Datasets:

AigizK

/

tatar-russian-parallel-corpora

like 1

Аякларын авыр-авыр атлап, калтыранган кулы белән кыргый акация агачының тузанлы яфракларын өзә-өзә, ул беренче булып олаулар янына барды.

Тяжело переставляя ноги, она первая пошла к подводам, срывая трясущейся рукой пыльные листочки дикой акации.

Арбаларга инде китүчеләр утырышкан иде, тагын яңалары утыра башлады.

На подводах и бричках уже сидели отъезжающие.

Хатыннар һәм балалар үзләренең якын кешеләрен актык мәртәбә күреп калырга тырышып, алар тирәсенә җыелдылар.

Женщины с ребятишками сгрудились около новобранцев, стараясь наглядеться в последний раз на своих близких.

Петро үзенең чемоданын Степан белән Федор утырган арбага ыргытты.

Петро кинул чемоданчик в одну из подвод, где уже устраивались Степан и Федор.

Аннары Оксанага таба борылды.

Повернулся к Оксане.

Аның калтыранган, кипкән иреннәре ярсып пышылдады: Тизрәк әйләнеп кайт.

— Возвращайся скорей, — шептали ее побелевшие сухие губы. — Хоть какой, а возвращайся...

Алдагы олауның тәртәләре тонык кына шыгырдады һәм олау урыныннан кузгалды.

Передняя подвода тронулась с места.

Аның артыннан икенчесе, өченчесе китте.

За ней вторая, третья.

Петро Оксанадан аерылды, үз арбасына сикереп менде һәм башыннан кепкасын салды.

Петро оторвался от Оксаны, сел уже на ходу и сдернул с головы кепку.

Олаулар артыннан озатучылар китте.

За подводами потянулись провожающие.

Олаулар, тузан күтәреп, сикелтәләрдә шыгырдап, калкулыкны үткәч, җәһәтрәк киттеләр.

Подводы, поскрипывая на выбоинах, перевалили через бугор, пошли быстрее.

Федор арбада урын хәзерләде һәм үзенең капчыгын өйдәгечә уңайлап урнаштырды.

Федор расчистил на возу место, удобно, по-домашнему уложил свой мешок.

Ят, йоклап ал, Остапович, — диде ул Петрога.

— Ложись поспи, Остапович, — предложил он Петру.

Ул, арбаның артына күчеп, атларга аркасы белән утырды, Чистая Криницаның агачларына һәм йортларына карады.

Он перебрался к задку подводы и, не отрываясь, смотрел на деревья и строения Чистой Криницы.

Алар ераклаштылар һәм торган саен тизрәк кечерәя бардылар...

Они удалялись, становясь все меньше и меньше.

ИКЕНЧЕ КИСӘК

Часть вторая

Капитан Каладзе таңга кадәр штабта утырды, ашыгыч донесениеләр язды.

I Капитан Каладзе, составляя срочные донесения, просидел в штабе до рассвета.

Эшен бетергәч тәрәзәгә карады тәм, йокысыз төннән соң коенып алсаң, начар булмас иде, дип уйлады.

Когда работа была сделана, Каладзе, выглянув в окно, подумал, что хорошо бы сейчас, после бессонной ночи, искупаться.

Үтешли ул лейтенант Татаринңевны алырга керде.

По пути он зашел за лейтенантом Татаринцевым.

Кичә Татаринцев Львовтан күңелсезләнеп һәм борчылып кайткан иде.

Вчера Татаринцев вернулся из Львова грустный и расстроенный.

Ул хатынын каршыларга барды, ләкин хатыны килмәде.

Ездил встречать жену, а та не приехала.

Каладзе күләгәле веранда буйлап Татаринцевның бүлмәсенә кадәр барды, акрын гына ишекне ачты.

Каладзе прошел по тенистой веранде к комнате Татаринцева, тихонько приоткрыл дверь.

Татаринцев, башын мендәргә батырып, диванда йоклап ята.

Татаринцев спал на диванчике, уткнув голову в подушку.

Аның баш турысында стенада аксыл чәчле бер кыз рәсеме эленеп тора; кыз күңелле генә, беркадәр хәйләкәррәк елмайган.

Над его постелью висел портрет молодой женщины с милой, несколько лукавой улыбкой.

Каладзе одеял астыннан чыгып торган табанны кытыклады..

Каладзе пощекотал торчавшую из-под одеяла голую пятку.

Быргычы инде иртәнге быргысын уйный иде.

Горнист уже сыграл побудку. Невысокий, заросший травой берег речонки был полон купающимися.

Алсу чәчәкләргә күмелгән - гөлҗимеш куаклары белән аралашып үскән чикләвек куаклары артында ялангач тәннәр үтеп китә, су чапылдаганы, кычкырып сөйләшү һәм пырхылдау ишетелә.

За орешником, росшим вперемежку с кустами шиповника, мелькали обнаженные тела, слышалось плесканье воды, громкий говор.

Каладзе һәм Татаринцев, уңайлы урын табып, чишенә башладылар.

Каладзе и Татаринцев, отыскав удобное местечко, начали раздеваться.

Каладзеның җирәнрәк кыска мыеклары һәм куе, аксыл керфекләр арасына кереп утырган зур күзләре белән карарак йөзе арыган кыяфәттә иде.

Смуглое лицо Каладзе, с короткими рыжеватыми усиками и большими глазами, опушенными длинными ресницами, выглядело усталым.

Син йөзә беләсеңме?—дип сорады Каладзе, бик шома итеп кырган башы аша гимнастеркасын тартып.

— Ты плавать умеешь? — спросил Каладзе, стягивая через гладко выбритую голову гимнастерку.

Монда, саф һавада, гимнастерка авыр булып, ә аңа сеңгән тәмәке исе бик тәмсез булып сизелде.

Здесь, на свежем воздухе, гимнастерка казалась тяжелой, запах табачного дыма, пропитавший ее, — неприятным.

Мин Донда үстем бит, — дип җавап кайтарды Татаринцев.

— Я ведь на Дону вырос, — ответил Татаринцев.

Донда?

— На Дону?

Татаринцевның йөзе ,һәм муены кара төскә кергәнче янган һәм шунлыктан аның кояш тимәгән арык гәүдәсе артык ак булып күренә иде.

У Татаринцева до черноты загорели лицо и шея, и поэтому сухопарое тело его, не тронутое солнцем, казалось неестественно белым.

Юеш суүсемнәр исе аңкый, иренеп кенә бакалар бакылдый.

Пахло водорослями, лениво квакали лягушки.

Каладзе Татаринцевны юатырга тырышты: Борчылма, кацо, Аллочкаң килер, — диде ул.

— Не будь печальным, кацо, приедет твоя Аллочка, — утешал Каладзе.

Ул ярым тавыш белән җырлап җибәрде, сикереп урыныннан торды һәм суга ташланды.

Он вполголоса затянул песенку, стремительно бросился в воду.

Татаринцев салкын су тамчыларыннан чирканып куйды һәм, бер генә минут торды да, Каладзе артыннан кереп китте.

Татаринцев поежился от холодных брызг и, минуту помедлив, последовал за ним.

Алар сары комлы сайлыкка барып чыктылар.

Оба выбрались на желтую песчаную отмель.

Син ялга, чыккач безгә, Колхидага барып кил, — диде ул.

— Получишь отпуск — к нам в Колхиду надо ехать, — сказал он.

Алар аркаларын кояшка куеп яттылар.

Они прилегли, подставив спины солнцу.

Рөхсәт итегез сезгә мөрәҗәгать итәргә, иптәш штаб начальнигы, — диде ул һәм, җавап биргәнне көтмичә, ашыгып хәбәр итте: — Подполковник Рубанюк тиз генә килергә кушты.

— Дозвольте обратиться, товарищ начальник штаба? — проговорил он и, не ожидая ответа, торопливо сообщил: — Срочно до пидполковныка Рубанюка!

Сезне дә, иптәш лейтенант.

И вы, товарищ лейтенант.

Командирларның барысын да чакыра.

Усих командиров требують.

Каладзе сикереп торды да киемнәрен алды.

Каладзе вскочил, схватил свою одежду.

Подполковник мондамыни?

— Подполковник разве здесь?

Кайтты.

— Вернулись.

Штаб урнашкан ак өйгә Каладзе белән Татаринцев килеп кергәндә, штаб работниклары барысы да диярлек җыелган иде.

... В белом домике штаба Каладзе и Татаринцев застали почти всех штабных работников.

Полк командиры, бер сүз дә дәшмичә, түземсезлек белән ишеккә карая тора иде һәм Каладзе керү белән үк өстәл артыннан торды.

Командир полка молча и нетерпеливо поглядывал на дверь и, как только вошел Каладзе, встал из-за стола.

Бөдрә чәчләрендә бер генә дә агы булмаган, озын буйлы, ябыграк, ике каш арасындагы һәм нык кысылган иреннәр тирәсендәге җыерчыклары бик ачык беленеп торганлыктан Иван Остапович Рубанюк үзенең яшенә караганда картрак күренә иде.

Высокий и сухощавый, без единой сединки в курчавых волосах, Иван Остапович Рубанюк выглядел намного старше своих лет: так резко обозначились у него складки над переносицей и у плотно сжатых губ.

Ул үзенең акыллы, соры күзләре белән штаб работникларына игътибар белән җитди төстә карап чыкты.

Иван Остапович внимательно и строго оглядел собравшихся умными серыми глазами.

Бик авыр хәбәр, иптәшләр!—диде ул сүзләрне бүлеп-бүлеп.

— Тяжелая весть, товарищи! — сказал он раздельно.

— Бүген таң вакытында немецлар безнең чикне үтеп чыкканнар.

— Сегодня на рассвете немцы перешли границу.

Сугыш!

Война!

Семьяларны хәзер үк тылга күчерергә кирәк.

— Семьи надо немедленно эвакуировать в тыл.

Станциягә кадәр озатуны, поездга утыртып җибәрүне...

Сопровождать до станции и обеспечить посадку на поезд поручаю... лейтенанту Татаринцеву.

Шунда бер очтан үз хатыныгыз турында да белешерсез, иптәш лейтенант.

Заодно наведете, товарищ лейтенант, справки о своей жене.

Ул кичә килергә тиеш идеме?

Она ведь, кажется, должна была вчера приехать?

Кичә, иптәш подполковник.

— Вчера, товарищ подполковник.

һәммә җирдә дә яшеренү чокырлары казырга! — дип яңадан җитди кыяфәт белән боерык бирде Руба- нюк.

— Всюду отрыть щели! — продолжал отдавать распоряжения Рубанюк.

Үтәгез!

Выполняйте!

Бүлмәдәгеләр урындыкларын кузгатып урыннарыннан тордылар.

В комнате задвигали стульями.

Шофер Атамась, — ул монда кайчан һәм ничек килеп кергәндер, — төз басып, сорау күзләре белән подполковникка карап тора иде.

Шофер Атамась, появившийся здесь неизвестно когда и каким образом, стоял навытяжку, вопросительно смотрел на подполковника.

Машинаңны көйлә, Львовка китәрсең, •— диде Рубанюк.

— Заправь машину, поедешь во Львов, — сказал Рубанюк.

— Язып тормыйм, телдән генә әйтерсең.

— Писать не буду, передашь на словах.

Хәзер үк минем әтиләр янына китсеннәр.

Пусть сейчас же уезжают к моим старикам.

Артык әйберләр алмаска!

Вещей лишних не брать!

Атамась честь бирде, ләкин урыныннан кузгалмады.

Атамась откозырял, однако не сдвинулся с места.

Начальниклар белән аларның тик якын кешеләренә генә сөйләшергә рөхсәт ителә торган, рәсми булмаган тавыш белән ул:

Неофициальным тоном, каким позволяют себе говорить со своим начальством только близкие люди, он сказал:

Вы ж сьогодня не снидалы, товарищ пидполков- нык.

— Вы ж сьогодня не снидалы, товарищ пидполковнык.

Тревога белән урыннарыннан кузгатылган кызылармеецлар палаткалардан йөгереп чыгып тезелә башлаганнар иде.

Из палаток выбегали и строились красноармейцы.

Шулкадәр күңелле башланган ял көне көтмәгәндә өзелде.

Так хорошо начатый воскресный отдых был внезапно прерван.

Складтан, ашыга- ашыга, патроннар һәм гранаталар тутырылган ящиклар алып чыктылар.

Из склада торопливо выносили ящики с боевыми патронами и гранатами.

— Батальонный комиссар через два-три дня здесь будет, — убежденно ответил Каладзе.

— Не вовремя комиссар наш лечиться поехал, — сказал Рубанюк начальнику штаба, сосредоточенно разглядывавшему свою карту.

Урманнан олы юлга-чыгу белән үк ул шарабаннар, арбалар, поход кухнялары, мотоцикллар, машиналар ташкыны эченә килеп керде.

Повернув из леса на шоссе, он сразу попал в поток шарабанов, повозок, походных кухонь, мотоциклов, машин.

Бөтенесе дә, тузан күтәреп һәм ерактан ишетелгән самолет гүләвен басып, чиккә таба ашкына, омтыла, йөгерә иде.

Все мчалось, катилось, двигалось в сторону границы, подымая пыль и заглушая далекий гул самолетов.

Ике юл чатына җиткәч Рубанюк машиналар ташкыны эченнән чыга алды һәм атын куалый төште.

У развилки дорог Рубанюк выбрался, наконец, на простор и дал коню шпоры.

Аның юлы Турка аша үтә иде.

Путь лежал через местечко Турка.

Чуар вывескалар эленгән ачык кибетләр һәм мастерскойлар алдында төсе уңган озын сюртуклар кигән картлар һәм кулларына балаларын тоткан хатыннар утыра иде.

У открытых лавчонок и мастерских с пестрыми вывесками сидели старики в длинных выцветших сюртуках, женщины с детишками на руках.

Тротуарларга бәйрәмчә киенгән яшьләр тулган.

Тротуары заполнила разодетая по случаю воскресенья молодежь.

Бу чик буе пунктында гадәттәгечә шау-шу һәм ыгы- зыгы киләләр.

В пограничном местечке было, как обычно, шумно и суетливо.

Ләкин үзенә таба борылган йөзләрдә Рубанюк бер үк нәрсә күрде: эндәшмәү, ниндидер борчылу, аңлап җиткермәү.

Но на лицах людей Рубанюк читал одно и то же: немое, тягостное недоумение.

Турканы үтеп чыккач ул тагын да ары китте.

Миновав местечко, он поехал дальше.

Ярты сәгатьтән аны урман авызында икенче батальон командиры Яскин каршы алды һәм роталарның яр буенда элек казылган окопларны тәртипкә китерүләрен әйтте.

Через полчаса его встретил у лесной опушки командир второго батальона Яскин и доложил, что роты приводят в порядок ранее вырытые по берегу окопы.

Синекеләрнең кәефе ничек?

— Как настроение у твоих?

— диде Рубанюк.

— спросил Рубанюк.

Ашкынып торалар.

Рвутся в дело.

Нинди моментны сайлап алганнар, каһәр суккырлары!

Момент какой выбрали, негодяи!

Бүген кем моны көтә иде?

Кто мог сегодня ожидать этого?

Хәерле булсын, арт сабакларын укытырга туры килер, — диде комбат күңелсез генә.

— Что ж, придется проучить, — сумрачно сказал комбат.

— Самурайлар белән ак финнарга укыткан шикелле.

— Как самураев и белофиннов проучили.

Рубанюк капитан Яскин белән моннан дүрт ел элек, полк мәктәбендә танышкан иде.

Капитана Яскина Рубанюк знал года четыре, еще в полковой школе, где они вместе служили.

Соңыннан ул Рубанюк белән бергәләп Карелия бугазында сугышкан.

Вместе с Рубанюком он воевал на Карельском перешейке.

Теге ярда немецларның орудиеләре бар,— диде Яскин.

— У немцев на том берегу орудия, — говорил Яскин, шагая рядом.

Ул Рубанюк белән янәшә бара иде. — Төнлә пограничниклар ишеткәннәр: танклар шаулаган.

— Пограничники ночью слышали: танки шумели.

Хәзер тынлык.

Сейчас тихо.

Разведчиклар җибәрдеңме?

— Разведчиков выслал?

Җибәрдем.

— Выслал.

Кайтканнары юк әле.

Еще не вернулись.

Син аларның безнең участокта ни өчен тынып калганнарын аңлыйсыңмы?

— Догадываешься, почему они на нашем участке притаились?