sentences
stringlengths 47
13.9k
| labels
stringclasses 54
values |
|---|---|
Zmiany zawartosci fosforu i potasu w glebie oraz plonowania roślin na przestrzeni 30-tu lat na glebie nawożonej i nienawożonej tymi składnikami W wieloletnich doświadczeniach prowadzonych od 1923 r. na polu doświadczalnym SGGW w Skierniewicach badano (za okres ostatnich 30 lat) zmiany zawartości dostępnych form fosforu i potasu w poziomie gleby do 70 cm, plonowanie roślin i pobieranie tych składników przez rośliny. Badania te prowadzi się na 3 polach o zróżnicowanym zmianowaniu i nawożeniu organicznym oraz przy następującym nawożeniu CaNPK, CaNP, CaNK.
Na poletkach nienawożonych fosforem (CaNK) lub potasem (CaNP) od 1923 r. plony ziarna zbóż w ciągu 30 lat utrzymały się na poziomie 2-3 t·ha⁻¹ i dla zabezpieczenia takich plonów uwalniało się rocznie z form silnie związanych 8-10 kg P·ha⁻¹ i 30-50 kg K·ha⁻¹·rok⁻¹. Natomiast na obiektach CaNPK plony ziarna zbóż wzrastały w okresie ostatnich 30 lat przeciętnie o 34 kg·ha⁻¹ rocznie. Niepobrany przez rośliny fosfor z superfosfatu gromadzi się głównie w warstwie ornej i mało przemieszcza się w głąb profilu, natomiast potas w większym stopniu przemieszcza się do głębszych warstw gleby. Fosfor i potas z obornika łatwiej przemieszczał się do głębszych warstw niż z nawozów mineralnych. | nauki rolnicze |
Malowidła Adolfa Hyły w diecezji gliwickiej i opolskiej Zarówno osoba Adolfa Hyły, żyjącego w latach 1897-1965, jak i jego malarska twórczość wciąż dla wielu poozostaje dziś nieodkryta i nieznana. Obrazy tego artysty rozsiane są po całej Polsce, w prawie wszystkich archidiecezjach i diecezjach. Spośród nich najbardziej rozpowszechnionym i rozpoznawalnym na całym świecie jest wizerunek Jezusa Miłosiernego z krakowskich Łagiewnik. Zasadniczym celem powyższego artykułu jest ukazanie w syntetycznej formie historii powstawania dzieł pędzla Adolfa Hyły zlokalizowanych w dwóch diecezjach – opolskiej i gliwickiej. Artykuł podzielony został na dwie części. W pierwszej omówiono malowidła znajdujące się na terenie diecezji opolskiej, a w drugiej w diecezji gliwickiej. Analizując poszczególne obrazy pod kątem ich powstawania zastosowano klucz chrononologiczny, poczynając od najstarszych aż do najmłodszych realizacji. Dzięki odnalezionemu katalogowi dzieł Adolfa Hyły, jak tównież w trakcie przeprowadzonej kwerenedy naukowej, spośród jedenastu malowideł udało się zlokalizować dziewięć. W diecezji opolskiej trzy i w diecezji gliwickiej sześć dzieł Adolfa Hyły. Wciąż nieznane pozostaje miejsce przechowywania dwóch obrazów Bożego Miłosierdzia na terenie diecezji gliwickiej: w parafii. św. Wawrzyńca w Zabrzu Mikulczycach i parafii św. Józefa w Gliwicach. | nauki humanistyczne |
Problematyka samobójstw w ujęciu Marii Jarosz Artykuł opisuje dorobek naukowy Marii Jarosz, która uchodziła za jedną z najważniejszych badaczek problematyki samobójstw w Polsce. Maria Jarosz korzystając z danych Głównego Urzędu Statystycznego dokonała unikalnych i wnikliwych analiz zjawiska samobójstw. W swoich badaniach wiązała fenomen samobójstwa ze zjawiskami makrospołecznymi, takimi jak kryzys gospodarczy, bezrobocie, przemiany stylów życia w środowiskach miejskich i wiejskich. | nauki teologiczne |
Apokaliptyczny Smok W Apokalipsie pojawia się wiele symboli o szerokim znaczeniu. Do takich należy Smok. Taką postać może przybrać szatan. Ta istota reprezentuje mnogość wrogich sił, przeciwstawiających się ludziom i Bogu. Liczba głów Smoka, a także rogów i diademów nie jest przypadkowa. Mają swoje ukryte znaczenie, nie tylko podkreślające potęgę i agresję potwora. Znajdują swoje odniesienie w Starym Testamencie. Choć atrybutywskazują na ogromną siłę, to jednocześnie pokazują słabość i skończoność stworzenia względem Boga. Autor Apokalipsy w obrazie Smoka inspiruje się postacią Lewiatana, biblijnymi bestiami, a także potworami z innych kręgów religijnych. Tworzy przy tym własny obraz potwora. | nauki humanistyczne |
Rola niektorych nawozow w ograniczaniu rozwoju patogenow odglebowych Przeprowadzono ocenę skuteczności oddziaływania chelatów wapnia, żelaza i cynku na rozwój Fusarium oxysporum f. sp. callistephi, F. oxysporum f. sp. dianthi i Phytophthora cryptogea. Wprowadzenie chelatów żelaza i cynku w formie siarczanów silnie ograniczało wzrost badanych grzybów in vitro oraz formowanie się zarodni pływkowych P. cryptogea. Pogłówne nawożenie goździków saletrą wapniową silnie redukowało rozwój fuzariozy naczyniowej goździka. Również wzrost pH podłoża z 6,5 do 7,5 ograniczało rozwój choroby. Ograniczenie rozwoju fuzariozy naczyniowej astra uzyskano stosując do nawożenia Fe (EDDHA). Przedwegetacyjne wprowadzenie mocznika do podłoża w stężeniach 0,2 i 0,3% (powietrznie suchego podłoża) powodowało drastyczną redukcję liczebności P. cryptogea oraz ograniczenie rozwoju fytoftorozy gerbery. | nauki rolnicze |
Cnota religijności w życiu chrześcijańskim w nauczaniu Jerzego Ablewicza biskupa tarnowskiego (1962-1990) Fundamentalną rolę w kształtowaniu życia chrześcijańskiego odgrywa cnota religijności. W nauczaniu biskupa tarnowskiego Jerzego Ablewicza została ona potraktowana wyjątkowo obszernie i szczegółowo. Cnota religijności znajduje swoje urzeczywistnienie w różnego rodzaju aktów kultu. W niniejszej publikacji w świetle listów pasterskich i kazań Jerzego Ablewicza zostaną ukazane fundamentalne przejawy życia kultycznego, a mianowicie: modlitwa, świętowanie dnia Pańskiego i pielgrzymowanie. Wszystkie te akty kultu religijnego nadają właściwy kierunek i siłę całemu chrześcijańskiemu życiu człowieka. Wpływają one na kształtowanie właściwej postawy wobec Boga, bliźniego i otaczającego świata. | nauki teologiczne |
Apokaliptyczny gniew Boga i jego miejsce w Ewangelii Pawła (Rz 1,18-32) Artykuł analizuje motyw gniewu Bożego w Rz 1,18-32. Autor wychodzi od przeglądu publikacji biblistów prezentujących „apokaliptycznego Pawła” (Albert Schweitzer, Ernst Käsemann, J. Christiaan Beker, Douglas Campbell, N.T. Wright). Następnie prześwietlone zostają podstawowe elementy apokaliptycznego języka w Rz 1,18-32: idea objawienia (ἀποκαλύπτ-), władzy Boga nad światem (παραδίδωμι) oraz Jego zbawczego gniewu (ὀργή). Dalej autor ukazuje miejsce i dynamikę tekstu Rz 1,18-32 w kontekście argumentacji Pawła w Rz 1–4. Artykuł kończy zwięzła prezentacja idei gniewu Bożego w Starym Testamencie, literaturze żydowskiej i grecko-rzymskiej, co pozwala na odkrycie nowości oraz apokaliptycznego wymiaru Bożego gniewu u Pawła. | nauki teologiczne |
System rozpoznawania dźwięków instrumentów muzycznych Niniejszy referat przedstawia działanie systemu automatycznego rozpoznawania pojedynczych dźwięków instrumentów muzycznych. System składa się z trzech bloków: detekcja częstotliwości podstawowej, parametryzacja dźwięków i klasyfikacja. W algorytmie detekcji wykorzystano zmodyfikowany algorytm Schroedera. Parametryzację przeprowadzono głównie w oparciu o parametry zdefiniowane w standardzie MPEG-7. Na potrzeby systemu zaimplementowano trzy algorytmy klasyfikacji bazujące na sieciach neuronowych oraz wykorzystujące metodę najbliższego sąsiada. W referacie porównano wyniki klasyfikacji uzyskane w oparciu o opisane algorytmy oraz oceniono przydatność parametrów MPEG-7 do rozpoznawania dźwięków instrumentów muzycznych. | nauki inżynieryjno-techniczne |
Wpływ lęku na zużycie środków przeciwbólowych u pacjentów w pierwszej dobie po zabiegach kardiochirurgicznych Wstęp. Wraz ze wzrostem zachorowalności na choroby układu krążenia, w szczególności chorobę wieńcową (CAD), wzrasta liczba zabiegów kardiochirurgicznych. W okresie pooperacyjnym pacjenci zażywają największą liczbę środków przeciwbólowych, jak również narażeni są na wysoki poziom lęku związany z silnym bólem.
Cel pracy. Ocena determinantów zużycia środków przeciwbólowych u pacjentów w pierwszej dobie po zabiegach kardiochirurgicznych.
Materiał i metody. Badaniem objęto 100 pacjentów zakwalifikowanych do zabiegów kardiochirurgicznych pomostowania aortalno-wieńcowego (CABG), pomostowania tętnic wieńcowych bez użycia krążenia pozaustrojowego (OPCAB) lub wymiany zastawki aortalnej (AVR). Ocenę poziomu lęku dokonano z użyciem Inwentarza Stanu i Cechy Lęku (STAI). Zużycie środków przeciwbólowych analizowano na podstawie dokumentacji (karta anestezjologiczna i karta opieki pooperacyjnej) w pierwszym dniu po operacji dla każdego pacjenta indywidualnie.
Wyniki. Poziom lęku w badanej grupie pacjentów kardiochirurgicznych oscyluje na średnim i wysokim poziomie w przedziale 80–90 punktów (STAI). Poziom lęku–stanu kształtował się na przeciętnym poziomie w przedziale 23–66 punktów (STAI-X1), natomiast poziom lęku–cechy oceniony został jako wysoki w przedziale 23–66 punktów (STAI-X2). Wykazano istotne statystycznie korelacje między lękiem– –cechą a zużyciem fentanylu (r = -1,000; p = 0,005) oraz między lękiem sumarycznym a zużyciem morfiny (r = -0,999; p = 0,028), Ketonalu (r = -0,997; p = 0,046) oraz propofolu (r = -0,998; p = 0,039). W przypadku zabiegu OPCAB zużywane są średnio większe dawki Perfalganu niż podczas CABG (p = 0,045) oraz większe dawki morfiny niż podczas AVR (p = 0,02). W przypadku zabiegu CABG zużywane są średnio większe dawki morfiny oraz Perfalganu niż podczas AVR (p = 0,012 oraz p = 0,025, odpowiednio). Zaobserwowano brak istotnych statystycznie różnic między zużyciem środków przeciwbólowych a płcią (p > 0,05) oraz wiekiem pacjentów (p > 0,05).
Wnioski. U pacjentów poddanych zabiegom CABG zaobserwowano wysoki poziom odczuwanego lęku ogólnego. Zaobserwowano, że wyższy poziom lęku wpływa na mniejsze zapotrzebowanie na leki przeciwbólowe. Ustalono, że płeć oraz wiek badanych pacjentów nie wpływał na liczbę zażywanych leków przeciwbólowych w okresie około- i pooperacyjnym. | nauki medyczne i o zdrowiu |
Diagnoza przemysłów kultury we Wrocławiu Celem zaprezentowanej analizy jest przedstawienie przemysłów kultury Wrocławia z zaznaczeniem zalet i szans, które pozwalają miastu budować swój potencjał rozwojowy. Analizę przeprowadzono z wykorzystaniem danych statystycznych, literatury przedmiotu oraz wywiadów z przedstawicielami środowiska wrocławskiej kultury. Wnioski zebrano za pomocą analizy SWOT. Oto wybrane konkluzje z przeprowadzonej analizy:
• Działalność filmowa we Wrocławiu przechodzi powoli proces odbudowy po latach inercji.
• Działalność muzyczna nakierowana jest na muzykę poważną.
• Radio i telewizja we Wrocławiu stoją przed podobnymi zagrożeniami – następuje koncentracja znaczących stacji radiowych i telewizyjnych w Warszawie, w przypadku radia – również w Krakowie.
• Pozycja podmiotów z zakresu dziedzictwa narodowego uległa w ostatnim okresie wzmocnieniu. | nauki społeczne |
Dokładność obróbki elementów wielkogabarytowych – zagadnienia technologiczne W artykule przedstawiono czynniki technologiczne determinujące dokładność obróbki elementów, zwłaszcza wielkogabarytowych. Przedstawiono także sposoby aby zminimalizować negatywny wpływ tych czynników na dokładność wymiarową elementów. | nauki inżynieryjno-techniczne |
Udział małoletniego pokrzywdzonego w kontradyktoryjnym procesie karnym Wchodzące w życie 1 lipca 2015 r. zmiany przepisów Kodeksu postępowania karnego, oznaczające silniejsze zaakcentowanie kontradyktoryjności procesu, rodzą poważne obawy o praktyczną ochronę praw i interesów jego uczestników, w szczególności osób małoletnich działających w charakterze stron postępowania. Wątpliwości dotyczą także wpływu nowelizacji na tryb i sposób przesłuchania tej kategorii świadków. W artykule podjęto próbę przeanalizowania w sposób kompleksowy sytuacji prawnej dziecka w nowym modelu postępowania, który zakłada zwiększenie aktywności stron przy jednoczesnym ograniczeniu aktywności sądu w procesie dowodzenia. Za zasadne uznano zwięzłe wskazanie zmian najbardziej istotnych z punktu widzenia dziecka zarówno jako strony postępowania, jak i świadka, a także próbę oceny tych zmian przez pryzmat minimalnych wymagań, które wynikają z Dyrektywy Parlamentu Europejskiej i Rady 2012/29/UE z 25 października 2012 r. Z uwagi na charakter
zmian, w tekście zasygnalizowano jedynie kwestie związane z pozycją dziecka przy konsensualnych trybach zakończenia postępowania. Zagadnienie to wymaga odrębnego opracowania z uwagi na bardzo poważne zmiany dotyczące zarówno instytucji skazania bez rozprawy, jak i skazania oskarżonego i wymierzenia mu określonej sankcji bez przeprowadzania postępowania dowodowego wskutek uwzględniania przez sąd wniosku tego uczestnika postępowania. | nauki społeczne |
Ekologiczne skutki zastąpienia zespołu prądotwórczego baterią akumulatorów W artykule przedstawiono rozważania dotyczące modyfikacji klasycznej siłowni okrętowej, polegającej na zastąpieniu jednego z zespołów prądotwórczych baterią akumulatorów. Miałoby to ograniczyć zużycie kosztownego paliwa odsiarczonego w obszarach chronionych. Podczas żeglugi poza obszarem chronionym bateria akumulatorów ładowana by była przez zespół prądotwórczy zasilany paliwem ciężkim, podczas postoju w porcie z wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii. Zasadniczą część artykułu stanowi oszacowanie emisji związków szkodliwych w spalinach dla różnych opcji ładowania i korzystania z baterii akumulatorów. | nauki inżynieryjno-techniczne |
Wybrane geostanowiska utworów kredy w Polsce środkowej i wschodniej Scharakteryzowano osiem wybranych stanowisk przyrody nieożywionej w utworach kredy z obszaru Polski środkowej i wschodniej. Wśród proponowanych obiektów znalazły się: progi kredowe na rzekach Szum, Sopot, Jeleń i Tanew, odsłonięcie piaskowców albskich koło Nagórzyc, brachyantyklina Dobromierza, kamieniołomy w Opoczce, kamieniołomy w Janikowie oraz odsłonięcia w Piotrawinie, Kazimierzu Dolnym, Bochotnicy i w Nasiłowie. Pięć ostatnich wymienionych odsłonięć znajduje się na obszarze tzw. górnokredowego profilu środkowej Wisły, dostarczającego standardowego profilu kredy górnej w tej części Europy. Jest to obszar o wyjątkowym znaczeniu w badaniach facjalnych, stratygraficznych oraz paleontologicznych górnej kredy. W skali regionu istotne są oczywiście również i pozostałe proponowane miejsca. Progi wodospadowe na rzece Tanew reprezentują ponadto unikalną formę krajobrazową w tej części kraju i mają duże znaczenie jako obiekt turystyczno-rekreacyjny. | nauki ścisłe i przyrodnicze |
Wybrane badania diagnostyczne uzbrojenia i sprzętu wojskowego za pomocą przyrządów endoskopowych W artykule przedstawiono wybrane badania stanu technicznego uzbrojenia i sprzętu wojskowego (UiSW), ułatwiające diagnostyczno-niezawodnościową ocenę ich stanu. Przedstawiono wybrane metody diagnostyki nieniszczącej UiSW za pomocą wyspecjalizowanych przy-rządów endoskopowych. Badania endoskopowe należą do grupy badań nieniszczących pozwalających na szybkie, dokładne i jednoznaczne określenie stanu technicznego wewnętrznych przestrzeni oraz elementów badanych urządzeń. Autorzy artykułu przedstawili możliwości wykorzystania badań endoskopowych do określania i prognozowania stanu technicznego m.in. luf w procesie podejmowania decyzji eksploatacyjnych. Metody nieinwazyjne pozwalają na szybkie i dokładne ustalenie przydatności sprzętu do dalszej eksploatacji podczas wykonywania jego obsługi. Badania nieniszczące UiSW można wykonać w celu określenia aktualnego stanu technicznego lub wykrycia przyczyn awarii czy uszkodzenia sprzętu, w celu wyeliminowania przy-czyn niesprawności, dla zapewnienia bezpiecznej eksploatacji UiSW. | nauki społeczne |
Możliwości symulacji wpływu impulsowych zaburzeń elektromagnetycznych na układy sieci trakcyjnych Sieci trakcyjne są narażone na występowanie zagrożenia pojawiającego się zarówno przy bezpośrednim udarze piorunowym, jak i nawet przy każdym dość odległym wyładowaniu. W wyniku udaru na przepięcia o dużych am-plitudach narażone są elementy układów zasilania sieci trakcyjnych oraz połączone z nimi urządzenia sterowania ruchem kolejowym [1, 2]. Tego typu uszkodzenia, jak i innego pochodzenia są rejestrowane i analizowane przez odpowiednie służby PKP. | nauki inżynieryjno-techniczne |
Teoria języka religijnego Bibliografia języka religijnego w Polsce jest dość bogata, ale ogranicza się do strony materialnej języka, a nie jego teorii. Dlatego wydaje się, że pośród wielu różnych teorii języka religijnego ważne jest zapoznanie się z propozycją, jaką zaproponował jeszcze w latach 70. XX wieku Anton Grabner-Haider (* 1940), obecnie emerytowany austriacki Profesor. Przyjmuje on teorię „krytycznej znaczeniowości” (kritische Bedeutsamkeit) języka religijnego i ją dalej rozwija. Punktem wyjścia jest tu ujęcie teologii jako „wiedzy usystematyzowanej”, jako najwyższej postaci systematyzowania języka religijnego”. Tym samym zakłada się, że możliwa jest ścisła nauka o języku religijnym. Teologia zbudowana jest na bazie języka religijnego, a więc posiada charakter zdaniowy i znaczeniowy (semantyczny). Język religijny ma zatem swoją część asertoryczną (stwierdzenie danego stanu rzeczy) i nieasertoryczną (symbole, obrazy, akty mówienia). Na tej strukturze Grabner-Haider ukazuje wypowiedzi skrypturystyczne: biblijne, dogmatyczne, liturgiczne, ojców Kościoła i teologów. Austriacki Uczony przełamuje zatem dominalizm językowy w ujęciu Wiener Kreis i przypisuje językowi religijnemu znaczenie obiektywne w ramach określonego systemu. | nauki teologiczne |
Lokalizacja zaburzeń osobowości w Kołowym Modelu Metacech Osobowości Celem pracy było scharakteryzowanie zaburzeń osobowości poprzez wymiary Kołowego Modelu Metacech Osobowości (KMMO) Strusa, Cieciucha i Rowińskiego. Oczekiwano, że zaburzenia osobowości charakteryzowane przez profile cech Pięcioczynnikowego Modelu Osobowości (PMO) będą ulokowane w sektorze ograniczonym przez bieguny Gamma- oraz Delta-, obejmującym też Alfa-. Analizie poddano dane zebrane w grupie 2284 osób, badanych NEO-FFI i trzema narzędziami: Kwestionariuszem Przekonań (Personality Beliefs Questionnaire), Kwestionariuszem do Ustrukturalizowanego Wywiadu Klinicznego do Badania Zaburzeń Osobowości z Osi II DSM-IV (SCID-II) i kwestionariuszem TALEIA-400A (Test for AxiaL Evaluation and Interview for Clinical, Personnel, and Guidance Applications) do badania zaburzeń osobowości oraz odniesiono do danych z metaanalizy Saulsman i Page’a (2004) dotyczącej związku między zaburzeniami osobowości a cechami PMO. Uzyskane korelacje potwierdziły oczekiwania badawcze. W dyskusji wskazano na wartość heurystyczną modelu KMMO dla różnicowania normy i patologii, w tym także diagnostyki różnicowej zaburzeń osobowości. | nauki społeczne |
Wpływ procesu hybrydowej dezintegracji na fermentację termofilową osadów ściekowych Ze względu na wzrastającą ilość osadów ściekowych wymagających zagospodarowania nieustannie poszukuje się nowych metod pozwalających na ich lepsze kondycjonowanie. Do takich metod należy zaliczyć różnego rodzaju metody dezintegracji osadów. W podjętych badaniach starano się określić wpływ hybrydowego procesu dezintegracji (połączenie procesu chemicznego z termicznym) na przebieg procesu fermentacji termofilowej osadów ściekowych. Proces hybrydowej dezintegracji osadu czynnego skutkuje uwolnieniem materii organicznej i polimerów z osadu do cieczy nadosadowej. W przeprowadzonych badaniach odnotowano wzrost wartości ChZT z 94 do 1730 mg O2/dm3. Zostało również wykazane, że proces stabilizacji beztlenowej osadu czynnego w warunkach termofilowych z udziałem osadu poddanego dezintegracji hybrydowej skutkuje wzrostem produkcji biogazu, udziału metanu oraz zmianą usuwania materii organicznej. Zmiany te są ściśle zależne od dawki osadu poddanego dezintegracji. | nauki ścisłe i przyrodnicze |
Ocena rozwoju sprawności komunikacyjnych dziecka z prelingwalnym głębokim uszkodzeniem narządu słuchu – studium przypadku Wprowadzenie. Duży wpływ na efektywne nabywanie sprawności komunikacyjnych przez dzieci niesłyszące ma m.in. rzetelnie przeprowadzona diagnoza logopedyczna i wcześnie podjęta i systematyczna rehabilitacja słuchu i mowy. Cel pracy. Celem prezentowanych badań była ocena rozwoju sprawności komunikacyjnych dziecka z prelingwalnym głębokim uszkodzeniem słuchu. Materiał i metody. W badaniu wziął udział chłopiec zaopatrzony w aparaty słuchowe ze względu na zdiagnozowany w wieku 1 roku i 3 miesięcy obustronny niedosłuch zmysłowo-nerwowy głębokiego stopnia. Oceny umiejętności komunikacyjnych dziecka dokonano przy zastosowaniu Karty Oceny Zachowań Komunikacyjnych (1992) Kazimiery Krakowiak i Marii Panasiuk. Wyniki. Wyraźny wzrost umiejętności komunikacyjnych obserwuje się w kategorii zachowań fonicznych przy jednoczesnym niewielkim przyroście umiejętności w zakresie porozumiewania się gestowo-mimicznego. Zaobserwowany sposób komunikowania się dziecka z innymi osobami pozwala na umieszczenie jego rozwoju mowy w okresie swoistej mowy dziecięcej. Wnioski. Omówione wyniki badania surdologopedycznego pokazują, iż niedosłuch głęboki jest barierą, ale możliwą do pokonania, jeśli zostaną podjęte odpowiednie działania diagnostyczno-terapeutyczne w tym kierunku. | nauki medyczne i o zdrowiu |
Systemowe rozumienie uzależnienia w rodzinie Uzależnienie jest chorobą wielowymiarową. Osoba zażywająca substancje psychoaktywne przeżywa wiele trudności intrapsychicznych, które motywują ją do podjęcia terapii odwykowej. Jednak w powstawaniu uzależnienia ważną rolę odgrywają relacje wewnątrzrodzinne. Analizując wiele przypadków pacjentów leczących się w Katolickim Ośrodku „Dom Nadziei” w Bytomiu, można określić swoisty model rodziny osoby uzależnionej. Terapia rodzin jest próbą analizy tego „patologicznego modelu”, a zarazem stwarza nową perspektywę, nową narrację funkcjonowania rodziny. | nauki teologiczne |
Badania teologicznoreligijne w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim Jana Pawła II Artykuł ukazuje dzieje badań teologicznoreligijnych prowadzonych w Instytucie Teologii Fundamentalnej na Wydziale Teologii KUL. W tekście szczególnie uwypuklono wkład pracowników Instytutu we współczesną problematykę teologicznoreligijną; zaprezentowano także dorobek piśmienniczy w tej materii. Do głównych osiągnięć badawczych zaliczono: nowatorskie powiązanie pojęcia religii i jej teologicznie rozumianej prawdziwości z jej genezą (teoria objawieniowej genezy religii); oryginalną koncepcję teologii religii jako dyscypliny pogranicza; możliwość uzasadnienia pluralizmu religii de iure z zachowaniem wyjątkowego statusu chrześcijaństwa pośród religii świata; ścisły związek teologii religii z teologią fundamentalną w uzasadnianiu tej wyjątkowości, zwłaszcza w dyskusji z przedstawicielami pluralistyczno-relatywistycznej teologii religii. | nauki teologiczne |
„Reakcja pogańska” jako forma realizacji polityki zewnętrznej połabskich organizmów politycznych Istnieją dowody, że pogańskie ośrodki polityczne na zachodniej Słowiańszczyźnie wykorzystywały tzw. reakcje pogańskie w swojej polityce zewnętrznej. Najlepszymi przykładami tego typu zajść jest trzecie powstanie Słowian połabskich, obalenie książąt Obodrytów (Mścisława w 1018 i Gotszalka w 1066 r.), interwencja Ranów w Szczecinie w trakcie drugiej wyprawy biskupa Ottona z Bambergu, jedenastowieczne powstanie ludowe w Polsce oraz związane z nim odpadnięcie Pomorza od monarchii Piastów. Także tzw. powstanie Strojmira inspirowane było najprawdopodobniej z zewnątrz, choć stały za tym bawarskie czynniki polityczne. Cechą szczególną tego typu wystąpień (prócz wyprawy Ranów na Szczecin) było wykorzystanie propagandy w celu podburzenia miejscowej ludności przeciw władzy i wierze chrześcijańskiej. Jako inspiratorzy wystąpień przeciwko nowej wierze wymieniane są dwa ośrodki polityczne północnego Połabia: Związek Lutycki i plemię Ranów.
Podstawa ideologiczno-propagandowa tego typu zajść bazowała na utrwalonym powszechnie w społeczności interwentów i ich sąsiadów poczuciu związku wspólnoty interweniującej z istotą najwyższą w ogólnie obowiązującym panteonie. Źródła wskazują, że działo się to za pośrednictwem „syna Swaroga”, czyli sławnego radogoskiego Swarożyca. Objawiało się to w ponadplemiennym znaczeniu świątyń wspomnianych ośrodków politycznych (Radogoszcz/Retra, Arkona). Treścią narracji był zapewne ogólnie znany w regionie mit etnogenetyczny, podkreślający wyjątkowość wspólnoty, dawność jej tradycji i szczególne miejsce w historii całego regionu. Połabskie federacje i państewka plemienne stawały się w ten sposób rodzajem „narodu wybranego”. Czynnikiem wzmacniającym wiarygodność narracji propagandowej były sukcesy danego ośrodka politycznego. W przypadku ich braku obowiązująca hierarchia bóstw mogła się zmienić. Opisywane treści propagandowe docierały do odbiorców za pośrednictwem działalności wyroczni bądź zwoływanych doraźnie wieców. Pod pretekstem przeciwdziałania świętokradztwu i przy wykorzystaniu wewnętrznej opozycji podburzano członków sąsiadujących plemion przeciw władzy zwierzchniej. Czynnikiem to ułatwiającym była alienacja kulturowa władcy względem poddanych. | nauki humanistyczne |
Taksonomia afazji – kryteria klasyfikacji oraz rodzaje zespołów zaburzeń W artykule zestawiono istotne kryteria podziałów afazji, które prezentują różne metody podejścia do schorzenia. Omówiono klasyczne postacie afazji, nieklasyczne postacie afazji oraz podział afazji ze względu na stanowiska wybranych autorów. Każde przyjęte kryterium zostało wzbogacone o opisy najważniejszych właściwości danego typu afazji, spotykanych w praktyce logopedycznej. Przedstawiono także współczesne podejście do diagnozy i terapii tego zaburzenia. | nauki medyczne i o zdrowiu |
Sonda wkręcana WST w badaniach mioceńskich iłów krakowieckich Polskie Normy dotyczące badań polowych z wykorzystaniem między innymi sondy wkręcanej WST podają interpretację wyników tylko dla gruntów niespoistych. Brak interpretacji wyników badań dla gruntów spoistych niejako dyskwalifikuje to narzędzie dla oceny parametrów wytrzymałościowych tych gruntów. Niniejszy artykuł to propozycja interpretacji wyników badań z użyciem sondy wkręcanej WST dla iłów krakowieckich. Artykuł, może zatem stanowić element dla przyszłej, pełnej interpretacji wyników badań gruntów spoistych z wykorzystaniem sondy WST i może być przydatny w dalszych pracach nad Polską Normą PN-EN 1997-2. | nauki inżynieryjno-techniczne |
Realizacje konwencji gatunkowych w polskiej prasie typu people (na przykładzie dwutygodnika „Viva!”) Artykuł podejmuje sposób ukształtowania konwencji gatunkowych charakterystycznych dla dwutygodnika „Viva!”. Magazyn mieści się w segmencie tzw. prasy typu people, która zawęża swój przekaz do informowania o życiu gwiazd, celebrytów, aktorów, piosenkarzy, modelek, artystów, pisarzy, dziennikarzy i prezenterów telewizyjnych. Dominującym gatunkiem jest sylwetka prasowa, która w „Vivie!” ukonkretnia się w postaci różnych odmian: w formie zapowiedzi, w formie wzmianek seryjnych i notatek stowarzyszonych, wiadomości, a także w formie wywiadów i reportaży wizerunkowych. | nauki humanistyczne |
Możliwości wykorzystania mobilnych technologii do pozyskiwania geo-danych w czasie rzeczywistym z pomiarów geodezyjnych Szybko rozwijające się technologie mają obecnie największy wpływ na rozwój systemów informacji geograficznej. Powoduje to, że silnie zintegrowane zostały prace geodezyjne terenowe i kameralne, a co za tym idzie, zmniejszyły się koszty oraz podniosła się efektywność pracy. Do nowych technologii można zaliczyć szersze zastosowanie mobilnych komputerów, rozwój pomiarów GPS, powszechne użycie Internetu oraz wszelkich bezprzewodowych połączeń. Celem niniejszej pracy jest przedstawienie możliwości wykorzystania mobilnego GIS-u jako narzędzia do pozyskiwania danych w czasie rzeczywistym. Przedstawiono technologię pozyskiwania danych oraz niezbędny sprzęt i oprogramowanie. Przytoczono także dwa przykłady wykorzystania mobilnego GIS-u, czyli połączenia GIS-u z pomiarami satelitarnymi. Na podstawie przedstawionych przykładów porównano koszty związane z wykorzystaniem omawianej metody, poruszono aspekt efektywności MGIS-u oraz przedstawiono oszacowania dokładności pomiarów. Przeprowadzone porównania pozwoliły na wyciągnięcie wniosków dotyczących szerszego zastosowania MGIS-u. | nauki ścisłe i przyrodnicze |
Elektrokardiograficzne manifestacje chorób serca uwarunkowanych genetycznie – punkt widzenia kardiologa sportowego. Część 2. Choroby kanałów jonowych Aktywność fizyczna może się wiązać z podwyższonym ryzykiem nagłej śmierci u osób z wcześniej nierozpoznaną chorobą serca. Badania lekarskie, przeprowadzane zarówno przed rozpoczęciem, jak i w trakcie treningu sportowego, uwzględniające rejestrację spoczynkowego EKG, stanowią podstawę działań prewencyjnych, zmierzających do wczesnej identyfikacji osób zagrożonych nagłą śmiercią. Ocenia się, że częstość występowania nagłych zgonów wśród młodych sportowców z przyczyn sercowych wynosi 2 na 100 tysięcy rocznie i jest ona jednocześnie 2–4 razy większa w porównaniu z grupą osób nieaktywnych fizycznie. Najczęstszą przyczyną nagłej śmierci sercowej u młodych sportowców poniżej 35. roku życia są kardiomiopatie: kardiomiopatia przerostowa oraz arytmogenna kardiomiopatia prawej komory. Około 3–4% nagłych zgonów z przyczyn sercowych związanych jest z genetycznie uwarunkowanymi chorobami kanałów jonowych (bez zmian strukturalnych w zakresie mięśnia sercowego), takimi jak: zespoły wydłużonego i skróconego odstępu QT, zespół Brugadów oraz katecholaminergiczny polimorficzny częstoskurcz komorowy. Obraz kliniczny chorób kanałów jonowych wykazuje dużą różnorodność. Ich przebieg może być zupełnie bezobjawowy. Mogą występować epizody krótkotrwałych omdleń czy też skutecznie przerywane incydenty zatrzymania czynności serca. Pierwszym objawem tych chorób może być także nagły zgon, zwłaszcza podczas aktywności fizycznej. Celem tego artykułu jest dostarczenie wskazówek pomocnych w identyfikacji zmian w spoczynkowych elektrokardiogramach występujących w genetycznie uwarunkowanych chorobach kanałów jonowych, szczególnie w aspekcie prewencji nagłych zdarzeń sercowych u młodych, aktywnych fizycznie osób. | nauki medyczne i o zdrowiu |
Współczesne funkcje centrów miast na przykładach rewitalizacji terenów miejskich na Podkarpaciu Artykuł dotyczy analizy stanu istniejącego oraz możliwości odnowy przestrzeni centrów wybranych miast podkarpackich w oparciu o projekty rewitalizacji. Przestrzenie rynkowe, które obecnie są niezagospodarowane i przypominają zapomniane parki, powinny w swojej ofercie programowej zawierać atrakcyjny program użytkowy. Działania remontowe, modernizacyjne oraz rewitalizacyjne mają na celu ożywienie społeczno-gospodarcze tych przestrzeni. Omówiono następujące centra miast w: Kolbuszowej, Sanoku, Dynowie, Boguchwale, Nowej Sarzynie, Stalowej Woli, Nowej Dębie. Zaprezentowane działania przyczyniły się do poprawy poziomu życia mieszkańców poprzez inwestycje, remonty obiektów zabytkowych, ulic i placów, modernizację budynków, tworzenie nowych przestrzeni publicznych itd. Ewaluacja projektów rewitalizacyjnych wykazała jednak, że kompleksowe narzędzie polityki miejskiej, jakim jest rewitalizacja zintegrowana, nie zostało w praktyce zastosowane. Wszystkie projekty były inwestycjami o charakterze twardym, infrastrukturalnym. | nauki ścisłe i przyrodnicze |
Sejm dzieci i młodzieży jako przykłąd edukacji obywatelskiej Przemiany ustrojowe w Polsce na początku lat dziewięćdziesiątych zapoczątkowały także zmiany w szkolnictwie, a co się z tym wiąże – także z kształtowaniem i wychowywaniem młodego pokolenia dzieci i młodzieży. Powstawało wiele inicjatyw i przedsięwzięć zarówno państwowych, jak i lokalnych mających na celu rozwijanie postaw obywatelskich i prospołecznych u młodego pokolenia. Obok umocowanego w ustawie o systemie oświaty z 1991 roku samorządu uczniowskiego pojawił się trzy lata później Sejm Dzieci i Młodzieży. Inicjatywa popularyzująca wiedzę o parlamentaryzmie, ale także przełamująca panującą wówczas zasadę „dzieci i ryby głosu nie mają”. Niniejszy artykuł opisuje historię Sejmu Dzieci i Młodzieży oraz wskazuje, jakimi istotnymi tematami dla młodego pokolenia zajmował się SDiM i jaką rolę w edukacji odegrał. | nauki społeczne |
Litologia, geneza i wiek osadów w Kalnikowie i Chotyńcu na Płaskowyżu Tarnogrodzkim (Kotlina Sandomierska) Artykuł omawia wyniki analiz uziarnienia, obróbki ziarn kwarcu i datowań metodą OSL zróżnicowanych pod
względem pochodzenia i wieku osadów czwartorzędowych (osady eoliczne, rzeczne, fluwioglacjalne) występujących na
stanowiskach archeologicznych w południowej części Płaskowyżu Tarnogrodzkiego. Osady wydmowe w Kalnikowie-Zagrebli
miąższości 1,2 m charakteryzują się dominacją ziarn drobnoziarnistych o średniej średnicy Mz=2,9 phi. Tak drobnoziarniste
osady są rzadko spotykane w wydmach z późnego glacjału w Kotlinie Sandomierskiej. Depozycja piasków wydmowych
na podstawie datowań OSL miała miejsce w młodszym dryasie. Osady budujące podłoże wydmy, to piaski drobnoziarniste
z poziomami bruków żwirowych pochodzenia fluwioglacjalnego, które jak wykazała obróbka ziarn kwarcu, znajdują się na
wtórnym złożu. Terasę nadzalewową Wiszni o wysokości 6–8 m n.p.rz. budują warstwowane horyzontalnie drobnoziarniste
utwory piaszczyste, które na powierzchni terasy tworzą wał przykorytowy. Cechy strukturalne osadów oraz rozkład parametrów
uziarnienia wskazują, że akumulowane były w strefie przykorytowej równi zalewowej. Analiza osadów pylastopiaszczystych
pokrywających wierzchowinę płaskowyżu w otoczeniu wału grodziska z okresu celtyckiego w Chotyńcu
wykazała, że nie są to utwory pochodzenia wietrzeniowego, ale prawdopodobnie osady genezy eolicznej. | nauki humanistyczne |
Pismo Święte narzędziem dialogu z Bogiem Pismo Święte jest podstawą chrześcijaństwa i kodem całej kultury, dlatego jego znajomość jest nieodzowna dla każdego chrześcijanina i człowieka. Jednak ciągłe powracanie do tych samych tekstów wydaje się pozbawione sensu. Autor artykułu pokazuje, że takie przekonanie jest niesłuszne, gdyż słowo, a więc i Biblia, Pismo Święte jest podstawą chrześcijaństwa i kodem całej kultury, dlatego jego znajomość jest nieodzowna dla każdego chrześcijanina i człowieka. Ma nie tylko funkcję informacyjną, ale także ekspresyjną i apelacyjną. Prawdy zawarte w Piśmie Świętym można opanować, chociaż przy sporej objętości ksiąg biblijnych i przepaści czasowo-kulturowej, która nas od nich dzieli, nie jest to zadanie łatwe. Natomiast wyrażanie siebie i apel kierowany przez Boga do człowieka wymagają ciągłej odpowiedzi ze strony człowieka. Pismo Święte jest narzędziem dialogu Boga z człowiekiem i dlatego musi być ciągle czytane, jeśli ten dialog ma trwać i prowadzić do komunii z Bogiem, do uczestnictwa w Jego naturze. Ta lektura nie może zatrzymywać się na wymiarze informacji, ale musi objąć wszystkie funkcje słowa, musi być integralna. Przykładem takiej lektury jest lectio divina podejmowana przez wieki. | nauki teologiczne |
Wiktoryna Bakałowiczowa (1835-1874) Gwiazda warszawskiego Teatru Rozmaitości, rywalka Heleny Modrzejewskiej Wiktoryna Bakałowiczowa (1835-1874) była wybitną aktorką Teatru Rozmaitości w Warszawie. Pochodziła z aktorskiej rodziny Szymanowskich. Specjalizowała się w lirycznych i komediowych rolach „naiwnych” oraz charakterystycznych. Od końca lat 60. XIX wieku rywalizowała z Heleną Modrzejewską - pierwszą gwiazdą Rozmaitości. | nauki humanistyczne |
Komórka sztabowa 2X w operacji typu COIN – wybrane zagadnienia W artykule przedstawiono wybrane aspekty działalności rozpoznania osobowego
(HUMINT) i kontrwywiadu (KW), opierajac się na doświadczeniach amerykańskich
wyniesionych z konfliktów w Iraku i Afganistanie. Działalność obu tych metod rozpoznania
została scentralizowana w ramach komórki 2X, która od momentu jej powstania
w latach 90. XX wieku odpowiada za kierowanie i koordynację działalnością KW
i HUMINT w danym rejonie operacji. Komórka ta z roku na rok zyskuje coraz większe
znaczenie głównie z uwagi na skuteczność podporządkowanych jej elementów. W tak
szczególnych warunkach, jak prowadzenie konfliktu typu COIN, obie te dyscypliny
dostarczają około 80 proc. wszystkich informacji rozpoznawczych. Z uwagi na skuteczność
tych metod we wcześniej wspomnianych konfliktach ich rola znacznie wzrosła.
W USA, a także w innych państwach NATO, w ostatnim czasie nastąpił znaczny wzrost
ilościowy i jakościowy elementów HUMINT i KW. Rozbudowany system szkolenia,
przy jego niezbyt wysokich kosztach, oraz duża elastyczność wykorzystania tych metod
w połączeniu z ich dużą skutecznością, uczyniły je w ostatnim czasie najważniejszym
środkiem rozpoznawczym, niezwykle trudnym do zastąpienia. Techniczne środki
rozpoznania, takie jak: IMINT, SIGINT, TECHINT czy MASINT stanowią tylko
uzupełnienie działań komórek wykorzystujących osobowe źródła informacji. | nauki społeczne |
Etatyzm na przykładzie austriackiego józefinizmu w epoce Oświecenia Tematem artykułu jest wewnatrzkatolicki ruch antyrzymski o charakterze etatystycznym, znany pod nazwą józefinizmu. Objął on swym zasięgiem kraje korony austriackiej (Austria, Węgry, Siedmiogród, Banat, Czechy, Słowacja, Galicja, Lodomeria, południowe Niderlandy, Chorwacja i Toskania). Józefinizm powstał pod wpływem oświeconego absolutyzmu oraz idei gallikańskich i febroniańskich. Rozpoczął się w latach 50. XVIII wieku za rządów cesarzowej Marii Teresy (1740-1780), pełny rozwój osiągnął za rządów cesarza Józefa II (1780-1790), a formalnie zakończył się w 1855 roku przez zawarcie konkordatu między Austrią a Państwem Kościelnym. System józefiński głosił i realizował zwierzchnictwo państwa nad Kościołem w sprawach administracyjnych i majątkowych. W wyniku zarządzeń władz państwowych zlikwidowano wiele klasztorów i bractw, ograniczono organizowanie pielgrzymek oraz zakazano bezpośrednich kontaktów biskupów z Rzymem. Jednocześnie zwiększono liczbę parafii i wprowadzono nowy porządek nabożeństw. Zasługą Józefa II było ogłoszenie w 1781 roku Edyktu tolerancyjnego, który przyznał wiernym Kościoła Ewangelicko-Luterańskiego, Kościoła Ewangelicko-Reformowanego, Kościoła Prawosławnego i Religii Mojżeszowej wolność wyznania i kultu religijnego. Dzięki poparciu Piotra Leopolda, wielkiego księcia Toskanii, brata cesarza Józefa II, w 1786 roku w Pistoi (Toskania) odbył się synod diecezjalny, który postulował reformę Mszy Świętej, wzmocnienie władzy biskupów i przywrócenie w Kościele prymatu honorowego papieża. Jego postanowienia w 1794 roku zostały potępione przez papieża Piusa VI (1775-1799) w bulli Auctorem fidei. | nauki teologiczne |
Wizerunek nauczyciela na przestrzeni lat Celem artykułu jest zaprezentowanie problematyki wizerunku nauczyciela w świadomości społeczeństwa polskiego. Rozważania zostaną zaprezentowane na bazie analizy wyników badań własnych w kontekście badań CBOS z 2012 r. | nauki społeczne |
Inicjacja chrześcijańska w świetle kazań Cezarego z Arles Na inicjację chrześcijańską, rozumianą jako wprowadzanie nowych członków do Kościoła, składały się w starożytności chrześcijańskiej określone elementy. Dotyczyła ona ludzi dorosłych. Najistotniejsze w tym procesie były sakramenty, a ściśle biorąc przygotowanie do nich i możliwość ich przyjęcia. Zwykło się mówić o trzech sakramentach inicjacji chrześcijańskiej: chrzcie, bierzmowaniu i Eucharystii. W takiej kolejności te sakramenty zazwyczaj przyjmowano i do takich przygotowywano kandydatów. Przyjęcie Eucharystii i możliwość uczestniczenia w niej kończyły cały proces. Tak praktykowana inicjacja była skuteczną metodą formacji chrześcijan.Działalność Cezarego z Arles przypada na początek szóstego wieku. Analiza jego kazań dowodzi, że proces przygotowywania ludzi do przyjęcia sakramentów inicjacji wyglądał podobnie jak w okresie poprzednim. Był on jednak już mocno uproszczony, co odbijało się negatywnie na formacji chrześcijan. Osłabione zostały jej formy instytucjonalne. Dominować zaczęła, jak się wydaje, praktyka chrztu dzieci i odpowiedzialność za formację w większym stopniu spoczęła na rodzicach. W artykule wyszczególnione zostały te elementy inicjacji chrześcijańskiej, do których nawiązywał biskup Cezary z Arles. | nauki teologiczne |
Analiza struktury substancji humusowych gleb po wprowadzeniu węgla brunatnego na podstawie widm fluorescencyjnych Badania dotyczyły analizy właściwości substancji humusowych (SH) oraz kształtowania struktury kwasów huminowych (KH) gleb po wprowadzeniu preparatu wytworzonego na bazie (85%) odpadowego węgla brunatnego. Do badań wykorzystano materiał glebowy z wieloletnich statycznych doświadczeń polowych i mikropoletkowych, a jako źródło materii organicznej Rekulter preparat wyprodukowany na bazie węgla brunatnego odpadowego i węgla brunatnego typu ziemistego z Zagłębia Konińskiego (KWB Konin). Niższe wartości intensywności fluorescencji na widmach 3-D EEM dla KH z gleby rdzawej (piaszczystej) wskazują na większy wpływ materii organicznej z węgla brunatnego na gleby bardzo lekkie piaszczyste w porównaniu do gleb cięższych (brunatna kwaśna, płowa). Wyniki ponad 20-letnich doświadczeń polowych na glebie rdzawej potwierdziły korzystne, długotrwałe oddziaływanie węgla brunatnego na właściwości gleby oraz na stan materii organicznej z tego źródła. | nauki inżynieryjno-techniczne |
Współczesne spojrzenie na właściwości lecznicze płucnicy islandzkiej Cetraria islandica (L.) Ach. Płucnica islandzka (tarczownica islandzka, porost islandzki) Cetraria islandica (L.) Ach. jest porostem z rodziny tarczownicowatych Parmeliaceae, spotykanym na terenie całego kraju, głównie w suchych borach sosnowych, murawach i na wrzosowiskach. W lecznictwie stosowana jest plecha płucnicy Lichen islandicus. Surowiec ten znany był już ludziom w XVIII w. Stosowano go jako środek spożywczy, głównie galaretkę po odgoryczeniu przez moczenie w wodzie, jako domieszkę do mąki przy wypieku chleba oraz jako lekarstwo na gruźlicę. Do dzisiejszych czasów w Skandynawii używa się go jako dodatek do karmy dla zwierząt domowych. Dzięki zawartości biologicznie czynnych związków chemicznych, głównie kwasów porostowych, takich jak kwasy cetrarowy, protocetrarowy, fumaroprotocetrarowy, protolichesterynowy, a w niewielkich ilościach także usninowy, oraz polisacharydów i związków śluzowych, wykazuje działanie przeciwbakteryjne, przeciwzapalne, osłaniające, wzmacniające, przeciwwymiotne. Ostatnio prowadzone badania na zwierzętach wykazały również, po podaniu pozajelitowym, właściwości przeciwnowotworowe. Wyciągi z płucnicy stosuje się w stanach zapalnych górnych dróg oddechowych, w nieżycie gardła, jako środek przeciwkaszlowy, w stanach zapalnych przełyku i żołądka, w niedokwaśności, chorobie wrzodowej, a także – zewnętrznie – w postaci płukanek do polepszenia kondycji zniszczonych włosów oraz okładów w celu regulacji nadmiernego wydzielania łoju. | nauki medyczne i o zdrowiu |
Pacjent z alergią w praktyce kontaktologicznej Choroby alergiczne stają się istotnym problemem medycznym i społecznym, gdyż dotykają coraz większej liczby pacjentów na całym świecie. Z tego powodu niezwykle istotne jest odpowiednie podejście do pacjentów kontaktologicznych z alergią i właściwe ich prowadzenie w codziennej praktyce okulistycznej. Alergia to problem wymagający rozpatrzenia zarówno w aspekcie tego, czy osoba obciążona wywiadem lub aktywnym stanem alergicznym może nosić soczewki kontaktowe, jak i w aspekcie stanów alergicznych związanych z użytkowaniem soczewek kontaktowych, jakie mogą pojawić się u osób zdrowych. Jednakże obecnie dzięki dostępności nowoczesnych materiałów, właściwej strategii doboru soczewek oraz odpowiedniemu prowadzeniu pacjenta ten rodzaj korekcji jest już dostępny również dla alergików. | nauki medyczne i o zdrowiu |
Założył świecki instytut życia konsekrowanego. Śp. O. Cherubin Pikoń, Karmelita Bosy z Andrychowa – w stulecie urodzin Łamy poczytnego rocznika „Wadoviana” zawsze były otwarte na przywoływanie i upamiętnianie wybitnych osób, które pochodziły z ziemi wadowickiej lub były z nią związane. Niektóre z nich Autor przybliżył już Czytelnikom na łamach tego pisma. Do grona tychże osób nie sposób nie zaliczyć śp. Stanisława Pikonia, w zakonie o. Cherubina od Najświętszej Maryi Panny, karmelity bosego rodem z Andrychowa, który podjął pionierską i owocną do dziś inicjatywę założenia w Polsce świeckiego instytutu życia konsekrowanego „Elianum”. Chciejmy więc przywołać postać o. Cherubina, tym bardziej że przypada stulecie jego urodzin (1921-2021). | nauki humanistyczne |
O starym Podgórzu słów kilka. Krajobraz kulturowy dzielnicy Krakowa Podgórze to jedna z najpiękniejszych i najbardziej malowniczych dzielnic Krakowa. Położona na prawym brzegu Wisły była świadkiem wielu ważnych wydarzeń historycznych i przemian jakie stały się udziałem całego miast przez stulecia. Dziś staje się obiektem uwagi i zainteresowania zarówno turystów, przyciąganych tutaj przez nowe muzea i placówki kulturalne, ale także badaczy, którzy próbują rozwiązać niejedną z zagadek przeszłości tego rejonu miasta. Obserwujemy tu także szereg działań nie zawsze właściwie wspomagających ochronę krajobrazu kulturowego tej dzielnicy a niejednokrotnie wręcz mu szkodzących. | nauki ścisłe i przyrodnicze |
NEOLOGIZMY POLITYCZNE W NAGŁÓWKACH ROSYJSKICH TEKSTÓW MEDIALNYCH Niniejszy artykuł poświęcony jest neologizmom, posiadającym konotacje polityczne. Większość z nich można uznać za słowa-klucze epoki. Autor opisuje strukturę i semantykę nowych wyrazów, które są używane w strategicznych pozycjach współczesnych rosyjskojęzycznych tekstów medialnych. Zwraca także uwagę na funkcje danych neologizmów w nagłówkach. Analizowane leksemy wypełniają nie tylko funkcję referencyjną, ale również predykatywną. Ich badanie pozwala na zrozumienie, w jaki sposób określone aktualne zjawiska pozajęzykowe są konceptualizowane przez użytkowników języka. | nauki humanistyczne |
Modernizacja przesuwu karetki pomiarowej na stanowisku komparatora interferencyjnego do wzorcowania wzorców kreskowych W artykule przedstawiono wyniki pomiarów wraz ze sposobem wyznaczenia błędów geometrycznych stolika powietrznego i ich wpływ na niepewność pomiaru wzorców kreskowych. | nauki ścisłe i przyrodnicze |
Numeryczne rozwiazanie rozniczkowego modelu kontaktowo-konwekcyjnego suszenia wycierki ziemniaczanej na kulach inertu Opracowano system równań różnicowych umożliwiający symulację kontaktowo-konwekcyjnego suszenia wycierki ziemniaczanej w powoli cyrkulującym złożu materiału inertnego. Równania umożliwiają prognozowanie rozkładów temperatury w obrębie kuli inertu i w suszonej otoczce wycierki oraz prognozowanie rozkładów zawartości wody wewnątrz całej objętości otoczki. Stwierdzono zgodność wyników pomiarów z wynikami obliczeń symulacyjnych. | nauki rolnicze |
Układ punktowego pomiaru temperatury urządzeń mechanicznych Niniejsza praca jest oparta na zgłoszeniu patentowym [1] "Układ punktowego pomiaru temperatury urzadzeń mechanicznych". Wybrano optymalny wariant (ze względu na cenę) wykonania układu elektronicznego. Przedstawiony został szkic programu sterującego pracę mikrokontrolera. Jego działanie pokazano za pomocą schematu blokowego. Zamieszczono również opis działania układu elektronicznego wzbogacony o jego schemat ideowy. Opisano wszystkie połączenia i elementy występujące w układzie oraz wyjaśniono funkcje, które są na nich realizowane. | nauki inżynieryjno-techniczne |
Społeczne i przestrzenne aspekty zróżnicowania dochodów we współczesnym świecie Kwestia dynamiki i kierunków zmian relacji dochodowych pozostaje kontrowersyjna. Z jed-nej strony można napotkać opracowania sugerujące, że współcześnie – w epoce nieodwracal-nej globalizacji – zakres nierówności jest coraz mniejszy, z drugiej strony twierdzi się, że jest on coraz większy i nadal rośnie, zarówno w krajach wysoko rozwiniętych, jak i w gospodar-kach emancypujących się. Bierze się to między innymi ze stosowania różnych miar oraz z niejed-nakowych punktów odniesienie w czasie i przestrzeni w przypadku porównań międzynaro-dowych. Bez względu na geograficzny przekrój przeprowadzanych badań nieco inny obraz relacji dochodowych wyłania się przy analizie w oparciu o współczynniki Giniego, inny natomiast przy obserwacjach czynionych przez pryzmat relacji decylowych czy kwintylo-wych. Podczas gdy w kilku ostatnich dekadach relacje średnich dochodów przy porówna-niach między krajami uległy zmniejszeniu, to wewnątrz poszczególnych społeczeństw zwięk-szyły się. W rezultacie w odniesieniu do całej, już ponad siedmiomiliardowej ludzkości, skala nierównomierności w podziale dochodów narasta. W ślad za dysproporcjami dochodowymi z biegiem czasu zwiększają się także różnice majątkowe, rośnie więc, a nie zmniejsza się dystans dzielący bogatsze warstwy ludności od grup uboższych. Ich zbyt duży poziom jest przyczyną narastania napięć społecznych i politycznych, co obraca się przeciwko wzrostowi gospodarczemu i rozwojowi. Skala nierówności w podziale dochodów ma zatem nie tylko aspekt etyczny, lecz również praktyczny. | nauki społeczne |
Kryzys tożsamości ojca w rodzinie i postulaty jego przezwyciężenia. Amoris laetitia w odpowiedzi na znaki czasu Istniejący kryzys rodziny łączy się w znacznej mierze z zakwestionowaniem roli, jaką powinien w rodzinie odgrywać mąż i ojciec. Nie funkcjonuje dziś ideał męskości, w którego centrum byłoby przekonanie o spełnieniu się mężczyzny w ojcostwie. Odnosząc się do społecznych konsekwencji kryzysu tożsamości ojca, określa się niekiedy współczesne społeczeństwo jako „społeczeństwo bezojcowskie”, społeczeństwo pozbawione ojca. Zwraca na to uwagę w adhortacji Amoris laetitia papież Franciszek, który uważa, że ojcowie znaleźli się w poważnym kryzysie. W niniejszym opracowaniu chodzi o próbę zarysowania kryzysu ojcostwa i wskazania sposobów przezwyciężenia tego niepokojącego stanu rzeczy. W tym celu należy omówić zagadnienie posłannictwa ojca w kontekście integralnej wizji małżeństwa i rodziny. Następnie trzeba zwrócić uwagę na przejawy kryzysu ojcostwa i na przyczyny nieprawidłowego rozwoju wzoru ojca w rodzinie. W końcu chodzi o wskazanie postulatów służących przezwyciężeniu kryzysu ojcostwa oraz konieczności przygotowania do spełnienia funkcji ojca w rodzinie. | nauki teologiczne |
Badanie sieci społecznych z wykorzystaniem algorytmu grupowania rozmytego W pracy przedstawiono propozycje, uzyskane wyniki oraz wypływające z nich wnioski dotyczące zastosowania teorii zbiorów rozmytych do analizy sieci społecznych. Wyniki symulacji pokazują, że proponowane podejście wykorzystujące własności zbiorów rozmytych sprawdza się bardzo dobrze w analizie spójnych sieci społecznych z niedużą liczbą klastrów. | nauki ścisłe i przyrodnicze |
Identyfikacja donorów genów przywracających męską płodność u mieszańców żyta ze sterylizującą cytoplazmą Pampa W latach 2009–2013 prowadzono badania, których celem była identyfikacja nowych restorerów, efektywnie działających w systemie CMS-Pampa, wśród genotypów żyta o różnym pochodzeniu oraz porównanie ich zdolności przywracania płodności w dwóch warunkach uprawy 2013 roku. Materiał badań stanowiły linie wsobne żyta pokolenia S2–S4, pochodzące z polskich odmian (R-pol), tureckich populacji (R-tur) i wytworzonych populacji hodowlanych (R-pop) oraz męskosterylny mieszaniec pojedynczy, jako tester trudny do przywrócenia płodności (CMS-Tt). Wykonano krzyżowanie linii wsobnych o różnym pochodzeniu (R-pol, R-pop, R-tur) z męskosterylnym testerem trudnym do przywrócenia płodności (CMS-Tt). Męską płodność mieszańców testowych określano poprzez wizualną bonitację intensywności pylenia kłosów na poletkach obserwacyjnych i/lub ocenę męskiej sterylności/płodności pojedynczych roślin. Następnie wyznaczono indeksy restoracji według wzoru: IR = % roślin płodnych (% mf) + 1/2% roślin częściowo płodnych (% pmf). Badania wykazały bardzo niską frekwencję (średnio 3%) genotypów efektywnie przywracających płodność (IR ponad 70%) w cytoplazmie Pampa wśród linii wsobnych pochodzących z polskich populacji żyta. Znacznie większą zdolnością przywracania płodności i częstością (68%) efektywnych restorerów charakteryzowała się grupa linii wsobnych wyprowadzonych ze specjalnie wytworzonych populacji hodowlanych. Wysoką frekwencję efektywnych restorerów także stwierdzono w grupie genotypów wyprowadzonych z udziałem tureckich populacji miejscowych. Zidentyfikowano genotypy o różnym pochodzeniu, które w pełni przywróciły płodność pylników roślin mieszańców testowych (% mf = 100) w obu warunkach uprawy 2013 roku. Pełne i stabilne restorery mogą być wykorzystane w badaniach genetycznych systemu CMS-Pampa oraz w programie hodowli odmian mieszańcowych żyta. | nauki rolnicze |
Zespoły paranowotworowe w nowotworach ginekologicznych Zespoły paranowotworowe (ZP) są to objawy ze strony różnych tkanek i narządów, towarzyszące nowotworom na różnych etapach ich rozwoju. Mogą wyprzedzać o kilka miesięcy lub nawet lat rozwój raka, mogą być stwierdzane w czasie diagnostyki lub leczenia nowotworu złośliwego, a także wyprzedzać jego nawrót po leczeniu. Za najczęstszy mechanizm ich powstawania uważa się zaburzenia w układzie endokrynnym lub autoimmunologicznym. Mechanizm endokrynny polega na wydzielaniu przez guz hormonów, ich prekursorów lub cytokin (ADH, PTHrP, PTH, ACTH, IL-1, IL-6, TNF). W wyniku mechanizmów immunologicznych dochodzi do powstania przeciwciał przeciwko antygenom własnych zdrowych tkanek, na przykład w ZP neurologicznych stwierdza się przeciwciała anty-Yo, anty-CV2 i anty-Ri. Wśród wielu zespołów paranowotworowych występujących w przebiegu nowotworów narządów płciowych kobiet najczęściej obserwuje się zespoły endokrynologiczne, prowadzące do dysregulacji hormonalnej, neurologiczne, w wyniku których stwierdza się niekiedy ciężkie zaburzenia ze strony ośrodkowego układu nerwowego, hematologiczne, spośród których najczęstsze są zaburzenia zatorowo-zakrzepowe, oraz ZP dermatologiczne. Do innych ZP związanych między innymi z odżywianiem i metabolizmem zalicza się zespół wyniszczenia nowotworowego, stwierdzany w przebiegu zaawansowanego raka jajnika i szyjki macicy. | nauki medyczne i o zdrowiu |
W co wierzyli Prasłowianie, czyli manowce komparatystyki albo opowieść Jakuba Zieliny oparta na źródłach historycznych i etnograficznyc Recenzja książki: Jakub Zielina, Wierzenia Prasłowian, Wydawnictwo Petrus, Kraków 2011 | nauki humanistyczne |
Wacława Oszajcy poetycka kontemplacja arcydzieł malarstwa Artykuł przedstawia poetycką refleksję Wacława Oszajcy na temat arcydzieł malarstwa światowego. W swoich lirykach kapłan-poeta opisuje obrazy należące do klasyków malarstwa: Mona Lisę Leonarda da Vinci, obrazy Rembrandta (Powrót syna marnotrawnego, Ofiara Abrahama), tryptyk Hansa Memlinga Sąd Ostateczny i Ostatnia wieczerza Salvadora Dali. Jego wiersze są bardzo krótkie, zawsze stanowią próbę uchwycenia dramatycznego charakteru sceny. Spośród analizowanych wierszy Oszajcy najciekawszy, najcenniejszy wydaje się utwór o wizerunku Rembrandta Powrót syna marnotrawnego. Sprowadza się on do oskarżenia tytułowego bohatera; autor pomija ważne tematy biblijne - miłosierdzie i skruchę. Poemat Oszajcy opisuje nie tylko arcydzieła malarstwa, ale służy także przywołaniu mniej znanych obrazów - Crayera czy Mariana Malarza. | nauki humanistyczne |
Stwierdzenie nieważności decyzji o wpisie do rejestru zabytków W niniejszym artykule autor charakteryzuje instytucję stwierdzenia nieważności decyzji administracyjnej, analizując następnie wybrane wady nieważności w kontekście decyzji o wpisie do rejestru zabytków, w oparciu o wydane już w tym zakresie rozstrzygnięcia ministra kultury i dziedzictwa narodowego oraz z uwzględnieniem stanowisk wyrażanych w orzeczeniach sądów administracyjnych. Przeprowadzona analiza umożliwia przyjęcie, iż decyzje o wpisie do rejestru zabytków w największym stopniu obarczone są wadami nieważności polegającymi na wydaniu decyzji w sprawie poprzednio rozstrzygniętej inną decyzją ostateczną (art. 156 par. 1 pkt 3 k.p.a.) oraz wydaniu decyzji trwale niewykonalnej (art. 156 par. 1 pkt 5 k.p.a.). W kontekście drugiej z wyżej wymienionych wad pojawia się przy tym istotne pytanie o to, czy warunkiem wykonalności decyzji o wpisie do rejestru zabytków jest określenie granic obszaru objętego wpisem. W dwóch sprawach dotyczących stwierdzenia nieważności decyzji o wpisie do rejestru zabytków parku krajobrazowego w Faszczycach oraz decyzji o wpisie do rejestru zabytków założenia urbanistycznego Wilanowa sądy administracyjne stanęły na stanowisku, że decyzja o wpisie do rejestru zabytków, która nie precyzuje w swej treści granic terenu poddanego ochronie prawnej ani nie posiada załącznika graficznego, który precyzowałby granice tego obszaru jest decyzją niewykonalną w rozumieniu art. 156 par. 1 pkt 5 k.p.a., co stanowi podstawę do stwierdzenia jej nieważności. W ocenie autora zaprezentowane w orzecznictwie stanowisko powoduje, że byt prawny wielu decyzji o wpisie do rejestru jest zagrożony, jako że obarczone są one wadą trwałej niewykonalności. Z tego względu zasadne wydaje się wyjście naprzeciw istniejącemu już od lat problemowi wadliwości decyzji o wpisie do rejestru zabytków poprzez dokonanie ogólnej oceny skali i charakteru tego problemu, a następnie podjęcie działań prawnych służących kompleksowej sanacji zbioru decyzji dotkniętych wadami nieważności, w tym w szczególności wadą trwałej niewykonalności decyzji. | nauki humanistyczne |
Nietypowy sposób eksperymentowania w szkolnej pracowni chemicznej Chemia w małej skali (SSC) to technika eksperymentowania stosująca niestandardowy sprzęt laboratoryjny oraz wykorzystująca niewielkie ilości odczynników laboratoryjnych. Technika ta oferuje wiele korzyści dla nauczycieli i uczniów jest ona bezpieczniejsza, korzystniejsza ekonomicznie i redukuje ilości odpadów poreakcyjnych. Technika SSC jest szeroko stosowana na świecie na różnych poziomach kształcenia. Niestety w Polsce nie stała się tak popularna. Artykuł przybliża technikę SSC opracowaną i wdrażaną przed Pracownię Dydaktyki Chemii Wydziału Chemii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. | nauki ścisłe i przyrodnicze |
Maszyna do równoległej obróbki szprotów W artykule przedstawiono zakres i wyniki badań modelowych poszczególnych operacji obróbczych szprotów (transport, sortowanie, odgławianie i patroszenie) do postaci odgłowionej i wypatroszonej. Na podstawie badań sformułowano założenia, w wyniku których zaprojektowano i wykonano polski prototyp do równoległej obróbki szprotów. | nauki rolnicze |
Korelacja i geneza piaskowców karbońskich w świetle stratygrafii sekwencyjnej i ich potencjał węglowodorowy w północno-zachodniej i centralnej części basenu lubelskiego Na podstawie badań sedymentologicznych utworów karbonu basenu lubelskiego scharakteryzowano środowiska depozycji piaskowców, mułowców, iłowców, skał węglanowych i węgla. Regionalna korelacja pozwoliła na wydzielenie 22 sekwencji depozycyjnych (trzeciego rzędu), ograniczonych niezgodnościami identyfikowalnymi jako powierzchnie erozyjne, stanowiące spągi koryt rzecznych lub wciętych dolin. W obrębie każdej sekwencji wyróżniono utwory ciągów systemowych niskiego stanu WPM (względnego poziomu morza), transgresywnych oraz ciągów systemowych wysokiego stanu. Następnie przeprowadzono korelację wydzieleń stratygrafii sekwencj i z chronostratygraficznym podziałem karbonu. Podnoszenie się WPM, stanowiącego bazę erozyjną rzek w czasie niskiego stanu, było podstawowym czynnikiem wpływającym na wykształcenie facjalne i miąższość potencjalnie złożowych piaskowców rzecznych. Utwory te najczęściej występują w systemach wciętych dolin. W obrębie sekwencji 2,4-10,16 spotykane są średnie i duże systemy prostych wciętych dolin, natomiast w sekwencjach 11-15 duże systemy złożone. W profilu sekwencji 17-22 piaskowce związane są ze środowiskiem nie wciętych systemów koryt rzecznych. Podnoszenie WPM w czasie późnego niskiego stanu, jego wahania w czasie transgresji i wysokiego stanu oraz wzmożona dostawa osadów lub jej brak były podstawowymi czynnikami mającymi wpływ na wykształcenie facjalne, miąższość i lateralne rozprzestrzenienie iłowców i mułowców równi aluwialnych, estuariowych, deltowych i płytkoszelfowych, które są dobrymi horyzontami uszczelniającymi. Piaskowce sekwencji 6, 9, 12, 16, wypełniające średnie lub duże wcięte doliny, oraz sekwencji 17, powstałe w systemach nie wciętych koryt rzecznych, są predysponowane do akumulacji węglowodorów. Wynika to z ich izolowanego usytuowania w obrębie stosunkowo bogatych w rozproszoną materię organiczną iłowców i mułowców, będących jednocześnie horyzontami uszczelniającymi. Porównanie schematu sekwencji z używanymi dotychczas do korelacji granicami jednostek litostraty graficznych karbonu basenu lubelskiego, jak również z kompleksami geofizycznymi podważa ich izochroniczną interpretację i zmniejsza przydatność korelacyjną. | nauki ścisłe i przyrodnicze |
Wybrane problemy finansowoprawne działalności uchwałodawczej gmin Wykonywaniu zadań publicznych przez jednostki samorządu terytorialnego (JST) towarzyszy działalność prawotwórcza (legislacyjna) tych jednostek. Działalność ta jest ukierunkowana na realizację skutków finansowych, albo też skutki finansowe towarzyszą tej działalności, jako efekt uboczny. Tak więc, praktycznie we wszystkich sytuacjach działalności prawotwórczej przekładać się ona będzie na aspekt finansowy. Niniejsze opracowanie jest analizą kilku praktycznych przypadków działalności prawotwórczej, ukazującą, jakie problemy prawne stwarza ta działalność lub jej brak. Omawiane przypadki dotyczą podatków i opłat realizowanych przez gminy. W opracowaniu zawarto również kilka postulatów de lege ferenda, dotyczących przedmiotowego rodzaju działalności JST. | nauki społeczne |
Analiza czasów narastania siły na pedale hamulca oraz narastania opóźnienia hamowania uzyskiwanych podczas badań sytuacji zagrożenia wypadkowego, symulowanych na torze Publikacja jest prezentacją wyników pracy badawczej uzyskanych podczas realizacji w latach 2007-2010, na Politechnice Świętokrzyskiej, obszernej pracy badawczej. Badania na torze dotyczyły zarówno czasu reakcji 100 kierowców w symulowanych sytuacjach wypadkowych jak i czasu narastania siły na pedale hamulca oraz opóźnienia. W realizacji badań uczestniczył również zespół z Politechniki Krakowskiej. Na przykładzie wyników 1 scenariusza badań na torze w pracy przedstawiono różne wybrane rodzaje manewrów hamowania podejmowanych przez badanych kierowców. Dla realizowanych na Torze Kielce badań dla 1 scenariusza wyznaczono wartości czasu narastania siły na pedale hamulca oraz czasu narastania opóźnienia. Wartości tych czasów przedstawiono w funkcji czasu ryzyka charakteryzującego poszczególne próby na torze. | nauki inżynieryjno-techniczne |
Wybrane zagadnienia prawne a praktyka w planowaniu miejscowym Artykuł porusza kilka aspektów planowania przestrzennego i procesu dotyczącego decyzji o warunkach zabudowy i o pozwolenie na budowę opartych na polskim ustawodawstwie. Przedstawia wybrane zagadnienia związane ze studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz problematykę dotyczącą infrastruktury technicznej w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego. Porusza możliwości skrócenia czasu przy wydawaniu decyzji o warunkach zabudowy i o pozwolenie na budowę. | nauki społeczne |
Euroregion Karpacki – innowacyjna forma integracji społeczności lokalnych i regionalnych w Europie Środkowo-Wschodniej Artykuł przedstawia zagadnienie rozwoju transgranicznego z perspektywy integracji społeczności lokalnych i regionalnych, na przykładzie Euroregionu Karpackiego. W opracowaniu ukazana została współpraca euroregionalna, w której biorą udział społeczności regionalne i lokalne, jako szczególna forma współpracy transgranicznej. Współpraca euroregionalna odbywa się w ramach euroregionu. Podstawą istnienia euroregionów jest wspieranie wymiany gospodarczej i turystycznej, rozwijanie komunikacji, działalność kulturowa oraz wspólne rozwiązywanie problemów transgranicznych. | nauki społeczne |
Wspominając wujka Michała Zajączkowskiego (1922-1914) Minał rok, odkąd odszedł od nas niestrudzony gawędziarz, zakochany w Trokach krzewiciel wiedzy o Karaimach i ich wojskowych tradycjach. | nauki humanistyczne |
Kontekst pastoralny śmierci dziecka przed urodzeniem Strata dziecka martwo urodzonego jest bardzo dotkliwa. Odchodzi bowiem dziecko, z którym rodzice wiązali swoją przyszłość. Pojawia się także poczucie winy związane z odpowiedzialnością za zaistniałą sytuację. Rodzice przeżywający żałobę potrzebują często wsparcia ze strony otoczenia i Kościoła. W towarzyszeniu w żałobie ważne są: obecność, aktywne słuchanie, praktyczna pomoc.Pogrzeb dziecka martwo urodzonego jest możliwy w Kościele, mimo to nie zostało ono ochrzczone. Białe szaty liturgiczne symbolizują niewinność dziecka, a sprawowana Eucharystia za rodziców pogrążonych w żałobie daje im nadzieję, że ich dziecko jest w rękach Boga. | nauki teologiczne |
Zagospodarowanie serwatki na przykładzie wybranego zakładu mleczarskiego Celem pracy przedstawionej w artykule była analiza możliwości zagospodarowania serwatki w przemyśle spożywczym. Ponadto przedstawiono technologię produkcji i zagospodarowanie wstępnie zagęszczonej serwatki na przykładzie wybranego zakładu mleczarskiego. Wykorzystanie serwatki w proszku daje szereg możliwości w projektowaniu nowych produktów spożywczych na skalę przemysłową. | nauki rolnicze |
Przydatność biotestów ekotoksykologicznych do oceny stanu biologicznego wód na przykładzie zbiornika zaporowego w Goczałkowicach Wdrożenie biotestów do monitoringu wód zbiorników zaporowych jest jednym z celów szczegółowych projektu "Zintegrowany System Wspomagający Zarządzaniem i Ochroną Zbiornika Zaporowego" (ZiZOZap). Projekt realizowany jest w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka jako element wdrażania Ramowej Dyrektywy Wodnej. Modelowym obiektem dla Projektu jest Zbiornik Zaporowy w Goczałkowicach. Nadrzędnym celem projektu ZiZOZap jest rozwiązanie problemu obniżania się potencjału ekologicznego i funkcjonalnego zbiorników zaporowych w wyniku ich starzenia się i presji stwarzanej przez gospodarkę w obszarze zlewni. Produktem końcowym projektu będzie system informacyjny (bazujący na monitoringu, modelach zintegrowanych i szczegółowych scenariuszach działań) ułatwiający bieżącą ocenę stanu Zbiornika, prognozowanie krótko- i długoterminowych zmian oraz podejmowanie racjonalnych decyzji w zakresie ochrony, utrzymania i zarządzania Zbiornikiem. Od lipca roku 2010 bateria komercyjnych, standaryzowanych biotestów jest stosowana w monitoringu wód Zbiornika Goczałkowickiego, a jej wyniki są porównywane z wynikami standardowego monitoringu określanego prawem. Zakłada się możliwości wykorzystania wyników biotestów w szczegółowych scenariuszach pracy Zbiornika. | nauki ścisłe i przyrodnicze |
Cywilizacja Norwida. Propozycja nowej lektury Tę legendę zwykło się czytać jako utwór katastroficzny i paraboliczny. W Norwidowskiej przypowieści widzę przestrogę przed pychą człowieka, który zawierzył bez reszty temu, co sam stworzył. I tylko temu. Taka hierarchia wartości czyni go bezbronnym wobec losu. | nauki humanistyczne |
Spowiedź sakramentalna warunkiem uzyskania odpustu zupełnego. Analiza kanonicznoprawna Ustanowiony przez Ojca Św. Franciszka nadzwyczajny Jubileuszowy Rok Miłosierdzia przyniesie dla całej wspólnoty Kościoła oraz dla jej poszczególnych członków bogate owoce duchowe. Aby jednak móc z nich w pełni korzystać i przekazywać innym wiedzę na temat sposobów czerpania z obfitości skarbca Kościoła, należy posiadać usystematyzowaną wiedzę praktycznoteologiczną, również z zakresu prawa kanonicznego. Celem niniejszego opracowania jest analiza zagadnienia spowiedzi sakramentalnej jako koniecznego warunku zyskania odpustu zupełnego. Zauważa się bowiem pewną niekonsekwencję ze strony duszpasterzy, redukujących powszechnie wspomniany wymóg do stanu łaski uświęcającej. Tymczasem, sakrament pokuty i pojednania pozostaje niezmiennie, również w Jubileuszowym Roku Miłosierdzia, nieodzownym elementem praktyki zyskiwania odpustów zupełnych. | nauki teologiczne |
Niemieckie pożyczki leksykalne w dziewiętnastowiecznych materiałach Georga Wenkera z obszaru Warmii i Mazur Przedstawione niemieckie pożyczki leksykalne występują w ankietach zbieranych do Niemieckiego atlasu językowego, które wypełniono na obszarze Prus Wschodnich (ponad 500 miejscowości) w latach 80. XIX w. Część z nich stanowi zbiór wyrazów znanych polszczyźnie ogólnej. Pewne nazwy zostały zapożyczone i poddane różnym procesom adaptacyjnym (fonetycznym i ortograficznym) do systemu polskiego i charakteryzują dość duży obszar gwar północnopolskich (np. wurst, gbur, klejdy). Kilka z tych pożyczek to okazjonalizmy, zapisane na użytek kwestionariusza, będące interesującym przykładem dostosowywania wyrazów obcych do innego systemu językowego. Omawiany rejestr nazw pokazuje stosunkowo nieliczne pożyczki leksykalne pochodzenia niemieckiego, które przeniknęły do gwar mazurskich. | nauki humanistyczne |
Wychowanie i wykształcenie króla Michała Korybuta Wiśniowieckiego (1640–1660) Celem artykułu jest analiza wychowania i wykształcenia księcia Michała Korybuta Wiśniowieckiego (1640–1660) oraz próba bliższego przyjrzenia się środowisku akademickiemu, w którym książę pobierał nauki. Dzięki analizie materiału źródłowego z polskich i czeskich zbiorów archiwalnych udało się uzupełnić stan wiedzy dotyczący młodości przyszłego elekta oraz wpływu jego wychowania na dalszą postawę społeczną i polityczną. Za główny obszar badań zostało przyjęte nieanalizowane dotychczas praskie środowisko akademickie, w którym książę przebywał cztery lata (1656–1660). Pobyt w Pradze oraz studia na Uniwersytecie praskim stanowią główną oś konstrukcyjną artykułu, prezentującego nieznane dotychczas fakty biograficzne z młodości księcia. Michał Korybut Wiśniowiecki odebrał stosunkowo typowe wykształcenie dla swojego stanu społecznego. Jednakże w wyniku licznych zaniedbań ze strony opiekunów i protektorów, przede wszystkim królowej Ludwiki Marii, edukacja książęca była uboższa w treści mające przygotować go do piastowania wysokich funkcji w państwie. Wychowanie i edukacja przyszłego króla były niedostosowane do jego charakteru oraz potencjału, a także okazały się zbyt pryncypialne. | nauki humanistyczne |
Między doświadczeniem a teorią, czyli o niektórych problemach filozofii mistyki Mistyka to dziś nie tylko popularny termin, którym określa się zjawiska często dziwne i niezrozumiałe, oscylujące między psychologią a duchowością. Mistyka to również problem badawczy, którym od dawna zajmują się specjaliści z rozmaitych dyscyplin naukowych. Swój wkład w badania nad mistyką wnosi także filozofia, co więcej — można również postawić tezę, że posiada ona do tego szczególne kompetencje. Nie ulega wątpliwości, że mistyczna intuicja towarzyszy filozofom niemal od zawsze, a sama filozofia od samego początku rozwijała się także, tu i ówdzie, jako filozofia mistyczna. Aktualnie uwaga filozofów zajmujących się mistyką koncentruje się głównie na problemach wyznaczonych przez filozofię mistyki — tu toczą się najważniejsze dyskusje i ogniskują spory, zwłaszcza tak zwany spór między esencjalizmem a kontekstualizmem. Autor artykułu stawia tezę, że umiarkowany kontekstualizm, jako stanowisko optujące za istnieniem kilku niesprowadzalnych do siebie typów doświadczeń określanych dziś jako mistyczne, lepiej wyjaśnia złożony fenomen mistycyzmu niż redukcyjne nastawienie esencjalistyczne. Nie znaczy to jednak, że daje wyjaśnienie wyczerpujące. Chociaż omawiany w artykule spór nie wydaje się możliwy do jednoznacznego rozstrzygnięcia, filozoficzna analiza głównych, konstytuujących go wątków pozwala lepiej zrozumieć naturę kluczowych, rządzących szeroko rozumiana mistyką procesów. Celem niniejszego artykułu jest zatem rozpoznanie sposobu, w jaki filozofia wkracza na teren mistyki, wkładu, jaki wnosi w analizę doświadczenia mistycznego, a także kilku głównych problemów metodologicznych, na które napotyka. | nauki humanistyczne |
Wpływ dodatku różnego rodzaju słomy na dynamikę procesu i wielkość emisji amoniaku z kompostowanych osadów ściekowych Jednym z podstawowych materiałów stosowanych w czasie procesu kompostowania jest słoma. Spełnia ona rolę strukturotwórczą umożliwiając odpowiednie napowietrzanie wnętrza pryzmy, ale także jest źródłem węgla organicznego, niezbędnego w intensywnych procesach mikrobiologicznych przemian. Jest to szczególnie ważne gdyż osady ściekowe są odpadem o bardzo wysokiej zawartości azotu i niedostatku węgla. Tymczasem jednym z największych problemów w działających kompostowniach osadów ściekowych jest wysoka cena rynkowa słomy zbożowej utrzymująca się od kilku lat w Polsce, co utrudnia stosowanie dawek zalecanych przez specjalistów. Stąd celem niniejszej pracy jest zbadanie przydatności do kompostowania różnego rodzaju słomy w aspekcie dynamiki przebiegu procesu kompostowania oraz wielkości emisji gazowych amoniaku. W pracy przedstawiono wyniki badań przebiegu kompostowania oraz emisji amoniaku z osadu ściekowego kompostowanego w mieszankach ze słomą zbożową, kukurydzianą świeżą, wysuszoną oraz rzepakową, wraz z uzupełniającym dodatkiem trocin. Wykazano, że inne rodzaje słomy niż tradycyjnie używana słoma zbożowa nadają się do zastosowania w procesie kompostowania osadów ściekowych i ze względu na potencjalnie niższą cenę zakupu mogą być bardzo dobrą alternatywą. | nauki inżynieryjno-techniczne |
Główne bariery rozwoju i funkcjonowania małych i średnich przedsiębiorstw na obszarach wiejskich województwa małopolskiego Zaprezentowano wyniki badań empirycznych, dotyczących problematyki rozwoju omawianego sektora, przeprowadzonych w 2012 r. w małych i średnich przedsiębiorstwach (MSP) prowadzących działalność gospodarczą na obszarach wiejskich województwa małopolskiego. Przedstawiono wybrane aspekty, ze szczególnym uwzględnieniem barier utrudniających funkcjonowanie i rozwój MSP. Oprócz barier, które dotyczą wszystkich przedsiębiorstw, firmy zlokalizowane na terenach wiejskich zmuszone są do pokonywania specyficznych trudności charakterystycznych dla terenów wiejskich. Najczęściej występującymi barierami były zmiany systemu podatkowego, zatory płatnicze oraz ograniczona dostępność źródeł finansowania. | nauki rolnicze |
Podmioty gospodarcze wytwarzające energię odnawialną w województwie zachodniopomorskim W artykule dokonano analizy prawnych form podmiotów posiadających koncesję na
wytwarzanie energii elektrycznej na przykładzie woj. zachodniopomorskiego na podstawie danych
Urzędu Regulacji Energetyki, Krajowego Rejestru Sądowego i Centralnej Ewidencji i Informacji
o Działalności Gospodarczej. Opracowanie zawiera zwięzłą charakterystykę oraz przedstawia wady
i zalety poszczególnych rodzajów działalności. W woj. zachodniopomorskim dominują elektrownie
wodne (46%), których właścicielami są głównie osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą
i spółki cywilne. Podmioty te stanowią łącznie aż 62% przedsiębiorstw koncesjonowanych. Jednakże
na skutek obecnego ustawodawstwa ich rozwój jest zahamowany. W ostatnich latach powstają
głównie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością – samorządowe lub z udziałem kapitału
zagranicznego prowadzące elektrownie wiatrowe lub biogazowe. | nauki społeczne |
Sekcja Wileńska Polskiego Towarzystwa Otorinolaryngologicznego w latach 1924–1939 Towarzystwo lekarskie zrzeszające lekarzy zajmujących się chorobami uszu, nosa, krtani i gardła na terytorium Rzeczypospolitej została zarejestrowane w 1921 jako Polskie Towarzystwo Otorinolaryngologiczne. Sekcja Wileńska Towarzystwa powstała w 1924 roku. O Sekcji Wileńskiej Polskiego Towarzystwa Otorinolaryngologicznego wiemy najwięcej, ponieważ zachowały się protokoły posiedzeń sekcji. Jak wynika z protokołów w ciągu 16 lat istnienia Sekcji Wileńskiej odbyło się 58 posiedzeń. Przez cały okres działalności Sekcji zademonstrowano ponad 250 różnych przypadków klinicznych, wygłoszono ponad 30 prac i referatów, omawiano i prezentowano wynalazki, nowe metody lecznicze i operacyjne. Koledzy dzieli się doświadczeniem zdobytym za granicą, omawiano staże odbyte w ośrodkach za granicą, udział w zjazdach w Polsce i zagranicą. Sekcja Wileńska w ramach XIII Zjazdu Lekarzy i Przyrodników Polskich w Wilnie 26-29.09.1929 roku zorganizowała VIII krajowy Zjazd Towarzystwa oraz posiedzenie sekcji. | nauki medyczne i o zdrowiu |
Znaczenie symulacji komputerowych w nauczaniu energoelektroniki Energoelektronika jest jednym z ważniejszych przedmiotów, których uczą się przyszli inżynierowie elektrycy. Wymaga on od studentów znajomości różnych dziedzin techniki. Przedmiot ten w zakresie praktycznym charakteryzuje się dużymi wymaganiami odnośnie do zapewnienia właściwych warunków nauczania, wysokimi kosztami realizacji, drogim i specjalistycznym sprzę-tem laboratoryjnym. Ze względu na przedstawione problemy w nauczaniu złożonych układów energoelektronicznych wymaga się stosowania badań symulacyjnych. Nie każdy program symulacyjny, zwłaszcza stosowany wcześniej w elektronice, można wykorzystać w energoelektronice. W opracowaniu pokazano przykłady praktycznego wykorzystania badań symulacyjnych oraz korzyści i ograniczenia, jakie niosą one ze sobą. | nauki społeczne |
Pomiary strumienia gazu ziemnego przepływomierzem termoanemometrycznym, część I - analiza teoretyczna W dwuczęściowej publikacji opisuje się opracowanie przenośnego kontrolnego układu pomiarowego do sprawdzania gazomierzy w stacjach sieci dystrybucyjnej gazu ziemnego. W pierwszej części omówiono wybraną do realizacji termoanemometryczną metodę pomiarową, podano uogólniony model opisujący działanie przepływomierza wg tej metody, opisano parametry jednego z rozwiązań technicznych takiego przepływomierza oraz zidentyfikowano i zanalizowano źrodła błędów pomiarowych. | nauki inżynieryjno-techniczne |
Przygotowanie nauczycieli i pedagogów w zakresie edukacji międzykulturowej – prezentacja projektu badawczego Artykuł stanowi prezentację projektu badawczego mającego na celu diagnozę przygotowania polskich nauczycieli i pedagogów (pracujących na różnych etapach kształcenia formalnego) w zakresie edukacji międzykulturowej. Podjęta w projekcie problematyka stanowi odpowiedź na zmiany zachodzące we współczesnym świecie (w tym – na szczególnie wyrazistą w ostatnich latach – intensyfikację ruchów migracyjnych), które wymagają od nauczycieli wiedzy merytorycznej i metodycznej do pracy w zróżnicowanej kulturowo klasie/szkole i wielokulturowym społeczeństwie. Podstawę warsztatu metodologicznego stanowi zbiór autorskich narzędzi – kwestionariusz ankiety i skale pomiarowe, stworzone w efekcie wcześniejszych poszukiwań badawczych i zaadoptowane informatycznie do realizacji badań ogólnopolskich i międzynarodowych. | nauki społeczne |
Znaczenie receptora estrogenów oddziałującego z białkami G w fizjologii i patofizjologii Estrogeny, bez wątpienia, odgrywają istotną rolę w regulacji procesów fizjologicznych i patofizjologicznych. Za pośrednictwem kanonicznych recepto– rów estrogenów ERα i ERβ hormony te modulują wiele ścieżek sygnałowych w komórce zarówno na drodze genomowej, jak i niegenomowej. Wyniki badań ostatnich lat ujawniają, że nie wszystkie biologiczne efekty estrogenów wynikają z ich klasycznego modelu działania. Obok kanonicznych receptorów ERα i ERβ w estrogenozależnej regulacji funkcjonowania wielu tkanek i narządów pośred– niczy receptor estrogenów oddziałujący z białkami G. Powszechne występowa– nie receptora estrogenów oddziałującego z białkami G w różnych tkankach, jak i obserwowana deregulacja jego ekspresji w określonych patologiach pozwala domniemywać o istotnej roli tego receptora w funkcjonowaniu komórek, tkanek i organizmów. Aktywacja/dezaktywacja receptora estrogenów GPER ma miejsce podczas metabolizmu węglowodanów i lipidów czy odpowiedzi immunologicznej, zaangażowana jest w wiele zdarzeń ze strony układu rozrodczego, sercowo– naczyniowego, nerwowego oraz kostnego. | nauki medyczne i o zdrowiu |
Predykcja natężenia ruchu w ciągu skrzyżowań z wykorzystaniem sieci neuronowych W artykule zaproponowano wykorzystanie jednej sieci neuronowej do krótkoterminowej predykcji wartości natężeń ruchu dla wylotów dwóch kolejnych skrzyżowań tej samej ulicy. Predykcja natężenia ruchu na drugim skrzyżowaniu została wykonana na podstawie danych historycznych dla skrzyżowania pierwszego. Pozwala to na określenie przyszłego natężenia ruchu na wylocie tego skrzyżowania w przypadku braku danych rejestrowanych na tym skrzyżowaniu. Dokonano walidacji modelu z użyciem historycznych danych otrzymanych z Centrum Sterowania Ruchem w Gliwicach. Baza danych obejmuje dane o natężeniu ruchu z 6 miesięcznego okresu rejestracji w 2014 roku (luty-lipiec). W badaniach wykorzystano wartości natężenia ruchu rejestrowane w odstępach 15 minutowych. | nauki inżynieryjno-techniczne |
Współczesne losy zapomnianej studni w Opolu, unikatowego zabytku zasługującego na ochronę i konserwację Obecnie nadal zdarzają się sytuacje sprzyjające odkrywaniu cennych obiektów historycznych, zagubionych pośród historycznej oraz nowej zabudowy miast. Przykładem takiego odkrycia może być odnalezienie w centrum Opola ponad 200-letniej studni. Nie jest do dziś dokładnie znana historia powstania studni i budynku, w którym się znajduje. W latach sześćdziesiątych XX wieku, przy okazji porządkowania jednej z piwnic nieistniejącego już obiektu pochodzącego z przełomu XVIII i XIX wieku, odnaleziono naczynie ze srebrnymi monetami. Ponad 50 lat później, z inicjatywy pasjonatów historii miasta Opola, podjęto próbę przywrócenia tego unikatowego obiektu do życia, lecz zamierzenie to zrealizowano dopiero na przełomie lat 2018 i 2019. W artykule omówiono proces rewitalizacji pozostałości budowli, w której odnaleziono studnię, zaproponowane rozwiązania o charakterze ratunkowo-naprawczym oraz przebieg prac związanych z oczyszczeniem i nadbudowaniem studni. | sztuka |
Słaby opór. Obraz, wspólnota i utopia poza paradygmatem heroicznym Niniejszy artykuł stanowi wprowadzenie do numeru Praktyki Teoretycznej poświęconego problematyce słabego oporu. Oprócz głównych inspiracji teoretycznych zjawiska, które można by pokrótce nazwać zwrotem w stronę codzienności czy też odwrotem od heroicznego modelu podmiotowości, redaktorka omawia też opublikowane w numerze artykuły. | nauki humanistyczne |
Zawartość siarki całkowitej w złożach monokliny Zofiówki (SW część Górnośląskiego Zagłębia Węglowego) Dokonano charakterystyki zmian zawartości siarki całkowitej w 29 pokładach węgla kamiennego złóż Pniówek i Zofiówka, występujących w monoklinie Zofiówki – obszarze o podstawowym znaczeniu dla polskiej bazy węgli koksowych. Wytypowane do badań pokłady reprezentują warstwy siodłowe, rudzkie, załęskie i orzeskie, tj. pokłady grup 500, 400 i 300 (namur B – westfal B). Charakterystyki zmian S<sub>t</sub><sup>d</sup> dokonano na podstawie utworzonej cyfrowej bazy danych obejmującej 2730 próbek, spośród których w 2661 oznaczono zawartość tego pierwiastka. Przeprowadzono podstawowe analizy statystyczne, za pomocą których określono m.in. liczbę próbek, w których oznaczono zawartość siarki całkowitej w poszczególnych pokładach, a także min., maks. oraz średnią zawartość tego pierwiastka w danym pokładzie. Prześledzono zmiany zawartości siarki całkowitej w układzie wertykalnym (wraz z głębokością) i horyzontalnym (w dwóch kierunkach: E-W oraz N-S). Wykreślono także mapy izoliniowe zawartości siarki całkowitej we wszystkich badanych pokładach węgla. [...] Przedstawione w artykule rezultaty stanowią część wyników uzyskanych w ramach projektu badawczego pt.: „Inteligentna koksownia spełniająca wymagania najlepszej dostępnej techniki”, opartego na współpracy nauki z przemysłem, realizowanego w ramach Programu Operacyjnego „Innowacyjna Gospodarka” i finansowanego w większości ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. | nauki inżynieryjno-techniczne |
Komunikacja w mediach według Jana Pawła II. Studium przypadku Jan Paweł II widział w mass mediach prawdziwą rewolucją kulturową – pierwszy współczesny areopag – na którym nieustannie dokonuje się wymiana informacji, idei i wartości. Z perspektywy czasu warto zadać pytanie, czy papież realizował postulat posługiwania się techniką współczesnej komunikacji jako integralną częścią działalności Kościoła?Autor skupia się na dwóch znamiennych wydarzeniach – modlitwie przy Ścianie Płaczu w Jerozolimie i wołaniu o pokój w przededniu wybuchu II wojny w Zatoce Perskiej. Artykuł pokazuje, że potencjał komunikacyjny Jana Pawła II wypływał z jego osobowości nacechowanej historią własnych, osobistych przeżyć. | nauki teologiczne |
Reakcja aparatu fotosyntetycznego fasoli szparagowej na nadmiar kobaltu w podłożu Celem pracy było zbadanie wpływu nadmiaru kobaltu w podłożu na te parametry aparatu fotosyntetycznego fasoli szparagowej odmiany Dakota, które w fizjologii stresu przyjmowane są jako miara stresu abiotycznego. Uprawę fasoli przeprowadzono w kulturach wazonowych, w fitotronie. Kobalt zastosowano w formie Co(NO3)2 • 6H2O w stężeniach 20, 40, 60 i 80 mg • kg–1 gleby o pH 6,7. W początkowej fazie kwitnienia roślin wykonano pomiary przewodności szparkowej, intensywności fotosyntezy netto oraz kinetyki indukcji fluorescencji chlorofilu a w liściach będących w stacjonarnej (końcowej) fazie wzrostu. Następnie w liściach tych oznaczono zawartość chlorofilu. Wyniki badań wykazały, że kobalt w zastosowanych w doświadczeniu stężeniach obniża zawartość chlorofilu w stopniu większym chlorofilu a niż b. Ponadto, zmniejsza przewodność szparkową dla gazów, sprawność fotochemiczną PSII (Fv/Fm) i efektywność kompleksu wydzielania tlenu (Fv/F0). Obniża także intensywność fotosyntezy netto oraz istotnie redukuje zarówno plon biologiczny, jak i użytkowy fasoli. Kierunek zmian wszystkich oznaczanych parametrów aparatu fotosyntetycznego oraz redukcja plonu wskazywały, że kobalt w zastosowanych stężeniach jest czynnikiem stresogennym dla roślin fasoli szparagowej odmiany Dakota. | nauki ścisłe i przyrodnicze |
Monety odkryte w obiektach na stanowisku Giecz 10 w latach 2014-2019 Podczas badań archeologicznych prowadzonych w latach 2014-2019 na stanowisku Giecz 10 natrafi ono na cmentarzysko wczesnośredniowieczne. Z odkrytych na stanowisku 385 numizmatów 16 znajdowało się w obiektach archeologicznych (w tym 14 wewczesnośredniowiecznych grobach). Celem pracy jest rozpoznanie odkrytych w obiektach monet i próba określenia chronologii cmentarzyska na podstawie ich datowania. | nauki humanistyczne |
„Słownik gwar polskich” PAN – nowe możliwości, nowe wyzwania Przedmiotem rozważań w tym artykule są dalsze losy Słownika gwar polskich PAN. Odpowiadając
na postulaty środowiska językoznawczego, zaniepokojonego odległą perspektywą ukończenia tego
monumentalnego dzieła, zespół autorski rozpoczął dyskusję nad wprowadzeniem zmian w sposobie
opracowania SGP PAN. W artykule omówione zostały główne modyfikacje, które autorzy słownika
zamierzają wprowadzić, a najważniejszą z nich jest przejście od tradycyjnej, drukowanej formy
publikowania do wersji elektronicznej. | nauki humanistyczne |
Trójkomorowe mikrobiologiczne ogniwo paliwowe Zbudowano mikrobiologiczne ogniwo paliwowe, w którym oddzielono za pomocą membrany mikrofiltracyjnej przestrzeń anodową zawierającą mieszaną populacje drobnoustrojów uzyskaną z osadu beztlenowego od komory, do której doprowadzano pożywkę. Uzyskano stabilne napięcie otwartego obwodu ok. 0,7 V. Dla obwodu obciążonego objętościowa gęstość wytwarzania energii wyniosła 25,2 W/m3. | nauki inżynieryjno-techniczne |
Analiza stosowania substancji dodatkowych w przetworzonych produktach ekologicznych® W artykule zaprezentowano uzyskane wyniki badań dotyczące przeprowadzonej analizy stosowania substancji dodatkowych w przetwarzaniu żywności ekologicznej. Materiałem do badań były informacje zawarte na etykietach przetworzonych produk-tów ekologicznych, oferowanych przez różnych producentów i dostępnych w popularnych supermarketach zlokalizowanych na terenie woj. podlaskiego. Łącznie przeanalizowano 175 przetworzonych produktów ekologicznych należących do róż-nych grup asortymentowych i różnych kategorii żywności. Wg deklaracji producentów, obecność substancji dodatkowych stwierdzono w 17% ogólnej liczby produktów. W składzie pro-duktów deklarowanych jako ekologiczne stosowano z różną częstotliwością (36 razy w 30 produktach) jedynie jedenaście różnych substancji dodatkowych przyporządkowanych do ośmiu grup dodatków technologicznych. Najczęściej stosowa-no kwas askorbinowy jako przeciwutleniacz (38% wszystkich dodatków), a następnie mączkę chleba świętojańskiego (21%) stosowaną jako środek zagęszczający i stabilizujący, regu-latory kwasowości (14% wszystkich dodatków), emulgatory (10%), pektynę jako substancję żelującą (10%), kwasy (6%) oraz substancje spulchniające (3% wszystkich dodatków). | nauki rolnicze |
Herbicydy do ochrony ziemniaka Ziemniak jest szczególnie wrażliwy na zachwaszczenie ze względu na powolny początkowy wzrost i uprawę w szerokiej rozstawie rzędów. Najbardziej krytyczne okresy to tzw. zachwaszczenie pierwotne (początek wegetacji) i wtórne (pod koniec wegetacji). Skutkiem silnego zachwaszczenia plantacji jest niższy plon i gorsza jakość przechowywanych bulw. Najwyższą skuteczność zwalczania chwastów można osiągnąć dzięki zastosowaniu herbicydów, które można stosować przed wschodami ziemniaków
i po wschodach. Przedwschodowe stosowanie jest uzależnione od uwilgotnienia gleby, a powschodowe powinno być bardzo precyzyjnie dostosowane do fazy rozwojowej ziemniaka i chwastów oraz wymaga znajomości mechanizmu działania substancji aktywnej, by nie doszło do niekorzystnego zjawiska – fitotoksycznej reakcji. | nauki rolnicze |
Wiesław Jonczyk, Wprowadzenie do języka greckiego Nowego Testamentu (Pracownia biblijna 1; Kraków: Wydawnictwo WAM 2014). Wiesław Jonczyk, Wprowadzenie do języka greckiego Nowego Testamentu (Pracownia biblijna 1; Kraków: Wydawnictwo WAM 2014). Pp. 123. 25 zł. ISBN 978-83-7767-943-2 | nauki humanistyczne |
Porównanie modeli GRNN utworzonych z wykorzystaniem modułów sieci neuronowych pakietów MATLAB i STATISTICA Przedstawiono wyniki badań wpływu modeli GRNN, utworzonych z wykorzystaniem modułów Sieci Neuronowych pakietów MATLAB i STATISTICA, na dokładność estymacji wartości temperatury powietrza atmosferycznego. Stwierdzono, że model neuronowy GRNN, powstały na bazie Toolbox Neural Networks v.4 pakietu MATLAB, lepiej aproksymuje temperaturę powietrza atmosferycznego niż modele powstałe na bazie modułu Neural Networks pakietu STATISTICA 6.1. Wśród modeli GRNN powstałych na bazie modułu Neural Networks pakietu STATISTICA 6.1 uzyskano lepszą aproksymuję temperatury powietrza atmosferycznego, wykorzystując dostępne opcje funkcji związanych z modułem Projektant sieci użytkownika. | nauki rolnicze |
Potencjalne możliwości rozwoju biogazowni w gospodarstwach rolnych w Polsce Fermentacja metanowa umożliwiająca produkcję czystego ekologicznie paliwa (biogazu) oraz utylizację szkodliwych odpadów, stanowi nieodzowny element przyszłościowych planów technologicznych w chowie zwierząt; jest również istotnym przedsięwzięciem zmniejszającym obciążenie środowiska takimi substancjami, jak: metan, siarkowodór, amoniak, tlenki azotu. Należy zatem prowadzić intensywne badania innowacyjnych rozwiązań biogazowni, przeznaczonych dla specjalistycznych gospodarstw rodzinnych i farmerskich. | nauki rolnicze |
Analiza wartości oraz różnicy temperatur wejściowych na termiczną i energetyczną sprawność wymiennika płytowego W publikacji przeprowadzono analizę oddziaływania parametrów
termicznych na egzergię strumienia strat cieplnych, egzergetyczną
i cieplną sprawność płytowego rekuperatora powietrze – powietrze przy
stałych objętościowych strumieniach ogrzewanego i chłodzonego powietrza.
Wyniki badań i ich analiza potwierdziły zależności między
egzergią strumieni strat cieplnych a wartościami temperatur zasilania,
wzrostem wykorzystania ciepła z ochładzanego powietrza i spadkiem
przenikania ciepła z ochładzanego do ogrzewanego powietrza wraz ze
wzrostem różnicy temperatur na zasilaniu. Potwierdzono również zależność
między cieplną a całkowitą energetyczną sprawnością. | nauki społeczne |
Stres oksydacyjny u dzieci i młodzieży z nadciśnieniem tętniczym pierwotnym Wstęp: Nadciśnienie tętnicze pierwotne (NTP) coraz częściej rozpoznawane jest u dzieci i młodzieży. Przeprowadzone w ostatnich latach badania wskazują na złożony udział stresu oksydacyjnego i dysfunkcji śródbłonka naczyń w patogenezie NTP. Prace dotyczące zaburzeń metabolizmu tlenowego u dzieci z NTP są nieliczne. Celem pracy była ocena stresu oksydacyjnego u dzieci i młodzieży z NTP na podstawie stężenia dialdehydu malonylowego (MDA) jako markera peroksydacji lipidów i aktywności wybranych enzymów układu antyoksydacyjnego (dysmutazy ponadtlenkowej – SOD, peroksydazy glutationu – GSH-Px) w erytrocytach. Materiał i metody: Badaniami objęto 24 osoby ze świeżo rozpoznanym NTP w wieku 5-18 lat. Grupę kontrolną stanowiło 24 dzieci zdrowych, odpowiednio dobranych pod względem płci i wieku. W erytrocytach oznaczono: stężenie MDA oraz aktywność GSH-Px i SOD, ponadto zbadano morfologię krwi. Wyniki: Stężenie MDA w erytrocytach było istotnie wyższe w grupie chorych w porównaniu ze zdrowymi (p<0,001). Aktywność GSH-Px w grupie dzieci z NTP była znamiennie niższa aniżeli w grupie kontrolnej (p<0,001), aktywność SOD nie różniła się w badanych grupach. Nie wykazano korelacji pomiędzy wartościami MDA i SOD oraz MDA i GSH-Px w grupie chorych. Wnioski: Przeprowadzone badania wskazują na wzmożenie peroksydacji lipidów oraz zaburzenia w funkcjonowaniu enzymatycznego układu antyoksydacyjnego w erytrocytach dzieci z NTP. | nauki medyczne i o zdrowiu |
Oddziaływanie termiczne strugi wodno-lodowej podczas usuwania powłok lakierniczych W artykule omówiono oddziaływanie termiczne, jakie wywiera wysokociśnieniowa struga wodnolodowa na powłokę lakierniczą oraz materiał podłoża. Rozpatrzono kierunek rozchodzenia się ciepła zgodny z posuwem strugi oraz występujący w głąb materiału. | nauki inżynieryjno-techniczne |
Opinie rolników o możliwościach rozwoju plantacji energetycznych Artykuł analizuje wyniki badań ankietowych wśród rolników na temat możliwości rozwoju upraw energetycznych. Opisano znajomość tych roślin, zainteresowanie uprawą, korzyści dla rolnika, bariery ograniczające produkcję oraz rozwój lokalnego rynku biomasy. | nauki rolnicze |
Oleksandr Melnyczuk jako etymolog i komparatysta Oleksandr Mel′nychuk as an Etymologist and ComparatistOleksandr Mel′nychuk (1921–1997) made a great contribution to the theory and methodology of historical-comparative studies of genetically related languages. His work mainly concerned three areas: the word family approach to the study of Slavic, Indo-European and non-Indo-European languages, the theory of monoglottogenesis, and the historical typology of Slavic languages. After a brief overview of his life and work, this study focuses on the first area, outlining the principal features of the word family approach he developed, both theoretically and with regard to research on the origin of particular Slavic lexical items. Ołeksandr Melnyczuk jako etymolog i komparatystaOłeksandr Melnyczuk (1921–1997) wniósł znaczący wkład w rozwój teorii i metodologii badań historyczno-porównawczych pokrewnych języków. W swej pracy skupiał się głównie na trzech obszarach: podejściu gniazdowym do badania leksyki słowiańskiej, indoeuropejskiej i pozaindoeuropejskiej, teorii monoglottogenezy oraz typologii historycznej języków słowiańskich. Wychodząc od krótkiego zarysu biografii badacza i jego dorobku naukowego, niniejszy artykuł skupia się na pierwszym z wymienionych kierunków jego zainteresowań: przedstawia główne elementy podejścia gniazdowego w ujęciu Melnyczuka zarówno w aspekcie teoretycznym, jak i w odniesieniu do badań nad etymologią poszczególnych słowiańskich jednostek leksykalnych. | nauki humanistyczne |
Planowanie restrukturyzacji w szpitalach publicznych zlokalizowanych w województwie śląskim Szpitale publiczne funkcjonują w stanie ciągłej restrukturyzacji. Reformy państwa, niekorzystna sytuacja ekonomiczna itp. powodują konieczność wdrażania kolejnych działań restrukturyzacyjnych. Nieliczne szpitale mogą pozwolić sobie na realizację działań związanych z restrukturyzacją rozwojową. Wydaje się zatem, że najistotniejszym etapem restrukturyzacji (głęboko przemyślanym) powinno być jej odpowiednie zaplanowanie. W artykule opisano 25 lat reform sektora ochrony zdrowia, które wpłynęły na obecną sytuację publicznych szpitali. Celem artykułu jest przedstawienie wyników badań dotyczących przygotowania szpitali do restrukturyzacji. Przedstawiono wybrane wyniki badań dotyczące sposobu i zakresu planowania działań restrukturyzacyjnych w szpitalach publicznych i zestawiono je z zasadami zarządzania projektami. | nauki społeczne |
Sztuczna inteligencja (AI) i perspektywy jej wykorzystania w postępowaniu przed sądem cywilnym W ostatnich latach można zaobserwować wzrost zainteresowania technologiami wspomaganymi sztuczną inteligencją (AI). Z uwagi na okoliczność, że widoczna jest tendencja do wdrażania takich narzędzi we wszystkich dziedzinach życia ludzkiego, niewątpliwie będą one wykorzystywane także w relacji obywatel–państwo. Skutkiem tego będzie zapewne stopniowe przenikanie AI również do postępowań sądowych. Jako że ta materia dotyczy również praw konstytucyjnych, w tym prawa do sądu, konieczne jest uprzednie przeprowadzenie analizy dopuszczalności zastosowania takich rozwiązań na tle polskiego prawa procesowego. Wydaje się, że stopień skomputeryzowania i zinformatyzowania procedury cywilnej pozwala przyjąć, że dalsza cyfrowa transformacja postępowania jest nieunikniona. Sztuczna inteligencja może znaleźć zastosowanie nie tylko w kontekście zastąpienia sędziów robotami, ale przede wszystkim jako narzędzie wspierające procesy orzecznicze, a także jako narzędzie wspomagające pracę biegłych sądowych. | nauki społeczne |
Na wskroś potrzebna zmiana – o przyszłości mody w kontekście „nowej normalności” Artykuł porusza temat przemian zachodzących w branży odzieżowej, będącej jedną z najbardziej szkodliwych branż dla środowiska naturalnego. Opisane zostaną sposoby odpowiadania projektantów/artystów/technologów itd. na kryzys tej branży oraz potrzeby społeczne generowane przez kształt współczesnego świata (w tym pandemię). Branża odzieżowa, moda, ubiór – są to elementy niezbywalne w codzienności człowieka, dodatkowo łączą one w sobie aspekty, takie jak: sztuka, design, nauka, innowacje. Przyglądanie się zmianom w tej dziedzinie pozwoli lepiej pisać możliwe scenariusze przyszłości. | sztuka |