Datasets:

yosefw
/

amharic-wikipedia

Dataset card Data Studio Files Files and versions Community

Split (1)

train · 8.75k rows

id stringlengths 4 5	url stringlengths 31 537	title stringlengths 1 65	text stringlengths 44 241k	length int64 12 47.6k	text_short stringlengths 3 241k
2481	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8D%8D%E1%88%AB%E1%8A%95%E1%88%B5%20%E1%8D%95%E1%88%A8%E1%88%B8%E1%88%A8%E1%8A%95	ፍራንስ ፕረሸረን	ፍራንስ ፕረሸረን (France Prešeren) (3 December 1800 - 8 February 1849 እ.ኤ.አ.) የስሎቪንኛ ባለ ቅኔ ነበር። ከስሎቪንኛ ባለ ቅኔዎች ሁሉ የላቀ ይቈጠራል። ጸሓፊዎች	23	ፍራንስ ፕረሸረን (France Prešeren) (3 December 1800 - 8 February 1849 እ.ኤ.አ.) የስሎቪንኛ ባለ ቅኔ ነበር። ከስሎቪንኛ ባለ ቅኔዎች ሁሉ የላቀ ይቈጠራል።
2482	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%98%E1%8A%95%E1%8C%8D%E1%88%B5%E1%89%B1%20%E1%8A%83%E1%8B%AD%E1%88%88%20%E1%88%9B%E1%88%AD%E1%8B%AB%E1%88%9D	መንግስቱ ኃይለ ማርያም	ይህን ታሪክ የጸፍው ግለሰብ የመንግስት ሀይለማሪያ ቀንደኛ ደጋፊ እንደሆነ ከፁሁፉ አንጸር መርዳት አያዳግትም ትክክለኛውን ታሪክ ከምንጭ ጋር እንደሚያስተካክልው ተስፍ አደርጋለሁ። መንግሥቱ ኀይለማሪያም በግንቦት 27 በ1929 እ.ኤ.አ. በአዲስ አበባ ተወለዱ። አባታቸው ሃምሳዓለቃ ሃይለማሪአም ወልዴ፣ እናታቸው ብዙነሽ ተሰማ ነበሩ የአሁኑ መንግስት እና ብዙ የምእራባውያን መንግስታት እሱን እንደ ኮሚኒስት ተኮር አምባገነን አድርገው የሚቆጥሩት ሲሆን የቀድሞው አምባገነን ሮበርት ሙጋቤ የጥገኝነት ጥያቄውን ከተቀበሉ ወዲህ ወደዚምባብዌ ተሰዷል ፡፡ ምንም እንኳን መንግስት እንደዚህ ያሉ ክሶችን በተደጋጋሚ ቢክድም በ 2006 (2008) በኢትዮጵያ አዲስ አበባ ፍ / ቤት በዘር ማጥፋት ወንጀል ተከሷል ፡፡ ሆኖም በሰብዓዊ መብት ጥሰት ወንጀል እንዲከሰስ በሄግ አልተከሰሰም ፡፡ ኮሎኔል መንግስቱ ኃይለ ማርያም' ከ1966 እስከ 1983 ዓ.ም. (1974 እስከ 1991 እ.ኤ.አ.) ለ17 ዓመታት የኢትዮጵያ መሪ ነበሩ። ወደ ስልጣን የወጡት በደርግ ወታደራዊ መፈንቅለ መንግስት ንጉሠ ነገሥቱን ቀዳማዊ ኃይለ ሥላሴን በመገልበጥ ሲሆን የአብዮቱ መሪ ሆነው ከቆዩ በኋላ በመለስ ዜናዊ በሚመራው በኢሓዴግ ሽምቅ ተዋጊ ቡድን እና በአሜሪካው የቀድሞው የሲአይኤ ዳሪክተር ሃርማንኮህ እርዳታ በ1983ዓ.ም ከስልጣን ተወገዱ። በአሁኑ የሀገሩ መንግስት እና በአብዛኞቹ የምዕራባውያን አገራት የኮሚኒስት አምባገነን ተደርጎ ፣ ይህ መፈንቅለመንግስት በሲአይኤ ስውር ዘዴ የተከናወነ ሲሆን የህወሓትና የሻእብያው መሪ ከሱዳን በቦይን 777 ከቀድሞው ከሲአይኤ ዳሪክተር ከ ሃርማንኮህ ጋር ታጅበው አዲስ አበባ ገብተዋል። ይህነው የኮሎኔል መንግሰቱ ኃይለማርያም የመንግሰቱ ግልበጣ ሳቦታጅ!! መንግስቱ ኃይለማርያም ያላሰበው ግልበጣ ተቀናብሮበት ያለአማራጭ በአየርላይ ቀረ እንጂ በራሱ ፍላጎት ሸሽቶ ዚምቡዋቤ ተሸሸገ የሚለው አባባል ከእውነት የራቀነው። ኮሎኔል መንግስቱ ኃይለማርያም በቃላቸው የሚገኙ አገር ወዳድ ጀግና ሰው እንደነበሩ እናውቃለን። መንግሥቱ ኃይለማሪያም ወደ ርዕሰ ብሄርነት ሥልጣን ብቅ ሲሉ ገና የ፫፯ ዓመት ወጣት የነበሩ ሲሆኑ በሀረር የ3ኛ ክፍለ ጦር የመሳሪያ ግምጃ ቤት ውስጥ ይሰሩ ነበር። በወቅቱ በክፍለ ጦሩ አዛዥ የነበሩት ጀነራል ሓይሌ ባይከዳኝ የሚባሉ ኮ/ መንግስቱን በባህሪያቸው በመጠርጠራቸው ከአጠገባቸው ዞር ለማድረግ ወደ ኦጋዲን አዛውረዋቸው እንደ ነበር ይነገራል። በእዚያም ጥቂት ጊዜ በኋላ ለትምህርት ወደ አሚሪካ ሜሪላንድ ለወታደራዊ ሳይንስ ትምህርት ተላኩ። ከትምህርት ሲመለሱም በ3ኛ ክፍለ ጦር የመሳሪያ ግምጃ ቤት ሃላፊ ሆነው ተሾሙ። ከዛም በደረጃ እድገት ካገኙ በሁዋላ የአፄ ኃይለስላሴን ጨቋኝ አገዛዝ ለመገርሰስ የደርግ ኩዴታን መሰረቱ በመኮንኖች ህብረት የተመሰረተው ደርግ በአብዛኛው ተደማጭነትና የፓለቲካ ብስለት በነበራቸው በቆራጥነታቸው ታዋቂ በሆኑት በመንግስቱ ኃይለማርያም ስልታዊ አደረጃጀት ተቀናብሮ የንጉሱን ወንበር ገለበጡት ይህ በሆነ ወቅት በነበረው አለመረጋጋት በከተማው የተኩስ ልውውጥ ተደረጎነበር። የመጀመርያውን ስልጣን በመያዝ የደርግ ሊቀመንበር ሆነው የተሾሙት ጀኔራል አማን አምዶም ነበሩ። በተለያየ አመታት በተለያየ ክህደትና አሻጥር የተገኙ አመራሮች ከስልጣን ሲወገዱ ቆይተው በአራ0ተኛው ዙር ኮሎኔል መንግስቱ ኃይለማርያም የኢትዮጵያ የመጀመርያው ፕሬዚዳንት ለመሆን በቅተዋል። ወደ ስልጣን በመጡ ማግስት ሶማሊያየዚያድባሬ መንግስት በሶቭየቶች ተደግፋ ሀገራችንን ድንገት ወረረች። በወቅቱ የአሜሪካ ፕሬዚዳንት ነበሩትን ፕሬዚዳንት ጂሚ ካርተርን ፈጣን ወታደራዊ እርዳታ ጠይቀው እሳቸውም የንጉሱ የቅርብ ወዳጅ ስለነበሩ በስዊስ ባንክ ያለውን የኢትዮጵያ ሃብት ለመንግስቱ ኃይለማርያም ከሰለመስጠት በተደረገው ውይይት የአሜሪካ እጅ ስለነበረበት መንግስቱ ነጮችን በ73 ሰአት ውስጥ ኢትዮጵያን ለቀው እንዲወጡ አድርጎ ስለነበር በዚህ ቂም ጥያቄውን ሳይቀበሉ ቀሩ። በእዚህም ምክንያት አማራጭ ያጣው ደርግና መንግሥቱ ሀገሪቱ በከፍተኛ ስጋት ላይ በመውደቋ የግድ ወደ ሞስኮ መሳሪያ ልመና ልኡካን ላኩ። በሌላ በኩል ሞስኮ ከሶማሊያ ጋር ጥቅምዋን በማወዳደር ለመንግስቱ መሳሪያ መስጠት ካስፈለገ በፊርማ ሶሻሊስት ካምፐ መግባቱን እንዲያረጋግጡ ስለ ጠየቀች ኮ/መንግሥቱ ይህን በማድረጋቸው በይፋ የሚመሩት አብዩት የሌኒኒስት ማርክሲስት መሆኑን በአዋጅ አሳወቁ። ኮ/መንግሥቱ የቼጉቬራና የሶቬቱን ማርክሲዝም አሜሪካ ለወታደራዊ ሳይንስ ትምህርት በተላኩበት ዘመን ትምህርታቸውን አጠናቀው ወደ ሃር ሳይመለሱ ወደ ሞስኮ በማምራት የራሻን ሶሻሊዝም በግላቸው ተምረው ነበር፣ወደ አገር ሲመለሱም ንጉሱ በዚህ ድርጊታቸው ለሁለት አመት በኦጋዴን በረሃ በቅጣት እንዲቆዩ ተደርጎነበር። የመንግስቱ ስለሶቪየት ሶሸሰሊዝም ፖለቲካ እውቀት የሚያውቁት የቅርብ መኮንኖች በደርግ ኩዴታው የነቃውንና ብስለት ያለውን ደፋሩን መንግስቱ ኃይለማረወያምን ነበር በአደራጅነት የመደቡት። ከስምምነቱም በሁዋላ በ፪ ወር ጊዜ ውስጥ የብዙ ሚሊዮን ዶላር ታንክና የጦር መሣሪያ እርዳታ ማግኘት ብቻ ሳይሆን በሞስኮ በኩል የኩባን የጦር አማካሪዎች በማግኘታቸው የወራሪውን የሶማሊያን ኃይል መመከት ችለዋል። ከዚያን ጊዜ ጀምሮ አሜሪካ የጭንቅ ጊዜ ጥያቄ መላሽ ሆና ባለመገኘትዋና በንጉሱ ስም በስዊስ ባንክ የተቀመጠውን በትሪሊዮን የሚቆጠር ዶላርና ወርቅ የስዊስ ባንክ ለኢትዮጵያ መንግስት እንድትመልስ መንግስቱ ኃይለማረወያም ያቀረበውን ጥያቄ ውድቅ በማድረጓ የአሜሪካ ትብብር በመኖሩ ምክንያት መንግስቱ ኃይለማርያም በስልጣን እስከቆዩበት ዘመን ሁሉ በዋና ጠላትነት ተፈርጀዋል። አንዳንድ ሚሲዮናዊያንንም ከአገር አባረሩ። በንጉስ ኃይለስላሴ ፊርማ በስዊስባንክ የነበረው የኢትዮጵያ ሃብት እስካሁን አልተመለሰም። አብይ አህመድ ይህን የመጠየቅ ወኔ የለውም፣ምፅዋእት ከመለመን በቀር። በወቅቱ በአገር ውስጥ ግንባር ቀደም ተቃናቃኝና ተቃዋሚ ከነበረው ከኢህአፓ ጋር የከተማ ለከተማ ውጊያና መገዳደል ተጀመረ። ሁለቱም ወገኖች ቀን በቀን ግድያም ለብዙ ወጣትና አዋቂ እልቂት ምክንያት ሆኑ። መንግሥቱ ኃ/ማሪያም በወታደራዊ አመራር ውስጥ የተከስተው የስልጣን ዝቀጠትና ምግባረ ብልሹነት፤ የደህንነቱ ክፍል በሁለት ቢላዋ መብላት፣ ተደማምሮ ውድቀታቸውን እንዳፋጠነው የፖለቲካ ተንታኞች ይናገራሉ። የመንግስቱን አስተዳደር ለውድቀት ያበቃው የኮሎኔሉ አምባገነን አመራር ነው የሚሉት ተቀናቃኞቻቸውና በሁለት ቢለዋ እየበሉ አገርን ለመሸጥ ያስማሙ የነበሩ በወቅቱ (በመኢሶን) ውስጥ ተሰግስገው የነበሩ የኦነግ ስውር ባንዳ መኮንኖችና የ(TPLF) እና የ (EPLF) ሰላዮችና አገር በሆድና በስልጣን የሸጡ የመንግስቱ ተቀናቃኞች መረጃን አሾልኮ ለተቃዋሚ ኃይሎች አሳክፎ በመስጠት እንደሆነ ይታወቃል። በመንግስቱ ኃይለማርያምላይ የተቀነባበረ የ 16 ግዜ የመግደል ሙከራ ተደርጎባቸው አምልጠዋል። ጠላቶቻቸው ከውስጥና ከውጭ ብዙ ስለነበሩ ለ17 አመታት ቀንና ሌሊት ሲዋጉ አገርን በልማት በምርት ዘመቻ፣በትምህርትዘመቻ፣እንዲሁም ስራአጥነትንና ሴተኛ አዳሪነትን ለማስወገድ የኢንዱስትሪ ስራዎችን በመክፈትና በማስፋፋት መሬትን ለአራሹ በመሰከፋፈል፣ ለደሃው ህዝብ ርካሽ የቤትክራይን በመደንገግ፣ለአገራቸው ከፍተኛ አገልግሎት ያበረከቱ ታላቅ መሪናቸው። ይህን በጎ ተግባራቸውን ለመናገር የሚያንቃቸው የግል ጥቅማቸውን ከአገር ጥቅም ይልቅ አብልጠው የሚወዱ ተቀናቃኝ ሰዎች ብቻ ናቸው። መንግሥቱ (የቀድሞው) ርዕሰ ብሔር ማንኛውም መሪ ላይ ሊከሰት የሚችል ስህተት ነው የፈፀሙት...ስለ ሐገር ስለ ብሔራዊ ክብር እና ኩራት ግን እርሳቸው ! ከፊት ቢሠለፉ የሚገባቸውና የሚያምርባቸው ናቸው። የኮሎኔል መንግስቱን ህይወት ተቀጥፋ ለማየት የጓጉና የፎከሩ ሁሉ ቀድመዋቸው ሞተዋል!! የእድሜ በለፀጋው ጓድ ኮሎኔል መንግስቱ ኃይለማርያም የሦስት ልጆች አባት ሲሆኑ 3ስቱም ልጆቻቸው ዶክተሮች ናቸው። ዛሬ የ 83 አመት አዛውንት ሆነው በሃራሬ በህይወት ይገኛሉ። ማህበራዊ አውታረ መረቦች መንግስቱ በፌስቡክ ማጣቀሻዎች	823	ይህን ታሪክ የጸፍው ግለሰብ የመንግስት ሀይለማሪያ ቀንደኛ ደጋፊ እንደሆነ ከፁሁፉ አንጸር መርዳት አያዳግትም ትክክለኛውን ታሪክ ከምንጭ ጋር እንደሚያስተካክልው ተስፍ አደርጋለሁ። መንግሥቱ ኀይለማሪያም በግንቦት 27 በ1929 እ.ኤ.አ. በአዲስ አበባ ተወለዱ። አባታቸው ሃምሳዓለቃ ሃይለማሪአም ወልዴ፣ እናታቸው ብዙነሽ ተሰማ ነበሩ የአሁኑ መንግስት እና ብዙ የምእራባውያን መንግስታት እሱን እንደ ኮሚኒስት ተኮር አምባገነን አድርገው የሚቆጥሩት ሲሆን የቀድሞው አምባገነን ሮበርት ሙጋቤ የጥገኝነት ጥያቄውን ከተቀበሉ ወዲህ ወደዚምባብዌ ተሰዷል ፡፡
2486	https://am.wikipedia.org/wiki/1994	1994	1994 አመተ ምኅረት መስከረም 1 ቀን - አራት አውሮፕላኖች በአረብ ተዋጊዎች ተሰርቀው በአለም ንግድ ሕንጻና በፔንታጎን ተጋጭተው 3000 ያህል ሰዎች ተገደሉ። ሐምሌ 2 ቀን - የአፍሪቃ አንድነት ድርጅት ተፈትቶ በአፍሪካ ኅብረት ተተካ። ነሐሴ 4 ቀን - የሳምንት ቀኖችና የወር ስሞች ሁሉ በቱርክመንኛ እንደ ቱርክመኒስታን መሪ አቶ ሳፓርሙራት ኒያዞቭ "ሩህናማ" የሚባል ይፋዊ መጽሐፍ ፍልስፍና በአዋጅ ተቀየሩ። ነሐሴ 20 ቀን - የምድር ጉባኤ ስብሰባ በጆሃነስበርግ ደቡብ አፍሪቃ ጀመረ። ጳጉሜ 5 ቀን - ገለልተኛ አገር የሆነ ስዊስ በመጨረሻ የተባበሩት መንግስታት አባል ሆነ። እንደ አውሮጳውያን አቆጣጠር: እስከ ታኅሣሥ 22 ቀን 1994 ድረስ = 2001 እ.ኤ.አ. ከታኅሣሥ 23 ቀን 1994 ጀምሮ = 2002 እ.ኤ.አ. አመታት	100	1994 አመተ ምኅረት መስከረም 1 ቀን - አራት አውሮፕላኖች በአረብ ተዋጊዎች ተሰርቀው በአለም ንግድ ሕንጻና በፔንታጎን ተጋጭተው 3000 ያህል ሰዎች ተገደሉ። ሐምሌ 2 ቀን - የአፍሪቃ አንድነት ድርጅት ተፈትቶ በአፍሪካ ኅብረት ተተካ። ነሐሴ 4 ቀን - የሳምንት ቀኖችና የወር ስሞች ሁሉ በቱርክመንኛ እንደ ቱርክመኒስታን መሪ አቶ ሳፓርሙራት ኒያዞቭ "ሩህናማ" የሚባል ይፋዊ መጽሐፍ ፍልስፍና በአዋጅ ተቀየሩ። ነሐሴ 20 ቀን - የምድር ጉባኤ ስብሰባ በጆሃነስበርግ ደቡብ አፍሪቃ ጀመረ። ጳጉሜ 5 ቀን - ገለልተኛ አገር የሆነ ስዊስ በመጨረሻ የተባበሩት መንግስታት አባል ሆነ።
2487	https://am.wikipedia.org/wiki/1935	1935	1935 አመተ ምኅረት መስከረም 2 ቀን - በ2ኛ አለማዊ ጦርነት የጓደኞች ወታደርና 1,800 የጣልያ እስረኞች ተሸክማ ላኮኒያ የምትባል መርከብ አፍሪካን ስትቀርብ በጀርመኖች ተተኩሳ ሰጠመች። ነሐሴ 28 ቀን - ኢጣልያ በጓደኞቹ ሃያላት ተወረረች። ጳጉሜ 3 ቀን - የአሜሪካ ጄኔራል አይዘንሃወር የኢጣልያ እጅ መስጠት አዋጀ። እንደ አውሮጳውያን አቆጣጠር: እስከ ታኅሣሥ 22 ቀን 1935 ድረስ = 1942 እ.ኤ.አ. ከታኅሣሥ 23 ቀን 1935 ጀምሮ = 1943 እ.ኤ.አ. አመታት	64	1935 አመተ ምኅረት መስከረም 2 ቀን - በ2ኛ አለማዊ ጦርነት የጓደኞች ወታደርና 1,800 የጣልያ እስረኞች ተሸክማ ላኮኒያ የምትባል መርከብ አፍሪካን ስትቀርብ በጀርመኖች ተተኩሳ ሰጠመች። ነሐሴ 28 ቀን - ኢጣልያ በጓደኞቹ ሃያላት ተወረረች። ጳጉሜ 3 ቀን - የአሜሪካ ጄኔራል አይዘንሃወር የኢጣልያ እጅ መስጠት አዋጀ።
2489	https://am.wikipedia.org/wiki/1996	1996	1996 አመተ ምኅረት፦ መስከረም 3 ቀን - ስዊድን በምርጫ ለዩሮ እምቢ አለች። ጥር 18 ቀን - አማርኛ ውክፔዲያ ተጀመረ። ቆጵሮስ፣ ቼክ ሪፑብሊክ፣ ኤስቶኒያ፣ ሀንጋሪ፣ ላትቪያ፣ ሊትዋኒያ፣ ማልታ፣ ፖላንድ፣ ስሎቫኪያ፣ ስሎቬኒያ ወደ አውሮፓ ህብረት ተጨመሩ። እንደ አውሮጳውያን አቆጣጠር: እስከ ታኅሣሥ 21 ቀን 1996 ድረስ = 2003 እ.ኤ.አ. ከታኅሣሥ 22 ቀን 1996 ጀምሮ = 2004 እ.ኤ.አ. አመታት	55	1996 አመተ ምኅረት፦ መስከረም 3 ቀን - ስዊድን በምርጫ ለዩሮ እምቢ አለች። ጥር 18 ቀን - አማርኛ ውክፔዲያ ተጀመረ። ቆጵሮስ፣ ቼክ ሪፑብሊክ፣ ኤስቶኒያ፣ ሀንጋሪ፣ ላትቪያ፣ ሊትዋኒያ፣ ማልታ፣ ፖላንድ፣ ስሎቫኪያ፣ ስሎቬኒያ ወደ አውሮፓ ህብረት ተጨመሩ።
2490	https://am.wikipedia.org/wiki/1992	1992	1992 አመተ ምኅረት: መስከረም 4 ቀን - ኪሪባስ፣ ናውሩ እና ቶንጋ ደሴቶች ወደ ተባበሩት መንግሥታት ገቡ። - የፓናማ ካናል አስተዳደር ለፓናማ መንግሥት በውል ተዛወረ። እንደ አውሮጳውያን አቆጣጠር: እስከ ታኅሣሥ 21 ቀን 1992 ድረስ = 1999 እ.ኤ.አ. ከታኅሣሥ 22 ቀን 1992 ጀምሮ = 2000 እ.ኤ.አ. አመታት	45	1992 አመተ ምኅረት: መስከረም 4 ቀን - ኪሪባስ፣ ናውሩ እና ቶንጋ ደሴቶች ወደ ተባበሩት መንግሥታት ገቡ። - የፓናማ ካናል አስተዳደር ለፓናማ መንግሥት በውል ተዛወረ።
2492	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A0%E1%88%8D%E1%8D%8D	አልፍ	አ ኡ ኢ ኣ ኤ እ ኦ ኧ አልፍ (ወይም አሌፍ) በአቡጊዳ ተራ መጀመርያው ፊደል ነው። እንዲሁም በከነዓን በአራማያ በዕብራይስጥና በሶርያ ፊደሎች መጀመርያው ፊደል አሌፍ ይባላል። በዓረብኛ ፊደል ደግሞ መጀመርያው ፊደል አሊፍ ሲሆን በግሪክም አልፋ ይባላል። በመጀመርያ በግዕዝ የዚህ ምልክት ምክንያት ተፈናጣሪ ተናባቢ ድምጽ ለማመልከት ነበር። ይህ ድምጽ ፍች «ነዛሪ የጉሮሮ እግድ» ይባላል። በዛሬው አማርኛ ግን ምንም ተናባቢ ሳይኖር አናባቢ ብቻ ሊያመለከት ይችላል። (በዘመናዊ ዕብራይስጥም «አሌፍ» እንዲህ ይጠቅማል።) በዚህ ጥቅም በአማርኛ አጻጻፍ ብዙ ጊዜ ከዐይን (ዐ) ጋራ ሊለዋውጥ ይችላል። በአረብኛ ደግሞ «አሊፍ» ከጥንት ተፈናጣሪ ተናባቢ ድምጽ ነበር። በኋላ ግን 'አ' የሚለውን አናባቢ ብቻ ሊያመልከት መጣ። ስለዚህ ነዛሪ የጉሮሮ እግድ ለመጻፍ ሌላ አዲስ ፊደል «ኅምዛ» ተፈጠረ። በመጀመርያው (ግዕዝ) ቅርጽ (አ) በልሳነ ግዕዝ እንደ ሌሎቹ ፊደላት የ«ኸ» አናባቢ ድምጽ ሆነው ነበር፤ በአማርኛ ግን ድምጹ እንደ አራተኛው (ራብዕ) ቅርጽ (ኣ) አንድላይ ነው። ቢሆንም አንዳንዴ በባዕድ ቃላት ይህ አናባቢ በቃል መጀመርያ ሲጋጠም «ኧ» የሚለው ልዩ ፊደል አለ። ታሪክ የአልፍ መነሻ ከቅድመ-ሴማዊ ጽሕፈት እንደ ሆነ ይታስባል። በዚህ ጽሕፈት ፊደሉ የበሬ ራስ ስዕል መስለ። በዘመናዊ ዕብራይስጥም እስካሁን «አሉፍ» ማለት «ከብት» ማለት ነው። ለዚህም ተመሳሳይ የግብጽ ሀይሮግሊፍ «ኢሕ» ነበር። የከነዓን «አሌፍ» እንዲሁም ከዚህ ምልክት ተወስዶ በዚያ መንገድ የዕብራይስጥና የአራማያ «አሌፍ» የአረብኛም «አሊፍ» ወለደ። ከዚህ በላይ የግሪክ አልፋቤት «አልፋ» (Α α) አባት ሆነ, እሱም የላቲን አልፋቤት (A a) ወላጅ ሆነ። ስለዚህ እነዚህ ሁሉ የአልፍ ሩቅ ዘመዶች ሊባሉ ይቻላል። በተጨማሪ የግዕዝ ቁጥር ፩ ከግሪኩ α በመወሰዱ የ«አ» ዘመድ ነው።	220	አ ኡ ኢ ኣ ኤ እ ኦ ኧ አልፍ (ወይም አሌፍ) በአቡጊዳ ተራ መጀመርያው ፊደል ነው። እንዲሁም በከነዓን በአራማያ በዕብራይስጥና በሶርያ ፊደሎች መጀመርያው ፊደል አሌፍ ይባላል። በዓረብኛ ፊደል ደግሞ መጀመርያው ፊደል አሊፍ ሲሆን በግሪክም አልፋ ይባላል።
2494	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%89%A4%E1%89%B5%20%28%E1%8D%8A%E1%8B%B0%E1%88%8D%29	ቤት (ፊደል)	በ ቡ ቢ ባ ቤ ብ ቦ ቧ ቤት በአቡጊዳ ተራ ሁለተኛው ፊደል ነው። እንዲሁም በከነዓን በአራማያ በዕብራይስጥ በሶርያና በዓረብኛ ፊደሎች ሁለተኛው ፊደል «ቤት» ይባላል። በግሪክም ሁለተኛው ፊደል «ቤታ» ይባላል። በቋንቋ ጥናት የዚሁ ድምፅ ፍች «ነዛሪ የከናፍር ፈንጂ» ይባላል። በዕብራይስጥ አንድ ነጥብ በመሃል ውስጥ ሲኖር (בּ) ድምጹ እንደ «ብ» ቢመስልም ያለዚያ ነጥብ ግን (ב) እንደ «ቭ» ይሰማል። ለዚያም ደግሞ በአማርኛ ይህ ድምጽ «ቨ ቩ ቪ ቫ ቬ ቭ ቮ» በተለይ በባዕድ ቃላት ሲጋጠም ከ«በ...» ትንሽ ተቀይሯል። ታሪክ የቤት መነሻ ከቅድመ-ሴማዊ ጽሕፈት እንደ ሆነ ይታስባል። በዚህ ጽሕፈት ፊደሉ የመኖርያ ቤት ስዕል መስለ። ለዚህም ተመሳሳይ የግብጽ ሀይሮግሊፍ ነበር፤ አጠራሩ ግን «ፐር» ነበር። (ይህም ቃል በ«ፈርዖን» ስም ይታያል።) በግብፅ የሠሩት ሴማውያን ግን በቋንቋቸው «ቤት.. ስላሉት፣ ይህ ስዕል «ብ.. ሆኖ እንዲሰማ መጣ። የከነዓን «ቤት» እንዲሁም ከዚህ ምልክት ተወስዶ በዚያ መንገድ የዕብራይስጥና የአራማያ የአረብኛም «ቤት» ወለደ። ከዚህ በላይ የግሪክ አልፋቤት «ቤታ.. (Β β) አባት ሆነ፤ እሱም የላቲን አልፋቤት (B b) እና የቂርሎስ አልፋቤት (Б, б) እና (В, в) ወላጅ ሆነ። ስለዚህ እነዚህ ሁሉ የ«ቤት» ሩቅ ዘመዶች ሊባሉ ይቻላል። በተጨማሪ የግዕዝ ቁጥር ፪ (ሁለት) ከግሪኩ β በመወሰዱ እሱም የ«በ» ዘመድ ነው።	175	በ ቡ ቢ ባ ቤ ብ ቦ ቧ ቤት በአቡጊዳ ተራ ሁለተኛው ፊደል ነው። እንዲሁም በከነዓን በአራማያ በዕብራይስጥ በሶርያና በዓረብኛ ፊደሎች ሁለተኛው ፊደል «ቤት» ይባላል። በግሪክም ሁለተኛው ፊደል «ቤታ» ይባላል።
2497	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8C%88%E1%88%9D%E1%88%8D	ገምል	ገ ጉ ጊ ጋ ጌ ግ ጎ ጓ ጐ ጒ ገምል በአቡጊዳ ተራ ሦስተኛው ፊደል ነው። እንዲሁም በከነዓን በአራማያና በዕብራይስጥ ፊደሎች ሦስተኛው ፊደል «ግመል» በሶርያም ፊደል «ገመል» ይባላል። በዓረብኛ ደግሞ ተመሳሳይ ፊደል «ጂም» ተብሎ በ«አብጃድ» ተራ 3ኛ ነው። (በዘመናዊ ተራ ግን 5ኛው ነው።) በግሪክም 3ኛው ፊደል «ጋማ» ይባላል። በነዚህ ቋንቋዎች አጠራሩ «ግ» ሲሆን በዓረብኛ ግን «ጅ» ሆኗል። የ«ግ» ድምጽ በቋንቋ ጥናት «ነዛሪ የትናጋ ፈንጂ» ይባላል። ታሪክ የገምል መነሻ ከቅድመ-ሴማዊ ጽሕፈት እንደ ሆነ ይታስባል። በዚህ ጽሕፈት ፊደሉ «የሚጣል ምርኩዝ» ስዕል መስለ። ለዚህም ተመሳሳይ የግብጽ ሀይሮግሊፍ ነበር፤ አጠራሩ ግን «ቀመእ» ነበር። በግብፅ የሠሩት ሴማውያን ግን በቋንቋቸው «ገምል» ስላሉት፣ ይህ ስዕል «ግ» ሆኖ እንዲሰማ መጣ። «ግመል» ደግሞ የእንስሳ አይነት ሊሆን ይችላል። የከነዓን «ግመል» እንዲሁም ከዚህ ምልክት ተወስዶ በዚያ መንገድ የዕብራይስጥና የአራማያ «ግመል» የአረብኛም «ጂም» ወለደ። ከዚህ በላይ የግሪክ አልፋቤት «ጋማ» (Γ γ) አባት ሆነ፤ እሱም የላቲን አልፋቤት (C c) , (G g) እና የቂርሎስ አልፋቤት (Г, г) እና (Ґ, ґ) ወላጅ ሆነ። ስለዚህ እነዚህ ሁሉ የ«ገምል» ሩቅ ዘመዶች ሊባሉ ይቻላል። በተጨማሪ የግዕዝ ቁጥር ፫ (ሦስት) ከግሪኩ Γ በመወሰዱ እሱም የ«ገ» ዘመድ ነው።	169	ገ ጉ ጊ ጋ ጌ ግ ጎ ጓ ጐ ጒ ገምል በአቡጊዳ ተራ ሦስተኛው ፊደል ነው። እንዲሁም በከነዓን በአራማያና በዕብራይስጥ ፊደሎች ሦስተኛው ፊደል «ግመል» በሶርያም ፊደል «ገመል» ይባላል። በዓረብኛ ደግሞ ተመሳሳይ ፊደል «ጂም» ተብሎ በ«አብጃድ» ተራ 3ኛ ነው። (በዘመናዊ ተራ ግን 5ኛው ነው።) በግሪክም 3ኛው ፊደል «ጋማ» ይባላል። በነዚህ ቋንቋዎች አጠራሩ «ግ» ሲሆን በዓረብኛ ግን «ጅ» ሆኗል።
2502	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%B5%E1%8A%95%E1%89%B5	ድንት	ደ ዱ ዲ ዳ ዴ ድ ዶ ዷ ድንት (ወይም ድልት) በአቡጊዳ ተራ አራተኛው ፊደል ነው። እንዲሁም በከነዓን በአራማያና በዕብራይስጥ በሶርያም ፊደሎች አራተኛው ፊደል «ዳሌት» ይባላል። በዓረብኛ ደግሞ ተመሳሳይ ፊደል «ዳል» ተብሎ በ«አብጃድ» ተራ 4ኛ ነው። (በዘመናዊ ተራ ግን 8ኛው ነው።) በግሪክም 4ኛው ፊደል «ዴልታ» ይባላል። በነዚህ ቋንቋዎች ሁሉ አጠራሩ «ድ» ነው። በአማርኛ ደግሞ «ጀ ጁ ጂ ጃ ጄ ጅ ጆ» ከ«ደ...» ትንሽ ተቀይሯል። ታሪክ የድንት መነሻ ከቅድመ-ሴማዊ ጽሕፈት እንደ ሆነ ይታስባል። በዚህ ጽሕፈት ፊደሉ ወይም የደጅ ወይም የዓሣ ስዕል መስለ። ለደጅ ተመሳሳይ የግብጽ ሀይሮግሊፍ «ዐእ» ነበር። የከነዓን «ዳሌት» እንዲሁም ከዚህ ምልክት ተወስዶ በዚያ መንገድ የዕብራይስጥና የአራማያ «ዳሌት» የአረብኛም «ዳል» ወለደ። ከዚህ በላይ የግሪክ አልፋቤት «ደልታ» (Δ δ) አባት ሆነ፤ እሱም የላቲን አልፋቤት (D d) እና የቂርሎስ አልፋቤት (Д, д) ወላጅ ሆነ። ስለዚህ እነዚህ ሁሉ የ«ድንት» ሩቅ ዘመዶች ሊባሉ ይቻላል። በተጨማሪ የግዕዝ ቁጥር ፬ (አራት) ከግሪኩ Δ በመወሰዱ እሱም የ«ደ» ዘመድ ነው።	142	ደ ዱ ዲ ዳ ዴ ድ ዶ ዷ ድንት (ወይም ድልት) በአቡጊዳ ተራ አራተኛው ፊደል ነው። እንዲሁም በከነዓን በአራማያና በዕብራይስጥ በሶርያም ፊደሎች አራተኛው ፊደል «ዳሌት» ይባላል። በዓረብኛ ደግሞ ተመሳሳይ ፊደል «ዳል» ተብሎ በ«አብጃድ» ተራ 4ኛ ነው። (በዘመናዊ ተራ ግን 8ኛው ነው።) በግሪክም 4ኛው ፊደል «ዴልታ» ይባላል። በነዚህ ቋንቋዎች ሁሉ አጠራሩ «ድ» ነው።
2503	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%86%E1%8B%AD	ሆይ	ሀ ሁ ሂ ሃ ሄ ህ ሆ ሆይ (ወይም ሀውይ) በአቡጊዳ ተራ አምስተኛው ፊደል ነው። እንዲሁም በከነዓን፣ በአራማያ፣ በዕብራይስጥ እና በሶርያም ፊደሎች አምስተኛው ፊደል «ሄ» ይባላል። በዓረብኛ ደግሞ ተመሳሳይ ፊደል «ሃእ» ተብሎ በ«አብጃድ» ተራ 5ኛ ነው። በግሪክ አምስተኛው ፊደል «ኧፕሲሎን» ይባላል። በነዚህ ቋንቋዎች አጠራሩ «ህ» (ተናባቢ) ሲሆን በግሪክ ግን አናባቢ («ኧ») ሆኗል። በመጀመርያው (ግዕዝ) ቅርጽ (ሀ) በልሳነ ግዕዝ እንደ ሌሎቹ ፊደላት የ«ኸ» አናባቢ ድምጽ ሆነው ነበር፤ በአማርኛ ግን ድምጹ እንደ አራተኛው (ራብዕ) ቅርጽ (ሃ) አንድላይ ነው። ይህ ስህተት እየታረመ ነው። በአማርኛ አጻጻፍ ብዙ ጊዜ ከሐውት (ሐ) ከኀርም (ኀ) እና ከኻፍ (ኸ) ጋራ ሊለዋውጥ ይችላል። ቀድሞ ግን ድምጾቻቸው የተለያዩ ነበሩ። ታሪክ የሆይ መነሻ ከቅድመ-ሴማዊ ጽሕፈት እንደ ሆነ ይታስባል። በዚህ ጽሕፈት ፊደሉ የሚደሰት ሰው ስዕል መስለ። ለዚህም ተመሳሳይ የግብጽ ሀይሮግሊፍ ነበር፤ አጠራሩ ግን «ቀእ» ነበር። በግብፅ የሠሩት ሴማውያን ግን በቋንቋቸው «ሄ» ስላሉት፣ ይህ ስዕል «ህ» ሆኖ እንዲሰማ መጣ። የከነዓን «ሄ» እንዲሁም ከዚህ ምልክት ተወስዶ በዚያ መንገድ የዕብራይስጥና የአራማያ «ሄ» የአረብኛም «ሃእ» ወለደ። ከዚህ በላይ የግሪክ አልፋቤት «ኧፕሲሎን» (Ε ε) አባት ሆነ፤ እሱም የላቲን አልፋቤት (E e) እና የቂርሎስ አልፋቤት (Е е) ወላጅ ሆነ። ስለዚህ እነዚህ ሁሉ የ«ሆይ» ሩቅ ዘመዶች ሊባሉ ይቻላል። በተጨማሪ የግዕዝ ቁጥር ፭ (አምስት) ከግሪኩ ε በመወሰዱ እሱም የ«ሀ» ዘመድ ነው። የነዚህ ቁጥሮች ቅርጽ ከግሪክ ፊደላት ቢወስዱም እስከሚቻል ድረስ ቅርሶቻቸው እንደ ግዕዝ ፊደሎች እንዲመሳስሉ ተደረገ። ስለዚህ ቅርጹ ε የወሰደው መልክ በጥንታዊ ፊደል ጽሕፈት ለ«ሩ» የጠቀመ ቅርጽ ነበር።	217	ሀ ሁ ሂ ሃ ሄ ህ ሆ ሆይ (ወይም ሀውይ) በአቡጊዳ ተራ አምስተኛው ፊደል ነው። እንዲሁም በከነዓን፣ በአራማያ፣ በዕብራይስጥ እና በሶርያም ፊደሎች አምስተኛው ፊደል «ሄ» ይባላል።
2505	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A9%E1%88%A9%E1%89%AD	ኩሩቭ	ኩሩቭ (Kurów) በደቡብ-ምሥራቅ ፖሎኝ ያለች መንደር ናት። ከፑዋቪ እና ከሉብሊን ከተሞች መካከል በኩሩፍካ ወንዝ ላይ ትገኛለች። በ1997 2,811 ኗሪዎች ነበሩባት። በ 1931 ዓ.ም. መንደሪቱ በጀርመን ሉፍትቫፈ (የአየር ኀይል) በቦምብ በጣም ተደበደበች። በጦርነቱ ጊዜ ጀርመኖች የባርዮች ሠፈር እንድትሆን አደረጉዋት። ዳሩ ግን አብዛኛው የታሠሩት ፖሎኞች ወደ ጫካ አምልጠው አርበኞች ሆኑ። የፖላንድ ከተሞች	50	ኩሩቭ (Kurów) በደቡብ-ምሥራቅ ፖሎኝ ያለች መንደር ናት። ከፑዋቪ እና ከሉብሊን ከተሞች መካከል በኩሩፍካ ወንዝ ላይ ትገኛለች። በ1997 2,811 ኗሪዎች ነበሩባት። በ 1931 ዓ.ም. መንደሪቱ በጀርመን ሉፍትቫፈ (የአየር ኀይል) በቦምብ በጣም ተደበደበች። በጦርነቱ ጊዜ ጀርመኖች የባርዮች ሠፈር እንድትሆን አደረጉዋት። ዳሩ ግን አብዛኛው የታሠሩት ፖሎኞች ወደ ጫካ አምልጠው አርበኞች ሆኑ።
2506	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%8B%E1%8B%8C	ዋዌ	ወ ዉ ዊ ዋ ዌ ው ዎ ዋዌ (ወይም ዋው፣ ወዌ) በአቡጊዳ ተራ ስድስተኛው ፊደል ነው። እንዲሁም በከነዓን በአራማያ በዕብራይስጥና በሶርያ ፊደሎች ስድስተኛው ፊደል «ዋው» ይባላል። በዓረብኛ ደግሞ «ዋው» በ«አብጃድ» ተራ 6ኛ ነው። (በዘመናዊ ተራ ግን 27ኛው ነው።) በዘመናዊ ዕብራይስጥ «ዋው» (ו) ተናባቢ ሲሆን እንደ «ቭ» ይሰማል። አናባቢ ሲሆን ግን «ኡ» ወይም «ኦ» ያመለክታል። ታሪክ የዋዌ መነሻ ከቅድመ-ሴማዊ ጽሕፈት እንደ ሆነ ይታስባል። በዚህ ጽሕፈት ፊደሉ የበትር ስዕል መስለ። ለዚህም ተመሳሳይ የግብጽ ሀይሮግሊፍ «ሐጅ» ነበር። የከነዓን «ዋው» እንዲሁም ከዚህ ምልክት ተወስዶ በዚያ መንገድ የዕብራይስጥና የአራማያ የአረብኛም «ዋው» ወለደ። ከዚህ በላይ የከነዓን «ዋው» የግሪክ አልፋቤት «ዲጋማ» («ዋው») (Ϝ ϝ) አባት ሆነ፤ የ«ው» ድምጽ ግን ቀድሞ ከቋንቋው ጠፍቶ ዲጋማ እንደ ቁጥር ብቻ ጠቀመ። (ደግሞ ስቲግማ ይዩ።) በላቲን አልፋቤት ግን (F f) ከዲጋማ ተነሣ። በኋላ ዘመን የከነዓን «ዋው» እንደገና የግሪክ «ኡፕሲሎን» (Υ υ) ወለደ። ይህም የላቲን አልፋቤት (V v) እና (Y y) እና የቂርሎስ አልፋቤት (У, у) ወላጅ ሆነ። እንደገና የላቲን ፊደሎች (U u) እና (W w) ከ«V» ስለተነሡ እነዚህ ሁሉ የ«ዋዌ» ሩቅ ዘመዶች ሊባሉ ይቻላል።	162	ወ ዉ ዊ ዋ ዌ ው ዎ ዋዌ (ወይም ዋው፣ ወዌ) በአቡጊዳ ተራ ስድስተኛው ፊደል ነው። እንዲሁም በከነዓን በአራማያ በዕብራይስጥና በሶርያ ፊደሎች ስድስተኛው ፊደል «ዋው» ይባላል። በዓረብኛ ደግሞ «ዋው» በ«አብጃድ» ተራ 6ኛ ነው። (በዘመናዊ ተራ ግን 27ኛው ነው።)
2507	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%98%E1%8B%AD	ዘይ	ዘ ዙ ዚ ዛ ዜ ዝ ዞ ዟ ዘይ (ወይም ዛይ) በአቡጊዳ ተራ ሰባተኛው ፊደል ነው። እንዲሁም በከነዓን በአራማያ በዕብራይስጥና በሶርያ ፊደሎች 7ኛው ፊደል "ዛይን" ይባላል። በዓረብኛ ደግሞ ተመሳሳይ ፊደል "ዛይ" ተብሎ በ"አብጃድ" ተራ 7ኛ ነው። በአማርኛ ደግሞ "ዠ ዡ ዢ ዣ ዤ ዥ ዦ" ከ"ዘ..." ትንሽ ተቀይሯል። ታሪክ የዘይ መነሻ ከቅድመ-ሴማዊ ጽሕፈት እንደ ሆነ ይታስባል። በዚህ ጽሕፈት ፊደሉ የመኮትኮቻ ስዕል ይመስላል። ለዚህም ምናልባት ተመሳሳይ የግብጽ ሀይሮግሊፍ "መር" ነበር። የከነዓን "ዛይን" እንዲሁም ከዚህ ምልክት ተወስዶ በዚያ መንገድ የዕብራይስጥና የአራማያ "ዛይን" የአረብኛም "ዛይ" ወለደ። ከዚህ በላይ የግሪክ አልፋቤት "ዜታ" (Ζ, ζ) አባት ሆነ፤ እሱም ላቲን አልፋቤት (Z, z) እና የቂርሎስ አልፋቤት (З, з) ወላጅ ሆነ። እነዚህ ሁሉ የ"ዘይ" ሩቅ ዘመዶች ሊባሉ ይቻላል። በተጨማሪ የግዕዝ ቁጥር ፯ (ሰባት) ከግሪኩ ζ በመወሰዱ እሱም የ"ዘ" ዘመድ ነው።	123	ዘ ዙ ዚ ዛ ዜ ዝ ዞ ዟ ዘይ (ወይም ዛይ) በአቡጊዳ ተራ ሰባተኛው ፊደል ነው። እንዲሁም በከነዓን በአራማያ በዕብራይስጥና በሶርያ ፊደሎች 7ኛው ፊደል "ዛይን" ይባላል። በዓረብኛ ደግሞ ተመሳሳይ ፊደል "ዛይ" ተብሎ በ"አብጃድ" ተራ 7ኛ ነው።
2508	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%90%E1%8B%8D%E1%89%B5	ሐውት	ሐ ሑ ሒ ሓ ሔ ሕ ሖ ሗ ሐውት ወይም በአነጋገር ሐመረ ሐ በአቡጊዳ ተራ ስምንተኛው ፊደል ነው። እንዲሁም በከነዓን በአራማያ በዕብራይስጥ በሶርያም ፊደሎች ስምንተኛው ፊደል "ሔት" ይባላል። በዓረብኛ ደግሞ ተመሳሳይ ፊደል "ሐእ" (ح) ተብሎ በ"አብጃድ" ተራ 8ኛ ነው። "ኀእ" የሚለው አረብኛ ፊደል (ﺥ) ደግሞ ከዚያ ወጣ። በመጀመርያው (ግዕዝ) ቅርጽ (ሐ) በልሳነ ግዕዝ እንደ ሌሎቹ ፊደላት የ"ኸ" አናባቢ ድምጽ ሆነው ነበር፤ በአማርኛ ግን ድምጹ እንደ አራተኛው (ራብዕ) ቅርጽ (ሓ) አንድላይ ነው። በአማርኛ አጻጻፍ ብዙ ጊዜ ከሆይ (ሀ) ከኀርም (ኀ) እና ከኻፍ (ኸ) ጋራ ሊለዋውጥ ይችላል። ቀድሞ ግን ድምጾቻቸው የተለያዩ ነበሩ። ታሪክ የሐውት መነሻ ከቅድመ-ሴማዊ ጽሕፈት እንደ ሆነ ይታስባል። በዚህ ጽሕፈት ፊደሉ የአጥር ስዕል መስለ። ለዚህም ተመሳሳይ የግብጽ ሀይሮግሊፍ "ሰፐአት" ነበር። በሌሎች ሊቃውንት ዘንድ ግን የግቢ ወይም የገመድ ሃይሮግሊፍ ነበር የከነዓን "ሔት" እንዲሁም ከዚህ ምልክት ተወስዶ በዚያ መንገድ የዕብራይስጥና የአራማያ "ሔት" የአረብኛም "ሐእ" እና "ኀእ" ወለደ። ከዚህ በላይ የግሪክ አልፋቤት "ኤታ" ( Η η) አባት ሆነ። እሱም የላቲን አልፋቤት (H h) እና የቂርሎስ አልፋቤት (И и) ወላጅ ሆነ። ስለዚህ እነዚህ ሁሉ የ"ሐውት" ሩቅ ዘመዶች ሊባሉ ይቻላል። በተጨማሪ የግዕዝ ቁጥር ፰ (ስምንት) ከግሪኩ Η በመወሰዱ እሱም የ"ሐ" ዘመድ ነው።	177	ሐ ሑ ሒ ሓ ሔ ሕ ሖ ሗ ሐውት ወይም በአነጋገር ሐመረ ሐ በአቡጊዳ ተራ ስምንተኛው ፊደል ነው። እንዲሁም በከነዓን በአራማያ በዕብራይስጥ በሶርያም ፊደሎች ስምንተኛው ፊደል "ሔት" ይባላል።
2509	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8C%A0%E1%8B%AD%E1%89%B5	ጠይት	ጠ ጡ ጢ ጣ ጤ ጥ ጦ ጧ ጠይት (ወይም ጣይት) በአቡጊዳ ተራ ዘጠነኛው ፊደል ነው። እንዲሁም በከነዓን በአራማያ በዕብራይስጥና በሶርያ ፊደሎች ዘጠነኛው ፊደል "ጤት" ይባላል። በዓረብኛ ደግሞ ተመሳሳይ ፊደል "ጣእ" ተብሎ በ"አብጃድ" ተራ 9ኛ ነው። (በዘመናዊ ተራ ግን 16ኛው ነው።) በአማርኛ ደግሞ "ጨ ጩ ጪ ጫ ጬ ጭ ጮ" ከ"ጠ..." ትንሽ ተቀይሯል። ታሪክ የጠይት መነሻ ከቅድመ-ሴማዊ ጽሕፈት እንደ ሆነ ቢታስብም እስካሁን አልተገኝም። በከነዓን ጽሕፈት ፊደሉ የመንኮራኩር ስዕል መስለ። ለዚህም ምናልባት ተመሳሳይ የግብጽ ሀይሮግሊፍ "ኒውት" ("መንደር") ነበር። አንዳንድ ሊቃውንት ግን ሌላ ስዕል "ጥሩ" ("ነፈር") እንደ ነበር ይገምታል። የከነዓን "ጤት" የዕብራይስጥና የአራማያ "ጤት" የአረብኛም "ጣእ" ወለደ። ከዚህ በላይ የግሪክ አልፋቤት "ጤታ" (Θ, θ) አባት ሆነ። እነዚህ የ"ጠይት" ሩቅ ዘመዶች ሊባሉ ይቻላል። በተጨማሪ የግዕዝ ቁጥር ፱ (ዘጠኝ) ከግሪኩ θ በመወሰዱ እሱም የ"ጠ" ዘመድ ነው።	122	ጠ ጡ ጢ ጣ ጤ ጥ ጦ ጧ ጠይት (ወይም ጣይት) በአቡጊዳ ተራ ዘጠነኛው ፊደል ነው። እንዲሁም በከነዓን በአራማያ በዕብራይስጥና በሶርያ ፊደሎች ዘጠነኛው ፊደል "ጤት" ይባላል። በዓረብኛ ደግሞ ተመሳሳይ ፊደል "ጣእ" ተብሎ በ"አብጃድ" ተራ 9ኛ ነው። (በዘመናዊ ተራ ግን 16ኛው ነው።)
2513	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%88%98%E1%8A%95%20%28%E1%8D%8A%E1%8B%B0%E1%88%8D%29	የመን (ፊደል)	የ ዩ ዪ ያ ዬ ይ ዮ የመን (ወይም የማን) በጥንታዊ አቡጊዳ ተራ ዐሥረኛው ፊደል ነው። እንዲሁም በከነዓን በአራማያ በዕብራይስጥ በሶርያም ፊደሎች ዐሥረኛው ፊደል «ዮድ» ይባላል። በዓረብኛ ደግሞ ተመሳሳይ ፊደል «ያእ» ተብሎ በ«አብጃድ» ተራ 10ኛ ነው። (በዘመናዊ ተራ ግን 28ኛው ነው።) ታሪክ የየመን መነሻ ከቅድመ-ሴማዊ ጽሕፈት እንደ ሆነ ይታስባል። በዚህ ጽሕፈት ፊደሉ የእጅ ስዕል መስለ። ለዚህም ተመሳሳይ የግብጽ ሀይሮግሊፍ ነበር። አጠራሩ ግን «ዐ» ነበር። በግብፅ የሠሩት ሴማውያን ግን በቋንቋቸው «ዮድ» ስላሉት፣ ይህ ስዕል «ይ» ሆኖ እንዲሰማ መጣ። በግዕዝ ቃሉ «እድ» ሆኖ በዚሁ ድምጽ ስለማይጀመር፣ በ«ዮድ» ፈንታ የፊደል ስም «የመን» (ማለት ቀኝ እጅ) ይባላል። የከነዓን «ዮድ» እንዲሁም ከዚህ ምልክት ተወስዶ በዚያ መንገድ የዕብራይስጥና የአራማያ «ዮድ» የአረብኛም «ያእ» ወለደ። ከዚህ በላይ የግሪክ አልፋቤት «ኢዮታ» (Ι, ι) አባት ሆነ። እሱም የላቲን አልፋቤት (I i) እና (J j) ወላጅ ሆነ። ስለዚህ እነዚህ ሁሉ የ«የመን» ሩቅ ዘመዶች ሊባሉ ይቻላል። በተጨማሪ የግዕዝ ቁጥር ፲ (አሥር) ከግሪኩ ι በመወሰዱ እሱም የ«የ» ዘመድ ነው።	146	የ ዩ ዪ ያ ዬ ይ ዮ የመን (ወይም የማን) በጥንታዊ አቡጊዳ ተራ ዐሥረኛው ፊደል ነው። እንዲሁም በከነዓን በአራማያ በዕብራይስጥ በሶርያም ፊደሎች ዐሥረኛው ፊደል «ዮድ» ይባላል።
2516	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%AB%E1%8D%8D	ካፍ	ከ ኩ ኪ ካ ኬ ክ ኮ ኳ ኰ ኲ ኴ ኵ ካፍ በጥንታዊ አቡጊዳ ተራ 11ኛው ፊደል ነው። እንዲሁም በከነዓን በአራማያ በዕብራይስጥ በሶርያም ፊደሎች 11ኛው ፊደል "ካፍ" ይባላል። በዓረብኛ ደግሞ ተመሳሳይ ፊደል "ካፍ" ተብሎ በ"አብጃድ" ተራ 11ኛ ነው። በአማርኛ "ኸ ኹ ኺ ኻ ኼ ኽ ኾ" ከ"ከ..." ትንሽ ተቀይሯል። ታሪክ የካፍ መነሻ ከቅድመ-ሴማዊ ጽሕፈት እንደ ሆነ ይታስባል። በዚህ ጽሕፈት ፊደሉ የመዳፍ ስዕል መስለ። ለዚህም ተመሳሳይ የግብጽ ሀይሮግሊፍ ነበር። አጠራሩ ግን "ደ" ነበር። በግብፅ የሠሩት ሴማውያን ግን በቋንቋቸው "ካፍ" ስላሉት፣ ይህ ስዕል "ክ" ሆኖ እንዲሰማ መጣ። የከነዓን "ካፍ" እንዲሁም ከዚህ ምልክት ተወስዶ በዚያ መንገድ የዕብራይስጥና የአራማያ የአረብኛም "ካፍ" ወለደ። ከዚህ በላይ የግሪክ አልፋቤት "ካፓ" (Κ, κ) አባት ሆነ። እሱም የላቲን አልፋቤት (K k) እና የቂርሎስ አልፋቤት (К к) ወላጅ ሆነ። ስለዚህ እነዚህ ሁሉ የ"ካፍ" ሩቅ ዘመዶች ሊባሉ ይቻላል። በተጨማሪ የግዕዝ ቁጥር ፳ (ሃያ) ከግሪኩ κ በመወሰዱ እሱም የ"ከ" ዘመድ ነው።	140	ከ ኩ ኪ ካ ኬ ክ ኮ ኳ ኰ ኲ ኴ ኵ ካፍ በጥንታዊ አቡጊዳ ተራ 11ኛው ፊደል ነው። እንዲሁም በከነዓን በአራማያ በዕብራይስጥ በሶርያም ፊደሎች 11ኛው ፊደል "ካፍ" ይባላል። በዓረብኛ ደግሞ ተመሳሳይ ፊደል "ካፍ" ተብሎ በ"አብጃድ" ተራ 11ኛ ነው።
2518	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%8B%E1%8B%8A	ላዊ	ለ ሉ ሊ ላ ሌ ል ሎ ሏ ላዊ (ወይም ላዌ፥ ለው) በጥንታዊ አቡጊዳ ተራ 12ኛው ፊደል ነው። እንዲሁም በከነዓን በአራማያ በዕብራይስጥ በሶርያም ፊደሎች 12ኛው ፊደል «ላሜድ» ይባላል። በዓረብኛ ደግሞ ተመሳሳይ ፊደል «ላም» ተብሎ በ«አብጃድ» ተራ 12ኛ ነው። ታሪክ የላዊ መነሻ ከቅድመ-ሴማዊ ጽሕፈት እንደ ሆነ ይታስባል። በዚህ ጽሕፈት ፊደሉ የቅዝምዝም ስዕል መስለ። ለዚህም ተመሳሳይ የግብጽ ሀይሮግሊፍ ነበር። አጠራሩ ግን «ዐወት» ነበር። በግብፅ የሠሩት ሴማውያን ግን በቋንቋቸው «ላሜድ» ስላሉት፣ ይህ ስዕል «ል» ሆኖ እንዲሰማ መጣ። የከነዓን «ላሜድ» እንዲሁም ከዚህ ምልክት ተወስዶ በዚያ መንገድ የዕብራይስጥና የአራማያ «ላሜድ» የአረብኛም «ላም» ወለደ። ከዚህ በላይ የግሪክ አልፋቤት «ላምብዳ» (Λ, λ) አባት ሆነ። እሱም የላቲን አልፋቤት (L l) እና የቂርሎስ አልፋቤት (Л л) ወላጅ ሆነ። ስለዚህ እነዚህ ሁሉ የ«ላዊ» ሩቅ ዘመዶች ሊባሉ ይቻላል። በተጨማሪ የግዕዝ ቁጥር ፴ (ሠላሳ) ከግሪኩ Λ በመወሰዱ እሱም የ«ለ» ዘመድ ነው።	129	ለ ሉ ሊ ላ ሌ ል ሎ ሏ ላዊ (ወይም ላዌ፥ ለው) በጥንታዊ አቡጊዳ ተራ 12ኛው ፊደል ነው። እንዲሁም በከነዓን በአራማያ በዕብራይስጥ በሶርያም ፊደሎች 12ኛው ፊደል «ላሜድ» ይባላል። በዓረብኛ ደግሞ ተመሳሳይ ፊደል «ላም» ተብሎ በ«አብጃድ» ተራ 12ኛ ነው።
2520	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%9B%E1%8B%AD	ማይ	መ ሙ ሚ ማ ሜ ም ሞ ሟ ማይ በጥንታዊ አቡጊዳ ተራ 13ኛው ፊደል ነው። እንዲሁም በከነዓን በአራማያ በዕብራይስጥ በሶርያም ፊደሎች 13ኛው ፊደል «ሜም» ይባላል። በዓረብኛ ደግሞ ተመሳሳይ ፊደል «ሚም» ተብሎ በ«አብጃድ» ተራ 13ኛ ነው። ታሪክ የማይ መነሻ ከቅድመ-ሴማዊ ጽሕፈት እንደ ሆነ ይታስባል። በዚህ ጽሕፈት ፊደሉ የውሃ ስዕል መስለ። ለዚህም ተመሳሳይ የግብጽ ሀይሮግሊፍ ነበር። አጠራሩ ግን «ነ» ነበር። በግብፅ የሠሩት ሴማውያን ግን በቋንቋቸው «ሜም» ስላሉት፣ ይህ ስዕል «ም» ሆኖ እንዲሰማ መጣ። የከነዓን «ሜም» እንዲሁም ከዚህ ምልክት ተወስዶ በዚያ መንገድ የዕብራይስጥና የአራማያ «ሜም» የአረብኛም «ሚም» ወለደ። ከዚህ በላይ የግሪክ አልፋቤት «ሙ» (Μ, μ) አባት ሆነ። እሱም የላቲን አልፋቤት (M m) እና የቂርሎስ አልፋቤት (М м) ወላጅ ሆነ። ስለዚህ እነዚህ ሁሉ የ«ማይ» ሩቅ ዘመዶች ሊባሉ ይቻላል። በተጨማሪ የግዕዝ ቁጥር ፵ (ዓርባ) ከግሪኩ μ በመወሰዱ እሱም የ«መ» ዘመድ ነው።	126	መ ሙ ሚ ማ ሜ ም ሞ ሟ ማይ በጥንታዊ አቡጊዳ ተራ 13ኛው ፊደል ነው። እንዲሁም በከነዓን በአራማያ በዕብራይስጥ በሶርያም ፊደሎች 13ኛው ፊደል «ሜም» ይባላል። በዓረብኛ ደግሞ ተመሳሳይ ፊደል «ሚም» ተብሎ በ«አብጃድ» ተራ 13ኛ ነው።
2525	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%88%BB%E1%8A%95%E1%88%BA%20%E1%88%9D%E1%8B%B5%E1%88%AD%20%E1%88%98%E1%8A%95%E1%89%80%E1%8C%A5%E1%89%80%E1%8C%A5	የሻንሺ ምድር መንቀጥቀጥ	የሻንሺ ምድር መንቀጥቀጥ በ 1548 ዓ.ም. በቻይና የደረሰባት ታላቅ የምድር መንቀጥቀጥ ነበር። 830,000 ያሕል ሰዎች በመግደሉ ይህ ከታሪክ መዝገብ ሁሉ እስካሁን ድረስ አንደኛው ታላቅ መንቀጥቀጥ ነበር። ያንጊዜ ብዙ ሕዝብ በዋሻ ውስጥ ስለ ኖሩ በአወዳደቁ ወዲያው ጠፉ። ይህ የሆነበት ወቅት በሚንግ ሥርወ መንግስት በጅያጂንግ ንጉሥ ዘመን ነበር። ዛሬ የመሬት ጥናት ሊቃውንት ታላቅነቱ በመጠን 8 እንደ ደረሰ ይገምታሉ። በቻይና ዜና መዋዕል (ታሪካዊ መዝገቦች) እንዲህ ተጽፎ ይገኛል፡- «በ1548 ዓ.ም. በጋ፣ የምድር መንቀጥቀጥ መቅሠፍት በሻንሺ እና ሻንሺ* አውራጆች ሆነ። በኛ ኋ ወረዳ ልዩ ልዩ መጥፎ ዕድል ደረሰ። ተራሮችና ወንዞች ተለዋወጡ መንገዶችም ጠፉ። በአንዳንድ ስፍራ መሬቱ ከድንገት ተነሥቶ አዲስ ኮረብታ ተፈጠረ፣ ወይም ብርግድ ብሎ አዲስ ሸለቆ ሆነ። በሌላ ዙሪያ ፈሳሽ ከመቅፅበት ፈለቀ፣ ወይም ምድር ተሰብራ አዲስ ጉድጓዶች ታዩ። ጎጆዎች፣ መሥሪያ በቶች፣ መቅደሶችና ቅጥሮች ሁሉ በድንገት ፈረሱ።» (* - በቻይና ሁለት ጎረቤት አውራጆች "ሻንሺ" ሲባሉ በድምጽ ጣዕመ ዜማ ግን ይለያያሉ፡፡) የቻይና ታሪክ	136	የሻንሺ ምድር መንቀጥቀጥ በ 1548 ዓ.ም. በቻይና የደረሰባት ታላቅ የምድር መንቀጥቀጥ ነበር። 830,000 ያሕል ሰዎች በመግደሉ ይህ ከታሪክ መዝገብ ሁሉ እስካሁን ድረስ አንደኛው ታላቅ መንቀጥቀጥ ነበር። ያንጊዜ ብዙ ሕዝብ በዋሻ ውስጥ ስለ ኖሩ በአወዳደቁ ወዲያው ጠፉ። ይህ የሆነበት ወቅት በሚንግ ሥርወ መንግስት በጅያጂንግ ንጉሥ ዘመን ነበር። ዛሬ የመሬት ጥናት ሊቃውንት ታላቅነቱ በመጠን 8 እንደ ደረሰ ይገምታሉ። በቻይና ዜና መዋዕል (ታሪካዊ መዝገቦች) እንዲህ ተጽፎ ይገኛል፡-
2529	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%90%E1%88%90%E1%88%B5%20%28%E1%8D%8A%E1%8B%B0%E1%88%8D%29	ነሐስ (ፊደል)	ነ ኑ ኒ ና ኔ ን ኖ ኗ ነሐስ በጥንታዊ አቡጊዳ ተራ 14ኛው ፊደል ነው። እንዲሁም በከነዓን በአራማያ በዕብራይስጥ በሶርያም ፊደሎች 14ኛው ፊደል «ኑን» ይባላል። በዓረብኛ ደግሞ ተመሳሳይ ፊደል «ኑን» ተብሎ በ«አብጃድ» ተራ 14ኛ ነው። ታሪክ የነሐስ መነሻ ከቅድመ-ሴማዊ ጽሕፈት እንደ ሆነ ይታስባል። በዚህ ጽሕፈት ፊደሉ የእባብ ስዕል መስለ። ለዚህም ተመሳሳይ የግብጽ ሀይሮግሊፍ ነበር። አጠራሩ ግን «ጀ» ነበር። በግብፅ የሠሩት ሴማውያን ግን በቋንቋቸው «ነሐስ» ስላሉት፣ ይህ ስዕል «ነ» ሆኖ እንዲሰማ መጣ። የከነዓን «ኑን» እንዲሁም ከዚህ ምልክት ተወስዶ በዚያ መንገድ የዕብራይስጥና የአራማያ የአረብኛም «ኑን» ወለደ። ከዚህ በላይ የግሪክ አልፋቤት «ኑ» (Ν ν) አባት ሆነ። እሱም የላቲን አልፋቤት (N n) እና የቂርሎስ አልፋቤት (Н н) ወላጅ ሆነ። ስለዚህ እነዚህ ሁሉ የ«ነሐስ» ሩቅ ዘመዶች ሊባሉ ይቻላል። በተጨማሪ የግዕዝ ቁጥር ፶ (ሐምሳ) ከግሪኩ ν በመወሰዱ እሱም የ«ነ» ዘመድ ነው።	125	ነ ኑ ኒ ና ኔ ን ኖ ኗ ነሐስ በጥንታዊ አቡጊዳ ተራ 14ኛው ፊደል ነው። እንዲሁም በከነዓን በአራማያ በዕብራይስጥ በሶርያም ፊደሎች 14ኛው ፊደል «ኑን» ይባላል። በዓረብኛ ደግሞ ተመሳሳይ ፊደል «ኑን» ተብሎ በ«አብጃድ» ተራ 14ኛ ነው።
2532	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%B3%E1%89%B5	ሳት	ሰ ሱ ሲ ሳ ሴ ስ ሶ ሷ ሳት (ወይም ሰዓት) በጥንታዊ አቡጊዳ ተራ 15ኛው ፊደል ነው። እንዲሁም በከነዓን በአራማያ በዕብራይስጥ ፊደሎች 15ኛው ፊደል "ሳሜክ" በሶርያም ፊደል "ሲምኬት" ይባላል። በዓረብኛ ግን ተመሳሳይ ፊደል የለም፣ ለዚሁ ድምፅ ከ"ሺን" የተወሰደ ፊደል በሱ ፈንታ አለ። በአማርኛ አጻጻፍ ብዙ ጊዜ "ሳት" ከ"ሠውት" (ሠ) ጋራ ሊለዋውጥ ይችላል። ቀድሞ ግን በግዕዝ የ"ሠውት" ድምጽ "ሸ" ለማመልከት ይጠቅም ነበር። በዛሬው አማርኛ "ሸ ሹ ሺ ሻ ሼ ሽ ሾ" ከ"ሰ..." ትንሽ ተቀይሯል። ታሪክ የሳት መነሻ ግልጽ አይደለም። ከቅድመ-ሴማዊ ጽሕፈት እንደ ሆነ ቢታስብም እስካሁን አልተገኝም። ለዚህም ምናልባት ተመሳሳይ የግብጽ ሀይሮግሊፍ ነበር። አንዳንድ ሊቃውንት የ"ዓምድ" ("ጀድ") ስዕል እንደ ነበር ይገምታል። የከነዓን "ሳሜክ" እንዲሁም ከዚህ ምልክት ተወስዶ በዚያ መንገድ የዕብራይስጥና የአራማያም "ሳሜክ" ወለደ። ከዚህ በላይ የግሪክ አልፋቤት "ክሲ" (Ξ, ξ) ምናልባትም የ"ክሒ" (Χ, χ) አባት ሆነ። "ክሒ" የላቲን አልፋቤት (X x) ወላጅ ሆነ። ስለዚህ እነዚህ ሁሉ የ"ሳት" ሩቅ ዘመዶች ሊባሉ ይቻላል። በተጨማሪ የግዕዝ ቁጥር ፷ (ስልሳ) ከግሪኩ Ξ በመወሰዱ እሱም የ"ሰ" ዘመድ ነው።	151	ሰ ሱ ሲ ሳ ሴ ስ ሶ ሷ ሳት (ወይም ሰዓት) በጥንታዊ አቡጊዳ ተራ 15ኛው ፊደል ነው። እንዲሁም በከነዓን በአራማያ በዕብራይስጥ ፊደሎች 15ኛው ፊደል "ሳሜክ" በሶርያም ፊደል "ሲምኬት" ይባላል። በዓረብኛ ግን ተመሳሳይ ፊደል የለም፣ ለዚሁ ድምፅ ከ"ሺን" የተወሰደ ፊደል በሱ ፈንታ አለ።
2542	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%90%E1%8B%AD%E1%8A%95%20%28%E1%8D%8A%E1%8B%B0%E1%88%8D%29	ዐይን (ፊደል)	ዐ ዑ ዒ ዓ ዔ ዕ ዖ ዐይን በጥንታዊ አቡጊዳ ተራ 16ኛው ፊደል ነው። እንዲሁም በከነዓን በአራማያ በዕብራይስጥ በሶርያም ፊደሎች 16ኛው ፊደል «ዐይን» ይባላል። በዓረብኛ ደግሞ ተመሳሳይ ፊደል «ዐይን» ተብሎ በ«አብጃድ» ተራ 16ኛ ነው። በመጀመርያው (ግዕዝ) ቅርጽ (አ) በልሳነ ግዕዝ እንደ ሌሎቹ ፊደላት የ«ኸ» አናባቢ ድምጽ ሆነው ነበር፤ በአማርኛ ግን ድምጹ እንደ አራተኛው (ራብዕ) ቅርጽ (ዓ) አንድላይ ነው። በአማርኛ አጻጻፍ ብዙ ጊዜ ከአልፍ (አ) ጋራ ሊለዋውጥ ይችላል። ቀድሞ ግን ድምጾቻቸው የተለያዩ ነበሩ። ታሪክ የዐይን መነሻ ከቅድመ-ሴማዊ ጽሕፈት እንደ ሆነ ይታስባል። በዚህ ጽሕፈት ፊደሉ የዐይን ስዕል መስለ። ለዚህም ተመሳሳይ የግብጽ ሀይሮግሊፍ ነበር። አጠራሩ ግን «ኢር» ነበር። በግብፅ የሠሩት ሴማውያን ግን በቋንቋቸው «ዐይን» ስላሉት፣ ይህ ስዕል «ዐ» ሆኖ እንዲሰማ መጣ። የከነዓን «ዐይን» እንዲሁም ከዚህ ምልክት ተወስዶ በዚያ መንገድ የዕብራይስጥና የአራማያ የአረብኛም «ዐይን» ወለደ። ከዚህ በላይ የግሪክ አልፋቤት «ኦሚክሮን» (ትንሹ ኦ ማለት፣ Ο, ο) አባት ሆነ። እሱም የላቲን አልፋቤት (O o) እና የቂርሎስ አልፋቤት (О о) ወላጅ ሆነ። ስለዚህ እነዚህ ሁሉ የ«ዐይን» ሩቅ ዘመዶች ሊባሉ ይቻላል። በተጨማሪ የግዕዝ ቁጥር ፸ (ሳባ) ከግሪኩ ο በመወሰዱ እሱም የ«ዐ» ዘመድ ነው።	165	ዐ ዑ ዒ ዓ ዔ ዕ ዖ ዐይን በጥንታዊ አቡጊዳ ተራ 16ኛው ፊደል ነው። እንዲሁም በከነዓን በአራማያ በዕብራይስጥ በሶርያም ፊደሎች 16ኛው ፊደል «ዐይን» ይባላል። በዓረብኛ ደግሞ ተመሳሳይ ፊደል «ዐይን» ተብሎ በ«አብጃድ» ተራ 16ኛ ነው።
2543	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8D%88%E1%8D%8D	ፈፍ	ፈ ፉ ፊ ፋ ፌ ፍ ፎ ፏ ፈፍ (ወይም አፍ) በጥንታዊ አቡጊዳ ተራ 17ኛው ፊደል ነው። እንዲሁም በከነዓን በአራማያ በዕብራይስጥ ፊደሎች በሶርያም 17ኛው ፊደል "ፔ" ይባላል። በዓረብኛ ደግሞ ተመሳሳይ ፊደል "ፋእ" ተብሎ በ"አብጃድ" ተራ 17ኛ ነው። ታሪክ የፈፍ መነሻ ከቅድመ-ሴማዊ ጽሕፈት እንደ ሆነ ይታስባል። በዚህ ጽሕፈት ፊደሉ የአፍ ስዕል መስለ። ለዚህም ተመሳሳይ የግብጽ ሀይሮግሊፍ ነበር። አጠራሩ ግን «ረ» ነበር። በግብፅ የሠሩት ሴማውያን ግን በቋንቋቸው «ፔ» ስላሉት፣ ይህ ስዕል «ፕ» ሆኖ እንዲሰማ መጣ። ኋላም «ፍ» የምለውን ተናባቢ ደግሞ አሰማ። የከነዓን «ፔ» እንዲሁም ከዚህ ምልክት ተወስዶ በዚያ መንገድ የዕብራይስጥና የአራማያ «ፔ» የአረብኛም «ፋእ» ወለደ። ከዚህ በላይ የግሪክ አልፋቤት «ፒ» (Π, π) አባት ሆነ። እሱም የላቲን አልፋቤት (P p) እና የቂርሎስ አልፋቤት (П п) ወላጅ ሆነ። ስለዚህ እነዚህ ሁሉ የ«ፈፍ» ሩቅ ዘመዶች ሊባሉ ይቻላል። በተጨማሪ የግዕዝ ቁጥር ፹ (ሰማንያ) ከግሪኩ π በመወሰዱ እሱም የ«ፈ» ዘመድ ነው።	134	ፈ ፉ ፊ ፋ ፌ ፍ ፎ ፏ ፈፍ (ወይም አፍ) በጥንታዊ አቡጊዳ ተራ 17ኛው ፊደል ነው። እንዲሁም በከነዓን በአራማያ በዕብራይስጥ ፊደሎች በሶርያም 17ኛው ፊደል "ፔ" ይባላል። በዓረብኛ ደግሞ ተመሳሳይ ፊደል "ፋእ" ተብሎ በ"አብጃድ" ተራ 17ኛ ነው።
2547	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8C%B8%E1%8B%B0%E1%8B%AD	ጸደይ	ይህ መጣጥፍ ስለ ፊደሉ (ጸ) ነው። ስለ ወራቱ ለመረዳት፣ ፀደይን ይዩ። ጸ ጹ ጺ ጻ ጼ ጽ ጾ ጿ ጸደይ (ወይም ጸዳይ) በጥንታዊ አቡጊዳ ተራ 18ኛው ፊደል ነው። እንዲሁም በከነዓን በአራማያ በዕብራይስጥ በሶርያም ፊደሎች 18ኛው ፊደል «ጸዴ» ይባላል። በዓረብኛ ግን ተመሳሳይ ፊደል «ጻድ» አለ። በአማርኛ አጻጻፍ ብዙ ጊዜ «ጸደይ» ከ«ፀፓ» (ፀ) ጋራ ሊለዋውጥ ይችላል። ቀድሞ ግን ድምጾቻቸው የተለያዩ ነበሩ። ታሪክ የጸደይ መነሻ ግልጽ አይደለም። ከቅድመ-ሴማዊ ጽሕፈት እንደ ሆነ ቢታስብም እስካሁን አልተገኝም። ለዚህም ምናልባት ተመሳሳይ የግብጽ ሀይሮግሊፍ «ነኅብ» ነበር። አንዳንድ ሊቃውንት የ«መቃ» ስዕል እንደ ነበር ይገምታል። የከነዓን «ጸዴ» እንዲሁም ከዚህ ምልክት ተወስዶ በዚያ መንገድ የዕብራይስጥና የአራማያ «ጸዴ» የዓረብኛም «ጻድ» ወለደ። እነዚህ ሁሉ የ«ጸደይ» ሩቅ ዘመዶች ሊባሉ ይቻላል። በተጨማሪ ከ500 ዓክልበ. አስቀድሞ በጥንታዊ ግሪክ አልፋቤትና በጥንታዊ ኢታሊክ አልፋቤት የነበረው ፊደል «ሳን» (Ϻ) ደግሞ የከነዓን «ጸዴ» መጣ። የ«ጽ» ድምጽ ከግሪክኛ ጠፍቶ ስላልተሰማ፣ እንደ ሲግማ (Σ) ለ«ስ» ያሰማ ጀመር። ከ500-400 ዓክልበ. አካባቢ ጀምሮ፣ «ሳን» እንደ ትርፍ ፊደል ተቆጥሮ ተወገደ። ቢሆንም የጠፋው ፊደል Ϻ ከ«ጸ» ጋር ዝምድና አለው።	153	ይህ መጣጥፍ ስለ ፊደሉ (ጸ) ነው። ስለ ወራቱ ለመረዳት፣ ፀደይን ይዩ። ጸ ጹ ጺ ጻ ጼ ጽ ጾ ጿ
2553	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%89%86%E1%8D%8D	ቆፍ	ቀ ቁ ቂ ቃ ቄ ቅ ቆ ቋ ቈ ቊ ቆፍ (ወይም ቃፍ) በጥንታዊ አቡጊዳ ተራ 19ኛው ፊደል ነው። እንዲሁም በከነዓን በአራማያ በዕብራይስጥ ፊደሎች በሶርያም 19ኛው ፊደል "ቆፍ" ይባላል። በዓረብኛ ደግሞ ተመሳሳይ ፊደል "ቃፍ" ተብሎ በ"አብጃድ" ተራ 19ኛ ነው። ታሪክ የቆፍ መነሻ ከቅድመ-ሴማዊ ጽሕፈት እንደ ሆነ ይታስባል። በዚህ ጽሕፈት ፊደሉ አመልማሎ (የሸማኔ ዕቃ) ስዕል መስለ። ለዚህም ተመሳሳይ የግብጽ ሀይሮግሊፍ ነበር። አጠራሩ ግን "ወጅ" ነበር። በግብፅ የሠሩት ሴማውያን ግን በቋንቋቸው "ቆፍ" ስላሉት፣ ይህ ስዕል "ቀ" ሆኖ እንዲሰማ መጣ። የከነዓን "ቆፍ" እንዲሁም ከዚህ ምልክት ተወስዶ በዚያ መንገድ የዕብራይስጥና የአራማያ "ቆፍ" የአረብኛም "ቃፍ" ወለደ። ከዚህ በላይ የድሮ የግሪክ አልፋቤት ፊደል "ቆፓ" () አባት ሆነ። እሱም የላቲን አልፋቤት (Q q) ወላጅ ሆነ። ስለዚህ እነዚህ ሁሉ የ"ቆፍ" ሩቅ ዘመዶች ሊባሉ ይቻላል። በተጨማሪ የግዕዝ ቁጥር ፺ (ዘጠና) ከግሪኩ በመወሰዱ እሱም የ"ቀ" ዘመድ ነው።	127	ቀ ቁ ቂ ቃ ቄ ቅ ቆ ቋ ቈ ቊ ቆፍ (ወይም ቃፍ) በጥንታዊ አቡጊዳ ተራ 19ኛው ፊደል ነው። እንዲሁም በከነዓን በአራማያ በዕብራይስጥ ፊደሎች በሶርያም 19ኛው ፊደል "ቆፍ" ይባላል። በዓረብኛ ደግሞ ተመሳሳይ ፊደል "ቃፍ" ተብሎ በ"አብጃድ" ተራ 19ኛ ነው።
2554	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%AD%E1%8A%A5%E1%88%B5	ርእስ	ረ ሩ ሪ ራ ሬ ር ሮ ሯ ርእስ በጥንታዊ አቡጊዳ ተራ 20ኛው ፊደል ነው። እንዲሁም በከነዓን በአራማያ በዕብራይስጥ ፊደሎች በሶርያም 20ኛው ፊደል «ሬስ» ይባላል። በዓረብኛ ደግሞ ተመሳሳይ ፊደል «ራእ» ተብሎ በ«አብጃድ» ተራ 20ኛ ነው። ታሪክ የርእስ መነሻ ከቅድመ-ሴማዊ ጽሕፈት እንደ ሆነ ይታስባል። በዚህ ጽሕፈት ፊደሉ የራስ ስዕል መስለ። ለዚህም ተመሳሳይ የግብጽ ሀይሮግሊፍ ነበር። አጠራሩ ግን «ተፕ» ነበር። በግብፅ የሠሩት ሴማውያን ግን በቋንቋቸው «ሬስ» ስላሉት፣ ይህ ስዕል "ር» ሆኖ እንዲሰማ መጣ። የከነዓን «ሬስ» እንዲሁም ከዚህ ምልክት ተወስዶ በዚያ መንገድ የዕብራይስጥና የአራማያ «ሬስ» የአረብኛም «ራእ» ወለደ። ከዚህ በላይ የግሪክ አልፋቤት ፊደል «ሮ» (Ρ, ρ) አባት ሆነ። እሱም የላቲን አልፋቤት (R r) እና የቂርሎስ አልፋቤት (Р р) ወላጅ ሆነ። ስለዚህ እነዚህ ሁሉ የ«ርእስ» ሩቅ ዘመዶች ሊባሉ ይቻላል። በተጨማሪ የግዕዝ ቁጥር ፻ (መቶ) ከግሪኩ ρ በመወሰዱ እሱም የ«ረ» ዘመድ ነው።	127	ረ ሩ ሪ ራ ሬ ር ሮ ሯ ርእስ በጥንታዊ አቡጊዳ ተራ 20ኛው ፊደል ነው። እንዲሁም በከነዓን በአራማያ በዕብራይስጥ ፊደሎች በሶርያም 20ኛው ፊደል «ሬስ» ይባላል። በዓረብኛ ደግሞ ተመሳሳይ ፊደል «ራእ» ተብሎ በ«አብጃድ» ተራ 20ኛ ነው።
2555	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%A0%E1%8B%8D%E1%89%B5	ሠውት	ሠ ሡ ሢ ሣ ሤ ሥ ሦ ሧ ሠውት (ወይም ሣውት) በጥንታዊ አቡጊዳ ተራ 21ኛው ፊደል ነው። እንዲሁም በከነዓን በአራማያ በዕብራይስጥ በሶርያም ፊደሎች 21ኛው ፊደል "ሺን" ይባላል። በዓረብኛ ደግሞ ተመሳሳይ ፊደል "ሺን" ተብሎ በ"አብጃድ" ተራ 21ኛ ነው። በአማርኛ አጻጻፍ ብዙ ጊዜ "ሠውት" ከ"ሳት"(ሰ) ጋራ ሊለዋውጥ ይችላል። ቀድሞ ግን በግዕዝ የ"ሠውት" ድምጽ "ሸ" ለማመልከት ይጠቅም ነበር። ታሪክ የሠውት መነሻ ከቅድመ-ሴማዊ ጽሕፈት እንደ ሆነ ይታስባል። በዚህ ጽሕፈት ፊደሉ የጥርስ ስዕል መስለ። የከነዓን "ሺን" እንዲሁም ከዚህ ምልክት ተወስዶ በዚያ መንገድ የዕብራይስጥና የአራማያ የአረብኛም "ሺን" ወለደ። ከዚህ በላይ የግሪክ አልፋቤት "ሲግማ" (Σ, σ/ς) አባት ሆነ። እሱም የላቲን አልፋቤት (S s) እና የቂርሎስ አልፋቤት (С с) እና (Ш ш) ወላጅ ሆነ። ስለዚህ እነዚህ ሁሉ የ"ሠውት" ሩቅ ዘመዶች ሊባሉ ይቻላል።	114	ሠ ሡ ሢ ሣ ሤ ሥ ሦ ሧ ሠውት (ወይም ሣውት) በጥንታዊ አቡጊዳ ተራ 21ኛው ፊደል ነው። እንዲሁም በከነዓን በአራማያ በዕብራይስጥ በሶርያም ፊደሎች 21ኛው ፊደል "ሺን" ይባላል። በዓረብኛ ደግሞ ተመሳሳይ ፊደል "ሺን" ተብሎ በ"አብጃድ" ተራ 21ኛ ነው።
2556	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%AD%E1%88%81%E1%8B%B3%E1%8B%8A-%E1%88%AE%E1%88%9B%E1%8A%95%E1%88%B5%20%E1%89%8B%E1%8A%95%E1%89%8B%E1%8B%8E%E1%89%BD	ይሁዳዊ-ሮማንስ ቋንቋዎች	ይህዳዊ-ሮማንስ ቋንቋዎች ከሮማንስ ቋንቋዎች የወጡት በአይሁዶችም የሚናገሩ ልሳናት ናቸው። የራሳቸው ቋንቋዎች ሆነው እስከሚቆጠሩ ድረስ ተለውጠዋል ማለት ነው። ቋንቋዎች ይሁዳዊ-ካታላን (ወይም ካታላኒክ) በሰሜንና በምሥራቅ እስፓንያ እና በባሌሪክ ደሴቶች በ"ተሰወረ አይሁዳዊ ህብረተሠብ" ቅሬታ ሆኖ ይቆያል። ይሁዳዊ-ጣልኛ (ወይም 'ኢታልኪያን') ቀበሌኞች በደንብ የሚናገሩ ዛሬ ከ200 በታች ናቸው። ቀድሞ ግን በጣልያና በግሪክ አገሮች በሰፊ ይናገር ነበር፡፡ ይሁዳዊ-አራጎንኛ በሰሜን እስፓንያ ቀድሞ ከ750 ዓ.ም. ጀምሮ ይናገር ነበር፡፡ በ1484 ዓ.ም. አይሁዶች ሁሉ ከእስፓንያ ከተባረሩ በኋላ ግን መናገሩ ቆመ፡፡ ይሁዳዊ-ሮማይስጥ (ወይም ላዓዝ) በድሮው ሮማ መንግሥት የተናገረው ቀበሌኛ ነበር፡፡ ይሁዳዊ-ፖርቱጊዝ (ወይም ሉሲታኒክ) በፖርቱጋል "ተሰወረ አይሁዳዊ ህብረተሠብ" ቅሬታ ሆኖ ይቆያል። ላዲኖ የእስፓንያ ዋና ይሁዳዊ ቀበሌኛ እስከ 1484 ድረስ ነበር፡፡ ከመበራረትቸው በኋላ በተበተኑት ህብረተሠብ ጥቅሙ ሳይቋረጥ ዛሬም አንደኛው ይሁዳዊ-ሮማንስ ቋንቋ ሆኖ ይገኛል፡፡ ሿዲት (ወይም ይሁዳዊ-ፕሮቨንሳል) በደቡብ ፈረንሳይ ከኦሲታኛ የታደገ ቀበሌኛ ነው፡፡ በተለይ ጽኑ የዕብራይስጥ ተጽእኖ ነበረበት፡፡ ዛሬ ግን አይሰማም፡፡ ዛርፋቲክ (ወይም ይሁዳዊ-ፈረንሳይኛ) በስሜን ፈረንሳይ የታደገ ቀበሌኛ ነው፡፡ ዛሬ ግን አይሰማም፡፡ ታሪክና ዕድገት የነኚህ ቀበሌኞች እድገት በሙሉ ግልጽ አይደለም፡፡ ወይም በቀጥታ ከይሁዳዊ-ሮማይስጥ ታደጉ ወይም ከሮማይስጥ የታደጉት ሮማንስ ቋንቋዎች ተለይተው ከያንዳንዱ ተነሡ፡፡ የዛሬው ኹኔታ ይሁዳዊ-ሮማይስጥ፣ ዛርፋቲክ፣ ሿዲት፣ እና ይሁዳዊ-አራጎንኛ ሁላቸው ዛሬ አይናገሩም። መጨረሻ የሿዲት ተናጋሪ በ1969 ዓ.ም. ዐረፉ። ይሁዳዊ-ፖርቱጊዝ እና ካታላኒክ ቅሬታዎች ብቻ ሆነው ቆይቷል። 'ኢታልኪያን' 2 ትውልዶች በፊት በ5000 ኢጣልያዊ-አይሁዶች ተናግሮ ዛሬ ግን በ200 — በተለይ ባረጁ — ሰዎች ዘንድ ብቻ ይሰማል። ላዲኖ በ150,000 ተናጋሪዎች መሃል እስካሁን ይሰማል። እነዚህ የሚኖሩ በተለይ በስሜን አፍሪካ እና በቱርክ ነው። አብዛኞቹ ሌላ ቋንቋ ደግሞ ይችላሉ። የነዚህ ቋንቋዎች ወደፊት እርግጠኛ አይደለም። ዛሬ ዕብራይስጥ እንደገና በሰፊ ስለሚጠቅም፣ ወይም ወጣቶቹ የየአገራቸውን ቋንቋውች (እንደ ቱርክኛ) መጀመርያ ስለሚማሩ፣ ሁኔታው ብዙ ተስፋ አይሰጥም። ሮማንስ ቋንቋዎች አይሁድ	243	ይህዳዊ-ሮማንስ ቋንቋዎች ከሮማንስ ቋንቋዎች የወጡት በአይሁዶችም የሚናገሩ ልሳናት ናቸው። የራሳቸው ቋንቋዎች ሆነው እስከሚቆጠሩ ድረስ ተለውጠዋል ማለት ነው። ይሁዳዊ-ካታላን (ወይም ካታላኒክ) በሰሜንና በምሥራቅ እስፓንያ እና በባሌሪክ ደሴቶች በ"ተሰወረ አይሁዳዊ ህብረተሠብ" ቅሬታ ሆኖ ይቆያል።
2559	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%89%B3%E1%8B%8D	ታው	ተ ቱ ቲ ታ ቴ ት ቶ ቷ ታው (ወይም ታዊ) በጥንታዊ አቡጊዳ ተራ 22ኛው ፊደል ነው። እንዲሁም በከነዓን በአራማያ በዕብራይስጥ በሶርያም ፊደሎች 22ኛው ፊደል "ታው" ይባላል። በዓረብኛ ደግሞ ተመሳሳይ ፊደል "ታእ" ተብሎ በ"አብጃድ" ተራ 22ኛ ነው። በአማርኛ ደግሞ "ቸ ቹ ቺ ቻ ቼ ች ቾ" ከ"ተ..." ትንሽ ተቀይሯል። ታሪክ የታው መነሻ ከቅድመ-ሴማዊ ጽሕፈት እንደ ሆነ ይታስባል። በዚህ ጽሕፈት ፊደሉ የመስቀል ስዕል መስለ። ይህን የመሰለው ሃይሮግሊፍ በጥንታዊ ግብጽኛ "ሰውእ" ነበር። የከነዓን "ታው" እንዲሁም ከዚህ ምልክት ተወስዶ በዚያ መንገድ የዕብራይስጥና የአራማያ ታው የአረብኛም "ታእ" ወለደ። ከዚህ በላይ የግሪክ አልፋቤት "ታው" (Τ, τ) አባት ሆነ። እሱም የላቲን አልፋቤት (T t) እና የቂርሎስ አልፋቤት (Т т) ወላጅ ሆነ። ስለዚህ እነዚህ ሁሉ የ"ታው" ሩቅ ዘመዶች ሊባሉ ይቻላል።	113	ተ ቱ ቲ ታ ቴ ት ቶ ቷ ታው (ወይም ታዊ) በጥንታዊ አቡጊዳ ተራ 22ኛው ፊደል ነው። እንዲሁም በከነዓን በአራማያ በዕብራይስጥ በሶርያም ፊደሎች 22ኛው ፊደል "ታው" ይባላል። በዓረብኛ ደግሞ ተመሳሳይ ፊደል "ታእ" ተብሎ በ"አብጃድ" ተራ 22ኛ ነው።
2567	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%95%E1%8B%8D%E1%8A%90%E1%89%B0%E1%8A%9B%20%E1%8A%A2%E1%8B%A8%E1%88%B1%E1%88%B5%20%E1%89%A4%E1%89%B0%20%E1%8A%AD%E1%88%AD%E1%88%B5%E1%89%B2%E1%8B%AB%E1%8A%95	ዕውነተኛ ኢየሱስ ቤተ ክርስቲያን	ዕውነተኛ ኢየሱስ ቤተ ክርስቲያን በቤጂንግ ቻይና በ1909 ዓ.ም. የተመሠረተ ነፃ ቤተ ክርስቲያን ነው። በ6 አህጉር ላይ 1.5 ሚሊዮን የሚያሕሉ ምዕመናን አሉት። ቤተ ክርስቲያኑ በቻይና የወጣ ከጰንጤ እንቅስቃሴ የተነሣ ነው። ይህ ቤተ ክርስቲያን ግን የሥላሴ ጽንሰ ሐሳብ አይቀበልምና «የኢየሱስ ስም ትምሀርት» ተከታዮች ናቸው። አምስቱ ዋና ትምህርቶች የዕውነተኛ ኢየሱስ ቤተ ክርስቲያን 5 አይነተኛ ትምሀርቶች እንደሚከተል ናቸው፦ መንፈስ ቅዱስ «መንግሥተ ሰማያትን የመውረሳችን ዋስትና መንፈስ ቅዱስ በመቀበል ነውና እሱም ባልታወቀ ልሳናት በመናገር ይገለጻል።» መንግስተ ሰማያት የመውረሳችህን ዋና ነገር ገታ እየሱስ እንደግል አዳናችን በመቀበል ነው ጥምቀት «የውሃ ጥምቀት ለኃጥአት ስርየት ለተሐድሶ የሆነው ቁርባን ነው። ጥምቀቱ መደረግ ያለበት በተፈጥሮ ኗሪ ውኃ ለምሳሌ እንደ ወንዝ፣ ባሕር ወይም ምንጭ ውስጥ እንዲሆን ያስፈልጋል። ከዚህ ቀድሞ የውኃ ጥምቀትና መንፈስ ቅዱስ የተቀበለው መጥምቅ በጌታ ኢየሱስ ክርስቶስ ስም ያጠምቀዋል። ተጠቃሚውም ራሱን አጎንብሶ ወደ ታች ሲመለከት በውኃ በሙሉ እንዲታጠብ ነው።» እግር ማጠብ «የግሮች ማጠብ ምስጢር ሰው ከጌታ ኢየሱስ ጋር ድርሻ እንዲኖረው ያስችለዋል። ደግሞ ፍቅር፣ ቅድስና፣ ትሕትና፣ ይቅርታ እና አገልግሎት እንደሚያስፈልጉት እንደ ዘወትር ማስታሰቢያ ያገለግላል። የውኃ ጥምቀት የተቀበለ ሰው ሁሉ እግሮቹን በኢየሱስ ክርስቶስ ስም እንዲታጠብ አለበት። በሚገባበት ጊዜ እርስ በርስ መታጣጠብ ሊሠራ ይችላል።» ቅዱስ ቁርባን «ቅዱስ ቁርባን የጌታ የኢየሱስ ክርስቶስ መሞት የሚያከብረው ምስጢር ነው። ዘላለማዊ ሕይወት እናገኝ ዘንድ በመጨረሻም ቀኝ እንነሣ ዘንድ፣ ከጌታችን ሥጋ ወደም ለማሳተፍ ከሱም ጋር ለመቈረብ ያስችለናል። ይኸው ቁርባን እስከሚቻል ድረስ ብዙ ጊዜ ይደረጋል። አንድ ቂጣ እና የወይን ጭማቂ ብቻ ይጠቀማል።» የሰንበት ቀን «የሰንበት ቀን፥ የሣምንቱ ሰባተኛ ቀን (ቅዳሜ) በእግዚአብሔር የተባረከና የተቀደሠ ቅዱስ ቀን ነው። የእግዚአብሄርን ፍጥረትና መድኃኒት ለማስታወስና በሚመጣው ሕይወት የዘላለማዊ ዕረፍት ተስፋ ከማድረግ ጋራ በጌታ ጸጋ መሠረት ይከብራል።» ተጨማሪ ትምህርቶች በኋላ በ1980ዎቹ የዕውነተኛ ኢየሱስ ቤተ ክርስቲያን 10 መሠረታዊ እምነቶች ለመሆን በነዚህ 5 ዋና ትምህርቶች ላይ ሌሎች ተጨመሩ፦ ኢየሱስ ኢየሱስ ክርስቶስ ቃል ሥጋ ሆኖ በመስቀል ላይ ስለ ኃጢአተኞች ቤዛነት የሞተው፣ በሦስተኛው ቀን ከሙታን የተነሣውና ወደ ሰማያት ያረገው ነው፤ እርሱ የሰው ልጆች ብቸኛ አዳኝና የሰማይና የምድር ፈጣሪ እንዲሁም እውነተኛ አምላክ ነው። «እየሱስ ክርስቶስ፣ ስጋ የሆነው ቃል፣ ሀጥያተኞችን ለማዳን በመስቀሉ ላይ ሞተ፣ በሶስተኛው ቀንም ተነሳ እና ወደ ሰማይ አረገ። የሰው ልጅ አዳኝ፣ የዚች ዓለምና የሰማይ ፈጣሪ፣ አንዱና ብቸኛው አምላክ እሱ ብቻ ነው።». መጽሐፍ ቅዱስ «መጽሀፍ ቅዱስ፣ አዲሱና ያለፈውን ኪዳን ይዞ፣ በእግዚአብሄር ነው የተናሳሳው፣ ብቸኛው የተጻፈ እውነት ነው፣ የክሪስቲያን አኗኗር ደንብ ነው።». ደኀንነት «ደኀንነት በእግዚአብሔር ጸጋ በእምነት ይሰጣል። ቅድስናን ለመከተል፣ እግዚአብሔርን ለማክበርና ሰዎችን ለመውደድ፤ አማኞች በመንፈስ ቅዱስ ላይ መታመን አለባቸው።» እውነተኛ ቤተክርስቲያን «በ'ኋለኛ ዝናብ' ጊዜ በጌታችን በኢየሱስ ክርስቶስ የተመሠረተው እውነተኛ ኢየሱስ ቤተ ክርስቲያን የሃዋርያዊ ዘመን የታደሰ እውነተኛ ቤተ ክርስቲያን ነው።» ዳግመኛ ምጣት «የጌታው ዳግመኛ ምጽአት የሚደርሰው ዓለምን እንዲፈርድ ከሰማይ በወረደበት በመጨረሻ ቀን ነው። በዚያን ጊዜ ጻድቃን የዘላለምን ሕይወት ይቀበላሉ፤ ክፉዎችም ለዘላለም ይኮነናሉ።» የክርስትና ክፍልፋዮች	401	ዕውነተኛ ኢየሱስ ቤተ ክርስቲያን በቤጂንግ ቻይና በ1909 ዓ.ም. የተመሠረተ ነፃ ቤተ ክርስቲያን ነው። በ6 አህጉር ላይ 1.5 ሚሊዮን የሚያሕሉ ምዕመናን አሉት። ቤተ ክርስቲያኑ በቻይና የወጣ ከጰንጤ እንቅስቃሴ የተነሣ ነው። ይህ ቤተ ክርስቲያን ግን የሥላሴ ጽንሰ ሐሳብ አይቀበልምና «የኢየሱስ ስም ትምሀርት» ተከታዮች ናቸው።
2602	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%83%E1%88%B0%E1%8A%A9%E1%88%AB%20%E1%8C%B9%E1%8A%90%E1%8A%93%E1%8C%8B	ሃሰኩራ ጹነናጋ	ሃሰኩራ ሮኩኤሞን ጹነናጋ (支倉六右衛門常長, 1563–1614 ዓ.ም.) ጃፓናዊ ሳሙራይ (መኮንን) እና የሰንዳይ ዳይምዮ (ገዥ) የዳተ ማሳሙነ ሎሌ ነበሩ። ከ1605 ዓ.ም. እስከ 1612 ዓ.ም. ድረስ ወደ ሜክሲኮ፣ እስፓንያ፣ ፈረንሳይ እና ጣልያን አገሮች አምባሳደር ሆነው ይፋዊ ጉብኝት አደረጉ። ከማንም በፊት ወደ አሜሪካ አህጉር የተላኩት የጃፓን መንግሥት ልዩ ተወካይ እሳቸው ነበሩ። ከዚያ በላይ የርሳቸው ተልዕኮ በታሪክ መዝገብ የሚታወቀው መጀመርያው ጃፓናዊ-ፈረንሳያዊ ግንኙነት ሆኗል። ስለ ልጅነታቸው ብዙ ባይታወቅም፣ በታይኮ (እንደራሴ) ሂደዮሺ በኮርያ ላይ በተደረገው ወረራ ጊዜ በ1584 እና በ1589 ዓ.ም. ዘመቻዎች ልምድ ያለው ሳሙራይ ሆነው እንደ ተሳተፉ ይታወቃል። በ16ኛው ምዕተ ዓመት ከተካሄደው አንድሬስ ዴ ኡርዳኔታ ጉዞ ጀምረው እስፓንያውያን በፊሊፒንስ የያዙትን መሬት መሠረት አድርገው በሜክሲኮና በቻይና መካከል ፓሲፊክ ውቅያኖስን ይሻገሩ ነበር። በ1563 ዓ.ም. ማኒላ ለምሥራቅ እስያ ሁሉ መሠረታቸው ሆነላቸውና። የስፓንያ መርከቦች አንዳንዴ በመውጅ ትይዘው በጃፓን ዳር ላይ ሲሰበሩ በዚህ አጋጣሚ ግንኙነት ከአገሩ መጣ። እስፓንያውያን የክርስትናን ሃይማኖት ወደ ጃፓን ለማስፋፋት ፈልገው ነበር። ነገር ግን ተፅእኖ ወደ ጃፓን ለመዘርጋት የተደረገው ጥረት ከ"ኢየሱሳውያን" ወገን ብርቱ ተቃውሞ አገኘ፤ እነኚህ ወንጌሉን በአገሩ ውስጥ በ1541 ዓ.ም. ስብከት ጀምረው ነበርና። ከዚያ በላይ ፖርቱጊዞችና ሆላንዶች ከጃፓን ጋር ስለነበራቸው መገበያየት ከስፓንያ ምንም ውድድር ለማየት አልወደዱም ነበር። በ1601 የስፓንያ ታላቅ መርከብ ሳን ፍራንሲስኮ ከማኒላ ወደ ሜክሲኮ ሲሄድ መውጅ አጋጥሞት በጃፓን ጠረፍ ላይ በቶክዮ ዙሪያ በቺቦ ሲጠፋ መርከበኞቹ በኗሪዎች አማካይነት ድነው ስላምታ ይሰጡና የመርከቡ አለቃ ሮድሪጐ ደ ቪቨሮ ከሾጉን (ደጃዝማች) ቶኩጋዋ ኢኤያሱ ጋራ ተገናኙ። በኅዳር 23 ቀን 1602 ዓ.ም. የስምምነት ውል ተፈራርመው፣ እስፓንያውያን በምሥራቅ ጃፓን ውስጥ አንድ ፋብሪካ ለመሥራት፣ የማዕድን ሠራተኞች ከ"አዲስ ስፓንያ" (ሜክሲኮ) ወደ አገሩ ለማስገባት፣ የስፓንያ መርከቦች አስፈላጊነት እንደሆነባቸው ጃፓንን ለመጎብኘት ተፈቅደው፣ ደግሞ የጃፓን ተልእኮ ወደ እስፓንያ ቤተ መንግሥት እንዲጓዝ ተወሰነ። በቶክዮ ዙሪያ ይሰብክ የነበረው መነኩሴ ሉዊስ ሶተሎ ወደ አዲስ እስፓንያ (ሜክሲኮ) አምባሳደር ሆኖ እንዲላክ ሾጉኑን አስረዳቸው። በ1602 ሶተሎ ከተረፉት እስፓንያዊ መርከበኞችና ከ22 ጃፓናውያን ጋራ ለሾጉኑ በእንግሊዛዊው ዠብደኛ በዊሊያም አዳምስ በተሠራው መርከብ በሳን ብዌና ቨንቱራ ላይ ተሣፍሮ ወደ ሜክሲኮ ተጓዘ። አዲስ እስፓንያ ደርሶ እንደራሴውን ሉዊስ ደ ቨላዝኮ አገናኘ። እሳቸው ታዋቂውን ዠብደኛ ሰባስትያን ቪዝካይኖ አምባሳደር ሆኖ ወደ ጃፓን ለመላክ ተስማሙ። በተጨማሪ ከጃፓን ወደ ምሥራቅ እንደ ሆኑ የታሰቡትን "የወርቅና የብር ደሴቶች" እንዲፈልግ ልዩ የሆነ ትእዛዝ መደቡት። ታሪካዊ ተጓዦች የጃፓን ሰዎች	322	ሃሰኩራ ሮኩኤሞን ጹነናጋ (支倉六右衛門常長, 1563–1614 ዓ.ም.) ጃፓናዊ ሳሙራይ (መኮንን) እና የሰንዳይ ዳይምዮ (ገዥ) የዳተ ማሳሙነ ሎሌ ነበሩ። ከ1605 ዓ.ም. እስከ 1612 ዓ.ም. ድረስ ወደ ሜክሲኮ፣ እስፓንያ፣ ፈረንሳይ እና ጣልያን አገሮች አምባሳደር ሆነው ይፋዊ ጉብኝት አደረጉ። ከማንም በፊት ወደ አሜሪካ አህጉር የተላኩት የጃፓን መንግሥት ልዩ ተወካይ እሳቸው ነበሩ። ከዚያ በላይ የርሳቸው ተልዕኮ በታሪክ መዝገብ የሚታወቀው መጀመርያው ጃፓናዊ-ፈረንሳያዊ ግንኙነት ሆኗል። ስለ ልጅነታቸው ብዙ ባይታወቅም፣ በታይኮ (እንደራሴ) ሂደዮሺ በኮርያ ላይ በተደረገው ወረራ ጊዜ በ1584 እና በ1589 ዓ.ም. ዘመቻዎች ልምድ ያለው ሳሙራይ ሆነው እንደ ተሳተፉ ይታወቃል።
2617	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%8B%E1%8A%93%20%E1%8A%A8%E1%89%B0%E1%88%9B	ዋና ከተማ	ዋና ከተማ የአገር ወይም የክፍላገር መንግሥት የሚገኝበት ማዕከላዊ ከተማ ነው። ባለ ሥልጣኖች ሹሞችና መሪዎች ይሠሩበታል። ብዙ ጊዜ ዋና ከተማ የአገሩ ትልቁ ከተማ ይሆናል። ለምሳሌ ሞንቴቪዴዮ የኡራጓይ ታላቁ ከተማ ከመሆኑ በላይ በተጨማሪ ዋና ከተማው ነው። ቢሆንም ዋና ከተማ ሁልጊዜ ያገሩ አንደኛው ትልቅ ከተማ አይደለም። ለምሳሌ የዩናይትድ ስቴትስ ዋና ከተማ ዋሺንግተን ዲሲ ሲሆን ከአንደኛው ትልቅ ከተማው ግን ከኒው ዮርክ ከተማ ያንሳል። እንዲሁም የሕንድ ዋና ከተማ ኒው ዴሊ ከታላቁ ከተማ ከመምባይ በጣም ያንሳል። አንዳንድ አገር ከ1 በላይ ዋና ከተማ አለው። ለምሳሌ ቦሊቪያ ሁለትና ደቡብ አፍሪካ ሦስት ዋና ከተሞች አሉት። ናውሩ ምንም ይፋዊ ዋና ከተማ የሌላት የሰላማዊ ውቅያኖስ ደሴት አገር ናት። አንዳንድ አገሮች ደግሞ የዋና ከተሞቻቸውን ሥፍራ በየጊዜው ያዛውራሉ።	105	ዋና ከተማ የአገር ወይም የክፍላገር መንግሥት የሚገኝበት ማዕከላዊ ከተማ ነው። ባለ ሥልጣኖች ሹሞችና መሪዎች ይሠሩበታል። ብዙ ጊዜ ዋና ከተማ የአገሩ ትልቁ ከተማ ይሆናል። ለምሳሌ ሞንቴቪዴዮ የኡራጓይ ታላቁ ከተማ ከመሆኑ በላይ በተጨማሪ ዋና ከተማው ነው። ቢሆንም ዋና ከተማ ሁልጊዜ ያገሩ አንደኛው ትልቅ ከተማ አይደለም። ለምሳሌ የዩናይትድ ስቴትስ ዋና ከተማ ዋሺንግተን ዲሲ ሲሆን ከአንደኛው ትልቅ ከተማው ግን ከኒው ዮርክ ከተማ ያንሳል። እንዲሁም የሕንድ ዋና ከተማ ኒው ዴሊ ከታላቁ ከተማ ከመምባይ በጣም ያንሳል።
2620	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%88%98%E1%88%AD%E1%8B%8C%20%E1%8C%BD%E1%88%95%E1%8D%88%E1%89%B5	የመርዌ ጽሕፈት	የመርዌ ጽሕፈት ከ200 ዓክልበ. ያሕል ጀምሮ በመርዌ መንግሥት (ዛሬ ሱዳን) የመርዌ ቋንቋ የተጻፈበት ፊደል ነበር። የወጣው ከግብፃዊው ሃይሮግሊፊክና ዴሞቲክ ጽሕፈቶች ነበር። ከመርዌ መንግሥት በኋላ በተከተሉት በኖባ መንግሥታት ደግሞ ክርስትና እስከ ገባ ድረስ ምናልባት ይጠቅም ነበር፡፡ ከክርስትና በኋላ የጥንታዊ ኖባ ቋንቋ የተጻፈበት በግሪክ ፊደል ሲሆን ከዱሮ መርዌ ጽሕፈት 3 ምልክቶች ተጨምረው ነበር፡፡ በጠቅላላ 23 ምልክቶች ነበሩበት፡፡ ከነዚህ መሀል 4 አናባቢዎች፣ እነሱም /አ/, /እ/, /ኢ/, ና /ኦ/ ነበሩ፡፡ የተናባቢ ምልክቶች ለብቻ ሲታዩ የ/አ/ ድምጽ ያሰሙ ነበር፡፡ ለዚህ ፊደል ሁለት አይነቶች እነሱም ሃይሮግሊፊክና ዴሞቲክ ነበሩ፡፡ የሃይሮግሊፊክ ቅርጾች በተለይ የሚገኙ በሐውልቶች ነው፡፡ እሱ ከላይ እስከ ታች ይጻፍ ነበር፣ ዴሞቲክ ከቀኝ እስከ ግራ ይጻፍ ነበር፡፡ ሁለት ወይም ሦስት ነጥብ ቃላት ለመለየት ጠቀመ፡፡ የፊደሎቹ ፍች የገለጸው ሊቅ እንግሊዛዊው ፍራንሲስ ልወልን ግሪፊስ በ1901 ዓ.ም. ነበር፡፡ ዳሩ ግን እስከ ዛሬ ድረስ ቋንቋው እራሱ በደንብ አይታውቅም፡፡ አፍአዊ ድረ ገጾች Meroitic - AncientScripts Meroitic at Omniglot የመርዌ ፎንት ለኮምፕዩተር የመርዌ ጽሕፈት ያለበት ቅርሶች ጽሕፈቶች ሱዳን	145	የመርዌ ጽሕፈት ከ200 ዓክልበ. ያሕል ጀምሮ በመርዌ መንግሥት (ዛሬ ሱዳን) የመርዌ ቋንቋ የተጻፈበት ፊደል ነበር። የወጣው ከግብፃዊው ሃይሮግሊፊክና ዴሞቲክ ጽሕፈቶች ነበር። ከመርዌ መንግሥት በኋላ በተከተሉት በኖባ መንግሥታት ደግሞ ክርስትና እስከ ገባ ድረስ ምናልባት ይጠቅም ነበር፡፡ ከክርስትና በኋላ የጥንታዊ ኖባ ቋንቋ የተጻፈበት በግሪክ ፊደል ሲሆን ከዱሮ መርዌ ጽሕፈት 3 ምልክቶች ተጨምረው ነበር፡፡ በጠቅላላ 23 ምልክቶች ነበሩበት፡፡ ከነዚህ መሀል 4 አናባቢዎች፣ እነሱም /አ/, /እ/, /ኢ/, ና /ኦ/ ነበሩ፡፡ የተናባቢ ምልክቶች ለብቻ ሲታዩ የ/አ/ ድምጽ ያሰሙ ነበር፡፡
2627	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A2%E1%8A%95%E1%89%B0%E1%88%AD%E1%88%8A%E1%8A%95%E1%8C%8D%E1%8B%8C	ኢንተርሊንግዌ	ኢንተርሊንግዌ (Interlingue) በ1914 ዓ.ም. በኤድጋር ደቫል የተፈጠረ ሰው ሠራሽ ቋንቋ ነው። በመጀመርያው ስሙ «ኦክሲደንታል» ነበር። መሠረቱ የተለቀመው በተለይ በምዕራብ አውሮፓ ከሚገኙ ቋንቋዎች ነበር። ስለዚህ ለሮማይስጥ ከፍተኛ ተመሳሳይነት አለው። ከ2ኛ አለማዊ ጦርነት በፊት ከኤስፔራንቶ በኋላ በተናጋሪዎች ቁጥር 2ኛው ትልቁ ሰው ሠራሽ ቋንቋ ነበር። ከጦርነቱ በኋላ ስሙ ከ«ኦክሲደንታል» ወደ «ኢንተርሊንግዌ» ተቀየረ። ነገር ግን ሌላ «ኢንተርሊንጉዋ» የተባለ ሰው ሠራሽ ቋንቋ በዚያን ጊዜ ስለ ታየ፡ የ«ኢንተርሊንግዌ» ተጽእኖው ይጠውልግ ጀመር። ምሳሌ ያባታችን ጸሎት በኢንተርሊንግዌ: Patre nor, qui es in li cieles. Mey tui nómine esser sanctificat, mey tui regnia venir. Mey tui vole esser fat qualmen in li cieles talmen anc sur li terre. Da nos hodie nor pan omnidial, e pardona nor débites, qualmen anc noi pardona nor debitores. E ne inducte nos in tentation, ma libera nos de lu mal. Amen. ፓትረ ኖር፣ ኪ ኤስ ኤን ሊ ጺየለስ መይ ቱዊ ኖሚነ ኤሠር ሳንክቲፊካት መይ ቱዊ ረግኒያ ቨኒር መይ ቱዊ ቮለር ኤሠር ፋት ኳልመን ኤን ሊ ጺየለስ ታልመን አንክ ሱር ሊ ተረ ዳ ኖስ ሆዲየ ኖር ፓን ኦምኒዲያል ኤ ፓርዶና ኖስ ደቢተስ ኳልመን አንክ ኖይ ፓርዶና ኖስ ደቢቶረስ ኤ ነ ኢንዱክተ ኖስ ኢን ተንታጽዮን ማ ሊበራ ኖስ ደ ሉ ማል አመን የቋንቋው ስዋሰው መረጃ ኢንተርሊንግዌ ሰው ሠራሽ ቋንቋዎች	194	ኢንተርሊንግዌ (Interlingue) በ1914 ዓ.ም. በኤድጋር ደቫል የተፈጠረ ሰው ሠራሽ ቋንቋ ነው። በመጀመርያው ስሙ «ኦክሲደንታል» ነበር። መሠረቱ የተለቀመው በተለይ በምዕራብ አውሮፓ ከሚገኙ ቋንቋዎች ነበር። ስለዚህ ለሮማይስጥ ከፍተኛ ተመሳሳይነት አለው። ከ2ኛ አለማዊ ጦርነት በፊት ከኤስፔራንቶ በኋላ በተናጋሪዎች ቁጥር 2ኛው ትልቁ ሰው ሠራሽ ቋንቋ ነበር። ከጦርነቱ በኋላ ስሙ ከ«ኦክሲደንታል» ወደ «ኢንተርሊንግዌ» ተቀየረ። ነገር ግን ሌላ «ኢንተርሊንጉዋ» የተባለ ሰው ሠራሽ ቋንቋ በዚያን ጊዜ ስለ ታየ፡ የ«ኢንተርሊንግዌ» ተጽእኖው ይጠውልግ ጀመር። Patre nor, qui es in li cieles. Mey tui nómine esser sanctificat, mey tui regnia venir. Mey tui vole esser fat qualmen in li cieles talmen anc sur li terre. Da nos hodie nor pan omnidial, e pardona nor débites, qualmen anc noi pardona nor debitores. E ne inducte nos in tentation, ma libera nos de lu mal. Amen.
2628	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%85%E1%8A%95%E1%8B%B5	ህንድ	ህንድ፣ በይፋ የህንድ ሪፐብሊክ (ሂንዲ፡ ብሃራት ጋናራጃ)፣ በደቡብ እስያ የሚገኝ አገር ነው። በአካባቢው በሰባተኛ ደረጃ ላይ የምትገኝ፣ በሕዝብ ብዛት ሁለተኛዋ አገር፣ እና በዓለም ላይ በሕዝብ ብዛቷ ዲሞክራሲ ናት። በደቡብ በህንድ ውቅያኖስ፣ በደቡብ ምዕራብ የአረብ ባህር፣ በደቡብ ምስራቅ የቤንጋል የባህር ወሽመጥ የተከበበ ሲሆን በምዕራብ ከፓኪስታን ጋር የመሬት ድንበሮችን ይጋራል። ቻይና, ኔፓል እና ቡታን በሰሜን; እና ባንግላዴሽ እና ምያንማር በምስራቅ። በህንድ ውቅያኖስ ውስጥ ህንድ በስሪ ላንካ እና በማልዲቭስ አካባቢ ነው; የአንዳማን እና የኒኮባር ደሴቶች ከታይላንድ፣ ከማያንማር እና ከኢንዶኔዢያ ጋር የባህር ድንበር ይጋራሉ። የዘመናችን ሰዎች ከ55,000 ዓመታት በፊት ከአፍሪካ ወደ ህንድ ክፍለ አህጉር ደርሰዋል። የረዥም ጊዜ ሥራቸው፣ መጀመሪያ ላይ እንደ አዳኝ ሰብሳቢነት በተለያየ መልኩ፣ አካባቢውን በጣም የተለያየ አድርጎታል፣ በሰዎች የዘረመል ልዩነት ከአፍሪካ በመቀጠል። ከ9,000 ዓመታት በፊት በኢንዱስ ወንዝ ተፋሰስ ምዕራባዊ ዳርቻ ላይ የሰፈረ ሕይወት በክፍለ አህጉሩ ታየ፣ ቀስ በቀስ ወደ ኢንደስ ሸለቆ ሥልጣኔ በሦስተኛው ሺህ ዓመት ዓክልበ. በ1200 ዓ.ዓ.፣ ጥንታዊ የሳንስክሪት ዓይነት፣ ኢንዶ-አውሮፓዊ ቋንቋ፣ ከሰሜን ምዕራብ ወደ ህንድ ተሰራጭቶ፣ የሪግቬዳ ቋንቋ ሆኖ ተከፈተ፣ እና በህንድ ውስጥ የሂንዱይዝም ጎህ መጀመሩን መዝግቧል። የህንድ ድራቪዲያን ቋንቋዎች በሰሜናዊ እና ምዕራባዊ ክልሎች ተተክተዋል። እ.ኤ.አ. በ 400 ዓክልበ, በዘር መከፋፈል እና ማግለል በሂንዱይዝም ውስጥ ብቅ አለ, እና ቡዲዝም እና ጄኒዝም ከዘር ውርስ ጋር ያልተገናኙ ማህበራዊ ትዕዛዞችን አውጀዋል. ቀደምት የፖለቲካ ማጠናከሪያዎች በጋንጀስ ተፋሰስ ላይ የተመሰረቱትን የሞርያ እና የጉፕታ ኢምፓየር ሹራብ ፈጠሩ። የጋራ ዘመናቸው ሰፊ በሆነ የፈጠራ ችሎታ የታሸገ ነበር ነገር ግን የሴቶች ደረጃ እያሽቆለቆለ በመሄድ እና ያለመነካካትን ወደ የተደራጀ የእምነት ስርዓት መቀላቀልም ጭምር ነው። በደቡብ ህንድ የመካከለኛው መንግስታት የድራቪዲያን ቋንቋ ጽሑፎችን እና ሃይማኖታዊ ባህሎችን ወደ ደቡብ ምስራቅ እስያ መንግስታት ላከ። በመካከለኛው ዘመን መጀመሪያ ላይ ክርስትና፣ እስልምና፣ ይሁዲነት እና ዞራስትሪኒዝም በህንድ ደቡባዊ እና ምዕራባዊ የባህር ዳርቻዎች ላይ ስር ሰደዱ። ከመካከለኛው እስያ የመጡ የሙስሊም ወታደሮች የሕንድ ሰሜናዊ ሜዳዎችን አልፎ አልፎ ወረሩ፣ በመጨረሻም የዴሊ ሱልጣኔትን መስርተዋል፣ እና ሰሜናዊ ህንድን ወደ መካከለኛው ዘመን እስላም አጽናፈ ሰማይ አውጥተዋል። በ 15 ኛው ክፍለ ዘመን የቪጃያናራ ኢምፓየር በደቡብ ሕንድ ውስጥ ለረጅም ጊዜ የሚቆይ የተዋሃደ የሂንዱ ባህል ፈጠረ. በፑንጃብ፣ ተቋማዊ ሃይማኖትን በመቃወም ሲኪዝም ብቅ አለ። በ1526 የሙጋል ኢምፓየር ለሁለት መቶ ዓመታት አንጻራዊ ሰላም አስገኝቷል፤ ይህም የብርሃን አርክቴክቸር ትቶ ነበር። ቀስ በቀስ እየሰፋ የመጣው የብሪቲሽ ኢስት ህንድ ኩባንያ አገዛዝ ተከትሎ፣ ህንድን ወደ ቅኝ ገዥ ኢኮኖሚ ለወጠው፣ ነገር ግን ሉዓላዊነቷን አጠናክራለች። የብሪቲሽ ዘውድ አገዛዝ በ 1858 ተጀመረ. ለህንዶች ቃል የተገባላቸው መብቶች ቀስ በቀስ ተሰጥተዋል, ነገር ግን የቴክኖሎጂ ለውጦች መጡ, እና የትምህርት, የዘመናዊነት እና የህዝብ ህይወት ሀሳቦች ስር ሰደዱ. ፈር ቀዳጅ እና ተደማጭነት ያለው የብሄረተኛ ንቅናቄ ተፈጠረ፣ እሱም በሰላማዊ ተቃውሞ የሚታወቅ እና የብሪታንያ ቅኝ ግዛት ለማቆም ዋና ምክንያት ሆነ። እ.ኤ.አ. በ1947 የብሪቲሽ ህንድ ኢምፓየር በከፍተኛ የህይወት መጥፋት እና ታይቶ በማይታወቅ ፍልሰት ውስጥ በሁለት ገለልተኛ ግዛቶች ተከፈለ። ህንድ ከ1950 ጀምሮ በዲሞክራሲያዊ ፓርላሜንታሪ ስርዓት የምትመራ ፌዴራላዊ ሪፐብሊክ ነች። የብዝሃነት፣ የቋንቋ እና የብዙ ብሄር ማህበረሰብ ነው። የህንድ ህዝብ በ1951 ከነበረበት 361 ሚሊየን በ2011 ወደ 1.211 ቢሊዮን አድጓል።በዚሁ ጊዜ የነፍስ ወከፍ ገቢዋ ከ64 የአሜሪካ ዶላር በዓመት ወደ 1,498 የአሜሪካ ዶላር ከፍ ብሏል፣ እና ማንበብና መጻፍ ከ16.6% ወደ 74% አድጓል። እ.ኤ.አ. በ 1951 በአንፃራዊ ሁኔታ ድሃ ሀገር ከመሆኗ አንፃር ህንድ ፈጣን እድገት እያስመዘገበች ያለች ትልቅ ኢኮኖሚ እና የኢንፎርሜሽን ቴክኖሎጂ አገልግሎት ማዕከል ሆናለች፣ መካከለኛ መደብ እየሰፋ ነው። በርካታ የታቀዱ ወይም የተጠናቀቁ ከመሬት በላይ ተልእኮዎችን የሚያካትት የጠፈር ፕሮግራም አለው። የህንድ ፊልሞች፣ ሙዚቃዎች እና መንፈሳዊ ትምህርቶች በአለምአቀፍ ባህል ውስጥ ሚናቸው እየጨመረ ነው። ህንድ የድህነት መጠኑን በእጅጉ ቀንሳለች፣ ምንም እንኳን ኢኮኖሚያዊ እኩልነትን ከፍ ለማድረግ ብትሞክርም። ህንድ በወታደራዊ ወጪ ከፍተኛ ደረጃ ላይ የምትገኝ የኒውክሌር ጦር መሳሪያ ሀገር ነች። ከ 20 ኛው ክፍለ ዘመን አጋማሽ ጀምሮ በካሽሚር ከጎረቤቶቿ ፓኪስታን እና ቻይና ጋር አለመግባባት አለባት። ህንድ ካጋጠሟት ማህበራዊና ኢኮኖሚያዊ ተግዳሮቶች መካከል የፆታ እኩልነት ፣የህጻናት የተመጣጠነ ምግብ እጥረት እና የአየር ብክለት ደረጃ መጨመር ይገኙበታል። የህንድ መሬት ሜጋ ዳይቨርስ ነው፣ አራት የብዝሃ ሕይወት ቦታዎች አሉት። የደን ሽፋን ከአካባቢው 21.7% ይይዛል። በህንድ ባህል በተለምዶ በመቻቻል ይታይ የነበረው የህንድ የዱር አራዊት በእነዚህ ደኖች እና በሌሎችም ስፍራዎች በተጠበቁ መኖሪያዎች ውስጥ ይደገፋል። ሥርወ ቃል እንደ ኦክስፎርድ ኢንግሊሽ መዝገበ ቃላት (እ.ኤ.አ. እ.ኤ.አ. በሦስተኛው እትም) “ህንድ” የሚለው ስም የመጣው ከጥንታዊው የላቲን ህንድ ፣ የደቡብ እስያ ማጣቀሻ እና በምስራቅ በኩል እርግጠኛ ያልሆነ ክልል ነው ። እና በምላሹ ከ: ሄለናዊ ግሪክ ሕንድ (Ἰνδία); የጥንት ግሪክ ኢንዶስ (Ἰνδός); የድሮው የፋርስ ሂንዱሽ፣ የአካሜኒድ ግዛት ምስራቃዊ ግዛት; እና በመጨረሻም የተዋሃደው፣ ሳንስክሪት ሲንዱ፣ ወይም “ወንዝ”፣ በተለይም የኢንዱስ ወንዝ እና፣ በተዘዋዋሪም፣ በደንብ የሰፈረው ደቡባዊ ተፋሰስ። የጥንት ግሪኮች ሕንዶችን ኢንዶይ (Ἰνδοί) ብለው ይጠሯቸው ነበር፣ እሱም “የኢንዱስ ሰዎች” ተብሎ ይተረጎማል። ብሃራት የሚለው ቃል በህንድ ግጥሞች እና በህንድ ህገ መንግስት ውስጥ የተጠቀሰው ባሃራት (ብሃራት ፣ ይጠራ [ˈbʱaːɾət]) በብዙ የህንድ ቋንቋዎች በተለዋዋጭነቱ ጥቅም ላይ ይውላል። ባራታቫርሻ የሚለው የታሪካዊ ስም ዘመናዊ አተረጓጎም ፣ እሱም በመጀመሪያ በሰሜን ህንድ ፣ ባራት ተሰራ። ከ19ኛው መቶ ክፍለ ዘመን አጋማሽ ጀምሮ የህንድ የአፍ መፍቻ ስም ሆኖ ጨምሯል። ሂንዱስታን ([ɦɪndʊˈstaːn] ህንድ የመካከለኛው ፋርስ ስም ነው፣ በሙጋል ኢምፓየር ጊዜ አስተዋወቀ እና ከዚያን ጊዜ ጀምሮ በሰፊው ጥቅም ላይ ውሏል። ትርጉሙ የተለያየ ነው፣ የዛሬውን ሰሜናዊ ህንድ እና ፓኪስታንን ወይም በአጠቃላይ ህንድን የሚያጠቃልለውን ክልል ያመለክታል። ታሪክ ጥንታዊ ሕንድ ከ6500 ዓ.ዓ በኋላ የምግብ ሰብሎችንና እንስሳትን ለማዳረስ፣ ቋሚ የግንባታ ግንባታ እና የግብርና ተረፈ ምርቶችን ለማከማቸት ማስረጃዎች በሜርጋርህ እና ሌሎች ቦታዎች በአሁኑ ባሎቺስታን፣ ፓኪስታን ውስጥ ታዩ። እነዚህም በ2500-1900 ዓክልበ. በአሁን ፓኪስታን እና ምእራብ ህንድ ውስጥ የበለፀገው በደቡብ እስያ የመጀመሪያው የከተማ ባህል ወደ ኢንደስ ሸለቆ ስልጣኔ አደጉ። እንደ ሞሄንጆ-ዳሮ፣ ሃራፓ፣ ዶላቪራ እና ካሊባንጋን በመሳሰሉ ከተሞች ዙሪያ ያተኮረው እና በተለያዩ የኑሮ ዘይቤዎች ላይ የተመሰረተው ስልጣኔ በእደ ጥበብ ውጤቶች እና ሰፊ ንግድ ላይ ተሰማርቷል። ከ2000-500 ከዘአበ ባለው ጊዜ ውስጥ ብዙ የክፍለ አህጉሩ ክልሎች ከቻልኮሊቲክ ባህሎች ወደ ብረት ዘመን ተሸጋገሩ። ቬዳስ፣ ከሂንዱይዝም ጋር የተያያዙ ጥንታዊ ቅዱሳት መጻሕፍት የተጻፉት በዚህ ወቅት ነው፣ እናም የታሪክ ተመራማሪዎች የቬዲክ ባህልን ለማመልከት እነዚህን ተንትነዋል። በፑንጃብ ክልል እና በላይኛው የጋንግቲክ ሜዳ። አብዛኞቹ የታሪክ ተመራማሪዎችም ይህ ወቅት ከሰሜን-ምዕራብ ወደ ክፍለ አህጉር በርካታ የኢንዶ-አሪያን ፍልሰት ማዕበሎችን ያቀፈ እንደሆነ አድርገው ይቆጥሩታል። የካህናት፣ የጦረኞች እና የነጻ ገበሬዎች ተዋረድ የፈጠረው፣ ነገር ግን ተወላጆችን ሥራቸውን ርኩስ አድርጎ በመፈረጅ ያገለላቸው የዘውድ ሥርዓት የተነሳው በዚህ ወቅት ነው። በዲካን ፕላቶ ላይ፣ ከዚህ ጊዜ የተገኙ የአርኪኦሎጂ መረጃዎች እንደሚያመለክቱት የፖለቲካ ድርጅት ዋና ደረጃ መኖሩን ያሳያል። በደቡብ ህንድ፣ ወደ ተቀናቃኝ ህይወት መሸጋገሩን ከዚህ ጊዜ ጀምሮ በተፈጠሩት በርካታ የሜጋሊቲክ ሀውልቶች፣ እንዲሁም በአቅራቢያው ባሉ የግብርና፣ የመስኖ ታንኮች እና የዕደ-ጥበብ ወጎች። በቬዲክ መገባደጃ ላይ፣ በ6ኛው ክፍለ ዘመን ከዘአበ አካባቢ፣ የጋንግስ ሜዳ ትንንሽ ግዛቶች እና አለቆች እና የሰሜን-ምዕራብ ክልሎች ወደ 16 ዋና ዋና ኦሊጋርቺስ እና ንጉሳዊ መንግስታት ማሃጃናፓዳዎች ተብለው ይጠሩ ነበር። የከተሞች መስፋፋት የቬዲክ ያልሆኑ ሃይማኖታዊ እንቅስቃሴዎች እንዲፈጠሩ ምክንያት ሆኗል፣ ከእነዚህም ውስጥ ሁለቱ ራሳቸውን የቻሉ ሃይማኖቶች ሆነዋል። ጄኒዝም ታዋቂነት ያገኘው በአርአያነቱ መሃቪራ በነበረበት ወቅት ነው። በጋውታማ ቡድሃ አስተምህሮ ላይ የተመሰረተ ቡድሂዝም ከመካከለኛው መደብ በስተቀር ከሁሉም ማህበራዊ ክፍሎች የመጡ ተከታዮችን ስቧል; በህንድ ውስጥ ለተመዘገቡት የታሪክ ጅማሬዎች የቡድሃን ሕይወት መዝግቦ መዝግቦ መዝግቦ ነበር። የከተማ ሀብት እየጨመረ በሄደበት ዘመን ሁለቱም ሃይማኖቶች ክህደትን እንደ አንድ ጥሩ ነገር አድርገው ነበር, እና ሁለቱም ለረጅም ጊዜ የሚቆዩ ገዳማዊ ወጎችን አቋቋሙ. በፖለቲካዊ መልኩ፣ በ 3 ኛው ክፍለ ዘመን ከዘአበ፣ የማጋዳ መንግሥት ሌሎች ግዛቶችን ጠቅልሎ ወይም ቀንሶ እንደ ሞሪያን ኢምፓየር ብቅ አለ። ግዛቱ በአንድ ወቅት ከሩቅ ደቡብ በስተቀር አብዛኛው ክፍለ-አህጉርን ይቆጣጠር ነበር ተብሎ ይታሰብ ነበር፣ ነገር ግን ዋናዎቹ ክልሎች አሁን በትላልቅ የራስ ገዝ አካባቢዎች ተለያይተዋል ተብሎ ይታሰባል። የሞሪያን ነገሥታት በግዛት ግንባታ እና በቆራጥነት በሕዝብ ሕይወት አስተዳደር ይታወቃሉ፣ አሾካ ወታደራዊነትን በመካድ እና የቡዲስት ደምማ የራቀ ጥብቅና መቆም። የታሚል ቋንቋ የሳንጋም ሥነ ጽሑፍ እንደሚያሳየው ከ200 ከዘአበ እስከ 200 ዓ.ም. ባለው ጊዜ ውስጥ ደቡባዊው ባሕረ ገብ መሬት በቼራስ፣ ቾላስ እና ፓንዲያስ ሥር ይገዛ ነበር፣ ሥርወ መንግሥት ከሮማ ኢምፓየር እና ከምዕራብ እና ደቡብ-ምስራቅ እስያ ጋር ብዙ ይነግዱ ነበር። በሰሜን ሕንድ ሂንዱይዝም በቤተሰብ ውስጥ የአባቶች ቁጥጥርን በማረጋገጡ የሴቶችን የበታችነት መጨመር አስከትሏል. በ 4 ኛው እና በ 5 ኛው ክፍለ ዘመን የጉፕታ ኢምፓየር በትልቁ ጋንግስ ሜዳ ውስጥ ውስብስብ የአስተዳደር እና የግብር ስርዓት ፈጠረ; ይህ ስርዓት ለኋለኞቹ የህንድ መንግስታት ሞዴል ሆነ። በጉፕታስ ስር፣ የአምልኮ ሥርዓትን ከማስተዳደር ይልቅ በአምልኮ ላይ የተመሰረተ የታደሰ ሂንዱዝም እራሱን ማረጋገጥ ጀመረ። ይህ እድሳት በከተማ ልሂቃን መካከል ደጋፊዎችን ባገኘው የቅርጻቅርፃ እና የስነ-ህንፃ አበባ ላይ ተንጸባርቋል። ክላሲካል የሳንስክሪት ሥነ ጽሑፍም አብቧል፣ የሕንድ ሳይንስ፣ አስትሮኖሚ፣ ሕክምና እና ሒሳብ ከፍተኛ እድገቶችን አድርገዋል። የመካከለኛው ዘመን ህንድ የሕንድ የመካከለኛው ዘመን ዘመን፣ ከ600 እስከ 1200 ዓ.ም.፣ በክልል መንግሥታት እና በባህል ልዩነት ይገለጻል። ከ606 እስከ 647 እዘአ አብዛኛው የኢንዶ-ጋንግቲክ ሜዳ ያስተዳደረው የቃናውጅ ሀርሻ ወደ ደቡብ ለመስፋፋት ሲሞክር በዴካን ቻሉክያ ገዥ ተሸነፈ። ተተኪው ወደ ምስራቅ ለመስፋፋት ሲሞክር በቤንጋል ፓላ ንጉስ ተሸነፈ። ቻሉኪያስ ወደ ደቡብ ለመዘርጋት ሲሞክሩ ከሩቅ ደቡብ በፓላቫስ ተሸነፉ፣ እነሱም በተራው በፓንዲያስ እና ቾላስ ከደቡብ ሩቅ ሆነው ተቃወሙ። የትኛውም የዚህ ዘመን ገዥ ኢምፓየር መፍጠር እና ከዋና ክልላቸው በላይ ብዙ መሬቶችን በቋሚነት መቆጣጠር አልቻለም። በዚህ ወቅት፣ መሬታቸው ለግብርና ኢኮኖሚ ምቹ እንዲሆን የተነደፈ አርብቶ አደር ሕዝቦች፣ በነጠላ ማህበረሰብ ውስጥ፣ እንደ አዲስ ባህላዊ ያልሆኑ ገዥ መደቦች ይስተናገዳሉ። የዘውድ ሥርዓት በዚህ ምክንያት የክልል ልዩነቶችን ማሳየት ጀመረ። በ6ኛው እና በ7ኛው ክፍለ ዘመን የመጀመሪያዎቹ የአምልኮ መዝሙሮች በታሚል ቋንቋ ተፈጠሩ። በመላው ህንድ ውስጥ ተመስለዋል እናም ለሁለቱም የሂንዱዝም ትንሳኤ እና የክፍለ አህጉሩ ዘመናዊ ቋንቋዎች በሙሉ እንዲዳብሩ አድርጓቸዋል. የሕንድ ንጉሣውያን፣ ትልቅም ሆኑ ትናንሽ፣ እና እነርሱን ያስተዳድሩ የነበሩት ቤተመቅደሶች ዜጐች ብዙ ቁጥር ወደ ዋና ከተማዎቹ እንዲሳቡ አድርጓቸዋል፣ ይህም የኢኮኖሚ ማዕከልም ሆኑ። ህንድ ሌላ የከተማ መስፋፋት በጀመረችበት ወቅት የተለያየ መጠን ያላቸው የቤተመቅደስ ከተሞች በየቦታው መታየት ጀመሩ። በ8ኛው እና በ9ኛው ክፍለ ዘመን በደቡብ-ምስራቅ እስያ ደቡብ ህንድ ባህል እና የፖለቲካ ስርአቶች የዘመናዊቷ ምያንማር፣ ታይላንድ፣ ላኦስ፣ ካምቦዲያ፣ ቬትናም፣ ፊሊፒንስ፣ ማሌዥያ እና አካል ወደሆኑ አገሮች በመላኩ ውጤቱ ተሰምቷል። ጃቫ የሕንድ ነጋዴዎች, ምሁራን እና አንዳንድ ጊዜ ወታደሮች በዚህ ስርጭት ውስጥ ይሳተፋሉ; ደቡብ-ምስራቅ እስያውያንም ተነሳሽነቱን ወስደዋል፣ ብዙዎች በህንድ ሴሚናሪ ውስጥ በመገኘት የቡድሂስት እና የሂንዱ ጽሑፎችን ወደ ቋንቋቸው ሲተረጉሙ ነበር። ከ10ኛው መቶ ክፍለ ዘመን በኋላ የሙስሊም መካከለኛው እስያ ዘላኖች ጎሳዎች ፈጣን ፈረስ ፈረሰኞችን በመጠቀም እና በጎሳ እና በሃይማኖት የተዋሃደ ሰፊ ሰራዊት በማፍራት የደቡብ እስያ ሰሜናዊ ምዕራብ ሜዳዎችን ደጋግመው በማሸነፍ በመጨረሻ እ.ኤ.አ. በ 1206 ኢስላሚክ ዴሊ ሱልጣኔት እንዲመሰረት አድርጓል ። ሱልጣኔት አብዛኛው የሰሜን ህንድ ክፍል ለመቆጣጠር እና ወደ ደቡብ ህንድ ብዙ ጉዞዎችን ለማድረግ ነበር። ምንም እንኳን በመጀመሪያ የህንድ ልሂቃን ረብሻ ቢፈጥርም ሱልጣኔቱ ሙስሊም ያልሆነውን ሰፊ ህዝብ ለራሱ ህጎች እና ልማዶች ትቷል። ሱልጣኔቱ በ13ኛው መቶ ክፍለ ዘመን የሞንጎሊያውያን ዘራፊዎችን ደጋግሞ በመቃወም ህንድን በምእራብ እና በመካከለኛው እስያ ከተጎበኘው ውድመት ታድጓል ፣ይህም ለዘመናት ሸሽተው የሚሸሹ ወታደሮች፣ ምሁራን፣ ምሑራን፣ ነጋዴዎች፣ አርቲስቶች እና የእጅ ጥበብ ባለሙያዎች ከዚያ ክልል ወደሚገኙበት ቦታ ፈጥሯል። ንዑስ አህጉር, በዚህም በሰሜን ውስጥ የተመሳሰለ ኢንዶ-እስላማዊ ባህል መፍጠር. የሱልጣኔቱ ወረራ እና የደቡብ ህንድ ክልላዊ መንግስታት መዳከም ለቪጃያናጋራ ተወላጅ ኢምፓየር መንገድ ጠርጓል። ጠንካራ የሻይቪት ባህልን በመቀበል እና በሱልጣኔቱ ወታደራዊ ቴክኖሎጂ ላይ በመገንባት፣ ኢምፓየር ብዙ ልሳነ ምድርን ህንድ ለመቆጣጠር መጣ እና በደቡብ ህንድ ማህበረሰብ ላይ ለረጅም ጊዜ ተፅእኖ መፍጠር ነበረበት። የጥንት ዘመናዊ ህንድ በ16ኛው መቶ ክፍለ ዘመን መጀመሪያ ላይ ሰሜናዊ ህንድ፣ ያኔ በዋነኛነት በሙስሊም ገዥዎች ስር፣ እንደገና በመካከለኛው እስያ ተዋጊ አዲስ ትውልድ የላቀ ተንቀሳቃሽነት እና የእሳት ኃይል ወደቀ። ያስከተለው የሙጋል ኢምፓየር እየገዛ የመጣውን የአካባቢ ማህበረሰቦችን አላጠፋም። ይልቁንም በአዳዲስ አስተዳደራዊ አሰራሮች እና የተለያዩ እና ሁሉንም ባሳተፈ የገዢ ልሂቃን አማካይነት ሚዛናዊና ሰላም እንዲሰፍን አድርጓል፤ ይህም ወደ ስልታዊ፣ የተማከለ እና ወጥ የሆነ አገዛዝ እንዲመራ አድርጓል። የጎሳ ትስስርን እና ኢስላማዊ ማንነትን በተለይም በአክባር ስር፣ ሙጋላዎች የራቁትን ግዛቶቻቸውን በፋርስ ባህል በመግለጽ በታማኝነት አንድ አደረጉ። የሙጋል ስቴት የኢኮኖሚ ፖሊሲ ከግብርና የሚገኘውን አብዛኛው ገቢ የሚያገኘው እና ታክስ በደንብ በተያዘው የብር ምንዛሪ እንዲከፈል በማዘዝ ገበሬዎች እና የእጅ ባለሞያዎች ወደ ትላልቅ ገበያዎች እንዲገቡ አድርጓል። በ17ኛው መቶ ክፍለ ዘመን በግዛቱ የነበረው አንጻራዊ ሰላም የህንድ ኢኮኖሚ መስፋፋት ምክንያት ሲሆን ይህም በሥዕል፣ በሥነ ጽሑፍ፣ በጨርቃጨርቅ እና በሥነ ሕንፃ ግንባታ የላቀ ድጋፍ አስገኝቷል። በሰሜን እና በምእራብ ህንድ እንደ ማራታስ፣ራጅፑትስ እና ሲክ ያሉ አዲስ ወጥነት ያላቸው ማህበረሰባዊ ቡድኖች ወታደራዊ እና የአስተዳደር ምኞቶችን በሙጋል አገዛዝ ጊዜ አግኝተዋል፣ይህም በትብብር ወይም በችግር፣ እውቅና እና ወታደራዊ ልምድ ሰጥቷቸዋል። በሙጋል አገዛዝ ወቅት የንግድ ልውውጥ መስፋፋት በደቡብ እና በምስራቅ ህንድ የባህር ዳርቻዎች ላይ አዲስ የህንድ የንግድ እና የፖለቲካ ልሂቃን ፈጠረ። ግዛቱ ሲበታተን፣ ከእነዚህ ልሂቃን መካከል ብዙዎቹ የራሳቸውን ጉዳይ መፈለግ እና መቆጣጠር ችለዋል።በ 18 ኛው ክፍለ ዘመን መጀመሪያ ላይ ፣ በንግድ እና በፖለቲካዊ የበላይነት መካከል ያለው መስመሮች ከጊዜ ወደ ጊዜ እየደበዘዙ በመጡ ፣ የእንግሊዝ ምስራቅ ህንድ ኩባንያን ጨምሮ በርካታ የአውሮፓ የንግድ ኩባንያዎች የባህር ዳርቻዎች ምሽጎችን አቋቁመዋል። የምስራቅ ህንድ ካምፓኒ የባህር ቁጥጥር፣ ከፍተኛ ሀብቶች እና የላቀ ወታደራዊ ስልጠና እና ቴክኖሎጂ ወታደራዊ ጥንካሬውን እንዲያረጋግጥ እና የህንድ ልሂቃን ክፍል እንዲስብ አድርጎታል። እነዚህ ምክንያቶች ኩባንያው በ 1765 የቤንጋልን ክልል እንዲቆጣጠር እና ሌሎች የአውሮፓ ኩባንያዎችን ወደ ጎን እንዲተው ለመፍቀድ ወሳኝ ነበሩ። የቤንጋልን ሀብት የበለጠ ማግኘት እና የሰራዊቱ ጥንካሬ እና መጠን መጨመር በ 1820 ዎቹ ህንድ አብዛኛው ክፍል እንድትቀላቀል ወይም እንድትገዛ አስችሎታል። ህንድ ያኔ የተመረተ ምርትን ለረጅም ጊዜ ወደ ውጭ መላክ ቀርቶ በምትኩ ለብሪቲሽ ኢምፓየር በጥሬ ዕቃ ታቀርብ ነበር። ብዙ የታሪክ ተመራማሪዎች ይህንን የሕንድ የቅኝ ግዛት ዘመን መጀመሪያ አድርገው ይመለከቱታል። በዚህ ጊዜ፣ በእንግሊዝ ፓርላማ የኢኮኖሚ ኃይሉ በከፍተኛ ሁኔታ ተገድቦ እና በብቃት የብሪታንያ አስተዳደር ክንድ ሆኖ፣ ኩባንያው እንደ ትምህርት፣ ማህበራዊ ማሻሻያ እና ባህል ባሉ ኢኮኖሚያዊ ያልሆኑ መድረኮች በንቃት መግባት ጀመረ። ዘመናዊ ህንድ የታሪክ ተመራማሪዎች የሕንድ ዘመናዊ ዘመን ከ1848 እስከ 1885 ባለው ጊዜ ውስጥ እንደጀመረ አድርገው ይቆጥሩታል። በ1848 የሎርድ ዳልሁዚ የምስራቅ ህንድ ኩባንያ ገዥ ጄኔራል ሆኖ መሾሙ ለዘመናዊ መንግስት አስፈላጊ ለውጦችን ደረጃ አድርጓል። እነዚህም የሉዓላዊነትን ማጠናከር እና ማካለል፣ የህዝቡን ክትትል እና የዜጎችን ትምህርት ያካትታሉ። የቴክኖሎጂ ለውጦች-ከነሱ መካከል የባቡር መስመሮች፣ ቦዮች እና ቴሌግራፍ - በአውሮፓ ከገቡ ብዙም ሳይቆይ አስተዋውቀዋል። ሆኖም ከኩባንያው ጋር ያለው አለመስማማት በዚህ ጊዜ ውስጥ ጨመረ እና በ 1857 የህንድ ዓመፅን አስነሳ ። በተለያዩ ቂሞች እና አመለካከቶች ፣ ወራሪ የብሪታንያ መሰል ማህበራዊ ማሻሻያዎችን ፣ ከባድ የመሬት ታክስን እና የአንዳንድ ሀብታም የመሬት ባለቤቶችን እና መኳንንቶች ማጠቃለያ ፣ በህንድ ሰሜናዊ እና መካከለኛው አካባቢ ብዙ ክልሎችን አናወጠ እና የኩባንያውን አገዛዝ መሰረት አናጋው። በ1858 ዓመፁ ቢታፈንም የምስራቅ ህንድ ካምፓኒ እንዲፈርስ እና የህንድ ቀጥተኛ አስተዳደር በእንግሊዝ መንግስት እንዲመራ አድርጓል። አሃዳዊ መንግስት እና ቀስ በቀስ ግን የተገደበ የብሪታኒያ አይነት የፓርላማ ስርዓት በማወጅ፣ አዲሶቹ ገዥዎች መኳንንትን እና መሬት ላይ ያሉ ሰዎችን ከወደፊቱ ብጥብጥ ለመከላከል እንደ ፊውዳል ጥበቃ አድርገው ነበር። በቀጣዮቹ አሥርተ ዓመታት ውስጥ፣ የሕዝብ ሕይወት ቀስ በቀስ በመላው ሕንድ ታየ፣ በመጨረሻም በ 1885 የሕንድ ብሔራዊ ኮንግረስ ምስረታ ላይ ደርሷል። በ19ኛው ክፍለ ዘመን ሁለተኛ አጋማሽ ላይ የቴክኖሎጂው ጥድፊያ እና የግብርና ንግድ ሥራ በኢኮኖሚ ውድቀቶች የተስተዋለ ሲሆን ብዙ ትናንሽ ገበሬዎች በሩቅ ገበያዎች ፍላጎት ላይ ጥገኛ ሆነዋል። መጠነ ሰፊ የሆነ ረሃብ ጨምሯል፣ እና ምንም እንኳን የህንድ ግብር ከፋዮች የሚሸከሙት የመሠረተ ልማት ዝርጋታ አደጋዎች ቢኖሩም፣ ለህንዶች አነስተኛ የኢንዱስትሪ ሥራ አልተፈጠረም። የጨዋማ ውጤቶችም ነበሩ፡ የንግድ ሰብል በተለይም አዲስ በተሸፈነው ፑንጃብ ውስጥ ለውስጣዊ ፍጆታ የሚሆን የምግብ ምርት እንዲጨምር አድርጓል። የባቡር ኔትዎርክ ወሳኝ የሆነ የረሃብ እፎይታ አቅርቧል፣በተለይም የሸቀጦችን ማጓጓዝ ወጪን በመቀነሱ እና ገና በህንድ የተያዙ ኢንዱስትሪዎችን ረድቷል።ወደ አንድ ሚሊዮን የሚጠጉ ሕንዶች ያገለገሉበት ከአንደኛው የዓለም ጦርነት በኋላ አዲስ ጊዜ ተጀመረ። በብሪቲሽ ማሻሻያዎች ነገር ግን አፋኝ ህግ፣ በይበልጥ ጠንከር ባሉ የህንድ እራስን በራስ የማስተዳደር ጥሪዎች እና የትብብር-አልባ እንቅስቃሴ ጅምር ሲሆን ሞሃንዳስ ካራምቻንድ ጋንዲ መሪ እና ዘላቂ ምልክት ይሆናል። እ.ኤ.አ. በ 1930 ዎቹ ውስጥ ፣ ዘገምተኛ የሕግ ማሻሻያ በብሪቲሽ ተደነገገ ። በተካሄደው ምርጫ የህንድ ብሄራዊ ኮንግረስ ድሎችን አሸንፏል። የሚቀጥሉት አስርት አመታት በቀውሶች ተከባ ነበር፡ የህንድ በሁለተኛው የአለም ጦርነት ተሳትፎ፣ የኮንግረሱ የመጨረሻ የትብብር አላማ እና የሙስሊም ብሄርተኝነት መነሳት። ሁሉም በ1947 የነፃነት መምጣት ተዘግተዋል፣ነገር ግን ህንድ ወደ ሁለት ግዛቶች በመከፈሏ ህንድ እና ፓኪስታን። ህንድ እንደ ነጻ ሀገር ለመምሰል አስፈላጊ የሆነው እ.ኤ.አ. በ1950 የተጠናቀቀው ሕገ መንግሥት ዓለማዊ እና ዲሞክራሲያዊ ሪፐብሊክን ያቋቋመ ሕገ መንግሥት ነበር። የዜጎች ነፃነት፣ የነቃ ጠቅላይ ፍርድ ቤት እና ብዙ ነፃ ፕሬስ ያለው ዲሞክራሲያዊት ሆኖ ቆይቷል። እ.ኤ.አ. በ1990ዎቹ የጀመረው የኤኮኖሚ ሊበራላይዜሽን ትልቅ የከተማ መካከለኛ መደብ ፈጥሯል ፣ ህንድን በዓለም ፈጣን ኢኮኖሚ እያደጉ ካሉ ሀገራት ተርታ እንድትሰለፍ አድርጓታል ፣ እና ጂኦፖለቲካዊ ዝናዋን አሳድጋለች። የህንድ ፊልሞች፣ ሙዚቃ እና መንፈሳዊ ትምህርቶች በአለምአቀፍ ባህል ውስጥ ሚናቸው እየጨመረ ነው። ገና፣ ህንድ በገጠርም በከተማም የማይበገር በሚመስል ድህነት ነው የተቀረፀችው። በሃይማኖታዊ እና ጎሳ-ተኮር ጥቃት; በማኦኢስት አነሳሽነት ናክሳላይት ዓመፅ; እና በጃሙ እና ካሽሚር እና በሰሜን ምስራቅ ህንድ ውስጥ በመለያየት። ከቻይና እና ከፓኪስታን ጋር ያልተፈታ የግዛት ውዝግብ አላት። የሕንድ ቀጣይነት ያለው የዲሞክራሲ ነፃነቶች ከዓለም አዲስ አገሮች መካከል ልዩ ናቸው; ይሁን እንጂ ከቅርብ ጊዜ ወዲህ ያስመዘገበው ኢኮኖሚያዊ ስኬት፣ የተቸገረ ሕዝቧን ከችግር ነፃ ማድረግ ገና ሊደረስበት ያልቻለ ግብ ነው።	2,426	ህንድ፣ በይፋ የህንድ ሪፐብሊክ (ሂንዲ፡ ብሃራት ጋናራጃ)፣ በደቡብ እስያ የሚገኝ አገር ነው። በአካባቢው በሰባተኛ ደረጃ ላይ የምትገኝ፣ በሕዝብ ብዛት ሁለተኛዋ አገር፣ እና በዓለም ላይ በሕዝብ ብዛቷ ዲሞክራሲ ናት። በደቡብ በህንድ ውቅያኖስ፣ በደቡብ ምዕራብ የአረብ ባህር፣ በደቡብ ምስራቅ የቤንጋል የባህር ወሽመጥ የተከበበ ሲሆን በምዕራብ ከፓኪስታን ጋር የመሬት ድንበሮችን ይጋራል። ቻይና, ኔፓል እና ቡታን በሰሜን; እና ባንግላዴሽ እና ምያንማር በምስራቅ። በህንድ ውቅያኖስ ውስጥ ህንድ በስሪ ላንካ እና በማልዲቭስ አካባቢ ነው; የአንዳማን እና የኒኮባር ደሴቶች ከታይላንድ፣ ከማያንማር እና ከኢንዶኔዢያ ጋር የባህር ድንበር ይጋራሉ። የዘመናችን ሰዎች ከ55,000 ዓመታት በፊት ከአፍሪካ ወደ ህንድ ክፍለ አህጉር ደርሰዋል። የረዥም ጊዜ ሥራቸው፣ መጀመሪያ ላይ እንደ አዳኝ ሰብሳቢነት በተለያየ መልኩ፣ አካባቢውን በጣም የተለያየ አድርጎታል፣ በሰዎች የዘረመል ልዩነት ከአፍሪካ በመቀጠል። ከ9,000 ዓመታት በፊት በኢንዱስ ወንዝ ተፋሰስ ምዕራባዊ ዳርቻ ላይ የሰፈረ ሕይወት በክፍለ አህጉሩ ታየ፣ ቀስ በቀስ ወደ ኢንደስ ሸለቆ ሥልጣኔ በሦስተኛው ሺህ ዓመት ዓክልበ. በ1200 ዓ.ዓ.፣ ጥንታዊ የሳንስክሪት ዓይነት፣ ኢንዶ-አውሮፓዊ ቋንቋ፣ ከሰሜን ምዕራብ ወደ ህንድ ተሰራጭቶ፣ የሪግቬዳ ቋንቋ ሆኖ ተከፈተ፣ እና በህንድ ውስጥ የሂንዱይዝም ጎህ መጀመሩን መዝግቧል። የህንድ ድራቪዲያን ቋንቋዎች በሰሜናዊ እና ምዕራባዊ ክልሎች ተተክተዋል። እ.ኤ.አ. በ 400 ዓክልበ, በዘር መከፋፈል እና ማግለል በሂንዱይዝም ውስጥ ብቅ አለ, እና ቡዲዝም እና ጄኒዝም ከዘር ውርስ ጋር ያልተገናኙ ማህበራዊ ትዕዛዞችን አውጀዋል. ቀደምት የፖለቲካ ማጠናከሪያዎች በጋንጀስ ተፋሰስ ላይ የተመሰረቱትን የሞርያ እና የጉፕታ ኢምፓየር ሹራብ ፈጠሩ። የጋራ ዘመናቸው ሰፊ በሆነ የፈጠራ ችሎታ የታሸገ ነበር ነገር ግን የሴቶች ደረጃ እያሽቆለቆለ በመሄድ እና ያለመነካካትን ወደ የተደራጀ የእምነት ስርዓት መቀላቀልም ጭምር ነው። በደቡብ ህንድ የመካከለኛው መንግስታት የድራቪዲያን ቋንቋ ጽሑፎችን እና ሃይማኖታዊ ባህሎችን ወደ ደቡብ ምስራቅ እስያ መንግስታት ላከ።
2629	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8D%80%E1%8D%93	ፀፓ	ፀ ፁ ፂ ፃ ፄ ፅ ፆ ፀፓ በጥንታዊ አቡጊዳ አልነበረም። በከነዓን በአራማያ በዕብራይስጥ በሶርያም ፊደሎች አልተገኘም። በሣባ እና ዓረብኛ ግን ተመሳሳይ ፊደል "ዳድ" አለ። በአማርኛ አጻጻፍ ብዙ ጊዜ "ፀፓ" ከ"ጸደይ" (ጸ) ጋራ ሊለዋውጥ ይችላል። ቀድሞ ግን ድምጾቻቸው የተለያዩ ነበሩ። ታሪክ የፀፓ መነሻ ግልጽ አይደለም። ከቅድመ-ሴማዊ ጽሕፈት እንደ ሆነ ቢታስብም እስካሁን አልተገኝም። ለዚህም ምናልባት ተመሳሳይ የግብጽ ሀይሮግሊፍ "ሰሸር" ነበር። ﺽ (ዓረብኛ "ዳድ")	62	ፀ ፁ ፂ ፃ ፄ ፅ ፆ ፀፓ በጥንታዊ አቡጊዳ አልነበረም። በከነዓን በአራማያ በዕብራይስጥ በሶርያም ፊደሎች አልተገኘም። በሣባ እና ዓረብኛ ግን ተመሳሳይ ፊደል "ዳድ" አለ።
2634	https://am.wikipedia.org/wiki/%C2%AB%E1%8B%A81812%20%E1%88%98%E1%89%85%E1%8B%B5%E1%88%9D%C2%BB	«የ1812 መቅድም»	«የ1812 መቅድም» ለኦፔራ ጓድ በፕዮትር ኢልዪች ቻይኮቭስኪ የተጻፈ ሙዚቃ ነው። ፈረንሳዮች በ1804 ዓ.ም. (1812 እ.ኤ.አ.) ወደ ሩሲያ በወረሩበት ወቅት የናፖሊዎን ሠራዊት ድል ስለሆነ ሙዚቃው ለጦርነቱ መታሠቢያ እንዲሆን ተጻፈ። ሙዚቃው በተለይ የሚታወቅበት የመድፍ ትኩስ ቅድም ተከተል በውስጡ ሊሰማ ስለሚችል ነው። አንዳንዴም የሙዚቃ ጓድ ሲያጫውተው በዕውነተኛ መድፍ ነው የሚደረገው። ምንም እንኳን በ1804 (1812) በአሜሪካ እና በእንግሊዝ መካከል ስለ ተዋገው ጦርነት ሙዚቃው አንዳችም ግንኙነት ባይኖረውም፣ በዩናይትድ ስቴት ውስጥ ብዙ ጊዜ እንደ አርበኞች ሙዚቃ ተቆጥሮ ይሰማል። ዘፈኖች	73	«የ1812 መቅድም» ለኦፔራ ጓድ በፕዮትር ኢልዪች ቻይኮቭስኪ የተጻፈ ሙዚቃ ነው። ፈረንሳዮች በ1804 ዓ.ም. (1812 እ.ኤ.አ.) ወደ ሩሲያ በወረሩበት ወቅት የናፖሊዎን ሠራዊት ድል ስለሆነ ሙዚቃው ለጦርነቱ መታሠቢያ እንዲሆን ተጻፈ። ሙዚቃው በተለይ የሚታወቅበት የመድፍ ትኩስ ቅድም ተከተል በውስጡ ሊሰማ ስለሚችል ነው። አንዳንዴም የሙዚቃ ጓድ ሲያጫውተው በዕውነተኛ መድፍ ነው የሚደረገው። ምንም እንኳን በ1804 (1812) በአሜሪካ እና በእንግሊዝ መካከል ስለ ተዋገው ጦርነት ሙዚቃው አንዳችም ግንኙነት ባይኖረውም፣ በዩናይትድ ስቴት ውስጥ ብዙ ጊዜ እንደ አርበኞች ሙዚቃ ተቆጥሮ ይሰማል።
2643	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%B5%E1%89%B3%E1%8A%95%E1%8D%8E%E1%88%AD%E1%8B%B5%20%E1%8B%A9%E1%8A%92%E1%89%A8%E1%88%AD%E1%88%B5%E1%89%B2	ስታንፎርድ ዩኒቨርስቲ	የሌላንድ ስታንፎርድ ጁኒየር ዩኒቨርስቲ (Leland Stanford Junior University) (በቀላሉ ስታንፎርድ ዩኒቨርስቲ ተብሎ የሚታወቅ) በስታንፎርድ ካሊፎርኒያ ዩናይትድ ስቴትስ የሚገኝ ዩኒቬርሲቴ ነው። በ1884 ዓ.ም. ተከፈተ። ዩኒቨርሲቲዎች ካሊፎርኒያ	25	የሌላንድ ስታንፎርድ ጁኒየር ዩኒቨርስቲ (Leland Stanford Junior University) (በቀላሉ ስታንፎርድ ዩኒቨርስቲ ተብሎ የሚታወቅ) በስታንፎርድ ካሊፎርኒያ ዩናይትድ ስቴትስ የሚገኝ ዩኒቬርሲቴ ነው። በ1884 ዓ.ም. ተከፈተ።
2645	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A81773%20%E1%8B%93.%E1%88%9D.%20%E1%89%B3%E1%88%8B%E1%89%85%20%E1%8A%A0%E1%8B%8D%E1%88%8E%20%E1%8A%90%E1%8D%8B%E1%88%B5	የ1773 ዓ.ም. ታላቅ አውሎ ነፋስ	የ1773 ዓ.ም. ታላቅ አውሎ ነፋስ ከሰው ልጅ ታሪክ ሁሉ ታላቁ አውሎ ንፋስ ነበር። ከጥቅምት 2 ቀን 1773 ዓ.ም. (10 October 1780 እ.ኤ.አ). ጀምሮ እስከ ጥቅምት 8 (October 16) ድረስ፣ መውጁ በማርቲኒክና በባርባዶስ ደሴቶች ላይ ሲጎርፍ 22,000 የሚያሕሉ ሰዎች ጠፍተዋል። ታሪክ	40	የ1773 ዓ.ም. ታላቅ አውሎ ነፋስ ከሰው ልጅ ታሪክ ሁሉ ታላቁ አውሎ ንፋስ ነበር። ከጥቅምት 2 ቀን 1773 ዓ.ም. (10 October 1780 እ.ኤ.አ). ጀምሮ እስከ ጥቅምት 8 (October 16) ድረስ፣ መውጁ በማርቲኒክና በባርባዶስ ደሴቶች ላይ ሲጎርፍ 22,000 የሚያሕሉ ሰዎች ጠፍተዋል።
2655	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%8A%A5%E1%8A%95%E1%8C%8D%E1%88%8A%E1%8B%9D-%E1%8B%9B%E1%8A%95%E1%8B%9A%E1%89%A3%E1%88%AD%20%E1%8C%A6%E1%88%AD%E1%8A%90%E1%89%B5	የእንግሊዝ-ዛንዚባር ጦርነት	የእንግሊዝ-ዛንዚባር ጦርነት በእንግሊዝ አገርና በዛንዚባር መካከል በነሐሴ ፳፪ ቀን ፲፰፻፹፰ ዓ.ም. የተደረገ ውግያ ነው። ጦርነቱ ከ 06:02 እስከ 06:40 ማለትም በ38 ደቂቃ ውስጥ በመፈጸሙ ከታሪክ መዝገብ ሁሉ አጭሩ ጦርነት ነው። የአፍሪካ ታሪክ ጦርነት ዩናይትድ ኪንግደም	35	የእንግሊዝ-ዛንዚባር ጦርነት በእንግሊዝ አገርና በዛንዚባር መካከል በነሐሴ ፳፪ ቀን ፲፰፻፹፰ ዓ.ም. የተደረገ ውግያ ነው። ጦርነቱ ከ 06:02 እስከ 06:40 ማለትም በ38 ደቂቃ ውስጥ በመፈጸሙ ከታሪክ መዝገብ ሁሉ አጭሩ ጦርነት ነው።
2709	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A0%E1%88%9E%E1%88%AB	አሞራ	አሞራ መንገድ ጠራጊ ወፍ በተለይ የአውሬ በድን የሚበላ ነው። አሞራዎች በማናቸውም አህጉር ላይ ሲገኙ በአንታርክቲካ ወይም በፓሲፊክ ደሴቶች ላይ ግን አይገኙም። ከአሞሮች ብዙዎቹ ከላባ መላጣ የሆነ ራስ ይኖራቸዋል። ምክንያቱ ባለ-ላባ ራስ በየጊዜ በደም ተቀብቶ ለማጽዳት ያስቸግረው እንደ ነበር ይመስላል። ከዚያ በላይ በወንዝ ውስጥ በቀላሉ ለማጽዳት ያስችለዋል። አሞራዎች በ2 ክፍሎች ይገኛሉ። በአፍሪካ በእስያና በአውሮፓ የሚገኘው አሞራ ወገን ከጭላት፣ ንሥር፣ ጭልፊት፣ ጥምብ አንሣ ጋር በጭላት አስተኔ ውስጥ ይከተታል። በድን ለማግኘት የሚቻላቸው በማየት ብቻ ነው። በአዲስ አለም (አሜሪካዎች) የሚገኙት አሞሮች ሌላ ወገን ናቸው። እነሱ መብል የሚያገኙ በማሽተት ነው። የዱር አራዊት አዕዋፍ	88	አሞራ መንገድ ጠራጊ ወፍ በተለይ የአውሬ በድን የሚበላ ነው። አሞራዎች በማናቸውም አህጉር ላይ ሲገኙ በአንታርክቲካ ወይም በፓሲፊክ ደሴቶች ላይ ግን አይገኙም። ከአሞሮች ብዙዎቹ ከላባ መላጣ የሆነ ራስ ይኖራቸዋል። ምክንያቱ ባለ-ላባ ራስ በየጊዜ በደም ተቀብቶ ለማጽዳት ያስቸግረው እንደ ነበር ይመስላል። ከዚያ በላይ በወንዝ ውስጥ በቀላሉ ለማጽዳት ያስችለዋል።
2714	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%8D%95%E1%88%AE%E1%8C%8D%E1%88%AB%E1%88%9D%20%E1%89%8B%E1%8A%95%E1%89%8B	የፕሮግራም ቋንቋ	(ደግሞ ኮምፒዩተር ይዩ።) እቃ አዘል ቋንቋ ሲ++ (C++) ጃቫ (java) ስሞልቶክ (smalltalk) የተደረጀ ቋንቋ አሴምብሊ (Assembly) ባሲክ (basic) ሲ (C) ፓይተን (Python) ኮምፒዩተር	23	(ደግሞ ኮምፒዩተር ይዩ።) አሴምብሊ (Assembly) ባሲክ (basic) ሲ (C) ፓይተን (Python)
2720	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%AE%E1%88%AA%E1%8B%AD%E1%8A%9B	ኮሪይኛ	ኮሪይኛ (한국어 / 韓國語 / ሃን ጉክ ኧ) የኮርያ (ስሜንና ደቡብ) መደበኛ ቋንቋ ነው። ኮሪይኛ ሷዴሽ ዝርዝር የኮሪይኛ ፊደል ተናባቢዎች 가 (ጋ) 나 (ና) 다 (ዳ) 라 (ራ) (ላ) 마 (ማ) 바 (ባ) 사 (ሳ) 아 (ዓ) (ንጋ) 자 (ጃ) 차 (ቻ) 카 (ካ) 타 (ታ) 파 (ፓ) 하 (ሃ) አናባቢዎች 아 (ኣ) 야 (ያ) 어 (አ) 여 (የ) 오 (ኦ) 요 (ዮ) 우 (ኡ) 유 (ዩ) 으 (እ) 이 (ኢ) ዘይቤዎች 안녕! (ኣን ኘንግ!) = ሰላም! 안녕하세요! (ኣን ኘንግ ሃ ሴ ዮ!) = ሰላምታ! 안녕하십니까! (ኣን ኘንግ ሃ ሲፕ ኒ ካ?) = ሰላምታ! 감사합니다. (ጋም ሳ ሃፕ ኒ ዳ) = አመሰግናለሁ 고맙습니다. (ጎ ማፕ ስፕ ኒ ዳ) = አመሰግናለሁ 예. (ዬ) = አዎ 네. (ኔ) = አዎ 아니오. (ኣኒኦ) = አይደለም 안녕히 가세요. (ኣን ኘንግ ሂ ጋ ሴ ዮ) = ደህና ይሁኑ! 안녕히 계세요 (አን ኘንግ ሂ ግዬ ሴ ዮ) = ደህና ይሁኑ! 미안합니다. (ሚ ኣን ሃፕ ኒ ዳ) = ይቅርታ 미안해요. (ሚ ኣን ሄ ዮ) = ይቅርታ 죄송합니다. (ጅፄ ሶንግ ሃፕ ኒ ዳ) = ይቅርታ 천만에요. (ቸን ማን ኤ ዮ) = ችግር የለም 축하합니다! (ቹክ ሃ ሃፕ ኒ ዳ!) = ጎበዝ! 생선, 물고기 (ሴንግ ሰን፥ ሙል ጎ ጊ) = ዓሣ 나무 (ናሙ) = ዛፍ 물 (ሙል) = ውኃ 불 (ቡል) = እሳት 전기 (ቸን ጊ) = ነጎድጓድ 쌀 (ሣል) = ሩዝ 도시 (ዶሲ) = ከታማ 저녁 (ቸ ኘክ) = ማታ 사랑 (ሳ ሪንግ) = ፍቅር 사랑합니다. (ሳ ሪንግ ሃፕ ኒ ዳ) = እወዶታለሁ 남자 (ናም ቻ) = ሰው 여자 (የ ቻ) = ሴት 월요일 (月曜日 ; ፀርዮኢል) = ሰኞ 화요일 (火曜日 ; ሗዮኢል) = ማክሰኞ 수요일 (水曜日 ; ሱዮኢል) = ሮብ 목요일 (木曜日 ; ሞክዮኢል) = ሐሙስ 금요일 (金曜日 ; ግምዮኢል) = ዓርብ 토요일 (土曜日 ; ቶዮኢል) = ቅዳሜ 일요일 (日曜日 ; ኢርዮኢል) = እሑድ 하루 / 일일 / 1일 (ሃሩ / ኢሪል) = አንድ ቀን . 일년 / 1년 (ኢል ኘን) = አንድ አመት 삼년 / 3년 (ሳም ኘን) = ሶስት አመታት 십년 / 10년 (ሲብ ኘን) = 10 አመታት 백년 / 100년 (ቤክ ኘን) = 100 አመታት 천년 / 1000년 (ቸን ኘን) = 1000 አመታት 1/ 일/ 하나 (ኢል / ሃና) = አንድ 2/ 이/ 둘/ 두 (ኢ / ዱል / ዱ) = ሁለት 3/ 삼/ 셋/ 석 (ሳም / ሴት / ሰክ) = ሶስት 4/ 사/ 넷 / 넉 (Sa / Net / Neok) = አራት 5/ 오/ 다섯 (о / Da seot) = አምስት 6/ 육/ 여섯 (Yuk / Yeo seot) = ስድስት 7/ 칠/ 일곱 (Chil / Ilgob) = ሰባት 8/ 팔/ 여덟 (Pal / Yeo deolb) = ስምንት 9/ 구/ 아홉 (Gu / Ahob) = ዘጠኝ 10/ 십/ 열 (Siv/Yeol) = አሥር 11/ 십일/ 열하나 (Sib il / Yeol Ha Na) = አሥር አንድ 12/ 십이/ 열둘 (Sib i / Yeol Dul) = አሥር ሁለት 13/ 십삼/ 열셋 (Sib Sam / Yeol Set) = አሥር ሶስት 14/ 십사/ 열넷 (Sib Sa / Yeol Net) = አሥር አራት 15/ 십오/ 열다섯 (Sib O / Yeol Da Seot) = አሥር አምስት 16/ 십육/ 열여섯 (Sib Yuk / Yeol Yeo Seot) = sixteen 17/ 십칠/ 열일곱 (Sib Chil / Yeol il gob) = seventeen 18/ 십팔/ 열여덟 (Sib Pal / Yeol Yeo Deolb) = eighteen 19/ 십구/ 열아홉 (Sib Gu / Yeol A Hob) = nineteen 20/ 이십/ 스물 (i Sib / S Mul) = Twenty 21/ 이십일/ 스물하나 (i Sib il / S Mul ha na) = Twenty one 30/ 삼십/ 서른 (Sam Sib / Seo Reun) = thirty 40/ 사십/ 마흔 (Sa Sib / Ma Heun) = Forty. 50/ 오십/ 쉰 (O Sib / Sheen) = Fifty. 60/ 육십/ 예순 (Yuk Sib / Yesun) = Sixty. 70/ 칠십/ (Chil sib / ) = Seventy 80/ 팔십/ 여든 (Pal Sib / Yeo Deun) = Eighty 90/ 구십/ 아흔 (Gu Sib / A Heun)= Ninety. 100/ 백/ 온 (በክ / ኦን) = መቶ 101/ 백일 (በክ ኢል) መቶ አንድ 110/ 백십 (በክ ሲብ) መቶ አስር 111/ 백십일 (በክ ሲብ ኢል) መቶ አስር አንድ 1, 000 /천 /즈믄 (ቾን / ስው ምውን) = ሺህ 1, 001 / 천일 (Cheon il) 1, 010 / 천십 (Cheon Sib) 1, 100 / 천백 (Cheon Baek) 1, 111 / 천백십일 (Cheon Baek Siv il) 10, 000 / 만 (Maan) / 일만 (il Maan) 10, 001 / 만일 (Maan il) / 일만일 (il Maan il) 11, 000 / 만천 (Maan Cheon) / 만일천 (Maan il Cheon) 100, 000 / 십만 (Sib Maan) 1, 000, 000 / 백만 (Baek Maan) / 일백만 (il Baek Maan) 10, 000, 000 / 천만 (Cheon Maan) / 일천만 (il Cheon Maan) 100, 000, 000 / 억 (Eok) / 일억 (Il Eok) 1, 000, 000, 000, 000 / 조 (Jo) / 일조 (il jo) 10, 000, 000, 000, 000, 000 / 경 (Kyeong) / 일경 (i Kyeong) 1992년/1992年 (Cheon Gu Baek i Sib i Nyeon) 누구 (Nu gu) = ማን 사람 (Sa ram) = የሰው ልጅ 친구들 (Chin gu deul) = ጓደኛ 군대 (Gun Dae), 군사 (Gun sa) = ወታደር 독일어 (Dok il eo), 게르만 (German) = ጀርመንኛ (도이치[Do i Chi)] 프랑스어 (France eo) = ፈረንሳይኛ (프랑셰즈) 영어 (Yeong eo) = እንግሊዝኛ / 잉글리시(Ing geul Ri Si) 다리 (Da ri) = ድልድይ 기차 (Gi Cha) = ባቡር 철교 (Cheol Gyo) = የባቡር መንገድ 러시아 (Reo si a) / 노서아 (No seo a) / 아라사 (A Ra Sa) = ሩሲያ / 모스크바 (Mo s K Ba) = መስኮብ 미국 (Mi Guk) / 아메리카합중국 (America Hab jung guk) = USA / አሜሪካ 일본 (il Bon) = ጃፓን. 도쿄 / 동경[東京] (Do kyo / Dong Kyeong) = ቶክዮ 중국 (Jung kuk) = ቻይና. 베이징 / 북경[北京] (Beijing / Buk Kyeong) = በይጂንግ 모로코 (Mo ro Ko) = ሞሮኮ. 라바트 (Ra ba t) = ራባት 사우디아라비아 ሳዑዲ ዓረቢያ 리야드 (Ri ya d) = ሪያድ 대한민국 (Dae han Min guk) / 한국 (Han guk) = ደቡብ ኮርያ 서울 (Seo ul) = Seoul 독도 (Dok ko) = Dokko Island 조선민주주의인민공화국 (Jo seon Min ju ju e in min gong hwa gook) / 북한 (Buk han) = ስሜን ኮርያ 평양 (Pyeong yang) = Pyeongyang 수도 (Su do) / 특별시 (Teuk Byeol Si) = metropolitan City (서울특별시 (Seoul Yeuk Byeol Si) = Seoul metropolitan City 고기 (Go gi) = ሥጋ 별 (Byeol) = ኮከብ 설탕 (Seol Tang) = ስኳር 민주주의 (Min ju ju e) = ዲሞክራሲ 공산주의 (Gong san ju e) / 빨갱이 (Bbal gaeng i) = ኮሙኒስት 대한민국 만세! (Dae Han Min Guk Manse!) = ኮርያ ለዘላለም! 에티오피아 만세 ! (Ethiopia Manse!) = ኢትዮጵያ ለዘላለም! 나는 평화를 사랑하죠. (Na Neun Pyeong Hwa Reul Sa rang ha Jyo) = እኔ ሰላም እወዳለሁ ታሪክ የውጭ መያያዣዎች ቋንቋዎች ኮሪያ	1,082	ኮሪይኛ (한국어 / 韓國語 / ሃን ጉክ ኧ) የኮርያ (ስሜንና ደቡብ) መደበኛ ቋንቋ ነው። ተናባቢዎች 가 (ጋ) 나 (ና) 다 (ዳ) 라 (ራ) (ላ) 마 (ማ) 바 (ባ) 사 (ሳ) 아 (ዓ) (ንጋ) 자 (ጃ) 차 (ቻ) 카 (ካ) 타 (ታ) 파 (ፓ) 하 (ሃ)
2733	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%8C%E1%88%B6%E1%89%B6	ሌሶቶ	ሌሶቶ (ሶጦኛ፦ /ልሱቱ/) በደቡብ አፍሪቃ የምትገኝ ሀገር ስትሆን ከደቡብ አፍሪካ ጋር ድንበር አላት። ታሪከ የመጀመሪያዎቹ የሌሶቶ ነዋሪዎች የኮይሳን አዳኞች ሲሆኑ በባንቱ ፍልሰቶች ጊዜ የተለያዩ ባንቱ በሚናገሩ ጎሳዎች ባብዛኛው ተተክተዋል። ሌሶቶ አንድ ሀገር የሆነችው በ1822 እ.ኤ.አ. በሞሹሹ 1ኛ ስር ነው። ደቡባዊ አፍሪቃ	41	ሌሶቶ (ሶጦኛ፦ /ልሱቱ/) በደቡብ አፍሪቃ የምትገኝ ሀገር ስትሆን ከደቡብ አፍሪካ ጋር ድንበር አላት። ታሪከ የመጀመሪያዎቹ የሌሶቶ ነዋሪዎች የኮይሳን አዳኞች ሲሆኑ በባንቱ ፍልሰቶች ጊዜ የተለያዩ ባንቱ በሚናገሩ ጎሳዎች ባብዛኛው ተተክተዋል። ሌሶቶ አንድ ሀገር የሆነችው በ1822 እ.ኤ.አ. በሞሹሹ 1ኛ ስር ነው።
2742	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%95%E1%8C%89%E1%88%B5%20%E1%8D%8B%E1%88%85%E1%8B%B5	ንጉስ ፋህድ	ፋህድ ቢን አብዱል አዚዝ አል-ሳውድ (አረብኛ:فهد بن عبد العزيز آل سعود) የሳውዲ አረቢያ ንጉስ እና ጠቅላይ ሚኒስትር ነበሩ። መሪዎች ሳዑዲ አረቢያ	21	ፋህድ ቢን አብዱል አዚዝ አል-ሳውድ (አረብኛ:فهد بن عبد العزيز آل سعود) የሳውዲ አረቢያ ንጉስ እና ጠቅላይ ሚኒስትር ነበሩ።
2748	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%8A%A2%E1%89%B5%E1%8B%AE%E1%8C%B5%E1%8B%AB%20%E1%88%B0%E1%8A%95%E1%8B%B0%E1%89%85%20%E1%8B%93%E1%88%8B%E1%88%9B	የኢትዮጵያ ሰንደቅ ዓላማ	ኢትዮጵያ ሰንደቅ አላማ በአገሪቱ ውስጥ አለ የኢትዮጵያ ሰንደቅ ዓላማ አረንጓዴ፤ ቢጫና ቀይ እንዲሁም ሰማያዊ ኮከብ ቀለማት ናቸው። ምሳሌያቸውም አረንጓዴው ተስፋ፣ ልምላሜና ሀብት፤ ብጫው ፣ አበባና ፍሬ፤ ቀዩ ፣ መሥዋዕትነትና ጀግንነት ሰማያዊ ኮከብ የሰዎች እኩልነትን የሚያመለክት ነወ ታሪክ የኢትዮጵያ ስንደቅ ዓላማ ኣረንጓዴ ቢጫና ቀይ ነው። ኣረንጓድዌውም ደማቅ ሲሆን ኣንዳንድ ገዥዎች ሌሎች ነገሮች በተለይ መካክሉ ላይ ጨማምረውበታል። M የውጭ መያያዣዎች ይዩ ኢትዮጵያ የአለም ባንዲራዎች ሰንደቅ ዓላማ ኢትዮጵያ ሰንደቅዓላማ	66	ኢትዮጵያ ሰንደቅ አላማ በአገሪቱ ውስጥ አለ የኢትዮጵያ ሰንደቅ ዓላማ አረንጓዴ፤ ቢጫና ቀይ እንዲሁም ሰማያዊ ኮከብ ቀለማት ናቸው። ምሳሌያቸውም አረንጓዴው ተስፋ፣ ልምላሜና ሀብት፤ ብጫው ፣ አበባና ፍሬ፤ ቀዩ ፣ መሥዋዕትነትና ጀግንነት ሰማያዊ ኮከብ የሰዎች እኩልነትን የሚያመለክት ነወ
2750	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%89%A5%E1%88%84%E1%88%AB%E1%8B%8A%20%E1%8A%A0%E1%88%AD%E1%88%9B	ብሄራዊ አርማ	ብሄራዊ አርማ በመጀመርያ በጋሻ ላይ የተሳለ ምልክት ነበር። ዛሬ አብዛኛው አገር ወይም መንግሥት የራሱን ብሄራዊ አርማ አለው። ብሄራዊ አርማ	19	ብሄራዊ አርማ በመጀመርያ በጋሻ ላይ የተሳለ ምልክት ነበር። ዛሬ አብዛኛው አገር ወይም መንግሥት የራሱን ብሄራዊ አርማ አለው።
2751	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%8A%A2%E1%89%B5%E1%8B%AE%E1%8C%B5%E1%8B%AB%20%E1%89%A5%E1%88%84%E1%88%AB%E1%8B%8A%20%E1%8A%A0%E1%88%AD%E1%88%9B	የኢትዮጵያ ብሄራዊ አርማ	የኢትዮጵያ ብሄራዊ አርማ ዛሬ ባለ 5 ጮራ ቢጫ ኮከብ ነው። ይህ አርማ የተቀየረው ኢህአዴግ ስልጣን ከያዘ በሃላ ነው። ከዚህ በፊት ለረጅም ጊዜ የነበረው ብሄራዊ አርማ ከላይ አረንጓዴ ከማህከል ደግሞ ቢጫ ከታች ደግሞ ቀይ ነበር። በመቀየሩም ብዙው የአገሪቱ ዜጎች ደስተኛ አይደሉም። ኢትዮጵያ ብሄራዊ አርማ	43	የኢትዮጵያ ብሄራዊ አርማ ዛሬ ባለ 5 ጮራ ቢጫ ኮከብ ነው። ይህ አርማ የተቀየረው ኢህአዴግ ስልጣን ከያዘ በሃላ ነው። ከዚህ በፊት ለረጅም ጊዜ የነበረው ብሄራዊ አርማ ከላይ አረንጓዴ ከማህከል ደግሞ ቢጫ ከታች ደግሞ ቀይ ነበር። በመቀየሩም ብዙው የአገሪቱ ዜጎች ደስተኛ አይደሉም። ኢትዮጵያ ብሄራዊ አርማ
2753	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A0%E1%88%9B%E1%88%AD%E1%8A%9B	አማርኛ	አማርኛ ፡ የኢትዮጵያ ፡ መደበኛ ፡ ቋንቋ ፡ ነው ። ከሴማዊ ፡ ቋንቋዎች ፡ እንደ ፡ ዕብራይስጥ ፡ ወይም ፡ ዓረብኛ ፡ አንዱ ፡ ነው። በአፍሪካ ፡ ውስጥ ፡ ደግሞ ፡ ከምዕራብ ፡ አፍሪካው ፡ ሐውሳና ፡ ከምሥራቅ ፡ አፍሪካው ፡ ስዋሂሊ ፡ ቀጥሎ ፡ 3ኛውን ፡ ቦታ ፡ የያዘ ፡ ነው። እንዲያውም ፡ 85.6 ፡ ሚሊዮን ፡ ያህል ፡ ተናጋሪዎች ፡ እያሉት ፣ አማርኛ ፡ ከአረብኛ ፡ ቀጥሎ ፡ ትልቁ ፡ ሴማዊ ፡ ቋንቋ ፡ ነው። የሚጻፈውም ፡ በአማርኛ ፡ ፊደል ፡ ነው። አማርኛ ፡ ከዓረብኛና ፡ ከዕብራይስጥ ፡ ያለው ፡ መሰረታዊ ፡ ልዩነት ፡ እንደ ፡ ላቲን ፡ ከግራ ፡ ወደ ፡ ቀኝ ፡ መጻፉ ፡ ነው። የሐማራ * ግዛት ፡ ተብሎ ፡ የሚታወቀው ፡ ቦታ ፡ በአሁኑ ፡ መካከለኛና ፡ ደቡብ ፡ ወሎ ፡ ይገኝ ፡ እንደነበር ፡ በታሪክ ፡ ይጠቀሳል። ከክርስቶስ ፡ ልደት ፡ በፊት ፡ ከ200 - 130 ዓ.ዓ. ፡ የነበረው ፡ አጋታርከስ ፡ ስለ ፡ ቀይ ፡ ባህር ፡ እና ፡ አካባቢው ፡ ሲጽፍ ፣ ትሮጎዶላይት ፡ ያላቸው ፡ ሕዝቦች – τής Kαμάρ λέξιςα (የካማራ Camàra ቋንቋ) ወይንም ፡ Kαμάρα λέξιςα (ካማራ Camàra ቋንቋ) ይናገሩ ፡ እንደነበር ፡ ዘግቧል። ከዚህ ተነስተው ፡ የተለያዩ ፡ ታሪክ ፡ አጥኝዎች ፡ የአጋታርከስ ፡ ካማራ ፡ ቋንቋ ፡ የአሁኑ ፡ አማርኛ በወር የቋንቋ አባሪና ፡ ወላጅ ፡ እንደሆነ ፡ ያስረዳሉ። ትክክለኛው ፡ አማርኛ ፡ አንዳንዴ ፡ «የንጉሥ ፡ ቋንቋ» ፡ ወይም ፡ ደግሞ ፡ «ልሳነ-ንጉሥ» በመሰየም ፡ ታወቋል። አማርኛ ፡ ልሳነ-ንጉሥ ፡ የሆነው ፡ በ1272 ዓ.ም. ከዛጔ ሥርወ መንግሥት ፡ በኋላ ፡ አጼ ፡ ይኩኖ ፡ አምላክ ፡ ሰሎሞናዊውን ፡ ሥርወ-መንግሥት ፡ መልሶ ፡ ሲያቋቁም ፡ ነበር። አማርኛ ፡ ልሳነ-ጽሑፍ ፡ መሆን ፡ የጀመረው ፡ በ14ኛው ፡ ክፍለ ፡ ዘመን ፡ ላይ ፡ ሲሆን ፡ ይህንንም ፡ ያደረገው ፡ ሁሉንም ፡ የግዕዝ ፡ ፈደላትን ፡ በመውሰድና ፡ 6 ፡ አዳዲስ ፡ የላንቃ ፡ ፊደላትን ፡ (ማለትም ሸ ፣ ቸ ፣ ኘ ፣ ዠ ፣ ጀ ፣ ጨ) እና ፡ ኸን ፡ በመጨመር ፡ ነበር። ነገር ፡ ግን ፡ በጽሑፍ ፡ ይበልጥ ፡ መስፋፋት ፡ የጀመረው ፡ ከአጼ ፡ ቴዎድሮስ ፡ ጀምሮ ፡ ሲሆን ፡ ለእዚህም ፡ በተለይ ፡ አስተዋጽኦ ፡ ያደረገው ፡ ጸሐፊያቸው ፡ ደብተራ ፡ ዘነብ ፡ ነበር። አማርኛ ፡ በተለይ ፡ የተስፋፋው ፡ የዳግማዊ ፡ አጼ ፡ ምኒሊክን ፡ የግዛት ፡ ማስፋፋት ፡ ዘመቻ ፡ ተከትሎና ፡ እንዲሁም ፡ ዘመናዊ ፡ ትምህርት ፡ ኢትዮጵያ ፡ ውስጥ ፡ ከተጀመረ ፡ በኋላ ፡ ነበር። አማርኛ ለብዙ ዘመናት በእጅ ሲጻፍ ቆይቶ በ፲፱፻ ዓ.ም. ገደማ በማተሚያ መሣሪያ ሊከተብ ችሏል። የግዕዝን ፊደል በዶ/ር ኣበራ ሞላ ፈጠራ ወደ ኮምፕዩተር ገብቶ ከ፲፱፻፹ ዓ. ም. ወዲህ በኮምፕዩተር መጠቀም ከመቻሉም ሌላ በዩኒኮድ ዕውቅና ኣግኝቷል። ይህ የተስፋፋ ገጽም የቀረበው በእዚሁ ሥርዓት ሲሆን በቋንቋው የተጻፉ መረጃዎች ቊጥሮች እያደጉ ነው። የዓማርኛ ፊደልና ቋንቋም ዕውቅና እያደገ ስለመጣ በእጅ ስልኮችም በሚገባ ሥራ ላይ እየዋለ ነው። ኣፕል የቋንቋ ገበታዎቹን ሌሎችም እንዲጠቀሙበት በ፳፻፯ ዓ. ም. ስለከፈተ ዓማርኛን እንደሌሎች የዓለም ባለፊደል ቋንቋዎች መርጦ መጠቀም ተችሏል። በ፳፻፰ ዓ. ም. ግዕዝ የመጀመሪያን የኣሜሪካ የባለቤትነት መታወቂያ (ፓተንት) ኣግኝቷል። ይህም የሆነው በየካቲት 10 ቀን 2008 ዓ.ም. አማርኛ ወደ ማናቸውም ሌላ ቋንቋ በኮምፒውተር በቀላሉ ወደሚተረጎሙት ቋንቋዎች ገብታለች። ሆኖም የትርጉሙ ጥራት ከፍ ያለ ሳይሆን ስኅተቶች የተሞላበት ሆኖ ቀርቷል። ትንተና በሷዴሽ ዝርዝር 207 ተራ ቃላት ውስጥ 28 ቃላት ወይም 13.5% ከግዕዙ በምንም አይለዩም (አንተ፣ እንስሳ፣ ዓሣ፣ ፍሬ፣ ሥጋ፣ ደም፣ ዐይን፣ አፍ፣ እግር፣ ክንፍ፣ ልብ፣ ነከሰ፣ ሞተ፣ ቆመ፣ ዞረ፣ አሠረ፣ ፀሐይ፣ ኮከብ፣ ባሕር፣ ደመና፣ ሰማይ፣ ነፋስ፣ ጢስ፣ እሳት፣ ሌሊት፣ ዓመት፣ ክብ፣ ስም።) 77 ወይም 37% ከግዕዙ ቃላት በቀጥታ የተደረጁ ናቸው (እኔ፣ እኛ፣ እናንተ፣ ማን፣ ምን፣ የት፣ መቼ፣ ሁሉ፣ ብዙ፣ አንድ፣ ሁለት፣ ሦስት፣ አራት፣ አምስት፣ ረጅም፣ ከባድ፣ ትንሽ፣ አጭር፣ ጠባብ፣ ቀጭን፣ ሴት፣ ሰው፣ ልጅ፣ ሚስት፣ አባት፣ ወፍ፣ ቅማል፣ ዘር፣ ቅጠል፣ ሥር፣ ልጥ፣ ሣር፣ አጥንት፣ ስብ፣ እንቁላል፣ ቀንድ፣ ጸጉር፣ ራስ፣ ጥፍር፣ እጅ፣ ጉበት፣ ጠጣ፣ በላ፣ ጠባ፣ ነፋ፣ ተነፈሰ፣ ሳቀ፣ አየ፣ ሰማ፣ አሠበ፣ ፈራ፣ ገደለ፣ ቈረጠ፣ መጣ፣ ወደቀ፣ ያዘ፣ ጨመቀ፣ አጠበ፣ ሳበ፣ ገፋ፣ ጣለ፣ ሰፋ፣ አለ፣ አበጠ፣ ዝናብ፣ ጨው፣ ጉም፣ አመዳይ፣ አመድ፣ ቀይ፣ ሙቅ፣ ሙሉ፣ አዲስ፣ አሮጌ፣ እርጥብ፣ ቅርብ፣ ሩቅ።) በዝርዝሩ ከተረፉት ግማሽ ቃላት፣ ብዙዎች ከሌሎች የግዕዝ ሥሮች በሌላ መንገድ መጡ፣ ለምሳሌ «እርሱ» በግዕዝ «ውእቱ» ፈንታ፣ ከ«ርዕሱ» (ራሱ) ይመስላል። ከግዕዝ ጭምር ከሰው ልጆች ልሳናት የተበደሩ ሌሎች ቃላት እንደ ዘመኑ ይለያያሉ፦ ከግሪክኛ፣ ከአረብኛ፣ ከፖርቱጊዝኛ፣ ከቱርክኛ፣ ከፈረንሳይኛ፣ ከጣልኛና ከእንግሊዝኛ ቃላት የተቀበሉባቸው ዘመኖች ኑረዋል። እንዲሁም አንዳንድ የአማርኛ ቃሎች ከግዕዝ ይልቅ እንደ ኦሮምኛ ወይም እንደ ኩሻዊ ቋንቋዎች ቃላት ይመስላሉ። ምሳሌዎች፦ ከግሪክኛ፦ ጠረጴዛ ከአረብኛ፦ ባሩድ ከቱርክኛ፦ ሰንደቅ ከፈረንሳይኛ፦ ባቡር ከጣልኛ፦ ቡሎን ከእንግሊዝኛ፦ ኢንተርናሽናል lpA nbsp; \|- style="font-size:2em" !style="font-size:0.5em"\| \|\|\|\|\|\|\|\|\|\|\|\|\|\|\|colspan="2" style="background:#ccc;"\| ደግሞ ፡ ይዩ መዝገበ ፡ ቃላት ቅድመ-ሴማዊ ፡ ጽሕፈት የውጭ ፡ መያያዣዎች አማርኛ-እንግሊዝኛ ፡ መዝገበ ፡ ቃላት ኢትዮፒክ.ኮም በኣበራ ፡ ሞላ አዲስ ፡ ሳይንስ ዋርካ - ውይይት ፡ በአማርኛ ፌስቡክ ፡ በአማርኛ ግዕዝኤዲት ፡ ነፃ ፡ የአማርኛ ፡ መክተቢያ ለዊንዶውስና ማክ ጉግል ፡ በአማርኛ የኢትዮጵያ ፡ ፊደል የiPhone አማርኛ ፡ ቋንቋ ፡ መማሪያ ታይፕ፥ ኢሜል፥ እና ቴክስት በአማርኛ - iPhone itunes.com/apps/amharic itunes.com/apps/ahaz ግዕዝኤዲት ቴክስት በአማርኛ ለመጻፍ፣ ለመላክ፣ ለመፈለግ፣ በኣይፎን 6 እና ኣይፓድ GeezEdit Amharic Typing for iPhone 6 and iPad ግዕዝኤዲት ለዊንዶውስ ስለ ፡ ነፃው ፡ ግዕዝኤዲት GeezEdit ቪድዮ ፡ በዶ/ር ፡ ኣበራ ፡ ሞላ ፡ እና ፡ የኣዲስ ፡ ኣበባ ፡ ዩኒቨርሲቲ ፡ ተማሪዎች ኣበራ ፡ ሞላ Aberra Molla, "Ethiopic character entry", published 2015-04-07, issued 2015-04-07 ኣበራ ፡ ሞላ Aberra Molla, "Phonetic Keyboards", published 2017-08-15, issued 2017-08-15 ማጣቀሻ nbsp; \|- style="font-size:2em" !style="font-size:0.5em"\| \|\|\|\|\|\|\|\|\|\|\|\|\|\|\|colspan="2" style="background:#ccc;"\| nbsp; \|- style="font-size:2em" !style="font-size:0.5em"\| \|\|\|\|\|\|\|\|\|\|\|\|\|\|\|colspan="2" style="background:#ccc;"\|	842	አማርኛ ፡ የኢትዮጵያ ፡ መደበኛ ፡ ቋንቋ ፡ ነው ። ከሴማዊ ፡ ቋንቋዎች ፡ እንደ ፡ ዕብራይስጥ ፡ ወይም ፡ ዓረብኛ ፡ አንዱ ፡ ነው። በአፍሪካ ፡ ውስጥ ፡ ደግሞ ፡ ከምዕራብ ፡ አፍሪካው ፡ ሐውሳና ፡ ከምሥራቅ ፡ አፍሪካው ፡ ስዋሂሊ ፡ ቀጥሎ ፡ 3ኛውን ፡ ቦታ ፡ የያዘ ፡ ነው። እንዲያውም ፡ 85.6 ፡ ሚሊዮን ፡ ያህል ፡ ተናጋሪዎች ፡ እያሉት ፣ አማርኛ ፡ ከአረብኛ ፡ ቀጥሎ ፡ ትልቁ ፡ ሴማዊ ፡ ቋንቋ ፡ ነው። የሚጻፈውም ፡ በአማርኛ ፡ ፊደል ፡ ነው። አማርኛ ፡ ከዓረብኛና ፡ ከዕብራይስጥ ፡ ያለው ፡ መሰረታዊ ፡ ልዩነት ፡ እንደ ፡ ላቲን ፡ ከግራ ፡ ወደ ፡ ቀኝ ፡ መጻፉ ፡ ነው። የሐማራ * ግዛት ፡ ተብሎ ፡ የሚታወቀው ፡ ቦታ ፡ በአሁኑ ፡ መካከለኛና ፡ ደቡብ ፡ ወሎ ፡ ይገኝ ፡ እንደነበር ፡ በታሪክ ፡ ይጠቀሳል። ከክርስቶስ ፡ ልደት ፡ በፊት ፡ ከ200 - 130 ዓ.ዓ. ፡ የነበረው ፡ አጋታርከስ ፡ ስለ ፡ ቀይ ፡ ባህር ፡ እና ፡ አካባቢው ፡ ሲጽፍ ፣ ትሮጎዶላይት ፡ ያላቸው ፡ ሕዝቦች – τής Kαμάρ λέξιςα (የካማራ Camàra ቋንቋ) ወይንም ፡ Kαμάρα λέξιςα (ካማራ Camàra ቋንቋ) ይናገሩ ፡ እንደነበር ፡ ዘግቧል። ከዚህ ተነስተው ፡ የተለያዩ ፡ ታሪክ ፡ አጥኝዎች ፡ የአጋታርከስ ፡ ካማራ ፡ ቋንቋ ፡ የአሁኑ ፡ አማርኛ በወር የቋንቋ አባሪና ፡ ወላጅ ፡ እንደሆነ ፡ ያስረዳሉ።
2758	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%98%E1%8B%9D%E1%8A%93%E1%8A%9B	መዝናኛ	መዝናኛ ተመልካችን ደስ የሚያሰኝ ወይም የሚያዝናና ክዋኔ፣ ድርጊት ወይም ትርዒት ነው። ይህ ሁልጊዜ ለብዙ ተመልካቾች ሳይሆን ለአንዳንድ አይነት ለምሳሌ ለኮምፒውተር መጫወቻ ተመልካቹ አንድያ ብቻ ሊሆን ይችላል። በዚህ ምሳሌ ተመልካች ድግሞ ከመመልከት በላይ በመጫወቻው ውስጥ ይሳተፋል። አንዳንድ አይነቶች: ሙዚቃ ቀልዶች ሥነ ጽሑፍ ፊልም ቴሌቪዥን ራዲዮ ስፖርት መጫወቻ መዝናናት	47	መዝናኛ ተመልካችን ደስ የሚያሰኝ ወይም የሚያዝናና ክዋኔ፣ ድርጊት ወይም ትርዒት ነው። ይህ ሁልጊዜ ለብዙ ተመልካቾች ሳይሆን ለአንዳንድ አይነት ለምሳሌ ለኮምፒውተር መጫወቻ ተመልካቹ አንድያ ብቻ ሊሆን ይችላል። በዚህ ምሳሌ ተመልካች ድግሞ ከመመልከት በላይ በመጫወቻው ውስጥ ይሳተፋል። አንዳንድ አይነቶች: ሙዚቃ ቀልዶች ሥነ ጽሑፍ ፊልም ቴሌቪዥን ራዲዮ ስፖርት መጫወቻ
2764	https://am.wikipedia.org/wiki/1953	1953	1953 አመተ ምኅረት መስከረም 4 ቀን - ኦፐክ (የዘይት አስወጪ አገሮች ድርጅት) በኢራን፣ ኢራቅ፣ ኩወይት፣ ሳዑዲ አረቢያና ቬኔዝዌላ መካከል ተመሠረተ። መስከረም 12 ቀን - ቀድሞ «የፈረንሣይ ሱዳን» የተባለው ቅኝ አገር የማሊ ሬፑብሊክ ተብሎ ነጻነቱን አዋጀ። መስከረም 21 ቀን - ናይጄሪያ ነጻነቱን ከእንግሊዝ አገኘ። ኅዳር 19 ቀን - ሞሪታኒያ ነጻነቱን ከፈረንሣይ አገኘ። አመታት	52	1953 አመተ ምኅረት መስከረም 4 ቀን - ኦፐክ (የዘይት አስወጪ አገሮች ድርጅት) በኢራን፣ ኢራቅ፣ ኩወይት፣ ሳዑዲ አረቢያና ቬኔዝዌላ መካከል ተመሠረተ። መስከረም 12 ቀን - ቀድሞ «የፈረንሣይ ሱዳን» የተባለው ቅኝ አገር የማሊ ሬፑብሊክ ተብሎ ነጻነቱን አዋጀ። መስከረም 21 ቀን - ናይጄሪያ ነጻነቱን ከእንግሊዝ አገኘ። ኅዳር 19 ቀን - ሞሪታኒያ ነጻነቱን ከፈረንሣይ አገኘ።
2765	https://am.wikipedia.org/wiki/1966%20%E1%8A%A5.%E1%8A%A4.%E1%8A%A0.	1966 እ.ኤ.አ.	1 January 1966 - 10 September 1966 እ.ኤ.ኣ. = 1958 አ.ም. 11 September 1966 - 31 December 1966 እ.ኤ.ኣ. = 1959 አ.ም.	22	1 January 1966 - 10 September 1966 እ.ኤ.ኣ. = 1958 አ.ም. 11 September 1966 - 31 December 1966 እ.ኤ.ኣ. = 1959 አ.ም.
2766	https://am.wikipedia.org/wiki/1962%20%E1%8A%A5.%E1%8A%A4.%E1%8A%A0.	1962 እ.ኤ.አ.	1 January 1962 - 10 September 1962 እ.ኤ.ኣ. = 1954 አ.ም. 11 September 1962 - 31 December 1962 እ.ኤ.ኣ. = 1955 አ.ም.	22	1 January 1962 - 10 September 1962 እ.ኤ.ኣ. = 1954 አ.ም. 11 September 1962 - 31 December 1962 እ.ኤ.ኣ. = 1955 አ.ም.
2767	https://am.wikipedia.org/wiki/1971%20%E1%8A%A5.%E1%8A%A4.%E1%8A%A0.	1971 እ.ኤ.አ.	1 January 1971 - 11 September 1971 እ.ኤ.ኣ. = 1963 አ.ም. 12 September 1971 - 31 December 1971 እ.ኤ.ኣ. = 1964 አ.ም.	22	1 January 1971 - 11 September 1971 እ.ኤ.ኣ. = 1963 አ.ም. 12 September 1971 - 31 December 1971 እ.ኤ.ኣ. = 1964 አ.ም.
2768	https://am.wikipedia.org/wiki/1889%20%E1%8A%A5.%E1%8A%A4.%E1%8A%A0.	1889 እ.ኤ.አ.	1 January 1889 - 9 September 1889 እ.ኤ.ኣ. = 1881 አ.ም. 10 September 1889 - 31 December 1889 እ.ኤ.ኣ. = 1882 አ.ም.	22	1 January 1889 - 9 September 1889 እ.ኤ.ኣ. = 1881 አ.ም. 10 September 1889 - 31 December 1889 እ.ኤ.ኣ. = 1882 አ.ም.
2769	https://am.wikipedia.org/wiki/1952	1952	1952 አመተ ምኅረት መስከረም 4 ቀን - መጀመርያው ሰው ሰራሽ መንኮራኩር (የሩሲያ) ጨረቃን ደረሰ። ታኅሣሥ 22 ቀን - ካሜሩን ከፈረንሣይ ነጻነቷን አገኘች። ሚያዝያ 13 ቀን - የብራዚል ርዕሰ ከተማ ከሪዮ ዲዣኔሮ ወደ አዲሷ ብራዚሊያ ተዛወረ። ሚያዝያ 19 ቀን - ቶጎ ነጻነቱን ከፈረንሣይ አዋጀ። ሰኔ 13 ቀን - የማሊ ፌዴሬሽን (ዛሬ ማሊና ሴኔጋል) ከፈረንሣይ ነጻነቱን አገኘ። ሰኔ 19 ቀን - ማዳጋስካር ነጻነት ከፈረንሣይ አገኘች። ሰኔ 23 ቀን - ኮንጎ ዲሞክራቲክ ሪፑብሊክ ከበልጅግ ነጻነቱን አገኘ። ሰኔ 24 ቀን - ሶማሊያ ነጻነት አገኘ። ሐምሌ 25 ቀን - ቤኒን ከፈረንሳይ ነጻነት አገኘ። ሐምሌ 27 ቀን - ኒጄር ከፈረንሳይ ነጻነት አገኘ። ሐምሌ 29 ቀን - ቡርኪና ፋሶ "ላይኛ ቮልታ" ተብሎ ነጻነቱን ከፈረንሣይ አገኘ። ነሐሴ 1 ቀን - ኮት ዲቯር ነጻነት ከፈረንሣይ አገኘ። ነሐሴ 5 ቀን - ቻድ ከፈረንሣይ ነጻነቱን አገኘ። ነሐሴ 7 ቀን - የመካከለኛው አፍሪካ ሪፑብሊክ ነጻነት ከፈረንሣይ አገኘ። ነሐሴ 9 ቀን - ኮንጎ ሪፑብሊክ ነጻነቱን ከፈረንሣይ አገኘ። ነሐሴ 11 ቀን - ጋቦን ነጻነት ከፈረንሣይ አገኘ። ነሐሴ 14 ቀን - ሴኔጋል ከማሊ ፌዴሬሽኑ ወጣች። አመታት	161	1952 አመተ ምኅረት መስከረም 4 ቀን - መጀመርያው ሰው ሰራሽ መንኮራኩር (የሩሲያ) ጨረቃን ደረሰ። ታኅሣሥ 22 ቀን - ካሜሩን ከፈረንሣይ ነጻነቷን አገኘች። ሚያዝያ 13 ቀን - የብራዚል ርዕሰ ከተማ ከሪዮ ዲዣኔሮ ወደ አዲሷ ብራዚሊያ ተዛወረ። ሚያዝያ 19 ቀን - ቶጎ ነጻነቱን ከፈረንሣይ አዋጀ። ሰኔ 13 ቀን - የማሊ ፌዴሬሽን (ዛሬ ማሊና ሴኔጋል) ከፈረንሣይ ነጻነቱን አገኘ። ሰኔ 19 ቀን - ማዳጋስካር ነጻነት ከፈረንሣይ አገኘች። ሰኔ 23 ቀን - ኮንጎ ዲሞክራቲክ ሪፑብሊክ ከበልጅግ ነጻነቱን አገኘ። ሰኔ 24 ቀን - ሶማሊያ ነጻነት አገኘ። ሐምሌ 25 ቀን - ቤኒን ከፈረንሳይ ነጻነት አገኘ። ሐምሌ 27 ቀን - ኒጄር ከፈረንሳይ ነጻነት አገኘ። ሐምሌ 29 ቀን - ቡርኪና ፋሶ "ላይኛ ቮልታ" ተብሎ ነጻነቱን ከፈረንሣይ አገኘ። ነሐሴ 1 ቀን - ኮት ዲቯር ነጻነት ከፈረንሣይ አገኘ። ነሐሴ 5 ቀን - ቻድ ከፈረንሣይ ነጻነቱን አገኘ። ነሐሴ 7 ቀን - የመካከለኛው አፍሪካ ሪፑብሊክ ነጻነት ከፈረንሣይ አገኘ። ነሐሴ 9 ቀን - ኮንጎ ሪፑብሊክ ነጻነቱን ከፈረንሣይ አገኘ። ነሐሴ 11 ቀን - ጋቦን ነጻነት ከፈረንሣይ አገኘ። ነሐሴ 14 ቀን - ሴኔጋል ከማሊ ፌዴሬሽኑ ወጣች።
2771	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%89%B6%E1%8C%8E	ቶጎ	ቶጎ የምዕራብ አፍሪካ ሀገር ነው። ይፋዊ ብሔራዊ ቋንቋ ፈረንሳይኛ ሲሆን ከ39 ኗሪ ቋንቋዎች በላይ ይገኛሉ። ከነዚህም ሁለቱ ኤዌኛ እና ካቢዬኛ እንደ አገራዊ ልሳናት ዕውቅና ተቀብለዋል። ከኗሪዎቹ 51% ያህል የባህላዊ አረመኔነት ተከታዮች ናቸው፤ 29% ያህል የክርስትና፣ 20% ያሕል የእስልምና አማኞች ናቸው። የባህላዊ ተከታዮቹ ብዙ የእጅ ሥራዎች፣ የጣኦት ምስል፣ ስጋጃ፣ የወገብ ጨርቅ፣ ሌላ ሥነ ጥበብ ይፈጥራሉ። ብሔራዊ መጠጡ ሶዳቢ ወይም የኮኮነት ዘምባባ አረቄ ይባላል። ከሁሉ የተወደደ እስፖርት እግር ኳስ ሲሆን ብሔራዊ የቅርንጫት ኳስ ቡድን ደግሞ አለ። ወደ ውጭ አገር የሚላኩ ሸቀጦች በተለይ ካካው፣ ቡና፣ ጥጥ፣ ፎስፌት፣ ኦቾሎኒ፣ ሲሚንቶ ናቸው። ማጣቀሻ ምዕራብ አፍሪቃ	90	ቶጎ የምዕራብ አፍሪካ ሀገር ነው። ይፋዊ ብሔራዊ ቋንቋ ፈረንሳይኛ ሲሆን ከ39 ኗሪ ቋንቋዎች በላይ ይገኛሉ። ከነዚህም ሁለቱ ኤዌኛ እና ካቢዬኛ እንደ አገራዊ ልሳናት ዕውቅና ተቀብለዋል። ከኗሪዎቹ 51% ያህል የባህላዊ አረመኔነት ተከታዮች ናቸው፤ 29% ያህል የክርስትና፣ 20% ያሕል የእስልምና አማኞች ናቸው። የባህላዊ ተከታዮቹ ብዙ የእጅ ሥራዎች፣ የጣኦት ምስል፣ ስጋጃ፣ የወገብ ጨርቅ፣ ሌላ ሥነ ጥበብ ይፈጥራሉ። ብሔራዊ መጠጡ ሶዳቢ ወይም የኮኮነት ዘምባባ አረቄ ይባላል። ከሁሉ የተወደደ እስፖርት እግር ኳስ ሲሆን ብሔራዊ የቅርንጫት ኳስ ቡድን ደግሞ አለ።
2772	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%9E%E1%8A%95%E1%8C%8E%E1%88%8D%E1%8A%9B	ሞንጎልኛ	ሞንጎልኛ (, Монгол) ከሞንጎሊክ ቋንቋ ቤተሠብ ሁሉ የታወቀውና ለአብዛኛው የሞንጎልያ ኗሪዎች ዋና ቋንቋ እንዲሁም የሞንጎልያ መደበኛ ቋንቋ ነው። ደግሞ በአካባቢው ባሉት የሩሲያና የቻይና አውራጃዎች ውስጥ ሲናገር የሩሲያ ክፍላገር ቡርያትያ እና የቻይና ክፍላገር ውስጣዊ ሞንጎልያ መደበኛ ቋንቋ እሱ ነው። በሞንጎልያ ውስጥ ካሉት ተናጋሪዎች ብዙኃን የሓልሓ ቀበሌኛ ይናገራሉ። በቻይናም ዋናው ቀበሌኛ ቻሃር ይባላል። አንዳንድ ሊቃውንት ሞንጎልኛን ለቱርክ ምናልባትም ለጃፓንኛ ለኮሪይኛም ዝምድና እንዳለው ይቆጠሩታል። እርግጥ የተዛመደ ቋንቋ በሩሲያ የተገኘው ካልሙክኛ ነው። በሞንጎልያ ከ2 ሚሊዮን በላይ ተናጋሪዎች ሲኖሩ በአገሮቹ ሁሉ በጠቅላላ 5.7 ሚልዮን ያሕል ይችሉታል። ፊደል ባሕላዊ የሆነው የሞንጎል ፊደል በ12ኛ ምዕተ አመት ከሶግዲያን ፊደል በኡይጉር ሕዝብ አማካይነት ወጣ። እስከ ዛሬ ድረስ በቻይና ውስጥ ሞንጎልኛ ለመጻፍ የሚጠቀመው ጽሕፈት እሱ ነው። በሞንጎልያ ግን በ1935 ዓ.ም. ይህ ባሕላዊ ጽሕፈት በቂርሎስ አልፋቤት ተተካ። ከዚህ በላይ በቻይና በኦይራት ሕዝብ ዘንድ ቶዶ ጽሕፈት በተሰየመ በሌላ አይነት ባሕላዊ ፊደል ነው ቋንቋቸው የሚጻፈው። ቃላት ቋንቋዎች	134	ሞንጎልኛ (, Монгол) ከሞንጎሊክ ቋንቋ ቤተሠብ ሁሉ የታወቀውና ለአብዛኛው የሞንጎልያ ኗሪዎች ዋና ቋንቋ እንዲሁም የሞንጎልያ መደበኛ ቋንቋ ነው። ደግሞ በአካባቢው ባሉት የሩሲያና የቻይና አውራጃዎች ውስጥ ሲናገር የሩሲያ ክፍላገር ቡርያትያ እና የቻይና ክፍላገር ውስጣዊ ሞንጎልያ መደበኛ ቋንቋ እሱ ነው። በሞንጎልያ ውስጥ ካሉት ተናጋሪዎች ብዙኃን የሓልሓ ቀበሌኛ ይናገራሉ። በቻይናም ዋናው ቀበሌኛ ቻሃር ይባላል። አንዳንድ ሊቃውንት ሞንጎልኛን ለቱርክ ምናልባትም ለጃፓንኛ ለኮሪይኛም ዝምድና እንዳለው ይቆጠሩታል። እርግጥ የተዛመደ ቋንቋ በሩሲያ የተገኘው ካልሙክኛ ነው። በሞንጎልያ ከ2 ሚሊዮን በላይ ተናጋሪዎች ሲኖሩ በአገሮቹ ሁሉ በጠቅላላ 5.7 ሚልዮን ያሕል ይችሉታል።
2774	https://am.wikipedia.org/wiki/1893	1893	1893 አመተ ምኅረት መስከረም 3 - በፊሊፒንስ ጦርነት የፊሊፒንስ ተዋጊዎች በአሜሪካ ሠራዊት ላይ በፑላንግ ሉፓ ውግያ ድል አደረጉ። ጳጉሜ 1 - ሌኦን ቾልጎሽ የተባለ ወንበዴ የአሜሪካ ፕሬዚዳንት መኪንሊ ተኩሶ ገደለው። ፈረንሳይ ቅኝ አገር በኮት ዲቯር አደረጉት። እንደ አውሮጳውያን አቆጣጠር: እስከ ታኅሣሥ 22 ቀን 1893 ድረስ = 1900 እ.ኤ.አ. ከታኅሣሥ 23 ቀን 1893 ጀምሮ = 1901 እ.ኤ.አ. አመታት	57	1893 አመተ ምኅረት መስከረም 3 - በፊሊፒንስ ጦርነት የፊሊፒንስ ተዋጊዎች በአሜሪካ ሠራዊት ላይ በፑላንግ ሉፓ ውግያ ድል አደረጉ። ጳጉሜ 1 - ሌኦን ቾልጎሽ የተባለ ወንበዴ የአሜሪካ ፕሬዚዳንት መኪንሊ ተኩሶ ገደለው። ፈረንሳይ ቅኝ አገር በኮት ዲቯር አደረጉት።
2775	https://am.wikipedia.org/wiki/1907	1907	1907 አመተ ምኅረት መስከረም 3 - በ1ኛ አለማዊ ጦርነት የደቡብ አፍሪካ ጭፍሮች ጀርመን ደቡብ-ምዕራባዊ አፍሪካ (ናሚቢያ) ወረሩ። መስከረም 3-18 - በፈረንሣይ ታላቅ የኤይን ወንዝ መጀመርያ ውግያ መስከረም 28 - ጀርመኖች የበልጅክ ከተማ አንትወርፐን ማረኩ ጥቅምት 17 - ቱርኮች የሩሲያ ጥቁር ባሕር ወደቦች ደብደቡዋቸው ጥቅምት 23 - በአንደኛው የዓለም ጦርነት ሩሲያ በቱርክ ላይ ጦርነት አወጀ ጥቅምት 22 - በአንደኛው የዓለም ጦርነት የብሪታንያ መርከቦች ኮሮኔል በሚባለው ውጊያ በቺሌ አጠገብ በጀርመን መርከቦች ተሸነፉ ጥቅምት 25 - እንግሊዝና ፈረንሳይ በቱርክ ላይ ጦርነት አዋጁና እንግሊዝ ቆጵሮስን ያዘች ጥቅምት 26 - ጃፓናውያን የጀርመኖች ቦታ በቻይና ጅያውጆውን ወሰዱባቸው ኅዳር 12 - የአሜሪካ ሠራዊት ከቬራክሩዝ ሜክሲኮ ወጡ ጥር 5 - በአቨዛኖ ጣልያ ታላቅ የምድር መንቀጥቀጥ 32,610 ሰዎች አጠፋ ጥር 11 - የጀርመን ጸፐሊን የእንግሊዝ አገር ከተሞች በቦምብ ደበደበ ጥር 23 - ጀርመኖች በሩሲያ ላይ የመርዝ ጋዝ ፈሰሰች መጋቢት 5 - የብሪታንያ መርከቦች በቺሌ አጠገብ የጀርመን መርከብ ድሬስዴንን አሰመጡት መጋቢት 5 - ብሪታንያ ፈረንሳይና ሩሲያ በስምምነት ቁስጥንጥንያ ከጦርነቱ በኋላ ለሩሲያ መንግሥት እንዲሆን ተስማሙ መጋቢት 9 - እንግሊዞች በዳርዳኔል ቱርክ ላይ ሲወረሩ አልተከናወንም ሚያዝያ 5 - በሜክሲኮ አብዮት - በሠላያ ውግያ የፓንቾ ቪላ ሠራዊት ድል ሆኑ ሚያዝያ 14 - ጀርመኖች በኢፕር በልጅክ ውግያ የመርዝ ጋዝ ጣሉ ሚያዝያ 16 - የአርሜኖች እልቂት በቱርክ ጀመረ ሚያዝያ 17 - የአውስትራልያና የኒው ዚላንድ ሠራዊት በጋሊፖሊ ቱርክ ወረሩ ሚያዝያ 22 - የአውስትራልያ ንኡስ-መርከብ በቱርክ አጠገብ ተሰጠመ ሚያዝያ 29 - የእንግሊዝ መርከብ ሉሲታኒያ በአይርላንድ አጠገብ ተሰጥማ 1,198 ሞቱ ግንቦት 1 - ጀርመንና ፈረንሳይ ሃያላት በአርቷ ውጊያ ተጣሉ ግንቦት 15 - ጣልያ በአውስትሪያ-ሃንጋሪ ላይ ጦርነት በማዋጁ የጓደኞች ቡድን አባል ሆነ ግንቦት 26 - በሜክሲኮ አብዮት - በሌዮን ውግያ የፓንቾ ቪላ ሠራዊት ድል ሆኑ ሐምሌ 21 - የአሜሪካ ሠራዊት የካሪቢያን አገር ሃይቲ ወረሩ ሐምሌ 29 - በታላቅ አውሎ ንፋስ 275 ሰዎች በኒው ኦርሊንስና ጋልቬስቶን ቴክሳስ አሜሪካ አገር ጠፉ ነሐሴ 10 - የጓደኞች ቡድን በስምምነት ቦስኒያ እና ክሮዋሽያ ከጦርነቱ በኋላ ለሰርቢያ እንዲሆኑ ተስማሙ ጳጉሜ 1 - ታንክ የሚባል የጦርነት መሳርያ ለመጀመርያ ጊዜ በእንግሊዞች ተፈተነ። አመታት	306	1907 አመተ ምኅረት መስከረም 3 - በ1ኛ አለማዊ ጦርነት የደቡብ አፍሪካ ጭፍሮች ጀርመን ደቡብ-ምዕራባዊ አፍሪካ (ናሚቢያ) ወረሩ። መስከረም 3-18 - በፈረንሣይ ታላቅ የኤይን ወንዝ መጀመርያ ውግያ መስከረም 28 - ጀርመኖች የበልጅክ ከተማ አንትወርፐን ማረኩ ጥቅምት 17 - ቱርኮች የሩሲያ ጥቁር ባሕር ወደቦች ደብደቡዋቸው ጥቅምት 23 - በአንደኛው የዓለም ጦርነት ሩሲያ በቱርክ ላይ ጦርነት አወጀ ጥቅምት 22 - በአንደኛው የዓለም ጦርነት የብሪታንያ መርከቦች ኮሮኔል በሚባለው ውጊያ በቺሌ አጠገብ በጀርመን መርከቦች ተሸነፉ ጥቅምት 25 - እንግሊዝና ፈረንሳይ በቱርክ ላይ ጦርነት አዋጁና እንግሊዝ ቆጵሮስን ያዘች ጥቅምት 26 - ጃፓናውያን የጀርመኖች ቦታ በቻይና ጅያውጆውን ወሰዱባቸው ኅዳር 12 - የአሜሪካ ሠራዊት ከቬራክሩዝ ሜክሲኮ ወጡ ጥር 5 - በአቨዛኖ ጣልያ ታላቅ የምድር መንቀጥቀጥ 32,610 ሰዎች አጠፋ ጥር 11 - የጀርመን ጸፐሊን የእንግሊዝ አገር ከተሞች በቦምብ ደበደበ ጥር 23 - ጀርመኖች በሩሲያ ላይ የመርዝ ጋዝ ፈሰሰች መጋቢት 5 - የብሪታንያ መርከቦች በቺሌ አጠገብ የጀርመን መርከብ ድሬስዴንን አሰመጡት መጋቢት 5 - ብሪታንያ ፈረንሳይና ሩሲያ በስምምነት ቁስጥንጥንያ ከጦርነቱ በኋላ ለሩሲያ መንግሥት እንዲሆን ተስማሙ መጋቢት 9 - እንግሊዞች በዳርዳኔል ቱርክ ላይ ሲወረሩ አልተከናወንም ሚያዝያ 5 - በሜክሲኮ አብዮት - በሠላያ ውግያ የፓንቾ ቪላ ሠራዊት ድል ሆኑ ሚያዝያ 14 - ጀርመኖች በኢፕር በልጅክ ውግያ የመርዝ ጋዝ ጣሉ ሚያዝያ 16 - የአርሜኖች እልቂት በቱርክ ጀመረ ሚያዝያ 17 - የአውስትራልያና የኒው ዚላንድ ሠራዊት በጋሊፖሊ ቱርክ ወረሩ ሚያዝያ 22 - የአውስትራልያ ንኡስ-መርከብ በቱርክ አጠገብ ተሰጠመ ሚያዝያ 29 - የእንግሊዝ መርከብ ሉሲታኒያ በአይርላንድ አጠገብ ተሰጥማ 1,198 ሞቱ ግንቦት 1 - ጀርመንና ፈረንሳይ ሃያላት በአርቷ ውጊያ ተጣሉ ግንቦት 15 - ጣልያ በአውስትሪያ-ሃንጋሪ ላይ ጦርነት በማዋጁ የጓደኞች ቡድን አባል ሆነ ግንቦት 26 - በሜክሲኮ አብዮት - በሌዮን ውግያ የፓንቾ ቪላ ሠራዊት ድል ሆኑ ሐምሌ 21 - የአሜሪካ ሠራዊት የካሪቢያን አገር ሃይቲ ወረሩ ሐምሌ 29 - በታላቅ አውሎ ንፋስ 275 ሰዎች በኒው ኦርሊንስና ጋልቬስቶን ቴክሳስ አሜሪካ አገር ጠፉ ነሐሴ 10 - የጓደኞች ቡድን በስምምነት ቦስኒያ እና ክሮዋሽያ ከጦርነቱ በኋላ ለሰርቢያ እንዲሆኑ ተስማሙ ጳጉሜ 1 - ታንክ የሚባል የጦርነት መሳርያ ለመጀመርያ ጊዜ በእንግሊዞች ተፈተነ።
2776	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%98%E1%88%B5%E1%8A%A8%E1%88%A8%E1%88%9D%20%E1%8D%AD	መስከረም ፭	መስከረም ፭ በኢትዮጵያ ዘመን አቆጣጠር የዓመቱ ፭ኛው ዕለት ነው። ከዚህ ዕለት በኋላ እስከ ዓመቱ መጨረሻ ድረስ፣ በዘመነ ሉቃስ ፫፻፷፩ ዕለታት ሲቀሩ፤ በዘመነ ዮሐንስ ፣ ዘመነ ማቴዎስ እና ዘመነ ማርቆስ ደግሞ ፫፻፷ ዕለታት ይቀራሉ። ታሪካዊ ማስታወሻዎች ፲፭፻፴፫ ዓ/ም -አጼ ልብነ ድንግል በነገሡ በ፴፪ ዓመታቸው ሐሙስ ዕለትደብረ ዳሞ ላይ አረፉ። የንጉሠ ነገሥትነት ሥልጣን፣ ዘውድና ዙፋናቸው በዚሁ ዕለት ወደልጃቸው የ ፲፰ ዓመቱ አጼ ገላውዴዎስ (ስመ መንግሥት፣ አፅራር ሰገድ)ተላለፈ። ፲፮፻፪ ዓ/ም - የእንግሊዝ መርከበኛ ሄንሪ ሀድሰን (በዛሬዋ ኒው ዮርክ ከተማ) በስሙ የተሠየመውን የሀድሰን ወንዝን አገኘ። ፲፰፻፭ ዓ/ም - የናፖሌዎን ወራሪ ሠራዊት እንዳይማርከው የሩሲያ ሰራዊት የመስኮብን ከተማ አቃጠለ። ፲፱፻፯ ዓ/ም - የመጀመሪያው የዓለም ጦርነት ላይ ታንክ የተባለው የጦር መሣሪያ አገልግሎት ላይ ዋለ። ፲፱፻፵፭ ዓ/ም - የተባበሩት መንግሥታት ድርጅት ኤርትራና ኢትዮጵያ በ”ኅብረታዊ መንግሥት” እንዲዋሃዱ አጸደቀ። ፳፻፫ ዓ/ም - በሁለት ትላልቅ የኢትዮጵያሕዝባዊ ድርጅቶች የመሪዎች መፈንቅል ተፈጸመ። የኢትዮጵያ አየር መንገድ ዋና ሥራ አስፈጻሚ በመሆን ላለፉት ስድስት ዓመት ያገለገሉት አቶ ግርማ ዋቄ፣ ሥራቸውን ለቀቁ። አቶ ግርማን የሚተኳቸው ምክትላቸው አቶ ተወልደ ገብረማርያም ይሆናሉ ይባላል። በዚሁ ዕለት የኢትዮጵያ ቴሌኮሙኒኬሽን ኮርፖሬሽን ዋና ሥራ አስፈጻሚ በመሆን ላለፉት አራት ዓመታት ያገለገሉት አቶ አማረ አምሳሉም ሥራቸውን ለቀቁ ልደት ፲፰፻፹፫ ዓ/ም በወንጀላዊ ልብ ወለድ ጽሑፎቿ “አቻ የላት” የምትባለው እንግሊዛዊቷ ደራሲ አጋታ ክሪስቲ (Agatha Christie)፣ ቶርኪ (Torquay) በምትባል ከተማ ተወለደች። (ክሪስቲ በ ፲፱፻፷፰ ዓ/ም ሞተች) ዕለተ ሞት ፲፫፻፵፮ ዓ/ም - ኢትዮጵያዊው መነኩሴ አባ ኤውስጣቴዎስ በስደት በሚኖሩበት አርመን አገር ላይ ሞቱ። ዋቢ ምንጮች (እንግሊዝኛ) http://en.wikipedia.org/wiki/September_15 (እንግሊዝኛ) http://www.ethiopianhistory.com/Ewostatewos * መርስዔ ኀዘን ወልደ ቂርቆስ፤ "የኢትዮጵያ ቤተ ክርስቲያን የመጀመሪያው ፓትረያርክ (፲፱፻፶፩ ዓ/ም) ዕለታት	232	መስከረም ፭ በኢትዮጵያ ዘመን አቆጣጠር የዓመቱ ፭ኛው ዕለት ነው። ከዚህ ዕለት በኋላ እስከ ዓመቱ መጨረሻ ድረስ፣ በዘመነ ሉቃስ ፫፻፷፩ ዕለታት ሲቀሩ፤ በዘመነ ዮሐንስ ፣ ዘመነ ማቴዎስ እና ዘመነ ማርቆስ ደግሞ ፫፻፷ ዕለታት ይቀራሉ። ታሪካዊ ማስታወሻዎች ፲፭፻፴፫ ዓ/ም -አጼ ልብነ ድንግል በነገሡ በ፴፪ ዓመታቸው ሐሙስ ዕለትደብረ ዳሞ ላይ አረፉ። የንጉሠ ነገሥትነት ሥልጣን፣ ዘውድና ዙፋናቸው በዚሁ ዕለት ወደልጃቸው የ ፲፰ ዓመቱ አጼ ገላውዴዎስ (ስመ መንግሥት፣ አፅራር ሰገድ)ተላለፈ።
2777	https://am.wikipedia.org/wiki/1805	1805	1805 አመተ ምኅረት መስከረም 5 - ናፖሊዎን እንዳይማርከው የሩሲያ ሰራዊት መስኮብን አቃጠለ። ነሐሴ 22 - ናፖሌዎን በድረስደን ውጊያ ድል አደረገ። ነሐሴ 25 - የናፖሌዎን ሠራዊት በኩልም ውጊያ ድል ሆነ። ነሐሴ 25 - ክሪክ የተባለው የቀይ ኢንዲያን ጐሣ ወታደሮች በፎርት ሚምስ ምሽግ አላባማ ላይ እልቂት አደረጉ። አመታት	46	1805 አመተ ምኅረት መስከረም 5 - ናፖሊዎን እንዳይማርከው የሩሲያ ሰራዊት መስኮብን አቃጠለ። ነሐሴ 22 - ናፖሌዎን በድረስደን ውጊያ ድል አደረገ። ነሐሴ 25 - የናፖሌዎን ሠራዊት በኩልም ውጊያ ድል ሆነ። ነሐሴ 25 - ክሪክ የተባለው የቀይ ኢንዲያን ጐሣ ወታደሮች በፎርት ሚምስ ምሽግ አላባማ ላይ እልቂት አደረጉ።
2778	https://am.wikipedia.org/wiki/1862	1862	1862 አመተ ምኅረት ነሐሴ 28 - የፕሩሲያ (ጀርመን) ሠራዊት 3ኛ ናፖሊዎንን ከ100,000 ጭፍሮች ጋር በሰዳን ውግያ አሸነፈ። ነሐሴ 30 - 3ኛ ናፖሊዎን ተማርኮ ፈረንሳይ ረፑብሊክ አዋጀ። እንደ አውሮጳውያን አቆጣጠር: እስከ ታኅሣሥ 23 ቀን 1862 ድረስ = 1869 እ.ኤ.አ. ከታኅሣሥ 24 ቀን 1862 ጀምሮ = 1870 እ.ኤ.አ. አመታት	47	1862 አመተ ምኅረት ነሐሴ 28 - የፕሩሲያ (ጀርመን) ሠራዊት 3ኛ ናፖሊዎንን ከ100,000 ጭፍሮች ጋር በሰዳን ውግያ አሸነፈ። ነሐሴ 30 - 3ኛ ናፖሊዎን ተማርኮ ፈረንሳይ ረፑብሊክ አዋጀ።
2779	https://am.wikipedia.org/wiki/1982	1982	1982 አመተ ምኅረት መስከረም 1 - "የብረት መጋረጃ" በኰሙኒስት ሃንጋሪና በኦስትሪያ መሃል ተከፍቶ ወዲያው ብዙ ሺህ ጀርመኖች ወደ ምእራብ ፈለሱ። መጋቢት 2 - ሊትዌኒያ ነጻነት ከሶቭየት ኅብረት አዋጀ። መጋቢት 9 - ምሥራቅ ጀርመን ለመጀመርያ ጊዜ ነጻ ምርጫ አደረገ። መጋቢት 12 - ናሚቢያ ከ75 አመታት ግዛት በኋላ ነጻነትዋን ከደቡብ አፍሪካ አገኘች። ሰኔ 5 - የሩሲያ ምክር ቤት ነጻነቱን ከሶቭየት ኅብረት አዋጀ። ሐምሌ 20 - ቤላሩስ ነጻነቱን ከሶቭየት ኅብረት አዋጀ። ነሐሴ 22 - ሳዳም ሁሰይን ኩወይት የኢራቅ ክፍላገር ነው ይላል። አመታት	79	1982 አመተ ምኅረት መስከረም 1 - "የብረት መጋረጃ" በኰሙኒስት ሃንጋሪና በኦስትሪያ መሃል ተከፍቶ ወዲያው ብዙ ሺህ ጀርመኖች ወደ ምእራብ ፈለሱ። መጋቢት 2 - ሊትዌኒያ ነጻነት ከሶቭየት ኅብረት አዋጀ። መጋቢት 9 - ምሥራቅ ጀርመን ለመጀመርያ ጊዜ ነጻ ምርጫ አደረገ። መጋቢት 12 - ናሚቢያ ከ75 አመታት ግዛት በኋላ ነጻነትዋን ከደቡብ አፍሪካ አገኘች። ሰኔ 5 - የሩሲያ ምክር ቤት ነጻነቱን ከሶቭየት ኅብረት አዋጀ። ሐምሌ 20 - ቤላሩስ ነጻነቱን ከሶቭየት ኅብረት አዋጀ። ነሐሴ 22 - ሳዳም ሁሰይን ኩወይት የኢራቅ ክፍላገር ነው ይላል።
2780	https://am.wikipedia.org/wiki/1947	1947	1947 አመተ ምኅረት ሐምሌ 20 - የኦስትሪያ መንግሥት ውል ተግባራዊ በመሆን ሉአላዊ ሃገር ሆነች። ጳጉሜ 1 - በኢስታንቡል ቱርክ በኖረበት በግሪክ ህብረተሰብ ላይ እልቂት ተደረገ። ልደቶች ሚያዝያ 30 - መለስ ዜናዊ አመታት	32	1947 አመተ ምኅረት ሐምሌ 20 - የኦስትሪያ መንግሥት ውል ተግባራዊ በመሆን ሉአላዊ ሃገር ሆነች። ጳጉሜ 1 - በኢስታንቡል ቱርክ በኖረበት በግሪክ ህብረተሰብ ላይ እልቂት ተደረገ።
2782	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8C%B3%E1%8C%89%E1%88%9C%20%E1%8D%AE	ጳጉሜ ፮	ጳጉሜ ፮ ቀን በኢትዮጵያ ዘመን አቆጣጠር በወንጌላዊው ሉቃስ ስም በተሠየሙት እና በየአራት ዓመቱ በሚደገሙት ሰግር ዓመታት ብቻ የሚውል የዓመቱ የመጨረሻውና ፫፻፷፮ኛው ቀን ሲሆን የክረምት ወቅት ፸፩ኛው ቀን ነው። በቅርብ ዘመናት ጳጉሜ ፮ ከዋለባቸውና ወደፊትም ከሚውልባቸው ሰግር ዓመታት፤ ፲፱፻፷፫፣ ፲፱፻፷፯፣ ፲፱፻፸፩፣ ፲፱፻፸፭፣ ፲፱፻፸፱፣ ፲፱፻፹፫፣ ፲፱፻፹፯፣ ፲፱፻፺፩፣ ፲፱፻፺፭፣ ፲፱፻፺፱፣ ፳፻፫፣ ፳፻፯፣ ፳፻፲፩፣፳፻፲፭እና ፳፻፲፱ ዓመታተ ምሕረት ይቆጠራሉ። ታሪካዊ ማስታወሻዎች ፲፱፻፷፯ ዓ/ም - በሰሌዳ ቁጥር ኢቲ-ኤቢ ኤክስ የተመዘገበው የኢትዮጵያ አየር መንገድ ዲ-ሲ ፫ (Douglas C-47-DL) አየር ዠበብ ከባሕር-ዳር ወደ ደብረ ማርቆስ ሲበር ከጮቄ ተራራ ላይ ተላትሞ ወደቀ። ከተሳፈሩትም ዘጠኝ ሰዎች መኻል አንድ መንገደኛ ብቻ ሲሞት ሌሎቹ ተርፈዋል። ፲፱፻፺፱ ዓ/ም - ሩሲያ በዓለም አቀፍ ረገድ ‘የፈንጂዎች አባት’ (Father of all bombs) ተብሎ የተሠየመውን ወደር-የለሽ ትልቅ ቦምብ በሙከራ አፈነዳች። ልደት ዕለተ ሞት ፲፱፻፷፫ ዓ/ም - የሶቪዬት ኅብረት መሪ የነበሩት የዮሴፍ ስታሊን ተከታይ፣ ኒኪታ ክሩስቾቭ በዚህ ዕለት በ፸፯ ዓመት ዕድሜያቸው አረፉ። ፲፱፻፸፱ ዓ/ም - በአምሣዎቹና ስድሳዎቹ አሥርተ ዓመታት ‘ቦናንዛ’ በተባለው የትይዕንተ መስኮት (ቴሌቪዥን) ትርዒት ‘ቤን ካርትራይት’ የነበረው ካናዳዊው ተዋናይ፣ ሎርን ግሪን በተወለደ በ፸፪ ዓመቱ አረፈ። ፲፱፻፸፱ ዓ/ም - ፒተር ቶሽ፣ ጃማይካዊው የ’ሬጌ’ ሙዚቀኛ፣ በኪንግስተን ጃማይካ መኖሪያ ቤቱ ሊዘርፉት በገቡ ሌቦች እጅ ተገደለ። ዋቢ ምንጮች <http://aviation-safety.net/database/record.php?id=19690311-0 >. [Accessed 11 February 2011.] http://en.wikipedia.org/wiki/September_11 ዕለታት	185	ጳጉሜ ፮ ቀን በኢትዮጵያ ዘመን አቆጣጠር በወንጌላዊው ሉቃስ ስም በተሠየሙት እና በየአራት ዓመቱ በሚደገሙት ሰግር ዓመታት ብቻ የሚውል የዓመቱ የመጨረሻውና ፫፻፷፮ኛው ቀን ሲሆን የክረምት ወቅት ፸፩ኛው ቀን ነው። በቅርብ ዘመናት ጳጉሜ ፮ ከዋለባቸውና ወደፊትም ከሚውልባቸው ሰግር ዓመታት፤ ፲፱፻፷፫፣ ፲፱፻፷፯፣ ፲፱፻፸፩፣ ፲፱፻፸፭፣ ፲፱፻፸፱፣ ፲፱፻፹፫፣ ፲፱፻፹፯፣ ፲፱፻፺፩፣ ፲፱፻፺፭፣ ፲፱፻፺፱፣ ፳፻፫፣ ፳፻፯፣ ፳፻፲፩፣፳፻፲፭እና ፳፻፲፱ ዓመታተ ምሕረት ይቆጠራሉ።
2783	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%98%E1%88%B5%E1%8A%A8%E1%88%A8%E1%88%9D%20%E1%8D%B2%E1%8D%AC	መስከረም ፲፬	መስከረም ፲፬ ቀን በኢትዮጵያ ዘመን አቆጣጠር የዓመቱ ፲፬ኛው ዕለት እና የክረምት ፹፭ኛ ቀን ነው። ከዚህ ዕለት በኋላ እስከ ዓመቱ መጨረሻ ድረስ፣ በዘመነ ሉቃስ ፫፻፶፪ ዕለታት ሲቀሩ፤ በዘመነ ዮሐንስ ፣ ዘመነ ማቴዎስ እና ዘመነ ማርቆስ ደግሞ ፫፻፶፩ ዕለታት ይቀራሉ። ታሪካዊ ማስታወሻዎች ፮፻፲፭ ዓ/ም - ነቢዩ መሐመድ ከመካ እስከ መዲና ያደረገውን የሱባዔ ጉዞ (ሂጅራ) ፈጸመ። ፲፱፻፷፩ ዓ/ም-ስዋዚላንድ የተባበሩት መንግሥታት ድርጅት አባል ሆነች። ፲፱፻፷፮ ዓ/ም -ጊኒ-ቢሳው ነጻነቷን ከፖርቱጋል ተቀዳጀች። ፲፱፻፷፱ ዓ/ም - በአፍሪቃ አኅጉር ደቡባዊ አካል፣ በ ኢያን ስሚዝ የሚመራው የሮዴዚያ (የአሁኗ ዚምባብዌ) የነጭ አስተዳደር መንግሥቱን ለበዢው የጥቁር ሕዝብ በሁለት ዓመት ውስጥ ለማስረከብ ተስማማ። ልደት ዕለተ ሞት ዋቢ ምንጮች (እንግሊዝኛ) http://en.wikipedia.org/wiki/September_24 (እንግሊዝኛ) http://news.bbc.co.uk/onthisday/hi/dates/stories/september/24 ዕለታት	101	መስከረም ፲፬ ቀን በኢትዮጵያ ዘመን አቆጣጠር የዓመቱ ፲፬ኛው ዕለት እና የክረምት ፹፭ኛ ቀን ነው። ከዚህ ዕለት በኋላ እስከ ዓመቱ መጨረሻ ድረስ፣ በዘመነ ሉቃስ ፫፻፶፪ ዕለታት ሲቀሩ፤ በዘመነ ዮሐንስ ፣ ዘመነ ማቴዎስ እና ዘመነ ማርቆስ ደግሞ ፫፻፶፩ ዕለታት ይቀራሉ። ፮፻፲፭ ዓ/ም - ነቢዩ መሐመድ ከመካ እስከ መዲና ያደረገውን የሱባዔ ጉዞ (ሂጅራ) ፈጸመ።
2784	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%98%E1%88%B5%E1%8A%A8%E1%88%A8%E1%88%9D%20%E1%8D%AE	መስከረም ፮	መስከረም 6: ታሪካዊ ማስታወሻዎች ፬፻፷፱ - ሮሙሉስ አውግስጦስ የመጨረሻው ምዕራብ ሮማ ንጉስ ወደቀ። ፲፮፻፶፩ - ኦሊቨር ክሮምዌል ዓረፉ። ዕለታት	19	መስከረም 6: ፬፻፷፱ - ሮሙሉስ አውግስጦስ የመጨረሻው ምዕራብ ሮማ ንጉስ ወደቀ። ፲፮፻፶፩ - ኦሊቨር ክሮምዌል ዓረፉ።
2785	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%98%E1%88%B5%E1%8A%A8%E1%88%A8%E1%88%9D%20%E1%8D%B0	መስከረም ፰	መስከረም ፰ ቀን በኢትዮጵያ ዘመን አቆጣጠር የዓመቱ ፰ኛው ቀን ሲሆን የክረምት ወቅት ፸፱ኛው ቀን ነው። ከዚህ ዕለት በኋላ እስከ ዓመቱ መጨረሻ ድረስ፣ በ ዘመነ ሉቃስ ፫፻፶፰ ቀናት ሲቀሩ፣ በዘመነ ዮሐንስ፤ በ ዘመነ ማቴዎስ፤ እና በ ዘመነ ማርቆስ ደግሞ ፫፻፶፯ቀናት ይቀራሉ። ታሪካዊ ማስታወሻዎች ፫፻፹፯ዓ/ም - የሮማ ንጉዛት ክርስቲያናዊ ቄሳር ቀዳማዊ ቴዎዶስዮስ ዘውዱን ለመንጠቅ የተነሳውን አረመኔያዊ የምዕራብ ሮማ መሪ አውግንዮስን በፍሪጊዱስ ውግያ ሲያሸንፍ የሮማ ክርስቲያናዊ ንጉዛት በመጽናቱ የክርስትና ሃይማኖት በአውሮፓ ቀደምትነትን እንዲይዝ አድርጎታል። ፲፰፻፺፱ ዓ/ም - በሆንግ ኮንግ አካባቢ የተከሰተ አውሎ ንፋስ እና የባሕር ሞገድ (tsunami) ፲ ሺ የሚጠጉ ሰዎችን ሕይወት አጥፍቷል። ፲፱፻፶፬ ዓ/ም - የተባበሩት መንግሥታት ድርጅት ሁለተኛው ዋና ፀሐፊ፣ ሲዊድናዊው ዳግ ሀመርሾልድ በ’አየር ዠበብ አደጋ’ በቀድሞዋ ሮዴዚያ (የአሁኗ ዚምባብዌ) ላይ ሞቱ። ፳፻፬ ዓ/ም - የኢትዮጵያ ፌዴራላዊ ዲሞክራሲያዊ ሪፐብሊክ መንግሥት ባጸደቀው አዋጅ ቁጥር 654/2001 መሠረት በየዓመቱ በመስከረም ወር በሁለተኛው ሳምንት ዕለተ ሰኞ እንዲከበር በተወሰነው ድንጋጌ የኢትዮጵያ ብሔራዊ አርማ ያለበት ሰንደቅ ዓላማ ቀን። ልደት ዕለተ ሞት ፲፱፻፶፬ ዓ/ም - የተ.መ.ድ ሁለተኛው ዋና ፀሐፊ፣ ዳግ ሀመርሾልድ በ’አየር ዠበብ አደጋ’ በቀድሞዋ ሮዴዚያ (የአሁኗ ዚምባብዌ) ላይ ሞቱ። ዋቢ ምንጮች P.R.O., FCO 31/165300 Ethiopia: Annual Review of 1961 http://en.wikipedia.org/wiki/September_18 ዕለታት	174	መስከረም ፰ ቀን በኢትዮጵያ ዘመን አቆጣጠር የዓመቱ ፰ኛው ቀን ሲሆን የክረምት ወቅት ፸፱ኛው ቀን ነው። ከዚህ ዕለት በኋላ እስከ ዓመቱ መጨረሻ ድረስ፣ በ ዘመነ ሉቃስ ፫፻፶፰ ቀናት ሲቀሩ፣ በዘመነ ዮሐንስ፤ በ ዘመነ ማቴዎስ፤ እና በ ዘመነ ማርቆስ ደግሞ ፫፻፶፯ቀናት ይቀራሉ። ፫፻፹፯ዓ/ም - የሮማ ንጉዛት ክርስቲያናዊ ቄሳር ቀዳማዊ ቴዎዶስዮስ ዘውዱን ለመንጠቅ የተነሳውን አረመኔያዊ የምዕራብ ሮማ መሪ አውግንዮስን በፍሪጊዱስ ውግያ ሲያሸንፍ የሮማ ክርስቲያናዊ ንጉዛት በመጽናቱ የክርስትና ሃይማኖት በአውሮፓ ቀደምትነትን እንዲይዝ አድርጎታል።
2787	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%B0%E1%89%A1%E1%89%A5%20%E1%8A%AE%E1%88%AD%E1%8B%AB	ደቡብ ኮርያ	ደቡብ ኮርያ (대한민국 / 大韓民國 / Dae Han Min Guk(ዴ ሐን ሚን ጉግ) / የኮርያ ሬፑብሊክ).በ ምስራቃዊው የእስያ ክፍል እምትገኝ ሀገር ናት። ከሰሜን ኮርያ በስተቀር በየብስ እሚያዋስናት አገር የላትም። ደቡብ ኮሪያ የተባባሪ መንግሥታት አባል ቢሆንም፣ ከአንዱ ሌላ አባል እርሱም ስሜን ኮርያ ዲፕሎማቲክ ተቀባይነት የለውም። ስም 대한민국 (大韓民國 : Dae Han Min Guk) / የኮርያ ሬፑብሊክ 한국 (韓國: Han Guk)(ሃን ጉክ) / ኮርያ 남한 (南韓) (ናም ሃን) / ደቡብ ኮርያ ታሪክ የኮርያ ጦርነት 1950. 6. 25. ~ 1953. 7. 27. በከፊል ተቀባይነት ያገኙ አገራት	83	ደቡብ ኮርያ (대한민국 / 大韓民國 / Dae Han Min Guk(ዴ ሐን ሚን ጉግ) / የኮርያ ሬፑብሊክ).በ ምስራቃዊው የእስያ ክፍል እምትገኝ ሀገር ናት። ከሰሜን ኮርያ በስተቀር በየብስ እሚያዋስናት አገር የላትም። ደቡብ ኮሪያ የተባባሪ መንግሥታት አባል ቢሆንም፣ ከአንዱ ሌላ አባል እርሱም ስሜን ኮርያ ዲፕሎማቲክ ተቀባይነት የለውም።
2794	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%89%A1%E1%88%A9%E1%8A%95%E1%8B%B2	ቡሩንዲ	የቡሪንዲ ሪፕብሊከ (ቀድሞ ኡሩንዲ (urundi) የተባለ ሲሆን) በአፍሪካ ውስጥ የምትግኝ ተንሽ አገር ናት። በሩዋንዳ፥ ታንዛኒያ፥ እና በኮንጎ ዲሞክራቲክ ሪፑብሊክ ትዋሰናልች። አገሯ ወደብ-የለሽ ብትሆንም ከታንጋንዪካ ሐይቅ ጋር ትዋሰናለች። የቡሩንዲ ዋና ከተማ እስከ ታህሳስ 2011 ዓም ድረስ ቡጁምቡራ ሲሆን ከዚያ ወደ ጊቴጋ ተዛወረ። የሀገሩ የህዝብ ብዛት ወደ 8.7 ሚሊዮን እንደሆነ ይገመታል። የቱዋ፣ ቱትሲና ሁቱ ብሔሮች በቡሩንዲ ለአምስት ምእተ ዓመታት ያህል ኖረዋል። የቱትሲ ሕዝብ ቡሩንዲን በየንጉሥ መንግሥትነት ለሁለት መቶ ዓመታት ያህል መርቷል። ግን በ፳ኛው ክፍለ ዘመን መግቢያ ላይ፣ አካባቢው በጀርመንና ቤልጅግ ቁጥጥር ስር ላይ ኖሯል። ቡሩንዲና ሩዋንዳም አንድ ላይ ሩዋንዳ ኡሩንዲ እየተባሉ በቅኝ ግዛት ጊዜ ተጠርተዋል። በአካባቢው የሰፈነው የፖለቲካ ቀውስ በቡሩንዲ የእርስ በርስ ጦርነት ፈጥሮአል። በአሁኑ ጊዜ ቡሩንዲ ፕሬዝዳንታዊ የተወካዮች ዴሞክራሲያዊ ሪፐብሊክ ሆና ትመራለች። ከሀገሩ ሕዝብ ውስጥ ፷፪ ከመቶ የሮማ ካቶሊክ እምነት ተከታይና ከ፰ እስከ ፱ ከመቶ እስላም ሲሆን የተቀረው ሌሎች የክርስትና ዕምነቶችን ወይም ባህላዊ ሃይማኖቶችን ይከተላል። ቡሩንዲ ከዓለም አስር እጅግ ድሀ ሀገራት አንዷ ናት። የዚህ ምክንያት ከሆኑት ውስጥ ጦርነቶች፣ ሙስና፣ የትምህርት አለመስፋፋትና የኤድስ በሽታ ይጠቀሳሉ። የተፈጥሮ ሀብቶቿ መዳብና ኮባልትን ይጨምራሉ። ኤክስፖርት ከምታደርጋቸው ምርቶች መካከል ዋናዎቹ ቡናና ስኳር ናቸው። ታሪክ የመጀመሪያው የቡሩንዲ ነዋሪዎች የፒግሚ ሰዎች ናቸው። ከዛም በባንቱ ሕዝቦች ባብዛኛው ተተክተዋል። በ16ኛው ክፍለ ዘመን ነጻ መንግሥት ነበረ። ከዛ በ1903 እ.ኤ.አ. የጀርመን ቅኝ ግዛት ሆነች። በአንደኛው የዓለም ጦርነት ጊዜ ወደ ቤልጅግ ተላለፈች። መካከለኛ አፍሪቃ ምሥራቅ አፍሪቃ	202	የቡሪንዲ ሪፕብሊከ (ቀድሞ ኡሩንዲ (urundi) የተባለ ሲሆን) በአፍሪካ ውስጥ የምትግኝ ተንሽ አገር ናት። በሩዋንዳ፥ ታንዛኒያ፥ እና በኮንጎ ዲሞክራቲክ ሪፑብሊክ ትዋሰናልች። አገሯ ወደብ-የለሽ ብትሆንም ከታንጋንዪካ ሐይቅ ጋር ትዋሰናለች። የቡሩንዲ ዋና ከተማ እስከ ታህሳስ 2011 ዓም ድረስ ቡጁምቡራ ሲሆን ከዚያ ወደ ጊቴጋ ተዛወረ። የሀገሩ የህዝብ ብዛት ወደ 8.7 ሚሊዮን እንደሆነ ይገመታል። የቱዋ፣ ቱትሲና ሁቱ ብሔሮች በቡሩንዲ ለአምስት ምእተ ዓመታት ያህል ኖረዋል። የቱትሲ ሕዝብ ቡሩንዲን በየንጉሥ መንግሥትነት ለሁለት መቶ ዓመታት ያህል መርቷል። ግን በ፳ኛው ክፍለ ዘመን መግቢያ ላይ፣ አካባቢው በጀርመንና ቤልጅግ ቁጥጥር ስር ላይ ኖሯል። ቡሩንዲና ሩዋንዳም አንድ ላይ ሩዋንዳ ኡሩንዲ እየተባሉ በቅኝ ግዛት ጊዜ ተጠርተዋል።
2800	https://am.wikipedia.org/wiki/1890	1890	1890 አመተ ምኅረት መስከረም 1 - በላቲመር ፔንሲልቬኒያ ፖሊሶች 19 የማዕደን ሰራተኞች በእልቂት ገደሉ። መስከረም 2 - የዳግማዊ ምኒልክ ሻለቆች የካፋን ንጉስ ጋኪ ሸሮቾ በማማረክ ያንን መንግስት ጨረሱ። ታኅሣሥ 22 - እንግሊዞች በደቡብ አፍሪካ የዙሉ አገር ወደ ናታል አውራጃ አስቀጠሉ። የካቲት 9 - የአሜሪካ መርከብ "መይን" በሃቫና ወደብ ኩባ ባልታወቀ ምክንያት ተፈነዳ። ሚያዝያ 15 - የአሜሪካ መርከብ ሃይል የኩባ ወደቦችን ማገድ ጀመረ። ሚያዝያ 18 - የአሜሪካ ምክር ቤት ከመይን መፈንዳት የተነሣ ጦርነት ከሚያዝያ 14 ጀምሮ እንደ ነበር በእስጳንያ ላይ አዋጃ። ሚያዝያ 30 - በጣልያ አበጋዙ ባቫ-በካሪስ ብዙ መቶ ሰልፈኞች በመድፍ ገደላቸው። ግንቦት 21 - ሴኮንዶ ፒያ የሚባል የፎቶ አንሺ የቶሪኖ ከፈን ፎቶ ሲታጠብ ኦሪጂናሉ ኔጋቲቭ መሆኑን አገኘ። ሰኔ 6 - ፊሊፒንስ ደሴቶች ነጻነት ከስፓንያ አዋጀ። ሐምሌ 1 - አሜሪካ የሃዋይኢ ደሴቶችን አስቀጠለ። ሐምሌ 11 - አሜሪካውያን በስፓኒሾች ላይ በሳንቲያጎ ፍልሚያ ኩባ አሸነፉ። ሐምሌ 19 - አሜሪካውያን ፕወርቶ ሪኮ ደሴት ወርረው ከስፓንያ ማረኩዋት። ነሐሴ 7 - በኩባ በስፓንያውያንና በአሜሪካውያን መካከል ያለው መታገል ጨረሰ። ነሐሴ 28 - በኦምዱርማን ውግያ ሱዳን የእንግሊዝ ሠራዊት ድል በማድረግ በሙሉ ቅኝ አገር አደረጉት። ያልተወሰነ ቀን፦ የ ቦሊቪያ መንግሥት መቀመጫ ከሱክሬ ወደ ላፓዝ ተዛወረ። 'ሎሬንሶ ማርኬስ' ከተማ (አሁን ማፑቶ) የፖርቱጋል ቅኝ አገር ሞዛምቢክ መቀመጫ ተደረገ። እንደ አውሮጳውያን አቆጣጠር: እስከ ታኅሣሥ 23 ቀን 1890 ድረስ = 1897 እ.ኤ.አ. ከታኅሣሥ 24 ቀን 1890 ጀምሮ = 1898 እ.ኤ.አ. አመታት	208	1890 አመተ ምኅረት መስከረም 1 - በላቲመር ፔንሲልቬኒያ ፖሊሶች 19 የማዕደን ሰራተኞች በእልቂት ገደሉ። መስከረም 2 - የዳግማዊ ምኒልክ ሻለቆች የካፋን ንጉስ ጋኪ ሸሮቾ በማማረክ ያንን መንግስት ጨረሱ። ታኅሣሥ 22 - እንግሊዞች በደቡብ አፍሪካ የዙሉ አገር ወደ ናታል አውራጃ አስቀጠሉ። የካቲት 9 - የአሜሪካ መርከብ "መይን" በሃቫና ወደብ ኩባ ባልታወቀ ምክንያት ተፈነዳ። ሚያዝያ 15 - የአሜሪካ መርከብ ሃይል የኩባ ወደቦችን ማገድ ጀመረ። ሚያዝያ 18 - የአሜሪካ ምክር ቤት ከመይን መፈንዳት የተነሣ ጦርነት ከሚያዝያ 14 ጀምሮ እንደ ነበር በእስጳንያ ላይ አዋጃ። ሚያዝያ 30 - በጣልያ አበጋዙ ባቫ-በካሪስ ብዙ መቶ ሰልፈኞች በመድፍ ገደላቸው። ግንቦት 21 - ሴኮንዶ ፒያ የሚባል የፎቶ አንሺ የቶሪኖ ከፈን ፎቶ ሲታጠብ ኦሪጂናሉ ኔጋቲቭ መሆኑን አገኘ። ሰኔ 6 - ፊሊፒንስ ደሴቶች ነጻነት ከስፓንያ አዋጀ። ሐምሌ 1 - አሜሪካ የሃዋይኢ ደሴቶችን አስቀጠለ። ሐምሌ 11 - አሜሪካውያን በስፓኒሾች ላይ በሳንቲያጎ ፍልሚያ ኩባ አሸነፉ። ሐምሌ 19 - አሜሪካውያን ፕወርቶ ሪኮ ደሴት ወርረው ከስፓንያ ማረኩዋት። ነሐሴ 7 - በኩባ በስፓንያውያንና በአሜሪካውያን መካከል ያለው መታገል ጨረሰ። ነሐሴ 28 - በኦምዱርማን ውግያ ሱዳን የእንግሊዝ ሠራዊት ድል በማድረግ በሙሉ ቅኝ አገር አደረጉት። ያልተወሰነ ቀን፦ የ ቦሊቪያ መንግሥት መቀመጫ ከሱክሬ ወደ ላፓዝ ተዛወረ። 'ሎሬንሶ ማርኬስ' ከተማ (አሁን ማፑቶ) የፖርቱጋል ቅኝ አገር ሞዛምቢክ መቀመጫ ተደረገ።
2802	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8C%8B%E1%8A%95%20%E1%8B%AA%E1%8A%95%E1%8C%8D	ጋን ዪንግ	ጋን ዪንግ (甘英) በ89 ዓ.ም. በቻይና አበጋዝ ባን ቻው ወደ ሮማ የተላከ የቻይና ተልእኮ ተወካይ ነበር። ወደ ጳርቴ ምዕራብ ጠረፍ ከገሰገሱት ከባን ቻው ሳባ ሺህ ጭፍሮች አንዱ ነበር። ጋን ዪንግ ምናልባት እስከ ሮማ ከተማ ድረስ መቸም ባይደርስም፣ በታሪካዊው መዝገብ እንደተመለከተው ከቻይናውያን ሁሉ በጥንት ወደ ምዕራብ የተጓዘው እሱ ሲሆኑ የተቻለውን መረጃ ስብስቦ ተጽፎ ነበር። ሆው ሀንሹ በተባለው በቻይና ኋለኛው ሃን ስርወ መንግሥት (17-212 ዓ.ም.) ዜና መዋዕል ታሪክ ዘንድ፦ «በዘጠነኛው አመት (89 ዓ.ም.) ባን ቻው ምክትላቸውን ጋን ዪንግ ልከው እስከ ምዕራባዊው ባሕር ድረስ አማተሮ ተመለሰ። የቀደሙት ትውልዶች እነኚህን አቅራቢያዎች ከቶ ደርሰው አያውቁም ነበር። ሻንጂንግ የተባለው መጽሐፍ ስለነሱ ምንም ወሬ የለበትም። ስለነርሱ ልማዶች ምርመር እንዳዘጋጀ ብርቅና ትንግርት ዕቃዎቻቸውንም እንደ ተመራመረ አይጠራጠርም።» «በዘጠነኛው የዮንግዩዋን አመት (89 ዓ.ም.) በንጉስ ሄ ዘመን፣ ጠባቂ አበጋዝ ባን ቻው ጋን ዪንግን ወደ 'ዳ ጪን' (የሮማ መንግሥት) ልከውት ነበር። እስከ 'ትያውጅር' (ካራቄኔ) እና ሶስያና ድረስ ከታላቅ ባሕር አጠገብ ደረሰ። እሱንም መሻገር ፈልገው ነበር፣ ነገር ግን የአንሺ (ጳርቴ) ምዕራብ ጠረፍ መርከበኞች እንዲህ አሉት፦ 'ውቅያኖስ እጅግ ታላቅ ናትና ደርሶ መልስ ያደረጉ ንፋሶቹ ተስማሚ ከሆኑላቸው በሦስት ወሮች ውስጥ ሊጓዙት ይችላሉ። ዳሩ ግን የሚያቆዩህ ንፋሶች ቢያጋጥሙህ ሁለት አመታት ሊፈጅ ችሏል። ስለዚህ በባሕር ላይ የጓዙ ሰዎች ሁሉ የሶስት አመት ስንቅ ይወስዳሉ። ሰፊው ውቅያኖስ ሰዎች ስለ አገራቸው እንዲያሰቡ ይግፋፋቸዋል አገራቸውንም በጣም ይናፍቃሉ አንዳንዶችም ይሞታሉ።' ጋን ዪንግ ይህንን ሰምቶ አሳቡን ለቀቀው።» በሆው ሃንሹ ውስጥ በሌላ ክፍል ደግሞ እንዲህ ይላል፦ «የሮማ ግዛት ለብዙ ሺህ ሊ [1 ሊ ማለት ግማሽ ኪሎሜትር ያሕል] ይዘረጋል። ከአራት መቶ በላይ ባለ-ቅጥር መንደሮች ይገኙበታል። ብዙ አሥሮች ትንንሽ ጥገኛ መንግሥታት አሉት። የመንደሮችም ቅጥሮች የተሰሩ ከድንጋይ ነው። የፖስታ ጣቢያዎች በየስፍራው አቋቁመው ሁላቸውም የተመረጉና በነጭ ቀለም የተቀቡ ናቸው። ጥድና ዝግባ አለ፣ ደግሞም ዛፎችና አትክልት በየአይነቱ።» ጋን ዪንግ ደግሞ ስለ ሮማ ንጉስ ስለ ኔርቫ መንግስት ስለ ሮማውያንም መልክና ስለ ንግድ ዕቃዎቻቸው እንዲህ ሲል መግለጫ ሰጥቷል፦ «ንጉሶቻቸው ዘላቂ አይደሉም። እነሱ ከሁሉ የገባውን ዕጩ መርጠው ይሾሙታል። በግዛቲቱ ላይ ድንገተኛ መቅሰፍት ለምሳሌ ያልተለመደ ንፋስ ወይም ዝናብ ብዙ ጊዜ ቢደርስባት፣ ያለምንም ስነሥርዐት ተሽረው ይተካሉ። የተሻሩትም ዝም ብለው መሻራቸውን ተቀብለው አይቆጡበትም።» «የዚህ ሀገር ሕዝብ ሁሉ ረጅምና ቅን ናቸው። 'የማዕከል መንግስት' [ቻይና] ሕዝቦች ይመስላሉና ስለዚህ ይህ አገር 'ዳ ጪን' [ማለት ታላቁ ቻይና] ተብሏል። ይህች መሬት የምታስገኝ በርካታ ወርቅና ብር፣ ብርቅ ዕንቁዎችም ያብረቀረቀ ጌኛ፣ 'የብሩህ ጨረቃ ሉል'፣ የ'ሃይጂ' አውራሪስ፣ ዛጎል፣ ቢጫ ሙጫ፣ የተቀለመ ብርጭቆ፣ ነጭ ኬልቄዶን፣ ቀይ ቀለም ያለው ባዜቃ ድንጋይ፣ አረንጓዴ ዕንቁዎች፣ የወርቅ ፈተል ያለበት ጥልፍ፣ የተሸመነ ወርቅ ፈተል መረብ፣ በወርቅ የተቀባ ረቂቅ ግምጃ በየቀለሙ፣ የአዝቤስጦስም ጨርቅ ናቸው።» «ደግሞ አንዳንድ ሰዎች፦ ከ'ባሕር በጎች' ሱፍ ተሰራ ነው (የባሕር ሐር) የሚሉት በውኑ ግን ከተፈጥሮ ሐር ትል ጎጆ የተሠራ ረቂቅ ጨርቅ አላቸው። መዓዛዎችን በየአይነቱ ይቀላቁበታልና ጭማቂውን በመፍላት ውሑድ ሽቶ ይፈጥራሉ። ከተለያዩት ውጭ አገሮች የሚመጡ ብርቅና ውድ ነገሮች ሁሉ አሏቸው። የወርቅና የብር መሐለቅ ገንዘብ የሰራሉ። አሥር የብር መሐለቆች ዋጋ እንደ አንድ የወርቅ መሐለቅ ነው። ከ'አንሺ' (ጳርቴ) እና ከ'ትየንጁ' (ስሜን-ምዕራብ ሕንድ) ጋር በመርካብ ይነግዳሉ። የሚተርፉበት ለአንድ እጅ አሥር እጥፍ ነው። የዚሁ አገር ንጉስ ምንጊዜም ወደ ሃን [ቻይናዎች] ተወካዮችን ለመላክ ወድደው 'አንሺ' ግን የተቀለሙት የቻይና ግምጃዎች ንግድ ለመቆጣጠር ፈልገው ሮማውያን ወደ ቻይና እንዳይገቡ መንገዱን አገዱባቸው።» ታሪካዊ ተጓዦች የቻይና ታሪክ የቻይና ሰዎች	471	ጋን ዪንግ (甘英) በ89 ዓ.ም. በቻይና አበጋዝ ባን ቻው ወደ ሮማ የተላከ የቻይና ተልእኮ ተወካይ ነበር። ወደ ጳርቴ ምዕራብ ጠረፍ ከገሰገሱት ከባን ቻው ሳባ ሺህ ጭፍሮች አንዱ ነበር። ጋን ዪንግ ምናልባት እስከ ሮማ ከተማ ድረስ መቸም ባይደርስም፣ በታሪካዊው መዝገብ እንደተመለከተው ከቻይናውያን ሁሉ በጥንት ወደ ምዕራብ የተጓዘው እሱ ሲሆኑ የተቻለውን መረጃ ስብስቦ ተጽፎ ነበር።
2803	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%85%E1%8B%B3%E1%88%AD%20%E1%8D%B2%E1%8D%AD	ኅዳር ፲፭	ኅዳር ፲፭ ቀን በኢትዮጵያ ዘመን አቆጣጠር የዓመቱ ፸፭ኛ ቀን ነው። ከዚህ ዕለት በኋላ እስከ ዓመቱ መጨረሻ ድረስ፣ በ ዘመነ ሉቃስ ፪፻፺፩ ቀናት በ ዘመነ ዮሐንስ፤ በ ዘመነ ማቴዎስ፤ እና በ ዘመነ ማርቆስ ደግሞ ፪፻፺ ቀናት ይቀራሉ። ዓቢይ ታሪካዊ ማስታወሻዎች ፲፱፻፶፮ ዓ.ም. ፕሬዚደንት ጆን ኤፍ ኬኔዲን ገድለሃል ተብሎ የተወነጀለው ሊ ሃርቪ ኦዝዋልድ ዳላስ የፖሊስ ዋና መሥሪያ ቤት ውስጥ ዓለም አቀፍ ጋዜጠኞችና ቴሌቪዝን ድርጊቱን ለዓለም እየሰራጩ ሳሉ፤ ጃክ ሩቢ የሚባለው ሰው ኦዝዋልድን በሽጉጥ ገደለው። ፲፱፻፶፰ ዓ.ም. አምባገነኑ ጆሴፍ ዴዚሬ ሞቡቱ በኮንጎ የመሪነትን ሥልጣን በጉልበት ጨበጠ። በ፲፱፻፷፬ ዓ.ም. የአገሪቱን ስም ቀይሮ ዛይር ተባለች። እሱም በአምባገነነንነት ሠላሣ ሁለት ዓመታት ከገዛ በኋላ በ፲፱፻፺ ዓ.ም. በኃይል ከሥልጣን ተወገደ። ፲፱፻፷፯ ዓ.ም. ዶናልድ ዮሃንሰን እና ቶም ግሬይ አፋር ክልል ውስጥ ከ ሦሥት ነጥብ ሁለት ሚሊዮን ዓመታት በፊት የኖረችውን የድንቅነሽን ዓጽም አገኙ። ፲፱፻፸፰ ዓ.ም. የግብጽ ወታደራዊ ፈጥኖ ደራሽ ቡድን ተጠልፎ ማልታ ደሴት ላይ ከነመንገደኞቹ በጠላፊዎቹ ቁጥጥር ስር የነበረውን የዓየር ተሽከርካሪ ሲያስለቅቁ ሃምሣ ሰዎች ሕይወታቸውን አጡ። ልደት ዕለተ ሞት ፲፱፻፶፮ ዓ.ም. – ፕሬዚደንት ጆን ኤፍ ኬኔዲን ገድለሃል ተብሎ የተወነጀለው ሊ ሃርቪ ኦዝዋልድ ዋቢ ምንጮች (እንግሊዝኛ) http://news.bbc.co.uk/onthisday/hi/dates/stories/november/24/newsid_3198000/3198106.stm (እንግሊዝኛ) http://lucyexhibition.hmns.org/lucys-discovery.aspx ዕለታት	169	ኅዳር ፲፭ ቀን በኢትዮጵያ ዘመን አቆጣጠር የዓመቱ ፸፭ኛ ቀን ነው። ከዚህ ዕለት በኋላ እስከ ዓመቱ መጨረሻ ድረስ፣ በ ዘመነ ሉቃስ ፪፻፺፩ ቀናት በ ዘመነ ዮሐንስ፤ በ ዘመነ ማቴዎስ፤ እና በ ዘመነ ማርቆስ ደግሞ ፪፻፺ ቀናት ይቀራሉ። ፲፱፻፶፮ ዓ.ም. ፕሬዚደንት ጆን ኤፍ ኬኔዲን ገድለሃል ተብሎ የተወነጀለው ሊ ሃርቪ ኦዝዋልድ ዳላስ የፖሊስ ዋና መሥሪያ ቤት ውስጥ ዓለም አቀፍ ጋዜጠኞችና ቴሌቪዝን ድርጊቱን ለዓለም እየሰራጩ ሳሉ፤ ጃክ ሩቢ የሚባለው ሰው ኦዝዋልድን በሽጉጥ ገደለው።
2804	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%98%E1%88%B5%E1%8A%A8%E1%88%A8%E1%88%9D%20%E1%8D%B3	መስከረም ፳	መስከረም 20 ቀን ታሪካዊ ማስታወሻዎች ፲፱፻፴፮ - የሁለተኛው ዓለም ጦርነት መገባደጃ መጀመሪያ ምዕራፍ ላይ በአሜሪካ የሚመሩ የቃል-ኪዳን አገሮች ሠራዊት በናፖሊ ከተማ በኩል ጣልያን ገቡ። ፲፱፻፶፱ - የብሪታንያ ቅኝ ግዛት የነበረችው የደቡብ አፍሪካዋ ቤችዋናላንድ ነጻነቷን ተቀዳጅታ የቦትስዋና ሪፑብሊክ ተብላ ተሰየመች። ሰሬትሴ ካማ የመጀመሪያው ፕሬዚደንት ናቸው። ፲፱፻፹፭ - ሆዜ ኤድዋርዶ ዶስ ሳንቶስ በአንጎላ ፕሬዚዳንት ምርጫ ጆናስ ሳቪምቢን አሸነፉ። ዕለታት	57	መስከረም 20 ቀን ፲፱፻፴፮ - የሁለተኛው ዓለም ጦርነት መገባደጃ መጀመሪያ ምዕራፍ ላይ በአሜሪካ የሚመሩ የቃል-ኪዳን አገሮች ሠራዊት በናፖሊ ከተማ በኩል ጣልያን ገቡ። ፲፱፻፶፱ - የብሪታንያ ቅኝ ግዛት የነበረችው የደቡብ አፍሪካዋ ቤችዋናላንድ ነጻነቷን ተቀዳጅታ የቦትስዋና ሪፑብሊክ ተብላ ተሰየመች። ሰሬትሴ ካማ የመጀመሪያው ፕሬዚደንት ናቸው። ፲፱፻፹፭ - ሆዜ ኤድዋርዶ ዶስ ሳንቶስ በአንጎላ ፕሬዚዳንት ምርጫ ጆናስ ሳቪምቢን አሸነፉ።
2808	https://am.wikipedia.org/wiki/1773	1773	1773 አመተ ምኅረት ጥቅምት 2-8 - ታላቅ አውሎ ነፋስ በማርቲኒክና በባርባዶስ ደሴቶች ላይ ሲጎርፍ 22,000 የሚያሕሉ ሰዎች ጠፍተዋል። የካቲት 22 ቀን - እንግሊዞች የዛሬውን ጋያና ከሆላንድ ያዙትና ጆርጅታውን ከተማ መሠረቱ። ጳጉሜ 1 ቀን - ሎስ አንጅለስ የምትባል ከተማ በ44 እስፓንያዊ ሠፈረኞች ተመሰረተች። አመታት	43	1773 አመተ ምኅረት ጥቅምት 2-8 - ታላቅ አውሎ ነፋስ በማርቲኒክና በባርባዶስ ደሴቶች ላይ ሲጎርፍ 22,000 የሚያሕሉ ሰዎች ጠፍተዋል። የካቲት 22 ቀን - እንግሊዞች የዛሬውን ጋያና ከሆላንድ ያዙትና ጆርጅታውን ከተማ መሠረቱ። ጳጉሜ 1 ቀን - ሎስ አንጅለስ የምትባል ከተማ በ44 እስፓንያዊ ሠፈረኞች ተመሰረተች።
2809	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%AB%E1%89%B6%E1%89%AA%E1%8C%B8	ካቶቪጸ	ካቶቪጸ (Katowice) (ድምጽ: ፣ ደግሞ በጀርመንኛ "ካቶቭትዝ" Kattowitz ይባላል) የፖሎኝ ከተማ ነው። ሲሌሲያ በሚባል ታሪካዊ አካባቢ በአገሪቱ ደቡብ በክሎድኒጻ እና በራቫ ወንዞች መካከል ይገኛል። 315,123 ያሕል ሰዎች ይኖሩበታል። የከተማው ከንቲባ ፕዮትር ኡሦክ ናቸው። የከደል ማዕድንና የብረታብረት ሥራ መኻል ነው። ዘመናዊ እና የቆዩ ሕንጻዎችና አንድ ትንሽ የአውሮፕላን ማረፊያ አለው። የከተማነት ሁኔታ በሕግ የተቀበለው በ1857 ዓ.ም. ነበር። ሲሌሲያ ለረጅም ጊዜ የጀርመን ክፍላገር ሆኖ ከተማው እስከ 1910 ድረስ በጀርመን ውስጥ ይገዛ ነበር። ከ1946 ዓ.ም. እስከ 1948 ድረስ የካቶቪጸ ስያሜ "ስታሊኖግሮድ" ማለት "የስታሊን ከተማ" ነበር። ይህ ስም የተሰጠው በኮሙኒስቶች ወገን ነው። ቀበሌዎች ካቶቪጸ ታዋቂ ኗሪዎች ሃንስ ቤልመር, የፎቶ አንሺ ኸንሪክ ብሮደር, ጋዜጠኛ ማሪያ ጉፐርት-ማየር ኩርት ጎልድስታይን የነርቭ ሃኪም ጀርዚ ኩኩችካ ካዚሚርዝ ኩትዝ ፍራንዝ ሌዮፖልድ ኖይማን ሃንስ ሳክስ "መንታ" (እህት) ከተሞች ኮልን (ጀርመን) ግሮኒንገን (ነዘርላንድ) ሚስኮልጽ (ሃንጋሪ) ሞቢል አላባማ (አሜሪካ) ኦደንስ (ዴንማርክ) ኦስትራቫ (ቸክ) ሳንት-ኤትየን (ፈረንሳይ) የውጭ መያያዣዎች የካቶቪጸ ከተማ ጉባኤ የካቶቪጸ ንግድ ድረ ገጽ ካቶቪጸ በሲሌሲያ የካቶቪጸ ዌብ-ካሜራ ዕይታ የካቶቪጸ ሆቴል የካቶቪጸ መጓጓዣ የፖላንድ ከተሞች	151	ካቶቪጸ (Katowice) (ድምጽ: ፣ ደግሞ በጀርመንኛ "ካቶቭትዝ" Kattowitz ይባላል) የፖሎኝ ከተማ ነው። ሲሌሲያ በሚባል ታሪካዊ አካባቢ በአገሪቱ ደቡብ በክሎድኒጻ እና በራቫ ወንዞች መካከል ይገኛል። 315,123 ያሕል ሰዎች ይኖሩበታል። የከተማው ከንቲባ ፕዮትር ኡሦክ ናቸው። የከደል ማዕድንና የብረታብረት ሥራ መኻል ነው። ዘመናዊ እና የቆዩ ሕንጻዎችና አንድ ትንሽ የአውሮፕላን ማረፊያ አለው።
2816	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%AE%E1%88%AD%E1%8B%AB	ኮርያ	ኮርያ በምሥራቅ እስያ የተገኘ ታሪካዊ አገር ነው። ከ1937 ዓም እስካሁን የኮርያ ልሳነ ምድር በሁለት መንግሥታት ይለያያል፦ ደቡብ ኮርያ ሰሜን ኮርያ ኮሪያ ታሪካዊ አገሮች	23	ኮርያ በምሥራቅ እስያ የተገኘ ታሪካዊ አገር ነው። ከ1937 ዓም እስካሁን የኮርያ ልሳነ ምድር በሁለት መንግሥታት ይለያያል፦
2818	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%89%B4%E1%8B%B2%20%E1%8A%A0%E1%8D%8D%E1%88%AE	ቴዲ አፍሮ	ቴዲ አፍሮ (Teddy Afro) ዕውነተኛ ስሙ: ቴዎድሮስ ካሳሁን ሲሆን ከዘመናችን ወጣት ኢትዮጵያውያን ዘፋኞችና አቀንቃኞች ሁሉ እጅግ ዝነኛ ነው። ቴዲ ለጃማይካዊው ሬጌ ኮከብ ቦብ ማርሊ የዘፈነለት የሬጌ ሙዚቃው በዓለም ዙሪያ እንዲታወቅ ያደረገው ሲሆን በተለይ ለኃይሌ ገብረ ሥላሴ ና ለሌላኛው የኦሊምፒክ ጀግና ቀነኒሳ በቀለ በኦሊምፒክስ ካሸነፉ በኋላ ያወጣቸው ወቅታዊ አልቡሞቹ ይበልጥ ታዋቂ አርገውታል። ቴዲ አፍሮን በጣም ታዋቂ ያደረግው 'ያስተሰርያል' የተባለው አልበሙ ሲሆን ስለ ፍቅር ፣ መቻቻል ፣ ህዝብ ስሜት እንዲሁም ስለመንግስታት እና ስለ ተቃዋሚዎች በፍቅር ለሃገር እድገት መስራት ዘፍኖአል። ዘፈኖቹ ብስል እና ጠንካራ ናቸው። ቴዎድሮስ ካሳሁን ከድምፃዊነትም በተረፈ የግጥምና ዜማም ደራሲ ሲሆን ከራሱ ስራዎች በተጨማሪ ለተለያዩ ድምፃዊያን የግጥም እና ዜማ ድረሰቶችን አበርክቷል። ቴዎድሮስ ካሳሁን ሐምሌ 7 1968 በአዲስ አበባ ተወለደ። የትምህርት ደረጃ 12+ ቴዎድሮስ ካሳሁን ለምን "ቴዲ አፍሮ" ተባለ? ቴዲ አፍሮ የ፲፪ (12)ኛ ክፍል ትምህርቱን እንዳጠናቀቀ ሰፊ ጊዜ ሥለነበረው ከመቸውም በተለየ ሁኔታ በዚያን ጊዜ ነበር በእግር በፈረስ ሥለ ሙዚቃ መጋለብ እና መሮጥ የጀመረው። ፲፱፻፺፩ (1991) አመተ ምህረት አካባቢ ከ ያሬድ ሙዚቃ ትምህርት ቤት ተመርቀው የወጡ ባለሙያዎች ላስታስ የተባለ የሙዚቃ ባንድ አቋቁመው ነበር:: በዚያን ጊዜ ቴዲ የራሱ የሆነ ባንድ እንዲኖረው ይፈልግ ሥለነበር ከሙያ ጉዋደኞቹ ጋር መመሆን በወቅቱ የነበሩትን ጥሩ ጥሩ የሙዚቃ መሳሪያዎች በመግዛት ላስታስ ከተባለው የሙዚቃ ባንድ ጋር አብሮ ለመሠራት ያላቸዉን ፍላጎት ለባንዱ አባላት ይገልፃሉ:: የባንዱ አባላትም በደስታ ይቀበሉዋቸዋል:: ብዙም ሳይቆዩ የባንዱ ስያሜ ከላስታስ ወደ አፍሮ ሳዉንድ ቀየሩት:: ባንዱንም በበላይነት በመቆጣጠር እና በመምራት ቴዲ ትልቅ ድርሻና ሃላፊነት ነበረው:: መሳሪያ ተጫዋቾቹ እንደሚሉት ከሆነ፣ ቴዎድሮስ ካሳሁን ፣ ሽዋንዳኝ ሃይሉ እና ግሩም መዝሙር የአፍሮ ሳውንድ ባለቤቶች ተብለው የሚጠቀሱ ሲሆን "ቴዲ ግን እንደ ባንዱ ባለቤት ብቻ ሣይሆን እንደ ቅርብ ጏደኛችን ነበር የምናየው" ይሉታል። እንግዲህ በዚሕ ጊዜ ነበር ቴዎድሮስ ካሣሁን የሚለው ስሙ በቴዲ አፍሮ ተተክቶ ዋነኛ መጠሪያ ስሙ ለመሆን የበቃው። መኪና አደጋ በመኪና አደጋ ሰው ገድሎ በማምለጥ ወንጀል ተከሶ የነበረ ሲሆን፣ በፍርድ ቤት ውሳኔ መሰረት 6 ዐመት አና 18000 ብር አንዲከፍል ከተወሰነበት በኋላ በእስር ቤት ውስጥ ለ 1 አመት ያህል ቆይቷል። ከዚያም በተለያዩ ምክንያቶች (ይቅርታን ይጨምራል) ከእስር እንዲፈታ ተወስኖለታል። የፍርዱ ሁኔታ ፍርዱ ብዙውን ህዝብ አላሳመነም። ህዝቡ በተለያዩ አጋጣሚዎች የቴዲን መፈታት አስመልክቶ ጩሀቱን አሰምቶአል። የፍርድ ሂደቱ ግልጽ አልነበረም ከ ወንጀል ክስነት ይልቅ የፖለቲካ ትርጉም የያዘ ነበር። እና ሌሎችም ተቃውሞዎች በተለያዩ ጊዜያት ከህዝቡ ተሰምተዋል። ሲገጭ አይቻለሁ ብሎ የመሰከረበት ይርዳው ጤናው ነው። እስከማለት ነበር የህዝቡ ተቃውሞ። waliya entertainment የተሰኘ youtube ቻናሌ ላይ ገብታችሁ ሙሉ መረጃውን ማግኘት ትችላላችሁ ከእስር በኋላ ተዲ አፍሮ ከ እስር ከተፈታ በኋላ በተለያዩ ቦታዎች ትሪቶቹን አቅርቧል። በቀጣይም ሊያቀርባቸው ያሰባቸው ኮንሰርቶች እንዳሉ ለማወቅ ተችሏል። አለምአቀፍ ስኬት ኢትዮጵያ የተሰኘው አልበሙ በ2009 ዓ.ም ለህዝብ በቀረበበት ወቅት በቢልቦርድ የአለም አቀፍ የሙዚቃ ሰንጠረዥ ላይ የአንደኛነት ደረጃን ተጎናፅፎ ነበር። የአሜሪካ ፕሬዝዳንት [ባራክ ኦባማ] በየአመቱ ይፋ በሚያደርጉት የሙዚቃ ዝርዝር ውስጥም የቴዲ አፍሮ [አርማሽ ] የተሰኘውን ዜማ በ2021 እ.ኤአ ዝርዝር ውስጥ አካተው ነበር። አልበሞች አቡጊዳ (2001 እ.ኤ.አ.) ታሪክ ተሰራ (2004 እ.ኤ.አ.) ያስተሰርያል (፲፱፻፺፯ ዓ.ም.) ጥቁር ሰው (፳፻፬ ዓ.ም.) ኢትዮጵያ (2009 ዓ.ም.) የኢትዮጵያ ዘፋኞች ሬጌ	438	ቴዲ አፍሮ (Teddy Afro) ዕውነተኛ ስሙ: ቴዎድሮስ ካሳሁን ሲሆን ከዘመናችን ወጣት ኢትዮጵያውያን ዘፋኞችና አቀንቃኞች ሁሉ እጅግ ዝነኛ ነው። ቴዲ ለጃማይካዊው ሬጌ ኮከብ ቦብ ማርሊ የዘፈነለት የሬጌ ሙዚቃው በዓለም ዙሪያ እንዲታወቅ ያደረገው ሲሆን በተለይ ለኃይሌ ገብረ ሥላሴ ና ለሌላኛው የኦሊምፒክ ጀግና ቀነኒሳ በቀለ በኦሊምፒክስ ካሸነፉ በኋላ ያወጣቸው ወቅታዊ አልቡሞቹ ይበልጥ ታዋቂ አርገውታል። ቴዲ አፍሮን በጣም ታዋቂ ያደረግው 'ያስተሰርያል' የተባለው አልበሙ ሲሆን ስለ ፍቅር ፣ መቻቻል ፣ ህዝብ ስሜት እንዲሁም ስለመንግስታት እና ስለ ተቃዋሚዎች በፍቅር ለሃገር እድገት መስራት ዘፍኖአል። ዘፈኖቹ ብስል እና ጠንካራ ናቸው። ቴዎድሮስ ካሳሁን ከድምፃዊነትም በተረፈ የግጥምና ዜማም ደራሲ ሲሆን ከራሱ ስራዎች በተጨማሪ ለተለያዩ ድምፃዊያን የግጥም እና ዜማ ድረሰቶችን አበርክቷል። ቴዎድሮስ ካሳሁን ሐምሌ 7 1968 በአዲስ አበባ ተወለደ። የትምህርት ደረጃ 12+ ቴዎድሮስ ካሳሁን ለምን "ቴዲ አፍሮ" ተባለ? ቴዲ አፍሮ የ፲፪ (12)ኛ ክፍል ትምህርቱን እንዳጠናቀቀ ሰፊ ጊዜ ሥለነበረው ከመቸውም በተለየ ሁኔታ በዚያን ጊዜ ነበር በእግር በፈረስ ሥለ ሙዚቃ መጋለብ እና መሮጥ የጀመረው። ፲፱፻፺፩ (1991) አመተ ምህረት አካባቢ ከ ያሬድ ሙዚቃ ትምህርት ቤት ተመርቀው የወጡ ባለሙያዎች ላስታስ የተባለ የሙዚቃ ባንድ አቋቁመው ነበር:: በዚያን ጊዜ ቴዲ የራሱ የሆነ ባንድ እንዲኖረው ይፈልግ ሥለነበር ከሙያ ጉዋደኞቹ ጋር መመሆን በወቅቱ የነበሩትን ጥሩ ጥሩ የሙዚቃ መሳሪያዎች በመግዛት ላስታስ ከተባለው የሙዚቃ ባንድ ጋር አብሮ ለመሠራት ያላቸዉን ፍላጎት ለባንዱ አባላት ይገልፃሉ:: የባንዱ አባላትም በደስታ ይቀበሉዋቸዋል:: ብዙም ሳይቆዩ የባንዱ ስያሜ ከላስታስ ወደ አፍሮ ሳዉንድ ቀየሩት:: ባንዱንም በበላይነት በመቆጣጠር እና በመምራት ቴዲ ትልቅ ድርሻና ሃላፊነት ነበረው:: መሳሪያ ተጫዋቾቹ እንደሚሉት ከሆነ፣ ቴዎድሮስ ካሳሁን ፣ ሽዋንዳኝ ሃይሉ እና ግሩም መዝሙር የአፍሮ ሳውንድ ባለቤቶች ተብለው የሚጠቀሱ ሲሆን "ቴዲ ግን እንደ ባንዱ ባለቤት ብቻ ሣይሆን እንደ ቅርብ ጏደኛችን ነበር የምናየው" ይሉታል። እንግዲህ በዚሕ ጊዜ ነበር ቴዎድሮስ ካሣሁን የሚለው ስሙ በቴዲ አፍሮ ተተክቶ ዋነኛ መጠሪያ ስሙ ለመሆን የበቃው።
2821	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%AE%E1%89%A4%E1%88%8D%20%E1%89%B0%E1%8A%AD%E1%88%88%E1%88%9B%E1%88%AD%E1%8B%AB%E1%88%9D	ሮቤል ተክለማርያም	ሮቤል ተክለማርያም (1966 ዓ.ም. የተወለደ) በ1998 (2006) በዊንተር ኦሊምፒክስ በስካይ ኢትዮጵያን የወከለ ብቸኛና የመጀመሪያ ሰው ከመሆኑም በላይ በዊንተር ኦሊምፒክስ ጨዋታዎች አፍሪካን የወከለ መጀመርያው ስፖርተኛ ነው። ሮቤል በ9 አመቱ ወደ አሜሪካ ቢመጣም አገሩን በጣም ይወዳል። እስከዛሬ ድረስም አማርኛን አቀላጥፎ ይናገራል፡ ሮቤል በጣሊያኑ ኦሊምፒክ በውጭ አገር የሚኖሩት ኢትዮጵያውያን ባደረጉለት ከፍተኛ ማበረታት የአግሩ ባንዲራ ከሌሎች አገሮች ጎን እንዲውለበለብ እንዳስቻለው ተናግሮአል። ምንም እንክዋ ሮቤል ባደረጋቸው ውድድሮች(ተራራማና እና ሀገር አቋራጭ ስኪቲንግ) ውጤት ባያመስመዘግብም እንክዋ የኦሊምፒክ መግቢያ ሰዓት አስመዝግቦ የኢትዮጵያን ስም ማስጠራት በመቻሉ እስከ ዕድሜው መጨረሻ ኩራት እንደሚሰማው ተናግሮአል። በወቅቱ ፦ ሮቤል ለጋዜጤኞች ሲናገር «እኔ የተጨባጭ ሰው ነኝ። ዓላማዬ ይህ ኦሊምፒክ የሌሎችንም ኢትዮጵያውያን ዐይኖች እንዲከፍት ነው» ብሎአል። ሮቤል ተ/ማሪያም ባሁኑ ጊዜ በእሱና በታላቅ ወንድሙ በውስካንሰን የተቋቋመው ኢትዮጵያ ብሔራዊ ስካይ ፌዴሬሽንእስከ አገር ቤት ድረስ እውቅና እንዲያገኝ የበኩሉን ጥረት እያደረገ ነው። External links Ethiopian National Ski Federation homepage (እንግሊዝኛ) BBC: Ethiopia first at Winter Olympics (እንግሊዝኛ) Ethiomedia: Ethiopia's Robel with a cause at Turin Olympics (እንግሊዝኛ) የኢትዮጵያ አትሌቶች	150	ሮቤል ተክለማርያም (1966 ዓ.ም. የተወለደ) በ1998 (2006) በዊንተር ኦሊምፒክስ በስካይ ኢትዮጵያን የወከለ ብቸኛና የመጀመሪያ ሰው ከመሆኑም በላይ በዊንተር ኦሊምፒክስ ጨዋታዎች አፍሪካን የወከለ መጀመርያው ስፖርተኛ ነው። ሮቤል በ9 አመቱ ወደ አሜሪካ ቢመጣም አገሩን በጣም ይወዳል። እስከዛሬ ድረስም አማርኛን አቀላጥፎ ይናገራል፡ ሮቤል በጣሊያኑ ኦሊምፒክ በውጭ አገር የሚኖሩት ኢትዮጵያውያን ባደረጉለት ከፍተኛ ማበረታት የአግሩ ባንዲራ ከሌሎች አገሮች ጎን እንዲውለበለብ እንዳስቻለው ተናግሮአል። ምንም እንክዋ ሮቤል ባደረጋቸው ውድድሮች(ተራራማና እና ሀገር አቋራጭ ስኪቲንግ) ውጤት ባያመስመዘግብም እንክዋ የኦሊምፒክ መግቢያ ሰዓት አስመዝግቦ የኢትዮጵያን ስም ማስጠራት በመቻሉ እስከ ዕድሜው መጨረሻ ኩራት እንደሚሰማው ተናግሮአል። በወቅቱ ፦ ሮቤል ለጋዜጤኞች ሲናገር «እኔ የተጨባጭ ሰው ነኝ። ዓላማዬ ይህ ኦሊምፒክ የሌሎችንም ኢትዮጵያውያን ዐይኖች እንዲከፍት ነው» ብሎአል። ሮቤል ተ/ማሪያም ባሁኑ ጊዜ በእሱና በታላቅ ወንድሙ በውስካንሰን የተቋቋመው ኢትዮጵያ ብሔራዊ ስካይ ፌዴሬሽንእስከ አገር ቤት ድረስ እውቅና እንዲያገኝ የበኩሉን ጥረት እያደረገ ነው።
2823	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A5%E1%88%AA%E1%8B%AB	እሪያ	እሪያ ወይም እፘ (ሮማይስጥ፦ Sus scrofa /ሱስ ስክሮፋ/፣ ግዕዝ፦ ሕንዚር) የዐሣማ ዓይነት የሆነ አውሬ ነው። ለማዳ ዐሣማ (S. scrofa domesticus) ከዚሁ ዝርያ መጣ። የሚገኝባቸው አገሮች በማዕከለኛ አውሮጳ፣ በሜዲቴራኔያን አካባቢ፣ በስሜን አፍሪቃ ተራሮችም፣ በእስያ እስከ ኢንዶኔዝያ ድረስ ያጠቅልላል። ዛሬ በኢትዮጵያ ባይገኝም እሪያ በአፍሪቃ ውስጥ የሚኖር የከርከሮ (Phacochoerus africanus) ዘመድ ነው። በተጨማሪ ታላቅ የጫካ እሪያ (Hylochoerus meinertzhageni) የሚባለው ጸጉራም የአሣማ አስተኔ አባል በጥቂት መጠን በኢትዮጵያ ውስጥ ይገኛል። እሪያዎች እስከ 200 ኪሎግራም ድረስ ክብደት ሊያድጉ እርዝመታቸውም እስከ 1.8 ሜትር ድረስ ሊሆኑ ይቻላል። አደጋ ቢደርስባቸው እጅግ ጥለኛዎች ሆነው በረጅም ጥርሳቸው ጉዳት ለማድረግ ችሎታ አላቸው። ነገር ግን ይህ እምባዛም ሲደረግ አብዛኛው ጊዜ እንስት እሪያ ግልገሎችዋን አስጠብቃ ለመከላከል ሲያስፈልጋት ብቻ ይሆናል። ከእሪያ እና ከዐሣማ መካከል ያለው ልዩነት እሪያ በጫካ ውስጥ የሚገኝ አውሬ ሲሆን ዐሣማ ግን ሰው ልጅ የለመደ ማለት ነው። ዐሳማዎችም አምልጠው ወደ ጫካ ሲመለሱ እንደገና እሪያዎች ቶሎ ይሆናሉ። የእሪያ ቆዳ ባቀመቀመ ጽጉር ይሸፈናል። አውራ እሪያ ብቻ እንደ ከርከሮ የረዠመ ጥርስ አለበት። የእሪያ መንጋ ቁጥር በተለመደ 20 እንስሶች ያህል ሲሆን ከ50 በላይ ያሉበት ስብሰባ ታይቶ ያውቃል። በተለመደ አንድ መንጋ 2 ወይም ሦስት እንስቶችና ግልገሎቻቸው ብቻ ናቸው። አውራዎቹ በብዛት ለብቻቸው እንጂ ከመፀው መርቢያ ወራት በስተቀር በመንጋው ውስጥ አይገኙም። የሚወልዱበት ወራት ጸደይ ሲሆን በተለመደ አምስት ግልገሎች ይወለዳሉ። እስከ 13 ድረስ ግን ሲቀፈቀፉ ታውቋል። በብዛት እርያዎች የሌሊት እንስሶች ናቸው። ከማታ እስከ ንጋቱ ድረስ መኖ አሰብስበው በሌሊትም በመዓልትም ያርፋሉ። ምክንያቱም የሚያድኑዋቸው በተለይ በቀን የሚሄዱት ናቸው። እርያዎች ያገኙትን ማንኛውንም ነገር ያሕል ለምሳሌ ለውዝ፣ እንጆሪ፣ የበሰበሰ ሥጋ፣ ስሮች፣ ቆሻሻ፣ ነፍሳት፣ እንሽላሊት የመሰሉትን ትንንሽ ፍጡሮችና የአጋዘን ወይም የበግ ግልገሎች ሳይቀር ይበላሉ። በአንዳንድ አገር ባሕል ስጋቸው ስለሚበላ ብቻ ሳይሆን ደግሞ በነሱ ምክንያት በሰብል ወይም በእርሻ የሚደረገውን ጉዳት ለመቀነስ ነው የሚያደኑዋቸው። በታሪካዊ ልማድ የእርያ ማደን በልዩ ጦር አይነት ይፈጸም ነበር። የተናደደው እሪያ የተወጋ ገላ በጦሩ በኩል በመግፋት አዳኙን እንዳያጠቃ በረጅም እጀታ ላይ ባሻገር የገጠመ አገዳ ክፍል ነበረበት። የአዳኞቹ ውሾች እንኳን የቆዳ ጥሩር ለብሰው ነበር። በፋርስ የእርያ አዳኝ ሌላ ዘዴ ይጠቀሙ ነበር። ከሕንድ አገር ዝሆን አምጥተው እርያዎቹን አባርረው በረግረግ ውስጥ ይከቡዋቸው ነበር። ይህን የመሰለ ትርዒት በገደል ድንጋይ ጎን ላይ በፋርስ ተቀርጾ ይገኛል። በግሪክና በአይርላንድ አፈታሪክ ስለ እርያ ማደን ያሉ ተረቶች አሉ። በኖርስ አረመኔ እምነት አማልክታቸው ለማዳ እሪያዎች ነበሯቸው። እንዲሁም በሕንድ እምነት የቪሽኑ ሦስተኛ ትንሳኤ እሪያ ነበር። በፋርስም ስለጉብዝናው ይከበር ነበር። ደግሞ እርያ ለእንግሊዝ ንጉስ 3 ሪቻርድ ምልክት ነበር። እሪያ የእሪያም ራስ በአውሮጳ የጋሻ ስእል ስርዐት (አርማ) ብዙ ጊዜ ይታያሉ። ባንዳንድ አገሮች የእሪያ ጽጉር ባለፈው ዘመን ለጥርስ መፋቂያ ይጠቅም ነበር። ነገር ግን ይህ ለንጽሕና የተሻለው ነገር አልነበረም። የውጭ መያያዣ የኗሪ እሪያዎች ቦታ በጀርመን ባሁኑኑ ሰዓት በወብ-ካሜራ ይታያል። ስመ አንሰሳ በኣበራ ሞላ የዱር አራዊት	396	እሪያ ወይም እፘ (ሮማይስጥ፦ Sus scrofa /ሱስ ስክሮፋ/፣ ግዕዝ፦ ሕንዚር) የዐሣማ ዓይነት የሆነ አውሬ ነው። ለማዳ ዐሣማ (S. scrofa domesticus) ከዚሁ ዝርያ መጣ። የሚገኝባቸው አገሮች በማዕከለኛ አውሮጳ፣ በሜዲቴራኔያን አካባቢ፣ በስሜን አፍሪቃ ተራሮችም፣ በእስያ እስከ ኢንዶኔዝያ ድረስ ያጠቅልላል። ዛሬ በኢትዮጵያ ባይገኝም እሪያ በአፍሪቃ ውስጥ የሚኖር የከርከሮ (Phacochoerus africanus) ዘመድ ነው። በተጨማሪ ታላቅ የጫካ እሪያ (Hylochoerus meinertzhageni) የሚባለው ጸጉራም የአሣማ አስተኔ አባል በጥቂት መጠን በኢትዮጵያ ውስጥ ይገኛል።
2827	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%9B%E1%88%AD%E1%88%BD%20%E1%89%B0%E1%8D%88%E1%88%AA	ማርሽ ተፈሪ	ማርሽ ተፈሪ ከ1923 ዓ.ም. እስከ 1967 ድረስ የኢትዮጵያ ብሔራዊ መዝሙር ነበር። የግጥሙ ደራሲ ዮፍታሄ ንጉሴ ሲሆን ዜማውን የደረሰው እና ሙዚቃውን ያቀናበረው ኬቮርክ ናልባንዲያን የንጉሡ የሙዚቃ ጓድ መሪ በ1918 ዓ.ም. ነው። (ደግሞ ይዩ፦ አርባ ልጆች) ግጥም ኢትዮጵያ ሆይ ደስ ይበልሽ በአምላክሽ ኃይል በንጉሥሽ ተባብረዋል አርበኞችሽ አይነካም ከቶ ነጻነትሽ ብርቱ ናቸውና ተራሮችሽ አትፈሪም ከጠላቶችሽ ድል አድራጊው ንጉሳችን ይኑርልን ለክብራችን ውጭ መያያዣዎች ሚዲ ቃላት በሙዚቃ ram (ግልጽ ያልሆነ ቅጂ) ልጆች በ1940ዎቹ ሲዘፍኑት የኢትዮጵያ ዘፈኖች ብሄራዊ መዝሙር	73	ማርሽ ተፈሪ ከ1923 ዓ.ም. እስከ 1967 ድረስ የኢትዮጵያ ብሔራዊ መዝሙር ነበር። የግጥሙ ደራሲ ዮፍታሄ ንጉሴ ሲሆን ዜማውን የደረሰው እና ሙዚቃውን ያቀናበረው ኬቮርክ ናልባንዲያን የንጉሡ የሙዚቃ ጓድ መሪ በ1918 ዓ.ም. ነው። ኢትዮጵያ ሆይ ደስ ይበልሽ በአምላክሽ ኃይል በንጉሥሽ ተባብረዋል አርበኞችሽ አይነካም ከቶ ነጻነትሽ ብርቱ ናቸውና ተራሮችሽ አትፈሪም ከጠላቶችሽ ድል አድራጊው ንጉሳችን ይኑርልን ለክብራችን
2840	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%91%E1%8B%9D%E1%89%A0%E1%8A%AD%E1%8A%9B	ዑዝበክኛ	ዑዝበክኛ (O'zbek tili በ, Ўзбек тили በ) በ የሆነና የ መደበኛ ቋንቋ ነው። 18.5 ሚሊዮን ተናጋሪዎች እነርሱም የ አሉት። በዚያ ላይ ከ ከና ከ ከፍተኛ ተጽእኖ ተቀብሏል። ታሪክ ቢያንስ ከ600 ወይም ከ700 ዓ.ም. ጀምሮ በማእከለኛ እስያ በድሮ በተገኙ በሶግድያና ባክትርያ እና ቋራዝሚያ አገሮች የሕንዳዊ-ኢራናዊ ተናጋሪዎች በየጥቂቱ የቱርክኛ ተናጋሪዎች ተተኩ። በአካባቢው መጀመርያው የቱርክ ሥርወ መንግሥት ካራቃኒድ የተባለው ጎሣ ከ9ኛው እስከ 12ኛው ምእተ አመት ድረስ ገዝቶ ነበር። በ15ኛው እና 16ኛ ምእተ አመት የተስፋፋ የጫጋታይ ቋንቋ የዘመናዊ ዑዝበክ ወላጅ መሆኑ ይታመናል። ይህ ቋንቋ ከፋርስኛ እና ከዓረብኛ ብዙ ቃላት ተበድሮ ሲሆን ከ19ኛው ምዕተ አመት ጀምሮ ግን በተለይ ለመነጋገርያ እንጂ ለጽሕፈት እምባዛም አይጠቀም ነበር። ከ1913 ዓ.ም. አስቀድሞ ዑዝበክ እና ሣርት እንደ ተለያዩ የቱርክ ቀበሌኞች ይቆጠሩ ነበር። ከ1913 ወዲህ ግን የሶቭየት መንግሥት "ሣርት" የሚለው ቃል ስድብ ነውና እንግዲህ ሁለቱ ሕዝቦች ዑዝበክ ይባሉ ብሎ ዐዋጀ። ይሁንና ቀድሞ ሣርቶች ይባል የነበሩ የዑዝበክ ትውልዶች በታሪክ ዝገባ ላይ ከቶ አልነበሩም። አዲሱ የዑዝበክ ሬፑብሊክ በ1917 ዓ.ም. ሲፈጠር ደግሞ ብዙ ዑዝበኮች ምንም ደስ ባይሉም ይፋዊው "ዑዝበክ" የተባለው ቋንቋ የ"ሣርቶች" ቀበሌኛ ተደርጎ ነበር። ሁለቱ ቀበሌኞች እስከ ዛሬም ድረስ ጎን ለጎን በመኖር ላይ ይገኛሉ። ጽሕፈት ከ1917 በፊት እንደ ሌሎቹ የማእከል እስያ ቋንቋዎች በአረብኛ ፊደል ይጻፍ ነበር። ከ1917 እስከ 1932 ዓ.ም. አዲሱ ይፋዊ ዑዝበክኛ ቋንቋ የተጻፈው በላቲን ፊደል ሲሆን ከዚያ በኋላ በስታሊን ዐዋጅ በቂርሎስ ፊደል ብቻ ሆኖ ነበር። ከ1984 ዓ.ም. ወዲህ እንደገና የላቲን ፊደል ቢፈቅድም ከቂርሎሱ ጋር አንድላይ በሰፊው በመጻፉ ላይ ይገኛል። በቻይና ውስጥ የኖሩት ዑዝበክ ሕዝቦች ግን የዓረብኛ ፊደል እስካሁን ይጠቅማቸዋል። ምሳሌ (ከተመድ መብቶች ጽሑፍ) የውጭ መያያዣዎች Introduction to the Uzbek Language (Oxus Communications) The Republic of Uzbekistan Cabinet of Ministers Resolution Concerning the Ratification of the Principal Orthographic Rules of the Uzbek Language (24 August 1995) Uzbek alphabet (Omniglot) language Materials Uzbek Teachionary Word Sets Language Materials/Teaching/Learning Uzbek Uzbek English online Dictionary http://www.ismanov.com ቱርኪክ ቋንቋዎች ኡዝቤኪስታን	283	ዑዝበክኛ (O'zbek tili በ, Ўзбек тили በ) በ የሆነና የ መደበኛ ቋንቋ ነው። 18.5 ሚሊዮን ተናጋሪዎች እነርሱም የ አሉት። በዚያ ላይ ከ ከና ከ ከፍተኛ ተጽእኖ ተቀብሏል። ቢያንስ ከ600 ወይም ከ700 ዓ.ም. ጀምሮ በማእከለኛ እስያ በድሮ በተገኙ በሶግድያና ባክትርያ እና ቋራዝሚያ አገሮች የሕንዳዊ-ኢራናዊ ተናጋሪዎች በየጥቂቱ የቱርክኛ ተናጋሪዎች ተተኩ። በአካባቢው መጀመርያው የቱርክ ሥርወ መንግሥት ካራቃኒድ የተባለው ጎሣ ከ9ኛው እስከ 12ኛው ምእተ አመት ድረስ ገዝቶ ነበር።
2843	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%89%A4%E1%88%B2%E1%8A%AD%20%28BASIC%29	ቤሲክ (BASIC)	በኮምፒውተር ፍርገማ (ፕሮግራሚንግ) ዘርፍ ቤሲክ (BASIC) የሚሰኘው የከፍተኛ ደረጃ ፍርገማ ቋንቋዎችን የሚያዝል ቤተሰብ ነው። የቃሉም ትርጉም 'መሰረታዊ' ወይም 'ቀላል' ቢሆን የተሰየመው ግን ከእንግሊዝኛው Beginner's All-purpose Symbolic Instruction Code አኅጽሮተ ቃል ነበረ። ይህም ማለት "የጀማሪዎች ሙሉ-ምክንያት ምልክታዊ ትምህርታዊ ኮድ" የሚያሕል ነው። ቤሲክ መጀመሪያ በ1963 እ.ኤ.አ. ከኮምፒውተር ዘርፍ ውጭ የሚያጥኑ ተማሪዎች ኮምፒውተሮች ይጠቀሙ ዘንድ ጆን ጆርጅ ኬሜኒና ቶማስ ዩጂን ኩርትዝ አበጅተው በዳርትመስ ከሌጅ አቀረቡት። በጊዜው እያንዳንዱ ኮምፒውተር ሌሱ የሚሆን ሶፍትዌር መጻፍ ይጠይቅ በነበረበት ሁኔታ በሳይንስና በሂሳብ የተሰማሩ ሰዎች ብቻ የመስራት ዝንባሌ ነበሯቸው። ቤሲክ በሰማኒያዎቹ (እ.ኤ.አ.) በቤት ኮምፒውተሮች የተሰራጨ ሲሆን፥ ዛሬም በአንዳንድ በጣም በተለወጡ ቋንቋዎች አማካኝነት ተጠቃሚዎች አሉት። ታሪክ ክ1960ዎቹ (እ.ኤ.አ.) አመታት መሃክል በፊት ኮምፒተሮች በጣም ውድና ለተወሰኑ አላማ ባላችው ስራሞች ላይ የተወሰኑ መሳሪያዎች ነበሩ። ቀላል የባች ሂደቶች (batch processing) አይነቶችን በመጥቀም በአንድ ጊዜ አንድ ስራ ብቻ ይሰሩ ነበር። በ1960ዎቹ ውስጥ የኮምፒውትር ዋጋ የትንንሽ ድርጅቶት የግዢ አቅም እስከሚፈቅደው ድረስ አሽቆለቆል። ፍትነታቸውም ክመጨመሩ የተነሳ የለስሯ የሚቀመጡበት ጊዜ ይበዛ ጀመር። የዘመኑ የፕሮግራም ቋንቋዎች አሰራር ልክ እንደ ማሽኖቹ ለተውሰኑ ሰራዎች የታለሙ (እንደ ሳይንስ ነቅ ፎርሙላዎች ወይም የጽሁፍ ሰሌዳዎች) ነበሩ። እነዚህ ባንድ ስራ የተወሰኑ ማሽኖች በመወደዳቸው፥ የቋንቋዎቹ የአሰራር ፍጥነት ከሁሉም ግጽታዎች የላቀ ወሳኝነት ነበረው። ባብዛኛው እነዚህን ቋንቋዎች መጠቀም አስቸጋሪና ሥርአት አገባችው (syntax) በጣም የተለያየ ነበር። በዚህ ጊዜ ነው የጊዜ መጋራት (time sharing) ሃሳብ ተቀባይነት እያገኘ የመጣው። በዚህ ሲስተም ስር የዋና ማሽን የስራ አቅም ይከፋፈልና እያንዳንዱ ተጠቃሚ በየተራው አነስተኛ ጊዜ ይሰጠዋል። እነዚህ ማሽኖች በቂ ፍጥነት ስለነበራቸው አብዛኛው ተጠቃሚ ለራሱ አንድ ማሽን የተመደበለት ያስመስሉት ነበር። በቴዎሪ ደረጃ የጊዜ መጋሯት ለኮምፒውትር የሚወጣውን ወጪ በእጭጉ ቅንሰዋል:: በመቶ ለሚቆጠሩ ተጠቃሚዎች አንድ ማሺን ይበቃ ስለነበር። የመጀመሪያዎቹ አመታት ... ታላቅ እድገት ። የቤት ኮምፒውትር ዘመን ... ብስለት — የግል ኮምፒውተር ዘመን ... ቋንቋው ሥርአት አገብ (Syntax) የቤሲክ አረፍተ የመስመር መቀጠያ ፊደል ከሌለ መስመር መጨረሻ ላይ ያልቃሉ። በጣም አነስተኛ ቤሲክ LET, PRINT, IF and GOTO የሚሉት ትእዛዞች ይበቁታል:: የመስመር ቁጥሮች የቤት ኮምፒውተር ቤሲክን ከሚለዩ ገጽታዎች አንዱ ነው። አንዳንድ ቆይተው የመጡ የቤሲክ ተርጓሚዎች (interpreters) አምበሮ የሚመጡ RENUMBER የሚባል መስመር ቆጣሪ ትእዛዝ ነበራችው ። አንዳንድ ዘምዝናዊ ባሲኮች የመስመር ቁጥርን ትተው አብዛኛው በሌሎች ቋንቋዎች (እንደ ሲ ና ፓስካል) የሚታወቁትን የመዝገብና (data) የመቆጣጠሪያ (control) አቀማመጥን አስገብተዋል። (አንዳንድ በመስመር ቁጥር ላይ የተመሰረቱም ቋንቋዎች እነዚህን አቀማመጦች ማስገባታችውን መመዝገብ ያሻል።) do - loop - while - until - exit on x goto / gosub (switch & case) በቅርብ የተሰሩ እንደ ቪሱአል ቤሲክ (Visual Basic) የቤሲክ ተዛማጆች እቃ አዘል ገጽታዎችን እንደ For Each...Loop ያሉ አቀማመጦችን ሰብስቦችና ተርታዎችን በጥምዝ (loop) ለመፈተሽ ቪሱአል ቤሲክ 4 አንስቶ ሲያስገቡ ብእቃ አዘለ ፍርግምና ውርስ ተብሎ የሚታወቀውን አሰራር በመቅረብ አስገብተዋል። የማህደረ እውስታ (memory) አስተዳደር ዘዴው ካብዛኛው የተደራጁ ቋንቋዎች የቀለለ ነው። ይህም ሊሆን የቻለው ቋንቋው garbage collection ወይም የቆሻሻ ሰብሳቢ ይዞ ስለሚመጣ ነው:: አደረጃጀትና የፍሳሽ ቁጥጥር ቤሲክ እንደ ሲ የውጭ ቤተ መጻህፍት (external library) የለውም። የቋንቋው ተርጓሚ (interpreter) ሰፊ ቤተ መጻህፍትና አብረውት የተገነቡ ፕሮሲጀሮች (procedures) ይይዛል: ለነዚህ ፕሮሲጀሮች አንድ ፈርጋሚ ሙያውን ለመማርም ሆነ ቀለል ያሉ ፕሮግራሞችን ለመጻፍ የሚያስፈልጉትን አብዛኞቹን መሳሪያዎች (የሂሳብ ተግባሯትን፥ የፊደል ክር-string, የማስገቢያና የማሶጪያ መስኮት፥ የስዕልና የመዘገብ መሳሪያ) ያካትታል። አንዳንድ የቤሲክ ቤተሰብ አባል ቋንቋዎች ፈርጋሚው የራሱን ፕሮሲጀሮች እንዲጽፍ አይፈቅዱም:: ፈርጋሚው ከአንድ ቅርንጫፍ ወደሌላ ለመዘዋወር በዛት GOTOን በመጠቀም ፕሮግራሙን ይጽፋል። የዚህ ውጤት ደግሞ ለአንባቢ እጅግ አስቸጋሪ የሆነ የፕሮግራም ምንጭ (source)፥ በተለምዶ "እንደ ፓስታ የተወሳሰበ" ወይም spagetti code፥ አይነት ይሆናል። GOSUB የቅርንጫፍ ዝውውሩን የሚያደርገው ወደ ንዑስ ክንውኖች (አነስተኛ የፕሮግራም አካሎች) ሲሆን ባብዛኛው ያለግቤት (parameters)ና ያለሰፈር ተለዋጭ (local variable) ነው። ዘመናዊ የቤሲክ ስሪቶች እንደ ሚክሮሶፍት ኪክ ቤሲክ ሙሉ ንዑስ ክንውኖችንና (subroutines) ተግባራትን (functions) አስገብተዋል። ይህ ቤሲክ ከሌሎች ቋንቋዎች የሚለይበት አንዱ ገጽታው ነው። ቤሲክ፥ እንደ ፓስካል፥ መልስ በማይጠበቅባቸው ፕሮሴጀሮችና (ንዑስ ክንውኖች የምንላቸው) መልስ በሚሰጡት (ተግባራት) መሃከል ልዩነት ያደርጋል። ሌሎች እንደ ሁሉንም በተግባራት ስያሜ (አንዳንዶቹን ባለ ባዶ መልስ በማለት) ለዩነትን አያደርጉም። የመዝገብ አይነቶች ቤሲክ ለፊደል ክሮች (strings) ስሪ የሚያገለግሉ ጥሩ ተግባራት ያለው ቋንቋ እንደሆነ ይታወቃል። የቀድሞው የዚሁ ቤተሰብ ቋንቋዎች እንደ (LEFT$, MID$, RIGHT$) የመሳሰሉት መሰረታዊ ተግባራት በማቀፍ የፊደል ክሮችን የሚመለከቱትን ስራዎች ያቃልላሉ። የፊደል ክሮች የለት ተለት ስራዎች ላይ በተደጋጋሚ ሰላሚያጋጥሙ ከሌሎች የዘመኑ ቋንቋዎች በዚህ ረገድ ብልጫ አሳይቷል። የቀድሞው የዳርትሙንት ቤሲክ ለቁጥርና ለፊደል ክር አይነቶችን ብቻ ድጋፍ ይሰጥ ነበር። የሙሉ ቁጥሮች (integers) አይነቶች አልነበሩም። ቁጥሮች በሙሉ ባለነጥብ (floating points) ነበሩ። የፊደል ክሮች አለ ተለዋዋጭ ርዝመት ነበሩ። ቤሲክ የፊደል ክርም ሆነ የቁጥር ተርታዎችን (arrays) እንዲሁ ባለሁለት ማአዘን ተርታዎችን የሚደግፍ ወይም የሚይዝ ቋንቋ ነበር። ማንኛው ዘምዝናዊ የቤሲክ ቤተሰብ ቋንቋ ቢያንስ ቁጥሮችንና የፊደል ክሮችን ይይዛል። ... ምሳሌ የመጀመሪያ የቤሲክ ፕሮግራም ወይም ፍርግም ጀማሪ የቤሲክ ፈርጋሚዎች የቤት ኮምፒውትሯቸው ላይ የሚጀምሩት በ ከርኒጋንና ሪቺ አማካኝነት እውቅና ያገኘውን ሰላም አለም ፍርግም አይደለም። ይልቁኑ የሚቀጥለውን የማያባራ ጥምዝ የሚመስል ነው። 10 PRINT "BOB IS AWESOME!" 20 GOTO 10 ክላሲክ ወይም የቀድሞው ቤሲክ ክላሲክ ወይም የቀድሞው ቤሲክ፤ ይህ ምሳሌ በስራአት የተደራጀ መሆኑን GOTO ን መጠቀም የግድ ወደተመሰቃቀለ የፍርግም እንደማያመሯ ያሳያል። 10 INPUT "What is your name: "; U$ 20 PRINT "Hello "; U$ 30 REM 40 INPUT "How many stars do you want: "; N 50 S$ = "" 60 FOR I = 1 TO N 70 S$ = S$ + "" 80 NEXT I 90 PRINT S$ 100 REM 110 INPUT "Do you want more stars? "; A$ 120 IF LEN(A$) = 0 THEN GOTO 110 130 A$ = LEFT$(A$, 1) 140 IF (A$ = "Y") OR (A$ = "y") THEN GOTO 40 150 PRINT "Goodbye "; 160 FOR I = 1 TO 200 170 PRINT U$; " "; 180 NEXT I 190 PRINT ዘምዝናዊ ቤሲክ "ዘምዝናዊ" የተደፘጀው ቤሲክ (ለምሳሌ፥ ኩኢክቤሲክ ና ፓወርቤሲክ), GOTO የተሰኘውን ቃል በዘመናዊ ቃላት ተክተው። INPUT "What is your name"; UserName$ PRINT "Hello "; UserName$ DO INPUT "How many stars do you want"; NumStars Stars$ = "" Stars$ = REPEAT$("", NumStars) ' <- ANSI BASIC --or-- Stars$ = STRING$(NumStars, "*") ' <- MS BASIC PRINT Stars$ DO INPUT "Do you want more stars"; Answer$ LOOP UNTIL Answer$ <> "" Answer$ = LEFT$(Answer$, 1) LOOP WHILE UCASE$(Answer$) = "Y" PRINT "Goodbye "; FOR I = 1 TO 200 PRINT UserName$; " "; NEXT I PRINT Notes References Dartmouth College Computation Center (1964). A Manual for BASIC, the elementary algebraic language designed for use with the Dartmouth Time Sharing System — The original Dartmouth BASIC manual. Lien, David A. (1986). The Basic Handbook: Encyclopedia of the BASIC Computer Language (3rd ed.). Compusoft Publishing. ISBN 0-932760-33-3. Documents dialect variations for over 250 versions of BASIC. Kemeny, John G.; Kurtz, Thomas E. (1985). Back To BASIC: The History, Corruption, and Future of the Language. Addison-Wesley. 141 pp. ISBN 0-201-13433-0. Jean E. Sammet. Programming languages: History and fundamentals. Prentice-Hall, Englewood Cliffs, N.J. 1969. Standards ANSI/ISO/IEC Standard for Minimal BASIC: ANSI X3.60-1978 "FOR MINIMAL BASIC" ISO/IEC 6373:1984 "DATA PROCESSING - PROGRAMMING LANGUAGES - MINIMAL BASIC" ANSI/ISO/IEC Standard for Full BASIC: ANSI X3.113-1987 "PROGRAMMING LANGUAGES FULL BASIC" ISO/IEC 10279:1991 "INFORMATION TECHNOLOGY - PROGRAMMING LANGUAGES - FULL BASIC" ANSI/ISO/IEC Addendum Defining Modules: ANSI X3.113 INTERPRETATIONS-1992 "BASIC TECHNICAL INFORMATION BULLETIN # 1 INTERPRETATIONS OF ANSI 03.113-1987" ISO/IEC 10279:1991/ Amd 1:1994 "MODULES AND SINGLE CHARACTER INPUT ENHANCEMENT" ኮምፒዩተር	1,090	በኮምፒውተር ፍርገማ (ፕሮግራሚንግ) ዘርፍ ቤሲክ (BASIC) የሚሰኘው የከፍተኛ ደረጃ ፍርገማ ቋንቋዎችን የሚያዝል ቤተሰብ ነው። የቃሉም ትርጉም 'መሰረታዊ' ወይም 'ቀላል' ቢሆን የተሰየመው ግን ከእንግሊዝኛው Beginner's All-purpose Symbolic Instruction Code አኅጽሮተ ቃል ነበረ። ይህም ማለት "የጀማሪዎች ሙሉ-ምክንያት ምልክታዊ ትምህርታዊ ኮድ" የሚያሕል ነው። ቤሲክ መጀመሪያ በ1963 እ.ኤ.አ. ከኮምፒውተር ዘርፍ ውጭ የሚያጥኑ ተማሪዎች ኮምፒውተሮች ይጠቀሙ ዘንድ ጆን ጆርጅ ኬሜኒና ቶማስ ዩጂን ኩርትዝ አበጅተው በዳርትመስ ከሌጅ አቀረቡት። በጊዜው እያንዳንዱ ኮምፒውተር ሌሱ የሚሆን ሶፍትዌር መጻፍ ይጠይቅ በነበረበት ሁኔታ በሳይንስና በሂሳብ የተሰማሩ ሰዎች ብቻ የመስራት ዝንባሌ ነበሯቸው። ቤሲክ በሰማኒያዎቹ (እ.ኤ.አ.) በቤት ኮምፒውተሮች የተሰራጨ ሲሆን፥ ዛሬም በአንዳንድ በጣም በተለወጡ ቋንቋዎች አማካኝነት ተጠቃሚዎች አሉት።
2855	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%8A%AE%E1%88%AD%E1%8B%AB%20%E1%8C%A6%E1%88%AD%E1%8A%90%E1%89%B5	የኮርያ ጦርነት	{{የጦርነት መረጃ \| ጦርነት_ስም = የኮርያ ጦርነት \| ክፍል = ቀዝቃዛው ጦርነት \| ስዕል = \| የስዕል_መግለጫ = ከላይ በቀኝ ዙሪያ፦ የተባበሩት መንግሥታት ኃይሎች 38ኛው ፓራለል ጋር ሲደርሱ፣ ኤፍ 86 ሴበር ተዋጊ አውሮፕላን በኮሪያ ውግያ ጊዜ፣ ኢንቾን የመርከብ መጠሊያ፤ የኢንቾን ውጊያ መጀመሪያ፣ የቻይና ወታደሮች አቀባበል ሲደረግላቸው፣ የአሜሪካ ሠራዊት በኢንቾን መከላከያ ግድግዳ ሲወጡ \| ቀን = ከሰኔ ፲፰ ቀን ፲፱፻፵፪ ዓ.ም. እስከ ዛሬ የተኩስ ማቆም የተፈረመው ሐምሌ ፳ ቀን ፲፱፻፵፭ ዓ.ም. \| ቦታ = የኮሪያ ልሳነ ምድር \| ውጤት = የተኩስ ማቆም ስምምነት ተፈረመ የደቡብ ኮሪያ ወረራ በሰሜን ኮሪያ መክሸፍ የሰሜን ኮሪያ ወረራ በተባበሩት መንግሥታት መክሸፍ የደቡብ ኮሪያ ወረራ በቻይና መክሸፍ የኮሪያ ጦር የለሽ ክልል መቋቋም፣ ሁለቱም ወገኖች 38ኛው ፓራለል አካባቢ ትንሽ መሬት አገኙ \| ወገን1 = (ውሳኔ ፹፬) ፈረንሳይ የሕክምና ዕርዳታ፦ \| ወገን2 = ሰሜን ኮሪያና አጋሮች፦ የሕክምና ዕርዳታ፦ ፖላንድ ሁንጋሪ ቡልጋሪያ ሮማንያ \| መሪ1 = \| መሪ2 = \| አቅም1 = \| አቅም2 = \| ጉዳት1 = የሞቱ፦የቆሰሉ፦የጠፉ፦ጠቅላላ፦\| ጉዳት2 = የሞቱ፦የቆሰሉ፦የጠፉ፦ጠቅላላ፦ }}የኮርያ ጦርነት በኮርያ ከሰኔ 18 1942 እስከ ኃምሌ 20 1945 የተዋገ ጦርነት ነበር።የኮሪያ ዘማቾች ትውስታሬሳ እንኳ አልተማረከብንም” “አለመማረክ የጀግንነት ጉዳይ አይደለም” በአምስት ዙር ኮርያ ከዘመቱት 6037 ኢትዮጵያውያን መካከል 122ቱ በጦርነቱ ሞተዋል፡፡ አንዳቸውም አልተማረኩም ሳይማረኩ ግዳጃቸውን ፈጽመው ከተመለሱት 350ው የዛሬ 20 ዓመት የኢትዮጵያ ኮርያ ዘማቾች ማህበርን መስርተው ሰሞኑን የዘመቻውን 61ኛ ዓመት አክብረዋል፡፡ የአዲስ አድማስ ጋዜጠኛ መልካሙ ተክሌ ከአስር አለቃ ዘነበወርቅ በላይነህ እና ከየኢትዮጵያ ኮሪያ ዘማቾች ማህበር ፕሬዝደንት ኮሎኔል መለሰ ተሰማ ጋር አጭር ቃለምልልስ አድርጓል፡፡''' ለኮሪያ ዘመቻ እንዴት ነው የተመረጡት? በመሠረቱ የገበሬ ልጅ ነኝ፡፡ ለኮሪያ ዘመቻ ተብዬ አይደለም ወደ ወታደራዊ ዘመቻ የገባሁት፡፡ በጣልያን ወረራ ወቅት በሕፃንነቴ ከአባቴ ጋር ጫካ ለጫካ ተንከራትቻለሁ፡፡ በ1939 ዓ.ም ወታደርነት ተቀጠርኩ፡፡ የተወለድኩት በ1922 ዓ.ም ነው፡፡ ወታደር በሆንኩ በአምስት ወይ በስድስት ዓመት ኮርያ ዘመትኩ፡፡ እውነቱን ለመናገር ስዘምት ማንበብና መፃፍ አልችልም ነበር፡፡ አሁንም ድረስ? አይደለም፡፡ እዚያው ኮርያ እያለሁ ዘመድ ደብዳቤ ፃፈልኝ፡፡ ሃምሳ አለቃ ንጉሤ ወልደሚካኤል የሚባል ጓደኛዬን ፃፍልኝ ስለው ሂድ አልጽፍም አለኝ፡፡ ንዴት ያዘኝና ወንጌሌ ቆስጣ ለሚባሉ አለቃዬ ጋዜጣ ስጡኝና ፊደል ልማርበት አልኳቸው፡፡ ፊደል ጭምር ሰጡኝ፡፡ በዚያው በጓደኞቼ አጋዥነት ተለማምጄ ስሜን መፃፍ ቻልኩ፡፡ በሦስት ወር ደብዳቤ ለቤተሰብ ጽፌ ደብዳቤዬ እንደደረሳቸው ቤተሰቦቼ ሌላ ደብዳቤ ላኩልኝ፡፡ ጥሩ አለቆች ስለነበሩኝም እዚህ ስመለስ ጫካ ወስደው ጥቁር ሰሌዳ በማሸከም ያስተምሩን ነበር፡፡ የማታ ትምህርትም ገብቼ ነበር፡፡ ዘመቻውን ከሦስተኛው ቃኘው ጋር በኮሎኔል ወልደዮሐንስ ሽታ አዝማችነት ነበር የዘመትኩት፡፡ እዚያ ሲደርሱ ከነበረው ምን ያስታውሳሉ? የመጀመሪያውን ቅኝት ስንወጣ በእኔ መቶ አዛዥነት ነበር፡፡ የመጀመርያው ተኩስ ሞትና መቁሰልም የደረሰው በእኛ ላይ ነው፡፡ የዘመትነው በግንቦት ወር 1945 ዓ.ም ነበር፡፡ የመጀመሪያው ቃኘው የዘመተው በ1943 ዓ.ም ነበር፡፡ አንድ ሞቶብን ሁለት ቆሰሉ፡፡ አንደኛው ቁስለኛ እጁ ተቆረጠ፡፡ የሞተውንና ቁስለኞቹን ይዘን ወደ ወገን ጦር ተቀላቀልን፡፡ ሁለተኛው የጦር ግንባር ከፍተኛው የቲቮ ተራራ ነው፡፡ እዚያ ላይ በመከላከል ላይ ነበርን፡፡ ጓደኛዬ እዚህ ውስጥ አለ (በጦርነቱ የተሰውትን ሃውልት እያሳዩ) በዳኔ ነገዎ ይባላል፡፡ መከላከያ ውስጥ አንድ ላይ ነበርን፡፡ ባንከር አለ፡፡ ድንገት ቢተኮስ እዚያ እንግባ ስለው እምቢ አለ፡፡ እየጐተትኩት እያለሁ ጥይት ተተኮሰ፡፡ እሱን በጣጥሶ ሲጥል እኔን አፈር ከአንገት በታች ቀበረኝ፡፡ ጥይቱ እያበራ ሲመጣ እኔ ዘልዬ ስወድቅ እሱን በጣጠሰው፡፡ ከ45 ደቂቃ ቁፋሮ በኋላ ነው ያወጡኝ፡፡ ከዚያ የጓደኛዬን ሰውነት በዳበሳ ፈልገን በራሱ ሸራ አድርገን ለመቃብር አበቃነው፡፡ ጦርነቱ ባይቆም ያ ሁሉ ሠራዊት ያልቅ ነበር፡፡ ግን አንድም አልተማረከም? አንድም አልተማረከም፡፡ ዘማቹ ይፋቀራል፡፡ ይከባበራል፡፡ ጓደኛህ ቢሞት እንኳ ሬሳውን ጥለህ አትሄድም፡፡ ሬሳ እንኳ አልተማረከብንም፡፡ አመት ከሰባት ወር እዚያ ቆይቻለሁ፡፡ ጦርነቱም የቆመው እዚያ እያለን ነው፡፡ ከዚያም በኋላ በየቀጠናው ጥበቃ እናደርግ ነበር፡፡ አሁን በእርቁ ለሰሜን ኮርያ ተሰጠ እንጂ ከ300 ኪሎ ሜትር በላይ ወደ ሰሜን ዘልቀናል፡፡ ብዙ ምሽግ መቆፈራችን ነው አንድም እዚያ ብዙ ያቆየን፡፡ ሀገሩም የራሱን ጦር እስኪያደራጅ መቆየቱ የግድ ነበር፡፡ ነሐሴ 29/1946 ዓ.ም ተመልሰን አዲስ አበባ ገባን፡፡ ሌሎቹ የተማረኩት ምን አልባት በምቾት ብቻ መኖር ስለለመዱ ይመስለኛል፡፡ እኔ ከወገኔ ተለይቼ እጄን የምሰጥበት ምክንያት የለም፡፡ ሄጄ ማን እጅ ነው የምገባው? ጠላት እጅ፡፡ ስም ያለው ሞት መሞት እንጂ ሁለት ሞት አልሞትም፡፡ የመጀመሪያው ቃኘው ሻለቃ ሲሄድ እርስዎ የት ነበሩ? ሠራዊት ውስጥ ነበርኩ፤ ሐረር የልዑል መኮንን ቤተመንግስት ጥበቃ ላይ ነበርን፡፡ በ1944 ወደ አዲስ አበባ ተዛውረን መጣን፡፡ ከዚያ ተመልምዬ ነው ወደ ኮርያ ለመሄድ የበቃሁት፡፡ እንዴት እንደተመለመልን አላውቅም፡፡ ይኼን የሚያውቁት መልማዮቹ ናቸው፡፡ የታዘዘውን ፈፃሚ ጠንካራ ሞራል ያለው ሠራዊት ተመርጧል፡፡ ከማን ጋር የምትዋጉት? የውጊያ ብቃታቸውስ ምን ይመስላል? እነዚያ ሰሜን ኮርያ፣ ሶቭየት ሕብረት፣ ቻይናና ተባባሪዎቻቸው ናቸው፡፡ ብርቱ ስልት አላቸው፡፡ በጨበጣ ውጊያ የወደቀልህ መስሎ መትቶ ይጥልሃል፡፡ የእኛዎቹ በተለይ አሜሪካኖች እጅግ ዘመናዊ የጦር መሣሪያ ታንክ፣ መድፍ… ታንክ ላይ የሚጠመደው ጀነራል መድፋቸውማ የተለየ ነው፡፡ ይኼ መድፍ በጣም በርቀት መምታት የሚችል ነው፡፡ እዚህ ሲተኮስ እዚያ ፈንድቶ ርቀቱን ይጨምራል፡፡ አውሮፕላኖችም አሉት - የኛ ወገን፡፡ አንድ ጦር ከተከበበ በአየር ይመታል አካባቢው፡፡ በዚህ መልኩ 70ሺህ ያህል የተቀናቃኝ ጦር ተደምስሷል፡፡ ከእኛ ግን 18 ብቻ ነው የሞተው፤ ተከቦ ከነበረው፡፡ የቋንቋና የባህል ችግር አልገጠማችሁም? እኛ ከማንም ጋር ግንኙነት የለንም፡፡ ግንኙነት ያለው ከዋናው መምሪያ ነው፡፡ አገናኝ መኮንኖች እዚያ የተባለውን ይነግሩናል እንጂ ከሕዝብ ጋር በፍፁም አንገናኝም፡፡ ስንገናኝም በጥቅሻ ነው፡፡ ያለነው እልም ያለ ገጠር ውስጥ በመሆኑ ከተማ ወጥቶ በእረፍት ጊዜ መዝናናት የሚባል ነገር የለም፡፡ ብንታመም ሻምበላችን ውስጥ ሕክምና አለ፡፡ አንድ ጊዜ ታምሜ ነበር፡፡ እዚያ ታክሜ ከአቅም በላይ ስለሆነባቸው ሌላ ሀኪም ቤት ተላኩ፤ ወዲያውኑ በሄሊኮፕተር ፑዛን ከተማ ሄድኩ፡፡ ለ20 ቀን ያህል ታክሜ ተመልሻለሁ፡፡ ሕክምናቸው በጣም ጥሩ ነው፡፡ በዚህ አጋጣሚ ከዚያ ሀገር ሴት ጋር በፍቅር መውደቅ ጋብቻ እና የመሳሰሉት አይኖሩም? ጋብቻ ሳይሆን ከጋብቻ ውጪ ከዚያ ሀገር ሴቶች ልጅ የወለዱ ወታደሮቻችን አሉ፤ ከኮሪያ ሳይሆን ከጃፓን ፍቃድ ስንወጣ ጃፓን ነበር የምንሄደው፡፡ ፍቅር ይዟቸው ሲለያዩ የተላቀሱም አሉ፡፡ እርስዎስ? እንዲህ አይነት ጣጣ ውስጥ አልገባሁም፡፡ ጃፓን ፍቃድ ሄጃለሁ፡፡ ግን ልጅነትም አለ፡፡ ሀኪም ቤት ውስጥ በተኛሁ ጊዜ ግን አንድ ችግር ገጥሞኛል፡፡ ምን አይነት ችግር? አንዲት ነጭ አሜከካዊት ሻምበል የሕክምና ባለሙያ ነበረች፡፡ ፑዛን ጋውን ለብሳ መጣች፡፡ አልኮል የፈሰሰበት ሙቅ ውሃ እና ፎጣ ይዛ ገላህን ልጠበው ልሸው አለችኝ፡፡ በፍፁም እንዴት ተደርጐ አልኳት፡፡ በኋላ አሁን ስሙን የረሳሁት አስተርጓሚ ጠራች፡፡ ለምን እምቢ ትላለህ ገላህን ልጠብህ እኮ ነው ያለችህ አለኝ፡፡ ከዚህ ስሄድ እንኳን ላገባ ሴት አላውቅም፡፡ ራሴ መታጠብ ስችል ሴት እንዴት ያጥበኛል አልኩ፡፡ ሳቀብኝና ነግሯት ለኔ ችግር የለውም አለኝ፡፡ በኋላ ስታጥበኝ የሷንም ፍላጐት በማየቴ ሰውነቴ ጋለ፤ ፍላጐቴ ተነሳሳ፡፡ ይኼኔ “ኧረ ባክህ” ብዬ ስነግረው ሳቀና ነገራት፡፡ ችግር የለውም ብላ አንድም የሰውነቴ ክፍል ሳይቀር አገላብጣ አጠበችኝ፡፡ ትንሽ ቆይታ ልብሷን ለውጣ ለእኔም ልብስ ይዛ መጣች፡፡ ይዛኝ ሄደች፡፡ የዚያኑ እለት ግንኙነት አደረግን፡፡ የመጀመሪያዬ እሱ ነው፡፡ ከዚያ በኋላ ግን ለምን እንደሆነ ጠላኋት፡፡ ተመልሼ ሀኪም ቤት ተኛሁ፡፡ ሳያት ሁሉ እሸፋፈን ነበር፤ ከጥላቻዬ የተነሳ፡፡ ሳልቆይ ለአለቃዬ ለአስተርጓሚው ነገርኩት፡፡ ድኛለሁ ይላል ይውጣ ተባለ፡፡ እሷ አይወጣም ብላ እንደገና ስምንት ቀን አቆየችኝ፡፡ ከአንዴ በላይ አብረን አልወጣንም፤ እምቢ አልኩ፡፡ በዚሁ መንስኤ ለ15 ቀን ታምሜአለሁ፡፡ ሕክምና ሳይጨርሱ ነው ከሻምበሏ ጋር የወጣችሁት? ሕክምናማ ጨርሼ እኮ ነው መታጠቡ የመጣው፡፡ ጥሬ ስጋ ስትበሉ የውጭ ዜጐች አይተው ይሸሹዋችሁ ነበር የሚባለው እውነት ነው? ይኼንን እኔም እንዳንተው ነው የሰማሁት፡፡ ይህንን አደረገ የተባለው ሻለቃ ተፈራ ወልደትንሣኤ ነው ይባላል፡፡ ከመጀመሪያ ዙር ዘማቾች፡፡ እንደዘመተ መንጉሱ በማቀዝቀዣ ታሽጐ ቁርጥ ሥጋ ይላካል - ለጦሩ ንጉሱ የላኩላችሁን ተመገቡ ተብሎ ምግብ ቤት (ሚንስ ቤት) ይመገባሉ፡፡ የጦሩ አባላት ተመግበው የተረፈውን የመጀመሪያ ሕክምና እርዳታ የምንሰጥበት እቃ አለ፡፡ ያን ሥጋ በላስቲክ ጠቅልሎ ይዟል መሠለኝ፡፡ በልቶ ሲጠግብ ጦርነት ይታዘዛል፡፡ ከውጊያ በኋላ ድል አድርገው ሲጨረሱ በድካምና በረሃብ ቁጭ ይላሉ፡፡ በያዘው ሴንጢ እየቆረጠ ያንን ሥጋ ይበላል፡፡ ይህንን አንዲት ቻይናዊት ፈርታ ተደብቃ አይታዋለች፡፡ ደንግጣ ሰው የሚበሉ እንግዳ ሰዎች መጡ ብላ አስወራች፡፡ ከዚያን ወዲህ ነው እንዲህ መወራት የጀመረው፡፡ ሰው በላ መጣ አሉን፡፡ እርስዎ በስንት የጦር ግንባሮት ተሳትፈዋል? ሁለት ናቸው፡፡ አንደኛው ዮክ ተራራ የጦር ግንባር ነው፡፡ ሁለተኛው ችቦ ነው፡፡ ከነዚህ ውጪ የለም፡፡ በጣም የሚያስታውሱት የኢትዮጵያም ሆነ የሌላ ሀገር ወታደር? አንድ ግዳጅ ላይ አንድ የመቶ አዛዥ ማንደፍሮ የማነህ ይባላሉ፡፡ ቅኝት ይወጣሉ፡፡ የኛ ሰራዊት ቅኝት ከመውጣቱ በፊት አሜሪካ የማረከቻቸውን የቻይና ወታደሮች አሰልጥና በስለላ ታሰማራ ነበር፡፡ ለእነሱና ለእኛ የተሰጠው ቦታ የተለያየ ነው፡፡ ለመቶ አለቃው ተነግሯል፡፡ ቻይናዎቹ የኛን ይዞታ ይዘው ይጠብቋቸዋል፡፡ የኛዎቹ ሊይዙ ሲሉ ተኩስ ከፈቱባቸው፡፡ የሞቱት ሞቱ፡፡ ቁስለኞችን ውሰዱ ተባልን፡፡ በዚያን ጊዜ እኔ ተመለመልኩና ሂድ ቁስለኛ አምጣ ተብዬ ተላኩኝ፡፡ በሸክም ነው የምናመጣው፤ ያውም ተራራ እና ጨለማ ነው፡፡ ተሸክሜ ሳንጃ ሰክቻለሁ፣ ጠመንጃዬ እንደጎረሰ ነው፡፡ ተሸክሜ ዳገት እየወጣሁ ትንሽ ሲቀረን አንሸራቶኝ ስወድቅ ሰውየውም ወደቀ፡፡ እኔን አጥፍቶ ሊያመልጥ ሲያስብ ቻይናዊው ቀና ብሎ ይቃኛል፣ ቶሎ ብዬ ርምጃ ወሰድኩ፡፡ አሁን ኑሮ እንዴት ነዉ? የቀበሌ ቤት ተከራይቼ ነው የምኖረው፡፡ እዚህ የኢትዮጵያ ኮርያ ዘማቾች ማህበር በጥበቃ ሰራተኝነት አገለግላለሁ፡፡ ፍላጎት ያለው ያገልግል ሲባል ተቀጠርኩ፡፡ ከምኖርባት ሽሮሜዳ አፍንጮ በር በእግር መንቀሳቀሱን ወድጄዋለሁ፡፡ ደመወዙ ግን አይወራም አይጠቅምም፡፡ ዘጠኝ ልጆች አሉኝ፡፡ ሦስቱ አግብተዋል፡፡ ሌሎቹ ገና ናቸው፡፡ አንደኛው ልዴ መለሰ ዘነበወርቅ ይባላል ደቡብ ኮርያ ለትምህርት ቢሄድም ከእኔ ጋር እንዳለ ነው የሚቆጠረው፡፡ 249 ብር ነበር የሚከፈለኝ በብዙ ጭቅጭቅ ለቀን እንሄዳለን ስንል ነው መሠለኝ 294 ብር ሆኗል፡፡ የጡረታ አበሉ 310 ብር ነው፡፡ በፊት ደመወዛችን 15 ብር ነበር፡፡ ያውም አምስቱ ብር ተያዥ ነው፡፡ 10 ብር እንቀበላለን፡፡ ሦስት ኪሎ ስንዴም ይሰፈርልናል፡፡ ቤተሰብና ትዳር ስለሌለን ብር ከሃምሳ ሸጠናት ከሰልና ሳሙና እንገዛበት ነበር፡፡ ትዳርስ እንዴት መሠረቱ? በ1957 ዓ.ም በ32 ዓመቴ ነው ያገባሁት፡፡ እናት አባቴ ናቸው የዳሩኝ፡፡ ከሰራዊቱ ወጥቼ በሲቪል ስራ ላይ ነበርኩ - አየር መንገድ ውስጥ፡፡ አባቴን ከሀገር መውጣቴ ካልቀረ አልመለሥም ዳረኝ ስለው እሺ አለ፡፡ አግኝቼልሃለሁና ናና እያት አለኝ፤ ሰሜን ሸዋ ደብረሊባኖስ አካባቢ ነው የቤተሰቦቼ ቤት፤ ሄድኩ፡፡ አይንህ አይኔ፣ አንደበትህ አንደበቴ ነው፤ ማየቴ ምን ጥቅምና ትርፍ አለው፤ አንተ ባየኻት እስማማለሁ አልኩት፡፡ ያየሁአት የሰርጉ እለት ነው፡፡ የሰርጉ እለት ስገባ ሴቶቹ በሀገራችን ባህል መሠረት ተሸፋፍነዋል፡፡ እናት አባቷንም አላውቅም፡፡ ወላጅ አባቷ ማነው አልኩ? እኔ ነኝ አሉ፡፡ እርስዎ ነዎት? ስል አዎ አሉ፡፡ ያውቁኛል ስል ኧረ ልጄ አላውቅህም አሉኝ፡፡ ዘነበወርቅ በላይነህ እባላለሁ አልኳቸው፡፡ አንተ ነህ ሲሉኝ አዎ … ልጅም ፈቅደውልኛል ሲላቸው አዎ አሉኝ፡፡ በሉ ስለማላውቃት ይስጡኝ አልኳቸው፡፡ ገልጠው ይቺ ነች ልጄ አሉ፡፡ ተሞሽራ ከተቀመጠችበት፡፡ ወ/ሮ አሥራት አለሙ፣ የልጆቼን እናት፣ ባለቤቴን እንደዚህ ነው ያገባኋት፡፡ አገር ቤት ተጋባንና አዲስ አበባ ሽሮሜዳ መኖር ጀመርን፡፡ =============== ማህበራችሁ እንዴት ተመሠረተ? ማህበሩ የተመሠረተው በ1994 ዓ.ም ነው፡፡ ከዚያ በፊት በነበሩት መንግስታት ድጋፍ ማጣት ማህበሩ አልተቋቋመም ነበር፡፡ በሁለት ትልልቅ ምክንያቶች ነው የተቋቋመው፡፡ አንደኛው:- ሀገራችን ኢትዮጵያ በዘመኑ ከሰለጠኑት መንግስታት አንፃር ምን ቦታ እንደነበራት ለማሳየት ነው፡፡ ሌላው ሀገራችን የሰጠችንን መወጣታችንንና ታሪክ መስራታችንን ለትውልድ ለማስተላለፍ ነው፡፡ ኮርያ ለመዝመት እንዴት ተመረጡ፣ እድሜዎ ስንት ነው? እንዴት እንደተመረጥን አናውቀውም፡፡ መኮንኖች ስለሆንን ማን ይሂድ ማን ይቅር የሚለውን የሚያውቁት አለቆቻችን ናቸው፡፡ ሚሊተሪ አካዳሚ ስንገባ ወታደር እንደምንሆን እናውቃለን፡፡ አካዳሚው የንጉሠ ነገሥቱ የክብር ዘበኛ ጦር አካዳሚ ነው፡፡ ቪላ ሳህለሥላሴ ይባላል የሠለጠንበት ቦታ፡፡ አዲስ አበባ ውስጥ ነው፡፡ ሦስተኛ ኮርሰኞች ነን፡፡ ትምህርታችንን ከሌሎቹ በሰባት ወር ቀድመን ነው የፈፀምነው፡፡ በዚያን ጊዜ የነበረው ከፍተኛ ክፍል ስምንተኛ ስለነበር ከስምንተኛ ክፍል ነው የገባሁት፡፡ የጦር አካዳሚውን ትምህርት እንደጨረስን የኮርያ ዘመቻ ወሬ ተሰማ፡፡ እኛ ሚያዝያ 3 ተመርቀን በማግስቱ ሚያዝያ 4 ጓደኞቻችን ዘመቱ፤ በመጀመሪያ ቃኘው፡፡ እኔ በሁለተኛው ቃኘው የሄድኩት በ1944 ዓ.ም ነው፡፡ ስትሄዱ እንዴት ነበረ ጉዞው? ወደ ለገሃር ማክ በሚባል ወታደራዊ መኪና ሄድን - ከጃንሜዳ፡፡ ከዚያ በባቡር ወደ ጅቡቲ፤ ከዚያም በመርከብ ደቡብ ኮርያ፡፡ ደቡባዊ የወደብ ከተማ የሆነችው ፑዛን ከሃያ ሁለት ቀን የባህር ላይ ጉዞ በኋላ ገባን፡፡ ከዚያም እንደገና በመኪና ተሳፍረን እዚያው አካባቢ ከአየር ፀባዩ እና ከጦር መሣሪያው ጋር ተለማመድን፡፡ በሌላ ባቡር ሁለት ቀን ተጉዘን ገባን፡፡ እንደገና በአሜሪካ መኪና ተጭነን ግንባር ደረስን፡፡ ያኔ ኮርያ ስደርስ የ21 ዓመት ከሰባት ወር ልጅ ነበርኩ፡፡ ሚስት ሳያገቡ ነበር የሄዱት? ኡ…እንኳን ላገባ የሴት ጓደኛ አልነበረኝም፡፡ እንደዛሬው ልጆች አልነበርንም፡፡ እዚያስ አንዷን ደቡብ ኮርያዊት የመተዋወቅ ነገር? የሄድነው ለጦርነት ነው እንጂ ለሽርሽር አይደለም፡፡ ከነሱ ጋር የምንገናኘው በሦስት ወር አንድ ጊዜ ከጦር ግንባር እረፍት ለማድረግ ስንመለስ ነው፡፡ በዚያን ጊዜ አቅራቢያችን ወዳሉ ከተሞች እንሄዳለን፤ ጃፓንም ድረስ፡፡ በእንደዚህ አይነት አጋጣሚ ተጠቃቅሶ መግባባትና መጫወት አይቀርም፡፡ ጦርነት ውስጥ ሆነህ እጮኛ ለመያዝ ሚስት ለማግባት መመኘቱ ጥሩ ነው፡፡ እድሉ ግን ይገኛል ወይ ነው ጥያቄው፡፡ መቀባበጡ ግን እድሜአችን ስለነበር አልቀረም፡፡ እንዴት ትግባቡ ነበር? በጫወታ ለመግባባት እኮ ምልክት ይበቃል፡፡ ለእረፍት ስንመለስ ጦር ሜዳ መኖራችንንም እንረሳዋለን፡፡ ምክንያቱም ዘመናዊ አቅርቦት ነበር፡፡ ከመከላከያ መስመር እንኳ ከቻልክ በየአምስቱ ቀን ሻወር አለ፡፡ እዚያ እየታጠብክ የለበስከውን ጥለህ አዲስ ልብስ ትለብሳለህ፡፡ ተግባብቶ ትዳር የያዘ ወይ ፍቅረኛ የነበረውና የወለደ አልነበረም? ይኖራል፡፡ ከኛ በላይ ያሉት ይኖራሉ፡፡ እኛ የመቶ አዛዦች ነን፡፡ ከፍተኛ መኮንኖችና አዛዦቻችን ማለት ነው፡፡ ጠና ያሉ ናቸው፡፡ አራት አምስት ልጅ ከወለዱ በኋላ የዘመቱ ይገኙባቸዋል፡፡ ያላየሁትን አልመሠክርም ሲያደርጉ አላየሁም፡፡ እኛ ብንቀብጥ ብንቀብጥ ከጓደኞቼ ጋር ነው፡፡ ከአዛዦቼ ጋር ሆኜ ደግሞ መቅበጥም አልችልም፡፡ የባህልና የቋንቋ ግጭትስ? ትክክለኛውን ለመናገር ከነሱ ጋር የባህል ልውውጥ የለንም፡፡ ምክንያቱም በሄድንበት ቦታ ሁሉ የሚቀርብልን ምግብ የተባበሩት መንግስታት ድርጅት አንድ አይነት ምግብ ነው፤ የጦር ግንባር መዘርዘረ ምግብ፡፡ ወደ ሕዝብ የሚያቀርብ የለንም፡፡ በጦሩ ወረዳም ሕዝቡ የለም፡፡ ጥሬ ሥጋ በመብላታችሁ “ሰው በሎች” ብለው ሲሸሿችሁ ነበር የሚባለውስ? ሊሆን ይችላል፡፡ እኔ በነበርኩበት ጊዜ ይኼ አልተፈፀመም፡፡ ወሬውን ሰምቼዋለሁ፡፡ በዐይኔ ያየሁት ነገር የለም፡፡ በዘመትኩበት ጊዜ እንዲህ አልተደረገም፡፡ ኮርያዎች ከዚያ በፊት ጥሬ ሥጋ አልበሉ ይሆናል፡፡ ተቀቅሎ የሚበላ ጥሬ ሥጋ ግን ይቀርብልሃል፡፡ ሃበሾች ያ ደስ ብሏቸው በልተው ሊሆን ይችላል፡፡ ለምንድነው አንድም ሰው ያልተማረከው? አለመማረክ የጀግንነትና የጉብዝና ጉዳይ አይደለም፡፡ አለመማረክ የአመራር ውጤት ነው፡፡ እያንዳንዱ ሰው የት እንዳለ የት እንደወደቀ ዝርዝር ቁጥጥር በምታደርግበት ጊዜ የቆሰለውን፣ የወደቀውን ሰው ታውቃለህ፡፡ አንድ ሰው ከጓደኞቹ መሃል ሲጠፋ የት እንደወደቀ ትፈልጋለህ፡፡ ይኼ ለእኛ መሠረታዊ ትምህርታችን ነው፡፡ አጥቅተህም ቦታ ከያዝክ በኋላ ሰዎችህን ትቆጣጠራለህ፡፡ እዚያ ስታጣው የት እንደደረሰ ትፈልገዋለህ፡፡ አንድም ቀን አልሸሸንም፡፡ ምናልባት ሽሽት ላይ ሊሆን ይችላል፡፡ ሰዎችን ለመቆጣጠር ሲያቅትህ ነፍስህን ብቻ ለማውጣት ስትሸሽ ያን ጊዜ ሰዎችህ ሊማረኩ ይችላሉ፡፡ በስንት ውጊያዎች ተሳትፈዋል? ሻለቃው በተዋጋባቸው ውጊያዎች ሁሉ ተሳትፌአለሁ፡፡ አምስት ዋና ዋና ውጊያዎች ነበሩ፡፡ ከዚያ በተረፈ የሽምቅ፣ የደፈጣ ውጊያዎች አሉ፡፡ በነዚህ ሁሉ ተካፍያለሁ፡፡ ስለዚህ መቁጠር ያስቸግራል፡፡ ውጊያ ላይም ሆነ በሌላ አጋጣሚ ትዝ የሚልዎት ሰው ካለ? የሰማሁትን ሳይሆን ያየሁትን ልንገርህ፡፡ በነበርኩበት ግንባር እንደ ጥላዬ ወንድም አገኘሁ ያሉትን አስታውሳለሁ፡፡ እንደ ሞገሥ አልዩ ያሉትንም አስታውሳለሁ፡፡ በጦር ሜዳ ውስጥ ገብተው ሙያ እየሰሩ ሕይወታቸው አልፏል፡፡ ጓደኛዬ በቀለ ገብረ ኪዳን ደግሞ አብረን ቅኝት ወጣን፡፡ ሁላችም በያለንበት ተከበብን፡፡ በኋላ እንደምንም አድርገን ከዚያ ሰብረን ወጣን፡፡ ጠላት በሚሸሽበት ጊዜ እሱ ከጎኔ ወድቋል፡፡ እሱን አንስቼ አንድ ቦታ ላይ አስቀምጬ ረርዳታ ጠየኩ፡፡ ክፉኛ ቆስሎ ነበር፡፡ መማረክ የሚመጣው እንዲህ አይነቱ ቦታ ላይ ነበር፡፡ ያን ጊዜ እንኳን አልተማረክንም፤ ሦስት አራት ቦታ ላይ ተከበን በነበርንበት ጊዜ፡፡ ሌላ ጊዜ ደግሞ አንድ ጓደኛዬ ከፊቴ ቀድሞ ይኼዳል፡፡ ቁርስ ሰዓት ላይ ነው እኔ ከኋላ ነኝ፡፡ ቁርሳችንን በልተን ስንመጣ ከኋላ ተተኮሰብን፡፡ ጥይቱ ልክ እሱ ላይ ያርፋል፡፡ ሲፈነዳ በጭሱ ተሸፈነ፡፡ ሞተ ብዬ ሳስብ ጭሱ ፈገግ ሲል ቆሞ አየሁት፡፡ ሮጬ ስሄድ ሰውነቱ በሙሉ ደም ነው፡፡ “ሞገሴ” ስለው “እ…” አለኝ፡፡ “ደህና ነህ?” ስለው “ደህና ነኝ አንተስ?” አለኝ፡፡ “ደህና ነኝ ይኸ የምን ደም ነው?” ስለው ደሙን አይቶ ወደቀ፡፡ ያ ትንሽ አስደነገጠኝ፡፡ ሳልነግረው ብደግፈው ሮኖ ምናልባት አይወድቅም ነበር፡፡ ወዲያው አምቡላንስ ጠየቅን፡፡ ታክሞ ዳነ፡፡ መለሰ ዘርይሁን ደግሞ ነበር፡፡ ኮርያኖች መከላከያ መሥመራችንን በሽቦ ያጥራሉ፡፡ በጠላት መድፍ ተደብድቦ የሳሳ አለ፡፡ ያ ጠላት እንዲያጠቃ መከላከያ ነው ቀድሞውኑ፡፡ ያንን ለማሳጠር ጠይቀን የኮርያ ሰርቪስ ቡድን የሚባል አለ፡፡ እሾሃም ሽቦውን ያጥራሉ፡፡ ብረቱን ለመትከል ድምፅ ሲያሰሙ ያንን የሰማ ጠላት ከባድ መሣርያ ይተኩሳል፡፡ ሲመጣ መሃከላቸው ያርፋል፡፡ ብዙዎቹ ቆሰሉ፡፡ አንዳንዶቹ ሞቱ፡፡ አንድ ወታደር እርዱኝ ብሎ ጮኸ፤ ቆስሎ፡፡ በኃይል ጮኸ፡፡ ወታደሮቻችን ያለ ትዕዛዝ ከዚያ መንቀሳቀስ አይችሉም፡፡ መለሰ ዘርይሁን ግን አላስችል ብሎት ከሁለት ሦስት ወታደሮች ጋር ዘሎ ይወጣና ሁሉም ቁስለኞች ተሸክመው የቆሰሉትን ወደ መስመር ሲመልሱ፣ ሁለተኛውን ሰው ሲታደግ ሌላ ፈንጂ መጣና ሁለቱንም አብሮ ገደላቸው፡፡ በደም የተሳሰረ ወዳጅነት የምንለው አሁን ያ ነው፡፡ አንድ ሰውም ቢሆን ኢትዮጵያዊ ነው፡፡ አንድ ሰውም ቢሆን ኮርያዊ ነው፡፡ የሁለቱ ደም ተቀላሏልና በደም የተሳሰረ ወዳጅነት እንላለን፡፡ የአሁን ኑሮዎ እንዴት ነው? ጃንሆይ የሰጡን አንድ ነገር ነው፡፡ ወደ ኮርያ ስንሄድ አንድ ሰንደቅ ዓላማ ሰጥተውናል፡፡ ይኼን ሰንደቅ ዓላማ መመርያ አድርጋችሁ እንድትዘምቱ፣ በተሰማራችሁበት ቦታ ጀግንነት ሠርታችሁ በደረታችሁ ላይ ልዩ ምልክት አድርጋችሁ በኩራት ስትመለሱ በአደራ የሰጠናችሁን አርማ መልሳችሁ እንድታስረክቡን ነው ያሉት፡፡ ያንን መልሰን አስረክበናቸዋል፡፡ ጃንሆይ ስለወታደርነት የተናገሩት አንደ ነገር አለ፡፡ “ወታደርና ጊዜው” የሚለው የክብር ዘበኛ የመጀመርያው የወታደር ጋዜጣ አለ፡፡ እዚያ ላይ ያሰፈሩት ምንድነው.. “የጦር ሰው ፖለቲካን መልመድ ወላዋይነትን ያስከትላል፡፡ ሲታዘዝም ለምን ማለት ሃፍረት ነው” ብለዋል፡፡ የሄድነው ታዘን ነው፡፡ ስንመለስ ይህን አድርጉልን አላለንም፤ እሳቸውም አላደረጉልንም፡፡ ኮንጎም ዘምቻለሁ፡፡ ከዚያ ስመለስ ትንሽ ፍራንክ ተጠራቅማ ጠብቃኝ ነበር፡፡ በዚያች ፍራንክ ቦታ ገዛሁኝ፡፡ በቦታዋ በደርግ ጊዜ ቤት ሰራሁባት፤ ሳትወረስ ጠብቃኝ ነበር፡፡ ከሰራሁም በኋላ አልተወረሰችም፡፡ ትንንሽ ትንንሽ ቤቶች ሠርቻለሁ፡፡ ያንን እያከራየሁ ስለምኖር በጣም ጥሩ ኑሮ ነው የምኖረው፤ ከጓደኞቼ አንፃር ስመለከተው፡፡ እንዴት ገዙ? ልጆቼ ይረዱኛል፡፡ የመኪና ዋጋም የዋጋ ግሽበቱም እንዲህ አልነበረም፤ እኔ መኪና ስገዛ፡፡ ሦስት ወንድ ሦስት ሴት ልጆች አሉኝ፡፡ ኢንጂነሮች፣ የሕግ ባለሙያዎች ወዘተ ናቸው፡፡ በባህላችን ልጅ አይቆጠርም፡፡ የደቡብ ኮርያ መንግስት ለማህበራችሁ ስላደረገው ድጋፍ ቢያብራሩልኝ? የተለየ ነገር አላደረገም፡፡ ነገር ግን ለኮርያ ዘማች ልጆች የነፃ ትምህርት እድል ሰጥቷል፡፡ ለዘማቹ ያደረገው የጎላ ነገር የለም፡፡ ነገር ግን ኮርያኖች መጀመርያ በተሰለፍንበት የጦር ግንባር አካባቢ ለምቶ ከተማ ካደረጉ በኋላ፣ በተለይ ቹንቾን በተባለ አካባቢ የማህበራችንን ሕንፃና ሐውልት በከንቲባ አርከበ እቁባይ ጊዜ ሠርቶልናል፡፡ ሌላው የኮርያ ወርልድ ቪዥን፤ በሰባት ሚሊዮን ብር መዝናኛ ማዕከል ለመሥራት ቃል ገብተዋል፡፡ ምስጋናውን ከቻልክ በኮርያንኛ አስተላልፍልን፡፡ ሕንፃውን ቶሎ እንዲጀምሩ አስታውስልን፡፡ የእስያ ታሪክ ኮሪያ ጦርነት	2,476	{{የጦርነት መረጃ \| ጦርነት_ስም = የኮርያ ጦርነት \| ክፍል = ቀዝቃዛው ጦርነት \| ስዕል = \| የስዕል_መግለጫ = ከላይ በቀኝ ዙሪያ፦ የተባበሩት መንግሥታት ኃይሎች 38ኛው ፓራለል ጋር ሲደርሱ፣ ኤፍ 86 ሴበር ተዋጊ አውሮፕላን በኮሪያ ውግያ ጊዜ፣ ኢንቾን የመርከብ መጠሊያ፤ የኢንቾን ውጊያ መጀመሪያ፣ የቻይና ወታደሮች አቀባበል ሲደረግላቸው፣ የአሜሪካ ሠራዊት በኢንቾን መከላከያ ግድግዳ ሲወጡ \| ቀን = ከሰኔ ፲፰ ቀን ፲፱፻፵፪ ዓ.ም. እስከ ዛሬ የተኩስ ማቆም የተፈረመው ሐምሌ ፳ ቀን ፲፱፻፵፭ ዓ.ም. \| ቦታ = የኮሪያ ልሳነ ምድር \| ውጤት = የተኩስ ማቆም ስምምነት ተፈረመ የደቡብ ኮሪያ ወረራ በሰሜን ኮሪያ መክሸፍ የሰሜን ኮሪያ ወረራ በተባበሩት መንግሥታት መክሸፍ የደቡብ ኮሪያ ወረራ በቻይና መክሸፍ የኮሪያ ጦር የለሽ ክልል መቋቋም፣ ሁለቱም ወገኖች 38ኛው ፓራለል አካባቢ ትንሽ መሬት አገኙ \| ወገን1 = (ውሳኔ ፹፬) ፈረንሳይ የሕክምና ዕርዳታ፦ \| ወገን2 = ሰሜን ኮሪያና አጋሮች፦ የሕክምና ዕርዳታ፦ ፖላንድ ሁንጋሪ ቡልጋሪያ ሮማንያ \| መሪ1 = \| መሪ2 = \| አቅም1 = \| አቅም2 = \| ጉዳት1 = የሞቱ፦የቆሰሉ፦የጠፉ፦ጠቅላላ፦\| ጉዳት2 = የሞቱ፦የቆሰሉ፦የጠፉ፦ጠቅላላ፦ }}የኮርያ ጦርነት በኮርያ ከሰኔ 18 1942 እስከ ኃምሌ 20 1945 የተዋገ ጦርነት ነበር።የኮሪያ ዘማቾች ትውስታሬሳ እንኳ አልተማረከብንም” “አለመማረክ የጀግንነት ጉዳይ አይደለም” በአምስት ዙር ኮርያ ከዘመቱት 6037 ኢትዮጵያውያን መካከል 122ቱ በጦርነቱ ሞተዋል፡፡ አንዳቸውም አልተማረኩም ሳይማረኩ ግዳጃቸውን ፈጽመው ከተመለሱት 350ው የዛሬ 20 ዓመት የኢትዮጵያ ኮርያ ዘማቾች ማህበርን መስርተው ሰሞኑን የዘመቻውን 61ኛ ዓመት አክብረዋል፡፡ የአዲስ አድማስ ጋዜጠኛ መልካሙ ተክሌ ከአስር አለቃ ዘነበወርቅ በላይነህ እና ከየኢትዮጵያ ኮሪያ ዘማቾች ማህበር ፕሬዝደንት ኮሎኔል መለሰ ተሰማ ጋር አጭር ቃለምልልስ አድርጓል፡፡'''
2867	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%A9%E1%88%B2%E1%8B%AB	ሩሲያ	ተ ሩሲያ (መስኮብኛ፦ Россия /ሮሲያ/) ወይም የሩሲያ ፌዴሬሽን (መስኮብኛ፦ Российская Федерация /ሮሲስካያ ፍየድየራትሲያ/) በአውሮፓ እና እስያ አህጉሮች ውስጥ የምትገኝ አገር ናት። በ17,075,200 ካሬ ኪ.ሜ. ከዓለም በመሬት ስፋት አንደኛ ስትሆን በሕዝብ ብዛትም ከዓለም ስምንተኛ ናት። ሩስያ ከኖርዌ፣ ፊንላንድ፣ ኤስቶኒያ፣ ሌትላንድ (ላቲቪያ)፣ ሊትዌኒያ፣ ፖላንድ፣ ቤላሩስ፣ ዩክሬን፣ ጆርጂያ፣ አዘርባይጃን፣ ካዛኪስታን፣ የቻይና ሕዝባዊ ሬፑብሊክ፣ ሞንጎሊያ እና ሰሜን ኮሪያ ጋር ድንበር አላት። ሞስኮ ዋና እና ትልቅ ከተማዋ ሲሆን ሴንት ፒተርስበርግ ሁለተኛው ትልቅ ከተማ ናት በምስራቃዊ አውሮፓ ክፍል የሚኖሩ የስላቭ ህብረተሰብ ወደ አሁኗ ሩስያ ከሶስት እስከ ስምንተኛው ክፍል ዘመን ተሰደዱ። ኬይቫን ረስ የሩስያ ህዝብ ማንነት እንዲኖሮ በማድረግ ከ9ኛው ክፍለ ዘመን ጀምሮ የነበረ ትልቅ ግዛት ነው። በተጨማሪም፣ የሩስያ ኦርቶዶክስ መነሳት ትልቅ ሚና ተጫውቷል። በ988 ዓም፣ ክርስትና ከቢዛንታይ ወደ ሩስያ ተስፋፋ። ልክ የረስ ስልጣን በሞንጎል ወረራ ሲዳከም፣ ምስራቃዊ ክፍሏ በልዕልና እስከ 13ተኛው ክፍለ ዘመን ይመራ ነበር። እስከ 18ተኛው ክፍለ ዘመን ድረስ፣ ምዕራባዊው ግዛት በፍጥነት ድንበሯን ወደ ምስራቅ በማስፋፋት የሩስያ ኢምፓየር መመረት ችላለች። በ1917 የተነሳው የሩስያ አብዮት የመንግስቱን ስርአት ወደ ሶሻሊስት በመቀየር የሶቬት ህብረትን በ1922 አቋቋመች። ሰፊውን የምስራቃዊ አውሮፓና መካከለኛ እስያ ክፍልን የሚይዘው የሶቬት ህብረት በሁለተኛው የአለም ጦርነት አክሲስ ሀያላንን በመዋጋት ጎልህ ሚና ነበራት። ነገር ግን ከጆሴፍ ስታንሊን አመራር ጀምሮ፣ የሶቬት ህብረት አምባገነናዊ እየሆነ ሄደ። ብዙ ቤት ክርስቲያኖች ወደሙ፣ ብዙ ሰዎች ተገደሉ፣ ብዙ አይሁዶች ከቀያቸው ተፈናቀሉ። የሶቬት ህብረት ከአሜሪካ ጋር የቀዝቃዛውን ጦርነት ስታስጀምር ብዙ ደባና ጭካኔ አድርሳለች። ለምሳሌ፣ የቬትናም ጦርነት ላይ ከአሜሪካ ጋር የውክልና ጦርነት በማድረግ ሰብዕዊ መብት ጥሳለች። በተቃራኒው ሶቬት በሳይንስና ቴክኖሎጂ እጅግ በጣም መበልፀግ የጀመረችበት ጊዜ ነበር። በማርክሲዝ ሌኒንዝም አብዮት የተሞላችው ሶቬት ህብረት በ1991 በህዝበ ውሳኔ ልትፈርስ ችላለች። ሩስያ በ1993 መንግስቷን ወደ ፌድራል ልትቀይር ችላለች፤ እስካሁንም ትመራለች። ሩስያ ሀያላን ሀገር ናት። በተጨማሪም በጦርና በማዕድን የምትታወቅ ናት። ስም ሩሲያ የሚለው ስም በዋነኝነት በምስራቅ ስላቭስ የሚኖር የመካከለኛው ዘመን ግዛት ከሆነው ሩስ' የተገኘ ነው። ይሁን እንጂ ትክክለኛው ስም በኋለኛው ታሪክ ውስጥ ጎልቶ የወጣ ሲሆን አገሪቷ በተለምዶ በነዋሪዎቿ "የሩሲያ ምድር" ተብላ ትጠራ ነበር.ይህን ግዛት ከእሱ ከተገኙት ሌሎች ግዛቶች ለመለየት በዘመናዊ የታሪክ አጻጻፍ ኪየቫን ሩስ ተብሎ ይገለጻል. ሩስ የሚለው ስም እራሱ የመጣው ከጥንት የመካከለኛው ዘመን የሩስ ሰዎች ፣ የኖርስ ነጋዴዎች እና ተዋጊዎች ቡድን ከባልቲክ ባህር ማዶ በኖቭጎሮድ ላይ ያተኮረ ግዛት በመመሥረት በኋላ ኪየቫን ሩስ ሆነ። የመካከለኛው ዘመን የላቲን ስም ሩስ' የሚለው ስም ሩተኒያ ነበር፣ እሱም ለምስራቅ ስላቪክ እና ለምስራቅ ኦርቶዶክስ ክልሎች ከበርካታ ስያሜዎች አንዱ እና በተለምዶ ለሩሲያ መሬቶች መጠሪያነት ያገለግል ነበር። የወቅቱ የአገሪቱ ስም ሩሲያ (ሮስሲያ) ) የመጣው ከባይዛንታይን ግሪክ የሩስ ስያሜ ነው፣ Ρωσσία Rossia – ፊደል Ρωσία (Rosía ተባለ [roˈsia]) በዘመናዊ ግሪክ።የሩሲያ ዜጎችን ለማመልከት መደበኛው መንገድ በእንግሊዝኛ “ሩሲያውያን” ነው። ሁለት ቃላት አሉ። በሩሲያኛ በተለምዶ ወደ እንግሊዘኛ "ሩሲያውያን" ተብሎ የሚተረጎመው - አንደኛው "ሩስስኪ" (ሩስስኪ) ነው, እሱም ብዙውን ጊዜ ሩሲያውያንን የሚያመለክት ሲሆን ሌላኛው ደግሞ "ሮሺያኔ" (ሮስሲያኔ) ነው, እሱም የሩሲያ ዜጎች ምንም ቢሆኑም. ብሄረሰብ። «ሩሲያ» Russia ወይም ከእንግሊዝኛ አጠራሩ «ራሺያ» የሩስኛ ስም «ሮሲያ» ያንጸባርቃሉ። በሀገሩ ዜና መዋዕሎች ዘንድ፣ «ሩስ» የተባለ የቫይኪንግ ወገን ከስዊድን በስላቮች ለማስተዳደር 830 ዓም ገደማ ተጋበዙ። የዛሬውን ኪየቭ መቀመጫቸውን አድርገው ኪየቫን ሩስ የተባለ መንግሥት በ874 ዓም መሠረቱ። በፊንኛ /ርዎጺ/ የሚለው መጠሪያ ማለት ሩስያ ሳይሆን የስዊድን መጠሪያ እስካሁን ነው፤ እንዲሁም ለፊንኛ የተዛመዱት ቋንቋዎች ስዊድንን በተመሳሳይ ስያሜዎች ይሉታል። የስዊድንም ባልቲክ ባሕር ዳር «ሮስላግን» ይባል ነበር፤ የ«ሮስ» ትርጓሜ «መርከብ ቀዛፊዎች» እንደ ሆነ ይታስባል። ዳሩ ግን ሌሎች ራሻዊ ሊቃውንት የ«ሩስ» ስም ከስዊድን እንደ መጣ አይቀበሉም። በተለይ አንድ የሳርማትያ ወይም እስኩቴስ ወገን ሮክሶላኒ ተብሎ ከ100 ዓክልበ. እስከ 350 ዓም ግድም በአካባቢው ይገኝ ነበር። በአንድ አስተሳሰብ የሮክሶላኒ ስም ከ«ሮስ» እና ከ«አላኒ» (አላኖች) ውሑድ ይሆናል። እንዲሁም ከ90 እና 550 ዓም መካከል «ሩጊ» (ሩጋውያን) የተባለ ምሥራቅ ጀርመናዊ ወገን ይጠቀስ ነበር፤ በኋላ በኪዬቫን ሩስ ዘመን የሮማይስጥ ሰነዶች ብዙ ጊዜ ለሩስ «ሩጊ» ይሉዋቸው ነበር። በ1275 ዓም የሞስኮ ግዛት ተመሠረተ፤ በኋላም የሞስኮ ታላቅ መስፍን በሌሎቹ ሩስያ ግዛቶች ላዕላይነት አገኘ። እስከ 1714 ዓም ድረስ ታላቁ ፕዮትር የሩስያ ግዛት (1714-1909 ዓ.ም.) እስካዋጀ ድረስ፣ መንግሥቱ በሮማይስጥ «ሞስኮቪያ»፣ በእንግሊዝኛም Muscovy /መስኮቪ/ ይባል ነበር። በአማርኛ ይህ ስም «መስኮብ» ተጽፎ እስከ ቅርብ ጊዜ ድረስ ሲቆይ ቋንቋውም ሩስኛ ደግሞ «መስኮብኛ» በመባል ይታወቃል። ታሪክ የጥንት ታሪክ ዘላን አርብቶ አደርነት በፖንቲክ-ካስፒያን ስቴፔ ከቻኮሊቲክ ጀምሮ ጎልብቷል። የእነዚህ የእርከን ሥልጣኔ ቅሪቶች እንደ አይፓቶቮ፣ ሲንታሽታ፣ አርቃይም እና ፓዚሪክ ባሉ ቦታዎች ተገኝተዋል፤ እነዚህም በጦርነት ውስጥ በጣም የታወቁትን የፈረስ አሻራዎች በሚይዙባቸው ቦታዎች። , የጥንት ግሪክ ነጋዴዎች በጣና እና ፋናጎሪያ ውስጥ ወደሚገኙት የንግድ ቦታዎች ክላሲካል ስልጣኔን አመጡ። በ 3 ኛው እስከ 4 ኛው ክፍለ ዘመን ዓ.ም, የጎቲክ ኦይየም ግዛት በደቡብ ሩሲያ ውስጥ ይኖር ነበር, እሱም በኋላ በሃንስ ተሸነፈ. በ 3 ኛው እና 6 ኛው መቶ ዘመን ዓ.ም መካከል ፣ የግሪክ ቅኝ ግዛቶችን የተከተለው የሄለናዊ ፖለቲካ የነበረው የቦስፖራን መንግሥት ፣ እንደ ሁንስ እና ዩራሺያን አቫርስ ባሉ ተዋጊ ጎሳዎች በተመራ ዘላኖች ወረራ ተጨናንቋል። በካስፒያን እና በጥቁር ባህር መካከል ያለውን የታችኛውን የቮልጋ ተፋሰስ ስቴፕ እስከ 10 ኛው ክፍለ ዘመን ድረስ ይገዛ ነበር። የሩስያውያን ቅድመ አያቶች በአውሮፓ ሰሜናዊ ምስራቅ ክፍል ከታዩት ከፕሮቶ-ኢንዶ-አውሮፓውያን ከተለዩት የስላቭ ጎሳዎች መካከል ናቸው. ከ 1500 ዓመታት በፊት. የምስራቅ ስላቭስ ቀስ በቀስ ምዕራብ ሩሲያን በሁለት ማዕበል ሰፈሩ፡ አንደኛው ከኪየቭ ወደ ዛሬው ሱዝዳል እና ሙሮም እና ሌላው ከፖሎትስክ ወደ ኖቭጎሮድ እና ሮስቶቭ ሄደ። ከ 7 ኛው ክፍለ ዘመን ጀምሮ, የምስራቅ ስላቭስ በምእራብ ሩሲያ ውስጥ ከፍተኛውን ህዝብ ያቀፈ ሲሆን ቀስ በቀስ ግን ሰላማዊ በሆነ መንገድ የፊንላንድ ተወላጆችን አዋህዷል. ኪየቫን ሩስ በ9ኛው መቶ ክፍለ ዘመን የመጀመሪያዎቹ የምስራቅ ስላቪክ ግዛቶች መመስረት ከምስራቃዊ ባልቲክ እስከ ጥቁር እና ካስፒያን ባህሮች ድረስ ባሉት የውሃ መስመሮች ላይ የተሳፈሩት ቫይኪንጎች ቫራንግያውያን ከመጡበት ጊዜ ጋር ተገጣጠመ። በአንደኛ ደረጃ ዜና መዋዕል መሠረት ሩሪክ የተባለ ከሩስ ሕዝብ የመጣ ቫራንጂያን በ 862 የኖቭጎሮድ ገዥ ሆኖ ተመረጠ። በ 882 ተተኪው ኦሌግ ወደ ደቡብ በመዞር ቀደም ሲል ለካዛርስ ግብር ይከፍል የነበረውን ኪየቭን ድል አደረገ። የሩሪክ ልጅ ኢጎር እና የኢጎር ልጅ ስቪያቶላቭ በመቀጠል ሁሉንም የአካባቢውን የምስራቅ ስላቪክ ጎሳዎች በኪየቫን አገዛዝ አሸንፈው የካዛርን ካጋኔትን አወደሙ እና ወደ ባይዛንቲየም እና ፋርስ ብዙ ወታደራዊ ዘመቻዎችን ጀመሩ። በ 10 ኛው እስከ 11 ኛው ክፍለ ዘመን ኪየቫን ሩስ በአውሮፓ ውስጥ ካሉት ትላልቅ እና በጣም የበለጸጉ ግዛቶች አንዱ ሆነች. የታላቁ የቭላድሚር ዘመን (980-1015) እና ልጁ ያሮስላቭ ጠቢብ (1019-1054) የኪየቭ ወርቃማ ዘመንን ይመሰርታል ፣ እሱም የኦርቶዶክስ ክርስትና ከባይዛንቲየም ተቀባይነት ያገኘ እና የመጀመሪያው የምስራቅ ስላቪክ የጽሑፍ የሕግ ኮድ ተፈጠረ። , የሩስካያ ፕራቭዳ. የኪየቫን ሩስን በጋራ ይመራ በነበረው የሩሪክ ሥርወ መንግሥት አባላት መካከል የማያቋርጥ የእርስ በርስ ግጭት የሚታይበት የፊውዳሊዝም እና ያልተማከለ አስተዳደር ዘመን መጥቷል። የኪየቭ የበላይነት እየቀነሰ በሰሜን-ምስራቅ ለቭላድሚር-ሱዝዳል፣ በሰሜን-ምዕራብ ኖቭጎሮድ ሪፐብሊክ እና በደቡብ-ምዕራብ ውስጥ ጋሊሺያ-ቮልሂኒያ ጥቅም ላይ ይውላል። የኪየቫን ሩስ በመጨረሻ ተበታተነ፣ የመጨረሻው ምት የሞንጎሊያውያን ወረራ በ1237–40 ሲሆን ይህም ኪየቭን ተባረረ እና የሩስ ህዝብ ዋና ክፍል ሞተ። በኋላ ላይ ታታር በመባል የሚታወቁት ወራሪዎች የወርቅ ሆርዴ ግዛትን መሰረቱ፣ እሱም የሩሲያን ርዕሳነ መስተዳድሮች የዘረፈ እና የሩሲያ ደቡባዊ እና መካከለኛ ቦታዎችን ከሁለት መቶ ዓመታት በላይ ያስተዳድር ነበር። ጋሊሺያ-ቮልሂኒያ በመጨረሻ በፖላንድ መንግሥት የተዋሃደች ሲሆን በኪዬቭ ዳርቻ ላይ የሚገኙት ኖቭጎሮድ ሪፐብሊክ እና ቭላድሚር-ሱዝዳል የተባሉት ሁለት ክልሎች ለዘመናዊው የሩሲያ ሕዝብ መሠረት ሆኑ። በልዑል አሌክሳንደር ኔቪስኪ እየተመራ ኖቭጎሮድያውያን በ1240 በኔቫ ጦርነት ወራሪዎቹን ስዊድናውያን እንዲሁም በ1242 የጀርመናዊ የመስቀል ጦረኞችን በበረዶው ጦርነት አባረሩ። የሞስኮ ግራንድ ዱቺ ከኪየቫን ሩስ ጥፋት በኋላ የተፈጠረው በጣም ኃይለኛው የሞስኮ ግራንድ ዱቺ በመጀመሪያ የቭላድሚር-ሱዝዳል አካል ነበር። አሁንም በሞንጎሊያውያን ታታሮች ግዛት ሥር እና ከነሱ ጋር በመሆን ሞስኮ በ 14 ኛው ክፍለ ዘመን መጀመሪያ ላይ በአካባቢው ተጽእኖውን ማረጋገጥ ጀመረች, ቀስ በቀስ የሩስ አገሮችን እንደገና በማዋሃድ እና ሩሲያን በማስፋፋት ሂደት ውስጥ ግንባር ቀደም ኃይል ሆናለች. የሞስኮ የመጨረሻ ተቀናቃኝ የሆነው ኖቭጎሮድ ሪፐብሊክ እንደ ዋና የፀጉር ንግድ ማእከል እና የሃንሴቲክ ሊግ ምስራቃዊ ወደብ ሆነች ። በሞስኮ ልዑል ዲሚትሪ ዶንኮይ የሚመራው እና በሩሲያ ኦርቶዶክስ ቤተክርስቲያን የታገዘው የተባበሩት መንግስታት ጦር በ 1380 በኩሊኮቮ ጦርነት በሞንጎሊያውያን ታታሮች ላይ ትልቅ ሽንፈትን አድርሷል ። ሞስኮ ቀስ በቀስ ወላጇን ቭላድሚር-ሱዝዳልን ወሰደ ፣ ከዚያም በዙሪያው እንደ Tver እና ኖቭጎሮድ ያሉ ቀደምት ጠንካራ ተቀናቃኞችን ጨምሮ ርዕሰ ጉዳዮች። ኢቫን III ("ታላቅ") በመጨረሻ ወርቃማው ሆርዴ ቁጥጥርን ጥሎ መላውን ሰሜናዊ ሩስን በሞስኮ ግዛት አዋህዶ "የሩስ ሁሉ ታላቅ መስፍን" የሚል ማዕረግ የወሰደ የመጀመሪያው የሩሲያ ገዥ ነበር። እ.ኤ.አ. በ 1453 ከቁስጥንጥንያ ውድቀት በኋላ ፣ ሞስኮ የምስራቅ ሮማን ኢምፓየር ቅርስ መሆኗን ተናግራለች። ኢቫን III የመጨረሻው የባይዛንታይን ንጉሠ ነገሥት ቆስጠንጢኖስ XI የእህት ልጅ የሆነችውን ሶፊያ ፓላይኦሎጂን አገባ እና የባይዛንታይን ባለ ሁለት ጭንቅላት ንስርን የራሱ እና በመጨረሻም የሩሲያን ኮት ኦፍ-ክንድ አደረገው። ሳርዶኤም የሩሲያ የሦስተኛው ሮም ሀሳቦች እድገት ፣ ታላቁ መስፍን ኢቫን አራተኛ ("አስፈሪው") በ 1547 የሩሲያ የመጀመሪያ ንጉስ ዘውድ በይፋ ተቀበለ ። ዛር አዲስ የሕግ ኮድ አወጀ (የ 1550 ሱዲቢኒክ) ፣ የመጀመሪያውን የሩሲያ ፊውዳል ተወካይ አቋቋመ ። አካል (ዘምስኪ ሶቦር)፣ ወታደሩን አሻሽሎ፣ የቀሳውስቱን ተጽእኖ ገድቦ የአካባቢ አስተዳደርን አደራጀ። ኢቫን በረዥም የግዛት ዘመኑ ሦስቱን የታታር ካናቶችን ማለትም ካዛን እና አስትራካንን በቮልጋ እና በደቡብ ምዕራብ ሳይቤሪያ የሚገኘውን የሲቢርን ኻኔትን በማካተት ቀድሞውንም ትልቅ የነበረውን የሩሲያ ግዛት በእጥፍ ለማሳደግ ተቃርቧል። በመጨረሻም በ 16 ኛው ክፍለ ዘመን መገባደጃ ላይ ሩሲያ ከኡራል ተራሮች በስተ ምሥራቅ ተስፋፍቷል. ሆኖም የዛርዶም የፖላንድ መንግሥት እና የሊቱዌኒያ ግራንድ ዱቺ ጥምረት (በኋላ የተባበሩት የፖላንድ-ሊቱዌኒያ ኮመንዌልዝ)፣ የስዊድን መንግሥት፣ እና ዴንማርክ–ኖርዌይ ጥምረት ላይ በተደረገው ረጅም እና ያልተሳካ የሊቮኒያ ጦርነት ተዳክሟል። የባልቲክ የባህር ዳርቻ እና የባህር ንግድ በ 1572 የክራይሚያ ታታሮች ወራሪ ጦር ወሳኝ በሆነው የሞሎዲ ጦርነት ሙሉ በሙሉ ተሸንፏል። የኢቫን ልጆች ሞት በ1598 የጥንቱ የሩሪክ ሥርወ መንግሥት ማብቃቱን የሚያመለክት ሲሆን በ1601–03 ከደረሰው አስከፊ ረሃብ ጋር ተዳምሮ የእርስ በርስ ጦርነት፣ የአስመሳዮች አገዛዝ እና የውጭ ጣልቃገብነት በችግር ጊዜ አስከትሏል። 17 ኛው ክፍለ ዘመን. የፖላንድ-ሊቱዌኒያ ኮመንዌልዝ የሩስያን ክፍሎች በመቆጣጠር ወደ ዋና ከተማዋ ሞስኮ ዘልቋል። በ1612 ፖላንዳውያን በነጋዴ ኩዝማ ሚኒን እና በልዑል ዲሚትሪ ፖዝሃርስኪ የሚመራው በሩሲያ በጎ ፈቃደኞች ጓዶች ለማፈግፈግ ተገደው ነበር። የሮማኖቭ ሥርወ መንግሥት በ 1613 በዜምስኪ ሶቦር ውሳኔ ዙፋኑን ተቀበለ እና ሀገሪቱ ከችግር ቀስ በቀስ ማገገም ጀመረች ። ሩሲያ በ 17 ኛው ክፍለ ዘመን የግዛት እድገቷን ቀጥላለች, እሱም የኮሳክስ ዘመን ነበር. እ.ኤ.አ. በ 1654 የዩክሬን መሪ ቦህዳን ክሜልኒትስኪ ዩክሬንን በሩሲያ ንጉስ አሌክሲስ ጥበቃ ስር ለማድረግ አቅርበዋል ። የዚህ አቅርቦት ተቀባይነት ወደ ሌላ የሩስያ-ፖላንድ ጦርነት አመራ. በመጨረሻም ዩክሬን በዲኒፐር በኩል ተከፈለች, ምስራቃዊውን ክፍል (ግራ-ባንክ ዩክሬን እና ኪየቭ) በሩሲያ አገዛዝ ስር ትተው ነበር. በምስራቅ, ፈጣን የሩሲያ ፍለጋ እና ሰፊ የሳይቤሪያ ቅኝ ግዛት, ጠቃሚ የሆኑ ፀጉራሞችን እና የዝሆን ጥርስን ማደን ቀጠለ. የሩስያ አሳሾች በዋነኛነት በሳይቤሪያ ወንዝ መስመሮች በኩል ወደ ምሥራቅ ገፍተው ነበር፣ በ17ኛው መቶ ክፍለ ዘመን አጋማሽ ላይ፣ በምሥራቃዊ ሳይቤሪያ፣ በቹክቺ ባሕረ ገብ መሬት፣ በአሙር ወንዝ እና በፓስፊክ ውቅያኖስ ዳርቻ ላይ የሩስያ ሰፈሮች ነበሩ። እ.ኤ.አ. በ 1648 ሴሚዮን ዴዥኒቭ በቤሪንግ ስትሬት ውስጥ ለመጓዝ የመጀመሪያው አውሮፓዊ ሆነ። አስያኢዊ ራሽያ በታላቁ ፒተር ሩሲያ በ 1721 ኢምፓየር ተባለች እና ከአውሮፓ ታላላቅ ሀይሎች አንዷ ሆነች። ከ1682 እስከ 1725 የገዛው ፒተር ስዊድንን በታላቁ ሰሜናዊ ጦርነት (1700-1721) በማሸነፍ የሩሲያ የባህር እና የባህር ንግድ መዳረሻን አስገኘ። እ.ኤ.አ. በ 1703 ፣ በባልቲክ ባህር ፣ ፒተር ሴንት ፒተርስበርግ የሩሲያ ዋና ከተማ አድርጎ መሰረተ። በእሱ አገዛዝ ዘመን ሁሉ፣ ሰፊ ማሻሻያዎች ተደርገዋል፣ ይህም የምዕራብ አውሮፓውያን ባሕላዊ ተጽዕኖዎች በሩሲያ ላይ አመጡ። በ1741-62 የጴጥሮስ አንደኛ ሴት ልጅ ኤልዛቤት የግዛት ዘመን ሩሲያ በሰባት ዓመታት ጦርነት (1756-63) ውስጥ ተሳትፎዋን ተመልክቷል። በግጭቱ ወቅት የሩሲያ ወታደሮች ምስራቅ ፕራሻን አሸንፈዋል, አልፎ ተርፎም የበርሊን በር ደረሱ. ነገር ግን፣ ኤልዛቤት ስትሞት፣ እነዚህ ሁሉ ወረራዎች የፕሩሺያን ደጋፊ በሆኑት ሩሲያዊው ፒተር ሳልሳዊ ወደ ፕሩሺያ ግዛት ተመለሱ። በ 1762-96 የገዛው ካትሪን II ("ታላቅ") የሩስያ የእውቀት ዘመንን ይመራ ነበር. በፖላንድ-ሊቱዌኒያ ኮመንዌልዝ ላይ የሩሲያ የፖለቲካ ቁጥጥርን አራዘመች እና አብዛኛዎቹን ግዛቶቿን ወደ ሩሲያ በመቀላቀል በአውሮፓ በሕዝብ ብዛት ቀዳሚ አድርጋለች። በደቡብ ከኦቶማን ኢምፓየር ጋር ከተካሄደው ስኬታማ የሩሶ-ቱርክ ጦርነቶች በኋላ ካትሪን የክሬሚያን ካንትን በማፍረስ እና ክራይሚያን በመቀላቀል የሩስያን ድንበር እስከ ጥቁር ባህር አድርጋለች። በሩሲያ-ፋርስ ጦርነቶች ቃጃር ኢራን ላይ ባደረገችው ድል በ19ኛው ክፍለ ዘመን የመጀመሪያ አጋማሽ ሩሲያ በካውካሰስ ከፍተኛ የግዛት እመርታ አስመዝግባለች። የካተሪን ተተኪ ልጇ ፖል ያልተረጋጋ እና በዋነኝነት የሚያተኩረው በቤት ውስጥ ጉዳዮች ላይ ነበር። አጭር የግዛት ዘመኑን ተከትሎ ካትሪን የ1ኛ አሌክሳንደር (1801-25) በ1809 ከተዳከመችው ስዊድን እና በ1812 ከኦቶማን ከቤሳራቢያን ፊንላንድ በመታጠቅ የካትሪን ስትራቴጂ ቀጥሏል። አላስካ በ 1803-1806 የመጀመሪያው የሩሲያ ሰርቪስ ተደረገ. በ 1820 አንድ የሩሲያ ጉዞ የአንታርክቲካ አህጉርን አገኘ. በናፖሊዮን ጦርነት ወቅት ሩሲያ ከተለያዩ የአውሮፓ ኃያላን መንግሥታት ጋር ኅብረትን በመቀላቀል ከፈረንሳይ ጋር ተዋግታለች። እ.ኤ.አ. በ 1812 በናፖሊዮን የስልጣን ከፍታ ላይ የፈረንሳይ ሩሲያን ወረራ ወደ ሞስኮ ደርሶ ነበር ፣ ግን በመጨረሻ ከቀዝቃዛው የሩሲያ ክረምት ጋር ተቀናጅቶ የነበረው ግትር ተቃውሞ በወራሪዎች ላይ አስከፊ ሽንፈት አስከትሏል ፣ ይህም የፓን-አውሮፓዊው ግራንዴ አርሜይ ፍጹም በሆነ ሁኔታ ገጥሞታል ። ጥፋት። በሚካሂል ኩቱዞቭ እና ሚካኤል አንድሪያስ ባርክሌይ ደ ቶሊ የሚመራው ኢምፔሪያል የሩሲያ ጦር ናፖሊዮንን አስወግዶ በስድስተኛው ጥምረት ጦርነት በመላው አውሮፓ በመንዳት በመጨረሻ ፓሪስ ገባ። አሌክሳንደር 1ኛ የሩስያ ልዑካንን በቪየና ኮንግረስ ተቆጣጠረ፣ ይህም የድህረ-ናፖሊዮን አውሮፓን ካርታ ይገልጻል። ናፖሊዮን ከሞስኮ ማፈግፈግ በአልብሬክት አዳም (1851)። ናፖሊዮንን አሳድደው ወደ ምዕራብ አውሮፓ የገቡት መኮንኖች የሊበራሊዝም ሃሳቦችን ወደ ሩሲያ አመጡ እና እ.ኤ.አ. በአውሮፓ ውስጥ ያለው የሩሲያ ኃይል እና ተጽዕኖ በክራይሚያ ጦርነት ሽንፈት ተስተጓጎለ። የኒኮላስ ተተኪ አሌክሳንደር 2ኛ (1855-81) በ1861 የተካሄደውን የነፃ ማውጣት ማሻሻያ ጨምሮ በመላ ሀገሪቱ ከፍተኛ ለውጦችን አድርጓል።እነዚህ ማሻሻያዎች ኢንደስትሪላይዜሽን አነሳስተዋል እና ከ1877 በኋላ ብዙ የባልካን ግዛቶችን ከኦቶማን አገዛዝ ነፃ ያወጣውን ኢምፔሪያል የሩሲያ ጦርን ዘመናዊ አድርጓል። -78 የሩስያ-ቱርክ ጦርነት. በአብዛኛው በ19ኛው እና በ20ኛው መቶ ክፍለ ዘመን መጀመሪያ ላይ ሩሲያ እና ብሪታንያ በአፍጋኒስታን እና በመካከለኛው እና በደቡብ እስያ በሚገኙ አጎራባች ግዛቶች ላይ ተስማሙ። በሁለቱ ዋና ዋና የአውሮፓ ግዛቶች መካከል የነበረው ፉክክር ታላቁ ጨዋታ በመባል ይታወቃል። በ 19 ኛው ክፍለ ዘመን መገባደጃ ላይ በሩሲያ ውስጥ የተለያዩ የሶሻሊስት እንቅስቃሴዎች መነሳት ታይቷል. አሌክሳንደር 2ኛ በ1881 በአብዮታዊ አሸባሪዎች ተገደለ።የልጃቸው አሌክሳንደር III (1881-94) የግዛት ዘመን ብዙም ሊበራል ግን የበለጠ ሰላማዊ ነበር። የመጨረሻው የሩሲያ ንጉሠ ነገሥት ኒኮላስ II (1894-1917) እ.ኤ.አ. በ 1905 በተካሄደው የሩሲያ አብዮት የተከሰቱትን ክስተቶች መከላከል አልቻለም ፣ በአዋራጅ የሩሶ-ጃፓን ጦርነት እና የደም እሑድ በመባል በሚታወቀው ማሳያ ክስተት የተነሳ። ህዝባዊ አመፁ ተቀምጧል፣ ነገር ግን መንግስት የመናገር እና የመሰብሰብ ነፃነቶችን መስጠትን፣ የፖለቲካ ፓርቲዎችን ህጋዊ ማድረግ እና የተመረጠ የህግ አውጭ አካል መመስረትን ጨምሮ ትላልቅ ማሻሻያዎችን (የ 1906 የሩሲያ ህገ-መንግስት) ለመቀበል ተገደደ። አብዮት እና የእርስ በርስ ጦርነት እ.ኤ.አ. በ 1914 ሩሲያ ወደ አንደኛው የዓለም ጦርነት የገባችው ኦስትሪያ-ሀንጋሪ በሩሲያ አጋር በሆነችው ሰርቢያ ላይ ጦርነት ባወጀችበት ወቅት ነው ፣ እና ከሦስትዮሽ ኢንተንቲ አጋሮች ስትገለል በተለያዩ ግንባሮች ተዋግታለች። እ.ኤ.አ. የኦስትሮ-ሃንጋሪ ጦር. ነገር ግን በጦርነቱ ዋጋ እየናረ በመምጣቱ፣ በደረሰበት ከፍተኛ ጉዳትና በሙስና እና የሀገር ክህደት ወሬዎች ቀድሞውንም የነበረው ህዝባዊ አመኔታ የጎደለው ነበር። ይህ ሁሉ በ 1917 የሩስያ አብዮት የአየር ንብረትን አቋቋመ, በሁለት ዋና ዋና ተግባራት ተከናውኗል. በ 1917 መጀመሪያ ላይ ኒኮላስ II ለመልቀቅ ተገደደ; በሩሲያ የእርስ በርስ ጦርነት ወቅት እሱ እና ቤተሰቡ በየካተሪንበርግ ታስረው ተገድለዋል. ንጉሣዊው ሥርዓት ራሱን ጊዜያዊ መንግሥት ብሎ ባወጀው በተናወጠ የፖለቲካ ፓርቲዎች ጥምረት ተተካ። ጊዜያዊ መንግሥት በመስከረም ወር የሩሲያ ሪፐብሊክን አወጀ. እ.ኤ.አ. ጥር 6 (19) 1918 የሩሲያ ሕገ-መንግሥታዊ ምክር ቤት ሩሲያ ዴሞክራሲያዊ ፌዴራላዊ ሪፐብሊክ (የጊዜያዊ መንግሥት ውሳኔን በማፅደቅ) አወጀ። በማግሥቱ የሕገ መንግሥት ጉባኤ በሁሉም የሩሲያ ማዕከላዊ ሥራ አስፈፃሚ ኮሚቴ ፈረሰ። ቭላድሚር ሌኒን፣ ሊዮን ትሮትስኪ እና ሌቭ ካሜኔቭ በሶቪየት-ፖላንድ ጦርነት፣ ግንቦት 1 ቀን 1920 ወታደሮችን እንዲዋጉ አነሳሱ። ተለዋጭ የሶሻሊስት ተቋም በዴሞክራሲያዊ መንገድ በተመረጡት የሰራተኞች እና የገበሬዎች ምክር ቤቶች ፣ሶቪየትስ በሚባለው የፔትሮግራድ ሶቪየት ፣ ሥልጣኑን ይቆጣጠር ነበር። የአዲሶቹ ባለስልጣናት አገዛዝ ችግሩን ከመፍታት ይልቅ በሀገሪቱ ውስጥ ያለውን ቀውስ አባባሰው እና በመጨረሻም በቦልሼቪክ መሪ ቭላድሚር ሌኒን የሚመራው የጥቅምት አብዮት ጊዜያዊ መንግስትን አስወግዶ የሶቪዬት መንግስት ሙሉ የአስተዳደር ስልጣንን ሰጠ ፣ ይህም ለሶቪዬቶች መፈጠር ምክንያት ሆኗል ። በዓለም የመጀመሪያው የሶሻሊስት መንግሥት. የሩሲያ የእርስ በርስ ጦርነት በፀረ-ኮሚኒስት ነጭ እንቅስቃሴ እና በአዲሱ የሶቪየት አገዛዝ በቀይ ጦር መካከል ተከፈተ። ከአንደኛው የዓለም ጦርነት ማዕከላዊ ኃያላን ጋር ጦርነቱን ያጠናቀቀውን የብሬስት-ሊቶቭስክ ስምምነት ከተፈረመ በኋላ; ቦልሼቪስት ሩሲያ 34% ህዝቧን ፣ 54% የኢንዱስትሪዎቿን ፣ 32% የእርሻ መሬቷን እና 90% የሚሆነውን የድንጋይ ከሰል ማዕድን የሚስተናገዱትን አብዛኛዎቹን ምዕራባዊ ግዛቶች አስረከበች። የተባበሩት መንግስታት ፀረ-ኮምኒስት ኃይሎችን ለመደገፍ ያልተሳካ ወታደራዊ ጣልቃ ገብነት ጀመሩ። እስከዚያው ድረስ ሁለቱም የቦልሼቪኮች እና የነጭ ንቅናቄዎች ቀይ ሽብር እና ነጭ ሽብር በመባል የሚታወቁትን የማፈናቀል እና የሞት ቅስቀሳዎችን አድርገዋል። በአመጽ የእርስ በርስ ጦርነት ማብቂያ ላይ የሩሲያ ኢኮኖሚ እና መሠረተ ልማት በከፍተኛ ሁኔታ ተጎድቷል እና በጦርነቱ ወቅት 10 ሚሊዮን የሚደርሱት ጠፍተዋል, በአብዛኛው ሲቪሎች. ሚሊዮኖች ነጭ ኤሚግሬስ ሆነዋል, እና በ 1921-22 የሩስያ ረሃብ እስከ አምስት ሚሊዮን የሚደርሱ ተጎጂዎችን አጠፋ. ሶቪየት ህብረት በታህሳስ 30 ቀን 1922 ሌኒን እና ረዳቶቹ የሶቪየት ህብረትን አቋቋሙ ፣ የሩሲያ ኤስኤፍኤስአርን ከባይሎሩሺያን ፣ ትራንስካውካሲያን እና የዩክሬን ሪፐብሊኮች ጋር አንድ ነጠላ ግዛት ውስጥ በመቀላቀል ። በመጨረሻም የውስጥ የድንበር ለውጦች እና መቀላቀል በሁለተኛው የዓለም ጦርነት ወቅት የ 15 ሪፐብሊኮች ህብረት ፈጠረ ። በብዛቱ እና በሕዝብ ብዛት ትልቁ የሩስያ ኤስኤፍኤስአር ነው፣ እሱም ህብረቱን በሙሉ ታሪኩ በፖለቲካ፣ በባህላዊ እና በኢኮኖሚ የበላይ አድርጎታል። በ1924 የሌኒን ሞት ተከትሎ፣ ትሮይካ እንዲቆጣጠር ተሾመ። በመጨረሻም የኮሚኒስት ፓርቲ ዋና ፀሀፊ ጆሴፍ ስታሊን ሁሉንም ተቃዋሚዎች በማፈን ስልጣኑን በእጁ በማጠናከር በ1930ዎቹ የሀገሪቱ አምባገነን ለመሆን ችሏል። የዓለም አብዮት ዋነኛ አራማጅ የሆነው ሊዮን ትሮትስኪ በ1929 ከሶቭየት ኅብረት ተሰደደ።የስታሊን የሶሻሊዝም ሃሳብ በአንድ ሀገር ውስጥ ይፋዊ መስመር ሆነ።በቦልሼቪክ ፓርቲ ውስጥ የቀጠለው የውስጥ ትግል በታላቁ ጽዳት ተጠናቀቀ። በስታሊን መሪነት፣ መንግስት የዕዝ ኢኮኖሚ፣ አብዛኛው የገጠር ሀገሪቱን ኢንዱስትሪያላይዜሽን እና የግብርናውን መሰብሰብ ጀመረ። በዚህ ፈጣን ኢኮኖሚያዊ እና ማህበራዊ ለውጥ ወቅት በሚሊዮን የሚቆጠሩ ሰዎች የስታሊንን አገዛዝ በመቃወም ወይም በተጠረጠሩበት ወቅት ብዙ የፖለቲካ ወንጀለኞችን ጨምሮ ወደ ቅጣት የጉልበት ካምፖች ተላኩ። እና በሚሊዮኖች የሚቆጠሩት ተፈናቅለው ወደ ሶቪየት ዩኒየን ርቀው ወደሚገኙ አካባቢዎች ተወሰዱ።የሀገሪቱ የግብርና ሽግግር ሽግግር፣ከአስቸጋሪ የመንግስት ፖሊሲዎች እና ድርቅ ጋር ተዳምሮ በ1932–1933 የሶቪየትን ረሃብ አስከተለ። ይህም እስከ 8.7 ሚሊዮን ገደለ።ሶቭየት ኅብረት በመጨረሻ ከግብርና ኢኮኖሚ ወደ ትልቅ የኢንዱስትሪ ሃይል በአጭር ጊዜ ውስጥ ውድ የሆነ ለውጥ አደረገ። ሁለተኛው የዓለም ጦርነት ሶቪየት ኅብረት መስከረም ፲፯ ቀን ፲፱፻፴፱ ዓ.ም ፖላንድን በመውረር ወደ ሁለተኛው የዓለም ጦርነት የገባችው በሞሎቶቭ – ሪበንትሮፕ ከናዚ ጀርመን ጋር በተደረገው ሚስጥራዊ ፕሮቶኮል መሠረት ነው። ሶቪየት ኅብረት በኋላ ፊንላንድን ወረረ፣ እናም የባልቲክ ግዛቶችን፣ እንዲሁም የሮማኒያን አንዳንድ ክፍሎች ተቆጣጠረ።፡ 91–95 ሰኔ 22 ቀን 1941 ጀርመን ሶቪየት ኅብረትን ወረረች፣ የሁለተኛው የዓለም ጦርነት ትልቁን የምስራቅ ግንባርን ከፈተች።: በመጨረሻም 5 ሚሊዮን የሚጠጉ የቀይ ጦር ወታደሮች በናዚዎች ተማርከዋል፤፡ 272 የጄኔራል ፕላን ኦስትን ለመፈጸም እንደፈለገ የኋለኛው 3.3 ሚሊዮን የሶቪዬት ጦር ኃይሎች እና እጅግ በጣም ብዙ ሰላማዊ ዜጎችን ገደለ። 175–186 ዌርማችቶች ቀደምት ስኬት ቢኖራቸውም ጥቃታቸው በሞስኮ ጦርነት ቆመ። በመቀጠልም ጀርመኖች በ1942-43 ክረምት መጀመሪያ በስታሊንግራድ ጦርነት እና በኩርስክ ጦርነት በ1943 የበጋ ወቅት ትልቅ ሽንፈት ደርሶባቸዋል።ሌላኛው የጀርመን ውድቀት ከተማዋ ሙሉ በሙሉ የነበረችበት የሌኒንግራድ ከበባ ነበር። እ.ኤ.አ. በ 1941 እና በ 1944 መካከል በጀርመን እና በፊንላንድ ኃይሎች መሬት ላይ ተከልክሏል ፣ እናም በረሃብ እና ከአንድ ሚሊዮን በላይ ሞተ ፣ ግን በጭራሽ እጅ አልሰጠም። በ1944–45 የሶቪየት ጦር በምስራቅ እና በመካከለኛው አውሮፓ ተዘዋውሮ በርሊንን በግንቦት 1945 ያዘ። በነሐሴ 1945 የሶቪየት ጦር ማንቹሪያን ወረረ እና ጃፓናውያንን ከሰሜን ምስራቅ እስያ በማባረር በጃፓን ላይ ለተካሄደው ድል አስተዋጽኦ አድርጓል። የ 1941-45 የሁለተኛው የዓለም ጦርነት ጊዜ በሩሲያ ውስጥ እንደ ታላቁ የአርበኝነት ጦርነት ይታወቃል. በሶቪየት ኅብረት ከዩናይትድ ስቴትስ፣ ዩናይትድ ኪንግደም እና ቻይና ጋር በሁለተኛው የዓለም ጦርነት ውስጥ እንደ ትልቅ አራት የሕብረት ኃይሎች ተደርገው ይቆጠሩ ነበር ፣ እና በኋላ የተባበሩት መንግስታት የፀጥታው ምክር ቤት መሠረት የሆነው አራቱ ፖሊሶች ሆነዋል።: 27 ጦርነት፣ የሶቪየት ሲቪል እና ወታደራዊ ሞት ከ26-27 ሚሊዮን ገደማ ሲሆን ይህም ከሁለተኛው የዓለም ጦርነት ሰለባዎች ግማሹን ይይዛል።፡ 295 የሶቪየት ኢኮኖሚ እና መሰረተ ልማት ከፍተኛ ውድመት ደርሶባቸዋል፣ ይህም የሶቪየትን ረሃብ በ1946–47 አስከተለ። ይሁን እንጂ ብዙ መስዋዕትነት በመክፈል የሶቪየት ኅብረት ዓለም አቀፍ ልዕለ ኃያል ሆና ተገኘች። ቀዝቃዛ ጦርነት ከሁለተኛው የዓለም ጦርነት በኋላ የፖትስዳም ኮንፈረንስ እንደገለፀው የምስራቅ እና መካከለኛው አውሮፓ ክፍሎች ፣ምስራቅ ጀርመን እና ምስራቃዊ የኦስትሪያ ክፍሎች በቀይ ጦር ተይዘዋል ። በምስራቅ ብሎክ ሳተላይት መንግስታት ላይ ጥገኛ የሆኑ የኮሚኒስት መንግስታት ተተከሉ።የአለም ሁለተኛዋ የኒውክሌር ሃይል ከሆነች በኋላ፣ሶቭየት ህብረት የዋርሶ ስምምነትን በመመስረት፣ቀዝቃዛው ጦርነት እየተባለ ከሚጠራው እና ከተቀናቃኙ አሜሪካ እና ኔቶ. እ.ኤ.አ. ክሩሽቼቭ ታው. በተመሳሳይ የዩናይትድ ስቴትስ ጁፒተር ሚሳኤሎች ወደ ቱርክ እና የሶቪየት ሚሳኤሎች በኩባ ስለመዘርጋቷ ሁለቱ ተቀናቃኞች ሲጋጩ የቀዝቃዛው ጦርነት ውጥረቱ ከፍተኛ ደረጃ ላይ ደርሷል። እ.ኤ.አ. በ 1957 የሶቭየት ኅብረት በዓለም የመጀመሪያውን ሰው ሰራሽ ሳተላይት ስፑትኒክ 1 አመጠቀች ፣ በዚህም የጠፈር ዘመን ተጀመረ። እ.ኤ.አ. ሚያዝያ 12 ቀን 1961 ቮስቶክ 1 ሰው በያዘው የጠፈር መንኮራኩር በመሳፈር ምድርን በመዞር የመጀመሪያው ሰው የሆነው ሩሲያዊው ኮስሞናዊት ዩሪ ጋጋሪን ሆነ። እ.ኤ.አ. የ1970ዎቹ እና የ1980ዎቹ መጀመሪያ ዘመን ከጊዜ በኋላ የመቀዛቀዝ ዘመን ተብሎ ተሰየመ። እ.ኤ.አ. በ 1965 የተካሄደው የ Kosygin ተሃድሶ የሶቪዬት ኢኮኖሚን በከፊል ያልተማከለ ነው ። እ.ኤ.አ. በ 1979 በአፍጋኒስታን በኮሚኒስት መሪነት አብዮት ከተካሄደ በኋላ የሶቪየት ኃይሎች አገሪቱን ወረሩ ፣ በመጨረሻም የሶቪየት-አፍጋኒስታን ጦርነት ጀመሩ ። በግንቦት 1988 ፣ ሶቪየቶች ከአፍጋኒስታን መውጣት ጀመሩ ፣ በአለም አቀፍ ተቃውሞ ፣ የማያቋርጥ ፀረ-ሶቪየት የሽምቅ ጦርነት ፣ እና የሶቪየት ዜጎች ድጋፍ እጦት. እ.ኤ.አ. ከ1985 ጀምሮ በሶቭየት ሥርዓት ውስጥ ሊበራል ማሻሻያዎችን ለማድረግ የፈለጉት የመጨረሻው የሶቪየት መሪ ሚካሂል ጎርባቾቭ የ glasnost (ክፍትነት) እና የፔሬስትሮይካ (መዋቅር) ፖሊሲዎችን በማስተዋወቅ የኤኮኖሚው መቀዛቀዝ ጊዜን ለማቆም እና መንግሥትን ወደ ዴሞክራሲ ለማምጣት በመሞከር ነበር። . ይህ ግን በመላ ሀገሪቱ ጠንካራ ብሔርተኝነት እና ተገንጣይ እንቅስቃሴዎች እንዲነሱ አድርጓል። ከ 1991 በፊት የሶቪየት ኢኮኖሚ በዓለም ሁለተኛ ደረጃ ላይ ነበር, ነገር ግን በመጨረሻዎቹ ዓመታት ውስጥ, ቀውስ ውስጥ ገባ. እ.ኤ.አ. በ 1991 የባልቲክ ግዛቶች ከሶቪየት ኅብረት ለመገንጠል በመረጡበት ወቅት ኢኮኖሚያዊ እና ፖለቲካዊ ውዥንብር መቀቀል ጀመረ ። እ.ኤ.አ. መጋቢት 17 ቀን ህዝበ ውሳኔ ተካሂዷል፣ አብዛኞቹ ተሳታፊ ዜጎች ሶቭየት ህብረትን ወደ አዲስ ፌዴሬሽን ለመቀየር ድምጽ የሰጡበት። እ.ኤ.አ ሰኔ 1991 ቦሪስ የልሲን የሩስያ ኤስኤፍኤስአር ፕሬዝዳንት ሆነው ሲመረጡ በሩሲያ ታሪክ ውስጥ የመጀመሪያው በቀጥታ የተመረጠ ፕሬዝዳንት ሆነ።በነሐሴ 1991 በጎርባቾቭ መንግስት አባላት መፈንቅለ መንግስት ሙከራ በጎርባቾቭ ላይ ያነጣጠረ እና ሶቭየትን ለመጠበቅ ያለመ ነው። ዩኒየን በምትኩ የሶቪየት ዩኒየን ኮሚኒስት ፓርቲ ፍጻሜ አደረሰ። እ.ኤ.አ. በታህሳስ 25 ቀን 1991 የሶቪዬት ህብረት መፍረስ ፣ ከዘመናዊቷ ሩሲያ ጋር ፣ ከሶቪየት-ሶቪየት በኋላ አስራ አራት ሌሎች መንግስታት ብቅ አሉ። ድህረ-ሶቪየት ሩሲያ (1991-አሁን) የሶቭየት ህብረት ኢኮኖሚያዊ እና ፖለቲካዊ ውድቀት ሩሲያን ወደ ጥልቅ እና ረዥም የመንፈስ ጭንቀት ዳርጓታል. በሶቪየት ኅብረት መፍረስ ወቅት እና በኋላ፣ የፕራይቬታይዜሽን እና የገበያ እና የንግድ ነፃነትን ጨምሮ ሰፊ ማሻሻያዎች ተካሂደዋል፣ በ"shock therapy" መስመር ላይ ሥር ነቀል ለውጦች ተካሂደዋል። ወደ ፕራይቬታይዜሽን መሸጋገሩ በዋነኛነት የኢንተርፕራይዞችን ቁጥጥር ከመንግስት ኤጀንሲዎች ወደ በመንግስት ውስጥ ውስጣዊ ግንኙነት ወደሌላቸው ግለሰቦች ቀይሮታል፣ይህም አስነዋሪዎቹ የሩሲያ ኦሊጋርቾች እንዲነሱ አድርጓል። ብዙዎቹ አዲስ ሀብታሞች በከፍተኛ የካፒታል በረራ በቢሊዮኖች የሚቆጠሩ ጥሬ ገንዘብ እና ንብረቶችን ከአገሪቱ ውጭ አንቀሳቅሰዋል። በኢኮኖሚው ውስጥ ያለው ጭንቀት የማህበራዊ አገልግሎቶች ውድቀትን አስከትሏል-የልደት መጠን አሽቆለቆለ የሞት መጠን ሲጨምር እና ሚሊዮኖች ወደ ድህነት ገቡ; ከፍተኛ ሙስና፣ እንዲሁም የወንጀለኞች ቡድኖች እና የተደራጁ ወንጀሎች በከፍተኛ ሁኔታ ጨምረዋል። እ.ኤ.አ. በ 1993 መገባደጃ ላይ በየልሲን እና በሩሲያ ፓርላማ መካከል የነበረው አለመግባባት በሕገ መንግሥታዊ ቀውስ ተጠናቀቀ ይህም በወታደራዊ ኃይል በኃይል አብቅቷል ። በችግር ጊዜ ዬልሲን በምዕራባውያን መንግስታት የተደገፈ ሲሆን ከ 100 በላይ ሰዎች ተገድለዋል ። በታህሳስ ወር ህዝበ ውሳኔ ተካሂዶ ጸድቋል ፣ ይህም አዲስ ሕገ መንግሥት በማውጣት ለፕሬዚዳንቱ ትልቅ ስልጣን ሰጠ ። እ.ኤ.አ. በ1990ዎቹ በሰሜን ካውካሰስ በትጥቅ ግጭቶች ፣በአካባቢው የጎሳ ግጭቶች እና ተገንጣይ እስላማዊ አመጾች ታመው ነበር። በ1990ዎቹ መጀመሪያ ላይ የቼቼን ተገንጣዮች ነፃነታቸውን ካወጁበት ጊዜ አንስቶ ጊዜያዊ የሽምቅ ውጊያ በአማፂ ቡድኖች እና በሩሲያ ጦር መካከል ተካሄዷል። በንፁሀን ዜጎች ላይ የሽብር ጥቃት በቼቼን ተገንጣዮች የተፈፀመ ሲሆን በሺዎች የሚቆጠሩ የሩሲያ ንፁሀን ዜጎች ህይወት ቀጥፏል። ከሶቪየት ኅብረት መፍረስ በኋላ ሩሲያ የኋለኛውን የውጭ ዕዳዎች ለመፍታት ኃላፊነቷን ወሰደች. እ.ኤ.አ. በ 1992 አብዛኛው የሸማቾች የዋጋ ቁጥጥሮች ጠፍተዋል ፣ ይህም ከፍተኛ የዋጋ ግሽበትን አስከትሏል እና የሩብልን ዋጋ በእጅጉ አሳንሷል። ከፍተኛ የበጀት ጉድለቶች ከካፒታል በረራ መጨመር እና ዕዳዎችን ለመክፈል አለመቻል በ 1998 የሩሲያ የፋይናንስ ቀውስ አስከትሏል, ይህም ተጨማሪ የሀገር ውስጥ ምርት ማሽቆልቆልን አስከትሏል. የፑቲን ዘመን እ.ኤ.አ. በታህሳስ 31 ቀን 1999 ፕሬዝዳንት የልሲን ባልተጠበቀ ሁኔታ ሥልጣናቸውን ለቀው በቅርቡ ለተሾሙት ጠቅላይ ሚኒስትር እና ለተመረጡት ቭላድሚር ፑቲን ሹመት ሰጥተዋል። ዬልሲን ቢሮውን በሰፊው ተወዳጅነት ያላገኘ ሲሆን በአንዳንድ ግምቶች 2% ዝቅተኛ የማጽደቅ ደረጃ ተሰጥቶታል። ከዚያም ፑቲን እ.ኤ.አ. በ 2000 ፕሬዚዳንታዊ ምርጫ አሸንፈዋል ፣ እናም የቼቼን አማፂያን አፍኑ። ፑቲን እ.ኤ.አ. በ 2004 ለሁለተኛ ጊዜ የፕሬዝዳንትነት ጊዜ አሸንፈዋል ። በከፍተኛ የነዳጅ ዋጋ ፣ የውጭ ኢንቨስትመንት መጨመር እና ጥንቃቄ የተሞላበት ኢኮኖሚያዊ እና የፊስካል ፖሊሲዎች ፣ የሩሲያ ኢኮኖሚ በከፍተኛ ሁኔታ አደገ ። በከፍተኛ ደረጃ የሩሲያን የኑሮ ደረጃ ማሻሻል እና በአለም አቀፍ ፖለቲካ ውስጥ ያለውን ተጽእኖ ማሳደግ. የፑቲን አገዛዝ መረጋጋትን ጨምሯል፣ ሩሲያን ወደ ፈላጭ ቆራጭ ሀገርነት ሲቀይር። እ.ኤ.አ. መጋቢት 2 ቀን 2008 ዲሚትሪ ሜድቬዴቭ ፕሬዝዳንት ሆነው ተመረጡ ፑቲን ጠቅላይ ሚኒስትር ሲሆኑ ህገ መንግስቱ ፑቲንን ለሶስተኛ ተከታታይ የፕሬዝዳንታዊ የስልጣን ዘመን እንዳያገለግሉ ከልክሏል። እ.ኤ.አ. በ2012 የተካሄደውን ፕሬዚዳንታዊ ምርጫ ተከትሎ ፑቲን ወደ ፕሬዝዳንትነት የተመለሱ ሲሆን ሜድቬዴቭ ደግሞ ጠቅላይ ሚኒስትር ሆነው ተሾሙ። ይህ የአራት አመት የጋራ አመራር በሁለቱ ሀገራት መካከል "ታንድ ዲሞክራሲ" በውጭ ሚዲያዎች የተቀረፀ ነው። እ.ኤ.አ. በ 2014 ፑቲን የክሬሚያን ፓርላማ ለመያዝ የሩሲያ ወታደሮችን ወደ ዩክሬን በማሰማራቱ ክሬሚያን እንድትቆጣጠር አድርጓል። ከዚህ በኋላ ሩሲያ ክሪሚያን መግዛቷ እና ከዚያ በፊት የተካሄደው ህዝበ ውሳኔ በዓለም አቀፍ ደረጃ እውቅና ሳይሰጠው ቆይቶ በምዕራቡ ዓለም ሀገራት ማዕቀብ እንዲጣል ምክንያት ሆኗል፤ ይህን ተከትሎም የሩሲያ መንግስት በሁለተኛው ላይ የጸረ-ማዕቀብ ምላሽ ሰጥቷል። እ.ኤ.አ. በማርች 2018 ፑቲን በአጠቃላይ ለአራተኛው የፕሬዝዳንት ጊዜ ተመርጧል። እ.ኤ.አ. በጥር 2020 በህገ-መንግስቱ ላይ ጉልህ ማሻሻያዎች ቀርበዋል ፣ ከሀምሌ ወር ጀምሮ ተግባራዊ ይሆናል ፣ ይህም ፑቲን አሁን ያለው የስልጣን ጊዜ ካለቀ በኋላ ለሁለት ተጨማሪ የስድስት ዓመታት ፕሬዝዳንታዊ የስልጣን ዘመን እንዲወዳደር አስችሎታል። እ.ኤ.አ. የካቲት 24 ቀን 2022 ሩሲያ በዩክሬን ላይ ወረራ ጀመረች። በ 06:00 በሞስኮ ሰዓት ፑቲን በዩክሬን ወታደራዊ ዘመቻ እንደሚካሄድ አስታውቋል; ከደቂቃዎች በኋላ የዩክሬን ከተሞች በሚሳኤል ጥቃት ደረሰባቸው። የመሬት አቀማመጥ ሩሲያ በአውሮፓ ምሥራቃዊ ክፍል እና በእስያ ሰሜናዊ ጫፍ ላይ በስፋት የተዘረጋች አህጉር አቋራጭ ሀገር ነች። የዩራሺያ ሰሜናዊውን ጫፍ ይሸፍናል; እና ከ37,653 ኪሜ (23,396 ማይል) በላይ የሚሸፍነው በዓለም አራተኛው ረጅሙ የባህር ዳርቻ አለው። ሩሲያ በኬክሮስ 41° እና 82° N፣ እና ኬንትሮስ 19° E እና 169°W፡ 9,000 ኪሜ (5,600 ማይል) ከምስራቅ ወደ ምዕራብ እና ከ2,500 እስከ 4,000 ኪሜ (ከ1,600 እስከ 2,500 ማይል) ከሰሜን ወደ ደቡብ ትዘረጋለች። በመሬት ስፋት፣ ከሶስት አህጉራት የሚበልጥ ሲሆን ከፕሉቶ ጋር ተመሳሳይ የሆነ የገጽታ ስፋት አለው። ሩሲያ ዘጠኝ ዋና ዋና የተራራ ሰንሰለቶች ያሏት ሲሆን እነሱም በካውካሰስ ተራሮች ላይ ጉልህ የሆነ ክፍል የሚጋሩት በደቡብ ምዕራብ ክልሎች ይገኛሉ (በሩሲያ እና በአውሮፓ 5,642 ሜትር (18,510 ጫማ) ከፍታ ያለው የኤልብሩስ ተራራን ይይዛል); በሳይቤሪያ ውስጥ የአልታይ እና የሳያን ተራሮች; እና በምስራቅ የሳይቤሪያ ተራሮች እና በሩሲያ ሩቅ ምስራቅ ውስጥ በካምቻትካ ባሕረ ገብ መሬት (Klyuchevskaya Sopka, በ 4,750 ሜትር (15,584 ጫማ) በዩራሲያ ውስጥ ከፍተኛው ንቁ እሳተ ገሞራ ነው) የያዘ. የኡራል ተራሮች ከሰሜን ወደ ደቡብ በሀገሪቱ ምዕራብ በኩል የሚጓዙት በማዕድን ሀብት የበለፀጉ እና በአውሮፓ እና በእስያ መካከል ባህላዊ ድንበር ይመሰርታሉ። ሩሲያ ከሶስት ውቅያኖሶች ጋር ከሚዋሰኑ የአለም ሁለት ሀገራት አንዷ እንደመሆኗ መጠን ከብዙ ባህር ጋር ትስስር አላት። ዋና ደሴቶቹ እና ደሴቶቹ ኖቫያ ዘምሊያ፣ ፍራንዝ ጆሴፍ መሬት፣ ሰቬርናያ ዘምሊያ፣ አዲሱ የሳይቤሪያ ደሴቶች፣ ፣ የኩሪል ደሴቶች እና ሳክሃሊን ያካትታሉ። በሩሲያ እና በዩናይትድ ስቴትስ የሚተዳደረው የዲዮሜድ ደሴቶች በ3.8 ኪሜ (2.4 ማይል) ልዩነት አላቸው። እና ኩናሺር ደሴት የኩሪል ደሴቶች ከሆካይዶ፣ ጃፓን 20 ኪሜ (12.4 ማይል) ብቻ ይርቃሉ። ከ100,000 በላይ ወንዞች መኖሪያ የሆነችው ሩሲያ ከአለም ትልቁ የገጸ ምድር የውሃ ሃብት አንዱ ያላት ሲሆን ሀይቆቿ በግምት አንድ አራተኛ የሚሆነውን የአለም ፈሳሽ ውሃ ይይዛሉ። የባይካል ሀይቅ ትልቁ እና ከሩሲያ ንጹህ የውሃ አካላት መካከል በጣም ታዋቂው የአለም ጥልቅ ፣ ንፁህ ፣ ጥንታዊ እና በጣም አቅም ያለው ንጹህ ውሃ ሀይቅ ነው ፣ ከአለም ንፁህ የገጽታ ውሃ ከአንድ አምስተኛ በላይ ይይዛል። በሰሜን ምዕራብ ሩሲያ የሚገኙት ላዶጋ እና ኦኔጋ በአውሮፓ ከሚገኙት ትላልቅ ሀይቆች መካከል ሁለቱ ናቸው። በአጠቃላይ ታዳሽ የውሃ ሀብቶች ሩሲያ ከብራዚል ቀጥሎ ሁለተኛ ነች። በምዕራብ ሩሲያ የሚገኘው ቮልጋ፣ እንደ ሩሲያ ብሔራዊ ወንዝ በሰፊው የሚነገርለት በአውሮፓ ውስጥ ረጅሙ ወንዝ ነው። በሳይቤሪያ የሚገኙት የኦብ፣ የኒሴይ፣ የሌና እና የአሙር ወንዞች ከአለም ረዣዥም ወንዞች መካከል ናቸው። 2 ጥንታዊ መድረኮችን የሚለየው የኡራል-ሞንጎሊያ ኤፒፓልዮዞይክ የታጠፈ ቀበቶ መዋቅር ውስጥ የ ሪፊን ፣ ባይካል ሳላይር, ካሌዶኒያኛ እና ሄርሲኒያን የታጠፈ ቦታዎች አሉ. የየኒሴይ-ሳያን-ባይካል የሪፊያን እና የባይካል ማጠፍያ የሳይቤሪያ መድረክን ያዘጋጃል። ከምስራቃዊ አውሮፓ መድረክ ጋር ባለው ድንበር ላይ፣ በፔርሚያን ስትራታ የተሞላው የሲስ-ኡራል የኅዳግ ገንዳ በሰሜን ውስጥ ጠንካራ የድንጋይ ከሰል እና በገንዳው መካከለኛ ክፍል ውስጥ የፖታስየም ጨዎችን (ኡራልን ይመልከቱ)። በሩሲያ ግዛት ላይ ያለው የፓሲፊክ የታጠፈ ቀበቶ በከፍተኛ ሰሜናዊ ምዕራብ ክፍል ይወከላል ፣ በውስጡም ጥንታዊ የቅድመ-ሪፊያን ግዙፍ ፣ የሜሶዞይክ እና የሴኖዞይክ ማጠፍያ አካባቢዎች እና ዘመናዊ የቴክኖሎጂ ንቁ ዞኖች ይገኛሉ። በቬርኮያንስክ-ቹኮትካ ክልል ውስጥ የወርቅ ክምችቶች ከጁራሲክ እና የታችኛው ክሪቴሴየስ ግራናይት ወረራዎች እንዲሁም ከቲን፣ ከተንግስተን እና ከሜርኩሪ ጋር ተያይዘው ይታወቃሉ። ትላልቅ የድንጋይ ከሰል ክምችቶች በ Predverkhoyansk ገንዳ እና በዚሪያንስክ የመንፈስ ጭንቀት ውስጥ በሚገኙ ሞላሰስ ውስጥ ይገኛሉ. የምእራብ ካምቻትካ የታጠፈ ስርዓት የላይኛው ክሪታሴየስ terigenous ጂኦሳይክሊናል ውስብስብ ነው፣ እሱም በግራናይት-ግኒዝ እና ሼል-ማፊክ ምድር ቤት ላይ ተደራርቦ ነበር፣ እና ከታጠፈ በኋላ በፓሊዮጂን-ኒኦጂን ዓለቶች ተሸፍኗል። የምስራቃዊው ዞን በተደራረቡ ዘመናዊ እሳተ ገሞራዎች (28 ንቁ እሳተ ገሞራዎች) ይታወቃል. የኩሪል ደሴት አርክ ታላቁ እና ትንሹ ሪጅስ 39 ንቁ እሳተ ገሞራዎች ያሉት ሲሆን ክሪታሴየስ እና ኳተርንሪ የእሳተ ገሞራ- ደለል እና የእሳተ ገሞራ ፍጥረታት ናቸው። የ ቅስት ወጣት transverse grabens ሥርዓት የተከፋፈለ ነው, እና ፊት ለፊት, እንዲሁም በካምቻትካ ምሥራቃዊ ክፍል ፊት ለፊት, ጥልቅ-የውሃ ቦይ አለ. የሳክሃሊን ሴኖዞይክ የታጠፈ ክልል በማዕከላዊ ሳክሃሊን ግራበን ተለያይቶ ወደ ምስራቃዊ እና ምዕራባዊ ዞኖች የተከፈለ ነው። የነዳጅ እና የጋዝ ክምችቶች ከሰሜን ሳካሊን ዲፕሬሽን ጋር የተቆራኙ ናቸው, እና የድንጋይ ከሰል ክምችቶች በደሴቲቱ ላይ ከሚገኙት የመካከለኛው ሚዮሴን ድንጋዮች ጋር የተቆራኙ ናቸው. የአየር ንብረት የሩሲያ ስፋት እና የብዙዎቹ አከባቢዎች ከባህር ርቀው የሚገኙት ከታንድራ እና ከደቡብ ምዕራብ ጽንፍ በስተቀር በአብዛኛዎቹ የአገሪቱ ክፍሎች እርጥበት ያለው አህጉራዊ የአየር ንብረት የበላይነትን ያስከትላል። በደቡብ እና በምስራቅ የሚገኙት የተራራ ሰንሰለቶች ከህንድ እና ፓሲፊክ ውቅያኖሶች የሚነሳውን የሞቀ አየር ፍሰት ያደናቅፋሉ ፣ የአውሮፓ ሜዳ በምእራብ እና በሰሜን በኩል በአትላንቲክ እና በአርክቲክ ውቅያኖሶች ላይ ተጽዕኖ እንዲያሳድር ይከፍታል። አብዛኛው የሰሜን ምዕራብ ሩሲያ እና ሳይቤሪያ የከርሰ ምድር አየር ንብረት አላቸው፣ በሰሜን ምስራቅ ሳይቤሪያ ውስጣዊ ክልሎች እጅግ በጣም ከባድ ክረምት (በአብዛኛው ሳካሃ፣ ቀዝቃዛው ሰሜናዊ ዋልታ የሚገኝበት እና ዝቅተኛ የሙቀት መጠን -71.2 ° ሴ ወይም -96.2 °F) እና የበለጠ መጠነኛ ክረምት በሌላ ቦታ። በአርክቲክ ውቅያኖስ አቅራቢያ ያለው ሰፊ የሩሲያ የባህር ዳርቻ እና የሩሲያ አርክቲክ ደሴቶች የዋልታ የአየር ንብረት አላቸው። በጥቁር ባህር ላይ ያለው የክራስኖዶር ክራይ የባህር ዳርቻ ክፍል በተለይም ሶቺ እና አንዳንድ የሰሜን ካውካሰስ የባህር ዳርቻ እና የውስጥ ክፍልፋዮች እርጥብ እና እርጥብ ክረምት ያለው እርጥብ የአየር ንብረት አላቸው። በብዙ የምስራቅ ሳይቤሪያ እና የሩሲያ ሩቅ ምስራቅ ክልሎች ክረምቱ ከበጋ ጋር ሲወዳደር ደረቅ ነው; ሌሎች የአገሪቱ ክፍሎች በየወቅቱ የበለጠ ዝናብ ያጋጥማቸዋል። በአብዛኛዎቹ የአገሪቱ ክፍሎች የክረምት ዝናብ እንደ በረዶ ይወርዳል። የምዕራባዊው የካሊኒንግራድ ክልል ክፍሎች እና በደቡባዊ ክራስኖዶር ክራይ እና በሰሜን ካውካሰስ አንዳንድ ክፍሎች የውቅያኖስ የአየር ንብረት አላቸው። በታችኛው ቮልጋ እና ካስፒያን ባህር ዳርቻ ያለው ክልል እንዲሁም አንዳንድ ደቡባዊ የሳይቤሪያ ቁንጮዎች በከፊል ደረቃማ የአየር ጠባይ አላቸው። በአብዛኛዎቹ ክልሎች ውስጥ ሁለት የተለያዩ ወቅቶች ብቻ ናቸው, ክረምት እና በጋ; እንደ ጸደይ እና መኸር በአብዛኛው በጣም ዝቅተኛ እና እጅግ በጣም ከፍተኛ በሆነ የሙቀት መጠን መካከል አጭር የለውጥ ወቅቶች ናቸው. በጣም ቀዝቃዛው ወር ጥር (የካቲት በባህር ዳርቻ ላይ); በጣም ሞቃት ብዙውን ጊዜ ሐምሌ ነው። ከፍተኛ የሙቀት መጠኖች የተለመዱ ናቸው። በክረምት ወቅት የሙቀት መጠኑ ከደቡብ እስከ ሰሜን እና ከምዕራብ ወደ ምስራቅ ይበርዳል። በሳይቤሪያ ውስጥ እንኳን ክረምቱ በጣም ሞቃት ሊሆን ይችላል. ብዝሃ ህይወት ሩሲያ ግዙፍ በሆነ መጠንዋ ምክንያት የዋልታ በረሃዎች፣ ታንድራ፣ የደን ታንድራ፣ ታይጋ፣ የተቀላቀለ እና ሰፊ ደን፣ የደን ስቴፔ፣ ስቴፔ፣ ከፊል በረሃ እና የሐሩር ክልልን ጨምሮ የተለያዩ ስነ-ምህዳሮች አሏት። ከሩሲያ ግዛት ውስጥ ግማሽ ያህሉ በደን የተሸፈነ ነው, እና በዓለም ላይ ትልቁ የደን ክምችት አለው, እሱም "የአውሮፓ ሳንባ" በመባል ይታወቃል; በሚወስደው የካርቦን ዳይኦክሳይድ መጠን ከአማዞን ደን ቀጥሎ ሁለተኛ ነው። የሩስያ ብዝሃ ህይወት 12,500 የቫስኩላር ተክሎች, 2,200 የብሪዮፊት ዝርያዎች, 3,000 የሚያህሉ የሊች ዝርያዎች, 7,000-9,000 የአልጌ ዝርያዎች እና 20,000-25,000 የፈንገስ ዝርያዎችን ያጠቃልላል. የሩሲያ እንስሳት ከ 320 በላይ አጥቢ እንስሳት ፣ ከ 732 በላይ የአእዋፍ ዝርያዎች ፣ 75 የሚሳቡ እንስሳት ፣ ወደ 30 የሚጠጉ የአምፊቢያን ዝርያዎች ፣ 343 የንፁህ ውሃ ዓሳ ዝርያዎች (ከፍተኛ ኤንደምዝም) ፣ በግምት 1,500 የጨው ውሃ ዓሳ ፣ 9 የሳይክሎስቶማታ ዝርያዎች እና በግምት 100-150,000 ኢንቬርቴብራቶች (ከፍተኛ የደም መፍሰስ). በግምት 1,100 የሚሆኑ ብርቅዬ እና ሊጠፉ የተቃረቡ የእፅዋት እና የእንስሳት ዝርያዎች በሩሲያ ቀይ መረጃ መጽሐፍ ውስጥ ተካትተዋል። የሩስያ ሙሉ በሙሉ ተፈጥሯዊ ስነ-ምህዳሮች ወደ 15,000 የሚጠጉ ልዩ ጥበቃ በሚደረግላቸው የተፈጥሮ ግዛቶች ውስጥ የተጠበቁ ናቸው የተለያዩ ደረጃዎች , ከጠቅላላው የሀገሪቱ ክፍል ከ 10% በላይ ይዘዋል. እነሱም 45 የባዮስፌር ክምችቶች፣ 64 ብሄራዊ ፓርኮች እና 101 የተፈጥሮ ክምችቶችን ያካትታሉ። ሩሲያ እስካሁን ድረስ በሰው ያልተነኩ ብዙ ሥነ-ምህዳሮች አሏት። በዋነኛነት በሰሜናዊ ታይጋ አካባቢዎች እና በሳይቤሪያ ንዑስ ታንድራ ውስጥ። ሩሲያ በ2019 የደን መልክዓ ምድራዊ አቀማመጥ አማካኝ ነጥብ 9.02 ያስመዘገበች ሲሆን ከ172 ሀገራት 10ኛ ደረጃ ላይ ትገኛለች። እና በዓለም አቀፍ ደረጃ የመጀመሪያ ደረጃ ዋና ሀገር። መንግስት እና ፖለቲካ ሩሲያ ያልተመሳሰለ ፌዴሬሽን እና ከፊል ፕሬዝዳንታዊ ሪፐብሊክ ነው, እሱም ፕሬዚዳንቱ ርዕሰ መስተዳድር ናቸው, እና ጠቅላይ ሚኒስትሩ የመንግስት መሪ ናቸው. በመሠረታዊነት የተዋቀረው የመድበለ ፓርቲ ተወካይ ዴሞክራሲ ሲሆን ፌዴራል መንግሥት በሶስት ቅርንጫፎች የተዋቀረ ነው፡- ህግ አውጪ፡- 450 አባላት ያሉት የግዛት ዱማ እና 170 አባላት ያሉት የፌዴሬሽን ምክር ቤት የፌደራል ህግን ያፀደቀው ፣ ጦርነት አውጀዋል ፣ ስምምነቶችን ያፀድቃል ፣ የቦርሳውን ስልጣን እና የፕሬዚዳንቱን የመክሰስ ስልጣን ያለው የሩሲያ የሁለት ምክር ቤት ፌዴራል ምክር ቤት . ሥራ አስፈፃሚ: ፕሬዚዳንቱ የጦር ኃይሎች ዋና አዛዥ ነው, እና የፌዴራል ህጎችን እና ፖሊሲዎችን የሚያስተዳድሩ እና የሚያስፈጽም የሩሲያ መንግስት (ካቢኔ) እና ሌሎች መኮንኖችን ይሾማል. ዳኝነት፡- በፕሬዚዳንቱ አቅራቢነት በፌዴሬሽን ምክር ቤት የሚሾሙ ዳኞች ሕገ መንግሥታዊ ፍርድ ቤት፣ ጠቅላይ ፍርድ ቤት እና የሥር ፌዴራል ፍርድ ቤቶች ሕጎችን ተርጉመው ሕገ መንግሥታዊ ናቸው የሚሏቸውን ሕጎች መሻር ይችላሉ። ፕሬዚዳንቱ የሚመረጠው በሕዝብ ድምፅ ለስድስት ዓመታት የሥራ ዘመን ሲሆን ከሁለት ጊዜ በላይ ሊመረጥ አይችልም። የመንግስት ሚኒስቴር መስሪያ ቤቶች ጠቅላይ ሚኒስትሩ እና ምክትሎቻቸው፣ ሚኒስትሮች እና ሌሎች የተመረጡ ግለሰቦችን ያቀፈ ነው። ሁሉም በፕሬዚዳንቱ የተሾሙት በጠቅላይ ሚኒስትሩ አቅራቢነት ነው (የኋለኛው ሹመት ግን የግዛቱን ዱማ ፈቃድ ይጠይቃል)። ዩናይትድ ሩሲያ በሩሲያ ውስጥ የበላይ የፖለቲካ ፓርቲ ሲሆን "ትልቅ ድንኳን" ተብሎም ተገልጿል. የፖለቲካ ክፍሎች በሕገ መንግሥቱ መሠረት የሩስያ ፌዴሬሽን 85 የፌዴራል ርዕሰ ጉዳዮችን ያቀፈ ነው. እ.ኤ.አ. በ 1993 አዲሱ ሕገ መንግሥት ሲፀድቅ 89 የፌዴራል ጉዳዮች ተዘርዝረዋል ፣ ግን የተወሰኑት በኋላ ተዋህደዋል። የፌዴራል ርዕሰ ጉዳዮች በፌዴሬሽን ምክር ቤት, በፌዴራል ምክር ቤት የላይኛው ምክር ቤት ውስጥ እኩል ውክልና አላቸው-ሁለት ተወካዮች እያንዳንዳቸው. እነሱ ግን በሚደሰቱት የራስ ገዝ አስተዳደር ደረጃ ይለያያሉ። በ 2000 የሩስያ ፌዴራል አውራጃዎች በ 2000 በፑቲን የተመሰረቱት የማዕከላዊ መንግስት የፌዴራል ርዕሰ ጉዳዮችን ለመቆጣጠር ነው. በመጀመሪያ ሰባት፣ በአሁኑ ጊዜ ስምንት የፌደራል ወረዳዎች አሉ፣ እያንዳንዳቸው በፕሬዚዳንቱ በተሾሙ መልእክተኞች የሚመሩ ናቸው። የውጭ ግንኙነት ሩሲያ እ.ኤ.አ. በ2019 ከአለም አምስተኛዋ ትልቁ የዲፕሎማሲያዊ ትስስር ነበራት። ከ190 የተባበሩት መንግስታት ድርጅት አባል ሀገራት፣ ሁለት በከፊል እውቅና ካላቸው ሀገራት እና ከሶስት የተባበሩት መንግስታት ድርጅት ታዛቢ መንግስታት ጋር ዲፕሎማሲያዊ ግንኙነቷን ትጠብቃለች። ከ144 ኤምባሲዎች ጋር ሩሲያ በተባበሩት መንግስታት ድርጅት የፀጥታው ምክር ቤት ከአምስቱ ቋሚ አባላት አንዷ ስትሆን ልዕለ ኃያል ሀገር ነች። በታሪክ ውስጥ ትልቅ ኃይል እና ጉልህ የሆነ የክልል ኃይል ነበር. ሩሲያ የ G20፣ የአውሮፓ ምክር ቤት፣ OSCE እና APEC አባል ነች። እንደ ሲአይኤስ፣ ኢኤኢዩ፣ CSTO፣ SCO እና BRICS ባሉ ድርጅቶች ውስጥ የመሪነት ሚና ይጫወታል። ሩሲያ ከጎረቤት ቤላሩስ ጋር የቅርብ ግንኙነት ትኖራለች ፣ እሱም በዩኒየን ግዛት ውስጥ ፣ ከሩሲያ ጋር የኋለኛው ኮንፌዴሬሽን ነው። ሁለቱም ሀገራት ጠንካራ የባህል፣ የጎሳ እና የሃይማኖት ዝምድና ስለሚኖራቸው ሰርቢያ ከሩሲያ ጋር በታሪካዊ የቅርብ አጋር ነበረች። ህንድ ከሩሲያ ወታደራዊ መሳሪያዎች ትልቁ ደንበኛ ስትሆን ሁለቱ ሀገራት ከሶቪየት ዘመነ መንግስት ጀምሮ ጠንካራ ስልታዊ እና ዲፕሎማሲያዊ ግንኙነት አላቸው። ሩሲያ በጂኦፖለቲካዊ ጠቀሜታ በደቡብ ካውካሰስ እና በመካከለኛው እስያ ላይ ከፍተኛ ተጽዕኖ ያሳድራል። እና ሁለቱ ክልሎች እንደ ሩሲያ "ጓሮ" ተገልጸዋል. በ 21 ኛው ክፍለ ዘመን በሩሲያ እና በቻይና መካከል ያለው ግንኙነት በከፍተኛ ደረጃ በሁለትዮሽ እና በኢኮኖሚ ተጠናክሯል; በጋራ የፖለቲካ ፍላጎቶች ምክንያት. ቱርክ እና ሩሲያ ውስብስብ ስትራቴጂካዊ፣ ጉልበት እና የመከላከያ ግንኙነት አላቸው። ሩሲያ ስትራቴጂካዊ እና ኢኮኖሚያዊ አጋር በመሆኗ ከኢራን ጋር ጥሩ ግንኙነት አላት። ሩሲያ በአርክቲክ፣ በእስያ-ፓሲፊክ፣ በአፍሪካ፣ በመካከለኛው ምስራቅ እና በላቲን አሜሪካ ተጽእኖዋን ለማስፋት እየገፋች ነው። በተቃራኒው ሩሲያ ከምዕራቡ ዓለም ጋር ያለው ግንኙነት; በተለይም ዩናይትድ ስቴትስ, የአውሮፓ ህብረት እና ኔቶ; ቀስ በቀስ እየተባባሱ መጥተዋል. ሩስያ	5,310	ተ ሩሲያ (መስኮብኛ፦ Россия /ሮሲያ/) ወይም የሩሲያ ፌዴሬሽን (መስኮብኛ፦ Российская Федерация /ሮሲስካያ ፍየድየራትሲያ/) በአውሮፓ እና እስያ አህጉሮች ውስጥ የምትገኝ አገር ናት። በ17,075,200 ካሬ ኪ.ሜ. ከዓለም በመሬት ስፋት አንደኛ ስትሆን በሕዝብ ብዛትም ከዓለም ስምንተኛ ናት። ሩስያ ከኖርዌ፣ ፊንላንድ፣ ኤስቶኒያ፣ ሌትላንድ (ላቲቪያ)፣ ሊትዌኒያ፣ ፖላንድ፣ ቤላሩስ፣ ዩክሬን፣ ጆርጂያ፣ አዘርባይጃን፣ ካዛኪስታን፣ የቻይና ሕዝባዊ ሬፑብሊክ፣ ሞንጎሊያ እና ሰሜን ኮሪያ ጋር ድንበር አላት። ሞስኮ ዋና እና ትልቅ ከተማዋ ሲሆን ሴንት ፒተርስበርግ ሁለተኛው ትልቅ ከተማ ናት በምስራቃዊ አውሮፓ ክፍል የሚኖሩ የስላቭ ህብረተሰብ ወደ አሁኗ ሩስያ ከሶስት እስከ ስምንተኛው ክፍል ዘመን ተሰደዱ። ኬይቫን ረስ የሩስያ ህዝብ ማንነት እንዲኖሮ በማድረግ ከ9ኛው ክፍለ ዘመን ጀምሮ የነበረ ትልቅ ግዛት ነው። በተጨማሪም፣ የሩስያ ኦርቶዶክስ መነሳት ትልቅ ሚና ተጫውቷል። በ988 ዓም፣ ክርስትና ከቢዛንታይ ወደ ሩስያ ተስፋፋ። ልክ የረስ ስልጣን በሞንጎል ወረራ ሲዳከም፣ ምስራቃዊ ክፍሏ በልዕልና እስከ 13ተኛው ክፍለ ዘመን ይመራ ነበር። እስከ 18ተኛው ክፍለ ዘመን ድረስ፣ ምዕራባዊው ግዛት በፍጥነት ድንበሯን ወደ ምስራቅ በማስፋፋት የሩስያ ኢምፓየር መመረት ችላለች። በ1917 የተነሳው የሩስያ አብዮት የመንግስቱን ስርአት ወደ ሶሻሊስት በመቀየር የሶቬት ህብረትን በ1922 አቋቋመች። ሰፊውን የምስራቃዊ አውሮፓና መካከለኛ እስያ ክፍልን የሚይዘው የሶቬት ህብረት በሁለተኛው የአለም ጦርነት አክሲስ ሀያላንን በመዋጋት ጎልህ ሚና ነበራት። ነገር ግን ከጆሴፍ ስታንሊን አመራር ጀምሮ፣ የሶቬት ህብረት አምባገነናዊ እየሆነ ሄደ። ብዙ ቤት ክርስቲያኖች ወደሙ፣ ብዙ ሰዎች ተገደሉ፣ ብዙ አይሁዶች ከቀያቸው ተፈናቀሉ። የሶቬት ህብረት ከአሜሪካ ጋር የቀዝቃዛውን ጦርነት ስታስጀምር ብዙ ደባና ጭካኔ አድርሳለች። ለምሳሌ፣ የቬትናም ጦርነት ላይ ከአሜሪካ ጋር የውክልና ጦርነት በማድረግ ሰብዕዊ መብት ጥሳለች። በተቃራኒው ሶቬት በሳይንስና ቴክኖሎጂ እጅግ በጣም መበልፀግ የጀመረችበት ጊዜ ነበር። በማርክሲዝ ሌኒንዝም አብዮት የተሞላችው ሶቬት ህብረት በ1991 በህዝበ ውሳኔ ልትፈርስ ችላለች። ሩስያ በ1993 መንግስቷን ወደ ፌድራል ልትቀይር ችላለች፤ እስካሁንም ትመራለች።
2907	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%92%E1%8B%8D%20%E1%8B%AE%E1%88%AD%E1%8A%AD	ኒው ዮርክ	ኒው ዮርክ በሰሜናዊ-ምስራቅ አሜሪካ የምትገኝ ክፍለ-ሀገር ናት። ከአስራ-ሦስቱ ጥንታዊ ክፍለ-አገራት አንዱም ናት። ሕዝብ በ1997 የኒው ዮርክ የሕዝብ ብዛት 19,254,630 ሲሆን ከአገሩም 3ኛ ነው። የሕዝብ ብዛቱ በ0.1 ከመቶ ያድጋል። የአሜሪካ ክፍላገራት	30	ኒው ዮርክ በሰሜናዊ-ምስራቅ አሜሪካ የምትገኝ ክፍለ-ሀገር ናት። ከአስራ-ሦስቱ ጥንታዊ ክፍለ-አገራት አንዱም ናት። በ1997 የኒው ዮርክ የሕዝብ ብዛት 19,254,630 ሲሆን ከአገሩም 3ኛ ነው። የሕዝብ ብዛቱ በ0.1 ከመቶ ያድጋል።
2923	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%89%B6%E1%88%AA%E1%8A%96%20%E1%8A%A8%E1%8D%88%E1%8A%95	የቶሪኖ ከፈን	የቶሪኖ ከፈን ወይም መከፈኛ ጨርቅ የተሰቀለ ሰው ምስል የሚታይበት ጥንታዊ በፍታ ነው። ዛሬ የሚገኘው በቶሪኖ ጣልያ ባለበት ቤተ ክርስትያን በመሆኑ «የቶሪኖ ከፈን» ይባላል። ይሄው በፍታ በመቃብር ውስጥ ሲቆይ ኢየሱስ ክርስቶስን የከፈነው እንደሆነ በሱም ላይ ምስሉ በተአምር እንደተቀረጸ የሚያምኑ ጥቂቶች አይደሉም። ሌሎች ግን የጥርጣሬ ባሕርይ ይዘው ይህን ሳይቀበሉ በሰው ልጅ ሰዓሊነት እንደ ተፈጠረ ባዮች ናቸው። ስለዚህ ከበፍታው የተነሣ ብዙ ክርክሮች ሲደረጉበት ውለዋል። ከሁሉ የሚያስገርመው ዕድሜው ካሜራ ወይም ፎቶ የማንሣት ዕውቀት መቸም ከኖረ ምናልባት ወደ 1800 ዓመታት በፊት የሚጠጋው ምስል እራሱ የፎቶ ኔጋቲቭ በመሆኑ ሲሆን፡ ምስሉ መጀመርያ በግልጽ የታየበት ወቅት በግንቦት 21 ቀን 1890 ዓ.ም. ሴኮንዶ ፒያ የተባለ አንድ የፎቶ አንሺ ፎቶውን ካነሣ በኋላ ያነሣው ፎቶ በታጠበ ጊዜ ኔጋቲቩን አይቶ በዚያን ጊዜ ምስሉ እራሱ የፎቶ ኔጋቲቭ እንደሆነ ተረዳ። ከ1818 ዓ/ም አስቀድሞ ስለ ፎቶ ኔጋቲቭ ምንም ዕውቀት አለመኖሩ እርግጠኛ ነው። ሆኖም ይህ በፍታ በታሪክ መዝገብ ቢያንስ ከ1349 ዓ.ም. መገኘቱ ደግሞ እርግጠኛ ነው። ስለዚህ ምስሉን በተመለከተ በቀላል የማይመለሱ ብዙ ጥያቄዎች ቀርተዋል። ደግሞ ይዩ፦ የጄኖቫ ቅዱስ መልክ ቶ	153	የቶሪኖ ከፈን ወይም መከፈኛ ጨርቅ የተሰቀለ ሰው ምስል የሚታይበት ጥንታዊ በፍታ ነው። ዛሬ የሚገኘው በቶሪኖ ጣልያ ባለበት ቤተ ክርስትያን በመሆኑ «የቶሪኖ ከፈን» ይባላል። ይሄው በፍታ በመቃብር ውስጥ ሲቆይ ኢየሱስ ክርስቶስን የከፈነው እንደሆነ በሱም ላይ ምስሉ በተአምር እንደተቀረጸ የሚያምኑ ጥቂቶች አይደሉም። ሌሎች ግን የጥርጣሬ ባሕርይ ይዘው ይህን ሳይቀበሉ በሰው ልጅ ሰዓሊነት እንደ ተፈጠረ ባዮች ናቸው። ስለዚህ ከበፍታው የተነሣ ብዙ ክርክሮች ሲደረጉበት ውለዋል። ከሁሉ የሚያስገርመው ዕድሜው ካሜራ ወይም ፎቶ የማንሣት ዕውቀት መቸም ከኖረ ምናልባት ወደ 1800 ዓመታት በፊት የሚጠጋው ምስል እራሱ የፎቶ ኔጋቲቭ በመሆኑ ሲሆን፡ ምስሉ መጀመርያ በግልጽ የታየበት ወቅት በግንቦት 21 ቀን 1890 ዓ.ም. ሴኮንዶ ፒያ የተባለ አንድ የፎቶ አንሺ ፎቶውን ካነሣ በኋላ ያነሣው ፎቶ በታጠበ ጊዜ ኔጋቲቩን አይቶ በዚያን ጊዜ ምስሉ እራሱ የፎቶ ኔጋቲቭ እንደሆነ ተረዳ። ከ1818 ዓ/ም አስቀድሞ ስለ ፎቶ ኔጋቲቭ ምንም ዕውቀት አለመኖሩ እርግጠኛ ነው። ሆኖም ይህ በፍታ በታሪክ መዝገብ ቢያንስ ከ1349 ዓ.ም. መገኘቱ ደግሞ እርግጠኛ ነው። ስለዚህ ምስሉን በተመለከተ በቀላል የማይመለሱ ብዙ ጥያቄዎች ቀርተዋል።
2942	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%80%E1%8B%B2%E1%88%B5%20%E1%8B%93%E1%88%88%E1%88%9B%E1%8B%A8%E1%88%81	ሀዲስ ዓለማየሁ	ደራሲ ዶ/ር ሀዲስ ዓለማየሁ (ሃዲስ ኣለማየሁ) ከአባታቸው ከቄስ ዓለማየሁ ሰለሞን እና ከእናታቸው ከወይዘሮ ደስታ ዓለሙ በደብረ ማርቆስ አውራጃ በጎዛመን ወረዳ በእንጾር ኪዳነ ምኅረት ቀበሌ በጥቅምት ፯ ቀን 1902 ዓ.ም. ተወለዱ። ገና በጨቅላ እድሜያቸው በቤተ ክርስቲያን የሚሰጠውን ትምህርት በቤተሰባቸው አጠገብና ባባታቸው አገር ደብረኤልያስ ሄደው የግእዝ ትምሕርት ቤት ቅኔ ተቀኝተዋል። የቤተክርስቲያን ስርዐታትንና መንፈሳዊ ትምህርትን በጎጃም ገዳማት በደብረ ኤልያስ፣ በደብረ ወርቅና በዲማ ከቀሰሙ በኋላ ወደ በ፲፱፻፲፰ ዓ.ም. አዲስ አበባ በመሄድ በስዊድን ሚሽነሪ ትምህርት ቤት በኋላም በራስ ተፈሪ መኮንን ትምህርት ቤት ትምህርታቸውን ተከታተሉ። ለትንሽ ጊዜ በአስተማሪነት ሥራ ተሰማርተው እንዳገለገሉ የፋሽስት ጣሊያን ወረራ ተከሰተ። የኢጣልያ ወረራ ሲከሰት ከልዑል ራስ ዕምሩ ኃይለ ሥላሴ ጦር ጋር በምዕራብ ኢትዮጵያ በአርበኝነት ሲዋጉ ቆይተው በመያዛቸው ጣሊያን ከልዑል ራስ ዕምሩ ጋር በግዞት ለሰባት ዓመታት በፖንዞ ደሴትና በሊፓሪ ደሴት ታስረው ቆይተዋል። ከዚያም የተባባሪ ኃያላት ወታደሮች በ1935 ዓ.ም. ሲያስመልጧቸው በተመለሱበት ጊዜ በትምህርታቸው እንደገና በኦክስፎርድ ከገፉ በኋላ በተለያዩ የመንግስት ተቋማት በተለይም በትምህርት ሚኒስቴር ለረጅም ጊዜ አገልግለዋል። 1936 - የውጭ ጉዳይ ሚኒስቴር ሠራተኛ 1937-1938 - የኢትዮጵያ ቆንሱል በኢየሩሳሌም 1938 - በ International Telecommunications Conference አትላንቲክ ከተማ፣ ኒው ጄርዚ ወኪል 1938-1942 - በተባበሩት መንግሥታት ቢሮ ኒው ዮርክ ሠራተኛ 1942-1948 - የውጭ ጉዳይ ሚኒስቴር ዳይረክተርና ምክትል 1948-1952 - የተባባሩት መንግሥታት ድርጅት የኢትዮጵያ አምባሰደር 1952 - የትምህርት ሚኒስትር 1952-1957 - የኢትዮጵያ አምባሰደር ወደ እንግሊዝና ሆላንድ 1957-1958 - የልማት ሚኒስትር 1960-1966 - ሴናቶር ሀዲስ ዓለማየሁ በርካታ የስነጽሑፍ ሥራዋችን አበርክተዋል። ከነዚህም ውስጥ ታላቅ አድናቆትንና እውቅናን ያተረፈው ሥራቸው ፍቅር እስከ መቃብር (1958) በሁለት የተለያዩ መደቦች ውስጥ የሚገኙ የሁለት ሰዎች የፍቅር ታሪክ ላይ ሲያተኩር፤ በጊዜው የነበረውን ወግና ልማድ ይገልጻል። እንዲሁም በ1970 ወንጀለኛው ዳኛ በ 1980 ደግሞ ስለ ማህበራዊ ጉዳዮችና ስለ ጣሊያን ውርስ የሚዳስሰውን የልም እዣት የተሰኙትን ልብ ወለድ ታሪኮች ለንባብ አቅርባዋል። ከዚህ ባሻገር: የአበሻና የወደኋላ ጋብቻ - ተውኔት ተረት ተረት የመሰረት ትዝታ የተሰኙት ጽሁፎችና የሌሎች በርካታ ሥራዎች ባለቤት ናቸው። ሀዲስ ዓለማየሁ በኢትዮጵያ የስነ ጽሑፍ ዕድገት ከፍተኛ አስተዋጽዖ በማበርከታቸው ከአዲስ አበባ ዩኒቨርሲቲ የዶክቶርነት ማዕረግ ተሰጥቷቸዋል። ደራሲው በኅዳር 26 ቀን 1996 ዓ.ም. በ94 ዓመታቸው ከዚህ ዓለም በሞት ተለይተዋል። ሃዲስ በዝነኛው መጽሓፋቸው ያስተዋወቁትን የሞክሼ ፊደላት ቅነሳ ከተቃወሙት ኣንዱ ዶ/ር ኣበራ ሞላ ናቸው። ፍቅር እስከ መቃብር ዋቢ መጻሕፍት Historical Dictionary of Ethiopia ብሔራዊ ቢብሎግራፊ (የደራሲያን አጭር የሕይወት ታሪክ)፤ (1998 ዓ.ም) ገጽ 13 ብርሃነ መስቀል ደጀኔ እና ጌታሁን ሽብሩ፤ «ያሠርቱ ምእት፥ የብርዕ ምርት» ፲፱፻፺፱ ዓ.ም. የኢትዮጵያ ጸሓፊዎች የኢትዮጵያ ካቢኔ አባላት	353	ደራሲ ዶ/ር ሀዲስ ዓለማየሁ (ሃዲስ ኣለማየሁ) ከአባታቸው ከቄስ ዓለማየሁ ሰለሞን እና ከእናታቸው ከወይዘሮ ደስታ ዓለሙ በደብረ ማርቆስ አውራጃ በጎዛመን ወረዳ በእንጾር ኪዳነ ምኅረት ቀበሌ በጥቅምት ፯ ቀን 1902 ዓ.ም. ተወለዱ። ገና በጨቅላ እድሜያቸው በቤተ ክርስቲያን የሚሰጠውን ትምህርት በቤተሰባቸው አጠገብና ባባታቸው አገር ደብረኤልያስ ሄደው የግእዝ ትምሕርት ቤት ቅኔ ተቀኝተዋል። የቤተክርስቲያን ስርዐታትንና መንፈሳዊ ትምህርትን በጎጃም ገዳማት በደብረ ኤልያስ፣ በደብረ ወርቅና በዲማ ከቀሰሙ በኋላ ወደ በ፲፱፻፲፰ ዓ.ም. አዲስ አበባ በመሄድ በስዊድን ሚሽነሪ ትምህርት ቤት በኋላም በራስ ተፈሪ መኮንን ትምህርት ቤት ትምህርታቸውን ተከታተሉ። ለትንሽ ጊዜ በአስተማሪነት ሥራ ተሰማርተው እንዳገለገሉ የፋሽስት ጣሊያን ወረራ ተከሰተ። የኢጣልያ ወረራ ሲከሰት ከልዑል ራስ ዕምሩ ኃይለ ሥላሴ ጦር ጋር በምዕራብ ኢትዮጵያ በአርበኝነት ሲዋጉ ቆይተው በመያዛቸው ጣሊያን ከልዑል ራስ ዕምሩ ጋር በግዞት ለሰባት ዓመታት በፖንዞ ደሴትና በሊፓሪ ደሴት ታስረው ቆይተዋል። ከዚያም የተባባሪ ኃያላት ወታደሮች በ1935 ዓ.ም. ሲያስመልጧቸው በተመለሱበት ጊዜ በትምህርታቸው እንደገና በኦክስፎርድ ከገፉ በኋላ በተለያዩ የመንግስት ተቋማት በተለይም በትምህርት ሚኒስቴር ለረጅም ጊዜ አገልግለዋል።
3117	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%90%E1%88%90%E1%88%B4%20%E1%8D%B2%E1%8D%AF	ነሐሴ ፲፯	ነሐሴ 17 ቀን: ነጻነት ቀን በሮማንያ፤ ኡምህላንጋ (የሸምበቆ) በዓል በስዋዚላንድ... ታሪካዊ ማስታወሻዎች 1931 - ሂትለርና ስታሊን በሥውር ፊርማ ፖሎኝን አካፈሉ። 1954 - መጀመርያ በአሜሪካና በአውሮጳ መካከል የተደረገው ቴሌቪዥን ግንኙነት 1958 - መጀመርያ የምድር ፎቶ በጨረቃ ምኋር ካለ ሰው ሰራሽ መንኮራኩር ተነሣ። ዕለታት	42	ነሐሴ 17 ቀን: ነጻነት ቀን በሮማንያ፤ ኡምህላንጋ (የሸምበቆ) በዓል በስዋዚላንድ... 1931 - ሂትለርና ስታሊን በሥውር ፊርማ ፖሎኝን አካፈሉ። 1954 - መጀመርያ በአሜሪካና በአውሮጳ መካከል የተደረገው ቴሌቪዥን ግንኙነት 1958 - መጀመርያ የምድር ፎቶ በጨረቃ ምኋር ካለ ሰው ሰራሽ መንኮራኩር ተነሣ።
3118	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%90%E1%88%90%E1%88%B4%20%E1%8D%B2%E1%8D%B0	ነሐሴ ፲፰	ነሐሴ 18 ቀን: የባንዲራ ቀን በላይቤሪያ፤ ብሔራዊ በዓል በዩክራይን፣ ሲዬራ ሌዎን... ታሪካዊ ማስታወሻዎች 1825 - ባርነት በእንግሊዝ አገር ግዛቶች ሁሉ ባዋጅ ተከለከለ። 1831 - እንግሊዝ ሆንግኮንግን ማረከ። 1960 - ፈረንሳይ ኑክሊዬር ቦምብ በፈተና በመፈንዳቷ ወደ ንዩክሌር ሃያላት ገባች። 1983 - ዩክሬን ነጻነቱን ከሶቭየት ኅብረት አዋጀ። ዕለታት	46	ነሐሴ 18 ቀን: የባንዲራ ቀን በላይቤሪያ፤ ብሔራዊ በዓል በዩክራይን፣ ሲዬራ ሌዎን... 1825 - ባርነት በእንግሊዝ አገር ግዛቶች ሁሉ ባዋጅ ተከለከለ። 1831 - እንግሊዝ ሆንግኮንግን ማረከ። 1960 - ፈረንሳይ ኑክሊዬር ቦምብ በፈተና በመፈንዳቷ ወደ ንዩክሌር ሃያላት ገባች። 1983 - ዩክሬን ነጻነቱን ከሶቭየት ኅብረት አዋጀ።
3119	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%90%E1%88%90%E1%88%B4%20%E1%8D%B2%E1%8D%B1	ነሐሴ ፲፱	ነሐሴ 19 ቀን: ብሔራዊ በዓል በዩሩጓይና በፊልፒንስ... ታሪካዊ ማስታወሻዎች 1791 - ስልጣን ለመያዝ ናፖሌዎን ከግብፅ ወደ ፈረንሳይ ወጣ። 1806 - የእንግሊዝ ጭፍሮች በጦርነት ዋሺንግቶን ዲሲ ገብተው ዋይት ሃውስን አቃጠሉ። 1850 - በሪችሞንድ ቪርጂኒያ 90 ጥቁሮች ትምህርት ስለተማሩ ታሰሩ። ፲፰፻፺፰ ዓ/ም - በአዲስ አበባ እና በአካባቢዋ የተከሰተ የመሬት እንቅጥቅጥ ሕዝቡን ክፉኛ አሸብሮ ዋለ። 1912 - ፖሎኝ በዋርሳው ውጊያ በሩሲያ ቀይ ጭፍሮች ላይ ያሸነፋል። 1936 - ፓሪስ ከተማ በጓደኞች አርበኞች ከጀርመን ነጻ ወጣች። 1981 - ቮየጀር የተባለ ሰው ሰራሽ መንኮራኩር በኔፕቱን ፈልክ አለፈ። 1995 - 52 ሰዎች በሙምባይ ህንደኬ በእስላም ታጣቂዎች ቦምብ ተገደሉ። ዕለታት	92	ነሐሴ 19 ቀን: ብሔራዊ በዓል በዩሩጓይና በፊልፒንስ... 1791 - ስልጣን ለመያዝ ናፖሌዎን ከግብፅ ወደ ፈረንሳይ ወጣ። 1806 - የእንግሊዝ ጭፍሮች በጦርነት ዋሺንግቶን ዲሲ ገብተው ዋይት ሃውስን አቃጠሉ። 1850 - በሪችሞንድ ቪርጂኒያ 90 ጥቁሮች ትምህርት ስለተማሩ ታሰሩ። ፲፰፻፺፰ ዓ/ም - በአዲስ አበባ እና በአካባቢዋ የተከሰተ የመሬት እንቅጥቅጥ ሕዝቡን ክፉኛ አሸብሮ ዋለ። 1912 - ፖሎኝ በዋርሳው ውጊያ በሩሲያ ቀይ ጭፍሮች ላይ ያሸነፋል። 1936 - ፓሪስ ከተማ በጓደኞች አርበኞች ከጀርመን ነጻ ወጣች። 1981 - ቮየጀር የተባለ ሰው ሰራሽ መንኮራኩር በኔፕቱን ፈልክ አለፈ። 1995 - 52 ሰዎች በሙምባይ ህንደኬ በእስላም ታጣቂዎች ቦምብ ተገደሉ።
3120	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%90%E1%88%90%E1%88%B4%20%E1%8D%B3	ነሐሴ ፳	ነሐሴ ፳ በኢትዮጵያ ዘመን አቆጣጠር የዓመቱ ፫፻፶ ኛው ዕለት ሲሆን የክረምት ወቅት ፶፭ኛው ቀን ነው። ከዚህ ዕለት በኋላ እስከ ዓመቱ መጨረሻ ድረስ፣ በዘመነ ሉቃስ ፲፮ ዕለታት ሲቀሩ፤ በዘመነ ማቴዎስ፤ ማርቆስ እና ዮሐንስ ደግሞ ፲፭ ዕለታት ይቀራሉ። ታሪካዊ ማስታወሻዎች ፲፱፻፲፪ ዓ/ም - በአሜሪካ የሴቶችን የምርጫ መብት የሚያስተማምነውና የሚያረጋግጠው የአገሪቱ ሕገ መንግሥት አሥራ ዘጠነኛው ማስተካከያ ተፈረመ። ፲፱፻፶፰ ዓ/ም - የናሚቢያ የነጻነት ትግል 'ኦሙጉሉግዎምባሺ' በሚባለው ሥፍራ ላይ ተጀመረ። ይሄ ትግል “የደቡብ አፍሪቃ የድንበር ጦርነት በመባልም የሚታወቅ ሲሆን፣ ብሔራዊ የደቡብ ምዕራብ አፍሪቃ ሕዝባዊ ድርድር (እንግሊዝኛ፡ S.W.A.P.O) ከአፓርታይዳዊ የደቡብ አፍሪቃ መንግሥት ቅኝነት ለመላቀቅ የተካሄደ ፍልሚያ ነው።. ፲፱፻፸ ዓ/ም -ቀዳማዊ ዮሐንስ ወጳውሎስ የሮማ ካቶሊክ ቤተ ክርስቲያን ሊቀ ጳጳስ ሆነው ተመረጡ። ፲፱፻፸፰ ዓ/ም - በመርዝ ጋዝ አደጋ በካሜሩን ሺህ ፯፻ ሰዎች ሞቱ። ፲፱፻፹፱ ዓ/ም - በእስላም ታጣቂዎች በአልጄሪያ በተደረገ ዕልቂት ከስልሳ እስከ መቶ ሰዎች ተገደሉ። ፲፱፻፺፬ ዓ/ም - ዓለም አቅፍ የምድር ጉባዔ ስብሰባ በጆሃንስበርግ ደቡብ አፍሪቃ ተከፈተ። ልደት ዕለተ ሞት ዋቢ ምንጮች (እንግሊዝኛ) http://en.wikipedia.org/wiki/August_26 ዕለታት	148	ነሐሴ ፳ በኢትዮጵያ ዘመን አቆጣጠር የዓመቱ ፫፻፶ ኛው ዕለት ሲሆን የክረምት ወቅት ፶፭ኛው ቀን ነው። ከዚህ ዕለት በኋላ እስከ ዓመቱ መጨረሻ ድረስ፣ በዘመነ ሉቃስ ፲፮ ዕለታት ሲቀሩ፤ በዘመነ ማቴዎስ፤ ማርቆስ እና ዮሐንስ ደግሞ ፲፭ ዕለታት ይቀራሉ። ፲፱፻፲፪ ዓ/ም - በአሜሪካ የሴቶችን የምርጫ መብት የሚያስተማምነውና የሚያረጋግጠው የአገሪቱ ሕገ መንግሥት አሥራ ዘጠነኛው ማስተካከያ ተፈረመ።
3121	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%90%E1%88%90%E1%88%B4%20%E1%8D%B3%E1%8D%A9	ነሐሴ ፳፩	ነሐሴ 21 ቀን: ነጻነት በዓል በሞልዶቫ ... ታሪካዊ ማስታወሻዎች 1564 - ካቶሊኮች በፈረንሳይ ፕሮቴስታንቶች ላይ የበርተሎሜዎስ እልቂት ጀምረው መሪያቸውን ደኮልኒን ገደሉ። 1831 - አሚስታድ የተባለ በአፍሪቃውያን የተማረከው መርከብ ወደ ኒው ዮርክ ደረሰ። 1875 - ክራካቶአ የተባለ እሳተ ገሞራ በእንዶኔዝያ ፈነዳ፤ 3600 ሰዎች ሞቱ። 1892 - የእንግሊዝ ሃያላት በአፍሪካነር (ቦር) ጦርነት (ደቡብ አፍሪቃ) በበርገንዳል ውጊያ አሸነፉ። 1920 - ጦርነት የሚከላከል የኬሎግ-ብሪያንድ ውል በ60 አገሮች ተፈረመ። 1983 - ሞልዶቫ ነጻነቱን ከሶቭየት ኅብረት አዋጀ። ዕለታት	72	ነሐሴ 21 ቀን: ነጻነት በዓል በሞልዶቫ ... 1564 - ካቶሊኮች በፈረንሳይ ፕሮቴስታንቶች ላይ የበርተሎሜዎስ እልቂት ጀምረው መሪያቸውን ደኮልኒን ገደሉ። 1831 - አሚስታድ የተባለ በአፍሪቃውያን የተማረከው መርከብ ወደ ኒው ዮርክ ደረሰ። 1875 - ክራካቶአ የተባለ እሳተ ገሞራ በእንዶኔዝያ ፈነዳ፤ 3600 ሰዎች ሞቱ። 1892 - የእንግሊዝ ሃያላት በአፍሪካነር (ቦር) ጦርነት (ደቡብ አፍሪቃ) በበርገንዳል ውጊያ አሸነፉ። 1920 - ጦርነት የሚከላከል የኬሎግ-ብሪያንድ ውል በ60 አገሮች ተፈረመ። 1983 - ሞልዶቫ ነጻነቱን ከሶቭየት ኅብረት አዋጀ።
3122	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%90%E1%88%90%E1%88%B4%20%E1%8D%B3%E1%8D%AA	ነሐሴ ፳፪	ነሐሴ 22 ቀን: ነጻነት በዓል በሆንግኮንግ... ታሪካዊ ማስታወሻዎች 1601 - ጋሊሌኦ ስለመጀመርያ ቴሌስኮፕ ለቬኒስ አማካሪዎች መግለጫ ሰጠ። 1805 - ናፖሌዎን በድረስደን ውጊያ ድል አደረገ። 1888 - ከዓለሙ ታሪክ አጭሩ ጦርነት - 38 ደቂቃ - የእንግሊዝ-ዛንዚባር ጦርነት። 1955 - ዶ/ር ማርቲን ሉጠር ኪንግ "እኔ ሕልም አለኝ" ያለበትን ለሰላማዊ ሰልፍ አናገረ። 1982 - ሳዳም ሁሰይን ኩወይት የኢራቅ ክፍላገር ነው ይላል። ዕለታት	59	ነሐሴ 22 ቀን: ነጻነት በዓል በሆንግኮንግ... 1601 - ጋሊሌኦ ስለመጀመርያ ቴሌስኮፕ ለቬኒስ አማካሪዎች መግለጫ ሰጠ። 1805 - ናፖሌዎን በድረስደን ውጊያ ድል አደረገ። 1888 - ከዓለሙ ታሪክ አጭሩ ጦርነት - 38 ደቂቃ - የእንግሊዝ-ዛንዚባር ጦርነት። 1955 - ዶ/ር ማርቲን ሉጠር ኪንግ "እኔ ሕልም አለኝ" ያለበትን ለሰላማዊ ሰልፍ አናገረ። 1982 - ሳዳም ሁሰይን ኩወይት የኢራቅ ክፍላገር ነው ይላል።
3123	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%90%E1%88%90%E1%88%B4%20%E1%8D%B3%E1%8D%AB	ነሐሴ ፳፫	ነሐሴ 23 ቀን: አብዮት በዓል በስሎቫክያ... ታሪካዊ ማስታወሻዎች 1768 - የእንግሊዝ ሠራዊት በጆርጅ ዋሽንግተን ላይ በሎንግ አይላንድ ውጊያ አሸነፉ። 1822 - መጀመርያ የምድር ባቡር አገልግሎት «ዘ ቶም ሳምብ» በዩናይትድ ስቴትስ ጀመረ። 1871 - በደቡብ አፍሪቃ መጨረሻ የሆኑት የዙሉ ንጉሥ ከትሿዮ በእንግሊዞች ተማረከ። 1941 - የሶቭየት ኅብረት መጀመርያውን ንዩክሌያር መሣሪያ በፈተና አፈነዳ። 1987 - ናቶ በቦስኒያ ሰርቦች ላይ ዘመቻ ጀመረ። ልደቶች 1950 - ማይክል ጃክሰን ዕለታት	65	ነሐሴ 23 ቀን: አብዮት በዓል በስሎቫክያ... 1768 - የእንግሊዝ ሠራዊት በጆርጅ ዋሽንግተን ላይ በሎንግ አይላንድ ውጊያ አሸነፉ። 1822 - መጀመርያ የምድር ባቡር አገልግሎት «ዘ ቶም ሳምብ» በዩናይትድ ስቴትስ ጀመረ። 1871 - በደቡብ አፍሪቃ መጨረሻ የሆኑት የዙሉ ንጉሥ ከትሿዮ በእንግሊዞች ተማረከ። 1941 - የሶቭየት ኅብረት መጀመርያውን ንዩክሌያር መሣሪያ በፈተና አፈነዳ። 1987 - ናቶ በቦስኒያ ሰርቦች ላይ ዘመቻ ጀመረ።
3124	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%90%E1%88%90%E1%88%B4%20%E1%8D%B3%E1%8D%AC	ነሐሴ ፳፬	ነሐሴ 24 ቀን: የአቡነ ተክለሃይማኖት በዓለ እረፍታቸው የሚከበርበት ቀን ፤ የድል ቀን በቱርክ (የ 1922 ዱምሉፒናር ድል ለማስታወስ)፤ የቅዱስ ሮዛ በዓል በፔሩ... ታሪካዊ ማስታወሻዎች 1934 - የአላም አል ሓልፋ ውጊያ በጀርመንና እንግሊዝ ታንኮች መኃል በግብፅ በረሃ ጀመረ። 1959 - ጡርጉድ ማርሻል መጀመርያ አፍሪቃ-አሜሪካዊ የዋና ብሔራዊ ችሎት ፈራጅ ተሾሙ። ዕለታት	49	ነሐሴ 24 ቀን: የአቡነ ተክለሃይማኖት በዓለ እረፍታቸው የሚከበርበት ቀን ፤ የድል ቀን በቱርክ (የ 1922 ዱምሉፒናር ድል ለማስታወስ)፤ የቅዱስ ሮዛ በዓል በፔሩ... 1934 - የአላም አል ሓልፋ ውጊያ በጀርመንና እንግሊዝ ታንኮች መኃል በግብፅ በረሃ ጀመረ። 1959 - ጡርጉድ ማርሻል መጀመርያ አፍሪቃ-አሜሪካዊ የዋና ብሔራዊ ችሎት ፈራጅ ተሾሙ።
3125	https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%90%E1%88%90%E1%88%B4%20%E1%8D%B3%E1%8D%AD	ነሐሴ ፳፭	ነሐሴ ፳፭ በኢትዮጵያ ዘመን አቆጣጠር የዓመቱ ፫፻፶፭ ኛው ዕለት ነው። ከዚህ ዕለት በኋላ እስከ ዓመቱ መጨረሻ ድረስ፣ በዘመነሉቃስ ፲፩ ዕለታት ሲቀሩ፤ በዘመነ ማቴዎስ፤ ማርቆስ እና ዮሐንስ ደግሞ ፲ ዕለታት ይቀራሉ። ታሪካዊ ማስታወሻዎች ፲፱፻፵፱ ዓ/ም የቀድሞዋ ማላያ (የአሁኗ ማሌዢያ) ነጻነቷን ከብሪታንያ ተቀዳጀች። ፲፱፻፶፬ ዓ/ም ትሪንዳድ እና ቶባጎ የሚባሉት የካሪቢያ ባሕር ደሴቶች ነጻነታቸውን ከብሪታንያ ተቀዳጁ። ፲፱፻፹፫ ዓ/ም የኪርጊዝስታን ሪፑብሊክ ከሶቪዬት ሕብረት ሥር ነጻ ወጣች። ፲፱፻፹፬ ዓ/ም በኮንጎ ሪፑብሊክ በተካሄደው ዴሞክራሲያዊ ምርጫ ፓስካል ሊሱባ በፕሬዚዳንትነት ተመረጡ። ፲፱፻፹፱ ዓ/ም የብሪታንያ አልጋ ወራሽ የልዑል ቻርልስ ባለቤት ዲያና የዌልስ ልዕልት በመኪና አደጋ ፓሪስ ከተማ አረፉ። ፳፻ ዓ/ም በመሐንዲስ ኃይሉ ሻውል የሚመራው መስከረም ፲፬ ቀን ፲፱፻፺፰ ዓ/ም የተዋሐደው ቅንጅት ለአንድነትና ለዴሞክራሲ ፓርቲ ስሙን በመለወጥ የመላው ኢትዮጵያ አንድነት ድርጅት ተብሎ ተሰየመ፡፡ ልደት ዕለተ ሞት ፲፱፻፷፩ ዓ/ም የዓለም የከባድ ሚዛን የቡጢ ውድድር መደብ ቻምፒዮና የነበረው ኢጣልያ አሜሪካዊው ሮኪ ማርሲያኖ አረፈ። ፲፱፻፹፱ ዓ/ም የብሪታንያ አልጋ ወራሽ የልዑል ቻርልስ ባለቤት ዲያና የዌልስ ልዕልት በመኪና አደጋ ፓሪስ ከተማ አረፉ። ዋቢ ምንጮች (እንግሊዝኛ) http://en.wikipedia.org/wiki/August_31 (እንግሊዝኛ) http://news.bbc.co.uk/onthisday/hi/dates/stories/august/31/default.stm (እንግሊዝኛ) http://www.history.co.uk/this-day-in-history/August-31.html;jsessionid=CBF11941F0EA3C231E20DEA801A4CCD1.public1 ዕለታት	156	ነሐሴ ፳፭ በኢትዮጵያ ዘመን አቆጣጠር የዓመቱ ፫፻፶፭ ኛው ዕለት ነው። ከዚህ ዕለት በኋላ እስከ ዓመቱ መጨረሻ ድረስ፣ በዘመነሉቃስ ፲፩ ዕለታት ሲቀሩ፤ በዘመነ ማቴዎስ፤ ማርቆስ እና ዮሐንስ ደግሞ ፲ ዕለታት ይቀራሉ። ፲፱፻፵፱ ዓ/ም የቀድሞዋ ማላያ (የአሁኗ ማሌዢያ) ነጻነቷን ከብሪታንያ ተቀዳጀች።

Subsets and Splits