alexantonov/chuvash_mono · Datasets at Hugging Face

chv stringlengths 1 20.7k
Юратусӑр пурнӑҫ ҫук — Пӗтӗмпех ӑнлантӑм; Анчах иккӗн утнӑ чух Калама вӑтантӑм.
Миҫе хӗр юратман-ши сана каччӑ чухне, – терӗ Маруҫ.
— тесе кӑмӑлсӑрланчӗ арӑмӗ.
«О, майн Гот!»
Улшуҫсем пӗр-пӗрне калаҫма памасӑр вӗҫӗмсӗр тем кӑшкӑрашаҫҫӗ, лашисене пушӑпа е ҫара алӑпа ҫапа-ҫапа мухтаҫҫӗ, вӗсен хакне вунӑ хут ӳстерсе ыйтаҫҫӗ, чакарнӑ чухне вара пӗр-пӗрин тӳсӗмлӗхне сехечӗ-сехечӗпе тӗрӗслеҫҫӗ.
Хӗр ӑна пӗҫерекен заводпа тата лавккапа ҫак ыйтӑва уҫӑмлатман.
— Халӑх пӑлханса каймӗ-и?
Шуҫӑмпала пӗрле тӑрас, Хӗвелтухӑҫнелле пӑхас, Юрлас, кулас, йӗрес, ыйтас…» Ыйтакана Тур пӑрахмасть.
Нарспи сӑмахӗсене аса илер-ха тата: «Пӗттӗр усал Тӑхтаман».
Пӳрте кӗрсен, Лилюка та каласа кӑтартрӗ.
Презентаци 5 слайдран тӑрать.
Тӗплӗнрех «Кӗҫӗннисем сирӗнтен тӗслӗх илеҫҫӗ»
Завьялова Осокин сӑн-пичӗ тӗксӗмленнӗ пек туйӑнать.
Ял ҫыннисем тивесрен хураллаттарнӑ.
Улпучӗсем те хамӑрах паян,
Моряксене халалланӑ палӑка елчӗксем «Елчӗк» крейсер» ят панӑ.
Вӑл пӗлтӗр тунӑ ӗҫсем ҫинче тӗплӗн чарӑнса тӑчӗ, кӑҫал пурнӑҫламалли ӗҫсене палӑртрӗ.
Мишер Ишекӗ
Эпӗ унталла ҫитиччен пӑрахут анаталла хускалчӗ.
Луиза Ильина — «Хӳхӗм пике», Валентина Васильева — «Ҫепӗҫ пике», Мария Соловьева — «Ҫӗкленӳллӗ пике», Вера Архипова — «Ӑс пике», Анжела Прохорова — «Сӑпайлӑ пике», Алиса Васильева — «Илӗртӳллӗ пике».
(Ачасем курма килнӗ аслисемпе юрлаҫҫӗ).
Мускавран килнӗ Раҫҫей Шалти ӗҫсен министерствин ҫулҫӳрев хӑрушсӑрлӑхне тивӗҫтерес енӗпе ӗҫлекен ятарлӑ тӗллевлӗ центрӗн уйрӑмӗн пуҫлӑхӗ Сергей Волков Чӑваш Енре ҫуралса ӳснӗ иккен, Мускава куҫиччен чылай ҫул республикӑра ДПС полкне ертсе пынӑ.
Халь ҫынсем ним калама та пултараймаҫҫӗ мӗншӗн тесен утӑ ҫулса таврӑнатпӑр.
Ку вӗсемшӗн хӑйне евӗрлӗ уяв пекех пулнӑ.
Чӑвашсен пӗрремӗш композиторӗ (Римма Петрова) /Фёдор Павлов пирки/
Тӑр, теҫҫӗ сана, тӗпсӗр карланкӑ, тӑр!
Унпа тантӑш хӗрарӑмсем халӗ те хӗр чухнехи сӑнӗсене ытлах ҫухатман-ҫке?
Т(ӑ)ват ураллӑ тусӑма.
ПУРНӐҪ ҪУЛ, ТАКӐР МАР Шӑплӑх тӗнчинче пурӑнакансем Пирӗншӗн ҫут тӗнче кӗрлесе-шавласа тӑрать.
Кашни ҫулах вун-вун шӑнкӑрч вӗлли ӑсталать вӑл.
Инспекцие пӗлтермесӗр унӑн районтан тухса кайма, ӗҫ вырӑнне, пурӑнмалли кӗтесе улӑштарма юраманнине вӑл ҫирӗп ӑса хывнӑ.
Манӑн сад илемӗпе Киленсе ҫурес килет.
Килтисем патне шӑнкӑравласа йӑлтах йӗркеллӗ пулнине ыйтса пӗлес килет… Калӑр-ха, тархасшӑн, чуна шиклентерекен шухӑшсенчен мӗнле хӑтӑлмалла-ши?
Юрать пӗр офицер хӑй Мишша патне пычӗ: — Мӗн ҫӑмӑлпа?
(29) Ҫавӑнпа та Пилат хӑй вӗсенчен тухса ыйтнӑ: «Эсир Ку Ҫынна мӗн пирки айӑплатӑр?»
Кӑмӑшка ӗҫтерсен, хупса лартап.
Тухӑҫа \стермешкӗн ШУТА ИЛМЕ Пахчара ӳсекен ҫӗр ҫырли тухӑҫне ӳстермешкӗн ҫак сӗнӳсем пулӑшӗҫ.
Шӑпах ҫак кӗнекене кӗнӗ хайлавӗсем тата малашнехи шухӑш-тӗллевӗсем ҫинчен калаҫрӑмӑр та эпир ҫыравҫӑпа.
Мӗншӗн тивертнӗ чӗлӗмӗпех ҫывӑрса ҫунса кайма пултарайман вӑл?»
Эпӗ алӑка ҫаклатрӑм.
cheb.ruc.su, academy21.ru, vk.com сайтсенчен илнӗ сӑн ӳкерчӗксем.
Ҫавна май тромб‚ склероз мӑкӑлӗсем вӑйлӑ аталанма пуҫлаҫҫӗ.
Нумай пулмасть вӑл хӑйӗн юбилейне паллӑ турӗ.
вӑтам шкул кадечӗсем йышӑнчӗҫ.
Унӑн кӳршисем: «Мӗнле кӗретӗн-ха ун патне?
йӑл кулчӗ тӗнче!
Шурӑмпуҫ ҫӑлтӑрӗ ухать.
Пӗтӗмлетӳ тӑватӑп ҫакӑнтан:
Ҫитрӗ те тек ӗнтӗ хӑйӗн шухӑшӗсене манса кайсах, будкӑна кӗчӗ.
Юханшыв тӑршшӗ 2,4 км, бассейн лаптӑкӗ 1,6 км.
Мамады — Раҫҫей территоринчи юханшыв.
Григорий те шавах асра тытнӑ ун ятне.
Вӑл пуҫарнипе ҫитес вӑхӑтра бокс рингне ирттересшӗн.
Ун хыҫҫӑн Дагестан, Приморски крайӗ пыраҫҫӗ.
Татюк вут сыпписенчен уйрӑлнӑ хуйӑрсене юр ӑшне кӗрсе ан кайччӑр тесе иле-иле хучӗ.
Хуҫа пирки тата мӗн чухлӗ пӗлнӗ пулӑттӑм…» Аптӑрать хай хаяр Супетей Илейменшӗн Сӑвар хулине… «Шапатан тухатмӑш» юрӑран I Час-час килетӗп эп кунта, Чуна туртать ҫап-ҫут Вӑта.
Кам айӑплӑ?
Ӑҫта кайса мӗн тумалла-ши ӗнтӗ?
Тӗрмерен тухнӑ иккен...
Тутарстанра 2006 ҫултанпа профтӗрӗслевсем ирттереҫҫӗ.
арҫынран «парне» — вӑрттӑн юра- те мемме мар.
Пирӗн йӗри-тавра информаци пайтах, Интернета кӗр те вула, е ChatGBTне кӗрсе тӳррех ыйт.
Scott Forstall) — 1997 - 2013 ҫулсенче Apple компанире ӗҫленӗ, 2007 - 2012 ҫулсенче iOS Software аслӑ вице-президенчӗ.
Зал ӑна шӑв-шавпа кӗтсе илчӗ, анчах паллӑ — вӗсем килӗшеҫҫӗ.
Чӗркӗмӗл изотопӗсем — тӗшӗнче тӗрлӗ шутлӑ нейтронлӑ чӗркӗмӗл хими элеменчӗн атомӗсемпе атом тӗшшин варианчӗсем
Тухтӑрсӑр пурӑнса йӑлӑхнӑ тӳресен чан ҫапма тытӑнма тивнӗ.
Иван — чи малти.
«Атте, анне, йӑмӑкӑм Нина!
Аслисем пӗр-пӗрне хисеплесе, сума суса вӑй хунипе ачасем те ырӑ кӑмӑллӑ, пултаруллӑ ҫитӗнеҫҫӗ.
— Васкамалли ҫук, туйпа ҫӗн хӑтана каймастпӑр, — кулчӗ Ятламас.
Генадий Корнилов чылай лексемӑн, топонимӑн этимологине палӑртнӑ,
Мӗнле майлӑ выртсан та ӳт-пӳ исленсе каймасть.
Пӗр-пӗр «тӑван» халь
Ку тӗлӗшпе Ростов хули малта пырать.
Тул ҫутӑлнӑ хыҫҫӑн тӗтре тата вӑйланнӑ пек туйӑнчӗ.
Ҫапла, чылай чухне ҫын айӑпӗпе пирӗн тавралӑх вут-ҫулӑмран инкек курать.
— Темскер ӑнланаймарӑм-ха, — тӗлӗнчӗ Уксах Тимӗр.
Ҫӗр ҫинче мӗнле кӑна ӗҫ ҫук пулӗ.
В. Васильева класа кӗрсенех анне хамӑрпа юнашар пулнӑнах туйӑнать.
Гусаркино () — Пушкӑрт Республикинчи пелепей районне кӗрекен чӑваш ялӗ.
Секретлӑ ялта пурӑнатним?
Вӑл ҫурҫӗрпе Тӗп Европӑна ҫеҫенхирсемпе ҫыхӑнтаракан ҫулсем ҫинче аталанса саралнӑ.
Унӑн кунтан ниҫта та каяс килмен.
ҫавӑрашка
Латвире вара Чӑваш культура обществин председателӗн ӗҫне илсе пынӑ.
«Хал пӗтрӗ», – текелесе ҫамрӑксемпе сывпуллашмасӑрах хӑйӗн пӳлӗмне кайса выртрӗ.
Несӗлсен туприне уп рама, тавралӑха, халӑха хисеплеме кашнинех вӗренесчӗ.
— Пӑхса тухӑпӑр… Тармасть… Ҫамрӑк агрономшӑн кунтан та ытларах кӳренмелли мӗн пултӑр-ха ӗнтӗ?
Капла вӗсем сирӗн ҫурта ӑмсанакан, усал сунакан ҫынсенчен сыхлӗҫ.
Ҫав хушӑрах вара тракториста: тухаҫҫӗ пулсан, тухчӑр тесе, ӑшӑ будка какӑрттарса ярать.
— янраса каять сасартӑк тӗттӗм пӳртре тарӑхнӑ Илле сасси.
Таня ҫак хыпара савнийӗ шӑртланса кӗтсе илессе шанманччӗ.
Ан пӑшӑрхан, Ухсай пичче, тӗнче
Ачисем физкультура енӗпе те республика олимпиадинче призер пулнӑ.
— Малтан сысна, вӑкӑр усрама пуҫларӑмӑр.
Россельхознадзорӑн Тутарстанри управленийӗн специалисчӗсем тӗрӗслев вӑхӑтӗнче республикӑри хӑш-пӗр хуҫалӑх пестицидсемпе ял хуҫалӑх наркӑмӑшӗсене тӗрӗс упраманнине асӑрханӑ.
Шупашкар районӗнче ӗҫ шыракансене пулӑшас тесе федераци тата республика бюджечӗсенчен 3,914 млн тенкӗ уйӑрма палӑртнӑ.
— Юраманнине мӗн лӑсем ҫаклатнӑ.
Мурман енче те ҫар пуҫтарас ӗҫлӗх ӑнӑҫу кӳмен.
- чӑваш чӗлхине аталанма йывӑрлатнӑран республикӑра сарӑлакан программӑсенче чӑвашла ҫӑмӑллӑн усӑ курмалли майсем туса парас, вӗсене чӑвашлатас тӗлӗшпе ӗҫлеме — Windows, Android операци системисене чӑваш раскладкине хушма производительсем умне сӗнӳсемпе тухма; тӗрлӗ программӑсен чӑвашла интерфейсне хушма

Юратусӑр пурнӑҫ ҫук — Пӗтӗмпех ӑнлантӑм; Анчах иккӗн утнӑ чух Калама вӑтантӑм.

Миҫе хӗр юратман-ши сана каччӑ чухне, – терӗ Маруҫ.

— тесе кӑмӑлсӑрланчӗ арӑмӗ.

«О, майн Гот!»

Улшуҫсем пӗр-пӗрне калаҫма памасӑр вӗҫӗмсӗр тем кӑшкӑрашаҫҫӗ, лашисене пушӑпа е ҫара алӑпа ҫапа-ҫапа мухтаҫҫӗ, вӗсен хакне вунӑ хут ӳстерсе ыйтаҫҫӗ, чакарнӑ чухне вара пӗр-пӗрин тӳсӗмлӗхне сехечӗ-сехечӗпе тӗрӗслеҫҫӗ.

Хӗр ӑна пӗҫерекен заводпа тата лавккапа ҫак ыйтӑва уҫӑмлатман.

— Халӑх пӑлханса каймӗ-и?

Шуҫӑмпала пӗрле тӑрас, Хӗвелтухӑҫнелле пӑхас, Юрлас, кулас, йӗрес, ыйтас…» Ыйтакана Тур пӑрахмасть.

Нарспи сӑмахӗсене аса илер-ха тата: «Пӗттӗр усал Тӑхтаман».

Пӳрте кӗрсен, Лилюка та каласа кӑтартрӗ.

Презентаци 5 слайдран тӑрать.

Тӗплӗнрех «Кӗҫӗннисем сирӗнтен тӗслӗх илеҫҫӗ»

Завьялова Осокин сӑн-пичӗ тӗксӗмленнӗ пек туйӑнать.

Ял ҫыннисем тивесрен хураллаттарнӑ.

Улпучӗсем те хамӑрах паян,

Моряксене халалланӑ палӑка елчӗксем «Елчӗк» крейсер» ят панӑ.

Вӑл пӗлтӗр тунӑ ӗҫсем ҫинче тӗплӗн чарӑнса тӑчӗ, кӑҫал пурнӑҫламалли ӗҫсене палӑртрӗ.

Мишер Ишекӗ

Эпӗ унталла ҫитиччен пӑрахут анаталла хускалчӗ.

Луиза Ильина — «Хӳхӗм пике», Валентина Васильева — «Ҫепӗҫ пике», Мария Соловьева — «Ҫӗкленӳллӗ пике», Вера Архипова — «Ӑс пике», Анжела Прохорова — «Сӑпайлӑ пике», Алиса Васильева — «Илӗртӳллӗ пике».

(Ачасем курма килнӗ аслисемпе юрлаҫҫӗ).

Мускавран килнӗ Раҫҫей Шалти ӗҫсен министерствин ҫулҫӳрев хӑрушсӑрлӑхне тивӗҫтерес енӗпе ӗҫлекен ятарлӑ тӗллевлӗ центрӗн уйрӑмӗн пуҫлӑхӗ Сергей Волков Чӑваш Енре ҫуралса ӳснӗ иккен, Мускава куҫиччен чылай ҫул республикӑра ДПС полкне ертсе пынӑ.

Халь ҫынсем ним калама та пултараймаҫҫӗ мӗншӗн тесен утӑ ҫулса таврӑнатпӑр.

Ку вӗсемшӗн хӑйне евӗрлӗ уяв пекех пулнӑ.

Чӑвашсен пӗрремӗш композиторӗ (Римма Петрова) /Фёдор Павлов пирки/

Тӑр, теҫҫӗ сана, тӗпсӗр карланкӑ, тӑр!

Унпа тантӑш хӗрарӑмсем халӗ те хӗр чухнехи сӑнӗсене ытлах ҫухатман-ҫке?

Т(ӑ)ват ураллӑ тусӑма.

ПУРНӐҪ ҪУЛ, ТАКӐР МАР Шӑплӑх тӗнчинче пурӑнакансем Пирӗншӗн ҫут тӗнче кӗрлесе-шавласа тӑрать.

Кашни ҫулах вун-вун шӑнкӑрч вӗлли ӑсталать вӑл.

Инспекцие пӗлтермесӗр унӑн районтан тухса кайма, ӗҫ вырӑнне, пурӑнмалли кӗтесе улӑштарма юраманнине вӑл ҫирӗп ӑса хывнӑ.

Манӑн сад илемӗпе Киленсе ҫурес килет.

Килтисем патне шӑнкӑравласа йӑлтах йӗркеллӗ пулнине ыйтса пӗлес килет… Калӑр-ха, тархасшӑн, чуна шиклентерекен шухӑшсенчен мӗнле хӑтӑлмалла-ши?

Юрать пӗр офицер хӑй Мишша патне пычӗ: — Мӗн ҫӑмӑлпа?

(29) Ҫавӑнпа та Пилат хӑй вӗсенчен тухса ыйтнӑ: «Эсир Ку Ҫынна мӗн пирки айӑплатӑр?»

Кӑмӑшка ӗҫтерсен, хупса лартап.

Тухӑҫа \стермешкӗн ШУТА ИЛМЕ Пахчара ӳсекен ҫӗр ҫырли тухӑҫне ӳстермешкӗн ҫак сӗнӳсем пулӑшӗҫ.

Шӑпах ҫак кӗнекене кӗнӗ хайлавӗсем тата малашнехи шухӑш-тӗллевӗсем ҫинчен калаҫрӑмӑр та эпир ҫыравҫӑпа.

Мӗншӗн тивертнӗ чӗлӗмӗпех ҫывӑрса ҫунса кайма пултарайман вӑл?»

Эпӗ алӑка ҫаклатрӑм.

cheb.ruc.su, academy21.ru, vk.com сайтсенчен илнӗ сӑн ӳкерчӗксем.

Ҫавна май тромб‚ склероз мӑкӑлӗсем вӑйлӑ аталанма пуҫлаҫҫӗ.

Нумай пулмасть вӑл хӑйӗн юбилейне паллӑ турӗ.

вӑтам шкул кадечӗсем йышӑнчӗҫ.

Унӑн кӳршисем: «Мӗнле кӗретӗн-ха ун патне?

йӑл кулчӗ тӗнче!

Шурӑмпуҫ ҫӑлтӑрӗ ухать.

Пӗтӗмлетӳ тӑватӑп ҫакӑнтан:

Ҫитрӗ те тек ӗнтӗ хӑйӗн шухӑшӗсене манса кайсах, будкӑна кӗчӗ.

Юханшыв тӑршшӗ 2,4 км, бассейн лаптӑкӗ 1,6 км.

Мамады — Раҫҫей территоринчи юханшыв.

Григорий те шавах асра тытнӑ ун ятне.

Вӑл пуҫарнипе ҫитес вӑхӑтра бокс рингне ирттересшӗн.

Ун хыҫҫӑн Дагестан, Приморски крайӗ пыраҫҫӗ.

Татюк вут сыпписенчен уйрӑлнӑ хуйӑрсене юр ӑшне кӗрсе ан кайччӑр тесе иле-иле хучӗ.

Хуҫа пирки тата мӗн чухлӗ пӗлнӗ пулӑттӑм…» Аптӑрать хай хаяр Супетей Илейменшӗн Сӑвар хулине… «Шапатан тухатмӑш» юрӑран I Час-час килетӗп эп кунта, Чуна туртать ҫап-ҫут Вӑта.

Кам айӑплӑ?

Ӑҫта кайса мӗн тумалла-ши ӗнтӗ?

Тӗрмерен тухнӑ иккен...

Тутарстанра 2006 ҫултанпа профтӗрӗслевсем ирттереҫҫӗ.

арҫынран «парне» — вӑрттӑн юра- те мемме мар.

Пирӗн йӗри-тавра информаци пайтах, Интернета кӗр те вула, е ChatGBTне кӗрсе тӳррех ыйт.

Scott Forstall) — 1997 - 2013 ҫулсенче Apple компанире ӗҫленӗ, 2007 - 2012 ҫулсенче iOS Software аслӑ вице-президенчӗ.

Зал ӑна шӑв-шавпа кӗтсе илчӗ, анчах паллӑ — вӗсем килӗшеҫҫӗ.

Чӗркӗмӗл изотопӗсем — тӗшӗнче тӗрлӗ шутлӑ нейтронлӑ чӗркӗмӗл хими элеменчӗн атомӗсемпе атом тӗшшин варианчӗсем

Тухтӑрсӑр пурӑнса йӑлӑхнӑ тӳресен чан ҫапма тытӑнма тивнӗ.

Иван — чи малти.

«Атте, анне, йӑмӑкӑм Нина!

Аслисем пӗр-пӗрне хисеплесе, сума суса вӑй хунипе ачасем те ырӑ кӑмӑллӑ, пултаруллӑ ҫитӗнеҫҫӗ.

— Васкамалли ҫук, туйпа ҫӗн хӑтана каймастпӑр, — кулчӗ Ятламас.

Генадий Корнилов чылай лексемӑн, топонимӑн этимологине палӑртнӑ,

Мӗнле майлӑ выртсан та ӳт-пӳ исленсе каймасть.

Пӗр-пӗр «тӑван» халь

Ку тӗлӗшпе Ростов хули малта пырать.

Тул ҫутӑлнӑ хыҫҫӑн тӗтре тата вӑйланнӑ пек туйӑнчӗ.

Ҫапла, чылай чухне ҫын айӑпӗпе пирӗн тавралӑх вут-ҫулӑмран инкек курать.

— Темскер ӑнланаймарӑм-ха, — тӗлӗнчӗ Уксах Тимӗр.

Ҫӗр ҫинче мӗнле кӑна ӗҫ ҫук пулӗ.

В. Васильева класа кӗрсенех анне хамӑрпа юнашар пулнӑнах туйӑнать.

Гусаркино () — Пушкӑрт Республикинчи пелепей районне кӗрекен чӑваш ялӗ.

Секретлӑ ялта пурӑнатним?

Вӑл ҫурҫӗрпе Тӗп Европӑна ҫеҫенхирсемпе ҫыхӑнтаракан ҫулсем ҫинче аталанса саралнӑ.

Унӑн кунтан ниҫта та каяс килмен.

ҫавӑрашка

Латвире вара Чӑваш культура обществин председателӗн ӗҫне илсе пынӑ.

«Хал пӗтрӗ», – текелесе ҫамрӑксемпе сывпуллашмасӑрах хӑйӗн пӳлӗмне кайса выртрӗ.

Несӗлсен туприне уп рама, тавралӑха, халӑха хисеплеме кашнинех вӗренесчӗ.

— Пӑхса тухӑпӑр… Тармасть… Ҫамрӑк агрономшӑн кунтан та ытларах кӳренмелли мӗн пултӑр-ха ӗнтӗ?

Капла вӗсем сирӗн ҫурта ӑмсанакан, усал сунакан ҫынсенчен сыхлӗҫ.

Ҫав хушӑрах вара тракториста: тухаҫҫӗ пулсан, тухчӑр тесе, ӑшӑ будка какӑрттарса ярать.

— янраса каять сасартӑк тӗттӗм пӳртре тарӑхнӑ Илле сасси.

Таня ҫак хыпара савнийӗ шӑртланса кӗтсе илессе шанманччӗ.

Ан пӑшӑрхан, Ухсай пичче, тӗнче

Ачисем физкультура енӗпе те республика олимпиадинче призер пулнӑ.

— Малтан сысна, вӑкӑр усрама пуҫларӑмӑр.

Россельхознадзорӑн Тутарстанри управленийӗн специалисчӗсем тӗрӗслев вӑхӑтӗнче республикӑри хӑш-пӗр хуҫалӑх пестицидсемпе ял хуҫалӑх наркӑмӑшӗсене тӗрӗс упраманнине асӑрханӑ.

Шупашкар районӗнче ӗҫ шыракансене пулӑшас тесе федераци тата республика бюджечӗсенчен 3,914 млн тенкӗ уйӑрма палӑртнӑ.

— Юраманнине мӗн лӑсем ҫаклатнӑ.

Мурман енче те ҫар пуҫтарас ӗҫлӗх ӑнӑҫу кӳмен.

- чӑваш чӗлхине аталанма йывӑрлатнӑран республикӑра сарӑлакан программӑсенче чӑвашла ҫӑмӑллӑн усӑ курмалли майсем туса парас, вӗсене чӑвашлатас тӗлӗшпе ӗҫлеме — Windows, Android операци системисене чӑваш раскладкине хушма производительсем умне сӗнӳсемпе тухма; тӗрлӗ программӑсен чӑвашла интерфейсне хушма