokrasi Partisi Yusuf Diril 0 – Adalet ve Özgürlük Partisi – 0 ADAY PARTİ Adaletin Aydınlığı Partisi Altuğ Ergüzel AL SANCAK Al Sancak Partisi Nuri Çelebi ABP Anadolu Birliği Partisi Bedri Yalçın ASP As Parti Cavit Kayıkçı 0 ADP Aydınlık Demokrasi Partisi Erkan Deniz AYGİP Aydınlık Geleceğin Partisi Murat Danacı AYP Ayyıldız Partisi Serap Gülhan BEP Barış ve Eşitlik Partisi Çağlayan Garipoğlu BCP Bağımsız Cumhuriyet Partisi Hakkı Karğın BAP Bağımsızlık Partisi Yener Bozkurt DEVRİMCİ PARTİ Birleşik Devrimci Parti Elif Torun Öneren CİHAP Cihan Partisi Kürşad Emre Öğretmek CAP Cumhuriyet ve Adalet Partisi Ahmet Sevim CİP Cumhuriyet ve İstiklal Partisi Atakan Bozyayla ÇDP Çoğulcu Demokrasi Partisi Faruk Arslandok DDP Değişim ve Demokrasi Partisi Mehmet Işık DEZA-PAR Demokrasi Zamanı Partisi Dilaver Eren DBP Demokratik Bölgeler Partisi Salihe Aydeniz Keskin Bayındır – Devlet Partisi Yaşar Epçaçan 0 – Devrim Hareketi Erçin Fırat 0 DİP Devrimci İşçi Partisi Sungur Savran DSİP Devrimci Sosyalist İşçi Partisi Tuna Emren Şenol Karakaş DOĞRU PARTİ Doğru Parti Rifat Serdaroğlu DYP Doğru Yol Partisi Çetin Özaçıkgöz DP Doğuş Partisi Mahmut Karalar ENPA Ebedi Nizam Partisi Seyfettin Koçan EHP Emekçi Hareket Partisi Hakan Öztürk ESP Ezilenlerin Sosyalist Partisi Özlem Gümüştaş Şahin Tümüklü GDP Gelişim ve Demokrasi Partisi Özlem Ağırman GAAP Güven Adalet ve Aydınlık Partisi Zeynep Göksu – Güzel Parti Hüseyin Akbulut HAP Hak ve Adalet Partisi Yiğit Zeki Öztürk HAK Parti Hak ve Hakikat Partisi Kenan Güneş Serkan Arslan HHP Hak ve Huzur Partisi Gürsel Yıldız İDP İşçi Demokrasisi Partisi Oktay Çelik 0 İKEP İşçinin Kendi Partisi Cemal Bilgin KP Kadın Partisi Fatma Aytaç Benal Yazgan 0 – Kızılelma Birliği Partisi Yalçın Dursun 0 – Komünist Parti Arif Hikmet Basa LP Liberal Parti Süleyman Halid Soysal LDP Liberal Demokrat Parti Gültekin Tırpancı MAP Merkez Ana Partisi Nuriye Bakkal MEP Merkez Parti Abdurrahim Karslı – Merkez Sağ Parti Ömer Bilgin 0 – Milli Birlik ve Gelişim Partisi Turgut Cumhur Şanlı MMP Milli Mücadele Partisi Ahmet Kaya 0 – Milli Parti Muhammet Uzun MİLLİ SOL Milliyetçi Sol Parti _ 0 Milli Beraberlik Partisi Peyami Sefa Atıcı 0 – Milliyetçi Cumhuriyet Partisi – – Milliyetçi Türkiye Partisi Ahmet Yılmaz Yılmaz 0 MHHP Müdafaa-i Hukuk Hareketi Partisi Ufuk Erdüvenci OCAK Ocak Partisi İbrahim Gökhan Güngör – 1 Haziran 2023 OSMANLI Osmanlı Partisi Habib Geleş ÖTÜKEN Ötüken Birliği Partisi Çağatay Körüklü 0 ÖSP Özgürlük ve Sosyalizm Partisi Sinan Çiftyürek SAĞDUYU Sağduyu Partisi Mehmet Yücel Ağargün 0 SVS Sevgi ve Saygı Partisi Ahmet Fatih Erdilli 0 SCP Sosyalist Cumhuriyet Partisi Mehmet Bedri Gültekin SEP Sosyalist Emekçiler Partisi Güneş Gümüş SYKP Sosyalist Yeniden Kuruluş Partisi Canan Yüce ŞP Şahlanış Partisi Murat Altun 0 TEK Tek Parti Süleyman Yağcıoğlu 1920 TKP Toplumcu Kurtuluş Partisi İsmail Kaplan TÖP Toplumsal Özgürlük Partisi Şilan Sürmeli TURAN Turan Hareket Partisi Varol Esen TP Tuğra Partisi Hatice Çelik İlközen TBP Türk Birliği Partisi Hurşit Yiğit TURKUAZ IŞIK Türk ve Dünya Birliği Partisi – İTTİFAK Türkiye İttifakı Partisi Mehmet Sağlam TEKP Türkiye Ekonomi ve Kalkınma Partisi Rahim Oluç – Türkiye Gençlik Partisi Mesut Kapar 0 – Türkiye Yaşam Partisi Deniz Özçelik 0 SES Türkiye'nin Sesi Altınçağ Partisi Ayhan Bilgen TSİP Türkiye Sosyalist İşçi Partisi Turgut Koçak ULUSAL Ulusal Parti Gökçe Fırat UP Ulusun Partisi – 0 UYANIŞ Uyanış Partisi Ahmet Mücahit Akkan 0 ÜLKEM-P Ülkem Partisi Neşet Doğan VSP Vatan Severler Partisi Yılmaz Gülümser – Vatan ve Hürriyet Partisi Yalçın Doğan YENİ DÜNYA Yeni Dünya Partisi Emanullah Gündüz 0 YYP Yeni Yol Partisi – 0 YENİDEN ANAVATAN Yeniden Anavatan Partisi – 0 YBP Yeniden Birlik Partisi Savaş Yetkin YDP Yeniden Diriliş Partisi İsa İlyasoğlu YURT-P Yurt Partisi Sadettin Tantan YÜCE DİRİ-P Yüce Diriliş Partisi Lütfü Yılmaz YÜKSELİŞ Yükseliş Partisi Nail Çakır 0 == Mahkeme sürecinden dolayı resmi olarak faaliyette olmayan partiler == Bu partiler Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı'nın yayımladığı faaliyette olan siyasi partiler arasında yer almamaktadır. Ayrıca resmi olarak kapatılmış, kapanmış ya da resmi olarak kurulmuş değillerdir. Devam eden bir mahkeme süreçleri bulunmaktadır. Türkiye'deki yasa dışı siyasi partiler listesi arasında da listelenmemektedirler. Parti Genel başkan Üye sayısı Kuruluş tarihi PAK Kürdistan Özgürlük Partisi Mustafa Özçelik 146 (2018) PSK Kürdistan Sosyalist Partisi Mesut Tek 240 (2020) T-KDP Türkiye Kürdistan Demokrat Partisi Mehmet Emin Kardaş 38 (2015) YEŞİLLER Yeşiller Partisi Özlem Teke Taşdemir & Koray Doğan Urbarlı - == Eski siyasi partiler == == Ayrıca bakınız == * Türkiye'de siyaset * Türkiye'de seçimler * Türkiye devlet protokolü * Osmanlı İmparatorluğu'ndaki siyasi partiler listesi * Türkiye'deki yasa dışı siyasi partiler listesi == Notlar == == Kaynakça == Siyasî partiler Kategori:Siyasi parti listeleri

Tokat, Türkiye'nin Karadeniz Bölgesi'nde yer alan ildir. Kuzeyde Samsun, kuzeydoğuda Ordu, doğu ve güneyde Sivas, güneybatıda Yozgat ve batıda Amasya illeriyle komşudur. İlçelerinden Yeşilyurt ve Sulusaray İç Anadolu Bölgesi'nde kalır. 1943 yılında Erbaa, 1944'te Artova ve Turhal, 1954 yılında Almus, 1987 yılında Pazar ve Yeşilyurt, 1990 yılında ise Sulusaray ve Başçiftlik ilçeleri kurulmuştur. Şubat 2021 TÜİK verilerine göre merkez ilçeyle beraber 12 ilçe, 37 belediye ile bu belediyelerde 315 mahalle ve ayrıca 613 köy vardır. İl merkezinin denizden yüksekliği 630 m.'dir. == Etimoloji == Yerleşim; Bizans dönemi adıyla Komana, Yunanca Τοκάτη, Ahameniş İmparatorluğu dönemi adıyla Kah-Cun, Selçuklu Devleti döneminde Dar Ün-Nusret, Moğollar döneminde Sobaru adlarıyla yer almıştır. Bizanslı coğrafyacı İeroklis Sinekdimos MS 6. yüzyılda Kapadokya'da Eudokia adlı bir kent yer aldığını bildirmiştir. Evliya Çelebi kentin adını Türkçe etimolojiyle arpası bol olduğu için atların doymasına karşılık Tok-at, Osmanlı tarihçisi İsmail Hakkı Uzunçarşılı "surlu şehir" manasına gelen Toh-kat olarak açıklamış, Özhan Öztürk ise Pontus adlı çalışmasında Avesta'da "ülke, şatraplık" anlamına gelen ve ilk olarak MÖ 6. yüzyılda Ahameniş İmparatorluğu döneminde Kapadokya için kullanılan "Dahyu" kelimesinin Rum ağzında bozulmuş formu "Dokeia" kelimesinin zamanla Tokat'a dönüştüğünü iddia etmiştir.Özhan Öztürk. Pontus: Antik Çağ’dan Günümüze Karadeniz’in Etnik ve Siyasi Tarihi . Genesis Yayınları. Ankara, 2011. 2. Baskı s. 442. ISBN 978-605-54-1017-9 == Tarih == İlk çağlarda Togayıtlar'ca kurulduğuna inanılan Tokat, Hititlerin, Asurluların, Hurriler ve Kimmerlerin egemenliğinde kaldıktan sonra sırasıyla Perslerin, Büyük İskender dönemi Makedonyalıların, Kapodokya Krallığının ve buraya "Comana Pontica" adını veren Pontus Krallığı'nın yönetimine geçti. MÖ 65'te Romalıların ve sonrasında Bizans Devletinin egemenliğine girmiştir. Bizans-Sasani ve Bizans-Arap savaşlarında kritik öneme sahip olan Tokat Kalesi, Malazgirt Zaferi'nden sonra Danişmentlilerin yönetimine (1071) daha sonra ise Anadolu Selçuklularının (1150) eline geçmiş kentin güneybatısında, 750 metre yüksekliğindeki Hisartepe üzerinde bulunmaktadır. Tokat Kalesi'ne ait en eski izler 5 ya da 6. yüzyıla ait olup kalenin bu yıllarda var olduğu bilinmektedir. İoannis Hrisostomos (Altın ağızlı Yuhanna, Aziz ve erken dönem Hristiyan Kilise babası), Konstantinopolis'ten sürgüne Aladağlar'da bulunan Cocysus şehrine giderken burada ölmüştür. == Coğrafya == Deveci dağlarının orta kesiminin kuzey yamaçlarından doğarak soldan Yeşilırmak'a kavuşan bir akarsu vadisinin yamaçlarında kurulmuş olan kent, çok engebeli bir bölgede Orta Karadeniz kıyılarını ve İç ve Doğu Anadolu Bölgesi'ne bağlayan önemli yolların kavşağında eski bir yerleşme Tokat; kuzeyinde Samsun, kuzeydoğusunda Ordu, güneyinde Sivas, güneybatısında Yozgat, batısında: Amasya ili ile çevrilidir. İlin toplam yüzölçümü: 10.071 km²'dır. Kapladığı alan açısından Türkiye topraklarının % 1.3'ünü kapsar. Denizden yükseltisi 623 metredir. Coğrafi Koordinatları: 39° 51' – 40° 55' kuzey enlemleri ile 35° 27'- 37° 39' Doğu boylamları arasındadır. Tokat'a bağlı Taşova ilçesi, 1953 senesinde Amasya'ya bağlanmıştır. Merkez ilçe dahil 12 ilçenin yanında 77 belde ve 632 köy mevcuttur. Merkeze bağlı 41 mahalle, 103 köy ve 9 belde bulunmaktadır. Yüzölçümü bakımından Tokat'ın en büyük ilçesi Zile'dir. En yüksek nüfusa sahip ilçe ise Erbaa'dır. Belli başlı akarsular Yeşilırmak, Tozanlı Kolu, Kelkit Kolu, Çekerek Kolu, Tokat Kolu, Kuruçay Kolu, Güllin Kolu, Darı Deresi Kolu, Cırcır kolu olup bilinen dağlar arasında Erdem Kırı (2183), Mamu (1770 m), Yaylacık (1620 m), Deveci (1892 m), Bugalı (1945 m), Dumanlı (2200 m), Çamlıbel (2020 m) ve Akdağ (1900 m) bulunur. Yine bilinen ovalar Kazova, Omala Ovası (Gözova), Turhal Ovası, Niksar Ovası, Erbaa Ovası, Artova Ovası, Zile Ovası, Tokat Ovası, Pazar Ovası ve Yazıbaşı Ovası'dır. === İklim === Tokat İli; İç Anadolu Bölgesi İklimi, İç-Doğu Anadolu İklimi, Karadeniz iklimi ve Orta Karadeniz iklimi arasında bir geçit özelliği gösterir. Uzun yıllar ortalamasına göre yıllık ortalama sıcaklık; en düşük 8,1 °C en fazla 14,2 °C’dir. Uzun yıllar ortalamasına göre ortalama yağış; 381,7 mm ile 586,2 mm arasındadır. Ortalama nispi nem; % 56 ile % 73 arasında değişmektedir. Yağışlar aylara göre farklılıklar göstermektedir. Aylar Oca Şub Mar Nis May Haz Tem Ağu Eyl Eki Kas Arl Ort.En Yüksek °C (1970 - 2011) 20.2 22.8 31.1 33.5 36.1 38.5 45.0 40.8 37.9 35.3 27.6 23.0 Ort.En Düşük °C (1970 - 2011) -23.4 -22.1 -21.1 -4.5 0.0 3.2 6.1 7.8 2.4 -3.2 -8.3 -21.0− Meteoroloji Genel Müdürlüğü-Tokat Resmi İstatistikler Kaynak:http://www.mgm.gov.tr/veridegerlendirme/il-ve-ilceler- istatistik.aspx?m=TOKAT Meteoroloji Genel Müdürlüğü-Tokat Resmi İstatistikler − == Yönetim == Tokat'ın İlçeleri 04 Şubat 2020 TÜİK verilerine göre merkez ilçeyle beraber 12 İlçe, 37 belediye, bu belediyelerde 315 mahalle ve ayrıca 613 köy vardır.https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=95&locale;=tr TUİK 4 Şubat 2020 verileri) İllerde protokolde ilk sırada yer alan Vali, merkezi yönetimi temsil eder ve Cumhurbaşkanı tarafından atanır. Büyükşehir dışındaki illerde yerel yönetim, şehirler düzeyindedir. Belediye Başkanı, belediye sınırları içinde kalan seçmenin oy çokluğu ile seçilir. Ayni seçmen İlçe Belediye Meclisi için de oy kullanarak ilçelerin belediye meclislerini oluşturur. İldeki bütün seçmenler ayrıca il genel meclisi için de oy kullanarak, İl Genel Meclisinin oluşumunu sağlarlar. İl genel meclisi ve belediye meclisi üyelikleri için yapılan seçimlerde, onda birlik baraj uygulamalı nispi temsil sistemi, belediye başkanlığı seçiminde ise çoğunluk sistemi uygulanır İl genel meclisi ve belediye meclisi üye sayıları ilçe nüfusuna göre, kontenjandan kalan sayıların partilere dağılımı ise D'Hondt Sistemine göre belirlenir (Kanun:2972-Madde:23) İl Genel Meclisi, İl Özel İdaresinin karar organıdır, başkanını üyeleri arasından gizli oyla seçer. Ayrıca, İl Genel Meclisi kendi içinden gizli oyla bir yıl görev yapacak 5 kişilik İl Encümenini seçer. Merkezi yönetim, Vali ve İl Müdürlerinden oluşur. İl Özel İdaresi (İl Genel Meclisi ve İl Encümeni) seçilmişlerden oluşur, ancak Vali başkanlığında görev yapar. Yerel yönetim ise belediye başkanları ve belediye meclislerinden oluşur. Tokat Valisi, 1969-Korgan doğumlu Numan HATİPOĞLU’dur. 12.5.2022/209 sayılı kararla Gaziosmanpaşa Kaymakamı iken atanmıştır.https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2022/05/202205121-1.pdf Tokat Belediye Başkanı, 1977-Tokat doğumlu Eyüp Eroğlu (AK Parti), 31 Mart 2019 seçimlerinde %48,80 oy oranıyla seçilmiştir. 2019 Türkiye yerel seçimleri sonuçlarına göre Tokat İl Genel Meclisi üye sayısı, 20 AK PARTİ, 12 MHP, 7 CHP ve 1 BBP olmak üzere 40’dır. Tokat Belediye Meclisi ise 18 AK Parti, 8 MHP ve 5 İYİ Parti olmak üzere 31 üyeden oluşur. 2018 Genel seçimleri sonucu, Tokat'ı temsilen TBMM'e AKP'den 3 milletvekili (Yusuf Beyazıt, Mustafa Arslan, Özlem Zengin), CHP'den 1 milletvekili (Kadim Durmaz) ve MHP'den 1 milletvekili (Yücel Bulut)seçilmiştir. == Nüfus == Güncel Nüfus Değerleri (TÜİK 6 Şubat 2023 verileri ) Tokat ili nüfusu: 596.454'dır. Bu nüfusun % 80, 09'u şehirlerde yaşamaktadır (2022 sonu). İlin yüzölçümü 10.044 km2'dir. İlde km2'ye 59 kişi düşmektedir. (Bu sayı merkezde 103’dir.) İlde yıllık nüfus % 1,01 oranında azalmıştır. Nüfus artış oranı en yüksek ve en düşük ilçeler: Merkez ilçe(% 0,83)- Başçiftlik(-% 20,43) 06 Şubat 2023 TÜİK verilerine göre merkez ilçeyle beraber 12 İlçe, 37 belediye, bu belediyelerde 316 mahalle ve ayrıca 614 köy vardır. 2022 yılı sonunda Tokat ili ve ilçelerinin yerleşim yeri ve nüfusla ilgili sayısal bilgileri İlçe Nüfus 2021 Nüfus 2022 Nüfus Artışı % Belediye Sayısı Mahalle Sayısı Köy Sayısı Köy Nüfusu Şehir nüfusu Şehirde oturan % Alanı km2 km2'ye düşen kişi Almus 23.868 22.126 -7,58 6 33 32 5.251 16.875 76,27 1033 21 Artova 7.681 7.420 -3,46 1 7 26 3.689 3.731 50,28 444 17 Başçiftlik 7.479 6.097 2 9 6 537 5.560 91,19 246 25 Erbaa 99.815 100.382 0,57 4 44 74 13.958 86.424 86,10 1173 86 Merkez 204.907 206.621 0,83 5 60 107 31.679 174.942 84,67 2003 103 Niksar 63.486 62.052 -2,29 6 47 83 11.465 50.587 81,52 889 70 Pazar 12.937 12.843 -0,73 2 12 16 4.592 8.251 64,25 188 68 Reşadiye 35.304 32.600 -7,97 6 39 74 8.475 24.125 74,00 1102 30 Sulusaray 6.769 6.533 -3,55 1 4 14 2.150 4.383 67,09 266 25 Turhal 78.294 78.129 -0,21 2 35 52 14.126 64.003 81,92 940 83 Yeşilyurt 8.478 8.336 -1,69 1 6 16 3.073 5.263 63,14 280 30 Zile 53.549 53.315 -0,44 1 20 114 19.758 33.557 62,94 1480 36 Tokat 602.567 596.454 37 316 614 118.753 477.701 80,09 10.044 59 === İlin yıllara göre nüfusları === == Ekonomi == Tokat halkı geçimini tarım, hayvancılık ve ticaretle sağlar. Büyük şehirlerin kalabalık nüfusu, yüksek binaları ve boğucu havalarının aksine Tokat insanı kendine bağlayan düzenli şehir yapısı, sayısız doğa güzellikleri, ekonomik alışveriş koşulları ile huzurlu bir yaşam için ideal bir şehirdir. Halkının büyük çoğunluğu Müslüman olup şehirde Sünni ve Alevilerde yoğunluktadır. Ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayanan Tokat'ın ticaret ve sanayi ise il merkezinde yoğunlaşmıştır. Tokat Organize Sanayi Bölgesi şehrin tek sanayi faaliyetinin sürdürüldüğü alandır. Yine bulunduğu coğrafi konum ile tarıma yatkın bir şehirdir. Tarım üretiminde domates, biber, vişne, kiraz, patates, üzüm ve şekerpancarı bölge üretiminde en fazla payı alan ürünlerdir. Küçükbaş, büyükbaş hayvan varlığı ve arı kovanı sayısı bakımından önemli bir paya sahiptir. Tokat'ta nüfusun %5'i endüstri alanında çalışmaktadır. Yem, kereste, lastik ayakkabı, alüminyum fabrikalarının yanı sıra, bakır işleme atölyesi, ziraat aletleri imâlâthânesi ve sanayi kuruluşlarının faaliyet gösterdiği Tokattaki en bilinen fabrikalar Dimes Meyve Suyu Fabrikası, Olca Salça Fabrikası, Eser Salça Fabrikası, Samaş Bentonit Fabrikası ve Turhal Şeker Fabrikası'dır. == Sağlık == Tokat'ta toplam biri merkezi olmak üzere 15 hastane bulunmakta, Almus Devlet Hastanesi, Tokat Devlet Hastanesi, Tokat Ağız ve Diş Sağlığı Merkezi, Tokat Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Hastanesi, Reşadiye Devlet Hastanesi, Erbaa Devlet Hastanesi, Niksar Devlet Hastanesi, Zile Devlet Hastanesi, Turhal Devlet Hastanesi, Artova Entegre İlçe Hastanesi, Tokat Özel Medical Park Hastanesi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi Araştırma Hastanesi, Başçiftlik Entegre İlçe Hastanesi, Pazar Entegre İlçe Hastanesi, Yeşilyurt Entegre İlçe Hastanesi ve Sulusaray Entegre İlçe Hastanesi bulunmaktadır. == Ulaşım == Tokat'a ulaşım, tren ve karayolu ile sağlanabileceği gibi, eski Tokat valilerinden Recep Yazıcıoğlu'nun girişimleriyle 1988-1990 tarihlerinde 1700 metrelik piste kavuşan Tokat Havalimanından da yapılabilmektedir. Tokat'a en önemli ulaşım biçimi Erbaa ile Reşadiye ilçe merkezleri içinden geçen, Tokat şehir merkezine bağlantısı olan yoludur. Tren yolu ulaşımının da önemli bir yere sahip olduğu ilde Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları'nın (TCCD) düzenlediği Samsun-Kalın demiryolu tren seferleri kuzeyde Samsun, güneyde Sivas'a uzanır. == Konum == Konum Bilgileri İlçe Kuruluş Yılı İçişleri Bakanlığı- İller İdaresi Genel Müdürlüğü Alanı km² Rakım mt. Merkeze kmKarayolları Genel Müdürlüğü Ulaşan Yollar Tokat Merkez 2.003 630 Almus 1954 1.033 853 34 Artova 1921 444 1.184 38 Başçiftlik 1990 246 1.395 82 Erbaa Cumh.önce 1.173 237 81 /-20, , Niksar Cumh.önce 889 346 52 Pazar 1987 188 576 28 Reşadiye Cumh.önce 1.102 538 89 /-21, Sulusaray 1990 266 1.035 67 Turhal 1944 940 588 46 Yeşilyurt 1987 280 999 55 Zile Cumh.önce 1.480 743 62 TOKAT Cumh.önce 10.042 == Kültür == ===Turistik yerler=== 200px|küçükresim|sağ|Şehir merkezinde yer alan ve 17. yüzyılda inşa edilmiş olan Mahmut Paşa Camii'nin girişi. 200px|küçükresim|sağ|Almus baraj gölünde yer alan bir adacık ve kulübe. Köklü tarihi, üzerinde birçok medeniyetin hüküm sürmesi ve insanlığın ilk yerleşim yerlerinden olmasından dolayı birçok turistik yerin yer aldığı kentin merkezinde yer alan Tokat Kalesi ile ilçesinde yer alan Zile, Niksar ve Turhal kaleleri yerli ve yabancı turistin uğrak yeri olup, Mustafa Kemal Atatürk'ün geçici olarak ulusal mücadele yıllarında konakladığı Latifoğlu Konağı müze evi, II. Abdulhamid'in tahta çıkışının 25. yılı şerefine yaptırılan tarihi Tokat Saat Kulesi, tarihi Gök Medrese kent merkezinde bulunur. Tokat il Merkezinde bulunan Anadolu'da yapılan ilk medrese olarak bilinen Yağıbasan Medresesi, ilk onarımı 1678 yılında yapılan Tokat Ulu Camii aynı adla Niksar ilçesinde bulunan diğer camii, Pazar ilçesinde bulunan tarihi Pazar Kervansarayı ve Ballıca Mağarası bulunur. Turhal ve Pazar ilçe sınırları dahilinde bulunan Kaz Gölü, yerli ve göçmen kuşların yuvalanma, kuluçkalaşma alanıdır. 108 çeşit kuş türü yaşam kaynağıdır. Sulusokak tokat ili eski kent merkezini ve ticaret merkezini oluşturan içerisinde tarihi eserleri barındıran önemli bir sokaktır. Sulusaray ileçesinde bulunan Sulusaray kaplıcalarında doğal termal su kaynağı bulunmaktadır. Suluhan tokat il merkezinde yer almaktadır. Günümüzde aşevi olarak kullanılıyor. Sunguriye Türbesi Tokat ili Niksar ilçesi Halil Efendi Sokağında bulunmaktadır. Sık Dişini Helası İl merkezinde yer almaktadır. Ayrıca Seyir Tepe Tesisleri de Tokat merkez de bulunmaktadır. Sen Timur Türbesi de 14.yy'a ait tarihi bir türbedir. * Maşathöyük Çivi Yazıları * Hıdırlık Köprüsü * Sümbülbaba Zaviyesi * Taşhan Çarşısı * Komana Pontika Antik Kenti * Koza Han * Reşadiye Zınav Gölü mesire yeri * Reşadiye Yolüstü kasabası Delik kaya mağarası * Tokat Müzesi * Kelkit Çayı * Halaçlı Köyü Yazlıkları * Sulusaray Sebastopolis Antik Kenti * Zile Elbaşıoğlu Camii * Zile Boyacı Hasanağa Camii * Zile Bedesten Camii * Sultan hamamı * Eski Zile Osmanlı Evleri ve Konakları * Zile Yeni Hamam duvarındaki Osmanlı minyatür mimarisi Serçe Sarayı * Zile Tacettin İbrahim Paşa (Şehir) Hamamı * Zile Esvap Çayı * Zile Uzun Çarşı * Pazar Ballıca mağarası * Niksar Çamiçi Yaylası * Almus Barajı ve yaylaları * Reşadiye Kaplıcaları * Başçiftlik Yaylaları * Zile Kalesi * Kaz Gölü * Selemen Yaylası * Yazmacılar Hanı * Sefer Paşa Mescit ve Türbesi === Mutfak === * Tokat kebabı * Tokat çemeni * Tokat gözlemesi * Tokat keşkeği * Zile batı * Tokat yaprağı * Tokat salçası * Tokat kuşburnusu * Tokat pağacı * Zile pekmezi * Niksar cevizi ve cevizli çöreği * Madımak === Halk Oyunları ve Türküler === * Yandım Tokat Yandım == Spor == 2018-2019 Sezonu sonunda, futbolda Tokatspor, 3.lige düşmüştür. Erbaaspor 3. Ligde, Turhalspor BAL'da kalmışlardır. Kadın futbol 3. Liginde 3 takımı vardır. Erkek voleybol süper Liginde Tokat Belediye Plevnespor lig 6.sı olmuştur. Niksar Belediyespor 1. Ligde yer alırken, kadın ve erkek voleybol 2. Liginde birer takımı daha vardır. Hentbol erkekler 1. Ligindeki takımı Tokat Gençlikspor’dur. 2.ligde bir takım daha vardır. Ziraat Türkiye Kupası'nda 3.turda Nazilli Belediyespor'a, Erbaaspor 4.turda MKE Ankaragücü'ne elenmiştir. Kupa Voley Erkekler'de Tokat Bld. Plevne, çeyrek finalde Galatasaray'a elenmiştir. Önemli spor tesisleri: Gaziosmanpaşa Stadyumu (5.762), Hüseyin Akbaş Spor Salonu (2.500), Ali Şevki Erek Yüzme Havuzu 750) ve IAAF Sertifikalı Atletizm Pisti. == Medya kuruluşları == Tokat ilinin Türksat üzerinden yayınları gerçekleştirilen televizyon kanalları İlke TV (Türksat yayını şu anda vardır.), Kanal 60, SRT, Tokat Radyo TV'nin (Türksat yayınları şu anda yoktur.) yanı sıra ilçelerinde de yerel yayın yapan kanallar var olup kentte günlük yayınlanan belli başlı gazetelerin başında Anadolu'nun Sesi, Tokat Gazetesi, Bakış Gazetesi, Hürsöz Gazetesi, Memleketim Tokat Gazetesi ve Tokat Haberci Gazetesi gelir. Ayrıca, son dönemde internet üzerinden yayın yapan Tokatguneshaber.com,Hursoz.com.tr, Tokattan.com,Tokatsehirgazetesi.com ve Tokattan.net gibi sanal basın kuruluşları yer almaktadır. == Kaynakça == == Dış bağlantılar == * Tokat valiliği * Tokat İl Özel İdare Yol Haritaları * Tokatlılar Derneği

== Olaylar == * 1755 - Haliç dondu. * 1885 - İlk başarılı apandisit ameliyatı, Dr. William W. Grant tarafından, hastası Mary Gartside'a gerçekleştirildi. * 1896 - Utah, Amerika Birleşik Devletleri'nin 45. eyaleti oldu. * 1911 - Babıâli yangını. * 1918 - Rusya, Finlandiya'nın bağımsızlığını tanıdı. * 1926 - İstanbulspor, Kemal Halim Gürgen tarafından kuruldu. * 1932 - Hindistan'da Mahatma Gandhi tutuklandı. * 1939 - Japonya'da faşist Hiranuma Kiichirō başbakan oldu. * 1944 - Sovyet askerleri, savaş öncesinin Polonya sınırını geçti. * 1948 - Burma, Birleşik Krallık'tan bağımsızlığını kazandı. * 1951 - Çin ve Kuzey Kore birlikleri, Seul'ü işgal etti. * 1962 - Amerika Birleşik Devletleri Başkanı John F. Kennedy, Vietnam'a daha fazla asker göndereceklerini açıkladı. * 1967 - 490 kilometre uzunluğundaki Batman- İskenderun petrol boru hattı hizmete açıldı. * 1969 - Her türlü ırk ayrımcılığının kaldırılmasına dair uluslararası sözleşme imzalandı. * 1976 - Çanakkale'de antik Truva kentinin bulunduğu yere, 12 metre yüksekliğinde "Truva Atı" yapıldı. * 1986 - İstanbul Boğazı'nda, Fatih Sultan Mehmet Köprüsü'nün yapımına başlandı. * 1987 - Washington'dan Boston'a giden bir yolcu treni, bir başka trenle çarpıştı: 16 kişi öldü. * 1990 - Pakistan'ın Sind eyaletinde bir yolcu treni, bir yük treni ile çarpıştı: 307 kişi öldü, 700 kişi de yaralandı. * 2004 - Afganistan'da Loya Jirga (Büyük Meclis), yeni anayasayı kabul etti. * 2004 - Gürcistan'da "Kadife Devrim" öncülerinden Mihail Saakaşvili, Eduard Şevardnadze'nin yerine devlet başkanı seçildi. * 2004 - Uzay aracı Spirit Mars'a iniş yaptı. * 2006 - İsrail Başbakanı Ariel Şaron beyin kanaması geçirerek komaya girdi. Yeni parti Kadima'nın 28 Mart'taki seçim zaferinden sonra Ehud Olmert, İşçi Partisi lideri Amir Peretz ile yeni hükûmeti kurdu ve başbakan oldu. * 2010 - Burç Halife'nin inşaatı tamamlandı ve dünyanın en yüksek gökdeleni ünvânını elde etti. == Doğumlar == sağ|küçükresim|Sir Isaac Newton. (ö. 31 Mart 1727) * 659 - Zeynelâbidîn, İsmâiliyye’nin üçüncü İmami (ö. 712) * 1076 - Zhezong, Çin'in Song Hanedanı'nın yedinci imparatorudur (ö. 1100) * 1338 - V. Muhammed, Gırnata Emiri (ö.1391) * 1341 - Wat Tyler, İngiliz devrimci lider (ö.1381) * 1643 - Isaac Newton, İngiliz matematikçi ve modern fiziğin kurucusu (ö. 1727) * 1710 - Giovanni Battista Pergolesi, İtalyan müzisyen (ö. 1736) * 1747 - Dominique Vivant Denon, Fransız sanatçı, ressam, diplomat ve yazar (ö. 1825) * 1785 - Jacob Grimm, Alman yazar (Grimm Kardeşler'in büyüğü) (ö. 1863) * 1797 - Wilhelm Beer, Alman banker, astronom ve iş insanı (ö. 1850) * 1809 - Louis Braille, Fransız eğitimci (görme engellilerce yaygın olarak kullanılan ve kendi adıyla anılan Braille alfabesini icat eden) (ö. 1852) * 1847 - I. Niko Dadiani, Megrelya Prensliği'nin son Prensi (ö. 1903) * 1848 - Katsura Tarō, Japonya Başbakanı (ö. 1913) * 1851 - Bedrifelek Kadınefendi, II. Abdülhamid'in ikinci eşi (ö. 1930) * 1853 - Şayân Kadınefendi, V. Murad'ın üçüncü eşi (ö. 1945) * 1857 - Émile Cohl, Fransız çizer ve animatör (ö. 1938) * 1861 - Mehmet Vahideddin, Osmanlı'nın son padişahı (ö. 1926) * 1864 - George Albert Smith, İngiliz Kraliyet Astronomi Derneği Üyesi, mucit ve öncü film yönetmeni (ö. 1959) * 1866 - Ernest Mangnall, İngiliz teknik direktör (ö. 1932) * 1873 - Avram Galanti Bodrumlu, Türk eğitimci ve siyaset adamı (ö. 1961) * 1876 - Augustus John, İngiliz ressam ve grafik sanatçısı (ö. 1961) * 1882 - Yoshijirō Umezu, Japon asker (ö. 1949) * 1894 - Evariste Lévi-Provençal, Fransız Orta Çağ tarihçisi, oryantalist, Arap Dili ve Edebiyatı uzmanı ve İslam tarihçisi (ö. 1956) * 1896 - André Masson, Fransız ressam (ö. 1987) * 1900 - Ernesto Palacio, Arjantinli tarihçi (ö. 1979) * 1900 - Nazlı Ecevit, Türk ressam (ö. 1985) * 1903 - Georg Elser, Alman marangoz (Hitler'e karşı başarısız suikast girişiminde bulunan) (ö. 1945) * 1905 - Aristid von Grosse, Alman-Amerikalı kimyager ve akademisyen (ö. 1985) * 1905 - Tore Keller, İsveçli futbolcu (ö. 1988) * 1913 - Malietoa Tanumafili II, Samoa'nın devlet başkanı (ö. 2007) * 1915 - Marie-Louise von Franz, İsviçreli analitik psikolog ve araştırmacı (ö. 1998) * 1916 - Slim Gaillard, Amerikalı caz şarkıcısı, piyanist ve gitarist (ö. 1991) * 1918 - Étienne Dailly, Fransız senatör ve hukukçu (ö. 1996) * 1923 - Maurice Cazeneuve, Fransız oyuncu, yönetmen ve senarist (ö. 2016) * 1924 - Charles Tone, Amerikalı siyasetçi (ö. 2018) * 1925 - Abdullah Müctebavi, İranlı serbest güreşçi (ö. 2012) * 1925 - Zigmas Zinkevičius, Litvan dil bilimci ve tarihçi (ö. 2018) * 1926 - Margareta Niculescu, Rumen sanatçı, kuklacı, öğretmen ve tiyatro yönetmeni (ö. 2018) * 1927 - Sabite Tur Gülerman, Türk ses sanatçısı (ö. 1989) * 1928 - Maurice Rigobert Marie-Sainte, Martinikli piskopos (ö. 2017) * 1929 - Amitai Etzioni, Alman sosyolog * 1929 - Günter Schabowski, Alman siyasetçi (ö. 2015) * 1929 - Özcan Başkan, Türk dil bilimci (ö. 1997) * 1931 - Coşkun Özarı, Türk futbolcu ve teknik direktör (ö. 2011) * 1931 - Nora Iuga, Rumen şair, yazar ve çevirmen * 1932 - Carlos Saura, İspanyol film yönetmeni (ö. 2023) * 1934 - Rudolf Schuster, Slovak bir siyasetçi * 1937 - Dyan Cannon, Amerikalı film ve televizyon oyuncusu, yönetmen, senarist, editör ve film yapımcısı * 1940 - Brian Josephson, Galli teorik fizikçi * 1940 - Gao Xingjian, Çin-Fransız nesir yazarı, çevirmen, tiyatro yazarı, tiyatro yöneticisi, eleştirmen, ressam ve Nobel Edebiyat Ödülü sahibi * 1941 - George Pan Cosmatos, Yunan asıllı İtalyan film yönetmeni (ö. 2005) * 1942 - John McLaughlin, İngiliz müzisyen * 1943 - Hwang Sok-yong, Güney Koreli roman yazarıdır * 1945 - Richard Schrock, Amerikan kimyager * 1948 - Cissé Mariam Kaïdama Sidibé, Malili bir politikacı (ö. 2021) * 1954 - Tina Knowles, Amerikalı iş insanı ve moda tasarımcısı * 1956 - Ann Magnuson, Amerikalı aktris ve kabare sanatçısı * 1956 - Nur Yoldaş, Türk pop müzik sanatçısı * 1958 - Matt Frewer, Kanadalı TV ve film oyuncusudur * 1960 - Michael Stipe, Amerikalı şarkıcı-söz yazarıdır * 1963 - Dave Foley, Amerikalı komedyen, oyuncu ve seslendirme sanatçısı * 1963 - Till Lindemann, Alman müzisyen * 1965 - Julia Ormond, İngiliz oyuncu * 1969 - Kees van Wonderen, eski Hollandalı futbolcudur * 1971 - Tayfun Güneyer, Türk senarist ve yönetmen * 1978 - Marcello Bravo, Avusturyalı dansçı ve porno yıldızı * 1980 - Bobbi Eden, Hollandalı aktris ve porno film oyuncusu * 1980 - Öner Erkan, Türk oyuncu * 1980 - Miguel, Portekizli eski futbolcudur * 1984 - İbrahim Akın, Türk futbolcu * 1985 - Gökhan Gönül, Türk futbolcu * 1985 - Al Jefferson, Amerikalı profesyonel basketbolcudur * 1986 - Younès Kabou, Fransız eski millî futbolcudur * 1986 - James Milner, İngiliz futbolcudur * 1987 - Marissa Coleman, Amerikalı basketbolcu * 1990 - Iago Falque, İspanyol futbolcudur * 1990 - Alberto Paloschi, İtalyan futbolcudur * 1990 - Toni Kroos, Alman futbolcu * 1996 - Emma Mackey, İngiliz-Fransız oyuncudur * 1997 - Ante Žižić, Hırvat profesyonel basketbolcudur * 1997 - Gino Mäder, İsviçreli yol ve pist bisikleti yarışçısı (ö. 2023) * 2005 - Daphne Keen, İngiliz-İspanyol çocuk oyuncu == Ölümler == * 1309 - Folignolu Angela, İtalyan mistik ve yazar (d. 1248) * 1761 - Stephen Hales, İngiliz fizyolojist, kimyacı ve mucit (d. 1677) * 1782 - Ange-Jacques Gabriel, Fransız mimar (d. 1698) * 1786 - Moses Mendelssohn, Alman filozof (d. 1729) * 1825 - I. Ferdinando, Sicilyateyn Kraliyeti'nin Kralı (d. 1751) * 1877 - Cornelius Vanderbilt, Amerikalı girişimci (d. 1794) * 1882 - John William Draper, Amerikalı bilim insanı, filozof, hekim, tarihçi, kimyager ve fotoğrafçı (d. 1811) * 1886 - Pyotr Tkaçov, Rus yazar, eleştirmen ve devrimci (d. 1844) * 1891 - Pierre de Decker, Belçikalı politikacı, devlet adamı ve yazar (d. 1812) * 1892 - James Redhouse, İngiliz dil bilgini, mütercim ve sözlük yazarı (d. 1811) * 1896 - Henri Alfred Jacquemart, Fransız heykeltıraş (d. 1824) * 1910 - Frederick Matthew Darley, Yeni Güney Galler'in 6. Yüksek Yargıcı (d. 1830) * 1913 - Alfred Graf von Schlieffen, Alman general (d. 1833) * 1915 - Anton von Werner, Alman ressam (d. 1843) * 1919 - Georg von Hertling, Alman devlet adamı ve düşünür (d. 1843) * 1920 - Benito Pérez Galdós, ‎İspanyol yazar ve oyun yazarı‎ (d. 1843) * 1924 - René Basset, Fransız şarkiyatçı (d. 1855) * 1927 - Süleyman Nazif, Türk şair, yazar ve devlet adamı (d. 1870) * 1929 - Cemil Arıcan, Türk siyasetçi (d. 1880) * 1936 - James Churchward, İngiliz asker, araştırmacı, kaşif, balık uzmanı, maden bilimcisi ve tarihçi (d. 1851) * 1941 - Henri Bergson, Fransız filozof ve Nobel Edebiyat Ödülü sahibi (d. 1859) * 1960 - Albert Camus, Fransız yazar, düşünür ve Nobel Edebiyat Ödülü sahibi (d. 1913) * 1961 - Erwin Schrödinger, Avusturyalı fizikçi ve Nobel Fizik Ödülü sahibi (d. 1887) * 1963 - Muzaffer Sarısözen, Türk folklorcu, Türk halk müziği sanatçısı ve derleyici (d. 1899) * 1965 - T.S. Eliot, ABD asıllı Britanyalı şair, oyun yazarı ve Nobel Edebiyat Ödülü sahibi (d. 1888) * 1966 - Georges Theunis, Belçika'nın 24. Başbakanı (d. 1873) * 1967 - Boris Kraigher, Sloven komünist partizan, eski Slovenya Sosyalist Cumhuriyeti Başbakanı (d. 1914) * 1975 - Carlo Levi, İtalyan ressam, yazar, doktor, aktivist ve antifaşist (d. 1902) * 2000 - Spiros Markezinis, Yunan siyasetçi (d. 1909) * 2003 - Sabiha Gürayman, Türk inşaat mühendisi ve voleybolcu (Türkiye'nin ilk kadın inşaat mühendisi) (d. 1910) * 2010 - Kemal Demir, Türk hekim, siyasetçi ve Kızılay Genel Başkanı (d. 1921) * 2013 - Şenay Yüzbaşıoğlu, Türk pop müzik şarkıcısı ve söz yazarı (d. 1947) * 2013 - Tony Lip, Amerikalı oyuncu (d. 1930) * 2014 - Mrinal Das, Bangladeşli komünist siyasetçi ve sendikacı (d. 1948) * 2014 - Sergey Kozlov, eski Sovyet ve Rus futbolcu ve teknik direktördür (d. 1960) * 2015 - Pino Daniele, İtalyan şarkıcı, gitarist ve söz yazarı (d. 1955) * 2015 - Azizullah Ludin, eski Afganistan Bağımsız Seçim komisyonu üyesi siyasetçi (d. 1939) * 2015 - Natalino Pescarolo, İtalyan Katolik Piskopos (d. 1929) * 2015 - Stuart Scott, Amerikalı spor spikeri ve spor yorumcusu (d. 1965) * 2015 - René Vautier, Fransız film yönetmeni (d. 1928) * 2016 - Tom Allin, İngiliz kriket oyuncusu (d. 1987) * 2016 - Stephen W. Bosworth, Amerikalı akademisyen ve diplomat (d. 1939) * 2016 - Michel Galabru, Fransız oyuncu (d. 1922) * 2016 - Jorge Lepra, Uruguaylı diplomat ve siyasetçi (d. 1942) * 2016 - Achim Mentzel, Alman müzisyen ve oyuncu (d. 1946) * 2016 - Maja Maranow, Alman oyuncu (d. 1961) * 2016 - Andres Rodríguez, Venezuelalı iş insanı ve at binicisi (d. 1984) * 2016 - Robert Stigwood, Avustralyalı film yapımcısı (d. 1934) * 2016 - Sedat Üründül, Türk yüksek inşaat mühendisi ve müteahhit (d. 1919) * 2017 - Hişam el-Uteybi, Kuveytli eski bakan ve siyasetçidir (d. 1946) * 2017 - Heinz Billing, Alman fizikçi ve bilgisayar mühendisidir (d. 1914) * 2017 - William J. Cason, Amerikalı siyasetçi ve avukat (d. 1924) * 2017 - Willie Evans, Siyahi profesyonel Amerikan fubolcusu (d. 1937) * 2017 - Jordi Pagans i Monsalvatje, İspanyol ressamdır (d. 1932) * 2017 - Ezio Pascutti, İtalyan futbolcu ve futbol menajeri (d. 1937) * 2017 - Georges Prêtre, Fransız orkestra şefi (d. 1924) * 2017 - Anna Senkoro, Tanzanyalı siyasetçi (d. 1962) * 2017 - Gabriel Tang, Güney Sudanlı isyancı milislerin lideri general (d. 1960) * 2017 - Anthony Tu Shihua, Çinli Katolik piskopos (d. 1919) * 2018 - Aharon Appelfeld, İsrailli romancı ve yazar (d. 1932) * 2018 - Ulhas Bapat, Hint santoor enstrümanı çalan bir müzisyendir (d. 1950) * 2018 - Brendan Byrne, Amerikalı siyasetçi (d. 1924) * 2018 - Johannes Brost, İsveçli oyuncu ve komedyendir (d. 1946) * 2018 - Lyli Herse, Eski Fransız kadın bisiklet yarışçısıdır (d. 1928) * 2018 - Senichi Hoshino, eski Japon beyzbolcu ve spor antrenörüdür (d. 1947) * 2018 - Vladimir Yankilevsky, Rus sanatçıdır (d. 1938) * 2019 - İvan Bortnik, Sovyet-Rus oyuncu (d. 1939) * 2019 - Harold Brown, Amerikalı nükleer fizikçi (d. 1927) * 2019 - John Burningham, İngiliz çocuk kitapları yazarı ve çizerdir (d. 1936) * 2019 - Harold Demsetz, Amerikalı ekonomist (d. 1930) * 2019 - Leo J. Dulacki, Amerikalı asker (d. 1918) * 2019 - Turhan Erdoğan, Türk akademisyen ve inşaat mühendisi (d. 1938) * 2019 - Miguel Gallastegui, İspanyol bask pelota (pelotari) sporcusudur (d. 1918) * 2019 - David Garman, İngiliz mucit ve iş adamıdır (d. 1922) * 2019 - Louisa Moritz, Küba asıllı Amerikalı oyuncu ve avukattır (d. 1946) * 2019 - Norman Snider, Kanadalı senarist ve oyuncu (d. 1945) * 2020 - Oliver Batali Albino, Güney Sudanlı politikacı (d. 1935) * 2020 - Guy Arnold, Britanyalı kâşif, eğitimci, gazeteci, kuzey-güney ilişkileri uzmanı, seyahat ve politika yazarı (d. 1932) * 2020 - Russell Bannock, Kanadalı savaş pilotu ve yazar (d. 1919) * 2020 - Herbert Binkert, Alman millî futbolcu ve teknik direktör (d. 1923) * 2020 - Tom Long, Avustralyalı aktör (d. 1968) * 2020 - Lorenza Mazzetti, İtalyan film yönetmeni, romancı, ressam ve fotoğraf sanatçısı (d. 1927) * 2020 - Walter Ormeño, Perulu eski millî futbolcudur (d. 1926) * 2021 - Tom Acker, Amerikalı beyzbolcu (d. 1930) * 2021 - Anatoliy Butenko, Ukraynalı siyasetçi (d. 1938) * 2021 - Sandra Hutchens, Amerikalı kamu güvenliği yetkilisi ve siyasetçi (d. 1955) * 2021 - Franco Loi, İtalyan şair ve deneme yazarı (d. 1930) * 2021 - Laurent Mailhot, Kanadalı tarihçi, yazar, profesör, deneme yazarı ve edebiyat eleştirmenidir (d. 1931) * 2021 - John Muckler, Kanadalı profesyonel eski buz hokeyi oyuncusu, antrenör ve yönetici (d. 1934) * 2021 - Elias Rahbani, Lübnanlı bir müzisyen, besteci, söz yazarı, orkestra şefi (d. 1938) * 2021 - Tanya Roberts, Amerikalı oyuncu, yapımcı ve komedyen (d. 1955) * 2021 - M. R. Schunker, Hint Donanması'nda görev almış amiral rütbesindeki eski asker (d. 1924) * 2021 - Gregory Sierra, Amerikalı aktör (d. 1937) * 2021 - Martinus Veltman, Hollandalı teorik fizikçi ve Nobel Fizik Ödülü sahibi (d. 1931) * 2022 - Javier Astúa, Kosta Rikalı millî futbolcu ve teknik direktör (d. 1968) * 2022 - Joan Copeland, Amerikalı oyuncudur (d. 1922) * 2022 - William M. Ellinghaus, Amerikalı girişimci ve iş adamı (d. 1922) * 2022 - Irma Mico, Avusturya-Macaristan doğumlu Fransız direniş savaşçısı (d. 1914) * 2022 - Stelios Serafidis, Yunan eski millî futbolcudur (d. 1935) * 2023 - Thirumagan Evera, Hintli siyasetçi (d. 1977) * 2023 - David Gold, İngiliz iş adamı ve yönetici (d. 1936) * 2023 - Elwood Hillis, Amerikalı hukukçu ve siyasetçi (d. 1926) * 2023 - Pierre Joassin, Belçikalı film yönetmeni ve senarist (d. 1948) * 2023 - Alan Mackay-Sim, Avustralyalı biyomedikal teknisyeni (d. 1951) * 2023 - Rosi Mittermaier, Alman kayakçı (d. 1950) * 2023 - Beeyar Prasad, Hintli söz yazarı, senarist, televizyon sunucusu ve şair (d. 1961) * 2023 - Hans Rebele, orta saha mevkiinde oynamış Alman eski millî futbolcu (d. 1943) * 2023 - Fay Weldon, İngiliz yazar (d. 1931) == Tatiller ve özel günler == * Myanmar Ulusal Günü * Diyarbakır'da Süleyman Nazif'i Anma Günü *0104 04

== Olaylar == * 1523 - Rodos Adası, Kanuni Sultan Süleyman tarafından fethedildi. * 1757 - Birleşik Krallık, Kalküta'yı (Hindistan) ele geçirdi. * 1839 - Fotoğrafın mucitlerinden biri olan Fransız fotoğrafçı Louis Daguerre, Ay'ın ilk fotoğrafını çekti. * 1870 - Brooklyn Köprüsü'nün yapımına başlandı. * 1905 - Rus-Japon Savaşı'nda, Çin'deki Rus üssü Port Arthur, Amiral Tōgō Heihachirō komutasındaki Japon İmparatorluk Deniz Kuvvetleri'ne teslim oldu. Rus İmparatorluğu'nu çöküşe götüren ve 1905 Devrimi'nin kapısını açan yenilgiler dizisi başladı. * 1924 - İstanbul İstiklal Mahkemesi'nde yargılanan gazeteciler beraat etti. Gazeteciler ve İstanbul Barosu Başkanı Lütfi Fikri Bey, Hıyanet-i Vataniye Kanunu'na aykırı davranmakla suçlanıyorlardı. Gazeteciler beraat ederken Lütfi Fikri Bey, 5 yıl kürek hapsine mahkûm oldu. * 1935 - Marmara Adası ve Erdek'te deprem oldu; 5 kişi öldü, 600 bina hasar gördü. * 1935 - Türkiye'de Soyadı Kanunu yürürlüğe girdi. * 1942 - II. Dünya Savaşı: Manila, Japon kuvvetlerince işgal edildi. * 1951 - Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin yeni üyeliklerine Türkiye, Hollanda ve Brezilya seçildi. * 1955 - Panama Devlet Başkanı José Antonio Remón Cantera, bir suikast sonucu öldürüldü. * 1959 - Fidel Castro, Küba lideri oldu. * 1959 - SSCB, "Luna 1" adlı uzay aracını fırlattı. "Luna 1", Ay'ın sınırlarına ulaşarak, Güneşin yörüngesine girecek olan ilk uzay aracı olacaktır. * 1968 - Dr. Christiaan Barnard, Güney Afrika'nın Cape Town şehrinde ikinci kalp nakli ameliyatını gerçekleştirdi. * 1971 - Türkiye İşçi Partisi (TİP)'ten ayrılan Cenan Bıçakçı ve arkadaşları, Bağımsız Türkiye Sosyalistleri Birliği adıyla yeni bir örgüt kurduklarını açıkladı. * 1975 - Charlie Chaplin'e (Şarlo), Birleşik Krallık'ta "Sir" unvanı verildi. * 1979 - Türk ve Amerikalı arkeologların beş yıl süren ortak çalışmalarıyla, dünyanın ilk İslam batığı Ege Denizi'nde bulundu. * 1980 - Türkiye'de 12 Eylül 1980 Darbesi'ne Giden Süreç (1979- 12 Eylül 1980): Genelkurmay Başkanı Orgeneral Kenan Evren, kendisiyle görüşmeye gelen Korkut Özal'a, "Necmettin Erbakan'ın kaypak politikasından rahatsız olduklarını, dinin politikaya alet edilmemesi gerektiğini" söyledi. * 1980 - Türkiye'de 12 Eylül 1980 Darbesi'ne Giden Süreç (1979- 12 Eylül 1980): TSK'nin verdiği 27 Aralık Muhtırası, Cumhurbaşkanlığı tarafından kamuoyuna açıklandı. * 1985 - Amerika Birleşik Devletleri, Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü'nden (UNESCO) resmen ayrıldı. * 1990 - Devrimci-Sol örgütünün önemli isimlerinden Sinan Kukul, Metris Cezaevi'nden firar etti. * 1992 - Hakkâri'nin Yüksekova ilçesinde çığ düşmesi sonucu yirmi kişi öldü, on beş kişi yaralandı. * 1993 - Mehmetçik Somali'de: Türk Silahlı Kuvvetleri, BM'nin çağrısı üzerine 43 yıl aradan sonra ikinci kez bir yabancı ülkenin topraklarına ayak bastı. * 1995 - Eski İstanbul Su ve Kanalizasyon İşletmesi (İSKİ) Genel Müdürü Ergun Göknel'in 8,5 yıllık hapis cezası kesinleşti. * 2001 - İstanbul 1 Numaralı DGM Hakimliği, Egebank soruşturması kapsamında İnterbank'ın eski sahibi Cavit Çağlar hakkında gıyabi tutuklama kararı verdi. (Türk İnterpolü, 5 Ocak'ta Çağlar hakkında kırmızı bülten hazırladı.) * 2003 - Kopenhag kriterlere ile Anayasaya uyum çerçevesinde bazı yasalarda değişiklik öngören tasarı TBMM'de kabul edildi. Yasaya göre, siyasi partilerin kapatılması davalarında 5/3 çoğunluk aranacak. İşkence ve kötü muamele suçlarından verilen cezalar para cezasına çevrilemeyecek. Anayasa Mahkemesi, siyasi partinin devlet yardımından yoksun bırakılmasına karar verebilecek. Cemaat vakıfları mülk edinebilecek. Gazeteciler haber kaynaklarını açıklamaya zorlanamayacak. * 2006 - Bavyera'da (Almanya) bir buz pistinin çatısı çöktü: 15 kişi öldü. * 2007 - ABD'de 93 yaşında ölen eski Başkanlardan Gerald Ford için Başkent Washington Ulusal Katedrali'nde cenaze töreni düzenlendi. * 2007 - Niğde Aladağlar'daki Demirkazık zirvesi tırmanışında 1 Ocak'ta mahsur kalan ODTÜ Dağcılık Kulübü üyesi altı dağcıdan, Utku Kocabıyık ve Seza Bürkan Yüksel öldü, dört dağcı ise kurtarıldı. == Doğumlar == * 869 - Yōzei, Japon 57. İmparator (ö. 949) * 1642 - IV. Mehmed, Osmanlı'nın 19. Padişahı (ö. 1693) * 1699 - III. Osman, Osmanlı'nın 25. Padişahı (ö. 1757) * 1727 - James Wolfe, Britanyalı subay (ö. 1759) * 1752 - Philip Freneau, Amerikalı şair, milliyetçi, polemikçi, gemi kaptanı ve gazete editörü (ö. 1832) * 1767 - II. Beşir Şihab, Osmanlı Lübnan Emiri (ö. 1850) * 1822 - Rudolf Clausius, Alman fizikçi (ö. 1888) * 1824 - Atiye Sultan, II. Mahmud'un kızı (ö. 1850) * 1827 - Nükhetsezâ Hanım, Abdülmecid'ın dokuzuncu eşi (ö. 1850) * 1834 - Karl Friedrich Louis Dobermann, Alman köpek yetiştiricisi (ö. 1894) * 1834 - Vasili Perov, Rus ressam (ö. 1882) * 1852 - Abdülhak Hamit Tarhan, Türk şair ve diplomat (Makber ve Eşber gibi yapıtlarıyla tanınan) (ö. 1937) * 1866 - Emsalinur Kadınefendi, II. Abdülhamid'in yedinci eşi (ö. 1952) * 1870 - Ernst Barlach, Alman dışavurumcu heykeltıraş ve yazar (ö. 1938) * 1873 - Antonie Pannekoek, Hollandalı gök bilimci, Marksist kuramcı ve devrimci (ö. 1960) * 1873 - Lisieux'lü Teresa, Fransız Discalted Karmelit rahibe ve mistik (ö. 1897) * 1880 - Louis Charles Bréguet Fransız pilot, uçak tasarımcısı ve sanayici (Air France'nin kurucusu) (ö. 1955) * 1880 - Vasili Degtyaryov, Rus silah tasarımcısı (ö. 1949) * 1882 - Benjamin Jones, Britanyalı bisikletçi (ö. 1963) * 1884 - Jack Greenwell, İngiliz futbolcu ve teknik direktör (ö. 1942) * 1886 - Carl-Heinrich von Stülpnagel, Alman subay (ö. 1944) * 1891 - Giovanni Michelucci, İtalyan mimar, şehir planlamacısı ve gravürcü (ö. 1990) * 1895 - Folke Bernadotte, İsveçli asker, insan hakları savunucusu ve diplomat (ö. 1948) * 1896 - Dziga Vertov, Rus film yönetmeni ve sinema kuramcısı (ö. 1954) * 1897 - Gaston Monnerville, Fransız siyasetçi (ö. 1991) * 1899 - Burhan Belge, Türk diplomat, siyaset adamı ve gazeteci (ö. 1967) * 1900 - Józef Klotz, Polonyalı futbolcu (ö. 1941) * 1902 - Safiye Erol, Türk yazar (ö. 1964) * 1903 - Kane Tanaka, dünyanın en yaşlı insanı (ö. 2022) * 1904 - Walter Heitler, Alman fizikçi (ö. 1981) * 1904 - Walther Hewel, Alman diplomat (ö. 1945) * 1920 - Isaac Asimov, Amerikalı yazar ve biyokimyacı (ö. 1992) * 1920 - Nobuyuki Kato, Japon futbolcu * 1922 - Blaga Dimitrova, Bulgar şair (ö. 2003) * 1922 - Maurice Faure, Fransız siyasetçi ve direnişçi (ö. 2014) * 1924 - Guillermo Suárez Mason, Arjantinli general (ö. 2005) * 1924 - Sacit Seldüz, Türk basketbolcu, voleybolcu ve antrenörü (ö. 2018) * 1925 - Michael Tippett, Britanyalı opera ve batı klasik müzik bestecisi (ö. 1998) * 1926 - Gino Marchetti, Amerikalı futbolcu (ö. 2019) * 1928 - Tamio Ōki, Japon aktör, seslendirme sanatçısı ve öykü anlatıcısı (ö. 2017) * 1929 - Yılmaz Gündüz, Türk basketbolcu, futbolcu, yönetmen, yapımcı, senarist ve oyuncu (ö. 1997) * 1931 - Masatoshi Nei, Japon asıllı Amerikalı evrim biyoloğu * 1931 - Jaroslav Weigel, Çek aktör, oyun yazarı, çizgi roman sanatçısı ve ressam (ö. 2019) * 1937 - Afet Ilgaz, Türk yazar (ö. 2015) * 1938 - Robert Smithson, Amerikalı arazi sanatçısı (ö. 1973) * 1940 - Suud el-Faysal, Suudi siyasetçi ve prens (ö. 2015) * 1942 - Thomas Hammarberg, İsveçli diplomat ve insan hakları aktivisti * 1943 - Barış Manço, Türk müzisyen, besteci ve şarkıcı (ö. 1999) * 1943 - Filiz Akın, Türk aktris * 1943 - Janet Akyüz Mattei, Amerikalı astronom (ö. 2004) * 1944 - Baykal Kent, Türk tiyatro ve sinema oyuncusu (ö. 2012) * 1944 - Siraj Sikder, Bangladeşli komünist siyasetçi (ö. 1975) * 1946 - Ersin Burak, Türk karikatürist ve çizgi roman sanatçısı * 1948 - Akın Birdal, Türk siyasetçi * 1957 - Fehmi Demir, Türk siyasetçi ve Hak ve Özgürlükler Partisi Genel Başkanı (ö. 2015) * 1961 - Gabrielle Carteris, Amerikalı bir oyuncu * 1964 - Pernell Whitaker, Amerikalı profesyonel boksör (ö. 2019) * 1968 - Cuba Gooding, Jr., Amerikalı sinema oyuncusu ve En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu Akademi Ödülü sahibi * 1969 - Yavuz Seçkin, Türk radyo-TV programcısı ve oyuncu * 1970 - Raymond Ebanks, Fin müzisyen ve rapçi * 1976 - Hrysopiyi Devetzi, Yunan atlet * 1976 - Paz Vega, İspanyol oyuncu * 1977 - Ahu Türkpençe, Türk oyuncu * 1979 - Mahir Bayrak, Türk basketbolcu * 1979 - Jonathan Greening, İngiliz futbolcudur * 1979 - Çağla Şikel, Türk oyuncu, sunucu ve manken * 1981 - Maxi Rodriguez, Arjantinli futbolcu * 1983 - Kate Bosworth, Amerikalı oyuncu * 1986 - Ediz Bahtiyaroğlu, Türk-Boşnak futbolcu (ö. 2012) * 1987 - Lauren Storm, Amerikalı oyuncu * 1987 - Loui Batley, İngiliz oyuncu * 1987 - Shelley Hennig, Amerikalı oyuncu ve manken * 1991 - Luis Pedro Cavanda, Angolalı futbolcu * 1991 - Ömer Alimoğlu, Türk atıcı * 1992 - Paulo Gazzaniga, Arjantinli futbolcudur * 1993 - Bryson Tiller, Amerikalı şarkıcı ve söz yazarı * 1997 - Melis Sezen, Türk oyuncu * 1998 - Ragnhild Valle Dahl, Norveçli hentbolcu * 1998 - Timothy Fosu-Mensah, Hollandalı futbolcudur * 1999 - Sina Ülbe, Türk basketbolcu == Ölümler == * 1109 - Bertrand de Blanchefort, 1156'dan 1169'daki ölümüne kadar Tapınak Şövalyeleri'n altıncı Büyük Üstadı idi (ö. 1169) * 1184 - Theodora Komnini, Andronikos Komnenos ile İrene (Aineiadissa) çiftinin kızıdır (d. ?) * 1557 - Pontormo, Maniyerist ressam (d. 1494) * 1819 - Parmalı Maria Luisa, İspanya Kraliçesi (d. 1751) * 1853 - Nesrin Hanım, Abdülmecid'in onbirinci eşi (d. 1826) * 1861 - IV. Friedrich Wilhelm, Prusya Kralı (d. 1795) * 1891 - Alexander William Kinglake, İngiliz devlet adamı ve tarihçi (d. 1809) * 1896 - Walthère Frère-Orban, Belçikalı siyasetçi ve devlet adamı (d. 1812) * 1915 - Armand Peugeot, Fransız sanayici (d. 1849) * 1917 - Edward Burnett Tylor, İngiliz antropolog (d. 1832) * 1920 - Paul Adam, Fransız yazar‎ (d. 1862) * 1924 - Sabine Baring-Gould, İngiliz Anglikan rahip ve roman yazarı (d. 1834) * 1939 - Roman Dmowski, Polonyalı devlet adamı (d. 1864) * 1953 - Guccio Gucci, İtalyan iş insanı ve moda tasarımcısı (d. 1881) * 1955 - José Antonio Remón Cantera, Panama Devlet Başkanı (d. 1908) * 1963 - Dick Powell, Amerikalı sinema oyuncusu (d. 1904) * 1963 - Jack Carson, Kanadalı-Amerikalı sinema oyuncusu (d. 1910) * 1974 - Neva Gerber, Amerikalı sinema oyuncusu (d. 1894) * 1980 - Mustafa Nihat Özön, Türk yazın tarihçisi, yazar, eğitmen ve çevirmen (d. 1896) * 1981 - Eflatun Cem Güney, Türk folklor araştırmacısı ve masalcı (d. 1896) * 1986 - Una Merkel, Amerikalı tiyatro, film, radyo ve televizyon oyuncusu (d. 1903) * 1995 - Siad Barre, Somali Demokratik Cumhuriyeti Devlet Başkanı (d. 1919) * 1995 - Nancy Kelly, Amerikalı oyuncudur (d. 1921) * 1996 - Karl Rappan, Avusturyalı futbolcu ve teknik direktör (d. 1905) * 2001 - William P. Rogers, Amerikalı bir politikacı, diplomat ve avukat (d. 1913) * 2003 - Melih Birsel, Türk mimar (d. 1920) * 2005 - Maclyn McCarty, Amerikalı genetikçi (d. 1911) * 2006 - Juan Ambou, İspanyol komünist devrimci ve İspanya Komünist Partisi üyesi siyasetçi (d. 1910) * 2007 - Teddy Kollek, İsrailli siyasetçi (d. 1911) * 2008 - George MacDonald Fraser, İskoç gazeteci ve yazar (d. 1925) * 2009 - Ryuzo Hiraki, Japon futbolcu (d. 1931) * 2011 - Anne Francis, Amerikalı aktris (d. 1930) * 2011 - Pete Postlethwaite, İngiliz, tiyatro ve sinema oyuncusu (d. 1946) * 2012 - Anatoli Kolesov, Sovyet grekoromen güreşçisi ve koçu (d. 1938) * 2012 - Ioan Drăgan, Rumen futbolcu (d. 1965) * 2012 - Otto Scrinzi, Avusturyalı sinir hastalıkları uzmanı, gazeteci ve aşırı sağcı siyasetçi (d. 1918) * 2012 - Tuncer Sevi, Türk tiyatro ve sinema oyuncusu (d. 1942) * 2013 - Ladislao Mazurkiewicz, Uruguaylı futbolcu ve teknik direktör (d. 1945) * 2013 - Stephen Resnick, Amerikalı ekonomist (d. 1938) * 2014 - Bernard Glasser, Amerikalı film yapımcısı ve yönetmen (d. 1924) * 2014 - Dirk Sager, Alman gazeteci ve yazar (d. 1940) * 2014 - Jeanne Brabants, Belçikalı dansçı, koreograf ve öğretmen (d. 1920) * 2015 - Ebu Enes el-Libi, Libyalı el-Kaide'nin üst düzey sorumlusu (d. 1964) * 2015 - Lam Po-chuen, Hong Konglu aktör (d. 1951) * 2015 - Little Jimmy Dickens, Amerikalı country şarkıcısı (d. 1920) * 2015 - Noel Cobb, Amerikalı- İngiliz filozof, psikiyatr ve yazar (d. 1938) * 2015 - Roger Kitter, İngiliz oyuncu ve stand up komedyen (d. 1949) * 2016 - Ardhendu Bhushan Bardhan, Hint komünist politikacı (d. 1924) * 2016 - Brad Fuller, Amerikalı besteci ve ses mühendisi (d. 1953) * 2016 - Faris ez-Zehrani, Suudi El-Kaide üyesi (d. 1977) * 2016 - Frances Cress Welsing, Amerikalı Afrikabilimci ve psikiyatrist (d. 1935) * 2016 - Gisela Mota Ocampo, Meksikalı siyasetçi (d. 1982) * 2016 - Nimr Bakır el-Nimr, Suudi Arabistanlı Şii din adamı, şeyh ve ayetullah (d. 1959) * 2016 - Marcel Barbeau, Kanadalı sanatçı (d. 1925) * 2016 - Maria Garbowska- Kierczyńska, Polonyalı oyuncu (d. 1922) * 2016 - Matt Hobden, İngiliz kriketçi (d. 1993) * 2016 - Michel Delpech, Fransız şarkıcı, besteci ve aktör (d. 1946) * 2016 - Sabri Yirmibeşoğlu, Türk asker (d. 1928) * 2017 - Albert Brewer, Amerikalı siyasetçi (d. 1928) * 2017 - Enzo Benedetti, İtalyan futbolcu ve teknik direktör (d. 1931) * 2017 - François Chérèque, Fransız üst düzey yönetici ve işçi hakları savunucusu aktivist (d. 1956) * 2017 - John Berger, İngiliz yazar ve sanat eleştirmeni (d. 1926) * 2017 - René Ballet, Fransız gazeteci ve yazar (d. 1928) * 2017 - Richard Machowicz, Amerikalı belgesel yapımcısı, sunucu, aktör, dublör ve yazar (d. 1965) * 2017 - Viktor Tsaryov, Rus asıllı Sovyet millî futbolcu (d. 1931) * 2017 - Jean Vuarnet, Fransız kayakçı (d. 1933) * 2018 - Alan Roy Deakin, İngiliz futbolcu (d. 1941) * 2018 - Ferdinando Imposimato, İtalyan hukukçu, aktivist, hâkim ve siyasetçi (d. 1936) * 2018 - Frank Buxton, Amerikalı oyuncu, seslendirme sanatçısı, yazar ve televizyon yönetmeni (d. 1930) * 2018 - Giovanni Di Clemente, İtalyan film yapımcısı ve yönetmen (d. 1948) * 2018 - Michael Pfeiffer, Alman futbolcu ve teknik direktör (d. 1925) * 2018 - Thomas S. Monson, Amerikalı Mormon (İsa Mesih'in Son Zaman Azizler Kilisesi'nin 16. Başkanı ve Peygamberi) (d. 1927) * 2019 - Bob Einstein, Amerikalı komedyen ve oyuncu (d. 1942) * 2019 - Daryl Dragon, Amerikalı müzisyen söz yazarı ve müzik yapımcısı (d. 1942) * 2019 - Gene Okerlund, Amerikalı Profesyonel Güreş sunucusu (d. 1942) * 2019 - Gu Fangzhou, Çinli tıp bilimcisi (d. 1926) * 2019 - Jerzy Turonek, Polonyalı- Belaruslu tarihçi ve yazar (d. 1929) * 2019 - Malcolm Beard, Amerikalı siyasetçi (d. 1919) * 2019 - Marko Nikolić, Sırp oyuncu (d. 1946) * 2019 - Paulien van Deutekom, Hollandalı sürat buz patencisi (d. 1981) * 2019 - Ramakant Achrekar, Hint kriketçi ve antrenör (d. 1932) * 2019 - Salvador Martínez Pérez, Meksikalı Katolik Piskopos (d. 1933) * 2020 - Bogusław Polch, Polonyalı çizgi roman sanatçısı (d. 1941) * 2020 - Élisabeth Rappeneau, Fransız film yönetmeni ve senarist (d. 1940) * 2020 - Fazilatunnesa Bappy, Bangladeşli hukukçu ve siyasetçi (d. 1970) * 2020 - John Baldessari, Amerikalı sanatçı (d. 1931) * 2020 - Mohamed Salah Dembri, Cezayirli siyasetçi ve diplomat (d. 1938) * 2020 - Nick Fish, Amerikalı siyasetçi ve hukukçu (d. 1958) * 2020 - Shen Yi-ming, Tayvanlı asker ve siyasetçi (d. 1957) * 2020 - Veronika Fitz, Alman oyuncu (d. 1936) * 2020 - Yukiko Miyake, Japon siyasetçi (d. 1965) * 2021 - Alex Asmasoebrata, Endonezyalı siyasetçi ve otomobil yarışçısı (d. 1951) * 2021 - Arsenio Lope Huerta, İspanyol hukukçu, siyasetçi, yazar ve ekonomist (d. 1943) * 2021 - Aylin Özmenek, Türk radyo ve TV sunucusu (d. 1942) * 2021 - Bernadette Isaac-Sibille, Fransız siyasetçi (d. 1930) * 2021 - Buta Singh, Hint siyasetçi (d. 1934) * 2021 - Cléber Eduardo Arado, Brezilyalı futbolcu (d. 1972) * 2021 - Guadalupe Grande, İspanyol şair, yazar, eğitimci ve eleştirmen (d. 1965) * 2021 - Leydi Mary Colman, İngiliz soylu ve hayırsever (d. 1932) * 2021 - Marco Formentini, İtalyan siyasetçi (d. 1930) * 2021 - Mary Catherine Bateson, Amerikalı kültürel antropolog, eğitimci ve yazar (d. 1939) * 2021 - Mike Reese, Amerikalı siyasetçi (d. 1978) * 2021 - Modibo Keita, Malili siyasetçi (d. 1942) * 2021 - Vladimir Korenev, Sovyet-Rus aktör ve eğitimci (d. 1940) * 2021 - Wahit Hamed, Mısırlı senarist (d. 1944) * 2021 - Yuri Sauh, Sovyet-Rus futbolcu ve teknik direktör (d. 1951) * 2022 - Charles Njonjo, Kenyalı hukukçu ve siyasetçi (1920) * 2022 - Richard Leakey, Kenyalı paleoantropolog (d.1944) * 2023 - Lincoln Almond, Amerikalı hukukçu ve siyasetçi (d. 1936) * 2023 - Ken Block, Amerikalı bir profesyonel ralli pilotuydu (d. 1967) * 2023 - Frank Cameron, Yeni Zelandalı birinci sınıf kriketçi (d. 1923) * 2023 - Catherine David, Fransız-Amerikalı romancı, deneme yazarı ve edebiyat eleştirmeni (d. 1949) * 2023 - François Geindre, Fransız siyasetçi (d. 1946) * 2023 - Abdürrahim Tunsi, Faslı aktör ve komedyen (d. 1936) == Tatiller ve özel günler == == Kaynakça == *0102 02

== Olaylar == * 1431 - Jeanne d'Arc, Piskopos Pierre Cauchon'a teslim edildi. * 1496 - Leonardo da Vinci bir uçma makinesini test etti, fakat başarısız oldu. * 1521 - Martin Luther, Roma Katolik Kilisesi tarafından aforoz edildi. * 1777 - Amerikalı General George Washington, İngiliz General Charles Cornwallis'i Princeton Muharebesi'nde yenilgiye uğrattı. * 1888 - Kaliforniya'daki "Lick Gözlemevi"nde hizmete giren 91 cm çapındaki yeni teleskop, Dünyanın o güne kadarki en büyük teleskobu olma unvanını aldı. * 1889 - Nietzsche, akli dengesini yitirdi. * 1914 - Enver Paşa, Mirliva rütbesiyle Harbiye Nazırlığı'na atandı. * 1917 - Ardahan Arap Camii'nde, 373 Türk, Ermeni çeteciler tarafından camiyle birlikte yakıldı. * 1922 - Mersin'in düşman işgalinden kurtuluşu. * 1924 - Mısır'da Luksor şehrindeki bir tapınakta Tutankamon'un taş lahdi bulundu. * 1925 - İtalya'da Benito Mussolini, bütün yetkileri elinde topladı. * 1928 - Nikaragua'da Augusto César Sandino önderliğindeki yurtseverler ayaklandı. Amerika Birleşik Devletleri, 1000'den fazla deniz piyadesini savaşmak üzere gönderdi. * 1930 - Mustafa Kemal Paşa, Millî İktisat ve Tasarruf Cemiyeti'ne ilk üye olarak kaydedildi. * 1945 - Türkiye, Japonya ile ilişkilerini kesmeye karar verdi. * 1946 - II. Dünya Savaşı sırasında Birleşik Krallık'ta Nazi yanlısı yayınlar yapan William Joyce, vatana ihanet suçundan Londra'da idam edildi. * 1952 - Erzurum ve Hasankale'de deprem: 69 kişi öldü, 299 kişi yaralandı. * 1953 - Samuel Beckett'in oyunu Godot'yu Beklerken, Paris'te sahnelenmeye başlandı. * 1959 - Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Eisenhower, Alaska'nın 49. eyalet olarak Birleşik Devletler'e katıldığını açıkladı. * 1961 - Amerika Birleşik Devletleri, Küba ile ilişkilerini kesti. * 1961 - Bağımsız bir Kürt devleti kurmak istemekle suçlanan 49 kişinin yargılanmasına Ankara'da başlandı. * 1962 - Papa XXIII. Ioannes, Fidel Castro'yu aforoz etti. * 1976 - Uluslararası Ekonomik Sosyal ve Kültürel Haklar Sözleşmesi yürürlüğe girdi. * 1977 - Beylerbeyi'ndeki tarihi Halil Paşa Yalısı yandı. * 1978 - Hindistan'da İndira Gandhi, Kongre Partisi'nden çıkarıldı. * 1986 - İstanbul Menkul Kıymetler Borsasında (İMKB) hisse senetleri alım satımı başladı. * 1988 - Margaret Thatcher, 20. yüzyılda Birleşik Krallık'ın en uzun süre görevde kalan Başbakanı unvanını aldı. * 1990 - Devrik Panama Devlet Başkanı Manuel Noriega, Panama City'de son 10 gündür sığındığı Vatikan Büyükelçiliği'nde, Amerika Birleşik Devletleri güçlerine teslim oldu. * 1990 - İbrahim Balaban'ın "Göç" adlı tablosu 45 milyon TL'ye satıldı; bu yaşayan bir ressamın eserine ödenen en yüksek fiyat oldu. * 1993 - Amerika Birleşik Devletleri Başkanı George H. W. Bush ve Rusya Devlet Başkanı Boris Yeltsin, stratejik nükleer silahlarda indirimi öngören START-2 anlaşmasını imzaladılar. * 1994 - Tupolev Tu-154 tipi bir Rus yolcu uçağı, kalkışından hemen sonra İrkutsk'da (Rusya) düştü: 125 kişi öldü. * 2004 - Mısır'ın özel havayolu şirketi Flash Air'e ait Boeing 737 tipi bir yolcu uçağı Kızıldeniz'e düştü: 148 kişi öldü. * 2009 - İsrail Ordusu, Gazze Şeridi'ne yönelik kara harekâtına başladı. == Doğumlar == * MÖ 106 - Cicero, Romalı devlet adamı ve filozof (ö. MÖ 43) * 1196 - Tsuchimikado, Japon İmparatoru (ö. 1231) * 1628 - II. Alvise Mocenigo, Venedik Cumhuriyeti Dükü (ö. 1709) * 1698 - Pietro Metastasio, İtalyan şair ve libretto yazarı (ö. 1782) * 1774 - Juan Aldama, Meksikalı Yüzbaşı (Meksika Bağımsızlık Savaşı'nda, devrimci isyancıların tarafında savaşan) (ö. 1811) * 1777 - Elisa Bonaparte, Fransız Prenses ve Napolyon Bonapart'ın kız kardeşi (ö. 1820) * 1794 - Joseph Lebeau, Belçikalı liberal politikacı ve Belçika'nın iki kez Başbakanı (ö. 1865) * 1810 - Antoine Thomson d'Abbadie, Fransız seyyah (ö. 1897) * 1818 - Henrik Johan Holmberg, Fin doğa bilimci, jeolog ve etnograf (ö. 1864) * 1823 - Heinrich Gustav Reichenbach, Alman orkidolog (ö. 1889) * 1829 - Konrad Duden, Alman filolog ve sözlükçü (ö. 1911) * 1836 - Sakamoto Ryōma, Japon samuray (ö. 1867) * 1840 - Papaz Damien, Belçikalı Roma Katolik Rahibi ve misyoner (ö. 1889) * 1846 - Franklin Murphy, Amerikalı siyasetçi (ö. 1920) * 1860 - Kato Takaaki, Japon siyasetçi ve Japonya'nın 24. Başbakanı (ö. 1926) * 1861 - William Renshaw, İngiliz tenisçi (ö. 1904) * 1862 - Heinrich August Meissner, Alman mühendis (ö. 1940) * 1872 - Jonas Vileišis, Litvanyalı avukat, siyasetçi ve diplomat (ö. 1942) * 1873 - İvan Vasilyeviç Babuşkin, Rus devrimci ve Rus Sosyal Demokrat İşçi Partisi (Bolşevikler) kurucularından (ö. 1906) * 1875 - Luigi Gatti, İtalyan iş insanı ve restoran işletmecisi (ö. 1912) * 1876 - Wilhelm Pieck, Alman siyaset adamı, Almanya Komünist Partisi ve Komintern yöneticilerinden, Doğu Almanya'nın ilk Devlet Başkanı (ö. 1960) * 1879 - Grace Coolidge, ABD first lady'si (ö. 1957) * 1880 - Alim Han, Buhara Emirliği'nin ve Özbek Mangıt Hanedanı'nin son Emiri (ö. 1944) * 1883 - Clement Attlee, İngiliz siyasetçi (ö. 1967) * 1887 - August Macke, Alman ressam (ö. 1914) * 1892 - J. R. R. Tolkien, İngiliz romancı ve bilim insanı (1954-55 arasında yayımladığı Yüzüklerin Efendisi üçlemesiyle ünlenen) (ö. 1973) * 1897 - Pola Negri, Amerikalı oyuncu (ö. 1987) * 1901 - Ngo Dinh Diem, Vietnamlı siyasetçi ve Güney Vietnam Devlet Başkanı (ö. 1963) * 1903 - Aleksandr Bek, Sovyet gazeteci ve yazar (ö. 1972) * 1906 - Aleksey Stahanov, Sovyet madenci ve Stahanovizm'in öncüsü (ö. 1977) * 1907 - Ray Milland, İngiliz oyuncu ve En İyi Erkek Oyuncu Akademi Ödülü sahibi (ö. 1986) * 1917 - Albert Mol, Hollandalı sanatçı (ö. 2004) * 1928 - Nazmiye Demirel, Türkiye'nin 9. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel'in eşi (ö. 2013) * 1929 - Sergio Leone, İtalyan yönetmen (ö. 1989) * 1930 - Robert Loggia, İtalyan Yahudisi asıllı Amerikalı oyuncu (ö. 2015) * 1933 - Henry Jean-Baptiste, Fransız siyasetçi (ö. 2018) * 1933 - Süleyman Ateş, Türk ilahiyatçı, İslam hukukçusu ve Diyanet İşleri'nin 6. Başkanı * 1937 - Oytun Şanal, Türk tiyatro ve seslendirme sanatçısı (ö. 2018) * 1943 - Köksal Toptan, Türk avukat ve siyasetçi * 1943 - Selda Alkor, Türk sinema sanatçısı * 1944 - Eva Bender, İsveçli aktris * 1944 - Mehmet Türker, Türk gazeteci ve yazar (ö. 2017) * 1946 - John Paul Jones, İngiliz müzisyen * 1946 - Melih Gülgen, Türk sinema yönetmeni, senarist ve yapımcı (ö. 2017) * 1950 - Victoria Principal, Amerikalı oyuncudur. * 1951 - Carlos Barisio, Arjantinli futbolcu (ö. 2020) * 1952 - Jim Ross, Amerikalı profesyonel güreş spikeri, hakem, lokantacı, ara sıra güreşen profesyonel güreşçi * 1953 - Muhammed Vahid Hasan, Maldivler eski Cumhurbaşkanı ve Maldivler Millî Savunma Kuvvetleri Başkomutanı olan politikacı * 1953 - Peter Taylor, İngiliz futbolcu ve teknik direktör * 1956 - Mel Gibson, Avustralyalı aktör ve film yönetmeni * 1963 - Hamza Yanılmaz, Türk siyasetçi (ö. 2011) * 1969 - Michael Schumacher, Alman Formula 1 pilotu * 1971 - Cory Cross, Kanadalı eski bir profesyonel buz hokeyi savunma oyuncusudur * 1974 - Alessandro Petacchi, emekli İtalyan profesyonel yol bisikletçisi * 1976 - Angelos Basinas, Yunan eski millî futbolcudur * 1977 - Lee Bowyer, İngiliz millî futbolcudur * 1977 - Mayumi Iizuka, Japon ses sanatçısı (seiyuu) * 1980 - Claudio Maldonado, Şilili futbolcu * 1980 - Kurt Vile, Amerikalı müzisyen * 1980 - Necati Ateş, Türk futbolcu * 1980 - Yusuf Demirkol, Türk şarkıcı ve besteci * 1983 - Enis Arıkan, Türk oyuncu * 1984 - Billy Mehmet, Türk asıllı İrlandalı futbolcu * 1985 - Linas Kleiza, Litvanyalı eski profesyonel millî basketbolcu * 1985 - Marko Tomas, Hırvat basketbolcu * 1986 - Asa Akira, Japon asıllı Amerikalı pornografik film oyuncusu * 1990 - Yoichiro Kakitani, Japon millî futbolcu * 1991 - Jerson Cabral, Hollandalı futbolcu * 1991 - Özgür Çek, Türk futbolcu * 1994 - Melek Yusufoğlu, Türk basketbolcu * 1995 - Kim Ji-soo, Güney Koreli şarkıcı ve oyuncu * 1995 - Kim Seolhyun, Güney Koreli şarkıcı ve oyuncu * 1996 - Florence Pugh, İngiliz aktris * 2003 - Greta Thunberg, İsveçli bir eylemci * 2003 - Kyle Rittenhouse, 17 yaşındayken çıkan sivil ayaklanma sırasında ikisi ölümcül üç kişiyi vurması ile tanınan bir Amerikalı == Ölümler == * 236 - Anterus, Katolik Kilisesi'nin 19. Papa'sı (d. ?) * 1028 - Fujiwara no Michinaga, Japon devlet adamı (d. 966) * 1322 - V. Philippe, Fransa Kralı (d. 1292) * 1501 - Ali Şir Nevai, Türk şair (d. 1441) * 1543 - Juan Rodríguez Cabrillo, İspanyol-Portekizli kâşif (d. 1499) * 1641 - Jeremiah Horrocks, İngiliz astronom (d. 1618) * 1692 - Roelant Roghman, Hollandalı Hollanda Altın Çağı ressamı, çizimcisi ve oymacısı (d. 1627) * 1785 - Baldassare Galuppi, Venedikli İtalyan besteci (d. 1706) * 1799 - Şeyh Galip, Türk divan edebiyatı şairi ve mutasavvıf (d. 1757) * 1826 - Louis-Gabriel Suchet, Fransız asker ve mareşal (d. 1770) * 1875 - Pierre Larousse, Fransız ansiklopedi ve sözlük yazarı (d. 1817) * 1891 - John Casey, İrlandalı geometrici (d. 1820) * 1897 - Louis de Mas Latrie, Fransız tarihçi ve diplomat (d. 1815) * 1903 - Alois Hitler, Adolf Hitler'in babası (d. 1837) * 1922 - Wilhelm Voigt, Alman sahtekar ve ayakkabı ustası (d. 1849) * 1923 - Jaroslav Hašek, Çek yazar (d. 1883) * 1945 - Edgar Cayce, Amerikalı medyum (d. 1877) * 1946 - William Joyce, Amerikalı Nazi propagandacısı (idam edildi) (d. 1906) * 1950 - Emil Jannings, İsviçreli aktör ve En İyi Erkek Oyuncu Akademi Ödülü sahibi (d. 1884) * 1958 - Cafer Tayyar Eğilmez, Türk asker ve siyaset adamı (d. 1878) * 1965 - Milton Avery, Amerikalı ressam (d. 1885) * 1967 - Jack Ruby, Amerikalı gece kulübü işletmecisi (Lee Harvey Oswald'ı öldüren kişi) (d. 1911) * 1979 - Conrad Hilton, Amerikalı iş insanı ve Hilton Otelleri'nin kurucusu (d. 1887) * 1979 - Ernesto Palacio, Arjantinli tarihçi (d. 1900) * 1989 - Sergey Lvoviç Sobolev, Rus matematikçi (d. 1908) * 1992 - Judith Anderson, Avustralyalı aktris (d. 1897) * 2005 - Faruk Sükan, Türk siyasetçi (d. 1921) * 2007 - Mustafa Taşar, Türk siyasetçi (d. 1951) * 2007 - Nezir Büyükcengiz, Türk siyasetçi ve CHP Konya Milletvekili (d. 1951) * 2009 - Pat Hingle, Amerikalı aktör (d. 1924) * 2010 - Mary Daly, Amerikalı radikal feminist filozof, akademisyen ve din bilimci (d. 1928) * 2011 - Jill Haworth, İngiliz asıllı Amerikalı oyuncu (d. 1945) * 2012 - Hamit Haskabal, Türk oyuncu (d. 1947) * 2013 - Sergiu Nicolaescu, Rumen yönetmen ve siyasetçi (d. 1930) * 2014 - Alicia Rhett, Amerikalı oyuncu ve ressam (d. 1915) * 2014 - Faruk Geç, Türk gazeteci, ressam, çizgi-romancı ve illustratör (d. 1931) * 2014 - Saul Zaentz, Amerikalı film yapımcısı (d. 1921) * 2015 - Derek Minter, İngiliz motosiklet yarışçısı (d. 1932) * 2015 - Muaz el-Kesasibe, Ürdünlü savaş pilotu (d. 1988) * 2015 - Olga Knyazeva, Sovyet-Rus eskrimci (d. 1954) * 2016 - Bill Plager, Kanadalı buz hokeyi oyuncusu (d. 1945) * 2016 - Halis Toprak, Türk iş insanı (d. 1938) * 2016 - Peter Powell, İngiliz mucit (d. 1932) * 2016 - Paul Bley, Kanadalı piyanist (d. 1946) * 2016 - Peter Naur, Daninmarkalı bilişim uzmanı (d. 1928) * 2016 - Igor Sergun, Rus albay general (d.1957) * 2017 - Erk Yurtsever, Türk şair, yazar ve Türkolog (d. 1934) * 2017 - İgor Volk, Sovyet-Rus kozmonot ve test pilotu (d. 1937) * 2017 - Rodney Bennett, Britanyalı televizyon ve film yönetmeni (d. 1935) * 2017 - Shigeru Kōyama, Japon oyuncu (d. 1929) * 2018 - Konrad Ragossnig, Avusturyalı klasik gitarist, eğitimci ve lavtacı (d. 1932) * 2018 - Medeniyet Şahberdiyeva, Türkmenistanlı opera şarkıcısı (d. 1930) * 2018 - Serafino Sprovieri, İtalyan Katolik piskoposu (d. 1930) * 2019 - Sylvia Chase, Amerikalı araştırmacı gazeteci ve televizyoncu (d. 1938) * 2019 - Sayed Ashraful İslam, Bangladeşli siyasetçidir (d. 1952) * 2019 - Herb Kelleher, Amerikalı girişimci, iş insanı ve yönetici (d. 1931) * 2019 - Anne-Marie Minvielle, Fransız gazeteci (d. 1943) * 2019 - Steve Ripley, Amerikalı blues müzisyenidir (d. 1950) * 2019 - Christine de Rivoyre, Fransız gazeteci, romancı ve yazar (d. 1921) * 2019 - José Vida Soria, İspanyol hukukçu ve siyasetçi (d. 1937) * 2019 - Michael Yeung, Çinli Roma Katolik piskopos (d. 1945) * 2020 - Derek Acorah, İngiliz medyum, yazar, eski futbolcu ve televizyon sunucusu (d. 1950) * 2020 - Andonis Balomenakis, Yunan siyasetçi ve hukukçudur (d. 1954) * 2020 - Christopher Beeny, İngiliz aktör ve dansçı (d. 1941) * 2020 - Robert Blanche, Amerikalı sinema ve televizyon oyuncusudur (d. 1962) * 2020 - Pete Brewster, Amerikan futbolu oyuncusu ve antrenör (d. 1930) * 2020 - Wolfgang Brezinka, Alman-Avusturyalı eğitimci ve bilim insanı (d. 1928) * 2020 - Domenico Corcione, İtalyan asker ve siyasetçi (d. 1929) * 2020 - Mónica Echeverría, Şilili gazeteci, yazar, oyuncu ve edebiyat profesörü (d. 1920) * 2020 - Ken Fuson, Amerikalı gazeteci (d. 1956) * 2020 - Reuben Hersh, Amerikalı matematikçi, yazar ve akademisyen (d. 1927) * 2020 - Nathaël Julan, Fransız futbolcu (d. 1996) * 2020 - Stella Maris Leverberg, Arjantinli siyasetçi ve sendikacı d. 1962) * 2020 - Ebu Mehdi el-Mühendis, Iraklı-İranlı asker (d. 1954) * 2020 - Kasım Süleymani, İranlı asker (d. 1957) * 2021 - Raúl Baglini, Arjantinli siyasetçi ve hukukçudur (d. 1949) * 2021 - Lee Breuer, Amerikalı oyun yazarı, tiyatro yönetmeni, akademisyen, eğitimci, film yapımcısı, şair ve söz yazarıdır (d. 1937) * 2021 - Eric Jerome Dickey, Amerikalı yazar (d. 1961) * 2021 - Roger Hassenforder, Fransız profesyonel bisiklet sporcusu (d. 1930) * 2021 - Naohiro Ikeda, Japon voleybol oyuncusu (d. 1940) * 2021 - Renate Lasker-Harpprecht, Alman yazar ve gazeteci (d. 1924) * 2021 - Gerry Marsden, İngiliz pop-rock şarkıcısı, söz yazarı, gitarist ve televizyon sunucusu (d. 1942) * 2021 - Manola Robles, Şilili gazeteci (d. 1948) * 2021 - Elena Santiago, İspanyol yazar (d. 1941) * 2021 - Barbara Shelley, İngiliz aktris (d. 1932) * 2022 - Oussou Konan, Fildişi Sahilli futbolcudur (d. 1989) * 2022 - Gianni Celati, İtalyan yazar, çevirmen ve edebiyat eleştirmenidir (d. 1937) * 2022 - Mario Lanfranchi, İtalyan yapımcı, yönetmen, senarist, aktör ve koleksiyoncu (d. 1927) * 2022 - Kamel Lemoui, Cezayirli millî futbolcu ve teknik direktör (d. 1939) * 2022 - Beatrice Mintz, Amerikalı embriyolog (d. 1921) * 2022 - Viktor Saneyev, Sovyet-Gürcü üç adım atlama sporcusu (d. 1945) * 2023 - Walter Cunningham, Amerikalı NASA astronotu (d. 1932) * 2023 - Elena Huelva, İspanyol kanserle mücadele aktivisti, sosyal medya fenomeni (d. 2002) * 2023 - Ruslan Hasbulatov, Çeçen asıllı Rus ekonomist ve devlet adamı (d. 1942) * 2023 - Abdüsselam Mecali, Ürdünlü siyasetçi ve fizikçi (d. 1925) * 2023 - Giorgio Tombesi, İtalyan siyasetçi (d. 1926) * 2023 - Norbert Werbs, Alman Roma Katolik başpiskopos ve ilahiyatçı (d. 1940) == Tatiller ve özel günler == 250px|küçükresim|sağ|Mersin'in kurtuluşu anısına Mersin Kültür Merkezi önüne yerleştirilen pano * Mersin'in Fransız işgalinden kurtuluşu (1922) * Dünya'nın Güneş'e en yakın olduğu gün (Günberi) * Verem Savaş Eğitimi Haftası (3-9 Ocak) == Kaynakça == *0103 03

BASIC (İngilizce: _B_ eginner's _A_ ll-Purpose _S_ ymbolic _I_ nstruction _C_ ode Türkçe: Yeni başlayanların çok amaçlı simgesel öğretim kodu) 1964'te John George Kemeny ve Thomas Eugene Kurtz tarafından New Hampshire, ABD'de icat edilmiş, günümüzde de çeşitli türevleri kullanılmakta olan yüksek düzey bir programlama dili. Farklı türevleri birçok işletim sisteminin parçası olarak sunulmuştur. BASIC öğrenmesi ve yazılımları kolay olan bir dildir. Genelde amatörce ve hobi uğraşıları için kullanılmıştır. Microsoft daha sonra Kişisel bilgisayarlar için Quick Basic derleyicisi piyasaya sürmüştür. Bununla yazılan BASIC metinlerini makine koduna çevirilebilmiş böylece sürat kazanmıştır. Bugün hâlen geniş bir kullanım alanına sahip olan Visual Basic dili var olup bununla hatta Windows'un belirli bölümleri yazılmıştır. Her Microsoft Office paketinde bir BASIC türevi var olup makro programlamada büyük kolaylıklar getirmektedir. Ayrıca BASIC kodunu C veya C++ koduna çevirip makine kodu derlemesi yapabilen bazı açık kaynak kodlu uygulamalar bulunmaktadır. Bunlardan BaCon Linux, MacOS ve bazı unix tabanlı işletim sistemlerinde HUG kütüphanesi ile pencere, buton, vb. arayüz oluşturmak için kullanılabilirken BCX sadece Windows'ta WinAPI ile arayüz oluşturmak için kullanılabilmektedir. QB64 adlı derleyici ise Windows, MacOS, Linux ve bazı başka işletim sistemlerinde arayüz oluşturmaya imkân sağlamaktadır. Basic programlama dili algoritma'ya çok yakın bir yapıya sahiptir. Bu yüzden öğrenilmesi ve uygulanması kolaydır. == Değişken isimleri ve kuralları == Değişken isimleri aşağıdaki kurallara uyan her şey olabilirler: # Değişken ismi en fazla 255 karakterden oluşmalıdır. # Değişkenler arasında : ;, . / ' # [ ] ! " $ % ^ & * ( ) { } karakterleri kullanılamaz. Ancak _ kullanılabilir. # Değişken isminin ilk karakteri mutlaka harf olmalıdır. Yani değişkenler rakamla başlamaz. # Değişken isimlerinde büyük küçük harf ayrımı yoktur. "AbCdE" ile "Abcde" veya "ABCDE" aynı değişkenleri belirlerler. # Belirli bir prosedürde aynı değişken birden fazla tanımlanamaz. # En önemlisi de herhangi bir BASIC komutu olamayacaklarıdır. === Değişkenlerin belirtilmesi === Bir değişken "Dim degisken_ismi as tür" seklinde tanımlanır. Dim damdaki_kedi as byte Dim Burak, gonen, kedi, damdaki as boolean Dim İsmail, cerban, temel, egitim as string Görüldüğü gibi VB'de de değişkenler arası virgül ile ayrılıp birden çok aynı türde değişken aynı anda tanımlanabilir. === Örnek program === Merhaba Dünya çıktısı 10 PRINT "Merhaba Dünya!" Dim str1, str2 as string str1=textbox1.text str2=textbox2.text if str1=" " or str2=" " then msgbox("Lütfen Parolanızı Giriniz", msgboxstyle.critical) EndIf'' End Sub === Sunucuya Bağlanma === # Bir siteye bağlanmak ve veri akışı site$ = "tr.wikipedia.org" port = 80 NETCONNECT site$, port print "connected to " + site$ + ":" + port get$ = "GET http://" + site$ + "/ HTTP/1.0" + chr(13) + chr(10) get$ = get$ + chr(13) + chr(10) NETWRITE get$ print "request written" s$ = "" do chunk$ = netread print "chunk '" + left(chunk$,10) + "..." + right(chunk$,10) + "'" + length(chunk$) s$ = s$ + chunk$ # bekleyin / yavaş bağlantılar için bazı ayarlamalar gerekebilir pause .2 until not netdata NETCLOSE print "response" print s$ print length(s$) == Bazı türevleri == * Amstrad (Locomotive) Basic, * Atari Basic, * BaCon * BasicA, * GWBasic, * Commodore, * Basic V2, * Mallard Basic, * QBASIC (Quickbasic), * TurboBasic, * Power Basic, * Visual Basic, * Visual Basic .NET

Perl, bir dil bilimci olup NASA'da sistem yöneticisi olarak çalışan Larry Wall tarafından geliştirilmiş bir programlama dilidir. Yoğun şekilde metin işleme ve görüntü tanıma söz konusu olduğunda kullanılabilecek en güçlü ve pratik programlama dilidir. 22 yıldır geliştirilen ve özgür yazılım çerçevesinde kaynak kodu açık olarak sunulan Perl programlama dili hemen hemen tüm işletim sistemlerinde çalışmaktadır. Larry Wall Perl'i yazarken C, sed, AWK ve sh gibi pek çok dilden önemli ve güçlü özellikler ödünç almıştır. Larry Wall tarafından Perl 6 sürümünün hazırlık çalışmaları devam etmektedir. == İsim == Perl ismi bir kısaltma olmayıp açılımı yoktur. Bu yüzden PERL olarak yazılmaz. Ancak Perl kelimesine karşılık olarak daha sonradan çeşitli açılımlar teklif edilmiştir. Bunların en çok bilinenleri arasında "Practical Extraction and Report Language" (Pratik Çıkarım ve Raporlama Dili) ve Wall tarafından mizahi bir şekilde ortaya atılan "Pathologically Eclectic Rubbish Lister" (Hastalıklı Derecede Eklektik ve Saçma Listeleyici) yer alır. Kısaltma şeklinde yorumlarının kendisinden sonra geldiği bu tip kelimeler için İngilizcede "backronym" (back geri + acronym kısaltma) terimi kullanılmaktadır. == Modüller == Perl ile ilgili sloganlardan bir tanesi, "Perl programlarının %90'ı zaten yazılmıştır!" sözüdür. Bunun sebebi CPAN yani Comprehensive Perl Archive Network olarak isimlendirilen ve Perl ile ilgili binlerce hazır modülü barındıran sistemdir. Bu madde yazıldığı esnada CPAN bünyesinde 3739 Perl geliştiricisi, 6646 Perl modülü bulunmaktadır. 2421 MB yer kaplayan sistemin 247 yansısı bulunmaktadır. Bunun anlamı şudur: Bir işle ilgili modül, fonksiyon, sistem, vs. büyük bir olasılıkla zaten yazılmıştır, hazır olarak alıp kullanılabilir. == Kaynakça == == Ayrıca bakınız == * Python == Dış bağlantılar == * perl.org _ Perl resmî sayfası * CPAN - Perl Modül Arşivi * Perl Kurumu * Perl için kaynak - Perl hakkında temel kaynakları yayımlayan O'Reilly Media'nın Perl sayfası Kategori:Linux programlama araçları

küçükresim|237px|Sokrates büstü Sokrates (, ; MÖ 469; Atina - MÖ 399, Atina), Antik Yunan filozofudur. Heykeltıraş Sophroniskos'un ve Ebe Fenarete'nin oğludur. Yunan felsefesinin kurucularındandır. Özel yaşamına ilişkin fazla bir şey bilinmemekle beraber Sokrates; Platon ve Ksenophon’a kadar uzanan bir geleneğe göre kendisine üç çocuk veren Ksanthippi ile evlidir. Platon ve Ksenophon’un çizdiği portreye göre basık burunlu, patlak gözlü, sarkık dudaklı ve göbeklidir. Alçakgönüllü alışkanlıkları ve felsefeden başka bir uğraşı olmadığı bilinen Sokrates, başta öğrencisi Platon olmak üzere Yunan gençleri üzerinde giderek kendisini taklit etmeye varan derecede yükselen bir etki yaratır. Onun gibi yalın ayak yürürler. Hatta bu grup özentisini alaya almak için Aristophanes Kuşlar adlı komedyasında bir terim icat eder. Bu terim Esokraton’dur. Uzun saçlı olurlar, açlık çekerler, Sokrateslik taslayanlardır. Ahlak felsefesinin kurucusu olarak kabul edilen Sokrates’in yaşamının en belirgin olaylarından biri MÖ 399 yılında hakkında açılan davadır. Platon'un Sokrates'in Savunması adlı eserinde anlattığı kadarıyla Sokrates, şehrin tanrılarına inanmamak, onların yerine başka tanrılar koymak ve böylece gençliği zehirlemekle suçlanır. Sokrates bu suçlamalar sonucunda ölüme mahkûm edilir. Sokrates, yazılı bir kaynak bırakmamıştır. Yaşamı ve düşünceleri ile ilgili bilgiler Aristophanes gibi çağdaş yazarlar, Platon ve Ksenophon gibi ardıllarının yazdıkları ve Sokrates’in ölümünden on beş yıl sonra dünyaya gelen Aristoteles’in dolaylı anlatımlarıyla günümüze ulaşmıştır. Bu anlatımlar, Sokrates ve muhataplarının bir konuyu soru-cevap tarzında inceledikleri diyaloglar olarak kaleme alınmış; Sokratik diyalog edebi türünü ortaya çıkarmıştır. == Sokrates'in felsefi yaşamı == Sokrates'in felsefi yaşamına başlangıçlık eden olay Delphoi Tapınağı ziyaretidir. Sokrates felsefesinin ana temalarını ele alan başlıca kaynak Sokrates'in Savunması adlı diyalogdur. Bu diyalog Sokrates hakkında açılan dava sonrasında Platon tarafından kaleme alınan bir felsefi başkaldırıdır. Bu eser, Sokrates'in felsefi yaklaşımı uyarınca sürdürdüğü yaşamını sergiler. Sokrates yaşam tarzını ve yaşam tarzı nedeniyle sahip olduğu güçlü düşmanlıkları sergilemek amacıyla dostu Khairephon’un Delphoi Tapınağı kâhini Pythies’e kendisi ile ilgili ziyaretini aktarmayı gerek görür. Khairephon, kâhine Sokrates’ten daha bilge birisinin bulunup bulunmadığını sorduğunda kâhin, ondan daha bilge birisinin bulunmadığını söyler. Bu bilgiyi alan Sokrates önce şüpheye düşer, çünkü hiçbir şey bilmediğinin farkındadır. Ama tanrı yalan söylemeyeceği için kâhinin sözlerinin doğruluğundan şüphe etmemek durumundadır. Böylece söz konusu kehanetin, çözülmesi gereken bir bilmece olduğunu düşünerek araştırmaya koyulur. Önce adı bilgeye çıkan politikacıya, sonra ozanlara, daha sonra da sahip oldukları Sophia ile ünlü olan ustaların ve zanaatkârların yanına gider. Onlara sorduğu sorularla, onların bilge olmadıklarını kavrar. Sokrates bunların cehaletin pençesinde kıvrandıklarını fark eder. Bu kişiler, hem bilmedikleri şeyleri bildiklerini sanmaktadırlar hem de neleri bilmediklerinin farkında değillerdir. Oysa cehaletten daha büyük bir kötülük yoktur. Sokrates bu kişilerden farklı olarak, bilmediğini bilir; tam da bu noktada o kişilerden daha bilge olmaktadır. Yani Sokrates kendi cehaletinin farkında olmak gibi insani bilgeliğe sahiptir. Yani Sokrates kendini bilmekte ve kendini tanımaktadır. Sokrates, kâhinin söylediği sözlerin gerçek anlamını bulmak için uyguladığı sorgulama sonunda Pythies'in ne demek istediğini anlamıştır. Onların arasında en bilge olduğu doğru bir yargıdır. Çünkü kendisi hiçbir şey bilmediğinin farkındadır. Sokrates böylece –bilmediğini bildiğini sanan- insanlarla, gerçek bilginin tek sahibi olan tanrılar arasında aracı durumundadır. Bu konum aslında Platon'un Lysis ve Şölen adlı eserlerinde belirttiği gibi, filozofun konumudur; zaten filozof kelimesi de Yunanca philei ve sophia kelimelerinin yan yana gelmesi ile oluşturmuştur. Bu kelime başta "bilgi ve bilgelik dostu" sonra ise "bilgiye can veren, onu sorgulayan" anlamına gelmektedir. Bunun ön koşulu da bilgisizliğin bilincinde olmaktır. Sokrates’in kendini tanı ilkesinin başlıca sebebi; her kişinin yaratılıştan iyi olduğu görüşünden gelir. Sokrates'in ahlakçı akılcılığı buna denk gelmektedir. == Sokrates’in diyalektik uslamlama yöntemi == Kehanet anlatısı, genellikle Sokrates’in, bilgelikleriyle ünlenenlere yöneltip onları bunalttığı soruları akla getirir. Bu tür yaklaşımlar "çürütme" (elenchos) denen belli bir kalıp içerisinde sergilenirler. Bu yöntem felsefe tarihinin ilk yöntemi olması bakımından son derece önemlidir. Eski Yunancada "sınamadan geçirmek" ya da "çürütme" anlamına gelen elenchos yöntemi, doğruluğundan şüphe duyulmayan bir sava karşı yöneltilen çeşitli sorularla, yapılan açıklamalarla, savın kapsamının olabildiğince genişletilmesiyle, en sonunda savın kendi içinde taşıdığı çelişki ve tutarsızlıkların kanıtlanmasıyla doğruluk savlarının çürütülmesinin amaçlandığı düşünsel diyalektik bir süreçten oluşmaktadır. Sokrates tarzı bu çürütme şu aşamalardan oluşur: # Yanıtlayan, çürütmenin amacını oluşturacak p önermesini savunur; # Sokrates akıl yürütmenin ürünü q ve r önermeleri üzerinde yanıtlayanla tartışmasız hemfikir olur; # Sokrates’i yanıtlayana q ve r önermelerinden ancak karşıt –p önermesine ulaşacağını kanıtlar ; # Sokrates bu noktada p’nin yanlış, karşıt p’nin doğru olduğunun gösterildiğini ileri sürer. Sokrates’e göre çürütme uygulaması o denli önemlidir ki Savunma'da bunun felsefeyle aynı şey olduğunu savunur. Filozofça yaşamanın insanın kendisini ve başkasını sürekli sınamak olduğunu açıklar (28e, 29c-d). Bu anlamda Sokrates’in diyalektik uslamlama yönteminin amacı insanların iyiye, güzele, erdeme yönelik sürekli bir felsefe arayışı içinde olmalarının sağlanmasıdır. Diyalektik yöntemde yanıt arayan hemen bütün sorular, "Güzel nedir?", "Bilgi nedir?", "Zaman nedir?" gibi ne?-lik bildiren bir şeyin özünü ya da doğasını bilmeye yönelik ana soru yapısından türerler. Sokrates karşılıklı konuşmalardan yola çıkarak yüzeysel bilginin, bir kavramı tanımlatmayı, tanıtlatmayı amaçlayan sorularla diyaloğu istenen doğrultuda yönlendirir. Bu karşılıklı konuşmalarda konuşmacıların söylediklerinde bulunan tutarsızlıklar ve çelişkiler ortaya çıkarılarak yüzeysel bilginin, en önemlisi de doğru diye bilinen sanıların bırakılmasını sağlamış olacaktır. Diyalektik yönteminin en belirgin örnekleri Kriton ile Lysis diyaloglarıdır. Sokrates’in uyguladığı biçimiyle bu yöntem bilginin bulunmaktan çok hep aranması gereken bir şey olarak görüldüğünün başlıca kanıtıdır. Sokrates öldükten sonra "Sokratik Diyaloglar" edebiyatı ortaya çıkmıştır. Diyaloglar arasında ilk sırayı Platon’un yazdığı diyaloglar alır. Platon; Sokrates'in Savunması, Kriton, Phaidon, Şölen (Symposion), Theaitetos, Timaeos, Lakhes, Euthyphron adlı diyaloglarında Sokrates’in portresini sergilemiştir. İkinci sırada ise Ksenophon'un Apomnemoneumata adlı yapıtı yer alır. Sokrates’in kişiliği üzerine birbirine karşıt görüşler ortaya atılmıştır. Platon’a göre dengeli bir kişi olan Sokrates çağdaşı Spintharos’a göre sert mizaçlı, nefsine hâkim birisidir. Fakat Sokrates’e karşı bir saldırı da vardır: Aristophanes'in MÖ 423 yılında sergilediği Bulutlar adlı komedyasında Sokrates, sözcüklerle oynayan, öğretileri ile ahlakı ve devleti baltalayan; gençleri babalarıyla, devletin otoritesini sorgulamaya yönelten bir sofist olarak canlandırılarak eleştirilmiştir. Ayrıca Sokrates ile ilgili diyaloglarda Sokrates’in içindeki tanrısal sesten (daimon) bahsedilir. Bu güç ona ne gibi davranışlardan kaçınması gerektiği konusunda ilham vermektedir. Sokrates’i Kant, "aklın ideali", Hegel, "bir insanlık kahramanı, felsefesini yazmayan ama yaşayan gerçek bir filozof" olarak tanımlar. Nietzsche ise tersine, onu, ölüm korkusu nedir bilmeyen, yaşayan biri olarak değil de salt akıl olarak ölen ve hayatın içgüdüsünden tamamıyla kopmuş bir "canavar" olarak tasvir eder. Sokrates'e ait yazılı bir eser günümüze ulaşmamıştır. Bu nedenle tüm öğretimini sözel olarak yaptığı yargısına varılmaktadır. Sokrates hakkındaki bilgiler başkalarının aracılığı ile günümüze kadar gelmiştir. Bugün fiilen sahip olduğumuz eserleri yazmış olan başlıca filozof Platon’dur. Platon, Sokrates’in öğrencisidir. Sokrates’e ilişkin bilgilerin büyük çoğunluğu Platon’un yazılarından elde edilmektedir. Platon Sokrates’in anısını canlı tutmak için onu ve onun öğretilerini anlatan yazılar yazmıştır. Sokrates’in ruhunu yaşatmak, Platon için, Sokrates’in yaptığı tarzda felsefe yapmak anlamına gelmektedir. Platon, Sokrates öldüğünde otuz bir yaşındadır. Sokrates öldükten sonra MÖ 4. yüzyılın ilk yarısında Atina’nın ünlü okulu olan ve bugünkü modern üniversitenin ilk örneği sayılabilecek Akademia’yı kurmuştur ve eserlerini orada yazmıştır. == Sokratesçi okullar == Yunan felsefesinin en büyük filozofu Sokrates’in ölümünün ardından onun anısını canlı tutmak için eserler kaleme alındığı gibi bazı okullar da kurulmuştur. Bu kuruluşların hepsi Sokrates’in düşünsel anlamda gerçek izleyicileri olma savıyla kurulmuştur. Bu okullar arasında "Megara okulu", "Kinikler okulu", "Kirene okulu", "Elis-Eteria okulu" sayılabilir. Bu okullar, Sokrates’in, gerek kişilik özelliklerinden, gerekse düşüncelerinden çok derin biçimde etkilenmişlerdir. MÖ 4. yüzyılın başlarında Sokrates’in ilk öğrencilerinden Megaralı Eukleides, Megara Okulu’nu kurmuştur. Bu okul felsefedeki yerini daha çok Aristoteles eleştirileri ve mantık alanında yaptığı katkılarla belirlemiştir. Atinalı Antisthenes ve Sinoplu Diogenes’in öncülüğünü ettiği bir diğer Sokratesçi kuruluş ise Kinik Okulu’dur. Bu okul bireyin erdem ile mutluluğa ulaşabilmesi için kendi kendiyle yetinip, tüm yapay gereksinimlerinden sıyrılması gerektiğini savunur. Aristippos tarafından kurulan Kirene Okulu ise Kinik Okulu ile taban tabana zıt düşünceleri savunur. Sokrates’in sürekli sözünü ettiği erdem üstüne kurulu mutluluğun, tat almada, bütün haz yaşantısında olduğu düşünülmektedir. Kirene Okulu’nun savunduğu bu temel görüş "haz" anlamına gelen Yunancadaki "hedone" sözcüğünden türeyerek "hazcılık" (hedonizm) diye anılan felsefe öğretisinin de ilk örneğidir. Elis-Eretria Okulu ise Sokrates’in ölümünün hemen ardından öğrencisi Elisli Phaidon tarafından kurulmuştur. Sokrates’in izinden giden tüm okullar gibi bu okul da ahlak felsefesini baş köşeye yerleştirmiştir. Bu felsefe okulu aynı zamanda Sokrates’in soylu yaşamını, bu yaşamdan alınacak dersleri ve insan yaşamında felsefenin yerini vurgulamak üzere kurulmuştur. == Kaynakça == == Dış bağlantılar == * Sokratik Yöntem Hakkında * Doğurtma Yöntemi Hakkında * Sokrates'in Antik Çağ Felsefesinde Yeri * Sokrates ve Entelektüel Ahlak Kategori:MÖ 469 doğumlular Kategori:MÖ 399 yılında ölenler Kategori:MÖ 5. yüzyıl filozofları Kategori:MÖ 4. yüzyıl filozofları Kategori:Antik Yunan filozoflar Kategori:Antik Atinalılar Kategori:Epistemoloji Kategori:Zehirlenerek ölenler Kategori:İntihar eden antik kişiler Kategori:MÖ 4. yüzyılda idam edilmiş kişiler Kategori:Mantık felsefecileri Kategori:İdam edilmiş filozoflar

== Olaylar == * 1759 - George Washington, Martha Dandridge ile evlendi. * 1781 - Amerikan İç Savaşı: Richmond, Benedict Arnold komutasındaki Kraliyet Donanması tarafından yakıldı. * 1809 - 1807-1809 Osmanlı-İngiliz Savaşı'nı sona erdiren Kale-i Sultaniye Antlaşması imzalandı. * 1854 - San Francisco adlı buharlı gemi battı: 300 kişi öldü. * 1889 - Alman fizikçi Martin Brendel, ilk kez auroraları fotoğrafladı. * 1895 - Dreyfus davası: Casusluk suçlamasıyla Fransa'da yargılandığı davada, Yüzbaşı Alfred Dreyfus ömür boyu hapse mahkûm oldu. * 1919 - Weimar Cumhuriyeti'nde Alman İşçi Partisi kuruldu. Bu parti daha sonra "Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi" adını alacaktı. * 1921 - Çerkez Ethem ve kardeşleri, Yunan İşgal Kuvvetleri'ne sığındılar. * 1922 - Adana'nın düşman işgalinden kurtuluşu. * 1929 - Anadolu-Bağdat ve Mersin-Tarsus Demiryolları ile Haydarpaşa Garı devletleştirildi. * 1930 - Sovyetler Birliği'nde tarımın kolektivizasyonu başladı. * 1933 - San Francisco'daki Golden Gate Bridge inşa edilmeye başlandı. * 1961 - Yassıada duruşmaları devam ediyor. 6-7 Eylül Olayları davası sonuçlandı. Sanıklardan Adnan Menderes, Fatin Rüştü Zorlu ve eski İzmir valisi Kemal Hadımlı mahkûm oldular. Aynı gün Fuad Köprülü ve Fahrettin Kerim Gökay Yassıada'dan tahliye edildi. * 1968 - Çekoslovakya'da iktidara Prag Baharı'nı başlatacak olan Alexander Dubček geldi. * 1974 - Peru'nun Başkenti Lima'da oluşan depremde, 6 kişi öldü ve yüzlerce ev hasar gördü. * 1979 - DİSK'in çağrısıyla Türkiye çapında 5 dakika iş bırakma eylemi (Faşizmi Lanetleme Eylemi) yapıldı. * 1981 - Türkiye'de Atatürk Yılı, Devlet Başkanı Orgeneral Kenan Evren'in TBMM'de yaptığı konuşmayla kutlamalara açıldı. * 1989 - ABD jetleri, Libya'ya ait iki MiG-23 uçağını düşürdü. * 1993 - ABD'de 1965'ten sonra ilk kez asılarak idam gerçekleştirildi. Seri katil Westley Allan Dodd Washington'da asıldı. * 1993 - Kabardey-Balkarya Cumhuriyeti'nin ilan edilişi. * 1997 - Rus güçleri Çeçenistan'dan çekildi. * 2005 - Bilinen en büyük cüce gezegen Eris keşfedildi. * 2014 - Hindistan, diğer motorlara göre daha fazla yük kaldırabilen, ilk yerli üretim kriyojenik motorla güçlendirilmiş GSLV-D5 roketini uzaya fırlattı. * 2017 - İzmir saldırısı: İzmir Adliyesi'ne bomba yüklü araç ile saldırı düzenlendi. Saldırıda bir polis memuru ve bir adliye çalışanı hayatını kaybetti. Üçü polis, 7 kişi yaralandı. == Doğumlar == * 1548 - Francisco Suárez, İspanyol Cizvit rahibi, filozof ve teolog (ö. 1617) * 1592 - Şah Cihan, Babür İmparatorluğu'nun 5. Hükümdarı (ö. 1666) * 1620 - Miklós Zrínyi, Hırvat ve Macar soylusu asker, devlet adamı ve şair (ö. 1664) * 1759 - Jacques Cathelineau, Fransız çerçi ve Vendée isyanı lideri (ö. 1793) * 1767 - Jean-Baptiste Say, Fransız felsefeci ve ekonomist (d. 1832) * 1846 - Rudolf Christoph Eucken, Alman felsefeci, yazar ve Nobel Edebiyat Ödülü sahibi (ö. 1926) * 1851 - Böcüzade Süleyman Sami, Osmanlı yazar, bürokrat ve siyasetçi (ö. 1932) * 1855 - King Camp Gillette, Amerikalı girişimci, mucit ve iş insanı (ö. 1932) * 1867 - Dimitrios Gunaris, Yunan hukukçu, siyasetçi ve Yunanistan Başbakanı (ö. 1922) * 1871 - Leonid Bolhovitinov, Rus asker ve doğubilimci (ö. 1925) * 1874 - Joseph Erlanger, Amerikan fizyolog (ö. 1965) * 1876 - Konrad Adenauer, Alman devlet adamı ve Almanya şansölyesi (ö. 1967) * 1880 - İbrahim Etem Ulagay, Türk tıp profesörü, hekim ve kimyager (ö. 1943) * 1883 - Döme Sztójay, Macar asker, diplomat ve Macaristan Krallığı Başbakanı (ö. 1946) * 1884 - Ahmed Ağdamski, Azeri operacı ve oyuncu (ö. 1954) * 1897 - Kiyoşi Miki, Japon Marksist düşünür (ö. 1945) * 1900 - Yves Tanguy, Fransız-Amerikalı ressam (ö. 1955) * 1902 - Stella Gibbons, İngiliz yazar ve romancı (ö. 1989) * 1904 - Jeane Dixon, Amerikalı astrolog ve psişik (ö. 1997) * 1911 - Jean- Pierre Aumont, Fransız aktör (ö. 2001) * 1913 - Nejat Eczacıbaşı, Türk kimyacı ve sanayici (ö. 1993) * 1914 - Nicolas de Staël, Fransız ressam (ö. 1955) * 1917 - Jane Wyman, Amerikalı oyuncu ve En İyi Kadın Oyuncu Akademi Ödülü sahibi (ö. 2007) * 1921 - Friedrich Dürrenmatt, İsviçreli yazar (ö. 1990) * 1921 - Jean, Lüksemburg Büyük Dükü (ö. 2019) * 1921 - Kemal Ergüvenç, Türk tiyatro, sinema oyuncusu ve seslendirme sanatçısı (ö. 1975) * 1923 - Boris Leskin, Amerikalı sinema, tiyatro ve dizi oyuncusu (ö. 2020) * 1923 - Endel Taniloo, Eston heykeltıraş (ö. 2019) * 1923 - Jan Matocha, Çekoslovak kano yarışçısı (ö. 2016) * 1924 - Gerry Plamondon, Kanadalı buz hokeyi oyuncusu (ö. 2019) * 1924 - Marc Bonnefous, Fransız diplomat (ö. 2002) * 1925 - Jean-Paul Roux, Fransız oryantalist ve Türkolog (ö. 2009) * 1928 - Girish Chandra Saxena, Hint bürokrat (ö. 2017) * 1928 - Preben Hertoft, Danimarkalı psikiyatrist (ö. 2017) * 1928 - Walter Mondale, Amerikalı siyasetçi (ö. 2021) * 1928 - Zülfikar Ali Butto, Pakistanlı avukat, politikacı ve Pakistan'ın 9. Başbakanı (ö. 1979) * 1929 - Ümit Utku, Türk yönetmen, senarist ve yapımcı (ö. 2016) * 1930 - Kay Lahusen, Amerikalı gazeteci * 1931 - Alvin Ailey, Amerikalı dansçı, koreograf ve eylemci (ö. 1989) * 1931 - Robert Duvall, Amerikalı oyuncu, yönetmen ve En İyi Erkek Oyuncu Akademi Ödülü sahibi * 1932 - Bill Foulkes, İngiliz millî futbolcu (ö. 2013) * 1932 - Raisa Gorbaçov, Mihail Gorbaçov'un eşi (ö. 1999) * 1932 - Umberto Eco, İtalyan dil bilimci ve yazar (ö. 2016) * 1933 - Anthony Bailey, İngiliz yazar ve sanat tarihçisi (ö. 2020) * 1934 - Antoni Pitxot, İspanyol ressam (ö. 2015) * 1934 - Phil Ramone, Amerikalı aranjör, yapımcı ve 14 Grammy Ödülü sahibi (ö. 2013) * 1935 - Füruğ Ferruhzad, İranlı şair, yazar, yönetmen ve ressam (ö. 1967) * 1935 - Jack Hirsh, Kanadalı bilim insanı * 1935 - Öner Ünalan, Türk yazar, çevirmen ve araştırmacı (ö. 2011) * 1936 - Sylvestre Nsanzimana, Ruandalı siyasetçi (ö. 1999) * 1937 - Hélène Cixous, Fransız yazar * 1938 - Brian Crowe, İngiliz diplomat (ö. 2020) * 1938 - I. Juan Carlos, İspanya Kralı * 1938 - Ngũgĩ wa Thiong'o, Kenyalı yazar * 1940 - Adnan Mersinli, Türk oyuncu (ö. 2016) * 1941 - Hayao Miyazaki, Japon manga ve anime sanatçısı * 1942 - Vicki Lansky, Amerikalı çocuk hikâyeleri yazarı ve yayıncı (ö. 2017) * 1943 - Atilla Özdemiroğlu, Türk müzisyen (ö. 2016) * 1946 - Diane Keaton, Amerikalı oyuncu ve En İyi Kadın Oyuncu Akademi Ödülü sahibi * 1947 - Osman Arpacıoğlu, Türk futbolcu ve spor yazarı (ö. 2021) * 1949 - Anne-Marie Lizin, Belçikalı siyasetçi (ö. 2015) * 1950 - Mehmet Mümtaz Tuzcu, Türk şair * 1952 - Uli Hoeneß, Alman eski futbolcudur * 1953 - George Tenet, Amerikalı bürokrat, istihbaratçı ve akademisyendir * 1954 - László Krasznahorkai, Macar senarist ve romancıdır * 1956 - Gérard Berliner, Fransız şarkıcı, söz yazarı, besteci ve oyuncu (ö. 2010) * 1956 - Frank-Walter Steinmeier, bir Alman politikacı * 1959 - Maya Lin, Çin asıllı Amerikalı mimar ve sanatçı * 1960 - Phil Thornalley, İngiliz müzisyen ve yapımcı * 1961 - Iris DeMent, Amerikalı şarkıcı ve söz yazarıdır * 1965 - Vinnie Jones, İngiliz eski futbolcudur * 1965 - Okday Korunan, Türk oyuncu ve oyun yazarı * 1966 - Özgür Ozan, Türk oyuncu * 1968 - DJ Bobo, İsviçreli şarkıcı * 1969 - Marilyn Manson, Amerikalı müzisyen * 1970 - Erdal Beşikçioğlu, Türk oyuncu * 1972 - Sakis Ruvas, Yunan şarkıcı * 1975 - Bradley Cooper, Amerikalı tiyatro, dizi ve sinema oyuncusudur * 1976 - Diego Tristán, İspanyol futbolcu * 1977 - Alaaddin Şahintekin, Türk karateci * 1978 - January Jones, Amerikalı aktris ve model * 1980 - Sebastian Deisler, Alman futbolcu * 1981 - deadmau5, Kanadalı progressive house müzik yapımcısı ve sanatçı * 1982 - Janica Kostelić, Hırvat kayakçı * 1986 - Deepika Padukone, Hint film aktrisi ve modeldir * 1987 - Kristin Cavallari, Amerikalı oyuncu ve şarkıcı * 1989 - Clara Cleymans, Belçikalı oyuncu ve seslendirme sanatçısı * 1989 - Krisztián Németh, Macar millî futbolcudur * 1991 - Soner Aydoğdu, Türk futbolcu * 1991 - Denis Alibec, Rumen futbolcudur * 1996 - Max Baldry, İngiliz oyuncu * 1997 - Egehan Arna, Türk basketbolcu * 1998 - Merve Arı, Türk basketbolcu * 1999 - Berkin Elvan, Türk öğrenci (ö. 2014) == Ölümler == * 842 - Mutasım, Abbâsîler'in 8. Halifesi (d. 794) * 1066 - Edward, İngiltere Kralı (d. 1003) * 1173 - IV. Bolesław, Polonya Yüksek Dükü (d. 1122) * 1387 - IV. Pedro, Aragon Kralı (d. 1319) * 1477 - I. Charles, Burgonya'nın Valois Hanedanı'ndan son Dükü (d. 1433) * 1588 - Qi Jiguang, Çinli general ve ulusal kahraman (d. 1528) * 1589 - Catherine de' Medici, Fransa Kraliçesi (d. 1519) * 1616 - Simeon Bekbulatoviç, Kasım Hanlığı'nın Hanlarından ve Rus Çarlığı'nın Çarlarından (d. ?) * 1713 - Jean Chardin, Fransız kuyumcu ve gezgin (d. 1643) * 1714 - III. Mamia Gurieli, İmereti Kralı (d. ?) * 1735 - Carlo Ruzzini, Venedikli devlet adamı, diplomat ve Venedik Cumhuriyeti Doçe'si (d. 1653) * 1762 - Yelizaveta, Rus İmparatoriçesi (d. 1709) * 1776 - Philipp Ludwig Statius Müller, Alman zoolog (d. 1725) * 1796 - Anna Barbara Reinhart, İsviçreli matematikçi (d. 1730) * 1818 - Marcello Bacciarelli, İtalyan ressam (d. 1731) * 1858 - Josef Wenzel Radetzky von Radetz, Avusturyalı general (d. 1766) * 1863 - Johann Wilhelm Zinkeisen, Alman tarihçi (d. 1803) * 1908 - Smbat Şahaziz, Ermeni eğitimci, yazar ve gazeteci (d. 1840) * 1913 - Lewis A. Swift, Amerikalı gök bilimci (d. 1820) * 1917 - Isobel Lilian Gloag, ‎İngiliz ressam (‎d. 1865) * 1922 - Ernest Shackleton, İrlandalı-İngiliz kâşif (d. 1874) * 1925 - Yevgeniya Boş, Alman asıllı Rus Bolşevik aktivist ve siyasetçi (d. 1879) * 1929 - Nikolay Nikolayeviç Romanov, Rus general (d. 1856) * 1933 - Calvin Coolidge, Amerikalı siyasetçi ve ABD'nin 30. Başkanı (d. 1872) * 1951 - Andrey Platonov, Rus yazar (d. 1899) * 1951 - Phillip Jaisohn, Koreli aktivist, gazeteci, politikacı ve hekim (d. 1864) * 1953 - Ramiz Gökçe, Türk karikatürist (d. 1900) * 1970 - Max Born, Alman fizikçi ve Nobel Fizik Ödülü sahibi (d. 1882) * 1972 - Tevfik Rüştü Aras, Türk siyasetçi ve diplomat (d. 1883) * 1975 - Arif Nihat Asya, Türk şair ve yazar (d. 1904) * 1976 - Hamit Kaplan, Türk Olimpiyat ve Dünya şampiyonu güreşçi (d. 1933) * 1976 - Necmeddin Okyay, Türk hattat ve ebru sanatçısı (d. 1883) * 1981 - Harold Clayton Urey, Amerikalı kimyacı ve Nobel Kimya Ödülü sahibi (d. 1893) * 1982 - Ahmet Zaim, Kıbrıslı Türk siyasetçi ve diplomat (d. 1927) * 1982 - Edmund Herring, Avustralyalı asker (d. 1892) * 1985 - Robert Surtees, Amerikalı görüntü yönetmeni ve Oscar Ödülü sahibi (d. 1906) * 1986 - Aynur Gürkan, Türk halk müziği sanatçısı * 1990 - Arthur Kennedy, Amerikalı oyuncu (d. 1914) * 1998 - Sonny Bono, Amerikalı şarkıcı, oyuncu ve politikacı (d. 1935) * 2001 - Elizabeth Anscombe, İngiliz analitik filozof (d. 1919) * 2003 - Roy Jenkins, İngiliz siyaset adamı (d. 1920) * 2004 - Tug McGraw, Amerikalı beyzbol oyuncusu (d. 1944) * 2009 - Mustafa Ok, Türk asker ve siyasetçi (d. 1925) * 2010 - Beverly Aadlen, Amerikalı oyuncu (d. 1942) * 2012 - Don Carter, Amerikalı bowling oyuncusu (d. 1926) * 2014 - Alma Muriel, Meksikalı oyuncu (d. 1951) * 2014 - Annamária Kinde, Macar asıllı Romanyalı gazeteci, yazar ve editör (d. 1956) * 2014 - Carmen Zapata, Amerikalı oyuncu (d. 1927) * 2014 - Eusébio, Portekizli futbolcu (d. 1942) * 2014 - Mustapha Zitouni, Cezayirli millî futbolcu (d. 1928) * 2014 - Uday Kiran, Hint oyuncu (d. 1980) * 2015 - Eylül Cansın, Türk transeksüel kadın (d. 1992) * 2015 - Jean-Pierre Beltoise, Fransız Formula 1 yarışçısı (d. 1937) * 2015 - Joy Ali, Fijili boksör (d. 1978) * 2015 - Khan Bonfils, Doğu Asya kökenli İngiliz oyuncu (d. 1972) * 2016 - Elizabeth Swados, Amerikalı yazar, besteci, müzisyen ve tiyatro yönetmeni (d. 1951) * 2016 - Jean-Paul L'Allier, Kanadalı liberal siyasetçi ve gazeteci (d. 1938) * 2016 - Memduh Abdülalim, Mısırlı oyuncu (d. 1956) * 2016 - Percy Freeman, İngiliz futbolcu (d. 1945) * 2016 - Pierre Boulez, Fransız besteci, koro şefi, yazar ve piyanist (d. 1925) * 2016 - Rudolf Haag, Alman teorik fizikçi (d. 1922) * 2017 - Alfonso Humberto Robles Cota, Meksikalı piskopos (d. 1931) * 2017 - Géori Boué, Fransız kadın soprano ve opera sanatçısı (d. 1918) * 2017 - Leonardo Benevolo, İtalyan mimar, sanat tarihçisi ve şehir plancısı (d. 1923) * 2017 - Rafiq Subaie, Suriyeli aktör, yazar ve yönetmen (d. 1930) * 2018 - Antonio Valentín Angelillo, İtalyan futbolcu ve teknik direktör (d. 1937) * 2018 - Aydın Boysan, Türk mimar ve gazeteci (d. 1921) * 2018 - Henry Jean-Baptiste, Fransız siyasetçi (d. 1933) * 2018 - Jerry Van Dyke, Amerikalı komedyen, oyuncu ve seslendirme sanatçısı (d. 1931) * 2018 - John W. Young, Amerikalı astronot (d. 1930) * 2018 - Marián Labuda, Slovak oyuncu (d. 1944) * 2018 - Münir Özkul, Türk meddah, tiyatro ve sinema oyuncusu (d. 1925) * 2018 - Thomas Bopp, Amerikalı astronom, bilim insanı ve kaşif (d. 1949) * 2019 - Bernice Sandler, Amerikalı kadın hakları aktivisti, eğitimci ve yazar (d. 1928) * 2019 - Dragoslav Šekularac, Sırp futbolcu ve futbol antrenörü (d. 1937) * 2019 - Emil Brumaru, Rumen şair ve yazar (d. 1938) * 2019 - Erick Haydock, İngiliz müzisyen ve gitarist (d. 1943) * 2019 - Maria Dolores Malumbres, İspanyol piyanist, müzik eğitimcisi ve besteci (d. 1931) * 2019 - Rudolf Raff, Kanadalı-Amerikalı biyolog ve akademisyen (d. 1941) * 2020 - Antoni Morell Mora, İspanyol asıllı Andorralı diplomat, hukukçu, bürokrat ve yazar (d. 1941) * 2020 - Walter Learning, Kanadalı tiyatro yönetmeni, oyun yazarı ve oyuncu (d. 1938) * 2021 - Annasif Døhlen, Norveçli ressam ve heykeltıraş (d. 1930) * 2021 - Bonifácio José Tamm de Andrada, Brezilyalı siyasetçi, hukuk akademisyeni ve gazeteci (d. 1930) * 2021 - Christina Crosby, Amerikalı eğitimci, aktivist ve yazar (d. 1953) * 2021 - Colin Bell, İngiliz millî futbolcu (d. 1946) * 2021 - James Greene, Kuzey İrlandalı aktör (d. 1931) * 2021 - João Cutileiro, Portekizli heykeltıraş (d. 1937) * 2021 - John Richardson, İngiliz oyuncu (d. 1934) * 2021 - José Carlos Silveira Braga, Brezilyalı futbolcu (d. 1930) * 2021 - Tyberii Korponai, Sovyet-Ukraynalı futbolcu (d. 1958) * 2022 - Lawrence Brooks, Amerika Birleşik Devletleri Ordusu'nun Amerikan gazisi (d. 1909) * 2022 - Kim Mi-soo, Güney Koreli aktris ve model (d. 1992) * 2022 - Anatole Novak, Fransız profesyonel yol bisikleti yarışçısı (d. 1937) * 2022 - George Rossi, İskoç aktör (d. 1961) * 2022 - Olga Szabó-Orbán, Rumen eskrimci (d. 1938) * 2023 - Kim Deok-ju, Güney Koreli hukukçu (d. 1933) * 2023 - Nate Colbert, Amerikalı beyzbolcu (d. 1946) == Tatiller ve özel günler == * Adana'nın ve Tarsus'un Fransız işgalinden kurtuluşu (1922) == Kaynakça == *0105 05

Bu gün, yılın başlangıcı olduğu için Yılbaşı olarak bilinir. == Olaylar == * MÖ 45 - Jülyen takvimi ilk kez kullanılmaya başlandı. 16. yüzyıla kadar kullanıldıktan sonra yerini Gregoryen takvime bırakacaktır. * 404 - Telemachus, Kolezyum'daki bir gladyatör dövüşünü ayırmak isteyince, kalabalık tarafından taşlanarak öldürüldü. Honorius, O'nun anısına dövüşleri yasakladı. Bu dövüş, son gladyatör dövüşü olarak tarihe geçti. * 1515 - Fransa'da, I. François tahta çıktı. * 1785 - Dünyanın ilk gazetelerinden Daily Universal Register, İngiltere'de yayımlanmaya başladı. Üç yıl sonra adı "The Times" olarak değiştirilecek olan gazete, hala çıkmaktadır. * 1801 - Cüce gezegen Ceres, Giuseppe Piazzi tarafından keşfedildi. * 1808 - Amerika Birleşik Devletleri'ne köle girişi yasaklandı. * 1891 - Penaltı, Birleşik Krallık'taki Stoke City-Notts maçındaki tartışmalar üzerine kural kitabına girdi. * 1899 - Küba'da İspanyol egemenliği sona erdi. * 1901 - Avustralya'daki Britanya kolonileri federasyonlaşarak tek bir çatı altında birleşti. * 1901 - Nijerya, Birleşik Krallık himayesine girdi. * 1901 - Pentakostalizm mezhebi, Topeka, Kansas'ta Bethel Bible College'de ilk ayin sonrası kuruldu. * 1923 - Türkiye'nin ilk futbol federasyonu olan "Türkiye İdman Cemiyetleri İttifakı" (bugün Türkiye Futbol Federasyonu) kuruldu. * 1925 - Amerikan astronom Edwin Hubble, samanyolu dışında başka galaksiler keşfettiğini açıkladı. * 1926 - Gece yarısından itibaren Uluslararası Takvim ve Saat kullanılmaya başlandı. * 1929 - Anadolu demiryolu hattı ile Haydarpaşa Limanı millileştirildi. * 1929 - Millet Mektepleri açıldı. * 1933 - Ölçüler Kanunu yürürlüğe girdi. * 1934 - Alcatraz adası, Amerika Birleşik Devletleri'nin bir hapishanesi haline getirildi. * 1939 - Sidney, Avustralya'da sıcaklık 45 °C'yi buldu; şehirde bu bir rekor. * 1945 - Fransa, Birleşmiş Milletler'e alındı. * 1949 - Endonezya'da, Hollandalı askerler Cava'yı ele geçirdi. * 1956 - Sudan bağımsız bir cumhuriyet olduğunu ilan etti. * 1958 - Avrupa Ekonomik Topluluğu kuruldu. * 1959 - Küba Devriminin zaferi: Diktatör Fulgencio Batista yeni yılın ilk saatlerinde Havana'dan kaçtı. Camilo Cienfuegos ve Che Guevara önderliğindeki gerilla kolları Havana'ya girmeye başladı. Bütün Küba'da işçiler ve köylüler Fidel Castro'nun çağrısına uyarak genel greve başladı. * 1960 - İlk meteorolojik uydu 'Tiros' Amerika Birleşik Devletleri tarafından fırlatıldı. * 1960 - Kamerun, BM yönetiminden bağımsızlığını kazandı. * 1965 - Filistin Kurtuluş Örgütü içerisinde yer alan El Fetih, ilk silahlı eylemini gerçekleştirdi. Ahmet Amr Musa önderliğindeki gerilla birlikleri, İsrail'in işgal altında tuttuğu Batı Şeria topraklarına sızarak, bir köprüyü havaya uçurdu. * 1971 - Amerika Birleşik Devletleri'nde televizyonda sigara reklamları yasaklandı. * 1973 - Birleşik Krallık, İrlanda ve Danimarka, Avrupa Ekonomik Topluluğu (AET) üyesi oldu. * 1974 - İsrail'de yapılan seçimleri Golda Meir liderliğindeki İsrail İşçi Partisi kazandı. * 1978 - Hindistan Hava Yollarına ait Boeing 747 tipi bir yolcu uçağı, Mumbai açıklarında havada infilak ederek denize çakıldı; 213 kişi öldü. * 1979 - Çin ile Amerika Birleşik Devletleri arasında diplomatik ilişkiler başladı. * 1981 - Yunanistan, Avrupa Ekonomik Topluluğu üyeliğine kabul edildi. * 1984 - Brunei bağımsızlığını kazandı. * 1984 - Nijerya'da General Muhammadu Buhari kansız bir darbeyle iktidarı ele geçirdi. * 1990 - David Dinkins, New York'un ilk siyah Belediye Başkanı olarak görevine başladı. * 1990 - Ruanda İç Savaşı başladı. * 1993 - Çekoslovakya dağıldı. Slovakya ve Çekya kuruldu. * 1994 - Meksika'nın Chiapas eyaletindeki kızılderililer, ulusal kuruluşları için Zapatista Ulusal Kurtuluş Ordusu önderliğinde ayaklanarak bölgenin denetimini ele geçirdiler. * 1994 - NAFTA (Kuzey Amerika Ülkeleri Serbest Ticaret Anlaşması) yürürlüğe girdi. * 1995 - Diyarbakır'ın Kulp ilçesine bağlı Hamzalı köyüne saldıran PKK mensupları, yedisi çocuk on dokuz kişiyi öldürdü. Bir PKK'lı öldürüldü. * 1995 - Dünya Ticaret Örgütü kuruldu. * 1995 - İsveç, Avusturya ve Finlandiya, Avrupa Birliği üyeliğine kabul edildi. * 1996 - Gümrük Birliği anlaşması Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Anlaşma, Türkiye ile 15 Avrupa ülkesi arasında geçerli oldu. * 1997 - Zaire, Dünya Ticaret Örgütü üyesi oldu. * 1998 - Avrupa Merkez Bankası kuruldu. * 1999 - Avrupa para birimi "Euro" yürürlüğe girdi. (Birleşik Krallık, Danimarka, İsveç ve Yunanistan hariç). * 2002 - Euro banknot ve bozuk paraları Avrupa Birliği üyesi ülkeler'de kullanılmaya başlandı. * 2002 - Hollanda'da ötanaziyi yasallaştıran karar yürürlüğe girdi. Hollanda, ölümcül durumdaki hastalara hayatlarını sona erdirme hakkı veren ilk ülke oldu. * 2002 - Tayvan, Chinese Taipei gibi Dünya Ticaret Örgütü üyesi oldu. * 2004 - Pakistan Devlet Başkanı Pervez Müşerref, 2007 yılına kadar görev yapmasına olanak sağlayan parlamento oylamasında güven oyu aldı. * 2005 - Türk lirası'ndan (TL) 6 sıfır atıldı. Yeni Türk Lirası (YTL) tedavüle girdi. * 2007 - Bulgaristan ve Romanya, resmen AB üyesi oldular. Slovenya Euro bölgesine dahil oldu. * 2007 - Endonezya Adam Air Hava Yollarına ait AA574 sefer sayılı Boeing 737 tipi bir yolcu uçağı, Sulawesi Adası'nın dağlık bir bölgesine düştü. Uçakta 102 kişi bulunuyordu. * 2008 - Malta, Kıbrıs Cumhuriyeti, Agrotur ve Dikelya, Avro kullanımına geçti. * 2009 - Avusturya, Japonya, Meksika, Türkiye ve Uganda, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi masasında geçici üye olarak yerlerini aldılar. * 2009 - Euro kullanmaya başlayan Slovakya, Avro Bölgesi'nin 16. üyesi oldu. * 2009 - Tayland'ın başkenti Bangkok'ta düzenlenen yeni yıl kutlamalarında çıkan bir yangında en az 61 (66?) kişi öldü. * 2009 - TRT 6 yayına başladı. 10 Ocak 2015 tarihinde TRT Kurdî adını aldı. * 2010 - Hint Okyanusu üzerine güneş tutulması gerçekleşti. * 2010 - İspanya, Avrupa Birliği Konseyi Başkanlığını İsveç'ten devraldı. * 2010 - Pakistan'ın Lakki Marwat kentinde düzenlenen voleybol turnuvasında gerçekleşen intihar saldırısında 105 kişi öldü, 100'den fazla kişi yaralandı. * 2011 - Estonya Euro bölgesine dahil oldu. * 2011 - Estonya'nın Tallinn ve Finlandiya'nın Turku kentleri bir yıllığına Avrupa Kültür Başkenti oldu. * 2011 - Macaristan, AB Dönem Başkanlığını devraldı. * 2011 - Mısır'ın İskenderiye şehrindeki Kıptîlerin gerçekleştirdiği yeni yıl ayini sırasında gerçekleşen patlamada 23 kişi öldü. * 2013 - Fildişi Sahili'nde havai fişek gösterisi düzenlenen bir stadyumda çıkan izdihamda 61 kişi öldü. * 2014 - Letonya, Euro kullanmaya başladı ve Euro bölgesine katıldı. * 2014 - Umeå, Riga Avrupa Kültür Başkenti oldu. * 2015 - Litvanya, Euro Bölgesi'nin 19. üyesi oldu. * 2015 - Rusya, Kazakistan ve Belarus liderliğinde kurulan Avrasya Ekonomik Birliği yürürlüğe girdi. * 2017 - İstanbul'da, Reina gece kulübüne saldırı yapıldı. == Doğumlar == * 1431 - VI. Alexander, Katolik Kilisesi'nin 214. Papası (ö. 1503) * 1449 - Lorenzo de' Medici, De facto Floransa Hükümdarı (ö. 1492) * 1467 - I. Zygmunt, Jagiellon Hanedanı üyesi Lehistan Kralı ve Litvanya Büyük Dükü (ö. 1548) * 1484 - Huldrych Zwingli, İsviçreli ilahiyatçı ve İsviçre Protestan Reformunun lideri (ö. 1531) * 1557 - István Bocskay, 1605'ten 1606'ya kadar Transilvanya ve Macaristan Prensi idi (ö. 1606) * 1638 - Go-Sai, Japonya'nın geleneksel veraset düzenine göre 111. İmparatoru (ö. 1685) * 1774 - André Marie Constant Duméril, Fransız zoologdur (ö. 1860) * 1788 - Étienne Cabet, Fransız felsefeci, ütopik sosyalist ve kuramcı (ö. 1856) * 1803 - Manuel Felipe de Tovar, Venezuelalı siyasetçi ve Devlet Başkanı (ö. 1866) * 1814 - Hong Xiuquan, Taiping Ayaklanmasının önderi ve kısa süreli Taiping Tianguo devletinin hükümdarıdır (ö. 1864) * 1823 - Sándor Petőfi, Macar şair (ö. 1849) * 1854 - James George Frazer, İskoç insan bilimci, yazar ve halk bilimci (ö. 1941) * 1863 - Pierre de Coubertin, Fransız pedagog, tarihçi ve sporcu (Olimpiyat Oyunları'nın kurucusu) (ö. 1937) * 1864 - Alfred Stieglitz, Amerikalı fotoğrafçı (ö. 1946) * 1879 - Edward Morgan Forster, İngiliz roman, öykü ve deneme yazarı (ö. 1970) * 1879 - William Fox, Macar asıllı Amerikalı film yapımcısı (ö. 1952) * 1887 - Wilhelm Canaris, Alman amiral ve Nazi Almanyası'nda Abwehr Başkanı (ö. 1945) * 1891 - Charles Bickford, Amerikalı bir aktördür (ö. 1967) * 1893 - Behçet Uz, Türk doktor (ö. 1986) * 1894 - Satyendra Nath Bose, Hint matematikçi ve fizikçi (ö. 1974) * 1895 - John Edgar Hoover, Amerikalı kamu görevlisi ve ABD Federal Soruşturma Bürosu'nun (FBI) kurucusu (ö. 1972) * 1900 - Xavier Cugat, İspanyol müzisyen ve orkestra şefidir (ö. 1990) * 1900 - Chiune Sugihara, Japon diplomat (ö. 1986) * 1901 - Nizamettin Nazif Tepedelenlioğlu, Türk gazeteci ve yazar (ö. 1970) * 1904 - Fazal İlahi Çaudhri, Pakistanlı siyasetçi (ö. 1982) * 1906 - Hacı Ömer Sabancı, Türk iş insanı ve Sabancı Holding'in kurucusu (ö. 1966) * 1908 - Avni Dilligil, Türk oyuncu ve yönetmen (ö. 1971) * 1911 - Necdet Kent, Türk diplomat (ö. 2002) * 1912 - Kim Philby, Britanyalı istihbarat görevlisi (soğuk savaş döneminin en önemli çift taraflı casusu) (ö. 1988) * 1912 - Nikiforos Vrettakos, Yunan şair ve yazar (ö. 1991) * 1915 - İhsan Devrim, Türk tiyatro ve sinema sanatçısı (ö. 2010) * 1916 - Danyal Topatan, Türk sinema sanatçısı (ö. 1975) * 1917 - Fahri Erdinç, Türk edebiyatçı ve şair (ö. 1986) * 1917 - Nezahat Tanyeri, Türk tiyatro ve sinema sanatçısı (ö. 1986) * 1918 - Gündüz Kılıç, Türk futbolcu ve teknik direktör (Galatasaraylı futbolcu) (ö. 1980) * 1919 - Rocky Graziano, Amerikalı boksör (ö. 1990) * 1919 - Carole Landis, Amerikalı film oyuncusudur (ö. 1948) * 1919 - Sheila Mercier, İngiliz oyuncu (ö. 2019) * 1919 - Jerome David Salinger, Amerikalı yazar (ö. 2010) * 1920 - Osvaldo Cavandoli, İtalyan karikatürist (ö. 2007) * 1921 - César Baldaccini, bir Fransız heykeltıraştır (ö. 1998) * 1921 - Regina Bianchi, İtalyan dizi ve sinema oyuncusu (ö. 2013) * 1922 - Macide Tanır, Türk tiyatro oyuncusu (ö. 2013) * 1922 - Rocky Graziano, Amerikalı boksör (ö. 1990) * 1923 - Valentina Cortese, İtalyan oyuncu (ö. 2019) * 1924 - Francisco Macías Nguema, Ekvator Gineli siyasetçi (ö. 1979) * 1926 - Süleyman Dilbirliği, Türk asker (ö. 2017) * 1927 - Abdulbasit Abdussamed, Mısırlı Hâfız ve Kur'an kâri'si (ö. 1988) * 1927 - Ahmet Kostarika, Türk sinema oyuncusu (ö. 1994) * 1927 - Maurice Béjart, Fransız-İsviçreli dansçı, koreograf ve opera yönetmeni (ö. 2007) * 1927 - Vernon L. Smith, Amerikalı ekonomist ve Nobel Ekonomi Ödülü sahibi * 1928 - Abdüssettar İdhi, Pakistanlı hayırsever (ö. 2016) * 1929 - Bedih Yoluk (Kazancı Bedih), Türk gazelhan (ö. 2004) * 1929 - Metin Erksan, Türk film yönetmeni (ö. 2012) * 1930 - Adonis, Suriyeli şair ve denemeci * 1930 - Tahsin Saraç, Türk şair (ö. 1989) * 1932 - Leman Çıdamlı, Türk tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu (ö. 2012) * 1932 - Suat Yalaz, Türk karikatürist, çizer, çizgi romancı, film yönetmeni, senarist ve film yapımcısı (ö. 2020) * 1933 - James Hormel, Amerikalı siyasetçi, hayırsever (ö. 2021) * 1933 - Joe Orton, İngiliz oyun yazarı, yazar (ö. 1967) * 1933 - Sabiha Tansuğ, Türk halkbilimci ve koleksiyoner (ö. 2023) * 1934 - Lahdar İbrahimi, Cezayirli diplomat ve eski dışişleri bakanı * 1936 - Ahmet Suat Özyazıcı, Türk eski futbolcu ve teknik direktör (ö. 2023) * 1937 - Nuri Sesigüzel, Türk ses sanatçısı ve sinema oyuncusu (ö. 2023) * 1938 - Halit Akçatepe, Türk tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu (ö. 2017) * 1938 - Frank Langella, Amerikalı oyuncu * 1938 - Halis Toprak, Türk iş insanı ve Toprak Holding kurucusu (ö. 2016) * 1939 - Michèle Mercier, Fransız sinema oyuncusu * 1939 - Gül Yalaz, Türk sinema ve dizi oyuncusu (ö. 2013) * 1941 - Ayşe Şasa, Türk senarist ve yazar (ö. 2014) * 1942 - Alassane Ouattara, Fildişi Sahili Devlet Başkanı olan bir Fildişili politikacı * 1942 - Cevat Yurdakul, Türk polis (ö. 1979) * 1944 - İsmet Vildan Alptekin, Türk bilim insanı * 1944 - Zaferullah Han Cemali, Pakistanlı siyasetçi ve spor yöneticisi (ö. 2020) * 1944 - Ömer el-Beşir, Sudanlı asker ve siyasetçi * 1944 - Uğurtan Sayıner, Türk tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu (ö. 2021) * 1945 - Jacky Ickx, Belçikalı eski yarış pilotu * 1946 - Birsen Ayda, Türk sinema oyuncusu (ö. 2011) * 1946 - Roberto Rivelino, eski Brezilyalı millî futbolcudur * 1948 - Devlet Bahçeli, Türk ekonomist, siyasetçi ve MHP Genel Başkanı * 1948 - Dick Quax, Hollanda doğumlu Yeni Zelandalı atlet ve siyasetçidir (ö. 2018) * 1950 - Cengiz Sezici, Türk tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu (ö. 2019) * 1951 - Yalçın Güzelce, Türk tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu (ö. 2015) * 1952 - Hüseyin Velioğlu, Hizbullah kurucu lideri (ö. 2000) * 1952 - Anna Maria Monticelli, Fas doğumlu İtalyan asıllı Avustralyalı oyuncu * 1952 - İbrahim Tatlıses, Türk şarkıcı, besteci, yapımcı ve oyuncu * 1953 - Özay Fecht, Türk caz şarkıcısı, oyuncu ve eğitimci * 1953 - Gary Johnson, Amerikalı politikacı, iş insanı * 1953 - Mehmed Uzun, Kürt asıllı Türk yazar (ö. 2007) * 1954 - Yannis Papathanasiu, Yunan siyasetçi * 1954 - Kurtuluş Türkgüven, Türk müzisyen (ö. 2009) * 1954 - Volkan Saraçoğlu, Türk sinema, dizi ve tiyatro sanatçısı (ö. 2014) * 1955 - Burhan Kuzu, Türk hukukçu ve siyasetçi (ö. 2020) * 1956 - Dilber Ay (Dilber Karakaş), Türk şarkıcı, söz yazarı ve sunucu (ö. 2019) * 1956 - Andy Gill, İngiliz post-punk gitaristi ve müzik yapımcısı (ö. 2020) * 1956 - Christine Lagarde, Fransız avukat ve politikacı * 1957 - Evangelos Venizelos, bir Yunan siyasetçi * 1958 - Grandmaster Flash, Amerikalı hip hop müzik sanatçısı ve DJ * 1958 - Amor Hakkar, Cezayirli oyuncu * 1958 - Şükrü Kızılot, Türk akademisyen ve gazeteci (ö. 2017) * 1959 - Azali Assoumani, Komorlu asker ve siyasetçi * 1959 - Osman Delikkulak, Türk siyasetçi ve eski Side Belediye Başkanı * 1959 - Yaman Tarcan, Türk sinema ve tiyatro oyuncusu (ö. 2009) * 1960 - Hakan Karahan, Türk yazar, şair, senarist, oyuncu ve film yapımcısı * 1961 - Ahmet Şafak, Türk müzisyen, bestekâr ve oyuncu * 1961 - Deniz Arman, Türk gazeteci ve haber koordinatörü * 1962 - Korcan Karar, Türk haber spikeri * 1963 - Devran Çağlar, Türk arabesk müziği sanatçısı ve oyuncu (ö. 2019) * 1964 - Ayşen Aydemir, Türk sinema ve tiyatro oyuncusu (ö. 1999) * 1964 - Lisa Lynn Masters, Amerikalı oyuncu ve manken (ö. 2016) * 1964 - Dedee Pfeiffer, Amerikalı oyuncudur * 1965 - Barbara Griffin, İrlandalı aktris * 1966 - Ivica Dačić, Sırp siyasetçi * 1966 - Tihomir Orešković, Hırvatistan eski Başbakanı * 1966 - Munira Yamin Satti, Pakistanlı siyasetçi (ö. 2021) * 1968 - Davor Suker, Hırvat futbolcu * 1968 - Toprak Sergen, Türk tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu ve seslendirme sanatçısı * 1969 - Morris Chestnut, Amerikalı oyuncu * 1969 - Verne Troyer, Amerikalı oyuncu, komedyen ve dublör (ö. 2018) * 1970 - Sergey Kiryakov, Rus futbolcu ve teknik direktördür * 1971 - Emrah, Türk şarkıcı, söz yazarı ve oyuncu * 1972 - Lilian Thuram, Fransız futbolcu * 1975 - Marc Paquet, Kanadalı oyuncu * 1976 - Mustafa Doğan, Türk asıllı Alman futbolcu * 1979 - Fatih Erbakan, Türk siyasetçi ve mühendis * 1981 - Mladen Petrić, Hırvat eski futbolcudur * 1982 - Egidio Arévalo, Uruguaylı futbolcudur * 1983 - Melaine Walker, Jamaikalı atlet * 1984 - Paolo Guerrero, Perulu futbolcudur * 1985 - Steven Davis, Kuzey İrlandalı millî futbolcudur * 1985 - Tiago Splitter, Brezilyalı profesyonel basketbolcudur * 1986 - Glen Davis, Amerikalı basketbolcu * 1986 - Colin Morgan, Kuzey İrlandalı oyuncudur * 1986 - Victoria Amelina, Ukraynalı yazar ve şair (ö. 2023) * 1987 - Meryl Davis, Amerikalı buz patenci * 1987 - Serdar Özkan, Türk futbolcu * 1989 - Hasan Ali Durtuluk, Türk futbolcu * 1990 - Koray Avcı, Türk müzisyen * 1990 - Nadia Pariss, Amerikalı pornografik film oyuncusu * 1991 - Fırat Yılmaz Çakıroğlu, Türk öğrenci (ö. 2015) * 1992 - Hazar Ergüçlü, Türk oyuncu * 1992 - Jack Wilshere, İngiliz futbolcu * 1993 - Oğuz Yılmaz, Türk futbolcu * 1993 - Sadık Çiftpınar, Türk futbolcu * 1995 - Nuri Fatih Aydın, Türk futbolcu * 1995 - Rachel Amanda, Endonezyalı oyuncu ve şarkıcı * 1995 - Poppy, Amerikalı müzisyen ve söz yazarı * 1996 - Mamoudou Gassama, balkondan sarkan dört yaşındaki bir çocuğu kurtarmak için bir apartman bloğunun dış cephesinde dört kata 30 saniyede tırmanan Fransa'da yaşayan Mali asıllı Fransız vatandaşı * 1997 - Muhammet Beşir, Türk futbolcu * 1998 - Hüseyin Türkmen, Türk futbolcu * 2000 - Ekaterina Alexandrovskaya, Rus-Avustralyalı buz patencisi (ö. 2020) * 2001 - Arda Akbulut, Türk futbolcu * 2001 - Ersin Destanoğlu, Türk futbolcu * 2001 - Ömercan İlyasoğlu, Türk basketbolcu * 2001 - Muhammed Gümüşkaya, Türk futbolcu * 2001 - Zeynep Şevval Gül, Türk basketbolcu * 2001 - Angourie Rice, Avustralyalı bir film oyuncudur * 2001 - Emirhan Çakal, Türk şarkıcı ve söz yazarı * 2002 - Eren Bülbül, Türk Emniyet Güçleri ile PKK üyeleri arasındaki çatışmada hayatını kaybeden Türk çocuk (ö. 2017) == Ölümler == * 379 - Basileios, Kapadokya Metropoliti (d. 329) * 404 - Aziz Telemachus, Hristiyan bir aziz * 1204 - III. Haakon, Norveç Kralı * 1515 - XII. Louis, Fransa Kralı (d. 1462) * 1559 - III. Christian, 1534'ten itibaren Danimarka kralı (d. 1503) * 1560 - Joachim du Bellay, Fransız Rönesans şairi (d. 1522) * 1748 - Johann Bernoulli, İsviçreli matematikçi (d. 1667) * 1782 - Johann Christian Bach, Alman besteci (d. 1735) * 1793 - Francesco Lazzaro Guardi, İtalyan soylusu ve Venedik Okulu mensubu ressam (d. 1712) * 1803 - Luigi Mayer, İtalyan ressam (d. 1755) * 1817 - Martin Heinrich Klaproth, Alman kimyager (d. 1743) * 1851 - Johann Heinrich Friedrich Link, Alman doğabilimci ve botanikçi (d. 1767) * 1853 - Gregory Blaxland, Avustralya'da Mavi Dağları'ndan ilk başarılı geçişi başaran Avrupalı olmasıyla tanınan çiftçi (d. 1778) * 1862 - Mihail Vasilyeviç Ostrogradski, Ukraynalı Kazak kökenli bir Rus İmparatorluk matematikçisi, mekanikçisi ve fizikçisiydi (d. 1801) * 1881 - Louis-Auguste Blanqui, Fransız yazar (d. 1805) * 1891 - Antonio Stoppani, İtalyan jeolog, paleoantolog ve öncü popüler bilim yazarı (d. 1824) * 1894 - Heinrich Hertz, Alman fizikçi (d. 1857) * 1901 - Gottlieb Viehe, Alman misyoner (d. 1839) * 1918 - William Wilfred Campbell, Kanadalı şair ve yazar‎ (d. 1858) * 1921 - Theobald von Bethmann Hollweg, Alman siyasetçi ve Almanya'nın Şansölyesi (d. 1856) * 1929 - Burton Downing, Amerikalı bisikletçi (d. 1885) * 1929 - Mustafa Necati, Türk siyasetçi (d. 1894) * 1931 - Martinus Beijerinck, Hollandalı bir mikrobiyolog ve botanikçiydi (d. 1851) * 1944 - Edwin Lutyens, bir İngiliz mimardı (d. 1869) * 1953 - Hank Williams, Amerikalı şarkıcı, gitarist ve söz yazarı (d. 1923) * 1956 - Jean de La Hire, Fransız yazar (d. 1878) * 1958 - Edward Weston, Amerikan fotoğrafçı (d. 1886) * 1960 - Margaret Sullavan, Amerikalı sahne ve sinema oyuncusu (d. 1909) * 1963 - Filippo Del Giudice, İtalyan film yapımcısı (d. 1892) * 1965 - Mehmet Emin Erişirgil, Türk eğitimci, felsefeci, yazar ve siyasetçi (d. 1891) * 1966 - Vincent Auriol, Fransa Devlet Başkanı (d. 1884) * 1969 - Mümtaz Turhan, Türk sosyal psikolog ve İstanbul Üniversitesi Deneysel Psikoloji Kürsüsü Başkanı (d. 1908) * 1972 - Maurice Chevalier, Fransız aktör ve şarkıcı (d. 1888) * 1980 - Pietro Nenni, İtalyan gazeteci, siyasetçi ve İtalyan Sosyalist Partisi lideri (d. 1891) * 1992 - Grace Hopper, Amerikalı bir bilgisayar bilimcisi ve Birleşik Devletler Donanması arka amiraliydi (d. 1906) * 1994 - Cesar Romero, Küba asıllı Amerikalı oyuncu (d. 1907) * 1995 - Dilber Ay (Gülşen Demirci), Türk sinema sanatçısı (d. 1958) * 1995 - Eugene Wigner, Macar asıllı Amerikalı fizikçi ve matematikçi (d. 1902) * 2001 - Ray Walston, Amerikalı aktör (d. 1914) * 2003 - Yusuf Nalkesen, Türk bestekâr (d. 1923) * 2010 - Lhasa de Sela, Amerikalı şarkıcı ve besteci (d. 1972) * 2012 - Jorge Andrés Boero, Arjantinli motosiklet yarışçısı (d. 1973) * 2012 - Kiro Gligorov, Makedon siyaset adamı (d. 1917) * 2013 - Christopher Martin-Jenkins, İngiliz gazeteci, yazar ve sunucu (ö. 1945) * 2013 - Patti Page, Amerikalı şarkıcı ve oyuncu (d. 1927) * 2014 - Juanita Moore, Amerikalı oyuncudur (d. 1914) * 2015 - Mario Cuomo, Amerikalı politikacı ve yazar (d. 1932) * 2015 - Donna Douglas, Amerikalı oyuncu ve komedyen (d. 1933) * 2015 - Ömer Karami, Lübnanlı siyasetçi ve Lübnan'ın 2. Başbakanı (d. 1934) * 2015 - Boris Morukov, Rus fizikçi ve kozmonot (d. 1950) * 2016 - Fazu Alijeva, Avar kökenli Rus şair, romancı ve gazeteci (d. 1932) * 2016 - Antonio Carrizo, Arjantinli sunucu (d. 1926) * 2016 - Yiğit Okur, Türk avukat ve yazar (d. 1934) * 2016 - Vilmos Zsigmond, Oscar ödüllü Macar-Amerikalı sinematograf (d. 1930) * 2017 - Tony Atkinson, Britanyalı akademisyen ve ekonomist (d. 1944) * 2017 - Hilarion Capucci, Suriyeli Katolik Başpiskopos (d. 1922) * 2017 - Karl Gerstner, İsviçreli grafik tasarımcı (d. 1930) * 2017 - Mel Lopez, Filipinli bürokrat ve siyasetçi (d. 1935) * 2017 - George Miller, İskoç kriketçi (d. 1929) * 2017 - Derek Parfit, Britanyalı filozof ve yazardır (d. 1942) * 2017 - Talat Tunçalp, Türk olimpik bisikletçi (d. 1915) * 2018 - Gert Brauer, Alman millî futbolcu (d. 1955) * 2018 - Robert Mann, Amerikalı keman sanatçısı, besteci ve orkestra şefi (d. 1920) * 2018 - İbrahim Nafei, Mısırlı gazeteci (d. 1934) * 2018 - Jahn Otto Johansen, Norveçli gazeteci, editör, muhabir ve yazar (d. 1934) * 2018 - Manuel Olivencia, İspanyol avukat ve akademisyen (d. 1929) * 2018 - Mauro Staccioli, İtalyan heykeltıraş (d. 1937) * 2019 - Yuri Artsutanov, Rus uzay mühendisi (d. 1929) * 2019 - Dagfinn Bakke, Norveçli ressam ve grafik sanatçısı (d. 1933) * 2019 - Raymond Ramazani Baya, Demokratik Kongolu siyasetçi ve eski bakan (d. 1943) * 2019 - İvan Dimitrov, Bulgar millî futbolcu (d. 1935) * 2019 - Feis Ecktuh, Hollandalı rap şarkıcısı ve müzisyen (d. 1986) * 2019 - Elizabeth Edgar, Yeni Zelandalı botanikçi (d. 1929) * 2019 - Katie Flynn, İngiliz kadın yazar ve romancı (d. 1936) * 2019 - Ivo Gregurević, Hırvat aktör (d. 1952) * 2019 - Joan Guinjoan, İspanyol besteci ve piyanist (d. 1931) * 2019 - Kris Kelmi, Sovyet-Rus müzisyen ve besteci (d. 1955) * 2019 - Paul Neville, Avustralyalı politikacı (d. 1940) * 2019 - José Antonio Pujante, İspanyol siyasetçi ve felsefe profesörü (d. 1964) * 2019 - María Teresa Uribe, Kolombiyalı sosyolog (d. 1940) * 2019 - Pegi Young, Amerikalı şarkıcı, söz yazarı, çevreci, eğitimci ve hayırsever (d. 1952) * 2020 - János Aczél, Macar-Kanadalı matematikçi (d. 1924) * 2020 - Lexii Alijai, Amerikalı rap şarkıcısı ve müzisyen (d. 1998) * 2020 - Joan Benson, Amerikalı müzisyen ve eğitimci (d. 1925) * 2020 - Tommy Hancock, Amerikalı müzisyen (d. 1929) * 2020 - Roland Minson, Amerikalı basketbol oyuncusu (d. 1929) * 2020 - Peter Lo Sui Yin, Malezyalı siyasetçi (d. 1923) * 2020 - David J. Stern, Amerikalı spor (NBA patronu) adamı (d. 1942) * 2021 - Abdul Hakim Al-Taher, Sudanlı aktör ve film yönetmeni (d. 1949) * 2021 - Barry Austin, Britanyalı yaşadığı dönemde en kilolu olarak bilinen kişi (d. 1968) * 2021 - Ben Chafin, Amerikalı hukukçu, çiftçi ve siyasetçi (d. 1960) * 2021 - Bernard Guignedoux, Fransız futbolcu ve teknik direktör (d. 1947) * 2021 - Carlos Escudé, Arjantinli siyaset bilimci ve yazar (d. 1948) * 2021 - Carlos do Carmo, Portekizli şarkıcı ve söz yazarı (d. 1939) * 2021 - Clint Boulton, İngiliz profesyonel futbolcu (d. 1948) * 2021 - Elmira Minita Gordon, Belizeli siyasetçi (d. 1930) * 2021 - Felix Tarasenko, Rus matematikçi (d. 1932) * 2021 - Floyd Little, Amerikalı profesyonel Amerikan futbolu oyuncusu (d. 1942) * 2021 - George Whitmore, Amerikalı dağcı ve çevreci (d. 1931) * 2021 - Jan de Bie, Hollandalı ressam ve fotoğraf sanatçısı (d. 1946) * 2021 - Jan Vering, Alman gospel şarkıcısı, gazeteci ve oyun yazarı (d. 1954) * 2021 - Jean Panisse, Fransız aktör (d. 1928) * 2021 - José Cleonâncio da Fonseca, Brezilyalı siyasetçi ve iş insanı (d. 1936) * 2021 - Liam Reilly, İrlandalı şarkıcı (d. 1955) * 2021 - Mark Eden, İngiliz aktör (d. 1928) * 2021 - Muhammed Taki Misbah Yezdi, İranlı siyasetçi (d. 1934) * 2021 - Norma, Fransız çizgi roman sanatçısı (d. 1946) * 2021 - Paatje Phefferkorn, Hollandalı eğitimci ve uygulamalı karma dövüş sanatçısı (d. 1922) * 2021 - Pablo Hernández, Kolombiyalı bisiklet sporcusu (d. 1940) * 2021 - Paige Rense, Amerikalı yazar ve editör (d. 1929) * 2021 - Seizō Fukumoto, Japon oyuncu (d. 1943) * 2021 - Simone Chrisostome, Fransız asker ve Fransız Direnişi üyesi (d. 1923) * 2021 - Sun Qiaolu, Çinli aktris ve model (d. 1995) * 2021 - Toabur Rahim, Bangladeşli siyasetçi * 2021 - Traude Dierdorf, Avusturyalı siyasetçi (d. 1947) * 2021 - Zoran Džorlev, Kuzey Makedonyalı keman sanatçısı (d. 1967) * 2022 - Paul Adegboyega Olawoore, Nijeryalı Roma Katolik piskopos (d. 1961) * 2022 - Edna Brown, Amerikalı siyasetçi (d. 1940) * 2022 - Barbara Chilcott, Kanadalı aktris (d. 1922) * 2022 - Maurice Blanchard Cohill Jr., Amerikalı hukukçu ve siyasetçi (d. 1929) * 2022 - Jean-Pierre Defontaine, Fransız siyasetçi (d. 1937) * 2022 - Richard Freed, Amerikalı müzik eleştirmeni, editör ve yayıncı (d. 1928) * 2022 - Max Julien, Amerikalı aktör, heykeltıraş ve kostüm tasarımcısı (d. 1933) * 2022 - Robin Leamy, Yeni Zelandalı Roma Katolik piskopos (d. 1934) * 2022 - Pierre Parsus, Fransız ressam ve desinatör (d. 1921) * 2022 - Dan Reeves, hücum mevkiinde oynayan eski Amerikan futbolu oyuncusu ve antrenörü (d. 1944) * 2023 - Mario Artali, İtalyan siyasetçi ve iş adamı (d. 1938) * 2023 - N. C. Debbarma, Hint siyasetçi ve yönetici (d. 1942) * 2023 - Gangsta Boo, Amerikalı rap müzisyeni (d. 1979) * 2023 - Bob Jongen, Almanya doğumlu Hollandalı eski profesyonel futbolcu (d. 1927) * 2023 - Kadri Mälk, Eston sanatçı ve mücevher tasarımcısı (d. 1958) * 2023 - Arthur McNally, ABD'li spor yöneticisi ve antrenör (d. 1925) * 2023 - Guo Nanhong, Tayvanlı siyasetçi (d. 1936) * 2023 - Meenakshi Narain, Hint kökenli Amerikalı deneysel fizikçi (d. 1964) * 2023 - Lise Nørgaard, Danimarkalı gazeteci, yazar ve senarist (d. 1917) * 2023 - Edith Pearlman, Amerikalı kısa hikaye yazarı (d. 1936) * 2023 - Fan Weitang, Çinli mühendis ve siyasetçi (d. 1935) == Tatiller ve özel günler == * Yılbaşı * Küba Ulusal Bayramı * Sudan Bağımsızlık Günü * Ağrı Aşıklar Bayramı * Kamu Malı Günü == Kaynakça == *0101 01

== Olaylar == küçükresim|Samuel Finley Breese Morse (d. 27 Nisan 1791 - ö. 2 Nisan 1872) * 1838 - Samuel Morse, telgrafı kamuya tanıttı. * 1907 - Maria Montessori tarafından kurulan ilk çocuk okulu, Casa dei Bambini açıldı. * 1912 - New Mexico, 47. eyalet olarak Amerika Birleşik Devletleri'ne katıldı. * 1921 - Yunan birliklerinin Eskişehir ve Afyon doğrultusundaki taarruzuyla, I. İnönü Muharebesi başladı. * 1926 - Türkiye'nin ilk iç ve dış istihbarat örgütü, Milli Emniyet Hizmeti Riyaseti kuruldu. * 1929 - Yugoslavya Kralı I. Aleksandar, parlamentoyu feshetti ve ülkede askeri diktatörlük kurdu. * 1930 - İlk dizel motorlu otomobil, Indianapolis'ten New York'a yaptığı seyahatini tamamladı. * 1931 - Thomas Edison, son patent başvurusunu yaptı. * 1938 - Nazi baskısından kaçan Sigmund Freud, Londra'ya gitti. * 1944 - II. Dünya Savaşı: Kızıl Ordu birlikleri Polonya'ya girdi. * 1945 - Geleceğin Amerika Birleşik Devletleri Başkanı George H. W. Bush, Barbara Pierce ile New York'ta evlendi. * 1950 - Birleşik Krallık, Çin'in Komünist Hükûmetini tanıdı. * 1954 - İsmail el-Ezheri, Sudan'ın ilk başbakanı oldu. * 1955 - On İki Ada karasuları sınırının saptanması için, Türkiye ile Yunanistan arasında görüşmelere başlandı. * 1956 - Kanada'da 14 ülkenin katıldığı hava gösterisi yarışmalarında, Türkiye birinci oldu. * 1969 - Orta Doğu Teknik Üniversitesi'ni (ODTÜ) ziyaret eden Amerikan Büyükelçisi Robert Komer'in makam otomobili öğrenciler tarafından yakıldı. * 1977 - Dev-Genç İstanbul Başkanı Paşa Güven yakalandı. İstanbul Yurtsever Devrimci Gençlik Derneği kapatıldı ve 39 kişi gözaltına alındı. * 1981 - Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu (DİSK) davasında gözaltında tutulan 39 kişiden 15'i tutuklandı. Tutuklananlar arasında Genel Başkan Kemal Nebioğlu da var. * 1983 - Yılmaz Güney ve Cem Karaca, Bakanlar Kurulu kararıyla vatandaşlıktan çıkarıldı. * 1984 - Tunus'ta, ekmek fiyatlarının %1,5 oranında artması üzerine ayaklanma başladı; 75 kişi öldü, sıkıyönetim ilan edildi. * 2015 - İstanbul Sultanahmet'te bomba patladı, canlı bomba ile yapılan saldırıda bir polis hayatını kaybederken, bir polis de yaralandı. * 2019 - Malezya Kralı Sultan V. Muhammed tahtını bıraktı. * 2021 - Amerika Birleşik Devletleri'nde 46. başkan Joe Biden'in tescilleneceği gün kongre binasında kaos çıktı: 4 kişi hayatını kaybetti. == Doğumlar == * 1256 - Helftalı Gertrude, Alman Sistersiyen rahibe, mistik ve azize (ö. 1301/1302) * 1367 - II. Richard, İngiltere Kralı (ö. 1400) * 1412 - Jan Dark, Fransız kahraman ve azize (ö. 1431) * 1493 - Olaus Petri, İsveçli Lüterci din adamı, yazar ve yargıç (ö. 1552) * 1499 - Ávilalı Yuhanna, İspanyol vaiz ve mistik (ö. 1569) * 1568 - Richard Burbage, İngiliz oyuncu (ö. 1619) * 1655 - Jakob Bernoulli, İsviçreli matematikçi (ö. 1705) * 1738 - Friedrich Kasimir Medikus, Alman hekim ve botanikçi (ö. 1808) * 1745 - Jacques-Étienne Montgolfier, Fransız sıcak hava balonunun mucidi (ö. 1799) * 1797 - Baldwin Martin Kittel, Alman bitki bilimci (ö. 1885) * 1797 - Edward Turner Bennett, İngiliz zoolog ve yazar (ö. 1836) * 1799 - Jedediah Smith, Amerikalı avcı, kürk tüccarı ve kâşif (ö. 1831) * 1800 - Anna Maria Hall, İrlandalı yazar (ö. 1889) * 1817 - J. J. McCarthy, İrlandalı mimar (ö. 1882) * 1822 - Heinrich Schliemann, Alman arkeolog (ö. 1890) * 1832 - Gustave Doré, Fransız baskı ve gravür ustası (19. yüzyıl sonlarının en hünerli ve başarılı kitap illüstratörlerinden) (ö. 1883) * 1838 - Max Bruch, Alman besteci ve orkestra şefi (ö. 1920) * 1849 - Hristo Botev, Bulgar şair (Osmanlı egemenliğine karşı Bulgar ulusal ayaklanmasının kahramanlarından) (ö. 1876) * 1850 - Eduard Bernstein, Alman sosyalist (Karl Marx'ın kapitalist ekonominin tasfiyesi ve iktidarın proletarya tarafından fethi düşüncesini gözden geçirmeye girişen ilk revizyonistlerden) (ö. 1932) * 1854 - Sherlock Holmes, Sir Arthur Conan Doyle tarafından oluşturulan Britanyalı hayalî dedektif ve kahraman * 1862 - August Oetker, Alman iş insanı, kabartma tozunun mucidi ve Dr. Oetker firmasının kurucusu (ö. 1918) * 1870 - Gustav Bauer, Alman siyasetçi ve Weimar Cumhuriyeti'nin 1919-1920 yıllarındaki şansölyesi (ö. 1944) * 1872 - Alexander Scriabin, Rus besteci (ö. 1915) * 1880 - Tom Mix, Amerikalı sinema oyuncusu (ö. 1940) * 1883 - Halil Cibran, Lübnan kökenli Amerikalı felsefi denemeci, şair ve ressam (ö. 1931) * 1896 - Vecihi Hürkuş, Türk pilot, mühendis ve müteşebbis (Türk havacılık önderi) (ö. 1969) * 1912 - Jacques Ellul, Fransız filozof, sosyolog ve amatör ilahiyatçı (ö. 1994) * 1913 - Edward Gierek, Polonyalı komünist önder ve 1970-80 arasında Polonya Birleşik İşçi Partisi Birinci Sekreteri (ö. 2001) * 1913 - Loretta Young, Amerikalı aktris ve En İyi Kadın Oyuncu Akademi Ödülü sahibi (ö. 2000) * 1915 - Alan Watts, Amerikalı filozof (ö. 1973) * 1920 - John Maynard Smith, İngiliz evrimsel biyolog ve genetikçiydi (ö. 2004) * 1920 - Sun Myung Moon, Moon tarikatı kurucusu dini lider, iş insanı ve aktivist (ö. 2012) * 1921 - Cary Middlecoff, Amerikalı golfçü (ö. 1998) * 1924 - Kim Dae-jung, Güney Kore eski cumhurbaşkanı ve Nobel Barış Ödülü sahibi (ö. 2009) * 1924 - Earl Scruggs, Amerikalı müzisyen (ö. 2012) * 1925 - John DeLorean, ABD otomobil endüstrisinde mühendis, mucit ve yöneticidir (ö. 2005) * 1925 - Jane Harvey, Amerikalı şarkıcı (ö. 2013) * 1928 - İsmet Sezgin, Türk siyasetçi (ö. 2016) * 1929 - Babrak Karmal, Afgan politikacı (ö. 1996) * 1931 - Juan Goytisolo, İspanyol şair, deneme yazarı ve romancı (ö. 2017) * 1932 - Stuart A. Rice, Amerikalı teorik kimyager ve fiziksel kimyagerdir * 1934 - Sylvia Syms, İngiliz aktris (ö. 2023) * 1936 - Darlene Hard, Amerikalı profesyonel kadın tenisçi (ö. 2021) * 1937 - Ludvík Daněk, bir Çekoslovak disk atıcısıydı (ö. 1998) * 1938 - Adriano Celentano, İtalyan müzisyen, şarkıcı, besteci, oyuncu, televizyon sunucusu ve film yapımcısıdır * 1939 - Valeri Lobanovski, Ukrayna asıllı Sovyet eski millî futbolcu ve teknik direktör (ö. 2002) * 1943 - Terry Venables, İngiliz futbolcu ve teknik direktör * 1944 - Bonnie Franklin, Amerikalı oyuncudur (ö. 2013) * 1944 - Rolf M. Zinkernagel, İsviçreli immünolog * 1946 - Syd Barrett, İngiliz müzisyen, gitarist ve Pink Floyd'un kurucusu (ö. 2006) * 1947 - Sandy Denny, bir İngiliz şarkıcıydı (ö. 1978) * 1947 - Erkut Yücaoğlu, Türk iş insanı * 1948 - Clint Boulton, İngiliz futbolcu (ö. 2021) * 1951 - Ahron Daum, İsrailli haham (ö. 2018) * 1953 - Malcolm Young, Avustralyalı rock grubu AC/DC'nin kurucu üyesi, ritim gitaristi ve şarkı yazarıydı (ö. 2017) * 1954 - Anthony Minghella, İngiliz film yönetmeni ve En İyi Yönetmen Akademi Ödülü sahibi (ö. 2008) * 1955 - Rowan Atkinson, İngiliz komedi aktörü ve yazar * 1956 - Elizabeth Strout, Amerikalı yazar * 1957 - Michael Foale, emekli Amerikan astronot * 1958 - Themos Anastasiadis, Yunan gazeteci (ö. 2019) * 1960 - Howie Long, Amerikalı eski Amerikan futbolu oyuncusu ve aktördür * 1964 - Jacqueline Moore, Amerikalı yarı-emekli profesyonel güreşçi, eski WWE divası ve eski TNA güreşçisi * 1966 - Sharon Cuneta, Filipinli bir şarkıcı, aktris, talk-show sunucusu, ticari reklam destekçisi ve realite show hakimidir * 1967 - Delko Lesev, Bulgar sırıkçı * 1967 - A. R. Rahman, Hint film müzikleri bestecisi, yapımcı, müzisyen ve şarkıcı * 1968 - John Singleton, Akademi Ödülü adaylığı bulunan film yönetmeni, senarist ve yapımcı (ö. 2019) * 1969 - Bilal Uçar, Türk hukukçu ve siyasetçi * 1969 - Norman Reedus, Amerikalı oyuncu * 1970 - Radoslav Látal, Çekoslovak millî futbolcu ve teknik direktördür * 1970 - Gabrielle Reece, Amerikalı bir profesyonel voleybolcu, spor spikeri, manken ve oyuncu * 1972 - Paris Elia, Kıbrıs Rumu futbolcu * 1972 - Pascal Nouma, Fransız futbolcu * 1978 - Erdem Kınay, Türk besteci, aranjör ve prodüktör * 1977 - Adam Bodnar; Polonyalı avukat, eğitimci ve insan hakları aktivisti * 1982 - Eddie Redmayne, İngiliz oyuncu, model ve şarkıcı * 1982 - Gilbert Arenas, Amerikalı basketbolcu * 1986 - Alex Turner, İngiliz müzisyen, Indie rock grubu Arctic Monkeys'in solisti, gitaristi ve bestecisi * 1986 - Irina Shayk, Rus model * 1986 - Paul McShane, İrlandalı futbolcu * 1987 - Bongani Khumalo, Esvatini asıllı Güney Afrikalı futbolcu * 1989 - Andy Carroll, İngiliz millî futbolcu * 1989 - Nicky Romero, Hollandalı DJ ve müzik yapımcısı * 1991 - Will Barton, Amerikalı basketbolcu * 1994 - Catriona Gray, Filipinli manken == Ölümler == * 884 - Hasan bin Zeyd, Zeydî Hânedanlığı'nın kurucusu (d. ?) * 1448 - Bavyeralı Christopher, Kalmar Birliği döneminde Danimarka, İsveç ve Norveç Kralı (d. 1416) * 1478 - Uzun Hasan, Akkoyunlular Hükûmdarı (d. 1423) * 1537 - Allessandro de Medici, Floransa Dükalığı'nın I. Dükü (d. 1510) * 1646 - Elias Holl, Alman mimar (d. 1573) * 1693 - IV. Mehmet (Avcı Mehmet), Osmanlı'nın 19. Padişahı (d. 1642) * 1725 - Chikamatsu Monzaemon, Japon oyun yazarı (d. 1653) * 1731 - Étienne François Geoffroy, Fransız kimyacı (d. 1672) * 1805 - Conrad Moench, Alman botanikçi (d. 1744) * 1852 - Louis Braille, Fransız mucit (körler alfabesini icat eden) (d. 1809) * 1874 - Robert Emmett Bledsoe Baylor, Amerikalı siyasetçi (d. 1793) * 1884 - Gregor Mendel, Avusturyalı genetik bilimci (d. 1822) * 1918 - Georg Cantor, Alman matematikçi (d. 1845) * 1919 - Theodore Roosevelt, ABD'nin 26. Başkanı ve Nobel Barış Ödülü sahibi (d. 1858) * 1921 - Devil Anse Hatfield, ‎Amerikalı İç Savaş sırasında ‎‎Konfedere Devletler Ordusu'nda gerilla‎‎ lideri‎ (d. 1839) * 1934 - Herbert Chapman, İngiliz futbolcu ve teknik direktör (d. 1878) * 1945 - Vladimir Vernadski, Ukraynalı mineralojist ve jeokimyacı (d. 1863) * 1949 - Victor Fleming, Amerikalı sinema yönetmeni (d. 1889) * 1959 - Baha Toven, Türk dil bilimci (d. 1881) * 1964 - Werner Kempf, Alman asker ve Nazi Almanyası'nda panzer generali (d. 1886) * 1974 - David Alfaro Siqueiros, Meksikalı ressam ve muralist (d. 1896) * 1978 - Burt Munro, Yeni Zelandalı motosiklet yarışçısı (d. 1899) * 1981 - A.J. Cronin, İskoç yazar (d. 1896) * 1984 - Ernest Laszlo, Macar asıllı Amerikalı görüntü yönetmeni (d. 1898) * 1990 - Pavel Çerenkov, Rus fizikçi ve Nobel Fizik Ödülü sahibi (d. 1904) * 1990 - Ian Charleson, İskoç aktör ve sahne sanatçısı (d. 1949) * 1991 - Ahmet Adnan Saygun, Türk besteci (d. 1907) * 1993 - Dizzy Gillespie (John Birks Gillespie), Amerikalı cazcı (d. 1917) * 1993 - Rudolf Nureyev, Rus balet (d. 1938) * 1995 - Muharrem Ergin, Türk yazar ve Türkolog (d. 1923) * 1997 - Ergün Arıkdal, Türk metapsişik araştırmacı, yazar ve medyum (d. 1936) * 2000 - Don Martin, Amerikalı çizgi romancı (Mad dergisi) (d. 1931) * 2000 - Mehmet Akif İnan, Türk şair, yazar ve öğretmen (d. 1940) * 2004 - Pierre Charles, Dominikalı siyasetçi (d. 1954) * 2006 - Comandante Ramona, Meksikalı devrimci ve Zapatista Ulusal Kurtuluş Ordusu'nun (EZLN) Tzotzil halkına mensup yerli otonom komutanı (d. 1959) * 2006 - Lou Rawls, Amerikalı şarkıcı (d. 1933) * 2010 - İhsan Devrim, Türk oyuncu (d. 1914) * 2011 - Uche Okafor, Nijeryalı millî futbolcu (d. 1967) * 2012 - Azer Bülbül, Türk arabesk fantezi müzik sanatçısı ve oyuncu (d. 1967) * 2013 - Metin Kaçan, Türk yazar ve senarist (d. 1961) * 2014 - Marina Ginestà, İspanyol muhabir ve İspanya İç Savaşı'nın sembollerinden olan milis (d. 1919) * 2014 - Mónica Spear, Venezuelalı model, oyuncu ve şarkıcı (d. 1984) * 2015 - Ayla Gürses, Türk ses sanatçısı (Yıldırım Gürses'in eşi) (d. 1938) * 2015 - Vlastimil Bubník, Çek buz hokeyi oyuncusu ve millî futbolcu (d. 1931) * 2016 - Alfredo Armenteros, Kübalı müzisyen (d. 1928) * 2016 - Pat Harrington, Jr., Amerikalı dizi, sinema oyuncusu ve seslendirme sanatçısı (d. 1929) * 2016 - Silvana Pampanini, İtalyan güzeli ve oyuncu (d. 1925) * 2017 - Francine York, Amerikalı sinema ve dizi oyuncusu (d. 1936) * 2017 - Lelio Lagorio, İtalyan siyasetçi ve bürokrat (d. 1925) * 2017 - Les Lazarowitz, Amerikalı dublaj ve ses mühendisi (d. 1941) * 2017 - Octavio Lepage, Venezuelalı siyasetçi (d. 1923) * 2017 - Om Puri, Hint oyuncu (d. 1950) * 2017 - Ricardo Piglia, Arjantinli yazar (d. 1941) * 2018 - Dave Toschi, Amerikalı dedektif (d. 1931) * 2018 - Greta Thyssen, Danimarka asıllı Amerikalı model ve oyuncu (d. 1927) * 2018 - Horace Ashenfelter, Amerikalı atlet (d. 1923) * 2018 - Marjorie Holt, Amerikalı siyasetçi ve avukat (d. 1920) * 2018 - Nigel Sims, İngiliz futbolcu (d. 1931) * 2018 - Remídio José Bohn, Brezilyalı Roma Katolik piskopos (d. 1950) * 2019 - Angelo Ziccardi, İtalyan siyasetçi (d. 1928) * 2019 - Annalise Braakensiek, Norveç asıllı Avustralyalı manken ve aktris (d. 1972) * 2019 - Derek Piggott, İngiliz havacı ve pilot (d. 1922) * 2019 - Gene Zwozdesky, Kanadalı siyasetçi (d. 1948) * 2019 - José Ramón Fernández, Kübalı asker ve komünist lider (d. 1923) * 2019 - W. Morgan Sheppard, İngiliz tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu (d. 1932) * 2020 - Bernt Andersson, İsveçli futbolcu ve teknik direktör (d. 1933) * 2020 - Mike Fitzpatrick, Amerikalı hukukçu ve siyasetçi (d. 1963) * 2020 - Prem Nath Hoon, Hint rütbeli askerdir (d. 1929) * 2020 - Oswaldo Larriva, Ekvadorlu siyasetçi ve akademisyen (d. 1946) * 2021 - Kenneth Z. Altshuler, Amerikalı psikolog, psikanalizci ve akademisyen (d. 1929) * 2021 - Alan Burgess, Yeni Zelandalı profesyonel kriketçi (d. 1920) * 2021 - James Cross, Britanyalı diplomat (d. 1921) * 2021 - Osian Ellis, Galli müzisyen, besteci ve eğitimci (d. 1928) * 2021 - Edward Gnat, Polonyalı siyasetçi (d. 1940) * 2021 - James Haynes, Britanyalı sosyolog ve yazar (d. 1933) * 2021 - Danilo Lim, Filipinli asker ve siyasetçi (d. 1955) * 2022 - Peter Bogdanovich, Amerikalı film yönetmeni, yapımcı, senarist, eleştirmen, aktör ve tarihçi (d. 1939) * 2022 - Mariano Laurenti, İtalyan yönetmen ve senaristtir (d. 1929) * 2022 - Rómulo Méndez, Guatemalalı futbol hakemi (d. 1938) * 2022 - Sidney Poitier, Amerikalı oyuncu ve En İyi Erkek Oyuncu Akademi Ödülü sahibi (d. 1927) * 2023 - Omar Berdiýew, Türkmenistanlı millî futbolcu (d. 1979) * 2023 - Bill Campbell (beyzbolcu), Amerikalı beyzbolcu (d. 1948) * 2023 - Gervasio Gestori, İtalyan Roma Katolik piskopos (d. 1936) * 2023 - Lew Hunter, Amerikalı senarist, yazar ve eğitimci (d. 1935) * 2023 - Annette McCarthy, Amerikalı aktris (d. 1958) * 2023 - David Penington, Avustralyalı hekim ve akademisyen (d. 1930) * 2023 - Paula Quintana, Şilili sosyolog, akademisyen ve siyasetçi (d. 1956) * 2023 - Owen Roizman, Amerikalı görüntü yönetmeni (d. 1936) * 2023 - Richard Savitt, Amerikalı tenisçi (d. 1927) * 2023 - Shen Lyu-shun, Tayvanlı diplomat ve siyasetçi (d. 1949) * 2023 - Gianluca Vialli, İtalyan eski futbolcu ve teknik direktör (d. 1964) == Tatiller ve özel günler == * Adana'nın Ceyhan ilçesinin Fransız işgalinden kurtuluşu (1922) * Epifanya Bayramı == Kaynakça == *0106 06

== Olaylar == * 1558 - Fransa, İngiltere'nin Kıta Avrupası'ndaki son toprağı olan Calais'yi de ele geçirdi. * 1598 - Boris Godunov, Rus Çarı oldu. * 1610 - İtalyan astronom Galileo Galilei, Jüpiter'in iki uydusunu (Ganymede, Callisto) tespit etti. * 1634 - IV. Murad'ın emriyle, Şeyhülislam Ahizade Hüseyin Efendi boğdurularak öldürüldü. Böylelikle Osmanlı'da ilk defa bir şeyhülislam öldürülmüş oldu. * 1714 - İngiliz mühendis Henry Mill, daktilo makinesinin patentini aldı. * 1785 - Fransız havacı Jean-Pierre Blanchard ve Amerikalı fizikçi John Jeffries, bir balonla Manş Denizi'ni geçtiler. * 1789 - İlk Amerikan Başkanlık seçimleri yapıldı. Seçmenler delegeleri, onlar da bir ay sonra ülkenin ilk Başkanını belirlediler: George Washington. * 1887 - Thomas Stevens, dünya çapında bisiklet turu tamamlayan ilk kişi oldu. * 1904 - İlk uluslararası Mors Alfabesi acil durum sinyali "CQD" kabul edildi, ancak iki yıl sonra yerini SOS sinyaline bırakacaktır. * 1913 - Ham petrolden benzin eldesi patentlendi. * 1924 - Türkiye'de Millî Eğitim Bakanlığı yabancı okulların binaları içinde bulunan dinî simge ve işaretlerin kaldırılması için bir genelge yayımladı. * 1927 - Okyanus aşırı ilk telefon görüşmesi, New York'tan Londra'ya yapıldı. * 1935 - İtalya diktatörü Benito Mussolini ile Fransa Dışişleri Bakanı Roma'da görüştü. Resmi açıklamaya göre iki ülkenin Afrika'daki çıkarlarıyla ilgili anlaşmalar yapıldı. * 1942 - Hamlet davası sonuçlandı. Muhsin Ertuğrul, Peyami Sefa ve Celaleddin Ezine'ye verilen cezalar ertelendi. * 1944 - Çorap imalatı hakkı Sümerbank'a verildi. * 1946 - CHP'den ayrılan Celâl Bayar ile Adnan Menderes, Fuad Köprülü ve Refik Koraltan, Demokrat Parti'nin kuruluş başvurusunu yaptılar. * 1946 - İlk başarılı yüksek hızlı elektronik bilgisayar "Eniac", Amerika Birleşik Devletleri'nde kullanıma girdi. Eniac, elektronik-dijital bilgisayara giden yolda atılmış büyük adımlardan biri olarak 1955'e kadar kullanıldı. * 1950 - Demokrat Parti, yeni Seçim Kanunu'yla ilgili bildiri yayınladı: "Önümüzdeki seçimler mutlaka dürüst olmalıdır." * 1950 - Karabük Demir ve Çelik İşletmesi'nde "Zeynep" adı verilen yüksek fırın hizmete açıldı. * 1953 - Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Harry Truman, ülkesinin hidrojen bombası geliştirdiğini açıkladı. * 1954 - Demokrat Parti, "Genç Demokratlar" adında bir gençlik örgütü kurdu. * 1957 - Millî Türk Talebe Birliği, "rock and roll" ve "striptiz"in yasaklanmasını istedi. * 1959 - Amerika Birleşik Devletleri, Fidel Castro'nun yeni Küba Hükûmetini tanıdı. * 1960 - Su altından atılabilen nükleer Polaris füzesi'nin ilk denemesi yapıldı. * 1963 - Cibali Tütün Fabrikası'nda 3500 işçi yemek boykotu yaptı. * 1967 - Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı bir açıklama yaptı; "Türkiye'de 25.000 frengili, 10.000 cüzamlı, 750.000'de veremli var." * 1979 - Vietnam Ordusu, Kamboçya'nın başkenti Phnom Penh'i ele geçirdi ve Khmer Rouge rejimine son verdi. * 1980 - Hindistan'da yapılan seçimleri, İndira Gandhi'nin Kongre Partisi kazandı. * 1981 - Tarsus'ta sol görüşlü militan Mustafa Özenç, yakalanıp getirildiği Tarsus Merkez Jandarma Karakolu'nda gizleyebildiği tabancasıyla; Jandarma Astsubay Üstçavuş Hasan Hüseyin Özcan, Astsubay Üstçavuş Nihat Özsoy, Jandarma Eri Şaban Öztürk ve Orman Muhafız Bekçisi Hayri Şimşek'i öldürüp kaçtı. * 1984 - Başbakan Turgut Özal ilk basın toplantısını düzenledi. küçükresim|200px|Pisa Kulesi * 1990 - Pisa Kulesi, 800 yıllık tarihi boyunca ilk kez güvenlik gerekçesiyle ziyaretlere kapatıldı. * 1992 - Cemal Süreya Şiir Ödülü, Adnan Özer ve Süreyya Berfe'ye verildi. * 1997 - Demokrat Türkiye Partisi kuruldu, Hüsamettin Cindoruk partinin Genel Başkanlığı'na seçildi. * 1999 - Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Bill Clinton'ın azli istemiyle açılan dava başladı. * 2015 - Paris'te bulunan mizah dergisi Charlie Hebdo'ya silahlı saldırı yapıldı. 12 kişi hayatını kaybetti. * 2019 - Ferrari'de, Maurizio Arrivabene'nin yerine Mattia Binotto getirildi. == Doğumlar == * 1502 - Papa XIII. Gregorius, Katolik Kilisesi'nin 226. Papası (ö. 1585) * 1768 - Joseph Bonaparte, Napoli ve İspanya Kralı (Napolyon Bonapart'ın kardeşi) (ö. 1844) * 1777 - Lorenzo Bartolini, İtalyan heykeltıraş (ö. 1850) * 1800 - Millard Fillmore, Amerikalı siyasetçi ve Amerika Birleşik Devletleri'nin 13. Başkanı (ö. 1874) * 1830 - Albert Bierstadt, Amerikalı ressam (ö. 1902) * 1844 - Bernadette Soubirous, Roma Katolik Kilisesi azizi (ö. 1879) * 1851 - Nikolai Tchaikovsky, Rus devrimci ve Rusya'da halkçı hareketin ilk liderlerinden (ö. 1926) * 1855 - Eliezer Ben-Yehuda, Yahudi gazete editörü (ö. 1922) * 1864 - Phillip Jaisohn, Koreli aktivist, gazeteci, politikacı ve doktor (ö. 1951) * 1871 - Émile Borel, Fransız matematikçi ve siyasetçi (ö. 1956) * 1873 - Charles Péguy, Fransız şair (ö. 1914) * 1873 - Rudolf Eisler, Yahudi asıllı Avusturyalı felsefeci (ö. 1926) * 1885 - Ernesto Brown, Arjantinli futbolcu (ö. 1935) * 1887 - Kurt Schneider, Alman psikiyatrist (ö. 1967) * 1890 - Henny Porten, Alman aktris (ö. 1960) * 1895 - Clara Haskil, Rumen piyanist (ö. 1960) * 1895 - Vasili Blohin, Sovyet general (ö. 1955) * 1898 - Al Bowlly, Mozambik doğumlu İngiliz şarkıcı, caz gitaristi ve kompozitör (ö. 1941) * 1899 - Francis Poulenc, Fransız besteci (ö. 1963) * 1901 - Fahrelnisa Zeyd, Türk ressam (ö. 1991) * 1901 - Fikret Adil, Türk yazar (ö. 1973) * 1903 - Antanas Sniečkus, Litvan komünist, partizan ve siyasetçi (ö. 1974) * 1907 - Baha Gelenbevi, Türk fotoğraf ve sinema sanatçısı (ö. 1984) * 1908 - Red Allen, Afrika kökenli Amerikalı caz müzisyeni (ö. 1967) * 1914 - İhsan Devrim, Türk oyuncu (ö. 2010) * 1916 - Elena Çavuşesku, Romanya Sosyalist Cumhuriyeti'nin Başbakan Yardımcısı (ö. 1989) * 1916 - Paul Keres, Estonyalı satranççı (ö. 1975) * 1922 - Mario Almada, Meksikalı oyuncu (ö. 2016) * 1922 - Orhan Asena, Türk oyun yazarı, şair ve çocuk hastalıkları uzmanı (ö. 2001) * 1926 - Atanas Zabaznoski, Makedon komünist aktivist, Yugoslavya Cephesi'nde savaşan asker ve Halk Kahramanı Nişanı sahibi (ö. 2013) * 1934 - Peri Han, Türk sinema oyuncusu (ö. 2008) * 1934 - Tasos Papadopulos, Kıbrıs Cumhuriyeti Devlet Başkanı ve siyasetçi (ö. 2008) * 1935 - Sophie Behr, Alman yazar * 1938 - Roland Topor, Fransız oyun yazarı (ö. 1997) * 1941 - John E. Walker, İngiliz kimyager ve Nobel Kimya Ödülü sahibi * 1945 - David Spangler, Amerikalı filozof * 1947 - Sadık Ahmet, Batı Trakyalı Türk tıp doktoru ve siyasetçi (Batı Trakya Türkleri'nin hakları için verdiği mücadele ile tanınan) (ö. 1995) * 1948 - Rana Alagöz, Türk pop şarkıcısı * 1956 - Leonard Lansink, Alman oyuncu * 1957 - Katie Couric, Amerikalı haber spikeri * 1960 - Emrullah İşler, Türk akademisyen ve siyasetçi * 1962 - Aleksandr Dugin, Rus siyaset bilimci ve faşist görüşleriyle tanınan strateji uzmanı * 1962 - Hallie Todd, Amerikalı sinema ve TV oyuncusu * 1964 - Nicolas Cage, Amerikalı sinema oyuncusu ve En İyi Erkek Oyuncu Akademi Ödülü sahibi * 1967 - Claudia Amengual, Uruguaylı çevirmen ve yazar * 1967 - Nick Clegg, İngiliz politikacı * 1969 - Marco Simone, İtalyan futbolcu ve teknik direktör * 1970 - Saruhan Hünel, Türk oyuncu * 1971 - Jeremy Renner, Amerikalı aktör, film yapımcısı ve müzisyen * 1973 - Liu Bolin, Çinli sanatçı * 1977 - Sofi Oksanen, Eston asıllı Finlandiyalı yazar * 1979 - Aloe Blacc, Amerikalı soul şarkıcısı ve rapçi * 1979 - Monica Foster, Amerikalı pornografik film oyuncusu * 1985 - Lewis Hamilton, İngiliz Formula 1 pilotu * 1985 - Wayne Routledge, İngiliz futbolcu * 1987 - Davide Astori, İtalyan futbolcu (ö. 2018) * 1987 - Lyndsy Fonseca, Amerikalı oyuncu * 1987 - Stefan Babović, Sırp millî futbolcu * 1988 - Hardwell, Hollandalı DJ ve prodüktör * 1990 - Gregor Schlierenzauer, Avusturyalı kayakla atlayıcı * 1990 - Liam Aiken, Amerikalı sinema oyuncusu * 1991 - Caster Semenya, Güney Afrikalı orta mesafe koşucusu * 1991 - Eden Hazard, Belçikalı futbolcu * 1992 - Lynn Knippenborg, Hollandalı hentbolcu == Ölümler == * 312 - Antakyalı Lukianos, Hristiyan teolog ve şehit (d. 240) * 1220 - I. İzzeddin Keykavus, Türkiye Selçuklu Devleti Sultanı (d. 1180) * 1285 - I. Carlo, Fransa Kralı VIII. Louis'in en küçük oğlu (d. 1226) * 1325 - I. Diniz, Portekiz Krallığı'nın 6. Kralı (d. 1261) * 1451 - VIII. Amadeus, Savoy Dükü (d. 1383) * 1536 - Aragonlu Catherine, İngiltere Kraliçesi (d. 1485) * 1548 - Fenarîzade Muhyiddin Çelebi, Osmanlı şeyhülislamı (d. ?) * 1655 - X. Innocentius, Katolik Kilisesi'nin 236. Papası (d. 1574) * 1715 - François Fénelon, Fransız Roma Katolik başpiskoposu, ilahiyatçı, şair ve yazar (d. 1651) * 1786 - Jean-Étienne Guettard, Fransız doğa bilimci, botanikçi ve mineralog (d. 1715) * 1838 - Josef Grassi, Avusturyalı ressam (d. 1757) * 1847 - Maria Schicklgruber, Adolf Hitler'in babaannesi (d. 1795) * 1858 - Mustafa Reşit Paşa, Osmanlı Sadrazamı, diplomat ve Osmanlı Devleti'nde Tanzimât'ın mimarı (d. 1800) * 1882 - Ignacy Łukasiewicz, Polonyalı eczacı ve petrol sanayii öncüsü (d. 1822) * 1892 - Tevfik Paşa, Mısır Hidivi (d. 1852) * 1920 - Edmund Barton, Avustralyalı politikacı, hakim ve Avustralya'nın ilk Başbakanı (d. 1849) * 1927 - ‎Nikolaos Kalogeropoulos‎‎, Yunan siyasetçi (d. 1851) * 1932 - André Maginot, Fransız devlet adamı (Majino Hattı'na adını veren) (d. 1877) * 1934 - Anton Hanak, Avusturyalı heykeltıraş (d. 1875) * 1935 - James Alfred Ewing, İskoç fizikçi ve mühendis (d. 1855) * 1943 - Nikola Tesla, Sırp asıllı Amerikalı fizikçi (d. 1856) * 1944 - Muslihiddin Adil Taylan, Türk akademisyen ve idare hukuku profesörü (d. 1881) * 1945 - Alexander Stirling Calder, Amerikalı heykeltıraş (d. 1870) * 1951 - René Guénon, Fransız metafizikçi yazar (d. 1886) * 1968 - Fahri Kopuz, Türk besteci (d. 1882) * 1988 - Trevor Howard, İngiliz aktör (d. 1913) * 1989 - Hirohito, Japon İmparatoru (d. 1901) * 1995 - Murray Rothbard, Amerikalı ekonomist (Avusturya Okulu'nun liberteryen ekonomisti) (d. 1926) * 1996 - Károly Grósz, Macar komünist siyasetçi (d. 1930) * 1998 - Richard Hamming, Amerikalı matematikçi (d. 1915) * 1998 - Vladimir Prelog, Hırvat-İsviçreli kimyacı ve Nobel Kimya Ödülü sahibi (d. 1906) * 2001 - Şarl Helu, Lübnanlı siyasetçi ve Lübnan Cumhurbaşkanı (d. 1913) * 2004 - Ingrid Thulin, İsveçli oyuncu (d. 1926) * 2006 - Heinrich Harrer, Avusturyalı dağcı, gezgin, coğrafyacı ve yazar (d. 1912) * 2010 - Philippe Séguin, Fransız siyasetçi (d. 1943) * 2013 - David R. Ellis, Amerikalı film yönetmeni, dublör ve aktör (d. 1952) * 2013 - Huell Howser, Amerikalı komedyen, oyuncu ve seslendirme sanatçısı (d. 1945) * 2014 - Huban Öztoprak, Türk tiyatro, dizi ve sinema oyuncusu (d. 1987) * 2014 - Run Run Shaw, Hong Konglu girişimci ve yapımcı (d. 1906) * 2015 - Bernard Maris, Fransız ekonomist, gazeteci ve yazar (d. 1946) * 2015 - Cabu (Jean Cabut), Fransız çizgi roman sanatçısı ve karikatürist (d. 1938) * 2015 - Charb (Stéphane Charbonnier), Fransız çizer, gazeteci ve çizgi film yapımcısı (d. 1967) * 2015 - David Rolfe, Avustralyalı yüzücü (d. 1964) * 2015 - Elsa Cayat, Fransız psikiyatr, psikanalist ve köşe yazarı (d. 1960) * 2015 - Georges Wolinski, Fransız karikatürist (d. 1934) * 2015 - Jean Paul Parise, Kanadalı buz hokeyi oyuncusu (d. 1941) * 2015 - Mompati Merafhe, Botsvanalı politikacı (d. 1936) * 2015 - Mustapha Ourrad, Cezayir asıllı Fransız yayıncı ve editör (d. 1954) * 2015 - Philippe Honoré, Fransız çizer ve çizgi roman sanatçısı (d. 1941) * 2015 - Rod Taylor, Avustralyalı oyuncu (d. 1930) * 2015 - Tignous (Bernard Verlhac), Fransız karikatürist (d. 1957) * 2016 - Richard Libertini, Amerikalı tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu (d. 1933) * 2016 - Remzi Evren, Türk sinema sanatçısı (d. 1957) * 2016 - Sergey Şustikov, Rus futbolcu ve teknik direktör (d. 1970) * 2016 - Valerio Zanone, İtalyan politikacı (d. 1936) * 2017 - Lech Trzeciakowski, Polonyalı tarihçi (d. 1931) * 2017 - Mário Soares, Portekizli siyasetçi ve Portekiz Cumhurbaşkanı (d. 1924) * 2017 - Nat Hentoff, Amerikalı romancı, tarihçi ve müzik eleştirmeni (d. 1925) * 2017 - Osman Bayezid Osmanoğlu, Osmanlı Hanedanı'nın reisi (d. 1924) * 2017 - Refik Erduran, Türk oyun yazarı, yayımcı ve gazeteci (d. 1928) * 2018 - Anna Mae Hayes, Amerikalı kadın asker (d. 1920) * 2018 - France Gall, Fransız şarkıcı (d. 1947) * 2018 - Jim Anderton, Yeni Zelandalı siyasetçi (d. 1938) * 2019 - Aline Kiner, Fransız kadın gazeteci ve roman yazarı (d. 1959) * 2019 - Aristeo Benavídez, Arjantinli kayak sporcusu (d. 1927) * 2019 - Barbara Elaine Ruth Brown, Amerikalı biyolog ve hayırsever (d. 1929) * 2019 - Bernard Tchoullouyan, Fransız judocu (d. 1953) * 2019 - Carmencita Reyes, Filipinli siyasetçi ve hukukçu (d. 1931) * 2019 - Clydie King, Amerikalı şarkıcı (d. 1943) * 2019 - Dave Laing, İngiliz gazeteci, yazar ve tarihçi (d. 1947) * 2019 - Edwin Erickson, Amerikalı siyasetçi ve iş insanı (d. 1938) * 2019 - Ivan Mašek, Çek siyasetçi (d. 1948) * 2019 - Jocelyne Saab, Lübnanlı gazeteci ve film yönetmeni (d. 1948) * 2019 - John Joubert, Güney Afrika doğumlu İngiliz besteci (d. 1927) * 2019 - John Mendelsohn, Amerikalı fizikçi (d. 1936) * 2019 - Moşe Arens, İsrailli siyasetçi (d. 1925) * 2019 - Thomas Rukavina, Amerikalı siyasetçi (d. 1950) * 2020 - Elizabeth Wurtzel, Amerikalı feminist, hukukçu, yazar ve gazeteci (d. 1967) * 2020 - Hamis ed-Dusari, Suudi futbolcu (d. 1973) * 2020 - Larry Gogan, İrlandalı radyo sunucusu ve DJ (d. 1938) * 2020 - Neil Peart, Kanadalı müzisyen, söz yazarı ve yazar (d. 1952) * 2020 - Silvio Horta, Amerikalı senarist, televizyon yapımcısı ve yazar (d. 1974) * 2021 - Biserka Cvejić, Sırp opera sanatçısı ve akademisyen (d. 1923) * 2021 - Deezer D, Amerikalı aktör ve rap şarkıcısı (d. 1965) * 2021 - Genival Lacerda, Brezilyalı forró şarkıcısı ve söz yazarı (d. 1931) * 2021 - Jamie O'Hara, Amerikalı country şarkıcısı, söz yazarı ve gitarist (d. 1950) * 2021 - Marion Ramsey, Amerikalı oyuncu, şarkıcı ve söz yazarı (d. 1947) * 2021 - Michael Apted, İngiliz aktör, senarist, film yapımcısı ve yönetmen (d. 1941) * 2021 - Munira Yamin Satti, Pakistanlı kadın siyasetçi (d. 1966) * 2021 - Tommy Lasorda, Amerikalı beyzbolcu ve spor yöneticisi (d. 1927) * 2021 - Valeri Hlevinski, Sovyet-Rus tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu (d. 1943) * 2022 - Deanna Booher, Amerikalı aktris, profesyonel güreşçi ve sürat patencisi (d. 1948) * 2022 - Mark Forest, Amerikalı aktör, opera sanatçısı, eğitimci ve vücut geliştirme sporcusu (d. 1933) * 2022 - Vitaliano Trevisan, İtalyan yazar, senarist ve aktör (d. 1960) * 2023 - Russell Banks, Amerikalı yazar (d. 1940) * 2023 - Djão, Mozambik asıllı Portekizli millî futbolcudur (d. 1958) * 2023 - Joseph A. Hardy III, Amerikalı hayırsever iş adamı (d. 1923) * 2023 - Modeste M'bami, Kamerunlu eski futbolcudur (d. 1942) * 2023 - Yuri Manin, bir Rus matematikçidir (d. 1937) * 2023 - Adam Rich, Amerikalı aktör (d. 1968) * 2023 - Dorothy Tristan, Amerikalı aktris, senarist ve model (d. 1934) == Tatiller ve özel günler == * Osmaniye'nin Fransız işgalinden kurtuluşu (1922) * Beyaz Baston Görme Engelliler Haftası (7-14 Ocak) *0107 07

== Olaylar == * 1915 - ABD Temsilciler Meclisi, kadınların da oy kullanması yönündeki kanun teklifini reddetti. * 1920 - Son Osmanlı Mebusan Meclisi, İstanbul'da görüşmelere başladı. * 1923 - Paris'teki Pasteur Enstitüsü'nde, tetanoza karşı antiserum geliştirildi. * 1932 - Hattie Wyatt Caraway, Amerika Birleşik Devletleri senatosuna seçilen ilk kadın politikacı oldu. * 1934 - Yunanistan'ın eski Başbakanı Elefterios Venizelos, Atatürk'ü Nobel Barış Ödülü'ne aday gösterdi. * 1940 - II. Dünya Savaşı: Rusya, Finlandiya'yı bombalıyor. * 1944 - Genelkurmay'da ilk devir teslim: Mareşal Fevzi Çakmak yaş haddinden emekliye ayrıldı, yerine Kâzım Orbay atandı. * 1945 - II. Dünya Savaşı: Sovyet birlikleri Doğu Avrupa'da Nazi güçlerine karşı atağa geçti. * 1951 - Uluslararası Soykırım Suçunun Önlenmesi ve Cezalandırılması Sözleşmesi yürürlüğe girdi. * 1952 - ABD yönetimi, Marshall Planı çerçevesinde Türkiye'ye 58 milyon dolarlık askeri yardım yapılmasına onay verdi. * 1959 - Sovyet uzay aracı Luna 1, güneş çevresindeki yörüngesine yerleşti. Luna yer çekiminden kurtulan ilk uzay aracı oldu. * 1966 - Lyndon B. Johnson, Amerika Birleşik Devletleri'nin, komünist saldırganlık sona erene kadar Güney Vietnam'da kalacağını açıkladı. * 1967 - Dr. James Bedford, gelecekte tekrar canlandırılmak üzere, kriyojenik olarak dondurulan ilk insan oldu. * 1969 - Led Zeppelin ilk albümlerini (Led Zeppelin) çıkardı. * 1972 - Mucibur Rahman Bangladeş'in Başbakanı oldu. * 1976 - BM Güvenlik Konseyi, 1'e karşı 11 oyla, Filistin Kurtuluş Örgütü'nün, oy verme hakkı olmaksızın Güvenlik Konseyi tartışmalarına katılmasına karar verdi. * 1991 - Amerika Birleşik Devletleri Kongresi, Irak birliklerinin Kuveyt'ten çıkarılması için kendi hükûmetlerine güç kullanımı yetkisi verdi. * 1998 - 19 Avrupa ülkesi, insan klonlanmasının yasaklanması konusunda anlaştılar. * 2000 - Türkiye Cumhuriyeti Hükûmeti'ni oluşturan partilerin Genel Başkanları, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin, idama mahkûm edilen Abdullah Öcalan hakkında verdiği ihtiyati tedbir kararına uyulmasını kararlaştırdılar. * 2001 - 36 yıldır süren iç savaşta 130 binden fazla insanın öldüğü ve 2 milyon insanın evini terk ettiği Kolombiya'da yönetim, ülkedeki komünist bir örgüt olan Ulusal Kurtuluş Ordusu'na kuzeyde silahtan arındırılmış bir bölge tahsis etti. * 2006 - Mina'da, (Suudi Arabistan) şeytan taşlama sırasında çıkan kargaşada 362 hacı adayı öldü. * 2010 - Haiti'de 7,0 şiddetinde deprem meydana geldi. * 2012 - 17 Aralık 2011 tarihinde ölen Kuzey Kore Lideri Kim Cong-il'in mumyalanmış naaşı, Kumsusan Güneş Sarayı'na törenle nakledildi. * 2016 - İstanbul'daki Sultanahmet Camii yakınlarında, bombalı bir saldırıda 10 kişi öldü, 15 kişi yaralandı. == Doğumlar == * 1628 - Charles Perrault, Fransız yazar (ö. 1703) * 1729 - Edmund Burke, İngiliz filozof ve devlet adamı (ö. 1797) * 1746 - Johann Heinrich Pestalozzi, İsviçreli pedagog, hayırsever, filozof ve politikacı (ö. 1827) * 1751 - I. Ferdinando, Sicilyateyn Kraliyeti'nin Kralı (ö. 1825) * 1772 - Mihail Speranski, Rus reformist devlet adamı (ö. 1839) * 1778 - William Herbert, İngiliz bitki bilimci, bitki ressamı, şair ve din adamı (ö. 1847) * 1810 - II. Ferdinando, İki Sicilya'nın kralı (ö. 1859) * 1822 - Étienne Lenoir, Belçikalı mühendis (ö. 1900) * 1833 - Karl Eugen Dühring, Alman filozof ve iktisatçısı (ö. 1921) * 1856 - John Singer Sargent, Amerikalı ressam (ö. 1925) * 1859 - Rızaeddin Fahreddin, Tatar müftü ve tarihçi (ö. 1936) * 1861 - Süleyman Selim Efendi, Sultan Abdülmecid'in oğlu (ö. 1909) * 1870 - Grigori Gurkin, Rus Türkolog, etnograf ve ressam (ö. 1937) * 1871 - Zekiye Sultan, II. Abdülhamid'in kızı (ö. 1950) * 1876 - Fevzi Çakmak, Türk mareşal ve Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucularından (ö. 1950) * 1876 - Jack London, Amerikalı yazar (ö. 1916) * 1878 - Ferenc Molnár, Macar yazar (Pal Sokağı Çocukları’nın yazarı) (ö. 1952) * 1880 - Fahrettin Altay, Türk asker ve siyasetçi (Kurtuluş Savaşı komutanlarından) (ö. 1974) * 1886 - Reşide Bayar, Türkiye Cumhuriyeti'nin 3. Cumhurbaşkanı Celal Bayar'ın eşi (ö. 1962) * 1892 - Mihail Kirponos, Sovyet Kızıl Ordu generali (ö. 1941) * 1893 - Alfred Rosenberg, Alman siyasetçi (ö. 1946) * 1893 - Hermann Göring, Nazi subayı (ö. 1946) * 1894 - Georges Carpentier, Fransız boksör (ö. 1975) * 1894 - Dorothy Wall, Yeni Zelandalı-Avustralyalı yazar ve çizer (ö. 1942) * 1895 - Jean Berthoin, Fransız siyasetçi (ö. 1979) * 1896 - David Wechsler, Rumen-Amerikalı ruhbilimci (ö. 1981) * 1897 - Nahit Hilmi Özeren, Türk edebiyatçı ve güfte yazarı (ö. 1951) * 1898 - Gustav Haloun, Çek sinolog (ö. 1951) * 1899 - Paul Hermann Müller, İsviçreli kimyacı ve Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü sahibi (ö. 1965) * 1900 - Abdülbaki Gölpınarlı, Türk edebiyat tarihçisi ve çevirmen (ö. 1982) * 1902 - Suud bin Abdül Aziz, Suudi Arabistan Kralı (ö. 1969) * 1903 - İgor Kurçatov, Sovyet nükleer fizikçi (Sovyetler Birliği'nin ilk atom bombası ve ilk nükleer elektrik santralini ve dünyanın ilk termonükleer bombasını yapan) (ö. 1960) * 1905 - Hüseyin Nihal Atsız, Türk yazar, şair, tarihçi ve ideolog (ö. 1975) * 1906 - Emmanuel Levinas, Fransız filozof (ö. 1995) * 1907 - Sergey Korolyov, Sovyet roket mühendisi (ö. 1966) * 1910 - Luise Rainer, Alman oyuncu (ö. 2014) * 1916 - Pieter Willem Botha, Güney Afrika'nın ilk Devlet Başkanı (ö. 2006) * 1916 - Mary Wilson, İngiliz şair (ö. 2018) * 1918 - Maharişi Maheş Yogi, Hint guru (Transandantal Meditasyon tekniğini geliştiren) (ö. 2008) * 1925 - Nevit Kodallı, Türk besteci, kompozitör ve müzik eğitmeni (ö. 2009) * 1926 - Morton Feldman, Amerikalı besteci (ö. 1987) * 1926 - Ray Price, Amerikalı country müzik şatkıcısı, besteci ve gitarist (ö. 2013) * 1928 - Ruth Brown, Amerikalı Rhythm and Blues şarkıcı (ö. 2005) * 1929 - Alasdair MacIntyre, İskoç filozof * 1931 - Leyla Erbil, Türk yazar (ö. 2013) * 1931 - Özdemir Nutku, Türk tiyatro bilimci, oyuncu, yazar, eleştirmen ve yönetmen (ö. 2019) * 1932 - Engin Geçtan, Türk psikiyatrist ve yazar (ö. 2018) * 1934 - Metin Serezli, Türk oyuncu (ö. 2013) * 1934 - İbrahim Nafei, Mısırlı gazeteci (ö. 2018) * 1935 - Kreskin, Amerikalı mentalist * 1936 - Emil Lahud, Lübnanlı asker ve siyasetçi * 1936 - Mufti Mohammad Sayeed, Hint politikacı (ö. 2016) * 1941 - Long John Baldry, İngiliz şarkıcı ve müzisyen (ö. 2005) * 1941 - Fiona Caldicott, Britanyalı akademisyen, psikiyatrist, psikoterapist ve yönetici (ö. 2021) * 1944 - Joe Frazier, Amerikalı boksör ve Dünya ağır siklet profesyonel boks şampiyonlarından (ö. 2011) * 1945 - Aytunç Altındal, Türk gazeteci ve yazar (ö. 2013) * 1947 - Tom Dempsey, Amerikan Futbolu oyuncusu (ö. 2020) * 1949 - Ottmar Hitzfeld, Alman futbolcu ve teknik direktör * 1949 - Hammadi Cibali, Tunuslu mühendis, İslamcı politikacı, gazeteci ve Tunus eski başbakanı * 1949 - Haruki Murakami, Japon romancı, kısa öykü yazarı, çevirmen ve gazeteci * 1951 - Kirstie Alley, Amerikalı oyuncu ve Emmy Ödülü sahibi (ö. 2022) * 1951 - Rush Limbaugh, Amerikalı radyo kişiliği, muhafazakâr siyasi yorumcu, yazar ve televizyon şovu sahibi (ö. 2021) * 1953 - Marry Harron, Kanadalı film yapımcısı ve senarist * 1956 - Nikolay Noskov, Rus rock şarkıcısı * 1958 - Christiane Amanpour, İran asıllı İngiliz gazeteci ve haberci * 1960 - Dominique Wilkins, eski profesyonel basketbolcu * 1962 - Luna Vachon, Amerikalı-Kanadalı profesyonel kadın güreşçi (ö. 2010) * 1964 - Jeff Bezos, Amerikan girişimci ve iş insanı (Amazon.com'un kurucusu) * 1965 - Rob Zombie, Amerikalı heavy metal şarkıcısı, yönetmen, yapımcı, prodüktor, senarist, kıyafet ve dövme tasarımcı * 1966 - Olivier Martinez, Fransız oyuncu * 1967 - Selahattin Dervent, Türk teknik direktör * 1967 - Vendela Kirsebom, Norveçli-İsveçli-Türk model ve oyuncu * 1968 - Mauro Silva, Brezilyalı futbolcu * 1969 - David Mitchell, İngiliz romancı ve senarist * 1969 - Gökhan Semiz, Türk söz yazarı, besteci ve Grup Vitamin'in solisti (ö. 1998) * 1970 - Raekwon, Amerikalı rapçi * 1970 - Zack de la Rocha, Amerikalı vokalist, söz yazarı ve aktivist * 1972 - Toto Wolff, Avusturyalı yatırımcı ve eski yarış pilotu * 1973 - Hande Yener, Türk şarkıcı * 1974 - Melanie Chisholm, İngiliz sanatçı * 1975 - Jason Jeremy Freese, Amerikalı müzisyen * 1979 - Marián Hossa, Amerikalı buz hokeyi oyuncusu * 1979 - Grzegorz Rasiak, Polonyalı millî futbolcu * 1980 - Amerie, Amerikalı R&B; şarkıcısı, söz yazarı, dansçı, oyuncu ve model * 1980 - Akiko Morigami, Japon tenis oyuncusu * 1980 - Amerie, Amerikalı R&B; şarkıcısı, söz yazarı, dansçı, aktris ve model * 1981 - Luis Pérez, Meksikalı futbolcu * 1985 - Artem Milevski, Belaruslu-Ukraynalı futbolcu * 1985 - Issa Rae, Amerikalı oyuncu, yazar ve yapımcı * 1985 - Borja Valero, eski İspanyol millî futbolcu * 1986 - Oya Okar, Türk oyuncu * 1986 - Pablo Daniel Osvaldo, İtalyan futbolcu * 1987 - Naya Rivera, Amerikalı şarkıcı ve aktris * 1987 - Salvatore Sirigu, İtalyan futbolcu * 1989 - Axel Thomas Witsel, Belçikalı millî futbolcu * 1991 - Pixie Lott, İngiliz şarkıcı, söz yazarı, dansçı ve oyuncu * 1992 - Ishak Belfodil, Cezayirli futbolcu * 1992 - Samuele Longo, İtalyan futbolcu * 1993 - D.O., Koreli şarkıcı ve oyuncu ve söz yazarı * 1993 - Zayn Malik, Pakistan asıllı İngiliz şarkıcı, söz yazarı ve One Direction üyesi * 1995 - Alessio Romagnoli, İtalyan millî futbolcu == Ölümler == * 1519 - I. Maximilian, Kutsal Roma İmparatoru (d. 1459) * 1621 - Şehzade Mehmed, Osmanlı İmparatorluğu şehzadesi (d. 1605) * 1665 - Pierre de Fermat, Fransız matematikçi ve hukukçu (d. 1601) * 1759 - Anne, Kral II. George ve eşi Caroline (Ansbach)’in ikinci çocuğu ve en büyük kızı (d. 1709) * 1833 - Marie- Antonin Carême, Fransa'nın ilk pastacılardan (d. 1784) * 1875 - Tongzhi, Qing Hanedanı (Mançu) imparatoru (d. 1856) * 1889 - Churchill Babington, İngiliz klasik bilim adamı, arkeolog ve doğa bilimci (d. 1821) * 1905 - Abdullah Galib Paşa, Osmanlı siyasetçi (d. 1829) * 1909 - Hermann Minkowski, Litvan matematikçi (d. 1864) * 1942 - Charles Tate Regan, Büyük Britanyalı Royal Society Üyesi ve ihtiyolog (d. 1878) * 1950 - Pedro Calomino, Arjantinli eski millî futbolcu (d. 1892) * 1967 - James Bedford, Amerikalı bilim insanı (d. 1893) * 1974 - Patricia, Kraliçe Victoria'nın torunu (d. 1886) * 1976 - Agatha Christie, İngiliz yazar (d. 1890) * 1977 - Henri-Georges Clouzot, Fransız film yönetmeni ve senarist (d. 1907) * 1983 - Nikolay Podgorni, SSCB Devlet Başkanı (d. 1903) * 1985 - Sabri Kiraz, Türk futbolcu ve teknik direktör (d. 1918) * 1997 - Charles Brenton Huggins, Amerikalı hekim, fizyolog ve Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü sahibi (d. 1901) * 1998 - Sadi Koçaş, Türk siyasetçi ve eski başbakan yardımcısı (d. 1919) * 2001 - Bill Hewlett, Amerikalı mühendis ve iş insanı (d. 1913) * 2002 - Cyrus Vance, ABD'nin 57. Dış İşleri Bakanı (d. 1917) * 2003 - Leopoldo Galtieri, Arjantinli general ve devlet adamı (d. 1926) * 2003 - Maurice Gibb, İngiliz müzisyen (Bee Gees grubu üyesi) (d. 1949) * 2006 - Ömer Küyük, Türk İstiklal Savaşı gazisi (d. 1898) * 2009 - Claude Berri, Fransız yönetmen, aktör ve yapımcı (d. 1934) * 2010 - Daniel Bensaïd, Fransız filozof, sivil atvist ve düşünür (d. 1946) * 2010 - Altan Dinçer, Türk millî basketbolcu ve antrenör (d. 1932) * 2010 - Miep Gies, II. Dünya Savaşı sırasında Anne Frank ve ailesine yardım eden Hollanda vatandaşı (d. 1909) * 2012 - Aslı Nemutlu, Türk millî kayakçı (d. 1994) * 2013 - Precious Bryant, Amerikalı country ve blues müzisyeni (d. 1942) * 2013 - Alev Sururi, Türk tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu (d. 1931) * 2013 - Koto Okubo, Dünya'nın En Yaşlı Kadını unvanına sahipti (d. 1897) * 2014 - Alexandra Bastedo, İngiliz oyuncu ve aktivist (d. 1946) * 2014 - Halet Çambel, Türk arkeolog, yazar ve Olimpiyatlardaki ilk Türk kadın sporcu (d. 1916) * 2015 - Yelena Obraztsova, Rus mezzo-soprano (d. 1939) * 2016 - İvan Bukavşin, Rus satranç oyuncusu (d. 1995) * 2017 - Giulio Angioni, İtalyan yazar (d. 1939) * 2017 - Meir Banai, İsrailli müzisyen, şarkıcı ve söz yazarı (d. 1961) * 2017 - William Peter Blatty, Amerikalı yönetmen, yapımcı ve senarist (d. 1928) * 2017 - Vsevolod Murakhovski, Ukraynalı Rus Sovyet politikacı (d.1926) * 2017 - Graham Taylor, İngiliz eski futbolcu ve teknik direktör (d. 1944) * 2017 - İlyas Hüseynov, Azerbaycanlı müzisyen (d. 1924) * 2018 - Eddy Beugels, Eski Hollandalı bisiklet sporcusu (d. 1944) * 2018 - Bella Emberg, İngiliz oyuncu (d. 1937) * 2018 - Frankie Muse Freeman, Amerikalı siyahi kadın insan hakları aktvisti ve avukatı (d. 1916) * 2018 - Keith Jackson, Amerikalı spor muhabiri ve sunucu (d. 1928) * 2019 - Bonnie Guitar, Amerikalı şarkıcı, söz yazarı, yapımcı, at eğitimcisi ve iş insanı (d. 1923) * 2019 - Etsuko Ichihara, Japon oyuncu (d. 1936) * 2019 - Joe M. Jackson, Amerikalı eski asker ve savaş pilotu (d. 1923) * 2019 - Batton Lash, Amerikalı çizgi roman sanatçısı (d. 1953) * 2019 - Patricia Wald, Amerikalı hakim (d. 1928) * 2020 - Tony Garnett, İngiliz oyuncu, televizyon ve film yapımcısı (d. 1936) * 2020 - Paulo Gonçalves, Portekizli profesyonel motosiklet yarışçısı (d. 1979) * 2020 - Jayalath Manoratne, Sri Lankalı oyuncu, yazar ve şarkıcı (d. 1948) * 2020 - Roger Scruton, İngiliz filozof, yazar ve hayvan hakları aktivisti (d. 1944) * 2020 - Aart Staartjes, Hollandalı oyuncu, yönetmen, televizyoncu, yazar ve yapımcı (d. 1938) * 2021 - Frank Arok, Macar profesyonel futbolcu ve teknik direktör (d. 1932) * 2021 - Bruce Bennett, Amerikalı Amerikan futbolu oyuncusudur (d. 1943) * 2021 - Florentin Crihălmeanu, Rumen Rum Katolik Kilisesi'ne bağlı hiyerarş (d. 1959) * 2021 - Mona Malm, İsveçli aktris (d. 1935) * 2021 - Sidik Mia, Malavili iş insanı ve siyasetçi (d. 1965) * 2021 - Philaret, Rusya doğumlu Beyaz Rus Ortodoks Başpiskopos (d. 1935) * 2021 - Bridget Rowe, İngiliz gazeteci ve köşe yazarı (d. 1950) * 2021 - Shingoose, Kanadalı Ojibwa yerlisi country şarkıcısı, söz yazarı, televizyon yapımcısı ve sunucu (d. 1946) * 2023 - Burhan Çaçan, Türk halk müziği sanatçısı (d. 1960) * 2023 - Lisa Marie Presley, Amerikalı rock şarkıcısı (Elvis Presley'nin kızı) (d. 1968) == Tatiller ve özel günler == *0112 12

== Olaylar == * 1297 - Monako bağımsızlığını kazandı. * 1499 - Fransa'da XII. Louis, Anne de Bretagne ile evlendi. * 1610 - İtalyan astronom Galileo Galilei, Jüpiter'in iki uydusunu (İo ve Europa) tespit etti. * 1784 - Osmanlı Devleti, Rusya'nın Kırım'ı ilhakını bir "sened" ile resmen tanıdı. * 1835 - ABD'nin ulusal borcu ilk ve son kez olarak 0 (sıfır) oldu. * 1916 - İtilaf Devletleri, Osmanlı Ordusu'nun Çanakkale direnişini kıramadılar. Yenilgiye uğrayarak Gelibolu Yarımadası'ndan çekilmeye başladılar. Başarısızlığı nedeniyle İngiliz Deniz Kuvvetleri Komutanı, Amiral Winston Churchill görevinden istifa etti. * 1918 - Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Woodrow Wilson, Temsilciler Meclisi ve Senato'nun ortak toplantısında, Avrupa'da kalıcı barışın sağlanması için, kendi adıyla anılacak olan 14 prensibi ortaya attı. * 1920 - Kuvâ-yi Milliye komutanlarından Yahya Kaptan, Gebze'de İstanbul Hükûmeti'nin adamlarınca öldürüldü. * 1933 - Birinci Beş Yıllık Kalkınma Planı kabul edildi. * 1940 - Türkiye, İngiltere ve Fransa ile 2 yıl süreyle krom satış antlaşması imzaladı. * 1941 - İstanbul’da 401 ilkokulda 1846 öğretmen ve 74.488 öğrencinin öğrenim yaptığı açıklandı. * 1942 - II. Dünya Savaşı: Doğu Cephesi'nde Sovyetler Birliği ile Almanya arasında Rjev Muharebeleri başladı. * 1943 - Yoksullara ucuz ekmek verilmesine ilişkin kararname yayımlandı. * 1945 - İskenderun Limanı hizmete açıldı. * 1946 - Celâl Bayar, Demokrat Parti (DP) Genel Başkanı oldu. * 1958 - 14 yaşındaki Bobby Fischer, Amerika Birleşik Devletleri satranç şampiyonu oldu. * 1959 - Charles de Gaulle, Beşinci Fransa Cumhuriyeti'nin ilk Başkanı olarak görevine başladı. * 1960 - Kızılırmak üzerindeki Hirfanlı Barajı ve Hidroelektrik Santrali açıldı. * 1962 - Hollanda'da tren kazası: 93 kişi öldü. * 1965 - DSİ, Keban Barajı Hidroelektrik Santrali inşaatını ihaleye çıkardı. * 1973 - İşçilere verilmekte olan mesken kredisinin tutarı 60 bin liradan 75 bin liraya çıkarıldı. * 1976 - Türkiye'den geçen TIR kamyonlarından karayolu ücreti alınmaya başlandı. * 1977 - Cumhuriyet Halk Partisi lideri Bülent Ecevit, Milletvekillerine yapılan zamlara tepki gösterdi; maaş zammını kabul etmeyeceğini açıkladı. * 1979 - İlk çocuk haber programı "Gökkuşağı" yayımlanmaya başladı. * 1980 - Akaryakıt yokluğu nedeniyle fabrikaların %80'i üretimi durdurdu. * 1982 - Yılmaz Güney, "komünizm propagandası yapmaktan" gıyabında 7,5 yıla mahkûm edildi. * 1983 - Kültür ve Turizm Bakanlığı, "Talih Oyunları Yönetmenliği"ni yürürlüğe koydu. * 1984 - Başbakan Turgut Özal, Türk Parasını Koruma Kanunu'nun herkesin başına bela olduğunu söyledi. * 1986 - 8 sanatçıya Yükseköğretim Kurulu (YÖK) tarafından "profesörlük" unvanı verildi. Unvan verilen sanatçılar arasında, Yıldız Kenter, Hikmet Şimşek ve Nevit Kodallı da vardı. * 1986 - Hacker manifestosu, ABD'de duyuruldu. * 1986 - Henry Miller'in Oğlak Dönencesi adlı romanı, müstehcen olduğu gerekçesiyle toplatıldı. * 1987 - Cumhurbaşkanı Kenan Evren'in Çukurova Üniversitesi'nde öğrencilere tavsiyesi: "Gericilerle komünistler birleşme hâlindedirler, buna dikkatli olun." * 1988 - Bülent Ersoy'un sahneye çıkma yasağı kaldırıldı. Operasyonla cinsiyet değiştiren Bülent Ersoy'un sahneye çıkmasına, Emniyet Genel Müdürlüğü 7 yıldır izin vermiyordu. * 1988 - Türkiye Emlak Bankası kuruldu. * 1989 - Birleşik Krallık'ta East Midlands Havaalanı yakınlarında Boeing 737 tipi bir yolcu uçağı, karayolu üzerine düştü: 46 kişi öldü, 80 kişi yaralı kurtuldu. * 1991 - Hükûmetle anlaşan maden işçileri, eylemlerine son vererek Zonguldak'a geri döndüler. * 1992 - Ankara'da bir depoda kilitli tutulan "yasak" kitaplar Kültür Bakanlığı'nda sergilenmeye başladı. Kitaplar ileride oluşturulacak Demokrasi ve İnsan Hakları Müzesi'ne konulacak. * 1993 - Aziz Nesin, "12 Eylül'de 5 deli bir kuyuya taş attı, 60 milyon insan çıkaramıyor." dedi. * 1993 - Devlet Bakanı Orhan Kilercioğlu ile görüşmesinin ardından Saraybosna Havaalanı'ndan şehre doğru giden Bosna Hersek Başbakan Yardımcısı Hakija Turajlić, Fransız BM askerlerinin eşliğinde ve bir BM zırhlı aracı içinde bulunduğu halde Sırp Cumhuriyeti Ordusu tarafından öldürüldü. * 1996 - Antonov An-32 tipi bir kargo uçağı, Kinşasa'da (Zaire) bir pazar yerine düştü: 350 kişi öldü. * 1996 - Evrensel gazetesi muhabiri Metin Göktepe, Polis tarafından gözaltına alındıktan sonra, Eyüp Spor Salonu yanındaki parkta ölü bulundu. * 1997 - Vehbi Koç'un çalınan naaşı, Zincirlikuyu Mezarlığı'nda boş bir mezarda bulundu ve çalanlar yakalandı. Koç'un naaşı, 10 Ocak'ta ikinci kez toprağa verildi. * 1998 - Karşıyaka Müftüsü Nadir Kuru'nun, İzmir'de Dr. Tibet Kızılcan'ın cenaze namazını kıldırırken; "İsteyen hanımlar namaza gelebilir" sözleri üzerine, kadınlar ilk kez erkeklerle saf tutarak cenaze namazı kıldı. * 2001 - Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Zekeriya Beyaz, fakültede katıldığı toplantıda, türban konusunun tartışıldığı sırada çıkan karışıklıkta bıçaklandı. * 2002 - Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, "Tütün Yasası"nı onayladı. * 2003 - Amerika Birleşik Devletleri, Afganistan'da askeri üsler kurmaya başladı. * 2003 - THY'nin İstanbul-Diyarbakır seferini yapan RC-100 tipi uçağı, Diyarbakır'a inişi sırasında düştü: 74 kişi öldü, 3 kişi yaralanarak kurtuldu. * 2004 - Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği Yönetmeliği'nin gizliliğini kaldıran yasanın ardından hazırlanan yeni yönetmelik de yürürlüğe girdi. MGK Genel Sekreterliği yönetmelikte, Başbakan'a bağlı bir kuruluş olarak tanımlandı. * 2008 - Orhan Alkaya, İstanbul Şehir Tiyatroları Genel Sanat Yönetmenliği'ne getirildi. * 2010 - Halep ile Gaziantep arasında konulan yolcu treni ilk seferini yaptı. * 2011 - Başbakan Erdoğan, Kars Cumhuriyet Meydanı’nda düzenlenen açılış töreninde, kentteki “İnsanlık Anıtı”nı, "ucube" olarak nitelendirdi. Anıt, daha sonra alınan kararla yıkıldı. * 2016 - Başbakanlık tarafından, Cuma namazı ile öğle tatilinin ibadet hürriyetini engellemeyecek şekilde kullanılabilmesine olanak sağlayan genelge, Resmi Gazete'de yayımlandı. * 2020 - İran'da Ukraine International Airlines'e ait yolcu uçağı düştü, 176 kişi hayatını kaybetti. * 2021 - Türksat 5A uzaya fırlatıldı. == Doğumlar == * 1037 - Su Shi, Çinli şair, ressam, akademisyen ve devlet adamı (ö. 1101) * 1345 - Kadı Burhâneddin, Türk devlet adamı, alim ve Azerbaycan Edebiyatı ve Divan Edebiyatı şairi (ö. 1398) * 1556 - Uesugi Kagekatsu, Japon samuray (ö. 1623) * 1583 - Simon Episcopius, Hollandalı teolog (ö. 1643) * 1601 - Baltasar Gracián, İspanyol Cizvit rahip ve yazar (ö. 1658) * 1632 - Samuel von Pufendorf, Alman filozof (ö. 1694) * 1763 - Edmond-Charles Genêt, Fransız diplomat (ö. 1834) * 1793 - Ludwig Reichenbach, Alman bitki bilimci ve ornitolog (ö. 1879) * 1822 - Carlo Alfredo Piatti, İtalyan çellist ve besteci (ö. 1901) * 1823 - Alfred Russel Wallace, İngiliz doğa bilimci, antropolog ve biyolog (ö. 1913) * 1836 - Lawrence Alma-Tadema, Hollandalı ressam (ö. 1912) * 1849 - Stepan Makarov, Rus koramiral ve okyanus bilimci (ö. 1904) * 1862 - Frank Nelson Doubleday, Amerikalı yayımcı (ö. 1934) * 1863 - Ellen Churchill Semple, Amerikalı coğrafyacı (ö. 1932) * 1864 - Albert Victor, Galler Prensi (ö. 1892) * 1867 - Emily Greene Balch, Amerikalı ekonomist ve yazar (ö. 1961) * 1881 - Claud Buchanan Ticehurst, İngiliz ornitolog (ö. 1941) * 1885 - Archibald Cochrane, İskoç siyasetçi ve deniz subayı (ö. 1958) * 1885 - John Curtin, Avustralyalı politikacı (ö. 1945) * 1889 - Erhard Raus, Alman asker (ö. 1956) * 1891 - Walther Bothe, Alman matematikçi, kimyacı, fizikçi ve Nobel Fizik Ödülü sahibi (ö. 1957) * 1894 - Vilmos Tkálecz, Macar-Sloven eğitimci ve politikacı (ö. 1950) * 1896 - Manuel Rojas Sepúlveda, Şilili romancı ve kısa öykücü (ö. 1973) * 1899 - Mabel Strickland, Maltalı gazeteci, gazete sahibi ve politikacı (ö. 1988) * 1899 - Solomon Bandaranaike, Sri Lanka Başbakanı (ö. 1959) * 1902 - Carl Rogers, Amerikalı psikolog (ö. 1987) * 1902 - Georgi Malenkov, Sovyet devlet adamı (Jozef Stalin'in yakın mesai arkadaşı ve Stalin'in ölümünden sonra SSCB Başbakanı) (ö. 1988) * 1904 - Karl Brandt, Alman hekim ve Nazi savaş suçlusu (ö. 1948) * 1905 - Carl Gustav Hempel, Alman filozof (ö. 1997) * 1908 - William Hartnell, İngiliz aktör ve Doctor Who dizisinin ilk doktoru (ö. 1975) * 1909 - José Ferrer, Porto Rikolu oyuncu ve yönetmen (ö. 1992) * 1916 - Emin Bilgiç, Türk akademisyen ve sümerolog (ö. 1996) * 1917 - Peter Taylor, Amerikalı romancı, kısa öykü ve oyun yazarı (ö. 1994) * 1919 - Edward Robert Harrison, Britanyalı gök bilimci ve kozmolojist (ö. 2007) * 1921 - Leonardo Sciascia, İtalyan yazar ve siyasetçi (ö. 1989) * 1922 - Artemio Franchi, İtalyan futbol adamı (ö. 1983) * 1923 - Larry Storch, Amerikalı aktör * 1924 - Ron Moody, İngiliz oyuncu (ö. 2015) * 1927 - André Manaranche, Fransız rahip, ilahiyatçı ve yazar (ö. 2020) * 1927 - Gabriel Gascon, Kanadalı tiyatro ve sinema oyuncusu (ö. 2018) * 1928 - Bab Christensen, Norveçli aktris (ö. 2017) * 1928 - Slade Gorton, Amerikalı siyasetçi ve hukukçu (ö. 2020) * 1929 - James Ferguson-Lees, Britanyalı kuş bilimcisi (ö. 2017) * 1932 - Michel Gentot, Fransız hukukçu * 1933 - Juan Marsé, İspanyol romancı, senarist ve gazeteci (ö. 2020) * 1933 - Meryem Fahreddin, Mısırlı aktris (ö. 2014) * 1934 - Jacques Anquetil, Fransız bisikletçi (ö. 1987) * 1934 - Jan Kirsznik, Polonyalı saksafoncu (ö. 2018) * 1934 - Phạm Văn Rạng, Güney Vietnamlı millî futbolcu (ö. 2008) küçükresim|200px|Elvis Aaron Presley. * 1935 - Elvis Presley, Amerikalı şarkıcı, müzisyen ve oyuncu (ö. 1977) * 1936 - Robert May, Avustralyalı bilim insanı ve akademisyen (ö. 2020) * 1937 - Louis Le Pensec, Fransız siyasetçi * 1937 - Meral Niron, Türk tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu (ö. 2020) * 1937 - Shirley Bassey, Galli şarkıcı * 1939 - Nanda, Hint oyuncu (ö. 2014) * 1940 - Sid Ganis, Amerikalı film yapımcısı * 1941 - Graham Chapman, İngiliz komedyen ve oyuncu (ö. 1989) * 1942 - Gülcan Tunççekiç, Türk balerin (ö. 1992) * 1942 - Junichirō Koizumi, Japonya Başbakanı * 1942 - Stephen Hawking, İngiliz teorik fizikçi (patlayan kara delikler teorisiyle görelilik teorisi ve kuantum mekaniğinde çığır açan) (ö. 2018) * 1943 - Jacques Huntzinger, Fransız diplomat * 1943 - Norodom Buppha Devi, Kamboçyalı prenses, siyasetçi, aktivist ve balerin (ö. 2019) * 1944 - Terry Brooks, Amerikalı fantastik kurgu roman yazarı * 1945 - Francisco Villar y Ortiz de Urbina, İspanyol diplomat * 1945 - Kadir Topbaş, Türk mimar ve İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı (ö. 2021) * 1946 - Félix Gallardo, Meksikalı uyuşturucu baronu * 1946 - Fritz Künzli, İsviçreli millî futbolcu (ö. 2019) * 1946 - Robby Krieger, Amerikalı rock gitaristi ve söz yazarı * 1947 - Ashura Hara, Japon profesyonel güreşçi ve rugby oyuncusu (ö. 2015) * 1947 - David Bowie, İngiliz şarkıcı ve sinema oyuncusu (ö. 2016) * 1947 - Samuel Schmid, İsviçreli politikacı * 1947 - Şansal Büyüka, Türk gazeteci ve spor yazarı * 1947 - William Bonin, Amerikalı seri katil (ö. 1996) * 1948 - Arkadaş Zekai Özger, Türk şair (ö. 1973) * 1949 - Anne Schedeen, Amerikalı oyuncu * 1949 - Aykut Işıklar, Türk gazeteci (ö. 2019) * 1949 - Kozo Kinomoto, Japon futbolcu (ö. 2017) * 1949 - Nuri Kurtcebe, Türk çizgi-romancı ve karikatürist * 1953 - Gülistan Okan, Türk ses sanatçısı * 1958 - Rey Mysterio, Sr., Amerikalı güreşçi ve oyuncu * 1961 - Jérôme Bonnafont, Fransız bürokrat ve diplomat * 1966 - Gökhan Gedikali, Türk futbolcu * 1967 - R Kelly, Amerikalı R&B; şarkıcı * 1969 - Jeremy Davies, Amerikalı oyuncu * 1969 - Laura Novoa, Arjantinli aktris * 1971 - Pascal Zuberbühler, İsviçreli millî kaleci * 1972 - Burak Aydos, Türk şarkıcı * 1972 - Giuseppe Favalli, İtalyan futbolcu * 1972 - Paul Clement, İngiliz futbolcu, futbol antrenörü ve teknik direktör * 1975 - Elena Grushina, Ukraynalı buz patenci * 1975 - Vatan Şaşmaz, Türk oyuncu, sunucu ve yazar (ö. 2017) * 1976 - Bora Sancar, Türk basketbolcu * 1977 - Amber Benson, Amerikalı oyuncu * 1977 - Erdal Bibo, Türk basketbolcu * 1977 - Manuela Arcuri, İtalyan model ve aktris * 1978 - Marco Fu, Hong Konglu snooker oyuncusu * 1979 - Adrian Mutu, Rumen futbolcu * 1979 - Seol Ki-hyeon, Güney Koreli millî futbolcu ve teknik direktör * 1979 - Stipe Pletikosa, Hırvat millî kaleci * 1983 - Chris Masters, Amerikalı profesyonel güreşçi * 1983 - Felipe Colombo, Meksikalı dizi oyuncusu * 1983 - Kim Jong-un, Kuzey Kore Devlet Başkanı * 1985 - Karina Ocasio, Porto Rikolu voleybolcu * 1986 - David Silva, İspanyol futbolcu * 1988 - Adrián López Álvarez, İspanyol futbolcu * 1988 - Alex Tyus, ABD kökenli İsrailli millî profesyonel basketbolcu * 1988 - Michael Mancienne, İngiliz futbolcu * 1990 - Sara Vulovic, Sırp model ve yönetmen * 1991 - Stefan Johansen, Norveçli futbolcu * 1991 - Stefan Savić, Karadağlı futbolcu * 1992 - Koke, İspanyol futbolcu * 1999 - Damiano David, İtalyan şarkıcı ve söz yazarı * 2000 - Noah Cyrus, Amerikalı oyuncu ve şarkıcı == Ölümler == * 307 - Hui, Çin'de Jin Hanedanı'nın ikinci imparatorudur (d. 259) * 1198 - III. Celestine, 21 Mart 1191 tarihinden ölümüne kadar Papalık yapmıştır (d. 1106) * 1324 - Marco Polo, İtalyan seyyah (d. 1254) * 1337 - Giotto di Bondone, İtalyan ressam ve mimar (d. 1267) * 1642 - Galileo Galilei, İtalyan fizikçi, matematikçi ve astronom (d. 1564) * 1704 - Lorenzo Bellini, İtalyan doktor ve anatomist (d. 1643) * 1713 - Arcangelo Corelli, İtalyan besteci (d. 1653) * 1825 - Eli Whitney, Amerikalı mucit ve sanayici (d. 1765) * 1854 - William Beresford, İngiliz-İrlandalı asker ve politikacı (d. 1768) * 1878 - Nikolay Nekrasov, Rus şair ve gazeteci (d. 1821) * 1896 - Paul Verlaine, Fransız şair (d. 1844) * 1916 - Rembrandt Bugatti, İtalyan heykeltıraş (d. 1884) * 1920 - Yahya Kaptan, Türk Kuvâ-yi Milliye komutanlarından (d. ?) * 1921 - Leonid Pozen, Rus-Ukraynalı heykeltıraş ve avukat (d. 1849) * 1925 - ‎George Bellows‎‎, Amerikalı ressam‎ (d. 1882) * 1935 - Rauf Yekta, Türk müzisyen, müzikolog ve besteci (d. 1871) * 1937 - Felix Körling, İsveçli bestecisi (d. 1864) * 1939 - Charles Eastman, Amerika yerlisi hekim, fizikçi ve sosyal reformcu (d. 1858) * 1941 - Robert Baden-Powell, Britanyalı asker, İzci lideri ve izciliğin kurucusu (d. 1857) * 1946 - Dion Fortune, İngiliz okültist ve yazar (d. 1890) * 1948 - Ahmet Sungur, Türk siyasetçi (d. 1894) * 1948 - Kurt Schwitters, Alman resim ve heykel sanatçısı (d. 1887) * 1949 - Yoshijirō Umezu, Japon asker (d. 1882) * 1950 - Abdullah Sabri Aytaç, Türk müderris ve siyasetçi (d. 1870) * 1950 - Joseph Alois Schumpeter, Avusturyalı iktisatçı ve siyaset bilimci (d. 1883) * 1953 - Charles Edward Merriam, Amerikalı siyaset bilimci (d. 1874) * 1961 - Yaşar Doğu, Türk Dünya şampiyonu güreşçi (d. 1913) * 1963 - Kay Sage, Amerikalı şair ve ressam (d. 1898) * 1963 - Temel Karamahmut, Türk film yönetmeni, senarist ve oyuncu (d. 1916) * 1964 - Julius Raab, Avusturyalı politikacı (d. 1891) * 1964 - Karekin Deveciyan, Türk-Ermeni zoolog ve yazar (d. 1868) * 1967 - İlhan Tarus, Türk savcı, yargıç ve hikâye, oyun ve roman yazarı (d. 1907) * 1967 - Walter Bruno Henning, Doğu Prusya doğumlu Alman dilbilimci (d. 1908) * 1975 - Richard Tucker, Amerikalı tenor (d. 1913) * 1976 - Zhou Enlai, Çin Başbakanı (d. 1898) * 1982 - Reta Shaw, Amerikalı oyuncu (d. 1912) * 1983 - Gerhard Barkhorn, Alman pilot asker (d. 1919) * 1983 - Hüseyin Alp, Türk basketbolcu (d. 1935) * 1985 - Vladimir Maneyev, Rus güreşçi (d. 1932) * 1986 - Mehmet İzmen, Türk siyasetçi ve bürokrat (d. 1909) * 1986 - Pierre Fournier, Fransız çellist (d. 1906) * 1988 - Duygu Aykal, Türk balerin ve koreograf (d. 1943) * 1990 - Georgie Auld, Amerikalı saksofon ve klarnet müzisyeni (d. 1919) * 1990 - Kasım Emre, Türk siyasetçi (d. 1934) * 1990 - Terry-Thomas, İngiliz oyuncu ve komedyen (d. 1911) * 1991 - Steve Clark, İngiliz gitarist (d. 1960) * 1992 - Nicolas Schöffer, Fransız sanatçı (d. 1912) * 1994 - Sri Chandrasekharendra Saraswathi, Hint dini lider ve aziz (d. 1894) * 1996 - François Mitterrand, Fransız sosyalist siyasetçi ve Fransa Cumhurbaşkanı (d. 1916) * 1996 - John Hargreaves, Avustralyalı aktör (d. 1945) * 1996 - Metin Göktepe, Türk gazeteci (d. 1968) * 1997 - Melvin Calvin, Amerikalı biyokimyacı ve Nobel Kimya Ödülü sahibi (d. 1911) * 1998 - Marie-Madeleine Dienesch, Fransız siyasetçi ve diplomat (d. 1914) * 1998 - Michael Tippett, Britanyalı opera ve klasik müzik bestecisi (d. 1925) * 2000 - Sohban Koloğlu, Türk sinema dekoratörü, yönetmen ve oyuncu (d. 1918) * 2002 - Aleksandr Prohorov, Sovyet fizikçi (d. 1916) * 2005 - Jacqueline Joubert, Fransız televizyon yapımcısı, yönetmen ve sunucu (d. 1921) * 2005 - Raif Aybar, Türk siyasetçi (d. 1915) * 2006 - Özdemir Birsel, Türk film yönetmeni, senarist ve yapımcı (d. 1929) * 2007 - Yvonne De Carlo, Kanadalı-Amerikalı oyuncu, şarkıcı ve dansçı (d. 1922) * 2011 - Oleg Grabar, Fransız asıllı Amerikalı sanat tarihçisi ve arkeolog (d. 1929) * 2012 - Françoise Christophe, Fransız oyuncu ve komedyen (d. 1923) * 2014 - Armen Mazmanyan, Ermeni yönetmen ve oyuncu (d. 1960) * 2014 - Madeline Gins, Amerikalı ressam, mimar ve şair (d. 1941) * 2014 - Selçuk Uluergüven, Türk sinema, tiyatro ve dizi oyuncusu (d. 1941) * 2015 - Andraé Crouch, Amerikalı gospel şarkıcısı, besteci ve söz yazarı (d. 1942) * 2015 - Kep Enderby, Avustralyalı siyasetçi ve yargıç (d. 1926) * 2016 - German Moreno, Filipinli TV sunucusu, aktör ve menajer (d. 1933) * 2016 - Hamdi Ahmed, Mısırlı aktör, gazeteci ve siyasetçi (d. 1933) * 2016 - Maria Teresa de Filippis, İtalyan otomobil yarışçısı (d. 1926) * 2016 - Oscar Fritschi, İsviçreli siyasetçi ve diplomat (d. 1939) * 2016 - Otis Clay, Amerikalı blues, gospel ve soul müzisyeni ve şarkıcı (d. 1942) * 2017 - Buddy Bregman, Amerikalı müzik yapımcısı, film yönetmeni, müzisyen ve besteci (d. 1930) * 2017 - Dominique Appia, İsviçreli ressam (d. 1926) * 2017 - Haşimi Rafsancani, İranlı devlet adamı ve İran'nin 4. Cumhurbaşkanı (d. 1934) * 2017 - James Mancham, Seyşelli gazeteci, avukat, yazar ve siyasetçi (d. 1939) * 2017 - Jovanka Nikolić, Sırp yazar ve şair (d. 1952) * 2017 - Miriam Goldberg, Amerikalı muhabir (d. 1916) * 2017 - Peter Sarstedt, İngiliz pop-folk şarkıcısı (d. 1941) * 2017 - Svennik Høyer, Norveçli siyaset bilimci, akademisyen ve araştırmacı (d. 1931) * 2017 - Zacharie Noah, Kamerunlu futbolcu (d. 1937) * 2018 - Denise LaSalle, Amerikalı blues şarkıcısı ve şarkı sözü yazarı (d. 1939) * 2018 - Donnelly Rhodes, Kanadalı aktör (d. 1937) * 2018 - Hans Aabech, Danimarkalı millî futbolcu (d. 1948) * 2018 - George Maxwell Richards, Trinidad ve Tobago Cumhuriyeti'nin 4. Cumhurbaşkanı (d. 1931) * 2018 - Juan Carlos García, Honduraslı millî futbolcu (d. 1988) * 2018 - Vojtěch Lindaur, Çek gazeteci, eğitimci ve müzik yapımcısı (d. 1957) * 2018 - Yvonne Englich, Alman kadın güreşçi (d. 1979) * 2019 - Armando Bortolaso, İtalyan Roma Katolik piskopos (d. 1926) * 2019 - Arturo Rojas de la Cámara, İspanyol çizgi roman sanatçısı ve karikatürist (d. 1930) * 2019 - Larry Langford, Amerikalı siyasetçi (d. 1946) * 2019 - Khosro Harandi, İranlı satranç oyuncusu (d. 1950) * 2019 - Susanne Humphrey, Amerikalı kütüphaneci ve yazar (d. 1944) * 2020 - Buck Henry, Amerikalı oyuncu, senarist, film yönetmeni (d. 1930) * 2020 - Edd Byrnes, Amerikalı oyuncu ve şarkıcı (d. 1932) * 2020 - Pilar, İspanyol Hanedan Üyesi (İspanya Kralı I. Juan Carlos'un ablası) (d. 1936) * 2020 - Zhu Yuli, Çinli siyasetçi ve iş insanı (d. 1934) * 2021 - Afolabi Olumide, Nijeryalı akademisyen ve cerrah (d. 1939) * 2021 - Cástor Oswaldo Azuaje Pérez, Venezuelalı Roma Katolik piskoposu (d. 1951) * 2021 - Diana Millay, Amerikalı aktris (d. 1935) * 2021 - Ed Bruce, Amerikalı country müzik şarkıcısı, söz yazarı ve aktör (d. 1939) * 2021 - Eve Branson, İngiliz dansçı, hayırsever ve çocuk hakları aktivisti (d. 1924) * 2021 - Květa Eretová, Çek satranç oyuncusu (d. 1926) * 2021 - Michael Shaw, Baron Shaw of Northstead, İngiliz siyasetçi (d. 1920) * 2021 - Steve Carver, Amerikalı film yapımcısı, yönetmen ve fotoğraf sanatçısı (d. 1945) * 2021 - Steve Lightle, Amerikalı çizgi roman sanatçısı (d. 1959) * 2021 - Vladimir Tretyakov, Rus matematikçi ve akademisyen (d. 1936) * 2022 - Nina Roçeva, Sovyet-Rus kayaklı koşucudur (d. 1948) * 2023 - Sietse Bosgra, Hollandalı politik aktivist (d. 1935) * 2023 - Roberto Dinamite, Brezilyalı millî futbolcudur (d. 1954) * 2023 - Bernard Kalb, Amerikalı gazeteci, sunucu, medya eleştirmeni, öğretim görevlisi ve yazar (d. 1922) * 2023 - Aleksey Slapovski, Sovyet-Rus roman yazarıdır (d. 1957) * 2023 - Keshari Nath Tripathi, Hintli siyasetçi (d. 1934) * 2023 - Adriaan Vlok, Güney Afrikalı siyasetçi (d. 1937) == Tatiller ve özel günler == * Hatay'ın Erzin ilçesinin Fransız işgalinden kurtuluşu (1922) * Fırtına: Zemheri Fırtınasının Başlangıcı == Kaynakça == *0108 08

== Olaylar == * 1474 - Köping, İsveç'te kent konumuna alındı. * 1829 - Johann Wolfgang von Goethe'nin eseri Faust ilk kez sahnelendi. * 1853 - Giuseppe Verdi'nin "Il Trovatore" operası Roma'da sahnelendi. * 1861 - Georgia, Amerika Birleşik Devletleri'nden ayrıldı. * 1903 - İlk kez düzenlenen Fransa Bisiklet Turu (Tour de France) bisiklet yarışmasını, Fransız bisikletçi Maurice Garin kazandı. 19 gün süren 2.428 kilometrelik tura 59 yarışmacı katılırken, ancak 20 bisikletçi bitişe ulaşmayı başarabildi. * 1910 - Çırağan Sarayı yandı. Saray, Sultan Abdülaziz tarafından inşa ettirilmişti. * 1915 - George Claude, reklamcılıkta kullanılmak üzere neon tüplerinin patentini aldı. * 1915 - Zeplinlerin kullanıldığı ilk hava saldırısı, Alman İmparatorluğu tarafından Birleşik Krallık'ta yapıldı. * 1923 - Ali Şükrü Bey'in Ankara'da yayımladığı Tan gazetesinin ilk sayısı çıktı. * 1935 - Y biçimli ilk erkek külotları, Marshall Field&Co;'da satışa sunuldu. * 1937 - Howard Hughes adında bir Amerikalı milyoner, Los Angeles'tan Newark'a (New Jersey) 7 saat 28 dakikada uçarak hız rekoru kırdı. * 1941 - II. Dünya Savaşı: İngiliz güçleri Eritre'ye saldırdı. * 1942 - II. Dünya Savaşı: Japon askeri birlikleri Burma'yı işgal etti. * 1945 - Deutsche Bank ve Deutsche Orientbank, Türkiye'deki faaliyetlerini durdurdu ve tasfiye hazırlıklarına başladı. * 1949 - Küba, İsrail'i diplomatik alanda tanıdı. * 1950 - Çin lideri Mao Zedong, Ho Şi Mingh'in önderliğindeki Kuzey Vietnam'ı tanıdı. * 1959 - Amerika Birleşik Devletleri ile imzalanan İstimlak ve Müsadere Garantisi Anlaşması Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde onaylandı. Anlaşma basında kapitülasyonlara dönüş olarak nitelendi. * 1960 - İsveç'in başkenti Stokholm'den Ankara'ya gelen İskandinav Havayolları'na (SAS) ait yolcu uçağı Esenboğa Havaalanı yakınlarında düştü, 42 kişi öldü. * 1966 - Hindistan'da Nehru'nun kızı İndira Gandhi, Başbakan oldu. * 1969 - Amerikan Büyükelçisi Robert Komer istifa etti. Robert Komer'in makam arabası 6 Ocak günü Ortadoğu Teknik Üniversitesini ziyareti sırasında öğrenciler tarafından yakılmıştı. * 1969 - Prag'da Jan Palach adındaki öğrenci, Sovyetler Birliği'nin Çekoslovakya'yı işgalini protesto için kendini yaktıktan üç gün sonra öldü. Prag'da protesto gösterileri düzenlendi. * 1977 - Miami-Florida'da kar yağışı: Florida'nın tarihinde ilk kez gerçekleşti. * 1978 - 1938'den beri üretilen Volkswagen Beetle (Kaplumbağa) modeli otomobillerden sonuncusu Volkswagen'in Emden'deki fabrikalarında üretildi. Kaplumbağaların üretimine Latin Amerika'da 2003 yılına kadar daha devam edilecektir. * 1981 - Bakırköy İş Mahkemesi Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu'na (DİSK) kayyım atadı. * 1983 - Lyon Kasabı olarak da bilinen Nazi savaş suçlusu Klaus Barbie, Bolivya'da tutuklandı. * 1983 - Apple şirketi, bir mouse ve "grafik ara yüzü" ne sahip ilk ticari bilgisayar olan The Apple Lisa yı duyurdu. * 1983 - Niksar Cumhuriyet Savcısı Nihat Gerçek'i öldürmekten yargılanan iki ülkücü mahkûm edildi. * 1988 - Sosyaldemokrat Halkçı Parti (SHP) milletvekili Mehmet Ali Eren Türkiye'de Kürt sorunu olduğunu ve Kürtlere baskı yapıldığını söyledi. Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde olaylar çıktı. * 1992 - Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu (DİSK) Genel Kurulu yapıldı; Genel Başkanlığa Kemal Nebioğlu seçildi. * 1997 - Yaser Arafat, İsrail kontrolü altındaki son Batı Şeria şehri Hebron'un Filistin'e verilmesini kutlamak üzere 30 yıl aradan sonra ilk kez Hebron'a geldi. * 2004 - Rubia isimli bir köpek, Aconcagua dağı zirvesine çıkarak bu alanda bir dünya rekoru kırdı. * 2005 - SEKA İzmit İşletmesinin kapatılma kararını protesto eden çalışanlar, fabrikadan çıkmama kararı aldı. * 2005 - "Türkler: Bin Yılın Yolculuğu 600-1600" sergisi, Londra'daki Kraliyet Sanatlar Akademisi'nde açıldı. * 2006 - NASA'nın uzay sondası New Horizons, Plüton'a doğru yolculuğuna çıktı. * 2007 - Gazeteci Hrant Dink uğradığı silahlı saldırı sonucu öldürüldü. * 2010 - Hamas liderlerinden Mahmud El Mabhuh, Dubai'de kaldığı otelde öldürüldü. * 2011 - Rize Milletvekili Mesut Yılmaz, Demokrat Parti'den istifa etti. Meclis'te temsil edilen parti sayısı 6'ya düştü. == Doğumlar == * 399 - Pulcheria, Doğu Roma imparatoru Arcadius ve Aelia Eudoksia'nın ikinci kızıydı (ö. 453) * 1200 - Dōgen, Japon Zen hocası ve Japonya'daki Soto Zen okulunun kurucusudur (ö. 1253) * 1544 - II. François, 10 Temmuz 1558 - 5 Aralık 1560 döneminde Fransa kralı ve 24 Nisan 1558 – 5 Aralık 1560 döneminde İskoçya Kraliçesi Mary Stuart ile evliliği dolayısıyla İskoçya kraliçesi eşi. (ö. 1560) * 1736 - James Watt, İskoçyalı mucit (buhar makinesini icat ederek Sanayi Devrimi'nin başlamasında büyük rol oynayan) (ö. 1819) * 1798 - Auguste Comte, Fransız filozof (sosyoloji ve pozitivizmin kurucusu kabul edilen) (ö. 1857) * 1802 - Sylvain Van de Weyer, Belçika Başbakanı (ö. 1874) * 1803 - Sarah Helen Whitman, Amerikalı şair, deneme yazarı, transandantalist ve spiritüalist (ö. 1878) * 1807 - Robert Edward Lee, Amerikalı general (ö. 1870) * 1808 - Lysander Spooner, Amerikalı politik düşünür, deneme ve kitapçık yazarı, üniteryen, kölelik karşıtı (ö. 1887) * 1809 - Edgar Allan Poe, Amerikalı öykücü, şair, eleştirmen ve yayıncı (ö. 1849) * 1830 - Johanna Hiedler, Adolf Hitler'in anneannesi (ö. 1906) * 1839 - Paul Cezanne, Fransız ressam (İzlenimcilik sonrası dönemin en büyük sanatçılarından ve kübizmin öncülerinden) (ö. 1906) * 1851 - Jacobus Kapteyn, Hollandalı astronom (ö. 1922) * 1863 - Werner Sombart, Alman iktisatçı ve sosyolog (ö. 1941) * 1863 - Aleksandr Serafimoviç, Sovyet yazar (ö. 1949) * 1865 - Valentin Serov, Rus ressam (ö. 1911) * 1866 - Carl Theodor Zahle, Danimarka başbakanı (ö. 1946) * 1871 - Dame Gruev, Bulgar devrimci (ö. 1906) * 1873 - Hamide Cavanşir, Azeri hayırsever ve kadın hakları aktivist (ö. 1955) * 1873 - Duff Pattullo, Britanya Kolumbiyası'nın 22. Başbakanı (ö. 1956) * 1878 - Herbert Chapman, İngiliz futbolcu ve teknik direktör (ö. 1934) * 1879 - Guido Fubini, İtalyan matematikçi (ö. 1943) * 1882 - Selahattin Adil, Türk asker ve siyasetçi (ö. 1961) * 1884 - İvan Mayski, Sovyet diplomat, tarihçi ve siyasetçi (ö. 1975) * 1890 - Ferruccio Parri, İtalya'nın 43. Başbakanı (ö. 1981) * 1890 - Fevzi el-Kavukçu, Arap asker ve politikacı (ö. 1977) * 1892 - Ólafur Thors, İzlanda Başbakanı (ö. 1964) * 1897 - Emil Maurice, Alman siyasetçi (ö. 1972) * 1912 - Leonid Vitaliyevich Kantorovich, Sovyet matematikçi ve iktisatçı (1975 Nobel Ekonomi Ödülünü Tjalling Koopmans'la paylaşan) (ö. 1986) * 1921 - Patricia Highsmith, Amerikalı yazar (ö. 1995) * 1923 - Markus Wolf, Doğu Alman casus ve Stasi'nin Başkanı (ö. 2006) * 1931 - Altan Günbay, Türk sinema sanatçısı (ö. 2014) * 1933 - Suphi Kaner, Türk sinema oyuncusu, yönetmen, senarist ve yapımcı (ö. 1963) * 1934 - John Richardson, İngiliz oyuncu (ö. 2021) * 1940 - Élisabeth Rappeneau, Fransız kadın film yönetmeni ve senarist (ö. 2020) * 1940 - Güngör Mengi, Türk gazeteci ve köşe yazarı (ö. 2023) * 1942 - Tamer Yiğit, Türk aktör * 1943 - Janis Joplin, Amerikalı şarkıcı ve söz yazarı (1960'ların ilk beyaz kadın blues şarkıcısı) (ö. 1970) * 1945 - John Lithgow, Amerikalı oyuncu ve müzisyen * 1946 - Dolly Parton, Amerikalı country şarkıcısı * 1947 - Şenay Yüzbaşıoğlu, Türk pop müzik şarkıcısı ve söz yazarı (ö. 2013) * 1949 - Robert Palmer, İngiliz şarkıcı (ö. 2003) * 1954 - Cindy Sherman, Amerikalı sanat fotoğrafçısı ve film yönetmeni * 1961 - Hakan Aytekin, Türk belgesel yönetmeni * 1961 - Hayri Sezgin, Türk güreşçi (ö. 2013) * 1977 - Benjamin Ayres, Kanadalı oyuncu * 1980 - Jenson Button, Britanyalı Formula 1 pilotu * 1981 - Asier del Horno, Basklı futbolcu * 1984 - Mickey Sumner, İngiliz aktris * 1985 - Duško Tošić, Sırp futbolcu * 1986 - Moussa Sow, Fransa doğumlu Senegalli profesyonel futbolcu * 1987 - Huban Öztoprak, Türk tiyatro, dizi ve sinema oyuncusu (ö. 2014) * 1992 - Logan Lerman, Amerikalı artist * 1992 - Shawn Johnson, Amerikalı artistik jimnastikçi * 1993 - Gülşah Duman, Türk basketbolcu == Ölümler == * 1302 - I. Hâkim, 59. İslam Halifesi * 1467 - Yahya bin Muhammed Münâvî, Arap fıkıh ve hadis bilgini (d. 1396) * 1571 - Paris Bordone, Venedikli ressam (d. 1500) * 1629 - I. Abbas, Safevi Hanedanlığının 5. hükümdarı (d. 1571) * 1823 - William Lambton, Britanyalı askeri ve jeodezi uzmanı (d. 1756) * 1855 - Jean-Baptiste Paulin Guérin, Fransız portre ressamı (d. 1783) * 1865 - Pierre-Joseph Proudhon, Fransız sosyalist ve gazeteci (Anarşizmin teorisyenlerinden) (d. 1809) * 1871 - Charles Gumery, Fransız heykeltıraş (d. 1827) * 1930 - Frank P. Ramsey, İngiliz matematikçi, filozof ve ekonomist (d. 1903) * 1949 - Aleksandr Serafimoviç, Sovyet yazar (d. 1863) * 1962 - Onn Cafer, Malay siyaset adamı (d. 1895) * 1964 - Firmin Lambot, Belçikalı bisiklet yarışçısı (d. 1886) * 1970 - Hamza Humo, Bosnalı şair, tiyatro yazarı ve kısa roman yazarı (d. 1895) * 1978 - Feridun Çölgeçen, Türk sinema ve tiyatro sanatçısı (d. 1911) * 1982 - Ahmet Şükrü Esmer, Türk siyaset tarihçisi ve yazar (d. 1891) * 1982 - Enver Ziya Karal, Türk akademisyen, tarihçi, siyasetçi ve Türk Tarih Kurumu Başkanı (d. 1906) * 1990 - Sebahattin Selek, Türk yazar (d. 1921) * 1990 - Aleksandr Peçerskiy, 14 Ekim 1943 tarihinde Nazilerin Sovyet savaş esirlerine karşı işledikleri suçlardan kurtulup Sobibor İmha Kampından kitlesel kaçışın organizatörlerinden biri olan önder (d. 1909) * 1992 - Yesari Asım Arsoy, Klasik Türk müziği bestecisi (d. 1900) * 2000 - Bettino Craxi, İtalyan siyasetçi ve İtalya'nın eski Başbakanlarından (d. 1934) * 2000 - Hedy Lamarr, Avusturya asıllı Amerikalı oyuncu ve bilim insanı (d. 1914) * 2000 - Sevim Çağlayan, Türk sanat müziği sanatçısı (d. 1934) * 2007 - Bam Bam Bigelow, Amerikalı güreşçi (d. 1961) * 2007 - Hrant Dink, Ermeni kökenli Türk gazeteci (d. 1954) * 2007 - Murat Nasırov, Rus şarkıcı (d. 1969) * 2008 - Cüneyt Koryürek, Türk gazeteci ve yazar (d. 1931) * 2008 - Suzanne Pleshette, Amerikalı oyuncu (d. 1937) * 2008 - Ufuk Esin, Türk akademisyen, arkeolog ve TÜBA üyesi (d. 1933) * 2009 - Abdülkerim Kırca, Türk asker (intihar) (d. 1956) * 2011 - Hasan Ünal Nalbantoğlu, Türk akademisyen ve sosyolog (d. 1947) * 2013 - İsmet Hürmüzlü, Türkmen asıllı Türk tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu, yazar ve yönetmen (d. 1938) * 2013 - Toktamış Ateş, Türk akademisyen ve yazar (d. 1944) * 2016 - Ettore Scola, İtalyan sinema yönetmeni ve senarist (d. 1931) * 2017 - Wayne Barrett, Amerikalı popüler gazeteci ve köşe yazarıdır (d. 1945) * 2017 - Miguel Ferrer, Amerikalı oyuncu ve seslendirme sanatçısı (d. 1955) * 2018 - Ute Bock, Avusturyalı aktivist ve eğitimcidir (d. 1942) * 2018 - Anna Campori, İtalyan oyuncu (d. 1917) * 2018 - Olivia Cole, Amerikalı oyuncudur (d. 1942) * 2018 - Saqi Farooqi, Pakistanlı şair ve yazardır (d. 1936) * 2018 - Dorothy Malone, Amerikalı oyuncudur (d. 1924) * 2018 - Fredo Santana, Amerikalı rap şarkıcısı ve müzisyeni (d. 1990) * 2019 - Mario Bertoncini, İtalyan besteci, piyanist ve müzik eğitimcisi (d. 1932) * 2019 - Gert Frank, Danimarkalı bisikletçi (d. 1956) * 2019 - Ted McKenna, İskoç baterist ve müzisyen (d. 1950) * 2019 - Muriel Pavlow, İngiliz oyuncu (d. 1921) * 2019 - Henry Sy, Çinli-Filipinli iş insanı, yatırımcı ve hayırsever (d. 1924) * 2019 - Red Sullivan, Kanadalı profesyonel buz hokeyi oyuncusu ve antrenör (d. 1929) * 2020 - Kazım Ayvaz, Türk millî güreşçi (d. 1937) * 2020 - Jimmy Heath, Amerikalı caz saksofoncusu, besteci, aranjör ve müzik grubu kurucusu (d. 1926) * 2020 - Robert Parker, Amerikalı rhythm and blues şarkıcısı ve müzisyen (d. 1930) * 2020 - Sunanda Patnaik, Hint şarkıcı ve müzisyen (d. 1934) * 2021 - Renita Grigoryeva, Rus aktris, film yönetmeni, yazar ve senarist (d. 1931) * 2021 - Danial Jahić, Sırp atlet (d. 1979) * 2021 - Lâm Quang Thi, Vietnamlı eski rütbeli asker (d. 1932) * 2021 - Ellinah Wamukoya, Swazili bir Anglikan piskoposuydu (d. 1951) * 2021 - Mark Wilson, Amerikalı illüzyonist ve yazar (d. 1929) * 2022 - Stanisław Grędziński, Polonyalı eski atlet (d. 1945) * 2022 - Hardy Krüger, Alman oyuncu (d. 1928) * 2022 - Gaspard Ulliel, Fransız sinema oyuncusu (d. 1984) == Tatiller ve özel günler == *0119 19

== Olaylar == * 1830 - Büyük New Orleans (Louisiana) yangını başladı. * 1840 - Lexington adlı buharlı gemi, Long Island (New York) açıklarında yandı ve battı: 139 kişi öldü. * 1854 - Amerikalı Anthony Faas, akordeonun patentini aldı. * 1863 - Darülfünun, Kimyager Derviş Paşa'nın verdiği halka açık fizik dersi ile eğitim hayatına başladı. * 1888 - National Geographic Society kuruldu. * 1898 - Emile Zola'nın L'Aurore gazetesinde yayımladığı J'accuse (İtham ediyorum) başlıklı açık mektup, Dreyfus davası'nı kamuoyunun dikkatine taşıdı. * 1915 - Avezzano'da (İtalya) deprem: 29.800 kişi öldü. * 1920 - Sultanahmet Meydanı'nda 150 bin kişinin katıldığı büyük bir miting yapıldı. * 1923 - Bakanlar Kurulu Başkanı Rauf Bey (Orbay), TBMM’de Lozan Konferansı’yla ilgili olarak Hükümet görüşünü açıkladı. * 1928 - Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğrenci Derneği'nin toplantısında, "Türkiye'de Türkçeden başka lisan konuşulamaz" kararı alındı. * 1930 - Miki Fare karikatürleri, Amerikan gazetelerinde yayımlanmaya başladı. * 1942 - II. Dünya Savaşı: Ekmek Karnesi uygulamasına başlandı. * 1942 - II. Dünya Savaşı: Kızıl Ordu birlikleri Kiev'i ele geçirdi. * 1947 - Pan Am Havayolu Şirketi, New York-Londra-Ankara uçak seferlerine başladı. * 1957 - Wham-O Şirketi, ilk frizbi'yi üretti. * 1958 - Amerika Birleşik Devletleri, uzay uydusu Explorer 1'i fırlattı. * 1966 - Hürriyet gazetesi, Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Lyndon Johnson'un, eski Başbakan İsmet İnönü'ye yazdığı mektuba ilişkin, gazeteci Cüneyt Arcayürek'in haberini yayımladı. Mektup ve İnönü'nün cevabi mektubu, 14 Ocak'ta TBMM'de görüşüldükten sonra, 15 Ocak'ta kamuoyuna açıklandı. Bu mektup 1964'teki Kıbrıs bunalımı sırasında yazılmıştı ve Lyndon Johnson mektubunda, Türkiye'nin Kıbrıs'a müdahale etmemesini istemişti. * 1982 - Air Florida Havayolu Şirketine ait bir Boeing 737 tipi bir yolcu uçağı, kalkıştan hemen sonra, Amerika Birleşik Devletleri Washington'daki 14. Cadde köprüsüne çarptı ve daha sonra Potomac nehrine düştü: 78 kişi öldü. * 1986 - Savunma Sanayii Müsteşarlığı kuruldu. * 1990 - Atatürk Barajı'nda su tutulmaya başlandı. * 1990 - Amerika Birleşik Devletleri'nin ilk zenci valisi L. Douglas Wilder, Virginia'da görevine başladı. * 1992 - Japonya, II. Dünya Savaşı sırasında Japon askerlerinin, on binlerce Koreli kadını seks kölesi olmaya zorlamalarından ötürü özür diledi. * 1993 - Irak'a karşı başlatılan ikinci harekata, İncirlik Üssü'nden kalkan "Çekiç Güç" uçakları da katıldı. * 1994 - Başkent Üniversitesi kuruldu. * 2001 - El Salvador'da 7,6 büyüklüğünde deprem: 840 kişi öldü. * 2007 - Dünyanın ilk tüp bebeği olarak 1978'de sezaryenle dünyaya getirilen Louise Brown, doğal yoldan doğum yaptı. * 2007 - Japonya'nın kuzeyinde, Büyük Okyanus'ta 8,3 büyüklüğünde bir deprem meydana geldi. * 2010 - Haiti'de 7 büyüklüğünde bir deprem meydana geldi. 30.000 ile 50.000 arasında insan öldü. * 2010 - Hulki Cevizoğlu, DSHP Genel Başkanlığından istifa etti. * 2012 - Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin kurucu Cumhurbaşkanı, Rauf Denktaş solunum yetmezliği nedeniyle kaldırıldığı hastanede öldü. * 2012 - Costa Concordia gemi felaketi yaşandı. == Doğumlar == * MÖ 5 - Guangwu, Çin'in Han Hanedanı'nın imparatoru ve Doğu Han Hanedanı'nın kurucusudur (ö. 57) * 915 - II. Hakem, 961-976 yılları arasında Kurtuba Halifesi (ö. 976) * 1338 - Jeong Mong-ju, Goryeo Hanedanı döneminde yaşamış bir Koreli düşünür ve devlet adamı (ö. 1392) * 1737 - Joseph Hilarius Eckhel, Avusturyalı Cizvit rahip ve nümismat (ö. 1798) * 1801 - Vincenz Franz Kosteletzky, Bohemyalı bitki bilimci ve hekim (ö. 1887) * 1809 - Friedrich Ferdinand von Beust, Alman ve Avusturyalı bir devlet adamı (ö. 1886) * 1810 - Ernestine Rose, Amerikalı yazar (ö. 1892) * 1834 - John Gilbert Baker, İngiliz botanikçi (ö. 1920) * 1855 - Otto Lehmann, Alman fizikçi (ö. 1922) * 1857 - Anastasios Papulas, Yunan kuvvetlerinin başkomutanı (ö. 1935) * 1864 - Wilhelm Wien, Alman fizikçi ve Nobel Fizik Ödülü sahibi (ö. 1928) * 1866 - Georgi Gürciyev, Rus öǧretmen, guru ve yazar (ö. 1949) * 1866 - Vasili Kalinnikov, Rus besteci (ö. 1901) * 1871 - Mihal Grameno, Arnavut milliyetçi, politikacı, yazar, özgürlük savaşçısı ve gazeteci (ö. 1931) * 1880 - Herbert Brenon, İrlandalı film yönetmeni (ö. 1958) * 1881 - Wilhelm Worringer, Alman sanat tarihçisi (ö. 1965) * 1891 - Julio Baghy, Macar aktör (ö. 1967) * 1893 - Chaim Soutine, Rus dışavurumcu ressam (ö. 1943) * 1895 - Johannes Martinus Burgers, Hollandalı fizikçi (ö. 1981) * 1895 - Jane Marken, Fransız oyuncu (ö. 1976) * 1899 - Lev Kuleşov, Sovyet sinema teorisyeni ve yönetmeni (ö. 1970) * 1906 - Zhou Youguang, Çinli ekonomist, bankacı ve dilbilimci (ö. 2017) * 1921 - Necati Cumalı, Türk yazar (ö. 2001) * 1921 - Şecaettin Tanyerli, Türk tango şarkıcısı (ö. 1994) * 1933 - Shahnon Ahmad, Malezyalı yazar, siyasetçi (ö. 2017) * 1936 - Philippe Massoni, Fransız polis * 1938 - Cabu (Jean Cabut), Fransız çizgi roman sanatçısı ve karikatürist (ö. 2015) * 1940 - Edmund White, Amerikalı yazar ve araştırmacı (ABD'deki eşcinsel topluluğun yaşamına yönelen eserleriyle çağdaş toplumbilim ve toplumsal tarihe yaptığı katkılarla tanınan) * 1941 - Pasqual Maragall i Mira, İspanyol (Katalan) politikacı * 1943 - Hadi Çaman, Türk tiyatro sanatçısı (ö. 2008) * 1946 - Ordal Demokan, Türk bilim insanı (ö. 2004) * 1961 - Julia Louis-Dreyfus, Amerikalı aktris ve komedyen * 1966 - Erhan Güleryüz, Türk müzisyen * 1966 - Patrick Dempsey, Amerikalı oyuncu * 1968 - Andy Jassy, Amerikalı iş insanı * 1972 - Ozan Doğulu, Türk DJ ve aranjör * 1975 - Andrew Yang, 2020 Amerika Birleşik Devletleri başkanlık adayı * 1976 - Angelos Basinas, Yunan millî futbolcu * 1976 - Mario Yepes, Kolombiyalı millî futbolcu * 1977 - Şeyla Halis, Türk tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu * 1977 - Orlando Bloom, İngiliz sinema oyuncusu * 1978 - Seda Akman, Türk sinema ve dizi oyuncusu * 1983 - Ender Arslan, Türk basketbolcu * 1983 - Lemi Filozof, Türk sinema ve televizyon oyuncusu * 1986 - Duygu Çetinkaya, Türk oyuncu * 1986 - Joannie Rochette, Kanadalı buz patenci * 1988 - Max Payne, bilgisayar oyunu karakteri * 1990 - Liam Hemsworth, Avustralyalı aktör * 1996 - Onur Seyit Yaran, Türk dizi oyuncusu ve eski model * 1997 - Egan Bernal, Kolombiyalı yol bisikleti yarışçısıdır * 1997 - Luis Díaz, Kolombiyalı futbolcudur == Ölümler == * MÖ 86 - Gaius Marius, Romalı asker ve Konsül seçilmiş siyasetçi (d. MÖ 157) * 703 - Jitō, Japonya'nın geleneksel veraset düzenine göre 41. hükümdarıdır (d. 645) * 858 - Æthelwulf, 839 yılından 858 yılındaki ölümüne kadar Wessex kralıdır (d. 795) * 888 - III. Charles, Kutsal Roma imparatoru (d. 839) * 1147 - Robert de Craon, Haziran 1136'dan ölümüne kadar Tapınak Şövalyeleri büyük üstadı (d. ?) * 1599 - Edmund Spenser, İngiliz şair (d. 1552) * 1658 - Edward Sexby, Püriten asker ve Leveller fikirlerinin taşıyıcısı (d. 1616) * 1717 - Maria Sibylla Merian, Alman entomolog, bilimsel illüstratör ve naturalist (d. 1647) * 1800 - Peter von Biron, Kurlandiya Dükalığı'nın son dükü (d. 1724) * 1806 - Georg Lorenz Bauer, Alman luteran teolog ve ahit eleştirmeni (d. 1755) * 1864 - Stephen Foster, Amerikalı müzisyen ve söz yazarı (d. 1826) * 1871 - Henriette d'Angeville, İsveçli tırmanıcı (d. 1794) * 1885 - Schuyler Colfax, Amerikalı gazeteci, iş insanı ve siyasetçi (d. 1823) * 1894 - William Henry Waddington, Fransız arkeolog ve siyasetçi (d. 1826) * 1895 - Jacques Pucheran, Fransız zoolog (d. 1817) * 1906 - Aleksandr Stepanoviç Popov, Rus fizikçi (d. 1859) * 1923 - Alexandre Ribot, Fransız siyasetçi (d. 1842) * 1929 - Wyatt Earp, Amerikalı kanun adamı (d. 1848) * 1932 - Ernest Mangnall, İngiliz teknik direktör (d. 1866) * 1941 - James Joyce, İrlandalı yazar (Ulysses adlı romanıyla ünlü) (d. 1882) * 1948 - Solomon Mikhoels, Sovyet Yahudi aktör ve sanat yönetmeni (d. 1890) * 1949 - Aino Aalto, Fin mimar ve tasarımcı (d. 1894) * 1956 - Lyonel Feininger, Alman asıllı Amerikalı ressam (d. 1871) * 1957 - Ebül'ulâ Mardin, Türk hukukçu, akademisyen ve siyasetçi (medeni hukuk alanındaki çalışmalarıyla bilinen) (d. 1881) * 1958 - Edna Purviance, Amerikalı oyuncu ve 1915 - 1923 yılları arasında Charles Chaplin filmlerinin baş kadın oyuncusudur (d. 1895) * 1961 - František Drtikol, Çek fotoğrafçı (d. 1883) * 1962 - Ernie Kovacs, Amerikalı aktör, yazar ve komedyen (d. 1919) * 1963 - Sylvanus Olympio, Togolu siyasetçi (d. 1902) * 1973 - Sabahattin Eyüboğlu, Türk sanat tarihçisi, yazar ve eleştirmen (d. 1908) * 1976 - Margaret Leighton, bir İngiliz aktrisdi (d. 1922) * 1977 - Henri Langlois, Fransız filmlerin korunması ve onarımı konusunda çalışmış bir öncüdür (d. 1914) * 1978 - Hubert Humphrey, Lyndon B. Johnson'ın başkanlığı döneminde, ABD'nin 38. başkan yardımcılığı yapmıştır (d. 1911) * 1988 - Chiang Ching-kuo, Çan Kay Şek'in oğlu Tayvanlı Kuomintanglı siyasetçi (d. 1910) * 1989 - Kadri Şençalar, Türk besteci ve udi (d. 1912) * 2007 - Michael Brecker, Amerikalı caz müzisyeni, tenor ve saksafoncu (d. 1949) * 2009 - Mansour Rahbani, Lübnanlı besteci ve söz yazarı (d. 1925) * 2012 - Lefter Küçükandonyadis, Türk futbolcu (d. 1925) * 2012 - Rauf Raif Denktaş, Kıbrıs Türkü siyasetçi, hukukçu ve KKTC'nin kurucu Cumhurbaşkanı (d. 1924) * 2012 - Miljan Miljanić, Sırp eski futbolcu ve teknik direktör (d. 1930) * 2012 - Abdullah Müctebavi, İranlı serbest güreşçi (d. 1925) * 2013 - Arthur Wightman, Amerikalı matematiksel fizikçi (d. 1922) * 2014 - Anjali Devi, Hint- Tamil oyuncu ve film yönetmeni (d. 1927) * 2016 - Brian Bedford, İngiliz oyuncu (d. 1935) * 2016 - J. F. R. Jacob, Hint general (d. 1923) * 2016 - Tera Wray, Amerikalı pornografik film oyuncusudur (d. 1982) * 2017 - Gilberto Agustoni, İsviçreli Kardinal (d. 1922) * 2017 - Antony Armstrong-Jones, İngiliz fotoğrafçı, film yapımcısı (d. 1930) * 2017 - Dick Gautier, Amerikalı oyuncu, komedyen, şarkıcı ve karikatüristtir (d. 1931) * 2017 - Horacio Guarany, Arjantinli şarkıcı, müzisyen ve yazar (d. 1925) * 2017 - Anton Nanut, Slovenyalı orkestra şefi ve klasik müzik eğitimcisi profesör (d. 1932) * 2017 - Yaşar Yücel, Türk tarihçi, akademisyen ve yazar (d. 1934) * 2018 - Doug Harvey, Amerikan MLB Beyzbol Ligi'nde görev almış beyzbol hakemidir (d. 1930) * 2018 - Muhammed Hamid Hezzez, Faslı futbolcudur (d. 1945) * 2018 - Cimis Panusis, Yunan müzisyen ve stand-up komedyen (d. 1954) * 2018 - Jean Porter, Amerikalı oyuncu (d. 1922) * 2018 - Eliyahu Winograd, İsrailli hakim ve hukukçudur (d. 1926) * 2019 - Miguel Civil, İspanyol-ABD'li bir sümerolog (d. 1926) * 2019 - Douglas M. Costle, Amerikalı siyasetçi ve çevrebilimci (d. 1939) * 2019 - Sally Fraser, Amerikalı oyuncudur (d. 1932) * 2019 - Phil Masinga, Güney Afrikalı millî futbolcudur (d. 1969) * 2019 - Susanne Neumann, Alman yazar, aktivist ve sendikacıdır (d. 1959) * 2019 - Francis W. Nye, Amerikalı üst düzey rütbeli askerdir (d. 1918) * 2019 - Mel Stottlemyre, Amerikalı eski profesyonel beyzbol oyuncusu ve antrenörüdür (d. 1941) * 2019 - Bo Westlake, Kanadalı kürek sporcusudur (d. 1927) * 2020 - Carlos Girón, Meksikalı serbest dalışçı (d. 1954) * 2020 - Jaime Humberto Hermosillo, Meksikalı film yönetmeni ve senarist (d. 1942) * 2020 - Murad Wilfried Hofmann, Alman siyasetçi ve yazar (d. 1931) * 2020 - Isabel-Clara Simó, İspanyol gazeteci, yazar ve siyasetçi (d. 1943) * 2021 - Gimax, İtalyan yarış pilotu (d. 1938) * 2021 - Roy Horn, Alman-Amerikalı sihirbaz (d. 1944) * 2021 - Sinikka Nopola, Fin gazeteci ve çocuk kitabı yazarı (d. 1953) * 2021 - Joël Robert, Belçikalı profesyonel motosiklet yarışçısı (d. 1943) * 2021 - Marielle de Sarnez, Fransız siyasetçi (d. 1951) * 2021 - Philip Tartaglia, İskoç Roma Katolik piskopos (d. 1951) * 2021 - Maguito Vilela, Brezilyalı siyasetçi ve hukukçu (d. 1949) * 2022 - Jean-Jacques Beineix, Fransız film yönetmeni (d. 1946) * 2022 - Chiara Samugheo, İtalyan neorealist fotoğrafçı ve foto muhabiri (d. 1935) * 2022 - Terry Teachout, Amerikalı yazar, eleştirmen, tiyatro yönetmeni ve podcast yayıncısı (d. 1956) * 2022 - Ferruh Zeynalov, Azeri siyasetçi (d. 1942) * 2023 - Odd Bergh, Norveçli atlet (d. 1937) * 2023 - Ray Cordeiro, Hong Konglu yayıncı, DJ ve aktör (d. 1924) * 2023 - Enahan Sıddıkova, Özbek şair ve siyasetçi (d. 1954) == Tatiller ve özel günler == * Eski Yeni Yıl *0113 13

== Olaylar == küçükresim|200px|Légion d'honneur nişanı * 1547 - Rus Çarı Korkunç İvan taç giydi. * 1556 - II. Felipe, İspanya Kralı oldu. * 1595 - Padişah III. Murat, 48 yaşında öldü. III. Mehmet tahta çıktı. * 1795 - Fransa, Hollanda'nın Utrecht şehrini işgal etti. * 1804 - Fransız fizikçi Joseph Louis Gay-Lussac, bir hidrojen balonu içinde 7.016 m'ye yükselerek, sonraki 50 yıl içinde kırılamayacak olan bir rekora imza attı. * 1846 - İlk Ziraat Bakanlığı (Nazırlığı) kuruldu. * 1914 - Altay SK kuruldu. * 1920 - Milletler Cemiyeti, ilk toplantısını Paris'te yaptı. * 1925 - Sovyetler Birliği'nde Lev Troçki, Savaş Komiserliği görevinden alındı. * 1928 - Cemal Reşit Rey'in, "12 Anadolu Türküsü" adlı ses ve piyano için yapıtı ilk kez seslendirildi. * 1928 - Doktor Şefik Hüsnü Deymer ve arkadaşlarının Türkiye Komünist Partisi davası başladı. * 1929 - Josef Stalin'le anlaşmazlığa düşen Nikolay Buharin, Komünist Enternasyonal'in başkanlığından istifa etti. * 1945 - Adolf Hitler, Führerbunker'e taşındı. * 1952 - Gazeteci ve yazar Ercüment Ekrem Talu'ya, Fransız "Légion d'honneur" nişanı verildi. Yazar, bu ödüle Türk-Fransız kültür ilişkilerine katkılarından dolayı layık görüldü. * 1956 - Uluslararası Basın Enstitüsü, Türkiye'de basına baskı yapıldığını açıkladı. * 1960 - İşçi Sigortalıları Kurumu İstanbul Hastanesi, Cumhurbaşkanı Celal Bayar tarafından hizmete açıldı. * 1961 - Amerika Birleşik Devletleri, Türkiye'ye 43 milyon dolar yardımda bulundu. * 1965 - Manisa'nın Kırkağaç ilçesine bağlı Karakurt köyünde bir grup insan ayaklanarak okul öğretmenlerine saldırdı. Olay yerine giden Kırkağaç Kaymakam Vekili de köylüler tarafından taş ve odunla ağır surette yaralandı. 23 kişi tutuklandı. * 1969 - Metroliner treni hizmete girdi. * 1970 - Muammer Kaddafi, Libya Başbakanı oldu. * 1979 - Şah Muhammed Rıza Pehlevi, ailesi ile birlikte İran'ı terk ederek Mısır'a yerleşti. * 1979 - Türkiye'de 12 Eylül 1980 Darbesi'ne Giden Süreç (1979- 12 Eylül 1980): Devrimci Demokratik Kültür Derneklerinin, "Doğu'da Kürt halkından olmayan kamu görevlilerinin bölgeden uzaklaştırılması" kararı devlet tarafından yerine getirilmediği için Mardin Kızıltepe'de bir ilkokul öğretmeni bir grup militan tarafından dövüldü ve kendisine şehri terk etmesi için ihtarda bulunuldu. * 1980 - Bilim insanları, interferon üretmeyi başardı. * 1983 - Türk Hava Yolları'nın "Afyon" uçağı Ankara'da düştü: 47 kişi öldü. * 1985 - Halkçı Parti (HP) milletvekili Bahriye Üçok, zina yapan erkeklerin de cezalandırılmasını öngören yasa önerisi vermişti. TBMM yasa önerisini reddetti. * 1986 - İnternet mühendislik özel kuvvetinin ilk toplantısı. * 1986 - New York'ta toplanan Uluslararası PEN Kongresi, Türk Hükûmetini yazarlarla ilgili tutumunu gözden geçirmeye çağırdı. * 1987 - 1 Ocak'ta Pekin'de Tiananmen Meydanı'nda öğrencilerin başlattığı gösteriler sonucunda, Çin Komünist Partisi Lideri Hu Yaobang istifa etti; yerine Zao Ziyang getirildi. * 1991 - ABD Irak'a hava akınları ve füze saldırısı başlattı. Çöl Fırtınası Harekatı, Irak'ın sanayi ve savaş potansiyeli tamamen imha edip, 2003 yılında ülkenin işgaline zemin hazırladı. * 1992 - El Salvador Hükûmeti ile isyancılar Meksiko'da bir antlaşma imzalayarak, en az 75 bin kişinin hayatına mal olan 12 yıllık iç savaşa son verdiler. * 1992 - Halkın Emek Partisi kökenli Hatip Dicle ve Leyla Zana, Sosyaldemokrat Halkçı Parti'den istifa etti. * 1996 - "Avrasya feribotu", silahlı eylemciler tarafından 177 yolcu ve 55 mürettebatıyla Trabzon limanında rehin alındı ve İstanbul'a doğru kaçırıldı. Eylemciler Çeçenistan sorununa dikkat çekmek istediklerini söylediler. * 1998 - Refah Partisi'nin Anayasa Mahkemesi'nce kapatılmasıyla, Necmettin Erbakan siyasi yasaklı duruma düştü. * 2000 - Ricardo Lagos, Şili'nin Salvador Allende'den bu yana ilk sosyalist başkanı seçildi. * 2002 - BM Güvenlik Konseyi, Usame bin Ladin'in ve Taliban üyelerinin tüm varlıklarını dondurma kararı aldı. * 2003 - Columbia mzay mekiği, Cape Canaveral (Amerika Birleşik Devletleri) üssünden ayrıldı. (Mekik, 1 Şubat'ta dünyaya dönüşü sırasında parçalandı ve 7 kişilik uçuş ekibi yaşamını yitirdi). * 2005 - Adriana Iliescu, 66 yaşında doğum yaparak dünyanın en yaşlı annesi unvanını aldı. * 2006 - Mehmet Ali Ağca, askerlik işlemlerini yaptırmak üzere avukatı Mustafa Demirbağ ile GATA Haydarpaşa Eğitim Hastanesine gitti. Demirbağ, muayene sonucu Ağca'ya askerliğe elverişsiz raporu verildiğini bildirdi. * 2010 - "2010 Avrupa Kültür Başkenti" olan İstanbul'da etkinlikler, şehrin yedi ayrı noktasındaki kutlamalarla başladı. == Doğumlar == * 1093 - İsaakios Komnenos, Bizans İmparatoru I. Aleksios (1081-1118 arası hükümdar) ile İrini Dukena'nin üçüncü oğlu (ö. 1152) * 1409 - I. René, Napoli ve Kudüs kralı (ö. 1480) * 1477 - Johannes Schöner, Alman astronom ve haritacı (ö. 1547) * 1536 - Yi I, Koreli Neo-Konfüçyüsçü filozof ve yazar (ö. 1584) * 1728 - Niccolo Piccinni, İtalyan besteci (ö. 1800) * 1749 - Vittorio Alfieri, İtalyan drama yazarı (ö. 1803) * 1821 - John C. Breckinridge, Amerikalı siyasetçi, hukukçu, asker ve ABD'nin 14. başkan yardımcısı (ö. 1875) * 1836 - II. Francis, İki Sicilya'nın son kralı (ö. 1894) * 1836 - Inoue Kaoru, Japon siyasetçi (ö. 1915) * 1838 - Franz Brentano, Alman psikolog ve filozof (ö. 1917) * 1849 - Eugène Carrière, Fransız sembolist ressam ve taşbaskı sanatçısı (ö. 1906) * 1853 - André Michelin, Fransız mühendis ve sanayici (ö. 1931) * 1853 - Ian Hamilton, Britanya Ordusu'nda kıdemli subay (ö. 1947) * 1855 - Eleanor Marx, Marksist yazar ve politik eylemci (ö. 1898) * 1859 - Jón Magnússon, İzlanda Başbakanı (ö. 1926) * 1861 - Dilpesend Kadınefendi, II. Abdülhamid beşinci eşi (ö. 1901) * 1878 - Harry Carey, Amerikalı oyuncu (ö. 1947) * 1878 - Mehmed Abdülkadir Efendi, II. Abdülhamid'in ve Bidâr Kadınefendi'nin oğlu (ö. 1944) * 1885 - Michel Plancherel, İsviçreli matematikçi (ö. 1967) * 1890 - Karl Freund, Alman görüntü yönetmeni ve yönetmen (ö. 1969) * 1892 - Homer Burton Adkins, Amerikalı kimyager (ö. 1949) * 1895 - Evripidis Bakircis, Yunan subay ve politikacı (ö. 1947) * 1897 - Bedia Muvahhit, Türk tiyatro ve sinema sanatçısı (sahneye çıkan ilk Türk kadını) (ö. 1994) * 1901 - Fulgencio Batista, Küba Devlet Başkanı (ö. 1973) * 1906 - Abdullah Ziya Kozanoğlu, Türk mimar, müteahhit, romancı, çizgi-roman yazarı, spor yöneticisi ve Beşiktaş Jimnastik Kulübü'nün 11. Başkanı (ö. 1966) * 1908 - Andrew Hughes, Osmanlı İmparatorluğu doğumlu aktör ve şirket yöneticisi (ö. 1996) * 1911 - Eduardo Frei Montalva, Şilili siyasetçi (ö. 1982) * 1913 - Edoardo Detti, İtalyan mimar ve şehir planlamacısı (ö. 1984) * 1924 - Katy Jurado, Meksikalı aktris (ö. 2002) * 1929 - Shigeru Kōyama, Japon oyuncu (ö. 2017) * 1932 - Dian Fossey, Amerikalı etolojist (ö. 1985) * 1933 - Susan Sontag, Amerikalı yazar (ö. 2004) * 1935 - Udo Lattek, Alman teknik direktör ve eski futbolcu (ö. 2015) * 1936 - Halit Çapın, Türk gazeteci ve yazar (ö. 2006) * 1948 - John Carpenter, Amerikalı yönetmen, senarist ve yapımcı * 1950 - Daniel Vischer, İsviçreli siyasetçi (ö. 2017) * 1954 - Morten Meldal, Danimarkalı kimyager ve Nobel Kimya Ödülü sahibi * 1958 - Andrey Bal, Ukraynalı futbolcu ve antrenör (ö. 2014) * 1958 - Ayşenur İslam, Türk siyasetçi * 1959 - Sade, Nijeryalı şarkıcı ve söz yazarı * 1969 - Per Yngve Ohlin, İsveçli müzisyen ve söz yazarı * 1971 - Vuslat Doğan Sabancı, Türk gazeteci ve iş insanı * 1972 - Gökhan Ertan, Türk fotoğraf sanatçısı (ö. 2012) * 1972 - Ümran Kıyman, Türk boksör (ö. 2012) * 1973 - Josie Davis, Amerikalı oyuncu * 1974 - Kate Moss, İngiliz manken * 1975 - Ayça Bingöl, Türk oyuncu * 1976 - Debbie Ferguson, Bahamalı atlet * 1979 - Aaliyah, Amerikalı şarkıcı (ö. 2001) * 1982 - Tuncay Şanlı, Türk futbolcu * 1983 - Emanuel Pogatetz, Avusturyalı futbolcu * 1983 - Erkan Kolçak Köstendil, Türk oyuncu ve şarkıcı * 1985 - Craig Jones, İngiliz motosiklet yarışçısı (ö. 2008) * 1985 - Anna Wallentheim, İsveçli öğretmen ve politikacı * 1985 - Şahika Ercümen, Türk serbest dalışçı ve sualtı hokeyi oyuncusu * 1996 - Jennie Kim, Güney Koreli şarkıcı == Ölümler == * 1263 - Shinran, Japon Budist keşiş (d. 1173) * 1299 - Hüsâmeddin Lâçin, Memluk sultanı (d. ?) * 1391 - V. Muhammed, Gırnata emiri (d. 1338) * 1545 - George Spalatin, Alman reformcu (d. 1484) * 1595 - III. Murad, Osmanlı'nın 12. padişahı (d. 1546) * 1598 - I. Fyodor, Rus çarı (d. 1557) * 1710 - Higashiyama, Japonya'nın 113. imparatoru (d. 1675) * 1794 - Edward Gibbon, İngiliz tarihçi (d. 1737) * 1806 - Nicolas Leblanc, Fransız fizikçi, cerrah ve kimyacı (d. 1742) * 1852 - John Payne Todd, Annesi ABD başkanı olacak James Madison ile evlendi (d. 1792) * 1864 - Cheoljong, Joseon Krallığı'nın 25. kralı (d. 1831) * 1885 - Edmond About, Fransız yazar, romancı ve yayıncıdır (d. 1828) * 1886 - Amilcare Ponchielli, İtalyan besteci (d. 1834) * 1891 - Léo Delibes, Fransız besteci (d. 1836) * 1896 - Ali Şefkati, Osmanlı gazeteci (d. 1848) * 1933 - Bekir Sami Kunduh, Türk siyasetçi ve diplomat (Türkiye'nin ilk Dışişleri Bakanı) (d. 1867) * 1936 - ‎Albert Fish‎‎, Amerikalı doktor, seri katil, ve yamyam‎ (İdam) (d. 1870) * 1949 - Vasili Degtyaryov, Rus silah tasarımcısı (d. 1880) * 1957 - Arturo Toscanini, İtalyan orkestra şefi ve kemancı (d. 1867) * 1966 - Ahmet Fetgeri Aşeni, Türk jimnastikçi, Beşiktaş Jimnastik Kulübü'nün kurucularından ve 6. Başkanı (d. 1886) * 1969 - Petras Klimas, Litvanyalı diplomat, yazar ve tarihçi (d. 1891) * 1979 - August Heissmeyer, Schutzstaffel'in önde gelen üyesi (d. 1897) * 2004 - Kalevi Sorsa, Finlandiyalı sosyaldemokrat siyasetçi (d. 1930) * 2005 - Recep Birgit, Türk sanat müziği sanatçısı (d. 1920) * 2007 - Ron Carey, Amerikalı oyuncu (d. 1935) * 2009 - Andrew Wyeth, Amerikalı görsel sanatçı (d. 1917) * 2013 - Burhan Doğançay, Türk ressam ve fotoğrafçı (d. 1929) * 2013 - Pauline Phillips, Amerikalı radyocu ve aktivist (d. 1918) * 2015 - Afet Ilgaz, Türk yazar (d. 1937) * 2016 - Joannis Avramidis, Yunan kökenli Avusturyalı heykeltıraş (d. 1922) * 2016 - Carina Jaarnek, İsveçli şarkıcı (d. 1962) * 2017 - Eugene Cernan, Amerikalı savaş pilotu ve NASA astronotu (d. 1934) * 2017 - Franz Jarnach, Alman oyuncu ve müzisyendir (d. 1944) * 2017 - Amin Nasir, Singapurlu eski millî futbolcu ve teknik direktör (d. 1968) * 2018 - Madalena Iglésias, Portekizli şarkıcı ve oyuncu (d. 1939) * 2018 - Oliver İvanoviç, Kosovalı Sırp siyasetçi (d. 1953) * 2018 - Javiera Muñoz, İsveçli şarkıcıdır (d. 1977) * 2018 - Jo Jo White, eski Amerikalı profesyonel basketbol oyuncusu (d. 1946) * 2019 - Mirjam Pressler, Alman roman yazarı ve çevirmen (d. 1940) * 2019 - Chris Wilson, Avustralyalı blues müzisyeni, şarkıcı ve söz yazarıdır (d. 1956) * 2019 - Yu Min, Çinli nükleer fizikçi (d. 1926) * 2020 - Magda el-Sabahi, Mısırlı oyuncu ve film yapımcısı (d. 1931) * 2020 - Efraín Sánchez, Kolombiyalı millî futbolcu ve teknik direktördür (d. 1926) * 2020 - Zhao Zhongxiang, Çinli televizyon ve haber sunucusu (d. 1942) * 2020 - Christopher Tolkien, İngiliz yazar (J. R. R. Tolkien'in en küçük oğlu) (d. 1924) * 2021 - Sharon Begley, Amerikalı gazeteci, köşe yazarı ve yazar (d. 1956) * 2021 - Jerry Brandt, Amerikalı girişimci, gösteri sanatçısı, menajer, yönetici, organizatör (d. 1938) * 2021 - Charlotte Cornwell, İngiliz aktris (d. 1949) * 2021 - Dustin Higgs, Amerikalı seri katildir (d. 1972) * 2021 - Pave Maijanen, Fin şarkıcı (d. 1950) * 2021 - Christian Ntshangase, Estvatinili siyasetçi (d. ?) * 2021 - Bheki Ntuli, Güney Afrikalı siyasetçi (d. 1957) * 2021 - Feride Paşa, Endonezyalı aktris (d. 1952) * 2021 - Phil Spector, Amerikalı albüm yapımcısı ve şarkı yazarı (d. 1939) * 2021 - Muammer Sun, Türk besteci (d. 1932) * 2022 - Carmela Corren, İsrailli şarkıcı ve oyuncu (d. 1938) * 2022 - Ibrahim Boubacar Keïta, Malili bir politikacı (d. 1945) * 2022 - Bozkurt Kuruç, Türk tiyatro oyuncusu, yönetmen ve öğretim üyesi (d. 1935) * 2022 - Charles E. McGee, Afrikalı-Amerikalı savaş pilotu (d. 1919) * 2023 - Gina Lollobrigida, İtalyan sinema oyuncusu (d. 1927) == Tatiller ve özel günler == * Dünya Hijyen Günü * Basın Onur Günü *0116 16

== Olaylar == * 1539 - Küba, İspanya'nın sömürgesi oldu. * 1897 - İsviçreli Matthias Zurbriggen, Aconcagua zirvesine tırmanan ilk kişi oldu. * 1900 - Giacomo Puccini'nin Tosca operası, Roma'da ilk kez icra edildi. * 1903 - Makedonya'daki Osmanlı yönetimine karşı gelişen şiddet olayları nedeniyle Sadrazam Mehmed Said Paşa azledildi, yerine Rumeli Islahat Komisyonu Başkanı Avlonyalı Mehmed Ferid Paşa getirildi. * 1907 - Jamaika'da deprem: 1000'den fazla kişi öldü. * 1915 - Swakopmund, Güney Afrika birlikleri tarafından işgal edildi. * 1923 - Mustafa Kemal, Batı Anadolu'da geziye çıktı. * 1923 - Londra - New York arası ilk telefon görüşmesi yapıldı. * 1923 - Atatürk'ün annesi Zübeyde Hanım, İzmir'de öldü. * 1932 - Amerika Birleşik Devletleri'nde işsizlerin sayısının 8,2 milyona ulaştığı açıklandı. * 1938 - Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı kuruluş kanunu kabul edildi. * 1938 - Türkiye- Irak-İran-Afganistan arasında akdedilen Sadabat Paktı, TBMM'de onaylandı. * 1938 - Norveç, Antarktika'nın Kraliçe Maud Toprakları olarak anılan bölgesi üzerinde hak iddia etti. * 1941 - İstanbul Valiliği, Üniversite Talebe Birliği tüzüğünü onayladı; Talebe Birliği faaliyete geçti. * 1943 - Sir Winston Churchill, Franklin Roosevelt ve Charles de Gaulle Kazablanka Konferansı'nda bir araya geldiler. * 1950 - Sovyetler Birliği'nde MiG-17 jet uçağının ilk prototipi uçuş denemesini tamamladı. * 1953 - Josip Broz Tito, Yugoslavya Devlet Başkanı oldu. * 1954 - Amerikalı sinema oyuncusu Marilyn Monroe, beyzbol oyuncusu Joe Dimaggio ile evlendi. * 1963 - Fransa Cumhurbaşkanı Charles de Gaulle, Birleşik Krallık'ın Avrupa Ekonomik Topluluğuna (AET) girmesine karşı çıktı. * 1964 - Meclis, 12 Eylül 1963 tarihinde imzalanan Ortak Pazar anlaşmasını onayladı. * 1969 - Amerika Birleşik Devletleri'ne ait uçak gemisi USS Enterprise (CVN-65)'da, Hawaii açıklarında patlama meydana geldi: 25 ölü. * 1970 - Türk lirası, 1211 sayılı kanuna göre çıkarıldı. * 1985 - Martina Navratilova, kendisinin 100. tenis turnuvasını kazandı. * 1987 - Uluslararası Ticaret Odası Vehbi Koç'u "Dünyada Yılın İş insanı" seçti. * 1990 - Yugoslavya Komünistler Birliği’nin olağanüstü toplantısında yayınlanan "Yugoslavya için Demokratik Sosyalizm Deklarasyonu" şiddetli tartışmalara sebep oldu. * 1993 - Nubar Terziyan, Ankara Uluslararası Film Festivali'nde "Emek Ödülü"ne değer bulundu. * 1994 - Bill Clinton ile Boris Yeltsin, füzelerin herhangi bir ülkeye hedeflenmesine son verilmesi ve Ukrayna'nın nükleer silah stokunun yok edilmesi üzerinde anlaştılar. * 1995 - İlk kez verilen Uluslararası Nâzım Hikmet Şiir Ödülü, İstanbul'da yapılan bir törenle Lübnan'lı şair Adonis'e verildi. * 1998 - Afganistan'a ait bir kargo uçağı güneybatı Pakistan'da bir dağa düştü: 50 kişi öldü. * 2000 - Eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesi, beş Bosnalı Hırvat'ı, 1993 yılında Ahmiçi köyünde en az 103 Müslüman'ın katledilmesiyle ilgili olarak 25 yıl hapse mahkûm etti. * 2005 - Avrupa Uzay Ajansına (ESA) ait Huygens adlı uzay sondası Satürn'ün uydusu Titan'ın yüzeyine indi. * 2005 - Afganistan'daki Uluslararası Güvenlik Yardım Kuvveti harekâtına katılarak, Kabil Çok Uluslu Tugay Komutanlığı görevini 27 Ocak'ta 6 ay süreyle üstelenecek olan, 28'inci Mekanize Piyade Tugayı için uğurlama töreni düzenlendi. * 2007 - Venezuela'ya ait, Panama- Karakas seferini yapan çift motorlu bir yolcu uçağı, Kolombiya'nın kuzey doğusunda düştü: 14 kişi öldü. * 2011 - Tunus'ta bir kişinin kendini yakmasıyla başlayan gösterilerin ardından, Devlet Başkanı Zeynel Abidin Bin Ali ülkeden kaçtı, geçiş hükûmeti kuruldu. * 2020 - Türkiye'de Vikipedi erişime tekrar açıldı. == Doğumlar == * MÖ 83 - Marcus Antonius, Romalı general ve politikacı (ö. MÖ 30) * 1702 - Nakamikado, Japonya'nın 114. imparatoru (ö. 1737) * 1770 - Adam Czartoryski, Polonyalı devlet adamı ve siyasetçi (ö. 1861) * 1787 - Semyon Korsakov, Rus mucit (ö.1853) * 1798 - Johan Rudolph Thorbecke, Hollandalı politikacı ve liberal devlet adamı (ö. 1872) * 1800 - Ludwig von Köchel, Avusturyalı müzikolojist (ö. 1877) * 1801 - Jane Welsh Carlyle, İskoç yazar (ö. 1866) * 1806 - Matthew Fontaine Maury, Amerikalı astronom, deniz subayı, oşinograf, meteorolog, haritacı, jeolog ve eğitimci (ö. 1873) * 1818 - Zachris Topelius, Fin yazar (ö. 1898) * 1818 - Ole Jacob Broch, Norveçli matematikçi, fizikçi, ekonomist ve politikacı (ö. 1889) * 1824 - Vladimir Stasov, Rus eleştirmen (ö. 1906) * 1834 - Todor Burmov, Bulgaristan'ın ilk Başbakanı (ö. 1906) * 1836 - Henri Fantin-Latour, Fransız ressam (ö. 1904) * 1841 - Berthe Morisot, Fransız ressam (ö. 1895) * 1850 - Pierre Loti, Fransız romancı (ö. 1923) * 1851 - Ernst Hartwig, Alman astronom (ö. 1923) * 1863 - Lyubomir Miletiç, Bulgar dilbilimci, etnograf ve tarihçi (ö. 1937) * 1863 - Paul Horn, Alman filolog (ö. 1908) * 1868 - Noe Jordania, Gürcü siyaset adamı, gazeteci (ö. 1953) * 1870 - George Pearce, Avustralyalı politikacı (ö. 1952) * 1870 - Ali Ekber Tufan, Türk siyasetçi (ö. 1970) * 1875 - Albert Schweitzer, Alman din bilgini, filozof, misyoner, doktor ve 1952 Nobel Barış Ödülü sahibi (ö. 1965) * 1875 - Felix Hamrin, İsveçli siyasetçi (ö. 1937) * 1886 - Franz Josef Popp, BMW AG'nin kurucu (ö. 1954) * 1887 - Hugo Steinhaus, Polonyalı matematikçi ve eğitimci (ö. 1972) * 1892 - Emil Gustav Friedrich Martin Niemöller, Alman Nazi karşıtı din bilgini, vaiz ve Bekennende Kirche'nin kurucusu (ö. 1984) * 1894 - Ecaterina Teodoroiu, Romanya'nın bir kahramanı olarak kabul edilen bir Rumen kadındı (ö. 1917) * 1896 - John Rodrigo Dos Passos, Amerikalı yazar (ö. 1970) * 1897 - Hasso von Manteuffel, Batı Almanyalı siyaset adamı (ö. 1978) * 1899 - Fritz Bayerlein, Alman Panzer generali (ö. 1970) * 1901 - Alfred Tarski, bir Polonyalı-Amerikalı, mantıkçı ve matematikçi (ö. 1983) * 1902 - Nâzım Hikmet, Türk şair (ö. 1963) * 1905 - Takeo Fukuda, Japon siyasetçi (ö. 1995) * 1914 - Harold Russell, Kanadalı bir oyuncu (ö. 2002) * 1914 - Selahattin Ülkümen, Türk diplomat (ö. 2003) * 1919 - Giulio Andreotti, İtalyan Hristiyan demokrat siyasetçi ve 1972-1992 arasında pek çok kez İtalya Başbakanı (ö. 2013) * 1921 - Murray Bookchin, Amerikalı sosyal teorisyen, yazar, tarihçi ve siyaset felsefecisi (ö. 2006) * 1924 - Carole Cook, Amerikalı aktris (ö. 2023) * 1924 - Renate Lasker-Harpprecht, Alman yazar ve gazeteci (ö. 2021) * 1925 - Yukio Mishima, Japon yazar (ö. 1970) * 1932 - Carlos Borges, Uruguaylı futbolcu (ö. 2014) * 1936 - Clarence Carter, Amerikalı şarkıcı, söz yazarı, müzisyen ve plak yapımcısıdır * 1938 - Morihiro Hosokawa, Japan siyasetçi * 1940 - Bilge Olgaç, Türk sinema yönetmeni ve senarist (ö. 1994) * 1940 - John Castle, İngiliz oyuncu * 1941 - Faye Dunaway, Amerikalı sinema oyuncusu * 1941 - Milan Kučan, Sloven bir siyasetçi * 1943 - Mariss Jansons, Leton kökenli Sovyet-Rus orkestra şefi (ö. 2019) * 1943 - Shannon Lucid, Amerikalı bir biyokimyacı ve emekli bir NASA astronotudur * 1943 - Ralph Steinman, Kanadalı immünolog, hücre biyoloğu ve Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü sahibi (ö. 2011) * 1943 - Holland Taylor, Amerikalı aktris, oyun yazarı ve dublaj sanatçısı * 1944 - Jan Aas, Norveçli eski futbolcu ve çalıştırıcı (ö. 2016) * 1944 - Nina Totenberg, bir Amerikan hukuk işleri muhabiridir * 1947 - José Pacheco, İspanyol profesyonel futbolcu (ö. 2022) * 1948 - Carl Weathers, Amerikalı oyuncudur * 1949 - Lawrence Kasdan, Amerikalı film yapımcısı, yönetmeni ve senaristidir * 1949 - Tarık Papuççuoğlu, Türk tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu * 1949 - İlyas Salman, Türk sinema, tiyatro, dizi oyuncusu, yönetmen ve köşe yazarı * 1952 - Călin Popescu-Tăriceanu, Rumen siyasetçi ve inşaat mühendisi * 1953 - Denzil Douglas, Saint Kitts ve Nevisli tıp doktoru ve siyasetçi * 1955 - Dominique Rocheteau, Fransız futbolcu * 1959 - Rasim Öztekin, Türk oyuncu (ö. 2021) * 1963 - Steven Soderbergh, Amerikalı yapımcı ve senarist * 1964 - Mark Addy, İngiliz aktör * 1964 - Yılmaz Morgül, Türk şarkıcı * 1965 - Şamil Basayev, Çeçen lider (ö. 2006) * 1965 - Jemima Redgrave, İngiliz oyuncu * 1965 - Jill Saward; cinsel istismarlara karşı mücadelesiyle bilinen İngiliz girişimci, aktivist ve siyasetçi (ö. 2017) * 1966 - Marco Hietala, Fin müzisyen * 1966 - Dan Schneider, Amerikalı söz yazarı, oyuncu, yazar ve yapımcı * 1967 - Leo Ortolani, İtalyan karikatürist * 1967 - Emily Watson, İngiliz oyuncu * 1967 - Zakk Wylde, Amerikalı ünlü müzisyen * 1968 - LL Cool J, Amerikalı rapçi, girişimci ve aktör * 1968 - Ruel Fox, İngiliz millî futbolcu ve teknik direktör * 1969 - Jason Bateman, Altın Küre Ödülü kazanmış Amerikalı oyuncu * 1969 - Dave Grohl, Amerikalı müzisyen ve Foo Fighters grubunun kurucusu * 1970 - Fazıl Say, Türk piyanist ve besteci * 1971 - Lasse Kjus, Norveçli sporcu * 1971 - Antonios Nikopolidis, Yunan eski millî futbolcudur * 1973 - Giancarlo Fisichella, İtalyan Formula 1 pilotu * 1981 - Abdelmalek Cherrad, Cezayirli millî futbolcudur * 1981 - Jadranka Đokić, Hırvat oyuncu * 1982 - Víctor Valdés, İspanyol eski kaleci * 1983 - Cesare Bovo, İtalyan eski futbolcudur * 1986 - Yohan Cabaye, Fransız eski millî futbolcudur * 1990 - Grant Gustin, Amerikalı oyuncu ve şarkıcı * 1993 - Damla Colbay, Türk oyuncu * 1994 - Kai, Güney Koreli şarkıcı, oyuncu, dansçı ve modeldir * 1999 - Declan Rice, orta saha mevkiinde oynayan İngiliz millî futbolcudur == Ölümler == * 1585 - Malûlzade Mehmed Efendi, Osmanlı şeyhülislamı (d. 1533) * 1676 - Francesco Cavalli, İtalyan besteci (d. 1602) * 1742 - Edmond Halley, İngiliz bilim insanı (d. 1656) * 1753 - George Berkeley, İngiliz düşünür (d. 1685) * 1766 - V. Frederik, Danimarka-Norveç ve Schleswig-Holstein dükü (d. 1723) * 1824 - Atanasios Kanakaris, Yunanistan'ın ikinci başbakanı (d. 1760) * 1866 - Giovanni Gussone, İtalyan akademisyen ve botanikçi (d. 1787) * 1867 - Jean Auguste Dominique Ingres, Fransız ressam (d. 1780) * 1883 - William Alexander Forbes, İngiliz zoolog (d. 1855) * 1891 - Aimé Millet, Fransız heykeltıraş (d. 1819) * 1892 - Albert Victor, Galler Prensi (d. 1864) * 1898 - Lewis Carroll, İngiliz yazar, matematikçi ve mantıkçı ("Alice Harikalar Diyarında" adlı fantastik romanıyla ünlü) (d. 1832) * 1899 - Nubar Paşa, Mısırlı-Amerikalı devlet adamı (d. 1825) * 1905 - Ernst Abbe, Alman fizikçi ve sanayici (d. 1840) * 1923 - Zübeyde Hanım, Atatürk’ün annesi (d. 1857) * 1925 - Harry Furniss, İngiliz sanatçı ve illüstratör (d. 1854) * 1927 - Mario Bezzi, İtalyan zooloji profesörüydü (d. 1868) * 1940 - Heinrich August Meissner, Alman mühendis (Hicaz Demiryolu'nun başmühendisi) (d. 1862) * 1944 - Mehmet Emin Yurdakul, Türk şair ve milletvekili ("Millî Şair" olarak anılır) (d. 1869) * 1957 - Humphrey Bogart, Amerikalı sinema oyuncusu ve En İyi Erkek Oyuncu Akademi Ödülü sahibi (d. 1899) * 1961 - Barry Fitzgerald, İrlandalı aktör (d. 1888) * 1970 - Asım Gündüz, Türk asker ve siyasetçi, Millî Mücadele komutanlarından (d. 1880) * 1972 - IX. Frederik, Danimarka Kralı (d. 1899) * 1974 - Seyfi Demirsoy, Türk sendikacı ve Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu (Türk-İş) Genel Başkanı (d. 1920) * 1977 - Anais Nin, Fransız yazar (d. 1903) * 1977 - Anthony Eden, Britanyalı siyasetçi (d. 1897) * 1977 - Peter Finch, Birleşik Krallık doğumlu Avustralyalı oyuncu ve En İyi Erkek Oyuncu Akademi Ödülü sahibi (d. 1916) * 1986 - Daniel Balavoine, Fransız şarkıcı (d. 1952) * 1986 - Donna Reed, Amerikalı oyuncu (d. 1921) * 1986 - Rikkat Kunt, Türk tezhip sanatçısı (d. 1903) * 1987 - Douglas Sirk, Alman asıllı Amerikalı sinema yönetmeni (d. 1897) * 1987 - Turgut Demirağ, Türk yapımcı ve film yönetmeni (d. 1921) * 1988 - Georgi Malenkov, Sovyet devlet adamı, Josef Stalin'in yakın mesai arkadaşı ve Stalin'in ölümünden sonra SSCB Başbakanı (d. 1902) * 1990 - Sabri Dino, Türk millî futbol takımı kalecisi ve iş insanı (Boğaziçi Köprüsü’nden atlayarak intihar etti) (d. 1942) * 1994 - Behçet Cantürk, Kürt asıllı Türk uyuşturucu kaçakçısı (d. 1950) * 1994 - Nubar Terziyan, Türk sinemasının karakter oyuncusu (d. 1909) * 1996 - Onno Tunç, Ermeni asıllı Türk vatandaşı müzisyen ve besteci (tek motorlu uçağının Armutlu'da düşmesi sonucu) (d. 1948) * 1998 - Safiye Ayla, Türk sanat müziği sanatçısı (d. 1907) * 2006 - Shelley Winters, Amerikalı sinema oyuncusu ve En İyi Yardımcı Kadın Oyuncu Akademi Ödülü sahibi (d. 1920) * 2007 - Darlene Conley, Amerikalı oyuncu (d. 1934) * 2009 - Ricardo Montalbán, Meksika asıllı Amerikalı oyuncu (d. 1920) * 2012 - Rosy Varte, Fransız oyuncu (d. 1923) * 2012 - Abamüslüm Güven, Türk Akademisyen, Kars Kafkas Üniversitesi eski rektörü * 2014 - Mae Young, Amerikalı profesyonel güreşçi (d. 1923) * 2015 - Mordechai Shmuel Ashkenazi, İsrailli Ortodoks haham ve yazar (d. 1943) * 2015 - Lotte Hass, Avusturyalı natüralist, oyuncu ve dalış sporcusu (d. 1928) * 2015 - Nélida Romero, Arjantinli aktris (d. 1926) * 2015 - Darren Shahlavi, İngiliz aktör, dövüş sanatçısı ve dublör idi (d. 1972) * 2015 - Zhang Wannian, Çinli general (d. 1928) * 2016 - René Angelil, kanadalı Müzisyen, menajer, direktör ve prodüktör (d. 1942) * 2016 - Franco Citti, İtalyan oyuncu (d. 1935) * 2016 - Şefik Döğen, Türk oyuncu (d. 1947) * 2016 - Alan Rickman, İngiliz oyuncu ve yönetmen (d. 1946) * 2016 - Rajesh Vivek, Hint oyuncu (d. 1949) * 2016 - Shaolin, Brezilyalı çizgi film yapımcısı, çizer, komedyen, oyuncu ve televizyon programcısı (d. 1971) * 2017 - Surjit Singh Barnala, Hint politikacı ve bürokrat (d. 1925) * 2017 - Barry Cassin, İrlandalı tiyatro, sinema ve dizi oyuncusudur (d. 1924) * 2017 - Eldar Kuliev, Sovyet film yönetmeni ve senarist (d. 1951) * 2017 - Yama Buddha, Nepalli rap şarkıcısı ve müzisyeni (d. 1987) * 2017 - Zhou Youguang, Çinli ekonomist, bankacı ve dilbilimci (d. 1906) * 2018 - Dan Gurney, Amerikalı eski Formula 1 pilotu (d. 1931) * 2018 - Max Labovitch, Kanadalı buz hokeyi oyuncusu (d. 1924) * 2018 - Erling Mandelmann, Danimarkalı fotoğrafçıdır (d. 1935) * 2018 - Pablo Garcia Baena, İspanyol şair ve yazar (d. 1923) * 2019 - Paweł Adamowicz, Polonyalı siyasetçi ve avukattır (d. 1965) * 2019 - Eli Grba, Amerikan beyzbolcu (d. 1934) * 2019 - Lenin Rajendran, Hint film yönetmeni ve senaristtir (d. 1951) * 2019 - Wilf Rosenberg, Güney Afrikalı ragbi oyuncusudur (d. 1934) * 2019 - Gavin Smith, Kanadalı profesyonel poker oyuncusu (d. 1968) * 2019 - Julio Vallejo-Ruiloba, İspanyol psikiyatr, yazar ve akademisyen (d. 1945) * 2020 - John N. Brandenburg, Amerikalı rütbeli askerdir (d. 1929) * 2020 - Chamín Correa, Meksikalı gitarist ve müzik yapımcısı (d. 1929) * 2021 - Mehmet Necmettin Ahrazoğlu, Türk siyasetçi (d. 1955) * 2021 - Vincent Logan, İskoç Roma Katolik piskopos (d. 1941) * 2021 - Elijah Moshinsky, Avustralyalı yönetmen (d. 1946) * 2021 - Leonidas Pelekanakis, Yunan yelkenci (d. 1962) * 2021 - Jan de Vries, Hollandalı motosiklet yarışçısı (d. 1944) * 2022 - Ricardo Bofill, İspanyol mimar (d. 1939) * 2022 - Boris Brojovskiy, Sovyet-Rus görüntü yönetmeni (d. 1935) * 2022 - Aykut Edibali, Türk siyasetçi, yazar ve Millet Partisi Genel Başkanı (d. 1942) * 2022 - Anastasiya Voznesenskaya, Rus oyuncudur (d. 1943) * 2023 - Wally Campo, Amerikalı aktör (d. 1923) * 2023 - İnna Çurikova, Rus aktris (d. 1943) == Tatiller ve özel günler == * Tamil takvimine göre yeni yıl * Doğu ortodokslarına göre yeni yıl * Venezuela, Divina Pastora festivali. * Hindistan'da Sankranti Bayramı * Aziz Büyük Basil günü * Fırtına: Karakancalos Fırtınası *0114 14

== Olaylar == * 630 - Müslümanların, Mekke'yi Muhammed bin Abdullah önderliğinde fethi. * 1055 - Theodora, Bizans İmparatorluğu tahtına oturdu. Makedonyalılar Hanedanı'nın son Hükümdarı olacaktı. * 1454 - Büyük İstanbul yangını * 1569 - İlk piyango çekilişi, Birleşik Krallık'ta yapıldı. * 1575 - Kapıkulu Gulgulesi başladı. * 1693 - Etna yanardağı (Sicilya) faaliyete geçti. * 1861 - Alabama, Birleşik Devletlerden ayrıldı. * 1878 - Süt ilk defa şişelenerek satıldı. * 1905 - Mustafa Kemal Harp Akademisi'nden Kurmay Yüzbaşı olarak mezun oldu. * 1921 - Birinci İnönü Muharebesi'nin sonu, Yunan kuvvetleri geri çekildi. * 1922 - Kanada'nın Toronto şehrinde bir hastanede yatan 14 yaşındaki diyabet hastası Leonard Thompson, İnsülin zerkedilerek bu hastalığı tedavi edilen ilk hasta olma unvanını kazandı. Zaten ertesi yıl insülinin eldesine yönelik kullanışlı bir yöntem buldukları için Toronto Üniversitesi'nden bir ekip Nobel ödülü aldı. * 1927 - Türkiye ile Almanya arasında Ticaret ve İkamet antlaşmaları imzalandı. * 1929 - Türkiye'de eski yazılı kitapları yeni harflere çevirmek için Dil Encümeni bünyesinde bir komisyon kuruldu. * 1929 - Sovyetler Birliği'nde çalışma süresi 7 saate indirildi. * 1935 - Amelia Earhart, Hawaii'den Kaliforniya'ya tek kişilik uçuş gerçekleştiren ilk insan oldu. * 1939 - Aydın'da köylüye toprak dağıtıldı. * 1940 - Ankara Devlet Konservatuvarı Tatbikat Sahnesi oyuncuları, ilk oyunlarını sergiledi. * 1943 - Kızıl Ordu, Stalingrad kuşatmasını kırdı. * 1944 - İtalya'da 5 kişi vatana ihanetten asıldı. Benito Mussolini'nin damadı Kont Galeazzo Ciano da asılanlar arasındaydı. * 1946 - Enver Hoca, Arnavutluk Sosyalist Halk Cumhuriyeti'ni ilan etti. Kral Zogo tahttan indirildi. * 1948 - Ankara Üniversitesi Senatosu bazı öğretim üyelerini sol eğilimli oldukları için, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi'ndeki görevlerinden uzaklaştırdı. Görevden alınanlar arasında Pertev Naili Boratav, Niyazi Berkes ve Mediha Berkes, Behice Boran, Adnan Cemgil ve Azra Erhat vardı. * 1954 - Türkiye Vakıflar Bankası kuruluş kanunu kabul edildi. * 1962 - Peru'daki Nevado Huascaran volkanının faaliyete geçmesiyle oluşan çığda 4000 kişi öldü. * 1963 - TBMM'de komünizmle mücadele amacıyla komisyon kuruldu. * 1964 - Amerika Birleşik Devletleri Sağlık Bakanı Luther Terry, sigaranın sağlığa zararlı olabileceğine dair ilk raporu yayınladı. * 1969 - Danıştay, Orta Doğu Teknik Üniversitesi'nin bir ay süreyle tatil edilmesi kararını durdurdu. * 1969 - Cevizli'de (Kartal) Singer fabrikasında işgalcilere polis müdahele etti. 120 işçi gözaltına alındı,14 işçi ve 8 polis yaralandı. Fabrika bir gün önce (10 Ocak'ta) işçiler tarafından işgal edilmişti. * 1969 - Türkiye'de ilk sinema grevi, İstanbul Şehzadebaşı'ndaki Yeni Sinema'da başladı. * 1971 - Türkiye İş Bankası Ankara Emek Şubesi, silahlı 4 kişi tarafından soyuldu. Türkiye Cumhuriyeti İçişleri Bakanlığı bankayı soyanların Deniz Gezmiş ile Yusuf Arslan olduğunu bildirdi. * 1972 - Doğu Pakistan, Bangladeş oldu. * 1973 - İstanbul Türk Demir Döküm fabrikalarında 99 gün süren grev sona erdi. * 1974 - İstanbul Belediyesi Şehir Tiyatroları Genel Sanat Yönetmenliğine Muhsin Ertuğrul getirildi. Bir gün önce Vasfi Rıza Zobu bu görevden istifa etmişti. * 1974 - Ölmeden bebeklik çağını atlattıkları kayda geçen ilk altızlar (anne: Susan Rosenkowitz) Cape Town, Güney Afrika'da doğdu. * 1975 - Kıbrıs Harekâtı'nda 484 kişinin çatışmada kaybedildiği açıklandı. * 1977 - Lockheed Martin uçak şirketi'nin Türkiye temsilcisi Nezih Dural tutuklandı. * 1980 - 14 yaşındaki Nigel Short, "Uluslararası Usta" unvanını alan o güne kadarki en genç satranç oyuncusu oldu. * 1984 - Michael Jackson, Thriller adlı albümüyle 8 Grammy ödülü aldı. * 1993 - Berlin, Ulumulhikme okulu'nun kuruluşu. * 1999 - Türkiye'nin 56. Hükümeti kuruldu; Demokratik Sol Parti (DSP) azınlık Hükûmeti. Bülent Ecevit 4. kez Başbakan oldu. * 2012 - Türkiye Cumhuriyeti Millî Eğitim Bakanlığı, 19 Mayıs Atatürk'ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramı kutlamalarının Başkent dışında stadyumlarda değil, sadece okullarda kutlanmasını öngören genelge yayımladı. * 2016 - Ocak 2016 Irak saldırılarında; 132 kişi öldü, 367 kişi de yaralandı. == Doğumlar == * 347 - I. Theodosius, Roma İmparatoru (ö. 395) * 1209 - Möngke, 1251-1259 yılları arasında Moğol hükümdarı (ö. 1259) * 1322 - Kōmyō, Japonya'da Nanboku-chō dönemi sırasında ikinci Kuzey Talibi (ö. 1380) * 1359 - Go-En'yū, Japonya'da Kuzey Talibi (ö. 1393) * 1638 - Nicolas Steno, Danimarkalı bilimci ve Katolik piskospos (ö. 1686) * 1732 - Peter Forsskål, İsveçli kâşif, oryantalist ve doğa bilimci (ö.1763) * 1757 - Alexander Hamilton, Amerika'nın ilk partisi olan Federalist Parti'nin kurucusu ve teorisyen (ö.1804) * 1800 - Anyos Jedlik, Macar fizikçi ve Dinamonun mucidi (ö.1895) * 1805 - Peter Johann Nepomuk Geiger, Viyanalı sanatçı (ö.1880) * 1807 - Ezra Cornell, Amerikalı iş insanı ve Cornell Üniversitesi'nin kurucusu (ö. 1874) * 1815 - John A. Macdonald, Kanada'nın ilk Başbakanı (ö. 1891) * 1842 - William James, Amerikalı yazar ve ruh bilimci (ö. 1910) * 1852 - Konstantin Fehrenbach, Alman devlet adamı (ö. 1926) * 1859 - Lord Curzon, İngiliz politikacı (1898-1905 arasında Hindistan Genel Valisi ve 1919-1924 arasında Birleşik Krallık Dış İşleri Bakanı) (ö. 1925) * 1867 - Edward Bradford Titchener, İngiliz psikolog (ö. 1927) * 1870 - Alexander Stirling Calder, Amerikalı heykeltıraş (ö. 1945) * 1870 - Mehmed Selim Efendi, II. Abdülhamid'in en büyük oğlu (ö. 1937) * 1878 - Theodoros Pangalos, Yunan asker ve siyasetçi (ö. 1952) * 1882 - Walter T. Bailey, Afroamerikan mimar (ö. 1941) * 1885 - Alice Paul, Amerikalı feminist ve kadın hakları aktivisti (ö. 1977) * 1894 - Paul Wittek, Avusturyalı tarihçi, doğubilimci ve yazar (ö. 1978) * 1897 - Kazimierz Nowak, Polonyalı seyyah, muhabir ve fotoğrafçı (ö. 1937) * 1897 - August Heissmeyer, Schutzstaffel'in önde gelen üyesi (ö. 1979) * 1903 - Alan Stewart Paton, Güney Afrikalı yazar ve apartheid karşıtı eylemci. ("Ağla Sevgili Memleketim" adlı romanıyla ünlenen) (ö. 1988) * 1906 - Albert Hofmann, İsviçreli bilim insanı ve LSD'yi sentezleyen ilk kişi (ö. 2008) * 1907 - Pierre Mendès France, Fransız siyasetçi (Başbakanlığı sırasında Fransa'nın Çinhindi'nden çekilmesini sağlayan sosyalist politikacı) (ö. 1982) * 1911 - Brunhilde Pomsel, Alman radyocu ve haber muhabiri (ö. 2017) * 1911 - Zenko Suzuki, Japonya Başbakanı (ö. 2004) * 1924 - Roger Guillemin, Amerikalı bilim insanı ve Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü sahibi * 1930 - Rod Taylor, Avustralyalı oyuncu (ö. 2015) * 1934 - Jean Chrétien, Kanadalı siyasetçi * 1936 - Eva Hesse, Almanya doğumlu Amerikan heykeltıraş (ö. 1970) * 1938 - Fischer Black, Amerikalı ekonomist (ö. 1995) * 1939 - Anne Heggtveit, Kanadalı kayakçı * 1940 - Andres Tarand, 1994-1995 yılları arasında Estonya Başbakanı olarak görev yapan politikacı * 1941 - Gérson Brezilyalı futbolcu * 1942 - Clarence Clemons, Amerikalı müzisyen ve oyuncu (ö. 2011) * 1945 - Christine Kaufmann, Alman-Avusturyalı oyuncu, yazar ve iş insanı (ö. 2017) * 1949 - Muhammed Rıza Rahimi, İranlı siyasetçi * 1952 - Ben Crenshaw, Amerikalı golfçü * 1952 - Lee Ritenour, Amerikalı caz müzisyeni * 1953 - Mehmet Altan, Türk gazeteci, yazar ve akademisyen * 1954 - Kailash Satyarthi, Hindu aktivist, aynı zamanda 2014'te Nobel ödülü kazanmıştır * 1957 - Bryan Robson, İngiliz eski futbolcu ve teknik direktör * 1964 - Albert Dupontel, Fransız oyuncu ve yönetmen * 1968 - Tom Dumont, Amerikalı yapımcı ve gitarist * 1970, Yaron Ben- Dov, İsrailli futbolcu (ö. 2017) * 1970 - Manfredi Beninati, İtalyan sanatçı * 1970 - Mustafa Sandal, Türk şarkıcı * 1971 - Mary J. Blige, Amerikalı hip hop ve R&B; şarkıcısı * 1972 - Marc Blucas, Amerikalı aktör * 1972 - Amanda Peet, Amerikalı oyuncu ve şarkıcı * 1973 - Rockmond Dunbar, Amerikalı oyuncu * 1974 - Jens Nowotny, Alman eski futbolcu * 1975 - Matteo Renzi, İtalyan politikacı ve Başbakan * 1978 - Michael Duff, Kuzey İrlandalı millî futbolcu * 1978 - Emile Heskey, İngiliz eski futbolcu * 1979 - Siti Nurhaliza, Malezyalı pop şarkıcısı ve besteci * 1980 - Gökdeniz Karadeniz, Türk futbolcu * 1981 - Ali Bilgin, Türk oyuncu ve yönetmen * 1982 - Tony Allen, Amerikalı profesyonel basketbolcu * 1982 - Ye-jin Son, Güney Koreli kadın oyuncu * 1983 - Adrian Sutil, Alman F1 pilotu * 1984 - Dario Krešić, Hırvat millî futbolcu * 1984 - Stijn Schaars, Hollandalı millî futbolcu * 1985 - Fırat Albayram, Türk oyuncu * 1987 - Danuta Kozák, sprint dalında yarışan Macar kanocu * 1987 - Jamie Vardy, İngiliz millî futbolcu * 1988 - Volkan Tokcan, Türk basketbolcu * 1991 - Andrea Bertolacci, İtalyan millî futbolcu * 1992 - Daniel Carvajal, İspanyol millî futbolcu * 1993 - Michael Keane, İngiliz futbolcu * 1993 - Will Keane, İngiliz futbolcu * 1993 - Mahmut Orhan, Türk DJ ve prodüktör * 1996 - Leroy Sané, Alman futbolcu * 1997 - Cody Simpson, Avustralyalı şarkıcı * 1998 - Laura Roge, Alman oyuncu * 2000 - Jamie Bick, Alman oyuncu == Ölümler == * 142 - Hyginus, Roma İmparatorluğu (günümüzde İtalya) 138-142 tarihlerinde papalık görevinde bulunmuştur * 782 - Kōnin, Japonya'nın geleneksel veraset düzenine göre 49. imparatorudur (d. 709) * 812 - Stavrakios, Bizans İmparatoru * 844 - I. Mihail, Bizans İmparatoru * 1055 - IX. Konstantinos, Bizans İmparatoru (d. 1000) * 1494 - Domenico Ghirlandaio, İtalyan Rönesans akimi Floransa ekolünde bulunan ressam (d. 1449) * 1556 - Fuzûlî, Türk divan şâiri ve mutasavvıf (d. 1483) * 1771 - Jean-Baptiste de Boyer, Marquis d'Argens, bir Fransız rasyonalist, epikürcü ve pelagyanist yazar (d. 1704) * 1798 - II. Erekle, Gürcistan devlet adamı (d. 1720) * 1801 - Domenico Cimerosa, İtalyan asıllı besteci (d. 1749) * 1843 - Francis Scott Key, Amerikalı hukukçu (d. 1779) * 1866 - Vasili Kalinnikov, Rus besteci (d. 1901) * 1891 - Georges Eugène Haussmann, Baron Haussmann adıyla da bilinen politikacı ve şehir plancısı (d. 1809) * 1904 - William Sawyer, Kanadalı tüccar ve politikacı (d. 1815) * 1923 - I. Konstantin, Yunanistan Kralı (d. 1868) * 1928 - Thomas Hardy, İngiliz yazar (d. 1840) * 1937 - Nuri Conker, Türk asker ve siyasetçi (Türk Kurtuluş Savaşı kahramanlarından ve Gaziantep Milletvekili) (d. 1882) * 1941 - Emanuel Lasker, Alman Dünya satranç şampiyonu ve matematikçi (d. 1868) * 1943 - Agustín Pedro Justo, Arjantin Devlet Başkanı (d. 1876) * 1944 - Galeazzo Ciano, İtalya Krallığı'nın Dışişleri Bakanı (d. 1903) * 1944 - Emilio De Bono, İtalyan Mareşal (d. 1866) * 1945 - Velid Ebüzziya, Türk gazeteci ve yayımcı (d. 1884) * 1952 - Jean de Lattre de Tassigny, Fransız Mareşal (d. 1889) * 1953 - Noe Jordania, Gürcü siyaset adamı, gazeteci (d. 1868) * 1953 - Hans Aanrud, Norveçli yazar (d. 1863) * 1966 - Alberto Giacometti, İsviçreli heykeltıraş ve ressam (d. 1901) * 1966 - Lal Bahadur Shastri, Hindistan Başbakanı (d. 1904) * 1983 - Şadi Dinçağ, Türk karikatürist (d. 1919) * 1988 - Isidor Isaac Rabi, Avusturyalı fizikçi (d. 1898) * 1991 - Carl David Anderson, Amerikalı fizikçi ve Nobel Fizik Ödülü sahibi (d. 1905) * 1994 - Erol Pekcan, Türk caz sanatçısı (d. 1933) * 1995 - Onat Kutlar, Türk şair, yazar ve düşünce adamı (d. 1936) * 1998 - Aydan Siyavuş, Türk basketbol antrenörü (d. 1947) * 1999 - Öztürk Serengil, Türk aktör (d. 1930) * 2002 - Henri Verneuil, Fransız sinema yönetmeni (d. 1920) * 2003 - Maurice Pialat Altın Palmiye Ödülü sahibi Fransız yönetmen (d. 1925) * 2008 - Sir Edmund Hillary, Yeni Zelandalı dağcı (Everest Dağı'nın zirvesine tırmanan ilk dağcı) (d. 1919) * 2009 - Necati Çelik, Türk siyasetçi ve Türkiye Cumhuriyeti Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı (d. 1955) * 2010 - Juliet Anderson, Amerikalı pornografik film oyuncusu (d. 1938) * 2010 - Miep Gies, II. Dünya Savaşı sırasında Anne Frank'ı ve onun birkaç aile dostunu Anne'nın babası Otto Frank'ın baharat şirketinin tavan arasında Naziler'den saklayan Hollanda vatandaşı (d. 1909) * 2010 - Éric Rohmer, Fransız yönetmen (d. 1920) * 2011 - Kıvırcık Ali, Türk halk müziği sanatçısı (d. 1968) * 2011 - David Nelson, Amerikalı oyuncu (d. 1936) * 2012 - Mustafa Ahmedi Ruşen, İranlı nükleer fizikçi (d. 1979) * 2013 - Mariangela Melato, İtalyan oyuncu (d. 1941) * 2013 - Aaron Swartz, Amerikalı bilgisayar programcısı, bilişimci, yazar ve aktivist (d. 1986) * 2014 - Keiko Awaji, Japon oyuncu (d. 1933) * 2014 - Vügar Haşimov, Azeri satranç oyuncusu (d. 1986) * 2014 - Ariel Şaron, İsrail eski Başbakanı (d. 1928) * 2015 - Jenő Buzánszky, Eski Macar millî futbolcu ve teknik direktör (d. 1925) * 2015 - Anita Ekberg, İsveçli oyuncu (d. 1931) * 2016 - Budi Anduk, Endonezyalı oyuncu (d. 1968) * 2016 - Reginaldo Araújo, Brezilyalı futbolcu (d. 1977) * 2016 - Berge Furre, Norveçli teolog, tarihçi ve politikacı (d.1937) * 2016 - David Margulies, Amerikalı oyuncu (d. 1937) * 2017 - Tommy Allsup, Amerikalı rock and roll country, swing müzisyeni ve yapımcı (d. 1931) * 2017 - Pierre Arpaillange, Fransız hukukçu ve eski bakan (d. 1924) * 2017 - James Ferguson- Lees, Britanyalı kuş bilimcisi (d. 1929) * 2017 - Robert Pierre Sarrabère, Fransız piskoposu (d. 1926) * 2017 - Adenan Satem, Malezyalı siyasetçi ve devlet adamı (d. 2017) * 2017 - François Van der Elst, Belçikalı millî futbolcu (d. 1954) * 2018 - Doug Barnard Jr., Amerikalı siyasetçi (d. 1922) * 2018 - Noemi Lapzeson, Arjantinli dansçı, koreograf ve eğitimci (d. 1940) * 2019 - Michael Atiyah, İngiliz matematikçisi (d. 1929) * 2019 - George Brady, Çek Yahudisi asıllı Kanadalı Holokost mağduru ve iş insanı (d. 1928) * 2019 - Steffan Lewis, Galli siyasetçi (d. 1984) * 2019 - Fernando Luján, Kolombiya doğumlu Meksikalı oyuncu (d. 1939) * 2019 - Kishore Pradhan, Hint erkek tiyatro, dizi ve sinema oyuncusu (d. 1936) * 2020 - Sabine Deitmer, Alman polisiye yazarı ve eğitimci (d. 1947) * 2020 - La Parka II, Meksikalı maskeli profesyonel güreşçi (d. 1966) * 2020 - Valdir Joaquim de Moraes, Brezilyalı millî futbolcu ve teknik direktör (d. 1931) * 2020 - Fernanda Pires da Silva, Portekizli girişimci ve iş insanı (d. 1926) * 2021 - Massoud Achkar, Lübnanlı bağımsız siyasetçi (d. 1956) * 2021 - Sheldon Adelson, Amerikalı yatırımcı ve iş insanı (d. 1933) * 2021 - Vassilis Alexakis, Yunan-Fransız yazar ve çevirmen (d. 1943) * 2021 - Edward Beard, Amerikalı siyasetçi ve iş insanı (d. 1940) * 2021 - Étienne Draber, Fransız oyuncu (d. 1939) * 2021 - Stacy Title, Amerikalı film yapımcısı, yönetmeni ve senarist (d. 1964) * 2022 - Anatoli Alyabyev, Sovyet biatlet (d. 1951) * 2022 - Jana Bennett, Amerika Birleşik Devletleri doğumlu İngiliz medya personeli ve iş insanı (d. 1955) * 2022 - Ahmet Çalık, Türk millî futbolcu (d. 1994) * 2022 - Razmik Davoyan, Ermeni şair, siyasetçi ve halk figürü (d. 1940) * 2022 - Jordi Sabatés, İspanyol piyanist, besteci ve aranjör (d. 1948) * 2022 - Guy Sajer, Fransız çizgi roman sanatçısı, yazar ve eski asker (d. 1927) * 2022 - David Sassoli, İtalyan siyasetçi ve gazeteci (d. 1956) * 2023 - Carole Cook, Amerikalı aktris (d. 1924) * 2023 - Ben Masters, Amerikalı aktör (d. 1947) * 2023 - Tatjana Patitz, bir Alman model ve aktristi (d. 1966) * 2023 - Murtaza Rahimov, Başkurt asıllı Rus devlet adamı ve siyasetçi ([d. [1934]]) * 2023 - François Roussely, Fransız üst düzey devlet görevlisi (d. 1945) == Tatiller ve özel günler == == Kaynakça == *0111 11

== Olaylar == küçükresim|250px|Tel Aviv kentinden bir görünüm. * 532 - Konstantinopolis'te (günümüzde İstanbul) başlayan Nika ayaklanması tamamen bastırıldı. 30.000 kişinin öldüğü tarihin bu en kanlı ayaklanması 13 Ocak'ta başlamıştı. * 1535 - İspanyol fatih (Konkistador) Francisco Pizarro, Peru'nun başkenti Lima'yı keşfetti. * 1778 - İngiliz kâşif James Cook, Hawaii'ye ulaştı. * 1886 - Kadınlar, Şükufezar dergisinde "saçı uzun aklı kısa" deyimine karşı mücadele başlattı. * 1896 - X-ışınları cihazı ilk kez New York'ta halka tanıtıldı. "X" adı, ne tür bir ışın olduğunun bilinmeyişini simgeliyordu. * 1903 - Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Theodore Roosevelt'in, Birleşik Krallık Kralı VII. Edward'a gönderdiği radyo mesajı, Birleşik Devletlerden radyo ile yapılan ilk okyanus aşırı iletişim olmuştur. * 1906 - İvan Vasilyeviç Babuşkin kurşuna dizildi. Babuşkin, Rus Sosyal Demokrat İşçi Partisi (Bolşevikler) kurucularındandı. * 1911 - İlk defa bir uçak, bir geminin güvertesine iniş yaptı. Pilot Eugene Burton Ely, San Francisco limanında bulunan USS Pennsylvania (ACR-4) gemisine indi. * 1912 - Kaptan Robert Falcon Scott, Güney Kutbuna ulaştı. Bunu başaran ilk insan olmayı hayal ediyordu ancak Roald Amundsen, ondan yaklaşık bir ay önce bunu başarmıştı. * 1919 - I. Dünya Savaşı'nda yenik düşen devletlerle anlaşmalar yapmak üzere, İtilaf Devletleri temsilcilerinin oluşturduğu Paris Barış Konferansı açıldı. Avrupa'nın haritası yeniden çizildi. * 1924 - İstanbul'da Millî Türk Ticaret Birliği Kongresi toplandı. * 1927 - Lozan Antlaşması, Amerikan Senatosu tarafından reddedildi. * 1928 - Çerkez Hacı Sami çetesinden 3 kişi, Eminönü Meydanı'nda idam edildi. Bu kişiler Atatürk'e suikast iddiasıyla idama mahkûm edilmişlerdi. * 1929 - Lev Troçki, Sovyetler Birliği'nden sınır dışı edildi. * 1931 - Cumhuriyet gazetesinin düzenlediği Türkiye Güzellik Kraliçesi Yarışmasını, Naşide Saffet Esen kazandı. * 1940 - Millî Koruma Kanunu kabul edildi. * 1943 - Sovyetler Birliği, Leningrad'da hüküm süren Alman kuşatmasını kırdığını açıkladı. * 1944 - Trak adlı yolcu vapuru, Çanakkale'den Bandırma'ya giderken kayalara bindirerek battı: 24 kişi öldü. * 1946 - Madam Butterfly operası, Ankara'da sahnelendi. * 1947 - Isparta'nın Uluborlu ilçesinin Senirkent bucağından on vatandaş, noter aracılığıyla Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı'na bir protesto mektubu gönderdi. Mektupta hiçbir suçları olmadığı halde, jandarmanın kendilerine sistemli olarak işkence boyutlarında kötü muamele yaptığını yazıyorlardı. * 1947 - İstanbul'da Muallimler Birliği kuruldu. * 1950 - Demokrat Parti (DP), işçiye grev hakkı istedi. * 1951 - Vietnam Kurtuluş Cephesi gerillaları, Hanoi'den geri çekildi; şehir Fransızların eline geçti. * 1954 - Yabancı Sermaye Yasası Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde kabul edildi. * 1964 - Pemba Halk Cumhuriyeti kuruldu. * 1966 - Ankara Cezaevi'nde af isteyen mahkûmlar isyan etti. İstanbul Üsküdar Toptaşı Cezaevi'nde 260 mahkûm açlık grevine başladı. * 1966 - Vefa Poyraz, İstanbul valiliğine atandı. * 1969 - Amerikalı bilim insanlarınca, düzenli elektromanyetik dalgalar yayan ilk pulsarlar bulundu. * 1977 - Zatürreye yol açan gizemli Lejyoner hastalığı'nın amili olan bakteri bulundu ve Legionella pneumophila olarak adlandırıldı. * 1983 - Kültür Bakanlığı'nca Sinema Yasa Tasarısı hazırlandı. Bakanlık tasarıyla filmlere denetim getiriyordu. * 1984 - Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu (DİSK) davası duruşmasında, sanıklara tek tip elbise giydirildi. * 1989 - Kıbrıslı iş insanı Asil Nadir, Günaydın gazetesi'nden sonra Gelişim Yayınları'nı da satın aldı. * 1991 - Hükûmet, TBMM'den gerektiğinde Türk Silahlı Kuvvetleri'nin yurt dışında görevlendirilmesi ve yabancı askerlerin Türkiye'de bulundurulması konusunda yetki aldı. * 1991 - Irak, İsrail'in Tel Aviv ve Hayfa şehirlerine Scud füzesi attı. * 1993 - Bayburt'un Üzengili köyü üzerine çığ düştü; 56 kişi öldü, 22 kişi yaralandı. * 1996 - Michael Jackson ile Lisa Marie Presley'nin iki yıl süren evlilikleri boşanma ile sona erdi. * 2005 - 800 yolcu kapasiteli yolcu uçağı Airbus A380, Toulouse'da (Fransa) basına tanıtıldı. * 2010 - Gazeteci- yazar Abdi İpekçi cinayeti ve iki ayrı gasp suçundan hükümlü Mehmet Ali Ağca, Sincan F tipi Cezaevi'nden tahliye edildi. == Doğumlar == küçükresim|Edmund Barton * 1519 - Izabela Jagiellonka, Doğu Macaristan Kralı I. János'un eşi (ö. 1559) * 1689 - Montesquieu, Fransız yazar (ö. 1755) * 1752 - John Nash, İngiliz mimar (ö. 1835) * 1779 - Peter Roget, İngiliz hekim ve dilbilimci (ö. 1869) * 1795 - Anna Pavlovna, Hollanda kraliçesi (ö. 1865) * 1813 - George Rex Graham, Amerikalı gazeteci, editör ve yayıncı (ö. 1894) * 1825 - Edward Frankland, İngiliz kimyager ve akademisyen (ö. 1899) * 1840 - Henry Austin Dobson, İngiliz şair (ö. 1921) * 1841 - Emmanuel Chabrier, Fransız besteci ve piyanist (ö. 1894) * 1849 - Edmund Barton, Avustralya'nın ilk Başbakanı (ö. 1920) * 1851 - Albert Aublet, Fransız sanatçı ve ressam (ö. 1938) * 1852 - Augustin Boué de Lapeyrère, Fransız Amiral ve Deniz Bakanı (ö. 1924) * 1857 - Otto von Below, Prusyalı general (ö. 1944) * 1867 - Rubén Darío, Nikaragualı şair (ö.1916) * 1871 - I. Benjamin, İstanbul Ortodoks Patrikhanesinin, 266. Ekümenik Patriği (ö. 1946) * 1873 - Memed Abaşidze, Gürcü siyasal lider, yazar ve hayırsever (ö. 1937) * 1876 - Elsa Einstein, Albert Einstein ikinci eşi ve kuzeni (ö. 1936) * 1879 - Henri Giraud, Fransız general (ö. 1949) * 1880 - Paul Ehrenfest, Avusturyalı-Hollandalı fizikçi (ö. 1933) * 1882 - A. A. Milne, İngiliz yazar (ö. 1956) * 1882 - Lazare Lévy, Fransız piyanist, orgcu, besteci ve öğretmen (ö. 1964) * 1889 - Kanji Ishiwara, Japon asker ve siyasetçi (ö. 1949) * 1892 - Oliver Hardy, Amerikalı sinema oyuncusu (Laurel ve Hardy ikilisinden) (ö. 1957) * 1896 - Ville Ritola, Fin uzun mesafe koşucusu (ö. 1982) * 1898 - George Dawson, Amerikalı yazar (ö. 2001) * 1904 - Cary Grant, İngiliz oyuncu (ö. 1986) * 1911 - Danny Kaye, Amerikalı sahne, sinema ve TV komedyeni (ö. 1987) * 1913 - Ali Sururi, Türk tiyatro ve sinema oyuncusu (ö. 1998) * 1915 - Santiago Carrillo, İspanyol politikacı (Avrupa Komünizmi düşüncesinin öncülerinden ve 1960-1982 arasında İspanya Komünist Partisi Genel Sekreteri) (ö. 2012) * 1925 - Gilles Deleuze, Fransız yazar ve düşünür (ö. 1995) * 1927 - İsmet Sıral, Türk müzisyen, saksofonist, flütist ve neyzen (ö. 1987) * 1927 - Perihan Tedü, Türk tiyatro oyuncusu (ö. 1992) * 1937 - John Hume, Kuzey İrlandalı politikacı ve 1998 Nobel Barış Ödülü sahibi (ö. 2020) * 1937 - Pilar Cansino, İspanyol oyuncu * 1938 - Anatoli Kolesov, Sovyet grekoromen güreşçisi ve koçu (ö. 2012) * 1950 - Gilles Villeneuve, Kanadalı F1 pilotu (ö. 1982) * 1955 - Kevin Costner, Amerikalı sinema oyuncusu, yönetmen ve En İyi Yönetmen Akademi Ödülü sahibi * 1961 - Mustafa Demir, Türk mimar ve siyasetçi * 1966 - Yaşar Tüzün, Türk siyasetçi * 1967 - Annette Hess, Alman senarist * 1971 - Josep Guardiola, İspanyol teknik direktör * 1979 - Cem Bahtiyar, Türk müzisyen ve maNga grubunun bass gitaristi * 1979 - Jay Chou, Tayvanlı şarkıcı, şarkı sözü yazarı, aktör, film yönetmeni ve prodüktör * 1980 - Jason Segel, Amerikalı oyuncu * 1982 - Atacan Öztürk, Türk profesyonel futbolcu * 1983 - Kaan Sekban, Türk komedyen * 1995 - Samu Castillejo, İspanyol futbolcu == Ölümler == * MÖ 52 - Publius Clodius Pulcher, Roma'lı politikacı (d. MÖ 92) * 474 - I. Leo, 457 – 474 döneminde Doğu Roma\Bizans İmparatorluğu imparatoru olmuştur (d. 401) * 1213 - Tamar, Gürcistan Krallığı’nı 1184-1213 arasında yöneten ünlü kraliçedir (d. 1160) * 1253 - I. Henry, Kıbrıs Kralıydı (d. 1217) * 1367 - I. Pedro, Portekiz kralı (d. 1320) * 1471 - Go-Hanazono, Japonya'nın geleneksel veraset düzenine göre 102. imparatorudur (d. 1418) * 1557 - Pietro Bembo, İtalyan Knights Hospitaller üyesi, kardinal, bilgin, şair ve edebiyat teorisyeni (d. 1470) * 1623 - Kara Davud Paşa, Osmanlı devlet adamı (d. ?) * 1677 - Jan van Riebeeck, Hollandalı doktor, tüccarı ve Cape Kolonisi'nin kurucusu ve ilk yöneticisi (d. 1619) * 1730 - Antonio Vallisneri, İtalyan tıp doktoru, doktor ve doğabilimci (d. 1661) * 1799 - Heinrich Johann Nepomuk von Crantz, Avusturyalı bitki bilimci ve hekim (d. 1722) * 1802 - Antoine Darquier de Pellepoix, Fransız gök bilimci (d. 1718) * 1803 - Sylvain Maréchal, Fransız şair, filozof ve devrimci (d. 1750) * 1862 - John Tyler, Amerikalı siyasetçi ve Amerika Birleşik Devletleri'nin 10. Başkanı (d. 1790) * 1869 - Bertalan Szemere, Macar şair ve Macaristan'ın üçüncü başbakanı (d. 1812) * 1874 - August Heinrich Hoffmann von Fallersleben, Alman şair (d. 1798) * 1882 - Naile Sultan, Abdülmecid'in kızı (d. 1856) * 1886 - Sadık Paşa, Polonezköy'ün Polonyalı kurucularından (d. 1804) * 1890 - I. Amadeo, İspanya kralı (d. 1845) * 1896 - Charles Floquet, Fransız siyasetçi (d. 1828) * 1899 - William Edwin Brooks, İrlandalı ornitolog (d. 1828) * 1906 - İvan Vasilyeviç Babuşkin, Rus devrimci ve Rus Sosyal Demokrat İşçi Partisi (Bolşevikler) kurucularından (d. 1873) * 1918 - Jurgis Bielinis, Litvanya'lı yayıncı ve yazar (d. 1846) * 1923 - ‎Wallace Reid‎‎, Amerikalı aktör, yönetmen ve senarist ‎(d. 1891) * 1925 - J. M. E. McTaggart, İngiliz idealist düşünürü (d. 1866) * 1936 - Rudyard Kipling, İngiliz yazar ve Nobel Edebiyat Ödülü sahibi (d. 1865) * 1949 - Charles Ponzi, İtalyan iş insanı ve dolandırıcı (d. 1882) * 1954 - Sydney Greenstreet, İngiliz aktör (d. 1879) * 1956 - Makbule Atadan, Mustafa Kemal Atatürk'ün kız kardeşi (d. 1885) * 1960 - Nahid Sırrı Örik, Türk yazar (d. 1895) * 1969 - Hans Freyer, Alman sosyolog ve filozoftur (d. 1887) * 1970 - David O. McKay, İsa Mesih'in Son Zaman Azizler Kilisesi'nin 9. başkanıdır (d. 1873) * 1970 - Mehmet Mümtaz Tarhan, Türk avukat ve siyasetçi (eski İstanbul Valisi) (d. 1908) * 1975 - Arif Müfid Mansel, Türk arkeolog (d. 1905) * 1977 - Carl Zuckmayer, Alman oyun yazarı (d. 1896) * 1985 - Davut Sulari, Türk halk müziği sanatçısı (d. 1925) * 1989 - Bruce Chatwin, İngiliz romancı ve gezi yazarıdır (d. 1940) * 1990 - Rusty Hamer, Amerikalı oyuncudur (d. 1947) * 1995 - Adolf Butenandt, Alman biyokimyacı (d. 1903) * 2000 - Margarete Schütte-Lihotzky, Avusturyalı mimar ve eylemci (d. 1897) * 2001 - Al Waxman, Kanadalı oyuncu (d. 1935) * 2001 - Laurent-Désiré Kabila, Kongo DC'nin Cumhurbaşkanı (Kinşasa'daki evinde, özel korumalarından biri tarafından öldürüldü.) (d. 1939) * 2010 - Reha Oğuz Türkkan, Türk hukukçu, tarihçi, yazar ve Türkolog (d. 1920) * 2012 - Evin Esen, Türk oyuncu (d. 1949) * 2015 - Alberto Nisman, Arjantinli savcı (d. 1963) * 2016- Asha Patil, Hint oyuncu (d.1936) * 2016 - Leila Alaoui, Fas asıllı Fransız fotoğrafçı ve video sanatçısı (d. 1982) * 2016 - António de Almeida Santos, Portekizli sosyalist siyasetçi (d. 1926) * 2016 - Glenn Frey, Amerikalı rock gitaristi, şarkıcısı, besteci ve aktör (d. 1948) * 2016 - Michel Tournier, Fransız yazar (d. 1929) * 2017 - Peter Abrahams, Güney Afrika doğumlu Jamaikalı romancı, gazeteci ve politika yorumcusu (d. 1919) * 2017 - Red Adams, Amerikalı beyzbolcu (d. 1921) * 2017 - Yosl Bergner, Avusturya Yahudisi asıllı İsrailli ressam (d. 1920) * 2017 - Ion Besoiu, Rumen aktör (d. 1931) * 2017 - Ronan Fanning, İrlandalı tarihçi (d. 1941) * 2017 - Ymer Pampuri, Arnavut halterci (d. 1944) * 2017 - Roberta Peters, Amerikalı soprano ve opera şarkıcısı (d. 1930) * 2018 - John Barton, İngiliz tiyatro yönetmeni (d. 1928) * 2018 - Wallis Grahn, İsveçli oyuncu (d. 1945) * 2019 - John Coughlin, Amerikalı buz patencisi (d. 1985) * 2019 - Dale Dodrill, Eski Amerikan futbolcusu ve iş insanı (d. 1926) * 2019 - Lamia Al-Gailani Werr, Iraklı arkeolog (d. 1938) * 2019 - Cees Haast, Hollandalı bisiklet sporcusu (d. 1938) * 2019 - Etienne Vermeersch, Belçikalı filozof, aktivist ve eski akademisyen (d. 1934) * 2019 - İvan Vutsov, Bulgar eski millî futbolcu ve antrenör (d. 1939) * 2020 - Urs Egger, İsviçreli film, televizyon yönetmeni ve gazeteci (d. 1953) * 2020 - Petr Pokorný, Çek Protestan din adamı, eğitimci ve yazar (d. 1933) * 2021 - Jean-Pierre Bacri, Fransız oyuncu ve senarist (d. 1951) * 2021 - Carlos Burga, Perulu profesyonel boksör (d. 1952) * 2021 - Nombulelo Hermans, Güney Afrikalı siyasetçi (d. 1970) * 2021 - Lubomir Kavalek, Çek-Amerikalı satranç oyuncusu (d. 1943) * 2021 - Maria Koterbska, Polonyalı şarkıcı (d. 1924) * 2021 - Dündar Abdülkerim Osmanoğlu, 23. nesil Osmanlı şehzadesi. II. Abdülhamid'in oğlu Şehzade Mehmet Selim Efendi'nin oğlu Şehzade Mehmet Abdülkerim Efendi'nin oğludur. (d. 1930) * 2021 - Jimmie Rodgers, Amerikalı folk-pop şarkıcısı (d. 1933) * 2022 - Paco Gento, Eski İspanyol millî futbolcudur (d. 1933) * 2022 - Jordan Michallet, Fransız ragbi birliği oyuncusu (d. 1993) * 2022 - Yvette Mimieux, Amerikalı aktris (d. 1942) * 2022 - Peter Robbins, Amerikalı çocuk oyuncu ve dublaj sanatçısı (d. 1956) * 2022 - André Leon Talley, Amerikalı moda gazetecisi (d. 1948) * 2023 - Denis Monastırski, Ukraynalı avukat, siyasetçi ve Ukrayna İçişleri Bakanı (d. 1980) * 2023 - Marcel Zanini, Türk-Fransız caz müzisyeni (d. 1923) == Tatiller ve özel günler == *0118 18

Zatürre veya pnömoni (), akciğerde görülen yangılardır. Klasik pnömonilerde, akciğerlerin hava geçitlerindeki son bölüm (terminal bronşioller) ve hava kesecikleri (alveoller) etkilenir. İnterstisiyel pnömonilerde, hava kesecikleri (alveoller) arasındaki bölmeler (alveol septumları) yoğunlukla etkilenen alanlardır.McLuckie A (editör). Respiratory Disease and its Management. Springer, New York, 2009Kumar V, Abbas AK, Aster JC. Robbins and Cotran Pathologic Basis of Disease. 9th edt., Elsevier Saunders, Philadelphia, 2015 Akciğerler günde 10.000 litre havayı süzer. Kan dolaşımına oksijen taşıyan solunum havasıyla birlikte çok sayıda katı ve sıvı partikül ile zararlı gazlar da akciğerlere ulaşır. Solunum havası içindeki zararlı etkilere verilen tepkilerin büyük bölümü canlı etkenlerden kökenli infeksiyon hastalıklarıdır (bakteriyel pnömoniler, virüs pnömonileri, mantar pnömonileri, parazitik pnömoni). Toksik gazların ve sıvıların büyük bölümü “kimyasal pnömoniler” olarak nitelenir.Goljan EF. Rapid Review Pathology. 5th edt., Elsevier, Philadelphia, 2019Tukington C, Ashby BL. The Encyclopedia of Infectious Diseases, 3rd edition. Facts on File Inc., New York, 2007 Her yıl, pnömoni yaklaşık 450 milyon kişiyi yani dünya toplamının yüzde yedisini etkiler ve yaklaşık 4 milyon ölümle sonuçlanır. Gelişmekte olan ülkelerde, çok yaşlı, çok genç ve kronik hastalarda pnömoni, önde gelen ölüm nedenlerindendir.George RB. Chest Medicine: Essentials of Pulmonary and Critical Care Medicine, 5th edition. Lippincott-Williams&Wilkins;, Philadelphia, 2005 ==Belirtiler ve semptomlar== Semptom sıklığı Semptom Sıklık Öksürük 79–91% Halsizlik 90% Ateş 71–75% Nefes darlığı 67–75% Balgam 60–65% Göğüs ağrısı 39–49% Bulaşıcı pnömoniye sahip kişilerde balgamlı öksürük ve ateş ile beraber titremeli üşümeler, nefes darlığı, derin nefes esnasında şiddetli veya saplanıcı türde göğüs ağrısı ve artmış solunum sayısı görülür. Yaşlılarda, konfüzyon en belirgin belirti olabilir. Beş yaşın altındaki çocuklarda görülen belirgin bulgu ve belirtiler ateş, öksürük ve hızlı veya güç solumadır. Ateş, birçok diğer yaygın hastalıkta da görüldüğü için özgün değildir ve ağır seyirli hastalık veya malnütrisyon sahibi kişilerde görülmeyebilir. Ayrıca, öksürük iki aydan küçük çocuklarda çoğunlukla görülmez. Daha şiddetli bulgu ve belirtiler arasında morarma (siyanoz), azalmış susuzluk, kasılmalar, ısrarcı kusma, aşırı yüksek vücut ısısı veya azalmış bilinç seviyesi bulunabilir. Bakteriyel ve viral pnömonilerde de genellikle benzer belirtiler bulunur. Bazı nedenler klasik ancak spesifik olmayan klinik özellikler ile ilişkilendirilirler. Legionella kaynaklı pnömoni, karın ağrısı, diyare veya konfüzyon ile ortaya çıkarken,Darby J. Could it be Legionella? Australian Family Physician. 37(10): 812–815, 2008 Streptococcus pneumonia kaynaklı pnömoni pas rengi balgam ile ilişkilendirilir Ortqvist A. Streptococcus pneumoniae: Epidemiology, risk factors, and clinical features. Seminars in Respiratory and Critical Care Medicine, 26 (6):563–74, 2005 ve Klebsiella kaynaklı pnömonide “kuşüzümü jeli” olarak tanımlanan kanlı balgam görülebilir.Tintinalli JE. Emergency Medicine: A Comprehensive Study Guide: Emergency Medicine, McGraw-Hill, New York, 2010 Kanlı balgam (hemoptizi) tüberküloz, Gram-negatif pnömoni ve akciğer absesinin yanı sıra daha yaygın olarak akut bronşit hastalarında da ortaya çıkabilir. Mikoplazma pnömoni, boyundaki lenf bezlerinin şişmesi (lenfadenopati), eklem ağrısı (artralji), veya bir orta kulak iltihabı (otitis media) ile ilişkili olarak ortaya çıkabilir. Viral pnömoni, bakteriyel pnömoniye oranla daha yaygın olarak hırıltılı solunum ortaya çıkar. ==Türler ve Nedenler== === Pnömoni Türleri === ==== Toplum kökenli (community-acquired) akut pnömoniler==== *Streptococcus pneumonia *Haemophilus influenza *Moraxella catarrhalis *Staphylococcus aureus *Legionella pneumophilia *Klebsiella *Pseudomonas ==== Toplum kökenli (community-acquired) atipik pnömoniler ==== * Virüsler (RSV, parainfluenza & influenza, adenovirus, corona) *Mycoplasma *Chlamydia ==== Hastane kökenli (nozokomiyal) pnömoniler ==== *Gram-negatif basiller * Staphlyococcus aureus ====Aspirasyon pnömonileri==== * Ağız florasının anaerobik bakterileri *Amniyon sıvısı * Mide içeriği (Mendelson sendromu) * Kimyasal maddeler (katı, sıvı, gaz) ==== Kronik pnömoniler ==== * Nocardia * Actinomyces *Tüberküloz ==== Nekrotizan pnömoniler ==== * Anaerobik bakteriler * Staphlyococcus aureus * Klebsiella * Streptococcus pyogenes === Pnömoni nedenleri === Akciğerlerin özgün bir savunma sistemi vardır; ses tellerindeki kapanma refleksi, öksürük refleksi, sıvı (mukus) ve titrek tüylerin (silia) temizleyici etkisi, alveol makrofajlarının fagozitozu ile bireyin bağışıklık sisteminin gücü önemli fiziksel ve hücresel engellerdir. Pnömonilerin oluşmasında 3 önemli faktör vardır: # Akciğerlerin savunma sisteminin aksaması, # Bireyin bağışıklık sistemindeki aksamalar, # Etkenin gücü (bakteri/virüs sayısı ve virülansı; toksik maddenin yoğunluğu). Bu faktörlerin etkisi risk altındaki insanlarda çok daha belirgindir. küçükresim|alt=Pnömaninin başlıca belirtilerini gösteren bir insan vücudu diyagramı|296x296px|Bulaşıcı pnömoninin başlıca belirtileri Risk faktörlerinin başlıcaları şunlardır:Bowden RA, Ljungman P, Snydman DR. Transplant Infections, 3rd edition. Wolters Kluwer Health/Lippincott Williams & Wilkins, Philadelphia, 2010Klatt EC. Pathology of HIV/AIDS, 30th edition. Mercer University School of Medicine Savannah April 22, 2019 *Üst solunum yolları infeksiyonları * Ağız-diş-boğaz infeksiyonları * Kronik hastalıklar (KOAH, otoimmun hastalıklar, karaciğer hastalıkları, vd) *Akciğer ödemi *Diabet * Doku/organ nakli alanlar * İmmün yetmezlik sendromları (nötropeniler, HIV infeksiyonu, lenfoma, lösemi) * Bilinç kaybı (sarhoşluk, genel anestezi, kafa travması) * Reflekslerde azalma (nörolojik sendromlar, nöropatiler, felç) *Madde bağımlılığı (tütün, esrar, kokain) * Yaş (yaşlılar ve bebekler) === Etkenlerin giriş yolları === * İnhalasyon: Havada asılı mikrop yüklü damlacıklar (damlacık infeksiyonu - en sık bulaşma yolu) * Aspirasyon: Üst solunum yollarının veya ağız boşluğunun mikrop içeren sıvılarının alt solunum yollarına girmesi * Bakteriyemi: vücuttaki bir infeksiyon odağından kana giren mikropların akciğerlere gelmesi * Direkt yayılma: komşu dokulardaki bir infeksiyon odağının akciğer dokusu içine ilerlemesi == Akciğer İnfeksiyonlarının Nitelikleri == === Solunum yollarının infeksiyonları === * Bronşit * Bronşiyolit === Akciğer parenkimi infeksiyonları === * Pnömoni (bronkopnömoni, lobar pnömoni) * Akciğer absesi * Tüberküloz (verem) == Bakteriyel Pnömoniler == === İnfeksiyon Etkenleri ve Etki mekanizmaları === Bakteriyel pnömonilerin oluşmasında, vücut-dışı (ekstrinsik) ve vücut-içi (instrinsik) faktörler oldukça önemlidir. Vücut-dışı (ekstrinsik) faktörler (bakteriler): İnhalasyon ve aspirasyon, en sık görülen bulaş yollarıdır. Staphylococcus türleri, akciğerlere kan yolu (hematojen) ile gelir. Streptococcus pneumoniae, olguların yaklaşık %50’sinde izole edilir. Haemophilus influenzae kökenli pnömoniler tütün kullananlar ile KOAH ve bağışıklık sistemi sorunları olanlarda görece sıktır. K. Pneumoniae, alkoliklerde, KOAH olanlarda ve diabetlilerde görülen, oldukça kötü gidişli nekrotizan pnömoninin nedenidir. S. aureus pnömonisi oldukça yaygındır, Influenza A infeksiyonunun komplikasyonu olarak görülebilir; eroin bağımlılarında, hastanelerde damar yolu açılanlarda ve protezi olan hastalarda, bakterinin kan yolu (hematojen) ile akciğerlere ulaşmasının sonucu ortaya çıkar. Gram-negatif bakteri pnömonileri, hastane infeksiyonu olarak ve bağışıklık sistemi sorunu olanlarda görülür (Escherichia coli, Pseudomonas, Enterobacter ve Serratia ailesi başlıca etkenlerdir). Bazı Streptococcus pneumoniae ve methicillin-resistant Staphylococcus aureus (MRSA) gibi antibiyotiklere dirençli bakteri infeksiyonları yaygınlaşmaktadır. Vücut-içi faktörler (instrinsik) faktörler: Pnömonilerin patofizyolojisinde vücut-içi faktörler (instrinsik) faktörler oldukça önemlidir. * Öksürük refleksinin çalışamaması (bakteri içeren ağız, burun ve boğaz salgısının solunum yollarına kaçması): Zehirlenme, felç, sarhoşluk, anestezi ve endotrakeal intübasyon durumlarında * İnaktivite (uzun süreli yatalak kalma) * Kronik hastalıklar: KOAH (bronşit, emfizem, bronşiektazi, astma), ootoimmun hastalıklar, karaciğer hastalıkları * Kanserler: Lenfoma, lösemi, multipl myeloma, vb * Tütün dumanı: Yerel vücut direncini azaltma, karbonmonoksidin toksik etkisi * Mide içeriği aspirasyonu (mide asidinin solunum yollarına kaçması; Mendelson sendromu): epilepsi, sarhoşluk, felç, anestezi, gebelikküçükresim|Bronkopnömoni: Akciğerin tüm loblarında yamalar biçiminde yangısal infitrasyon.|237x237pik * Antikor üretimi bozuklukları (agammaglobulinemi ve hipogammaglobulinemi, multipl myeloma, lösemi, lenfoma, HIV infeksiyonu) *Kompleman sistemi yetersizliği * Dalak yokluğu (asplenia, splenektomi) * Solunum sisteminin akut virüs infeksiyonları (influenza virüsü) === Klinikopatolojik Türler === ==== Bronkopnömoni ==== Başlıca etkenler Streptokok, Stafilokok ve H. Influenza’dır.Risk faktörlerini taşıyan prematüre bebeklerde, çocuklarda ve yaşlılarda görece sıktır. Streptococcus pneumoniae toksinleri ve üreme yetenekleriyle etkilidir. Bakteri, çevresini kuşatan kapsül ile fagositlerden korunurlar. Ağız-boğaz (orofarinks) dokuları hastalık etkeninin ilk çoğalma yeridir. Bakteri çoğalmasıyla birlikte 5-8 gün içinde bağışıklık sistemi aktifleşir; antikor ve kompleman sisteminin çabasıyla infeksiyon kontrol altına alınabilirse ateş düşer. Risk faktörlerinin varlığında infeksiyon gerileyemez ve pnömoniye dönüşür.Mason R, Broaddus VC, Martin T, et al. Murray and Nadel's Textbook of Respiratory Medicine, 5th Edition, Saunders, Philadelphia, 2010 Bronkopnömoni, akciğerlerin farklı loblarında yamalar biçiminde oluşan eksüdasyon ile karakterizedir; genellikle iki taraflıdır ve çoğu kez akciğerlerin alt loblarında yoğunlaşır. İrinli (süpüratif) eksüda bronşiollerden başlayarak çevresindeki alveollere yayılır. Lezyonlar küçük yamalar biçimindedir. Abseleşme alanlarına ve abselerin plevraya fistülleşmesine (empiyem) rastlanabilir. Tedavisi ya da bağışıklık sistemi yetersiz kalan hastalarda sepsis ve septik şok gelişebilir. ==== Lobar pnömoni ==== Olguların yaklaşık %95’inde etken Strep. pneumoniae (1,3,7, 2)’dir. Akciğer loblarından biri tümüyle etkileyen fibrinli-irinli (fibrinosüpütatif) bir yangı saptanır. Antibiyotik tedavisi oldukça etkindir. Tedavi görmeyen hastalarda lobar pnömoni 4 evre gösterir: 1.Evre - Hiperemi ve ödem (1-2. Günler): Etkilenen akciğer lobu kırmızı ve ağırlaşmıştır. Mikroskopik incelemede, damarlar eitrositlerle doludur (hiperemi). Akciğer alveollerine ödem sıvısı çıkışı vardır. Çok sayıdaki bakteri kümeleri arasında az sayıda lökosit (nötrofil polimorf) görülür. küçükresim|Lobar pnömoni: Yangı, akciğerin tek lobundadır.|253x253pik 2.Evre - Kırmızı hepatizasyon (2-4. Günler): Etkilenen akciğer lobu koyu kırmızı renklidir. Yüzeyi kuru ve beneklidir. Görünüşü ve kıvamı karaciğere benzer. Mikroskopik incelemede, hiperemi artmıştır, alveol boşluklarında eritrositler, fibrin ve nötrofil polimorf kümeleri vardır (akciğerin kıvamının ve renginin karaciğere benzemesinin nedeni alveollerin eksüda ile dolmasıdır). 3.Evre - Gri hepatizasyon (4-8. Günler): Akciğer lobunun katılaşmış durumu sürmektedir, ancak renk solmaya ve grileşmeye başlamıştır; renk değişikliğinin nedeni hipereminin gerilemesidir. Alveol boşlukları fibrin ve lökositlerle doludur, eritrosit sayısı çok azalmıştır. 4.Evre- Rezolüsyon (1-3. haftalar): Etkilenen akciğer lobunun rengi ve kıvamı normale dönmektedir. Alveol boşluklarındaki nötrofil polimorflar enzimleriyle bakterileri parçalamıştır; eksüda ve bakteri artıkları bol ve sarı renkli balgamla (öksürükle) dışarı atılır. Eksüdanın atılamayan bölümü makrofajlar tarafından fagosite edilir. Küçük eksüda artıkları (varsa), nedbe dokusuna dönüşür. === Bakteriyel Pnömonileri Komplikasyonları === *Akut solunum yetmezliği sendromu *Süperinfeksiyon (Gram- negatif bakteri eklenmesi) * Akciğer dokusu yıkımı ve bronşiektazi * Kronikleşme (eksüdanın temizlenememesi ve organizasyonu) * Abseleşme * Absenin plevraya fistülleşmesi (empiyem) * Pyemi ve sepsis *Solunum yetmezliği ==Virüs Pnömonileri== Virüsler, pnömoni vakalarının yetişkinlerde yaklaşık üçte birinin ve çocuklarda %15’inin sebebidir. Yaygın bulaştırıcı ajanlar arasında rinovirüsler, koronavirüsler, influenza virüsü, Respiratory syncytial virus (RSV), adenovirüs ve parainfluenza bulunur. Herpes simplex virüsü, yenidoğanlar, kanserli kişiler, transplant alıcıları ve ciddi yanıklara sahip kişiler gibi gruplar dışında nadiren pnömoniye neden olur. Organ nakli uygulanan veya bağışıklık yetmezliği olan kişiler yüksek oranda sitomegalovirüs (CMV) pnömoni gösterir. Viral enfeksiyonlara sahip kişiler, özellikle diğer sağlık sorunları mevcut olduğunda, ikinci olarak Streptococcus pneumoniae, Staphylococcus aureus, veya Haemophilus influenzae bakterisi ile enfekte olabilir. Farklı virüsler yılın farklı dönemlerinde çoğunlukta olur. Örneğin, influenza döneminde influenza tüm viral vakaların yarısından fazlasının nedeni olabilir. Son yıllarda Hantavirus ve koronavirüs (SARS, Covid-19) salgınları görülmektedir; son aylardaki Covid-19 salgını pandemi niteliği kazanmıştır. Virüsler akciğere birkaç farklı yoldan bulaşabilir; damlacık yoluyla ya da enfekte parmaklarla ağız-burun-göz çevresine dokunmak bulaşta çok önemlidir. Üst solunum yollarına giren virüsler bir süre sonra akciğer alveollerine dek ilerleyebilirler. Kızamık ve herpes simpleks (uçuk) gibi bazı virüsler akciğerlere kan yoluyla (viremi) ulaşabilir. Akciğerde değişen düzeylerde hücre ölümüne başlar; bağışıklık sistemi infeksiyona cevap verdiğinde daha fazla akciğer hasarı meydana gelebilir. Birçok virüs akciğerlere zarar vermenin yanı sıra eşzamanlı olarak diğer organları da etkiler ve böylece vücudun işlevlerini bozar; bakteriyel infeksiyonlara karşı direnç azalır ve sekonder bakteriyel pnömoni gelişebilir. === İnterstisiyel Pnömoni (atipik virüs pnömonisi) === Güçlü solunum sıkıntısıyla ölüme neden olabilen bir pnömoni türüdür. Çocuklardaki infeksiyonlar genellikle yalnızca virüslerle ortaya çıkar. Erişkinlerde, virüs ve bakteri birlikte etkilidir. Kronik hastalığı olanlar ve bağışıklık sistemi sorunları bulunanlarda, tipik virüs pnömonisi riski yüksektir. Adenovirus, Influenza A ve B, Parainfluenza, Respiratory syncytial virüs (RSV) pnömonilerinin bir bölümü hastane infeksiyonu (nozokomiyal infeksiyon) olarak ortaya çıkar. Virüs pnömonilerinin bir bölümü akciğere özgü bir infeksiyon hastalığı olabildiği gibi, sistemik bir virüs infeksiyonun parçası da olabilir. Buna göre; akciğere özgü infeksiyona neden olan virüslerdir. İnfluenza virüsü tip A ve B, RSV, adenovirus, parainfluenza virus, rhinovirus, hantavirus ve CMV akciğere özgü bir infeksiyon hastalığı yapan virüslerdir. Akciğer etkilenmesine neden olan sistemik infeksiyon hastalığına neden olan virüsler şunlardır: Paramyxovirus species (kızamık), herpes virüsler (varicella-zoster virus, Epstein-Barr virus, CMV, herpes simplex virüs). Patoloji: Tek ya da her iki akciğer etkilenebilir. Lezyonlar yama biçimindedir. Yangısal infiltrasyon alveol duvarlarındadır (septumlarda); ödem, lenfosit, plazma hücreleri ve histiositler bulunur. Güçlü olgularda alveol duvarlarında parçalanmalar ve hyalin membran adı verilen bir maddenin birikmesi görülür. === Respiratory syncytial virus (RSV) infeksiyonu === Bebeklerde sık görülen bir infeksiyon hastalığıdır. İleri yaşlardaki olguların çoğu üst solunum yolu infeksiyonudur. Bebeklerdeki infeksiyon bronşiolit ve pnömoni bulgularıyla ortaya çıkar. Doğumdan sonraki ilk yıl içinde RSV bronşioliti geçiren bebeklerde astma riski yüksektir. Pnömoniye dek ilerleyebilen RSV infeksiyonlarındaki risk faktörleri şunlardır: * 6 aylıktan küçük bebekler * Prematüre doğanlar * Anne sütü eksikliği * Konjenital kalp hastalığı * İmmun yetmezlik sendromları * KOAH ve sigara (aktif/pasif) *Sosyoekonomik güçsüzlük * Kalabalık ortamlar Virüsün en önemli etkisi, infeksiyon sürecinde ortaya çıkan yangısal tepkilerin solunum yollarında neden olduğu doku zararlarıdır. Doku zararlarına neden olan kimyasal maddeler bağışıklık sisteminin ürettiği medyatörlerdir. RSV, solunum sistemindeki fiziksel engellerin (mukus, silia, fagositoz, vb) işlevlerini bozarak bakteri infeksiyonlarına uygun ortamın hazırlanmasına neden olur. === Influenza virüsü === Erişkinlerde en sık görülen virüs pnömonisidir. İnfluenza virüsünün A, B ve C tipleri öne çıkar. * Influenza tip A: Erişkinlerde sıktır. Epidemi ve pandemi yapar. Mutasyonu kolaydır. Çiftlik hayvanlarını kullanarak çoğalır ve insanlara geçer. * Influenza tip B: İnsanların toplu halde bulundukları yerlerde (okullar, kışlalar, eğlence yerleri, aasansörler) yayılırlar. * Influenza tip C: Seyrek görülen (sporadik) infeksiyon hastalığı yaparlar. === Parainfluenza virüsü === Bebeklerde pnömoni yapar. Erişkinlerdeki infeksiyonlar hafifçe atlatılır. 6 aylıktan küçük bebeklerde alt solunum yollarını ve akciğeri etkileyen önemli bir virüstür (RSV’den sonra 2.sırayı alır). === Adenovirus === Farklı tipleri olan virüsün 7.tipi, bebeklerde bronşiolit ve pnömoni nedenidir. 4. ve 7. tipler kışlalarda ve yatılı okullarda salgın oluşturur; buralardaki atipik pnömonilerin ½’si adenovirüs kökenlidir. 6 aylıktan küçük bebeklerde ve immun sistem sorunları olan erişkinlerdeki pnömonilerin gidişi ağırdır. === Paramyxovirus === Aşılanmamış çocuklarda ve erişkinlerdeki kızamık hastalığının neden olur. Hastaların %5’inde ölüme neden olabilen pnömoni gelişebilir. === Herpes Virüs İnfeksiyonları === Herpes virüs infeksiyonlarında pnömoni komplikasyonu görülebilmektedir. * Sitomegalovirüs (CMV): Bağışıklık sistem sorunları olan hastalardaki pnömonilerin önemli nedenlerinden biridir. Özellikle transplantasyon geçirenlerde ve HIV sık görülen çıkarcı etken infeksiyon hastalığı etkenlerinden biridir. CMV’nin bağışıklık sistemi üzerindeki olumsuz etkisi başkaca komplikasyonlara da neden olur; hastaların ¾’ü kaybedilir. * Varicella-zoster virüsü (VZV): Bağışıklık sistem sorunları olan çocuklarda ve erişkinlerde zona hastalığına neden olur, atipik virüs pnömonisi komplikasyonu görülebilir. * Herpes simplex virüs (HSV): Uçuk geçirenlerde pnömoni ve beyinde nekrotik lezyonlara neden olabilir. * Epstein-Barr virüsü (EBV): İnfeksiyöz mononükeozis hastalığının ve bazı kanserlerin nedeni olan EBV, pnömoni de yapabilmektedir. Virüs pnömonilerinin komplikasyonları * Akciğer ödemi * Akut solunum yetmezliği sendromu * Akciğerde fibrozis (restriktif akciğer hastalığı) * Bakteri infeksiyon eklenmesi *Reye sendromu ==Mantar Pnömonileri== Mantar pnömonisi yaygın değildir ancak AIDS, bağışıklık sistemini baskılayıcı ilaçlar veya diğer tıbbi sorunlar nedeniyle zayıflamış bağışıklık sistemine sahip kişilerde daha yaygın olarak ortaya çıkabilir. Genellikle Histoplasma capsulatum, bsoyadıomiçes, Cryptococcus neoformans, Pneumocystis jiroveci ve Coccidioides immitisten kaynaklanır. Histoplasmosis en çok Mississippi River havzasında ve coccidioidomycosis ise en çok Amerika’nın Güneybatısında yaygındır. Toplumda artan seyahat ve bağışıklık sistemini baskılayıcı tedavi oranları nedeniyle 20. yüzyılının ikinci yarısında vaka sayısı artış göstermiştir. Çoğu subtropikal/tropikal yörelerde etkili olan mantarların (Histoplasma capsulatum, Coccidioides immitis, Blastomyces dermatitidis, Paracoccidioides brasiliensis) neden olduğu pnömoniler Türkiye'de seyrek görülen infeksiyon hastalıklarındandır. Buna karşın, Candida, Aspergillus ve Mucor türleri ile Cryptococcus neoformans edinsel ya da doğumsal immun sistem yetmezliği hastalarında sıkça görülür. Etkenlerin bulaşma yolları * Hayvan dışkıları (özellikle kuş, yarasa, kemirgen) * Laboratuvar ortamı (C. immitis çalışanlarında) * Ortam tozlarından (immun yetmezlik sendromu hastalarında çıkarcı infeksiyon nedeni olarak) Patoloji: H. capsulatum ve C. immitis olgularında, ortalarında nekrozlaşma görülen granülomatöz tepkilerdeki makrofajlar içinde hastalık etkeni olan mantar görülür. Aspergillus ve Mucor lezyonlarında yangı alanlarındaki hücreler arasında mantar hifeleri vardır. Candida türlerinde, mantar hifeleri yangı yöresindeki hücreler tarafından fagosite edilmiştir. Komplikasyon: Damar invazyonu yaparak kan akımına giren etkenler sistemik yayılma gösterirler (septik embolizm). Damar çeperlerinin yırtılması ile ağızdan kan gelebilir (hemoptizi). Özellikle Mucor türleri, üst solunum yollarını etkilerken damakta perforasyon yapar, venöz dolaşım ile beyine ulaşabilir. Akciğer lezyonları plevraya, trakea lezyonları özofagusa fistülleşebilir. Kronikleşen olgularda (özellikle histoplasmosis) mediastende fibrozis gelişir, bronşlarda kireçlenmiş mantar kolonileri oluşabilir. Mediastendeki fibrozis kalp kesesini de etkileyebilir. == Parazitik Pnömoniler == Toxoplasma gondii, Strongyloides stercoralis, Ascaris lumbricoidesve Plasmodium malariaedahil olmak üzere çeşitli parazitler akciğerleri etkileyebilir; vücuda genellikle doğrudan temas, yutma veya taşıyıcı bir haşere ile girerler. Paragonimus westermani haricinde çoğu parazit, akciğerleri belirli bir biçimde etkilemez ancak diğer alanlara ikincil olarak akciğerlere de bulaşır. Ascaris ve Strongyloides gibi bazı parazitler, eozinofilik pnömoni ile sonuçlanabilecek güçlü bir eozinofilik reaksiyonu stimüle eder.Murray and Nadel (2010). Chapter 37. Gelişmiş dünyada bu infeksiyonlar en çok seyahatten dönen kişilerde veya göçmenlerde yaygındır. Bu infeksiyonlar dünyaca en çok bağışıklık yetmezliği olan kişilerde yaygındır.Vijayan VK. Parasitic lung infection. Current opOinion in Pulmonary Medicine, 1 (3):274-282, 2009 ==İdiopatik Pnömoniler== İdiopatik pnömoniler nedeni bilkinmeyen ve bulaşıcı olmayan pnömonilerdir. Bir bölümü önceki bir akut pnömoni tablosunun sekeli olabilir, çoğu kez restriktif akciğer hastalığı ile sonlanırlarCostabel U, Du Bois RM, Egan JJ (editors). Diffuse Parenchymal Lung Disease. Karger, Basel-New York-Sydney-Tokyo, 2007 === Bronchiolitis Obliterans (Organizing Pneumonia) === Bronşiyollerin içinde zamanla nedbe dokusuna değişerek tıkanmaya (obliterasyon) neden olan granülasyon dokusunun oluşmasıyla karakterize bir kronik pnömoni türüdür (tıkayıcı bronşiolit). Olguların ½’sinde neden anlaşılamaz (bronchiolitis obliterans organizing pneumonia; BOOP), bir bölümü ise bronşiyolit komponenti olan akut pnömonilerin kronikleşmesidir. Nedeni bilinen olgularda radyoterapi, infeksiyon hastalıkları, ilaçlar ve kimyasal maddelerin etkisi önemlidir. * Radyoterapi: Akciğer kanseri ve meme kanseri tedavisi için uygulanan radyotrapi radyasyon alanı tarafında ya da karşı taraftaki akciğerde bronchiolitis obliterans gelişmesine neden olabilir. * İnfeksiyon hastalıkları: akciğer transpğlantasyonu geçirenlerde Coxiella burnetii, Pseudomonas aeruginosa, Mycoplasma türleri, human herpesvirus 7 pnömonileri ve karaciğer transplantasyonu sonrasında görülebilen Pneumocystis jiroveci pnömonisi kronikleşerek bronchiolitis obliterans’a dönüşebilir. Ayrıca influenza A virüsü, kızamık, parvovirus B19, HIV, Chlamydia türleri, Plasmodium vivax, ve Plasmodium malariae infeksiyonlarında benzer türde kronikleşmeler saptanabilir. * İlaçlar: Minocycline, cephalosporin, acebutolol, sulfasalazine, mesalazine, bucillamine, interferon beta-1a, nitrofurantoin, amiodarone, ticlopidin,; carbamazepin,; phenytoin, sotalol, iv cyclophosphamide; anthracycline gibi ilaçların yan etkilerinden biri de akciğerlerin etkilenmesidir. * Kimyasal maddeler: Aerosol boyalar, tekstil ve naylon işçiliği maddeleri, kokain, duman solumak tıkayıcı bronşiolite yol açabilir. * Kollagen (otoimmun) hastalıklar: Romatoid artrit, Sjögren sendromu, ankylosing spondylitis, polymyositis-dermatomyositis, Behçet hastalığı, Wegener granulomatosis, ülseratif kolit, Crohn hastalığı, generalize sistemik sklekroz, SLE, primer biliyer siroz ve tiroiditlerde bronchiolitis obliterans bulgusu olabilir. * Bağışıklık sistemi sorunları: Kemik iliği kök hücre transplantasyonu, böbrek transplantasyonu, koroner bypass operasyonu, lösemi, lenfoma, çocukların myelodisplastik sendromları, büyük operasyonlar, önceki pnömoniler, akut solunum güçlüğü sendromu ve AIDS, bronchiolitis obliterans oluşması için risk faktörü oluştururlar. Bronchiolitis obliterans organizing pneumonia (BOOP; Cryptogenic organizing pneumonia; COP) Bronşiolleri ve çevre alveolleri etkileyen, yoğun bağ dokusu artışının (fibrosing) görüldüğü bir kronik pnömoni türüdür. Bronşiol boşluklarındaki poliplere benzeyen granülasyon dokusu (Masson cisimcikleri) zamanla alveol boşluklarına dek ilerleyici eğilim gösterir. BOOP tablosunun başlıca nedenleri şunlardır: * Akciğer infeksiyonları * Kronikleşen akciğer ödemi * Bronş obstrüksiyonları * Aspirasyon pnömonileri * Aşırı duyarlılık reaksiyonları * Transplantasyon sonrası akciğer komplikasyonları * İnhalasyon pnömonileri (toksik gazlar) * İlaç etkileri * Otoimmun hastalıklar (SLE, romatoid artrit, dermatomyozit) === İnterstisiyel Pnömoni (Usual Interstitial Pneumonia-UIP) === İnterstisiyel Pnömoni olgularını, kronik interstisiyel pnömoni ya da idiopatik pulmoner fibrozis olarak tanımayan araştırmacılar vardır. İnterstisiyel pnömonilerin en sık görülenlerindendir. Hastalar, orta yaşlı erkeklerdir. Çoğunun nedeni bilinmemektedir. Az sayıda olguda saptanan etyolojik faktörler şunlardır: * Solunum sisteminin virüs kökenli yangıları *Nörofibromatozis *Hermansky-Pudlak sendromu * Otoimmun hastalklar: Sistemik skleroz, romatoid artrit * Uzun süreli ilaç kullanımı: Antibiyotik (nitrofurantoin), antiaritmik (amiodarone) *Asbestosis Akciğerler fibrozis nedeniyle küçülmüştür. Alt lobların etkilenmesi daha belirgindir. Yoğun fibrozis alanları içinde lenfosit kümelerine rastlanır. Eski olgularda “bal peteği” görünümü saptanır. Damarlar kalınlaşmıştır. Bu bulgular, pulmoner hipertansiyona ve cor pulmonale gelişmesine neden olur. === Alveolar proteinozis === Bronşiyollar ve alveol lümenleri sürfaktan niteliğinde lipoproteinsi madde (granüler nitelikte eozinofil madde) materyal birikir. Temel sorun, makrofajlardaki defektlerdir. Başlıca nedeleri bağışıklık sisteminde aksaklık, hematolojik kanserler, solunum sistemi infeksiyonları, inorganik tozların solunmasıdır.Kumar AK, Abdelmalak B, Inoue Y, Culver DA. Pulmonary alveolar proteinosis in adults: pathophysiology and clinical approach. The Lancet Respiratory Medicine, 6 (7): 554–565, 2018 == İmmun Yetmezlik Sendromlarındaki Pnömoniler == Konjenital immu yetmezlik sendromlarının yanı sıra HIV infeksiyonu, immunosüressif tedaviler ve organ transplantasyonları çıkarcı etkenlerin neden olduğu pnömonilerin en sık görüldüğü bağışıklık sistemi yetmezlikleridir. Bu hastalarda görülen pnömonilerde en önemli canlı etkenler şunlardır: Pneumocystis jiroveci (HIV infeksiyonunda), Gram-negatif basiller, Staphylococcus türleri, mantarlar (Aspergillus, Candida), Nocardia, Streptococcus pneumoniae, Cytomegalovirus (CMV), Legionella, Mycobacterium avium-intracellulare. Komplikasyonlar *Pnömotoraks *Solunum sıkıntısı sendromu * Süperinfeksiyonlar *Plevral effüzyon *Empiyem == Konjenital Pnömoniler == Doğumdan sonraki ilk 24 saat içinde gelişen pnömonilerdir. Bebeğin doğumda steril olan solunum yolları anneden ve çevreden gelen bakterilerle kirlenir. Ancak, 24 saat içinde gelişen pnömoniler özellikle endotrakeal intübasyon yapan bebeklerde gelişir. Bu girişime ek olarak uygulanan yüksek konsantrasyonlu basınçlı oksijen verilmesi örtücü mukozanın bütünlüğünü bozduğu gibi silia sisteminin işlevlerini de olumsuz etkiler. Konjenital pnömonilerin 3 tipi vardır: (1) Gerçek konjenital pnömoniler, (2) Doğum sırasında oluşanlar, (3) Doğum sonrası (postnatal) konjenital pnömoniler: * 1. Gerçek konjenital pnömoni: Doğum öncesinde başlamış ve doğum sırasında devam eden pnömonilerdir. Pnömoniye neden olan etkenler anneden bebeğe kan yoluyla (annedeki bakteriyemi ya da sepsis) ya da bebeğin enfekte amnion sıvısını yutmasıyla oluşur. CVM, Treponema pallidum (pneumonia alba), Toxoplasma gondii infeksiyonlarında saptanır. Pneumonia alba ile doğan konjenital sifilisli bebeğin ekleri incelediğinde, büyük bir plasenta, kalın ve nekrozlu bir göbek kordonu özgün bulgulardır. * 2. İntrapartum pnömoni: Doğum sırasında, bebeğin enfekte doğum kanalından yollarından geçerken aldığı mikropların neden olduğu pnömonilerdir (örneğin, Chlamydia; Genital herpes). * 3. Postnatal pnömoni: Belirtileri doğumdan 24 saat sonra beliren pnömonilerdir (bu süre 2 haftaya kadar uzayabilir); bir bölümü önceki pnömonilerin ortaya çıkmasıyla açıklanır. Öteki olasılıklar, canlı etkenlerin bebekte doğum sırasında oluşan yaralardan kan veya lenf yoluyla yayılan mikroplardan ya da tüple beslenme zorunluluğu olanlarda akciğerlere kaçan besleyici sıvılardan kaynaklanmasıdır. Patoloji: Akciğerlerde yaygın, yamalar biçiminde ya da sınırlı bir alandan oluşan katılaşmış odaklar vardır. Akciğerlerin içinde ve yüzeyinde kanamalar olabilir. Bronşiollerde ve alveollerde kanlı-seröz ya da irinli-seröz bir sıvı bulunabilir. Plevra etkilenmesi olabilir. Mikroskopla incelendiğinde, erken dönemde makrofajlar ve lenfositler, ileri dönemlerde polimorf lökositler ve mikroplar görülür. Akciğer dokusu yer yer büzüşmüştür. Hipereminin yanı sıra bronşiollerde ve alveollerde kanamalar bulunabilir. == Kimyasal pnömoniler == Kimyasal tozlar, sıvılar ve gazların toksik etkilerinin neden olduğu pnömonilerdir. Bu maddelerin bir bölümü yalnızca akciğerleri etkilerken, bazıları sistemik etki gösterir. Tarım ilaçları, fosil yakıtları dumanı (karbonmonoksid), toksik gazlar (amonyak, klor, fosgen), havuz temizlik maddeleri kimyasal pnömoniye neden olan başlıca maddelerdir. Akut solunum yetmezliği ile başlayan tablonun gidişi, maddenin yoğunluğu ve tedaviye başlama süresiyle orantılı olarak belirlenir. === Aspirasyon ve İnhalasyon Pnömonisi === Kimyasal maddelerin (toz, gaz, sıvı), bakteri içeren ağız-boğaz sıvılarının ve mide içeriğinin solunum yollarından geçerek akciğerlere ulaşmasıyla ortaya çıkarlar. Başlıcaları: * Yağ aspirasyonu: Yağ içeren sıvıların solunum yollarına girmesiyle görülen lipid/lipoid pnömonileridir. * Organik tozlar: Antijenik yapılarıyla aşırı duyarlılık tepkisine neden olan maddelerin tozlarının neden olduğu pnömonilerdir (hipersensitivite pnömonisi) * İnorganik tanecikler: Silisyum, asbestos, çinko, talk, berilyum partikülleriyle oluşan pnömonilerdir. * Kimyasal buharların inhalasyonu: Asid buharları (sülfürik asid, hidroklorik asid, metil izosiyanat) önce akciğer ödemine, uzarsa pnömoniye neden olur. * Toksik gaz inhalasyonu: Oksijen, amonyak, karbonmonoksid, klor, azot dioksid pnömoniye neden olan önemli gazlardır. Mendelson sendromu: Mide içeriğinin solunum yollarına girerek akciğerlere ulaşması (aspirasyonu) olgusudur. Yoğun aspirasyonlarda mide asidinin neden olduğu kimyasal bir pnömoni gelişir. Özellikle, genel anestezi ve gebelik kusmalarında sıkça rastlanır. Ayrıca, öksürük refleksinin kaybolduğu bilinç kaybı koşullarında ortaya çıkar; alkol (sarhoşluk), aşırı doz yatıştırıcı ilaçlar (sedatifler), epilepsi nöbetleri, felç, kafa travması örnekleri verilebilir. Bilinç kaybı olmaksızın ortaya çıkan aspirasyonlarda nörolojik hastalıklar (myasthenia gravis, multipl skleroz, demans, vb), reflü, yutma güçlükleri (yemek borusu patolojileri, nazogastrik tüp uygulaması), endoskopi, bronkoskopi, zorlamalı kusmalar başlıca risk faktörleridir.Mendelson, CL. The aspiration of stomach contents into the lungs during obstetric anesthesia. American Journal of Obstetrics and Gynecology. 52:191–205, 1946 Bakteriyel pnömoniler: Bakteri içeren partiküllerin solunum yollarına kaçmasıyla oluşan pnömonilerdir. Örneklerden biri, ağız-boğaz florasına hastane koşullarından katılan gram-negatif bakterilerin ve stafilokokların neden olduğu infeksiyonlardır. Bir başka örnek diş hastalıklarında görülenidir; gangrenli diş tedavisi sırasında solunum yollarına kaçan bakterili partiküller gangrenli pnömoniye yol açabilir. Öksürük refleksinin gerçekleşemediği bilinç kaybı koşullarında (sarhoşluk, kafa travması, anestezi, vb), ağız-boğaz (orofaringeal) sıvısı içerisinde bulunan anaerobik bakterilerin solunum yollarına girmesiyle pnömoniler oluşabilmektedir.Çöloğlu AS. Oral Patoloji (Ağız Patolojisi), Yeditepe Üniversitesi Yayınları, Mor Ajans, 2007 == Eozinofilik pnömoni == Akciğerlerde eozinofil lökositlerin yayılmasıyla ortaya çıkar; alveol boşluklarında ödem ve eozinofil lökositler görülür. Primer tipinin nedeni bilinmemektedir. Sekonder eozinofilik pnömoniler, parazit (Ascaris lumbricoides, Strongyloides stercoralis) hastalıklarında ve bazı ilaçların (amiodarone, nitrofurantoin) etkisiyle ortaya çıkabilir. ==Tanı== Pnömoni tanısı genellikle fiziksel belirti ve akciğer röntgeni bileşimine dayanarak konur.Lynch T. A systematic review on the diagnosis of pediatric bacterial pneumonia: When gold is bronze. PLoS ONE, 5(8): e11989, 2010 Bununla birlikte, altta yatan nedenin doğrulanması güç olabilir çünkü bakterilere dayalı olan ve olmayan kökeni birbirinden ayırt edebilen ayırıcı bir test bulunmamaktadır. Dünya Sağlık Örgütü çocuklarda görülen pnömoniyi klinik olarak öksürük ya da solunum güçlüğü ve hızlı solunum hızı, göğsün içeri çekilmesi veya azalmış bilinç düzeyine dayanarak tanımlamıştır; hızlı solunum hızı 2 aylıktan küçük çocuklarda dakikada 60 soluktan daha fazlası, 2 ay ila 1 yaş arası çocuklarda dakikada 50 soluk veya 1 ila 5 yaş arası çocuklarda dakikada 40 soluktan fazlası olarak tanımlanmıştır.Ezzati M, Lopez AD, Anthony AR, Christopher JLM (‎2004)‎. Comparative quantification of health risks: global and regional burden of disease attributable to selected major risk factors, WHO, 2004 Çocuklarda artmış solunum hızı ve göğsün daha az içeri çekilmesi bir steteskop yardımıyla göğüsteki seslerin duyulmasından daha duyarlıdır. Yetişkinlerde, genellikle hafif vakalarda araştırma yapılması gerekmez.: tüm yaşamsal belirtiler ve oskültasyon normalse pnömoni riski çok düşüktür. Hastaneye yatırılması gereken kişilerde, nabız oksimetre, göğüs radyografisi ve kan testleri —tam kan sayımı, serum elektrolitleri, C reaktif protein düzeyi ve belki de karaciğer fonksiyon testleri dahil—tavsiye edilir. İnfluenza benzeri hastalık tanısı işaret ve belirtilere dayanarak yapılabilir; ancak influenza enfeksiyonunun doğrulanması için testlerin yapılması gerekir.Call, SA. Does this patient have influenza? Journal of the American Medical Association. 293 (8):987–997, 2005 Bu nedenle tedavi çoğunlukla toplumda influenzanın varlığına veya hızlı influenza testine dayanır. ===Fiziksel muayene=== Fiziksel muayene bazen düşük kan basıncı, yüksek kalp atım hızı veya düşük oksijen satürasyonunu ortaya çıkarabilir Solunum hızı normalden hızlı olabilir ve bu durum diğer belirtilerden bir veya iki gün önce meydana gelebilir. Göğüs muayenesi normal olabilir ancak etkilenen bölgede göğsün genişlemesinde azalma görülebilir. Enflamasyonlu akciğerden iletilen, daha büyük hava yollarından gelen şiddetli nefes seslerine bronşiyal soluk adı verilir ve bir steteskop yardımıyla oskültasyonda duyulurlar. soluk alma esnasında etkilenen alanda sesler (hırıltılar) duyulabilir. Etkilenen akciğerde Perküsyon azalabilir ve azalmaktan ziyade artmış vokal rezonans pnömoniyi plevral efüzyondan ayırır.Hoare Z. Pneumonia: update on diagnosis and management. British Medical Journal, 332(7549):1088-1079, 2006 ===Görüntüleme=== küçükresim|alt=BT ile meydana getirildiği şekliyle iç organları enine kesit halinde gösteren siyah beyaz görüntü. Burada, soldaki siyahın baştan sona siyah çubukları olan daha beyaz alan olarak görülmesi beklenir.|Sağ taraflı pnömoniyi gösteren göğüs BT'si (görüntünün sol tarafı). Göğüs radyografisi tanı konarken sıklıkla kullanılır. Hafif hastalığı olan kişilerde görüntüleme yalnızca potansiyel komplikasyonu olan, tedaviyle iyileşmeyen veya hastalık nedeninin belirsiz olduğu kişilerde gereklidir.Lim WS, Baudouin SV, George RC, et al. BTS guidelines for the management of community acquired pneumonia in adults: update 2009. Thorax, 64 (Suppl 3), 1–55, 2009 Kişi hastaneye yatırılmasına yetecek kadar hastaysa göğüs radyografisi tavsiye edilir. Bulgular her zaman hastalığın şiddetiyle bağlantılı olmayabilir ve bulgulara bakılarak bakteriyel enfeksiyon ile viral enfeksiyon güvenilir bir şekilde ayırt edilemeyebilir. Pnömoninin röntgen sunumları lobar pnömoni, bronkopnömoni (lobular pnömoni olarak da bilinir) ve interstisyel pnömoni şeklinde sınıflandırılabilir. Bakteriyel, toplumdan edinilmiş pnömoni klasik olarak akciğer segmental lobunun birinde akciğer konsolidasyonu sergiler, bu durum lobar pnömoni olarak bilinir. Ancak, bulgular değişiklik gösterebilir ve diğer pnömoni türlerinde diğer örnekler yaygındır. Aspirasyon pnömonisi kendini başlıca akciğer tabanlarında ve sağ taraftaki bilateral opasiteler ile gösterir. Viral pnömoni radyografileri normal, aşırı şişmiş görünebilir, bilateral düzensiz alanlara sahip olabilir veya kendini lobal konsolidasyonlu bakteriyel pnömoniye benzer şekilde gösterebilir. Radyolojik bulgular hastalığın erken safhalarında, özellikle dehidratasyon varlığında mevcut olmayabilir ya da obez kişilerde veya akciğer hastalığı öyküsü olanlarda bu bulguların yorumlanması güç olabilir. Belirsiz vakalarda BT taraması ilave bilgiler sağlayabilir. ===Mikrobiyoloji=== Toplumda tedavi edilen hastalarda hastalık nedeni olan ajanın belirlenmesi masraflı değildir ve genellikle tedaviyi değiştirmez. Tedaviye yanıt vermeyen kişilerde balgam kültürünün düşünülmesi ve kronik prodüktif öksürüğü olan kişilerde Mycobacterium tuberculosis kültürünün gerçekleştirilmesi gerekir. Kamu sağlığı nedeniyle salgınlarda diğer spesifik organizmalar için test yapılması tavsiye edilebilir. Şiddetli hastalığa bağlı olarak hastaneye yatırılan kişilerde balgam ve kan kültürleri ve bunların yanı sıra idrarın Legionella ve Streptococcus antijenleri bakımından test edilmesi tavsiye edilir. Viral enfeksiyonlar, diğer teknikler arasından kültür veya polimeraz zincir reaksiyonu(PCR) yardımıyla virüsün veya antijenlerinin saptanmasıyla doğrulanabilir. Hastalığa neden olan ajan rutin mikrobiyolojik testlerle vakaların yalnızca %15'inde belirlenir. ===Sınıflandırma=== Pnömoni akciğer yangısıdır; genellikle infeksiyona bağlı olan ancak bazen bulaşıcı olmayan ve pulmoner konsolidasyon özelliği olan pnömonite dayanır. Pnömoni çoğunlukla nerede veya nasıl edinildiğine göre sınıflandırılır: toplumdan edinilmiş, aspirasyon, sağlık hizmeti ilişkili, hastaneden edinilmiş (nozokomiyal) ve ventilatör ilişkili pnömoni.Sharma, S. Radiological imaging in pneumonia: recent innovations. Current Opinion in Pulmonary Medicine. 13 (3):159–169, 2007 Pnömoni ayrıca etkilenen akciğer bölgesine göre: lobar pnömoni, bronkopnömoni ve akut interstisyel pnömoni şeklinde sınıflandırılır; veya hastalığa neden olan organizmaya göre de sınıflandırılabilir.Dunn, L. Pneumonia: classification, diagnosis and nursing management. Nursing Standard (Royal College of Nursing - Great Britain),19 (42):50–54, 1987 ===Ayırıcı tanı=== Çeşitli hastalıklar kendini pnömoniye benzer işaret ve belirtilerle gösterebilir, örneğin: kronik obstrüktif akciğer hastalığı(KOAH), astım, akciğer ödemi, bronşiyektazi, akciğer kanseri ve akciğer embolisi. Pnömoninin aksine astım ve KOAH genellikle hırıltı ile, akciğer ödemi anormal elektorokardiyografi (EKG) ile, kanser ve bronşiyektazi uzun süreli öksürük ile ve akciğer embolisi akut başlangıcı olan keskin göğüs ağrısı ve nefes darlığı ile kendini gösterir. ==Önleme== Hastalığın önlenmesi aşı yapılmasını, çevresel önlemleri ve diğer sağlık sorunlarının uygun biçimde tedavi edilmesini içerir. Uygun önleyici önlemler global olarak başlatılsa, çocuklardaki ölüm oranının 400.000'e kadar azaltılabileceğine ve her yerde düzgün tedavi mevcut olsa çocukluk dönemi ölümlerinin bir diğer 600.000'e kadar düşürülebileceğine inanılmaktadır. ===Aşı=== Aşı yapılması hem yetişkin hem de çocuklarda belirli bakteriyel ve viral pnömonilere karşı korur. İnfluenza aşıları influenza A ve B'ye karşı iddiasız bir şekilde etkilidir.Demicheli V, Jefferson T, Al-Ansary LA, et al. Vaccines for preventing influenza in healthy adults. Cochrane Database Systematiche Review, 13;(3):CD001269, 2014 Hastalık Kontrolü ve Hastalık Önleme Merkezi (CDC) 6 ay ve üzerindeki tüm kişilerin her yıl aşılanmasını tavsiye etmektedir. Sağlık çalışanlarına bağışıklık kazandırılması hastalardaki viral pnömoni riskini azaltır.Mandell LA, Wunderink RG, Anzueto A, et al. Infectious Diseases Society of America/American Thoracic Society consensus guidelines on the management of community-acquired pneumonia in adults. Clinical Infectious Diseases, 44(Suppl 2):S27-72, 2007 İnfluenza salgınları meydana geldiğinde amantadin veya rimantadin gibi ilaçlar hastalığın önlenmesine yardımcı olabilir.Jefferson TO, Demicheli V, Deeks JJ, Rivetti D. Cochrane Database Systematiche Review, 3: CD001169, 2004 Oseltamiviri üreten firma bağımsız analiz çalışma verilerini yayınlamayı reddettiğinden zanamivir veya oseltamivirin etkili olup olmadıkları bilinmemektedir. Haemophilus influenzae ve Streptococcus pneumoniae bakterilerine karşı yapılan aşının kullanımını destekleyen sağlam kanıtlar bulunmaktadır.Ranganathan, SC. Pneumonia and other respiratory infections. Pediatric Clinics of North America. 56 (1):135–156, 2009 Çocukların Streptococcus pneumoniae bakterisine karşı aşılanmaları bu enfeksiyonların yetişkinlerdeki sıklığının azalmasına yol açmıştır çünkü birçok yetişkin çocuklardan enfeksiyon kapar. Yetişkinler için de Streptococcus pneumoniae aşısı mevcuttur invazif pnömokok hastalığı riskini azalttığı bulunmuştur. Pnömoniye karşı koruyucu bir etkiye destek olmak üzere bulunan diğer aşılar şunlardır: boğmaca, su çiçeği ve kızamık. ===Diğer=== Hem sigaranın bırakılması hem de kapalı mekanlarda odunla yemek pişirilmesinden ya da dışkıdan kaynaklanan iç mekan hava kirliliğinin azaltılması tavsiye edilir. Sağlıklı yetişkinlerde sigara, pnömokok pnömonisinin tek en büyük risk faktörü olarak görülmektedir. El hijyenine dikkat edilmesi ve kola doğru öksürme de etkili bir koruyucu önlem olabilir. Hasta olan kişilerin cerrahi maske takması da hastalığı önleyebilir. Altta yatan hastalığın (örneğin; HIV/AIDS, diabetes mellitus ve beslenme bozukluğu) düzgün biçimde tedavi edilmesi pnömoni riskini azaltabilir.Gray DM, Zar HJ. Community-acquired pneumonia in HIV-infected children: a global perspective. Current Opinion in Pulmonary Medicine. 16 (3):208–216, 2010 6 aylıktan küçük çocukların yalnızca anne sütüyle beslenmeleri hastalığın hem riskini hem de şiddetini azaltır. HIV/AIDS'i olan ve CD4 sayımı 200 hücre/ul'den az olan kişilerde trimetoprim/sülfametoksazol antibiyotiği Pneumocytis pneumonia riskini azaltır'Huang L, Cattamanchi A, JL Davis JL. HIV-associated Pneumocystis pneumonia. Proceedings of the American Thoracic Society, 8(3): 294-300, 2011 ve aynı zamanda bağışıklık yetmezliği görülen ancak HIV'i olmayan kişilerde hastalığın önlenmesinde faydalı olabilir. Hamile kadınların Grup B Streptokok ve Chlamydia trachomatis bakımından test edilmesi ve gerektiğinde antibiyotik tedavisinin uygulanması bebeklerde pnömoni oranını azaltır; HIV'in anneden çocuğa geçmesine yönelik koruyucu önlemler de etkili olabilir. Bebeklerin ağız ve boğazlarının mekonyum ile boyalı amniyotik sıvı ile emilmesinin aspirasyon pnömonisi oranını düşürmediği bulunmuştur ve bu uygulama olası bir zarara yol açabilir, bu nedenle çoğunlukla bu uygulama önerilmez. Güçsüz kalınan yaşlılık döneminde iyi ağız sağlığı bakımı aspirasyon pnömonisi riskini azaltabilir. ==Tedavi== CURB-65 CURB-65 Symptom Points Confusion 1 Urea>7 mmol/l 1 Respiratory rate>30 1 SBP<90mmHg, DBP<60mmHg 1 Age>=65 1 Normalde oral antibiyotikler, dinlenme, basit analjezikler ve sıvılar tam çözüm için yeterlidir. Ancak, diğer tıbbi hastalıkları olanlar, yaşlılar veya solumayla ilgili belirgin sorun yaşayanlar için daha ileri bir bakım gerekebilir. Belirtiler kötüleşirse, evde yapılan tedaviye rağmen pnömoni iyileşmezse ya da komplikasyonlar meydana gelirse hastanın hastaneye yatırılması gerekebilir. Dünya çapında, çocuklarda görülen vakaların yaklaşık olarak %7-13'ü çocukların hastaneye yatırılmasıyla sonuçlanır halbuki gelişmiş ülkelerde toplumdan edinilmiş pnömonisi olan yetişkinlerin %22-24'ü hastaneye kabul edilir. Yetişkinlerde hastaneye yatış ihtiyacının belirlenmesinde CURB-65 puanı faydalıdır. Puan 0 veya 1 ise hasta genellikle evde tedavi edilir, 2 ise hastanın hastanede kısa süreli yatırılması veya yakından takip edilmesi gerekir, 3-5 ise hastanın hastaneye yatırılması tavsiye edilir. respiratuar distres izlenen veya oksijen satürasyonu %90'ın altında olan çocukların hastaneye yatırılmaları gereklidir. Pnömonide göğüs fizyoterapisinin faydası henüz belirlenmemiştir. Yoğun bakım ünitesine yatırılan kişilerde İnvazif olmayan solunum faydalı olabilir. Çocuklarda reçetesiz öksürük ilacının ya da çinko kullanımının etkili olduğu bulunmamıştır.Mukolitik ilaçlar için kanıtlar yetersizdir. ===Bakteriyel === Bakteriyel pnömonisi olan kişilerde antibiyotikler sonucu iyileştirir. Antibiyotik seçimi başlangıçta etkilenen kişinin özelliklerine bağlıdır, örneğin; yaş, altta yatan sağlık ve enfeksiyonun bulaştığı yer. İngiltere'de, toplumdan edinilmiş pnömoni için birinci basamak tedavi olarak amoksisilin ile, ve alternatif olarak doksisiklin veya klaritromisin ile yapılan ampirik tedavi önerilmektedir. Toplumdan edinilimiş pnömoninin "atipik" formlarının yaygın olduğu Kuzey Amerika'da, yetişkinlerde birinci basamak poliklinik tedavisi olarak makrolidler (örneğin; azitromisin veya eritromisin) ve doksisiklin amoksisilinin yerine geçmiştir. Hafif veya orta şiddette belirtiler görülen çocuklarda amoksisilin birinci basamak tedavi olarak devam etmektedir. Yan etkileri ile ilgili endişelerden ve direnç oluşumundan, dolayısıyla fazla bir klinik yararı olmamasından dolayı komplike olmayan vakalarda florokinolonların kullanımı tavsiye edilmemektedir. Tedavi süresi geleneksel olarak yedi ila on gündür ancak artan sayıda bulgularla kısa süreli tedavilerin (üç ila beş gün) de benzer şekilde etkili olduğu ileri sürülmektedir. Hastaneden edinilmiş pnömoni için önerilen ilaçlar üçüncü ve dördüncü jenerasyon sefalosporinler, karbapenemler, florokinolonlar, aminoglikozitler ve vankomisindir. Bu antibiyotikler çoğu kez intravenöz yoldan (damar içine) verilir ve kombinasyon halinde kullanılırlar. Hastanede tedavi edilen hastaların %90'ından fazlası ilk verilen antibiyotiklerle düzelir. ===Viral === İnfluenza virüslerinin (influenza A ve influenza B) yol açtığı viral pnömoni tedavisinde nöroaminidaz inhibitörleri kullanılabilir. SARS koronavirüs, Covid-19, adenovirüs, hantavirüs ve parainfluenza virüsü dahil olmak üzere toplumdan edinilmiş viral pnömonilerin diğer türleri için herhangi bir özel antiviral ilaç tavsiye edilmemektedir. İnfluenza A rimantadin veya amantadin ile tedavi edilebilirken, influenza A veya B oseltamivir, zanamivir veya peramivir ile tedavi edilebilir. Belirtilerin başlamasından itibaren 48 saat içerisinde kullanılmaya başlanırlarsa bu ilaçlardan en yüksek etki alınır. Avian influenza veya "kuş gribi" olarak da bilinen H5N1 influenza A'nın birçok suşu rimantadin veya amantadine direnç göstermiştir. Komplikasyona neden olan bakteriyel bir enfeksiyonun göz ardı edilmesi mümkün olmadığından viral pnömonide antibiyotiklerin kullanımı bazı uzmanlarca önerilmektedir. İngiliz Toraks Derneği hafif hastalığı olan kişilere antibiyotiklerin verilmemesini tavsiye etmektedir. Kortikosteroidlerin kullanımı tartışmalıdır. ===Aspirasyon === Genellikle aspirasyon pnömonisi geleneksel olarak yalnızca aspirasyon pnömonisinde endike olan antibiyotiklerle tedavi edilir. Antibiyotik seçimi hastalık nedeni olduğundan şüphe edilen organizma ve pnömoninin toplumdan mı edinildiği yoksa hastane ortamında mı geliştiği dahil çeşitli faktörlere bağlı olacaktır. En yaygın seçenekler klindamisin, beta-laktam antibiyotik ile metronidazol kombinasyonu veya aminoglikozittir. Aspirasyon pnömonisinde kortikosteroidler bazen kullanılır ancak etkilerini destekleyen bulgular sınırlıdır. ==Prognoz == Tedaviyle birlikte çoğu bakteriyel pnömoni türü 3–6 gün içerisinde stabil hale gelir. Çoğu belirtinin giderilmesi genellikle birkaç haftayı alır. Röntgen bulguları genellikle dört hafta içerisinde bilgi sağlar ve ölüm oranı düşüktür (%1'den az). Yaşlılarda veya diğer akciğer sorunu olan kişilerde iyileşme 12 haftadan uzun sürebilir. Hastaneye yatırılması gereken kişilerde ölüm oranı %10 kadar yüksek olabilir ve yoğun bakım gereken hastalarda bu oran %30-50'ye çıkabilir. Pnömoni ölüme yol açan en yaygın hastaneden edinilmiş enfeksiyondur.Murray and Nadel (2010). Chapter 32. Antibiyotiklerin görülmesinden önce hastaneye yatırılan hastalardaki ölüm oranı genellikle %30'dur. Özellikle yaşlılarda ve altta yatan sağlık sorunu olan kişilerde komplikasyonlar meydana gelebilir.. Diğerlerinin yanı sıra bu komplikasyonlar empiyem, akciğer absesi, bronşiolit obliterans, akut respiratuar distres sendromu, sepsis ve altta yatan sağlık sorunlarının kötüleşmesini içerir.Cunha (2010). Pages6-18. ===Klinik tahmin kuralları === Pnömonide sonuçlarla ilgili daha tarafsız bir şekilde tahminde bulunmak üzere klinik tahmin kuralları geliştirilmiştir. Bu kurallar çoğunlukla kişinin hastaneye yatırılıp yatırılmayacağına karar vermede kullanılır. * Pnömoni şiddeti indeksi (veya PSI Puanı) * CURB-65 puanı için belirtilerin şiddeti, altta yatan hastalıklar ve yaş dikkate alınır ===Plöral efüzyon, ampiyem ve abse === Pnömonide, akciğerin çevresindeki boşlukta sıvı birikimi meydana gelebilir. Bazen, mikroorganizmalar bu sıvıya enfeksiyon bulaştırıp empiyeme neden olurlar. Empiyemi daha yaygın basit parapnömonik efüzyondan ayırmak için, bir iğne yardımıyla sıvı alınıp (torasentez) incelenebilir. Torasentezle ampiyem bulgusuna rastlanırsa sıvının tamamen boşaltılması gerekir ve bu işlem için genellikle drenaj kateteri kullanılır. Şiddetli ampiyem vakalarında, ameliyat gerekli olabilir. Antibiyotikler plöral boşluğa kolayca geçemediklerinden enfeksiyonlu sıvı boşaltılmazsa enfeksiyon devam edebilir. Sıvı steril (mikropsuz) ise, yalnızca belirtilere neden olması ya da giderilememesi durumunda boşaltılması gerekir. Nadiren, akciğerdeki bakteriler akciğer absesi denen enfeksiyonlu sıvı kesesi oluşturur. Akciğerdeki bu abseler genellikle röntgende görülebilir ancak tanının doğrulanması için çoğunlukla göğüs BT taraması gerekir. Abseler normalde aspirasyon pnömonisinde oluşur ve çoğunlukla değişik türde bakterileri içerir. Akciğer absesinin tedavisinde genellikle uzun süre kullanılan antibiyotikler yeterlidir fakat bazen abse cerrah ya da radyoloji uzmanı.tarafından boşaltılmalıdır. ===Solunum ve dolaşım yetmezliği === Pnömoni, infeksiyon ve inflamatuvar yanıtın sonucu olan akut solunum sıkıntısı sendromunu (ARDS) tetikleyerek solunum yetmezliğine neden olabilir. Akciğer hızla sıvıyla dolar ve sertleşir. Alveolar sıvıya bağlı olarak oksijeni çıkaran şiddetli güçlüklerle birlikte meydana gelen bu sertlik durumunda, kişinin sağ kalması için uzun süreli mekanik ventilasyon gerekebilir. Sepsis olası bir pnömoni komplikasyonudur ancak normalde yalnızca zayıf bağışıklığı olan kişilerde ya da hiposplenizm durumunda meydana gelir. En yaygın görülen organizmalar Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae ve Klebsiella pneumoniae'dir. Diğer belirti nedenleri miyokard enfarktüsü ya da pulmoner embolizm gibi düşünülmelidir.Cunha (2010). Pages 250-251. ==Epidemiyoloji == Pnömoni, yılda yaklaşık olarak 450 milyon kişiyi etkileyen ve dünyanın her yerinde meydana gelebilen yaygın bir hastalıktır.Ruuskanen O.Viral pneumonia. Lancet, 377 (9773):1264–1275, 2011 Tüm yaş gruplarındaki başlıca ölüm nedenidir ve yılda 4 milyon ölüme yol açar (dünyadaki toplam ölümün %7'si). Bu oranlar beş yaş altı çocuklarda ve 75 yaş üstü erişkinlerde daha yüksektir. Gelişmekte olan ülkelerde gelişmiş ülkelere oranla yaklaşık beş kat daha sık meydana gelir. Yaklaşık 200 milyon vakanın sorumlusu viral pnömonidir. Amerika Birleşik Devletlerinde pnömoni, 2009 itibarıyla başlıca 8. ölüm nedenidir.Nair GB, Niederman MS.Community-acquired pneumonia: an unfinished battle. The Medical Clinics of North America, 95(6):1143-1161, 2011 ===Çocuklar === 2008'de, yaklaşık 156 milyon çocukta pnömoni görülmüştür (151 milyonu gelişmekte olan ülkelerde ve 5 milyonu gelişmiş ülkelerde). %95'i gelişmekte olan ülkelerde meydana gelen 1,6 milyon ölüme ya da beş yaş altı çocuklardaki ölümlerin %28-34'e neden olmuştur.Wojsyk-Banaszak I, Breborowicz A. Pneumonia in Children. InTechOpen, February 2013 Hastalık yükünün en fazla olduğu ülkeler: Hindistan (43 milyon), Çin (21 milyon) ve Pakistan (10 milyon). Düşük gelirli ülkelerdeki çocuklarda görülen başlıca ölüm nedenidir. Bu ölümlerin çoğu yenidoğan döneminde meydana gelir. Dünya Sağlık Örgütü, yenidoğan bebeklerde görülen üç ölümden birinin pnömoniye bağlı olduğunu tahmin etmektedir. Pnömoniye neden olan bakteriler için piyasada etkili bir aşı var olduğundan, bu ölümlerin yaklaşık olarak yarısı teorik olarak önlenebilir. ==Tarihçe == İnsanlık tarihi boyunca pnömoni yaygın görülen bir hastalık olmuştur. Belirtiler Hipokrat (MÖ 460 – 370) tarafından tanımlanmıştır:"Buna bağlı olarak peripnömoni ve plöritik hastalıklar görülecektir: Ateş akutsa, her iki tarafta da ağrı varsa, ya da her iki durum da söz konusuysa, soluk verme olursa, öksürük olursa, çıkan balgam sarı ya da kurşun renginde ise ya da koyu, köpüklü ve kırmızı ise ya da yaygın olandan farklı bir özelliği varsa... Pnömoni son mertebesindeyken, kişi arındırılmamışsa durum tedavi edilebilir değildir ve nefes darlığı varsa, idrarı koyu ve keskinse, boyun ve baş kısmı terliyorsa, ki bu gibi terlemeler kötüdür, boğulma, hırıltı ve hastalığın şiddeti ilerliyorsa ve üstünlüğü elde ediyorsa durum kötüdür."Hippocrates On Acute Diseases wikisource link Ancak, Hipokrat pnömoniden "eski uygarlıkların adlandırdığı" bir hastalık olarak bahsetmektedir. Ayrıca, cerrahi ampiyem drenajını da bildirmiştir. Maimonides (MÖ 1135–1204) şu şekilde gözlemlemiştir: "Pnömonide meydana gelen ve her zaman görülen temel belirtiler şöyledir: akut ateş, yan tarafta batıcı plevra ağrısı, kısa ve hızlı soluklar, tırtıklı nabız ve öksürük."Maimonides, Fusul Musa ("Pirkei Moshe"). Bu klinik tanımlama modern kitaplarda bulunanlarla oldukça benzerdir ve Orta Çağdan 19. yüzyıla kadar olan tıbbi bilgi derecesini yansıtmaktadır. Edwin Klebs, 1875'te pnömoniden ölen kişilerin hava yollarında bakterileri gözlemleyen ilk kişidir. Yaygın iki bakteriyel neden olan Streptococcus pneumoniae ve Klebsiella pneumoniae'yı tanımlayan ilk çalışma Carl Friedländer ve Albert Fränkel tarafından, sırasıyla, 1882 ve 1884 yıllarında gerçekleştirilmiştir. Friedländer'ın ilk çalışmasıyla, günümüzde hâlen bakterilerin tanımlanması ve kategorize edilmesinde kullanılan bir temel laboratuvar testi olan Gram boya tanıtılmıştır. Christian Gram'ın 1884 yılındaki prosedürü açıklayan makalesi iki bakterinin ayrıştırılmasına yardımcı olmuş ve pnömoniye birden fazla bakterinin yol açabileceğini göstermiştir. "Modern tıbbın babası" olarak bilinen Sir William Osler pnömoninin neden olduğu ölüm ve sakatlığı değerlendirmiş ve pnömoniyi, o zamanlardaki başlıca ölüm nedenlerinden biri olan tüberküloza yetiştiği için, 1918'de "ölüm adamlarının kaptanı" olarak tanımlamıştır. Bu ifade aslında John Bunyan tarafından "tüketim"le (tüberküloz) ilişkili olarak uydurulmuştur. Daha yavaş ve daha ağrılı ölüm şekilleri olmasına rağmen pnömoniye bağlı ölüm çoğunlukla hızlı ve ağrısız olduğundan, Osler de pnömoniyi "yaşlı adamın arkadaşı" olarak tanımlamıştır. 1900'lerdeki çeşitli gelişmeler pnömonisi olan kişilerde görülen sonuçları düzeltmiştir. 20. yüzyılda penisilin ve diğer antibiyotiklerin, modern cerrahi tekniklerin ve yoğun bakımın gelişiyle, gelişmiş ülkelerde %30' yaklaşan pnömoni kaynaklı ölüm hızla düşmüştür. Bebeklerin Haemophilus influenzaetip B'ye karşı aşılanması 1988 yılında başlamış ve kısa bir süre içerisinde vaka oranında dramatik bir düşüşe yol açmıştır. Yetiştinlerin Streptococcus pneumoniae bakterisine karşı aşılanması 1977, çocukların aşılanması 2000 yılında başlamış ve benzer bir düşüşe neden olmuştur. ==Toplum ve kültür == Gelişmekte olan ülkelerdeki yüksek hastalık yükü ve gelişmiş ülkelerdeki nispeten düşük hastalık farkındalığına bağlı olarak, küresel sağlık toplumu 12 Kasım gününü, ilgili vatandaş ve politikacıların hastalığa karşı harekete geçmesini sağlayacak Dünya Pnömoni Günü ilan etmiştir. Toplumdan edinilmiş pnömoninin küresel ekonomik maliyetinin $17 milyar olduğu tahmin edilmektedir. ==Kaynakça== * * Kategori:Göğüs hastalıkları

== Olaylar == * 1299 - Osmanlı İmparatorluğu'nu, Oğuzlar'ın Kayı boyuna mensup Osman Gazi; Söğüt ve Domaniç civarında, Anadolu Selçuklu Devleti'nin obası ve kendisine uçbeyliği olarak tahsis ettiği bölgede bağımsızlık ilan ederek kurmuştur. * 1605 - Cervantes'in Don Kişot adlı romanı ilk kez yayımlandı. Romanın 2. bölümü ise tam 10 yıl sonra basılacaktır. * 1685 - Viyana'da ilk kafe Johannes Diodato tarafından açıldı. * 1819 - Simón Bolívar, Kolombiya Cumhuriyeti'ni ilan etti. * 1851 - Şirket-i Hayriye kuruldu. * 1852 - Sand River Antlaşması ile Birleşik Krallık, Transvaal'deki (Güney Afrika) Boer kolonilerinin bağımsızlığını kabul etti. * 1875 - Karaköy-Beyoğlu arasındaki Tünel işletmeye açıldı. Tünel, 1863'te Londra'da hizmete giren yeraltı toplu taşıma sistemlerinden sonra inşa edilen dünyanın en eski 2. yeraltı toplu taşıma sistemidir. * 1904 - Anton Çehov'un yazdığı Vişne Bahçesi adlı oyun, ilk kez Moskova Sanat Tiyatrosu'nda sahnelendi. * 1909 - Fenerbahçe ile Galatasaray ilk kez karşılaştı; FB:0, GS:2 * 1917 - ABD, Virgin Adaları karşılığında Danimarka'ya 25 milyon dolar ödedi. * 1923 - Mustafa Kemal Paşa'nın İzmit'te düzenlediği ilk basın toplantısı, sabaha karşı sona erdi. * 1929 - Elzie Crisler Segar tarafından yaratılan Temel Reis (Popeye) karikatürü, ilk kez bir gazetede yayımlandı. * 1934 - Revü yıldızı Josephine Baker, İstanbul'a geldi. * 1942 - Ankara'da ekmek karneye bağlandı. * 1944 - Monte Cassino Savaşı: II. Dünya Savaşı'nın en uzun ve kanlı çarpışmalarından biri başladı. * 1945 - SSCB ve Polonya birlikleri Varşova'ya girdi. * 1946 - BM Güvenlik Konseyi ilk toplantısını yaptı. * 1955 - Nükleer enerjiyle çalışan ilk denizaltı olan, ABD'ye ait "USS Nautilus (SSN-571)" suya indirildi. * 1960 - Yahya Kemal Müzesi açıldı. Müze Fatih Külliyesi'nin Baş Kurşunlu Medresesi'nde bulunuyor. * 1961 - Kongo Başbakanı Patrice Lumumba öldürüldü. * 1964 - Londra Konferansı'nda Kıbrıs Türk toplumunu temsil eden Rauf Denktaş konuştu. Rauf Denktaş, federal yönetime gidilmezse, ayrı bir hükûmet kuracaklarını açıkladı. * 1966 - Bir Amerikan B-52 bombardıman uçağı, İspanya üzerinde bir yakıt tanker uçağı ile yakıt ikmali sırasında çarpıştı ve dört hidrojen bombasını Palomares köyü civarına düşürdü. "Palomares Olayı" olarak hatırlanan olay sonrası, çevrede radyasyon kirliliği oluştu. * 1971 - Ortadoğu Teknik Üniversitesi Rektörü Erdal İnönü'nün evinin önüne dinamit atıldı. * 1973 - Ferdinand Marcos, Filipinler'in "ömür boyu" Başkanı oldu. * 1974 - Resmî olarak son Anadolu parsı öldürüldü.1 * 1981 - Sakarya'da komünist militanlar Ramazan Yukarıgöz, Ömer Yazgan, Erdoğan Yazgan ve Mehmet Kambur; mensubu oldukları komünist örgüte para bulmak için giriştikleri kuyumcu soygununda kuyumcunun oğlu Hasan Kahveci'yi ve polis memuru Mustafa Kılıç'ı öldürdü, emniyet kuvvetlerine ve halka ateş açtı, polis otosunu taradı. * 1981 - Devlet Başkanı Orgeneral Kenan Evren, Gaziantep'te halka seslendi: "Biliyorsunuz: Yalancı devrimciler, 'Tek yol devrim!' diye ortaya atıldılar; duvarlara, şuraya buraya yazdılar. Evet, devrim vardır ama bu tek yol Atatürk devrimidir! Onun yoludur. Atatürk'ün koyduğu ilkeler komünizme de faşizme de kapalıdır." * 1984 - Dolandırıcılıktan yargılanan Abidin Cevher Özden (Banker Kastelli) beraat etti. * 1984 - Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde Yerel Seçim Yasası kabul edildi. * 1987 - Bülent Ecevit, Siyasi Partiler Kanunu'na aykırı davranmaktan 11 ay 20 gün hapse mahkûm edildi. 12 Eylül darbesinden sonra Bülent Ecevit hakkında 80, Süleyman Demirel hakkında 55 dava açılmıştı. * 1990 - Sosyaldemokrat Halkçı Parti (SHP) milletvekillerinin hazırladıkları Güneydoğu Anadolu Araştırma Raporu açıklandı. * 1990 - Yazar Aziz Nesin, kendisine "vatan haini" dediği gerekçesiyle Cumhurbaşkanı Kenan Evren aleyhine tazminat davası açtı. * 1991 - 2. Körfez Savaşı, müttefik uçaklarının Irak ve Kuveyt'teki hedefleri vurmalarıyla başladı. Irak, misilleme olarak İsrail'e 8 adet Scud füzesi yolladı. * 1992 - İrlanda Cumhuriyet Ordusu (IRA), Kuzey İrlanda'da Protestanlara ait bir binayı bombaladı, 7 işçi öldü. * 1994 - Güney Kaliforniya'da 6,7 büyüklüğünde bir deprem meydana geldi: 61 kişi öldü, 20 milyar dolar hasar olduğu tahmin ediliyor. * 1994 - 21 Ocak'ta fırlatılması planlanan ilk Türk uydusu Türksat 1A'yı taşıyacak Arien füzesi arızalandı. Fırlatma işlemi 10 gün ertelendi. * 1995 - Avrupa Parlamentosu, Saharov Ödülü'nü cezaevinde bulunan eski DEP milletvekili Leyla Zana'ya verdi. * 1995 - Japonya'nın Osaka-Kobe bölgesinde 7,2 büyüklüğünde bir deprem meydana geldi: 6 binden fazla kişi öldü. * 2000 - İstanbul'da bir villaya operasyon düzenlenmesi sonucunda çıkan çatışmada, Hizbullah'ın elebaşısı Hüseyin Velioğlu ölü ele geçirildi. Genişletilen operasyonda, mezar evler ortaya çıkarıldı ve çok sayıda Hizbullah mensubu yakalandı. * 2003 - Bugün gazetesi yayın hayatına başladı. * 2005 - İstanbul'da 97 şehit asker ailesi ve malul gaziye Cumhurbaşkanlığı Devlet Övünç Madalyası ve Beratı verildi. * 2006 - Adalet Bakanı Cemil Çiçek, Mehmet Ali Ağca'nın tahliye kararının, yazılı emir yoluyla bozulması istemini içeren başvurusunu Yargıtay'a gönderdi. * 2007 - Kuzey Kore'nin nükleer denemesi üzerine Chicago Üniversitesindeki sembolik Kıyamet Günü Saati 11:55'e ayarlandı. (12 Kıyamet demektir) Saat, soğuk savaş boyunca 18 kez değiştirilmiştir. * 2012 - KKTC'nin kurucu Cumhurbaşkanı Rauf Denktaş, son yolculuğuna uğurlandı. Kıbrıs'taki Selimiye Camii'nde kılınan cenaze namazı ardından top arabasına yüklenen naaşı, gökkuşağının altından geçerek Cumhuriyet Parkı'ndaki anıt mezara defnedildi. == Doğumlar == * 1501 - Leonhart Fuchs, Alman doktor ve botanikçi (ö. 1566) * 1504 - V. Pius, 1566-1572 yılları arasında papalık yapmıştır (ö. 1572) * 1600 - Pedro Calderón de la Barca, İspanyol şair, oyun yazarı, asker ve din adamı (ö. 1681) * 1612 - Thomas Fairfax, İngiliz İç Savaşında parlamento ordusunda komutan ve Oliver Cromwell'in silah arkadaşı (ö. 1671) * 1647 - Elisabeth Hevelius, ilk kadın astronomlardan biri (ö. 1693) * 1706 - Benjamin Franklin, Amerikalı bilim insanı ve siyasetçi (ö. 1790) * 1732 - II. Stanisław August Poniatowski, Polonya'nın son kralı (ö. 1798) * 1771 - Charles Brockden Brown, Amerikalı romancı ve gazeteci (ö. 1810) * 1783 - Pedro Gual Escandón, Venezuelalı avukat, politikacı ve diplomat (ö. 1862) * 1784 - Philippe Antoine d'Ornano, Fransız asker ve politikacı (ö. 1863) * 1789 - Emmanuele Antonio Cicogna, İtalyan bibliyograf, rahip ve hukukçu (ö. 1868) * 1800 - Caleb Cushing, ABD devlet adamı ve diplomat (ö. 1879) * 1820 - Anne Brontë, İngiliz romancı (ö. 1849) * 1834 - August Weismann, Alman biyolog (ö. 1914) * 1837 - Vasili Radlof, Rus doğu bilimci (ö. 1918) * 1857 - Wilhelm Kienzl, Avusturyalı besteci (ö. 1941) * 1858 - Tomás Carrasquilla, Kolombiyalı yazar (ö. 1940) * 1860 - Douglas Hyde, İrlandalı siyasetçi ve şair (ö. 1949) * 1863 - David Lloyd George, İngiliz politikacı (ö. 1945) * 1863 - Konstantin Stanislavski, Rus tiyatro oyuncusu, yönetmen ve Moskova Sanat Tiyatrosu'nun kurucusu (ö. 1938) * 1867 - Carl Laemmle, Alman asıllı Amerikalı film yapımcısı (ö. 1939) * 1871 - David Beatty, İngiliz Kraliyet Donanması amirali (ö. 1936) * 1880 - Mack Sennett, Kanadalı film yapımcısı ve yönetmen (ö. 1960) * 1884 - Sergei Gorodetsky, Rus şair (ö. 1967) * 1885 - Nikolaus von Falkenhorst, Nazi Almanyası döneminde Heer generali (ö. 1968) * 1886 - Glenn L. Martin, Amerikalı havacılık öncüsü (ö. 1955) * 1889 - Ralph H. Fowler, İngiliz fizikçi ve astronom (ö. 1944) * 1893 - Ernst Arnold Egli, İsviçre kökenli mimar ve şehir plancısı (ö. 1974) * 1899 - Al Capone, İtalyan asıllı Amerikalı mafya lideri ve Dünyanın en ünlü gangsteri (ö. 1947) * 1901 - Aron Gurwitsch, Litvanya asıllı Amerikalı filozof (ö. 1973) * 1905 - Guillermo Stábile, Arjantinli futbolcu (ö. 1966) * 1911 - George Stigler, Amerikalı iktisatçı ve Nobel Ekonomi Ödülü sahibi (d. 1991) * 1921 - Cavit Orhan Tütengil, Türk sosyolog ve akademisyen (ö. 1979) * 1922 - Betty White, Amerikalı oyuncu, komedyen, şarkıcı ve yazar (ö. 2021) * 1925 - Selçuk Yaşar, Türk iş insanı * 1927 - Eartha Kitt, Amerikalı siyah sahne ve sinema oyuncusu (ö. 2008) * 1929 - Dick Alban, Amerikalı futbol oyuncusu (ö. 2006) * 1929 - Jay Garner, Amerikalı oyuncu ve komedyen * 1931 - James Earl Jones, Amerikalı oyuncu (Shakespeare'in Othello'sundaki performansıyla ünlü) * 1933 - Dalida, İtalyan şarkıcı (ö. 1987) * 1937 - Alain Badiou, Fransız filozof * 1939 - Hristodulos, Hukuk ve İlahiyat mezunu olup, Yunanistan Kilisesi başpiskoposluğu yapmış ruhani (ö. 2008) * 1939 - Maury Povich, Amerikalı seslendirme sanatçısı ve oyuncu * 1940 - Naohiro Ikeda, Japon voleybol oyuncusu (ö. 2021) * 1940 - Tabaré Vázquez, Uruguaylı siyasetçi (ö. 2020) * 1940 - Umur Bugay, Türk senarist, oyuncu, yönetmen ve yazar (ö. 2019) * 1942 - Muhammed Ali, Amerikalı boksör (ö. 2016) * 1943 - René Préval, Haitili agronomist ve siyasetçi (ö. 2017) * 1944 - Françoise Madeleine Hardy, Fransız şarkıcı * 1944 - Ann Oakley, İngiliz toplumbilimci ve yazar * 1947 - David Choby, Amerikalı piskopos (ö. 2017) * 1948 - Davíð Oddsson, İzlandalı politikacı * 1949 - Anita Borg, Amerikalı bilgisayar bilimci (ö. 2003) * 1949 - Andy Kaufman, Amerikalı komedyen ve oyuncu (ö. 1984) * 1949 - Mick Taylor, İngiliz şarkıcı, şarkı sözü yazarı ve gitarist (John Mayall & the Bluesbreakers ve The Rolling Stones) * 1954 - Robert F. Kennedy Jr., Robert F. Kennedy'nin oğlu ve John F. Kennedy'nin yeğeni olan Amerikalı çevre avukatı ve yazar * 1955 - Pietro Parolin, İtalyan kardinali * 1956 - Faruk Çelik, Türk siyasetçi * 1956 - Damian Green, Britanyalı siyasetçi * 1956 - Paul Young, Amerikalı müzisyen * 1957 - Steve Harvey, Amerikalı radyo ve televizyon sunucusu * 1958 - Klaus Täuber, Alman profesyonel futbolcu (ö. 2023) * 1959 - Müfit Kayacan, Türk oyuncu ve tiyatro yönetmeni * 1962 - Jim Carrey, Amerikalı oyuncu * 1963 - Kai Hansen, Alman Metal müzik gitaristi ve vokalisti * 1964 - Russell Doig, İskoç futbolcu * 1964 - Michelle Obama, Amerikalı avukat ve ABD'nin 44. Başkanı Barack Obama'nın eşi * 1968 - Svetlana Masterkova, Rus atlet * 1969 - Naveen Andrews, İngiliz aktör * 1969 - Tarık Mengüç, Türk şarkıcı ve söz yazarı * 1969 - Lukas Moodysson, İsveçli senarist ve yönetmen * 1969 - Tiësto, Hollandalı DJ ve prodüktör * 1970 - Genndy Tartakovsky, Amerikalı animatör, çizgi dizi senaristi ve yapımcısı * 1971 - Kid Rock, Amerikalı rapçi ve şarkı yazarı * 1971 - Sylvie Testud, Fransız oyuncu * 1972 - Levan Varşalomidze, Gürcü siyasetçi * 1972 - Yelda Reynaud, Türk tiyatro ve sinema oyuncusu * 1973 - Cuauhtémoc Blanco, Meksikalı futbolcu * 1974 - Yang Chen, Çinli millî futbolcu ve teknik direktör * 1975 - Freddy Rodríguez, Amerikalı sinema ve dizi oyuncusu * 1975 - Coco Lee, Çinli-Amerikalı şarkıcı-söz yazarı, müzik yapımcısı, dansçı ve aktris (ö. 2023) * 1978 - Ricky Wilson, İngiliz şarkıcı ve söz yazarı * 1980 - Zooey Deschanel, Amerikalı şarkıcı, şarkı sözü yazarı ve aktris * 1982 - Dwyane Wade, Amerikalı basketbolcu * 1983 - Álvaro Arbeloa, İspanyol eski futbolcu * 1984 - Calvin Harris, İskoç şarkı yazarı, DJ ve prodüktör * 1984 - Tim Sebastian, Alman futbolcu * 1984 - Filip Hološko, Slovak futbolcu * 1985 - Simone Simons, Hollandalı müzisyen ve söz yazarı * 1988 - Andrea Antonelli, İtalyan motosiklet yarışçısı (ö. 2013) * 1988 - Héctor Moreno, Meksikalı futbolcu * 1992 - Julien Crampon, Fransız oyuncu * 1994 - Reina Ueda, Japon şarkıcı ve seslendirme sanatçısı * 1997 - Jake Paul, Amerikalı YouTuber, boksör ve internet ünlüsü == Ölümler == * 356 - Antonios, Hristiyan manastır sisteminin babasıdır (d. 251) * 395 - I. Theodosius, Roma İmparatoru (d. 347) * 1041 - I. Mesud, Gazne Devleti sultanı (d. ?) * 1345 - Martino Zaccaria, 1314 - 1329 Sakız Adası Dükü * 1468 - İskender Bey, Arnavutların ulusal kahramanı (d. ?) * 1567 - Sampiero Corso, Korsikalı soylu, özgürlük savaşçısı ve halk kahramanı (d. 1497) * 1598 - I. Fyodor, Rus Çarı (d. 1557) * 1686 - Carlo Dolci, İtalyan ressam (d. 1616) * 1705 - John Ray, İngiliz doğabilimci ve bitki bilimci (d. 1627) * 1751 - Tomaso Albinoni, İtalyan besteci (d. 1671) * 1784 - Yosa Buson, Japon şair ve ressam (d. 1716) * 1834 - Giovanni Aldini, İtalyan fizikçi (d. 1762) * 1863 - Horace Vernet, Fransız ressam ve grafik sanatçısı (d. 1769) * 1880 - Antoine Agénor de Gramont, Fransız diplomat ve devlet adamı (d. 1819) * 1884 - Hermann Schlegel, Alman ornitolog ve herpetolojist (d. 1804) * 1886 - Abdüllatif Suphi Paşa, Osmanlı devlet adamı ve yazar (d. 1818) * 1890 - Władysław Taczanowski, Polonyalı bilim insanı (d. 1819) * 1893 - Rutherford B. Hayes, Amerika Birleşik Devletleri'nin 19. Başkanı (d. 1822) * 1898 - Charles B. Stoughton, Amerikalı subay ve alay komutanı (d. 1841) * 1903 - ‎Ignaz Wechselmann‎‎, Macar mimar ve hayırsever‎ (d. 1828) * 1911 - Francis Galton, İngiliz bilim insanı (d. 1822) * 1932 - Ahmet Derviş, Türk asker ve Türk Kurtuluş Savaşı komutanlarından (d. 1881) * 1933 - Louis Comfort Tiffany, Amerikalı sanatçı ve tasarımcı (d. 1848) * 1934 - Karl Fritsch, Avusturyalı botanikçi (d. 1864) * 1942 - Walter von Reichenau, Alman subay ve Nazi Almanyası mareşali (d. 1884) * 1944 - Sait Köknar, Türk tiyatro sanatçısı (d. 1901) * 1946 - I. Benjamin, İstanbul Ortodoks Patrikhanesinin, 266. Ekümenik Patriği (d. 1871) * 1954 - İsmail Habib Sevük, Türk eğitimci ve edebiyat tarihçisi (d. 1892) * 1954 - Leonard Eugene Dickson, Amerikalı matematikçi (d. 1874) * 1957 - Ratip Aşir Acudoğlu, Türk heykeltıraş (Menemen'de Kubilay Anıtı'nı yapan) (d. 1898) * 1958 - Mustafa Şekip Tunç, Türk akademisyen ve Türkiye'de modern psikolojinin kurucusu (d. 1886) * 1961 - Patrice Lumumba, Kongo DC'nin ilk Başbakanı (d. 1925) * 1985 - Muzaffer Hacıhasanoğlu, Türk yazar (d. 1924) * 1987 - Hadi Hüsman, Türk siyasetçi ve eski Gümrük ve Tekel Bakanlarından (d. 1904) * 1991 - V. Olav, 1957'den ölümüne kadar Norveç kralı (d. 1903) * 1996 - Şoför İdris, Türk işçi önderi ve TKP'li sendikacı (d. 1914) * 1996 - Božidarka Kika Damjanović-Marković, II. Dünya Savaşı sırasında Yugoslavya'da faaliyet yürüten siyasi aktivist, Yugoslav Partizanları komutan, direnişçi, ulusal kahraman (d. 1920) * 1997 - Clyde Tombaugh, Amerikalı gök bilimci (Plüton'u keşfeden) (d. 1906) * 1998 - Gökhan Semiz, Türk müzisyen, söz yazarı, besteci, tiyatro sanatçısı ve Grup Vitamin solisti (d. 1969) * 1999 - Ergun Balcı, Türk gazeteci * 2000 - Eugène Ehrhart, Fransız matematikçi (ö. 1906) * 2000 - Hüseyin Velioğlu, Türk Hizbullah örgütü ve İlim grubunun siyasi lideri (d. 1952) * 2002 - Peter Adamson, İngiliz oyuncu (d. 1930) * 2002 - Camilo José Cela, İspanyol yazar (d. 1916) * 2003 - Richard Crenna, Amerikalı oyuncu (d. 1926) * 2005 - Virginia Mayo, Amerikalı oyuncu (d. 1920) * 2005 - Yıldırım Gencer, Türk tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu (d. 1936) * 2005 - Zao Ziyang, Çin Komünist Partisi (ÇKP) Merkez Komitesi eski Genel Sekreterlerinden (d. 1919) * 2007 - Art Buchwald, Amerikalı politik mizahçı ve Pulitzer Ödülü sahibi gazeteci (d. 1925) * 2008 - Bobby Fischer, Amerikalı satranç ustası (d. 1943) * 2010 - Erich Segal, Amerikalı yazar, senarist ve eğitimci (d. 1937) * 2012 - Johnny Otis, Amerikalı blues müzisyeni ve şarkıcısı (d. 1921) * 2013 - Mehmet Ali Birand, Türk gazeteci ve yazar (d. 1941) * 2014 - Beliğ Beler, Türk siyasetçi (d. 1925) * 2014 - Suchitra Sen, Hint oyuncu (d. 1931) * 2015 - Fatin Hamama, Mısırlı aktris ve yönetmen (d. 1931) * 2015 - Origa, Rus şarkıcı (d. 1970) * 2015 - Greg Plitt, Amerikalı oyuncu, model ve vücut geliştirme sporcusu (d. 1977) * 2016 - Rıza Ehadi, İranlı eski millî futbolcu ve teknik direktör (d. 1962) * 2016 - Blowfly, Amerikalı müzisyen, şarkıcı-besteci, rapçi, komedyen ve yapımcı (d. 1939) * 2016 - Gottfried Honegger, İsviçreli grafiker (d. 1917) * 2016 - Carina Jaarnek, İsveçli şarkıcı (d. 1962) * 2016 - Sherron Mills, Eski Amerikan basketbol oyuncusu (d. 1971) * 2017 - Philip Bond, Britanyalı oyuncu (d. 1934) * 2017 - Alenka Goljevšček, Slovenyalı oyun yazarı (d. 1933) * 2017 - Daniel Vischer, İsviçreli siyasetçi (d. 1950) * 2018 - Jessica Falkholt, Avustralyalı genç kuşak oyuncu (d. 1988) * 2018 - Jerzy Gros, Polonyalı uzun mesafe koşucusu atlet (d. 1945) * 2018 - Simon Shelton, İngiliz oyuncu ve dansçı (d. 1966) * 2019 - Vicente Alberto Álvarez Areces, İspanyol politikacı (d. 1943) * 2019 - Babikir İvadullah, Sudanlı Arap kökenli siyasetçi ve eski başbakan (d. 1917) * 2019 - Windsor Davies, İngiliz oyuncu (d. 1930) * 2019 - Daniel C. Striepeke, Amerikalı makyaj sanatçısı ve kostüm tasarımcısı (d. 1930) * 2019 - Reggie Young, Amerikalı country-rock müzisyeni (d. 1936) * 2020 - Pietro Anastasi, Eski İtalyan millî futbolcu (d. 1948) * 2020 - Rahşan Ecevit, Eski Başbakan Bülent Ecevit'in eşi, Demokratik Sol Parti ile Demokratik Sol Halk Partisi'nin kurucusu ve ilk başkanı (d. 1923) * 2020 - Derek Fowlds, İngiliz oyuncu ve sunucu (d. 1937) * 2020 - Terence Hallinan, Amerikalı hukukçu ve siyasetçi (d. 1936) * 2020 - Khagendra Thapa Magar, Nepalli kısa boyu ile bilinen rekortmen (d. 1992) * 2020 - Morimichi Takagi, Japon profesyonel beyzbol oyuncusu ve teknik direktör (d. 1941) * 2021 - Nikolay Antoşkin, Sovyet-Rus yüksek rütbeli asker ve siyasetçi (d. 1942) * 2021 - Jacques Bral, Fransız film yapımcısı, yönetmeni, ressam ve senarist (d. 1948) * 2021 - Joevana Charles, Seyşelli siyasetçi (d. 1955) * 2021 - Barbara Gronemus, Amerikalı siyasetçi ve çiftçi (d. 1931) * 2021 - Sammy Nestico, Amerikalı besteci ve aranjör (d. 1924) * 2022 - Jackie Fisher, eski İngiliz profesyonel futbolcu (d. 1925) * 2022 - Armando Gama, Angola asıllı Portekizli şarkıcı ve söz yazarı (d. 1954) * 2022 - Michel Subor, Fransız aktör (d. 1935) * 2023 - Ümit Hassan, Türk bilim insanı (d. 1943) == Tatiller ve özel günler == *0117 17

== Olaylar == * MÖ 588 - Babil hükümdarı II. Nebukadnezar, Kudüs'ü kuşattı. Kuşatma 18 Temmuz MÖ 586'ya dek sürdü. * 1559 - İngiltere Kraliçesi I. Elizabeth taç taktı. * 1582 - Rusya, Estonya ve Livonya'yı Polonya'ya bıraktı. * 1759 - British Museum açıldı. * 1870 - Amerika Birleşik Devletleri'nin Demokrat Parti'sini, eşek sembolü ile tanımlayan ilk politik karikatür yayımlandı. * 1884 - İstanbul Erkek Lisesi açıldı. Okulun ilk adı "Şems-ül Maarif" idi. 1896 yılında resmi okullar arasına dahil edildi. * 1889 - Daha önce adı Pemberton İlaç Şirketi olan Coca-Cola şirketi, Atlanta Georgia'da resmen kuruldu. * 1892 - Basketbolun kuralları ilk kez, oyunun doğum yeri sayılan Springfield, Massachusetts'te (Amerika Birleşik Devletleri) James Naismith tarafından yayımlandı. * 1915 - Sarıkamış Harekâtı bitti. * 1919 - Mustafa Kemal Paşa, Şişli'deki evinde, Albay İsmet (İnönü) Bey ile Anadolu'ya geçmek konularını görüştü. * 1919 - Almanya'nın tanınmış sosyalistleri, Rosa Luxemburg ve Karl Liebknecht öldürüldü. * 1919 - İngilizler Mondros Mütarekesinin 7. Maddesine dayanarak Antep'i işgal etti. * 1924 - İzmir'de harp oyunları yapıldı. * 1932 - Samsun'da Mustafa Kemal Paşa'nın, Anadolu'ya ayak bastığı yerde dikilen Onur Anıtı açıldı. * 1935 - Kuğu Gölü Balesi'nin açılışı yapıldı. * 1940 - Ankara Radyosu Fransızca, Yunanca, Farsça ve Bulgarca haber yayınına İngilizceyi de ekledi. * 1943 - II. Dünya Savaşı: Guadalcanal Japonlardan temizlendi. * 1945 - Müttefik Devletler gemilerinin Boğazlardan geçişine izin verildi. * 1949 - İmam Hatip Liseleri açıldı. * 1952 - Amerika Birleşik Devletleri, Türkiye'nin Kuzey Atlantik Antlaşması Teşkilatı'na (NATO) girişini onayladı. * 1964 - III. Londra Konferansı toplandı. Birleşik Krallık, Türkiye, Yunanistan ve Kıbrıs Hükûmetleri ile Kıbrıs Türk ve Rum toplumu liderleri katıldı. * 1966 - Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Lyndon Johnson'ın ve eski Başbakan İsmet İnönü'nün 1964 yılında yazdıkları mektuplar kamuoyuna açıklandı. * 1969 - Sovyetler Birliği, Soyuz 5 uzay aracını fırlattı. * 1970 - Nijerya'dan bağımsızlığını kazanmak için 32 aydır sürdürdükleri çatışmalardan sonra Biafra teslim oldu. * 1973 - Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Richard Nixon, Kuzey Vietnam'daki birliklerinin saldırılarını durdurduklarını ve barış görüşmelerinde ilerleme kaydettiklerini açıkladı. * 1985 - Almeida Neves, Brezilya Devlet Başkanı seçildi. Neves, 21 yıl aradan sonra ilk sivil Devlet Başkanı oldu. * 1989 - Demokratik Sol Parti (DSP) Genel Başkanlığına Bülent Ecevit seçildi. * 1991 - Sosyalist Birlik Partisi (SBP) kuruldu; Sadun Aren Genel Başkanlığa getirildi. * 1991 - Birleşmiş Milletler'in Irak'a, Kuveyt'ten çekilmesi için tanıdığı süre doldu. * 1992 - Avrupa Birliği'nin, Hırvatistan ve Slovenya'nın bağımsızlığını resmen tanıması üzerine Yugoslavya dağılmış oldu. * 1996 - Güçlükonak Katliamı: Şırnak'ın Güçlükonak ilçesinde 11 köylü bir minibüs içerisinde kurşunlanıp, yakılarak katledildi. * 2001 - Vikipedi yayın hayatına başladı. * 2005 - Filistin Lideri Yaser Arafat'ın 11 Kasım 2004'te ölmesinin ardından 9 Ocak'ta Devlet Başkanı seçilen Mahmud Abbas, yemin ederek göreve başladı. Başbakanlığa Ahmed Kurey'i getiren Abbas, İsrail'e karşılıklı ateşkes ve nihai barış anlaşması çağrısında bulundu. * 2006 - sosyalist Michelle Bachelet, Şili'nin ilk kadın Devlet Başkanı oldu. Bachelet, aynı zamanda Latin Amerika'da Devlet Başkanlığı görevine gelen altıncı kadın oldu. * 2007- İdam edilen devrik Irak lideri Saddam Hüseyin'in üvey kardeşi Barzan İbrahim el Tikriti ile eski Irak Devrim Mahkemesi Başkanı Avad Hamid el Bender, asılarak idam edildi ve Tikrit kentinin Avca köyünde Saddam Hüseyin'in yanına gömüldü. * 2011 - Türk Telekom Arena Galatasaray ve Ajax arasında oynanan dostluk maçıyla açıldı. * 2018 - İngiltere'nin inşaat devi Carillion iflas etti. * 2020 - Vikipedi Türkiye'de yeniden erişime açıldı. == Doğumlar == * 1481 - Ashikaga Yoshizumi, Ashikaga şogunluğunun 11. şogunudur (ö. 1511) * 1491 - Niccolò da Ponte, Venedik Cumhuriyetinin 87'inci dükası (ö. 1585) * 1622 - Molière, Fransız komedi yazarı ve oyuncu (ö. 1673) * 1725 - Petro Rumyantsev, Rus general (ö. 1796) * 1754 - Jacques Pierre Brissot, Girondistenlerin Fransız Meclisindeki sözcüsü (ö. 1793) * 1791 - Franz Grillparzer, Avusturyalı trajedi yazarı (ö. 1872) * 1795 - Aleksandr Griboyedov, Rus oyun yazarı, besteci, şair ve diplomat (ö. 1829) * 1803 - Heinrich Ruhmkorff, Alman bilim adamı, buluşçu (ö. 1877) * 1807 - Hermann Burmeister, Alman-Arjantinli zoolog, böcek bilimci, herpetolog ve botanikçi (ö. 1892) * 1809 - Pierre-Joseph Proudhon, Fransız sosyalist ve gazeteci (Anarşizmin teorisyenlerinden) (ö. 1865) * 1842 - Paul Lafargue, Fransız uyruklu düşünür ve eylem adamı (ö. 1911) * 1842 - Alfred Jean Baptiste Lemaire, Fransız ordu müzisyeni ve besteci (ö. 1907) * 1850 - Mihai Eminescu, Rumen şair, romancı ve gazeteci (ö. 1889) * 1850 - Sofya Kovalevskaya, Rus matematikçi (ö. 1891) * 1863 - Wilhelm Marx, Alman avukat, devlet adamı (ö. 1946) * 1864 - İsa Bolatin, Kosovalı Arnavut gerilla ve siyasetçi (ö. 1916) * 1866 - Nathan Söderblom, İsveçli din adamı ve Nobel Barış Ödülü sahibi (ö. 1931) * 1868 - Otto von Lossow, Alman ordusu subayı (ö. 1938) * 1871 - Ahatanhel Krımski, Ukraynalı bilim insanı ve akademisyen (ö. 1942) * 1872 - Arsen Kotsoyev, Osetyalı yayıncı (ö. 1944) * 1873 - Max Adler, Avusturyalı marksist hukukçu, sosyolog ve sosyalist teorisyen (ö. 1937) * 1875 - İbn Suud, Suudi Arabistan'ın kurucusu ve ilk kralı (ö. 1953) * 1875 - Thomas Burke, Amerikalı atlet (ö. 1929) * 1882 - Margaret, İsveç Veliaht Prensesi ve Scania Düşesi (ö. 1920) * 1882 - Florian Znaniecki, Polonyalı filozof ve sosyolog (ö. 1958) * 1891 - Franz Babinger, Alman yazar (ö. 1967) * 1891 - İlya Grigoryeviç Ehrenburg, Sovyet yazar, gazeteci ve romancı (ö. 1967) * 1891 - Gladys Gale, Amerikalı şarkıcı ve aktris (ö. 1948) * 1894 - Edith Gostick, Kanadalı politikacı (ö. 1984) * 1895 - Artturi Ilmari Virtanen, Finlandiyalı kimyager (ö. 1973) * 1901 - Luis Monti, Arjantinli futbolcu (ö. 1983) * 1902 - Nâzım Hikmet Ran, Türk şair (ö. 1963) * 1908 - Edward Teller, Macar asıllı Amerikalı kuramsal fizikçi (ö. 2003) * 1912 - Michel Debré, Fransız devlet adamı (ö. 1996) * 1913 - Lloyd Bridges, Amerikalı oyuncu (ö. 1998) * 1917 - Vasili Petrov, Kızıl Ordu'nun komutanlarından biri, Sovyetler Birliği Mareşali (ö. 2014) * 1918 - Cemal Abdünnasır, Mısır Devlet Başkanı (ö. 1970) * 1918 - João Figueiredo, Brezilya'nın 30. Devlet Başkanı (ö. 1999) * 1925 - Nermi Uygur, Türk felsefeci (ö. 2005) * 1926 - Maria Schell, Avusturyalı aktris (ö. 2005) * 1928 - René Vautier, Fransız film yönetmeni (ö. 2015) * 1929 - Martin Luther King, Amerikalı rahip ve Nobel Barış Ödülü sahibi (ö. 1968) * 1941 - Özcan Tekgül, Türk oryantal dans sanatçısı, sinema ve tiyatro oyuncusu (ö. 2011) * 1956 - Sandy Tolan, Amerikalı yazar, öğretmen ve radyo belgeseli yapımcısı * 1957 - Semiha Yankı, Türk şarkıcı * 1958 - Boris Tadiç, Sırp siyasetçi * 1959 - Mustafa Özenç, Türk sol görüşlü militan (ö. 1981) * 1965 - Sedat Balkanlı, Türk futbolcu (ö. 2009) * 1968 - Volkan Ünal, Türk sinema ve televizyon oyuncusu * 1969 - Meret Becker, Alman oyuncu ve şarkıcı * 1970 - Hamza Hamzaoğlu, Türk futbolcu ve teknik direktör * 1970 - Shane McMahon, Amerikalı iş insanı, profesyonel güreşçi * 1971 - Regina King, Amerikalı oyuncu ve televizyon yönetmeni *1971 - Metin Özbey, Türk milli planör pilotu *1973 - İsam el-Hazari, Mısırlı millî futbolcu * 1975 - Mary Pierce, Fransız tenis oyuncusu * 1976 - Florentin Petre, Rumen futbolcu * 1976 - Zara, Türk şarkıcı * 1977 - Ebru Şallı, Türk model, sunucu ve pilates eğitmeni * 1978 - Eddie Cahill, Amerikalı oyuncu * 1978 - Pablo Amo, İspanyol futbolcu * 1978 - Franco Pellizotti, İtalyan emekli profesyonel yol bisikleti yarışçısı * 1979 - Martin Petrov, Bulgar eski futbolcu * 1981 - Pamela Tola, Fin oyuncu * 1981 - Pitbull, Amerikalı müzisyen * 1981 - Serhan Arslan, Türk oyuncu ve sunucu * 1983 - Hugo Viana, Portekizli futbolcu * 1984 - Keiran Lee, İngiliz pornografik aktör * 1984 - Ben Shapiro, Amerikalı muhafazakâr siyasi yorumcu, konuşmacı, yazar ve avukat * 1985 - René Adler, Alman eski futbolcu * 1987 - Caner Büke, Türk millî tekvandocu * 1987 - Kelly Kelly, Amerikan profesyonel güreşçi ve manken * 1988 - Daniel Caligiuri, Alman futbolcudur * 1988 - Sonny John Moore (Skrillex), Amerikan elektronik müzik prodüktörü * 1990 - Kostas Slukas, Yunan basketbolcu * 1991 - Darya Klişina, Rus uzun atlayıcı * 1991 - Marc Bartra, İspanyol futbolcu * 1991 - Nicolai Jørgensen, Danimarkalı futbolcu * 1992 - Joël Veltman, Hollandalı futbolcudur * 1994 - Sinan Gümüş, Türk asıllı Alman futbolcu * 1996 - Dove Cameron, Amerikalı oyuncu ve şarkıcı * 2000 - Thale Rushfeldt Deila, Norveçli hentbolcu * 2004 - Grace VanderWaal, Amerikalı şarkıcı ve söz yazarı == Ölümler == * 69 - Galba, 8 Haziran 68-15 Ocak 69 arası Roma İmparatoru, Dört İmparator Yılı'nın ilk imparatoru (d. 3) * 1569 - Catherine Carey, VIII. Henry'nin metresi (d. 1524) * 1597 - Juan de Herrera, İspanyol mimar, matematikçi, araştırmacı ve asker (d. 1530) * 1762 - Pyotr İvanoviç Şuvalov, Rus devlet militanı, general-feldmareşal, konferans vekili ve saray asılzadesi (d. 1710) * 1781 - Henry Cheere, İngiliz heykeltıraş (d. 1703) * 1866 - Massimo d'Azeglio, İtalyan devlet adamı, yazar ve ressam (d. 1798) * 1896 - Mathew Brady, Amerikalı fotoğrafçı (d. 1822) * 1919 - Karl Liebknecht, Alman sosyalist politikacı (d. 1871) * 1919 - Rosa Luxemburg, Alman sosyalist politikacı (d. 1871) * 1924 - Peter Newell, Amerikalı sanatçı ve yazar (d. 1862) * 1945 - Sami Yetik, Türk ressam (d. 1878) * 1950 - Alma Karlin, Sloven yazar (d. 1889) * 1950 - Petre Dumitrescu, Rumen Üst-orgeneral (d. 1882) * 1954 - Şükrü Kanatlı, Türk asker ve Kara Kuvvetleri Komutanı (d. 1893) * 1955 - Yves Tanguy, Fransız-Amerikalı ressam (d. 1900) * 1955 - Isak Samokovlija, Bosnalı Yahudi yazar (d. 1889) * 1956 - Enis Akaygen, Türk siyasetçi ve diplomat (d. 1880) * 1970 - Louis Fischer, Amerikalı gazeteci (d. 1896) * 1971 - Etem Tem, Atatürk'ün fotoğrafçısı (d. 1901) * 1973 - Andrey Dulson, Sovyet bilim insanı (d. 1900) * 1984 - Fazıl Küçük, Kıbrıslı siyasetçi (d. 1906) * 1987 - Mustafa Demir, Türk asker (Makbule Atadan'ın manevi oğlu) (d. 1918) * 1988 - Seán MacBride, İrlandalı politikacı (d. 1904) * 1996 - II. Moshoeshoe, Lesotho Kralı (d. 1938) * 2000 - Nezihe Becerikli, Türk tiyatro ve sinema oyuncusu (d. 1918) * 2003 - Doris Fisher, Amerikalı bir şarkıcı ve söz yazarıydı (d. 1915) * 2005 - Victoria de los Ángeles, İspanyol opera sanatçısı ve soprano (d. 1923) * 2007 - Avad Hamid el-Bender, Saddam Hüseyin döneminde görev yapmış Iraklı yargıç (d. 1945) * 2007 - Lale Oraloğlu, Türk tiyatro sanatçısı (d. 1924) * 2007 - Barzan İbrahim el-Hasan el-Tikriti, Genel İstihbarat Servisinin başkanı ve Saddam Hüseyin'in üvey kardeşi (d. 1951) * 2008 - Brad Renfro, Amerikalı oyuncu (d. 1982) * 2011 - Nat Lofthouse, İngiliz eski millî futbolcu (d. 1925) * 2011 - Susannah York, İngiliz oyuncu (d. 1939) * 2012 - Manuel Fraga Iribarne, İspanyol siyasetçi (d. 1922) * 2014 - Cassandra Lynn, Amerikalı model (d. 1979) * 2014 - Roger Lloyd-Pack, İngiliz oyuncu (d. 1944) * 2015 - Kim Fowley, Amerikalı yapımcı, şarkıcı ve müzisyen (d. 1939) * 2015 - Ethel Lang, 110 yaş üstü yaşayan İngiliz kadın (d. 1900) * 2015 - Rimma Markova, Rus film oyuncusu (d. 1925) * 2016 - Francisco X. Alarcón, Amerikalı şair (d. 1954) * 2016 - Dan Haggerty, Amerikalı oyuncu (d. 1942) * 2016 - Manuel Velázquez, İspanyol eski millî futbolcudur (d. 1943) * 2017 - Ciel Bergman, Amerikalı ressam (d. 1938) * 2017 - Babette Cole, İngiliz çocuk kitabı yazarı ve çevirmen (d. 1950) * 2017 - Jimmy Snuka, Fijili emekli profesyonel güreşçi (d. 1943) * 2017 - Kozo Kinomoto, Japon futbolcu (d. 1949) * 2017 - Vicki Lansky, Amerikalı çocuk hikâyeleri yazarı ve yayıncı (d. 1942) * 2018 - Romana Acosta Bañuelos, Cumhuriyetçi Parti üyesi Amerikalı üst düzey kamu görevlisidir (d. 1925) * 2018 - Viktor Anpilov, Sovyet Rus sosyalist siyasetçi (d. 1945) * 2018 - Mathilde Krim, İtalyan-Amerikalı tıp araştırmacısı ve bilim insanıdır (d. 1926) * 2018 - Karl-Heinz Kunde, Alman eski erkek bisiklet yarışçısı (d. 1938) * 2018 - Dolores O'Riordan, İrlandalı şarkıcı ve söz yazarı (d. 1971) * 2018 - Turan Özdemir, Türk tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu (d. 1952) * 2018 - Peter Wyngarde, İngiliz aktör ve şarkıcıdır (d. 1927) * 2019 - Carol Channing, Amerikalı stand-up komedyen, oyuncu, şarkıcı, dansçı ve seslendirme sanatçısıdır (d. 1921) * 2019 - Edyr de Castro, Brezilyalı oyuncu ve şarkıcı (d. 1946) * 2019 - Miodrag Radovanović, Sırp oyuncu (d. 1929) * 2019 - Thelma Tixou, Litvanya asıllı Arjantinli-Meksikalı aktris, dansçı ve kabare sanatçısı (d. 1944) * 2021 - Sjarifuddin Baharsjah, Endonezyalı siyasetçi ve akademisyen (d. 1931) * 2021 - Geoff Barnett, İngiliz profesyonel futbolcudur (d. 1946) * 2021 - Wilbur Brotherton, Amerikalı siyasetçi (d. 1922) * 2021 - Michael Bryce, Avustralyalı mimar, endüstriyel grafik tasarımcısı (d. 1938) * 2021 - Vicente Cantatore, Arjantinli-Şilili profesyonel futbolcu ve teknik direktör (d. 1935) * 2021 - Gildardo García, Kolombiyalı satranç oyuncusuydu (d. 1954) * 2021 - Lệ Thu, Vietnamlı şarkıcı (d. 1943) * 2021 - Tiit Lilleorg, Estonyalı bir film ve televizyon oyuncusu (d. 1941) * 2022 - Hekimoğlu İsmail, Türk emekli astsubay, yazar, gazeteci ve köşe yazarı (d. 1932) * 2022 - Aurora del Mar, Arjantinli seslendirme sanatçısı ve aktris (d. 1934) == Tatiller ve özel günler == * Kirli Hava ile Savaş Haftası == Kaynakça == *0115 15

== Olaylar == * 475 - Bizans İmparatoru Zeno, Başkent Konstantinopolis'i terkederek Antioch'a (Antakya) kaçmaya zorlandı, böylelikle birinci saltanatı sona ermiş oldu. * 1788 - Connecticut, Amerika Birleşik Devletleri Anayasasını onaylayan 5. eyalet oldu. * 1792 - Osmanlı İmparatorluğu ile Rusya arasında 5 yıllık savaşın ardından, Yaş Antlaşması imzalandı. * 1839 - Fransız Bilimler Akademisi, Daguerreotype adı verilen bir fotoğrafçılık işlemini duyurdu. * 1853 - Osmanlı İmparatorluğu için "hasta adam" tabiri ilk kez Rus Çarı I. Nikolay tarafından kullanıldı. * 1861 - Mississippi, Birleşik Devletlerden ayrıldı. * 1900 - Mısır'da Kahire demiryolu tamamlandı ve ilk tren hizmete girdi. * 1900 - İtalya'da Lazio takımı kuruldu. * 1905 - Moskova'da Kışlık Saray'a yürüyen işçilerin üzerine ateş açıldı. * 1916 - Seddülbahir Muharebeleri bitti. * 1916 - İngilizler'in Gelibolu Yarımadası'ndan çekilip gitmeleri üzerine, sabah 08.45'te Alçıtepe'den Başkomutanlık Vekaleti'ne telgraf çeken 5. Ordu Komutanı Mareşal Otto Liman von Sanders, "Tanrı'ya şükür Gelibolu Yarımadası tamamen düşmandan temizlenmiştir. Diğer ayrıntılar ayrıca sunulacaktır" dedi. * 1922 - Hatay'ın Dörtyol ilçesi Fransız işgalinden kurtuldu. (İtilaf güçlerine karşı "ilk kurşun" Dörtyol'un Karakese beldesinde Ömer Hoca'nın oğlu Kara Mehmet tarafından 19 Aralık 1918 tarihinde atılmıştır.) * 1926 - Piyango çekilişinin yalnızca Tayyare Cemiyeti'ne ait olduğuna ilişkin kanun kabul edildi. * 1936 - Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Atatürk'ün de katıldığı bir törenle öğrenime başladı. Törende konuşan Millî Eğitim Bakanı Saffet Arıkan "Çürümüş görünen dünya kültürünü yeniden yaratacak olan Türk çocuklarıdır" dedi. * 1937 - Josef Stalin'in sürgüne gönderdiği Lev Troçki, Meksika'ya gitti. * 1937 - İstanbul Tramvay Şirketi, talebelerin ucuz seyahat etmeleri için paso verdi. Pasolar talebelerin ikamet mıntıkalarıyla, mekteplerinin bulunduğu bölge arasındaki seferlerde geçerli oldu. * 1942 - Türk Tarih Kurumu Ziya Gökalp'in bütün eserlerinin yayımlanmasına, Türk Dil Kurumu da yeni bir Kur'an çevirisine karar verdi. * 1949 - Türkiye'nin 7. Başbakanı Hasan Saka görevinden çekildi. * 1951 - Birleşmiş Milletler genel merkezi açıldı. * 1951 - Washington Capitols kulübü kapatıldı. * 1955 - Devlet Operası sopranosu Leyla Gencer, temsiller vermek üzere İtalya'ya gitti. * 1957 - Birleşik Krallık Başbakanı Anthony Eden, sağlık nedenleriyle istifa etti. * 1961 - Basın İlan Kurumu kuruldu. * 1964 - Panama Kanalı bölgesinde çıkan Amerikan karşıtı gösterilerde, 21 Panamalı ve 3 Amerikan askeri öldü. * 1964 - ATAŞ Rafinerisi'ndeki grev, "millî güvenliği bozucu" nitelikte olduğu gerekçesiyle Bakanlar Kurulu tarafından 1 ay süreyle ertelendi. * 1966 - 800 kişilik ilk işçi kafilesi Almanya'ya hareket etti. * 1968 - Surveyor 7 adlı uzay aracı ay yüzeyine yumuşak iniş yaptı. Bu yolculuk Amerikalıların insansız ay yüzeyi araştırmalarının sonuncusu oldu. * 1968 - Ankara Yüksek İhtisas Hastanesi'nde bir köpeğin kalbi değiştirildi. Ameliyattan kırk dakika sonra bakım güçlüğü nedeniyle köpek "uyutuldu". * 1968 - Meksiko tarihinde bilinen ilk ve son kez kar yağışı gözlendi, yağış 2 gün daha devam etti. * 1969 - Ortadoğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) bir ay süreyle tatil edildi. 6 Ocak günü üniversitede Amerikan Büyükelçisi Robert Komer'in makam otomobili öğrenciler tarafından yakılmıştı. * 1969 - Ses hızını aşan ilk yolcu uçağı Concorde, deneme uçuşunu başarıyla gerçekleştirdi. * 1970 - Birleşik Krallık'ta yapılan açıklamaya göre, bir hafta içinde Hong Kong gribinden 2850 kişi öldü. * 1972 - RMS Queen Elizabeth yolcu gemisi, Hong Kong'un Victoria Limanı'nda çıkan bir yangın sonucu yarı batık halde kaldı. Bu enkaz 1974 yılında bir James Bond filmi olan Altın Tabancalı Adam'da dekor ve plato olarak kullanıldı. * 1978 - Akaryakıt sıkıntısı had safhada; akaryakıtı biten hastaneler hasta kabul etmemeye ve yatan hastaları taburcu etmeye başladılar. * 1978 - Bir günde 14 yer bombalandı. İstanbul'da 5, Ankara'da 7, Trabzon ve Afşin'de de birer yere atılan bombalar hasara yol açtı. * 1978 - İstanbul'da Çapa Tıp Fakültesi şiddetli soğuk nedeniyle tatil edildi. * 1978 - TEKEL Genel Müdür Vekili Esat Gühan görevden alındı, yerine vekaleten Orhan Özet getirildi. * 1979 - Ankara'da iki tren çarpıştı. Çoğu işçi ve öğrenci olan 32 kişi öldü. * 1979 - Yeşilköy Havalimanı'nda kanlı baskını gerçekleştirdikten sonra müebbet hapse mahkûm olan Muhammed Reşit ve Mehdi Muhammed adlı iki Filistinli gerilla, Sağmalcılar Cezaevi'nden kaçtı. * 1979 - Ege Kıta Sahanlığı görüşmeleri, Viyana'da büyük bir gizlilik içinde başladı. * 1984 - Yargıtay bir karar verdi; emekli işçiye verilen altın madalyanın bedeli, kıdem tazminatından düşülecek. * 1986 - Polaroid'in açtığı patent davalarını kaybeden Kodak firması, anında fotoğraf veren kamera (instant camera) işine son vermek zorunda kaldı. * 1987 - Yargıtay, Milliyetçi Hareket Partisi'nin Alparslan Türkeş'in üzerinde bulunan mal varlığının Hazine'ye devrine karar verdi. * 1991 - Toplu taşıma araçlarında sigara içilmesi ve tütün mamullerinin reklamının yapılması yasaklandı. * 1992 - Karadzic liderliğinde Bosnalı Sırplar, “Bosna Hersek Sırp Cumhuriyeti”ni kurduklarını açıkladılar. * 1995 - Güner Ümit'in, İnter Star'da yayınlanan "Süper Turnike" programında, Alevilerde "ensest" olduğunu ima eden sözleri üzerine, Aleviler iki gün boyunca televizyon önünde gösteri yaptı. İki günün sonunda programın yayından kaldırılacağı açıklandı. * 1996 - Evrensel Gazetesi muhabiri Metin Göktepe'nin cesedi Eyüp Spor Salonu'nun yakınındaki arsada bulundu. Gazeteci Metin Göktepe bir gün önce görevini yaparken polisçe engellenmiş ve gözaltına alınmıştı. * 1996 - Sabancı Holding Yönetim Kurulu Üyesi Özdemir Sabancı, Toyotasa Genel Müdürü Haluk Görgün ve sekreter Nilgün Hasefe, Sabancı Center'da vurularak öldürüldü. Olayı DHKP/C örgütü üstlendi. * 1997 - Başbakanlık Kriz Yönetimi Merkezi yönetmeliği Resmi Gazete'de yayımlandı. Yönetmelik, kriz hallerinde kimi yürütme yetkilerini Genelkurmay Genel Sekreterliği'ne veriyor. * 2003 - İkinci Afrika Sosyal Forumu sona erdi. * 2003 - Aile mahkemeleri kuruldu. * 2005 - Mahmud Abbas, Filistin Devlet Başkanlığına seçildi. * 2007 - Merkez üssü Özbekistan'ın Başkenti Taşkent'in 200 kilometre güneydoğusu olan, 8 şiddetinde deprem meydana geldi. * 2007 - Adana'dan Irak'a giden, içinde Türk işçilerinin bulunduğu, Moldova'lı bir şirkete ait Antonov tipi bir uçak, Bağdat'ın Beled Havaalanı pistine 200 metre kala düştü: 34 kişi öldü. * 2009 - Nâzım Hikmet'in Türk vatandaşlığından çıkarılmasına ilişkin 1951 yılındaki Bakanlar Kurulu Kararı yürürlükten kaldırıldı. * 2011 - Iran Air'e ait 277 sefer sayılı uçuşu Urmiye yakınlarında düştü. 72 kişi hayatını kaybetti. * 2011 - Güney Sudan'da bağımsızlık referandumu yapıldı. * 2020 - Çin, SARS- CoV-2 virüsünden ilk ölümün gerçekleştiğini duyurdu. == Doğumlar == küçükresim|Gine Cumhuriyeti'nin başkenti Conakry'de, Portekiz işgaline son verildiği tarih olan (22 Kasım) "1970 Zaferi" Anıtı. * 1554 - XV. Gregorius, 9 Şubat 1621 - 8 Temmuz 1623 döneminde papa (d. 1623) * 1590 - Simon Vouet, Fransız ressam ve dekoratör (ö. 1649) * 1624 - Meishō, Japonya hükümdarı (ö. 1696) * 1671 - Jean-Baptiste Vanmour, Fransız ressam (ö. 1737) * 1715 - Robert-François Damiens, Fransız suikastçı (Fransa Kralı XV. Louis'ye başarısız suikast girişiminde bulunan) (ö. 1757) * 1778 - Hammâmîzâde İsmâil Dede Efendi, Türk müzikadamı (ö. 1846) * 1835 - İvasaki Yataro, Japon finansör ve Mitsubishi'nin kurucusu (ö. 1885) * 1856 - Stevan Stojanović Mokranjac, Sırp bestekâr, müzik eğitmeni, orkestra şefi, halka ait sanat ürünleri koleksiyoncusu ve yazar (ö. 1914) * 1857 - Anna Kuliscioff, Yahudi-Rus devrimci, feminist, anarşist, İtalya'da tıp eğitimi yapan ilk kadınlardan (ö. 1925) * 1868 - Søren Sørensen, Danimarkalıı biyokimyacı (ö. 1939) * 1878 - John B. Watson, Amerikalı psikolog (ö. 1958) * 1881 - Lascelles Abercrombie, İngiliz şair ve edebiyat eleştirmeni (ö. 1938) * 1881 - Giovanni Papini, İtalyan gazeteci, denemeci, edebiyat eleştirmeni, şair ve romancı (ö. 1956) * 1882 - Otto Ruge, Norveçli general (ö. 1961) * 1890 - Karel Capek, Çek romancı, kısa öykü, oyun ve deneme yazarı (ö. 1938) * 1890 - Kurt Tucholsky, Alman gazeteci ve yazar (ö. 1935) * 1893 - Pierre Renouvin, Fransız diplomat ve tarihçi (ö. 1974) * 1899 - Harald Tammer, Eston gazeteci, atlet ve halterci (ö. 1942) * 1899 - Arda Bowser, Amerikalı profesyonel futbolcu (ö. 1996) * 1900 - Fahrettin Kerim Gökay, Türk bürokrat ve siyasetçi (İstanbul Valisi ve Belediye Başkanlarından) (ö. 1987) * 1901 - Chic Young, Amerikalı çizer (ö. 1973) * 1902 - Stanisław Wojciech Mrozowski, Polonyalı fizikçi (ö. 1999) * 1908 - Glyn Smallwood Jones, Britanyalı siyasetçi (ö. 1992) * 1908 - Simone de Beauvoir, Fransız yazar ve feminist (varoluşçuluk akımını edebiyatta sürdüren) (ö. 1986) * 1911 - Gypsy Rose Lee, Amerikalı striptiz sanatçısı (ö. 1970) * 1913 - Richard Nixon, Amerikalı siyasetçi ve Amerika Birleşik Devletleri'nin 37. Başkanı (ö. 1994) * 1914 - Kenny Clarke, Amerikalı caz davulcusu (ö. 1985) * 1917 - Cahit Külebi, Türk şair (ö. 1997) * 1918 - Hikmet Tanyu, Türk akademisyen, şair ve yazar (ö. 1992) * 1922 - Ahmed Sékou Touré, Gine Cumhuriyeti'nin ilk Devlet Başkanı (ö. 1984) * 1922 - Har Gobind Khorana, Amerikalı molekuler biyolog ve Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü sahibi (ö. 2011) * 1925 - Lee Van Cleef, Amerikalı oyuncu (ö. 1989) * 1928 - Domenico Modugno, İtalyan şarkıcı ve söz yazarı (ö. 1994) * 1929 - Brian Friel, İrlandalı çevirmen ve oyun yazarı (ö. 2015) * 1933 - Wilbur Smith, Rodezyalı yazar (ö. 2021) * 1937 - Klaus Schlesinger, Alman yazar ve gazeteci (ö. 2001) * 1940 - Sergio Cragnotti, İtalyan spor adamı * 1941 - Joan Baez, Amerikalı folk şarkıcı (1960'larda gençliğin Amerikan halk müziğine ilgisini çeken şarkıcı ve siyasal eylemci) * 1942 - Adnan Keskin, Türk siyasetçi * 1944 - Jimmy Page, İngiliz müzisyen ve Led Zeppelin grubunun gitaristi * 1944 - Yusuf Kenan Doğan, Türk siyasetçi (ö. 2015) * 1945 - Levon Ter-Petrosyan, Ermenistan'ın ilk Cumhurbaşkanı * 1947 - Dave Laing, İngiliz gazeteci, yazar ve tarihçi (ö. 2019) * 1948 - Jan Tomaszewski, Polonyalı eski kaleci * 1950 - Alec Jeffreys, İngiliz genetikçi * 1950 - Mevlüt Çetinkaya, Türk bürokrat * 1951 - Michel Barnier, Fransız siyasetçi * 1954 - Mirza Delibašić, Bosnalı basketbolcu (ö. 2001) * 1955 - J. K. Simmons, Amerikalı aktör ve En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu Akademi Ödülü sahibi * 1955 - Mehmet Müezzinoğlu, Türk hekim ve siyasetçi * 1956 - Imelda Staunton, İngiliz oyuncu * 1958 - Mehmet Ali Ağca, Türk suikastçı (Papa ve Abdi İpekçi suikastlerinin sanığı) * 1960 - Mübeccel Vardar, Türk tiyatro ve sinema oyuncusu (ö. 2006) * 1965 - Haddaway, Trinidad asıllı pop şarkıcısı * 1967 - Claudio Caniggia, Arjantinli futbolcu * 1968 - İskender Iğdır, Türk dağcı (ö. 2000) * 1968 - Joey Lauren Adams, Amerikalı oyuncu * 1970 - Lara Fabian, Belçikalı şarkıcı * 1973 - Sean Paul, Jamaikalı DJ, dancehall ve reggae şarkıcısıdır * 1977 - Scoonie Penn, Amerikalı basketbolcu * 1978 - Alpay Kemal Atalan, Türk oyuncu * 1978 - Esra İçöz, Türk Sanat Müziği şarkıcısı * 1978 - Gennaro Gattuso, İtalyan futbolcu * 1980 - Édgar Álvarez, Honduraslı futbolcudur * 1980 - Sergio García, İspanyol golfçü * 1980 - Francisco Pavón, İspanyol futbolcudur * 1981 - Danielson Ferreira Trindade, Brezilyalı futbolcu * 1981 - Euzebiusz Smolarek, Polonyalı futbolcu * 1982 - Kate Middleton, Cambridge Dükü Prens William'ın eşi * 1984 - Hussein Yasser, Katarlı futbolcu * 1984 - Engin Nurşani, Türk Sanat Müziği şarkıcısı (ö. 2020) * 1985 - Bobô, Brezilyalı futbolcu * 1985 - Enver Işık Türk futbolcu * 1985 - Juanfran, İspanyol eski millî futbolcudur * 1985 - Sinem Öztürk, Türk oyuncu ve sunucu * 1987 - Felipe Flores, Şilili futbolcu * 1987 - Lucas Leiva, Brezilyalı millî futbolcudur * 1987 - Paolo Nutini, İskoçya şarkıcı, söz yazarı ve müzisyen * 1988 - Marc Crosas, İspanyol futbolcu * 1988 - Lee Yeon- hee, Güney Koreli oyuncu * 1989 - Michael Beasley, Amerikalı profesyonel basketbolcu * 1989 - Nina Dobrev, Bulgar-Kanadalı oyuncu, model * 1989 - Ethem Yılmaz Türk futbolcu * 1989 - Michaëlla Krajicek, Hollandalı tenisçi * 1991 - Can Maxim Mutaf, Türk basketbolcu * 1992 - Franck Mbarga, Kamerunlu futbolcu * 1993 - Katarina Johnson-Thompson, İngiliz atlet * 1994 - Paweł Cibicki, Polonyalı futbolcu * 1995 - Jilke Deconinck, Belçikalı futbolcu * 1996 - Ivanildo Cassamá, Gine-Bissaulu futbolcu == Ölümler == * 1529 - Wang Yangming, Ming Hanedanı döneminde yaşamış bir Çinli hattat, filozof ve devlet adamı (d. 1472) * 1757 - Bernard le Bovier de Fontenelle, Fransız aydınlanmasının düşünürü (d. 1657) * 1848 - Caroline Herschel, Alman-İngiliz astronom (d. 1750) * 1852 - Mirza Taki Han, İran Başbakanı (d. 1807) * 1854 - Almeida Garrett, Portekizli şair, oyun yazarı, romancı ve siyasetçi (d. 1799) * 1873 - III. Napolyon, Fransa İmparatoru (d. 1808) * 1878 - II. Vittorio Emanuele, Sardinya Krallığı'nın Kralı (d. 1820) * 1878 - Ömer Fevzi Paşa, Osmanlı askeri ve devlet adamı (d. 1818) * 1907 - Muzaffereddin Şah, İran Şahı (d. 1853) * 1918 - Charles-Émile Reynaud, Fransız fen öğretmeni ve mucit (d. 1844) * 1923 - Katherine Mansfield, ‎Yeni Zelandalı romancı, kısa öykü yazarı ve deneme yazarı‎ (d. 1888) * 1927 - Houston Stewart Chamberlain, İngiliz yazar ve filozof (d. 1855) * 1933 - Daphne Akhurst, Avustralyalı tenisçi (d. 1903) * 1936 - John Gilbert, Amerikalı aktör (d. 1899) * 1940 - Ali Rıza Arıbaş, Türk siyasetçi (d. 1882) * 1943 - R.G. Collingwood, İngiliz filozof ve tarihçi (d. 1889) * 1945 - Osman Cemal Kaygılı, Türk yazar (d. 1890) * 1947 - Karl Mannheim, Alman sosyolog (d. 1893) * 1947 - Yusuf Ziya Zarbun, Türk siyasetçi (d. 1877) * 1951 - Ahmet Hamdi Akseki, Türk din bilgini ve Diyanet İşleri'nin 3. Başkanı (d. 1887) * 1953 - Bedros Baltazar, Osmanlı Ermenisi tiyatro oyuncusu ve operet sanatçısı (d. 1866) * 1957 - Hamdi Çelen, Türk siyasetçi (d. 1892) * 1961 - Emily Greene Balch, Amerikalı ekonomist ve yazar (d. 1867) * 1963 - Fridolin von Senger und Etterlin, Nazi Almanyası generali (d. 1891) * 1964 - Halide Edip Adıvar, Türk yazar (d. 1884) * 1968 - Avni Yukaruç, Türk siyasetçi (d. 1893) * 1975 - Pierre Fresnay, Fransız aktör (d. 1897) * 1979 - Pier Luigi Nervi, İtalyan inşaat mühendisi (d. 1891) * 1980 - Naim Erem, Türk siyasetçi (d. 1894) * 1982 - Hürrem Müftügil, Türk siyasetçi (d. 1898) * 1982 - Nurullah Berk, Türk ressam ve yazar (d. 1906) * 1984 - Alp Zeki Heper, Türk yönetmen (d. 1939) * 1990 - Cemal Süreya, Türk şair (d. 1931) * 1992 - Bill Naughton, İngiliz oyun yazarı (d. 1910) * 1993 - Ragıp Sarıca, Türk siyasetçi (d. 1912) * 1995 - Alaettin Eriş, Türk siyasetçi (d. 1908) * 1995 - Peter Cook, İngiliz oyuncu, varyete sanatçısı ve yazar (d. 1937) * 1995 - Souphanouvong, Laos'un ilk Cumhurbaşkanı (d. 1909) * 1996 - Özdemir Sabancı, Türk iş insanı (d. 1941) * 2001 - Yusuf Bozkurt Özal, Türk siyasetçi (d. 1940) * 2004 - Burçin Bircan, Türk manken (d. 1984) * 2009 - Irène Mélikoff, Rus ve Azeri asıllı Fransız Türkolog (d. 1917) * 2009 - Süleyman Çağlar, Türk siyasetçi (d. 1920) * 2010 - Saltuk Kaplangı, Türk tiyatro ve sinema oyuncusu (d. 1932) * 2012 - Malam Bacai Sanhá, Gine-Bissau Cumhurbaşkanı (d. 1947) * 2013 - James M. Buchanan, Amerikalı iktisatçı (d. 1919) * 2013 - Vivian Brown, San Francisco ikizlerinden biri (d. 1927) * 2014 - Amiri Baraka, Afrikalı- Amerikalı yazar, şair ve aktivist (d. 1934) * 2014 - Dale T. Mortensen, Amerikalı ekonomist (d. 1939) * 2014 - Erdal Alantar, Türk ressam (d. 1932) * 2014 - Lorella De Luca, İtalyan sinema ve dizi oyuncusu (d. 1940) * 2015 - Amedy Coulibaly, Fransız suçlu (d. 1982) * 2015 - Brian Friel, İrlandalı çevirmen ve oyun yazarı (d. 1929) * 2015 - Roy Tarpley, Amerikalı profesyonel basketbolcu (d. 1964) * 2015 - Samuel Goldwyn, Jr., Amerikalı film yönetmeni (d. 1926) * 2016 - Bircan Pullukçuoğlu, Türk müzisyen (d. 1948) * 2016 - Cielito del Mundo, Filipinli şarkıcı ve oyuncu (d. 1935) * 2016 - Maria Teresa de Filippis, İtalyan otomobil yarışçısı (d. 1926) * 2016 - Zelimhan Yakub, Azerbaycanlı şair ve siyasetçi (d. 1950) * 2018 - Terence Marsh, İngiliz sanat yönetmeni ve tasarımcı (d. 1931) * 2018 - Jean-Marc Mazzonetto, Fransız ragbi oyuncusu (d. 1983) * 2018 - Robert Minlos, Sovyet-Rus matematikçi (d. 1931) * 2018 - Odvar Nordli, Norveçli siyasetçi (d. 1927) * 2018 - Yılmaz Onay, Türk yazar, yönetmen ve çevirmen (d. 1937) * 2018 - Kato Ottio, Papua Yeni Gineli ragbi oyuncusu (d. 1994) * 2018 - Aleksandr Vedernikov, Rus-Sovyet opera sanatçısı, oda şarkıcısı ve eğitmen (d. 1927) * 2019 - Gebran Areiji, Lübnanlı siyasetçi (d. 1951) * 2019 - Kjell Bäckman, İsveçli sürat patencisi (d. 1934) * 2019 - Verna Bloom, Amerikalı oyuncu (d. 1938) * 2019 - Óscar González- Quevedo, İspanyol-Brezilyalı Cizvit rahibi ve yazar (d. 1930) * 2019 - Conxita Julià, Katalan kökenli İspanyol kadın şair (d. 1920) * 2019 - Paul Koslo, Alman-Kanadalı oyuncu (d. 1944) * 2019 - Anatoli Lukyanov, Sovyet-Rus komünist siyasetçi (d. 1930) * 2019 - Paolo Paoloni, İtalyan oyuncu (d. 1929) * 2019 - Alan Trask, Amerikalı siyasetçi (d. 1933) * 2020 - Walter J. Boyne, Amerikalı havacı rütbeli asker, savaş pilotu, tarihçi ve yazar (d. 1929) * 2020 - Rudolf de Korte, Hollandalı politikacı ve iş insanı (d. 1936) * 2020 - Pampero Firpo, Ermeni kökenli Arjantinli-Amerikalı profesyonel güreşçi (d. 1930) * 2020 - Ivan Passer, Çek-Amerikalı film yönetmeni ve senarist (d. 1933) * 2021 - Mehdi Attar-Eşrefi, İranlı orta siklet halterci (d. 1948) * 2021 - Jerry Douglas, Amerikalı pornografik film ve tiyatro yönetmeni, senarist (d. 1935) * 2021 - František Filip, Çek film yapımcısı ve yönetmeni (d. 1930) * 2021 - Anatolii Mokrousov, Ukraynalı siyasetçi (d. 1943) * 2021 - Margaret Morrison, Kanadalı bir filozoftur (d. 1954) * 2021 - John Reilly, Amerikalı aktör (d. 1936) * 2022 - Viktor Çakrıgin, Rus eski profesyonel futbolcudur (d. 1984) * 2022 - Fiona Denison, İskoç hekim ve akademisyen (d. 1970) * 2022 - Vail el-İbraşi, Mısırlı gazeteci ve televizyon sunucusu (d. 1963) * 2022 - Tehani el-Cibali, Mısırlı kadın hukukçu (d. 1950) * 2022 - Dwayne Hickman, Amerikalı aktör, televizyon yapımcısı ve yönetmeni (d. 1934) * 2022 - Bob Saget, Amerikalı oyuncu, stand-up'çı, komedyen, yazar, yönetmen ve yapımcı (d. 1956) * 2023 - Yahya Baş, Türk siyasetçi (d. 1952) * 2023 - Melinda Dillon, Amerikalı bir aktris (d. 1939) * 2023 - Simone Kramer, Hollandalı çocuk kitabı yazarı ve çevirmen (d. 1939) * 2023 - Ferenc Mészáros, Macar eski millî futbolcu ve teknik direktördür (d. 1950) * 2023 - Alex Müller, İsviçreli fizikçi ve Nobel Fizik Ödülü sahibi (d. 1927) * 2023 - Mikio Sato, Japon matematikçi (d. 1928) * 2023 - Norma Whiteman, Avustralyalı kriketçi (d. 1927) == Tatiller ve özel günler == * Hatay ilinin Dörtyol ilçesinin Fransız işgalinden kurtuluşu (1922) *0109 09

== Olaylar == * 1810 - Napolyon ile Josephine'in evlilikleri sona erdi. * 1861 - Amerikan İç Savaşı: Florida, Birleşik Devletler'den ayrıldı. * 1863 - Dünyanın ilk metrosu olan Londra metrosunun Metropolitan adı verilen ilk hattı açıldı. * 1900 - Dünya Şampiyonu Pehlivan Kara Ahmet, Paris'te "Şampiyonlar Şampiyonu" unvanını aldı. * 1919 - Medine müdafaası sona erdi. Medine'deki Osmanlı Garnizonu silah bırakan son muharip kuvvet oldu. I. Dünya Savaşı fiilen sona erdi. * 1919 - Britanyalılar, Bağdat'ı işgal etti. * 1920 - Ankara'da, Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti Heyet-i Temsiliyesi'nin yayın organı olarak, "Hâkimiyet-i Milliye" gazetesinin yayımlanmaya başlaması. * 1920 - Milletler Cemiyeti kuruldu. ABD, Cemiyete katılmadı. * 1921 - I. İnönü Muharebesi; Albay İsmet Bey komutasındaki Türk Ordusu, Yunan Ordusu ile İnönü'de karşı karşıya geldi. Yunan Ordusu yenildi. Zaferin ardından, Albay İsmet Bey, 1 Mart 1921'de generalliğe terfi ettirildi; TBMM Hükûmetinin uluslararası itibarı da hızla yükseldi. * 1926 - Heyet-i Fesadiye davası sonuçlandı. Aslında üç ayrı dava söz konusuydu. Çerkes Ethem'in Kuvâ-yi Seyyâresi'nin Bolşevik Taburu Komutanı İsmail Hakkı Bey; boşandığı eşini öldürten Miralay Osman; Kürt isyanıyla birlikte Ankara muhitinde bir isyan hareketine giriştiği gerekçesiyle Kırşehir Milletvekili Rıza Bey, idama mahkûm oldu. * 1927 - Alman sinema yönetmeni Fritz Lang'ın Metropolis adlı filmi gösterime girdi. * 1929 - Tenten'in maceraları adlı karikatür kitabı ilk kez yayımlandı. İleride 40 ayrı dilde yayımlanıyor olacak. * 1933 - İspanya'da ayaklanmalar yaygınlaştı; sıkıyönetim ilan edildi. * 1940 - Pierre Louÿs'in Afrodit adlı kitabıyla ilgili davaya başlandı. Kitap müstehcenlikle suçlanıyordu. * 1944 - Nuri Demirağ'ın fabrikasında üretilen Türk yolcu uçağının ilk uçuş denemesi, Yeşilköy'de yapıldı. * 1945 - Anayasa dilinde yeni Türkçe kelimelerin kullanılması kabul edildi. * 1945 - Teşrinevvel, Teşrinisani, Kânunuevvel ve Kânunusani aylarının adları, Ekim, Kasım, Aralık ve Ocak olarak değiştirildi. * 1946 - Ankara Gazeteciler Cemiyeti kuruldu. * 1946 - Birleşmiş Milletler'in ilk genel kurulu Londra'da toplandı. Bu kurulda 51 ülke temsil edildi. * 1947 - Demokrat Parti 1. Kongresi'nde, "Hürriyet Misakı" kabul edildi. Raporda Anayasa'ya aykırı yasaların kaldırılması, Anayasa'nın tam olarak uygulanması, yeni seçim yasası hazırlanması ve Cumhurbaşkanlığı ile parti genel başkanlığının birbirinden ayrılması isteniyordu. * 1951 - Hasankale-Horasan demiryolu ulaşıma açıldı. * 1957 - Harold Macmillan, Anthony Eden'in istifasının ardından Birleşik Krallık Başbakanı oldu. * 1961 - Basın çalışanlarıyla ilgili 212 sayılı kanun yürürlüğe girdi. Bu yasayı protesto eden gazete sahipleri 3 gün süreyle gazete çıkarmama kararı aldılar. * 1961 - Çalışan Gazeteciler Bayramı kutlanmaya başladı. * 1964 - Beatles grubunun, Amerika Birleşik Devletleri'ndeki ilk albümleri satışa sunuldu. * 1967 - Cumhuriyetçi Edward W. Brooke, Amerika Birleşik Devletleri Senatosu'nun ilk siyahi üyesi olarak görevine başladı. * 1968 - Ankara'da Dördüncü Sanayi Kongresi toplandı. Kongre'de "yabancı sermaye" konusu tartışıldı. * 1969 - Singer'in Kartal Cevizli'deki Dikiş Makineleri Fabrikası, burada çalışmakta olan 450 işçi tarafından işgal edildi. * 1971 - 500'ü aşkın mülki amir Hükûmeti protesto için eylem kararı aldı. Başbakan Süleyman Demirel bu nedenle bir genelge yayımladı. "Direnişe geçen memurlar suç işliyor" dedi. * 1972 - 15 idam kararını bozan Askerî Yargıtay İkinci Dairesi, Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan hakkındaki idam kararlarını onayladı. * 1975 - Yeni İmar Kanunu yürürlüğe girdi. * 1978 - Sovyetler, Soyuz kapsülü içinde iki kozmonotu, Salyut VI laboratuvarıyla buluşmak üzere uzaya yolladı. * 1979 - İran Şahı Rıza Pehlevi, ülkesini terk ederek ailesiyle Mısır'ın Assuan kentine gitti. * 1982 - Birleşik Krallık'de tarihin en düşük sıcaklığı: -27.2 °C. Bundan önce aynı sıcaklığa 11 Şubat 1895'te ulaşılmıştı. * 1983 - Türk Hava Yolları'nın Afyon uçağı Ankara'da düştü: 47 yolcu öldü. * 1984 - Alparslan Türkeş'in tahliye istemi 21. kez reddedildi. * 1984 - Amerika Birleşik Devletleri ve Vatikan arasında 100 yılı aşkın bir aradan sonra diplomatik ilişkiler yeniden başladı. * 1985 - TRT "anı, devrim, özgürlük" gibi bazı kelimelerin kullanımına yasak getirdi. * 1988 - Yurt dışında basılan 440 yayının ülkeye girmesi yasaklandı. * 1989 - Küba askerleri, Angola'dan çekilmeye başladı. * 1990 - Basın alanında faaliyet gösteren "Time" ve sinema alanında faaliyet gösteren "Warner" şirketleri birleşerek Time Warner adını aldı. * 1991 - Amerika Birleşik Devletleri, Irak'a hava akınları ve füze saldırısı başlattı. * 1992 - "32. Gün" programı, Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumu Yönetim Kurulu tarafından yayından kaldırıldı. Yapımcı Mehmet Ali Birand'la anlaşma feshedildi. * 1995 - TBMM televizyonu kuruldu ve oturumlar canlı olarak TRT-3'ten yayımlanmaya başladı. * 1996 - Avrasya feribotu, 4 silahlı kişi tarafından Trabzon Limanı'nda kaçırıldı. * 1998 - Anayasa Mahkemesi, Refah Partisi'nin kapatılmasına karar verdi. * 1999 - Susurluk davası kapsamında da aranan Haluk Kırcı yakalandı. Haluk Kırcı Ankara Bahçelievler'de 7 Türkiye İşçi Partisi (TİP) üyesi gencin öldürülmesiyle ilgili davada, 7 kez idam cezası almıştı. * 2001 - Wikipedia, Nupedia'nın bir parçası olarak hayata atıldı. Beş gün sonra farklı bir site oldu. * 2001 - Türksat 2A fırlatıldı. * 2002 - İstanbul Milletvekili Rıdvan Budak hakkında, DSP Merkez Disiplin Kurulu tarafından partiden kesin ihraç kararı verildi. * 2002 - Merkez Bankası eski Başkanı Gazi Erçel hakkında, dalgalı kura geçilmeden önce bazı kurumlara toplam 5 milyar 188 milyon 900 bin ABD doları satarak, 'görevini kötüye kullandığı' gerekçesiyle dava açıldı. * 2003 - Maxis tarafından SimCity'in 4. oyunu yapıldı. * 2006 - İran'ın nükleer programı uluslararası krize yol açtı. Tahran atom bombası sahibi olmak istediği iddialarını reddederken, nükleer programının sivil olduğunu ve programını geliştirmeye devam edeceğini açıkladı. 25 Ocak'ta Fransa, Birleşik Krallık ve Almanya ile ABD, İran'a ekonomik ve ticari yaptırımları kabul ettirmeye çalıştı, ama tasarı başlangıç aşamasında Rusya tarafından reddedildi. * 2008 - Çin'in merkezi kısımlarının büyük bölümünü ve güneyini etkileyen kar fırtınası başladı. * 2012 - Ankara 12. Ağır Ceza Mahkemesi, 12 Eylül askerî darbesine ilişkin dönemin Genelkurmay Başkanı, 7. Cumhurbaşkanı Kenan Evren ile emekli Orgeneral Tahsin Şahinkaya'nın "şüpheli" olarak yer aldığı iddianameyi kabul etti. İddianamede, Evren ve Şahinkaya için ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası istendi. * 2012 - Emekli Orgeneral Hurşit Tolon, tutuksuz yargılandığı İkinci Ergenekon davası kapsamında tutuklandı. == Doğumlar == * 626 - Hüseyin, Muhammed Peygamber'in torunu (ö. 680) * 1209 - Möngke, Moğol Hükümdarı (ö. 1259) * 1729 - Lazzaro Spallanzani, İtalyan biyolog ve Katolik rahip (ö. 1799) * 1769 - Michel Ney, Fransız mareşal ve askeri komutan (ö. 1815) * 1797 - Annette von Droste-Hülshoff, Alman yazar (ö. 1848) * 1809 - Meriwether Lewis Clark Sr., Amerikalı mimar, inşaat mühendisi ve politikacı (ö. 1881) * 1850 - Richard Brewer, Amerikalı kovboy ve kanun kaçağı (ö. 1878) * 1859 - Nahum Sokolow, Siyonist lider, yazar, çevirmen ve gazeteci (ö. 1936) * 1874 - Albert Mathiez, Fransız tarihçi (ö. 1932) * 1880 - Manuel Azaña, İspanyol siyaset ve devlet adamı (ö. 1940) * 1881 - Boris Konstantinovich Zaytsev, Rus yazar (ö. 1972) * 1883 - Aleksey Nikolayeviç Tolstoy, Rus yazar (ö. 1945) * 1883 - Francis X. Bushman, Amerikalı sinema oyuncusu, yönetmen ve senarist (ö. 1966) * 1883 - Alfred Saalwächter, Alman U-Boot komutanı (ö. 1945) * 1887 - José Américo de Almeida, Brezilyalı yazar (ö. 1980) * 1888 - Prenses Kadriye, Mısır Hıdivi Hüseyin Kamil Paşa'nın kızı (ö. 1955) * 1903 - Barbara Hepworth, İngiliz heykeltıraş ve sanatçı (ö. 1975) * 1905 - Akil Öztuna, Türk oyuncu (ö. 1985) * 1910 - Galina Ulanova, Rus balerin (ö. 1998) * 1913 - Mehmet Şehu, 1954 yılından 1981 yılına kadar Arnavutluk'ta Başbakanlık yapan Arnavut komünist (ö. 1981) * 1916 - Sune Bergström, İsveçli biyokimyacı ve Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü sahibi (d. 2004) * 1918 - Arthur Chung, Guyanalı siyasetçi (ö. 2008) * 1920 - Roberto Marcelo Levingston, Arjantin devlet bakanlığı yapmış askerdir (ö. 2015) * 1924 - Eduardo Chillida, İspanyol-Bask heykeltıraş ve ressam (ö. 2002) * 1924 - Eduard Admetlla i Lázaro, İspanyol fotoğrafçı (ö. 2019) * 1929 - Ray Kuzeyev, Sovyet Rus/Başkurt bilim insanı, tarihçi bilimleri doktoru * 1930 - Orhan Aksoy, Türk yönetmen, senarist ve yapımcı (ö. 2008) * 1931 - Will McBride, Amerikalı fotoğrafçı, ressam, yazar ve muhabir (ö. 2015) * 1934 - Leonid Kravçuk, Ukraynalı politikacı (ö. 2022) * 1936 - Robert Woodrow Wilson, Amerikalı fizikçi, astronom ve Nobel Fizik Ödülü sahibi * 1938 - Elza İbrahimova, Azeri bestecidir (ö. 2012) * 1938 - Donald Knuth, Amerikalı yazar * 1940 - Suphi Tekniker, Türk oyuncu ve senaryo yazarı * 1944 - Frank Sinatra Jr., Amerikalı şarkıcı ve müzisyen (ö. 2016) * 1945 - Gunther von Hagens, Alman anatomist * 1945 - Rod Stewart, İngiliz şarkıcı ve besteci * 1947 - Afeni Shakur, Amerikalı iş insanı, eski siyasi eylemci ve Kara Panter Partisi üyesi (ö. 2016) * 1947 - Peer Steinbrück, Alman siyasetçi * 1947 - Tiit Vähi, bir Estonya politikacısı * 1948 - Donald Fagen, Amerikalı müzisyen ve şarkı yazarı * 1948 - Bernard Thévenet, emekli bir Fransız bisiklet yarışçısı * 1949 - Kemal Derviş, Türk iktisatçı ve siyasetçi (ö. 2023) * 1949 - George Foreman, Amerikalı boksör * 1949 - Linda Lovelace, Amerikalı pornografik film oyuncusu (ö. 2002) * 1953 - Pat Benatar, Amerikalı şarkıcı * 1956 - Antonio Muñoz Molina, İspanyol yazar * 1959 - Fran Walsh, Akademi Ödülü kazanmış Yeni Zelandalı film yapımcısı, yönetmeni, senarist * 1959 - Gurinder Chadha, Hint asıllı İngiliz yönetmen, senarist ve yapımcı * 1960 - Brian Cowen, İrlandalı politikacı * 1964 - Hakan Boyav, Türk dizi, tiyatro ve sinema oyuncusu * 1967 - Giusva Branca, İtalyan gazeteci, blog yazarı ve spor menajeri * 1967 - Zoran Džorlev, Kuzey Makedonyalı keman sanatçısı (ö. 2021) * 1968 - Hakan Aysev, Türk opera sanatçısı ve tenor * 1972 - Devrim Nas, Türk tiyatro sanatçısı * 1974 - Jemaine Clement, Yeni Zelandalı komedyen, aktör ve müzisyen * 1974 - Steve Marlet, Fransız eski millî futbolcudur * 1974 - Hrithik Roshan, Hint aktör * 1976 - Nilüfer Kurt, Türk manken ve sunucu * 1976 - Remy Bonjasky, Surinam asıllı Hollandalı K-1 Dünya Grand Prix Kick boks şampiyonu * 1979 - Francesca Piccinini, İtalyan voleybolcu * 1980 - Nelson Cuevas, Paraguaylı futbolcu ve şarkıcı * 1980 - Sarah Shahi, Amerikalı sinema oyuncusudur * 1981 - Jared Kushner, Amerikalı gayrimenkul yatırımcısı ve işletmecidir * 1984 - Marouane Chamakh, Faslı futbolcu * 1986 - Kirsten Flipkens, Belçikalı tenisçi * 1992 - Christian Atsu, Ganalı futbolcu (ö. 2023) == Ölümler == * 976 - I. İoannis, Bizans imparatoru (d. 925) * 1619 - Safiye Sultan, Osmanlı Padişahı III. Mehmed'in annesi (d. 1550) * 1645 - William Laud, İngiliz asıllı akademisyen ve din adamı (d. 1573) * 1754 - Edward Cave, İngiliz matbaacı, editör ve yayıncı (d. 1691) * 1778 - Carl Linnaeus, İsveçli biyolog, hekim ve fizikçi (d. 1707) * 1789 - John Ledyard, Amerikalı kâşif ve maceracı (d. 1751) * 1794 - Georg Forster, Alman doğa bilimci, etnolog, seyahat yazarı, gazeteci ve devrimci (d. 1754) * 1833 - Adrien-Marie Legendre, Fransız matematikçi (d. 1752) * 1844 - Hudson Lowe, İngiliz general (d. 1769) * 1852 - Mirza Taki Han, Emîr-i Kebîr ve Emîr-i Nizâm (d. 1807) * 1858 - Hezekiah Augur, Amerikalı heykeltıraş ve mucit (d. 1791) * 1862 - Samuel Colt, Amerikalı silah sanayicisi ve mucit (d. 1814) * 1904 - Jean-Léon Gérôme, Fransız ressam ve heykeltıraş (d. 1824) * 1905 - Kārlis Baumanis, Leton söz yazarı (d. 1835) * 1905 - Louise Michel, Fransız anarşist ve Paris Komünü'nün önde gelen kadın militanlarından (d. 1830) * 1917 - Buffalo Bill (William F. Cody), Amerikalı asker, bizon avcısı ve şovmen (d. 1846) * 1918 - August Oetker, Alman iş insanı, kabartma tozunun mucidi ve Dr. Oetker firmasının kurucusu (d. 1862) * 1918 - Konstantin Josef Jireček, Çek tarihçi, diplomat ve Slavist (d. 1854) * 1922 - Ōkuma Shigenobu, Japonya'nın sekizinci Başbakanı (d. 1838) * 1950 - Mehmet Hulusi Conk, Türk asker (d. 1881) * 1951 - Sinclair Lewis, Amerikalı yazar ve Nobel Edebiyat Ödülü, Pulitzer Ödülü sahibi (d. 1885) * 1957 - Gabriela Mistral, Şilili şair, eğitimci, diplomat ve Nobel Edebiyat Ödülü sahibi (d. 1889) * 1959 - Şükrü Kaya, Türk devlet ve siyaset adamı (Türkiye'nin eski İçişleri Bakanı) (d. 1883) * 1961 - Dashiell Hammett, Amerikalı dedektif romanları yazarı (d. 1894) * 1968 - Ali Fuat Cebesoy, Türk asker ve siyasetçi (Atatürk'ün silah arkadaşı) (d. 1882) * 1968 - Theophilus Dönges, Güney Afrikalı siyasetçi (d. 1898) * 1971 - Gabrielle Bonheur Chanel (Coco Chanel), Fransız moda tasarımcısı (d. 1883) * 1984 - Reşat Enis Aygen, Türk yazar (d. 1909) * 1998 - Yaşar Güvenir, Türk piyanist, ses sanatçısı, besteci ve söz yazarı (d. 1929) * 2000 - Semih Günver, Türk Büyükelçi (d. 1917) * 2001 - Necati Cumalı, Türk şair ve yazar (d. 1921) * 2007 - Carlo Ponti, İtalyan film yapımcısı ve aktris Sophia Loren'in eşi (d. 1912) * 2010 - Mano Solo, Fransız şarkıcı, söz yazarı ve müzisyen (d. 1963) * 2011 - John Dye, Amerikalı oyuncu (d. 1963) * 2011 - Bora Kostić, Sırp asıllı Yugoslav eski millî futbolcu (d. 1930) * 2011 - Margaret Whiting, Amerikalı country müzik şarkıcısı ve oyuncu (d. 1924) * 2012 - Lila Kaye, İngiliz oyuncu (d. 1929) * 2012 - Gevork Vartanyan, Sovyet istihbarat subayı (d. 1924) * 2013 - Christel Adelaar, Hollandalı oyuncu (d. 1935) * 2013 - Peter Fitz, Alman oyuncu ve yazar (d. 1931) * 2014 - Adnan Azar, Türk şair (d. 1956) * 2014 - Süheyl Eğriboz, Türk tiyatro, dizi ve sinema oyuncusu (d. 1927) * 2014 - Zbigniew Messner, Polonya'da komünist ekonomist ve politikacı (d. 1929) * 2015 - Jorgelina Aranda, Arjantinli oyuncu, model ve şarkıcı (d. 1942) * 2015 - Brian Clemens, İngiliz senarist, yapımcı ve yönetmen (d. 1931) * 2015 - Taylor Negron, Amerikalı oyuncu, ressam, yazar ve stand-up komedyeni (d. 1957) * 2015 - Francesco Rosi, İtalyan film yönetmeni (d. 1922) * 2015 - Inge Vermeulen, Brezilya kökenli Hollandalı çim hokeyi oyuncusu (d. 1985) * 2016 - Abbas Bahri, Tunuslu matematikçi ve profesör (d. 1955) * 2016 - David Bowie, İngiliz şarkıcı, şarkı sözü yazarı ve aktör (d. 1947) * 2016 - Wim Bleijenberg, Hollandalı eski millî futbolcu (d. 1930) * 2016 - Teofil Codreanu, Rumen eski millî futbolcu (d. 1941) * 2016 - Jeanne Cordova, Amerikalı LGBT hakları savunucusu aktivist ve yazar (d. 1948) * 2016 - Michael Galeota, Amerikalı aktör (d. 1984) * 2016 - Hernán Gamboa, Venezuelalı müzisyen, besteci ve şarkıcı (d. 1946) * 2016 - Ulrich Hahnen, Alman politikacı (d. 1952) * 2017 - Hiag Akmakjian, Amerikalı yazar, ressam ve fotoğraf sanatçısı (d. 1926) * 2017 - Oddvar Barlie, Norveçli güreşçi (d. 1929) * 2017 - Buddy Greco, Amerikalı caz ve pop şarkıcısı, piyanist ve aktör (d. 1926) * 2017 - Roman Herzog, 1994-1999 yılları arasında görev yapmış Almanya cumhurbaşkanı (d. 1934) * 2017 - Achmad Kurniawan, Endonezyalı futbolcu (d. 1979) * 2017 - Tony Rosato, Kanadalı oyuncu, komedyen ve seslendirme sanatçısı (d. 1954) * 2017 - Oliver Smithies, İngiltere doğumlu Amerikalı genetikçi (d. 1925) * 2018 - Eddie Clarke, İngiliz gitarist (d. 1950) * 2018 - Mihail Derjavin, Sovyet-Rus oyuncu (d. 1936) * 2018 - Pierre Grillet, Forvet mevkiinde oynayan Fransız eski futbolcu (d. 1932) * 2018 - Philippe Marchand, Fransız sosyalist siyasetçi (d. 1939) * 2018 - Novello Novelli, İtalyan karakter oyuncu ve komedyen (d. 1930) * 2018 - Doreen Tracey, İngiliz-Amerikalı oyuncu ve sanatçı (d. 1943) * 2019 - Theo Adam, Alman opera sanatçısı (d. 1926) * 2019 - Muhyettin Aksak, Türk siyasetçi ve mühendis (d. 1957) * 2019 - Erminio Boso, İtalyan siyasetçi (d. 1945) * 2019 - Diane Oxberry, İngiliz gazeteci ve televizyon haber sunucusu (d. 1967) * 2019 - Lionel Price, Eski İngiliz basketbol oyuncusu (d. 1927) * 2019 - Juan Francisco Reyes, Guatemalalı siyasetçi (d. 1938) * 2020 - Neda Arnerić, Sırp oyuncu (d. 1953) * 2020 - Kâbus bin Said, 1970-2020 yılları arasında Umman sultanı (d. 1940) * 2020 - John Crosbie, Kanadalı siyasetçi ve hukukçu (d. 1931) * 2020 - Wolfgang Dauner, Alman caz piyanisti ve besteci (d. 1935) * 2020 - Marc Morgan, Belçikalı şarkıcı, söz yazarı ve müzisyen (d. 1962) * 2020 - Petko Petkov, Bulgar millî futbolcu ve teknik direktör (d. 1946) * 2021 - Ahmet Vefik Alp, Türk mimar, kent bilimci, yüksek mühendis ve siyasetçi (d. 1948) * 2021 - Hubert Auriol, Fransız profesyonel arazi motosiklet ve otomobil yarışçısı (d. 1952) * 2021 - Joël Batteux, Fransız siyasetçi (d. 1943) * 2021 - Pedro Casado, İspanyol profesyonel futbolcu (d. 1937) * 2021 - Tosh Chamberlain, İngiliz eski profesyonel futbolcu (d. 1934) * 2021 - Adam Dyczkowski, Polonyalı Roma Katolik piskopos (d. 1932) * 2021 - Nancy Walker Bush Ellis, Amerikalı çevreci ve politik kampanyacı (d. 1926) * 2021 - Christopher Maboulou, Fransız futbolcu (d. 1990) * 2021 - Antonio Sabàto Sr., İtalyan-Amerikalı aktör (d. 1943) * 2021 - Julie Strain, Amerikalı aktris ve model (d. 1962) * 2021 - David Stypka, Çek erkek şarkıcı, müzisyen, gazeteci ve grafik sanatçısı (d. 1979) * 2022 - Herbert Achternbusch, Alman yazar (d. 1938) * 2022 - Alfred Gager, Avusturyalı eski millî futbolcudur (d. 1942) * 2022 - Aura Herzog, Eski İsrail first ladysi, aktivist ve hayırsever (d. 1924) * 2022 - Zhanat Suleimenov, Kazak asker ve siyasetçi (d. 1962) * 2022 - Abdurrahman Vezirov, Azerbaycan Komünist Partisi Merkezî Komitesinin Birinci Sekreteri (d. 1930) * 2023 - Jeff Beck, İngiliz rock gitaristi (d. 1944) * 2023 - Gaudenzio Bernasconi, İtalyan eski millî futbolcudur (d. 1932) * 2023 - Hermenegildo Candeias, Portekizli jimnastikçi (d. 1934) * 2023 - II. Konstantin, 1964-1973 yılları arasında son Yunanistan kralı (d. 1940) * 2023 - Pierre Dorsini, eski Fransız profesyonel futbolcu ve teknik direktör (d. 1934) * 2023 - Jeff Hamilton, Amerikalı sürat kayakçısı (d. 1966) * 2023 - George Pell, Avustralya kardinali (d. 1941) == Tatiller ve özel günler == * Türkiye Çalışan Gazeteciler Günü *0110 10

== Olaylar == * 1265 - İlk İngiliz parlamentosu toplandı. * 1815 - Napolyon, 140.000 kişilik bir ordu ve 200.000 kişilik gönüllü birliği ile Paris'e girdi. * 1841 - Hong Kong Adası (Hong Kong'un güneyinde bir ada), Afyon Savaşları sırasında Birleşik Krallık'a verildi. * 1861 - Arjantin'in Mendoza şehri, şiddetli bir depremle harabeye döndü. * 1892 - Springfield, Massachusetts'te ilk resmi basketbol maçı oynandı. * 1895 - Darülaceze kuruldu. * 1915 - Mustafa Kemal, Esat (Bülkat) Paşa komutasındaki 3. Kolordu'ya bağlı olarak Tekirdağ'da teşkil edilecek 19.Tümen Komutanlığı'na atandı. * 1916 - Albert Einstein, görelilik kuramını yayımladı. * 1918 - Midilli Kruvazörü, Gökçeada açıklarındaki mayınlara çarparak battı. I. Dünya Savaşı'nın başında, 11 Ağustos 1914'te İngiliz filosunun izlediği Almanların Goeben ve Breslau gemileri Çanakkale Boğazı'ndan geçmiş ve ilkine "Yavuz" ikincisine "Midilli" adı verilmişti. * 1920 - Maraş'ta Fransızlar'a karşı, Maraş Savunması başladı. * 1921 - TBMM'nin oluşumunun ardından 23 maddelik ilk Anayasa, Teşkilatı Esasiye kabul edildi. * 1921 - Dağıstan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti; Sovyetler Birliği'ne bağlı olarak kuruldu. * 1923 - Türkiye Büyük Millet Meclisi, gizli oturumunda Elcezire bölgesinde bir İstiklal Mahkemesi kurulması kararı aldı. * 1923 - İsmet Paşa'nın, Lozan'da Yunanlar tarafından yakılmış 26 şehrin listesini sunması. * 1936 - Ankara'da Endüstri Kongresi toplandı. Toplantıda İkinci Beş Yıllık Sanayi Planı esasları kabul edildi. * 1936 - Sinemaların esas filmle beraber bir de "öğretici film" göstermek zorunda olduğuna ilişkin yasa çıktı. * 1936 - VIII. Edward Birleşik Krallık Hükümdarı oldu. Daha bir yılı doldurmadan 10 Aralık 1936'da kendi isteği ile tahtı bırakacaktır. * 1942 - Askerlik süresi üç yıla çıkarıldı. * 1945 - Birleşik Krallık'ta eğitimini tamamlayan 50 Türk öğrenciye pilotluk brövesi verildi. * 1947 - Fransa'da Charles de Gaulle, politikadan çekildiğini açıkladı ve görevinden istifa etti. * 1950 - Kiraların serbest bırakılması kararlaştırıldı. * 1952 - Türkiye Cumhuriyeti Millî Savunma Bakanlığı Kore'de 34 subay, 46 astsubay ve 1252 erin öldüğünü açıkladı. * 1953 - General Eisenhower, Amerika Birleşik Devletleri'nin 34. Başkanı olarak göreve başladı. * 1956 - Yaşar Kemal, "İnce Memed" romanıyla Varlık Dergisi Roman Armağanı'nı kazandı. * 1961 - Londra Konferansı'nda Kıbrıslı Rumlar, "federal yönetim" tezini reddetti. Bunun üzerine Kıbrıs Türk toplumu temsilcileri konferanstan çekildi. * 1961 - Saraçhane Tiyatrosu açıldı. İlk oyun Cevat Fehmi Başkut'un "Hacıyatmaz" oyunu oldu. * 1961 - John F. Kennedy, Amerika Birleşik Devletleri'nin 35. Başkanı olarak göreve başladı. * 1963 - 21-25 Ocak'ta şiddetli soğuklar, Türkiye'nin her yanını etkiledi. Elektrikler ve sular kesildi, trenler yollarda kaldı. Uludağ'da kar kalınlığı 25 metre. * 1967 - Uluslararası Las Vegas Maratonu'nda İsmail Akçay ikinci oldu, derecesi: 2 saat, 23 dakika, 3 saniye. * 1968 - Türkiye, Yunanistan'daki askeri rejimi tanıyan ilk ülke oldu. * 1969 - John Lennon, Yoko Ono ile evlendi. * 1971 - Ortadoğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ), Akademik Konsey'in kararıyla süresiz kapatıldı. * 1973 - Eski Millî Birlik Komitesi üyesi Cemal Madanoğlu ve 31 kişi hakkında "Anayasayı değiştirme ve Türkiye Büyük Millet Meclisi'ni ıskat için gizli örgüt kurma" iddiasıyla dava açıldı. Dava açılanlar arasında Doğan Avcıoğlu, İlhan Selçuk, İlhami Soysal da var. * 1975 - Tüm Memurlar Birleşme ve Dayanışma Derneği (Tüm-Der) kuruldu. * 1975 - ASALA örgütü kuruldu. * 1981 - Uğur Mumcu, Kenan Evren'in Kahramanmaraş konuşmasını değerlendirdi: "Devlet Başkanı Orgeneral Sayın Kenan Evren'in Kahramanmaraş'ta mezhep ayrılığı konularına değinmesi, bu ayrımcılığın yarattığı ve yaratacağı sonuçları vurgulaması son derece yararlı olmuştur." * 1981 - İstanbul Sıkıyönetim Mahkemesi, 223 Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu üyesinin tutuklanmasına karar verdi. * 1981 - İran, 444 gündür rehin tutulan 52 Amerikalının serbest bırakıldığını açıkladı. Haber, Ronald Reagan'ın Amerika Birleşik Devletleri Başkanlığı koltuğunu Jimmy Carter'dan devralmasından birkaç dakika sonra geldi. * 1986 - Demokratik Sol Parti ile Sosyaldemokrat Halkçı Parti arasında yapılan "solda birlik" görüşmeleri kesildi. Demokratik Sol Parti Genel Başkanı Rahşan Ecevit, "Sosyaldemokrat Halkçı Parti (SHP) ile yollarımız ayrıldı" dedi. * 1986 - Birleşik Krallık ve Fransa, Manş Tüneli planlarını açıkladılar. * 1988 - Mehmet Ali Aybar ile Aziz Nesin hakkında on beşer yıla kadar hapis cezası istendi. Gerekçe, 2000'e Doğru dergisine Kürt sorunu konusunda yaptıkları açıklamalardı. * 1989 - George H.W. Bush, Amerika Birleşik Devletleri'nin 41. Başkanı olarak göreve başladı. * 1989 - Samsunspor kafilesi, Malatyaspor ile yapacağı lig maçına giderken kaza geçirdi, 5 kişi öldü. * 1990 - Kara Ocak: Bakü'de Sovyetler Birliği Ordusu tarafından yapılan katliamda, 143 kişi öldü. * 1992 - Flash TV yayın hayatına başladı. * 1993 - Anayasa Mahkemesi, dini bayramlarda Bayram dışında gazete çıkarılmasını yasaklayan yasayı iptal etti. * 1993 - Meclis Anavatan Partisi (ANAP) döneminin iki bakanı Safa Giray ile Cengiz Altınkaya'nın Yüce Divan'a verilmesini kararlaştırdı. * 1993 - Bill Clinton, Amerika Birleşik Devletleri'nin 42. Başkanı olarak göreve başladı. * 1995 - Tokyo metrosuna sarin gazı saldırısı: 12 kişi öldü, 1300 kişi yaralandı. * 1995 - Yeraltı dünyasının ünlü ismi Dündar Kılıç'ın kızı ve Alaattin Çakıcı'nın eski eşi Uğur Kılıç Uludağ'da öldürüldü. Uğur Kılıç, Engin Civan davasında yaptığı açıklamalarla Özal ailesini suçlamıştı. Kılıç'ı öldüren Abdurrahman Keskin yakalandı ve Uğur Kılıç'ı öldürmesi karşılığında Alaattin Çakıcı'dan 50 milyon lira aldığını söyledi. * 1996 - Filistin'de ilk kez Devlet Başkanlığı seçimleri yapıldı. Yaser Arafat Devlet Başkanı seçildi. * 1997 - Türk Sanayicileri ve İşadamları Derneği (TÜSİAD), "Demokratik standartların yükseltilmesi paketi"ni Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı ile Genelkurmay Başkanlığına sundu. TÜSİAD raporda Kürtçe eğitimin serbest bırakılmasını da öneriyordu. * 2000 - Yargıtay, gazeteci Metin Göktepe'yi gözaltında öldürdükleri gerekçesiyle 7 yıl altışar ay ağır hapis cezasına çarptırılan 6 sanık polisten 5'inin cezasını onadı, sanıklardan Emniyet Amiri Seydi Battal Köse'nin cezasını ise esastan bozdu. * 2001 - George W. Bush, Amerika Birleşik Devletleri'nin 43. Başkanı olarak göreve başladı. * 2002 - Trabzonspor - Beşiktaş maçında, Beşiktaş'ın 5-0'lık galibiyeti sonucu Hüseyin Avni Aker Stadyumu'nda kavgalar çıktı, yaralanmalar oldu ve Trabzonspor taraftarı tarafından tribün koltukları sökülüp yakıldı. Maç sonrası Hüseyin Avni Aker Stadyumu'nda maddi ve manevi büyük hasarlar meydana geldi. * 2003 - MERNİS hizmete girdi. * 2006 - Yargıtay 1. Ceza Dairesi, Mehmet Ali Ağca'nın tahliyesine ilişkin Kartal 2. Ağır Ceza Mahkemesinin kararını bozdu. Ağca, Yargıtay'ın kararı doğrultusunda Kartal'da bulunduğu yerden alınarak, Kartal H Tipi Cezaevine konuldu. * 2007 - Hrant Dink'in öldürülmesi olayının zanlısı Ogün Samast, Samsun'da yakalandı. * 2009 - Barack Obama, Amerika Birleşik Devletleri'nin 44. Başkanı olarak göreve başladı. * 2017 - Donald Trump, Amerika Birleşik Devletleri'nin 45. Başkanı olarak göreve başladı. * 2021 - Joe Biden, Amerika Birleşik Devletleri'nin 46. Başkanı olarak göreve başladı. == Doğumlar == küçükresim|Edwin Aldrin * 225 - III. Gordianus, Roma İmparatoru. I. Gordianus'un torunu (ö. 244) * 1029 - Alp Arslan, Büyük Selçuklu Devleti'nin 2. Sultanı (ö. 1072) * 1554 - I. Sebastião, Portekiz Kralı (ö. 1578) * 1663 - Luca Carlevarijs, İtalyan ressam ve gravür sanatçısı (ö. 1730) * 1716 - III. Carlos, İspanya Kralı (ö. 1788) * 1757 - Sebastiano Giuseppe Danna, İtalyan general (ö. 1811) * 1758 - Marie-Anne Paulze Lavoisier, Fransız kimyager ve asilzade (ö. 1836) * 1760 - Ferdinand Bauer, Avusturyalı botanik ressamı (ö. 1826) * 1775 - André-Marie Ampère, Fransız fizikçi (ö. 1836) * 1803 - George Merriam, Amerikalı yayımcı (ö. 1880) * 1804 - Eugène Sue, Fransız yazar (ö. 1857) * 1805 - Henry B. Metcalfe, Amerikalı siyasetçi ve ABD Temsilciler Meclisi Üyesi (ö. 1881) * 1806 - Nathaniel Parker Willis, Amerikalı yazar ve şair (ö. 1867) * 1812 - Édouard Séguin, Fransız kökenli Amerikalı psikiyatr (ö. 1880) * 1848 - Aleksandre Kazbegi, Gürcü roman ve oyun yazarı, şair, çevirmen ve tiyatro oyuncusu (ö. 1893) * 1856 - Harriot Eaton Stanton Blatch, Amerikalı yazar (ö. 1940) * 1866 - Euclides da Cunha, Brezilyalı yazar ve sosyolog (ö. 1909) * 1869 - Nikola Mandić, Bağımsız Hırvatistan Devleti'nin Başbakanı (ö. 1945) * 1870 - Guillaume Lekeu, Belçikalı besteci (ö. 1894) * 1873 - Johannes Vilhelm Jensen, Danimarkalı yazar, şair ve Nobel Edebiyat Ödülü sahibi (ö. 1950) * 1874 - Steve Bloomer, İngiliz millî futbolcu (ö. 1938) * 1875 - Henrik Sjöberg, İsveçli atlet ve jimnastikçi (ö. 1905) * 1877 - Raymond Roussel, Fransız şair, romancı, oyun yazarı ve müzisyen (ö. 1933) * 1877 - Carl Hans Lody, Alman Donanması'nda casusluk yapmış bir yedek subay (ö. 1914) * 1878 - Finlay Currie, İskoç sinema sanatçısı (ö. 1968) * 1879 - C. H. Douglas, İngiliz mühendis (ö. 1952) * 1883 - Enoch L. Johnson, Amerikalı politik patron, şerif, iş insanı ve haraçcı (ö. 1968) * 1884 - A. Merritt, American Sunday magazine editörü ve fantastik kurgu yazarı (ö. 1943) * 1889 - Lev Karahan, Ermeni devrimci ve Sovyet diplomat (ö. 1937) * 1889 - Allan Lockheed, Amerikalı uçak tasarımcısı (ö. 1969) * 1896 - George Burns, Amerikalı aktör ve şarkıcı (ö. 1996) * 1906 - Aristotle Onassis, Yunan armatör (ö. 1975) * 1912 - Hulusi Kentmen, Türk tiyatro ve sinema oyuncusu (ö. 1993) * 1919 - Silva Gabudikyan, Ermeni şair (ö. 2006) * 1920 - Federico Fellini, İtalyan film yönetmeni (ö. 1993) * 1920 - İbrahim Minnetoğlu, Türk şair, gazeteci ve köşe yazarı (ö. 1993) * 1924 - Tekin Akmansoy, Türk tiyatro ve sinema sanatçısı (ö. 2013) * 1925 - Ernesto Cardenal, Nikaragualı rahip ve şair * 1927 - Orhan Elmas, Türk oyuncu ve yönetmen (ö. 2002) * 1930 - Edwin Aldrin, Amerikalı astronot * 1931 - David Lee, Amerikalı fizikçi ve Nobel Fizik Ödülü sahibi * 1933 - Gérard Hernandez, İspanyol-Fransız oyuncu ve seslendirme sanatçısı * 1935 - Güven Sazak, Türk iş insanı ve spor yöneticisi (ö. 2011) * 1939 - Feyzi Tuna, Türk sinema yönetmeni, senarist ve oyuncu * 1945 - Christopher Martin-Jenkins, İngiliz gazeteci, yazar ve sunucu (ö. 2013) * 1946 - David Lynch, Amerikalı yönetmen ve ressam * 1952 - Hurşid Devran, Özbek şair, yazar, tarihçi ve devlet adamı * 1952 - Paul Stanley, Amerikalı müzisyen ve vokalist * 1953 - Alaattin Çakıcı, Türk organize suç örgütü lideri * 1953 - Fahri Kasırga, Türk bürokrat * 1953 - Sophie Huet, Fransız kadın gazeteci (ö. 2017) * 1954 - Serdar Gücüyener, eski Türk futbolcu ve teknik direktör * 1959 - R. A. Salvatore, Amerikalı yazar * 1964 - Željko Komšić, Bosnalı siyasetçi * 1966 - Rainn Wilson, Amerikalı oyuncu * 1972 - Nikki Haley, Amerikalı diplomat, bürokrat ve siyasetçi * 1973 - Mathilde, Belçika Kraliçesi * 1975 - Monique, Amerikalı pornografik film oyuncusu * 1976 - Conchita Martínez Granados, İspanyol tenisçi * 1976 - Kirsty Gallacher, İskoç sunucu * 1979 - Choo Ja-hyun, Güney Koreli bir aktris * 1980 ** Karl Anderson, Amerikalı profesyonel güreşçi ** Felicitas Woll, Alman oyuncu * 1981 - Owen Hargreaves, İngiliz futbolcu * 1982 - Nikki Rhodes, Amerikalı pornografik film oyuncusu * 1987 - Marco Simoncelli, İtalyan motosiklet yarışçısı (ö. 2011) * 1988 - Jeffrén Suárez, İspanyol vatandaşlığı da bulunan Venezuelalı futbolcudur * 1993 - Lorenzo Crisetig, İtalyan futbolcu * 1994 - Lucas Piazon, Brezilyalı futbolcu * 1995 - Joey Bada$$, Amerikalı hip hop sanatçısı ve oyuncu * 1995 - Calum Chambers, İngiliz futbolcudur * 2003 - Tayfun Mirzeyev, Azeri motosiklet yarışçısı == Ölümler == küçükresim|Kazancı Bedih * 250 - Fabianus, Roma Piskoposluğu yapmış din adamı ve papa (d. 200) * 767 - Şafii, İslam hukuku bilgini. Şafii mezhebinin kurucusudur (d. 820) * 842 - Theofilos, 2 Ekim 829-20 Ocak 842 arasında Bizans imparatoru (d. 813) * 882 - III. Ludwig, Cermanya kralı (28 Ağustos 876-882) (d. 830/835) * 1516 - Juan Díaz de Solís, İspanyol kâşif (d. 1470) * 1612 - II. Rudolf, Kutsal Roma imparatoru (d. 1552) * 1639 - I. Mustafa, Osmanlı'nın 15. Padişahı (d. 1591) * 1745 - VII. Karl, Kutsal Roma imparatoru (d. 1697) * 1779 - David Garrick, İngiliz aktör, oyun yazarı, tiyatro yöneticisi ve yapımcısı (d. 1717) * 1813 - Christoph Martin Wieland, Alman şair, çevirmen (d. 1733) * 1819 - IV. Carlos, İspanya Kralı (d. 1748) * 1848 - VIII. Christian, Danimarka ve Norveç Kralı (d. 1786) * 1850 - Lorenzo Bartolini, İtalyan heykeltıraş (d. 1777) * 1855 - Maria Adelaide, Sardinya kraliçesi (d. 1822) * 1867 - Nathaniel Parker Willis, Amerikalı yazar ve şair (d. 1806) * 1875 - Jean-François Millet, Fransız ressam (d. 1814) * 1891 - Kalakaua, Hawaii kralı (d. 1836) * 1900 - John Ruskin, İngiliz yazar, şair, sanat ve toplum eleştirmeni (d. 1819) * 1907 - Agnes Mary Clerke, İrlandalı bir gök bilimci ve yazar (d. 1842) * 1921 - ‎Mary Watson Whitney‎‎, Amerikalı astronom ve akademisyen‎ (d. 1847) * 1934 - Hüseyin Kazım Kadri, Türk devlet adamı ve yazar (Osmanlı Devleti'nin son yıllarında Valilik ve Nazırlık görevlerinde bulunan) (d. 1870) * 1936 - V. George, Birleşik Krallık Hükümdarı (d. 1865) * 1938 - Émile Cohl, Fransız çizer ve animatör (d. 1857) * 1944 - James McKeen Cattell, Amerikalı bilim insanı (d. 1860) * 1949 - Burhan Cahit Morkaya, Türk siyasetçi, gazeteci ve yazar (d. 1892) * 1949 - George J. Mead, Amerikalı uçak mühendisi (d. 1891) * 1957 - James Brendan Connolly, Amerikalı atlet (d. 1868) * 1965 - Mehmet Rüştü Uzel, Türk bürokrat ve eğitimci (d. 1891) * 1973 - Amilcar Cabral, Afrikalı ziraat mühendisi, yazar, marksist ve vatansever siyasetçi (d. 1924) * 1983 - Manuel Francisco dos Santos (Garrincha), Brezilyalı futbolcu (d. 1933) * 1984 - Johnny Weissmuller, Amerikalı altın madalyalı yüzücü ve Tarzan filmlerinin tanınmış aktörü (d. 1904) * 1988 - Abdulgaffar Han, Peştun politik lider (d. 1890) * 1990 - Barbara Stanwyck, Amerikalı oyuncu (d. 1907) * 1993 - Audrey Hepburn, Amerikalı oyuncu ve En İyi Kadın Oyuncu Akademi Ödülü sahibi (d. 1929) * 1994 - Matthew Busby, İskoç futbolcu, teknik direktör (d. 1909) * 1994 - Bedia Muvahhit, Türk tiyatro ve sinema oyuncusu ve devlet sanatçısı (d. 1897) * 2002 - Carrie Hamilton, Amerikalı şarkıcı, oyuncu ve yazar (d. 1963) * 2004 - Bedih Yoluk (Kazancı Bedih), Türk gazelhan (d. 1929) * 2005 - Sabri Demirbağ, Türk asker ve Kıbrıs Harekâtı'nda görev alan Tugayın Komutanı (d. 1935) * 2005 - Per Borten, Merkez Partili Norveçli politikacı (d. 1913) * 2012 - Etta James, Amerikalı blues, soul, R&B;, Rock&Roll;, gospel ve caz şarkıcısı (d. 1938) * 2014 - Claudio Abbado, İtalyan orkestra şefi (d. 1933) * 2015 - Edgar Froese, Alman müzisyen (d. 1944) * 2016 - Mykolas Burokevičius, Litvanya'da komünist siyasi bir liderdir (d. 1927) * 2016 - Edmonde Charles- Roux, Fransız gazeteci ve yazar (d. 1920) * 2017 - José Luis Astigarraga Lizarralde, Perulu Katolik piskopos (d. 1940) * 2017 - Klaus Huhn, Alman spor gazetecisi ve köşe yazarı (d. 1928) * 2017 - John Watkiss, İngiliz çizer ve çizgi film yapımcısı (d. 1961) * 2018 - Paul Bocuse, Fransız yemek şefidir (d. 1926) * 2018 - Graeme Langlands, Eski Avustralyalı profesyonel ragbi ligi oyuncusudur (d. 1941) * 2018 - Jim Rodford, İngiliz müzisyen ve şarkıcıdır (d. 1941) * 2019 - Tibor Baranski, Macar-Amerikalı eğitimci ve aktivisttir (d. 1922) * 2019 - Paul Barrett, Britanyalı müzik yapımcısı, oyuncu, müzisyen ve yazar (d. 1940) * 2019 - Rosemarie Bowe, Amerikalı oyuncudur (d. 1932) * 2019 - Evloghios, Almanya doğumlu İtalyan Ortodoks başpiskopos (d. 1935) * 2019 - Andrew G. Vajna, Macar-Amerikalı film yönetmenidir (d. 1944) * 2020 - Hayrettin Karaca, Türk sanayici ve çevre aktivisti, TEMA vakfı kurucusu (d. 1922) * 2020 - Jaroslav Kubera, Çek siyasetçi (d. 1947) * 2020 - Joe Shishido, Japon oyuncu (d. 1933) * 2021 - Mira Furlan, Hırvat oyuncu ve şarkıcı (d. 1955) * 2021 - Sibusiso Moyo, Zimbabveli siyasetçi ve tümgeneraldir (d. 1960) * 2022 - Meat Loaf, Amerikalı şarkıcı, müzisyen ve aktör (d. 1947) * 2022 - Camillo Milli, İtalyan tiyatro, sinema ve televizyon oyuncusu (d. 1929) * 2022 - Elza Soares, Brezilyalı samba şarkıcısı (d. 1930) == Tatiller ve özel günler == *0120 20

== Olaylar == * 871 - Basing Savaşı: Danimarkalı istilacı Vikingler, Anglosaksonları (Anglosakson Kralı: Ethelred of Wessex) Basing'de yendi. * 1517 - Osmanlı ordusu, Ridaniye Savaşı'nda Memluk ordusunu yendi. Bu savaşın ardından, halifelik Osmanlılara geçti. * 1580 - İstanbul Rasathanesi, III. Murat tarafından yıktırıldı. * 1771 - Falkland Adaları, İspanya tarafından Britanya'ya bırakıldı. * 1842 - İlk kez baytar mektebi (veteriner fakültesi) açıldı. * 1873 - Kasımpaşa Tersanesi işçileri greve gitti. * 1889 - Columbia Phonograph plak ve müzik şirketi Washington'da kuruldu. * 1905 - Birinci Rus Devrimi başladı. Çar birliklerinin Kışlık Saray'a dilekçe vermek için yürüyüşe geçen işçilere ateş açmaları ve Kanlı Pazar diye anılan günde, 500 işçiyi öldürmeleri üzerine ayaklanmalar baş gösterdi. * 1924 - Birleşik Krallık'ta, İşçi Partisi lideri Ramsay MacDonald başbakanlığa atandı. * 1930 - Gazi ve Türklük aleyhine yayın yapmaktan dolayı Resimli Ay dergisi aleyhine dava açıldı. * 1932 - İlk Türkçe Kur'an, Hafız Yaşar (Okur) tarafından Yerebatan Camii'nde okundu. * 1938 - Yalova Termal Oteli açıldı. * 1939 - Columbia Üniversitesi'nden bir grup bilim insanı, uranyum atomunu parçalamayı başardı. * 1942 - İmla Kılavuzu'nun tüm okul ve iş yerlerinde kullanılması hakkında genelge yayımlandı. * 1946 - Ampul satışları serbest bırakıldı. * 1946 - Mahabad Cumhuriyeti kuruldu. * 1947 - Fransa'da yeni kabineyi, sosyalist Paul Ramadier kurdu. * 1949 - Mao'nun orduları Pekin'i aldı. * 1950 - İstanbul grekoromen güreş takımı, İstanbul'da Paris takımını 7-1 yendi. * 1952 - Dünyanın ilk jet yolcu uçağı olan de Havilland Comet, BOAC Havayolu Şirketi'nin filosunda hizmete girdi. * 1953 - Türkiye Milliyetçiler Derneği kapatıldı. * 1957 - İsrail ordusu Sina Yarımadası'ndan çekilmekle birlikte, Gazze Şeridi'ndeki işgalini sürdürdü. * 1959 - İzmir Toplu Basın Mahkemesi, Demokrat İzmir gazetesi Yazı İşleri Müdürü Şeref Bakşık'a 15 gün, gazetenin sahibi Adnan Düvenci'ye ise, 1 yıl mahkûmiyet cezası verdi. * 1959 - Kadın avukatlar, Refik Erduran'a "Bir Kilo Namus" adlı yapıtı nedeniyle açtıkları davadan vazgeçtiler. * 1961 - İstanbul'da 300 cam işçisi kapalı salon toplantısı yaptı. * 1965 - Yeni Seçim Kanunu Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde kabul edildi. Yeni Seçim Kanunu millî bakiye sistemini ve birleşik oy pusulası kullanımını öngörüyor. * 1969 - Fikir Kulüpleri Federasyonu'nun "Türk Halkına Mektup" başlıklı bildirisi toplatıldı. * 1969 - Teksif Sendikası'na bağlı işçiler, Defterdar Fabrikası'nda grev başlattı. * 1970 - Boeing 747 ilk kez Londra'ya uçtu. * 1972 - Brüksel Antlaşması imzalandı. Bu antlaşmaya göre; Birleşik Krallık, İrlanda, Danimarka ve Norveç, 1 Ocak 1973'ten itibaren Avrupa Ekonomik Topluluğu'na (AET) üye olacak. * 1973 - 12 Mart dönemi başbakanlarından Nihat Erim, İnsan Hakları Mahkemesi Türkiye Yargıçlığına adaydı. Çok tepki görünce adaylıktan çekildi. * 1977 - İstanbul'da Saraçhane- Sultanahmet arasında, "Faşizme Ölüm" yürüyüşü yapıldı. Yürüyüşe 5 bin kişi katıldı. * 1979 - Türkiye'de 12 Eylül 1980 Darbesi'ne Giden Süreç (1979- 12 Eylül 1980): Devrimci Demokratik Kültür Derneklerinin, "Doğu'da Kürt halkından olmayan kamu görevlilerinin bölgeden uzaklaştırılması" kararı devlet tarafından yerine getirilmediği için Mardin Bayındırlık Müdürlüğünde görevli inşaat mühendisi İbrahim Özer, sabah işe giderken bir endüstri meslek lisesi öğrencisi tarafından silahlı saldırıya uğrayarak öldürüldü. * 1980 - Türkiye'de 12 Eylül 1980 Darbesi'ne Giden Süreç (1979- 12 Eylül 1980): Tariş olayları: Güvenlik güçleri arama yapmak için TARİŞ (Tariş İncir, Üzüm, Pamuk ve Yağlı Tohumlar Tarım Satış Kooperatifleri Birlikleri) İşletmelerine girmek istedi; 50 kişi yaralandı, 600 işçi gözaltına alındı. TARİŞ'e bağlı iş yerlerinde işçiler direnişe geçti. * 1980 - Nükleer fizikçi Dr. Andrey Saharov, SSCB'de ülke içi sürgüne gönderildi. * 1981 - İstanbul Sıkıyönetim Komutanlığınca gözaltına alınan Milliyetçi İşçi Sendikaları Konfederasyonu (MİSK) yöneticilerinin tümü serbest bırakıldı. * 1983 - 12 Eylül Darbesi'nin 28. idamı: Kumarda kaybedip borçlandıktan sonra 1973 yılında bir taksi şoförünü, 1974 yılında ise araba almak için para biriktiren bir arkadaşını para için öldüren Ahmet Mehmet Uluğbay idam edildi. * 1984 - Kullanıcı dostu grafik ara yüzü ve faresi ile bilgisayarı kullanıcılara sevdiren ilk ticari bilgisayar olan Apple Macintosh, ünlü "1984" televizyon reklam kampanyası ile tanıtılmaya başlandı. * 1987 - Türkiye-Yunanistan Uyum Antlaşması, Avrupa Ekonomik Topluluğu (AET) adına parafe edildi. * 1987 - Yüksek Sağlık Şurası, tüp bebek uygulamasının Türkiye'de de başlatılmasını kararlaştırdı. * 1988 - Nâzım Hikmet'e vatandaşlık haklarının geri verilmesi için kampanya başlatıldı. * 1989 - Sovyetler Birliği'nde ilk kez "Uluslararası Güzellik Yarışması" düzenlendi. Yarışmada Türkiye'yi temsil eden Meltem Hakarar birinci seçildi. * 1990 - Sovyetler Birliği lideri Gorbaçov, Kızıl Ordu askerlerinin ayaklanmayı bastırmak üzere Azerbaycan'a yollandığını açıkladı. * 1991 - Bir Irak scud füzesi İsrail'e düştü, üç kişi öldü. * 1996 - Gazeteci Metin Göktepe'yi öldürdükleri iddiasıyla biri Emniyet Amiri 24 polis gözaltına alındı. * 1996 - Özgürlük ve Dayanışma Partisi (ÖDP) kuruldu. Partinin genel başkanlığına Doç. Dr. Ufuk Uras seçildi. * 2000 - Ankara 9. Ağır Ceza Mahkemesi, DYP Şanlıurfa Milletvekili Fevzi Şıhanlıoğlu'nun ölümü ile ilgili davada, MHP Milletvekili Cahit Tekelioğlu'nu 2 yıl 9 ay 10 gün ağır hapse mahkûm etti. MHP Milletvekili Mehmet Kundakçı'nın ise beraatine karar verildi. * 2002 - ABD perakende devi Kmart iflas etti. * 2006 - Mersin'de 4,0 büyüklüğünde bir deprem meydana geldi. * 2006 - BM Mülteciler Yüksek Komiserliği, Yemen açıklarında kaçakları taşıyan bir teknenin alabora olması sonucu ilk belirlemelere göre 22 kişinin öldüğünü bildirdi. * 2006 - Profesyonel basketbol ligi olan NBA'in şu andaki en iyi oyuncusu olan Kobe Bryant, Toronto Raptors karşısında 81 sayı atarak NBA tarihinin Wilt Chamberlain'den (100) sonra, bir maçta en çok sayı atan oyuncusu oldu. * 2007 - Bağdat'taki bombalı saldırılarda 73 kişi öldü, 138 kişi yaralandı. * 2007 - Vikipedi, Altın Örümcek 2006 "En İyi İçerik" ödülünün sahibi oldu. * 2008 - Ümraniye'de ele geçirilen el bombalarıyla ilgili soruşturmada emekli Tuğgeneral Veli Küçük, avukat Kemal Kerinçsiz, gazeteci Güler Kömürcü, Türk Ortodoks Patrikhanesi Basın ve Halkla İlişkiler Sözcüsü Sevgi Erenerol, Susurluk davası hükümlüsü Sami Hoştan'ın da aralarında bulunduğu 33 kişi gözaltına alındı. * 2013 - Galatasaray Üniversitesi Saray Binası yangını. Ortaköy Çırağan Caddesi üzerinde bulunan yerleşkede elektrik kontağından çıkan yangın, Feriye Sarayları'ndan olan tarihî binanın pek çok tarihî eser ve kitap ile birlikte küle dönüp kullanılamaz hâle gelmesine sebep olmuştur. == Doğumlar == * 826 - Montoku, Japonya'nın 55. imparatoru (ö. 858) * 1263 - İbn Teymiye, Arap İslâm âlimi (ö. 1328) * 1440 - III. İvan (Büyük İvan), Rus çarı (ö. 1505) * 1561 - Sir Francis Bacon, İngiliz devlet adamı, filozof ve şair (ö. 1626) * 1572 - John Donne, İngiliz şair (ö. 1631) * 1573 - Sebastiaen Vrancx, Flaman ressam (ö. 1647) * 1592 - Pierre Gassendi, Fransız düşünür, matematikçi ve Katolik rahip (ö. 1655) * 1645 - William Kidd (Kaptan Kidd), İskoç denizci ve korsan (ö. 1701) * 1729 - Gotthold Ephraim Lessing, Alman yazar (ö. 1781) * 1788 - George Gordon Byron, İngiliz şair (ö. 1824) * 1816 - Catherine Wolfe Bruce, Amerikalı yardımsever ve gök bilimci (ö. 1900) * 1849 - August Strindberg, İsveçli oyun yazarı ve romancı (ö. 1912) * 1855 - Albert Ludwig Sigesmund Neisser, Alman tıp doktoru (bel soğukluğunun etkenini bulan) (ö. 1916) * 1862 - Eugene Doherty, İrlandalı bir Cumann na nGaedheal siyasetçi (ö. 1937) * 1867 - Gisela Januszewska, Avusturyalı doktor (ö. 1943) * 1874 - Leonard Eugene Dickson, Amerikalı matematikçi (ö. 1954) * 1875 - D.W. Griffith, Amerikalı film yönetmeni (ö. 1948) * 1877 - Hjalmar Schacht, Alman bankacı (ö. 1970) * 1877 - Bolesław Leśmian, Polonyalı şair ve sanatçı (ö. 1937) * 1879 - Francis Picabia, Fransız ressam, heykeltıraş, grafik sanatçısı ve yazar (ö. 1953) * 1890 - Grigori Landsberg, Sovyet fizikçi (ö. 1957) * 1891 - Antonio Gramsci, İtalyan düşünür, siyasetçi ve Marksist teorisyen (ö. 1937) * 1891 - Bruno Loerzer, Alman Luftstreitkräfte subayı (ö. 1960) * 1891 - Franz Alexander, Macar Psikosomatik Tıp'ın ve Psikoanaltik Kriminoloji'nin kurucusu (ö. 1964) * 1893 - Conrad Veidt, Alman sinema oyuncusu (ö. 1943) * 1897 - Arthur Greiser, Nazi Alman politikacı (ö. 1946) * 1899 - László Rásonyi, Macar Türkolog (ö. 1984) * 1900 - Ernst Busch, Alman şarkıcı, oyuncu ve yönetmen (ö. 1980) * 1902 - Selahattin Pınar, Türk besteci ve tanburi (ö. 1960) * 1906 - Robert E. Howard, Amerikalı yazar (ö. 1936) * 1907 - Dixie Dean, İngiliz futbolcu (ö. 1980) * 1908 - Atahualpa Yupanqui, Arjantinli besteci (ö. 1992) * 1909 - U Thant, Myanmarlı (Myanmar) eğitimci ve diplomat (1962-1971 arasında Birleşmiş Milletler'in 3. genel sekreteri) (ö. 1974) * 1910 - Hezi Aslanov, Azeri asıllı Sovyet general (ö. 1945) * 1911 - Bruno Kreisky, Avusturya Sosyal Demokrat Partisi önderi ve başbakan (ö. 1990) * 1915 - Ertuğrul Bilda, Türk oyuncu (ö. 1993) * 1916 - Edmundo Suárez, İspanyol futbolcu ve teknik direktör (ö. 1978) * 1920 - Alf Ramsey, İngiliz teknik direktör (ö. 1999) * 1923 - Norman Ickeringill, Avustralyalı güreşçi (ö. 2007) * 1931 - Rauno Mäkinen, Fin güreşçi (ö. 2010) * 1931 - Sam Cooke, Amerikalı şarkıcı ve söz yazarı (ö. 1964) * 1932 - Günseli Başar, Türk manken (ö. 2013) * 1932 - Piper Laurie, Amerikalı oyuncu * 1933 - Kaya Gürel, Türk tiyatro ve sinema oyuncusu (ö. 2010) * 1933 - Sezai Karakoç, Türk şair, yazar ve siyasetçi (ö. 2021) * 1936 - Valerio Zanone, İtalyan politikacı (ö. 2016) * 1939 - Luigi Simoni, İtalyan futbolcu ve teknik direktör * 1940 - Eberhard Weber, Alman basçı ve besteci * 1940 - John Hurt, İngiliz oyuncu ve seslendirme sanatçısı (ö. 2017) * 1941 - İbrahim Arıkan, Türk iş insanı (ö. 2016) * 1944 - António Monteiro, Portekizli büyükelçi ve siyasetçi * 1946 - Cihan Ünal, Türk tiyatro sanatçısı * 1950 - Mustafa Irgat, Türk şair ve sinema yazarı (ö. 1995) * 1951 - Ondrej Nepela, Slovak buz patencisi (ö. 1989) * 1952 - Mustafa Oğuz Demiralp, Türk diplomat * 1953 - Jim Jarmusch, Amerikalı yönetmen * 1953 - Mitsuo Kato, Japon futbolcu * 1956 - Peter Pilz, Avusturyalı yazar ve siyasetçi * 1956 - Fadıl Akgündüz, Türk iş insanı * 1956 - Şükrü Halûk Akalın, Türk dil bilimci ve Türk Dil Kurumu başkanı * 1958 - Filiz Koçali, Türk siyasetçi ve Sosyalist Demokrasi Partisi genel başkanı * 1959 - Linda Blair, Amerikan oyuncu * 1959 - Robert McDonald, İngiliz futbolcu * 1960 - Michael Hutchence, Avustralyalı müzisyen, oyuncu ve INXS'in solisti (ö. 1997) * 1961 - Yavuz Çuhacı, Türk besteci, şarkı sözü yazarı ve TV yönetmeni * 1962 - Peter Lohmeyer, Alman aktör * 1962 - Sirus Kayıkran, İranlı futbolcu ve teknik direktör (ö. 1998) * 1965 - Diane Lane, Amerikalı aktris * 1965 - Steven Adler, Amerikalı müzisyen * 1966 - Thorsten Kaye, Alman asıllı Amerikalı aktör * 1967 - Şanver Göymen, Türk kaleci * 1968 - Alain Sutter, İsviçreli futbolcu * 1968 - Frank Leboeuf, Fransız futbolcu * 1969 - Durdu Mehmet Kastal, Türk siyasetçi * 1969 - Olivia d'Abo, İngiliz aktris, şarkıcı, söz yazarı ve seslendirme sanatçısı * 1970 - Aydın Ünal, Türk gazeteci, yazar ve siyasetçi * 1970 - Fan Zhiyi, Çinli futbolcu ve teknik direktör * 1971 - Sandra Speichert, Alman sinema ve dizi oyuncusu * 1972 - Gabriel Macht, Amerikalı aktör * 1973 - Olgun Aydın Peker, Türk iş insanı * 1974 - Annette Frier, Alman aktris ve komedyen * 1974 - Ava Devine, Amerikalı porno yıldızı ve aktris * 1974 - Barbara Dex, Belçikalı şarkıcı * 1974 - Jenny Silver, İsveçli şarkıcı * 1974 - Jörg Böhme, Alman futbolcu ve teknik direktör * 1975 - Josh Earnest, Amerikalı bürokrat ve hükûmet sözcüsü * 1975 - Kenan Çoban, Türk sinema ve televizyon oyuncusu * 1977 - Hidetoshi Nakata, Japon futbolcu * 1978 - Ernani Pereira, Brezilya asıllı Azeri futbolcu * 1978 - Jorge Martín Núñez, Paraguaylı futbolcu * 1979 - Cassio Lincoln, Brezilyalı futbolcu * 1979 - Michael Yano, Japon futbolcu * 1979 - Özge Uzun, Türk TV ve haber sunucusu * 1979 - Svein Oddvar Moen, Norveçli futbol hakemi * 1980 - Jonathan Woodgate, İngiliz futbolcu * 1981 - Ben Moody, Amerikalı müzisyen * 1981 - Beverley Mitchell, Amerikalı oyuncu ve country müzik şarkıcısı * 1981 - Ibrahima Sonko, Senegal asıllı Fransız futbolcu * 1981 - Rudy Riou, Fransız futbolcu * 1982 - Fabricio Coloccini, Arjantinli futbolcu * 1982 - Okan Koç, Türk futbolcu * 1982 - Paula Pequeno, Brezilyalı voleybolcu * 1982 - Peter Jehle, Lihtenştaynlı futbolcu * 1982 - Sedef Avcı, Türk oyuncu ve model * 1983 - Marčelo, Sırp şarkıcı ve yazar * 1984 - Haşim Bikzade, İranlı futbolcu * 1984 - Josef Çınar, Türk asıllı Alman futbolcu * 1984 - Yuta Baba, Japon futbolcu * 1985 - Abdullah Şeheyl, Suudi futbolcu * 1985 - Anthony King, ABD asıllı Kıbrıs Cumhuriyeti vatandaşı profesyonel basketbolcu * 1985 - Fotios Papoulis, Yunan futbolcu * 1985 - Kevin Lejeune, Fransız futbolcu * 1985 - Orianthi Panagaris, Yunan asıllı Avustralyalı şarkıcı ve gitarist * 1985 - Yasemin Ergene, Türk oyuncu * 1986 - Adrián Ramos, Kolombiyalı futbolcu * 1987 - Dmitriy Kombarov, Rus futbolcu * 1987 - Shane Long, İrlandalı futbolcu * 1988 - Abdullah Karmil, Türk futbolcu * 1988 - Alberto Frison, İtalyan futbolcu * 1988 - Errick McCollum, Amerikalı basketbolcu * 1988 - Francesco Renzetti, Monako asıllı İtalyan futbolcu * 1988 - Marcel Schmelzer, Alman futbolcu * 1988 - Nick Palatas, Amerikalı aktör * 1989 - Abuda, Brezilyalı futbolcu * 1990 - Alizé Cornet, Fransız tenis oyuncusu * 1990 - Edgar Iván Pacheco, Meksikalı futbolcu * 1990 - Jani Aaltonen, Fin futbolcu * 1992 - Achraf Lazaar, Faslı futbolcu * 1992 - Benjamin Jeannot, Fransız futbolcu * 1992 - Ensar Baykan, Türk asıllı Alman futbolcu * 1992 - Leandro Marín, Arjantinli futbolcu * 1992 - Vincent Aboubakar, Kamerunlu futbolcu * 1993 - Alonso Escoboza, Meksikalı futbolcu * 1993 - Maximiliano Amondarain, Uruguaylı futbolcu * 1994 - Jefferson Nogueira Júnior, Brezilyalı futbolcu * 1994 - Vladlen Yurçenko, Ukraynalı futbolcu * 1996 - Ramazan Civelek, Türk futbolcu * 1998 - Silentó, Amerikalı müzisyen == Ölümler == küçükresim|Lyndon Baines Johnson. (d. 27 Ağustos 1908) * 239 - Cao Rui, Çin'in Wei Hanedanı'na mensup 2. imparatoru (d. 204 veya 206) * 1387 - Çandarlı Kara Halil Hayreddin Paşa, Osmanlı sadrazamı (d. ?) * 1517 - Hadım Sinan Paşa, Osmanlı vezir-i azam * 1647 - Koca Musa Paşa, Osmanlı devlet adamı ve denizci (d. ?) * 1651 - Johannes Phocylides Holwarda, Friz bir astronom, doktor ve filozof (d. 1618) * 1666 - Şah Cihan, Babür İmparatorluğu'nun 5. hükümdarı (d. 1592) * 1737 - Jean-Baptiste Vanmour, Fransız ressam (d. 1671) * 1798 - Matija Antun Relković, Hırvat yazar ve asker (d. 1732) * 1826 - Antonio Codronchi, İtalyan rahip ve başpiskopos (d. 1746) * 1840 - Johann Friedrich Blumenbach, Alman hekim, doğa bilimci, fizyolog ve antropolog (d. 1752) * 1877 - Giuseppe De Notaris, İtalyan botanikçi (d. 1805) * 1878 - August Willich, Alman asker (d. 1810) * 1890 - Lavrentiy Alekseyeviç Zagoskin, Rus deniz subayı ve Alaska kâşifi (d. 1808) * 1893 - Vinzenz Lachner, Alman bestekâr, orkestra şefi ve müzik eğitimcisi (d. 1811) * 1901 - Victoria, Birleşik Krallık kraliçesi (d. 1819) * 1909 - ‎Emil Erlenmeyer‎‎, Alman kimyager ve akademisyen‎ (d. 1825) * 1922 - Fredrik Bajer, Danimarkalı yazar, öğretmen, siyasetçi ve Nobel Barış Ödülü sahibi (d. 1837) * 1922 - Salih Hayali Yaşar, Türk siyasetçi (d. 1869) * 1922 - William Christie, İngiliz astronom (d. 1845) * 1922 - XV. Benedictus, Papa (d. 1854) * 1952 - Robert Patterson, Amerika Birleşik Devletleri 55. Savaş Bakanı (d. 1891) * 1967 - Jobyna Ralston, Amerikalı oyuncu (d. 1899) * 1972 - Boris Konstantinovich Zaytsev, Rus yazar (d. 1881) * 1973 - Lyndon Baines Johnson, Amerika Birleşik Devletleri'nin 36. başkanı (d. 1908) * 1974 - Antanas Sniečkus, Litvan komünist, partizan ve siyasetçi (d. 1903) * 1975 - Abdi Parlakay, Türk futbol hakemi (d. 1914) * 1976 - Hermann Jónasson, İzlanda başbakanı (d. 1896) * 1982 - Eduardo Frei Montalva, Şilili siyasetçi (d. 1911) * 1984 - Bob Pirie, Kanadalı yüzücü (d. 1916) * 1987 - Zeyyad Baykara, Türk siyasetçi ve eski başbakan yardımcılarından (d. 1915) * 1991 - Feyyaz Berkay, Türk tıp doktoru. Türkiye'de Beyin ve sinir cerrahisi alanının öncülerinden (d. 1913) * 1993 - Kobo Abe, Japon yazar (d. 1924) * 1994 - Telly Savalas, Yunan asıllı Amerikalı oyuncu (d. 1922) * 1995 - Rose Fitzgerald Kennedy, Amerikalı hayırsever ve J.F. Kennedy'nin annesi (d. 1890) * 2002 - Kenneth Armitage, İngiliz heykeltıraş (d. 1916) * 2004 - Ann Miller, Amerikalı dansçı, şarkıcı ve oyuncu (d. 1923) * 2005 - Atilla Özkırımlı, Türk edebiyat tarihçisi ve yazar (d. 1942) * 2006 - Aydın Güven Gürkan, Türk siyasetçi ve Sosyaldemokrat Halkçı Parti eski genel başkanı (d. 1941) * 2008 - Heath Ledger, Avustralyalı oyuncu (d. 1979) * 2008 - Orhan Aksoy, Türk yönetmen, senarist ve yapımcı (d. 1930) * 2009 - İsmail Hakkı Birler, Türk siyasetçi (d. 1927) * 2010 - Jean Simmons, İngiliz asıllı Amerikalı aktris ve seslendirme sanatçısı (d. 1929) * 2012 - Pierre Sudreau, Fransız siyasetçi ve direnişçi (d. 1919) * 2012 - Rita Gorr, Belçikalı mezzosoprano (d. 1926) * 2013 - Anna Litvinova, Rus top model (d. 1983) * 2014 - François Deguelt, Fransız şarkıcı (d. 1932) * 2015 - Oğuz Oktay, Türk oyuncu (d. 1939) * 2016 - Hümayun Behzadi, İranlı futbolcu (d. 1942) * 2016 - Kamer Genç, Türk siyasetçi (d. 1940) * 2016 - Miloslav Ransdorf, Çek politikacı (d. 1953) * 2016 - Osman Şahinoğlu, Türk siyasetçi (d. 1927) * 2016 - Tahsin Yücel, Türk akademisyen, yazar, eleştirmen ve çevirmen (d. 1933) * 2017 - Merete Armand, Norveçli oyuncu (d. 1955) * 2017 - Cristina Adela Foisor, Rumen satranç oyuncusu (d. 1967) * 2017 - Pietro Bottaccioli, İtalyan piskopos ve din adamı (d. 1928) * 2017 - İlhan Cavcav, Türk iş insanı ve spor yöneticisi (d. 1935) * 2017 - Andy Marte, Dominikli beyzbolcu (d. 1983) * 2018 - Lütfi Doğan, Türk ilahiyatçı, siyasetçi ve 11. Diyanet İşleri başkanı (d. 1927) * 2018 - Enver Ercan Türk şair (d. 1958) * 2018 - Ursula K. Le Guin, Amerikalı yazar (d. 1929) * 2019 - Themos Anastasiadis, Yunan gazeteci (d. 1958) * 2019 - Koos Andriessen, Hollandalı siyasetçi (d. 1928) * 2019 - James Frawley, Amerikalı film yönetmeni ve aktör (d. 1936) * 2019 - Wolfgang Thonke, Askeri bilim insanı, gazeteci ve rütbeli askerdir (d. 1938) * 2019 - Charles Vandenhove, Belçikalı mimar (d. 1927) * 2020 - Gerda Kieninger, Alman siyasetçi (d. 1951) * 2020 - John Karlen, Amerikalı oyuncudur (d. 1933) * 2021 - Hank Aaron, Eski Amerikalı siyahi beybzbol oyuncusu (d. 1934) * 2021 - Ron Campbell, Avustralyalı animatör, televizyon yapımcısı ve yönetmeni (d. 1939) * 2021 - Meherzia Labidi Maïza, Tunuslu siyasetçi, çevirmen ve yazar (d. 1963) * 2021 - Luton Shelton, Jamaikalı futbolcuydu (d. 1985) * 2022 - Gianni Di Marzio, İtalyan teknik direktör (d. 1940) * 2022 - Rasmi Djabrailov, Sovyet-Rus aktör ve tiyatro yönetmeni (d. 1932) * 2022 - Kathryn Kates, Amerikalı aktris (d. 1948) * 2022 - Thích Nhất Hạnh, Vietnamlı bir Zen Budist rahip, öğretmen, yazar, şair ve barış aktivisti (d. 1926) * 2022 - Ali Arif Ersen, Türk ressam ve fotoğraf sanatçısı (d. 1958) * 2023 - Agustí Villaronga, İspanyol film yönetmeni, senarist ve oyuncu (d. 1953) == Tatiller ve özel günler == == Kaynakça == *0122 22

== Olaylar == * 1522 - Rodos'un Osmanlı Donanmasınca fethi. * 1774 - Osmanlı padişahı III. Mustafa öldü. I. Abdülhamit tahta çıktı. * 1774 - Pugaçov İsyanı: Kazak isyan önderi Pugaçev, idam edildi. * 1793 - Vatana ihanetten suçlu bulunan Fransa kralı XVI. Louis, giyotinle idam edildi. * 1899 - Opel ilk otomobilini üretti. * 1908 - New York Belediyesinin aldığı bir kararla, kadınların toplum içinde sigara içmeleri yasaklandı. * 1911 - İlk Monte Carlo Rallisi başladı. * 1919 - İrlanda Bağımsızlık Savaşı başladı. * 1920 - Şehit Mehmet Kamil, Fransız askerleri tarafından süngü ile öldürüldü. * 1921 - İtalyan Komünist Partisi kuruldu. * 1925 - Arnavutluk Cumhuriyeti ilan edildi. * 1941 - II. Dünya Savaşı: Avustralya ve Birleşik Krallık birlikleri, Tobruk- Libya'ya saldırı başlattı. * 1942 - II. Dünya Savaşı: Kuzey Afrika Cephesi'nde Rommel'in, Sirenayka taarruzu. * 1943 - Varlık Vergisi ödemesinin son günüydü. Vergisini ödemeyen mükelleflerin ev ve iş yerlerindeki malları haczedildi, daha sonra da icra yoluyla satış yöntemiyle vergileri tahsil edildi. * 1946 - Türkiye İş Kurumu kuruldu. * 1951 - Kore'den ilk hasta ve yaralı kafilesi, Ankara'ya geldi. * 1952 - Ordu eski milletvekili ve mizah dergisi Akbabanın sahibi Yusuf Ziya Ortaç, Cumhuriyet Halk Partisi'nden istifa etti. * 1954 - İlk nükleer denizaltı Nautilus, Connecticut'ta denize indirildi. * 1958 - Lefkoşa'da taksim lehine gösteri yapan Kıbrıslı Türk gençlerine İngiliz askerleri müdahale etti; bir genç ağır yaralandı, altı kişi tutuklandı. * 1959 - Ulus gazetesinin Yazı İşleri Müdürü Ülkü Arman ve Yakup Kadri Karaosmanoğlu birer yıl hapse mahkûm oldu; gazete bir ay süreyle kapatıldı. Yakup Kadri Karaosmanoğlu'nun "Nalıncı Keseri" başlıklı yazısı dava konusu olmuştu. * 1967 - Türkiye Millî Talebe Federasyonu'nun beş yöneticisi tutuklandı. Sencer Güneşsoy, Baykan Kalaba, Naci Özdemir, Hüsnü Temiz, Kâzım Musa bir gün önce polis tarafından mühürlenen federasyon binasına girmek istemişlerdi. * 1970 - Jumbo-Jet Boeing 747 ticari seferlerine başladı. * 1972 - Cidde'ye yaptığı Hac seferinden dönen Marmara adlı THY uçağı, 5 kişilik mürettebatıyla düştü. Hostes Hülya Maviler yanarak öldü, diğerleri yaralı olarak kurtarıldı. * 1976 - Concorde, Londra-Bahreyn ve Paris-Rio de Janeiro hatlarında ticari uçuşlarına başladı. * 1977 - Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Jimmy Carter, Vietnam savaşı sırasındaki asker kaçaklarının hemen hepsini affetti. * 1981 - Ankara Cumhuriyet Savcı Yardımcısı Doğan Öz'ü öldürmekten sanık sağ eylemci İbrahim Çiftçi, Ankara Sıkıyönetim Mahkemesince üçüncü kez ölüm cezasına çarptırıldı. * 1981 - Kenan Evren başkanlığındaki Millî Güvenlik Konseyi, öğretmenlere ayda 1000 lira eğitim ve öğretim tazminatı verilmesini sağladı. * 1983 - İstanbul eski Belediye Başkanı Ahmet İsvan tahliye edildi. İsvan, Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu (DİSK) davasında yargılanmaktaydı. * 1985 - 1983'ten beri süren Yazarlar Sendikası davasında sanıklar beraat etti. * 1990 - Adnan Oktar ve müridi oldukları öne sürülen 66 erkek ve 68 kadın gözaltına alındı. * 1992 - İstanbul'da evlerde doğal gaz kullanılmaya başladı. * 1997 - Atatürkçü Düşünce Derneği, Başbakan Necmettin Erbakan hakkında konutta verdiği yemek daveti nedeniyle suç duyurusunda bulundu. * 1999 - Amerikan tarihinin en büyük uyuşturucu operasyonu: Sahil güvenlik kuvvetlerinin durdurduğu bir gemide 4.300 kg kokain ele geçirildi. * 2001 - Filipinler'de Devlet Başkan Yardımcısı Gloria Macapagal Arroyo, sokağın ve ordunun baskısıyla Joseph Estrada'nın yerine Devlet Başkanı oldu. * 2005 - İzmit İşletmesinin kapatılmasını protesto için fabrikaya kapanan SEKA işçileri, Kurban Bayramı'nı fabrikada geçirdi. * 2008 - Türkiye nüfusunun Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemine göre, 2007 sonu itibarıyla 70 milyon 586 bin 256 kişi olarak açıklandı. Ülkede ikamet eden 98 bin 339 yabancı uyruklu sayısı düşüldüğünde, Türkiye'de yaşayan Türkiye vatandaşlarının sayısının 70 milyon 487 bin 917 kişi olduğu bildirildi. * 2010 - Ümit Boyner, TÜSİAD'ın yeni Başkanı seçilerek, TÜSİAD'ın tarihindeki ikinci kadın Başkanı oldu. * 2012 - Türkiye'de ilk yüz nakli gerçekleştirildi. * 2018 - Rocket Lab şirketi Electron roketi ile ilk kez uzaya uydu yolladı. == Doğumlar == * 63 - Claudia Augusta, Roma İmparatoru Nero'un İkinci karısı (ö. ?) * 1338 - V. Charles, 1364'ten 1380'deki ölümüne kadar Fransa kralı (ö. 1380) * 1743 - John Fitch, Amerikalı saat yapımcısı ve mucit (ö. 1798) * 1769 - Ignacio Allende, Yeni İspanya ordusuna bağlı asker (ö. 1811) * 1824 - Stonewall Jackson, Amerika Konfedere Devletleri generali (ö. 1863) * 1829 - II. Oscar, İsveç ve Norveç kralı (ö. 1907) * 1843 - Émile Levassor, Fransız mühendis (ö. 1897) * 1846 - Albert Lavignac, Fransız öğretmen, müzik teorisyeni ve besteci (ö. 1916) * 1848 - Henri Duparc, Fransız besteci (ö. 1933) * 1854 - Karl Julius Beloch, Alman tarihçi (ö. 1929) * 1858 - Mélanie Bonis, Fransız geç romantik dönem bestecisi (ö. 1937) * 1860 - Karl Staaff, İsveçli liberal politikacı ve avukat (ö. 1915) * 1866 - Marius Berliet, Fransız otomobil üreticisi (ö. 1949) * 1867 - Maxime Weygand, Fransız general (ö. 1965) * 1868 - Felix Hoffmann, Alman kimyager, mucit ve eczacı (ö. 1946) * 1869 - Grigori Rasputin, Rus keşiş (ö. 1916) * 1874 - René-Louis Baire, Fransız matematikçi (ö. 1932) * 1878 - Egon Friedell, Avusturyalı filozof, tarihçi, gazeteci, oyuncu, kabare sanatçısı ve tiyatro eleştirmeni (ö. 1938) * 1882 - Tadeusz Makowski, Polonyalı ressam (ö. 1932) * 1883 - Oskar Baum, Çek müzik eğitimcisi ve yazarı (ö. 1941) * 1884 - Max Erwin von Scheubner-Richter, Alman siyasi aktivist (ö. 1923) * 1885 - Seishirō Itagaki, Japon asker ve siyasetçi (ö. 1948) * 1887 - Georges Vézina, Kanadalı profesyonel bir buz hokeyi kalecisi (ö. 1926) * 1892 - Şerif Muhittin Targan, Türk besteci, ud ve çello virtüözü ve portre ressamı (ö. 1967) * 1896 - Paula Hitler, Adolf Hitler'in kız kardeşi (ö. 1960) * 1897 - René Iché, Fransız heykeltıraş (ö. 1954) * 1898 - Ahmed Şah Kaçar, İran Şahı (ö. 1930) * 1905 - Christian Dior, Fransız moda desinatörü (ö. 1957) * 1912 - Konrad Emil Bloch, Amerikalı biyokimyacı ve Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü sahibi (ö. 2000) * 1922 - Telly Savalas, Amerikalı sinema oyuncusu (ö. 1994) * 1924 - Benny Hill, İngiliz oyuncu ve komedyen (ö. 1992) * 1924 - Şefika Ahundova, Azeri besteci (ö. 2013) * 1930 - Franco Loi, İtalyan şair ve deneme yazarı (ö. 2021) * 1933 - Ahmet Oktay, Türk şair, yazar ve gazeteci (ö. 2016) * 1938 - Jim Anderton, Yeni Zelandalı siyasetçi (ö. 2018) * 1938 - Yıldırım Gürses, Türk besteci ve ses sanatçısı (ö. 2000) * 1943 - Dinçer Çekmez, Türk aktör ve tiyatro oyuncusu (ö. 2013) * 1941 - Plácido Domingo, İspanyol tenor * 1942 - Tuncer Sevi, Türk tiyatro ve sinema oyuncusu (ö. 2012) * 1949 - Ümit Aktan, Türk spor spikeri, gazeteci ve yazar * 1950 - Zelimhan Yakub, Azerbaycanlı şair ve siyasetçi (ö. 2016) * 1953 - Paul Gardner Allen, Amerikalı bilgisayar bilimcisi ve Bill Gates ile birlikte Microsoft'un kurucularından (ö. 2018) * 1956 - Geena Davis, Amerikalı sinema oyuncusu * 1958 - Enver Ercan, Türk şair (ö. 2018) * 1962 - Aysun Kocatepe, Türk pop müzik sanatçısı * 1963 - Mehmet Akarca, Türk hukukçu ve Yargıtay Başkanı * 1966 - Tuna Orhan, Türk tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu * 1969 - Karina Lombard, Amerikalı sinema oyuncusu * 1970 - Alen Bokšić, Hırvat futbolcu * 1974 - Kim Dotcom, Alman-Finlandiyalı girişimci * 1976 - Emma Bunton, İngiliz şarkıcı ve Spice Girls grubu üyesi * 1976 - Lars Eidinger, Alman tiyatro ve sinema oyuncusu * 1976 - Serdar Orçin, Türk sinema ve tiyatro oyuncusu * 1978 - Madita, Avusturyalı şarkıcı ve aktris * 1980 - Eve Mayfair, Amerikalı pornografik film oyuncusu * 1980 - Nana Mizuki, bir Japon şarkıcı, şarkı yazarı ve ses sanatçısıdır * 1981 - Jung Ryeo-won, Güney Kore doğumlu Avustralyalı bir aktris * 1983 - Svetlana Hodçenkova, Rus tiyatro, sinema ve televizyon oyuncusu * 1983 - Maryse Ouellet, Kanadalı-Fransız profesyonel güreşçi * 1984 - Can Arat, Türk futbolcu * 1985 - Aura Dione, Danimarkalı şarkıcı-şarkı yazarıdır * 1986 - Javi López, İspanyol futbolcudur * 1986 - Sushant Singh Rajput, Hint aktör, dansçı ve hayırsever (ö. 2020) * 1988 - Ashton Eaton, Amerikalı dekatlet * 1988 - Vanessa Hessler, İtalyan manken ve oyuncu * 1989 - Doğuş Balbay, Türk basketbolcu * 1996 - Marco Asensio, İspanyol millî futbolcudur * 1997 - Jeremy Shada, Amerikalı oyuncu, rapçi ve şarkıcıdır * 2004 - Ingrid Alexandra, Veliaht Prens Haakon ve Veliaht Prenses Mette-Marit'in büyük çocuğu == Ölümler == * 420 - I. Yezdicerd, Sâsânî İmparatorluğu'nun 12. şâhıdır * 1118 - II. Paschalis, 13 Ağustos 1099 - 21 Ocak 1118 arasında papadır (d. 1050) * 1531 - Andrea del Sarto, İtalyan ressam (d. 1486) * 1578 - Piyale Paşa, Osmanlı devlet adamı ve Kaptan-ı derya (d. 1515) * 1609 - Joseph Justus Scaliger, İtalyan asıllı Fransız tarihçidir (d. 1540) * 1773 - Alexis Piron, Fransız şair ve oyun yazarı (d. 1689) * 1774 - III. Mustafa, Osmanlı'nın 26. padişahı (d. 1717) * 1775 - Yemelyan Pugaçov, Kazak lider (d. 1740 - 42) * 1789 - Paul Henri Thiry d'Holbach, Fransız filozof ve yazar (d. 1723) * 1793 - XVI. Louis, Fransa kralı (giyotinle idam) (d. 1754) * 1831 - Achim von Arnim, Alman şair (d. 1781) * 1851 - Albert Lortzing, Alman besteci, şarkıcı ve aktör (d. 1801) * 1870 - Alexander Herzen, Rus yazar ve düşünür (d. 1812) * 1871 - Jan Jacob Rochussen, Hollandalı politikacı (d. 1797) * 1872 - Franz Grillparzer, Avusturyalı trajedi yazarı (d. 1791) * 1888 - George Robert Waterhouse, İngiliz doğa tarihçisi (d. 1810) * 1891 - Jean-Louis-Ernest Meissonier, Fransız ressam ve illüstratör (d. 1815) * 1892 - John Couch Adams, İngiliz astronom (d. 1819) * 1892 - Charles de Lalaisse, Fransız taş baskıcı, tasarımcı ve ressam (d. 1811) * 1894 - Guillaume Lekeu, Belçikalı besteci (d. 1870) * 1909 - Mezîde Kadınefendi, II. Abdülhamid'in eşi (d. 1869) * 1914 - Theodor Kittelsen, Norveçli ressam (d. 1857) * 1919 - Gazi Ahmet Muhtar Paşa, Osmanlı devlet adamı, sadrazam ve asker (d. 1839) * 1924 - Vladimir İlyiç Lenin, Sovyetler Birliği'nin kurucusu (d. 1870) * 1926 - ‎Camillo Golgi‎‎, İtalyan doktor, patolog, ve‎‎ Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü sahibi‎ (d. 1843) * 1938 - Georges Méliès, Fransız film yapımcısı ve yönetmen (d. 1861) * 1938 - David Ryazanov, Rus Marksist ve Marksist kuramcı (d. 1870) * 1942 - Dorothy Wall, Yeni Zelandalı-Avustralyalı yazar ve çizer (d. 1894) * 1950 - George Orwell, İngiliz yazar (d. 1903) * 1959 - Cecil B. DeMille, Amerikalı sinema yönetmeni (d. 1881) * 1960 - Emin Sazak, Türk siyasetçi ve Eskişehir eski milletvekili (d. 1882) * 1967 - Ann Sheridan, Amerikalı oyuncu (d. 1915) * 1983 - Kemal Bilbaşar, Türk yazar (d. 1910) * 1985 - Oktay Arayıcı, Türk oyun yazarı (d. 1936) * 1988 - Cemal Reşit Eyüboğlu, Türk siyasetçi ve Kurucu Meclis üyesi (d. 1906) * 1996 - Emin Bilgiç, Türk akademisyen ve sümerolog (d. 1916) * 2002 - Ege Ernart, Türk şair, tiyatro ve sinema oyuncusu ve reklamcı (d. 1937) * 2002 - Peggy Lee, Amerikalı şarkıcı (d. 1920) * 2006 - İbrahim Rugova, Kosova Cumhurbaşkanı (d. 1944), * 2008 - Marie Smith, Eyak dilini konuşan son kişi (d. 1918) * 2010 - Orhan Alp, Türk makine mühendisi ve siyasetçi (d. 1919) * 2013 - Ahmet Mete Işıkara, Türk bilim insanı, jeofizik mühendisi ve eğitimci (Türkiye'de "Deprem Dede" olarak bilinen) (d. 1941)küçükresim|Ahmet Mete Işıkara * 2013 - İsmet Kür, Türk edebiyat öğretmeni ve yazar (d. 1916) * 2013 - Michael Winner, İngiliz film yönetmeni (d. 1935) * 2015 - Leon Brittan, İngiliz politikacı (d. 1939) * 2016 - Mustafa Koç, Türk iş insanı (d. 1960) * 2016 - Mrinalini Sarabhai, Hint dansçı (d. 1918) * 2016 - Robert Sassone, Fransız bisiklet yarışçısı (d. 1978) * 2017 - Ayberk Atilla, Türk tiyatro, dizi ve sinema oyuncusu (d. 1946) * 2017 - Cemşid Giunaşvili, Gürcü tarihçi, diplomat ve yazardır (d. 1931) * 2017 - Vahit Melih Halefoğlu, Türk diplomat ve dışişleri bakanı (d. 1919) * 2017 - Veljo Tormis, Estonyalı bestecidir (d. 1930) * 2018 - Yves Afonso, Fransız oyuncu (d. 1944) * 2018 - Chartchai Chionoi, eski profesyonel Taylandlı boksördür (d. 1942) * 2018 - Philippe Gondet, Fransız eski millî futbolcudur (d. 1942) * 2018 - Jens Okking, Danimarkalı oyuncu, şarkıcı ve siyasetçidir (d. 1939) * 2018 - Connie Sawyer, Amerikalı oyuncu (d. 1912) * 2019 - Marcel Azzola, Fransız akordeoncu ve müzisyen (d. 1927) * 2019 - Kaye Ballard, Amerikalı oyuncu, komedyen ve şarkıcı (d. 1925) * 2019 - Raghbir Singh Bhola, Hint eski asker ve çim hokeyi oyuncusudur (d. 1927) * 2019 - Maxine Brown, Amerikalı country müziği şarkıcısıdır (d. 1931) * 2019 - Henri, VII. Henry olarak feshedilmiş Fransız tahtına Orléans Hanedanı'ndan hak iddia eden kimseydi (d. 1933) * 2019 - Charles Kettles, Amerika Birleşik Devletleri Ordusu'nda görev almış eski yüksek rütbeli askerdir (d. 1930) * 2019 - Pedro Manfredini, Arjantinli eski millî futbolcudur (d. 1935) * 2019 - Emiliano Sala, Arjantinli futbolcudur (d. 1990) * 2019 - Shivakumara Swamigalu, Hint manevi lider, hayırsever, filozof ve eğitimcidir (d. 1907) * 2019 - Yıldırım Uran, Türk teknik direktördür (d. 1955) * 2019 - Harris Wofford, Amerikalı siyasetçidir (d. 1926) * 2020 - Hadi Bakkuş, Tunuslu siyasetçi ve eski başbakan (d. 1930) * 2020 - Eugène Berger, Lüksemburglu siyasetçi, eğitimci ve dağcı (d. 1960) * 2020 - Terry Jones, Britanyalı yazar, oyuncu, komedyen, yayıncı, tarihçi ve yönetmen (d. 1942) * 2020 - İsmet Ara Sadique, Bangladeşli siyasetçi ve bakan (d. 1942) * 2021 - Yavuz Bahadıroğlu, Türk roman ve hikâye yazarı, gazeteci, radyo programcısı (d. 1945) * 2021 - Nathalie Delon, Fransız manken, film yönetmeni ve aktris (d. 1941) * 2021 - Jean Graton, Fransız çizgi roman sanatçısı ve yazar (d. 1923) * 2021 - Rémy Julienne, Fransız dublör, otomobil yarışçısı ve aktör (d. 1930) * 2021 - Jackson Mthembu, Güney Afrikalı siyasetçi ve aktivist (d. 1958) * 2021 - José Pampuro, Arjantinli siyasetçi ve fizikçi (d. 1949) * 2021 - Oktay Yavuz, Türk oyuncu (d. 1943) * 2022 - Louie Anderson, Amerikalı aktör ve komedyen (d. 1953) * 2022 - Selahattin Beyazıt, Türk iş insanı, sanayici ve eski Galatasaray başkanı (d. 1931) * 2022 - Francesco Paolo Fulci, İtalyan diplomat (d. 1931) * 2022 - Arnis Līcītis, Leton aktör (d. 1946) * 2022 - Leonor Oyarzún, eski Şili First Ladysi (d. 1919) == Tatiller ve özel günler == == Kaynakça == *0121 21

== Olaylar == küçükresim|200px|Elizabeth Blackwell * 1556 - Tarihin en yüksek ölü sayısına sahip Şensi Depremi, Çin'in Shaanxi eyaletinde meydana geldi: yaklaşık 830.000 kişi öldü. * 1719 - Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu bünyesinde Lihtenştayn Prensliği oluşturuldu. * 1793 - Rusya ve Prusya, Polonya'yı bölüştü. * 1849 - Elizabeth Blackwell, tıp diploması alan ilk kadın oldu. * 1870 - Montana'da Amerika Birleşik Devletleri ordusu, çoğunluğu kadın ve çocuk olmak üzere 173 Kızılderiliyi öldürdü. * 1913 - Bâb-ı Âli Baskını: Kâmil Paşa hükûmeti, İttihat ve Terakki Cemiyeti mensuplarınca devrildi. Bâb-ı Âli Baskını diye anılan darbeyle Sadrazam istifa ettirildi ve yerine Mahmut Şevket Paşa getirildi. * 1922 - İstanbul'da iki sokağa Piyer Loti ve Klodfarer adları verildi. * 1925 - Şili'de Hükûmet bir askeri darbeyle devrildi. * 1932 - Kadro dergisi, Şevket Süreyya Aydemir ve arkadaşları tarafından yayınlanmaya başlandı. * 1941 - I. Türk Karikatür Sergisi, İstanbul'da açıldı. * 1957 - TBMM, Ankara'da Ortadoğu Teknik Üniversitesi'nin kurulmasını kabul etti. * 1959 - Vatan Partisi'nin kurucularına ilişkin dava başladı. Hikmet Kıvılcımlı ile 47 kişi, komünizm propagandası yapmakla suçlandı. Savcı sanıklar için 5 yıldan 15 yıla kadar hapis cezası istedi. 250px|küçükresim|Trieste batiskapı * 1960 - İsviçreli mühendis Jacques Piccard ve Amerikalı denizci teğmen Don Walsh, Trieste batiskapı içinde Challenger çukuruna (derinlik: 10.915 m) inerek yeni bir deniz altı rekoru kırdılar. * 1961 - Dolandırıcılık olaylarıyla ünlenen Sülün Osman, Zeytinburnu'nda kumar oynarken yakalandı. * 1968 - Amerika Birleşik Devletleri Pueblo haber alma gemisi Kuzey Kore'de ele geçirildi. Mürettebat casuslukla suçlanarak tutuklandı. * 1971 - Emekliler Ankara'da Emekli Sandığı binasını işgal etti. * 1972 - İstanbul sıkıyönetim Komutanlığı sokağa çıkma yasağı uyguladı ve Fırtına-1 operasyonunu gerçekleştirdi. 84.855 asker tarafından 268.810 bina ve 510.000 daire arandı. * 1973 - Paris'te, ABD, Kuzey Vietnam ve Vietkong temsilcileri arasında imzalanan barış anlaşmasıyla, Vietnam'da yıllardır süren savaş sona erdi. Anlaşma, Vietnam'daki bütün ABD askerlerinin çekilmesini ve Güney Vietnam halkının kendi kaderini belirlemesini öngörüyordu. * 1974 - İsrail askerleri, Süveyş Kanalı'nın batısından çekilmeye başladı. * 1975 - Vatan Mühendislik ve Mimarlık Yüksek Okulu faşistler tarafından basıldı. Kerim Yaman adlı öğrenci öldürüldü. * 1975 - Trabzonspor, Kıbrıs Harekâtı sırasında ülkedeki Türklerin morallerini yükseltmek amacıyla tarihte sadece bir kez düzenlenmiş olan Kıbrıs Barış Kupası'nı kazandı. * 1977 - Alex Haley'nin romanından uyarlanan mini-TV dizisi "Kökler" Amerika Birleşik Devletleri'nde gösterime girdi. * 1978 - Türkiye 1. Kömür Kongresi Zonguldak'ta yapıldı. * 1983 - 12 Eylül Darbesi'nin 29. idamı: 9 Haziran 1980 gecesi evinde eşi ve çocuklarıyla yatmakta olan sağ görüşlü birini dışarı çıkarmak için evin önünde silah sıkan, beklediği kişiyi dışarı çıktığı an ateş açıp öldüren komünist militan Ali Aktaş (Ağtaş) idam edildi. * 1983 - 12 Eylül Darbesi'nin 30. idamı: Öz annesini ve göz koyduğu yeğenini öldüren Duran Bircan idam edildi. * 1986 - "Video ve Sinema Eserleri Yasası" Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde kabul edildi. Yasa; video, sinema, müzik eserlerini çoğaltma, dağıtma ve yayma haklarını yeniden düzenliyor. * 1989 - Tacikistan'da deprem meydana geldi; 1000'in üzerinde insan öldü. * 1990 - Kızıl Ordu, 41 yıl sonra Macaristan'dan ayrıldı. * 1990 - Parlamento'dan dergisi yayına başladı. * 1994 - Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel, "Kürt Devleti olgusuna hazırlıklı olmalıyız" dedi. * 1995 - Posta ve Yeni Şafak gazeteleri, yayın hayatına başladılar. * 1997 - Madeleine Albright, Amerika Birleşik Devletleri'nin ilk kadın Dış İşleri Bakanı oldu. * 2005 - Viktor Yuşçenko, Ukrayna Devlet Başkanlığı görevine başladı. * 2006 - Kartal Cumhuriyet Başsavcılığı, Mehmet Ali Ağca hakkında yeni bir müddetname hazırlayarak, 18 Ocak 2010'da tahliye edilmesini kararlaştırdı. * 2006 - Sırbistan-Karadağ'da Başkent Podgorica'nın 15 kilometre kuzeydoğusundaki Bioçe köyü yakınında bir yolcu treninin raydan çıkması sonucu en az 48 kişi öldü, 198 kişi yaralandı. * 2006 - Ankara'da İstanbul Yolu üzerinde meydana gelen kaza sonucunda Dışişleri Bakanlığı personeli 8 kişi yaşamını yitirdi. * 2007 - Hrant Dink'in cenazesi, İstanbul'da toprağa verildi. Cenaze töreninde açılan Hepimiz Hrant'ız ve Hepimiz Ermeniyiz yazılı pankartlar tartışmalara neden oldu. * 2007 - Yapımına 16 yıl önce başlanan ve yaklaşık 1 milyar dolara mal olan Bolu Dağı Tüneli'nin İstanbul'a gidiş yönü, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ve İtalya Başbakanı Romano Prodi tarafından açıldı. * 2008 - Yunanistan Başbakanı Kostas Karamanlis, Türkiye'ye tarihi ziyarette bulundu. Türkiye'yi 49 yıl aradan sonra ziyaret eden ilk Yunanistan Başbakanı olan Karamanlis, Türk-Yunan ilişkilerinin tamamen uyumlaştırılmasının temel hedef olduğunu söyledi. * 2008 - Prof. Dr. Ayşe Işıl Karakaş, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nde (AİHM) Türkiye'nin yeni yargıcı olarak seçildi. * 2012 - Fransa Senatosu, 1915 Ermeni Kırımı'ndaki olaylarıyla ilgili Ermeni iddialarının inkârını suç sayan yasa teklifini kabul etti. == Doğumlar == * 1688 - Ulrika Eleonora, İsveç kraliçesi (ö. 1741) * 1729 - Clara Reeve, İngiliz romancı (ö. 1807) * 1729 - Pierre Darcourt, 1955'ten önce Belçikalı ilk uzun yaşayan insan (ö. 1837) * 1737 - John Hancock, Amerikalı tüccar ve devlet adamı (ö. 1793) * 1752 - Muzio Clementi, İtalyan besteci (ö. 1832) * 1783 - Stendhal (Marie-Henri Beyle), Fransız edebiyatçı (Kırmızı ve Siyah ve Parma Manastırı adlı romanlarıyla ünlü) (ö. 1842) * 1794 - Eduard Friedrich Eversmann, Alman biyolog ve kaşif (ö. 1860) * 1814 - Alexander Cunningham, İngiliz arkeolog ve ordu mühendisi (ö. 1893) * 1828 - Saigō Takamori, Japon samuray, asker ve siyasetçi (ö. 1877) * 1830 - İvan Lariоnоv, Rus besteci ve halkbilimci (ö. 1889) * 1832 - Édouard Manet, Fransız ressam (gerçekçilikten izlenimciliğe geçişin öncülerinden) (ö. 1883) * 1840 - Ernst Abbe, Alman fizikçi ve sanayici (ö. 1905) * 1852 - Edmond Demolins, Fransız sosyal tarihçi (ö. 1907) * 1855 - John Moses Browning, Amerikalı silah tasarımcısı (ö. 1926) * 1862 - David Hilbert, Alman matematikçi (ö. 1943) * 1872 - Paul Langevin, Fransız fizikçi (ö. 1946) * 1876 - Otto Diels, Alman kimyager ve Nobel Kimya Ödülü sahibi (ö. 1954) * 1878 - Rutland Boughton, Britanyalı opera ve batı klasik müzik bestecisi, orkestra şefi ve müzik festivali organizatorü (ö. 1960) * 1884 - Hermann Nunberg, Polonyalı psikiyarist (ö. 1970) * 1897 - Subhas Chandra Bose, Hint siyasetçi (ö. 1945) * 1898 - Randolph Scott, Amerikalı oyuncu ve yönetmen (ö. 1987) * 1898 - Sergei Eisenstein, Rus sinema yönetmeni (ö. 1948) * 1907 - Hideki Yukawa, Japon fizikçi ve Nobel Fizik Ödülü sahibi (ö. 1981) * 1910 - Django Reinhardt, Belçikalı caz gitaristi ve besteci (ö. 1953) * 1920 - Gottfried Böhm, Alman mimar * 1921 - Berna Moran, Türk yazar (ö. 1993) * 1923 - Horace Ashenfelter, Amerikalı atlet (ö. 2018) * 1929 - İhsan Yüce, Türk tiyatro ve sinema sanatçısı (ö. 1991) * 1933 - Gülten Akın, Türk şair ve yazar (ö. 2015) * 1934 - Jeanette Bonnier, İsveçli gazeteci, yazar ve medya yönetici (ö. 2016) * 1935 - Mike Agostini, Trinidad ve Tobagolu atletizm sporcusu (ö. 2016) * 1940 - Dinç Bilgin, Türk gazeteci, iş insanı ve medya patronu * 1940 - Musa Arafat, Filistinli devlet adamı (ö. 2005) * 1942 - Süha Arın, Türk akademisyen ve belgesel yönetmeni (ö. 2004) * 1943 - Özhan Canaydın, Türk basketbolcu, iş insanı ve Galatasaray Başkanı (ö. 2010) * 1944 - Rutger Hauer, Hollandalı oyuncu (ö. 2019) * 1948 - Anita Pointer, Amerikalı şarkıcı (ö. 2022) * 1957 - Caroline, Monako prensesi * 1967 - Naim Süleymanoğlu, Türk halterci (ö. 2017) * 1967 - Hafız Süleymanoğlu, Türk halterci * 1974 - Tiffani Thiessen, Amerikalı oyuncu * 1974 - Anne Marivin, Fransız oyuncu * 1975 - Márcio Santos, Brezilyalı futbolcu * 1977 - Tuna Bekleviç, Türk siyasetçi * 1983 - Adam Mosseri, Instagram’ın günümüzdeki başkanı ve eski Facebook yöneticisi * 1984 - Arjen Robben, Hollandalı futbolcu * 1985 - Doutzen Kroes, Hollandalı süper model * 1988 - Esin İris, Türk şarkıcı, söz yazarı, besteci ve yorumcu * 1990 - Şener Özbayraklı, Türk futbolcu * 1996 - Kemal Ademi, Alman futbolcu * 1998 - XXXTentacion, Amerikalı rapçi, şarkıcı ve söz yazarı == Ölümler == * 1002 - III. Otto, Kutsal Roma imparatoru (d. 980) * 1199 - Ebu Yusuf Yakup el-Mansur, 1184–1199 yılları arasında Muvahhid halifes (d. 1160) * 1252 - Zabel, 1219-1252 yılları arasında Kilikya Ermenistanı kraliçesi (d. 1217) * 1516 - II. Fernando, Aragon Kralıdır. 1468-1516 arasında Sicilya Kralıdır. Ayrıca Ferdinand III adıyla 1504-1516 yılları arasında Napoli Krallığı'nı yönetmiştir (d. 1452) * 1567 - Jiajing, Çin'in Ming Hanedanı'nın 11. imparatorudur (d. 1507) * 1622 - William Baffin, İngiliz seyrüseferci (d. 1584) * 1744 - Giambattista Vico, İtalyan felsefeci ve tarihçi (d. 1668) * 1803 - Arthur Guinness, İrlandalı iş insanı (d. 1725) * 1805 - Claude Chappe, Fransız bilim insanı (d. 1763) * 1806 - William Pitt, Birleşik Krallık tarihinin en genç başbakanı (d. 1759) * 1875 - Charles Kingsley, İngiliz yazar (d. 1819) * 1883 - Gustave Doré, Fransız baskı ve gravür ustası (d. 1832) * 1889 - Alexandre Cabanel, Fransız ressam (d. 1823) * 1903 - I. Niko Dadiani, Megrelya'nın son prensi (d. 1847) * 1905 - Yedi Sekiz Hasan Paşa, Osmanlı Paşası (d. 1831) * 1913 - Nâzım Paşa, Osmanlı Harbiye Nazırı (d. 1848) * 1923 - ‎Max Nordau‎‎, Avusturyalı doktor ve yazar ‎(d. 1849) * 1924 - Ali Emîrî, Türk araştırmacı ve tezkire yazarı (d. 1857) * 1931 - Anna Pavlova, Rus balerin (d. 1881) * 1939 - Matthias Sindelar, Avusturyalı futbolcu (d. 1903) * 1944 - Edvard Munch, Norveçli ekspresyonist ressam (Çığlık isimli tablosuyla tanınan) (d. 1863) * 1945 - Helmuth James Graf von Moltke, Alman hukukçu (d. 1907) * 1945 - Mehmet Rifat Arkun, Türk siyasetçi (d. 1872) * 1946 - Helene Schjerfbeck, Fin ressam (d. 1862) * 1956 - Alexander Korda, Macar asıllı İngiliz yönetmen ve yapımcı (d. 1893) * 1962 - Natalya Sedova, Rus devrimci Lev Troçki'nin ikinci eşi (d. 1882) * 1963 - Baki Vandemir, Türk asker (d. 1890) * 1973 - Kid Ory, Amerikalı Caz Tromboncusu ve grup lideri (d. 1886) * 1976 - Paul Robeson, Amerikalı oyuncu, şarkıcı ve siyahi hakları savunucusu (d. 1898) * 1986 - Mehmet Kaplan, Türk edebiyat tarihçisi (d. 1915) * 1986 - Nihat Akyunak, Türk ressam (d. 1922) * 1989 - Salvador Dali, İspanyol sürrealist ressam (d. 1904) * 1991 - Ole Peder Arvesen, Norveçli mühendis ve matematikçi (d. 1895) * 1995 - Elmira Hüseynova, Sovyet Azerbaycanlı heykeltıraş ve ressam (d. 1933) * 2002 - Pierre-Felix Bourdieu, Fransız sosyolog (d. 1930) * 2002 - Robert Nozick, Amerikalı felsefeci (d. 1938) * 2005 - Johnny Carson, Amerikalı komedyen ve yayıncı (d. 1925) * 2013 - Savaş Akova, Türk sinema ve tiyatro oyuncusu (d. 1948) * 2014 - Violetta Ferrari, Macar oyuncu (d. 1930) * 2015 - Abdullah bin Abdülaziz, Suudi Arabistan Kralı (d. 1924) * 2015 - Ernie Banks, Amerikalı efsanevi profesyonel beyzbolcudur (d. 1931) * 2015 - Prosper Ego, Hollandalı aktivist ve yazarı (d. 1927) * 2015 - Barrie Ingham, İngiliz oyuncudur (d. 1932) * 2016 - Nikolay Abramov, Rus yazar, şair, gazeteci ve çevirmen (d. 1961) * 2016 - Jimmy Bain, İskoç-İngiliz rock müzisyeni (d. 1947) * 2016 - Barry Brickell, Yeni Zelandalı çömlek sanatçısı (d. 1935) * 2016 - Josip Friščić, Hırvat politikacı (d. 1949) * 2017 - Bimba Bosé, İspanyol model, şarkıcı ve aktrisir (d. 1975) * 2017 - Dmitro Hrabovski, Ukraynalı bisiklet sporcusu (d. 1985) * 2017 - Gorden Kaye, İngiliz oyuncu (d. 1941) * 2017 - Boško Krunić, Yugoslav komünist siyasetçi (d. 1929) * 2017 - Ruth Samuelson, Amerikalı Cumhuriyetçi Partili kadın siyasetçi, parlamenter (d. 1959) * 2018 - Anders Åberg, İsveçli heykeltıraş, ressam ve karikatüristtir (d. 1945) * 2018 - Muhammed el-Mufarreh, Suudi Arabistanlı oyuncu, yazar, yönetmen ve yapımcı (d. 1945) * 2018 - Nicanor Parra, matematikçi ve şair (d. 1914) * 2018 - Ezra Swerdlow, Amerikalı sinema yapımcısı (d. 1954) * 2018 - Lari White, Amerikalı country müziği sanatçısı ve oyuncu (d. 1965) * 2019 - Richard Bodycombe, Amerikalı eski rütbeli üst düzey askerdir (d. 1922) * 2019 - Jack Thomas Brinkley, Amerikalı siyasetçi, eğitimci ve avukattır (d. 1930) * 2019 - Dick Dolman, Hollandalı siyasetçidir (d. 1935) * 2019 - Ayşen Gruda, Türk tiyatro, dizi ve sinema oyuncusu (d. 1944) * 2019 - Jonas Mekas, Litvanyalı-Amerikalı film yapımcısı, şair ve sanatçı (d. 1922) * 2019 - Oliver Mtukudzi, Zimbabveli müzisyen, iş insanı, hayırsever, insan hakları savunucusu (d. 1952) * 2019 - Norman Orentreich, Amerikalı cilt uzmanı (dermatolog) ve kozmetikçi (d. 1922) * 2019 - Erik Olin Wright, Amerikalı analitik Marksist sosyolog, eğitimci, yazar ve filozof (d. 1947) * 2020 - Robert Archibald, Britanyalı profesyonel basketbolcudur (d. 1980) * 2020 - Frederick Ballantyne, Saint Vincent ve Grenadinlerli siyasetçi (d. 1936) * 2020 - Robert Harper, Amerikalı oyuncudur (d. 1951) * 2020 - Alfred Körner, Avusturyalı millî futbolcudur (d. 1926) * 2020 - Jim Lehrer, Amerikalı gazeteci, romancı, senarist ve oyun yazarı (d. 1934) * 2020 - Gudrun Pausewang, Alman yazar ve eğitimci (d. 1928) * 2021 - Walter Bernstein, Amerikalı senarist ve film yapımcısı (d. 1919) * 2021 - Hal Holbrook, Akademi Ödülü adayı, Emmy ve Tony Ödülleri sahibi, Amerikalı oyuncu (d. 1925) * 2021 - Larry King, Amerikalı televizyon ve radyo sunucusu (d. 1933) * 2021 - Martha Madrigal, Meksikalı şair ve hikâye yazarı (d. 1929) * 2021 - Sumiko Sakamoto, Japon aktris ve şarkıcı (d. 1936) * 2021 - Song Yoo- jung, Güney Koreli aktris ve modeldir (d. 1994) * 2022 - Barbara Krafftówna, Polonyalı aktris (d. 1928) * 2022 - Ketevan Losaberidze, Sovyet/Gürcü eski okçu (d. 1949) * 2022 - Thierry Mugler, Fransız moda tasarımcısı ve fotoğraf sanatçısı (d. 1948) == Tatiller ve özel günler == *0123 23

== Olaylar == küçükresim|sağ|Birkenau kampı (1944) * 1521 - Mastaba Meydan Muharebesi: Canberdi Gazali İsyanı bastırıldı. * 1695 - II. Ahmet'in ölümüyle, II. Mustafa Osmanlı padişahı oldu. * 1785 - Georgia Üniversitesi (Amerika Birleşik Devletleri) kuruldu. * 1880 - Thomas Edison, elektrik ampulünün patentini aldı. * 1901 - Alman Çeşmesi açıldı. * 1915 - Amerika Birleşik Devletleri Deniz Kuvvetleri, Haiti'yi işgal etti. * 1918 - Amerikalı romancı Edgar Rice Burroughs'un yarattığı "Tarzan"ı konu alan ilk film, Gorillerin Tarzanı (Tarzan of the Apes) adıyla ABD'de gösterime girdi. Oyuncu Elmo Lincoln, beyazperdenin ilk Tarzan'ı oldu. * 1923 - İzmir'e gelen Mustafa Kemal Paşa, Karşıyaka'da trenden inerek, Ege gezisine başladığı gün (14 Ocak) ölen annesinin (Zübeyde Hanım) kabrini ziyaret etti. * 1926 - John Logie Baird ilk televizyon yayınını gerçekleştirdi. * 1934 - Fransa'da Camille Chautemps istifa etti. Yeni hükûmeti, Édouard Daladier kurdu. * 1934 - İpek Film Stüdyosu senaryo yarışması açtı. * 1937 - Cenevre'de Milletler Cemiyeti toplantısında, Hatay'ın bağımsızlığı kabul edildi. * 1940 - Millî Koruma Kanunu, Resmi Gazete'de yayınlandı. * 1941 - II. Dünya Savaşı'nda İngilizler Eritre'ye girdi. * 1943 - Varlık Vergisini ödemeyen mükellefler, borçlarını "bedenen çalışarak ödemeleri" için çalışma kamplarına gönderildi. Tümü İstanbullu gayrimüslimlerden oluşan 32 kişilik ilk kafile Aşkale'ye doğru yola çıktı. * 1945 - Sovyetler Birliği'nin Kızıl Ordu birlikleri, Polonya'da Almanya'nın kurduğu Auschwitz-Birkenau Toplama ve İmha Kampını ele geçirdi. * 1947 - Öğretim kurumları dışında din eğitimine izin verildi. * 1948 - İlk teyp satışa çıktı. * 1954 - Köy Enstitüleri ile İlk Öğretmen Okullarını, "İlk Öğretmen Okulları" adı altında birleştiren yasa Meclis'te kabul edildi. Böylece Köy Enstitüleri kapatıldı. * 1954 - Millet Partisi kapatıldı; din esasına dayanan ve amacını gizleyen bir parti olduğu iddia edildi, yöneticileri de birer gün hapis ve 250'şer kuruş para cezasına çarptırıldı. * 1956 - Yabancı petrol şirketi Mobil, Türkiye'de petrol arama ruhsatını alan ilk firma oldu. * 1958 - Kıbrıs'ta 10 bin Türk "Taksim" lehinde gösteri yaptı. İngiliz askerleri topluluğun üzerine zırhlı araçlarla yürüdü, yaralananlar oldu. * 1961 - Benoit Gouin, Kanadalı oyuncu * 1965 - Ord. Prof. Ali Fuat Başgil'in 5 yıl hapsi istendi. Ali Fuat Başgil İsviçre'de Fransızca olarak 27 Mayıs Askeri İhtilali adlı bir kitap yayınlamıştı. * 1967 - Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi öğrencileri, yeni yönetmelik hükümlerini protesto için boykota başladılar. * 1967 - Apollo-1 uzay aracı, Kennedy Uzay Merkezi'nde test edildiği sırada yandı: Astronotlar Gus Grissom, Edward Higgins White ve Roger Chaffee hayatlarını kaybetti. * 1969 - İstanbul Aksaray'daki Küçük Opera Tiyatrosu tamamen yandı. * 1969 - Türkiye Tekstil, Örme ve Giyim Sanayi İşçileri Sendikası'na (TEKSİF) bağlı 5 fabrikada daha grev başladı. 7915 işçi işi bıraktı. * 1971 - Türkiye İşçi Partisi Amasya İl Başkanı Şerafettin Atalay öldürüldü. * 1972 - Süleyman Demirel, "Rejimi değiştirme gayreti siyasi suç değildir" dedi. * 1973 - Amerika Birleşik Devletleri ve Vietnam ateşkes anlaşması imzaladı. * 1973 - Türkiye'nin Los Angeles Başkonsolosu Mehmet Baydar ve Konsolos Bahadır Demir, Ermeni örgüt ASALA tarafından öldürüldü. * 1974 - Kıbrıs'ı Yunanistan'a vermek isteyen EOKA lideri Yorgo Grivas, Kıbrıs'ta kalp krizinden öldü, öldüğünde 75 yaşındaydı. * 1976 - Balıkesir'de Adem Özkan adlı bir kişi, tarlalarını satarak geçimini sağlayan dedesini son tarlaları da satışa çıkarması üzerine uykudayken eldivenle boğarak öldürdü. 12 Eylül döneminde idam edildi. * 1980 - Beyoğlu'ndaki tarihi Markiz Pastanesi kapandı. Markiz, 23 Aralık 2003'te yeniden açıldı. * 1983 - Dünyanın en uzun (53,9 km) denizaltı tüneli olan Seikan Tüneli açıldı. Tünel Japonya'nın Honshu ve Hokkaido adalarını birbirine bağlıyor. * 1984 - Ankara Cumhuriyet Savcı Yardımcısı Doğan Öz'ü öldürmekten sanık İbrahim Çiftçi hakkındaki ölüm cezası kararı Yargıtayca bozuldu. Altı yıldır tutuklu bulunan İbrahim Çiftçi tahliye edildi. * 1988 - Server Tanilli'nin Nasıl Bir Demokrasi İstiyoruz adlı kitabı toplatıldı. * 1991 - Somali diktatörü Siad Barre, isyancıların Başkent Mogadişu'yu ele geçirmesi üzerine ülkeden kaçtı. * 1994 - İçişleri Bakanı Nahit Menteşe, İstanbul Kumkapı Polis Karakolu'nda gözaltına alınan Vakkas Dost isimli vatandaşın, polis memuru Nurettin Öztürk tarafından dövülerek öldürüldüğünü açıkladı. * 1994 - Özgür Gündem gazetesinin Ankara temsilciliğinde patlama oldu. Gazetenin Ankara Haber Merkezi'ne de molotofkokteyli atıldı. * 1995 - Eylül 1994'ten beri Paris'te cezaevinde bulunan Dev-Sol lideri Dursun Karataş, 1995'te serbest bırakıldı. Dursun Karataş, sahte kimlikle Fransa'ya giriş yaparken tutuklanmıştı. * 1995 - Çocuk Hakları Sözleşmesi, Türkiye tarafından çekince koyularak kabul edildi. * 1996 - Bodrum açıklarındaki Kardak kayalıklarına, Yunan ve Türk gazetecilerin ayrı ayrı bayrak dikmeleri Türkiye ile Yunanistan arasında gerilim yarattı. * 1996 - Bursa'da 1963 yılından beri hizmet veren Teleferik özelleştirildi. * 2000 - Kamuoyunda, İkinci Manisa davası olarak bilinen 10'u tutuklu 14 sanığın yargılandığı ve Yargıtay tarafından iki kez usulden bozulan davada, sanıklar, 2 yıl 6 ay ile 15 yıl arasında değişen hapis cezalarına çarptırıldı. * 2010 - Apple'ın patronu Steve Jobs, aylardır beklenen taşınabilir bilgisayar ve akıllı telefon arası çok fonksiyonlu tablet bilgisayarı iPad'i tanıttı. * 2013 - Brezilya'nın Santa Maria şehrinde bir gece kulübünde düzenlenen gösteri sırasında yangın çıktı ve 245 kişi yanarak hayatını kaybetti. * 2014 - Suriye'ye İsrail hava saldırısı gerçekleşti. == Doğumlar == küçükresim|sağ|Wolfgang Amadeus Mozart * 1571 - I. Abbas, Safevi Hanedanlığının 5. hükümdarı (ö. 1629) * 1585 - Hendrick Avercamp, Hollandalı ressam (ö. 1634) * 1662 - Richard Bentley, İngiliz ilahiyatçı ve eleştirmen (ö. 1742) * 1679 - Jean François de Troy, Fransız Rokoko ressamı ve duvar halısı tasarımcı (ö. 1752) * 1756 - Wolfgang Amadeus Mozart, Avusturyalı besteci (ö. 1791) * 1775 - Friedrich Schelling, Alman İdealist düşünür (ö. 1854) * 1808 - David Strauss, Alman ilahiyatçısı ve filozofu (ö. 1874) * 1814 - Eugène Viollet-le-Duc, Fransız mimar ve teorisyen (ö. 1879) * 1820 - Juan Crisóstomo Falcón, Venezuela devlet başkanı (ö. 1870) * 1823 - Edouard Lalo, Fransız besteci (ö. 1892) * 1826 - Mihail Yevgrafoviç Saltıkov-Şçedrin, Rus hiciv ustası ve romancı (ö. 1889) * 1832 - Lewis Carroll, İngiliz yazar, matematikçi ve mantıkçı (ö. 1898) * 1832 - Arthur Hughes, İngiliz ressam ve resimleyici (ö. 1915) * 1836 - Leopold von Sacher-Masoch, Avusturyalı yazar (ö.1895) * 1848 - Tōgō Heihachirō, Japon Filo Amirali (ö. 1934) * 1850 - Edward Smith, İngiliz deniz subayı (ö. 1912) * 1852 - Fulgence Bienvenüe, Fransız inşaat mühendisi (ö. 1936) * 1859 - II. Wilhelm, Almanya İmparatoru (ö. 1941) * 1859 - Pavel Milyukov, Rus tarihçi ve liberal politikacı (ö. 1943) * 1860 - Gabriele Possanner, Avusturyalı hekim (ö. 1940) * 1868 - Arthur Brofeldt, Fin siyasetçi (ö. 1928) * 1878 - Olympe Démarez, Fransız avukat (ö. 1964) * 1881 - Sveinn Björnsson, İzlanda'nın ilk Cumhurbaşkanı (ö. 1952) * 1883 - Gottfried Feder, Alman ekonomist ve NSDAP'nin 6 kurucusundan biri (ö. 1941) * 1886 - Frank Nitti, İtalyan mafya lideri (ö. 1943) * 1888 - Victor Goldschmidt, Norveçli mineralog (ö. 1947) * 1888 - George Relph, İngiliz aktör (ö. 1960) * 1890 - Mauno Pekkala, Finlandiya Başbakanı (ö. 1952) * 1893 - Song Qingling, Çinli devlet başkanı (ö. 1981) * 1898 - Erich Zepler, Yahudi elektronik mühendisi ve satranç kompozitörü (ö. 1980) * 1903 - John Carew Eccles, Avustralyalı nörofizyolog ve Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü sahibi (ö. 1997) * 1905 - Burhan Atak, Türk futbolcu (ö. 1987) * 1910 - Edvard Kardelj, Yugoslav marksizminin kurucusu ve devrimci siyaset adamı (ö. 1979) * 1910 - Felix Candela, İspanyol/Meksikalı mimar (ö.1997) * 1919 - Hüseyin Peyda, Türk sinema oyuncusu (ö. 1990) * 1921 - Donna Reed, Amerikalı oyuncu ve En İyi Yardımcı Kadın Oyuncu Akademi Ödülü sahibi (ö. 1986) * 1924 - Rauf Denktaş, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin kurucusu ve siyasetçi (ö. 2012) * 1926 - Ingrid Thulin, İsveçli oyuncu (ö. 2004) * 1928 - Marie Daëms, Fransız oyuncu (ö.2016) * 1931 - Gazanfer Özcan, Türk tiyatro ve sinema sanatçısı (ö. 2009) * 1932 - Boris Anfiyanoviç Şahlin, Sovyet jimnastikçi (üç Olimpiyatta altın madalya kazanan ve 10 kez dünya şampiyonu olan) (ö. 2008) * 1934 - Edith Cresson, Fransa'nın ilk kadın Başbakanı * 1936 - Samuel C. C. Ting, Amerikalı fizikçi ve Nobel Fizik Ödülü sahibi * 1942 - Tasuku Honjo, Japon bilim insanı, immünolog ve Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü sahibi * 1940 - Ahmet Kurtcebe Alptemoçin, Türk siyasetçi, eski Bursa milletvekili ve iş insanı * 1944 - Mairead Corrigan, İrlandalı sosyal hizmet uzmanı (Katolik ve Protestanları bir araya getiren Barış İnsanları Örgütü'nün kurucusu ve Nobel Barış Ödülü sahibi) * 1944 - Nick Mason, İngiliz müzisyen ve Pink Floyd grubunun bateristi * 1948 - Mikhail Baryshnikov, Rus dansçı * 1948 - Valeri Brainin, Rus-Alman müzik yöneticisi, müzik bilimci, besteci ve şair * 1955 - Nilgün Özhan Kasapbaşoğlu, Türk tiyatro, sinema oyuncusu ve seslendirme sanatçısı * 1955 - Burhanettin Kocamaz, Türk siyasetçi * 1957 - Frank Miller, Amerikalı çizgi romancı, yazar ve film yönetmeni * 1964 - Lale Başar, Türk tiyatro, dizi ve sinema oyuncusu * 1965 - Attila Sekerlioglu, Türk asıllı Avusturyalı futbolcu ve teknik direktör * 1965 - Oktay Kaynarca, Türk sinema, tiyatro ve dizi oyuncusu * 1969 - Süleyman Atanısev, Türk tiyatro oyuncusu * 1970 - Heather Nauert, Amerikalı gazeteci ve diplomat * 1974 - Ole Einar Bjørndalen, Norveçli biatlet * 1980 - Austin O'Riley, Amerikalı çıplak model ve pornografik film oyuncusu * 1987 - Lupe Fuentes, Amerikalı çıplak model ve pornografik film oyuncusu * 1992 - Jean Acosta Soares, Brezilyalı futbolcu * 1997 - Betül Kutlu, Türk basketbolcu == Ölümler == * 98 - Nerva, Roma imparatoru (d. 30) * 308 - Azize Nino, Gürcistan’da Hristiyanlığı yayan azize (d. 296) * 457 - Marcianus, 450-457 arasında Doğu Roma İmparatoru (Bizans) (d. 396) * 672 - Vitalianus, 657'den 672'deki ölümüne kadar Katolik Kilisesi için papalık yapmıştır * 1635 - Nef'i, Türk şair (d. 1572) * 1731 - Bartolomeo Cristofori, İtalyan müzik aleti yapımcısı (d. 1655) * 1814 - Johann Gottlieb Fichte, Alman filozof (d. 1762) * 1851 - John James Audubon, Amerikalı ressam (d. 1785) * 1901 - Giuseppe Verdi, İtalyan besteci (d. 1813) * 1910 - ‎Thomas Crapper‎‎, İngiliz tesisatçı ve iş insanı‎ (d. 1836) * 1913 - Ebüzziya Tevfik Bey, Türk gazeteci, yazar, yayıncı ve hattat (d. 1849) * 1922 - Nellie Bly, Amerikalı gazeteci (d. 1864) * 1922 - Giovanni Verga, İtalyan yazar (d. 1840) * 1930 - Leonardo de Mango, İtalyan ressam (d. 1843) * 1933 - Charles Ernest Overton, Britanyalı biyofizikçi ve farmakolog (d. 1865) * 1939 - Salih Münir Paşa, Türk diplomat ve eski Paris Büyükelçisi (d. 1859) * 1940 - Isaac Babel, Sovyet-Rus yazar (d. 1894) * 1949 - Boris Vladimiroviç Asafiev, Rus müzikolog ve besteci (d. 1884) * 1967 - Luigi Tenco, İtalyan müzisyen (d. 1938) * 1972 - Şefik İnan, Türk siyasetçi (d. 1913) * 1974 - Georgios Grivas, Kıbrıslı asker ve Rum tedhiş örgütü EOKA'nın lideri (d. 1898) * 1974 - Leo Geyr von Schweppenburg, Alman asker (d. 1886) * 1974 - Rudolf Dassler, Puma'nın kurucusu (d. 1898) * 1978 - Uğur Güçlü, Türk sinema oyuncusu (d. 1942) * 1983 - Louis de Funès, Fransız sinema oyuncusu (d. 1914) * 2008 - Suharto, Endonezya Devlet Başkanı (d. 1921) * 2009 - John Updike, Amerikalı romancı (d. 1932) * 2010 - Howard Zinn, Amerikalı tarihçi (d. 1922) * 2010 - Jerome David Salinger, Amerikalı romancı (d. 1919) * 2011 - Öner Ünalan, Türk yazar, çevirmen ve araştırmacı (d. 1935) * 2014 - Pete Seeger, Amerikalı insan hakları savunucusu ve şarkıcı (d. 1919 * 2015 - Charles Townes, Amerikalı fizikçi ve Nobel Fizik Ödülü sahibi (d. 1915) * 2016 - Augusto Giomo, İtalyan basketbolcudur (d. 1940) * 2017 - Wim Anderiesen Jr., Hollandalı eski futbolcudur (d. 1931) * 2017 - Valeriy Bolotov, Ukraynalı ayrılıkçı ve Rusya yanlısı asker ve siyasetçi (d. 1970) * 2017 - Henry-Louis de La Grange, Fransız müzikolog, yazar, eleştirmen ve tarihçi (d. 1924) * 2017 - Robert Ellis Miller, Amerikalı bir film yönetmenidir (d. 1927) * 2017 - Brunhilde Pomsel, Alman radyocu ve haber muhabiri (d. 1911) * 2017 - Emmanuelle Riva, Fransız oyuncu (d. 1927) * 2017 - Gisella Sofio, İtalyan oyuncu (d. 1931) * 2018 - Robert McCormick Adams Jr., Amerikalı antropolog ve arkeolog (d. 1926) * 2018 - Royal Galipeau, Kanadalı iş insanı ve siyasetçidir (d. 1947) * 2018 - Ingvar Kamprad, İsveçli iş insanı ve IKEA'nın kurucusu (d. 1926) * 2018 - Mort Walker, Amerikalı çizgi roman sanatçısıdır (d. 1923) * 2019 - Henry Chapier, Fransız gazeteci, film eleştirmeni, televizyoncu ve film yönetmeni (d. 1933) * 2019 - Yvonne Clark, Amerikalı makine mühendisi ve akademisyendir (d. 1929) * 2019 - Nina Fyodorova, Rus kayaklı koşucu (d. 1947) * 2019 - Peter Magowan, Amerikalı iş insanı (d. 1942) * 2019 - Eve Oja, Eston matematikçi ve akademisyendir (d. 1948) * 2019 - Erica Yohn, Amerikalı oyuncu (d. 1928) * 2020 - Lina Ben Mhenni, Tunuslu kadın aktivist, blog yazarı, eğitimci ve dilbilimci (d. 1983) * 2021 - Gert Blomé, İsveçli buz hokeyi oyuncusu (d.1934) * 2021 - Goddess Bunny, Amerikalı transseksüel gösteri sanatçısı, drag queen, oyuncu ve model (d. 1960) * 2021 - Cloris Leachman, Amerikalı aktris, komedyen ve En İyi Yardımcı Kadın Oyuncu Akademi Ödülü sahibi (d. 1926) * 2021 - Mihrdad Minavend, İranlı futbolcu ve teknik direktör (d. 1975) * 2021 - Efraín Ruales, Ekvadorlu aktör, televizyon sunucusu, model ve müzisyen (d. 1984) * 2021 - Carmen Vázquez, Porto Rikolu LGBT hakları aktivisti ve yazar (d. 1949) * 2022 - Muhammed Ali Ferruhyan, İranlı serbest stil güreşi (d. 1935) * 2022 - Pavlo Kuznietsov, Ukraynalı siyasetçi (d. 1950) * 2022 - Karl Spiehs, Avusturyalı film yapımcısı (d. 1931 == Tatiller ve özel günler == * Uluslararası Holokost Anma Günü == Kaynakça == *0127 27

== Olaylar == * 66 - Halley kuyruklu yıldızı'nın, Dünya'nın yakınından 5. kayıtlı geçişi. * 1340 - İngiltere Kralı III. Edward, kendini Fransa Kralı ilan etti. * 1531 - Lizbon'da (Portekiz) şiddetli deprem; binlerce kişi öldü. * 1699 - Osmanlı Devleti, Karlofça Antlaşması'nı imzaladı. * 1700 - Kuzey Amerika'nın batı sahillerinde 9 şiddetinde deprem (Kaskadya depremi) meydana geldi. * 1785 - Benjamin Franklin, kızına yazdığı mektupta Amerika Birleşik Devletleri'nin sembolü olarak kartalın seçilmesinden dolayı duyduğu hayal kırıklığını dile getirdi. Franklin, hindiyi düşünüyormuş. * 1788 - İngiliz donanması Sidney sahillerinde. Avrupalıların kalıcı yerleşimi başlamış oldu. * 1837 - Michigan, 26. eyalet olarak Amerika Birleşik Devletleri'ne katıldı. * 1861 - Louisiana eyaleti, Amerika Birleşik Devletleri'nden ayrıldı. * 1870 - Virginia, tekrar Amerika Birleşik Devletleri'ne katıldı. * 1905 - Pretoria'da (Güney Afrika) 3,106 karat değerindeki dünyanın en büyük elması bulundu. Elmasa "Cullinan" adı verildi. 9 parçaya bölünen elmastan elde edilen "Afrika'nın Büyük Yıldızı" adındaki 530.2 karatlık 74 yüzlü dünyanın en büyük pırlantası, Britanya tacına yerleştirildi. * 1911 - Richard Strauss'un Der Rosenkavalier operası ilk kez sahnelendi. * 1911 - Pilot Glenn H. Curtiss, ilk deniz uçağını uçurdu. * 1921 - İstanbul Tramvay işçileri greve çıktı. * 1926 - Televizyonun icadı. * 1931 - Hindistan'da Mahatma Gandhi serbest bırakıldı. * 1931 - Kızıl İstanbul gazetesi hakkında soruşturma açıldı. * 1934 - Apollo Tiyatrosu Harlem'de (New York) açıldı. * 1934 - Almanya ile Polonya arasında saldırmazlık antlaşması imzalandı. * 1939 - İspanya İç Savaşı: General Francisco Franco'ya bağlı milliyetçi güçler, İtalyanların da yardımıyla Barselona şehrini ele geçirdiler. * 1942 - II. Dünya Savaşı: İlk Amerikan birlikleri Avrupa topraklarında (Kuzey İrlanda). * 1946 - Félix Gouin, Fransa Başbakanı seçildi. * 1948 - Millî Korunma Mahkemeleri kaldırıldı. * 1950 - Hindistan anayasası kabul edildi. Cumhuriyet ilan edildi. Dünyanın en kalabalık demokrasisi kuruldu. * 1953 - Gümrük İşbirliği Konseyi ilk toplantısını gerçekleştirdi. * 1956 - Kış olimpiyatları Cortina d'Ampezzo'da (İtalya) başladı. * 1958 - Klasik müzik bestecisi Bülent Arel'in "Beş Sonnet" adlı yapıtı ilk kez seslendirildi. * 1959 - Ankara Telgraf gazetesi'nin sahibi ve Yazı İşleri Müdürü Fethi Giraygil, Ankara Cezaevi'ne girdi. Giraygil, 17 gün hapis cezasına çarptırılmıştı. * 1959 - Bağdat Paktı Konseyi Karaçi'de toplandı. Toplantıya, Türkiye adına Başbakan Adnan Menderes ve Dışişleri Bakanı Fatin Rüştü Zorlu katıldı. * 1962 - Ay'a bilimsel cihazlar götürmek üzere üzere fırlatılan Ranger 3 uydusu, Ay'ın ancak 35.000 km kadar uzağından geçebildi. * 1965 - Hintçe, Hindistan'ın resmî dili oldu. * 1966 - İstanbul'un çeşitli semtlerinde "köylü pazarları" kurulması çalışmalarına başladı. Amaç, halkın daha ucuz sebze ve meyve yiyebilmesi idi. * 1969 - Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi Genel Başkanı Alparslan Türkeş, İstanbul İl Gençlik Kongresi'nde "Hareket başladı" dedi. * 1970 - Necmettin Erbakan ve 17 arkadaşı, Millî Nizam Partisi'ni kurdu. * 1972 - Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan'ın idam dosyası, Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne gönderildi. * 1973 - Fikir suçundan cezaevinde bulunan Çetin Altan, Doğan Koloğlu, Alpay Kabacalı, İrfan Derman ve Yaşar Kemal yargılandı. * 1974 - Bülent Ecevit Başbakanlığında, Cumhuriyet Halk Partisi - Millî Selamet Partisi koalisyon Hükûmeti göreve başladı. * 1974 - Türk Hava Yolları'nın Van adlı yolcu uçağı, İzmir Cumaovası Havaalanı'nda pistin 100 metre uzağında yere çakıldı; 63 kişi öldü. * 1978 - Türk Sanayicileri ve İşadamları Derneği (TÜSİAD) Başkanı Feyyaz Berker ve Yönetim Kurulu üyesi Rahmi Koç, Türk Ceza Kanunu'nun (TCK)141.,142. ve 163. maddelerinin kaldırılmasını istediler. * 1979 - Ankara Sıkıyönetim Komutanlığı Pol-Der, Pol-Bir, Pol-Ens ve Tem-Der'in çalışmalarını durdurdu. * 1980 - İsrail ve Mısır arasında diplomatik ilişkiler başladı. * 1984 - Türkiye İşçi Partisi davası sonuçlandı; 102 kişi çeşitli hapis cezalarına çarptırıldı. * 1986 - Halley kuyruklu yıldızı gece görünür konumda. Güneş etrafında 76 yıl süren bir turunu tamamlıyor. * 1988 - The Phantom of the Opera müzikali ilk kez sahnelendi. * 1992 - 12 Eylül'den sonra ilk kez memur eylemi düzenlendi. İstanbul'daki eyleme 5 bin memur katıldı. * 1992 - Boris Yeltsin, Rusya'nın nükleer füzelerinin Amerikan şehirlerini hedef almaktan vazgeçeceğini duyurdu. * 1993 - Václav Havel, Çekya'nın Başkanı seçildi. * 1996 - Amerikalı katil John Albert Taylor, Utah'ta kurşuna dizilerek idam edildi. * 1998 - Monica Lewinsky skandalı: Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Bill Clinton, eski Beyaz Saray stajyeri Monica Lewinsky ile ilişkisi olduğunu reddetti. * 1998 - Compaq, Digital Equipment Corporation şirketini satın aldı. * 2001 - Gucerat'da (Hindistan) deprem: 20.000'den fazla kişi öldü. * 2004 - Hamid Karzai, Afganistan'ın yeni anayasasını imzaladı. * 2005 - Condoleezza Rice, Amerika Birleşik Devletleri'nin ilk siyahi kadın Dışişleri Bakanı oldu. * 2006 - Filistin'de yapılan seçimlerde, Hamas'ın parlamentodaki 132 sandalyenin 76'sını elde ettiği anlaşılınca, Başbakan Ahmed Kurey istifa etti. * 2006 - Dünya Ekonomik Forumu, Davos'ta (İsviçre) toplandı. * 2008 - Ümraniye'de ele geçirilen patlayıcılarla ilgili soruşturma kapsamında mahkemeye sevk edilen emekli Tuğgeneral Veli Küçük, emekli Kurmay Albay Mehmet Fikri Karadağ, Susurluk Davası hükümlüsü Sami Hoştan, avukat Kemal Kerinçsiz, Türk Ortodoks Patrikhanesi Basın ve Halkla İlişkiler Sözcüsü Sevgi Erenerol, Hüseyin Görüm, Hüseyin Gazi Oğuz ve Oğuz Alparslan Abdülkadir tutuklandı. * 2011 - TÜİK, enflasyon sepetini güncelledi. 2011 TÜFE sepeti 445 kalemden oluştu. Güncelleme sonucunda 2011 sepetine tramvay ücreti ve Süper Loto girdi, yünlü kumaş, kadın mantosu ve atık çöp ücreti sepetten çıkarıldı. == Doğumlar == * 1205 - Lizong, Çin'in Song Hanedanı'nın 14. imparatoru (ö. 1264) * 1467 - Guillaume Budé, Fransız hümanist (ö. 1540) * 1495 - Go-Nara, Japonya'nın geleneksel veraset düzenine göre 105. imparatorudur (ö. 1557) * 1582 - Giovanni Lanfranco, Barok döneminin önde gelen İtalyan ressamı (ö. 1647) * 1714 - Jean-Baptiste Pigalle, Fransız heykeltıraş (ö. 1785) * 1715 - Claude Adrien Helvétius, Fransız filozoftur (ö. 1771) * 1739 - Charles-François du Périer Dumouriez, Fransız Devrim Savaşları sırasında Fransız generali (ö. 1823) * 1763 - XIV. Karl, İsveç ve Norveç'in ilk Fransız kralı (ö. 1844) * 1781 - Achim von Arnim, Alman şair (ö. 1831) * 1818 - Amédée de Noé, Fransız karikatürist ve taşbasmacı (ö. 1879) * 1840 - Édouard Vaillant, Fransız devrimci, yayıncı, siyasetçi ve 1871 Paris Komünü üyesi (ö. 1915) * 1861 - Louis Anquetin, Fransız ressam (ö. 1932) * 1863 - Feridun Bey Köçerli, Azerbaycanlı yazar, filolog ve edebiyat eleştirmeni (ö. 1920) * 1865 - Sabino de Arana, Bask milliyetçiliğinin teorisyeni (ö. 1903) * 1880 - Douglas MacArthur, Amerikalı general (ö. 1964) * 1884 - Edward Sapir, Amerikalı dilbilimci ve etnolog (ö. 1939) * 1891 - İlya Ehrenburg, Sovyet yazar ve gazeteci (ö. 1967) * 1893 - Christian Arhoff, Danimarkalı sahne ve sinema oyuncusu (ö. 1973) * 1904 - Seán MacBride, İrlandalı devlet adamı ve 1974 Nobel Barış Ödülü sahibi ö. 1988) * 1906 - Zühtü Müridoğlu, Türk heykeltıraş (ö. 1992) * 1908 - Jill Esmond, İngiliz sinema ve tiyatro oyuncusu (ö. 1990) * 1911 - Polykarp Kusch, Amerikalı fizikçi ve Nobel Fizik Ödülü sahibi (ö. 1993) * 1914 - Dürrüşehvar Sultan, son Osmanlı halifesi Abdülmecid Efendi'nin kızı (ö. 2006) * 1918 - Nicolae Ceauşescu, Romanya Devlet Başkanı (ö. 1989) * 1921 - Akio Morita, Japon iş insanı ve Sony'nin kurucusu (ö. 1999) * 1925 - Paul Newman, Amerikalı sinema oyuncusu, yönetmen ve En İyi Erkek Oyuncu Akademi Ödülü sahibi (ö. 2008) * 1928 - Roger Vadim, Fransız film yönetmeni (ö. 2000) * 1932 - Alain David, Fransız atlet * 1934 - André Lewin, Fransız diplomat (ö. 2012) * 1940 - Ayten Gökçer, Türk sinema ve tiyatro oyuncusu * 1944 - Angela Davis, Amerikalı devrimci, filozof, hümanist ve yazar * 1945 - Jacqueline du Pré, İngiliz çello sanatçısı (ö. 1987) * 1946 - Michel Delpech, Fransız şarkıcı, besteci ve aktör (ö. 2016) * 1947 - Argyris Koulouris, Yunan gitarist ve müzisyen * 1949 - David Strathairn, Amerikalı oyuncu * 1950 - Jörg Haider, Avusturyalı siyasetçi (ö. 2008) * 1955 - Eddie Van Halen, Hollandalı müzisyen, söz yazarı ve yapımcı (ö. 2020) * 1958 - Ellen DeGeneres, Amerikalı oyuncu ve komedyen * 1958 - Gleb Nosovski, Rus matematikçi ve Yeni Kronoloji'nin yazarlarından biri * 1959 - Nuri Bilge Ceylan, Türk film yönetmeni, senarist ve fotoğraf sanatçısı * 1962 - Ricky Harris, Amerikalı oyuncu ve komedyen (ö. 2016) * 1963 - José Mourinho, Portekizli teknik direktör * 1971 - Aygün Kazımova, Azerbaycanlı eski sporcu, şarkıcı, besteci, oyuncu ve yapımcı * 1973 - Melvil Poupaud, Fransız oyuncu * 1978 - Sinan Çalışkanoğlu, Türk sinema, tiyatro, reklam ve dizi oyuncusu * 1980 - Ertuğrul Arslan, Türk futbolcu * 1981 - Colin O'Donoghue, İrlandalı oyuncu * 1986 - Mustapha Yatabaré, Malili futbolcu * 1990 - Sergio Pérez, Meksikalı Formula 1 pilotu * 1991 - Nicolò Melli, İtalyan basketbolcu * 1992 - Colton Underwood, Amerikan futbolu oyuncusu * 1996 - Rabia Soytürk, Türk oyuncu * 1997 - Gedion Zelalem, Almanya doğumlu Amerikalı futbolcu * 2000 - Ester Expósito, İspanyol oyuncu == Ölümler == * 1640 - Jindřich Matyáš Thurn, Çek asilzade (d. 1567) * 1752 - Jean François de Troy, Fransız Rokoko ressamı ve duvar halısı tasarımcı (d. 1679) * 1823 - Edward Jenner, İngiliz doktor (Çiçek aşısını bulan) (d. 1749) * 1824 - Théodore Géricault, Fransız ressam ve taş baskı sanatçısı (d. 1791) * 1828 - Caroline Lamb, İngiliz kadın soylu ve yazar (d. 1785) * 1839 - Jens Esmark, Danimarkalı-Norveçli mineraloji profesörü (d. 1763) * 1855 - Gerard de Nerval, Fransız şair ve yazar (Romantizm'in öncüsü) (intihar) (d. 1808) * 1875 - George Finlay, İskoç tarihçi (d. 1799) * 1879 - Julia Margaret Cameron, İngiliz fotoğrafçı (d. 1815) * 1885 - Charles George Gordon, İngiliz general (d. 1833) * 1895 - Arthur Cayley, İngiliz matematikçi (d. 1821) * 1920 - ‎Jeanne Hébuterne‎‎, Fransız ressam ve yazar‎ (d. 1898) * 1922 - Luigi Denza, İtalyan besteci (d. 1846) * 1948 - Musa Kâzım Karabekir. Türk asker, Millî Mücadele Kahramanı ve siyaset adamı (d. 1882) * 1952 - Horloogiyn Çoybalsan, Moğol komünist siyasetçi ve mareşal (d. 1895) * 1962 - Lucky Luciano, Amerikalı gangster (d. 1897) * 1973 - Edward G. Robinson, Amerikalı sinema oyuncusu (d. 1893) * 1979 - Nelson A. Rockefeller, Amerikalı iş insanı, politikacı ve ABD'nin 41. Başkan Yardımcısı (d. 1908) * 1985 - Kenny Clarke, Amerikalı caz davulcusu (d. 1914) * 1992 - José Ferrer, Porto Rikolu oyuncu ve yönetmen (d. 1909) * 2000 - Alfred Elton van Vogt, Amerikalı bilimkurgu yazarı (d. 1912) * 2003 - Annemarie Schimmel, Alman İslam bilimcisi (d. 1922) * 2003 - Valeri Brumel, Rus yüksek atlamacı (d. 1942) * 2008 - Christian Brando, Amerikalı oyuncu (Marlon Brando'nun oğlu) (d. 1958) * 2014 - Paula Gruden, Sloven kökenli Avustralyalı bir şair, çevirmen ve editördür (d. 1921) * 2016 - Black, İngiliz şarkıcı (d. 1962) * 2016 - Vasilya Fattakhova, bir Tatar şarkıcı (d. 1979) * 2016 - Sahabzade Yakub Han, Pakistanlı orgeneral ve politik figür (d. 1920) * 2016 - Colin Vearncombe, Black sahne ismiyle, 1980'lerin pop yıldızları arasında sayılan İngiliz şarkıcı (d. 1962) * 2016 - Abe Vigoda, Amerikalı film ve dizi oyuncusu (d. 1921) * 2017 - Ramdas Agarwal, Hint siyasetçi (d. 1937) * 2017 - Saloua Raouda Choucair, Lübnanlı kadın ressam ve heykeltıraştır (d. 1917) * 2017 - Mike Connors, Amerikalı erkek sinema oyuncusudur (d. 1925) * 2017 - Barbara Hale, Amerikalı oyuncudur (d. 1922) * 2017 - Aleksandr Kadakin, Rus diplomattır (d. 1949) * 2018 - Elizabeth Hawley, Himalaya Dağları'nı araştıran Amerikalı kadın gazeteci ve gezi yazarı (d. 1923) * 2018 - İgor Jukov, Rus piyanist, orkestra şefi ve ses mühendisi (d. 1936) * 2018 - Jacques Languirand, Kanadalı radyocu, seslendirme sanatçısı, yazar ve oyuncu (d. 1931) * 2018 - Hiromu Nonaka, Japon Liberal Demokrat Parti üyesi siyasetçidir (d. 1925) * 2018 - Francisco Savín, Meksikalı orkestra şefi ve besteci (d. 1929) * 2019 - Dale Barnstable, Amerikalı basketbol oyuncusu (d. 1925) * 2019 - Patrick Bricard, Fransız aktör ve yönetmen (d. 1940) * 2019 - Jean Guillou, Fransız besteci, orgcu, piyanist ve eğitimci (d. 1930) * 2019 - Henrik Jørgensen, Danimarkalı atlet (d. 1961) * 2019 - Michel Legrand, üç Oscar ödüllü Fransız film müzikleri bestecisi, aranjör, caz piyanisti, orkestra şefi (d. 1932) * 2019 - Gerry Plamondon, Kanadalı profesyonel buz hokeyi oyuncusu (d. 1924) * 2020 - Kobe Bryant, Amerikalı profesyonel basketbolcu (d. 1978) * 2020 - Vsevolod Çaplin, Rus Ortodoks din adamı ve yazar (d. 1968) * 2020 - Lucy Jarvis, Amerikalı televizyon yapımcısı (d. 1917) * 2020 - Nathaniel R. Jones, Amerikalı yüksek mahkeme hâkimi ve siyasetçi (d. 1926) * 2020 - Michou, Fransız şarkıcı, oyuncu ve gösteri sanatçısı (d. 1931) * 2020 - Wang Xianliang, Çinli bir politikacı ve hükûmet yetkilisiydi (d. 1957) * 2021 - Georgi Ananiev, Bulgaristanlı siyasetçidir (d. 1950) * 2021 - Winfried Bölke, Alman bisiklet yarışçısı (d. 1941) * 2021 - Hana Maciuchová, Çek tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu (d. 1945) * 2021 - Lars Norén, İsveçli oyun yazarı, romancı ve şair (d. 1944) * 2021 - Carlos Holmes Trujillo, Kolombiyalı siyasetçi, diplomat, bilim insanı ve avukat (d. 1951) * 2021 - Jozef Vengloš, Çekoslovak futbolcu ve teknik direktör (d. 1936) * 2022 - Ernst Stankovski, Avusturyalı aktör (d. 1928) == Tatiller ve özel günler == * Dünya Gümrük Günü *0126 26

== Olaylar == * 1517 - Yavuz Sultan Selim komutasındaki Osmanlı Ordusu, Kahire'ye girdi. * 1547 - VI. Edward, İngiltere Kralı oldu. * 1807 - Pall Mall Sokağı, tarihte ışıklandırılan ilk sokak oldu. * 1820 - Fabian Gottlieb von Bellingshausen ve Mikhail Petrovich Lazarev öncülüğündeki Rus ekip, Antarktika kıtasını keşfetti. * 1871 - Fransa-Prusya Savaşı: Fransa teslim oldu ve savaş sona erdi. * 1887 - Eyfel Kulesi'nin yapımına başlandı. * 1909 - İspanya- Amerika Savaşı'ndan beri orada olan Amerikan birlikleri, Küba'dan ayrıldı. * 1915 - I. Dünya Savaşı: Osmanlı İmparatorluğu ile Britanya İmparatorluğu arasında Suriye-Filistin Cephesi başladı. * 1918 - Lev Troçki, Sovyetler Birliği'nde Kızıl Ordu'yu kurmaya başladı. * 1920 - Osmanlı Mebusan Meclisi'nin gizli oturumunda, Misak-ı Milli kabul edildi. * 1921 - Mustafa Suphi ve arkadaşları, Trabzon'a geldikten sonra İskele Kahyası İttihatçı Yahya tarafından bir motora bindirildiler ve gece denizde öldürüldüler. * 1921 - Albert Einstein, evrenin ölçülebileceğini öne sürdü. Bilim dünyasında bir tartışma başlattı. * 1923 - İçişleri Bakanlığı, İzmit ilinin adını Kocaeli olarak değiştirdi. * 1925 - Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası İstanbul Şubesi açıldı. * 1929 - İstanbul'da bir otomobil montaj fabrikası kurmak için Ford şirketi ile Maliye Vekaleti arasında imzalanan anlaşma Meclis'te kabul edildi. * 1932 - Japonya, Şanghay'ı işgal etti. * 1935 - İzlanda, kürtajı yasallaştıran ilk ülke oldu. * 1939 - İstanbul Tramvay Şirketi, 1.570.000 liraya Devletçe satın alındı. * 1956 - Personel Kanunu açıklandı; en yüksek maaş 2 bin lira olacak. * 1957 - Danıştay'a ilk kez iki kadın üye seçildi: Nezahat Martı ve Şükran Esmerer. * 1958 - Kıbrıs'ta Türklerin düzenlediği miting sırasında İngiliz askerlerinin ateş açması ve bir kamyonun kasten halkın üzerine sürülmesi sonucu 8 kişi öldü. TBMM, 31 Ocak'ta Birleşik Krallık'ı kınama kararı aldı. * 1959 - Çukurova'da sel oldu. 200 bin portakal ağacı sel altında kaldı, bir mensucat fabrikasını sel bastı. Zararın 5 milyon TL olduğu tahmin ediliyor. Bölgede yiyecek sıkıntısı başladı. * 1963 - İstanbul'da İstinye'deki Kavel Kablo Fabrikası'nda çalışan 170 işçi oturma grevi yaptı. İşçiler sendikalaşma nedeniyle işten çıkarılan dört arkadaşlarının işe geri alınmasını istiyorlardı. * 1971 - İzmir'de gençler, Amerikan 6. Filosunu protesto ettiler; 20 genç gözaltına alındı. * 1975 - Cumhuriyet Halk Partisi Genel Başkanı Bülent Ecevit, "Olayların baş sorumlusu Milliyetçi Cephe'dir" dedi. * 1982 - İdam hükümlü firari sağ eylemci İsa Armağan, İran'da tutuklandı. * 1982 - Türkiye'nin Los Angeles Başkonsolosu Kemal Arıkan öldürüldü; saldırıyı, "Ermeni Soykırımı Adalet Komandoları" üstlendi. * 1983 - Cumhurbaşkanı Kenan Evren başkanlığındaki Millî Güvenlik Konseyi, ASALA militanı Levon Ekmekçiyan'a verilen ölüm cezasını onayladı. * 1986 - Sakıp Sabancı, Türkiye Sanayici ve İşadamları Derneği (TÜSİAD) Başkanlığına seçildi. * 1986 - Uzay mekiği Challenger, fırlatılışından 73 saniye sonra parçalandı: yedi astronot öldü. Hatanın katı yakıt motorlarındaki sızıntıdan kaynaklandığı öne sürüldü. * 1987 - Türkiye, Avrupa Konseyi İnsan Hakları Komisyonu'na kişisel başvuru hakkını çekince koyarak kabul ettiğini açıkladı. * 1988 - THY, iç hat seferlerinde sigara içilmesini yasakladı. * 1992 - Anayasa Mahkemesi, Türkiye Birleşik Komünist Partisi'ni kapattı. * 1993 - Genelkurmay Başkanlığı, "darbe devrinin" kapandığını açıkladı. * 1994 - Türk savaş uçakları, PKK'nın (Kürdistan İşçi Partisi) Kuzey Irak'taki Zeli kampını bombaladı. * 1997 - Güney Afrika'da ırkçı yönetim döneminde görevli dört polis, devrimci öğrenci lideri Steve Biko'yu 1977'de öldürdüklerini resmen itiraf etti. * 1997 - Promosyon Yasası yürürlüğe girdi. Süreli yayın kuruluşları kültürel amaçlar dışında promosyon yapamayacak. * 2002 - Ekvador Havayollarına ait Boeing 727-100 tipi bir yolcu uçağı güney Kolombiya'da And dağlarına çarparak düştü: 92 kişi öldü. * 2004 - Türk lirası'ndan altı sıfır atılmasını ve para biriminin Yeni Türk Lirası olmasını öngören yasa tasarısı, TBMM Genel Kurulunda kabul edildi. * 2006 - Polonya'nın Katowice şehrinde bir sergi sarayının çatısı, biriken karın ağırlığıyla çöktü: 62 kişi öldü, 140 kişi yaralandı. * 2008 - Haydarpaşa-Denizli seferi yapan trenin saat 02:00 civarlarında Kütahya'nın Çöğürler kasabasında raydan çıkmasıyla oluşan kazada, 436 yolcudan 9 kişi öldü. Yaklaşık 300 kişi çeşitli yerlerinden yaralandı. == Doğumlar == * 1457 - VII. Henry, İngiltere Kralı (ö. 1509) * 1600 - IX. Clemens, Papa (ö. 1669) * 1611 - Johannes Hevelius, Polonyalı Protestan encümen üyesi (ö. 1687) * 1712 - Tokugawa Ieshige, Tokugawa Şogunluğu'nun 9. şogunu (ö. 1761) * 1717 - III. Mustafa, Osmanlı'nın 26. Padişahı (ö. 1774) * 1768 - VI. Frederik, Danimarka ve Norveç kralı (ö. 1839) * 1825 - Benedetto Cairoli, İtalyan siyasetçi, Risorgimento döneminin sol kanat lideri ve üç kez İtalya Başbakanı (ö. 1889) * 1833 - Charles George Gordon, İngiliz general (ö. 1885) * 1834 - Sabine Baring-Gould, İngiliz Anglikan rahip ve roman yazarı (ö. 1924) * 1841 - Henry Morton Stanley, Amerikan gazeteci (ö. 1904) * 1844 - Gyula Benczúr, Macar ressam (ö. 1920) * 1853 - Jose Marti, Kübalı şair, yazar ve Küba bağımsızlık mücadelesinin öncüsü (ö. 1895) * 1865 - Kaarlo Juho Ståhlberg, Finlandiya Cumhuriyeti'nin ilk devlet başkanı (ö. 1952) * 1872 - Otto Braun, Alman sosyalist teorisyen ve Sosyal Demokrat Parti önderlerinden (ö. 1955) * 1872 - Ahmet Baytursun, Kazak eğitimci, dilbilimci, yazar, şair, siyasetçi (ö. 1937) * 1873 - Colette (Sidonie-Gabrielle), Fransız oyun yazarı (ö. 1954) * 1875 - Julián Carrillo, Meksikalı besteci (ö. 1965) * 1877 - Wojciech Brydziński, Polonyalı tiyatro, radyo ve sinema oyuncusu (ö. 1966) * 1878 - Jean de La Hire, Fransız yazar (ö. 1956) * 1879 - Julia Bell, İngiliz insan genetiği araştırmacısı (ö. 1979) * 1880 - Sergey Malov, Rus dil bilimci, Doğu bilimci, Türkolog (ö. 1957) * 1881 - Siegfried Jacobsohn, Alman gazeteci ve tiyatro eleştirmeni (ö. 1926) * 1883 - Necmeddin Okyay, Türk hattat, ebru sanatçısı, kemankeş, gül yetiştiricisi, tuğrakeş, aharcılık, mücellid, imam ve hatip (ö. 1976) * 1884 - Auguste Piccard, İsviçreli fizikçi (ö. 1962) * 1887 - Arthur Rubinstein, Polonya doğumlu Amerikalı piyano virtüözü (ö. 1982) * 1890 - Robert Franklin Stroud, Amerikalı mahkûm (Alkatraz Kuşçusu) (ö. 1963) * 1892 - Armen Doryan, Osmanlı Ermenisi şair ve öğretmen (ö. 1923) * 1897 - Valentin Katayev, Rus romancı ve oyun yazarı (Devrim sonrası Rusya'da özgün tarzıyla dikkat çeken) (ö. 1986) * 1906 - Markos Vafiadis, Yunanistan Komünist Partisi kurucularından ve Yunan İç Savaşı'nda Demokratik Ordu Komutanlarından (ö. 1992) * 1912 - Jackson Pollock, Amerikalı ressam (ö. 1956) * 1920 - Xavier de La Chevalerie, Fransız büyükelçi (ö. 2004) * 1927 - Eşref Kolçak, Türk oyuncu (ö. 2019) * 1929 - Claes Oldenburg, İsveç kökenli Amerikalı pop-art heykelci * 1935 - Maria Eugenia Lima, Angolalı şair, dramaturg ve romancı * 1936 - Alan Alda, Amerikalı oyuncu, yazar ve eylemci * 1936 - İsmail Kadare, Arnavut yazar * 1938 - Leonid İvanoviç Jabotinskiy, Sovyet halterci * 1938 - Tomas Lindahl, İsveç asıllı İngiliz bilim insanı * 1940 - Carlos Slim Helú, Lübnan asıllı Meksikalı iş insanı * 1942 - Brian Jones, İngiliz rock müzisyeni (ö. 1969) * 1945 - Marthe Keller, İsviçreli aktris * 1947 - Haydar Baş, Türk siyasetçi, ilahiyatçı, yazar ve eğitimci (ö. 2020) * 1948 - Charles Taylor, 1997-2003 yılları arasında Liberya Devlet Başkanı * 1948 - İbrahim Yazıcı, Türk siyasetçi ve spor yöneticisi (ö. 2013) * 1949 - Gregg Popovich, Amerikalı basketbol antrenörü * 1950 - Hamed bin İsa el-Halife, Önceki emir İsa bin Selman el-Halife'nın oğludur * 1951 - Ludovikos Ton Anogeion, Yunan müzisyen, şair ve sanatçı * 1951 - Leonid Kadenyuk, Bağımsız Ukrayna'nın ilk astronotu unvanına sahip test pilotu (d. 2018) * 1953 - Anicée Alvina, Fransız oyuncu (ö. 2006) * 1954 - Bruno Metsu, eski Fransız futbolcu ve teknik direktördür (d. 2013) * 1954 - Ümit Yesin, Türk tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu (ö. 2019) * 1955 - Vinod Khosla, Hint asıllı ABD'li risk sermayedarı ve girişmcidir * 1955 - Nicolas Sarkozy, Fransız siyasetçi * 1958 - Sandy Gandhi, Avustralyalı komedyen ve köşe yazarı (ö. 2017) * 1959 - Frank Darabont, Amerikalı yönetmen, senaryo yazarı ve film yapımcısı * 1968 - Sarah McLachlan, Kanadalı müzisyen * 1968 - Rakim, Amerikalı hip hop sanatçısı * 1970 - Julia Jäger, Alman oyuncu * 1973 - Natalya Morozova, Rus voleybolcu * 1975 - Susana Feitor, Portekizli yürüyüşçü * 1975 - Tijen Karaş, Türk haber sunucusu * 1976 - Rick Ross, Amerikalı rapçi * 1977 - Takuma Sato, Japon asıllı Formula Bir otomobil yarışcısıdır * 1978 - Gianluigi Buffon, İtalyan futbolcu * 1978 - Papa Bouba Diop, Senegalli millî futbolcudur (ö. 2020) * 1978 - Sheamus, İrlandalı profesyonel güreşçi * 1980 - Michael Hastings, Amerikalı gazeteci ve yazardır (ö. 2013) * 1981 - Elijah Wood, Amerikalı oyuncu * 1981 - Volga Sorgu, Türk sinema ve dizi oyuncusu * 1985 - J. Cole, Amerikalı hip hop sanatçısı ve yapımcı * 1993 - Ezgi Şenler, Türk oyuncu == Ölümler == * 661 - Ali bin Ebu Talib, İslam Devleti'nin 656-661 yılları arasındaki 4. İslam Halifesi (d. 600) * 724 - II. Yezîd, dokuzuncu Emevî halifesidir (d. 687) * 814 - Şarlman, Alman Kralı (d. 742) * 1547 - VIII. Henry, İngiltere Kralı (d. 1491) * 1621 - V. Paulus, Papa (d. 1552) * 1625 - Çerkes Mehmed Ali Paşa, Osmanlı devlet adamı (d. ?) * 1687 - Johannes Hevelius, Polonyalı Protestan encümen üyesi (d. 1611) * 1688 - Ferdinand Verbiest, Flaman Cizvit misyoner, rahip (d. 1623) * 1847 - Pierre Amédée Jaubert, Fransız diplomat, akademisyen, şarkiyatçı, çevirmen, politikacı ve gezgin (d. 1779) * 1864 - Benoît Paul Émile Clapeyron, Fransız mühendis ve fizikçi (d. 1799) * 1866 - Robert Foulis, Kanadalı mucit, inşaat mühendisi ve sanatçı (d. 1796) * 1866 - Emil Dessewffy, Macar muhafazakâr politikacı (d. 1814) * 1878 - Cincinnato Baruzzi, İtalyan heykeltıraş (d. 1796) * 1884 - Augustin-Alexandre Dumont, Fransız heykeltıraş (d. 1801) * 1891 - Nikolaus August Otto, Alman makine mühendisi (d. 1832) * 1918 - ‎John McCrae‎‎, Kanadalı asker, doktor ve yazar ‎(d. 1872) * 1921 - Mustafa Suphi, Türk komünist siyasetçi ve Türkiye Komünist Partisi ilk Merkez Komite Başkanı (suikast) (d. 1883) * 1924 - Teófilo Braga, Portekiz Cumhurbaşkanı, yazar, oyun yazarı (d. 1843) * 1926 - Kato Takaaki, Japonya Başbakanı (d. 1860) * 1939 - William Butler Yeats, İrlandalı şair ve Nobel Edebiyat Ödülü sahibi (d. 1865) * 1940 - Sultan Galiyev, Tatar lider, düşünce adamı ve ulusal komünizmin fikir babası (idam) (d. 1892) * 1953 - Neyzen Tevfik Kolaylı, Türk ney üstadı ve ünlü hiciv şairi (d. 1879) * 1965 - Maxime Weygand, Fransız general (d. 1867) * 1981 - Özdemir Asaf, Türk şair (d. 1923) * 1982 - Kemal Arıkan, Türk diplomat (d. 1927) * 1983 - Levon Ekmekçiyan, Ermeni ASALA'ya mensup militan (d. 1958) * 1986 - Gregory Jarvis, Amerikalı kaptan, mühendis ve astronot (d. 1944) * 1986 - Christa McAuliffe, Amerikalı eğitimci ve astronot (d. 1948) * 1986 - Ronald McNair, Amerikalı fizikçi ve astronot (d. 1950) * 1986 - Ellison Onizuka, Amerikalı mühendis ve astronot (d. 1946) * 1986 - Judith Resnik, Amerikalı albay, mühendis ve astronot (d. 1949) * 1986 - Dick Scobee, Amerikalı albay, pilot ve astronot (d. 1939) * 1986 - Michael J. Smith, Amerikalı kaptan, pilot ve astronot (d. 1945) * 1988 - Klaus Fuchs, Alman teorik fizikçi ve atom casusu (d. 1911) * 1989 - Gürbüz Bora, Türk tiyatro sanatçısı * 1996 - Joseph Brodsky, Rus şair (d. 1940) * 2002 - Astrid Lindgren, İsveçli yazar (d. 1907) * 2002 - Ayşenur Zarakolu, Türk yayıncı, yazar ve insan hakları savunucusu (tabu konularda yaptığı yayınlarla tanınan) (d. 1946) * 2004 - Joe Viterelli, Amerikalı aktör (d. 1937) * 2005 - Jim Capaldi, İngiliz müzisyen (Traffic) (d. 1944) * 2010 - Ömer Uluç, Türk ressam (d. 1931) * 2012 - Keriman Halis Ece, Türk piyanist, model ve Türkiye'nin ilk dünya güzeli (d. 1913) * 2013 - Ferdi Özbeğen, Türk piyanist ve şarkıcı (d. 1941) * 2015 - Yves Chauvin, Fransız kimyacı (d. 1930) * 2016 - Signe Toly Anderson, Amerikalı şarkıcı (d. 1941) * 2016 - Ales Debeljak, Sloven yazar (d. 1961) * 2016 - Paul Kantner, Amerikalı rock müzisyeni ve gitaristi ve aktivist (d. 1941) * 2017 - Jean Bogaerts, eski Belçikalı profesyonel bisiklet yarışçısıdır (d. 1925) * 2017 - Engin Cezzar, Türk yönetmen, tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu (d. 1935) * 2017 - Bharati Mukherjee, Hint asıllı Amerikalı yazar ve akademisyendir (d. 1940) * 2017 - Lennart Nilsson, İsveçli fotoğraf sanatçısıdır (d. 1922) * 2017 - Alyaksandr Tsihanoviç, Beyaz Rus şarkıcı (d. 1952) * 2017 - Stuart Timmons, Amerikalı gazeteci, aktivist, yazar ve tarihçidir (d. 1957) * 2017 - Mehmet Türker, Türk gazeteci ve yazar (d. 1944) * 2017 - Ion Ungureanu, Moldovalı oyuncu ve siyasetçi (d. 1935) * 2018 - Dharmasena Pathiraja, Sri Lankalı film yönetmeni, senarist ve akademisyendir (d. 1943) * 2018 - Coco Schumann, Alman caz müzisyenidir (d. 1924) * 2018 - Gene Sharp, Amerikalı siyaset bilimcisi, düşünür, profesör (d. 1928) * 2019 - Jurrie Koolhof, Hollandalı eski futbolcu ve menajerdir (d. 1960) * 2019 - Murad Medelsi, Cezayir Anayasa Konseyi Başkanı, eski Dışişleri Bakanı (d. 1943) * 2019 - Pepe Smith, Filipinli şarkıcı, söz yazarı ve müzisyendir (d. 1947) * 2020 - Marj Dusay, Amerikalı oyuncudur (d. 1936) * 2020 - Nicholas Parsons, İngiliz oyuncu, radyo ve televizyon sunucusu (d. 1923) * 2021 - Wismoyo Arismunandar, Endonezyalı yüksek rütbeli asker (d. 1940) * 2021 - Chedly Ayari, Tunuslu siyasetçi, ekonomist ve diplomat (d. 1933) * 2021 - Paul Crutzen, Hollandalı atmosferik kimyager ve Nobel Kimya Ödülü sahibi (d. 1933) * 2021 - Cedric Demangeot, Fransız şair, çevirmen ve yayıncı (d. 1974) * 2021 - Morton Ira Greenberg, Amerikalı siyasetçi ve hukukçu (d. 1933) * 2021 - César Isella, Arjantinli şarkıcı, müzisyen, gazeteci ve söz yazarı (d. 1938) * 2021 - Sibongile Khumalo, Güney Afrikalı şarkıcı ve müzisyen (d. 1957) * 2021 - Ryszard Kotys, Polonyalı aktör (d. 1932) * 2021 - Annette Kullenberg, İsveçli gazeteci ve yazardır (d. 1939) * 2021 - Vasili Lanovoy, Sovyet-Rus aktör (d. 1934) * 2021 - Cicely Tyson, Amerikalı oyuncu ve manken (d. 1924) * 2021 - Heidi Weisel, Amerikalı moda tasarımcısı (d. 1962) * 2022 - Mel Mermelstein, Çek asıllı Amerikan yazarı (d. 1926) * 2022 - Diler Saraç, Türk sinema oyuncusu. (d. 1937) == Tatiller ve özel günler == * Fırtına: Ayandon Fırtınası (2 Gün) * Veri Gizliliği Günü *0128 28

== Olaylar == * 1072 - Divânu Lügati't-Türk, Türk kültürünün ilk Türkçe dilinde yazılan sözlük eseri, Kaşgârlı Mahmut tarafından yazılmaya başlandı. (10 Şubat 1074'te bitirildi.) * 1327 - III. Edward, İngiltere Kralı oldu. * 1348 - Venedik’te yüzlerce kişinin ölümüne neden olan bir deprem meydana geldi. * 1363 - Sırpsındığı Muharebesi'ni Osmanlı Devleti kazandı. * 1554 - São Paulo'nun kuruluşu. * 1573 - Mikatagahara Muharebesi * 1579 - Utrecht Antlaşması imzalandı ve günümüz Hollanda'sının temelleri atılmış oldu. * 1755 - Moskova Üniversitesi kuruldu. * 1792 - İngiltere'de, fakir sınıfların ilk siyasi örgütü sayılan «London Corresponding Society» örgütü kuruldu. * 1831 - I. Nikolay ve Romanovların düşmesiyle Polonya'nın bağımsızlığı ilan edildi. * 1858 - Felix Mendelssohn'un Bir Yaz Gecesi Rüyası adlı eserinin Düğün Marşı bölümü Kraliçe Victoria'nın kızının düğününde çalındıktan sonra, bütün dünyadaki düğünlerin popüler müziği haline geldi. * 1872 - Hasköy Tersanesi işçileri greve çıktı. * 1881 - Thomas Edison ve Alexander Graham Bell Oryantal Telefon Şirketini kurdular. * 1890 - Arjantin ve Brezilya arasında Montevideo antlaşması imzalandı. * 1890 - İspanya'nın futbol takımı olan Sevilla FC kuruldu. * 1918 - Rusya, Sovyetler Birliği (SSCB) oluşunu ilan etti. * 1919 - Paris Barış Konferansı'nda; uluslararası barışı ve güveni sağlayacak ve devam ettirecek bir Milletler Cemiyeti kurulmasına karar verildi. * 1919 - Ermeniler, Antep Hükûmet binasını ele geçirerek İdareye el koyduklarını açıkladılar. * 1924 - İlk Kış Olimpiyat Oyunları Chamonix'de başladı. * 1926 - Şeker, petrol ve benzin inhisarı (tekeli) hakkında kanunlar kabul edildi. * 1932 - Sovyetler Birliği ve Polonya saldırmazlık paktı imzaladı. * 1936 - İstanbul'da vapurculuk şirketi ile bütün kabotajın Denizyolları İdaresine geçmesini sağlayan sözleşme imzalandı. * 1937 - Cincinnati'de seller petrol rezervlerinin patlamasına yol açtı, şehir alevler içinde kaldı. * 1939 - Celâl Bayar Hükûmeti istifa etti. Yeni Hükûmet Refik Saydam Başkanlığında kuruldu. * 1942 - Tayland, Amerika Birleşik Devletleri ve Birleşik Krallık'a savaş ilan etti. * 1945 - II. Dünya Savaşı: Batı Cephesi'nde gerçekleşen Ardenler Taarruzu, kesin Müttefik zaferiyle sonuçlandı. * 1949 - İsrail'de ilk seçimler yapıldı. David Ben-Gurion Başbakan oldu. * 1950 - Amerika'da eski bürokrat Alger Hiss, hiçbir kanıt bulunmaksızın, komünist casus olduğu gerekçesiyle, 5 yıl ağır hapis cezasına mahkûm edildi. * 1950 - Şiddetli kış nedeniyle İç Anadolu Bölgesi ve Doğu Anadolu Bölgesi'nde yollar kapandı, Çubuk Barajı dondu. * 1951 - Kumyangjang-ni Muharebesi * 1952 - Türkiye Cumhuriyeti Millî Eğitim Bakanlığı bir genelge yayımladı; 1952-1953 öğrenim yılından itibaren lise eğitimi 4 yıla çıkarılacak. * 1952 - Gümrük ve Tekel Bakanı Sıtkı Yırcalı, kibrit tekelinin kalktığını açıkladı; özel sektör kibrit üretebilecek. * 1954 - Ankara'da sıcaklık -30 dereceye düştü; okullar tatil edildi. * 1956 - Türk Eczacıları Birliği kuruldu. * 1957 - Hint Keşmir'i kendine ilhak etti. * 1958 - İstanbul'da 25 kişi, komünizm propagandası yaptıkları gerekçesiyle tutuklandı. Tutuklananların arasında Doktor Hikmet Kıvılcımlı da bulunuyordu. * 1966 - Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (OECD) Türkiye'ye Yardım Konsorsiyumu Türkiye'nin dikkatini çekti; enflasyon hızla artıyor. * 1968 - Türk Ordu Futbol Takımı Dünya şampiyonu oldu. * 1969 - Amerika Birleşik Devletleri ile Kuzey Vietnam arasında barış görüşmelerine Paris'te başlandı. * 1971 - İdi Amin gerçekleştirdiği darbe ile Milton Obote'yi devirdi ve Uganda'nın Başkanı oldu. * 1973 - Başbakan Ferit Melen "İşkence yalandır" dedi. Bülent Ecevit, bunun bir yalan olduğunu söyleyince Cumhuriyetçi Güven Partililerin (CGP) saldırısına uğradı. * 1974 - Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) ile Millî Selamet Partisi (MSP) Hükûmet ortaklığı protokolü imzaladı. * 1977 - İstanbul'da bir yıl içinde 510 öğrenci olayı meydana geldi, 13 öğrenci öldü. * 1980 - Başbakan Süleyman Demirel'in azınlık Hükûmeti'nin görevde olduğu 73 günde politik nedenlerle 497 kişinin öldürüldüğü, 779 kişinin yaralandığı ve 72 soygun olayının yaşanmış olduğu açıklandı. * 1981 - Mao'nun dul eşi Jiang Qing ölüm cezasına çarptırıldı. * 1985 - II. Louis Stadyumu, Monako Prensi III. Rainier tarafından açıldı. * 1986 - Millî Direniş Hareketi, Uganda'da Tito Okello Hükûmetini devirdi. * 1987 - 30 milyon dolara sigortalanan Muhteşem Süleyman Sergisi, Amerika Birleşik Devletleri'nin başkenti Washington'da Ulusal Sanat Müzesi'nde açıldı. * 1988 - Türkiye, BM İşkenceyle Mücadele Sözleşmesi'ni imzaladı. * 1991 - Bakanlar Kurulu, Kürtçe konuşma ve şarkı söylemeyi serbest bıraktı. * 1991 - ABD ve müttefiklerinin bir hafta süren saldırısı karşısında, Saddam Hüseyin yönetimi Kuveyt'teki petrol kuyularını ateşe verdi ve ham petrolü körfeze boşalttı. * 1995 - Rusya, Norveç tarafından fırlatılan bir araştırma roketini Amerika Birleşik Devletleri'nin Trident füzeleriyle karıştırınca az daha bir nükleer karşı saldırı başlatıyordu. * 1996 - Rusya'nun Avrupa Konseyi'ne girişi. * 1996 - ABD'de son bir kez asılarak idam gerçekleştirildi. Cinayet suçlusu Billy Bailey, ABD'nin Delaware eyaletinde asıldı. * 1997 - Yaşar Kemal Uluslararası Nonino Ödülü'nü İtalya'da düzenlenen bir törenle aldı. * 1999 - Kolombiya'nın batısında 6,0 şiddetinde deprem meydana geldi, en az 1000 kişi öldü. * 2002 - Wikipedia, yazılımının ("II. Faz") ya da Magnus Manske Günü olarak bilinen yeni sürümüne geçti. * 2004 - Opportunity adlı uzay sondası, Mars yüzeyine indi. * 2005 - San Francisco kenti, meydanlarda, parklarda ve şehrin kamuya ait diğer yerlerinde sigara içmeyi yasakladı. Cezanın bedeli 100 dolar olarak açıklandı. * 2005 - Hindistan'daki bir hac töreni sırasında çıkan izdihamda 258 kişi öldü. * 2006 - Dünyanın en büyük küreselleşme karşıtı eylemlerinden olan Dünya Sosyal Forumu Venezuela'da başladı. * 2006 - İlk kez seçimlere katılan İslami Direniş Hareketi Hamas, Filistin'de düzenlenen genel seçimlerin galibi oldu ve 10 yıllık El Fetih hakimiyetine son verdi. İsmail Haniye, 19 Şubat'ta Başbakan oldu, ancak İsrail, Hamas Hükûmeti ile bütün müzakereleri durdurdu. * 2011 - 25-27 Ocak arasında Kuzey Amerika kar fırtınası yaşandı. * 2015 - Yapılan genel seçimlerde SYRİZA (Radikal Sol Koalisyon) Partisi, birinci gelerek Yunanistan'ın yeni iktidarını oluşturdu. == Doğumlar == * 750 - IV. Leo Hazar, Bizans İmparatoru (ö. 780) * 1627 - Robert Boyle, İrlandalı kimyacı (ö. 1691) * 1736 - Joseph-Louis Lagrange, İtalyan matematikçi (ö. 1813) * 1759 - Robert Burns, İskoç şair (ö. 1796) * 1776 - Joseph Görres, Alman yazar ve gazeteci (ö. 1848) * 1790 - Moritz Daffinger, Avusturyalı ressam (ö. 1849) * 1801 - Henri de Brouckère, Belçikalı soylu ve liberal politikacı (ö. 1891) * 1812 - Pierre de Decker, Belçikalı bir Roma Katolik politikacı, devlet adamı ve yazar (ö. 1891) * 1823 - Zeynalabdin Tağıyev, Azerbaycanlı iş insanı (ö. 1924) * 1832 - İvan Şişkin, Rus manzara (peyzaj) ressamı, gravürcü ve teknik çizimci (ö. 1898) * 1842 - Vilhelm Thomsen, Danimarkalı dil bilimci ve Türkolog (ö. 1927) * 1843 - Hermann Schwarz, Alman matematikçi (ö. 1921) * 1852 - Petras Vileišis, Litvanyalı mühendis, siyasi aktivist ve hayırsever (ö. 1926) * 1855 - Eduard Meyer, Alman tarihçi (ö. 1930) * 1860 - Charles Curtis, Amerikalı avukat ve politikacı (ö. 1936) * 1862 - Ann Elizabeth Isham, RMS Titanic gemisinde yer alan bir yolcu (ö. 1912) * 1866 - Émile Vandervelde, Belçikalı Sosyaldemokrat, Siyasetçi, İkinci Sosyalist Enternasyonal' ı Başkanı (ö. 1938) * 1872 - Mikola Skripnik, Ukraynalı Bolşevik devrimci ve Ukrayna Halk Komiserleri Konseyi Başkanı (ö. 1933) * 1874 - W. Somerset Maugham, İngiliz romancı, oyun ve kısa öykü yazarı (ö. 1965) * 1878 - Ernst Alexanderson, Amerikalı elektrik mühendisi (ö. 1975) * 1881 - Emil Ludwig, Alman yazar (ö. 1948) * 1882 - Virginia Woolf, İngiliz yazar (ö. 1941) * 1886 - Wilhelm Furtwängler, Alman orkestra şefi ve besteci (ö. 1954) * 1894 - Aino Aalto, Fin mimar ve tasarımcı (ö. 1949) * 1896 - Florence Mills, Afrikalı-Amerikalı kabare oyuncusu, şarkıcı, komedyen ve dansçı (ö. 1927) * 1899 - Paul-Henri Spaak, Belçika Başbakanı (NATO ve AET'nin kuruluşuna öncülük eden) (ö. 1972) * 1917 - Ilya Prigogine, Belçikalı kimyager, fizikçi ve Nobel Kimya Ödülü sahibi (ö. 2003) * 1920 - Jeanne Brabants, Belçikalı dansçı, koreograf ve öğretmen (ö. 2014) * 1921 - Samuel T. Cohen, Amerikalı fizikçi ve nötron bombasını icat eden (ö. 2010) * 1923 - Arvid Carlsson, İsveçli bilim insanı ve Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü sahibi (ö. 2018) * 1923 - Hıfzı Topuz, Türk gazeteci ve yazar * 1926 - Yusuf Şahin, Mısırlı sinema yönetmeni (ö. 2008) * 1927 - Antonio Carlos Jobim, Brezilyalı besteci, Bossa Nova akımının öncüsü, yorumcu, piyanist ve gitarist (ö. 1994) * 1927 - Marian Brown, ABD'de ikon olan "San Francisco İkizleri"nden biri (ö. 2014) * 1927 - Vivian Brown, ABD'de ikon olan "San Francisco İkizleri"nden biri (ö. 2013) * 1928 - Eduard Şevardnadze, Gürcistan Devlet Başkanı (ö. 2014) * 1931 - Paavo Haavikko, Fin şair (ö. 2008) * 1933 - Corazon Aquino, Filipinli kadın siyasetçi (ö. 2009) * 1935 - James Gordon Farrell, Britanyalı yazar (ö. 1979) * 1936 - Onat Kutlar, Türk sinema eleştirmeni ve yazar (ö. 1995) * 1938 - Vladimir Vısotskiy, Rus tiyatro oyuncusu, şarkı sözü yazarı ve halk şarkıcısı (ö. 1980) * 1942 - Eusébio, Portekizli futbolcu (ö. 2014) * 1948 - Halife bin Zayid el-Nehyan, Birleşik Arap Emirlikleri'nin 2. Devlet Başkanı * 1951 - Numan Pekdemir, Türk kontrbasçı * 1954 - David Grossman, İsrailli yazar * 1955 - Tōru Iwatani, Japon video oyunu tasarımcısı * 1958 - Mehmet Sekmen, Türk siyasetçi * 1960 - Dursun Çiçek, Türk asker ve siyasetçi * 1962 - Ruşen Çakır, Türk gazeteci * 1963 - Fernando Haddad, Brezilyalı siyasetçi * 1967 - David Ginola, Fransız eski millî futbolcudur * 1971 - Luca Badoer, İtalyan Formula 1 pilotu * 1978 - Ahmet Dursun, Türk futbolcu * 1978 - Volodimir Zelenski, Ukrayna devlet başkanı * 1980 - Fulden Akyürek, Türk oyuncu * 1980 - Michelle McCool, Amerikan profesyonel güreşçi * 1980 - Paulo Assunção, Brezilyalı futbolcu * 1980 - Xavi, İspanyol futbolcu * 1981 - Alicia Keys, Amerikalı şarkıcı, söz yazarı, besteci ve oyuncu * 1981 - Toşe Proeski, Makedon şarkıcı (ö. 2007) * 1982 - Maxim Shabalin, Rus buz patenci * 1982 - Noemi, İtalyan şarkıcı ve söz yazarı * 1982 - Ömür Arpacı, Türk oyuncu * 1984 - Robinho, Brezilyalı futbolcu * 1985 - Hwang Jung-Eum, Güney Koreli oyuncu * 1985 - Tina Karol, Ukraynalı şarkıcı * 1986 - Feis Ecktuh, Hollandalı rap şarkıcısı ve müzisyen (ö. 2019) * 1987 - Mariya Kirilenko, Rus profesyonel tenisçi * 1988 - Renna Ryann, Amerikalı porno yıldızı * 1988 - Tatiana Golovin, Rus asıllı Fransız tenis oyuncusu * 1996 - Calum Hood, Avustralyalı müzisyen ve 5 Seconds of Summer'da gitarist * 2000 - Arda Berk Kaya, Türk basketbolcu == Ölümler == * 390 - Nenizili (Nazianz) Gregorius, Kapadokyalı Kilise Babası ve Doktoru (d. 329) * 477 - Genserik, Vandal Kralı (d. 389) * 750 - İbrahim bin Velid, 13. Emevi halifesidir * 1067 - Yingzong, Çin'in Song Hanedanı'nın beşinci imparatorudur (d. 1010) * 1176 - İbn Asakir, Arap tarihçi ve hadis bilgini (d. 1105) * 1559 - II. Christian, Danimarka Kralı (d. 1481) * 1578 - Mihrimah Sultan, Kanuni Sultan Süleyman ve Hürrem Sultan'ın kızı (d. 1522) * 1891 - Theo van Gogh, Hollandalı sanat simsarı (d. 1857) * 1891 - Henri de Brouckère, Belçikalı soylu ve liberal politikacı (d. 1801) * 1896 - Frederic Leighton, İngiliz ressam (d. 1830) * 1908 - ‎Mikhail Chigorin‎‎, Rus satranç oyuncusu ve teorisyen‎ (d. 1850) * 1921 - William Thompson Sedgwick, Amerikalı akademisyen (d. 1855) * 1938 - Yevgeniy Polivanov, Sovyet dilbilimci (d. 1891) * 1942 - Ahatanhel Krımski, Ukraynalı bilim insanı ve akademisyen (d. 1871) * 1947 - Al Capone, Amerikalı gangster (d. 1899) * 1951 - Sergey Vavilov, Sovyet fizikçi (d. 1891) * 1952 - Sveinn Björnsson, İzlanda'nın ilk Cumhurbaşkanı (d.1881) * 1954 - Manabendra Nath Roy, Hint devrimci, teorist ve aktivist (d. 1887) * 1958 - Cemil Topuzlu, Türk cerrah (Türkiye'de modern cerrahinin kurucusu, İstanbul'un eski Belediye Başkanı ve Tıp Fakültesi Dekanı) (d. 1866) * 1960 - Rutland Boughton, Britanyalı opera ve batı klasik müzik bestecisi, orkestra şefi ve müzik festivali organizatorü (d. 1878) * 1971 - Donald Winnicott, İngiliz psikanalist (d. 1896) * 1972 - Erhard Milch, Alman Generalfeldmarschalli (d. 1892) * 1987 - Nahuel Moreno, Arjantinli Troçkist önder (d. 1924) * 1990 - Ava Gardner, Amerikalı sinema oyuncusu (d. 1922) * 1997 - Jeane Dixon, Amerikalı astrolog ve psişik (d. 1904) * 2004 - Fanny Blankers-Koen, Hollandalı atlet (d. 1918) * 2004 - Miklós Fehér, Macar futbolcu (d. 1979) * 2005 - Philip Johnson, Amerikalı bir mimardır (d. 1906) * 2006 - Anna Malle, Amerikalı porno yıldızı (d. 1967) * 2009 - Orhan Duru, Türk yazar ve gazeteci (d. 1933) * 2009 - Kim Manners, Amerikalı oyuncu, yönetmen ve yapımcı (d. 1951) * 2010 - Ali Hasan el Mecid, Iraklı asker ve devlet adamı (d. 1941) * 2015 - Demis Roussos, Yunan şarkıcı (d. 1946) * 2015 - Haruna Yukawa, Japon savaş muhabiri (d. 1972) * 2016 - Kalpana, Hint oyuncu (d. 1965) * 2016 - Ergüder Yoldaş, Türk müzisyen ve besteci (d. 1939) * 2017 - Kevin Geer, Amerikalı oyuncudur (d. 1954) * 2017 - John Hurt, İngiliz film-dizi oyuncusu ve seslendirme sanatçısı (d. 1940) * 2017 - Katja of Sweden, İsveçli kadın moda tasarımcısıdır (d. 1920) * 2017 - Harry Mathews, Amerikalı yazar, romancı ve çevirmen (d. 1930) * 2017 - Jack Mendelsohn, Amerikalı animatör, senarist ve çizer (d. 1926) * 2017 - Mary Tyler Moore, Amerikalı oyuncudur (d. 1936) * 2017 - Margaret Wall, Britanyalı siyasetçi ve sendikacı (d. 1941) * 2018 - Cleribel Alegría, Nikaragualı şair, deneme yazarı, romancı, ve gazeteci (d. 1924) * 2018 - Neagu Djuvara, Rumen yazar, tarihi, eleştirmen, gazeteci, filozof ve diplomattır (d. 1916) * 2018 - Lüdmila Sençina, Ukrayna asıllı Sovyet-Rus şarkıcı ve oyuncu (d. 1950) * 2019 - Fatima Ali, Pakistanlı- Amerikalı yemek şefi ve televizyon kişiliği (d. 1989) * 2019 - Bruce Corbitt, Amerikalı heavy metal, rock müziği şarkıcısı, müzisyen ve söz yazarı (d. 1962) * 2019 - John Jeffries, Yeni Zelandalı siyasetçi ve hâkim (d. 1929) * 2019 - Florence Knoll, Amerikalı mimar ve mobilya tasarımcısıdır (d. 1917) * 2019 - Meshulam Riklis, Amerikalı-İsrailli iş insanı (d. 1923) * 2019 - Krishna Sobti, kurgusal ve deneme türünde Hintçe eserler yazan kadın yazardır (d. 1925) * 2020 - Liang Wudong, COVID-19 nedeniyle ölen ilk Çinli doktor (d. 1959) * 2020 - Narciso Parigi, İtalyan oyuncu ve şarkıcı (d. 1927) * 2020 - Monique van Vooren, Belçikalı-Amerikalı oyuncu ve dansçı (d. 1927) * 2020 - Garbis Zakaryan, Ermeni asıllı Türk boksör ve antrenör (d. 1930) * 2021 - Sōichi Aikawa, Japon siyasetçi (d. 1942) * 2021 - David Bright, Botsvanalı teknik direktör (d. 1956) * 2022 - Svetlana Căpățînă, Moldovalı siyasetçi (d. 1969) * 2022 - Etchika Choureau, Fransız aktris (d. 1929) * 2022 - Wim Jansen, Hollandalı eski futbolcudur (d. 1946) == Tatiller ve özel günler == * Fırtına: Kış Şiddeti Fırtınası *0125 25

== Olaylar == * 1517 - Kahire Muharebesi (1517) * 1648 - Hollanda ile İspanya arasında, Münster Antlaşması imzalandı ve Seksen Yıl Savaşı sona erdi. * 1662 - Çinli general Koxinga, dokuz ay süren kuşatmadan sonra Tayvan adasını ele geçirdi. * 1847 - Kaliforniya'nın Yerba Buena şehrinin adı, San Francisco olarak değiştirildi. * 1867 - Mutsuhito, Japonya'nın İmparatoru oldu. * 1919 - Paris Barış Konferansı'nda İtilaf Devletleri, Osmanlı İmparatorluğu'nun parçalanmasını kararlaştırdılar. * 1925 - Türk Hükûmeti, Piskopos VI. Konstantin'in İstanbul dışına çıkarılmasını kararlaştırdı. * 1923 - Yunanistan ile Ahali Mübadelesi Antlaşması yapıldı. Aralık 1923'te başlayıp 1927 yılına kadar süren uygulamayla, 400 bin Türk ve 1 milyonu aşkın Rum yer değiştirdi. * 1930 - Millî İktisat ve Tasarruf Cemiyeti kuruldu. * 1931 - Boksör Küçük Kemal, Yunanistan şampiyonu Angelidis'i yendi. * 1933 - Adolf Hitler Şansölye oldu. * 1942 - İran'da Tudeh Partisi kuruldu. * 1942 - Türkiye'de pasta yapımı ve ticareti yasaklandı, stokçulara uygulanacak cezalar belirlendi. * 1943 - Churchill Adana’ya gelerek, İsmet İnönü ile "Adana Görüşmesi" olarak bilinen görüşmeyi gerçekleştirdi. * 1946 - Macaristan'da komünist rejim ilan edildi: Macaristan Halk Cumhuriyeti * 1948 - Kış Olimpiyat Oyunları St. Moritz'de (İsviçre) başladı. * 1948 - Hindistan lideri Mahatma Gandi, Yeni Delhi'de öldürüldü. * 1948 - British South American Airways'e ait bir uçak, Atlas Okyanusu'ndaki Bermuda Şeytan Üçgeni'nde kayboldu. * 1950 - Sovyetler Birliği, Kuzey Vietnam rejimini tanıdı. Fransa, Sovyetler Birliği'ni protesto etti. * 1951 - Sağlık Bakanı Ekrem Üstündağ, bakımsızlıktan her yıl 300 bin yurttaşın hayatını kaybettiğini açıkladı. * 1967 - İlk resmi televizyon yayını Ankara'da yapıldı. * 1969 - The Beatles son konserini verdi. (The Beatles Çatı Konseri) * 1969 - Türkiye'de ilk böbrek nakli, Beyoğlu Devlet Hastanesi'nde Yusuf Özer adlı hastaya yapıldı. Ancak Yusuf Özer, kendisine takılan böbreğin bir akıl hastasından alındığını öne sürerek savcılığa başvurdu. * 1971 - İstanbul'da Dev-Genç'liler "Özel Eğitimin Devletleştirilmesi" isteğiyle yürüyüş düzenledi. * 1972 - İngiliz askerleri, Kuzey İrlanda'da gösteri yapanların üzerine ateş açarak, 14 insan hakları savunucusunun ölümüne neden oldu. Bugün Birleşik Krallık tarihine Kanlı Pazar olarak geçti. * 1972 - Pakistan, İngiliz Milletler Topluluğu'ndan ayrıldı. * 1975 - THY'nin İzmir-İstanbul seferini yapan Bursa uçağı Marmara Denizi'ne düştü: 41 kişi öldü. * 1976 - George H. W. Bush, CIA'nin başına getirilen 11. yönetici oldu. * 1979 - İran Hükûmeti, Fransa'da sürgünde bulunan dini lider Ayetullah Humeyni'nin ülkeye geri dönmesine izin verdiklerini açıkladı. * 1980 - Yabancı bankaların Türkiye'de şube açmaları Yabancı Sermaye ile ilgili kanun kapsamına alındı. Banka şubelerine kârlarını transfer etme hakkı tanındı. * 1982 - İlk PC virus kodu, Richard Skrenta tarafından yazıldı. Bu program 400 satır uzunluğundaydı ve kendisini "Elk Cloner" adlı bir Apple boot programı olarak kamufle ediyordu. * 1983 - Nijerya Hükûmeti, 1 milyondan fazla Ganalı ve 700 bine yakın Batı Afrikalı işçiyi sınır dışı etti. * 1983 - 12 Eylül Darbesi'nin 36. idamı: 22 Mayıs 1979'da dükkânında çalışmakta olan sol görüşlü bakkal Battal Türkaslan'ı 6-7 el ateş ederek öldüren sağ görüşlü militan Ahmet Kerse, idam edildi. * 1985 - Ege Denizi'nde düzenlenen "Deniz Kurdu-85" tatbikatı sırasında, bir tank çıkarma gemisi fırtına yüzünden battı: 39 denizci öldü. * 1987 - Bakanlar Kurulu, askerlik yasasındaki yeni düzenlemeyi onayladı. Çağdışı kalma yaşı 46'dan 41'e indirildi, mesleği öğretmen olanlar, askerliğini öğretmen olarak yapacak; her isteyen bedelli askerlikten yararlanacak. * 1989 - Kabil'deki (Afganistan) Amerika Birleşik Devletleri Elçiliği kapatıldı. * 2000 - Kenya Havayolları'na ait bir yolcu uçağı, [[Fildişi Sahili açıklarında okyanusa düştü: 169 kişi öldü. * 2001 - TBMM'deki iç tüzük görüşmeleri sırasında çıkan arbedede DYP Milletvekili Fevzi Şıhanlıoğlu, kalp krizi geçirerek öldü. * 2002 - Slobodan Miloseviç, Birleşmiş Milletler örgütünün uluslararası savaş suçluları mahkemesinin kendisine karşı şeytani ve düşmanca bir tutum içinde olduğunu iddia etti. * 2003 - Belçika'da aynı cinsiyetteki çiftlerin evliliği yasallaştı, böylece Belçika, dünyada Hollanda'dan sonra bu yasayı çıkartan ikinci ülke oldu. * 2005 - Irak'ta 50 yıldır ilk kez çok partili seçimler yapıldı. Sünniler seçimi boykot etti. Seçimin galibi Şiiler oldu. Celal Talabani, ülkenin ilk Kürt asıllı Devlet Başkanı seçildi. Şii İbrahim el- Caferi de Başbakan oldu. * 2020 - Dünya Sağlık Örgütü SARS-CoV-2 virüsünü bir pandemiye neden olabileceği sebebiyle "Küresel Acil Durum" ilan etti. Zaten bundan birkaç ay sonra virüs hala devam eden bir Pandemi ilan edildi. == Doğumlar == * MÖ 58 - Livia, Roma İmparatorluğunun ilk imparatoru Augustus'un karısı (ö. 29) * 133 - Didius Julianus, Roma İmparatoru (ö. 193) * 1621 - II. György Rákóczi, Erdel Prensi (ö. 1660) * 1720 - Bernardo Bellotto, İtalyan veduta ressamı ve resim klişe kalıpcısı (ö. 1780) * 1781 - Adelbert von Chamisso, Alman yazar (ö. 1838) * 1807 - William Henry Leonard Poe, Amerikalı denizci, amatör şair (ö. 1831) * 1828 - Rainilaiarivony, Madagaskarlı siyasetçi (ö. 1896) * 1841 - Félix Faure, Fransa'da Üçüncü Cumhuriyet'in altıncı cumhurbaşkanı (ö. 1899) * 1846 - Francis Bradley, İngiliz idealist filozof (ö. 1924) * 1872 - Eduard Bloch, Avusturya'lı tıp uzmanı (ö. 1945) * 1882 - Franklin D. Roosevelt, Amerikalı siyasetçi ve ABD'nin 32. Başkanı (ö. 1945) * 1894 - III. Boris, Bulgaristan Çarı (ö. 1943) * 1895 - Wilhelm Gustloff, Nasyonal Sosyalist Alman lider (ö. 1936) * 1899 - Max Theiler, Güney Afrikalı virolog ve Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü sahibi (ö. 1972) * 1912 - Barbara Tuchman, Amerikalı tarihçi, yazar ve Pulitzer Ödülü sahibi (ö. 1989) * 1920 - Delbert Mann, Amerikalı yönetmen ve En İyi Yönetmen Akademi Ödülü sahibi (ö. 2007) * 1927 - Olof Palme, İsveç Başbakanı (ö. 1986) * 1930 - Gene Hackman, Amerikalı sinema oyuncusu ve En İyi Erkek Oyuncu Akademi Ödülü, En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu Akademi Ödülü sahibi * 1932 - Leydi Mary Colman, İngiliz soylu ve hayırsever (ö. 2021) * 1935 - Richard Brautigan, Amerikalı yazar (ö. 1984) * 1937 - Boris Spassky, Rus satranç oyuncusu * 1937 - Vanessa Redgrave, İngiliz tiyatro, televizyon ve sinema oyuncusu * 1938 - İslam Kerimov, Özbekistan Devlet Başkanı (ö. 2016) * 1938 - Mohamed Salah Dembri, Cezayirli siyasetçi ve diplomat (ö. 2020) * 1941 - Dick Cheney, Amerikalı siyasetçi ve ABD'nin 46. Başkan Yardımcısı * 1956 - Feridun Sinirlioğlu, Türk diplomat ve siyasetçi * 1962 - II. Abdullah, Ürdün Kralı * 1963 - Thomas Brezina, Avusturyalı çocuk kitapları yazarı * 1965 - Hazım Körmükçü, Türk tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu * 1968 - VI. Felipe, mevcut İspanya kralı * 1973 - Hakan Kaygusuz, Türk futbolcu * 1973 - Jalen Rose, emekli Amerikan profesyonel basketbol oyuncusu * 1974 - Abdüzzâhir es-Saka, Mısırlı futbolcu * 1974 - Christian Bale, Galli sinema oyuncu ve En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu Akademi Ödülü sahib * 1974 - Olivia Colman, İngiliz oyuncui * 1975 - Juninho Pernambucano, Brezilyalı futbolcu * 1976 - Cristian Brocchi, İtalyan futbolcu * 1984 - Kid Cudi, Amerikalı rapçi * 1984 - Kotoshōgiku Kazuhiro, Japon profesyonel sumo güreşçisi * 1985 - Gisela Dulko, Arjantinli tenisçi * 1987 - Rebecca Quin, İrlandalı profesyonel güreşçi * 1987 - Phil Lester, İngiliz YouTuber * 1987 - Arda Turan, Türk futbolcu * 1989 - Yoon Bo-ra, Güney Koreli şarkıcı ve oyuncudur * 1997 - Meltem Avcı, Türk basketbolcu == Ölümler == * 970 - I. Petr, 927-969 yılları arasında hüküm süren Tuna Bulgar Devleti çarı (d. 927) * 1181 - Takakura, Japonya'nın geleneksel veraset düzenine göre 80. imparatorudur (d. 1161) * 1649 - I. Charles, 1625'ten 30 ocak 1649'da idam edilmesine kadar İskoçya Krallığı ve İngiltere ile İrlanda krallıkları kralı (d. 1600) * 1730 - II. Petro, Rusya İmparatoru (d. 1715) * 1806 - Vicente Martín y Soler, İspanyol besteci (d. 1754) * 1838 - Osceola, Seminole yerli lideri (d. 1804) * 1847 - Virginia Eliza Clemm Poe, Amerikalı yazar (d. 1822) * 1858 - Coenraad Jacob Temminck, Hollandalı aristokrat, zoolog, ornitolog ve küratör (d. 1778) * 1867 - Kōmei, Japonya'nın geleneksel veraset düzenine göre 121. imparatoru (d. 1831) * 1872 - Francis Rawdon Chesney, İngiliz general ve kaşif (d. 1789) * 1889 - Rudolf, Avusturya veliaht prensi (d. 1858) * 1890 - Tunuslu Hayreddin Paşa, Osmanlı devlet adamı (d. 1823) * 1891 - Charles Joshua Chaplin, Fransız manzara, portre ressamı ve grafiker (d. 1825) * 1893 - Grigori Gagarin, Rus ressam, Tümgeneral ve yönetici (d. 1810) * 1923 - Arthur Kinnaird, Britanyalı futbolcu (d. 1847) * 1928 - ‎Johannes Fibiger‎‎, Danimarkalı doktor, akademisyen‎ ve Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü sahibi (d. 1867) * 1930 - Georgi Pyatakov, Bolşevik devrimci lider, komünist politikacı. Büyük Temizlik döneminde anti-sovyet eylemleri olduğu iddiasıyla idam edildi. (d. 1890) * 1934 - Frank Nelson Doubleday, Amerikalı yayımcı (d. 1862) * 1940 - Jules Payot, Fransız eğitimci ve pedagog (d. 1859) * 1948 - Mahatma Gandi, Hint politikacı ve özgürlük savaşçısı (suikast) (d. 1869) * 1948 - Orville Wright, Amerikalı öncü havacı (d. 1871) * 1951 - Ferdinand Porsche, Avusturyalı otomotiv mühendisi (d. 1875) * 1955 - Mim Kemal Öke, Türk tıp akademisyeni ve hekim (d. 1884) * 1963 - Francis Poulenc, Fransız besteci (d. 1899) * 1969 - Dominique Pire, Belçikalı Dominikan rahibi (d. 1910) * 1970 - Fritz Bayerlein, Alman Panzer generali (d. 1899) * 1991 - Hulusi Sayın, Türk asker (Ankara'da evinin önünde uğradığı silahlı saldırıda) (d. 1926) * 1991 - John Bardeen, Amerikalı fizikçi ve Nobel Ödülü sahibi (d. 1908) * 1991 - John McIntire, Amerikalı oyuncu (d. 1907) * 1998 - Ali Ulvi Ersoy, Türk karikatürist (d. 1924) * 2001 - Jean-Pierre Aumont, Fransız aktör (d. 1911) * 2007 - Sidney Sheldon, Amerikalı yazar, oyun yazarı ve senarist (d. 1917) * 2010 - Fatma Refet Angın, Türk eğitimci ve Türkiye'nin ilk kadın öğretmenlerinden (d. 1915) * 2013 - Patty Andrews, Amerikalı şarkıcı ve oyuncu (d. 1918) * 2015 - Hakkı Kıvanç, Türk sinema ve dizi oyuncusu (d. 1931) * 2015 - Seyfi Doğanay, Türk halk ve arabesk müzik sanatçısı (d. 1964) * 2016 - Frank Finlay, İngiliz sinema, dizi ve Tv oyuncusu dublör (d. 1926) * 2017 - Dore Ashton, Amerikalı akademisyen, yazar, sanat tarihçisi ve eleştirmeni (d. 1928) * 2017 - Marta Becket, Amerikalı dansçı, koreograf ve ressam (d. 1924) * 2018 - Mark Salling, Amerikalı oyuncu ve müzisyen (d. 1982) * 2018 - Azeglio Vicini, emekli İtalyan futbolcu ve teknik direktör (d. 1933) * 2019 - Per Jorsett, Norveçli spor gazetecisi, yazar, sunucu, tarihçi ve eski atıcılık sporcusudur (d. 1920) * 2019 - Dick Miller, Amerikalı karakter oyuncusudur (d. 1928) * 2019 - Lori Wilson, Amerikalı avukat ve siyasetçidir (d. 1937) * 2020 - John Andretti, Amerikalı otomobil yarışçısıdır (d. 1963) * 2020 - Miguel Arroyo, Meksikalı yol yarışı bisiklet sporcusu (d. 1966) * 2020 - Vidya Bal, Hint yazar, yayıncı, editör ve gazeteci (d. 1937) * 2020 - Lucien Barbarin, Amerikalı caz müzisyeni ve tromboncu (d. 1956) * 2020 - Luboš Dobrovský, Çek gazeteci, aktivist ve siyasetçi (d. 1932) * 2020 - Jörn Donner, Finlandiyalı yazar, film yönetmeni, aktör, eleştirmen, film yapımcısı ve siyasetçi (d. 1933) * 2021 - Michel Le Bris, Fransız yazar (d. 1944) * 2021 - Neelo, Pakistanlı aktris (d. 1940) * 2021 - Pantelei Sandulache, Moldovalı siyasetçi (d. 1956) * 2021 - Alla Yoshpe, Rus pop şarkıcısı (d. 1937) * 2022 - Roberto Digón, Arjantinli siyasetçi ve spor yöneticisi (d. 1935) * 2022 - Cheslie Kryst, Amerikalı manken ve sunucu (d. 1991) * 2022 - Leonid Kuravlyov, Sovyet- Rus aktör (d. 1936) * 2022 - Hermann Rappe, Alman Sosyal Demokrat siyasetçi ve sendikacı (d. 1929) * 2023 - K. V. Tirumalesh, Hintli yazar, şair, eleştirmen ve akademisyen (d. 1940) == Tatiller ve özel günler == Fırtına: Zemherinin Sonu *0130 30

== Olaylar == * 1595 - William Shakespeare'in oyunu Romeo ve Juliet, muhtemelen ilk kez sahnelendi. * 1676 - III. Fyodor, Rus Çarı oldu. * 1861 - Kansas, 34. eyalet olarak Amerika Birleşik Devletleri'ne katıldı. * 1886 - Karl Benz, benzinle çalışan ilk otomobilin patentini aldı. * 1916 - I. Dünya Savaşı: Paris ilk defa Alman zeplinleri ile bombalandı. * 1923 - Mustafa Kemal Paşa İzmir'de Latife Hanım'la evlendi. * 1928 - Bursa Amerikan Kız Koleji, Bakanlar Kurulu kararıyla kapatıldı. Okulda Hıristiyanlık propogandası yapıldığı iddia edildi. * 1930 - İspanya diktatörü General Miguel Primo de Rivera öğrencilerin gösterileri sonucu istifa etmek zorunda kaldı; Başbakanlığa General Dámaso Berenguer atandı. * 1931 - Menemen Olayı davasında 37 kişi idama mahkûm edildi ve karar TBMM'nin onayına sunuldu. * 1932 - Sultanahmet Camii'nde sekiz hafız Türkçe Kur'an okudu. * 1934 - Uluslararası bir festivale katılan ilk Türk filmi Leblebici Horhor Ağa'nın çekimi bitti. Muhsin Ertuğrul'un yönettiği, senaryosu Mümtaz Osman takma adıyla Nâzım Hikmet tarafından yazılan film, aynı yıl 2. Venedik Film Festivali'nde "Onur Diploması" ile ödüllendirildi. * 1937 - Sovyetler Birliği'nde Stalin muhalifi 13 kişi ölüm cezasına çarptırıldı. * 1944 - Dünyanın en büyük savaş gemisi Missouri denize indirildi. * 1950 - İran'da deprem; yaklaşık 1500 kişi öldü. * 1950 - Savaştan sonraki ilk turist kafilesi İstanbul'a geldi. * 1957 - Evli Kadınların Uyrukluğu sözleşmesi imzaya açıldı. Türkiye bu sözleşmeyi onaylamadı. * 1958 - Sinema oyuncusu Paul Newman, Joanne Woodward ile evlendi. * 1964 - Kış Olimpiyat Oyunları Innsbruck'da (Avusturya) başladı. * 1967 - Şair Hasan Hüseyin Korkmazgil tutuklandı. Kızılırmak adlı şiir kitabında komünizm propagandası yapmakla suçlandı. * 1971 - Güven Partisi adını Millî Güven Partisi olarak değiştirdi. * 1978 - Türkiye İşçi Köylü Partisi (TİKP) kuruldu. 12 Eylül Darbesinden sonra 16 Ekim 1981'de diğer partilerle birlikte kapatıldı. * 1978 - İsveç, ozon tabakasına zarar vermesi nedeniyle aerosol spreylerin kullanımını yasakladı ve bu tür bir yasak getiren ilk ülke oldu. * 1979 - Çin Başkan Yardımcısı Deng Xiaoping ile Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Jimmy Carter, diplomatik ilişkileri yeniden başlatan antlaşmayı imzaladılar. * 1983 - 12 Eylül Darbesi'nin 31. idamı: 9 kişinin öldüğü, 72 kişinin yaralandığı, 7 Ağustos 1982'deki Esenboğa Havalimanı saldırısını gerçekleştiren ASALA militanlarından Levon Ekmekçiyan, Ankara Kapalı Cezaevi'nde asılarak idam edildi. * 1983 - 12 Eylül Darbesi'nin 32, 33, 34 ve 35. idamları: 1981 yılında mensubu oldukları komünist örgüte para bulmak için giriştikleri kuyumcu soygununda kuyumcunun oğlu Hasan Kahveci'yi ve polis memuru Mustafa Kılıç'ı öldüren, emniyet kuvvetlerine ve halka ateş açan, polis otosunu tarayan sol görüşlü militanlar Ramazan Yukarıgöz, Ömer Yazgan, Erdoğan Yazgan ve Mehmet Kambur, İzmit'te idam edildiler. * 1986 - Yoweri Museveni, Uganda Devlet Başkanı olarak görevine başladı. * 1988 - Dolar 1.385 liraya fırladı. Polis Tahtakale'yi bastı ve döviz alışverişini engelledi. * 1993 - Büyük Birlik Partisi, Muhsin Yazıcıoğlu tarafından kuruldu. * 1996 - Jacques Chirac, Fransa'nın nükleer denemelere son verdiğini açıkladı. * 2005 - Çin'den 55 yıl aradan sonra ilk defa Tayvan'a uçak seferi düzenlendi. * 2006 - Çin'de Henan eyaletinin Linzhou şehrindeki havai fişeklerle dolu bir depoda patlama meydana geldi: 16 kişi öldü. * 2009 - Başbakan Tayyip Erdoğan İsviçre'nin Davos şehrinde düzenlenen Dünya Ekonomik Forumu'nda Filistin olayları nedeniyle İsrail Cumhurbaşkanı Şimon Peres ile basın toplantısında tartıştı. == Doğumlar == * 1499 - Boralı Katharina, Reform hareketinin önderi Martin Luther'in eşidir (ö. 1552) * 1749 - VII. Christian, Danimarka ve Norveç kralı (ö. 1808) * 1750 - Bailey Bartlett, Amerikalı siyasetçi (ö. 1830) * 1782 - Daniel Auber, Fransız besteci (ö. 1871) * 1810 - Eduard Kummer, Alman Matematikçi (ö. 1893) * 1838 - Edward Morley, Amerikalı fizikçi ve kimya profesörü (ö. 1923) * 1843 - William McKinley, Amerika Birleşik Devletleri'nin 25. Başkanı (ö. 1901) * 1860 - Anton Çehov, Rus yazar (ö. 1904) * 1862 - Frederick Delius, İngiliz post-romantik besteci (ö. 1934) * 1866 - Romain Rolland, Fransız romancı, daramaturg ve denemeci (1915 Nobel Edebiyat Ödülü sahibi) (ö. 1944) * 1870 - Süleyman Nazif, Türk şair, yazar ve devlet adamı (ö. 1920) * 1874 - John D. Rockefeller Jr., Amerikalı iş insanı (ö. 1960) * 1884 - Rickard Sandler, İsveç Başbakanı (ö. 1964) * 1888 - Wellington Koo, Çin Cumhurbaşkanı (ö. 1985) * 1892 - Gyula Moravcsik, Macar bizantolog (ö. 1972) * 1911 - Peter von Siemens, Alman iş insanı (ö. 1986) * 1919 - Marina Ginestà, İspanyol muhabir ve İspanya İç Savaşı'nın sembollerinden olan milis (ö. 2014) * 1925 - Robert Crichton, Amerikalı roman yazarı (ö. 1993) * 1927 - Urkiye Mine Balman, Kıbrıs Türk şair ve öğretmen * 1926 - Abdus Salam, Pakistanlı fizikçi ve Nobel Fizik Ödülü sahibi (ö. 1996) * 1932 - Erdal Alantar, Türk ressam (ö. 2014) * 1945 - Aleksandr Gutman, Rus yönetmen (ö. 2016) * 1945 - Tom Selleck, Amerikalı sinema oyuncusu * 1945 - Maresa Hörbiger, Avusturyalı tanınmış aktris * 1947 - Linda B. Buck, Amerikalı bilim insanı ve Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü sahibi * 1951 - Mladen Dolar, Sloven filozof, psikanalist, film eleştirmeni, kültür ve müzik kuramcısı * 1954 - Oprah Winfrey, Amerikalı sunucu ve oyuncu * 1955 - Liam Reilly, İrlandalı şarkıcı (ö. 2021) * 1960 - Gia Carangi, ABD'nin ilk süper modeli (ö. 1986) * 1962 - Olga Tokarczuk, Polonyalı şair, yazar ve Nobel Edebiyat Ödülü sahibi * 1964 - İhsan Dağı, Türk akademisyen, yazar ve Zaman gazetesi yazarı * 1966 - Romário, Brezilyalı eski millî futbolcudur ve politikacı * 1968 - Hakan Meriçliler, Türk oyuncu * 1970 - Heather Graham, Amerikalı oyuncudur * 1972 - Engin Günaydın, Türk oyuncu * 1980 - Ivan Klasnić, Hırvat futbolcu * 1982 - Adam Lambert, Amerikalı şarkıcı, söz yazarı ve oyuncu * 1984 - Oğuzhan Uğur, Türk Müzisyen * 1985 - Marc Gasol, İspanyol profesyonel basketbolcu * 1988 - Aydın Yılmaz, Türk futbolcu * 1988 - Denys Boyko, Ukraynalı futbolcu * 1992 - Markel Brown, Amerikalı profesyonel basketbolcudur * 1993 - Kyary Pamyu Pamyu, Japon şarkıcı ve model * 1996 - Melis Alpacar, Türk voleybolcu * 1996 - Orkan Çınar, Türk futbolcu * 1997 - Yusuf Yazıcı, Türk milli futbolcu == Ölümler == * 757 - An Luşan, bir Tang Hanedanı generalidir (d. 703) * 1430 - Andrey Rublyov, Rus ressam (d. 1360) * 1678 - Giulio Carpioni, İtalyan ressamı ve resim klişeci (d. 1613) * 1820 - III. George, İngiltere Kralı (d. 1738) * 1830 - Ernst Moritz Arndt, Alman şair ve siyasetçi (d. 1769) * 1848 - Joseph Görres, Alman yazar ve gazeteci (d. 1776) * 1888 - Edward Lear, İngiliz sanatçı, illüstratör, müzisyen, yazar ve şair (d. 1812) * 1890 - Eduard Georg von Wahl, Baltık Alman cerrah (d. 1833) * 1899 - Alfred Sisley, Britanyalı ressam (d. 1839) * 1919 - Franz Mehring, Alman politikacı, tarihçi ve edebiyat eleştirmeni (d. 1846) * 1931 - ‎Henri Mathias Berthelot‎‎, ‎‎I. Dünya Savaşı‎‎ sırasında Fransız general‎ (d. 1861) * 1934 - Fritz Haber, Alman kimyager ve Nobel Kimya Ödülü sahibi (d. 1868) * 1941 - Yannis Metaksas, Yunan general ve devlet adamı (d. 1871) * 1946 - İsmail Fenni Ertuğrul, Türk mutasavvıf, felsefeci ve yazar (d. 1855) * 1950 - Ahmed el Cabir el Sabbah, Kuveyt Şeyhi (d. 1885) * 1957 - Ziya Osman Saba, Türk şair ve yazar (d. 1910) * 1963 - Robert Frost, Amerikalı şair ve Pulitzer Ödülü sahibi (d. 1874) * 1964 - Alan Ladd, Amerikalı oyuncu (d. 1913) * 1980 - Jimmy Durante, Amerikalı oyuncu, komedyen, şarkıcı ve piyanist (d. 1893) * 1991 - Tarık Zafer Tunaya, Türk akademisyen (d. 1916) * 1997 - Metin Bükey, Türk besteci ve müzisyen (d. 1933) * 2003 - Natalia Dudinskaya, Rus balerin (d. 1912) * 2005 - Ephraim Kishon, İsrailli yazar ve yönetmen (d. 1924) * 2005 - Saliha Nimet Altınöz, Türk eğitimci (Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk öğretmenlerinden) (d. 1914) * 2007 - Hasan Kavruk, Türk ressam (d. 1918) * 2007 - Edward Robert Harrison, Britanyalı gök bilimci ve kozmolojist (d. 1919) * 2013 - Arif Peçenek, Türk futbolcu ve teknik direktör (d. 1959) * 2014 - Ayşe Nana, Ermeni asıllı Türk- İtalyan oyuncu ve dansçı (d. 1936) * 2016 - Jacques Rivette, Fransız film yönetmeni (d. 1928) * 2017 - Howard Frank Mosher, Amerikalı yazar ve eğitimcidir (d. 1942) * 2017 - Elkin Ramírez, Kolombiyalı şarkıcı ve söz yazarıdır (d. 1962) * 2017 - Elliot Sperling, Amerikalı tarihçi ve akademisyen (d. 1951) * 2018 - Ion Ciubuc, Moldovalı siyasetçi ve eski başbakan (d. 1943) * 2019 - Jane Aamund, Danimarkalı gazeteci ve yazar (d. 1936) * 2019 - George Fernandes, Hint siyasetçi, yazar, sendikacı, tarım uzmanı ve gazeteci (d. 1930) * 2019 - Jean-Marc Fontaine, Fransız matematikçi ve akademisyen (d. 1944) * 2019 - Andy Hebenton, Kanadalı eski profesyonel buz hokeyi oyuncusu (d. 1929) * 2019 - Charles J. Hynes, Amerikalı avukat ve Amerikan Demokrat Partisi üyesi siyasetçidir (d. 1935) * 2019 - James Ingram, Amerikalı soul müzik sanatçısı ve yapımcısı (d. 1952) * 2019 - Alf Lüdtke, Alman tarihçidir (d. 1943) * 2019 - Muhammed Nebi Habibi, İranlı siyasetçidir (d. 1945) * 2020 - Kasım er-Rimi, Yemenli İslamcı (d. 1978) * 2020 - Tevfik Kasımov, Azeri siyasetçi ve diplomat (d. 1938) * 2020 - Yannis Tseklenis, Yunan moda tasarımcısı (d. 1937) * 2021 - Varol Ürkmez, Türk eski millî futbolcu (d. 1937) * 2022 - Suresh Bansal, Hint siyasetçi (d. 1943) * 2022 - Howard Hesseman, Amerikalı aktör (d. 1940) * 2022 - Diler Saraç, Türk sinema ve dizi oyuncusu (d. 1937) * 2022 - Pete Smith, Māori kökenli Yeni Zelandalı aktör (d. 1958) * 2023 - Annie Wersching, Amerikalı oyuncu (d. 1977) == Tatiller ve özel günler == * Batı Trakya Türkleri Millî Direniş Günü *0129 29

== Olaylar == * 23 Şubat - Rudolf Diesel, dizel motorunun patentini aldı. * 1 Mayıs - Chicago'da Kristof Kolomb'un Amerika'yı keşfetmesinin 400. yılını kutlamak için Kolomb Dünya Fuarı düzenlendi. * 10 Mayıs - ABD Yüksek Mahkemesi, domatesin meyve değil sebze olduğunu kararlaştırdı. * 25 Temmuz - Korint Kanalı'nın inşası tamamlandı. * 10 Ekim - Otomobillerde numara plakası sistemi ilk kez Paris'te uygulanmaya başlandı. * 25 Kasım - Orhun-Yenisey Yazıtları okundu * 9 Aralık - İstanbul'da günlerce süren soğuk hava yüzünden Haliç dondu. == Doğumlar == * 1 Ocak - Behçet Uz, Türk doktor * 26 Ocak - Christian Arhoff, Danimarkalı sahne ve sinema oyuncusu (ö. 1973) * 31 Ocak - Arkadiy Plastov, sosyalist gerçekçilik akımının öncülerinden olan Rus Sovyet ressam (ö. 1972) * 12 Şubat ** Omar Bradley, Amerikalı asker (ö. 1981) ** Giovanni Muzio, İtalyan mimar ve akademisyen (ö. 1982) * 19 Şubat - Cedric Hardwicke, İngiliz sinema ve tiyatro oyuncusu (ö. 6 Ağustos 1964) * 19 Temmuz - Vladimir Mayakovski, Rus şair (ö. 1930) * 16 Eylül - Alexander Korda, Macar asıllı İngiliz yönetmen ve yapımcı (ö. 1956) * 14 Ekim - Lillian Gish, Amerikalı sinema ve tiyatro oyuncusu (ö. 1993) * 27 Nisan - Dragoljub Mihailovic, Yugoslavyalı Komutan * 13 Aralık - Stanislaw Szukalski, Polonyalı heykeltıraş (ö. 1987) * 26 Aralık - Mao Zedong, Çin Komünist Partisi kurucusu, devrimci (ö. 1976) == Ölümler == * 26 Ocak - Abner Doubleday, Amerikalı general (d. 1819). * 13 Nisan - Muallim Naci, Osmanlı dönemi Türk yazarı (d. 1850) * 6 Temmuz - Guy de Maupassant, Fransız yazar (d. 1850) * 6 Ağustos - Nabizade Nazım (d. 1862?) * 6 Ekim - Ford Madox Brown, İngiliz ressam (d. 1821) * 6 Kasım - Pyotr Ilyich Tschaikovsky, Rus besteci (d. 1840)

== Olaylar == * 10 Temmuz - Salı günü öğlen 12:24'te İstanbul'da 474 kişinin ölümüne, 482 kişinin yaralanmasına sebep olan bir deprem meydana geldi. Deprem Yanya, Bükreş, Girit ve Anadolu'nun büyük kesiminde hissedildi. * 7 Ağustos – Birleşik devletler Hawai Cumhuriyeti’ni resmen tanıdı. * 13 Ağustos – Argon gazı keşfedildi. * 1 Kasım – Rusya'da çar III. Aleksandr öldü yerine II. Nikolay geçti. * 22 Aralık – Alfred Dreyfus Almanlara askeri sırları satmakla suçlanarak Fransız Guyanası’sındaki Devil Adasına ömür boyu sürgün olmaya mahkûm edildi. == Doğumlar == * 8 Mart - Vainö Aaltonen, Fin heykeltıraş (ö. 1966) * 3 Nisan - Neva Gerber, Amerikalı sinema oyuncusu (ö. 1974) * 4 Nisan - Harold Lloyd, sessiz sinema doneminin en büyük oyuncularından biri olarak kabul edilen Amerikalı sinema oyuncusu * 1 Nisan - Eduard Wagner, II. Dünya Savaşı'nda olarak görev yapan Nazi Almanyası ordusu generali (ö. 1944) * 26 Nisan - Rudolf Hess, Alman siyasetçi ve NSDAP milletvekili (ö. 1987) * 23 Temmuz - Alfred Kinsey, Amerikalı biyolog, entomoloji ve zooloji profesörü (ö. 1956) * 25 Temmuz - Gavrilo Princip, Sırp suikastçı (ö. 1918) == Ölümler == * 1 Ocak - Heinrich Hertz, Alman fizikçi (d. 1857) * 1 Kasım – Çar III. Aleksandr, Rusya çarı (d. 1845) * 20 Kasım - Anton Grigoryeviç Rubinstein, Rus bestekâr ve piyanist (d. 1829) * 8 Aralık - Pafnuty Lvovich Chebyshev, Rus matematikçidir (d. 1821)

== Olaylar == * 5 Ocak – Alman fizikçi Martin Brendel auroraları ilk kez fotoğrafladı. * 6 Mayıs – Eyfel Kulesi açıldı. * 27 Eylül – New York'ta 13 katlı ilk gökdelen tamamlandı. * 21 Mayıs - İttihat ve Terakki cemiyetinin kuruluşu == Doğumlar == * 23 Ocak - Sergei Eisenstein, Rus sinema yönetmeni (ö. 1948) * 20 Şubat - Hulusi Behçet, Türk dermatoloji uzmanı ve bilim insanı (ö. 1948) * 27 Mart - Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Türk yazar (ö. 1974) * 16 Nisan - Charlie Chaplin, İngiliz sinemacı (ö. 1977) * 20 Nisan - Adolf Hitler, 1933-1945 yılları arasında Almanya'nın lideri (ö. 1945) * 28 Nisan - António de Oliveira Salazar, Portekizli lider (ö. 1970) * 13 Temmuz - Emma Asson, Eston siyasetçi * 12 Ekim - Christopher Dawson, İngiliz tarihçi (ö. 1970) * 25 Ekim - Abel Gance, Fransız yönetmen, oyuncu ve yazar (ö. 1981) * 12 Kasım - Alma Karlin, Sloven yazar (ö. 1950) * 14 Kasım - Cevahirlal Nehru, Hint siyaset adamı (ö. 1964) * 25 Kasım - Reşat Nuri Güntekin, Türk romancı, öykücü ve oyun yazarı (ö. 1956) * 3 Aralık - Stoyan Zagorçinov, Bulgar yazar (ö. 1969) ;Doğduğu gün ve/veya ay bilinmeyenler: * Hüseyin Avni Aker, Türk spor adamı * Mehmet Tevfik Bıyıklıoğlu, Türk asker (ö. 1961) * Eylül - Seyit Ali Çabuk, Türk asker (ö. 1939) * Hakkı Tarık Us, Türk gazeteci, yazar, siyasetçi ve koleksiyoncu (ö. 1956) * Osman Tufan, Türk Tuğgeneral (ö. 1944) == Ölümler == * 19 Ağustos - Mathias Villiers de l'Isle-Adam, Fransız yazar (d. 1838)

== Olaylar == * 28 Ocak - Eyfel Kulesi'nin yapımına başlandı. * 3 Mayıs - Britanya Kolumbiyası'nın Nanaimo kentinde Nanaimo madeni patlaması meydana geldi: 150 madenci öldü. * 12 Ekim - Japonya'da piano ve org üretimi maksadıyla Yamaha şirketi kuruldu. == Doğumlar == === Ocak === * 1 Ocak - Wilhelm Canaris, Alman amiral, Nazi Almanyası'nda Abwehr başkanı (ö. 1945) === Şubat === === Mart === * 14 Mart - Abdülhak Şinasi Hisar (ö. 1963) === Nisan === === Mayıs === * 28 Mayıs - Jim Thorpe, Amerikalı sporcu === Haziran === * 3 Haziran - Carlo Michelstaedter, İtalyan yazar * 22 Haziran - Julian Huxley, İngiliz evrimsel biyolog === Temmuz === === Ağustos === === Eylül === === Ekim === * 6 Ekim - Le Corbusier, İsveç asıllı Fransız mimar (ö. 1965) === Kasım === * 18 Kasım - Hasan Basri Çantay, Türk siyasetçi ve Kur'an müfessiri (ö. 1964) * 24 Kasım - Suç imparatoru Charles Lucky Luciano (Salvatore Lucania) (ö. 1962) === Aralık === * 14 Aralık - Xul Solar, Arjantinli ressam ve heykeltıraş (ö. 9 Nisan 1963) == Ölümler ==

== Olaylar == * 1 Ocak - Penaltı, İngiltere'deki Stoke City-Notts maçındaki tartışmalar üzerine kural kitabına girdi. * ? - Trans Sibirya Demiryolu inşasının başlaması (1916'de biter) * ? - Bir futbol hakeminin saha içine girmesine 1891 yılında izin verildi. O güne kadar saha kenarında koşarlardı. * ? - James Naismith basketbol (basketball = sepet topu)'u buldu. == Doğumlar == * 21 Ocak - Giovanni Michelucci, İtalyan bir mimar, şehir planlamacısı ve gravürcü (ö. 1990) * 24 Mart - Charley Toorop, Hollandalı ressam (ö. 1955) * 27 Mart - Lajos Zilahy, Macar yazar. * 22 Nisan - Nicola Sacco, İtalyan devrimci * 18 Nisan - Boris İofan, Yahudi asıllı Sovyet mimar (ö. 1976) * 19 Temmuz - Eugen Müller, II. Dünya Savaşı sırasında Wehrmacht'ta görev yapan Nazi generali (ö. 1951) == Ölümler == * 15 Mart - Joseph Bazalgette, İngiliz mühendis (d. 1819) * 28 Eylül - Herman Melville, Amerikalı yazar (d. 1819). * 29 Aralık - Leopold Kronecker, Alman matematikçi ve mantıkçı (d. 7 Aralık 1823).

== Olaylar == * 3 Temmuz - Idaho Amerika Birleşik Devletleri birliğine 43. eyalet olarak katıldı. * 10 Temmuz - Wyoming Amerika Birleşik Devletleri birliğine 44. eyalet olarak katıldı. * 16 Eylül - Ertuğrul Fırkateyni battı. * 3 Kasım - Sirkeci Garı'nın açılışı yapıldı. * 29 Aralık – Kızılderililer ile Amerika Birleşik Devletleri arasında Wounded Knee Savaşı oldu. == Doğumlar == * 18 Şubat - Boris Pasternak, Rus şair, yazar, 1958 Nobel Edebiyat Ödülü sahibi (ö. 1960) * 10 Mayıs - Clarence Brown, Amerikalı sinema yönetmeni (ö. 1987) * 11 Mayıs - Helge Løvland, Norveçli dekatloncu (ö. 1984) * 30 Mayıs - Paul Czinner, Macar asıllı film yönetmen ve yapımcısı (ö. 1972) * 12 Haziran - Egon Schiele, Avusturyalı ressam (ö. 1918) * 14 Temmuz - Ossip Zadkine, Rus heykeltıraş ve ressam (ö. 1967) * 20 Temmuz - II. Georgios, Yunanistan Kralı (ö. 1947) * 13 Ağustos - Ellen Osiier, Danimarkalı eskrimci (ö. 1962) * 14 Ekim - Dwight D. Eisenhower, Amerika Birleşik Devletleri'nin 34. başkanı (ö. 1969) * 23 Ekim - Orhan Seyfi Orhon, Türk şair, milletvekili (ö. 1972) * 22 Kasım - Charles de Gaulle, Fransız asker ve siyaset adamı (ö. 1970) * 23 Kasım - Johannes Krüger, Alman mimar (ö. 1975) * 6 Aralık - Dion Fortune, İngiliz mistik (ö. 1946) * 12 Aralık - Kazimierz Ajdukiewicz, Polonyalı filozof ve mantık kuramcısı (ö. 1963) Doğduğu gün ve ay bilinmeyenler * Eduard Zuckmayer - Alman müzikolog (ö. 1972) * Fikret Şadi Karagözoğlu, tiyatro sanatçısı (ö. 1942) == Ölümler == * 17 Şubat - Christopher Latham Sholes, Amerikalı mucit (d. 1819). * 7 Temmuz - Henri Nestlé - Nestlé firması kurucusu (d.1814) * 29 Temmuz - Vincent Van Gogh, Hollandalı ressam (d. 1853) * 26 Ekim - Carlo Collodi, İtalyan gazeteci ve yazar. Pinokyo romanının yazarı. * 23 Kasım – III. Wilhelm, Hollanda Kralı öldü yerine Wilhelmina olarak ülkeyi yöneten kızı geçti * 15 Aralık - Oturan Boğa (Yerli dilinde: Tatanka Iyotake); Amerika Birleşik Devletleri ordularına karşı savaşan son Yerli kabile şefi (d. 1831). * 26 Aralık - Heinrich Schliemann, Alman arkeolog (d. 6 Ocak 1822).

== Olaylar == * 15 Mart - Jesse W. Reno tarafından yürüyen merdivenin patenti alındı. * 18 Ekim - Chicago ve New York arasında ilk uzun telefon hattı açıldı. === Tarihi bilinmeyenler === * Nisan - Galata Rıhtımı inşasına başlandı. == Doğumlar == === Ocak === * 1 Ocak ** Artur Rodziński, Polish conductor (ö. 1958) ** Manuel Roxas, President of the Philippines (ö. 1948) * 3 Ocak - J.R.R. Tolkien - İngiliz yazar (ö. 2 Eylül 1973) * 10 Ocak - Vladimir Littauer, Equestrain trainer and coach (ö. 1989) * 14 Ocak ** Hal Roach, Amerikalı film ve tv yapımcısı (ö. 1992) ** Martin Niemöller, prisoner in the Nazi Holocaust (ö. 1984) * 18 Ocak ** Oliver Hardy, Amerikalı oyuncu ve komedyen (ö. 1957) ** Paul Rostock, Alman cerrah (ö. 1956) * 19 Ocak - Ólafur Thors, Icelandic politician and five times prime minister (ö. 1964) * 26 Ocak - Zara Cully, Amerikalı oyuncu (ö. 1978) * 28 Ocak - Ernst Lubitsch, Almanya doğumlu film yönetmeni (ö. 1947) * 31 Ocak - Eddie Cantor, Amerikalı oyuncu ve şarkıcı (ö. 1964) === Şubat === * 6 Şubat - William Parry Murphy, Amerikalı fizikçi (ö. 1987) * 13 Şubat - Grant Wood, Amerikalı ressam (ö. 1942) * 15 Şubat - James Forrestal, ABD'nin ilk savunma bakanı (ö. 1949) * 18 Şubat - Wendell Willkie, U.S. Republican presidential candidate (ö. 1944) * 21 Şubat - Harry Stack Sullivan, American psychiatrist and psychoanalyst (ö. 1949) * 22 Şubat - Edna St. Vincent Millay, Amerikalı yazar (ö. 1950) * 24 Şubat - Konstantin Fedin, Rus yazar (ö. 1977) * 27 Şubat - William Demarest, Amerikalı oyuncu (ö. 1983) * 28 Şubat - Muhsin Ertuğrul - Türk sinema ve tiyatro adamı (ö. 19 Kasım 1979) === Mart === * 9 Mart - Victoria Mary Sackville-West, İngiliz yazar (ö. 1962) * 10 Mart ** Arthur Honegger, French-born Swiss composer (ö. 1955) ** Gregory La Cava, American director, producer, and writer (ö. 1952) * 26 Mart - Filippo Del Giudice - film yapımcısı (ö. 1 Ocak 1963) * 28 Mart - Corneille Heymans, Belgian physiologist, Nobel Prize laureate (ö. 1968) * 30 Mart - Stefan Banach, Polonyalı matematikçi (ö. 1945) === Nisan === * 6 Nisan ** Donald Wills Douglas, Amerikalı sanayici (ö. 1981) ** Lowell Thomas, Amerikalı gazeteci (ö. 1981) * 8 Nisan - Mary Pickford, Kanadalı oyuncu (ö. 1979) * 12 Nisan ** Johnny Dodds, American jazz clarinettist (ö. 1940) ** Henry Darger, reclusive American outsider artist (ö. 1973) * 13 Nisan - Sir Robert Alexander Watson-Watt, British (Scottish) inventor of radar (ö. 1973) * 19 Nisan - Germaine Tailleferre, Fransız besteci (ö. 1983) * 28 Nisan - Joseph Dunninger, American mentalist (ö. 1975) === Mayıs === * 2 Mayıs- Manfred von Richthofen, 1. Dünya Savaşı'nın en başarılı Alman pilotu (Kızıl Baron) ö.(21 Nisan 1918) * 3 Mayıs - George Paget Thomson, English physicist, Nobel Prize laureate (ö. 1975) * 5 Mayıs - Rajarsi Janakananda, A leading disciple of Paramahansa Yogananda. (ö. 1955) * 7 Mayıs - Archibald MacLeish, Amerikalı şair (ö. 1982) * 9 Mayıs - Zita of Bourbon-Parma, Empress of Austria-Hungary (ö. 1989) * 11 Mayıs - Margaret Rutherford, English actress (ö. 1972) * 12 Mayıs - Fritz Kortner, Austrian-born director (ö. 1970) * 16 Mayıs - Manton S. Eddy, Amerikalı general (ö. 1962) * 18 Mayıs - Ezio Pinza, Italian bass (ö. 1957) * 25 Mayıs - Josip Broz Tito, Yugoslavya devlet başkanı (ö. 1980) * 26 Mayıs - Maxwell Bodenheim, Amerikalı şair ve roman yazarı (ö. 1954) * 30 Mayıs - Fernando Amorsolo, Filipino painter (ö. 1972) * 31 Mayıs - Michel Kikoine, Belaruslu ressam (ö. 1968) === Haziran === * 1 Haziran - Amanullah Khan, ruler of Afghanistan (ö. 1960) * 12 Haziran - Djuna Barnes, Amerikalı modernist yazar * 15 Haziran - Wallace Wade, American football coach, University of Alabama, Duke University (ö. 1986) * 21 Haziran - Reinhold Niebuhr, Amerikalı din bilimcisi (ö. 1971) * 25 Haziran - Katherine K. Davis, Amerikalı besteci (ö. 1980) * 26 Haziran - Pearl S. Buck, Nobel Edebiyat Ödülü sahibi Amerikalı yazar, (ö. 1973) * 30 Haziran - Oswald Pohl, Alman SS subayı (ö. 1951) === Temmuz === * 6 Temmuz - Willy Coppens, Belçikalı ace pilot (d. 1986) * 8 Temmuz - Richard Aldington, İngiliz şair (d. 1962) * 11 Temmuz - Thomas Mitchell, Amerikalı oyuncu (d. 1962) * 12 Temmuz - Bruno Schulz, Leh yazar ve ressam (d. 1942) * 23 Temmuz - I. Haile Selassie, Etyopya kralı (d. 1975) * 26 Temmuz - Sad Sam Jones, Beyzbol oyuncusu (d. 1966) * 29 Temmuz - William Powell, Amerikalı oyuncu (d. 1984) === Ağustos === * 2 Ağustos - Jack Warner, Kanadalı film yapımcısı (d. 1978) * 8 Ağustos - Rafael Moreno Aranzadi, İspanyol futbol oyuncusu (d. 1922) * 11 Ağustos - Hugh MacDiarmid, İskoç şair (d. 1978) * 16 Ağustos - Louis, 7. duc de Broglie, French physicist, Nobel Prize laureate (d. 1987) === Eylül === * 4 Eylül - Darius Milhaud, Fransız bestekâr (d. 1974) * 5 Eylül - Joseph Szigeti, Macar kemancı (d. 1973) * 6 Eylül - Edward Victor Appleton, English physicist, Nobel Prize laureate (d. 1965) * 10 Eylül - Arthur Compton, Amerikalı fizikçi, 1927'de Nobel Fizik Ödülünü almıştır (d. 1962) * 12 Eylül - Alfred A. Knopf, Amerikalı yayıncı (d. 1984) === Ekim === * 6 Ekim - Jackie Saunders, sessiz sinema devri oyuncusu (d. 1954) * 9 Ekim ** Ivo Andrić, Nobel Edebiyat Ödülü kazanmış Hırvat yazar (d. 1975) ** Marina Tsvetaeva, Rus şair (d. 1941) * 23 Ekim - Gummo Marx, Amerikalı oyuncu ve komedyen (d. 1977) * 27 Ekim - Graciliano Ramos, Brezilyalı yazar (d. 1953) * 28 Ekim - Dink Johnson, American jazz musician (d. 1954) * 29 Ekim - Stanislaw Ostrowski, former President of Poland (d. 1982) * 30 Ekim - Charles Atlas, Sanatçı (d. 1972) * 31 Ekim - Alexander Alekhine, Rus satranç şampiyonu (d. 1946) === Kasım === * 5 Kasım - J. B. S. Haldane, İngiliz genetik bilimcisi (d. 1957) * 9 Kasım - Erich Auerbach, German philologist (d. 1964) * 12 Kasım - Guo Moruo, Çinli yazar ve şair (d. 1978) * 16 Kasım - Tazio Nuvolari, İtalyan araba yarışçısı (d. 1953) * 22 Kasım - Emma Tillman, briefly the world's oldest living person and last verified person born in 1892 (d. 2007) === Aralık === * 2 Aralık - Leo Ornstein, Rusya doğumlu besteci ve piyanist (d. 2002) * 4 Aralık - Francisco Franco, İspanyol diktatör (d. 1975) * 5 Aralık - Cyril Ring, Amerikalı oyuncu (d. 1967) * 6 Aralık - Osbert Sitwell, İngiliz yazar (d. 1969) * 8 Aralık - Bert Hinkler, Avustralyalı havacı (d. 1933) * 12 Aralık - Herman Potočnik Noordung, Slovenyalı havacılık mühendisi (d. 1929) * 21 Aralık - Amy Key Clarke, İngiliz mistik şair (d. 1980) * 27 Aralık - Alfred Edwin McKay, Kanadalı ace pilot (d. 1917) * 31Aralık - Stanley Price, Amerikalı oyuncu (d. 1955) Doğduğu gün ve ay bilinmeyenler * Gerald Haxton, secretary and lover of W. Somerset Maugham (d. 1944) * Malik Sayar - Türk jeolog (ö. 11 Mart 1965) * Halil Fikret Kanad - Türk pedagog ve yazar (ö. 1974) == Ölümler == === Ocak === * 12 Ocak - William Reeves, Irish antiquarian (b. 1815) * 21 Ocak - John Couch Adams, İngiliz gökbilimci (d. 1819). * 31 Ocak - Charles Spurgeon, English preacher (b. 1834) === Şubat === * 5 Şubat - Emilie Flygare- Carlén, Swedish novelist (b. 1807) * 27 Şubat - Louis Vuitton, world-renowned French fashion designer (b. 1821) === Mart === * 13 Mart - IV. Ludwig * 16 Mart - Samuel F. Miller, American politician (b. 1827) * 26 Mart - Walt Whitman, American poet (b. 1819) === Nisan === * 4 Nisan - José María Castro Madriz, President of Costa Rica (b. 1818) * 19 Nisan - Thomas Pelham Dale SSC, Anglo-Catholic clergyman prosecuted for Ritualist practices in the 1870s (b. 1821) * 22 Nisan - Edouard Lalo, French composer (b. 1823) * 25 Nisan - William Backhouse Astor, Amerikalı iş insanı (b. 1830) * 26 Nisan - Provo William Perry Wallis, İngiliz amiral === Mayıs === * 22 Mayıs - Alexander Campbell, Kanadalı politikacı (b. 1822) * 29 Mayıs - Bahá'u'lláh, Persian founder of the Bahá'í Faith (b. 1817) === Haziran === * 8 Haziran - Robert Ford, assassin of Jesse James (b. 1862) * 9 Haziran - William Grant Stairs, Kanadalı kâşif (b. 1863) === Temmuz-Aralık === * 30 Temmuz - Count Joseph Alexander Hübner, Avusturyalı diplomat (d. 1811) * September 7 - John Greenleaf Whittier, Amerikalı şair (d. 1807) * October 6 - Alfred, Lord Tennyson, İngiliz şair (d. 1809) * October 12 - Ernest Renan, French philologist and historian (d. 1823) * October 23 - Emin Pasha, Alman doktor (d. 1840 * October 24 - Mir-Fatah-Agha, Shiite cleric * October 25 - Caroline Harrison, ABD başkanı Benjamin Harrison'ın eşi (d. 1832) * December 2 - Jay Gould, American financier (d. 1836) * 6 Aralık - Werner von Siemens, Alman mucit ve sanayici (d. 1816) * December 11 - William Milligan, Scottish theologian (d. 1821) * tarihi bilinmeyen - Jamyang Khyentse Wangpo, Tibetan teacher (d. 1820)

== Olaylar == * 29 Ocak - Karl Benz, Benz Patent Motorwagen adlı ilk otomobilin patentini aldı. * 1 Mayıs - Amerika İşçi Sendikaları Konfederasyonu önderliğinde işçiler günde 12 saat, haftada 6 gün olan çalışma takvimine karşı, günlük 8 saatlik çalışma talebiyle iş bıraktılar.1 Mayıs İşçi Bayramı'nın kabul edilmesine sebep olan eylem. * 4 Mayıs - Haymarket Olayı * 8 Mayıs - Dünyanın ilk kolası Coca-Cola satışa sunuldu. * 9 Eylül - Bern Uluslararası Telif Hakları (Copyright) konvansiyonu imzalandı. Fikrin sahibi Victor Hugo 16 ay önce ölmüştü. * 28 Ekim - Özgürlük Anıtı'nın halka açılışı. * 25 Kasım - II.Abdulhamit'in fermanıyla Osmanlı Devleti'nde Askerlik Şubeleri kurulmaya başlandı. === Tarihi bilinmeyenler === * Germanyum, disprozyum ve flor elementleri keşfedildi. * Günümüzdeki adı Ankara Atatürk Lisesi olan Ankara Sultanisi açıldı. == Doğumlar == * 24 Ocak - Henry King, Amerikalı film yönetmeni (ö. 1982) * 8 Mart - Edward Calvin Kendall, Amerikalı kimyager (ö. 1972) * 24 Mart - Edward Weston, Amerikalı fotoğrafçı (ö. 1958) * 17 Mayıs - XIII. Alfonso, İspanya Kralı. (ö. 28 Şubat 1941) * 18 Mayıs - Ture Nerman, İsveçli sosyalist, yazar, gazeteci. (ö. 7 Ekim 1969) * 29 Haziran - Robert Schuman, Avrupa Birliği fikrinin öncülerinden Fransız politikacı. (d. 4 Eylül 1963) * 26 Ağustos - Rudolf Belling, Alman heykeltıraş. (ö. 1972) * 13 Eylül – Robert Robinson, Nobel Kimya Ödülü sahibi İngiliz kimyager. (ö. 8 Şubat 1975) * 16 Eylül - Jean Arp, Fransız heykeltıraş, ressam ve şair. (ö. 7 Haziran 1966) * 16 Ekim - David Ben-Gurion, İsrail'in ilk başbakanı ve ikinci savunma bakanı. (ö. 1 Aralık 1973) * 15 Kasım - René Guénon, Fransız asıllı Müslüman metafizikçi, yazar. (ö. 1951) * 20 Kasım - Karl von Frisch, Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü sahibi Avusturyalı etolog. (12 Haziran 1982) * 8 Aralık - Diego Rivera, duvar resimleriyle ünlü, Yahudi asıllı Meksikalı ressam. (ö. 24 Kasım 1957) * 24 Aralık - Bogoljub Jevtić, Yugoslavya Krallığı'nda başbakanlık görevi görev yapan Sırp politikacı ve diplomat (d. 1886) === Tarihi bilinmeyenler === * Stepan Maynagaşev, Hakas kökenli Türkolog (ö. 1920) * Oksen Şahinyan, Türkiye Ermenisi tiyatrocu ve rejisör (ö. 23 Mart 1967) == Ölümler == * 15 Mayıs - Emily Dickinson * 31 Temmuz - Franz Liszt, Alman besteci (d. 1811) * 16 Ağustos - Sri Ramakrishna, Hindu mistik önder. (d. 18 Şubat 1836)

1888 (MDCCCLXXXVIII), Miladi takvime göre Pazar günü başlayan artık yıldır. Şu anda, Roma rakamlarıyla yazıldığında en çok rakamın (13) olduğu yıldır. Yine 13 haneli olan bir sonraki yıl 2388 yılıdır. Bu durum, Roma rakamlarıyla 14 rakamlı olan 2888 yılına kadar devam edecektir. == Olaylar == *13 Ocak - National Geographic Society, Washington'da kurularak National Geographic dergisinin ilk sayısı yayınladı. *6 Şubat - Gillis Bildt, İsveç başbakanı oldu (1888–1889). * 11 Şubat - Sirkeci Garı'nın temeli atıldı. *9 Mart - I.Wilhelm öldü, yerine geçen III. Friedrich Alman İmparatoru ve Prusya Kralı oldu. *16 Mart - Yunanistan Millî Kütüphanesi'nin temeli Atina'da atıldı. *16 Nisan - Alman İmparatorluğu, Nauru adasını ilhak etti. *10 Mayıs - Japonya'da bir petrol ve gaz enerjisi markası olan Eneos'un öncülü olan Nippon Oil, Niigata'da kuruldu. *3 Haziran - Sedang Krallığı, günümüz Vietnam'ında kuruldu . * Benjamin Harrison Birleşik Devletler’in 23. başkanı oldu * New York eyaletinde suçlular elektrikli sandalye ile idam edilmeye başlandı * Tarsus Amerikan Lisesi St. Paul's Institute at Tarsus adıyla eğitime başladı. * İzmir Atatürk Lisesi Mekteb-i Sultani olarak eğitime başladı. * Haydarpaşa -İzmir- Ankara demiryolu imtiyazının Almanlar’a verilmesi == Doğumlar == === Eylül === * 12 Eylül - Maurice Chevalier, Fransız aktör ve şarkıcı (ö. 1972) * 16 Eylül - Frans Eemil Sillanpää, Fin yazar * 26 Eylül - T. S. Eliot Amerika Birleşik Devletleri doğumlu İngiliz şair. === Ekim === * 9 Ekim - Nikolay Buharin, Bolşevik devrimci, entelektüel, Sovyet siyasetçi (ö. 1938) === Aralık === * 22 Aralık - Joseph Arthur Rank, İngiliz sanayici ve film yapımcısı (ö. 1972) === Doğduğu gün ve ay bilinmeyenler === * Ebu’l Faruk Süleyman Hilmi Silistrevi, din adamı, bilgin,alim * Cafer Sayılır, TBMM 4. dönem Eskişehir milletvekili (ö. 6 Mayıs 1947). * Ord. Prof. Dr. Mustafa Hulki Erem, elektrik mühendisi (ö. 1956) == Ölümler == * 29 Ocak - Edward Lear, İngiliz sanatçı, yazar (d. 1812) * 31 Ocak - Giovanni Bosco, İtalyan rahip, eğitimci ve Salezyenler tarikatının kurucusu (d. 1815) * 5 Şubat – Anton Mauve, Hollandalı ressam (d. 1838) * 18 Şubat - Köprülü Hamdi, Türk asker ve bürokrat. * 6 Mart - Louisa May Alcott, Amerikalı romancı (d. 1832) * 9 Mart – I. Wilhelm, Almanya kralı. * 24 Mart - Théodore Frère, Fransız ressam (d. 1814) * 15 Nisan - Matthew Arnold, İngiliz şair (d. 1822) * 26 Mayıs – Ascanio Sobrero, İtalyan kimyager (d. 1812) * 15 Haziran – III. Friedrich, Almanya kralı. * 16 Ağustos - John S. Pemberton, Amerikalı eczacı, Coca-Cola'nın kurucusu (d. 1831) * 24 Ağustos - Rudolf Clausius, Alman fizikçi, termodinamik biliminin başlıca kurucularından (d. 1822) * 11 Eylül - Domingo Faustino Sarmiento, Arjantinli politikacı, yazar ve Arjantin'in altıncı devlet başkanı. (d. 1811) * 23 Eylül – François Achille Bazaine, Fransız general (d. 1811) * 2 Aralık - Namık Kemal, Türk şair (d. 1840) * 3 Aralık - Carl Zeiss, Alman iş insanı, Carl Zeiss AG'nin kurucusu (d. 1816) * 24 Aralık - Mihail Loris-Melikov, Rus devlet adamı, general (d. 1826) * Ali Rıza Efendi - Mustafa Kemal Atatürk'ün babası (d. 1841) Kategori:Artık yıllar

== Olaylar == * 4 Eylül - New York'taki The Exchange Buffet kafeteryasında ilk kez "self-servis" sistemi uygulanmaya başladı. === Tarihi bilinmeyenler === * Praseodim ve Neodimyum elementleri keşfedildi * Benzinle çalışan içten yanmalı motora sahip ilk otomobil Alman mühendis Carl Friedrich Benz tarafından yapıldı. == Doğumlar == * 21 Ocak - Umberto Nobile, Kuzey Kutbu uçuşuna öncülük eden İtalyan havacılık mühendisi, kaşif ve general. (ö. 30 Temmuz 1978) * 7 Şubat - Sinclair Lewis, Amerikalı yazar. (ö. 10 Ocak 1951) * 9 Şubat - Alban Berg, Avusturyalı besteci(ö. 24 Aralık 1935) * 16 Nisan - Arnold Petersen, Amerika Sosyalist İşçi Partisi Ulusal Sekreteri (ö. 1976) * 20 Ağustos - Dino Campana, İtalyan şair. * 11 Eylül - David Herbert Lawrence, İngiliz yazar. (ö. 2 Mart 1930) * 16 Eylül - Karen Horney, Amerikalı psikanalist (ö. 1952) * 18 Eylül - Üzeyir Hacıbeyov, Azeri besteci. * 7 Ekim - Niels Bohr, Danimarkalı Nobel Fizik Ödülü sahibi fizikçi. (ö. 18 Kasım 1962) * 11 Ekim - François Mauriac, Fransız yazar. (ö. 1 Eylül 1970) * 30 Ekim - Ezra Pound, Amerikalı şair, çevirmen, deneme yazarı. (ö. 1 Kasım 1972) * 11 Kasım - George S. Patton, Amerikalı asker. (ö. 21 Aralık 1945) * 25 Aralık - James Ewing, Amerikalı patolog (ö. 16 Mayıs 1943) ;Doğduğu gün ve ay bilinmeyenler: * Şahabettin Süleyman, (ö. 1921, İsviçre), Türk yazar. * Makbule Atadan, Mustafa Kemal Atatürk'ün kız kardeşi (ö. 1956) * Şakir Zümre, Cumhuriyetin ilk sanayicisi (ö. 16 Haziran 1966) * Ali Şefik Özdemir, (ö. 17 Mayıs 1951) TBMM 6. dönem Siirt, 7. dönem Gaziantep milletvekili. == Ölümler == * 26 Ocak - Charles George Gordon, İngiliz general. (d. 28 Ocak 1833) * 7 Mayıs - Semai Ahmet Efendi, Osmanlı Devleti (d. 1789) * 22 Mayıs - Victor Hugo, Fransız yazar (d.1802) * 23 Temmuz - Ulysses S. Grant, ABDli general ve 18. Amerika Birleşik Devletleri başkanı. (d. 27 Nisan 1822) * 15 Eylül - Jumbo (fil), tüm zamanların en ünlü fili. 'Jumbo boy' terimine adını verdi. (d. 1860) * 29 Ekim - George B. McClellan, ABDli general. (d. 3 Aralık 1826) * 24 Kasım - XII. Alfonso, İspanya kralı (d.1857) * 25 Kasım - Thomas A. Hendricks, ABDli vali ve 21. başkan yardımcısı. (7 Eylül 1819) Öldüğü gün ve ay bilinmeyenler * Kara Abdal, Osmanlı Devleti şairi (d.1828)

== Olaylar == * 15 Ocak -İstanbul Lisesi'nin (İstanbul Erkek Lisesi) nin Vefa semtinde bulunan bir konakta Şems-ül Mekatip adı ile Selanik'li Abdikamil Efendi ile Emekli Bahriye Yüzbaşısı Nadir Bey tarafından kurularak eğitime başlaması. * Amerika Birleşik Devletleri'nde Grover Cleveland 22. başkan oldu == Doğumlar == === Ocak === * 12 Ocak - Louis Horst (ö. 1964) * 31 Ocak - Mehmed Emin Resulzade - Azerbaycan Halk Cumhuriyetinin kurucusu (ö. 1955) === Şubat === === Mart === * 20 Mart - Philipp Frank, Avusturyalı fizikçi, matematikçi ve akademisyen (ö. 1966) === Nisan === === Mayıs === * 27 Mayıs - Max Brod, Yahudi kökenli Alman yazar (ö. 1968) === Haziran === === Temmuz === === Ağustos === === Eylül === * 24 Eylül - İsmet İnönü, Türk asker, Türk Kurtuluş Savaşı Batı Cephesi Komutanı, Türkiye Cumhurbaşkanı, Türkiye Başbakanı (ö. 1973) * 26 Eylül - Arnaldo Foschini, İtalyan mimar ve akademisyen (ö. 1968) === Ekim === === Kasım === === Aralık === * 2 Aralık - Yahya Kemal Beyatlı (ö. 1958) * 3 Aralık - Racendra Prasad, Hindistan'ın ilk cumhurbaşkanı (ö. 1963) * 30 Aralık - Hideki Tojo, Japon asker, düşünür ve devlet adamı === Doğduğu gün ve ay bilinmeyenler === * Mehmed Kemal, Osmanlı bürokratı (ö. 1919) * Ahmet Haşim, Sembolizmin öncülerinden Türk şair (ö. 1933) * Kemalettin Sami Gökçen, Türk subay ve siyasetçi * Halide Edip Adıvar, Türk yazar, siyasetçi, akademisyen, öğretmen (ö. 1964) * Ömer Seyfettin,Hikâye yazarı, asker, şair (ö. 1920) * Mazhar Osman, Türkiye'de ilk modern ruh sağlığı hastanesini kuran Türk hekimi (ö. 1951) * Irving Morrow, Amerikalı mimar (ö. 1952) == Ölümler == * 3 Şubat, Alman fizikçi ve mühendis Gotthilf Heinrich Ludwig Hagen (d. 1797) * 8 Mayıs, Osmanlı Sadrazamı Ahmet Şefik Mithat Paşa * 12 Mayıs, Çek besteci Bedřich Smetena (d. 1824) * 1 Temmuz, İskoç dedektif ve casus Allan Pinkerton (d. 1819) * 29 Ekim, Ermeni asıllı Osmanlı Ticaret ve Ziraat nâzırı Ohannes Çamiç Efendi (d. bilinmiyor)

== Olaylar == * 24 Mayıs – Brooklyn Köprüsü açıldı * 27 Ağustos – Sumatra ile Java arasındaki Krakatoa volkanı patladı. Patlama sonucu 36.000 kişi öldü === Tarihi bilinmeyenler === * 1883'te başlayan kolera salgını dünya çapına yayılmış ve milyonlarca insanın ölümüne sebep olmuştur * Alman patolog Edwin Klebs difteriye neden olan bakteriyi keşfetti * İsmail Gaspıralı Kırım'da Tercüman gazetesini çıkardı * Hamidiye Ticaret Mektebi Alisi (Marmara Üniversitesi) == Doğumlar == === Ocak === * 3 Ocak - Clement Attlee, İngiliz siyasetçi. İngiliz İşçi Partisi başkanı (1935- 1955) ve Büyük Britanya başbakanı (1945-1951). === Şubat === * 3 Şubat - Camille Bombois, Fransız ressam * 8 Şubat - Joseph Alois Schumpeter, Avusturyalı iktisatçı ve siyaset bilimci *11 Şubat - Tevfik Rüştü Aras, Türk siyasetçi === Mart === * 23 Mart - Andrey Bubnov, Ekim Devrimi önderlerinden Bolşevik devrimci, Sol Muhalefet üyesi (ö. 1938) * 29 Mart - Memduh Şevket Esendal (ö. 1952) === Mayıs === * 16 Mayıs - Mahmut Celâl Bayar, Türkiye'nin 3. cumhurbaşkanı === Haziran === === Temmuz === * 3 Temmuz - Franz Kafka, Avusturyalı yazar (ö. 3 Haziran 1924) * 29 Temmuz - Benito Mussolini, İtalyan politikacı ve gazeteci (ö. 1945) === Ağustos === === Eylül === === Ekim === * 10 Ekim - Adolf Joffe, komünist devrimci, Bolşevik siyasetçi ve Karaylar diplomatı (ö. 1927) === Kasım === * 21 Kasım - William Frederick Lamb, Amerikalı mimar (ö. 8 Eylül 1952) * 26 Kasım - Lou Tellegen, Amerikalı sinema ve tiyatro oyuncusu (ö. 1934) === Aralık === === Doğum günü ve ayı bilinmeyenler === * Ali Rana Tarhan, siyasetçi (ö. 1956) * Amalia Sánchez Ariño, Arjantinli oyuncu (ö. 1969) * Osman Nuri Ergin, tarihçi (ö. 1961) == Ölümler == === Ocak === === Şubat === * 13 Şubat - Richard Wagner, Alman besteci (d. 1813) === Mart === * 14 Mart - Karl Marx, Das Kapital'in yazarı, Alman filozof ve devrimci === Nisan === * 30 Nisan - Édouard Manet), Fransız ressam (ö. 1832) === Mayıs === === Haziran === * 20 Haziran - Gustave Aimard, Fransız roman yazarı === Temmuz === === Ağustos === === Eylül === === Ekim === === Kasım === === Aralık ===

== Olaylar == küçükresim|300px|Apollo 14 ekibinden Alan Shepard ay yüzeyinde. * 1729 - Türkiye'de ilk kitap, Mehmet Bin Mustafa'nın (Vanlı) kaleme aldığı Sıhahı Cevheri (Vankulu) adlı sözlük basıldı. İbrahim Müteferrika, ilk Türk matbaasını İstanbul'da Sultanselim'deki konağında kurmuştu. * 1747 - İlk zührevi hastalıklar kliniği, Londra'da açıldı. * 1790 - Osmanlı-Prusya ittifakı. * 1865 - ABD Temsilciler Meclisi, köleliği yasaklayan yasayı onayladı. * 1876 - ABD'de ülkedeki tüm Kızılderililer, Kızılderili rezervasyonu olarak adlandırılan, kendilerine ayrılmış özel bölgelerde yaşamaya zorlandılar. * 1915 - I. Dünya Savaşı: Almanya, Ruslara karşı zehirli gaz kullandı. * 1927 - Müttefiklerin Almanya üzerindeki denetimi sona erdi; bundan sonra Almanya'nın yeniden silahlanmasını Milletler Cemiyeti denetleyecek. * 1928 - Türk Eğitim Derneği (TED) Ankara'da kuruldu. * 1928 - Sovyetler Birliği'nde 30 muhalefet lideri Almatı'ya sürgüne gönderildi. Sürgüne gidenler arasında Lev Troçki de vardı. * 1930 - Seloteyp, 3M şirketi tarafından pazara sürüldü. * 1931 - Gümrük ve Tekel Bakanlığı kuruldu. * 1931 - Kültür magazin dergisi, Resimli Ay kapandı. * 1931 - Yarın gazetesi Başyazarı Arif Oruç ve Sorumlu Müdürü İzmit'te birer yıldan fazla hapse mahkûm oldular. * 1934 - Nâzım Hikmet, Nail Vahtedi, Tosun Ömer ve Yonga Ömer beş yıl hapis cezasına mahkûm edildi. * 1938 - Atatürk, Gemlik'te sun'i ipek fabrikasını açtı. * 1942 - Öğrencilere sigara içme ve nişan yüzüğü takma yasağı getirildi. * 1943 - Stalingrad Muharebesi'nde Nazi Almanyası'nın 6. Ordu Komutanı Generalfeldmarschall Friedrich Paulus, Sovyet Birlikleri'ne teslim oldu. * 1946 - SSCB'den esinlenen yeni Yugoslavya Anayasasına göre ülke, altı cumhuriyetten oluşuyor: Bosna-Hersek, Hırvatistan, Makedonya, Karadağ, Sırbistan ve Slovenya. * 1950 - Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Harry S. Truman, hidrojen bombası geliştirme programı yürüttüklerini açıkladı. * 1952 - Yunanistan Dış İşleri Bakanı Sofoklis Venizelos'un Türkiye'ye yaptığı resmî gezi sırasında, Türk-Elen Dostluk Derneği'nin kurulması kararlaştırıldı. * 1953 - Kuzey Denizi taşkınlarında sadece Hollanda'da 1800'den fazla kişi öldü. * 1956 - "Nesebi sahih olmayan çocukların tescili" hakkındaki kanun Meclis'te kabul edildi. * 1956 - Guy Mollet, Fransa Başbakanı oldu. * 1958 - İlk başarılı Amerika Birleşik Devletleri uydusu Explorer 1, Dünya çevresindeki yörüngesine oturdu. * 1961 - İsrail Başbakanı David Ben Gurion istifa etti. * 1961 - Ahmet Emin Yalman, Vatan gazetesinden ayrıldı. * 1964 - 15 Ocak günü Kıbrıs sorununu görüşmek üzere toplanan III. Londra Konferansı, 19 günlük çalışmanın ardından bir sonuç alınamadan dağıldı. * 1965 - Sağlık Bakanlığı bir açıklama yaptı; Türkiye'de ortalama insan ömrü 33 yıl. * 1966 - Paşabahçe Şişe ve Cam Fabrikası'nda 2400 işçi greve başladı. * 1968 - Vietkong büyük bir saldırıya geçti; Saygon'daki Amerikalı Elçiliği 6 saat işgal edildi. * 1968 - TRT Ankara Televizyonu, deneme yayınına başladı. * 1971 - İnsanlı ay yolculuklarında bir adım daha; Apollo 14 fırlatıldı. Görevli astronotlar: Alan Shepard, Edgar Mitchell ve Stuart Roosa. * 1973 - Çetin Altan'ın 4,5 yıl hapsi istendi; karikatürist Turhan Selçuk'u döven 3 polis hapse mahkûm edildi. * 1973 - Devlet Güvenlik Mahkemeleri'nin kurulmasına ilişkin kanun kabul edildi. * 1974 - Seyfi Demirsoy'un ölümüyle boşalan Türk-İş Genel Başkanlığına Halil Tunç seçildi. * 1976 - İlerici Kadınlar Derneği (İKD), Ankara'da "Evlat acısına son" mitingi düzenledi. Mitinge 5 bin kişi katıldı. * 1978 - Zonguldak'ta ikramiyesi ödenmeyen 20 bin maden işçisi direnişe geçti. * 1980 - Tariş olayları: Tariş'te direniş bitti, işçiler işbaşı yaptılar. 22 Ocak'ta güvenlik güçleri arama yapma gerekçesiyle Tariş işletmelerine girmek istemiş, 600 işçi gözaltına alınmıştı. * 1985 - Başbakan Turgut Özal, Gökova'da termik santral kurulacağını açıkladı. * 1986 - İşkence konusunda itiraflarda bulunan polis memuru Sedat Caner, Ankara Cumhuriyet Savcılığı'na teslim oldu. * 1986 - Sosyaldemokrat Halkçı Parti (SHP) İçel Milletvekili Fikri Sağlar, Türkiye'de 5 yılda 800'den fazla insanın "kayıp" olduğunu söyledi. * 1990 - Atatürkçü Düşünce Derneği ve Türk Hukuk Kurumu Başkanı Muammer Aksoy, 73 yaşında Ankara'da evinin önünde kurşunlanarak öldürüldü. * 1990 - SSCB satranç şampiyonu Gary Kasparov, vatandaşı Anatoli Karpov'u yenerek dünya satranç şampiyonu oldu. * 1990 - Moskova'da ilk McDonald's açıldı. * 1996 - Patlayıcı yüklü bir kamyon Kolombo'da (Sri Lanka) Merkez Bankasının kapılarına çarparak infilak etti: en az 86 kişi öldü, 1400 kişi yaralandı. * 2000 - Alaska Havayollarına ait bir yolcu uçağı, Büyük Okyanus'a düştü: 88 kişi öldü. * 2004 - TL'den 6 sıfır atılması ve Türkiye Devleti para biriminin Yeni Türk Lirası olmasını öngören yasa, Resmi Gazete'de yayımlandı. * 2005 - Dünyaca ünlü pop yıldızı Michael Jackson hakkında, 13 yaşındaki bir çocuğa tacizde bulunduğu gerekçesiyle dava açıldı. * 2005 - Afganistan'daki Türk birlikleri, Kabil'deki uluslararası hava alanının sorumluluğunu üstlendi. * 2006 - Abdullah Öcalan'ın avukatlarından İrfan Dündar, müvekkilinin yeniden yargılanmaya ilişkin dilekçesini, bu konuda yetkili olan Ankara 11. Ağır Ceza Mahkemesine göndererek başvuruda bulunduğunu bildirdi. * 2008 - İstanbul'un Zeytinburnu ilçesinde ruhsatsız bir binada maytapların yanarak doğalgaz kazanını patlatmasıyla oluşan olayda 23 kişi öldü, 120 kişi yaralandı. * 2019 - Wrapped Bitcoin piyasaya sürüldü. * 2020 - Birleşik Krallık Avrupa Birliği'nden ayrıldı. (bknz: Birleşik Krallık'ın Avrupa Birliği'nden ayrılması) == Doğumlar == * 1543 - Tokugawa İeyasu, Orta Çağ Japonya'sının en önemli shōgunlarından (askeri hükümdar) biri (ö. 1616) * 1620 - Georg Friedrich, Almanya ve Hollanda kökenli mareşal (ö. 1692) * 1624 - Arnold Geulincx, Fransız Descartesçı düşünür (ö. 1669) * 1763 - Jens Esmark, Danimarkalı-Norveçli mineraloji profesörü (ö. 1839) * 1769 - André-Jacques Garnerin, Fransız havacı ve çerçevesiz paraşütün mucidi (ö. 1823) * 1797 - Franz Schubert, Avusturyalı besteci (ö. 1828) * 1799 - Rodolphe Töpffer, İsviçreli yazar, öğretmen, ressam, karikatürist ve çizgi romancı (ö. 1846) * 1858 - André Antoine, Fransız oyuncu, film yönetmeni, yazar, eleştirmen (ö. 1943) * 1865 - Henri Desgrange, Fransız bisiklet yarışçısı ve spor muhabiri (ö. 1940) * 1868 - Theodore Richards, Amerikalı kimyacı (ö. 1928) * 1869 - Henri Carton de Wiart, Belçika'nın 23'üncü Başbakanı (ö. 1951) * 1869 - Wilhelm Heye, Alman asker (ö. 1947) * 1881 - Irving Langmuir, Amerikalı Nobel Kimya ödülüne sahip kimyager (ö. 1957) * 1884 - Mehmed Emin Resulzade, Azerbaycan Demokratik Cumhuriyetinin kurucusu (ö. 1955) * 1884 - Theodor Heuss, Batı Almanya'nın ilk Cumhurbaşkanı (ö. 1963) * 1892 - Eddie Cantor, Amerikalı şarkıcı, komedyen, dansçı ve oyuncu (ö. 1964) * 1893 - Arkadiy Plastov, sosyalist gerçekçilik akımının öncülerinden olan Rus Sovyet ressam (ö. 1972) * 1894 - Kurt Blome, Nazi bilim insanı (ö. 1969) * 1896 - Sofya Yanovskaya, Sovyet matematikçi ve tarihçi (ö. 1966) * 1902 - Tallulah Bankhead, Amerikalı oyuncudur (ö. 1968) * 1902 - Alva Myrdal, İsveçli diplomat ve siyasetçi (ö. 1986) * 1905 - John O'Hara, Amerikalı yazar (ö. 1970) * 1910 - Faruk Kenç, Türk film yönetmeni (ö. 2000) * 1911 - Baba Vanga, Bulgar kadın kâhin (ö. 1996) * 1918 - Kerim Korcan, Türk yazar (ö. 1990) * 1919 - Jackie Robinson, ilk Afrikalı Amerikalı profesyonel bir beyzbol oyuncusuydu (ö. 1972) * 1921 - Carol Channing, Amerikalı stand-up komedyen, oyuncu, şarkıcı, dansçı ve seslendirme sanatçısıdır (ö. 2019) * 1921 - Mario Lanza, Amerikalı tenor ve oyuncu (ö. 1959) * 1923 - Norman Mailer, Amerikan romancı ve Pulitzer Ödülü sahibi (ö. 2007) * 1923 - Adela Forestello, Arjantinli insan hakları aktivisti * 1929 - Rudolf Mössbauer, Alman fizikçi ve Nobel Fizik Ödülü sahibi (ö. 2011) * 1929 - Jean Simmons, İngiliz asıllı Amerikalı aktris ve seslendirme sanatçısı (ö. 2010) * 1931 - Ernie Banks, Amerikalı efsanevi profesyonel beyzbolcudur (ö. 2015) * 1933 - Bernardo Provenzano, İtalyan suç ögrütü lideri (ö. 2016) * 1934 - Muhammed Taki Misbah Yezdi, İranlı siyasetçi (ö. 2021) * 1935 - Kenzaburo Oe, Japon romancı ve Nobel Edebiyat Ödülü sahibi (ö. 2023) * 1936 - Can Bartu, Türk futbolcu (Fenerbahçeli efsanevi futbolcu) (ö. 2019) * 1937 - Philip Glass, Amerikalı besteci * 1937 - Suzanne Pleshette, Amerikalı aktris (ö. 2008) * 1938 - Beatrix, Hollanda Kraliçesi * 1938 - Lynn Carlin, Amerikalı eski bir aktris * 1941 - Jessica Walter, Amerikalı aktris (d. 2021) * 1942 - Daniela Bianchi, İtalyan aktris * 1942 - Derek Jarman, İngiliz sinema yönetmeni (ö. 1994) * 1942 - Zeynep Kerman, Türk edebiyat araştırmacısı ve akademisyen * 1945 - Temel Gürsu, Türk yönetmen, yapımcı, senarist, oyuncu ve seslendirme sanatçısı * 1947 - Jonathan Banks, Amerikalı oyuncudur * 1947 - Bernard Guignedoux, Fransız futbolcu ve teknik direktör (ö. 2021) * 1947 - Glynn Turman, Amerikalı aktör, yazar, yönetmen ve yapımcıdır * 1951 - Selma Güneri, Türk sinema ve ses sanatçısı * 1956 - Guido van Rossum, Hollandalı bir bilgisayar programcısıdır * 1956 - John Lydon, İngiliz müzisyen * 1959 - Anthony LaPaglia, Avustralyalı oyuncu * 1959 - Kelly Lynch, ABD doğumlu oyuncu * 1960 - Ekber Genci, İranlı yazar ve gazeteci * 1960 - Grant Morrison, çizgi roman yazarı * 1960 - Željko Šturanović, Karadağ'lı siyasetçi (ö. 2014) * 1961 - Fatih Kısaparmak, Türk besteci ve yorumcu * 1961 - Filiz Kerestecioğlu, Türk hukukçu ve siyasetçi * 1961 - Latif Demirci, Türk karikatürist * 1963 - Ergün Poyraz, Türk araştırmacı yazar * 1964 - Jeff Hanneman, Amerikalı müzisyen ve Slayer grubunun gitaristi (ö. 2013) * 1964 - Ofra Harnoy, Kanadalı çellist'tir * 1966 - Anne Berge, Norveçli kayakçı * 1968 - John Collins, İskoç millî futbolcu ve tekni direktördür * 1970 - Minnie Driver, İngiliz oyuncu ve şarkıcı * 1971 - Patricia Velásquez, Venezuelalı aktris ve model * 1973 - Amanda Lee Rogers, Avusturyalı eski aktris * 1975 - Preity Zinta, Bollywood'un (Hint Sineması) oyuncularından biriq * 1976 - Traianos Dellas, Yunan millî futbolcu ve teknik direktör * 1977 - Kerry Washington, Amerikalı oyuncudur * 1978 - Fabián Caballero, Arjantinli eski futbolcudur * 1980 - James Adomian, İngiltere doğumlu Amerikalı oyuncudur * 1981 - Justin Timberlake, Amerikalı pop şarkıcısı ve aktör * 1982 - Salvatore Masiello, İtalyan futbolcu * 1982 - Allan James McGregor, İskoç kaleci * 1982 - Elena Paparizou, Yunan şarkıcı * 1983 - Fabio Quagliarella, İtalyan futbolcudur * 1984 - Jeremy Wariner, Amerikalı atlet * 1985 - Adam Federici, Avustralyalı eski millî futbolcudur * 1986 - Walter Dix, Amerikan kısa mesafe koşucusudur * 1986 - Megan Ellison, Amerikalı yapımcı * 1988 - Taijo Teniste, Eston millî futbolcudur == Ölümler == * 1398 - Sukō, Japonya'da Nanboku-chō dönemi sırasında üçüncü Kuzey Talibi (d. 1334) * 1435 - Xuande, Çin'in Ming Hanedanı'nın beşinci imparatoru (d. 1399) * 1606 - Guy Fawkes, İngiliz isyancı asker (d. 1570) * 1644 - Kemankeş Kara Mustafa Paşa, Osmanlı devlet adamı (d. ?) * 1788 - Charles Edward Stuart, İngiltere, İskoçya, Fransa ve İrlanda tahtlarının ikinci jakobit talibi (d. 1720) * 1828 - Aleksandros İpsilantis, Yunan komutan (d. 1792) * 1854 - Silvio Pellico, İtalyan yurtsever, şair ve oyun yazarı (d. 1788) * 1882 - James Spriggs Payne, Liberyalı siyasetçi (d. 1819) * 1888 - Giovanni Bosco, İtalyan eğitimci, yazar ve Katolik rahip (d. 1815) * 1914 - Recaizade Mahmud Ekrem, Türk edebiyatçı (d. 1847) * 1915 - ‎Alan Lomax‎‎, Amerikalı tarihçi, yazar ve akademisyen‎ (d. 2002) * 1945 - Eddie Slovik, Amerikalı er rütbesinde asker (II. Dünya Savaşı sırasında firardan dolayı idam edilen tek ABD askeri) (d. 1920) * 1946 - İsmail Hakkı İzmirli, Türk felsefeci ve İslam felsefesi tarihçisi (d. 1869) * 1954 - Edwin Armstrong, Amerikalı elektrik mühendisi ve mucit (d. 1890) * 1956 - A. A. Milne, İngiliz yazar (d. 1882) * 1969 - Stoyan Zagorçinov, Bulgar yazar (d. 1889) * 1973 - Ragnar Anton Kittil Frisch, Norveçli ekonomist ve Nobel Ekonomi Ödülü sahibi (d. 1895) * 1974 - Samuel Goldwyn, Amerikalı film yapımcısı (d. 1882) * 1974 - Ekrem Cemilpaşa, Kürt siyaset adamı (d. 1891) * 1982 - Melih Vassaf, Türk eleştirmen ve oyun yazarı (d. 1927) * 1984 - Pembe Marmara, Kıbrıs Türk şair (d. 1925) * 1990 - Muammer Aksoy, Türk hukukçu ve siyasetçi (d. 1917) * 2005 - İsmail Hakkı Şen, Türk oyuncu (d. 1927) * 2006 - Moira Shearer, İskoç oyuncu ve balerin (d. 1926) * 2006 - George Koval, Amerikalı casus, bilim insanı ve kandidat (d. 1913) * 2012 - Dorothea Tanning, Amerikalı ressam, matbaacı, heykeltıraş, yazar ve şairdi (d. 1910) * 2013 - Hasan Habibi, İranlı siyasetçi, avukat ve akademisyen (d. 1937) * 2014 - Miklós Jancsó, Macar sinema yönetmenidir (d. 1921) * 2015 - Tomás Bulat, Arjantinli ekonomist, gazeteci ve yazar (d. 1964) * 2016 - Celal Aliyev, Azeri akademisyen, biyolog ve siyasetçi (d. 1928) * 2016 - Ülkü Ülker, Türk oyuncu ve şarkıcı (d. 1950) * 2016 - Terry Wogan, İrlandalı radyo ve televizyon sanatçısı (d. 1938) * 2017 - Thomas Barlow, Amerikalı siyasetçidir (d. 1940) * 2017 - John Wetton, İngiliz şarkıcı, müzisyen, basçı ve gitaristtir (d. 1949) * 2017 - Tokitenkū Yoshiaki, Moğol sumo güreşçisidi (d. 1979) * 2018 - Rasual Butler, Amerikalı basketbolcudur (d. 1979) * 2018 - Erwin de Vries, Surinamlı ressam ve heykeltıraştır (d. 1929) * 2018 - Ann Gillis, Amerikalı oyuncudur (d. 1927) * 2018 - Leonid Kadenyuk, Bağımsız Ukrayna'nın ilk astronotu unvanına sahip test pilotu (d. 1951) * 2018 - Olavi Mäenpää, Fin siyasetçi ve eski parti başkanıdır (d. 1950) * 2019 - Candice Earley, Amerikalı oyuncudur (d. 1950) * 2019 - A. Ernest Fitzgerald, Amerikalı mühendis ve yazar (d. 1926) * 2019 - Kálmán Ihász, Macar eski millî futbolcudur (d. 1941) * 2019 - Ron Joyce, Kanadalı milyarder iş insanı ve hayırseverdir (d. 1930) * 2019 - Johnny Lion, Hollandalı şarkıcı, gazeteci ve oyuncu (d. 1941) * 2019 - Pierre Nanterme, Fransız yönetici ve iş insanı (d. 1959) * 2019 - Georges Sarre, Fransız siyasetçidir (d. 1935) * 2020 - Mary Higgins Clark, Amerikalı hikâye yazarı ve romancı (d. 1927) * 2020 - Halid Bişara, Mısırlı yönetici ve iş insanı (d. 1971) * 2020 - Mirza Hazar, Azeri yazar, siyasi analist, spiker, radyocu, yayıncı (d. 1947) * 2020 - Dalip Kaur Tiwana, Hint romancı, akademisyen ve kısa hikâye yazarı (d. 1935) * 2021 - Zoila Águila Almeida, Kübalı devrimci ve siyasi hükümlüdür (d. 1939) * 2021 - Douglas Bravo, Venezuelalı siyasetçi ve direnişçi örgüt lideridir (d. 1932) * 2021 - Alejandro Gómez, İspanyol uzun mesafe koşucusu (d. 1967) * 2021 - Andrej Hryc, Slovak aktör (d. 1949) * 2021 - Tozama Mantashe, Güney Afrikalı siyasetçi (d. 1960) * 2021 - Michel Murr, Lübnanlı iş insanı ve siyasetçi (d. 1932) * 2021 - Yitzchok Scheiner, Amerika Birleşik Devletleri doğumlu İsrailli haham (d. 1922) * 2021 - Meshulam Dovid Soloveitchik, Belarus doğumlu İsrailli Haredi hahamı ve rosh yeshivası (d. 1921) * 2021 - Abraham J. Twerski, Amerika Birleşik Devletleri doğumlu Hasidik hahamı ve bilim insanı (d. 1930) * 2022 - Ekkehardt Belle, Alman aktör (d. 1954) * 2022 - Pierre Bellon, Fransız milyarder iş insanı (d. 1930) * 2022 - Carleton Carpenter, Amerikalı aktör, sihirbaz, dansçı, söz yazarı ve romancı (d. 1926) * 2022 - Onésimo Cepeda Silva, Meksikalı Roma Katolik piskopos (d. 1937) * 2023 - Cleonice Berardinelli, Brezilyalı akademisyen (d. 1916) * 2023 - Anna Czerwińska, Polonyalı dağcı (d. 1949) * 2023 - Alan Hurst, İngiliz siyasetçi (d. 1945) * 2023 - Jan Kudra, Polonyalı eski bisikletçi (d. 1937) * 2023 - Kadriye Nurmambet, Romanyalı Kırım Tatarı azınlıktan halk müziği sanatçısı ve folklorist (d. 1933) * 2023 - Luigi Pasinetti, Keynes sonrası ekolün İtalyan bir ekonomistidir (d. 1930) == Tatiller ve özel günler == * Fırtına: Balık Fırtınası == Kaynakça == *0131 31

== Olaylar == * 1 Ocak - Alman bilim insanı Wilhelm Röntgen, kendi buluşu olan X ışınlarını dünyaya duyurdu. * 4 Ocak - Utah eyaleti ABD'ye eklendi. * 1 Mart - Henri Becquerel, radyoaktiviteyi keşfetti. * 1 Haziran - Van'daki Ermeniler Osmanlı Devletine karşı Birinci Van isyanı'nı başlattılar. * 11 Haziran - İsyan bittikten sonra Ermeniler silahsızlaştırıldı. === Tarihi bilinmeyenler === * İlk kez otopsi için cıva bileşikleri enjekte edilerek anjiografi yapıldı. * Recaizade Mahmud Ekrem'in Araba Sevdası yayımlandı. * Kabataş Mektebi Sultânisi ya da yeni adıyla Beyoğlu Fındıklı Lisesi okulu açıldı. == Doğumlar == * ? - Eflatun Cem Güney, Türk folklor araştırmacısı ve masalcı (ö. 1981) * 14 Ocak - John dos Passos, Amerikalı yazar * 30 Nisan - Giuseppe Vaccaro, İtalyan mimar (ö. 1970) * 10 Ağustos - Milena Jesenska, Çek asıllı gazeteci, yazar. * 24 Eylül - F. Scott Fitzgerald, İrlanda asıllı Amerikalı yazar. * 13 Kasım - Nobusuke Kishi, Japon politikacı, bakan, 56. ve 57. başbakan, II. Dünya Savaşı sonrası savaş suçu hükümlüsü. * 17 Aralık - Anastasiya Platonovna Zuyeva, Sovyet oyuncu (ö. 1986) * 26 Aralık - Mao Zedong, Çinli lider * 27 Aralık - Carl Zuckmayer, Alman oyun yazarı. == Ölümler == * 15 Ocak - Mathew Brady, Amerikalı fotoğrafçı (d. 1822) * 25 Ocak - Frederic Leighton, İngiliz ressam (d. 1830) * 23 Eylül İvar Aasen Norveçli dil bilgini ve şair (d. 1813) * 3 Kasım - William Morris, İngiliz şair sanat yazarı ve desinatör (d. 1834) * 10 Aralık - Alfred Berhard Nobel, İsveçli kimyacı ve mühendis (d. 21 Ekim 1833)

== Olaylar == * Mekteb-i Sanayi-i Nefise-i Şâhâne (Mimar Sinan Üniversitesi) kuruldu. * İngilizler Mısır'ı Osmanlı Devleti'nden aldı. == Doğumlar == * 30 Ocak - Franklin D. Roosevelt ABD'nin 32. başkanı (ö. 1945) * 14 Şubat - John Blyth Barrymore, Amerikalı aktör (ö. 1942) * 23 Mart - Amalie Emmy Noether, Alman matematikçi (ö. 1935) * 30 Mart - Melanie Klein, Britanyalı psikalanist (ö. 1960) * 4 Haziran - John Bauer, İsveçli ressam (ö. 1918) * 17 Haziran - Igor Stravinsky, Rus besteci (ö. 1971) * 18 Haziran - Georgi Dimitrov (ö. 1949) * 18 Temmuz - Manuel Gálvez, Arjantinli yazar (ö. 1962) * 12 Eylül - Ion Agârbiceanu, Rumen yazar (ö. 1963) * 15 Aralık - Fernando Tambroni, İtalyan Hristiyan-demokrat politikacı ve 1960 yılının dört ayı süresince İtalya başbakanı (ö. 1963). Doğduğu gün ve ay bilinmeyenler * Ali Fuat Cebesoy, Türk Kurtuluş Savaşı kahramanı, Atatürk'ün silah arkadaşı, diplomat, siyasetçi (ö. 1968) * Nureddin Rüştü Büngül, Türk gazeteci ve yazar (ö. 1951) *İşenalı Arabayev, Türkolog, dil bilimci, Kırgız dil biliminin kurucusu (ö. 1938) == Ölümler == * 19 Nisan - Charles Darwin, İngiliz doğabilimci. * 3 Nisan - Jesse James, Amerikalı haydut

== Olaylar == * 16 Ocak - İlk halka açık sinema gösterimi. * 17 Nisan - Osmanlı-Yunan Savaşı başladı. * 29 Ağustos - Baselde toplanan I. Siyonist Kongresinde 50 yıl içerisinde filistin 100 yıl içerisinide Türkiye güneydoğusunu yer aldığı Nil'den Fırat'a kadar 'Büyük İsrail' devletinin kurulması karar verildi * 4 Aralık - Osmanlı Devleti ile Yunanistan arasındaki savaş durumunu sona erdiren İstanbul Antlaşması imzalandı. === Tarihi bilinmeyenler === * Ernest Rutherford, uranyumun alfa ve beta ışını yaydığını açıkladı. * Alman kimyager Felix Hoffmann sentetik asetil salisilik asit üretmeyi başardı. Bu madde Bayer tarafından Aspirin adıyla ilaç olarak satılmaya başlandı. == Doğumlar == === Ocak === * 23 Ocak - Subhas Chandra Bose, Hindistanlı siyasetçi === Şubat === === Mart === === Nisan === === Mayıs === === Haziran === * 12 Haziran - Anthony Eden, Büyük Britanyalı siyasetçi (ö. 1977) * 13 Haziran - Paavo Nurmi, Fin atlet (ö. 1973) === Temmuz === === Ağustos === * 11 Ağustos - Enid Blyton, İngiliz yazar === Eylül === * 8 Eylül - Jimmie Rodgers, Amerikalı halk müziği şarkıcısı (ö. 1933) === Ekim === === Kasım === === Aralık === * 16 Aralık - Hasan Âli Yücel, Türk yazar, eski MEB bakanı ===Doğduğu gün ve ay bilinmeyenler=== * Mehmet Zahid Kotku, İslam âlimi, Nakşibendi şeyhi (ö. 13 Kasım 1980, İstanbul). * Şevket Süreyya Aydemir, Türk yazar, tarihçi, iktisatçı, düşün adamı. * Vedat Nedim Tör, Türk siyasetçi, yazar ve gazeteci. == Ölümler == * 3 Nisan - Johannes Brahms, Alman besteci (d. 1833) * 17 Aralık - Alphonse Daudet, Fransız yazar (d. 1840)

== Olaylar == * Paris Antlaşması imzalandı, ABD Hawaii'yi topraklarına kattı. === Tarihi bilinmeyenler === * İlk endoskopik ışınlama deneyleri yapılmıştır küçükresim|1898 yılında büyük devletler ve büyük sömürge devletleri == Doğumlar == * 7 Ocak - Al Bowlly, şarkıcı,Jaz gitaristi,kompozitör (ö. 1941) * 3 Şubat - Alvar Aalto, Fin mimar (ö. 1976) * 17 Şubat - Eero Berg, Fin atlet (ö. 1969) * 20 Şubat - Enzo Ferrari, İtalyan yarış piloti ve Ferrari'nin kurucusu (ö.1988) * 21 Kasım - René Magritte, Belçikalı ressam (ö. 1967) == Ölümler == * 20 Eylül - Heinrich Theodor Fontane, Alman eczacı ve yazar (d. 1819).

Çekya () ya da resmî adıyla Çek Cumhuriyeti ( ), Orta Avrupa'da bir ülkedir. Kuzeyinde Polonya, batı ve kuzeybatısında Almanya, güneyinde Avusturya ve doğusunda Slovakya ile komşudur. Tarihî Prag kenti, ülkenin başkenti ve en büyük kenti olmasının yanı sıra, çok ilgi çeken bir turizm merkezidir. Ülke; Bohemya, Moravya ve Silezya bölgelerinden oluşur. Çek Cumhuriyeti, 1 Mayıs 2004'te Avrupa Birliği'nin üyesi olmuştur. Ülkenin dünya çapında tanınan ürünleri; kristal, cam işlemeleri ve garnet taşıdır. Bunun yanında bira, gerek üretim gerek kültür olarak ülkenin en önemli sembollerindendir. Pek çok ülkede yerel bira üreticileri isim haklarını başta Bohemya bölgesine bağlı Pilsen şehri olmak üzere bu ülkeden almıştır. Para birimi Çek korunasıdır. == Etimoloji == Ülkenin kısa adı, 3 Temmuz 2016'da alınan bir kararla resmen "Çekya" oldu. Prag yönetimi ülkenin yeni adının İngilizce, Fransızca, Almanca, Rusça, Arapça ve Çince karşılıklarını başta Birleşmiş Milletler olmak üzere tüm uluslararası kuruluşlara bildirdi. "Çek Cumhuriyeti" ise devletin resmî adı olarak hâlâ kullanılmaktadır. == Tarihçe == Günümüzdeki Çeklerin ataları 5. yüzyılda Karadeniz ve Karpat dağlarından kalkarak Orta Avrupa'ya göç etmiş Slavlardır. Bohemya Dükalığı, 9. yüzyılın sonlarında Büyük Moravya altında kuruldu. 1002'de resmen Kutsal Roma İmparatorluğu'nun bir İmparatorluk Devleti olarak tanındı ve 1198'de bir krallık oldu. 8\. yüzyılda bölgede Büyük Moravya Prensliği kuruldu. 874 yılında Çek kökenli I. Bořivoj, Hristiyanlığı kabul ederek Büyük Moravya Prensliği'nden bağımsızlığını ilân etti ve böylece ilk Bohemya devleti ortaya çıktı. I. Bořivoj'un kurduğu Přemyslovců Hanedanı, Bohemya'yı orta çağın sonuna kadar yönetti. Orta Avrupa'nın en güçlü devletlerinden biri olan Bohemya, Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu'nun bir parçasıydı. Mezhep kavgalarından dolayı çıkan 15. yüzyıldaki Hussit Savaşları ve 17. yüzyıldaki Otuz Yıl Savaşları Bohemya halkına büyük zararlar verdi. 16. yüzyıldan itibaren bölge Habsburglar'ın yönetimi altına girdi. Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu zayıfladıkça Bohemya, önce Avusturya İmparatorluğu sonra da Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun bir parçası haline geldi. Avusturya- Macaristan İmparatorluğu, I. Dünya Savaşı sonunda yıkılınca 1918 yılında; Slovakya, Bohemya, Moravya, Silezya ve Karpat Rutenya birleşerek Çekoslovakya adında bir ülke haline geldi. II. Dünya Savaşı başladıktan sonra Slovakya, Nazi Almanyası'yla anlaşarak Çekoslovakya'dan ayrıldı. 9 Mayıs 1945 tarihinde, Sovyetler Birliği ve Amerikan birlikleri ülkeye girerek ülkedeki Alman işgaline son verdiler. Çekoslovakya tekrar birleşti. 1948 yılında yönetim, komünistlerin eline geçti. Bu tarihten sonra Çekoslovakya, 41 yıl boyunca Doğu Bloku'nda yer aldı. 5 Ocak 1968 tarihinde iktidara gelen Alexander Dubček, siyasi bir liberalleşme dönemi başlattı. Ancak Prag Baharı adı verilen bu dönem, aynı yılın 20 Ağustos'unda Sovyetler Birliği ve Varşova Paktı müttefiklerinin (Romanya hariç) ülkeyi işgal etmesi ile sona erdi. Kasım 1989'da Çekoslovakya Kadife Devrimi adı verilen kansız bir devrimle kapitalizme dönüş yaptı. Çekoslovakya, 1 Ocak 1993 tarihinde barışçı bir biçimde Çek Cumhuriyeti ve Slovakya olmak üzere iki ülkeye ayrıldı. Her iki ülkede geniş çaplı ekonomik reformlar yapıldı. Çek Cumhuriyeti; 12 Mart 1999 tarihinde NATO'ya, 1 Mayıs 2004 tarihinde Avrupa Birliği'ne katıldı. Çek Cumhuriyeti, 21 Aralık 2007 tarihi itibarıyla Avrupa vize birliğine dahil edilmiştir. == İdari yapısı == 2000 yılından beri Çek Cumhuriyeti, 13 vilâyet (Çekçe: kraje, tekil kraj) ve başkent Prag'dan oluşmaktadır. Her vilâyet, kendi meclisine (krajské zastupitelstvo) ve vâlisine (hejtman) sahiptir. Prag'da ise meclis ve başkanlık güçleri, şehir konseyi ve belediye başkanı tarafından yürütülür. küçükresim|sağ|Çek Cumhuriyeti'nin geleneksel illerini ve günümüzdeki idari illerini gösteren harita küçükresim|sağ|İlçelerle beraber harita Plaka kodu İl adı İl adı İdari yer Nüfus Nüfus A Prag Hlavní město Praha n/a 1,170,571 1,268,796 S Merkez Bohemya ili Středočeský kraj Prag 1,144,071 1,289,211 C Güney Bohemya Jihočeský kraj České Budějovice 625,712 628,336 P Plzeň Plzeňský kraj Pilsen 549,618 570,401 K Karlovy Vary ili Karlovarský kraj Karlovy Vary 304,588 808,961 U Ústí nad Labem Ústecký kraj Ústí nad Labem 822,133 835,814 L Liberec ili Liberecký kraj Liberec 427,563 432,439 H Hradec Králové ili Královéhradecký kraj Hradec Králové 547,296 547,916 E Pardubice ili Pardubický kraj Pardubice 505,285 511,627 M Olomouc ili Olomoucký kraj Olomouc 635,126 628,427 T Moravya-Silezya ili Moravskoslezský kraj Ostrava 1,257,554 1,205,834 B Güney Moravya ili Jihomoravský kraj Brno 1,123,201 1,163,508 Z Zlín Zlínský kraj Zlín 590,706 579,944 J Vysočina Kraj Vysočina Jihlava 517,153 505,565 Başkent. Devlet dairesi yeri. Çek Cumhuriyeti, çok partili parlamenter sistem ile idâre edilmektedir. Temsilciler meclisinde 200, senatoda 81 vekil bulunmaktadır. 1993’ten 2012’ye kadar cumhurbaşkanı 5 yıllığına meclis tarafından seçiliyor ve en fazla iki dönem görev yapabiliyordu. 2013 yılında ise cumhurbaşkanı doğrudan halk tarafından seçilmiştir. Miloš Zeman doğrudan seçilen ilk cumhurbaşkanı oldu. Hükûmet, temsilciler meclisine karşı sorumludur. Ülkede %5 seçim barajı uygulanmaktadır. Temsilciler meclisi üyeleri dört yıllık bir dönem için seçilmektedir. 14 idari seçim bölgesi bulunmaktadır. == Ordu == Çek Silahlı Kuvvetleri, Çek Kara Kuvvetleri, Çek Hava Kuvvetleri ve özel destek birimlerinden oluşur. Silahlı kuvvetler, Savunma Bakanlığı tarafından yönetilmektedir. Çek Cumhuriyeti cumhurbaşkanı, silahlı kuvvetlerin başkomutanıdır. 2004 yılında ordu tamamen profesyonel bir kuruma dönüştü ve zorunlu askerlik kaldırıldı. Çek Cumhuriyeti, 12 Mart 1999 tarihinden beri NATO üyesidir. Ülke GSYİH'sinin %1,8'ini askerî harcamalara ayırmaktadır. == Ekonomi == 2017 yılı itibarıyla, Çekya'da kişi başına düşen SAGP bakımından GSYİH $ 35,223 ABD Doları (İsrail, İtalya veya Slovenya'ya benzer şekilde) ve nominal değerde $ 20,152 ABD Doları'dır. Kasım 2018 itibarıyla Çekya'daki işsizlik oranı Avrupa Birliği içinde %1,9 oranıyla en düşüktü ve Çek Cumhuriyeti, yoksulluk bakımından OECD üyeleri arasında Danimarka'dan sonra ikinci en düşük orana sahipti. Çek Cumhuriyeti; hem Ekonomik Özgürlük Endeksi'nde (Norveç'in ardından) hem de Küresel Yenilikçilik Endeksi'nde (Avustralya'nın ardından) 24. sırada, Küresel Rekabet Raporu'nda 29. sırada, İş Yapılma Kolaylığı Endeksi'nde 30. ve Küresel Ticaret Etkinleştirme Raporu'nda (Kanada'nın ardından) 25. sırada yer almaktadır. Hem dış satımda hem de dış alımda, en büyük ticaret ortağı Almanya başta olmak üzere genel olarak ticaret ortakları Avrupa Birliği'nin üyeleridir. Çek Cumhuriyeti, çeşitlendirilmiş bir ekonomi görünümü sergileyerek 2016 'Ekonomik Bileşim Endeksi'nde 10. sırada yer almıştır. Ülkede ekonominin %60'lık dilimini hizmetler, %37.5'lik dilimini endüstri ve %2.5'lik dilimini de tarım iş kolu oluşturmaktadır. Başlıca endüstri girdisi; yüksek teknoloji mühendisliği, elektronik, otomotiv ve makine yapımı, çelik üretimi, ulaşım ekipmanları üretimi, kimyasal ürün üretimi ve ilaç üretiminden sağlanmaktadır. Başlıca servisler Araştırma ve Geliştirme, ICT ve Yazılım Geliştirme, Nanoteknoloji ve diğerleri arasında da Biyoteknoloji gibi Yaşam Bilimleri dallarından oluşmaktadır. Başlıca tarım ürünleri tahıllar, bitkisel yağlar ve şerbetçi otudur. En büyük Çek şirketleri Skoda Auto, RWE Supply Trading ve Unipetrol'dur. Çekya'da şirketler için kurumlar vergisi oranı %19 ve kişisel gelir vergisi oranı %15-23 arasında değişmektedir. == Coğrafya == Çek Cumhuriyeti 51°'nin kuzeyinde bulunan küçük bir bölge dışında 48° ile 51° K enlemlerinde ve 12° ile 19° D boylamlarında yer almaktadır. Ülkedeki yeryüzü şekilleri bölgesine göre değişmektedir. Batıdaki Bohemya'da genelde yüksek olmayan dağlar tarafından çevrelenen nehir havzaları, tepeler ve platolar bulunur. Ülkenin doğusundaki Moravya ise dağlıktır. == Demografi == Çek Cumhuriyeti Nüfusu Yıl Toplam Artış Yıl Toplam Artış 1857 7.016.531 - 1950 8.896.133 %-16.7 1869 7.617.230 %8,6 1961 9.571.531 %7,6 1880 8.222.013 %7,9 1970 9.807.697 %2,5 1890 8.665.421 %5,4 1980 10.291.927 %4,9 1900 9.372.214 %8,2 1991 10.302.215 %0,1 1910 10.078.637 %7,5 2001 10.230.060 %-0,7 1921 10.009.587 %-0,7 2011 10.436.560 %2,0 1930 10.674.386 %6,6 2016 10.572.427 %1,3 Çek Cumhuriyeti nüfusunun %94,2'si Çekler'den oluşur. Küçük azınlık olarak Slovaklar (%1,9) ve Almanlar (%0,4) vardır. Ayrıca ülkede bir miktar Polonyalı da yaşar. Nüfusun büyük çoğunluğu şehirlerde yaşar. Nüfusun en yoğun olduğu yerler başkent Prag ile Pilsen, Brno ve Ostrava'dır. Çek İstatistik Ofisi'ne göre, 2021 yılı itibarıyla ülke genelinde toplam 4000 kişiden fazla Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı yaşamaktadır. === Din === Çek Cumhuriyeti AB'de Estonya'dan sonra en büyük ateist nüfusu barındıran ülkedir. Nüfusun %60'ının dinî inancı yoktur. Günümüzde kullanılmayan bazı kilise ve manastırlar konser salonu, müze olarak hizmet vermektedir. == Galeri == Dosya:Prague 07-2016 view from Lesser Town Tower of Charles Bridge img3.jpg|Prag, Çek Cumhuriyeti başkenti Dosya:Hradcany vecer - Praha.jpg|Prag Kalesi Dosya:Burgkarlstein01.jpg|"Merkezi Bohemya Bölgesi"nde 1348'de V. Charles tarafından kurulan Dosya:Tabor CZ aerial old town from north B1.jpg|Tábor, "Güney Bohemya Bölgesi"'nde bir kasaba, 1420'de "Hussite"lar tarafından kurulmuş Karlštejn Şatosu Dosya:Ceskykrumlov.JPG|Český Krumlov Dosya:Zřícenina hradu Děvičky z úbočí Děvína.JPG|Děvičky Şatosu harabeleri Nové Mlýny Baraj gölü yakınlarında Dosya:Śnieżka z zachodu.jpg|Sněžka, Çek Cumhuriyeti'nin en yüksek dağı Dosya:KUTNA HORA (js) 11.jpg|Kutná Hora'da St. Barbara Kilisesi Dosya:Moravian Slovak Costumes during Jizda Kralu.jpg| Çek Cumhuriyeti'nin eski Moravya bölgesinde Vlčnov'da folklorik halk giysileri Dosya:Telc.jpg|Telč, güney Moravya'da bir kasaba Dosya:Cesky Stemberk 01.JPG|Český Šternberk Kalesi Dosya:Trebon1024b.jpg|Třeboň - Masaryk Meydanı Dosya:Cervena_Lhota,_Czech_Republic.jpg|Červená Lhota şatosu Dosya:Czechguards.jpg|Çek askerleri == Ayrıca bakınız == * Çekya tarihi * Çekya'da LGBT hakları == Kaynakça == == Dış bağlantılar == * Social values, Science and Technology Kategori:Avrupa ülkeleri Kategori:Denize kıyısı olmayan ülkeler Kategori:Liberal demokrasiler Kategori:NATO ülkeleri Kategori:Avrupa Konseyi ülkeleri Kategori:Avrupa Birliği ülkeleri Kategori:Birleşmiş Milletler üyesi ülkeler Kategori:Cumhuriyetler Kategori:Slav ülke ve bölgeler Kategori:1993'te kurulan bölgeler ve ülkeler Kategori:Orta Avrupa Kategori:Orta Avrupa ülkeleri

== Olaylar == * 1 Şubat - Lumière Kardeşler, sinematograf'ı icat ettiler. * 17 Nisan – Birinci Çin-Japon Savaşı Şimonoseki Antlaşması ile sona erdi * 19 Mayıs - Kübalı şair Jose Julian Marti öldürüldü * 1 Ağustos - Hanımlara Mahsus Gazete yayımlanmaya başladı * 8 Kasım - Alman fizikçi Wilhelm Röntgen, X ışınları'nı keşfetti. === Tarihi bilinmeyenler === * Aralık - Ay sonunda Galata Rıhtımı inşası tamamlandı * İstanbul'da ilk otomobil, 1895’te Zehirzade Ahmed Paşa tarafından kullanılmıştır == Doğumlar == * 1 Ocak - John Edgar Hoover, ABD federal polis örgütü FBI'ın kurucusu ve 1924-1972 arasında aralıksız olarak yöneticisi (ö. 1972) * 14 Şubat - Max Horkheimer (ö. 1973) * 11 Mart - Yakup Satar, Kurtuluş Savaşı Gazisi (ö. 2008) * 5 Mayıs - Mahmut Yesari, Türk roman ve oyun yazarı (ö. 1945) * 10 Mayıs - Christina Montt, Şilili oyuncu (ö. 1969) * 24 Haziran - Robert von Ranke Graves, İngiliz akademist, şair ve romancı (ö. 1985). * 10 Temmuz - Carl Orff, Alman besteci (ö. 1982) * 8 Ekim - Juan Perón, Arjantin Devlet Başkanı (ö. 1974) * 30 Ekim - Andrey Andreyev, Sovyet siyasetçi, bakan (ö. 1971) * 25 Kasım - Ludvik Svoboda (ö. 1979) === Doğduğu gün ve ay bilinmeyenler === * Mümtaz Ökmen, Türk siyasetçi (ö. 1963) * Tōyō Miyatake, Japon asıllı Amerikalı fotoğrafçı (ö. 1979) * Zekai Muammer Tunçman, Türk hekim, mikrobiyolog. *Celil Hudiyev, Azeri asker (ö. 1938) == Ölümler == * 9 Mart - Leopold von Sacher-Masoch, Avusturyalı yazar (d. 27 Ocak 1836) * 19 Mayıs - Jose Marti, Küba bağımsızlık mücadelesinin öncüsü, Şair, Yazar. (d. 28 Ocak 1853) * 22 Eylül - Viktor Rydberg, İsveçli yazar (d. 18 Aralık 1828) * 27 Kasım - Alexandre Dumas, fils, Fransız yazar (d. 1824) Öldüğü gün ve ay bilinmeyenler * Molla İsa'nın vefatı.

== Olaylar == * 1 Ocak - Küba'da İspanyol egemenliği sona erdi. * 21 Ocak - Opel, Almanya'da kuruldu. * ? - İlk kanser radyoterapisi yapılmıştır. 1899'a kadar İngiliz fizikçisi William Crookes'un geliştirdiği Crookes tüpleri kullanılırken bu tarihten itibaren gazlı röntgen tüpleri kullanılmaya başlanmıştır. * 11 Temmuz - Fiat, ilk arabasını 1899 yılında üretti. * ? - Birleşik Krallık, bir Osmanlı toprağı olan Kuveyt'i işgal etmiştir. == Doğumlar == * 10 Şubat - Cevdet Sunay, Türkiye Cumhuriyeti 5. cumhurbaşkanı (ö. 1982). * 8 Mayıs - Friedrich Hayek, Avusturyalı ekonomist, Nobel Ödülü sahibidir (ö. 1992) * 5 Haziran - Federico Garcia Lorca, İspanyol şair (ö. 1936). * 14 Haziran - Yasunari Kavabata, Japon yazar (ö. 16 Nisan 1972) * 26 Haziran - Elvy Kalep, Eston pilot ve sanatçı (ö. 1989) * 1 Temmuz - Charles Laughton, oyuncu (ö. 15 Aralık 1962) * 24 Ağustos - Jorge Luis Borges, Arjantinli yazar (ö. 1986) * 16 Aralık - Noël Coward, İngiliz oyuncu ve yazar (ö. 26 Mart 1973). == Ölümler == * 3 Haziran - Johann Strauss II, Avusturyalı besteci (d. 1825) == Ayrıca == * 1899'da Osmanlı İmparatorluğu

* 1900 yılı dini liderler listesi * 1900 yılı devlet liderleri listesi == Olaylar == * 1 Ocak - Nijerya Birleşik Krallık himayesi altına girdi. * 2 Ocak - ** İlk Elektrikli otobüs New York şehrinde çalıştırılmaya başladı. ** John Hay Çin ile ticareti arttırmak için Açık Kapı Politikasını ilan etti. ** Chicago Kanalı açıldı. * 3 Ocak - İngiliz Kraliyet Yatları, Victoria ve Albert limandan ayrıldı. * 9 Ocak - Mısır'da ilk tren Kahire - Hartum demiryolu tamamlandı ve ilk tren yolculuğu gerçekleştirildi. * 25 Ocak - Ölen Çin imparatoru yerine 9 yaşındaki prens Pu-Yi tahta çıktı. * 9 Şubat - Amerikalı Dwight Filly Davis, Davis kupası tenis turnuvasını başlattı. * 27 Şubat - Birleşik Krallık'ta İşçi Partisi kuruldu. * 28 Şubat - Boer savaşı başladı. * 13 Mart - General Roberts, Blomfontein'i aldı * 12 Haziran - Alman Donanması'nın güçlendirilmesi kararlaştırıldı. Birleşik Krallık ve Alman İmparatorluğu arasında silahlanma yarışı başladı * 13 Haziran - Boxer İsyanı. Çin'deki ulusal güçler isyan ederek, yabancı temsilcilikleri kuşattılar. İsyan hareketi uluslararası güçler tarafından bastırıldı * 14 Haziran - Hawaii Amerika Birleşik Devletleri'ne katıldı. * 20 Haziran - Tarihe Boxer Ayaklanması olarak geçen, Çin'deki bütün yabancıları ülkeden çıkarmayı amaçlayan ve devletçe de desteklenen köylü ayaklanması başladı. Elçiler, aileleri, elçilik görevlileri ve yüzlerce Hristiyan, elçilik binaları ve Pekin'deki katolik katedralinde mahsur kaldı. Ayaklanma 7 Eylül 1901'de sona erdi. * 2 Temmuz - Kont Zeppelin tarafından yapılan ilk güdümlü Zeplin uçtu. * 19 Temmuz - Dünyanın ilk metrosu Paris'te hizmete girdi. * 25 Ekim - Transvaal, Birleşik Krallık tarafından ilhak edildi. * 3 Kasım - Panama Kolombiya'dan ayrıldı. * 14 Aralık - Bilim insanı Max Planck, kuantum teorisini Berlin Fizik Birliği'nde sundu. * 20 Aralık - İtalya, Osmanlı Devleti'nin Trablusgarp egemenliğinin devam edeceğine dair garanti verdi. === Tarihi bilinmeyenler === * İngiliz arkeolog Arthur John Evans'ın Girit Adası'nda başlattığı kazılarda, Ege'deki en eski uygarlık olan Minos'un başkentindeki Knossos Sarayı bulundu. == Dünya nüfusu == * Dünya nüfusu: 1.650.000.000 ** Afrika: 133.000.000 ** Asya: 947.000.000 *** Japonya: aşağı-yukarı 45.000.000 ** Avrupa: 408.000.000 ** Latin Amerika: 74.000.000 ** Kuzey Amerika: 82.000.000 ** Avustralya ve Okyanusya: 6.000.000 == Doğumlar == === Ocak === * 5 Ocak – Yves Tanguy, Fransız ressam (ö. 1955) * 15 Ocak – Aristotle Onassis, Yunan iş insanı * 24 Ocak – Theodosius Dobzhansky, Ukraynalı genetikçi ve evrim biyoloğu (ö. 1975) === Şubat === * 4 Şubat – Jacques Prévert, Fransız şair ve senarist (ö. 1977) * 5 Şubat – Adlai Stevenson, Amerikalı siyasetçi (ö. 1965) * 9 Şubat - Andrey Dulson, Sovyet bilim insanı (ö. 1973) * 11 Şubat – Hans-Georg Gadamer, Alman felsefeci (ö. 2002) * 19 Şubat – Giorgos Seferis, Yunan yazar, Nobel Edebiyat Ödülü sahibidir (ö. 1971) * 22 Şubat – Luis Buñuel, İspanyol film yönetmeni (ö. 1983) === Mart === * 13 Mart – Giorgos Seferis, Yunan şair, Nobel Edebiyat Ödülü sahibidir (ö. 1971) * 19 Mart – Frédéric Joliot, Fransız fizikçi, Nobel Kimya Ödülü sahibidir (ö. 1958) * 17 Mart – Manuel Plaza, Şilili sporcu (ö. 1969) * 23 Mart – Erich Fromm, Almanya doğumlu Amerikalı psikanalist ve sosyolog (ö. 1980) === Nisan === * 5 Nisan – Spencer Tracy, Amerikalı sinema ve tiyatro oyuncusu (ö. 1967) * 21 Nisan – Hans Fritzsche, Alman Nazi subayı (ö. 1953) * 25 Nisan – Wolfgang Ernst Pauli, Avusturyalı fizikçi, Nobel Fizik Ödülü sahibidir (ö. 1958) * 26 Nisan – Charles Richter, Amerikalı jeofizikçi ve mucit (ö. 1985) * 28 Nisan – Maurice Thorez, Fransız Komünist Partisi'nin lideri (ö. 1964) === Mayıs === * 1 Mayıs – Ignazio Silone, İtalyan yazar (ö. 22 Ağustos 1978) * 5 Mayıs – Paul Baumgarten, Alman mimar (ö. 1984) * 12 Mayıs – Helene Weigel, Avusturyalı oyuncu (ö. 1971) * 17 Mayıs – Ruhullah Humeyni, İran dini ve siyasi lideri (ö. 1989) * 23 Mayıs – Hans Frank, Alman Nazi subayı (ö. 1946) === Haziran === * 5 Haziran – Dennis Gabor, Macar asıllı İngiliz fizikçi, elektrik mühendisi ve mucit (ö. 1979) * 17 Haziran – Martin Bormann, Alman Nazi subayı (ö. 1945) * 25 Haziran – Louis Mountbatten, Hindistan'ın son genel valisi olan İngiliz devlet adamı (ö. 1979) * 29 Haziran – Antoine de Saint-Exupery, Fransız pilot ve yazar (ö. 1944) === Temmuz === * 4 Temmuz – Robert Desnos, Fransız şair (ö. 1945) * 18 Temmuz – Nathalie Sarraute, Rus asıllı Fransız yazar (ö. 19 Ekim 1999) * 29 Haziran – Eyvind Johnson, İsveçli yazar (ö. 1976) === Ağustos === * 4 Ağustos – Elizabeth Bowes-Lyon, II. Elizabethin annesi, VI. Georgeun da eşidir (ö. 2002) * 9 Ağustos - Boris Bajanov, Sovyetler Birliği Komünist Partisi Politbürosu sekreteri ve 1923-1925 yılları arasında Josef Stalin'in sekreteri (ö. 1982) * 19 Ağustos – Gilbert Ryle, İngiliz filozofu (ö. 1976) * 25 Ağustos – Hans Adolf Krebs, Alman doktor ve biyokimyacı (ö. 1981) === Eylül === * 3 Eylül – Urho Kekkonen, Finlandiya başbakanı ve devlet başkanı (ö. 1986) * 7 Eylül - Giuseppe Zangara, ABD Başkanı Franklin D. Roosevelt'e başarısız suikast girişimiyle tanınan suikastçı (ö. 1933) * 8 Eylül **Tilly Devine, İngiliz-Avusturalyalı mafya patronu (ö. 1970) **Miha Marinko, Sloven eski başbakan (ö. 1983) === Ekim === * 7 Ekim – Heinrich Himmler, Alman Nazi subayı ve SS lideri (ö. 1945) === Kasım === * 3 Kasım – Adolf Dassler Adidas firmasının kurucusudur (ö. (1978) * 8 Kasım – Margaret Mitchell, Amerikalı yazar (ö. 1949) * 14 Kasım – Aaron Copland, Amerikalı besteci (ö. 1990) * 25 Kasım – Rudolf Höß, Alman Nazi subayı (ö. 1947) === Aralık === * 3 Aralık – Richard Kuhn, Alman biyokimyacı (ö. 1967) == Ölümler == === Ocak-Haziran === * 20 Ocak – John Ruskin, İngiliz yazar ve eleştirmen (d. 1819) * 6 Mart – Gottlieb Daimler, petrol gazıyla çalışan hafif motorun kaşifi Alman mühendis (d. 1834) * 5 Nisan - Joseph Louis François Bertrand, Fransız matematikçi (d. 1822) * 12 Nisan – James Richard Cocke, Amerikalı doktor, tıbbi terapinin öncülerindendir (d. 1863). * 2 Haziran – Samori Ture, Müslüman reformcu ve askeri önder (d. 1830) * 3 Haziran – Mary Kingsley, İngiliz yazar ve kâşif (d. 1862) === Temmuz-Aralık === * 29 Temmuz – I. Umberto, Savoya dükü ve İtalya kralı (d. 1844) * 7 Ağustos – Wilhelm Liebknecht, Almanya Sosyal Demokrat Partisi kurucularından (d. 1826) * 12 Ağustos – Wilhelm Steinitz, Avusturyalı satranç oyuncusu (d. 1836) * 25 Ağustos – Friedrich Nietzsche, Alman filozof ve yazar (d. 1844) * 30 Kasım – Oscar Wilde, İrlandalı yazar, şair, filozof (d. 1854) == Ayrıca bakınız == *

1902 (MCMII) çarşamba günü başlayan bir yıldır. == Olaylar == * 30 Ocak - Birleşik Krallık - Japonya Dayanışma antlaşması imzalandı. * 26 Mart - Britanya İmparatorluğu'nun kurucularından Cecil Rhodes öldü. * 8 Mayıs - Martinik'te Pele Yanardağı patladı: 30 bin kişi öldü. * 20 Mayıs - 1889 yılında İspanya- Amerika savaşı sonrasında Amerika Birleşik Devletleri'ne devredilen Küba bağımsızlığını ilan etti. * 31 Mayıs - Vereeniging Antlaşması ile II. Boer Savaşı sona erdi. *22 Ağustos - Çin ile Kırgızistan sınırında meydana gelen 7.7 büyüklüğündeki bir depremde 10.000 kişi öldü. *10 Aralık - Nil üzerindeki Asvan Barajı açıldı. * 19 Aralık- İngiliz, Alman ve İtalyan donanmaları, borçlarını ödemeyen Venezuela Donanması'nı kuşatma altına aldı. === Tarihi bilinmeyenler === * İrlanda Bağımsızlık Hareketi Sinn Fein kuruldu. * Real Madrid Futbol Kulübü Kuruldu. * Güney Afrika da Boer Savaşı sona erdi. == Doğumlar == === Ocak === * 8 Ocak - Georgi Malenkov, Stalin'in yakın çalışma arkadaşlarından olan Sovyet devlet adamı ve Komünist Parti görevlisi (ö. 1988) * 20 Ocak - Ernst Hirsch, hukukçu (ö. 1985) === Şubat === * 20 Şubat - Ansel Adams, Amerikalı fotoğrafçı (ö. 1984) * 27 Şubat - John Steinbeck, Amerikalı yazar (ö. 1968) === Mart === * 5 Mart - Edita Morris, İsveçli- Amerikalı yazar (ö. 1988) * 17 Mart - Bobby Jones, Amerikalı amatör golfçü. * 27 Mart - Aleksandr Kotikov, II. Dünya Savaşı sonrası 1956-1950 yılları arasında Berlin'den sorumlu askeri yetkili olan Sovyet tümgeneral (ö. 1981) * 29 Mart - Marcel Aymé, Fransız yazar. === Mayıs === * 21 Mayıs - Marcel Breuer, Amerikalı mimar ve tasarımcı. === Haziran === === Temmuz === * 28 Temmuz- Karl Popper === Ağustos === * 24 Ağustos - Fernand Braudel, Fransız tarihçi (ö. 1985) === Eylül === === Ekim === * 24 Ekim - Oronzo Reale, İtalyan hukukçu ve siyasetçi (ö. 1988) === Aralık === == Ölümler == * 18 Şubat - Albert Bierstadt, Amerikalı ressam (d. 1830) * 26 Mart - Cecil Rhodes, Britanyalı imperialist (d. 1853) * 6 Mayıs ** Bret Harte, Amerikalı writer (d. 1836) ** William T. Sampson, Amerikalı amiral (d. 1840) * 8 Ağustos - James Tissot, Fransız sanatçı (d. 1836) * 26 Eylül - Levi Strauss, ilk Blue Jean fabrikasını kuran kişidir (d. 1829) * 29 Eylül - Émile Zola, Fransız yazar (d. 1840) * 23 Kasım - Walter Reed, Amerikalı asker hekimi (d. 1851) * 7 Aralık - Thomas Nast, Amerikalı karikatürist ve editoryal çizgi film çizeri (d. 1840) == 1902 Nobel ödülünü kazananlar == * Barış – Élie Ducommun ve Charles Albert Gobat * Edebiyat – Christian Matthias Theodor Mommsen * Fizik – Hendrik Antoon Lorentz ve Pieter Zeeman * Kimya – Hermann Emil Fischer * Tıp – Ronald Ross

== Olaylar == * 7 Şubat - Osmanlı Makedonya'daki ayaklanmaları bastırmak için bölgeye yeni kuvvetler sevk etti. * 12 Nisan - 12 Nisan 1903 Ay tutulması gerçekleşti. * 14 Nisan - Bulgar komiteciler Manastır yakınındaki bir Türk köyünü basarak çocuk kadın ve erkek 165 kişiyi öldürdü. * 24 Nisan - Malazgirt'te meydana gelen depremde 2626 kişi öldü. * 28 Mayıs - İstanbul depreminde 2000 kişi öldü. * 16 Haziran - Ford Motor Company, Henry Ford tarafından on iki yatırımcıdan sağlanan 28.000 $ sermayeyle kuruldu. * 19 Temmuz - Bisikletle ilk Fransa - Almanya turu atıldı. * 11 Ağustos - Fransa'da Paris metrosunda çıkan yangında 84 kişi öldü. * 17 Eylül - Türk kuvvetleri Makedonya'daki isyanı bastırdı. * 3 Kasım - Panama, Amerika Birleşik Devletleri'nin desteğiyle Kolombiya'dan bağımsızlığını ilan etti. * 17 Kasım - Rus Sosyal Demokrat İşçi Partisi, Londra'da yaptığı toplantı sonunda Menşevikler ve Bolşevikler olarak ikiye ayrıldı. * 10 Aralık - Henri Becquerel, Pierre Curie ve eşi Marie Curie Nobel fizik ödüllerini aldılar. * 13 Aralık - İtalyan asıllı Amerikalı dondurma satıcısı Italo Marcioni, ilk dondurma külahının patentini aldı. * 17 Aralık - Modern havacılığın başlangıcı: Amerika Birleşik Devletleri'nde Orville ve Wilbur Wright kardeşler ilk kez motorlu bir uçak uçurdular. küçükresim|İlk uçuş === Tarihi bilinmeyenler === * Amerikalı W. Read sarıhumma virüsünü buldu. * İvan Pavlov, şartlı refleks çalışmalarını tanıttı. Bu araştırma Pavlov'un köpeği örneğiyle özdeşleşti. * Aralık - Uranyumun radyoaktivite etkisi bulundu. * Amerika'nın ve Dünya'nın en büyük motosiklet üreticisi olan Harley-Davidson Motor Company kuruldu. == Doğumlar == * 2 Ocak - Kane Tanaka, Dünya'nın en yaşlı insanı (ö. 2022) * 13 Şubat - Georges Simenon, Belçikalı polisiye yazarı (ö. 1989) * 24 Mart - Adolf Butenandt, Alman biyokimyacı (ö. 1995) * 15 Mayıs - Maria Reiche, Almanya doğumlu matematikçi ve arkeolog (ö. 1998) * 29 Mayıs - Bob Hope, Amerikalı komedyen (ö. 2003) * 6 Haziran - Aram İlyiç Haçaturyan, Ermeni besteci (ö. 1978) * 13 Ağustos - Fahri Korutürk, Türkiye Cumhuriyeti 6.cumhurbaşkanı (ö.1987) * 1 Ekim - Vladimir Horowitz (ö. 1989) * 7 Kasım - Konrad Lorenz, Avusturyalı etoloji uzmanı * 5 Aralık - Johannes Heesters, Hollandalı aktör, şarkıcı ve komedyen == Ölümler == * 28 Nisan - J. Willard Gibbs, Amerikalı bilim insanı (d.1839) * 8 Mayıs - Paul Gaugin, Fransız ressam (d. 1848) == 1903 Nobel ödülünü kazananlar == sağ|80px|küçükresim|Nobel ödülü madalyası * Fizik – Antoine Henri Becquerel, Pierre Curie ve Marie Curie * Kimya – Svante August Arrhenius * Tıp – Niels Ryberg Finsen * Edebiyat – Bjørnstjerne Bjørnson * Barış – William Randal Cremer

== Olaylar == * 15 Ocak - Sevilla FC kuruldu. * 22 Ocak - Rus Devrimi (1905) patlak verdi. * 14 Mart - Chelsea FC kuruldu. * 18 Mart - 27 Kasım tarihleri arasında Albert Einstein tarafından Annalen der Physik dergisinde, Annus Mirabilis Makaleleri olarak adlandırılan ve modern fiziğin temeline büyük katkı sağlayan 4 makale yayımlanmıştır. * 7 Haziran - Norveç, İsveç'ten bağımsızlığını ilan etti. * 1 Ekim - Galatasaray SK kuruldu. == Doğumlar == === Ocak === * 4 Ocak - Aristid von Grosse, Alman-Amerikalı kimyager ve akademisyen (ö. 1985) * 17 Ocak - Guillermo Stábile, Arjantinli futbolcu (ö. 1966) === Şubat === === Mart === * 22 Mart - Grigori Kozintsev, Sovyet sinema yönetmeni (ö. 1973) === Nisan === === Mayıs === *14 Mayıs - Jean Daniélou, Kardinal ilan edilen Fransız Cizvit patrolog (ö. 1974) === Haziran === === Temmuz === === Ağustos === *12 Ağustos - Hans Urs van Balthasar, Kardinal, 20. yüzyılın en önemli Roma Katolik düşünür ve ilahiyatçılarından sayılmaktadır (ö. 1988) === Eylül === * 8 Eylül - T. Keith Glennan, Amerikalı NASA yöneticisi * 18 Eylül - Greta Garbo, İsveçli sinema oyuncusu (ö. 1990) === Ekim === 20 Ekim - Galatasaray Futbol Kulübü Ali Sami Yen Tarafından Kuruldu === Kasım === * 12 Kasım - Roland Rohn, Alman mimar (ö. 1971) === Aralık === == Ölümler == * 15 Şubat - Lewis Wallace, Amerikan İç Savaşı Birlik kuvvetleri generali, devlet adamı ve yazar (d. 10 Nisan 1827) * 24 Mart - Jules Verne, Fransız yazar (d. 1828) * 23 Mayıs - Paul Dubois, Fransız heykeltıraş ve ressam. (d. 1829) * 17 Aralık - Aleksey Uhtomskiy, Rus devrimci ve Sosyalist Devrimci Parti önderlerinden (d. 1875) == 1905 Nobel ödülünü kazananlar == sağ|80px * Fizik - Philipp Eduard Anton von Lenard * Kimya - Johann Friedrich Wilhelm Adolf von Baeyer * Tıp - Robert Koch * Edebiyat - Henryk Sienkiewicz * Barış - Bertha von Suttner == Ayrıca bakınız == *1905'te Osmanlı İmparatorluğu

1904 (MCMIV) cuma günü başlayan bir artık yıldır. == Olaylar == * 7 Ocak - Telgrafta tehlike kodu olarak CQD kullanılmaya başladı, 2 yıl sonra SOS ile değiştirilecektir. * 8 - 9 Şubat - Port Artur Baskını * 10 Şubat - Japonya, Rusya'ya savaş ilan etti. * 23 Şubat - ABD, 10 milyon dolara Panama Kanal Bölgesi'nin kontrolünü ele geçirdi. *21 Mayıs - Uluslararası Futbol Federasyonu, FIFA kuruldu. * 21 Temmuz - Transsibirya demiryolu hattı (8.314 km) tamamlandı. * 3 Ağustos - Francis Younghusband komutasındaki İngiliz kuvvetleri, Tibet'in başkenti Lhasa'yı ele geçirdi. * 27 Ekim - New York metrosu ilk seferini yaptı. Tarihi bilinmeyenler * İskoç elektrik uzmanı John Ambrose Fleming, Birleşik Krallık'ta diyot lambayı tanıtmıştır. == Doğumlar == === Ocak === * 1 Ocak – Fazal Elahi Çaudhri, Pakistanlı siyasetçi (ö. 1982) * 5 Ocak – Jeane Dixon, Amerikalı astrolog (ö. 1997) * 18 Ocak – Cary Grant, İngiliz aktör (ö. 1986) * 29 Ocak – Arnold Gehlen, Alman filozof (ö. 1976) === Şubat === * 2 Şubat – Valeri Çkalov, Sovyet test pilotu (ö. 1938) *21 Şubat – Aleksey Kosigin, Sovyetler Birliği Başbakanı (ö. 1980) === Mart === *2 Mart – Dr. Seuss, Amerikalı çocuk kitabı yazarı (Şapkadaki Kedi) (ö. 1991) *5 Mart - Karl Rahner, Cizvit, 20. yüzyıldaki en etkili Roma Katolik teologlarından birisidir (ö. 1984) *7 Mart – Reinhard Heydrich, Alman Nazi yetkilisi (ö. 1942) === Nisan === *13 Nisan - Yves Congar - Dominikan, Kardinal, 20. yüzyılın en önemli Roma Katolik ilahiyatçılarından biridir (ö. 1995) === Mayıs === * 11 Mayıs - Salvador Dali, İspanyol sürrealist ressam (ö. 1989) === Haziran === === Temmuz === * 3 Temmuz - Lauri Virtanen, Finlandiya'lı atlet (ö. 1982) === Ağustos === * 21 Ağustos - Count Basie, Amerikalı caz piyanisti ve orkestra şefi === Eylül === * 16 Eylül - Nikolay Ostrovski, Sovyet yazar (ö. 1936) === Ekim === * 26 Ekim - Josefina de Vasconcellos, Brezilya asıllı İngiliz heykeltıraş === Kasım === * 14 Kasım - Dick Powell, Amerikalı sinema oyuncusu (ö. 1963) === Aralık === * 16 Aralık - Banat Batırova, Başkurt milletvekili, Başkurdistan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nde Sosyalist Emek Kahramanı unvanını kazanan ilk kadın (ö. 1970) ;Doğduğu gün ve ay bilinmeyenler: * Anatoliy Lavrentyev, 1944-1946 yılları arası Rusya SFSC Dışişleri Halk Komiseri görevi yapan Sovyet diplomat (ö. 1984) * Mohammed Salim, Hint futbolcu (ö. 1980) == Ölümler == * 9 Nisan - II. Isabel, İspanya kraliçesi (d. 1830) * 10 Mayıs - İngiliz kâşif Henry Morton Stanley * 3 Temmuz - Siyonizm hareketinin kurucusu Theodor Herzl * 5 Temmuz - İbrahim Abay, Kazak şair ve yazar (d.1845) * 14 Temmuz - Transvaal devlet başkanı Paul Kruger (d. 1825) * 15 Temmuz - Anton Pavloviç Çehov, Rus yazar * 29 Ağustos - V. Murat, Osmanlı Devleti 33.Padişahı. (d. 1840) == 1904 Nobel ödülünü kazananlar == sağ|80px * Fizik – Lord John Strutt Rayleigh * Kimya – Sir William Ramsay * Tıp – Ivan Petrovich Pavlov * Edebiyat – Frédéric Mistral ve José Echegaray * Barış – Institut de Droit International

__NOTOC__ 1901 (MCMI), 20. yüzyılın ilk yılıdır. == Olaylar == * 1 Ocak ** 20. yüzyıl başlamıştır. ** Avustralya'nın daki Britany kolonileri federasyonlaşarak tek bir çatı altında birleşti. ** Nijerya, İngiliz himayesine girdi. ** Pentakostalizm mezhebi, Topeka, Kansas'ta Bethel Bible College'de ilk ayin sonrası kurulmuş oldu. * 24 Haziran - Pablo Picasso'nun eserleri ilk defa sergilendi. * 14 Eylül - Amerika Birleşik Devletleri'nin 25. Başkanı William McKinley, Leon Czolgosz adlı bir terörist tarafından öldürüldü. * 5 Kasım - Fransızlar, Osmanlı devletinden alacakları olan 500 bin altın ödeninceye kadar Midilli adasını işgal ettiler. * 9 Kasım - Mehmed Said Paşa 6. defa sadrazam oldu. * 10 Aralık ** İsveç Kralı ve Norveç Parlamentosu Nobel Komitesi ilk Nobel Ödüllerini dağıttı. Kızılhaç'ın kurucusu Isviçreli Jean Henry Dunant'a Nobel Barış Ödülü verildi. ** X ışınlarını keşfeden ve tıp dünyasında yeni bir çığır açan Alman fizikçi Wilhelm Conrad Röntgen Nobel Fizik Ödülüne layık görüldü. * 12 Aralık - İtalyan kâşif Gugliemo Marconi, telsizle ilk bağlantıyı kurmayı başararak, Atlantik çevresinde mesaj yolladı. == Doğumlar == === Ocak–Şubat === * 1 Ocak – Julia Bathory, Macar cam sanatçısı (ö. 2000) * 3 Ocak – Ngo Dinh Diem, Güney Vietnam'ın ilk başbakanı (ö. 1963) * 4 Ocak – CLR James, Trinidad doğumlu gazeteci ve yazar (ö. 1989) * 9 Ocak – Chic Young, Amerikalı çizer (ö. 1973) * 11 Ocak – Kwon Ki-ok, Koreli pilot (ö. 1988) * 13 Ocak ** A. B. Guthrie, American tarihçi ve yazar (ö. 1991) ** Mieczysław Żywczyński, Polonyalı tarihçi (ö. 1978) * 14 Ocak ** Bebe Daniels, Amerikalı oyuncu (ö. 1971) ** Alfred Tarski, Polonyalı matematikçi ve siyasetçi (ö. 1983) * 16 Ocak ** Fulgencio Batista, Kübalı siyasetci (ö. 1973) ** Frank Zamboni, Amerikalı mucit (ö. 1988) * 20 Ocak – Mohammed Naguib, Mısır'ın ilk devlet başkanı (ö. 1984) * 21 Ocak – Marcellus Boss, Amerikalı politikacı (ö. 1967) * 24 Ocak ** Hans Erich Apostel, Avusturyalı besteci (ö. 1972) ** Harry Calder, Güney Afrikalı kriket oyuncusu (ö. 1995) * 26 Ocak – Stuart Symington, Amerikalı politikacı (ö. 1988) * 27 Ocak – Art Rooney, Amerikalı sporcu (d. 1988) * 29 Ocak – E. P. Taylor, Kanadalı iş insanı (ö. 1989) * 30 Ocak – Rudolf Caracciola, Alman yarış arabası pilotu (ö. 1959) * 1 Şubat ** Frank Buckles, I. Dünya Savaşı'nın Amerikalı yaşayan son gazisi (ö. 2011) ** Clark Gable, Amerikalı aktör (ö. 1960) * 2 Şubat – Jascha Heifetz, Litvanyalı müzisyen (ö. 1987) * 10 Şubat – Stella Adler, Amerikalı oyuncu (ö. 1992) * 15 Şubat – João Branco Núncio, Portekizli boğa güreşcisi (ö. 1976) * 22 Şubat – Mildred Davis, Amerikalı oyuncu (ö. 1969) * 25 Şubat – Zeppo Marx, Amerikalı komedyen (ö. 1979) * 27 Şubat – Horatio Luro, Arjantinli yarış atı çalıştırısı (ö. 1991) * 28 Şubat – Linus Pauling, Amerikalı kuantum kimyageri ve biyokimyager, Nobel Kimya Ödülü ve Nobel Barış Ödülü sahibidir (ö. 1994) === Mart–Nisan === * 3 Mart – Claude Choules, İngiliz Birinci Dünya Savaşı gazisi * 4 Mart ** Charles Goren, Amerikalı briç oyuncusu (ö. 1991) ** Jean Joseph Rabearivelo, Fransız şair (ö. 1937) * 17 Mart – Alfred Newman, Amerikalı besteci (d. 1970) * 21 Mart ** Karl Arnold, Alman politikacı (d. 1958) ** Carmelita Geraghty, Amerikalı aktris (d. 1966) * 22 Mart – Greta Kempton, Amerikalı sanatçı (d. 1991) * 24 Mart – Ub Iwerks, Amerikalı çizer (d. 1971) * 27 Mart ** Carl Barks, Amerikalı çizer (d. 2000) ** Erich Ollenhauer, Alman politikacı (d. 1963) ** Eisaku Sato, Japonya Başbakanı, Nobel Barış Ödülü sahibi (d. 1975) ** Kenneth Slessor, Avustralyalı şair (d. 1971) * 28 Mart – Jack Weil, Amerikalı girişimci (d. 2008) * 1 Nisan – Whittaker Chambers, Amerikalı casus (d. 1961) * 15 Nisan – Joe Davis, İngiliz bilardo oyuncusu (d. 1978) * 16 Nisan - Nikolay Pavloviç Akimov, Sovyet tasarımcı ve tiyatro yönetmeni (ö. 1968) * 18 Nisan – Al Lewis, Amerikalı şarkı yazarı (d. 1967) * 29 Nisan – Hirohito, Japon imparatoru (d. 1989) * 30 Nisan – Simon Kuznets, Ukraynalı ekonomist, Nobel Ekonomi Ödülü sahibi (d. 1985) === Mayıs–Haziran === * 7 Mayıs – Gary Cooper, Amerikalı aktör (ö. 1961) * 17 Mayıs – Werner Egk, Alman besteci (ö. 1983) * 18 Mayıs – Vincent du Vigneaud, Amerikalı kimyacı, Nobel Kimya Ödülü sahibidir (ö. 1978) * 20 Mayıs – Max Euwe, Hollandalı satranç oyuncusu (ö. 1981) * 21 Mayıs ** Manfred Aschner, Almanya doğumlu İsrailli mikrobiyolojist and entomoljist (ö. 1989) ** Horace Heidt, Amerikalı piyanist (ö. 1986) ** Sam Jaffe, Amerikalı film yapımcısı (d. 2000) ** Suzanne Lilar, Belçikalı deneme yazarı, romancı, oyun yazarı (ö. 1992) * 25 Mayıs – Antônio de Alcântara Machado, Brezilyalı romancı (ö. 1935) * 31 Mayıs – Alfredo Antonini, Amerikalı şef ve besteci (ö. 1983) * 3 Haziran – Chang Hsüeh-liang, Çinli askeri lider (ö. 2001) * 6 Haziran – Sukarno, Endonezya'nın ilk devlet başkanı (ö. 1970) * 13 Haziran – Tage Erlander, İsveçli politikacı (sosyal demokrat), 1946–1969 yılları arasında başbakanlık yapmıştır (ö. 1985) * 18 Haziran – Anastasia Nicolaievna Romanova, Rus prensesi (ö. 1918) * 23 Haziran – Ahmet Hamdi Tanpınar, Türk yazar (ö. 1962) * 24 Haziran – Harry Partch, Amerikalı besteci (ö. 1974) * 29 Haziran – Nelson Eddy, Amerikalı şarkıcı ve aktör (ö. 1967) === Temmuz–Ağustos === * 7 Temmuz – Eiji Tsuburaya, Japon yönetmen (ö. 1970) * 9 Temmuz – Barbara Cartland, İngiliz roman yazarı (ö. 2000) * 15 Temmuz – Nicola Abbagnano, İtalyan varoluşçu felsefeci (ö. 1990) * 17 Temmuz – Bruno Jasieński, Polonyalı şair (ö. 1938) * 21 Temmuz – Albert Hamilton Gordon, Amerikalı iş insanı (ö. 2009) * 31 Temmuz – Jean Dubuffet, Fransız ressam (ö. 1985) * 1 Ağustos – Francisco Guilledo, Filipinli boksör (ö. 1925) * 4 Ağustos – Louis Armstrong, Amerikalı müzisyen (ö. 1971) * 8 Ağustos – Ernest Lawrence, Amerikalı fizikçi, Nobel Fizik Ödülü sahibi (ö. 1958) * 10 Ağustos – Franco Rasetti, İtalyan bilim insanı (ö. 2001) * 18 Ağustos – Jean Guitton, Fransız yazar (ö. 1999) * 20 Ağustos – Salvatore Quasimodo, İtalyan yazar, Nobel Edebiyat Ödülü sahibidir (ö. 1968) * 26 Ağustos ** Maxwell Taylor, Amerikalı general (ö. 1987) ** Chen Yi, Çinli komutan ve siyasetçi (ö. 1972) * 30 Ağustos – John Gunther, Amerikalı yazar (ö. 1970) === Eylül–Ekim === * 8 Eylül - Hendrik Frensch Verwoerd, Güney Afrika Başbakanı (ö. 1966) * 9 Eylül ** James Blades, İngiliz perküsyoncu (ö. 1999) ** Hendrik Frensch Verwoerd, Güney Afrika devlet başkanı (ö. 1966) * Eylül 12 ** Ben Blue, Kanada doğumlu aktör (ö. 1975) ** Shmuel Horowitz, Rus asıllı İsrailli ziraat mühendisi (ö. 1999) * Eylül 15 – Donald Bailey, İngiliz inşaat mühendisi (ö. 1985) * Eylül 22 – Charles B. Huggins, Kanada doğumlu kanser araştırmacısı, Nobel Tıp Ödülü sahibidir (ö. 1997) * Eylül 23 – Jaroslav Seifert, Çek yazar, Nobel Edebiyat Ödülü sahibi (ö. 1986) * Eylül 24 – Gerald Warner Brace, Amerikalı yazar (ö. 1978) * Eylül 26 – George Raft, Amerikalı film oyuncusu (ö. 1980) * Eylül 28 ** Ed Sullivan, Amerikalı iş insanı (ö. 1974) ** William S. Paley, Amerikalı iş insanı (ö. 1990) * Eylül 29 ** Enrico Fermi, İtalyan fizikçi, Nobel Fizik Ödülü sahibi (ö. 1954) ** Lanza del Vasto, İtalyan filozof, şair ve aktivist (ö. 1981) * Ekim 2 – Alice Prin, Fransız şarkıcı (ö. 1953) * Ekim 10 – Alberto Giacometti, İsveeçli heykeltıraş (ö. 1966) * Ekim 24 – Gilda Gray, Polonya doğumlu aktris (ö. 1959) === Kasım – Aralık === * 3 Kasım ** André Malraux, Fransız romancı, sanat tarihçisi ve devlet adamı (ö. 1976) ** III. Léopold, Belçika kralı (ö. 1983) * 4 Kasım – Masako Nashimoto, Kore prensesi (ö. 1989) * 7 Kasım – Norah McGuinness, İrlandalı ressam (ö. 1980) * 17 Kasım – Lee Strasberg, Amerikalı tiyatro yönetmeni ve aktör (ö. 17 Şubat 1982) * 18 Kasım – George Gallup, Amerikalı istatikçi (ö. 1984) * 22 Kasım – Joaquin Rodrigo, İspanyol besteci (ö. 1999) * 28 Kasım – Walter Havighurst, Amerikalı eleştirmen ve roman yazarı (ö. 1994) * 29 Kasım – Mildred Harris, Amerikalı aktris (ö. 1944) * 5 Aralık ** Milton Erickson, Amerikalı psychiatrist (ö. 1980) ** Walt Disney, Amerikalı iş insanı (ö. 1966) ** Werner Heisenberg, Alman fizikçi, Nobel Fizik Ödülü sahibi (ö. 1976) * 16 Aralık – Margaret Mead, Amerikalı cultural anthropologist (ö. 1978) * 19 Aralık – Rudolf Hell, Alman mucit (ö. 2002) * 25 Aralık – Prenses Alice (ö. 2004) * 27 Aralık – Marlene Dietrich, Alman sinema oyuncusu ve şarkıcı (ö. 1992) * 31 Aralık – Karl-August Fagerholm, Finlandiya başbakanı (ö. 1984) === Tarihi bilinmeyen === * Nadejda Alliluyeva-Stalina; Josef Stalin'in ikinci eşi (ö. 1932) == Ölümler == === Ocak–Temmuz === * 1 Ocak – Ignatius L. Donnelly, Amerikalı politikacı ve yazar (d. 1831) * 8 Ocak – John Barry, Victoria Haçı sahibi İrlandalı (d. 1873) * 10 Ocak – James Dickson, Queensland başbakanı, Avustralya Savunma Bakanı (d. 1832 * 11 Ocak – Vasily Kalinnikov, Rus besteci (d. 1866) * 14 Ocak – Víctor Balaguer, İspanyol politikacı ve yazar (d. 1824) * 16 Ocak ** Arnold Böcklin, İsveçli oyuncu (d. 1827) ** Mahadev Govind Ranade, Hint reformcu (d. 1842) * 21 Ocak – Elisha Gray, Amerikalı mucit (d. 1835) * 22 Ocak – Kraliçe Victoria, Birleşik Krallık Kraliçesi ve Hindistan İmparatoriçesi (d. 1819) * 27 Ocak – Giuseppe Verdi, İtalyan besteci (d. 1813) * 31 Ocak - Peter Andreas Blix, Norveçli mimar ve mühendis (d. 1831) * 11 Şubat – I. Milan, Sırbistan kralı (d. 1854) * 22 Şubat – George Francis FitzGerald, İrlandalı matematikçi (d. 1851) * 26 Şubat – Lucyna Ćwierczakiewiczowa, Polonyalı yazar (d. 1829) * 13 Mart – Benjamin Harrison, 23. Amerika Birleşik Devletleri başkanı (d. 1833) * 3 Nisan – Richard D'Oyly Carte, İngiliz menajer (d. 1844) * 19 Nisan – Alfred Horatio Belo, Amerikalı iş insanı ve gazeteci (d. 1839) * 1 Mayıs – Lewis Waterman, Amerikalı mucit ve iş insanı (d. 1837) * 5 Mayıs – Axel Wilhelm Eriksson, İsveçli güney batı Afrika yerleşimcisi ve ticaret adamı (d. 1846) * 22 Mayıs – Gaetano Bresci İtalyan anarşist ve katil (d. 1869) * 24 Mayıs – Charlotte Mary Yonge, İngiliz roman yazarı (d. 1823) * 2 Haziran – George Leslie Mackay, Kanadalı misyoner (d. 1844) * 9 Haziran – Walter Besant, İngiliz yazar (d. 1836) === Temmuz–Aralık === * 4 Temmuz – Johannes Schmidt, Alman dilbilimci (d. 1843) * 6 Temmuz – Chlodwig zu Hohenlohe-Schillingsfürst, Alman imparatorluk şansölyesi (d. 1819) * 7 Temmuz – Johanna Spyri, Heidi'nin yazarı İsviçreli yazar (d. 1827) * 5 Ağustos – Victoria; Alman prensesi (d. 1840) * 12 Ağustos – Francesco Crispi, İtalya eski başbakanı (d. 1819) * 24 Ağustos – Clara Maass, Amerikalı hemşire (d. 1876) * 5 Eylül – Ignacij Klemenčič, Sloven fizikçi (d. 1853) * 9 Eylül – Henri de Toulouse-Lautrec, Fransız ressam (d. 1864) * 14 Eylül – William McKinley, ABD'nin 25. başkanı (d. 1843) * 1 Ekim – Abdurrahman Han, Afganistan emiri (d. 1844) * 10 Ekim – Lorenzo Snow, Mormon lideri (d. 1814) * 19 Ekim – Carl Frederik Tietgen, Danimarkalı sanayici (d. 1829) * 29 Ekim – Leon Czolgosz, ABD eski başkanlarından William McKinley'in suikastçısı (d. 1873) * 7 Kasım – Li Hongzhang, Çinli general (d. 1823) * 27 Kasım – Clement Studebaker, Amerikalı sanayici (d. 1831) * 30 Kasım – Edward John Eyre, İngiliz kâşif (d. 1815) * 1 Aralık – George Lohmann, İngiliz kriket oyuncusu (d. 1865) == 1901 Nobel ödülünü kazananlar == * Barış – Jean Henry Dunant ve Frédéric Passy * Edebiyat – Sully Prudhomme * Fizik – Wilhelm Conrad Röntgen * Kimya – Jacobus Henricus van 't Hoff * Tıp – Emil Adolf von Behring == Ayrıca bakınız == * == Kaynakça == * Appleton's Annual Cyclopedia...1901 (1902); dijital versiyon

== Olaylar == * 31 Ocak - Ekvador'da 8.6 büyüklüğünde deprem oldu. * 10 Mart - Fransa, Pas-de-Calais'te Courrières şirketine ait maden ocağının dört kuyusunda grizu patlaması yaşandı, 1099 kişi öldü ve yirmi gün sonra 13 kişi sağ çıktı. * 18 Nisan, San Fransisco ili, 7.7 büyüklüğünde 50 saniye süren deprem ve onu izleyen yangınlarla yerle bir oldu. 28 bin bina yıkıldı, yaklaşık 500 kişi öldü, 100 bin kişi evsiz kaldı. * 16 Ağustos – Şili’de 8.6 büyüklüğünde meydana gelen depremde 20 bin kişi öldü. * 18 Eylül - Hong Kong, tayfunla birlikte gelen yüksek dalgalar sonucu yaklaşık 10.000 kişi öldü. * 3 Kasım - SOS uluslararası acil yardım sinyali olarak kabul edildi. * 10 Aralık - ABD Başkanı Theodore Roosevelt, Rus-Japon savaşındaki barış yanlısı görüşmeleri için nobel barış ödülü ile ödüllendirildi. * 24 Aralık - Reginald Fessenden tarafından ilk radyo yayını yapıldı. * 26 Aralık - Dünyadaki ilk uzun metrajlı film olan "The Story of the Kelly Gang" gösterime girdi. === Tarihi bilinmeyenler === * Finlandiya'da kadınlara oy hakkı verildi. İlk kez bir Avrupa ülkesinde kadınlara oy hakkı verilmiş oldu. * Rus Çarı demokratları yanına alarak, komünistlerle başedebilmek için meşrutiyet ilan etti. * İran'da meşrutiyet ilan edildi. == Doğumlar == === Ocak === * 3 Ocak - Aleksey Stahanov, Stahanovizmin öncüsü olan Sovyetler Birliği madencisi (ö. 1977) * 22 Ocak - Robert E. Howard, Amerikalı yazar === Şubat === === Mart === * 21 Mart - Samed Vurgun, Azeri şair. * 1 Nisan - Alekzander Sergeyeviç Yakovlev, Rus mühendis ve uçak tasarımcısı (ö. 1989) * 13 Nisan - Samuel Beckett (ö. 1989) * 29 Nisan - Eugène Ehrhart, Fransız matematikçi (ö. 2000) === Mayıs === * 8 Mayıs - Roberto Rossellini, İtalyan yönetmen (ö. 1977) === Haziran === * 22 Haziran - Anne Morrow Lindbergh, Amerikalı yazar ve havacı === Temmuz === * 14 Temmuz - Olive Borden, Amerikalı sinema oyuncusu (ö. 1947) === Ağustos === === Eylül === * 6 Eylül - Luis Federico Leloir, Arjantinli doktor ve biyokimyacı (ö. 1987) * 8 Eylül - Fritz Schilgen, Alman atlet (ö. 2005) * 9 Eylül - Ali Hadi Bara, Türk heykeltıraş (ö. 1971) === Ekim === === Kasım === === Aralık === * 15 Aralık - Edmond Debeaumarché, II. Dünya Savaşında Fransa'daki direnişin önemli isimlerinden (ö. 1959) * 30 Aralık - Carol Reed, İngiliz film yönetmeni (ö. 1976) ===Doğduğu gün ve ay bilinmeyenler=== == Ölümler == * 22 Ekim - Paul Cézanne, Fransız ressam (d. 1839) == 1906 Nobel ödülünü kazananlar == sağ|80px * Fizik – J. J. Thomson * Kimya – Henri Moissan * Tıp – Camillo Golgi ve Santiago Ramón y Cajal * Edebiyat – Giosuè Carducci * Barış – Theodore Roosevelt == Ayrıca bakınız == * == Kaynakça ==

== Olaylar == * 19 Nisan - Anglo-Persian Oil Company (günümüzde BP şirketi) kuruldu. * 27 Nisan - Padişah II. Abdülhamit tahttan indirildi. Yerine V. Mehmet Padişah oldu. * 25 Temmuz - Louis Blériot, uçakla Manş Denizi'ni geçerek bir büyük su kütlesini hava taşıtıyla geçen ilk insan oldu. === Tarihi bilinmeyenler === * Amerika Birleşik Devletleri'nin, Washington ve Kaliforniya eyaletleri zekâ engelli, sağır ya da körlerin zorla kısırlaştırılmasını öngeren öjenik yasayı kabul etti. * Fransa, ilk radyoloji uzmanlarını toplum hizmetine sunmuştur. == Doğumlar == === Ocak === === Şubat === * 9 Şubat - Dean Rusk, Amerikalı siyasetçi ve dışişleri eski bakanı (ö. 1994) * 22 Şubat - Aleksandr Peçerskiy, 14 Ekim 1943 tarihinde Nazilerin Sovyet savaş esirlerine karşı işledikleri suçlardan kurtulup Sobibor İmha Kampından kitlesel kaçışın organizatörlerinden biri olan önder (ö. 1990) === Mart === === Nisan === === Mayıs === * 9 Mayıs - Gordon Bunshaft, Amerikalı mimar (ö. 1990) === Haziran === * 12 Haziran - Ali Tantâvi, Suriyeli bilim insanı (ö. 1999) * 19 Haziran - Osamu Dazai, Japon yazar (ö. 1948) === Temmuz === === Ağustos === === Eylül === * 7 Eylül - Elia Kazan, Amerikalı yönetmen ve En İyi Film Akademi Ödülü sahibi (ö. 2003) * 9 Eylül - Arthur Jonath, Alman atlet === Ekim === * 26 Ekim - Affonso Eduardo Reidy, Brezilyalı bir mimar (ö. 1964) === Kasım === * 19 Kasım - Peter F. Drucker, Avusturyalı yönetim bilimci, yazar === Aralık === == Ölümler == * 8 Ocak – Harry Seeley, İngiliz paleontolog (d. 1839) * 12 Ocak – Hermann Minkowski, Alman matematikçi (d. 1864) * 13 Şubat - Julius Thomsen, Danimarkalı kimyager (d. 1826) * 17 Şubat - Geronimo, efsanevi Apaçi lideri (d. 1829) * 26 Şubat - Hermann Ebbinghaus, Alman psikolog (d. 1850) == 1909 Nobel ödülünü kazananlar == sağ|80px * Fizik – Guglielmo Marconi ve Karl Ferdinand Braun * Kimya – Wilhelm Ostwald * Tıp – Emil Theodor Kocher * Edebiyat – Selma Lagerlöf * Barış – Auguste Marie François Beernaert ve Paul- Henri-Benjamin d'Estournelles de Constant ==Ayrıca== * 1909'da Osmanlı İmparatorluğu

== Olaylar == * 1 Şubat - Portekiz Kralı I. Carlos ve Prens Luis Filipe Lizbon'da öldürüldü. * 3 Şubat - Yunanistan spor kulübü olan Panathinaikos, Atina'da kuruldu. * 12 Şubat - Dünyanın ilk araba yarışı olan New York - Paris Rallisi başladı. * 26 Mayıs - İran'ın Mescid -i Süleyman şehrinde Orta Doğu'daki ilk büyük ticari petrol keşfi yapıldı. Kaynağın hakları Birleşik Krallık tarafından hızla satın alıındı. * 13 Haziran - Kadın sporcular ilk kez Olimpiyat Oyunları'na katıldılar. * 30 Haziran - Tunguska olayı * 1 Ekim - Ford, "Model T" otomobilini satışa sundu. * 5 Ekim - Bulgaristan, Osmanlı Devleti'nden bağımsızlığını ilan etti. * 7 Ekim - 1898'den beri özerk olan Girit, Yunanistan'a katılma kararı aldı. * 14 Kasım - Çin de 2 yaşındaki Pu Yi tahta çıkar. * 28 Aralık - Sicilya'nın Messina kentindeki depremde 555 kişi öldü. Tarihi bilinmeyenler * İnternazionale kuruldu * Panatinahikos kuruldu == Doğumlar == === Ocak === * 9 Ocak - Simone de Beauvoir, Fransız yazar ve düşünür (ö. 1986) * 12 Ocak - Jean Delannoy, Fransız film yönetmeni (ö. 2008) * 15 Ocak – Edward Teller, Macar–Amerikalı fizikçi (ö. 2003) * 22 Ocak - Atahualpa Yupanqui, Arjantinli besteci (ö. 1992) * 26 Ocak - Jill Esmond, İngiliz sinema ve tiyatro oyuncusu (ö. 1990) === Mart === * 30 Mart - Andor Endre Gelleri, Macar yazar (ö. 1945) === Nisan === * 1 Nisan - Abraham Maslow, Amerikalı bilim insanı (ö. 1970) * 9 Nisan - Victor Vasarely (Vásárhelyi Győző), Macar asıllı Fransız ressam (ö. 1997) === Mayıs === * 28 Mayıs - Ian Fleming, İngiliz romancı, James Bond'un yaratıcısı (ö. 1964) * 23 Mayıs - Max Abramovitz, Amerikalı bir mimar (ö. 2004) * 30 Mayıs - Hannes Alfvén, İsveçli astrofizikçi === Haziran === * 26 Haziran - Salvador Allende Gossens, Şilili devlet adamı (ö. 1973) === Temmuz === * 19 Temmuz - Ernest Buckler, Kanadalı roman ve öykü yazarı (ö. 1984) === Ağustos === === Eylül === * 7 Eylül **Merna Kennedy, Amerikalı sinema oyuncusu (ö. 1944) **Michael DeBakey, Amerikalı cerrah (ö. 2008) * 9 Eylül - Cesare Pavese, İtalyan ozan ve romancı (ö. 1950) === Ekim === * 16 Ekim - Enver Hoca, Arnavut siyasetçi (ö. 1985) === Kasım === === Aralık === == Ölümler == === Mart === * 12 Mart - Edmondo De Amicis, İtalyan yazar === Haziran === * 21 Haziran - Nikolay Rimski-Korsakov, Rus ulusal müziğine yaptığı katkılarla bilinen besteci, eğitmen ve yayıncı (d. 1844) === Ağustos === * 25 Ağustos - Henri Becquerel, Fransız fizikçi === Kasım === * 15 Kasım - İmparatoriçe Cixi, Çin Qing Hanedanlığı imparatoriçesi == 1908 Nobel ödülünü kazananlar == sağ|80px * Fizik – Gabriel Lippmann * Kimya – Ernest Rutherford * Tıp – Élie Metchnikoff, Paul Ehrlich * Edebiyat – Rudolf Christoph Eucken * Barış – Klas Pontus Arnoldson, Fredrik Bajer

1910 cumartesi günü başlayan bir yıldır. == Olaylar == * 20 Nisan-18 Mayıs - Halley kuyruklu yıldızı, Dünya'nın yakınından geçti. (önceki: 1835; sonraki: 1986) * 22 Ağustos - Japonya Kore'yi işgal etti. * 1 Eylül - Corinthians, Brezilya futbol kulübü kuruldu. * 20 Kasım - Meksika Devrimi: Meksika'da yönetime karşı ayaklanma başladı. === Tarihi bilinmeyenler === * Soma-Bandırma demiryolu ve Hudeyde-Sana demiryolu borçlanması gerçekleştirildi. * MKE Ankaragücü spor kulübü kuruldu. == Doğumlar == === Ocak === === Şubat === * 5 Şubat - Francisco Varallo, Arjantinli futbolcu (ö. 2010) === Mart === * 11 Mart - Robert Havemann, Alman kimyacı (ö. 1982) * 23 Mart - Akira Kurosawa, Japon yönetmen (ö. 1998) === Nisan === === Mayıs === === Haziran === === Temmuz === === Ağustos === === Eylül === * 7 Eylül - Aleks Buda, Arnavut tarihçi (ö. 1993) * 8 Eylül **Cafer Şerif İmami, İranlı siyasetçi ve İran eski Başbakanı (ö. 1998) **Jean-Louis Barrault, Fransız sinema ve tiyatro oyuncusu, pandomim sanatçısı, yönetmen (ö. 1994) === Ekim === * 24 Ekim - Cahit Arf, Türk matematikçi. (ö. 1997) * 27 Ekim - Jack Carson, Kanadalı-Amerikalı sinema oyuncusu (ö. 1963) === Aralık === * 3 Aralık - Hakkı Yeten, Türk futbolcu, teknik direktör ve Beşiktaş Jimnastik Kulübü'nün 18. Başkanı (ö. 1989) * 7 Aralık - Yekaterina Furtseva, Sovyet-Rus komünist siyasetçi * 20 Aralık - Helene Mayer, Alman eskrimci (ö. 1953) * 30 Aralık - Paul Bowles, Amerikalı yazar, besteci ve gezgin. (ö. 1999) == Ölümler == * 1 Nisan - Andreas Achenbach, Alman manzara ressamı (d. 1815). * 21 Nisan - Mark Twain, Amerikalı yazar (d. 1835). * 5 Haziran - O. Henry, Amerikalı öykü yazarı (d. 11 Eylül 1862). * 17 Ekim - Carlo Michelstaedter, İtalyan yazar. * 20 Kasım - Lev Tolstoy (d. 1828) * 26 Ağustos - William James, Amerikalı yazar ve ruh bilimci (d. 1842) * 30 Ağustos - Albert Vandal (d. 1853) * 30 Ekim - Jean Henry Dunant, İsviçreli yazar, iş insanı ve Kızılhaç'ın kurucusu. * 13 Ağustos - Florence Nightingale, İngiliz şifacı, ilk hemşire. == 1910 Nobel ödülünü kazananlar == sağ|küçükresim|80px|Nobel ödülü madalyası. * Fizik - Johannes Diderik van der Waals * Kimya - Otto Wallach * Tıp - Albrecht Kossel * Edebiyat - Paul Heyse * Barış - Uluslararası Barış Bürosu

== Olaylar == === Ocak === === Şubat === === Mart === * 15 Mart - 16 Mart - Dünyada ilk kez genel oy hakkı uygulanmasıyla 19 adet kadın milletvekili Finlandiya Parlamentosu’na seçildi. === Nisan === === Mayıs === 3 Mayıs- Fenerbahçe Spor Kulübü kuruldu === Haziran === * 15 Haziran - La Haye İkinci Barış Konferansı 26 ülkenin katılımıyla yapıldı ve savaş hukuku konusunda kararlar alındı. === Temmuz === * 25 Temmuz - Japonya, Kore’yi işgal ve ilhak etti. === Ağustos === * 31 Ağustos - Britanya-Rusya Antantı imzalandı. === Eylül === * 26 Eylül - Yeni Zelanda, Birleşik Krallık'tan bağımsızlığını ilan etti. === Ekim === === Kasım === * 13 Kasım - Fransız mucit Paul Cornu ilk motorlu helikopter'i uçurmayı başardı. === Aralık === * 8 Aralık - II. Oscar'ın ölümü üzerine yerine oğlu V. Gustaf İsveç kralı oldu . === Tarihi bilinmeyenler === * Amerika Birleşik Devletleri, İndiana eyaletinde zekâ engelli, sağır ya da körler zorla kısırlaştırılmasını kabul edilen kanun yürürlüğe girdi. Ve dönemin başkanı tarafından direkt uygulandı. * Amerika Birleşik Devletleri merkezli uluslararası bankacılık krizi başladı. Bu kriz esnasında yüzlerce Amerikan bankası battı. * Düyun-u Umumiye için kullanılmak üzere dış alım vergisi %3 arttırıldı. * Borsanın devlet tarafından kontrol edilmemesinin neden olduğu sıkıntıları yok etmek için Esham ve Tahvilat Borsası nizamnamesi çıkarıldı. * Osmanlı Hürriyet Cemiyeti, İttihat ve Terakki Cemiyeti ile birleşti. * Bhutan Krallığı Bağımsız oldu. == Doğumlar == === Ocak === * 3 Ocak - Ray Milland, Galli aktör ve film yönetmeni (ö. 1986) * 11 Ocak – Pierre Mendès France, Fransız siyasetçi, 142. Fransa Başbakanı (ö. 1982) * 12 Ocak - Sergey Korolyov, Sovyet roket mühendisi, ABD ile SSCB arasında 1950 ve 1960'larda yaşanan Uzay Yarışı sırasında Sovyet uzay araçlarının baş tasarımcısı (ö. 1966) *16 Ocak - Alexander Knox, Kanadalı aktör ve romancı (ö. 1995) *22 Ocak – Dixie Dean, İngiliz futbolcu (ö. 1980) *23 Ocak – Hideki Yukawa, Japon fizikçi, Nobel Ödülü sahibi (ö. 1981) *24 Ocak - Maurice Couve de Murville, Fransa Başbakanı (ö. 1999) === Şubat === * 5 Şubat - Pierre Pflimlin, Fransız Devlet Adamı ve 1958 yılında görev yapan eski Başbakandır (ö. 2000) * 15 Şubat – Cesar Romero, Küba asıllı Amerikalı oyuncu (ö. 1994) * 25 Şubat - Sabahattin Ali, Türk yazar (ö. 1948) * 20 Şubat - Tony Willman, Amerikan araba yarışçısı. === Mart === * 8 Mart - Konstantin Karamanlis, Yunan siyaset adamı (ö. 1998) * 16 Mart - Arkadi Vasilyev, Sovyet yazar (ö. 1972) === Nisan === * 29 Nisan - Fred Zinnemann, Avusturyalı- Amerikalı film yönetmeni (ö. 1997) === Mayıs === * 17 Mayıs - Ilona Elek, Macar eskrimci (ö. 1988) * 26 Mayıs - John Wayne, Amerikalı aktör (ö. 1979) * 31 Mayıs - Peter Fleming, İngiliz gazeteci, gezgin (ö. 1971) === Haziran === * 8 Haziran - Aleš Bebler, Sloven, Yugoslav hukukçu, diplomat (ö. 1981) * 25 Haziran - Johannes Hans Daniel Jensen, Alman nükleer fizikçi (ö. 1973) === Temmuz === * 29 Temmuz - Robert J. Braidwood, Amerikalı arkeolog (ö. 2003) === Ağustos === === Eylül === * 7 Eylül - Ahmet Adnan Saygun, Türk Klasik Batı Müziği bestecisi (ö. 1991) === Ekim === * 2 Ekim - Alexander R. Todd, Baron Todd, Büyük Britanyalı biyokimyager (ö.1997) * 30 Ekim - Vladimir Belousov, Rus jeolog ve jeofizikçi === Kasım === * 14 Kasım - Astrid Lindgren, İsveçli çocuk kitapları yazarı (ö. 2002) === Aralık === * 15 Aralık - Oscar Niemeyer, Brezilyalı mimar (ö. 2012) == Ölümler == === Ocak === * 3 Ocak - Muzaffereddin Şah, İran Şahı (d. 1853) *13 Ocak - Jakob Hurt, Estonyalı folklorcu, ilahiyatçı ve dilbilimci (d. 1839) === Şubat === * 2 Şubat – Dmitri Mendeleyev, Rus kimyager (d. 1834) *16 Şubat - Giosuè Carducci, İtalyan yazar, Nobel ödüllü (d. 1835) * 26 Şubat - C. W. Alcock, İngiliz futbolcu, futbol hakemi, kriketçi, gazeteci, yazar ve spor yöneticisi (d. 1842) === Mart === === Nisan === === Mayıs === === Haziran === === Temmuz === === Ağustos === === Eylül === * 4 Eylül - Edvard Grieg, ünlü Norveçli besteci * 7 Eylül - Sully Prudhomme, Nobel Edebiyat Ödüllü Fransız şair. === Ekim === * 21 Ekim - George Frederick Bodley, Birleşik Krallık kökenli bir mimar. (d. 14 Mart 1827) === Kasım === === Aralık === == 1907 Nobel ödülünü kazananlar == sağ|80px * Fizik – Albert Abraham Michelson * Kimya – Eduard Buchner * Tıp – Charles Louis Alphonse Laveran * Edebiyat – Rudyard Kipling * Barış – Ernesto Teodoro Moneta, Louis Renault == Ayrıca bakınız == *

== Olaylar == * 31 Mart - "Dünyanın En Büyük Gemisi" Titanic'in denize indirilişi. * 28 Eylül - İtalyanlar tarafından Trablusgarp (Libya) işgal edildi. * 29 Eylül - Trablusgarp Savaşı başladı. * 18 Ekim - Çin'de Sun Yat- sen'in önderliğindeki devrimciler Qing Hanedanı'nı yıkarak, Çin Cumhuriyeti'ni ilan etti. * 1 Kasım - Tarihteki ilk hava saldırısı gerçekleşti. (Trablusgarp Savaşı sırasında İtalya Krallığı tarafından Osmanlı İmparatorluğu'na karşı) * 12 Aralık - Hindistan'ın başkenti Kalküta yerine Delhi oldu. * 14 Aralık - Kaptan Scott ile uzun süren bir rekabetten sonra, Norveç'li Roald Amundsen, Güney Kutbu'na ilk ayak basan kişi oldu. === Tarihi bilinmeyenler === * Meksika'da 1877'den beri iktidarda olan Porfirio Dias devrilerek yerine Frane Cisco Madero geçti. == Doğumlar == === Ocak === === Şubat === * 6 Şubat - Ronald Reagan, ABD Başkanı (1981-1989)(ö. 2004) * 19 Şubat - Merle Oberon, sinema oyuncusu (ö. 1979) === Mart === * 26 Mart - Tennessee Williams, oyun yazarı (ö. 1983) * 27 Mayıs - Vincent Price, Amerikalı aktör (ö. 1993) === Nisan === === Mayıs === === Haziran === * 30 Haziran - Czesław Miłosz, Polonyalı şair ve deneme yazarı (ö. 2004) === Temmuz === * 5 Temmuz - Georges Pompidou, Fransız devlet başkanı (ö. 1974) === Ağustos === === Eylül === * 7 Eylül - Todor Zhivkov, Bulgar devlet adamı (ö. 1998) === Ekim === * 25 Ekim - Celil Kiyekbayev, Sovyet Başkurt bilim insanı, Türkolog ve filolog (ö. 1968) === Kasım === * 1 Kasım - Donald Kerst, Amerikalı fizikçi ve akademisyen (ö. 1993) * 11 Kasım - Roberto Matta, Şilili ressam (ö. 2002) === Aralık === == Ölümler == * 10 Nisan - Mikalojus Konstantinas Čiurlionis, Litvan ressam, besteci ve yazar * 1 Ağustos - Edwin Austin Abbey, Amerikalı ressam == 1911 Nobel ödülünü kazananlar == sağ|küçükresim|80px|Nobel ödülü madalyası. * Fizik – * Kimya – * Tıp – * Edebiyat – * Barış –

1912 pazartesi günü başlayan bir artık yıldır. == Olaylar == === Ocak === * 1 Ocak - Çin Cumhuriyeti resmi olarak kuruldu. * 9 Ocak - Trablusgarp Savaşı'nda Binbaşı Mustafa Kemal yönetinminde Tobruk saldırısı başladı. * 15 Ocak - Havadan ilk beyanname atılışı (Türk - İtalyan Savaşı) * 17 Ocak - İngiliz kutup kaşifi Kaptan Robert Falcon Scott ve dört kişilik ekibi, Güney Kutbu'na ulaşan ikinci keşif grubu oldu. * 18 Ocak - Meclis-i Mebûsan kapatıldı. === Şubat === *12 Şubat - Çing Hanedanı (Mançu) imparatoru Puyi tahttan indirildi. === Mart === * 1 Mart - Albert Berry, bir paraşüt ile uçaktan atlayan ilk kişi oldu. === Nisan === * 14 Nisan gece saat 02:00'de RMS Titanic'in buzdağına çarpmasıyla 1513 kişi öldü. * 22 Nisan - SSCB Komünist Partisi'nin yayın organı Pravda gazetesinin ilk sayısı yayımlandı. * 26 Nisan - İlk defa bir Osmanlı pilotu olan Fesa Bey (Evrensev) Osmanlı tayyaresi ile Türk toprakları üzerinde uçtu. * 27 Nisan - Yeniden yapılan Galata Köprüsü trafiğe açıldı. === Mayıs === * 5 Mayıs - Olimpiyat Oyunları İsveç'in Stockholm kentinde başladı . * 11 Mayıs - Alaska, ABD toprağı oldu. === Haziran === * 4 Haziran - İstanbul'da çıkan büyük bir yangında 1120 ev kül oldu. * 8 Haziran - Trablusgarp Savaşı'ndaki Türk direnişi tamamen kırıldı.İtalyanlar Trablus'a egemen oldu. === Temmuz === * 7 Temmuz - İstanbul'da Yeşilköy Hava Uçuş Okulu açıldı. * 16 Temmuz - İttihatçıların desteğindeki Mehmet Said Paşa hükûmeti istifa etti. * 17 Temmuz - İkarya Devleti kuruldu. * 22 Temmuz - Ayan Meclisi reisi Gazi Ahmet Muhtar Paşa sadrazam olarak atanarak, yeni hükûmeti kurdu. === Ağustos === * 3 Ağustos - Osmanlı Devleti Arnavutluk'a sınırlı bir özerklik tanıdı. Arnavutça bu ülkede resmi ve eğitim dili sayıldı. * 9 Ağustos - Tekirdağ Mürefte'de 216 kişinin ölümüne neden olan bir deprem meydana geldi. * 23 Ağustos - İsviçre, Caux'da Türkiye ile İtalya arasında barış görüşmeleri başladı. * 25 Ağustos - Osmanlı Devleti'nin Makedonya'ya Müslüman Arnavutları iskan etmeye başlaması üzerine bölgedeki Bulgar komitacılar isyan etti. === Eylül === * 12 Eylül - Bulgaristan, Makedonya'ya özellik verilmemesi halinde yoksa Osmanlı Devleti'ne savaş açacağını bildiren bir nota verdi * 22 Eylül - Giritli 350 Yunan isyancı Sisam Adasına gelerek ada halkını Osmanlı Devleti'ne karşı ayaklanmaya çağırdı. === Ekim === * 3 Ekim - Sırbistan,Karadağ,Yunanistan ve Bulgaristan, Osmanlı Devleti'nden 3 gün içinde Arnavutluk ve Makedonya'ya özerklik verilmesini istediler * 4 Ekim - Osmanlı Hükûmeti notayı reddetti. * 8 Ekim - Karadağ, Osmanlı Devleti'ne savaş ilan etti. Böylece Birinci Balkan Savaşı başladı. * 18 Ekim - İtalya ile Osmanlı Devleti arasında Uşi Antlaşması imzalandı. * 26 Ekim - Selanik, Yunanistan ile birleşti. === Kasım === * 1 Kasım ** Selanik'te sürgünde bulunan eski padişah II. Abdülhamid bir Alman gemisiyle İstanbul'a getirildi. ** İzmir'in ilk kulübü Karşıyaka Muaresei Bedeniye Kulübü,yani bugünkü adıyla Karşıyaka Spor Kulübü kuruldu.Armasında Ay-Yıldız taşıma hakkı bizzat Mustafa Kemal Atatürk tarafından verildi. * 15 Kasım - Türkiye ile İtalya arasunda Ouchy Barışı imzalandı. Trablus ve Bingazi, İtalya'ya bırakıldı. * 30 Kasım - Sisam Adası'nın Rum halkı, Yunanistan'la birleştiklerini ilan etti. === Aralık === === Tarihi bilinmeyenler === * Qing Hanedanlığı yıkıldı. * Robert Falcon Scott ve ekibi, Güney Kutbu'na geldiler, Scott ve ekibi soğuktan donarak öldü. * Amerikalı Albert Berry paraşütü buldu. * Corrado Gini, kendi adını taşıyan katsayıyı geliştirdi. * Piltdown Adamı 1912 yılında Uckfield, East Sussex, İngiltere'de ortaya çıkarıldığı iddia edilen sahte kafatası ve çene kemiği fosili. == Doğumlar == === Ocak === * 1 Ocak - Kim Philby, soğuk savaş döneminin en önemli çift taraflı casusu, eski Britanyalı istihbarat görevlisi (ö. 1988) * 15 Ocak - Michel Debré, Fransız devlet adamı (ö. 1996) === Şubat === * 5 Şubat - Hedwig Potthast, Heinrich Himmler'in metresi (ö. 1994) === Mart === * 22 Mart - Karl Malden, Amerikalı aktör (ö. 2009) === Nisan === * 10 Nisan - Boris Kidrič, Sloven partizan, Slovenya Sosyalist Cumhuriyeti'nin ilk başbakanı (ö. 1953) === Mayıs === * 6 Mayıs - Ellen Preis, Avusturyalı eskrimci (ö. 2007) * 27 Mayıs - John Cheever, Amerikalı yazar === Haziran === * 23 Haziran - Alan Turing, İngiliz matematikçi === Temmuz === === Ağustos === * 4 Ağustos - Daniel Aaron, Amerikalı yazar ve akademisyen (ö. 2016) * 23 Ağustos - Gene Kelly, Amerikalı sinema oyuncusu === Eylül === * 5 Eylül - John Cage, Amerikalı besteci, filozof, yazar ve baskıcı * 7 Eylül **Faruk Bayülkem, Türk psikiyatr ve nörolog hekim (ö. 2009) **David Packard, Amerikalı elektrik mühendisi (ö. 1996) * 11 Eylül - Geoffroy Chodron de Courcel, Fransız diplomat (ö. 1992) === Ekim === === Kasım === === Aralık === == Ölümler == * 30 Temmuz - Meiji, Japon imparatoru * 10 Ağustos - Paul Wallot, Almanyalı bir mimar (d. 1841) == 1912 Nobel ödülünü kazananlar == sağ|küçükresim|80px|Nobel ödülü madalyası * Fizik – Gustaf Dalén * Kimya – Victor Grignard, Paul Sabatier * Tıp – Alexis Carrel * Edebiyat – Gerhart Hauptmann * Barış – Elihu Root

1985 (MCMLXXXV) salı günü başlayan bir yıldır. == Olaylar == * 1 Ocak - ** Katma Değer Vergisi (KDV) yürürlüğe girdi. ** Alan Adı Sistemi (DNS) oluşturuldu. * 10 Ocak - TRT "anı, devrim, özgürlük" gibi bazı kelimelerin kullanmasına yasak getirdi. * 13 Ocak - Etiyopya'da bir yolcu treninin makinist hatası sebebiyle raydan çıkması sonucu 428 kişi öldü. * 4 Şubat - Başbakan Turgut Özal, 1958'de Cezayir'in bağımsızlık önergesinin Birleşmiş Milletler'de onaylanması sırasında, dönemin Adnan Menderes Hükûmeti'nin çekimser oy kullanmasından dolayı Cezayir'den özür diledi. * 26 Şubat - Berlin Film Festivali'nde, Tarık Akan'ın oynadığı Pehlivan filmi, jüri özel ödülünü aldı. * 12 Mart - Türkiye'nin Kanada Büyükelçiliğini basan 3 ASALA militanı, 11 Elçilik personelini rehin aldı. Büyükelçi Coşkun Kırca, ikinci kattan atlarken yaralandı. 5 saat süren operasyon neticesinde teröristler yakalandı. Operasyon esnasında bir Kanadalı Polis öldü. * 15 Mart - Dünyanın ilk .com'u olan symbolics.com kuruldu. Böylece, internet tam olarak kişiselleşti. * 4 Nisan - Balıkesir'de F-104 savaş uçağı eğitim uçuşu sırasında Marangozlar Sitesi'ne düştü. 15 kişi öldü, 21 kişi yaralandı. * 15 Nisan - Güney Afrika'da farklı ırklardan bireyler arasında nikâh yasağı sona erdi. * 13 Mayıs - ABD, Philadelphia'da polisin siyah hakları savunucusu bir gruba yaptığı baskın sırasında kullandığı patlayıcı madde yüzünden 5'i çocuk 11 kişi öldü, 65 konut yanarak kullanılamaz hale geldi. * 16 Mayıs - Antarktika üzerinde ozon tabakasında bir delik bulunduğu kamuoyu ile paylaşıldı. * 25 Mayıs - Bangladeş'te kasırga yüzünden 10 bin insan öldü. * 29 Mayıs - ** Fatih Sultan Mehmet Köprüsü'nün inşaatı başladı. ** Heysel Faciası: Juventus ve Liverpool arasında oynanacak UEFA Şampiyonlar Ligi finali öncesinde İngiliz holiganların İtalyan taraftarlara saldırması sonucu meydana gelen izdihamda 39 kişi öldü. * 14 Haziran - Fransa, Almanya, Belçika, Hollanda ve Lüksemburg, Schengen Antlaşması'nı imzaladılar. * 15 Haziran - Anime üzerine uzmanlaşmış olan film stüdyosu Studio Ghibli kuruldu. * 17 Haziran - Discovery Channel yayın hayatına başladı. * 23 Haziran - ** 177 yolcusu ile birlikte Tokyo-Bangkok seferini yapmaya hazırlanan 301 sefer sayılı Air India uçağına ayrılıkçı Sikh grubu Babbar Khalsa militanları tarafından yerleştirilmek istenen bomba, Narita Havalimanı'nda uçağa yüklenişi esnasında infilak etti. İki Japon yer hizmetleri görevlisi öldü, 4 kişi yaralandı. ** Üstteki olaydan 55 dakika sonra Montreal-Londra-Delhi seferini yapmakta 182 sefer sayılı Air India uçağı, Babbar Khalsa militanları tarafından uçağa yerleştirilmiş olan bombanın İrlanda hava sahası üzerinde infilak etmesi sonucu Atlas Okyanusu'na düştü. Uçaktaki 329 kişiden kurtulan olmadı. * 10 Temmuz - Greenpeace gemisi Rainbow Warrior, Fransız istihbarat teşkilatı DGSE tarafından Auckland Limanı'nda bombalanarak batırıldı. * 19 Temmuz - İtalya, Tesero'da tasarım ve işletme hatası yüzünden bir barajın yıkılması sonucu 268 kişi öldü, 63 bina ve 8 köprü yıkıldı. * 23 Temmuz - Commodore, Amiga bilgisayarını piyasaya sürdü. * 29 Temmuz - Yeşilköy Havaalanı'nın adı Atatürk Havalimanı olarak değiştirildi. * 12 Ağustos - Tokyo'dan Osaka'ya gitmekte olan 123 sefer sayılı Japan Airlines uçağı, 7 yıl önce aldığı bir hasarın prosedüre uygun olarak onarılmamış olması nedeniyle meydana gelen teknik arıza sonucu Takamagahara Dağı'na çakıldı. 520 kişi öldü, 4 kişi sağ olarak kurtarıldı. * 22 Ağustos - Manchester-Korfu seferini yapmaya hazırlanan 28M sefer sayılı British Airtours uçağı, kalkışa hazırlandığı esnada motor arızası sebebiyle alev aldı. Uçaktaki 137 kişiden 55'i öldü. * 1 Eylül - 1912 yılında Atlas Okyanusu'nda bir buzdağına çarparak batan RMS Titanic'in enkazı, Amerikalı ve Fransız bilim adamlarının ortak çalışması sonucunda 3.800 metre derinlikte bulundu. * 13 Eylül - Super Mario Bros., Nintendo tarafından piyasaya sürüldü. * 23 Eylül - İtalyan gazeteci Giancarlo Siani, İtalyan suç örgütü Camorra tarafından düzenlenen suikaste kurban gitti. * 3 Ekim - Uzay mekiği Atlantis ilk uçuşunu gerçekleştirdi. * 19 Ekim - Genel nüfus sayımı yapıldı. Türkiye'nin nüfusunun 51.4 milyon olduğu açıklandı. * 2 Kasım - HP ile SODEP birleşerek Sosyal Demokrat Halkçı Parti (SHP) adını aldı. SHP'nin Genel Başkanlığı'na Aydın Güven Gürkan seçildi. * 13 Kasım - Kolombiya'da bulunan Nevado del Ruiz yanardağının infilak etmesi ve ardından meydana gelen şiddetli Lahar selinin Armero ve Chinchiná kentlerini vurması sonucu 23 bin kişi öldü. * 19 Kasım - İstanbul ve 7 ilde sıkıyönetim kaldırılarak, olağanüstü hâl uygulanmasına geçildi. * 20 Kasım - Windows 1.0, Microsoft tarafından piyasaya sürüldü. * 23 Kasım - 86 yolcusu ve 6 mürettebatıyla Atina-Kahire seferini yaparken 3 Ebu Nidal Örgütü militanı tarafından kaçırılarak Malta'ya indirilen 648 sefer sayılı EgyptAir uçağında, Mısırlı komandoların baskını sonucu çıkan çatışmada 60 kişi öldü. * 27 Aralık - Ebu Nidal Örgütü'nün Roma ve Viyana'da hava alanlarına gerçekleştirdikleri saldırılarda 18 kişi öldü, 120 kişi yaralandı. == Doğumlar == === Ocak === * 3 Ocak - Marko Tomas, Hırvat basketbolcu * 6 Ocak - Inge Vermeulen, Brezilya kökenli Hollandalı çim hokeyi oyuncusu * 7 Ocak ** Lewis Hamilton, İngiliz Formula 1 pilotu ** Karim Guédé, Slovak futbolcu * 9 Ocak - Bobô, Brezilyalı futbolcu * 15 Ocak - Şahika Ercümen, Türk serbest dalışçı ve sualtı hokeyi oyuncusu * 20 Ocak - Aleksandr Pavlenko, Rus futbolcu * 30 Ocak - Gisela Dulko, Arjantinli tenisçi * 31 Ocak - Rui Sacramento, Portekizli futbolcu === Şubat === * 5 Şubat - Cristiano Ronaldo, Portekizli futbolcu * 13 Şubat - Ferdi Elmas, Galatasaraylı futbolcu * 17 Şubat - Cemre Kemer, Şarkıcı ve dansçı (Grup Hepsi üyesi) * 20 Şubat - Petter Andersson, İsveçli futbolcu * 21 Şubat - Gabriel Wikström, İsveçli siyasetçi * 23 Şubat - Yunus Çankaya, Türk basketbolcu * 26 Şubat - Fernando Llorente, İspanyol futbolcu * 28 Şubat - Jelena Jankovic, Sırp tenisçi * 10 Şubat - Selçuk İnan, Türk futbolcu === Mart === * 12 Mart - Binnaz Uslu, Türk orta mesafe koşucusu * 14 Mart - Eva Angelina, Amerikan porno yıldızı * 17 Mart - Tuğba Karademir Türk artistik buz patencisi. Türkiye'ye buz pateninde ilk altın madalyayı getirmiş olan sporcu. * 23 Mart - Memphis Monroe, Amerikalı Porno oyuncusu * 23 Mart - Bethanie Mattek-Sands, Amerikalı tenisçi * 26 Mart - Keira Knightley, İngiliz sinema oyuncusu === Nisan === * 8 Nisan - Rachid Hamdani, Faslı futbolcu * 11 Nisan - Mia Banggs, Amerikalı pornografik film oyuncusu * 12 Nisan - Davide Bassi, İtalyan futbolcu * 13 Nisan - Kerim Zengin, Türk futbolcu * 23 Nisan - Maria Kwiatkowsky, Alman oyuncu (ö. 2011) === Mayıs === * 2 Mayıs ** Lily Allen, İngiliz şarkıcı ** D. J. Thompson, Amerikalı profesyonel basketbolcu * 4 Mayıs - Canan Dağdeviren, Türk fizik mühendisi * 6 Mayıs - Anouk Hoogendijk, Hollandalı futbolcu * 10 Mayıs - Erjon Llapanji, Arnavut futbolcu * 17 Mayıs - Joan Tomàs, İspanyol futbolcu * 25 Mayıs - Tuğba Daşdemir, Türk alp disiplini kayakçısı. * 25 Mayıs - Demba Ba, Fransa pasaportlu Senegalli futbolcu. === Haziran === * 4 Haziran - Lukas Podolski, Polonya asıllı Alman futbolcu * 4 Haziran - Yevgeniy Ustyugov, Rus biatlet * 17 Haziran - Özge Gürler, kısa mesafe koşucusu * 18 Haziran - Nélson Pedroso, Portekizli futbolcu * 22 Haziran - Sofoklis Shorçanitis, Yunan basketbolcu * 26 Haziran - Gözde Sonsırma, Türk voleybolcu * 27 Haziran - Svetlana Kuznetsova, Rus tenis oyuncusu * 23 Haziran - Cem Dinç, Türk futbolcu * 30 Haziran - Michael Phelps, Amerikalı yüzücü === Temmuz === * 1 Temmuz - Spose, Amerikalı rapçi * 2 Temmuz ** Ashley Tisdale, Amerikalı oyuncu ** Onur Tuna, Türk oyuncu * 4 Temmuz - Eufrat Mai, Çek erotik model * 9 Temmuz - Ieva Kokoreviča, Leton model * 15 Temmuz - Burak Yılmaz, Türk Futbolcu === Ağustos === * 5 Ağustos - Salomon Kalou, Fildişi Sahilli futbolcu * 26 Ağustos - Ovidiu Dănănae, Rumen futbolcu * 31 Ağustos - Fatih Tutak, Türk şef ve restoran sahibi === Eylül === * 7 Eylül **Georgi Sarmov, Bulgar futbolcu **İpek Bağrıaçık, Türk oyuncu **Rafinha, Brezilyalı defans oyuncusu * 8 Eylül **Yendi Phillips, Jameikalı Manken **Shōhei Ogura, Japon futbolcu * 9 Eylül **Lior Eliyahu, İsrailli profesyonel basketbolcu **Luka Modrić, Hırvat millî futbolcu * 14 Eylül - Aya Ueto, Japon şarkıcı ve oyuncu * 19 Eylül ** Song Joong-ki, Güney koreli oyuncu ** Niels Klapwijk, Hollandalı futbolcu * 25 Eylül - Gökhan Güleç, Türk futbolcu * 27 Eylül - Adil Abbas, Bahreynli futbolcu * 30 Eylül ** Olcan Adın, Türk futbolcu ** T-Pain, Amerikalı hip hop, R&B; şarkıcısı, prodüktör === Ekim === * 3 Ekim - Billur Yazgan, Türk sunucu, oyuncu * 7 Ekim - Jana Khokhlova, Rus buz patenci * 10 Ekim - Marina and the Diamonds, Yunan asıllı Galli şarkıcı * 18 Ekim - Hamza Zarini, İranlı voleybolcu * 22 Ekim - Hadise, Türk asıllı Belçikalı şarkıcı * 30 Ekim - Gülçin Ergül, şarkıcı ve dansçı (Grup Hepsi eski üyesi) * 31 Ekim - Stefani Morgan, Amerikan porno yıldızı === Kasım === * 5 Kasım - Pınar Saka, Türk kısa mesafe koşucusu * 10 Kasım - Selim Gülgören, Türk şarkıcı * 15 Kasım - Andreas Çiatinis, Kıbrıs Rumu basketbolcu * 21 Kasım - Carly Rae Jepsen, Kanadalı şarkıcı * 27 Kasım - Ambrose Olsen, Amerikalı model (ö. 2010) * 30 Kasım - İsmail Hacıoğlu, Türk oyuncu === Aralık === * 8 Aralık - Alicia Tyler, Amerikalı pornografik film oyuncusu. * 28 Aralık - Dan Amboyer, Amerikalı oyuncu === Doğum günü ve ayı bilinmeyenler === * Gülsüm Şeyma Tatar, Dünya ve Avrupa şampiyonu olmuş Türk bayan boksör. == Ölümler == === Mart === * 30 Mart - Ernst Hirsch, hukukçu (d. 1902) === Nisan === * 11 Nisan - Enver Hoca, Arnavut devlet adamı (d. 1908) === Haziran === * 8 Haziran - Afet İnan, tarihçi ve sosyoloji profesörü, Atatürk'ün manevi kızı (d. 30 Ekim 1908) === Temmuz === * 21 Temmuz - Aristid von Grosse, Alman- Amerikalı kimyager ve akademisyen (d. 1905) === Ağustos === * 22 Ağustos - Turgut Uyar, şair === Eylül === * 8 Eylül - John Franklin Enders, Amerikalı tıp bilimcisi, Nobel fizyoloji veya Tıp Ödülü sahibi. (d. 1897) * 20 Eylül - Ruhi Su, Türk Halk Müziği sanatçısı (d. 1912) === Ekim === * 7 Ekim - Cemal Reşit Rey, Türk besteci, piyanist, opera şefi (d. 1904) * 10 Ekim ** Orson Welles, Amerikalı sinema yönetmeni. (d. 1915) ** Yul Brynner, Amerikalı sinema oyuncusu (d. 1920) === Kasım === * 20 Kasım - Akil Öztuna, Türk oyuncu (d. 1905) * 27 Kasım - Fernand Braudel, Fransız tarihçi (d. 1902) === Aralık === * 7 Aralık - Robert von Ranke Graves, İngiliz akademist, şair ve romancı (d. 24 Haziran 1895) * 28 Aralık - Dian Fossey, Amerikalı etolojist (d. 1932) === Doğum günü ve ayı bilinmeyenler === * Ragıp Binzet, Türk halk müziği sanatçısı (d. 1925) == Kaynakça ==

1988 (MCMLXXXVIII) cuma günü başlayan bir artık yıldır. 20. yüzyılın ve 2. milenyumun 88. yılıdır. == Olaylar == === Ocak === * 2 Ocak - Stuttgart'tan İzmir'e gelen Alman Condor Havayolları'na ait Boeing 737-200 tipi yolcu uçağı Cumaovası Havaalanı'na inişe geçtiği sırada Seferihisar yakınlarında dağlık bölgeye düştü. Kazada 5'i mürettebat 16 kişi yaşamını kaybetti. * 19 Ocak - Sosyaldemokrat Halkçı Parti (SHP) Milletvekili Mehmet Ali Eren Türkiye'de Kürt sorunu olduğunu ve Kürtlere baskı yapıldığını söyledi. Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde olaylar çıktı. === Şubat === * 13 Şubat - 1988 Kış Olimpiyatları başladı. * 28 Şubat - 1988 Kış Olimpiyatları sona erdi. === Mart === * 2 Mart - İsrail askerleri Nablus'ta 14 Filistinliyi bir kuleye koyarak diri diri yaktılar. * 13 Mart - Ankara Devlet Tiyatrosu Şinasi Sahnesi açıldı. * 15 Mart - Filistin bağımsızlığını kazandı. * 16 Mart - İran-Irak Savaşı'nda Saddam Hüseyin yönetimi, Halepçe kentindeki sivil hedeflere kimyasal bombalarla saldırıldı. Kentte 5000'e yakın insan hayatını yitirdi. === Nisan === * 11 Nisan - Heavy Metal grubu Iron Maiden yedinci albümü Seventh Son of a Seventh Son'ı yayınladı. === Mayıs === * 9 Mayıs - 20000 TLlik banknotlar tedavüle sürüldü. * 15 Mayıs - SSCB birlikleri Afganistan'dan çekilmeye başladı. === Haziran === * 18 Haziran - ANAP Kongresi'nde, Kartal Demirağ isimli şahıs Başbakan Turgut Özal'a kürsüde konuşma yaparken tabanca ile ateş etti. Başbakan Özal elinden hafif yaralanırken, saldırgan Kartal Demirağ salonda bulunan güvenlik görevlilerince etkisiz hale getirildi. Kartal Demirağ'ın hiçbir örgütle bağlantısı olmadığı ve bu eylemi tek başına yaptığı açıklandı. * 22 Haziran - Galatasaray oyuncusu Tanju Çolak, 1987-88 sezonunda ligde attığı 39 golle Avrupa Altın Ayakkabı Ödülü'nün sahibi oldu. * 23 Haziran - Trabzon'un Maçka ilçesinde meydana gelen heyelan sonucu 64 kişi öldü. * 25 Haziran - Avrupa Futbol Şampiyonası finalinde Hollanda SSCB'yi 2-0 yenerek şampiyon oldu. === Temmuz === * 3 Temmuz ** İstanbul Boğazı'mda yer alan Fatih Sultan Mehmet Köprüsü'nün yapımı tamamlandı. ** Tahran-Dubai seferini yapan İran Hava Yolları uçağı, kendisini İran savaş uçağı zanneden Amerikan kruvazörü USS Vincennes tarafından atılan uçaksavar füzesiyle düşürüldü. Uçaktaki 290 kişiden kurtulan olmadı. === Ağustos === * 17 Ağustos - Pakistan Devlet başkanı Ziya ül Hak düzenlenen sabotaj nedeniyle düşen uçakta öldürüldü. * 19 Ağustos - İran-Irak Savaşı'nda ateşkes ilan edildi. * 25 Ağustos - Metallica ...And Justice for All albümünü piyasaya sürdü. Albüm muazzam bir başarı yakaladı ve Billboard 200'de 6. sıraya kadar yükselerek grubu ilk defa ilk 10'a sokmayı başardı. * 31 Ağustos - Türkiye ile SSCB arasındaki Sarp sınır kapısı açıldı. === Eylül === * 17 Eylül - 1988 Yaz Olimpiyatları başladı. === Ekim === * 2 Ekim - 1988 Yaz Olimpiyatları sona erdi. * 22 Ekim - Barış Manço'nun televizyon programı 7'den 77'ye TRT'de başladı. === Kasım === * 8 Kasım - Amerika Birleşik Devletleri başkanlık seçimlerinde George H. W. Bush rakibi Demokrat Parti adayı Michael Dukakis'i yenerek Amerika Birleşik Devletleri'nin 41. başkanı seçildi. * 30 Kasım - Türk satranç ustası Suat Atalık, 28. Satranç Olimpiyatları'nda satrançta en yüksek kategori olan 'Uluslararası Usta' unvanını aldı. === Aralık === * 2 Aralık - Benazir Butto Pakistan başbakanliğina getirildi. Böylece bir İslam ülkesinde hükûmet başkanlığına gelen ilk kadın oldu. * 7 Aralık - Ermenistan'da meydana gelen Richter ölçeğine göre 6.9 şiddetindeki deprem sonunda 25.000 kişi öldü, 400 bin kişi evsiz kaldı. * 21 Aralık - Londra'dan New York'a giden Pan Am'in 103 sefer sayılı uçağı İskoçya'nın Lockerbie kasabasına düştü. Uçaktaki 259 ve kasabadaki 11 kişi öldü. Sonradan olayın terörist eylem olduğu ortaya çıktı. === Tarihi bilinmeyenler === * Ulusal Mimarlık Ödülleri ilk kez verilmeye başlandı. * Rus Cumhuriyetlerinde yönetime karşı yürüyüşler oldu. * Amerikan güreş federasyonu olan WCW (World Champion Wrestler)'i kuruldu. * Senegal'de seçim sonuçlarını protesto eden halk sokağa döküldü. == Doğumlar == === Ocak === * 2 Ocak - Pablo Chavarria, Arjantinli futbolcu * 7 Ocak - Hardwell, Hollandalı DJ, prodüktör * 8 Ocak - Mauro Alegre, Arjantinli futbolcu * 11 Ocak - Volkan Tokcan, Türk basketbolcu *12 Ocak - Romi Rain, Pornografik film oyuncusu * 17 Ocak - Andrea Antonelli, İtalyan motosiklet yarışçısı (ö. 2013) * 28 Ocak - Beril Binoğul, Türk basketbolcu * 29 Ocak - Aydın Yılmaz, Galatasaraylı futbolcu === Şubat === * 2 Şubat ** Kissy Kapri, Amerikalı porno yıldızı ** Raul Isac, Doğu Timorlu futbolcu * 5 Şubat - Fırat Kocaoğlu, Türk kaleci * 6 Şubat ** Jennifer White, Amerikalı porno yıldızı ** Artyom Perşin, Rus futbolcu * 12 Şubat - Claudio Acosta, Arjantinli futbolcu * 18 Şubat - Şükrü Özyıldız, Türk oyuncu * 20 Şubat ** Nazlı, Türk şarkıcı, sunucu ve köşe yazarı ** Rihanna, Barbadoslu şarkıcı * 23 Şubat - Xandão, Brezilyalı futbolcu === Mart === * 3 Mart - Sibel Özkan, Türk halterci * 5 Mart - İsmail Keleş, Türk atıcı * 6 Mart - Marina Erakovic, Yeni Zelandalı tenisçi * 10 Mart ** Samet Gül, Türk futbolcu ** Gizem Yavuz, Türk basketbolcu * 14 Mart - Sasha Grey, Amerikalı porno yıldızı * 15 Mart - Lil Dicky, American şarkıcı *18 Mart - Tanju Şahin, Türk futbolcu * 26 Mart ** Barış Hersek, Türk basketbolcu ** Lucas Marques, Brezilyalı millî futbolcu * 27 Mart - Jessie J, İngiliz şarkıcı * 29 Mart - Lacey Pauletta, Bonaireli futbolcu * 30 Mart - Alessandro Felipe Oltramari, Brezilyalı futbolcu === Nisan === * 6 Nisan - Abel Masuero, Arjantinli futbolcu * 10 Nisan ** - Haley Joel Osment, Amerikalı oyuncu ** - Özgürcan Özcan, Türk futbolcu * 12 Nisan - Nicky Jam, İspanyol şarkıcı * 25 Nisan - Laura Lepistö, Fin buz patenci * 27 Nisan - Lizzo, Amerikan şarkıcı * 28 Nisan - Spencer Hawes* Amerikalı basketbolcu === Mayıs === * 5 Mayıs - Adele, İngiliz şarkıcı * 18 Mayıs - Taeyang, Güney Koreli sanatçı ve yapımcı * 19 Mayıs - Antonija Sandrić, Hırvar basketbolcu === Haziran === * 1 Haziran - Yaser Yıldız, Galatasaraylı futbolcu * 3 Haziran - Mariya Stadnik, Azeri güreşçi * 9 Haziran - Tigran Gevorg Martirosyan, Ermeni halterci * 15 Haziran - Ezgi Eyüboğlu, Türk oyuncu * 21 Haziran - Lucas Acosta, Arjantinli futbolcu * 24 Haziran - Michael Barnes, İngiliz futbolcu * 29 Haziran - Elnur Memmedli, Azeri judocu === Temmuz === * 11 Temmuz ** Yuka Iguchi, Japon kadın seslendirme sanatçısı ve şarkıcı ** Nelson Acevedo, Arjantinli futbolcu * 20 Temmuz - Gazapizm, Türk rapçi * 25 Temmuz - Duygu Erdoğan, Antrenör, eski futbolcu * 26 Temmuz - Sayaka Akimoto, Japon şarkıcı * 28 Temmuz - Natasha Nice, Fransız-Amerikan şarkı yıldızı * 31 Temmuz - Sandra Amer, Danimarkalı manken === Ağustos === * 5 Ağustos - Federica Pellegrini, İtalyan yüzücü * 6 Ağustos - Emo Ghislian Aime, Kamerunlu futbolcu * 11 Ağustos - Adrian Schultheiss, İsveçli buz patenci * 18 Ağustos - G-Dragon, Güney Koreli sanatçı ve tasarımcı * 20 Ağustos - Jerryd Bayless, Amerikalı basketbolcu * 24 Ağustos - Rupert Grint, İngiliz oyuncu * 25 Ağustos - Mustafa Hadid, Afgan futbolcu === Eylül === * 5 Eylül - Nuri Şahin, Türk futbolcu * 7 Eylül - Yağmur Koçyiğit, Türk voleybolcu **Hakan Kurtaş, Türk oyuncu **Kevin Love, Amerikalı basketbolcu **Luis Ovalle, Panamalı futbolcu * 8 Eylül **Chantal Jones, Amerikalı model ve oyuncu **Gustav Schäfer, Alman müzisyen ve Tokio Hotel'in bateristi **Rafael Ramazotti de Quadros, Brezilyalı futbolcu **Adrián Bone, Ekvatorlu milli futbolcu **Licá, Portekizli milli futbolcu **Maxime Barthelmé, Fransız futbolcu * 9 Eylül - Danilo D'Ambrosio, İtalyan futbolcu * 17 Eylül - M-Bone, Amerikalı şarkıcı (ö. 2011) * 20 Eylül - Dounia Coesens, Fransız oyuncu * 26 Eylül - Kiira Korpi, Fin buz patenci === Ekim === * 3 Ekim - ASAP Rocky, Amerikan rapçi ve müzik videocusu. * 28 Ekim ** Go Eun-ah, Güney Koreli oyuncu ** Devon Murray, İrlandalı oyuncu === Kasım === * 8 Kasım - Jared Kusnitz, Amerikalı oyuncu * 11 Kasım - Chantal Zaky, Jamaikalı model * 11 Kasım - Jordan Yéyé, Fransız futbolcu * 18 Kasım - Larisa Ilchenko, Rus yüzücü * 29 Kasım - Clémence Saint-Preux, Fransız şarkıcı * 30 Kasım - Phillip Hughes, Avustralyalı kriketçi (ö. 2014) === Aralık === * 6 Aralık - Sabrina Ouazani, Fransız oyuncu * 19 Aralık - Alexis Alejandro Sánchez Sánchez, Şilili futbolcu * 22 Aralık - Anna Prochniak, Polonyalı oyuncu * 27 Aralık - Hayley Williams Amerikalı şarkıcı ve söz yazarı == Ölümler == === Ocak === * 14 Ocak - Georgi Malenkov, Stalin'in yakın çalışma arkadaşlarından olan Sovyet devlet adamı ve Komünist Parti görevlisi (d. 1902) === Şubat === * 15 Şubat - Richard Feynman, Nobel Ödülü sahibi, Amerikalı fizikçi (d. 1918) === Mart === * 15 Mart - Edita Morris, İsveçli-Amerikalı yazar (d. 1902) === Nisan === * 12 Nisan - İlhami Civaoğlu, İTÜ rektörü. (d. 1899) * 18 Nisan - Oktay Rifat, Türk şair. * 29 Nisan - Leman Cevat Tomsu, Türkiye'nin ilk kadın mimarı (d. 1913) === Mayıs === * 2 Mayıs - Altan Erbulak, Türk karikatürist, oyuncu, şovmen ve gazeteci (d. 1929). * 11 Mayıs - Kim Philby, soğuk savaş döneminin en önemli çift taraflı casusu, eski Britanyalı istihbarat görevlisi (d. 1912) === Haziran === * 2 Haziran - Raj Kapoor, Hindu aktris, yönetmen, oyuncu, film yapımcısı. (d. 14 Aralık 1924 Peşaver) *26 Haziran - Hans Urs van Balthasar, Kardinal, 20. yüzyılın en önemli Roma Katolik düşünür ve ilahiyatçılarından sayılmaktadır (ö. 1905) === Temmuz === * 14 Temmuz - Oronzo Reale, İtalyan hukukçu ve siyasetçi (d. 1902) * 24 Temmuz - Ilona Elek, Macar eskrimci (d. 1907) * 25 Temmuz - Judith Barsi, 1980'lerin Amerikalı çocuk oyuncusu (6 Haziran 1978) === Ağustos === * 14 Ağustos - Enzo Ferrari,İtalyan lüks otomobil şirketi Ferrari'nin kurucusu . * 19 Ağustos - Ariadna Çasovnikova, Kazakistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti Yüksek Sovyeti Başkan Vekilliği yapan Kazak Sovyet politikacı (d. 1918) === Eylül === * 3 Eylül - Ferit Melen, Türk eski başbakan === Ekim === * 2 Ekim - Alec Issigonis, İngiliz otomobil tasarımcısı Mini ve Morris Minor'un yaratıcısıdır. (d. 18 Kasım 1906) === Kasım === * 22 Kasım - Luis Barragán, Meksikalı mimar (d. 9 Mart 1902) * 30 Kasım - Abdulbasit Abdussamed, Mısırlı Hâfız ve Kur'an kâri'si (d. 1927) === Aralık === * 15 Aralık - Hüseyin Kutman, Türk tiyatro ve sinema sanatçısı (d. 1930) * 19 Aralık - Niyazi Berkes, Türk sosyal bilimci * 27 Aralık - Reha Yurdakul, Türk sinema oyuncusu (d. 1926)

1990 (MCMXC), Miladi takvime göre, milattan sonraki 1990. ve pazartesi günü başlayan uluslararası bir yıldır. Aynı zamanda 2. binyılın 990., 20. yüzyılın 90. ve 1990'ların 1. yılıdır. 1990'ın önemli olayları arasında Almanya'nın Yeniden Birleşmesi ve Yemen'in birleşmesi, İnsan Genomu Projesi'nin resmi başlangıcı (2003'te tamamlandı), Hubble Uzay Teleskobu'nun fırlatılması, Namibya'nın Güney Afrika'dan ayrılması ve Baltık devletlerinin, Perestroyka'nın ortasında Sovyetler Birliği'nden bağımsızlığını ilan etmesi yer alıyor. Yugoslavya'da komünist rejim, artan iç gerilimler sırasında çöktü ve ülkeyi oluşturan cumhuriyetlerde yapılan çok partili seçimler, cumhuriyetlerin çoğunda ayrılıkçı hükûmetlerin seçilmesiyle sonuçlanarak Yugoslavya'nın dağılmasının başlangıcını başlattı. 1991 yılında Irak'ın Kuveyt'i ilhakiyla başlayan ve Körfez Savaşı'na yol açacak kriz de bu yıl içinde başladı. Bu ilhak, Basra Körfezi'nde Kuveyt'in egemenliği sorununu içeren bir krize ve Suudi Arabistan'ın Irak'ın Kuveyt yakınlarındaki petrol sahalarına yönelik saldırganlığına ilişkin korkularına neden oldu. == Olaylar == ===Ocak=== * 1 Ocak ** David Dinkins, New York'un ilk siyah belediye başkanı olarak görevine başladı. ** Ruanda İç Savaşı başladı. **Ticari kullanıcılara hizmet veren ilk internet şirketleri olan PSINet ve EUnet, Amerika Birleşik Devletleri ve Hollanda'daki ticari müşterilere internet erişimi satmaya başladı. * 20 Ocak - Soğuk Savaş: Kara Ocak – Sovyet birlikleri, Sovyetler Birliği Komünist Partisi Genel Sekreteri Mihail Gorbaçov'un olağanüstü hal kararnamesi uyarınca Bakü, Azerbaycan SSC'yi işgal etti ve bağımsızlık için gösteri yapan 130'dan fazla protestocuyu öldürdü. Nahçıvan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti, SSCB'den bağımsızlığını ilan etti. * 31 Ocak - SSCB satranç şampiyonu Gary Kasparov, Anatoli Karpov'u yenerek dünya satranç şampiyonu oldu. ===Şubat=== * 14 Şubat - Dünya'nın Soluk Mavi Nokta fotoğrafı, yaklaşık 5,6 milyar kilometre uzaklıktan birincil görevini tamamlayan Voyager 1 sondası tarafından gönderildi. ===Mart=== * 1 Mart :* Mısır'ın Kahire kentindeki Sheraton Oteli'nde çıkan yangında 16 kişi öldü. :* Eski siyasetçi ve diplomat Luis Alberto de Herrera'nın torunu Luis Alberto Lacalle, Uruguay Devlet Başkanı olarak yemin etti. * 3 Mart - Altı ülkeden gelen altı kaşiften oluşan Uluslararası Trans-Antarktika Bilimsel Seferi, Antarktika'nın ilk köpek kızağı geçişini tamamladı. * 11 Mart - Şarkı Devrimi: Litvanya Sovyetler Birliği'nden bağımsızlığını ilan etti. ===Nisan=== * 24 Nisan **Soğuk Savaş: Batı Almanya ve Doğu Almanya, 1 Temmuz'da para birimini ve ekonomileri birleştirmeyi kabul etti. **Hubble Uzay Teleskobu, Uzay Mekiği Discovery ile fırlatıldı. **Zaire Devlet Başkanı Mobutu Sese Seko, muhalefet partilerine yönelik 20 yıllık yasağı kaldırdı. * 26 Nisan - Çin'in Qinghai eyaletinde meydana gelen 7.0 büyüklüğünde bir depremde 126 kişi öldü. ===Mayıs=== * 4 Mayıs - Şarkı Devrimi: Letonya SSR, Sovyetler Birliği'nden bağımsızlığını ilan etti. * 17 Mayıs - Dünya Sağlık Örgütü eşcinselliği hastalık listesinden çıkardı. ===Haziran=== * 11 Haziran - Sri Lanka İç Savaşı: Tamil Eelam Kurtuluş Kaplanları, Doğu Eyaletinde 600'den fazla silahsız polis memurunu öldürdü. * 14 Haziran –Filipinler'deki Panay Adası'nda meydana gelen 7.1 büyüklüğündeki depremde 8 kişi öldü ve 41 kişi yaralandı. * 21 Haziran- İran'da meydana gelen depremde 25 bin kişi öldü. ===Temmuz=== ===Ağustos=== * 2 Ağustos - Irak'ın Kuveyt'i işgal etmesi üzerine Körfez Savaşı başladı ve başta ABD ve Birleşik Krallık olmak üzere Birleşmiş Milletler koalisyon güçleri savaşa müdahale etti. * 27 Ağustos - Amerikalı Blues sanatçısı Stevie Ray Vaughan helikopter kazasında öldü. ===Eylül=== ===Ekim=== * 1 Ekim - Heavy Metal grubu Iron Maiden sekizinci albümü No Prayer for the Dying'i yayınladı. ===Kasım=== * 13 Kasım - Bilinen ilk web sayfası yazıldı. * 29 Kasım - Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi, Irak ordusuna Kuveyt'ten çekilmesi için 15 Ocak 1991'e kadar süre verdi. ===Aralık=== * 20 Aralık - Aliya İzzetbegoviç, Bosna-Hersek devlet başkanlığına seçildi. * 26 Aralık - Slovenya bağımsızlığını ilan etti. * 31 Aralık - Microsoft tarafından Windows 3.0 piyasaya sürüldü. == Doğumlar == === Ocak === * 1 Ocak - Koray Avcı, Türk müzisyen * 7 Ocak - Liam Aiken, Amerikalı oyuncu * 15 Ocak - Kostas Slukas, Yunan basketbolcu * 18 Ocak - Nacho (1990 doğumlu futbolcu), Real Madrid'de defans olarak oynayan İspanyol futbolcu. * 22 Ocak - Alizé Cornet, Fransız tenis oyuncusu. * 26 Ocak - Sergio Pérez, Meksikalı yarış pilotu. * 29 Ocak - Grzegorz Krychowiak, Polonyalı futbolcu. === Şubat === * 1 Şubat **Bige Önal, Türk oyuncu **Belfu Benian, Türk oyuncu **Herciana Matmuja, Arnavut şarkıcı ve söz yazarı **Dan Gosling, İngiliz futbolcu **Duje Čop, Hırvat futbolcu **Serdar Eylik, Türk futbolcu * 2 Şubat ** İrem Helvacıoğlu, Türk oyuncu ** Facundo Affranchino, Arjantinli futbolcu ** Edin Višća, Bosnalı millî futbolcu * 3 Şubat - Adama Traoré, Fildişi Sahilli futbolcu * 7 Şubat - Jacksepticeye, İrlandalı ünlü Youtuber. * 8 Şubat - Zeynep Tuğçe Bayat, Türk oyuncu * 9 Şubat **Nicole Faria, oyuncu, model **Natalie Harrowell, İngiliz kadın ragbi ligi oyuncusu * 15 Şubat - Samuel Atrous, Fransız futbolcu * 16 Şubat - Mamadou Samassa, Malili profesyonel futbolcu * 18 Şubat - Maicon, Brezilyalı futbolcu * 24 Şubat - Emir Gökçe, Türk futbolcu * 25 Şubat - Kylie Palmer, Avustralyalı yüzücü * 28 Şubat - Rifat Erdem, Türk futbolcu === Mart === * 6 Mart - Park Choa, Güney koreli şarkıcı * 8 Mart - Ruben Rubinyan, Ermeni siyasetçi ve diplomat * 9 Mart - Daley Blind, Hollandalı millî futbolcu * 10 Mart - Sabrina Beneett, Malezyalı manken * 16 Mart - Carlo Pinsoglio, İtalyan kaleci * 26 Mart - Ahzee, Amerikalı müzisyen * 28 Mart - Yekaterina Bobrova, Rus buz patenci === Nisan === * 9 Nisan - Kristen Stewart, Amerikan oyuncu. * 15 Nisan - Emma Watson, İngiliz oyuncu. * 16 Nisan - Vangelis Mantzaris, Yunan basketbolcu * 17 Nisan - R. J. Allen, Amerikalı futbolcu * 24 Nisan - Jan Veselý, Çek basketbolcu === Mayıs === * 6 Mayıs - Péter Gulácsi, Macar kaleci. * 8 Mayıs - Anastasia Zueva, Rus yüzücü * 12 Mayıs - Melih Mahmutoğlu, Türk basketbolcu * 20 Mayıs - Argjentina Ramosaj, Hollandalı Arnavut kadın müzisyen * 27 Mayıs - Chris Colfer, Amerikalı yazar, aktör * 31 Mayıs - Giuliano, Brezilyalı futbolcu === Haziran === * 12 Haziran - Cemal Kütahya, Türk hentbolcu * 16 Haziran - Nezaket Erden, Türk oyuncu * 20 Haziran **Eda Ece, Türk oyuncu. **Melis Gözen Türk oyuncu **Deniz Gözen Türk oyuncu **Selin Sezgin, Türk oyuncu * 21 Haziran - Yüsra Geyik, Türk oyuncu === Temmuz === * 2 Temmuz - Adriana Maldonado López, İspanyol siyasetçi * 10 Temmuz - Ciara Everard, İrlandalı atlet * 11 Temmuz - Merve Şen, Türk oyuncu * 14 Temmuz - James Nunnally, Amerikalı basketbolcu * 16 Temmuz - Adam Stephen Kelly, İngiliz yönetmen ve yapımcı * 19 Temmuz - Ebru Ünlü, Türk oyuncu * 30 Temmuz - Benjamin Bellot, Alman futbolcu === Ağustos === * 7 Ağustos - Deniz Mujić, Avusturyalı futbolcu * 12 Ağustos - Wissam Ben Yedder, Tunus asıllı Fransız futbolcudur * 15 Ağustos **Jennifer Lawrence, Amerikalı oyuncu **Laura Brehm, Amerikalı şarkıcı ve söz yazarı **Nyusha Vladimirovna Shurochkina, Rus şarkıcı ve söz yazarı **BloodPop, Amerikalı müzisyen, yapımcı ve şarkı yazarı * 16 Ağustos **Melissa Bulanhagui, Amerikalı pornografik film oyuncusu ve eski patenci **Tolgay Arslan, Türk asıllı Alman futbolcu **Godfrey Oboabona, Nijeryalı futbolcu * 17 Ağustos - Rachel Hurd-Wood, İngiliz sinema oyuncusu. * 19 Ağustos - Florentin Pogba, Paul Pogba'nın abisi. * 20 Ağustos - Öykü Karayel, oyuncu * 25 Ağustos - Aras Bulut İynemli, Türk oyuncu. * 28 Ağustos - Bojan Krkić, Sırbistan asıllı İspanyol forvet oyuncusu. * 30 Ağustos - Göksu ÜÇTAŞ ŞANLI, Olimpiyatlara katılan ilk Türk Cimnastikçi === Eylül === * 4 Eylül - Olha Harlan, Ukraynalı eskrimci * 5 Eylül - Kim Yu-Na, Güney Koreli buz patenci * 7 Eylül **Tuğba Melis Türk, Türk sinema ve dizi oyuncusu **Boualem Khoukhi, Katarlı futbolcu **Fyodor Klimov, Rus artistik buz pateni sporcusu * 8 Eylül **Musa Nizam, Türk futbolcu **José Manuel Velázquez, Venezuelalı futbolcu **Tokelo Rantie, Güney Afrikalı milli futbolcu **Takuya Nagata, Japon futbolcu **Matthew Dellavedova, Avustralyalı futbolcu * 9 Eylül **Hüsnü Başkurt, Türk futbolcu **Muhammed er-Rumeyhi, Bahreynili futbolcu * 16 Eylül - Amedej Vetrih, Çaykur Rizespor'lu futbolcu * 23 Eylül - Çağatay Ulusoy, Best Model of Turkey 2010 birincisi, Türk oyuncu ve manken. * 25 Eylül - Mao Asada, Japon buz patenci === Ekim === * 1 Ekim - Hazal Kaya, Türk oyuncu. * 3 Ekim - Kitty Xu Ting, Çinli aktris ve blog yazarı. * 20 Ekim - Ruhi Çenet, Türk internet fenomeni === Kasım === * 7 Kasım - David de Gea, İspanyol kaleci * 9 Kasım - Cali Sweets, Amerikalı pornografik film oyuncusu * 10 Kasım ** Mireia Belmonte Garcia, İspanyol yüzücü ** Adil Ahmed, Katarlı futbolcu * 13 Kasım - Milan Nitrianský, Çek futbolcu * 14 Kasım - Roman Bürki, Borussia Dortmund'un İsviçreli kalecisi * 15 Kasım ** Laci J Mailey, Kanadalı oyuncu ** Sofiya Rudyeva, Rus manken ve oyuncu * 26 Kasım **Maria Monko, Rus buz patenci ** Rita Ora, Arnavut asıllı İngiliz şarkıcı * 28 Kasım - Edis, Türk şarkıcı === Aralık === * 6 Aralık - Jack Hunt, İngiliz futbolcu * 7 Aralık - Urszula Radwańska, Polonyalı tenisçi * 11 Aralık - Adrienne Murphy, İrlandalı manken * 16 Aralık - Aziz Behich, Başakşehirli futbolcu * 27 Aralık - Milos Raonic, Kanadalı tenisçi * 28 Aralık - Ioana Mihalache, Rumen manken * 29 Aralık - Tadas Simaitis, Litvan futbolcu === Doğum ay ve günü bilinemeyenler === * Nicole Warne, Japon kökenli Avustralyalı moda tasarımcısı. == Ölümler == === Ocak === *2 Ocak - Erik Stenius, Fin matematikçi ve filozof (d. 1911) *6 Ocak - Pavel Çerenkov, Sovyet-Rus fizikçi (d. 1904) *9 Ocak - Cemal Süreya, Türk şair ve yazar (d. 1931) * 17 Ocak - Charles Hernu, Fransız siyasetçi (d. 1923) * 19 Ocak - Aleksandr Peçerskiy, 14 Ekim 1943 tarihinde Nazilerin Sovyet savaş esirlerine karşı işledikleri suçlardan kurtulup Sobibor İmha Kampından kitlesel kaçışın organizatörlerinden biri olan önder (d. 1909) * 20 Ocak - Barbara Stanwyck, Amerikalı oyuncu (d. 1907) * 23 Ocak - Allen Collins, Amerikalı gitarist (d. 1952) * 26 Ocak - Davit Abaşidze, Gürcü Sovyet tiyatro ve sinema oyuncusu (d. 1924) * 28 Ocak - Edward Szymkowiak, Polonyalı eski futbolcu (d. 1932) * 31 Ocak ** Muammer Aksoy, Türk hukukçu ve siyasetçi (d. 1917) ** Eveline Du Bois-Reymond Marcus, Alman zoolog ve çizer (d. 1901) === Şubat === * 4 Şubat - Berta Karlik, Avustralyalı fizikçi (d. 1904) * 7 Şubat - Alan Perlis, Amerikalı biliminsanı (d. 1922) * 24 Şubat - Alessandro Pertini, İtalyan politikacı (d. 1896) === Mart === * 5 Mart - Edmund Conen, Alman futbolcu (d. 1914) * 7 Mart - Çetin Emeç, Türk gazeteci (d. 1935) * 12 Mart - Adolphe Touffait, Fransız hukukçu ve futbolcu (d. 1907) * 20 Mart - Lev Yaşin, futbolcu (d. 1920) * 23 Mart - John Dexter, İngiliz yönetmen (d. 1925) === Nisan === * 1 Nisan - Besim Darkot, Türk coğrafyacı (d. 1903) * 4 Nisan - Bernhard Rensch, Alman evrimsel biyolog ve kuş bilimci (d. 1900) * 15 Nisan - Greta Garbo, İsveçli sinema oyuncusu (d. 1905) * 17 Nisan - Angelo Schiavio, İtalyan futbolcu (d. 1905) * 22 Nisan - Albert Salmi, Amerikalı aktör (d. 1928) === Mayıs === * 7 Mayıs - Ann Bishop, Britanyalı biyolog (d. 1899) * 16 Mayıs - Sammy Davis, Jr., Amerikalı dansçı, şarkıcı, müzisyen, komedyen ve oyuncu (d. 1925) * 26 Mayıs - Emil Konopinski, Polonya kökenli bir Amerikalı biliminsanı (d. 1911) * 22 Mayıs - Rocky Graziano, Amerikalı boksör (d. 1922) === Haziran === === Temmuz === * 11 Temmuz -Şahlar Şükürov, Azerbaycan ulusal kahramanı (d. 1952) * 13 Temmuz - Alaattin Baydar, Türk futbolcu (d. 1901) * 14 Temmuz - Abdülkadir Eryurt, Türk siyasetçi (d. 1914) * 18 Temmuz - Štefan Čambal, Slovak futbolcu ve teknik direktör (d. 1908) * 19 Temmuz - Benal Nevzat Arıman, Türk siyasetçi (d. 1903) * 22 Temmuz - Eduard Streltsov, Sovyet eski futbolcu (d. 1937) * 24 Temmuz - Agah Hün, Türk oyuncu (d. 1918) * 28 Temmuz - Jill Esmond, İngiliz sinema ve tiyatro oyuncusu (d. 1908) * 31 Temmuz - Hüseyin Peyda, Türk sinema oyuncusu (d. 1920) === Ağustos === * 1 Ağustos - Bárbara Mujica, İtalyan asıllı Arjantinli artist (d. 1992) * 6 Ağustos - Gordon Bunshaft, Amerikalı bir mimar (d. 1909) * 18 Ağustos - Burrhus Frederic Skinner, Amerikalı ruhbilimci, yazar, mucit, sosyal reform savunucusu ve şair (d. 1904) * 20 Ağustos - Ayla Dikmen, Türk şarkıcı (d. 1944) * 24 Ağustos - Sergey Dovlatov, Rus kısa öykü yazarı, romancı, gazeteci (d. 1941) * 27 Ağustos - Stevie Ray Vaughan, Amerikalı blues gitaristi (d. 1954) === Eylül === * 1 Eylül - Derviš Sušić, Bosnalı yazar (d. 1925) * 4 Eylül - Turan Dursun, Türk din adamı ve yazar (d. 1934) * 7 Eylül ** Ahti Karjalainen, Fin politikacı (d. 1923) ** Fuat Börekçi, Türk hukukçu ve siyasetçi (d. 1909) * 26 Eylül ** Hiram Abas, Türk istihbaratçı (d. 1932) ** Alberto Moravia, İtalyan şair ve yazar (d. 1907) === Ekim === * 1 Ekim - Curtis LeMay, Amerikalı general (d. 1906) * 4 Ekim ** Agop Arad, Türkiye Ermenisi ressam, grafiker ve gazeteci (d. 1913) ** Leonard Bernstein, Amerikalı müzisyen (d. 1918) * 6 Ekim - Bahriye Üçok, Türk tarihçi ve siyasetbilimci (d. 1919) * 21 Ekim - Dilber Ahundzade, Azerbaycanlı şair (d. 1914) === Kasım === * 3 Kasım - Bronisław Knaster, Polonyalı matematikçi (d. 1893) * 7 Kasım - Lawrence Durrell, Britanyalı romancı, şair, oyun yazarı (d. 1912) * 11 Kasım ** Sadi Irmak, Türkiye Cumhuriyeti Başbakanı (d. 1904) ** Attilio Demaría, Arjantin asıllı İtalyan eski millî futbolcu (d. 1909) * 12 Kasım - Eve Arden, Amerikalı oyuncu (d. 1908) * 16 Kasım - Ege Bagatur, Türk hukukçu ve siyasetçi, (d. 1937) * 23 Kasım - Roald Dahl, Galli roman ve kısa öykü yazarı (d. 1916) * 24 Kasım ** Bülent Arel, Türk müzisyen (d. 1919) ** Fred Shero, Kanadalı buz hokeyi oyuncusu (d. 1925) * 28 Kasım - Tamara De Treaux, Amerikalı oyuncu (d. 1959) === Aralık === * 2 Aralık - Aaron Copland, Amerikalı besteci (d. 1900) * 7 Aralık - Reinaldo Arenas, Kübalı şair, romancı ve oyun yazarı (d. 1943) * 14 Aralık -Friedrich Dürrenmatt, İsviçreli yazar ve ressam (d. 1921) * 28 Aralık - Ahmet Tokuş, Türk siyasetçi (d. 1919) * 31 Aralık - Giovanni Michelucci, İtalyan bir mimar, şehir planlamacısı ve gravürcü (d. 1891) == 1990 Nobel ödülünü kazananlar == sağ|küçükresim|80px|Nobel ödülü madalyası. * Fizik – * Kimya – * Tıp – * Edebiyat – * Barış – * Ekonomi –

1986 (MCMLXXXVI) çarşamba günü başlayan bir yıldır. == Olaylar == * 1 Ocak - İspanya ve Portekiz Avrupa Birliği'ne girdi. * 28 Ocak - Challenger Uzay Mekiği kazası Kazada 7 Astronot yaşamını yitirdi. * 9 Şubat - Halley kuyruklu yıldızı, Dünya'nın yakınından geçti. (önceki: 1910; sonraki teorik olarak: 2061) * 21 Şubat - Trash Metal grubu Metallica üçüncü albümü Master of Puppets'ı yayınladı. Grup ilk kez milyonluk satacak bir albüme imza attı. Ayrıca bu albüm Cliff Burton'un son albümüdür. * 28 Şubat - İsveç başbakanı Olof Palme kimliği belirsiz kişilerce vurularak öldürüldü. * 26 Nisan - Nükleer reaktörde yapılan ısı testi sırasında yapılan bir hata sonucu Çernobil reaktör kazası gerçekleşti. * 2 Haziran - Efsanevi Rock Grubu Queen en iyi albümlerden olan A Kind Of Magic'i yayınladı. * 6 Eylül - İstanbul'daki Neve Şalom Sinagogu'na düzenlenen saldırıda 21 Musevi öldürüldü, 4 kişi yaralandı. * 27 Eylül - Metallica grubunun bas gitaristi Cliffford Lee Burton bir trafik kazası sonucu öldü. * 29 Eylül - Heavy Metal grubu Iron Maiden altıncı albümü Somewhere in Time'ı yayınladı. * 7 Ekim - Thrash Metal grubu Slayer Reign in Blood albümünü piyasaya sürdü. * 1 Aralık - Dünyaca ünlü rock grubu Guns N' Roses ilk albümü Live Like A Suicide 'ı yayınladı. == Doğumlar == === Ocak === * 1 Ocak ** Deniz Celiloğlu, Türk oyuncu ** Colin Morgan, Kuzey İrlandalı aktör * 2 Ocak ** Asa Akira, Japon asıllı Amerikalı pornografik film oyuncusu ** Per Karlsson, İsveçli futbolcu * 10 Ocak - Kirsten Flipkens, Belçikalı tenisçi * 20 Ocak - Thomas Kessler, Alman futbolcu * 23 Ocak - Steven Taylor, İngiliz futbolcu === Şubat === * 5 Şubat - Manuel Fernandes, Portekizli futbolcu * 9 Şubat **Ava Rose, Amerikalı porno yıldızı **İrem Sak, Türk oyuncu * 10 Şubat - Diogo Cunha, Portekizli futbolcu * 13 Şubat - Besim Kunić, İsveçli futbolcu * 15 Şubat - Ami Koshimizu, Japon seslendirme sanatçısı * 16 Şubat - Elnur Abdullayev, Azeri futbolcu * 17 Şubat - Romeu Rocha, Portekizli futbolcu === Mart === * Mart - Yu Xu, Çinli kadın akrobasi ve savaş pilotu * 3 Mart - Mehmet Topal, Türk futbolcu * 5 Mart - Adem Kılıçcı, Türk boksör * 7 Mart - Natalie Vansier, Kanadalı oyuncu * 15 Mart - Serkan Çalık, Türk futbolcu * 16 Mart - Alexandra Daddario, Amerikalı oyuncu * 20 Mart - Jonathan Delaplace, Fransız futbolcu * 21 Mart - Bahar Saygılı, Türk triatlet * 28 Mart ** Lady Gaga, Amerikalı müzisyen, söz yazarı ** Amaia Salamanca, İspanyol oyuncu ve model * 30 Mart - Sergio Ramos, İspanyol futbolcu === Nisan === * 1 Nisan **Haminu Dramani, Ganalı futbolcu **Özge Özpirinçci, Türk oyuncu * 3 Nisan - Vladimir Plotkinov, Kazak futbolcu * 9 Nisan - Leighton Meester, Amerikalı aktris * 12 Nisan - Oleksiy Polyanski, Ukraynalı futbolcu * 19 Nisan - Alessio Alessandro, Belçikalı futbolcu === Mayıs === * 4 Mayıs - Beni Kiendé, Gabonlu futbolcu * 13 Mayıs ** Alexander Rybak, Belarus asıllı Norveçli şarkıcı ** Robert Pattinson, İngiliz oyuncu ve model * 23 Mayıs - Simone Missiroli, İtalyan futbolcu === Haziran === * 3 Haziran ** Tomas Verner, Çek buz patencisi ** Rafael Nadal, İspanyol tenisçi * 4 Haziran - Fahriye Evcen, Türk dizi oyuncusu * 5 Haziran ** Bárbara de Regil, Meksikalı oyuncu ** John Te Reo, Yeni Zelandalı ragbi oyuncusu * 18 Haziran - Richard Gasquet, Fransız tenisçi * 21 Haziran - Lana Del Rey, Amerikalı şarkıcı * 21 Haziran - Fevzi Özkan, Türk futbolcu * 24 Haziran - Solange Knowles, Amerikalı şarkıcı, akrist, söz yazarı, model, dansçı * 27 Haziran - Drake Bell, Amerikalı şarkıcı, söz yazarı, yönetmen, piyanist === Temmuz === * 2 Temmuz - Lindsay Lohan, Amerikalı aktris * 5 Temmuz - Piermario Morosini, İtalyan futbolcu (ö. 2012) * 11 Temmuz Yoann Gourcuff, Fransız futbolcu * 21 Temmuz - Jason Thompson, Amerikalı basketbolcu * 13 Temmuz - Yakup Kılıç, Türk boksör === Ağustos === * 5 Ağustos - Asif Memmedov, Azeri futbolcu * 26 Ağustos - Colin Kâzım Richards, İngiliz asıllı Türk futbolcu === Eylül === * 7 Eylül **Charlie Daniels, İngiliz futbolcu **Ebrahim Sawaneh, Gambiyalı futbolcu * 8 Eylül **Johan Dahlin, İsveç milli kalecisi **Kirill Nababkin, Rus milli futbolcu **João Moutinho, Portekizli milli futbolcu **Carlos Bacca, Kolombiyalı futbolcu **Kim Dong-soo, Güney Koreli futbolcu **Abdulkadir Özgen, Türk futbolcu **Keita Goto, Japon futbolcu **Ryohei Hayashi, Japon futbolcu * 9 Eylül **İbrahim Kendirci, Türk oyuncu **Luc Mbah a Moute, Kamerunlu profesyonel basketbolcu * 14 Eylül - Barış Özbek, Galatasaraylı futbolcu * 17 Eylül - Dimítrios Régas, Yunan kısa mesafe koşucusu * 19 Eylül - Angelina Valentine, Amerikalı porno yıldızı * 21 Eylül - Yasemin Yürük, şarkıcı === Ekim === * 7 Ekim - Bree Olson, Amerikan porno yıldızı *12 Ekim - Li Wenliang, Çinli göz hekimi. Daha sonra pandemi haline gelen yeni nesil koronavirüsü dünyaya duyuran isimdir. * 16 Ekim ** Bart Buysse, Belçikalı futbolcu ** Inna, Rumen şarkıcı * 24 Ekim - Aubrey Graham, Kanadalı rapçi, şarkıcı, aktör * 27 Ekim - Alba Flores, İspanyol dizi oyuncusu === Kasım === * 20 Kasım - Özer Hurmacı, Türk futbolcu * 21 Kasım - Johannes van den Bergh, Alman futbolcu === Aralık === * 2 Aralık - Adam le Fondre, İngiliz futbolcu * 26 Aralık - Mükerrem Selen Soyder, Türk model ve 2007 Türkiye güzeli. * 30 Aralık - Ellie Goulding, İngiliz şarkıcı == Ölümler == * 14 Ocak - Daniel Balavoine, Fransız şarkıcı ve söz yazarı (d. 1952) * 23 Mart - Anastasiya Platonovna Zuyeva, Sovyet oyuncu (d. 1896) * 4 Nisan - Simone de Beauvoir, Fransız yazar ve düşünür * 15 Nisan - Jean Genet, Fransız yazar. * 7 Mayıs - Haldun Taner, Türk yazar (d. 1915) * 14 Haziran - Jorge Luis Borges, Arjantinli yazar * 22 Ağustos - Celâl Bayar, Türk siyasetçi, Türkiye'nin 3. cumhurbaşkanı * 27 Eylül - Cliff Burton, Metallica'nın ikinci bas gitaristi, müzisyen * 18 Kasım - Gia Carangi, Amerikalı ilk süper model * 29 Kasım - Cary Grant, İngiliz asıllı Amerikalı aktör * 28 Aralık - Andrei Tarkovsky, Rus yönetmen == Nobel Ödülleri == * Fizik - Ernst Ruska, Gerd Binnig, Heinrich Rohrer * Kimya - Dudley R Herschbach, Yuan T Lee, John C Polanyi * Fizyoloji veya Tıp - Stanley Cohen, Rita Levi-Montalcini * Edebiyat - Wole Soyinka * Barış - Elie Wiesel * Ekonomi - James Buchanan Jr

1987 (MCMLXXXVII) perşembe günü başlayan bir yıldır. == Olaylar == * 6 Mart - Herald of Free Enteprise adlı feribot Belçika'nın Zeebrugge Limanı açıklarında battı. 200 yolcu öldü. * 28 Mayıs - Mathias Rust, Cessna 172B tipi bir uçak ile Moskova Kızıl Meydan'a indi. * 21 Temmuz - Amerikalı rock grubu Guns N' Roses'ın tüm dünyada 20 milyondan fazla satan Appetite For Destruction albümü yayımlandı. * 26 Temmuz - Yunanistan'da aşırı sıcaklar nedeniyle 700'ünden fazla insan öldü. Hükûmet olağanüstü hâl ilan etti. * 27 Temmuz - Rick Astley, YouTube üzerinde 1 milyarı geçen izlenme sayısına ulaşan Never Gonna Give You Up şarkısını yayımladı. * 31 Temmuz - Mekke’de İranlı hacıların önderliğinde, İslam düşmanı olarak tanımladıkları ülkeleri protesto için bir araya gelen topluluk ile Suudi güvenlik güçleri arasında çıkan çatışmada 400'den fazla insan öldü. * 25 Ağustos - Michael Jackson 30 milyondan fazla satan Bad albümünü yayınladı. * 3 Eylül - Yugoslavya'nın Paraćin kentindeki askeri kışlaya, Yugoslav Halk Ordusu askerleri hedeflenerek silahlı saldırı düzenlendi. (Paraćin saldırısı) * 10 Eylül - Macaristan'ın sınırı açmasıyla, binlerce Doğu Alman vatandaşı ülkelerinden ayrılmaya başladı. * 1 Ekim - Mihail Gorbaçov, Sovyetler Birliği devlet başkanlığını üstlendi. * 19 Ekim - Kara Pazartesi; Dow Jones'un New York Borsası'nda günlük %20'den fazla bir düşüş ile tarihinde en fazla kayba uğradı. * 18 Kasım - Londra'da King's Cross metro istasyonunda çıkan yangında 31 kişi öldü. * 29 Kasım - 1987 Türkiye genel seçimleri yapıldı. * 1 Aralık - Dünya Sağlık Organizasyonu Dünya AIDS Günü'nü ilk kez duyurdu. * 8 Aralık - Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Ronald Reagan ve Sovyetler Birliği lideri Mihail Gorbaçov bütün orta ve kısa menzilli füzelerin sökülmesine ilişkin antlaşmayı imzaladı. == Doğumlar == === Ocak === * 1 Ocak ** Serdar Özkan, Türk futbolcu ** Meryl Davis, Amerikalı buz patenci ** Dr. Bellido, İspanyol şarkıcı * 2 Ocak ** Loïc Rémy, Fransız futbolcu ** Lauren Storm, Amerikan oyuncu ** Shelley Hennig, Amerikan oyuncu ve model * 5 Ocak ** Kristin Cavallari, Amerikalı televizyon kişiliği, moda tasarımcısı ve oyuncu ** Ioan Mera, Rumen futbolcu * 7 Ocak ** Davide Astori, İtalyan futbolcu (d. 2018) ** Lyndsy Fonseca, Amerikalı oyuncu ** Sirusho, Ermeni şarkıcı ** Zequinha, Portekizli futbolcu * 8 Ocak – Freddie Stroma, İngiliz aktör ve model * 9 Ocak ** Lucas Leiva, Brezilyalı futbolcu ** Paolo Nutini, İngiliz şarkıcı ** Pablo Santos, Meksikalı aktör (d. 2006) * 10 Ocak – César Cielo, Brezilyalı yüzücü * 11 Ocak ** Jamie Vardy, English footballer ** Danuta Kozák, Macar kanocu * 12 Ocak – Naya Rivera, Amerikalı aktris ve şarkıcı (d. 2020) * 13 Ocak – Jack Johnson, American ice hockey player * 14 Ocak - Sergej Moya, Alman oyuncu * 15 Ocak - Cafercan Aksu, Türk futbolcu * 19 Ocak - İlhan Parlak, Türk futbolcu * 30 Ocak - Arda Turan, Türk futbolcu === Şubat === * 2 Şubat ** Gerard Pique, İspanyol futbolcu ** Hande Soral, Türk aktris * 5 Şubat - Özge Gürel, Türk aktris * 17 Şubat - Miral Samardžić, Sloven futbolcu * 19 Şubat - Beñat Etxebarria, İspanyol futbolcu * 26 Şubat ** Mevlüt Erdinç, Türk futbolcu ** Kim Song-yong, Kuzey Koreli futbolcu ** Fábio Ervões, Portekizli futbolcu * 28 Şubat - Kerrea Gilbert, İngiliz futbolcu === Mart === * 1 Mart - Ke$ha, Amerikalı şarkıcı * 4 Mart - Dominic Maroh, Sloven futbolcu * 5 Mart - Sebastian De Maio, Fransız futbolcu * 20 Mart - Jô, Brezilyalı futbolcu * 26 Mart - Robert Åhman Persson, İsveçli futbolcu * 31 Mart - Nordin Amrabat, Faslı futbolcu === Nisan === * 5 Nisan - Uğur Uçar, Türk futbolcu * 6 Nisan - Anna Júlia Donáth, Macar siyasetçi * 15 Nisan - Kriss Sheridan, Polonyalı şarkıcı * 17 Nisan - Rabi Elia, İsveçli futbolcu * 19 Nisan ** Mariya Şarapova, Rus tenisçi ** Luigi Giorgi, İtalyan futbolcu * 29 Nisan - Sara Errani, İtalyan tenisçi === Mayıs === * 1 Mayıs – Shahar Pe'er, İsrailli tenisçi *2 Mayıs **Nana Kitade, Japon şarkıcı **Aziz Guliyev, Azeri futbolcu *3 Mayıs – Damla Sönmez, Türk oyuncu * 4 Mayıs ** Cesc Fàbregas, İspanyol futbolcu ** Jorge Lorenzo, İspanyol üçlü MotoGP dünya şampiyonu ** Zbigniew Bartman, Polonyalı voleybolcu * 5 Mayıs – Jessie Cave, İngiliz oyuncu * 6 Mayıs – Moon Geun-young, KoreLİ oyuncu * 7 Mayıs – Asami Konno, Japon şarkıcı * 10 Mayıs ** Eileen April Boylan, Amerikalı oyuncu ** Emmanuel Emenike, Nijeryalı futbolcu * 11 Mayıs ** Albulena Haxhiu, Arnavut politikacı ** Enikő Mihalik, Macar model * 12 Mayıs ** Robbie Rogers, American television producer and former professional soccer player ** Felipe Roque, Brazilian actor and model * 13 Mayıs ** Hunter Parrish, Amerikalı aktör ve şarkıcı ** Candice King, Amerikalı aktör ve şarkıcı * 15 Mayıs **Andy Murray, İskoç tenisçi **Jennylyn Mercado, Filipinli aktris ve şarkıcı-söz yazarı **Doruk Çetin, Türk yönetmen, fotoğrafçı, prodüktör * 17 Mayıs – Ott Lepland, Estonyalı şarkıcı * 18 Mayıs – Luisana Lopilato, Arjantinli oyuncu ve şarkıcı * 20 Mayıs – ** Fra Fee, Northern Irish actor and singer ** Julian Wright, American basketball player * 21 Mayıs - Mateus de Souza, Brezilyalı Futbolcu * 22 Mayıs ** Arturo Vidal, Chilean footballer ** Novak Đoković, Serbian tennis player * 23 Mayıs – Bray Wyatt, American professional wrestler * 24 Mayıs ** Can Bonomo, Türk şarkıcı ** Déborah François, Belçikalı oyuncu * 25 Mayıs ** Tye Olson, Amerikan oyuncu ve model ** Nico Hillenbrand, Alman futbolcu * 26 Mayıs ** Tooji, Norveçli-İranlı şarkıcı, model ve televizyon sunucusu ** Brandi Cyrus, Amerikalı oyuncu, şarkıcı ve DJ * 26 Mayıs - Olcay Şahan, Türk futbolcu * 27 Mayıs ** Bella Heathcote, Avustralyalı oyuncu ** José Cañas, İspanyol futbolcu ** Bora Hun Paçun, Türk basketbolcu * 28 Mayıs – Jessica Rothe, Amerikan oyuncu * 29 Mayıs ** Joey Haro, Amerikan oyuncu ** Noah Reid, Kanadalı oyuncu ve müzisyen * 30 Mayıs - Yama Buddha, Nepalli şarkıcı (ö. 2017) * 31 Mayıs ** Curtis Williams, Amerikan oyuncu ** Shaun Fleming, Amerikan oyuncu ve müzisyen ** Meredith Hagner, Amerikan oyuncu === Haziran === * 4 Haziran - Kerem Bürsin, Türk oyuncu * 12 Haziran - Vegard Aanestad, Norveçli futbolcu * 20 Haziran - Asmir Begović, Boşnak kaleci * 24 Haziran - Lionel Messi, Arjantinli futbolcu * 28 Haziran - Karin Knapp, İtalyan tenisçi === Temmuz === * 8 Temmuz - Umut Aybay, Türk millî atlet ve gazeteci * 9 Temmuz - Amanda Renberg, İsveçli oyuncu * 12 Temmuz - Cansın Hacıbekiroğlu, Türk voleybolcu * 17 Temmuz ** Tigran Hamasyan, Ermeni caz piyanisti ** Salih Altın, Türk futbolcu * 23 Temmuz - Serdar Kurtuluş, Türk futbolcu * 24 Temmuz ** Merve Sevi, Türk oyuncu ** Ignacio Malcorra, Arjantinli futbolcu * 26 Temmuz - Evelina Sašenko, Litvan caz şarkıcısı * 27 Temmuz - Allâme, Türk rap müzisyeni * 30 Temmuz - Mehmet Güven, Türk futbolcu === Ağustos === * 3 Ağustos - Indiana Sánchez, Nikaragualı manken * 5 Ağustos - Musa Ebu Cezar, Filistinli futbolcu * 8 Ağustos - Katie Leung, İskoç oyuncu * 14 Ağustos - Sinem Kobal, Türk oyuncu * 25 Ağustos - Blake Lively, Amerikan aktris === Eylül === * 7 Eylül **Evan Rachel Wood, Amerikalı oyuncu ve şarkıcı **Veysel Kılıç, Türk futbolcu **Robert Snodgrass, İskoç futbolcu **Oleg Samsonov, Rus futbolcu **Can Tutuğ, Türk caz vibrafonisti, radyo programcısı ve psikiyatr * 8 Eylül **Ángel Trujillo Canorea, İspanyol futbolcu **Derrick Brown, Amerikan basketbol oyuncusu **Gabriel Donizette de Santana, Brezilyalı futbolcu **Mexer, Mozambikli milli futbolcu **Onur Doğan, Tayvanlı milli futbolcu **Robinho, Brezilyalı futbolcu **Víctor Sánchez Mata, İspanyol futbolcu **Wiz Khalifa, Amerikalı rapçi * 9 Eylül **Gökhan Keser, Türk oyuncu **Afrojack, Hollandalı DJ ve prodüktör **Alex Song, Kamerunlu futbolcu **Clayton Snyder, Amerikalı oyuncu * 11 Eylül - Tyler Hoechlin, Amerikalı oyuncu * 12 Eylül - Yaroslava Shvedova, Kazak tenisçi * 16 Eylül ** Merve Boluğur, Türk oyuncu ** Fatih Kara, Türk futbolcu ** Kyle Lafferty, Kuzey İrlandalı futbolcu ** Burry Stander, Güney Afrikalı bisikletçi (ö. 2013) * 22 Eylül - Tom Felton, oyuncu * 24 Eylül - Gürhan Gürsoy, Türk futbolcu === Ekim === * 1 Ekim - Orçun Karaoğlanoğlu, Türk kanocu * 30 Ekim - Yumi Uchiyama, Japon seslendirme sanatçısı === Kasım === * 6 Kasım - Ana İvanovic, Sırp tenisçi * 26 Kasım ** Missy Stone, Amerikan porno yıldızı ** Carla Swart, Güney Afrikalı bisikletçi (ö. 2011) * 27 Kasım - Luigi Datome, İtalyan basketbolcu * 28 Kasım - Karen Gillan, İskoç Aktris === Aralık === * 9 Aralık - Ádám Szalai, Macar futbolcu == Ölümler == * 5 Ocak – Herman Smith-Johannsen, Kanadalı kayakçı (b. 1875) * 13 Ocak – Turgut Demirağ, Türk sinema yönetmeni, yapımcı ve senarist (b. 1921) * 14 Ocak – Douglas Sirk, Alman asıllı Amerikalı film yönetmeni (b. 1897) * 16 Ocak – Joyce Jameson, Amerikalı oyuncu (b. 1932) * 25 Ocak ** Asim Ferhatović, Yugoslav futbolcu (b. 1933) ** Nahuel Moreno, Arjantinli Troçkist lider (b. 1924) * 3 Mart - Danny Kaye, Amerikalı komedyen (d. 1911) * 3 Mayıs - Dalida, İtalyan şarkıcı (d. 1933) * 19 Mayıs - Stanislaw Szukalski, Polonyalı heykeltıraş (d. 1893) * 7 Haziran - Cahit Zarifoğlu, Türk şair, yazar, fikir adamı (d. 1940) * 14 Haziran - Cemil Meriç, yazar ve çevirmen (d. 1916) * 7 Ağustos - Nobusuke Kishi Japon politikacı, bakan, 56. ve 57. başbakan, II. Dünya Savaşı sonrası savaş suçu hükümlüsü (d. 1896) * 17 Ağustos ** Clarence Brown, Amerikalı sinema yönetmeni (d. 1890) ** Rudolf Hess, Alman siyasetçi (d. 1894) * 10 Ekim - Behice Boran, siyasetçi, akademisyen ve sosyolog (d. 1910) * 12 Ekim - Fahri Korutürk, Türkiye'nin 6. cumhurbaşkanı (d. 1903) * 15 Ekim - Thomas Sankara, Burkina Fasolu asker ve siyasetçi * 1 Aralık - James Baldwin, Afrikalı-Amerikalı yazar (d. 1924) * 11 Aralık - Adile Naşit, sinema oyuncusu (d. 1930) == 1987 Nobel ödülünü kazananlar == * Fizik - J. Georg Bednorz, Karl Alexander Müller * Kimya - Donald J. Cram, Jean-Marie Lehn, Charles J. Pedersen * Tıp - Susumu Tonegawa * Edebiyat - Joseph Brodsky * Barış - Óscar Arias Sánchez * Alfred Nobel'in Anısına Ekonomi Bilimlerinde The Sveriges Riksbank Ödülü - Robert Solow == Kaynakça ==

1991 (MCMXCI) salı günü başlayan bir yıldır. == Olaylar == ===Ocak=== * 15 Ocak - Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) ikinci komutanı Salah Halef (Ebu-İyad), danışmanı Ebu Muhammed ve FKÖ güvenlik şefi Ebu el Hol bir suikast sonucu öldürüldüler. * 16 Ocak - ABD öncülüğündeki BM güçleri, Irak'a karşı saldırıya geçti. Çöl Fırtınası Harekatı, Irak'ın sanayi ve savaş potansiyeli tamamen imha edip 2003 yılında ülkenin işgaline zemin hazırladı. ===Şubat=== * 22 Şubat - Körfez Savaşı: Irak, Sovyetlerin önerdiği ateşkes anlaşmasını kabul etti. ABD bu anlaşmayı kabul etmeyeceğini, bunun yerine geri çekilen Irak kuvvetlerinin 24 saat içinde Kuveyt'i terk etmeleri halinde saldırıya uğramayacağını bildirdi. * 26 Şubat - Körfez Savaşı: Irak lideri Saddam Hüseyin, Bağdat radyosunda Irak birliklerinin Kuveyt'ten çekildiğini duyurdu. Irak askerleri geri çekilirken Kuveyt petrol sahalarını ateşe verdi; yangın 7 Kasım'a kadar sürecektir. ===Mart=== ===Nisan=== * 1 Nisan - Varşova Paktı feshedildi. * 9 Nisan - Gürcistan bağımsızlığa kavuştu. * 29 Nisan - Bangladeş'i vuran bir tropikal kasırga tahminen 138.000 kişinin ölümüne neden oldu. ===Mayıs=== * 26 Mayıs - Lauda Air'e ait bir Boeing 767, Tayland'ın başkenti Bangkok yakınlarında düştü ve uçaktaki 223 kişinin tamamı öldü. ===Haziran=== * 3 Haziran - Japonya'daki Unzen Dağı'nda bulunan volkan patladı ve piroklastik akıntı sonucunda 46 kişi öldü. * 25 Haziran - Slovenya ve Hırvatistan’ın bağımsızlıklarını ilan etmeleri üzerine Yugoslavya’da iç savaş başladı. ===Temmuz=== * 1 Temmuz - Dünyanın ilk GSM telefon görüşmesi Finlandiya'da yapıldı. * 3 Temmuz - Rusya SFSC içinde Çeçenistan, Adigey, şimdiki Karaçay-Çerkes Cumhuriyeti, Hakas ve Altay özerk oblastları birer özerk cumhuriyet oldular. ===Ağustos=== * 31 Ağustos- Kırgızistan bağımsızlığını ilan etti. ===Eylül=== * 19 Eylül - Alpler'de ileride Buz Adam Ötzi olarak isimlendirilecek olan donmuş bir erkek insan cesedi bulundu. ===Ekim=== * 18 Ekim - Azerbaycan ikinci kez bağımsızlığını ilan etti. * 20 Ekim - 1991 Türkiye Cumhuriyeti genel seçimleri yapıldı. * 27 Ekim - Türkmenistan, bağımsızlığını ilan etti. ===Kasım=== * 9 Kasım - Dağılmakta olan SSCB'ye bağlı eyaletlerden bağımsızlığı'nı ilan eden Azerbaycan Cumhuriyeti'ni tanıyan ilk ülke Türkiye oldu. ===Aralık=== * 8 Aralık - Boris Yeltsin ile Ukrayna ve Belarus cumhuriyetlerinin devlet başkanları Bağımsız Devletler Topluluğu'nun (BDT) kuruluşunu ilan ettiler. * 26 Aralık - SSCB dağıldı. 23 Eylül'de bağımsızlığını ilan eden Ermenistan fiilen ve hukuken bağımsız oldu. == Doğumlar == === Ocak === * 2 Ocak - Luis Pedro Cavanda, Angola'lı futbolcu * 2 Ocak - Ömer Alimoğlu, Türk atıcı * 9 Ocak - Can Maxim Mutaf, Türk basketbolcu * 15 Ocak - Nicolai Jørgensen, Danimarkalı futbolcu * 16 Ocak - Marijan Urtić, Hırvat futbolcu * 26 Ocak - Nicolò Melli, İtalyan basketbolcu * 28 Ocak - Wan Zack Haikal, Malezyalı futbolcu * 30 Ocak - Lucas Albertengo, Arjantinli futbolcu === Şubat === * 4 Şubat **Arman İnci,Alman Oyuncu **Seray Kaya,Türk Oyuncu * * 12 Şubat - Earvin Ngapeth, Fransız voleybolcu * 17 Şubat ** Burak Deniz, Türk oyuncu ** Bonnie Wright, İngiliz oyuncu * 20 Şubat - Antonio Pedroza, İngiliz futbolcu * 22 Şubat - Dilara Tongar, Türk basketbolcu * 26 Şubat - Lee Chae-rin, Güney Koreli şarkıcı ve söz yazarı === Mart === * 13 Mart - Cristian Herrera, İspanyol futbolcu * 18 Mart - [[[Tijana Malešević]]], Sırp voleybolcu * 29 Mart - Irene, Koreli şarkıcı * 31 Mart - André Claro, Portekizli futbolcu === Nisan === * 4 Nisan - Jamie Lynn Spears, Amerikalı aktris ve şarkıcı * 15 Nisan - Anastasia Vinnikova, Belaruslu şarkıcı * 17 Nisan - Samira Efendi, Azeri şarkıcı * 24 Nisan - Batuhan Karadeniz, Türk futbolcu === Mayıs === * 13 Mayıs - Francisco Lachowski, Brezilyalı model * 14 Mayıs - Erica Fontes, Portekizli oyuncu * 19 Mayıs - Álvaro Giménez, İspanyol futbolcu * 20 Mayıs - Emre Çolak, Türk futbolcu * 23 Mayıs - Lena Meyer-Landrut, Alman şarkıcı === Haziran === * 9 Haziran - Nico Siegrist, İsveçli futbolcu * 18 Haziran - Ksenia Krasilnikova, Rus buz patenci * 19 Haziran - Aniska Tonge, Amerikalı manken * 27 Haziran - Özge Yavaş, Türk basketbolcu * 28 Haziran ** Seohyun, Girls' Generation grubunun vokali ve oyuncu ** Tijane Reis, Gine-Bissaulu futbolcu * 29 Haziran - Kawhi Leonard, Amerikalı basketbolcu === Temmuz === * 8 Temmuz - Virgil van Dijk, Hollandalı futbolcu * 12 Temmuz - Muhsin Hoceci, İranlı asker * 24 Temmuz - Emily Bett Rickards, Kanadalı oyuncu === Ağustos === * 3 Ağustos - Bahram Rajabzadeh, Azeri kickboksçu * 12 Ağustos - Vanessa Ble, İspanyol basketbolcu * 16 Ağustos - Kwon Ri-se, Güney Koreli grup Ladies Code'un vokalisti ve manken (ö. 2014) * 21 Ağustos - Raquel Pélissier, Haitili model === Eylül === * 7 Eylül **Joe Harris, Amerikan basketbol oyuncusu **Dejan Garača, İsveçli futbolcu * 8 Eylül **Joe Sugg, İngiliz YouTuber, vlogger ve yazar **Tyler Stone, Amerikalı basketbolcu **Ignacio González, Meksikalı futbolcu **Yasin Kocatepe, Türk futbolcu * 9 Eylül **Oscar, Brezilyalı millî futbolcu **Danilo Luís Hélio Pereira, Portekizli futbolcu * 20 Eylül - Génesis Carmona, Venezuelalı model (ö. 2014) * 25 Eylül - Alessandro Crescenzi, İtalyan futbolcu === Ekim === * 19 Ekim - Flávio Ferreira, Portekizli futbolcu * 23 Ekim - Sinan Eid, Türk basketbolcu * 25 Ekim - Zviad Lazişvili, Gürcü profesyonel dövüşçü === Kasım === * 8 Kasım - Nikola Kalinić, Sırp basketbolcu * 28 Kasım - Andrea Rosales, Venezuelalı manken === Aralık === * 14 Aralık - Stefflon Don, İngiliz rapçı * 24 Aralık - Louis Tomlinson, İngiliz şarkıcı == Ölümler == * 6 Ocak - Ahmet Adnan Saygun, besteci (d. 1907) * 30 Ocak - Tarık Zafer Tunaya, Türk profesör (d. 1916) * 20 Şubat - Hakkı Anlı, Türk ressam (d. 1906) *2 Mart - Lucien Ginsburg ya da bilinen adıyla Serge Gainsbourg, Fransız müzisyen (d. 1928) * 21 Mart - Vedat Ali Dalokay, Türk politikacı, eski Ankara belediye başkanı (d. 1927) * 8 Nisan - Dead, İsveçli müzisyen (d. 1969) * 22 Nisan - Feriha Tevfik, ilk Türkiye güzellik kraliçesi (d. 1910) * 15 Mayıs - İhsan Yüce, Türk sinema sanatçısı, senaryo yazarı ve şair (d. 1929) * 9 Temmuz - Orhan Hançerlioğlu, Türk yazar ve araştırmacı (d. 1916) * 13 Eylül - Metin Oktay, Türk futbolcu (d. 1936) * 13 Ekim - Adnan Ersöz, Türk asker (d. 1917) * 24 Ekim - Gene Roddenberry, Amerikalı yazar, senarist, Uzay Yolu'nun yaratıcısı (d. 1921) * 24 Kasım - Freddie Mercury, müzisyen (d. 1946) * 15 Aralık - Vasili Zaytsev, Sovyet keskin nişancı ve Stalingrad kahramanı (d. 1915) Öldüğü ay ve gün bilinmeyenler; * Eftal Nogan, Türk sporcu (d. 1906)

Güneş Sistemi, Güneş'in kütleçekim kuvvetiyle yörüngede tutulan ve çeşitli gök cisimlerinden oluşmuş bir sistemdir. Güneş ve 8 gezegen ile onların doğruluğu onaylanmış 150 uydusu, 5 cüce gezegen (Ceres, Plüton, Eris, Haumea, Makemake) ile onların bilinen toplam 8 uydusu ve milyarlarca küçük gök cisminden oluşur. Küçük cisimler kategorisine asteroitler, Kuiper Kuşağı cisimleri, kuyruklu yıldızlar, gök taşları ve gezegenler arası toz girer. Güneş Sistemi; Güneş, dört karasal iç gezegen; küçük, kaya ve metal içerikli asteroitlerden oluşan bir asteroit kuşağı; dört dev dış gezegen ve Kuiper Kuşağı denen buzsu cisimlerden oluşan ikinci bir kuşaktan ibarettir. Kuiper Kuşağı'nın ötesinde ise seyrek disk, gündurgun () ve en son olarak da varsayımsal Oort Bulutu bulunur. Güneş'ten olan uzaklıklarına göre gezegenler sırasıyla Merkür, Venüs, Dünya, Mars, Jüpiter, Satürn, Uranüs ve Neptün'dür. Bu sekiz gezegenin altısının çevresinde doğal uydular döner. Ayrıca dış gezegenlerin her birinin toz ve diğer parçacıklardan oluşan halkaları vardır. Dünya dışındaki tüm gezegenler adlarını Yunan ve Roma mitolojisinin tanrılarından alır. Beş cüce gezegen ise Kuiper Kuşağı'nda yer alan Plüton, Haumea, Makemake, asteroit kuşağındaki en büyük cisim olan Ceres ve dağınık diskte yer alan Eris'tir. Plüton bilinen en büyük cüce gezegendir. == Terimler == Güneş etrafındaki bir yörüngede dolanan cisimler genel olarak üçe ayrılır: Gezegenler, Cüce Gezegenler ve Küçük Güneş Sistemi Cisimleri. Güneş'in etrafında dolanan, kendine küresel bir biçim verecek kadar kütlesi olan ve yörüngesinin yakın çevresini (doğal uyduları dışında) temizlemiş gök cisimlerine gezegen denir. Bilinen sekiz gezegen vardır: Merkür, Venüs, Dünya, Mars, Jüpiter, Satürn, Uranüs ve Neptün. 24 Ağustos 2006'da Uluslararası Astronomi Birliği (IAU), Plüton'u dışarıda bırakarak "gezegen" teriminin tanımlamasını değiştirdi. Plüton ile birlikte Eris, Ceres, Haumea ve Makemake yeni "cüce gezegen" sınıflaması içerisinde tanımlandı. Cüce gezegenler, kütleçekimleri dairesel bir şekle sahip olmalarına yeten fakat yörüngeleri etrafındaki diğer cisimleri temizlemeye yetmeyen gök cisimleridir. Cüce gezegen sınıflamasına aday gösterilen gök cisimleri ise Vesta, Pallas, Hygiea ve Charon'dur. (IAU tarafından Charon'un uydu mu yoksa ikili bir sistemin parçası mı olduğuna henüz karar verilmemiştir. IAU'da Charon'un cüce gezegen olduğuna dair görüşler daha fazla olduğu için, söz konusu karar netleştiğinde Charon da cüce gezegen olarak sınıflandırılacaktır.) Plüton, 1930 yılındaki keşfinden 2006 yılına kadar geçen sürede Güneş Sistemi'nin dokuzuncu gezegeni olarak kabul edilmiştir. Ancak 20. yüzyılın sonlarında ve 21. yüzyılın başlarında Plüton'a benzer birçok gök cismi keşfedilmiştir. Bu cisimlerin arasında en çok dikkati çeken Plüton'dan az küçük olan Eris'tir. Bunların dışında kalan ve Güneş'in etrafında dolanan gök cisimlerine Küçük Güneş Sistemi Cisimleri denir. Doğal uydular ya da aylar Güneş'in çevresinde değil de gezegenlerin, cüce gezegenlerin ya da küçük Güneş Sistemi cisimlerinin etrafında dolanan gök cisimleridir. Bir gezegenin Güneş'ten olan uzaklığı kendi yılı boyunca değişir. Güneş'e en çok yaklaştığı duruma günberi, en uzak olduğu duruma da günöte denir. Gök bilimciler, Güneş Sistemi içindeki uzaklıkları genellikle astronomi birimi (AB) ile ölçer. Bir AB, Güneş ile Dünya arasındaki yaklaşık uzaklıktır ve kabaca 149.598.000 km'dir. Plüton Güneş'ten yaklaşık 38 AB uzaktayken Jüpiter kabaca 5,2 AB uzaklıktadır. Yıldızlararası uzaklık birimlerinin en bilineni olan bir ışık yılı kabaca 63.240 AB'dir. Güneş Sistemi bazen gayri resmî olarak farklı bölgelere ayrılır. İç Güneş Sistemi, dört Yer benzeri gezegenden ve asteroit kuşağından oluşur. Bazıları Dış Güneş Sistemi tanımını asteroitlerin ötesindeki her şey olarak yapar. Diğerleri ise dört gaz devini "orta bölge" olarak tanımlayıp Dış Güneş Sistemi'ni Neptün ötesi bölge olarak nitelendirir. == Yapısı == Güneş Sistemi'nin asıl bileşeni sistemin bilinen kütlesinin %99,86'sını oluşturan ve çekim kuvveti ile sistemi bir arada tutan anakolda yer alan G2V tipi bir sarı cüce olan Güneş'tir. Sistemin kalan kütlesinin %90'ından fazlasını da Güneş'in etrafında dolanan en büyük iki gök cismi olan Jüpiter ve Satürn oluşturur. Güneş etrafında dolanan büyük gök cisimlerinin çoğu Dünya'nın yörüngesinin tutulum adı verilen düzleminde bulunur. Gezegenler tutuluma çok yakın bulunurken kuyruklu yıldızlar ve Kuiper kuşağı gök cisimleri tutulum çemberi ile büyük açılar yapar. küçükresim|Güneş Sistemi'nde bulunan gök cisimlerinin ölçekli yörüngeleri (Sol üstten başlayarak saat yönünde) Gezegenlerin hepsi ve diğer gök cisimlerinin çoğu, Güneş'in kuzey kutbunun üzerindeki bir noktasından bakıldığında, Güneş'in çevresindeki yörüngede saat yönünün tersinde dolanmaktadırlar. Ancak Halley kuyruklu yıldızı gibi istisnalar bulunur. Gök cisimleri Güneş'in çevresinde Kepler yasalarına uygun olarak devinirler. Her gök cismi, odak noktalarından birinde Güneş'in bulunduğu yaklaşık bir elips yörünge üzerinde hareket eder. Güneş'e daha yakın olan gök cisimleri daha hızlı hareket eder. Gezegenlerin yörüngeleri hemen hemen daireseldir ama birçok kuyruklu yıldız, asteroit ve Kuiper kuşağı gök cisimleri oldukça dar eliptik yörüngeler izler. Güneş Sistemi gösterimlerinde çok büyük uzaklıkları tasvir etme zorluğuna karşı, yörüngeler genellikle eşit uzaklıkta gösterilir. Gerçekte, birkaç istisna dışında bir gezegen ya da kuşağın Güneş'e olan uzaklığı arttıkça bir önceki yörünge ile olan uzaklığı da büyür. Örneğin Venüs, Merkür'den 0,33 AB daha dışarıdadır, Satürn ise Jüpiter'den 4,3 AB daha uzaktadır. Neptün de Uranüs'ten 10,5 AB daha uzaktadır. Bu yörünge uzaklıkları arasında bağıntı kurmaya çalışan Titius-Bode yasası gibi bazı girişimler olmuş ama kabul gören bir teori çıkmamıştır. == Ölçek ve mesafe == == Oluşumu ve evrimi == sol|küçükresim|Sanatçı gözüyle gezegen öncesi disk Güneş Sistemi'nin ilk olarak Emanuel SwedenborgSwedenborg, Emanuel. 1734, (Principia) Latin: Opera Philosophica et Mineralia (İngilizcesi: Philosophical and Mineralogical Works), (Principia, Cilt 1) tarafından 1734 yılında öne sürülen, daha sonra Immanuel Kant tarafından 1755 yılında genişletilen bulutsu varsayıma uygun olarak oluştuğuna inanılmaktadır. Benzer bir teori Pierre-Simon Laplace tarafından bağımsız olarak 1796'da üretilmiştir. Bu teoriye göre Güneş Sistemi 4,6 milyar yıl önce dev bir moleküler bulutun çökmesi sonucu oluşmuştur. Bu ilk bulutun birkaç ışık yılı genişliğinde olduğu ve birkaç yıldızın doğumuna sebep olduğu sanılmaktadır. Çok eski gök taşlarının incelenmesi sonucunda; ancak çok büyük patlayan yıldızların merkezinde oluşabilecek kimyasal elementlere rastlanması Güneş'in bir yıldız kümesi içinde ve birkaç süpernova patlamasının yakınında oluştuğuna işaret eder. Bu süpernovalardan gelen şok dalgası çevrede bulunan bulutun içinde yüksek yoğunluk bölgeleri oluşturarak iç gaz basıncını yenecek ve içe çöküşe neden olacak kütleçekimsel kuvvetlerin oluşmasına izin vererek Güneş'in oluşmasını tetiklemiş olabilir. Sonradan Güneş Sistemi olacak olan ve Güneş öncesi bulutsu olarak bilinen bölge 7.000 ile 20.000 AB çapında ve Güneş'in kütlesinden biraz daha fazla bir kütleye sahipti (0,1 ile 0,001 Güneş kütlesi kadar). Bulutsu içe doğru çöktükçe açısal momentumun korunması nedeniyle daha da hızlı dönmeye başladı. Bulutsunun içindeki maddeler yoğunlaştıkça içindeki atomlar artan frekanslarla çarpışmaya başladı. Hemen hemen kütlenin tamamının toplandığı merkezin sıcaklığı, etrafındaki diske göre giderek daha da arttı. Kütleçekimi, gaz basıncı, manyetik alanlar ve dönüş, küçülen bulutsuyu etkiledikçe kabaca 200 AB çapında, kendi etrafında dönen gezegen öncesi bir diske dönüştü ve merkezde sıcak ve yoğun bir önyıldız oluştu. Güneş'in evriminin bu dönemine benzeyen, genç, birleşme öncesi Güneş kütlesine sahip T Tauri yıldızları üzerine yapılan incelemeler sıklıkla gezegen oluşumu öncesi disklerin bu tür yıldızlarla bir arada bulunduğunu gösterir. Bu diskler birkaç yüz astronomik birim genişliğe ve en sıcak oldukları noktada ancak bin kelvin sıcaklığa ulaşırlar. Yaklaşık 100 milyon yıl sonra içeri çöken bulutsunun merkezinde bulunan hidrojenin yoğunluğu ve basıncı önyıldızın nükleer füzyona başlamasına yetecek miktara gelmişti. Termal enerjinin kütleçekimsel daralmaya karşı durabildiği hidrostatik dengeye ulaşana kadar bu artış devam etti. İşte bu noktada Güneş artık tam bir yıldız olmuştu. Geride kalan gaz ve tozdan ibaret Güneş bulutsusundan çeşitli gezegenler oluşmuştur. Bu oluşumun kaynaşma süreciyle olduğuna inanılmaktadır. Kaynaşma; gezegenlerin merkezde yer alan önyıldız çevresinde dönen toz taneleri olarak başlamaları, yavaş yavaş bir ile on metre çapında topaklar hâline gelmeleri, daha sonra çarpışarak 5 km çapında gezegenciklere dönüşmeleri ve sonraki birkaç milyon yıl boyunca çarpışmalara devam ederek her yıl kabaca 15 cm kadar büyümeleri sürecidir. İç Güneş Sistemi, su ve metan gibi uçucu moleküllerin yoğunlaşmasına izin vermeyecek kadar çok sıcaktı, dolayısıyla oluşan gezegencikler gezegen öncesi diskin yalnızca %0,6 kütlesinden ibaretti ve genel olarak silikatlar ve metaller gibi yüksek erime noktasına sahip olan kimyasal bileşiklerden oluşmuşlardı. Bu kayasal gök cisimleri sonunda Yer benzeri gezegenler oldu. Daha ötelerde Jüpiter'in kütleçekimsel etkisi gezegen öncesi gök cisimlerinin bir araya gelmesini engelledi ve geride asteroit kuşağı kaldı. Daha da ötede, donma hattının gerisinde, daha uçucu olan buzlu bileşiklerin katı kalabileceği yerde, Jüpiter ve Satürn gaz devi hâline geldi. Uranüs ve Neptün daha az madde yakalayabildi ve çekirdeklerinin hidrojen bileşiklerinden oluşan buzdan meydana geldiğine inanıldığı için buz devi olarak bilinirler. küçükresim|sol|Sanatçı gözüyle Güneş'in gelecekteki evrimi. Solda anakol, ortada kızıl dev, sağda beyaz cüce. Genç Güneş enerji üretmeye başladıktan sonra Güneş rüzgârı gezegen öncesi diskte bulunan gaz ve tozu yıldızlararası uzaya doğru gönderdi ve böylece gezegenlerin oluşumunu durdurdu. T Tauri yıldızları daha kararlı ve eski yıldızlara nazaran daha güçlü yıldız rüzgârlarına sahiptir. Gök bilimciler Güneş Sistemi'nin Güneş anakoldan uzaklaşmaya başlayıncaya kadar bugünkü hâliyle kalacağını tahmin etmektedir. Güneş hidrojen yakıtını yaktıkça geride kalan yakıtı yakabilmek için giderek ısınır, dolayısıyla da daha hızlı yakmaya devam eder. Sonuç olarak kabaca her 1,1 milyar yılda bir yüzde on oranında parlaklığı artmaktadır. Tahminlere göre bugünden yaklaşık 6,4 milyar yıl sonra Güneş'in çekirdeği o kadar sıcak olacak ki daha az yoğun olan üst katmanlarda da hidrojen kaynaşması oluşmaya başlayacak. Bunun sonunda Güneş şu anki çapının kabaca 100 katı kadar genişleyecek ve bir Kırmızı dev olacaktır. Sonra da oldukça artmış olan yüzey alanı nedeniyle soğumaya başlayacak ve parlaklığını yitirecektir. En sonunda Güneş'in dış katmanları ayrılacak ve geride olağanüstü derecede yoğun bir gök cismi olan beyaz cüce kalacaktır. Bu beyaz cüce Güneş'in ilk kütlesinin yarısına sahip olacak ancak büyüklüğü Dünya kadar olacaktır. == Tablolu Güneş Sistemi özeti == Gezegen Güneşe uzaklığı Çapı (km) Yıl uzunluğu Gün uzunluğu Uydu sayısı Türü Güneş 0 km 1.324.332 224.000.000 yıl (Kuzey) 37 gün (Ekvator) 26 gün 7.000.000.000+ Yıldız > İç Güneş Sistemi Merkür 57.000.000 km 4.884 0,2 yıl 176 gün 0 Gezegen Venüs 110.000.000 km 12.346 0,6 yıl 243 gün 0 Gezegen Dünya 148.000.000 km 12.709 1 yıl 24 saat 1 Gezegen Ay 148.384.000 km 3.483 27 gün eş zamanlı 0 Uydu (Dünya) Mars 230.000.000 km 6.767 1,8 yıl 24 saat 2 Gezegen Phobos 230.009.000 km 23 9 saat eş zamanlı 0 Uydu (Mars) Deimos 230.023.000 km 12 30 saat eş zamanlı 0 Uydu (Mars) > Asteroit Kuşağı Vesta 372.000.000 km 524 3,6 yıl 5 saat 0 Asteroit Ceres 423.000.000 km 960 4,1 yıl 9 saat 4 dakika 0 Cüce Gezegen Pallas 460.000.000 km 542 4,6 yıl 5 saat 0 Asteroit Hygeia 523.000.000 km 433 5,4 yıl 28 saat 0 Asteroit > Dış Güneş Sistemi Jüpiter 780.000.000 km 142.647 11,6 yıl 9 saat 54 dakika 67 Gezegen İo 780.052.000 km 3.642 1,7 gün eş zamanlı 0 Uydu (Jüpiter) Europa 780.096.000 km 3.122 3,6 gün eş zamanlı 0 Uydu (Jüpiter) Ganymede 780.143.000 km 5.260 7,1 gün eş zamanlı 0 Uydu (Jüpiter) Callisto 780.234.000 km 4.823 16,6 gün eş zamanlı 0 Uydu (Jüpiter) Satürn 1.438.000.000 km 124.309 29,5 yıl 10 saat 37 dakika 62 Gezegen Mimas 1.438.034.000 km 392 0,9 gün eş zamanlı 0 Uydu (Satürn) Enceladus 1.438.045.000 km 497 1,3 gün eş zamanlı 0 Uydu (Satürn) Tethys 1.438.054.000 km 1.024 1,8 gün eş zamanlı 0 Uydu (Satürn) Dione 1.438.073.000 km 1.154 2,7 gün eş zamanlı 0 Uydu (Satürn) Rhea 1.438.105.000 km 1.543 4,5 gün eş zamanlı 0 Uydu (Satürn) Titan 1.438.229.000 km 5.140 15,9 gün eş zamanlı 0 Uydu (Satürn) Hyperion 1.438.272.000 km 272 21,0 gün eş zamanlı 0 Uydu (Satürn) İapetus 1.438.823.000 km 1.432 79,7 gün eş zamanlı 0 Uydu (Satürn) Uranüs 2.970.000.000 km 51.767 84,1 yıl 18 saat 23 dakika 27 Gezegen Puck 2.970.027.000 km 164 0,7 gün eş zamanlı 0 Uydu (Uranüs) Miranda 2.970.045.000 km 476 1,4 gün eş zamanlı 0 Uydu (Uranüs) Ariel 2.970.073.000 km 1.064 2,7 gün eş zamanlı 0 Uydu (Uranüs) Umbriel 2.970.104.000 km 1.142 4,4 gün eş zamanlı 0 Uydu (Uranüs) Titania 2.970.165.000 km 1.570 8,6 gün eş zamanlı 0 Uydu (Uranüs) Oberon 2.970.216.000 km 1.467 13,8 gün eş zamanlı 0 Uydu (Uranüs) Neptün 4.568.000.000 km 49.138 164,8 yıl 16 saat 28 dakika 14 Gezegen Proteus 4.568.039.000 km 423 1,1 gün eş zamanlı 0 Uydu (Neptün) Triton 4.568.120.000 km 2.700 6,1 gün eş zamanlı 0 Uydu (Neptün) Nereid 4.570.610.000 km 374 360 gün eş zamanlı 0 Uydu (Neptün) > Kuiper Kuşağı Orcus 5.918.000.000 km 1.342 245,0 yıl 13 saat 11 dakika 1 Cüce Gezegen Vanth 5.918.104.000 km 278 10 gün Eş zamanlı 0 Uydu (Orcus) Huya 5.929.000.000 km 482 247 yıl 13 saat 0 Cüce Gezegen Pluton 5.934.000.000 km 2.378 248,3 yıl 6 gün 9 saat 5 Cüce Gezegen Charon 5.934.030.000 km 1.278 6 gün Eş zamanlı 0 Uydu (Plüton) Ixion 5.947.034.000 km 1.012 249 yıl Belirsiz 0 Cüce Gezegen Salacia 6.523.000.000 km 754 271 yıl 6 saat 1 Cüce Gezegen Actaea 6.523.216.000 km 143 13 gün 6 saat 0 Uydu (Salacia) Quaoar 6.700.000.000 km 1.431 285 yıl 17 saat 1 Cüce Gezegen Weywot 6.700.279.000 km 87 22 gün Belirsiz 0 Uydu (Quaoar) Makemake 8.150.000.000 km 1.467 378,7 yıl 7 saat 46 dakika 0 Cüce Gezegen Haumea 8.367.000.000 km 1.560 405,2 yıl 3 saat 54 dakika 2 Cüce Gezegen Namaka 8.367.256.000 km 143 17 gün Eş zamanlı 0 Uydu (Haumea) Hiʻiaka 8.367.700.000 km 312 49 gün Eş zamanlı 0 Uydu (Haumea) > Dağınık Disk Eris 10.854.000.000 km 2.438 569,8 yıl 25 saat 54 dakika 1 Cüce Gezegen Dysnomia 10.854.210.000 km 254 15 gün Eş zamanlı 0 Uydu (Eris) Sedna 18.232.000.000 km 1.823 12.637 yıl Belirsiz 0 Cüce Gezegen *Not: Tablo Güneşten uzaklıkları baz alınarak yapılmıştır. == Güneş == Güneş, Güneş Sistemi'nin ana yıldızı ve en önemli öğesidir. Büyük kütlesi nükleer kaynaşmayı sürdürmek için yeterince yüksek bir iç yoğunluk sağlar. Nükleer kaynaşma çok büyük miktarlarda enerji açığa çıkarır ve bu enerjinin çoğu görünür ışık gibi elektromanyetik ışımalarla dış uzaya yayılır. Güneş bir sarı cüce olarak sınıflandırılır ancak galaksimizde bulunan diğer yıldızlarla kıyaslandığında bu isim yanıltıcı olabilir çünkü Güneş ortalama büyüklük ve parlaklıkta bir yıldızdır. Yıldızlar, parlaklıkları ve yüzey sıcaklıklarına göre yerleştirildikleri Hertzsprung-Russell diyagramı ile sınıflandırılır. Genel olarak daha sıcak olan yıldızlar daha parlaktır. Bu modele uyan yıldızlar anakolu oluşturur ve Güneş anakolun tam ortasında yer alır. Ancak Güneş'ten daha parlak ve sıcak yıldızlara az rastlanırken, daha az parlak ve soğuk yıldızlara sıkça rastlanır. Güneş'in anakoldaki konumunun bir yıldızın yaşamının en güzel dönemi olduğuna inanılmaktadır. Henüz nükleer kaynaşma için kullandığı yakıt olan hidrojen kaynaklarını tüketmemiştir. Güneş gittikçe daha parlaklaşmaktadır, yaşamının başlarında şu ankinden %75 daha az parlaktı. Güneş'in içinde bulunan hidrojen ve helyum oranlarının hesaplanması sonucunda yaşam süresinin yarısında olduğu ortaya çıkmaktadır. Sonunda anakoldan uzaklaşacak ve daha büyük, daha parlak ama daha soğuk olacak, kızıllaşarak yaklaşık beş milyar yıl içinde de kırmızı dev hâline gelecektir. Bu noktada parlaklığı şu anki değerinin birkaç bin katı olacaktır. Güneş Öbek I yıldızıdır; yani Evren'in gelişiminin son dönemlerinde doğmuştur. Daha yaşlı olan Öbek II yıldızlardan daha fazla miktarda, hidrojen ve helyumdan ağır elementler (gök bilimsel anlamda "metaller") barındırır. Hidrojen ve helyumdan daha ağır olan elementler eski ve patlayan yıldızların çekirdeklerinde oluşmuştur. Yani Evren'de bu elementlerin bulunabilmesi için ilk kuşak yıldızların ölmesi gerekmiştir. En eski yıldızlarda çok az miktarda metal varken, daha sonra doğan yıldızlarda daha fazla metal vardır. Bu yüksek metallik oranının Güneş'in gezegen sistemi oluşturmasında çok önemli olduğuna inanılmaktadır çünkü gezegenler bu metallerin kaynaşmasından oluşmuştur. === Gezegenlerarası ortam === sol|küçükresim|Günküresel akım katmanı Güneş, ışığın yanı sıra plazma denen yüklü parçacıklardan oluşan Güneş rüzgârını da ışıma yoluyla uzaya yayar. Bu parçacık akımı dışarı doğru saatte yaklaşık 1,5 milyon kilometre hızla yol alır ve günküre denen, Güneş Sistemi'nin içine yaklaşık 100 AB kadar giren seyrek bir atmosfer oluşturur. Buna aynı zamanda gezegenlerarası ortam adı da verilir. Güneş'in 11 yıllık Güneş çevrimi, sıklıkla oluşan Güneş parlamaları ve koronal kütle atımı günküreyi karıştırarak uzayda bir hava durumu oluşturur. Güneş'in dönen manyetik alanı gezegenlerarası ortamı etkileyerek Güneş Sistemi'nde en büyük yapı olan günküresel akım katmanını oluşturur. Dünya'nın manyetik alanı atmosferini, Güneş rüzgârı ile etkileşime girmekten korur. Venüs ve Mars'ın manyetik alanı yoktur dolayısıyla da Güneş rüzgârı bu gezegenlerin atmosferinin yavaş yavaş uzaya doğru kaçmasına neden olur. Güneş rüzgârının Dünya'nın manyetik alanıyla etkileşime geçmesi sonucunda manyetik kutuplar yakınlarında gözlemlenen kutup ışıkları oluşur. Kozmik ışınlar Güneş Sistemi dışı kaynaklıdır. Günküre Güneş Sistemi'ni kısmen korur, ayrıca gezegenlerin manyetik alanları (eğer varsa) da koruma sağlar. Yıldızlararası ortamda bulunan kozmik ışınların yoğunluğu ve Güneş'in manyetik alanının kuvveti çok uzun zaman dilimleri içinde değişiklik gösterir. Dolayısıyla da Güneş Sistemi içinde kozmik ışıma düzeyi değişiklik gösterir ama bunun ne kadar olduğu bilinmemektedir. Gezegenlerarası ortamda en az iki disk tipi kozmik toz bölgesi bulunur. Birincisi iç Güneş Sistemi'nde yer alan ve zodyak ışıklarına neden olan zodyak toz bulutudur. Büyük bir olasılıkla, gezegenler arasındaki etkileşim nedeniyle asteroit kuşağında meydana gelen çarpışmalar sonucunda oluşmuştur. İkincisi 10 AB ile 40 AB arasında uzanır ve büyük bir olasılıkla Kuiper kuşağında meydana gelen benzer çarpışmalar sonucunda oluşmuştur. == İç Güneş Sistemi == İç Güneş Sistemi, Yer benzeri gezegenlerin ve asteroit kuşağının bulunduğu bölgeye verilen addır. Asıl olarak silikatlar ve metallerden oluşan bu bölgedeki gök cisimleri Güneş'e oldukça yakındır. Bu bölgenin yarıçapı, Jüpiter ile Satürn arasındaki uzaklıktan küçüktür. Eskiden bu bölgeye iç uzay, asteroit kuşağının ötesindeki bölgeye de dış uzay denmekteydi. === İç gezegenler === Dört iç gezegen yoğun, kayaç bir yapıya sahiptir. Doğal uyduları ya çok azdır ya da hiç yoktur. Gezegen halkaları bulunmaz. Yüksek ergime noktasına sahip olan minerallerden oluşmuştur. Silikatlar katı taşküreyi ve yarı akışkan mantoyu oluşturur. Demir ve nikel gibi metaller ise gezegenlerin çekirdeğini oluşturur. İç gezegenlerden üçünün (Venüs, Dünya ve Mars) önemli birer atmosferi vardır. Hepsinde gök taşlarının oluşturduğu kraterler ve yanardağlar ile yarık vadiler gibi tektonik yüzey şekilleri bulunur. ; Merkür : Merkür (0,4 AB) Güneş'e en yakın ve en küçük (0,055 Dünya kütlesi) gezegendir. Doğal uydusu yoktur ve gök taşı kraterlerinden başka bilinen tek jeolojik özelliği; büyük bir olasılıkla oluşumunun başlarında geçirdiği büzülme döneminde oluşmuş olan "kırışıklık sırtları"dır.Schenk P., Melosh H.J. (1994), Lobate Thrust Scarps and the Thickness of Mercury's Lithosphere, Abstracts of the 25th Lunar and Planetary Science Conference, 1994LPI....25.1203S Merkür'ün önemsenmeyecek kadar az olan atmosferi Güneş rüzgârı nedeniyle yüzeyinden kopan atomlardan oluşur. Görece büyük demir çekirdeği ve ince mantosu henüz tam olarak açıklanamamıştır. Varsayımlar arasında, büyük bir çarpışma nedeniyle dış katmanlarından kurtulduğu ve genç Güneş'in enerjisi yüzünden tam olarak kaynaşma yoluyla büyüyemediği vardır.Benz, W., Slattery, W. L., Cameron, A. G. W. (1988), Collisional stripping of Mercury's mantle, Icarus, v. 74, p. 516–528.Cameron, A. G. W. (1985), The partial volatilization of Mercury, Icarus, v. 64, p. 285–294. ; Venüs : Venüs (0,7 AB) boyut olarak Dünya'ya yakındır (0,815 Dünya kütlesi) ve Dünya'ya benzer şekilde demir çekirdeğin çevresinde kalın silikat bir mantosu, önemli ölçüde bir atmosferi vardır, ayrıca iç jeolojik etkinliğin varlığına dair kanıtlar mevcuttur. Ancak Dünya'dan çok daha kurudur ve atmosferi doksan kat daha yoğundur. Venüs'ün doğal uydusu yoktur. Yüzey sıcaklığı 400 °C'nin üzerindedir, muhtemelen atmosferdeki sera gazları miktarının sebep olduğu bu durum Venüs'ü en sıcak gezegen yapar. Günümüzde jeolojik etkinlik olduğuna dair kesin kanıtlar bulunmamakla birlikte, Venüs'ün önemli ölçüde bir atmosferi oluşturacak manyetik alanı olmamasından dolayı, var olan atmosferin ancak volkanik patlamalarla yenilendiği sanılmaktadır. ; Dünya : Dünya (1 AB) iç gezegenlerin içinde en büyük ve en yoğun olandır. Jeolojik etkinliği devam ettiği ve üzerinde yaşam olduğu bilinen tek gezegendir. Sıvı suküresi (hidrosfer) Yer benzeri gezegenler arasında eşsizdir ve levha hareketlerinin gözlemlendiği tek gezegendir. Dünya'nın atmosferi diğer gezegenlerin atmosferlerinden tamamen farklıdır, yaşamın olması nedeniyle %21 serbest oksijen içerecek şekilde değişmiştir. Güneş Sistemi içindeki Yer benzeri gezegenler arasında tek büyük doğal uyduya, Ay'a sahip olan gezegendir. ; Mars : Mars (1,5 AB) Dünya ve Venüs'ten küçüktür (0,107 Dünya kütlesi). Çoğunlukla karbon dioksitten oluşan önemli bir atmosferi vardır. Olympus Mons gibi yanardağlar ve Valles Marineris gibi yarık vadilerle kaplı olan yüzeyi çok yakın zamanlara kadar jeolojik etkinliğin devam ettiğini göstermektedir. Mars'ın iki çok küçük doğal uydusu vardır. Deimos ve Phobos'un Mars'ın çekimine kapılmış olan asteroitler olduğu düşünülmektedir. Asteroitler asıl olarak kaya ve uçucu olmayan minerallerden oluşan küçük, Güneş Sistemi gök cisimleridir. Ana asteroit kuşağı Mars ile Jüpiter arasında, Güneş'ten 2,3 ile 3,3 AB uzaklıktadır. Güneş Sistemi'nin oluşumundan kaldıkları ve Jüpiter'in kütleçekim gücü nedeniyle bir araya gelip bir gezegen oluşturamadıkları düşünülmektedir. Asteroitlerin büyüklüğü birkaç yüz kilometreden mikroskobik boyutlara kadar değişmektedir. En büyükleri olan Ceres dışında hepsi Güneş Sistemi küçük gök cismi olarak sınıflandırılır; ancak Vesta, Pallas ve Hygiea gibi bazı asteroitler hidrostatik dengeye ulaştıkları kanıtlanırsa cüce gezegen olarak yeniden sınıflandırılabilirler. Asteroit kuşağı içinde çapı bir kilometreyi geçen onbinlerce belki de milyonlarca gök cismi bulunur. Buna rağmen ana asteroit kuşağının toplam kütlesinin Dünya'nın kütlesinin binde birini geçmesi pek olası değildir. Ana kuşak çok yoğun değildir ve uzay sondaları sorunsuz olarak buradan geçebilmektedir. Çapları 10 ile 10−4 m arasında kalan asteroitler gök taşı olarak adlandırılır. küçükresim|sol|upright|Ceres ; Ceres : Ceres (2,77 AB) asteroit kuşağı içindeki en büyük gök cismidir ve cüce gezegen olarak sınıflandırılmıştır. Çapı 1000 km'nin biraz altındadır, bu da kendi Yer çekiminin küresel bir şekil oluşturabilmesi için yeterlidir. Ceres 19. yüzyılda ilk keşfedildiğinde gezegen olarak düşünülmüş ancak daha sonraları diğer asteroitlerin de ortaya çıkmasıyla 1850'lerde asteroit olarak sınıflanmıştır. 2006 yılında cüce gezegen olarak yeniden sınıflandırılmıştır. ; Asteroit grupları : Ana kuşaktaki asteroitler yörünge özelliklerine göre gruplara ve ailelere ayrılır. Asteroit uydular, daha büyük asteroitlerin etrafında dönen asteroitlerdir. Gezegenlerin uyduları kadar belirgin olarak ayrılamazlar, ve bazen etrafında döndükleri asteroit kadar büyük olurlar. Asteroit kuşağında ayrıca Dünya'nın suyunun kaynağı olabilecek ana kuşak kuyruklu yıldızları da bulunur. Truvalı asteroitler Jüpiter'in Lagrange noktaları olan L4 ve L5 noktalarının (bir gezegenin yörüngesinde kütleçekimsel olarak kararlı bölgeler) her iki yanında yer alır. "Truvalı" terimi ayrıca diğer gezegen ve uyduların Lagrange noktalarında bulunan küçük gök cisimleri içinde kullanılır. Hilda ailesi Jüpiter ile 2:3 yörüngesel rezonans içindedir, yani Jüpiter'in Güneş etrafında dolandığı her iki turda Hilda ailesi asteroitleri üç tur atar. İç Güneş Sistemi içinde ayrıca birçok başıboş asteroit de bulunur. Bunların yörüngeleri iç gezegenlerin yörüngeleri ile kimi zaman çakışır. == Orta Güneş Sistemi == Güneş Sistemi'nin orta bölgesinde gaz devleri ve bunların gezegen boyutunda uyduları yer alır. Centaurlar gibi birçok kısa dönemli kuyruklu yıldız da bu bölgede bulunur. Bu bölgeye bazen "'Dış Güneş Sistemi'" de denir ancak bu terim son zamanlarda Neptün ötesindeki bölge için kullanılmaktadır. Bu bölgede bulunan katı gök cisimleri İç Güneş Sistemi'nin kayalıklı üyelerinden daha yüksek oranda "buz" içeren (su, amonyak ve metan) bir yapıya sahiptir. === Dış gezegenler === küçükresim|upright=1.25|Yukarıdan aşağıya: Neptün, Uranüs, Satürn, ve Jüpiter (ölçeksiz). Dört dış gezegen ya da gaz devi Güneş'in çevresindeki yörüngede dönen kütlenin %99'unu oluşturur. Jüpiter ve Satürn'ün atmosferleri asıl olarak hidrojen ve helyumdan oluşur. Uranüs ve Neptün'ün atmosferlerinde yüksek yüzdelerde su, amonyak ve metan "buz"u bulunur. Bazı gök bilimciler bu iki gezegenin "buz devi" adı verilen başka bir sınıfta değerlendirilmesini önermiştir. Gaz devlerinin dördünün de gezegen halkaları vardır ancak sadece Satürn'ün halkaları Dünya'dan kolaylıkla gözlemlenmektedir. ; Jüpiter : Jüpiter (5,2 AB), diğer gezegenlerin tüm kütlesinin 2,5 katına denk gelen 318 Dünya kütlesiyle en büyük gezegendir. Asıl olarak hidrojen ve helyumdan oluşmuştur. Jüpiter'in kuvvetli iç ısısı atmosferinde bulut kuşakları ve Büyük Kırmızı Leke gibi yarı kalıcı oluşumlara neden olur. Jüpiter'in bilinen altmış üç doğal uydusu vardır. En büyük dört uydusu Ganymede, Callisto, İo, ve Europa yanardağ oluşumu ile içeriden ısınma gibi özellikler bakımından Yer benzeri gezegenler ile benzerlikler gösterir. Güneş Sistemi'nin en büyük doğal uydusu Ganymede Merkür'den daha büyüktür. ; Satürn : Satürn (9,5 AB), geniş halkaları ile tanınır ve atmosferik içeriği gibi çeşitli noktalarda Jüpiter ile benzerlik gösterir. Satürn'ün kütlesi çok daha azdır (95 Dünya kütlesi). Satürn'ün altmış bilinen ve üç tane doğrulanmamış doğal uydusu vardır. Bunların ikisi Titan ve Enceladus buzdan oluşmalarına rağmen volkanik etkinlik gösterir. Titan, Merkür'den daha büyüktür ve Güneş Sistemi'nde önemli bir atmosfere sahip olan tek uydudur. ; Uranüs : Uranüs (19,6 AB), dış gezegenlerin en hafifidir (14 Dünya kütlesi). Gezegenler arasında tutulum çemberi ile doksan derecenin üzerinde açı yapan eksenel eğikliğe sahip tek gezegendir, Güneş'in etrafında yan yatmış olarak döner. Çekirdeği diğer gaz devlerine göre daha soğuktur ve uzaya çok az ısı yayar. Uranüs'ün yirmi yedi bilinen doğal uydusu vardır. Bunlar arasında en büyükleri Titania, Oberon, Umbriel, Ariel ve Miranda'dır. ; Neptün : Neptün (30 AB), Uranüs'ten biraz küçük olmasına rağmen daha ağır (17 Dünya kütlesi) ve yoğundur. Daha fazla iç ısı yaymasına rağmen bu Jüpiter ve Satürn'den daha azdır. Neptün'ün bilinen on üç doğal uydusu vardır. En büyüğü Triton sıvı nitrojenden kaynaçları ile jeolojik olarak etkindir. Triton, geri devimli yörüngeye sahip olduğu bilinen tek doğal uydudur. === Kuyruklu yıldızlar === sağ|küçükresim|upright|Hale-Bopp kuyruklu yıldızı Kuyruklu yıldızlar, yalnızca birkaç kilometre büyüklüğünde olan, asıl olarak uçucu buzlardan oluşan Güneş Sistemi küçük gök cisimleridir. Oldukça fazla dışmerkezli yörüngeleri bulunur. Genellikle günberileri iç gezegenlerin yörüngeleri yakınında, günöteleri de Plüton'un ötesindedir. Bir kuyruklu yıldız iç Güneş Sistemi'ne girdiğinde Güneş'e yakınlığı nedeniyle buzdan yüzeyleri süblimleşerek iyonize olur ve çıplak gözle görülebilen gaz ve tozdan oluşan uzun kuyruklu yıldız saçını (koma) oluşturur. Kısa periyotlu kuyruklu yıldızlar iki yüz yıldan az süren yörüngelere sahiptir. Uzun periyotlu kuyruklu yıldızların yörüngesi binlerce yıl sürer. Kısa periyotlu kuyruklu yıldızların Kuiper kuşağında, Hale-Bopp kuyruklu yıldızı gibi uzun periyotlu kuyruklu yıldızların da Oort bulutunda doğduklarına inanılır. Kreutz grubu gibi birçok kuyruklu yıldız grubu tek bir ana kuyruklu yıldızın parçalanmasıyla oluşmuştur. Hiperbolik yörüngeye sahip bazı kuyruklu yıldızlar Güneş Sistemi dışından gelmiş olabilir ancak bunların yörüngelerini belirlemek oldukça zordur. Uçucu bileşenlerinin çoğu Güneş'e yaklaştıklarında oluşan ısınma nedeniyle artık tamamen kaybolmuş olan eski kuyruklu yıldızlar sıklıkla asteroit olarak sınıflandırılır. ; Centaurlar :Centaurlar, Jüpiter ile Neptün arasındaki bölgede yörüngede olan, 9 ile 30 AB uzaklıkta bulunan, buzdan oluşan kuyruklu yıldız benzeri gök cisimleridir. Bilinen en büyük centaur 10199 Chariklo'nun çapı 200 ile 250 km arasındadır. İlk keşfedilen centaur 2060 Chiron kuyruklu yıldız olarak adlandırılmıştır çünkü Güneş'e yaklaştıkça kuyruklu yıldızlar gibi bir kuyruk oluşturur. Bazı gök bilimciler centaurları içeri doğru saçılmış Kuiper kuşağı gök cisimleri olarak sınıflandırır. == Neptün ötesi bölge == Neptün'ün ötesindeki alan ya da "Neptün ötesi bölge", hâlâ büyük oranda keşfedilmemiş durumdadır. En büyüğü Dünya'nın beşte biri kadar bir çapa ve Ay'dan daha küçük bir kütleye sahip, çoğunlukla kaya ile buzdan oluşmuş, oldukça çok sayıda küçük gezegencikten meydana geldiği görünmektedir. Bu bölge bazen Dış Güneş Sistemi olarak ifade edilmekteyse de bazıları bu terimi asteroit kuşağının ötesi için kullanır. === Kuiper kuşağı === küçükresim|upright=1.5|Bilinen tüm Kuiper kuşağı gök cisimlerinin dört dış gezegen ile birlikte görüntüsü Kuiper kuşağı bölgenin ilk oluşumudur ve asteroit kuşağına benzer şekilde büyük bir enkaz halkasıdır ancak büyük ölçüde buzdan oluşmuştur. Güneş'ten 30 ile 50 AB uzaklıktadır. Bu bölgenin kısa periyotlu kuyruklu yıldızların doğduğu yer olduğu düşünülmektedir. Genel olarak küçük Güneş Sistemi cisimlerinden oluşmuştur fakat Quaoar, Varuna, (136108) 2003 EL61, (136472) 2005 FY9 ve Orcus gibi Kuiper kuşağının en büyük cisimleri cüce gezegenler olarak tekrar sınıflandırılabilir. Çapı 50 km'nin üzerinde 100.000'den fazla Kuiper kuşağı gök cismi olduğu tahmin edilmektedir ancak Kuiper kuşağının toplam kütlesinin Dünya'nın kütlesinin onda biri hatta yüzde biri olduğu düşünülmektedir. Birçok Kuiper kuşağı gök cisminin birden fazla doğal uydusu vardır. Çoğunun yörüngesi tutulum çemberinin dışına çıkar. upright|sol|küçükresim|Rezonant ve klasik Kuiper kuşağını gösteren diyagram Kuiper kuşağı kabaca "rezonant" kuşak ve "klasik" kuşak olarak ikiye ayrılabilir. Rezonant kuşak, yörüngesi Neptün'ün yörüngesine bağlı olan gök cisimlerinden oluşur. Örneğin Neptün'ün her üç dönüşü için iki kere dönen ya da her iki dönüşü için bir kere dönen gök cisimleri gibi. Rezonant kuşak aslında Neptün'ün yörüngesi içinde başlar. Klasik kuşakta Neptün ile rezonans hâlinde olmayan gök cisimleri bulunur ve kabaca 39,4 AB ile 47,7 AB arasında yer alır. Klasik Kuiper kuşağının bireyleri ilk keşfedilen üyeleri (15760) 1992 QB1'in isminden ötürü cubewano olarak adlandırılır. ; Plüton ve Charon : Plüton (ortalama 39 AB) cüce gezegeni Kuiper kuşağının bilinen en büyük gök cismidir. 1930 yılında keşfedildiğinde Güneş Sistemi'nin dokuzuncu gezegeni olarak değerlerdirilmişti, 2006 yılında resmî bir gezegen tanımının kabulünden sonra bu değişmiştir. Plüton'un yörüngesi görece dış merkezlidir. Tutulum düzlemiyle 17 derecelik bir açı yapar ve günberide 29,7 AB'den (Neptün'ün yörüngesi içinde) günötede 49,5 AB'ye kadar uzanır. sağ|küçükresim|upright|Plüton ve bilinen üç doğal uydusu : Plüton'un en büyük uydusu olan Charon'un gelecekte uydu sınıfında mı kalacağı yoksa cüce gezegen olarak mı sınıflandırılacağı kesinlik kazanmamıştır. Plüton ve Charon yüzeylerinin ötesindeki bir kütle merkezinin etrafındaki yörüngede döner ve bundan dolayı Plüton-Charon bir ikili sistem oluşturur. Daha küçük olan iki doğal uydu Nix ve Hydra Plüton ile Charon'un etrafında döner. : Plüton Neptün ile 3:2'lik bir rezonans içinde (Neptün'ün Güneş etrafında her üç dönüşü için Plüton iki kere döner) rezonans kuşağında yer alır. Kuiper kuşağı içinde bu rezonansı paylaşan gök cisimlerine plütinolar denir. === Seyrek disk === küçükresim|sağ|upright|Kara: seyrek; mavi: klasik; yeşil: rezonant Seyrek disk Kuiper kuşağı ile örtüşür ama daha da dışarıya doğru uzanır. Seyrek diskte bulunan gök cisimlerinin Kuiper kuşağından geldiğine inanılır. Bu gök cisimleri Neptün'ün oluşum aşamasındaki dışarı doğru hareketi sırasında meydana gelen kütleçekimsel etkiler sonucunda kararsız yörüngelere saçılmışlardır. Seyrek diskteki gök cisimlerinin çoğunun günberisi Kuiper kuşağı içindedir ama günötesi 150 AB kadar uzaktadır. Bu gök cisimlerinin yörüngeleri tutulum düzlemi ile oldukça eğimlidir ve hatta kimi zaman diktir. Bazı gök bilimciler seyrek diskin Kuiper kuşağının bir bölgesi olarak değerlendirir ve buradaki nesneleri "seyrek Kuiper kuşağı nesneleri" olarak tanımlarlar. ; Eris : Eris (ortalama 68 AB) bilinen en büyük seyrek disk gök cismidir. Tahmini 2400 km'lik çapıyla Plüton'dan %5 daha büyük olması nedeniyle bir gezegenin nasıl tanımlanacağı konusundaki tartışmaları başlatmıştır. Bilinen cüce gezegenlerin en büyüğüdür. Tek doğal uydusu Dysnomia'dır. Plüton gibi yörüngesi oldukça dış merkezlidir. Günberisi 38,2 AB (kabaca Plüton'un Güneş'ten uzaklığına eş) ve günötesi 97,6 AB'dir. == Daha öte bölgeler == sol|küçükresim|Voyager günkınına (heliosheath) girerken Güneş Sistemi'nin bitip yıldızlararası uzayın başladığı nokta tam olarak tanımlanmamıştır; çünkü dış sınırlar iki ayrı kuvvet tarafından, Güneş rüzgârı ve Güneş'in kütleçekimi tarafından şekillenir. Güneş rüzgârının yaklaşık olarak Plüton'un uzaklığının dört katı kadar uzaklıkta yıldızlararası ortama yenik düştüğüne inanılır. Ancak Güneş'in Roche küresinin yani kütleçekimsel etkisinin, etkin menzilinin bin kat daha öteye uzandığına inanılır. === Gündurgun (Heliopause) === Günküre iki ayrı bölgeye ayrılır. Güneş rüzgârı azami hızıyla Plüton'un yörüngesinin üç katı uzaklığa yani yaklaşık 95 AB öteye kadar uzanır. Bu bölgenin kıyısı Güneş rüzgârının yıldızlararası ortamdan gelen rüzgârlarla çarpıştığı noktadır. Burada rüzgâr yavaşlar, yoğunlaşır ve daha türbülanslı hâle gelir. Bir kuyruklu yıldızın kuyruğu gibi görünen ve davranan, günkını diye bilinen büyük oval bir yapı oluşur ve yıldız rüzgârı yönünde 40 AB kadar, aksi yönde de bunun birçok katı kadar uzanır. Günkürenin dış sınırına gündurgun adı verilir. Bu bölge Güneş rüzgârının tamamen sona erdiği ve yıldızlararası uzayın başladığı noktadır. Günkürenin dış kenarının şekli, hem yıldızlararası ortam ile olan etkileşimlerin akışkanlar dinamiğine göre hem de güneye doğru yönelen Güneş'in manyetik alanıyla belirlenir. Örneğin, kuzey yarıkürede, güney yarıküreye göre 9 AB daha öteye uzanır. Gündurgunun ötesinde yaklaşık 230 AB'nde Güneş'in Samanyolu içinde yol alırken geride bıraktığı plazma dalgası bulunur. Henüz gündurgunun ötesine hiçbir uzay aracı geçmemiştir bu nedenle de yerel yıldızlararası uzayın koşullarını kesin olarak bilmek mümkün değildir. Günkürenin Güneş Sistemi'ni kozmik ışınlardan nasıl koruduğu tam olarak anlaşılamamıştır. Bunu anlamak için günkürenin ötesine bir görev uçuşu düzenlenmesi önerilmiştir. === Oort bulutu === küçükresim|Sedna'nın teleskobik görseli Varsayımsal Oort bulutu bir trilyon kadar buz gök cisminden oluşan, tüm uzun periyotlu kuyruklu yıldızların doğduğu yer olduğuna inanılan, Güneş Sistemi'ni 50 AB'den çevrelemeye başlayarak kabaca 1 ışık yılı, 50.000 AB uzaklığa kadar yayılan ve 100.000 AB'e kadar (1,8 ışıkyılı) uzanması olası olan büyük bir kütledir. Dış gezegenlerle olan kütleçekimsel etkileşimler sonucunda iç Güneş Sistemi'nden dışarı doğru atılmış gök cisimlerinden oluştuğuna inanılır. Oort bulutu gök cisimleri çok yavaş hareket eder ve çarpışmalar, geçen bir yıldızın kütleçekimsel etkileri ya da galaktik gelgit gibi sık rastlanmayan olaylardan etkilenir. ; Sedna ve İç Oort bulutu :90377 Sedna büyük, Plüton benzeri kızılımsı bir gök cismidir. Çok büyük bir ekliptik yörüngesi vardır, günberisi 76 AB'den başlar ve günötesi 928 AB'den geçer, dönüşü 12.050 yıl sürer. Gök cismini 2003 yılında bulan Mike Brown, Sedna'nın ne seyrek diskin ne de Kuiper kuşağının bir parçası olamayacağını; çünkü günberisinin Neptün'ün dışarı doğru hareketinden etkilenemeyecek kadar uzakta olduğunu belirtir. Onunla birlikte bazı gök bilimciler, 45 AB'lik günberi, 415 AB'lik günöte ve 3420 yıllık yörünge periyoduna sahip olan 2000 CR105 gök cismiyle birlikte Sedna'nın ayrı bir sınıflandırmaya ait olabileceğini düşünmektedir. Brown bu yeni sınıflandırmayı "İç Oort bulutu" olarak tanımlar. Her ne kadar Güneş'e yakın olsa da Oort bulutunun oluşumuna benzer bir süreç ile oluşmuş olabileceği düşünülmektedir. === Sınırlar === Güneş Sistemi'mizin çoğu hâlâ bilinmemektedir. Güneş'in kütleçekim alanının yaklaşık iki ışık yılı (125.000 AB) uzaklığa kadar olan çevredeki yıldızların kütleçekim kuvvetlerine baskın çıktığı tahmin edilmektedir. Buna karşın Oort bulutunun dış kısmı 50.000 AB'nin ötesine geçemez. Sedna gibi buluşlara rağmen, Kuiper kuşağı ile Oort bulutu arasındaki onbinlerce AB yarıçaplı alanın hemen hemen hiç haritası çıkarılamamıştır. Aynı zamanda Merkür ile Güneş arasındaki bölge hakkında da çalışmalar devam etmektedir. Güneş Sistemi'nin haritalanmamış bölgelerinde yeni gök cisimleri hâlâ keşfedilebilir. == Samanyolu içindeki yeri == sol|küçükresim|Güneş Sisteminin gök adamız içinde yeri Güneş Sistemi, yaklaşık 100.000 ışık yılı çapında olan ve içinde 200 milyar civarında yıldız barındıran Samanyolu gök adasında yer alır. Güneşimiz Samanyolu’nun Orion kolu diye bilinen dış spiral kollarından birinin içindedir. Güneş’in gök ada merkezinden uzaklığı yaklaşık 30,000 ışık yılıdır ve gök ada içinde hızı yaklaşık 220 km/s’dir, öyle ki tam bir turu her 225–250 milyon yılda bir atmaktadır. Bu tur Güneş Sistemi'nin gök adasal yılı olarak bilinir. Güneş Sistemi’nin gök ada içindeki konumu, Dünya üzerinde yaşamın oluşmasında büyük olasılıkla etken olmuştur. Yörüngesi hemen hemen daireseldir ve kabaca spiral kollarla aynı hıza sahiptir, yani çok nadiren spiral kolların içinden geçer. Spiral kollar potansiyel olarak tehlikeli olan süpernovaların daha yoğun olarak bulunduğu bir bölge olduğu için, bu özellik Dünya üzerinde yaşamın oluşabilmesi için çok uzun süreli yıldızlararası kararlılık periyotları sağlamıştır. Güneş Sistemi aynı zamanda gök ada merkezinin yıldızlarla dolu ortamından da uzaktadır. Merkezde, yakındaki yıldızlardan gelen kütleçekimsel etkiler Oort bulutunda bulunan gök cisimlerini rahatsız edebilir ve iç Güneş Sistemi'ne birçok kuyruklu yıldız gönderebilirdi. Bu da Dünya üzerindeki yaşamı sona erdirecek potansiyeli olan çarpışmalara neden olabilirdi. Gök ada merkezinin yoğun ışıması da karmaşık yaşamın gelişmesini engelleyebilirdi. Bazı bilimadamlarının görüşüne göre, Güneş Sistemi’nin şimdiki konumunda bile, yakın geçmişte oluşmuş süpernovalar radyoaktif toz tanecikleri ve kuyruklu yıldız benzeri gök cisimlerini Güneş’e doğru göndermek suretiyle, son 35.000 yıl içinde Dünya’daki yaşamı ters yönde etkileyebilirlerdi. === Yakın çevre === küçükresim|Sanatçı gözüyle Yerel Kabarcık Güneş Sistemi’nin gök adadaki yakın çevresi, Yerel Yıldızlararası Bulut olarak bilinir, Yerel kabarcık içerisindeki yaklaşık 30 ışık yılı genişliğinde yoğun bir bulut alanıdır. Yerel Kabarcık, yıldızlararası ortam içinde bulunan, kum saati şeklinde ve yaklaşık 300 ışık yılı genişliğinde bir boşluktur. Kabarcık yakın geçmişte oluşmuş çeşitli süpernovaların ürünü olan yüksek sıcaklıkta plazma ile kaplanmıştır. Güneş’in yıldızlararası uzayda izlediği yol üzerindeki solar apexSolar apex: Göksel küre üzerinde Güneş ve Güneş Sistemi'nin sabit yıldızlara doğru hareket eder gibi göründüğü nokta Lyra takımyıldızının en parlak yıldızı olan Vega’nın mevcut konumu yönünde Herkül takımyıldızına yakındır. Güneş’e on ışık yılı (95 trilyon km) yakınlıktaki alanda nispeten az yıldız bulunur. En yakını 4,4 ışık yılı uzaklıkta bulunan üçlü yıldız sistemi Alpha Centauri’dir. Alpha Centauri A ve Alpha Centauri B Güneş benzeri, birbirine yakın bir çift yıldızdır. Aynı zamanda Proxima Centauri olarak da bilinen küçük kızıl cüce Alpha Centauri C bu çift yıldıza 0,2 ışık yılı uzaklıktaki yörüngede döner. Bunlardan sonra 5,9 ışık yılı uzaklıkta kızıl cüce Barnard Yıldızı, 7,8 ışık yılı uzaklıkta kızıl cüce Wolf 359 ve 8,3 ışık yılı uzaklıkta kızıl cüce Lalande 21185 yer alır. On ışık yılı yakınlıkta bulunan en büyük yıldız, Güneş’in iki katı kütleye sahip parlak bir anakol yıldızı olan Sirius’dur. Bu yıldızın yörüngesinde Sirius B denen beyaz cüce döner. Sirius 8,6 ışık yılı uzaklıktadır. On ışık yılı içinde bulunan diğer yıldız sistemleri 8,7 ışık yılı uzaklıktaki ikili kızıl cüce sistemi Luyten 726-8 ve 9,7 ışık yılı uzaklıkta yer alan tekil kızıl cüce Ross 154’tür Güneş’e benzer en yakın tekil yıldız 11,9 ışık yılı uzakta bulunan Tau Ceti’dir. Kütlesi Güneş’in kütlesinin yüzde seksenidir ancak parlaklığı yalnızca yüzde altmışı kadardır. Güneş’e en yakın gezegen sistemine sahip yıldız sistemi, 10,5 ışık yılı uzakta yer alan ve Güneş’ten daha az parlak ve daha çok kızıl olan Epsilon Eridani yıldız sistemidir. Varlığı kanıtlanan tek gezegeni Epsilon Eridani b’nin kütlesi kabaca Jüpiter’in 1,5 katıdır ve yıldızının çevresinde her 6,9 yılda bir tur atar. == Keşif ve araştırma == Binlerce yıl boyunca birkaç istisna haricinde insanoğlu Güneş Sistemi’nin varlığına inanmadı. İnanışlara göre Dünya, Evren’in merkezinde sabit olarak durmaktaydı ve gökyüzünde bulunan kutsal göksel nesnelerden de farklı bir kategorideydi. Mikolaj Kopernik ve Hint gök bilimci Aryabhata ile Yunan filozof Samoslu Aristarchus gibi öncülleri kozmosun Güneş merkezli düzeni hakkında kuramlar geliştirmişlerdi. Galileo Galilei, Johannes Kepler, ve Isaac Newton tarafından önderlik edilen 17. yüzyılın kavramsal ilerlemeleri aşama aşama yalnızca Dünya’nın Güneş’in etrafında döndüğü fikrinin değil aynı zamanda diğer gezegenlerin de Dünya’nın uyduğu aynı fiziksel kurallara uyduğu dolayısıyla da tinsel değil maddesel varlıklar olduğu fikirlerinin de Kabul edilmesini sağlamıştır. === Teleskobik gözlemler === küçükresim|upright|Isaac Newton’un teleskopunun bir kopyası Güneş Sistemi’nin ilk araştırması, gök bilimcilerin çıplak gözle görülemeyecek kadar sönük olan gök cisimlerinin haritasını çıkarmaya başladıklarında teleskoplarla yapıldı. Galileo Galilei, Güneş Sistemi’nin üyeleri hakkında fiziksel bulguları keşfeden ilk kişidir. Ay yüzünde kraterler olduğunu Güneş’in üzerinde Güneş lekeleri bulunduğunu, ve Jüpiter’in yörüngesinde dört uydusu olduğunu keşfetmiştir. Galileo’nun keşifleri takip eden Christiaan Huygens Satürn'ün uydusu Titan’ı ve Satürn’ün halkalarının şeklini keşfetmiştir. Giovanni Domenico Cassini, Satürn’ün dört uydusunu, Satürn’ün halkaları arasında yer alan Cassini ayrımını, ve Jüpiter’in Büyük Kırmızı Leke’sini keşfetmiştir. Edmond Halley 1705 yılında bir kuyruklu yıldızın farklı zamanlarda görülen kayıtlarının aslında her 75-76 yılda bir düzenli olarak geri gelen bir gök cismine ait olduğunu fark etti. Bu Güneş’in çevresinde gezegenlerin dışında gök cisimlerinin de yörüngede olduğuna dair ilk kanıttı. Bu sıralarda (1704) “Güneş sistemi” terimi ilk olarak kullanılmaya başlandı William Herschel 1781 yılında Taurus takımyıldızında bir ikili yıldız sistemini incelerken yeni bir kuyruklu yıldız olduğunu sandığı bir gök cismiyle karşılaştı. Aslında bu gök cisminin yörüngesi yeni bir gezegen olduğunu kanıtladı. Uranüs keşfedilen ilk gezegendir. Giuseppe Piazzi 1801 yılında Mars ile Jüpiter arasında başlarda yeni bir gezegen olduğuna inanılan Ceres’i keşfetti. Ancak aynı bölgede ardı ardına gelen küçük dünyaların keşfi sonucunda yeni bir sınıflama olan asteroit ortaya çıkmıştır. Uranüs’ün yörüngesi üzerindeki tutarsızlık 1846 yılında daha uzaktan büyük bir gezegenin çekim gücünün etkisi olabileceği kanısını uyandırdı. Urbain Le Verrier'nin hesaplamaları sonucunda Neptün’ün keşfi mümkün oldu. Merkür'ün yörüngesinin aşırı günberi devinimi Le Verrier’yi 1859 yılında Merkür ötesinde Vulkan adında bir gezegen olduğunu önermeye itti ama sonradan bunun doğru olmadığı anlaşıldı. Güneş Sistemi’nin tam olarak ne zaman keşfedildiği tartışma konusu olsa da 19. yüzyılda gerçekleştirilen iki gözlem Güneş Sistemi’nin doğasını ve Evren'deki yerini şüphe götürmeyecek şekilde ortaya koymuştur. Bunlardan birincisi 1838 yılında Friedrich Wilhelm Bessel’in başarılı bir şekilde Dünya’nın Güneş etrafındaki hareketinin neden olduğu, bir yıldızın konumunda olan görünen kaymayı, yıldız ıraklık açısını ölçmesidir. Bu Güneş merkezliliğin ilk doğrudan deneysel kanıtı olmasının ötesinde Güneş Sistemimiz ile diğer yıldızlar arasında engin uzaklıkların var olduğunu da açığa çıkarmıştır. İkinci olarak da 1856 yılında Peder Angelo Secchi, yeni icat edilen spektroskop kullanarak Güneş’in ve diğer yıldızların tayf izlerini birbiriyle karşılaştırdı ve hemen hemen aynı olduklarını ortaya çıkardı. Güneş’in bir yıldız olduğunun farkına varılması, diğer yıldızların da kendi sistemleri olacağı varsayımını doğurdu ancak bunun kanıtlanması için 140 yıl geçmesi gerekti. Dış gezegenlerin yörüngelerinde olan diğer tutarsızlıklar Percival Lowell’ı daha da ötede bir başka gezegen daha olması sonucuna itti. Ölümünden sonra Lowell Gözlemevi’nin sürdürdüğü araştırma sonucunda Clyde Tombaugh 1930 yılında Plüton’u keşfetti. Ancak Plüton dış gezegenlerin yörüngelerini bozamayacak kadar küçüktü ve buluşu dolayısıyla tesadüfidir. Ceres gibi Plüton’da önceleri gezegen olarak sınıflandırıldı ancak yakınlarında benzer gök cisimlerinin bulunması üzerine UAB tarafından 2006 yılında cüce gezegen olarak tekrar sınıflandırıldı. Kendi gezegen sistemimizin dışında 1992 yılında PSR 1257+12 atarcasının yörüngesinde gezegen sisteminin varlığına dair ilk kanıtlar bulundu. Üç yıl sonra ilk Güneş Sistemi dışında güneşbenzeri bir yıldızın etrafında dönengezegen olan 51 Pegasi b keşfedildi. 2008 yılı itibarıyla 221 gezegen sistemi bulunmuştur. Gök bilimciler David Jewitt ve Jane Luu 1992 yılında (15760) 1992 QB1’yı keşfetti. Bu Kuiper kuşağı diye bilinecek olan, Plüton ve Charon gibi buz gök cisimlerinin bulunduğu ve asteroit kuşağı benzeri bölgede bulunan ilk gök cismiydi. Mike Brown, Chad Trujillo ve David Rabinowitz 2005 yılında Plüton’dan daha büyük olan, Neptün’ün keşfinden sonra, Güneş etrafında dolanan en büyük gök cismi Eris’i keşfetti. === Uzay araçları ile gözlemler === Uzay Çağı’nın başlangıcından beri önemli ölçüde araştırma, çeşitli uzay araştırma kurumları tarafından düzenlenen misyonlarda robot uzay araçları tarafından gerçekleştirildi. Güneş Sistemi’nde bulunan tüm gezegenler Artık Dünya’dan fırlatılan uzay araçları ile ziyaret edilmiştir. İnsansız gerçekleştirilen bu misyonlarda tüm gezegenlerin yakından çekilmiş fotoğrafları elde edilmiş ve yüzeye inildiği durumlarda toprak ve atmosfer analizleri kısmen gerçekleştirilebilmiştir. Uzaya gönderilen insan yapısı ilk nesne 1957’de fırlatılan ve bir yılı aşkın bir süre yörüngede kalan Sovyet uydusu Sputnik 1 ‘dir. Uzaydan Dünya’nın resmini ilk olarak 1959’da fırlatılan ABD uzay sondası Explorer 6 çekmiştir. ==== Alçaktan uçuşlar ==== Güneş Sistemi’nde bulunan gök cisimlerinin üzerinden alçaktan uçmayı başaran ilk sonda 1959 yılında Ay görevinde bulunan Luna 1 ‘dir. Aslında Ay yüzüne çarpması planlanan sonda hedefini kaçırmış ve Güneş’in çevresinde yörüngeye giren ilk insan yapısı nesne olmuştur. Mariner 2 1962 yılında Venüs’ün yakınından geçerek başka bir gezegene yaklaşan ilk sonda olmuştur. Mars yakınından yapılan ilk başarılı uçuş 1964’te Mariner 4 iledir. Merkür’ün yakınından ise 1974’te Mariner 10 ile geçilmiştir. Dış gezegenleri inceleyen ilk sonda 1973 yılında Jüpiter’in yakınından geçen Pioneer 10 olmuştur. Satürn’ü ilk olarak 1979’da Pioneer 11 ziyaret etmiştir. Voyager programından yer alan sondalar 1977’de fırlatıldıktan sonra dış gezegenler etrafında çizdikleri büyük turlarını tamamlamıştır. Her iki sonda da Jüpiter’in yanından 1979’da, Satürn’ün yanından da 1981’de geçmiştir. Voyager 2 daha sonra 1986’da Uranüs’e ve 1989’da Neptün’e yakınlaştı. Voyager sondaları şu anda Neptün’ün ötesinde güneşkını ve gündurgun bölgelerini bulup incelemek için yoldadırlar. NASA’ya göre her iki Voyager sondası da bitiş şokuyla Güneş’ten yaklaşık 93 AB uzaklıkta karşılaşmıştır. Bir kuyrukluyıldızın yakınından ilk olarak 1985 yılında ICE (International Cometary Explorer) sondası geçmiştir. İncelenen kuyrukluyıldız Giacobini- Zinner kuyrukluyıldızıdır.Comet Space Missions Erişim tarihi 2007-10-23 Asteroitlerin yakınından yapılan ilk uçuşlar ise Galileo uzay sondası tarafından yapılmıştır. Jüpiter’e giderken yol üzerinde 1991’de 951 Gaspra ve 1993'te 243 Ida resimlenmiştir. Henüz hiçbir Kuiper kuşağı gök cismine uzayaracıyla ulaşılamamıştır. 19 Ocak 2006’da fırlatılan New Horizons (Yeni Ufuklar) uzay sondası bu bölgeyi araştıracak ilk insan yapımı uzay aracı olma yolunda ilerlemektedir. Bu aracın Plüton2un yanından Temmuz 2015’te geçmesi planlanmaktadır. Eğer uygun olursa misyon diğer Kuiper kuşağı gök cisimlerini gözlemlemek için uzatılabilecektir. ==== Yörünge, iniş ve gezginci robotlar ==== 1966 yılında Ay, yörüngesinde insan yapımı bir yapay uydu bulunan (Luna 10) ilk gök cismi olmuştur. Bu uyduyu 1971 yılında, Mars gezegeninin yörüngesine giren Mariner 9, 1975 yılında Venüs’ün yörüngesine giren Venera 9, 1995’te Jüpiter’in yörüngesine giren Galileo), 2000 yılında asteroit 433 Eros’un yörüngesine giren NEAR Shoemaker ve 2004 yılında Satürn’ün yörüngesine giren Cassini–Huygens izlemiştir. MESSENGER uzay sondası 2011 yılında Merkür’ün yörüngesine girmek üzere yoldadır. 2011 yılında Vesta asteroitinin yörüngesine,2015 yılında da cüce gezegen Ceres’in yörüngesine Dawnuzayaracı girecektir. Bir diğer Güneş Sistemi gök cismine iniş yapan ilk sonda Sovyet yapımı Luna 2 uzay sondasıdır ve 1959 yılında Ay’a çarpmıştır. Bu tarihten sonra giderek daha da uzaktaki gezegenlere ulaşılmıştır. 1966 yılında Venüs’ün yüzeyine Venera 3, 1971’de Mars’ın yüzeyine Mars 3, 2001 yılında asteroid 433 Eros’un yüzeyine NEAR Shoemaker, 2005 yılında Satürn'ün doğal uydusu Titan yüzeyine Huygens ve kuyruklu yıldız Tempel 1’in yüzeyine Deep Impact inmiş ya da çakılmıştır. Galileo yörüngeden 1995 yılında Jüpiter’in atmosferine bir sonda göndermiştir. Jüpiter’in fiziksel bir yüzeyi olmadığı için aşağı indikçe artan sıcaklık ve basınç sonucu sonda yok olmuştur. Günümüze kadar yalnızca Ay ve Mars üzerine gezginci robotlar indirilmiştir. Bir gök cismini gezen ilk gezginci robot 1970 yılında Ay yüzeyine inen Sovyet Lunokhod 1 ‘dir. Bir başka gezegen yüzeyine ilk inen ise 1997’de Mars’ın yüzeyinde 500 metre kadar hareket eden Sojourner gezginci robotudur. İnsan tarafından kullanılan tek gezginci araç ise NASA’nın 1971 ve 1972 yılları arasında Apollo 15, 16 ve 17 misyonlarında yer alan Ay aracıdır. === İnsanlı araştırmalar === Güneş Sistemi’nin insanlı araştırılması Dünya'nın yakın çevresi ile sınırlı kalmıştır. Uzaya ulaşan ilk insan, yani yerden 100 km. yüksekliği geçen ve Dünya’nın yörüngesinde dolaşan 12 Nisan 1961'de Vostok 1 uzay aracı içinde fırlatılan Sovyet kozmonot Yuri Gagarin'dir. Bir başka Güneş Sistemi gök cisminin yüzeyinde yürüyen ilk insan ise Apollo 11 görevi sırasında 21 Temmuz 1969'da Ay üzerinde yürüyen Amerikalı Neil Armstrong'dur. ABD’nin uzay mekiği tekrar tekrar yörüngeye giren başarılı fırlatmalarda kullanılan tek uzay aracıdır. Birden fazla kişiyi barındırabilen ilk uzay istasyonu NASA'nın Skylab uzay istasyonudur. 1973 ile 1974 yılları arasında içinde üç kişi barınmıştır. Uzay’daki ilk insane yerleşimi ise 1989’dan 1999’a kadar yaklaşık on yıl boyunca açık kalan Sovyet uzay istasyonu Mir'dir. 2001 yılında görevden alınan bu istasyonun yerine Uluslararası Uzay İstasyonu geçmiştir ve o zamandan beri sürekli olarak içinde insan barındırmıştır. 2004 yılında SpaceShipOne özel olarak finanse edilen ve yörünge altı uçuşla uzaya çıkabilen ilk özel uzay aracı olmuştur. ==Görsel özet== Bu bölüm Güneş Sistemi cisimlerinin, büyüklüğüne ve görüntü kalitesine göre örneklemesidir. Hacime göre sıralanmıştır. Bazı atlanmış nesneler burada yer alanlardan daha büyüktür. Özellikle Eris yüksek kalitede görüntüsünün olmamasından dolayı listede yer almamıştır. == Notlar == == Kaynakça == == Dış bağlantılar == * İnteraktif 3 Boyutlu Güneş Sistemi ve Gök cisimlerinin yörüngelerini gösteren program * The Nine Planets: Bill Arnett tarafından hazırlanmış, İngilizce bir sayfa. * Celestia OpenGL ile yazılmış 3 boyutlu uzay simulasyon programı

1993 (MCMXCIII) cuma günü başlayan bir yıldır. == Olaylar == * 1 Ocak ** Avrupa'nın "tek pazar düşü" gerçekleşti. Kuzey Kutbu'ndan Akdeniz'e, Avrupalılar pasaportsuz seyahat edebilecek. ** Çekoslovakya dağıldı. Slovakya ve Çekya kuruldu. * 3 Ocak - Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Bush ve Rusya Devlet Başkanı Boris Yeltsin, ilk nükleer silah indirimi anlaşmasını imzaladılar. *20 Ocak - Bill Clinton, Amerika Birleşik Devletleri'nin 42. Başkanı olarak yemin etti . * 24 Ocak - Cumhuriyet Gazetesi yazarı Uğur Mumcu, Ankara'daki evinin önünde bulunan arabasına konan bomba ile öldürüldü. *26 Ocak - Václav Havel, Çek Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı seçildi. *29 Ocak - Muhsin Yazıcıoğlu, MÇP'den ayrılıp Büyük Birlik Partisini kurdu. *12 Mart - 1993 Bombay saldırıları: Hindistan'ın Bombay kentinde birkaç bomba patladı, 257 kişi öldü ve yüzlercesi yaralandı. *8 Nisan - Kuzey Makedonya Birleşmiş Milletler'e kabul edildi . * 12 Nisan - PTT'den sağlanan 64Kbps kapasiteli kiralık hat ile, ODTÜ'deki yönlendiriciler kullanılarak, Amerika Birleşik Devletleri'nde NSFNet'e ilk internet bağlantısı gerçekleştirildi. * 16 Mayıs - Türkiye Büyük Millet Meclisi'de yapılan 3. tur oylama sonucunda Süleyman Demirel, Türkiye'nin 9. cumhurbaşkanı seçildi ve aynı gün görevine başladı. *24 Mayıs - Eritre, Etiyopya'dan bağımsızlığını kazandı. *28 Mayıs - Eritre ve Monako Birleşmiş Milletler'e girdi. * 2 Temmuz - Sivas Madımak Oteli yakıldı. Otelde bulunan kişilerden 37'si yanarak öldü. * 5 Temmuz - Erzincan ilinin Kemaliye ilçesine bağlı Başbağlar Köyü'nde PKK tarafından Başbağlar Katliamı gerçekleştirildi. * 13 Temmuz - İstanbul'da 34. Uluslararası Matematik Olimpiyatı düzenlendi. *19 Ekim - Benazir Butto ikinci kez Pakistan başbakanı oldu. *1 Kasım - Avrupa Birliği'ni resmen kuran Maastricht Antlaşması yürürlüğe girdi. *2 Aralık - Kolombiyalı uyuşturucu baronu Pablo Escobar, polis tarafından vurularak öldürüldü. == Doğumlar == === Ocak === * 6 Ocak - Jesús Corona (1993 doğumlu futbolcu), Porto için oynayan Meksikalı millî futbolcu * 8 Ocak - Emre Öztürk, Türk yüzücü * 11 Ocak - Mahmut Orhan, Türk DJ ve prodüktör * 12 Ocak ** Zayn Malik, İngiliz şarkıcı, söz yazarı, DJ ** Akane Saito, Japon futbolcu * 19 Ocak - Gülşah Duman, Türk basketbolcu * 21 Ocak - Chiara Pierobon, İtalyan bisikletçi (ö. 2015) * 28 Ocak - Ezgi Şenler, Türk oyuncu === Şubat === * 4 Şubat - Isolda Dychauk, Rus kökenli Alman oyuncu * 10 Şubat - Salih el-Yezidi, Katarlı futbolcu * 15 Şubat ** Geoffrey Kondogbia, Valensiya forması giyen Fransız futbolcu ** Romain Achilli, Fransız futbolcu * 18 Şubat - Abel Luciatti, Arjantinli futbolcu * 23 Şubat - Bauırjan İslamhan, Kazak futbolcu * 25 Şubat - Adam Zajíček, Çek voleybolcu * 27 Şubat - Gong Seung Yeon, Güney Koreli oyuncu * 28 Şubat - Andre Hoffmann, Alman futbolcu === Mart === * 3 Mart - Ravil Netfullin, Rus futbolcu * 4 Mart - Ahmet Düverioğlu, Ürdünlü basketbolcu * 5 Mart - Rafael Fiziev, Kırgız dövüşçü *9 Mart-Suga (müzisyen) Güney Koreli rapçi,söz yazarıdır. * 15 Mart - Paul Pogba, Fransız futbolcu * 20 Mart - Sloane Stephens, Amerikalı tenisçi === Nisan === * 13 Nisan - Daan Myngheer, Belçikalı bisikletçi (ö. 2016) * 26 Nisan - Gizem Örge, Türk voleybolcu === Mayıs === * 9 Mayıs - Ryosuke Yamada, Japon oyuncu ve şarkıcı * 13 Mayıs - Debby Ryan, Amerikalı oyuncu ve şarkıcı * 14 Mayıs - Miranda Cosgrove, Amerikalı oyuncu ve şarkıcı * 21 Mayıs - Matías Kranevitter, Arjantinli futbolcu * 25 Mayıs - Caleb Ruminer, Amerikalı oyuncu * 27 Mayıs - Nazlıcan Parlak, Türk futbolcu === Haziran === * 6 Haziran - Fatma Nur Kaptanoğlu, Türk yazar * 2 Haziran - Melis Sezer, Türk millî tenisçi * 20 Haziran - İrem Karamete, Türk eskrimci * 22 Haziran - Loris Karius, Union Berlinli kaleci * 26 Haziran - Ariana Grande, Amerikalı oyuncu ve şarkıcı * 30 Haziran - Zaine Francis-Angol, Antigua ve Barbudalı futbolcu === Temmuz === * 3 Temmuz - Kerem Demirbay, Alman futbolcu * 5 Temmuz - Karim Tarfi, Belçikalı futbolcu * 6 Temmuz - Anđelka Tomašević, Sırp manken * 8 Temmuz - Zeynep Bastık, Türk şarkıcı ve oyuncu * 20 Temmuz - Atınç Nukan, Türk futbolcu * 26 Temmuz - Taylor Momsen, Amerikalı şarkıcı ve oyuncu * 26 Temmuz - Elizabeth Gillies, Amerikalı şarkıcı ve oyuncu * 26 Temmuz - Ferda Yıldız, Türk basketbolcu * 28 Temmuz - Ferhat Arıcan, Türk jimnastikçi === Ağustos === * 4 Ağustos - Hüseyin Demirli, Azeri asker * 6 Ağustos - Özgenur Yurtdagülen, Türk voleybolcu * 13 Ağustos - Jonathan Vervoort, Belçikalı futbolcu * 14 Ağustos - Diane Rouxel, Fransız oyuncu * 26 Ağustos - Robert Schick, Alman futbolcu * 29 Ağustos - Sora Amamiya, Japon oyuncu ve seslendirme sanatçısı * 29 Ağustos - Liam Payne, İngiliz şarkıcı ve söz yazarı === Eylül === * 1 Eylül **Melike Yalçınkaya, Türk basketbolcu **Soner Dikmen, Türk futbolcu **Tion Wayne, İngiliz rapçi ve DJ **Mario Lemina, Gabonlu millî futbolcu **Jan Kliment, Çek futbolcu **Sergio Rico, PSG forması giyen İspanyol kaleci **William Troost- Ekong, Nijeryalı millî futbolcu **Federico Barba, İtalyan futbolcu * 3 Eylül ** Dominic Thiem, Avusturyalı tenisçi ** Andrea Tovar, Kolombiyalı model * 7 Eylül **Rosemary Arauz, Honduraslı manken **Vladimir Rodić, Karadağlı futbolcu * 8 Eylül **Magdalena Eriksson, İsveçli millî defans oyuncusu **Amanda Zahui, İsveçli profesyonel basketbolcu **Piotr Parzyszek, Polonyalı futbolcu * 9 Eylül **Sarah Logan, Amerikalı profesyonel güreşçi **Pablo Insua, İspanyol futbolcu * 13 Eylül - Niall Horan, İrlandalı şarkıcı ve gitarist * 17 Eylül - Meliha İsmailoğlu, Türk voleybolcu * 24 Eylül - Cemre Gümeli, Türk oyuncu === Ekim === * 1 Ekim ** Elizabeta Burg, Hırvat manken ** Serenay Aktaş, Türk oyuncu ve futbolcu * 4 Ekim - Lucas Reiber, Alman oyuncu * 8 Ekim - Garbiñe Muguruza, İspanyol tenisçi * 15 Ekim - Abdülmecid Ahundov, Azeri asker * 18 Ekim - Zarina Diyas, Kazak tenisçi * 25 Ekim - Ediz Yıldırımer, Türk yüzücü * 26 Ekim - Dimitris Pelkas, Yunan futbolcu === Kasım === * 2 Kasım - Joe Henderson, İngiliz futbolcu * 15 Kasım - Paulo Dybala, Arjantinli futbolcu === Aralık === * 3 Aralık - Kyle Jean-Baptiste, Amerikalı oyuncu (ö. 2015) * 8 Aralık - AnnaSophia Robb, Amerikalı oyuncu * 19 Aralık - Iker Muniain, İspanyol futbolcu * 22 Aralık - Sergi Darder, Katalan futbolcu * 25 Aralık - Hamide Kurt, kısa mesafe koşucusu Türk paralimpik atlet * 25 Aralık - Emiliano Buendía, Arjantinli futbolcu * 29 Aralık - Octávio, Brezilyalı futbolcu == Ölümler == === Ocak === * 5 Ocak - Nicholas Mayall, Amerikalı astronom (d. 1906) * 6 Ocak ** Dizzy Gillespie, Amerikalı caz trompetçisi, vokalist ve besteci (d. 1917) ** Rudolf Nureyev, Rus dansçı (d. 1938) * 13 Ocak - René Pleven, 68. Fransa Başbakanı (d. 1901) * 15 Ocak - Annemarie von Gabain, Alman dilbilimci, türkolog ve sinolog (d. 1901) * 20 Ocak - Audrey Hepburn, İngiliz- Hollandalı sinema oyuncusu (d. 1929) * 21 Ocak - Felice Borel, İtalyan futbolcu ve teknik direktör (d. 1914) * 22 Ocak - Kobo Abe, Japon yazar (d. 1924) * 24 Ocak ** Uğur Mumcu, Türk gazeteci, araştırmacı ve yazar (d. 1942) ** Thurgood Marshall, Amerikalı avukat (d. 1908) * 26 Ocak - Axel von dem Bussche, Alman asker (d. 1919) * 27 Ocak - André the Giant, Fransız profesyonel güreşçi ve oyuncu (d. 1946) * 28 Ocak ** Helen Sawyer Hogg, Kanadalı gök bilimci (d. 1905) ** Anatoliy Parfyonov, Olimpiyat şampiyonu Sovyet güreşçi (d. 1925) * 29 Ocak - Lars Larsson, Olimpiyat şampiyonu İsveçli atlet (d. 1911) * 30 Ocak - Aleksandra, Yugoslavya Konsort Kraliçesi (d. 1921) === Şubat === * 5 Şubat ** Hans Jonas, Alman filozof (d. 1903) ** Joseph L. Mankiewicz, Amerikalı yapımcı ve yönetmen (d. 1909) ** Adnan Kahveci, 37. Türkiye Cumhuriyeti Maliye ve Gümrük Bakanı (d. 1949) * 6 Şubat - Arthur Ashe, Amerikalı tenisçi (d. 1943) * 9 Şubat - Renç Koçibey, Türk motor sporları yarışçısı (d. 1942) * 10 Şubat - Maurice Bourgès-Maunoury, 76. Fransa Başbakanı (d. 1914) * 11 Şubat - Robert William Holley, Amerikalı biyokimyacı (d. 1922) * 12 Şubat - James Bulger, İngiliz cinayet kurbanı çocuk (d. 1990) * 16 Şubat - Peter Molloy, İngiliz futbolcu ve teknik direktör (d. 1909) * 17 Şubat ** Hans Baur, Alman pilot (d. 1897) ** Eşref Bitlis, 36. TSK Jandarma Genel Komutanı (d. 1933) * 18 Şubat ** Allen Montgomery Lewis, 1. Saint Lucia Genel Valisi (d. 1909) ** Kerry Von Erich, Amerikalı profesyonel güreşçi (d. 1960) * 20 Şubat - Ferruccio Lamborghini, İtalyan araba üreticisi (d. 1916) * 24 Şubat - Bobby Moore, İngiliz futbolcu ve teknik direktör (d. 1941) * 25 Şubat - Eren Özker, Türk kukla sanatçısı (d. 1948) * 27 Şubat - Lillian Gish, Amerikalı oyuncu (d. 1893) * 28 Şubat - Ishiro Honda, Japon yönetmen (d. 1911) === Mart === * 3 Mart - Albert Bruce Sabin, Polonyalı-Amerikalı bilim insanı (d. 1906) * 4 Mart - Miguel de Molina, İspanyol Flamenko sanatçısı (d. 1908) * 12 Mart - Wang Zhen, Çinli asker ve siayetçi (d. 1908) * 14 Mart - Muhammed Natsir, 5. Endonezya Başbakanı (d. 1908) * 17 Mart - Helen Hayes, Amerikalı oyuncu (d. 1900) * 20 Mart - Polykarp Kusch, Alman-Amerikalı fizikçi (d. 1911) * 22 Mart - Samiha Ayverdi, Türk mütefekkir ve mutasavvıf yazar (d. 1905) * 23 Mart - Robert Crichton, Amerikalı yazar (d. 1925) * 27 Mart - Charlie Keever, Amerikalı cinayet kurbanı çocuk (d. 1980) * 31 Mart - Brandon Lee, Amerikalı oyuncu (d. 1965) === Nisan === * 3 Nisan ** Pinky Lee, Amerikalı komedyen (d. 1907) ** Viktor Avbelj, 4. Slovenya SC Başbakanı (d. 1914) * 8 Nisan - Marian Anderson, Amerikalı şarkıcı (d. 1897) * 11 Nisan - Rahman Nabiyev, 2. Tacikistan Devlet Başkanı (d. 1930) * 17 Nisan - Turgut Özal, 8. Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı ve 19. Türkiye Cumhuriyeti Başbakanı (d. 1927) * 19 Nisan ** Sabahattin Kudret Aksal, Türk şair ve yazar (d. 1920) ** David Koresh, Amerikalı tarikat lideri (d. 1959) * 18 Nisan - Elisabeth Frink, İngiliz heykeltraş (d. 1930) * 23 Nisan - Bertus Aafjes, Hollandalı şair (d. 1914) * 27 Nisan - Godfrey Chitalu, Zambiyalı futbolcu (d. 1947) * 28 Nisan - Diva Diniz Corrêa, Brezilyalı deniz zoologu (d. 1918) * 29 Nisan - Mick Ronson, İngiliz gitarist, besteci (d. 1946) * 30 Nisan - Cantinflas, Meksikalı komedyen ve oyuncu (d. 1911) === Mayıs === * 1 Mayıs - Pierre Bérégovoy, 90. Fransa Başbakanı (d. 1925) * 9 Mayıs - Carolina Henriette MacGillavry, Hollandalı kimyager ve kristalograf (d. 1904) * 26 Mayıs - Ulvi Yenal, Türk futbolcu, teknik direktör ve spor yöneticisi (d. 1908) === Haziran === * 5 Haziran - Conway Twitty, Amerikalı şarkıcı (d. 1933) * 7 Haziran ** Kurt Weitzmann, Alman-Amerikalı sanat tarihçisi (d. 1904) ** Dražen Petrović, Hırvat basketbolcu (d. 1964) * 12 Haziran - Ekrem Koçak, Türk atlet (d. 1931) * 13 Haziran ** Gérard Côté, Kanadalı maraton koşucusu (d. 1913) ** Ewald Dytko, Polonyalı futbolcu (d. 1914) * 15 Haziran - James Hunt, İngiliz Formula 1 pilotu (d. 1947) * 19 Haziran - William Golding, İngiliz roman yazarı ve şair (d. 1911) * 20 Haziran - György Sárosi, Macar futbolcu ve teknik direktör (d. 1912) * 22 Haziran - Pat Nixon, 37. Amerika Birleşik Devletleri First Lady'si (d. 1912) * 26 Haziran - Ruth von Mayenburg, Avusturyalı gazeteci, yazar ve casus (d. 1907) === Temmuz === * 1 Temmuz - Gert Hofmann, Alman yazar (d. 1931) * 2 Temmuz ** Asım Bezirci, Türk yazar, eleştirmen, şair ve çevirmen (d. 1927) ** Nesimi Çimen, Türk halk ozanı (d. 1931) ** Metin Altıok, Türk şair ve yazar (d. 1940) ** Muhlis Akarsu, Türk halk ozanı (d. 1948) ** Behçet Aysan, Türk şair ve tıp doktoru (d. 1949) * 4 Temmuz - Anne Shirley, Amerikalı oyuncu (d. 1913) * 7 Temmuz ** Aleks Buda, Arnavut tarihçi (d. 1910) ** Rıfat Ilgaz, Türk şiir, roman ve öykü yazarı (d. 1911) * 9 Temmuz - Henry Hazlitt, Amerikalı gazeteci (d. 1894) * 18 Temmuz - Jean Negulesco, Fransız yönetmen ve senarist (d. 1900) * 28 Temmuz - Cemal Madanoğlu, Türk korgeneral (d. 1907) * 31 Temmuz - I. Baudouin, Belçika Kralı (d. 1930) === Ağustos === * 10 Ağustos - Euronymous, Norveçli müzisyen (d. 1968) * 12 Ağustos - Tekin Arıburun, Türk asker ve siyasetçi (d. 1908) * 15 Ağustos - Macit Gökberk, Türk felsefeci (d. 1908) * 19 Ağustos - Donald Kerst, Amerikalı fizikçi ve akademisyen (d. 1911) * 20 Ağustos - Tony Barton, İngiliz futbolcu ve teknik direktör (d. 1937) * 28 Ağustos - Edward Palmer Thompson, İngiliz tarihçi ve barış aktivisti (d. 1924) === Eylül === * 4 Eylül - Hervé Villechaize, Fransız oyuncu (d. 1943) * 5 Eylül - Samim Kocagöz, Türk yazar (d. 1916) * 9 Eylül - Maurice Yaméogo, 1. Yukarı Volta Devlet Başkanı (d. 1921) * 12 Eylül - Raymond Burr, Kanadalı oyuncu (d. 1917) * 20 Eylül - Erich Hartmann, Alman pilot (d. 1922) * 24 Eylül - Bruno Pontecorvo, İtalyan asıllı Sovyet nükleer fizikçi (d. 1913) * 25 Eylül - Ümit Yılbar, Türk gitarist (d. 1966) * 27 Eylül - Jiuli Şartava, 2. Abhazya Özerk Cumhuriyeti Başkanı (d. 1944) === Ekim === * 2 Ekim - William Berger, Avusturya asıllı Amerikalı oyuncu (d. 1928) * 6 Ekim - Nejat Eczacıbaşı, Türk kimyacı ve sanayici (d. 1913) * 7 Ekim - Wolfgang Paul, Nobel ödüllü Alman fizikçi (d. 1913) * 15 Ekim ** Leonid Kvasnikov, Rus kimya mühendisi ve casus (d. 1905) ** Aydın Sayılı, Türk bilim insanı (d. 1913) * 17 Ekim - Criss Oliva, Amerikalı müzisyen (d. 1963) * 21 Ekim - Melchior Ndadaye, 4. Burundi Devlet Başkanı (d. 1953) * 22 Ekim ** Said Mohamed Jaffar, 2. Komorlar Devlet Başkanı (d. 1918) ** Bahtiyar Aydın, Türk asker (d. 1946) * 25 Ekim - Vincent Price, Amerikalı oyuncu (d. 1911) * 26 Ekim ** Siyami Ersek, Türk hekim (d. 1920) ** Neşe Alten, Türk öğretmen (d. 1972) * 31 Ekim ** Federico Fellini, İtalyan film yönetmeni (d. 1920) ** Berna Moran, Türk edebiyat eleştirmeni ve akademisyen (d. 1921) ** River Phoenix, Amerikalı oyuncu (d. 1970) === Kasım === * 1 Kasım - Severo Ochoa, Nobel ödüllü İspanyol-Amerikalı doktor ve biyokimyager (d. 1905) * 4 Kasım - Cem Ersever, Türk asker (d. 1950) * 7 Kasım - Yuri Osmanov, Kırım Tatarı bilim insanı (d. 1941) * 15 Kasım - Evelyn Venable, Amerikalı oyuncu (d. 1913) * 16 Kasım - Lucia Popp, Slovak opera sanatçısı (d. 1939) * 20 Kasım - Aykut O. Antmen, Türk şair, araştırmacı ve yazar (d. 1969) * 21 Kasım - Bruno Rossi, İtalyan deney fizikçisi (d. 1905) * 22 Kasım - Anthony Burgess, İngiliz yazar ve eleştirmen (d. 1917) === Aralık === * 2 Aralık - Pablo Escobar, Kolombiyalı uyuşturucu kaçakçısı (d. 1949) * 4 Aralık ** Mehmet Nabi İnciler, Türk mayfa (d. 1938) ** Frank Zappa, Amerikalı gitarist, şarkıcı, besteci (d. 1940) * 6 Aralık ** Sergi Cikia, Gürcü dilbilimci (d. 1898) ** Don Ameche, Amerikalı oyuncu ve komedyen (d. 1908) * 7 Aralık ** Félix Houphouët-Boigny, 1. Fildişi Sahili Devlet Başkanı (d. 1905) ** Abidin Dino, Türk ressam ve yazar (d. 1913) * 9 Aralık - Danny Blanchflower, Kuzey İrlandalı futbolcu ve teknik direktör (d. 1926) * 12 Aralık - József Antall, 53. Macaristan Başbakanı (d. 1932) * 14 Aralık - Myrna Loy, Amerikalı oyuncu (d. 1905) * 16 Aralık - Kakuei Tanaka, 40. Japonya Başbakanı (d. 1918) * 17 Aralık - Bobby Davidson, İskoç futbol hakemi (d. 1928) * 20 Aralık ** William Edwards Deming, Amerikalı mühendis, istatistikçi ve profesör (d. 1900) ** Hulusi Kentmen, Türk oyuncu (d. 1912) * 27 Aralık - Meliton Kantaria, Sovyet-Gürcü asker (d. 1920) * 30 Aralık - İhsan Sabri Çağlayangil, Türk siyasetçi ve diplomat (d. 1908) * 31 Aralık - Zviad Gamsahurdia, 1. Gürcistan Cumhurbaşkanı (d. 1939) == 1993 Nobel ödülünü kazananlar == * Barış : Nelson Mandela, F. W. de Klerk * Edebiyat : Toni Morrison * Fizik : Russell Hulse, Joseph Taylor * Kimya : Kary Mullis, Michael Smith * Tıp : Richard J. Roberts, Phillip Allen Sharp

1989 (MCMLXXXIX) pazar günü başlayan yıl. 20. yüzyılın ve 2. milenyumun 89. yılı. == Olaylar == ===Ocak=== * 11 Ocak - Amerika Birleşik Devletleri başkanı Ronald Reagan, 8 yıl sürdürdüğü görevi, George H. W. Bush'a devretmek için Beyaz Saray'dan ayrıldı. * 20 Ocak - George H. W. Bush, 41. ABD Başkanı olarak göreve başladı. ===Şubat=== * 6 Şubat - Polonya Halk Cumhuriyeti, faaliyetleri 1981'de yasaklanan Lech Wałęsa liderliğindeki Solidarność (Dayanışma Hareketi) ile ilk kez görüşmeye başladı. * 14 Şubat - İranlı lider Humeyni, Şeytan Ayetleri kitabının yazarı Salman Rushdie'nin öldürülmesi emrini verdi. * 15 Şubat - Sovyet-Afgan Savaşı: SSCB orduları, Afganistan'dan tamamen çekildi. * 24 Şubat - Estonya'daki tarihi bağımsızlık günü kutlamalarında 44 yıl sonra ilk kez Estonya bayrağı dalgalandırıldı. ===Mart=== *24 Mart – Exxon Valdez kazası: Alaska'nın Prince William Sound bölgesinde, Exxon Valdez karaya oturduktan sonra 240.000 varil (38.000 m3) petrol denize sızdı. * 26 Mart ** 1989 Türkiye yerel seçimleri yapıldı. ** Sovyetler Birliği'nde yapılan ilk serbest seçimlerde Komünist Parti yenilgiye uğradı. *29 Mart - 61. Akademi Ödülleri, Los Angeles'taki Shrine Auditorium'da düzenlendi. Yağmur Adam En İyi Film ödülünü kazandı ===Nisan=== * 5 Nisan - Polonya Halk Cumhuriyeti hükûmeti ile Solidarność'un görüşmeleri sonucunda 1 Haziran'da demokratik seçimlerin yapılacağına dair antlaşma imzalandı. * 9 Nisan - Gürcistan'ın en büyük şehri Tiflis'teki barışçıl gösteriyi bastıran Kızıl Ordu, 20 kişiyi öldürdü ve birçok kişiyi de yaraladı. * 18 Nisan ** Türkiye'de ilk tüp bebek (Ece Çoker), İzmir'de Ege Üniversitesi Tüp Bebek Merkezi'nde dünyaya geldi. ** Çin'de binlerce öğrenci, daha geniş demokrasi talebiyle sokaklara döküldü. ===Mayıs=== * 29 Mayıs - Bulgaristan'daki asimilasyon politikası sonucu Bulgaristan Türklerinin Türkiye'ye göçü başladı ve yıl sonuna dek Türklerin büyük çoğunluğu zorunlu göçe tabi tutuldu. ===Haziran=== * 4 Haziran - Çin'de devam eden Tiananmen Meydanı Protestoları kanla bastırıldı. * 5 Haziran - Solidarność hareketinin kurduğu parti, düzenlenen serbest seçimlerden zaferle ayrılıp Orta ve Doğu Avrupa'da kurulacak yeni anti-komünist hükümetlerden ilkini oluşturdu. * 12 Haziran - Capcom, Street Fighter II adlı Arcade oyununu Arcade salonlarina sürdü. * 16 Haziran - Budapeşte'deki Kahramanlar Meydanı'nda toplanan 250.000 kişilik kalabalık, SSCB'ye karşı çıkmanın bedelini 1958'deki idamıyla ödeyen eski Macar başbakan Imre Nagy tarafından yeniden düzenlenen bir cenaze töreniyle gömüldü. ===Temmuz=== ===Ağustos=== * 23 Ağustos - Baltık Yolu: Letonya, Estonya ve Litvanya'da iki milyon kişi el ele tutuşup yaklaşık 650 km boyunca bir insan zinciri oluşturarak SSCB'den özgürlük ve bağımsızlıkla ilgili taleplerde bulundular. ===Eylül=== ===Ekim=== * 3 Ekim - Batıya olan göçleri durdurmak için Doğu Almanya hükûmeti Çekoslovakya ile olan sınırını kapattı. * 5 Ekim - 14. Dalay Lama'ya Nobel Barış Ödülü verildi. * 9 Ekim - Leipzig, Doğu Almanya'da 70 binden fazla kişi hükûmet karşıtı gösterilere katılarak demokratik reform taleplerinde bulundu. * 23 Ekim - Başarıya ulaşmayan Macar Devrimi'nden tam 33 yıl sonra cumhurbaşkanı Mátyás Szűrös, Macaristan'ın artık komünist bir ülke olmadığını ve Macaristan Halk Cumhuriyeti yerine Macaristan Cumhuriyeti'nin kurulduğunu ilan etti. * 31 Ekim - TBMM'de yapılan Cumhurbaşkanlığı seçimleri sonunda Turgut Özal, Türkiye'nin 8. Cumhurbaşkanı seçildi. ===Kasım=== * 9 Kasım ** 7. Cumhurbaşkanı Kenan Evren görevini Turgut Özal'a devretti. ** Berlin Duvarı'nın yıkılmaya başlanması. * 20 Kasım - Kadife Devrim: 200.000 dolayında barışçıl gösterici, Çekoslovakya'nın başkenti Prag'da komünist hükûmet karşıtı eylemlere katıldı. * 24 Kasım - Serbest seçimler ve demokratik reformlar için büyüyerek devam eden protesto gösterileri sonucunda genel sekreter Miloš Jakeš ve Çekoslovakya Komünist Partisi'nin ileri gelenleri görevlerinden istifa etti. Jakeš'in yerine Karel Urbánek geçti. * 26 Kasım - Uruguay'da yapılan genel seçimlerde, Luis Alberto Lacalle cumhurbaşkanı olarak seçildi. ===Aralık=== * 3 Aralık - ABD Başkanı George H. W. Bush ile Sovyet lideri Mihail Gorbaçov'un Malta'da yaptıkları bir görüşme sonucunda, Soğuk Savaş'ın sona erdiği açıklandı. * 10 Aralık - Çekoslovakya Cumhurbaşkanı Gustáv Husák görevinden istifa ederek ülkede 1948'den bu yana ilk kez komünist olmayan bir hükûmetin kurulmasının yolunu açtı. * 13 Aralık - Ünlü Country şarkıcısı Taylor Swift doğdu. * 21 Aralık - Romanya Sosyalist Cumhuriyeti devlet başkanı Nikolay Çavuşesku, Bükreş'te 110.000 kişilik kalabalığa hitap ederken protesto edilmeye başladığında, orduya protestoculara saldırı emri verdi. * 23 Aralık - Nikolay Çavuşesku ve eşi Elena, Târgoviște'de kaçmaya çalışırken yakalandı. * 25 Aralık - Nikolay Çavuşesku ve eşi Elena, insanlığa karşı suç işlemelerinden dolayı suçlu bulundu ve kurşuna dizilerek idam edildi. * 28 Aralık - Václav Havel, Federal Meclis üyeleri tarafından Çekoslovakya'nın yeni cumhurbaşkanı olarak seçildi. == Doğumlar == === Ocak === * 1 Ocak - Hasan Ali Durtuluk, Türk futbolcu * 5 Ocak - Clara Cleymans, Belçikalı oyuncu ve seslendirme sanatçısı * 6 Ocak - Andy Carroll, İngiliz futbolcu * 7 Ocak ** Emiliano Insúa, Arjantinli futbolcu ** Ziyoda Kobilova, Özbek oyuncu * 8 Ocak ** Nina Dobrev, Bulgar oyuncu ** Michael Beasley, Amerikalı basketbolcu * 9 Ocak - Michaëlla Krajicek, Hollandalı tenisçi * 13 Ocak - İgor Kuzmin, Rus futbolcu * 15 Ocak - Keiffer Hubbell, Amerikalı buz patenci * 21 Ocak - Doğuş Balbay, Türk basketbolcu * 27 Ocak - Ricky van Wolfswinkel, Hollandalı futbolcu === Şubat === * 4 Şubat ** Laura Gonçalves, Portekizli model ** María Belén Jerez, Şilili manken * 5 Şubat - Jeremy Sumpter, Amerikalı oyuncu * 8 Şubat - Bronte Barratt, Avustralyalı yüzücü * 13 Şubat ** Rodrigo Possebon, Brezilyalı futbolcu ** Ali Balkaya, Türk futbolcu (ö. 2011) * 16 Şubat - Ida Ehre, Avusturyalı-Alman oyuncu, eğitimci ve tiyatro yönetmeni *20 Şubat - Bahar Yapar, Boşnak basketbolcu * 21 Şubat ** Corbin Bleu, Amerikalı oyuncu, şarkıcısı ** Umut Çamkıran, Türk boksör * 23 Şubat - Evan Bates, Amerikalı buz patenci * 24 Şubat - Kosta Koufos, Yunan-Amerikan basketbolcu * 27 Şubat - Stephen Kiprotich, Ugandalı uzun mesafe koşucusu === Mart === * 1 Mart ** Daniella Monet, Amerikalı oyuncu ve şarkıcı ** Carlos Vela, Meksikalı futbolcu * 2 Mart - Joey Godee, Hollandalı futbolcu * 4 Mart - Erin Heatherton, Amerikalı manken ve oyuncu * 5 Mart - Sterling Knight, Amerikalı oyuncu * 6 Mart - Agnieszka Radwańska, Polonyalı tenisçi * 9 Mart - Kim Tae-yeon, Güney Koreli şarkıcı ve dansçı * 11 Mart - Anton Yelchin, Amerikalı oyuncu (ö. 2016) * 14 Mart - Colby O'Donis, Amerikalı şarkıcı * 16 Mart ** Theo Walcott, İngiliz futbolcu ** Peaches Geldof, İngiliz köşe yazarı ve model (ö. 2014) ** Blake Griffin, Amerikalı basketbolcu * 17 Mart - Shinji Kagawa, Japon futbolcu * 18 Mart - Lily Collins, İngiliz-Amerikan oyuncu, model ve TV muhabiri * 24 Mart - Andriy Fartuşnyak, Ukraynalı futbolcu * 25 Mart ** Scott Sinclair, İngiliz futbolcu ** Alyson Michalka, Amerikalı oyuncu ve şarkıcı * 28 Mart - Uğur Uğur, Türk futbolcu === Nisan === * 1 Nisan - Willian Rocha, Brezilyalı futbolcu * 4 Nisan - Chris Herd, Avustralyalı futbolcu * 14 Nisan - Sarah Ćosić, Hırvat manken * 19 Nisan ** Simu Liu, Kanadalı oyuncu ** Aiday Isaeva, Kazak manken * 23 Nisan - Nicole Vaidišová, Çek tenisçi * 25 Nisan - Aysel Teymurzade, Azerbaycanlı şarkıcı * 27 Nisan ** Lars Bender, Alman futbolcu ** Sven Bender, Alman futbolcu === Mayıs === * 4 Mayıs - Rory McIlroy, Kuzey İrlandalı golfçü * 5 Mayıs ** Chris Brown, Amerikalı R&B; şarkıcısı ** Kurt Calleja, Maltalı şarkıcı * 6 Mayıs - Dominika Cibulková, Slovak tenisçi * 8 Mayıs - Katy B, İngiliz şarkıcı * 11 Mayıs - Giovani dos Santos, Meksikalı futbolcu * 12 Mayıs ** Eleftheria Eleftheriou, Yunan şarkıcı ** Imogen Poots, İngiliz oyuncu ve model * 16 Mayıs - Behati Prinsloo, Namibyalı model * 17 Mayıs - Tessa Virtue, Kanadalı buz patenci * 25 Mayıs - Aliona Moon, Moldovalı şarkıcı * 29 Mayıs ** Eyþór Ingi Gunnlaugsson, İzlandalı şarkıcı ** Riley Keough, Amerikalı oyuncu ve model * 31 Mayıs ** Bas Dost, Hollandalı futbolcu ** Marco Reus, Alman futbolcu ** Tanner Mayes, Amerikalı oyuncu === Haziran === * 2 Haziran - Freddy Adu, Amerikalı futbolcu * 3 Haziran - Katie Hoff, Amerikalı yüzücü * 8 Haziran ** Amaury Vassili, Fransız opera sanatçısı ** Timea Bacsinszky, İsviçreli tenisçi * 10 Haziran - Alexandra Stan, Rumen şarkıcı * 14 Haziran - Lucy Hale, Amerikalı oyuncu ve şarkıcı * 17 Haziran - Simone Battle, Amerikalı oyuncu ve şarkıcı (ö. 2014) * 23 Haziran ** Burak Kaplan, Türk futbolcudur. ** Lauren Bennett, İngiliz şarkıcı, dansçı ve model * 27 Haziran - Matthew Lewis, İngiliz oyuncu * 30 Haziran - Candide Öztürk, Türk basketbolcu === Temmuz === * 10 Temmuz - İsmail Köybaşı, Türk futbolcu * 11 Temmuz - David Henrie, Amerikalı oyuncu * 12 Temmuz - Phoebe Tonkin, Avustralyalı oyuncu * 15 Temmuz - Alisa Kleybanova, Rus tenisçi * 16 Temmuz - Gareth Bale, Galli futbolcu * 18 Temmuz ** Dmitri Solovyov, Rus buz patenci ** Yohan Mollo, Fransız futbolcu * 20 Temmuz - Yuliya Gavrilova, Rus eskrimci * 23 Temmuz ** Daniel Radcliffe, İngiliz oyuncu ** Paul Wesley, Amerikalı oyuncu ** Víctor Rodríguez Romero, İspanyol futbolcu * 25 Temmuz **Brad Wanamaker, Amerikalı basketbolcu **Olga Rotari, Moldovalı müzisyen * 31 Temmuz - Viktoriya Azarenka, Belaruslu tenisçi === Ağustos === * 5 Ağustos - Nina Radojčić, Sırp sanatçı * 6 Ağustos - Hazal Adıyaman, Türk oyuncu * 9 Ağustos ** Stefano Okaka, İtalyan futbolcu ** Paige Spara, Amerikalı oyuncu * 15 Ağustos - Joe Jonas, Amerikalı şarkıcı * 21 Ağustos - Hayden Panettiere, Amerikalı oyuncu * 26 Ağustos - James Harden, Amerikalı basketbolcu * 27 Ağustos - Çağan Atakan Arslan, Türk kick boks ve muay thai sporcusu === Eylül === * 1 Eylül ** Cindi Çelik - Türk Muay Thai ve kick boks sporcusu ** Bill Kaulitz - Tom Kaulitz, Alman müzisyen kardeşler ** Daniel Sturridge, İngiliz futbolcu * 2 Eylül - Alexandre Pato, Brezilyalı futbolcu * 7 Eylül **Hannah John-Kamen, İngiliz oyuncu **Jonathan Majors, Amerikalı aktör * 8 Eylül ** Avicii, İsveçli DJ, remixer ve prodüktör (ö. 2018) **Gylfi Sigurðsson, İzlandalı milli futbolcu **Tabaré Viudez, Uruguaylı futbolcu **Henik Luiz de Andrade, Brezilyalı futbolcu **Sérgio Manoel Barbosa Santos, Brezilyalı eski * 9 Eylül **Beta Berk Bayındır, Türk rapçi ve söz yazarı **Dairis Bertāns, Letonyalı basketbolcu * 13 Eylül - Thomas Müller, Alman futbolcu * 19 Eylül - Tyreke Evans, Amerikalı basketbolcu * 21 Eylül - Jason Derulo, Amerikalı şarkıcı ve oyuncu * 22 Eylül - Sabine Lisicki, Alman tenisçi * 23 Eylül - ** Brandon Jennings, Amerikalı basketbolcu ** Sui He, Çinli model ve oyuncu * 26 Eylül - Kieran Gibbs, İngiliz futbolcu === Ekim === * 4 Ekim ** Lil Mama, Amerikalı rapçi ** Kimmie Meissner, Amerikalı buz patenci * 6 Ekim - Albert Ebossé Bodjongo, Kamerunlu futbolcu (ö. 2014) * 11 Ekim - Michelle Wie, Amerikalı golfçu * 12 Ekim - Paulo Henrique Chagas de Lima, Brezilyalı futbolcu * 14 Ekim - Mia Wasikowska, Avustralyalı oyuncu * 19 Ekim - Miroslav Stoch, Slovak Futbolcu * 24 Ekim - Felix Kjellberg, İsveçli YouTube ünlüsü * 30 Ekim ** Nastia Liukin, Amerikalı artistik jimnastikçi ** Seth Adkins, Amerikalı oyuncu * 31 Ekim - Rógvi Poulsen, Faroeli futbolcu === Kasım === * 3 Kasım - Paula DeAnda, Meksikalı-Amerikan şarkıcı * 6 Kasım - Jozy Altidore, Amerikalı futbolcu * 9 Kasım - Gianluca Bezzina, Maltalı doktor ve şarkıcı * 19 Kasım - Tyga, Amerikalı rapçi * 20 Kasım - Cody Linley, Amerikalı oyuncu * 25 Kasım - Tom Dice, Belçikalı şarkıcı ve söz yazarı * 26 Kasım - Cassidy Gard, Amerikalı oyuncu === Aralık === * 6 Aralık - Deshauna Barber, Amerikalı model * 7 Aralık ** Vladan Giljen, Karadağlı futbolcu ** Nicholas Hoult, İngiliz oyuncu * 8 Aralık - Daisy Ducati, Amerikalı oyuncu * 9 Aralık - Eric Bledsoe, Amerikalı basketbolcu * 13 Aralık - Taylor Swift, Amerikalı şarkıcı * 14 Aralık - Onew, Güney Koreli şarkıcı * 15 Aralık - Aaron Michael Cox, Amerikalı şarkıcı (ö. 2012) * 18 Aralık - Arina Ushakova, Rus buz patenci * 22 Aralık - Jordin Sparks, Amerikalı şarkıcı * 26 Aralık - Yohan Blake, Jamaikalı kısa mesafe koşucusu * 29 Aralık - Kei Nishikori, Japon tenisçi * 30 Aralık - Ryan Sheckler, Amerikalı kaykaycı == Ölümler == === Ocak === * 7 Ocak - Hirohito, 124. Japon imparatoru (d. 1901) * 18 Ocak - Bruce Chatwin, İngiliz yazar (d. 1940) * 23 Ocak - Salvador Dali, İspanyol sürrealist ressam (d. 1904) * 24 Ocak - Ted Bundy, Amerikalı seri katil (d. 1946) === Şubat === * 2 Şubat - Ondrej Nepela, Slovak buz patenci (d. 1951) * 3 Şubat - John Cassavetes, Amerikalı oyuncu ve yönetmen (d. 1929) * 6 Şubat - Barbara Tuchman, Amerikalı tarihçi (d. 1912) * 9 Şubat - Osamu Tezuka, Japon Manga sanatçısı ve animatör (d. 1928) * 12 Şubat - Thomas Bernhard, Avusturyalı yazar (d 1931) * 27 Şubat ** Konrad Lorenz, Avusturyalı etoloji uzmanı (d 1903) ** Paul Oswald Ahnert, Alman gök bilimci (d. 1897) === Mart === * 3 Mart - Tahsin Banguoğlu, Türk dilbilimci ve siyasetçi (d. 1904) * 7 Mart - Bahaeddin Ögel, Türk tarih profesörü. (d. 21 Nisan 1923) * 9 Mart - Robert Mapplethorpe, Amerikalı fotoğraf sanatçısı (d. 1946) * 9 Nisan - Moshe Ziffer, İsrailli heykeltıraş (d. 1902) === Nisan === * 12 Nisan ** Abbie Hoffman, Amerikalı sosyal ve politik aktivist (d. 1936) ** Sugar Ray Robinson, Amerikalı boksör (d. 1921) * 15 Nisan - Hu Yaobang, Çin Komünist Partisi (ÇKP) genel sekreteri (d. 1915) * 16 Nisan - Hakkı Yeten, namıdiğer Baba Hakkı, Beşiktaş'ın eski millî oyuncusu. (d. 1910) * 18 Nisan - Candan Tarhan, Türk futbolcu ve teknik adam. (d. 1942) * 22 Nisan - Emilio G. Segrè, İtalyan fizikçi (d. 1905) * 26 Nisan - Lucille Ball, Amerikalı komedyen, sinema, televizyon, sahne ve radyo oyuncusu (d. 1911) * 30 Nisan - Sergio Leone, İtalyan film yönetmeni (d. 1929) === Mayıs === * 20 Mayıs - John Hicks, İngiliz iktisatçı (d. 1904) === Haziran === * 3 Haziran - Humeyni, İranlı lider (d. 1902) * 9 Haziran - George Wells Beadle, Amerikalı genetikçi (d. 1903) * 15 Haziran - Ray McAnally, İrlandalı oyuncu (d. 1926) * 20 Haziran - Hasan İzzettin Dinamo, Türk şair ve yazar (d. 1909) * 23 Haziran - Werner Best, Alman Nazi, hukukçu, polis şefi, Darmstadt Nazi Partisi lideri (d. 1903) * 27 Haziran - Alfred Jules Ayer, İngiliz düşünür (d. 1910) * 28 Haziran - Joris Ivens, Hollandalı sinemacı (d. 1898) === Temmuz === * 2 Temmuz - Franklin J. Schaffner, Amerikalı film yönetmeni (d. 1920) * 6 Temmuz - János Kádár, Macar siyasetçi (d. 1912) * 11 Temmuz - Laurence Olivier, (d. 1907) * 16 Temmuz - Herbert von Karajan, Avusturyalı orkestra şefi (d. 1908) * 23 Temmuz - Donald Barthelme, Amerikalı yazar (d. 1931) === Ağustos === * 12 Ağustos - William Shockley, Amerikalı fizikçi ve mucit (d. 1910) * 23 Ağustos - R. D. Laing, İskoç psikiyatrist (d. 1927) * 26 Ağustos - Irving Stone, Amerikalı yazar (d. 1903) * 14 Ağustos - Belgin Sarılmışer, Türk arabesk şarkı yazarı (d. 1959) === Eylül === * 4 Eylül - Georges Simenon, Belçikalı polisiye yazarı (d. 1903) * 21 Eylül - Ertem Eğilmez, Türk film yapımcısı ve yönetmen (d. 1929) * 22 Eylül - Irving Berlin, Amerikalı şarkı sözü yazarı ve besteci (d. 1888) * 28 Eylül - Ferdinand Marcos, Filipinler devlet başkanı (d. 1917) === Ekim === * 4 Ekim - Graham Chapman, İngiliz komedyen (d. 1941) * 6 Ekim - Bette Davis, Amerikalı oyuncu (d. 1908) * 9 Ekim - Yusuf Atılgan, Türk roman ve öykü yazarı (d. 1921) * 12 Ekim - Jay Ward, Amerikalı animatör ve yapımcı (d. 1920) * 26 Ekim - Charles J. Pedersen, Amerikalı organik kimyacı (d. 1904) === Kasım === * 5 Kasım ** Vladimir Horowitz, Rus piyanist (d. 1903) ** Barry Sadler, Amerikalı asker, yazar ve müzisyen (d. 1940) * 13 Kasım - Rohana Wijeweera, Sri Lankalı siyasetçi (d. 1943) * 22 Kasım - René Moawad, Lübnan Cumhurbaşkanı (d. 1925) * 30 Kasım - Ahmadou Ahidjo, ilk Kamerun Devlet Başkanı (d. 1924) === Aralık === * 14 Aralık - Andrey Saharov, Rus fizikçi (d. 1921) * 15 Aralık - Ali Şen, Türk sinema ve tiyatro oyuncusu (d. 1918) * 16 Aralık - Lee Van Cleef, Amerikalı oyuncu (d. 1925) * 22 Aralık - Samuel Beckett, Nobel Edebiyat Ödüllü İrlandalı yazar (d. 1906) * 25 Aralık ** Nikolay Çavuşesku, Rumen diktatör ve cumhurbaşkanı (d. 1918) ** William Dean Martin, Amerikalı beyzbolcu ve teknik direktör (d. 1928) === Öldüğü gün ve ay bilinmeyenler === * Fatmir Gjata, Arnavut yazar. == Kültür/Sanat == * Şubat: Senaryosunu Feride Çiçekoğlu'nun yazdığı, yönetmenliğini Tunç Başaran'ın yaptığı, Uçurtmayı Vurmasınlar filmi yayınlandı. Film, Antalya Altın Portakal Film Festivali'nde En İyi Film ve En İyi Senaryo ödülleri başta olmak üzere o yıl düzenlenen pek çok törende ödül aldı. * 21 Mart: Madonna'nın Like a Prayer albümü yayınlandı. Albümle aynı adı taşıyan, 27 Şubat 1989'da yayınlanan, albümle aynı adı taşıyan ilk single, sanatçının en iyi şarkılarından biri olarak görüldü ve klibiyle de tüm dünyada büyük sansasyon yarattı. * Temmuz: Sezen Aksu'nun Sezen Aksu Söylüyor albümü yayınlandı. Albümden çıkan "Şinanay", "Belalım", "Bırak Beni" gibi parçalar yıla damgasını vurdu ve Sezen Aksu'yu o yıl Türkiye'de en çok konuşulan isimlerinden biri haline getirdi. * 29 Ağustos ve 30 Ağustos: Metallica'nın 1988'de başlattığı turne kapsamında önemli yer tutan Seattle konserlerini verdi. * 7 Eylül: Janet Jackson'ın zirve albümü olarak görülen Rhythm Nation 1814 yayınlandı. Albüm, "Escapade", "Black Cat" ve "Love Will Never Do (Without You)" gibi hitler içeriyordu. Aynı zamanda 24 Ekim 1989'da yayınlanan "Rhythm Nation" single'ı klibiyle dikkat çekti. * 12 Eylül: Aerosmith'ın kült haline gelmiş albümlerinden Pump yayınlandı. 16 Ağustos 1989'da yayınlanan "Love in an Elevator", 8 Kasım 1989'da yayınlanan "Janie's Got a Gun" ve Şubat 1990'da yayınlanan "What It Takes" single'ları, albümün hit parçalarıydı. * Kasım: Nükhet Duru'nun "Neydi Neydi", "Destina", "Aşık Oluyorum Eyvah" ve "Hançer" gibi parçalarını içeren Benim Yolum albümü yayınlandı. * 27 Aralık: Ajda Pekkan'ın yerli besteci ve müzisyenlerle çalışmaya başladığı ilk albümü Ajda 90 yayınlandı. Başta "Yaz Yaz Yaz" olmak üzere, "Her Yaşın Ayrı Güzelliği Var", "Sana Bana Yeter" ve "Ne Günler" gibi hitleriyle Türk Pop Müziğini geliştirdi. == Nobel Ödülleri == küçükresim|100px * Fizik - Norman F. Ramsey, Hans G. Dehmelt, Wolfgang Paul * Kimya - Sidney Altman, Thomas R. Cech * Tıp - J. Michael Bishop, Harold E. Varmus * Edebiyat - Camilo José Cela * Barış - Tenzin Gyatso, 14. Dalai Lama * Ekonomi - Trygve Haavelmo

1994 (MCMXCIV) cumartesi günü başlayan yıl. 20. yüzyılın ve 2. milenyumun 94. yılı. == Olaylar == * 1 Ocak ** NAFTA (Kuzey Amerika Ülkeleri Serbest Ticaret Anlaşması) yürürlüğe girdi. ** Meksika'nın Chiapas eyaletindeki kızılderililer, ulusal kuruluşları için Zapatista Ulusal Kurtuluş Ordusu önderliğinde ayaklanarak bölgenin denetimini ele geçirdiler. * 7 Ocak - Türkiye'de askerlik süresi tekrar 15 aydan 18 aya çıkarıldı. Yedeksubaylık 12 aydan 16 aya, kısa dönem askerlik ise 6 aydan 8 aya çıkarıldı. * 26 Ocak - Türk lirası %13.6 oranında devalüe edildi. 24 Ocak 1980'den beri ilk kez Türk lirası devalüe edilmiş oldu. * 29 Ocak - 50 Türk savaş uçağı, PKK'nın Irak'ta bulunan Zeli kampına harekât başlattı. * 9 Şubat - Suudi Arabistan ve Libya'dan maddi yardım aldığı iddia edilen Refah Partisi için Yargıtay Başsavcılığı inceleme başlattı. * 2 Mart - TBMM 6 DEP Milletvekilinin dokunulmazlığını kaldırdı. Cumhuriyet tarihinde ilk olarak, Hatip Dicle ve Orhan Doğan Meclis çıkışında Polis tarafından gözaltına alındı. Leyla Zana, Ahmet Türk, Mahmut Alınak ve Sırrı Sakık ise gözaltına alınmamak için Türkiye Büyük Millet Meclisi'nden çıkmayacaklarını açıkladılar. * 27 Mart - Türkiye yerel seçimleri yapıldı. * 5 Nisan - 5 Nisan Kararları alındı. * 7 Nisan - ** Almanya, NATO antlaşmaları çerçevesinde verdiği silahların Güneydoğu'da sivil halka karşı kullanıldığı gerekçesiyle Türkiye'ye ikinci kez silah ambargosu koydu. ** Ruanda Soykırımı Kigali, Ruanda'da başladı. * 11 Nisan - 18.000 tasarruf sahibinin 1 trilyon lira düzeyinde mevduatının bulunduğu TYT Bank, Marmarabank ve İmpexbank tasfiye edildi. * 14 Nisan - IMF ile 1.2 milyar dolarlık yeni bir Stand-By anlaşması yapıldı. * 24 Nisan - Bankalarda bulunan mevduata sınırsız devlet teminatı getirildi. * 13 Mayıs - Eski İSKİ Genel Müdürü Ergun Göknel, 'Klor yolsuzluğu' davasından 8 yıl 4 ay hapis cezasına çarptırıldı. * 10 Haziran - Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel'in yeğeni Yahya Demirel'e, Şekerbank'ı 20 milyon dolar dolandırmaktan verilen 15 aylık ceza kesinleşti. * 16 Haziran - Anayasa Mahkemesi DEP'i kapattı. * 25 Temmuz - Ürdün Kralı Hüseyin ile İsrail Başbakanı İzak Rabin savaş durumunu sona erdiren deklarasyonu imzaladılar. * 10 Ağustos - Türkiye'nin ilk uydusu Türksat 1B, uzayda yörüngesine oturdu. * 23 Ağustos - Hakkındaki hapis cezası Yargıtay tarafından onaylanarak kesinleştikten sonra Dışişleri Bakanlığı'nın başvurusu üzerine Üsküp'te yakalanan millî futbolcu Tanju Çolak, Türkiye'ye getirildi. Tanju Çolak, Bayrampaşa Cezaevi'ne konuldu. * 19 Eylül - Türkiye Emlak Bankası eski Genel Müdürü yapılan Engin Civan, Alaattin Çakıcı'nın adamı olan Davut Yıldız tarafından silahlı saldırıya uğradı. * 19 Kasım - İstanbul'da yapılan Dünya Halter Şampiyonası'nda Türk sporcu Halil Mutlu, 7 dünya rekoru kırarak 3 altın madalya kazandı, Naim Süleymanoğlu da 5 dünya rekoru kırarak 3 altın madalya kazandı. * 29 Aralık - Türk Hava Yolları'nın 278 sefer sayılı uçuşu, Van Havaalanı'na inişe geçerken, kötü hava şartları nedeniyle havaalanı yakınlarındaki bir tepeye çarparak parçalandı. == Doğumlar == === Ocak === * 1 Ocak **Ecem Alıcı, Türk voleybolcu **Gizem Güven, Türk oyuncu **Ceylan Arısan, Türk millî kadın voleybolcu * 2 Ocak - Hiroto Goya, Japon futbolcu * 3 Ocak **Melek Yusufoğlu, Türk basketbolcu **Meisu Qin, Çinli kadın manken * 5 Ocak - Chantel O'Brian, Bağlamalı manken * 6 Ocak **Catriona Gray, Filipinli manken **Salih Uçan, Türk futbolcu * 8 Ocak **Patrycja Wyciszkiewicz, Polonyalı kısa mesafe koşucusu **Christian Luyindama, Kongolu futbolcu * 11 Ocak **Sera Özelçi, Türk basketbolcu **Virginia Limongi, Ekvadorlu manken * 12 Ocak - Elit İşcan, Türk oyuncu * 14 Ocak **Lotte Flack, Alman-İngiliz oyuncu **Kai, Güney Koreli şarkıcı * 17 Ocak ** Emmanuel Boateng, Ganalı futbolcu ** Sajal Aly, Pakistanlı oyuncu * 25 Ocak - Robin Yalçın, Türk-Alman futbolcu === Şubat === * 1 Şubat - Harry Styles,İngiliz şarkıcı, söz yazarı * 10 Şubat **Son Na-eun, Güney Koreli idol ve oyuncu **Seulgi, Güney Koreli şarkıcı ve dansçı *18 Şubat-J-Hope Güney Koreli şarkıcı ve danşcı * 23 Şubat – Dakota Fanning, Amerikalı sinema oyuncusu * 26 Şubat - Ahmet Çalık, Türk futbolcu. (ö. 2022) === Mart === * 1 Mart – Justin Bieber, Kanadalı şarkıcı * 3 Mart - Erdi Gülaslan, Türk basketbolcu * 5 Mart - Ece Hocaoğlu, Türk voleybolcu * 10 Mart **Merve Aydın, Türk kadın basketbolcu **JoJo Offerman, Amerikalı bir ring spikeri, vale, eski profesyonel güreşçi ve şarkıcı **Bad Bunny, Porto Rikolu şarkıcı * 11 Mart - Kennedy Leigh, Amerikalı oyuncu * 26 Mart - Ali Osman Antepli, Türk futbolcu *29 Mart-Sulli,Güney Koreli Şarkıcı,Oyuncu (ö.2019) === Nisan === * 1 Nisan - Mertkan Köziğ, Türk futbolcu * 9 Nisan - Sven Dhoest, Belçikalı futbolcu * 11 Nisan – Dakota Blue Richards, İngiliz oyuncu * 12 Nisan – Saoirse Ronan, İrlandalı oyuncu * 14 Nisan **Joan Herrera, Kolombiyalı futbolcu **Flora Coquerel, Fransız model * 16 Nisan - Midori Francis, Amerikalı oyuncu * 25 Nisan ** Maggie Rogers, Amerikalı şarkıcı ** Sam Fender, İngiliz şarkıcı ve oyuncu * 30 Nisan – Ymer Pampuri, Arnavut halterci. === Mayıs === * 3 Mayıs - Famoussa Koné, Malili futbolcu * 4 Mayıs ** Jordan Holt, İngiliz futbolcu ** Pauline Ducruet, Monakolu sporcu * 9 Mayıs - Panço Paskov, Bulgar eskrimci * 12 Mayıs - Ariana Miyamoto, Japon manken * 14 Mayıs - Emmanouil Siopis, Yunan futbolcu * 17 Mayıs - Timo Çeçen, Alman futbolcu * 18 Mayıs - Ebru Şahin (oyuncu), Türk oyuncu * 19 Mayıs - Büşra Ün, Türk kadın tenisçi * 21 Mayıs ** Tom Daley, İngiliz dalgıç ** Hazal Nehir, Türk serbest koşucu * 24 Mayıs - Ruveyda Öksüz, Türk oyuncu ve manken * 27 Mayıs - Serhan Onat, Türk oyuncu === Haziran === * 1 Haziran **Laura Nurmsalu, Eston klasik yay okçusu **Lim Dong-hyun, Güney Koreli futbolcu **Giorgian de Arrascaeta, Uruguaylı futbolcu **Lucas Colitto, Arjantinli futbolcu * 2 Haziran **Ahmet Özer, Türk futbolcu **Dimitris Konstandinidis, Yunan futbolcu **Onyekachi Okafor, Nijeryalı futbolcu * 3 Haziran **Melissa Gurgel, Brezilyalı model **Bethany England, İngiliz millî futbolcu **Yu Kimura, Japon futbolcu * 4 Haziran **Valentin Lavigne, Fransız futbolcu **Wilmer Azofeifa, Kosta Rikalı millî futbolcu **Tiaguinho, Brezilyalı eski futbolcu (ö. 2016) * 5 Haziran - Anna Neplyakh, Ukraynalı manken * 6 Haziran **Kevin Sousa, Yeşil Burunlu futbolcu **Yvon Mvogo, İsviçreli futbolcu **Gakuto Notsuda, Japon futbolcu * 7 Haziran **Emre Can Coşkun, Türk futbolcu **Maksad İsayev, Azeri futbolcu * 8 Haziran **Song Yoo- jung,Güney Koreli Aktris ve model **Allison Reed, Amerikalı buz patencisi **Kemal Mert Özyiğit, Türk futbolcu **Liv Morgan, Amerikalı güreşçi **Brian Lenihan, İrlandalı futbolcu * 9 Haziran **Keisha Grey, Amerikan porno oyuncusu **Ognjen Ožegović, Sırp futbolcu **Viktor Fischer, Danimarkalı futbolcu * 10 Haziran - Cantuğ Temel, Türk futbolcu * 11 Haziran - Yaşar Vurdem, Türk çizer * 12 Haziran - Don Toliver, Amerikalı rapçi * 14 Haziran **Belén Alderete, Paraguaylı manken **Metin Sevinç, Türk oyuncu * 15 Haziran **Erdi Güncan, Türk futbolcu **Vincent Janssen, Hollandalı futbolcu **Ryo Matsumura, Japon futbolcu **Yussuf Poulsen, Danimarkalı oyuncu **Yevgeni Jerbayev, Rus güreşçi **Alfonso González, Meksikalı futbolcu **Nevena Božović, Sırp şarkıcı **Iñaki Williams, İspanya doğumlu Ganalı millî futbolcu * 16 Haziran **Marina Brunello, İtalyan satranç büyükustası **Rezar, Hollandalı profesyonel güreşçi **Ryohei Michibuchi, Japon futbolcu * 17 Haziran **İrina Kuraçkina, Belaruslu güreşçi **Didier Ndong, Gabonlu futbolcu **Kubilay Sönmez, Türk futbolcu **Hidemasa Kobayashi, Japon futbolcu * 18 Haziran **Shion Niwa, Japon futbolcu **Miran Kibe, Japon futbolcu **Takuya Iwanami, Japon futbolcu **Andrew Rowsey, Amerikalı basketbolcu * 19 Haziran - Miguel Cardoso, Portekizli futbolcu * 21 Haziran **Evans Kangwa, Zambiya millî futbolcusu **Başak Eraydın, Türk millî tenisçi * 22 Haziran **Damla Çakıroğlu, Türk voleybolcu **Büşra Yılmaz, Türk yazar **Sébastien Haller, Fildişi Sahili futbolcusu **Yasutaka Yanagi, Japon futbolcu * 23 Haziran **HoYeon Jung, Güney Koreli model, oyuncu **João Pedro Gomes Camacho, Portekizli futbolcu **Roger Martínez, Kolombiyalı futbolcu * 24 Haziran - Nicole Muñoz, Kanadalı oyuncu * 25 Haziran **Egor Kreed, Rus şarkıcı **Shuto Hira, Japon futbolcu **Cengizhan Koç, Türk futbolcu * 26 Haziran - Selin Genç, Türk oyuncu * 27 Haziran **Maëva Coucke, Fransız manken **Andrea Melgarejo, Paraguaylı manken **Gu Sung-yun, Güney Koreli futbolcu * 28 Haziran **Emily Blue, Amerikalı electropop şarkıcısı ve bağımsız rock grubu Tara Terra'nın solisti **Kira Trusova, Rus hentbolcu **Alessio Cragno, İtalya futbolcu **Hüseyin bin Abdullah, Ürdün Haşimi Krallığı'nın veliahdı **Anish Giri, Rus-Hollandalı satranç oyuncusu * 29 Haziran **Elina Born, Eston şarkıcı **Leandro Paredes, Arjantinli futbolcu **Camila Mendes, Amerikalı oyuncu * 30 Haziran - Gianni Rodríguez, Uruguaylı futbolcu === Temmuz === * 1 Temmuz **Tich, İngiliz şarkıcı **Jüri Pootsmann, Eston şarkıcı **Miha Zajc, Sloven futbolcu * 2 Temmuz - Baba Rahman, Ganalı futbolcu * 3 Temmuz - Ben Winchell, Amerikalı film ve dizi yönetmeni * 4 Temmuz **Agnete Johnsen, Norveçli şarkıcı **Era Istrefi, Arnavut şarkıcı * 5 Temmuz - Şeyma Ercan, Türk voleybolcu * 6 Temmuz - Joan Jordán, İspanyol futbolcu * 7 Temmuz - Mattheus Oliveira, Brezilyalı futbolcu * 8 Temmuz **Buse Arıkazan, Türk sırıkla atlayıcı **Jordan Adams, Amerikan profesyonel eski futbolcusu * 9 Temmuz **Rónald Matarrita, Kosta Rika'lı futbolcu **Luka Đorđević, Karadağlı millî futbolcu * 10 Temmuz - Iuri Medeiros, Portekizli futbolcu * 11 Temmuz **Nina Nesbitt, İskoç şarkıcı **Caleb Ewan, Avustralyalı bisiklet yarışçısı * 12 Temmuz - Josephine Japy, Fransız yakın dönem oyuncusu * 13 Temmuz - Petar Golubović, Sırp futbolcu * 14 Temmuz **Aydın Monguş, Rus güreşçi **Mahmut Akan, Türk futbolcu * 15 Temmuz - Pelin Bilgiç, Türk basketbolcu * 16 Temmuz - Koki Tsukagawa, Japon futbolcu * 17 Temmuz **Benjamin Mendy, Fransız futbolcu **Victor Lindelöf, İsveçli futbolcu **Muhsin el-Harsi, Suudi futbolcu * 18 Temmuz **Erik Lima, Brezilyalı forvet **Laura Rizzotto, Brezilyalı şarkıcı ve söz yazarı * 19 Temmuz **Julia Furdea, Avusturyalı model **Michael Frey, İsviçreli futbolcu * 20 Temmuz **Yushi Mizobuchi, Japon futbolcu **Koray Kaçınoğlu, Türk futbolcu **Maia Shibutani, Amerikalı buz patenci * 21 Temmuz - Lucas Olaza, Uruguaylı futbolcu * 22 Temmuz **Jaz Sinclair, Amerikalı aktris **Daniel Álvarez López, Meksikalı futbolcu * 23 Temmuz **Takuya Kida, Japon futbolcu **Aleksandros Nikolias, Yunan futbolcu * 24 Temmuz - Bright Edomwonyi, Nijeryalı futbolcu * 25 Temmuz **Ecem Baltacı, Türk oyuncu **Jordan Lukaku, Belçikalı futbolcu * 26 Temmuz **Şmagi Bolkvadze, Gürcü grekoromen güreşçi **Piris Da Motta, Paraguaylı millî futbolcu * 27 Temmuz - Lukas Spalvis, Litvanyalı futbolcu * 28 Temmuz - Daichi Akiyama, Japon futbolcu * 29 Temmuz **Daniele Rugani, İtalyan futbolcu **Ryo Toyama, Japon futbolcu * 30 Temmuz **Joey King, Amerikalı çocuk oyuncu ve pop müzik şarkıcısı **Jürgen Klinsmann, Alman futbolcu * 31 Temmuz **Lil Uzi Vert, Amerikalı rapçi, şarkıcı ve şarkı sözü yazarı **Selim Ay, Türk futbolcu === Ağustos === * 1 Ağustos - Domenico Berardi, İtalyan futbolcu * 2 Ağustos **Jang Jung-Won, Güney Koreli futbolcu **Sinan Kurumuş, Türk futbolcu * 3 Ağustos **Endoğan Adili, İsviçreli futbolcu **Corentin Tolisso, Fransız millî futbolcu * 4 Ağustos - Almila Ada, Türk oyuncu * 5 Ağustos - Martín Rodríguez, Şilili futbolcu * 6 Ağustos - Berk İsmail Ünsal, Türk futbolcu * 7 Ağustos - Oğuz Mataracı, Türk futbolcu * 8 Ağustos - Cameron Payne, Amerikalı profesyonel basketbolcu * 9 Ağustos ** Jonathan Espericueta, Meksikalı futbolcu ** Adam Woźnica, Polonyalı voleybolcu * 10 Ağustos **Søren Kragh Andersen, Danimarkalı bisikletçi **Bernardo Silva, Portekizli millî futbolcu * 11 Ağustos - Joseph Barbato, Fransız futbolcu * 12 Ağustos - Ryan Aloali'i Mitchell, Amerikalı millî futbolcu * 13 Ağustos - Kosuke Fujioka, Japon futbolcu * 14 Ağustos **Cita Citata, Endonezyalı şarkıcı ve oyuncu **Junki Hata, Japon futbolcu **Jonathan Restrepo, Kolombiyalı futbolcu * 15 Ağustos **Cebrail Karayel, Türk futbolcu **Hideyuki Nozawa, Japon futbolcu * 16 Ağustos ** Julian Pollersbeck, Alman futbolcu ** Nazmi Faiz, Malezyalı futbolcu * 17 Ağustos - Vladimir Maslennikov, Rus atıcı * 18 Ağustos - Ceyda Aktaş, Türk voleybolcu * 19 Ağustos - Mert Hakan Yandaş, Türk futbolcu * 20 Ağustos - Berat Aydoğdu, Türk futbolcu * 21 Ağustos **Jacqueline Emerson, Amerikalı oyuncu ve şarkıcı **Tonje Enkerud, Norveçli hentbol oyuncusu **Ablaye Sy, Moritanyalı futbolcu * 22 Ağustos - Astou Ndour, İspanyol profesyonel basketbolcu * 23 Ağustos **August Ames, Kanadalı porno yıldızı (ö. 2017) **Emre Kılınç, Türk futbolcu **Jusuf Nurkić, Boşnak profesyonel basketbolcu **Shoya Nakajima, Japon futbolcu * 24 Ağustos **Kelsey Plum, Amerikalı profesyonel basketbolcu **Tyler Ennis, Kanadalı profesyonel basketbolcu * 25 Ağustos - Cenk Şeker, Türk futbolcu * 26 Ağustos - Lauren Taylor, İngiliz amatör golfçü. * 27 Ağustos - Jendrik Sigwart, Alman şarkıcı * 28 Ağustos - Junior Malanda, Belçikalı futbolcu * 29 Ağustos **Cenk Şeker, Türk futbolcu **Yutaka Soneda, Japon futbolcu **Ryota Katayose, Japon şarkıcı, dansçı ve oyuncu * 30 Ağustos **Pablo Yan Fereira, Brezilyalı futbolcu **Kwon So-hyun, Güney Koreli şarkıcı ve oyuncu **Mateus Caramelo, Brezilyalı futbolcu * 31 Ağustos **Takeru Okada, Japon futbolcu **Shintaro Kokubu, Japon futbolcu **Takahiro Iida, Japon futbolcu === Eylül === * 8 Eylül **Melis Hacic, Türk model ve oyuncu **Lily Sullivan, Avustralyalı oyuncu ve model **Ćamila Mičijević, Boşnak hentbolcu **Cameron Dallas, İnternet Ünlüsü **Jeon Minju, Güney Koreli müzisyen **Alayna Treene, Amerikalı gazeteci **Azumi Waki, Japon şarkıcı ve seslendirme sanatçısı **Oleksandr Korpan, Ukraynalı askeri pilot **Bruno Fernandes, Portezli millî futbolcu **Yassine Benzia, Cezayirli futbolcu **Marco Benassi, İtalyan futbolcu **Ghayas Zahid, Norveçli futbolcu **Daiya Maekawa, Japon millî futbolcu **Alina Li, Çinli pornografik film oyuncusu * 9 Eylül **Yuliana Korolkova, Rus manken **Jure Balkovec, Sloven futbolcu **Lucas Ontivero, Arjantinli futbolcu **Gilbert Koomson, Ganalı millî futbolcu **Matt Macey, İngiliz futbolcu **Ali Faiz Atiyye, Iraklı futbolcu **Yuto Horigome, Japon futbolcu **Yuta Toyokawa, Japon futbolcu **William Guzmán, Meksikalı futbolcu * 10 Eylül **Mehdi Turabi, İranlı millî futbolcu **Tsubasa Nihei, Japon futbolcu * 11 Eylül **Mateus dos Santos Castro, Brezilyalı futbolcu **Cameron Burrell, Amerikalı kısa mesafe koşucusu **Nataliya Prışçepa, Ukraynalı atlet **Eyüp Türkaslan, Türk futbolcu **Hüseyin Altıntaş, Türk futbolcu * 12 Eylül **Elina Svitolina, Ukraynalı tenisçi **Thessaly Zimmerman, Arubalı manken **Go Won-hee, Güney Koreli bir aktris **Hasan Üstübücü, Türk futbolcu **Yunus Emre Yalçın, Türk futbolcu **Nicolás Orsini, Arjantinli futbolcu **Jordi El Niño Polla, İspanyol pornografik film oyuncusu **RM, Güney Koreli rapçi * 13 Eylül **Sepp Kuss, Amerikalı bisikletçi **Joel Pohjanpalo, Fin futbolcu **Layton Williams, İngiliz aktör, şarkıcı ve dansçı **Leonor Andrade, Portekizli şarkıcı *14 Eylül **Foxy Di, Amerikalı erotik model **Hailey Anne Nelson, Amerikalı oyuncu **Fehed el-Muvelled, Suudi futbolcu **Gary Harris, Amerikalı profesyonel basketbolcu **Léo Dubois, Fransız futbolcu **Brahim Darri, Hollandalı futbolcu **Daniel O'Shaughnessy, Çinli futbolcu **Yumemi Kanda, Japon futbolcu * 15 Eylül **Luis Mago, Venezuelalı futbolcu **Björn Engels, Belçikalı futbolcu **Ricardo Horta, Portekizli millî futbolcu **Wout van Aert, Belçikalı bisiklet yarışçısı * 16 Eylül **Mina Popović, Sırp voleybol oyuncusu **Unoaku Anyadike, Nijeryalı model **Daudet N'Dongala, Fransız futbolcu **Adam Kowalski, Polonyalı profesyonel erkek voleybolcu **Aleksandar Mitrović, Sırp futbolcu * 17 Eylül **Momoko Abe, Japon model **Javier Eduardo López, Meksikalı futbolcu **Bilal Kılıç, Türk futbolcu * 18 Eylül - Yuki Yamanouchi, Japon futbolcu * 19 Eylül **Luka Krajnc, Slovenyalı millî futbolcu **Alfredo Juraidini, Meksikalı futbolcu **Mamadou Diallo, Gineli futbolcu * 20 Eylül **Gizem Sezer, Türk basketbolcu **Gökhan Sazdağı, Türk futbolcu * 21 Eylül **Hideki Ishige, Japon futbolcu **Davide Ballerini, İtalyan bisikletçi * 22 Eylül **Enver Cenk Şahin, Türk futbolcu **Muhammed Kanu, Suudi millî futbolcusu **Park Jin-young, Güney Koreli oyuncu, şarkıcı-şarkı yazarı, koreograf ve dansçı * 23 Eylül **Yerry Mina, Kolombiyalı futbolcu **Yusuf Mersin, İngiliz-Türk futbolcu **Wilder Cartagena, Perulu milli futbolcu * 24 Eylül **Yuki Omoto, Japon futbolcu **Hannah Brown, Amerikalı manken **Romario Ibarra, Ekvatorlu milli futbolcu **Park Se-wan, Güney Koreli oyuncu * 25 Eylül **Yekaterina Matlaşova, Rus hentbolcu **Jean Kouassi, Fildişi Sahilli futbolcu **Min Do-hee, Güney Koreli oyuncu ve şarkıcı **Jekaterina Matlasjova, Rus hentbolcu * 26 Eylül **Deniz Altan, Türk oyuncu **İlyas Kubilay Yavuz, Samsunspor futbolcusu **Junior Silva Ferreira, Brezilyalı futbolcu **Marcell Jacobs, İtalyan kısa mesafe koşucusu ve eski uzun atlayıcı * 27 Eylül **Anya Olsen, Amerikalı erotik model **Takuya Hashiguchi, Japon futbolcu * 28 Eylül ** Onurcan Piri, Giresunspor futbolcusu ** Simon Hald Jensen, Danimarkalı hentbolcu **Akihisa Okada, Japon futbolcu **Xavier Arreaga, Ekvatorlu futbolcu **Trevor Daniel, Amerikalı şarkıcı ve söz yazarı * 29 Eylül ** Katarzyna Niewiadoma, Polonyalı yol bisikleti yarışçısı **Halsey, Şarkıcı, Söz yazarı **Andy Polo, Perulu futbolcu **Joseph Mensah, Ganalı futbolcu **Simon Hald Jensen, Danimarkalı hentbolcu * 30 Eylül **Aliya Mustafina, Rus jimnastikçi **Duygu Çakmak, Türk manken **Raphaël Coleman, İngiliz aktör ve aktivist **Nikola Storm, Belçikalı futbolcu === Ekim === * 1 Ekim **Rodrigo Aguirre, Uruguaylı futbolcu **Masayuki Yamada, Japon futbolcu **Ali Hüsnü, Iraklı futbolcu **Dejan Meleg, Sırp futbolcu * 3 Ekim - Kepa Arrizabalaga, İspanyol futbolcu * 4 Ekim **Melis Tüzüngüç, Türk oyuncu **Shunsuke Mori Japon futbolcu * 5 Ekim - Danla Bilic, İnternet ünlüsü * 6 Ekim **Matthew Pennington, İngiliz futbolcu **Joohoney, Güney Koreli rapçi ve söz yazarı **Elmira Abdrazakova, Rus model * 8 Ekim **Luca Hänni, İsviçreli şarkıcı ve model **Hiroki Akino, Japon futbolcu * 9 Ekim - Christina Hering, Alman atlet * 10 Ekim - Ferhad Ayaz, İsveçli futbolcu * 11 Ekim **Mikael Mandron İskoçyalı futbolcu **Clésio Baúque, Mozambikli millî futbolcu * 12 Ekim - Valērijs Šabala, Leton futbolcu * 13 Ekim - Kübra Akman, Türk voleybolcu * 14 Ekim - Wallace Fortuna dos Santos, Brezilyalı futbolcu * 15 Ekim - Mertcan Aktaş, Türk futbolcu * 16 Ekim **Yuki Nakayama, Japon futbolcu **Ayaka Ōhashi, Japon seslendirme sanatçısı ve şarkıcı **Akari Kitō, Japon seslendirme sanatçısı ve şarkıcı * 17 Ekim **Bernard Mensah, Ganalı futbolcu **Abdullah Balıkuv, Türk futbolcu * 18 Ekim - Tsubasa Sano, Japon futbolcu * 19 Ekim - Guillermo de Amores, Uruguaylı futbolcu * 20 Ekim **Semra Rahimli, Azerbaycanlı şarkıcı **José Contreras Verna, Venezuelalı futbolcu * 21 Ekim - İyaz Osman, Suriyeli futbolcu * 23 Ekim **Margaret Qualley, Amerikalı oyuncu, dansçı ve manken. **Yusuke Kobayashi, Japon futbolcu **Patimat Abakarova, Azeri tekvandocu **César Abregú, Arjantinli futbolcu **Tomoko Muramatsu, Japon futbolcu * 24 Ekim **Naomichi Ueda, Japon millî futbolcu **Bruma, Portekizli futbolcu **Miguel Araujo, Perulu futbolcu * 25 Ekim - Jefferson Lerma, Kolombiyalı futbolcu * 26 Ekim **Bediha Gün, Türk kadın güreşçi **Shuho Miyashita, Japon futbolcu * 27 Ekim **Ahsen Eroğlu, Türk oyuncu **Euna Kim, Güney Koreli şarkıcı **Fatma Büşra Ayaydın, Türk oyuncu **Kurt Zouma, Fransız futbolcu * 28 Ekim - Andrew Harrison, Amerikalı profesyonel basketbolcu * 30 Ekim - Tomoki Wada, Japon futbolcu * 31 Ekim **Sezgi Sena Akay, Türk oyuncu **Maxime Spano, Fransız futbolcu **Connor Chapman, Avustralyalı futbolcu **Andrea Fulignati, İtalyan futbolcu === Kasım === * 20 Kasım - Saki Ueno, Japon futbolcu * 22 Kasım - Dacre Montgomery, Avustralyalı şair ve söz yazarı === Aralık === * 3 Aralık – Jake T. Austin, Amerikalı sinema oyuncusu * 12 Aralık - Zoé Metthez, İsviçreli manken * 14 Aralık - Jason Lowndes, Avustralyalı bisikletçi * 17 Aralık - Sura İskenderli, Türk şarkıcı == Ölümler == === Ocak === * 1 Ocak - Cesar Romero, Küba asıllı Amerikalı oyuncu (d. 1907) * 9 Ocak ** Nubar Terziyan, Ermeni asıllı Türk vatandaşı sinema sanatçısı (d. 1909) ** Kayhan Kaynak, Türk futbolcu (d. 1960) * 17 Ocak - Chung Il-kwon, 8. Güney Kore Başbakanı (d. 1917) * 20 Ocak - Matt Busby, İskoç teknik direktör (d. 1909) * 22 Ocak ** Jean-Louis Barrault, Fransız oyuncu ve yönetmen (d. 1910) ** Telly Savalas, Amerikalı oyuncu (d. 1924) * 29 Ocak - Ulrike Maier, Avusturyalı kayakçı (d. 1967) * 30 Ocak - Pierre Boulle, Fransız yazar (d. 1912) === Şubat === * 1 Şubat - Olan Soule, Amerikalı oyuncu (d. 1909) * 2 Şubat - Marija Gimbutas, Litvan-Amerikalı arkeolog ve antropolog (d. 1921) * 6 Şubat - Jack Kirby, Amerikalı çizgi roman yazarı ve editörü (d. 1917) * 7 Şubat - Witold Lutosławski, Polonyalı besteci (d. 1913) * 9 Şubat - Howard Martin Temin, Amerikalı biyolog (d. 1934) * 11 Şubat - Paul Feyerabend, Avusturyalı filozof (d. 1924) * 14 Şubat - Andrey Çikatilo, Rus seri katil (d. 1936) * 17 Şubat - Garbis İstanbulluoğlu, Ermeni asıllı Türk futbolcu ve teknik direktör (d. 1927) * 19 Şubat - Derek Jarman, İngiliz film yönetmeni (d. 1942) * 24 Şubat - Dinah Shore, Amerikalı oyuncu ve şarkıcı (d. 1916) * 26 Şubat ** Tarık Buğra, Türk yazar (d. 1918) ** Bill Hicks, Amerikalı komedyen (d. 1961) === Mart === * 4 Mart - John Candy, Kanadalı komedyen ve oyuncu (d. 1950) * 6 Mart - Melina Mercouri, Yunan siyasetçi ve oyuncu (d. 1920) * 9 Mart ** Charles Bukowski, Amerikalı yazar (d. 1920) ** Fernando Rey, İspanyol oyuncu (d. 1917) * 12 Mart - Mehmed Orhan Osmanoğlu, 42. Osmanlı Hanedan Reisi (d. 1909) * 16 Mart - Medeni Berk, 7. Türkiye Cumhuriyeti Başbakan Yardımcısı (d. 1913) * 23 Mart - Giulietta Masina, İtalyan kadın oyuncu (d. 1921) * 29 Mart - Eugene Ionesco, Rumen tiyatro yazarı (d. 1909) === Nisan === * 1 Nisan ** Léon Degrelle, Belçikalı Nazi (d. 1906) ** Gennadi Voronov, 24. Rusya SFSC Başkanı (d. 1910) ** Robert Doisneau, Fransız fotoğraf sanatçısı (d. 1912) * 5 Nisan - Kurt Cobain, Amerikalı şarkıcı ve söz yazarı (d. 1967) * 6 Nisan ** Juvénal Habyarimana, 3. Ruanda Devlet Başkan (d. 1937) ** Cyprien Ntaryamira, 5. Burundi Devlet Başkan (d. 1955) * 7 Nisan - Agathe Uwilingiyimana, 4. Ruanda Başbakanı (d. 1953) * 15 Nisan - John Curry, İngiliz buz patencisi (d. 1949) * 16 Nisan - Ralph Ellison, Amerikalı yazar (d. 1914) * 17 Nisan - Roger Wolcott Sperry, Amerikalı nöropsikolog (d. 1913) * 22 Nisan - Richard Nixon, 37. Amerika Birleşik Devletleri Başkanı (d. 1913) * 28 Nisan - Berton Roueché, Amerikalı gazeteci ve yazar (d. 1910) * 30 Nisan - Roland Ratzenberger, Avusturyalı Formula 1 pilotu (d. 1960) === Mayıs === * 1 Mayıs - Ayrton Senna, Brezilyalı Formula 1 pilotu (d. 1960) * 7 Mayıs - Clement Greenberg, Amerikalı sanat eleştirmeni (d. 1909) * 8 Mayıs - George Peppard, Amerikalı oyuncu (d. 1928) * 10 Mayıs - John Wayne Gacy, Amerikalı seri katil (d. 1942) * 12 Mayıs - Erik Erikson, Alman-Amerikalı psikolog (d. 1902) * 13 Mayıs - Manfred Wörner, 7. NATO Genel Sekreteri (d. 1934) * 14 Mayıs - Cihat Arman, Türk kaleci ve teknik direktör (d. 1915) * 19 Mayıs - Jacqueline Kennedy Onassis, 35. Amerika Birleşik Devletleri First Lady'si (d. 1929) * 21 Mayıs - Giovanni Goria, 46. İtalya Başbakanı (d. 1943) * 25 Mayıs - Fikret Arıcan, Türk futbolcu ve teknik direktör (d. 1912) * 29 Mayıs - Erich Honecker, 2. Doğu Almanya lideri (d. 1912) * 31 Mayıs - Uzay Heparı, Türk besteci (d. 1969) === Haziran === * 4 Haziran - Massimo Troisi, İtalyan aktör (d. 1953) * 9 Haziran - Jan Tinbergen, Hollandalı iktisatçı (d. 1903) * 14 Haziran - Henry Mancini, Amerikalı besteci ve aranjör (d. 1924) * 15 Haziran - Kristen Pfaff, Amerikalı basçı (d. 1967) * 15 Haziran - Ahmet Kostarika, Türk sinema oyuncusu (d. 1927) * 20 Haziran - Jay Miner, Tümleşik devre tasarımcısı (d. 1932) === Temmuz === * 2 Temmuz - Andrés Escobar, Kolombiyalı futbolcu (d. 1967) * 8 Temmuz - Kim Il-sung, 1. Kuzey Kore Yüce Lideri (d. 1912) * 10 Temmuz - Şemsi Yastıman, Türk Halk Müziği sanatçısı (d. 1923) * 13 Temmuz - Ayfer Feray, Türk oyuncu (d. 1928) * 20 Temmuz - Paul Delvaux, Belçikalı ressam (d. 1897) * 27 Temmuz - Kevin Carter, Güney Afrikalı fotoğrafçı (d. 1960) === Ağustos === * 11 Ağustos - Peter Cushing, İngiliz oyuncu (d. 1913) * 14 Ağustos - Elias Canetti, Bulgar kökenli Alman yazar (d. 1905) * 18 Ağustos - Richard Laurence Millington Synge, Britanyalı biyokimyacı (d. 1914) * 19 Ağustos - Linus Pauling, Amerikalı kuantum kimyageri ve biyokimyacı (d. 1901) * 23 Ağustos - Zoltán Fábri, Macar yönetmen ve senarist (d. 1917) * 30 Ağustos - Lindsay Anderson, İngiliz film yönetmeni (d. 1923) === Eylül === * 3 Eylül - Billy Wright, İngliz futbolcu ve teknik direktör (d. 1924) * 7 Eylül ** James Clavell, Avustralya doğumlu Britanyalı yazar (d. 1921) ** Terence Young, İngiliz film yönetmeni (d. 1915) * 10 Eylül - Max Morlock, Alman futbolcu (d. 1925) * 11 Eylül - Jessica Tandy, İngliz oyuncu (d. 1909) * 12 Eylül - Boris Yegorov, Sovyet doktor ve kozmonot (d. 1937) * 17 Eylül - Karl Popper, Avusturyalı- İngiliz filozof (d. 1902) * 22 Eylül - Hedwig Potthast, Heinrich Himmler'in metresi (d. 1912) * 26 Eylül - Louis Ferdinand, Prusya Prensi (d. 1907) * 30 Eylül - André Michel Lwoff, Fransız mikrobiyolog (d. 1902) === Ekim === * 11 Ekim - Ahmediye Cebrayılov, Azeri asıllı Sovyet asker (d. 1920) * 20 Ekim - Burt Lancaster, Amerikalı oyuncu (d. 1913) * 22 Ekim - Rollo May, Amerikalı varoluşçu psikolog (d. 1909) * 24 Ekim - Raúl Juliá, Porto Rikolu oyuncu (d. 1940) * 25 Ekim - Mildred Natwick, Amerikalı aktris (d. 1905) === Kasım === * 1 Kasım - Richard Krautheimer, Alman sanat ve mimarlık tarihçisi (d. 1897) * 12 Kasım - Wilma Rudolph, Amerikalı kısa mesafe koşucusu (d. 1940) * 28 Kasım - Jeffrey Dahmer, Amerikalı seri katil (d. 1960) * 30 Kasım - Guy Debord, Fransız Marksist filozof, yazar ve sinemacı (d. 1931) === Aralık === * 2 Aralık - Orhan Şaik Gökyay, Türk edebiyat, tarih ve dil araştırmacısı, şair (d. 1902) * 8 Aralık ** Enrique Líster, İspanyol asker ve siyasetçi (d. 1907) ** Antonio Carlos Jobim, Brezilyalı besteci (d. 1927) * 13 Aralık - Antoine Pinay, 70. Fransa Başbakanı (d. 1891) * 20 Aralık - Dean Rusk, 54. Amerika Birleşik Devletleri Dışişleri Bakanı (d. 1909) * 24 Aralık - John Osborne, İngiliz oyun yazarı (d. 1929) === Tarihi bilinmeyenler === * Murat Canbaş - Türk sporcu (d. 1974) == Nobel Ödülleri == * Fizik – Bertram N. Brockhouse, Clifford Glenwood Shull * Kimya – George Andrew Olah * Tıp – Alfred G. Gilman, Martin Rodbell * Edebiyat – Kenzaburo Oe * Barış – Yasser Arafat, Shimon Peres, Yitzhak Rabin * Ekonomi – Reinhard Selten, John Forbes Nash, John Harsanyi

1992 çarşamba günü başlayan bir artık yıldır. == Olaylar == * 1 Ocak - Schengen Antlaşması yürürlüğe girdi. * 9 Ocak - Bosna'da Sırp Cumhuriyeti kuruldu. * 25 Şubat - Hocalı Katliamı: Azerbaycan'ın Dağlık Karabağ bölgesinde yaklaşık 613 Azeri sivil, Ermeni silahlı kuvetleri tarafından öldürüldü. * 3 Mart - Bosna-Hersek, Sırpların boykot ettiği referandum sonucu Yugoslavya'dan bağımsızlığını ilan etti. * 27 Nisan - Sosyalist Yugoslavya'nın geriye kalan son parçaları olan Sırbistan ve Karadağ, komünizm'e son vererek Yugoslavya Federal Cumhuriyeti'ni kurdular. * * 13 Mart - Erzincan'da meydana gelen 6.8 şiddetindeki deprem sonucunda 653 ölü, 4000 yaralı. * 12 Mayıs - Heavy Metal grubu Iron Maiden dokuzuncu albümü Fear of the Dark'ı yayınladı. * 4 Haziran - 14 Haziran - Rio Çevre ve Kalkınma Bildirgesi kabul edildi. * 2 Ekim - Ege Denizi'nde yapılan "Kararlılık Gösterisi 92" adlı NATO Tatbikatı sırasında Amerikan Saratoga gemisinden atılan iki adet sea sparrow füzesinin Türk Deniz Kuvvetleri'ne ait TCG Muavenet muhrib'ini vurması sonucu, 5 denizci öldü. == Doğumlar == === Ocak === * 1 Ocak – Jack Wilshere, İngiliz futbolcu * 10 Ocak - Christian Atsu, Ganalı futbolcu (ö. 2023) * 19 Ocak ** Logan Lerman, Amerikalı oyuncu ** Shawn Johnson, Amerikalı jimnastikçi * 21 Ocak ** Kamer Mani, Türk basketbolcu ** Stanislav Murihin, Rus futbolcu * 26 Ocak - Alassane També, Fransız futbolcu === Şubat === * 3 Şubat - Anindya Kusuma Putri, Endonezyalı manken * 5 Şubat - Neymar, Brezilyalı futbolcu * 11 Şubat – Taylor Lautner, Amerikalı oyuncu ve dövüşçü * 14 Şubat – Freddie Highmore, İngiliz oyuncu * 17 Şubat - Andrei Girotto, Brezilyalı futbolcu * 20 Şubat - Jordon Hooper, Amerikalı basketbolcu * 17 Şubat – Meaghan Jette Martin, Amerikalı oyuncu * 27 Şubat - Özlem Öztürk, Türk basketbolcu === Mart === * 1 Mart - Ramal Aslanov, Azeri kickboksçu * 4 Mart - Jared Sullinger, Amerikalı basketbolcu * 10 Mart – Emily Osment, Amerikalı oyuncu ve şarkıcı * 13 Mart - Kaya Scodelario, İngiliz oyuncu * 26 Mart – Haley Ramm, Amerikalı oyuncu === Nisan === * 3 Nisan - Yuliya Efimova, Rus yüzücü * 4 Nisan ** Alexa Nikolas, Amerikalı oyuncu ** Orhan Humbatov, Azeri asker * 7 Nisan - Alexis Jordan, Amerikalı oyuncu * 14 Nisan - Mehdi Beşiri, İranlı bilim insanı * 19 Nisan - Marshmello, Amerikalı DJ * 23 Nisan - Zelim Bakaev, Rus şarkıcı * 27 Nisan - Adam Bartoš, Çek voleybolcu === Mayıs === * 6 Mayıs - Nilay Aydoğan, Türk basketbolcu (ö. 2023) * 12 Mayıs – Malcolm David Kelley, Amerikalı oyuncu * 26 Mayıs - Jenni Vähämaa, Fin buz patenci * 27 Mayıs - Abdul Vahab Zahiri, Afgan atlet === Haziran === * 4 Haziran – Dino Jelusić, Hırvat şarkıcı * 5 Haziran - Emily Seebohm, Avustralyalı yüzücü * 17 Haziran - Ecem Uzun, Türk oyuncu * 24 Haziran – David Alaba, Avusturyalı futbolcu * 26 Haziran - Jennette McCurdy, Amerikalı oyuncu, şarkıcı ve şarkı yazarı * 28 Haziran ** Oscar Hiljemark, İsveçli futbolcu ** Elaine Thompson-Herah, Jamaikalı atlet === Temmuz === * 2 Temmuz **Manon Houette, Fransız hentbolcu **Yuki Kagawa, Japon futbolcu * 21 Temmuz – Rachael Flatt, Amerikalı buz patenci * 22 Temmuz – Selena Gomez, Amerikalı aktris ve şarkıcı * 23 Temmuz – Konstantinos Tzortziou, Yunan e-sporcu * 30 Temmuz - Anissa Blondin, Belçikalı manken === Ağustos === * 1 Ağustos - Karyağdı Ahmedov, Azeri asker * 4 Ağustos – Dylan ve Cole Sprouse, Amerikalı ikiz oyuncular * 7 Ağustos ** Ariel Camacho, Meksikalı şarkıcı ve söz yazarı (ö. 2015) ** Yusuf Yazıcı, Türk futbolcu * 11 Ağustos - Bryce Cotton, Amerikalı basketbolcu * 14 Ağustos - Habib Şen, Türk futbolcu (ö. 2011) * 18 Ağustos – Frances Bean Cobain, Kurt Cobain ve Courtney Love'ın kızı * 20 Ağustos – Demi Lovato, Amerikalı şarkıcı === Eylül === * 7 Eylül **Gizem Karaca, Türk manken ve oyuncu **Alican Süner, Türk kemancı **Martin Hinteregger, Avusturyalı futbolcu **Aleksey Lutsenko, Kazak profesyonel bisikletçi * 8 Eylül **Sakiko Ikeda, Japon milli futbolcu **Bernard Anício Caldeira Duarte, Brezilyalı futbolcu **Koki Takenaka, Japon eski futbolcu **Simon Thern, İsveçli futbolcu * 9 Eylül - Başaran Saraçoğlu, Türk futbolcu * 14 Eylül - Vügar Şirinli, Azeri judocu * 16 Eylül - Nick Jonas, Amerikalı şarkıcı * 22 Eylül - Benedikt Saller, Alman futbolcu * 23 Eylül - Oğuzhan Özyakup, Türk futbolcu === Ekim === * 8 Ekim - Terran Petteway, Amerikalı basketbolcu * 11 Ekim - Cardi B, Amerikalı rapçi * 12 Ekim – Josh Hutcherson, Amerikalı oyuncu * 20 Ekim - Ksenia Semenova, Rus artistik jimnastikçi * 23 Ekim - Cassie Laine, Amerikalı pornografik film oyuncusu * 24 Ekim - Emel Sığırcı, Türk basketbolcu === Kasım === * 7 Kasım - Andrea Londo, Meksikalı- Amerikalı oyuncu * 23 Kasım - Miley Cyrus, Amerikalı şarkıcı ve oyuncu === Aralık === *4 Aralık-Kim Seok-Jin Güney Koreli şarkıcı,söz yazarı * 7 Aralık - Joshua Bonehill-Paine, İngiliz milliyetçi * 13 Aralık - Andrea Radonjić, Sırp manken * 18 Aralık - Bridgit Mendler, Amerikalı şarkıcı ve oyuncu *20 Aralık- Hayal Köseoğlu,Türk oyuncu == Ölümler == === Ocak === * 1 Ocak – Grace Hopper, Amerikalı bilim insanı (d. 1906) * 3 Ocak – Judith Anderson, Avustralyalı oyuncu (d. 1897) * 14 Ocak – Yadigar Ejder, Türk sinema oyuncusu (d. 1947) * 26 Ocak – José Ferrer, Porto Riko'lu oyuncu (d. 1912) === Şubat === * 7 Şubat - Mevhibe İnönü, 2. Cumhurbaşkanı İsmet İnönü'nün eşi (d. 1897) * 25 Şubat - Hıfzı Veldet Velidedeoğlu, Türk bilim insanı === Mart === * 9 Mart – Menachem Begin, 6. İsrail başbakanı, Nobel Barış Ödülü sahibi (d. 1913) * 23 Mart – Friedrich Hayek, Avusturyalı ekonomist, Nobel Ödülü sahibi (d. 1899) === Nisan === * 5 Nisan – Sam Walton, Amerikalı iş insanı, Walmart'ın kurucusu (d. 1918) * 6 Nisan – Isaac Asimov, Rus asıllı Amerikalı yazar * 13 Nisan – Feza Gürsey, Türk fizikçi (d. 1921) * 20 Nisan – Benny Hill, İngiliz komedyen ve oyuncu (d. 1924) * 23 Nisan – Satyajit Ray, Hindistanlı film yapımcısı (d. 1921) === Mayıs === * 6 Mayıs - Marlene Dietrich, Alman sinema oyuncusu ve şarkıcı (d. 1901) * 22 Mayıs - Atahualpa Yupanqui, Arjantinli besteci (d. 22 Ocak 1908) * 30 Mayıs – Karl Carstens, Almanya Federal Cumhuriyeti'nin 5. Cumhurbaşkanı (d. 1914) === Haziran === * 28 Haziran – Mikhail Tal, Sekizinci Dünya Satranç şampiyonu (d. 1936) === Temmuz === * 4 Temmuz - Astor Piazzolla, Arjantinli bandoneoncu (d. 11 Mart 1921) * 22 Temmuz - Toto Karaca, Türk tiyatro ve bale sanatçısı (d. 1912). *31 Temmuz - Ralph Strait, Amerikalı televizyon ve sinema oyuncusu (d. 1936) === Ağustos === * 12 Ağustos - John Cage, Amerikalı besteci, filozof, yazar ve baskıcı * 25 Ağustos - Nisa Serezli, tiyatro ve sinema sanatçısı === Eylül === * 6 Eylül - Cevat Kurtuluş, sinema oyuncusu === Ekim === * 6 Ekim – Denholm Elliott, İngiliz oyuncu (d. 1922) * 7 Ekim – Tevfik Esenç, Ubıhça'yı son konuşan kişi (d. 1904) * 8 Ekim – Willy Brandt, Federal Almanya başbakanı (d. 1913) * 12 Ekim – John Hancock, Amerikalı oyuncu (d. 1941) * 27 Ekim – David Bohm, Kuantum mekaniği fizikçisi (d. 1917) === Kasım === * 7 Kasım - Alexander Dubček, Slovak politikacı (d. 1921) * 23 Kasım - Vasfi Rıza Zobu, tiyatro ve sinema sanatçısı (d. 1902) === Aralık === * 9 Aralık - Geoffroy Chodron de Courcel, Fransız diplomat (d. 1912) * 21 Aralık - Stella Adler, Amerikalı oyuncu ve oyunculuk öğretmeni (d. 1901) * 24 Aralık - Peyo (Asıl adı Pierre Culliford), Belçikalı karikatürist (d. 1928) === Tarihi bilinmeyenler === * Remziye Hisar, Türkiye'nin ilk kadın kimyageri (d. 1902) == 1992 Nobel ödülünü kazananlar == Fizik - Georges Charpak Kimya - Rudolph A. Marcus Tıp - Edmond H.Fischer, Edwin G. Krebs Edebiyat - Derek Walcott Barış - Rigoberta Menchú Ekonomi - Gary Becker == Ayrıca bakınız == * 1992'de Türkiye

1998 (MCMXCVIII) perşembe günü başlayan bir yıldır. 1998 yılında Türkiye'deki olaylar için 1998'de Türkiye sayfasına bakınız. == Olaylar == === Ocak === * 1 Ocak - Avrupa Merkez Bankası kuruldu. * 16 Ocak - Yargıtay Başsavcısı Vural Savaş tarafından açılan davada Anayasa Mahkemesi Refah Partisi'ni kapattı. Genel Başkan Necmettin Erbakan ile bazı yöneticilere 5 yıl siyaset yapmama cezası verildi. === Mart === * 23 Mart - Heavy Metal grubu Iron Maiden on birinci albümü Virtual XI'ı yayınladı. === Haziran === * 10 Haziran - 1998 FIFA Dünya Kupası Brezilya-İskoçya maçı ile başladı. * 27 Haziran - Adana Ceyhan'da meydana gelen 6.3 lük depremde 145 kişi öldü, 1041 kişi yaralandı. === Temmuz === * 12 Temmuz - 1998 FIFA Dünya Kupası Finalinde ev sahibi Fransa, Brezilya yı 3-0 mağlup ederek ilk dünya kupası şampiyonluğunu elde etti. * 27 Temmuz - Bern'de Safari adlı restorana düzenlenen saldırıda 4 kişi öldü. Saldırganlardan biri olan Türk vatandaşı, eski TİKKO üyesi Mustafa Karahan 2012 yılında İstanbul'da yakalandı. === Ağustos === * 7 Ağustos - Trabzon Beşköy'de meydana gelen sel felaketinde 47 kişi öldü. * 7 Ağustos - Amerika Birleşik Devletleri'nin Darüsselam ve Nairobi'deki konsolosluklarına yapılan bombalı saldırılarda 224 kişi öldü. * 8 Ağustos - Sunni çizgideki Taliban, Mezar-ı Şerif'te çoğu diplomat olan 11 İranlıyı öldürdü. === Ekim === * 20 Ekim - Türkiye ile Suriye arasında Adana Mutabakatı imzalandı. == Doğumlar == === Ocak === * 1 Ocak - Hilal Zeyneb Saraç, Türk yüzücü * 5 Ocak - Merve Arı, Türk basketbolcu * 11 Ocak - Laura Roge, Alman oyuncu * 13 Ocak - Abdou Harroui, Hollandalı futbolcu === Şubat === * 15 Şubat - Zachary Gordon, Oyuncu * 26 Şubat - Ege Tanman, Türk Oyuncu === Mart === * 14 Mart - Neslican Tay Türk kanser aktivisti (ö.2019) === Nisan === * 6 Nisan - Peyton Roi List, Amerikalı çocuk oyuncu ve çocuk model. * 9 Nisan ** Elle Fanning, Amerikalı oyuncu ** Enes Batur Sungurtekin, Türk Youtuber === Mayıs === * 11 Mayıs - Görkem Doğan, Türk basketbolcu * 12 Mayıs - Dilara Kurtulmuş, Türk çocuk oyuncu * 13 Mayıs - Pablo Calderón, Arjantinli futbolcu * 17 Mayıs - Abdulrahman Akkad, Suriyeli blog yazarı ve insan hakları aktivisti * 26 Mayıs - Vladimir Arzumanyan, Ermeni şarkıcı ve söz yazarı. *28 Mayıs-Dahyun,Güney Koreli şarkıcı === Haziran === * 11 Haziran - Fırat Can Aydın, Türk dizi oyuncusu === Temmuz === * 8 Temmuz - Jaden Smith, Amerikalı oyuncu * 21 Temmuz **İlayda Akdoğan, Türk oyuncu **Blerta Leka, Arnavut manken * 31 Temmuz - Çağatay Akman Türk şarkıcı === Ağustos === * 8 Ağustos - Ronan Parke, İngiliz şarkıcı * 8 Ağustos - Shawn Mendes, Amerikalı şarkıcı * 16 Ağustos - Rachel Traets, Hollandalı şarkıcı. * 25 Ağustos - China Anne McClain, Amerikalı genç şarkıcı, söz yazarı * 26 Ağustos - Berke Aygündüz, Türk basketbolcu === Eylül === * 7 Eylül **Manita Hang, Kamboçyalı manken **Gerardo Arteaga, Meksikalı futbolcu **Moisés Villarroel Angulo, Bolivyalı milli futbolcu **Roberto Alvarado, Meksikalı futbolcu * 8 Eylül **Sierra Capri, Amerikalı oyuncu **Steven Alzate, Kolombiyalı milli futbolcu **Daiki Sugioka, Japon milli futbolcusu * 9 Eylül - Colin Dagba, Fransız futbolcu === Ekim === * 11 Ekim - Leandro Henrique do Nascimento, Brezilyalı futbolcu * 16 Ekim - Andrés Andrade, Panamalı futbolcu * 22 Ekim - Roddy Ricch, Amerikalı rapçı === Kasım === * 23 Kasım - Bradley Steven Perry, oyuncu. === Aralık === == Ölümler == === Ocak === * 1 Ocak - Helen Wills Moody, Amerikalı tenis oyuncusu (d. 1905) * 14 Ocak - Safiye Ayla, Türk Sanat Müziği yorumcusu (d. 1907) * 17 Ocak - Gökhan Semiz, Grup Vitamin solisti, söz yazarı, besteci, müzisyen, tiyatro sanatçısı (d. 1969) === Mart === * 16 Mart - Pertev Naili Boratav, Türk halkbilimcisi (d. 1907) * 19 Mart - Hanzade Sultan, son Osmanlı padişahı Sultan Vahdettin ve son halife Abdülmecit Efendi’nin torunudur (d. 1923) * 20 Mart - Amerikalı caz müzisyeni ve saksafoncu (d. 1956) === Nisan === * 15 Nisan - Pol Pot, Kamboçya başbakanı (d. 1928) === Mayıs === * 14 Mayıs - Frank Sinatra, Amerikalı şarkıcı (d. 1915) * 15 Mayıs - Naim Talu, eski başbakan (d. 1919) * 16 Mayıs - Sevim Tanürek, Türk Müziği sanatçısı (d. 1934) * 20 Mayıs - Santiago Álvarez, Kübalı film yönetmeni (d. 1919) === Haziran === * 2 Haziran - Sohrab Şahit Sales, İranlı yönetmen (d. 1944) * 8 Haziran - Maria Reiche, Peru'daki Nazca çizgilerini araştırması ile ünlü olan Almanya doğumlu matematikçi ve arkeolog. * 27 Haziran ** Kerim Tekin, Türk pop müziği sanatçısı (d. 1975) ** Ali Münif İslamoğlu, Türk siyasetçi (d. 1917) === Ağustos === * 23 Ağustos - Ahmet Hamdi Boyacıoğlu, Türk Hukukçu (d.1920) === Eylül === * 6 Eylül - Akira Kurosava, Japon yönetmen, yapımcı, senarist ve kurgucu (d.1910) * 7 Eylül - Mario Bardi, İtalyan ressam (d. 1922) === Ekim === * 28 Ekim - Ted Hughes, İngiliz yazar ve çocuk edebiyatçısıdır (d. 1930) === Kasım === * 8 Kasım - Erol Taş, Türk sinema oyuncusu (d. 1928) * 19 Kasım - Alan J. Pakula, Polonya asıllı, Amerikalı film yönetmeni, yazar, yapımcı (d. 1928) === Aralık === * 1 Aralık - Mazhar Apa Türk iş insanı, ressam, klişeci ve Apa Ofset'in kurucusu. (d. 1905) * 30 Aralık ** Keisuke Kinoshita, Japon film yönetmeni (d. 1912) ** George Webb, İngiliz aktör (d. 1911)

Anton Pavloviç Çehov (, ; 29 Ocak 1860 - 15 Temmuz 1904), Rus oyun ve kısa öykü yazarıdır. Tarihte kısa öykü alanında en iyi yazarlar arasında sayılmaktadır. Oyun yazarı olarak kariyerinde dört klasik eser üretmiş ve en iyi kısa öyküleri, yazarlar ve eleştirmenler tarafından olumlu eleştiriler almıştır."Greatest short story writer who ever lived." Raymond Carver (in Rosamund Bartlett's introduction to About Love and Other Stories, XX); "Quite probably. the best short-story writer ever." A Chekhov Lexicon , by William Boyd, The Guardian, 3 Temmuz 2004. Erişim tarihi: 16 Şubat 2007."Stories ... which are among the supreme achievements in prose narrative." Vodka miniatures, belching and angry cats, George Steiner's review of The Undiscovered Chekhov, in The Observer, 13 Mayıs 2001. Erişim tarihi: 16 Şubat 2007. Çehov, Henrik Ibsen ve August Strindberg ile birlikte çoğu zaman tiyatroda erken modernizmin doğuşundaki üç yaratıcı figürden biri olarak anılmaktadır.Harold Bloom, Genius: A Study of One Hundred Exemplary Authors. Çehov, edebî kariyerinin çoğunda tıp doktoru olarak çalışmış ve "Tıp benim nikâhlı karım, edebiyat ise metresim." sözlerini dile getirmiştir.Letter to Alexei Suvorin, 11 Eylül 1888. Anton Çehov'un Mektupları.. Çehov, 1896'daki Martı gösteriminden sonra tiyatroyu bırakmıştır fakat oyun, Konstantin Stanislavski'nin Moskova Sanat Tiyatrosu tarafından 1898'de yeniden canlandırılmıştır. Moskova Sanat Tiyatrosu, daha sonra Çehov'un Vanya Dayı'sını sahnelemiş ve Çehov'un son iki oyunu Üç Kızkardeş ile Vişne Bahçesi'nin galasını yapmıştır. Çehov geleneksel eylem yerine bir "ruh hali tiyatrosu" ve "metinde batık bir yaşam" sunduğu için bu dört eser, hem seyirciye hem oyuncu topluluğuna meydan okumayı sunmaktadır. Çehov ilk başta sadece maddi kazanç için yazılar yazmış ancak sanatsal hırsları arttıkça modern kısa öykünün evrimini etkileyen biçimsel yenilikler yapmıştır."Chekhov is said to be the father of the modern short story". ; "He brought something new into literature." James Joyce, in Arthur Power, Conversations with James Joyce, Usborne Publishing Ltd, 1974, , 57; "Tchehov's breach with the classical tradition is the most significant event in modern literature", John Middleton Murry, in Athenaeum, 8 Nisan 1922, cited in Bartlett's introduction to About Love. Okuyuculara verdiği zorluklardan ötürü özür dilememiş ve bir sanatçının rolünün soru sormak olduğunu ve sorulara cevap vermek olmadığını belirtmiştir. == Hayatı == === Çocukluğu === Anton Çehov, Rusya'nın güneyindeki Azak Denizi'ne bağlı bir liman şehri olan Taganrog'ta 29 Ocak 1860 ( 17 Ocak) tarihinde Büyük St. Anthony bayramında altı çocuklu bir ailenin üçüncü çocuğu olarak dünyaya gelmiştir. Eski bir serf ile Ukraynalı bir kadının oğlu olan: Egor Mikhailovich Chekhov ve Efrosinia Emelianovna babası Pavel Yegorovich Çehov, Kobeliaky (günümüz Ukrayna'sında Poltava Oblastı) yakınlarındaki Vilkhovatka köyündendi ve bir bakkal işletiyordu. Kilise korosu şefi, dindar bir Ortodoks Hristiyan olan ve çocuklarına fiziksel istismarda bulunan babası Pavel Çehov, bazı tarihçiler tarafından oğlunun iki yüzlülükle ilgili birçok portresi için bir model olarak görülmüştür. Çehov'un annesi Yevgeniya (Morozova), Rusya'nın her yerinde kumaş tüccarı babasıyla yaptığı yolculukların hikâyeleriyle çocukları eğlendiren mükemmel bir hikâye anlatıcısıydı.Payne, XVII.Chekhov ile Taganrog , Taganrog şehrinin sitesi. Çehov, "Biz, yeteneklerimizi babamızdan aldık ama ruhumuz, annemizden." diye belirtmiştir.From the biographical sketch, adapted from a memoir by Chekhov's brother Mihail, which prefaces Constance Garnett's translation of Chekhov's letters, 1920. Yetişkinlik döneminde Çehov, erkek kardeşi Alexander'ın, karısı ve çocuklarına karşı gösterdiği bazı davranışları, kendisine Pavel'ın tiranlığını hatırlatarak eleştirdi: "Annemizin gençliğini mahveden şeyin, zorbalık ve yalan olduğunu hatırlamanızı rica ediyorum. Zorbalık ve yalan, çocukluğumuzu o kadar berbat etti ki, ürküntüye kapılmadan ve tiksinmeden o günleri düşünemiyorum. Çorbanın çok fazla tuzlu olması üzerine sinir krizi geçirdiği ve annemize aptal dediği zaman hissettiğimiz korku ve iğrenmeyi hatırlayın."Kardeşi Alexander'a Mektuplar, 2 Ocak 1889, in .Another insight into Chekhov's childhood came in a letter to his publisher and friend Alexei Suvorin: "From my childhood I have believed in progress, and I could not help believing in it since the difference between the time when I used to be thrashed and when they gave up thrashing me was tremendous." Letter to Suvorin, 27 Mart 1894. Anton Çehov'un Mektupları. Çehov, Taganrog'daki Yunan Okulu ile Taganrog Gymnasium'da (daha sonra Çehov Gymnasium olarak değiştirildi) eğitim aldı ve Taganrog Gymnasium'da Eski Yunanca dersinin bir sınavında geçemeyince on beş yaşındayken sınıfta kaldı.Bartlett, 4-5. Taganrog'taki Yunan Ortodoks manastırında ve babasının korolarında şarkı söyledi. 1892 tarihli bir mektubunda çocukluğunu tanımlamak için "ıstırap" kelimesini kullandı ve şunları belirtmiştir: > "Kardeşlerim ve ben kilisenin ortasında dururken "May my prayer be exalted" > ya da "The Archangel's Voice" triosunu söylerken herkes bize duygulu bir > şekilde bakıyor ve ailelerimizi kıskanıyordu ama biz o sırada kendimizi > küçük mahkûmlar gibi hissediyorduk."Letter to I.L. Shcheglov, 9 Mart 1892. > Anton Çehov'un Mektupları. Çehov daha sonra Ateist oldu. 1876'da, Çehov'un babası yeni bir ev inşa etmek için yaptığı harcamalar ve Mironov adında bir müteahhit tarafından aldatılma sonucu iflasını ilan etti. Borcundan ötürü hapishaneye girmemek için üniversitede okuyan en büyük iki oğlu Alexander ve Nikolay'ın yanına, Moskova'ya, kaçtı. Aile, Moskova'da yoksulluk içinde yaşadı ve Çehov'un annesi bu olayla birlikte fiziksel ve duygusal olarak çöktü.Kuzen Mihail'e mektup, 10 Mayıs 1877. Anton Çehov'un Mektupları. Çehov ailesinin mallarını satmak ve eğitimini bitirmek için geride kaldı. Çehov, üç yıl daha Taganrog'ta yaşadı ve Vişne Bahçesi'ndeki Lopakhin gibi Selivanov adında bir adamla pansiyoner olarak kaldı ve evlerinin bedelini aileden kurtarmıştı. Çehov, özel öğretmenler tutarak icabına baktığı eğitiminin parasını ödemek için saka kuşu yakalayıp sattı ve diğer işlerin yanı sıra gazetelere kısa skeçler sattı.Payne, XX. Moskova'daki ailesine yollayabileceği her rubleyi onları neşelendirebilecek mizahi mektuplar eşliğinde gönderdi. Bu süre boyunca Miguel de Cervantes, İvan Turgenyev, İvan Gonçarov ve Arthur Schopenhauer gibi kişilerinKardeşi Mihail'e Mektup, 1 Temmuz 1876. Anton Çehov'un Mektupları. eserlerini iyice ve çözümsel bir şekilde okudu ve Babasızlık adında komedi drama yazdı fakat erkek kardeşi Alexander, "masum [bir] uydurma olsa da affedilmez" olduğu için oyunu reddetti. Çehov ayrıca bir dizi aşk işlerinin de tadını çıkarıyordu ki bunlardan biri, bir öğretmenin karısıyla olan ilişkisiydi. 1879'da Çehov okulunu bitirdi, ailesinin yanına, Moskova'ya, gitti ve burada I. S. Sechenov Moskova Devlet Tıp Üniversitesi'nin tıp fakültesine kabul edildi. === İlk yazıları === Çehov, artık bütün ailenin sorumluluğunu üstlenmişti. Ailesini desteklemek ve harç ücretlerini ödemek için "Antoşa Çehonte" (Антоша Чехонте) ve "Dalaksız Adam" (Человек без селезенки) gibi takma isimler altında çağdaş Rus hayatına dair günlük kısa, komik skeçler ve vinyetler yazdı. Olağanüstü çıkışıyla yavaş yavaş Rus sokak yaşamının hicivli bir tarihçisi olarak ün kazandı ve 1882'de o zamanın önde gelen yayıncılarından Nikolai Leykin'in sahibi olduğu Oskolki (Fagmanlar) için yazıyordu. Çehov'un bu aşamadaki tonu, olgun kurgusuyla bilinenlerden daha ağırdı.."There is in these miniatures an arresting potion of cruelty ... The wonderfully compassionate Chekhov was yet to mature." "Vodka Miniatures, Belching and Angry Cats" , George Steiner's review of The Undiscovered Chekhov, The Observer, 13 Mayıs 2001. Erişim tarihi: 16 Şubat 2007. 1884'te Çehov, az para kazandığı ve fakirleri ücretsiz muayene ettiği ana mesleği hekimliğe hak kazandı. 1884 ve 1885'te Çehov kendini kan öksürürken buldu ve 1886'da nöbetler kötüleşmeye başladı fakat tüberküloz olduğunu arkadaşlarıyla ailesine itiraf edemedi. Durumunu Leykin'e "Kendi meslektaşlarım tarafından muayene edilmekten korkuyorum." sözleriyle itiraf etti.N.A.Leykin'a Mektup, 6 Nisan 1886. Anton Çehov'un Mektupları. Haftalık dergiler için yazmaya devam etti ve ailesinin daha iyi bir yere taşınmasını sağlayacak kadar yeterli para kazanıyordu. 1886'nın başlarında milyoner sermayeder Alexey Suvorin'in hem sahibi olduğu hem editörlüğünü yaptığı ve St. Petersburg'daki en popüler gazetelerden biri olan Novoye Vremya (Yeni Zaman) için yazma teklifi aldı; Çehov, satır başına Leykin'in iki katı ücret alacak ve üç kez yazacaktı. Suvorin, Çehov'la ömür boyu sürecek bir arkadaşlık başlatmıştı ve belki de Çehov'un en yakını olmuştu.In many ways, the right-wing Suvorin, whom Lenin later called "The running dog of the Tzar" (Payne, XXXV), was Chekhov's opposite; "Chekhov had to function like Suvorin's kidney, extracting the businessman's poisons." Çok geçmeden popüler ilginin yanı sıra Çehov'un edebiyatı da ilgi çekmeye başlamıştı. Dönemin ünlü bir Rus yazarı olan altmış dört yaşındaki Dmitri Grigoroviç, Çehov'un "Avcı" adlı kısa öyküsünü okuduktan sonra Çehov'a şunları yazdı:The Huntsman.. Erişim tarihi: 16 Şubat 2007. "Gerçek bir yeteneğiniz var, bir yetenek ki sizi yeni kuşaktaki yazarlar arasında ön sırada tutmakta." Ayrıca Çehov'a yavaşlaması, az yazması ve edebi kaliteye odaklanması konusunda tavsiyelerde bulunmuştur. Çehov mektuba cevap vererek mektubun kendisine "şimşek gibi" vurduğunu söylemiş ve "Öykülerimi, muhabirlerin yangınlar hakkında notlarını kaleme alması gibi -mekanik olarak, yarı bilinçle, okuyucuyla ya da kendimle ilgili hiçbir şeyi önemsemeyerek- yazıyordum." diye itirafta bulunmuştur. Erken el yazmalarının sık sık aşırı özenle yazıldığını ve sürekli gözden geçirdiğini ortaya koyması nedeniyle bu itiraf, Çehov'a kötülük yapmış olabilir.Payne, XXIV. Grigoroviç'in tavsiyesi yine de yirmi altı yaşındaki yazara daha ciddi, sanatsal bir tutkuya ilham verdi. Çehov, 1888'de Grigoroviç'in küçük bir torpiliyle Alacakaranlıkta (V Sumerkakh) adlı kısa öykü koleksiyonuyla "yüksek artistik değere sahip en iyi edebi ürün" dalında Puşkin Ödülü kazandı. === Dönüm noktası === Aşırı çalışma ve kötü sağlığından ötürü yorgun olan Çehov, 1887'de Ukrayna'ya seyahat etti ve bu seyahat onda bozkırın güzelliğini depreştirdi."There is a scent of the steppe and one hears the birds sing. I see my old friends the ravens flying over the steppe." Letter to sister Masha, 2 Nisan 1887. Anton Çehov'un Mektupları. Dönüşünde "oldukça garip ve çok özgün bir şey" olarak nitelendirdiği ve Severny Vestnik'te yayımlanan "Step" adlı novella uzunluğundaki kısa öyküsünü yazmaya başladı.Letter to Grigorovich, 12 Ocak 1888. Quoted by . Karakterlerin düşünce süreçlerine sürüklenen bir anlatıda, Çehov, evden uzakta yaşamak için gönderilen genç bir çocuk ile arkadaşlarının, bir rahibin ve bir tüccarın gözünden bozkır boyunca hafif gezinti arabasıyla bir yolculuk başlatır. "Step", "Çehov şiirinin sözlüğü" olarak adlandırılmış ve olgun kurgusunun kalitesinin çoğunu sergileyerek ve bir gazeteden ziyade edebi bir dergide yayımlanarak Çehov'a önemli bir yükselişi sağlamıştır."'The Steppe,' as Michael Finke suggests, is 'a sort of dictionary of Chekhov's poetics,' a kind of sample case of the concealed literary weapons Chekhov would deploy in his work to come." . 1887 sonbaharında, Korsh adlı bir tiyatro yöneticisi Çehov'u bir oyun yazması için görevlendirdi ve bunun sonucunda İvanov adlı oyun iki haftada yazılarak kasımda sahnelendi.From the biographical sketch, adapted from a memoir by Chekhov's brother Mikhail, which prefaces Constance Garnett's translation of Chekhov's letters, 1920. Her ne kadar Çehov bu deneyimi "berbat" bulsa ve kardeşi Alexander'a yazdığı mektupta kaotik ürünün komik bir portresi olduğundan bahsetse de oyun hit olmuş ve özgünlüğe sahip bir çalışma olarak övülmüştür.Kardeşi Alexander'a mektup, 20 Kasım 1887. Anton Çehov'un Mektupları. Ayrıca Çehov o dönemde tam anlamıyla farkında olmasa da Martı (yazım yılı 1895), Vanya Dayı (yazım yılı 1897), Üç Kızkardeş (yazım yılı 1900) ile Vişne Bahçesi (yazım yılı 1903) gibi oyunları bugün bile oyunculuk aracına sağduyulu olan devrimci bir omurga olarak hizmet etmektedir: insanların gerçekte birbirlerine nasıl davrandıklarını ve (birbirleri ile) nasıl konuştukları üzerine "gerçekçiliği" yeniden yaratma ve ifade etme çabası ve izleyicinin insan olmanın ne anlama geldiğine dair bütün ayrıntılarıyla (olduğu gibi) kendi tanımını yansıtması umuduyla insani durumu mümkün olduğu kadar doğru bir şekilde ifade etmek için sahneye dönüştürmek. Bu oyunculuk sanatına yaklaşma felsefesi sadece değişmeyen bir özellik değil ayrıca 20. yüzyılın büyük bir bölümünden bu güne kadar oyunculuğun temel taşıdır. Mikhail Çehov, Ivanov'u kardeşinin entelektüel gelişimi ve edebi kariyerinde önemli bir an olarak değerlendirmiştir. Bu dönemden itibaren Çehov'un bir gözlemi ortaya çıkmıştır ve bu, Çehov'un tüfeği olarak bilinmektedir. Bu gözleme göre, bir anlatıdaki her ögenin gerekli ve yeri doldurulamazdır ve her şeyin ortadan kaldırılır. > "Hikâye ile alakalı olmayan her şeyi kaldırın. Eğer ilk bölümde 'duvarda bir > tüfek asılı' diyorsanız ikinci veya üçüncü bölümde o silah patlamalıdır. > Eğer ateşlenmeyecekse, o silah orada asılı olmamalıdır."S. Shchukin, Memoirs > (1911) :—Anton Çehov Çehov'un kardeşi Nikolay'ın 1889'da tüberkülozdan ölmesi Sıkıcı Bir Öykü'ye ilham kaynağı olmuştur ve hayatının sonunda hayatının amaçsız geçtiğini fark eden bir adam hakkında olan eser, aynı yılın eylülünde bitirilmiştir."A Dreary Story." . Erişim tarihi 16 Şubat 2007. Nikolay'ın ölümünden sonra kardeşi Çehov'un depresyonda ve huzursuz olduğunu yazan Mikhail Çehov, hukuk çalışmalarının bir parçası olarak o dönem cezaevlerini araştırıyordu ve Anton Çehov, kendi hayatında bir amaç için, bir süre sonra cezaevi reformu meselesini takıntı haline getirmiştir. === Sahalin === 1890'da Çehov, Japonya'nın kuzeyindeki katorga yani ceza kolonisi olan Sahalin Adası ile Uzak Doğu Rusyası'na tren, at arabası ve nehir vapuru ile zorlu bir yolculuğa çıkmış ve burada üç ay boyunca binlerce mahkûm ve yerleşimci ile bir nüfus sayımı için görüşme yapmıştır. Çehov'un Sahalin'e yaptığı iki buçuk aylık yolculuk sırasında yazdığı mektuplar en iyileri arasında sayılmaktadır. Kız kardeşine Tomsk hakkında yazdıklarıyla şehir kötü bir üne sahip olmuştur. > "Tomsk çok sıkıcı bir kasaba. Tanıştığım sarhoşlardan ve bana saygılarını > göstermek için otele gelen entelektüel insanlardan yola çıkarak karar > verirsem sakinleri de çok sıkıcı.Letter to sister, Masha, 20 Mayıs 1890. > Anton Çehov'un Mektupları. Çehov, Sahalin'de kırbaçlama, malzemelerin zimmete geçirilmesi ve kadınların fuhuşa zorlanması dahil birçok şeye şahit olmuştur ve bunlar da onu dehşete düşürmüş ve öfkelendirmiştir. "Öyle anlar vardı ki insanın alçalmasının en uç sınırlarını gördüğümü hissettim." diye yazmıştır. Özellikle, ceza kolonisinde yaşayan çocukların aileleriyle yaşadığı kötü durumdan etkilenmiştir. Örneğin: > "Amur üzerinde vapurda Sahalin'e giderken karısını öldüren ve ayaklarına > pranga takılan bir mahkûm vardı. Altı yaşındaki küçük kızı da onunlaydı. > Mahkûmun küçük kızı peşinden sürüklediğini fark ettim ve [küçük kız] onun > prangalarını tutuyordu. Gece olduğunda çocuk, asker ve mahkûmların birlikte > yığın halde uyuduğu yerde uyuyordu.A.F.Koni'ye Mektup, 16 Ocak 1891. Anton > Çehov'un Mektupları. Çehov daha sonra yardımın bir cevap olmadığı ancak devletin mahkûmlara insanî muameleyi finanse etme görevi olduğu sonucuna varmıştır. Elde ettiği bulgular, 1893 ile 1894'te Ostrov Sakhalin (Sahalin Adası) adıyla edebi değil de toplumsal bilim olarak yayımlanmıştır.: Such is the general critical view of the work, but Simmons calls it a "valuable and intensely human document." Çehov, uzunca kısa öyküsü "The Murder"da "Sahalin Cehennemi" için edebi bir ifade bulmuştur."The Murder" . Erişim tarihi 16 Şubat 2007. Çehov'un Sahalin üzerine yazdığı yazı, Haruki Murakami'nin 1Q84 adlı romanında kısa bir yorum ve analiz konusudur.Murakami, Haruki. 1Q84. Alfred A. Knopf: New York, 2011. Aynı zamanda Nobel Ödülü sahibi Seamus Heaney'in, "Çehov, Sahalin'de" adlı bir şiirin konusu olmuştur.Heaney, Seamus. Station Island Farrar Straus Giroux: New York, 1985. === Melikhovo === 1892'de Çehov, 1899 yılına kadar ailesiyle yaşayacağı ve Moskova'nın yaklaşık 40 km güneyinde yer alan Melikhovo'dan küçük bir arazi mülkünü satın almıştır. "Lord olmak güzeldir." diyerek (Shcheglov takma adı altında esprili parçalar yazan) arkadaşı Ivan Leontyev'e takılmış ancak ev sahibi olarak sorumluluklarını ciddiye almış ve kısa sürede yerli köylülere faydası dokunmuştur. 1892'deki kıtlık ve kolera salgınlarının kurbanları için yardım ayarlamanın yanı sıra üç okul, bir yangın istasyonu ve bir klinik inşa etmeye ve tüberkülozu sık sık yeniden ortaya çıkmasına rağmen kendi sağlık aletlerini civardaki köylülere bağışlamaya devam etmiştir.Payne, XXXI. Melikhovo'daki evlerin bir ferdi olan Mihail Çehov, kardeşinin tıbbi bağlantısının kapsamını şöyle anlatmıştır: > "Çehov'un Melikhovo'ya taşındığı ilk günden itibaren yirmi mil ötedeki > hasta[lar] ona akın etmeye başladı. Yürüyerek ya da arabalara getirildiler > ve çoğu zaman uzaktaki hastalar için alınıp götürüldü. Bazen sabahın erken > saatlerinde köylü kadınlar ve çocuklar onun kapısının önünde ayakta > bekliyordu."From the biographical sketch, adapted from a memoir by Chekhov's > brother Mikhail, which prefaces Constance Garnett's translation of Chekhov's > letters, 1920. Çehov'un ilaç harcamaları kayda değerdi ancak en büyük maliyet, hastayı ziyaret etmek için birkaç saat süren yolculuklar yapmaktı ki bu da yazma için zamanını azaltmıştır.From the biographical sketch, adapted from a memoir by Chekhov's brother Mihail, which prefaces Constance Garnett's translation of Chekhov's letters, 1920. Ancak Çehov'un bir doktor olarak çalışması, Rus toplumunun bütün kesimleriyle yakın temasa geçmesini sağlayarak yazılarını zenginleştirmiştir. Örneğin, köylülerin sağlıksız ve sıkışık yaşam koşullarını ilk elden görmüş ve bunları, kısa öyküsü "Köylüler"de ele almıştır. Çehov, üst sınıfı da ziyaret etmiş ve bunu not defterine geçirmiştir: "Aristokratlar? Piyasa kadınlarında olduğu gibi aynı çirkin vücutlar ve fiziksel kirlilik, aynı dişsiz yaşlılık ve iğrenç ölüm."Note-Book. . Erişim tarihi 16 Şubat 2007. 1894'te Çehov, Martı oyununu Melikhovo'daki meyve bahçesinde inşa ettiği bir kulübede yazmaya başlamıştır. Mülkiyete taşındığı günden itibaren iki yıl içinde evi yenilemiş, tarım ve bahçecilik yapmaya başlamış, meyve bahçesi ile göletle ilgilenmiş ve öyle çok ağaç dikmişti ki Mikhail'e göre Çehov, "onlara çocuklarıymış gibi baktı. Üç Kızkardeş'teki Yarbay Verşinin gibi onlara baktığında üç veya dört yüz yıl sonra nasıl olacağını hayal ediyordu." 17 Ekim 1896'da St. Petersburg'daki Alexandrinsky Tiyatrosu'nda gösterilen Martı'nın ilk gecesi tam bir fiyaskoydu. Oyun, seyirci tarafından yuhalanmış ve Çehov, tiyatrodan vazgeçme eşiğine gelmiştir. Ancak oyun, tiyatro yönetmeni Vladimir Nemirovich-Danchenko'yu etkilemiş ve meslektaşı Konstantin Stanislavski'yi 1898'de yenilikçi Moskova Sanat Tiyatrosu için yeni bir prodüksiyonu yönetmeye ikna etmiştir..Benedetti, Stanislavski: An Introduction, 25. Stanislavski'nin psikolojik gerçekçiliğe ve topluluk oyunlarına gösterdiği dikkat, gizli incelikleri metinden aldırdı ve Çehov'un oyun yazımına olan ilgisini geri getirdi.Chekhov and the Art Theatre, in Stanislavski's words, were united in a common desire "to achieve artistic simplicity and truth on the stage." Allen, 11. Sanat Tiyatrosu Çehov'dan daha fazla oyun ısmarladı ve ertesi yıl Çehov'un 1896'da tamamladığı Van Dayıyı sergiledi. === Yalta === 1897 yılının mart ayında Çehov, Moskova'yı ziyaret ederken akciğerlerden büyük bir kanama geçirmiştir. Büyük zorluklarla bir kliniğe girmek için ikna edildi ve burada doktorlar akciğerlerinin üst kısmında tüberküloz teşhisi koymuş ve yaşam tarzlarında bir değişiklik tavsiye etmiştir.Letter to Suvorin, 1 Nisan 1897. Anton Çehov'un Mektupları. 1898'de babasının ölümünden sonra, Çehov Yalta'nın eteklerinde bir arsa almış ve burada bir sonraki yıl annesi ve kızkardeşiyle birlikte taşındığı bir villa yapmıştır. Ağaç ve çiçek dikmiş, köpek ve turna beslemiştir. Ayrıca Lev Tolstoy ve Maksim Gorki gibi kişileri ağırlamıştır. Her zaman Moskova için "sıcak Sibirya" yı terk etmek ya da yurt dışı gezileri yapmak Çehov'a iyi gelmiştir.Olga Knipper, "Memoir", in Benedetti, Dear Writer, Dear Actress, 37, 270.Bartlett, 2. Yalta'da Sanat Tiyatrosu için iki oyun daha tamamlamıştır ve "daha önce krep yediğim şekilde" yazdığı günlerden daha büyük zorluklarla besleniyordu. Üç Kızkardeş ve Vişne Bahçesi, her biri bir yılını aldı. 25 Mayıs 1901'de Çehov, Olga Knipper'la sessizce evlendi. Knipperr, Çehov'un Martı'nın provalarında taıştığı Nemirovich-Danchenko'nun bir zamanlar sevgilisiydi ve vesayeti altındaydı."I have a horror of weddings, the congratulations and the champagne, standing around, glass in hand with an endless grin on your face." Letter to Olga Knipper, 19 Nisan 1901.Benedetti, Dear Writer, Dear Actress, 125. Bu ana kadar "Rusya'nın en zorlu edebi bekârı" olarak bilinen Çehov.Harvey Pitcher in Chekhov's Leading Lady, quoted in . ilişki kurmayı es geçmiş ve ilişki yerine genelevlere gitmeyi tercih etmiştir."Chekhov had the temperament of a philanderer. Sexually, he preferred brothels or swift liaisons." Suvorin'e yazdığı bir mektupta şunları dile getirmiştir: > "Eğer istiyorsan muhakkak evleneceğim. Ama bu şartlarda her şey şimdiye > kadar olduğu gibi olmalı. Ben taşrada yaşarken o, Moskova'da yaşamalı ve onu > görmeye gideceğim... Mükemmel bir koca olmaya söz veriyorum ama bana, ay > gibi her gün gökyüzümde görünmeyecek bir kadın ver.Suvorin'e Mektup, 23 Mart > 1895. Anton Çehov'un Mektupları. Mektup, Çehov'un Olga'yla olan evliliğiyle ilgili isabetli bir tahmin oluşturmuştur: Çehov, Yalta'da yaşarken Olga, oyunculuk kariyerine devam etmek için Moskova'da yaşamıştır. 1902'de Olga düşük yaptı ve Donald Rayfield, çiftin mektuplarına dayanarak Çehov ve Olga'nın birbirinden ayrı kaldı dönemde gebeliğin ortaya çıkmış olabileceğine dair kanıt sunmuştur fakat Rus bilim insanları bu iddiayı reddetmişlerdir.There was certainly tension between the couple after the miscarriage, though , and Benedetti, Dear Writer, Dear Actress, 241, put this down to Chekhov's mother and sister blaming the miscarriage on Olga's late-night socialising with her actor friends. Bu uzun mesafeli evliliğin edebi mirası, tiyatro tarihinin mücevherlerini koruyan bir yazışmadır ve buna Stanislavski'nin yönetmenlik yöntemleri hakkında paylaşılan şikayetlerle Çehov'un yazdığı oyunlarında Olga'ya performansı hakkında tavsiyelerde bulunması dahildir.Benedetti, Dear Writer, Dear Actress: The Love Letters of Olga Knipper and Anton Chekhov. Çehov, Yalta'da oldu dönemde en ünlü öyküleriden birini yazmıştır: "Küçük Köpekli Kadın" ve bu öyküde ilk bakışta, alaycı evli bir erkekle Yalta'da tatil yaparken bir araya gelen mutsuz bir evli kadın arasında geçici bir ilişki ele alınmaktadır. İkisi de bu tanışmadan kalıcı bir şey beklemez. Beklenmedik şekilde ikili arasında yavaş yavaş derin bir aşk filizlenir. Öykü derinden aşık olmanın bir sonucu olarak hayal kırıklığına uğramış erkek kahramanın yaşadığı iç dönüşüm ile ya ailelerinden ya da birbirlerinden ayrılmak suretiyle meseleyi çözememelerini ustaca işlemiştir."Overview: 'The Lady with the Dog'." Characters in 20th- Century Literature. Laurie Lanzen Harris. Detroit: Gale Research, 1990. Literature Resource Center. Web. 3 Kasım 2011. === Ölümü === Mayıs 1904'te Çehov'un tüberkülozu ölümcül derecede ilerlemiştir. Mihail Çehov, "Çehov'u gören herkes sonun çok uzak olmadığını gizlice düşündüğünü ve sona yaklaştığında [Çehov'un] bunu fark ettiğini" dile getirmiştir. 3 Haziran'da Kara Orman'daki Alman kaplıca şehri Badenweiler'e gitmek Olga ile yola çıkmış ve buradan kız kardeşi Masha'ya görünürde neşeli mektuplar yazmıştır ve mektuplarında çevreyle yiyecekler hakkında bilgiler vermiş ayrıca sağlığının daha iyiye gittiğine annesiyle kız kardeşini inandırmıştır. Son mektubunda ise Alman kadınlarının giyiniş şeklinden yakınmıştır.Letter to sister Masha, 28 Haziran 1904. Anton Çehov'un Mektupları. Çehov'un ölümü "edebi tarihin en önemli sanatsal yapıt"larından biri haline gelmiş ve özellikle de Raymond Carver'ın "Errand" kısa öyküsü olmak üzere birçok kez kurgulanmış, süslenmiş ve tekrar anlatılmıştır. 1908'de, Olga kocasının son anlarını şöyle dile getirmiştir: > "Anton olağandışı bir şekilde oturdu ve yüksek sesle ve açıkça söyledi > (neredeyse hiç Almanca bilmese de): Ich sterbe ("Ölüyorum"). Doktor onu > sakinleştirdi, bir şırınga aldı, ona bir kâfur iğnesi yaptı ve şampanya > sipariş etti. Anton dolu bir bardak aldı, inceledi, bana gülümsedi ve şöyle > dedi: "Şampanya içmem üzerinden çok zaman geçti." Şampanyayı bitirdi ve sol > tarafına sessizce uzandı ve ona doğru koşarak yatağa eğilip ona seslenecek > vaktim oldu ama nefes almayı bırakmıştı ve çocuklar gibi huzur içinde > uyuyordu."Olga Knipper, Memoir, in Benedetti, Dear Writer, Dear Actress, > 284. Çehov'un naaşı, istiridye için kullanılan bir soğutulmuş demiryolu aracıyla Moskova'ya taşındı ve bu detay Gorki'yi rahatsız etmiştir."Banality revenged itself upon him by a nasty prank, for it saw that his corpse, the corpse of a poet, was put into a railway truck 'For the Conveyance of Oysters'." Maxim Gorky in Reminiscences of Anton Chekhov. . Erişim tarihi 16 Şubat 2007. Binlerce yas tutanlardan bazıları yanlışlıkla bir askerî grup eşliğinde General Keller'ın cenaze törenini takip etmiştir.Chekhov's Funeral. M. Marcus.The Antioch Review, 1995 Çehov, Novodeviçi Mezarlığı'ndaki babasının yanında gömülmüştür.; Alexander Kuprin in Reminiscences of Anton Chekhov . Erişim tarihi 16 Şubat 2007 == Eserleri == ;Tiyatro oyunları * Tütünün Zararları (О вреде табака; 1886, 1902) * Kuğunun Şarkısı (Лебединая песня, 1887) * İvanov (Иванов, 1887) * Ayı (Медведь: Шутка в одном действии, 1888) * Bir Evlenme Teklifi (Предложение, c. 1888-1889)—one act *A Tragedian in Spite of Himself ya da A Reluctant Tragic Hero (Трагик поневоле, 1889) * Düğün (Свадьба, 1889)—one act * Tatyana Repina (Татьяна Репина, 1889) * The Wood Demon (Леший, 1889) * The Festivities (Юбилей, 1891) * Martı (Чайка, 1896) * Vanya Dayı (Дядя Ваня, 1899-1900) * Üç Kızkardeş (Три сестры, 1901) * Vişne Bahçesi (Вишнёвый сад, 1904 * Anayol Kıyısında (1884). ;Öyküleri * Altıncı Koğuş (1892) * Yeni Bulunmuş Hikayeler == Kaynakça == ;Genel * Allen, David, Performing Chekhov, Routledge (UK), 2001, * Bartlett, Rosamund, and Anthony Phillips (translators), Chekhov: A Life in Letters, Penguin Books, 2004, * Bartlett, Rosamund, Chekhov: Scenes from a Life, Free Press, 2004, * Benedetti, Jean (editor and translator), Dear Writer, Dear Actress: The Love Letters of Olga Knipper and Anton Chekhov, Methuen Publishing Ltd, 1998 edition, * Benedetti, Jean, Stanislavski: An Introduction, Methuen Drama, 1989 edition, * Borny, Geoffrey, Interpreting Chekhov, ANU Press, 2006, , free download * Chekhov, Anton, About Love and Other Stories, translated by Rosamund Bartlett, Oxford University Press, 2004, * Chekhov, Anton, The Undiscovered Chekhov: Fifty New Stories, translated by Peter Constantine, Duck Editions, 2001, * Chekhov, Anton, Easter Week, translated by Michael Henry Heim, engravings by Barry Moser, Shackman Press, 2010 * Chekhov, Anton, Forty Stories, translated and with an introduction by Robert Payne, New York, Vintage, 1991 edition, * Chekhov, Anton, Letters of Anton Chekhov to His Family and Friends with Biographical Sketch, translated by Constance Garnett, Macmillan, 1920. Full text at Gutenberg. . Erişim tarihi 16 Şubat 2007. * Chekhov, Anton, Note-Book of Anton Chekhov, translated by S. S. Koteliansky and Leonard Woolf, B.W. Huebsch, 1921. Full text at Gutenberg. . Erişim tarihi 16 Şubat 2007. * Chekhov, Anton, The Other Chekhov, edited by Okla Elliott and Kyle Minor, with story introductions by Pinckney Benedict, Fred Chappell, Christopher Coake, Paul Crenshaw, Dorothy Gambrell, Steven Gillis, Michelle Herman, Jeff Parker, Benjamin Percy, and David R. Slavitt. New American Press, 2008 edition, * Chekhov, Anton, Seven Short Novels, translated by Barbara Makanowitzky, W.W.Norton & Company, 2003 edition, * Clyman, T. W. (Ed.). A Chekhov companion. Westport, Ct: Greenwood Press, (1985). * Finke, Michael C., Chekhov's 'Steppe': A Metapoetic Journey, an essay in Anton Chekhov Rediscovered, ed Savely Senderovich and Munir Sendich, Michigan Russian Language Journal, 1988, * Finke, Michael C., Seeing Chekhov: Life and Art, Cornell UP, 2005, * Gerhardie, William, Anton Chekhov, Macdonald, (1923) 1974 edition, * Gorky, Maksim, Alexander Kuprin, and I.A. Bunin, Reminiscences of Anton Chekhov, translated by S. S. Koteliansky and Leonard Woolf, B.W.Huebsch, 1921. Read at eldritchpress. . Erişim tarihi 16 Şubat 2007. * Gottlieb, Vera, and Paul Allain (eds), The Cambridge Companion to Chekhov, Cambridge University Press, 2000, * Jackson, Robert Louis, Dostoevsky in Chekhov's Garden of Eden—'Because of Little Apples', in Dialogues with Dostoevsky, Stanford University Press, 1993, * Klawans, Harold L., Chekhov's Lie, 1997, . About the challenges of combining writing with the medical life. * * Miles, Patrick (ed), Chekhov on the British Stage, Cambridge University Press, 1993, * Nabokov, Vladimir, Anton Chekhov, in Lectures on Russian Literature, Harvest/HBJ Books, [1981] 2002 edition, . * Pitcher, Harvey, Chekhov's Leading Lady: Portrait of the Actress Olga Knipper, J Murray, 1979, * Prose, Francine, Learning from Chekhov, in Writers on Writing, ed. Robert Pack and Jay Parini, UPNE, 1991, * * Sekirin, Peter. "Memories of Chekhov: Accounts of the Writer from His Family, Friends and Contemporaries," MacFarland Publishers, 2011, * * Speirs, L. Tolstoy and Chekhov. Cambridge, England: University Press, (1971), * Stanislavski, Constantin, My Life in Art, Methuen Drama, 1980 edition, * Styan, John Louis, Modern Drama in Theory and Practice, Cambridge University Press, 1981, * * Zeiger, Arthur, The Plays of Anton Chekhov, Claxton House, Inc., New York, NY, 1945. * Tufarulo, G, M., La Luna è morta e lo specchio infranto. Miti letterari del Novecento, vol.1- G. Laterza, Bari, 2009– . ;Özel == Dış bağlantılar == ; Eserler * * * Constance Garnett çevirisi kronolojik sıralı * * Çehov'un özgün dilinde eserleri * Çehov'un Rusça dilinde eserleri. * Kategori:1860 doğumlular Kategori:1904 yılında ölenler Kategori:20. yüzyıl oyun yazarları Kategori:Anton Çehov Kategori:Novodeviçi Mezarlığı'na defnedilenler Kategori:Tiyatro dramaturgları Kategori:Almanya'da enfeksiyon hastalıklarından ölenler Kategori:Modernizm Kategori:Moskova Sanat Tiyatrosu Kategori:Pozitivistler Kategori:Puşkin Ödülü sahipleri Kategori:Rusça eser veren yazarlar Kategori:Rus ateistler Kategori:Rus oyun yazarları Kategori:Ateist yazarlar Kategori:Veremden ölenler

1996 (MCMXCVI) pazartesi günü başlayan bir yıldır. == Olaylar == === Ocak === * 1 Ocak - Gümrük Birliği anlaşması Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Anlaşma, Türkiye ile 15 Avrupa ülkesi arasında geçerli oldu. * 3 Ocak - Motorola Motorola StarTAC adlı dünyanın ilk giyilebilir cep telefonunu tanıttı. * 5 Ocak - Hamas üyesi Yahya El Ayyaş İsrail tarafından düzenlenen suikastte öldürüldü. * 7 Ocak - Ülke tarihinde yaşanan en büyük kar fırtınalarından biri nedeniyle Amerika Birleşik Devletleri'nin doğu kıyılarında yaşam felç oldu; 150'den fazla kişi öldü * 8 Ocak - Zaire'nin başkenti Kinşasa'da Antonov An-32 model bir kargo uçağının pazaryerine düşmesi sonucu 300 kişi öldü. * 9-20 Ocak - Çeçenistan'da Rus ve Çeçen güçleri arasında sert çarpışmalar yaşandı. * 11 Ocak - Liberal Demokrat Parti lideri Ryūtarō Hashimoto Japonya Başbakanı oldu. * 13 Ocak - İtalya Başbakanı Lamberto Dini partiler arası görüşmelerin başarısızlıkla sonuçlanması üzerine istifa etti. * 14 Ocak - Jorge Sampaio Portekiz Cumhurbaşkanı seçildi. * 16 Ocak - Sierra Leone Devlet Başkanı Valentine Strasser düzenlenen bir darbeyle görevinden uzaklaştırıldı. * 19 Ocak - ABD'nin Rhode Island eyaletinde, motorunda yangın çıkan Scandia adlı römorkör, çektiği North Cape adlı tankerle karaya oturdu. Kazada 828,000 galon petrol denize sızdı, haftalar boyunca çok sayıda kuş ve deniz canlısı öldü. * 19 Ocak - Endonezya'nın Sumatra adası açıklarında bir feribot battı; kazada 100'den fazla kişi boğularak öldü. * 20 Ocak - Yaser Arafat tekrar Filistin Ulusal Yönetimi başkanlığına seçildi. * 21 Ocak - Fransa son kez atom bombası test etti. * 22 Ocak - Yunanistan başbakanı Andreas Papandreu sağlık nedenleriyle görevinden çekildi. * 24 Ocak - Polonya Başbakanı Józef Oleksy Rus istihbarat örgütü KGB adına casusluk yaptığı suçlamaları nedeniyle istifa etti. * 26 Ocak - Whitewater Emlak Skandalı nedeniyle Amerika Birleşik Devletleri başkanı Bill Clinton'ın eşi Hillary Clinton tanık sıfatıyla federal jüri önünde ifade verdi. * 27 Ocak - Nijer'de düzenlenen darbede Albay Ibrahim Baré Maïnassara, ülkenin demokratik olarak seçilen ilk devlet başkanı olan Mahamane Ousmane'yi devirdi. * 29 Ocak - Venedik'te çıkan yangında tarihi opera binası La Fenice yandı. * 29 Ocak - Kardak Krizi; Yunanlar Ege Denizi'ndeki Kardak kayalıklarına Yunan bayrağı çekti. * 30 Ocak - İrlanda Ulusal Kurtuluş Ordusu lideri Gino Gallagher öldürüldü. * 31 Ocak - Sri Lanka'nın başkenti Colombo'daki Merkez Bankası binası önünde gerçekleştirilen bombalı saldırıda 91 kişi öldü, 1.400 kişi yaralandı. * 31 Ocak - Çin'in Shaoyang kentinde patlayıcıların depolandığı kaçak bir depoda meydana gelen patlamada 122 kişi öldü. === Şubat === * 4 Şubat - Çin Halk Cumhuriyeti'nin güneyindeki Lijiang şehri yakınlarında meydana gelen richter ölçeğine göre 7 şiddetindeki depremde 322 kişi öldü, 14.000 kişi yaralandı, yüzbinlerce kişi evsiz kaldı. * 6 Şubat - Birgenair'in 301 sefer sayılı uçuşu; Birgenair'e ait ticari yolcu uçağı, Dominik Cumhuriyeti'ndeki Puerto Plata'dan, Gander, Kanada ve Berlin aktarmalı olarak Frankfurt'a yapması planlanan seferi sırasında kalkışından hemen sonra Karayip Denizi'ne düştü. Kazada uçaktaki 13 kişilik mürettebat ile çoğu Alman ve birkaç Polonyalıdan oluşan 176 yolcunun tümü öldü. * 7 Şubat - René Préval seçim yarışında Jean-Bertrand Aristide'i yenmesiyle Haiti tarihinin demokratik ilk devlet başkanlığı devir teslimi gerçekleşti. * 8 Şubat - IRA'nın gerçekleştirdiği Docklands bambalamasıyla Kuzey İrlanda Barış Süreci kapsamında ilan edilen ateşkes sona erdi. * 9 Şubat - Kopernikyum elementi keşfedildi. * 10 Şubat - Satranç bilgisayarı Deep Blue (Derin Mavi) ilk maçta Dünya Satranç Şampiyonu Garri Kasparov'u yendi. * 10 Şubat - Pek çok Bosnalı Sırbın savaş suçlusu olarak tutuklanması üzerine Bosnalı Sırplar Bosna hükûmeti ve IFOR temsilcileriyle ilişkilerini kestiler. * 10 Şubat - Filipinler hükûmetinin Vietnamlı sığınmacıları ülkelerine göndermek için zor kullanması üzerine Filipinli askerlerle Vietnamlı sığınmacılar arasında çatışmalar yaşandı. * 10 Şubat - Güneybatı Galler'de Sea Empress adlı petrol tankerinin karaya oturmasıyla 73.000 ton petrol denize sızdı. * 15 Şubat - Begüm Halide Ziya Bangladeş Başbakanlığına seçildi. Ülke tarihinde yapılan bu ikinci demokratik seçim, boykotlar nedeniyle katılımın düşük olması ve 13 kişinin öldüğü şiddet olayları nedeniyle gölgelendi. * 15 Şubat - Çin Halk Cumhuriyeti'nin Xichang Uydu Fırlatma Merkezi'nden fırlatılan Uzun Yürüyüş 3 adlı füze fırlatılışından kısa süre sonra düştü. * 17 Şubat - Garri Kasparov ikinci maçta Deep Blue'yu (Derin Mavi) yendi. * 17 Şubat - Endonezya'nın Batı Papua bölgesinde meydana gelen richter ölçeğine göre 7,5 şiddetindeki depremde oluşan medcezirsel dalgalar nedeniyle 102 kişi öldü. * 19 Şubat - Filipinler'de ahşap bir teknenin alabora olmasıyla 52 kişi öldü. * 21 Şubat - Suudi Arabistan Kralı Fehd bin Abdülaziz sağlık nedenleriyle geçici olarak kardeşi Veliaht Prens Abdullah'a devrettiği yetkileri devraldığını açıkladı. * 24 Şubat - Küba savaş uçakları Kübalı sürgünlere ait iki ABD hava taşıtını, Küba hava sahasını ihlal ettikleri gerekçesiyle vurarak düşürdü. * 25 Şubat - İsrail'in Kudüs ve Aşkelon kentlerinde meydana gelen iki intihar saldırısında toplam 25 kişi öldü. Saldırıyı Hamas üstlendi. * 27 Şubat - Dünyaca ünlü Pokémon serisinin ilk oyunu olan Pokémon Red ve Green Japonya'da satışa sunuldu. * 28 Şubat - Kanadalı şarkıcı Alanis Morissette, 38. Grammy Ödülleri'nde Yılın Albümü Ödülü'nü kazandı. Morissette bu ödülü kazanan en genç kişi olarak tarihe geçti ve bu unvanı 2010'a kadar elinde tuttu. * 29 Şubat - Peru'da Arequipa-Tacna seferini yapan yolcu uçağı Arequipa yakınlarında bir dağa çakıldı. Kazada uçaktaki 123 kişi öldü. * 29 Şubat - Uganda'nın başkenti Kampala'nın 120 km doğusunda bir teknenin alabora olmasıyla 81 kişi öldü. * 29 Şubat - Bosna hükûmeti Saraybosna Kuşatması'nın sona erdiğini açıkladı. === Mart === * 1 Mart - Irak güçleri Birleşmiş Milletler Silah Denetim Komisyonu'nun (UNSCOM), daha önceden teftiş edilmesi kararlaştırılan 5 tesisin teftiş etmesini engelledi. * 3 Mart - Halk Partisi lideri José María Aznar Felipe González yerine İspanya Başbakanlığına seçildi. * 3-4 Mart - İsrail'de sorumluluklarını Hamas'ın üstlendiği ve arka arkaya gerçekleştirilen iki intihar saldırısında 32 kişi öldü. * 6 Mart - Türkiye'de yaklaşık 2 ay süren görüşmeler, Mesut Yılmaz başkanlığında ANAP-DYP arasında ANAYOL Hükümeti'nin kurulmasıyla sonuçlandı. * 6 Mart - Sierra Leone'deki Freetown limanı açıklarında bir teknenin alabora olması nedeniyle 86 kişi öldü. * 6 Mart - Çeçen savaşçılar Grozni'deki Rus hükûmet merkezine saldırdı. Saldırıda 70 Rus askeri ve polisi ile 130 Çeçen savaşçı öldü. * 8 Mart - Çin Tayvan sahili açıklarında karadan karaya füze denemeleri ve askeri tatbikatlara başladı. ABD yönetiminin provokasyon olarak tanımladığı eylemler için, Tayvan yönetimi karşılık verebileceğini söyledi. * 9 Mart - Jorge Sampaio Portekiz'in yeni cumhurbaşkanı oldu. * 11 Mart - John Howard Avustralya Başbakanı oldu. * 13 Mart - İskoçya'da Dunblane kasabasında bir ilkokulu basan silahlı bir kişi, spor salonuna girerek etrafa rastgele ateş açtı. 3 dakika süren olayda 16 çocukla öğretmen öldü, 12 çocuk da yaralandı. 43 yaşındaki eski İzci lideri saldırgan, bir kurşun da kendine sıkarak kendisini öldürdü. * 14 Mart - Orta Doğu'da artan saldırılar nedeniyle Mısır'da Uluslararası Barış Zirvesi düzenlendi. * 16 Mart - Robert Mugabe tekrar Zimbabve Başkanlığına seçildi. * 17 Mart - Sri Lanka Avustralya'yı yenerek Dünya Kriket Şampiyonu oldu. * 18 Mart - Filipinler, Quezon City'de bir gece kulübünde meydana gelen yangında 163 kişi öldü. * 20 Mart - Britanya hükûmeti Bovin spongiform ensefalopatinin (Deli Dana Hastalığı) insanlara da bulaşmış olabileceğini açıkladı. * 23 Mart - Tayvan tarihinde devlet başkanlığı için yapılan ilk dereceli seçimde Lee Teng-hui tekrar seçildi. * 24 Mart - Keşmir'de İslamcılarla güvenlik güçleri arasında yaşanan çatışmalarda 11 kişi öldü. * 24 Mart - Filipinler'in Marinduque adasında ülke tarihinin en büyük madencilik felaketlerinden biri meydana geldi. * 25 Mart - 68. Akademi Ödülleri Whoopi Goldberg'in sunuculuğunda Los Angeles'ta gerçekleştirildi. Braveheart (Cesur Yürek) En İyi Film Akademi Ödülü'nü kazandı. * 25 Mart - Uluslararası Para Fonu (IMF), Rusya'ya ekonomik reformlar için 10,2 milyar ABD Doları kredi verilmesini onayladı. * 28 Mart - Kıbrıs'ta, üç Britanya askeri (Allan Ford, Justin Fowler ve Geoffrey Pernell) 1994 yılında Danimarkalı turist rehberi 26 yaşındaki Louise Jensen'i kasıtsız öldürdükleri için hüküm giydiler. Üç asker daha önce, tecavüz edip öldürdükleri gerekçesiyle ömür boyu hapis cezasına mahkûm edilmişlerdi. === Nisan === * 1 Nisan - Haiti'de aşırı yolcu alan bir tekne battı; 200'den fazla kişi öldü * 3 Nisan - Hırvatistan'ın Dubrovnik kentinin kuzeyinde Boeing 737 tipi bir askeri jet bir dağa çakıldı. Aralarında ABD Ticaret Sekreteri Ron Brown'ın da olduğu uçaktaki 35 kişi öldü. * 3 Nisan - "Unabomber" olarak bilinen Theodore Kaczynski tutuklandı. * 3 Nisan - Burundi'de Tutsilerin Hutulara karşı gerçekleştirdiği katliamda 450'yi aşkın kişi öldürüldü. * 5-27 Nisan - Atmaca Harekâtı; Türk Silahlı Kuvvetleri, PKK'ya karşı Lice, Hani, Kulp ve Genç ilçeleri arasındaki dağlık kesimde operasyon düzenledi. * 6 Nisan - Liberya'da iç savaş, farklı gruplar arasında tekrar başladı. * 9 Nisan - Avrupa Birliği Yugoslavya Federal Cumhuriyeti'ni resmen tanıdığını açıkladı. * 11 Nisan - İsrail, Lübnan'ın güneyindeki Hizbullah mevzilerine karşı Gazap Üzümleri Harekatı adlı geniş çaplı bir askerî harekât başlattı. * 11 Nisan - Almanya'da, Düsseldorf Uluslararası Havalimanı'nda, bir dükkânın çatı bölümünde yapılan tadilat çalışması sırasında çıkan yangında 17 kişi öldü. * 18 Nisan - İsrail'in, Lübnan'ın güneyindeki mültecilerin sığındığı bir Birleşmiş Milletler binasını vurmasıyla 100 sivil öldü. * 18 Nisan - İsrail saldırısına tepki olarak bir grup İslamcı militan Mısır'da bir otele ateş açtı, saldırıda 18 Yunan turist öldü. * 21 Nisan - İtalya'da yapılan genel seçimleri Romano Prodi liderliğindeki Zeytin Ağacı İttifakı kazandı. * 26 Nisan - "Şanghay Beşlisi" olarak bilinen Çin, Rusya, Kazakistan, Kırgızistan ve Tacikistan arasında bir bölgesel güvenlik antlaşması imzalandı. * 28 Nisan - Avustralya'nın güneyindeki Tasmania adasında Martin Bryant adlı bir kişi, düzenlediği silahlı saldırıda 35 kişiyi öldürdü. * 28 Nisan - Pakistan'ın Bhaiperu kentinde düzenlenen bombalı saldırıda 60'tan fazla kişi öldü. === Mayıs === * 4 Mayıs - Sudan Federal Havayolları'na ait bir yolcu uçağı, başkent Hartum'un 325 km kuzeydoğusunda acil iniş sırasında çakıldı, kazada 53 kişi öldü. * 8 Mayıs - Hawaii'deki W. M. Keck Gözlemevi'nin ikinci teleskobu çalışmaya başladı. * 9 Mayıs - Güney Afrika Cumhuriyeti'nde Ulusal Parti'nin koalisyon hükûmetinden çekilmesiyle Afrika Ulusal Konseyi hükûmetin kontrolünü tek başına ele aldı. * 9 Mayıs - Uganda Başkanı Yoweri Museveni ülke tarihinde düzenlenen ilk tek dereceli başkanlık seçimini kazandı. * 10 Mayıs - Everest Dağı'nda aniden başlayan fırtına 8 dağcının ölümüne neden oldu. * 10 Mayıs - Avustralya hükûmeti bireysel otomatik ve yarı-otomatik tüfek edinimini yasakladı. * 10 Mayıs - Hong Kong'daki Vietnamlı göçmenlerin statülerinin sığınmacıdan ekonomik göçmen olarak değiştirilerek sınırdışı edilmeye zorlanmaları protesto edildi. * 11 Mayıs - ValuJet'e ait McDonnell Douglas DC-9-32 tipi yolcu uçağı Miami'den havalanışından kısa süre sonra, kargo kısmındaki hatalı biçimde yüklenmiş oksijen jeneratörlerinin yangına neden olması nedeniyle Everglades bataklığına düştü. Kazada, uçaktaki 110 kişi öldü. * 13 Mayıs - Bangladeş'i etkisi altına alan fırtınalar ve hortum 600 kişinin ölümüne neden oldu. * 15 Mayıs - Endonezya'nın Papua bölgesinde Özgür Papua Örgütü'nün elindeki dokuz rehineden yedisi Endonezya Ordusu tarafından düzenlenen operasyonda kurtarıldı, iki rehine yaşamını kaybetti. * 17-28 Mayıs- Bharatiya Janata Party lideri Atal Bihari Vajpayee Hindistan Başbakanlığına seçildi. Ancak hükûmetinin güvenoyu alamaması nedeniyle 13 gün sonra görevden çekildi. * 20 Mayıs - ABD Yüksek Mahkemesi Colorado Eyaleti'nde eşcinsellerin haklarını koruyan düzenlemeleri engelleyen yasama, yürütme ve yargı kararlarını geçersiz saydı. * 21 Mayıs - Tanzanya'nın batısındaki Mwanza kasabası yakınlarında, dünyanın ikinci en büyük gölü olan Victoria Gölü'nde bir teknenin alabora olması nedeniyle yaklaşık 1.000 kişi yaşamını kaybetti. * 21 Mayıs - Cezayir İç Savaşı sırasında kaçırılan yedi Fransız rahip infaz edildi. * 27 Mayıs - Rusya lideri Boris Yeltsin Çeçen isyancılarla ilk kez bir araya geldi ve Birinci Çeçen Savaşı için ateşkes görüşmeleri başladı. * 28 Mayıs - Uluslararası gözlemciler 26 Mayıs tarihinde düzenlenen Arnavutluk genel seçimlerinin hileli olduğunu açıkladı, Cumhurbaşkanı Sali Berisha'nın lideri olduğu iktidardaki Arnavutluk Demokratik Partisi de Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı tarafından seçimlere hile karıştırmakla itham edildi. Başkent Tiran'da seçim sonuçlarına yönelik protesto gösterileri düzenlendi. * 29 Mayıs - İsrail'de düzenlenen genel seçimleri Benyamin Netanyahu liderliğindeki Likud Partisi küçük bir farkla kazandı. * 30 Mayıs - Hoover Enstitüsü yayınladığı iyimser raporda küresel ısınmanın ABD'deki ölüm oranlarını düşürebileceğini ve Amerikalılare değerli kazanımlar sunabileceğini açıkladı. * 31 Mayıs - FIFA'nın Zürih'te düzenlenen toplantısında 2002 FIFA Dünya Kupası'nın Japonya ve Güney Kore tarafından ortaklaşa yapılmasına karar verildi. === Haziran === * 1-3 Haziran - Çekya'nın tarihinde ilk kez düzenlenen genel seçimlerde başbakan Václav Klaus ve partisi Demokratik Yurrtaşlık Partisi (ODS) birinci oldu, ancak parlamentodaki çoğunluğunu kaybetti. * 3 Haziran - Birleşmiş Milletler himayesinde düzenlenen Birleşmiş Milletler İnsan Yerleşimleri Konferansı, Habitat II Kent Zirvesi'nin resmi açılışı İstanbul'da yapıldı. * 4 Haziran - Avrupa Uzay Ajansı'nın (ESA) 4 adet cluster uydusunu taşıyan uzay roketi Ariane 5 Fransız Guyanası'ndaki fırlatılışından yalnızca 40 saniye sonra infilak etti. * 8 Haziran - 10. Avrupa Futbol Şampiyonası Birleşik Krallık'te başladı. * 8 Haziran - Fransa Açık tarihinin en uzun süren bayanlar final maçında, Steffi Graf rakibi Aranzazu Sánchez Vicario'yu yenerek 19. Grand Slam şampiyonluğunu elde etti. * 10 Haziran - Kuzey İrlanda'da IRA'nın siyasi kanadı Sinn Féin'in katılmadığı barış görüşmeleri başladı. * 11 Haziran - São Paulo'nun banliyölerindeki bir alışveriş merkezinde meydana gelen patlamada 44 kişi öldü, 100'den fazla kişi yaralandı. * 11 Haziran - Ayrılıkçı Çeçen liderlerini ve uluslararası diplomatları taşıyan barış konvoyu bir dizi uzaktan kumandalı kara mayınıyla düzenlenen saldırının hedefi oldu; saldırıda sekiz kişi yaşamını yitirdi. * 12 Haziran - ABD'de, bir federal hakimler heyeti internetteki müstehcenliğe karşı çıkarılan bir kanunu engelledi. 1996 Communications Decency Act'in (İletişim Ahlak Yasası) yetişkinlerin ifade özgürlüğünü ihlal ettiğini açıkladılar. * 13 Haziran - ABD'nin kuzeybatısındaki Montana'da bir çiftlikte 81 gündür direnen 16 fanatik Hristiyan milis FBI ajanlarına teslim oldu. * 15 Haziran - Manchester'da IRA'nın düzenlediği bombalı saldırıda 200 kişi yaralandı, şehir merkezinde ağır hasar meydana geldi. * 23 Haziran - Nintendo 64 Japonya'da satışa sunuldu. * 25 Haziran - Suudi Arabistan'ın El Huber kentinde ABD askerlerin kaldığı binanın yanında bir kamyona yerleştirilen bombanın patlamasıyla çoğu Amerikalı olmak üzee 20 kişi öldü. * 28 Haziran - Türkiye'de Refah Partisi lideri Necmettin Erbakan, DYP lideri Tansu Çiller'le Refahyol Hükûmetini kurdu. * 28 Haziran - Ukrayna Anayasası yürürlüğe girdi. * 29 Haziran - Çin Halk Cumhuriyeti'nin Siçuan bölgesindeki bir maytap fabrikasında meydana gelen patlamada en az 36 kişi öldü, 52 kişi yaralandı. * 30 Haziran - Bosnalı Sırpların lideri Radovan Karadžić yetkilerini yardımcısı Biljana Plavšić'e bıraktı. * 30 Haziran - Londra'da oynanan 1996 Avrupa Futbol Şampiyonası Finali'nde, Almanya Çek Cumhuriyeti'ni uzatmalarda 2-1 yenerek şampiyon oldu. === Temmuz === * 1 Temmuz - Avustralya'da, Kuzey Toprakları yönetimi, gönüllü ötanaziyi yasallaştırdı. * 3 Temmuz - Boris Yeltsin seçimlerin ikinci turunu kazanarak tekrar Rusya Federasyonu Başkanı seçildi. * 5 Temmuz - Koyun Dolly nüklear transfer süreci kullanılarak yetişkin somatik bir hücreden başarılı biçimde klonlanan ilk memeli oldu. * 8 Temmuz - Martina Hingis Wimbledon Çift Kadınlar Şampiyonluğunu kazanan en genç kişi oldu. * 11 Temmuz - Lahey'deki Uluslararası Savaş Suçları Mahkemesi savaş suçluları Radovan Karadžić ve Ratko Mladić için tutuklama talebinde bulundu. * 12 Temmuz - Bertha Kasırgası Kuzey Carolina'da ağır hasara neden oldu. * 16 Temmuz - Japonya'da bakteriyel enfeksiyona bağlı olarak başlayan ve salgın boyutuna gelen gıda zehirlenmesinde 6.000 çocuk zehirlenirken, 3 kişi yaşamını yitirdi. * 17 Temmuz - Portekizce Konuşan Ülkeler Topluluğu (Comunidade dos Países de Língua Portuguesa) kuruldu. * 17 Temmuz - New York-Paris seferini yapan Trans World Airlines yolcu uçağı Long Island açıklarında havada infilak etti. Kazada 230 kişi öldü. * 19 Temmuz - 1996 Yaz Olimpiyatları ABD'nin Atlanta kentinde başladı. * 19 Temmuz - Uluslararası Savaş Suçları Mahkemesi tarafından savaş suçlusu ilan edilen Radovan Karadžić tüm görevlerinden çekildi. * 24 Temmuz - Sri Lanka'nın başkenti Colombo'daki tren istasyonunda meydana gelen patlamada 56 kişi öldü. * 25 Temmuz - Tutsilerin denetimindeki Burundi Ordusu gerçekleştirdiği darbeyle Başkan Sylvestre Ntibantunganya'yı görevden uzaklaştırıp yerine, eski başkanlardan Pierre Buyoya'yı getirdi. * 27 Temmuz - Atlanta'da düzenlenen olimpiyat oyunlarının 8. gününde olimpiyat parkında patlayan bomba, 3 kişinin ölümüne, 111 kişinin yaralanmasına yol açtı. Ölenlerden biri de TRT kameramanı Melih Uzunyol'du. === Ağustos === * 1 Ağustos - Birleşik Arap Emirlikleri'nde kendisine tecavüz eden patronunu öldürmekten mahkûm olan Filipinli çocuk bakıcısı Sarah Balabagan, hükümlülük süresinin dolmasından önce serbest bırakılarak ülkesine döndü. * 1 Ağustos - Endonezya'da demokrasi talebiyle gösteri yapan Megawati Sukarnoputri destekçileri polis tarafından dağıtıldı. * 4 Ağustos - 1996 Yaz Olimpiyatları sona erdi. * 6 Ağustos - NASA, 13 bin yıl önce Mars'tan Dünya'ya düşen 4,5 milyar yaşındaki ALH84001 meteoritinin üzerinde bulunan mikro organizma fosillerinin, bu gezegende Dünya henüz oluşmadan yaşam olabileceğini gösterdiğini açıkladı. * 7 Ağustos - Şiddetli yağmurlar, İspanya, Huesca'da 80 kampçının ölümüne neden oldu. * 9 Ağustos - Boris Yeltsin yemin ederek, Rusya Federasyonu Başkanı olarak ikinci dönemine başladı. * 13 Ağustos - Galileo uzay aracı tarafından gönderilen bilgilerde Jüpiter'in uydularında su olabileceği ortaya çıktı. * 14 Ağustos - Peru'nun Arequipa kentinde düzenlenen havai fişek gösterisi sırasında, ateşlenen bir fişeğin yüksek gerilim hattına çarpıp kablolarını kalabalığın üzerine düşürmesiyle 35 kişi kapıldıkları elektrik akımı nedeniyle can verdi. * 16 Ağustos - Bir yıldan uzun süredir Afganistan'daki Taliban gerillalarının elinde tutsak bulunan yedi Rus vatandaşı hava mürettebatı uçaklarıyla birlikte kaçmayı başardı. * 18 Ağustos - The San Jose Mercury News gazetesi üç bölüm halinde, Ronald Reagan'ın başkanlığı döneminde CIA'in Nikaragua'daki sol eğilimli hükûmete karşı savaşan Contra'lara fon sağlamak için krek kokain ithalatına karıştığını yazdı. * 20 Ağustos - Güney Kore ile Kuzey Kore'nin birleşmesi için 8 gün boyunca çeşitli eylemler yapan binlerce Güney Koreli öğrenci sığındıkları üniversite kampüsünde, 5 bin polisin katılımı ile gerçekleşen operasyonla dağtıldı. * 21 Ağustos - Güney Afrika Cumhuriyeti eski devlet başkanı F. W. de Klerk Hakikat ve Uzlaşma Komisyonu'nda Apartheid döneminde işlenen suçlar için resmen özür diledi. * 26 Ağustos - Güney Kore eski devlet başkanı Chun Doo-hwan idam cezasına çarptırıldı. * 26 Ağustos - Hartum-Amman seferi sırasında kaçırdıkları Sudan Havayolları'na ait içinde 186 yolcu ve 13 mürettebat bulunan Airbus A310 tipi yolcu uçağını Londra'nın kuzeydoğusundaki Stansted Havalimanı'na indiren 7 Iraklı hava korsanı rehineleri serbest bıraktıktan sonra polise teslim oldu. * 28 Ağustos - Yaklaşık iki yıldır ayrı yaşayan Galler Prensi Charles ile Galler Prensesi Diana resmen boşandı. Prenses Diana, boşanmasıyla birlikte eltisi York Düşesi Sarah Ferguson gibi "majesteleri" (HRH) sıfatını kaybetti. * 29 Ağustos - Amerika Birleşik Devletleri başkanı Bill Clinton, Chicago'da düzenlenen Demokrat Parti'nin ulusal kurultayında tekrar başkan adayı oldu. * 29 Ağustos - Bir Rus Tupolev ticari jet uçağı Norveç'e ait Spitsbergen adasındaki havalimanına yaklaşırken dağa çarptı, kazada 141 kişi öldü. * 31 Ağustos - Irak güçleri, Celal Talabani'ye karşı savaşan Mesut Barzani'nin çağrısıyla 5 yıl aradan sonra Kuzey Irak'a girerek Erbil'i Kürdistan Yurtseverler Birliği'nin elinden aldılar. === Eylül === * 2 Eylül - Filipinler Hükümeti'yle Moro Ulusal Kurtuluş Cephesi arasında kalıcı barış antlaşması yapıldı. * 3 Eylül - Amerika Birleşik Devletleri, Irak güçlerinin Erbil'e girmesi üzerine Çöl Darbesi Harekatı'nı düzenledi. * 5 Eylül - ABD'nin Kuzey Carolina eyaletini etkisi altına alan Fran Kasırgası 27 kişinin ölümüne neden oldu. * 10 Eylül - Nükleer Denemelerin Kapsamlı Yasaklanması Antlaşması Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından onaylandı. * 13 Eylül - Bosna-Hersek'te Bosna Savaşı'ndan sonra düzenlene ilk seçimde Alija Izetbegović Bosna-Hersek Cumhurbaşkanı seçildi. * 15 Eylül - Kuzey Irak'ta rakip Kürt gruplar, Kürdistan Demokratik Partisi ve Kürdistan Yurtseverler Birliği arasındaki iktidar mücadelesi, uluslararası bir kriz haline geldi. Celal Talabani liderliğindeki KYB'yi destekleyen İran ordusu, 2 bin askerle Kuzey Irak'a girerek, KDP'ye karşı harekât başlattı. Mesud Barzani liderliğindeki KDP de Saddam Hüseyin ile ittifak kurup Kuzey Irak'ın büyük bölümünde kontrolü ele geçirdi. * 18 Eylül - Kuzey Kore'ye ait Sang-O sınıfı denizaltı Güney Kore sahilinde karaya oturdu. Denizaltı mürettebatının büyük kısmı Güney Koreliler tarafından ajan oldukları gerekçesiyle başlatılan insan avında öldürüldü. * 20 Eylül - Pakistan Başbakanı Benazir Butto'nun kardeşi Murtaza Butto, otomobillerini aramak isteyen polis ile kendi yandaşları arasında çıkan çatışma sırasında öldürüldü. * 22 Eylül - Yunanistan'da yapılan genel seçimleri Kostas Simitis liderliğindeki Panhelenik Sosyalist Hareket (PASOK) kazandı. * 24 Eylül - ABD Başkanı Bill Clinton Nükleer Denemelerin Kapsamlı Yasaklanması Antlaşması'nı imzaladı. * 27 Eylül - Şubat 1995'te Afganistan'ın güney illerinin yarısını, 1996 başında da kuzey bölgesi dışında kalan Afgan illerinin çoğunu ele geçiren Taliban güçleri, başkent Kabil'e girerek yeni bir yönetim oluşturdu. === Ekim === * 2 Ekim - Bulgaristan eski başbakanı ve Bulgaristan Sosyalist Partisi milletvekili Andrey Lukanov, evinin önünde öldürüldü. * 2 Ekim - Aeroperú'ya ait Boeing 757 tipi yolcu uçağı Lima'dan havalanışından kısa süre sonra Büyük Okyanus'a düştü, kazada 70 kişi öldü. * 6 Ekim - Yeni Zelanda hükûmeti 1844 ile 1864 yılları arasında topraklarını kaybeden Maorilere 130 milyon dolar tazminat ödenmesini kararlaştırdı. * 14 Ekim - Matthias ettrich tarafından KDE masaüstü ortamını duyurmuştur. * 15 Ekim - Belçika'da "sübyancı çetesi davası"na bakan sorgu yargıcı Jean-Marc Connerotte'un, çocukları kaçırılan ailelerle dayanışma derneğinin bir yemeğine katılması nedeniyle, "tarafsızlık ilkesini ihlal ettiği" gerekçesiyle sanık avukatlarının başvurusuyla Yargıtay tarafından görevden alınması ülke çapında geniş protestolara yol açtı. * 22 Ekim - Venezuela'nın başkenti Caracas yakınlarındaki bir cezaevinde çıkan yangında 30 kişi yaşamını kaybetti. * 30 Ekim - Laurent Kabila'ya bağlı Tutsilerin Zaire'nin doğusundaki Uvira kentini ele geçirerek Hutu mültecileri öldürmeye başlamalarıyla çatışmalar başladı. * 30 Ekim - Brezilya'da TAM Havayolları'na ait Fokker 100 tipi yolcu uçağı São Paulo'dan Rio de Janeiro'ya gitmek üzere havalandıktan kısa süre sonra kentin üzerine düştü. Kaza sonucunda, 95'i uçaktakiler ve 8'i de uçağın düştüğü yerdekiler olmak üzere toplam 103 kişi yaşamını yitirdi. === Kasım === * 1 Kasım - İlk DVD Oynatıcılar piyasaya sürüldü. * 5 Kasım - Yolsuzluklara karışmakla suçlanan Pakistan Başbakanı Benazir Butto Cumhurbaşkanı Faruk Ahmed Leghari tarafından görevinden alındı. * 5 Kasım - 1996 ABD başkanlık seçimleri'nde Demokrat Parti adayı Bill Clinton, Cumhuriyetçi Parti adayı Bob Dole'u yenerek ikinci kez başkan seçildi. * 7 Kasım - Hindistan'ın Andra Pradeş eyaletinde etkili olan kasırgada 2.000'i aşkın insan can verdi. * 8 Kasım - Nijerya'ya ait Boeing 727 tipi yolcu uçağı Lagos Havalimanı'na yaklaşımı sırasında Atlas Okyanusu'na düştü, kazada uçaktaki 141 kişinin tamamı yaşamını kaybetti. * 12 Kasım - Kazakistan Havayolları'na ait İlyuşin İl-76 ile Suudi Arabistan Havayolları'na ait Boeing 747, Hindistan'ın başkenti Yeni Delhi yakınlarında havada çarpıştı. Havacılık tarihinin en ölümlü 3. kazasında toplam 349 kişi öldü. * 17 Kasım - Rusya'nın Kaspiysk kentinde düzenlenen bir bombalı saldırıda 32 kişi öldü. * 17 Kasım - Emil Constantinescu Romanya Cumhurbaşkanı seçildi. * 18 Kasım - Frederick Chiluba tekrar Zambiya Başkanlığına seçildi. * 19 Kasım - Nükleer Denemelerin Kapsamlı Yasaklanması Örgütü Hazırlık Komisyonu kuruldu. * 19 Kasım - Columbia Uzay Mekiği Uzay Mekiği programının en uzun görevine başladı. * 21 Kasım - Porto Riko'nun başkenti San Juan'daki bir ayakkabı mağazası ve mağazanın bulunduğu iş merkezinde meydana gelen propan patlamasında 33 kişi öldü. * 21 Kasım - Zagreb'de binlerce kişi muhalif radyo istasyonu Radio 101'in kapatılmaması için eylem yaptı. * 23 Kasım - Angola, Dünya Ticaret Örgütü'ne katıldı. * 23 Kasım - Etiyopya Havayolları'nın Addis Ababa-Nairobi seferini yapan yolcu uçağı korsanlar tarafından kaçırıldı. Yakıtı biten uçak Komorlar yakınında denize düştü, 125 kişi öldü. * 25 Kasım - ABD'yi vuran buz fırtınası 25 kişinin donarak ölmesine neden oldu. * 25 Kasım - ABD hisse senedi borsaları, özellikle Dow Jones Industrial Average, başkanlık seçimlerinden sonra inanılmaz bir hızda değer artışı gösterdi. * 25 Kasım - Asya Pasifik Ekonomik İşbirliği Zirvesi (APEC) Filipinler'de başladı. === Aralık === * 2 Aralık - Myanmar'da demokrasi talebiyle geniş çaplı öğrenci gösterileri oldu. * 5 Aralık - ABD Merkez Bankası Başkanı Alan Greenspan yaptığı konuşmada piyasalar için kullandığı "irrasyonel canlılık" deyimiyle "varlık değerlerindeki aşırı artışa" dikkat çekti. * 9 Aralık - Jerry Rawlings ikinci kez Gana Başkanı seçildi. * 12 Aralık - Saddam Hüseyin'in oğlu Uday Hüseyin uğradığı silahlı saldırıda ağır biçimde yaralandı. * 13 Aralık - Kofi Annan Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri seçildi. * 17 Aralık - Túpac Amaru Devrimci Hareketi Lima'daki Japon Büyükelçiliği'nde 72 kişiyi rehin aldı. * 20 Aralık - Bilgisayar şirketi NeXT Apple Computer tarafından satın alındı. * 25 Aralık - 6 yaşındaki JonBenét Ramsey ebeveynlerinin evinin bodrumunda ölü olarak bulundu. * 26 Aralık - Güney Kore tarihinin en büyük grevi başladı. * 27 Aralık - Taliban güçleri, Kabil çevresinde oluşturdukları tampon bölge için stratejik önemi olan Bagram Hava Üssü'nü geri aldı. * 29 Aralık - Guatemala hükûmetiyle Guatemala Ulusal Devrimci Birliği arasında imzalanan barış anlaşmasıyla 36 yıldır süren iç savaş sona erdi. * 30 Aralık - Hindistan'ın Assam eyaletinde bir trene yerleştirilen bombanın patlaması sonucu 300 kişi öldü. * 30 Aralık - İsrail'de, Benyamin Netanyahu hükûmetinin bütçe kısıntısı önerisi geniş çaplı iş bırakma eylemleriyle protesto edildi. == Ayrıca == * 1996'da Türkiye == Doğumlar == === Ocak === * 1 Ocak ** Johnny Wilson, Yüzücü. ** Joseph ve Luka Banda ** Aleksey Jigalkoviç, Şarkıcı. ** Deniz Ünel, Şarkıcı. ** Mary Gibbs, Şarkıcı. ** Teala Dunn, Amerikan seslendirme sanatçısı. * 2 Ocak - Sıla Saygı, Türk buz patenci. * 5 Ocak - Max Baldry, İngiliz çocuk aktör * 11 Ocak - Leroy Sané, Alman futbolcu * 16 Ocak - Jennie Kim, Koreli müzik grubu BlackPink'in üyesi * 23 Ocak - Kemal Ademi, Alman futbolcu * 26 Ocak - Rabia Soytürk, Türk oyuncu * 29 Ocak ** Orkan Çınar, Türk futbolcu ** Melis Alpacar, Türk voleybolcu === Şubat === * 9 Şubat - Jimmy Bennett, Amerikalı bir çocuk aktör * 14 Şubat - Viktor Kovalenko, Ukraynalı futbolcu * 16 Şubat - Nana Komatsu, Japon oyuncu ve manken * 20 Şubat - Mabel, İngiliz şarkıcı * 21 Şubat - Sophie Turner, Britanyalı çocuk oyuncu * 26 Şubat - İlayda Alişan, Türk oyuncu * 27 Şubat **Serel Yereli, Türk oyuncu **Ayça Aykaç, Türk voleybolcu **Ahmet Bahçıvan, Türk futbolcu * 28 Şubat - Lucas Boyé, Arjantinli futbolcu === Mart === * 3 Mart - Mlondi Dlamini, Günay Afrikalı futbolcu (ö. 2017) * 5 Mart **Taylor Hill, Amerikalı oyuncu ve manken **Franco Acosta, Uruguaylı futbolcu * 6 Mart **Ryota Aoki, Japon futbolcu **Timo Werner, Alman millî futbolcu **Kaede Hondo, Japon seslendie sanatçısı * 8 Mart - Feride Hilal Akın, Türk şarkıcı * 18 Mart - Madeline Carroll, Amerikalı oyuncu * 28 Mart - Benjamin Pavard, Fransız futbolcu === Nisan === * 4 Nisan ** Austin Mahone, Amerikan pop şarkıcı ** Ezequiel Esperón, Arjantinli futbolcu (ö. 2019) * 11 Nisan - Dele Alli, İngiliz futbolcu * 12 Nisan - Polina Korobeynikova, Rus buz patenci * 14 Nisan - Abigail Breslin, Amerikalı oyuncu * 15 Nisan - İpek Soylu, Türk tenisçisi * 25 Nisan - Allisyn Ashley Arm, Amerikalı oyuncu * 30 Nisan - Jaidyn Leskie, Bilynda Williams'ın bir yaşındayken öldürülmüş erkek çocuğu (d. 1996) === Mayıs === * 6 Mayıs - Dominic Scott Kay, Amerikalı çocuk oyuncu. * 17 Mayıs - Ryan Ochoa, Amerikalı oyuncu * 30 Mayıs - Aleksandr Golovin, Rus futbolcu === Haziran === * 4 Haziran - Ali Emre Ateş, Türk oyuncu * 13 Haziran - Kingsley Coman, Fransız futbolcu === Temmuz === * 11 Temmuz - Adelina Sotnikova, Rus buz patenci * 24 Temmuz - Fırat Alemdaroğlu, Türk basketbolcu * 28 Temmuz - Samuel Chatto, Lady Sarah Chatto ve Daniel Chatto büyük oğludur. Birleşik Krallık tahtının 16. varisidir. * 30 Temmuz - Fatin Shidqia, Endonezyalı şarkıcı === Ağustos === * 7 Ağustos ** Tessa Allen, Oyuncu ** Dani Ceballos, İspanyol futbolcu * 22 Ağustos - Doğan Erdoğan, Türk futbolcudur. === Eylül === * 1 Eylül - Zendaya, Amerikalı aktris, şarkıcı ve dansçı. * 2 Eylül - Sungha Jung, Güney Koreli gitarist * 3 Eylül - Shraddha Shashidhar, Hint manken * 4 Eylül - Mizuki Hayashi, Japon futbolcu * 5 Eylül - Lee Su-hyun, Güney Koreli şarkıcı * 7 Eylül **Altuğ Çelikbilek, Türk tenisçi **Donovan Mitchell, Amerikalı basketbol oyuncusu * 8 Eylül - Tim Gajser, Slovenyalı motokros sürücüsü * 9 Eylül - Lennard Kämna, Alman profesyonel yol bisikletçisi * 13 Eylül - Mustafa Eren Terzi, Türk masa tenisi oyunucusu * 20 Eylül ** Jerome Sinclair, İngiliz futbolcu ** Yuki Ueda, Japon futbolcu ** Marlos Moreno, Kolombiyalı millî futbolcu * 25 Eylül - Ozan Uygun, Sinema ve Dizi oyuncusu * 30 Eylül ** Nico Elvedi, İsviçreli futbolcu ** Alexander Nübel, Alman futbolcu === Ekim === * 2 Ekim - Ryoma Watanabe, Japon futbolcu * 28 Ekim - Jasmine Jessica Anthony, Oyuncu. * 31 Ekim - Musa Muhammed, Nijeryalı futbolcu === Kasım === * 1 Kasım- Yoo Jeong-yeon,Güney Koreli şarkıcı *9 Kasım-Momo (şarkıcı),Japon şarkıcı * 18 Kasım - Noah Ringer, Amerikan oyuncu * 20 Kasım - Denis Zakaria, İsviçreli futbolcu * 27 Kasım - Alexandra Astin, Amerikalı bir çocuk aktördür === Aralık === * 6 Aralık - Stefanie Scott * 11 Aralık - Hailee Steinfeld, Amerikalı aktris * 15 Aralık - Oleksandr Zinchenko, Ukraynalı futbolcu * 17 Aralık - Elizaveta Tuktamisheva, Rus buz patenci * 23 Aralık - Bartosz Kapustka, Polonyalı futbolcu * 26 Aralık - Nicole Azzopardi, Maltalı şarkıcı ve söz yazarı. *29 Aralık-Minatozaki Sana,Japon şarkıcı == Ölümler == === Ocak === * 17 Ocak - Božidarka Kika Damjanović-Marković, II. Dünya Savaşı sırasında Yugoslavya'da faaliyet yürüten siyasi aktivist, Yugoslav Partizanları komutan, direnişçi, ulusal kahraman (d. 1920) === Şubat === * 2 Şubat - Gene Kelly, Amerikalı aktör (d. 1912) * 25 Şubat - Vehbi Koç, ünlü iş insanı (d. 1901) === Nisan === * 17 Nisan - François-Régis Bastide, Fransız siyasetçi, edebiyatçı ve diplomat (d. 1926) === Mayıs === * 23 Mayıs - Tanju Okan, Türk şarkıcı, müzisyen ve sinema oyuncusu. (d. 1938) * 27 Mayıs - Ziya Kayla, Başbakanlık Yüksek Denetleme Kurulu Üyeliği'nde bulunmuştur. (d. 1912) === Haziran === * 26 Haziran ** Necmettin Hacıeminoğlu, Türk dilbilimci, yazar (d. 1932) ** Zihni Küçümen, tiyatro sanatçısı, yönetmen, çevirmen ve yazar (d. 1929) === Temmuz === * 2 Temmuz - Saniye Can, Türk halk müziği sanatçısı. (d. 1930) * 10 Temmuz - Hamiyet Yüceses, Türk Sanat Müziği sanatçısı. (d. 1915) === Eylül === * 13 Eylül - Tupac Amaru Shakur, Amerikalı rapci, aktör, sair (d. 1971) * 20 Eylül - Paul Erdös, Macar matematikçi (d. 1913) * 24 Eylül - Zeki Müren, Türk Sanat Müziği sanatçısı (d. 1931) * 27 Eylül - Muhammed Necibullah, komünist Afganistan Demokratik Cumhuriyeti'nin son devlet başkanı (d. 1947) === Ekim === * 10 Ekim - Robert Bouchery, Fransız savcı (d. 1920) * 19 Ekim - Kemalettin Tuğcu, Türk yazar (d. 1902) === Kasım === * 2 Kasım - Eva Cassidy, Amerikalı şarkıcı (d. 1963) === Aralık === * 20 Aralık - Carl Sagan, Amerikalı gök bilimcisi (d. 1934) * 26 Aralık - JonBenét Ramsey, çocuk güzellik kraliçesi ve cinayet kurbanı (d. 1990) ;Öldüğü gün ve ay bilinmeyenler: * Feridun Şavlı, Sinema oyuncusu (d. 1953)

1999 yılı 90'lar, 20. yüzyıl ve 2. binyılın sonudur. == Olaylar == === Ocak === * 1 Ocak - Avrupa para birimi Euro yürürlüğe girdi. (Birleşik Krallık, Danimarka, İsveç ve Yunanistan hariç) * 3 Ocak - Mars Polar Lander, NASA tarafından fırlatıldı. * 15 Ocak - 1998-1999 Kosova Savaşı: Raçak Olayı, NATO askeri müdahalesi için gerekçe oldu. * 17 Ocak - DSP Genel Başkanı Bülent Ecevit'in kurduğu 56.Azınlık Hükûmeti, 188 ret oyuna karşılık, 306 oyla TBMM'den güvenoyu aldı. * 15 Ocak - Kolombiya'nın batını vuran 6.2 büyüklüğündeki depremde en az 1.900 kişi öldü. === Şubat === * 7 Şubat - II. Abdullah, babası Kral Hüseyin'in ölümünün ardından Ürdün'ün yeni kralı oldu. * 12 Şubat - ABD Başkanı Bill Clinton, ABD Senatosundaki görevden alma davasında beraat etti. * 15 Şubat - Ekşi Sözlük açıldı. * 16 Şubat - 15 Şubat'ta Kenya'nın başkenti Nairobi'de yakalanan PKK lideri Abdullah Öcalan, Türkiye'ye getirildi. === Mart === * 12 Mart - Eski Varşova Paktı üyeleri Macaristan, Polonya ve Çekya NATO'ya katıldı. *21 Mart - Bertrand Piccard ve Brian Jones, bir sıcak hava balonuyla dünyanın çevresini dolaşan ilk kişiler oldular. * 24 Mart - NATO, Kosova'daki çatışmalar üzerine, Yugoslavya'ya karşı hava harekâtı başlattı. II. Dünya Savaşı'ndan beri Avrupa'daki en yoğun bombardıman olan Müttefik Gücü Harekatı, Kosova'nın Sırbistan'dan ayrılmasına neden oldu. === Nisan === * 9 Nisan - Nijer Devlet Başkanı İbrahim Baré Maïnassara suikast sonucu öldü. * 14 Nisan - NATO savaş uçakları yanlışlıkla Kosovalı Arnavut mültecilerin konvoyunu bombaladı, 75 kişi öldü. * 20 Nisan - Columbine Lisesi Katliamı: Okulun 12. sınıf öğrencilri Eric Harris ve Dylan Klebold, 12 öğrenci ve bir öğretmeni öldürdü. === Mayıs === * 17 Mayıs - Ehud Barak İsrail başbakanı seçildi . * 31 Mayıs - PKK'nın lideri Abdullah Öcalan, Ankara 2 No'lu Devlet Güvenlik Mahkemesi tarafından İmralı Adası'nda yargılanmaya başlandı. === Haziran === * 29 Haziran - Ankara 2 No'lu Devlet Güvenlik Mahkemesi, İmralı Adası'nda yargılan PKK'nın lideri Abdullah Öcalan'ı, TCK'nın 125. maddesi gereğince vatana ihanet suçundan idama mahkûm etti. === Temmuz === === Ağustos === * 17 Ağustos - Büyük Marmara Depremi, 7.5 büyüklüğünde merkez üssü Kocaeli'nin Gölcük ilçesi olan depremde 18.373 kişi öldü, 48.901 kişi yaralandı. === Ekim === * 11 Ekim - II. Boer Savaşı'nın 100. yılı. * 12 Ekim - Dünya nüfusu 6 milyara ulaştı. * 21 Ekim - Ahmet Taner Kışlalı, evinin önünde uğradığı bombalı saldırıda öldü. === Kasım === * 12 Kasım - Düzce Depremi * 18 Kasım - Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) Zirvesi İstanbul'da Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel'in yaptığı açılış konuşmasıyla başladı. === Aralık === * 7 Aralık - Düzce, Türkiye'nin 81. ili oldu. * 10 Aralık - Avrupa Birliği (AB) Helsinki Zirvesi'nde Türkiye'ye Kıbrıs ve Ege koşuluyla adaylık statüsü tanıdı. * 31 Aralık - 2. milenyumun son günü == Doğumlar == === Ocak === * 2 Ocak - Sina Ülbe, Türk basketbolcu * 10 Ocak - Sthefany Gutiérrez, Venezuelalı manken * 15 Ocak - Miray Daner, Türk oyuncu === Şubat === * 5 Şubat - Cemre Baysel, Türk oyuncu * 11 Şubat - Andriy Lunin, Ukraynalı futbolcu * 25 Şubat - Gianluigi Donnarumma, İtalyan futbolcu === Mart === * 18 Mart - Neslihan Demir, Türk basketbolcu === Nisan === * 2 Nisan - Sümeyye Aydoğan, Türk aktris * 6 Nisan - Oğuz Kağan Güçtekin, Türk futbolcu * 8 Nisan - Ty Panitz, Amerikalı çocuk oyuncu * 9 Nisan - Lil Nas X, Amerikalı şarkıcı * 23 Nisan - Son Chae-young, Güney Koreli şarkıcı === Mayıs === * 7 Mayıs - Simay Barlas, Türk oyuncu * 28 Mayıs - Cameron Boyce, Amerikalı oyuncu === Haziran === * 14 Haziran - Chou Tzu-yu, Tayvanlı şarkıcı === Temmuz === * 20 Temmuz -Pop Smoke, rapçi * 30 Temmuz - Joey King, Amerikalı çocuk oyuncu ve pop müzik şarkıcısı === Ağustos === === Eylül === * 7 Eylül - Amadou Ciss, Senegalli futbolcu * 9 Eylül - Bilal Hassani, Fransız şarkıcı === Ekim === === Kasım === === Aralık === == Ölümler == * 11 Ocak :*Öztürk Serengil, Türk sinema oyuncusu ve komedyen (d. 1930) :*Teuvo Aura, Fin siyasetçi, 33. Finlandiya başbakanı (d. 1912) :*Brian Moore, Kuzey İrlandalı-Kanadalı yazar (d. 1921) * 14 Ocak – Jerzy Grotowski, Polonyalı tiyatro yönetmeni (d. 1933) * 23 Ocak - Joe D'Amato, İtalyan film yönetmeni, yapımcı, görüntü yönetmeni ve senarist (d. 1936) * 1 Şubat - Barış Manço, sanatçı, söz yazarı, besteci (d. 1943) * 2 Mart - Dusty Springfield, İngiliz pop müzik şarkıcısı (d. 1939) * 7 Mart - Stanley Kubrick, Amerikalı film yönetmeni (d. 1928) * 10 Mart - Salah Birsel, Türk şair ve deneme yazarı (d. 1919) * 22 Mart - Mario Bugeanu, Rumen futbolcu (d. 1975) * 20 Nisan - Erol Akyavaş, Türk ressam (d. 1932) * 17 Mayıs - João Carlos de Oliveira, Brezilyalı atlet (d. 1954) * 31 Mayıs - Davor Dujmovic, Saraybosnalı oyuncu (d. 1969) * 18 Haziran - Ali Tantâvi, Suriyeli bilim insanı (d. 1909) * 21 Ağustos - Salih Zeki Köseoğlu, siyasetçi (d. 1924) * 20 Eylül - Raisa Gorbaçov, Mihail Gorbaçov'un eşi (d. 1932) * 26 Eylül - Oseola McCarty, Amerikalı hayırsever (d. 1908) * 11 Ekim - Fakir Baykurt, Türk yazar ve sendikacı (d. 1929) * 12 Ekim - Wilt Chamberlain, Amerikalı basketbolcu (d. 1936) * 13 Ekim - Mehmet Reşat Aysu, Türk besteci (d. 1910) * 21 Ekim - Ahmet Taner Kışlalı, Türk siyaset bilimci, siyasetçi, yazar ve öğretim üyesi (d. 1939) * 18 Kasım - Paul Bowles, Amerikalı yazar, besteci ve gezgin (d. 1910) * 21 Kasım - Quentin Crisp, Britanyalı yazar, hikâyeci ve aktör (d. 1908) * 27 Kasım - Alain Peyrefitte, Fransız siyasetçi (d. 1925) * 3 Aralık - Scatman John, Amerikalı sanatçı (d. 1942) * 14 Aralık - Ercan Altazlı, Türk gazeteci (d. 1948)

1997 (MCMXCVII) çarşamba günü başlayan bir yıldır. Gregoryen takvimindeki Milat ("Common Era", CE) ve Rab'bin Yılı'nın ("Anno Domini", AD) 2. milenyumunun 997. yılı ve 20. yüzyılın 97. ve 1990'larinin 8. yılı. == Olaylar == * 1 Ocak - Zaire Dünya Ticaret Örgütü üyesi oldu. * 23 Şubat - Genetik kopyalama yöntemiyle üretilen ilk memeli hayvan olan ve 14 Şubat 2003 tarihinde ölen Dolly adlı koyunun, İskoçya'daki Roslin Enstitüsü'nde klonlandığı duyuruldu. * 28 Şubat - 28 Şubat süreci yaşandı. * 20 Mart ** Robert Koçaryan, Ermenistan başbakanı oldu. ** Avrupa Birliği Ortaklık Komitesi 106. dönem toplantısı yapıldı. * 1 Temmuz - Birleşik Krallık Hong Kong'u Çin'e devretti. * 10 Ağustos - Grand Theft Auto serisinin ilk oyunu piyasaya sürüldü. * 31 Ağustos - Galler Prensesi Diana Frances Spencer ile Dodi Al Fayed Paris'te meydana gelen trafik kazasında hayatını kaybettiler. * 4 Ekim - BBC bugünkü logosunu kullanmaya başladı. == Doğumlar == === Ocak === * 1 Ocak - Malala Yusufzay, Pakistanlı insan hakları aktivisti * 2 Ocak - Melis Sezen, Türk oyuncu * 5 Ocak - Egehan Arna, Türk basketbolcu * 7 Ocak - Devrim Taşkaya, Türk futbolcu * 10 Ocak - Aimi Kunitake, Japon futbolcu * 27 Ocak - Betül Kutlu, Türk basketbolcu * 30 Ocak - Meltem Avcı, Türk basketbolcu === Şubat === *1 Şubat-Park Ji-hyo,Güney Koreli şarkıcı * 5 Şubat - Batuhan Karacakaya, Türk oyuncu * 10 Şubat - Chloë Grace Moretz, Amerikalı oyuncu * 11 Şubat - Roseanne Park, Yeni Zelandalı şarkıcı * 14 Şubat ** Breel Embolo, İsviçreli futbolcu ** Hung Hau-Hsuan, Tayvanlı e-sporcu * 26 Şubat - Güneş Yakartepe, Türk piyanist === Mart === * 8 Mart - Tijana Bošković Sırp voleybolcu * 10 Mart - Belinda Bencic, İsviçreli tenisçi * 14 Mart - Mariya Baklakova, Rus yüzücü * 21 Mart - Martina Stoessel, Arjantinli şarkıcı, oyuncu ve dansçı * 22 Mart - İnci Ece Öztürk, Türk bocce oyuncusu *24 Mart-Myoui Mina,Japon şarkıcı * 27 Mart *Eda Tuğsuz, Türk atlet *Lisa (rapçi),Taylandlı şarkıcı * 28 Mart - Yaw Yeboah, Ganalı futbolcu === Nisan === * 1 Nisan - Asa Butterfield, İngiliz çocuk oyuncu * 5 Nisan - Borja Mayoral, İspantol futbolcu * 9 Nisan - Facundo Cambeses, Arjantinli futbolcu * 14 Nisan - Ante Ćorić, Hırvat futbolcu * 15 Nisan - Maisie Williams, İngiliz oyuncu * 20 Nisan - Alexander Zverev Jr., Alman tenisçi === Mayıs === * 4 Mayıs - Bahar Şahin, Türk oyuncu * 30 Mayıs ** Fatma Zehra Köse, Türk eskrimci ** Fletcher Quimby, Amerikalı genç oyuncu === Haziran === * 8 Haziran - Jeļena Ostapenko, Leton tenisçi * 11 Haziran - Abigail Harrison, Amerikalı bilim insanı * 13 Haziran - Arca Tülüoğlu, Türk basketbolcu * 16 Haziran - Jean-Kévin Augustin, Fransız futbolcu * 21 Haziran - Rebecca Black, Amerikalı pop şarkıcısı * 28 Haziran - Biran Damla Yılmaz, Türk oyuncu * 30 Haziran - Samed Karakoç, Türk futbolcu === Temmuz === * 5 Temmuz - William Jøhnk Nielsen, Danimarkalı oyuncu * 13 Temmuz - Leo Howard, Amerikalı oyuncu, model ve dövüş sanatçısı * 24 Temmuz - Emre Mor, Türk futbolcu === Ağustos === * 4 Ağustos - Ekaterina Ryabova, Rus şarkıcı * 5 Ağustos - Olivia Holt, Amerikalı genç oyuncu ve şarkıcı * 18 Ağustos - Renato Sanches, Portekizli futbolcu * 23 Ağustos - Facundo Astudillo Castro, Arjantinli eylemci * 28 Ağustos - Bazzi, Amerikalı şarkıcı === Eylül === * 1 Eylül **Hande Baladın, Türk voleybolcu **Jungkook, Güney Koreli şarkıcı * 5 Eylül - Maartje Verhoef, Hollandalı manken * 8 Eylül **Yasemin Yazıcı, Türk oyuncu **Yağmur Bul, Türk basketbolcu * 9 Eylül - Fredrik Jensen, Fin futbolcu * 13 Eylül - Abdinur Mohamud, Somalili futbolcu === Ekim === * 3 Ekim - Bang Chan, Güney Kore/Avustralya'lı şarkıcı, söz yazarı, dansçı * 8 Ekim - Bella Thorne, Amerikalı oyuncu, şarkıcı ve dansçı * 31 Ekim ** Marcus Rashford, İngiliz futbolcu ** Mathias Olivera, Uruguaylı futbolcu === Kasım === * 25 Kasım - Sevgi Uzun, Türk basketbolcu === Aralık === * 2 Aralık - Afra Saraçoğlu, Türk dizi ve sinema oyuncusu * 3 Aralık - Hayley Okines, İngiliz yazar (ö. 2015) * 6 Aralık - Sabrina Ionescu, Amerikalı basketbolcu * 15 Aralık - Mizgin Morkoyun, Türk bocce oyuncusu == Ölümler == === Ocak === * 8 Ocak - Melvin Calvin, Nobel ödüllü Amerikalı biyokimyacı (d. 1911) * 9 Ocak - Edward Osóbka-Morawski, 1. Polonya Halk Cumhuriyeti Başbakanı (d. 1909) * 12 Ocak - Charles Brenton Huggins, Nobel ödüllü Kanadalı hekim ve fizyolog (d. 1901) * 10 Ocak - Alexander Todd, Nobel ödüllü İngiliz biyokimyager (d. 1907) * 17 Ocak - Clyde Tombaugh, Amerikalı astronom (d. 1906) * 21 Ocak - Albay Tom Parker, Hollandalı müzik girişimcisi ve menajer (d. 1909) * 22 Ocak - Willard Wheatley, 2. Britanya Virjin Adaları Başbakanı (d. 1915) * 25 Ocak - Jeane Dixon, Amerikalı astrolog ve psişik (d. 1904) === Şubat === * 1 Şubat - Marjorie Reynolds, Amerikalı oyuncu (d. 1917) * 3 Şubat - Bohumil Hrabal, Çek yazar (d. 1914) * 10 Şubat - Milton Cato, 1. Saint Vincent ve Grenadinler Başbakanı (d. 1915) * 16 Şubat - Chien-Shiung Wu, Çin asıllı Amerikalı deneysel fizikçi (d. 1912) * 19 Şubat - Deng Xiaoping, 2. Çin Yüce Lideri (d. 1904) * 21 Şubat - Ziya Bünyadov, Azeri tarihçi ve akademisyen (d. 1923) === Mart === * 2 Mart - Gurgen Askaryan, Ermeni-Sovyet fizikçi (d. 1928) * 6 Mart ** Cheddi Jagan, 4. Guyana Devlet Başkanı (d. 1918) ** Michael Manley, 4. Jamaika Başbakanı (d. 1924) * 7 Mart ** Edward Purcell, Nobel ödüllü Amerikalı fizikçi (d. 1912) ** Agnieszka Osiecka, Polonyalı şair ve yazar (d. 1936) * 9 Mart - The Notorious B.I.G., Amerikalı rapçi (d. 1972) * 10 Mart - İmam Mustafayev, Azeri biyolog ve siyasetçi (d. 1910) * 11 Mart - Lars Ahlin, İsveçli yazar (d. 1915) * 12 Mart - Galip Erdem, Türk gazeteci ve yazar (d. 1930) * 14 Mart - Fred Zinnemann, Avusturyalı-Amerikalı film yönetmeni (d. 1907) * 15 Mart - Victor Vasarely, Macar asıllı Fransız ressam (d. 1906) * 16 Mart - John Montague Stow, 1. Barbados Genel Valisi (d. 1911) * 19 Mart - Willem de Kooning, Hollandalı soyut dışavurumcu ressam (d. 1904) === Nisan === * 4 Nisan - Alparslan Türkeş, Türk asker ve siyasetçi (d. 1917) * 5 Nisan ** Allen Ginsberg, Amerikalı savaş karşıtı şair (d. 1926) ** Cozy Powell, İngiliz baterist (d. 1947) * 12 Nisan - George Wald, Nobel ödüllü Amerikalı bilim insanı (d. 1906) * 17 Nisan - Haim Herzog, 6. İsrail Cumhurbaşkanı (d. 1918) * 21 Nisan - Diosdado Macapagal, 9. Filipinler Devlet Başkanı (d. 1910) * 26 Nisan - Peng Zhen, Çinli siyasetçi (d. 1902) * 29 Nisan - Mike Royko, Amerikalı gazeteci (d. 1932) === Mayıs === * 2 Mayıs ** John Carew Eccles, Nobel ödüllü Avustralyalı nörofizyolog (d. 1903) ** Paulo Freire, Brezilyalı eğitimci (d. 1921) * 4 Mayıs - Esin Engin, Türk müzisyen (d. 1945) * 22 Mayıs - Alfred Hershey, Nobel ödüllü Amerikalı biyolog (d. 1908) * 26 Mayıs - Manfred von Ardenne, Alman fizikçi ve mucit (d. 1907) * 29 Mayıs - Jeff Buckley, Amerikalı müzisyen ve besteci (d. 1966) === Haziran === * 1 Haziran ** Nikolay Tihonov, 9. Sovyetler Birliği Başbakanı (d. 1905) ** Robert Serber, Amerikalı fizikçi (d. 1909) * 7 Haziran - Stanley Schachter, Amerikalı sosyal psikolog (d. 1922) * 11 Haziran - Lütfiye Sultan, Osmanlı prensesi (d. 1910) * 12 Haziran - Bulat Okucava, Gürcü-Ermeni asıllı Sovyet müzisyen (d. 1924) * 18 Haziran - Edmond Leburton, 57. Belçika Başbakanı (d. 1915) * 20 Haziran ** Cahit Külebi, Türk şair (d. 1917) ** John Akii-Bua, Olimpiyat şampiyonu Ugandalı atlet (d. 1949) * 25 Haziran - Jacques-Yves Cousteau, Fransız okyanus uzmanı ve yönetmen (d. 1910) * 21 Haziran - Shintaro Katsu, Japon oyuncu (d. 1931) * 26 Haziran - Israel Kamakawiwo'ole, Hawaiili müzisyen (d. 1959) * 28 Haziran - Friedrich von Mellenthin, Alman asker (d. 1904) === Temmuz === * 1 Temmuz ** Robert Mitchum, Amerikalı oyuncu (d. 1917) ** Kerim Bekirbaev, Kırım Tatarı uçak tasarımcısı (d. 1928) * 2 Temmuz - James Stewart, Amerikalı oyuncu (d. 1908) * 10 Temmuz ** Ivor Allchurch, Galli futbolcu (d. 1929) ** İvan Yarıgin, Olimpiyat şampiyonu Sovyet-Rus güreşçi (d. 1948) * 15 Temmuz - Gianni Versace, İtalyan modacı ve iş insanı (d. 1946) * 16 Temmuz - Dora Maar, Fransız fotoğrafçı, ressam ve şair (d. 1907) * 22 Temmuz - Andrew Cunanan, Filipin asıllı Amerikalı seri katil (d. 1969) * 23 Temmuz - Chūhei Nambu, Olimpiyat şampiyonu Japon atlet (d. 1904) * 25 Temmuz - Ben Hogan, Amerikalı golfçü (d. 1929) * 30 Temmuz - Bao Dai, son Vietnam İmparatoru (d. 1913) === Ağustos === * 1 Ağustos - Ngiratkel Etpison, 5. Palau Devlet Başkanı (d. 1925) * 2 Ağustos - William S. Burroughs, Amerikalı roman ve deneme yazarı (d. 1914) * 4 Ağustos - Jeanne Calment, Fransız süper asırlık (d. 1875) * 6 Ağustos - Bora Öztürk, Türk futbolcu ve teknik direktör (d. 1955) * 10 Ağustos - Norris Bradbury, Amerikalı fizikçi (d. 1909) * 13 Ağustos - Carel Weight, İngiliz ressam (d. 1908) * 23 Ağustos ** John Kendrew, Nobel ödüllü İngiliz biyokimyager ve kristalografi araştırmacısı (d. 1917) ** Eric Gairy, 1. Grenada Başbakanı (d. 1922) * 27 Ağustos - Sotiria Bellu, Yunan şarkıcı (d. 1921) * 31 Ağustos ** Dodi el-Fayed, Mısırlı iş insanı (d. 1955) ** Diana Spencer, Galler Prensesi (d. 1961) === Eylül === * 1 Eylül - Zoltán Czibor, Macar futbolcu (d. 1929) * 2 Eylül - Viktor Emil Frankl, Avusturyalı nörolog ve psikiyatr (d. 1905) * 4 Eylül ** Hans Eysenck, Alman asıllı İngiliz psikolog (d. 1916) ** Aldo Rossi, İtalyan mimar ve tasarımcı (d. 1931) * 5 Eylül - Rahibe Teresa, Nobel ödüllü Arnavut insan hakları aktivisti (d. 1910) * 7 Eylül - Mobutu Sese Seko, 2. Kongo Demokratik Cumhuriyeti Devlet Başkanı (d. 1930) * 9 Eylül - Burgess Meredith, Amerikalı oyuncu (d. 1907) * 10 Eylül - Fritz Von Erich, Amerikalı profesyonel güreşçi (d. 1929) * 12 Eylül - Stig Anderson, İsveçli müzik yapımcısı (d. 1931) * 17 Eylül - Jan P. Syse, 31. Norveç Başbakanı (d. 1930) * 29 Eylül - Roy Lichtenstein, Amerikalı ressam (d. 1923) * 30 Eylül - Jurek Becker, Polonya doğumlu Alman yazar ve film senaristi (d. 1937) === Ekim === * 4 Ekim - Otto Ernst Remer, Alman asker ve siyasetçi (d. 1912) * 5 Ekim - Brian Pillman, Amerikalı profesyonel güreşçi (d. 1962) * 6 Ekim - Yevgeniy Haldey, Sovyet-Rus asker (d. 1917) * 12 Ekim - John Denver, Amerikalı müzisyen (d. 1943) * 13 Ekim - Kārlis Irbītis, Leton uçak tasarımcısı (d. 1904) * 16 Ekim - James A. Michener, Amerikalı yazar (d. 1907) * 29 Ekim - Anton Szandor LaVey, Amerikalı okültist ve satanist yazar (d. 1930) * 30 Ekim - Samuel Fuller, Amerikalı yönetmen (d. 1912) === Kasım === * 4 Kasım - George Chambers, 2. Trinidad ve Tobago Başbakanı (d. 1928) * 5 Kasım - Isaiah Berlin, İngiliz filozof (d. 1909) * 9 Kasım ** Carl Gustav Hempel, Alman filozof (d. 1905) ** Helenio Herrera, Arjantin asıllı Fransız futbolcu ve teknik direktör (d. 1910) * 11 Kasım - Özcan Başkan, Türk dilbilimci ve bilim insanı (d. 1929) * 14 Kasım - Eddie Arcaro, Amerikalı jokey (d. 1916) * 25 Kasım - Hastings Banda, 1. Malavi Devlet Başkanı ve 1. Malavi Başbakanı (d. 1898) === Aralık === * 8 Aralık - Bob Bell, Amerikalı oyuncu ve gösteri sanatçısı (d. 1922) * 10 Aralık - Anatoli Banişevski, Azeri-Sovyet futbolcu ve teknik direktör (d. 1946) * 15 Aralık - Siegfried Flügge, Alman teorik fizikçi (d. 1912) * 17 Aralık - Uzi Narkiss, İsrailli asker (d. 1925) * 18 Aralık - Chris Farley, Amerikalı oyuncu ve komedyen (d. 1964) * 19 Aralık - Masaru Ibuka, Japon iş adamı (d. 1908) * 24 Aralık - Toshiro Mifune, Japon oyuncu (d. 1920) * 26 Aralık ** Cahit Arf, Türk matematikçi (d. 1910) ** Cornelius Castoriadis, Yunan asıllı Fransız filozof ve psikanalizci (d. 1922) * 27 Aralık - Kenneth Pitzer, Amerikalı fiziksel ve teorik kimyager (d. 1914) == Nobel Ödülleri == * Kimya – Paul D. Boyer, John E. Walker ve Jens Skou * Ekonomi – İsveç Ulusal Bankası, Robert C. Merton ve Myron Scholes * Edebiyat – Dario Fo * Barış – Kara Mayınlarının Yasaklanması için Uluslararası Kampanya ve Jody Williams * Fizik – Steven Chu, Claude Cohen-Tannoudji ve William Phillips * Fizyoloji veya Tıp – Stanley B. Prusiner == Ayrıca bakınız == * 1997'de Türkiye

Akciğer kanseri, akciğer dokularındaki hücrelerin kontrolsüz çoğaldığı bir hastalıktır. Bu kontrolsüz çoğalma, hücrelerin çevredeki dokuları sararak veya akciğer dışındaki organlara yayılmaları ile (metastaz) sonuçlanabilir. Dünya Sağlık Örgütünün (WHO) raporuna göre akciğer kanseri tüm dünyada kanser türleri arasında en sık ölüme neden olan kanser türüdür ve tüm dünyada her yıl yaklaşık 1,6 milyon ölüme neden olmaktadır. Ölüm oranı (mortalitesi) oldukça yüksek olan bu kanser türünde dünya genelinde sigara içme alışkanlıklarındaki değişmeye bağlı olarak alttiplerinde ve kadınlarda görülme oranlarında değişimler olmuşturKöktürk N, Yeğin D, Ulukavak Çiftçi T, Bilgin Mullaoğlu S, Öztürk C. Akciğer Kanserlerinde Epidemiyolojik Özellikler Yıllar İçinde Değişim Gösteriyor mu? Türk toraks dergisi, Aralık 2004, Cilt 5, Sayı 3, Sayfa(lar) 137-142. Tam metin . Akciğer kanserinin en sık nedeni uzun süreli olarak tütün dumanına maruz kalmak olmakla beraberThe Merck Manuals. Lung Carcinoma: Tumors of the Lungs Merck Manual Professional Edition, Online edition. Tam metin Erişim tarihi 2007-08-15., tüm akciğer kanserli hastaların %15'e ulaşan bir oranı sigara içmeyenlerden oluşmaktadırThun MJ, Hannan LM, Adams-Campbell LL, Boffetta P, Buring JE, Feskanich D, Flanders WD, Jee SH, Katanoda K, Kolonel LN, Lee IM, Marugame T, Palmer JR, Riboli E, Sobue T, Avila-Tang E, Wilkens LR, Samet JM. Lung Cancer Occurrence in Never-Smokers: An Analysis of 13 Cohorts and 22 Cancer Registry Studies. PLoS Med. 2008 Sep 9;5(9):e185. PMID 18788891 . Akciğer kanseri birçok faktöre bağlı olarak ortaya çıkan bir hastalıktır. Bu nedenler arasında; genetik faktörlerGorlova OY, Weng SF, Zhang Y, Amos CI, Spitz MR. Aggregation of cancer among relatives of never-smoking lung cancer patients. Int J Cancer. 2007 Jul 1;121(1):111-8. PMID 17304511 Hackshaw AK, Law MR, Wald NJ. The accumulated evidence on lung cancer and environmental tobacco smoke. BMJ. 1997 Oct 18;315(7114):980-8. PMID 9365295 , radon gazıCatelinois O, Rogel A, Laurier D, Billon S, Hemon D, Verger P, Tirmarche M. Lung cancer attributable to indoor radon exposure in france: impact of the risk models and uncertainty analysis. Environ Health Perspect. 2006 Sep;114(9):1361-6. PMID 16966089 , asbestO'Reilly KM, Mclaughlin AM, Beckett WS, Sime PJ. Asbestos-related lung disease. Am Fam Physician. 2007 Mar 1;75(5):683-8. PMID 17375514 ve hava kirliliğiKabir Z, Bennett K, Clancy L. Lung cancer and urban air-pollution in Dublin: a temporal association? Ir Med J. 2007 Feb;100(2):367-9. PMID 17432813 Coyle YM, Minahjuddin AT, Hynan LS, Minna JD. An ecological study of the association of metal air pollutants with lung cancer incidence in Texas. J Thorac Oncol. 2006 Sep;1(7):654-61. PMID 17409932 Chiu HF, Cheng MH, Tsai SS, Wu TN, Kuo HW, Yang CY. Outdoor air pollution and female lung cancer in Taiwan. Inhal Toxicol. 2006 Dec;18(13):1025-31. PMID 16966302 gibi faktörler sorumlu tutulmaktadır. Akciğer kanserinin belirtileri hastalığın nerede başladığına, nasıl yayılmış olduğuna ve vücudun hastalığa tepkilerinin varlığına bağlı olarak fark edebilirKöktürk N, Ulukavak Çiftçi T, Yeğin D, Bilgin Mullaoğlu S, Habeşoğlu MA, Öztürk C. Akciğer Kanserli Olgularımızda Semptomatolojik, Radyolojik ve Endoskopik Bulguların Histopatolojik Bulgularla Birlikte Değerlendirilmesi. Türk toraks dergisi, Aralık 2004, Cilt 5, Sayı 3, Sayfa(lar) 143-147. Tam metin. En sık görülen belirtileri, nefes darlığı (dispne), öksürme (kanlı öksürme da dahil) ve kilo kaybıdırMinna JD (2004). Harrison's Principles of Internal Medicine. McGraw-Hill, 506–516. ISBN 0-07-139140-1.. Bu belirtiler sadece akciğer kanserine özgü olmadıklarından hastaların tanı almaları gecikebilir. Akciğer kanseri, göğüs röntgeni ve bilgisayarlı tomografi (BT) ile görülebilir. Kesin tanı, biyopsi ile konmaktadır. Biyopsi genelde bronkoskopi veya BT-yardımlı biyopsi ile yapılır. Tedavi ve prognozu belirleyen faktörler; kanserin histolojik tipi, kanserin evresi ve hastanın genel performans durumudur. Akciğer kanserinin birçok histolojik alttipi olmasına karşın, klinikte genellikle küçük hücreli ve küçük hücreli dışı akciğer kanseri olmak üzere iki başlıkta incelenir; çünkü tedavide izlenecek yolu bu gruplandırma belirler. Küçük hücreli akciğer kanseri tedavisinde kemoterapi ve radyoterapi tercih edilirken, küçük hücreli dışı kanserlerde ilk tercih cerrahidir.Vaporciyan AA, Nesbitt JC, Lee JS ve ark. (2000). Cancer Medicine. B C Decker. s. 1227–1292. ISBN 1-55009-113-1 Akciğer kanserinin görülme oranı yaşla artar, genelde 50-70 yaşlarında görülürBozkurt B, Selçuk ZT, Fırat P, Kalyoncu AF, Artvinli M. 1972-2002 Döneminde Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi’nde Akciğer Kanseri Tanısı Konulan Hastaların Histolojik ve Epidemiyolojik Değerlendirmesi. Türk toraks dergisi Aralık 2004, Cilt 5, Sayı 3, Sayfa(lar) 148-153. Tam metin . Akciğer kanserinin erken evrelerde beş yıllık sağkalımı %60-70 iken, ileri evre olgularda bu oran %5'in altına düşmektedir. Tüm alttipler ve evreler göz önüne alındığında, tedavi ile beş yıllık sağkalım oranı Amerika Birleşik Devletleri'nde %18,1'dir (2017 için); ancak sağkalım oranları gelişmekte olan ülkelerde daha düşüktür. == Sıklık ve yaygınlık == Tüm kanser türleri arasında en ölümcül kanser türü olan akciğer kanseri tüm dünyada kanser türleri arasında, erkeklerde en sık ölüme neden olan birinci, kadınlarda ise ikinci kanser türüdürWorld Health Organization. (2004) The World Health Report Tam metin ve tüm dünyada her yıl yaklaşık 1,6 milyon ölüme neden olmaktadır. Bununla beraber ABD'de hem kadın hem de erkeklerde ölüme sebep olan kanser türleri arasında 1. sıradadırJemal A, Tiwari RC, Murray T, Ghafoor A, Samuels A, Ward E, Feuer EJ, Thun MJ; American Cancer Society. Cancer statistics, 2004. CA Cancer J Clin. 2004 Jan-Feb;54(1):8-29. PMID 14974761 . Günümüzde akciğer kanseri, ABD'de kadınlarda ölüme sebebiyet veren kanser türleri arasında en önde gelenidir ve meme kanseri, yumurtalık ve yumurtalık tüpü kanserleri toplamından daha yaygındır. Ancak ABD'de sigara içiminin azalması ile akciğer kanseri sıklığı da azalmaya başlamıştır. Buna karşılık Türkiye'de sigara içimi arttığı için artmaya devam etmektedir. Ancak, başka yönlerden sağlıklı olan ve hayatı boyunca sigara kullanmamış olan insanlar da akciğer kanserine yakalanabilmektedir. küçükresim|300px|sağ|ABD'de erkeklerde akciğer kanseri ve sigara arasındaki korelasyon. Grafik, 20 yıllık süre aralığında artan sigara içme oranları ve artan akciğer kanseri insidansını gösteriyor. Büyütmek için resme tıklayınız. Akciğer kanseri, 20. yüzyılın başlarında nadir bir hastalık iken, bugün her iki cinsiyette de kanserden ölümlerin başında yer almaktadır. Mortalitesi oldukça yüksek olan bu kanser türünde dünya genelinde sigara içme alışkanlıklarındaki değişmeye bağlı olarak histolojik alttiplerinin oranında değişiklik yaşanmış ve kadınlarda sigara kullanımının zamanla artmasının sonucunda kadınlarda görülme sıklığında artma gözlenmiştir. Tarihsel olarak çoğunlukla erkeklerde görülen bu kanser türü zaman içinde meydana gelen sosyolojik değişiklikler sonucunda, kadınların da sigara kullanma alışkanlıklarının artması sonucunda kadınlarda bu kanser türünün görülme sıklığı artmıştır. Akciğer kanserinin küresel insidans artış hızı yılda %0,5 iken, özellikle kadınlarda her yıl %4,1 artış söz konusudur. Gelişmiş ülkelerde önceleri kanserden ölümlerin %34'ünden akciğer kanserleri sorumlu iken, günümüzde %28'inden sorumludur. Bu azalmaların nedeni gelişmiş ülkelerde sigara kullanımında belirgin azalma ve sigara içeriğinde yapılan değişikliklere bağlanmaktadır. Ancak gelişmekte olan ülkelerde sigara kullanımında azalma olmaması bilakis artması sonucunda hem erkeklerde hem de kadınlarda tüm kanser ölümleri içinde önemli yerini korumakta ve belirgin artış gözlenmektedirAkkoçlu, Atilla. Akciğer kanserleri. Türk Toraks Derneği. Tam metin. == Belirti ve bulgular == Akciğer ve bronş sisteminin ağrı duyusu içermemesi ve ilk semptom olan öksürüğün sigara içenler tarafından bir hastalık belirtisi olarak değerlendirilmemesi nedeniyle, akciğer kanseri vakalarının tanısı çoğunlukla ileri evrelerde konulmaktadır. Semptomlar tümörün lokal büyümesine bağlı olabileceği gibi metastatik hastalığa veya metastatik olmayan kanserli hücrelerin vücudun diğer dokularına dolaylı etkilerine (paraneoplastik sendromlara) bağlı olabilirGöksel, Tuncay. Akciğer kanseri. Türk Toraks Derneği yayınları. Tam metin. === Semptomlar === Akciğer kanserinin semptomları birincil (primer) tümör tipine, tümörün göğüs kafesi içinde (intratorasik) dağılımına yayılımına, metastazlara veya paraneoplastik sendromlara bağlı olarak ortaya çıkarCollins LG, Haines C, Perkel R, Enck RE. Lung cancer: diagnosis and management. Am Fam Physician. 2007 Jan 1;75(1):56-63. PMID 17225705 . American Thoracic Society (ATS) ve European Respiratory Society'nin (ERS), çeşitli araştırmaların verilerine göre yaptığı ortak araştırmaların sonucunda; öksürük %8-75, kilo kaybı %0-68, nefes darlığı (dispne) %3-60, göğüs ağrısı %20-49 ve öksürükle kan tükürme (hemoptizi) %6-35 oranlarında görülebilmektedir. Tanı konan hastaların %10 ile 25'eSavaş İ, Kaya A. Akciğer Kanserlerinde Semptomlar ve Bulgular. Türkiye Klinikleri J Surg Med Sci 2006, 2(12):66-71. varan oranlarda asemptomatiktir yani herhangi bir semptom göstermez. Böyle hastalarda kanser tanısı, tesadüfen çekilen akciğer röntgeni veya bilgisayarlı tomografide saptanan soliter pulmoner nodüllerin incelenmesiyle tanı konmaktadır. Kanserin büyümesi ve akciğer dokusuna yayılması sonucunda öksürük, nefes darlığı, hışıltılı solunum (wheezing), göğüs ağrısı, hemoptizi semptomları görülür. Akciğer kanserinin metastazları ise yayılım gösterdiği organa bağlı olarak bulgu verir. Bu kanserin, beyine yaptığı metastaz nörolojik semptomlara neden olurken, kemiğe metastazıyla ağrı şikayetleri görülür. Tümör hücrelerinden salınan hormonlara dolaylı olarak paraneoplastik sendromlar gelişebilir. Çeşitli hormonların salınımı sonucunda, salınan hormona bağlı olarak çeşitli bulgular görülebilir. Ayrıca akciğer kanserli hastaların çoğunda kilo kaybı, halsizlik, yorgunluk gibi nonspesifik (özgül olmayan) semptomlar bulunabilir. Semptomlar, primer tümörlerin lokalizasyonuna göre değişebilir. Bronş içi (endobronşial) merkezi tümörlerde daha çok öksürük, nefes darlığı, hemoptizi; çevresel olanlarda ise sıklıkla plevra kaynaklı göğüs ağrısı ve dispne gibi semptomlar görülür. Bununla beraber hastaların %5-10'nda hiç semptom olmayabilirAkkoçlu, Atilla. Akciğer kanserlerinde tanı, evreleme ve tedavi öncesi değerlendirme. Türk Toraks Derneği. Tam metin . Akciğer kanserine bağlı ortaya çıkan semptomlar primer tümörün yerleşimi ve büyüklüğü, tümörün yayılım yeri ve yayılma derecesi gibi parametrelere göre çeşitlilik gösterebilir. Nefes darlığı genellikle merkezî yerleşimli tümörlerin, bronş içi havayolu tıkanması ile akciğer hacimlerinin azalmasına; göğüs ağrısı ise akciğer çevresi tümörlerde plevra veya göğüs duvarının istilası, brakial pleksusa sızma ve tümöral kitlenin büyümesine bağlıdır. Öksürük merkezî yerleşimli olan tümörlerde çevresel olanlara göre daha sıktır ve havayollarının tıkanması, sıkışması, tümörün içine sızması ve enfeksiyonlarına bağlıdır. Hışırtılı solunum (wheezing) veya stridor hava yolu (trakea veya ana bronş) kısmi tıkanması ile meydana gelir. Ses kısıklığı, özellikle merkezi tümörlerde rekürren larengeal sinir tutulumu ile ilgili; yutma güçlüğü (disfaji) ise, özefagus sıkışması ile ilgili olarak ortaya çıkar. Ayrıca akciğer kanserinde nonspesifik bir bulgu olan ateş; obstrüktif (tıkanmalı) pnömoni ve karaciğer metastazları ile ilgili olup, sıklıkla pürülan (irinli) balgam ve hemoptizi ile birliktedir. Görülen belirtiler sıklıkla birincil tümörün sebep olduğu belirtilerdir. Birincil tümöre bağlı belirtilere; göğüs ağrısı, öksürük, dispne, hemoptizi örnek verilebilir. Bununla beraber hastaların %40'ında göğüs kafesi içi (intratorasik) yayılıma bağlı semptomlar görülür. İntratorasik yayılıma bağlı olarak bası yaptığı yerlere göre değişik semptomlara sebep olabilir. Boyundaki sempatik sinirlere bası yaptığında horner sendromu; plevraya doğru yayılım gösterdiğinde plevral efüzyon; özafagusa bası yaptığında özafagiyal belirtiler; superior vena cava tıkanması sonucunda superior vena cava sendromu gibi çeşitli klinik bulgulara neden olabilir. Göğüs kafesi dışı (ekstratorasik) yayılımda ise metastaz yapılan organa göre belirtiler ortaya çıkar. Hastaların yaklaşık 1/3'ünde ekstratorasik yayılıma bağlı belirtiler görülür. Bunlar arasında; kemik ağrısı, kırıklar, akıl bulanıklığı (konfüzyon), kişilik değişmesi, alkalin fosfataz seviyelerinde yükselme, sınırlı konumlu (fokal) nörolojik hasar, baş ağrısı, bulantı, kusma, ele gelen lenfadenopati, zayıflık, halsizlik, bayılmalar gibi belirtiler bulunmaktadır. Yaklaşık %10 hastada ise paraneoplastik sendrom görülür. * Kronik öksürük veya olağan öksürük şeklinde değişiklik * Nefes darlığı ve nefes almada zorlanma * Kanlı balgam çıkarma ve kan tükürme * Egzersiz yapmada zorlanma * Göğüs ağrısı * Ses kısıklığı * Kol ve omuz ağrısı * Yutarken zorlanma ve takıntı hissi * Kemik ağrısı * Anemi (kansızlık) * Düzensiz kalp atımları * Lenfadenopati * Baş ağrısı * Sarılık * Cilt ve ciltaltı nodülleri * İştahsızlık, halsizlik ve kilo kaybı * Hışıltılı solunum (Wheezing) * Sık tekrarlayan zatürreler * Yutma güçlüğü * Yüzde dolgunluk ve kızarma * Göğüs kafesi içinde lenf sıvısı birikimi * Ateş * Çarpıntı ve bayılma (senkop) * Göz kapağında düşme, gözün içine çökmesi vb. === Paraneoplastik sendrom === Paraneoplastik Sendrom, bir tümör veya tümörün metastazları ile doğrudan ilgili olmayan ancak tümörün varlığına bağlı olan ve dolayısı ile tümörün çıkarılmasından sonra gerileyebilen belirtilerdir. Tümör hücrelerinin biyolojik olarak aktif bileşenler salgılaması sonucu meydan gelir. Salgılanan etmenlere (hormon gibi) göre çeşitli belirtilere yol açabilirler. Bunlar arasında; kan sodyum miktarının azlığı (hiponatremi), Cushing sendromu, normalin üstünde kan kalsiyumu (hiperkalsemi), erkek göğüsünde normalden fazla büyüme (jinekomasti) sayılabilir. Paraneoplastik sendromlar, küçük hücreli akciğer kanserlerinde genellikle daha fazla görülür. Küçük hücreli dışı akciğer kanserlerinde daha sık görülen paraneoplastik sendromlar arasında, hiperkalsemi ve hipertrofik osteoartropati sayılabilir. Hipertrofik osteoartropati, en sık akciğer adenokarsinomlarına eşlik eder. === Fiziki bulgular === İn situ tümör aşamasında fizik bulgu yoktur, tümör büyüdükçe lokal ve genel bulgular ortaya çıkmaktadır. Kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH) ile birlikte ise fizik muayenede hışıltılı solunum (wheezing), her iki akciğerde dağınık ronküsler ve ekspiryum uzaması gibi bulgular bulunabilir. Herhangi bir lenf bezini tutacak şekilde tümör yayılmış ise tutulan lenf bezleri muayenede elle hissedilebilir. Lenf bezlerine metastaz oranları; hiler %90, bronşial %40-60, skalen %85, supraklaviküler %15-20 ve hiler-mediastinal %50'dir. Muayenede nadir olarak karina düzeyinde ana bronşların daralmasına ikincil stridor, daha derindeki hava yollarında yerleşmiş tümörlerde ise hışıltılı solunum (wheezing) ve yerelleşmiş ronküs duyulur. Radyolojik tetkiklerde tek taraflı atelektazi, pnömoni ve plörezi görülebilir, fizik muayenede de bu patolojilere bağlı bulgular saptanabilir. Bu bulgular, muayenede göğüsün yarısındaki solunum hareketlerinde kısıtlılık, solunum sırasında göğüsteki titreşimlerde artma veya azalma, perküsyonda tok ses, stetoskopla dinlemede (oskültasyonda) solunum seslerinde azalma ve hırıltı (ral) duyulması gibi bulgulardır. Karaciğer metastazı halinde karaciğer büyümesi (hepatomegali) görülebilir. Serebral yayılım varsa, seyrek olarak vücudun tek tarafında duyu azalması (hemiparezi) veya hareketsizlik hemipleji, veya nöropatiye neden olabilir. Vena cava superior sendromu, Horner sendromu bulguları, çomak parmak ve cilt altında nodüller saptanabilir. == Nedenleri == Tütün ürünleri, endüstriyel ürünler (uranyum, radyasyon, asbest), hava kirliliği, beslenme eksiklikleri kanserin oluşmasında rol alan faktörlerdendir. Son araştırmaların ışığında, akciğer kanseri riskini artıran en önemli faktör kanserojen maddelerin uzun süre boyunca solunumundan kaynaklanmaktadır. Akciğer kanserinin oluşumunda şu faktörler yer alır: * Tütün ürünleri (sigara vb.) kullanımı (% 90'dan daha fazla) * Radon (% 10-15) * Asbest * Akciğerde skar, fibrozis * Kronik İntertisyel Pnömonitis * Halojen eterler (klorometileter) * İnorganik arsenik * Radyoizotoplar * Hava kirliliği * Ağır metaller * Krom * Nikel * Hardal gazı * Vitamin A ve E eksikliği === Sigara === 200px|küçükresim|sağ|Akciğer kanseri tanısı almış hastada akciğerin görünümü. Üst lobdaki beyaz bölge kanserleşmiş dokuyu, siyahlaşmış kısımlarsa hastanın sigara kullandığını göstermekte Sigara kullanımı, akciğer kanserinin en sık görülen nedenidir. Bununla beraber akciğer kanseri, sigara içmeyenlerde de görülebilmektedir. Akciğer kanserli erkeklerin %10 ve kadınların ise %20-25'sinde gelişen kanser sigara ile ilişkili değildirPalmarini M, Fan H. Retrovirus-induced ovine pulmonary adenocarcinoma, an animal model for lung cancer. J Natl Cancer Inst. 2001 Nov 7;93(21):1603-14. PMID 11698564 . Gelişmiş ülkelerde akciğer kanserinden ölümlerin erkeklerde %92-94'ünün, kadınlarda ise %78-80'inin sigaraya bağlı olduğu bildirilmiştir. Ülkelerin tükettikleri sigara miktarı ile akciğer kanseri ölüm oranı arasında doğrusal bir oran vardır. Bu durum son yıllarda tütün tüketiminin arttığı gelişmekte olan ülkelerde belirgin bir şekilde izlenmektedir. Türkiye'de yapılan çalışmalarda akciğer kanserli kadınların %17'sinin, erkeklerin ise %94'ünün sigara içtikleri bildirilmiştir. Pasif sigara içiciliği (sigara içilen ortamda bulunularak sigara dumanına maruz kalma) de sigara kullanmak gibi akciğer kanseri açısından risk faktörüdür. Kanser gelişme riski; sigara içme süresi, günde içilen sigara sayısı, erken başlama yaşı, derin çekme (inhalasyon), katran ("tar") miktarı ile artar, kullanımı kesme süresi ile azalır. Sigara kullanımı özellikle yılda 20 paketi geçtikten sonra göreceli risk belirgin olarak artış gösterir. Sigara miktarı arttıkça risk katlanarak artmakta ancak sigarayı bıraktıktan sonra risk giderek azalmaktadır. Sigara dışında puro içenlerde risk 3 kat, pipo kullananlarda ise 8 kat artmaktadır. Filtreli ya da düşük katran içeren "light" sigaraları içenlerde kanser riski azalmamaktadır. Sigara ve diğer tütün ürünlerinin kullanım miktarı ve süresi arttıkça akciğer kanseri (ve başka kanserlerin) gelişme ihtimali artmakta, bırakılması durumunda da zamanla azalmaktadır. Akciğer kanseri gelişme riski sigarayı bırakmayı takiben 10-20 yıl içinde hiç içmeyenlerin düzeyine yaklaşmaktadır. === Endüstriyel ve çevresel maruziyet === ==== Meslek ==== Belirli meslek (gemi yapımı, yapı malzemeleri çıkarımı, çanak-çömlek imalatı, matbaa işleri, madencilik vb.) çalışanlarında akciğer kanseri daha sık görülmektedir. Başlıca mesleki karsinojenler arasında; Asbest, arsenik, alüminyum, bis-klorometil eter, krom, hidrokarbonlar (polisiklik aromatik hidrokarbon gibi), hardal gazı, nikel ve nikel bileşenleri, radyasyon, radon, vinil klorid, berilyum, kadmiyum ve formaldehit sayılabilir. Sigara dumanı kanser oluşumu sürecinde çevre kirliliği maddeleri ile etkileşmektedir. Bu durum sigara içen uranyum ve asbest işçilerinde çarpıcı bir şekilde izlenir. Öyle ki; akciğer kanseri riski, sigara içen asbest işçilerinde 92 kat, sigara içmeyen asbest işçilerinde sadece 5 kat fazladır. ==== Radon ==== Radon gazı, Amerika Birleşik Devletleri'nde akciğer kanserinin ikinci en sık (%10) nedenidir ve her yıl 6.000-360.000 akciğer kanserli kişinin ölümünden sorumludur. Radon, kimyasal inert bir gaz olup uranyumun parçalanma ürünüdür. Solukla alındığında radon gazı akciğer epiteli veya diğer hücreleri ile etkileşip kansere neden olur. Toprakta doğal olarak bulunur ve iyi havalandırılmayan ev ve işyerlerinin altındaki topraktaki miktarına bağlı olarak kapalı mekandaki havadaki radon miktarı yüksek olabilir. Üst sınır 4 pCi/L olup 8 pCi/L'nin üstüne çıktığında kanser riski artmaktadır. Sigara ile radonun etkileşimi sinerjiktir ve kanser riski 1,3-1,8 oranındadır. Zemin kat eski binalarda yaşayanlarda sıktır, bu nedenle metro ve tünel işçileri gibi meslekî gruplarda risk taşır. ==== Diğer çevresel faktörler ==== küçükresim|sağ|200px| Akciğer kanserinden alınan sürüntü örneğinin sitolojik incelenmesinde asbestos parçacıkları ve ayrıca neoplastik hücreler görülmekte Akciğer kanseri etyolojisinde rol oynayan önemli karsinojenlerden biri de asbesttir. Gerek endüstriyel olarak gemi, izolasyon, otomotiv sanayi gibi alanlarda kullanımının yanında bu minerale çevresel (tremolit içeren ak toprak ve zeolit) maruziyet de kanser gelişme riskini artırır. Asbest, akciğer kanseri de dahil olmak üzere çeşitli akciğer hastalıklarına neden olabilir. Asbest maruziyeti ve tütün kullanımı sinerjist etki göstererek akciğer kanseri gelişme riskini artırır. İngiltere'de, asbest akciğer kanserinden ölen erkeklerin %2-3'ünün sorumlusudurDarnton AJ, McElvenny DM, Hodgson JT. Estimating the number of asbestos-related lung cancer deaths in Great Britain from 1980 to 2000. Ann Occup Hyg. 2006 Jan;50(1):29-38. Epub 2005 Aug 26. PMID 16126764 . Asbest ayrıca mezotelyoma olarak adlandırılan plevranın kanserine de neden olabilir, mezotelyoma bir akciğer kanseri değildir. Hava kirliliğinin kanser gelişme riskindeki önemi tartışmalıdır. Bununla birlikte yoğun çevre kirliliği akciğer kanseri mortalite istatistiklerine yansımaktadır. Nitekim kentlerde kırsal kesimde oturanlara göre akciğer kanseri gelişimi 1,3-2,3 kat daha fazladır. === Virüsler === Hayvanlarda yapılan çalışmalarda virüslerin akciğer kanserine yol açabildiği gösterilmiştir,Leroux C, Girard N, Cottin V, Greenland T, Mornex JF, Archer F. Jaagsiekte Sheep Retrovirus (JSRV): from virus to lung cancer in sheep. Vet Res. 2007 Mar-Apr;38(2):211-28. Epub 2007 Jan 25. PMID 17257570 son yıllarda yapılan çalışmalarda, insanlarda da virüslerin akciğer kanseri için bir risk faktörü olduğu gösterilmiştir. İnsanlarda risk faktörü olduğu ileri sürülen virüsler arasında; İnsan papillomavirüsCheng YW, Chiou HL, Sheu GT, Hsieh LL, Chen JT, Chen CY, Su JM, Lee H. The association of human papillomavirus 16/18 infection with lung cancer among nonsmoking Taiwanese women. Cancer Res. 2001 Apr 1;61(7):2799-803. PMID 11306446 , JC virüsZheng H, Abdel Aziz HO, Nakanishi Y, Masuda S, Saito H, Tsuneyama K, Takano Y. Oncogenic role of JC virus in lung cancer. J Pathol. 2007 Jul;212(3):306-15. PMID 17534844 , simian virüs 40, BK virüs ve sitomegalovirüsGiuliani L, Jaxmar T, Casadio C, Gariglio M, Manna A, D'Antonio D, Syrjanen K, Favalli C, Ciotti M. Detection of oncogenic viruses SV40, BKV, JCV, HCMV, HPV and p53 codon 72 polymorphism in lung carcinoma. Lung Cancer. 2007 Sep;57(3):273-81. Epub 2007 Apr 2. PMID 17400331 sayılabilir. === Skar gelişimi – Fibrozis === Silisyum maruziyeti ile ortaya çıkan silikozis gibi akciğer hastalıkları ve akciğer dokusunda fibrozis ile seyreden hastalıklar yara izi (skar) dokusunun kanserojen etkisi nedeniyle malignite insidansını arttırır. Sinirli yerleşimli (lokalize) akciğer skar alanlarında ve diffüz (yaygın) akciğer fibrozisi olan hastalarda akciğer kanseri geliştiği bildirilmiştir. Skar yakınında mikroskopik olarak epitelyal dokuda aşırı büyüme (hiperplazi) saptanmıştır. Skar zemininde kanser gelişiminin patogenezi henüz tam olarak bilinmemektedir. Skar ve fibrozis sonucu gelişen damarlaşma eksikliği (avaskülarite) ve dokuda oksijen yetersizliği (anoksi) epitel metaplazisine yol açtığı ve karsinogenezisi hazırladığı düşünülmektedir. Skar alanlarında yüksek akciğer adenokarsinomu insidansı bildirilmiştir. Çalışmalarda akciğer kanserinin sarkoidozlu hastalarda 3 kat fazla geliştiği, tüberkülozlu hastalarda üst loblarda kanserin de birlikte bulunabildiği ve yaklaşık 8 kat fazla görüldüğü, bronşiolo-alveoler tip kanserlerin aileden gelme (konjenital) kistik akciğer hastalığı ile ilişkili olabileceği belirtilmektedir. === Beslenme === Birçok epidemiyolojik çalışmada besinle sebze alımının akciğer ve diğer kanser risklerini orta derecede düşürdüğü gösterilmiştir. Bunlari takip eden araştırmalarda retinol veya vitamin A içeren retinoidlerin öncülü (prekürsörü) olan beta karotenin akciğer kanseri riski düşüklüğü ile ilişkili olabileceği öne sürülmüştür. Sigara içenlerde serum beta karoten düzeyleri, içmeyenlerden düşük bulunmuştur. Bu düşüklük, beta karotenlerin diyetle daha düşük alımına ve sigaranın absorbsiyon ve metabolizma üzerindeki etkisine bağlanmıştır. Retinoidlerin birçok çalışmada antikarsinojenik etkileri gösterilmiştir. Ayrıca vitamin A eksikliği solunum sistemi epitelinde, skuamöz metaplaziye neden olmaktadır. Yani normaldeki solunum sistemini döşeyen epitel hücreleri özelliklerini kaybedip yassı (skuamöz) hücrelere dönüşür. Vitamin A fakiri diyetle beslenenlerde, vitamin A zengini beslenenlere kıyasla akciğer kanser riski 4,6 kat daha fazla bulunmuştur. Vitamin C ve selenyum eksikliği, siyah çay ve kolesterol de sorumlu tutulmuştur. Sigara içen erkeklerde 5-8 yıl süre ile vitamin E ve beta karoten verilmesi insidansta azalmaya neden olmamaktadır. === Genetik yatkınlık === Akciğer kanserinde kalıtsal ön yatkınlık yaratan faktörlerin varlığı ileri sürülmektedir. Birinci derece akrabalarında akciğer kanseri olan kişilerde kanser geliştirme riski 2-4 kat artmaktadır. Ancak bunun tamamen genetik faktörlere bağlı olmadığı, akrabaların aynı ortamda bulunmasının da etkisi olduğu düşünülmektedir. Kronik karsinojen maruziyeti sonucunda genetik yapıda hasar oluşmaktadır. Hücreyi kanserleşmeye götüren hasarın temelinde hücre çoğalmasını kontrol eden genlerdeki değişiklik yatar. Aile öyküsünde akciğer kanseri bulunan kadınlarda risk 5-7 kat artmaktadır. Aile öyküsünde akciğer kanseri bulunmasının yanında sigara içme öyküsü de varsa risk 30 kat artmakta, aile öyküsü olmaksızın sadece sigara öyküsü varsa 15 kata kadar artmaktadır. == Moleküler genetik ve patogenez == Solunum yolları mukozasının karsinojen etkenlerle uzun süre karşılaşması sonucunda dokularda bir takım değişiklikler olur. Karsinojenler hücre içinde protein, lipid gibi birçok moleküle ve DNA'ya bağlanır. Kronik karsinojen teması ile genetik malzemede hasar oluşur. Bu hasar hücre çoğalmasından sorumlu, c-myc, ras gibi onkogenlerin aktivasyonu ve hücre büyümesini baskılayan Rb, p53 gibi tümör supresör genlerin inaktivasyonuna yol açabilir. Kronik karsinojen maruziyeti sonucunda genetik yapıda hasar oluşmaktadır. Hücre çoğalmasını kontrol eden genlerdeki hasar, kanser oluşumundaki temel unsurdur. Diğer kanser türlerine benzer olarak, akciğer kanserinde de onkogenlerin aktivasyonu ya da tümör baskılayıcı genlerin inaktivasyonu sonucunda gelişirFong KM, Sekido Y, Gazdar AF, Minna JD. Lung cancer. 9: Molecular biology of lung cancer: clinical implications. Thorax. 2003 Oct;58(10):892-900. PMID 14514947 . Son yıllarda proto-onkogen olarak adlandırılan normal ve genellikle hücrenin bölünmesi ile ilgili işlevlerde rol alan genlerin; belirli karsinojenlerle onkogen haline geçerek, karsinogeneziste rol aldıkları anlaşılmıştır. Küçük hücreli karsinomda genellikle c-myc ve Rb; küçük hücreli dışı karsinomda ise genelde ras ve p16'de sorun vardır. Akciğer kanseri ile ilgili etkinleşmiş onkogenlerin 6 familyası vardır; en önemlileri ras (H-ras, K-ras, N-ras) ve myc (N-myc, C-myc, Lmyc)dir. K-ras proto-onkogenindeki mutasyonlar akciğer adenokarsinomlarının %10-30'undan sorumludurHerbst RS, Heymach JV, Lippman SM. Lung cancer. N Engl J Med. 2008 Sep 25;359(13):1367-80. PMID 18815398 Aviel- Ronen S, Blackhall FH, Shepherd FA, Tsao MS. K-ras mutations in non-small-cell lung carcinoma: a review. Clin Lung Cancer. 2006 Jul;8(1):30-8. PMID 16870043 . Epidermal büyüme faktörü (EGF) reseptörünü kodlayan ERBB1 geni ve RAS protoonkogenleri daha çok küçük hücreli dışı akciğer kanseri olgularında izlenen mutasyonlardan sorumludur. Epidermal büyüme faktörü reseptörü (EGFR) hücrelerin profilerasyon, apoptoz, anjiogenezis ve tümör invazyonunda rol alır. Tümör supresor genlerin inaktivasyonuna neden olacak kromozomal hasarlar da akciğer kanserinde rol alır. İnsan kanserlerinde en sık bulunan tümör supresör geni kromozom 17'de bulunan p53 ve kromozom 13'teki Rb genidir. Rb, hücre siklusu boyunca ilerlemeyi bloke edip, büyümeyi kontrol eder. p53 mutasyonları büyümeyi hızlandırarak kanser oluşumunda rol oynar. Tüm akciğer kanserli hastaların yarısında bu mutasyonlar gözlemlenmektedir. Baskılayıcı genler içinde en fazla araştırılanı p53 geni mutasyonlarıdır. Bir nükleer fosfoprotein olan p53, özellikle DNA hasarına cevap olarak hücre siklusunu, DNA sentezi ve onarımını, hücre farklılaşmasını ve apoptozisi kontrol eden genleri düzenler. p53 tümör supresör geninin mutasyonları akciğer kanseri vakalarının ise %60-75'inde görülürGiles F. Filley Lecture.Devereux TR, Taylor JA, Barrett JC. Molecular mechanisms of lung cancer. Interaction of environmental and genetic factors. Chest. 1996 Mar;109(3 Suppl):14S-19S. PMID 8598134 . 3p, 5q, 13q ve 17p konumlarında meydana gelen kromozom hasarları, bilhasa küçük hücreli akciğer kanserleri olmak üzere akciğer kanserlerinde görülür. Küçük hücreli akciğer kanseri olgularının %90'ında ve küçük hücreli dışı akciğer kanseri olgularının ise %50'sinden fazlasında, 17p konumunda mutasyonlar bulunmuştur. == Tanı == sağ|küçükresim|200px|Toraks BT'sinde kitle görünmekte Soliter pulmoner nodül normal akciğer dokusu ile çevrili, herhangi bir adenopati ya da atelektazi ile ilişkisi olmayan bir akciğer radyolojik opasitesidir. Bu opasitenin nedeni, nodül denen, küresel şekilli, nispeten sert, bir hücre kümesine karşılık gelir. En az invaziv (girişimsel) yaklaşımla kötücül nodülleri iyicil nodüllerden ayırmak, doğru ve özgül tanıyı elde etmek soliter pulmoner nodüllü bir hastada temel amaçtır. Soliter pulmoner nodül tanısında ilk adım klinik ve radyolojik değerlendirmedirYilmazbayhan A, Damadoğlu E, Aybatli A. Soliter pulmoner nodüle tanısal yaklaşım. Tuberk Toraks. 2005;53(3):307-18. PMID 16258894 . Ancak, kanser tanısının kesin olarak konabilmesi için patolojik inceleme yapılması gerekir. Biyopsi sonucu olmaksızın kanser tanısı kesinleşemez. Lenf bezlerine metastaz şüphesi olduğunda lenf bezlerinden biyopsi almak gerekebilir. Akciğer kanserinin tanısı ve aşamasının saptanması amacıyla, akciğer röntgeni, toraks ve batın BT, Manyetik rezonans görüntüleme, kemik sintigrafisi, beyin BT uygulamalarının yanı sıra bronkoskopi ve mediastinoskopi denilen, lenf bezlerinden biyopsi materyali alınması yöntemleri uygulanırInci I, Pabuşçu E. Akciğer kanserinin cerrahi tedavisinde preoperatif değerlendirme. Tuberk Toraks. 2005;53(2):210-20. PMID 16100661 . Akciğer kanserlerine en sık üst loblarda, özellikle de sağ üst lobda rastlanmaktadır. Bronş kanserleri mukozal yerleşebilecekleri gibi mukoza altı lenfatiklerde veya bronş çevresi (peribronşial) alanda bulunabilirler. Mukozada eritem, bronş düzeninin kaybı, bronşlarda daralma, tren rayı gibi mukozal kalınlaşma (mukozanın demiryolu gibi bir hat üzerinde paralel çizgiler şeklinde kalınlaşması), dışarıdan bası ile bronşta düzensizlikler, darlıklar gibi bulgular görülebilir. Akciğer kanserlerine kesin tanı en sık bronkoskopik forseps biyopsilerle konulmaktadır. Son yıllarda gelişen bronş içinden (transbronşiyal) iğne aspirasyon ve deriden (perkütan) biyopsi teknikleriyle hem merkezi (santral) hem de çevre (periferal) tümörlere tanı konulma olasılıkları artmıştır. Forseps biyopsi ile bronş içinde yüzeye doğru büyüyen (ekzofitik) kitlelerde %55-85, bazen ortalama %90 olan tanısal oranlar, submukozal ve peribronşial yayılmalarda %55 gibi daha düşüktür. Bu oranlar bronşial lavaj ve bronşial fırçalama ile birlikte %90'ın üzerindedir. Buna ek olarak; nekrotik tümörlerde büyük ve derin biyopsi alınması, submukozal infiltrasyonlarda transbronşial iğne aspirasyonu ile beraber %97 gibi yüksek tanısal oranlar elde edilir. Submukozal tümörlerde transbronşial forseps biyopsisi ile %55, periferik lezyonlarda %30-50 endoskopik tanı oranları bildirilmiştir. Göğüs radyogramı ve toraks BT tetkikleri ile tümörün lokalizasyonu, büyüklüğü, yayılımı izlenebilir. Bunların yanında, hastanın mevcut olan akciğer hastalıkları (KOAH, amfizem, bronşektazi, atelektazi vs.) ve göğüs duvarındaki yapısal özellikler hakkında bilgi verir. Eşlik eden akciğer hastalıkları hastanın performansının değerlendirilmesi açısından önemlidir. Temel radyolojik yöntemler arka-ön akciğer grafisi ve toraks BT incelemesidir. Bu incelemeler ile nodüle ait çeşitli özellikler değerlendirilir. Nodül boyutu, kenar özellikleri, iç yapısı, büyüme hızı, stabilite süresi ve lokalizasyonu değerlendirilmesi gereken başlıca özelliklerdir. Pozitron emisyon tomografisi (PET), iyicil ve kötücül soliter akciğer nodüllerinin tanısında yüksek etkinliğe sahip bir yöntemdir. PET'in kötücül nodüller için; duyarlılığı %96,8, özgüllüğü %77,8'dir. İyicil nodüllerdeki duyarlılığı ise %96 ve özgüllüğü %88 olarak bulunmuştur. sağ|küçükresim|200px|Bronkoskopi görüntüsü Bronkoskopinin akciğer nodüllerinde tanısındaki değeri, nodülün çapına ve lokalizasyonuna göre değişir. Tanı değeri santral lezyonlarda %82, periferik lezyonlarda ise %53 olarak bulunmuştur. Akciğer tümörlerinde bronkoskopi; tümörün lokalizasyonu, tümörün yaygınlığı, operasyona uygunluğu, histolojik tip tayini, tümörün belirti göstermeyen (asemptomatik) hastada tespiti, tümörün evrelendirilmesi, endobronşial tümör tedavisi gibi önemli rollere sahip bir yöntemdir. Transtorasik iğne aspirasyonunun tanı değeri kötücül lezyonlarda %64-100 arasında olup özgül iyicil tanı oranı %12-68 arasında değişmektedir. Soliter pulmoner nodül tanısında kullanılan cerrahi yöntemler video yardımlı torakoskopik cerrahi (VATS) ve torakotomidir. VATS, morbidite ve mortalitesi düşük, etkinliği yüksek bir yöntem olduğundan düşünülen ilk cerrahi yöntemdir. Yapılan bir araştırmada VATS'ın özgüllüğü %100, morbidite oranı %9,6 ve mortalite oranı %0,5 olarak rapor edilmiştir. Torakotomi yöntemi, hastada radyolojik bulgular ve mevcut risk faktörleri akciğer kanserini düşündürüyor fakat yapılan tetkiklerle kesin tanı konamamış ise tanı koymak amacıyla kullanılabileceği gibi, metastaz taramaları negatif olan hastada rezeksiyon amacıyla da kullanılabilir. Mediastinoskopi, mediastene açılan küçük bir insizyon (kesim) ile bu boşluktan içeri itilen endoskop aracılığı ile soğuk ışık yardımı ile araştırılmasıdır. Akciğer kanserlerinde olguların yaklaşık yarısında mediastinal lenf bezi invazyonu görülebileceğinden mediastinoskopi; trakea, karina, vena kava superior komşuluğundaki lezyonlar ve mediastendeki lenf bezlerinden amaliyat öncesi evreleme amacıyla yapılmaktadır. Mediasten normal ise yapılmayabilir. == Evrelendirme == Akciğer kanseri tanısı konduktan sonra, hastanın prognozu hakkında sağlıklı bir yaklaşımda bulunmak, en etkili tedavi yöntemini belirleyebilmek ve alınan tedavi sonuçlarının bilimsel kıyaslamasını yapabilmek için, hastalığın anatomik yaygınlığının saptanması yani evrelendirilmesi gerekir. Akciğer kanseri için birincil tümörün büyüklüğü ve yayımına (T), bölgesel lenf bezi (nodu) tutulumuna (N), uzak metastaz varlığına (M) dayanan TNM evrelendirmesi yapılmıştır. Sonraki yıllarda daha sağlıklı evrelendirme yapabilmek amacıyla TNM sisteminin yeniden geliştirilmesi ile skuamöz, büyük hücreli ve adenokarsinomlu (Küçük hücreli dışı, Non-small cell, NSCLC) hastalar yapılacak tedavi ve prognoz yönünden Evre IA, IB, IIA, IIB, IIIA, IIIB ve IV şeklinde sınıflandırılmaktadır. Küçük hücreli kanserli hastalarda TNM sistemi yerine VALG (Veterans Administration Lung Cancer Group) tarafından önerilen evreleme sistemi kullanılmaktadır. Buna göre hastalığın konumu göğüs kafesinin yarısında (bir hemitoraksta) ise "sınırlı" ve hemitoraksın dışında daha yaygın ise "yaygın" olarak evrelendirilmektedir. Bununla beraber TNM evreleme sistemi küçük hücreli hastalarda da kullanılabilmektedir. Akciğer kanserlerinde evreler: * Evre 1: Tümör, sadece akciğerin küçük bir bölümünde görülme halidir. ** Evre 1A: Kanser sadece bir akciğerdedir. ** Evre 1B: Kanser ya (a) akciğer içinde büyür, ya (b) akciğerin ana bronşa yayılır ya da (c) akciğeri kaplayan plevranın iç tabakasına yayılır. * Evre 2: Hastalık, en yakın lenf bezelerine atlamış durumdadır. ** Evre 2A: Kanser, göğüste bulunduğu taraftaki lenf bezlerine yayılır ** Evre 2B:Kanser ya Evre 1B'deki gibidir ve aynı taraftaki lenf bezlerine yayılmıştır; veya kanser lenf bezlerine yayılmamıştır ama şunlardan bir veya daha fazlasına yayılmıştır: (a) Göğüs duvarına (b) Diyaframa, veya (c) akciğerler arasındaki plevraya, (d) kalbin etrafındaki zara ve/veya (e) ana bronşa. * Evre 3: Tümör, plevra veya iki akciğer arasındaki mediasten denen boşluğa veya buradaki bezelere yayılmışsa bu durum 3. evredir. ** Evre 3A: Kanser kendisiyle aynı taraftaki lenf bezlerine yayılmıştır. Ayrıca şunlardan bir veya daha fazlasına da yayılmış olabilir: (a) Göğüs duvarına (b) Diyaframa, veya (c) akciğerler arasındaki plevraya, (d) kalbin etrafındaki zara (perikardiyum) ve/veya (e) ana bronşa. ** Evre 3B:Kanser köprücük kemiğinin üstündeki lenf bezlerine veya göğsün karşı tarafındaki lenf bezlerine yayılmıştır ve.veya şunlardan biri veya daha fazlasına yayılmıştır: (b) kalbe, (c) aşağı vena kava ve aorta, (d) göğüs duvarına, (e) diyaframa, (f) trakeaya, (g) sternum ve yutağa. Kanser ayrıca plevra tabakaları arasındaki sıvıya da yayılmış olabilir. * Evre 4: Karaciğer, kemik, böbrek üstü bezi gibi uzak organlara yayılmış durumudur. == Histopatolojik sınıflama == Akciğer kanserlerinin büyük çoğunluğu karsinomdur (epitel hücrelerinden köken alan tümör). Akciğer karsinomlarının iki ana grubu vardır: küçük hücreli dışı (%80,4) ve küçük hücreli (%16,8)Travis WD, Travis LB, Devesa SS. Lung cancer. Cancer. 1995 Jan 1;75(1 Suppl):191-202. PMID 8000996 . Histolojik kriterleri baz alan bu sınıflama, klinik yaklaşım ve hastalığın prognozu açısından önemlidir. Küçük hücreli dışı akciğer karsinomlarının tek bir grupta toplanmasının nedeni, bu gruptaki karsinom tiplerinin prognozları ve tedavi yaklaşımlarının benzer olmasıdır. Başlıca üç alttipi şunlardır: Skuamöz hücreli karsinom, adenokarsinom ve büyük hücreli karsinom. Akciğer kanserinin histolojik sıklığı. Histolojik sınıf Sıklık (%) Büyük hücreli 80.4 Küçük hücreli 16.8 KarsinoidMorandi U, Casali C, Rossi G. Bronchial typical carcinoid tumors. Semin Thorac Cardiovasc Surg. 2006 Fall;18(3):191-8. PMID 17185178 0.8 SarkomaEtienne-Mastroianni B, Falchero L, Chalabreysse L, Loire R, Ranchère D, Souquet PJ, Cordier JF. Primary sarcomas of the lung: a clinicopathologic study of 12 cases. Lung Cancer. 2002 Dec;38(3):283-9. PMID 12445750 0.1 Sınıflandırılamayan Akciğer kanseri 1.9 Birincil (primer) akciğer kanserinde tümör tipinin bilinmesi tedavi yönteminin seçilmesi ve prognoz açısından önemlidirArinç S, Saltürk C, Ertuğrul M, Sulu E, Tuncer L, Nergis S, Selvi U. Primer akciğer kanserinde bronkoskopik biyopsi ve torakotomi materyalleri arasında hücre tipi uyumu. Tuberk Toraks. 2007;55(4):378-82. PMID 18224506 . Erkeklerde en sık epidermoid kanser (skuamöz hücreli karsinom) görülürken, kadınlarda en sık görülen tümör adenokarsinomdur. Adenokarsinom daha çok çevresel (periferik) yerleşimlidir. Skuamöz hücreli karsinom ise tipik olarak santral bronş yerleşimli olduğu için hilus ve mediasten civarında izlenir. Büyük hücreli karsinom genellikle periferik yerleşimlidir. Küçük hücreli karsinom, proksimal hava yollarındaki yerleşimi ile yine hilus ve mediasten bölgesinde yerleşir ve olguların %78'inde santral yerleşimli radyolojik lezyon ile karşımıza çıkar. Santral tümörler sıklıkla küçük hücreli veya skuamöz hücreli, periferik tümörler ise adenokarsinom veya büyük hücreli tiptedir. Küçük hücreli olmayan akciğer kanseri alttiplerinin sigara içen ve içmeyenlere göre sıklık oranlarıBryant A, Cerfolio RJ. Differences in epidemiology, histology, and survival between cigarette smokers and never-smokers who develop non-small cell lung cancer. Chest. 2007 Jul;132(1):185-92. Epub 2007 Jun 15. PMID 17573517 Histolojik alttipler Küçük hücreli dışı akciğer kanserilerinin sıklığı (%) Sigara içenler Hiç sigara içmemiş olanlar Skuamöz hücreli karsinom 42 33 Adenokarsinom Adenokasinom (bronkioalveolar olmayan) 39 35 Bronkioalveolar Karsinom 4 10 Karsinoid 7 16 Diğer 8 6 Akciğer kanser tipleri: * Bronkojenik karsinom %90-95 * Nöroendokrin tümörler %5 * Mezenkimal tümörler %2 * Metastatik tümörler === Bronkojenik karsinom === Bronkojenik karsinom, bronş epitelinden kaynaklanır. Her iki cinste de en ölümcül malignitedir. Erkeklerde daha sık görülmektedir. 4 alt tipi vardır. Bunlar Skuamöz hücreli karsinom, Adenokarsinom, Küçük hücreli karsinom ve Büyük hücreli karsinom 'dur: * Skuamöz Hücreli Karsinom: Erkeklerde daha sık görülür. Sigara kullanımı ile yakın ilişkilidir (bronşlardaki skuamöz metaplazi zemininden kökenlidir). Büyük boyutta, orta çizgi (santral) yerleşimlidir.Komşu dokulara ilerleme (invazyon) gösterir. Metastaz hızı düşüktür. Büyümüş olan bölgesel lenf düğümlerinde granülomatöz reaksiyon bulguları saptanır. Parathormona benzer bir madde üreterek hiperkalsemiye neden olabilir (paraneoplastik sendrom bulgusu).Travis WD, Nicholson AG (editors). WHO Classification of Tumours of the Lung, Pleura, Thymus and Heart. Volume 7 of Medicine Series: WHO Classification of Tumours, International Agency for Research on Cancer, 2015Kumar V, Abbas AK, Aster JC. Robbins and Cotran Pathologic Basis of Disease. 9th edt., Elsevier Saunders, Philadelphia, 2015 * Adenokarsinom: Kadınlarda ve sigara içmeyenlerde daha sık görülen tiptir. Daha küçük boyutta ve periferik (plevraya yakın) yerleşimlidir; plevral effüzyona yol açabilir. Tümörün çevresinde kalsifikasyon olabilir. Erken metastaz eğilimi gösterir. Hipertrofik osteoartropati ve tromboflebit gibi paraneoplastik sendrom bulgularına rastlanabilir. * In situ Pulmoner Adenokarsinom (eski adıyla "bronkioalveolar karsinom"): Tümör hücreleri alveolar septayı döşer, temel alveolar yapı korunur. Soliter (tek kitle), nodüler (küçük-yuvarlak oluşumlar) ya da massif infiltrasyon (pnömoniyi anımsatır) olarak saptanabilir. Nadir görülen bir tip olup, daha çok sigara içmeyenler ve kadınlarda görülürRaz DJ, He B, Rosell R, Jablons DM. Bronchioloalveolar carcinoma: a review. Clin Lung Cancer. 2006 Mar;7(5):313-22. PMID 16640802 . küçükresim|sağ|200px|Bronkoalveolar karsinomun hemotoksilen eozin boyamada mikroskobik görüntüsü * Küçük Hücreli Karsinom: Santral (hilusa yakın) yerleşim gösterir. Bu grup tümör hücrelerinin çoğu nörosekretuvar granül içerir. Tümör adacıklarında değişik genişlikte nekroz alanları görülür. Bununla beraber kemoterapiye yanıt iyidir. Küçük hücreli akciğer kanseri, daha saldırgan seyirli bir tümör olup, uzak metastaz oranı yüksektir. Bu tümör grubu sıklıkla kemoterapi ve/veya radyoterapi ile tedavi edilir. Onkoterapiye duyarlı olduğu için Tümör lizisi sendromu (hipokalsemi, hiperürisemi, hiperfosfatemi, hiperkalemi) gelişebilir. Cushing sendromu (ACTH etkisi) ile hipertrofik osteoartropati bulgularını içeren paraneoplastik sendrom görülür. * Büyük Hücreli Karsinom: Anaplastiktir. Farklılaşma (diferansiasyon) yoktur. Periperik (plevraya yakın) yerleşim gösterir. Hızla gelişir. Erken metastaz eğilimi gösterir. Jinekomasti (gonadotropin etkisi), hipertrofik osteoartropati gibi paraneoplastik sendrom bulguları görülür. === Nöroendokrin tümörler === * Tümörlet: İyicil nöroendokrin tümördür. Endokrin hücrelerin yerleşik (lokalize) çoğalması veya küçük karsinoid kabul edilir. ** Karsinoid Tümör: Santral, periferik, atipik tipleri vardır. Yerel invazyon eğilimi gösterir. Yinelemeler (residivler) sıktır. Pnömotoraks yapabilir. Paraneoplastik sendrom (ACTH, anti-diüretik hormon, parathormon, gonadotropin), tromboflebit ve DIC, sekonder infeksiyonlar ve akciğer absesi gibi komplikasyonları önemlidir. 3–4 cm çapında polipoid oluşumlar bronş lümenine doğru uzanarak büyürler ve akut obstrüktif akciğer hastalığına yol açabilirler. === Plevra tümörleri === * Mezotelyoma: Mezotel kökenli plevra tümörüdür. Nedenleri arasında asbestozis çok önemli bir yer tutar. === Diğer ve mezenkimal tümörler === Hamartom, inflamatuvar psödotümör, kondrom, lipom, teratom, leyomiyom, endometriozis gibi tümörler örnek verilebilir. Bunlar iyicil tümörlerdir. === Metastatik tümörler === Akciğer, kılcal damar yatağı bol olduğundan sıklıkla metastaz olan bir organdır. En sık meme, gastrointestinal, böbrek tümörleri metastaz yapar. Metastatik tümörler genellikle çoklu, vücudun iki tarafında ve keskin sınırlı olurlar. Çoğunlukla akciğerlerin alt kesimlerinde ve periferik alanlarda (subplevral) yerleşirler. Genellikle 2 mm-10 cm çapında nodüller oluştururlar; bir tümör embolizmi atağı sırasında gelmiş olan tümör hücreleri ayın büyüklükte çok sayıda nodüller oluşturur (2–4 mm çapındaki mikronodüllerin dağılımı Miliar tüberkülozu çağrıştırır). Rektosigmoid kökenli adenokarsinomlar (10 cm çapından büyük nodül), osteosarkom, böbrek karsinomları, testis tümörleri, maligm melanom, meme karsinomları gibi tümörler tek kitle oluşturur (soliter metastaz). Osteosarkom, Kondrosarkom, Sinovyal sarkom metastazlarında kalsifikasyon görülür. Testis tümörü metastazlarında kemoterapi sonrası kalsifikasyonlara rastlanabilir. Koryokarsinom, Angisarkom, Böbrek hücreli karsinom metastazlarında tümör-içi kanamalar oluşur. Osteosarkomlarda pnömotoraks oluşabilir. * Önce akciğer metastazı yapan tümörler: Koryokarsinom, Malign melanom, Osteosarkom, Testis germ hücreli tümörleri, Böbrek kökenli karsinomlar, Tiroid karsinomları, Hepatosellüler karsinom * Önce bölgesel lenf düğümü metastazı yapan tümörler: Meme karsinomları, Kolorektal karsinomlar, Yemek borusu (özofagus) ve Mide karsinomları, Prostat karsinomu, Baş-boyun karsinomları == Önleme == Önleme akciğer kanserine karşı savaşın maliyetine oranla en etkili yöntemidir. Çoğu ülkede endüstriyel ve eve ait karsinojenler tespit edilip yasaklanmış olmasına karşın, sigara kullanımı hâlâ yaygındır. Tütün ürünlerinin içilmesinin sona erdirilmesi akciğer kanserine karşı mücadelenin en başta gelen amacıdır, sigarayı bırakma da bu süreçte önemli bir koruyucu önlemdir. Gençleri hedefleyici koruyucu programlar bu girişimlerde özellikle çok önemlidirVineis P, Hoek G, Krzyzanowski M, Vigna-Taglianti F, Veglia F, Airoldi L, Overvad K, Raaschou-Nielsen O, Clavel-Chapelon F, Linseisen J, Boeing H, Trichopoulou A, Palli D, Krogh V, Tumino R, Panico S, Bueno-De-Mesquita HB, Peeters PH, Lund E E, Agudo A, Martinez C, Dorronsoro M, Barricarte A, Cirera L, Quiros JR, Berglund G, Manjer J, Forsberg B, Day NE, Key TJ, Kaaks R, Saracci R, Riboli E. Lung cancers attributable to environmental tobacco smoke and air pollution in non-smokers in different European countries: a prospective study. Environ Health. 2007 Feb 15;6:7. PMID 17302981 . Kamusal mekanlarda (lokanta ve işyerleri gibi) pasif sigara içiciliğini azaltmayı amaçlayan politik müdahaleler çoğu Batı ülkelerinde sıkça uygulanır olmuştur. Bu yönde ilk adımı 1998'de kamu alanlarında sigara içimini yasaklayan ABD'de Kaliforniya eyaleti atmıştır, AB ülkeleri arasında da 2004 İrlanda bu yönde ilk herkete geçmiştir. Türkiye'de devlet dairelerinde sigara içimi 1997'de yasaklanmış, 2008'de ise tüm kapalı mekanlarda (bar, kahve ve lokantalar için kanun 2009 Haziran'ından sonra uygulamaya girecek) ve bazı açık mekanlarda (cami ve hastane bahçeleri, stadyumlar) yasaklandı. Bhutan'da 2005 yılından beri sigara içmek tamamen yasaklanmıştırPandey G. Bhutan's smokers face public ban. BBC, Şubat 2005. Tam metin Erişim tarihi 2007-09-07.. Dünya Sağlık Teşkilatı (WHO), gençlerin sigaraya başlamasınının önüne geçmek için tüm ülkelerde sigara reklamlarının yasaklanması için çağrıda bulunmuştur. WHO, bu tür yasaklamaların uygulamaya girdiği yerlerde tütün kullanımının %16 azaldığını belirlemiştirUN health agency calls for total ban on tobacco advertising to protect young. United Nations News service. Tam metin Erişim tarihi 30 Mayıs 2008.. 1998'de ABD'de 46 eyalet, sigara içen kişilere sağladıkları sağlık hizmetlerinin bedelini, dört büyük ABD sigara şirketlerine ödetmek için açtıkları davanın karar aşamasından önce taraflar arasında anlaşmaya varıldıA Decade of Broken Promises: The 1998 State Tobacco Settlement Ten Years Later. Campaign for Tobacco-Free Kids. Tam metin Erişim tarihi 2008-12-03.. Anlaşma sonucunda, sigara şirketlerinden şikayetçi olunmayacak ve bu şirketler gelecekte tütün kullanımından kaynaklanan tazminat davalarından muaffiyet elde edeceklerdir. Buna karşın sigara şirketleri pazarlama etkinliklerini sınırlamayı kabul ettiler ve bu 46 eyalete yıllık bir ödeme yapmayı kabul ettiler. ABD Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezleri (Centers for Disease Control and Prevention, CDC) toplanan bu fonların %15'inin sigara içimiyle ilişkili hastalıklara karşı koruyucu sağlık harcamalarına ayrılmasını önermişse de, çoğu eyalet bu oranın çok altında para harcamaktadır. == Tedavi == Klinik ve tedavi açısından, birincil akciğer kanserleri, küçük hücreli akciğer kanseri (KHAK) ve küçük hücreli dışı akciğer kanseri (KHDAK) olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Akciğer kanserinin hücre tipinin belirlenmesi, tedavi planlanması ve prognozu açısından önem taşımaktadırÇetinkaya E, Yıldız P, Turna A, Dodurgalı R, Ürer N, Gürses A, Yılmaz V. Akciğer Tümörlerinde Ameliyat Öncesi İnvazif Tanı Yöntemlerinin Hücre Tipini Belirlemedeki Doğruluğu. Türk Toraks Dergisi. Aralık 2002, Cilt 3, Sayı 3, Sayfa(lar) 284-288. Tam metin . Akciğer kanserinde erken dönemde hastalıkta cerrahi tedavi ile uzun süreli yaşam %85 gibi yüksek oranlara varmaktadır. Türk Toraks Derneği'nin yapmış olduğu çok merkezli çalışmada akciğer kanserli hastaların %85'i tanı anında evre III ve IV olarak bulunmuştur. Akciğer kanserinden ölümlerin nedeni çoğunlukla uzak metastazlardır. Bu nedenle erken tanı büyük öneme haizdir. Hastalığın evresi ve histolojik tipini belirledikten sonra, hastanın yaşı ve performans durumu da göz önünde tutularak tedavisi planlanmaktadırÖztuna F, Özlü T, Bülbül Y. Akciğer Kanserini Hangi Evrede Yakalıyor ve Nasıl Tedavi Ediyoruz? Tüberküloz ve Toraks Dergisi 2003; 51(2): 152-156. PMID 15143421. Genel kural olarak; tüm hastalıkların tedavide yarar/zarar oranı yapılmakta ve buna göre karar verilmektedir. Kanser tedavisinde radyoterapi, kemoterapi ve cerrahi yöntemler uygulanabilmektedir. Kanser tedavisinde de uygulanan tedavi yöntemlerine göre çeşitli yan etkiler görülmekle birlikte bu genel kural göz önüne alınmaktadır. Kanser tadavisinde çeşitli yan etkiler görülebilmektedir. Bununla beraber bu etkiler çeşitli faktörlerden etkilenmektedir. Bunlar arasında; uygulan tedavi yöntemine, tedavide uygulanan kemoterapötik ajana, kemoterapi ve/veya radyoterapinin dozu sayılabilir. Her çeşit yan etki bütün hastalarda görülmeyeceği gibi, bazı yan etkileri hasta kendisi fark edemeyebilir. Bu nedenle çeşitli tetkikler ile ortaya çıkabilecek yan etkilere karşı önlem alınmaya çalışılır. === Histopatolojik evrelendirmeye göre tedavi === ==== Küçük hücreli dışı akciğer kanseri tedavisi ==== Küçük hücreli dışı akciğer kanserinde, metastatik hastalık saptanmayan olguların büyük çoğunluğunda cerrahi tedaviyle şifa (kür) şansı sağlanmaktadır. KHDAK'lıların altgrupları arasında da, prognoz ve yayılımları açısından farklılıklar vardır. Epidermoid kanserlerin adenokanserlerden daha iyi prognoza sahip olduğu bildirilmiştir. Adenokanser ve büyük hücreli kanserler, epidermoid kanserlere göre daha sık beyin metastazı yapar. Bu nedenle, birçok araştırmacı da adenokanser ve büyük hücreli kanserler için ameliyat öncesi sistemik taramanın rutin olarak yapılmasını önermektedir Hastalığın ilk evrelerinde (evre 1, evre 2 ve kimi evre 3 durumlarda) cerrahi müdahale uygulanarak tümörlü doku temizlenir. Bu uygulama, tüm bir akciğer lobunun alınmasına kadar gidebilir. Ameliyat sonrası kontroller sonucunda ender olarak radyoterapiye gereksinim duyulduğu görülmektedir. 3. evre kanser tanılarında ameliyatla yokedilme olanağı bulunmayan tümörler için radyoterapi (ışın tedavisi) ya da kemoterapi (ilaç tedavisi) öngörülür. Bu yöntemler sırayla ve hekim denetiminde uygulanır. 4. Evre akciğer kanserinde kemoterapi, yaşam süresini üç ila altı ay kadar uzatmaktadır. Bu durumda kemoterapinin yan etkileri nedeniyle hasta-aile-hekim kararına gerek duyulur. ==== Küçük hücreli akciğer kanseri tedavisi ==== En saldırgan seyirli akciğer kanseri tipi olan küçük hücreli akciğer kanserinde, tedavi seçeneği olarak çoğunlukla kemoterapi kombinasyonları tercih edilmektedir. Hastalık çok sınırlı (evre I) ise cerrahi tedavi uygulanabilmektedir. Vakaların büyük çoğunluğunda kemoterapiye yanıt iyidir. Bu sayede sağkalım süresi uzatılmasına karşın, şifa şansı oldukça düşüktür. Bu türün tedavisinde hastalığın yayılma aşaması, verilecek kararı etkiler. Az yayılma durumunda kemoterapinin ardından radyoterapi uygulanır. Beyne yayılmasının yüksek olasılık içermesinden dolayı, beyne de radyoterapi yapılır. Ender olarak küçük cerrahi müdahaleler gerekebilir. Tümörün yayılmış hallerinde ise kemoterapi uygulanmasına karşın, tekrarlama riskinin yüksek olmasından dolayı radyoterapi yapılabilir. === Tedavi yöntemleri === Akciğer kanserinin tedavisinde uygulanacak prosedüre karar verilirken; kanserin histopatolojik tipi, mevcut evresi ve hastanın performans durumu göz önüne alınmaktadır. Sıklıkla uygulanan tedavi yöntemleri; cerrahi, kemoterapi ve radyoterapidirSchiller JH, Vidaver RM, Novello S, Brahmer J, Monroe L (2007). Living with a Diagnosis of Lung Cancer, Standard Treatments for Lung Cancer. National Lung Cancer Partnership. Tam metin Son erişim tarihi:2008-12-01.. ==== Cerrahi ==== 200px|küçükresim|sağ|Akciğer kanseri tanısı almış hastada, pnömonektomi ile çıkarılan materyalin çıplak gözle görünümü. Akciğer kanserinin alttipinin yassı hücreli karsinom olduğu tespit edilmiş. Yapılan tetkiklerle akciğer kanseri tanısı doğrulanmışsa; bilgisayarlı tomografi ve sıklıkla pozitron emisyon tomografisi kullanılarak kanserin yerleşimine ve cerrahiye uygun olup olmadığına veya cerrahi ile tedavi edilemeyecek yerlere yayılıp yayılmadığına karar vermek amacıyla kullanılır. Hastaların ameliyata uygun olup olmadığına karar vermek amacıyla ek olarak, kan testleri ve spirometri (akciğer fonksiyon testi) de gerekli olan tetkiklerdir. Spirometride solunum kapasitesi az bulunursa (sıklıkla KOAH nedenli) cerrahi önerilmez. Hastanın akciğer fonksiyonu ve diğer risk faktörlerine bağlı artıp azalmak üzere, cerrahi uygulamalarda ölüm riski yaklaşık %4,4'türStrand TE, Rostad H, Damhuis RA, Norstein J. Risk factors for 30-day mortality after resection of lung cancer and prediction of their magnitude. Thorax. 2007 Nov;62(11):991-7. Epub 2007 Jun 15. PMID 17573442. Evre IIIA'ya kadar, tek akciğerde yerleşik küçük hücreli dışı akciğer kanserlerinde sıklıkla cerrahi tercih edilmektedir. Akciğer dokusu alındıktan sonra akciğer fonksiyonlarında sorun olmamasını sağlamak için, ameliyat öncesinde solunum kapasitesi yeterli olmalıdır. Cerrahi yöntemler şunlardır; dilim (wedge) rezeksiyon (bir akciğer lobunun bir parçasını çıkarma), segmentektomi (akciğerin loblarının anatomik parçaları olan segmentlerden birinin çıkarılması), lobektomi (bir lobun çıkarılması), bilobektomi (iki lobun çıkarılması) veya pnömonektomi (bir akciğerin tamamen çıkarılması). Yeterli solunum kapasitesi olan hastalarda, lobektomi tercih edilebilir, bu prosedür aynı yerde kanserin tekrarlama olasılığını azaltmaktadır. Solunum fonksiyonu yeterli olmayan hastalarda, wedge rezeksiyon uygulanabilirEl-Sherif A, Gooding WE, Santos R, Pettiford B, Ferson PF, Fernando HC, Urda SJ, Luketich JD, Landreneau RJ. Outcomes of sublobar resection versus lobectomy for stage I non-small cell lung cancer: a 13-year analysis. Ann Thorac Surg. 2006 Aug;82(2):408-15; discussion 415-6. PMID 16863738. Yapılan bir çalışmada, ameliyat sırasında brakiterapi uygulamasının kanserin aynı yerde tekrarlama olasılığını azalttığı gösterilmiştirFernando HC, Santos RS, Benfield JR, Grannis FW, Keenan RJ, Luketich JD, Close JM, Landreneau RJ. Lobar and sublobar resection with and without brachytherapy for small stage IA non-small cell lung cancer. J Thorac Cardiovasc Surg. 2005 Feb;129(2):261-7. PMID 15678034. Akciğer kanseri ameliyatları açık veya kapalı yöntemle gerçekleştirilir. Amerikan Göğüs Hastalıkları Birliği (ACCP) hastalarda daha az zarar verici ve daha başarılı sonuçları olması sebebiyle akciğer kanseri ameliyatlarında torakoskopi veya VATS denilen kapalı yönteminin tercih edilmesi gerektiğini savunmaktadırAmerikan Göğüs Hastalıkları Birliği (ACCP ). Tek Port Torakoskopi (VATS) yönteminde 3,5–5 cm arası tek bir kesi yapılarak göğüs boşluğuna ilerletilen bir kamera ile alınan görüntülere göre kanserli akciğer dokusu ve lenf bezleri çıkartılmaktadır. ==== Kemoterapi ==== Küçük hücreli akciğer kanseri tedavisinde ilk seçenek kemoterapi ve radyoterapidir. Bu hastalarda cerrahinin hayatta kalma süresine etkisi olduğu gösterilememiştir. Buna ek olarak, kemoterapi metastatik küçük hücreli olmayan akciğer kanserlerinde de ilk tercihtir. Kemoterapide uygulanacak ajanlara, histopatolojik sınıflamaya göre karar verilir. Küçük hücreli dışı akciğer kanserinde sıklıkla; sisplatin veya karboplatin ve buna ek olarak gemsitabin, paklitaksel, doketaksel, etoposide veya vinoelbine adlı kemoterapötiklerden biri kullanılırClegg A, Scott DA, Hewitson P, Sidhu M, Waugh N. Clinical and cost effectiveness of paclitaxel, docetaxel, gemcitabine, and vinorelbine in non-small cell lung cancer: a systematic review. Thorax. 2002 Jan;57(1):20-8. PMID 11809985. Küçük hücreli akciğer kanserinde, sisplatin ve etoposide en sık kullanılan kombinasyondurMurray N, Turrisi AT 3rd. A review of first-line treatment for small-cell lung cancer. J Thorac Oncol. 2006 Mar;1(3):270-8. PMID 17409868. Bununla beraber, sisplatin ile kombinasyon amacıyla şu ajanlar da kullanılabilir; karboplatin, gemcitabine, paclitaxel, vinorelbine, topotecan ve irinotecanAzim HA Jr, Ganti AK. Treatment options for relapsed small-cell lung cancer. Anticancer Drugs. 2007 Mar;18(3):255-61. PMID 17264756. ===== KHDAK'de adjuvan kemoterapi ===== Yardımcı (adjuvan) kemoterapi, ameliyat sonrasında uygulanan kemoterapidir. Ameliyat sırasında, lenf nodlarından örnek alınır, şayet örneklerde kanser tespit edilirse hasta evre II veya evre III'dedir. Bu durumda, adjuvan kemoterapi uygulaması, hayatta kalma oranını %15 artırmaktadırWinton T, Livingston R, Johnson D, Rigas J, Johnston M, Butts C, Cormier Y, Goss G, Inculet R, Vallieres E, Fry W, Bethune D, Ayoub J, Ding K, Seymour L, Graham B, Tsao MS, Gandara D, Kesler K, Demmy T, Shepherd F; National Cancer Institute of Canada Clinical Trials Group; National Cancer Institute of the United States Intergroup JBR.10 Trial Investigators. Vinorelbine plus cisplatin vs. observation in resected non-small-cell lung cancer. N Engl J Med. 2005 Jun 23;352(25):2589-97. PMID 15972865Douillard JY, Rosell R, De Lena M, Carpagnano F, Ramlau R, Gonzáles-Larriba JL, Grodzki T, Pereira JR, Le Groumellec A, Lorusso V, Clary C, Torres AJ, Dahabreh J, Souquet PJ, Astudillo J, Fournel P, Artal-Cortes A, Jassem J, Koubkova L, His P, Riggi M, Hurteloup P. Adjuvant vinorelbine plus cisplatin versus observation in patients with completely resected stage IB-IIIA non-small-cell lung cancer (Adjuvant Navelbine International Trialist Association [ANITA]): a randomised controlled trial. Lancet Oncol. 2006 Sep;7(9):719-27. PMID 16945766 . Adjuvan kemoterapide platinum ajanları (sisplatin veya karboplatin gibi) tercih edilirTsuboi M, Ohira T, Saji H, Miyajima K, Kajiwara N, Uchida O, Usuda J, Kato H. The present status of postoperative adjuvant chemotherapy for completely resected non-small cell lung cancer. Ann Thorac Cardiovasc Surg. 2007 Apr;13(2):73-7. PMID 17505412. Evre IB kanser tanısı amış hastalarda, adjuvan kemoterapi uygulaması tartışmalıdır. Şimdiye kadar yapılan klinik araştırmalarda hayatta kalma süresine katkısı net olarak gösterilememiştirHorn L, Sandler AB, Putnam JB Jr, Johnson DH. The rationale for adjuvant chemotherapy in stage I non-small cell lung cancer. J Thorac Oncol. 2007 May;2(5):377-83. PMID 17473651Wakelee HA, Schiller JH, Gandara DR. Current status of adjuvant chemotherapy for stage IB non-small-cell lung cancer: implications for the New Intergroup Trial. Clin Lung Cancer. 2006 Jul;8(1):18-21. PMID 16870041. Rezeksiyon yapılmaya uygun küçük hücreli dışı akciğer kanserlerinde, preoperatif kemotrapi uygulaması (neoadjuvan kemoterapi) tesirsizdirBritish Medical Journal (December 2005). Clinical Evidence Concise. BMJ Publishing Group. s. 486–488. ISBN 1-905545-00-2. ==== Radyoterapi ==== Radyoterapi; genellikle kemoterapinin yanında verilir ve küçük hücreli dışı akciğer kanseri olan ancak cerrahiye uygun olmayan hastalarda iyileştirme amaçlı kullanılabilir. İyileştirici amaçlı kullanılan radyoterapi yüksek dozda uygulanır, bu uygulama radikal radyoterapi olarak adlandırılır. Bu tekniğin gelişmiş şekli devamlı hiperfraksiyone hızlandırılmış radyoterapi (CHART) tekniğinde, yüksek dozda radyoterapinin kısa zaman aralığında verilmektedirSaunders M, Dische S, Barrett A, Harvey A, Gibson D, Parmar M. Continuous hyperfractionated accelerated radiotherapy (CHART) versus conventional radiotherapy in non-small-cell lung cancer: a randomised multicentre trial. CHART Steering Committee. Lancet. 1997 Jul 19;350(9072):161-5. PMID 9250182 . Küçük hücreli akciğer kanseri vakaları için iyileştirici potansiyeli vardır, kemoterapiye ek olarak göğüse radyoterapi uygulanması sıklıkla önerilen bir uygulamadırWagner H Jr. Radiation therapy in the management of limited small cell lung cancer: when, where, and how much? Chest. 1998 Jan;113(1 Suppl):92S-100S. PMID 9438697 . Küçük hücreli akciğer kanserinde, iyileştirme amaçlı cerrahi sonrası yardımcı (adjuvan) torasik radyoterapi uygulamasının yararı kesin olarak kanıtlanamamıştır ve dolayısıyla tartışmalıdır. Yararları, sadece mediastinal lenf nodlarına yayılan tümörlerle sınırlı olabilirPORT Meta-analysis Trialists Group. Postoperative radiotherapy for non-small cell lung cancer. Cochrane Database Syst Rev. 2005 Apr 18;(2):CD002142. PMID 15846628 Lally BE, Zelterman D, Colasanto JM, Haffty BG, Detterbeck FC, Wilson LD. Postoperative radiotherapy for stage II or III non- small-cell lung cancer using the surveillance, epidemiology, and end results database. J Clin Oncol. 2006 Jul 1;24(19):2998-3006. Epub 2006 Jun 12. PMID 16769986 . Hem küçük hücreli hem de küçük hücreli olmayan akciğer kanseri hastaları için; göğüse küçük dozlarda radyoterapi uygulaması belirtilerin kontrolünde işe yarayabilir, bu uygulamaya palyatif radyoterapi adı verilir. Diğer tedavilerden farklı olarak, akciğer kanseri tanısı histolojik olarak onaylanmadan palyatif radyoterapi uygulanabilir. Eğer kanser bronkusun kısa bir kısmını etkilediyse, brakiterapi direkt havayolu içine uygulanabilirRaben A, Mychalczak B. Brachytherapy for non-small cell lung cancer and selected neoplasms of the chest. Chest. 1997 Oct;112(4 Suppl):276S-286S. PMID 9337304 . Ayrıca ameliyat edilemeyen akciğer kanseri büyük havayollarının tıkanmasına sebep olduğunda uygulanabilirCelebioglu B, Gurkan OU, Erdogan S, Savas I, Köse K, Kurtman C, Gonullu U. High dose rate endobronchial brachytherapy effectively palliates symptoms due to inoperable lung cancer. Jpn J Clin Oncol. 2002 Nov;32(11):443-8. PMID 12499415 . Erken evre küçük hücreli akciğer kanserinde genellikle profilaktik kraniyal radyasyon (İng. profilactic cranial radiation; PCI) uygulanır. Bu yöntem beyne uygulanan radyoterapi yöntemlerinden biridir, metastaz riskini azaltmak amacıyla kullanılırNg M, Chong J, Milner A, MacManus M, Wheeler G, Wirth A, Michael M, Ganju V, McKendrick J, Ball D. Tolerability of accelerated chest irradiation and impact on survival of prophylactic cranial irradiation in patients with limited-stage small cell lung cancer: review of a single institution's experience. J Thorac Oncol. 2007 Jun;2(6):506-13. PMID 17545845 . Son yıllarda, PCI uygulamasının yaygın küçük hücreli akciğer kanserlerinde de yarar sağladığı gösterilmiştir. Kanserli hastalarda kemoterapi tedavisini takiben PCI uygulamasının bir yıl içinde beyin metastazı olma riskini %40,4 ila %14,6 oranında azalttığı gösterilmiştirSlotman B, Faivre-Finn C, Kramer G, Rankin E, Snee M, Hatton M, Postmus P, Collette L, Musat E, Senan S; EORTC Radiation Oncology Group and Lung Cancer Group. Prophylactic cranial irradiation in extensive small-cell lung cancer. N Engl J Med. 2007 Aug 16;357(7):664-72. PMID 17699816 . Erken evre akciğer kanseri tedavisinde stereotaktik radyoterapi uygulaması da mümkündür. Radyoterapinin bu çeşidinde, art arda farklı yönlerden verilen radyasyon ışınları tümörün bulunduğu noktada kesişirler, böylece sağlıklı dokulara olan zarar en azda tutulur, tümörde yüksek miktarda radyasyon dozu birikir. Bu tedavi yöntemi, kansere ek olarak başka hastalıkları nedeniyle cerrahiye uygun olmayan hastalarda ilk tercih edilen yöntemdirHof H, Muenter M, Oetzel D, Hoess A, Debus J, Herfarth K. Stereotactic single-dose radiotherapy (radiosurgery) of early stage nonsmall-cell lung cancer (NSCLC). Cancer. 2007 Jul 1;110(1):148-55. PMID 17516437 . ==== Ablasyon ==== Radyofrekans ablasyon (RFA) yöntemi, küçük boyuttaki birincil tümörler veya sınırlı yayılım gösteren metastazlar için, ameliyat mümkün değilse kullanılabilen bir alternatiftir. Bu yöntem, küçük bir sondanın tümör içine sokularak tümör hücrelerine mikrodalga vererek ısıtma yoluyla öldürülmesi şeklinde uygulanır.Simon CJ, Dupuy DE, DiPetrillo TA, Safran HP, Grieco CA, Ng T, Mayo-Smith WW. Pulmonary radiofrequency ablation: long-term safety and efficacy in 153 patients. Radiology. 2007 Apr;243(1):268-75. PMID 17392258 Mikrodalga ablasyon (MWA) yöntemi aynı sonucu elde eden, mikrodalgayla çalışan daha yeni bir yöntemdir. Özellikle merkezi tümörlerde daha iyi sonuç verdiği düşünüldüğünden radyofrekans ablasyon tekniğinin yerini almaya başlamıştır. ==== Hedefe yönelik kanser tedavisi ==== Akciğer tümörlerinin moleküler düzeydeki belli başlı değişiklikler için test edilebilmesi, çeşitli moleküler düzeyde hedefe yönelik kanser tedavi yöntemlerini mümkün kılmıştır. Adenokarsinom tipi küçük hücreli dışı akciğer kanseri hastalarının, Asya- Pasifik bölgesinde %48, Avrupa ve Amerika'da %19'unda epidermal büyüme faktörü reseptörünün (EGFR) kansere yol açan mutasyonu görülür. Bu nedenle epidermal büyüme faktörü reseptöründe bulunan tirozin kinazı hedefleyen ilaçlar (gefitinib ve erlotinib) geliştirilmiştir. Bu ilaçlar, EGFR mutasyonu için test sonucu pozitif çıkan hastalara verilir; özellikle sigara içmemiş hastalar, kadın hastalar ve Asya asıllı hastalarda daha etkili olan ilaçlarda bu sonucun pozitif olma olasılığı daha yüksektir. Gefitinib tipi ilaçlarla, metastatik küçük hücreli dışı akciğer kanserli hastalarda sağkalım süresinde yarar sağlandığı günümüzde bilinmektedirMiyazaki K, Ano T, Nakazawa K, Satoh H, Ohtsuka M. Late fatal recurrence in gefitinib-treated NSCLC patients. Tuberk Toraks. 2007;55(4):400-3. PMID 18224510 . EGFR mutasyonu dışındaki durumlarda kullanılabilecek hedefe yönelik tedaviler de geliştirilmiştir. ALK ve ROS1 genlerinde değişiklik saptandığı takdirde crizotinib kullanılır. BRAF inhibitörü dabrafenibin, direnç oluşmaması için MEK inhibitörü trametinib ile beraber kullanımı, BRAF V600 mutasyonu saptanan hastalar için 2017 yılında Avrupa Birliği'nde onaylandı. Anjiogenez inhibitörü olan bevacizumabın (platin bazlı kemoterapi ile birlikte kullanılır), ileri evre küçük hücreli dışı akciğer kanseri hastalarında sağkalım sürelerini uzattığı gösterilmiştir.Sandler A, Gray R, Perry MC, Brahmer J, Schiller JH, Dowlati A, Lilenbaum R, Johnson DH. Paclitaxel-carboplatin alone or with bevacizumab for non-small-cell lung cancer. N Engl J Med. 2006 Dec 14;355(24):2542-50. PMID 17167137 Bununla beraber, -özellikle squamöz hücreli karsinom hastalarında- akciğerde kanama riski artar. Sitotoksik ilaçlarEdelman MJ. Novel cytotoxic agents for non-small cell lung cancer. J Thorac Oncol. 2006 Sep;1(7):752-5. PMID 17409954 , farmakogenetikDanesi R, Pasqualetti G, Giovannetti E, Del Tacca M. The role of pharmacogenetics in adjuvant treatment of non-small cell lung cancer. J Thorac Oncol. 2007 May;2(5 Suppl):S27-30. PMID 17457227 ve hedefe yönelik ilaçlardakiBlackhall FH, Shepherd FA. Small cell lung cancer and targeted therapies. Curr Opin Oncol. 2007 Mar;19(2):103-8. PMID 17272981 ilerlemeler umut vadetmektedir. Hedefe yönelik ilaçların çoğu klinik araştırma safhasına ulaşmış olsa da henüz klinik araştırmaların erken safhalarındadır. Bunlardan bazıları; siklo-oksijenaz-2 (COX-2) inhibitörleriLee JM, Mao JT, Krysan K, Dubinett SM. Significance of cyclooxygenase-2 in prognosis, targeted therapy and chemoprevention of NSCLC. Future Oncol. 2007 Apr;3(2):149-53. PMID 17381414 , apoptozisi tetikleyen ilaçlarWhitehead CM, Earle KA, Fetter J, Xu S, Hartman T, Chan DC, Zhao TL, Piazza G, Klein-Szanto AJ, Pamukcu R, Alila H, Bunn PA Jr, Thompson WJ. Exisulind-induced apoptosis in a non-small cell lung cancer orthotopic lung tumor model augments docetaxel treatment and contributes to increased survival. Mol Cancer Ther. 2003 May;2(5):479-88. PMID 12748310 , proteazom inhibitörleriScagliotti G. Proteasome inhibitors in lung cancer. Crit Rev Oncol Hematol. 2006 Jun;58(3):177-89. Epub 2006 Jan 19. PMID 16427303 , beksarotenDragnev KH, Petty WJ, Shah SJ, Lewis LD, Black CC, Memoli V, Nugent WC, Hermann T, Negro-Vilar A, Rigas JR, Dmitrovsky E. A proof-of- principle clinical trial of bexarotene in patients with non-small cell lung cancer. Clin Cancer Res. 2007 Mar 15;13(6):1794-800. PMID 17363535 ve aşılardırAlbright C, Garst J. Vaccine therapy in non-small-cell lung cancer. Curr Oncol Rep. 2007 Jul;9(4):241-6. PMID 17588347 . Diğer araştırma alanları şunlardır; ras proto-onkogen inhibisyonu, fosfoinozitid 3-kinaz inhibisyonu, tümör baskılayıcı genleri yerine koyma ve histon deasetilaz inhibisyonuSun S, Schiller JH, Spinola M, Minna JD. New molecularly targeted therapies for lung cancer. J Clin Invest. 2007 Oct;117(10):2740-50. PMID 17909619 . == Gidiş ve sonlanış == Küçük hücreli olmayan akciğer kanseri için prognostik faktörler şunlardır: pulmoner semptomların varlığı ya da yokluğu, tümör büyüklüğü, histolojik tipi (hücre tipi), evresi (yayılım derecesi) ve lenf bezlerine metastaz, damarların tümörü istilası (vasküler invazyon). Cerrahi uygulanmayan hastalarda, %10'dan daha fazla kilo kaybı ve performans durumunun kötü olması prognozu kötü etkilerNational Cancer Institute. Non-Small Cell Lung Cancer Treatment.Tam metin Son düzenlenme: 08/01/2008.. Küçük hücreli akciğer kanserinde prognostik faktörler ise şunlardır: performans durumu, cinsiyet, hastalığın evresi, hasta tanı aldığında merkezî sinir sistemi veya karaciğere yayılım olup olmamasıNational Cancer Institute. Small Cell Lung Cancer Treatment. Tam metin Son düzenlenme: 05/22/2008.. Küçük hücreli dışı kanserlerin prognozu genellikle kötüdür. Evre IA safhasındaki hastalığın tam cerrahi rezaksiyonu takiben 5-yıllık yaşam %67'dir; evre IB olan hasta için ise 5-yıllık yaşam %57'ye düşerMountain CF. Revisions in the International System for Staging Lung Cancer. Chest. 1997 Jun;111(6):1710-7. PMID 9187198 . Evre IV küçük hücreli olmayan akciğer kanseri hastasında 5-yıllık sağkalım oranı yaklaşık %1'dir . Küçük hücreli akciğer kanserinin de prognozu kötüdür. Tüm evreler göz önüne alındığında 5-yıllık yaşam oranı ortalama %5 civarındadır. İleri evredeki küçük hücreli akciğer kanserilerinde 5-yıllık yaşam oranı %1'den azdır. Ortalama sağkalım zamanı çok ilerlememiş evrelerde 20 ay olup 5-yıllık sağkalım ise %20'dir. Amerikan Ulusal Kanser Enstitüsü (National Cancer Institute) verilerine göre, akciğer kanseri ortalama tanı alma yaşı 70, ölüm yaşı ise 71'dirNational Cancer Institute, SEER. Search Cancer Statistics Review, 1975-2002. Tam metin Retrieved 2007-11-18.. Küçük hücreli akciğer kanseri, daha saldırgan seyirli bir tümör olup, uzak metastaz oranı daha yüksektir. Bununla beraber kemoterapiye yanıt iyidir.. KHDAK'lılarda ise metastatik hastalık saptanmayan olguların büyük çoğunluğunda cerrahi tedaviyle iyileşme şansı sağlanmaktadır. KHDAK'lıların altgrupları arasında da, prognoz ve yayılımları açısından farklılıklar vardır. Epidermoid kanserlerin adenokanserlerden daha iyi prognoza sahip olduğu bildirilmiştir. Adenokanser ve büyük hücreli kanserler, epidermoid kanserlere göre daha sık beyin metastazı yapar. == Tarihçe == küçükresim|Ülkelere göre trakeal, bronşial ve akciğer kanserlerine bağlı yaş göre standardize edilmiş ölüm oranları (her 100.000 kişi başına, 2004 yılı verileri)World Health Organization. (2009) WHO Disease and injury country estimates. [http://www.who.int/healthinfo/global_burden_disease/estimates_country/en/index.html Tam metin] Erişim tarihi 11 Kasım 2009. 1930'lara kadar pek sık görülmeyen primer akciğer kanseri, zaman içinde en sık görülen kanser türlerinde başlarda yer almaya başlamıştır. ABD'de 1920'de 956 akciğer kanseri vakası bildirilmişken, 1950 yılına gelindiğinde artık önemli bir halk sağlığı sorunu olarak kabul edilmeye başlanmıştırCancer of the Lung (ch.92). Vaporciyan AA, Kies MS, Stevens CW, Komaki R, Jack A. Roth JA., in Cancer Medicine. Kufe, Donald W.; Pollock, Raphael E.; Weichselbaum, Ralph R.; Bast, Robert C., Jr.; Gansler, Ted S.; Holland, James F.; Frei III, Emil, editors. Hamilton (Canada): BC Decker Inc.; c2003. Tam metin ISBN 1-55009-213-8. Günümüzde her iki cinsiyette de kanserden ölümlerinin başında yer almaktadır. Akciğer kanseri 1930'lu yıllarda genellikle erkeklerde görülen bir kanser türü iken; 1960'larda kadınlarda görülme sıklığı artmaya başlamış, hâlen de bu artışını sürdürmektedir. 1980'li yıllarda sigara karşıtı kampanyaların başlamasıyla -bilhassa gelişmiş ülkelerde- akciğer kanseri insidansında azalma olmuştur. Özellikle genç nesilde sigara kullanımının az olması sayesinde ABD'de 1980'lerde erkeklerde 87/100.000 olan insidans, 1991'de 80/100.000'e düşmüştür. Ancak gelişmekte olan birçok ülkelerde her yaş grubunda akciğer kanseri oranı artmaya devam etmektedir. Dünyada 1975-1990 yılları arasında akciğer kanseri vakalarında ölüm oranı erkeklerde %66, kadınlarda %110 artmıştırNotani PN. (2001) Global variation in cancer incidence and mortality . Special section: Cancer. Current Science, vol. 81, No. 5, 10 Eylül 2001. s.465-474. Tam metin .. Batı Avrupa, Kuzey Amerika, Avustralya ve Yeni Zelanda'da erkeklerde kanser insidansı 1980'lerde doruğa ulaşmış ve o zamandan ber azalmaktadır. Buna karşın Doğu ve Güney Avrupa ülkelerinde, Japonya ve Çin'de ve çoğu gelişmiş ülkedeki kadınlarda insidans artmakta veya daha yeni yavaşlamaktadır. Gelişmekte olan ülkelere ait veriler seyrek olmakla beraber; Asya, Afrika ve Latin Amerika ülkelerinde artmaya devam etmesi beklenmektedirYoulden DR, Cramb SM, Baade PD. The International Epidemiology of Lung Cancer: geographical distribution and secular trends. J Thorac Oncol. 2008 Aug;3(8):819-31. PMID 18670299 . Sigara içiciliğinin yaygınlaşmasından önce oldukça nadir görülen bir hastalık olan akciğer kanseri; 1761 yılına kadar doğru dürüst tanınan bir hastalık dahi değildirMorgagni GB. (1761). De sedibus et causis morborum per anatomen indagatis. Tam metin . 1810'larda akciğer kanseri ile ilgili değişik görüşler ortaya atılmaya başlanmıştırBayle, Gaspard-Laurent (1810). Recherches sur la phtisie pulmonaire.. 1878 yılında otopsi materyallerinde yapılan bir çalışmada, tüm kanser türleri içinde kötücül (malign) akciğer kanseri vakaların sadece %1'ini oluşturmuş, fakat 1900'lerin başında %10-15'lere yükselmiştirWitschi H. A short history of lung cancer. Toxicol Sci. 2001 Nov;64(1):4-6. PMID 11606795 . 1912 yılında dünya çapında tıbbi literatüre geçen sadece 374 vaka vardırSpiro SG, Silvestri GA. One hundred years of lung cancer. Am J Respir Crit Care Med. 2005 Sep 1;172(5):523-9. Epub 2005 Jun 16. PMID 15961694 Adler, I (1912). Primary Malignant Growths of the Lungs and Bronchi. Longmans, Green, and Company.. Otopsi raporlarının derlenmesi yoluyla yapılan bir gözden geçirmede akciğer kanseri insidansı 1852'de %0,3 iken, 1952'de %5,66'e yükseldiği gösterilmiştirGrannis FW. History of cigarette smoking and lung cancer. smokinglungs.com. Erişim tarihi 2007-08-06. Tam metin . 1929 yılında Almanya'da Fritz Lickint adındaki bir hekim, akciğer kanseri ve sigara arasında bir ilişki olduğunu ilk kez öne sürmüştür. 1950'lerde yayınlanan İngiliz doktorların bir çalışması ile, akciğer kanseri ve sigara arasındaki ilişki ilk kez epidemiyolojik verilerle kanıtlanmıştırDoll R, Hill AB. Lung cancer and other causes of death in relation to smoking; a second report on the mortality of British doctors. Br Med J. 1956 Nov 10;2(5001):1071-81. PMID 13364389 . Bunların sonucunda 1964 yılında Birleşik Devletler Askeri Başhekimi (Surgeon General of the United States) tarafından sigara içicilerine sigarayı bırakmaları gerektiği önerilmiştirUS Department of Health Education and Welfare (1964). Smoking and health: report of the advisory committee to the Surgeon General of the Public Health Service, Washington, DC: US Government Printing Office.. 1470 yılından beri gümüş madenleri bulunan, Schneeberg, Saxonya yakınlarındaki Ore Dağları'ndaki madenlerin çevresinde ilk kez radon gazı ile akciğer kanseri arasındaki ilişki fark edilmiştir. Buradaki madenler uranyum açısından zengin olmakla beraber radyum ve radon da ihtiva etmektedir. Burada çalışan madencilerin yüksek oranda akciğer kanserine yakalanmaları sonucunda, 1870'lerde akciğer kanseri ile ilişki tanımlanmıştır. Emekli maden çalışanlarından %75'i akciğer kanserinden ölmüştürPirozynski M. 100 years of lung cancer. Respir Med. 2006 Dec;100(12):2073-84. Epub 2006 Oct 23. PMID 17056245 . Bu bilgiye rağmen, Sovyetler Birliği'nin uranyum isteği nedeniyle, 1950'lere kadar bu maden çalışmaya devam etmiştirGreaves M (2000). Cancer: the Evolutionary Legacy. Oxford University Press, 196–197. ISBN 0-19-262835-6. Akciğer kanseri için ilk başarılı pnömonektomi 1933Office of the Home Secretary (1976). Biographical Memoirs. National Academy of Sciences. ISBN 0-309-02349-1. yılında gerçekleştirilmiştir ve pnömonektomi cerrahi tedavi seçeneği olarak kullanılmaya başlanmıştırEdwards AT (1946). Carcinoma of the bronchus. Thorax 1: 1–25.. Bununla beraber kanser evrelendirmesi ve cerrahi tekniklerdeki gelişmelerle, lenf nodu diseksiyonu ile beraber lobektomi bugün için daha iyi bir tedavi seçeneğidirScott WJ, Howington J, Movsas B; American College of Chest Physicians. Treatment of stage II non-small cell lung cancer. Chest. 2003 Jan;123(1 Suppl):188S-201S. PMID 12527579 Smythe WR; American College of Chest Physicians. Treatment of stage I non-small cell lung carcinoma. Chest. 2003 Jan;123(1 Suppl):181S-187S. PMID 12527578 . Palyatif radyoterapi, 1940'lardan beri kullanılmaktadır. Radikal radyoterapi ise 1950'lerden beri kullanılmaktadır. Radikal radyoterapide daha yüksek radyasyon dozları kullanılmakla beraber, bu tedavi göreceli olarak daha erken evredeki ve cerrahi için uygun olmayan hastalarda kullanılan bir tedavi yöntemidirKabela M. Experience with radical irradiation of bronchial cancer. Cesk Onkol. 1956;3(2):109-15. PMID 13383622 . 1997 yılında, geleneksel radikal radyoterapi yerine CHART (continuous hyperfractionated accelerated radiotherapy) adında yeni bir yöntem geliştirilmiştir. Bu yöntemde bir günde verilecek toplam radyasyon günde üç doz olarak bölüştürülür. Küçük hücreli akciğer kanserli hastalarda, 1960'larda denenen cerrahi rezeksiyonLennox SC, Flavell G, Pollock DJ, Thompson VC, Wilkins JL. Results of resection for oat-cell carcinoma of the lung. Lancet. 1968 Nov 2;2(7575):925-7. PMID 4176258 ve radikal radyoterapiMiller AB, Fox W, Tall R. Five-year follow-up of the Medical Research Council comparative trial of surgery and radiotherapy for the primary treatment of small-celled or oat-celled carcinoma of the bronchus. Lancet. 1969 Sep 6;2(7619):501-5. PMID 4184834 başarısız olmuştur. 1970'lerde başarılı kemoterapi rejimleri geliştirilmesiyle tedavi şansları artmıştırCohen MH, Creaven PJ, Fossieck BE Jr, Broder LE, Selawry OS, Johnston AV, Williams CL, Minna JD. Intensive chemotherapy of small cell bronchogenic carcinoma. Cancer Treat Rep. 1977 May-Jun;61(3):349-54. PMID 194691 . == Ayrıca bakınız == * Nazi Almanyasında tütün karşıtı hareket * Tıbbi Onkoloji Derneği * Türk Akciğer Kanseri Derneği * Türk Toraks Derneği * Sigara * Akciğer kanserinde evrelendirme * Kanser == Dış bağlantılar == * Akciğer Kanseri - Türkiye Halk Sağlığı Kurumu-Kanser Daire Başkanlığı * Türk Akciğer Kanseri Derneği* * Ulusal Akciğer Kanseri Kongresi web sitesi == Kaynakça == Kategori:Patoloji Kategori:Solunum sistemi hastalıkları Kategori:Ölüm nedenleri Kategori:Tütünün sağlığa etkileri