id
stringlengths
8
35
url
stringlengths
35
203
title
stringlengths
10
144
summary
stringlengths
7
428
text
stringlengths
246
41.2k
imikino-37888543
https://www.bbc.com/gahuza/imikino-37888543
Arsenal yanganyije na Tottenham 1-1
Muri shampiyona y'Ubwongereza mu mupira w'amaguru Arsenal yanganyinje na Tottenham 1-1.
Igitego cya Arsenal kitsinzwe na Kevin Wimmer kivuye ku mupira watewe na Mesut Ozil wa Arsenal ku munota wa 42 w'igice cya mbere cy'umukino. Igitero cya Tottenham cyo cyatsinzwe na Kane ku munota wa 51. Arsenal yari ku mwanya wa kabiri yamanutse ijya ku mwanya wa gatatu by'agateganyo kubera ko kuri cyumweru Liverpool banganyaga amanota iri bukine na Watford. Kuwa gatandatu Chelsea yatsinze Everton 5-0 maze ihita ifata umwanya wa mbere ku rutonde n'amanota 25. Manchester City yanganyije na Middlesbrough 1-1 bityo iva ku mwanya wa mbere yari imaze igihe kirekire maze ijya kuwa kabiri.
amakuru-46149338
https://www.bbc.com/gahuza/amakuru-46149338
Ubushakashatsi bugaragaza ko umubare w'abana bavuka ku isi "wagabanutse cyane"
Abashakashatsi bavuga ko umubare w'abana abagore babyara ku isi wagabunutse cyane.
Ubushakashatsi bwasanze ko uku kugabanuka gusobanuye ko hafi kimwe cya kabiri cy'ibihugu byo ku isi ubu byugarijwe n'"igabanuka ry'abana". Bisobanuye ko hari abana badahagije bo gutuma ibi bihugu bigumana umubare w'abaturage bifite. Abashakashatsi bavuga ko ibyagaragajwe n'ubu bushakashatsi "bitangaje cyane". Aba bashakashatsi bavuga ko ndetse hari ingaruka mu miryango, habaho "ba sokuru na nyokuru benshi kurusha abuzukuru". Abana bavuka bagabanutse bingana iki? Ubu bushakashatsi, bwasohotse mu kinyamakuru The Lancet cyandika ku bushakashatsi mu buvuzi, bwakurikiranye impinduka zagiye zibaho muri buri gihugu guhera mu mwaka wa 1950 kugera mu mwaka wa 2017. Mu mwaka wa 1950, abagore babyaraga abana bari ku mpuzandengo y'abana 4.7 mu buzima bwabo. Mu mwaka ushize wa 2017, ubu burumbuke bwagabanutsemo hafi kabiri bugera ku mpuzandengo ya 2.4 kuri buri mugore. Ariko ibi bihishe imihindagurike myinshi hagati y'ibihugu. Ikigero cy'uburumbuke kiri ku mpuzandengo ya 7.1 mu gihugu cya Niger cyo muri Afurika y'iburengerazuba, ariko mu gihugu cy'ikirwa cya Cyprus cyo mu nyanja ya Méditerranée, abagore babyara umwana umwe, mu buryo bw'impuzandengo. Profeseri Christopher Murray wo kuri Kaminuza ya Washington, yabwiye BBC ati: "Tugeze mu cyiciro aho kimwe cya kabiri cy'ibihugu bifite uburumbuke buri ku kigero kiri hasi y'ikigero cyo gusimbuza, rero niba nta gikozwe abaturage bazagabanuka muri ibyo bihugu". Ni ibihe bihugu byugarijwe? Ibihugu biteye imbere mu bukungu birimo byinshi by'i Burayi, Leta Zunze Ubumwe z'Amerika, Koreya y'epfo na Australia, bifite ibigero by'uburumbuke biri hasi. Ntibisobanuye ko umubare w'abaturage baba muri ibyo bihugu uri kugabanuka - nibura ntibiratangira kuba - kuko ingano y'umubare w'abaturage ni urusobe rw'ikigero cy'uburumbuke, ikigero cy'impfu, ndetse n'abimukira. Bishobora no gufata igisekuru ngo impinduka mu burumbuke zitangire kwigaragaza. Ariko Profeseri Murray agira ati: "Mu bihe bya vuba tuzaba turi mu gihe kiganisha aho ibihugu bizaba bihanganye n'igabanuka ry'abaturage". Kimwe cya kabiri cy'ibihugu byo ku isi biracyavukamo abana bahagije, ariko mu gihe ibihugu birushaho gutera imbere mu bukungu, ibindi bihugu bizagira uburumbuke buri ku kigero cyo hasi. Ni iki kiri gutera igabanuka ry'abana? Igabanuka ry'abana ntaho rihuriye n'umubare w'intanga cyangwa ikindi kintu icyo ari cyo cyose ubusanzwe umuntu ahita atekereza iyo havuzwe uburumbuke. Ahubwo iri gabanuka ry'abana riri guterwa n'ibintu bitatu by'ingenzi: Ubirebeye mu buryo bwinshi, igabanuka ry'uburumbuke ni inkuru nziza. Nta bimukira bahari, ibihugu bizagira ikibazo cy'abaturage bakomeza gusaza ari na ko umubare w'abaturage ukomeza kugabanuka. Dr George Leeson ukuriye ikigo cyo kuri Kaminuza ya Oxford gikora ubushakashatsi ku gusaza kw'abaturage, yabwiye BBC ko bitagomba kuba ari ibintu bibi, ko icy'ingenzi ari uko ibihugu bihindura ingamba bijyanye n'iyi mpinduka mu mubare w'abaturage.
amakuru-56468876
https://www.bbc.com/gahuza/amakuru-56468876
Amwe mu mafoto yaranze Africa muri iki cyumweru: 12-18/3/2021
Amwe mu mafoto yaranze Afurika muri iki cyumweru.
Ku cyumweru, imparage zambutse umuhanda mu gihe umumotari ahagaze ategereje muri pariki ya Kimana muri Kenya. Ku wa kabiri, umugabo afite inkoko ze mu isoko ry'amatungo ryo mu murwa mukuru Mekelle wa Tigray, mu majyaruguru ya Ethiopia. Kuri uwo munsi wo ku wa kabiri, umwana wo muri leta ya Gedaref mu burasirazuba bwa Sudan, arimo kwitera amazi yo mu mugezi wa Atbarah. Ku wa kane, Abanyatanzania barimo gusoma ibirenzeho ku makuru bamenyeshejwe ku wa gatatu y'urupfu rw'uwari Perezida wabo John Magufuli, wapfuye afite imyaka 61. Ku wa gatatu, abantu bateraniye kuri Stade Olympique mu mujyi wa Abidjan muri Côte d'Ivoire, bibuka uwari Minisitiri w'intebe Hamed Bakayoko wapfuye... ... Icyamamare mu njyana ya Reggae Alpha Blondy ari mu bantu bari bitabiriye icyo gikorwa cyo gusezera kuri Bakayoko, wapfuye afite imyaka 56 arimo avurwa kanseri.
amakuru-55191975
https://www.bbc.com/gahuza/amakuru-55191975
Rudy Giuliani: Umunyamategeko wa Trump ari mu bitaro nyuma yo kumusangamo Covid-19
Perezida Donald Trump avuga ko umunyamategeko we Rudy Giuliani bamusanzemo Covid-19.
Perezida Trump yanditse kuri Twitter ati: "Nkwifurije koroherwa vuba Rudy, tuzakomerezaho!" Bwana Giuliani amaze igihe ayobora ibikorwa byo mu rwego rw'amategeko by'itsinda ryari rishinzwe kwamamaza Trump, byo kwamagana ibyavuye mu matora ya perezida yo muri uyu mwaka wa 2020. Ni we wa vuba aha cyane basanzemo Covid-19 mu bari bugufi ya Bwana Trump. Perezida Trump n'abo mu itsinda rye rya hafi, bamaze igihe banengwa kwirengagiza amabwiriza ajyanye no kwirinda coronavirus. Bwana Trump yari ayirwaye mu kwezi kwa cumi. Bwana Giuliani, w'imyaka 76, yajyanwe ku bitaro bya Medstar byo kuri Kaminuza ya Georgetown biri i Washington DC, nkuko ibitangazamakuru byo muri Amerika bibivuga. Mu butumwa bwo kuri Twitter, uyu wahoze ari umukuru w'umujyi wa New York yashimiye abamwoherereje ubutumwa bwo kumwifuriza koroherwa vuba, avuga ko arimo "koroherwa vuba". Umuhungu we Andrew Giuliani ukora mu biro bya perezida bya White House, na we basanzemo Covid-19 mu kwezi gushize, yanditse kuri Twitter ko se "arimo kuruhuka, yitabwaho neza cyane kandi ameze neza". Ntabwo biramenyekana niba Bwana Giuliani agaragaza ibimenyetso by'iyo ndwara cyangwa igihe yayanduriye. Muri Amerika abantu barenga miliyoni 14,7 banduye Covid-19, nkuko imibare ya Kaminuza ya Johns Hopkins ibigaragaza. Muri bo abarenga 282,000 yarabishe. Iyo ni yo mibare ya mbere iri hejuru cyane ku isi.
institutional-51111776
https://www.bbc.com/gahuza/institutional-51111776
Ikinamico - Urunana
Ikinamico Urunana. Buri Wa kabiri n'uwakane. Umva podcast:
Iyandikishe kuri podcast: Ushobora kwiyandikisha kuri RSS feed muri telefone yawe ukoresheje porogaramu iyo ariyo yose yakira podcast kuri Android cyangwa IOS. Ushobora kandi kubigeraho ukoresheje amarembo anyuranye atuma winjira muri interineti nka Google Chrome cyangwa se Mozilla Firefox ukongeraho uduporogaramu duto dushamikiyeho:
amakuru-54758941
https://www.bbc.com/gahuza/amakuru-54758941
Ivory Coast mu matora ya perezida yamaganwe n'abatavuga rumwe na leta
Muri Côte d'Ivoire harimo kuba amatora ya perezida atavugwaho rumwe.
Abategereje gutora muri aya matora ya perezida atavugwaho rumwe Abantu batari munsi ya 14 barishwe kuva imidugararo yatangira mu kwezi kwa munani ubwo Perezida Alassane Ouattara yavugaga ko azongera kwiyamamaza. Hari nyuma yuko uwo yashakaga ko aziyamamaza akaba yamusimbura apfuye bitunguranye. Abakandida b'ingenzi mu batavuga rumwe n'ubutegetsi ari bo Pascal Affi N'Guessan na Henri Konan Bédié bavuga ko binyuranyije n'amategeko kuba Bwana Ouattara arimo gushaka gutegeka kuri manda ya gatatu. Bavuze ko badashaka aya matora ndetse basaba rubanda gusuzugura leta ntibayitabire. Kuki atavugwaho rumwe bikomeye? Itegekonshinga rya Côte d'Ivoire rivuga ko perezida atorerwa manda ebyiri zidashobora kurenga. Bwana Ouattara - umaze gutorwa kuri manda ebyiri - mbere yari yavuze ko azava ku butegetsi manda ye ya kabiri nirangira. Ariko, mu kwezi kwa karindwi, uwari Minisitiri w'intebe Amadou Gon Coulibaly ishyaka riri ku butegetsi ryari ryagennye kurihagararira, yapfuye azize umutima. Nyuma Bwana Ouattara yavuze ko agiye kwiyamamaza. Abamushyigikiye bavuze ko impinduka yabaye ku itegekonshinga mu mwaka wa 2016 yatumye ibintu bitangira bundi bushya, bityo ko manda ye ya mbere itabarwa. Abamunenga bo si ko babibona. Bavuga ko ahubwo binyuranyije n'amategeko kuba Bwana Ouattara arimo gushaka manda ya gatatu. Ni iki kiri inyuma y'ubu bushyamirane? Hashize imyaka ibarirwa muri za mirongo hari ubushyamirane hagati y'abanyapolitike bakomeye muri iki gihugu. Mu mwaka wa 2010, Laurent Gbagbo wari perezida, yanze kwemera ko yatsinzwe na Bwana Ouattara mu matora yari yabaye muri uwo mwaka, biteza intambara mu gihugu. Abantu barenga 3,000 biciwe mu bikorwa by'urugomo byamaze amezi atanu. Bwana Gbagbo na we yari yashatse kwiyamamaza muri aya matora yo muri uyu mwaka, ariko akanama k'amatora karamwangira kuko yari yarahamijwe ibyaha n'inkiko za Côte d'Ivoire. Ni umwe mu bagera hafi kuri 40 bari bashatse kuba abakandida-perezida akanama k'amatora kakabangira. Abakandida-perezida bane ni bande?
amakuru-45440233
https://www.bbc.com/gahuza/amakuru-45440233
Mu Burundi, uruganda rwa 'Lumitel' ruri mu bibazo
Abakozi baharurwa mu 300 bahagaritse akazi mu gihugu cose mu kiringo kitamenyekanye.
U Burundi ni igihugu ca kane Viettel ikorera mwo muri Afrika Abo bakozi bagiriza ubuyobozi : •kubarenganya mu kubirukana hadakurikijwe amategeko; •kutabaha ama kontara; •kubima ibikoresho vy'akazi. Abo bakozi bavuga ko barenga 300 basaba inzego z'igihugu, gufata ikibazo kijanye n'ivyo basaba mu minwe. Bamwe muri abo bakozi bavuganye na BBC bavuga ko iyo barungitswe mu misozi bategekwa kwimenya mu kwiyunguruza. Bongeye ko, abakozi bajejwe gukurikirana ivyuma vya 'antene', batigera bahabwa uturusho tujanye n'impanuka. Ku biro bikuru vya Lumitel i Bujumbura, nta ruja n'uruza rwagaragara kuva mu gitondo. Ariko ku biro biraba ivy'ubudandaji, BBC yasanze hariho abakozi bariko barakira aba kiriya. Amwe mu makuru avuga ko abo bakozi boba bimuriwe ngaho bavuye ku biro bikuru vy'urwo ruganda. Uru ruganda rwa Lumitel n'urwo mu gihugu ca Vietnam 'Lumitel' yahavuye isohora itangazo ivuga ko abo bahagaritse akazi barenze ku mategeko y'igihugu. Basigura ko ayo mategeko abuza ihagarikwa ry'akazi mu gihe hakiri ibiganiro hagati y'imirwi itumvikana. Iri hagarikwa ry'akazi ryari rimaze kuba mu ntara zimwe zimwe 'Lumitel' ikorera mwo mu ntara. Lumitel yonyene ifise hafi ica kabiri c'abakoresha terefone ngendanwa.
imikino-54252254
https://www.bbc.com/gahuza/imikino-54252254
Barcelona yemeye kugurisha Luis Suarez muri Atletico Madrid
Barcelona yemeye kureka rutahizamu Luis Suarez akerekeza mu ikipe mukeba ya Atletico Madrid.
Suarez yari yabwiwe ko atari mu bakinnyi umutoza mushya wa Barcelona Ronald Koeman akeneye Suarez ntabwo yifuzwa muri Barça ndetse iyi kipe yari yiteguye no kuba yamureka akayivamo ku buntu, icy'ingenzi ari uko atagiye muri imwe mu makipe akomeye. Uyu rutahizamu w'imyaka 33 ukomoka muri Uruguay, yemeye amasezerano arimo kugabanyirizwa umushahara mu ikipe ya Atletico, nyuma yuko gahunda yo kwerekeza muri Juventus idakunze kubera ibibazo bijyanye n'urwandiko rw'inzira (passport). Byatumye umukuru wa Barcelona Josep Maria Bartomeu yari yabaye ahagaritse amasezerano yo kuba Suarez yagenda kuko atashakaga kumugurisha mu ikipe mukeba muri shampiyona ya La Liga. Ariko, nyuma yo kugirana ibiganiro n'abahagarariye Suarez, Barcelona yisubiyeho kuri icyo cyemezo, nyuma yuko uyu rutahizamu akangishije ko ibibazo bye abishyira mu itangazamakuru. Atletico izamugura amafaranga ameze nk'ikimenyetso cy'ishimwe kuri Barcelona atarenze miliyoni 6 z'ama-euro, azashingirwa ku birimo nko guhesha iyo kipe itike yo gukina Champions League. Ku mwaka, Suarez azajya ahembwa kimwe cya kabiri (miliyoni 15 z'ama-euro) cya miliyoni 30 z'ama-euro yahembwaga muri Barcelona. Aya masezerano ashoje igihe cy'imyaka itandatu yari amaze muri Barça, yatsindiye ibitego 198 mu mikino 283 yayikiniye, ndetse aba umwe mu bari ba rutahizamu batatu bayo batinywaga ari kumwe na Lionel Messi na Neymar. Yageze muri Barcelona mu 2014 avuye muri Liverpool aguzwe miliyoni 74 z'amapawundi. Yafashije Barcelona kwegukana ibikombe bine bya shampiyona, ibikombe bine by'umwami (Copa del Rey), igikombe cya Champions League n'icy'isi cy'amakipe y'ama-clubs mu 2015. Aya masezerano yo kwerekeza muri Atletico anashoje kimwe mu bibazo byari bimaze igihe byo kuva mu ikipe kuri iyi mpeshyi, mbere byasaga nkaho uyu mukinnyi bizarangira ageze mu mujyi wa Turin gukinira Juventus. Ariko abakuru ba Juventus bavuga ko ibyo bitakunze kubera igihe byari gufata ngo babonere Suarez 'passport' y'Ubutaliyani.
amakuru-38288909
https://www.bbc.com/gahuza/amakuru-38288909
Putin yanse imbwa agabiwe n'igihugu c'Ubuyapani
Koichi Hagiuda ntiyavuze igituma ako kaganuke katakiriwe.
Iyo mbwa ni iyari ije gusanga Yume (i bubamfu), yahawe Putin mu 2012. Mu 2012 Ubuyapani bwahaye Putin imbwa y'indarukazi Akita yise Yume. Ino mbwa yarigiye gutangwa ni iyarije kuyisanga. Hagiuda yanditse ku buryo bwa "blog": "Twumvise kuri bagenzi bacu, ko icizere twari dufise co gutanga imbwa ngenzi yayo caterewe kure." Iyo vyemerwa, ako kaganuke ko herejwe prezida w'Uburusiya mu nama yobahuje n'umushikiranghanji wa mbere Shinzo Abe mu Buyapani mu ndwi iza. Izo mbwa "Akitas" zituruka mu buraruko bw'Ubuyapani. Putin aratunze impwerume yakuye mu gihugu ca Bulgaria yise Buffy, yahawe n'umushikiranganji wa mbere w'ico gihugu mu 2010. Imbwa yo mu bwoko bwa "Labrador", Konni yahawe nk'akaganuke na Sergey Shoigu, umushikiranganji w'ubu wo kwivuna abansi, yapfuye mu 2014. Putin yarigeze kujana Konni mu nama yamuhuza n'umukuru wa reta y'Ubudagi Angela Merkel asanzwe atinya imbwa. Ico gihe ibimenyeshamakuru vyavuga ko yari agiye kumutera ubwoba ariko mu ntango y'uno mwaka, Putin yabwiye ikigo c'itangazamakuru c'Ubudagi ko ataco yarazi ku vy'ubwo bwoba afise. Yavuze ati: "Igihe menyeye ko adakunda imbwa, naciye ndamusaba ikigongwe."
amakuru-55646793
https://www.bbc.com/gahuza/amakuru-55646793
Africa na internet: ni ibihe bihugu vyayiciye,vyabikoze gute?
Nta Facebook, Twitter canke WhatsApp.
Igitigiri c'ibihugu vyugara imihora ya internet kiguma kiduga Ivyo bimaze kuba ibintu bimenyerewe mu bihugu bimwe bimwe vya Afrika aho ama reta yagiye arugara ku kiringo runaka internet canke imbuga hwaniro. Uganda nico gihugu ca vuba kibikoze buca haba amatora ku wa 14 uku kwezi kwa mbere. Abaharanira uburenganzira bwo gukoresha ubuhinga bushasha bwo guhanahana ubutumwa bavuga ko ari ukubuza ubwisanzure, ariko ama reta yo avuga ko bifasha mu kwubahiriza umutekano. Ukuzibira imihora bigenda gute? Reta ishobora kuzibira imihora mu gutegeka ibigo bitanga internet ngo vyime inzira abanywanyi bavyo. Mu ntango, ibi bishobora gukora mu kwugara imbuga zisanze zikoreshwa cane. Ariko hari igihe hafatwa ingingo zikomeye gusumba aho reta itegeka ibigo bitanga internet kwugara amayira yose. Ikibanza c'itora muri Tanzania: amayira ya internet yarugawe mu gihe c'amatora Ibihugu bimaze kwugara internet ni ibihe? Igitigiri c'ibihugu bimaze kwugara internet kiguma kiduga. Uganda yategetse ibigo bitanga internet kwugara imbuga hwaniro zose hamwe n'uburyo bwo guhanahana ubutumwa. Abakoresha ubwo buryo bari basanzwe bidoga ko bagize iminsi bibagora gushikira bumwe muri ubwo buhinga n'imbuga zimwe zimwe. Tanzania yazibiye imihora ya internet mu matora aheruka mu kwezi kw'icumi. Mu kwa gatandatu mu mwaka uheze, Ethiopia yetegetse ko internet yugarwa mu kiringio camaze hafi ukwezi biturutse ku ruhagarara rwakurikiye iyicwa ry'umuririmvyi rurangiranwa w'umu Oromo anaharanira agateka ka zina muntu Hachalu Hundesa. Zimbabwe, Togo, Burundi, Chad, Mali na Guinea navyo nyene vyarazibiye internet canke imbuga hwaniro mu bihe bitandukanye mu mwaka uheze. Mu 2019 vyagaragaye ko habaye iyugarwa rya internet ku rugero canke burundu agashika 25 mu gihe kari 20 mu 2018 na 12 mu 2017, nk'uko bimenyeshwa na Access Now, ikigo cigenga kibikurikirana. Ico kigo kivuga ko mu 2019, ibihugu indwi muri 14 vyugaye internet bitari vyarabikoze mu myaka ibiri yari iheze. Ibihugu bishasha vyabaye Benin, Gabon, Eritrea, Liberia, Malawi, Mauritania na Zimbabwe. Ni ingendo yibonekeza n'ahandi kw'isi aho ibihugu vyugara imihora ya internet biguma biba vyinshi, mu gihe yugawe agashika 213 uyu mwaka mu 2017 kari 106 gusa. Ico kigo kivuga ko muri Africa akenshi iyugarwa riba ku gihugu cose aho kuba ku ntara zimwe zimwe canke ku migwi runaka y'abantu. Mu 2019, ku gashika 21 kuri 25 internet yugawe, ico kigo casanze vyakwiye igihugu cose canke ibice binini vyaco. Sudan na Ethiopia nivyo vyonyene vyugariye ibice runaka. Ingene bikora Mu gihugu kimwe kimwe, ikigo ca internet cose nico kimenya ingene gishira mu ngiro amabwirizwa yo kuzibira imihora. Bumwe mu buryo bikorwa n'ukuzibira gushikira ico bita URL. Ako ni nk'akayunguruzo kabuza gushikira urutonde rw'imbuga zimwe zimwe ziba zabujijwe. Uwarasanzwe azijako aronka ubutumwa butandukanye nk'ubuvuga ngo ''uru rubuga rwarugawe n'uwubijejwe''. Gushikira imihora ya internet vyaracungerewe cane mu gihe c'imyiyerekanoi muri Zimbabwe Ubundi buryo bwitwa ''throttling''(kuniga). Ubwo ni uburyo bwo kugabanya cane umuhora uja ku mbuga zimwe zimwe, bigatuma umengo ni internet yikwega, gutyo abantu bagacika intege zo kuja kuri izo mbuga. Ubwo buryo rero butuma bigora kumenya niba koko amayira yugawe canke niba ari internet iba itameze neza. Ingingo ya nyunma ishobota kuba iyo gutegeka abatanga internet kwugara ntihagire n'umwe ashobora gukora icarico cose. None abatanga internet barashobora kwanka? Ubushobozi bw'ama reta bwo guhagarika internet buvana n'ubushobozi aba afise bwo kugenzura ibigo vyo gutumatumanako. Bene ivyo bigo bihabwa impusha n'ama reta, bisigura ko bishobora gucibwa ihadabu canke gufutirwa amasezerano(contrat). Igitigiri c'abantu bafise telefone zigezweho (smartphones) kiguma ciyongera muri Afrika Ivyo bigo birashobora kwitwara mu ma sentare, ariko ni gake babikora. Ariko hari aho vyabaye. Mu 2019, ama sentare muri Zimbabwe yarategetse ko internet yugururwa n'aho reta yari yataze itegeko ko ihagarikwa. Ariko reta nayo yaciye ishirahako amategeko ayiha uburenganzira bwo kugenzura ikoreshwa rya internet. Hari n'aho vyoroshe gukora nko muri Ethiopia aho hari umuryango umwe gusa ujana ku muhora wa interenet, nawo ukaba uri mu minwe y'ikigo ca reta. Kwugara internet bisigaye bikorwa cane, nko muri RDC Ariko iyo internet itugawe burundu, haraba inzira zindi zo gucamwo. Uburyo buzwi cane n'ubwo bita VPNs(Virtual Private Networks). Izo nzira ntizorohera ibigo bitanga internet kuzugara. Reta zirashobora kwugara n'izo VPN ariko akenshi ntibihuta kubikora kuko bibangamira abaserukira ibihugu vyabo n'ibigo binini binini bazikoresha. Ibihugu bimwe bimwe vyo muri Africa vyitwaza ko hari amakuru y'ibinyoma aca ku mbuga hwaniro na internet mu gusigura iyugarwa ry'iyo mihora. Ariko bamwe mu bihweza ibintu n'ibindi n'abatavuga rumwe n'ama reta babona ko ico ari icitwazo co gucecekesha abanegura izo reta akenshi baheza bakabikorera ku mbuga nka Facebook. Bikorwa akenshi imbere n'inyuma y'amatora.
amakuru-56312767
https://www.bbc.com/gahuza/amakuru-56312767
Amwe mu mafoto yaranze Africa muri iki cyumweru: Tariki 26/2 - 4/3/2021
Amwe mu mafoto yaranze Afurika muri iki cyumweru.
Umuryango wo muri Sudan urimo kwifata neza ureba cinema uri kure witaje abandi mu rwego rwo kwirinda, mu iserukiramuco rya filime mu murwa mukuru Khartoum ku cyumweru, aho abareba cinema barebaga batavuye mu modoka zabo. Ku cyumweru, abana barasoma ikinyamakuru ubwo bari mu karuhuko bavuye gucuruza imbuto mu murwa mukuru Dakar wa Senegal. I Dakar ku wa gatatu, abashyigikiye umukandida perezida Ousmane Sonko bahanganye n'abashinzwe umutekano. Bwana Sonko ashinjwa gufata ku ngufu ndetse yambuwe ubudahangarwa nk'umudepite. Ahakana ibyo aregwa. Ku wa kabiri, mu murwa mukuru Addis Ababa wa Ethiopia, umugabo ari ku ifarasi yitabiriye ibirori byo kwizihiza isabukuru y'urugamba rw'i Adwa rwo mu mwaka wa 1896, ubwo Abanya-Ethiopia batsindaga ingabo z'Abataliyani zari zabateye. Naho ku wa gatatu, imodoka zitegereje zihanganye ngo gasumbashyamba yambuke umuhanda mu cyanya cya Kimana muri Kenya.
imikino-57317322
https://www.bbc.com/gahuza/imikino-57317322
Carlo Ancelotti yavuye muri Everton asubira muri Real Madrid
Carlo Ancelotti yavuye muri Everton ajya kuba umutoza wa Real Madrid ku nshuro ya kabiri.
Carlo Ancelotti yagejeje Everton ku mwanya wa 10 muri shampiyona, mu mwaka umwe gusa wuzuye yari ayitoje Uyu Mutaliyani w'imyaka 61, watoje Real Madrid mu gihe cy'imyaka ibiri hagati ya 2013 na 2015, yavuye muri Everton nyuma y'amezi 18 atoza iyi kipe. Muri Real asimbuye Zinedine Zidane, kandi ibi bitumye Everton isigara ishakisha umutoza wa gatandatu w'igihe kirekire muri iyi myaka itanu ishize. Ancelotti yashyize umukono kuri kontaro y'imyaka itatu atoza Real, avuga ko ibi ari "amahirwe atari yitezwe". Yongeyeho ati: "Nubaha bisesuye buri muntu wese ufite aho ahuriye na Everton kandi nizeye ko bazagera ku bintu byiza bagamije kugeraho". "Nubwo nashimishijwe no kuba muri Everton, nagejejweho amahirwe atari yitezwe ntekereza ko ari icyemezo cyiza kuri jyewe n'umuryango wanjye muri iki gihe". Kuri uyu wa gatatu, biteganyijwe ko Real imurikira itangazamakuru Ancelotti nk'umutoza mushya wayo, mu gihe Everton yavuze ko igiye "gutangira gahunda yo gushyiraho umutoza mushya aka kanya".
amakuru-48106218
https://www.bbc.com/gahuza/amakuru-48106218
Mozambique: Ivyasizwe n'igihuhusi Kenneth mu masanamu
Igihuhusi gikomeye casambuye ibihumbi vy'amazu kinica abantu benshi muri Mozambique.
Igihuhusi Kenneth cashitse ku butaka kuwa kane kizanye umuyaga ufise umuvuduko ungana na 220km/h. Hategekanywa ko ikirere kizosuka imvuga ingana inshuro zibiri iyasutswe n'igihuhusi Idai, cahitanye abantu 900 muri Mozambique, Malawi na Zimbabwe mu kwezi guheze. Pemba, umurwa mukuru w'intara ya Cabo Delgado, yahuye n'imvura ingana n'imetero zibiri, amabarabara ahinduka inzuzi. Ikibazo c'imyuzure cunyuwe n'uko igihuhusi Kenneth cashitse mu mpera z'igihe c'imvura, aho inzuzi n'ubundi ziba zuzuye, nk'uko vyashikirijwe n'ibiro vya ONU bitunganya ibikorwa vy'ubutabazi, Ocha Imyuzure yasambuye inyubako za leta, bituma ibikorwa vy'ubutabazi bidindira. Igihuhusi Kenneth kiramaze gusambura ibice vy'amazinga ya Comoros. Umuvugizi wa Ocha, Saviano Abreu, yavuze ko ibintu mu miji ya Macomia na Quissanga bimeze nabi cane, yongerako yuko hari impungenge kw'izinga rya Ibo risa n'iryugarijwe .
amakuru-56798893
https://www.bbc.com/gahuza/amakuru-56798893
Jose Mourinho: Tottenham imwirukanye nyuma y'amezi 17 ayitoza
Jose Mourinho yirukanwe na Tottenham Hotspur nyuma y'amezi 17 ayitoza.
Jose Mourinho apakira ibye ngo agende nyuma yo kwirukanwa na Tottenham Uyu Munya-Portugal w'imyaka 58 yari yasimbuye Umunya-Argentina Mauricio Pochettino mu kwezi kwa cumi na kumwe mu 2019, ageza iyi kipe ku mwanya wa gatandatu mu mwaka ushize w'imikino. Kuri ubu Tottenham iri ku mwanya wa karindwi ku rutonde rwa shampiyona, nyuma yo kubona amanota abiri mu mikino itatu iheruka gukina, ndetse mu kwezi kwa gatatu yasezerewe mu irushanwa rya Europa League. Tottenham izakina na Manchester City ku mukino wa nyuma w'igikombe cya Carabao Cup, ku itariki ya 25 y'uku kwezi kwa kane. Ku cyumweru, Tottenham yabaye imwe mu makipe atandatu yo muri Premier League atangaje ko yinjiye mu irushanwa rishya ry'i Burayi rya European Super League. Itsinda ry'abatoza bafatanyaga na Mourinho - Joao Sacramento, Nuno Santos, Carlos Lalin na Giovanni Cerra - na bo birukanwe. Daniel Levy, umukuru wa Tottenham, yagize ati: "Jose n'abatoza bakoranaga babanye natwe muri bimwe mu bihe bigoye cyane twanyuzemo nk'ikipe". "Jose ni umunyamwuga wa nyawe wagaragaje kwihangana cyane muri iki cyorezo [cya coronavirus]". "Ku ruhande rwanjye bwite naryohewe no gukorana na we kandi ndicuza kubona ibintu bitaragenze uko twembi twabiteganyaga". "Iteka azahora yisanga hano ndetse twifuzaga kumushimira n'abatoza bakoranaga ku musanzu wabo". Muri uyu mwaka w'imikino, Mourinho yatsinzwe imikino 10 ya shampiyona. Ni bwo bwa mbere yari atsinzwe imikino ingana gutyo mu mwaka umwe kuva yatangira ubutoza. Nta kipe n'imwe yindi yo muri Premier League yatakaje amanota menshi yashoboraga gutsindira kurusha Tottenham, yatakaje amanota 20. Umukino wa nyuma nk'umutoza wa Tottenham wabaye uwo Mourinho yanganyijemo na Everton 2-2 ku wa gatanu. Ryan Mason, wahoze akina hagati muri Tottenham wari umaze igihe atoza mu ikipe y'abato ya Tottenham, ni we utoza ikipe nkuru mu myitozo yo kuri uyu wa mbere.
amakuru-55313007
https://www.bbc.com/gahuza/amakuru-55313007
Somalia yacanye umubano wa dipolomasi na Kenya
Leta ya Somalia yacanye umubano wa dipolomasi na Kenya baturanye.
Ba Perezida Mohamed Abdullahi Mohamed 'Farmaajo' wa Somalia (ibumoso) na Uhuru Kenyatta wa Kenya bigeze guhura baganira ku gucyemura ubushyamirane hagati y'ibihugu byombi Yahamagaje abadipolomate bayo bose bakoreraga i Nairobi ndetse iha iminsi irindwi abadipolomate ba Kenya bakoreraga i Mogadishu ngo babe bamaze kuva mu gihugu. Itangazo rya leta ya Somalia ryatangajwe ku gitangazamakuru cya leta na Minisitiri w'itumanaho Osman Abukar Dubbe, ku wa mbere nijoro. Yagize ati: "Leta ya Somalia, ishingiye ku busugire bw'igihugu buteganywa n'amategeko mpuzamahanga..., kandi yuzuza inshingano yayo yemererwa n'itegekonshinga yo kurinda igihugu, ubumwe n'umudendezo by'igihugu, yafashe icyemezo cyo gucana umubano wa dipolomasi na leta ya Kenya". Leta ya Somalia ifashe iki cyemezo nyuma y'ibaruwa yo kwamagana Kenya, yashyikirije Minisitiri w'intebe wa Sudan Abdalla Hamdok, uyu akaba anayobora umuryango uhuza za leta zo mu karere ugamije iterambere, uzwi mu mpine nka IGAD. Somalia yari iherutse gushinja Kenya kwivanga mu bibazo na politike by'icyo gihugu - ibyo leta ya Kenya yahakanye.
amakuru-56870791
https://www.bbc.com/gahuza/amakuru-56870791
Ubuzima bwo mu mutwe: Ihungabana, jenoside n'uburwayi bwanjye butagaragara
Mfite ikibazo cy'ubuzima kitagaragarira amaso kandi akenshi kitavugwaho.
Victoria yavukiye mu Rwanda mu 1981 akurira mu murwa mukuru Kigali Ubu ni bwo bwa mbere mvuze ku kibazo cyanjye, kijyanye nanjye ubwanjye cyane kandi cyakomeje kwihisha inshuti zanjye nyinshi n'abo dukorana mu myaka ishize. Ariko, ukuri ni uko mu gihe kinini cy'ubuzima bwanjye ntigeze menya ko mfite iki kibazo cy'ubuzima cyangwa ngo menye uko cyitwa. None ubu namenye ko nyuma yo kuba muri jenoside ndi umwana wari urimo gukurira mu Rwanda ndetse na nyuma yo kunyura mu bindi bintu bibi, mfite ikibazo cy'ihungabana riturutse ku byo nabayemo, kizwi nka 'post-traumatic stress disorder' (PTSD). Gituma hari ubwo ngira ubwoba bwinshi bushobora kuza igihe icyo ari cyo cyose bugatuma ngorwa no guhumeka. Akenshi mbira icyuya gicye gikonje iyo ibyo bibaye, mu gihe mba ndwana no kongera gusubira kuba jyewe "usanzwe". Nsubije amaso inyuma, nari umwana usanzwe yishimye, mbere ubwo nakuriraga mu muryango muto ariko unyitayeho mu myaka ya 1980, mu murwa mukuru w'u Rwanda, Kigali. Victoria yarezwe na mama we, ariko kuri iyi foto agaragara ari kumwe n'ababyeyi be bombi Ahanini, yari jyewe, mama na musaza wanjye Junior. Ariko aka kamarayika ntikigeze kabaho ngo kagere ku kwizihiza isabukuru w'umwaka umwe w'amavuko, ndetse urupfu rwako, rwabaye mfite imyaka ibiri, kazize indwara y'inkorora y'igikatu, rwabaye ikintu cya mbere cyanyumvishije bya nyabyo icyo kubura uwawe bivuze. Ntabwo nashoboraga gusobanukirwa icyuho numvaga nifitemo, kuko nari nkiri umwana, ariko uko igihe cyagendaga gishira nagezeho mbona ibi nk'icyaba cyarabaye intangiriro y'urugendo rwanjye, intandaro y'uburwayi bwanjye bwa PTSD. Ikindi kintu cyanshegeshe bikomeye cyabaye ubwo napfushaga mama wanjye azize uburwayi, habura amezi abiri ngo nuzuze imyaka 10. Ndacyibuka ubwo nari ndyamanye na we mu bitaro, nshaka kumuba hafi kubera ukuntu nakundaga uko yahumuraga nk'akayaga gahehereye. Ariko ubwo nakoraga ku mubiri we, wari wumagaye cyane. Byari nkaho nta kintu na kimwe gisigaye kuri we kuko yari yaratakaje ibiro byinshi cyane. Nyuma yuko apfuye, isi yanjye nkuko nari nyizi kugeza icyo gihe yararangiye, ariko sinagize igihe cyo gukora ikiriyo kuko nagombaga gukomezanya n'ubuzima. Njya kubana na mamawacu - ubu nita mama wanjye - na babyara banjye batanu, bose banyitayeho cyane. Victoria yari afite imyaka icyenda ubwo mama we, uboneka kuri iyi foto, yapfaga, akajya kubana na nyinawabo n'umuryango we Nuko, mu kwezi kwa kane mu 1994, mfite imyaka 12, ubuzima bwanjye buhindurwa burundu na jenoside. Mu minsi 100, abantu 800,000 bicwa n'Abahutu b'abahezanguni, abahigwaga ni Abatutsi n'abandi bose batari bashyigikiye politiki y'ivangura n'ubwicanyi. Ubwo twumvaga urusaku rw'amasasu twahunze Kigali twerekeza ku Gisenyi, umujyi uri hafi y'umupaka na Repubulika ya Demokarasi ya Congo. Ariko ibikorwa by'urugomo byaradukurikiye, ubwo twabaga tugendagenda mu bice bikikije Gisenyi akenshi twahagarikwaga kuri za bariyeri n'intagondwa. Hari igihe zashikanuje umuvandimwe wanjye muto, Nelly, ariko mama wanjye ashobora kuzivugisha ukuntu zireka kumwica. Icyo gihe nagize ubwoba, ubwo nabonaga ko aba bantu - bagaragaraga ko basinze byo guta umutwe - bashoboraga kudukoraho icyo bashatse icyo ari cyo cyose. Bamwe bari bakiri bato cyane, ariko bari bafite imihoro, bari bafite impiri zikoze mu biti kandi zimwe muri zo zari ziriho amaraso. Iki ni ikintu kizaguma muri jyewe iteka ryose. Izindi nkuru ushobora gusoma kuri jenoside yo mu Rwanda: Nuko twambuka umupaka tuba impunzi mu mujyi wa Goma wo muri DR Congo (icyo gihe yitwaga Zaïre). Aho nahaboneye urupfu kurushaho kuko abantu barimo bapfa bazize kolera (cholera) na macinya, ndetse imirambo yabo yabaga irunze ku nkengero y'umuhanda. Muri iki gihe cyose n'ubwo twimukiraga muri Kenya na nyuma yaho, mfite imyaka 16, tukimukira muri Norvège (Norway), nari mbayeho mu buzima bwo kugira ubwoba. Icyo ni icyiciro cyo mu mitekerereze no mu myitwarire ya muntu gituma abantu bahangana n'umuhangayiko, ariko iyo ubanye na wo igihe kirekire cyane ushobora kukugiraho ingaruka zikomeye. Nyamara ariko, ngeze muri Norvège, ntangiye kumva nduhutse kurushaho, kugira ubwoba byaratangiye, nuko umuhanga mu mitekerere n'imyitwarire ya muntu (psychologist/psychologue) asanga ndwaye PTSD. Birumvikana ko atari jye jyenyine ibi byabayeho. Abarenze umuntu umwe muri buri bantu batanu banyuze mu ntambara mu myaka icumi ishize, byibazwa ko bafite ubwoko runaka bw'uburwayi bwo mu mutwe, burimo na PTSD, nkuko ubushakashatsi bw'ishami ry'umuryango w'abibumbye ryita ku buzima (OMS/WHO) bwabitahuye. Kandi ubwo burwayi bushobora guterwa n'ubwoko bwinshi butandukanye bw'ibyo umuntu yaciyemo byamuhungabanyije. Nkuko bitangazwa n'ikinyamakuru cy'ubushakashatsi mu buvuzi bw'abantu cya Public Library Of Science, abantu batuye munsi y'ubutayu bwa Sahara bahura n'ihungabana riri ku kigero kidasanzwe ndetse bashobora guhura n'ibyago biri hejuru bya PTSD. Ariko mu bihugu byinshi, kuvura abafite ikibazo cy'ubuzima bwo mu mutwe no kubafasha akenshi ntibikorwa cyangwa bigakorwa ku kigero kiri hasi cyane. Nyuma cyane amaze gukura Victoria yamenye ko ihungabana rye ryatangiye akiri muto Nk'urugero, ighugu cya Sierra Leone, cyanyuze muri byinshi cyane - intambara yamaze imyaka 10, ibiza byishe abantu babarirwa mu magana n'indwara ya Ebola mu 2015 yahitanye abagera hafi ku 4,000. OMS igereranya ko 10% by'abaturage miliyoni zirindwi batuye icyo gihugu bafite ibibazo by'ubuzima bwo mu mutwe, ariko ko ijanisha rito cyane ryabo ari bo bashobora kubona serivisi zo kubitaho. Dr Rebecca Esliker, wigisha kuvura ibibazo by'ubuzima bwo mu mutwe kuri Kaminuza ya Makeni mu ntara yo mu majyaruguru ya Sierra Leone, yagize ati: "[Intambara irangiye] havugwaga cyane ubwiyunge, no kubaka igihugu". "Ariko ntabwo twacyemuye ibibazo byo mu mutwe abantu benshi bari bafite, ibintu abantu banyuzemo byabahungabanyije, n'ubwicanyi ndengakamere abantu banyuzemo, ndetse n'ibyasigaye mu mitwe yabo". Avugana n'ikiganiro The Comb podcast cya BBC, Dr Esliker yongeyeho ko nyuma gato y'intambara, imiryango itegamiye kuri leta n'indi miryango mpuzamahanga yagiye muri Sierra Leone ikora akazi k'ibyumweru bibiri cyangwa bitatu by'icyo yise "amasomo ya vuba vuba" yo guhugura abantu ku kwita ku bagize ihungabana. Avuga ko ibyo bitari bihagije mu gufasha abaturage ba Sierra Leone guhangana n'ihungabana banyuzemo. Ngo ni yo mpamvu icyo gihugu gikomeje guhura n'ingaruka ziturutse kuri iryo hungabana ritavuwe, no kugeza kuri uyu munsi. Ati: "Turimo kubona abantu bagerageza kubyikuramo, cyane cyane abari bakiri bato mu gihe cy'intambara". "Turimo kubona abantu benshi bahanganye n'ibibazo bikomeye byo mu mutwe, rimwe na rimwe bigeza ku gushotorana cyane, kurwana ndetse n'ihohoterwa ryo mu rugo". Umunyamakuru wa BBC Victoria Uwonkunda mu biro bikuru bya BBC i London Iyo numvise ibi ntekereza ko ndi umunyamahirwe. Ntabwo nagaragaje ibimenyetso nko muri ubwo buryo Dr Esliker avuga, ariko nzi benshi bagaragaza ibimenyetso nk'ibyo. Kandi ndi n'umwe mu bagize amahirwe yo kuba mu bihugu aho ubuvuzi ku buzima bwo mu mutwe bushobora kuboneka byoroshye ndetse rimwe na rimwe butanahenze. Ariko no mu bihugu bikize cyane, henshi haracyari ipfunwe ku bibazo by'ubuzima bwo mu mutwe. Mu bushakashatsi bwo mu mwaka wa 2015, mu Bwongereza hafi abantu icyenda muri buri bantu 10 bafite ibibazo by'ubuzima bwo mu mutwe bavuze ko ipfunwe byabateye ryagize ingaruka ku buzima bwabo. Ibi akenshi bituma abantu babana n'uburwayi bwo mu mutwe bagira isoni zo gushaka ubufasha bacyeneye. Tugomba rwose kureka kwita "abasazi" abantu bafite ibibazo by'ubuzima bwo mu mutwe. Byamfashe imyaka irenga 30 kugira ngo mbe nshoboye kuvuga ndanguruye kandi ku mugaragaro ko mfite ihungabana rivuye ku byo nanyuzemo, cyangwa PTSD, kandi iyo mba ntabikubwiye, ntiwari kubimenya. Ni ingenzi kuvuga kuri ibi bintu mu kuri kandi nta kumva biteye ikimwaro. Bityo wenda abandi bantu na bo bazashaka ubufasha bacyeneye.
160224_kylie_jenner
https://www.bbc.com/gahuza/amakuru/2016/02/160224_kylie_jenner
Jenner ashaka gukora akazi kadatuma aboneka cane
Kylie Jenner ashaka guheba akazi aje mu budandaji.
Kylie Jenner Kylie Jenner ariteguye guhagarika akazi, nk’uko yavyanditse ku rubuga rwiwe rwa Instagram. Ico camamare akiri muto mu kiganiro Keeping up with the Kardashian, yabwiye ikinyamakuru kimwe muri Amerika ko ukuba ari ku mbuga ngurukanabumenyi vyagize ingaruka ku gihagararo ciwe. Jenner avuga ko yabonetse bikwiye, ko rero ubu yipfuza gukora akazi gatuma atagaragara cane. Yavuze ko afise abantu bamukurikirana imiliyoni 52 ku rubuga rwiwe rwa Intagram hamwe n’abandi barenga imiliyoni 14 ku rubuga rwa twitter. Umuvyeyi wa Kylie Jenner Ku myaka 18 afise y’amavuka, yabonetse kuri television imyaka 9 no ku mavideo y’abaririmvyi nka Tyga na Jaden Smish. Yarigeze kuba umunya mudeli kuri television kandi avuga ko ari vyo ashaka gukora. “Namye gutyo buri musi, nshaka kuba umudandaza kandi atamenyekana. Kylie Jenner arakwiye guhagarika akazi.”
imikino-49827025
https://www.bbc.com/gahuza/imikino-49827025
Abagabo babiri bararegwa kuba baragerageje kwiba Kolašinac na Ozil i London
Abagabo babiri bararegwa kuba ari bo bagerageje kwiba abakinnyi babiri ba Arsenal.
Sead Kolašinac (ibumoso) na Mesut Ozil ntabwo bakomerekeye muri ibyo byabaye mu kwezi kwa karindwi Sead Kolašinac na Mesut Ozil bibasiwe n'abagabo bitwaje intwaro mu muhanda wa Platts Lane uri hafi y'ahitwa Golders Green, mu majyaruguru ashyira uburengerazuba bw'umurwa mukuru London w'Ubwongereza. Hari ku wa kane, ku itariki ya 25 y'ukwa karindwi muri uyu mwaka. Ashley Smith w'imyaka 30, w'ahitwa Cardinals Way mu majyaruguru ya London, aregwa kugerageza kwiba no gushyira mu kaga ubuzima bw'umuntu yitwaje intwaro njya-rugamba ku itariki ya gatanu y'uku kwezi kwa cyenda. Jordan Northover w'imyaka 26 y'amavuko, w'ahitwa West Yorkshire, na we aregwa ibyaha nk'ibyo bibiri. Bwana Smith, uregwa ikindi cyaha cyo gutunga urumogi, yagumye afunze, akaba azitaba urukiko rwa Snaresbrook Crown Court ku munsi w'ejo ku wa kane. Kolašinac na Ozil bombi bongeye gukinira Arsenal, nyuma yaho bari bamaze igihe kinini badakina kubera impungenge z'umutekano wabo mu ntangiriro y'uyu mwaka w'imikino.
amakuru-47493460
https://www.bbc.com/gahuza/amakuru-47493460
Umunsi mpuzamahanga w'abagore wo muri 2019: Ibi watinyuka kubibwira umugabo?
Ibyo ntiwabibwira umugabo.
Abakina mu mikino yo gusiganwa, ba rwiyemeza-mirimo bakora mu rwego rw'ikoranabuhanga, abarimu bigisha umukino ngororangingo wa yoga n'abayobozi bakuru b'ibigo bikomeye: abagore bakurikira babaye inkomarume mu nzego z'akazi kabo. Ariko nubwo bimeze gutyo, bose bagiye babwirwa amagambo ateye ubwoba cyangwa yo kubaca intege. Bavuga ko iyo baza kuba ari abagabo, batari kuba barabwiwe ayo magambo. Aha baratanga ingero z'ibyo banyuzemo mu buzima bwabo, bifashishije uburyo huriro bwo ku rubuga rwa interineti (hashtag) rwa #IfIWasAMan, cyangwa #IyoMbaUmugabo, ugenecyereje mu Kinyarwanda: Neema Kaseje, umuganga w'impuguke mu kubaga wo muri Kenya Neema Kaseje Umuganga w'impuguke mu kubaga akaba yarashinze ikigo cy'ubushakashatsi mu kubaga cya Surgical Systems Research Group gikorera i Kisumu muri Kenya n'i Genève mu Busuwisi "'Dutegereje umuganga ubaga.' Mpita numva ntegetswe kubabwira ko ari jye muganga ubaga". Soledad Núñez, wahoze ari minisitiri w'imiturire muri Paraguay Soledad Núñez Wahoze ari minisitiri w'imiturire muri Paraguay, umunyapolitiki n'umwubatsi "'Uri mutoya, witwara neza, none urumva politiki wayishobora? Ibirura bizakumira'. Bwari bwo bwa mbere nari nkoranye ikiganiro n'abanyamakuru nyuma yo kugirwa minisitiri w'ubwubatsi mfite imyaka 31 y'amavuko". Kendal Parmar, rwiyemeza-mirimo mu rwego rw'ikoranabuhanga Kendal Parmar Washinze ikigo cy'ikoranabuhanga cyitwa Untapped gifite icyicaro i London mu Bwongereza "'Abana batanu no kuyobora ikigo cy'ikoranabuhanga. Urashoboye!' Igishatse kuvugwa kuri 'urashoboye' ni uko ngomba kuba igicucu cyangwa singire icyo nigezaho?" Susie Rodgers, usiganwa Susie Rodgers, MBE Umwongerezakazi wamugaye usiganwa mu koga "Uri umuntu ugoye gukorana na we kubera ko ubaza ibibazo byinshi". Maoi Arroyo, rwiyemeza-mirimo Maoi Arroyo Umuyobozi mpuzamahanga mu kigo cy'ububanyi n'amahanga cy'Ubwongereza, rwiyemeza-mirimo, umushoramari, umurezi, ukorera mu murwa mukuru Manila wa Philippines "Uko ni ukwigerezaho. Ndibaza ko udateganya gushaka umugabo no kugira umuryango". Lisa MacCallum ni umuyobozi mu by'ubucuruzi wahoze akora muri kompanyi ya Nike ikora ibikoresho birimo n'iby'imikino Lisa MacCallum Washinze ikigo Inspired Companies akaba yarahoze ari umwe mu bayobozi bakuru ba kompanyi Nike, kuri ubu akaba aba muri Australia "Wahagararira kompanyi mu irushanwa ry'ubwiza rigiye kuba?" Ayla Majid, impuguke mu ibaruramari wo muri Pakistani Ayla Majid Impuguke mu ibaruramari wo muri Pakistani akaba ari n'umuyobozi mukuru mu kigo cy'imari cya Khalid Majid Rehman Mu kiganiro kuri televiziyo: "Waba ugumye mu kiganiro ho gato? Abadukurikira bakomeje kwiyongera [kubera wowe]". Karen Blackett, impuguke mu kwamamaza n'ubwumvane (communications) Karen Blackett, OBE Umukuru w'ikigo MediaCom UK n'uhagarariye ikigo cyo kwamamaza WPP mu Bwongereza "Umwirondoro wawe w'ibyo wagezeho umeze neza cyane, ariko biragaragara rwose ko ibyo wagezeho byakugiriye akamaro wowe ubwawe aho kukagirira kompanyi..." Nino Zambakhidze yashinze kompanyi nyinshi muri Georgia zo kuvugurura ubucuruzi no gukwirakwiza ibicuruzwa bikomoka ku buhinzi Nino Zambakhidze Impuguke mu buhinzi, ubucuruzi no gukwirakwiza ibicuruzwa, washinze ibigo birimo Georgian Business Zone na Georgian Farmers Association "Ubwiza bwawe ni bwo bwenge bwawe," cyangwa "Wowe warenze ku nzitizi z'ibidashoboka" Belinda Parmar ni impirimbanyi mu rwego rw'ikoranabuhanga akaba n'umuyobozi mukuru w'ikigo The Empathy Business Belinda Parmar, OBE Umuyobozi mukuru w'ikigo cy'ikoranabuhanga The Empathy Business "'Belinda yigirira icyizere... rimwe na rimwe agakabya mu kwigirira icyizere.' Ntabwo ndigera numva umugabo avugwaho ko akabije kwigirira icyizere'". Husna Lawson ni impuguke ku mutekano w'amakuru yo kuri interineti, akaba akomoka muri Bangladesh Husna Lawson Impuguke ku mutekano w'amakuru yo kuri interinet, akaba akomoka muri Bangladesh akanagira inama z'imikorere ibigo bitandukanye "'Mbega we! Ibi bintu by'umutekano wo ku mbuga za interineti warabicengeye neza', cyangwa 'Ufatanya n'abandi cyane ugakabya. Kugira ngo ugire icyo ugeraho, ukwiye kujya utanga amategeko!'" Andrea Cooper yigisha umukino ngororangingo wa yoga Andrea Cooper Umwarimu w'umukino ngororangingo wa yoga, akaba aba mu Bwongereza "Iteka ntangazwa no kumva abagabo bavuga ngo abagore ni bo 'mbaraga z'isi'. Nigeze kubaza umugabo niba yarigeze abwira undi mugabo ayo magambo, nuko aravuga ati: 'Eeee, simbitekereza, oya...'"
amakuru-49421417
https://www.bbc.com/gahuza/amakuru-49421417
Facebook igiye kureka kugukurikirana, niba ubishaka
Hari benshi batabona ibyo babona byamamazwa kuri Facebook, ariko bagomba kubireba.
Facebook ikurikirana ibyo ukorera ahandi kuri Internet Mu gace ka 'settings' Facebook igiye kuhashyira uburyo bwitwa 'Off-Facebook Activity' buzajya bubuza za 'applications' n'imbuga za internet usura guha amakuru yawe Facebook. Facebook ubundi yifashisha amakuru ihabwa n'izindi mbuga usura na 'apps' ukoresha mu kugira ngo imenye ibyo yamamaza ku rukuta (wall) rwawe rwa Facebook iyo uyifunguye. Ukoresheje buriya buryo, uzashobora gusiba ibyo wakoze mbere kuri internet kugira ngo mu gihe kiri imbere bitazagerwaho n'uru rubuga. Umuhanga umwe avuga ko iki gikorwa urebye nta ngaruka nini kizagira ku nyungu Facebook isanzwe ibona. Kugeza ubu, ubu buryo bwatangiye gukora muri Ireland, Koreya y'Epfo na Espagne, gusa intego ngo ni uko bukora n'ahandi hose ku isi. Bwatekerejwe mu gihe kompanyi za Apple na Mozilla zo zatangiye kubuza Facebook n'izindi mbuga kubona amakuru y'abakoresha urubuga runaka baciye ku mbuga (browser) zabo. Facebook irundanya amakuru ivanye ku zindi mbuga nkoranyambaga cyangwa imbuga zindi za internet, kubera ko nyinshi zikoresha ikintu kitwa Facebook Pixel gituma ibasha kubona ibyo ukorera ahandi. Ni yo mpamvu iyo ufunguye urubuga runaka rw'amakuru y'umupira w'amaguru mu gihe cy'iminota 30 cyangwa na nyuma, ku rukuta rwawe rwa Facebook uzabonaho 'posts' zamamaza umupira. 'Off-Facebook Activity' izagufasha guhagarika ibyo izindi mbuga na 'apps' ziha Facebook kuri wowe. Facebook ivuga ko benshi mu bakoresha telefone zigezweho (smartphones) baba bafite 'apps' zirenga 80 kandi bakoresha izirenga 40 buri kwezi, imibare ishobora no kuba irenga. Ubu buryo nibukugeraho nawe nubishaka uzahagarika mu kigero ushaka cyangwa burundu amakuru Facebook ibona ikanakoresha ivanye ku zindi mbuga na 'apps' ukoresha. Ni ngombwa ariko kumenya ko Facebook itazabura gukomeza kubona ayo makuru, icyo izakora ni ukutayakoresha kuri wowe cyangwa ku bandi nk'uko ibivuga. Babyakiriye bate? Bivuze iki kuri 'business' ya Facebok? Abantu icyo bagomba kumenya cyane ni uko ibyo bakora kuri internet bikurikiranwa. Mu kurengera ubu buryo bushya bazanye, Facebook igira iti: "Ni ko internet ikora". Mu buryo bamwe bakemanga, Stephanie Max watekereje akanakora ubu buryo yavuze ko impamvu Facebook ikurikirana ikanegeranya amakuru y'abantu ari ukugira ngo "ibereke amakuru y'ibyo bashaka". Niba miliyoni nyinshi z'abakoresha Facebook zizahitamo gukoresha buriya buryo, bisobanuye ko bizahungabanya ibikorwa byo kwamamaza n'inyungu Facebook ibivanamo. BBC yabajije Stephanie Max ingaruka zabaho mu gihe nka 20% by'abakoresha Facebook bazimije uko ibona ikanakoresha amakuru yabo ivanye ahandi. Yasubije ati: "Ibi ntabwo twabikozeho." Akomeza avuga ko hari gihamya bafite ko abantu benshi bakunda gukoresha Facebook itariho ibintu byinshi, kandi ko nabyo biri mu buryo uru rubuga rukora. Avuga ko byaba bitangaje Facebook itararebye ibyo yahombera muri ubu buryo bushya bwayo, gusa hari ubwo koko ntacyo byaba biyitwaye. Kimwe, bisa nk'aho kubona no gukoresha 'Off-Facebook Activity' bitazabonwa na benshi. Ikindi, umuhanga mu gukurikirana inyungu Facebook ivana mu kwamamaza avuga ko iri guhindura uko yinjizaga mu buryo abayikoresha benshi batakwitaho. Mat Morrison, umuhanga mu bikorwa byo kwamamaza muri kompanyi ya Digital Whiskey, avuga ko abahanga muri byo batagishamajwe no kureba icyo umuntu runaka akunda gukora. Morrison avuga ko ubu ibintu biri guhinduka mu kwamamaza, kompanyi nka Facebook ziri kureba uko zimenya ibikenewe n'abantu benshi cyane. Bivuze ko nubwo hari abakoresha Facebook binubira ko ikurikirana ibyo bakorera no ku zindi mbuga, bakwiye kwibuka ko n'ubundi izakomeza kubona amakuru menshi kuri bo azakoreshwa mu bundi buryo bushya bwo kwamamaza.
150426_london_marathon
https://www.bbc.com/gahuza/amakuru/2015/04/150426_london_marathon
Eliud Kipchoge yatsinze marathon
Ku ruhande rw'abagore, ni Tigist Tufa wo muri Ethipia yabaye uwa mbere.
Eliud Kipchoge Tigist Tufa yatahukanye umudari ku ruhande rw'abagore Abantu baharurwa mu bihumbi 38 barimwo abanonotsi nibo basiganywe muri Marathon ya Londres. London marathon Muri iryo siganwa abantu baboneraho akaryo ko kwegeranya amafaranga y'intererano kumashirahamwe y'abagiraneza, aharurwa mu ma miriyoni y'ama dollars.
institutional-51112056
https://www.bbc.com/gahuza/institutional-51112056
Baza Muganga
Ikiganiro Baza Muganga gitegurwa na BBC Gahuzamiryango. Umva podcast:
Iyandikishe kuri podcast: Ushobora kwiyandikisha kuri RSS feed muri telefone yawe ukoresheje porogaramu iyo ariyo yose yakira podcast kuri Android cyangwa IOS. Ushobora kandi kubigeraho ukoresheje amarembo anyuranye atuma winjira muri interineti nka Google Chrome cyangwa se Mozilla Firefox ukongeraho uduporogaramu duto dushamikiyeho.:
amakuru-44183692
https://www.bbc.com/gahuza/amakuru-44183692
Ng'ibi ibituma ibihe vya Ramazani bidasanzwe ku bari mw'idini rya Islamu
"Nivyo, urifunga iminsi 30 igahera?"
Rabiya Limbada yiteguriye cane igihe ca Ramadan, kurusha n'ibindi bihe bidasanzwe vyo mu mwaka. "Nturigera ucishamwo ukabirengako?" "N'amazi ntugerageza?" Ibi ni ibibazo abagenzi bakunda kubazanya igihe ceranda ca Ramazani kigeze ku bari mw'idini rya Islamu, uko umwaka utashe. Mu migenzo... Oya, ariko gusa kuva izuba riserutse gushika rirenge. Nta na rimwe ndigera niyiba, ariko nivyo, birashika. Oya, nta n'amazi! Navukiye mu Bwongereza, mu buseruko bw'umuji wa London, iyo abavyeyi banje bimukiye baturutse mu bihugu vya Yemen na Burma. Nk'uko bigenda mu yindi miryango y'aba islamu kw'isi, ndabibona mu muryango wanje, iminsi ya mbere ya Ramazani abantu barashuha cane. Ehe raba nsigure igituma. Umusigiti mukuru wa Sheikh Zayed, i Abu Dhabi, umurwa mukuru wa Arabiya Sawudite Irtyororwa Turaryoherwa cane n'umunsi wose twifunze, ata bifungurwa canke ibinyobwa, canke ijoro ryose dusenga tunazirikana. Bishobora gusa nk'uko bitangaje, ariko mu minsi 30 iri imbere, tuzoba dufise akanyamuneza mu guhindura biboneka uko dusanzwe tubayeho, mur'iki kiringo ceranda kiri imbere. Kutagira ico umuntu afungura canke anywa kuva izuba riserutse gushika rirenze, ni kimwe mu biranga igihe ca Ramazani, ariko kandi, uku kwezi n'ukwezi kw'irtyororwa. Aba Islamu benshi biha intumbero yo gusoma kenshi ivyanditse mw'ikorowani igihe ca Ramazani Ni umwanya wo kwiyegereza Imana Korowani yigisha ko Ramazani ari umwanya wo kwiyegereza Imana. Mu kubishikako, n'ugukomeza ibisabisho, hamwe n'ibihe vy'umwiherero. Mu kwifunga ibihe vyo kwiryohera, ahubwo twiga gutahura ico bisigura. Hanyuma ni n'akaryo ko kwiyumvira no kwitaho ba ntahonikora, nk'abataronka ico bafungura kw'isi. Ukwitegura Nk'uko bigenda mu bihe vy'ibigeragezo nk'ibi, birakenerwa kwitegura bikwiye, imbere y'uko ukwo kwezi kweranda gutangura. Integuro ikomeye ibera mu mutwe. Turongereza ibihe vy'amasengesho, cane cane mu kwiyemeza kwiherera no gusoma igitabu ca korowani kuruta uko bisanzwe. Ndagerageza kuryama ntevye mw'ijoro, ngo ndindire igisabisho kidasanzwe c'igicugu gitunganywa mu gihe ca Ramazani gusa. Hari abantu bifunga, abandi bagahindura imico y'ingene basanzwe bafungura, kugira ngo umubiri wabo ube ukomeye ku munsi ukurikira. Ndafise umugenzi ahagarika umugenzo wiwe wo kunywa ikawa, amezi makeyi imbere y'uko ukwezi kw'amafungo gushika. Uyo mukenyezi w'umugenzi aremeza ko kugabanya canke guheba 'caffeine' atari ikintu coroshe iyo Ramadani itanguye. Ni ikibazo co kwishira ku murongo, ariko igikuru n'ukwumva ko umerewe neza, mu mubiri, cane cane no mu mutwe, mur'ukwo kwezi kweranda kwa Ramadani. Hari rero n'ibindi bifasha kwitegura bwite, nko gutegura imfungurwa nyinshi hakiri kare. Nko mu ntango y'ibi bihe vya ramazani, ububati bukanyisha usanga bwuzuye nk'imfungurwa ziva muri Aziya y'ubumanuko, canke imikate ikozwe mu buryo dukura mu bihugu vy'abarabu. Ariko ico gutahura mur'ubu buryo bw'imfungurwa, n'uko ubu bwoko budafasha kuziganya umwanya wo guteka, tukaronka umwanya ukwiye wo gusenga. Korowani yigisha ko ramadani ari igihe co kwiyegereza Imana biciye mu gisabisho Gutangura gufungura kare Mu Bwongereza, mu gihe ca Ramadani turavyuka gufata imfunguro ya 'sahoor' - buriko buraca - haba ari hafi isaha munani n'igice z'ijoro. Sindiko ndemeza ko ari ikintu coroshe. Nta na gato. Uko ukwezi kweranda kubandanya, niko bigorana kuzinduka, umuntu agatangura kwibaza ko yokwirirwa ata cayi anyoye. Twisonzesha hafi amasaha 18, ivyo biyiko bikeyi vy'ubuyi hamwe n'ibirahuri vy'amazi birafasha. Imiryango myinshi iracitaho imfungurwa z'abakera iyo hageze isaha umunani z'ijoro, kuva kuri "curry" gushika ku mikate isizwe amavuta. Mu bisanzwe siko vyari bikwiye igihe ca Ramazani, hari ubutumwa bujanye n'ivy'amagara bucishwa ku mbuga hwaniro busaba abantu gufungura neza. Mu duce tugwiriyemwo aba Islamu, hari abantu baraba ko amazu yatse ngo bamenye ko batacerewe gufata "sahoor". Baca baterefona ababanyi bakirushe babibutsa gufungura imbere yuko isaha irenga. Ukwo indwi zirengana usanga kwisonzesha bitoroshe ariko umubira ugenda umenyera, ugasanga ntugikeneye gusinzira cane nkuko wavyibaza, wibuka ko utari wenyene bikaguha ingoga zo kubandanya. Usanga biryoshe iyo abatari mw'idini rya Islamu bagufashije kwisonzesha. Naho hari abavuga ko batobikora, barabikora. Gusangira igikorwa nk'ico, vyugururira umuntu amabanga y'ukwemera. Umugenzi yafashije umukobwa tuvukana kwipfunga umwaka uraho ntiyanezerejwe n'ukuntu ico gikorwa cagenze. Yarababajwe no gusanga indya z'ifutari yari yashize mu cumba gikanyisha zibwe. Rabiya avuga ko bamwe mu ba Islamu birindi imbuga hwaniro igihe ca ramazani Kwiyeza ku mutima Kumara amasaha 18 ataco urya canke ataco unywa ni umwanya munini. Hari abantu benshi bambaza ingene tumara uwo mwanya, inyishu nziza kukaba ugusenga. Ka ba Islamu dusabwa gusenga incuro zitanu ku munsi, tugasoma ikorowani kenshi. Hari ibintu vyinshi bidusamaza kubikora igihe tutaba twipfunze ariko muri kino gihe gihambaye, vyose birahinduka. Hari abantu bahagarika vy'agateganyo kuja ku mbuga hwaniro, kuraba televiziyo, bagaheba na bimwe bimwe bijanye n'imibano. Uhevye ibigusamaza, usanga uriko uragwiza amahirwe yo kweza umutima. Mw'idini rya Islamu kwisonzesha bikoregwa Imana. Ni kuyitura n'umutima, ivyo bikaba binryohera kira mwaka iyo mbonye abatari aba Islamu bagize akigoro bakisonzesha, bakaja no mu musigiti kenshi. Ibikorwa vy'ugufashanya Iruhande yo kwisonzesha, Ramazani ni igihe co gusubiza, bivuga ko ibikorwa vy'ugufashanya bifise uruhara runini. Imwe mu nkingi zitanu z'ukwemera ni kuriha icitwa "zakat". Ku mwaka turatanga ibice 2.5% vy'itunga ku bantu bakenye cane kuturusha. Nkuko umugwi ujejwe ivy'ugufashanya wabitunganije, aba Islamu baba mu Bwongereza batanze amapawundi imiliyoni 100 mu gufashanya mu 2016. Amashirahamwe menshi y'abagiraneza yikora kuri ako kanya iyo yipfuza gutanga uburyo mu migambi itandukanye kw'isi. Ramazani ni kandi akanya ko gufashamwo abagenzi hamwe n'umuryango. Ni akaryo ko kuraba ico umuntu yokora mu kibano aho aba. Umwe mu bagenzi banje yatanze ibitambara vyanditsweko ibisabisho yashiriye abagore b'aba Islamu bapfunzwe. Ico utanze cose naho coba ari gito, ni icipfuzo c'ugukora ineza. Izuba rirenga hejuru y'umusigiti Sultanahmet i Istanbul, muri Turukiya Izuba rihwibiye Hasigaye isaha imwe ngo duhagarika kwisonzesha, usanga abantu bose bashushe. Nkiri umwana, ndibuka mama akora isambusa hagira hagere isaha y'ifutari munyuma jewe n'abo tuvukana tugatwara isahani y'indya zishushe ku babanyi imbere yuko izuba rirenga. N'uno munsi, ico nico gihe nkunda co ku munsi. Ubu nije ntegura izo mfungurwa, nkazitekera munyuma abana bakaja kuzitanga imbere yuko igihe c'ifutari kigera. Igihe ca ramazani nico gihe abantu bamarana umwanya munini mu muryango, ivyo ntibironka bose. Nashize mu kanwa... Ifutari niyo mfungugwa ya mbere yo guhagarika kwisonzesha ku munsi, indya ziribwa izuba ryarenze igihe ca ramazani Twese tuguma tureretse ko isaha y'ifutari igera. Mu myaka mike irangiye, igihe ca ramazani catangura hagati mu ci, iminsi ugasanga ibaye miremire kandi hashushe mu Bwongereza, In the last few years, Ramadan has fallen in the middle of summer, so the days have been extremely long and hot in the UK, which can ramp up iftar expectations. Hari umwaka umukobwa tuvukana yatumigwa ngo aje kurira ifutari mu nzu ya mugenziwe. Yararyohewe abonye indya ziryoshe zari imbere yiwe bakirindiriye ko izuba rirengana, akaguma abaza ivyari mw'isahani y'isambusa yabona imbere yiwe. Yambwiye ko yihanganye cane mu kudacira isambusa ikozwe muri "thon" yihutiye gushira mu kanwa! Igihe c'ifutari ni igihe ceranda. Iwacu twatangura kwivuna umusase turya ivyamwa hamwe n'ibarafu z'amata. Iyo ndiko ndaraba izuba rirenga inyuma y'amazu y'i Londres, ivyiyumviro vyanje biguma ku bantu badafise indya zibarindiriye umunsi urangiye. Kuno kwezi kurahambaye kurusha ayandi mezi kuberako kudutuma kwibuka ivyo twiyemeje ku bijanye n'ukwemera kwacu. Iyo minsi tuyiharira ibisabisho no kwitura Imana - bikaryoha ku buryo busanzwe tubikoramwo.
amakuru-45121840
https://www.bbc.com/gahuza/amakuru-45121840
Emmanuel Ramazani Shadari yagenywe na Joseph Kabila ni muntu ki?
Emmanuel Ramazani Shadari yagenywe na Joseph Kabila ni muntu ki?
Moise Nyarugabo, umukenguzamateka w'umugambwe RCD uri mu runani FCC canke Front Commun pour le Kongo, urunani rushigikiye umugambwe uri ku butegetsi. Twamubajije uwo Emmanuel Ramazani Shadari, umugabo w'imyaka 57, ari we ku rubuga rwa politike muri Kongo
amakuru-45888111
https://www.bbc.com/gahuza/amakuru-45888111
Udukingirizo tubomvye twakozwe kugira hagabanuke iyandukizwa ry'ingwara zifatira mu bihimba vy'irondoka
Abahinga bavuga ko batoye inzira yo gukora udukingirizo tuguma tubomvye utwambaye.
N'ukubera uko dukozwe bituma tuguma tubomvye igihe hariko haraba amabanga y'abubatse, nk'uko bivugwa n'umugwi ufashwe mu mugongo nishirahamwe rya Bill na Melinda Gates. Biteze ko utwo dukingirizo tuzokundwa gose gutyo dufashe mu kugabanya iyandukizwa ry'ingwara zifatira mu bihimba vy'irondoka hamwe no kwirinda imbanyi. Ukunyerera gukwiye ni nkenerwa mu kurangura amabanga y'abubatse, kudahari, abariko bararangura amabanga y'abubatse barababara mbere rimwe na rimwe agakingirizo karatoboka canke kakavamwo. Gakoreshejwe neza, agakingirizo karafasha mu nzira yo kuvyara ku rugero, ariko si abantu bose bagakunda. Udukingirizo twongererejwe ukunyerera turafasha iyo turiko turakoreshwa ariko rimwe na rimwe ivyo vyonyene ntibikwiye. Abantu bashobora gukoresha ibintu binyerera cane bituma agakingirizo kaguma kabomvye bigurishwa mu maduka, ariko bisaba ko umuntu aguma yongerako, bigatuma uwuriko ararangura amabanga y'abubatse ayakora nabi nabi. Abahinga bavuga ko ako gakingirizo kaguma kabomvye gashobora gutorera inyishu ico kibazo. Karashobora gukoreshwa kakaguma kanyerera gushika ico gikorwa kirangire nk'uko vyandikwa mu kinyamakuru c'abahinga ca Royal Society Open. Igihe twageragezwa, udukingirizo dusanzwe twasizwe ibituma tubomba tukananyerera vyaguzwe mw'iduka, twari tworoshe igihe twariko turakoreshwa, ariko tugenda turagabanya ukunyerera igihe twariko turakoreshwa. Abantu bitanze ku giti cabo basabwe gukorako no kwerekana udukingirizo tworoshe kwambara n'ingene tunyerera. Amakosa asanzwe akorwa n'abakoresha udukingirizo Muri abo bantu bitanze ku bushake mu kugerageza utwo dukingirizo, abagabo n'abagore 33 barashimishijwe cane n'utwo dukingirizo tuguma tubomvye. Abagira ubushakashatsi bavuga ko ubushakashatsi bukenewe mu kugereranya utwo dukingirizo twiyorosha n'utundi dukingirizo kugira hamenyekane utumeze neza. Ubu ikompanyi imwe yo muri kaminuza itegekanya gukora utwo dukingirizo kugira tugurishwe kw'isoko igihe yoba ihawe uburenganzira.
imikino-57048891
https://www.bbc.com/gahuza/imikino-57048891
Tour du Rwanda 2021: Cristian Rodriguez Martin yegukanye iri siganwa ry'amagare
Cristian Rodriguez Martin ni we wegukanye irushanwa rya Tour du Rwanda 2021 ribaye ku nshuro ya 13.
Rodriguez na bagenzi be bishimira intsinzi Uyu Munya-Espagne w'imyaka 26, akinira ikipe ya Total Direct Énergie yo mu Bufaransa. Ni na we watsinze agace ka 8 ari na ko ka nyuma k'iri siganwa kakinwe kuri iki cyumweru, aho abarushanwa bazengurukaga mu bice bitandukanye by'umujyi wa Kigali, ahareshya na kilometero 75. Abakinnyi 10 ba mbere ku rutonde rusange, bose ni abaturutse mu mahanga. Rodriguez yatsinze ako gace ka 8 akoresheje amasaha 2 iminota 05 n'amasegonda 06, arusha amasegonda 12 uwa kabiri James Piccoli wo mu gihugu cya Canada ukinira ikipe ya Israel Start Up Nation. Muri rusange, Cristian Rodriguez arangije isiganwa ryose rya kilometero 913, ryazengurutse ibice bitandukanye by'u Rwanda, akoresheje amasaha 22 iminota 49 n'amasegonda 51. Umunyarwanda waje hafi ni Muhoza Eric w'ikipe y'u Rwanda, muri rusange ari ku mwanya wa 23 (mu basiganwa 43 basoje isiganwa), akaba arushwa n'uwa mbere iminota 13 n'amasegonda 51. 10 ba mbere ku rutonde rusange
amakuru-48540419
https://www.bbc.com/gahuza/amakuru-48540419
Umuririmvyi Jose Chameleone avuga ko ashaka gukurikira Bobi Wine muri politike
Bisa n'ibigezweho ko muri Uganda abanyamuziki karuhariwe birukira politike.
Jose Chameleone avuga ko ashima ivyo Bobi Wine amaze gukora Umuririmvyi karuhariwe Chameleone atangaza ko ashaka kwinjira muri politike agakurikira mugenziwe Bobi Wine. Ikinyamakuru Observer co muri ico gihugu casubiyemwo amajambo ya Jose Chameleone, izina ryiwe ry'ukuri rikaba ari Joseph Mayanja, aho avuga ko yipfuza kurongora umugwa mukuru Kampala. Chameleone ni umwe mu banyamuziki bo mu karere ka Afrika y'ubuseruko bazwi cane. Imwe mu ndirimbo ziwe zamenyekanye cane ni iyo yise "Shida za Dunia" (twogereranya mu Kirundi nk'"Ingorane zo kuri ino si"), ivuga ku bibazo bihanze abanyagihugu. Bobi Wine yagiranye ibibazo n'ubutegetsi kuva atowe nk'umushingamateka mu mwaka wa 2017 Asigura imigambi yiwe, avuga ati: "Iyo ibintu vyanse mu gihugu, abanyagihugu batangura kwikangura...abanyagihugu baharanira ubutegetsi bwiza, ico naco ntibaragishikako". Chameleone w'imyaka 40 y'amavuko, aremera ko yigiye kuri Bobi Wine. Avuga ati: "Abiyumvira ko ari ugushima ivyo Bobi Wine yakoze, nabo bafise ukuri". "Bobi yaradukanguye avuga ati: 'Ubu turakuze, turashobora kubikora'. None ng'aho ingorane ziri he? Ibiri kw'isi vyose vyatangujwe n'abantu". Bobi Wine, izina ryiwe ry'ukuri rikaba ari Robert Kyagulanyi, yatowe nk'umushingamateka ku giti ciwe mu matora y'akarere yo mu mwaka wa 2017. Kuva atowe, yamye arongora imyiyerekano y'abanyagihugu yatumye ahagarikwa yagirizwa guhemukira igihugu. Avuga ko igipolisi camuhohoteye mu gihe yari mu ibohero - ikirego inzego z'umutekano za Uganda zihakana.
amakuru-45820922
https://www.bbc.com/gahuza/amakuru-45820922
Umukandida w'u Rwanda Louise Mushikiwabo wiyamamariza kuyobora La Francophonie ni muntu ki?
Louise Mushikiwabo yavutse mu mwaka wa 1961, avukira i Kigali.
Mu bo bavukana, harimo na Lando Ndasingwa wari umunyapolitiki n'umucuruzi ukomeye, akaza kwicwa muri jenoside yo mu Rwanda ku itariki ya 7 y'ukwezi kwa kane mu mwaka wa 1994 n'abandi bamwe bo mu muryango we. Madamu Mushikiwabo yakuriye i Kigali mu bwana bwe, aho yigiye amashuri abanza n'ayisumbuye, nyuma aza gukomereza muri Kaminuza Nkuru y'u Rwanda i Butare mu mwaka wa 1981. Nkuko bigaragara ku rubuga rwa interineti ruvuga ku buzima bwe, nyuma yaje gukomereza amasomo muri Leta Zunze Ubumwe z'Amerika kuri Kaminuza ya Delaware aho yize indimi no kuzisemura, ahavana impamyabumenyi y'icyiciro cya gatatu cya kaminuza. Yabaye muri Amerika imyaka ibarirwa muri 20, aho yaje kuva ajya gukorera banki nyafurika y'iterambere muri Tuniziya, mu buyobozi bushinzwe itangazamakuru. Avuga adategwa Igifaransa n'Icyongereza - indimi ziyongera ku rurimi kavukire rw'Ikinyarwanda. Amakuru avuga ko Louise Mushikiwabo ari umwe mu baminisitiri bumvikana neza cyane na Perezida Paul Kagame w'u Rwanda Ni we minisitiri urambye ku mirimo ye nka minisitiri w'ububanyi n'amahanga kurusha abandi bose bategetse iyi minisiteri muri leta y'u Rwanda ya nyuma ya jenoside. Ni minisitiri w'ububanyi n'amahanga w'u Rwanda kuva mu mwaka wa 2009. Mbere yaho yabanje kuba minisitiri w'itangazamakuru - minisiteri yaje gukurwaho. Amakuru avuga ko ari umwe mu baminisitiri bumvikana neza cyane na Perezida Paul Kagame w'u Rwanda. Bamwe mu banenga leta y'u Rwanda abereye umuvugizi, bayishinja kuniga itangazamakuru ryigenga kandi ntiyihanganire abatavuga rumwe nayo - ibirego leta y'u Rwanda ihakana. Si byinshi bizwi ku buzima bwe bwite, usibye ko amakuru avuga ko yashakanye n'umugabo w'Umunyamerika.
amakuru-55119789
https://www.bbc.com/gahuza/amakuru-55119789
Amwe mu mafoto yaranze Africa muri iki cyumweru: Tariki 20 - 26 z'ukwezi kwa 11/2020
Amwe mu mafoto yaranze Afurika muri iki cyumweru:
Ku wa gatandatu, Abanya-Ethiopia bahunze imirwano muri Tigray barakina volleyball mu gihe izuba ririmo kurenga mu nkambi y'impunzi ya Um Raquba muri Sudan... ... ku cyumweru, muri Tigray, umugore arareba urumuri rwinjira mu nzu ye runyuze mu myenge yaciwe n'ibisasu byatewe mu rugo rwe i Humera. Ku wa gatanu, imyuka iryana mu maso yagaragaye mu kirere, mu gihe uwigaragambyaga wo mu bamagana ibivugwa ko ari irondabwoko ku ishuri ry'i Cape Town muri Afurika y'epfo, na we yateraga polisi ikirimo umwuka uryana mu maso nayo yari yabateye. Ku wa mbere, Bobi Wine, umunyamuziki akaba n'umunyapolitike urimo kwiyamamariza kuba Perezida wa Uganda, ahagaze hejuru y'imodoka ageza ijambo ku bitabiriye mitingi ye mu mujyi wa Fort Portal. Ku wa gatanu, mu mujyi wa Tanta mu Misiri, 'robot' igenzurwa batayegereye irimo gupima ucyekwaho kuba arwaye coronavirus. Dusubiye muri Ethiopia, ku wa mbere nimugoroba izuba ryasusurukije inzu z'i Gondar, muri leta ya Amhara, ituranye na leta ya Tigray aharimo kubera imirwano. ... ahandi i Gondar, uyu mugabo acuruje indorerwamo cyangwa ibyirori (miroirs) ndetse n'ibishushanyo byo mu irangi. Mu gihe ubuzima busanzwe bukomeje mu bice bimwe bya Ethiopia, ibintu byabaye bibi ku bantu babarirwa mu bihumbi bahunze imirwano muri leta ya Tigray, bamwe muri bo ni aba bagaragara muri iyi foto yo ku cyumweru bari ku nkombe z'umugezi ku mupaka na Sudan.
48151719
https://www.bbc.com/gahuza/48151719
Abahohotera abamenyesha makuru nta neza bashakira ibihugu
Abarongozi bamwe bahohotera ibimenyeshamakuru kuko batinya ko abanyagihugu bamenya ukuri.
Itunganywa n'ishikiriza ry'amakuru mw'i radiyo Ibi vyavuzwe na Erneste Sagaga, ajejwe agateka ka muntu mu runani mpuza makungu rw'abamenyeshamakuru, kur'uyu munsi mpuza makungu wahariwe ubwigenge mu kumenyesha amakuru. Arnaud Froger, arongoye ikigabane ca Afrika mu muryango mpuzamakungu rw'abamenyesha makuru - RSF-, yabwiye BBC Gahuza miryango ko akarere k'ibiyaga binini kari mu bihugu vya Afrika uwo mwuga ubangimiwe. Sagaga yanibukije imizi y'intwaro ibereye: ''ubwigenge mu kwitorera abarongozi, ubutungane nyabwo hamwe n' ubwigenge mw' itangazamakuru''. Mu Rugendo arimwo muri Afrika, Jeremy Hunt, umushikiranganji w'ugufashanya kw'Ubwongereza, yavuze ko ''Ubwigenge bwo kumenyesha amakuru ari imfunguro y'ubwigenge bw'abantu n'ibihugu''. Yongeye ko mur'ibi bihe, atari igihe co kudehukirwa kubushigikira. Umwuga wo kumenyesha amakuru umeze gute mu karere k'ibiyaga binini? U Burundi bwagumanye ikibanza c'i 159, ku bihugu 180, ''Ivyo bisigura ko ata bwigenge buri mw'irangurwa ry'uwo mwuga''. Arnaud Froger wo mw'ishirahamwe RSF, avuga ko nko mu Burundi, iryo shirahamwe ribandanya rironka amakuru y'abamenyesha makuru bahunga i gihugu. Urwanda rwarateye intambwe y'ikibanza kimwe, ubu buri mu kibanza c'i 155. Arnaud avuga ko leta y'u Rwanda icungisha ijisho uko uwo mwuga ukorwa. Yongera ati, ''N'ikimenyamenya, ni ingingo zo mw'itegeko mpanavyaha ziraba ku buryo bwiharije uwo mwuga''. Kubwa Arnaud Froger, mu Burundi bigoye bikiriko kuko, mu gihe igihugu citegurira amatora yo mu 2020, n'abantu bafise ubwoba bwo gushikiriza ivyiyumviro vyabo mu binyamakuru. Abamenyesha makuru bari mu bibazo bafashwa iki? Abaherekeje umuryango w'umumenyesha makuru wagandaguwe mu Burundi Atanga akarorero k'abamenyesha makuru b'abarundi baharurwa mw'ijana, bahunze u Burundi kuva mu ntureka zo mu 2015, Erneste Sagaga yamenyesheje ko icihutiwe kwabaye ukubarondera aho baba batekaniwe, be n'imiryango yabo. Mu nyuma, abipfuje kurondera ubuhungiro nabo barafashijwe. Uyu munsi kandi ushitse mu gihe ibinyamakuru mpuza makungu, BBC hamwe n'Ijwi rya Amerika -VOA-, vyugawe ku gataka k'u Burundi. Hejuru y'ivyo, Sagaga yibukije ko amakungu akirindiriye ico leta ishikiriza ku mumenyesha makuru Jean Bigirimana yanyururijwe mu Burundi, mu 2016. Sagaga yibukije ko ibihugu vyo mu karere bitoguma bitoteza abameneyesha makuru kuko iyo uwo mwuga ukozwe neza mu bwigenge, uba nk'icirore umunyagihugu arabiramwo uko igihugu cifashe.
amakuru-53680606
https://www.bbc.com/gahuza/amakuru-53680606
Rwanda: Umunyemari Alfred Nkubiri yahakanye kwishyuza ibya leta ashyira mu mufuka we
Jean Claude MWAMBUTSA /BBC Gahuzamiryango i Kigali
Bwana Nkubiri yaburanishijwe n'urukiko rw'ibanze rwa Gasabo rukorera i Kibagabaga Imbere y'urukiko, umunyemari Alfred Nkubiri yahakanye ibyaha aregwa byaganishije leta mu gihombo cya miliyari zirengaho gato ebyiri muri gahunda yo guha abahinzi ifumbire. Imbere y'urukiko uyu munsi kuwa kane, Bwana Nkubiri yasabye kuburana yicaye avuga ko afite intege nke z'umubiri, ndetse asaba kurekurwa akaburana adafunze kuko yubahirije ibyo yuvikanye na leta. Mu zindi dosiye zisa n'iyi, abandi bantu umunani, barimo abacuruzi bakomeye, barafunze baregwa ibyaha byahombeje leta amafaranga arenga miliyari icyenda muri iyo gahunda y'ifumbire. Uyu munsi mu rukiko, ubushinjacyaha bwashinje Bwana Nkubiri gukoresha inyandiko mpimbano, guhisha ibintu byifashishijwe mu gukora icyaha, n'ubuhemu. Buvuga ko yabikoze guhera mu 2007 leta itangiza gahunda yo gufasha abahinzi kubona ifumbire ibicishije ku banyemari bikorera, barimo Alfred Nkubiri na bamwe mu bandi bafunze. Mu kwezi gushize kwa karindwi umwe mu bakoze iperereza ku mutungo wa leta wanyerejwe muri iyi gahunda yabwiye BBC ko abantu bagera kuri 20, barimo abikorera ku giti cyabo na bamwe mu bari abakozi ba leta ku nzego nkuru, bagize uruhare mu inyerezwa ry'uwo mutungo. BBC yabonye amakuru ko muri abo bakekwa muri iyo dosiye harimo umusenateri, ndetse n'umugabo we w'umucuruzi, uyu mucuruzi we akaba ari gukurikiranwa afunze. Muri gahunda ya leta, abahinzi ku musaruro wabo bagombaga kwishyura 70% y'igiciro cy'ifumbire bahawe naho, 30% ikaba inkunga ya leta. Bakishyura baciye ku bikorera babahaye ifumbire. Ubushinjacyaha uyu munsi bwareze Bwana Nkubiri gukora amalisti ya baringa y'abantu bemeza ko bahawe ifumbire kandi batarayibonye. Buvuga ko hari abahinzi bagaragajwe nk'abarimo imyenda kandi barishyuye uyu mucuruzi ntayashyikirize leta. Ubushinjacyaha buvuga ko wenyine yahombeje leta asaga miliyari ebyiri. Avuga ko yubahirije amasezerano Bwana Nkubiri yahakanye gukora intonde mpimbano, yavuze ko uwahabwaga ifumbire ari uwabaga yerekanye itike (voucher) yatanzwe na ministeri y'ubuhinzi. Yahakanye kwishyuza ashyira mu mufuka we, avuga ko kwishyuza byakorwaga afatanije n'ubuyobozi bw'urutere na Minsiteri y'ubuhinzi. Avuga ko inshuro zose yashyikirizaga intonde z'abishyuye iyo ministeri, ngo nta na rimwe izo lisiti zigeze zinengwa cyangwa ngo zisubizwe inyuma kuko zagaragayemo uburiganya. Me Hubert Rubasha umwunganira yavuze ko Nkubiri yubahirije amasezerano yagiranye na Leta yo gutanga ifumbire ku baturage bagombaga kuyihabwa. Yavuze ko mu 2013, umukiliya we yahawe ibaruwa ya ministeri y'ubuhinzi imuhanaguraho umwenda wa miliyari 1.6 yagombaga kwishyurwa n'abahinzi ariko batashoboye kubona ubwishyu kubera izuba rwatumye badasarura. Uyu munyamategeko yibaza impamvu Nkubiri akurikiranywe wenyine kandi gutanga no kwishyuza ifumbire yarabikoranye na ministeri y'ubuhinzi n'abategetsi mu turere. Bwana Rubasha yasabye ko umukiliya we akurikiranwa adafunze hashize ukwezi kurenga afunze kandi akaba arwaye bikomeye, ndetse ko mu gihe amaze afunze yajyanywe mu bitaro gatatu. Nyuma yo kumva impande zombi, umucamanza yavuze ko azatangaza umwanzuro ku ifungwa n'ifungurwa ry'agateganyo kuwa kabiri tariki 11 z'uku kwezi kwa munani.
amakuru-54828176
https://www.bbc.com/gahuza/amakuru-54828176
Amatora muri US 2020: Kuki imbuga zitandukanye zerekana amajwi ahushanye?
Kubera iki imbuga z'amakuru zitandukanye zerekana amajwi atari amwe?
Niwaba uriko urabona uguteranya amajwi gutandukanye mu nkuru z'ikibiriraho (live) ku mbuga zitandukanye z'amakuru, bishobora kuba vyagucanganije. Ibi biterwa n'uko imbuga zimwe zagereranije abatsinda i Arizona [bisigura ko hari intumwa zitora (electoral college) 11 z'inyongera] hamwe na Wisconsin (intumwa zitora 10) ku ruhande rwa Biden. BBC yoyo ibona ko hakiri kare kugira igire ico itangaza. Uno mwaka, BBC yahawe ibiharuro na Reuters, bivuye mu kigo c'ubuhinga mu guharura amajwi ca Edison Research, gikora ibikorwa vyo kugenzura ivyavuye mu matora gikoranye n'ibitangazamakuru vyo muri Amerika hamwe n'urwego rw'igihugu rujejwe guharura amajwi. I Wisconsin, 99% vy'amajwi yaraharuwe, abakandida bakaba basa n'abaganya. Muri Arizona, 85% vy'amajwi yaraharuwe, Biden akaba ari imbere n'amajwi 51%, mu gihe Trump afise 48%. Ijambo nyamukuru uno mwaka ni "kwihangana". Guma ukurikirana turaza kugushikiriza ibishasha uko tuza turabironka. Urashobora gusoma ibi navyo:
amakuru-54656320
https://www.bbc.com/gahuza/amakuru-54656320
Tanzania: Menya Tundu Lissu warusimbutse none akaba ashaka guhigika Magufuli
Ku bamushyigikiye, Tundu Lissu ni umuntu udakorera kuri baranyica.
Kuba arimo kwiyamamariza kuba perezida wa Tanzania hashize imyaka itatu asimbutse igerageza ryo kumwica, ni gihamya y'umuhate we. Yarashwe inshuro nyinshi n'abagabo bitwaje imbunda, bataramenyekana n'ubu, ari hafi y'urugo rwe mu murwa mukuru Dodoma. Byasabye ko abagwa kwa muganga muri Kenya no mu Bubiligi inshuro zirenga 20 kugira ngo akire. Ubwo yari agarutse mu gihugu n'indege mu kwezi kwa karindwi uyu mwaka, nyuma yo kuvurirwa mu mahanga, abamushyigikiye bamwakiriye ku kibuga cy'indege nk'intwari itahutse. Muri iki gihe aho bamwe mu baturage ba Tanzania bumva ubwisanzure bwabo mu gutanga ibitekerezo burimo kunigwa, imvugo ya Bwana Lissu yo kuvuga atarya umunwa ikurura benshi. Ndetse mu kwezi kwa munani yatsinze bimworoheye babiri bo mu ishyaka 'Chama cha Demokrasia na Maendeleo' (CHADEMA), ritavuga rumwe n'ubutegetsi, abona itike yo kurihagararira mu matora yo ku itariki ya 28 y'uku kwezi. Uyu munyamategeko w'imyaka 52, mu 2010 yabanje kuba depite uhagarariye CHADEMA mu karere kari hafi y'aho yavukiye i Singida, ku ntera ya kilometero 320 mu majyaruguru ashyira uburengerazuba bwa Dodoma. Yahise yamamara nk'umuntu utaripfana kandi unenga bikomeye leta, aza no kuba unenga bikomeye Perezida John Magufuli nyuma yuko atowe mu mwaka wa 2015. Abahatanira kuba perezida wa Tanzania Yafungiwe kwangisha ubutegetsi rubanda Mu kwezi kwa gatatu mu 2017, yarafunzwe kubera "kuvuga amagambo agamije gukomeretsa imitekerereze ijyanye n'idini, guteza kwivumbagatanya no gushaka ikibi mu migambi inyuranyije n'amategeko". No mu kwezi kwa karindwi k'uwo mwaka nabwo arafungwa aregwa kwangisha rubanda ubutegetsi, nyuma yo kuvuga ko indege ya leta yari yafatiwe muri Canada kubera kutishyura umwenda wa miliyoni $38. Ukuvuga kwe nta mbebya kwatumye akundwa n'ababa basanzwe badafite ishyaka babogamiyeho ndetse na bamwe mu bashyigikiye andi mashyaka atavuga rumwe n'ubutegetsi. Ariko azacyenera kongera kubaka icyizere mu ishyaka rye. Nyuma yuko CHADEMA itsinzwe mu matora yo mu 2015, abadepite n'abakuru bayo benshi, barimo n'umukandida-perezida wayo w'icyo gihe Edward Lowassa wari umaze gutsindwa, bayobotse ishyaka riri ku butegetsi rya 'Chama Cha Mapinduzi' (CCM). Tundu Lissu acyeneye kwemeza abayoboke ba CHADEMA ko we ari umunyapolitike utandukanye n'abo bandi kandi ko atazifashisha aya matora nk'igikangisho cyo kugira ngo ubuyobozi bwa CCM bumuhe ibyo yifuza. Mu kwiyamamaza kwe, ntabwo yatengushye abamuziho kutarya umunwa. Ariko kimwe mu byo abatavuga rumwe n'ubutegetsi banengwa ni uko bibanda ku kwibasira Bwana Magufuli na leta ye aho kumara igihe kinini bavuga ku migabo n'imigambi yabo bwite. Mu mpera y'ukwezi kwa cyenda, Bwana Lissu yatumijwe n'itsinda rishinzwe imyitwarire ryo mu kanama k'igihugu k'amatora. Hari nyuma yuko bivuzwe ko yavuze ko Perezida Magufuli yarimo gukorana rwihishwa n'abakuriye akanama k'amatora ngo bazibe amajwi. Icyo gihe Bwana Lissu yashinjwe guhembera akajagari. Hashize icyumweru, yahagaritswe mu bikorwa byo kwiyamamaza mu gihe cy'iminsi irindwi, akanama k'amatora kavuga ko ari uko muri imwe muri mitingi ze yari yavuze amagambo yo kwangisha rubanda ubutegetsi. Ishyaka CHADEMA ryanavuze ko ibiro byaryo byo mujyi wa Arusha mu majyaruguru y'igihugu byagabweho igitero "bitwikwa n'igisasu". Bwana Lissu yabwiye ibiro ntaramakuru Reuters ati: "Ubutegetsi burimo gushya ubwoba none burimo kugerageza icyo bushoboye cyose, bukoresheje ibintu byose mu bubasha bufite ngo burwanye kwiyamamaza kwanjye". Akunzwe n'abatuye mu mijyi bakiri urubyiruko, ndetse yabwiye ishami rya BBC ritangaza ibiganiro mu Giswahili ko aramutse atsinze amatora, mu minsi 100 ya mbere y'ubutegetsi bwe yakora ibikurikira: Ariko ntibizwi niba azashobora kwigarurira bikomeye abatuye mu cyaro hasanzwe higanje abayoboke ba CCM, iri ku butegetsi kuva yashingwa mu mwaka wa 1977. CCM yabayeho ikurikira ishyaka 'Tanganyika African National Union', ryategetse Tanzania kuva mu mwaka wa 1961 kugeza mu 1977. Hari abandi bakandida 13 barimo guhatanira guhigika Perezida Magufuli w'imyaka 60, barimo nka Bernard Membe wahoze ari Minisitiri w'ububanyi n'amahanga, akaba ari we uhabwa amahiwe menshi muri abo bandi. Yirukanwe mu ishyaka riri ku butegetsi Bwana Membe w'imyaka 66 arimo kwiyamamariza kuba perezida ku itike y'ishyaka ACT-Wazalendo, ariko kwiyamamaza kwe kwakomwe mu nkokora n'uko Zitto Kabwe, umukuru w'iri shyaka, na Seif Sharif Hamad, umunyamabanga mukuru waryo, bavuze ko bashyigikiye Bwana Lissu. Bernard Membe yahoze ari Minisitiri w'ububanyi n'amahanga kandi ni umunyapolitike w'inararibonye Abo bombi bemeza ko Bwana Lissu ari we ushobora kubona amahirwe menshi yo kubona abamushyikira bahagije agatsinda Perezida Magufuli. Bwana Kabwe yavugiye muri mitingi ko azatora Bwana Lissu ndetse asaba abamushyigikiye na bo kubigenza gutyo. Ariko Bwana Membe ntibyamuciye intege, aracyahatanye. Nk'uwahoze ari Minisitiri w'ububanyi n'amahanga ku butegetsi bwa Perezida Jakaya Kikwete, yabonwaga nk'umudipolomate - kuruta kubonwa nk'umunyapolitike - ukora ibiri mu nyungu za leta. Ariko kuva yananirwa kuba umukandida-perezida wa CCM mu 2015, yahise ahinduka unenga bikomeye Bwana Magufuli. Ibyo byatumye hari abamushyigikira, ariko binamuviramo kwirukanwa muri iryo shyaka riri ku butegetsi. Afatwa nk'umuntu wakwizerwa ko yakuzuza inshingano ze neza, ariko amahirwe ye yo kuba yatsinda aya matora yashegeshwe no kuba abatavuga rumwe n'ubutegetsi baragerageje kwishyira hamwe ngo bashyigikire umukandida umwe babona watsinda Perezida Magufuli.
amakuru-54391743
https://www.bbc.com/gahuza/amakuru-54391743
Ni ibiki Donald Trump yagiye avuga ku bijanye na Coronavirus?
Perezida Donald Trump ni we mutegetsi akomeye kw'isi yanduye indwara ya Covid-19.
Perezida Trump yamenyesheje aciye kuri Twitter ko we n'umugore wiwe Melania banduye Covid-19 Mw'ijoro ryo ku wa 01 z'uku kw'icumi, Perezida Trump yamenyesheje ku rubuga rwiwe rwa Twitter ko we n'umugore wiwe Melania banduye. Iyi nkuru ije mu gihe gikomeye c'imyiyamamazo mu matora ategekanijwe ku itariki 3 z'ukwa 11, mu gihe kandi iki kiza karanda ca coronavirus kimaze guhitana Abanyamerika barenga 200,000, mu gihe abarenga miliyoni 7 banduye. Ibinyamakuru vya Leta Zunze Ubumwe za Amerika bimenyesha ko uyu ari we mukuru w'igihugu wa Amerika agize ibibazo vy'amagara akiri ku butegetsi mu myaka mirongo iheze. Ivyagiye bitangazwa na Perezida Trump ku bijanye na coronavirus vyagiye bitera impari zikomeye, mbere akaba yaraneguwe cane ku kungene yavyifashemwo ku biraba iki kiza. Ng'ibi bimwe mu bikomeye yagiye aravuga kuri Covid-19: 'Ibintu tubifise mu minwe' Mu ntango Bwana Trump yafashe minenerwe ikiza ca coronavirus Ku wa 22 z'ukwa mbere, haciye iminsi ibiri gusa habonetse umuntu wa mbere yanduye coronavirus muri Amerika, Perezida Trump yahaye ikiganiro televiziyo CNBC yo muri Amerika, aho yafashe minenerwe Covid-19, avuga ko ata kibazo iteye ku gihugu. "Ibintu biri ku murongo. Ni umuntu umwe avuye mu Bushinwa, kandi ibintu turabifise mu minwe. Nta ngorane zizoba". 'Izogenda amazimayongo' Ku wa 27 z'ukwa kabiri, abantu bari banduye Covid-19 muri Amerika bari 25 gusa, ariko Trump yabwiye Abanyamerika ko ibintu vyategerezwa "kuba bibi imbere y'uko biba vyiza". Ico gihe, Trump yari agifise icizere ko uwu mugera ushobora kuranduranwa n'imizi. Mu nama mu biro vy'umukuru w'igihugu Maison Blanche/White House, Trump yavuze ati: "Izogenda amazimayongo. Ni umunsi umwe gusa, ni nk'igitangaro, izorangira". Ayo majambo yagumye ayasubiramwo mu ndwi nkeya zakurikiye, aho yavuga ko ibitigiri vy'abandura mu minsi mike vyariko "biregereza ubusa[zeru]". 'Iyo tugize abantu benshi banduye, jewe si mbona ko iyo ari ingorane' Kubona ibitigiri vy'abandura vyagenda vyiyongera, Perezida Trump yafata ko ari ikintu ciza kuko vyerekana ko bafise ubushobozi bukomeye bwo gupima Mu kwa gatanu, Bwana Trump yavuze ko kubona ibiharuro vy'abandura bigenda vyiyongera muri Amerika cari "ikimenyetso ciza". Mu nama nshikiranganji yerekanywe ku mboneshakure, yavuze ati: "Iyo tugize abantu benshi banduye, jewe si mbona ko iyo ari ingorane". "Jewe ingene ndabifata, ku ruhande rumwe, ndabifata ko ari ikintu ciza kuko vyerekana ko ubushobozi bwacu bwo gupima bukomeye cane". Yavuze ivyo yishimikije ibiharuro vyerekana ko ico gihe Amerika ari yo yari imaze gupima abantu benshi gusumba ibihugu vyose kw'isi, n'aho yaza inyuma mu bijanye n'urugero rw'abantu bari bamaze gupimwa ico gihe. 'Ibitigiri vy'abandura vyatanguye kwiyongera mu Banyamerika bakiri bato inyuma gato hatanguye imyiyerekano' Perezida Trump avuga ko imyiyerekano yo muri rya sekeza Black Lives Matter muri Amerika ari yo yabaye intandaro y'irwirirana rya Covid-19 mu gihugu. Ku wa 22 z'ukw'indwi, Perezida Trump yavuze ko imyiyerekano yo muri rya sekeza Black Lives Matter (Ubuzima bw'abirabure ni kirumara) mu bisagara bitari bike vya Amerika ari yo yabaye intandaro y'irwirirana rya Covid-19 mu gihugu. Ati: "Ibiharuro vy'abandura vyatanguye kwiyongera mu Banyamerika bakiri bato inyuma gato y'imyiyerekano, ari yo nk'uko mubizi neza, ariyo yatumye haba ukudebukirwa mu twigoro two kurwanya iki kiza mu gihugu". Mu gihe abahinga mu vy'amagara y'abantu bari bagize ubwoba ko iyi myiyerekano yari gutuma ibitigiri vy'abandura vyiyongera, ubushakashatsi bwerekana ko ata kivyemeza ko ibi ariko vyagenze. Ubushakashatsi bwakozwe n'ibigo vya Kaminuza vya Harvard na Northwestern bwerekana ko iyi myiyerekano "yari ifise uruhara ruto cane rwose" mw'irwirirana ry'abanduye uwu mugera mu kwa gatandatu no mu kw'indwi. 'Inyishu z'ibipimo ni vyiza cane' Bwana Trump yari amaze amezi atari make yama yipimisha coronavirus buri munsi Uko iki kiza cagenda ciyongera muri Amerika, Perezida Trump yagenda yipimisha coronavirus iminsi yose. Abajijwe ibijanye n'uku kwipimisha kwa minsi yose, ku wa 21 z'ukwa gatanu yatanze inyishu nk'uko umengo ntaco bimubwiye. Imbere yuko yurira kajugujugu ari imbere ya Maison Blanche, yavuze ati: "Inyishu z'ibipimo ni vyiza cane". "Rero muri kino gitondo, ibipimo vyerekana ko nkomeye, si ko? Rero, ibipimo ni vyiza cane. Ni ukuvuga ko ata mugera nanduye". 'Turerekana abanduye, ibice 99% muri bo ntibasinzikaye na gato' Perezida Trump ntiyahuza n'abahinga muvyo amagara y'abantu ku bijanye n'ubukari bw'uwu mugera Mu gihe ibitigiri vy'abandura vyariko biraduga cane muri Amerika, Perezida Trump, ku wa 04 z'ukw'indwi, umunsi w'ukwikukira kwa Amerika, yavuze ko ibice 99% vy'abanduye Covid-19 muri Amerika "ata ngorane na ntoya bateye". Ati: "Ubu tumaze gupima abantu hafi imiliyoni 40. Twakoze gutyo, turerekana ibitigiri vy'abanduye, 99% muri vyo nta ngorane na ntoya biteye". Aya majambo yaciye yiyamirizwa ubwo nyene na Anthony Fauci, umukuru w'ikigo kijejwe kurwanya indwara zandukira mu gihugu (National Institute of Allergy and Infectious Diseases), hamwe n'umuhinga wa leta yiwe mu bijanye na Covid-19. Muganga Fauci ati: "Ibi si ko bimeze na gato". 'Igihe cose uzomubona [Joe Biden], azoba yambaye agapfukamunwa' Perezida Trump yarifatiye mu gahanga umukeba wiwe w'umu Democrat Joe Biden k'ukungene yama yambaye agapfukamunwa Ikiganiro ca mbere hagati y'abahiganirwa ikibanza c'umukuru w'igihugu ku wa 29 z'ukw'icenda, caranzwe n'uguterana amajambo hagati ya Bwana Trump n'umukeba wiwe wo mu mugambwe w'abademokarate, Joe Biden. Bimwe mu vyo yanegura, Perezida Trump yarifatiye mu gahanga Biden k'ukungene yitwararika cane ingingo zo kwirinda Covid-19. Ati: "Igihe cose uzomubona, azoba yambaye agapfukamunwa". "Ashobora kuba ariko avugira ku metero 60 uvuye ... ariko ukabona yambaye agapfukamunwa kanini bitari bwigere bibaho". Mu ntango, Perezida Trump yaranse kwambara agapfukamunwa n'aho yaba ari mu bibanza rusangi, akaba yatanguye kukambara ubwa mbere mu kw'indwi, mbere no ku wa 22 z'ukwa cenda akaba yaritavye ikoraniro ashikiriza n'ijambo ata gapfukamunwa yambaye. Ku wa 22 z'ukwa cenda Perezida Trump yaritavye ikoraniro ashikiriza n'ijambo ata gapfukamunwa yambaye Mu ntango z'uno mwaka, Perezida Trump yarafashe minenerwe ivyo kwambara agapfukamunwa, n'aho abahinga bobo bavuga ibindi. 'Ibi tuzobirengana TURI KUMWE TWESE!' Ubutumwa bwa Bwana Trump kuri Twitter amenyesha ko we n'umugore wiwe banduye Covid-19, bwaherekejwe n'ubundi butanga icizere mu gihe hari abari bafise amakenga ku magara yiwe. Ubwo butumwa buvuga buti: "Muri iri joro, ibipimo vyerekana ko @FLOTUS [Madamu wa Perezida, mu mfunyafunyo] na jewe twanduye COVID-19. Dutanguye igihe ca guma mu rugo ubu nyene. Ibi tuzobirengana TURI KUMWE TWESE!" Uyu mukuru w'igihugu w'imyaka 74, ari mu murwi w'abantu bafatwa n'abahinga ko babangamirwa cane, nk'uko bivugwa n'ikigo kijejwe kurwanya indwara muri Amerika (Centre for Disease Control, CDC). Kugeza kw'itariki 30 z'ukw'icenda, Covid-19 yari imaze kwica Abanyamerika barenga 41,000 bafise hagati y'imyaka 65 na 74, nk'uko bivugwa n'ikigo CDC.
amakuru-53177292
https://www.bbc.com/gahuza/amakuru-53177292
Amwe mu mafoto yaranze Africa muri iki cyumweru: 19-25 z'ukwa gatandatu 2020
Amwe mu mafoto muri iki cyumweru yaranze Afurika n'ahandi.
Ku wa gatatu, umucukuzi w'amabuye y'agaciro wo muri Tanzania yabaye umuherwe amaze kugwa kuri 15kg z'ibuye rya Tanzanite, rifite agaciro ka miliyoni 3,4 z'amadolari y'Amerika (ni ukuvuga arenga miliyari 3 na miliyoni 200 mu mafaranga y'u Rwanda). Bazira Afros w'imyaka 26, impunzi y'Umurundi iba muri Kenya, yifotoje mbere y'umunsi mpuzamahanga w'impunzi wizihijwe ku wa gatandatu ushize. Ku wa gatatu, abashyigikiye Perezida Félix Tshisekedi wa Repubulika ya Demokarasi ya Kongo barimo kwigaragambya bamagana impinduka zasabwe gukorwa mu rwego rw'ubutabera. Ku wa kabiri, impuguke zo muri Libya zirashakisha imibiri mu mva rusange y'i Tarhuna mu majyepfo ashyira uburasirazuba bw'umurwa mukuru Tripoli, nyuma yaho abarwanyi ba Jenerali Khalifa Haftar urwanya leta ya Libya yemewe na ONU basubiriye inyuma bakahava. Ku wa gatatu nanone, umukobwa wo muri Libya afite amashyushyu yo kurya ikigori cyokeje. Ku wa gatatu, abagenzi bategereje ko bisi barimo ihaguruka, ahategerwa imodoka i Dakar mu murwa mukuru wa Sénégal. Uzimya inkongi wo muri Nigeria ari kuzimya inkongi yatewe no kugongana kw'amakamyo abiri atwara ibikomoka kuri peteroli, umuntu umwe agapfa ku cyumweru. Ku wa gatanu, inzira ya gariyamoshi iri hagati y'umujyi wa Abidjan muri Côte d'Ivoire na Ouagadougou, umurwa mukuru wa Burikina Faso, yaretse kuba nyabagendwa kubera inkangu... Iyo nkangu yahitanye abantu 13 ahitwa Anyama mu majyaruguru y'umujyi wa Abidjan... N'inzu zigera kuri 20 zatwawe n'iyo nkangu yatewe n'imvura yari imaze iminsi igwa ari nyinshi. Ku wa gatanu, mu kanama ka ONU k'uburenganzira bwa muntu i Genève mu Busuwisi, intumwa yo muri Angola ikurikiye itora ry'umwanzuro wamagana urugomo rwa polisi, bikurikiye urupfu rwa George Floyd, Umunyamerika ukomoka muri Afurika.
amakuru-49404243
https://www.bbc.com/gahuza/amakuru-49404243
Abagore bose bararangiza? Ikibazo cyatumye hashingwa urubuga ruvuga kuri iyi ngingo
Abagore bose bararangiza?
Abashinze urubuga Pussypedia bavuga ko bashaka kuvuga ku mubiri w'umugore nta kirazira Iki kibazo, cyabajijwe mu mpera y'umwaka wa 2016, cyateje ubushyamirane hagati y'umunyamakuru w'Umunyamerika Zoe Mendelson n'umusore bakundanaga icyo gihe. Kubera ko nta gisubizo bakiboneye kibanyuze bombi, hari uburyo bumwe gusa bwari busigaye bwo kwiyambaza: kubaza Google. Zoe yabwiye BBC ati: "Icyo twabonye dushakishije [muri Google] yari amakuru menshi y'ubucucu atagize icyo amaze". Yongeraho ati: "Rero nahise ahubwo mfata icyemezo cyo gushakishiriza mu kinyamakuru cy'ubushakashatsi mu buvuzi". Ariko ibyo nabyo avuga ko ntacyo byafashije. Ati: "Nta kintu nashoboraga gutoramo [kumva], ntabwo nashoboraga kumenya igice cy'umubiri bari kuvugaho, aho giherereye cyangwa uko icyo gice gikora". Zoe yafashe imyanzuro ibiri: "Natekereje ko ari ikibazo gikomeye kuba amakuru yose nabonaga yari ubucucu cyangwa ari nyandagazi; ikindi ni uko nasanze nta kintu na kimwe nzi ku mubiri wanjye bwite". Imyaka ibiri nyuma yaho, Zoe - hamwe n'inshuti ye y'umugore María Conejo ukomoka muri Mexico ubara inkuru akoresheje ibishushanyo - yashinze urubuga Pussypedia. Urubuga rwa internet rw'ubuntu rutanga amakuru atandukanye yo kwizerwa ajyanye n'umubiri w'umugore. Igitekerezo cy'ingenzi muri uwo mushinga gikubiye mu ijambo "pussy" ry'Icyongereza rikoreshwa mu mvugo y'urubyiruko, rigasobanura imyanya y'ibanga y'umugore. Ariko abashinze uru rubuga bakaba bo bashaka kurikoresha mu buryo bugari bavuga ibice byose by'imyanya y'ibanga y'umugore. Bavuga ko hari n'igihe wenda mu bihe bizaza bazavuga ku myanya y'ibanga y'umugabo. Ugushaka kwa Zoe Mendelson ko kubona amakuru yo kwizerwa ajyanye n'umubiri we kwatumye ashinga urubuga rwa internet rwa Pussypedia Ariko se urubuga nk'urwo ruracyenewe? Cyane ko turi mu kinyejana cya 21, ahumvikanye ibirego by'abavuga ko bakorewe ihohoterwa rishingiye ku gitsina mu nkubiri yiswe #MeToo, aho kwigisha ibijyanye n'imyororokere bikorwa henshi mu mashuri ndetse na benshi mu batuye isi bakaba bashobora gukoresha internet kuri za telefone zigendanwa zabo. María asubiza icyo kibazo mu nteruro ebyiri: "Amakuru ni imbaraga", kandi "kugira ipfunwe ni bibi cyane". Zoe agira ati: "Ntekereza ko dukabiriza ikigero cyagezweho iyo tuvuga ku buringanire bw'abagore n'abagabo". "Turacyaba mu isi irimo ubusumbane bwinshi ndetse n'ipfunwe kubera imibiri yacu ndetse n'imibonano mpuzabitsina". Zoe yongeraho ko "nubwo umuryango mugari uri kugenda ugira ibitekerezo byagutse, turakibikamo ibi bibazo". María yemeranya na we. Ari muri Mexico, yabwiye BBC ati: "Twibwira ko twiyizi n'imibiri yacu, ni yo mpamvu tugira isoni zo kubaza ibibazo bimwe na bimwe: twibwira ko twagakwiye kuba tubizi ubu. Iyi myitwarire irakumira cyane". María Conejo ashaka gukoresha ibara-nkuru rye yifashishije ibishushanyo, mu guhindura imitekerereze y'abantu ku myanya y'ibanga y'abagore Zoe na María, bafashijwe n'ababoherereza inkuru benshi, bashinze urwo rubuga Pussypedia mu kwezi gushize kwa karindwi. Uru rubuga - rutanga amakuru mu ndimi z'Icyongereza n'Icyespanyole - rumaze gusurwa n'abasomyi 130,000 kuva rwatangira. Baba bashaka ibisubizo birimo nk'uburyo bwiza basukura imyanya y'abo y'ibanga ndetse n'imiti imwe n'imwe yo kwica 'microbes' ishobora kugira ingaruka ku myororokere yabo. Inkuru zo ku rubuga Pussypedia ziba zirimo na 'link' ziganisha ku mwimereri w'aho iyo nkuru yakomotse. Hari icyo bateganya ku rubuga rw'abagabo rwakwitwa 'penispedia'? Nubwo Zoe na mugenzi we María bakora uko bashoboye kose mu kubona amakuru y'impamo bayakuye ku bantu bo kwizerwa, hari ibibazo bimwe na bimwe bikibagora gusubiza. Kubera iki? Kubera ko imyanya y'ibanga y'abagore - tube tubaye nk'abirengagiza ibijyanye n'imyororokere - yakozweho ubushakashatsi bucye cyane ugereranyije n'ubwakozwe ku miterere y'imyanya y'ibanga y'abagabo n'uko ikora, nkuko Zoe na María babivuga. Zoe agira ati: "Ndacyashakisha igisubizo ku kibazo cyanjye cyo ku ikubitiro". "Haracyari amakuru abura ndetse no kubura k'ubwumvikane hagati y'abahanga muri siyansi [iyo bigeze ku mikorere y'ibice by'umubiri w'umugore]". "Nta nubwo tuzi ubwoko bw'uruhu rukoze 'clitoris' [igice gituma umugore agira ubushake bw'imibonano mpuzabitsina], ntanze nk'urugero." Abashinze uru rubuga bavuga ko benshi mu bagore bafite amakuru macye cyane ajyanye n'imibiri yabo, uko ikora ndetse n'uko bakwiyitaho Bavuga ko bituma batabona impamvu yo gushinga urubuga rwavuga ku myanya y'ibanga y'abagabo rwakwitwa "penispedia". Zoe agira ati: "Nushakisha ijambo 'penis' mu kinyamakuru icyo ari cyo cyose cy'ubushakashatsi mu buvuzi cyangwa igitabo kivuga ku buzima, uzabona amakuru menshi kuri iyo ngingo. Ariko si ko bimeze iyo ushakishije ijambo 'vagina'". Nubwo María avuga ko kubaho kw'amakuru menshi bitavuze buri gihe ko abantu babifiteho ubumenyi bwinshi. Ati: "Ntekereza ko abagabo biyiziho bicye kuturusha. Nubwo hari amakuru menshi ku gitsina cy'umugabo, hari imyitwarire y'abagabo yo kwiyumvamo ubugabo ituma badashakisha andi makuru ku mibiri yabo, iyacu [abagore] yo bakayishakishaho amakuru gacye cyane birenze ahubwo". Ariko abagore bagira amatsiko. Cyane, ku buryo ubwo María na Zoe batangizaga uburyo bwo kuri internet bwo gushakisha inkunga yo gutangiza urubuga rwabo Pussypedia, bageze ku mubare w'amafaranga bifuzaga mu minsi itageze kuri itatu. Biza kurangira bakusanyije inkunga y'amadolari y'Amerika 22,000 - akubye gatatu ayo bashakaga mu ntangiriro. María avuga ko kimwe mu bikorwa by'ingenzi urubuga Pussypedia rumaze kugeraho ari ukugaragaza imyanya y'ibanga y'abagore hifashishijwe ibishushanyo, bigatuma "bitabangamira" abasomyi Ayo mafaranga yatumye María na Zoe bashobora gutangiza urwo rubuga, "ariko nyuma y'imyaka ibiri ishize y'amakuru y'ubuntu", ubu bacyeneye kubyaza inyungu urubuga Pussypedia ngo babashe kuriha ababandikira inkuru ndetse urubuga ruhore rufite amakuru mashya. Uru rubuga ruha abasomyi amahirwe yo gutera inkunga inkuru ndetse runagurisha ibicuruzwa biriho ibishushanyo byakozwe na María. María agira ati: "Maze imyaka itanu ngerageza gushushanya umubiri w'umugore, mu buryo buwugaragaza by'ukuri uko umeze". "Ndashaka kugaragaza umubiri w'umugore ngaragaza imyanya ye y'ibanga, ndashaka guhindura ukuntu umubiri wambaye ubusa ufatwa". Yongeraho ati: "[Urubuga] Pussypedia rwamfashije kwegeranya ibyo nize". Zoe anashaka kwagura uyu mushinga wabo bagashobora kongera inkuru zindi ku rubuga rwabo zijyanye n'ubuzima bw'abagira amahitamo anyuranye ku mibonano mpuzabitsina (trasgender) - ingingo kugeza ubu uru rubuga rutari bwavugeho. Hagati aho, Zoe aracyafite icyizere ko vuba aha azashobora gutangaza inkuru kuri uru rubuga atanga ibisobanuro kuri cya kibazo cye cyatumye uru rubuga ruvuka - ese abagore bose bararangiza?
imikino-44574560
https://www.bbc.com/gahuza/imikino-44574560
Ibintu indwi vyakunzwe cane kuva mu ndwi ya mbere y'igikombe c'isi
Mbega indwi ya mbere y'igikombe c'isi mu Burusiya!!!
Ugutsindwa bibabaje, abatsinda bigoranye, utibagiye n'akazi Christiano Ronaldo ariko arakora. Harabaye ibintu vyinshi binezereza ku kibuga, ariko hari ibintu indwi vyakunzwe cane uretse inkino nyezina... 1. Imishatsi Inkuru zivuga ko ibiyeri biriko brahera mu bubiko i Moscou, ariko ni nde ariko araraba aho amavuta bapuriza mu mishatse i Buraya isigaye? Nta nkeka ko ba kimyozi bose bazogira ikibazo c'urwaruka rwinshi, umwe wese ashaka ko bamucapira izina ry'uyu mukiny canke uriya. Imigwi yose yagiye mu gikombe c'isi irafise uko yagiye irimwesha, ariko benshi mu mugwi wa Iran bashimye kwimwesha ku ruhande. Imishatsi ya Neymar yaciye itangura kwiganwa: Nabishoboye! Mbere n'uwahoze ari umukinyi rurangiranwa wa Manchester United Eric Cantona yakurikiye abandimu kwigana uwo munye Breil... 2. VAR (Video) Abantu bakuze bamapye impuzu z'abasifuzi kandi batanegereye ku kibuga Someone PLEASE find out if they are wearing shin pads and studs... Ariko abahagarikizi bakoresha video baragize akazi kenshi muri izi nkino. Nyinshi mu ngingo bagizemwo uruhara zarashimwe cane - atari cane mu gihe woba ari umwongereza canek Brezil. 3. Inyifato mu bamenyereza mu gikombe c'isi Umumenyereza wa Senegal Aliou Cisse yabaye umuntu w'icitegererezo mu rukino rwabahuje na Pologne ku musi wa mbere. Ku gitsindo cateye impari ca M'Baye Niang, yapfunditse igipfunsi gusa, ariko aravye kuri video yabibonye ukundi. Kuva aho, uko yifashe yagiye anabikora mu bindi bihe. Si we mumenyereza wenyene wo mu gikombe c'isi amaze gufatwa gutyo. Uwahoze amenyereza Cambridge United Herve Renard, ubu amenyereza Maroc, na we yaravuzwe cane ku mbuga ngurukanabumenyi cane kubera ishati yiwe yera hamwe n'ukuntu yambara ' J'aime Lannister-esque'. 4. Vicki Sparks, Alex Scott hamwe n'abandi bapfasoni bazanye na bo ivyabo mu gikombe c'isi co mu 2018 Sparks uwa mbere mu gutangaza umupira mu bapfasoni Umumenyeshamakuru wa BBC vICKI Sparks yandikishije amateka ku musi wa gatatu mu kuba umupfasoni wa mbere atangaje umupira mu gikombe c'isi c'abagabo ku mboneshakure y'abongereza. Yakurikiwe na Martin Keown mu rukino Portugal yatsinzemwo Maroc 1-0, aho uwo mugwi wo muri Afrika waciye usezera ihiganwa. Abahoze ari abakinyi b'Ubwongereza Alex Scott na Eni Aluko na bo bandikishije amateka nk'abapfasoni ba mbere bavugiye ku mboneshakure y'ubwongereza. Ibi biravyerekana neza: 5.Abafana bariko barasukura ibibuga Umufana w'umuyapani yatanze akarorero, hakurikira abanye Colombia, abakunzi ba Senegal na Uruguay baza bakurikira mu mugwi wa nyuma. Abakunzi ba "Samurai Blue" ntibahengeshanya gutanga akarorero keza Inyifato y'abafana b'Ubuyapani iriko irakwiragira no ku bindi bihugu, ico dushobora kuvuga gusa, n'uko ari vyiza kuri bo. Nta kintu ciza gisumba kubona inyifato nziza y'abarorerezi bafise umufuko wuzuzuye imicafu. 6. Abakinyi b'Ubwongereza batari ku kibuga Nk'incuro zitatu, abakinyi b'Ubwongereza barabonetse bakina Uno, bakina basketball banoga mu kibanza bategekanirijwe ca Repino. Ikintu kibaryohera kandi barekuriwe n'uko bashobora guhererekana ivyo barimwo ku mbuga ngurukanabumenyi. Abamenyereza ba mbere barabacunga cane bakanagenzura ivyo bariko barakora mu mwanya batariko barakina. Umwanya yo kwinezereza woba woba ufasha mu gukina neza? Reka turindire turabe... 7. Aho abafana barabira umupira Ku nkengera z'ikiyaga, mu kibanza ca Brighton, mu nyubakwa ya Roman hasanzwe habera ibirori hamwe no mu bibanza bizwi cane vyo mu gisagara - bimwe mu bibanza abafana bo kw'isi yose barabiye imigwi yabo iyiko irakina. Hashizweko imboneshakure nini cane haca habera imisi mikuru itandukanye kubera inkino z'igikombe c'isi zahuje abantu batandukanye. Izi ni zimwe mu mafoto meza yarungitswe n'abafana bariko bararaba umupira mu ndwi iheze.
amakuru-45912321
https://www.bbc.com/gahuza/amakuru-45912321
Perezida Paul Kagame w'u Rwanda yahinduye leta, asimbuza Jenerali James Kabarebe
Perezida Paul Kagame w'u Rwanda ku wa kane yahinduye bamwe mu bagize guverinoma.
Dr Richard Sezibera wahoze ari umunyamabanga mukuru w'umuryango w'ibihugu by'Afurika y'iburasirazuba ni we yagizwe minisitiri w'ububanyi n'amahanga mushya. Asimbuye Louise Mushikiwabo uherutse gutorerwa kuyobora umuryango w'ibihugu bivuga ururimi rw'Igifaransa. Mu zindi mpinduka zikomeye, uwari minisitiri w'ingabo Jenerali James Kabarebe yasimbujwe kuri uwo mwanya, hashyirwaho Jenerali Majoro Murasira Albert. Muri izo mpinduka kandi, umubare wa minisiteri wagabanyijwe ziva kuri 31 zishyirwa kuri minisiteri 26. Muri iryo hindura rya bamwe mu bagize guverinoma, minisiteri yatunguranye cyane ni iy'ingabo yari iyobowe na Jenerali James Kabarebe wasimbujwe Jenerali Majoro Murasira Albert. Jenerali Kabarebe yagizwe umujyanama mukuru wa Perezida Kagame mu by'umutekano n'igisirikare. Jenerali Kabarebe (wa kabiri uvuye ibumoso) azwiho kuba yarayoboye igisirikare cy'ibihugu bibiri bitandukanye Uyu Jenerali Kabarebe ufatwa nk'inkoramutima ya Perezida Kagame, yari amaze imyaka 8 kuri uyu mwanya. Yabaye hafi ya Perezida Kagame kuva mu gihe cy'urugamba rwa FPR mu mwaka wa 1990. Nyuma y'urugamba yagiye ashingwa imirimo ikomeye mu gisirikare. Azwiho kuba yarayoboye igisirikare cy'ibihugu bibiri bitandukanye, u Rwanda na Repubulika ya Demokarasi ya Kongo, mu gihe cy'ubutegetsi bwa Laurent-Désiré Kabila. Uwamusimbuye Jenerali Majoro Albert Murasira yahoze mu ngabo z'uwari Perezida w'u Rwanda, Juvénal Habyarimana, mbere yuko bamwe mubo bari kumwe muri izo ngabo bahuzwa n'abo mu ngabo za RPF hagakorwa igisirikare kimwe cya RDF mu mwaka wa 1994. Izi mpinduka zibaye nyuma yuko Louise Mushikiwabo wari minisitiri w'ububanyi n'amahanga, atorerwa kuyobora umuryango w'ibihugu bivuga ururimi rw'Igifaransa. Dr Sezibera (hagati) wayoboye umuryango w'ibihugu by'Afurika y'iburasirazuba, ni we minisitiri w'ububanyi n'amahanaga mushya w'u Rwanda Umwanya we wahawe Dr Richard Sezibera wahoze ayobora umuryango w'ibihugu by'Afurika y'iburasirazuba. Muri iyi leta nshya kandi, uwari minisitiri w'ubutegetsi bw'igihugu Francis Kaboneka yakuwe kuri uwo mwanya, asimbuzwa Profeseri Shyaka Anastase wayobora ikigo cy'igihugu cy'imiyoborere. Bishoboka ko iyegura rya hato na hato ry'abayobozi b'uturere n'ab'inzego zibanze bamwe bashinjwa imiyoborere mibi rifite uruhare muri izi mpinduka. Muri rusange muri iyi guverinoma nshya, hagaragayemo abaminisitiri 6 bashya ndetse na minisiteri ishinzwe ibiza n'impunzi ihindurirwa izina yitwa ishinzwe ibikorwa by'ubutabazi, inahabwa umuminisitiri mushya. Impinduka kandi zanageze muri zimwe mu nzego zikomeye za leta zirimo iz'umutekano w'igihugu. Uwari umuyobozi mukuru wa polisi y'u Rwanda, IGP Emmanuel Gasana, yasimbujwe uwari umwungirije Dan Munyuza. Gasana yagizwe umuyobozi w'intara y'amajyepfo. Urwego rushinzwe iperereza ryo hanze narwo rwahawe umuyobozi mushya ariwe Koloneli wacyuye igihe, Anaclet Kalibata, wari usanzwe akuriye urwego rw'abinjira n'abasohoka mu gihugu.
140112_papa
https://www.bbc.com/gahuza/amakuru/2014/01/140112_papa
Papa agiye gushyiraho abakaridinali bashya
Papa Fransisiko yavuze ko azashyiraho abakaridinali basya mu kwezi gutaha.
Papa Fransisiko yatorewe kuba Papa umwaka ushize Abakaridinali nibo bari hejuru mu buyobozi bwa Kiliziya Gatolika. Muri abo bakaridinali 19 azasyiraho bazaba barimo abo mu bihugu bikiri mu nzira y'amajyambere nka Haiti, Cote d'ivoire na Burkina Faso; bityo bikaba byerekana umurongo wo kuba hafi y'abakene uyu mupapa azwiho ko agenderaho. Nibo bakaridinali ba mbere azaba ashyizeho kuva aho abereye Papa mu kwezi kwa gatatu k'umwaka ushize. Usibye batatu muri abo karidinali bafite imyaka irenga 80, abandi bazaba bakemerewe gutora uzasimbura Papa Fransisiko igihe nikigera.
141024_gahuza
https://www.bbc.com/gahuza/amakuru/2014/10/141024_gahuza
BBC Gahuzamiryango yahagaritswe mu Rwanda
RURA ivuga ko abanyagihugu bayitwayeko kubera ikiganiro "Rwanda's Untold Story".
BBC Gahuzamiryango Ico kiganiro caciye kuri imwe muri televisiyo za BBC mu Bwongereza, mu ntango z'uku kwezi. BBC irahakana ko ata gice na kimwe c'ico kiganiro '' gihakana genocide yakorewe Abatutsi''. Ku wa gatatu inama nshingamategeko mu Rwanda yemeje ingingo isaba leta guhagarika ibiganiro vya BBC no kwagiriza abakoze ico kiganiro guhakana genocide , ikintu gisanzwe ari icaha mu Rwanda. Ico kiganiro ca BBC, Rwanda's Untold Story kirimwo abashakashatsi bo muri Amerika bavuga ko benshi mu bapfuye bashobora kuba ari Abahutu. Ico kiganiro kirimwo kandi abantu bahoze bakorana hafi na Prezida Paul Kagame bemeza ko ariwe yategetse iraswa ry'indege ya Prezida Juvenal Habryarimana mu 1994, ikintu gifatwa nk'icabaye imbarutso ya jenoside. Ivyo Paul Kagame akaba abihakana. Ariko RURA ivuga ko yaronse ibirego biturutse mu banyagihugu, binegura ico kiganiro ko gikongereza urwanko, gipfovya ihonyabwoko ndetse kikanarihakana. Muri urwo rwandiko, RURA ivuga ko yahagaritse BBC Gahuzamiryango, mu gihe igikora iperereza kuri ivyo birego Hari ivyibutso vyinshi mu Rwanda vy'abahitanywe na jenocide yo mu 1994 Hagati aho, urwego rugenzura itangazamakuru mu Rwanda, HMC, ruvuga ko bidakwiye guhagarika BBC gutangariza mu Rwanda. Ivyo ngo bishobora kuba intango y'uko buri gitangazamakuru gikoze ibigaragara nko kurenga umurongo gica gihagarikwa, ngo kandi hari izindi ntambwe zishobora gufatwa. Inyuma y'inzego zihurikiyemwo abanyeshure zagize imyiyerekano kuwa gatatu, ku wa gatanu naho iyo myiyerekano yakozwe n'urunani rw'amashirahamwe y'abagore. Leta y'Urwanda izokorana ku ndwi iza kugira yige ivyasabwe n'inama nshingamategeko. BBC Gahuzamiruango yatanguye ari ikiganiro co guhuza imiryango yari yaratandukanye kubera intambara.
institutional-51111781
https://www.bbc.com/gahuza/institutional-51111781
Podcast: Ikiganiro cy’abagore
Ikiganiro cy'abagore kuri BBC Gahuzamiryango Umva podcast:
Iyandikishe kuri podcast: Ushobora kwiyandikisha kuri RSS feed muri telefone yawe ukoresheje porogaramu iyo ariyo yose yakira podcast kuri Android cyangwa IOS. Ushobora kandi kubigeraho ukoresheje amarembo anyuranye atuma winjira muri interineti nka Google Chrome cyangwa se Mozilla Firefox ukongeraho uduporogaramu duto dushamikiyeho:
amakuru-57272159
https://www.bbc.com/gahuza/amakuru-57272159
Zinedine Zidane avuye muri Real Madrid ubugira kabiri nk'umumenyereza
Umumenyereza wa Real Madrid yatanze imihoho ubugira kabiri kuva atangiye ako kazi.
Zinedine Zidane yari asigaje umwaka umwe ku masezerano bari bafitaniye na Real Madrid Umugwi wa Real wananiwe gutahukana igikombe na kimwe muri uyu mwaka, ukaba uheruka gutwagwa igikombe ca La Liga n'umukeba wawo Atletico Madrid ku musi wa nyuma wa shampiyona wo ku wa gatandatu. Mw'itangazo ryayo, Real yavuze ko "bategerezwa kwubahiriza" ingingo ya Zidane. Bashimiye Zidane w'imyaka 48 ku "buhinga, ukwitanga n'urukundo yerekanye muri Real Madrid hamwe n'ico amariye uwo mugwi." Uwo yahoze ari umukinyi w'imbere w'Ubufaransa, yakiniye Real Madrid kuva mu 2001 gushika mu 2006, yatwaye igikombe ca Champions League incuro zitatu yikurikiranya hamwe n'igikombe ca La Liga igihe yamenyereza ubwa mbere uwo mugwi hagati ya 2016 na 2018. Yavuye muri uwo mugwi mu kwezi kwa gatanu mu 2018, ariko aca agaruka inyuma y'amezi cumi, akaba yaciye anatwara igikombe ca La Liga co mu mwaka uheze. Real yavuze iti: "Zidane n'umwe muri rurangiranwa ba Real Madrid kandi iragi ryiwe riruta kure ivyo yashitseko nk'umumenyereza n'umukinyi mu mugwi wacu. "Arazi neza ko afise ikibanza mu mitima y'abakunzi ba Real Madrid kandi ko azoguma yisanga muri Real Madrid." Real yarangije ihiganwa irushwa na Atletico amanota abiri muri La Liga, ibura igikombe gutyo incuro ya mbere kuva mu 2009-2010. Bavuye mw'ihiganwa ry'igikombe citiriwe umwami (Copa del Rey) kare cane bakuwemwo n'umugwi wo mu cicaro ca gatatu Alcoyano, banatsindwa na Chelsea mu gice ca kabiri gishira ica nyuma mw'ihiganwa rya Champions League. Mu ntango z'uku kwezi, Zidane, yari asigaje umwaka umwe ku masezerano yiwe, yarahakanye yivuye inyuma ivyavugwa ko yamenyesheje abakinyi biwe ko ashobora gukura meza mu mpera z'uyu mwaka w'inkino. Kazoza kiwe ni ko kaguma kagaruka mu bimenyeshamakuru vyo muri Espagne, bituma haba no guterana amajambo, aho Zidane yavuze ko we n'abakinyi biwe bakwiye icubahiro. Ni we mumenyereza wenyene amaze gutwara igikombe ca Champions League incuro zitatu, akaba yaranatwaye ibikombe bibiri vy'imigwi ya mbere kw'isi, bibiri vya UEFA Super Coupe na bibiri vya Super Coupe ya Espagne.
amakuru-42523188
https://www.bbc.com/gahuza/amakuru-42523188
Thailande: Sentare yaciriye umwambuzi imyaka irenga 13000
Sentare yo mu gihugu ca Thailande yakatiye umwambuzi igipfungo c'imyaka 13275.
Abantu barenga 40000 nibo bahenzwe bashira amahera yabo muri ayo mashirahamwe y'ubunyonyozi Pudit Kittithradilok, 34, yemeye ko afise amashirahamwe ya Ponzi aho yemerera abashizemwo amahera inyungu zitabaho. Abantu barenga 40000 baragondojwe gushira amahera angana n'imiliyoni 160$ muri ayo mashirahamwe. Sentare yasanze yagiye mu bikogwa vyo gukopesha bitemewe n'amategeko hamwe n'imitahe 2653 y'ubunyonyozi. Bitewe nivyo yiyemereye, yaciye igabanya igihe c'igipfungo ku gice, nukuvuga imyaka 6637 n'amezi atandatu. Ntazoshobora gufungwa imyaka irenga 20, kubera ko amategeko yo muri Thailande atarenza igipfungo c'imyaka 10 ku caha kimwe kimwe mu vyo yagirizwa. Ubushikirizamanza bwabwiye sentare ko Pudit yakoresha amanama, aho abayitaba basabwa gushira amahera mu vyashara bishingiye ku bwubatsi, ivy'isuku ry'umubiri, imodoka zakoze hamwe n'ukurungika ibidandazwa hanze n'ibindi. Nkuko ikinyamakuru Bangkok Post cavuze, abazana imitahe bemeregwa inyungu hamwe n'udushirukabute iyo binjije bashasha. Nkuko bisanzwe bikogwa ku buryo bwa "pyramide", amahera ya bashasha yinjiye yamufasha kuriha ababinjije. Pudit yarafunzwe vy'agateganyo mw'ibohero rya Bangkok kuva igihe afatiwe mu kwezi kw'umunani, ntiyemeregwa kwigomboza amahera. Sentare yaciriye amande amashirahamwe yiwe ukwo ari abiri akayabu k'imiliyoni 20$ rimwe rimwe. Pudit nayo mashirahamwe basabwe kuriha imiliyoni 17$ ku bakorewe ubwo bunyonyozi 2653 hamwe n'inyungu ya 7.5% ku mwaka.
amakuru-36927241
https://www.bbc.com/gahuza/amakuru-36927241
Amafoto ya mbere muri Afrika: kuva 22-28/ 07/2016
Amafoto yo hirya no hino muri Afrika yo muri iyi ndwi:
Ku musi wa gatanu, prezida wa Kenya Uhuru Kenyatta (ntari kw'ifoto) yatumiye abanonotsi bazoja mu nkino za Olympic, baca bafata akanya ko kwifata amafoto anayaruka "Selfie" Abagabo bariko baratwengera uwubafotora, biboneka ko bari banyagiriwe mu mvura nyinshi mu gihugu ca Afrika y'epfo, mu gisagara ca Cap Town ku musi wa kabiri. Umupolisi ahagaze ku kimenyetso co guhagarika abahita ahari ikirundo c'amabuye cashizweho n'abari mu myiyerekano yo kwiyamiriza ingene bataronka ubufasha bwa nkenerwa mu gihugu ca Afrika y'epfo ku musi wa gatandatu. Ku musi wa kabiri, uyu mupolisi yariko araraba muri camera, ariko aragenda mu kibanza gihejeje kuberamwo igitero c'iterabwoba muri Somalia, ku mugwa mukuru, Mogadishu. Kuri musi umwe mu kandi karere k'umugabane wa Afrika, abapolisi bavuza umuziki bahimbaza imyaka 169 irangiye igihugu ca Liberia cikukiye, kikava mu minwe ya Amerika. Abatamvyi bo mu bihugu vya Sudan na Eritrea ku musi wa mbere mu birori vy'akaranga k'Ubushinwa na Afrika i Cairo, ku mugwa mukuru wa Misri. Abantu amajana n'amajana bakoramiye ku muhana w'uwutavuga rumwe na reta muri republika iharanira intwaro rusangi ya Congo, Etienne Tchisekedi, yatahutse mu gihugu ciwe inyuma y'imyaka ibiri yari amaze mu mahanga, ku musi wa gatatu. Kuri uwo musi nyene, umupfasoni yariko arasemerera ko asemerera ko ashigikiye umugambwe ZANU wa Robert Mugabo ku musi wa gatatu itariki 27 z'ukwezi kw'indwi 2016. Iyindi nkofero itukura, ariko yoyo ubu ho yo mu gihugu kibanyi ca Afrika y'epfo, yari yambawe na Julius Malema ku musi wa gatatu, umukuru w'umugambwe utavuga rumwe na reta wa Economic Freedom Fighters, mu gihe bitegurira amatora yo mu nzego zo hasi mu ndwi iza. Mu myiyamamazo y'umugambwe uri ku butegetsi muri Afrika y'epfo, ANC, kuri uwo musi nyene, hari umuntu yafashe ifoto iri kugicapo hariho iyindi iriko iraboneka kuri televion isa n'iyo nyene. Mugihe imyiyamamazo iba itaratangura, umuhari w'abapfasoni ba ANC bariko baritunganya neza. Imisi mike imbere y'aho, ku musi wa gatandatu, uwundi mupfasoni wo mu muhari w'abakenyezi ba ANC ari ku maziko i Ladysmith, y'umukandida wa ANC Khanyisile Ngobese-Sibisi, yarashwe imbere ko amatora aba. Amafoto ya AFP, AP, EPA and Reuters
amakuru-50849599
https://www.bbc.com/gahuza/amakuru-50849599
Perezida Donald Trump ati: aba Démocrates bariyahuye muri politique
"Nta kosa na rimwe twakoze"
Mu gihe abashingamateka bari bakoranye kugira bamubogoze,, Trump wewe yari mw'ikoraniro mu ntara ya Michigan Iryo jambo Perezida Donald Trump yarisubiyemwo incuro zitatu ejo ku wa gatatu mu gihe abashingamateka bariko bemeza ko abogozwa. Yaraye abaye umu perezida agize gatatu yemejwe ko akurwa mu mateka y'igihugu ca Leta Zunze Ubumwe za Amerika. Mu gihe abashingamateka bari bakoranye nijoro, wewe yari mw'ikoraniro mu gisagara ca Battle Creek c'intara ya Michigan, aho yavugiye amajambo kuri iyo ngingo y'inama nshingamateka. Ati: "Aba Démocrates bariyahuye muri politike", aho akaba afatira ku matora ategekanijwe mu kwezi kwa cumi na rimwe umwaka uza wa 2020, aho yiteze kwitoza. Ati: "Jewe nta bwoba binteye". Inama Nshingamateka (yiganjemwo abo mu mugambwe w'aba Démocrates) yemeje ko Bwana Trump abogozwa ku makosa abiri y'ugukoresha ubutegetsi afise ku nyungu ziwe, n'ukugerageza kuburagiza inama nshingamateka. Amaze kumenya ibivuye mu matora, yavuze ati: "Akarwi k'intagondwa mu nama nshingamateka karajwe ishinga n'umwina, urwanko n'inzigo, raba ibiriko biraba. Aba bantu nta bwenge bafise". Aba perezida babiri gusa nibo bari bamaze guhura n'ivyemezo vyo kubabogoza muri kahise ka Amerika, abo nabo ni Andrew Johnson mu 1868, hamwe na Bill Clinton mu 1998. Trump avuga ko Inama nshingamateka "iriko igerageza gufuta amajwi y'amamiliyoni mirongo y'Abanyamerika bakunda igihugu", akaba yagumye avuga ko ingingo yo gushaka kumubogoza iteye kubiri n'amategeko. Ari imbere y'abakunzi biwe, Trump yasubiyemwo kenshi ko ata kosa afise Ati: "Ni ikintu batesheje agaciro (…) kuko uwo ari we wese abaye umukuru w'igihugu afise guterefona bigaca bituma abogozwa…ni ikintu abatuboneye izuba badashaka ko kiba". Iyo ngingo y'ugushaka kubogozwa yaje inyuma y'amatohoza yerekana ko Bwana Trump yashatse gufatira ku mfashanyo ya gisirikare Amerika yashaka guha igihugu ca Ukraine. Yagirizwa ko yafatiye kuri iyo mfashanyo mu gusaba ico gihugu ngo gikore amatohoza kuri Joe Biden, ari mu barongoye umugambwe w'aba Démocrates, aboneka ko ashobora guhangana nawe mu matora ya 2020. Inyanduruko ikaba ari umwe mu bategetsi b'urwego rw'igendereza atavuzwe izina, yanditse ikete yerekana amakenga yari afise ku kiganiro Bwana Trump yagiranye kuri telephone na Perezida Volodymyr Zelensky wa Ukraine ku wa 25 z'ukwezi kw'indwi. Urwandiko rw'ico kiyago cabo rwerekana ko Trump yasavye ashimitse Bwana Zelensky gukora amatohoza kuri Joe Biden n'umuhungu wiwe Hunter Biden. Kuri iki kirego hiyongerako y'uko ibiro vy'umukuru w'igihugu vya Amerika vyanse gukorana n'abashingamateka mu matohoza yari agamije kumubogoza, ari naho havuye ikirego ko yaburabuje Inama nshingamateka. Trump asanzwe akundwa n'abanyagihugu "benshi cane" Ari imbere y'abakunzi biwe, Bwana Trump yarashimangiye ko abandanya akundwa cane kandi ko ashigikiwe n'umugambwe wiwe "ku rugero rutari bwaboneke". Ati: "Ni nk'uko ata muntu ariko aramburanya. Igihugu kimeze neza cane gusumba uko cahora". Abakunzi biwe bari bakoraniye mu gisagara ca Battle Creek baririmvye indirimbo ziyamiriza Nancy Pelosi, umukuru w'inama nshingamateka yahagarariye ibikorwa vy'ugushaka kumubogoza. Ku wa kabiri, Perezida Trump yandikiye Pelosi ikete ririmwo uburakari, amwagiriza ko yatanguje "intambara yenyuje ku ntwaro rusangi ya Amerika". Aba Démocrates bavuze ko iryo kete "riteye isoni".
amakuru-56822489
https://www.bbc.com/gahuza/amakuru-56822489
Ibibazo byanyu kuri Coronavirus: Ni gute indwara itera yaje kwitwa Covid-19?
Dukomeza kubagezaho ibisubizo bya Muganga ku bibazo mutugezaho kuri Coronavirus.
Hano Muganga Leonard Nduwayo ukorera mu Bufaransa, atangira asubiza ikibazo cya Haragirimana Pacifique wabajije niba mu guhitamo urukingo rukoreshwa, ibihugu bibanza kureba ubwoko bwa Coronavirus bubirangwamo. Muganga Leonard Nduwayo avugana na Robert Patrick Misigaro.