text
stringlengths 0
187k
|
|---|
تونۇلغان ئالىم، تۈركشۇناس، تىل تەتقىقاتچىسى ۋە جامائەت ئەربابى غوجاخمەت سادۋاققاس 1929 يىلى 7 ئاينىڭ 15 كۈنى قازاقىستاننىڭ چوڭ ئاقسۇ دېگەن يېرىدىكى ئاددى دېھقان سادۋاققاس ئائىلىسىدە دۇنياغا كەلگەن.غوجاخمەت سادۋاققاس باشلانغۇچ ۋە ئوتتۇرا مەكتەپنى ئۆز يېزىسىدا ئوقۇغان. 1949 يىلىدىن 1950 يىلىغىچە ئاباي نامىدىكى قازاق پىداگوگىكا ئۇنىۋېرسىتىدا ئوقۇغان. 1957 يىلى ھازىرقى زامان ئۇيغۇر تىلىنىڭ ئىملا قائىدىسى بويىچە قازاق پەنلەر ئاكادېمىيىسىدە كاندىدات بولغان. ئۇنىڭدىن كېيىن پەرغانە ۋادىسىدىكى ئۇيغۇرلارنىڭ تىلىنى ئۆگىنىش ئۈچۈن تىل شېۋە تەتقىقاتى گۇرۇپپىسىنى قۇرۇپ چىققان ۋە ئۇنىڭغا رەھبەرلىك قىلغان. ئۇنىڭدىن كېيىن تۈركمەنىستان ئۇيغۇرلىرى ۋە ئۇلارنىڭ تىللىرى، يەتتىسۇ ئۇيغۇرلىرىنىڭ تىل شېۋىسىدە سوبيېكتىپ ئامىلنى ئەكىس ئەتتۈرىدىغان ۋاسىتىلەر توغرىسىدا ئىلمىي تەتقىقات ئېلىپ بارغان. ئۇنىڭ بۇ تەتقىقاتى سالماقلىق ئورۇننى ئىگىلەيدۇ.غوجاخمەت سادۋاققاس بىر ئۇيغۇر ئالىمى بولۇش سۈپىتى بىلەن ئۇيغۇر تىلى ساھەسىنىڭ ھەرقايسى تەرەپلىرىدە تەتقىقات ئېلىپ بارىدۇ. ئۇنىڭ ئېلىپ بارغان تەتقىقاتى ئۇيغۇر تىلىنىڭ ئىملا قائىدىسى، ئۇيغۇر ئەدەبىي تىلىنىڭ ئىملاسى توغرىسىدىكى نەتىجىسىنى قېلىپلاشتۇرۇشتا چوڭ، ئىجابىي رول ئوينايدۇ. ئۇ 1961 يىلى 16 مىڭ سۆزدىن تەركىب تاپقان ئۇيغۇرچە رۇسچە لۇغەتنى تۈزگۈچىلەرنىڭ بىرى ئىدى. ئۇ 1963 يىلى ئەخمەت ئېلىيوف ئەپەندى بىلەن بىرلىكتە ئۇيغۇر تىلىنىڭ ئىملا لۇغىتىنى تۈزۈپ چىقىدۇ. كېيىن ئابدۇۋېلى قايداروف بىلەن بىرلىكتە ئۇيغۇر تىلى گرامماتىكىسى ۋە ئۇيغۇر تىلى ئەدەبىياتى دەرسلىكى قاتارلىق كىتابلارنى تۈزۈپ چىقىدۇ. 1962 يىلىدىن 1970 يىلىغىچە پەرغانە ۋادىسىنىڭ ھەر قايسى جايلىرىدا تەتقىقات ئېلىپ بېرىدۇ. ئۇ بۇ جەرياندا توپلىغان ماتېرىياللىرى ئاساسىدا 1970 يىلى پەرغانە ۋادىسىدىكى ئۇيغۇرلارنىڭ تىلى ئىككى قىسىم ناملىق كىتابىنى يېزىپ چىقىدۇ.1976 يىلى غوجاخمەت سادۋاققاسنىڭ ئىسمى قازاقىستاننىڭ تۆھپىكارلىرىنىڭ ئىسمى يېزىلىدىغان ھۆرمەت ئالتۇن كىتابى غا كىرگۈزۈلىدۇ. ئۇ 1977 يىلى قازاقىستان پەنلەر ئاكادېمىيىسى تەرىپىدىن چوقان ۋېلىخانوۋ نامىدىكى مۇكاپاتقا ئېرىشىدۇ. غوجاخمەت سادۋاققاسنىڭ 1951 يىلى ئاسپىرانتلىقتا بىرلىكتە ئوقۇغان ساۋاقدىشى، تۈركشۇناس ئالىم ئابدۇۋېلىجان قايداروف غوجاخمەت سادۋاققاس توغرىلىق مۇنداق دەيدۇ: ئۇنىڭ ئۆز خەلقى ئۈچۈن قىلغان خىزمەتلىرىنى ياشلار ئۇنتۇپ قالماسلىقى كېرەك. چۈنكى ئۇ ئۆزى ئۈچۈن ئىشلىمىدى. ئۇ پۈتۈن ھاياتىنى ئۇيغۇر تىلى، مەدەنىيىتىگە، ئۆز خەلقىگە بېغىشلىغان ئادەم. ئۇ سوۋېت ئۇيغۇرلىرىنىڭ ئارىسىدا ئالاھىدە كۆزگە كۆرۈنگەن، 1 قېتىم، 1 بولۇپ قازاقىستان پەنلەر ئاكادېمىيىسىنىڭ مۇخبىر ئەزاسى بولۇپ سايلانغان ئالىملارنىڭ بىرى. ئۇنىڭ ھازىرقى زامان ئۇيغۇر تىلى ناملىق كىتابى شەرقى تۈركىستاندا نەشىر قىلىندى، كېيىن خىتايچىغا تەرجىمە قىلىندى. بۇ كىتابنىڭ كىرىش سۆزىدە، بۇ باشقا مىللەتلەرنىڭ ئۇيغۇر تىلىنى ئۆگىنىشى ئۈچۈن بىردىن بىر ئوقۇشلۇق دەپ يېزىلغان، بۇ ھەقىقەتەن چوڭ باھا دەيدۇ.غوجاخمەت سادۋاققاس 1950 يىللىرىدىن باشلاپ يازغان ماقالىلىرىدىلا، شۇ ۋاقىتنىڭ شارائىتىدا، ئۇيغۇر مەكتەپلىرىگە نېمىلەرنىڭ كېرەك، نېمىلەرنىڭ كەملىكى توغرىلىق مەخسۇس توختالغان. ئۇ 1950 يىللىرىدىن باشلاپ ئۇيغۇرلارنىڭ تارىخچى، يازغۇچى، تەتقىقاتچىلىرى بىلەن ئايرىم ئايرىم كۆرۈشۈپ ئۇيغۇر ئەدەبىياتىنىڭ كۆزگە كۆرۈنگەن نامايەندىلىرىدىن بىر گۇرۇپ تەشكىللەيدۇ. 1957 يىلى ئۇيغۇرلارنىڭ ئىچىدىن تۇنجى بولۇپ ئۇيغۇر سوۋېت ئەدەبىيات دەرسلىكىنى تۈزۈپ چىقىدۇ. 1955 يىلى ئۇيغۇر يازغۇچىلارنىڭ ھېكايىلەر توپلىمى نەشىر قىلىنىدىغان ۋاقىتتا بۇ توپلامغا مۇقەددىمە يېزىپ بېرىدۇ. ئۇ يازغان مۇقەددىمىسىدە 2 دۇنيا ئۇرۇشىدىن كېيىنكى ئۇيغۇر ياشلىرىنىڭ كەلگۈسىدىكى ۋەزىپىلىرىنى كۆرسىتىپ بېرىدۇ.ئۇ 1983 يىلى پېروپېسورلۇق ئۇنۋانى ئالىدۇ. شۇ يىلى قازاقىستان ھۆكۈمىتى ئۇنىڭغا قازاقىستانغا خىزمەت كۆرسەتكەن پەنلەر ئەربابى دېگەن نام بېرىدۇ. شۇنىڭ بىلەن بىرگە قازاقىستان مائارىپ مىنىستىرلىكى ئۇيغۇر بۆلۈمىنىڭ رەھبىرى بولۇپ تەيىنلىنىدۇ. ئۇ يەنە سوۋېت ئىتتىپاقى شەرقشۇناسلار بىرلەشمىسىنىڭ ئەزاسى، ئاسىيا، ئافرىقا، لاتىن ئامېرىكا خەلقلىرى تارىخى تەرەققىيات كېڭىشىنىڭ ئەزاسى بولىدۇ. 1983 يىلى ئۇنىڭ تۈرك تىللار دىۋانىنىڭ تەرجىمىسى ھەققىدە قاتارلىق بەزى ئىلمىي ماقالىلىرى ئاتالمىش شىنجاڭ خەلقنەشرىياتى تەرىپىدىن ئېلان قىلىنىدۇ.غوجاخمەت سادۋاققاس 1985 يىللىرى پەرۋاز ناملىق يىلدا 2 سان چىقىدىغان ئۇيغۇرچە ئەدەبىي ژۇرنالنى تەسىس قىلىدۇ ھەمدە بۇ ژۇرنالنىڭ تەھرىرلىك ۋەزىپىسىنى ئۈستىگە ئالىدۇ. ئۇنىڭدىن باشقا سوۋېت تۆھپىكارلار ژۇرنىلىنىڭ تەھرىر ئەزاسى بولىدۇ.غوجاخمەت سادۋاققاسنىڭ ئەڭ چوڭ تۆھپىسى بولسا 1986 يىلى قازاقىستاندائۇيغۇرشۇناسلىق ئىنستىتۇتىنى قۇرۇپ چىققانلىقىدۇر. ئۇ بۇ ئىنستىتۇتىنى قۇرۇپ چىقىش ئۈچۈن ناھايىتى كۆپ جاپا چېكىدۇ ۋە ھەر تەرەپلىمە بېسىمغا ئۇچرايدۇ.ئەزمەتوۋ ئۇيغۇرشۇناسلىق ئىنىستىتۇتىنىڭ قۇرۇلۇش جەريانى ئۈستىدە توختىلىپ شۇنداق دەيدۇ: مەن 1984 يىلىدىن 1986 يىلىغىچە موسكۋادىكى ئىجتىمائىي پەنلەر ئاكادېمىيىسىدە ئوقۇۋاتقان ۋاقتىمدا غوجاخمەت سادۋاققاس ئۇيغۇر شۇناسلىق ئىنستىتۇتىنى تەستىقلىتىش ئۈچۈن موسكۋاغا بىر قانچە قېتىم كەلگەن ئىدى. ئۇ ھەقىقەتەن كۆپ جاپا چەكتى، ئەتىدىن كەچكىچە پەنلەر ئاكادېمىيىسىنىڭ ۋە شەرقشۇناسلىق ئىنستىتۇتىنىڭ رەھبەرلىرىگە يۈگرەپ ھېچ ھالى قالمايتتى شۇنداق بولسىمۇ پەقەتلا ئۈمىدسىزلەنمەيتتى. بەزى كۈنلىرى كەچتە بىر قانچىمىز ئولتۇرۇپ سۆھبەتلىشىپ قالاتتۇق. بۇ ۋاقىتتا ئۇ ئۇيغۇر شۇناسلىق ئىنستىتۇتىنىڭ ئېچىلىشىنى نەقەدەر ئۈمىد قىلىدىغانلىقىنى سۆزلەپ كېلىپ، ئۇنىۋېرسىتېتىمىز ئېچىلسا، ئىلىم پەننىڭ چوڭ مەركىزىگە ئايلانسا، ياش ئەۋلادلىرىمىزنى تەربىيىلەپ كەلگۈسىدە شۇنداق شۇنداق ئالىم، ئىنژېنېرلارنى، سىياسەتچى، تەتقىقاتچىلارنى، ھەر دەرىجىلىك كادىرلارنى تەربىيىلەپ يېتىشتۈرسەك دەپ، ئارزۇ ئارمانلىرىنى سۆزلەپ بېرەتتى.ئۇ ئۇيغۇرشۇناسلىق ئىنستىتۇتى ئېچىلغاندىن كېيىن چەكسىز ئۈمىد ۋە كۆتۈرەڭگۈ روھ بىلەن ھەر بىر بۆلۈملەرگە تالانتلىق ئوقۇغۇچىلارنى قوبۇل قىلىپ تەربىيىلەيدۇ. ئۇلارنى تېخىمۇ ياخشى ئوقۇشقا رىغبەتلەندۈرۈش ئۈچۈن، موسكۋا، تاشكەنتلەردىكى بەزى شەرقشۇناس ئالىملار بىلەن كۆرۈشۈپ ئۇيغۇرلارنى تەربىيىلەپ بېرىشى ئۈچۈن توختام تۈزىدۇ. ئۇنىڭ بۇ تۆھپىسى ئەينى ۋاقىتتا رۇسىيە ۋە پۈتۈن ئوتتۇرا ئاسىيا تۈرك جۇمھۇرىيەتلىرىدە ياشاۋاتقان، ۋەتەن ئىچى ۋە سىرتىدىكى بارلىق ئۇيغۇر خەلقىنى خوشال قىلىدۇ ۋە ھاياجانلاندۇرىدۇ. بۇ ئىنستىتۇتتا ئۇيغۇرلارنىڭ تارىخى، مەدەنىيىتى، تىلى، ئەدەبىياتى، ئاسارە ئەتىقىلىرى كەڭ كۆلەمدە تەتقىق قىلىنىدۇ.ھازىر ئۇ قۇرۇپ چىققان ئۇيغۇرشۇناسلىق ئىنستىتۇتى بۈگۈنكى ئوتتۇرا ئاسىيا دۆلەتلىرى تەۋەسىدە بىردىن بىر ئۇيغۇرشۇناسلىق مەركىزى بولۇپ قالغان.غوجاخمەت سادۋاققاس ئۇيغۇرشۇناسلىق ئىنىستىتۇتىدىن باشقا يەنە ئالمۇتا دۆلەت ئۇنىۋېرسىتېتىدىمۇ، تاشكەنت ئۇنىۋېرسىتېتى شەرق پاكولتېتىنىڭ يېنىغىمۇ بىردىن ئۇيغۇر بۆلىمى ئاچىدۇ.ئۇنىڭ ئىلمىي ئىزدىنىش دائىرىسى ناھايىتى كەڭ بولۇپ، ھەر ساھەدىن كۆپلىگەن ئالىملارنى تەربىيىلەپ چىقىدۇ. ئۇ يەنە چەت ئەللەردىكى ئۇنىۋېرسىتېتلار بىلەن مۇناسىۋەت باغلاشقىمۇ ئالاھىدە ئەھمىيەت بېرىپ، ئامېرىكا، گېرمانىيە، تۈركىيە قاتارلىق دۆلەتلەرنىڭ ئالىملىرى بىلەن قويۇق مۇناسىۋەت ئورنىتىدۇ. ئۇنىڭ تىرىشچانلىقى نەتىجىسىدە ئوقۇغۇچىلىرى موسكۋا، تاشكەنت، تۈركىيە قاتارلىق دۆلەت ۋە شەھەرلەرگىچە بېرىپ ئوقۇيدۇ. ھەتتا شەرقى تۈركىستاننىڭ ئۈرۈمچى، قەشقەر قاتارلىق شەسەرلىرىگە بېرىپ، شەرقى تۈركىستاندىكى تەتقىقاتچىلار بىلەن ھەمكارلىق مۇناسىۋىتى ئورنىتىپ ئۇيغۇر تىلىنىڭ تەرەققى قىلىش مەسىلىلىرى ئۈستىدە تەتقىقات ئېلىپ بارىدۇ.غوجاخمەت سادۋاققاس ھەر يىلى كۆپلىگەن دۆلەتلەردە ئېچىلىپ تۇرىدىغان خەلقارا يىغىنلارغا تەكلىپ بىلەن قاتنىشىدۇ. شۇنداقلا ئۆزى باش بولۇپ نۇرغۇن يىغىنلارنى ئۇيۇشتۇرىدۇ. بۇلاردىن باشقا ئىسلام دۆلەتلىرىنىڭ تەكلىپى بىلەن سەئۇدى ئەرەبىستاننىڭ مەككە، مەدىنە شەھەرلىرىدە ياشاۋاتقان ئۇيغۇرلار بىلەن كۆرۈشۈپ پىكىر ئالماشتۇرىدۇ. يەنە ئۇيغۇر يېزىقىنىڭ تارىخى ۋە ئاساسلىرى دېگەن تېمىلاردا تەكرار تەكرار لېكسىيە سۆزلەش پائالىيەتلىرىنى ئورۇنلاشتۇرىدۇ. ئۇنىڭ بۇ تىرىشچانلىقىنىڭ نەتىجىسىدە ئۇيغۇرشۇناسلىق تەتقىقاتى كۈندىن كۈنىگە تەرەققى قىلىدۇ. ئۇ بۇ ھەقتە توختۇلۇپ: كېيىنكى 12 يىل ئىچىدە ئۇيغۇرشۇناسلىق ساھەسىدە خېلە ياخشى ئىلگىرىلەشلەر بارلىققا كەلدى. بۇ يېڭىلىقلارنىڭ ئەڭ چوڭى بولسا ئۇيغۇرشۇناسلىق ئىنستىتۇتىنىڭ قۇرۇلۇشى. شۇنىڭدىن كېيىن ماۋزۇ كېڭەيدى. ئىلگىرى شەرقى تۈركىستان ئەدەبىياتى ۋە ئۇيغۇرلار توغرىلىق سۆز قىلىش مۇمكىن ئەمەستى، ھازىر بولسا باشقا مىللەتلەرنىڭ تەتقىقاتچىلىرىمۇ مۇشۇ تېمىنى مەخسۇس ئۆگىنىۋاتىدۇ. ھازىر 6 كىشىلىك بىر گۇرۇپ قۇرۇلۇپ، ئۇيغۇر تىلىنىڭ ئەمەلىي مەسىلىلىرىنى ئۆز ئارا مۇزاكىرىلىشىدىغان بولدۇق. دەيدۇ.غوجاخمەت سادۋاققاس پەقەت ئىلمىي خىزمەتلەر بىلەن شۇغۇللۇنۇپلا قالماستىن، ئانا ۋەتىنى بولغان شەرقى تۈركىستاننىڭ سىرتىدىكى ئوتتۇرا ئاسىيا جۇمھۇرىيەتلىرى قاتارلىق ھەرقايسى دۆلەتلەردە ياشاۋاتقان ئۇيغۇرلارنىڭ ئىتتىپاقلىقى ۋە ئۇيغۇر مەدەنىيىتىنىڭ تەرەققىياتى ئۈچۈنمۇ ناھايىتى كۆپ خىزمەت ئىشلەيدۇ. دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيىنىڭ مۇئاۋىن رەئىسى قەھرىمان غوجامبەردى غوجاخمەت سادۋاققاسقا مۇنداق باھا بېرىدۇ: ئۇ ئوتتۇرا ئاسىيا دۆلەتلىرىدىكى تەشكىلاتلارنىڭ باشلىقلىرىنى بىر يەرگە يىغىش ئۈچۈنمۇ كۆپ تىرىشقان. ئۇ ئۆزبېكىستان، قازاقىستان، قىرغىزىستان قاتارلىق دۆلەتلەردىكى تەشكىلات باشلىقلىرىنى يىغىپ 1991 يىلى 10 ئاينىڭ 22 كۈنى بىر چوڭ يىغىن ئورۇنلاشتۇرغان. بۇ يىغىندا سىلەرگە نېمە كېرەك؟ دەپ قويۇلغان سۇئال كۈنتەرتىپكە كەلگەن. ئۇ شۇنىڭدىن كېيىن ئوتتۇرا ئاسىيا تۈرك جۇمھۇرىيەتلىرىدىكى بارلىق ئۇيغۇر تەشكىلاتلىرىنى بىرلەشتۈرۈپ، ئۇيغۇر ئىتتىپاقىنى قۇرۇپ چىقىش ئۈچۈن دەسلەپكى قەدەمدە 11 كىشىلىك تەييارلىق كومىتېتى قۇرۇپ چىقىدۇ. ئۇ بۇنىڭ بىلەن توختاپ قالماي، بۇ تەشكىلاتنىڭ قانداق قىلىشى كېرەكلىكى توغرىلىق نىزامنامىلەرنىمۇ بېكىتىپ بەرگەن. ئۇ يەنە ئامېرىكا، تۈركىيە، سەئۇدى ئەرەبىستان قاتارلىق دۆلەتلەردىكى ئۇيغۇرلارنىڭ سىياسىي تەشكىلاتلىرى بىلەن داۋاملىق ئالاقە قىلىپ تۇرغان. بىز ئۇنىڭ مانا مۇشۇنداق ئالاھىدە تەرەپلىرىنى تېخى بىلمەيمىز. يىغىپ ئېيتقاندا بۈگۈنكى ئۇيغۇر ئىتتىپاقىنىڭ ئاساسىي پروگراممىسى مۇشۇ كىشىنىڭ بىۋاستە قول تىقىشى بىلەن شەكىللەنگەن.ئۇيغۇرشۇناسلىق ئىنستىتۇتىنى ئۇ قۇرۇپ چىقىدۇ. ئەلۋەتتە، ئۇنىڭ ئەتراپىدا ئۆز مىللىتىنىڭ تەقدىرىگە كۆڭۈل بۆلىدىغان باشقا ئالىملارمۇ بار. ئىنستىتۇت قۇرۇش دېگەن ئۇنداق ئاددى ئىش ئەمەس. بولۇپمۇ باشقا بىر دۆلەتتە.ئۇيغۇرشۇناسلىق ساھەسىدە غوجاخمەت سادۋاققاسنىڭ ئىشلىگەن خىزمەتلىرى ناھايىتى كۆپ. ئۇيغۇرشۇناسلىق ئومۇمەن قىلىپ ئېيتقاندا تۈركشۇناسلىقنىڭ ئاساسى بولۇپ ھېسابلىنىدۇ. غوجاخمەت سادۋاققاستەك ئالىملار بولغانلىقى ئۈچۈن بۈگۈنكى كۈندە قازاقىستان مۇھىم ئۇيغۇرشۇناسلىق مەركەزلىرىدىن بىرىگە ئايلىنىدۇ. ئۇنىڭ سەۋەبى بىلەن بىر قىسىم ئالىملار، تەتقىقاتچىلار، كادىرلار ئۆسۈپ يېتىلىدۇ. ئوتتۇرا ئاسىيا جۇمھۇرىيەتلىرىدە ياشاۋاتقان ئۇيغۇر خەلقىنىڭ مەنىۋى ھاياتىدا كۆپلىگەن يېڭىلىقلار بارلىققا كېلىدۇ. مىللى مائارىپ، ئۇيغۇر تىلى، مەدەنىيىتى ھەم مىللى روھنىڭ مەۋجۇت بولۇپ تۇرۇشى شۇنداقلا ئوتتۇرا ئاسىيا جۇمھۇرىيەتلىرىدىكى ئۇيغۇرلارنىڭ ئىتتىپاقلىقى ئۈچۈن كۆپلىگەن خىزمەتلەر ئىشلىنىدۇ.تونۇلغان ئالىم، تۈركشۇناس، تىل تەتقىقاتچىسى ۋە جامائەت ئەربابى غوجاخمەت سادۋاققاس 1991 يىلى 11 ئاينىڭ 15 كۈنى 62 يېشىدا ۋاپات بولىدۇ.1994 يىلى ئۇنىڭ جاپالىق خىزمەتلىرىنىڭ مىۋىسى بولغان ئۇيغۇرشۇناسلىق ئىنستىتۇتىغا غوجاخمەت سادۋاققاس ئىنستىتۇتى دەپ نام بېرىلىدۇ. ئۇ ياشىغان ئۆيگە يادىكارلىق تاختىسى ئورنىتىلىدۇ.غوجاخمەت سادۋاققاس ۋاپات بولغاندىن كېيىن غوجاخمەت سادۋاققاس ئىنستىتۇتىدا ھەر يىلى ئۇنى خاتىرىلەش پائالىيىتى ئۆتكۈزۈلۈپ كەلمەكتە ئىكەن. : 18865 : 73646 |
ياۋروپا ئىتتىپاقى بىلەن خىتاي دۆلىتىنىڭ ئۆزئارا مەبلەغ سېلىش كېلىشىمى توغرىسىدا ئۇيغۇر ئاكادېمىيىسى : ۋەزىيەت ئانالىزى ياۋروپا ئىتتىپاقى بىلەن خىتاي دۆلىتىنىڭ ئۆزئارا مەبلەغ سېلىش كېلىشىمى توغرىسىداياۋروپا ئىتتىپاقى بىلەن خىتاي دۆلىتىنىڭ ئۆزئارا مەبلەغ سېلىش كېلىشىمى توغرىسىدايوللىغۇچى: مەۋلانە ئۇيغۇر ۋاقتى: يانۋار 20, 2021 ئورنى: ۋەزىيەت ئانالىزىئاپتورى: ئەنۋەر ئەھمەد2020يىلى 12ئاينىڭ 2كۈنى گېرمانىيە فېدېرال ھۆكۈمىتى، يىللىق كىشىلىك ھوقۇق دوكلاتىنى ئېلان قىلىپ خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ كىشىلىك ھوقۇقنى دەپسەندە قىلىشىنى، بولۇپمۇ شەرقىي تۈركىستاندىكى باستۇرۇش سىياسىتىنى قاتتىق رەۋىشتە تەنقىد قىلدى.2020يىلى 12ئاينىڭ 7كۈنى ياۋروپا ئىتتىپاقىغا ئەزا 27 دۆلەت بىردەك يۇقىرى ئاۋاز بىلەن خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ شەرقىي تۈركىستاندىكى ئىرقىي قىرغىنچىلىق، كىشىلىك ھوقۇق دەپسەندىچىلىك جىنايىتىنى جازالاشتىكى 23 ماددىلىق، ياۋروپا ئىتتىپاقىنىڭ ماگنىتسكىي قانۇنىنى ماقۇللىدى. بۇ ئارقىلىق ياۋروپا ئىتتىپاقىغا ئەزا دۆلەتلەر ئۆزلىرىنىڭ دېموكراتىك قىممەت قارىشىنى، ئەركىنلىكنى قوغداشتىكى كەسكىن مەيدانىنى دۇنيا جامائىتىگە نامايان قىلغان بولدى. بۇنىڭدا گېرمانىيە ئۆزىنىڭ ياۋروپا ئىتتىپاقىدىكى يېتەكچى تەسىرى، رەئىسلىك نوپۇزى كۈچلۈك ئىجابىي رول ئويناپ مۇھاجىرەتتە ياشاۋاتقان قېرىنداشلىرىمىزغا ئازراق بولسىمۇ ئۈمىد بېغىشلاپ، ھەربىرىمىزنى سۆيۈندۈرگەن ئىدى.2020يىلى 12ئاينىڭ 30كۈنى، ياۋروپا ئىتتىپاقى بىلەن خىتاي دۆلىتى ئۆزئارا مەبلەغ سېلىش توغرىسىدا كېلىشىم ئىمزالىغانلىقىنى ئېلان قىلدى. بۇ خەۋەر چەت ئەللەردە ياشاۋاتقان بارلىق شەرقىي تۈركىستانلىقلارنى ھەيران قالدۇرۇش بىلەن بىر ۋاقىتتا ياۋروپا ئىتتىپاقىنىڭ بۇ كېلىشىمگە ئىمزا قويغانلىقىغا قارشى كۈچلۈك ئىنكاس پەيدا قىلدى. بۇ خىل كەيپىياتنى چۈشىنىش مۇمكىن ئەمما بۇنىڭلىق بىلەن بىز نېمە مەقسەتكە يېتەلمەيمىز؟ بۇ ئارقىلىق كېلىشىمنى بىكار قىلىش مۇمكىنمۇ؟ بۇ كېلىشىم ھازىر قانۇنىي كۈچكە ئىگىمۇ؟ ئەگەر قانۇنىي كۈچكە ئىگە بولسا بىز ئۈچۈن قانچىلىك زىيان ئېلىپ كېلىدۇ؟ دېگەندەك بىر قاتار سوئاللارغا جاۋاب تېپىش ئۈچۈن ئۆزۈم ئىزدەنگەن ماتېرىياللاردىن بۇ كېلىشىم توغرىسىدا ئوقۇرمەنلەر بىلەن ئورتاقلىشىشنى لايىق كۆردۈم.ئالدى بىلەن بىز بۇ كېلىشىم توغرىسىدا قىسقىچە چۈشەنچىگە ئىگە بولۇشىمىز زۆرۈر.نۆۋەتتە بۇ كېلىشىمنىڭ مەزمۇنى ھەرقايسى تىللارغا تەرجىمە قىلىش، تەييارلىنىش باسقۇچىدا. پرىنسىپ بۇيىچە بۇ خىزمەت 2021يىلىدىكى بىرىنچى 6 ئاي ئىچىدە تاماملىنىشى بەلگىلەنگەن . 2021يىلى 7ئايدىن باشلاپ ياۋروپا ئىتتىپاقى قانۇن ئورگانلىرىنىڭ قانۇنىي جەھەتتىن كۆرۈپ چىقىشىغا سۇنۇلىدۇ. قانۇن ئورگانلىرى، قانۇن ماددىلىرى بويىچە تەكشۈرۈپ تەستىقلىغاندىن كېيىن ياۋروپا ئىتتىپاقىغا ئەزا بولغان 27 دۆلەتنى كۆرۈپ چىقىپ، كېلىشىمگە ئىمزا قويۇشىغا سۇنۇلىدۇ. ئەزا دۆلەتلەر كېلىشىمنى كۆرۈپ چىقىپ، ھەر بىر ئەزا دۆلەت ئىمزا قويغاندىن كىيىن ياۋروپا ئىتتىپاقىدىكى ھەرقايسى ئەزا دۆلەتلەردىن تەركىب تاپقان، 600 دىن ئارتۇق ياۋروپا پارلامېنت ئەزالىرىنىڭ ئاۋاز بېرىشىگە قويۇلىدۇ. بېرىلگەن ئاۋاز كۆپ سانلىقنى ئىگىلىگەن تەقدىردە ئاندىن بۇ كېلىشىم قانۇنىي كۈچىگە ئىگە بولۇپ ئاندىن ئىجرا قىلىنىش سالاھىيىتىگە ئىگە بولغان بولىدۇ. يۇقىرىدا ئوتتۇرىغا قويۇلغان خىزمەت تەرتىپى، ھېچقانداق قارشىلىققا ئۇچرىماي پرىنسىپ بويىچە ناھايىتى ئوڭۇشلۇق بولدى دېيىلسە كېلىشىم 2022يىلىدىن باشلاپ ئىجرا قىلىنىشقا باشلايدۇ. دېمەك بۇ كېلىشىم تېخى قانۇنىي سالاھىيەتكە ئىگە بولغان ۋەزىيەتتە بولماستىن بەلكى بىرىنچى قەدىمىنى ئەمدىلا باسقان بىر شارائىتتا.ئۇنداقتا بۇ كېلىشىم نېمە ئۈچۈن ھازىرقىدەك بىر ۋەزىيەتتە ئىككى تەرەپنىڭ قىزىقىشىنى قوزغىدى؟ياۋروپا ئىتتىپاقى بىلەن خىتاي دۆلىتى 2012يىلىدىن باشلاپ، بۇ كېلىشىم توغرىسىدا جەمئىي 35 قېتىم سۆھبەت ئۆتكۈزگەن. ھەر قېتىملىق سۆھبەتتە كىشىلىك ھوقۇق، پاتېنت ھوقۇقى، بازار ئىگىلىكى، ھەر ساھەدىكى كارخانىلارنىڭ سودىدىكى ئەركىن رىقابىتى، خىتاي كارخانىلىرى بىلەن ياۋروپا كارخانىلىرىنىڭ ئىمتىياز جەھەتتىكى چوڭ پەرقى قاتارلىق نۇرغۇن مەسىلىلەردە ئىختىلاپ سەۋەبلىك ئورتاق پىكىرگە كېلەلمىگەن ئىدى. ئەمما 2020يىلى 12ئايدا ئۆتكۈزۈلگەن، 6 كۈنلۈك سۆھبەتتە ئىككى تەرەپ ئۆزئارا ئورتاق پىكىر بىرلىكى ھاسىل قىلغان. ياۋروپا ئىتتىپاقى بىلەن خىتاينىڭ مارافونچە بۇنداق تىز پىكىر ئورتاقلىقىغا كېلىشىدىكى سەۋەب نېمە؟1. يەر شارى ئىقتىسادىنىڭ كۆپ قۇتۇپلۇققا قاراپ يۈزلىنىش دولقۇنى.2. ئامېرىكىنىڭ 2018يىلىدىن باشلاپ خىتاي دۆلىتى بىلەن بولغان ئىقتىسادى كىرىزىسى.3. ئامېرىكىنىڭ ياۋروپا ئىتتىپاقى بىلەن بولغان سودىدىكى سۈركىلىشلەر.4. كورونا ۋىرۇسى سەۋەبلىك دۇنيا ئىقتىسادىنىڭ چۆكۈشى ۋە ئامېرىكىنىڭ ئاجىزلىشىشى.5. خىتاي دۆلىتىنىڭ يېڭى يىپەك يولىدا ئېلىپ كېلىدىغان پايدازىيانلىرى.ئىككىنچى دۇنيا ئۇرۇشىدىن كىيىن ئامېرىكا يېتەكچىلىكىدە تۈزۈلگەن دۇنيا تەرتىپى، يېڭىدىن زورايغان خىتاي دۆلىتىنىڭ خىرىسىغا دۇچ كەلدى. ئەسلىدە ئامېرىكىنى مەركەز، ياۋروپانى ئاساس قىلغان رۇسىيە، ھىندىستان، ياپونىيە، شەرقىي جەنۇبىي ئاسىيا، ئاۋسترالىيە قاتارلىق دۆلەتلەرنىڭ دۇنيا بازىرىدىكى ئورنى ۋە ئىقتىسادىي كۈچ سېلىشتۇرمىسى جەھەتتە كېيىنكى يىللاردىن باشلاپ ماھىيەتلىك ئۆزگىرىش پەيدا قىلىش بىلەن بىر ۋاقىتتا ئۇلارنىڭ دۇنيا بازىرى ۋە دۇنيا ئىقتىسادىدىكى ئورنىنىمۇ ئۆزگەرتتى. ئامېرىكا يېتەكچىلىكىدىكى غەرب ئەللىرى خىتاي دۆلىتى ئىقتىسادىي جەھەتتىن راۋاجلانسا دېموكراتىيە، ئەركىنلىك قىممەت قارىشىنى قوبۇل قىلىدۇ دېگەن ئارزۇ بىلەن خىتاينى تېخنىكا، ئىقتىساد بىلەن تەمىنلەپ، خىتاي دۆلىتىنى راۋاجلاندۇرغان، دۇنيادىكى ئىككىنچى ئىقتىسادى كۈچكە ئايلاندۇرغان بۈگۈنكى كۈندە، خىتاي دۆلىتى دۇنيا بازىرىدىكى يەنە بىر مەركەز كۈچ بولۇپ مەيدانغا چىقتى. خىتاي دۆلىتىمۇ ئۆز كۈچىنى كۆرسىتىش، نوپۇزىنى نامايەن قىلىش پۇرسىتىنى قولدىن بەرمەيدۇ. شۇنداقلا دۇنيا تەرتىپىنىڭ رىياسەتچىسى بولۇش ئۈچۈن تىرىشىۋاتىدۇ. خىتاي دۆلىتىنىڭ يېڭى يىپەك يولى پىلانى بۇنىڭ بىر مىسالىدۇر.ئامېرىكا 2018يىلىدىن باشلاپ خىتاي دۆلىتى بىلەن ئىقتىسادىي، سودا سۆھبىتى ئېلىپ بېرىۋاتقان بولسىمۇ ئەمما پىكىر ئورتاقلىقىغا كېلەلمەي، خىتاي دۆلىتىنى يۇقىرى تاموژنا بېجى قويۇپ جازالاش بىلەن بىر ۋاقىتتا يۇقىرى پەن تېخنىكا، پۇل مۇئامىلە سودىسى جەھەتتىمۇ جازالاپ، ھەربىي، ئىقتىسادىي جەھەتتىن يەر شارى، رايون خاراكتېرلىك مۇھاسىرىگە ئالدى. بۇنىڭ نەتىجىسىدە خىتاي دۆلىتى ئىقتىسادى جەھەتتە زەربىگە ئۇچراپلا قالماستىن بەلكى يۇقىرى تېخنىكىلىق سانائىتىمۇ زور ئوڭۇشسىزلىققا دۇچ كېلىۋاتقان بىر شارائىتتا. ئۆتكەن يىلى خىتاي دۆلىتى، ئوربىتىغا ئېلىپ چىقىش ئۈچۈن قويۇپ بەرگەن 5 راكېتاسى چۈشۈپ كەتتى. يۇمشاق دېتال دىسكىسى ۋە قىسقا دولقۇنلۇق تېخنىكا ئىشلەپچىقىرىشى نۆۋەتتە ئېغىر خىرىستا تۇرماقتا. خىتاي دۆلىتىگە مەبلەغ سالغان كارخانىلار ھىندىستان، ۋېيتنام قاتارلىق دۆلەتلەرگە كۆچۈپ كەتكەن بولۇپ ياپونىيەنىڭ 40 شىركىتى خىتاي دۆلىتىدىن چىكىنىپ بولغان. دۇنيانىڭ ئەرزان ئەمگەك بازىرى دېگەن بۇ نام خىتاي دۆلىتىدىن خوشلىشىش ھارپىسىدا تۇرماقتا.خىتاي دۆلىتى خوڭكوڭدا دۆلەت بىخەتەرلىك قانۇنىنى ئېلان قىلىپ، يۇقىرى تېخنىكا شۇنىڭدەك خەلقئارادىكى بىر قىسىم ئەۋزەل ئىمتىيازلارغا خوڭكوڭ ئارقىلىق ئېرىشىشتەك بۇ كۆۋرۈكنى بۇزۇپ تاشلىدى.ئامېرىكا، ياۋروپا ئىتتىپاقىغا ئەزا دۆلەتلەرنىڭ بىر قىسىم مەھسۇلاتلىرى بولۇپمۇ گېرمانىيەنىڭ ئايىربۇسقا ئائىت سانائەت مەھسۇلاتلىرى، ئاپتوموبىل ئىمپورت سودىسىدا تاموژنا بېجىنى ئۆستۈرۈپ جازالىدى. گېرمانىيەنىڭ 2006يىلى باشلىغان، 1230 كىلومېتىرلىق، 7.4 مىليارد ياۋرو مەبلەغ سالغان رۇسىيەدىن گاز ئىمپورت قىلىش قۇرۇلۇشىغا قارشى تۇرۇپ گېرمانىيەنى جازالاش بىلەن بىر ۋاقىتتا گېرمانىيەدىكى 11 مىڭ ئامېرىكا ئەسكىرىنى ئېلىپ چىقىپ كەتتى. ئامېرىكىنىڭ تېسلا ئاپتوموبىل شىركىتى، ئۆتكەن يىلدىن باشلاپ خىتاي دۆلىتىدە ئىشلەپچىقىرىشقا كىرىشىپ، گېرمانىيەنىڭ بۇ ساھەدىكى سودىسىغا خىرىس پەيدا قىلدى. خىتاي دۆلىتىنىڭ مەبلەغ سېلىش باھانىسىدە ياۋروپا ئىتتىپاقىغا ئەزا دۆلەتلەرنى بىر بىرلەپ يۈتىۋېتىش نىيىتى بارغانچە روشەنلىشىشكە باشلىدى. ئامېرىكا بىلەن ياۋروپا ئوتتۇرىسىدىكى سودا قاتارلىق جەھەتتىكى زىددىيەتلەر، خىتاي دۆلىتى بىلەن ياۋروپانى يېقىنلاشتۇرغان سەۋەبلەرنىڭ بىرىدۇر.كورونا ۋىرۇسى سەۋەبلىك دۇنيا ئىقتىسادى 2020يىلى قاباھەتلىك بىر يىلنى بېشىدىن كەچۈردى. ھەرقايسى دۆلەتلەرنىڭ ئىقتىسادى زور چېكىنىشكە دۇچ كەلدى. جۈملىدىن ياۋروپا ئىتتىپاقىغا ئەزا دۆلەتلەرمۇ ئېغىر كىرىزىستا تۇرماقتا. ياۋروپا ئىتتىپاقىغا ئەزا دۆلەتلەرنىڭ نوپۇسى 447 مىليون 670 مىڭ بولۇپ، يېرىم مىلياردقا يېقىن ئاھالىسىنىڭ نۆۋەتتىكى قاباھەتلىك كورونا دەۋرىدىن ئوڭۇشلۇق ئۆتۈۋېلىشى، ئەزا دۆلەتلەرنىڭ ئىقتىسادىنى تەدرىجىي ئەسلىگە كەلتۈرۈپ، جەمئىيەتنىڭ نورماللىقىنى ئەسلىگە كەلتۈرۈش ياۋروپا ئىتتىپاقى شۇنداقلا ئەزا دۆلەتلەرنىڭ نۆۋەتتىكى جىددىي ۋەزىپىسى بولۇپ قالدى.كورونا ۋىرۇسى سەۋەبلىك ئامېرىكىنىڭ ئىقتىسادى ئېغىر زەربىگە ئۇچرىدى. بۇنداق بىر شارائىتتا ئامېرىكىنىڭ ياۋروپا ئىتتىپاقىدىكى ئاجىز دۆلەتلەرگە ياردەم قولىنى سۇنۇشى ئېھتىمالدىن كۆپ يىراق. بۇ خىل ئەھۋالدىن پايدىلانغان خىتاي دۆلىتى، نۇرغۇن نوقتىلاردا ئامېرىكا بىلەن كېلىشەلمىگەن شۇنداقلا 7 يىلدىن بۇيان سۆھبەت ئۆتكۈزۈپ ئورتاق پىكىرگە كېلەلمىگەن ياۋروپا ئىتتىپاقىنىڭ تەلەپلىرىگە تېزلا ماقۇل بولغان. ئۇنىڭدىن باشقا خىتاي تەرەپ خەلقئارا ئەمگەكچىلەر تەشكىلاتىنىڭ ئىككى تۈرلۈك ئەھدىنامىسى مەجبۇرى ئەمگەك ئەھدىنامىسى ۋە مەجبۇرى ئەمگەكنى بىكار قىلىش ئەھدىنامىسىنى تەستىقلاپ، ئىجرا قىلىشقا تىرىشىدىغانلىقىنى بىلدۈرگەن. ئىلگىرى خىتاي دۆلىتى تەرەپ، مەجبۇرى ئەمگەك مەسىلىسىنى ئىزچىل رەت قىلىپ كەلگەن. ياۋروپا ئىتتىپاقىمۇ ئۆزىنىڭ دۇنيادىكى يەنە بىر مەركەزدىن ئىبارەت نوپۇزىنى نامايان قىلىش پۇرسىتىگە ئېرىشكەن.خىتاينىڭ يېڭى يىپەك يولى پىلانى، ياۋروپا ئىتتىپاقىغا ئەزا بولغان ئىقتىسادىي ئاجىز دۆلەتلەرگە كېيىنكى يىللاردا يۈز بەرگەن دۇنياۋى ئىقتىسادىي كىرىزىس ئېلىپ كەلگەن ئۆتكۈنچى قىيىنچىلىق دەۋرىدىن ئۆتۈۋېلىشىغا قىسمەن دەرىجىدە بولسىمۇ ۋاقىتلىق ياردىمى بولىدۇ. شۇ سەۋەبتىن بۇ دۆلەتلەر خىتاي دۆلىتىنىڭ چىشىغا تېگىشنىمۇ خالاپ كەتمەيدۇ. بولۇپمۇ ھازىرقى شارائىتتا تېخىمۇ شۇنداق.خىتاي دۆلىتى كېلىشىمدە ياۋروپا ئىتتىپاقىغا بېيجىڭ، شاڭخەي، گۇاڭجوۋ قاتارلىق 3 چوڭ شەھىرىدە بىۋاسىتە مەبلەغ سېلىش تۈرى ۋە مەبلەغ سېلىش ساھەسى، بانكا، پۇل مۇئامىلە، سەھىيەساقلىقنى ساقلاش، ھەتتا باقمىچىلىق ساھەلىرىنى ئۆز ئىچىگە ئالغان. بۇ ساھەلەردە پۇل تېپىش ياۋروپا ئىتتىپاقىنى ئىنتايىن جەلپ قىلىدىغان ساھەدۇر. گېرمانىيە تەرەققىي قىلغان سانائەت دۆلىتى بولۇپلا قالماستىن بەلكى باقمىچىلىق، يۈرۈشلەشكەن قۇشخانا تېخنىكىسى جەھەتتە دۇنيادا ئىككىنچى ئورۇندا تۇرىدۇ. چوشقا باقمىچىلىقى ساھەسىدە دۇنيا بويىچە دانىيە بىرىنچى ئورۇندا، گېرمانىيە ئىككىنچى، گوللاندىيە ئۈچىنچى ئورۇندا تۇرىدىغان بولۇپ بۇ ساھە ئىككىلا تەرەپنى جەلپ قىلىدىغان سودا ساھەسىدۇر. ئەگەر كېلىشىم رەسمىي قانۇنىي كۈچكە ئىگە بولسا خىتاي دۆلىتى ئۆزىگە ئېھتىياجلىق، ئامېرىكا تەمىنلەشتە چەك قويۇۋاتقان يۇقىرى تېخنىكىلارغا ئېرىشىدۇ. ياۋروپا ئىتتىپاقىمۇ پۇل تاپىدۇ. گېرمانىيە ئاپتوموبىل ساھەسىدە ھەر 100 ئاپتوموبىلدىن 40نى خىتاي بازىرىدا ساتالايدۇ. خىتاي دۆلىتىدىكى ئوتتۇرھال ئىستېمال سەۋىيەسىدىكى نوپۇس 400 مىليوندىن ئارتۇق بولۇپ، بۇ ئىستېمالچىلار ياۋروپا مەبلەغ سالغۇچىلىرىنى خىتاي دۆلىتى بىلەن سودا قىلىشقا ئەڭ قىزىقتۇرىدىغان ئامىللارنىڭ بىرىدۇر. ياۋروپا ئىتتىپاقى ئىستاتىستىكا ئىدارىسىنىڭ سانلىق مەلۇماتىغا ئاساسلانغاندا 2019يىلى ياۋروپا ئىتتىپاقى، خىتاي دۆلىتىگە 198 مىليارد ياۋرو قىممىتىدە مال ئېكسپورت قىلغان بولسا خىتايدىن ئىمپورت قىلغان مال قىممىتى 362 مىليارد ياۋرو بولغان. ئىككى تەرەپنىڭ سودا مىقدارى 650 مىليارد ياۋروغا يەتكەن. دۇنيانىڭ دەۋر چاقى ئىقتىساد بىلەن ئايلىنىدۇ. تىنچلىق ئۇرۇش ئارقىلىق قولغا كېلىدۇ، ئۇنىڭ ئاساسىي ئىقتىساتتۇر.سۆھبەت جەريانىدا خىتاي دۆلىتى تەرەپ ئىزچىل ھالدا ئۆزىنىڭ 5 گ تۈرىنى ياۋروپا بازىرىدىن چەتكە قېقىلماسلىقنى شەرت قىلىپ كېلىشىمگە كىرگۈزۈشنى تەلەپ قىلغان بولسىمۇ ئەمما بۇ تەلەپنى ياۋروپا ئىتتىپاقى تەرەپ كەسكىن رەت قىلىپ قوبۇل قىلمىغان.تۆۋەندە دۇنيا بانكىسى 2019يىلى ئېلان قىلغان گىرافىكىدىن دۇنيادىكى دۆلەتلەرنىڭ ئىقتىسادى كۈچى ۋە دۇنيا بازىرىدا ئىگىلىگەن نىسبىتىگە قارىساق مەسىلىنى تېخىمۇ ياخشى چۈشىنەلەيمىز.ئامېرىكا ياۋروپا بىلەن بىرلەشسە خىتاي دۆلىتىگە كۈچلۈك دەرىجىدە قارشى تۇرالايدۇ ياكى خىتاي دۆلىتى ياۋروپا بىلەن ھەمكارلاشسا ئامېرىكىغا تاقابىل تۇرالايدۇ ۋە دۇنياغا ھۆكۈمرانلىق قىلىش قارا نىيىتىنى ئىشقا ئاشۇرالايدۇ. بۇ خىل تاللاش بىزنىڭ ئىختىيارىمىزدىكى ياكى قولىمىزدىن كېلىدىغان ئىش ئەمەس. چوڭ دۆلەتلەر سىياسەت بەلگىلىگەندە ئالدى بىلەن ئۆز دۆلەت مەنپەئەتىنى چىقىش قىلىدۇ ھەرگىزمۇ ئۇيغۇرنىڭ مەنپەئەتىنى ئاساسىي ئورۇنغا قويمايدۇ. بىز ئۆزىمىزنى ياۋروپا ئىتتىپاقىنىڭ ئورنىغا قويۇپ ئويلاپ باقايلى، يۇقىرىدىكى سان سىفىرلارنى سېلىشتۇرايلى، ئەگەر دۇنيا خىتايدەك بىر دىكتاتورنى تاللىغان بولسا بىز ئۇنىڭغا چارىسىز. بىزنىڭ دۈشمىنىمىز پەقەتلا خىتاي كوممۇنىست ھۆكۈمىتى، ھەرگىزمۇ خىتاي دۆلىتى بىلەن سودا قىلغانلار ئەمەس.تۆۋەندە كېلىشىمدىن كېيىنلا ئوتتۇرىغا چىقىۋاتقان كېلىشىمگە قارشى سەلبىي ئىنكاسلارغا قاراپ باقايلى.كېلىشىم توغرىسىدا ياۋروپا ئىتتىپاقى بىلەن خىتاينىڭ بىرلىككە كەلگەنلىكى توغرىسىدىكى خەۋەر ئېلان قىلىنىپلا بۇنىڭغا قارىتا دۇنيادا كۈچلۈك قارشى ئىنكاسلار ئارقىمۇ ئارقا ئوتتۇرىغا چىقىشقا باشلىدى. بۇ توغرىسىدا خەلقئارادىكى نوپۇزلۇق ئاخبارات ۋاسىتىلىرىدا مۇنازىرە بولۇپلا قالماي بەلكى ئامېرىكا، ياۋروپا قاتارلىق غەرب ئەللىرىدىكى ھۆكۈمەت ئەرباپلىرىمۇ ئۆزلىرىنىڭ قارشى باياناتلىرى، پىكىرلىرىنى توختىماي ئېلان قىلىۋاتىدۇ.ئامېرىكا ھازىرقى ھۆكۈمىتىنىڭ مۇئاۋىن دۆلەت بىخەتەرلىك مەسلىھەتچىسى ماتت پوتتىڭەر شۇنداقلا كېلەر نۆۋەتلىك ھۆكۈمەتتە ۋەزىپىگە ئولتۇرىدىغان جو بىدىننىڭ دۆلەت بىخەتەرلىك مەسلىھەتچىسى جاكە سۇللىۋان بىردەك بۇ كېلىشىمدىن ئۆزلىرىنىڭ ھەيران قالغانلىقىنى ئىلگىرى سۈردى. ۋاشىنگتوندىكى نوپۇزلۇق بىر ئەقىل ئامبىرى بولغان رھودىۇم گورۇپىسىنىڭ سىياسىي مۇتەخەسسىسى نواھ باركىن: بۇنداق بىر كېلىشىمنى ۋاشىنگتوننىڭ قەتئىي قوبۇل قىلالمايدىغانلىقىنى شۇنداقلا ئۇنىڭغا قارىتا سۈكۈتتە تۇرمايدىغانلىقىنى ئېلان قىلدى.فىرانسىيە سودا مىنىستىرى فىرانك رىستەر بۇ كېلىشىمگە تېزلا ئىنكاس قايتۇرۇپ: بېيجىڭ ھۆكۈمىتى مەجبۇرى ئەمگەك مەسىلىسىنى ھەل قىلمىغىچە، بىز بۇ كېلىشىمگە ھەرگىز قوشۇلمايمىز دەپ ئېنىق ئوتتۇرىغا قويدى.ياۋروپاخىتاي سودا بىرلەشمىسىنىڭ باشلىقى جوەرگ ۋۇتتكە بايانات ئېلان قىلىپ: بۇ بىر مۇكەممەل كېلىشىمدىن تېخى خېلىلا يىراق، تېخى ئەمدىلا تۇنجى قەدەم دېدى.ياۋروپا ئىتتىپاقى سودا كومىتېتىنىڭ رەئىسى بەرند لاڭە ئۆزىنىڭ تۋىتتېر ھىسابىدا ئاگاھلاندۇرۇپ: سودا سىياسىتى پەقەتلا بوشلۇقنى تولدۇرۇش بىلەنلا مەيدانغا كەلمەيدۇ، بىزنىڭ مەبلەغ سېلىش كېلىشمىمىزدە مەجبۇرى ئەمگەك مەسىلىسى تۈپتىن ھەل قىلىنىشى كېرەك، بۇ مەسىلە كېلىشىمنىڭ قانۇنىي كۈچكە ئىگە بولۇشىنىڭ ھاياتى تەقدىرىنى بەلگىلەيدۇ دېدى.ياۋروپا ئىتتىپاقىغا ئەزا دۆلەتلەر ئىچىدە پولشا تۇنجى بولۇپ بۇ كېلىشىمگە قارشى چىقتى ۋە كېلىشىمدە ئورتاق پىكىرگە كېلىشتىن ئىلگىرى، ياۋروپا ئىتتىپاقىنىڭ ئامېرىكا ھۆكۈمىتى بىلەن خىتاي سودىسىغا مۇناسىۋەتلىك مەسىلىلەردە مۇزاكىرە قىلىشى كېرەكلىكىنى ئوتتۇرىغا قويدى.گ7 ئامېرىكا، گېرمانىيە، ئەنگلىيە، فىرانسىيە، ئىتالىيە، كانادا، ياپونىيە: سانائەتلەشكەن دۆلەتلەر گوروھىنىڭ ئەزالىرى تۇنجى قېتىم ئىمزالىق خەت چاقىرىقى ئېلان قىلىپ، ئەزا دۆلەت ھۆكۈمەتلىرىنىڭ بىرلىكتە خىتاي دۆلىتىگە قارىتا تەشەببۇسكارلىق بىلەن خىتاي دۆلىتىنىڭ خەلقئارا تەشكىلاتلارغا سىڭىپ كىرىشى، ئۇچۇر، پەن تېخنىكا ئۆلچىمىنى بۇزۇشى، كىشىلىك ھوقۇقنى دەپسەندە قىلىشى، ھىندىتىنچ ئوكيان رايون ۋەزىيىتىنى جىددىيلەشتۈرىشىگە قارشى بىرلىكسەپ تۈزۈپ ئورتاق قارشى تۇرۇش ۋە غەرب ئەللىرىنى خىتاي دۆلىتىنىڭ كۈنسايىن زورىيىۋاتقان قەبىھ نىيىتىدىن ئاگاھ بولۇشقا چاقىردى. گ7 سانائەتلەشكەن دۆلەتلەر گۇرۇھىنىڭ، ھەرقايسى دۆلەت پارلامېنت ئەزالىرىدىن تەركىب تاپقان تەخمىنەن 70 ئەزاسى بولۇپ، بۇ چاقىرىقنى گېرمانىيە فېدرال پارلامېنتى تاشقى ئىشلار كومىتېتىنىڭ رەئىسى نوربەرت رۆتتگەن قوزغىغان. چاقىرىق خېتىگە ئىمزا قويغانلار ئىچىدە گېرمانىيە تەرەپتىن ھاكىمىيەت بېشىدىكى ھەرقايسى پارتىيە رەھبەرلىرى، گېرمانىيە فېدرال پارلامېنت، ياۋروپا پارلامېنت ئەزالىرىدىن تەركىب تاپقان.چاقىرىق خېتىدە: بېيجىڭ ھۆكۈمىتى دۆلەت ئىچىدە كىشىلىك ھوقۇقنى ئېغىر دەرىجىدە دەپسەندە قىلىۋاتىدۇ، خەلقئارادا بولسا خەلقئارالىق پىرىنسىپ، سىياسەت، ئەھدىنامىلەرنى ئاياق ئاستى قىلىپ، بىزنىڭ دېموكراتىك، ئەركىنلىك ئاساسىدىكى جەمئىيىتىمىز ئۈچۈن تەھدىت پەيدا قىلماقتا. بىز خىتاي دۆلىتىنىڭ كۈنسايىن ئېشىۋاتقان تەھدىتى ئۈچۈن غەربتىكى ھەرقايسى دۆلەت رەھبەرلىرى، ھۆكۈمەت باشلىقلىرى ئورتاق تەدبىر ئېلىپ بىرلىكتە قارشى تۇرۇشىمىز كېرەك دېيىلگەن.ئامېرىكا 2021يىلى 1ئاينىڭ 12كۈنى، ئۆزىنىڭ كېلەر 10 يىللىق دېڭىز ئارمىيە پىلانىدىكى ھىندىتىنچ ئوكيان ئىستراتېگىيەسىنىڭ بىر قىسىم مەزمۇنلىرىنى ئېلان قىلدى. بۇ ساھەدىكى نوپۇزلۇق مۇتەخەسسىسلەرنىڭ ئاشكارىلىشىچە، ئۇنىڭدا خىتاي دۆلىتى بىلەن رۇسىيە ئامېرىكىنىڭ رىقابەتچىسى ئەمەس بەلكى رەقىبى دېيىلگەن. ئامېرىكا دۆلەت سىياسىتى خىتاينى رەقىب دەپ بېكىتكەن تەقدىردە، ھاكىمىيەت بېشىغا كىم چىقىشتىن قەتئى نەزەر بۇ سىياسەت ئاسان ئۆزگەرمەيلا قالماستىن بەلكى ئۆز نۆۋىتىدە ئامېرىكىنىڭ ناتوئاتلانتىك ئوكيان ئەھدى تەشكىلاتىدىكى ئىتتىپاقداشلىرىغىمۇ ئۆز تەسىرىنى كۆرسىتىدۇ. ئىككىنچى دۇنيا ئۇرۇشىدىن كېيىن ناتونىڭ قۇرۇلۇشىدىكى مەقسەتنىڭ بىرى بولسا كوممۇنىزمغا ئورتاق قارشى تۇرۇشتىن ئىبارەتتۇر. ئامېرىكىدىكى پىرېزىدېنت ھوقۇقىنى ئۆتكۈزۈپ بېرىشئۆتكۈزۈۋېلىشىدىن كېيىن بولىدىغان ئۆزگىرىشلەر كېلىشىمگە قانداق تەسىر كۆرسىتىدۇ؟ بۇ نۇقتىسى ھازىرچە ئېنىق ئەمەس. ئەمما ئېنىق يېرى شۇكى ھېچقاچان قارغا قارغىنىڭ كۆزىنى چوقۇلىمايدۇ.ياۋروپانىڭ ئەقىل ئامبىرى بولغان ياۋروپا تاشقى سىياسەت، تەتقىقات كومىتېتىمۇ ئاسىيا ئىشلىرى مۇدىرى جانكا ئوەرتەل: خىتاي دۆلىتىنىڭ 2020يىلىدىكى دۇنياۋى ئەپتىبەشىرىسىگە شاھىت بولۇپ تۇرۇقلۇق ئۇلار بىلەن بۇنداق بىر ئىشنى قىلىش ئۇلارغا خاتا سىگنال بەرگەنلىك، بۇ ئەقىلگە سىغمايدۇ دەپ كۆرسەتكەن.گېرمانىيەنىڭ خەلقئارادىكى خىتاي دۆلىتى مەسىلىلىرى بويىچە نوپۇزلۇق ئەقىل ئامبىرىنىڭ بىرى بولغان مەرىچس ئىنستىتۇتى، 2021يىلى 1ئاينىڭ 13كۈنى 2021يىلى خىتاي دۆلىتى توغرىسىدىكى پەرەزنى ئېلان قىلدى. بۇ پەرەز خىتاي كوممۇنىست پارتىيەسى قۇرۇلغانلىقىنىڭ 100 يىللىقىدا، خىتاي دۆلىتىدە يۈز بېرىش ئېھتىمالى بولغان سىياسىي، ئىقتىسادىي ئۆزگىرىش، قىيىن مەسىلىلەر شۇنداقلا ياۋروپا ئىتتىپاقى بىلەن خىتاي دۆلىتى مۇناسىۋىتى، گېرمانىيە بىلەن خىتاي دۆلىتى مۇناسىۋىتى قايسى يۆلىنىشكە قاراپ راۋاجلىنىدۇ؟ قاتارلىق مەسىلىلەرگە جاۋاب بەرگەن. بۇنىڭغا گېرمانىيەنىڭ 170 نەپەر خىتاي مەسىلىلىرى مۇتەخەسسىسى ۋە خەلقئارادىكى نوپۇزلۇق مۇتەخەسسىسلەردىن 1000 غا يېقىن كىشى قاتناشقان. ئۇنىڭ نەتىجىسى تۆۋەندىكىلەردىن ئىبارەت.1. ئامېرىكاخىتاي دۆلىتى رىقابەت ۋەكىللىكىدىكى گىئوپولىتىك سىياسەت، بېيجىڭ ھۆكۈمىتىنىڭ ئىچكى سىياسىتى ۋە ئىقتىسادىي ئىستراتېگىيەلىك ساھەلىرىدىكى تەدبىرلىرىگە داۋاملىق تەسىر كۆرسىتىدۇ، بېيجىڭ ھۆكۈمىتى ئىچكى ئىستېمالنى جانلاندۇرۇشنى داۋاملىق تەكىتلەيدۇ، بۇنىڭ ئىچىدە تېخنىكا جەھەتتە ئۆزىگە تايىنىش ۋە ئىجتىمائىي، ئىقتىساتنىڭ مۇقىملىقى ئاساسىي ئورۇندا تۇرىدۇ.2. شىجىنپىڭنىڭ ھوقۇقىغا خىرىس پەيدا قىلىش ئىمكانىيىتى ئاجىزلاپ ئەكسىچە ئۇنىڭ ھوقۇق دائىرىسى تېخىمۇ كۈچىيىشى مۇمكىن.3. ئاتلانتىك ئوكيان ئىككى قىرغىقىدىكىلەرنىڭ مۇناسىۋىتى ياخشىلىنىپ شۇنداقلا خىتاي دۆلىتى بىلەن ئامېرىكانىڭ پەن تېخنىكا، تور ئۇچۇرى ساھەسىدىكى رىقابىتى تېخمۇ كەسكىنلىشىش ئېھتىمالى يۇقىرى.4. ئانگېلا مەركەلدىن كېيىنكى گېرمانىيەھۆكىمىتى دەرھال خىتايغا قاتتىق سىياسەت قوللىنىشى مۇمكىن.66 مۇتەخەسسىس، ياۋروپا ئىتتىپاقى بىلەن خىتاي دۆلىتى سىياسىي مۇناسىۋىتىنىڭ يىرىكلىشىش مۇمكىنلىكىنى، 50 مۇتەخەسسىس ئىككى تەرەپنىڭ ھازىرقى ئىقتىسادىي مۇناسىۋىتىنى ساقلاپ قالىدىغانلىقىنى ئىلگىرى سۈرگەن.6. كۆپ ساندىكى مۇتەخەسسىسلەرنىڭ قارىشىچە سانسىفىر ئاساسىي مۇئەسسەسە ساھەسىدە ياۋروپا ئىتتىپاقى خىتاي دۆلىتىدىن قول ئۈزۈشى كېرەك ئىكەن.7. تەيۋەن بوغۇزىدىكى ئىككى تەرەپ ئوتتۇرىسىدىكى ۋەزىيەت تېخىمۇ جىددىلىشىدىكەن.مۇتەخەسسىسلەر بىردەك ياۋروپا ئىتتىپاقىنىڭ خوڭكوڭ ۋە ئۇيغۇر مەسىلىسىدە خىتاي دۆلىتىگە كەسكىن تەدبىر قوللۇنىشى، زەنجىرسىمان تەمىنلەش سېستىمىسىدا خىتاي دۆلىتىگە زىيادە تايىنىپ قېلىشتىن ساقلىنىشى، دۇنياۋى كوۋىد19 ۋىرۇسىنى تىزگىنلەش خىزمىتىدە خىتاي دۆلىتى بىلەن ھەمكارلاشماسلىقى كېرەكلىگىنى ئالاھىدە ئەسكەرتكەن.ر چە پ يەر شارىدىكى ئۈچتىن بىر نوپۇسىنى شۇنداقلا دۇنيا كىشى بېشىغا توغرا كېلىدىغان ئوتتۇرىچە كىرىمنىڭ 30 گە يېقىن مىقدارىنى ئىگىلەيدىغان، بۇ ئاسىياتىنچ ئوكيان رايونىدىكى 15 دۆلەتتىن تەركىب تاپقان رايون خاراكتېرلىك سودا ھەمكارلىق ئىتتىپاقىدۇر. 2020يىلى 11ئاينىڭ 15كۈنى بۇ ئىتتىپاققا ئەزا دۆلەتلەر ئۆزئارا سودا ھەمكارلىق كېلىشىمى ئىمزالىدى. خىتاي دۆلىتى بىلەن ئاۋسترالىيە بۇ ئىتتىپاققا ئەزا ۋە ئوخشاش ۋاقىتتا كېلىشىمگە ئىمزا قويغان دۆلەتلەردۇر. ئاۋسترالىيەنىڭ خوڭكوڭ، ئۇيغۇر مەسىلىسى قاتارلىق نۇقتىلاردا خىتاي دۆلىتىنى كەسكىن ئەيىبلىشى سەۋەبلىك، خىتاي دۆلىتى ئۆچ ئېلىش ئۈچۈن ئۆز تاموژنىسىغا تىزىملاتقان ئاۋسترالىيەنىڭ 100دىن ئارتۇق پاراخوتتىكى مېلىنى كېلىشىمگە خىلاپ ھالدا چېگراسىدىن كىرگۈزمەي، ئايلارچە ساقلاتتى ھەمدە ئاۋسترالىيەگە 5 مىليارد ئامېرىكا دوللىرى قىممىتىدە زىيان سالدى. بۇ ئىش ھازىر تېۋتون دۇنيا سودا تەشكىلاتىنىڭ بىر تەرەپ قىلىش باسقۇچىدا تۇرۇۋاتىدۇ.ھەممىمىزگە سىر بولمىغىنىدەك رۇسىيە بىلەن خىتاي دۆلىتى ئەڭ يېقىن ئىتتىپاقداش، ھەمكارلىق مۇناسىۋىتىدىكى دۆلەتتۇر. 2020يىلى باشلانغان ۋە ھازىرمۇ داۋام قىلىۋاتقان خىتاي دۆلىتى بىلەن ھىندىستان ئوتتۇرىسىدىكى جىددىيلىككە قارىتا، رۇسىيە ئۆزىنىڭ خىتاي دۆلىتىگە سېتىپ بەرمىگەن ئىلغار ئۇرۇش قوراللىرىنى ھىندىستانغا سېخىلەرچە، تېخنىكىسى بىلەن قوشۇپ سېتىپ بەردى.2020يىلىنىڭ ئاخىرىدىن باشلانغان سوغۇق ھاۋا ئېقىمىنىڭ تەسىرىدە، خىتاي دۆلىتىنىڭ غەربىي شىمالى ۋە شىمالدىكى ئۆلكىلىرى نۆلدىن تۆۋەن 40 گىرادۇستىن يۇقىرى بولغان سوغۇق ھاۋانىڭ ئېغىر تەسىرىگە ئۇچرىدى. بۇ رايونلارنى توك بىلەن تەمىنلەشتە رۇسىيە بىلەن خىتاي دۆلىتى ئۆزئارا كېلىشىم ھاسىل قىلغان ئەمما رۇسىيە ئۆز ئالدىغا قارار چىقىرىپ، مۇشۇنداق ئېغىر ۋەزىيەتتە توك بىلەن تەمىنلەشنى توختىتىپ قويدى. يىغىنچاقلاپ ئېيتقاندا دۇنيا ۋەزىيىتىنىڭ ئۆزگىرىشىگە ئەگىشىپ، دۆلەتلەر ئوتتۇرىسىدىكى مۇناسىۋەتمۇ ئۆزگىرىپ تۇرىدۇ.يۇقىرىدىكى بايانلاردىن قىسقىغىنا ئىككى ھەپتە ئىچىدە مەيدانغا كەلگەن، دۆلەت ئەربابلىرىدىن تارتىپ دۆلەت تاشقى سىياسەتلىرىگە تەسىر كۆرسىتىش ئىقتىدارىغا ئىگە بولغان، نوپۇزلۇق ئەقىل ئامبارلىرىنىڭ بۇ كېلىشىمگە قارىتا سەلبىي تەسىرى توغرىسىدىكى ئىنتايىن ئاز بىر قىسىمى ئۈستىدە توختالدۇق. بۇ خىل قارشىلىق بەلكىم تېخىمۇ ئەۋجىگە چىقىشى، كېلىشىمنىڭ رەسمىي قانۇنىي كۈچكە ئىگە بولۇشى ئۈچۈن يىللارچە ۋاقىت كېتىشى مۇمكىن.دېمەك ئالدىمىزدا خىرىس بىلەن پۇرسەت تەڭلا مەۋجۇت. ياۋروپا ئىتتىپاقى بىز ئويلىغاندەك ئۇنداق سەبىيلەرچە بۇ كېلىشىمدە خىتاي دۆلىتى بىلەن ئورتاق پىكىرگە كەلگەن ئەمەس. ياۋروپا ئىتتىپاقى خىتاينىڭ ۋەدىسىنى ئەمەلگە ئاشۇرۇشىنى قولغا كەلتۈرۈش ئۈچۈن مەخسۇس نازارەت قىلىپ تەكشۈرۈش مېخانىزمى قۇرغان، ئەمما ئۇنىڭ ۋەدىگە خىلاپ قىلمىشنى جازالاش تەدبىرى يوق، مانا بۇ كېلىشىمنىڭ ئەڭ ئاجىز نۇقتىسىدۇر. ياۋروپا ئىتتىپاقى خىتاي دۆلىتىنىڭ كېلىشىمدىكى ماددىلار بويىچە ئۇنى تولۇق ئىجرا قىلىش ۋاقىت جەدۋىلى بېكىتسە، شۇنداقلا ئىجرا قىلمىغانلىرى توغرىسىدا ئۇنى جازالاشتىكى كونكېرىت تەدبىر، ۋاقىت جەدۋىلىنى بېكىتىپ چىقسا بەلكىم بۇ كېلىشىم ئوڭۇشلۇق ھالدا روياپقا چىقىشى مۇمكىن، چۈنكى ياۋروپا ئىتتىپاقى خىتاي دۆلىتىنىڭ خەلقئارا سودا تەشكىلاتىغا كىرىشتىن ئىلگىرى بەرگەن ۋەدىلىرىنى، خوڭكوڭ مەسىلىسىدە دۇنياغا بەرگەن ۋەدىسىنى بىلىدۇ. خىتاي ھاكىمىيىتىنىڭ ماھىيىتى دۇنيا ئۈچۈن سىر ئەمەس.ئۇيغۇرشەرقىي تۈركىستان مەسىلىسى دۇنيادىكى چوڭ دۆلەت، چوڭ كۈچلەر بىلەن خىتاي دۆلىتى ئوتتۇرىسىدىكى خىزمەت كۈنتەرتىپىدە يەر ئالغان بىر ۋەزىيەتتە تۇرۇۋاتىمىز. دۇنيا ۋەزىيىتى تىز ھەم كەسكىن ئۆزگىرىۋاتىدۇ. دۇنيامۇ خىتاي دۆلىتىدىن ئىبارەت بۇ دىكتاتور بىلەن تازىمۇ بىر تار كوچىدا دوقۇرۇشتى. بىز دىققىتىمىزنى خىرىسقا ئەمەس بەلكى پۇرسەتكە، تالاشتارتىش، ئەيىبلەشكە ئەمەس بەلكى قىلىشقا تېگىشلىك ئىشىمىزغا مەركەزلەشتۈرسەك خەلقىمىز ئۈچۈن ھەقىقىي خىزمەت قىلىش پۇرسىتىنى قولدىن بەرمىگەن بولىمىز ئەكسىنچە بولغاندا بۇ ئۆمۈر ئىسراپچىلىقىدىن ئىبارەتتۇر. دۆلەتلەر بىلەن دۆلەتلەر ئوتتۇرىسىدا مەڭگۈلۈك دوستلۇق ياكى مەڭگۈلۈك دۈشمەنلىك مەۋجۇت بولمايدۇ پەقەتلا مەڭگۈلۈك مەنپەئەت مۇناسىۋىتى مەۋجۇتتۇر.2021يىلى 1ئاينىڭ 15كۈنى، گېرمانىيە |
الماتىلىق وقۋشىلار مەگاپوليستەر وليمپياداسىندا جۇلدەگەر اتاندىماسكەۋ مەرى س. ءسوبيانيننىڭ باستاماسى بويىنشا وتكەن شارانىڭ قورىتىندىسى باۋمان اتىنداعى ممتۋءنىڭ مادەنيەت سارايىندا شىعارىلدى.جەكە ەسەپ بويىنشا ءبىلىم يننوۆاتسيا ليتسەيىنىڭ وقۋشىلارى ميراس ناعاشىبەك، دالەن ءامىر ءۇشىنشى، دىنمۇحامەد تۇرسىنباي ەكىنشى ورىندى جەڭىپ الدى. مەكتەبىنىڭ وقۋشىسى نۇرتاس شىنتاس ەكىنشى، 165 مەكتەپ وقۋشىسى الەكساندر پلوتنيكوۆپەن 161 مەكتەپ وقۋشىسى سانجار بەگدايىر ءۇشىنشى ورىنداردى يەلەندى.وليمپياداعا نيۋيورك، بەرلين، باكۋ، گونكونگ، دەلي، ديۋسسەلدورف، يەرۋساليم، ميلان، مينسك، ماسكەۋ، پەكين مەن الەمنىڭ باسقا قالالارىنىڭ وقۋشىلارى دا قاتىستى. ولار ماتەماتيكا، فيزيكا، حيميا جانە ينفورماتيكا پاندەرى بويىنشا سايىسقا ءتۇستى. |
گازبەن جۇرەتىن كولىكتەرگە ارنايى بەلگى جاپسىرۋ ۇسىنىلدى14 اقپان 21:09نۇر سۇلتان. قازاقپارات قازاقستاندا گازبەن جۇرەتىن كولىكتەرگە ارنايى بەلگى جاپسىرۋ مىندەتتەلۋى مۇمكىن، دەپ حابارلايدى قازاقپارات ءتىلشىسى.بۇل تۋرالى ق ر ىشكى ىستەر مينيسترلىگى توتەنشە جاعدايلار كوميتەتىنىڭ ءتوراعاسى ۆلاديمير بەككەر ايتتى.ازىرگە ەكى بەلگىنىڭ ەسكيزى جاسالدى. ونىڭ بىرەۋى اۆتوكولىكتىڭ الدىڭعى تەرەزەسىنە جابىستىرىلادى. ول پاركينگتە كىرگەن جاعدايدا كورىنىپ تۇرۋى كەرەك. ولاردىڭ جابىق پاركينگكە كىرگەنىن كۇزەتشىلەر نەمەسە بەينەباقىلاۋ ارقىلى بىلۋگە بولادى. كەدەندىك وداقتىڭ تەحنيكالىق رەگلامەنتتەرىنە سايكەس، جول پوليسياسى بەنزيننەن گازعا اۋىسقان كولىكتىڭ تەحنيكالىق پاسپورتىنا ارنايى بەلگى سوعۋى ءتيىس ، دەدى كوميتەت ءتوراعاسى ورتالىق كوممۋنيكاتسيالار قىزمەتىندە وتكەن باسپا ءسوز ءماسليحاتىندا.ەكىنشى ەسكيز گازبەن جۇرەتىن كولىكتەردىڭ جابىق اۆتوتۇراققا كىرۋىنە تىيىم سالاتىن بەلگى بولماق. تىيىم سالۋ بەلگىسى جابىق اۆتوتۇراقتىڭ كىرەبەرىسىنە قويىلادى.ۆ. بەككەردىڭ ايتۋىنشا، ازىرگە بۇل بەلگىلەر قابىلدانعان جوق. شامامەن، 2020 جىلدىڭ ورتاسىندا بەكىتىلۋى مۇمكىن.ايتا كەتەيىك، 2019 جىلدىڭ جەلتوقسانىندا ق ر ءورت قاۋىپسىزدىگى ەرەجەلەرىنە وزگەرتۋلەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزگەن ۇكىمەت قاۋلىسى قابىلداندى، وندا گازبەن جۇرەتىن كولىكتەردىڭ جابىق پاركينگتەرگە كىرۋىنە تىيىم سالىندى.ق ر اكىمشىلىك قۇقىقبۇزۋشىلىق تۋرالى كودەكسىنىڭ 410بابى ءورت قاۋىپسىزدىگى تالاپتارىن بۇزۋ نەمەسە ورىنداماۋ بويىنشا ازاماتتىق قورعانىس ورگاندارى ەرەجە بۇزعاندارعا 5 ا ە ك نەمەسە 12 مىڭ تەڭگەدەن استام ايىپپۇل سالا الادى. |
نېمىشقا بەزىلەر كۈندە چېنىقسىمۇ ئورۇقلىيالمايدۇ؟ئەلداۋا ساغلاملىق تورىنېمىشقا بەزىلەر كۈندە چېنىقسىمۇ ئورۇقلىيالمايدۇ؟نېمىشقا بەزىلەر كۈندە چېنىقسىمۇ ئورۇقلىيالمايدۇ؟ بۇ سوئالنىڭ جاۋابى خاتا چۈشىنىش بولسا كېرەك، چۈنكى كىشىلەر ھەرىكەت داۋامىدا مۇنداق خاتالىقلاردىن خالىي بولالمايدۇ:1. خاتا قاراش: ھەرىكەتتىن كېيىن قانچىلىك يېسە بولىدۇمەيلى ئورۇقلاش ياكى بەدەن گۈزەللەشتۈرۈش بولسۇن، ھەممىسىدە ئۈچ ئۈلۈش چېنىقىش، يەتتە ئۈلۈش تاماق يېيىش پىرىنسىپى يەنىلا ئىنتايىن مۇھىم ئورۇندا تۇرىدۇ، دېمەك، ساغلام تاماقلىنىش يەنىلا ئورۇقلاشنىڭ ئاساسى.توغرا ئۇسۇل: ھەرىكەت قىلغاندا ئاقسىل، ياغ، كاربونلۇق سۇ بىرىكمىسى، كۆكتات ۋە مېۋىنى مۇۋاپىق يېيىش تولىمۇ زۆرۈر، بىراق ياغدا پىشۇرۇلغان يېمەكلىك، ئۇن تاماق ۋە تاتلىق يېمەكلىكتىن يىراق تۇرۇش كېرەك.2. خاتا قاراش: نەچچە كۈن چېنىقىپلا نەتىجىسىنى ئىزدەش.بەدەن شەكلىنى بەرپا قىلىش ئۇزاققا سوزۇلىدىغان جەريان، ئادەتتە بىر ھەپتىدە 500 گىرام ئورۇقلاش ئىنتايىن نورمال تەرەققىيات.توغرا ئۇسۇل: ئەگەر سىز چېنىقىش يولىغا يېڭى كىرگەن بولسىڭىز، يوق دېگەندىمۇ ئۈچ ھەپتە توختاپ قالـماي چېنىقىڭ، شۇندىلا ئازراق ئۈنۈمگە نائىل بولىسىز. دېمەك، قەتئىي داۋام قىلىش ئەڭ مۇھىم.3. خاتا قاراش: چېنىقىدىغان بولغاندىكىن، ئادەتتىكى ۋاقىتتا ئاز ھەرىكەت قىلسىمۇ بولىدۇئەگەر ئادەتتە قىلمىغان ھەرىكەتنىڭ ئورنىنى بىراقلا كۆپ ھەرىكەت قىلىپ تولۇقلاشقا ئۇرۇنسا، ئۇنداقتا كۈندە خورايدىغان ئېنېرگىيە ئازىيىپ كېتىدۇ، بۇنىڭ بىلەن ئادەم چېنىقمىغان بولۇپ قالىدۇ.توغرا ئۇسۇل: ئادەتتە ئۆرە تۇرۇپ خىزمەت قىلىش، ھېچ بولمىسا ئارىدا ئارام ئېلىپ، ئورۇندۇقتىن يىراقلىشىش، ئەتراپتا ئانچە مۇنچە ھەرىكەت قىلىپ، ھەرىكەتنى تۇرمۇشنىڭ ھەممىلا باسقۇچىغا سىڭدۈرۈش كېرەك.ئەڭ ياخشى ئورۇقلاش ۋاقتىسائەت 6:00 دىن 8:00 گىچە: بىنادىن چۈشۈپ سەيلە قىلىڭ. ئورۇندىن تۇرغاندىن كېيىنكى يېرىم سائەت ئىچىدە چوقۇم ھەرىكەت قىلىش. سەھەردە چېنىقىش بەدەندىكى ياغنى پارچىلاشنىڭ ئەڭ ئۈنۈملۈك ئۇسۇلى، بۇ مەزگىلدە سىرتتا ھەرىكەت قىلىشنىڭ ئۈنۈمى يۇقىرى بولىدۇ. سەھەردە سالمىقى كۈچلۈك ھەرىكەت قىلىش بىھاجەت، مەھەللىنى بىر نەچچە نۆۋەت ئايلانسىلا بولىدۇ.سائەت 7:00 دىن 9:00 غىچە: ئىككى ئىستاكان سۇ ئىچىڭ. ئورۇندىن تۇرغاندىن كېيىن ئىككى ئىستاكان ھەربىر ئىستاكاندا 227 مىللىلىتىر سۇ بولسۇن ئىچىۋەتسە، سۇ ئىچمىگەن ئادەمگە قارىغاندا، ھەر ئايدا 2.5 گىرام كۆپ ئورۇقلىغىلى بولىدۇ.سائەت 10:00 دىن 11:00 گىچە: بىر ئىستاكان ئىسسىق چاي ئىچىش. بۇ چاغدا قورساق ئېچىش ئەمەلىيەتتە چاڭقاشنىڭ بېشارىتى بولۇشى مۇمكىن، بۇنداق چاغدا ئىسسىق بىر ئىستاكان چاي ياكى قەھۋە ئىچسە، ئادەم چاڭقاشقا خاتىمە بېرىپلا قالماستىن، يەنە ئۇزاققىچە قورسىقى ئاچمىغاندەك تۇيغۇدا بولىدۇ.سائەت 14:00 تە ئازراق ئۇخلىۋېلىش. چۈشتە 15 مىنۇتتىن 20 مىنۇتقىچە ئۇخلاش بەدەننىڭ قۇۋۋىتىنى تېز ئەسلىگە كەلتۈرۈپلا قالماستىن، يەنە كەچلىك ئۇيقۇنىڭ سۈپىتىگە تەسىر كۆرسىتىپ، ماددا ئالمىشىشنى ئىلگىرى سۈرىدۇ.سائەت 15:00 تىن 19:00 غىچە: كەچلىك تاماق يېيىش. يېرىم كېچىدە قورساق ئىچىپ ئويغىنىپ كەتمەسلىككە كاپالەتلىك قىلىش ئۈچۈن، كەچلىك تاماققا ئازراق ساغلام ياغلىق يېمەكلىك قوشۇشقا توغرا كېلىدۇ. مەسىلەن: زىغىر يېغى ياكى بېلىق يېغى دېگەندەك.سائەت 16:00 دىن 20:00 گىچە: ئازراق ئوكسىگېنلىق ھەرىكەت قىلىش. بۇ چاغدا بەدەننىڭ فۇنكسىيەلىك ئىقتىدارى ئەڭ ياخشى مۇقامغا يېتىدۇ، مۇسكۇلنى كۈچلەندۈرىدۇ، شۇڭا كۈچ مەشىقى قىلىش ۋە كۈچ مەشىقى قىلىشنىڭ ئەڭ ياخشى پەيتى.سائەت 20:00 دىن 21:00 گىچە: بىر ئىستاكان قېتىق ئىچىش.ئۇخلاشتىن بۇرۇن ئازراق ياغسىز قېتىق ئىچىپ بەرسە، شۇنىڭدىن كېيىن بولىدىغان تاماق ئازايتىش تەييارلىقىنى پۈتتۈرۈپلا قالـماستىن، يەنە مېڭىنىڭ مۇناسىۋەتلىك ھورمۇننى يېتەرلىك دەرىجىدە ئاجرىتىشىغا تۈرتكە بولۇپ، ئۇيقۇ سۈپىتىنى ياخشىلاش مەقسىتىنى ئەمەلگە ئاشۇرغىلى بولىدۇ.سائەت 21:00 دىن 22:00 گىچە: توك مەنبەسىنى ئۈزۈش. سائەت 21:00 دىن كېيىن، تېلېۋىزور، كومپيۇتېر ۋە يان تېلېفوندىن يىراقلىشىش زۆرۈر، چۈنكى ئۇلاردىن چىققان نۇر ئۇيقۇ سۈپىتىگە زىيان سالىدۇ. ئۇخلاشتىن بۇرۇن كىتاب ئوقۇش، يۇيۇنۇش ياكى ھۇجرا ئۆينىڭ چىراغ نۇرىنى تەڭشەش ئەڭ توغرا ئۇسۇل.سائەت 21:00 دىن 23:00 كىچە: ئۇخلاش تەييارلىقى قىلىش. كۈندە بەلگىلىگەن ۋاقىتتا يېتىش ياكى بەلگىلىگەن ۋاقىتتا ئورۇندىن تۇرۇش تېخىمۇ يۇقىرى ئۇخلاش سۈپىتىگە كاپالەتلىك قىلىدۇ، بۇنىڭ بىلەن ئورۇقلاش پىلانىمۇ مۇۋەپپەقىيەتلىك ئەمەلگە ئاشىدۇ.ئالدىنقىسى : ماشىنىدا باش قېيىشنىڭ ئالدىنى ئالىدىغان 7 خىل ئەپچىل ئۇسۇلكېيىنكىسى : چېچى مايلىق كىشىلەر دىققەت قىلىدىغان ئىشلار |
تەكفىرچىلىك ئۇيغۇر تەتقىقات ئىنىستىتۇتىمۇھەممەر ئەسەن ئۇيغۇر تەتقىقات ئىنستىتۇتىئۆزگىلەرنى كۇپۇرلۇق بىلەن ئەيىبلەشمەنىسىنى بىلدۈرىدىغان تەكفىر تىئولوگىيەلىك، سىياسىي ۋە ئىدېئولوگىيەلىك ئالاھىدىلىكلىرى بولغان ئۇقۇمدۇر. ئومۇمەن قىلىپ ئېيتقاندا، بۇ ئۇقۇم ئۆزگىلەرنى دىنى، سىياسىي، ھەتتا ئىقتىسادىي بولۇپ نۇرغۇن ساھەدىن چەتكە قېقىشنىڭ ۋاستىسى سۈپىتىدە ئىشلىتىلىپ كەلمەكتە. بۇ چەتكە قاققۇچى خاھىش ۋە پوزىتسىيە ئۆزىنىڭ تەسىرى ۋە نوپۇزىنى مەزھەپ، گۇرۇھ، پارتىيە، ئېقىم قاتارلىق ناملار ئاستىدا داۋاملاشتۇرۇپ كەلمەكتە. بۇنىڭدىن شۇنى چۈشىنىشكە بولىدىكى، تەكفىر ئەنئەنىسى ئىسلامنىڭ تەۋھىد چۈشەنچىسىگە زىت كەلمەكتە. بىر زامانلار سىياسىي، ئىدېئولوگىيەلىك ۋە مەدەنىيەت ئامىللىرى تەرىپىدىن ئوزۇقلىنىپ كەلگەن بۇ تەكفىر ئەنئەنىسى ۋاقىتنىڭ ئۆتىشىگە ئەگىشىپ تىئولوگىيەلىك ئىلاھىيەت ۋە دوگماتىك تۈسكە كىردى.ئاچقۇچلۇق سۆزلەر: تەۋھىد، تەكفىر، بىدەت، نېجاد، ئەھلى سۈننەت، مۇتەزىلە، رافىزە، پىرقەتەكفىر كالام ئىلمىدە ئىستېمال نۇقتىسىدىن تىئولوگىيەلىك، سىياسىي ۋە ئىدېئولوگىيەلىك مەنىلىرى بولغان ئۇقۇمدۇر.بۇ كەلىمە لۇغەتتە يوشۇرماق، كاپىرغا چىقىرىش، بىرىنى كۇپۇرلۇق بىلەن ئەيىبلەشدېگەندەك مەنىنى بىلدۈرىدۇ. تەكفىر ئۇقۇمىنىڭ كالام ئىلمىدىكى مەنىسى مۇنداق: بىر دىنغا ئىشەنگۈچىنىڭ ئوخشاش دىنغا ئىشىنىدىغان يەنە بىر دىنى قېرىندىشىنى ئىنكارچى ۋە كاپىرغا چىقىرىشىنى كۆرسىتىدۇ. كۇپۇر ئىچىدىكى بىر كىشى بۇ ئەھۋالدىن قۇتۇلۇپ مۇسۇلمان بولالايدىغانلىقىغا ئوخشاش، مۇسۇلمان بىرى دىندىن يېنىپ كۇپۇرلۇققا كىرىدىغان ئىشمۇ بولىدۇ. بىراق مۇسۇلمان بىرىنىڭ قانداق ئەھۋالدا كۇپۇرغا كىرىپ قالىدىغانلىقى، كۇپۇر بىلەن ئىمان ئارىسىدىكى پاسىلنى بېكىتىش مەسىلىسى تارىختىن بۇيان مەزھەبلەر ئارىسىدا ئىختىلاپلىق مەسىلە بولۇپ كەلگەن. ھەتتا بىر مەزھەبكە باغلىق ئالىملارمۇ بەزىدە ئوخشىمىغان قاراشلارنى ئوتتۇرىغا قويغان.تەكفىر ئىسلام ئىدىيەسىدە بولۇپمۇ كالام تارىخىدا پەيدا بولغان تارىخىي ھادىسىدۇر. دەرۋەقە بۇ ھادىسەنى ئەقىدە ساھەسىدە ئىسلامىي مەزھەپلەرنىڭ پەيدا بولۇپ تەرەققىي قىلىشى بىلەن شەكىللەنگەن كالام ئىلمىدە ئۇچرىتىمىز. ماقالىمىزدە تەكفىر ئەنئەنىسىنى ئىككى نۇقتىدىن مۇھاكىمە قىلىشقا تىرىشىمىز. بىرسى تەكفىر ئەنئەنىسىنىڭ تىئولوگىيەلىك قۇرۇلمىسى ۋە تەسىرلىرى، ئىككىنچىسى بولسا، تەكفىر ئەنئەنىسى شەكىللەنگەن سىياسىي ۋە ئىدېئولوگىيە مۇھىتتىكى قۇرۇلمىسى ۋە بۇنىڭ جەمئىيەتتىكى ئىپادىلىرىدۇر.تەكفىر ئەنئەنىسىنىڭ تىئولوگىيەلىك ئاساسىتەكفىرنىڭ تىئولوگىيەلىك ۋە ئىدېئولوگىيەلىك ئالاھىدىلىكلىرىنى بىربىرىدىن ئايرىش تولىمۇ مۈشكۈل. ئەسلىدە تەكفىر ئىدېئولوگىيەلىك ۋە سىياسىي تالاشتارتىشلار تۈپەيلى پەيدا بولغان بولۇپ، كېيىنچە تىئولوگىيەلىك تۈسكە كىرىشكە مەجبۇر بولغان. چۈنكى ئىدېئولوگىيەلىك ۋە سىياسىي تالاشتارتىشلارنى ئېلىپ بارغۇچىلار ئۆزلىرىنىڭ يوللۇق ۋە ھەقلىق ئىكەنلىكىنى كۆرسىتىش ئۈچۈن دىنى مەنبەلەرگە مۇراجائەت قىلاتتى. بۇنىڭ ئەڭ ئاسان يولى بولسا ئۆزلىرىنىڭ قاراشلىرىنى پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامنىڭ ھەدىسلىرى بىلەن يوللۇق ۋە ھەقلىق قىلىش ئىدى. تەكفىر ئەنئەنىسىنىڭ پەيدا بولۇپ تەرەققىي قىلىشىغا ئاساس تەشكىل قىلغان نۇرغۇن ھەدىس بولسىمۇ، لېكىن بۇ خۇسۇسنىڭ ئاساسلىق تىئولوگىيەلىك ئاساسىنى شەكىللەندۈرگەنلىكى تەخمىن قىلىنغان ھەدىس، ئاخىرەتتە نېجادلىققا ئېرىشىدىغان پىرقەپىرقەئى ناجىيە ھەدىسىدۇر. بۇ ھەدىسنىڭ خىلمۇخىل ۋارىيانتى بارلىقى مەلۇم. بۇ ھەدىسنىڭ ئەڭ ئومۇملاشقا شەكلى تۆۋەندىكىچە:ئۈممىتىم 73 پىرقىغا بۆلۈنۈپ كېتىدۇ، بىرسى توغرا يولدا، قالغانلىرى دوزىخى بولۇپ كېتىدۇ، توغرا يولدىكى پىرقە بولسا مەن ۋە ساھەبىلىرىمنىڭ يولىنى تۇتۇپ ماڭغۇچىلاردۇر.ھەر خىل ۋارىيانتىلىرى بىلەن رىۋايەت قىلىنغان بۇ ھەدىسگە ئاساسەن نۇرغۇن مەزھەپ تارىخچىسى بولۇپمۇ ئۆز دەۋىرلىرىگىچە شەكىللەنگەن پىرقە ۋە مەزھەبلەرنى 73 خىل كاتىگورىيەگە ئايرىپ چىققان. ھەتتا بۇلاردىن بەزىلىرى كاتىگورىيەگە ئايرىشتىن ھالقىپ ھەقتوغرا مەزھەپنى بېكىتىپ چىققان. بۇنىڭلىق بىلەن بولدى قىلماي، ئۆزلىرى تەۋە بولغان پىرقىنى نېجادلىققا ئېرىشىدىغان يېگانە پىرقەبولغان ھەق پىرقىسىدەپ ئاتاپ، باشقا پىرقىلارنى، ئەگەشكۈچىلىرىنى ئازغۇنلۇق ۋە كۇپۇرلۇق بىلەن ئەيىبلەشكەن. نەتىجىدە ئىسلامنىڭ نېجادلىق ئەندىزىسى ئەپسۇس پىرقىلارنىڭ مۇتلەق دەۋالىرى بىلەن قېلىپلاشقان نېجادلىق ئەندىزىسىگە ئايلىنىپ كەتكەن.ئاساسەن دېگۈدەك بارلىق ئىسلام ئېتىقادىي مەزھەپلىرىنىڭ كاتىگورىيەگە ئايرىلىشىغا ئاساس تەشكىل قىلغان بۇ پىرقەئى ناجىيە ئاخىرەتتە نېجادلىققا ئېرىشىدىغان پىرقەھەدىسى مۇتەۋاتىرھەدىس بولۇش ئۇياقتا تۇرسۇن، مەزكۇر ھەدىسنىڭ سەھىھ ھەدىس ئۆلچەملىرىگە مۇۋاپىقلىقىمۇ گۇمانلىقتۇر. تىئولوگىيەلىك سەۋىيەدە ئېتىقادىي مەسىلىلەردە بىر خەۋەرنىڭ مۇئەييەنلىشىشى مەزكۇر خەۋەرنىڭ تەۋاتۇر دەرىجىسىگە يېتىشى بىلەن مۇمكىن بولىدۇ. مەزكۇر ھەدىسنىڭ سەھىي ئىكەنلىكى توغرىسدا مەيلى كالام ئىلمىدە بولسۇن مەيلى ھەدىس ئىلمىدە بولسۇن نۇرغۇن مۇنازىرە بولۇپ ئۆتكەن. ھەدىسىنىڭ سەھىيلىك مەسىلىسى تېمىمىزغا بىۋاستە ئالاقىدار بولمىغانلىقى ئۈچۈن ھازىرچە بۇ ھەقتە توختالمايمىز. بىزگە مۇناسىۋەتلىك قىسمى بولسا ھەر خىل ۋارىيانتى بولغان بۇ ھەدىسنىڭ دەل ئۆزى يەنى مەزمۇنىدۇر.مەزكۇر ھەدىستە ھېچقانداق بىر پىرقىنىڭ ئىسمى بېرىلمىگەن بولۇشىنىڭ ئەكسىچە، بارلىق پىرقە ياكى مەزھەپ مەنسۇبى نېجادلىققا ئېرىشكەن پىرقەنىڭ ئۆزىنىڭ پىرقەسى ئىكەنلىكىنى ئىلگىرى سۈرۈپ كەلگەن. نەتىجدە بۇ ئەھۋال ھەر پىرقەنىڭ مۇنداقچە قىلىپ ئېيتقاندا، ھەر پىرقە مەنسۇبىنىڭ ئۆزگە پىرقەلەرنى ۋە مەنسۇبلىرىنى غەيرىي رەسمىي دەپ قارىشىغا ۋە ئۇلارنى بولمىغۇر ئىپادىلەر بىلەن ئاتاپ ئەيىبلەشكە سەۋەب بولغان. بۇ مەسىلىدە ئەڭ مۆتىدىل ھەرىكەت قىلغان ئەھلى سۈننەت يولىنى تۇتقۇچىلار بولغان.سەلەفىيە بولۇپ بەزى ئەھلى سۈننەت كالامچىلىرى بولۇپمۇ مۇتەزىلە كالامچىلىرىنى ھەۋايى ئەھلى، ئاللاھنىڭ سۈپەتلىرىنى بىر چەتكە قايرىپ قويغۇچىلار مەنىسىنى بىلدۈرىدىغان مۇئەتتىلاياكى ئۈممەتنىڭ مەجۇسىسى، شىئەلەرنى بولسا رافىزىلەردەپ ئاتىغان بولسا، ئۆزلىرىنى بولسا ئەھلى ھەق ، ئەھلى سۈننە ۋە ئەھلى ھەدىسدېگەن گۈزەل ناملار بىلەن ئاتاشقان. سۈننىي ئۆكتىچىلەر مۇتەزىلەنى ئازغۇن پىرقە دەپ قارايدىغان بولۇپ، مۇتەزىلەنى مەجۇسىلارغا ئوخشىتىش مەقسىتىدە ئۇلارنى قەدەرىيەدەپ ئاتىغان بولسا، مۇتەزىلە پىرقىسى ئۆزلىرىنى تەۋھىد ۋە ئادالەتنى ياقلىغۇچىلاردەپ ئاتىغان. بۇنىڭغا ئوخشاش نام قويۇشلار ئەمەلىيەتتە تىئولوگىيەلىك نۇقتىدىن باتىلغا قارشى ھەقنى، ئىجتىھادقا قارشى سۈننەتنى، بىدئەتكە قارشى تەقلىدنى مۇداپىئە قىلىش رولىنى ئۆتىگەن.تىئولوگىيەلىك چۈشەنچىسى ۋە ئۇسۇلى نۇقتىسىدىن فىرقەئى ناجىيەئىكەنلىكىنى قەتئىي ھالدا ياقلايدىغان ئەھلى سۈننەت بىلەن مۇتەزىلە ئارىسىدىكى روشەن پەرق مۇنداق: پىرقەئى ناجىيە ئاللاھنى ئۇنىڭغا ۋاكالىتەن ياقلىسا، باشقىلار دەل ئەكسىچە، ئىنسانغا ۋاكالىتەن ئىنساننىڭ مەسئۇلىيىتى ۋە ئەركىنلىكىنى ياقلىغان. دەسلەپكىلەر بولۇپمۇ ئۇلارنىڭ نەزىرىيەچىلىرى ئىلاھ مەركەزلىك قاراشنى ياقلاپ ئىنساننىڭ ئەركىنلىكىنى رەت قىلغان بولسا، مۇتەزىلە ئىنسان مەركەزلىك قاراشنى ياقلاپ ئىنساننىڭ ئەركىنلىكى ۋە مەسئۇلىيىتىنى تەكىتلەيدۇ.ئومۇمەن قىلىپ ئېيتقاندا، ناسنىڭ تىئولوگىيەلىك دائىرىسىدىن جەبرىيە، مۇتەزىلە، ئەشئارىلىك ۋە ماتۇرىدىلىككە ئوخشاش تۆت مەزھەپ شەكىللەنگەن. بۇلاردىن تۇنجىسى يەنى جەبرىيە تەقدىرچىلىك، مۇتەزىلە ئەركىنلىك، ئەشئارىلىك بىلەن ماتۇرىدىلىك بولسا ھەم تەقدىر ھەمدە ئىنسان ئەركىنلىكى بىرلەشتۈرۈلگەن كەسبئىدىيەسىنى ياقلىغان. بۇ تىئولوگىيەلىك نەزىرىيەلەر ئەمەلىيەتتە ئۆزلىرىگە قۇرئاننى چىقىش نۇقتىسى قىلغان ئىنسانىي ئىجتىھادلار ھېسابلىنىدۇ. شۇڭلاشقا ئىجتىھاد ياكى چۈشەنچەنى تەكفىر مەسىلىسىگە ئايلاندۇرۇۋېلىشىنىڭ زۆرۈرىيىتى يوق ئىدى، بىراق ئۇنداق بولمىدى. ئاللاھنى ھەر قانداق زۇلۇم، رەزىللىك ۋە يامانلىقلاردىن خالىي تۇتۇشنى مەقسەت قىلغان، رەزىللىك، زۇلۇم ۋە ھەقسىزلىقنىڭ مەنبەسىنى ئىنساننىڭ ئەركىن ئىرادىسى بىلەن ئىزاھلايدىغان نەزىرىيە بولسا قارشى نەزىرىيەنى ياقلىغۇچىلار تەرىپىدىن تەكفىر قىلىنغان. بۇنىڭدىن سىرت، ياخشىياماننى قىلىپ قىلماسلىقتا ئىنساننىڭ ئەركىن ئىرادىسىنى ياقلىغانلارمۇ زىت قاراشنى ياقلىغۇچىلار تەرىپىدىن تەكفىرگە چىقىرىلغان.ئىنسان قىلغان ئىشلىرى تۈپەيلى ئاللاھ ئالدىدا مەسئۇلدۇر. بۇ مەسئۇلىيەت ئىنساننىڭ قىلغان ئەتكەنلىرىدە ئەركىن بولۇشىنى تەقەززا قىلىدۇ. ئىنسان ئاساسەن قىلغان ياخشى يامان بارلىق ئىشلىرىنى ئۆزىنىڭ ئەركىن ئىرادىسىغا ئاساسەن قىلىدۇ. شۇڭا ئاللاھنىڭ مۇتلەق قادىرلىقىغا تەسىر يەتكۈزۈپ قويماسلىق ئەندىشىسى بىلەن ئىنساننىڭ ئەركىن ئىرادىسىنى يوققا چىقىرىش ئىنساننىڭ مەسئۇلىيەت ئىگىسى بولۇشتەك ئالاھىدىلىكىگە زىت كېلىدۇ.تىئولوگىيەلىك جەھەتتە تەكفىر ئېتىقاد مەسىلىلىرىنىڭ ھەممىسىنى ئۆز ئىچىگە ئالىدىغان تەرىقىدە كەڭ دائىرىدە ئىشلىتىلىدۇ. يۇقىرىدا قەيت قىلىنغان مەسىلىلەردىن سىرت پەيغەمبەرلىك، ئىمامەت ۋە ئاخىرەت ئېتىقادىغا ئوخشاش مەسىلىلەردىمۇ ئۇچرايدۇ. پەيغەمبەرلىك مەسىلىسىدىكى ئوخشىمىغان قاراشلار تۈپەيلى بەزىدە بىر مەزھەپكە تەۋە كىشى ئۆزگە بىر مەزھەپكە تەۋە كىشىنى كۇپۇرلۇق بىلەن ئەيىبلىگەن. ئوخشاشلا ئىمامەت مەسىلىسىدىمۇ مۇشۇنداق كۆرۈلگەن.تەكفىرگە تېما بولغان مەسىلىلەردىن بىرى ئوخشىمىغان ئاخىرەت ئېتىقادىدۇر. دەرۋەقە، غەززالى بىر تەرەپتىن تەكفىر مەسىلىسىدە پىرقىلەر ئاشقۇن ۋە مۇتەئەسسىپ كېلىدۇ، ئاساسەن دېگۈدەك بارلىق پىرقە ئۆزىنىڭ پىرقىسىدىن باشقا ھەر قانداق مەزھەبنى تەكفىر قىلىدۇدېيىش ئارقىلىق ئىسلام مەزھەپلىرى ئارىسىدا كەڭ ئومۇملاشقان تەكفىر ئىدىيەسىنى تەنقىد قىلغان بولسا، يەنە بىر تەرەپتىن ئۆزى بىۋاستە بەزى ئىسلام پەيلاسوپلىرىنى ئالەمنىڭ ئەبەدىيلىكى، ئاللاھنىڭ جۈزئىلەرنى بىلمەيدىغانلىقى ۋە ئاخىرەتنىڭ جىسمانىي ئەمەس رۇھانى بولىدىغانلىقى توغرىسىدىكى قاراشلارنى ياقلىشى سەۋەبىدىن تەكفىر قىلغانىدى. شۇنداقلا غەززلىنىڭمۇ ئەزاسى بولغان مەزھەبنىڭ قۇرغۇچىسى بولغان ئەشئارى، بۇرۇن ئۆزىمۇ ئۇزۇن يىل خىزمەت قىلىپ كۆزقاراشلىرىنى قوللاپ ياقلىغان مۇتەزىلەنى توققۇز مەسىلىدە تەكفىر قىلغانىدى، مۇتەزىلە ئاللاھنى ئاخىرەتتە كۆز بىلەن كۆرگىلى بولمايدىغانلىقى، قەبىر ئازابىنىڭ يوقلىقى ۋە چوڭ گۇناھلارنى سادىر قىلغۇچىلارنىڭ دوزاختتا ئەبەدىي قالىدىغانلىقىنى ياقلايتتى. دەرۋەقە، بۇ ئېقىمنىڭ كېيىنكى چاغلاردىكى ئەڭ مەشھۇر ياقلىغۇچىلىرىدىن باغدادى، رۇيەتكە مۇناسىۋەتلىك ئەھلى سۈننەتكە زىت قاراشلارنى ئوتتۇرىغا قويغان ئىلىم ئەھلىلىرىنى تەكفىر قىلىش بىلەنلا بولدى قىلماي، بۇ قاراشنى ياقلىغۇچىلارنىڭ دوزاخقا كىرىپ كېتىدىغانلىقىنىمۇ دېگەنىدى، ئەلۋەتتە بۇ جەھەتتە ئۇ يالغۇز ئەمەس ئىدى.تەكفىرگە تېمىغا بولغان مەسىلىلەر يۇقىرىدا قەيت قىلىنغان ئېتىقاد مەسىلىلىرىدىن ھالقىپ جەۋھەر ئۆز ۋە ماھىيەت ۋە ئىشارەتكە مۇناسىۋەتلىك مەسىلىلىرىگە كېڭەيگەن ۋە بۇلار ئېتىقاد مەسىلىسىگە ئايلىنىپ كەتكەن. مەسىلەن، ناززامنىڭ ئىشارەتلىرى جىسىملاردۇر، جەۋھەر ئىشارەتلەردىن تەشكىل تاپىدۇ دېگەن قاراشىمۇ بىر ئېتىقاد مەسىلىسىگە ئايلىنىپ كەتكەنىدى. ھەتتا ئەھلى سۈننەتنىڭ ئەڭ قويۇق كالامچىلىرىدىن بىرى بولغان باغدادى، جەۋھەرلەرنى تەشكىل قىلغان ئىشارەتلەرنىڭ جىسىملەرنىڭ ئىچىدە ئىكەنلىكىنى ئىلگىرى سۈرگەن ناززامگە ئوخاشلا كىشىلەرنىمۇ ئوچۇق ئاشكارە تەكفىر قىلغانىدى.3. تەكفىر ئەنئەنىسىنىڭ سىياسىي ۋە ئىدېئولوگىيەلىك ئاساسىتەكفىر تىئولوگىيەلىك يەنى ئېتىقادى مەسىلە بولۇشتىن باشقا سىياسىي مەقسەتلەر ئۈچۈنمۇ ئىشلىتىلگەن بولۇپ، ھاكىمىيەتئۆكتىچى مۇناسىۋىتىدە ئۆكتىچىلەرنى يوق قىلىشنىڭ ۋاستىسى بولغان.تەكفىرنى ئەنئەنىگە ئايلاندۇرۇش مۇساپىسىنى خاۋارىچلەر باشلاپ بەرگەنىدى. بۇ مۇساپىنى باشلىغان ئەسلىدىكى ئامىل بولسا ئەڭ دەسلەپكى ئىمام مەسىلىسىدىكى سىياسىي ئىختىلاپلار ئىدى.خاۋارىچلار ئىبادەتنى ئاقساتمايدىغان ۋە ئۇلارنى تولۇق ئادا قىلىدىغان كىشىلەر ئىدى. ئەپسۇس ئۇلار تەۋە بولغان مۇھىت، ئەنئەنە، كۈلتۈر قاتارلىقلار ئۇلارنىڭ قوپال ۋە چۇس خاراكتېرگە ئىگە بولۇشىدا تۈرتكىلىك رول ئوينىغان بولۇپ، بۇ ئەھۋال خاۋارىچ زىھىننى ئوزۇقلاندۇرغان غول ئامىل بولغان. خاۋارىچلەر سىففىن ئۇرۇشىدا مۇئاۋىيەگە قارشى ھەزىرىتى ئەلى بىلەن بىر سەپتە تۇرغانىدى، لېكىن ئىككى تەرەپ ئارىسىدىكى ئىختىلاپنى ھەل قىلىشتا ياراشتۇرغۇچى تەيىنلىنىشىگە قارشى چىقىپ ھەزىرىتى ئەلىنى تەكفىر قىلدى. ئۇلار بىر نەرسىنىڭ ھالال ياكى ھارام بولىدىغانلىقىنى بىلمەيدىغان بىرسىنىڭ بىلمىگەن ئۇ نەرسىنى قىلىشىنى كۇپۇر ھېسابلىغان بولسا، بۇ ئىشنى قىلغۇچىنى بولسا كاپىرغا چىقارغانىدى. خاۋارىچلەر مۇرجىەنىڭ ئەكسىچە ئەمەلنى ئىماندىن ھېسابلىغانلىقلىرى ئۈچۈن، ئىبادەتنى تەرك ئەتكۈچىلەرنى كاپىر قوبۇل قىلىۋالغانىدى. خاۋارىچلار تەكفىر مەسىلىسىدە شۇنچىلىك ئاشقۇنلىشىپ كەتكەنكى، غەيرى دىننىڭ مۇرىتلىرىغا قىلغان نورمال ۋە خۇش مۇئامىلىنى تولىمۇ ئەپسۇس مۇسۇلمانلارغا قىلمىغان بولۇپ، ئۇلار مۇشرىككە چىقىرىپ تەكفىر قىلغان ئۆكتىچى پىرقىلەرنىڭ ياكى كىشىلەرنىڭ پەرزەنت ۋە ئاياللىرىنىمۇ ئىمان ۋە كۇپۇرنۇقتىسىدىن ئاتىلىرىغا نىسبەت قىلىش ئارقىلق، ئۇلارنىڭ پەرزەنت ۋە ئاياللىرىنىڭ قاتىللىرىنىڭمۇ قىلمىشلىرىنى جايىز دەپ قاراشقان. بۇ خاۋارىچلار بۇنىڭلىق بىلەن بولدى قىلماي، تېخىمۇ ھەددىن ئېشىپ، قارشى پىرقىدىكىلەرنىڭ پەرزەنتلىرىنىڭ ئاتىلىرى بىلەن بىرلىكتە دوزاخققا كىرىدىغانلىقلىرىنىمۇ بىلجىرلاشقان.خاۋارىچلەر بىلەن ئىمان چۈشەنچىسى جەھەتتىن پۈتۈنلەي ئايرىلىدىغان ۋە مۆتىدىل قاراشقا ئىگە مۇرجىيەمۇ كۇپۇرلۇق بىلەن ئەيىبلەنگەنىدى. ھالبۇكى ئەمەلنىڭ ئىمادىن پەرقلىق نەرسە ئىكەنلىكىنى ياقلىغان مۇرجىيە ۋە ئۇنىڭ چوڭ ۋەكىلى ئەبۇ ھەنىفە، مۇرجىيە ئىمان نەزىرىيەسىنى مۇسۇلمانلارنى تەكفىر پىتنىسىدىن قۇتۇلدۇرۇش ۋە ئۇلارغا كاپىردەك مۇئامىلە قىلىنىشىنىڭ ئالدىنى ئېلىش ئۈچۈن ئوتتۇرىغا قويغانىدى. ئەپسۇس، ئەقىل ۋە ئەخلاقنى بىر چەتكە قايرىپ كۈچكىلا چوقۇنغان مۇستەبىتلەر سىياسىي كۈچنى قوللىمايدىغان ھەر قانداق قاراش ۋە ئېقىمنى باستۇرۇش مەقسىتىدە تەكفىرنى قوللاپ كەلگەنىدى. ئوتتۇرا ئەسىردە چىركاۋنىڭ ئەركىن پىكىرگە قارشى چىقىشى ۋە قارشى پىكىردىكىلەرنى جازالاندۇرۇشى بىلەن مۇسۇلمان ئارىسىدا پەيدا بولغان تەكفىر ئەنئەنىسى ئارىسىدا ماھىيەت جەھەتتىن پەرق يوق.بۇ مەسىلىدە ئىسلامنىڭ دەسلەپكى يىللىرىدا بولۇپمۇ ھەزىرىتى ئوسماننىڭ خەلىپىلىكىنىڭ ئاخىرقى ئالتە يىلىدىن كېيىن، ئىدېئولوگىيەلىك تالاشتارتىشلار خەلپىلەرنىڭ تەكفىر قىلىنىشى بىلەن نەتىجلەنگەنىدى. دەسلەپ ھەزىرىتى ئەلىنى قوللىغان خاۋارىچلەر كېيىنچە ھەزىرىتى ئەلى بولۇپ نۇرغۇن ساھەبىنى تەكفىر قىلغان بولسا، بەزى شىئەلەر ھەزىرىتى ئەلى، مىقدات، ئەبۇ زەر، سەلمان، ئاممار، ئەبۇ ساسان ئەل ئەنسارى، ھۇزەيفە ۋە ئامردىن باشقا بارلىق ساھابەنى دىندىن چىقىش بىلەن ئەيىبلەشكەن.تەكفىر سىياسەت ساھەسىدە ھاكىمىيەت ياكى ئۆكتىچىلەرنىڭ ھەقلىقلىقىنى ۋە يوللۇقلۇقىنى بىكار قىلىش ئۈچۈنمۇ ئىشلىتىلگەن. بۇ ساھەدە دىننىڭ لايەقەت، ئىلىم، ئادالەت ۋە كېڭەشكە ئوخشاش ئاساسلىق پىرىنسىپلىرى نەزەردىن ساقىت قىلىنىپ ۋارىسلىق ۋە قۇرەيىشلىككە ئوخشاش سىياسىي ساھە بىلەنلا چەكلىنىدىغان دوگمىلارغا مۇراجائەت قىلىنغان.سىياسەتتە كۆپ ئىستېمال قىلىنغان تەكفىر ئەنئەنىسى بۇ ساھەدە مەيدانغا كېلىدىغان ئۆزگىرىش ياكى تەرەققىياتقا توسالغۇ بولۇپ دوگماتىزىمنىڭ يىلتىز تارتىشىغا سەۋەب بولدى. بۇ ئەھۋال شۇنچىلىك يۇقىرى پەللىگە چىققانكى، بۇ ساھەدە يېڭى پىكىر ئوتتۇرىغا قويۇش مۇمكىن بولمايدىغان ۋەزىيەت شەكىللەندى. ھەتتا ھەر يېڭى قاراش ياكى تەكلىپ بۆشۈكىدىلا ئۇجۇقۇپ تۈگىدى. تىئولوگىيەلىك ساھەدىكى نەزىرىيەۋى تەكفىر بۇ ساھە بىلەنلا چەكلىنىپ قالماي سىياسىي، ئىجىمائىي ۋە قانۇن ساھەسىگىمۇ كېڭەيدى. بولۇپمۇ قانۇن ساھەدە روشەن گەۋدىلەندى.4. تەكفىرنىڭ سىياسىي، ئىجتىمائىي ۋە ئىقتىسادىي تەسىرلىرىئەھلى سۈننەت تەكفىر ئۈچۈن ئىككى ئۆلچەم بېكىتكەن بولۇپ، بىرىنچىسى تەۋاتۇر ئارقىلىق ئايدىڭلاشقان دىنى ئاساسنى ئىنكار قىلىش، ئىككىنچىسى ئىجما بىلەن مۇئەييلەنلەشتۈرۈلگەن نەرسىنى ئىنكار قىلىش. بۇ دائىرىدە غەززالى ناماز، روزا ۋە ھەجكە ئوخشاش ئاساسلىق ئىبادەتلەر مەسىلىسىدە بۇ ئىبادەتلەرنىڭ پەرز ئىكەنلىكىنى رەت قىلغۇچىلارنىڭ كاپىر ھۆكۈم قىلىنىشى كېرەكلىكىنى ئېيتقان. چۈنكى بۇ يەرە تەۋاتۇر بىلەن مۇئەييەنلەشكەن شەرئىي ئاساسنى ئىنكار قىلىش بار. ئىككىنچىسى ئەھۋال نىسبەتەن پەرقلىق بولۇپ، ئىجمائنىڭ ئېنىق ۋە كەسكىن دەلىل شەكىللەندۈرىدىغانلىقىنى دېيىش تەسرەك. چۈنكى زامان، شەكىل ۋە كىملەرنى ئۆز ئىچىگە ئالىدىغانلىقىغا ئوخشاش ئۈستىدە ئىختىلاپ بولغان بىر نەرسىنىڭ ئېتىقاد جەھەتتە دەلىل بولۇشى مۇمكىن ئەمەس. قانداق بولغانلىقى ئېنىق بولمىغان ياكى زورىلاش مېتودى بىلەن ۋە سىياسىي ھاكىمىيەتنىڭ مەنپەئەتىگە ماس بولغان ئىجماغا ئاساسلىنىپ تۇرۇپ ئۆزگىلەرنى تەكفىر قىلىش شەخسنىڭ ئېتىقادىي پاسىلىغا دەخلىي قىلغانلىق بولىدۇ.يەنە بىر تەرەپتىن بۇ ئېتىقاد جەھەتتىن ئىنسان ھەقلىرىگە دەخلى قىلغانلىق ھېسابلىنىدۇ. دەرۋەقە، كىملەرنىڭ قاچان، قايسى شەكىلدە ۋە شەرتلەردە ياكى قانداق بېسىملار نەتىجىسىدە پەيدا بولغانلىقى ئېنىق بولمىغان بولۇپمۇ ئۇزۇن يىل ئىلگىرى پەيدا بولغانلىقى ئىلگىرى سۈرۈلگەن ئىجماغا ئاساسەن جەمئىيەتنى ۋە ئۇنى تەشكىل قىلغان شەخسلەرنى شەكىللەندۈرۈشكە تىرىشىش ۋە ئۇلارنىڭ ھەقھوقۇقلىرىنى قىسىش قاتارلىقلار ئىنسان ھەقلىرىنىڭ دەخلىگە ئۇچرىشىنى كەلتۈرۈپ چىقارغان. نەتىجىدە شەخس ئېڭى ئاجىز بولغان، قەبىلە ئېڭى كۈچلۈك بولغان ئىجتىمائىي مۇھىتتا ئېتىقاد ئەركىنلىكى چەكلىمىگە ئۇچرىغان. مەسىلەن، ئاشقۇن قاراشقا ئىگە بولۇش بىلەن ئەيىبلەنگەن بىرسى مۇرتەدئېلان قىلىنىپ ئۆلتۈرۈلۈشىگە، نامىزىنىڭ چۈشۈرۈلمەسلىكىگە ۋە ئىلكىدىكى مالدۇنيالىرىنى مۇسۇلمانلارغا غەنىمەت قىلىپ بېرىۋېتىلىشىگە قارار قىلىنغان.بۇ يەردە ئېتىقادى نۇقتىدىن مۇرتەدكۆرۈلگەن كىشى، ئۈستىدە ئۆلتۈرۈلىدۇدېگەن تەرىقىدىكى فىقىھ ھۆكۈم بىلەن سىياسىي، نامىزى چۈشۈرۈلمەيدۇدېيىلىش ئارقىلىق ئىجتىمائىي، مالدۇنياسى مۇسۇلمانلارغا غەنىمەت سۈپىتىدە ئۈلەشتۈرۈلىدۇدېگەن ھۆكۈم تەرىپىدىن ئىقتىسادىيبېسىم ئاستىغا ئېلىنىپ يۇرتداشلىق ھەقھوقۇقلىرىدىن مەھرۇم قالدۇرۇلۇش ئارقىلىق تەبئىي ھەقلىرى تارتىپ ئېلىنغان. بۇ جەھەتتە باشقا ئاشقۇن مىساللارنىمۇ بېرىش مۇمكىن. مەسىلەن قۇرئان مەخلۇقتۇردېگەن جەھمىيە، قەدىرىيە ۋە مۇتەزىلەنىڭ بۇ ۋە بۇنىڭغا ئوخشاش قاراشلىرى تۈپەيلى كاپىر بولىدىغانلىقى، نامىزى چۈشۈرۈلمەيدىغانلىقى، ئاياللىرىنىڭ ئەرلىرىگە ھالال بولماي تالاق بولىدىغانلىقى، كېسەللىرىنىڭ يوقلانماي جىنازە نامىزىغا بارسا بولمايدىغانلىقى ئوتتۇرىغا قويۇلغان.تەكفىر ئەنئەنىسى ھاشەۋى، قەدەرى، دارۇل ئىسلام، دارۇل ھەرب، مۇتەزىلە، رافىزى، مۇبتەدى، گۇلات، زىندىق، ئەھلۇل ھەۋاغا ئوخشاش ناملاردىن سىستېمىلىق ھالدا ئوزۇقلىنىپ كەلمەكتە. باغدادى ئۇسۇلى دىنىناملىق ئەسىرىدە فاقىھلىرىمىز بىر مۇتەزىلەنىڭ كەينىدە ناماز ئوقۇلمايدىغانلىقى توغرىسىدا ئىجا قىلىشتى دېيىش ئارقىلىق تەكفىر ئەنئەنەسىنىڭ تېخىمۇ چوڭقۇر يىلتىز تارتىشىغا ھەسسە قوشقان. بۇنىڭدىن سىرت، بۇ ئەسەرنىڭ باشقا بىر يېرىدە مۇنۇ ئىبارىلەر ئۇچرايدۇ: شافىئى، مالىك، داۋۇد ئەز زاھىرى، ئەھمەد بىن ھانبەل ۋە ئىھساق ب راھۋەيخ بىلەن ھەمراھلىرىنىڭ نەزىرىدە بۇزماقچى بولغان قەدەرى ۋە رافىزى مۇرىتلىرىنىڭ كەيندىە ئوقۇلغان نامازنى قايتا ئوقۇش ۋاجىپتۇر. بۇ ۋە بۇنىڭغا ئوخشاش قاراشلار مەسىلىنىڭ قانچىلىك مۇرەككەپ ئىكەنلىكىنى كۆرسىتىپ بېرىدۇ.تەكفىر ئەنئەنىسى ئۆزگىلەرنى چەتكە قاقىدىغان، يېتىم قالدۇرىدىغان، بېسىم، زوراۋانلىق مۇھىتى ئاستىدا شەكىللەنگەن بولۇپ، بۇ سىياسىي ۋە ئىدېئولوگىيەلىك مۇھىتتىن تىئولوگىيەلىك تۈسكە كىرىپ ئىدىيەگە ئايلانغان. نەتىجىدە ئىجتىمائىي تۇرمۇش تىئولوگىيەلىك، ئىدېئولوگىيە ۋە قانۇنىي خاھىشلار بىلەن توقۇنۇش ساھەسىگە ئايلىنىپ قالغان.ئەھلۇل ئەھۋادەپ قارالغان كىشى ياكى مەزھەپلەرنىڭ قانۇنىي شاھىتلىقى قوبۇل قىلىنمىغان. دەرۋەقە، ئىمام مالىك ئۇلارنىڭ شاھىتلىقىنى رەت قىلغان. ئەبۇ ھەنىفە ۋە شافىئى بولسا ئۇلارنىڭ شاھىتلىقىنىڭ قوبۇل بولىدىغانلىقى توغرىسىدا ھۆكۈم ئوتتۇرىغا قويۇشقان. شافىئى رافىزىلەرنىڭ گۇلاتپىرقىسىنىڭ تەكفىر قىلىنىشى توغرىسىدا پىكىر بىلدۈرمىگەن. بىراق كىتابۇل قىياستا ھەۋا ئەھلى دەپ قارىلىدىغان پىرقىلەرنىڭ شاھىتلىقىنى قوبۇل قىلىش تەرىقىسىدىكى بۇرۇنقى قارىشىدىن ۋاز كەچكەنلىكى بايان قىلىنغان.يۇقىرقىلاردىن شۇنى كۆرۈۋېلىشقا بولىدىكى، تىئولوگىيەلىك جەھەتتە ئوخشىمىغان قاراشلارغا ئىگە فىقىھ ۋە كالام ئېقىملىرى كۆزقاراشلىرى تۈپەيلى تەكفىر قىلىنغان ياكى ھېچ بولمىغاندا ئېزىپ كەتكەنلەر قاتارىغا چىقىرىلغان. ئۇلار سىياسىي ۋە ئىجتىمائىي ساھەدىن سىقىپ چىقىرىلىپ ناچار مۇئامىلىگە ئۇچرىغان. ئەمەلىيەتتە شاھىتلىك قىلىدىغان كىشىدىن تەلەپ قىلىنىدىغان ئالاھىدىلىك يات بىرى بولماسلىقى ۋە ۋەدىسىدە تۇرىدىغان بولۇشىدۇر. جەمئىيەتتە ئىشەنچلىك دەپ قارالغان ياكى ئىسپاتلانغان بىرىنىڭ پەرقلىق قاراشقا ئىگە بولۇشى تۈپەيلى شاھىتلىكىنىڭ قوبۇل قىلىنماسلىقى ئىدېئولوگىيەلىك چەتكە قېقىش ھېسابلىنىدۇ. ھەر مەزھەپ تەبىئىي ھالدا ئۆزىنىڭ تۇتقان يولىنى توغرا دەپ قارىسا، قارشى تەرەپنى بولسا تەنقىد قىلىدۇ.ئىدىيە جەھەتتە تەنقىدكە ئوچۇق بولۇشنىڭ ئورنىغا يېپىق بولۇشقا مايىل پوزىتسىيە قوبۇل قىلىنغانلىقى ئۈچۈن، تەبىئىي ھالدا ھېچقانداق بىر ئېقىم ياكى كىشى ئۆزىنىڭ يولىنى، قارىشىنى بىددەت ياكى ھەۋا دەپ قارىمايدۇ. ئەكسىچە ئۆزىنىڭ يولى ۋە قارىشىنى مۇتلەق توغرا، قارشى تەرەپنىڭ يولىنى ۋە قاراشلىرىنى بولسا مۇتلەق خاتا دەپ قارايدىغان دوگماتىك خاھىش مەۋجۇتتۇر. بۇ ئەھۋال دەسلەپ سىياسىي ۋە ئىدېئولوگىيەلىك توقۇنۇشنى، ئارقىدىن تىئولوگىيەلىك توقۇنۇشنى پەيدا قىلغان. مۇتلەقلىق دەۋاسى دوگماتىك، ئىدېئولوگىيەلىك ۋە سىياسىي تۈسكە ئىگە بولغان مۇھىتتا ئەقىل ۋە ئىلىمنىڭ قۇدرىتىگە شاھىت بولۇش تولىمۇ تەس. مۇتلەقلىقنىڭ ئىدىئولوگىيەلىك خاراكتېرى ھەقىقەتنىڭ تېپىشنىڭ ئورنىغا ئۆز پىكرىنى قارشى تەرەپكە تېڭىشقا مايىل بولىدۇ. كۈنىمىزدە ئوتتۇرا شەرقتە پائالىيەت قىلىۋاتقان ئىسلامىيگۇرۇھلار ئۆزلىرىنىڭ مۇتلەق توغرا ئىكەنلىكىنى ئىلگىرى سۈرۈپ، ئۆزلىرىنىڭ تۇتقان يولىنى قوبۇل قىلمىغان ياكى قارشى چىققانلارغا پىكىرلىرىنى مەجبۇرىي تېڭىشتىن سىرت، ئەھلى قىبلە بولغان مۇسۇلمانلارنى تەكفىر قىلماقتا.تەكفىر ئەنئەنىسىنىڭ سىياسىي ۋە ئىجتىمائىي ئىپادىلىرىدىن سىرت ئىقتىسادىي ئىپادىلىرىمۇ بار. بۇنىڭ ئەڭ روشەن ئىپادىسى ئىقتىسادىي ھوقۇقلارنىڭ توختىتىپ قويۇلۇشىدۇر. شەخس ۋارىسلىق، غەنىمەت ھەققىدىن، سايلاش، سايلىنىش ۋە توختام تۈزۈش، ھەتتا دۆلەت خىزمەتلىرىدىن پايدىلىنىش ھەققىدىن، كۈنىمىزدىكى چاغداش تېرمىن بويىچە بولغاندا پۇقرالىقھەققىدىن مەھرۇم قالدۇرۇلغان. باغدادى يۇقىرىدا قەيت قىلىنغان كىتابىدا بۇنىڭغا ئوخشاش مەسىلىلەر ئۈستىدە ئەتراپلىق توختالغان. ئۇنىڭ قارىشىچە، ئەھلى سۈننەت ئالىملىرىئەھلى ئەھۋا بولغان مۇتەزىلە، قەدەرىيە، جەبرىيە، رافىزىلەر، خاۋارىچلەر، مۇرجىيە ھەتتا ئۇلارنىڭ 72 پىرقىسىنىڭ ئەھلى سۈننەتتىن ھەر قانداق بىرسىگە ۋارىس بولالمايدىغانلىقى ئۈستىدە ئىجما قىلىشقان.مۇسۇلمانلاردا سىياسىي، ئىقتىسادىي ۋە ئىجتىمائىي ھەقلىرىدىن مەھرۇم قالدۇرۇلغان كىشىلەرگە قارىتا پەيدا بولغان چەتكە قېقىش خاھىشى كالام ۋە فىقىھ ئاساسلار بىلەن دوگماتىك تۈسكە ئىگە بولغان. بۇنداق بىر خاھىش پەرقلىق، غەيرى ۋە ئوخشىمىغان نەرسىنى توقۇنۇش سەۋەبى كۆرۈشنى كەلتۈرۈپ چىقىرىپ، كېيىنچە سىياسىي ساھەگىچە كېڭەيگەن. سىياسىي ۋە ئىدېئولوگىيەلىك توقۇنۇش تەكفىر قىلىنغانلارنىڭ مالدۇنياسىنى غەنىمەت، يۇرتلىرىنى بولسا ئۇرۇش مەيدانى قىلغان. نەتىجىدە ئوخشىمىغان قاراشتىكىلەر چەكلىك دائىرىگە قاپسىلىپ قېلىپ ئاساسلىق ھەق ھوقۇقلىرىدىن مەھرۇم قالدۇرۇلغان ۋە ئىسلامنىڭ ئەڭ ئاساسلىق بەش پىرىنسىپى تەرىپىدىن فورمىلاشتۇرۇلغان ھەقھوقۇق ۋە ئەركىنلىكلەر تولۇق مەنىدە ياشاش پۇرسىتى تاپالمىغان.بىز ئىنسانلارنى دىنى، ئېتىقادى، قاراشى ۋە مەزھەبى سەۋەبلىك تەكفىر قىلىشنى ئىسلامنىڭ توغرا شەكىلدە چۈشىنىلىپ ئەمەلگە ئايلىنالماسىلىقىدىن كېلىپ چىققان مەسىلە دەپ قارايمىز. چۈنكى تارىخىي نۇقتىئىينەزەردىن قارىغىنىمىزدا، ئەسلىدە بار بولغان مەدەنىيەت، كۈلتۈر ۋە ئىجتىمائىي قۇرۇلما مۇسۇلمانلارنىڭ دىنى چۈشەنچىسگە زور دەرىجىدە تەسىر كۆرسەتكەن. تەكفىردىن ئىبارەت بۇ خاھىش ھەق دىن بولغان ئىسلامنىڭ ماھىيىتىگە ئەمەس ئەينى دەۋىردىكى ئەرەب جەمئىيىتىنىڭ ئىجتىمائىي رىئاللىقىغا يەنى قەبىلە قۇرۇلمىسىغا تايىنىدۇ. بۇ قۇرۇلما چەتكە قېقىش خاھىشىنى ئىسلام بىلەن بىرلىكتە مەزھەپ ۋە پىرقە تەرىقىسىدە داۋاملاشتۇرغان. قۇرئان ۋە ھەدىسكە نەزەر سېلىنغىنىدا چەتكە قېقىش، يېتىم قالدۇرۇش ئەمەس كەڭ قورساقلىق، خۇش پىئىللىق، بىرلىك، باراۋەرلىك، ئادالەت ۋە مەرھەمەت تەشەببۇس قىلىنىدۇ. قىسقىسى، تەكفىر ئىسلامغا زىت بولۇپ، دەسلەپ كۈلتۈر، سىياسىي ۋە ئىدېئولوگىيەدىن كېيىنچە دوگماتىك بىر تىئولوگىيەلىك تۈس ئالغان. . . , , . . . , 1981. , 402403.51 , , 403404.110 , . , , . , 1983. . , , , ., . , , . , , ., , ., . , , 1950., , , 1954., . , , 1975., , , . . , 1980., . , , , , , 1988., , . , 1988. , ,, , . , , 1994., . , , , , . . , , . , , 1971., , , . , 1983., . , , . , 1939., , , . , 1979., . , , . , 1948. , , 1998., . , ,. , 1979., . , , 1985., , , , . |
تويدان ابدەن تويعان قىزدىڭ اڭگىمەسى: : 20191214 19:03تاعى ءبىر ساباقتاستىڭ ۇيلەنۋ تويىنىڭ باعاعى جەتتى.وسى ايداعى 3توي، وسى جىلداعى 9توي، كەلەر ايلىق ەڭبەكاقى قولعا تيگەنگە 20 كۇن بار، ءسويتىپ ەسەپ سوققانعا جەلىپ تۇرعان مەن مىناداي ەسەپ جاساپ ۇلگىردىم.جول قاراجاتى700 يۋانتاماق اقىسى100 يۋانجالپى: 1000 يۋانەگەر تاۋ اسىپ، تاس باسىپ سىرت جەردەگى دوسىمنىڭ ۇيلەنۋ تويىنا بارامىن دەسەم، نورمال ەسەپتەگەندە بارىپكەلگەنىمە مىڭ يۋاننىڭ ۇستىندە اقشا جۇمسايدى ەكەنمىن.جاڭا عانا بۇل ماۋسىمداعى ءۇيدىڭ ماي اقىسىن قوجايىنعا تاپسىرىپ بەرگەن ەدىم، نەشە كۇننەن بەرى بۇل ءۇيدىڭ قوجايىنى دوس شەڭبەرىنە ساياحاتتاپ جۇرگەن، ءىشىپجەگەن سۋرەتتەرىن شىعارىپ ءوزىن كورسەتكەنىن قويمادى. مەن ءار جولى ونىسىن اشىپ كورمەياق لايك باسىپ قويامىن. ونداعىم مەننەن ازدا بولسا ىڭعايسىزدانسا، مەنىڭ كوڭىلىمە دە قاراسا دەگەن ەسەك دامە عانا. قالاي دەمەڭىز، شىنتۋايتىندا ونىڭ شايقاپ جۇرگەنى مەنىڭ اقشام، ءوز ەڭبەگىمەن تاپقانداي دۇنيەنى ساياحاتتاعاننان قىمسىنايىن دەمەيدى. ءبىراق ءبارى ءبىر مەنى تۇسىنەتىن ول جوق.ءۇي يەسى: مەن جاتقان قوناق ساراي كەرەمەت ەكەن، باعى زاماننىڭ حان سارايلارىنداي!لەبىز: دوستاردىڭ قولداۋ كورسەتىپ، لايك باسىپ جاتقانىنا كوپ راحىمەت.ە، ءبارىن قويشى، ءۇيدىڭ ماي اقىسىن وسىرمەسە سوعان شۇكىر دەيىن، امانەسەن جۇرە بەرسىن، ونىمەن تىرەسىپ نە مارقادام تابامىن،دەيمىن كەيدە ءوزىمدى جۇباتىپ.ەندى جاتىپ كەلىپ ويلانامىن، تويعا بارايىن با، بارمايمىن با؟ بانكە شوتىمداعى اقشانى تەكسەرۋ كەرەك. كورگەنىمدى قايتەيىن كۇڭىرەنىپ كەتتىم، سەبەبى، قالدىق اقشانى كورىپ قارنىم اشادى، باسىم قاتادى.مەنىڭ شوتىمداعى اقشا1032.00 يۋان حالىق اقشاسىمەن بايقۇستا اماناتقا اقشا قوياتىن كۇي قايدان بولسىن، ماڭايىمداعى دوستاردىڭ تويى ارتارتىنان كەلىپ، دىڭكەلەتىپ جىبەردى، ەڭبەكاقىمنىڭ قاق جارتىسىن بەرىپ، قاسىمدى كەرىپ، توي دەپ توزىپ جۇرگەن ءجۇرىسىم مىناۋ.ۋيچاتتان تويلىق جوتكەۋ ادەتكە اينالعان، ەلدەر جولداعان تويلىقتى ۇندەمەي الۋدىڭ ءوزى كوڭىل جاقىندىق سىقىلدى، سەن بەردىڭ، مەن كوڭىلىڭدى قابىلدادىم دەگەندەي.ءبىر ساباقتاسىم باسىنا شاڭىراق كوتەرىپ، باۋىرىنا قازان اساتىندىعىن ايتىپ مەنى شاقىرىپتى. قۋانىشىنا ورتاق بولىپ بارىپ تويلاپ قايتتىم. اراعا ەكى جىل وتپەي اجىراسىپ، قايتا ۇيلەنەتىن بولىپتى دا جانە شاقىردى، وعان دا باردىق. نەشە كۇننىڭ الدىندا ءۇشىنشى رەت ۇيلەنەتىنىن ايتىپ تاعى شاقىرىپتى.سول ساباقتاسىم ەسىمە تۇسسە بولدى، وعان باقىت تىلەپ، قۋانۋدىڭ ءوزى ارتىق سياقتى. ونىڭ ۇستىنە تويلىق دەپ قانشاما اقشا قوستىم، ءبارىنىڭ سۇراعى جوق.نەشە جىلدان بەرى ەلدىڭ تويىنا شاشقان اقشامدى ەسەپتەپ كورسەم، ءبىر مۋ جەر ساتىپ الىپ، مانداريىن باقشاسىن اشا الادى ەكەنمىن.ويلاپ كورىپ دوس شەڭبەرىنە مەن سالتاناتتى، اقشا تولەيتىن، قارىن تويمايتىن، بويداقتاردى ءسوز قىلاتىن باس قوسۋلارعا بارۋعا ۇيلەسپەيدى ەكەنمىن دەپ جازىپ جىبەرگىم كەلدى.ۇقتىرۋ: 5 يۋاننان جوعارى اقشا جۇمسايتىن قيمىلدارعا مەنى ىزدەمەڭىز.: 4.5 يۋان: مۇندا 4.9 يۋاندىق باس قوسۋعا شاقىرامىن.: مەن 3 يۋاندىق باس قوسۋعا شاقىرامىن.ارينە، ايتەۋ بىرەۋلەر بولادى، ەلدىڭ قىزىعىن كورگەننەن وزگە بىتىرەر ۇلكەن ءىسى جوق. سولاردان سۇراعىم كەلەدى، 3 يۋاندىق ۇيلەنۋ تويىڭدى قاشان وتكىزەسىڭ؟ مەن قالماي بارايىن دەر ەدىم.دوس شەڭبەرىنە شىعارۋىن شىعاردىماۋ، ءبىراق كوڭىل قاپالىعىمنان ايىقتىرعانى بىلاي تۇرسىن، كەرىسىنشە زىعىردانىمدى قايناتتى، دوسىممەن ۋيچاتتا سويلەسىپ، ءىش قۇستالىعىمدى ايتتىم.مەن: ەلدىڭ تويىنا قوسقان اقشاڭ قانشا ەكەن؟دوسىم: كەنەتتەن ونى سۇراپ قايتەيىن دەپ ەدىڭ؟ ونى ويلاسام كوڭىلسىز بولامىن.مەن: بيىل 9 تويعا قاتىناسقان ەكەنمىن، ويلاسام جىلاعىم كەلەدى.دوسىم: ايتپاشى بولدى، مەن جىلاپ وتىرمىن.دوسىم: بۇلاردى ايتىپ قايتەمىز، باسقاشا قۇلشىنبايمىز با؟مەن: باسقاشا قۇلشىنعانىڭ قالاي؟دوسىم: جىگىتتەرمەن تانىسايىق.ويلاپ تۇرسام، سىرلاسىمنىڭ بۇل ءسوزى دە اقىل ەكەن، كەم دەگەندە اۋرۋىمىزدىڭ ەمى وسى بولعالى تۇر. سوسىن دەرەۋ شەشەمە حابارلاستىم.مەن: ماعان لايىقتى جىگىت تانىستىرمايسىز با؟شەشەم: يا، شەشەڭ الدىڭعى كۇنى ءبىر قىزمەتىمەن اڭگىمەلەسىپ وتىرىپ، سەنى ايتقان ەدىم. قىزمەتتەسىم ءبىر جىگىتتى ايتتى، ول دا بەيجيڭدە تۇرادى ەكەن. ساعان تانىستىرسام دەيدى. مەننەن ۋيچاتىڭدى سۇراعان ەدى.مەن: بولادى، بولادى.شەشەم: مەن ويلانىپ كورەيىن دەدىم.مەن: ماعان تانىستىراسىز با؟؟؟مەن: وندا نەسىن ويلاناسىز.مەن وزىمشە قۋانىپ قالدىم، ال سوندا نەگە قۋانىپ وتىرعانىمدى وزىمدە بىلمەيمىن.ساۋ بولىڭىز شەشە، بۇگىن كەشكە ۇزاق جولعا ۇشامىز، الاڭداماڭىز، مەن كوڭىلدى دە اقىلدى بالامىن.بۇل رەتكى تانىسۋدىڭ ءساتى تۋار دەسەم، شەشەم سوڭىن اياقسىز قالدىردى.بىرنەشە كۇن وتكەننەن كەيىن، سىرلاسىم ۋيچاتقا حات قالتىرىپتى.دوسىم: مەن جاڭا تانىسۋعا باردىم.مەن: و، مىنە قىزىق، تەز قيمىلداپسىڭ عوي.مەن: قانداي ەكەن، سەنىمدى مە؟دوسىم: تاماقتانىپ بولعاننان كەيىن مەنى ۇيگە جەتكىزىپ قويماقشى بولدى. مەن اۋرە بولما، مەترو بەكەتى جاقىن، مەترومەن قايتىپ كەتەمىن دەدىم. ول جەتكىزىپ قويامىن دەپ تۇرىپ العاننان كەيىن، مەن ماقۇل بولدىم. كولىككە شىعىپ، حاۋىپسىزدىك بەلبەۋىن تاعىپ از وتپەي، مەترو بەكەتىنە جەتتىك دەمەسى بار ما.مەن: حا، حا، حا.دوسىمنىڭ ايتقاندارى كينو كارتيناسىنداي كوز الدىمنان ءوتىپ جاتتى. مۇنداي قىزىققا شەگىم تۇيىلگەنشە كۇلدىم. ەكى جاستى قوسقاننىڭ ساۋابى بار دەگەن پيعىلدا دوسىما جالعاستى بايقاپ كورۋدى ايتتىم. ەكى كۇن وتەروتپەستە دوسىم حابارلاسىپتى، جاڭا تانىسقان سول جىگىت ۇيلەنۋ تالابىن قويعان ەكەن.جىگىت: ۇيلەنگىم كەلەدى، ەكەۋىمىز ۇيلەنەيىك شى؟دوسىم: ءبىز تانىسقانىمىز جاڭا عوي.جىگىت: ماعان سەن ۇناپ قالدىڭ. مەن ويلاعانداي جۇباي بولادى دەپ سەنەمىن.دوسىم: الدىمەن ارالاسىپ كورەيىك.جىگىت: جوق، ۇيلەنسەك ءبارى بولادى.دوسىم: ۇيلەنە المايمىن.جىگىت: ماعان رۋحاني تولەم بەرەسىڭ. 2 مىڭ يۋان.جىگىت: ساعان تاماق الىپ بەردىم، ۇيىڭە جەتكىزىپ قويدىم، جانە اڭگىمەلەستىم. مەنىڭ ۋاقىتىم مەن كۇشىم سىراپ بولدى؟ ۇيلەنبەسەڭ تولەم بەرەسىڭ!ولاردىڭ بۇل اڭگىمەسىنە كۇلەرىمدى دە، جىلارىمدى دا بىلمەدىم. دوسىمدى اياپ كەتتىم. ءتىرى بولساق ءالى تالايىن كورەمىز دەپ جۇباتقانداي بولدىم.جىگىت: مەنشە ءبىز ۇيلەنەتىن بولساق، مەننەن كوپ جاقسى ءبىلىم ۇيرەنەتىن بولاسىڭ؟جىگىت: سەبەبى سەنەن بىرنەشە جاس پىن عوي.دوسىم: ادەتتەدە ارالاستىرىپ سويلەسەسىڭ بە؟جىگىت: سولاي، تۇرمىستا دا وسىندايمىن.جىگىت: ەرتەڭگى جۇڭگو جاھاندانۋعا بولادى.جىگىت: تى ءسوزسىز يگەرۋ كەرەك.دوسىم: كەشىر، مەن اعىلشىنشانى جاقسى وقىماعامىن.دوسىم: جانە اعىلشىنشا سويلەگەندى ۇناتپايمىن.دوسىم: ءبىز سايكەسپەيدى ەكەنبىز.جىگىت: ايتتىم عوي، ەكەۋىمىز بىرگە بولساق، سەن مەنەن كوپ نارسە بولاسىڭ. ومىردە، بىلىمدە، سۇيسپەنشىلىكتە بارىندە مەنەن جاقسى ۇلگى قابىلدايسىڭ. تۇسىنبەگەن ىستەرىڭدى مەن تۇسىندىرەمىن.جىگىت: بىلمەگەنىن سۇراۋدا قاسيەت.دوسىم: جارايدىجىگىت: ءسوز جازعاندا تىنىس بەلگىلەردى قولدانۋ كەرەك. بۇل سەنىڭ شىنايىلىعىڭدى كورسەتەدى.جىگىت: مىنە وسىلاي، دەگەنمەن بىرەۋ بولسا جەتەدى.جىگىت: سەنىڭ نىڭ تەز ەكەن.جىگىت: ءىس جۇزىندە ەگەر جەرشارىن جاقسى يگەرسەڭ، مەن سەنى حاتشىلىعىما قابىلدار ەدىم.جىگىت: نە بولدى؟ ايتار بار ما؟دوسىم: ۇلكەن جوق، كىشكەنتاي بار.جىگىت: قانە ەستىپ كورەيىك.دوسىم: قالايشا جەرشارىن جاقسى يگەرۋىم كەرەك؟مەن دىڭ يەسىمىن با؟ اسپان، جەر، دۇنيە كوركەم كورىنەر.جىگىت: نە دەپ كەتتىڭ؟ مەن مەن ايتقان حاتشىلار ءسوزسىز يگەرۋگە ءتيىستى قىزمەت قۇرالى.كەشىر، قاتە جازىپپىن، مەن تى ايتامىن.دوسىم: مەن قاربالاسپىن، ەندى ايتۋدىڭ قاجەتى جوق. ءبىز شىنىمەن سايكەسپەيمىز، ەندى حابارلاسۋشى بولما.جىگىت: سەن شىنىمەن سونداي سىڭ با؟جاي عانا باكىنشۇكىن قىزمەتشى بولعاندا قايتەدى.دەرەۋ ماعان تەلەفون قايتار.سەنىڭ باستىعىڭ كىم.مەن سەنىڭ جوعارى دارەجەلى باستىعىڭمەن تانىسپىن.ەندى بولعانىڭدى كورەيىن.ەلدىڭ ءبارى ناعىز سۇيگەنىڭدى جولىقتىرۋ قيىن دەيدى، قيىن بولماي قايتسىن؟ قاراپ تۇرساڭ، بىرەۋلەردىڭ قازىمىرلىعىنان، ىستەگەن ىستەرىن كىم قابىلداي الادى؟ قانداي ۇزىلمەسىن دەپ بولات شىبىقپەن ماتاساڭ دا، سول قازىمىرلىقتان ءۇزىلىپ كەتىپ جاتپاي ما.سىرلاس دوسىمنىڭ كوڭىلى ابدەن قالعان. مەنەن وسىنداي جىندىلارعا كەزىگىپ كوردىڭ بە دەپ سۇراعان سوڭ، تەلەفونىمدى الىپ، ءبىر اعامەن اڭگىمەلەسكەنىمدى ايتتىم.جىگىت: قىزمەتكە شىقتىڭ با؟جىگىت: تاماق ءىشتىڭ بە؟مەن: ءىشىپ جاتىرمىن.جىگىت: قىزمەتتەن ءتۇستىڭ بە؟مەن: ۇستەمە قىزمەتتە.كوردىڭ بە، ءبىر قاراساڭ ەشقانداي ماسەلە جوق سياقتى، ال ويلانىپ قاراساڭ راس ءبىر سۇراۋ بار سياقتى.قوي بولدى، توقسان اۋىز ءسوزدىڭ توبىقتاي ءتۇيىنى:اعايىن، مەنىڭ ومىرىمە سەن بيلىك ايتپاياق قوي، قارتتار ۇيىندە كەزدەسەيىك،دەگىڭ كەلەدى وندايلارعا.بىلايشا ايتقاندا، تانىسۋدىڭ ءوزى قاتەرلى ەكەن، سىرىن بىلمەيتىن اتتىڭ سىرتىنان جۇرمە دەپ بەكەر ايتپاعان عوي.تانىسۋدىڭ جۇرەككە سالعان جاراسىن جازۋ ءۇشىن، دوسىم ەكەۋىمىز قالادان شىعىپ ساياحاتتايمىز دەپ شەشتىك. كەرەمەت، كوڭىلدى، ەستە قالارلىق ساياحات بولاتىنىنا سەندىك.بىرنەشە كۇن بويى قايدا ساياحاتتاۋدى ويلاستىق، اقىرى سوڭىندا اۋىلىمىز چاڭچۇنگە بارۋدى ءجون كوردىك.12ايدىڭ 13كۇنى 4كەزەكتى جيلين قار پەستۆالى، 23كەزەكتى چاڭچۇن قارمۇز مەرەكەسىنىڭ اشىلۋ سالتى ءدال ءبىزدىڭ اۋىلدا وتەتىن بولعان.جيلين ولكەسى دۇنيەجۇزىندە قارمۇزدىڭ التىن ەندىك بەلدەۋىنە ورنالاسقان. وسى ەندىك بويىندا دۇنيەجۇزى بويىنشا ءۇش ۇلكەن قار بازاسى ورنالاسقان:جيلين ولكەسىنىڭ قىسىندا قار كوپ جاۋادى جانە قىسى ۇزاق بولادى. ادەتتە ءار جىلدىڭ 11ايىنان باستاپ كەلەسى جىلدىڭ 3ايىنىڭ اياعىنا دەيىن قىس بولادى. چاڭبايشان تاۋىنىڭ تاۋلى رايوندارىندا قىسى ءتىپتى ۇزاق، ءار جىلى 4اي، 5ايلاردا ءاپپاق قار باسىپ جاتادى. سونداياق حالىقارالىق جانە ەل ىشىندەگى ۇقىقتى ورگاندار حالىقارالىق ىستاندارتتىق دارەجەدە قارمۇز الاڭىن ىشكەرىلەي اشۋعا، جۇڭگوداعى ەڭ جاقسى قارمۇز سپورتىن دامىتۋعا تاپتىرمايتىن جەر دەپ باعالاپ وتىر.دۇنيەجۇزىندە كەرەمەت قار بايلىعى بار، دۇنيەجۇزىندەگى قىستىڭ ەڭ كوركەم تابيعاتىنا نەگە بارماسقا دەپ ءبىرىمىز باستاپ، ءبىرىمىز قوستايمىز.بالكىم وسى قار الاڭىندا سىرعاناپ ءجۇرىپ، سپورتپەن شۇعىلداناتىن ءبىر جىگىتكە كوزىمىز تۇسەر. |
100 11 جەلتوقسان، 2019مادەنيەت جانە سپورت ءمينيسترى اقتوتى رايىمقۇلوۆا گازەت قىزمەتكەرلەرىمەن جۇزدەسىپ، مينيسترلىك تاراپىنان تاعايىندالعان ماراپاتتاردى تابىس ەتتى.مەرەيلى كەزدەسۋدە باسىلىم باسشىسى دارحان قىدىرالى جيىنعا قاتىسقان گازەت ارداگەرلەرىنە گازەتىنىڭ 100 جىلدىق مەرەكەلىك مەدالىن تابىس ەتتى.مينيستر اقتوتى رايىمقۇلوۆا قۇتتىقتاۋ سوزىندە ۇلى وتان سوعىسىنىڭ ارداگەرى، جازۋشى، اكەسى راحمەتوللا رايىمقۇلوۆتى ەسىنە الىپ، جينالىپ وتىرعان ۇجىمنىڭ وزىنە تاڭسىق ەمەس ەكەنىنە، ءبىراز تۇلعالاردى تانيتىنىن اتاپ ءوتتى.گازەتتە قىزمەت ەتىپ جۇرگەن بارشا قىزمەتكەردىڭ ەڭبەگىنە باس يەمىن، دەپ جىلى ەستەلىگىمەن بولىسكەن مينيستر ءسوزىن شىعارماشىلىق ۇجىمعا ارناعان رەسمي قۇتتىقتاۋ حاتپەن جالعادى.سىزدەردى ەل گازەتىنىڭ 100 جىلدىق مەرەيتويىمەن قۇتتىقتايمىن. سوناۋ ۇشقىننان جالىن لاۋلاپ، وقىرمانعا جول تارتا باستاعان كەزدەن بەرى ىرگەلى باسىلىم قازاق حالقىنىڭ وتكەنىن تۇگەندەپ، عاسىرلىق جىلناماسىن تىزبەكتەپ كەلەدى. ءبىر كەزدەرى ۇركەردەي شوعىرلانعان ۇلت زيالىلارىنىڭ ورەلى ويى مەن قاستەرلى ءسوزى، وزىندىك قولتاڭباسى قالعان ۇنجارعى قازىرگى تاڭداعى جالپىۇلتتىق باسىلىمعا اينالدى. ۇلى دالانىڭ تورىنەن ورىن العان ساليقالى باسىلىم الداعى ۋاقىتتا دا ماڭگىلىك ەلدىڭ بولمىسىن بۇكپەسىز بايانداپ، ويلى وقىرمانىنا قالقىسىز قىزمەت ەتە بەرەتىنىنە سەنىمدىمىن، دەلىنگەن قۇتتىقتاۋ حاتتا. نىڭ ءبىرىنشى باسىلىمى شىققانىنان باستاپ ەلدە بولعان سان الۋان وقيعالاردى ءالى كۇنگە دەيىن بۇكپەسىز بايانداپ كەلە جاتقان، ورنى ەرەكشە باسىلىم ەكەنىن ارداگەر جۋرناليستەر ايتىپ، وزدەرى ەڭبەك ەتكەن گازەت تاريحىندا بولعان وقيعالارمەن ءبولىستى.جيىن سوڭىندا سالتاناتتى مەرەيتويعا قاتىسۋشىلار ەستەلىك سۋرەتكە ءتۇسىپ، مەملەكەت تاراپىنان قولداۋعا ۇلكەن ريزاشىلىقتارىن ءبىلدىردى. |
نېمە ئۈچۈن قابىلىيەت ۋە ئىقتىدارلار توغرۇلۇق ئىزدىنىمىز؟ ئىسلام بىلىملىرى تورى كىرىلچە نېمە ئۈچۈن قابىلىيەت ۋە ئىقتىدارلار توغرۇلۇق ئىزدىنىمىز؟دېكابىر 28, 2018 ماقالىلارئىلگىرى لېكسىيە سۆزلەش ئۈچۈن نامرات رايونلارنىڭ بىرىگە بارغانىدىم. بۇ رايوننىڭ سىرتىدىن كەلگەن بىر ئوقۇتقۇچى لېكسىيەدىن كېيىن يېنىمغا كېلىپ ماڭا مۇنداق دېدى: بىر قىسىم ئوقۇغۇچىلارغا كېپىل بولۇشتا بىزگە ياردەم قىلسىڭىز بوپتىكەن. ئەجەبا، بۇ مەكتەپلەر ھۆكۈمەت تەۋەلىكىدىكى ھەقسىز مەكتەپلەر ئەمەسمۇ؟! شۇنداق مەكتەپلەر، ئەمما بىز ئۇلارنىڭ ئۇنىۋېرسىتېت ئوقۇشىغا كېپىللىق قىلماقچىمىز. ئۇنىۋېرسىتېتلارمۇ شۇنىڭغا ئوخشاش ھۆكۈمەت تەۋەلىكىدىكى ئۇنىۋېرسىتېتلار ئەمەسمۇ؟! ياكى ئۇ ئوقۇغۇچىلارغا مۇكاپات بېرىلمەكچىمۇ؟! سىزگە ئەھۋالنى چۈشەندۈرەي. خوش، مەرھەمەت! بىزنىڭ يېزىدا ئومۇمىي نەتىجىسى 99 پىرسەنتىن چۈشۈپ كەتمەيدىغان، ناۋادا ئۈممەت ئارىسىغا تارقىتىلسا ئۈممەتكە كۇپايە بولىدىغان چېچەنلىك ۋە زېرەكلىككە ئىگە بولغان بىر قىسىم ئوقۇغۇچىلار تولۇق ئوتتۇرىنى پۈتتۈرىدۇ. ئۇلار تولۇق ئوتتۇرىنى پۈتتۈرۈپ، تېبابەت، ئىنژېنېرلىق، شەرىئەت، كومپيۇتېر ياكى باشقا كەسىپلەردە ئوقۇش ئۈچۈن يېزىسىدىن سىرتقا چىقماقچى بولۇپ بىر قارارغا كەلگەندە، دادىلىرى: ئۆگەنگەنلىرىڭ يېتەر، قوي بېقىش ئۈچۈن يېنىمدا تۇرغىن دەپ ئۇلارنى چەكلەيدۇ. قوي بېقىش، دەپ ۋارقىراپ سالدىم ئۆزۈم تۇيماستىنلا. شۇنداق، قوي بېقىش، دېدى ئۇ، ئەمەلىيەتتە بۇ بىچارىلەر قوي بېقىش ئۈچۈن دادىلىرىنىڭ يېنىدا قالىدۇ بۇنىڭ بىلەن ئۇلاردىكى قابىلىيەت ۋە ئىقتىدارلار ئۆلۈپ كېتىدۇ ئۇلار قوي بېقىپ يىللار ئۆتىدۇ بەلكىم ئۇلار توي قىلىشى، بالىلىق بولۇشى، ئۇلارمۇ بالىلىرىغا دادىلىرىنىڭ ئۇسلۇبىنى قوللىنىشى، ئۇلارنىڭ بالىلىرىمۇ قوي بېقىشى مۇمكىن. بۇنىڭ ھەل قىلىش چارىسىچۇ؟! بۇنىڭ ھەل قىلىش چارىسى شۇكى، بىز ئۇلارنىڭ دادىلىرىنى قوي باقىدىغان خىزمەتچى ئىشلىتىشكە قايىل قىلىمىز. ئۇلار بىر قانچە يۈز رىيالغا خىزمەتچى ئىشلىتەلەيدۇ. ئۇ پۇلنى بىز ئۇلارغا بېرىمىز. ئۇلارنىڭ ئىقتىدارلىق بالىلىرى تالانت ۋە قابىلىيەتلىرىدىن پايدىلىنىدۇ. مەكتەپ پۈتكەنگە قەدەر بالىلىرىنىڭ چىقىملىرىنىمۇ بىز ئۈستىمىزگە ئالىمىز.ئاندىن بۇ ئوقۇتقۇچى بېشىنى ساڭگىلىتىپ تۇرۇپ مۇنداق دېدى: تالانت ۋە قابىلىيەتلەرنىڭ، ئىگىلىرى ئۇلارنى ئىشلىتەلمىگەنلىكى ئۈچۈن ھەسرەت چەككەن ھالەتتە، ئۇلارنىڭ ئىچىدە ئۆلۈپ كېتىشى ھارامدۇر.مەن كېيىن ئۇنىڭ سۆزلىرىنى ئويلىنىپ، بىزنىڭ پەقەت قابىلىيەت ۋە ئىقتىدارلارنى ئىشلىتىش ياكى ئۇلارنى يېتىلدۈرۈش بىلەنلا چوققىلارغا چىقالايدىغانلىقىمىزنى چۈشەندىم.شۇنداق، مېنىڭ شۇنىڭغا ئىشەنچىم كامىلكى، مەيلى ئىلىمدە، مەيلى دەۋەتتە، مەيلى نۇتۇقتا، مەيلى تىجارەتتە، مەيلى تىبابەتتە، مەيلى ئىنژېنېرلىقتا، مەيلى كىشىلەرنىڭ ياخشى كۆرۈشىنى قولغا كەلتۈرۈشتە مۇۋەپپەقىيەت قازانغانلار بولسۇن، مەيلى بالىلىرى بىلەن بولغان مۇناسىۋەتتە مۇۋەپپەقىيەت قازانغان دادىلارغا ياكى ئەرلىرى بىلەن بولغان مۇناسىۋەتتە مۇۋەپپەقىيەت قازانغان ئاياللارغا ئوخشاش ئائىلە جەھەتتە مۇۋەپپەقىيەت قازانغانلار بولسۇن، مەيلى قوشنىلىرى ۋە كەسىپداشلىرى بىلەن بولغان مۇناسىۋەتتە مۇۋەپپەقىيەت قازانغان كىشىلەرگە ئوخشاش ئىجتىمائىي جەھەتتە مۇۋەپپەقىيەت قازانغانلار بولسۇن، مەن بۇ يەردە باشقىلارنىڭ مۈرىلىرى ئۈستىگە چىققانلارنى ئەمەس، مۇۋەپپەقىيەت قازانغانلارنى مەقسەت قىلىۋاتىمەن، بۇلاردىن ھېچبىرىنىڭ، ئۆزى ھېس قىلسۇن ياكى ھېس قىلمىسۇن، ئۆزلىرىنى مۇۋەپپەقىيەتكە ئېرىشتۈرگەن مەلۇم قابىلىيەت ۋە ئىقتىدارلارنى ئىشلەتمەي تۇرۇپ مۇۋەپپەقىيەتتە بىرەر دەرىجىگە ئېرىشەلىگەنلىكىنى ئۇچرىتالمايسىز.بىر قىسىم كىشىلەر ئۆز تەبىئىتى بىلەن، مۇۋەپپەقىيەت قازىنىشقا سەۋەب بولىدىغان بەزى قابىلىيەت ۋە ئىقتىدارلارنى قوللىنىشى، يەنە بىر قىسىم كىشىلەر ئۆگىنىش جەريانىدا بەزى قابىلىيەت ۋە ئىقتىدارلارنى ئۆگىنىپ، مۇۋەپپەقىيەت قازىنىشى مۇمكىنبىز بۇ كىتابتا مۇۋەپپەقىيەت قازانغان ئاشۇ كىشىلەرنىڭ قانداق قىلىپ مۇۋەپپەقىيەت قازانغانلىقىنى، ئۇلار ماڭغان يولغا ئوخشاش يولدىن ماڭساق، ئۇلارغا ئوخشاش مۇۋەپپەقىيەت قازىنالىشىمىز مۇمكىن ياكى ئەمەسلىكىنى بىلىشىمىز ئۈچۈن ئۇلار توغرىسىدا ئىزدىنىمىز، ئۇلارنىڭ ھاياتىنى ئۆگىنىمىز، ئۇلارنىڭ يولىنى تەتقىق قىلىمىز.مەن بىر مەزگىل ئىلگىرى، دۇنيادىكى بايلارنىڭ بىرى دەپ سانىلىدىغان شەيخ سۇلەيمان ئەرراجىھى بىلەن ئېلىپ بېرىلغان بىر سۆھبەتنى ئاڭلاپ، ئۇنىڭ ئەخلاقى ۋە كۆزقارىشىدا بۈيۈك بىر ئىنسان ئىكەنلىكىنى چۈشەندىم.بۇ ئادەم مىلياردلىغان پۇللارغا، مىڭلىغان كۆچمەس مۈلۈكلەرگە ئىگە بولغان، يۈزلىگەن مەسچىتلەرنى سالدۇرغان، مىڭلىغان يېتىملارغا كېپىل بولغان، مۇۋەپپەقىيەت چوققىسىغا چىققان بىر ئادەم ئىدى.ئۇ ئۆزىنىڭ ئەللىك يىل بۇرۇنقى ئىشىنىڭ باشلىنىش ئەھۋالى توغرۇلۇق توختالدى. ئۇ ئادەتتىكى كىشىلەرنىڭ بىرى بولۇپ، بىر كۈنلۈك ئوزۇقتۈلۈكىنى ئاران تاپالايدىغان، بەزىدە ئۇنىمۇ تاپالمايدىغان كىشى ئىدى. ئۇنىڭ تىلغا ئېلىشىچە، ئۇ بەزىدە تۇرمۇشىنى قامداش ئۈچۈن بەزى كىشىلەرنىڭ ئۆيلىرىنى تازىلىغان، بەزىدە بىرەر دۇكان ياكى بانكىدا كېچىنى كۈندۈزگە ئۇلاپ ئىشلىگەن.شەيخ يەنە ئۆزىنىڭ تاغنىڭ باغرىدا قانداق ھالەتتە تۇرغانلىقىنى، ئاندىن داۋاملىق يۇقىرى ئۆرلەپ، ئاخىرى چوققىغا چىققانلىقىنى سۆزلەپ بەردى. مەن ئۇنىڭ قابىلىيەت ۋە ئىقتىدارلىرىنى چوڭقۇر ئويلىنىشقا باشلاپ، بىزدىن كۆپىنچە كىشىلەرنىڭ ناۋادا قابىلىيەت ۋە ئىقتىدارلارنى ئۆگىنىپ، ئۇلارنى تەرەققىي قىلدۇرۇپ، بوشاشماستىن داۋاملاشتۇرۇپ، مۇستەھكەم تۇرسا ئاللاھنىڭ تەۋپىقى بىلەن ئۇنىڭغا ئوخشاش بولالايدىغانلىقىنى چۈشەندىم.شۇنداق، يەنە بىر ئىش بىزنى قابىلىيەت ۋە ئىقتىدارلىرىمىز توغرۇلۇق ئىزدىنىشكە ئېلىپ بارىدۇ. ئۇ ئىش بولسا بەزىلىرىمىزدە يېڭىلىق يارىتىش قابىلىيىتى ۋە ئىقتىدارلىرى بولسىمۇ، لېكىن ئۇلاردىن غەپلەتتە قىلىشى ياكى ئۇلارغا ئۇلارنى روياپقا چىقىرىشتا بىرەرسىنىڭ ياردىمى بولماي قىلىشىدۇر. بۇ قابىلىيەت ۋە ئىقتىدارلار بولسا سۆزلەش قابىلىيىتى، تىجارەت كۆزقارىشى، مەرىپەت جەھەتتىكى زېرەكلىكىگە ئوخشاش قابىلىيەت ۋە ئىقتىدارلاردۇر.بەزىدە بۇ قابىلىيەت ۋە ئىقتىدارلارنى كىشىنىڭ ئۆزى بايقىيالايدۇ، بەزىدە بىرەر ئوقۇتقۇچى ياكى بىرەر ۋەزىپىگە مەسئۇل كىشى ۋەياكى بىرەر سەمىمىي قېرىنداش ئۇلارنىڭ مەيدانغا چىقىشىغا سەۋەب بولىدۇ بۇنداق كىشىلەر بەك ئاز.بەزىدە بۇلار كىشىنىڭ ئىچىدىلا قالىدۇ، كىشىلەر ئارىسىدا ئومۇملاشقان ئادەتلەر ئۇلاردىن غالىب كېلىپ، بۆشۈكىدىلا ئۆلۈپ كېتىدۇ. بىز بۇ چاغدا بىر قومانداننى، بىر خەتىپنى، بىر ئالىمنى، بەلكىم بىر مۇۋەپپەقىيەت قازانغان ئەرنى ياكى سەمىمىي دادىنى يوقاتقان بولىمىز.بىز بۇ كىتابتا شۇنداق ئالاھىدە ئىقتىدارلارنى تىلغا ئالىمىزكى، ئەگەر ئۇلار سىزدە بولسا سىزگە ئەسلىتىپ ئۆتىمىز، سىزدە بولمىسا سىزنى ئۇلارغا ئادەتلەندۈرىمىز قېنى، بىز بىلەن مەرھەمەت!تاغقا چىقىۋاتقىنىڭدا چوققىغا قارا، ئەتراپىڭدىكى چېچىلىپ تۇرغان تاشلارغا قارىما، بېخەتەر قەدەملەر بىلەن يۇقىرى ئۆرلە، سەكرىمە، بولمىسا پۇتۇڭ تېيىلىپ كېتىدۇ.الاختيار لتعليل المختار 130دەرس 70 15? |
ەۋرووداق تولقۇجات ەنگىزۋ ماسەلەسىن تالقىلادىاراي جۇماتاي 3 اقپان, 2021 ساعات 09:30ەۋروپاداعى اۋرۋلاردىڭ الدىن الۋ جانە باقىلاۋ ورتالىعى جاپپاي ۆاكتسيناتسيالاۋ مەن تولقۇجات ماسەلەسىن تالقىلادى. قازىرگە دەيىن ەۋرووداققا مۇشە مەملەكەتتەر كوروناۆيرۋسقا قارسى پرەپاراتتىڭ 8 ميلليون دوزاسىمەن قامتاماسىز ەتىلگەن.ۆاكتسينا تاسىمالداۋ بويىنشا ەۋروپادا بىرقاتار قيىندىقتار ورىن العان. سول سەبەپتى جالپى حالىقتىڭ 23ىنا عانا ەكپە ەگىلگەن. سىناقتىڭ بارلىق فازاسىنان ءساتتى وتكەن ەۋرووداق ەلدەرىنە ۆاكتسينانىڭ 40 ميلليون دوزاسىن جەتكىزبەك بۇل ۋاعدالاسقان مولشەردەن 9 ميلليونعا كوپ. اقپاننىڭ ورتاسىنا دەيىن جانە كومپانيالارى دا ەكپەنى تولىق مولشەردە جەتكىزۋى ءتيىس.جاپپاي ۆاكتسيناتسيالاۋ باستالعان ەۋرووداق ەلدەرى تولقۇجات ەنگىزۋ ماسەلەسىن تالقىعا العان. ۆاكتسينا قابىلدادى دەگەن قۇجاتتى ەنگىزۋگە دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمى قارسىلىق بىلدىرگەنمەن، ەۋرووداق ەلدەرى مەن رەسەي بۇل ماسەلەنى قاراستىرىپ جاتىر. ماسەلەن، يسپانيا بيلىگى باستامانى قولدايتىنىن جەتكىزدى. ويتكەنى ەل ەكونوميكاسى تۋريزمگە تاۋەلدى. |
بۇگىنگى جانە كەشەگى شينجياڭ مەديتسينا داشۋەسى تيانشان تورىبۇگىنگى جانە كەشەگى شينجياڭ مەديتسينا داشۋەسىرەداكتور: سايراش تۇرارجان كەلۋ قاينارى : شينجياڭ گازەتى تورى 20190803 08:49شينجياڭ مەديتسينا داشۋەسىنەن مەكتەپ بىتىرگەن تاعى ءبىر توپ وقۋشى 6 ايدىڭ 18 كۇنى تۇسىرىلگەن. سۋرەتىن ءتۇسىرىپ، حابارىن جازعان ءتىلشى حان لياڭشينجياڭ مەديتسينا شۋەيۋانىنىڭ كونە قاقپاسى. سۋرەتتى شينجياڭ مەديتسينا داشۋەسى بەرگەن1954 جىلى 3 ايدا ءۇرىمجى مەديتسينا ورتالىعى اۋماعى شينجياڭ مەديتسينا شۋەيۋانىنىڭ توركىنى قۇرىلۋعا دايىندىق كورە باستادى، مەملەكەت دەر كەزىندە بۇكىل ەلدىڭ جەر جەرىنەن وقىتۋ، ەمدەۋ سياقتى جاقتارداعى تەحنيكالىق تىرەكتىلەردى كومەك بەرۋگە اكەلدى.1956 جىلى 9 ايدىڭ 1 كۇنى داشۋە ءبولىمى رەسمي ساباق باستادى. 1962 جىلى ءۇرىمجى مەديتسينا ورتالىعى اۋماعىنىڭ ەمدەۋ فاكۋلتەتىنەن 1 مەرزىمدە، 2 مەرزىمدە جيىنى 189 وقۋشى ىلگەرىندى كەيىندى مەكتەپ ءبىتىرىپ، قىزمەت ورىندارىنا باردى.1998 جىلى شينجياڭ مەديتسينا شۋەيۋانى مەن شينجياڭ جۇڭگوشا شيپاگەرلىك شۋەيۋانى بىرىكتىرىلىپ، شينجياڭ مەديتسينا داشۋەسى بولىپ قۇرىلىپ، مەكتەپتىڭ دامۋى جاڭا باسقىشقا قادام تاستاپ، وقىتۋ، عىلمي زەرتتەۋدە زور جوعارىلاۋ بولدى؛ ماگيسترلار مەن دوكتورلاردىڭ مەكتەپتە قالۋ سانى ارتىپ، وقىتۋشىلار قوسىنىنىڭ قۇرىلىمىندا زور وزگەرىس بولدى؛ ءۇندىستان، پاكيستان سياقتى ەلدەر وسى جەرگە وقۋشى جىبەردى.تالاي جىلدىق دامۋ ارقىلى شينجياڭ مەديتسينا داشۋەسىندە قازىر 22 شۋەيۋان جانە ءبولىم بار، وندا 26 تولىق كۋرس ماماندىعى اشىلعان، ءار جىلى تۇتاس شينجياڭعا، ءتىپتى، بۇكىل ەلگە 3000نان استام ۇزدىك مەديتسينا دارىندىلارىن جىبەرەدى. شينجياڭ مەديتسينا داشۋەسى ەل ءىشى سىرتىنداعى ايگىلى جوعارى وقۋ ورىندارىمەن اۋىس كۇيىس سەلبەستىگىن ۇزدىكسىز كۇشەيتىپ، امەريكا، رەسەي، جاپونيا، ۇلى بريتانيا سياقتى كوپتەگەن ەلدەردىڭ داشۋە جانە زەرتتەۋ قۇرىلىمدارىمەن مەكتەپ ارالىق سەلبەستىك بايلانىسىن ورناتتى. |
شىندىعىنا كەلگەندە، قاعاز جۇزىندە كوپ جەر ءىس جۇزىندە جوق بولىپ تۇر. كەزىندە وڭىردەگى جەرلەردىڭ كوپشىلىگى جەكەمەنشىكتىڭ قولىنا ءوتىپ كەتكەن. سودان دا قازىرگى كەزدە اۋىل تۇرعىندارى نە مال جايا الماي، نە ءشوپ شابا الماي، اۋرەگە ءتۇسىپ كەلەدى.وڭىردەگى جايىلىمدىق جەرلەردەن بولەك، شابىندىق جەرلەردىڭ دە ماسەلەسى وسى. جامبىل ءوڭىرى نەگىزىنەن اگرارلىق ايماق بولعاندىقتان، مۇنداعى حالىقتىڭ دەنى مال اسىراپ كۇنەلتەدى. ال اۋىل شارۋاشىلىعى ماقساتىنداعى ەتەكتەي جەرلەردىڭ كوبى پايدالانىلماي جاتىر. يەلەرىنىڭ نە وزىنە، نە وزگەگە جوق جەرلەرىنىڭ بۇگىنگى جاعدايى وسى.مەملەكەت باسشىسى قاسىمجومارت توقاەۆ يگەرىلمەي جاتقان جايىلىمدىق جەرلەردى اۋىل تۇرعىندارىنا قايتارىپ بەرۋدى تاپسىرعان بولاتىن. شىنىندا دا، بۇگىندە ەسىگىنىڭ الدىنداعى مالىنا عانا سەنىپ وتىرعان اۋىلدىقتار ءۇشىن جەر تاپشىلىعى تۇيتكىلدى ماسەلەنىڭ بىرىنە اينالعان. بيىل ءشوپتىڭ ازدىعى بولسا مىناۋ. جەرى بارلار مەن ۇلەسكەرلەر عانا سول جەرگە مالىن جايادى، ءشوبىن ورادى. ال بۇرىن ۇشسا، قۇستىڭ قاناتى تالاتىن كەڭ دالادان قازىر قاراپايىم شارۋاعا ۇلتاراقتاي جەر بۇيىرماي تۇر. بىراق پرەزيدەنتتىڭ بۇل باستاماسى، اسىرەسە، قاراپايىم جۇرت ءۇشىن جاقسى جاڭالىق بولدى. جەرگىلىكتى حالىق تا الداعى كۇندەردىڭ جاقسى بولاتىنىنا سەنىپ كۇنەلتۋدە.پرەزيدەنت تاپسىرماسىنان كەيىن وڭىردە سەڭ قوزعالعانداي بولىپ، ايماقتا پايدالانۋسىز جاتقان اۋىل شارۋاشىلىعى جەرلەرىن مەملەكەت قورىنا قايتارۋ بويىنشا جۇمىس توپتارى قۇرىلدى. ەندى جىل سوڭىنا دەيىن 82 مىڭ گەكتار اۋىلشارۋاشىلىق جەرلەرى مەملەكەتكە قايتارىلادى دەگەن جوسپار بار. ەسەپ بويىنشا قالعان بەس ايدا بۇل جوسپار ورىندالۋعا ءتيىس. بۇل رەتتە وبلىستىق جەر قاتىناستارى باسقارماسىنىڭ باسشىسى باقتيار كوپبوسىنوۆ بۇگىندە اۋىل شارۋاشىلىعى ماقساتىنداعى جەرلەردىڭ پايدالانۋ تيىمدىلىگىنە جانجاقتى تالداۋ جۇرگىزىلگەنىن جەتكىزدى. سونىمەن قاتار وڭىردەگى ءاربىر اۋىلدىق وكرۋگ بويىنشا اۋىل شارۋاشىلىعى جەرلەرىنىڭ كارتاسى دا ازىرلەنىپ، جەر زاڭناماسىنىڭ نورمالارى بويىنشا ادىستەمەلىك ۇسىنىمدار دايىندالىپتى.وبلىس بويىنشا جايىلىمدىق جەرلەردىڭ جالپى اۋدانى 8،1 ملن گەكتار. بۇل وڭىردە تىركەلگەن 860،2 مىڭ باس شارتتى مال باسىنا شاققاندا 9 گەكتاردان كەلەدى. ەگەر قولدا بار جايىلىم قورىن ءتيىمدى پايدالانا بىلسەك، وندا جايىلىم تاپشىلىعىن شەشۋگە تولىق نەگىز بار، دەيدى ب.كوپبوسىنوۆ.سونداياق تاپشىلىق تۇرعىنداردى تار قىسپاققا ءتۇسىرىپ، ءتۇرلى ماسەلەلەر تۋىنداتۋدا. ماسەلەن، جايىلىمنىڭ جوقتىعىنان ايماقتاعى كوپتەگەن اۋىلدىڭ جەكە جانە قوسالقى شارۋاشىلىقتارىندا مال ۇستاۋعا قاتىستى ۆەتەريناريا تالاپتارى ساقتالماي وتىر ەكەن. ەندى اتالعان ماسەلەنى شەشۋ ءۇشىن اۋدان اكىمدەرىنە بەس نەگىزگى باعىت بويىنشا شارا قابىلداۋ تاپسىرىلىپتى. بۇگىنگە دەيىن 486،5 مىڭ گەكتاردان اسا اۋىل شارۋاشىلىق القاپتارىن پايدالانۋعا كەلىسىم دە جاسالعان. قازىرگى تاڭدا 100 اۋىلدىڭ جەر پايدالانۋشىلارىمەن وسىنداي مەموراندۋمعا قول قويىلىپتى. ەندى وڭىردە جايىلىم ماسەلەسى ءجۇز پايىز شەشىلە مە، جوق پا، ونى دا ۋاقىت كورسەتەدى.دەگەنمەن جايىلىمدىق جەردىڭ ماسەلەسى ءالى دە وزەكتىلىگىن جويعان جوق. ءتىپتى بۇل قابىلدانعان شارالاردان بارلىق ماسەلەنىڭ شەشىلىپ كەتۋى دە ەكىتالاي. سەبەبى وسى كۇنگە دەيىن يگەرىلمەگەن ءجۇز مىڭداعان گەكتار جەردىڭ از ۋاقىتتىڭ ىشىندە يگەرىلە قالۋى مۇمكىن ەمەس سياقتى. بۇل ماسەلە دە قاعاز جۇزىندە شەشىلىپ، ءىس جۇزىندە قالىپ قويماسا بولدى دەگەن قاۋىپ بار. ماسەلەن، وبلىستىق جەرلەردى پايدالانۋ جانە قورعالۋىن باقىلاۋ باسقارماسىنىڭ باسشىسى ءابىلحايىر تامابەكتىڭ ايتۋىنشا، زەردەلەۋ جۇمىستارىنىڭ قورىتىندىسى بويىنشا وبلىس اۋماعىندا 252 مىڭ 277 گەكتار جايىلىم جەردىڭ پايدالانۋسىز جاتقانى انىقتالعان. اسىرەسە، وبلىس ورتالىعىنان شالعايدا ورنالاسقان مويىنقۇم، سارىسۋ جانە قورداي اۋداندارىنداعى كورسەتكىش كوڭىل كونشىتپەيتىن بولىپ شىقتى. زەردەلەۋ بارىسىندا 269 مىڭ 891 گەكتار جايىلىمعا مال باسى تىركەلگەن ەكەن. الايدا كولەمى 6 124 گەكتار بولاتىن 120 جەر ۋچاسكەسى يەسىز م ۇلىك رەتىندە ەسەپكە الىنىپ، 11 مىڭ 630 گەكتار جايىلىمدىق جەردى پايدالانۋشىلار ءوز ەركىمەن مەملەكەت مەنشىگىنە قايتارىپتى. بۇل مىندەت ءارى قاراي اۋدان اكىمدەرىمەن قاتار، اۋىلدىق وكرۋگ اكىمدەرىنە دە جۇكتەلىپ وتىر. الداعى ۋاقىتتاردا اكىمدەرگە اۋىلشارۋاشىلىق جەرلەرىن ۇتىمدى پايدالانۋ بويىنشا اتقارىلىپ جاتقان جۇمىستارى تۋرالى تۇراقتى تۇردە ەسەپ بەرىپ وتىرۋ مىندەتتەلگەن. سونداياق اۋدان اكىمدەرى ءتيىستى باسقارمالارمەن بىرلەسىپ، اۋىل شارۋاشىلىعى جەرلەرىنىڭ كارتاسىن تولىقتىرۋ بويىنشا جۇمىس جۇرگىزەتىن بولادى. مۇنىڭ بارلىعىن ماماندار جايىلىمدىق جەرلەردىڭ ماسەلەسىن شەشۋ ماقساتىنداعى جۇمىستار رەتىندە قاراستىرۋدا. وڭىردە پايدالانىلماي جاتقان ءجۇز مىڭداعان گەكتار جەر مەملەكەت مەنشىگىنە قايتارىلىپ، ەل يگىلىگىنە بەرىلسە، بۇل دا بىتكەن ءىستىڭ ءبىرى بولار ەدى. |
شاھىتلارنىڭ بايانىدىكى لاگېرلار: سىستېمىلىق قىيناق ۋە ئىنسانىيەتكە قارشى جىنايەتلەر ئۇيغۇرخىتاي ھۆكۈمىتى تەرىپىدىن تەرىپىدىن ئۇيغۇر دىيارىدا چوڭكىچىك، ئەرئايال، ئاغرىقساق دېمەي ئېلىپ بېرىلغان زور تۇتقۇننىڭ كۆلىمىنىڭ زورلىقىدىن ئۆز ۋاقتىدا تۈرمىلەردە گۇندىپاي يېتىشمەسلىك ئەھۋالى كېلىپ چىققانلىقى مەلۇم. شۇ سەۋەپتىن خىتاي دائىرىلىرى ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونىدىكى تۈرمىلەرگە زور كۆلەملىك ساقچى قوبۇل قىلىش ئېلانلىرىنىمۇ چىقارغان ئىدى. ش ئۇ ئا ر تۈرمە باشقۇرۇش ئىدارىسىنىڭ2017يىلى 27ئۆكتەبىر چىقارغان ئېلانىدا بۇ يىل ئىچىدە ئاپتونوم رايوندىكى تۈرمىلەرگە 1013 نەپەر خادىم قوبۇل قىلىنىدۇ، دېيىلگەن ئىدى.مالىيە ۋاقتى گېزىتى نىڭ خەۋەر دوكلاتىدا تەتقىقاتچى ئادرىيان زېنزنىڭ ئۇچۇرلىرى نەقىل كەلتۈرۈلۈپ، خىتاينىڭ ئۇيغۇر ئېلىدا يۇقىرى تېخنىكالىق نازارەت سىستېمىسىنى قۇرغانلىقىنى، 2016يىلىدىن بېرى رايوندا 7000 دىن ئوشۇق ساقچى پونكىتى تەسىس قىلىنغانلىقى بىلدۈرۈلگەن ئىدى.بارلىق دۆلەت ئاپپاراتلىرى لاگېر سىستىمىسى ئۈچۈن ماسلاشتۇرۇلغانخىتاينىڭ ئەدلىيە ۋە تۈرمە ئورۇنلىرىنىڭ ھەر بىر باسقۇچلىرىدا قىيىنقىستاقنىڭ كەڭ كۆلەمدە مەۋجۇت ئىكەنلىكى دۇنياغا ئاشكار بىر مەسىلە. ھالبۇكى، لاگېر شاھىدلىرىنىڭ بايانلىرى خىتاينىڭ لاگېر سىياسىتى باشلانغان بۇ زور تۇتقۇندا قانۇنسىز تۇتقۇن قىلىنغان بىگۇناھ كىشىلەرنىڭ مەيلى تۇتۇپ تۇرۇش ئورۇنلىرىدا ۋە ياكى لاگېرلاردا بولسۇن، مېڭە يۇيۇش ھەم تەن جازالىرىغا ئۇچراپ تۇرىدىغانلىقىنى، 24 سائەتلىك نازارەت قىلىنىشقا ئېغىر يولۇقىدىغانلىقى، خىتاي ساقچىگۇندىپايلار قىلچە رەھىم قىلماسلىق بۇيرۇقى بىلەن ئىجرا قىلىۋاتقان قىيىنقىستاقلارنىڭ ۋاستە ۋە خاراكتېر جەھەتلەردىن ئىنسانىيەتكە قارشى جىنايەت ۋە ئىرقىي قىرغىنچىلىق ئىكەنلىكىنى ئىسپاتلاپ كۆرسەتمەكتە.بىز بۇنى2104ۋە2015 يىللىرى ئارىسىدا جەمئىي 15 ئاي تۇتقۇندا تۇرغان ئۇيغۇر زىيالىيسى، ھازىر نورۋېگىيەدە ياشاۋاتقان ئابدۇۋەلى ئايۇپنىڭ ئۈرۈمچى ۋە قەشقەردە تۇتۇپ تۇرۇش ئورنىدا ئۇچرىغان قىيىنقىستاقلار بىلەن دەسلەپ تۇرپاندىكى تۇتۇپ تۇرۇش ئورنىدا ۋە قارامايدىكى ئەرلەر لاگېرىدا 8 ئايلىق قىيىن قىستاقنى بېشىدىن كەچۈرۈپ ھايات قالغان لاگېر شاھىتى ئۆمەر بېكئالىنىڭ بېشىدىن كەچۈرگەنلىرىنى سېلىشۇرغىنىمىزدا ئېنىق ھېس قىلالايمىز.ئۇيغۇرلارغا قارىتىلغان قىيىنقىستاقلار يەنىمۇ ۋەھشىلەشكەنئابدۇۋەلى ئەپەندىنىڭ ئېيتىشىچە، سىياسىي جىنايەت بىلەن تۇتۇلغان ئۇيغۇرلار ئاساسەن يوقىلاڭ سەۋەبلەر بىلەن تۇتقۇن قىلىنغان ۋە ئالدى بىلەن تۇتۇپ تۇرۇش ئورۇنلىرىغا قامالغان. رەسمىي كېسىم ئېلان قىلىنىپ تۈرمىگە يوللىنىش ئالدىدا سوراق قىلىنىدىغان بۇ جايدا، ئۇيغۇر تۇتقۇنلارنى ئاتالمىش سىياسي جىنايەت لەرگە مەجبۇرىي ئىقرار قىلدۇرۇلۇشنى مەقسەت قىلىدىغان بولغاچقا، ئۇلار خىتاي ساقچىلىرىنىڭ ۋاستە تاللىمايدىغان، رەھىمسىز قىيىنقىستاقلىرىغا ئۇچرايدىكەن.ئۇيغۇر زىيالىي ئابدۇۋەلى ئايۇپ تۇتۇپ تۇرۇش ئورۇنلىرىدا لاگېر باشلىنىشتىن بۇرۇنقى ئۆزى ئۇچرىغان قيىنقىستاق ئۇسۇللىرىنىڭ 10 خىلدىن ئاشىدىغانلىقىنى ساناپ ئۆتتى.ئابدۇۋەلى ئەپەندى ئۆزىمۇ مۇستەقىل ھالدا ۋە باشقا كىشىلىك ھوقوق تەشكىلاتلىرى ۋە ئاخباراتلارغا لاگېر مەسىلىسى ھەققىدىكى دوكلاتلارنى ھەمكارلىشىپ ئىشلەش جەريانىدا لاگېر شاھىدلىرى بىلەن سۆھبەتلەشكەن. ئۇمۇ يېقىنقى 4 يىل جەريانىدا خىتاي ساقچى ۋە گۇندىپايلارنىڭ ئۇيغۇرلارغا قوللانغان قىيىنقىستاق ۋاستىلىرىنى ئالاھىدە كۆپەيتكەنلىكىنى بايقىغان.دەرۋەقە، رادىيومىز2018 يىلى24 ئۆكتەبىر فىرانسىيە ئاخبارات ئاگېنتلىقىنى مەنبە قىلىپ خەۋەر قىلغىنىمىزدەك خىتاينىڭ خەلققە ئاشكارا تور ئارخىپلىرىدا ساقلىنىپ قالغان ئۇيغۇر رايونىدىكى يىغىۋېلىش لاگېرلىرىغا ئائىت ھۆكۈمەتنىڭ ھۆججەت، خەۋەر، توختامنامە ۋە ئۇقتۇرۇش قاتارلىق يازما ماتېرىياللىرىنى توپلاپ چىققان. جەمئىي 1500 دىن ئارتۇق بۇ خىل ماتېرىيالنى كۆزدىن كەچۈرگەن مەزكۇر ئاگېنتلىق، خوتەندىكى بىر تەربىيەلەش مەركىزىگە 2768 ساقچى كالتىكى، 550 توك كالتەك، 1367 كويزا، 2792 قۇتا كۆز ياش ئاققۇزغۇچى سېتىۋېلىنغانلىقىنى بايقىغان. ماتېرىياللارنىڭ يەنە بىرىدە مەلۇم بىر تەربىيەلەش مەركىزىنىڭ بۆرە چىشى دەپ ئاتىلىدىغان كالتەك، يولۋاس ئورۇندۇق دېيىلىدىغان قىيىنقىستاق ئەسۋابى سېتىۋالغانلىقى قەيت قىلىنغان. فىرانسىيە ئاخبارات ئاگېنتلىقىنىڭ مەزكۈر خەۋىرىدە بايان قىلىنىشىچە، توپلانغان ماتېرىياللاردىن بىرىدە ئۇيغۇر رايونىنىڭ پارتكوم سېكرېتارى چېن چۇەنگونىڭ يىغىۋېلىش لاگېرلىرىنى مەكتەپتەك ئىشلىتىش، ھەربىي گازارمىدەك باشقۇرۇش ۋە تۈرمىدەك قوغداش كېرەكلىكى ھەققىدىكى بۇيرۇقى تىلغا ئېلىنغان ئىدى.لاگېر سىياسىتىدە قىيىنقىستاق قانۇنسىز تۇتقۇن قىلىنغان مىنۇتتىن باشلىنىدۇلاگېردىكى مىسلىسىز جىسمانىي ۋە پىسخىكىلىق قىيىنقىستاقلارنى بېشىدىن ئۆتكۈزۈپ، لاگېردىن قۇتۇلۇپ چىققان 3 يىلدىمۇ سالامەتلىكى تېخى تولۇق ئەسلىگە كېلەلمەيۋاتقان ئۆمەر بېكئالى قازقىستاندىن پىچاندىكى ئاتائانىسى بىلەن كۈرۈشكىلى بارغىنىدا خىتاي ساقچىلىرى تەرىپىدىن سەۋەبسىزلا بېشىغا قارا خالتا كىيدۈرلۈپ كىشەنلەپ ئېلىپ مېڭىلغان. ئۇ دەسلەپ پىچاندىكى تۇتۇپ تۇرۇش ئورنىغا سولانغان. ئۇ بۇ جايدا بىر ئاي مۇشۇننداق قىيىنقىستاقلارنى باشتىن كەچۈرگەن.1 پۇتىغا 5 كىلو ئەتراپىدا ئېغىرلىقتىكى كىشەن سېلىش. قول ۋە پۇتنى زەنجىر بىلەن چېتىپ قويغان ھالدا دۈمچەيتىپ سولاپ قويۇلۇش؛2 يالاڭاچلاپ قويۇش؛3 ئېغىر تىل ھاقارەت قىلىش؛4 يولۋاس ئورۇندۇقتا سائەتلەرچە، ھەتتا كۈنلەرچە ئولتۇرغۇزۇپ سوراق قىلىش5 توكلۇق رېزىنكا ۋە كاۋچۇك توقماقلار بىلەن ئۇرۇش؛6 ئېسىپ قويۇپ ئۇرۇش؛7 تاپانغا كالتەك بىلەن ئۇرۇپ زەخمىلەش؛9 تىرناق ئاستىغا يىڭنە تىقىپ قىيناش؛10 جىنسىي ئەزاغا ئىنچىكە ئەسۋابىنى تىقىپ قىيناش؛قاتارلىق قىيناش ئۇسۇللىرىغا ئۇچرىغان.لاگېردا قىيىنقىستاق شەكىللىرى ۋە ئەسۋابلىرىمۇ سىستېمىلاشقانئۆمەر بېكئالى قارامايدىكى ئەرلەر لاگېرغا كىرگەندە قىيىنقىستاقنىڭ ئىىنساننىڭ تەبئىىي ھايات قانۇنىغا قارشى ھالدىكى چوڭقۇر زەخمىلەش ئىقتىدارىغا ئىگە، ئادەمنى ۋەيران قىلىش خاراكتېرىنى ئالغان، سىستېمىلىق قىيىنقىستاق شەكلىگە كىرىدىغانلىقىنى بايان قىلدى. ئۇ ئەرلەر لاگېرىدا تۇتقۇنلارغا يەنە مۇنداق ئوخشىمىغان شەكىلدىكى زۇلۇملار يۈرگۈزىلىدىغانلىقىنى ساناپ ئۆتتى:1 يىگىرمە تۆت سائەت تامغا قارىتىپ، سۇ ۋە تاماق بەرمەي تۇرغۇزۇپ قويۇش؛2 يولۋاس ئورۇندۇقتا ئولتۇرۇش؛3 قاراشغۇ كامېرغا قاماش؛4 ئۆزىنىڭ تىلىدا سۆزلىگىلى قويماسلىق؛5 خىتايچە مېڭە يۇيۇش، يەنى خىتاي تىلى ۋە قىزىل ناخشىلارنى يادلاشقا مەجبۇرلاش؛7 ئادۋۇكات چاقىرىشتىن مەھرۇم قىلىش؛8 ئۇزۇن مۇددەت كىچىك ۋە چوش تەرەت قىلىپنى چەكلەش؛9 نامەلۇم ئوكۇل ۋە دورىنى مەجبۇرلاش؛10 مەجبۇرىي قان ئېلىش؛11 چاچ ۋە ساقالنى مەجبۇرى چۈشۈرۈش؛12 سوغۇقتا ۋە ئىسسىقتا تۇرغۇزۇپ قويۇپ قىيناش؛14 ئاچ ۋە سۇسىز قويۇش؛15 كۈن كۆرسەتمەسلىك، ساپ ھاۋادىن بەھرىمان قىلماسلىق؛16 ئائىلىسى ۋە سرت بىلەن ئالاقىسىنى پۈتۈنلەي ئۈزۈپ تاشلاش؛17 ۋەھىمە سېلىپ پىسىخولوگىيەلىك قىيناش ئارقىلىق ئۆزىنى ئىنكار قىلدۇرۇش، ھاياتتىن ئۈمىدىنى ئۈزدۈرۈش؛18 بىتۇندا ياتقۇزۇپ قويۇش؛19 ئىقرانامىگە ۋە كېسىمگە مەجبۇري قول قويۇش؛20 تىكەنلىك توخماقتا ئۇرۇش.سۆزلەپ مۇشۇ يەرگە كەلگەندە ئۆمەر بېكئالى ئۆزىنىڭ قايتىدىن لاگېردىكى شۇ قاراڭغۇ سوراقخانىغا كىرىپ قايتىدىن قىيىنقىستاققا ئۇچراۋاتقاندەك بولۇۋاتقانلىقىنى ئېيتتىدە، سۆزىنى داۋاملاشتۇرالمىدى.مۇشۇ خىل ئادەتتىكى ئىنسانلار قىياس قىلىشىمۇ تەس بولغان قىيىنقىستاقلار بېشىدىن ئۆتكەن ئۆمەر بېكئالى ئۆزىنىڭ لاگېردىن چىققاندا 50 كىلودىن ئارتۇق ئورۇقلاپ كەتكەنلىكىنى بىلدۈردى. ئۇ ھەزىم قىلىش، نەپەس يولى كېسەللىكلەرگە ۋە ئېغىر قان بېسىمغا ۋە يەنە پىسخىكىلىق توسالغۇلارغا مۇپتىلا بولغانلىقىنى، لاگېردا كۆرگەن ۋەھشىلىكنىڭ، بولۇپمۇ ئۇنىڭ روھىيىتىگە تېخىمۇ چوڭقۇر جاراھەتلەرنى قالدۇرغانلىقىنى بايان قىلدى. |
قان قۇسۇش قانداق كېسەللىكلەردىن دېرەك بېرىدۇ شىنجاڭ ساغلاملىق تورىقان قۇسۇش قانداق كېسەللىكلەردىن دېرەك بېرىدۇمەنبە: شىنجاڭ ساغلاملىق تورى يوللانغان ۋاقتى: 11:40 081216 يازما ئاۋاتلىقى: 3244قان قۇسۇش قانداق كېسەللىكلەردىن دېرەك بېرىدۇ.يۇقىرى ھەزىم قىلىش يوللىرى قىزىلئۆڭگچ، ئاشقازان، 12 بارماق ئۈچەي، ئاچچىق ئۈچەي ۋە ئۆت يوللىرىنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ. يۇقىرى ھەزىم قىلىش يوللىرىدىكى چوڭ قاناشتا كۆپ مىقداردا قان قۇسۇش ياكى قان تەرە چوڭ تەرەت كېلىشتەك كلىنىك ئالامەتلەر كۆرۈلىدۇ. ئەگەر بىر قېتىملىق قاناش مىقدارى 800 مىللى دىن ئارتۇق بولغان شوك بولۇپ قېلىشنىڭ ئالامەتلىرى كۆرۈلىدۇ.يۇقىرى ھەزىم قىلىش يوللىرىدىكى چوڭ قاناشنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدىغان كۆپ ئۇچرايدىغان كېسەللىك سەۋەبلىرى ئاساسەن تۆۋەندىكىدەك بەش خىل بولىدۇ:1 ئاشقازان ـــ 12 بارماق ئۈچەي يارىسى، بۇ كېسەللىك يۇقىرى ھەزىم قىلىش يللىرىدىكى چوڭ قاناشنىڭ 5060 پىرسەنتنى ئىگىلەيدۇ. بۇنىڭ ئىچىدە 12 بارماق ئۈچەي يارىسى تۆتتىن ئۈچ قىسمىنى ئىگىلەيدۇ. چوڭ قاناشنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدىغان يارىنىڭ كۆپىنچىسى ئاستا خاراكتېرلىك يارا بولۇپ، ئادەتتە 12 بارماق ئۈچەي شارچە قىسمىنىڭ ئارقا تېمى ياكى ئاشازان كىچىك ئەگمىسى تەرەپتە بولىدۇ. چۈنكى يارا ئاستىدىكى ئارتېرىيە يېرىلغاچقا، يارا ئېغىزىنىڭ قىسقىرىش ئېتىلىش ئىقتىدارى تۆۋەن بولىدۇدە، قاناش كۆپىنچە ھاللاردا ئاسان توختىمايدۇ.2 قاپقا ۋېنا يۇقىرى قان بېسىمى كېسىلى. بۇ كېسەللىك يۇقىرى ھەزىم قىلىش يوللىرىدىكى چوڭ قاناشنىڭ 20 پىرسەنتىنى ئىگىلەيدۇ. كۆپىنچە جىگەر قېتىشنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ. ئۇنىڭدىن باشقا قىزىلئۆڭگەچ، ئاشقازان تۈۋىدىكى شىللىق پەردىلەرنىڭ ۋېنالىرى ئەگرىلىشىشتىن نېپىزلەپ كەتكەچكە، ئاسانلا يىرىك قاتتىق يېمەكلىكلەر تەرىپىدىن زەخىملىنىپ، ئاسان توختاتقىلى بولمايدىغان يۇقىرى ھەزىم قىلىش يوللىرىدىكى چوڭ قاناش كېلىپ چىقىدۇ.3 جىگەر ئىچىدىكى چەكلىك ياللۇغلىنىش، جىگەر ئۆسمىسى ۋە جىگەر سىرتقى زەخىملىنىشى. جىگەر ئىچىدە چەكلىك ياللۇغلىنىش پەيدا بولغان بولسا، جىگەر ئىچىدىكى ئۆت نەيچىلىرىنى چوڭايتىۋېتىش بىلەن بىرگە يىرىڭلىق ئىششىقنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ. يىرىڭلىق ئىششىق بىۋاسىتە قىل قان تومۇر ياكى جىگەر ئارتېرىيىلىرىنىڭ شاخچىلىرىغا بېسىپ كىرىش نەتىجىسىدە كۆپ مىقداردىكى قان ئۆت يولىغا، ئاندىن 12 بارماق ئۈچەيگە كىرگەندىن كېيىن قان قۇسۇش كېلىپ چىقىدۇ. جىگەر راكى، جىگەر قان تومۇر ئۆسمىسى ھەمدە سىرتقى زەخىملىنىش قاتارلىقلار جىگەر ئۇيۇل ماددىسى مەركىزىدىكى قانلىق ئىششىقنى كەلتۈرۈپ چىقارغاندىن كېيىن جىگەر ئىچىدىكى ئۆت يوللىرىدا چوڭ قاناشنى پەيدا قىلىدۇ.4 قاناش خاراكتېرلىك ئاشقازان ياللۇغى. تېيىز، چوڭكىچىكلىكى ئوخشاش بولمىغان كۆپلىگەن ئاشقازان شىللىق پەردە شەلۋەرەش يېنىك دەرىجىدىكى يارا كۆپىنچە ئاشقازان كاۋىكى قىسمىدا پەيدا بولىدۇ. ئېغىرلاشقاندىن كېيىن چوڭ قاناش كېلىپ چىقىدۇ.5 ئاشقازان راكى. راك ھۈجەيرىلىرىنىڭ يىگلەپ سېسىشى بىلەن ئاشقازان دىۋارىدا راك بار ئورۇندا شەلۋەرەش ياكى يارا ھاسىل قىلغاندىن كېيىن، قان تومۇرلارغا بېسىپ كىرىپ، چوڭ قاناشنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ.شۇنى ئەسكەرتىپ ئۆتۈش كېرەككى، قان قۇسۇش بىلەن قان تۈكۈرۈشنى ياخشى پەرق ئېتىش لازىم. قان تۈكۈرۈش بولسا بۇغۇز كېكىردەك نىڭ ئاستىنقى قىسمىدىكى نەپەس يوللىرىنىڭ قانىشىدىن دېرەك بېرىدۇ. يۆتىلىش ئارقىلىق ئېغىز بوشلۇقىدىن سىرتقا چىقىدۇ. قان تۈكۈرۈشنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدىغان كۆپ ئۇچرايدىغان كېسەللىكلەر:1 كانايچە كېسەللىكى، كانايچىلار كېڭىيىش، ئاستا خاراكتېرلىك كانايچە ياللۇغى، كانايچە ئىچكى پەردىسى سىلى، كانايچە ئۆپكە سىلى قاتارلىقلار.2 ئۆپكە كېسەللىكى، ئۆپكە سىلى، ئۆپكە ياللۇغى، ئۆپكە يىرىڭلىق ئىششىقى قاتارلىقلار.3 يۈرەك قان تومۇر كېسەللىكلىرى، رېماتىزىملىق ئىككى كلاپان تارىيىش كېسەللىكى.4 پۈتۈن بەدەن خاراكتېرلىك كېسەللىكلەر، قان كېسىلى، ئۆتكۈر خاراكتېرلىك يۇقۇملۇق كېسەل قاتارلىقلار.مەيلى يۇقىرىقىدەك چوڭ قاناش ياكى قان تۈكۈرۈشنىڭ قايسىسى بولمىسۇن دەرھال دوختۇرخانىغا بېرىپ داۋالىنىش ئارقىلىق ئېغىر ئاقىۋەتلەرنىڭ كېلىپ چىقىشىنىڭ ئالدىنى ئېلىش لازىم. |
ۋىرۇس مەنبەسىنى تەكشۈرۈش ئۈچۈن مۇتەخەسسىسلەر گۇرۇپپىسى تەشكىللەندىدۇنيا سەھىيە تەشكىلاتى تۈنۈگۈن 26 مۇتەخەسسىستىن تەشكىللەنگەن تەتقىقاتچىلار گۇرۇپپىسىنى ئېلان قىلغان بولۇپ، ئۇلارنىڭ ۋەزىپىسى خىتاي ۋىرۇسى مەنبەسىنى تەكشۈرۈشنىمۇ ئۆز ئىچىگە ئالىدىكەن.ب ب س نىڭ بۇ ھەقتىكى خەۋىرىدە بىلدۈرۈلۈشىچە، دۇنيا سەھىيە تەشكىلاتى 13ئۆكتەبىر يېڭىدىن تەشكىللەنگەن 26 كىشىلىك تەتقىقاتچىلار گۇرۇپپىسىنى ئېلان قىلغان. مەزكۇر گۇرۇپپا خىتاي ۋىرۇسىنى تەتقىق قىلىش، خىتاي ۋىرۇسى يۇقۇمىنىڭ كەلگۈسىدە قايتىدىن يامراپ كېتىشىنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە يېقىندا تۈرلۈك سەۋەبلەر بىلەن توختاپ قالغان خىتاي ۋىرۇسىنىڭ مەنبەسىنى تەكشۈرۈش قاتارلىق ۋەزىپىلەرنى ئۈستىگە ئالغان.مەزكۇر تەتقىقاتچىلار گۇرۇپپىسى يېڭى تىپتىكى پاتوگېن مەنبەسى ئىلمىي مەسلىھەت گۇرۇپپىسى دەپ ئاتالغان بولۇپ، بۇلارنىڭ ئىچىدىكى بىر قىسىم مۇتەخەسسىسلەر بۇ يىلنىڭ بېشىدا ۋۇخەنگە بېرىپ، خىتاي ۋىرۇسىنىڭ مەنبەسىنى تەكشۈرۈشكە قاتناشقان.مەزكۇر تەتقىقاتچىلار گۇرۇپپىسى خىتاي ۋىرۇسىنىڭ ۋۇخەندىكى دېڭىز مەھسۇلاتلىرى بازىرىدىن تارقالغانلىقى ياكى تەجرىبىخانىدىن تارقىلىپ كەتكەنلىكىدىن ئىبارەت ئىككى خىل يەكۈنگە قارىتا تەتقىقات ئېلىپ بارىدىكەن.دۇنيا سەھىيە تەشكىلاتىنىڭ جىددىي ئەھۋال بۆلۈمى مەسئۇلى مايىل راين بۇ تەتقىقاتچىلار گۇرۇپپىسىنىڭ خىتاي ۋىرۇسىنىڭ مەنبەسىنى ئېنىقلاپ چىقىشتىكى ئاخىرقى پۇرسەت ئىكەنلىكىنى تەكىتلىگەن.خىتاينىڭ جەنۋەدە تۇرۇشلۇق ئەلچىسى چېن شۈ بولسا مەزكۇر تەتقىقاتچىلار گۇرۇپپىسىنىڭ سىياسىيلاشتۇرۇلماسلىقى كېرەكلىكىنى بىلدۈرگەن ۋە نومۇسسىزلىق بىلەن: ھازىر ۋىرۇس مەنبەسىنى تەكشۈرۈش ئۈچۈن باشقا جايلارغا تەكشۈرۈش گۇرۇپپىسى ئەۋەتىدىغان ۋاقىت كەلدى دېگەن.نۆۋەتتە دۇنيا سەھىيە تەشكىلاتى خىتايدىن ۋىرۇس مەنبەسىنى تەكشۈرۈشنىڭ ئىككىنچى باسقۇچلۇق خىزمىتىگە ماسلىشىشنى ۋە رۇخسەت قىلىشنى تەلەپ قىلىۋاتقان بولۇپ، خىتاي تەرەپ بۇنى تۈرلۈك باھانىلەر بىلەن رەت قىلماقتا.بۇ خەۋەر 317 قېتىم كۆرۈلدى |
قىدىربەك رىسبەك. الەمدىك دەڭگەيدەگى باپكەر ادىرنا ۇلتتىق پورتالىبۇگىن، ياعني 13 قىركۇيەك قازاق بوكسىنا ءبىر كىسىدەي ەڭبەگى سىڭگەن باپكەر مىرزاعالي ايتجانوۆتىڭ تۋعان كۇنى. ادىرنا ۇلتتىق پورتالىنىڭ ۇجىمى داڭقتى باپكەردى تۋعان كۇنىمەن قۇتتىقتاي وتىرىپ، ۇزاق عۇمىر، جەمىستى ەڭبەك تىلەيدى.20132014 جىلداردىڭ قورىتىندىسى بويىنشا دۇنيە ءجۇزىنىڭ ەكى مارتە ەڭ ۇزدىك جاتتىقتىرۋشىسى اتانعان جالعىز قازاق باپكەرى. 20092018 جىلدارى قازاقستان قۇراماسىنىڭ باس باپكەرى بولدى. الەم چەمپيوندارى قايرات ەراليەۆ پەن ءبىرجان جاقىپوۆتىڭ، وليمپيادا ويىندارى مەن الەم چەمپيوناتىنىڭ قولا جۇلدەگەرى ەركەبۇلان شىناليەۆتىڭ، الەم چەمپيوناتىنىڭ مەداليسى ساكەن بيبوسىنوۆتىڭ جانە ازيا چەمپيونى بەك نۇرماعانبەتتىڭ باپكەرى.2009 جىلدىڭ كۇزىندە قازاق ەلى قۇراماسىنىڭ باس باپكەرى قىزمەتىنە تاعايىندالعان مىرزاعالي قۇلانۇلى 60 جىلدىق تاماشا ءداستۇرى بار رەسپۋبليكا بوكسىن جاڭا بەلەسكە كوتەرۋگە بىلەك سىبانا كىرىستى. 2013 جىلى قازاق جىگىتتەرى الەم چەمپيوناتىندا بۇرىنسوڭدى بولماعان اسۋعا تابان تىرەدى. الماتىداعى الەمدىك بىرىنشىلىكتە ءبىزدىڭ بوكسشىلار 4 التىن، 2 كۇمىس، 2 قولا مەدالدى ەنشىلەپ، دۇنيە ءجۇزى بويىنشا كوماندالىق ەسەپتە 1ورىندى جەڭىپ الدى. وسى جىلى مىرزاعاليدىڭ كومانداسى يوردانيادا بولعان ازيا چەمپيوناتىندا 7 التىندى ولجالاعان ەدى. بۇل قازاق قۇراماسىنىڭ ازيا چەمپيوناتتارىنداعى رەكوردتىق ناتيجەسى بولاتىن.2013 جىلدىڭ قورىتىندىسى بويىنشا مىرزاعالي ايتجانوۆ 196 مەملەكەتتىڭ بوكس فەدەراتسياسىن بىرىكتىرەتىن ايبانىڭ ۇيعارۋىمەن جۇمىر جەردىڭ ەڭ تاڭداۋلى جاتتىقتىرۋشىسى مارتەبەسىنە يە بولسا، دانيار ەلەۋسىنوۆ الەمنىڭ ەڭ ۇزدىك بوكسشىسى اتاندى.مىرزاعالي باپتاعان قۇراما 2014 جىلى ينچحونداعى ازيا ويىندارىندا دا رەكوردتىق بەلەسكە يەك ارتتى. بۇعان دەيىنگى بەس ازيا ويىندارىندا ءۇش التىن مەدالدان ارتىق ولجالاپ كورمەگەن قازاق بوكسشىلارى وسى جولى 6 التىن جۇلدەنى قانجىعاعا بايلادى. ون سالماقتىڭ التاۋىندا قازاقتار توپ جاردى! ازيا قۇرلىعىندا 40تان استام ەل بارىن ەسكەرسەك، بۇل دەگەنىڭىز تالاي الپاۋىت مەملەكەتتەردىڭ تۇسىنە دە كىرمەيتىن جەتىستىك. وسىنداي رەكوردتىق جەڭىستىڭ ناتيجەسىندە جانە الەمدىك رەيتينگتە ب. جاقىپوۆ، د. ەلەۋسىنوۆ، ج. ءالىمحانۇلى، ي. دىچكو سەكىلدى شاكىرتتەرى جەكەدارا كوش باستاپ، بۇعان قوسا تاعى ءۇشءتورت سپورتشىسى ۇزدىك ۇشتىككە ەنگەن مىرزاعالي ايتجانوۆ 2014 جىلدىڭ سوڭىندا الەمنىڭ ەڭ ۇزدىك جاتتىقتىرۋشىسى اتاعىنا ەكىنشى مارتە يە بولدى. ەندەشە، قازاقستان سپورتىنىڭ تاريحىندا ەكى جىل قاتارىنان جەر شارىنىڭ ەڭ ۇزدىك جاتتىقتىرۋشىسى اتانعان جالعىز مامان مىرزاعالي ايتجانوۆ ەكەنىن حاتقا ءتۇسىرىپ قويعانىمىز ارتىق بولماس.ماتەريال اۆتوردىڭ پاراقشاسىنان |
نىڭ داڭلىق دىكتورى ئالېكسا چۇڭنىڭ دادىسى جۇڭگولۇق ئىكەن تاماششا باشلان تورى.تەۋە تۈر : خەۋەر تاماششا مەنبە : نۇر تورى يوللىغۇچى : يوللانغان ۋاقىت : 20180112 22:07:35يېقىندا، مۇخبىرلار جۇڭگو قان سىستېمىسى بولغان نىڭ داڭلىق دىكتورى ئالېكسا چۇڭنىڭ مۇراسىم كىيىمى كىيىنگەن ھالدا دۆلەتلىك پورتېرت سارىيىدا ئۆتكۈزۈلگەن پۇل غەملەش كېچىلىكىگە قاتنىشىشقا ماڭغان ھالىتىنى سۈرەتكە تارتىۋالدى. ئالېكسا چۇڭ ئەنگلىيەلىك ياشئۆسمۈرلەرنىڭ قەلبىدە بەلگىلىك ئورۇنغا ئىگە، ئەنگلىيەدىكى ئەڭ ئالىي كىيىنىش تەرتىپىدە ئالدىنقى 10نىڭ ئىچىدە. ئالېكسا چۇڭنىڭ ئەنگلىيە يەرلىكتىكى شۇنداقلا توردىكى دەۋران سۈرۈشلىرىنىڭ ئۆزىلا ئۇنى دۇنيا مودا ساھەسىدە ئۈلگىلىك شەخس دەپ تونۇتقانىدى.ئالېكسا چۇڭ ئىلگىرى كىنولاردا رول ئالغان بولۇپ، كېيىن تېلىۋىزىيە ساھەسىگە كىرگەنىدى، كۆرۈلۈش نىسبىتى ئىنتايىن يۇقىرى بولغان تېلىۋىزىيە پىروگراممىسىغا دىكتورلۇق قىلاتتى. ئالېكسا چۇڭنىڭ جەزبىدار ئەنگلىيەچە كىنايە تۈسىنى ئالغان يۇمۇرىستىكلىقى نۇرغۇن كىشىلەرنى چىن قەلبىدىن قايىل قىلغانىدى، ئۇ يەنە كۆپ قېتىم ئەڭ ئالىي كىيىنىش نامزاتى، ئەڭ تەنناز ئايال قاتارلىق شەرەپ ۋە مۇكاپاتلارغا ئېرىشكەنىدى.ھازىر ئۇ دا دىكتورلۇق قىلماقتا، 2007يىلى 10ئايدىن 2008يىلى 6ئايغىچە يەنە ئەنگلىيەنىڭ بىر ئاياللار ژۇرنىلى ئۈچۈن مەخسۇس ئىستون يېزىپ بەردى.ئالېكسا چۇڭ ئەنگلىيەدىكى داڭلىق بولۇپ، جۇڭگو ۋە ئەنگلىيە ئارىلاش قان سېستىمىسىغا ئىگە. ئاپىسى ئەنگلىيەلىك، دادىسى جۇڭگولۇق بولۇپ، تەكشىلىك لايىھە كەسپىگە تايىنىپ بىر ئۆينى باقاتتى. ئالېكسا ئۆيدىكى تۆت بالىنىڭ ئەڭ كىچىكى بولۇپ، ئىككى ئاكىسى، بىر ئاچىسى بار ئىدى، ئارىدىن بىر ئاكىسى دەل داڭلىق دۇر. |
عالىمدار: سۇيىكتىسىن جوعالتقان ەرلىزايىپتىلاردىڭ ٴولۋ ٴقاۋپى 41 جوعارى ٴبىلىم عىلىم14 مامىر 2018، 13:26عالىمدار: سۇيىكتىسىن جوعالتقان ەرلىزايىپتىلاردىڭ ٴولۋ ٴقاۋپى 41 جوعارى14 مامىر 2018, 13:26 475 0عالىمدار ەرلىزايىپتىلاردىڭ بىرەۋىنىڭ ٴولىمى ەكىنشىسىن جۇرەكقان تامىرلارى اۋرۋلارىنا شالدىقتىراتىنىن انىقتادى. مامانداردىڭ بۇل تۇجىرىمداماسى كوپتەگەن ٴقاۋىپتى اۋرۋلاردىڭ الدىن الۋعا كومەكتەسەدى، دەپ حابارلايدى . اقپارات اگەنتتىگى.سۇيىكتىسىنىڭ ٴولىمى كەز كەلگەن ادام ٴۇشىن اۋىر تيەتىنى جاڭالىق ەمەس. الايدا وسى كۇنگە دەيىن عىلىم مۇنىڭ قالاي جۇزەگە اساتىنىنا قاتىستى اقپارات بەرمەگەندى. جۋىردا عالىمدار وتباسىلىق قيىندىقتاردىڭ جۇرەكقان تامىر جۇيەسىنە كەرى اسەرىن قالاي تيگىزەتىنىن انىقتادى.جوعارىدا اتالعان اۋرۋ ٴتۇرى الەم بويىنشا كوپتەگەن ٴولىمنىڭ سەبەپشىسى ەكەنى بەلگىلى. جۇرەك اۋرۋلارى توبىندا ەڭ ٴقاۋىپتىسى يشەميالىق قاننىڭ ٴبىر جەردە ازايۋى ٴتۇرى. دالىرەك ايتساق، ميوكارد جۇمىسىنىڭ بۇزىلۋى.عالىمدار 5180 جاس ارالىعىنداعى 65 ادامنىڭ كورسەتكىشىن زەرتتەدى. ەكسپەريمەنتتىڭ 32 قاتىسۋشىسى جەسىر بولعان. ال قالعان 35 قاتىسۋشىنى عالىمدار سالىستىرمالى زەرتتەۋ جۇرگىزۋ ٴۇشىن عانا العان. ماماندار زەرتتەۋ جۇمىسىن جۇرگىزۋ بارىسىندا سالماق، جاس جانە دەنساۋلىق جاعدايىن ەسكەرگەن.جەسىر ادامداردىڭ جۇرەك سوعىسى قالعان توپ مۇشەلەرىنە قاراعاندا 47 تومەن. زەرتتەۋ جۇمىسى، سونداياق، جەسىر ادامداردىڭ قان قۇرامىندا الفا سيتوكينىنىڭ 7، ال 6 6 ينتەرلەيكينىنىڭ 5 كوپ ەكەنى انىقتادى. سونداياق، جەسىر ادامداردا كۇيزەلىسكە شالدىعۋ ٴقاۋپى 20 جوعارى ەكەنى بەلگىلى بولدى.الفا جاسۋشالاردى ولتىرەدى. ال 6 ينتەرلەيكينى تەرى كۇيىپ، جاراقات العاندا شەشۋشى ٴرول اتقارىپ، ىسىندىرەدى. سونداياق، ونىڭ قان قۇرامىندا كوپ بولۋى اعزاعا اۋتويممۋندىق رەاكسيا بەرگىزەدى.جالپى عالىمدار قوساعىن جوعالتقان ەرلىزايىپتىلاردىڭ العاشقى التى اي ىشىندە ٴولىپ كەتۋ ٴقاۋپى 41 جوعارى ەكەنىن انىقتادى. |
اباي ولەڭدەرىن وقۋ ەستافەتاسى قىزا ءتۇستى ادىرنا ۇلتتىق پورتالىاباي ولەڭدەرىن وقۋ ەستافەتاسى قىزا ءتۇستىپرەزيدەنتتەن ەستافەتانى قابىل الدى قر مادەنيەت جانە سپورت ءمينيسترى اقتوتى رايىمقۇلوۆا اباي ولەڭدەرىن وقۋ ەستافەتاسىن جالعاستىردى، دەپ حابارلايدى . ءتىلشىسى.ەلىمىزدە شىعىس پەن باتىستىڭ مادەنيەتىن، وركەنيەتىن جەتىك بىلگەن دارا تۇلعا ابايدىڭ 175 جىلدىعى قارساڭىندا ۇلى اقىننىڭ ولەڭدەرىن جاتقا وقۋ ەستافەتاسى باستالعانى بەلگىلى. مەملەكەت باسشىسى اباي ولەڭدەرىن وقۋ ەستافەتاسىن ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترى اسحات ايماعامبەتوۆكە، مادەنيەت جانە سپورت ءمينيسترى اقتوتى رايىمقۇلوۆاعا جانە بۇكىل الەمدى مويىنداتقان تالانتتى ءانشى ديماش قۇدايبەرگەنگە جولداعان بولاتىن. ءوز كەششەگىندە ديماش قۇدايبەرگەن دە ەستافەتانى قابىل الدى.قر مادەنيەت جانە سپورت ءمينيسترى قازاقستان پرەزيدەنتى قاسىمجومارت توقاەۆتان ەستافەتانى قابىلداپ، ۇلى ابايدىڭ قۇلاقتان كىرىپ، بويدى الار ولەڭىن وقىدى. ءوز كەزەگىندە ۆەدومستۆا باسشىسى ەستافەتانى جازۋشىلار وداعىنىڭ توراعاسى ۇلىقبەك ەسداۋلەتكە جانە قازاقستاننىڭ ەڭبەك ەرى، وليمپيادا چەمپيونى جاقسىلىق ۇشكەمپىروۆكە، سونىمەن قاتار ەلىمىزدىڭ مادەنيەت، ونەر، سپورت قايراتكەرلەرىنە جانە مايتالمان جاستارىنا جولدادى.م.و.اۋەزوۆ اتىنداعى ادەبيەت جانە ونەر ينستيتۋتىنىڭ جاستارى ۇلى اباي اندەرىن ورىنداۋ ەستافەتاسىن بارلىق عىلىمي، مادەني جانە وقۋ مەكەمەلەرىنىڭ جاستارىنا جولدايدى. وسىعان دەيىن، ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترى اسحات ايماعامبەتوۆ پرەزيدەنت قاسىمجومارت توقاەۆتان ەستافەتانى قابىل العان ەدى. ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترى اسحات ايماعامبەتوۆ اباي قۇنانباەۆتىڭ 175 جىلدىعىنا وراي ۇيىمداستىرىلعان ەستافەتانى قابىل الدى.ەستافەتانىڭ ماقساتى قازاقتىڭ ۇلى اقىنىنىڭ شىعارمالارىنان ءۇزىندى وقۋ. مينيستر ەستافەتانى ءبىلىم جانە عىلىم سالاسىنداعى ماماندارعا، مۇعالىمدەرگە، جوو رەكتورلارىنا، سونداياق، وقۋشىلار مەن ستۋدەنتتەرگە جولدادى. ايتا كەتەيىك، توقاەۆ وسى ەستافەتانى ءلايلىم شىراق ەسىمدى قىزدان قابىل الىپ، جەلىسىندەگى پاراقشاسىندا جاريالاعان ەدى.ءتىل ءۇشىن توبەلەس |
تۈركىيە ماھىرى 400 مېتىردا يېرىم ھەل قىلغۇچ مۇسابىقىگە چۈشىدۇ ئۇيغۇرچەتۈركىيە ماھىرى 400 م...تۈركىيە ماھىرى 400 مېتىردا يېرىم ھەل قىلغۇچ مۇسابىقىگە چۈشىدۇتۈركىيەنىڭ يىنىك ئاتلىتكا ماھىرى ياسمانى جاپېللو ئەرلەرنىڭ مېيىپلار 400 مېتىرغا يۈگرەش مۇسابىقىسىدە، يېرىم ھەل قىلغۇچ مۇسابىقىگە قاتنىشىش سالاھىيىتىگە ئېرىشتى.30.07.2021 12.01.2022تۈركىيە ئاۋازى رادىيوسى خەۋىرى: 2020يىللىق توكيو ئولىمپىك مۇسابىقىلىرىنىڭ يەتتىنچى كۈنىدە، تۈركىيەنىڭ يىنىك ئاتلىتكا ماھىرى ياسمانى جاپېللو ئەرلەرنىڭ مېيىپلار 400 مېتىرغا يۈگرەش مۇسابىقىسىدە، يېرىم ھەل قىلغۇچ مۇسابىقىگە قاتنىشىش سالاھىيىتىگە ئېرىشتى.ئولىمپىك مەيدانىدا ئۆتكۈزۈلگەن يىنىك ئاتلىتكا مۇسابىقىلىرىنىڭ بىرىنچى كۈنىدە، تۈركىيە ماھىرى ياسمانى 400 مېتىرلىق مۇساپىنى 49 سېكۇنتتا تاماملاپ ئىككىنچى بولدى ۋە يېرىم ھەل قىلغۇچ مۇسابىقىگە چۈشۈش سالاھىيىتىنى قولغا كەلتۈردى.ياسمانى جاپېللو يېرىم ھەل قىلغۇچ مۇسابىقىگە، 1ئاۋغۇست 2021 چۈشىدۇ.خەتكۈچ: يېرىم ھەل قىلغۇچ مۇسابىقە , يىنىك ئاتلىتكا ماھىرى , ئولىمپىك مەيدانى |
خىتاي 20 يىل نەزەربەند قىلغان بەنچەن لامانىڭ قانۇنلۇق ئىزباسارى ھەققىدە تۇنجى قېتىم ئېغىز ئاچقان ئۇيغۇرخىتاي 20 يىل نەزەربەند قىلغان بەنچەن لامانىڭ قانۇنلۇق ئىزباسارى ھەققىدە تۇنجى قېتىم ئېغىز ئاچقانبىرلەشمە ئاگېنتلىقنىڭ خەۋىرىگە قارىغاندا، خىتاي ھۆكۈمىتى يېقىندا 20 يىلدىن بۇيان نەزەربەنتتە تۇرۇۋاتقان بەنچەن لامانىڭ قانۇنلۇق ئىزباسارى نىيىما ھەققىدە تۇنجى قېتىم ئېغىز ئاچقان.مەلۇمكى، تىبەت بۇددىزمىنىڭ ئىككىنچى داھىيسى بەنچەن لاما 1989يىلى ئالەمدىن ئۆتكەن. 1995يىلىغا كەلگەندە تىبەتلەرنىڭ روھانىي داھىيسى دالاي لاما ئەمدىلا 6 ياشقا كىرگەن گېدھۇن نىيىمانى بەنچەن لامانىڭ قانۇنلۇق ئىزباسارى دەپ ئېلان قىلغان.ھالبۇكى، خىتاي ھۆكۈمىتى ئەينى چاغدا ئەمدىلا 6 ياشقا كىرگەن نيىمانى نەزەربەند قىلىپ، ئۇنى تىبەتلەرنىڭ كۆزىدىن يىراق قىلغان. شۇندىن بۇيان ئۇنىڭ ئىزدېرىكى بولمىغان. سۈرگۈندىكى تىبەت ھۆكۈمىتى بۇنىڭغا ئىنكاس قايتۇرۇپ نيىمانى دۇنيادىكى ئەڭ ياش سىياسىي تۇتقۇن دەپ تەسۋىرلىگەن.6سېنتەبىر كۈنى شىنخۇا ئاگېنتلىقى تىبەت ئاپتونوم رايونلۇق بىرلىكسەپ بۆلۈمىنىڭ ئەمەلدارى نوربۇ دوندۇپنىڭ سۆزىنى نەقىل كەلتۈرۈپ مۇنۇلارنى تەكىتلىگەن: نىيىما ھازىر ساغلام ھەم نورمال ھاياتتا ياشىماقتا. ئۇ داۋاملىق مائارىپ تەربىيىسى ئېلىۋاتىدۇ. ئۇ ھېچكىمنىڭ ئۆزىنى ئاۋارە قىلىشىنى خالىمايدۇ.خىتاي ھۆكۈمىتى ئەينى چاغدا دالاي لاما بىلەن تىبەت خەلقىنىڭ ئىرادىسىگە قارشى ھالدا نوربۇ ئىسىملىك باشقا بىر تىبەتلىكنى 11بەنچەن لامالىققا تەيىنلىگەن. خىتاي ھۆكۈمىتى تەيىنلىگەن بەنچەن لاما نۆۋەتتە خىتاي مەملىكەتلىك سىياسىي كېڭەشنىڭ مۇئاۋىن رەئىسلىك ۋەزىپىسىنى ئۆتىمەكتە.داڭلىق تىبەت كىنو رېژىسسورى خىتاي ساقچىلىرىنىڭ تۇتقۇن قىلىشىغا ئۇچرىغانتىبەتلىكلەر سىچۈەندىكى بىر ئىبادەتخانىدا دالاي لامانىڭ رەسىمىنى چىقىرىپ دۇئاتىلاۋەت ئۆتكۈزگەنتىبەتتىكى چىرىكلىككە قارشى تۇرۇش ھەرىكىتىنىڭ دىنىي ئېتىقادقا قارشى تۇرۇشنىمۇ ئۆز ئىچىگە ئالىدىغانلىقى دىققەت قوزغىماقتاھىمالايا يولى ئارقىلىق چەتئەلگە قېچىپ چىقىدىغان تىبەت مۇساپىرلىرىنىڭ سانى كۆرۈنەرلىك ئازايغانتىبەتتە ئىنتېرنېتنى تەقىبلەش كۈچەيتىلگەنشى جىنپىڭنىڭ تىبەتتىكى ۋەدىسى ۋە ۋاڭ ياڭنىڭ ئۇيغۇر رايونىدا مۇقىملىقنى تەكىتلىشى نېمىدىن دېرەك بېرىدۇ؟ |
الاشوردا 6973 0 پىكىر 29 جەلتوقسان, 2015 ساعات 11:30قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇكىمەتىنىڭ نازارىنا!استانا قالاسى اكىمىنىڭ نازارىنا!جۇمابەك احمەتۇلى تاشەنەۆ2015 جىلدىڭ 20 ناۋرىزىندا قازاق حالقىنىڭ ءبىرتۋار پەرزەنتى، مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى جۇمابەك احمەتۇلى تاشەنەۆتىڭ تۋعانىنا 100 جىل تولدى. ەڭ وكىنىشتىسى، تۋعان ەلى ءۇشىن جاساعان ەرەن ەرلىگى مەملەكەتتىك دەڭگەيدە كۇنى بۇگىنگە دەيىن ەلەنبەگەن قاھارمانتۇلعامىزدىڭ ايتۋلى مەرەيتويى جەتىم قىزدىڭ تويىنداي بولىپ تا وتپەدى. ولاي دەيتىنىمىز، ەلوردانىڭ مادەنيەت باسقارماسى 28 اقپاندا تاۋەلسىزدىك سارايىندا ج. تاشەنەۆتىڭ ءومىرى مەن قىزمەتىنە ارنالعان شاعىن كورمە ۇيىمداستىرۋمەن شەكتەلدى. بىزدىڭشە، بۇل ەلدىگىمىزگە سىن. قىلىشىنان قان تامعان قىزىل يمپەريانىڭ تۇكىرىگى جەرگە تۇسپەگەن زاماندا تۋعان ەلىنىڭ تۇتاستىعى ءۇشىن مانسابىنا زيانى تيسە دە ءوز باسىن بايگەگە تىگىپ، ازۋى التى قارىس نيكيتا حرۋششەۆپەن ايقاسىپ، قازاقستاننىڭ جەرىن تالانتاراجعا سالۋدان اراشالاپ قالعان الاشتىڭ ارداقتىسىنىڭ ارۋاعىنىڭ الدىندا ۇلكەن كۇنا.سونىمەن... ۇلتتىق دەڭگەيدەگى قاھارمانىمىز، تۇعىرلى تۇلعا جۇمابەك تاشەنەۆتىڭ 100 جىلدىعى نەگە ەلەۋسىز قالدى؟ مۇنىڭ تۇپكى سەبەبى نەدە؟ وسى ساۋالعا جاۋاپ ىزدەپ، جولعا شىقتىم. اۋەلگى ىزدەگەنىمىز جۇمابەك اتامىزدىڭ تۋعان كەلىنى، زارەچنىي كەنتىندەگى بەرەكە بالاباقشاسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى روزا تاشەنەۆا. وسىدان تۋرا 6 جىل بۇرىن روزا قاماتايقىزى جاس قازاققا 52, 25 جەلتوقسان، 2009 جىل، مەنىڭ ارمانىم اتامنىڭ اتىنداعى كوشەدە تۇرۋ سۇحبات بەرىپ، استاناداعى ج. تاشەنەۆتىڭ ەسىمى بەرىلگەن الاقانداي كوشەدەگى تەگىنىڭ تاشەنوۆ دەپ قاتە جازىلعانىنا جانى اۋىراتىنىن ايتقان. زارەچنىيعا بارار جولدا، ادەيىلەپ جۇمابەك تاشەنەۆ كوشەسىمەن ءوتتىم. باياعى جارتاس سول جارتاس. تەگىندەگى قاتە تۇزەتىلمەگەن. جۇمابەك تاشەنوۆ دەگەن جازۋ مەنمۇندالايدى. كسرو كومپارتياسىنىڭ ءبىرىنشى حاتشىسى ل. برەجنەۆتىڭ ءوزى كرەملگە شاقىرعاندا تاشەنەۆ دەپ جازعاندا، ءوز ەلىندە وۆ بولىپ تۇرعانى وكىنىشتىاق. قوش دەلىك. قالا شەتىندەگى اۋىلداعى بالاباقشاعا جەتكەنىمىزشە ءتۇس بولدى. روزا قاماتايقىزى ادەتتەگىدەي كۇلىمسىرەپ قارسى الدى. ادەمى جابدىقتالعان كەڭ بولمەگە ءوتىپ، سىرسۇحباتىمىزدى باستاپ كەتتىك.ءبىر جىل بۇرىن، يمانعالي تاسماعامبەتوۆ ەلوردا اكىمى بولىپ تۇرعاندا جەرگىلىكتى بيلىك: جۇمابەك تاشەنەۆتىڭ 100 جىلدىعىن جاقسىلاپ وتكىزەمىز. استانادا مۇراجايىن اشىپ، ج. تاشەنەۆ اتىنداعى قور قۇرامىز دەپ ۋادە بەرگەن. ۋادە ءسوز جۇزىندە قالدى. بالكىم ونى ۇيىمداستىراتىن ادام بولماعان شىعار؟ ەستۋىمشە، قاراجات جاعى قولبايلاۋ بولعان. ءجۇز جىلدىققا تاۋەلسىزدىك سارايىنداعى كورمەدەن باسقا بىردەءبىر شارا وتكىزىلمەدى. كورمەنىڭ ءوزىن اتامنىڭ قۇجات، حات، فوتوسۋرەت، كيىمدەرىن اپارىپ، بالاكەلىندەرى دايىندادىق. ەلوردا اكىمدىگى، ۇكىمەت باسشىلىعى سارايدى بەرۋدەن باسقا ەشقانداي ارەكەت جاساعان جوق. مەملەكەتتىك دەڭگەيدەگى ۇلكەن قايراتكەردى ەلەۋسىز قالدىرعانىنا قاتتى نالىدىم، دەپ ءسوزدىڭ تۋراسىن ايتتى روزا تاشەنەۆا. ول جۋىردا قىزىلجاردا ج. تاشەنەۆكە ەسكەرتكىش ورناتىپ، جاڭا مەكتەپكە ەسىمىن بەرگەنى ءۇشىن سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ باسشىلىعىنا زور العىسىن جەتكىزدى. ايتۋلى مەرەكەگە ءوزى بارا الماي، تۋىستارى قاتىسىپ، كوزايىم بولىپتى. سىرسۇحباتىمىز ودان ءارى بىلايشا ءوربىدى:جۇمابەك احمەتۇلىنىڭ نەمەرەسى شىڭعىس تاشەنەۆ.روزا قاماتايقىزى ءوز نەمەرەسىمەن بىرگە. وتكەندە استاناقاراعاندى تاس جولىنىڭ بويىنداعى جىبەك جولى اۋىلىنىڭ اتاۋىن جۇمابەك تاشەنەۆ اۋىلى دەپ وزگەرتىپ، ونىڭ تورىنەن ەسكەرتكىش تۇرعىزۋ، مۇراجاي سالۋ تۋرالى ۇسىنىس جاسالدى. ول نەگە ىسكە اسپادى؟ جىبەك جولىنىڭ بۇرىنعى اتاۋى الەكساندروۆكا. ارشالى اۋدانى اكىمدىگىندەگىلەر: جىبەك جولى دەگەن اتاۋ بەكىتىلىپ كەتتى. اۋىستىرا المايمىز دەدى. بىراق ارشالى كەنتىنىڭ ورتالىعىنداعى كوشەگە، جىبەك جولىنداعى جاڭا مەكتەپكە اتامنىڭ ەسىمىن بەردى. ءۇش جىل بۇرىنعى سالتاناتتى شاراعا ءوز اكەم قاماتاي وندا كوزى ءتىرى ەدى, بالام شىڭعىس قاتىستى. ەسكەرتكىش ورناتۋ، مۇراجاي اشۋ ماسەلەسىن ۇكىمەت قولدامادى. ەگەر اشىلسا، ءوزىماق باسشىلىق ەتەر ەدىم. بالام شىڭعىس تا وسى جۇمىسقا كىرىسپەك بولىپ، قۇلشىنىپ ءجۇر.وتباسى مۇشەلەرى: وڭنان سولعا قاراي باتەس ىدىرىسقىزى، جۇمابەك احمەتۇلى، نەمەرەسى شىڭعىس، كەلىنى روزا قاماتايقىزى، ۇلى سايات. ارشالى اۋدانىنا اتاڭىزدىڭ ەسىمىن بەرۋ تۋرالى دا ۇسىنىس ايتىلىپ، حالىق داۋىس جيناپ جاتقان كورىنەدى. بۇدان حاباردارسىز با؟ ءوزىڭىڭ قالاي قارايسىز؟ حاباردارمىن. اۋدانعا اتامنىڭ ەسىمىن بەرسە نۇر ۇستىنە نۇر بولار ەدى. مەنىڭ ءوز اكەمنىڭ دە، قايىن اتامنىڭ دا تۋىپوسكەن جەرى ارشالى اۋدانىنداعى مارتىنوۆكا اۋىلى. جىبەك جولىنا جاقىن جەردە. كەيبىر دەرەكتەردە باباتايدا تۋعان دەپ شاتاستىرىپ ءجۇر. وكىنىشتىسى، مارتىنوۆكادا اتامنىڭ تۇرعان ءۇيىنىڭ ورنى دا، بەلگىسى دە جوق. شىمكەنتتەگى تۇرعان ۇيىندە عانا تاقتا ورناتىلعان. ءوز ۇلتىنا شەكسىز بەرىلگەن قايراتكەردى لايىقتى دەڭگەيدە ۇلىقتاي الماي كەلەمىز. مىسالى، تسەلينوگرادتىڭ ەلوردا بولاتىنىن اتام بىلگەن. اقمولادان ۇيگە قوناقتار كەلگەندە: اقمولانىڭ توپىراعى وتە قۇنارلى. ەرتەڭگى كۇنى حالىق تۇگەل سوندا قونىستانادى دەيتىن. بىلە بىلسەك، سول كىسىنىڭ ەرەن ەرلىگىنىڭ ارقاسىندا ەلىمىزدىڭ بەس وبلىسى رەسەيگە قوسىلۋدان امان قالدى. ايتپەسە، اقمولا رەسەيدىڭ قاراماعىنا كوشەتىن ەدى. وڭتۇستىك قازاقستانداعى ەكى اۋداندى وزبەكستانعا، ماڭعىستاۋدى تۇركىمەنستانعا بەرۋگە قارسىلىق تانىتتى. مەنىمشە، قازاقتىڭ ءىرى تۇلعاسىنا 100 جىلدىعىنا وراي حالىق قاھارمانى اتاعىن بەرسە دە ارتىق ەتپەيدى. جۇمابەك احمەتۇلىنىڭ ءوز ۇلتى مەن ەلى ءۇشىن ەتكەن ەڭبەگى، ەرەن ەرلىگى جەتەرلىك. سونىڭ ءبىرى قازاق ادەبيەتى، سوتسياليستىك قازاقستان گازەتتەرىن جابىلۋدان امان الىپ قالعانى. اتاڭىزدىڭ 100 جىلدىعىندا سول گازەتتەردىڭ تىلشىلەرى سىزگە حابارلاسىپ، امانساۋلىق سۇراسىپ، سۇحباتتاسۋعا شاقىردى ما؟ جوق! ەشكىم حابارلاسقان دا، كەلگەن دە جوق. العاشقى سۇحباتىمىزدا ءسىز قايىن اتاڭىزدىڭ ۇيدە، تۇزدە قانداي ادام بولعانى جونىندە اڭگىمەلەگەن ەدىڭىز. جۇمابەك احمەتۇلىنىڭ مىنەزقۇلىعىنداعى، جاندۇنيەسىندەگى تاعى قانداي وزگەشەلىكتەردى ايتار ەدىڭىز؟ وتە باتىل، سەرگەك، قوناقجاي، ەڭبەكقور، كىشىپەيىل، باۋىرمال، مەيىرىمدى جان ەدى. بىردە ۇيدەگى ادامداردان ونى ماسكەۋدىڭ قازاقستاننىڭ ءبىرىنشى باسشىسى بولۋعا دايىنداپ جۇرگەنىن ەستىدىم. ەكەۋمىز ءشاي ءىشىپ وتىرعاندا: پاپا، ءسىز نە سەبەپتەن ن. حرۋششەۆكە قارسى شىقتىڭىز؟ دەپ سۇراعانىمدا: ماعان ورىنتاق تا، لاۋازىم دا كەرەك ەمەس. ەلىمنىڭ، جەرىمنىڭ تۇتاستىعى كەرەك. سونى ساقتاپ قالعانىما ەش وكىنبەيمىن دەدى. قازاقستان كومپارتياسىنىڭ ءبىرىنشى حاتشىسى د. قوناەۆتىڭ بەس وبلىستى رەسەيگە بەرۋگە كەلىسكەنىن دە ۇيدەگىلەردەن ەستىدىم. ايتپاقشى، ن. حرۋششەۆ، د. قوناەۆ جانە ج. تاشەنەۆتىڭ اراسىنداعى اڭگىمەنى اتام 1986 جىلى وقجەتپەستە ەمدەلىپ جاتقانىندا قىزمەتتەس ءىنىسى م. ەلەۋسىزوۆكە جولداعان حاتىندا جازادى. قوناقجايلىعى ەرەكشە ەدى. ەشكىمدى ەسىكتە كۇتتىرمەي، ءوزى قارسى الاتىندى. تاڭ قالعانىم، ءوزىن جۇمىستان شىعارعاندا تەرىس اينالعان ادامداردى دا داستارحان جايىپ، كۇتىپ الدى. ۇيگە سانتەحنيك كەلسە دە تاماقتاندىراتىن. ادامدى باي جانە كەدەي، لاۋازىمدى جانە لاۋازىمسىز دەپ بولگەن ەمەس. ءۇستىباسىن وتە تازا ۇستايتىن. اس بولمەدە شىبىن كورسە، اسىن ىشپەيدى. تاشەنەۆتەر وتباسىنا العاش كەلىن بولىپ تۇسكەنىمدە ەنەم باتەس ىدىرىسقىزى ۇشىپ جۇرگەن شىبىندى كورسە: تەز ءولتىر دەۋشى ەدى. ەنەم اتاما بىردەءبىر قارسى كەلىپ كورگەن ەمەس. پاپام اتاسىن وسىلاي اتاعان كوپ وقىپ، كوپ جازاتىن. سۇيىكتى ءىسىنىڭ ءبىرى اڭعا شىعۋ. وعان ەكى كۇن بۇرىن دايىندالادى. مىلتىعىن، كيىمدەرىن جاقسىلاپ تازالايدى. ونەرگە دە جاقىن بولدى. ۇيگە قوناق كەلسە، استىۇستىنە ءتۇسىپ، كۇتەتىن. ءوزى اسابا بولىپ، ءان دە شىرقايدى. گوري، گوري، مويا زۆەزدا!، تۋعان جەر دەگەن اندەردى بەرىلىپ ورىندايتىن. تۋعانتۋىسقا اسا باۋىرمال، كەزكەلگەن ادامعا جاقسىلىق جاساۋعا ۇمتىلىپ تۇراتىن جان ەدى. اقشا، بايلىق، دۇنيەمۇلىك جيماعان كىسى. قايتىس بولعاندا بىردەءبىر بالاسىندا ماشينە بولمادى. قازاق كسر مينيسترلەر كەڭەسىنىڭ توراعاسى بولسا دا وزىنە ءۇي سالماعان. شىمكەنتتەگى ءۇيىمىزدى الاردا ەنەم ل. برەجنەۆكە حات جازدى. بۇل ىسكە كسرونىڭ دوكەي باسشىسى ارالاسقان سوڭ عانا ءۇي الدىق. كەزىندە تۋعان ەلىنىڭ اۋماعىن قىزعىشتاي قورعاعان باتىر ەشكىمگە كەرەك بولمادى. فرانتسيا پرەزيدەنتى سىيعا تارتقان التىن ساعاتىن لومباردقا وتكىزىپ، ماعان تەرى تون ساتىپ اپەرگەنى بار. ىزگىلىكتى ىستەرىن تىزە بەرسەم تاۋسىلمايدى.سىرسۇحباتتان سوڭ، تاعى ەكى تاراپتىڭ ويپىكىرىنە قۇلاق سالدىق. الدىمەن ماجىلىسكە باس سۇقتىم. وتكەن جىلى ج. تاشەنەۆتىڭ ەسىمىن ماڭگى ەستە قالدىرۋ تۋرالى ۇكىمەت باسشىسى ك. ماسىموۆكە دەپۋتاتتىق ساۋال جولداعان جەكسەنباي دۇيسەباەۆپەن جۇزدەستىم. دەپۋتات اعامىز ءبىر توپ ەلوردالىق ارداگەردىڭ وتىنىشىمەن استانانىڭ ءبىر مەكتەبى مەن كوشەسىنە كورنەكتى قايراتكەردىڭ ەسىمىن بەرۋ تۋرالى سۇراپتى. پرەمەرمينيستر جاۋاپ قايتارىپ، پەتروپاۆل قالاسىنداعى 20 قازاق ورتا مەكتەبىنە ج. تاشەنەۆتىڭ اتىن بەرۋ تۋرالى ماسەلەنى ۇكىمەت جانىنداعى رەسپۋبليكالىق ونوماستيكالىق كوميسسيا قاراپ، وڭ شەشىم شىعارىلعانىن ايتىپتى. استاناداعى ونوماستيكالىق كوميسسيا 10 گيمنازياعا قاتىستى وسىنداي ماسەلەنى قولداپ، ءماسليحات سەسسيانىڭ قاراۋىنا ەنگىزگەن. مەن ءوز مىندەتىمدى اتقاردىم. ەندىگى ءىس كوميسسيا قۇزىرىندا دەدى ج. دۇيسەباەۆ. ونىڭ پايىمداۋىنشا، قوعام قايراتكەرىنىڭ 100 جىلدىعىن وڭىرلەر اقمولا، اقتوبە، سولتۇستىك قازاقستان، وڭتۇستىك قازاقستان وبلىستارى جەكەجەكە اتاپ وتۋگە ءتيىس. ءبىر تاڭ قالعانىم، جەكەڭ ج. تاشەنەۆتىڭ ەلوردادا كورمەسى وتكەنىنەن حابارسىز ەكەن.ءۇشىنشى تاراپ قالالىق اكىمدىكپەن سويلەسە المادىم. ونىڭ ورنىنا ارشالى اۋدانى اكىمىنىڭ ورىنباسارى اينا ەرمەكقىزىمەن تەلەفون ارقىلى تىلدەسىپ، ءبىراز جايعا قانىقتىق. شىنشىل باسشى ەسكەرتكىش ورناتۋ، مۇراجاي سالۋ ماسەلەسى ءازىر شەشىلمەيتىنىن جاسىرمادى. ەڭسەلى مۇراجاي اشۋعا كەم دەگەندە 5 ملن. تەڭگە قاجەت. اۋداندىق بيۋدجەت ونداي شىعىندى كوتەرە المايدى. ەسكەرتكىش تە سولاي. ءبىزدىڭ تىندىرعانى ءىسىمىز ارشالىداعى 3 قازاق مەكتەبىنە ج. تاشەنەۆ ەسىمىن بەرۋ تۋرالى ۇسىنىس بەردىك. ونى اۋداندىق، وبلىستىق ونوماستيكالىق كوميسسيا ماقۇلدادى. ال رەسپۋبليكالىق ونوماستيكالىق كوميسسيا بۇل ماسەلەگە موراتوري جاريالادى. سوندىقتان 2015 جىلدىڭ 1 قىركۇيەگىندە جاڭا مەكتەپتىڭ كىرە بەرىسىنە ج. تاشەنەۆ ەسىمىن جازامىز دەگەن نيەتىمىز ارمان كۇيىندە قالۋدا دەپ كۇرسىندى ول. اينا ەرمەكقىزى اۋدان اكىمدىگى 100 جىلدىققا وراي، بيىل كۇزدە 3 قازاق مەكتەبىنە قوناق شاقىرىپ، ۇلكەن دوڭگەلەك ۇستەل وتكىزەتىنىن حابارلادى. ول 60 پايىز ورىس ۇلتىنىڭ وكىلدەرى تۇراتىن اۋداننىڭ اتاۋىن وزگەرتۋ وڭايعا سوقپايتىنىن اشىق ايتتى. ۆيشنەۆكانى ارشالى دەپ وزگەرتەر كەزدە ۇلكەن ايقاي بولدى. بۇل جەردە قوعامدىق پىكىردىڭ اسەرى مول. تۇپتەپ كەلگەندە ماسەلەنىڭ ءتۇيىنىن مەملەكەتتىك ونوماستيكالىق كوميسسيا شەشەدى دەپ ءسوزىن تۇيىندەدى.بۇرىنعىدان قالعان ەسكىرمەيتىن ەستى ءسوزدىڭ ءبىرى مىناداي: قاراقان باسىنىڭ قامى ءۇشىن عانا قارەكەت قىلعان جان دەمى تاۋسىلعان كۇنى ولەدى، تۋعان ەلى ءۇشىن تەر توككەن تۇلعا باقيلىق بولسا دا كوپتىڭ كوڭىلىندە ءومىر سۇرە بەرەدى. مۇنداي ءسوز ومىردەن وتكەن سوڭ ەلجۇرتىنىڭ ىستىق ىقىلاسىنا بولەنگەن قازاق حالقىنىڭ اياۋلى پەرزەنتى، ارداقتى ۇلى جۇمابەك احمەتۇلى تاشەنەۆكە باعىشتالىپ ايتىلعان بولۋى كەرەك. ەندەشە، اسىلىمىزدىڭ ارۋاعىن ارداقتاپ، ونىڭ رۋحى الدىنداعى پارىزىمىزدى ورىندايىق! ءولى رازى بولماي، ءتىرى بايىمايدى. |
مۇڭغۇلىيە 2025يىلىدىن باشلاپ قەدىمكى ئۇيغۇر يېزىقى ئاساسىدىكى كونا مۇڭغۇل يېزىقىنى تۇلۇق ئەسلىگە كەلتۈرۈشنى قارار قىلدى ئۇيغۇر ئاگېنتلىقى3ئاينىڭ 18كۈنى، موڭغۇلىيە ھۆكۈمىتى مۇڭغۇل يېزىقى دۆلەت پىلانى 3 نى رەسمىي ماقۇللاپ، 2025يىلىدىن باشلاپ قەدىمكى ئۇيغۇر يېزىقى ئاساسىدىكى مۇڭغۇل يېزىقىنى يەنى كونا مۇڭغۇل يېزىقى تۇلۇق ئەسلىگە كەلتۈرۈشنى قارار قىلدى. بۇ پىلانغا ئاساسەن، موڭغۇلىيە 2025يىلىدىن باشلاپ دۆلەت ئىشلىرىدا كىرىل مۇڭغۇل يېزىقى ۋە كونا مۇڭغۇل يېزىقىنى بىرگە قوللىنىپ، بۇندىن كىيىن پۈتۈنلەي كونا مۇڭغۇل يېزىقىنى قوللىنىش ئۈچۈن تەييارلىق قىلىدىكەن.تارىخىي سەۋەبلەر تۈپەيلى، موڭغۇلىيە 1946يىلى كونا مۇڭغۇل يېزىقىنى بىكار قىلغان بولۇپ، كىرىل ھەرپلىرى ئاساسىدا تۈزۈلگەن يېڭى مۇڭغۇل يېزىقىنى يەنى كىرىل مۇڭغۇل يېزىقى ئىشلىتىشكە باشلىغان. ئىچكى موڭغۇلدا بولسا ئىزچىل كونا مۇڭغۇل يېزىقى قوللىنىلماقتا.چىڭگىزخان ئۇيغۇر يېزىقىنى دۆلەت يېزىقى سۈپىتىدە قۇبۇل قىلغان بولۇپ، قەدىمكى ئۇيغۇر يېزىقى ئاساسىدا ئۇيغۇرلار تۈزۈپ بەرگەن مۇڭغۇل تىلى ئېلىپبەسى تا ھازىرغىچە موڭغۇللار تەرىپىدىن قوللىنىلماقتا.مەنبە: شىنخۇا تورى ۋىكىپىدىيا دونالد ترامپ: خىتاي ۋىروسى دەپ ئاتاش ئىنتايىن توغرا !پېلوسى:ئۇيغۇرلارنى مەجبۇرىي ئەمگەككە سېلىشقا مۇناسىۋەتلىك 2 قانۇن لايىھىسى قاراپ چىقىلىدۇ |
سۇحبات الۋدىڭ تاكتيكالارى: اعاشتى دا سويلەتۋگە بولادى كەرۋەن تورابىسۇحبات تەك جۋرناليستيكا ماماندارى ءۇشىن عانا قاجەت ەمەس. كەز كەلگەن اداممەن قارىمقاتىناس قۇرۋ بارىمىزگە قاجەت قاسيەت. قىزىقتى اڭگىمەدۇكەن ءسىز ءۇشىن تابىستى بولارى ءسوزسىز. ءاربىر ادام اقپارات تاسىمالداۋشىسى بولىپ تابىلادى. قىزىقتى ديسكۋسسيا مەن سۇراقجاۋاپ بارلىق سۇراعىڭىزعا جاۋاپ الۋعا سەپتىگىن تيگىزەدى. بۇل ءۇشىن بىرنەشە ءادىس پەن قۇپيانى ءبىلۋىڭىز كەرەك.دۇرىس ادامدى تاڭداڭىزەڭ ءبىرىنشى، سۇحبات تابىستى بولۋى ءۇشىن دۇرىس ادامدى تاڭداۋىڭىز قاجەت. ايتارى كوپ، اقپاراتتىڭ كوزى بولىپ تابىلاتىن تۇلعانى تاڭداپ الىڭىز. كوپشىلىگى ەگەر ادام تانىمال بولسا نەمەسە تەلەديدار مەن گازەت بەتتەرىنەن كوپ كورىنسە، وندا سۇحبات قىزىقتى وتەدى دەپ قاتەلەسەدى. كوپ سۇحباتتاساتىن ادامنىڭ وزىنەن ينتەرۆيۋ ارقىلى جاڭا دۇنيەنى الۋ قيىن. ەگەر ەكسكليۋزيۆ شىقپاسا، ءبارى جاقسى ءوتتى دەپ ەسەپتەۋدىڭ قاجەتى جوق.ەكىنشى، ۇلكەن دايىندىق كەرەك. كەيىپكەردىڭ سوڭعى جىلدارى قاي تاقىرىپتاردى قوزعاپ، نە تۋرالى ايتىپ جۇرگەنىن ءبىلىپ الىڭىز. كوپ اداممەن تىلدەسىپ، سول ادام جايلى اقپارات جيناڭىز. سەبەبى بارلىق جاعدايعا دايىن بولۋىڭىز قاجەت. ءسىز كەيىپكەرىڭىزبەن بولعان اراداعى اڭگىمەنى ەستىگەن نەمەسە كورگەن ادام سول ينتەرۆيۋدانوزىنە قاجەتتى اقپارات الۋى كەرەك. ەڭبەك دالاعا كەتپەيدى، ءسىزدىڭ دايىندىعىڭىز ءوز جەمىسىن مىندەتتى تۇردە بەرەدى.سۇراقتار رەتتەۋ ستراتەگياسىءۇشىنشى، سۇراقتار رەتىن رەتتەستىرىپ الىڭىز. اڭگىمە بۇل پسيحولوگيا. كەيىپكەر سۇحبات باسىنان باستاپ جاسىرىنىپ قالۋى مۇمكىن. بۇدان ءسىز ەش پايدا كورمەيسىز. سول ءۇشىن سۇراقتاردى رەتتەپ الىڭىز. مىسالى، باستاپقى ۋاقىتتا كەيىپكەرگە جىلى سويلەپ، ونىڭ ناعىز بەينەسىن اشاتىن سۇراقتاردى قويىڭىز. الەمدى قۇتقارۋ نەمەسە وزگە پروبلەمالاردى ايتىپ، ونى ءوزىنىڭ ويىنداعى باتىرعا اينالدىرىڭىز. سودان كەيىن بىردەن شابۋىلعا شىعۋعا بولادى. وزىڭىزبەن بىرگە الىپ كەلگەن قارۋلاردى قولدانىپ، وتكىر سۇراقتاردى قويىڭىز. ەسىڭىزدە بولسىن، قارۋىڭىزدى ەش ۋاقىتتا بىردەن قولدانىسقا سالماڭىز. سونىمەن قاتار ءوز قاقپاندارىڭىزدى دايىنداڭىز. كەيىپكەرىڭىز بۇل قاپقانعا تۇسكەن سوڭ شىعا الماي، ءسىزدىڭ سۇراقتارىڭىزعا ءوزىاق جاۋاپ بەرەدى.بىرەۋدىڭ اتاعىنان قايمىقپاڭىزءتورتىنشى، ەشنارسەدەن قورىقپاڭىز. وتە قاراپايىم ەرەجە. ءبىراق ۇلكەن ماڭىزعا يە. بارلىق ادام بىردەي. ونىڭ قىزمەتى، جەتىستىگى مەن ايلىق تابىسى ءسىزدىڭ جانە كەيىپكەرىڭىزدىڭ اراسىندا ەشقانداي ءبولىنىستى تۋدىرمايدى. قويانداي قورقىپ، كەيبىر سۇراقتاردى قويماي كەتۋگە بولمايدى. جاس ەرەكشەلىگىن سيلاڭىز. دورەكىلىك ەمەس، سىپايىلىق تانىتىڭىز. سىزدەن تالاپ ەتىلەتىنى وسى عانا.بەسىنشى، سۇحبات كەزىندە ءوزىڭىزدى الدىڭعى شەپكە شىعارۋدىڭ قاجەتى جوق. ۇزاق سۇراق قويماڭىز. بۇل سۇراققا قاتىستى ءوز ويىڭىزدى ءبىلدىرىپ، ۋاقىتتى سوزۋدىڭ قاجەتى جوق. سەبەبى ءسىزدىڭ پىكىرىڭىز ارتىقتاۋ. سۇحبات الۋشىنى داياشىمەن سالىستىرۋعا بولادى. داياشىنىڭ قالاي تاپسىرىس قابىلداعانىن، ونى قالاي تەز داستارحانعا اكەلگەنىن ءبىز بايقاماي قالامىز. سۇحبات الۋشى دا سونداي بولۋى قاجەت. باستى نازار كەيىپكەردە بولۋى شارت.التىنشىدان، سۇحباتتىڭ ءساتسىز شىعۋىنان قورىقپاڭىز. باستىسى قىزىقتى ءونىم جاساپ، كورەرمەن مەن تىڭدارمان، وقىرماڭعا تىڭ اقپاراتقا تولى دۇنيە ۇسىنۋ. ءسىز سۇحبات بارىسىندا كەيىپكەرىڭىزدەن جەڭىلۋىڭىز مۇمكىن، ءبىراق ءسىز انىقتاعان اقپارات التىنمەن تەڭ.اقپارات ەستە قالۋى كەرەكجەتىنشىدەن، ەستە قالارلىق سۇحبات شىعارۋعا تىرىسىڭىز. مىسالى، كەيبىر سۇحباتتاردى كورگەننەن كەيىن ەشتەڭە ەستە قالمايدى. جاقسى سۇحبات وقىرمان نە كورەرمەننىڭ ەسىندە قالعان سۇحبات.سەگىزىنشى، سۇحبات بارىسىن بۇرمالاماڭىز. اڭگىمە نەمەسە سۇحبات بارىسىندا باعىت ءسىزدىڭ باسقارۋىڭىزدان شىعىپ كەتۋى مۇمكىن. جاي عانا سۇراقتار ارقىلى بۇرىنعى ارناعا بۇرىڭىز.توعىزىنشى، سۇحباتتى وزگەرتپەڭىز. كەيبىر جۋرناليستەر ءوز كەيىپكەرىنىڭ سوزدەرىن وزگەرتىپ تاستايدى. كەيىپكەرىڭىز اڭگىمە بارىسىندا ينۆەرسيا مەن جارگون سوزدەردى قولدانسا، ونى سول قالپىندا قالدىرىڭىز. ويتكەنى وقىرمان سۇحباتتى وقۋ بارىسىندا سول اداممەن ءوزى تىلدەسكەندەي اسەردە بولۋى كەرەك.سوڭىندا ءبىر تەكسەرىڭىزونىنشى، سۇحبات بارىسىن تەكسەرۋدى ۇمىتپاڭىز. سۇحبات نەمەسە اڭگىمە بارىسىنداعى اقپاراتتاردى تەكسەرىڭىز. مۇنىڭ ۇلكەن ماڭىزى بار. گازەت بەتىندەگى سۇحباتتى جاريالاۋ كەزىندە بىرنەشە وزگەرىستەر ەنگىزىلۋى مۇمكىن. سۇحباتىڭىزدىڭ ەڭ ماڭىزدى تۇسى مەن جەمىستى بولىكتەرى سول قالپىندا ساقتالۋى ءۇشىن ءبىر رەت تەكسەرىپ ءوتۋ ارتىقشىلىق ەتپەيدى.ماتەريال يۋري ءدۋدتىڭ اعاشتى قالاي سويلەتۋ كەرەك شەبەرلىك ساعاتى بارىسىندا ستۋدەنتتەرمەن بولىسكەن اقپارات نەگىزىندە دايىندالدى.قاينار: يىنتەرنەتتەن رەداكتور: سارماي كورىلىم : 485 رەت |
ئاپتور مەزكۇر ماقالىسىدە ئاساسلىقى خىتاي ھۆكۈمىتى 1ئاپرېلدىن باشلا يۈرگۈزۈشكە باشلىغان ئاتالمىش ئەسەبىيلىكنى تۈگىتىش نىزامى ھەققىدە پىكىر بايان قىلغان.خىتاي يېقىندا بىر 50 ماددىلىق يەرلىك نىزام بەلگىلەپ ئۇيغۇرلارنىڭ بارلىق دىنىي پائالىيەتلىرىگە چەك قويغاننىڭ ئۈستىگە، يېمەكلىكلەرنىڭ ھالاللىق ئۇقۇمىنى تەرغىب قىلىش ۋە پەرزەنتلىرىگە دىنىي تەلىم بېرىش نىمۇ ئەسەبىيلىك كاتېگورىيەسىگە كىرگۈزگەن ئىدى.ئۇ، خىتاينىڭ مەزكۇر نىزامى ھەققىدە توختىلىپ مۇنداق دېگەن: قەبىھ ۋە ئىنسانىي تۇيغۇلاردىن مۇستەسنا بۇ يېڭى چەكلىمىلەر، مۇسۇلمانلارنى بىنورمال ئۇزۇن ساقال قويۇشتىن، ئاممىۋى سورۇنلاردا چۈمپەردە ئارتىشتىن ۋە ھۆكۈمەتنىڭ تېلېۋىزىيە قاناللىرىنى كۆرۈشنى رەت قىلىشتىن مەنئى قىلىدۇ.ئۇ يەنە، ماقالىسىدە خىتاينىڭ يېقىنقى يىللاردىن بۇيان ئۇيغۇر دىيارىدا روزا تۇتۇشنى، مەسچىتلەردە يۇقىرى ئاۋازدا ئەرزان توۋلاشنى چەكلىگەنلىكىنى كۆرسەتكەك.ئۇ ماقالىسىدە يەنە، ئۇيغۇر ۋە تىبەتلەر گەرچە ئوخشىمايدىغان دىنلارغا ئېتىقاد قىلسىمۇ، ئۇلارنىڭ تەقدىرداش ئىكەنلىكى، ھەر ئىككىلا مىللەتنىڭ خىتاينىڭ يۇقىرى بېسىملىق سىياسىتىنىڭ قۇربانلىرى ئىكەنلىكى ۋە بىر بىرىنىڭ دەردئەلەملىرىگە ھېسداشلىق قىلىشىدىغانلىقىنى يازغان.ئۇ، ئۇيغۇرلارنىڭ ھىندىستاننى ھۆرمەت قىلىدىغانلىقى، ئىلگىرى كۆپلىگەن ئۇيغۇرلارنىڭ ھىندىستانغا كېلىپ ئېلىم تەھسىل قىلغانلىقىنى كۆرسەتكەن ۋە بۇنىڭ بارا بارا سۇسلىشىپ كېتىۋاتقانلىقىنى ئالاھىدە قوشۇمچە قىلغان.ئۇ ماقالىسىدە يۇقىرىقى سەۋەبلەردىن ھىندىستان ھۆكۈمىتىگە چاقىرىق قىلىپ مۇنداق دېگەن: ھىندىستان ھۆكۈمىتىنىڭ ئۇيغۇرلارغا نىسبەتەن بىر ئەخلاقىي مەجبۇرىيىتى بار. ئەمما ھىندىستاننىڭ خىتاي بىلەن بولغان دىپلوماتىك مۇناسىۋەتلىرىدىكى چەكلىمىلەر تۈپەيلى ھىندىستان ئۇيغۇرلارنى ئوچۇقئاشكارا قوللىيالماي كەلدى.ھىندىستان ئۆتكەن يىلى ئاپرېلدا ئۇيغۇر پائالىيەتچى دولقۇن ئەيسانىڭ ھىندىستانغا كىرىش ۋىزىسىنى بىكار قىلىپ خەلقئارالىق ئەيىبلەشكە ئۇچرىغان ئىدى. |
تۇركيالىق ينۆەستورلار تۇركىستانعا قارجى سالماقشى قوعام13 قىركۇيەك 2018، 21:41تۇركيالىق ينۆەستورلار تۇركىستانعا قارجى سالماقشى13 قىركۇيەك 2018, 21:41 456 0تۇركيا استاناسى انكارا قالاسىندا قازاقستاندىقتۇركيالىق بيزنەس فورۋم ٴوتتى. وعان قوس ەلدىڭ 200دەن استام رەسمي تۇلعالارى مەن ٴىرى كاسىپكەرلەرى قاتىستى. تۇركىستان وبلىسىنىڭ دەلەگاسياسىن باستاپ بارعان اتالمىش ٴوڭىر باسشىسىنىڭ ورىنباسارى ەربول تاسجۇرەكوۆ تۇركيانىڭ ٴىرى حولدينگتەرى مەن كومپانيالارى باسشىلارىمەن كەلىسسوز جۇرگىزدى، دەپ حابارلايدى . اقپارات اگەنتتىگى.تۇرىك ينۆەستورلارىنا تۇركىستاننىڭ ينۆەستيسيالىق تارتىمدىلىعى مەن ارى قاراي دامىتۋعا جانە كەڭەيتۋگە بولاتىن سالالارى تانىستىرىلدى. اتاپ ايتساق، جەڭىل ونەركاسىپ، اگروونەركاسىپتىك كەشەن جانە تۋريزم سالاسىنداعى مۇمكىندىكتەر سارالاندى.كەلىسسوزدەر ناتيجەسىندە 30 جىلدان بەرى بيزنەس سالاسىندا كوشباسشىلاردىڭ ٴبىرى اتانىپ جۇرگەن تۇركيانىڭ حولدينگى تۇركىستان وبلىسىنىڭ 200 گا جەر اۋماعىندا ينۆەستيسيالىق قۇنى 500 ملن اقش دوللارىن قۇرايتىن جىلىجاي سالۋعا نيەت ٴبىلدىردى. جوبانى جۇزەگە اسىرۋ بارىسىندا جىلىجاي اۋماعىندا توڭازىتقىش ٴارى كوكونىس قويماسى سالىنادى. 1000نان استام جۇمىس ورنى اشىلادى.تۇرىكتىڭ تاعى ٴبىر . . . اتتى كومپانياسى 2019 جىلى تۇركىستان وبلىسىندا جيھاز شىعاراتىن فابريكانىڭ قۇرىلىسىن باستاۋدى جوسپارلاپ وتىر. تارتىلاتىن ينۆەستيسيا كولەمى 5 ملن اقش دوللارىن قۇرايدى. جوبا جۇزەگە اسسا، 130دان استام جۇمىس ورنى پايدا بولادى.سونىمەن قاتار، بالامالى جانە جاڭارتىلاتىن ەنەرگيا كوزدەرىن دامىتۋ باعىتى بويىنشا جانە اتتى ٴىرى كومپانيالار 50 مۆت قۋاتى بار كۇن ەلەكتر ستانسيالارىن سالۋعا دايىن ەكەندەرىن ٴبىلدىردى. جوبانىڭ جالپى قۇنى 120 ملن اقش ولللارىن قۇراماق.كەزدەسۋلەر مەن كەلىسسوزدەر قورىتىندىسى بويىنشا تۇركىستان وبلىسى اكىمدىگى مەن ٴىرى تۇرىك كومپانيالارىنىڭ اراسىندا جالپى ينۆەستيسيا كولەمى 625 ملن اقش دوللارىن قۇرايتىن 4 مەموراندۋم ٴتۇزىلدى. قوس تاراپ بۇل مەموراندۋمدار قازاقستان جانە تۇركيادا بيزنەستىڭ باسەكەگە قابىلەتتىلىگىن ارتتىراتىن مەحانيزمگە اينالىپ، تىعىز كوممەرسيالىق بايلانىستاردى دامىتىپ، ەكىجاقتى ينۆەستيسيالار كولەمىنىڭ ۇلعايۋىنا جانە تەحنولوگيالار ترانسفەرتىنە نەگىز بولاتىندىعىنا سەنىم ٴبىلدىردى. |
ەمتيحان جانە قازاق ءتىلى ساباعى . ەلارنا دۇنيەدەگى ەڭ ۇلكەن قازاق ءتىلدى امبەباب ينفورماتسيا ارناسى جولدانعان ۋاقىتى: 05:39 20150324ماقالا اپتورى: نۇرسۇلتان قۇرمانباي ۇلىجوعارى مەكتەپ ەمتيحانى جانە قازاق ءتىلى ساباعىنداعى تۇلعالاس قوسىمشالارنۇرسۇلتان قۇرمانباي ۇلىادامزات دامۋىنىڭ ماڭگىلىك مايەگى وقۋ اعارتۋ . وقۋ اعارتۋىنا كوڭىل بولمەگەن ەل ، وعان ءجونسال قاراعان ، جاۋاپكەرشىلىگى جوق ۇلتتىڭ بولاشاعى قيىن . ولار قازىرگى وركەنيەتتى زاماننىڭ تالابىنان مۇلدە شىعا الماي ، وزدىگىنەن توقىراۋعا بەت الىپ ، تۇيىققا تىرەلەدى . سوندىقتان قازىرگى قوعامدا وقۋ اعارتۋدىڭ قوعام ، ەل ، ۇلت دامۋىنىڭ ماڭىزدى ماسەلەسى ەكەنىن تانىپ جەتىپ ، الۋان ءتۇرلى فورما ، ءادىس امالداردى قولدانىپ ، وقۋ اعارتۋ قىزمەتىن جۇرگىزىپ جاتىرمىز . ماسەلەن ، ءداستۇرلى وقىتتۋ ، جاڭا ساباق رەفورماسى ، نىسانالى وقىتۋ ، كوپ قۇرالدى ساباقحانا ، ت . ب لاردىڭ بارلىعى وقۋ اعارتۋداعى داۋىرلىك دامۋ مەن تالاپتىڭ تۋىندىسى .وقىتۋ قىزمەتى بارىسىندا اعارتۋ شەبىندەگى اتتى جاساۋىلداي اعارتۋشىلار تەك وقىتۋدى عانا كەلەلى مىندەت ساناماي ، ءتۇرلى ەمتيحاندار تۋرالى دا سۇبەلى وي قورىتىپ ، زەرتتەۋ جۇرگىزۋگە مىندەتتى . ەڭ ماڭىزدىسى ورتا مەكتەپ وقىتۋشىسى بولعان ادام ، ءسوزسىز ، جوعارى مەكتەپ ەمتيحانى تۋرالى تولىق تۇسىنىكتە بولۋى قاجەت . ون ەكى جىلدىق وقۋدىڭ مارەلى كومبەسى ، مايەكتى جەمىس بەرەتىن كەزەڭى جوعارى مەكتەپ ەمتيحانى . ەندەشە ، ءبىز ەڭ اۋەلى ەمتيحان تۋرالى دۇرىس تۇسىنىكپەن ، ناقتىلى دايىندىق پەن شىنايى وقىتۋ جۇرگىزۋىمىز كەرەك . ءار ساباقتىڭ ەمتيحانداعى شارت تالابىنا قاراي ناقتىلى دايىندالىپ ، ءونىمدى وقىتۋ ءادىسىن جاراتىپ ، ۇيرەنگەندى امالياتتىق بىلىمگە اينالدىرۋعا مىندەتتىمىز .جوعارى مەكتەپ ەمتيحانىن ءسوز ەتسەك ، ءوز ۇلتىمىز وقۋشىلارى ءۇشىن ، ادەبيەت ساباعى بىردەن ءبىر ءنومىر الاتىن ساباق ءتۇرى . رايونىمىزدىڭ ءار جىلعى جوعارى مەكتەپ ەمتيحانىنان ءوتۋ سالىستىرماسىندا ارينە ادەبيەت ساباعى ماڭداي الدى ورىندا تۇرادى . الايدا كەيبىر ساباقتاستار ادەبيەت ساباعىنان مەجەلەگەن ناتيجەلەرىنە قول جەتكىزە الماي جۇرگەن جايتتەر دە بار . مىنە وسى جاعدايعا نەگىزدەلگەندە جوعارى مەكتەپ ەمتيحانىنداعى قازاق ءتىلى بولىمدەرىنەن زيان تارتقان وقۋشىلارىمىز ءبىرشاما مول . سەبەبى ، قازاق ءتىلى ساباعىن وقىتۋ ءولى تۇردە ۇيرەنۋدى ، جالاڭ نازاريانى قاجەت ەتپەيدى ، قايتا ، امالياتتىق قولدانۋدى ، قول سالىپ ىستەۋدى تالاپ ەتەدى . قازاق ءتىلى ساباعىنىڭ ەرەجە قاعيدا ، پرينسيپ ، فورمالارى توتەنشە مول ، تەك نازارياعا سۇيەنسە ، قولدانۋعا شورقاق بولىپ ، وقۋلىققا قانشالىق قانىق بولماسا سونشالىق تەز الجاسادى . ماسەلەن ، ءتىل دىبىستارىن تۇرلەرگە بولە الماعان وقۋشى دىبىس ، بۋىن ، ۇندەستىك ، ىقپال ، ەمىلە دەگەندەردەن مۇلدە قاراقۇرساق قالادى . سەبەبى ، قازاق ءتىلى ساباعى وزىندىك رەت ءتارتىپ ، باسقىشتارمەن وقىتىلاتىن ساباق . ءبىر باسقىشتى قالدىرۋعا نەمەسە رەتىن الماستىرىپ وقىتۋعا مۇلدە بولمايدى . سوندىقتان ، وقۋ اعارتۋ شەبىندەگى جولداستار ، بارلىق سەبەپتى وقۋشىلاردىڭ باسىنا اۋدارماي ، ەڭ اۋەلى وقىتۋشىلىق قىزمەتىمىزدەگى جاۋاپكەرشىلىگىمىزدى تانىپ جەتىپ ، وقىتۋ امالياتىنداعى ادىستەمەمىزدى دۇرىستاعانىمىز ابزال .جوعارىداعى كوزقاراستارىمىزعا نەگىزدەلىپ ، قازاق ءتىلى ساباعىنىڭ جوعارى مەكتەپ ەمتيحانىندا ۇنەمى كەزدەسەتىن ماڭىزدى ءبىر ءتۇيىنى تۇلعالاس قوسىمشالاردى وقىتۋداعى ءىشنارا ماسەلەلەرگە توقتالىپ وتەيىك .ءبىرىنشى ، دى ، ءدى ، تى ، ءتى تۇلعالى قوسىمشالار تۋرالىبۇل فورماداعى قوسىمشالار قازاق ءتىلى ساباعىنداعى ەڭ كۇردەلى قوسىمشالاردىڭ ءبىرى . بۇل قوسىمشالار سويلەمدەگى قىزمەتىنە جانە گرامماتيكالىق زاڭدىلىقتارىنا قاراي تومەندەگىدەي تۇرلەنىپ قولدانىلادى .1.ۇلىلار : اقىلدى ادام الىستى دا ، جاقىندى دا كورە بىلەدى ، دەگەن دى .بۇل سويلەمدە ءتورت جەردە دى قوسىمشاسى قولدانىلعان . ولار :1 اقىل دى . ەسىمدەردەن سىن ەسىم تۋدىراتىن جۇرناق .2 جاقىن دى . ءسوز بەن ءسوزدى بايلانىستىرۋ ءۇشىن قولدانىلعان تابىس سەپتىك جالعاۋى .3 ءبىل ە دى . ءتۇبىر تۇلعالى ، بۇيرىق رايلى ەتىستىككە كوسەمشەنىڭ جۇرناعى جالعانىپ ، سوڭىندا جىكتىك جالعاۋىنىڭ ءۇشىنشى جاعى ۇستەمەلەنگەن .4 دەگەن دى . بۇنداعى ءدى قوسىمشاسى ، شىلاۋدىڭ دەمەۋلىك شىلاۋ تۇرىنە جاتادى .2. ول ماعان : بالىقتى كولدەن بالىقتى اۋلاپتى ، دەپ ايتتى .1 بالىق تى . ەسىمدەردەن سىن ەسىم تۋدىراتىن جۇرناق بولادى .2 بالىق تى . ءسوز بەن ءسوزدى بايلانىستىرىپ تۇرعان تابىس سەپتىك جالعاۋى .3 اۋلا پ تى . ءتۇبىر تۇلعالى ، بۇيرىق رايلى ەتىستىككە كوسەمشەنىڭ جۇرناعى جالعانىپ ، سوڭىندا جىكتىك جالعاۋىنىڭ ءۇشىنشى جاعى ۇستەمەلەنگەن .4 ايت تى . ءتۇبىر تۇلعالى ، بۇيرىق رايلى ەتىستىككە جالعانعان جەدەل وتكەن شاقتىڭ جۇرناعى .جوعارىداعى ەكى مىسالدان دى ، ءدى ، تى ، ءتى فورماداعى قوسىمشالاردىڭ مىناداي بەس ءتۇرلى پارقى ايقىن كورىنەدى :11 ەسىمدەردەن سىن ەسىم تۋدىراتىن جۇرناق . 22 تابىس سەپتىك جالعاۋى . 33 جىكتىك جالعاۋىنىڭ ءۇشىنشى جاعى . 44 بىرەۋى دەمەۋلىك شىلاۋ ، بىرەۋى جەدەل وتكەن شاقتىڭ جۇرناعى . ءبىز وقىتۋ بارىسىندا وقۋشىلارعا وسى فورماداعى قوسىمشانىڭ تۇلعالاس بولعانىمەن ءوزارا پارىقتى بەس ءتۇرلى قىزمەت اتقاراتىندىعىن تۇسىندىرە بىلۋىمىز كەرەك .ەكىنشى ، ما ، مە ، با ، بە ، پا ، پە قوسىمشالارى تۋرالىبۇل فورماداعى قوسىمشالار دا ۇنەمى كەزدەسەتىن ، وقۋشىلار وڭاي جاڭىلاتىن قوسىمشا ءتۇرى .1.شىعارما ، تۇيمە ، تۇنبا ، سۇزبە ، قاقپا ، سەرىپپە ، ت . ب .شىعار ما جازدىم .تۇي مە قادادىم .تۇن با تازالادىق .سۇز بە جەدىك .قاق پپا اشىلدى .مىلتىققا سارىپ پە سالدىق .بۇل سوزدەر مەن سويلەمدىك فورمالاردان ما ، مە ، با ، بە ، پا ، پە قوسىمشالارىنىڭ زات ەسىم جاسايتىندىعىن ايقىن اڭعارامىز .2.بوسپە ، قىزبا ، سىدىرما ، اسپا ، جالداما ، كوشپە ، ت . ب .قىز با ادام .بوس پە كىسى .جالدا ما اقى .سىدىر ما شاپان .اس پا شام .كوش پە قۇم . ت . ب لار .مۇنداعى سوزدەر مەن تىركەستىك ۇلگىلەردەگى ما ، مە ، با ، بە ، پا ، پە قوسىمشالاردى قابىلداعان سوزدەردىڭ قىزمەتى مەن ماعىناسىنا نەگىزدەلسەك ، بارلىعى زات ەسىم قالىپتاستىرىپ ءارى تىركەستەگى زات ەسىمدەردىڭ سىندىق ساپاسى رەتىندە جۇمسالىپ تۇرعاندىعىن ، ياعني ، تۇلعالاس بولعانىمەن بىر دە زاتم ەسىم تۋدىراتىن جۇرناق ، بىردە سىن ەسىم تۋدىراتىن جۇرناق بولىپ ايىرىم قىزمەت ، پارىقتى رول اتقاراتىندىعىن ۇعىنامىز .3.ايتپا ، كەتپە ، بارما ، كەلمە ، سەنبە ، جازبا ، ت . ب .ەشكىمگە ايت پا .اۋىلعا كەت پە .وزەنگە بار ما .قالاعا كەل مە .جامانعا سەن بە .جازۋ جاز با . ت . ب لار .بۇل مىسالدىق سوزدەر مەن تىركەستەردەگى ما ، مە ، با ، بە ، پا ، پە قوسىمشالارىن كورگەن جەردەن اق بارلىعىندا ءىس ارەكەتتىڭ ، قيمىل امالدىڭ ورىندالمايتىدىعىن اڭعارامىز . سوسىن ، توعىز ءسوز تابىنداعى ەتىستىكتى ەسكەرسەك ، بۇلاردىڭ بارلىعى بولىمسىز ەتىستىك ەكەنى ايدان انىق . مىنە بۇدان ەتىستىكتىڭ بولىمسىز تۇرىندە دە وسى فورماداعى تۇلعالاس جۇرناقتىڭ بار ەكەندىگىنە دالەلىمەن كوز جەتكىزۋگە بولادى .4. ما ، مە ، با ، بە ، پا ، پە دەمەۋلىك شىلاۋ فورماسى تۋرالى دا جان جاقتىلى توقتالعانىمىز ابزال .قازاق ءتىلى ساباعىمىزدا شىلاۋلاردى كومەكشى ءسوز رەتىندە تانىپ ، سەپتەۋلىك شىلاۋ ، جالعاۋلىق شىلاۋ ، دەمەۋلىك شىلاۋ دەپ ءۇشكە بولەمىز . ال ءبىز ايتىپ وتىرعان ما ، مە ، با ، بە ، پا ، پە شىلاۋلارى سۇراۋلىق دەمەۋلىك شىلاۋلار بولادى .1 اكەڭ ۇيدە بار ما ؟ 2 اعاڭ قالاعا كەلە مە ؟ 3 دوسىڭ ماشينا العان با ؟ 4 مۇرات بۇل كينونى لورگەن بە ؟ 5 وقۋشىلار مەرەكەگە دەمالىپ پا ؟ 6 ول زاتتارىن ۇمىتىپ كەتىپ پە ؟بۇل مىسالداردان مە ، مە ، با ، بە ، پا ، پە فورمالارىنىڭ سۇراۋلىق سويلەم جاساپ تۇرعاندىعىن جانە شىلاۋلاردىڭ بولەك جازىلاتىن زاڭدىلىعى بويىنشا بولەك جازىلىپ ، نەگىزگى ءسوزدىڭ كومەگىندە سوزدەرگە قوسىمشا ماعىنا ۇستەپ سۇراۋلى سويلەم قۇراپ تۇرعاندىعىن كورەمىز ، جەكە تۇرىپ تولىق لەقسيكالىق ماعىنا قالىپتاستىرمايتىندىعىن دا ايقىن اڭعارامىز . ەگەر شىلاۋ بولماي جۇرناق بولعان بولسا ، جوعارىداعى زات ەسىم ، سىن ەسىم ، بولىمسىز ەتىستىكتىڭ فورمالارىنداعىداي قوسىلىپ جازىلاتىن ەدى . سونددىقتان بۇل جەردەگى ما ، مە ، با ، بە ، پا ، پە قوسىمشالارى ، ءسوزسىز ، دەمەۋلىك شىلاۋ ەكەنى اشىق . سوندىقتان ، ءاربىر وقىتۋشى ما ، مە ، با ، بە ، پا ، پە قوسىمشالارىنىڭ تۇلعالاستارىن ايقىن تانىپ ، وقۋشىلاردى ناقتى پارىقتاپ ، قولدانا بىلۋگە قاراپايىم دا جۇيەلى مىسالدار ارقىلى جاتتىقتىرۋى كەرەك .ءۇشىنشى ، مەن ، بەن ، پەن ، مەنەن ، بەنەن ، پەنەن فورماسىنداعى كومەكتەس سەپتىك قالعاۋلارى مەن جالعاۋلىق شىلاۋلاردى ءوزارا پارىقتاي ءبىلۋدى انىق ءتۇسىندىرۋ كەرەك .مۇندا ەڭ ماڭىزدىسى جالعاۋ مەن شىلاۋ دەگەن ەكى ۇعىمدى ايقىنداپ الۋ كەرەك . ەڭ قاراپايىم ۇعىممەن تۇسىندىررەتىن بولساق ، جالعاۋ سوزگە جالعانىپ جازىلادى ، شىلاۋ بولەك جازىلادى دەگەندى نازاريالىق نەگىز رەتىندە قالىپتاستىرۋىمىز كەرەك . دالەل رەتىندە تومەندەگى مىسالداردى كورىپ وتەلىك :1. ول قالاممەن جازۋ جازدى .2.قالام مەن قارىنداش ماڭىزدى جازۋ قۇرالى .وسى ەكى سويلەمدەگى مەن تۇلعاسى 1 سويلەمدە كومەكتەس سەپتىك جالعاۋى ، 2 سويلەمدە جالعاۋلىق شىلاۋ بولادى . سەبەبى ، كومەكتەس سەپتىك جالعاۋى ءىس قيمىلدى ىستەۋگە قاتىستى قۇرالدى ، قيمىلدىڭ ءتاسىلىن ، ماقساتىن ءبىلدىرىپ ، سوز بەن ءسوزدى بايلانىستىرادى . ال جالعاۋلىق شىلاۋلاردىڭ لەكسيكالىق ماعىنالارى ايقىن بولمايدى ، ءوزارا تەڭ دارەجەلى تۇرعان سوزدەردى ، ءسوز تىركەستەرىن ، سويلەمدەردى بايلانىستىرىپ ، ولاردىڭ اراسىنداعى قاتىناستاردى بىلدىرەدى . بۇعان نەگىزدەلىپ تومەندەگى بىرنەشە سويلەمدەردى كورىپ وتسەك بولادى .1.كوپپەن كورگەن ۇلى توي .بۇنداعى پەن كوپ پەن كومەكتەس سەپتىك جالعاۋى بولادى .2.كوك پەن جەردىڭ اراسى .بۇنداعى پەن جالعاۋلىق شىلاۋ بولادى .3.اتپەنەن شاپقىلادىق .بۇنداعى پەنەن ات پەنەن كومەكتەس سەپتىك جالعاۋى بولادى .4.ەت پەنەن مايدى تالعامايتىن قوماعاي .بۇنداعى پەنەن جالعاۋلىق شىلاۋ بولادى .5.وقۋمەنەن وتاسقان وقىمىستى بولادى .بۇمداعى مەنەن وقۋ مەنەن كومەكتەس سەپتىك جالعاۋى بولادى .6.اي مەنەن نۇردان جارالعان سۇلۋ .بۇنداعى مەنەن جالعاۋلىق شىلاۋ بولادى .7.كوزبەن كوردىم .بۇنداعى بەن كوز بەن كومەكتەس سەپتىك جالعاۋى .8.كوز بەن قۇلاق .بۇنداعى بەن تۇلعاسى جالعاۋلىق شىلاۋ بولادى .9.ولار وعىزبەنەن بولعان داۋ شاردى ءۇزدى . بۇنداعى بەنەن وعىز بەنەن تۇلعاسى كومەكتەس سەپتىك جالعاۋى بولادى .10.از بەنەن كوپتىڭ پارقى بار . بۇنداعى بەنەن تۇلعاسى جالعاۋلىق شىلاۋ بولادى .مىنە وسى ون سويلەمدى ەكىدەن جۇپتاستىرىپ سالىستىرساق ، تۇلعاسى ءبىر كومەكتەس سەپتىكتىڭ جالعاۋلارى مەن جالعاۋلىق شىلاۋلاردى ءار قاشان پارىقتاي الامىز ءارى ولاردى جازعاندا دا ەرەكشە كوڭىل ءبولىپ ، ەملە زاڭدىلىقتارىن ەرەكشە ەسكەرتۋىمىز كەرەك . ويتپەگەندە سوزدەردىڭ لەكسيكالىق ۇعىمدارىنان اعاتتىق تۋىلادى .ءتورتىنشى ، بۇدان باسقا تومەندەگح تۇلعالاس قوسىمشالاردى وقىتۋدا دا توتەنشە كوڭىل ءبولىپ ، ءوزارا پارىقتاي بىلۋگە كۇش سالۋىمىز كەرەك .1. لاس ، لەس ، داس ، دەس ، تاس ، تەس .1 ەتىستىكتىڭ جۇرناعى تۇلعاسىنداعى ، ەسىمدەردەن ەتىستىك تۋدىراتىن جۇرناق .دوس تاساڭگىمە لەسسىر لاس . ت . ب لار .2 ەسىمدەردەن سىن ەسىم تۋدىراتىن جۇرناق تۇلعاسى .نيەت تەسسي لاسجەر لەسمەكەن دەس3 زات ەسىم تۋدىراتىن جۇرناق تۇلعاسى .ساباق تاسجول داسقارىن داس2. ۋ جۇرناعى1 زات ەسىم تۋدىراتىن جۇرناق تۇلعاسى .جاز ۋجايلا ۋكوكتە ۋەگە ۋكوسە ۋ2 تۇيىق رايلى ەتىستىكتىڭ جۇرناق تۇلعاسى .ايت ۋبەر ۋبار ۋور ۋجىلت ۋ3. دا ، دە ، تا ، تە تۇلعالى قوسىمشالار .1 جاتىس سەپتىك جالعاۋى تۇلعاسى .اۋىل داكلاس تامەكتەپ تە2 دەمەۋلىك شىلاۋ تۇلعاسىنداعى فورمالارى . سەن دە ءبىر كىرپىش دۇنيەگە ،كەتىگىن تاپ تا بار قالان 4. لىق ، لىك ، دىق ، دىك ، تىق ، تىك تۇلعالى قوسىمشالار .1 زات ەسىم تۋدىراتىن جۇرناق تۇلعاسى بار .جاڭا لىقكىسى لىكاۋىز دىقءوسىم دىكجوق تىقءۇش تىك2 سىن ەسىم تۋدىراتىن جۇرناق تۇلعاسى بار .ورتا لىققوعام دىقكويلەك تىك5. ماق ، مەك ، باق ، بەك ، پاق ، پەك تۇلعالى قوسىمشالار .سىر ماقوي ماقپىس پەك2 ماقساتتى كەلەر شاق تۇلعاسى .بار ماقكور مەكايت پاقكەت پەكقاز باقكوم بەك6. ىن ، ءىن ، ن تۇلعالى قوسىمشالار .بورا نجاۋ ىنكەل ءىن2 ەتىستىك جاسايتىن جۇرناق تۇلعاسى .تارا نجۋ ىنكي ءىن7. عى ، گى ، فى ، كى تۇلعالى قوسىمشالار .شال عىسۇز گىۇيت قىكۇل كى2 قالاۋ رايلى ەتىستىك جۇرناعى تۇلعاسى .بار عى مكەل گى مايت قى م8. س ، ىس ، ءىس تۇلعالى قوسىمشالار .سوق ىسشايقا سءور ءىس2 ەتىستىكتىڭ ەتىس فورماسىنىڭ ورتاق ەتىس تۇلعاسى .جاسا سءىستە ساپار ىساكەل ءىس9. م ، ىم ، ءىم تۇلعالى قوسىمشالاردىڭ تۇلعالاس فورمالارى .توقتا مسەن ىمسويلە م2 تاۋەلدىك جالعاۋىنىڭ ءبىرىنشى جاق جەكەشە تۇلعاسى .اكە مكىتاپ ىمجەر ءىممەكتەپ ءىم10. شا ، شە تۇلعالى قوسىمشالار .كىتاپ شاقالام شاكۇركە شە2 ۇستەۋ قالىپتاستىراتىن جۇرناق تۇلعاسى .بۇلبۇل شابۇركىت شەءوزىن شەكوزىن شە11. مىس ، ءمىس تۇلعالى قوسىمشالار .تارا مىسجە ءمىس2 بولجالدىق دەمەۋلىك شىلاۋ تۇلعاسى .ەرتەدە ون كۇن بولىپتى مىس .جوعارىداعى ەكى تۇرگە ءبولىنىپ كورسەتىلگەن تۇلعالاس قوسىمشالاردى ءوزارا سالىستىرىپ ، ناقتىلى مىسالدار ارقىلى پارىقتاي بىلۋىمىز قاجەت ، بۇل تۇيىندەر ءار جىلعى جوعارى مەكتەپ ەمتيحانىندا الۋان ءتۇرلى فورمادا كەزدەسىپ وقۋشىلارىمىزدى پڭاي الجاستىرىپ ، زيان تارتقىزىپ جۇرگەن ماسەلەلەر . سوندىقتان وقىتۋ امالياتىندا بۇل تۇيىندەردى مۇمكىندىكتىڭ بارىنشا ءونىمدى وقىتۋىمىز كەرەك . جۇرناق ، جالعاۋ ، شىلاۋلار اراسىنداعى تۇلعالاستىقتى پارىقتاۋعا جەتكەن وقۋشىنى قازاق ءتىلى ساباعىنان وزىندىك نەگىز قالاعان وقۋشى دەۋگە بولادى . الايدا بۇل جەردە ۇلىلاردىڭ بىرەۋگە ءبىر قاسىق سۋ بەرۋ ءۇشىن ، وزىڭدە ءبىر قۇلاق سۋ بولۋ كەرەك دەگەنىن قاتاڭ ەسكەرىپ ، ەڭ اۋەلى سۋدى باسىنان تۇنىتىپ ، وقىتۋشى بولعان ءوزىمىز قازاق ءتىلى ساباعىنداعى نازاريالىق بىلىمدەرگە قانىق ، قولدانۋعا شەبەر بولۋىمىز ، ۇنەمى زەرتتەۋ سيپاتىندىق ۇيرەنۋلەر جاساپ ، ءوز بىلىمدەرىمىزدى ۇزدىكسىز جاڭالاپ ، كەمەلدەندىرىپ ، تولىقتاپ وتىرۋىمىز قاجەت . سوندا عانا اعارتۋ سىندى ۇلى بورىشتىڭ مۇددەسىنەن شىعا الامىز .قورىتىپ ايتقاندا ءبىز وقىتۋ امالياتى بارىسىندا ءسوزسىز ، جوعارى مەكتەپ ەمتيحانىن كوزدە ۇستاۋىمىز كەرەك . سوندا عانا وقۋشىلارىمىزدىڭ جوعارى مەكتەپ ەمتيىانىندا جاقسى ناتيجەلەرگە قول جەتكىزۋىنە ءبىر كىسىلىك ۇلەسىمىزدى قوسىپ ، وقۋشىلاردىڭ شىنايى دارىندى بولۋىنا ، ۇرپاقتارىمىزدىڭ ەرتەڭگى تىزگىنىن ۇستايتىن تالاپتى دارىندىلاردى جەتىلدىرىپ ، حالقىمىزدىڭ قوعامدىق ورنىن كوتەرۋگە ۇلەس قوسا الامىز .كەلۋ قاينارى: :...?11602قازاقستاندىق تەننيسشى ا 16 مينوتيران قىتايعا ۇشاتىن جول 23 مينوتديماش قۇدايبەرگەن قايتى 25 مينوت |
ئىككىنجى يۈرەك ئاۋازى ئى ھەرپ دوختۇرلار تورىئۇيغۇرچە: ئىككىنجى يۈرەك ئاۋازىئىنگىلىزچە: تۈركچە: ئىنگىلىزچە قىسقارتىلما ئاتىلىشى: يۈرەك سوققاندا چىققان دۇك دۇك ئاۋازنى كۆزدە تۇتىدۇ. بۇ ئاۋازلار يۈرەك كلاپانلىرى يېپىلىش جەريانىدا چىققان ئاۋازلاردۇر.مېدىتسىنادا بىلەنمۇ ئىپادىلىنىدۇ. ئىنگىزچە ھەرىپىنىڭ قىسقارتىلمىسى. نورمالدا ھەر بىر قېتىم يۈرەك سوققاندا دۇك دۇك قىلغان 1,2 ئىككى ئاۋاز ئاڭلىنىدۇ. بەزى بىنورمال ئەھۋاللاردا 3, 4 قاتارلىق قوشۇمچە ئاۋازلارمۇ ئاڭلىنىدۇ.غول تومۇر كلاپانى ۋە ئۆپكە ئارتېرىيە كالاپنى ئوخشىشىپ كېتىدىغان بىر ۋاقىتتا يېپىلىدۇ ۋە 2 بىرىنجى يۈرەك ئاۋازى شەكىللىنىدۇ.نەپەس ئالغاندا غول تومۇر كلاپانى ۋە ئۆپكە ئارتېرىيە كلاپانى يېپىلىش ۋاقتىدا ناھايىتى قىسقا ۋاقىتلىق بىر پەرق بولىدۇ. بۇنى ئىككىنجى يۈرەك ئاۋازى فىزىئولوگىيىلىك ئايرىلىش دەپ قويىدۇ.نەپەس بەرگەندە ئۆپكىدە ھاۋا بولمىغاندا غول تومۇر كلاپانى ۋە ئۆپكە ئارتېرىيە كلاپانى يىپىلىش ۋاقتى ئوخشاش بولىدۇ. بۇ چاغدا 2 دە ئايرىلىش بولمايدۇ.ئەمما نەپەس بەرگەندىمۇ ئىككىنجى يۈرەك ئاۋازىدا ئايرىلىش بولسا، كېسەللىكلەرنىڭ ئالامىتى بولۇشى مۇمكىن.مەزكۈر مەزمون ئاخىرقى قېتىم يېڭىلانغان ۋاقىت: 20220127 06:52:27 03ئىككىنجى يۈرەك ئاۋازى مۇناسىۋەتلىك مەزمونلارنى دوختۇرلار تورىدىن ئىزدەڭ مۇناسىۋەتلىك مەزمونلارنى ئىزدەڭ مۇناسىۋەتلىك مەزمونلارنى ئىزدەڭ مۇناسىۋەتلىك مەزمونلارنى ئىزدەڭيۇقارىدا ئىككىنجى يۈرەك ئاۋازى بىلەن مۇناسىۋەتلىك بۇ مەزمونلارغا جاۋاپ تاپالىشىڭىز مۇمكىنئىككىنجى يۈرەك ئاۋازى نىڭ خەنزۇچە تەرجىمىسى نىمەئىككىنجى يۈرەك ئاۋازى نىڭ تۈركچە تەرجىمىسى نىمە,ئىككىنجى يۈرەك ئاۋازى نىڭ ئىنگىلىزچە تەرجىمىسى نىمە,, , نىڭ ئۇيغۇرچە تەرجىمىسى نىمە,ئىككىنجى يۈرەك ئاۋازى دىگەن نىمە,ئىككىنجى يۈرەك ئاۋازى نىڭ تىببىي مەنىسى,ئىككىنجى يۈرەك ئاۋازى نى قانداق تەرجىمە قىلىدۇ,ئىككىنجى يۈرەك ئاۋازى مەنىسى، چۈشەندۈرۈلۈشى,ئىككىنجى يۈرەك ئاۋازى نى ئىنگىلىزچە تەرجىمە,ئىككىنجى يۈرەك ئاۋازى نى خەنزۇچە تەرجىمە,ئىككىنجى يۈرەك ئاۋازى نى تۈركچە تەرجىمە,ئىككىنجى يۈرەك ئاۋازى مۇناسىۋەتلىك رەسىم,ئىككىنجى يۈرەك ئاۋازى مۇناسىۋەتلىك ۋىدىئو فىلىم,ئىككىنجى يۈرەك ئاۋازى لۇغەت مەنىسى,ئىككىنجى يۈرەك ئاۋازى نى تېخىمۇ تەپسىلىي تونۇشتۇرغان تور ئادرىسلىرى,ئىككىنجى يۈرەك ئاۋازى نى ئىنگىلىزچىدە ئىنگىلىزچە نىمە دەيدۇ,ئىككىنجى يۈرەك ئاۋازى نى خەنزۇچىدە خەنزۇچە نىمە دەيدۇ,ئىككىنجى يۈرەك ئاۋازى نى تۈركچىدە تۈركچە نىمە دەيدۇ, نى ئۇيغۇرچىدە ئۇيغۇرچە نىمە دەيدۇ نى ئۇيغۇرچىدە ئۇيغۇرچە نىمە دەيدۇ نى ئۇيغۇرچىدە ئۇيغۇرچە نىمە دەيدۇئالدىنقى مەزمونئىككىلەمچى جىنسىي بەلگىلىرىكېيىنكى مەزمونئىچى كاۋاك ئورگان |
تەن ساقلىقزور بايلىققەنت كېسىلى ئاغرىقلىرىغا گۈمبەدەك موگو شىپا قىلىدۇباغداش مۇنبىرىمۇنبەر ئەينەك تەن ساقلىق زور بايلىق قەنت كېسىلى ئاغرىقلىرىغا گۈ ...كۆرۈش: 997ئىنكاس: 2قەنت كېسىلى ئاغرىقلىرىغا گۈمبەدەك موگو شىپا قىلىدۇپاكلىق ئەلچىسى, جۇغلانما 18677, دەرىجە ئۆسۈش ئۈچۈن 31323 جۇغلانماھازىرقى جۇغلانمىسى 18677, كېلەركى ئەزا گۇرۇپىسىغا يەنە 31323 جۇغلانما بار.تۆھپە : 2980توردىكى ۋاقتى: 4837 سائەتيوللىغان ۋاقتى 2011118 16:55:23 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈشگۈمبەدەك موگو تەركىبىدىكى ئامىنو كىسلاتاسىنىڭ مىقدارى گۆش ، سۈت ، تۇخۇملاردىكى ئاقسىل تەركىبى بىلەن ئوخشاش . ئۇ ، بەدەننىڭ نۇرمال تەرەققىي قىلىشى ئۈچۈن ئىنتايىن مۇھىم .گۈمبەدەك تەركىبىدە ، كۆپ خىل ئىقتىدارنى تەڭشەيدىغان ۋىتامىن ۋە مېنرال بار . ئۇ ، بەدەننىڭ يېڭى ماددا ئالماشتۇرۇشىنى ئىلگىرى سۈرۈش ئارقىلىق قان قەنتىنى تۆۋەنلىتىش رولىنى ئويناپ ، قاندىكى ياغنى تىزگىنلەپ ، قان سۇيۇقلىقىنىڭ قويۇقلىقىنى تەڭشەيدۇ .گۈمبەدەك تەركىبىدىكى مىكرو ئېلېمېنت خىروم گلۇكوزىغا قارشى كۈچنى ساقلاشتا ھەم ئىنسۇلىننى تەقسىملەشتە كەم بولسا بولمايدىغان ئېلېمېنتلارنىڭ بىرى . ئۇ ، ئورگانىزىمدىكى قەنتنىڭ ماددا ئالماشتۇرۇشىنى نۇرمال ئىلگىرى سۈرۈدۇ .گۈمبەدەك تەركىبىدىكى خولىن بەدەندە ياغنىڭ كۆپىيىشىنى تىزگىنلەيدۇ . گۈمبەدەك تەركىبىدە كاربۇن سۇ بىرىكمىسى ئىنتايىن ئاز . شۇڭا ، ئۇ قەنت كېسىلى ئاغرىقلىرى ۋە بەدىنىدە خولېستىرىل مىقدارى بىر قەدەر يوقىرىلارنىڭ ئىستېمال قىلىشىغا ماس كېلىدۇ . قەنت كېسىلى ئاغرىقلىرىدا. ئاسانلا سۆڭەك شالاڭلىشىش ، داۋاملىق بەل ئاغرىش ، پەي تارتىشىش ، ماغدۇرسىزلىنىش قاتارلىق كېسەللىك ئالامىتى كۆرۈلىدۇ . بۇنداق ئەھۋالدا گۈمبەدەك ئستېمال قىلىپ بەرسە ، سۆڭەكنى كۈچلەندۇرىدۇ . گۈمبەدەك تەركىبىدىكى ۋىتامىن كاناماش تەركىبىدىن 20 ھەسسە ، خەيدەي تەركىبىدىن سەككىز ھەسسە يوقىرى بولىدۇ . ماتېريالدىن ئاكتىپ ئەزا, جۇغلانما 3119, دەرىجە ئۆسۈش ئۈچۈن 1881 جۇغلانماھازىرقى جۇغلانمىسى 3119, كېلەركى ئەزا گۇرۇپىسىغا يەنە 1881 جۇغلانما بار.يوللىغان ۋاقتى 2011120 20:37:22 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈش:قەنت كېسىلى ئاغرىقلىرىغا گۈمبەدەك موگو شىپا قىلىدۇياخشى ماتىرىيالكەن . ئىلگىرى مەن موگو بىلەن ئانچە بەك خوشام يوق ئۆتكەن ئىكەنمەن . بۇ يوللانمىڭىزنى كۆرۈپ موگونىڭ دورىلىق ۋە ئوزۇقلۇق قىممىتىنىڭ يۇقۇرىلىقىنى بىلىۋالدىم . توردا يوقتىزىم نۇمۇرى: 250يوللىغان ۋاقتى 2011120 21:03:51 ھەممە قەۋەتنى كۆرۈشياخشى نەرسە ئىكەن ،لېكىن ياۋاموگو بولسا بەك ياخشى . |
رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتى ناقتىلاۋ: قاي باعىتقا قانشا قارجى بولىنەدى5 مامىر 12:16نۇرسۇلتان. قازاقپارات ق ر قارجى ءمينيسترى ەرۇلان جاماۋبايەۆ ماجىلىستە 2021 جىلعا ارنالعان رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتى ناقتىلاۋ تۋرالى زاڭ جوباسىن ءتۇسىندىردى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات.ناقتىلاۋ پارتياسىنىڭ سايلاۋالدى باعدارلاماسىن، مەملەكەت باسشىسىنىڭ ستراتەگيالىق باستامالارى مەن تاپسىرمالارىن قارجىلىق قامتاماسىز ەتۋگە، سونداياق 19بەن كۇرەسۋگە باعىتتالعان.2021 جىلعا ارنالعان رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتىڭ پارامەترلەرىنە مىناداي وزگەرىستەر ەنگىزىلدى. رەسپۋبليكالىق بيۋدجەت تۇسىمدەرى 1,1 تريلليون تەڭگەگە ۇلعايىپ، 12,6 تريلليون تەڭگەنى قۇرايدى. بيۋدجەت تاپشىلىعى جالپى ىشكى ونىمگە 3,5 دەڭگەيىندە بولجانىپ وتىر، ياعني 149 ميلليارد تەڭگەگە وسكەن، دەدى مينيستر ءماجىلىستىڭ جالپى وتىرىسىندا.ونىڭ ايتۋىنشا، رەسپۋبليكالىق بيۋدجەت شىعىستارىنىڭ كولەمى 1,3 تريلليون تەڭگەگە ارتىپ، 15,3 تريلليون تەڭگەنى قۇرايدى.ناقتىلاۋ جوباسىندا قاراجاتتى مىناداي باعىتتار بويىنشا ءبولۋ كوزدەلگەن. ءبىرىنشى، پارتياسىنىڭ سايلاۋالدى باعدارلاماسىن ىسكە اسىرۋ جالپى سوماسى 884 ميلليارد تەڭگە. وسى قاراجات ەسەبىنەن جول سالۋ جانە رەكونسترۋكسيالاۋ، اگروونەركاسىپ كەشەنىن دامىتۋ، حالىقتىڭ تۇرعىن ءۇي جاعدايىن جاقسارتۋ، تازا اۋىز سۋمەن قامتاماسىز ەتۋ جانە اۋىل ەل بەسىگى ارنايى باعدارلاماسى شەڭبەرىندە اۋىلداردى جاڭعىرتۋ بويىنشا شارالار قابىلدانادى. ەكىنشى، كوروناۆيرۋس ينفەكتسياسىمەن كۇرەس بويىنشا ەپيدەمياعا قارسى ءىس شارالاردى قارجىلاندىرۋعا 265 ميلليارد تەڭگە قاراستىرىلعان. ءۇشىنشى، مەملەكەت باسشىسىنىڭ تاپسىرمالارىن جانە بۇرىن قابىلدانعان مىندەتتەمەلەردى ورىنداۋ. بيۋدجەتتى ناقتىلاۋ ناتيجەسىندە ونىڭ الەۋمەتتىك باعىتتىلىعى ساقتالعان، ال ناقتى سەكتور مەن وڭىرلەردى قولداۋ كۇشەيتىلدى. بۇل تۋرالى بيۋدجەت شىعىستارىنىڭ قۇرىلىمى كورسەتىپ وتىر، دەپ اتاپ ءوتتى ە. جاماۋبايەۆ.قارجى ءمينيسترى ونىڭ 723 ميلليارد تەڭگە سوماسىندا ەداۋىر ۇلكەن بولىگى ەكونوميكانىڭ ناقتى سەكتورىن قولداۋعا باعىتتالعانىن ايتتى.بۇل باعىتتى ىنتالاندىرۋ ورتا مەرزىمدە ەلدىڭ دامۋىنا مۋلتيپليكاتيۆتىك اسەر ەتەتىن بولادى. ناتيجەسىندە وسى سالانىڭ شىعىستارى 2,4 تريلليون تەڭگە نەمەسە جالپى شىعىستار كولەمىنىڭ شامامەن 16 كولەمىندە جوسپارلانىپ وتىر. بيۋدجەتتىڭ الەۋمەتتىك سالاسى جالپى العاندا 374 ميلليارد تەڭگەگە ۇلعايىپ، 7,5 تريلليون تەڭگەنى نەمەسە جالپى شىعىستاردىڭ 48,7 قۇرايدى. كۇش قۇرىلىمى شىعىستارى 211 ميلليارد تەڭگەگە ءوسىپ، 1,6 تريلليون تەڭگە سوماسىندا جوسپارلانعان. جالپى مەملەكەتتىك شىعىستار 80 ميلليارد تەڭگەگە قىسقارتىلىپ، 3,3 تريلليون تەڭگەنى قۇرايدى. بۇل بلوك شىعىستارىنىڭ ازايۋى پرەزيدەنتتىڭ باستامالارىنا ارنالعان رەزەرۆتى قايتا بولۋمەن بايلانىستى. قوسىمشا شىعىستاردىڭ ايتارلىقتاي ۇلەسى نىسانالى ترانسفەرتتەرمەن وڭىرلەرگە بەرىلەتىنىن اتاپ ءوتۋ قاجەت. ولاردىڭ جالپى سوماسى 539 ميلليارد تەڭگە بولسا، ونىڭ ىشىندە دامۋعا ارنالعان ترانسفەرتتەر 335 ميلليارد تەڭگە، دەپ ءتۇسىندىردى مينيستر ە. جاماۋبايەۆ. ايتا كەتەيىك، ماجىلىستە 20212023 جىلدارعا ارنالعان رەسپۋبليكالىق بيۋدجەت تۋرالى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ زاڭىنا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى ق ر زاڭ جوباسى قارالىپ جاتىر. |
قانداستارىمىز رەپاتريانت پا، الدە گاستاربايتەر ما؟ باسىجاڭالىقتار 4700 0 پىكىر 23 جەلتوقسان, 2013 ساعات 03:57كوشىقون زاڭناماسىنداعى قايشىلىقتار مەن شاتاسۋلار2013 جىلدىڭ سوڭىنداعى قازاق ۇلتى ءۇشىن ماڭىزدى ساياسي وقيعالاردىڭ ءبىرى پارلامەنت ءماجىلىسىنىڭ دەپۋتاتتارى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كەيبىر زاڭنامالىق اكتىلەرىنە ەڭبەك كوشىقونى ماسەلەلەرى بويىنشا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى زاڭ جوباسىنا سەنات ەنگىزگەن تۇزەتۋلەردى تالقىلاپ، ءبىراۋىزدان ماقۇلداۋى بولدى. نەگىزى، قۇجاتتىڭ باستى ماقساتى ەڭبەك يمميگرانتتارىن زاڭداستىرۋ، ەڭبەك كوشىقونى ۇدەرىسىن مەملەكەتتىك رەتتەۋدىڭ ماسەلەلەرىن جەتىلدىرۋ بولىپ تابىلادى. بىراق، وسى زاڭنىڭ ءبىر ۇشى شەتەلدە جۇرگەن قانداس باۋىرلارىمىزدىڭ اتامەكەنگە ورالسام دەگەن ورەكپىگەن كوڭىلىن سۋ سەپكەندەي باسىپ، ەلباسىنىڭ ءوزى باستاماشى بولىپ وتىرعان نۇرلى كوشكە نۇقسان كەلتىرىپ وتىر. اتاپ ايتقاندا، بۇل زاڭنىڭ العاشقى جوباسىندا شەتەلدىك ەتنيكالىق قازاقتاردىڭ قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ازاماتتىعىن الۋى ءۇشىن ەلىمىزدە مىندەتتى تۇردە بەس جىل تۇرۋ مەرزىمى بەلگىلەندى. قوعامدا قارسى پىكىرلەر تۋدىرعان بۇل مەرزىمدى سەنات ءتورت جىلعا تومەندەتۋدى ۇسىنىپ، ماجىلىسكە كەرى قايتارعانى بەلگىلى. ءيىسى قازاقتى شۋلاتقان وسى زاڭ جوباسىنىڭ ماجىلىسكە قايتۋىنا نۇرلان ورازالين, قۋانىش ايتاقانوۆ سياقتى سەناتورلار ىقپال ەتكەن ەكەن. ن. ورازالين: بۇدان قيىن كۇندەردە دە الىستاعى اعايىندارىمىزدى ەلگە شاقىرىپ، جاعدايىن جاساپ، ازاماتتىق بەرگەنبىز. ەندى بۇگىن دامىعان ەلدەردىڭ قاتارىنا قوسىلىپ، تۇرمىسىمىز تۇزەلگەندە، قازاق بالاسىن ەكىگە ءبولىپ، جىلاتقانىمىز ەلدىككە جاتپايدى، دەسە، سەناتور ق. ايتاحانوۆ: بۇرىنعى ءبىزدىڭ زاڭ جوباسىندا جەڭىلدەتىلگەن تارتىپپەن ازاماتتىق الۋ ماتەريالدارىن قاراۋ مەرزىمى 3 ايدان اسپايتىن. قازىر 5 جىل دەدىك، ەندى 4 جىلعا تۇسىردىك. تىم ۇزاق ەمەس پە؟ 1 جىل نەمەسە 2 جىلعا تۇسىرۋگە بولادى عوي. نەگە ءبىز ونى 5 جىلدان ءتۇسىرىپ، 4 جىل دەدىك. نەگە ونى ءبىر جىل دەمەيمىز. وسىعان ءبىز تۇسىنبەي وتىرمىز دەگەن بولاتىن. ءماجىلىس قايتا قاراپ، ورالمان اعايىنعا قازاقستان ازاماتتىعىن بەرۋدى تاريحي وتانىنا كەلگەننەن كەيىن ءتورت جىل وتكەن سوڭ عانا بەرۋ كەرەك دەگەن ۇسىنىستى ماقۇلدادى. قالىڭ قازاق ەندى قالاي بولار ەكەن؟ دەپ ءدۇدامال كۇيگە ءتۇستى. ورالمانداردىڭ ازاماتتىق الۋىن بەس جىلعا دەيىن سوزىپ، كۆوتاسىن مۇلدەم جويۋ كەرەك دەگەن ە.دوساەۆتىڭ باستاماسىنا زيالى قاۋىم دا، شەتتەگى اعايىن دا نارازىلىق ءبىلدىرىپ، بۇل زاڭ جوباسىنا قول قويماڭىز دەپ ەلباسىعا اشىق حاتتار جازدى، اتاجۇرتقا قاراي باسەڭدەي باستاعان كوشتىڭ دامۋىنا ودان سايىن كەدەرگى كەلتىرەتىن زاڭعا ۇلت كوشباسشىسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ ۆەتو قويۋىن ءوتىندى. وسىلايشا، قازاقتى شۋلاتقان زاڭنىڭ تاعدىرىن پرەزيدەنتتىڭ قول قويىپ بەكىتۋى عانا قالعاندا، بارشا قازاق ەلباسىنا ءۇمىت ارتىپ، ول ونى كەرى قايتارادى دەگەن سەنىمدە بولدى. الايدا، 2013 جىلدىڭ 10 جەلتوقسانىندا مەملەكەت باسشىسى ەڭبەك كوشىقونى سالاسىنداعى مەملەكەتتىك ساياساتتى جەتىلدىرۋگە باعىتتالعان قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كەيبىر زاڭنامالىق اكتىلەرىنە ەڭبەك كوشىقونى ماسەلەلەرى بويىنشا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى زاڭعا قول قويدى. ءسويتىپ، قازاقتىڭ ءۇمىتى اقتالمادى... بالكىم، ەلباسىمىز زاڭ جوباسىن ۇسىنعان مينيستر مەن ەكى پالاتالى پارلامەنت دەپۋتتارىنىڭ ءبىلىمى مەن بىلىكتىلىگىنە سەنگەن بولار، كىم ءبىلسىن. ەندى كۇشىنە ەنگەن جاڭا زاڭ بويىنشا تاريحي وتانى قازاقستانعا كوشىپ كەلەتىن شەتەلدىك قازاقتار ءتورت جىلدان كەيىن عانا ازاماتتىق الا الادى... ازاماتتىقسىز، ين دەگەندى الماي ەشكىم بالاسىن مەكتەپكە ورنالاستىرا المايتىنى بەلگىلى. تۇراقتى تىركەۋسىز ورالمان كۋالىگى جوق. ال، تۇراقتى تىركەۋگە تۇرۋ ءۇشىن ءتۇرلى قولدان جاسالعان كەدەرگىلەر جەتىپ ارتىلادى. ورالمان كۋالىگىن بولماسا، زەينەتاقى راسىمدەۋ، جاڭا تۋعان بالالارىنا جاردەماقى تولەۋ، ءتۇرلى تولەماقىلاردان قاعىلادى. ونىڭ ۇستىنە، بۇرىن قولدانىستاعى زاڭناما بويىنشا ورالمان كۋالىگىنىڭ مەرزىمى 1 جىل ەدى. ول وسى ءبىر جىلدىڭ ىشىندە ازاماتتىققا قۇجاتتارىن تاپسىرىپ ۇلگەرۋى ءتيىس. ەندى، ازاماتتىق بەرۋ ماسەلەسى 4 جىل قاراستىرۋدا بولماق پا؟ ياعني، حالىقتىڭ كوشىقونى مەن ەڭبەك كوشىقونى زاڭدارى ءبىرىبىرىنە قايشى. شەتەلدەگى قانداستارىمىز قازاقستانعا ەلىم، جەرىم دەپ كەلگەندە، ءتورت جىل بويى قازاقستان ازاماتى دەگەن اسقاق سەزىمدى سەزىنە الماۋى ەلدىگىمىزگە سىن ەمەس پە؟ باسقا ۇلتتارعا باۋىرمال، جاتقا قوناقجاي قازاق ۇلتى ءوزىنىڭ شەتەلدەگى قازاق قانداستارىنا نەگە كەنەتتەن تاسباۋىرلىق تانىتىپ وتىر؟كوشى قون زاڭناماسىن وزگەرتىپ تولىقتىرۋدىڭ باستاماشىسى ەكونوميكا جانە بيۋدجەتتىك جوسپارلاۋ ءمينيسترىمىز ەربولات دوساەۆ بولسا، ازاماتتىق الۋشى ادام 4 جىل ىشىندە بالالارىنىڭ وقۋ پروبلەمالارىن، ورنالاسۋ، بەيىمدەلۋ سياقتى ماسەلەلەرىن شەشەتىنىن، وسى زاڭ جوباسىن ازىرلەۋدە بىرقاتار شەتەلدەردەگى ەڭبەك كوشىقونى تۋرالى زاڭدار مەن ولاردىڭ ىسكە اسىرىلۋ تاجىريبەسى زەرتتەلگەنىن ايتتى. ءوزى قامشىنىڭ سابىنداي عانا قىسقا ءومىر، ونىڭ 4 جىلى ازاماتتىقسىز وتسە نە بولعانى؟ ءدال وسى جەردە، ە.دوساەۆ مىرزانىڭ ەڭبەك كوشىقونى مەن ەتنيكالىق كوشىقوندى شاتاستىرىپ العانى انىق بايقالادى. حالىقتىڭ كوشىقونى تۋرالى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ 2011 جىلعى 22 شىلدەدەگى 477 زاڭىنىڭ 3بابىندا كوشىپ كەلۋدىڭ نەگىزگى بەس ءتۇرى ايقىندالعان:قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ اۋماعىنا كەلۋ جانە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ اۋماعىندا بولۋ ماقساتىنا قاراي كوشىپ كەلۋدىڭ مىناداي نەگىزگى تۇرلەرى بار: 1 تاريحي وتانىنا ورالۋ ماقساتىندا 2 وتباسىن بىرىكتىرۋ ماقساتىندا 3 ءبىلىم الۋ ماقساتىندا 4 ەڭبەك قىزمەتىن جۇزەگە اسىرۋ ماقساتىندا 5 گۋمانيتارلىق جانە ساياسي ۋاجدەر بويىنشا.ياعني، ەكونوميستمينيستر 3 تارماقتىڭ 1ءشى جولىندا كورسەتىلگەن تاريحي وتانىنا ورالۋشى قازاق قانداستارىمىزدى 4ءشى ساناماداعى قازاقستانعا جۇمىس ىزدەپ كەلۋشى ەڭبەك ميگرانتتارىمەن تەڭەستىرىپ تۇر. رەپاترياتسيا دەگەنىمىز شەتەل تەرريتورياسىندا ءومىر ءسۇرىپ جاتقان ۇلتى ءبىر قانداستاردىڭ ءوزىنىڭ تاريحي وتانىنا ورالۋى. ال، ەڭبەك ميگرانتتارى جۇمىس ىزدەپ، ءبىرەلدەن ەكىنشى ەلگە پايدا تاۋىپ، كۇن كورسەم دەگەن ويداعى كوشىپقونۋشىلار، ياعني، گاستاربايتەرلەر نەمىسشە سوزبەءسوز: قوناقجۇمىسشى. رەپاتريانتتار تاريحي وتانىنا ورالىپ، ازاماتتىق الىپ، ەلجۇرتتا تۇراقتاپ قالۋدى ارمانداسا، ەڭبەك كوشىقونىمەن كەلەتىندەر قازاقستاندا ۋاقىتشا جۇمىس ىستەپ، اقشا تاۋىپ، كەرى قايتىپ كەتۋدى كوزدەيدى. سوندا ورالمان گاستاربايتەرمەن تەڭ بولعانى ما؟ شەتىنەن عالىم بولسا دا، بۇل قالاي دەگەن دەپۋتاتتار جوق، ءسوز بۇيدامەن بۇرمالانعان ءماتىننىڭ كەسىرى ەندى شەتەلدەن كەلۋشى قانشاما رەپاتريانت قازاققا سور بولارى بەلگىسىز. وسى زاڭنىڭ 26بابىنداعى ورالمانداردىڭ قۇقىقتارى مەن مىندەتتەرى جازىلعان 1 تارماقشادا ورالماندار مەن ولاردىڭ وتباسى مۇشەلەرىنىڭ جەڭىلدەتىلگەن تىركەلگەن تارتىپپەن قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ازاماتتىعىن الۋعا قۇقىقتارى بەكىتىلگەن بولاتىن.بۇدان بولەك، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ازاماتتىعى تۋرالى 1991 ج. 20 جەلتوقسانداعى 1017 قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ زاڭىنىڭ قر پرەزيدەنتىنىڭ 03.10.95 ج. 2477 جارلىعىنا سايكەس، سونىمەن قاتار، 17.05.02 ج. 322, 2004.20.12 ج. 13, 2009.29.04 154ءى قر زاڭدارىمەن وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەندىرىلگەن 16بابىندا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ازاماتتىعىنا قابىلداۋ شارتتارى ايقىندالعان. مۇندا: قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ازاماتتىعىنا:1 قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ اۋماعىندا زاڭدى نەگىزدە كەمىندە بەس جىل تۇراقتى تۇراتىن نە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ازاماتتارىمەن كەمىندە ءۇش جىل نەكەدە تۇراتىن ادامدار قابىلداناتىن بولادى.قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ازاماتتىعىنا قابىلداعان كەزدە كامەلەتكە تولماعانداردان، پايىم قابلەتن جوعالتقان نە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى بەلگىلەيتىن تىزبە بويىنشا كاسىپتەرگە يە جانە تالاپتارعا ساي كەلەتىن ادامداردان جانە ولاردىڭ وتباسى مۇشەلەرىنەن جانە قازاقستان رەسپۋبليكاسى الدىندا ەرەكشە ەڭبەك سڭرگەن ادامداردان، سونداياق قازاقستان اۋماعىنان كەتكەن ادامدار مەن ولاردىڭ ۇرپاقتارىنان، ەگەر ولار تاريحي وتانى رەتندە تۇراقتى تۇرۋ ءۇشن قازاقستان رەسپۋبليكاسىنا قايتىپ ورالعان بولسا، ولاردان وسى تارماقشانىڭ برنش ابزاتسىندا كوزدەلگەن شارتتاردىڭ بولۋى تالاپ ەتلمەيد دەپ تايعا تاڭبا باسقانداي جازىلعان. سوندا، ەڭبەك كوشىقونىنا ەندىرىلەتىن وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ازاماتتىق تۋرالى زاڭناماعا دا قايشى كەلمەي مە؟ۇلتتىق مۇددەگە سايكەس جۇرگىزىلگەن كوشىقون ساياساتىنىڭ ارقاسىندا تاۋەلسىزدىك العالى بەرى شەتەلدە جۇرگەن ميلليونعا تارتا قازاق قانداستارىمىز تاريحي وتانىنا ورالىپ، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ازاماتىنا اينالدى. ورالماندار دا وزگە ەلدە سۇلتان بولعانشا، ءوز ەلىڭدە ۇلتان بول دەپ، ەگەمەندى ەلىمىزدى نىعايتۋعا وزىندىك ۇلەستەرىن قوسۋدا. تاۋەلسىزدىكتىڭ العاشقى جىلدارىنان باستاپ بيىلعا دەيىن قازاقستانعا شەتەلدەگى قازاق قانداستاردى جيناۋ جۇيەلى جانە ءبىرىزدى ءجۇردى، مەملەكەتتىك قولداۋ جاسالعاندىقتان ناتيجەسى دە ايتارلىقتاي بولاتىن. ال ەندى، وقىستان ۇركىپ، شابىسىن كىلت توقتاتقان ات سياقتى، ەلگە ورالۋشى قازاقتىڭ كوشىن كىدىرتۋگە نە تۇتكى بولىپ وتىر؟تاۋەلسىز قازاقستانداعى ەتنيكالىق كوشىقون ساياساتىنىڭ سىنسيپاتىقازاقستانعا باعىت العان ەتنيكالىق كوشىقوننىڭ تاريحىنا قىسقاشا توقتالار بولساق، 1991 جىلدىڭ باسىندا اۋەلى قايت، قازاق وتانىڭا! دەپ قازاقستاننىڭ زيالى قاۋىمى باس كوتەرسە، ەل پرەزيدەنتى ن.نازارباەۆ الىستاعى اعايىندارعا اق تىلەك اتتى ايگىلى حاتىن جاريالادى. حاتتا: اتامەكەنگە كەلەمىن دەۋشىلەرگە جول اشىق، اتابابا ارۋاعى الدارىڭنان جارىلقاسىن، دەگەن اق تىلەك ايتىلعان. وسى حات ونسىز دا ەلپىلدەپ، ەلەگىزىپ وتىرعان شەتەلدەگى قازاق قاۋىمىن رۋحتاندىردى. 1992 جىلدىڭ 28قىركۇيەگىندە پرەزيدەنتىمىزدىڭ باستاماسىمەن الماتىدا دۇنيەجۇزى قازاقتارىنىڭ قاۋىمداستىعى قۇرىلدى. تاۋەلسىزدىك العان تۇستا رەپاترياتسيا پروتسەسىن رەتتەۋشى نەگىزگى قۇقىقتىق قۇجات 1992 جىلعى 26 ماۋسىمدا قابىلدانعان يمميگراتسيا تۋرالى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ زاڭى بولدى. يمميگراتسيا تۋرالى زاڭ ەتنيكالىق قازاقتاردىڭ كوشىپ كەلۋىنىڭ ۇيىمدىق ماقساتىن قامتاماسىز ەتۋ جانە رەتتەۋدىڭ، ولارعا جاڭا جەردە قولايلى جاعداي جاساۋدىڭ قۇقىقتىق نەگىزدەرىن قۇراپ، شەت ەلدەردە تۇراتىن قازاقتار ءۇشىن تاريحي وتانىنا ەمىنەركىن ورالۋعا مۇمكىندىك بەردى. تىپتەن، سول كەزدەگى مينيسترلەر كەڭەسىنىڭ كوشىقون تۋرالى قابىلداعان قاۋلىسى بويىنشا قر ەڭبەك مينيسترلىگىنىڭ جانىنان ارنايى مەملەكەتتىك ورگان كوشىقون باسقارماسى قۇرىلعان بولاتىن. اتالعان باسقارما شاماشارقى جەتكەنشە رەپاتريانتتاردىڭ قازاق ەلىنە ورالۋىنا ىقپال ەتتى. يمميگراتسيا زاڭىنىڭ نەگىزىندە كوشىقوننىڭ جىل سايىنعى كۆوتاسى 1993 جىلدان باستاپ بەلگىلەندى، ونى مينيسترلەر كابينەتىنىڭ ۇسىنىسى بويىنشا قازاقستان پرەزيدەنتى بەكىتەتىن بولدى. كۆوتادا كەلۋشىلەردىڭ مەملەكەتى مەن شەكتەۋلى سانى، ولاردى قابىلداۋدىڭ، ورنالاستىرۋ مەن بەيىمدەۋدىڭ جاعدايلارى، سونداياق، ولار قونىستاناتىن ايماق پەن شارۋاشىلىقتىڭ ءتۇرى كورسەتىلدى. ال، قر مينيسترلەر كابينەتى 1992 جىلى 23 قىركۇيەكتە قابىلداعان شەت ەلدەگى قازاق دياسپوراسىنىڭ وكىلدەرىن قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا بولعان كەزىندە الەۋمەتتىكەكونوميكالىق جەڭىلدىكتەرمەن قامتاماسىز ەتۋ تۋرالى ايگىلى 791 قاۋلىسى الىستان ارىپشارشاپ جەتكەن اعايىننىڭ وسى توپىراقتا ءوسىپءونىپ ءومىر سۇرۋىنە وڭتايلى جاعدايلار جاسادى. ورالمانداردىڭ كوپشىلىگى ءۇيجاي جانە باسقالاي جەڭىلدىكتەرگە قول جەتكىزدى.ءبىرىنشى دۇنيەجۇزى قازاقتارىنىڭ قۇرىلتايى 1992 جىلعى 28 قىرقۇيەك پەن 3 قازان ارالىعىندا الماتى قالاسىندا ءوتتى. قۇرىلتايدىڭ باستى ماقساتى بۇكىل الەمدەگى قازاق قاۋىمىنىڭ بولاشاعى جونىندە ويلاۋ، ۇلتىمىزدىڭ تاريحىنداعى وسىناۋ ەرەكشە بەلەستىڭ تۇسىندا ەندىگى تاعدىرتالايىمىزدىڭ قالاي ورىلەتىنىن تالقىلاۋ. قۇرىلتاي بارىسىندا الەم قازاقتارىنىڭ ۇيىتقىسى بولاتىن قاۋىمداستىق قۇرىلدى. ەڭ باستىسى تۇڭعىش قۇرىلتاي الىستاعى اعايىننىڭ ەلگە ورالاتىن ۇلى كوشىنە قوزعاۋ سالىپ بەردى. وسى قۇرىلتايدا سويلەگەن سوزىندە ن.ءا. نازارباەۆ: بۇل دۇنيەدە ءبىزدىڭ ءبىر عانا وتانىمىز بار، ول تاۋەلسىز قازاقستان. ءبىز تۋعان مەملەكەتىمىزدىڭ تاۋەلسىزدىگىن باياندى ەتۋگە، قۋاتىن ارتتىرۋعا، ونىڭ يگىلىگىنە، حالىقارالىق قوعامداستىقتا ابىرويىنىڭ وسۋىنە ادال قىزمەت ەتۋگە پارىزدارمىز دەپ، بار قازاق ءبىر قازاق دەگەن سارىنداعى جالىندى ءسوز سويلەدى. كوپ ۇزاماي، 19931994 جىلدارى باستالعان ەكونوميكالىق داعدارىس كوشىقوننىڭ بارىسىنا كەرى اسەرىن تيگىزدى. ءسويتىپ، دابىرامەن باستالعان كوش ءبىر مەزگىل سايابىرلاپ، كەيبىر جەرلەردە كەرى كوشۋ ورىن الدى. 1995 جىلدان باستاپ قازاق كوشى تۇزەلدى. پرەزيدەنتى جارلىعىمەن 1996 جىلى قابىلدانعان شەت ەلدەگى اعايىندارعا قولداۋ كورسەتۋ تۋرالى مەملەكەتتىك باعدارلاما جانە 1997 جىلى قابىلدانعان 2000 جىلعا دەيىنگى كوشىقون ساياساتىنىڭ نەگىزگى باعىتتارى تۋرالى قۋاتتى قۇجاتتار جاسالدى.1997 جىلى قازاقستان پرەزيدەنتى ن.ءا. نازارباەۆتىڭ قازاقستان2030 جولداۋىندا كۇشتى دەموگرافيالىق ساياسات ەلدڭ ۇلتتىق قاۋپسزدگنڭ باسىمدىعى رەتىندە ايقىندالدى. سوعان سايكەس، 1997 جىلعى 13 جەلتوقساندا حالىقتىڭ كوشىقونى تۋرالى قازاقستان رەسپۋبليكاسى زاڭى قابىلداندى 2011 جىلعى 22 شىلدەدەگى حالىقتىڭ كوشىقونى تۋرالى 477 زاڭمەن كۇشى جويىلعان. بۇل زاڭدا شەتەلدە تۇراتىن بۇرىنعى وتانداستارمەن جانە ەتنيكالىق قازاقتارمەن ءوزارا قارىمقاتىناستى، ونىڭ ىشىندە، مادەني ىنتىماقتاستىق پەن اقپاراتتىق قامتاماسىز ەتۋ سالاسىنداعى ءوزارا قارىمقاتىناستى قولداۋ مەن دامىتۋعا، ەتنيكالىق قازاقتاردىڭ تاريحي وتانىنا قونىس اۋدارۋىنا جاردەمدەسۋگە ايتارلىقتاي كوڭىل ءبولىندى. 1997 جىلعى حالىقتىڭ كوشىقونى تۋرالى زاڭدا العاش رەت شەتتەن كەلگەن وتانداستارىمىزعا ورالمان انىقتاماسى قولدانىلدى. مەملەكەت قۇرۋشى قازاق ۇلتىنىڭ سانى مەن ساپاسىنىڭ ارتۋى ستراتەگيالىق ماڭىزى زور ماسەلە. وسىلاي بولا تۇرا، قازاقستانداعى وزگە كىرمە ۇلت وكىلدەرىنە باۋىرمال قازاق شەتەلدەن ورالعان قانداستارىنا ورالمان دەپ الابوتەن قارايتىنى تۇسىنىكسىز. بۇل زاڭدا ايتىلعانداي: رەپاتريانت ورالمان جالپى ساياسي قۋعىنسۇرگىن اكتىلەرى زاڭسىز رەكۆيزيتسيالاۋ، كۇشتەپ ۇجىمداستىرۋ، ىزگىلىككە جات وزگە دە ءىسارەكەتتەر سالدارىنان تاريحي وتانىنان تىسقارى جەرگە قۋىلعان جانە ازاماتتىعىنان ايرىلعان، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنا تۇراقتى تۇرۋ ماقساتىمەن ەرىكتى تۇردە قونىس اۋدارعان بايىرعى ۇلت ادامى، سونداياق، ونىڭ ۇرپاقتارى. وسى جەردە، ورالمان دەپ ايتۋدى قاتە دەۋشىلەر مەن رەپاتريانت دەگەن تەرميندى وزگەرىسسىز قالدىرۋ قاجەت دەگەن پىكىرلەر بولعانىن ايتا كەتكەن ءجون. سونىمەن قاتار، يرريدەنتا تەرمينىن قولدانۋدى ۇسىنۋشىلار دا بولدى. مىسالى، قىتايدىڭ قازاق جەرىمەن شەكتەسەتىن ىلە، التاي، تارباعاتاي، ەرەنقابىرعا وڭىرلەرىندە قازاقتار ەجەلدەن بەرى تۇرىپ كەلە جاتىر، سول سياقتى، رەسەيدىڭ ومبى، ورىنبور، استراحان، ساراتوۆ، قورعان، تاۋلى التاي وزبەكستاننىڭ سىرداريا، جيزاق، گۇلستان، كەلەس، قاراقالپاق سياقتى شەكارالاس ايماقتارىنداعى قازاقتار وزدەرىنىڭ تۇرعىلىقتى جەرلەرىن اتابابالار زامانىنان اتامەكەن سانايدى. ولار وزگە ەلدىڭ ازاماتى بولعانىمەن، تۋىپوسكەن جەرلەرىن ساياسيتاريحي جاعدايلار مەن شەكارالىق مەجەلەۋدىڭ سالدارىنان باسقا ەلدىڭ شەكاراسى ىشىندە قالىپ قويعان قازاق جەرلەرى دەپ بىلەدى. مۇندايلارعا قاتىستى عىلىمدا يرريدەنتا دەگەن تەرمين بار. بۇل جەردە ەشقانداي ارام ويىمىز جوق، قازاقستان كورشىلەس ەلدەرمەن شەكارالارىن انىقتاپ قويدى، ەشكىممەن تالاسىمىز جوق، قازاق يرريدەنتالارى دا سەپاراتيزمنەن اۋلاق. ءبىزدىڭ ايتپاعىمىز قازاقستانمەن شەكارالاس بولسا دا، شەت جەردە سانى قالىڭ دياسپورا، يرريدەنتا كۇيىندە قالعان، شالعايدا تارىداي شاشىلعان باۋىرلارىمىزدىڭ سانى 1997 جىلدىڭ باسىندا 5 ميلليون 400 مىڭ بولسا، قازىر جوبامەن 4,5 ميلليوننان اسادى ەكەن.ال، 1998 جىلى 16 قىركۇيەكتە قر ۇكىمەتىنىڭ 900 قالىسىمەن ەتنيكالىق قازاقتاردى تاريحي وتانىنا رەپاترياتسيالاۋدىڭ تۇجىرىمداماسى قابىلداندى. تۇجىرىمدامادا ەتنيكالىق قازاقتاردى تاريحي وتانىنا رەپاترياتسيالاۋ مەن وڭىرلەردىڭ دەموگرافيالىق جانە الەۋمەتتىكەكونوميكالىق دامۋ مۇددەلەرىن ەسكەرە وتىرىپ، ورالمانداردى ۇتىمدى ورنالاستىرۋدى ۇيىمداستىرۋ قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كوشىقون ساياساتىنداعى باسىمدىق رەتىندە ايقىندالعان. كوپ ۇزاماي، 2000 جىلى ماڭىزى زور تاعى ەكى قۇجات: 17 تامىزداعى 1272 جانە 5 قىركۇيەكتەگى 1346 ۇكىمەت قاۋلىسىمەن بەكىتىلگەن قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك دەموگرافيالىق ساياساتىنىڭ تۇجىرىمداماسى جانە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كوشىقون ساياساتىنىڭ تۇجىرىمداماسى قابىلداندى. بۇل قۇجاتتاردان دەموگرافيالىق دامۋ ەكونوميكانىڭ وسۋنە، ەلدڭ قورعانىس قابلەت مەن مەملەكەتتىك قاۋپسزدكت قامتاماسىز ەتۋگە تكەلەي اسەر ەتەد دەگەن ۇلتتىق مۇددەمەن استاسىپ جاتقان قاعيدانى انىق بايقاۋىمىزعا بولادى.2001 جىلعى 29 قازاندا قازاقستان ۇكىمەتى قازاقستان رەسپۋبليكاسى كوشىقون ساياساتىنىڭ 20012010 جىلدارعا ارنالعان سالالىق باعدارلاماسىن بەكىتتى. ونىڭ ماقساتى ەلىمىزدىڭ بىرقالىپتى الەۋمەتتىكەكونوميكالىق، دەموگرافيالىق دامۋىن قامتاماسىز ەتۋمەن قاتار، ميگرانتتاردىڭ قۇقىقتارىنىڭ ورىندالۋىنا جاعداي جاساۋ، سونداياق ەلىمىزدىڭ قاۋىپسىزدىگىن ارتتىرۋ بولىپ تابىلادى. 2002 جىلعى 23 قازاندا تۇركىستان قالاسىندا دۇنيەجۇزى قازاقتارىنىڭ ەكىنشى قۇرىلتايى وتكىزىلدى. بۇل جيىندا ورالماندار ءۇشىن وزەكتى كوشىپ كەلۋ، ءبىلىم الۋ، ەڭبەك ەتۋ ماسەلەلەرى جانجاقتى قارالدى.دۇنيەجۇزى قازاقتارىنىڭ ءۇشىنشى قۇرىلتايى 2005 جىلعى 2830 قىرقۇيەك ارالىعىندا استانا قالاسىندا وتكىزىلدى. بۇل قۇرىلتايدا ەلباسى ن.ءا. نازارباەۆ 19912005 جىلدار ارالىعىندا ەلىمىزگە بارلىعى 110 مىڭ 591 ورالماندار وتباسى قونىس اۋدارعاندىعىن ايتا كەلىپ، ەلىمىزدەگى قازاقتاردىڭ سانى التى ءجۇز مىڭعا جۋىق ادامعا كوبەيگەندىگىن اتاپ ءوتتى. ەلباسى الەمدەگى ءاربىر ءۇشىنشى قازاق شەت ەلدەردە تۇراتىنىن، قازاقتاردى تاريحي وتانعا جيناپ، بىرىكتىرۋدىڭ ماڭىزىن ەرەكشە اتاپ ءوتتى. سول كەزەڭدەگى كوشىقون جانە دەموگرافيا اگەنتتىگىنىڭ مالىمەتتەرى بويىنشا، 19912006 جىلدارى شەت ەلدەردەن كەلگەن ورالمانداردىڭ جالپى سانى 143343 جانۇيا شامامەن، 565757 ادام بولعان.قازاقستان رەسپۋبليكاسى ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ مينيسترلىگىنىڭ 2007 جىلعى 27 قىركۇيەكتەگى 224ءو بۇيرىعىمەن ورالمان مارتەبەسىن بەرۋ ەرەجەسى بەكىتىلدى. ەرەجەدە ورالمان مارتەبەسىن بەرۋ جانە ونىڭ تىركەلۋى تۋرالى ءوتىنىشتى بەرۋ ءتارتىبى، ورالمان مارتەبەسىن بەرۋ ءتارتىبى ايتىلعان. ورالمان كۋالىگى قاتاڭ ەسەپتىلىكتەگى قۇجات جانە ولاردىڭ مارتەبەسىن راستاۋ ءۇشىن نەگىز. قازاقستان ۇكىمەتىنىڭ 2007 جىلعى 29 قىركۇيەكتەگى 858 قاۋلىسىمەن ورالمانداردى كوشىپ كەلۋ كۆوتاسىنا ەنگىزۋ ەرەجەسى، 2006 جىلعى 6 قاڭتارداعى 15 قاۋلىسىمەن كوشىپكەلۋ كۆوتاسى بويىنشا كەلگەن ورالماندارعا تۇراقتى تۇراتىن جەرىنە بارۋ جانە مۇلكىن ونىڭ ىشىندە مالىن اپارۋ جونىندەگى شىعىستارىن وتەۋ، كەلگەن جەرى بويىنشا تۇرعىن ءۇي ساتىپ الۋ ءۇشىن قاراجات ءبولۋ جانە بىرجولعى جاردەماقىلاردى تولەۋ ەرەجەسى بەكىتىلدى.ەلىمىزدەگى كوشىقون پروتسەستەرىن باسقارۋ جۇيەسىن جەتىلدىرۋ ماقساتىندا قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتىنىڭ 2007 جىلعى 28 تامىزداعى 399 جارلىعىمەن 20072015 جىلدارعا ارنالعان كوشىقون ساياساتىنىڭ تۇجىرىمداماسى قولدانىسقا ەندى. ماقساتى ەلىمىزدىڭ ۇلتتىق بىردەيلىگى مەن قاۋىپسىزدىگىن ساقتاۋ جانە دامىتۋ شەڭبەرىندە زاڭسىز كوشىقوندى بارىنشا ازايتۋ جانە سۇرىپتاۋشىلىق كوشىقوندى قالىپتاستىرۋ جولىمەن كوشىقون اعىنىنىڭ كەلەڭسىز سالدارىن ازايتۋ بولدى. تۇجىرىمدامادا كوشىقون ساياساتىن باسقارۋدىڭ جاڭارتىلعان ستراتەگياسى انىقتالعان: مامانداردى ىرىكتەۋ كريتەريلەرىنە نەگىزدەلگەن كوشىپقونۋشىلاردى تارتۋ تەتىكتەرىن ازىرلەۋ وڭىرلەردىڭ دەموگرافيالىق جانە الەۋمەتتىكەكونوميكالىق دامۋ مۇددەلەرىن، وڭىرلىك ەڭبەك نارىقتارىن نەگىزگە الا وتىرىپ، كوشىپ كەلۋشىلەردى ۇتىمدى ورنالاستىرۋ تەتىكتەرىن ازىرلەۋ كوشىپ كەلۋشىلەردى زاڭداستىرۋ، بەيىمدەۋ جانە كىرىكتىرۋ جونىندەگى شارالاردىڭ جۇيەلەرىن ازىرلەۋ شەت مەملەكەتتەردىڭ پراكتيكالىق تاجىريبەسىن پايدالانۋدى قامتيدى، مۇنىڭ ءوزى بەلگىلى ءبىر دارەجەدە كوشىپ كەلۋشىلەردى كىرىكتىرۋ كونتەكسىندە مەملەكەتتىڭ ساياساتىن كۇشەيتىپ، جاقسارتۋ.بۇعان قوسا، ەلباسىنىڭ ءوزى ورالمانداردى قازاقستانعا كوشىرۋگە جاڭا سەرپىن بەرەتىن نۇرلى كوشكە باستاماشى بولدى. 2008 جىلعى 2 جەلتوقساندا 20092011 جىلدارعا ارنالعان نۇرلى كوش باعدارلاماسىن بەكىتۋ تۋرالى قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇكىمەتىنىڭ 1126 قاۋلىسى شىقتى. باعدارلامانى جۇزەگە اسىرۋعا 197 795,6 ملن. تەڭگە قاراستىرىلىپ، بۇل قاراجات رەسپۋبليكالىق، جەرگىلىكتى بيۋدجەتتەردەن جانە قازاقستان زاڭناماسىندا تىيىم سالىنباعان وزگە دە كوزدەردىڭ ەسەبىنەن بەرىلەتىن بولادى. ءۇش جىلدىق باعدارلاما اياسىندا 60 مىڭ وتباسى، ياعني، ورتا ەسەپپەن 300 مىڭداي ادامدى كوشىرىپ الۋ جوسپارلاندى. وكىنىشكە وراي، بۇل باعدارلامانىڭ جۇزەگە اسۋىندا ءتۇرلى ولقىلىقتار ورىن الدى. قر پارلامەنتى ماجىلىسىندە قر ۇكىمەتىنىڭ 2011 جىلعى رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتىڭ اتقارىلۋى تۋرالى ەسەبىنە قورىتىندى جاساعان ەسەپ كوميتەتىنىڭ توراعاسى ومارحان وكسىكباەۆ نۇرلى كوش باعدارلاماسى ءتيىمسىز جۇزەگە اسىرىلىپ جاتىر دەپ مالىمدەدى. ماسەلەن، جالپى قۇنى 2,6 ملرد. تەڭگەدەن استام سوماعا 3223 پاتەر سالىنعان بولسا، سونىڭ 622نە ەشكىم قونىستانباعان. باعدارلامانىڭ ورىندالۋى، ونىڭ اياسىنداعى شارالاردى ىسكە اسىرۋ بارىسىندا ءتيىستى مونيتورينگ جانە ۆەدومستۆوارالىق ءوزارا ءىسقيمىل ۇيىمداستىرىلماعان. جوسپارلانعان 21 ءىسشارانىڭ 9ى ورىندالىپ، 3ءۋى ورىندالماعان، 9 ءىسشارا ءىشىنارا، كەشىكتىرىلىپ جانە ساپاسىز اتقارىلعان. بۇدان بولەك، سالىنعان تۇرعىن ۇيلەردىڭ ءوز باعىتتى ورنىنا پايدالانىلماي وتىرعاندىعى انىقتالعان. جالپى، ەسەپ كوميتەتىنىڭ قورىتىندىسى بويىنشا نۇرلى كوش باعدارلاماسى ءالى دە پىسىقتاۋ مەن جاقسارتۋدى قاجەت ەتەدى. سوعان قاراماستان، 2011 جىلعى 2527 مامىردا استانادا وتكەن دۇنيەجۇزى قازاقتارىنىڭ ء تورتىنشى قۇرىلتايىندا سويلەگەن سوزىندە قر پرەزيدەنتى دۇنيەجۇزى قازاقتارى قاۋىمداستىعى تورالقاسىنىڭ توراعاسى ن. نازارباەۆ نۇرلى كوش باعدارلاماسىنىڭ ەكىنشى كەزەڭىن جۇزەگە اسىرۋدى داعدارىسقا قاراماستان قولعا الامىز دەپ مالىمدەدى. حالىقتىڭ كوشىقونى تۋرالى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ 2011 جىلعى 22 شىلدەدەگى 477 زاڭى دا نۇرلى كوشكە يگى ىقپال ەتەتىندەي مازمۇندا بولاتىن. ورالماندار مەن ولاردىڭ وتباسى مۇشەلەرىنىڭ جەڭىلدەتىلگەن تارتىپپەن قازاقستان ازاماتتىعىن الۋ قۇقىعى بەكىتىلدى. الايدا، ۇكىمەتتىڭ 2011 جىلعى 22 جەلتوقسانداعى قاۋلىسىمەن 20112014 جىلدارى جىل سايىن 10 مىڭ ورالمان وتباسىعا كۆوتا بولىنەدى دەپ بەكىتىلگەن بولاتىن. ۇكىمەت بۇل قاۋلىنى كەرى قايتارىپ الدى، دەگەن كوشىقون پوليتسياسىنىڭ حابارلاماسى تالاي قازاقتىڭ ءۇمىتىن سۋ سەپكەندەي باستى. 2012 جىلعى 23 ساۋىردە قازاقستان ۇكىمەتى بۇل قاۋلىنى كەرى قايتارىپ الدى. ەلباسىنىڭ ايتقانى نەگە ىسكە اسىرىلماي قالعانى بەيمالىم. كوشىقون ورگانى قىسقا عانا: كۆوتا دۇرىس بولىنبەگەن، ايماقتىق ەرەكشەلىكتەر ەسكەرىلمەگەن. ولقىلىق تۇزەلگەن سوڭ ءبارى قالپىنا كەلەدى دەگەن تۇسىندىرمە بەردى. كۆوتاعا قول جەتكىزۋ مۇڭ بولىپ تۇرعاندا، جىعىلعانعا جۇدىرىقتاي بولىپ، ورالماندارعا ازاماتتىق بەرۋدى 4 جىلعا دەيىن سوزاتىن جاڭا تالاپ زاڭدى تۇردە بەكىتىلىپ كەتتى. وسىلايشا، تاۋەلسىزدىك العان كەزەڭنەن بەرى ءبىر ءىزدى جۇرگىزىلگەن ەتنيكالىق كوشىقون ساياساتى سۇيىلىپ، نۇرلى كوشتىڭ سوڭى سيىر قۇيىمشاقتانىپ، اتا جۇرتقا جول تارتقان قانداستارىمىزدىڭ كوشى داعدارىپ قالدى. اسىلى، قازاقتىڭ سانىن وسىرەتىن ۇلى كوشتى توقتاتپاعانىمىز ءجون ەدى. وسىعان وراي، ورالماندار قازاقستانداعى قازاقتىڭ سانىن ارتتىرىپ جىبەرەتىن بولدى دەپ قاۋىپتەنەتىندەر بار ما، قالاي؟ دەگەن كۇدىك كوڭىلىمىزگە ۇيالايدىپارلامەنت دەپۋتاتتارى ءبىر كۇندىك جالاقىلارىن قازاقستان حالقىنا قورىنا اۋداردىنۇرگەلدى ابدىعانيۇلى 5788 |
نصائح للمسلمين علي بن عبد الرحمن الحذيفي مقالات أيغوري العنوان: نصائح للمسلميننبذة مختصرة: هذه خطبة جمعة في المسجد النبوي ألقاها فضيلة الشيخ علي بن عبد الرحمن الحذيفي17121430هجري، وتحدث فضيلته خلال خطبته عن النصائح الشاملة التي تهم عامة المسلمين، والتي تفيدهم في حياتهم الدنيوية والأخروية، وأهمية الدعاء ودوره.تأريخ الإضافة: 20091208الرابط المختصر: :.2598592009يىلى 12ئاينىڭ 04كۈنىدىكى جۈمە خۇتبىسىنىڭ قىسقىچە مەزمۇنىپەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام مەسچىتىنىڭ ئىمامى ئاللاھنى مەدھىيىلەپ پەيغەمبەرئەلەيھىسسالامغا دۇرۇت سالام يوللىغاندىن كىيىن جۈمە نامىزى ئۈچۈن جەم بولغان يۈزمىڭلىغان جامائەتكە مۇسۇلمانلار ھەممە ئىشلىرىنى ئاللاھقا تاپشۇرۇش ۋە ئاللاھقا ھەقىقى تۈردە تەۋەككۇل قىلىشى لازىم دېگەن مەزمۇندا تۆۋەندىكى تەۋسىيەلەرنى قىلدى:ئى مۇسۇلمانلار! بارلىق ئىشلىرىڭلارنى ئاللاھقا تاپشۇرۇڭلار. ئاللاھغا ھەقىقى تۈردە تەۋەككۇل قىلىڭلار. ئاللاھقا تەۋەككۇل قىلغان كىشىگە ئاللاھ ئۆزى كۇپايە قىلىدۇ ۋە ئۆز رازىلىقى بىلەن جەننەتكە يەتكۈزىدۇ. ئىشلىرىڭلاردا شەرىئەت بېكىتكەن توغرا سەۋەپلەرنى قىلىڭلار. دۇرۇس بولغان تەجرىبە ساۋاقلار بويۇنچە ئەمەل قىلىڭلار. بارلىق ئىشلىرىنى شەرىئەت ھۆكمى بىلەن ئىلىپ بارغان كىشى دۇنيا ۋە ئاخىرەتتە نىجات تاپقۇچىلاردىن بولىدۇ. قۇرئانھەدىسنىڭ روھىدىن يۈز ئۆرۈگۈچىلەر دۇنيائاخىرەتتە زىيان تارتقۇچىلاردۇر.ئاللاھ تائالا ئاسمانزېمىننى يارىتىشتىن 50 مىڭ يىل بۇرۇن بارلىق ئىشلارنى ئورۇنلاشتۇرۇپ، تەقدىرنى بىكىتىۋەتكەن. ئابدۇللاھ ئىبنى ئەمىر رەزىيەللاھۇئەنھۇدىن رىۋايەت قىلىنىدۇكى، مەن پەيغەمبەرئەلەيھىسسالامنىڭ: ئاللاھ تائالا ئاسمانزېمىننى يارىتىشتىن 50 مىڭ يىل بۇرۇن بارلىق نەرسىلەرنىڭ تەقدىرىنى بېكىتكەن دېگەنلىكىنى ئاڭلىغان دەيدۇ. ئىمام تىرمىزى ۋە مۇسلىم رىۋايىتى.ئاللاھ ئۆزى خالىغان ئىشلارنى قىلىدۇ. ئاللاھنىڭ قۇدرىتى چەكسىز ۋە خالىغان ئىشلىرى ئىجرا قىلىنىدۇ. ئىلمى ھەممىنى ئۆز ئېچىگە ئالىدۇ. رەھمىتى ھەممىگە ئورتاق بولىدۇ. مەخلۇقاتلارنىڭ ھەممىسى ئاللاھنىڭدۇر. ئىشلارنىڭ ھەممىسى ئاللاھغا قايتۇرۇلىدۇ. مەخلۇقاتلار قىلغان ئىشلىرىنىڭ ھەممىسىدىن سۇئال قىلىنىدۇ، ئەمما ئاللاھ قىلغان ئىشلىرىدىن سورالمايدۇ. ئاللاھ تائالا ھاياتلىق دۇنياسىنى ياخشىلىق بىلەن يامانلىقنى ئۆز ئېچىگە ئالغان بىر دۇنيا قىلىشنى ئىرادە قىلدى. كىشىلەر كائىناتتىكى ئىلاھى قانۇنىيەتنى كۆرىدۇ ۋە ئاللاھنىڭ بىرلىكى ۋە قۇدرەتلىك زات ئىكەنلىكىنى ئېتىراپ قىلىدۇ. ئاللاھ مەخلۇقاتلىرىنى مەلۇم مۇددەت ياشايدىغان قىلىپ ياراتتى.ئاللاھ كائىناتتا ھاياتلىقنىئۆلۈمنى، ياقتۇرىدىغانياقتۇرمايدىغان ئىشلارنى، ياخشىلىقنىيامانلىقنى، خۇرسەنلىك، غەمقايغۇنى، ساقلىق ۋە كېسەللىكنى، تىنچلىق، بالامۇسىبەتنى، ئىتائەتئاسىيلىقنى، قىيىنچىلىقئاسانلىقنى، كامالەتنۇقسانلىقنى بېكىتىشى، كىشىلەرنىڭ بۇ كاتتا كائىناتنى ياراتقان بارلىق كەمچىللىكتىن خالى بولغان، يەككەيىگانە بىر ياراتقۇچىسى بار ئىكەنلىكىنى بىلىشى ۋە ئۇ ئاللاھقا ھېچ نەرسىنى شېرىك كەلتۈرمەستىن ئىبادەت قىلىشى، دۇنيائاخىرەتتە بارلىق ياخشىلىق ۋە يامانلىق ئىشلارنىڭ ھەممىسى جانابى ئاللاھنىڭ كونتۇرۇللۇقى ئاستىدا ئىكەنلىكىنى ئىنساننىڭ بېلىشى ۋە ئىمان ئېيتىشى تەقەززا قىلىنىدۇ. ئاللاھ تائالا ھەممە ئىشقا قادىردۇر ۋە كۈچى يېتىدۇ. ئاللاھ تائالا مۇنداق دەيدۇ: ئەگەر ئاللاھ ساڭا بىرەر زىيانزەخمەت يەتكۈزۈشنى ئىرادە قىلسا،يالغۇز ئاللاھدىن باشقا ئۇنى دەپئى قىلغۇچى بولمايدۇ، ئەگەر ئاللاھ ساڭا بىرەر ياخشىلىقنى ئىرادە قىلسا، ئاللاھنىڭ پەزلىنى قايتۇرغۇچى بولمايدۇ، ئاللاھ پەزلىنى بەندىلىرىدىن خالىغان ئادەمگە يەتكۈزىدۇ، ئاللاھ بەندىلىرىنىڭ گۇناھىنى مەغپىرەت قىلغۇچىدۇر، ئۇلارغا مېھرىباندۇر. سۈرە يۇنۇس 107ئايەت.ئاخىرەتتە ياخشىلىقنىڭ ھەممىسى ۋە نېمەتلەر جەننەتتە بولىدۇ. بارلىق يامانلىق ۋە تۈرلۈك ئازابئوقۇبەتلەر دوزاختا بولىدۇ. جەننەتكە كىرگەن كىشى بىئارام بولمايدۇ، دۇنيادا قولدىن بېرىپ قويغان نەرسىلىرىگە پۇشايمان قىلمايدۇ، يەتكەن مۇسىبەتلەرگە ھەسرەتلەنمەيدۇ. دوزاخقا كىرگەن كىشىگە دۇنيادا توپلىغان بايلىقلىرىنىڭ ھېچ پايدىسى بولمايدۇ. ئەنەس رەزىيەللاھۇئەنھۇدىن رىۋايەت قىلىنىدۇكى، پەيغەمبەرئەلەيھىسسالام مۇنداق دېگەن: دۇنيادا ئالى نېمەت ئىچىدە ياشاپ، ئاخىرەتتە دوزاخقا چۈشكەن كىشىنى دوزاخنىڭ ئازابىغا بىر چۆمۈلدۈرۈپ، ئۇنىڭدىن كىيىن: ئى ئادەم بالىسى! دۇنيادا بىرەر ياخشىلىق كۆردۈڭمۇ؟بىرەر نېمەتتىن بەھرىمەن بولدۇڭمۇ؟دەپ سورالغاندا، ئۇ: ياق ئى رەببىم! مەن دۇنيادا ھېچقانداق بىر ياخشىلىق ۋە نېمەت كۆرمىدىم دەيدۇ. دۇنيادا قاتتىق قىيىنچىلىق تارتىپ جەننەتكە كىرگەن بىر كىشىنى جەننەتنىڭ نېمەتلىرىگە بىر چۆمۈلدۈرۈپ: ئى ئادەم بالىسى!دۇنيادا بىرەر قىيىنچىلىققا ئۇچرىدىڭمۇ؟ جاپامۇشەققەت تارتتىڭمۇ؟ دەپ سورالغاندا، ئۇ: ياق ئى رەببىم! مەن دۇنيادا ھېچقانداق قىيىنچىلىققا ئۇچرىمىدىم ۋە جاپامۇشەققەتمۇ تارتمىدىم دەيدۇ. ئىمام مۇسلىم رىۋايىتى.دۇنيادا ئۇچرىغان قىيىنچىلىق ۋە تەقدىر قىلىنغان جاپامۇشەققەتلەر ئىمان بىلەن ئىسلام بۇ كىشىنىڭ ئاقىۋىتىنىڭ ياخشى بولىشى، سەبرى قىلغانلىق ۋە شۈكۈر ئېيتقانلىقنىڭ بەدىلىگە كاتتا ساۋاپ ۋە بۈيۈك نېمەتلەرگە ئېرىشىدىغانلىقىغا كېپىل بولىدۇ. سالمان رەزىيەللاھۇئەنھۇدىن رىۋايەت قىلىنىدۇكى، پەيغەمبەرئەلەيھىسسالام مۇنداق دېگەن: مۆمىننىڭ ئىشلىرىدىن ئەجەبلىنىمەن، ئۇنىڭ ھەممە ئىشلىرى ياخشىلىقتۇر. بۇ ئىش مۆمىندىن باشقىغا مەنسۇپ بولمايدۇ. ئۇنىڭغا خۇرسەنلىك يەتسە ئاللاھغا شۈكرى ئېيتىدۇ، بۇ ئۇنىڭ ئۈچۈن ياخشىدۇر، ئەگەر ئۇنىڭغا بىرەر خاپىلىق يەتسە بۇنىڭغا سەبرى قىلىدۇ، بۇمۇ ئۇنىڭ ئۈچۈن ياخشىدۇر. ئىمام مۇسلىم رىۋايىتى.كېسەللىك بولسا ئاللاھ تائالا بەندىلىرىنى سىنايدىغان بىر ئامىل بولۇپ، ئاللاھ ئۇنى سەۋەب بىلەن ياكى سەۋەبسىزلا پەيدا قىلىدۇ. شۇنداقلا خالىغان كىشىلەرگە مەلۇم سەۋەپ بىلەن ياكى سەۋەبسىزلا شىپالىق ئاتا قىلىدۇ. بۇ توغرىدا ئاللاھ تائالا مۇنداق دەيدۇ: ئاللاھ ئەرشنىڭ ئىگىسىدۇر، ناھايىتى ئۇلۇغدۇر، خالىغىنىنى قىلغۇچىدۇر. سۈرە بۇرج 1516ئايەتلەر. كىمكى بىرەر كېسەللىك بىلەن ئاللاھنىڭ سىناقلىرىغا دۇچ كەلسە، ئۇنىڭغا سەبرى قىلىپ، ئاللاھ دۇرۇس قىلغان نەرسىلەر بىلەن داۋالىنىپ سالامەتلىكىنى ئەسلىگە كەلتۈرۈشكە تىرىشىشى لازىم.مۇسۇلمان بارلىق ئىشلىرىدا سەۋەب قىلىش بىلەن بىرگە ئاللاھقا يېلىنىشى ۋە مەزكۇر ھاجەتنىڭ روياپقا چىقىشى ئۈچۈن ئاللاھقا تەۋەككۇل قىلىشى لازىم. بۇ ھەقتە ئاللاھ تائالا مۇنداق دەيدۇ: كىمكى ئاللاھ قا تەۋەككۈل قىلسا، ئاللاھ ئۇنىڭغا كۇپايە قىلىدۇ. سۈرە تالاق 3ئايەتنىڭ بىرقىسمى.دۇئا ئاللاھ تەرىپىدىن چۈشۈرۈلگەن ۋە چۈشۈرۈلمىگەن ھەممە نەرسىگە مەنپەئەت قىلىدۇ. دۇئا بارلىق ياخشىلىقنىڭ ئەمەلىيەلىشى ۋە بارلىق يامانلىقتىن مۇداپىئە قىلىدىغان ئاساسلىق سەۋەبلەرنىڭ بىرىدۇر. ئاللاھ تائالا مۇنداق دەيدۇ: ماڭا دۇئا قىلىڭلار، مەن سىلەرنىڭ دۇئايىڭلارنى ئىجابەت قىلىمەن. سۈرە غاپىر 60ئايەت.دېمەك؛ ھەرقانداق بىر مىللەت ياكى شەخس بىشىغا كەلگەن مۇسىبەت ۋە قايغۇ ھەسرەتنىڭ، خوشاللىق ۋە خاتىرجەملىككە ئايلىنىشى ئۈچۈن سەۋەپ قىلىشى، بارلىق ئىمكانىيەتلەرنى قوللىنىشى ۋە ئۇنىڭ بىلەن بىر ۋاقىتتا مەزكۇر ئىشنىڭ رېئاللىققا ئايلىنىشى ئۈچۈن مۇسىبەتكە مۇپتىلا قىلغۇچى ئاللاھقا يېلىنىشى ۋە ئاللاھنىڭ دىنىغا مەھكەم ئېسىلىشى، رەسۇلۇللاھنىڭ شەرئىي پرىنسىپلىرىنى ئىجتىمائىي ھاياتنىڭ ھەرساھەسىدە ئەمەلىلەشتۇرۇش ئارقىلىق ئاللاھنىڭ ياردىمى ۋە نۇسرىتىگە ئېرىشىش ئۈچۈن بىردەك ھەرىكەتلىنىش ھازىرقى ۋەزىيەتنىڭ جىددى تەقەززاسى.مۇھەررىرعلاقة الدعاء بالأسباب أيغوري ترك الأخذ بالأسباب بحجة التوكل على الله أيغوري |
تەحنولوگيا 06 جەلتوقسان، 2019بۇگىندە الەۋمەتتىك جەلىگە جۇكتەلگەن شىعارماڭ ءاپساتتە اۋدەم جەرىڭ نە، الەمدى تۇگەل شارلاپ كەتسە تاڭ قالمايسىڭ. تەتىكتى دۇرىس پايدالانا بىلگەن جانعا الەۋمەتتىك جەلى ادەبيەتتىڭ ءايبات ناسيحاتشىسى بولىپ تۇر. ارينە، اتتەگەناي دەيتىن تۇستارى دا جوق ەمەس.قۇلدى بارەكەلدى ولتىرەدى دەمەكشى، بۋىنى بەكىمەگەن، قالامى قالىپتاسپاعان جاس جازارماندار ءۇشىن الەۋمەتتىك جەلىنىڭ پايداسىنان گورى زيانى كوپتەۋ مە، قالاي؟ جارق ەتكەن جاڭا شىعارمانى جاعالاي قولپاشتاپ، جەركوككە سىيعىزباي ماقتاۋ الەۋمەتتىك جەلىدەگى ءارتۇرلى وقىرمان ءۇشىن اسا قيىن شارۋا ەمەس. سياسى كەپكەن قولجازبانى سيرەك كەزدەستىرەسىز قازىر. اينالاڭىزدىڭ ءبارى جازعانىن جازعانداي جالپاق جۇرتقا جايىپ سالىپ، جاھانعا جارنامالاپ جاتادى. ءبىر جاعى، عالامتوردىڭ عالامات مۇنداي مۇمكىندىگىن ەركىن پايدالانىپ جاتقانىنا ول اۆتورلاردى كىنالاۋ دا قيسىنسىز.اينالىپ كەلگەندە، ءبىز ايتىپ وتىرعان الەۋمەتتىك جەلىنىڭ الەگىنە قالامگەرلەردى اۋەستەندىرىپ وتىرعان ونلاينوقىرماندار دەۋگە بولادى. ساپىرىلىسىپ جاتقان سانسىز اقپاراتتار لەگىن اجىراتىپ بولمايتىن حالگە جەتكەن ولار ەشتەڭەنىڭ وڭسولىنا بايىپپەن بارىپ جاتقان جوق. ءتىپتى، كەيبىرى قازىر وتىرىپ، مۇرىن جىراۋدىڭ شىعارماسىن مۇقاعاليعا تەلي سالسا تاڭعالمايسىز. وسى كۇنى مۇنداي وقىرمانداردىڭ بارەكەلدى!، كەرەمەت تۋىندى دەگەن جەڭىل پىكىرلەرى جەلدەي ەسەدى.ءدال وسى ءساتتىڭ وزىندە ۇيالى تەلەفونىڭىزعا جەلىسى ارقىلى قارشا بوراپ كەلىپ جاتقان حاتتاردىڭ كوبىسى باتاتىلەك، ولەڭوسيەت شىعار. ەڭ سوراقىسى، قايبىر جىلى ىشىندە بەيادەپ بەيپىل ويلار باسىم ولەڭسىماقتى مۇقاعاليدىڭ ولەڭى دەپ تاراتا باستادى. ەندى بىردە اقىن اسىلزات ارىستانبەكتىڭءسۇيۋدى باقىت دەيتىننىڭ ءبارى،ءالى دە ءسۇيىپ كورمەگەن... دەگەن تاماشا ولەڭىن تاعى مۇقاعاليدىڭ ولەڭى دەگەن اۋديوولەڭ شىعا كەلدى.جالپى ادەبيەتتەن گورى ادەبيەتتىڭ اينالاسىنداعى اڭگىمە تەز ءوربيتىنى بەلگىلى. الگى ولەڭنىڭ اقيىق اقىنىمىز مۇقاعاليدىكى ەمەس ەكەنىن ءبىرازىمىز بىلدىك، ال بىلمەي، ساناسىنا جاڭساق ءسوزدى ءسىڭىرىپ العاندار قانشاما؟ مىنە، ونلاينوقىرمانداردىڭ وسى تۇسقا كەلگەندە ولقى شىعاتىنى ىڭعايسىزداۋ.تاعى بىردە ءتىڭ بەتىن اۋليە ءماشھۇرءجۇسىپتىڭ استرولوگيالىق بولجامى. حح عاسىر دەگەن ءبىر تانىس شىعارما شارلادى دا كەتتى.جەمتىك ءۇشىن جان قيناپ، تالاسپا قۇركەلە جاتىر اللادان الاشقا بۇل! دەپ كەلەتىن ولەڭ جولدارى بىزگە ابدەن تانىس. بەلگىلى اقىن سەرىك اقسۇڭقار ۇلىنىڭ ولەڭىن ەشتەڭەنىڭ ەگجەيتەگجەيىنە بارماي، جەلىگە جۇكتەي سالعان تاعى دا وسى ونلاينوقىرمانداردىڭ ءبىرى ەكەنى ايتپاسا دا تۇسىنىكتى. جانە بۇنى جەردەن جەتى قويان تاپقانداي جۇرت جاپپاي بولىسە جونەلدى. تاڭ قالدىق. بۇل ءبىز كەلتىرىپ وتىرعان ءبىردىەكىلى مىسال عانا بولۋى كەرەك. تىزبەلەپ ايتا بەرسەك، نەشە ءتۇرلى كۇلكىلى مىسالعا جولىعاتىنىمىز انىق. جانە وسى بىلىقتىڭ اراسىندا اتىءجونى بەلگىلى اقىنجازۋشىلاردىڭ كوزىن باقىرايتىپ قويىپ شىعارمالارىن ءوز اتتارىنان جاريالاپ جىبەرەتىن جولشىباي جازارماندار تاعى بار. ول ارينە، باسقا اڭگىمە. وسى تۇستا ونلاينوقىرماندارعا دا، ويلى قالامگەرلەرگە دە مىقتاپ ويلانۋ كەرەك سەكىلدى.جالپى، قالامگەر قاۋىم ورمانداي وقىرماندى بىرجاقتى كىنالاۋدان اۋلاق، ارينە. ورتاڭقول جازارمان بولعاننان گورى، بيىك تالعامدى وقىرمان بولۋدى مۇرات تۇتقان جاندار بولادى. ەڭ قيىنى، وقىرمان دەگەن ورتاق اتاۋعا سول قاۋىمنىڭ دا جازىقسىز كىرىپ كەتەتىنى عوي.بۇل نەنى بىلدىرەدى؟ قازىر تۇپنۇسقانى تۇگەسىپ وقىپ، ءتۇنى بويى كىتاپ جاستانىپ شىعاتىن جۇرتتىڭ جوعالىپ بارا جاتقانىن اڭعارتسا كەرەك. بۇل وسىلاي جالعاسا بەرەتىن بولسا، الەۋمەتتىك جەلىدەگى ءازىل اڭگىمەنى كوركەم شىعارما دەپ ۇعاتىن، پاراقشادا جۇرگەن باساياعى جوق تاقپاقتى پوەزيا دەپ باعالايتىن ۇرپاق ءوسىپ شىقپاسىنا كىم كەپىل؟البەتتە، بۇل تۇرعىدا قارىمدى قالامگەرلەرىمىز الەۋمەتتىك جەلىگە جاريالانىپ اۋرە بولماسىن دەگەن پايىم ايتقىمىز كەلمەيدى. ءسوزىمىزدىڭ باسىندا اتاپ كەتكەندەي، عالامتور عالامات ناسيحات قۇرالى. ماسەلە عالامتوردى كوپشىلىك قالاي پايدالانۋدى عانا ۇيرەنىپ قويماي، سول عالامتورداعى ساپىرىلىسقان جازبالاردى ساراپتاي بىلەتىن، پايىمداي بىلەتىندەي دەڭگەيگە كوتەرىلۋىمىز كەرەك. ايتپەسە الەمدىك دەڭگەيدەگى ۇلتتىق ادەبيەتىمىزدى الەۋمەتتىك دەڭگەيدەگى جارتىكەش جازبالارمەن قاتار قويۋدىڭ ارتى ءبىزدى بيىككە كوتەرەدى دەپ ايتۋ قيىن.قىسقاسى، وقىرمان ويلى بولسا، جازۋشى جايلى بولادى. |
چوڭ گۇناھلار ياخشى ئەمەللەرنى بىكار قىلىۋىتەمدۇ؟ ئىسلامى سۇئال جاۋاپكۆرگۈچىلەر : 5137سوئال: زىنا ئىنساننىڭ ياخشى ئەمەللىرىنى بىكار قىلىۋىتەمدۇ؟ زىنادىن باش تارتالمىغان ئادەمنىڭ ئاللاھ دەرگاھىدا ياخشى ئەمەللىرى قالامدۇ؟ ياكى ئۇ تەۋبە قىلمىغىچە ياخشى ئەمەللىرى قوبۇل بولمامدۇ؟ بىر ھەدىستە ھەر كېچىنىڭ يېرىمىدا ئاسماننىڭ ئىشىكلىرى ئېچىلىدۇ. بىر چاقىرغۇچى: دۇئا قىلغۇچىلار بولسا دۇئاسى ئىجابەت بولىدۇ. سورىغۇچىلار بولسا ئېرىشىدۇ. قىيىنچىلىقتا قالغانلار بولسا ئۇڭايلىق بېرىلىدۇ، دەپ چاقىرىدۇ. مۇسۇلمان كىشىنىڭ قىلغان دۇئالىرى ئىجابەت بولىدۇ. پەقەت زىناخور ئايال بۇنىڭدىن مۇستەسنادەپ كەلگەن. بۇ ھەدىس زىناخورنىڭ ئەمەللىرىنىڭ بىكار بولۇپ كېتىشىنى تەقەززا قىلىدۇ. بۇ مەسىلىنى چۈشەندۈرۈپ بەرسەڭلا.قۇرئان كەرىم قارار قىلغان ۋە ئەھلى سۈننە جامائىتى ئىتتىپاققا كەلگەن ھەقىقەتلەردىن بىرى شۇكى، چوڭ گۇناھلار ۋە مەسىيەتلەر مۇسۇلماننىڭ بارلىق ئەمەللىرىنى بىكار قىلىۋەتمەيدۇ. كۇپرى بىلەن شېرىكتىن باشقا گۇناھلار مۇسۇلماننىڭ پۈتۈن ئەمەللىرىنى بىكار قىلىۋەتمەيدۇ. سىلەردىن كىمكى دىندىن يېنىۋېلىپ مۇرتەد بولۇپ شۇ كاپىرلىق ھالىتىدە ئۆلىدىكەن، ئۇلارنىڭ ئەمەللىرى دۇنيا ۋە ئاخىرەتتە بىكار بولۇپ كېتىدۇ. ئۇلار دۇزاخ ئەھلىدۇر ۋە دۇزاختا مەڭگۈ قالغۇچىلاردۇربەقەرە 217 ئايەت.سوئال سورىغۇچىنىڭ سوئالى سەۋباننىڭ مۇنۇ ھەدىسىنى كۆزدە تۇتسا كېرەك. پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام مۇنداق دېگەن: مېنىڭ ئۇممىتىمدىن بولغان بىر قەۋملەر قىيامەت كۈنى تاغدەك كۆپ ساۋابلىق ئىشلىرى بىلەن كەلسىمۇ ئاللاھنىڭ ئۇلارنىڭ بۇ ئەمەللىرىنى بىكار قىلىۋېتىدىغانلىقىنى ئۇبدان بىلىمەن. سەۋبان بۇ ۋاقىتتا رەسۇلۇللادىن شۇ قەۋمنى سۈپەتلەپ بېرىشىنى سورىغاندا، پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام ئۇلار سىلەرنىڭ قېرىندىشىڭلار بولۇپ، ئۇلار كېچىسى سىلەرگە ئوخشاش ئىبادەت قىلىدۇ. لېكىن يالغۇز قالغانلىرىدا ئاللاھ ھارام قىلغان ئىشلارنى قىلىدۇ ئىبنى ماجە، رەۋابى، تەبەرانى ۋە دىلمىيلار رىۋايەت قىلغان، شەيخ ئالبانى سەھىھ ھەدىسلەر قاتارىدا سانىغان ھەدىس. مەلۇمكى، بەزى گۇناھلار بەندىنىڭ ياخشى ئەمەللىرىدىن بەزىسىنى شۇ مىقداردىكىنىبىكار قىلىۋېتىدۇ. ئەمما سورىغۇچى بايان قىلغان ھەر كېچىنىڭ يېرىمىدا ئاسماننىڭ ئىشىكلىرى ئېچىلىدۇ. بىر چاقىرغۇچى: دۇئا قىلغۇچىلار بولسا دۇئاسى ئىجابەت بولىدۇ. سورىغۇچىلار بولسا ئېرىشىدۇ. قىيىنچىلىقتا قالغانلار بولسا ئۇڭايلىق بېرىلىدۇ، دەپ چاقىرىدۇ. مۇسۇلمان كىشىنىڭ قىلغان دۇئالىرى ئىجابەت بولىدۇ. پەقەت زىناخور ئايال بۇنىڭدىن مۇستەسنادېگەن ھەدىسقا كەلسەك، بۇ ھەدىسنى تەبەرانىي رىۋايەت قىلغان، ئالبانىي سەھىھ ھەدىسلار قاتارىدىن سانىغان. بۇ ھەدىس زىنادىن باش ئالالمايدىغان كىشىنىڭ ياخشى ئەمەللىرىنىڭ بېكار بولۇپ كېتىشىنى ئەمەس، بەلكى ئۇنىڭ دۇئاسى ئىجابەت بولمايدىغانلىقىنى كۆرسىتىدۇ. چۈنكى گۇناھلار دۇئانىڭ ئىجابەت بولىشى ئۈچۈن توسقۇندۇر. گۇناھقا داۋام قىلىۋەرگەن ۋە تەۋبە قىلىشنى خالىمىغان كىشىنىڭ دۇئاسىنى ئاللاھ قانداق قوبۇل قىلسۇن ! |
ئايال كىشىنىڭ ئاجرىشىش ھەققى مۇسۇلمانلار تورىقېرىندىشىم! ئاللاھ ياردەمچىڭىز بولسۇن، ئاللاھ سىزگە ۋە بالىڭىزغا بەخت سائادەت ئاتا قىلسۇن. سوئالىڭىزنىڭ جاۋابىغا كەلسەك، سوئالىڭىز جەمئىيەتتە نۇرغۇن ئايال مۇسۇلمانلارنىڭ سوراشقا ئېھتىياج ھېس قىلغان ياكى سوراپ قانائەتلىنەرلىك جاۋابقا ئېرىشەلمەيۋاتقان سوئال بولغانلىقى ئۈچۈن، جاۋاب بىرئاز ئۇزۇنراق بولىدۇ. بېرىلگەن جاۋاب سىزنىڭ ئورنىڭىزدىكى قېرىنداشلىرىمىزنىڭ كاللىسىدىكى سوئاللارغىمۇ جاۋاب بولغۇسى ئىنشائاللاھ!ئاللاھ تەئالا مۇنداق دەيدۇ: ئەگەر سىلەر ئەر خوتۇن ئىككىيلەننىڭ ئاللاھنىڭ بەلگىلىمىرىگە رىئايە قىلالماسلىقىدىن قورقساڭلار، خوتۇننىڭ مال بېرىپ ئۆزىنى ئېرىنىڭ نىكاھىدىن قۇتقۇزۇشىدا ھەر ئىككىسىگە گۇناھ بولمايدۇ بەقەرە سۈرىسى 229 ئايىتىنىڭ بىر قىسمىنىڭ تەرجىمىسى.بۇ ئايەتنىڭ ئەگەر سىلەر ئەر خوتۇن ئىككىيلەننىڭ ئاللاھنىڭ بەلگىلىمىرىگە رىئايە قىلالماسلىقىدىن قورقساڭلار، دېگەن قىسمىدىكى ئاللاھنىڭ بەلگىلىمىرى ئايالنىڭ، ئېرىنىڭ ئۈستىدىكى ھەقلىرى بىلەن ئەرنىڭ ئايالى ئۈستىدىكى ھەقلىرىنى ئىپادىلەيدۇ.يەنى ئەر ئەرلىكىنى قىلمىسا ياكى ئايال ئاياللىقىنى قىلمىسا ۋە بۇنى ئىككى تەرەپتىن سايلانغان ھەققانىي كىشىلەر ئىسپاتلىسا، بۇ تەقدىردە ئايالغا مۇناسىۋەتلىك كىشىلەر ياكى مۇناسىۋەتلىك مۇئەسسەسە تەرىپىدىن مال بېرىپ ئۆزىنى ئېرىنىڭ نىكاھىدىن قۇتقۇزۇش ھوقۇقى بېرىلىدۇ. بۇ مالنى بەرگەنلىك ئۈچۈن ئايالغا، ئالغانلىق ئۈچۈن ئەرگە ھېچقانداق گۇناھ بولمايدۇ.بۇ ئايەتنىڭ مەزمۇنىغا ئاساسەن، نىكاھىنىڭ يەنى ئەر خوتۇنلۇق ھاياتىنىڭ داۋاملاشمايدىغانلىقىدىن قورققان بىر ئايال، مۇناسىۋەتلىك ئورۇنلارغا ياكى يۇرت چوڭلىرىغا ئەھۋالنى مەلۇم قىلىدۇ. بۇلار نىسا سۈرىسىنىڭ 35 ئايىتىنىڭ مەزمۇنى بويىچە ئەرنىڭ تۇغقانلىرىدىن بىر ھەققانىي كىشىنى، خوتۇننىڭ تۇغقانلىرىدىن بىر ھەققانىي كىشىنى، مەزكۇر ئەر خوتۇننىڭ ھەقىقىي ئەھۋالىنى تەكشۈرۈش ئۈچۈن بەلگىلەيدۇ.بۇ ئىككى ھەققانىي كىشى ئەھۋالنى ئېنىقلاپ مۇناسىۋەتلىك ئورۇنلارغا ياكى يۇرت چوڭلىرىغا مەلۇم قىلىدۇ. شۇنىڭ بىلەن ئەگەر بۇلارمۇ، ئۇ ئىككى ئەر خوتۇننىڭ نىكاھىنىڭ داۋاملاشمايدىغانلىقىدىن قورقسا، ئايالغا ئىفتىدا يەنى ئېرىدىن ئالغان تويلۇق ۋە ھەدىيىلەرنىڭ ھەممىسىنى ياكى بىر قىسمىنى قايتۇرۇپ بىرىپ ئۆزىنى ئۇنىڭ نىكاھىدىن قۇتقۇزۇش ھوقۇقى بېرىدۇ.ئايالنىڭ ئېرى تەرەپكە بېرىدىغان مېلى ئالغان تويلۇق ۋە ھەدىيىلەردىن ئارتۇق بولۇشى توغرا ئەمەس، ھەممىسى ياكى مەلۇم بىر مىقدارى بولۇشى كېرەك. بۇنى، مۇناسىۋەتلىك ئورۇن مەسىلەن: مەھكىمە، ياكى يۇرت چوڭلىرى ۋە ياكى ئۇ ئىككى ھەققانىي كىشى بەلگىلەيدۇ.شۇنىڭ بىلەن ئايال بەلگىلەنگەن مىقداردىكى نەرسىنى ئېرى تەرەپكە تۆلىسە، بۇ ۋاقىتتىن ئېتىبارەن نىكاھى بىكار قىلىنغان بولىدۇ ۋە ئىددەت باشلىنىدۇ. ئېرىنىڭ تالاق قىلىشىغا ھاجەت قالمايدۇ. ئارقىسىدىن مۇناسىۋەتلىك ئىدارىغا ئىلتىماس قىلىپ نىكاھنىڭ بىكار قىلىنغانلىقىنى رەسمىيلەشتۈرۈشى يەنى ئاجرىشىش گۇۋاھنامىسى ئېلىشى تېخىمۇ ئوچۇق ئېيتقاندا ئېرىدىن ئاجراشقانلىقىنى ئىش بېشىدىكىلەرگە ۋە يۇرت جامائەتكە ئېلان قىلىشى لازىم.پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامنىڭ زامانىسىدا ۋە ھەزرەتى ئۆمەرنىڭ خەلىپىلىك زامانىدا بۇ ئىشقا مىسال بولىدىغان مۇنداق ئىككى ھادىسە بولغان:1 سەھلىل ئەنسارىينىڭ قىزى ھەبىبە، سابىت ئىبنى قەيس ئىبنى شەمماسنىڭ نىكاھىدا ئىدى. بىر كۈنى پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام بامدات نامىزىغا چىقىۋېتىپ ھەبىبىنى ئىشىكىنىڭ ئالدىدا ئۇچراتتى ۋە ئۇنىڭدىن: كىم بۇ؟ دەپ سورىدى، ئايال: مەن سەھلنىڭ قىزى ھەبىبە، يارەسۇلەللاھ! دەپ جاۋاب بەردى.پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام ئايالغا: نېمە بولدى؟ دېدى. ئايال: بىز بولالمىدۇق! دېدى. ئايالنىڭ ئېرى سابىت كەلگەندە پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام ئۇنىڭغا: مانا بۇ ھەبىبە! ئاللاھ خالىغاننى سۆزلىدى دېدى. ئارقىسىدىن ھەبىبە: يا رەسۇلەللاھ! بۇنىڭ ماڭا بەرگەن نەرسىلىرىنىڭ ھەممىسى بار دېدى. پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام سابىتقا: ئۇنىڭدىن ئۇ نەرسىلەرنى ئال دېدى. شۇنىڭ بىلەن سابىت ئايالى ھەبىبىگە بەرگەن نەرسىلىرىنى ئالدى ۋە ھەبىبە ئائىلىسىنىڭ يېنىدا ئولتۇردى. مۇۋەتتا، تالاق 11.ھەبىبىنىڭ پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامغا: ئېرىم سابىتقا ئۆچ بولۇپ قالغانلىقىم ئۈچۈن ئۇنىڭ بىلەن ياشاشقا تاقەت قىلالمايۋاتىمەن دېگەنلىكىمۇ رىۋايەت قىلىنىدۇ. ئىبنى ماجە، تالاق 22.باشقا بىر رىۋايەتتە بۇ ھادىسە مۇنداق بايان قىلىنىدۇ: سەھلنىڭ قىزى ھەبىبە، سابىت ئىبنى قەيس ئىبنى شەمماسنىڭ نىكاھىدا ئىدى. سابىت سەتراق ئادەم ئىدى. ھەبىبە رەسۇلۇللاھقا: يارەسۇلەللاھ! ئەگەر ئاللاھدىن قورقمىسام، يېنىغا كىرگەندە يۈزىگە تۈكۈرەتتىم دېدى. پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام: ئۇنىڭغا ساڭا بەرگەن باغچىسىنى قايتۇرۇپ بېرەمسەن؟ دېدى. ئۇ: قايتۇرۇپ بېرەي دېدى ۋە قايتۇرۇپ بەردى. شۇنىڭ بىلەن پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام ئۇلارنى ئايرىۋەتتى. ئىبنى ماجە، تالاق 22.يەنە بىر رىۋايەتتە ھەبىبىنىڭ پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامغا قوشنا ئىكەنلىكى، سابىتنىڭ ھەبىبىنى ئۇرىدىغانلىقى، سابىتنىڭ قوپال بىر ئادەم ئىكەنلىكى، ھەبىبىنىڭ سابىتنى يامان كۆرىدىغانلىقى، سابىتنىڭ ھەبىبىنى بەك ياخشى كۆرىدىغانلىقى زىكىر قىلىنىدۇ. دارىمىي، تالاق 7؛ ئىبنى سەئد 8326؛ تەپسىرى قۇرتۇبى 392.بۇ ھادىسە يەنە بىر رىۋايەتتە مۇنداق زىكىر قىلىنىدۇ: پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام ھەبىبىگە: ئۇنىڭغا ساڭا بەرگەن باغچىسىنى قايتۇرۇپ بېرەمسەن؟ دېگەن ئىدى، ئۇ: قايتۇرۇپ بېرەي، ھەتتا ئۈستەكمۇ بېرەي دېدى. پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام: ئۈستەك بېرىشكە بولمايدۇ، باغچىسىنىلا بەرگىن دېدى. شۇنىڭ بىلەن ھەبىبە ئېرى تويلۇق قىلىپ بەرگەن باغچىنى پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامغا قايتۇرۇپ بەردى. پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام سابىت ئۈچۈن باغچىنى ئالدى ۋە ئايالنى يولغا سېلىپ قويدى. كېيىن بۇ خەۋەر سابىتقا يەتكەن ئىدى، ئۇ: رەسۇلۇللاھنىڭ ھۆكمىنى قوبۇل قىلدىم دېدى. نەيلۇل ئەۋتار 6277.2 بىر ئايال ئۆمەر رەزىيەللاھۇ ئەنھۇنىڭ يېنىغا كېلىپ ئېرى ئۈستىدىن ئەرز قىلدى. ھەزرەت ئۆمەر بۇ ئايالنى ئىچىدە ئەخلەت چاۋار بار بىر ئۆيدە تۇرۇپ تۇرۇشقا بۇيرۇدى. ئايال ئۇ ئۆيدە بىر كېچە قالدى. ئەتىسى ئەتىگەن ئۆمەر رەزىيەللاھۇ ئەنھۇ ئادەم ئەۋەتىپ ئايالنى چاقىرىتىپ كەلدى ۋە: بۇ كېچىنىڭ قانداق ئۆتكۈزدىڭىز؟ دەپ سورىدى. ئايال: بۇنداق خۇشال بىر كېچە ئۆتكۈزمىگەن ئىدىم دەپ جاۋاب بەردى.شۇنىڭ بىلەن ئۆمەر رەزىيەللاھۇ ئەنھۇ ئايالدىن ئېرى توغرۇلۇق سورىدى. ئايال ئاۋۋال ئېرىنى ماختىدى، ئارقىسىدىن: ئۇ بارغۇ، ئۇ! لېكىن قولۇمدىن باشقا بىر ئىش كەلمەيۋاتىدۇ دېدى. شۇنىڭ بىلەن ئۆمەر رەزىيەللاھۇ ئەنھۇ ئۇ ئايالغا ئېرىگە پىدىيە بېرىپ ئۆزىنى ئۇنىڭ نىكاھىدىن قۇتقۇزۇش توغرىسىدا رۇخسەت بەردى. ئەلمۇدەۋۋەنەتۇل كۇبرا 2341بۇ ئىككى ھادىسىگە قارايدىغان بولساق، پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام بولسۇن، ئۆمەر رەزىيەللاھۇ ئەنھۇ بولسۇن ئۇلارنىڭ ھېچبىرى ئۇ ئاياللارنىڭ ئەرلىرىگە ئۆچ بولۇپ قالغانلىقلىرىنىڭ سەۋەبلىرىنى سورىمىغان.ھەزرەت ئۆمەر ئايالنىڭ بىر كېچىنى ئۇ ئۆيدە ئۆتكۈزگەندىن كېيىن دېگەن سۆزىگە قاراپ، بۇ ئايالنىڭ ئېرى بىلەن ئەر خوتۇنلۇق تۇرمۇشىنى داۋاملاشتۇرالمايدىغانلىقىنى تونۇپ يەتكەن ۋە مەزكۇر ھۆكمىنى ئېرىگە بىر نەرسە بېرىپ ئۆزىنى ئۇنىڭ نىكاھىدىن قۇتقۇزۇش توغرىسىدىكى ھۆكمىنى چىقارغان. |
دى ئېن ئادىن بىلگىلى بولىدىغان مەخپىيەتلىكلەر دى ئېن ئادىن بىلگىلى بولىدىغان مەخپىيەتلىكلەرئۇيغۇرچە يازمىلار 20, 2020 21, 2020 1 دى ئېن ئا تەكشۈرۈش ئارقىلىق ئەجدادىنى بىلگىلى بولىغىغانلىقى ھەممىگە ئايان. ئەمما مەنچە دى ئېن ئا ئارقىلىق بىر ئادەمنىڭ خارەكتىرىنى، ئۇنىڭ ئەقىللىق ياكى دۆتلىكىنى، كەلگۈسىدە پۇل تاپالايدىغان ياكى تاپالمايدىغىنىنى، تېخىمۇ يۇقۇرى ئۆرلەپ ئوقۇيالايدىغانلىقى ياكى ئوقۇيالمايدىغانلىقىنى، ئەستە تۇتۇش قابىلىيىتىنى، ۋە مۇشۇنىڭدەك نۇرغۇن نەرسىلەرنىمۇ بىلگىلى بولىدىغانلىقى كىشىنى قىزىقتۇرماي قالمايدۇ.كەلگۈسىدە پەقەت گېنىڭىز ئارقىلىق سىزنىڭ قىممىتىڭىز بەلگىلەنسە سىز قانداق پوزىتسىيەدە بولىسىز؟ گېنىڭىزگە ئاساسەن خىزمەتكە ئورۇنلاشتۇرۇلسىڭىز، گېنىڭىزگە ئاساسەن مۇئامىلىگە ئۇچرىسىڭىز. مەنچە گېنى ياخشى ئادەملەر ئۈچۈن بۇ بەك گۈزەل كەلگۈسى بولىدۇ، ئەمما گېنى ياخشى ئەمەس ئادەملەر ئۈچۈن بۇ بەك ئېچىنىشلىق بولىشى مۇمكىن. يۇقۇرقى گاتتاكا دېگەن كىنونى كۆرۈپ باقسىڭىز ئۇ خىل دۇنياۋى تەرتىپنىڭ قانداق بولىدىغانلىقىنى ئاز تولا بىلەلەيسىز.ئەمدى ئەسلى مەقسەتكە كەلسەم، مەنمۇ دەل مۇشۇ خىل ئالاھىدىلىكلىرىمنى بىلىپ باقاي دەپ دى ئېن ئا ئۇچۇرۇمنى گېنوملىنك دېگەن توربەت ئارقىلىق تەكشۈرۈپ باقتىم. نەتىجىسىدىن بەكىرەك بۇ شېركەت گېنىم ئارقىلىق نىمىلەرنى دىيەلەيدۇ دېگەنگە قىزىقىشىم كۈچلۈك ئىدى.كۆرۈپ تۇرغىنىڭىزدەك بۇ شېركەت سىزگە يېمەك ئىچمەك ئوزۇقلىنىش ئادىتىڭىز توغۇرلۇق، خاراكتىرىڭىز توغۇرلۇق، ئەقلى قابىلىيىتىڭىز توغۇرلۇق، بەدەن ھالىتىڭىز توغۇرلۇق ۋە تەنتەربىيە بىلەن شۇغۇللىنىش ئەھۋالىڭىز توغۇرلۇق ئۇچۇرلارنى بېرەلەيدىكەن. ھەربىر بۆلەكنىڭ ئىچىدە يەنە نۇرغۇن ئالاھىدىلىكلىرىڭىز ياكى كامچىلىقلىرىڭىز توغۇرلۇق ئۇچۇرلارنى تەمىنلەيدىكەن.مەنچە خارەكتىرىنىڭ قانداق بولۇشى دى ئېن ئا تەرىپىدىن بەلگىلىنىپ بولۇنغان بولسا ئۇنداقتا بىر بالىنىڭ قانداق خارەكتىردە چوڭ بولىشىدا شۇ بالىنىڭ ئاتا ئانىسى بىۋاستە پۈتۈن مەسئۇلىيەتنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەككەن. ئەلۋەتتە مۇھىت ئامىلى چوڭ ئامىل ئەمما بالىنىڭ ئەسكى ياكى ياخشى بولىشىدا ئاتا ئانا بىۋاستە رول ئوينايدىكەن. خارەكتىرنى تەكشۈرۈشنىڭ يەنە بىر ئۇسۇلى بار بولۇپ ئۇنى م ب ت ي دەپ ئاتايدىكەن. پۈتكۈل دۇنيادىكى ئىنسانلار 16 خىل خارەكتىرنى تەشكىل قىلىدىكەن.خارەكتىرىڭىزنى بىلىپ بولغاندىن كېيىن ئەقلى قابىلىيىتىڭىزنى بىلگىڭىز كېلىدۇ ئەلۋەتتە، دى ئېن ئا نەتىجىسى بۇنىمۇ تەپسىلى دەپ بېرەلەيدىكەن.ئەقىل توغۇرلۇق نەتىجىلەرنى ئۆز ئىچىگە ئالغان مەزمۇن تېخىمۇ ئادەمنى جەلىپ قىلىدۇ. ئەقىلنى پىسخلوگلار ئىككىگە ئايرىغان بولۇپ بىرى توختامسىز ئەقىل يەنە بىرى توختاملىق ئەقىل. توختامسىز ئەقىل دېگىنى دەرھال ئىنكاس ئىقتىدارى بولۇپ، توختاملىق ئەقىل دېگىنى ئەمەلىيەتتە پاراسەتنى كۆرسىتىدۇ. دى ئېن ئا نەتىجىدە مېنى دەل دەرھال ئىنكاس تۆۋەن ئەمما ئىنتايىن پاراسەتلىك دەپ چىقتى ، بۇنىڭدىن باشقا مەكتەپتە جىق ئوقۇيالمايدۇ دەپ كۆرسىتىپتۇ ئەپسۇس مۇھىت ئامىلى سەۋەبلىك مەكتەپتە خېلى ئوقۇپ كېتىپتىمەندە ئەسلى دەپ ئويلاپ قالدىم.ئەقىلنى سىنايدىغان يەنە بىر پىسخىكىلىق سىناق بار ئۇ دەل ئەقلى كوئىفىسىنتنى سىناش ئۇسۇلى. بۇ ئارقىلىقمۇ مەن ئەقلى قابىلىيىتىمنى تەكشۈرۈپ باقتىم. نەتىجىدە دى ئېن ئانىڭ نەتىجىسىگە خېلى ماس كەلدى.بۇ نەتىجىدىكى ئابستىراكىت كەلتۈرۈپ چىقىرىش ئىقتىدارى دەل دى ئېن ئا نەتىجىدىن چىققان توختامسىز ئەقىل بىلەن ئوخشاش بولۇپ.دەرھال ئىنكاسىم تېز ئەمەسكەن.تەغدىرگە تەن بەرمەي ئامال يوق. ئامما باشقا ئىقتىدارىم بولۇپمۇ ئانالىتىك ئويلاش ۋە دېققەتنى يېغىش ئىقتىدارىم ئىنتايىن يۇقۇرى ئىكەن. مەنچە مۇشۇ سەۋەبلىك ئوقۇپ كەتكەن ئوخشايمەن. ئۇيغۇرلار ۋە ئىسرائىل ئەۋلادلىرى |
ورەلى دە ناقتى ءداۋىر جوباسى تيانشان تورىورەلى دە ناقتى ءداۋىر جوباسىرەداكتور: ءمادينا مۇقان كەلۋ قاينارى : شينجياڭ گازەتى تورى 20201101 10:58 پارتيا 19 كەزەكتى ورتالىق كوميتەتىنىڭ بەسىنشى جالپى ماجىلىسىنەن ەستەلىكحالىق گازەتىنىڭ ءتىلشىسى دۋ شاڭزى، شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ تىلشىلەرى جاڭ شياۋسۇڭ، جۋ جيچايقوس 100 جىلدىق كۇرەس نىساناسىنىڭ تاريحي توعىسۋ تۇيىنىندە، جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى 19 كەزەكتى ورتالىق كوميتەتىنىڭ بەسىنشى جالپى ءماجىلىسى ۇزاق بولاشاقتى جوسپارلاپ، جۇڭگوعا اسقاق، ايبىندى جاڭا كورىنىس سىزدى.10 ايدىڭ 26 كۇنىنەن 29 كۇنىنە دەيىن جالپى ءماجىلىس بەيجيڭدە اشىلىپ، باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ ورتالىق كوميتەت ساياسي بيۋروسىنىڭ تاپسىرۋىمەن جاساعان قىزمەت بايانداماسىن تىڭدادى جانە تالقىلادى، جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى ورتالىق كوميتەتىنىڭ حالىق شارۋاشىلىعى مەن قوعامدىق دامۋدىڭ 14 بەسجىلدىق جوباسىن جانە 2035 جىلعا دەيىنگى بولاشاقتىق نىسانانى جاساۋ جونىندەگى ۇسىنىسىن، جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى 19 كەزەكتى ورتالىق كوميتەتى بەسىنشى جالپى ءماجىلىسىنىڭ مازمۇنداماسىن قاراپ ماقۇلدادى. باس شۋجي شي جينپيڭ ۇسىنىس تالقىلاناتىن نۇسقا جونىندە جالپى ماجىلىسكە تۇسىنىك جاسادى. داۋىسقا سالۋ كەڭەستىك تارتىپتەرىنەن كەيىن، باس شۋجي شي جينپيڭ ورتالىق كوميتەت ساياسي بيۋروسى اتىنان جالپى ءماجىلىستىڭ رۋحىن دايەكتىلەندىرۋدى، تياناقتاندىرۋدى ويداعىداي يگەرۋ جونىندە ماڭىزدى ءسوز سويلەدى.جالپى ماجىلىستە، باس شۋجي شي جينپيڭ بۇگىنگى جۇڭگونىڭ جاڭا كوورديناتاسىن باياندادى: 13 بەسجىلدىق جوبانىڭ نىسانالارى مەن مىندەتتەرى ورىندالۋ الدىندا تۇر، جاپپاي دوڭگەلەك داۋلەتتى قوعام ورناتۋدىڭ جەڭىسى تاياپ قالدى، جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ۇلى گۇلدەنۋى العا قاراي تىڭ دا ارشىندى قادام تاستادى، سوتسياليستىك جۇڭگو اناعۇرلىم ايبىندى تۇلعاسىمەن دۇنيە ءجۇزىنىڭ شىعىسىندا قاسقايىپ تۇردى.ۋاقىت العا ىلگەرىلەۋگە، ۇلتتىڭ گۇلدەنۋ جولىنداعى ءاربىر ىسكە كۋا بولىپ، جاڭا بەلەستى تۇلعالاپ شىقتى. 90 ميلليون مۇشەسى بار ءىرى پارتيا، ءبىر ميلليارد 400 ميلليون حالقى بار ءىرى ەل وسى ارادان ارشىندى قاداممەن قايتا اتتانباقشى.جاقسى باستاما اشىپ، جاقسى قادام تاستادى:5 جىلدى تياناق ەتىپ، 100 جىلدى كوزدە ۇستادىباس شۋجي شي جينپيڭ تالاي رەت بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: باسشى كادرلار ەكى كەلەلى جاعدايدى كوكەيىندە ساقتاۋ كەرەك. ءبىرى جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ۇلى گۇلدەنۋىنىڭ ستراتەگيالىق جالپى جاعدايى، ءبىرى دۇنيە جۇزىندە 100 جىلدا بولماعان زور وزگەرىس.وسى ەكى كەڭ كوز ايامەن بەسىنشى جالپى ءماجىلىستى باجايلاساق، وسى 4 كۇننىڭ تاريحتان ۇستاعان سالماعىن اناعۇرلىم تەرەڭ تۇسىنە الامىز.جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ گۇلدەنۋ ساپارىندا، بەسىنشى جالپى ءماجىلىس بۇرىنعىعا مۇراگەر، كەيىنگىگە بۇيداگەر بولىپ، الدىڭعىلاردىڭ ءىزىن باسىپ، بولاشاققا جول اشۋدىڭ ۋاقىت تۇيىنىنە ءدال كەلدى. ءبىر جاعىنان، اياقتالۋ الدىنداعى 100 جىلدىق ەپوستى جالعاستىرىپ، ەندى ءبىر جاعىنان، ەكىنشى 100 جىلدىق تىنىستى تاراۋدى باستادى.10 ايدىڭ 26 كۇنى تۇستەن بۇرىن جالپى ءماجىلىس ءبىرىنشى جالپى جيىنىن اشتى، باس شۋجي شي جينپيڭ ورتالىق كوميتەت ساياسي بيۋروسى اتىنان جالپى ماجىلىسكە قىزمەتتەن بايانداما جاسادى ءارى ۇسىنىس جوباسىنىڭ جازىلۋىنا قاتىستى جاعدايلار جونىندە جالپى ماجىلىسكە تۇسىنىك جاسادى. ول 14 بەسجىلدىقتىڭ 5 جىلى مەن قوس 100 جىلدىقتىڭ ماندىك لوگيكاسىن تەرەڭ بايىمدادى:14 بەسجىلدىق مەزگىلى ەلىمىز جاپپاي دوڭگەلەك داۋلەتتى قوعام ورناتىپ، ءبىرىنشى 100 جىلدىق كۇرەس نىساناسىن جۇزەگە اسىرعاننان كەيىن، ۇرىمتال ساتتە قيمىلداپ جاپپاي سوتسياليستىك وسىزاماندانعان مەملەكەت قۇرۋدىڭ جاڭا ساپارىن باستايتىن، ەكىنشى 100 جىلدىق كۇرەس نىساناسىنا قاراي جورىق جاسايتىن ءبىرىنشى 5 جىل.ورتا، ۇزاق مەزگىلدىك نىسانا مەن قىسقا مەزگىلدىك نىسانا ءوزارا قاباتتاسىپ، ءبىر بىرىمەن تىعىز قابىستى. ەكى قادامعا ءبولىپ ءجۇرۋ ستراتەگيالىق ورنالاستىرۋى بويىنشا، ەكىنشى 100 جىلدىق كۇرەس نىساناسىنىڭ ءبىرىنشى قادامى 2035 جىلى ورىندالىپ، سوتسياليستىك وسىزامانداندىرۋ نەگىزىنەن جۇزەگە اسادى. ۇسىنىس جوباسى 14 بەسجىلدىق جوبا مەن 2035 جىلعا دەيىنگى بولاشاقتىق نىسانانى ءبىر تۇتاس جوسپارلاپ ويلاستىرىپ، كەڭىنەن تولعانۋدان وتكىزدى.باس شۋجي شي جينپيڭ وسى جونىندە بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: ءار جاقتىڭ اڭىس ەتكەن پىكىرىنەن قاراعاندا، كوپشىلىك ءبىر اۋىزدان بۇكىل پارتيانى، بۇكىل ەلدەگى ءار ۇلت حالقىن العا ىلگەرىلەۋ جولىنداعى ءتۇرلى حاۋىپ قاتەرلەر مەن سىن سايىستاردى جەڭۋگە جۇمىلدىرىپ جانە ىنتالاندىرىپ، جاپپاي سوتسياليستىك وسىزاماندانعان مەملەكەت قۇرۋدىڭ جاقسى باستاماسىن اشۋ، جاقسى قادامىن باسۋ توتەنشە كەلەلى مانگە يە دەپ قارادى.جالپى ءماجىلىس گرۋپپالارعا ءبولىنىپ تالقى جاساعان كەزدە، ماجىلىسكە قاتىناسقان ءبىر جولداس ۋاقىت تۇيىندەرىن ءبىر بىرلەپ بولەكتەپ تالدادى، ول بىلاي دەدى: 2035 جىلعا دەيىنگى 15 جىل ءۇش 5 جىلدىق جوبادان قۇرالعان، ەڭ العاشقىسى وتە ماڭىزدى، العاشقى قادامنىڭ ءساتتى بولۋ بولماۋىن بەلگىلەيدى.ءماجىلىس زالىنىڭ ءىشى سىرتىنداعى شولۋ، ەل ءىشى سىرتىنداعى باعالاۋ تالداۋلاردىڭ بارلىعى جۇڭگونىڭ جونگە سالۋىنا باعىتتالدى. ءبىر اقپارات قۇرالى بىلاي دەدى: جۇڭگونىڭ دامۋىنىڭ جاي جاپسارى انىق، ورنىقتىلىقتىڭ جانە ۇزدىكسىز گۇلدەنۋدىڭ كەلەشەگىن ايقىن تۇجىرىمداۋعا بولادى. ورتالىق كوميتەتتىڭ ءبىر مۇشەسى بىلاي دەپ قارادى: تۇزىمدىك ابزالدىلىقتى جونگە سالۋ ونىمدىلىگىنە ءونىمدى تۇردە اينالدىرۋ ءتۇزىمنىڭ ءوزىنىڭ جاقسى بولۋىنا عانا ەمەس، ءتۇزىمدى جاقسى قولدانۋعا دا بايلانىستى.دۇنيە جۇزىندە 100 جىلدا بولماعان وزگەرىس ۇدەي تۇسۋدە. دولدانا كەلگەن جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋس وكپە قابىنۋ ىندەتى حالىقارالىق جاعدايدىڭ وزگەرىسىن تەزدەتىپ، دۇنيە ءجۇزى الاساپىران وزگەرىس مەزگىلىنە ءوتتى، اناعۇرلىم كوپ ءتيىمسىز سىرتقى ورتا سەبەبىنەن قىسىم ارتىپ، سىن سايىس كوبەيدى. باس شۋجي شي جينپيڭ: مۇنداي زور وزگەرىس دۇنيە ءجۇزىنىڭ وزگەرىسى، ءداۋىردىڭ وزگەرىسى، تاريحتىڭ وزگەرىسى دەپ تەرەڭ اتاپ كورسەتتى.جۇڭگو قاي جاققا بەت الادى؟ بولجالدىققا يە ءارى امالياتتىڭ قاجەتىنە ۇيلەسەتىن وسى ارەكەت تۇعىرناماسى جاريالانۋ ساتىندە، دۇنيە ءجۇزىنىڭ جۇڭگونىڭ تامىرىن سەزىنۋىنىڭ ەڭ جاقسى تەرەزەسىن اشتى.ءىستى باسىڭنان كەشىرمەسەڭ قيىندىعىن بىلمەيسىڭ. سىرتقى ورتانىڭ ورنىقسىزدىعى مەن تۇراقسىزدىعى دا وسى حۇجاتتىڭ جازىلۋىنا قاتاڭ سىن سايىس الا كەلدى. ۋاقىت پەن اۋقىمعا عىلمي تۇجىرىم جاساپ، داعدارىس پەن ورايدى ديالەكتيكالى تۇردە يگەرگەندە، شەشۋشى شايقاستىڭ جوباسىن ءتىپتى دە جاقسى جاساۋعا بولادى. باس شۋجي شي جينپيڭ بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: قيىنشىلىقتى تولىق مولشەرلەپ، ونان دا ماڭىزدىسى، سەنىمدى بەكەمدەپ، قاجىماي تالماي ءوز ءىسىمىزدى جاقسى ىستەۋىمىز كەرەك.ستراتەگيالىق تاباندىلىقتى ساقتاپ، ءوز ءىسىمىزدى ويداعىداي تىندىرىپ، دامۋ زاڭدىلىعىن تانىپ جانە يگەرىپ، كۇرەس رۋحىن ساۋلەلەندىرىپ، تومەنگى شەك وي تولعامىن ورناتۋ، داعدارىس بارىسىندا ءتيىمدى ورايدى جەتىلدىرۋگە، وزگەرىس بارىسىندا جاڭا جاعداي اشۋعا شەبەر بولۋ... ۇسىنىس نۇسقاسىن زەر سالا وقىساق، ءسوز سويلەمدەرىندە پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ ستراتەگيالىق تاباندىلىعى جاتىر.باس شۋجي شي جينپيڭ ۇسىنىس نۇسقانىڭ جازىلۋى جونىندە جاساعان تۇسىنىگىندە بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ ۇسىنىسىندا، باستىسى، ۇلكەن بەتالىس مەڭگەرىلىپ، ءىرى ستراتەگيا تۇراقتاندىرىلدى. ءار جاقتاعى فاكتورلاردى جالپى بەتتىك ويلاستىرا كەلە، ۇسىنىس نۇسقاسىندا 14 بەسجىلدىق پەن 2035 جىلعا دەيىنگى ەكونوميكالىق دامۋ نىساناسىنا سيپاتتىق بايانداۋدى نەگىز ەتۋ، شامانى قامتۋ ءتاسىلى قولدانىلدى. جوبا باعدارلاماسىن جاساعاندا، مۇقيات ەسەپتەۋ نەگىزىندە سايكەستى ساندى نىسانانى العا قويۋعا بولادى.باس شۋجي شي جينپيڭ: ءبىز حاۋىپسىزدىك دامۋدىڭ العى شارتى، دامۋ حاۋىپسىزدىكتىڭ قامتاماسىزدىعى ەكەنىن بارعان سايىن تەرەڭ سەزىندىك دەپ اتاپ كورسەتتى. ۇسىنىس نۇسقاسىندا ارناۋلى تاراۋ اشىلىپ، دامۋ مەن حاۋىپسىزدىكتى ءبىر تۇتاس جوسپارلاۋعا ستراتەگيالىق ورنالاستىرۋ جاسالدى، مۇنى ول ءوزى جوسپارلادى جانە تۇراقتاندىردى.ورتالىق كوميتەتتىڭ ءبىر مۇشەسى ۇسىنىس نۇسقاداعى قوعامدىق سالا جونىندەگى مازمۇننىڭ بۇرىنعى كەزدەگى جوباداعى ۇسىنىستاردان اسىپ ءتۇسىپ، ساياساتتىق قۇنىنىڭ وتە جوعارى بولىپ، دامۋ حالىق ءۇشىن بولۋ ۇستانىمىن ايگىلەگەندىگىنە نازار اۋداردى.ىندەتكە قارسى اتتانۋدىڭ اسا جاپالى كۇرەسىندە، حالىقتى بارىنەن جوعارى قويۋ، ءومىردى بارىنەن جوعارى قويۋ ۇستانىمى وشپەس شۇعىلا شاشتى. باس شۋجي شي جينپيڭ بۇكىل پارتياداعى جولداستارعا: ءبىز حالىق بۇقاراسىنىڭ كىشكەنە ىستەرىن ءوزىمىزدىڭ ءىرى ءىسىمىز رەتىندە قاراۋعا تاباندى بولۋىمىز كەرەك دەپ ايرىقشا ەسكەرتتى. ۇسىنىس نۇسقاسىن اشساڭىز، قارتتاردى كۇتىمدەۋ، سابيلەردى تاربيەلەۋ، سۋ، ەلەكتر، جول، گاز، استىق، ماقتا، ماي، قانت، ەت، ءتىپتى، اۋىل قىستاقتارداعى دارەتحانالاردى وزگەرتىپ سالۋ، تۇرمىستىق قوقسىقتى ءبىر جاقتى ەتۋ جانە لاس سۋدى تىزگىندەۋ سياقتىلاردىڭ بارلىعى جازىلعان.حۇجاتتى جازۋ گرۋپپاسىنىڭ ءبىر مۇشەسى مىنالاردى ءبىلدىردى: باس شۋجي شي جينپيڭ حۇجاتتى جازۋ قىزمەتىنە باسشىلىق ەتكەن كەزدە، تالاي رەت حالىقتى وزەك ەتىپ، جالپى حالىقتىڭ بىرگە بايۋىن جەبەۋدە نەمقۇرايدىلىق ەتۋگە بولمايدى دەپ باسا دارىپتەدى.بىرگە بايۋ سوتسياليزمنىڭ ماندىك تالابى. ۇسىنىس نۇسقاسىندا 2035 جىلعا بارعاندا سوتسياليستىك وسىزامانداندىرۋ سىندى بولاشاقتىق نىسانانى نەگىزىنەن جۇزەگە اسىرۋدا جالپى حالىقتىڭ بىرگە بايۋىندا اناعۇرلىم كورنەكتى ماندىك ىلگەرىلەۋشىلىككە قول جەتكىزىلەدى دەپ العا قويىلدى، حالىقتىڭ تۇرمىس ساپاسىن جاقسارتۋ بولىمىندە بىرگە بايۋدى تىڭعىلىقتى ىلگەرىلەتۋ كورنەكتىلەندىرە باسا دارىپتەلدى. مۇنداي بايانداۋ پارتيانىڭ جالپى ماجىلىستەرىنىڭ حۇجاتتارىندا تۇڭعىش رەت بولىپ وتىر.باس شۋجي شي جينپيڭ بۇل جونىندە بىلاي دەپ تۇسىنىك جاسادى: جالپى حالىقتىڭ بىرگە بايۋىن جەبەۋ ۇزاق ۋاقىتتىق مىندەت، دەسەدە، ەلىمىزدىڭ جاپپاي دوڭگەلەك داۋلەتتى قوعام ورناتۋ، جاپپاي سوتسياليستىك وسىزاماندانعان مەملەكەتتى قۇرۋدىڭ جاڭا ساپارىن باستاۋىنا ىلەسە، ءبىز، ءسوز جوق، جالپى حالىقتىڭ بىرگە بايۋىن جەبەۋدى اناعۇرلىم ماڭىزدى ورىنعا قويىپ، تاباندىلىقپەن، ۇزاق ۋاقىت ەڭبەك ەتىپ، وسى نىسانانى بەتكە الىپ اناعۇرلىم بەلسەندىلىكپەن قۇلشىنۋىمىز كەرەك.ءبىر ماڭىزدى ەرەكشەلىك:حالىقتىڭ قامىن ويلاۋ مەن جوعارى دەڭگەيدە جوبالاۋدىڭ بىرلىگىبيىل 3 ايدا ورتالىق كوميتەتتىڭ ساياسي بيۋروسى پارتيا 19 كەزەكتى ورتالىق كوميتەتى بەسىنشى جالپى ءماجىلىسىنىڭ 14 بەسجىلدىق جوبا ۇسىنىسىن قاراپ، حۇجاتتى جازۋ گرۋپپاسىن قۇرۋىن ۇيعارعاننان باستاپ؛ 10 ايدىڭ 29 كۇنى بەسىنشى جالپى ءماجىلىس جابىلعانعا، جالپى ءماجىلىستىڭ مازمۇنداماسى شىعارىلعانعا دەيىنگى 200دەن استام تاۋلىكتە جاسىل جاپىراقتار سارعايىپ، كوشەلەر يەن تىنىشتىقتان دىر دۋمانعا تولىپ، جۇڭگونىڭ بايتاق دالاسى تالاي سۇراپىلدى باستان كەشىردى.باس شۋجي شي جينپيڭ حۇجاتتى جازۋ گرۋپپاسىنىڭ باستىعى مىندەتىن ارقالادى. جازۋ قىزمەتى رەسمي باستالعان ساتتە، ىندەتتەن ساقتانۋ تىزگىندەۋ جاعدايى ءالى دە اۋىر ەدى. ۇلتتىڭ گۇلدەنۋ ءىرى ىسىنە ساياتىن ستراتەگيالىق جوسپار شايقاس دابىلىن تياناقتىلىقپەن قاقتى.3 ايدا ۋحانعا باردى، 4 ايدا جىجياڭعا باردى، 5 ايدا شانشيگە باردى، 6 ايدا نيڭشياعا ساپارلادى، 7 ايدا سولتۇستىكتەگى جيلينگە باردى، 8 ايداعى شىلىڭگىر ىستىقتا انحۇيعا باردى، 9 ايدا وڭتۇستىكتەگى حۋنانعا باردى، 10 ايدا گۋاڭدۇڭعا ۇشتى... جەرگىلىكتى ورىنداردا تەكسەرۋ زەرتتەۋ جۇرگىزىپ، 14 بەسجىلدىق جوبا ۇسىنىسىن جاساۋعا مول امالي مىسالدار دايىندادى.7 ايدىڭ اياق شەنىنەن 9 ايدىڭ اياق شەنىنە دەيىن، باس شۋجي شي جينپيڭ ىلگەرىندى كەيىندى جەلىلەس اڭگىمە ماجىلىستەردى باسقارىپ اشتى. ماماندار وقىمىستىلار، كاسىپكەرلەر، عالىمدار، جۇك تاسىمال شوفەرلەرى، اسحانا قوجايىندارى، شارۋالار، جۇمىسشىلار سياقتى ءار سالا ۋاكىلدەرى جيىن زالىنا كەلدى. ول تالاي رەت جوعارى دەڭگەيدە جوبالاۋ مەن حالىقتىڭ قامىن ويلاۋدى بىرلىككە كەلتىرىپ، ءار جاقتىڭ ءۇنىن زەيىن قويا تىڭداپ، حالىقتىڭ ويلاعانىن، ءۇمىتىن ۇعىنۋ كەرەك دەپ باسا دارىپتەدى.عالىمدارمەن اڭگىمە ماجىلىستە دارىندى تاقىرىبى قىزۋ ءتۇيىن بولدى. كوپشىلىكتىڭ ۇسىنىس ءسوزىن تىڭداپ، باس شۋجي شي جينپيڭ بارلىعىن ءوز باسىنان كەشىرگەندەي اسەردە بولدى: مەملەكەتتىڭ عىلىم تەحنيكادا جاڭالىق اشۋىنىڭ ءتۇبىرلى قاينارى ادامدا. ادام باۋلۋ اعاش باپتاۋدان دا قيىن، ۇزاق ۋاقىت كەتەتىن ءىس. بۇل ماسەلەدە، ءبىز تاعى دا زور قادام باسۋىمىز، اناعۇرلىم اشىق، اناعۇرلىم يكەمدى مەحانيزم ەنگىزۋىمىز كەرەك.ۇسىنىس نۇسقاسىنىڭ تاقىرىپشالار ءبولىمى جالپى جاقتان جاڭا دامۋ ۇستانىمىنىڭ مازمۇنى بويىنشا ۇيىمداستىرىلىپ، 14 بەسجىلدىق مەزگىلىندەگى ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋ مەن رەفورما جاساۋ، ەسىك اشۋدىڭ ءتۇيىندى مىندەتتەرى سالاعا ءبولىنىپ باياندالىپ، 12 ءبولىم ورنالاستىرىلدى، مۇندا عىلىم تەحنيكادا جاڭالىق اشۋ باسقى ورىندى يەلەدى.جاڭالىق اشۋدىڭ ەلىمىزدىڭ وسىزامانداندىرۋ قۇرىلىسىنىڭ جالپى جاعدايىنداعى وزەكتى ورنىنا تاباندى بولۋ، عىلىم تەحنيكادا ءوز كۇشىنە سۇيەنۋدى، ءوزىن قۇدىرەتتەندىرۋدى مەملەكەت دامۋىنىڭ ستراتەگيالىق تىرەگى ەتۋ... اعىن ورتاسىندا قۇلشىنا ەسكەن وزادى. جاڭالىق اشۋ، جۇڭگونىڭ زىمىراۋىنىڭ ۇدەۋ تەتىگىن باستى.حۇجاتتىڭ جازىلۋ بارىسى ەلىمىزدىڭ 5 جىلدىق جوبا جاساۋ تاريحىندا تۇڭعىش رەت ينتەرنەتتە اقىل كەڭەس جيناۋدى باستادى، ينتەرنەت قولدانۋشىلار ءبىر ميلليوننان استام لەبىز قالدىردى. اۋدان قالاشىعىنداعى الەۋمەتتىك اۋماق قىزمەتكەرى ءىرى ساندى مالىمەت ارقىلى زەردەلى الەۋمەتتىك اۋماق قۇرۋدى ۇسىندى؛ تاۋ قويناۋىنداعى قىستاق ياچەيكا شۋجيى قىستاق، قالاشىق كادرلارىندا اناعۇرلىم كوپ سىرتقا شىعىپ ۇيرەنۋ، اۋىس كۇيىس جاساۋ ورايى بولۋىن ءۇمىت ەتتى؛ وقۋ تاۋىسىپ اۋىلىنا قايتىپ شارۋاشىلىق قۇرعان جاس اق قالعان جەرلەردى اينالىسقا سالۋدى ءۇمىت ەتتى...ءجۇز ميلليونداعان حالىق بىرگە قاتىناسىپ، بىرگە كۋا بولىپ، بىرگە ىلگەرىلەتىپ، جاڭا ساپاردا تەلەگەي كۇش توپتادى. باس شۋجي شي جينپيڭ ۇسىنىس نۇسقاسىنىڭ جازىلۋى جونىندە تۇسىنىك جاساعاندا بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: حۇجاتتى جازۋ گرۋپپاسى ءار جاقتىڭ پىكىرى مەن ۇسىنىستارىن ءبىر بىرلەپ تالداپ، قابىلداۋعا بولاتىندارىن مۇمكىندىگىنشە قابىلداۋدى جۇزەگە اسىردى، ۇسىنىس نۇسقاسىندا 366 جەردە كوبەيتىپ، وزگەرتىپ جازىپ، ءسوز سويلەمدەردى ىقشامداپ، ءار جاقتىڭ پىكىرى مەن ۇسىنىستارىنان 546سىن قامتىدى. بۇل ەلىمىزدىڭ پارتيا ىشىندەگى دەموكراتياسىنىڭ جانە سوتسياليستىك دەموكراتياسىنىڭ جاندى امالياتى.4 كۇندىك جالپى ماجىلىستە، كوپ رەت گرۋپپاعا ءبولىنىپ تالقىلاۋ ورنالاستىرىلدى. ماجىلىسكە قاتىناسقان جولداستار ىنتالى ءسوز سويلەپ، ماماندىق كوز ايامەن حۇجات نۇسقاسىن قايتا قايتا وي ەلەگىنەن وتكىزدى. مەملەكەتتىڭ كەلەشەك تاعدىرىنا ساياتىن ىستەر دە ءاربىر جەكەنىڭ ءىسى، ءار ادام تۇگەلدەي كەلەلى جاۋاپكەرشىلىك ارقالايدى.جيىن زالىنداعى ءسوز مىنبەرىنەن ادام اياعى ۇزىلگەن جوق. كەيدە الدىڭعى ادام سويلەپ بولماي جاتىپ، كەي جولداستار قاسىنا بارىپ وتىرىپ كەلەسى ءسوز كەزەگىن توستى؛ كەيدە الدىڭعى ادام ءسوز سويلەپ بولا سالىسىمەن، جيىن زالىنداعى بىرنەشە ادام تەڭ ورىندارىنان قوزعالدى. ماجىلىسكە قاتىناسقان كەي جولداستار تىڭداپ وتىرىپ جاڭا وي ءتۇسىپ، ءسوزىن اياقتاپ بولىپ كوپ وتپەي تاعى دا ءبىراز سويلەۋدى ايتتى.ورتالىقتاعى باسشى جولداستار ءاربىر گرۋپپاعا بارىپ پىكىر ۇسىنىستاردى تىڭدادى، كەيدە كوپشىلىكپەن بىرگە پىكىر الماستىرىپ، تالقى جۇرگىزدى. ءبىر نيەتپەن جۇمىلىپ ىندەتكە قارسى تۇرۋدىڭ ۇلى ارەكەتىندە ەكونوميكالىق كورسەتكىش ءتيىمسىز جاعدايدا ارتىپ الدىمەن قيىنشىلىق قىسپاعىنان شىقتى، ەل ءىشى سىرتىنداعى سىن سايىس الدىندا توبەسىنەن تايشان تاۋى باسسادا بەلى بوسامادى... ءماجىلىس زالىنىڭ ءار تۇكپىرى ءبىر تىلەكپەن ۇندەسىپ جاتتى. ناتيجە وبيەكتيۆ تۇردە ايتىلدى، ماسەلە تەرەڭ تىلگە الىندى، ۇسىنىستار ءدال تاۋىپ قويىلدى.قىسقا عانا 4 كۇندە ۇسىنىس نۇسقاسىن جازۋ جونىندە تۇسىنىكتەمە جاساپ، گرۋپپالارعا ءبولىنىپ تالقىلاپ، پىكىر ۇسىنىستاردى جيناقتاپ، ۇسىنىس نۇسقاسىنا وزگەرىس ەنگىزىپ، ۇسىنىستى وزگەرىس ەنگىزىلەتىن نۇسقاسى تالقىلاپ ءارى قايتالاي وزگەرتتى، ەڭ سوڭىندا داۋىسقا سالىپ ماقۇلدادى. ءار بۋىندى ساتىلار بويىنشا ىلگەرىلەتىپ، ءاربىر دەموكراتيالىق ءتارتىپتى قاتاڭ اتقاردى. باس شۋجي شي جينپيڭ ايتقانداي: وسى رەتكى ۇسىنىس نۇسقاسىن جازۋدىڭ ماڭىزدى ەرەكشەلىگى دەموكراتيانى ساۋلەلەندىرۋگە، اشىق كەڭەس الۋعا، كوپتىڭ پاراساتىن ساۋلەلەندىرۋگە تاباندى بولۋ.ءساتتى باستاپ، تاماشا اياقتاتىپ، تىڭعىلىقتى ىستەپ، تياناقتى ناتيجەگە قول جەتكىزدى:ءۇش جاڭا دامۋ نەگىزگى ارقاۋدى قۇرادىۋاقىتتىڭ بارلىعىن قايدا جۇمسادى؟13 بەسجىلدىقتىڭ 5 جىلى جاپپاي دوڭگەلەك داۋلەتتى قوعام ورناتۋدىڭ شەشۋشى جەڭىسىنە جەتۋدىڭ ساتىنە ءدال كەلىپ، ۋاقىت سان وزگەرىسى ارقىلى ساپا وزگەرىسىن توپتاۋعا جۇمسالدى. جۇڭگونىڭ ءار سۇيەم جەرىندەگى حالىق، ءاربىر تاۋ قىراتتار، ءاربىر وزەن بارلىعى وزگەرۋدە.بەسىنشى جالپى ءماجىلىس اشىلۋ الدىندا ورتالىق كوميتەت ساياسي بيۋروسىنىڭ تۇراقتى كوميتەتى جۇڭنانحايدا ءماجىلىس اشىپ، 13 بەسجىلدىق جوبانىڭ اتقارىلۋىن قورىتىندىلاۋ، باعالاۋ مالىمەتىن تىڭدادى. 60 نەشە جىلدىڭ الدىندا 1 بەسجىلدىق جوسپاردى اتقارعاننان قازىرگە دەيىن، مۇنداي ءماجىلىس ۇنەمى كەزدەسە بەرمەيدى. بەلگىلەنگەن قىزمەت ورنالاستىرۋلارىن سوڭىنا دەيىن مىقتاپ يگەرىپ، ءساتتى باستاپ، تاماشا اياقتاتۋ كەرەك. بۇل باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ قىزمەت ستيلى.13 بەسجىلدىقتىڭ ەڭ سوڭعى ءبىر جىلى بوران شاشىندى، اسقاق ارماندى، شۇعىلالى جىل بولدى. جالپى ءماجىلىس باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ ورتالىق كوميتەت ساياسي بيۋروسىنىڭ تاپسىرۋىمەن جاساعان قىزمەت بايانداماسىن تىڭدادى جانە تالقىلادى. باياندامادا، ول: پارتيا 19 كەزەكتى ورتالىق كوميتەتىنىڭ ءتورتىنشى جالپى ماجىلىسىنەن بەرى، پارتيا مەن مەملەكەت اسا وزگەشە بارىستى باسىپ ءوتتى دەپ باعالادى.دۇلەي تولقىن الدىندا بولاتتاي بەرىك بولدى، حاۋىپ قاتەر، سىن سايىستا ءجون سىلتەپ، قولباسشىلىق جاسادى. شي جينپيڭ جولداستى ۇيتقى ەتكەن پارتيا ورتالىق كوميتەتى بۇكىل ەلدەگى حالىقتى باستاپ، تالاي رەت قيان كەسكى شايقاستىڭ جەڭىسىنە قول جەتكىزىپ، تالاي حاۋىپ قاتەرگە قارسى تۇرىپ، جەڭىستەن جەڭىستەرگە قول جەتكىزدى.ءبىر نازىك بۋىننان جۇڭگو كوممۋنيستەرىنىڭ پارتيا ستيلىن، ۇكىمەت ستيلىن كورۋگە بولادى.ءماجىلىس ورنى تۇرعان جيڭشي قوناق ۇيىنەن تازا دا قاراپايىم ءماجىلىس ستيلى مەن مۇندالايدى. ماجىلىسكە قاتىناسقان جولداستاردىڭ بولمەسى وتە قاراپايىم، اسحانا كوپ شارالاردى قاتار قولدانۋ ارقىلى ىسىراپشىلدىقتىڭ الدىن الدى، تاماقتانۋدا اس اسىرماۋ ارەكەتىن اتقاردى. بۇرىنعى پاتشالىقتارعا كوز جىبەرسەك، ۇقىپتى، ۇنەمشىل بولعاندا گۇلدەنگەن، ىسىراپشىلدىق، قياناتشىلدىق بولعاندا كۇيرەگەن. باس شۋجي شي جينپيڭ تاياۋدا اس سۋ ىسىراپشىلدىعىن تيۋ جونىندە ماڭىزدى نۇسقاۋ بەردى. ول: بۇرىن پارتيامىز قاجىرلىلىقپەن كۇرەس جۇرگىزۋگە، ۇقىپتى، ۇنەمشىل بولۋعا سۇيەنىپ تولاسسىز ۇلى ىستەر تىندىرعان ەدى، قازىر دە ءبىز وسىنداي يدەيامەن قىزمەتكە جەتەكشىلىك ەتۋىمىز كەرەك. پارتيا مەن ۇكىمەت ۇنەمشىلدىكپەن تۇرمىس كەشىردى، ونداعى ماقسات حالىقتى جاقسى تۇرمىسقا كەنەلتۋ ءۇشىن، مۇنى پارتيامىزدىڭ باستى ماقساتى مەن سيپاتى بەلگىلەگەن دەپ تەرەڭ ماعىنالى تاپسىرما بەردى.10 ايدىڭ 29 كۇنى تۇستەن كەيىن جالپى ءماجىلىستىڭ ەكىنشى جالپى جيىنى حالىق سارايىندا اشىلدى.بۇگىن تۇستەن كەيىنگى جالپى جيىننىڭ 2 كەڭەستىك ءتارتىبى بار. باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ ءۇنى بۇكىل زالدى كەرنەدى.قازىر ءبىرىنشى كەڭەستىك ءتارتىپتى باستايمىز، جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى ورتالىق كوميتەتىنىڭ حالىق شارۋاشىلىعى مەن قوعامدىق دامۋدىڭ 14 بەسجىلدىق جوباسىن جانە 2035 جىلعا دەيىنگى بولاشاقتىق نىسانانى جاساۋ جونىندەگى ۇسىنىسىن جوبا قاراپ ماقۇلدايمىز.ماجىلىسكە قاتىناسقان ورتالىق كوميتەت ساياسي بيۋروسىنداعى جولداستار مەن ماجىلىسكە قاتىناسقان بارلىق ورتالىق كوميتەت مۇشەلەرى وڭ قولدارىن كوتەردى.ماقۇلداندى!. باس شۋجي شي جينپيڭ سالماقتى تۇردە جاريالادى.ەندى ەكىنشى كەڭەستىك ءتارتىپتى باستايمىز، جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى 19 كەزەكتى ورتالىق كوميتەتىنىڭ بەسىنشى جالپى ءماجىلىسىنىڭ مازمۇنداماسىن جوبا قاراپ ماقۇلدايمىز.مازمۇندامانى دا داۋىسقا سالىپ ءبىر اۋىزدان ماقۇلدادى. شاتىرلاعان شاپالاق ءۇنى كوتەرىلدى.باس شۋجي شي جينپيڭ بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: جالپى ءماجىلىس ماقۇلداعان ۇسىنىس جاپپاي سوتسياليستىك وسىزاماندانعان مەملەكەت قۇرۋدىڭ جاڭا ساپارىن باستاۋدىڭ، ەكىنشى 100 جىلدىق كۇرەس نىساناسىنا قاراي جورىق جاساۋدىڭ تۇعىرنامالىق حۇجاتى، بۇدان كەيىنگى 5 جىلداعى، ءتىپتى، ونان دا ۇزاق مەزگىلدەگى ەلىمىزدىڭ ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋىنىڭ ارەكەت باعدارناماسى. كەزەكتە جانە بۇدان كەيىنگى ءبىر مەزگىلدەگى بۇكىل پارتيانىڭ، بۇكىل ەلدىڭ ماڭىزدى ءبىر ساياسي مىندەتى وسى رەتكى جالپى ءماجىلىستىڭ رۋحىن ۇيرەنىپ، دايەكتىلەندىرىپ، ۇسىنىستا بەلگىلەنگەن ءتۇرلى شەشىمدەردى، ورنالاستىرۋلاردى جانە قىزمەت تالاپتارىن ناقتاپ تياناقتاندىرۋ بولىپ تابىلادى.جاڭا دامۋ كەزەڭى، جاڭا دامۋ ۇستانىمى، جاڭا دامۋ ارناسى، وسى تۇعىرنامالىق حۇجات وزگەرۋ مەن وزگەرمەۋدىڭ قاتىناسىن تەرەڭ مەڭگەرگەن، مازمۇنى باي، يدەياسى تەرەڭ.جاڭا دامۋ كەزەڭىن جاپپاي يگەردى 13 بەسجىلدىق مەزگىلى جاپپاي دوڭگەلەك داۋلەتتى قوعام ورناتۋدىڭ شەشۋشى جەڭىسىنە قول جەتكىزەتىن كەزەڭ. جۇڭحۋا ۇلتىن نەشە مىڭ جىلدار بويى مازالاپ كەلگەن مۇلدەم كەدەيلىك ماسەلەسى تاريحي شەشىم تاۋىپ، جاپپاي دوڭگەلەك داۋلەتتى قوعام ورناتۋدىڭ شەشۋشى جەڭىسىندە شەشۋشى سيپاتتى تابىستارعا قول جەتەدى.جاپپاي دوڭگەلەك داۋلەتتى قوعام ورناتىپ، جاپپاي سوتسياليستىك وسىزاماندانعان مەملەكەت قۇرۋعا ءتيىمدى شارت جاعداي ازىرلەدى. باس شۋجي شي جينپيڭ بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: جاڭا دامۋ كەزەڭى جاپپاي سوتسياليستىك وسىزاماندانعان مەملەكەت قۇرىپ، ەكىنشى 100 جىلدىق كۇرەس نىساناسىنا قاراي جورىق جاسايتىن كەزەڭ. بۇل ەلىمىزدىڭ دامۋ ۇدەرىسىندە بەلەستىك مانگە يە. جاڭا دامۋ كەزەڭىنە قادام تاستاۋ جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ۇلى گۇلدەنۋىنىڭ تاريحي ۇدەرىسىندەگى زور سەكىرىپ ىلگەرىلەۋ.جاڭا دامۋ ۇستانىمىن جاپپاي دايەكتىلەندىردى وتكەندەگى ۇزاق ءبىر مەزگىلدە دىڭ ارتۋ قارقىنى تۇگەلدەي ەلىمىزدىڭ 5 جىلدىق جوباسىنىڭ دريجەر تاياقشاسى بولدى. 13 بەسجىلدىق مەزگىل جاڭا دامۋ ۇستانىمى سىندى نەگىزگى ارقاۋدى تۇتاس بارىسىنا ساباقتاستىرعان 5 جىل بولدى، ەكونوميكالىق دامۋ بار ما، جوق پا دەۋدەن جاقسى ما، جامان با دەۋگە قاراي وزگەردى.ۇسىنىس نۇسقاسى مىنالاردى ورتاعا قويدى: 14 بەسجىلدىق مەزگىلىندە ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋ جوعارى ساپالى دامۋدى ىلگەرىلەتۋدى نەگىزگى تاقىرىپ ەتۋى كەرەك، بۇل ەلىمىزدىڭ دامۋ كەزەڭىنىڭ، دامۋ ورتاسىنىڭ، دامۋ شارت جاعدايىنىڭ وزگەرىسىنە قاراي جاسالعان عىلمي تۇجىرىم. ءسوز جوق، باسا دارىپتەۋگە ءتيىستىسى، جاڭا ءداۋىر، جاڭا كەزەڭدەگى دامۋ، ءسوز جوق، جاڭا دامۋ ۇستانىمىن دايەكتىلەندىرۋى، ءسوز جوق، جوعارى ساپالى دامۋ بولۋى كەرەك.جاڭا دامۋ ارناسىن قالىپتاستىرۋعا كۇش سالدى ەل ىشىندەگى ۇلكەن اينالىمدى نەگىزگى تۇلعا ەتەتىن، ەل ءىشى مەن حالىقارا سىندى قوس اينالىم ءبىرىن ءبىرى جەبەيتىن جاڭا دامۋ ارناسىن قالىپتاستىرۋدى ۇسىنىس نۇسقاسىنا ەنگىزدى. باس شۋجي شي جينپيڭ بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: جاڭا دامۋ ارناسىن قالىپتاستىرۋ داۋىرمەن بىرگە ىلگەرىلەپ، ەلىمىزدىڭ ەكونوميكالىق دامۋ دەڭگەيىن جوعارىلاتۋداعى ستراتەگيالىق تالعام، سونداي اق ەلىمىزدىڭ حالىقارالىق ەكونوميكالىق سەلبەستىك پەن باسەكەدەگى جاڭا باسىمدىعىن تۇلعالاۋداعى ستراتەگيالىق تالعام.ەلىمىزدە ءبىر ميلليارد 400 ميلليون حالىق بار، جان باسىندىق ىشكى ءوندىرىس جالپى ءونىم قۇنى 10 مىڭ دوللاردان استى، دۇنيە جۇزىندەگى ەڭ ۇلكەن جانە كومەسكى كۇشى ەڭ زور تۇتىنۋ بازارى، اسا زور ارتۋ كەڭىستىگى بار. رەفورما جاساپ، ەسىك اشقاننان بەرى، ءبىز كوپتەگەن سىرتقى حاۋىپ قاتەر سوققىسىنا ۇشىرادىق، اقىرىندا بارلىق حاۋىپتى جويدىق، مۇندا ءوز ىستەرىمىزدى جاقسى ىستەپ، دامۋدىڭ تياناعىن ەل ىشىنە قويۋعا سۇيەندىك.وسىنداي ءبىر مەملەكەتتى جونگە سالۋ وڭاي ەمەس، ءسوز جوق، بيىككە شىعىپ الىسقا كوز تاستاۋ ءارى، ءسوز جوق، تياناقتى ىستەۋ كەرەك. باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ وسى ءسوزى جۇڭگونىڭ جاڭا ساپاردا جاڭا كەرەمەتتەردى جاراتۋىنىڭ قۇپيا سيفرى.1 بەسجىلدىق جوسپاردان 14 بەسجىلدىق جوباعا دەيىن باستان اياق ساباقتاسقان نەگىزگى تاقىرىپ ەلىمىزدى سوتسياليستىك وسىزاماندانعان مەملەكەت ەتىپ قۇرىپ شىعۋ. جاڭا جۇڭگونىڭ قۇرىلۋىنان رەفورما جاساۋ، ەسىك اشۋعا دەيىن، ودان ارى جاپپاي دوڭگەلەك داۋلەتتى قوعام ورناتۋدىڭ شەشۋشى جەڭىسىنە جەتۋگە دەيىن بىرنەشە ۇرپاق ادام قاجىماي تالماي ۇمتىلىپ، ۇزدىكسىز كۇرەس جاسادى. سوتسياليستىك وسىزاماندانعان مەملەكەت قۇرۋ جىگەرى مەن بەكىمىنەن ەشقاشان اينىعان جوق.باس شۋجي شي جينپيڭ سالتاناتتى تۇردە بىلاي دەپ جاريالادى: ءبىز جاپپاي دوڭگەلەك داۋلەتتى قوعام ورناتۋ، كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋدىڭ مىندەتتەرىن ورىنداۋ، ءبىرىنشى 100 جىلدىق كۇرەس نىساناسىن جۇزەگە اسىرۋ الدىندا تۇرمىز، كەلەر جىلدان باستاپ ەكىنشى 100 جىلدىق كۇرەس نىساناسىنا قاراي جورىق جاسايمىز.جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ۇزاق جىلدىق ۇلى ىسىندە 100 جىل ءدال تولىقسي ارىنداعان ساتكە تۋرا كەلەدى.شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 10 ايدىڭ 30 كۇنى بەيجيڭنەن بەرگەن حابارى |
بۈگۈن دۇنيادىكى چوڭ كىچىك تاراتقۇلارنىڭ ھەممىسى خەۋەر بېرىپ، تۈرمىدىكى خىتاي ئۆكتىچىسى، نوبېل تىنچلىق مۇكاپاتىنىڭ ساھىبى ليۇ شياۋبونىڭ كېسەللىك سەۋەبىدىن تۈرمە سىرتىدا داۋالىنىشقا قويۇپ بېرىلگەنلىكىنى بىلدۈرگەن.جەنۇبىي جۇڭگو ئەتىگەنلىك پوچتا گېزىتى نىڭ خەۋەر قىلىشىچە، ليۇ شياۋبوغا جىگەر راكىنىڭ ئاخىرقى باسقۇچى دېگەن دىئاگنوز قويۇلغان ئىكەن.ليۇ شياۋبونىڭ ئادۋوكاتىنىڭ چەتئەل مۇخبىرلىرىغا ئاشكارىلىشىچە، ليۇ شياۋبو ھازىر شېنياڭدىكى جۇڭگو مېدىتسىنا ئۇنىۋېرسىتېتىنىڭ شۆبە دوختۇرخانىسىدا داۋالانماقتىكەن. ھالبۇكى، ئۇنىڭ ئاخىرقى باسقۇچقا كېلىپ قالغان راك كېسىلىنىڭ داۋالىنىش جەريانىدا زادى قانچىلىك ئۈنۈم بېرىدىغانلىقى ئېنىق ئەمەسكەن.خىتاي ئۆكتىچى ليۇ شياۋبو 2008 خىتابنامىسى نى يازغانلىقى ئۈچۈن 2009يىلى 12ئايدا خىتاي سوتى تەرىپىدىن دۆلەت ھاكىمىيىتىنى ئاغدۇرۇشقا ئۇرۇنۇش جىنايىتى بىلەن ئەيىبلىنىپ 11 يىللىق قاماققا ھۆكۈم قىلىنغان ئىدى.ھالبۇكى، ئۇيغۇر زىيالىيسى ئىلھام توختى خىتاي ھۆكۈمىتىنى ئۆزى تۈزگەن ئاپتونومىيە قانۇنى دىكى بەلگىلىمىلەر بويىچە ئۇيغۇر خەلقىنىڭ قانۇنىي ھەقھوقۇقلىرىنى كاپالەتكە ئىگە قىلىشقا ئۈندىگەنلىكى ئۈچۈن 2014يىلى خىتاي سوتى ئۇنى دۆلەتنى پارچىلاش جىنايىتى بىلەن ئەيىبلەپ، مۇددەتسىز قاماق جازاسىغا ھۆكۈم قىلدى. |
بەدەن قايسى ۋاقىتتا قېرىشقا باشلايدۇ؟ دوختۇرلار تورىكۆرۈش قۇۋۋىتى 30 ياشتىن كېيىن، ئادەملەرنىڭ كۆرۈش قۇۋۋىتىدە ئۆزگىرىش بولىدىكەن. يەنى ياشنىڭ چوڭىيىشىغا ئەگىشىپ، كۆز قارىچۇقىنىڭ يورۇقلۇق ئۆزگىرىشىگە بولغان ئىنكاسى ئاجىزلايدىكەن. 60 ياشقا كىرگەندىن كېيىن، كۆز قارىچۇقىنىڭ چوڭ كىچىكلىكى 200 ياش چاغلاردىكىنىڭ ئۈچتىن بىرىگە توغرا كېلىدىكەن. بۇ مەزگىلدە كۆز خىرۇستال تەنچىسىنىڭ ئىگىلىش دەرىجىسى تۆۋەنلەپ، كۆز خىرەلىشىدىكەن.چاچ ياشنىڭ چوڭىيىشىغا ئەگىشىپ، چاچنىڭ رەڭگى، سانىدا ئۆزگىرىش بولىدۇ. چاچتىكى قارا پىگمېنت، ئاساسلىقى، تۈك خالتىسىدىكى قارا پىگمېنتلىق ھۈجەيرىلەردىن پەيدا بولىدۇ. 30 ياشتىن ئاشقاندا تۈك خالتىسى ھۈجەيرىلىرىدىكى قارا پىگمېنتلار ئازلايدىكەن، ئەگەر تۈك خالتىسى قارا پىگمېنت ئىشلەپچىقىرالمىسا، چاچ پۈتۈنلەي ئاقىرىپ كېتىدىكەن.چوڭ مېڭە 20 ياشتىن بۇرۇن ئادەم چوڭ مېڭىسىنىڭ ئىقتىدارى ئەڭ كامالەتكە يەتكەن چاغ بولىدىكەن، 40 ياشقا كىرگەندە ئەستە تۇتۇش ئىقتىدارىدا چېكىنىش بولىدىكەن، 700 ياشتىن ئاشقاندا تەخمىنەن ئۈچتىن بىر قىسىم كىشىنىڭ ئەستە تۇتۇش ئىقتىدارى تۆۋەنلەپ كېتىدىكەن.تېرە ۋە تىرناق ياشنىڭ چوڭىيىشىغا ئەگىشىپ، تېرە نېپىزلاپ ئىلاستىكىلىقىنى يوقىتىدىكەن. تىرناقنىڭ ئۆسۈشى ئاستىلاپ، پارقىراقلىقى يوقايدىكەن، سېرىقداپ چۈرۈكلىشىدىكەن.مۇسكۇل 30 ياشتىن باشلاپ مۇسكۇللار بوشاشقا باشلايدىكەن، 70ياشقا كىرگەندە 30 ياش مەزگىلىدىكىدىن 20 يېنىكلەپ كېتىدىكەن، ئۇنىڭدىن باشقا ياش قانچە چوڭ بولسا، مۇسكۇل شۇنچە ئاجىز بولىدىكەن، بۇ مۇسكۇل تالاسىنى يېڭىلاش سۈرئىتىنىڭ ئاستىلاپ كەتكەنلىكى بىلەن مۇناسىۋەتلىك ئىكەن.سۆڭەك كىشىلەرنىڭ سۆڭەك ھۈجەيرىسى ئۈزلۈكسىز بۇزۇلۇپ ۋە قايتا ئىشلەپچىقىرىلىپ تۇرىدىكەن. بىراق 30 ياشتىن ئاشقان كۆپ ساندىكى كىشىلەرنىڭ سۆڭەك ھۈجەيرىسىنىڭ قايتا ئىشلەپچىقىرىلىشى ئاستىلايدىكەن، سۆڭەكنىڭ ئېغىرلىقى ۋە زىچلىقىمۇ تۆۋەنلەيدىكەن. بۇ ئۆزگىرىش ھېيىز كېسىلگەن ئاياللاردا تېخىمۇ گەۋدىلىك بولىدىكەن.ئالدىنقى مەزمونئادەمنى ساغلاملاشتۇرىدىغان ۋە كېسەل قىلىدىغان ھەرىكەتلەركېيىنكى مەزمون10 باسقۇچلۇق تاماكا تاشلاش ئۇسۇلىقان تىپى ماسلىشىش جەدۋىلى سىز كىمگە قان بېرەلەيسىز؟ |
عالىم تىنىباەۆ. اۋەزوۆتىڭ ۇيىندە بولعانداجاڭالىقتار 2408 0 پىكىر 21 اقپان, 2012 ساعات 11:42قوڭىر كۇزدىڭ جاپىراعىن ساباعىنان ۇزگەن 1958 جىلدىڭ قاراشا ايى ەدى. الماتىعا قىتاي ەلىندەگى سايلاۋ ناۋقانىنىڭ كەسىرىنەن كەشىگىپ كەلدىك.ۋنيۆەرسيتەتتە وقۋ قىركۇيەكتىڭ 1ىندە باستالعان. مۇرىندارىنا سۋ جەتپەي جانتالاسىپ، ساباقتا جۇرگەن ستۋدەنتتەر. بيىل فيلولوگيا فاكۋلتەتىنىڭ ءىىءىىى كۋرستارىنا مۇحتار اۋەزوۆ تۋىستاس ادەبيەتتەر جانە ابايتانۋدان لەكتسيا وقيتىن بولىپتى دەگەن حاباردى ەستىپ، ەرەكشە قۋاندىق.كەلەسى كۇنى ساباققا كەلدىك. اۋديتوريا جاستارعا لىق تولعان. ءبىر ءسات ەسىكتەن جازۋشى مۇحتار اۋەزوۆ پەن تەمىرعالي نۇرتازين كىردى. ءدۇر ەتىپ ورىندارىمىزدان تۇرىپ قارسى الدىق. ورتا بويلى، تولىق كەلگەن، جازىق ماڭداي مۇحاڭ بىردەن لەكتسيا وقۋعا كىرىستى. مۇحاڭنىڭ ءسوزى مايدا، بيداي ءوڭى جايدارى، كەڭ تىنىستى جان ەكەنى نۇر جۇزىنەن بىلىنگەندەي. ءتىپتى عۇلاما ادامنىڭ جاي عانا جىميعانى ءبىزدى وزىنە تارتا ءتۇستى.ستۋدەنتتەر ەكىءۇش كۇندەي ۇستاز لەكتسياسىن تىڭداپ، عۇلاماعا باۋىر باسا بەردىك. وقىعان لەكتسيالارى ءماندى دە ماعىنالى ەدى. ءبىز قىزىعا تىڭدادىق. ءوز ءسوزىن جازۋشى اۋەلدە ءبىراز بوگەلىپ، توقىراي سويلەدى دە، جۇرە كەلە جازىققا شىققان جورعاداي جوسىلدى...مەنىڭ ويىمدى كارىم اكىرامۇلىنىڭ مۇحاڭا جىبەرگەن اماناتى بۇيىرىمنەن ءتۇرتىپ مازالاعانداي. ءتورتىنشى ساباق كۇنى بولاتىن. لەكتسياسىن اياقتاعان جازۋشى دەكاناتقا بەتتەدى. مەن دە ۇستازىممەن ىلەسىپ بىرگە ءجۇرىپ كەلەمىن. دەكاناتقا تاياپ قالعاندا، ءوزىمدى باتىل ۇستاپ: اعا، مەندە ءۇرىمجى قالاسىندا تۇراتىن كارىم دەگەن جازۋشىنىڭ سىزگە جىبەرگەن اماناتى بار ەدى. سونى قالاي تاپسىرسام ەكەن؟ دەپ قيىلا سۇرادىم.مۇحاڭ ءسال كىدىردى دە، ماعان دوڭگەلەنگەن قوس جانارىن توڭكەرە قاراپ: ءيا، ول كىسىنى بىلەمىن. ول كاكىتاي عوي! شيرەك عاسىردان سوڭ ءتىل قاتقان ادام. قالاي، دەنساۋلىعى جاقسى، مالباسى امان با؟ قىتاي ءتىلىن مىقتى بىلەتىن ازامات! دەپ ماعان ۇلكەن ءبىر مەيىرىممەن قاراعانداي بولدى دا: سەن سول، ارعى بەتتەن كەلدىڭ بە؟ دەپ سۇرادى.جۇرەگىم تەزدەتە سوقسا دا: ءيا، اعا، وقۋعا كەلىپ ەدىم، دەپ ۇياڭداۋ جاۋاپ بەرگەندە ۇستازىم كىدىرىپ، بۇرىن ارالاسىپ جۇرگەندەي جىلى قارادى دا: جەكسەنبى كۇنى ساعات وندا ۇيگە كەلىڭدەر. سوندا اڭگىمەلەسەرمىز، دەپ بولمەگە كىرىپ كەتتى.اۋەزوۆتىڭ ۇيىنە باراتىن بولعان قۋانىشىمدا شەك جوق. تاڭنىڭ تەزىرەك اتۋىن كۇتتىم.كەلەسى كۇنى بارىمىزدەن بويشاڭ، سىرىقتاي قۇرمانباي تولىباەۆتى العا سالىپ، ءتورت جىگىت ساعات وندا مۇحتار اۋەزوۆ ءۇيىنىڭ الدىنا كەلدىك. ەسىك قوڭىراۋىن باسۋعا باتىلىمىز جەتپەي، ءبىراز تۇردىق. سەن باس، ءۋالي، سەن باس! دەپ ساۋدالاسىپ تۇرعاندا، ەسىك قوڭىراۋىن قۇرمانباي باسىپ قالدى. شىلدىر ەتە تۇسكەن قوڭىراۋدىڭ اۋەندى ءۇنى ءبىراز كىدىرگەن سوڭ، ۇلكەن قوڭىر ەسىك اشىلا بەردى. ەسىكتى مۇحاڭنىڭ ءوزى اشقانىنا قاتتى قىسىلدىق. ۇيالعانىمىزدان جاپاتارماعاي: اسسالاۋماعالەيكۇم، اسسالاۋماعالەيكۇم، اعا، دەپ سالەمدەسە باستادىق. بەرگەن سالەمىمىزدى: ۋاعالەيكۋماسسالام! دەپ العان جازۋشى ورىمدەي جىگىتتەرگە قاراپ: ال، جىگىتتەر، تورلەتىڭدەر، دەپ بىزگە ىقىلاس كورسەتتى. قۇرمانباي بويشاڭدىعىنا باسىپ، تورلەتە بەردى. سول بويدا ءتورت قابىرعاسىن كىتاپپەن كومكەرگەن ۇلكەن كىتاپحانا زالىنا وتتىك. الدىڭعى قاتارعا كەلىپ وتىرعان مۇحاڭ قۇرمانبايدان باستاپ، بارىمىزبەن تانىستى دا، تۇعىرداعى قىرانداي ورنىنان كوتەرىلىپ، ىشكى بولمەنىڭ تەرەزەسىن جاپتى. ورنىنا قايتا جايعاسقان سوڭ قوس جاناردىڭ قيىعىن بىزگە تاستاپ: وقۋعا كەلگەندەرىڭ جاقسى بولعان. قازىر ناعىز وقيتىن شاقتارىڭ. وقۋ كەرەك! دەگەن عۇلاما ۇستازدىق ىقىلاسىمەن ءبىزدى جەلپىندىرە ءتۇستى.جىلقى كىسىنەسكەنشە، ادام تۇسىنىسكەنشە، دەگەن اتالى ءسوز تەككە ايتىلماسا كەرەك. باعانادان ءۇنسىز وتىرعان جىگىتتەر ەندى سەرپىلىپ سوزگە ارالاستى. اعا! مىنا ءبىر نارسەگە شامالى كوڭىل بولسەڭىز؟ دەدى ءبىر مەزەتتە ءۋالي قولىنداعى جىبەك كىلەم ورالعان تاياقتى مۇقاش ەكەۋى ەكى شەتىنەن ۇستاپ جازىپ. مۇحا، مىناۋ كاكىتاي اكىرامۇلىنىڭ ءسىزدىڭ 60 جاسقا تولۋىڭىزعا ەسكەرتكىش سىيلىق رەتىندە جىبەرگەن اماناتى ەدى.كىلەمگە تاياپ كەلگەن مۇحاڭ ونداعى شانحاي قالاسىنىڭ كوركىن تاماشالاي: قىتاي حالقى وسىنداي قولونەر شەبەرلىگىمەن دارا حالىق. قانداي عاجاپ كورىنىس! ەگەر شەبەر سۋرەتشى بولسا، ءبىزدىڭ الماتى مەن الاتاۋدى دا وسىنداي كەرىم ەتىپ شىعارۋعا بولادى عوي! دەپ، ءوز ويىن تەبىرەنە ايتقان ول قالا ۇستىندەگى كوك اسپان سىلەمىنە اراب ارپىمەن قىزىل جىبەكپەن كەستەلەنگەن قازاق ادەبيەتىنىڭ داڭقى بولعان مۇحتار ومارحانۇلىنا! كاكىتاي اكىرامۇلىنان! 15 قاراشا، 1958 جىل، ءۇرىمجى قالاسى دەگەن جازۋدى سىدىرتىپ وقىپ شىقتى دا بىزگە قاراپ: جازۋدى شەبەر كەستەلەگەن ەكەن! دەپ وڭ قولىن ۇستەل استىنا جۇگىرتتى. ءبىز كىتاپ الار دەپ ويلاپ ەدىك، ولاي بولمادى. اعامىز جوعارعى بولمەگە قوڭىراۋ سوعىپ، بىرەۋلەردى شاقىرسا كەرەك.سالدەن سوڭ ەسىكتەن، ۇستىندە كوزگە كورىكتى گۇلدى جابىنشاسى بار اپاي كىردى. ءبارىمىز ورىندارىمىزدان تۇرىپ امانداستىق. بىزدەرگە انالىق مەيىرىممەن قاراپ امانداسقان ايەل جازۋشىعا جاقىنداي بەردى دە: مۇحتار ومارحانوۆيچ، بۇلار ءسىزدىڭ ستۋدەنتتەرىڭىز بە؟ دەگەن ويىن سىبىرلاي ايتتى. مۇحاڭ باسىن يزەپ: قىتايدان كەلىپ وقىپ جۇرگەن جاستار! دەپ الگى اپامىزعا قاراپ كۇلىمدەي سويلەگەن اعامىز بىزگە بۇرىلىپ: جىگىتتەر، بۇل كىسى وسى ۇيدەگى تاتەلەرىڭ ۆالەنتينا نيكولاەۆنا بولادى، دەپ اپايدى تانىستىردى دا، ۇستەل ۇستىندە جاتقان كىلەمدى جازىپ ۆالەنتينا نيكولاەۆناعا كورسەتە بەردى.كىلەمدى ءبىر شەتىنەن ۇستاعان اپامىز قاتتى تاڭىرقاپ قوس جانارىن بىزگە توڭكەرىپ: قانداي كوركەم جاساعان! سۋرەتىن قانداي ادەمى تۇسىرگەن! دەدى. ۇستازىمىز سول ارادا دەرەۋ ورىسشا ءتۇسىندىرىپ جاتتى. كىلەم كوركىنە قىزىعا قاراعان ۆالەنتينا نيكولاەۆنا بارىمىزگە، ارىستان ءاز اعاعا تارتۋسياپات اتتاندىرعان كاكىتايعا راحمەت ايتتى دا، جوعارىعا كوتەرىلىپ كەتتى.مۇحاڭ از تولعانىستان سوڭ: قالاي، جىگىتتەر، زەرىكتىڭدەر مە؟ دەپ جىميدى. باعاناعىداي ەمەس، باتىلدىققا اۋىسقان قۇرمانباي: جوق، اعا! جاقسى اڭگىمە ادامدى زەرىكتىرە مە؟ دەپ ءوزىنىڭ ىقىلاسپەن تىڭداعانىن اڭعارتتى.وسى ءسات ورنىنان كوتەرىلىپ، جۇرە سويلەگەن ۇستازىمىز: اڭگىمەنى كوڭىل قويىپ تىڭداي بىلگەن دە ۇلكەن ەستىلىككە جاتادى، دەپ ءبىر قويدى. مەن سەندەر بىلەدىاۋ دەگەن ۇمىتپەن مىنا ءبىر جايدى سۇراعىم كەلەدى. ءبىزدىڭ بالا كەزىمىزدە، ۇلكەن كىسىلەر دۇنيەدەن وتكەندە ايتىلاتىن سىڭسىماجوقتاۋ بولۋشى ەدى. كەيىن ءۇنى ءوشىپ، ايتىلمايتىن بولدى. سول جىر ارعى بەتتەگى اعايىندار اراسىندا بار ما؟اڭگىمەگە قارشىعاداي قاناتىن جايا ارالاسقان ءۋالي بەكەنوۆ: اعا، ءسىز سۇراعان سىڭسىما ءبىزدىڭ اۋىلدا ءجيى ايتىلادى. ەلدە اتى شىققان ۇلكەندەر قايتىس بولسا، سول ادامدى جونەلتكەندە قىرقىندا، جىلىندا اۋىل ايەلدەرى كوپكە مۇڭ شاعىپ، داۋىس ايتىپ جوقتايدى، دەپ اپتىعا سويلەدى. ءسويتتى دە ءوزى كورگەنبىلگەن ءجايتتى جاقسىلاپ ايتىپ بەردى. ءۋالي، سوزىڭە قاراعاندا جوقتاۋ ءداستۇرى وزگەرمەپتىاۋ. سەنىڭ ايتۋىڭا باقسام، سول باياعى قالپىندا ەكەن. ال دومبىرادا وسى سىڭسىمانىڭ اۋەنىن تارتۋعا قالايسىڭ؟ اپالارىمىز بەن انالارىمىزدى ءبىر ەسكە الايىق، دەپ تولقي سويلەگەن مۇحاڭ ورنىنا وتىردى. وسى ءسات ۇستازىنا كۇلىمدەي قاراعان ءۋالي مۇحاڭنىڭ قوڭىر دومبىراسىن قولىنا الىپ، قۇلاق كۇيىن كەلتىرە باستادى. ال، اعا، مەن بىلگەنىمشە تارتىپ كورەيىن، دەپ بالاقۇستاي تالپىنىپ، دومبىرانى قولتىعىنا قىسا تۇسكەن ءۋالي سىڭسىمانى بىردەن دومبىرا ساعاسىنان باستادى. ول استىڭعى ءبىر ساعاداعى ىشەكتى سۇق ساۋساعىمەن دىرىلدەتە شەرتتى. بوزداعان دومبىرا سازى، اۋەلدە الىستان ءۇزىلىپ شىققانداي ەستىلدى دە، زارلى ءۇن بارعان سايىن كوتەرىلىپ، جاقىنداي بەردى. ءبىر ىشەكتىڭ قوڭىر شاناقتان شىققان ءۇنى جاس انا زارلاپ تۇرعانداي زارلى شىققانىنا جازۋشى تاڭدانا بەردى. تالاي كۇيشىلەردى تىڭداعان مۇحاڭ، مىناداي سۇق ساۋساقپەن دومبىرانى دىرىلدەتىپ تارتقاندى كورگەنى وسى ەكەن. بۇل شەبەر دومبىراشىعا ءتان قاسيەت قوي دەپ ويلادى ول.ۇزاق تارتىلعان زارلى جوقتاۋدىڭ اششى ءۇنى مۇڭى بىتپەگەن انا داۋىسىنا ۇقساپ، باياۋلاپ ۇزىلە بەردى. باعانادان ۇلكەن تولعانىس يىرىمىندە وتىرعان ۇستازعا بايىپپەن قاراعان كۇيشى: مىنە، اعا! سىڭسىما وسىنداي سارىندا بوزداپ كەتە بارادى، دەپ جوقتاۋ ءۇنىن سايابىرلاتقانىن اڭعارتا سويلەدى. باعانادان كىشكەنتاي شىناشاعىن تىستەپ، ويعا باتقان مۇحاڭ سىڭسىمانىڭ اياقتالعانىن ءبىلىپ ورنىنان تەز كوتەرىلدى دە كۇيشىگە تاياپ كەلىپ: وي، دۇنيەاي! ءبىتىپ قالدى ما؟ شىركىن، وسى زاردى تىڭداپ وسكەن بابالارىمىز دا ءوتتى عوي بۇل دۇنيەدەن! قانداي عاجاپ جىر! جۇرەكتى شالىپ، وزەكتى ورتەيتىن وتتى زار! ءيا، ءوز انىندە، سول سارىندا جاقسى ساقتالىپتى! بۇل سىڭسىما موتسارتتىڭ رەكۆيەمىنەن الدەقايدا جوعارى جاتقان جىر عوي! ناعىز اشىنعان ەل زارى. شىركىن، نوتاعا ءتۇسىرىپ، وركەسترمەن ويناسا، قاراتاۋدىڭ باسىنداعى ازالى كوشكە ىلەسكەن بۇكىل قازاق انالارى بوزداعانداي ەستىلەر ەدىاۋ! بۇل جونىندە احمەت جۇبانوۆقا قولقا سالارمىز. ون ساۋساعىڭ تالماسىن، باۋىرىم! دەپ ءوز ءسوزىن تولقي ايتقان عۇلاما، كۇيشى جىگىتتىڭ قولىن قىستى.سىڭسىما تۋرالى ويلانا تۇسكەن جازۋشى ءومىر بۇرالاڭدارى جونىندە كوپ ويلانىپ، وتىرعاندارمەن سىر ءبولىستى. سونداعى ول كىسىنى تولعاندىرعان ءجايت تومەندەگى تاقىرىپ ەدى....حالقىمىز سوناۋ 1916 جانە 1932, 1937جىلدارى باسىنا تونگەن قارا بۇلتتان قايمىعىپ، شەتكە اۋعانى بارىمىزگە ايان. سول سۇراپىل جىلدارى اتاقونىسىنان قانشا اياۋلى ازامات، قول ءۇزىپ، تەنتىرەپ كەتتى. مەنىڭ ەسىمدە ەرەكشە ساقتالعان سونداي بوزداقتاردىڭ ءبىرى زيات شاكارىمۇلى.زيات ورىسشا ءبىلىم العان تالانتتى مۋزىكانت بولاتىن. ول اكەسى شاكارىم قاجىنىڭ ولىمىنە كۋا بولىپ، جانى تۇرشىگىپ، كۇڭىرەنگەن ازامات. قارا نيەتتىلەردەن بەزىنىپ، باسقا ەلدە تورعايداي توزعان جان!شاۋەشەك، التاي جانە ۇرىمجىدە بولعان جيىرمانىڭ ىشىندەگى زياتتىڭ ەرەكشە تالانت يەسى ەكەنىن تانىعان بايماناپتار اۋىلدارىنا ۇستازدىققا شاقىرعان، بىراق بەيتانىس ەلگە بارعىسى كەلمەگەن.زيات، 1930 جىلدارى شاۋەشەكتە شۇعانىڭ بەلگىسى، قىز جىبەك، ەر تارعىن پەسالارىن كيىز ءۇي ساحناسىندا قويىپ، تۋعان جەرگە دەگەن ساعىنىشتارى سارعايتقان جۇرتتى جۇباتقان ازامات. ونىڭ اۋىلدا جىلقى باعىپ جۇرگەندە شىعارعان اندەرىن ءبىز ءجيى ايتۋشى ەدىك. اسىرەسە، سىرعالى جەڭگەي، بەكزاتىم، ءشيلى وزەن اندەرى ەسىمدە. امال نە، ازامات جەر اۋىپ، ناداندار جالاسىنان تۇرمەگە ءتۇستى. ونىڭ جۇرەگىندە ەلجۇرتىنا، دوستارىنا دەگەن ىستىق ماحاببات كەتتى. كوپ اندەرى وزىمەن بىرگە جولاۋشىلاپ، تايعاق جەردىڭ تاساسىندا قالدى.1956 جىلى، الماتىعا كەلگەن دانەش راقىشەۆ، زياتتىڭ ءبىراز ءانىن ايتتى. اسىل ازامات شەتتە ءجۇرىپ، ەلىن، جەرىن، دوستارىن ساعىنىپ، كەۋدەسىن كەرىپ، وزەگىن ورتەگەن، جۇرەك سەزىمىن انمەن كەستەلەگەن.ماحاببات تاقىرىبىندا كوپتەگەن اندەر شىعارعان. بىراق، كوبىسى ايتۋشى اۋزىندا، تىرناعاننىڭ تىرناعىندا كەتكەن. دانەشتىڭ بىلەتىندەرى كوزىڭنىڭ ءمولدىرىناي!، اناشىم، ەكەۋىماي!، ساربيداي اندەرى بولاتىن. ايتقاندارىن تىڭدادىق، قازاقى قوڭىر ۇنگە تولعان تاماشا ءان ەكەنىنە كوزىمىز جەتكەن. ەل قادىرلەگەن وسىنداي ازاماتتىڭ سۇيەگىنىڭ قايدا قالعانى دا بەلگىسىز! قانداي قاتىگەز، نادان ءومىر ەدى! مىنانداي ەلى، جەرى بار ازاماتقا سول جەردەن ءبىر تومپەشىك بۇيىرماۋى قانداي وكىنىشتى!..وسى سوزدەردى ايتقاندا جازۋشى جانارىنا جاس ۇيىرىلە بەردى... كەلەسى جىلى يتالياعا سپارتاك ەلىنە بارامىن. اماندىق بولسا، الداعى جىلى سول شىڭجاڭ قازاقتارىن ارالاپ، زيات شاكارىمۇلى مەن مارسەكوۆ ىبىرايىمجاننىڭ جۇرگەن جەرلەرىن كورىپ، قايدا قالعانىنان ءبىر دەرەك بىلگىم كەلەدى.وزدەرىڭ دومبىرادا تارتقان سىڭسىما جىرىن كوزبەن كورىپ، قۇلاقپەن تاعى تىڭداسام دەگەن ارمان بار. ونىڭ سىرتىندا بالام مۇرات موسكۆادا قىتاي ءتىلىن وقيدى عوي. سول جىگىتتى ەرتە بارىپ، كاكىتاي اكىرامۇلىنا قىتاي ءتىلىن ۇيرەتۋدى تاپسىرماقپىن.سوندا ءبىرتالاي ءىستىڭ بەتى اشىلىپ، توزعان ەلدىڭ ءومىرىن كورىپ، ودان كوپ نارسەلەر ۇيرەنىپ، داپتەرگە ءتۇسىرىپ تە قايتار ەدىم. بۇل الداعى كۇندەردىڭ ءىسى. اللا جول بەرسە، ارعى بەتكە اۋعان ەلدى ارالاۋعا بارامىن، دەگەن ويىن ۇلى جازۋشى ۇلكەن سەنىممەن ايتقان ەدى!امال قانشا، ول ارمانىنا جەتە المادى، عۇمىرى قىسقا بولدى...عالىم تىنىباەۆ، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن مادەنيەت قىزمەتكەرى.ەگەمەن قازاقستان، سارسەنبى، 25 قاڭتار، 2012 |
ھېيتگاھ مەسچىتى ئالدىدا چارلاپ يۈرگەن ساقچىلار. 2017يىلى 4نويابىر، قەشقەر.مەزكۇر خەۋەرلەردە بۇ ئوقۇتقۇچىلارنىڭ رايوننىڭ ئاساسىي قاتلىمىدىكى ئوقۇتقۇچى يېتىشمەسلىك مەسىلىسىنى ھەل قىلىش ياكى رايوندىكى پراكتىكا ئوقۇتقۇچى قوشۇنىنى كېڭەيتىش دېگەندەك بىر قاتار ناملاردا قوبۇل قىلىنغانلىقى ۋە قىلىنىدىغانلىقى ئىلگىرى سۈرۈلگەن ئىدى. ھالبۇكى، رايوندىكى ئەھۋالنىڭ خىتاي تارقاتقان ئۇقتۇرۇشلاردا بايان قىلىنغىنىدەك گۈزەل ئەمەسلىكى شۇ يەردە ئوقۇتقۇچىلىق قىلىدىغان بىر خىتاي تەرىپىدىن ئاشكارىلانغان.زىمىستان تورىنىڭ 28ئىيۇلدىكى سانىدا ئۇيغۇر دىيارىدىكى ئۇيغۇر بالىلارنى تەربىيەلەش: خىتاي ئوقۇتقۇچىنىڭ سەرگۈزەشتلىرى سەرلەۋھىلىك بىر ماقالە ئېلان قىلىنغان. ماقالىدە خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ ئۇيغۇر دىيارىغا ئوقۇتقۇچى قوبۇل قىلىش ئېلانىغا ئەگىشىپ رايونغا بارغان، ئەمما ئۇ يەردىكى ئومۇمىي ۋەزىيەتنىڭ ئادەمنىڭ ئەقلىگە سىغمىغۇدەك دەرىجىدە ئېغىر ئىكەنلىكىنى ئۆزكۆزى بىلەن كۆرگەن بىر خىتاي ئوقۇتقۇچىنىڭ بايانلىرى تەپسىلىي تونۇشتۇرۇلغان. مەزكۇر ماقالە شۇ خىتاي ئوقۇتقۇچىنىڭ زىمىستان تورى مۇخبىرىغا سۆزلەپ بەرگەن بايانلىرى ئاساسىدا يېزىلغان.ماقالىدە ئىلگىرى سۈرۈلۈشىچە، مەزكۇر خىتاي ئوقۇتقۇچى 2017يىلى ھۆكۈمەتنىڭ ئۇيغۇر دىيارىغا ئوقۇتقۇچى قوبۇل قىلىش ئۇقتۇرۇشىنى كۆرگەن. ئۇنىڭدا دېيىلگەن يۇقىرى سوممىلىق مائاش، ئۆي ئىگىدارلىق ھوقۇقى، ئايروپىلان بېلىتىنى ئاتچوت قىلىش قاتارلىق مەزمۇنلار ئۇنى ۋە ئۇنىڭ بىر قانچە دوستلىرىنى قىزىقتۇرغان ۋە ئۇيغۇر دىيارىغا قاراپ يولغا چىققان.خىزمەتكە چۈشۈپ ئۈچ ئايدىن كېيىن ئەھۋال پۈتۈنلەي ئۆزگەرگەن. ئۇ خىتاي ئوقۇتقۇچىنىڭ ئېيتىپ بېرىشىچە، ئۇلار مەكتەپتە ھەر كۈنى سىياسىي ئۆگىنىشكە قاتنىشىدىغان بولۇپ، ئۇنىڭدا شى جىنپىڭنىڭ ئىدىيەسىنى يادلاش تەلەپ قىلىنىدىكەن. بۇنىڭ سەۋەبى مەكتەپكە ھەرقانداق ۋاقىتتا كېلىش ئېھتىماللىقى بولغان زىيارەتچىلەرنىڭ سوئاللىرىغا توغرا، ئۆلچەملىك جاۋاب بېرىش ئىكەن.ئۇ بۇ ھەقتە مۇنداق دېگەن: ئەگەر سىزنىڭ ئېغىزىڭىزدىن بىرەر جۈملە خاتا چىقىپ كېتىپ قالغان بولسا، سىز مۇتلەق تۇتقۇن قىلىنىسىز. بىز مەكتەپتە يۈز بەرگەن ناتوغرا ئىشلار ياكى ھۆكۈمەت سىياسىتىنىڭ نامۇۋاپىق تەرەپلىرى ھەققىدە ئېغىز ئاچالمايمىز. بىزنىڭ قىلالايدىغىنىمىز پەقەت مۇتلەق بويسۇنۇش. ئەجەبلىنەرلىك يېرى شۇكى، بەزى ئوقۇتقۇچىلار قول تېلېفونىدا كوچىلاردىكى چارلاش ئاپتوموبىللىرىنى رەسىمگە تارتقانلىقتىن تۇتقۇن قىلىندى. ھالبۇكى، ھېچكىم ھەقناھەقنى سۆزلەشكە پېتىنالمايدۇ. ئەگەر شۇنداق قىلغانلار بولسا، ھۆكۈمەت ئۇنىڭغا ئىككى يۈزلىمىچى دېگەن قالپاقنى كىيگۈزىدۇدە، ئىدىيە ئۆزگەرتىش كە يوللىنىدۇ. ھەممە ئادەم تۇتۇلۇپ كېتىشتىن ئەنسىرەيدۇ، شۇڭا ھېچكىم خالىغانچە بىرەر ئېغىز گەپنىمۇ قىلالمايدۇ. ئۆزۈمنى مىسالغا ئالسام، مەن ئاپام بىلەن تېلېفوندا سۆزلەشكەن ۋاقتىمدا ئاددىيغىنە ئەھۋال سورايدىغان گەپلەردىن باشقا ھېچنېمىنى دېيەلمەيمەن. مەن نەپەس ئالالمايۋاتقاندەك ھېس قىلىۋاتىمەن.ماقالىدە يەنە ئۇ خىتاي ئوقۇتقۇچىنىڭ مۇناسىۋەتلىك كىنىشكىلىرىنىڭ مائارىپ نازارىتى تەرىپىدىن گۆرۈگە ئېلىنىدىغانلىقى ھەققىدە بەرگەن مەلۇماتلىرىمۇ بايان قىلىنغان.ئۇنىڭ قەيت قىلىشىچە، خىتاي ھۆكۈمىتى ئۇيغۇر دىيارىغا كەلگەن خىتاي ئوقۇتقۇچىلارنىڭ ئوقۇتقۇچىلىق كىنىشكىسى، دىپلوم ۋە باشقا ماتېرىياللىرىنى تەكشۈرۈپ ئۆتكۈزۈش نامىدا ئېلىۋېلىپ، ئۇلارنىڭ رايوندىن كېتىپ قېلىشىنىڭ ئالدىنى ئالىدىكەن. ئۇنىڭ مەلۇم بىر خىزمەتدىشى مائارىپ نازارىتىگە بېرىپ مۇناسىۋەتلىك ماتېرىياللىرىنى قايتۇرۇپ بېرىشنى تەلەپ قىلغانلىقى ئۈچۈن، ئەكسىيەتچى خاھىشى بار دېگەن نامدا تۇتقۇن قىلىنغان.ئۇ خىتاي ئوقۇتقۇچىنىڭ بايانلىرىدا ئۆزى دەرس بېرىدىغان سىنىپتىكى ئۇيغۇر ئوقۇغۇچىلاردىن ھەر 100 بالىنىڭ ئىچىدە 80 بالىنىڭ ئاتائانىسىنىڭ تۇتقۇن قىلىنغانلىقى تىلغا ئېلىنغان. ئۇ ئاخىرىدا ئۇيغۇر دىيارىنىڭ ئومۇمىي ۋەزىيىتى ھەققىدە سۆز قىلىپ، ئەگەر مەن ئوقۇتقۇچىلىق كىنىشكامنى قايتۇرۇپ ئالالمىغان ياكى مېنىڭ شىنجاڭدىكى خىزمىتىم ئېتىراپ قىلىنمىغان تەقدىردىمۇ، مېنىڭ يەنىلا شىنجاڭدىن تېزرەك كېتىپ بۇ مۇتلەق كونتروللۇقتىن قۇتۇلغۇم بار، دېگەن.خىتاي ھۆكۈمىتى ئۇيغۇر دىيارىغا خىتاي ئوقۇتقۇچىلارنى قوبۇل قىلىش خىزمىتى ۋە ئۇنىڭ ئەۋزەللىكلىرى نى كۈچەپ تەشۋىق قىلىۋاتقان بولسىمۇ، يۇقىرىدا تىلغا ئېلىنغىنىدەك بەزى خىتاي پۇقرالىرىنىڭ بۇنىڭغا قارشى نارازىلىقلىرىمۇ كۈچىيىشكە باشلىغان. ئۇنداقتا، نېمە ئۈچۈن بۇنداق ئەھۋال يۈز بېرىدۇ؟ ئامېرىكا ئۇيغۇر بىرلەشمىسىنىڭ رەئىسى ئىلشات ھەسەن ئەپەندى بۇ ھەقتە توختىلىپ ئۆتتى. ئۇنىڭ دېيىشىچە، خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ ئۇيغۇر دىيارىدىكى قاتتىق قول سىياسىتى ئۇنىڭ قول ئاستىدىكى ئاتالمىش قوغدىلىۋاتقان خىتاي پۇقرالىرىنىمۇ بۇرۇقتۇم قىلىۋەتكەنلىكىنى سۆزلەپ ئۆتتى.خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ ئۇيغۇر دىيارىغا ئىزچىل خىتاي ئوقۇتقۇچى قوبۇل قىلىشى ھەقىقەتەن دىققەت تارتىدىغان بىر تېمىدۇر. ئۇنداقتا، ھۆكۈمەتنىڭ بۇنداق قىلىشتىكى مەقسىتى نېمە؟ ئامېرىكادىكى خىتاي ئۆكتىچىلەردىن پۇقرالار كۈچى تەشكىلاتى نىڭ رەئىسى ياڭ جىيەنلى ئەپەندى بۇ ھەقتە توختىلىپ مۇنداق دېدى: خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ نۆۋەتتىكى نىشانى شىنجاڭدىكى ئۇيغۇرلارنى خىتايلار بىلەن ئوخشاش قىلىش، يەنى ئۇلارنى خىتايچىلاشتۇرۇش. ھۆكۈمەت ئۇلارنىڭ مەدەنىيىتىنى، تارىخىنى ۋە مىللىي كىملىكىنى ئاستائاستا يوق قىلماقچى. خىتاي ھۆكۈمىتى ئۇيغۇرلارنىڭ مەدەنىيەت، تىل ۋە دىنىي ئېتىقاد جەھەتتىكى بىر پۈتۈنلۈكى ھۆكۈمەتكە تەھدىت ئېلىپ كېلىدۇ، دېگەنگە ئىشىنىدۇ. شۇڭا ئۇلار شىنجاڭ رايونىغا كۆپلىگەن خىتاي ئوقۇتقۇچىلارنى ئۇيغۇرلارنى خىتايچىلاشتۇرۇشقا ئەۋەتىدۇ. مەن تېلېۋىزورلاردىن ئۇيغۇر بالىلارنىڭ جىڭجۈي تىياتىرى ئېيتىشقا ۋە خىتايلارنىڭ ئەنئەنىۋى كىيىمكېچەكلىرىنى كىيىشكە يېتەكلىنىۋاتقانلىقىنى كۆردۈم. بۇلار دەل شۇنىڭ ئىپادىسى.يېقىندا مەلۇماتچى تورىدا ئېلان قىلىنغان بىر خەۋەردە ئۇيغۇر دىيارىنىڭ نۆۋەتتىكى ۋەزىيىتى رايوننىڭ شىمالىدا ياشايدىغان بىر خىتاي پۇقراسى تەرىپىدىن تەپسىلىي تونۇشتۇرۇلغان. ئۇنىڭدا دېيىلىشىچە، رايوندىكى خىتايلارنىڭ كۈندىلىك تۇرمۇشىمۇ پۈتۈنلەي نازارەت ئاستىدا ئېلىپ بېرىلىدىكەن. خىتاي ئۆلكىلەردە ئۇلارنىڭ كىملىكىنى كۆرگەن ھەرقانداق ئادەم ئۇلارغا تەڭپۇڭسىز مۇئامىلە قىلىدىكەن.ئۇنىڭ بايانلىرىدىن مەلۇم بولۇشىچە، ئۇ خىتاينىڭ ئۆيى ئەتراپىدا دۇكان ۋە ئاشخانا ئاچىدىغان نۇرغۇن خىتايلار بار ئىكەن. ئۇيغۇر دىيارىنىڭ ۋەزىيىتى چىڭىپ كەتكەندىن كېيىن، ئۇلارنىڭ ھەممىسى دۇكانلىرىنى سېتىپ ياكى باشقىلارغا ئەرزان باھادا ئۆتكۈزۈۋېتىپلا يۇرتىغا كەتكەن.ئۇ خىتاينىڭ يەنىمۇ ئىچكىرىلەپ سۆزلەپ بېرىشىچە، خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ رايوندىكى قوشماق تۇغقان سىياسىتىنىڭ نەتىجىسىدە ئۇنىڭ ئۆيىگە بىر قازاقنى ئورۇنلاشتۇرۇپ قويغان. ئۇلار ئۆزئارا يېقىندەك تۇرغىنى بىلەن ھەممىسى بىربىرىنى نازارەت قىلىدىكەن.گەرچە خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ ئېغىر سىياسىتىگە نارازىلىق بىلدۈرۈۋاتقان خىتايلار ئوتتۇرىغا چىقىۋاتقان بولسىمۇ، لېكىن بۇنى ياقلايدىغان خىتاي پۇقرالىرىنىڭمۇ بارلىقى مەلۇم بولماقتا.يېقىندا ئىجتىمائىي تاراتقۇلاردا بىر قىسقا سىن كۆرۈنۈشى تارقالغان. ئۇنىڭدا خىتاي ئۆلكىلىرىدىن كەلگەن بىر خىتاي دېھقان ھۆكۈمەتنىڭ ئۇيغۇر دىيارىغا بارغانلارغا يۇقىرى مائاشلىق خىزمەت ۋە ئۆي بېرىلىدىغانلىق ھەققىدىكى ئۇقتۇرۇشىغا ئاساسەن ئۇ يەرگە بارغانلىقى ۋە ھەقىقەتەن ئولتۇراق ئۆيدىن بىرىگە ئېرىشكەنلىكىنى مەمنۇنىيەتلىك بىلەن سۆزلەپ چىققان.ئۇنداقتا، خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ خىتايلارغا يارىتىپ بېرىۋاتقان يۇقىرىقىدەك شارائىتلىرىغا نارازىلىق بىلدۈرۈۋاتقانلار ياكى ئۇنى ياقلاش خاھىشىدە تۇرۇۋاتقانلارنىڭ كۆزقاراشلىرى بارلىق خىتاي پۇقرالىرىغا ۋەكىللىك قىلالامدۇ؟ ئېلشات ھەسەن ئەپەندى سۆزىدە ھۆكۈمەتكە نارازىلىق بىلدۈرۈۋاتقانلار خىتايلارنىڭ ئىنتايىن ئاز قىسمىنى ئىگىلەيدىغانلىقىنى، كۆپ ساندىكى خىتاينىڭ يەنىلا پايدا ئېلىش مەقسىتىدە بولىدىغانلىقى، شۇ سەۋەبتىن خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ سىياسەتلىرىگە يانتاياق بولىدىغانلىقىنى ئېيتىپ ئۆتتى. |
الماتىدا ەۋروپا كينوفەستيۆالى ءوتىپ جاتىرەۋروپالىق وداقتىڭ 16 ەلىنەن ۇسىنىلعان كينو تۋىندىلارىنىڭ اراسىندا ءار ءتۇرلى جانرداعى سەزار، داۆيد دي داناتەللو، حرۋستالنىي مەدۆەد سياقتى حالىقارالىق ماراپاتتاردىڭ جۇلدەگەرلەرى بار، دەپ حابارلادى الماتى اكىمدىگىنىڭ ءباسپاسوز قىزمەتى.كينوفەستيۆالدىڭ ماقساتى باسقا ەلدەرمەن ىنتىماقتاستىقتى نىعايتۋ، جاڭا بايلانىس ورناتۋ، پىكىر الماسۋ ارقىلى ەلىمىزدىڭ كينەموتوگرافياسىن حالىقارالىق ستاندارتتارعا ساي دەڭگەيگە جەتكىزۋ. ءۇش كۇنگە سوزىلعان فەستيۆالدىڭ كينوكورسەتىلىمدەرى تە ورنالاسقان كينوتەارتىندا ءوتىپ جاتىر. كورەرمەندەر ءۇمىت كەسەلى، ديامانتينو، رەي جانە ليز، شەك، قىسقى شىبىندار فيلمدەرىن تاماشالاۋعا مۇمكىندىك الدى. بۇل شارا ەلىمىزدە وسىمەن ءتورتىنشى رەت وتكىزىلىپ وتىر.2019 جىلدىڭ ەۋروپا كينوفەستيۆالى شەڭبەرىندە ەۋروپا ەلدەرىنىڭ 16 ەلىنەن 16 فيلم ۇسىنىلىپ وتىر. بيىلعى جىلدىڭ ەرەكشەلىگى تەك قانا فيلمدەردىڭ كورسەتىلىمدەرى عانا ەمەس، سونىمەن قاتار ەۋروپادان تىكەلەي فيلمدەردىڭ اۆتورلارى، بىرنەشە رەجيسسەرلەردى شاقىرىپ، اتالعان كىسىلەردىڭ جاس كينەماتوگرافيستەر، ستۋدەنتتەر جانە بارلىق قىزىعۋشىلىق تانىتاتىن ادامدارعا كينونى شىعارۋ ءۇردىسى، دوكۋمەنتاليستيكاداعى جاڭا ادىستەمەلەرى سياقتى سۇراقتار بويىنشا ماستەركلاسستار وتكىزەدى، دەدى قازاقستانداعى ەۋروپالىق وداق وكىلدىگىنىڭ ءباسپاسوز حاتشىسى ەلنار باينازاروۆا.قازاقستانداعى كينوفەستيۆالگە رەنارس ۆيمبا الەمنىڭ 60تان استام ەلىندە كورسەتىلىپ، 40تان اسا نوميناتسياعا يە بولعان ، قازاقشادا مەن وسىندامىن دەپ اتالاتىن تۋىندىسىن الىپ كەلگەن.سيۋجەت جاعىنان قاراستىرساق، بۇل ەرەسەك ومىرگە ەندى عانا قادام باسقان ءجاسوسپىرىم قىز، ونىڭ ەسەيۋى، ومىرگە دەگەن قارىمقاتىناسى تۋرالى كينو. ال ەگەر تەرەڭىرەك قاراستىرساق، بۇل ول قىز تۋرالى عانا ەمەس، جالپى اتاانانىڭ بالالارىن تاستاپ كەتۋى ماسەلەسىن قوزعايدى. ەگەردە اتاانا بالالارعا كوڭىل ءبولىپ، قاراي الماعان جاعدايدا بالا سول اتاانانىڭ ءرولىن وزىنە الادى. ءوزى اتاانا بولۋعا ءماجبۇر بولادى،دەيدى لاتۆيالىق رەجيسسەر رەنارس ۆيمبا |
ئېلانىغا تىل كودى قوشامدۇق ياكى قوشمامدۇق؟ بۇ مەسلە ئۇزۇندىن بۇيان توردا تالاشتارتىش بولۇپ كەلدى. ھىچقانداق ئورۇندا جاۋبى يوق! مەيلى ئېنگلىزچە تور بېكەتلەرنى ئاقتۇرۇڭ، مەيلى خەنزۇچە بېكەتلەرنى ئىزدەڭ پەقەتلا ئېنىق جاۋاب بېرىلمىگەن. تۆۋەندە بۇ ھەقتىكى سۇئاللارغا جاۋاب بېرىمىز.1. سۇئال: تور بېكەتتە نىمىشقا ھەقسىز پاراۋانلىق ئېلانى چىقىۋالىدۇ؟جاۋاب: تور بېكەتنىڭ يېزىقى تىلى ئەمەس ئېلانى قوللايدىغان يېزىقلار دائىرسىدە بولمىغان ئەھۋالدا ھەقسىز پاراۋانلىق ئېلانلىرى چىقىۋالىدۇ. مەسلەن: بۇش كلىنتون ھاررىكەن كاترىنا فۇندىغا ياردەم قىلامسىز؟ دىگەندەك. تۆۋەندىكى تىللارنى قوللايدۇ:ئەرەب، بۇلغار، خەنزۇ، كروشان، چېخ، دانىيە، گوللاندىيە، ئېنگلىزچە، فىن فىنلاندىيە، فرانسۇز، گېرمان، گرىك، ئىبراي ئىبراھىم ئەلەيھىسالام تىلى ياكى يەھۇدى تىلى، ھۇنگار ۋېنگېرىيە، ئىتالىيان، ياپونچە، كورىيان، نورۋىگىيان، پولشا، پورتۇگال، رۇم، رۇس، سېرىب، سلوۋاك، ئىسپان، تۈرك، پارىس ئىران، تاجىكىستان قاتارلىق يېزىقلار.ئۇنىڭدىن باشقا ئىزدەش ئۈچۈن ئىشلىتىلىدىغان ئېلانى يەنە ۋېيتنام، ھىندونوزىيە ۋە تايلاند يېزىقلىرىنى قوللايدۇ.دىمەك تور بېكەتنىڭ يېزىقى يۇقىرقى يېزىقلارنىڭ كەم دىگەندە بىرى بىلەن ماس كەلمىسە ئېلانى بېكەتتە نورمال كۆرۈنمەيدۇ.2. ئۇنداقتا ئۇيغۇر يېزىقىنى قوللامدۇ؟قوللايدۇ. چۈنكى ئۇيغۇر يېزىقى پۈتۈنلەي ئەرەب ھەرىپلىرى ئاساسىدىكى يېزىق بولغاچقا ئۇيغۇرچە تور بېكەتلەردە كۆپۈنچە ھالدا ئەرەبچە ھەم پارىسچە ئېلانلار چىقىدۇ ھەم نورمال كۆرۈنىدۇ. ھىچقانداق تىل كودى قوشۇلمىغان ئەھۋالدا ئۇيغۇرچە تور بېكەتلەرگە پاراۋانلىق ئېلانلىرىنىڭ چىقىۋېلىشى يالغۇز يېزىقنىڭ ئانچە ماس كەلمەسلىكىدىن بولۇپ قالماي، ئاپشاركىسىنىڭ بېكەتتىكى مەزمۇنلارنى تولۇق ئىگىلەپ بولالمىغانلىقىدىن بولغان.دەسلەپ بېكەتكە ئېلاننى قويغان 2 كۈن ئىچىدە ئېلان نورمال كۆرۈنىدۇ، 2 كۈندىن كېين پاراۋانلىق ئېلانى چىقىشقا باشلايدۇ.3. پاراۋانلىق ئېلانى چىققاندا قانداق قىلىمىز؟ئەگەر سىزنىڭ تور بېكىتىڭىز ناخشا ياكى كىنو بېكىتى بولۇپ، يېزىقچە مەزمۇن ئاز بولسا بېكىتىڭىزدىكى پارۋانلىق ئېلانى ئۇزۇن مەزگىل ئۆزگەرمەسلىكى مۇمكىن، خەنزۇچە بېكەتلەردىمۇ مۇشۇنداق ئېلان چىقىدۇ. شۇڭلاشقا بۇنداق ئەھۋالدا مۇۋاپىق تەڭشەش ئېلىپ بارسىڭىز بولىدۇ. تىل كودى ئارقىلىق ئېلانىنىڭ تىلىنى ئۆزگەرتىشكە بولىدۇ.ئەسكەرتىش: بۇ تىل كودى شىركىتى قانۇنلۇق ئىشلىتىشنى يولغا قويغان تىل كودى ئەمەس، ئەگەر مەزكۇر كودنى قوشسىڭىز ئوخشاشلا قائىدىگە خىلاپلىق قىلغان بولىسىز. ئەمما مەزكۇر كود جۇڭگودىكى بېكەتلەردە ئېلانىنىڭ نورمال كۆرۈنمەسلىك مەسلىسىنى ھەل قىلغان بولغاچقا ھازىرغىچە ئىناۋەتسىز قىلىۋېتىلمىدى. بۇ بەلكىم نىڭ جۇڭگودا ئېرىشمەكچى بولغان تەرەققىياتى بىلەن مۇناسۋەتلىكتۇ ياكى باشقىدۇ. دىكى جۇڭگوخەنزۇچە دىگەن مەىنى بىلدۈرىدۇ. سىز بۇنى غا ئۆزگەرتىش ئارقىلىق ئېلاننى ئەرەبچە كۆرسىتەلەيسىز، غا ئۆزگەرتىش ئارقىلىق ئېنگلىزچە كۆرسىتەلەيسىز.ئەمما دىققەت قىلىڭ. تور بېكىتىڭىزدە ئېنگلىزچە ئېلان كۆرۈنۈپ، ئېلان چېكىدىغانلار كۆپۈنچە جۇڭگودىن بولسا سىزنىڭ ھىساباتىڭىز گۇمانلىق ھىساباتلار قاتارىغا كىرىدۇ.ئەگەر سىزنىڭ تور بېتىڭىز مەزمۇنى قەرەللىك يېڭىلىنىپ تۇرىدىغان بلوگ بولسا پاراۋانلىق ئېلانى چىقىشتىن ئەنسىرەش ھاجەتسىز، تەخمىنەن 2 ئايلاردىن كېيىن ئىزدەش ئاپشاركىسى بلوگدىكى بارلىق مەزمۇن ۋە ماقالىنى، ھالقىلىق سۆزلەرنى تولۇق ئىگىلەيدۇ. بۇ چاغدا ئۇيغۇرچە بلوگدىمۇ ئېلانى ھىچقانداق كود قوشماي تۇرۇپلا نورمال كۆرۈنىدۇ.ئالايلۇق: :.. تەكلىماكان بلوگدا ھىچقانداق تىل كودى قوشۇلمىدى، ئەمما ئېلان نورمال كۆرۈنمەيدىغان ئەھۋالنى ئاساسەن ئۇچراتمىدىم. دەسلەپ ئېلان قويغاندا بىر نەچچە ئايغىچە ھەقسىز ئېلان چىقىۋالغان ئىدى.4. تىل كودى قوشقاننىڭ قانداق پايدىسى بار؟تىل كودى قوشقاننىڭ پەقەت كىنوناخشا قاتارلىق مەزمۇن ئاز تور بېكەتلەردىلا ئېلاننىڭ نورمال كۆرۈنۈشى ئۈچۈن پايدىسى بار، ئەگەر مەزمۇنى ھەر كۈنى يېڭىلىنىپ تۇرىدىغان بلوگ، مۇنبەر قاتارلىقلار تىل كودى قوشقاندا پۈتۈنلەي خەنزۇچە ئېلان چىقىدۇ، بۇ ئېلانلار مەيلى بېكەت مەزمۇنى بىلەن ماس كەلسۇن، كەلمىسۇن چوقۇم نورمال كۆرۈنىشى كېرەك. بۇ خۇددى تراكتورنى سۆرۈتۈپ ئوتالدۇرغاندەك ئىش ! بۇ چاغدا ئەڭ ئەرزان باھالىق، ھەتتا بىر چېكىلىشى 0.01 دوللارغىمۇ يەتمەيدىغان ئېلانلار بەك كۆپ چىقىدۇ. بۇنداق ئېلانلارنى سۈزۈپمۇ تۈگىتىپ بولالمايسىز.5. تىل كودى قوشمىغاننىڭ قانداق پايدىسى بار؟تىل كودى قوشۇلمىغاندا ئېلانى تەخمىنەن 2 ئاي ئىچىدە تور بېكەتتىكى بارلىق تەبئى ئاچقۇچلۇق سۆز ۋە ئېلانغا مۇناسىۋەتلىك گەپلەرنى پۇراپ تاپىدۇ ۋە ئېلاننى نورمال كۆرسۈتۈشكە باشلايدۇ. بۇ چاغدا بلوگدا يۇقىرى باھالىق، بېكەت مەزمۇنىغا ماس كېلىدىغان، سۈپەتلىك ئېلانلار كۆرۈنىدۇ. ھەر بىر چېكىلىشى مېنىڭچە 0.5 دوللاردىن چۈشۈپ كەتمەيدۇ، بىر قېتىم كۆرۈلۈشى 20 دوللارلىق سىنلىق ئېلانلارمۇ كۆرۈنۈشى مۇمكىن.تەكلىماكان بلوگ :.. دىكى ئېلانلارنىڭ چېكىلىش قىممىتى خېلى يۇقىرى، ئەمما تەكلىماكان بلوگ ئاسىيا :.. دىكى ئېلانلارنىڭ يەككە چېكىلىش قىممىتى بەكلا تۆۋەن.بلوگنى ياخشى يېزىڭ، مەزمۇنلۇق يېزىڭ، ماقالىلەر سەرخىل بولسۇن ! شۇنداق بولغاندا قا ئىككىلەمچى كود قوشۇپ، ئېلاننى مەجبۇرى نورماللاشتۇرۇش ھاجەتسىز، پەقەت بىر نەچچە ئاي ساقلىسىڭىزلا ئېلان نورمال كۆرۈنىدىغان بولىدۇ. ئارقىلىق يەر تەۋرەش رايونىغا پۇل ئىئانە قىلىش ئۇسۇلى |
ئاچچىق چۈچۈك بەرەنگە قەلەمچىسى تەييارلاش ئۇسۇلى گوشسىز قورىمىلار ئاشپەز تور بېكىتىئاچچىق چۈچۈك ياڭيۇ قەلەمچىسى، تەييارلاش ئۇسۇلى ئاسان، تەمى تېتىشلىق بولۇپ، قورساققا ئامراق كىشىلەر ھەر ۋاقىت ئۇنتۇپ قالمايدىغان بىر خىل قورىمىدۇر؛ مەيلى سىرتلاردا تاماقلانغان ۋاقىتتا بولسۇن ياكى ئۆيدە تاماق ئىتىپ يىگەندە بولسۇن، تەملىك قورۇلغان بىر تەخسە ياڭيۇ قەلەمچىسى كەم قالمايدۇ. ئاچچىق چۈچۈك ياڭيۇ قەلەمچىسىنى گەرچە ھەممەيلەن قۇرۇش ئۇسۇلىنى بىلسىمۇ، ئەمما قورۇش جەريانىدا يەنىلا بەزىبىر تاكتىكا ئۇسۇللارنى بىلىۋىلىش لازىم بولىدۇ، بۇنىڭدا قورۇغان ياڭيۇ قەلەمچىسى تېخىمۇ تەملىك چىقىدۇ.خام ماتىريال: بەرەنگە2 دانە 700گىرام، كوكقىزىل مۇچ يېرىم تالدىن جەمئىي 50 گىرام، قاقمۇچ 3 گىرام، سۇماي 120 گىرام، غولپىياز 20 گىرام، سامساق 20گىرام، زەنجىۋىل 10گىرامتەم خۇرۇچلىرى: تۇز 6 گىرام؛ ئاق ئاچچىقسۇ 10 گىرام، كاۋاۋىچىن 4گىرام، شېكەر 5 گىرام، تېتىقۇ 3 گىرام، توخۇ تەم جەۋھىرى 3 گىرام، قىزىلمۇچ يېغى 12 گىرامتەييارلاش ئۇسۇلى: بەرەنگىنى پاكىز ئادالاپ سەرەڭگە تېلىدەك تەكشى توغراپ سۇغا چىلاپ قۇيىمىز، كوكمۇچ، قىزىلمۇچنىمۇ ئىنچىكە توغراپ، غولپىياز، سامساق، زەنجىۋىل قاتارلىقلارنى ئۇششاق توغراپ تەييارلىۋالىمىز.توغرالغان بەرەنگىنى3 قېتىم يۇيۇۋەتكەندىن كېيىن، قازانغا سۇ قۇيۇپ بەرەنگىنى سېلىپ قاينىتىپ چالا پىشۇرۇپ سۈزىۋالىمىز.قورۇش ئۇسۇلى: قازانغا ماي قۇيۇپ ماي قىزىغاندا غولپىياز، سامساق،زەنجىۋىل، كاۋاۋىچىن، قاقمۇچنى سېلىپ قۇرۇپ تەييارلانغان بەرەنگە، كوكمۇچ، قىزىلمۇچنىمۇ سېلىپ قورۇيمىز؛ كەينىدىن مۇۋاپىق مىقداردا تۇز، شېكەر، تېتىتقۇ، توخۇ تەم جەۋھىرى سېلىپ تەم تەڭشەپ، ئازراق سۇقۇيۇپ پىشقاندا تەمىنى تېتىپ ئازراق ئاق ئاچچقسۇ ۋە قىزىلمۇچ مېيى قۇيۇپ ئارىلاشتۇرۇۋەتكەندىن كېيىن تەخسىگە ئۇسسۇپ ئىستېمال قىلساق بولىدۇ.ئالاھىدىلىكى: بەرەنگە تۆۋەن ئېنىرگىيەلىك، كۆپ خىل ۋىتامىنلىق بولغان، مىكرو ئىلمىنتلار تەركىبى يۇقىرى بولغان يېمەكلىك بولۇپ، ئەڭ كۆڭۈلدىكىدەك ئۇرۇقلاش يېمەكلىكى بولۇپ ھېسابلىنىدۇ؛ ھەر 100گىرام بەرەنگىنىڭ تەركىبىدىكى كالىينىڭ مىقدارى، 300 مىكرو گىرامغا يېتىدۇ. مۇتەخەسسىسلەرنىڭ قارىشىچە، ھەر ھەپتىدە 65 بەرەڭگە ئىستېمال قىلىپ بەرسەك، سەكتە كېسەللىكىگە گىرىپتار بولۇش نىسبىتىنى 40 تۆۋەنلەتكىلى بولىدىكەن. بۇنىڭ بىلەن بىرگە، بەرەنگىنىڭ يەنە ھەزىم قىلىش ناچار بولۇش، ئادەتلىنىش خاراكتېرلىك قەۋزىيەت، ماغدۇرسىز ھېس قىلىش، ئاستا خاراكتېرلىك ئاشقازان ئاغرىش، بوغۇم ئاغرىش، تېرە ھۆل تەمرەتكە قاتارلىق كېسەللىكلەرنى داۋالاشتىكى قوشۇمچە رولغا ئىگە. بۇندىن باشقا، بەرەنگىنىڭ يەنە قاننىڭ قەنت ۋە ماي مىقدارىنى تۆۋەنلىتىش، ھۆسىن گۈزەللەشتۈرۈش، قېرىشقا قارشى تۇرۇش قاتارلىق ئۈنۈملىرىمۇ بار. |
تولغاق ئىچىدە ئىڭراۋاتقان دۇنياتولغاق ئىچىدە ئىڭراۋ...دۇنيانىڭ كونا تەرتىپى ئۆزگەرمەكتە، بىراق يېڭى مىزان ياكى تەرتىپ تېخى كەلمىدى.02.01.2017 01.08.2020پۈتۈن خىشلار ئاساسەن ئورنىغا قويۇلدى، بىراق ھەممىسى ئاخىرقى خىشنى ساقلاۋاتىدۇ. ئاخىرقى خىشنىڭ ئورنىغا قويۇلۇشى ئۈچۈن ئېلىپ بېرىلغان تەييارلىقلارغا قاتناشقلار ئارىسىدا دەل ئۆزىمۇباردۇر، مەسىلەن رۇسىيەنىڭ تۈركىيە ئەلچىسى ئاندرېي كارلوۋنىڭ سۇيىقەست بىلەن ئۆلتۈرۈلگىنىگە ئوخشاش.سۈرىيە، ئىراق بولۇپ ئوتتۇرا شەرقتە رېلىستىن چىققان بارلىق نەرسە ئۈچۈن 20يانۋار يەنى يېڭىدىن سايلانغان ئامېرىكا پىرېزىدېنتىنىڭ ھاكىمىيەت بېشىغا كېلىدىغان كۈن تۆت كۆز بىلەن كۈتۈلمەكتە.شەكسىزكى، رايوننىڭ مۇۋازىنىتى ئۈچۈن ھەل قىلىش ئامىلى ھېسابلىنىدىغان ئامېرىكىنىڭ كارغا كېلىپ كەلمەسلىكى تالاشتارتىشلىق مەسىلە بولسىمۇ، لېكىن مارتئاپرېل ئايرىلىغىچە ۋاشىنگىتوننىڭ دونالد ترامپ ۋە كابېنتىنىڭ نېمە ئويلايدىغانلىقى، قانداق ھەرىكەت قىلىدىغانلىقى ئايدىڭلىشىدۇ.ئۇ ۋاقىتقىچە تۈركىيە قاتارلىق كۈچلەر ئۈستەلدە ئەڭ كەڭرى ۋە چوڭ ئورۇندۇقنى ئىگەللەش، مۇمكىن بولسا نۇرغۇن كوزۇرغا ئېرىشىش ئۈچۈن سۈرئەت بىلەن ھەرىكەت قىلىدۇ. نۆۋەتتە دەل مۇشۇ ۋەزىيەت ئۈستىدە تۇرۇۋاتىمىز.سۈرىيەدە تۈركىيە، رۇسىيە ۋە ئىران ئوتتۇرىسىدا ھاسىل قىلىنغان ئۇرۇش توختىتىش كېلىشىمى، ئەمەلىيەتتە رايوننى دوزاخقا ئايلاندۇرۇۋەتكەنلەرنىڭ ئۇرۇش مەيدانىدىن مەجبۇرىي سىقىپ چىقىرىلىشىدىن دېرەك بېرىدۇ.رۇسىيە مۇئاۋىن تاشقى ئىشلار مىنىستىرى سېرگېي رايابكوۋ مۇنداق دېدى:رۇسىيە، ئىران ۋە تۈركىيەنىڭ سۈرىيە مەسىلىسى توغرۇلۇق مەخپىي كۈنتەرتىپى يوق. غەرب دۇنياسى سۈرىيە كېلىشىمىگە رىئايە قىلىشقا مەجبۇر. كېلىشىمدىكى ماددىلارنى ئامېرىكا بىلەن ياۋروپادا بەزىلەر ياقتۇرماسلىقى مۇمكىن، لېكىن رىئاللىق مۇشۇنداق، بۇنىڭغا كۆنمەي ئامال يوق.پۇتىن تەرىپىدىن دۇنيانىڭ ئەڭ بۈيۈك،ھەتتا دەرىجىدىن تاشقىرى كۈچى سۈپىتىدە تەرىپلەنگەن ئامېرىكا قوشما ئىشتاتلىرىنىڭ نۆۋەتتە چۈشۈپ قالغان ۋەزىيىتىگە قارىمامسىلەر؟رۇسىيە پىرېزىدېنتى ۋىلادىمىر پۇتىن سائىنت پېتېرسبۇرگ شەھىرىد ئۆتكۈزۈلگەن خەلقئارا ئىقتىساد مۇنبىرىدە مۇنداق دېگەنىدى: ئامېرىكا ھەقىقەتەن بۈيۈك كۈچ. نۆۋەتتە دۇنيانىڭ يېگانە دەرىجىدىن تاشقىرى كۈچى ئامېرىكىدۇر، بۇنى ئېتىراپ قىلىمىز، ئامېرىكا بىلەن ھەمكارلىشىشىنى خالايمىز ۋە بۇنىڭغا تەييارمىز.ئوباما بىلەن كابېنتى پۇتىننىڭ ئالتە ئاي بۇرۇن ئوتتۇرىغا قويغان بۇ تەكلىپىنى قوبۇل قىلماسلىقى ۋاشىنگىتوندا قاتتىق تەنقىدكە ئۇچرىغانىدى، بىراق نۆۋەتتە بۇنىڭ ھېچقانداق قىممىتى يوق. بۇنىڭدىن كېيىن بۇ تەكلىپنىڭ قايتا بېرىلىشى ناتايىن. بىراق ئامېرىكا ئالدىمىزدىكى ئايلاردا بۇ تەكلىپنىڭ ئالدىغا كېلىدۇ. سەۋەبى مۇنداق: ئامېرىكا رۇسىيە،تۈركىيە ۋە ئىراننىڭ سۈرىيەدە نوپۇز تىكلىشىنى قوبۇل قىلىشى، ھەتتا ھەزىم قىلىشى مۇمكىن. بىراق تۈركىيەنىڭ غەرب ئەللىرى بىلەن مۇناسىۋەتلىرىنىڭ ئاجىزلىشىشىغا، تۈركىيەنىڭ قولدىن كېتىشىگە قەتئىي رۇخسەت قىلىنماسلىقى كېرەك.ئوباما ھاكىمىيىتى بىلەن مەۋجۇدلۇقى داۋاملاشقان ئامېرىكا نىزامى ۋە تەرتىپى ئامېرىكىغا تولىمۇ ناچار تاشقى سىياسەت مىراسى قالدۇرۇپ قويدى. ھەممىدىن مۇھىمى، رۇسىيەتۈركىيە لىنىيەسىمۇ بۇ مىراسقا كىرگۈزۈشكە ئۇرۇنۇلماقتا. ھەيران قالارلىق بىر ئىش باركى، تۈركىيە ئۈچۈن مەخسۇس بىر مەنىلىك ۋاقىتلارنى توغرىلاش ئىنىستېتۇتىبار.رۇسىيە ئەلچىسىگە قىلىنغان سۇيىقەست تۈركىيەرۇسىيەئىران ئوتتۇرىسىدا ئالىي دەرىجىلىكلەر يىغىنى ئۆتكۈزۈلۈشتىن ئىلگىرى سادىر قىلىندى. ھەممىڭلارغا مەلۇم، بەشىكتاش تېررورلۇق ھۇجۇمىمۇ جۇمھۇر رەئىس رەجەپ تاييىپ ئەردوغاننىڭ قازاقىستان زىيارىتىدىن ئىلگىرى يۈز بەردى. سۇيىقەست كۈنى رۇستۈركقازاق لىدېرلىرى كېيىنكى قېتىملىق كۆرۈشۈش ئۈستىدە كېڭەش قىلىۋاتاتتى. ئۇلار ھاسىل قىلغان كېلىشىم ماددىلىرىدىن بىرى پ ي د پ ك ك غا قارشى ئىرانرۇسىيە ھۆكۈمەتلىرى ۋە لىنىيەسى دەمەشىق ھۆكۈمەتلىرى بىلەن بىرلىكتە ھەرىكەت قىلىشلىرىغا مۇناسىۋەتلىك بولسا كېرەك.باش مىنىستىر بىنالى يىلدىرىم رۇس ئەلچىسىنىڭ سۇيىقەستكە ئۇچرىشى توغرۇلۇق توختىلىپ مۇنداق دېدى: ئەسىلىدە بۇ كۆرگەزمە رۇسىيەتۈركىيە مۇناسىۋەتلىرىنىڭ ئۆتمۈشى، ھازىرى ۋە كەلگۈسىنى چۈشەندۈرۈپ بېرىدىغان مۇھىم پائالىيەت ئىدى. چوڭقۇر ئويلاپ كۆرىدىغان بولساق، بۇ سۆزىنىڭ مەنىسى تولىمۇ چوڭقۇر.كۆرگەزمىنىڭ نامىنىڭ كالىنىڭرادتىن كامچاتكاياغائىكەنلىكىنى يەنە بىر قېتىم ئەسلەپ ئۆتەيلى.ئەلۋەتتە، شۇ كۈنى كەچتە گېرمانىيەدە يۈز بەرگەن شەكىل جەھەتتىن فىرانسىيەدىكى يۈك ماشىنىسى ھۇجۇمىغا ئوخشايدىغان تېررورلۇق ھۇجۇمى يۈز بەردى.گېرمانىيە فېدراتىپ مەجلىس تاشقى ئالاقە كومىتېتى باشلىقى نوربېرت رۆتتگېن مۇنداق دېدى: سۈرىيە مەسىلىسىدە تۈركىيە بىلەن رۇسىيە بىردەكلىك ھاسىل قىلىپ قالسا خەتەرلىك ۋەزىيەت شەكىللىنىدۇ.ئىران پىرېزىدېنتىنىڭ بىرىنچى مۇئاۋىنى ئىسھاق جىھانگىر شۇ كۈنى تۈركىيەگە كېلەتتى، لېكىن بىكار قىلىندى، مۇنداقچە قىلىپ ئېيتساق، باشقا كۈنگە كېچىكتۈرۈلدى.رۇسىيەنىڭ سۇيىقەست ۋەقەسى توغرۇلۇق بەرگەن باياناتى، تۈركىيە جۇمھۇر رەئىسلىك سارىيى بىلەن كىرىمېل سارىيىنىڭ سۇيىقەست ۋە پەردە ئارقىسىغا ئوخشاش جەھەتتىن قارايدىغانلىقىنى كۆرسىتىپ بېرىدۇ.چوڭ بىر دۆلەتنىڭ ئەلچىسىنىڭ سۇيىقەستكە ئۇچرىشى ئادەتتىكى ئىش ئەمەس، بۇنىڭ تەسىرى كۈچلۈك بولىدۇ. مۇھىم بولغىنى مۇشۇنداق بىر چوڭ كىرىزىس بىر نەچچە سائەت ئىچىدىلا ھەل بولدى. بۇنىڭدا جۇمھۇر رەئىس رەجەپ تاييىپ ئەردوغان چىقارغان كۈچى پەۋقۇلئاددە چوڭدۇر. رۇسىيەمۇ بۇ مەسىلىنى دەرھال ب د ت خەۋپسىزلىك كېڭىشىگە يەتكۈزۈپ، ئورتاق ئەيىبنامە ئېلان قىلدۇردى. رۇسىيە بۇ قېتىمقى ھۇجۇمنى پەقەت رايون نۇقتىسىدىنلا كۆزەتمەيدۇ، شۇڭا بۇنى تۈركىيەگە تەۋسىيە قىلىمىز. شۇنىڭدىن كېيىن ئامېرىكىچە يوشۇرۇن دۆلەت ۋە دۇنياۋى نىزام مۇنۇلارنى قىلدى: 16دېكابىردا ئامېرىكا قوشما ئىشتاتلىرى ۋە ئىستىخبارات ئىدارىسى، تېررورلۇق تەشكىلاتى دائېش بىلەن نېفىت سودىسى قىلغانلىقىنى بىلدۈرگەنلىكى ئۈچۈن، تۈركىيەدىن كەچۈرۈم سورىدى. لېكىن رۇسىيەنىڭ ئوخشاش قاراشنى ئىلگىرى سۈرۈپ تۈركىيەدىن كەچۈرۈس سورىمىغانلىقى ئەسكەرتىلدى.18دېكابىردا ئوباما مۇنداق دېدى: تۈركىيەنىڭ كۈچلۈك ئارمىيەسى بار، لېكىن ئۇ سۈرىيەگە نىزام ۋە تەرتىپ ئېلىپ كېلەلمىدى.19دېكابىردا سىبرىيەدە 39 يولۇچىنى ئېلىپ ماڭغان بىر رۇس ئايروپىلانى چۈشۈپ كەتتى. ياۋروپا ئىتتىپاقى رۇسىيەگە قارىتا يۈرگۈزۈۋاتقان ئېمبارگولارنىڭ مۇددىتىنى يەنە ئۇزارتتى. رۇسىيە تۈرك ئېقىم لايىھەسىنىڭ دۇمادا ماقۇللىنىدىغانلىقىنى بىلدۈردى. رۇسىيە ئەلچىسى ئاندرېي كارلوۋ ئەنقەرەدە سۇيىقەستكە ئۇچرىدى. موسكوۋادا بىر رۇس دىپلوماتى ئۆيىدە ئۆلۈكى تېپىلدى.21دېكابىردا ئامېرىكا بىلەن رۇسىيە ئوتتۇرىسىدىكى ئالاقە قاناللىرى توختىتىلدى. 24دېكابىردا شىمالىي ئاتلانتىك ئەھدى تەشكىلاتى باش تەپتىشى يىۋېس چاندېلون ماشىنىسىدا ئېتىپ ئۆلتۈرۈلدى.25دېكابىردا 93 كىشى ئېلىپ ماڭغان تۇپولوۋ تۇ154 تىپلىق بىر رۇس ئايروپىلانى سوچىدىن قوزغىلىپ ئۇزۇن ئۆتمەيلا قارادېڭىزدا چۈشۈپ كەتتى.26دېكابىردا موسكۋادا بومبا سىگنالى بېرىلىپ، 3 پويىز ئىستانىسىسىدىن مىڭلارچە يولۇچى تارقاقلاشتۇرۇلدى. 26دېكابىردا يەنە روسنېفت باشلىقى ئىگور سەچىننىڭ ئوڭ قول ياردەمچىسى ئولېگ ئېروۋىنكىننىڭ ماشىنىسىدا ئۆلۈكى تېپىلدى. ئېروۋىنكىن 1976يىلدىن بېرى رۇسىيە ئىستىخباراتىغا خىزمەت قىلىپ كېلىۋاتقان گېنېرال ئىدى. 26دېكابىر موسكۋادىكى ئىراق ئەلچىخانا بىناسىدا مەدەنىيەت باشلىقى ھايدار جاببارنىڭ ئۆلۈكى تېپىلدى.23دېكابىر كۈنى يىللىق مۇخبىرلارنى كۈتۈۋېلىش يىغىنى ئۆتكۈزگەن پۇتىن مۇنداق دېدى: رۇسىيە، تۈركىيە ۋە ئىران سۈرىيە مەسىلىسىدە كۈچلۈك نوپۇزغا ئىگە ئىكەنلىكىنى دەلىللىدى. بۇ ئەھۋالنى داۋاملاشتۇرۇش كېرەك. ئامېرىكىنى رۇسىيە، تۈركىيە ۋە ئىرانغا قوشۇلۇشقا چاقىرىمىز.24دېكابىردا جۇمھۇر رەئىس رەجەپ تاييىپ ئەردوغانمۇ مۇنۇ سۆزلەرنى سەرپ قىلدى: 20يانۋاردىن كېيىن ئامېرىكىدا يېڭى پىرېزىدېنت ھاكىمىيەت بېشىغا كېلىدۇ. ئۇلار بىلەن كۆرۈشىمىز. ئەل بابتا ئىشنىڭ بىر قىسمى تۈگىدى، نۆۋەتتە مۇنبىچ بار. مۇنبىچتىن كېيىن ئامېرىكا بىلەن ھەرىكەت قىلساق نۆۋەت راققاغا كېلىدۇ.بۇ ئىككى ئوچۇق دەۋەت ھازىرقى ئامېرىكىغا ئەمەس كېلىدىغان ئامېرىكىغا قارىتىلغاندۇر. باش ئەلچى كارلوۋ سۇيىقەست توغرۇلۇق رۇسىيە رەھبەرلىرى ئىككى قېتىم بايانات ئېلان قىلدى. پۇتىن مۇنداق دېدى: شۇنى ئوچۇق دېمەكچىمەن: ئايروپىلانىمىز تۈرك رەھبەرلىرىنىڭ بۇيرۇقى ئېلىنماي، تۈركىيەرۇسىيە مۇناسىۋەتلىرىگە زىيان سالماقچى بولغان كىشىلەر تەرىپىدىن ئېتىپ چۈشۈرۈلگەنلىكىگە مۇناسىۋەتلىك قاراشلارغا گۇمان بىلەن قارايتتىم، لېكىن باش ئەلچىمىزگە بىر ساقچى سۇيىقەست قىلغاندىن كېيىن قاراشلىرىم ئۆزگىرىشكە باشلىدى.كىرىمېل سارىيى باياناتچىسى پېسكوۋ مۇنداق دېدى: موسكۋا ئورتاق تەشكۈرۈش خىزمىتىنىڭ نەتىجىلىرىنى كۈتۈش كېرەكلىكىنى بىلدۈرمەكتە. پىرېزىدېنت پۇتىننىڭ دېگىنىدەك، تەشكۈرۈش ئاخىرلاشقۇچە سۇيىقەستنىڭ پەردە ئارقىسىدىكىلەر توغرۇلۇق يەكۈن چىقارماسلىق كېرەك.بۇ ئىككى رەسمىي بايانات قارىماققا زىددىيەتلىك كۆرۈنىدۇ، ئەمەلىيەتتە ئۇنداق ئەمەس.رۇسىيە ئەلچى سۇيىقەستىنىڭ تۈركىيەرۇسىيە مۇناسىۋەتلىرىگە زىيان سېلىش ئۈچۈن سادىر قىلىنغانلىقىغا ئىشەنسىمۇ، بەكرەك رۇسىيەئامېرىكا مۇناسىۋەتلىرىنى، موسكۋاترامپ مۇناسىۋەتلىرىنى نىشان قىلغانلىقىغا ئىشىنىدۇ.موسكۋانىڭ تەكشۈرۈش ئايدىڭلاشقۇچەدېگەن سۆزىنىڭ تەرجىمىسى ترامپ ئورنىغا ساقسالامەت ئولتۇرۋالسۇندېگەنلىكتۇر. ھۇجۇم ۋە كەينىدىكىلەر نۆۋەتتە سۈرىيەدە نوپۇزلۇق كۈچى بولغان رۇسىيە،تۈركىيە ۋە ئىران سپىغا ئامېرىكىنىڭ قوشۇلماسلىقىنى نىشان قىلغانلىقتىن، ئىككى چوڭ كۈچ فەتھۇللاھچى تېررورلۇق تەشكىلاتىنى تاشلىۋېتىشى مۇمكىن.20يانۋاردا پىرېزىدېنتلىق ۋەزىپىسىنى تاپشۇرۇپ ئالىدىغان ترامپنىڭ ھازىرغىچە رۇسىيە ۋە باشقا دۆلەتلەر بىلەن ئېلىپ بارغان يوشۇرۇن دىپلوماتىيە، ئىككى چوڭ كۈچنىڭ مۇناسىۋىتىنىڭ يېڭىلىنىدىغانلىقىغا ئىشارەت قىلىدۇ.خەتكۈچ: تۈركىيە , دونالد ترامپ , موسكۋا |
20180622 19:32:00 مەنبەسى: شىنجاڭ خەلق رادىيو ئىستانسىسىجۇڭگو كوممۇنىستىك پارتىيەسى مەركىزىي كومىتېتىنىڭ باش شۇجىسى، دۆلەت رەئىسى شى جىنپىڭ 6 ئاينىڭ 20 كۈنى دياۋيۈتەي دۆلەت مېھمانسارىيىدا چاۋشيەن ئەمگەك پارتىيەسىنىڭ كومىتېت باشلىقى، دۆلەت ئىشلىرى كومىتېتىنىڭ باشلىقى كىم جوڭئۇن بىلەن كۆرۈشتى. باش شۇجى شى جىنپىڭنىڭ رەپىقىسى پېڭ لىيۈەن، كومىتېت باشلىقى كىم جوڭئۇننىڭ رەپىقىسى رى سولجۇ كۆرۈشۈشكە قاتناشتى.شىنخۇا ئاگېنتلىقى، بېيجىڭ، 20 ئىيۇن تېلېگراممىسى. جۇڭگو كوممۇنىستىك پارتىيەسى مەركىزىي كومىتېتىنىڭ باش شۇجىسى، دۆلەت رەئىسى شى جىنپىڭ 6 ئاينىڭ 20 كۈنى دياۋيۈتەي دۆلەت مېھمانسارىيىدا چاۋشيەن ئەمگەك پارتىيەسىنىڭ كومىتېت باشلىقى، دۆلەت ئىشلىرى كومىتېتىنىڭ باشلىقى كىم جوڭئۇن بىلەن كۆرۈشتى.گۈزەل يازدىكى دياۋيۈتەيدە ھەممە يەر يېشىللىققا پۈركىنىپ، گۈللەر پورەكلەپ ئېچىلغانىدى. ئىككى پارتىيە، ئىككى دۆلەتنىڭ ئالىي رەھبەرلىرى سەمىمىي، دوستانە كەيپىياتتا خۇش پۇراق چاي ئىچكەچ، چوڭقۇر سۆھبەتلەشتى.شى جىنپىڭ مۇنداق تەكىتلىدى: كومىتېت باشلىقى كىم جوڭئۇن 100 كۈن ئىچىدە جۇڭگوغا ئۈچ قېتىم كېلىپ، مەن بىلەن ئۇچراشتى، ئىككى تەرەپ جۇڭگو چاۋشيەن يۇقىرى قاتلام ئالاقىسىنىڭ يېڭى تارىخىنى بىرلىكتە ياراتتى. بىز شۇنى خۇشاللىق بىلەن كۆردۇقكى، جۇڭگو چاۋشيەن ئىككى تەرەپ ھاسىل قىلغان مۇھىم ئورتاق تونۇش تەدرىجىي ئەمەلىيلىشىۋاتىدۇ، جۇڭگو بىلەن چاۋشيەننىڭ دوستلۇق، ھەمكارلىق مۇناسىۋىتى يېڭى ھاياتىي كۈچكە تولدى، چاۋشيەن يېرىم ئارىلى سۆھبىتىنىڭ ياخشىلىنىش ۋەزىيىتى كۈچلۈك مۇستەھكەملەندى، چاۋشيەن ئەمگەك پارتىيەسىنىڭ يېڭى ئىستراتېگىيەلىك لۇشيەنى چاۋشيەن سوتسىيالىزم ئىشلىرىنىڭ يېڭى مۇساپىگە ئاتلىنىشىنى ئىلگىرى سۈردى، ئىشىنىمەنكى، جۇڭگو چاۋشيەن ئىككى تەرەپنىڭ ئورتاق تىرىشچانلىقىدا، جۇڭگو چاۋشيەن مۇناسىۋىتى جەزمەن ئىككى دۆلەت ۋە ئىككى دۆلەت خەلقىگە تېخىمۇ ياخشى بەخت يارىتىدۇ. جۇڭگو چاۋشيەن ۋە ئالاقىدار تەرەپلەرنىڭ ئورتاق تىرىشچانلىقىدا، چاۋشيەن يېرىم ئارىلى ۋە شەرقىي شىمالىي ئاسىيا رايونى جەزمەن تىنچ، مۇقىم، تەرەققىي قىلغان، گۈللەنگەن گۈزەل كەلگۈسىنى كۈتۈۋالىدۇ.شى جىنپىڭ مۇنداق كۆرسەتتى: ھازىر، جۇڭگوچە سوتسىيالىزم يېڭى دەۋرگە كىردى، جۇڭگو كوممۇنىستىك پارتىيەسى ۋە جۇڭگودىكى ھەر مىللەت خەلق پارتىيە مەركىزىي كومىتېتىنىڭ ئەتراپىغا زىچ ئۇيۇشۇپ، ئىككى 100 يىللىق كۈرەش نىشانى ۋە جۇڭخۇا مىللىتىنىڭ ئۇلۇغ گۈللىنىشىدىن ئىبارەت جۇڭگو ئارزۇسىنى ئىشقا ئاشۇرۇش ئۈچۈن تىرىشىپ كۈرەش قىلىۋاتىدۇ. جۇڭگو تەرەپ چاۋشيەن تەرەپ بىلەن بىرلىكتە ئۆزئارا ئۆگىنىپ، ئۆزئارا ئۆرنەك ئېلىپ، ئىتتىپاقلىشىپ، ھەمكارلىشىپ، ئىككى دۆلەت سوتسىيالىزم ئىشلىرىنىڭ تېخىمۇ گۈزەل كەلگۈسىنى بىرلىكتە يارىتىشنى خالايدۇ.كىم جوڭئۇن مۇنۇلارنى بىلدۈردى: چاۋشيەن بىلەن جۇڭگو ھازىر بىر ئائىلە كىشىلىرىدەك ئىناق، دوستانە ئۆتۈۋاتىدۇ ۋە ئۆز ئارا ياردەم بېرىۋاتىدۇ. يولداش باش شۇجى شى جىنپىڭ بىزگە سەمىمىي، كىشىنى تەسىرلەندۈرىدىغان غەمخورلۇق قىلدى ۋە بىزنى قوللىدى. بۇ قېتىم جۇڭگودا زىيارەتتە بولۇشۇم مېنىڭ يولداش باش شۇجى بىلەن بولغان دوستلۇقىمنى يەنىمۇ چوڭقۇرلاشتۇرۇش ۋە چاۋشيەن جۇڭگو مۇناسىۋىتىنى يەنىمۇ راۋاجلاندۇرۇشتىكى پايدىلىق پۇرسەت. مەن جۇڭگودىكى يولداشلار بىلەن بىرلىكتە پۈتۈن كۈچۈم بىلەن چاۋشيەن جۇڭگو مۇناسىۋىتىنى يېڭى يۈكسەكلىككە كۆتۈرىمەن ھەم دۇنيا ۋە رايون تىنچلىقى، مۇقىملىقىنى قوغداشتا تېگىشلىك رولۇمنى جارى قىلدۇرىمەن. ئىشىنىمەنكى، يولداش شى جىنپىڭ يادرولۇقىدىكى جۇڭگو كوممۇنىستىك پارتىيەسى مەركىزىي كومىتېتىنىڭ كۈچلۈك رەھبەرلىكى ۋە شى جىنپىڭنىڭ يېڭى دەۋر جۇڭگوچە سوتسىيالىزم ئىدىيەسىنىڭ يېتەكچىلىكىدە، جۇڭخۇا مىللىتىنىڭ ئۇلۇغ گۈللىنىشىدىن ئىبارەت جۇڭگو ئارزۇسى جەزمەن ئوڭۇشلۇق ئىشقا ئاشىدۇ.باش شۇجى شى جىنپىڭنىڭ رەپىقىسى پېڭ لىيۈەن، كومىتېت باشلىقى كىم جوڭئۇننىڭ رەپىقىسى رى سولجۇ كۆرۈشۈشكە قاتناشتى.كۆرۈشۈشتىن كېيىن، باش شۇجى شى جىنپىڭ ۋە ئۇنىڭ رەپىقىسى كومىتېت باشلىقى كىم جوڭئۇن ۋە ئۇنىڭ رەپىقىسىگە چۈشلۈك زىياپەت بەردى.شۇ كۈنى، كىم جوڭئۇن جۇڭگو يېزا ئىگىلىك پەنلەر ئاكادېمىيەسى دۆلەت يېزا ئىگىلىك پەن تېخنىكىسىدا يېڭىلىق يارىتىش باغچىسى ۋە بېيجىڭ شەھىرىنىڭ رېلىسلىق قاتناش قوماندانلىق مەركىزىنى ئېكسكۇرسىيە قىلدى. جۇڭگو كوممۇنىستىك پارتىيەسى مەركىزىي كومىتېتى سىياسىي بىيۇروسىنىڭ ئەزاسى، بېيجىڭ شەھەرلىك پارتكومنىڭ شۇجىسى سەي چى ئۇنىڭغا ھەمراھ بولدى.كىم جوڭئۇن 6 ئاينىڭ 20 كۈنى جۇڭگودىكى زىيارىتىنى ئاياغلاشتۇرۇپ، بېيجىڭدىن دۆلىتىگە قايتتى. |
ئەزەربەيجان ئەرمنىيە ئۇرۇشى ۋە تۈركىىيەنىڭ مەيدانى ئۇيغۇر ئاگېنتلىقىئەزەربەيجان ئەرمنىيە ئۇرۇشى ۋە تۈركىىيەنىڭ مەيدانىكۆپلۈك: 5 ئايلار تۇيغۇيېڭى ھەپتە تۈركىيەنىڭ قوشنا دۆلەتلەردىكى توقۇنۇش ۋە دوللار پېرېۋوت نىسبىتىنىڭ ئۆسۈشى بىلەن باشلاندى.9ئاينىڭ 27كۈنى ئەرمېنىيە ۋە ئەزەربەيجان ئوتتوردا چېگرا ئۇرۇشى پارتىلىدى.دۇنيادىكى يۇزبەرگەن بارلىق ئۇرۇشلارنىڭ سەۋەبلىرىى ئوخشاش بۇلۇپ ، ئەرمېنىيە ۋە ئەزەربەيجان ئوتتۇرىسىدىكى بۇ ئۇرۇشنىمۇ مىللىي ، دىنىي ۋە ماددىي مەنپەئەت كەلتۈرۈپ چىقارغان. ئۇرۇش ناكا رايونىدا پارتىلىغان بۇلۇپ . بۇ يەر ئەزەربەيجاندا ، ئەمما ئاھالىلىرى ئاساسلىقى ئەرمېنىيەلىكلەر. ئەزەربەيجان مىللىتى ۋە تۈرك مىللىتى تۈرك ئائىلىسىگە تەۋە بولۇپ ، تۈركىيە رەسمىي ئېتىراپ قىلغان ئۈچ مىللەتنىڭ بىرى. تۈركىيەنىڭ شوئارى ئىككى دۆلەت ، بىر مىللەت. ئەرمەنلەر ۋە روسىيە خىرىستىيان ئائىلىسىگە تەۋە ،. ئەرمېنىيە بىلەن ئەزەربەيجان ھەر ئىككىسى سابىق سوۋېت ئىتتىپاقىنىڭ سۈنئىي ھەمراھ دۆلەتلىرى.ئارقا كۆرۈنۈشكە قارايدىغان بولساق ، بۇ ئىككى دۆلەتلەر ئارقىسىدا كىمنىڭ بارلىقىنى بىلەلەيمىز: ئەرمېنىيەنىڭ ئارقىسىدا روسىيە بولۇپ، كۆپ ساندىكى روسىيە ئەسكەرلىرى ئەرمىنىيەدە تۇرىدۇ ؛ ئەزەربەيجاننى بولسا تۈركىيە قوللايدۇ.ماددىي پايدىلارچۇ؟ يەنىلا نېفىت. سانائەت ئىنقىلابى باشلانغان ئىككى يۈز يىلدا ، نېفىت ياكى تەبىئىي گاز ئاساسىي جەھەتتىن ئۇرۇشنىڭ سەۋەبى بولۇپ كەلدى ، چۈنكى بۇ دۇنيا ئىقتىسادىي قۇرۇلمىسىنى بەلگىلەيدىغان ئەڭ مۇھىم زامانىۋى سانائەت خام ئەشياسى. شۇنى كۇرۋىلىشقا بولىدۇكى قارىماققا چېگرا ئۇرۇشىدەك كۆرۈنگىنى بىلەن ئەمەلىيەتتە بۇ ئېنېرگىيە ئۇرۇشىدۇر.ئەرمېنىيە بىلەن ئەزەربەيجان ئوتتۇرىسىدىكى توقۇنۇش كاۋكازدىكى توقۇنۇشنىڭ بىر قىسمى بۇلۇپ. مەنبەدىن قارىغاندا ، ئۇ بىرىنچى دۇنيا ئۇرۇشىدىن باشلاپ يۈز يىلغا يېقىن داۋاملاشقان. ئەمما يېقىنقى جۇغراپىيىلىك سىياسىي توقۇنۇش 90يىللارنىڭ بېشىدا باشلانغان. يىقىنقى 30يىلدىن بۇيان ، توقۇنۇش پەسەيمەكتە يوق ، ئىغىردەرىجىدە ئىشىپ ماڭغان. چۈنكى بۇ ئىككى دۆلەتنى ئىزچىل قوللاپ كىلۋاتقان روسىيە ۋە تۈركىيەدىن باشقا ئامېرىكا ۋە فرانسىيەمۇ بار.روسىيە ، ئامېرىكا ۋە فرانسىيە 1992يىلى مىنسىك ئەترىتى قۇرغان بۇلۇپ .بۇ ئەترەت ياۋروپا بىخەتەرلىك ۋە ھەمكارلىق تەشكىلاتىغا تەۋە ، ئەرمېنىيە تەرەپنى ھەرتۇرلۇك قوللاپ تۇرىدۇ.ئەرمېنىيە تۈركىيەنى ئەزەربەيجاننى قوللاش ئۈچۈن 16 ۋە ياللانما ئەسكەرلەرنى ئورۇنلاشتۇردى دەپ ئەيىبلىدى. تۈركىيە دۆلەت مۇداپىئە مىنىستىرىمۇ ئەرمىنىيەگە ئوخشاش ئەيىبلەشنى ئوتتۇرىغا قويدى: ئەرمېنىيە تاجاۋۇزچىلىق ئۇرۇشىنى قوزغاش ئۈچۈن سۈرىيىدىن ياللانما ئەسكەر ۋە تېرورچىلارنى قوبۇل قىلدى. دەپ ئەيىبلىدى.بۇ چېگرا ئۇرۇشى ئەزەربەيجان ۋاقتى يەكشەنبە ئەتىگەن سائەت 8 دە باشلانغان بۇلۇپ. ھەر ئىككى تەرەپ قارشى تەرەپنى ئالدى بىلەن ئوق چىقارغان دەپ ئەيىبلىدى.خەلقئارانىڭ ئىنكاسىدىن قارىغاندا ، پەقەت تۈركىيەلا ئەزەربەيجان تەرەپتە تۇرىدۇ ، باشقا دۆلەتلەر ۋە تەشكىلاتلار ياۋروپا ئىتتىپاقى ، ئامېرىكا ، جۇڭگو ۋە بىرلەشكەن دۆلەتلەر تەشكىلاتى قاتارلىقلار ئىككى تەرەپنىڭ تىنچلىقنى ئىشقا ئاشۇرۇش ئۈچۈن ئۇرۇش توختىتىشغا چاقىرغان.تۈركىيە پارلامېنتى يەنە قارار ماقۇللاپ ، ئەزەربەيجاننى تولۇق قوللاپ ، ئەرمېنىيەنىڭ تاجاۋۇزچىلىقىنى ئەيىبلىدى.18 كۈن ئىلگىرى كورونا بىلەن يۇقۇملانغان ۋە ئەمدىلا ئەسلىگە كەلگەن تۈركىيە پارلامېنتىنىڭ باياناتچىسى مۇنداق دېدى: ئەرمېنىيەنىڭ تۈركىيەنىڭ قېرىنداش دۆلىتى ئەزەربەيجانغا تاجاۋۇز قىلىشى ۋە شەرقىي ئوتتۇرا دېڭىزدىكى مەنپەئەت توقۇنۇشىنىڭ ھەممىسى تۈركىيەنىڭ ئورنى ۋە ئىگىلىك ھوقۇقى بىلەن مۇناسىۋەتلىك.تۈركىيە سىياسىي پارتىيىلىرىنىڭ پوزىتسىيىسى قانداق؟ھاكىمىيەت يۈرگۈزۈۋاتقان پارتىيىسى ۋە دېموكراتىك ھەرىكەت پارتىيىسى ، شۇنداقلا ئۆكتىچى جۇمھۇرىيەتچىلەر پارتىيىسى ۋە ياخشى پارتىيە سىياسىي پارتىيە بىرلەشمە بايانات ئېلان قىلىپ ، ئۇرۇشنى ئەيىبلىدى. باياناتنىڭ تىمىسى بولسا ئەزەربەيجاننى قوللاش پۇقرالىرىنى قوغداش .بۇ تۆت پارتىيەنىڭ پوزىتسىيىسىگە ماس كەلمەيدىغان يەنە بىر پارتىيە، يەنى خەلق دېموكراتىك پارتىيىسى ھۆكۈمەتنى ۋاسىتىچى بولۇشقا ۋە دىپلوماتىك ھەل قىلىش چارىسى ئىزدەشكە چاقىردى. بۇ پارتىيەنىڭ يازما باياناتىدا مۇنداق دېيىلدى: تۈركىيە ھۆكۈمىتى ئۇرۇش تەھدىتى ۋە شەرقىي ئوتتۇرا دېڭىز مەسىلىسىدە جىددىيلىك پەيدا قىلىش ئۇسۇللىرىنى قوللاندى. ھەمدە كۆپ خاتالىقلارنى ئۆتكۇزدى ، بىز ھۆكۈمەتنىڭ دىپلوماتىك ھەل قىلىش چارىسى ئىزدەشى كېرەكلىكىنى .ۋە ئىككى تەرەپنىڭ ھەرىكىتىنى مۇرەسسە قىلىپ ، رايون تىنچلىقىنى كۆزلەش كېرەكلىكىنى بىلدۇرمىز، دىدى .خەلق دېموكراتىك پارتىيىسى تۈركىيەنىڭ شەرقىي جەنۇبىدا باشلانغان ۋە كۇردلارنىڭ قوللىشى بىلەن سىياسەتكە قاراپ ئىلگىرىلەشكە باشلىغان سىياسىي پارتىيە . بۇ پارتىيىنىڭ قۇرۇلۇشىغا يول قويۇش تۈركىيەنىڭ ئامېرىكىنىڭ بېسىمى بىلەن كۇرد مەسىلىسىنى سىياسىي ھەل قىلىش ئۈچۈن قوللانغان تەدبىر. ئەمما بۇ پارتىيەنىڭ تەسىر كۈچىنىڭ ئېشىشىغا ئەگىشىپ ھازىرقى راي سىناش نەتىجىسىدىن ئايان بولۇشىچە ، ئاللىقاچان ۋە دىن قالسىلا ئۈچىنچى چوڭ پارتىيە بولۇپ قالغان . تۈركىيە ھەپتىلىك مۇھىم خەۋەرلەر . تۈرك خەلقى دىققىتىنى بىت تەڭگىسىگە ئاغدۇردىتۈركىيە ئاساسلىق خەۋەرلىرىپىروففىسور ئابدۇرەشىد جەلىل قارلۇق تۈركىيە داڭلىق تاراتقۇلىرىدا شەرقىي تۈركىستان مەسىلىسىنى مۇپەسسەل ئاڭلاتتىتۈركىيەدىكى ساختا ھاراق ئىچىشتىن كېلىپ چىققان ئۆلۈم ۋە زەھەرلىنىش |
دارىگەرلەر حالىقتى سانيتارلىق تالاپتاردى ساقتاۋعا شاقىردى ادىرنا ۇلتتىق پورتالىدارىگەرلەر حالىقتى سانيتارلىق تالاپتاردى ساقتاۋعا شاقىردىكورونوۆيرۋس ىندەتىنىڭ ءبىرىنشى تولقىنىندا قىزمەت ەتكەن دارىگەرلەر حالىقتى سانيتارلىق تالاپتاردى ساقتاپ جۇرۋگە شاقىردى دەپ حابارلايدى ادىرنا ۇلتتىق پورتالى. وتباسىنان جىراقتا ءجۇرىپ، ءوز ءومىرىن قاتەرگە تىگىا حالىققا قىزمەت ەتكەن اق حالاتتى ابزال جاندار ىندەتتىڭ ءبىرىنشى تولقىنىنىڭ وڭاي وتپەگەندىگىن ايتا وتىرىپ، ول كەزەڭدەردىڭ كەلمەسكە كەتكەنىن تىلەپ وتىر.ءجاميليا بەيسەباەۆا، ۋچاسكەلىك پەدياتر:پاندەميانىڭ ءبىرىنشى تولقىنىندا كۇنىءتۇنى كەزەكشىلىكتە بولىپ، وتباسىمدى كورمەستەن قىزمەت ەتتىم. ءوزىم دە، وزگە دارىگەرلەردە جۇمىس بارىسىندا وزدەرى دە اۋىرىپ، الەم اۋىر كەزەڭدى باستان كەشىردى. دارىگەرلەرلىڭ جەتىسپەۋشىلىگى، ءوز ارامىزدا اۋرۋ پايدا بولۋى ءبىزدى ەسەڭگىرەتىپ جىبەردى. كورونوۆيرۋستىڭ ءبىرىنشى تولقىنى از عانا ۋاقىت ىشىندە قانشا ما ادامدى جالمادى. بۇنداي ىندەت بۇرىن سوڭدى الەمدە بولماعان.قازىر ماۋسىمدىق تۇماۋ كەزەڭى. بولجانىپ وتىرعان كوروناۆيرۋس ىندەتىنىڭ ەكىنشى تولقىنى كەلىپ وتىر. ءبىرىنشى تولقىنىندا ۇلكەن، قارت كىسىلەر ءۇشىن ۋايىمداساق، ەكىنشى تولقىن بالالار ءۇشىن دە اسا قاۋىپتى. سول سەبەپتى دە سىزدەردىڭ اقىلعا كەلۋلەرىڭىزدى سۇرايمىن. بارىنشا ساقتانىپ، توزىمدىلىك تانىتايىق. ۆيرۋس كەتكەن جوق، ۆيرۋس ارامىزدا.الەم بولىپ پاندەميانىڭ ءبىرىنشى تولقىنىن باستان وتكىزدىك. ءبىرىنشى تولقىن كەزىندە بارشا دارىگەرلەر ءوز قىزمەتتەرىن مۇلتىكسىز اتقارىپ، كۇنىءتۇنى حالىققا كومەك كورسەتتى. ورتا جانە كىشى مەديتسينا پەرسونالدارى جەتىسپەي، قانشا ما قىزمەتكەرلەر مەن وتانداستارىمىز كوز جۇمدى. كوزىمىز كورگەندەي ىندەتتىڭ ءبىرىنشى كەزەڭى وڭايعا سوقپاي، قانشا ما ادامدى قىردى. ءدال وسى بولعان وقيعا بىزگە ساباق بولىپ، الداعى ەكىنشى تولقىندا ول قاتەلىكتەردى جىبەرمەۋ ءسىز بەن ءبىزدىڭ ءومىرىمىز ءۇشىن ماڭىزدى. قازىر ەلىمىزدە ماۋسىمدىق تۇماۋ ءجۇرىپ جاتىر. ال الەم ەلدەرىندە كوروناۆيرۋس ىندەتىنىڭ ەكىنشى تولقىنى باستالىپ تا كەتتى. سوندىقتان، بارلىق سانيتارلىق تالاپتاردى ورىنداۋ، قولدى ءجيىءجيى جۋ، سانيتايزەرلەر مەن انتيسەپتيكتەردى قولدانۋ، الەۋمەتتىك اراقاشىقتىقتى ساقتاۋ، ماسكا تاعىپ، ونى ءجيى اۋىستىرىپ وتىرۋ، قاجەت بولماعان جاعدايدا ادام كوپ شوعىرلاناتىن ورىنداردا بولماۋ. ءوزىمىزدى جانە دە جاقىندارىمىزدى وسى قاراپايىم سانيتارلىق تالاپتاردى ورىنداي وتىرىپ قانا ساقتاي الامىز. ءوز ءومىرىمىز ءوز قولىمىزدا ەكەنىن ءبىر ەلى ەستە شىعارماي، جاقىنىمىزعا دا زيان تيگىزىپ الۋدان ساقتانايىق. |
الەم 16 قازان، 2021يتاليادا كوروناۆيرۋس سەرتيفيكاتىن الماعان ازاماتتار جۇمىسقا جىبەرىلمەيدى. بۇل تۋرالى قازاقستاندا 19 تارالۋىنا جول بەرمەۋ جونىندەگى ۆەدومستۆوارالىق كوميسسيانىڭ كانالىندا ايتىلدى، دەپ حابارلايدى ..ەرتەڭنەن باستاپ ساۋد ارابياسىندا كەيبىر كارانتيندىك تالاپتار جويىلادى. ەلدىڭ ىشكى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ مالىمەتىنشە، كوشەدە قورعانىش ماسكالارىن مىندەتتى تاعۋ تالابىنىڭ كۇشى جويىلادى. بەتپەردەنى تەك كوشەدە تاقپاۋعا بولادى، جابىق بولمەلەردە ماسكا كيۋ جالعاسادى. پاندەميا باستالعاننان بەرى ساۋد ارابياسىندا ينفەكتسيانىڭ 547 845 جاعدايى تىركەلدى وتكەن تاۋلىكتە 48، 8 758 ادام 19 سالدارىنان قايتىس بولدى.يتاليا ۇكىمەتى رەسپۋبليكا ازاماتتارىنىڭ كوروناۆيرۋسقا قارسى بەلسەندى ۆاكتسينالاناتىنىن حابارلايدى. ءبىر اپتا ىشىندە ۆاكتسيناتسيانىڭ تاۋلىكتىك سانى ۇشتەن ءبىر بولىككە ءوستى. 15 قازاننان باستاپ يتاليادا ەپيدەميولوگيالىق نورمالار كۇشەيتىلدى: كوۆيدسەرتيفيكاتى جوق ازاماتتار جۇمىسقا بارا المايدى. بۇل قۇجاتتى ەگىلگەن، اۋىرىپ جازىلعان نەمەسە تەرىس ناتيجەسى بار پترتەست ۇسىنعان ادامدار الا الادى. ۆاكتسينا الماعاندار تەستى ءوز اكشالارىنا جاساتادى. يتاليادا ءبىرىنشى جانە قايتا ەگۋدى 43 684 885 تۇرعىن الدى.يتاليا كوروناۆيرۋس الەمدەگى احۋال |
گېنىرال كوروپاتكىن يازغان قەشقەرىيە ناملىق كىتابنىڭ مۇقەددىمىسى ئۇيغۇر ئاكادېمىيىسى : تارىختىن تامچە گېنىرال كوروپاتكىن يازغان قەشقەرىيە ناملىق كىتابنىڭ مۇقەددىمىسىيوللىغۇچى: ئاكادېمىيە ۋاقتى: مارت 06, 2021 ئورنى: تارىختىن تامچەئا. ن. كوروپاتكىن روسىيەئىنگلىزچىدىن تەرجىمە قىلغۇچى: ھەكىمە ئەرشىدىنرەتلەپ يازغۇچى: سايرام ئوغلانىتەھرىر: ئۇيغۇر ئاكادېمىيىسىدىن ئابدۇلھەمىد قاراخانبۇ كىتابنىڭ ئاپتورى ئا. ن. كوروپاتكىن 19ئەسىرنىڭ ئاخىرى ۋە 20 ئەسىرنىڭ باشلىرى چار روسىيىدە ئۆتكەن مەشھۇر ئىمپىرىيالىزىمچى كېڭەيمىچىلەرنىڭ بىرسى. ئۇ چار پادىشاھنىڭ تاجاۋۇزچىلىق، كېڭەيمىچىلىك سىياسەتلىرىنى يولغا قويۇشتا ئالاھىدە كۈچ چىقارغانلىقى ئۈچۈن چار پادىشاھقا يېقىپ قېلىپ مەنسىپى ئۈزلۈكسىز ئۆرلەۋەرگەن، روسىيەياپونىيە ئۇرۇشى مەزگىلىدە چار روسىيە قۇرۇقلۇق ئارمىيىسىنىڭ ۋەزىرى بولغان. چار رۇسىيە غۇلاپ چۈشۈشتىن ئىلگىرى ئۇ تۈركىستان ھەربىي گوبېرناتورى ۋەزىپىسىنى ئۆتەۋاتقان بولۇپ، گېرمان نەسىللىك كاۋفماندىن باشلانغان تۈركىستان گوبېرناتورلىرىنىڭ ئەڭ ئاخىرقىسى بولۇپ قالغان. 1917 يىلى فېۋرالدا چارپادىشاھ تەختتىن چۈشكەندىن كېيىن، ۋاقىتلىق ھۆكۈمەت ئۇنى قولغا ئېلىپ، يەرلىك خەلقكە ياخشىچاق بولغان. ئۇ ئۆز ھاياتىدا بەزىبىر ئەسەرلەرنى يازغان، قەشقەرىيە ــ دەل ئاشۇ ئەسەرلەرنىڭ بىرسى.1876يىلى يەنى ياقۇپبەگنىڭ شەرقىي تۈركىستاندىكى تارىم ۋادىسىدا قۇرغان قەشقەرىيە دۆلىتى ياكىيەتتە شەھەر ھاكىمىيىتى گۇمران بولۇش ھارپىسىدا، بۇ كىتابنىڭ ئاپتورى ئا. ن. كوروپاتكىن چارروسىيىنىڭ تۈركىستاندىكى باش ۋالىسى گوبىرناتورى فون كائوفماننىڭ تەيىنلىشى بىلەن، 64 كىشىدىن تەركىپ تاپقانچوڭ بىر ئەلچىلەر ئۆمىكى نى باشلاپ قەشقەر، مارالبىشى، ئاقسۇ، باي، كۇچا ۋە كورلا قاتارلىق مۇھىم شەھەرلەرگە ئۈسۈپ كىرىپ، ئۇ جايلاردا يېرىم يىلدىن كۆپرەك تۇرغان.بۇ كىتاب بولسا ئاپتورنىڭ ئاشۇ ئەلچىلەر ئۆمىكى نامىدىن تۈزۈپ چىققان خىزمەت دوكىلاتىدۇر. بۇكىتابتىن ئا. ن. كوروپاتكىن قاتارلىقلارنىڭ ئەينى زاماندا بۇيرۇق بويىچە كېلىشتىكى جىنايى مەقسىدى، چىڭ خاندانلىقى ھۆكۈمىتىنىڭ چوڭ ئارمىيىسىگە دۇچ كەلگەن ياقۇپبەگنىڭ قىيىن ئەھۋالغا چۈشۈپ قالغانلىقىدىن پايدىلىنىپ، ئۇنى چار روسىيىگە ناھايىتى چوڭ پايدا كەلتۈرىدىغان چېگرا شەرتنامىسى تۈزۈشكە مەجبۇر قىلىش ئىكەنلىكىنى كۆرۈۋىلىش مۇمكىن.لېكىن بۇ كىتابتا ئوتتۇرىغا قويۇلغان بەزى ماتىرياللار شەرقىي تۈركىستاننىڭ يېقىنقى زامان تارىخىنى تەتقىق قىلىش، بولۇپمۇ ياقۇپبەگ ھۆكۈمرانلىق قىلغان چاغدىكى تارىم ۋادىسىنىڭ ئىجتىمائىي، سىياسىي، ئىقتىسادىي، ھەربىي ئەھۋاللىرىنى تەتقىق قىلىش ئۈچۈن بەلگىلىك پايدىلىنىش قىممىتىگە ئىگە.بۇ كىتابنىڭ خىتايچە ۋە ئۇيغۇرچە تەرجىمىلىرى مايور ۋ. ئې. گوۋننىڭ . ئىنگىلىزچە تەرجىمىسى ھېندىستاننىڭ كالكوتتا شەھىرىدە چىققان 1882يىللىق نەشرى گە ئاساسەن ئىشلەندى.شۇنى ئەسكەرتىپ قويۇش لازىمكى، بۇ كىتاپنىڭ ئىنگىلىزچە تەرجىمىسىدىكى ئادەم، يەر ناملىرى، سۆزئىبارىلەردە كەتكەن خاتالىقلار، نامۇۋاپىق ۋە مۈجمەل بولۇپ قالغان جايلارغا تەرجىماندىن بەزىبىر زۆرۈر ئىزاھلار بېرىلدى. نامۇۋاپىق جايلىرى كۆرۈلسە، كىتابخان يولداشلارنىڭ بۇ جەھەتتىمۇ تەنقىد ئارقىلىق تۈزىتىش بىرىشىنى سورايمىز.ئىنگلىزچە تەرجىمىسىدە ئەسەرنىڭ رۇسچە ئەسلى نۇسخىسىغا قوشۇمچە قىلىنغان 8 پارچە ماتىريال چىقىرۋىتىلگەن.1876يىلى، ئوتتۇرا ئاسىيادىكى ئەڭ قەدىمقى مۇستەقىل خانلىققوقان خانلىقى گۇمران بولدى. ئادەم سانى ئاز بولسىمۇ، لېكىن جەڭگىۋارلىقى يۇقۇرى، قاتتىق تەلىمتەربىيە ئالغان روسىيە قوشۇنى تەجرىبىلىك ئوفىتسىرلەرنىڭ باشلامچىلىقىدا زور تۈركۈم قوقانلىقلارنى ئۇرۇشتا يەڭدى ھەم قوقاننىڭ مۇھىم شەھەرلىرىنى بىربىرلەپ ئىشغال قىلدى. شۇنىڭ بىلەن بىللە، بىر مەھەل خېلى داڭقى چىققان گېنېرال سكوبېلېۋ 1876 يىلى فېۋرالدا كىچىك بىردازور ئالاھىدە تەيىنلەنگەن قىسىم نى باشلاپ بۇ خانلىقنىڭ پايتەختى قوقان شەھىرىگە كىردى.قوقان كېيىنكى ۋاقىتلاردىكى بىرنەچچە ئايلىق جىددى كۆرەشلەر ئارقىلىق روسىيىنىڭ بىر ئۆلكىسىگە ئايلاندى ھەم نامى ئۆزگەرتىلىپ پەرغانە دەپ ئاتالدى. بىز بۇ يېڭى ئىستىلا قىلىنغان ئۆلكىدە، تۈركىستان رايونىدا ئونيىلدىن بۇيان ئەمىلىي سىناقلاردىن ئۆتكەن ھەربىي ئىدارە قىلىش تۈزۈمىنى يولغا قويدۇق.بۇ يەرلەرگە مۇۋاپىق ئەمەلدارلار قويۇلغانلىقتىن، يەرلىك ئاھالە ئىچىدە تېزلا ئەمىنلىك ئورنىتىلدى. شۇڭا پەرغانە ۋادىسىدا ئولتۇراقلاشقان ئاھالىنىڭ مۇتلەق كۆپچىلىكى 1876 يىلى 4 ئايدىن ئېتىۋارەن، خالىغان يەرلىرىگە قورالسىز ھەم قوغدىغۇچىسىز ھالدا بىمالال بارالايدىغان بولدى.پەرغانە ۋادىسىغا چېگرىداش بولغان ھەيۋەتلىك تەڭرىتاغ تىزمىلىرىغا جايلاشقان بۇ كۆچمەنلەرنى بويسۇندۇرۇش ئانچە ئاسانغا چۈشمەيتتى.ئۇزۇن ۋاقىتلاردىن بېرى قوقاننىڭ كېيىنكى چاغلاردىكى چىرىك، قابىلىيەتسىز خانلىرىغا بوي سۇنۇپ كەلگەن قارا قىرغىزلار بىلەن بىر بۆلۈك قىپچاقلار دەسلەپتە رۇسلارنىڭ ھۆكۈمرانلىقىنى قوبۇل قىلىشنى خالىمىدى.بىزنىڭ تاغ ئىچىگە ئەۋەتىلگەن بىر قىسىم رۇس دازور قىسىملىرىمىز ئۆزلىرىنىڭ قورغىنىغا يېقىنلىشىش يولىنى قوراللىق توسۇشقا ئۇرۇنغان قىرغىز قوشۇنلىرىنى مەغلۇپ قىلغاندىن كېيىن، كۆچمەن چارۋىچى ئاھالىنى روسىيىگە بوي سۇنۇشقا ۋە خىزمەت قىلىشقا مەجبۇر قىلدى. ئەمما بۇ ھەركەتلەر دەرھال يەنە مۇنداق ھالەتنى پەيدا قىلدى: يالغۇز ئايرىم بىرنەچچە قىرغىزلارلا ئەمەس، بەلكى پۈتكۈل قىرغىز قەبىلىلىرى ئاسانلا تەڭرىتاغلىرىدىن ئۆتتىدە، ياقۇپبەگ ئىشغالىيىتىدىكى قەشقەرىيەگە كىرىپ، ئۆزلىرىنى رۇسلاردىن قاچۇردى. قىرغىزلار ئۇيەردە ناھايىتى ياخشى كۈتۈۋېلىشقا ئېرىشتى.دېمەك، بىز يېڭىدىن ئىستىلا قىلىۋالغان بۇ تېرىتورىيە بىلەن قەشقەرىيە ئوتتۇرىسىدا چىگرا لىنىيىسى ئورنىتىش زۆرۈرىيىتى تۇغۇلغان ئىدى. سابىق قوقان خانلىقىنىڭ چېگرىسى بۇنىڭدىن 10 يىل ئاۋۋال ياقۇپبەگ تەرىپىدىن بۇزۇپ تاشلانغان ئىدى. ياقۇپبەگ قوقان خانى خۇدايارخان ئاجىزلىشىپ كەتكەن پۇرسەتتىن پايدىلىنىپ، ئۇرۇشتا بېسىۋالغان تېرىتورىيىسىنى شىمالغا كېڭەيتتى ۋە پەرغانە بىلەن قەشقەرىيەنى ياكى باشقىچە قىلىپ ئىيتقاندا، پەرغانە ۋادىسىنى تارىم ئويمانلىقىدىن ئايرىپ تۇرىدىغان ئارىلىق. ـــ ئاپتورنىڭ ئىزاھى. بىربىرسىدىن ئايرىپ تۇرىدىغان تاغلىق يەرلەرنىڭ كۆپ قىسمىنى قەدەممۇ قەدەم تارتىۋالدى.1876 يىلى مايدا، تۈركىستاننىڭ باش ۋالىسى، ياساۋۇل گېنرال فون كائۇفمان ياقۇپبەگ ئىشغالىيىتىدىكى رايون بىلەن پەرغانە ئۆلكىسى ئوتتۇرىسىدىكى چېگرا لىنىيىسىنى يېڭىۋاشتىن ئايرىپ بەلگىلەپ چىقىش ئۈستىدە ياقۇپبەگ بىلەن سۆھبەت ئۆتكۈزۈش ئۈچۈن ئۆزىنىڭ ئەلچىلەر ئۆمىكىنى تۇنجى قېتىم قەشقەرىيەگە ئەۋەتتى.مەن بۇ ئەلچىلەر ئۆمىكىنىڭ مەسئۇللىقىنى ئۆز ئۈستۈمگە ئالدىم. مېنىڭ ئاكام، توپچى قىسمىنىڭ كاپىتانى ن. كورپاتكىن . ۋە لېيتنانت ن. ستارتسيېۋ . بىلەن ئا. سونارگولوۋ . لارمۇ بۇ ئەلچىلەر ئۆمىكىنىڭ ئەزالىقىغا بەلگىلەندى. بۇنىڭدىن سىرت، بىزگە ساقچىلىق قىلىش ئۈچۈن يەنە 15 كازاك ئەسكەر ئاجرىتىپ بېرىلدى.بىزنىڭ تاغلىق رايونلارغا ئائىت بىلىمىمىز كەمچىل ئىدى، بۇنىڭ ئۈستىگە يېڭى چېگرىنى مۇشۇ تاغ تىزمىلىرىنى بويلاپ ئايرىپ چىقىش كېرەك ئىدى. شۇڭا، يۇقۇرى باشلىقلار بۇ رايوندىن ئۆتىدىغان چېگرىدىكى بىزگە قولايلىق بولغان نۇقتىلارنى ئالدىنئالا بەلگىلەپ قويدى ۋە مۇشۇ ئىش توغرىسىدا ئەلچىلەر ئۆمىكىمىزگە يوليورۇق چۈشۈردى.ئۇنىڭدىن سىرت، ئەلچىلەر ئۆمىكىمىز يەنە بۇيرۇق بويىچە قەشقەرىيەنىڭ ھەر تەرەپلىمە تەپسىلىي ئەھۋالىنى، بولۇپمۇ ئۇنىڭ سوداسېتىق ئىشلىرىغا، ياقۇپبەگنىڭ ھەربىي كۈچىگە ۋە ھەرخىل ئەھۋاللارغا تاقابىل تۇرۇش ئىقتىدارىغا دائىر ھەرخىل ئاخباراتلارنى تولۇق ئىگەللەش ۋەزىپىسىنىمۇ ئۆز ئۈستىگە ئالغان ئىدى.ئەينى ۋاقىتتا، بىزنىڭ قولىمىزدا بار بولغان قەشقەرىيەگە ئائىت ئاخباراتلار ناھايىتى تولۇقسىز بولۇش بىلەنلا قالماي، بەلكى بۇ ئاخباراتلاردا بۇ دۆلەتنىڭ ھۆكۈمرانىنىڭ ھەقىقى كۈچ قۇۋۋىتى ۋە ئۇ قۇرغان دۆلەتنىڭ مۇھىملىغى خېلىلا كۆپتۈرۈپ ئاشۇرۇۋىتىلگەن ئىدى. ئەينى يىللاردا بىز، قەشقەرىيە ناھايىتى قۇدرەتلىك بىر مۇسۇلمان دۆلىتى بولسا كېرەك، دەپ ئويلايتتۇق. بۇ دۆلەت بىر مەركەز بولۇش سۈپىتىدە، باشقا مۇستەقىل، ئەمما ئاجىز مۇسۇلمان دۆلەتلىرى خەلقلىرىنىڭلا ھىسداشلىقىنى قوزغاپ قالماستىن، بىز قورال كۈچى بىلەن بويسۇندۇرغان رايونلاردىكى خەلقنىڭمۇ ھىسداشلىقىنى ئۆزىگە جەلىپ قىلىۋاتاتتى.بۇنىڭ سىرتىدا، ئەنگىلىيىنىڭ بۇ دۆلەتنى ئۆز يېنىغا تارتىپ، شۇنىڭ بىلەن بىرىنچىدىن، قەشقەرىيەنى روسىيە بىلەن ھېندىستاننى ئايرىپ تۇرىدىغان بىتەرەپ دۆلەت دائىرىسىگە كىرگۈزۈۋېلىشنى؛ ئىككىنچىدىن، قەشقەرىيەدە ئۆزلىرىنىڭ تەييار مەھسۇلاتلىرىنى ساتىدىغان يېڭى بازارغا ئىگە بولۇشنى قەستلەۋاتقانلىقى ئۈچۈنمۇ، بىزنىڭ نەزىرىمىزدە قەشقەرىيەنىڭ مۇھىملىقى ئېشىپ كېتىۋاتاتتى.ئاددى بىر بەچچە بەچچە ئاياللارچە ياسىنىپ ئاممىۋى سورۇنلاردا ئۇسۇل ئوينايدىغان چىرايلىق ئوغۇلبالا. ـــ ئاپتوردىن. لىكتىن كۆتىرىلگەن ياقۇپبەگنىڭ بۈيۈك مۇۋەپپىقىيەتلىرى ۋە ئۇنىڭ بۇ چوڭ دۆلەتتىكى چەكسىز نوپۇزى ئۇنىڭغا تامامەن مۇناسىپ بولمىغان شانۇشەۋكەت بەرگەن ئىدى. نۇرغۇن كىشىلەر ئۇنىڭ غايەت زور مۇۋەپپىقىيەتلىرىنى ۋە ئۇلۇغۋار پىلانىنى كۆرۈپ، ئۇنى ئىككىنچى تۆمۈرلەڭ دەپ قارايتتى. بۇ ھۆكۈمراننىڭ ھەربىي جەھەتتىكى زاپاس كۈچىمۇ ھەددىدىن زىيادە مۇبالىغە قىلىۋېتىلگەن ئىدى. ئىشەنچلىك ئاخباراتلارغا قارىغاندا، ياقۇپبەگ ئىنگىلىزلار ئارقىلىق ئىستانبولدىن زور بىر تۈركۈم تېز ئاتار تۈركىلەنكا مىلتىقلارنى سېتىۋالغان ئىكەن، بۇمۇ يۇقىرقىدەك مۇبالىغە ئۈچۈن مۇستەھكەم ئاساس ۋە دەلىل بولۇپ قالغان ئىدى.شۇڭا بۇ دۆلەتكە بېرىپ، ياقۇپبەگنىڭ بىزنىڭ بايلىق مەنبەلىرىمىز ۋە كۈچىمىزگە خەۋپ يەتكۈزەلىگىدەك زادى قانچىلىك بايلىقى ۋە كۈچى بارلىقىنى ئېنىق بىلىۋېلىش تامامەن زۆرۈر بولۇپ قالغان ئىدى.بىزنىڭ ئەلچىلەر ئۆمىكىمىز قەشقەرىيەگە بارغان تۇنجى ۋەكىللەر ئۆمىكى ئەمەس، تۆت ئەتراپى ئېگىز تاغلار بىلەن توسالغان تارىم ئويمانلىقى 20 نەچچە يىلدىن بۇيان، ياۋروپالىق ساياھەتچى ئېكىسپىدىتسىيىچىلەر ئىنتىلىدىغان بىر نىشان بولۇپ قالغان. ياقۇپبەگ 1868 يىلىدىن بۇيان، روسىيە ۋە ھېندىستاندىن كەلگەن بىرقانچە ئەلچىلەر ئۆمىكىنى قوبۇل قىلغان ۋە ئۇنىڭ ئۆزىمۇ بۇ دۆلەتلەرگە جاۋابەن زىيارەت قىلىشقا ئەلچىلەر ئۆمىكى ئەۋەتكەن.ئۆتكەن 20 يىلدىن بۇيان قەشقەرىيەنى زىيارەت قىلغان ياۋروپالىقلار مۇنۇلار:ئادولىف. شلاگىنتۋېيىر 1857يىلى قشقەر شەھىرىگە بارغان. ئۇ شۇ يەرنىڭ ئەينى ۋاقىتتىكى ھۆكۈمرانى ھاجى ۋەلى خان تۆرە نىڭ پەرمانى بىلەن ئۆلتۈرۈلگەن.1859 يىلى، كېيتىنانت چوقان ۋەلىخانوۋ سودىگەرچە ياسىنىپ ۋېرنادىن قەشقەر شەھىرىگە بارغان.جونسون ئەپەندى . كەشمىرنىڭ چېگرا لىنىيىسىنى كۆرۈش ئۈچۈن 1865يىلى خوتەنگە بارغىنىدا، بۇ يەرنىڭ ئەينى ۋاقىتتىكى ھۆكۈمرانى ھەبىبۇللا ھاجى نىڭ سەمىمىي كۈتۈۋېلىشىغا ئېرىشكەن.1868 يىلى، شاۋ ئەپەندى . ھېندىستاندىن بىر تۈركۈم مال ئېلىپ قەشقەر شەھىرىگە كەلگەندە ياقۇپبەگنىڭ قارشى ئېلىشىغا ئېرىشكەن.شۇ يىلى ھايۋارد ئەپەندى . مۇ قەشقەرنى زىيارەت قىلغان كېيىنچە ئۇ، ياسىن دىگەن يەردە ئۆلتۈرۈلگەن.يەنە شۇ يىل ئىچىدە، بىزنىڭ بىر ئەلچىلەر ئۆمىكىمىز كاپىتان رېينتال نىڭ باشچىلىقىدا قەشقەر شەھىرىگە كەلگەن ئىدى، لېكىن ئانچە دوستانە قارشى ئېلىنمىدى.1870 يىلى، ئەنگىلىيىنىڭ فورسىيس باشچىلىقىدىكى ئەلچىلەر ئۆمىكى تۇنجى قېتىم بۇ دۆلەتكەن كەلدى. ھېندىرسون ۋە شاۋ ئەپەندىلەرمۇ بۇ ئۆمەكنىڭ ئەزالىرى ئىدى. بۇ ئۆمەك يەركەنگىچە باردى.1872يىلى، باش شىتاپ كاپىتانى بارون كالبارس باشچىلىقىدىكى ئەلچىلەر ئۆمىكى قەشقەرگە كەلگەندە قىزغىن كۈتۈۋېلىندى. بۇ ئۆمەكنىڭ ئەزالىرى ئىچىدە: كاپىتان شارىنگورست ، لېيتىنانت ستارتسېۋ لېيتىنانت كولوكولتسېۋ ۋە شانۋىسېۋ ئەپەندىلەرمۇ بار ئىدى.1873 ۋە 1874 يىللىرى، فورسيس يېتەكچىلىكىدە ئەنگىلىيىنىڭ ئەلچىلەر ئۆمىكى 2قىتىم قەشقەرگە بارغاندا كۈتۈۋىلىندى. بۇ ئۆمەكنىڭ ئەزالىرى تەنھەركەتچىلىك ئالاھىدىلىكى بىلەن مارالبېشى قورغىنىغىچە باردى.1875 يىلى، كاپىتان رېينتال بۇ چاغدا پولكوۋنىك بولغان ئىدى نىڭ باشچىلىقىدىكى ئەلچىلەر ئۆمىكى 2قىتىم قەشقەرگە كەلگەندە كۈتۈۋېلىندى.ياقۇپبەگ تەرىپىدىن جاۋابەن زىيارەت ئۈچۈن بۇ دۆلەتلەرگە ئەلچىلەر ئۆمىكى ئەۋەتىلگەن يىللار تۆۋەندىكىچە:1868 يىلى، مىرزا شادى روسىيىگە بارغان.1869 يىلى، مىرزا شادى يەنە ھېندىستان باش ۋالىسى ھوزۇرىغا ئەۋەتىلگەن.1872 يىلى، سەئىد ياقۇپخان ھېندىستاننىڭ باش ۋالىسى ھوزۇرىغا ۋە تۈركىيە سۇلتانى ھوزۇرىغا ئەۋەتىلگەن.1875يىلى، تۇراپ ھاجى باشچىلىقىدىكى ۋەكىللەر ئۆمىكى سانت پېتىر بۇركقا بارغان.بىزنىڭ ئەلچىلەر ئۆمىكىمىز ۋە ھىندىستان تەرىپىدىن ئەۋەتىلگەن ئەلچىلەر ئۆمىكى قەشقەرىيەنىڭ جەنۇبىي ۋەغەربىي جەنۇپ تەرەپلىرىنى تەكشۈرگەن. ئۇلار يەنە يەركەن، قەشقەر، خوتەن قاتارلىق شەھەرلەرگىمۇ بارغان. قەشقەرنىڭ شەرقىدىن تارتىپ تۇرپان ۋە لوپنۇرغىچە بولغان ئارىلىقتىكى كەڭ بىر پارچە زىمىن تېخى تەكشۈرۈپ كۆرۈلمىگەن. بۇ يەرلەر ــ بىز ئۆز ۋاقتىدا پەرغانە ئۆلكىسىنىڭ ئوش شەھىرىدىن چىقىپ قەشقەر شەھىرىگە ھەم بۇيەردىن داۋاملىق شەرققە ئىلگىرلەپ ئاقسۇ، كۇچا، باي، كورلا، قارا شەھەر ۋە باغراش كۆلى قاتارلىق جايلارغا بارغىنىمىزدىن كېيىن بېرىپ زىيارەت قىلساق دەپ ئۈمۈد قىلغان يەرلەر ئىدى.باش شىتاپ پولكوۋنىكى، داڭدار ساياھەتچى پىرژىۋالسكى مۇ بىزنىڭ ئەلچىلەر ئۆمىكىمىز بىلەن بىر ۋاقىتتا دىگۈدەك غۇلجىدىن يولغا چىقىپ كورلا ئارقىلىق لوپنۇر كۆلىگە يېتىپ باردى.كىتاپخانلار قولىدىكى ھازىر ئېلان قىلىنغان بۇ كىتاپمۇ بىزنىڭ قەشقەرىيەدە قىلىنغان ساياھىتىمىزنىڭ نەتىجىسىدۇر. بۇ كىتاپنىڭ مەلۇم بابلىرىدا بىزنىڭ ۋەكىللەر ئۆمىكىمىزنىڭ بارلىق سەرگۈزەشتىلىرى بايان قىلىنىدۇ. بۇ كىتاپ بىزنىڭ تاشكەنتكە قايتىپ بارغىنىمىزدىن كېيىن، مېنىڭ تۈركىستان باش ۋالىسىغا سۇنغان دوكلاتىمغا ئاساسەن يېزىلدى.بۇ كىتاپتا ئۆزىمىز بىۋاستە كۆرگەن جايلار، تەتقىق قىلىشتىن ھاسىل بولغان ماتىرياللار ناھايىتى تەپسىلىي بايان قىلىنىدۇ. مېنىڭ قەشقەرىيەدە تۇرغان چېغىمدىكى ئەمەلدارلىق مەرتىۋەم ۋە يەرلىك خەلقنىڭ بىزگە ئومومىي يۈزلۈك گۇمانلىق قاراشتا بولىشى بىزنىڭ ماتىريال يىغىشىمىزدىكى قىيىنچىلىقلارنى ئېغىرلاشتۇرۇپ قويدى. بۇنداق ئوڭۇشسىز شارائىت ئەسىرىمنىڭ بەزى قىسىملىرىنىڭ مۇكەممەللىكىگە تەسىر يەتكۈزمەي قالمىدى. بۇنىڭ ئۈستىگە، ئەلچىلەر ئۆمىكىمىزنىڭ سەپەر قىلىدىغان يولدىن چەتنەپ قىسقا ساياھەت قىلالمىغانلىقىمۇ بۇ ئەسەرنىڭ مۇكەممەللىكىگە مەلۇم تەسىر يەتكۈزدى.دەسلەپتە، ئۆمىكىمىزنىڭ ئىشى ئانچە ئوڭۇشلۇق يۈرۈشۈپ كەتمىدى. بىز ماي ئېيىدا تاشكەنتتىن ئايرىلغىنىمىزدىن كېيىن، خوجەند، قوقان ۋە مەرغۇلاندىن ئۆتۈپ ئوش شەھىرىگە يېتىپ كەلدۇق. 16 ئىيۇلدا 28ئىيۇل بىز يەنە بۇ يەردىن غۇلجا قورغىنىغا قاراپ يولغا چىقتۇق. ئىككىنچى كۈنى، ئوش بىلەن غۇلجىنىڭ ئارىلىقىدىكى تەڭ يولدا قارا قىرغىزلار مۆكتۈرمە ئەترىتىنىڭ ئارقىمىزدىن قىلغان تۇيۇقسىز ھۇجۇمىغا دۇچ كەلدۇق. لېكىن ئىشىمىز ئوڭغا تارتقانلىقتىن، چوڭ چىقىمغا ئۇچرىمىدۇق. ئاكام بۇ جەڭدە باسمىچىلارنىڭ ئىشىمبېك دىگەن ئاتامانىنى ئېتىپ ئۆلتۈردى. ئوڭ قولۇم ئوق تېگىپ يارىلانغانلىقتىن، ئوشقا قايتىپ ئوپراتسىيە قىلدۇرۇشقا مەجبۇر بولدۇم. 7 ئۆكتەبىر 19ئۆكتەبىر گە كەلگەندە سەپىرىمنى داۋاملاشتۇردۇم.بۇ چاغدا ئۆمىكىمىزنىڭ ئەزالىرى تەركىۋىگە يەنە دوختۇر ئېرىن ئەپەندى ۋە تەبىئەتشۇناس ۋىلكنىس ئەپەندى لەرمۇ قوشۇلدى. مۇھاپىزەتچىلەرمۇ كۆپەيتىلىپ، كازاك ۋە چەۋەندازلار 25 كە يەتكۈزۈلدى. ئۆمىكىمىزدە ئاخبارات يىغىش خىزمىتى ئىشلەيدىغان يەرلىك تەرجىمانلار، يىگىتلەر قەشقەرىيەنىڭ ئاتلىق ئەسكەرلىرى يىگىتلەر دەپ ئاتىلاتتى.ــ ت، ئۆمەك ئەزالىرىنىڭ خۇسۇسىي چاكارلىرى ۋە ئىشەكچىلەر بولۇپ جەمئىي 64 ئادەم بار ئىدى، ئۇنىڭدىن باشقا يەنە 104 ئىگەرلىك يۈك ئاتلىرىمۇ بار ئىدى. كىتاپخانلارغا بىزنىڭ ياقۇپبەگ بىلەن قانداق كۆرۈشكەنلىكىمىز ۋە شۇنىڭدەك مېنىڭ روسىيە ئەلچىسى بولۇش سۈپىتىم بىلەن قەشقەرىيە ھۆكۈمرانى بىلەن كۆرۈشكەن چاغدىكى پوزىتسىيەمنى چۈشەندۈرۈش ئۈچۈن، بۇ ئەسەرگە ئۆمىكىمىزدىن تۈركىستان باش ۋالىسىغا سۇنۇلغان دوكلاتنىڭ بىر قىسمىنى تاللاپ قوشۇمچە قىلدىم.ئەلچىلەر ئۆمىكىمىز ئوش شەھىرىدىن يولغا چىقىپ، تېرەك داۋىنىدىن ئۆتتى، 1876 يىلى 25ئۆكتەبىر 6نويابىر دە قەشقەر شەھىرىگە ئوڭۇشلۇق يېتىپ كەلدى. ھېساپلاپ كۆرسەك، 18 كۈن ئىچىدە تەخمىنەن 798 چاقىرىم يول يۈرۈپتۇق. بىز قەشقەردە تاكى 20نويابىر 2دىكابىر غىچە بەدۆلەت ياقۇپبەگ قەشقەرىيەدە مۇشۇنداق ئاتىلىدىكەن. ــ ئاپتور ئىزاھى. نىڭ سەپىرىمىزنى داۋاملاشتۇرىشىمىزغا رۇخسەت قىلىشىنى كۈتۈپ تۇردۇق.قەشقەردە تۇرغان دەسلەپكى ئۈچ كۈندە، ياقۇپبەگنىڭ ئوغلى بەكقۇلىبەگ نىڭ بۇيرۇغى بىلەن تەقىپلەنگەن ئىدى. لېكىن، مەن ھېچقانداق سۆھبەتكە قاتناشمايمىز دەپ تەھدىت سىلىۋىدىم، ئۇلار بىزگە مۇتلەق ئەركىنلىك بەردى. شۇنىڭ بىلەن، بازارغا بىرنەچچە قىتىم باردۇق، پىيادە ئەسكەرلەر بىلەن توپچى قىسىملار ۋە مانجۇچە قوراللانغان ھەم تەربىيەلەنگەن قوشۇنلارنىڭ ئەھۋاللىرىنى ئۈگەندۇق.19نويابىر 1دىكابىر كۈنى، بىزنىڭ ئىلتىماسىمىز تەستىقلاندى. ئارىدىن بىر كۈن ئۆتۈپلا توقسۇن قورغىنىغا يۈرۈپ كەتتۇق. بۇ چاغدا ياقۇپبەگ توقسۇندا ئىكەن. ئۆمىكىمىزنىڭ سەپىرى مۇنداق بولدى:بىز مارالبىشى قورغىنىدىن ئۆتۈپ، 10دىكابىر 22دىكابىر كۈنى ئاقسۇ شەھىرىگە يېتىپ كەلدۇق. بۇ 19 كۈن ئىچىدە تەخمىنەن 1355 چاقىرىم يول يۈردۇق. ئاقسۇدا بىر ھەپتە تۇرۇپ، بۇشەھەرنىڭ ۋە ئۇنىڭبازارلىرىنىڭ ئەھۋالى بىلەن تونۇشتۇق. شۇنىڭدەك بەزى گۇمانى قاراشلىرىمىزنى ئايدىڭلاشتۇرىۋالدۇق. بىز 18 دىكابىر 30دىكابىر كۈنى ئاقسۇدىن چىقىپ باي، كۇچا قاتارلىق جايلارنى بېسىپ ئۆتكىنىمىزدىن كېيىن،1877يىلى 10يانۋار 22يانۋار كۈنى كورلىغا يېتىپ كەلدۇق. ھېساپلاپ كۆرسەك، 19 كۈن ئىچىدە تەخمىنەن 1043 چاقىرىم ئەسلى ئەسەردە شۇنداق دىيىلگەن ـ تەرجىماندىن. يول بېسىپتۇق. بىز ئوش شەھرىدىن كورلىغىچە تەخمىنەن 4515 چاقىرىم يولنى ئاتلىق بېسىپ ئۆتتۇق.ئىككىنچى كۈنى بەدۆلەت بىزنى قوبۇل قىلدى. مەن تۈركىستان ۋالىسىنىڭ نامىدىن ئۇنىڭغا ئېھتىرام بىلدۈردۈم ۋە خەت ئالاقە ۋە سوغىلارنى تاپشۇردۇم.مەن داستىخان ئۈستىدە بۇ خىل زىياپەتلەردە مېھمانلارغا كەينى كەينىدىن ھەرخىل نازۇ نېمەتلەر كەلتۈرىلەتتى تەرجىماندىن. نۇتۇق سۆزلىدىم. مىنىڭ ئەينەن سۆز تېكىستىم مۇنداق ئىدى:بەدۆلەت جانابلىرى، بىزلەر بولساق جانابى ئالىلىرىنىڭ خاھىشىغا مۇيەسسەر بولۇپ، زىمىنلىرىدا تۇنجى قېتىم مۇنداق ئۇزۇن سەپەر قىلىشقا كەلگەن رۇسلاردۇرمىز.جانابى ئالىلىرىنىڭ ئەمرى بويىچە، بىز بېسىپ ئۆتكەنلىكى جايلارنىڭ ھۆكۈمرانلىرى ۋە بىزگە ھەمرا بولۇشقا تەيىنلەنگەن خادىملار سەپىرىمىزنى ئاسانلاشتۇرۇش ئۈچۈن، ئىمكانىيەتنىڭ يېتىشىچە بىزگە قولايلىق شارائىت يارىتىپ بەردى ھەمدە ئۆز ئىشىدا تامامەن ياخشى نەتىجىلەرگە ئېرىشتى.ئەمدى ئۆزىمىزگە كەلسەك، سەپىرىمىز داۋامىدا ئۆزىمىز بېسىپ ئۆتكەن يەرلەر بىلەن ئىمكانىيەتنىڭ يېتىشىچە تونۇشتۇق. توختاپ ئۆتكەن شەھەرلەردىن روسىيە تېرىتورىيىسىگە بارغىلى بولىدىغان يوللارنى ئىزلەپ كۆردۇق. بۇ شەھەرلەرنىڭ ۋە ئۇلاردىكى ئاھالىنىڭ نىمىگە ئېھتىياجلىق ئىكەنلىكىنى بىلدۇق. كۆرگەن ۋە بىلگەنلىرىمىزنىڭ ھەممىسى بىز ئىككى دۆلەت ئوتتۇرىسىدىكى ئۆئارا مەنپەئەتلىك سودا مۇناسىۋەتىنى كېڭەيتىشكە ھەمدە شۇ ئارقىلىق دۆلەتلىرىمىز ئوتتۇرسىدىكى ئۆز ئارا مەنپەئەتلىك سودا مۇناسىۋىتىنى كېڭەيتىشكە ھەمدە شۇ ئارقىلىق دۆلەتلىرىمىز ئارىسىدىكى دوستانە بېرىش كېلىش مۇناسىۋەتلىرىنى ئىلگىرى سۈرۈشكە پايدىلىق.بىز بۇ ئۇزاق سەپىرىمىزدە، مۇنبەت يۇرتلارنى ۋە ئۈنۈمسىز چۆل باياۋانلارنى بېسىپ ئۆتتۇق. چوڭكىچىك شەھەرلەرنى كۆردۇق. بايلار ۋە نامراتلار بىلەن ئۇچراشتۇق، شۇنىڭدەك بۇ يەردە ئوزۇق تۈلۈك، چەرچىن ماللارنىڭ باھاسى ناھايىتى ئەرزان ئىكەنلىكىنىمۇ كۆردۇق. بۇنىڭدىن بىز: بەدۆلەت جانابلىرىنىڭ سەلتەنىتى ئاستىدىكى پۇقرالار ھورۇن، يالقاۋ بولمىسىلا، باياشاتلىقتا تۇرمۇش كەچۈرىدىكەن، دىگەن خۇلاسىگە كەلدۇق. بىزيەنە شۇنىڭغىمۇ دىققەت قىلدۇقكى، بەدۆلەت پۇقرالىرى ئۆزلىرىگە يۈكلەنگەن ئەمىر پەرمانلار ھەم ۋەزىپىلەرنى بىجانىدىل ئادا قىلىدىكەن. ھەتتا كورلىدىن ناھايىتى يىراق بولغان يېزا قىشلاقلاردىكى پۇقرالارمۇ خۇددى بەدۆلەت شۇ يەردە تۇرغاندەكلا، يۇۋاش مۆمىن ئىكەن.قىسقىسى، بىز جانابلىرىنىڭ تېرىتورىيىسىدە قىلغان بۇ قىتىمقى ئۇزۇن ساياھىتىمىزدىن كېيىن، شۇنىڭغا تېخىمۇ ئىشەندۇقكى، بەدۆلەت جانابلىرى قۇدرەتلىك چوڭ بىر دۆلەتنى بەرپا قىلىپلا قالماي، بەلكى ئۇنى دانالىق بىلەن ئىدارە قىلىدىغان كۈچ قۇدرەتكىمۇ ئىگە ئىكەن.كاپىتان سونارگولوۋ ھېلىقى سۆزلىرىمنى ئۇدۇللۇقچە تەرجىمە قىلدى. ئۇ ئۆز سۆزىدە:سىلەر مىنىڭ ئەزىز مېھمانلىرىم،دىدى. ئۇ بىزدىن ھىچنەرسىنى يوشۇرمايدىغانلىقىنى، ئۆزىنىڭ تۈركىستان باشۋالىسى بىلەن بولغان دوستلۇقىنى تېخىمۇ چېڭىتىشنىلا ئۈمۈد قىلىدىغانلىقىنى ئىزھار قىلىپ كېلىپ، مەن بىرئاددى ئادەممەن، شۇڭا سىلەرنىڭ ياردىمىڭلارغا موھتاجمەن،دىدى.ئارقىدىنلا مەن باش ياساۋۇل گېنېرال فون كائۇفمان نىڭ نامىدىن، ياقۇپبەگكە مەشھۇر ساياھەتچى پىرژىۋالىسكى ئەپەندى نى ياخشى كۈتىۋالغانلىقىغا كۆپ رەھمەت ئېيتتىم ۋە بۇنىڭدىن كېيىنمۇ پىرژىۋالىسكى ئەپەندىگە ئىمكانىيەتنىڭ بارىچە ياردەم بېرىشنى رەسمى تەلەپ قىلدىم. ئاخىر زىياپەت تۈگەپ ھەممەيلەن تارقاشقا تەييارلانغاندا، مەن ئەلچىلەر ئۆمىكىنىڭ بۇ قىتىم قەشقەرىيەگە كىلىشىدە قەشقەرىيە خەلقى بىلەن روسىيە خەلقى ئوتتۇرىسىدىكى ئەزەلدىن داۋاملىشىپ كەلگەن سەمىمىي دوستلۇقنى تېخىمۇ كۈچەيتىش ئۈمۈدىدە ئىكەنلىكىنى بىلدۈردۈم.ياقۇپبەگ بىزنى قوبۇل قىلغاندا، ئۆزىنى ناھايىتى ئاددىساددا، مېھرىبان كۆرسىتىپ، چوڭچىلىق قىلمىدى قەشقەردە ئۇنىڭ ئوغلى بەكقۇلىبەگ بولسا بىزنى قوبۇل قىلغاندا ناھايىتى تەكەببۇرلۇق قىلغان ئىدى. زىياپەتتە، نازۇنېمەتلەرنى ئۆزى تەييار قىلدى. شۇنىڭدەك، خىزمەتكارلارغا بىزنى بىئارام قىلىپ قويماسلىق ھەققەدە كۆرسەتمە بەردى.بىرنەچچە كۈن ئۆتكەندىن كېيىن، زامانخان ئەپەندى بىز چۈشكەن مېھمانخانىغا كەلدى. ئۇ ياقۇپبەگنىڭ تاپشۇرۇقىغا ئاساسەن، بىز بىلەن دەسلەپكى كېڭەشمە ئۆتكۈزۈشكە كەلگەن ئىدى. زامانخان ئەپەندىنىڭ رۇسچىنى ناھايىتى ياخشى سۆزلىيەلەيدىغانلىقىنى، شۇنىڭدەك ئۇنىڭ ناھايىتى بىلىملىك كىشى ئىكەنلىكىنى كۆرۈپ ھەيران قالدۇق بىز بۇ زات بىلەن ئەنگىلىيە توغرىسىدا پاراڭلاشتۇق. قارىغاندا، ئۇنىڭ ئىنگىلىزلار بىلەن خوشى يوق ئىكەن، بىز يەنە ياۋروپا مەسىلىلىرى ئۈستىدىمۇ سۆزلەشتۇق. ئۇنىڭ كۆز قارىشى خېلىلا توغرا ئىدى. ئۇ يەنە تۇنىس، ئالجىرىيە ۋە مىسىر قاتارلىق دۆلەتلەرنىڭ ئەھۋەلى بىلەنمۇ ناھايىتى تونۇش ئىكەن. بۇ كىشى بىزگە ئۆزىنىڭ بۇرۇنقى سەرگۈزەشتىلىرىنى سۆزلەپ بەردى. بۇ ئىشلاردىن ئۇنىڭ كاۋكازىيەدىن سۈرگۈن قىلىنغانلىقىنى، روسىيىدە ئۇقۇغانلىقىنى، مەلۇم سىياسىي سەۋەپ ۋە باشقا مەلۇم سەۋەپلەر تۈپەيلىدىن ئۇ يەردىن ئىستانبولغا قېچىشقا مەجبۇر بولغانلىقىنى، كېيىن قەشقەرىيەگە كەلگەنلىكىنى بىلدۇق. زامانخان شۇنىڭدىن باشلاپلا ياقۇپبەگنىڭ دانىشمەنلىرى ئىچىدە ئىشەنچ قازانغان بىر كىشى بولۇپ قالغان. زامانخان رۇسلارغا چوڭقۇر ھېسداشلىق قىلىدىغان ئادەم ئىدى. بۇ كېيىن ئۇنىڭ ئەمىلىي ھەركىتىدىمۇ ئىپادىلەندى. پولكوۋنىك پىرژىۋالىسكى زامانخاننىڭ ياردىمىدىلا لوپنۇر كۆلىگە بېرىشقا ئىجازەت ئالدى.زامانخان كورلىغا يېتىپ بېرىشتىن ئىلگىرى، بىزنىڭ ھېلىقى ساياھەتچىمىز ئۇ يەردە مىرزا قاماقتا يېتىش ھالىتىدە تۇرغان ئىدى. زامانخان كورلىغا كەلگەندىن كېيىن، شەخسەن ئۆزى پىرژىۋالىسكىغا ھەمرا بولۇپ لوپنۇر كۆلىگە بارىدىغانلىقىنى ئېيتتى. كېيىن پىرژىۋالىسكى ماڭا يازغان خېتىدە، ئۆزىنىڭ ئېكىسپىدىتسىيە جەريانىدا نۇرغۇن قىيىنچىلىقلارغا دۇچ كەلگەنلىكىنى ھەمدە بۇ قىيىن شارائىتلاردا زامانخاننىڭ سەمىمى دوستانە قول سۇنغانلىقى ۋە ياردەملەشكەنلىكىنى، شۇنىڭ ئۈچۈن زامانخانغا كۆپ رەھمەت ئېيتىدىغانلىقىنى ئېيتتى، ھالبۇكى، مەن زامانخانغا ھەرقانچە ئىشەنگىنىم بىلەنمۇ، چېگرىنى ئايرىپ چىقىش مەسىلىسى ئۈستىدە ئۇنىڭ بىلەن سۆھبەت ئۆتكۈزەلەيدىغانلىقىمغا ئىشەنمەيتتىم. شۇڭا، بەدۆلەت بىلەن شەخسەن بىر قېتىم كۆرۈشۈشنى تەلەپ قىلدىم. زامانخان بىزنى بىر قانچە قېتىم زىيارەت قىلغاندىن كېيىن، باشقا ئىشلار ئۈستىدە سۆزلەۋىتىپ ياقۇپبەگ ئىنگىلىزلارنىڭ قانداق ئادەملەر ئىكەنلىكىنى بىلىپ قالغانلىقتىن، ئۇلار بىلەن بولغان ئالاقىسىنى ئۈزگەنلىكىنى شۇڭا ياقۇپبەگ ئىنگىلىزلارنىڭ رۇسلار بىلەن بولغان مۇناسىۋەتكە سوغاقچىلىق سالىدىغان ئۆسەك سۆزلىرىگە زادىلا قۇلاق سالمايدىغانلىقىنى، ئەمدى ياقۇپبەگ ئۆزىنىڭ رۇسلارغا تايىنىشنىڭ زۆرۈرلىكىنى بىلىپ قالغانلىقىنى تەكرار ئېيتتى.ئاخىر 20 يانۋار 1فېۋرال ئەتىگەندە، زامانخان بىزگە بەدۆلەت نىڭ شۇ كۈنى ئاخشام سائەت 8 دە ئۆز ھوزۇرىدا بىز بىلەن كېڭىشىشنى ئۈمىد قىلىدىغانلىقىنى ئۇقتۇردى. زامانخان بىزگە يەنە ياقۇپبەگنىڭ قوبۇل ۋاقتىنى ئاخشامغا ئورۇنلاشتۇرغانلىقى سىلەر ئۈچۈن پايدىلىق، چۈنكى ياقۇپبەگ ئاخشاملىقى ناھايىتى خۇشكەيپ بولىدۇ، شۇڭا ئۇ ئۆزىنىڭ ئەڭ يېقىن كىشىلىرى ۋە ئەڭ قەدىرلىك مېھمانلىرىنىلا ئاخشىمى قوبۇل قىلىدۇ دېدى.مەن بەلگىلەنگەن ۋاقىتتا، يالغۇز لېيتېنانت سونارگولوۋنىلا ئېلىپ ياقۇپبەگنىڭ ھوزۇرىغا باردىم. ئۇبىزنى خۇددى بىرىنچى قېتىم قوبۇل قىلغان چاغدىكىدەكلا قىزغىن كۈرۈۋالدى. ياقۇپبەگ بىزنى ئولتۇرۇشقا تەكلىپقىلغاندىن كېيىن، بىزنىڭ چىگرىنى بېكىتىش توغرىسىدىكى پىكىرىمىزنى ئاڭلاپ باقماقچى بولغانلىقىنى ئېيتتى.شۇنىڭ بىلەن، مەن ئالدىنئالا تەييارلاپ قويغان تېكىست بويىچە سۆزلەشكە باشلىدىم. سونارگولوۋ بولسا مېنىڭ سۆزۈمنى بۆلەكلەر بويىچە تەرجىمە قىلىشقا كىرىشتى.مېنىڭ سۆزۈم مۇنداق ئىدى:مېنىڭ بۇ قېتىمقى سەپىرىمنىڭ ئاساسىي مەقسىدى، روسىيە بىلەن قەشقەرىيە ئوتتۇرىسىدىكى دوستانە مۇناسىۋەتنى تېخىمۇ چىڭىتىش. خۇداغا شۈكرىكى، بۇنداق دوستانە مۇناسىۋەت ئۇزۇن يىللاردىن بۇيان ئۈزۈلۈپ قالماي داۋاملىشىپ كەلدى. ئەمدى يەنە بىر مەقسەتكە كەلسەم، ئەسلىدىكى قوقان بىلەن يەنى ھازىرقى پەرغانە ئۆلكىسى بىلەن جانابى بەدۆلەت ئالىلىرىنىڭ تارخانلىقى ئوتتۇرىسىدىكى چېگرىنىڭ ئاساسىي ئايرىلىش نۇقتىلىرىنى ئايرىپ چىقساق دەيمەن.تۈركىستان باش ۋالىسى مىنى جانابى ئالىلىرىنىڭ ھوزۇرىغا ئالاھىدە ئەلچى قىلىپ ئەۋەتىشتىن بۇرۇنلا، بۇ چېگرىنىڭ كېسىپ ئۆتىدىغان مەلۇم نۇقتىلىرىنى ماڭا كۆرسىتىپ بەرگەن ئىدى.مۇبادا جانابى ئالىلىرى تۈركىستان باش ۋالىسىنىڭ ئارزۇسى بويىچە چېگرا سىزىقىنى قوبۇل قىلىشنى ماقۇل كۆرسىلە بۇ، جانابى ئالىلىرىنىڭ قۇدرەتلىك روسىيە بىلەن بولغان دوستلۇقنى كۈچەيتىشنى خالايدىغانلىقىنىڭ ئەڭ كۈچلۈك دەلىلى بولۇپ قالغۇسى.ئىگىلىك ھوقۇقىنىڭ تەقدىرىمۇ بەندىنىڭ تەقدىرىگە ئوخشاشلا خۇدانىڭ ئىرادىسى بويىچە بولىدۇ. خۇدانىڭ ئىرادىسى شۇنداقكى، بەزى ھۆكۈمرانلار ئۆز دۆلىتىنى دانالىق بىلەن ئىدارە قىلغانلىقتىن، ئۆز دۆلىتىنىڭ كۈچ قۇدرىتىنى نامايەن قىلالايدۇ ۋە ئۆز دۆلىتىنىڭ زىمىنىنىمۇ كېڭەيتەلەيدۇ؛ بەزىبىر ھۆكۈمرانلار بولسا ئۆزلىرىدىكى بىر مۇنچە نۇقسانلار تۈپەيلىدىن، بۇنداق كۈچ قۇدرىتىنى نامايان قىلالمايلا قالماستىن، بەلكى ئاتا بوۋىلىرى ۋە ئەجدادلىرىنىڭ بىرقانچە ئەسىرلەردىن بېرى قولغا كەلتۈرگەن مۇۋەپپىقىيەتلىرىنىمۇ قولىدىن بېرىپ قويىدۇ.ناھايەت، قوقان بۇنىڭدىن 13 يىل ئىلگىرىلا ماۋارائۇننەھرى بويىچە ئەڭ قۇدرەتلىك دۆلەت ئىدى. ئۇنىڭ چېگرىسى غەرىپتە چىمكەنت شەھىرىگە، شەرقتە قۇرتقا قورغىنى جايلاشقان نارىن ۋىلايىتىگە يېتىپ باراتتى. جەنۇب تەرىپى قەشقەرىيە تۈزلەڭلىكىگە چىققىلى بولىدىغان پۈتكۈل تاغ تىزمىلىرى بىلەن ئېھاتە قىلىنغان ئىدى. قوغۇشۇن كانى بىلەن تاشقورغان ئۇنىڭ چېگرىدىكى ئالدىنقى سەپ قاراۋۇلخانىلىرى ھېساپلىناتتى.ئىچكى ئىختىلاپ ۋە خانلىقنىڭ ئاخىرقى ھۆكۈمرانى خۇدايارخان ئۆتكۈزگەن بىرمۇنچە خاتالىقلار تۈچەيلىدىن دەسلەپتە بەزىبىر شەھەرلەر قولدىن كەتتى. ئارقىدىنلا يەنى بۇلتۇر، ئەسلىدە قوقان دۆلىتىگە تەۋە بولغان پۈتكۈل زىمىن روسىيە ئىمپېرىيىسىگە قوشۇۋېتىلدى.ئەسلىدىكى قوقان دۆلىتىنىڭ ئاساسلىق كۈچى ۋە بايلىقى پەرغانە ۋادىسى بىلەن ۋە بۇ ۋادىغا جايلاشقان شەھەر يېزىلاردىكى ئاھالىنىڭ نوپۇسى بىلەن گەۋدىلىنىپ تۇراتتى.قوقاننىڭ تاغلىق رايونلىرىدىكى ئاھالە يەنى قىپچاقلار بەلكى ئۇنىڭ زەئىپلىشىپ كېتىشىنىڭ مەنبەسى بولۇپ كەلدى.ھۆكۈمەت تېخى زەئىپلىشىپ كەتمىگەن چاغلاردا، تاغلىق جايلاردىكى بىر مۇنچە قورغان ئىستىھكاملار ساقلاپ قالغان ۋە مۇشۇلارنىڭ ياردىمىدە تاغلىقلارنى تىزگىنلەپ تۇرغان ئىدى. ھۆكۈمەتنىڭ زەئىپلەشكەنلىكى كۆپىنچە تاغلىق جايلاردا ھەممىدىن ئاۋال سېزىلىپ قالاتتى، شۇڭا پۈتكۈل قىرغىز ۋە قىپچاق قەبىلىلىرى ئۆزلىرىنىڭ زىممىسىدىكى ئازغىنا باج سېلىقنى تاپشۇرۇشتىن باش تارتىپلا قالماي، بەلكى ئۆز ئالدىغا ئاتامان سايلىۋېلىپلا تۈزلەڭلىكلەرگە چۈشەتتى، زەئىپلىشىپ قالغان ھۆكۈمەتنى ئاغدۇرۇپ تاشلايتتى.ئۆتكەنكى 13 يىل جەريانىدا، پەرغانە ئۆلكىسىنى يەتتە شەھەردىن ئايرىپ تۇرغان قوقان دۆلىتىگە تەۋە تاغلىق رايونلار مۇشۇ خانلىق ھۆكۈمەتنىڭ زەئىپلىكى ۋە قابىلىيەتسىزلىكى سەۋەپلىك جانابى ئالىلىرى تەرىپىدىن ئومۇمىيۈزلۈك دىگۈدەك قەشقەر زىمىنىغا قوشۇۋېلىندى.بۇنداق قوشۇۋېلىش جانابى ئالىلىرىنىڭ زىممىسىگە مەجبۇرى يۈكلىنىپ قالدى. جانابى ئالىلىرىنىڭ بۇنداق قىلىشتىكى بىردىن بىر مەقسىدى ئاھالىنى قارا قىرغىزلارنىڭ ھۇجۇمىدىن ساقلاپ، خۇشال خۇرام تېرىكچىلىك قىلىش ئىمكانىيىتىگە ئىگە قىلىش ئىدى.جانابى ئالىلىرى مۇشۇ مەقسەتتە، تاغلىق رايونلاردىكى ئوقسالۇر، مەشرۇپ، ئۇلۇغچات، ناغرا چالدى، يىغىن ۋە ئەركەشتام قاراۋۇلخانىلىرىنى قۇرغان ئىدىلە. شۇنىڭدىن كېيىن، جانابلىرىنىڭ مەزكۇر قاراۋۇلخانىلىرى ئوش شەھىرىگە بارىدىغان يولنى بويلاپ نۇرنىڭ تەبئىي چېگرىسىگىچە كېڭەيدى، شۇنىڭدەك يەنە ئۆزكەنت شەھىرىگە بارىدىغان يولنى بويلاپ كېڭىيىپ ئالايقۇ ۋادىسىدىكى ئويتالنىڭ تەبئىي چېگرىسىغىچە بېرىپ يەتتى.مۇبادا روسلار ئوتتۇرىغا چىقىپ، قوقان دۆلىتىنىڭ ئىچكى قىسمىدىكى ئىختىلاپلارنى تېنجىتمايدىغان بولسا، ئۇ چاغدا جانابى ئالىلىرىنىڭ ئۆز زىمىنلىرىنى تاكى شىمال تەرەپتىكى تاغلىق يايونلاردىن ھالقىپ ئوش ۋە ئۆزكەنت شەھەرلىرىنىڭ قارشى تەرىپىدىكى پەرغانە ۋادىسىنىڭ ئېغىزىغا قەدەر كېڭەيتىشلىرىدىن ھېچكىممۇ شۈبھىلەنمىگەن بولاتتى.روسىيە ھۆكۈمىتىنى قوقان دۆلىتىنى ئىشغال قىلىش بىلەن بىللە، ئۆز تېرىتورىيىسىگە قوشۇۋالغان زىمىنلاردا تېنچلىق ئورنىتىپ، بۇجايلاردىكى يېڭى پۇقرالىرىنىڭ ھاياتى ۋە مال مۈلكىنى قوغداش ۋەزىپىسىنى ئۆززىممىسىگە ئالغان ئىدى. شۇڭا بىز روسىيىلىكلەر دەسلەپتە ئىگەللەش زۆرۈر دەپ قارىغان تاغلىق جايلارغىچە ئىچكىرىلەپ كىردۇق. شۇنداق قىلىپ، ئىپارا، ئۈچقورغان ۋە غۇلجىنى ئىشغال قىلىۋالدۇق.ئەمما كېيىنكى چاغلاردا يۈز بەرگەن ۋەقەلەر بۇ چېگرا لىنىيىسىنىڭمۇ بىزنىڭ ئېھتىياجىمىزنى قاندۇرالمايدىغانلىقىنى چۈشەندۈردى. قارا قىرغىزلار توپىلىڭى بىزنىڭ ھەم جاپالىق ھەم ناھايىتى كۆپ چىقىم تارتىدىغان ئۇزاققا يۈرۈش قىلىشىمىزنى تەلەپ قىلدى. ئەگەر روسىيىلىكلەرنىڭ ئالدىنقى قاراۋۇلخانىلىرى ھازىر ئورۇنلاشتۇرۇلغان رايونلارنىڭ جەنۇبىغا ئورۇنلاشتۇرۇلغان بولسا ئىدى، بۇ قېتىمقى ئۇزاققا يۈرۈش قىلىشىمىزمۇ ھاجەتسىز بولغان بولاتتى.بۇلتۇر ئاۋغۇستتا، تۈركىستان باش ۋالىسى پەرغانە ئۆلكىسىدە تېنچلىق ئورنىتىش ئۈچۈن، بۇ ئۆلكىنىڭ ھەممە شەھەرلىرىنى بىر قۇر كۆزدىن كەچۈردى ھەمدە بۇ جايلارنىڭ چېگرا لىنىيىسى بىلەن ياخشى تونۇشۇپ چىقىش ئۈچۈن، غۇلجا قورغىنىنىڭ ئۇ تەرىپىدىكى تاغلىق رايونلارنىمۇ ئاتلىق يۈرۈپ كۆزدىن كەچۈردى.تۈركىستان باش ۋالىسى جانابلىرى تاغلىق رايونلارنى ئۆز كۆزى بىلەن كۆرۈپ چىققان ۋە پەرغانە ئۆلكىسىنىڭ باشلىقى تەرىپىدىن شۇنۇلغان دوكلاتنى مۇھاكىمە قىلىپ كۆرگەندىن كىيىن، بۇ ئۆلكىدىكى پۈتۈنئاھالىنىڭ بۇنىڭدىن كېيىنكى تېنچلىقى ئۈچۈن، ئىككى تەرەپ ئوتتۇرىسىدىكى چېگرا لىنىيىسىنىڭ بەزى ئاساسىينۇقتىلىرىنى تۆۋەندىكىچە ئورۇنلاشتۇرۇش مەسىلىسى ئۈستىدە جانابلىرى بىلەن مەسلىھەتلىشىشنى زۆرۈرتاپتى.بۇ چېگرا لىنىيىسى سۆڭەك تاغ ئېغىزىدىن باشلىنىپ ئۇلۇغچات كونا ئۇلۇغچاتنى كۆرسىتىدۇ.ت قورغىنى ئارقىلىق مالتابار تېغى بىلەن تۇتىشىشى كېرەك. ھالبۇكى، سۆڭەك تاغ ئېغىزى سىمىرچىنىسىكى ئۆلكىسى بىلەن بەدۆلەت نىڭ زىمىنى ئوتتۇرىسىدىكى چېگرا لىنىيىسىنىڭ غەربىي جەنۇبىدىكى ئاخىرقى نۇقتىسى بولۇپ ھىساپلىنىدۇ.دىمەك، ئۇلۇغچات قورغىنى، ناغرا چالدى، يىغىن ۋە ئەركەشتاملار بىزگە تاپشۇرۇلىشى لازىم.بۇ چېگرا لىنىتىسىنى ھەل قىلىشنىڭ تەپسىلى چارىسى، تۈركىستان باش ۋالىسى بىلەن جانابى ئالىلىرى تەرىپىدىن تەيىنلەنگەن ئىككى تەرەپ خادىملىرىدىن تەركىپ تاپقان ئالاھىدە ھەيئەتنىڭ مۇھاكىمە قىلىپ بەلگىلىشىگە قالدۇرۇلىدۇ.مەن بۇيرۇققا بىنائەن، تۈركىستان باش ۋالىسى جانابلىرىنىڭ بۇ قارارىنى ئويلىنىپ كۆرۈشلىرىنى تەۋسىيە قىلىمەن. مەن يەنە بۇ قارارنىڭ مەزمۇنىغا ئاساسەن، جانابى ئالىلىرىنىڭ ۋە تۈركىستان باش ۋالىسى جانابلىرىنىڭ تەستىقلىشىغا سۇنۇلىدىغان شەرتنامىنىڭ لاھىيىسىنىمۇ تۈزۈپ چىقتىم.بۇ قېتىمقى سۆھبەت داۋامىدا بەدۆلەت بىر قانچە قېتىم سۆز قىستۇرۇپ، روسىيە بىلەن سېلىشتۇرغاندا ئۆزىنىڭ ئاجىز ئىكەنلىكىنى ھەمدە روسىيىلىكلەر بىلەن مەڭگۈ تىنچلىقتا ئۆتۈشنى ئۈمۈد قىلىدىغانلىقىنى ئوتتۇرىغا قويدى. ئۇ يەنە سۆزىنى داۋاملاشتۇرۇپ، پەقەت روسىيىلىكلەرنىڭ دوستانە ياردىمى بولغانلىقى ئۈچۈنلا ھازىرقى زور مۇۋەپپىقىيەتلەرگە ئېرىشكەنلىكىنى ئېيتتى.مەن ئۇلۇغچات بىلەن مالتابارنى بۇنىڭدىن كېيىنكى چېگرا نۇقتىسى قىلىشنى ئوتتۇرىغا قويغاندا ياقۇپبەگ تولىمۇ بىئارام بولۇپ ئولتۇرالماي قالدى، لېكىن تاكى مېنىڭ سۆزۈم تۈگىگەنگە قەدەر ئۆزىنى زورىغا بېسىپ ئولتۇردى. ئاندىن، ئۆزىنىڭ بۇ چېگرا نۇقتىلىرىغا ئىگىدارچىلىق قىلىش ھوقۇقى بارلىقىنى ئىنتايىن ئەپچىللىك بىلەن ئوتتۇرىغا قويدى.ئۇ، خۇدايارخان قوقاننىڭ خانى بولۇشتىن ئىلگىرىلا ئۆزىنىڭ ئۇلۇغچات قورغىنىنى بەرپا قىلغانلىقىنى، باشقا بارلىق قاراۋۇلخانىلارنىمۇ ئۆزى بىۋاستە يېتەكچىلىك قىلىپ قۇرۇپ چىققانلىقىنى ئېيتتى. ئۇ يەنە، روسىيىلىكلەر ئابدۇللا بەگ ئىسيان كۆتۈرگەن مەزگىلدە بىرمۇ قىرغىزنىڭ بۇ چېگرا ئېغىزىدىن ئۆتۈپ كېتەلمىگەنلىكىنى كۆرۈپ، مىنىڭ ئۆزۈم ئورناتقان بۇ چېگرا لىنىيىسىنى قوغداشتا قانچىلىك ئەمىلىي كۈچكە ئىگە ئىكەنلىكىمنى كۆرگەن ئىدى، دىدى.مەن ئۇنىڭغا جاۋابەن مۇنداق دىدىم: بىز 1869 يىلى، نارىن قورغىنىنى ياساۋاتقان چېغىمىزدا بەدۆلەت ئۆزىنىڭ نارىن دەرياسىنىڭ سول قىرغىقىدىكى ھەممە جايلارغا ئىگىدارچىلىق قىلىۋاتقانلىقىنى جاكارلىغان ئىدى. بىز بۇ چاغلاردا چېگرا لىنىيىمىزنى بەدۆلەت ئۈمۈد قىلغان جايلاردىنمۇ جەنۇبقا كېڭەيتىپ بولغان ئىدۇق. ئىككى دۆلەت ئوتتۇرىسىدىكى دوستانە مۇناسىۋەت مۇشۇ سەۋەپتىن ئۈزۈلمەي داۋاملىشىپ كەلدى.ئاندىن بىز باشقا ئۇششاق چۈششەك ئىشلار ئۈستىدە پاراڭلاشتۇق. بەدۆلەت بۇنىڭغا ئۇلاپلا مۇنداق دىدى:مەن سىزنىڭ ماڭا ئاكا بولۇپ بىرىشىڭىزنى ھەمدە تۈركىستان باش ۋالىسى ئالدىدا مېنىڭ ئۈچۈن سۆزلەپ قويىشىڭىزنى ئۆتۈنىمەن. ئەگەر ئۇ زات ماڭا ئۆز دوستلىقىنى كۆرسىتىشنى خالىسا، ئۇ ھالدا، مەن قۇرغان ۋە 14 يىلدىن بۇيان ئىگىدارچىلىق قىلىپ كەلگەن بۇ قورغانلارنى ماڭا قالدۇرىشى لازىم.مەن ئۆزەمنىڭ يۇقۇرىدا ئوتتۇرىغا قويغان نۇقتىلاردىن بىر قەدەممۇ ئارقىغا چېكىنمەيدىغانلىقىمنى تەكىتلىدىم.ئاندىن بەدۆلەت مېنىڭ تۈركىستان باش ۋالىسىغا بىر پارچە خەت يېزىپ، ئۇنىڭ بۇتەلىۋىگە بىر ئاز يول قويۇشنى سورىشىمنى تەكلىپ قىلدى.مەن ئۇنىڭ بۇ تەكلىۋىگە قوشۇلمىدىم ۋە يەنە ئۆزەمنىڭ 4070 چاقىرىمدەك يول بېسىپ بۇ يەرگە كىلىپ ئۇنىڭ جاۋابىنى كۈتۈپ تۇرالمايدىغانلىقىمنى، شۇنىڭدەك ماڭا بۇ مەسىلىنى ئۆزەم بىۋاستە ھەل قىلىش ھوقۇقى بېرىلگەنلىكىنى ئېيتتىم.بەدۆلەت يېنىكرەك شەرتلەرگە قوشۇلىدىغانلىقىغا تەكرار كاپالەت بەردى. مەن ھەر قانداق يول قويۇشنى رەت قىلغاندىن كىيىن، بەدۆلەت مېنىڭ بۇ مەسىلىنى بىر نەچچە كۈنگىچە يېڭىۋاشتىن ئويلىنىپ كۆرۈشۈمنى ئۆتۈندى. بىز ئۇنىڭ سۆھبەتنى داۋاملاشتۇرۇش ئۈچۈن زامانخاننى ئەتە قېشىمىزغا ئەۋەتىدىغانلىقى ھەققىدىكى ۋەدىسىنى ئالدۇقدە، ئورنىمىزدىن تۇرۇپ خوشلاشتۇق.زامانخان ئەپەندى بىلەن پانسات موللا ياقۇپ بۇ ئادەم بىز قەشقەرىيەدە تۇرغان ۋاقتىمىزدا باشتىن ئاخىر بىز بىلەن بىرگە بولدى. ياقۇپبەگ بىلەن بولغان سۆھبىتىمىزگە قاتناشمىدى. پەقەت بىر قېتىم بەدۆلەت مېنى ئۇلارغا كۆرسىتىپ ھاياجانلىق بىلەن، ئۇ مىنىڭ ناغرا چالدى بىلەن ئۇلۇغچاتنى روسىيىگە ئۆتكۈزۈپ بىرىشىم نىتەلەپ قىلىۋاتىدۇ، دىدى.ئەتىسى، زامانخان بەدۆلەت نامىدىن بىزگە تېخىمۇ كۆپرەك يول قويدى. لېكىن مەن ئۇلۇغچاتنى روسىيىگە ئۆتكۈزۈپ بېرىش تەلىۋىدە قاتتىق تۇرۇۋالدىم ۋە بۇنىڭغا تېخىمۇ ئوچۇقراق جاۋاپ بېرىشنى تەلەپ قىلدىم.ئاخىرى 30 يانۋار 11فېۋرال كۈنى زامانخان بىزگە بەدۆلەت نىڭ تۆۋەندىكىچە جاۋابىنى يەتكۈزدى:مەن روسىيە ئەلچىلەر ئۆمىكىنىڭ، چېگرا لىنىيىسى سۆڭەكتاغ، ئۇلۇغچات ۋە مالتاباردىن ئۆتۈشى كېرەك، دىگەن تەكلىۋىنى قوبۇل قىلىمەن. چۈنكى، مەن تۈركىستان باش ۋالىسى جانابلىرىنىڭ ئىرادىسىگە خىلاپ ئىش قىلىشنىڭ مۇمكىن ئەمەسلىكىنى كۆردۈم.شۇنداقتىمۇ قۇدرەتلىك يېرىم پادىشانىڭ باش ياساۋۇل فون كائۇفمان ئوتتۇرا ئاسىيادا شۇنداق ئاتىلاتتى ئاپتوردىن. ماڭا بىرئاز يول قويۇپ، ئۆزۈم 14 يىل مېھنەت سىڭدۈرۈپ بەرپا قىلغان يەرلەرنى ماڭا قالدۇرۇشىنى تەلەپ قىلىش ئۈچۈن، سىزگە قوشۇپ ئەلچىلەر ئۆمىكى ئەۋەتىمەن. ئەگەر تۈركىستان باش ۋالىسى جانابلىرى مېنىڭ بۇ تەكلىۋىمنى قوبۇل قىلمىسا، ئۇ ھالدا پۈتۈن ئىش ئۇنىڭ ئۆزى ئېھتىياجلىق دەپ بىلگەن جايلارنى چېگرا لىنىيىسى سىزىپ بەلگىلىشى بىلەن بىر ياقلىق قىلىنىدۇ. مەن ئۇنىڭ قارارىنى قوبۇل قىلىمەن.مەن ئۆزۈمگە بېرىلگەن يوليورۇقنىڭ ئەمەلگە ئاشقانلىقى، بىز تەرەپنىڭ مەلۇم ئورۇنلاشتۇرۇشىنى قارشى تەرەپ قوبۇل قىلغانلىقىنى نەزەرگە ئېلىپ، ئۈستۈمگە يۈكلەنگەن ۋەزىپىنىڭ ئورۇنلىنىپ بولغانلىقىنى جاكارلىدىم، 6فېۋرال 18فېۋرال كۈنى خوشلىشىش يۈزىسىدىن بەدۆلەت بىلەن كۆرۈشۈپ، 7فېۋرال 19فېۋرال كۈنى يولغا چىقىشنى بەلگىلىدىم. دېمەك، ھەممە ئىش مۇشۇنداق ئورۇنلاشتۇرۇلدى.قەشقەرىيەنى كېسىپ ئۆتۈپ، كورلا شەھرىگە بارغىچە ئارىلىقتىكى يۇرتلاردا تۇرغان چېغىمىزدا مەن ۋە ئۆمەكنىڭ باشقا ئەزالىرى بىزگە تاپشۇرۇلغان كۆرسەتمىدە قويۇلغان ھەممە سوئاللارغا ئىمكانىيەتنىڭ بارىچە تەپسىلىي جاۋاب تاپتۇق. بۇ ئىشلارنى بىزگە ھەمرا بولۇپ كەلگەن قەشقەرىيە ئەمەلدارلىرىدىن يوشۇرۇپ قالالمايتتۇق. شۇڭا بىز باشتىلا قەشقەرىيەنىڭ تەپسىلى ئەھۋالىنى ئىنچىكىلەپ بىلىۋېلىش غەرىزىمىزنى ئۇلاردىن يوشۇرماسلىقنى قارار قىلدۇق. بىز ئالدىمىزغا ئۇچرىغانلىكى يەرلىك ئاھالىدىن تۈرلۈك سوئاللارنى سورايتتۇق، ئاندىن ئۆزىمىزنىڭ كۆرگەنبىلگەن ۋە ئاڭلىغانلىرىمىزنى خاتىرە دەپتەرلىرىمىزگە يېزىپ باراتتۇق. بىزھەر بىر شەھەرگە يېتىپ كەلگىنىمىزدە شۇ يەردىكى بىر قىسىم تەجرىبىلىك سودىگەرلەر ۋە دېھقانلارنى چاقىرىپ، ئۇلاردىن بەزى سوئاللارنى سورايتتۇق. شۇنىڭدەك يول ئۈستىدىمۇ بۇ جايلارنىڭ نىمە دەپ ئاتىلىدىغانلىقىنى ئاشكارا سوراپ باراتتۇق. بىزگە ھەمرا بولۇپ ماڭغان قەشقەرىيە ئەمەلدارلىرى بىزنىڭ ئىشىمىزغا ئارىلىشالمايتتى. ئەمما، بىزنىڭ بارلىق ئىش ھەركەتلىرىمىزنى ياقۇپبەگكە كۆپتۈرۈپ دوكلات قىلىشنى ئۆزىنىڭ ۋەزىپىسى دەپ قارايتتى. شۇڭا بىز كورلىغا يېتىپ بېرىپ ياقۇپبەگ بىلەن تۇنجى قېتىم كۆرۈشكىنىمىزدە، ئۇنىڭغا قەشقەرىيەدە ساياھەت قىلىش پۇرسىتىدىن پايدىلىنىپ، بۇ جايلار بىلەن پۇختا تونۇشۇپ چىقماقچى ۋە بۇ يەردىن روسىيىگە بارغىلى بولىدىغان بارلىق يوللارنى پىششىق بىلمەكچى بولغانلىقىمىزنى ئوچۇق ئېيتتىم. شۇنىڭدەك، كورلىدا تۇرغان 7 كۈن جەريانىدا، قارا شەھەر ۋە باغراش كۆلىنى تەپسىلى كۆرۈپ چىقىشنى ئارزۇ قىلىدىغانلىقىمىزنىمۇ ئىزھار قىلدىم. ياقۇپبەگدىن ئۆمىكىمىزنىڭ ئەزالىرىدىن توپچى قىسىملار كاپىتانى كورپاتكىن بىلەن ۋىلكىنس ئەپەندىلەرنىڭ بۇ جايلارغا بېرىشىغا رۇخسەت قىلىنىشىنى تەلەپ قىلدىم. ئۇ بىر ئاز ئىككىلىنىپ تۇرغاندىن كىيىن، بۇ تەلىۋىمىزگە قوشۇلدى.ئاكام بۇ قېتىمقى سەپەر ئۈستىدە يوللارنى ئوچۇق ئاشكارا ئۆلچەپ چىقتى. بىز قەشقەرىيەگە كېلىشتە تېرەك داۋان ئېغىزىدىن ئۆتكەنلىكىمىز ئۈچۈن نارىن تەرەپتىكى تورغات ۋە تېرەكتى تېرەك تاغ ئېغىزى بولسا كېرەك تاغ ئېغىزلىرى ئارقىلىق ۋە ھىندىستان تەرەپتىكى قاراقۇرۇم ھەم كوئىنلۇن تاغ تىزمىلىرى ئارقىلىق قەشقەرىيەگە كىرگىلى بولىدىغان يوللارنى بىلىۋالغان بولساقمۇ، لېكىن بىزگە پەقەت بىرلا يول تونۇشسىز بولۇپ قالغان. بۇ يول ئاقسۇ شەھىرى بىلەن ئۈچتۇرپان ئارقىلىق بەدەل تاغ ئېغىزىدىن قارا قول شەھىرىگە ئاقسۇ شەھىرىدىن مۇزارت داۋان ئارقىلىق غۇلجىغا بارىدىغان يول بىلەن ماڭغىلى بولمايتتى ئاپتوردىن، بارىدىغان يول ئىدى. شۇڭا مەن بەدۆلەت بىلەن ئاخىرقى قېتىم كۆرۈشكىنىمدە، تۈركىستان باش ۋالىسىغا ئەلچىلەر ئۆمىكىمىزنىڭ دەسلەپكى خەۋىرىنى يەتكۈزمىسەك بولمايدۇ، دىگەن بانا بىلەن بەدۆلەت نى ئۆمىكىمىزنىڭ ئەزاسى لېيتېنانت سونارگولوۋنى مۇشۇ يول بىلەن ماڭدۇرۇشقا ماقۇل كەلتۈردۈم.مەن ياقۇپبەگدىن ئۇلۇغچات ۋە باشقا قاراۋۇلخانىلارنى بىزگە ئۆتكۈزۈپ بېرىشنى تەلەپ قىلغان چېغىمدا مۇنداق ئىككى خىل ئامىلنى ئويلىغان ئىدىم.بىرىنچىدىن، بىز كورلا شەھرىدە توختاشتىن ئاۋۋال ياقۇپبەگنىڭ ناھايىتى قىيىن كۈنگە قالغانلىقىنى چوڭقۇر ھىس قىلدۇق، چۈنكى، بۇ چاغدا ئۇ يا ئۆز ئارمىيىسىنىڭ، يا ئۆز پۇقرالىرىنىڭ قىزغىن قوللىشىغا ئىگە بولالمىغان ئىدى. شۇڭا ئەگەر خىتايلار ھۇجۇمىنى سەللا چىڭىتىدىغان بولسىلا، ئۇنىڭ مىڭبىر جاپادا توپلىغان كۈچى زادىلا بەرداشلىق بېرەلمەيتتى. ئۇنىڭ ئۈستىگە ياقۇپبەگنىڭ مەبلەغ مەنبەسىمۇ ئانچە ياخشى ئەمەس ئىدى.شۇڭا مەن، بەدۆلەت بىلەن سۆھبەتلەشكەندە، بىزدىن ئىلگىرى قەشقەرىيەگە كەلگەن ئەلچىلەر ئۆمەكلىرىدىنمۇ چىڭراق تەلەپپۇزدا سۆزلەش كېرەك، دەپ ئويلىدىم. مەن ئۇنىڭ زىمىنىنى تەكشۈرگەنلىكىمىزنى ئاشكارا ئېلان قىلغاندىن تاشقىرى، ئۇنىڭغا يەنە تۈركىستان باش ۋالىسى جانابلىرىنىڭ ئىرادىسىگە بوي سۇنۇشنىڭ زۆرۈرلىكىنىمۇ ئېيتتىم ھەمدە ئۇنىڭ قارىشىچە ھەربىي جەھەتتە ناھايىتى مۇھىم ئەھمىيەتكە ئىگە بىر قانچە قاراۋۇلخانىلارنى ھېچقانداق بەدەلسىزلا بىزگە تاپشۇرۇشىنى تەلەپ قىلدىم.ئىككىنچىدىن، بۇرۇنقى كېلىشىملەرگە ئاساسەن، كۆكسۇ دەرياسىنى بويلاپ سوزۇلغان ھازىرقى چېگرا بىزنىڭ تەلىۋىمىزنى يېتەرلىك دەرىجىدە قاندۇرغان ئىدى. ئۇنىڭ ئۈستىگە مانجۇلار بىلەن ياقۇپبەگ ئوتتۇرىسىدىكى كۈرەشتە قايسى تەرەپنىڭ غەلبە قىلىدىغانلىقى تېخى مۇقىملاشمىغان ئىدى، شۇڭا بۇ چېگرا لىنىيىسى مەسىلىسىنى ھەل قىلىشقا بەكمۇ ئالدىراپ كېتىش ھاجەتسىز دەپ قارىدىم.بىز 6فېۋرال 18فېۋرال كۈنى قايتىش سەپىرىمىزگە ئاتلىنىپ، 28مارت 9ئاپرىل كۈنى ئوش شەھىرىگە ساقسالامەت يېتىپ كەلدۇق. 51 كۈن ئىچىدە 42 مەنزىلنى بېسىپ تەخمىنەن 2787 چاقىرىم يولدا توختاپ دەمئالغان كۈنلەرمۇ مۇشۇنىڭ ئىچىدە يول يۈردۇق. تاشكەنتتىن يولغا چىققان ۋاقتىمىزدىن باشلاپ ھىساپلىغاندا، بېرىشكېلىش ئۈچۈن جەمئىي 6437 چاقىرىمدەك يول باستۇق.ئەلچىلەر ئۆمىكىمىز جاپالىق كۈرەش قىلىپ، تۆۋەندىكى نەتىجىلەرگە ئېرىشتى.لېيتنانت سونارگولوۋ ئاقسۇ شەھرىدىن ئۈچتۇرپان ئارقىلىق قاراقول شەھىرىگە بارىدىغان يولنىڭ خەرىتىسىنى سىزىپ چىقتى، ۋىلكىنىس ئەپەندى ۋىلكىنىس ئەپەندى تەبىئەت دۇنياسى ژۇرنىلىنىڭ 1877يىللىق 3سانىغا تارىم ئويمانلىقىنىڭ تەبئىي شارائىتى دىگەن ماۋزۇدا ماقالا يازغان. ئاپتوردىن. قارا شەھەر بىلەن باغراش كۆلىگە دائىر بەزى خاتىرىلەرنى يازدى.بۇنىڭدىن سىرت، يەنە تۈركىستان بويىچە جۇغراپىيىلىك ئۆلچەشسىزىشتا ئەڭ تەجرىبىلىك ۋە قابىلىيەتلىك دەپ تونۇلغان لېيتېنانت ستارتسيېۋ 41 ھاۋارايىنىڭ ناچار بولىشىغا ۋە ھېرىشچارچاشقا قارىماي، پۈتۈن قەشقەرىيەنىڭ يول خەرىتىلىرىنى 500001 ماسىشتاپلىق قىلىپ سىزىپ چىقتى.بۇ يول خەرىتىلىرى بىزنى قەشقەرىيە دۆلىتىنىڭ چوڭ خەرىتىلىرىنى سىزىپ چىقىشىمىز ئۈچۈن ئاساسلىق ماتىريال بىلەن تەمىنلىدى. ستارتسيېۋ ئەپەندىنىڭ جاپالىق ئەمگىكىدىن سىرت، كورپاتكىن ئەپەندى يەنە كورلا، قاراشەھەر ۋە باغراش كۆلى ئوتتۇرىسىدىكى يوللارنى ئۆلچەپ چىقتى. شۇنىڭ بىلەن بىر ۋاقىتتا، سونارگولوۋ ئاقسۇ شەھىرى بىلەن قاراقول ئوتتۇرىسىدىكى يولنى كۆزدىن كەچۈردى.يۇقۇرىدا تىلغا ئېلىنغانلاردىن باشقا، ئۆمەكنىڭ ھەربىر ئەزاسى ۋە نۇرغۇن كازاكلار، جۈملىدىن يەرلىك خادىملارمۇ بارلىق تېرىشچانلىقىنى كۆرسىتىپ، بىزنىڭ يۈكىمىزنى كۆپ يېنىكلەشتۈردى. ئۇلار بىزنى ئېغىزچە ۋە يېزىقچە نۇرغۇنلىغان ئاخباراتلار بىلەن تەمىنلىدى.پۈتۈن سەپەر جەريانىدا، ئۆمەكتىكى بارلىق رۇسلار بىلەن يەرلىك خادىملاردىن تەركىب تاپقان بىر دوستانە چوڭ ئائىلە شەكىللەندى. بىز ئورتاق مەنپەئەتلىرىمىز ئۈچۈن، خۇشاللىق ۋە قايغۇلاردا بىللە بولدۇق، شۇڭا بۇ چوڭ ئائىلىدە ئۆتكۈزگەن كۈنلەرنى ئېسىمدە مەڭگۈ ساقلايمەن. ئۆمەك ئەزالىرىنىڭ دوستانە ھەمكارلىقى ۋە جاپامۇشەققەت تارتىش ئۈچۈن قىلىنغان ئىدىيىۋى تەييارلىقلار ئېغىر شارائىتلاردا بىز ئۈچۈن كۆپ مەدەت بولدى. بۇ ئىشلار ھەرگىز ئېسىمدىن كەتمەيدۇ ۋە يېقىنقى كۈنلەرگىچە مەن بىلەن بىللە بولغان ھەمرالىرىمنى ماڭا ئەسلىتىدۇ. |
قىتايدا نيۋيورك تايمس گازەتىنىڭ سايتىنا توسقاۋىل قويىلدىجاڭالىقتار 1783 0 پىكىر 29 قازان, 2012 ساعات 12:50امەركانىڭ نيۋيورك تايمس گازەتى قىتاي پرەمەرى ۆەن تسزياباونىڭ ميللياردتاعان دوللار بايلىعى تۋرالى حابار تاراتىپ، رەسمي بەيجىڭنىڭ قارسىلىعىنا تاپ بولدى.وسىدان بىرەر كۇن بۇرىن قىتاي ۇكىمەتى اتالعان باسىلىمنىڭ قىتايشا جانە اعىلشىنشا سايتتارىنا توسقاۋىل قويىپ، ماقالانىڭ ءوزىن جالعان دەپ جاريالاعان. دەگەنمەن، كەيبىر باقىلاۋشىلاردىڭ ويىنشا، قىتايدا بايلار مەن كەدەيلەر اراسىنداعى الشاقتىق ۇلكەيىپ كەلەدى. سوندىقتان، شەنەۋنىكتەردىڭ داۋلەتى تۋرالى اقپارات قاۋىپتى. نيۋيورك تايمستىڭ مالىمەتىنە قاراعاندا، ۆەن تسزياباو اۋلەتىنە 2 ميلليارد 700 ميلليون دوللار تيەسىلى، دەپ حابارلايدى قازاقستان ۇلتتىق تەلەارناسى.ايتسە دە، قىتاي اقپارات قۇرالدارى ۇكىمەت باسشىسىن ۆەنەم اكە دەپ اتايدى. سەبەبى، سۋ تاسىسا دا، جەر سىلكىنسە دە، سول اۋدانعا ءدال وسى پرەمەرمينيستر ءبىرىنشى بارىپ، حالىقتى جۇباتىپ وتىرادى. |
روزىنى كېچىكتۈرسەم بولامدۇ؟ مۇسۇلمانلار تورىروزىنى كېچىكتۈرسەم بولامدۇ؟باش بەت پەتىۋالار روزا روزا ۋە ھېيت يوللىغۇچى: مۇسۇلمانلار، ۋاقتى: 2011080212,701 قېتىم ئوقۇلدىمەن بىر ئوقۇغۇچى. تەتىلدە ئۆي ياساۋاتاتتىم. روزا ئېي كېلىپ قالدى، روزا تۇتاي دېسەم ئۆينىڭ ئېشى ماڭىلا قاراپ قالغان. ئەگەر روزا تۇتسام ئىشىم ئاستىلاپ قىلىپ مەكتەپكە كېتىپ قالسام ئاتا ـ ئانام ياشىنىپ قالغان ئۇلارغا ئېغىر كىلىدۇ. شۇ سەۋەپلىك روزىنى مەكتەپكە بىرىپ تولۇقلاپ تۇتسام بولامدۇ؟ ئاللاھ سىزگە رەھمەت قىلغاي! ـــــ ئۈمىدئاللاھ تەئالا رامىزان روزىسى توغرۇلۇق مۇنداق دەيدۇ:يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِنْ قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ ! . ، بۇرۇنقى . بۇ ئايەتكە ئاساسەن رامىزان ئېيىنى روزا تۇتۇپ ئۆتكۈزۈش بارلىق مۇئمىنلارغا پەرزدۇر. لېكىن ئاللاھ تەئالا يۇقىرىدىكى ئايەتنىڭ داۋامىدىكى ئايەتتە ئىككى تۈرلۈك ھالەتنىڭ بىرىدە بولۇۋاتقان مۇئمىنغا روزىنى ۋاقتىدا تۇتماي كېيىن بىر كۈنگە بىر كۈن قازاسىنى تۇتۇش رۇخسىتى بېرىدۇ. ئۇ ئايەتنىڭ مۇناسىۋەتلىك بۆلۈمى مۇنداق:فَمَنْ شَهِدَ مِنْكُمُ الشَّهْرَ فَلْيَصُمْهُ وَمَنْ كَانَ مَرِيضًا أَوْ عَلَى سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِنْ أَيَّامٍ أُخَرَ يُرِيدُ اللَّهُ بِكُمُ الْيُسْرَ وَلَا يُرِيدُ بِكُمُ الْعُسْرَ وَلِتُكْمِلُوا الْعِدَّةَ وَلِتُكَبِّرُوا اللَّهَ عَلَى مَا هَدَاكُمْ وَلَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ رامىزان ئېيىغا ھازىر بولسا، . سەپەر ئۈستىدە ، . ئاللاھ ، . ساننى تولۇقلىغايسىلەر، نى ھىدايەت قىلغانلىقى ئاللاھقا تەكبىر ئېيتقايسىلەر، .ئاللاھ تەئالا ئۆزىنىڭ بۇ سۆزىدەسەپەر ئۈستىدە بولغان ياكى كېسەللىك ھالىتىدە بولغان مۇئمىنلارغىلا رامىزان روزىسىنى ۋاقتىدا تۇتماسلىق رۇخسىتى بەرگەن.پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام مۇنداق دەيدۇ: كىمكى رامىزاندىن بىر كۈننىڭ روزىسىنى ئۆزرىسىز ۋە كېسەللىكسىز تۇتمىسا، ئۇ بىر كۈننىڭ ئورنىغا ئۆمۈر بويى روزا تۇتسىمۇ ئادا بولمايدۇ.بۇ ھەدىسقا ئاساسەن رامىزاندا قەستەن بىر كۈنلۈك روزىسىنى تۇتمىغان بىر كىشى، پۈتۈن ھاياتى بويىچە قازا روزا تۇتسىمۇ ئۇ بىر كۈنلۈك روزىسى ئورنىغا كەلمەيدۇ.شۇنىڭ ئۈچۈن رامىزان روزىنى تۇتۇشىڭىز كېرەك. روزىنى ۋاقتىدا تۇتماي كېيىن بىر كۈنگە بىر كۈن قازاسىنى تۇتۇش ئۈچۈن يا يولۇچى بولۇشىڭىز ۋە يا كېسەل بولۇشىڭىز شەرت!دۇنيا بويىچە روزا تۇتۇۋاتقان مۇئمىنلارنىڭ ھەممىسىنىڭ ئىشى بار. بەزىسى سىزگە ئوخشاش رامىزان ئېيىدا ئۆي سالىدۇ. بەزىسى ئېتىزلىقتا ئىشلەيدۇ. بەزىسى كۈن بويى بازاردا تىجارەت بىلەن مەشغۇل بولىدۇ. لېكىن ھەممىسى روزىسىنى تۇتىدۇ. چۈنكى روزا ئۆيدە ھېچ ئىش قىلماي بىكار يېتىپ تۇتىدىغان بىر ئىبادەت ئەمەس.شۇنىڭ ئۈچۈن ھەر مۇئمىن رامىزاندا روزىسىنىمۇ تۇتىدۇ، ئىشلىرىنىمۇ قىلىدۇ. روزا تۇتۇش جەريانىدا ئاچلىق ۋە ئۇسسۇزلۇقنىڭ دەردىنى تارتىدۇ، بۇنىڭغا سەۋر قىلىدۇ، بۇ سەۋەبتىن ساۋاپ ئالىدۇ، شۇنداقلا ئىلاھىي ئىمتىھاندىن ئۆتىدۇ. بۇخارى، سەۋم 29؛ ئەبۇ داۋۇد، سەۋم 2396؛ تىرمىزى، سەۋم 723؛ ئىبنى ماجە، سىيام 1672. |
كوروناۆيرۋستىق ينفەكسياعا قارسى ۆاكسينا جوق بەكشين23 قاڭتار 16:51نۇر سۇلتان. قازاقپارات قىتايدا تاراپ جاتقان كوروناۆيرۋستىق ينفەكسياعا قارسى ۆاكسينا جوق. بۇل تۋرالى بۇگىن ورتالىق كوممۋنيكاتسيالار ورتالىعىندا وتكەن بريفينگتە ق ر دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگى تاۋارلار مەن كورسەتىلەتىن قىزمەتتەردىڭ ساپاسى مەن قاۋىپسىزدىگىن باقىلاۋ كوميتەتى ءتوراعاسىنىڭ ورىنباسارى جانداربەك بەكشين ءمالىم ەتتى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات ءتىلشىسى.ەگەر قازاقستاندا كوروناۆيرۋستىق ينفەكسيامەن اۋىرىپ قالعان جاعداي تىركەلسە، ەڭ الدىمەن، ناۋقاستى وقشاۋلاۋ قاجەت. كوروناۆيرۋسقا قارسى ارنايى ءدارى دارمەك جوق، ۆاكسينا دا ازىرلەنگەن جوق. ۆاكسينا ازىرلەۋ ءۇشىن كوپ ۋاقىت، ءتىپتى ءبىر جىلعا جۋىق مەرزىم كەتەدى. ودان كەيىن ونى وندىرۋشىگە بەرۋ كەرەك، سودان سوڭ تاراتۋ قاجەت. بۇل وڭاي ماسەلە ەمەس، دەيدى جانداربەك بەكشين.ول مۇنداي دەرتكە شالدىققان ادامعا سيمپتومدارىنا قاراي ەم جۇرگىزىلەتىنىن ايتتى.جوتەل، السىزدىك، دەنە قىزۋى كوتەرىلۋ جاعدايى بولسا دەرەۋ دارىگەرگە قارالۋ كەرەك. جالپى، بۇل دەرتتەن كوز جۇمعانداردىڭ ورتاشا جاسى 65 جاستان اسقاندار. ولاردىڭ يممۋنيتەتى تومەن، سايكەسىنشە ولىممەن اياقتالادى. سول سەبەپتى اسقىنباي تۇرىپ مەديتسينالىق كومەككە جۇگىنۋ كەرەك، دەدى ول. |
قازاقپارات كۇنتىزبەسى: 17 قىركۇيەكاۋرۋلارعا قارسى تەگىن ۆاكتسينالاۋ كىمدەرگە جاسالادى ۇكىمەت قاۋلىسى شىقتىكاسىپكەرلىكتى دامىتۋعا كەدەرگى جاساۋعا ەشكىمنىڭ قۇقىعى جوق توقايەۆكوروناۆيرۋستان ايىققان ادامنىڭ يممۋنيتەتى قانشالىقتى مىعىم بولادى؟نۇرسۇلتان نازاربايەۆ وزبەكستان پرەزيدەنتى شاۆكات ميرزيەيەۆپەن كەزدەستىدارىگەرلەرگە ۇستەمەاقى تولەۋگە قوسىمشا 150 ميلليارد تەڭگە بولىنەدى پرەزيدەنتق ر پرەزيدەنتىنە الماتىدا قاشىقتان وقىتۋدى ۇيىمداستىرۋ جايى باياندالدىق ر پرەزيدەنتى قازاقستاننىڭ ءولىم جازاسىنان باس تارتۋىنا قاتىستى تۇسىنىك بەردىكوروناۆيرۋس جۇقتىرعان قازاقستاندىق سپورتشى الەم چەمپيوناتىنا قاتىسپايدىالماتىعا ۇشىپ بارا جاتقان ۇشاعى شىمكەنتكە شۇعىل قوندىمەملەكەت باسشىسى الماتىنىڭ المالى دەمالىس اۋماعىن ارالاپ كوردىمارات ءازىلحانوۆ شەتەلدەگى قانداستاردى . پورتالىنىڭ جوباسىن پايدالانۋعا شاقىردى17 قىركۇيەك 07:33نۇرسۇلتان. قازاقپارات قازاقپارات وقىرماندارىنا 2020جىلعى 17 قىركۇيەككە ارنالعان كۇنتىزبەسىن ۇسىنادى.دۇنيەجۇزىلىك پاتسيەنتتەر قاۋىپسىزدىگى كۇنىرەسمي تۇردە 2019جىلدىڭ مامىر ايىندا جەنيەۆادا وتكەن دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ اسسامبلەياسىنىڭ 72 سەسسياسىندا بەكىتىلدى.1930جىلى كولحوز جولى دەگەن اتاۋمەن قازىرگى كوكشەتاۋ قالالىق گازەتى شىعا باستادى. گازەت وبلىستىڭ ەكونوميكالىق، الەۋمەتتىك سالاداعى جەتىستىكتەرىن ناسيحاتتاعانى ءۇشىن ءۇش مارتە بۇكىلوداقتىق شىعارماشىلىق بايقاۋدىڭ لاۋرەاتى اتانعان.1980جىلى گازەت قۇرمەت بەلگىسى وردەنىمەن ماراپاتتالعان.1990 جىلدىڭ قاڭتار ايىنان باستاپ كوكشەتاۋ دەگەن اتپەن شىعا باستادى.2007 جىلى مەملەكەت باسشىسى كاسپي، توبىل جانە باتىس الەۋمەتتىككاسىپكەرلىك كورپوراتسيالارىن قۇرۋ جانە ولاردىڭ قىزمەتتەرىن قامتاماسىز ەتۋ جونىندەگى شارالار تۋرالى جارلىققا قول قويدى.2010 جىلى قازاقستان ۇكىمەتى مەن ب ۇ ۇ نىڭ اراسىندا بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ ءتولقۇجات يەلەرىن ۆيزالىق تالاپتاردان بوساتۋ تۋرالى كەلىسىمگە قول قويىلدى. قازاقستان وزدەرىندە ب ۇ ۇ نىڭ قىزمەتكەرلەرى ءۇشىن ۆيزاسىز رەجيمدى قابىلداعان 26 ەلدىڭ توبىنا قوسىلدى.2010 جىلى قازاقستاندىق ءتۋريزمدى دامىتۋ اياسىندا الماتىدان سولتۇستىك باتىسقا قاراي 170 شاقىرىم ايماقتا ورنالاسقان اشىق اسپان استىنداعى تاڭبالى مۋزەيقورىعىنىڭ اۋماعىندا اباتتاندىرۋ جۇمىستارى باستالدى. تاڭبالىنىڭ تۋريستەردى تارتاتىن باستى ەرەكشەلىگى تاسقا قاشاپ جازىلعان سۋرەت ەسكەرتكىشتەر، پەتروگليفتەر. مۋزەيقورىقتىڭ تاريحي، مادەني جانە عىلىمي ماڭىزى وراسان زور. مۇنداعى قول داۋىرىنەن قازىرگى كەزگە دەيىنگى 100 دەن استام تاريحي ەسكەرتكىشتەر تۇتاس ارحەولوگيالىق كەشەندى قۇرايدى.2010 جىلى قوستانايدا الەكساندر سەرگەيەۆيچ پۋشكيننىڭ ەسكەرتكىشى اشىلدى. ۇلى اقىننىڭ ءمۇسىنىن قازاقستانعا رەسەي جازۋشىلار وداعى تارتۋ ەتتى. قولا ءمۇسىننىڭ اۆتورى ءمۇسىنشى نيكولاي كۋزنەتسوۆ مۋرومسكي.2011 جىلى باياناۋىلدا پاۆلودار وبلىسى عاسىردىڭ مەملەكەت قايراتكەرلەرى شوڭ ءبي ەدىگە ۇلى مەن شورمان بي كۇشىك ۇلىنا ەسكەرتكىش اشىلدى.2012 جىلى قازاقستان رەسپۋبليكاسى سۋرەتشىلەر وداعىنىڭ مۇشەسى، سۋرەتشى گرافيك الەكساندر ەراشوۆ ۇزدىك ادامدار حالىقارالىق ەنتسيكلوپەدياسىنىڭ كەيىپكەرى اتاندى.2016 جىلى قازاقستاندىق بوكسشى قانات يسلام قازاقستاندى الەمگە تانىتۋعا قوسقان ەلەۋلى ۇلەسى ءۇشىن باۋىرجان مومىش ۇلى اتىنداعى نامىس مەدالىمەن ماراپاتتالدى.2019 جىلى ەلباسى ن. نازاربايەۆتىڭ رۋحاني جاڭعىرۋ مەملەكەتتىك باعدارلاماسى مەن ۇلى دالانىڭ جەتى قىرى ماقالاسىن ىسكە اسىرۋ ماقساتىندا قازاقستاندىق دەلەگاتسيا ۇلى ويشىل ءابۋ ءناسىر ءالءفارابيدىڭ 1150 جىلدىعىن مەرەكەلەۋ قارساڭىندا سيرياداعى داماسك قالاسىنا ساپار جاسادى.ساپاردىڭ ماقساتى مادەني تاريحي ورتالىقپەن، قازاقستاندىق تاراپ سالعان ءالفارابي كەسەنەسىمەن تانىسۋ، 2020جىلى ءۇلى ويشىلدىڭ 1150جىلدىعىنا دايارلىق جانە تاعى باسقا كوپتەگەن ماسەلەلەردى تالقىلاۋ.2019 جىلى اتىراۋ حالىقارالىق اۋەجايى الاڭىندا قازاقتىڭ تۇڭعىش ۇشقىش قىزى، حالىق قاھارمانى حيۋاز دوسپانوۆاعا ارنالعان ەسكەرتكىش اشىلدى. 1922جىلدىڭ 15 مامىرىندا اتىراۋ وبلىسىندا دۇنيەگە كەلگەن حيۋاز ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستا ەرلىگىمەن تانىلعان، ال سوعىستان كەيىن قايراتكەرلىگىمەن دارالانعان قازاقتىڭ قاھارمان قىزى.ونىڭ ەرلىگىنە باس يگەن جەرلەستەرى اۋەجاي الدىندا باتىرعا ارنالعان ەسكەرتكىش ورناتۋ تۋرالى باستاما كوتەرگەن بولاتىن. ەسكەرتكىشتىڭ بيىكتىگى 2 مەتر 30 سانتيمەتر. قولادان قۇيىلعان ەسكەرتكىشتە حيۋاز دوسپانوۆانىڭ سوعىسقا اتتانعان بويجەتكەن قالپى ساقتالعان. |
ايەلدەر اراسىندا گينەكولوگيالىق قاتەرلى ىسىك اۋرۋلارى كوبەيىپ بارادىقوعام 19 قىركۇيەك، 2019540 رەتكورسەتىلدى وزگەرتۋ ؛ ؛بۇگىن الماتىداعى قازاق ونكولوگيا جانە راديولوگيا عىلىميزەرتتەۋ ينستيتۋتىندا قازوجرعزي ؛قازاقستاندا ايەلدەر اراسىندا گينەكولوگيالىق قاتەرلى ىسىك اۋرۋى كوبەيىپ بارادى؛ تاقىرىبىندا ءباسپاسوز ءماليحاتى ءوتتى.باسپاسوز كونفەرەنسياسىندا قر دسم باس ونكولوگى، قر دسم قازاق ونكولوگيا جانە راديولوگيا عىلىميزەرتتەۋ ينستيتۋتىنىڭ باسقارما ءتورايىمى ديليارا قايداروۆا مەن س.د.اسفەندياروۆ اتىنداعى قازاق ۇلتتىق مەديسينالىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ونكولوگيا كافەدراسىنىڭ دوسەنتى تولقىن سادىكوۆا ونكولوگياداعى قازىرگى جاعدايعا قاتىستى مالىمەتتەر بەردى.مامانداردىڭ ايتۋىنشا، گينەكولوگيالىق قاتەرلى ىسىك تۇرلەرىنىڭ كوبەيۋى جالعىز ءبىزدىڭ ەلىمىزگە عانا ەمەس، بۇكىلالەمدىك سيپاتقا يە. ال گينەكولوگيالىق قاتەرلى ىسىكتىڭ ەڭ ءجيى كەزدەسەتىن تۇرلەرى: جاتىر موينى وبىرى، انالىق بەز وبىرى، ەندومەتريا وبىرى جانە سارپاي ۆۋلۆا وبىرى جاتادى.2018 جىلى بۇكىل الەمدە 1،3 ميلليون ايەل گينەكولوگيالىق وبىر اۋرۋىنا شالدىقتى: 44 جۋىعىندا جاتىر موينى وبىرى، 23 ؛ انالىق بەز قاتەرلى ىسىگى، 29 ؛ ؛ ەندومەتريا وبىرى جانە تاعى 5 ؛ دا باسقا دا وقشاۋلاۋ تابىلدى.2018 جىلى بۇكىل الەم بويىنشا گينەكولوگيالىق قاتەرلى ىسىكتەردەن 468 ؛000 ايەل قايتىس بولدى. قايعىلى وقيعالاردىڭ 67 جاتىر موينى وبىرىنىڭ ۇلەسىندە. وسىعان وراي، گينەكولوگيالىق قاتەرلى ىسىك تۋرالى ايەلدەردىڭ جالپى حاباردارلىق دەڭگەيى ءالى دە ايتارلىقتاي تومەن ەكەنىن اتاپ وتكىمىز كەلەدى.باسپاسوز ءماسليحاتىندا ونكوگينەكولوگتار قازاقستانداعى گينەكولوگيالىق قاتەرلى ىسىك اۋرۋىن ەرتە دياگنوستيكالاۋ مەن ەمدەۋدىڭ سوڭعى تەندەنسيالارى تۋرالى، سونداياق وسى قاتەرلى ىسىك اۋرۋىنىڭ قول جەتىمدى ادىستەرى مەن الدىنالۋ بويىنشا اقپارات بەردى. |
جاڭا باسىلىم08 ناۋرىز، ، 2 ، 3 ، 0 ، 12 ، 2 ، 5 ، 8 ، 3 ، 1 ، 4 ، 11 ، 5ءالي بيتورە 1127 ماتەريال تابىلدى 14 اقپان، 2019اقتوبەدە الەۋمەتتىك جاعىنان از قامتىلعان 27 وتباسىعا ماتەريالدىق كومەك بەرىلەتىن بولدىاقتوبە قالاسى اكىمدىگىنىڭ قىزمەتكەرلەرى، دەپۋتاتتار مەن كاسىپكەرلەر وزدەرىنىڭ ايلىق تابىسىن قوعامدىق قورعا اۋدارادى. اتالعان باستاما كوتەرىلگەن اشىق ەسىك كۇندەرى اقتوبە وبلىسىندا 15 اقپانعا دەيىن سوزىلادى.فۋتبول 13 اقپان، 2019چەمپيوندار ليگاسىنا شولۋ: اياكس رەال مادريد، توتتەنحەم بورۋسسيا دەگەمەن قازاقستان سايتى چەمپيوندار ليگاسىنا شولۋدى جالعاستىرادى. بۇگىن استانا ۋاقىتى بويىنشا ساعات 02:00دە اياكس پەن رەال مادريد، توتتەنحەم مەن بورۋسسيا دورتمۋند كلۋبتارى كەزدەسەدى.بوكس 12 اقپان، 2019دانيار ەلەۋسىنوۆ گولوۆكيننىڭ ەكسقارسىلاسىمەن بىرگە بوكس كەشىندە ونەر كورسەتەدىقازاقستاندىق بوكسشى دانيار ەلەۋسىنوۆ 50، 3 كو 15 ناۋرىزدا فيلادەلفيانىڭ اقش، پەنسيلۆانيا شتاتى ارەناسىندا كاسىبي رينگتەگى التىنشى ايقاسىن وتكىزەدى. بۇل تۋرالى . حابارلادى.فۋتبول 07 اقپان، 2019قازاقستان فيفا رەيتينگىندە ەكى ساتىعا كوتەرىلدىحالىقارالىق فۋتبول قاۋىمداستىعى 2019 جىلدىڭ اقپان ايىنا ارنالعان الەمدىك رەيتينگتى جاريالادى.فۋتبول 04 اقپان، 2019ميحال بيلەك: دۇرىس تاكتيكا ويلاستىرساق، بارلىق قۇرامانى جەڭۋگە بولادىبۇگىن فۋتبولدان قازاقستان ۇلتتىق قۇراماسىنىڭ باس باپكەرى ميحال بيلەك العاشقى ءباسپاسوز ءماسليحاتىن وتكىزىپ، جۋرناليستەردىڭ سۇراقتارىنا جاۋاپ بەردى. 04 اقپان، 2019اقتوبە اكىمدىگى شەتەلدە تۇراتىن قالا ازاماتتارىنا ارنالعان حالىقارالىق كونكۋرس وتكىزەدىاقتوبە قالاسىنىڭ اكىمدىگى شاھاردىڭ 150 جىلدىق مەرەيتويىنا وراي جوسپارلانعان مەرەكەلىك ءىسشارالار مەن ارنايى جوبالار تۋرالى اقپاراتتاندىرۋدى جالعاستىرۋدا. جوسپارعا سايكەس، جىل بويى مادەني جانە الەۋمەتتىك سيپاتتاعى 300دەن استام ءىسشارا وتكىزىلمەك. مەرەيتويلىق اكتسيالار مەن جوبالار كۇن سايىن جۇزەگە اسىرىلاتىن بولادى.فۋتبول 01 اقپان، 2019رەال مەن بارسەلونا ءتورت كۇندە ەكى رەت كەزدەسەدىبۇگىن يسپانيا كۋبوگى ءۇشىن وتەتىن 12 فينالدىڭ جەرەبەسى تارتىلدى دەپ حابارلايدى ..فۋتبولدان ۇلتتىق قۇرامانىڭ جاڭا باس باپكەرى ءباسپاسوز ءماسليحاتىن وتكىزەدىدۇيسەنبى، 2019 جىلدىڭ 4 اقپانىندا قازاقستان ۇلتتىق قۇراماسىنىڭ باس باپكەرى ميحال بيلەكتىڭ قاتىسۋىمەن ءباسپاسوز ءماسليحاتى وتەدى.بوكس 01 اقپان، 2019بوكستان الەم چەمپيوناتى ەكاتەرينبۋرگتە وتەدىبيىل رەسەيدىڭ سوچي قالاسىندا جالاۋى جەلبىرەيدى دەپ جوسپارلانعان بوكستان الەم چەمپيوناتى ەكاتەرينبۋرگتە وتەتىن بولدى. بۇل مالىمەت ايبانىڭ رەسمي سايتىندا جاريالاندى.بوكس 30 قاڭتار، 2019جان كوسوبۋتسكي قارسىلاسىن نوكاۋتقا جىبەردىاسا اۋىر سالماقتاعى قازاقستاندىق كاسىپقوي بوكسشى جان كوسوبۋتسكي مينسكتە وتكەن جەكپەجەك كەشىندە شارشى الاڭعا شىعىپ، توعىزىنشى جەكپەجەگىن نوكاۋتپەن اياقتادى. |
مامىتبەكوۆ ءھام اگروتەحنيكالىق ۋنيۆەرسيتەتالاڭ 5186 0 پىكىر 30 ءساۋىر, 2014 ساعات 10:52مينيستر مامىتبەكوۆ مىرزانىڭ مەكەمەسىندەگى رەفورماتورلىق جەلىك س.سەيفۋللين اتىنداعى قازاق اگروتەحنيكالىق ۋنيۆەرسيتەتى ۇجىمىن بەيجاي قالدىرار ەمەس. جۋىردا عانا ۋنيۆەرسيتەتتى ءوز مەنشىگىنە الۋ جونىندەگى باسىلعان شيەلىنىستىڭ بەتىن قايتا ۋشىقتىرماق. ءبىر جارىم اي بۇرىنعى تاسىلىمەن قايتادان داۋ تۋدىردى. ءوزىنىڭ جەكە ۇستانىمىن دالەلدەپ، ۇجىممەن بىرگە بولاشاقتى تالقىلاۋ سىندى ەشقانداي قيسىنسىز ءىسارەكەتتەرىن پايدالانۋ ارقىلى ساياسي قىسىم كورسەتۋ.قازاقاگرويننوۆاتسياسىنىڭ قايداعى ءبىر دىمكاز ءارى ءتيىمسىز اعزاسى باعىنىشتىلاردىڭ ىجداھاتتىلىعىمەن قيىن جاعدايعا تاپ بولدى. كۇننەن كۇنگە كومپانيالار ەسەپقيسابى مەن مۇلىگىنەن ايىرىلىپ، اعىمداعى جىلدا عىلىمي زەرتتەۋدى قارجىلاندىرۋ مۇمكىندىكتەرىنەن ايىرۋ تۋرالى سۇراقتار تۋىنداپ تۇر.پرەزيدەنت ن.ءا.نازارباەۆتىڭ اگرارلىق عىلىمدى رەفورمالاۋ جونىندەگى بەرىلگەن تاپسىرماسىنىڭ ەشقايسىسىن ورىنداماۋى بۇل كىسىنى ەش قىمسىندىرعان ەمەس. اتاپ وتسەك، مىسالى، شورتاندىداعى عىلىميءبىلىم كەشەنىن قۇرۋى ىسكە اسىرىلمادى. ءبىر اپتادان سوڭ، ءۇش جىل بويى وڭدەلگەن جوبانىڭ تەو تەك قانا ءسوز جۇزىندە جازۋلى قالعان ءبىر پاراق قاعازعا اينالدى.سونىمەن قاتار، 70 ستۋدەنتتەرىن ماماندىقتارى بويىنشا دايىندايتىن ۋنيۆەرسيتەتتى ءوز مەنشىگىنە ەنگىزۋ دەگەن ويعا قونىمسىز دۇنيەنى ىسكە اسىرماق. ولاي بولعاندا ۋنيۆەرسيتەتتى ەكونوميكا مينيسترلىگىنە نەمەسە قورشاعان ورتا مينيسترلىگىنە قوسۋعا بولار ەدى. بىراق، ءبىر قۋانتارى، بۇل مينيسترلىكتەردىڭ شەنەۋنىكتەرى مۇنداي شەشىمنىڭ قۇر بوس اۋرەشىلىك ەكەنىن ۇعىنىپ وتىر.تاعى ءبىر ايتارىمىز، وزدىگىنەن قازاقستانداعى اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترىلىگى قۇرىلىمىندا نەمەسە عىلىمي ءبىلىم ورتالىعىندا بولۋى مۇمكىن ەمەس ۋنيۆەرسيتەتتەر دەربەستىگىن دامىتۋ جونىندەگى جۇرىگىزىلىپ وتىرعان ساياساتتا ەسكەرىلمەدى. الەمدىك دەڭگەيدە مۇنداي ۇيلەسىمدىلىك بولعان ەمەس.پرەمەرءمينيستردىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارىنىڭ كەڭەسىندە ايتىلعان، عىلىمي ينستيتۋتتاردا كافەدرالار اشۋ ارقىلى زەرتتەۋ ۋنيۆەرسيتەتتەرىن قۇرۋ، عالىمداردى ساباق بەرۋگە تارتۋ جانە بىرەگەي عىلىمي زەرتتەۋلەر جۇرگىزۋگە سايكەس كەلىسىمدەردى نازاردان تىس قالدىردى.قورىتا ايتار بولساق، وعان ون ەكى مىڭ ادامدىق ۇجىمنىڭ پىكىرىمەن ساناسۋ تۇككە تۇرمايدى. بۇل ۇجىمدى، بولاشاق ماماندار، سونىمەن قاتار اگرارشىلاردى وقىتۋ مەن تاربيەلەۋ تۋرالى كوكەيكەستى ماسەلەلەر قىنجىلتۋدىڭ ورنىنا ولار باسشىلارىنىڭ بۇيرىعىمەن الەك.ارينە، وتاندىق اۋىل شارۋاشىلىعى سالاسىنداعى قامتىلىپ جاتقان ماسەلەلەرمەن سالىستىرعاندا، ءبىر ۋنيۆەرسيتەتتىڭ جاعدايى ولاردى ونشا تولعاندىرمايتىن سياقتى.دەگەنمەن، سىزدەر، ءبىزدىڭ ۋنيۆەرسيتەتىمىز قازاقستانداعى ەڭ ءىرى جانە جەتەكشى ۋنيۆەرسيتەتتەردىڭ ءبىرى ەكەنىن ۇمىتپاعاندارىڭىز ءجون. شەنەۋنىكتىڭ نەمقۇرايلىعىنا ۋنيۆەرسيتەت ۇجىمى نارازىلىق ءبىلدىرىپ، ادىلەتسىز شەشىمگە قارسىلىق تانىتۋدا. |
ئويلاشنىڭ قالپىغىنى تەتۈر كىيىۋالغانلار خەۋەر ۋە تەتقىقات خەۋەر مەركىزى ئەركىن كىلەچەك ئۈچۈن!26 سېنتەبىر 2018دىن, ئكىتاب, ئەدەبىيات سەنئەت, ئۇيغۇر دىيارى ۋە ئايماقلىرى, دۇنيا, سەھىپە ئايرىلمىغان, ماقالە مۇھاكىمەئويلاشنىڭ قالپىغىنى تەتۈر كىيىۋالغانلارئويلاشنىڭ 6 قالپىغى غەرپ دۇنياسىدا ئىنتايىن ئومۇملاشقان بىر خىل تەپەككۈر فورمۇلاسى بولۇپ، مەسىلىنى ئوخشىمىغان نۇقتىلاردىن چىقىش قىلىپ چوڭقۇر تەپەككۈر قىلىشتىن ئىبارەتتۇر. بۇ خىل تەپەككۈردە، ئويلاشقا ۋە ھەل قىلىشقا تەگىشلىك مەسىلىگە ھىسسىيات، ھاياجان ۋە ئەرزىمەس غۇرۇر دىگەنگە ئوخشاش يانتاقلار ئارلاشمىغان پەقەتلا ئەقلى ئېېدراك ھاكىم بولغان بولىدۇ. ئويلاشنىڭ 6 قالپىغى ناملىق بۇ كىتاپنى ئۇيغۇرچىلاشتۇرغان ئۇيغۇر ئالىمى ئەركىن سىدىق ئەپەندى بۇ كىتاپ ھەققىدە توختالغاندا، ئويلاشنىڭ 6 قالپىغىنىڭ ، تەپەككۈرنى كونترول قىلىش ۋە ياخشى باشقۇرۇشتا مۇھىم رول ئوينايدۇ دەيدۇ. ئەمما، بۇ يىل كىرگەندىن بۇيان تەپەككۈرىنى ياخشى كونترول قىلماي ئاغزىغا نىمە كەلسە شۇنى سۆزلەپ، ئۇيغۇرلارنىڭ نۆۋەتتە دۇچ كېلىۋاتقان ئەڭ ئېغىر زۇلۇملىرىنىڭ بىرى بولغان خىتايدىكى جازا لاگىرلىرىنى تاقىتىش مەسىلىسىنى دۇنيا جاماىتىگە بىلدۈرۈش ۋە دۇنيا سىياسى سەھنىسىدە ئۇيغۇر مەسىلىسىنى كۈنتەرتىپكە ئېېلىپ كېلىشتە جامائەت پىكرى يۆنۈلۈشىنى تەتۈرگە بۇراۋاتقان، ئويلاشنىڭ قالپىغىنى تەتۈر كىيىۋالغان ئۇيغۇرلارنى كۆپ ئۇچراتتىمىلگىرى ۋەتەندە بۇرۇت ماجراسى ناملىق بىر ھىكايىنىڭ ماۋزۇسىنى كۆرۈپلا ئوقۇمىغان ئىدىم. بۇرۇتنىڭمۇ ماجراسى بولامدۇ؟ ئەخمەقلەر دەپ غۇدۇڭشىغان ئىدىم ئىچىمدە. ئەمدى چەتئەلدە، ئەركىن دۇنيادا تۇرۇپ ۋەتەننىڭ ئىسمى ماجراسى سىغا شاھىد بولۇپ تۇرۇپتىمەن. ئۇيغۇرلارنىڭ ئىجدىمائى تاراتقۇلىرىدا ئەۋج ئېلىۋاتقان، بۇ ئىسىم ماجراسىنى غەرپنىڭ تەربىيەسىدە چوڭ بولغان ئوغلۇمغا ئېيتماسلىقنى قارار قىلدۇق. چۈنكى ئوغلۇم ھازىر شىنجىاڭ ياكى شەرقى تۇركىستان دەپ ئولتۇرماي ، خىتايدىكى جازا لاگىرلىرىنى پاش قىلىش ۋە تاقاتقۇزۇش مۇستەققىللىقتىنمۇ ئالدىنقى ئورۇندا تۇرىدىغان، مىللەتنىڭ ھايات ماماتى ۋە مەۋجۇدىيىتىگە مۇناسىۋەتلىك چوڭ ئىش، ئەگەر جازا لاگىرى دۇنياغا يىتەرلىك دەرىجىدە بىلدۈرۈلمىگەندە، خىتاي ئەينى چاغدا قەشقەردىكى ياۋاغ تۇرمىسىگە ئوت قويۇۋەتكەندەك بىر ئەھۋالنى چوقۇم سادىر قىلىشى مۈمكىن. ئۇيغۇرلار مۇشۇنچىلىك ھەقىقەتنىمۇ چۈشەنمەي جىدەل قىلىۋاتامدۇ دەپ بىزنى مەسخىرە قىلىشى تۇرغان گەپ. ئۇنىڭسىزمۇ ئوغلۇم ئۇيغۇرلار نىمداق دۆت دەپ قوياتتى بەزى چاغلاردا. بىز بولساق ئۇيغۇرلارنى ئاقلاش بىلەن ئاۋارە ئىدۇق.چۈنكى ئوغلۇمنىڭ كاللىسىدا، ئۇيغۇرلار ھەققىدە سەلبى نەرسىلەر مەۋجۈت بولۇپ قالغاندا، ئۇيغۇرلاردىن بىزار بولۇشى، بۇ ئاقىۋەتتە ئوغلۇمنى باشقا مىللەت قىزلىرى بىلەن نىكالىنىشقا باشلاپ بېرىشى مۈمكىن ئىدى. شۇڭا ئارىمىزدىكى بۇ ئىسىم ماجراسى سەتچىلىگىنى خۇددى تۈركچە چۇجۇقلار دۇيماسىن فىلىمىغا ئوخشاش پەرزەنتلىرىمىزگە بىلدۈرمەي ئۆتۈپ كەتكىنىمىز ياخشى.بۇ يەردە شۇنى كەسكىن تەكىتلەش كەرەككى ۋەتەننىڭ ئىسمىنى مەيلى شىنجىاڭ دەپ ئالايلى ۋە ياكى شەرقى تۇركىستان دەپ ئالايلى بۇ ئىبارە ھىچقاچان ۋەتەننىڭ مۇستەققىل بولۇشىغا ھىچقانداق تەسىر كۆرسەتمەيدۇ.ئاق ساراينىڭ تور بېتىدە، دۇنيادىكى نۇرغۇنلىغان مىللەتلەر ئۆزلىرى دۇچ كېلىۋاتقان ئېغىر مەسىلىلەر ھەققىدە مۇراجەتلەر چىقىرىدۇ. بۇ شۇ كونكىرىت مەسىلىگە قارىتا جاماەت پىكرى توپلاشتىن ئىبارەت بولۇپ، ھەر خىل ھەر ياڭزا مۇراجەتلەرگە دۇنيانىڭ قەيىرىدە يۇز بەرىۋاتقانلىغىغا ئاىت بىر ئادرىس بېرىش تەلەپ قىلىنىدۇ. ئۇيغۇر خەلقىنىڭ سۆيۈملۈك دوستى جەك ئەپەندىمۇ بىر مىليۇن ئۇيغۇرنىڭ جازا لاگىرىدا ئىكەنلىگىگە ئاىت كۈچلۈك بىر جاماەت پىكرى توپلاش مەخسىدىدە، بۇ مۇراجەتنامىنى باشلاتتى. ئەلبەتتە بۇ مۇراجەتنىڭ ئادىرسى شىنجىاڭ. ئويلاشنىڭ قالپىغىنى تەتۈر كىيىۋالغان قەرىنداشلىرىمىزغا شۇنى ئېنىق بىلدۈرۈش كېرەككى، بۇ مۇراجەتنامە ئۇيغۇرلارنىڭ مۇستەققىلىغىنى قولغا كەلتۈرىشىگە ھىچقانداق تەسىر كۆرسەتمەيدۇ پەقەتلا جازا لاگىرلىرىنىڭ ھىلىھەم خىتايدا مەۋجۈت ئىكەنلىگىنى دۈنيا خەلقىگە بىلدۇرۈپ، خىتاينى جازا لاگىرلىرىنى تاقاتقۇزۇشقا قىستاشتا مۇھىم رول ئوينىشى مۈمكىن. بۇنىڭ ئېنىق ئادىرسى خىيالىمىزدىكى شەرقى تۇركىستان ئەمەس، بىز ھازىر كۆزىمىز بىلەن كۆرۈۋاتقان، قولىمىز بىلەن خەرىتىنى كۆرسۈتۈپ تۇتۇۋاتقان، زۇلۇم ئىچىدە ئىڭراۋاتقانلارنىڭ ئازاۋىنى قۇلىغىمىز بىلەن ئاڭلاۋاتقان شىنجىاڭدا يۈز بەرىۋاتىدۇمىللى سەزگۈرلىكنىڭ گۈل تاجىسىمەن دەۋاتقان بەزى كىشىلەر، مەسىلىلەرگە بىر كوزى بىلەن قاراپ، مۇراجەتنامىلار ۋەتەننىڭ مۇستەققىللىق توختامنامىسىگە ئوخشايدۇ.ئەگەر بۇ مۇراجەتكە شىنجىاڭ دىگەن ئىسىم ئارلىشىپ قالغان ھالەتتە ئىمزا ئېتىلسا ئامەركىلىق ئىستىراتىگىيىچىلەر ئۇيغۇر ئىستىراتىگىيىسىنى بەلگىلىگەندە ، بۇلار شىنجىاڭ دەيدىغان ئاپتۇنومىيەچىلەر دەپ قاراپ شۇ بويىنچە توختام تۈزۈلۈپ كېتىدۇ دىگەن كۈلكىلىك ئەندىشىسىنى جېنىنىڭ بارىچە ۋاقىراپ ئۇيغۇرلار ئارىسىغا ئېختىلاپ سېلىش مىجەز خارەكتىرىنى داۋاملاشتۇرۇۋاتىدۇ. ئامېركىلىقلاردا بىر ھىكمەتلىك سۆز بار. ئەڭ كۈچلۈك قاۋىغان ئىتنى كۈچۈك دەپ ئاتايمىز دەيدىغان. بۇنداق كىشىلەر بۇنداق ئاددى تەپەككۈرلىرى بىلەن، ئۆزىنىڭ ئويلاشنىڭ قالپىغىنى تەتۈر كىيىۋالغانلىغىنى ئىسپاتلاپ بېرىۋاتىدۇ.شۇنى ئېنىق بىلىشىمىز كېرەككى، مەيلى ئامېركا ئاق ساراينىڭ تور بېتىدە بولسۇن مەيلى ئۆزگۈرۈش تور بېتىدە بولسۇن، ھەر كۈنى يېڭى مۇراجەتنامىلار چىقىپ تۇرىدۇ. مەسىلەن مەشئەل ئۇيغۇر گۇرپىسى بۇ يىل چىقارغان 11 مۇراجەتنىڭ ھەممىسى دىگۈدەك دونالد ترۇمپ، جۇستىن ترېدۇ، قاتارلىق سىياسەتچىلەرنىڭ تور ئادىرسىغا بارىدۇ. بەزىلىرى ھەتتا دۇنيادىكى داڭلىق سىياسەتچىلەر ۋە مەشھۇر شەخىسلەرنى ئۆز ئىچىگە ئالغان40 قا يېقىن كىشىگە بارىدۇ. ئەمما ئامېركا ئىستىراتىگىيە بەلگىلىگەندە ھەرگىزمۇ مۇراجەتنامىلەرگە قاراپ ئىستىراتىگىيە بەلگىلىمەيدۇ. مۇراجەتنامىلەر ھەرگىزمۇ ۋەتەننى سېتىۋېتىدىغان توختام خېتى ئەمەس.ئۇيغۇر دوستى جەكنىڭ مۇراجەتنامىسىگە ئۇلاپلا، ئوخشاش مۇراجەتنىڭ 2 ياكى 3 يېرىنى ئۆزگەرتىپ، غۇرۇر ۋە ۋىجدان تونىنى كىيىۋېلىپ ئاق ساراي تور بېتىدە لەپەڭشىپ يۈرۈش تولىمۇ نادانلىق ۋە تولىمۇ كۈلكىلىك بىر ئىش. بۇنداق مىللەتچى قالپىغى كىيىۋالغان يانتاقلار، دۇنيانىڭ ئۇيغۇر مەسىلىسىگە مەركەزلىشىۋاتقان ھىسداشلىق قىلىش ساداسىنى تەمتىرتىپ قويۇشى مۈمكىن..ئۇيغۇرلار ئارىسىدا بولسا ھىچنەرسىگە ئەرزىمەيدىغان قۇرۇق ئىسىم ماجراسى پەيدا قىلىپ، ئۇيغۇرلارنىڭ دىققىتىنى چاچىدىغان، قىرقىپتۇ دىسە تاخلاپتۇ دەپ دە تالاش قىلىپ ئاخىردا ھەر ئىككىسى دەرياغا چۈشۈپ كېتىدىغان ئەھۋالنى سادىر قىلىشى مۈمكىن.ئۇيغۇرلار تاشقى كۆرۈنۈشكە بەكرەك ئەھمىيەت بەرىدىغان مىللەت.ئامېركىلىق ئۇيغۇر مۇزىكا تەتقىاتچىسى ئېلىس ئاندېرسون يەنى ئۇيغۇرچە ئىسمى نازاكەت، ئۈرۇمچىدە ئوقۇش ۋە ئۇيغۇرلارنىڭ تۇرمۇشى شۇنداقلا ناخشا مۇزىكا ۋە مۇقاملىرىنى تەتقىق قىلىش جەريانىدا، ئۇيغۇرلار ھەققىدە بىر ماقالە ئېلان قىلدى. ئۇ ماقالىسىدا ئۇيغۇرلارنىڭ ماھىيەتكە ئەمەس،بەلكى تاشقى كۆرۈنۈشكە بەكرەك ئەھمىيەت بېرىدىغان بىر مىللەت ئىكەنلىگىنى ئوتتۇرغا قويدى. شۇنداق نازاكەت خانىم توغرا تەھلىل قىپتۇ . ئۇيغۇرلار ماھىيەتكە ئەمەس بەلكى تاشقى كۆرۈنۇشكە ئەھمىيەت بەرىدىغان مىللەت. بۈگۈن بولۇۋاتقان ئىسىم ماجراسى مۇ دەل ماھىيەتكە ئەمەس بەلكى تاشقى كۆرۈنۈشكە ئەھمىيەت بېرىشتىن كېلىپ چىققان پارتىلاش خالاس.ئۇيغۇرلاردىكى ئىسىم ماجراسىنىڭ ئەڭ يۇقۇرى پەللىسىگە چىققىنىغا بىرەر يىل بولۇپ قالاي دىدى. بۇ يىل يەنى 2018يىلى كىرىشى بىلەن مەشئەل ئۇيغۇر گۇرپىسىدىكى زىيالىلار، شەرقى تۇركىستاندىكى ئۇيغۇرلار دۇچ كېلىۋاتقان ئەڭ ئېغىر دەپسەندىچىلىكلەرنى دۇنيا جاماەتچىلىگى ۋە دۇنيا لىدىرلىرىغا بىلدۈرۈش مەخسىدىدە، ئوزگۈرۈش يەنى چەنگى تورىدا، دۈنيا جاماەتچىلىگىگە خىتاپ قىلغان، خىتاينىڭ ئۇيغۇرلارغا قاراتقان ئىنسان قەلىپىدىن چىققان ھەركەتلىرىنى توختۇتۇڭ دىگەن تىما ئاستىدا تۇنجى مۇراجەتنامىسىنى ئېلان قىلىشى بىلەن تەڭ، ئۇيغۇرلار ئارىسىدىكى ئىسىم ماجراسى خۇددى 2016يىلى كانادانىڭ فورت ماكمۇررەي شەھرىگە كەتكەن ئوت ئاپىتىدەك، ئۆچۈرگىلى بولمايدىغان ھالەتكە كەلدى.مەشئەل ئۇيغۇر گۇرپىسىدىكى زىياللارغا قارىتىلغان، دىققەت قىلايلى يۆنۈلۈشنى باشقا ياققا بۇراۋاتىدۇ دىگەن ئاگاھلاندۇرۇشلار، خاىنلار ، ئاپتونومىيەچىلەر، ۋەتەنگە ئىھانەت قىلغۇچىلار دىگەن دۇمبالاشلار يۇقۇرى پەللىگە كوتۇرۈلدى خۇددى مەدىنيەت زور ئىنقىلاۋى قايتا باشلانغاندەك. ئەمما تۈركىيەدىكى تۈرۈك ئوچاقلىرى تەشكىلاتىنىڭ يەقىندىن قوللىشى، چەتئەللىك دوستلارنىڭ ئىمزا قويۇشى بىلەن بۇ مۇراجەتكە ئىمزا قويغانلارنىڭ سانى 15 مىڭغا يەتتى. خۇددى تارختا ياۋرۇپالىقلار پەرىشتە ئايالمۇ؟ ئەركەكمۇ؟ دىگەن ماجرانى قىلىۋاتقاندا، تۇركلەر نىڭ ياۋرۇپانىڭ بوسۇغۇسىغا كېلىپ قالغىنىغا ئوخشاش ئۇيغۇرلارمۇ شىنجاڭ دەپتۇ ئىندىجىنۇس پىپول دەپتۇ دىگەن ماجرانى قىلىۋاتقاندا، ئۇيغۇرلارغا ھىسداشلىق قىلغۇچى ئىنسانپەرۋەر كىشىلەر ئاللىقاچان ئىمزانى 14 مىڭدىن ئاشۇرۇپ 15 مىڭغا يەتكۈزەي دەپ قالغان ئىدى. دىمەك 15 مىڭ كىشى ئۇيغۇرلار دۇچ كەلگەن زۇلۇمنى ئاڭلىدى ۋە شاھىتلىق بەردى دىگەن گەپ.ئۇنىڭ ئۈستىگە بۇ مۇراجەتنامە، ئۇيغۇرچە،ئېنگىلىزچە، فىرانسۇزچە، ياپونچە، خىتتايچە، رۇسچە، گىرمانچە ، ئەرەپچە قاتارلىق دۇنيادىكى ئەڭ چوڭ 10 خىل تىلغا تەرجىمە قىلىنغان بولۇپ، بۇنىڭ ئۈچۇن ناھايىتى زور ئەقلى تەپەككۈر ۋە ۋاقت كەتەتتى، ئەمما، بۇ ئىچكى ماھىيەتنى ئويلايدىغان ئۇيغۇرلارغا قارىغاندا تاشقى كۆرۈنۈش يەنى ساختا مىللى سەزگۈرلۈك تونىدا تەرلىنىدىغان كىشىلەرمۇ خەلى كۆپ سالماقنى ئىگەللەيتتى.تۇنجى بولۇپ، خىتايدىكى جازا لاگىرلىرىدا بىر مىليۇن ئۇيغۇرنىڭ بارلىغىنى تىلغا ئالغان مەتبۇئاتلارغا مەلۇمات بەرگەن ۋە چەنگى ئورگ دا مۇراجەتنامە ئېلان قىلغانلار يەنە مەشئەل ئۇيغۇر گۇرپىسى بولدى. بۇ ئۇلارنىڭ 2 مۇراجىتى ئىدى.گەرچە ئۇلار بۇ قېتىم شەرقى تۈركىستان دىگەن ئىسىمنى قوللانغان بولسىمۇ يەنىلا دۇمبالاشتىن قۇتۇلالمىدى. ئەمما بۇ مۇراجەتنامە، 9 خىل تىلدا 37 مىڭغا يېقىن كىشىنىڭ ئىمزاسى بىلەن، چەنج ئورگدا ئۇيغۇر دىگەن نامنى نامايەن قىلىپ تۇرماقتا. مەشئەل ئۇيغۇر گۇرپىسى بۇ يىل كىرگەندىن بۇيان ئۇيغۇرلار دۇچ كېلىۋاتقان زۇلۇملار ھەققىدە، ساھەلەر بويىنچە 11 مۇراجەت ئېلان قىلدى.ئىسىم ماجراسى قىلىش بىلەن ئۆزىنى مىللەتچى ھەساپلايدىغان، ئويلاشنىڭ قالپىغىنى تەتۈر كىيىۋالغان بەزى ئۇيغۇرلارنىڭ بۇ مۇراجەتلەرنىڭ ئىچكى ماھىيتى، ئۈنۈمى ۋە ئەقلى سەرپىياتى ھەققىدە ئويلىشى ۋە تەپەككۇر قىلىشى تېخىچە باشلانغۇچ ھالەتتە تۇرماقتا.مەشئەل ئۇيغۇر گۇرپىسى ئېلان قىلغان جازا لاگىرلىرىنى تاقاش ھەققىدكى مۇراجەتنامىنى تۆۋەندىكى ئۇلۇنۇشتىن كۆرەلەيسىز.ئويلاپ قالدىم نادان ۋە بىلىمسىزلىك، شۇ كىشى ئۈچۈنمۇ نۇرغۇنلىغان زىيانلارنى ئېلىپ كەلگەندىن باشقا، مىللەتلەرنىڭ ئالدىغا قاراپ ئىلگىرلىشى، بىر لىدىرغا ئەگىشىشىگىمۇ ئېغىر زىيانلارنى ئېلىپ كېلىدىكەن. چۇنكى ھەممە ئادەم ئويلاشنىڭ قالپىغىنى ئوڭ كىيىپ تەپەككۈر قىلسا، ئۇلار بۇ قالپاقنى تەتۈر كىيىۋېلىپ خاپا سالىدىكەن.ئۇيغۇرلار ھىچنەرسىگە ئەرزىمەيدىغان غۇرۇر ۋە ۋىجدان داۋاسى قىلىپ ياشايدىغان مىللەت.ئۇيغۇر ئەرلىرىنىڭ باشقا مىللەت ئەرلىرىگە قارىغاندا ھىچنەرسىگە ئەرزىمەيدىغان قۇرۇق غۇرۇرچىلىق قىلىپ ياشايدىغان خارەكتىرى تارختىن قەپ قالغان، ئۆرپ ئادەتكە ئايلىنىپ قالغان بىر خىل خارەكتىر بولسا كەرەك.مەسىلەن، ئۇيغۇر ئەرلىرى يەڭى تۇغۇلغان بوۋىقىنى كۆتۈرۈپ ئايالىنى يەنىغا ئەلىپ بازارلارغا چىقالمايدۇ ۋە ياكى ئاتا ئانىسىنىڭ ئۆيىگە بارالمايدۇ.ئەگەر ئۇنداق قىلىدىغان بولسا مەھەللىدە غەيۋەت شىكايەت يەغىپ كەتىدۇ.بوۋىقىنى ئايالى كۆتەرمەي ئۆزى كۆتۈرۋاپتۇ دىگەن كۇس كۇس پاراڭلار تارقىلىپ بۇ ئەركىشى بىردەمنىڭ ئىچىدە بوشاڭ، غۇرۇرسىز ئەركەككە تۇركچە ئەيتقاندا لىغت ئەركەككە ئايلىنىپ قالىدۇ.ئۇيغۇر ئەرلىرى ، خانىمىنى ئاتا ئانىسى ئالدىدا، جامائەت سورۇنلىرىدا ھاياتىم، سويۈملۈگۈم، بى تانەم، گۈلۈم دىگەنگە ئوخشاش ئاياللارغا ئىلھام، خوشاللىق ۋە رىغبەتلەندۈرۈش بەرىدىغان سۆزلەرنى ئىشلىتەلمەيدۇ. تۇغۇلغان كۈنلىرىدە چاچلىرىنى قايرىپ تۇرۇپ بوينىغا مىداليۇن ئېسىپ قويىدىغان ئىشلارنى قىلالمايدۇ. ۋە ئىنتايىن خۇدۇكسىرەيدۇ. بۇنداق بىر ھەركەتتە بولغان ئەركىشى ئۆزىنى جىنايەتچىدەك ھىس قىلىدۇ.كىشىەر ئۇنى مەسخىرە قىلىدۇ. بۇنداق ھىچنىمىگە ئەرزىمەيدىغان غۇرۇر ۋە ۋىجدان سەۋەبىدىن، ئۇيغۇر ئاياللىرى سۆيگۈ مۇھەببەتكە ئاىت گۈزەللىككە تولغان مىھرى مۇھاببەتلەردىن ئاچ ھالەتتە ياشايدۇ ۋە بۇنىڭغا كۆنۈپ قالىدۇ. ئەگەر ئەرلەر بۇنداق گۇزەللىككە ۋە چوڭقۇر مىھرى مۇھەببەتكە تولغان ھاياتنى ئاياللارغا ياشاتسا دۇنيا ئۆرۈلۈپ چۈشەمدۇ؟ بۇ قانداق بىر يامان ئاقىۋەت ئېلىپ كېلىدۇ. ئويلاشنىڭ قالپىغىنى ئۇيغۇر تۇرمۇشىدىمۇ تەتۈر كىيىۋالغانلىغىمىز ئۈچۈن بۇ گۇزەللىكنىڭ ئاياللارنىڭ روھى دۇنياسىدا ئۇنتۇلغۇسىز بىر مەنىۋى كۈچ ئاتا قىلىدىغانلىغىنى ئۇنتۇپ قالىمىز.بۇنداق ئورۇنسىز غۇرۇرچىلىقنى بىز سىياسى تەغدىرىمىزگە مۇناسىۋەتلىك ئىشلارغىمۇ سۆرەپ كىرىمىز.خەلقارا سەھنىلەردە، بەزىدە ئۆزىمىزنى شىنجىاڭ دەپ ئاڭلىتىشقا مەجبۇر بولۇپ قالىمىز. بۇنداق چاغدا شەرقى تۇركستان دىگەن ئىسىمنىڭ غۇرۇچىلىغىنى قىلىمىز ۋە شىنجىاڭ دىگۈچىلەرنى ئاپتونىمىيەچى، خاىن ۋىجدانسىز غۇرۇسىز، قۇللۇق ئىدىيىسى كۈچلۈكلەر دەپ ئايىپلەيمىز.بۇنداق كىشىلەرنىڭ نەزىرىدە، شىنجىاڭ دەپ تۇرۇپ ئۇيغۇر مىللىتى دۇچ كەلگەن زۇلۇملارنى ۋە جازا لاگىرلىرىنى دۇنياغا ئاڭلاتقاندىن، شەرقى تۇركىستان دىگەن بۇ سىمبولنى قوينىمىزغا سېلىپ جىم ياتقان مىڭ ئەۋزەلمىش. نىمە دىگەن كۈلكىىك ھە.ئاياللار بىر تەشتەك گۈلگە ئوخشايدۇ ئەگەر قۇرۇق غۇرۇرچىلىق قىلىپ، بۇ تەشتەككە سۇ قويمىسىڭىز، ئوغۇتلىمىسىڭىز بۇ گۈل ئۆلۈپ قالىدۇ. ئەگەر ۋاختىۋاختىدا يېتەرلىك سۇ قۇيۇپ ئوغۇتلاپ تۇرغان ۋاختىڭىزدا، بۇ گۈل پورەكلەپ ئەچىلىپ تۇرىدۇ. پۈتۈن دۇنياغا گۈزەللىك بېغىشلاۋاتقان بارلىق گۈللەر سۇ قۇيۇش ۋە ئوغۇتلاشنىڭ مەھسۇلى.شەرقى تۇركىستاننىڭ مۇستەققىللىغىمۇ بىر تەشتەك گۈل گە ئوخشايدۇ. ئەگەر سىز ئۇنى، ۋاي بۇ سۇ شىنجىاڭ ماركىلىق سۇكەن شەرقى تۇركىستان ماركىلىق سۇنى قۇيىمىز، ۋاي بۇ ئوغۇت شىنجىاڭ ماركىلىق ئوغۇتكەن، ئوغۇتلاشقا بولمايدۇ. شەرقى تۈركىستان ماركىلىق ئوغۇتنى تاپقاندا ئوغۇتلايمىز، ۋاي بۇ گۈلنىڭ ئوت چۆپلىرىنى، شىنجىاڭ دەيدىغانلار ئوتىسا غۇرۇرىمىزغا تەسىر يېتىدۇ، شۇڭا بۇنى چوقۇم شەرقى تۇركىستان دىگۈچىلەر ئوتىشى كېرەك. بۇنىڭ ئۈچۈن بىر سۈزگۈچ تېپىپ كېلىپ ھەممە ئادەمنى تەكشۈرۈپ سۈزگۈچتىن ئۆتكۈزىشىمىز كېرەك دەپ تۇرۇۋالساق بۇ گۈلنى ئۆلتۈرۈپ قويىمىز.3412 . |
361 ماتەريال تابىلدىپاۆلودارداعى سارىارقا شاعىن اۋدانىندا مەردىگەردىڭ كەسىرىنەن قىس كەزىندە قيىندىق بولۋى مۇمكىنوبلىستىق ەنەرگەتيكا جانە تۇرعىن ءۇيكوممۋنالدىق شارۋاشىلىق باسقارماسىنىڭ مالىمەتىنشە، وڭىردە 2417 تۇرعىن ءۇي قىسقا دايىندالۋدا.اتامەكەن كاسىپكەرلەر پالاتاسى وبلىستىق فيليالى ۇسىنعان جوبالار جۇزەگە اسپاعانەلىمىزدە قاراپايىم زاتتار ەكونوميكاسىن دامىتۋعا 600 ملرد تەڭگەدەي قاراجات بولىنگەنى بەلگىلى. وڭىرىمىزدە قۇنى 801،9 ميلليون تەڭگە تۇراتىن 7 جوبا ماقۇلدانىپ، ونىڭ 5ءۋى قارجىلاندىرىلىپتى. ال، 25 جوبا بويىنشا كاسىپكەرلەر بانكتەرگە وتكىزەتىن قۇجاتتارىن جيناقتاۋ ۇستىندە. بىراق، جۇمىس باياۋ.باياناۋىل ۇلتتىق پاركىندە ورمان ورتەندىوبلىستىق اكىمدىكتە وتكەن جيىندا اۋدان اكىمى ورازگەلدى قايىرگەلدينوۆ وقيعا بارىسىن باياندادى.بودەنە ساڭعىرىعى بيووتىنكەمەڭگەر اۋىلىندا ورنالاسقان اۋىل شارۋاشىلىعى تاجىريبەلىك ستانساسى جشسنىڭ فەرماسىندا ءبىر مىڭعا جۋىق بودەنە وسىرىلۋدە.تۇلكى وزەنى ءبىر تازارىپ قالدىجەرگىلىكتى ەكولوگتار مەن تابيعات قورعاۋ بەلسەندىلەرىنە قۇلاق تۇرسەك، ەرتىس وزەنىندە سۋدىڭ لاستانۋى، جايىلماداعى شابىندىقتارعا كوكتەمدە جايىلعان سۋدىڭ قارا كۇزگە دەيىن تارتىلماۋى، جاعالاۋداعى ديقانداردىڭ سۋ تاپشىلىعىنا ۇشىراۋى سەكىلدى الاڭداتارلىق ماسەلەلەر از ەمەس. وسى ورايدا، وبلىستىق جەر قويناۋىن پايدالانۋ، قورشاعان ورتانى قورعاۋ جانە سۋ رەسۋرستارى باسقارماسى وزەننىڭ ەكوجۇيەسىن قالپىنا كەلتىرۋ باعىتىندا بىرقاتار شارالاردى قولعا الۋدا.1،2 ملرد تەڭگەگە 143 پاتەر ساتىپ الىنباقوڭىردە سولتۇستىك استانادا تۇراتىن كوپبالالى وتباسىلاردى ەكىباستۇزعا كوشىرۋ جوباسى بويىنشا ەى باعدارلاماسى ىسكە اسۋدا.سۇيرىك ەتىن جەگىسى كەلىپتى...وبلىستىق ورمان شارۋاشىلىعى جانە جانۋارلار دۇنيەسى اۋماقتىق ينسپەكتسياسىنىڭ حابارلاۋىنشا، 20 كيلو تىيىم سالىنعان ءسۇيرىك بالىعىن ۇستاعان بالىقشى ۇستالىپتى. براكونەر قىلمىستىق جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلىپ، ءوز ەركىمەن ايىپپۇل تولەگەن. ەكىنشى تەرەڭكولدىك بالىقشىعا 4 كيلودان استام سۇيرىك اۋلاعانى ءۇشىن سوتقا دەيىنگى تەرگەۋ جۇرگىزىلۋدە. اقىلدى قالاعا ارنالدىپاۆلودار قالاسىندا وتكەن بۇل چەمپيوناتتى نازارباەۆ زياتكەرلىك مەكتەبى دەربەس ءبىلىم بەرۋ ۇيىمىنىڭ باس ورتالىعى ۇيىمداستىردى. بيىل ءساۋىر ايىندا وڭىردە ءوتىپ جاتقان جارىستىڭ ايماقتىق كەزەڭىن جۇمىس ساپارىمەن وبلىسقا كەلگەن كەزىندە پرەزيدەنت قاسىمجومارت توقاەۆ تا كورگەن ەدى.سۋبۇرقاقتا بالىقتار ءجۇرس.تورايعىروۆ اتىنداعى مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتتىڭ الدىنداعى سۋبۇرقاققا موڭكە بالىقتاردىڭ العاشقى لەگى جىبەرىلدى. |
29.08.2018 ئۇيغۇرچەتۈركىيە ئاۋازى رادىيوسى: ساباھ گېزىتى، تۈركىيە ھەربىي ئۇچقۇچىسىنىڭ ئامېرىكادىكى تەلىمتەربىيە دائىرىسىدە، 35 ئايروپىلانىدا تۇنجى ئۇچۇشىنى ئەمەلگە ئاشۇرغانلىقىنى خەۋەر قىلدى.گېزىتنىڭ خەۋىرىدە كۆرسىتىلىشىچە، تاپشۇرۇۋېلىنغان 35 ئايروپىلانى تۈركىيە ھاۋا ئارمىيەسىگە سەپلەنگەن تۇنجى 5ئەۋلاد ئۇرۇش ئايروپىلانى بولۇش ئالاھىدىلىكىگە ئىگە بولىدىكەن. تۈركىيە راداردا كۆرۈنمەيدىغان، سىگناللارنى توسالايدىغان يۇقىرى تېخنىكىلارغا ئىگە رادار سىستېمىسى بىلەن، ھاۋا ئارمىيەسىنىڭ ھەرىكەتلىرىدە يۇقىرى ئۈستۈنلۈكنى كاپالەتكە ئىگە قىلىدىغان 35 ئايروپىلانىدىن قەدەممۇ قەدەم 100 دانە سېتىۋېلىشنى پىلان قىلماقتا ئىكەن.خەبەر تۈرك گېزىتى، تۈركىيە جۇمھۇرىيىتى مەركەز بانكاسى 2018يىلنىڭ ئىيۇل ئېيىغا مۇناسىۋەتلىك تاشقى پېرېۋوت زاپىسى ۋە تاشقى پېرېۋوت ئوبروتى ھەققىدە مەلۇمات ئېلان قىلغانلىقىنى خەۋەر قىلدى.بۇنىڭغا ئاساسلانغاندا، تاشقى پېرېۋوت زاپىسى 2018يىلىنىڭ ئىيۇن ئېيىغا سېلىشتۇرغاندا 2.4 ئېشىپ، 100.7 مىليارد دوللارغا يەتكەن.يېڭى شەپەق گېزىتى، مەركىزىي ئامېرىكاغا جايلاشقان نېيۇبېرگېر بېرمان فوند شىركىتى نىڭ، تۈركىيە بانكالىرىنىڭ دوللاردىن بولغان زايوملىرىنى قوغداشنى قارار قىلغانلىقىنى خەۋەر قىلدى.گېزىتنىڭ خەۋىرىدە، پېشقەدەم فوند باشقۇرغۇچىسى ېىۋېك بوممىنىڭ: تۈركىيەگە مەبلەغ سالغان چوڭ ئورگانلار ۋە بانكالارنىڭ ۋەزىيىتى ناھايىتى ياخشى. تۈركىيەدە تېخىمۇ كۆپ مەبلەغ سېلىشقا پايدىلىق ئىمكانىيەتلەر پەيدا بولۇشى مۇمكىن دېگەنلىكى ئەسكەرتىلدى.ۋەتەن گېزىتى، تەييار كىيىمكېچەك سانائىتىنىڭ تۈركىيەنى ئېلىمسېتىم جەننىتى گە ئايلاندۇرۇش يولىدا پۇختا قەدەملەر بىلەن ئىلگىرىلەۋاتقانلىقىنى خەۋەرت قىلدى.خەۋەردە بىلدۈرۈلىشىچە، تەييار كىيىمكېچەك سانائىتى ۋەكىللىرى تۈركىيەنىڭ، بولۇپمۇ ئوتتۇرا شەرق ۋە يىراق شەرقنىڭ ئېلىمسېتىم جەننىتى بازىسىغا ئايلىنىدىغانلىقىنى بىلدۈرگەن ۋە تەلەپلەرگە قارىتا كىيىمكېچەك نۇسخىلىرىنى ئۆزگەرتىشكە باشلىغان. چەت ئەللىكلەرنىڭ سودىلىق ئۈچۈن تۈركىيەگە كېلىشكە باشلىغانلىقىنى كۆرگەن تەييار كىيىمكېچەك خوجايىنلىرى يېڭى پەسىللىك نۇسخىلىرىنى چەت ئەللىكلەرگە قارىتا تەييارلىغان.چەت ئەللىكلەرنىڭ تۈركىيەگە دېڭىز ۋە ئاپتاپقا قاقلىنىش ئۈچۈنلا كەلمەيدىغانلىقىنى، بەلكى سودىلىق ئۈچۈنمۇ كېلىدىغانلىقىنى ئەسكەرتكەن كىيىمكېچەك خوجايىنلىرى، تۈركىيەنىڭ، بولۇپمۇ ئوتتۇرا شەرق ۋە يىراق شەرقنىڭ ئېلىمسېتىم بازىسىغا ئايلىنىدىغانلىقى توغرىسىدا ئوخشاش قاراشقا ئىگە ئىكەن.ستار گېزىتى، تۈركىيەنىڭ ئەڭ چوڭ ئالەم تەتقىقاتى لايىھەلىرى ئىچىدىن ئورۇن ئالغان شەرقىي ئانادولۇ رەسەتخانىسى نى خىزمەتكە كىرىشتۈرۈش ئۈچۈن تەتۈر ساناشنىڭ باشلانغانلىقىنى خەۋەر قىلدى.خەۋەردە، ئەرزۇرۇمدا دېڭىز يۈزىدىن 3170 مېتىر ئېگىز بولغان ئېگىزلىككە سېلىنغان شەرقىي ئانادولۇ رەسەتخانىسىغا، باشقا تېلېسكوپلاردا بولمىغان ئالاھىدىلىكلەرگە ئىگە تېلېسكوپنىڭ ئورنىتىلىدىغانلىقى بىلدۈرۈلدى.خەۋەردە، دۇنيادا ئەڭ ئىلغار تېلېسكوپى بار ئۈچ رەسەتخانادىن بىرى بولىدىغان شەرقىي ئانادولۇ رەسەتخانىسىنىڭ 2020يىلى خىزمەتكە كىرىشتۈ رۈلىدىغانلىقى ئەسكەرتىلدى.خەۋەردە يەنە، رەسەتخانىنىڭ خىزمەتكە كىرىشتۈرۈلىشى بىلەن، دۇنيادا ئالدىنقى قاتاردا تۇرىدىغان ئاستروفىزىكا ۋە ئالەم تەتقىقاتچىلىرىنىڭ ئەرزۇرۇمغا كۆپلەپ كېلىدىغانلىقى قەيت قىلىندى. |
ئەزىز ئەيسا ئەلكۈن ئالبۇمى 1سەھىپە: ، ، باھا:0 دانە 09122015 :..1. 100 580سەھىپە: ، باھا:0 دانە 08122015تون كىيگەن تۇماندىن ئۇستىگە يېشىل تاغ،تۇرۇپ تۇرۇپلا يامغۇر بىلەن يۇيۇنغان.چېركاۋ مۇنارى ئۇنىڭ باغرىدا قىيسىق،قۇشلىرى بۈك ئورماندا تىنماي سايرىغان.مەن پىنھان بۇ يامغۇردا سۈكۈتكە پاتقان،قەدىمىم ئەسكى قەلئە ئۇستىدە قاتقان.قەلبىمدە ھايات ئۆتمۈشى ئۆچمەس زىنھار،ھەر سېغىنىش نەپەستە ئوت بولۇپ يانغان! ..سەھىپە: ، ، باھا:0 دانە 08122015ئەگەر بۇ ئاۋاز يانفوندا قويۇلمىسا تۆۋەندىكى ئۇلنشتىن بىۋاستە ئاڭلاڭ: .3ھايات ئاخىرقى بېكىتتەمۇھەببەتكە ئۇلتۇماتۇم تۇتۇۋاتىدۇسېنىڭ يولغا چىقىشىڭ مۇقەررەربوۋام كارۋىنى كەزگەن بۇ يوللاريەنە كىملەرنىدۇر كۈتۈۋاتىدۇ.قىسمىتى ھەممىمىزنىڭ دوغا چۈشكەن ـئالدىراش سەپەرگە كېتىۋاتىمىزرېلىس ئۇستىدە تەقدىرىمىز چۆگىلەۋاتىدۇ ..سەھىپە: ، باھا:1 دانە 07122015ئەسەرنى ئاڭلاش: 2.3بۈگۈن كۈنگە يەكشەنبە، 2015 يىلى 6 دېكابىر، لوندون.مەن بۈگۈن ئۈندىدار شېئىرىيەت توپىدا زامان شائىرلىرىمىز نىڭ يەنە بىر نادىر شائىرى يەنى ۋەتەنپەرۋەر ئىنقىلاۋبىي شائىر ل . مۇتەللىپنىڭ جۇڭگو ناملىق شېئىرىسىنى ئۇقۇپ قېلىپ قايتىدىن ھېزى ئويلارغا پاتتىم.خەلقىمىز مەنىۋىيەت قەھىتچىلكدە ئۆتكۈزگەن ئۆتكەنكى يېرىم ئەسىرلىك ھاياتىدا زامان شائىرلىرى نى مەدھىيىلەپ تالاي قەسىدە، داستان، شېئىر ۋە مەرسىيەلەرنى يېزىپ بۈگۈنكى كۈنىمىزگىچە داۋاملاشتۇرۇپ كەلدى. بۇمۇ يەتمەي ناخشا ـ غەزەللەرىمىزگە قوشۇپ كارنىيىمىز يىرتىلغۇچە توۋلىدۇق. ئاتاقلىق ئوت يۈرەك، ئىنقىلابىي شائىرىمىز ل . مۇتەللىپ مانا شۇلارنىڭ جۈملىسىدىندۇر.شۇڭا بىز ل . مۇتەللىپنى ئۇيغۇرنىڭ ئەڭ بۈيۈك بىر قەھرىمانى دەپ تەرىپلەپ ھىچ ھېرىپ قالمىدۇقكى ئۇنىڭ بىزگە قالدۇرۇپ كەتكەن قىممەتلىك شېئىرلىرى ھەققىدە تېخىچە بىردەملىك بولسىمۇ سوغۇققانلىق بىلەن ئويلۇنۇپ باقمۇدۇق. مەن ھەر قېتىم ل . مۇتەللىپنىڭ جۇڭگو دېگەن شېئىرىنى ئوقۇغىنىمدا ئۇنى لۇشۇننىڭ ياراتقان ئوبرازى ئا گە ئوخشىتىمەن. ىسەبىيلىكىم بىلەن ئويلاپ باقسام بىز بۇ قوۋم تېخى ئۆزۈمىزنى نادانلىقىنڭ زەنجىرىدىن تولۇق ئۈزۈپ بولالماپتۇق. ئۆز مىللى مەپكۈرىمىزنى قۇرالـماپتوق، ئەقلىمىزنى تېخى قولىمىزغا ئېلىپ چوڭ بولۇشتىن يىراقتا ئىكەنمىز. !سەھىپە: ، باھا:0 دانە 06122015ئەسەرنى ئاڭلاش: 1.3سەھىپە: ، باھا:0 دانە 02122015ئاۋازنى بىۋاستە ئاڭلاش: .3سىز ئىنسانلىققا بولغان ئېتىقادىڭىزنى يوقاتماڭ. ئىنسانلىق ئۇ بىر دىڭىزغا ئوخشايدۇ. گەرچە ئوكيانغا بىر قانچە تامچە مەينەت سۇ چۈشسىمۇ ئەمما پۈتۈن ئوكيان سۈيىنى مەينەت قىلالمايدۇ ماھاتما گەندى ھىندىستاننىڭ مۇستەقىللىق داھىسىبىز ھەممىمىز بۇ دۇنياغا سۆيگۈ بىلەن كەلدۇق، سۆيگۈ بىلەن ياشايمىز ۋە ئاخىردا بىز بۇ دۇنيادىن بىزنى سۆيگەنلەرنىڭ سۆيگۈ ياشلىرى بىلەن ۋىدالىشىمىز. بىز ئادەملەر ئادىمىيلىكنىڭ گۈل تاجى سۆيگۈدۇر. ئادەملەر باشقىلارغا سۆيگۈ ئاتا قىلىش بەدىلىگە ئۆزى سۆيۈلىدۇ ۋە ئىززەتلىنىدۇ. سۆيگۈ ئادەملەرگە ئۆز ئارا مەدەت، ھۆرمەت، كۈچ قۇۋۋەت ۋە ئىلھام بەخش ئېتىدىغان، ئادەم ھاياتى ئۈچۈن كەم بولسا بولمايدىغان روھىي ساپلىقنىڭ كاپالىتىدۇر100 يىل بۇرۇن قەشقەردە ئاۋازغا ئېلىنغان ئۇيغۇر مۇزىكىسىسەھىپە:باھا:0 دانە 29112015مەزكۇر ئۈن ئالغۇ لېنتىسى 1909 يىلى بىرىتانىيە گىرامافون شىركىتى تەرپىدىن ئۈنگە ئېلىنغان بۇلۇپ، بۇ ئۇيغۇر مۇزىكا تارىخىدىكى ئەڭ دەسلەپتە ئۈنگە ئېلىنغا ۋە زامانىمىزغا قەدەر مۇكەممەل ساقلىنىپ كەلگەن بىردىن بىر ئۇيغۇر مۇزىكا ئۈن لېنتىسىدۇر. مەزكۇر ئۈن ئالغۇ لېنتىسى بىرىتانىيە كۇتۇپخانىسى ئۈن ئارخىۋى بولۇمىدىن كۆچۇرۇپ ئېلىندى.ئەگەر بۇ ئاۋاز يانفوندا نورمال قويۇلمىسا تۆۋەندىكى ئۇلنشتىن بىۋاستە ئاڭلاڭ:: , , 1909. : 1925 يىللىرى ئۈنگە ئېلىنغان ئۇيغۇر مۇزىكىسى نازىركومئىنسانىيەتنىڭ مەخپي مۇزېيى ئوتتۇرا ئاسىيا: 19251948يىللىرى ئارلىغىدا ئۈنگە ئېلىنغان ئەنئەنىۋي مىللي مۇزىكىلار ناملىق ئۈن پىلاستىنكىسىدىكى 24 ناخشا:ئورۇنلىغۇچىلار: ئابدۇرەھىم ۋە ئايىمنىسا.ئەگەر بۇ ئاۋاز ھۆججىتى يانفوندا نورمال قويۇلمىسا تۆۋەندىكى ئۇلنشتىن كىرىپ بىۋاستە ئاڭلاڭ: :..1925.3 |
ءجۇزىمنىڭ دەنساۋلىققا پايداسىاعاجايالتاي تورابىاعاجايالتاي تورابىكەلۋ قاينارى: عالامتوردان الىندى 20190730 11:40نەرۆتى تىنىشتاندىرىپ، ۇيقىنى جاقسارتادىءجۇزىمنىڭ نەرۆتى تىنىشتاندىرىپ، ميدى قۋاتتاندىرۋ رولى بار. ءجۇزىمنىڭ قۇرامىندا ۇيقىنى جاقسارتاتىن گورمون ـ مەلاتونين بار. مەلاتونين ۇلكەن ميداعى ەپيفيز بەزى ءبولىپ شىعارعان زات بولىپ، ۇيقىنى جاقسارتۋعا سەپتىگىن تيگىزەدى، ءجۇزىم جەۋ ۇيقىسىزدىق جانە تاڭەرتەڭ ەرتە ويانىپ كەتۋ سياقتى جاعدايلاردى ەمدەۋگە پايدالى.سانانى اشىپ، كوزدى نۇرلاندىرادىءجۇزىمنىڭ باۋىر مەن بۇيرەكتى قۋاتتاندىرىپ، رۋحتى سەرپىلتىپ، قاندى تولىقتاۋ رولى بار.ءجۇزىمنىڭ قۇرامىنداعى پروتانسيتسيانيننىڭ شاعىن مولەكۋلالىق قۇرىلىمى مي جانە قان تامىرداعى بوگەتتەردى تالقانداپ، ميدىڭ توتىعۋعا قارسى تۇرۋ قۋاتىن كۇشەيتىپ، مي كلەتكاسىنىڭ پاتولوگيالىق وزگەرىسىنەن جانە قارتايۋىنان ساقتاپ، قارتتاردا بولاتىن مەڭىرەۋلىك اۋرۋىنىڭ حاۋپىن ازايتادى. سونىمەن بىرگە، ادامنىڭ وي ساناسىن اشىپ، ءارقاشان سەرگەك جۇرۋگە سەپتىگىن تيگىزەدى.ءجۇزىمنىڭ قۇرامىنداعى رەسۆەراترول قان تامىردىڭ كوللاگەن تالشىعىن كۇشەيتىپ، قان تامىردىڭ سەرپىمدىلىگىن ارتتىرىپ، قانداعى حولەستەريننىڭ قان تامىر بۇيىرىندە جينالىپ قالۋىن تەجەپ، جۇرەك قان تامىر اۋرۋىنىڭ الدىن الىپ، قان پلاستينكاسىنىڭ ۇيۋىن باسەيتىپ، قان تامىردىڭ توسىلۋى مەن ارتەريانىڭ قويمالجىڭدانىپ قاتايۋىنان ساقتاۋ، قانداعى ماي قۇرامىن رەتتەپ، قان پلاستينكاسىنىڭ ۇيۋىن تەجەپ، قاننىڭ قويۋلىق دارەجەسىن تومەندەتىپ، قان اينالىسىن جاقسارتادى.زەرتتەۋ ارقىلى ءجۇزىمنىڭ كورۋ قۋاتىن قورعاۋ رولى بار ەكەندىگى بايقالعان. ءجۇزىم ۇرىعىنىڭ قۇرامىنداعى تومەن پوليمەرلى انتوتسيان كلەتكانىڭ ءولۋىن تەجەۋ ارقىلى كوزدىڭ كورۋ قۋاتىن قورعاپ، كوزدىڭ شارشاۋىنان ساقتايدى.ءجۇزىمنىڭ قىشقىل ءدامى باۋىر قىزمەتىن جاقسارتىپ، كوڭىل كۇيىڭىزدى رەتتەيدى. ۇزاق ۋاقىت ءجۇزىم جەسەڭىز، باۋىردىڭ جۇگىن جەڭىلدەتىپ، كۇش قۋاتتى ارتتىرىپ، كوڭىل كۇيىڭىزدى جادىراتادى؛ ءجۇزىمدى كوپ جەۋ نەرۆ السىرەگەندەر مەن شارشاپ شالدىعۋشىلارعا ەرەكشە پايدالى. سونىمەن بىرگە، ءجۇزىمنىڭ حوش ءيىسى قوبالجۋ مەن مازاسىزدىقتان ارىلۋعا پايدالى، بەلگىلى دارەجەدە كوڭىل كۇيىڭىزدى جاقسارتادى. |
قوس ازاماتتىق قاۋىپتى قۇبىلىسقازاقستان 08 اقپان، 20211067 رەت كورسەتىلدىوتكەن جىلى ەلىمىزدەگى 585 تۇرعىننىڭ قوس ازاماتتىعى انىقتالدى.وسى ماسەلەنى مەملەكەت باسشىسى قاسىمجومارت توقاەۆ جاڭا جاعدايداعى قازاقستان: ءىسقيمىل كەزەڭى اتتى قازاقستان حالقىنا جولداۋىندا ايرىقشا نازارعا الىپ، مەملەكەتتىك قىزمەتشىنىڭ نەمەسە كۆازيمەملەكەتتىك مەكەمە باسشىسىنىڭ قوس ازاماتتىعى انىقتالعان جاعدايدا ولار قىزمەتىنەن بوساتىلادى، دەگەن بولاتىن.قازاقستاندا ەكى مەملەكەتتىڭ ازاماتتىعىن قاتار الىپ جۇرگەندەر تۋرالى بۇعان دەيىن دە از ايتىلعان جوق. ءالى دە ايتىلىپ كەلەدى. نەگە؟ سەبەبى قازاقستان رەسپۋبليكاسى كونستيتۋتسياسىنىڭ 10بابى، 3تارماعىنا سايكەس، ەلىمىزدە قوس ازاماتتىققا جول جوق. ياعني زاڭمەن تىيىم سالىنعان. وسى 3تارماقتا رەسپۋبليكا ازاماتىنىڭ باسقا مەملەكەتتىڭ ازاماتتىعىندا بولۋى تانىلمايدى، دەپ انىق جازىلىپ تۇر. شەتەل ازاماتى ءبىر مەزگىلدە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ازاماتى بولا المايدى.شەتەل ازاماتى اتانار كەزدە وسى ايتىلعانداردى ەلەپەسكەرمەدىك دەيتىندەردىڭ سوزىنە سەنە قويۋ قيىن.ايلاسىن اسىرىپ، كىناسىن جاسىرعىسى كەلگەندەردىڭ باسىم كوپشىلىگى مۇنداي قادامعا قانداي دا ءبىر ماتەريالدىق مۇددەنى كوزدەي وتىرىپ باراتىن سەكىلدى. قالتامىز قالىڭداپ قالسا دەگەن ويمەن ەكى مەملەكەتتەن بولىنەتىن زەينەتاقىنى، الەۋمەتتىك تولەمدەردى پايداسىنا جاراتادى.وڭاي ولجاعا كەنەلگىسى كەلگەندەردىڭ سانى جۇزدەپ، مىڭداپ كەزدەسەتىنىن قايتەرسىز. ماسەلەن، 2016 جىلى قاڭتارقاراشا ايلارىنىڭ ارالىعىندا ەلىمىزدە قوس ازاماتتىعى بار 581 ادام وسى زاڭ بۇزۋشىلىقتارى ءۇشىن اكىمشىلىك جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلىپتى. سونىڭ ىشىندە، قازاقستان ازاماتىنىڭ تولقۇجاتىن، جەكە كۋالىگىن زاڭسىز پايدالانىپ كەلگەن 281 تۇلعاعا ايىپپۇل سالىنسا، وزگە مەملەكەتتىڭ ازاماتتىعىن يەلەنگەنىن حابارلاماعان 294 ادامعا ءتيىستى شارا قولدانىلدى. ياعني وسى 294 ادامنىڭ 166سى ايىپپۇل ارقالاپ، قالعان 128ءى ەلدەن قۋىلىپتى.مۇنىمەن جاعداي جاقسارا قويعان جوق. 2019 جىلى قازاقستاندا قوس ازاماتتىعى بار 500 ادام انىقتالعانى بەلگىلى بولسا، 2020 جىلى قاڭتارقازان ايلارىنىڭ ارالىعىندا 284 تۇلعا قوس ازاماتتىعى ءۇشىن جاۋاپقا تارتىلدى. ولار ازاماتتىعىنان ايىرىلعان ادامدار بولا تۇرا، قازاقستانعا كەلۋ جانە وسىندا تۇرۋ ماقساتىندا وزدەرىنىڭ بۇرىنعى قازاقستاندىق قۇجاتتارىن پايدالانىپتى. وسى زاڭ بۇزۋشىلىقتار ءۇشىن 266 ادامعا 277 800 تەڭگەدەن 555 مىڭ تەڭگەگە دەيىن ايىپپۇل سالىنىپ، 18 ادام ەلدەن شىعارىلدى. وسىلايشا، جىل سوڭىندا 284 زاڭ بۇزۋشىنىڭ سانى 585كە جەتتى.وتكەن جىلدىڭ سوڭىنا قاراي ەلىمىزدىڭ شىعىس قازاقستان جانە پاۆلودار وبلىستارىنداعى ەكى مەملەكەتتىك قىزمەتشىنىڭ قوس ازاماتتىعى بارى انىقتالدى. بۇل تۋرالى سەنات وتىرىسىندا ىشكى ىستەر ءمينيسترىنىڭ ورىنباسارى الەكسەي كالايچيدي مالىمدەگەن بولاتىن. ونىڭ ايتۋىنشا، 2020 جىلدىڭ 11 ايىندا قۇقىق قورعاۋ ورگاندارى قوس ازاماتتىقتىڭ 431 فاكتىسىن انىقتاپتى. سونىڭ ەكەۋى شىعىس قازاقستان جانە پاۆلودار وبلىستارىنداعى مەملەكەتتىك قىزمەتشىلەر بولىپ شىقتى.مەملەكەتتىك قىزمەتشىلەردىڭ قوس ازاماتتىعى بولۋى جاعا ۇستاتارلىق جاعداي دەۋگە بولاتىن سياقتى. نەگە؟ سەبەبى جالپاق جۇرت بىلە بەرمەيتىن، جاريالاۋعا جاتپايتىن قۇپيا قۇجاتتاردىڭ باسىم بولىگى ناق وسى مەملەكەتتىك قىزمەتشىلەردىڭ قولىندا بولماۋشى ما ەدى؟ ارينە، ۆيتسەمينيستر العا تارتقان ەكى مەملەكەتتىك قىزمەتشىنى وتانىنا وپاسىزدىق جاساپ، قۇپيا قۇجاتتاردى سىرتقا شىعاردى دەۋدەن اۋلاقپىز. ماسەلەنىڭ ءمان جايىن ءتيىستى ورگاندار انىقتاي جاتار. ايتپاعىمىز، مەملەكەتتىڭ قۇپياسىن قازاقستاننىك ازاماتتىعى دا جوق ادامعا قالاي سەنىپ تاپسىرۋعا بولادى جانە بۇعان قالاي جول بەرىلدى بولىپ وتىر؟قوس ازاماتتىق ەرىككەننىڭ ەرمەگى ەمەس. ول ەڭ الدىمەن قوعامنىڭ قاۋىپسىزدىگىنە، تۇراقتىلىعىنا اسەر ەتەتىن قوعاۋشى كۇش! |
اقمولا وبلىسىندا ەكسترەمالدى رەاليتيشوۋى تۇسىرىلەدى شوۋبيزنەس22 تامىز 2018، 22:50اقمولا وبلىسىندا ەكسترەمالدى رەاليتيشوۋى تۇسىرىلەدى22 تامىز 2018, 22:50 2282 0اقمولا وبلىسىندا ەكسترەمالدى رەاليتيشوۋ ٴتۇسىرىلىمى باستالادى، دەپ حابارلايدى . اقپارات اگەنتتىگى. تۋريستىك اقپاراتتىق ورتالىعىنىڭ دەرەگى بويىنشا ٴتۇسىرىلىم ساندىقتاۋ اۋدانىنىڭ ورتالىعى بالكاشينو اۋلىنىڭ ماڭىندا جۇزەگە اسىرىلماق. وندا كيىز ۇيلەر اۋىلىن سالۋ جوسپارلانعان. قازىرگى تاڭدا، بۇل جەردە تۇڭعىش حالىقارالىق، ەكسترەمالدى رەاليتيشوۋىن ٴتۇسىرۋ ٴۇشىن ارنايى قالاشىقتىڭ قۇرىلىسى جۇرگىزىلۋدە.جوبانى قر اقپارات جانە كوممۋنيكاسيالار مينيسترلىگىنىڭ قولداۋىمەن جانە حابار اگەنتتىگى اق تاپسىرماسىمەن تەنگري پليۋس جشس جۇزەگە اسىرادى. سونىمەن قاتار، جوباعا اقمولا وبلىسى مەن ساندىقتاۋ اۋدانىنىڭ اكىمدىگى قولداۋ كورسەتىپ وتىر.ەلىمىزدە مۇنداي اۋقىمدى جوبا وسىعان دەيىن بولعان ەمەس.بۇل تەلەۆيزيالىق جوباعا ٴار ەلدەن جينالعان ەكى كوماندا 5 ميلليون تەڭگە اقشالاي سىياقىعا تالاستىن بولادى، دەدى جوبانىڭ اۆتورى جانە باس پروديۋسسەرى ەلەنا گومەر.جوبانىڭ رەجيسسەرى ماسكەۋلىك كيريلل كۋزين. ول ۆوينا پولوۆ، لوندونگراد. زناي ناشيح 2015 گود، زالەتچيكي 2014 گود، سامىي لۋچشيي فيلم 3دە 2011گود، كلۋب 2006 2009 گگ.، سامىي لۋچشيي فيلم 2007 گود، لەدنيكوۆىي پەريود. دەتي، ، بۋلدوگ شوۋ، نەرەالنىە يستوريي، چەتاپينوچەتوۆ جانە پەرەحۆات ٴتارىزدى تەلەۆيزيالىق جوبالاردىڭ رەجيسسەرى رەتىندە تانىمال.جوباعا شەتەلدىك كەز كەلگەن ماماندىق يەسى قاتىسا الادى. جوبا جۇرگىزۋشىلەرى قازاقستاندىق بىلعارى قولعاپ شەبەرى، وليمپيادا چەمپيونى، كاسىپقوي بوكس كلۋبىنىڭ باس مەنەدجەرى باقتيار ارتايەۆ جانە تەلەارناسىنىڭ حالىقارالىق اقپاراتتار جانە اعىلشىن تىلىندەگى جاڭالىقتارى ٴبولىمىنىڭ باسشىسى ٴلاززات شاتايەۆا.جوبانى تەلەارناسىندا قازاق، ورىس جانە اعىلشىن تىلدەرىندە 4 قۇرلىق، 118 ەل، 600 قوناقۇيدە 300 ميلليون كورەرمەن كورەدى دەپ جوسپارلانعان، دەدى ەلەنا گومەر.06 مامىر 2014, 10:01وتاندىق تۇڭعىش براۋزەرلىك ونلاينويىننىڭ تۇساۋكەسەرى وتەدى01 قاڭتار 2014, 00:00 براۋزەرلىك ويىنى تاريحي دەرەكتەرگە سۇيەنىپ جاسالعانتۇركى اكادەمياسى ۇلتتىق ويىنى ٴۇشىن تاريحي دەرەكتەر ازىرلەيدى |
قازاقتىڭ قىز جىبەگى: ەلباسى اراشا! ادىرنا ۇلتتىق پورتالىتۇڭعىش پرەزيدەنتى ەلباسىا ر ا ش ا ح ا تبۇگىنگى سەكسەننىڭ سەڭگىرىنە تولعان تۋعان كۇنىڭىز قۇتتى بولسىن! قازاقستانىمىزدىڭ تاۋەلسىز مەملەكەت، ءبىرتۇتاس ەل رەتىندە ءبىرتۋار بولمىسىمەن الەمگە تانىلعانى، جۇرەگى ەل دەپ سوققان ءوزىڭىزدىڭ ەرەن ەڭبەگىڭىز بەن جاسامپاز ىستەرىڭىزدىڭ ارقاسى. حالقىمىزدىڭ قازىرگى باققۋاتتى ءومىرى، باياندى بولاشاعى ءۇشىن بۇكىل سانالى عۇمىرىڭىزدى ارناپ، ازاماتتىق قاجىرقايراتىڭىزبەن ەڭبەك ەتىپ كەلەسىز. ءسىزدىڭ سىندارلى ساياساتىڭىزدىڭ ارقاسىندا قازاقستانىمىز بەدەلدى دە ابىرويلى، الەمدىك قاۋىمداستىق مويىنداعان، جەدەل دامۋدىڭ داڭعىل جولىنا تۇسكەن ەلدەردىڭ قاتارىنا ەندى. حالىقتىڭ وزىڭىزگە دەگەن سۇيىسپەنشىلىگى دە ەرەكشە. ەلىن سۇيگەن، ەلى سۇيگەن ەلباسى دەگەن قاناتتى ءسوزدىڭ حالىقتىڭ جۇرەگىنەن بەرىك ورىن الۋى سونىڭ ايقىن دالەلى. قاي مەملەكەتكە بارساق تا ءجۇزىمىز جارقىن، بەينەمىز اسقاق.ونەر مەن حالىق ەگىز ۇعىم. سوندىقتان ونەر الەمىندەگى دارىندار حالىق اراسىنان شىعادى. سىزگە وسى ۇلكەن وتىنىشپەن جۇگىنە وتىرىپ، ادىلەتسىزدىكتىڭ قۇربانى بولىپ وتىرعان، بولاشاعانىنان زور ءۇمىت كۇتتىرەتىن تالانت يەسى، بۇگىنگى كۇنى تاعدىرى قىل ۇستىندە تۇرعان ءالىبي قانىبەكۇلى وتەپبەرگەن ەسىمدى جاس ورەننىڭ تاعدىرىنا اراشا سۇرايمىن!ءالىبيدى ءوزىمنىڭ رۋحاني بالام دەپ ەسەپتەپ، ونەردەگى اناسىنا اينالدىم. ونەربىلىمگە دەگەن تالانتى مەن قابىلەتىن، قۇشتارلىعى مەن زياتكەرلىگىن بىلاي قويعاندا، شەبەرحانامىزدىڭ ستاروستاسى رەتىندە بىرگە وقيتىن دوستارىنا، وزىنەن كىشى وقيتىن ءىنىقارىنداستارىنا دەگەن مەيىرىمى مەن جاناشىرلىق سەزىمىنە، ۇيىمداستىرۋشىلىق قابىلەتىنە كۋامىز. جۇرەگىندە تازالىق پەن ادىلدىكتى تۋ ەتكەن، ادامگەرشىلىك اسىل قاسيەتتەرى مول، بولاشاعىنان زور ءۇمىت كۇتتىرەتىن ءالىبي وتەپبەرگەن توعىز اي ءوتتى، تەمىر تورعا جازىقسىز قامالىپ، بوزتورعايداي شىرىلداپ وتىر. مەن دە بوتاسىن جوعالتقان ارۋاناداي جانىم جابىرقاۋ، جۇرەگىم جارالى.قازاق ۇلتتىق ونەر ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ 3 كۋرس ستۋدەنتى بولا ءجۇرىپ، كانيكۋل كەزىندە باۋىرلارىنا كومەكتەسۋ ءۇشىن، قوسىمشا قاراجات تابۋ ماقساتىندا 2019 جىلدىڭ شىلدە ايىندا ءوزىنىڭ تۋىپوسكەن اقتوبە وبلىسىنداعى ۆوستوكاقبوبەك جازعى لاگەرىنە تالىمگەر بولىپ ورنالاسىپ، قىزمەتىنە كىرىسكەننەن كەيىن 4 كۇننەن سوڭ، ءجاسوسپىرىم بالالارعا ازعىندىق جاسادى دەپ ايىپتالىپ، بيىلعى جىلدىڭ 26 ناۋرىزداعى اقتوبە قالالىق ماماندىرىلعان سوتىنىڭ ۇكىمىمەن 10 جىل جازاعا كەسىلىپ وتىر. بۇل وتە اۋىر جازا!سىزگە جۇگىنبەس بۇرىن سوت ۇكىمىنە قاتىستى ءالىبيدى باسىنان باستاپ قورعاپ كەلە جاتقان قورعاۋشىلارى مەن باسقا دا ەلىمىزگە بەلگىلى كاسىبي زاڭگەر، مامانداردىڭ پىكىرىن بىلدىك. بارلىعى ءبىر اۋىزدان ۇكىمنىڭ زاڭسىز ەكەندىگىن، ءالىبيدى كىنالى دەپ تانىپ سوتتاۋعا جەتكىلىكتى دالەلدەردىڭ جوقتىعىن، كەرىسىنشە ونى تولىقتاي اقتاۋ كەرەكتىگىن ايتۋدا.كەڭەس بەرگەن زاڭگەرلەردىڭ ءبىراۋىزدان ايتىپ وتىرعانى، سوت ۇكىمى كوزگە ۇرىپ تۇرعان قاراماقايشىلىقتار مەن زاڭسىزدىقتارعا تولىپ تۇر. اناسىز وسكەن ءالىبيىمدى تاعدىر ءبىر جىلاتتى، ەندىگى جەردە جۇرەگى مەيىرىمگە تولى ونەردەگى بالاپانىمنىڭ جاساماعان قىلمىسى ءۇشىن جازىقسىز سوتتالىپ تەمىر توردا جىلايتىنى جانىما باتىپ وتىر.ال ونەرىنەن بولەك، وتباسى مەن ۇستازدارىنان العان تاربيەسى مەن ادامي قاسيەتتەرى مول جاس.ءالىبي وتەپبەرگەن ۇلى دالانىڭ رۋحاني قۇندىلىقتارىن، ۇلتىمىزدىڭ تامىرى تەرەڭدە جاتقان مورالى مەن ەتيكالىق قاعيدالارىن بويىنا ءسىڭىرىپ وسكەن تاربيەلى، ونەگەلى جاس ەكەنىندىگىنە سەندىرەمىز.ءالىبي وتەپبەرگەن بولاشاق قازاق ونەرىنىڭ قايراتكەرى، جۇرەگى ەل دەپ سوققان مەملەكەتشىل جاس تۇلعا.سىزدەن ءالىبي قانىبەكۇلى وتەپبەرگەنگە قاتىستى قىلمىستىق ىسىنە ارالاسىپ، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ەلباسى قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ توراعاسى رەتىندە ادىلەتتى ۇكىم شىعارىلۋىنا كومەكتەسۋىڭىزدى وتىنەمىز!مەرۋەرت وتەكەشوۆا، قازاقتىڭ قىزجىبەگى، قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن ءارتيسى، پاراسات جانە قۇرمەت وردەندەرىنىڭ يەگەرىجانە ەلىمىزدىڭ ونەر قايراتكەرلەرى:ءاسانالى ءاشىموۆ، قازاقستاننىڭ ەڭبەك ەرى، كسرو جانە قازاقستاننىڭ حالىق ءارتيسى، قازاقستان تەاترلار اسسوتسياتسياسىنىڭ توراعاسىايمان مۇساقوجاەۆا، قازاقستاننىڭ ەڭبەك ەرى، قازاقستاننىڭ حالىق ءارتيسى، قازاق ۇلتتىق ونەر ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ رەكتورى، مەملەكەتتىك سىيلىقتىڭ لاۋرەاتىەسكەندىر حاسانعاليەۆ، قازاقستاننىڭ حالىق ءارتيسى، مەملەكەتتىك سىيلىقتىڭ لاۋرەاتىنۇرعالي ءنۇسىپجانوۆ، قازاقستاننىڭ حالىق ءارتيسى، مەملەكەتتىك سىيلىقتىڭ لاۋرەاتىمايرا يلياسوۆا، قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن ءارتيسى، پاراسات جانە قۇرمەت وردەندەرىنىڭ يەگەرى،قانات ايتباەۆ، مادەنيەت قايراتكەرىسۆەتلانا ايتباەۆا، قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرىاسحات ماەميروۆ، قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى، فيلوسوفيا دوكتورى، ق.قۋانىشباەۆ اتىنداعى قازاق مەملەكەتتىك اكادەميالىق مۋزىكالىق دراما تەاترىنىڭ ديرەكتورىقاراقات ءابىلدينا، قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرىمەرۋەرت تۇسىپباەۆا، قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى، پەداگوگيكا عىلىمدارىنىڭ كانديداتىالتىناي جوراباەۆا، قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى، قۇرمەت وردەنىنىڭ يەگەرى،التىناي نوگەربەك، قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى، مەملەكەتتىك سىيلىقتىڭ لاۋرەاتىنۇركەن وتەۋىلوۆ، قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى |
ئۇيغۇر ياشلار بۇنى چوقۇم كۆرۈڭلار شەبنەم ئەدەبىيات كۆزنىكى ئۇيغۇر ياشلار بۇنى چوقۇم كۆرۈڭلارسىز بۇ تېمىنىڭ 8220ـ ئوقۇرمىنىبۇ بەتتىكى تېما: ئۇيغۇر ياشلار بۇنى چوقۇم كۆرۈڭلارشەبنەم پۇلى: 313 سوم1 نىيىتىڭنى ئاللاھقا خالىس قىلغىن، سۆز ۋە ھەرىكەتلىرىڭدە رىيادىن ساقلانغىن.2 ئەدەب ئەخلاق، گەپسۆز ۋە يۈرۈش تۇرۇشلىرىڭنىڭ ھەممىسىدە مۇھەممەد ئەلەيھىسسالامنىڭ سۈننىتىگە ئەگەشكىن.3 ئاللاھتىن قورققىن، بۇيرىغان بارلىق ئىشلىرىنى ئادا قىلىشقا، توسقان ھەممە ئىشنى تاشلاشقا بەل باغلىغىن.4 ئاللاھقا سەمىمىي رەۋىشتە تەۋبە قىلغىن، كۆپلەپ ئىستىغپار ئېيتقىن.5 ئاللاھ تائالا پۈتۈن ھەرىكەت ۋە سۈكۈناتلىرىنڭنى كۆزىتىپ تۇرغۇچىدۇر، بىلگىنكى، ئاللاھ سېنىڭ سۆزلىرىڭنى ئاڭلاپ، قەلبىڭدە يۇشۇرغانلىرىڭنى بىلىپ تۇرىدۇ.6 ئاللاھقا، پەرىشتىلىرىگە، كىتابلىرىغا، پەيغەمبەرلىرىگە، ئاخىرەت كۈنىگە ۋە ياخشىلىق يامانلىقنىڭ تەقدىر بويىچە بولىدىغانلىقىغا ئىمان ئېيتقىن.7 باشقىلارنى قارىغۇلارچە دورىمىغىن، ماقۇلجان بولمىغىن.8 ياخشى ئىشلارنى بىرىنچى بولۇپ قىلىۋېلىشقا تىرىشقىن، ساۋابقا ئېرىشىسەن ۋە سەندىن ئۆگىنىپ ئۇ ئىشنى قىلغانلارنىڭ ساۋابىغىمۇ نائىل بولىسەن.9 ياخشىلارنىڭ باغچىسى ۋە زادۇل مەئاد قاتارلىق كىتابلارنى ئۆزەڭمۇ ئوقۇغىن ۋە ئائىلەڭدىكىلەرگە ئوقۇپ بېرىشكە ئادەتلەنگىن.10 تاھارەت بىلەن يۈرۈشكە ۋە ئۇنى يېڭىلاپ تۇرغىن، ھەمىشە نىجاسەت ۋە ناپاك نەرسىلەردىن يىراق تۇرغىن.11 نامازلىرىڭنى خۇسۇسەن بامدات ۋە خۇپتەننى دەسلەپكى ۋاقىتىدا جامائەت بىلەن مەسچىتتە ئادا قىلىشقا ھېرىسمەن بول.12 ئۆزەڭگە ۋە مۇسۇلمانلارغا ئەزىيەت بەرمەسلىك ئۈچۈن سامساق ۋە پىيازغا ئوخشىغان پۇرىقى ناچار نەرسىلەرنى يىمىگىن، تاماكۇ چەكمىگىن.13 تېگىشلىك ئەجىرگە ئېرىشىش ئۈچۈن جامائەت بىلەن ناماز ئوقۇشنى چىڭ تۇتقىن.14 پەرز زاكاتنى ئادا قىلغىن، ئۇنى زاكات ئېلىشقا ھەقلىق كىشىلەرگە بىرىشتە بېخىللىق قىلمىغىن.15 جۈمە نامىزىغا بۇرۇن بارغىن، ئىككىنچى ئەزان چىقىپ بولغاندىن كېيىن بېرىشتىن ھەزەر ئەيلىگىنكى، گۇناھكار بولۇپ قالمىغىن.16 ئاللاھنىڭ ئىلگىرى كېيىنكى گۇناھلىرىڭنى مەغپىرەت قىلىشى ئۈچۈن، رامىزان روزىسىنى ئاللاھتىن ساۋاب ئۈمىد قىلغان ھالدا تۇتقىن.17 رامىزان كۈنلىرى شەرئىي سەۋەبىڭ بولماستىن روزىنى بۇزۇشتىن ھەزەر ئەيلىگىن، چۈنكى ئۇنداق قىلساڭ گۇناھكار بولۇپ قالىسەن.18 ئۆتكۈزگەن گۇناھلىرىڭنىڭ مەغپىرەت قىلىنىشى ئۈچۈن رامىزان كېچىلىرى، بولۇپمۇ شەبى قەدىر كېچىسى ئاللاھتىن ساۋاب ئۈمىد قىلغان ھالدا ئىبادەتكە تۇرغىن.19 تاقىتىڭ يېتىدىغانلا بولسا ھەج ۋە ئۆمرە قىلىش ئۈچۈن ئاللاھنىڭ بەيتىگە بېرىشقا ئالدىرىغىن، كېچىكتۈرۈشتىن ساقلانغىن.20 قۇرئان كەرىمنى مەنىلىرىنى ھەققىدە ئويلانغان ھالدا ئوقۇغىن، قىيامەت كۈنى پەرۋەردىگارىڭنىڭ ھۇزۇرىدا سەن ئۈچۈن ھۆججەت ۋە شاپائەتچى بولۇشى ئۈچۈن بۇيرىغانلىرىنى ئادا قىلغىن، توسقانلىرىدىن يىراقلاشقىن.21 مەيلى ئۆرە تۇرغان بول مەيلى يانپاشلىغان بول ئاشكارا ياكى يۇشۇرۇن ھالدا بولسۇن ئاللاھنى داۋاملىق زىكىر قىلىشنى داۋاملاشتۇرغىن، غەپلەتتە قېلىشتىن ساقلانغىن.22 ئاللاھنىڭ دىنى ھەققىدە سۆز بولىدىغان سورۇنلارغا قاتناشقىن؛ چۈنكى ئۇ جەننەتنىڭ باغچىلىرىنىڭ بىرىدۇر.23 كۆزۈڭنى ئەۋرەتلەردىن، ھارام نەرسىلەردىن ساقلىغىن، ھارام نەرسىلەرگە كۆز تاشلاپ تۇرۇشتىن ھەزەر ئەيلىگىن، ھارامغا تاشلانغان كۆز ئىبلىسنىڭ ئوقيالىرىنىڭ بىرىدۇر.24 كىيىملىرىڭنى ئوشۇقۇڭنىڭ ئاستىغا چۈشۈرمىگىن، ھاكاۋۇرلارچە مېڭىشتىن ساقلانغىن.25 ئەرلەرگە ھارام قىلىنغان يىپەك ۋە ئالتۇن نەرسىلەرنى ئىستېمال قىلمىغىن.26 ئاياللارغا ئوخشىۋالمىغىن، ئاياللىرىڭنىمۇ ئەرلەرگە ئوخشىۋېلىشقا چاقىرمىغىن.27 پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام بۇرۇتلارنى قىسقارتىپ، ساقاللارنى قويۇپ بېرىڭلار دېگەن ھەدىسىگە ئاساسەن ساقىلىڭنى قويۇپ بەرگىن.28 دۇئايىڭنىڭ ئىجابەت بولۇشى ئۈچۈن ھالال يېگىن، ھالال ئىچكىن.29 يىمەك ئىچمەككە باشلىغاندا ئاللاھ تائالانىڭ ئىسمى بىلەن باشلىغىن، يەپ ئىچىپ بولغاندىن كېيىن، ئاللاھقا ھەمدۇ ئېيتقىن.30 ئوڭ قولۇڭ بىلەن يېگىن، ئىچكىن، ئوڭ قولۇڭ بىلەن ئالغىن ۋە بەرگىن.31 زۇلۇم قىلىشتىن قاتتىق ھەزەر ئەيلە، زۇلۇم قىيامەت كۈنىسى ھەقىقەتەن نۇرغۇن زۇلۇملارغا ئايلىنىپ كېتىدۇ.32 مۆمىنلەردىن باشقىلار بىلەن دوستلاشما، تائاملىرىڭنى تەقۋادارلاردىن باشقىلار يېمىسۇن.33 پارا ئېلىش، بېرىش، ۋاسىتە بولۇشلاردىن ھەزەر ئەيلە، كىمكى شۇنداق قىلىدىكەن ئۇ مەلئۇندۇر.34 ئاللاھنى نارازى قىلىش بەدلىگە ئىنسانلارنىڭ رازىلىقىنى ئىزدىمىگىن، ئاللاھ ساڭا غەزەپ قىلىدۇ.35 يوللۇق ئىشلاردا مەسئۇللارغا ئىتائەت قىلغىن ۋە ئۇلارنىڭ ياخشى ئىشلارنى قىلىشى ئۈچۈن دۇئا قىلغىن.36 يالغان گۇۋاھلىق بىرىشتىن ھەزەر ئەيلە، شاھىدلىقىڭنى يوشۇرما. ئاللاھ تائالا مۇنداق دەيدۇ: گۇۋاھلىقنى يوشۇرماڭلار، كىمكى ئۇنى يوشۇرىدىكەن، ھەقىقەتەن ئۇنىڭ دىلى گۇناھكار بولىدۇ. ا قىلمىشىڭلارنى تامامەن بىلگۈچىدۇر. سۈرە بەقەرە، 283ئايەت37 ياخشىلىققا بۇيرۇپ، يامانلىقتىن توسىغىن، ئاللاھ تائالا مۇنداق دەيدۇ: كىشىلەرنى ياخشىلىققا بۇيرۇغىن، يامانلىقتىن توسقىن، ساڭا يەتكەن كۈلپەتلەرگە سەۋر قىلغىن چۈنكى ھەقىقەتكە دەۋەت قىلغۇچى ئەزىيەتلەرگە ئۇچرايدۇ سۈرە لوقمان، 17ئايەتياخشىلىق ئاللاھ ۋە ئۇنىڭ رەسۇلى بۇيرىغان بارلىق ئىشلاردۇر، يامانلىق ئاللاھ ۋە ئۇنىڭ رەسۇلى توسقان بارلىق ئىشلاردۇر.39، 38 چوڭ كىچىك بارلىق ھارام ئىشلارنى تاشلىغىن، ئاللاھقا ئاسىلىق قىلمىغىن، بىرسىنىڭ ئاللاھقا ئاسىلىق قىلىشىغىمۇ ھەمدەم بولمىغىن.40 زىناغا يېقىنلاشمىغىن. ئاللاھ تائالا مۇنداق دەيدۇ: زىناغا يېقىنلاشماڭلار، چۈنكى ئۇ قەبىھ ئىشتۇر، يامان يولدۇر. سۈرە ئىسرا، 32ئايەت41 ئاتا ئاناڭغا ياخشىلىق قىلغىن، ئۇلارنى قاقشاتمىغىن.42 ئۇرۇق تۇغقانلىرىڭغا سىلە رەھىم قىلغىن، ئۇلارنى تاشلىۋېتىشتىن ھەزەر ئەيلىگىن.43 خوشناڭغا ياخشىلىق قىلغىن، ئۇنى رەنجىتمىگىن، ئېغىرلىقلىرىنى كۆتۈرگىن.44 ياخشى كىشىلەرنى ۋە ئاللاھ يولىدىكى قېرىنداشلىرىڭنى كۆپلەپ زىيارەت قىلغىن.45 ئاللاھ ئۈچۈن ياخشى كۆرگىن، ئاللاھ ئۈچۈن يامان كۆرگىن. ئەنە شۇ ئىماننىڭ ئەڭ مۇستەھكەم تۇتقىسىدۇر.46 ياخشى سورۇنلارغا قاتناشقىن، يامان كىشىلەر بىلەن بىرگە ئولتۇرۇشتىن ساقلانغىن.47 مۇسۇلمانلارنىڭ ئېھتىياجلىرىنى ھەل قىلىشىپ بىرىشكە ئالدىرىغىن، ئۇلارنى مەمنۇن قىلغىن.48 سىلىق سىپايە، مۇلايىم بولغىن، ئالدىراڭغۇلۇق ۋە قۇپاللىقتىن ساقلانغىن.49 باشقىلارنىڭ سۆزىنى بۆلىۋەتمەستىن، ياخشى قۇلاق سالغىن.50 تۇنۇيدىغان ۋە تۇنۇمايدىغان كىشىلەرگە سالام بەرگىن.51 سۈننەتتە كۆرسىتىلگەن ئەسسالامۇ ئەلەيكۇم دەپ سالام بەرگىن، قولۇڭ ۋەياكى بېشىڭ بىلەن ئىشارەت قىلىپ قويۇش بىلەنلا بولدى قىلمىغىن.52 كىشىلەرنى تىللىمىغىن ۋە ناچار سۈپەتلەر بىلەن سۈپەتلىمىگىن.53 بىرسىگە ھەتتا ئۇ ھايۋان ۋە ئۆسۈملۈك بولغان تەقدىردىمۇ لەنەت ئۇقۇمىغىن.54 چوڭ گۇناھلارنىڭ بىرى بولغان كىشىلەرگە تۆھمەت قىلىش ۋە ئىپپەتلىرى خۇسۇسىدا ئەيىبلەشتىن ھەزەر ئەيلىگىن.55 كىشىلەرنىڭ ئارىسىنى بۇزۇش ئۈچۈن گەپ تۇشۇپ، سۈخەنچىلىك قىلىشتىن قاتتىق ھەزەر ئەيلىگىن.56 غەيۋەتتىن ساقلانغىن. غەيۋەت قېرىندىشىڭنى ئۇ ياخشى كۆرمەيدىغان نەرسىلەر ئارقىلىق تىلغا ئېلىشنى كۆرسىتىدۇ.57 مۇسۇلماننى قورقۇتما ۋە ئۇنى رەنجىدە قىلما.58 كشىلەرنىڭ ئارىسىنى ياخشىلاشقا تىرىشقىن. بۇنداق قىلىش ئەڭ ياخشى ئەمەللەر قاتارىغا كىرىدۇ.59 ياخشى سۆزلەرنى قىل، ياخشى سۆزۈڭ بولمىسا سۈكۈت قىلغىن.60 راستچىل بول، يالغان ئېيتما. يالغان ئىنساننى گۇناھ، گۇناھ بولسا دوزاخقا ئېلىپ بارىدۇ.61 بىرىگە ئۇنداق، بىرىگە مۇنداق مۇئامىلە قىلىدىغان ئىككى يۈزلىمىچى بولما.62 ئاللاھتىن باشقا بىرىنىڭ نامى بىلەن قەسەم قىلما. راسىت بولغان تەقدىردىمۇ كۆپ قەسەم قىلىشتىن ساقلان.63 باشقىلارنى پەس، تۆۋەن كۆرمە. ئىنسان بىلەن ئىنسان ئوتتۇرىسىدىكى پەرق پەقەت تەقۋالىق ئارقىلىقلا ئۆلچىنىدۇ.64 كاھىن، سېھرىگەر، داخان، پېرىخۇنلارنىڭ قېشىغا بارمىغىن ۋە ئۇلارنىڭ سۆزلىرىگە ئىشەنمىگىن.65 ئىنسان ۋە ھايۋانلارنىڭ سۈرىتىنى تارتمىغىن، قىيامەت كۈنى ئەڭ قاتتىق ئازابقا دۇچار بولىدىغانلار رەسىمگە تارتقۇچىلاردۇر.66 ئۆيۈڭگە جانلىقلارنىڭ رەسىمىنى ئاسمىغىن. پەرىشتىلەرنىڭ ئۆيۈڭگە كىرىشىگە توسقۇنلۇق قىلغان بولىسەن.67 چۈشكۈرگەن ئادەم ئەگەر ئەلھەمدۇ لىللاھ دېگەن بولسا سەنمۇ يەرھۇمۇكەللاھ دېگىن.68 ئىسقېرتىش ۋە چاۋاك چېلىشتىن ساقلانغىن.69 بارلىق گۇناھلار ئۈچۈن تەۋبە قىلىشقا ئالدىرىغىن، يامانلىق قىلغان بولساڭ ئارقىدىن ياخشىلىق قىلغىن، يامانلىقنى ئۈچۈرۈپ تاشلايدۇ. تەۋبىنى كېچىكتۈرۈشتىن قاتتىق ھەزەر ئەيلىگىن.70 ئاللاھ تائالانىڭ ئەپۇ قىلىشىنى، رەھمىتىنى ئۈمىد قىلغىن. ئاللاھ بارىسىدا ياخشى گۇماندا بولغىن.71 ئاللاھنىڭ جازاسىدىن قورققىن، خاتىرجەم بولۇپ كەتمىگىن.72 بالا قازاغا دۈچ كەلگەندە سەۋرچان قىلغۇچى، باياشاتلىقىڭدا شۇكۇر قىلغۇچى بولغىن.73 مەسچىت سېلىش، ئىلىم ئۆگىتىشكە ئوخشىغان ئۆلۈمىڭدىن كېيىنمۇ ساڭا ساۋابى يېتىپ تۇرىدىغان ياخشى ئىشلارنى كۆپلەپ قىلغىن.74 ئاللاھتىن جەننەت ئاتا قىلىشىنى، دوزاختىن ساقلىشىنى تىلىگىن.75 پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامغا، ساھابىلىرىگە ۋە ئائىلە تاۋابىئاتلىرىغا قىيامەتكە قەدەر داۋاملىق كۆپلەپ دۇئا ۋە سالام يوللىغىن.مەنبە:جەسۇر ئىسلام مۇنبىرىتەستىقلانغان ۋاقتى : 20080417 ۋاقتى : 20080417 17:01 باش يازماناھايىتى ياخشى تېما يوللاپسىز.. ھارمىغايسىز!! داۋاملىق يوللاپ تۇرۇڭ...ئاتىكاچىلىق بولسىمۇ سىزنى تۆھپە يزىۋەتتىم!تۆھپە 10 نۇمۇرياخشى باھا 20 نۇمۇر ۋاقتى : 20080417 17:28 1 قەۋەت نۇمۇرى : 38463ھەقىقەتەنمۇ ياخشى ھەدىسلەرنى يوللاپسىز. ۋاختىم قىس بوپ قالدى. بولمىسا مەنمۇ بىر نەچچىنى قوشىۋىتەتتىمكەن... ۋاقتى : 20080417 17:36 2 قەۋەتبىز ئۈچۈن ناھايىتى پايدىلىق نەسىھەتلەر مۇشۇ ۋاقتى : 20080417 17:40 3 قەۋەت نۇمۇرى : 37287ئالاھ ئىشلىرىڭىزنى ئوڭۇشلۇق قىلغاي ......... ۋاقتى : 20080417 17:45 4 قەۋەتئەزىمىتىمىز قالايمىقان چىقىرىپ نىمىگە ئېرىشمەكچى، يەنىلا شۇ ئىرىشىدىغىنى؛ تېرورچى دىگەن نامدىنباشقىسى ئەمەس، شۇ بەش ئەزمىتىمىزنڭ قىلغان ئىشى ئۇچۇن بىز ئۇيغۇرلارنى يەنە بىرقىتىم تازلاپ ،ئۇيغۇرلاردىكى تالانتلىقلارنى يوقۇتىدۇ .يەنە شۇنداق تالانتلىقلارنڭ بارلىققا كىلىشى ئۇچۇن بىز يەنە قانچىلىك بەدەل تولەيمىز، شۇنداقلا قانچىلىكۋاقىت كىتىدۇ،بۇنى ئويلاپ باقايلى .ئەقلىمىزنى ئىشقا سالايلى سوغۇققانلىق بىلەن ئوبدان ئويلۇنۇپ كورەيلى،بۇنداق تەرەقىياتىئۇچقاندەك تەرەقى قىلىۋاتقان بۇنداق بىر قۇدرەتلىك دولەتكە تاققاببىل تۇرغۇدەك بىزدە قانچىلىك قۇدرەت بار،بۇنۇڭ ئوزى خۇددىبىر ئىش.شۇڭلاشقابىز ئۇنداق بولمۇغۇر ئىشنى قىلمايلىئۇيغۇر دىگەن بۇيۇك نامىمىزنىدىگەندەك سىېسىق نام بىلەن بۇلغىمايلى.ھەربىر ئۇيغۇرۇمنڭ ئېسىدەماۋۇبېر ئېغىز ماقالەتەمسىلننى چىڭ ساقلىشىنى ئۇممۇت قىلىمەن. ۋاقتى : 20080417 18:26 5 قەۋەتناھايىتتى تەربىيىۋى ئەھمىيەتلىك نەسىھەتلەرنى يوللاپسىز . ئالاھ ئىشلىرىڭىزنى ئوڭۇشلۇق قىلغاي !!...داۋاملىق يوللاپ تۇرۇڭ... ۋاقتى : 20080417 18:26 6 قەۋەتيوللىغان تىمىڭىزغا كوپ رەىمەت. ئاللا قولىڭىزغا دھرىت بھرمىسۇن.بۇندڭن كىيىنمۇياىشى ھەدىسلەرنى يوللاپتۇرۇڭ. ۋاقتى : 20080417 18:34 7 قەۋەتناھايتى ياخشى يۇللاپسىز ئاللاھ ئەخىر ئاتا قىلسۇن قىردىشىم، ۋاقتى : 20080417 18:39 8 قەۋەتتېما ئىگىسىگە رەھمىتىمنى بۈلدۈرىمەن ، ئاللاھ رەھمەت قىلسۇن قېرىندىشىم ..... ھارمىغايسىز ، تىرىشىڭ !!! ۋاقتى : 20080417 18:51 9 قەۋەتناھايىتى ياخشى تىما يوللاپسىز ئاللاھ بۇنىڭ ئەجرىنى چۇقۇم بېرىدۇ ۋاقتى : 20080417 19:48 10 قەۋەتناھايىتتى تەربىيىۋى ئەھمىيەتلىك نەسىھەتلەرنى يوللاپسىز . ئالاھ ئىشلىرىڭىزنى ئوڭۇشلۇق قىلغاي ، ئاللاھ رەھمەت قىلسۇن .تېما ئىگىسىگە رەھمەت!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! ۋاقتى : 20080417 20:13 11 قەۋەتمەن ھەيرانمەن، مۇشۇنداق ئەھمىيەتلىك تېما ،ساۋاپلىق ئۇقۇملارنى كۆرۈپمۇ تەربىيلەنمەيدىغان بىر قىسىم نادان بالىلارنىڭ ھە دىسىلا شەبنەم مۇنبىرىدە باشقىلارنىڭ ئەمگىىگە ھۆرمەت قىلماي ئاغزىنى بۇزۇپ سەت گەپلەرنى يېزىپ ئادەم ھاقارەتلەيدىغان قىلمىشى ئدەمنى ئېچىندۇرۇدۇ شۇڭا دەيدىغىنىم شۇ بۇتېمىنى ياخشىراق ھەزىم قىلىپ بېقىڭلار تېما يوللۇغۇچىغا ئاللا كۆپ رەھمەتلەر قىلسۇن ۋاقتى : 20080417 21:39 12 قەۋەتسىز گە كوپ رەخمەت .مۇشۇنداق تىلىلارنى كوپ يوللاپتۇرۇڭ .شەبنەم تەستىقلىمىسا دىيارىمغا يوللاڭ. ۋاقتى : 20080417 21:57 13 قەۋەتشەبنەم پۇلى: 342 سوماللە رەھمەت قىلسۇن قېرىندىشىم!ياخشى تېمىلىرىڭىز ئۈزۈلمىگەي. ۋاقتى : 20080417 22:00 14 قەۋەتئاللارەھمەت قلسۇن تمڭزغا كوپ رھمەت .............................. ۋاقتى : 20080417 22:40 15 قەۋەتئاللاھ رەخمەت قىلسۇن !ئاۋۇ سەۋرچان دىگەن يولداش خاتا يوللاپ قويغان ئوخشايدۇ... ۋاقتى : 20080417 22:53 16 قەۋەت نۇمۇرى : 37460ياخشى تېما يوللاپسىز اللا قولىڭىز غا دەت بەمىسۇن رەخمەت سىزگە . ۋاقتى : 20080417 23:06 17 قەۋەت نۇمۇرى : 38524ئاللاھ ئەجرىڭىزنى بەرگەي قېرىندىشىم. ۋاقتى : 20080418 02:29 18 قەۋەتئاللاھ رەھمەت قىلسۇن، موشۇنداق ياخشى تېمىلارنى داۋاملىق يوللاپ تۇرغايسىز. ۋاقتى : 20080418 11:44 19 قەۋەت :0625 06:35, |
ئىدلىبدىكى ئىغۋاگەرچىلىك ئۇيغۇرچەكۈنتەرتىپ ۋە ئانالىز 30كۈنتەرتىپ ۋە ئانالىز ناملىق پىروگراممىمىزنىڭ بۈگۈنكى بۆلۈمىدە، سىياسەت، ئىقتىساد ۋە جەمئىيەت تەتقىقاتلىرى فوندى جەمئىيىتى نىڭ تاشقى سىياسەت تەتقىقاتچىسى جان ئاجۇن تەرىپىدىن تەييارلانغان ئىدلىبدىكى ئىغۋاگەرچىلىك تېمىلىق ئانالىزنى دىققىتىڭلارغا سۇنىمىز.سۈرىيەدە چوڭ كۆلەملىك توقۇنۇشلار يۈز بەرمىگەن ۋاقىتلاردىمۇ، ھەمىشە مۇھىم ئۆزگىرىشلەر بولماقتا. نۇرغۇنلىغان تاشقى ۋە ئىچكى ئاكتىيورلار ئۆز مەنپەئەتلىرىگە ماس ھالدا ھەربىي ۋە سىياسىي ھەرىكەتلەرنى قىلىش ئارقىلىق بىلىكىنى كۈچلەندۈرۈشكە تىرىشماقتا. سەككىز يىلنى باشتىن كەچۈرگەن سۈرىيە ئىچكى ئۇرۇشى دىنامىك بىر ھەرىكاتچانلىقنى داۋاملاشتۇرۇپ كەلمەكتە. بەزى ئاكتىيورلار ئۆزلىرىگە پايدىلىق ئويۇن قۇرۇشقا ئۇرۇنسا، يەنە بەزىلەر بۇنىڭ ئالدىنى ئالىدىغان ھەرىكەتلەرنى قىلىش ئارقىلىق دۆلەتتىكى قالايمىقانچىلىققا مەبلەغ سېلىشنى داۋاملاشتۇرماقتا. يېقىندا ئىدلىبتا تۈركىيەرۇسىيە بىرلەشمە چارلاش ئەترىتىنىڭ ھۇجۇم نىشانى قىلىنىشىنىمۇ بۇ نۇقتىدىن ئانالىز قىلىشقا بولىدۇ.ئىدلىب ئۆكتىچىلەرنىڭ ئەڭ ئاخىرقى قورغىنى بولۇپ ئۇنىڭدا تەخمىنەن 3 مىليون 500 مىڭ نوپۇس ياشايدۇ، بۇ كىشىلەرھاكىمىيەت ۋە ئۇنىڭ قوللىغۇچىلىرىنىڭ ھۇجۇم نىشانىغا ئايلىنىپ كەلمەكتە. يۈز بەرگەن توقۇنۇشلاردا يۈز مىڭلىغان كىشى ئۆيماكانلىرىدىن ئايرىلىپ، يەنە نەچچە ئونمىڭلىغان كىشى جېنىدىن ئايرىلماقتا. بۇ ھۇجۇملار ئاخىرىدا تۈركىيەنىڭ ئارىلىشىشى بىلەن توختىتىپ قىلىنغان ئىدى. تۈركىيە بىلەن رۇسىيە ئوتتۇرىسىدا ھاسىل قىلىنغان كېلىشىم ئارقىلىق ئۇرۇش توختىتىىش ئېلان قىلىندى. بۇ مۇناسىۋەت بىلەن تۈركىيە ۋە رۇسىيە ئەسكەرلىرى ئىستراتېگىيەلىك 4 تاشيولىدا بىرلەشمە چارلاشنى باشلىدى ۋە بۇ رايون قەدەممۇ قەدەم كېڭەيتىلدى.ئىدلىب رايونىدا ئەمەلگە ئاشۇرۇلغان 20 نۆۋەتلىك بىرلەشمە چارلاش ئەترىتى باداماغا يېتىپ كەلگەندىن كېيىن، 21 نۆۋەتلىك بىرلەشمە چارلاش پىلانىنىڭ موسكۋادا بېكىتىلگەن بارلىق چارلاش لىنىيەسىنى قاپلاشنى ئۆز ئىچىگە ئالغان شەكىلدە مۇۋەپپەقىيەتلىك بولۇشى پىلانلانغان ئىدى. بىراق، چارلاش يولىدا رۇسىيە ئەسكەرلىرىگە قارشى ئاپتوموبىل بومبا ھۇجۇمى يۈز بەردى ۋە تۈركىيە بىلەن رۇسىيە كېلىشكەن چارلاش لىنىيەسى تاماملىنالمىدى.خەتتاب شىشانى ناملىق تەشكىلات ھۇجۇمنىڭ جاۋابكارلىقىنى ئۆز ئۈستىگە ئالدى. بۇ تەشكىلات ئىشلەتكەن خەتتاب شىشانى دېگەن ئىسىم رۇسىيەگە نىسبەتەن ئىنتايىن ئەھمىيەتلىك بولۇپ، چېچەنلەرگە ئىما قىلماقچى بولغان بۇ تەشكىلات رۇسىيەگە بىۋاسىتە سىگنال بولماقتا ئىدى. ئەمەلىيەتتە نە ئىدلىبتا، نە سۈرىيەنىڭ باشقا ئۆكتىچى رايونلىرىدا خەتتاب شىشانى دەپ ئاتىلىدىغان بىر تەشكىلاتنىڭ يوقلىقىنى نەزەردە تۇتقىنىمىزدا، ئوتتۇرىدا مۇھىم بىر سوئال پەيدا بولىدۇ.ئېنىقكى قەغەز يۈزىدە قۇرۇلغانلىقى مەلۇملۇق بۇ تەشكىلاتنىڭ خۇراسىددىن ناملىق ئەلقائىدىگە چېتېشلىق بىرگۇرۇپپىغا ۋاكالىتەن بۇ ھۇجۇمنى قىلغان بولۇش ئېھتىمالى مۇزاكىرە قىلىنىش بىلەن بىرگە، ئۆز نۆۋىتىدە يەنە، تۈركىيەرۇسىيە ئوتتۇرىسدىكى كېلىشىمىنى بۇزۇشنى مەقسەت قىلغان ئۈچىنچى بىر ئاكتىيورنىڭ ئىشى بولۇشىمۇ مۇمكىن. بۇمۇ دەرھال كىشىنىڭ ئەقلىگە كېلىشى مۇمكىن بولغان يەنە بىر كۈچلۈك گۇمان.چۈنكى ئىدلىبتىكى بۇ ھۇجۇمدىن كېيىن رۇسىيە ھاۋا ئارمىيىەسى نۇرغۇن قېتىم ھاۋا ھەرىكىتى ئېلىپ باردى ۋە ئىدلىبتىكى ئۆكتىچىلەرنى بومباردىمان قىلىش بىلەن بىرگە، باب شەھىرىگىمۇ ھۇجۇم قىلىپ، بىر قانچە پۇقرانىڭ جېنىدىن ئايرىلىشىغا سەۋەب بولدى. رۇسىيە ئەسكەرلىرىگە قىلىنغان ھۇجۇمنى بىر پۇرسەتكە ئايلاندۇرۇپ، مۆتىدىل ئۆكتىچىلەرنى بومباردىمان قىلىش ئارقىلىق ئەسلىدە موسكۋا كېلىشىمىنىڭ نە قەدەر چۈرۈك ۋە نازۇك ئىكەنلىكىنى كۆرسەتكەن بولدى. بۇنىڭدىن يەنە سۈرىيەدە تۈركىيە ۋە رۇسىيەنىڭ ئويۇن قۇرۇشىنى توسماقچى بولغان ئىچكى ۋە تاشقى ئاكتىيورلارنىڭمۇ جىم تۇرمايۋاتقانلىقى ۋە ئىغۋاگەرچىلىك ھۇجۇملىرى ئارقىلىق ۋەزىيەتنى بۇزۇشقا ئۇرنۇۋاتقانلىقى يەنە بىر قېتىم نامايان بولغان بولدى.ئامېرىكا ۋە ي پ گ ئوتتۇرىسىدىكى نېفىت كېلىشىمىكۈنتەرتىپ ۋە ئانالىز 32 |
ئۇرۇقدان خالتىسى قىچىشىش ئەرلەر كېسەللىكلىرى دوختۇر ساغلاملىق تورىئۇرۇقدان خالتىسى قىچىشىش ئۇرۇقدان خالتىسى كۈچلۈك قىچىشىش بىلەن ئىپادىلىنىدىغان كېسەللىكتىن ئىبارەتسەۋەبى: بۇ كېسەللىك ھەرخىل يەل خۇسۇسىيەتلىك ماددىلارنىڭ خالتا تېرە قاتلىمىغا ئورۇنلىشىپ قېلىشى، تېرىنىڭ ئەسەبىي كېسەللىكى ۋە ياللۇغلىنىشى، ئاشقازان، جىگەر كېسەللىكلىرى، دىيابېت كېسەللىكلىرى سەۋەبىدىن كۆرۈلىدۇ.ئالامىتى: ئۇرۇقدان خالتىسى تېرىسى چىدىغۇسىز دەرىجىدە قىچىشىپ ئازابلايدۇ، تولا قاشلاشتىن خالتا تېرىسى زىدىلىنىدۇ، قېلىنلىشىپ كېتىدۇ. بىمارنىڭ ئارام ئېلىشى ۋە ئۇخلىشىغا دەخلى يېتىدۇ، قىچىشىش تۈپەيلىدىن بىمار ئەسەبىيلىشىپ تېرىككەك بولۇپ قالىدۇ.داۋالاش پىرىنسىپى: يەل ھەيدىگۈچى، قان تازىلىغۇچى، ياللۇغ قايتۇرغۇچى دورىلار بىلەن داۋالاش ئېلىپ بېرىلىدۇ.ئالدىنقى ماقالىمىزدا مەزى بېزى ئاغرىش دېگەن نېمە؟ تېمىسىدا تەپسىلى توختالدۇق . ياكى ئانانىزىم جەلەق بىلەن شوغۇللىنىش توغرىسىدىكى ماقالىنى ئوقۇپ بېقىشىڭىزنى تەۋسىيە قىلىمىز . |
ستۋدەنت جاستار ازىرەت سۇلتان مەشىتىندە اۋىز اشتى فوتو .19 4 2021، 2، 10:18بۇگىن استانا قالاسىنداعى جوو ستۋدەنتتەرى رەسپۋبليكالىق ازىرەت سۇلتان مەشىتىندەگى اۋىزاشار داستارحانىنا ارنايى شاقىرىلىپ، قۇرمەتتى قوناق بولدى. اللا رازىلىعى ٴۇشىن اۋىز بەكىتىپ، ورازا ۇستاعان ستۋدەنتتەر قاۋىمى بەرەكەلى رامازان داستارحانى اياسىندا ۋاعىزناسيحات تىڭداپ، رۋحاني تۇرعىدان دا نارلەنىپ قايتتى. ەلوردامىزداعى بەدەلدى ۋنيۆەرسيتەتتەر قابىرعاسىندا ٴبىلىم الىپ جاتقان جاستارمەن ازىرەت سۇلتان مەشىتى باس يمامىنىڭ كومەكشىسى جاندوس ٴتاجىمۇرات ۇلى كەزدەسىپ، جاستىق شاقتىڭ ٴقادىرى جايىندا تۇشىمدى وي تولعادى.ارداقتى اللا ەلشىسى مۇحاممەد پايعامبارىمىزدىڭ س.ع.س. كارىلىك كەلمەي تۇرىپ، جاستىق شاقتىڭ ٴقادىرىن ٴبىل! دەگەن وسيەتىنەن باستالعان تاعىلىمدى ۋاعىز ستۋدەنتتەر قاۋىمىنا ەرەكشە اسەرىن بەرىپ، بەرەكەلى كەشتىڭ تاعىلىمعا وتۋىنە سەپتىگىن تيگىزدى. جالىندى جاستىق شاقتى وقۋبىلىمگە ارناپ، دۇنيەلىك ٴارى اقىرەتتىك پايداسى بار يگى ىستەرگە جۇمساۋعا ۇندەگەن بۇگىنگى ۋاعىزدىڭ ەلوردامىزدىڭ بەلسەندى جاستارىنا تىڭ سەەرپىلىس بەرىپ، جاقسىلىققا جەتەلەي تۇسەرى دە انىق.وسىلايشا، بەرەكەلى داستارحان ۇستىندە باس قوسىپ، شاتشادىمان كۇي كەشكەن جاستارعا كەش سوڭىنان ازىرەت سۇلتان مەشىتىنىڭ اتىنان رامازان ايىنىڭ قۇرمەتىنە وراي كىتاپتار ۇلەستىرىلىپ، قۇرما مەن تاتتىلەر تولتىرىلعان سىيلىق سومكەلەرى تارتۋ ەتىلدى.26.05.2018 966 باسىپ شىعارۋ . |
قۇتقارۋشىلار 15 رۇقسات ەتىلمەگەن سۋعا شومىلۋ ورىندارىنا رەيد جۇرگىزىپ جاتىرەسىل وزەنىنىڭ اكۆاتورياسىندا 5 بەكەت جۇمىس ىستەيدى، وندا تج دەپارتامەنتىنىڭ قىزمەتكەرلەرى، وواجقج قۇتقارۋشىلارى مەن جەرگىلىكتى پوليتسيا قىزمەتى ادامداردىڭ سۋعا كەتۋىنە جول بەرمەۋ ماقساتىندا رەيدتەر مەن پاترۋلدەۋ جۇرگىزەدى. بۇل تۋرالى ەلوردا اكىمدىگىنىڭ سايتى حابارلادى.بەكەتتەر اقبۇلاق وزەنىنىڭ اعىسىندا، شۇبار شاعىن اۋدانىندا، قۇيۋ پلاتيناسىندا، قارتتار ءۇيى اۋدانىندا، گازماشاپپاراتۋرا ساياجايىندا جانە نۇراەسىل كانالىندا ورنالاسقان. ولاردىڭ ورنالاسۋ ورنى كەزدەيسوق قويىلعان جوق، شومىلۋ ماۋسىمى باستالعالى بەرى تىيىم سالىنعان جەرلەردە شومىلعىسى كەلەتىن ادامداردىڭ سانى ازايماي تۇر. تجد قىزمەتكەرلەرى رۇقسات ەتىلمەگەن 15 شومىلۋ ورنىنا دەمالىس كۇندەرى رەيد جۇرگىزەدى.سونىمەن قاتار، بايقوڭىر اۋدانىنىڭ اكىمدىگى اقمولا وبلىسى تسەلينوگراد اۋدانىنىڭ شەكتەس اۋماعىندا ورنالاسقان قوياندى جاعاجاي اۋماعىن، نۇرسۇلتان قالاسىنا جاتاتىن اۋماقتىڭ بولىگىن جاقسارتۋ بويىنشا جۇمىستار جۇرگىزىپ جاتىر. سۋ ايدىندارىندا ادامداردىڭ قازا بولۋىنىڭ الدىن الۋ ءۇشىن دەپارتامەنت قىزمەتكەرلەرى 23 رەيد وتكىزدى، 90 تىيىم سالۋ بەلگىسى، 15 اقپاراتتىق ستەند ورناتىلدى. سونىمەن قاتار، سۋعا شومىلۋ ماۋسىمى اياقتالعانعا دەيىن ساعات 12:00دەن 21:00گە دەيىن سۋدا قۇتقارۋ ستانتسياسىندا پوليتسيا قىزمەتكەرلەرى كەزەكشىلىك ەتەدى، ولار قۇتقارۋشىلارمەن بىرگە ساعات سايىن ەسىل وزەنىن پاترۋلدەيدى. |
ترامپ تولۇق غەلبە قىلدى: ئامېرىكاخىتاي سودا سۆھبىتىدە بىرىنچى باسقۇچلۇق سودا كېلىشىمى تۈزۈلدى خەۋەر ۋە تەتقىقات خەۋەر مەركىزى ئەركىن كىلەچەك ئۈچۈن!ئابدۇرەھىم پاراچ:مىڭ توۋائەركىن سىدىق: نۆۋەتتىكى ۋەزىيەت ھەققىدە 7 2020627ئۇمۇن:ئاكادىمىك مىشمىشلارغا رەدىيەئەركىن سىدىق: نۆۋەتتىكى ۋەزىيەت ھەققىدە 6 2020620ئۇيغۇر بۇلاق ناملىق كىتاب ھەققىدە ئويلىغانلىرىمچەتئەلدىكى ئۇيغۇرلارنىڭ خىتايغا قارشى ئومۇميۈزلۈك دىپلوماتىيەلىك ھۇجۇمغا ئۆتىدىغان زامانىي دەل بۇگۈندۇر15 ئۆكتەبىر 2019ئىختىساد, پۇلمۇئامىلە, تەبىئىي بايلىقلار, خىتاي, دۇنيا, سەھىپە ئايرىلمىغان, سوداساناەت, سىياسەت, ماقالە مۇھاكىمە, ۋېدىئولاركۆپچىلىك كۆڭۈل بۆلۈۋاتقان خىتايئامېرىكا يېڭى نۆۋەتلىك سودا سۆھبىتى نەتىجىلىك بولدى. بايا ئاخىرلاشقان ئامېرىكاخىتاي 13قېتىملىق سودا سۆھبىتىدىن كېيىن ئامېرىكا زۇڭتۇڭى دونالد ترامپ ئاق سارايدا خىتاينىڭ مۇئاۋىن زۇڭلىسى ليۇ خې بىلەن كۆرۈشتى ۋە بىرىنچى باسقۇچلۇق سودا كېلىشىمىنىڭ تۈزۈلگەنلىكىنى ئېلان قىلدى. ترامپ بىلەن ليۇ خې قول ئېلىشىپ كۆرۈشتى ھەمدە سۆھبەتتە ئىككى تەرەپنىڭ بىرلىككە كەلگەنلىكىنى تەبرىكلىدى. بۇ كۈتۈلمىگەن بىر خەۋەر بولدى، چۈنكى خىتاينىڭ بۇ قېتىم ئامېرىكىغا خېلىلا يول قويۇشىنى ھېچكىم ئويلاپ باقمىغانىدى. بۇ ۋاققىچە ئامېرىكاخىتاينىڭ سودا سۆھبىتىدە ھېچقانداق ئىلگىرىلەش بولمىغان ۋە بىرەر نەتىجىسى چىقمىغانىدى. چۈنكى ئىككى تەرەپ بىربىرىگە يول قويماي كەلگەنىدى. بۇ قېتىم خىتاي ئامېرىكىغا زور دەرىجىدە يول قويغاچقا سودا سۆھبىتىدە بۆسۈش ھاسىل بولدى. ترامپقا كۆرە، ئامېرىكا بۇ قېتىملىق سودا سۆھبىتىدە تولۇق غەلىبە قازاندى. چۈنكى ئامېرىكا بۇ سۆھبەتتە خىتايغا ھېچقانچە يول قويمىدى، ئەمما خىتاي ئامېرىكىغا چوڭ جەھەتتىن يول قويدى. تۆۋەندىكى بىز ئىككى تەرەپنىڭ قايسى جەھەتتىن بىربىرىگە يول قويغانلىقىغا قاراپ باقايلى:خىتاي ئامېرىكىغا مۇنداق ئۈچ جەھەتتىن يول قويدى:1. خىتاي ھەر يىلى ئامېرىكىدىن 40 مىليارد دوللاردىن 50 مىليارد دوللار قىممىتىگىچە يېزا ئىگىلىك مەھسۇلاتلىرى ئالىدىغان بولدى. 2017يىلدىكى سودا سۆھبىتىدىن ئىلگىرى خىتاي ئامېرىكىدىن 20 مىليارد 400 مىليون دوللارلىق يېزا ئىگىلىك مەھسۇلاتلىرى ئىمپورت قىلاتتى. ئەمدى خىتاينىڭ ئامېرىكىدىن ئىمپورت قىلىدىغان يېزا ئىگىلىك مەھسۇلات قىممىتى بۇرۇنقىدىن بىر ھەسسە كۆپ بولىدۇ. بۇ ئەلۋەتتە ئاز سان ئەمەس.2. ئەقلىي مۈلۈك ھوقۇقى مەسىلىسىدە، خىتاي ئامېرىكا بىلەن كېلىشىم تۈزدى.3. پۇلمۇئامىلە ساھەسىدە خىتاي ئامېرىكا بىلەن كېلىشىم ھاسىل قىلدى.ئامېرىكا پەقەت بىرلا جەھەتتىن خىتايغا يول قويدى. ئەسلىدە ئامېرىكا بۇ يىل 10ئاينىڭ 15كۈنىدىن باشلاپ، خىتاينىڭ 200 مىليار 500 مىليون يۈەنلىك مېلىغا ئالىدىغان 25 پىرسەنتلىك تاموژنا بېجىنى 30 پىرسەنتكە ئۆستۈرمەكچى ئىدى، بۇ قېتىملىق سۆھبەتتىن كېيىن ئۆستۈرمەيدىغان، ئەسلىدىكى 25 پىرسەنتنى ساقلاپ قالىدىغان بولدى. ئۇنىڭدىن باشقا، ئامېرىكا بۇ يىل 12ئاينىڭ 15كۈنىدىن باشلاپ، خىتاينىڭ 300 مىليارد يۈەنلىك مېلىغا 25 پىرسەنتلىك تاموژنا بېجى ئېلىشنى پىلانلىغانىدى، ئەمما بۇ قېتىملىق سۆھبەتتە ئۇ توغرۇلۇق گەپ بولمىدى. ئاندىن خىتاي ئىزچىل ئارىلىشىپ كېلىۋاتقان خۇاۋېي مەسىلىسىمۇ بۇ قېتىملىق سۆھبەتتە تىلغا ئېلىنمىدى.يۇقىرىدا خىتاي قوبۇل قىلغان شەرتلەرنىڭ بىرىنچىسىگە كەلسەك، خىتاي ئامېرىكىدىن ئىمپورت قىلىدىغان يېزا ئىگىلىك مەھسۇلاتلىرىنى بىر ھەسسە كۆپەيتكەن بولۇپ، بۇ ئەلۋەتتە ئامېرىكا دېھقانلىرىنى خۇشال قىلىدۇ. نەتىجىدە يېزا ئىگىلىكنى ئاساس قىلىدىغان شىتاتلاردىكى خەلق ترامپنى قوللايدۇ ۋە ئۇنىڭ 2020يىلدىكى زۇڭتۇڭ سايلىمىدا يەنە بىر نۆۋەت غەلىبە قازىنىشى ئۈچۈن بېلەت تاشلايدۇ.ئەقلىي مۈلۈك ھوقۇقى مەسىلىسىگە كەلسەك، بۇ ئامېرىكىنىڭ خىتايدىن تەلەپ قىلىۋاتقان ھەقھوقۇق مەسىلىسى بولۇپ، خىتاي ئۆزىنىڭ ئامېرىكىدىن تېخنىكا ئوغرىلىغانلىقىنى ئىزچىل ئېتىراپ قىلماي كەلگەنىدى. 2018يىلى خەلق گېزىتى ماقالە ئېلان قىلىپ: ئامېرىكىنىڭ جۇڭگونى ئەقلىي مۈلۈكنى ئوغرىلىدى دېگىنى تۇخۇمدىن تۈك ئۈندۈرگەنلىك، دەپ ئەيبلىگەنىدى. بۇ قېتىم خىتاينىڭ ئەقلى مۈلۈك ھوقۇقى كېلىشىمىگە ئىمزا قويۇشى ئەمەلىيەتتە ئۆزلىرىنىڭ ئامېرىكىدىن تېخنىكا ئوغرىلىغانلىقىنى ئېتىراپ قىلغىنى ھېسابلىنىدۇ. ئەگەر سەن ئامېرىكىدىن تېخنىكا ئوغرىلىمىغان، ئەقلى مۈلۈك ھوقۇقىغا چېقىلمىغان بولساڭ، بۇ كېلىشىمگە ئىمزا قويۇشۇڭنىڭ نېمە ھاجىتى؟ئۇنىڭدىن باشقا، خىتاي بۇ قېتىم پۇلمۇئامىلە ساھەسىدە تېخىمۇ ئوچۇقئاشكارە بولۇشقا، بەزى كەسىپلەرنى سىرتقا ئېچىۋېتىشكە قوشۇلغان بولۇپ، بۇمۇ ئامېرىكا ئىزچىل تەلەپ قىلىۋاتقان شەرتلەرنىڭ بىرى ئىدى.ئەمەلىيەتتە ئەقلىي مۈلۈك ھوقۇقى بىلەن پۇلمۇئامىلە ئىسلاھاتى جەھەتتىكى كېلىشىم خىتاينىڭ ئۆزىگە پايدىلىق. ئەگەر خىتاي بۇرۇنقىدەكلا ئەقلىي مۈلۈك ھوقۇقىغا رىئايە قىلمىسا، ئىجادكارلىققا ئەھمىيەت بەرمەيدۇدە، ئۆزىنى تېخنىكا جەھەتتىن تەرەققىي قىلدۇرالمايدۇ. ئەگەر پۇلمۇئامىلە ئىسلاھاتى ئېلىپ بارمىسا، خەلق پۇلى خەلقئارا پۇلغا ئايلىنالمايدۇ. خىتايمۇ دۇنيادىكى ئىقتىسادىي ھەقىقىي كۈچلۈك دۆلەت بولالمايدۇ. شۇڭا ئامېرىكىنىڭ خىتاينى پۇلمۇئامىلە ئىسلاھاتىغا قىستىشى خىتاينىڭ ئىقتىسادىغا پايدىلىق.بۇ يىل 5ئايدا ئۆتكۈزۈلگەن سۆھبەتتە، خىتاي يۇقىرىقى ئۈچ تۈرلۈك ئىشتا يول قويمىغان بولۇپ، بۇ بىزنىڭ ئاخىرقى چېكىمىز، بۇنىڭدىن ھالقىيالمايمىز، ئەگەر بۇنىڭغا يول قويۇپ كېلىشىم ھاسىل قىلساق ئامېرىكا تاموژنا بېجىنىڭ ھەممىسىنى بىكار قىلىشى كېرەك دېگەنىدى. ئۇ چاغدا ئامېرىكىدىن كۆپرەك مەھسۇلات ئىمپورت قىلىشلا يول قويۇش ھېسابلانغان بولۇپ، ئامېرىكىدىن بۇنىڭغا قوشۇلۇشنى، خىتاينىڭ تۈزۈلمىسى ۋە ئىززەتئابرۇيىغا تېگىدىغان باشقا شەرتلەرنى قويماسلىقنى ئوتتۇرىغا قويغانىدى. ھالبۇكى خىتاي بۇ قېتىم بۇ ئۈچ تۈرلۈك ماددىدا يول قويغاننىڭ بەدىلىگە، ئامېرىكا پەقەت ئەسلىدىكى باجنى ساقلاپ قالىدىغان بولدى. بۇ قېتىمقى سۆھبەتنىڭ مۇۋەپپقىيەتلىك بولۇشى ئەمەلىيەتتە خىتاينىڭ ئەڭ مۇھىم دەپ قارىغان يۇقىرىقى ئۈچ مەسىلىدە يول قويۇشى بىلەن مۇناسىۋەتلىك. يەنى خىتاي باشتا ئامېرىكىغا ماۋۇ يېرىمگە ئۇرساڭ بولمايتتى دەپ يۈرۈپ، ئاخىرىدا شۇ يېرىگە ئۆزى ئۇرۇپ بىرىنچى باسقۇچلۇق مەسىلىنى ھەل قىلدى.بەزىلەر بۇ قېتىملىق سۆھبەتتە خىتاي ئامېرىكىنىڭ كۆزىنى يەنە بويىدى، ئامېرىكىغا يول قويغان بولۇۋېلىپ كېلىشىم تۈزگەن بىلەن ئۇنى ئىجرا قىلمايدۇ دېيىشتى. ئەمما ئامېرىكىمۇ بۇنى ئويلىغان بولۇپ، زۇڭتۇڭ تۇرامپ خىتاي تەرەپ ۋەكىللىرىنى ئالدىدا ئولتۇرغۇزۇپ تۇرۇپ ئۇلاردىن بۇ كېلىشىمگە تولۇق قوشۇلغانلىق ئەھدىنى ئالدى؛ ئاق سارايدا ئۇلار بىلەن كۆرۈشكەن چاغدا مۇئاۋىن زۇڭلى ليۇ خېدىن: سېنىڭ بۇ ھەقتە باشقا پىكرىڭ بارمۇ؟ دەپ سورىدى. ليۇ خې:بۇ قېتىملىق سۆھبەت ياخشى بولدى دېدى ۋە بۇ توغرۇلۇق باشقا پىكىردە بولمايدىغانلىقىنى بىلدۈردى. ترامپنىڭ مەزكۇر كېلىشىمنى قارشى تەرەپنىڭ پىكرى ئارقىلىق جەزملەشتۈرۈشى سەۋەبسىز ئەمەس، چۈنكى 6ئايدا ياپونىيەدىكى سۆھبەتتە ترامپ خىتاينى قاتناشتۇرمايلا مۇخپىرلانى كۈتۈۋېلىش يىغىنى ئۆتكۈزۈپ، خىتاي بىلەن ئۆتكۈزگەن سۆھبەتتە بىرلىككە كەلگەن بەزى كېلىشىملەرنى تىلغا ئالغانىدى. ئەمما كېيىن خىتاي بۇلارنى ئېتىراپ قىلماي تۇرۇۋېلىپ، تۇرامپنى يالغانچى قىلىشقا ئۇرۇندى. شۇڭا ترامپ ئۆتكەنكى ساۋاقنى قوبۇل قىلىپ، بۇ قېتىم مۇخبىرلارنىڭ ئالدىدا خىتاي ۋەكىللىرىگە سىلەر كېلىشىمگە قوشۇلدۇڭلار دېدى، بۇ ئارقىلىق ئۇلارنىڭ گېپىدىن يېنىۋېلىشىنىڭ ئالدىنى ئالدى.بۇ قېتىملىق كۆرۈشۈشتە ليۇ خې يەنە ترامپقا شى جىنپىڭنىڭ خېتىنى تاپشۇردى. خىتاي تەرەپ بۇنى پەقەت ئاغزاكى ئۇچۇر دېدى. شى جىنپىڭ خېتىدە ئىككى دۆلەت مۇناسىۋىتىنى بىرلىككە كەلگەن پرىنسىپ ۋە ئورتاق مەنپەئەتلەر ئاساسىدا تەرەققىي قىلدۇرۇش ئۈمىدىنى بىلدۈرگەنىدى. ترامپ بۇ خەتنى ئالغاندىن كېيىن ليۇ خېغا: بىز ئۇزاققا سوزۇلغان قىيىن سۆھبەتلەردىن كېيىن بۇ باسقۇچقا كەلدۇق. ئامېرىكا بىلەن خىتاي ئۈچۈن بۇ ئەلۋەتتە ياخشى ئىش. رەئىس شىغا رەھمەت، ئۇنىڭغا سالامىمنى يەتكۈزۈڭلار دېدى ۋە كېلەر ئايدا ئۆتكۈزۈلىدىغان يىغىنىدا رەئىس شى بىلەن كۆرۈشۈپ، بىرىنچى باسقۇچلۇق سودا كېلىشىمى گە ئىمزا قويدۇرىدىغانلىقىنى ئېيتتى. ئەگەر شى جىنپىڭ بۇ كېلىشىمگە ئىمزا قويسا، گېپىدىن يېنىۋالالمايتتى، يېنىۋالسا كېلىشىمگە خىلاپلىق قىلغان بولاتتى. يەنە كېلىپ، ئامېرىكا 12ئاينىڭ 15كۈنى يولغا قويۇشنى پىلانلىغان 300 مىليارد دوللارلىق تاموژنا بېجىنى ئېھتىياتقا ئېلىپ قويغان بولۇپ، بۇمۇ خىتاينىڭ بۇ قېتىمقى كېلىشىمنى ئىجرا قىلماسلىقىنىڭ ئالدىنى ئېلىش ئۈچۈن ئىدى. ئەگەر خىتاي راستىنلا كېلىشىمگە ئەمەل قىلمىسا ئامېرىكا ئۇ باجنى دەرھال ئىجرا قىلىشى، ئەگەر ئەمەل قىلسا ئۇنى بىكار قىلىشى مۇمكىن. مۇنداقچە ئېيتقاندا ئۇ ئامېرىكىنىڭ قەرەللىك بومبىسى بولۇپ، خىتاي كېلىشىمنى ئىجرا قىلماي قالسىلا پارتىلايدۇ.ترامپ يەنە بىرىنچى باسقۇچلۇق كېلىشىم ئىمزالىنىپ بولغاندىن كېيىنلا ئىككىنچى باسقۇچلۇق سۆھبەتنى باشلايدىغانلىقىنى ئېيتتى. دېمەك، ئۇ خىتايغا: بىرىنچى باسقۇچلۇق كېلىشىمنى تۈزۈۋېلىپلا ئىش پۈتتى دەپ خىيال قىلىشما، بۇنىڭ كەينىدە يەنە ئىش بار، دېمەكچى. نۆۋەتتە ئىككىنچى باسقۇچلۇق سۆھبەتنىڭ قاچان باشلىنىدىغانلىقى ئېنىق ئەمەس. ئەمما باشلىنىپ قالسا، سۆھبەت تېمىسى خىتاينىڭ دۆلەت كارخانىلىرىغا تولۇقلىما بېرىشى، چەت ئەل كارخانىلىرىنىڭ خىتايغا تېخنىكا ئۆتۈنۈپ بېرىشى دېگەندەك تۈزۈلمە خاراكتېرلىك مەسىلىلەر ئۈستىدە بولىدۇ. بۇ مەسىلىلەر ئەلۋەتتە جىددىي ھەل قىلىشقا تېگىشلىك، ئەمما ھەل قىلىش قىيىن بولغان مەسىلىلەردۇر. ئامېرىكىنىڭ ھازىرقى مەقسىتى تاموژنا بېجىنى بىكار قىلماسلىق شەرتى ئاستىدا بۇ مەسىلىلەر توغرۇلۇق سۆھبەتلىشىشتۇر. شۇنداق قىلغاندىلا ئامېرىكا خىتايغا يېتەرلىك بېسىم قىلالايدۇ ھەمدە خىتاي بىلەن ئىككىنچى، ئۈچىنچى باسقۇچلۇق سۆھبەتلەرنى ئۆتكۈزەلەيدۇ. ئامېرىكا بۇ سۆھبەتلەردە كېلىشىم ھاسىل قىلىپ تولۇق نەتىجىگە ئېرىشكەندىن كېيىن ئاندىن تامۇژنا بېجىنى بىكار قىلىدۇ.ئەسلىدە خىتاي بۇ قېتىملىق سۆھبەتتە ئامېرىكىدىن خۇاۋېي شىركىتىگە يۈرگۈزۈۋاتقان قامالنى بوشىتىشنى ئۈمىد قىلغانىدى، ئەمما بۇ قېتىملىق سۆھبەتتە خۇاۋېي مەسىلىسى مۇزاكىرە قىلىنمىدى. ئامېرىكا تەرەپ ۋەكىلى روبېرت لەيتىزېر خۇاۋېينىڭ ئىشى باشقا، ئۇنى ئايرىم دېيىشىمىز دېدى. ئومۇمەن قايسى تەرەپتىن بولمىسۇن، بىرىنچى باسقۇچلۇق سودا كېلىشىمىدە ترامپ تولۇق غەلىبە قىلدى، ئامېرىكا خىتاي ئۈستىدىن غالىب كەلدى.خىتاينىڭ بۇ قېتىملىق سۆھبەتنى خەۋەر قىلىشى قىززىق. ئۇلار بۇ قېتىم تۈزۈلگەن كېلىشىمنى بىرىنچى باسقۇچلۇق سودا كېلىشىمى دەپ ئاتىمىدى، پەقەت بۇ قېتىملىق سودا سۆھبىتى ئىككى دۆلەت رەھبەرلىرىنىڭ پرىنسىپ جەھەتتىن بىرلىككە كېلىشى، ئىككى دۆلەتنىڭ ئورتاق مەنپەئەتىنى چىقىش قىلىشى ئاساسىدا ئوڭۇشلۇق ئېلىپ بېرىلدى ھەمدە يېزا ئىگىلىك مەھسۇلاتلىرى، ئەقلىي مۈلۈك ھوقۇقى، پۇلمۇئامىلە مۇلازىمىتى سۆھبەتلىرىدە ئەمەلىي ئىلگىرىلەش بولدى. ئىككى تەرەپ سۆھبەتنى تېخىمۇ ياخشى ئېلىپ بېرىپ، ئاخىرقى نەتىجىنى قولغا كەلتۈرۈش ئۈچۈن تىرىشچانلىق كۆرسەتتى دېدى. خىتاي مەتبۇئاتلىرىنىڭ بۇ قېتىمقى كېلىشىمنى بىرىنچى باسقۇچلۇق سودا كېلىشىمى دەپ ئاتىماسلىقىدىكى سەۋەب، خىتاي كاتىۋاشلىرىنىڭ ئامېرىكىغا تەسلىم بولغانلىقىنى خەلقتىن يوشۇرغانلىقى، يۈزىنىڭ چۈشۈپ كېتىشىدىن قورققانلىقى دەپ چۈشىنىشكە بولىدۇ. خىتاي مەتبۇئاتلىرى گەرچە بۇ كېلىشىم توغرۇلۇق بىر نەچچە جۈملە ئاددىي گەپلەر بىلەن خەۋەر بەرگەن بولسىمۇ، ترامپنىڭ ليۇ خې بىلەن كۆرۈشكەنلىكىنى تەپسىلىي خەۋەر قىلغان. بۇ خەۋەرلەرگە قاراپ باقايلى. بىرىنچى خەۋەرنىڭ ماۋزۇسى: زۇڭتۇڭ ترامپ مۇئاۋىن زۇڭلى ليۇ خې بىلەن كۆرۈشتى. ئەمما بۇ خەۋەردىكى باش قەھرىمان ترامپ بىلەن ليۇ خې ئەمەس، بەلكى شى جىنپىڭ. خەۋەردە ئالدى بىلەن مۇئاۋىن زۇڭلى ليۇ خې رەئىس شى جىنپىڭنىڭ خېتىنى ترامپقا تاپشۇردى. خەتتە رەئىس شى جىنپىڭ ترامپقا مۇنداق دېدى: يېقىندا ئىككى تەرەپ سۆھبەت ۋەكىلىرى كۆپ تىرىشچانلىق كۆرسەتتى. جۇڭگو ھۆكۈمىتىنىڭ ياخشى نىيىتى دۇنيادىكى كۆپلىگەن ئەللەرنىڭ قارشى ئېلىشىغا ئېرىشتى. ئىككى تەرەپ ۋەكىلى سودا سۆھبىتىدە ئورتاق پىكىرگە كېلىشكە، ئىختىلاپنى ئازايتىپ ئورتاقلىقنى تېپىشقا تىرشتى. ئىككى دۆلەت ئىقتىسادىنىڭ ساغلام، سىجىل تەرەققىي قىلىشى ئىككى دۆلەت ۋە دۇنيانىڭ تەرەققىياتى ئۈچۈنمۇ پايدىلىق. ئىككى دۆلەت ھەمكارلىق ۋە مۇقىملىقنى ئاساسىي ئېقىم دەپ قاراپ، ئۆزئارا ھۆرمەت قىلىش ئاساسىدا زىددىيەتنى كونترول قىلىپ، ئۆزئارا مەنپەئەت يەتكۈزۈش ئاساسىدا ھەمكارلىقنى كېڭەيتىپ، ئىككى دۆلەتنى توغرا تەرەققىيات يولىغا باشلاش ئۈچۈن تىرىشىشى كېرەك. شىنخۇا ئاگېنتلىقى پەقەت ئاغزاكى ئۇچۇر بولغان بۇ خەتنى خەۋەرنىڭ ئاساسىي مەزمۇنى قىلىپ، شى جىنپىڭنى ئالاھىدە گەۋدىلەندۈرگەن. مەزكۇر خەۋەردە يەنە ترامپ شى جىنپىڭنىڭ خېتى ئۈچۈن تەشەككۈر ئېيتتى ھەمدە خىتاي خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ 70 يىللىقىنى تەبرىكلەيدىغانلىقىنى بىلدۈردى، ليۇ خېغا رەئىس شى جىنپىڭغا سالامىنى يەتكۈزۈپ قويۇشىنى ئېيتتى. ترامپ يەنە مۇنداق دېدى: ئامېرىكا بىلەن جۇڭگو مۇناسىۋىتىنىڭ تەرەققىياتى ھازىرمۇ ياخشى، جۇڭگوغا ۋە رەئىس شى جىنپىڭغا ھۆرمىتىم بار. ئۇ كاتتا رەھبەر. مەن ئامېرىكاخىتاي سودا كېلىشىمىدە ئەمەلىي بۆسۈش ھاسىل بولغانلىقىدىن ۋە تۇنجى باسقۇچلۇق سودا كېلىشىمىنىڭ نەتىجىلىك بولغانلىقىدىن خۇشال بولدۇم. بۇ ئىككى دۆلەت ۋە دۇنيا ئۈچۈنمۇ ياخشى ئىش. ئەمدى بۇ ئىككى دۆلەت خىزمەت ئۆمىكىنىڭ بالدۇرراق ئىشقا كىرىشىپ بۇ قېتىمقى سودا كېلىشىمىنىڭ رەسمىي ھۆججىتىنى ھازىرلاپ، كېيىنكى باسقۇچلۇق سودا سۆھبىتى ئۈچۈن تەييارلىق قىلىشىنى ئۈمىد قىلىمەن. ئامېرىكا خىتاي ئوقۇغۇچىلىرىنىڭ ئامېرىكىغا كېلىپ ئوقۇشىنى قارشى ئالىدۇ دېگەندەك مەزمۇنلار بار.ئامېرىكا تېلىۋىزىيە قاناللىرى ئاق سارايدىكى بۇ كۆرۈشۈشنى تولۇق كۆرسەتتى، ترامپ ئەمەلىيەتتە بۇ گەپلەرنى بۇ تەرىقىدە دېمىگەن. ئەمما شىنخۇا ئاگېنتلىقى ئۇنىڭ سۆزىنى ئۆز ئۆلچىمىگە سېلىپ تەھرىرلىگەن. بۇ خەۋەردە شى جىنپىڭ مەركىزىي ئورۇنغا قويۇلغان بولۇپ، ترامپ گويا شى جىنپىڭ ئۈچۈنلا گەپ قىلىۋاتقاندەك، ئۇنىڭغا خۇشامەت قىلىۋاتقاندەك تۇيغۇ بېرىدۇ. يەنى ترامپ بېشىدا شى جىنپىڭنىڭ خېتىغا رەھمەت ئېيتىدۇ، ئاندىن ئۇنىڭ ئۆزىگە سالام ئېيتىدۇ، ئاندىن ئۇنى ئۇلۇغ رەھبەر دەپ ماختايدۇ. ئاندىن كېيىنكى گەپلەرگە ئۆتىدۇ. يىغىپ ئېيتقاندا، شىنخۇا ئاگېتنلىقى بۇ خەۋىرى ئارقىلىق شى جىنپىڭنى كۆتۈرۈپ، شەخسكە چوقۇنۇش خاھىشىنى ئىپادىلىگەن. شۇڭا بۇنداق خەۋەرلەرنى ئۇششاق بالىلارنىڭ ئويۇنىنى كۆرگەندەك كۆرۈپ قويسىلا بولىدۇ.بۇ قېتىمقى كېلىشىمنىڭ مۇۋەپپەقىيىتى، نېمىلادېگەن بىلەن شى جىنپىڭ كۈتۈۋاتقان نەتىجىدۇر. چۈنكى پات يېقىندا خىتاي كومپارتىيىسىنىڭ 4ئومۇمىي يىغىنى ئېچىلىدۇ. بۇنىڭ ئالدىدا شى جىنپىڭ سودا كېلىشىمىدە نەتىجە قازانغانلىقىنى كۆرسىتىشى كېرەك. ئامېرىكا بىلەن مۇناسىۋىتىنى ياخشىلىسا، بۇ يىغىندىن ئوڭۇشلۇق ئۆتۈۋېلىشىغا پايدىسى بار. ئەگەر سۆھبەت ئۆمىكى بۇ قېتىممۇ قۇرۇق قول يېنىپ كەلسە، شى جىنپىڭ كۆپچىلىك ئالدىدا گەپ قىلالماي قالىدۇ. ھالبۇكى، ئۇ بۇ نەتىجىنى قولغا كەلتۈرۈش ئۈچۈن زور بەدەل تۆلىدى. بەزىلەر شى جىنپىڭ 4ئومۇمىي يىغىننى دەپ شۇنداق قىلدى، يىغىندىن كېيىن يەنە گېپىدىن يېنىۋېلىپ، كېلىشىمنى بىكار قىلىشى مۇمكىن دېيىشمەكتە. شى جىنپىڭ بەلكىم شۇنداق قىلىشىمۇ مۇمكىن، ئەمما ئەمەلگە ئاشۇرۇشى قىيىن. چۈنكى ئۇ پارتىيە ئىچىدە قاتتىق قوللۇقى بىلەن تونۇلغان، بۇ قېتىم توساتتىن ئامېرىكىغا زور دەرىجىدە يول قويۇپ ئۆزىنىڭ يۇمشاق قوللۇقىنى، يەنى تەسلىمىيەتچىلىكىنى ئىپادىلىدى. ئەمدى ئۆتكەلدىن ئۆتۈۋېلىپلا قاتتىق قوللۇق قىلىمەن دېسە ئاقمايدۇ، ئىناۋىتىنى قاتتىق تۆكۈۋالىدۇ. ئاندىن پارتىيە ئىچىدە قاتتىق قول ئوبرازىنى قايتا تىكلىيەلمەيدۇ، ئۆزىنىڭ ئورنىمۇ لىڭشىپ قالىدۇ. ئەگەر ئۇ مۆتىدىل ئىسلاھاتچى بولىمەن دېسە بۇمۇ تەس. شى جىنپىڭ بۇ قېتىم مىڭ تەسلىكتە ئامېرىكا بىلەن كېلىشىم ھاسىل قىلغان بولسىمۇ، 4ئومۇمىي يىغىندىن ئوڭۇشلۇق ئۆتەلىشى ناتايىن.بۈگۈن مەشەگىچە بولسۇن، كۆپچىلىككە رەھمەت.جياڭ سېنجېننىڭ 12ئۆكتەبىر يۇتيۇب قانىلىدىكى ئانالىزىدىن تەرجىمە قىلىندىئابدۇشۈكۈر مۇھەممەتئىمىن ھەسەتخورلۇق مىللەتنى خارابلاشتۇ...مىڭ توۋا ئابدۇرەھىم پاراچ ئاناڭ نە ھالدا بىلگىڭ يوق، كۈنۈ...ئاكادىمىك مىشمىشلارغا رەدىيە ئۇمۇن ئەق...مۆھتىرەم غولام ئوسمان ئەپەندىم، يېقىند...زىيا گۆكئالپ تۈركچىدىن يۈسۈپجان ياسىن تەرجىمىسى مىللىي ...ئالىمجان ئىنايەت ئابدۇۋەلى ئايۇپ ئەپەندى يازغ...:.1 چەتئەلدىكى ئۇيغۇرلارنىڭ... |
مىللەتلەر ئىتتىپاقلىشىپ بىر ئائىلە كىشىلىرىدەك بولۇش توشقان بېقىشتىن باشلانغان قېرىنداشلىق ئاساسىدىكى نامراتلىقتىن قۇتۇلۇش خاتىرىسىمۇھەررىر: بۇئايشەم راخمان مەنبە: تىيانشان تورى 20190514 16:01ئاقسۇ نۆل ئارىلىق سۇپىسى خەۋىرى: بىر قېتىم سىرتقا چىقىپ ئىشلەش جەريانىدا، خېنەنلىك دېھقان ئىشلەمچى چېن ياۋپىڭ شىنجاڭلىق دېھقان تۇرسۇن توختى بىلەن تونۇشۇپ قالىدۇ. شۇنىڭدىن كېيىن، چېن ياۋپىڭ قىزغىنلىق بىلەن تۇرسۇنغا ياردەم قىلىپ، توشقان بېقىپ كىرىمىنى ئاشۇرىدۇ. شۇنداق قىلىپ بۇ ئىككەيلەننىڭ توشقان بېقىشتىن ئورنىتىلغان قېرىنداشلىق نامى يىراقيېقىنلارغا تارقىلىدۇ.توشقان بېقىشتىن قېرىنداشلىق مېھرى ئورناتقان ئاكائۇكا چېن ياۋپىڭ بىلەن تۇرسۇن توختى مەركىزىي رادىيو تورى پىراكتىكا مۇخبىرى ۋاڭ تيەنخاۋ فوتوسىتۇرسۇن شىنجاڭ ئاقسۇ شەھىرى ئارا لەڭگەر كەنتىدىكى دېھقان بولۇپ، ئىككى قېتىم قاتناش ھادىسىسىغا ئۇچراش ۋە ئايالىنىڭ تېنى ئاجىز، كېسەلچان بولۇش سەۋەبىدىن ئائىلىسى قىيىنچىلىقتا قالىدۇ. مېنىڭ پۇتۇم كاردىن چىققاچقا، جىسمانىي ئەمگەكلەرگە ئاساسىي جەھەتتىن چېن ئاكام ياردەملىشىپ، دورا چېچىشىپ، پاختا تېرىشىپ، تراكتورغا قاچىلىشىپ بېرىدۇ.تۇرسۇن چېن ياۋپىڭنى تىلغا ئېلىپ : ئالتە يىل بۇرۇن يۇرتى خېنەندىن ئاقسۇ ئارا لەڭگەر كەنتىگە كېلىپ، قۇرۇلۇش ئورنىغا قارايتتى. ئىككىمىزنىڭ ئاكائۇكا بولۇشىنى تەقدىر دەپ ئويلىدىم،دېدى. بىر قېتىم، قۇرۇلۇش مەيدانىدىكى ئارىلاشتۇرۇش ماشىنىسى بۇزۇلۇپ قالغاندا، تۇرسۇن ئاقساپ مېڭىپ بېرىپ ياردەملىشىپ ئوڭشاپ بەردى. ئىشتىن كېيىن، پۇل بەرسىمۇ ئالغىلى ئۇنىمىدى، چېن ياۋپىڭ تۇرسۇن بىر ئائىلىلىكنىڭ شامال ئۆتۈشۈپ تۇرىدىغان كېسەك ئۆيدە تۇرىدىغانلىقى، كاڭدا يېتىپقوپۇۋاتقانلىقى، باللىرىنىڭ كىيىمكېچەكلىرىنىڭ يىرتىلىپ، ئايىغىنىڭ يىرتىلىپ پۇتلىرىنىڭ چىقىپ قالغانلىقىنى كۆرۈپ، كۆڭلى بىر قىسما بولۇپ قالدى.چېن ياۋپىڭ دەسلەپتە تۇرسۇننىڭ ئۆيىگە بېرىپ كۆرگەن مەنزىرىنى كۆز ئالدىغا كەلتۈرۈپ، خۇرسىنغان ھالدا مۇنداق دېدى: مەن نامراتلىقنى كۆرگەن، لېكىن بۇنداق نامراتلىقنى كۆرمىگەن. ئۇنىڭغا 100 يۈەن بەرسەم ئالمىدى، مەن بۇ ياخشى، ئەستايىدىل،دۇرۇس ئادەمكەن، دەپ ئويلىدىم. ئۇنىڭغا بىز دوست بولايلى، ئەگەر ئۆيىڭىزگە نېمە كېرەك بولسا ماڭا ئېيتىڭ،دېدىم.چېن ياۋپىڭ بىلەن تۇرسۇن توختى ئەرئايال بىرلىكتە خاتىرە سۈرەتكە چۈشمەكتە.2015يىلى چاغان ئەمدىلا ئۆتۈشى بىلەن، توشقان بېقىپ باققان چېن ياۋپىڭ شەندۇڭدىن بەش دانە يېڭى زېلاندىيە توشقىنى سېتىۋېلىپ، يىراق يول بېسىپ ئاقسۇغا ئېلىپ كېلىپ، تۇرسۇننى توشقان بېقىشقا رىغبەتلەندۈردى. لېكىن تەجرىبىسى بولمىغان تۇرسۇن ئىشنى ئەپلەشتۈرەلمىدى. ئىككى ئايدا كېسەل بىلەن بىر نەسلىلىك توشقان، ئۈچ بۆجەن ئۆلۈپ قالدى.ئىچى ئاغرىغان چېن ياۋپىڭ قولمۇ قول بېقىش قارارىغا كېلىدۇ . مەن بىر قاراپلا ئەپسۇسلاندىم، ئۇ بېقىپ باقمىغان ھەم چۈشەنمەيدۇ. مەن سىرتقا چىقىپ ئىشلىمەي، ئۇنىڭغا ياردەملىشىپ گۆش توشقىنى بېقىشىپ بېرەي، دەپ ئويلىدىم.شۇنىڭدىن كېيىن، چېن ياۋپىڭ بىلەن تۇرسۇن ئىككەيلەننىڭ توشقان بېقىپ ئورنىتىلغان قېرىنداشلىق مېھرى ئاساسىدا، بىر يىلدىن كېيىن، توشقاننىڭ سانى 500 دىن ئارتۇققا كۆپەيدى. توشقانلارنىڭ ئاغرىپ قېلىشىدىن ئەنسىرىگەن چېن ياۋپىڭ چاغاندىمۇ يۇرتى خېنەنگە قايتمىدى. 2016يىلى 3ئايدا، بىرىنچى تۈركۈمدىكى توشقانلار بازارغا سېلىنىپ، يوغان نەسلىلىك توشقانلار 10 مىڭ يۈەندىن ئارتۇققا سېتىلدى.چېن ياۋپىڭ بىلەن تۇرسۇن توختى ئەرئايال توشقانلارغا يەم بەرمەكتە. ئاقسۇ كۈندىلىك گېزىتى مۇخبىرى ساۋ دۈنبىن فوتوسىتۇرسۇننىڭ ئۇزۇندىن بېرى تۈرۈلگەن قاپاقلىرىدا تەبەسسۇم جىلۋىلىنەتتى. ئىلگىرى ئائىلىمىز نامرات، باللىرىمنىڭ كىيىمكېچەكلىرىمۇ ئاز، چوڭ ئوغلۇمدىن قالغان كىيىملەرنى كىچىك ئوغلۇم كىيەتتى. ھازىر پۇلۇم بار بولدى، ئۈچ بالامنىڭ يېڭى كىيىمكېچەكلىرى بار بولدى.توشقان باققان تۆت يىلدىن بۇيان، چېن ياۋپىڭ ئۇدا ئۈچ چاغاننى ئارا لەڭگەر كەنتىدە ئۆتكۈزدى. ئەمدىلىكتە، تۇرسۇننىڭ ئۆيىدىكى توشقان 3200 گە كۆپەيدى، توشقان كاتىكى 600 كىۋادىرات مېتىرغا كېڭەيدى، بۇلتۇر 270 مىڭ يۈەن پايدا بولدى. تۇرسۇن يەنە 180 مىڭ يۈەن قەرزىنى قايتۇرۇپ، ئۆيىنى يېڭىلاپ سېلىپ، توشقان كاتەكلىرىنى كېڭەيتىۋالدى ھەمدە ھويلىسىغا گۈلگىياھ تېرىدى.تۇمشۇق شەھىرىدىن كەلگەن بىڭتۈەن ئىشچىخىزمەتچىلىرى مەخسۇس ئاپتوموبىل ھەيدەپ كېلىپ نەسىللىك توشقان سېتىۋالماقتا. ئاقسۇ كۈندىلىك گېزىتى مۇخبىرى ساۋ دۈنبىن فوتوسى1ماي ئەمگەكچىلەر بايرىمى ھارپىسىدا، بۇ توشقان بېقىشتىن قېرىنداشلىق مېھرى ئورناتقان ئىككى ئاكائۇكا يەنە توشقان بېقىش ھەمكارلىق كوپىراتىپى قۇرۇشنى پىلانلاپ، قوشنا يېزىلاردىكى نامرات ئاھالىلەرنى جەلپ قىلىپ، ئۇلارنى نەسلىلىك توشقان ۋە بېقىش تېخنىكىسى بىلەن ھەقسىز تەمىنلەپ، كۆپچىلىكنىڭ بىرلىكتە كىرىمىنى ئاشۇرۇپ نامراتلقتىن قۇتۇلۇشىغا تۈرتكە بولدى. چېن ياۋپىڭ مۇنۇلارنى بىلدۈردى: بىز باقمىچىلىق ھەمكارلىق كوپىراتىپى قۇرۇپ، بۇ نامرات دېھقانلارنىمۇ كىرگۈزۈپ، ئۇلارنىڭ ئۆز كەسپىنى تەرەققىي قىلدۇرۇپ، پۇل تېپىشىغا يول ئاچىمىز. |
ھونلار، ياپونلار ۋە ئۇيغۇرلار ھاجى قۇتلۇق قادىرى ئۇيغۇر ئاكادېمىيىسى : ئومۇمى ھونلار، ياپونلار ۋە ئۇيغۇرلار ھاجى قۇتلۇق قادىرىھونلار، ياپونلار ۋە ئۇيغۇرلار ھاجى قۇتلۇق قادىرىئىلان قىلغۇچى: ئاكادېمىيە ۋاقتى: ماي 29, 2013 ئورنى: ئومۇمى, مەدەنىيەت بوستانىھونلار مىلادىدىن 1500 يىل بۇرۇنقى چاغدىن مىلادىنىڭ5 ئەسىرلىرىگىچە ئىككى مىڭ يىل بولغان ناھايىتى ئۇزاق بىر تارىخى مەزگىلدە ئاسىيا ۋە ياۋروپا تارىخىنىڭ سەھنىسىدە ئىنسانىيەت ئەۋلادىنىڭ يادىدىن مەڭگۈ چىقمايدىغان چوڭقۇر تەسىرلىك مۇساپىلەرنى بېسىپ ئۆتكەن. مىلادىدىن ئۈچ ئەسىر بۇرۇنقى چاغدىن باشلاپ تارىختا 500 يىل ھۆكۈم سۈرگەن ئۇلۇغ ھون ئىمپېرىيىسى مىلادىدىن بۇرۇنقى 207 يىلدىن مىلادىنىڭ 216 يىلىغىچە، 170 يىل ھۆكۈم سۈرگەن غەربىي ھون ئىمپېرىيىسى مىلادىدىن 46 216 يىللار، 95 يىل ھۆكۈم سۈرگەن ياۋروپا ھون ئىمپېرىيىسى 375469 قاتارلىق ئۇلۇغ ئۈچ ئىمپېرىيىسىنى قۇرۇپ، ئاسىيا ۋە ياۋروپا تارىخىدا ئىجابىي ۋە سەلبىي جەھەتتىن ئاجايىپ خاتىرىلەر قالدۇرغان.تۈركىي خەلقلەر ئەجدادلىرىنىڭ بىرى بولغان ھونلار ئەڭ قەدىمكى چاغدىن باشلاپ ئورخۇن دەرياسى بويلىرىدا، چوغاي تاغلىرىنىڭ شىمالى ۋە جەنۇبىدا، ئالتاي، تەڭرى تاغلىرىنىڭ شىمالى ۋە جەنۇبىدا ياشىغان. ھازىرقى زامان تىلشۇناسلىرىنىڭ ئىسپاتلىشىچە ھون سۆزى كۈن سۆزىدىن چىققانلىقى مەلۇم.قەدىمكى چاغلاردا ھونلارمۇ ئۇيغۇر ۋە باشقا تۈركىي خەلقلەرگە ئوخشاشلا قامان شامان دىنىغا ئىتىقات قىلغان. ھەممىگە مەلۇم بولغاندەك قامان دىنى كۆپ خۇدالىق دىنلارنىڭ بىرى بولۇپ ، قامان دىنى بويىچە كۈن تەڭرىگە ئىتىقات قىلىش مۇھىم ئورۇندا تۇراتتى. شۇڭا قەدىمكى چاغلاردا ھونلار ئۆزلىرىنى كۈنلەر دەپ ئاتاشقان ئىكەن. كۈن سۆزى كېيىنكى كۈنلەرگە كېلىپ ھون سۆزىگە ئايلىنىپ كەتكەن.تۈركىيىلىك پروفېسسور ئا. زەكى ۋەلىد توغانمۇ ھون ئاتالغۇسىنى كۈن دەپ يازىدۇ. يەنە باشقا تارىخىي مەنبەلەردىمۇ ھون سۆزىنىڭ ئورخۇن دەرياسىنىڭ نامىدىن كېلىپ چىققانلىقى ئېيتىلىدۇ. قەدىمكى چاغدا ئورخۇن دەرياسىنىڭ بويىدا ياشىغان ئەجدادلىرىمىز ئۆزىنى شۇ دەريانىڭ نامى بىلەن ئاتاپ، ھون سۆزىگە ئۆزگىرىپ كەتكەن ئىكەن.مىلادى 5 ئەسىرنىڭ بېشىدا 420 يىلى ئارال كۆلىنىڭ شەرقىي شىمالى تەرىپىدىن كەلگەن ئاق ھونلار باكتېرىيىنى ئىشغال قىلىپ، ھىندىستاننىڭ غەربىي شىمالى قىسمىغا بېسىپ كىرىپ، كۇشانلارنىڭ كۈچلىرىنى يوقاتقان. ئاق ھونلار ئۇلۇغ ياۋچىلارنىڭ ئەۋلادى بولۇپ ، ئۇلارنىڭ چىرايى ئاق سۈزۈك بولغانلىقى ئۈچۈن روما تارىخچىسى فروكوفىيس ئۇلارنى ئاق ھونلار دەپ يازغان.5 ئەسىردە ياشىغان ئەرمەن تارىخچىلىرى كۇشانلار بىلەن ئىفتالىتلارنى ئاق ھونلار بىر بىرىدىن پەرق قىلمايدۇ دېگەن . چۈنكى، كۇشانلار بىلەن ئىفتالىتلار ئاق ھونلار ئۇلۇغ ياۋچىلاردىن ئىدى. بۇنى تاڭ سۇلالىسى يىلنامىسى . ئىفتالىتلار ھەققىدە قىسسە دىكى مەلۇماتمۇ ئىسپاتلايدۇ. يىلنامىدا مۇنداق دېيىلگەن: ئىفتالىتلار خەن سۇلالىسى دەۋرىدىكى ئۇلۇغ ياۋچىلاردىن كېلىپ چىققان. تارىختا تۈركىي خەلقلەرنىڭ بىرى بولغان ئۇلۇغ ياۋچىلار ئالاھىدە ئورۇندا تۇرىدۇ. ئۇلار تارىخىنىڭ ئۇزۇنلۇقى، جەڭگىۋارلىقى بىلەنلا ئەمەس، بەلكى تۇخارىستان، كۇشان ئىمپېرىيىسى، ئاق ھونلار ئىفتالىتلار ئىمپېرىيىسى قاتارلىق قۇدرەتلىق دۆلەتلەرنى قۇرغانلىقى، يۈكسەك، باي مەدەنىيەت ياراتقانلىقى بىلەنمۇ مەشھۇر.تۈركىي خەلقلەر قەدىمكى چاغلاردا دۈشمەننى بۇ سۆز پارسچىدىن ئۇيغۇر تىلىغا كىرگەن ياۋ دەپ ئاتايتتى. ياۋچى دېگەن ئىسىم ئۇلۇغ ياۋچىلارنىڭ ئۇرۇشقاق، ئۆز قوشنىلىرى بىلەن دۈشمەنلىشىپ تۇرىدىغانلىقىغا ھەم ناھايىتى جەڭگىۋارلىقىغا قاراپ قويۇلغان ئىكەن.ئۇيغۇرلار ئىسلامىيەتتىن كېيىنكى كىشى ئىسىملىرىنىڭ ئاخىرىغا ئاخۇن قوشۇمچىسىنىڭ قوشۇلۇشى تاسادىپىي ھادىسە بولماستىن بەلكى ئاق ھون سۆزىنىڭ ئاخۇن سۆزىگە ئۆزگىرىپ كېتىشىدىن دەپ ھۆكۈم قىلىشقا بولىدۇ .چۈنكى ئۇيغۇرلار ئاق ھونلارنىڭ ئەۋلادى بولغانلىقى ئۈچۈن ئۆزىنىڭ ئۇنتۇلماس بۈيۈك نەسەبىنى ئۆزلىرىنىڭ ئىسمىنىڭ ئاخىرىغا قوشۇپ ئىشلىتىشنى لايىق كۆرگەن. مەسىلەن: مەمەت ئاخۇن، ساۋۇت ئاخۇن دەپ قوللانغان. ئەسلى بۇ ئىسىملار مەمەت ئاق ھون، ساۋۇت ئاق ھون بولۇپ ئاق ھون سۆزى ئاخۇن غا ئۆزگىرىپ كەتكەن. ئۇيغۇرلارنىڭ قېرىندىشى بولغان ئۆزبېك خەلقلىرىنىڭ ئۆزلىرىنى ئاخۇنجان ئاكا دەپ ئاتىشىمۇ ئەسلى ئاق ھون جان ئاكا سۆزىنىڭ ئۆزگىرىپ ئېيتىلىشىدۇر.ئەمدى بىز ئۆز گېپىمىزگە كەلسەك، ھازىرقى زامان ئۇيغۇر تىلىدا قوللىنىۋاتقان ياپون سۆزى ئەسلى ياۋا ھون سۆزىنىڭ ئۆزگىرىشى بۇلىشى مۇمكىن دەپ قاراشقا بولىدۇ . چۈنكى ياپونلار ئۆز دۆلىتىنىڭ نامىنى ياپون تىلىدا بولۇپ ، سۆزنىڭ ئوقۇلۇشى ئادەتتە ئېغىز تىلىدا نىپون، ئەدەبىي يېزىقتا نىخون دەپ ئوقۇلىدۇ. بۇنىڭ مەنىسى كۈن كۆتۈرۈلگەن جاي دېگەنلىك بولىدۇ .بۇنىڭدىن كۈن دەل بىز يۇقىرىدا ئېيتقان ھون سۆزىنىڭ ئەسلى مەنىسى بولۇپ ، بۇ يەردىكى ھون ئورخۇن دەرياسى ۋادىسى بىلەن چەمبەرچاس باغلانغان. ياپون تىلىدىكى ئۈچ چوڭ شىۋىنىڭ بىرسى يەنى خوككايدۇ شېۋىسى ئالتاي تىلىغا مۇناسىۋەتلىك شىۋە بولۇپ ، ياپون تىلىنىڭ گرامماتىكىلىق فورمىسىدا ئۇيغۇر تىلىغا يېقىن بولغان ئوخشاشلىق بار.مەسىلەن: جۈملىدىكى ئىگە، خەۋەر، تولدۇرغۇچىنىڭ مۇناسىۋىتى، شۇنداقلا كېلىش قۇشۇمچىلىرىدا مەلۇم ئورتاقلىق بار. ياپونلارمۇ بۇنى ئېتىراپ قىلىدۇ. خوككايدۇ ئارىلىدا ياشاۋاتقان ياپونىيىنىڭ ئەڭ قەدىمكى مىللىتى شۇنداقلا ياپون مىللىتىنىڭ يىلتىزى بولغان ئەينۇ لار بولۇپ ، ئۇلار شامان دىنىغا ئېتىقاد قىلىدۇ. ئۇلارنىڭ كېلىپ چىقىش مەنبەسىنى ھازىرقى ئېلىم ئەھلىلىرىنىڭ ئېيتىشىچە ئۇلارنى موڭغۇلىيە دالاسىدىن كەلگەن دېسە، بەزىلەر ئۇلارنى ئوكياندىن كەلگەن دەيدۇ. يەنە بەزىلەر ئۇلارنى قەدىمكى ئاسىيالىقلار دەپ قارايدۇ.بىز ئۇلارنىڭ ئوزۇقلىنىش ، كىيىمكېچىكى، مۇقەددەس ئۇسۇللىرى، ئېغىز ئەدەبىياتى قاتارلىق جەھەتلەردىن تەكشۈرۈپ كۆرۈدىغان بولساق، ئۇلارنىڭ موڭغۇلىيە دالاسىدىن بولسۇن ياكى ئوكيان ئادىمى بولسۇن بىردەكلا ھونلار بىلەن باغلىنىشى بارلىقىنى كۆرۈپ ئالالايمىز. چۈنكى ياپونلار تا ھازىرغىچە ئۆزلىرىنىڭ دۆلەت بايرىقىغا كۈن نى چۈشۈرۈپ ئالغان.بۇ نۇقتىدىن قارىغاندا ئۇلار مۇ قۇرۇقلۇقىدىكى ئۇيغۇر ئىمپېرىيىسى يەنى قۇياش ئىمپېرىيىسى بىلەن موڭغۇلىيە دالاسىدىكى قەدىمكى ھونلارنىڭ ئەۋلادى دەپ ھۆكۈم قىلساق خاتا بولماس. چۈنكى قۇياشقا ئىتىقات قىلىدىغان مۇ قۇرۇقلۇقىدىكى قۇياش ئىمپېرىيىسى ۋولقان پارتلاش ۋە يەر تەۋرەش سەۋەبىمدىن ھالاكەتكە ئۇچرىغاندا 64 مىليون ئاھالە قۇربان بولغان ئىدى. ھايات قالغان ئاھالىلەر ئۆزلىرىگە نىجاتلىق ئىزلەپ، ئەتراپتىكى باشقا ئاراللارغا ماكانلىشىشقا مەجبۇر بولغان. ھازىرقى زامان تەبىئىي پەن ئالىملىرىنىڭ قىياسىچە تىنچ ئوكياندىكى بۇ يوقالغان قۇرۇقلۇق 2050 يىلى يەنە قايتىدىن بارلىققا كېلىش مۇمكىن دەپ قىياس قىلماقتا.يەنە بۇ يەردە شۇنى يۈرەكلىك بىلەن قەيت قىلىپ ئېيتىشقا بولىدۇكى پۈتكۈل تۈرك دۇنياسىنىڭ تىل تەتقىقاتىدا كىتابى دەستۇر بولغان ئۇلۇغ ئۇيغۇر ئالىمى مەھمۇد قەشقىرىنىڭ تۈركىي تىللار دىۋانى دا ياپونىيە خەرىتىسىنىڭ سېزىلىشى ۋە يەر شارى مىقياسىدا تۇنجى قېتىم خەرىتىگە چۈشۈرۈلۈپ جابىرقا دەپ ئىسىم قويۇلىشىمۇ مېنىڭچە تاسادىپىيلىق بولمىسا كېرەك دەپ قارايمەن.ياپونلار خېلى ئۇزۇن يىللاردىن بىرى يىپەك يولى تەتقىقاتىدا ئەتراپلىق ئىزدىنىپ تەتقىقات ئېلىپ بېرىۋاتىدۇ. ياپونىيە كىيوتو ئۇنىۋېرسىتېتى، توكيو ئۇنىۋېرسىتېتى قاتارلىق ئۇنۋېرستىتلاردا، شۇنداقلا ياپونىيەدە كەڭكۆلەمدە ئۇيغۇر تىلى ئۆگىنىش دولقۇنى قوزغىلىپ ، ئۇيغۇر مەدەنىيىتى، ئۇيغۇر تىلى، ئۇيغۇر تارىخىغا بولغان بۇنداق قىزغىنلىقلار مېنىڭچە ئاساسسىز بولمىسا كېرەك دەپ ئويلايمەن.قان تىپى جەھەتتىنمۇ تەتقىق قىلغاندا ئارىيانلار شۇنداقلا نېمىسلار، ياپونلار ۋە ئۇيغۇرلارنىڭ مۇتلەق كۆپ قىسمىنىڭ قان تىپىغا كىرىدىغانلىقى ئىسپاتلاندى. ھازىرقى زامان ئارىيان شۇناس ئالىملار ئارىيانلارنىڭ تارىخىنى تەتقىق قىلىپ، ئورتاق بولغان مۇنداق بىر پىكىرگە كەلدى. يەنى ئارىيانلار ھونلار بىلەن بىردۇر، تۈركلەر ھونلارنىڭ قېرىندىشىدۇر دېگەن يەكۈننى فورمۇلالاشتۇرۇپ مۇنداق تەڭلىمە چىقاردى:ئارىيان ھون تۈرك ئۇيغۇر ئەمدى مەن ئۈزۈمنىڭ يۇقىرىدىكى بىر قاتار ئىسپاتلارغا ئاساسەن بۇ تەڭلىمىدىكى ئەڭ ئاخىرقى بوش قالغان ئورۇنغا ياپونلارنى قۇيۇپ قويۇشنى لايىق كۆردۈم. يەنى:ئارىيان ھون تۈرك ئۇيغۇر ياپونئەگەر پۇرسەت بولسا بۇ تەتقىقاتنى يەنىمۇ داۋاملاشتۇرۇپ، يۇقىرىقى تەڭلىمىنىڭ بوش ئورنىنى تولدۇرۇشقا تىرىشىمەن.ھاجى قۇتلۇق قادىرىنىڭ بار ئىكەنمەن يادىڭدا دۇنيا ناملىق كىتابىدىن ئېلىندى. كىتاب شىنجاڭ خەلق نەشرىياتى تەرىپىدىن 2001 يىلى 2 ئايدا نەشىر قىلىنغان.2013 يىل 19 ئىيۇن سائەت 18:53ئەجداتلىرىمىز ئاشۇنداك بۇيۇك ئادەملەر ئىكەنتۇق،لىكىن بىزچۇ؟ |
بولغارلار ۋە ۋېنگىرلارنىڭ كېلىپ چىقىشىئىزدىنىش مۇنبىرى ھازىرقى زامان تارىخى بولغارلار ۋە ۋېنگىرلارنىڭ كېلىپ چىقىشى يوللانغان ۋاقتى 2012315 16:26:15ئون ئوغۇرھۇنۇغۇر خانلىقى قۇرۇلغاندىن كېيىن، بۇ يەردىكى ئۇيغۇر قوۋملىرى بولغار دېگەن نامنى ئۆزلىرىنىڭ سىياسىي تەشكىلىنىڭ ئورتاق نامى سۈپىتىدە قوللاندى. ياۋروپاغا كۆچكەن بۇ ئۇيغۇرلارنىڭ تىلىدا بەشبەل، سەككىزسىكخېر، ئوتتۇزئوتىر، قىزقىر ياكى خىر دېيىلەتتى. بۇنىڭغا ئاساسلانغاندا، بولغار دېگەن نام بەلغۇر يەنى بەش ئوغۇربەش ئۇيغۇربەش ئوغۇز دېگەنلىك بولاتتى. بولغار دېگەن نام مىلادىيە 482يىلى تۇنجى قېتىم شەرقىي رىم تارىخىي ماتېرىيالىدا كۆرۈلگەن. قۇتۇرغۇرلامۇ مىلادىيە 547يىلىدىن باشلاپ شەرقىي رىمنىڭ تارىخىي مەنبەلىرىدە قۇترىغۇر، قۇتراغۇ، قاترىغۇر دېگەن شەكىللەردە تىلغا ئېلىنغان.مىلادىيە 583يىلى قۇتۇرغۇر قەبىلىسىدىن كېلىپ چىققان قۇربات بۆرە دېگەن مەنىدەدېگەن كىشى ئون ئوغۇرھۇنۇغۇر، قۇتۇرغۇر ۋە ئۇتۇرغۇر قەبىلىلىرىنى قايتا تەشكىلەپ ئۆزىنى خان دەپ جاكارلاپ بۈيۈك ئون ئوغۇربولغار خانلىقلىنى قۇرغان. بۇ خانلىق ئۇنىڭ دەۋرىدە مىلادىيە 583642يىللاردەۋرىدە تازا كۈچىيىپ زېمىنى شەرقتە ئىتىل دەرياسىدىن، غەربتە دوناي دەرياسىغا قەدەر سوزۇلغانىدى.مىلادىيە 659يىلى غەربىي تۈرۈك خانلىقىنىڭ ئاغدۇرۇلۇشى بىلەن، غەربىي تۈركلەرگە قاراشلىق مىللەتلەر باش كۆتۈرۈپ چىقىپ، ئۆز ئالدىغا خانلىق تەشكىل قىلىغان. بۇ ھالەت بۈيۈك ئون ئوغۇر بولغار خانلىقىنىڭ مەۋجۇتلىقى ئۈچۈن بىر تەھدىت بولۇپ قالغان. چۈنكى قۇرباتتىن كېيىن تەختكە چىققانلار دەۋرىدە بۇ خانلىق بۇرۇنقىدەك قۇدىرەتلىك ئەمەس ئىدى. شۇڭا، غەربىي تۈركلەردىن ئايرىلىپ چىققان ھازارلارنىڭ قۇدرەتلىك قوشۇنى مىلادىيە 668يىلى ئون ئوغۇر بولغار خانلىقىغا بېسىپ كىرىپ بۇ خانلىقنى چاك چېكىدىن بۆلىۋەتكەن.قۇرباتنىڭ چوڭ ئوغلى ئوتتىكىن بىر بۆلۈك ئون ئوغۇرھۇنوغۇرلارغا باشچىلىق قىلىپ، ئون ئوغۇرىيەدە قېلىپ ھازارلارغا ئىتائەت قىلىغان.قۇرباتنىڭ ئىككىنچى ئوغلى قۇتراغ ۋە قۇتورغۇرلارنىڭ كۆپچىلىكىنى باشلاپ شىمالغا قايرىلىپ ئىتىل دەرياسىنىڭ ئوتتۇرا ئېقىن بويلىرىغا سۈرۈلگەن ھەم بۇ ئەتىراپتا تۇرۇپ قالغان ئاز بىر قىسىم ئون ئوغۇرھۇنۇغۇرلار، سابىرلار ۋە فىنئوغۇر مىللەتلىرىنى بويسۇندۇرۇپ، ئىتىل بولغار خانلىقىنى قۇرغان. مانا بۇلار بۈگۈنكى كۈندىكى باشقىرتلار، چۇۋاشلار ۋە تاتارلارنىڭ ئېتنىك مەنبەسى بولۇپ قالغان. مىلادىيە 13ئەسىردە، مۇڭغۇليەگە ساياھەتكە كەلگەن ياۋروپالىق سەيياھ روبرۇك ئۆزىنىڭ ساياھەت خاتىرىسىدە، ۋولگائىتىل دەرياسىنى دېمەكچى دەرياسىنىڭ باسكاتىرباشقىرت دۆلىتىدىن ئېقىپ چىقىدىغانلىقى ۋە بۇ يەردە ياشايدىغان مىللەتلەرنىڭ تىلىنىڭ ھونۇغۇرئون ئوغۇرلارنىڭ تىلى بىلەن بىر خىل ئىكەنلىكىنى كۆرسەتكەن ھەمدە باشقىرىت دۆلىتىنى بۈيۈك ھۇنگارىيە دەپ يازغان. ھۇنگىرىيىلىك مەشھۇر شەرقشۇناس گ.نېمېز 1929يىلى ۋىنادا ئېلان قىلغان ماگناھۇنگارىيە بۈيۈك ھۇنگارىيە دېگەن ئەسەردە، باشقىرىت سۆزى باشقىربەش ئوغۇر يەنى بەش ئۇيغۇر دېگەنلىك بولىدۇ، دەپ كۆرسەتكەن.مىلادىيە 668يىلى قۇرۇلغان ئىتىل بولغار خانلىقى ئۆز تارىخىدا بەزىدە ھازارلارغا، بەزىدە مۇڭغۇللارغا بېقىندى بولۇپ قالغان بولسىمۇ، يەنىلا ئالتە ئەسىر مۇستەقىل ھۆكۈم سۈرۈپ، مىلادىيە 1400يىلىغا كەلگەندە، بۈيۈك ئىستېلاچى تۆمۈرلەڭ ئاقساق تېمۇر تەرىپىدىن ئاغدۇرۇلغان.قۇرباتنىڭ ئۈچىنچى ئوغلى ئاسپارۇخ ئىشبارا ئون ئوغۇرھۇنوغۇر ۋە قۇتۇرغۇرلاردىن 25 مىڭ ئاھالىنى باشلاپ بالقان يېرىم ئارىلىغا كۆچۈپ كەلگەن. ئۇنىڭ بالقاندا ئىگىلىگەن يېرى يۇنان مەنبەلىرىدە بۇ يەر ئون ئوغۇرىيە دەپ يېزىلغان. مىلادىيە 8ئەسىردىن كېيىنكى غەرب مەنبەلىرىدە بولسا، ئون ئوغۇردۇر قۇتراغلار دەپ خاتىرلەنگەن. ئەينى ۋاقىتتا بالقان يېرىم ئارىلىدا ياشايدىغان سىلاۋىيان ۋە تىراك خەلقلىرى ئاسپارۇخنى ئۆزلىرىنى شەرقىي رىمنىڭ بۇيۇنتۇرۇقىدىن ئازاد قىلغۇچى نىجادكار، دەپ تونۇپ ئۇنىڭغا قوشۇلغان. شۇنىڭ بىلەن ئاسپارۇخنىڭ كۈچى خېلىلا دەرىجىدە زورايغان. شۇ سەۋەبلىك ئاسپارۇخ شەرقىي رىم بىلەن ئاۋار ئېمپىرىيىسىدىن ئىبارەت ئىككى كۈچنىڭ ئارىسىدا ئۆزىنىڭ مەۋجۇتلۇقىنى قوغداپ ئۇنى تەرەققىي قىلدۇرالىغان. ئاسپارۇخنىڭ كۈچىيىپ كېتىشىدىن ئەندىشە قىلغان كونسىتانتىن مىلادىيە 679يىلى، ئاسپارۇخنىڭ ئۈستىگە يۈرۈش قىلغان بولسىمۇ، ئۇرۇش ئۆزىنىڭ مەغلۇبىيىتى بىلەن ئاخىرلاشقان. نەتىجىدە ئىككى تەرەپ ئوتتۇرسىدا مىلادىيە 681يىلى كېلىشىم تۈزۈلۈپ، شەرقىي رىم ھەر يىلى ئاسپارۇخقا باج تاپشۇرۇشقا مەجبۇر بولغان. ئادەتتە تارىخچىلار ئاسپارۇخ مىلادىيە 679يىلى دوناي دەرياسى بىلەن بالقان ئارىسىدىكى جايلارنى ئۆز ئىچىگە ئالغان، دوناي بولغار خانلىقىنى قۇرغان، دەپ قارايدۇ.دوناي بولغار خانلىقى قرۇم خان ۋە ئۇنىڭ ئوغلى ئومۇرتاغ 9ئەسىرنىڭ ئالدىنقى يېرىمى دەۋرىدە تازا كۈچىيىپ دۆلەتنىڭ سىياسىي، ھەربىي ۋە ئىقتىسادىي قۇدرىتى يۇقىرى پەللىگە يەتكەن. بۇ دەۋرىدە شەرقىي رىم ئېمپىرىيىسى قرۇمخاننىڭ قولىدا ھالاك بولۇشقا تاس قالغان. بۇ دەۋرىدە نۇرغۇن شەھەرسارايلار، سۇ ئىنشائات قۇرلۇشلىرى ياسىلىپ، مەدەنيەت ئابىدىلىرى بارلىققا كەلگەن. مادارا ئەتىراپىلىرىدىكى ئېگىز قىياغا چېكىلگەن يازمىلار ۋە قرۇم خاننىڭ ئاتلىق قاپارتما ھەيكىلى شۇ دەۋرىنىڭ خاتىرىسى ھېسابلىنىدۇ.دۇناي بولغارلىرى ئۆزىنىڭ سانى ناھايتى ئاز بولغىنىغا قارماي، ياۋروپاغا خېلىلا كۈچلۈك تۈردە مەدەىنيەت تەسىرنى سىڭدۇرگەنلىكى تاىخچىلار تەرپىدىن ئېتىرىپ قىلىنماقتا. ئولار ئۇششاق قەبىلە شەكىلىدە ياشايدىغان،دۆلەت چۈشەچىسىدىن خەۋەرسىز سلاۋيانلارغا ۋەتەن، دۆلەت ۋە مىللەت ئۇقۇمنى ئۆگەتكەن، ئۇلارنى تەشكىلاتلاندۇرۇپ سلاۋيان تىلىدىكى ھەربىي سىياسىي ئۇنۋانلار:بويار بويلا، زۇپانچۇبان، باغانبانباياندۇربايىندىرشەرقىي رىمگە قارشى ئۆزىنى قوغداش قابىليىتىنى يېتىلدۈرگەن. يۇقىردا ئېيتىپ ئۆتكىنىمىزدەك، بولغارلار يەرلىكلەرگە سېلىشتۇرغاندا نوپۇس سانى جەھەتتىن تولىمۇ ئاز ئىدى. يازما مەنبەلەردىن مەلۇم بولغىنىدەك، شەرقىي رىم مەدەنىيىتىنىڭ تەسىرى ئاتىدىكى سلاۋيانلار ئۇلارنى ئۆز قاينىمغا سۆرەپ كىرگەن.تەشكىلاتلاندۇرۇلغان سلاۋيانلارنىڭ دۆلەت خىزمىتىگە قوبۇل قىلىنىشى، يەرلىكلەر بىلەن نىكاھلىنىشنىڭ كۆپىيشى ۋە ئىدارە قىلىش ئۇسۇلىنىڭ زۆرۈرى نەتىجىسى سۈپىتىدە يەرلىك تىلنىڭ سۈستۈنلىكى تەبىقىگە سىڭىپ كىرىشى، بۇلغارلارنى سلاۋيانلاشتۇرۇشقا باشلىغان.ئومۇرتاغ خاندىن كېيىن تېخىمۇ تېزلىشىپ داۋام قىلغان سلاۋيانلىشىش دولقۇنى بۆرىسخان بارىس پارىس ياكى بۆرىنىڭ مىلادىيە 864يىلى كۆك تەڭرى دىنىدىن ۋەز كېچىپ، خرىستىئان دىنىنىڭ ئورتودوكس مەزھىپىنى قوبۇل قىلىپ، بولغارلارنى خىرىستىئانلاشتۇرۇشى بىلەن تاماملانغان. شۇنىڭدىن باشلاپ بولغارلار سلاۋيان شەرقىي رىم مەدەنىيەت چەمبىرىكىگە كىرپ كەتكەن.مەلۇماتلاردىن قارىغاندا، قۇرباتنىڭ تۆتىنچى ۋە بەشىنچى ئوغۇللىرى يىتەكچىلىك قىلغان ئايرىم ساندىكى ئوغۇلار غەربىي ھۇنگىرىيە، شىمالىي ئىتالىيە، ئوكرائىنا،مولداۋىيە ۋە تىرنسىلۋانناياغا تارقىلىپ،شۇ جايدىكى مىللەتلەر ئىچىگە سىڭىپ كەتكەنئورال تاغلىرى بىلەن ئىتىل دەرياسنىڭ ئوتتۇرا ئېقىن بويلىرىدا ئەسلىدە فىن ئۇغۇرلاردىن چەرەمىش، مۇكشى،مارى، ۋوتياك ۋە ماجارلار ياشايتتى. ئولار دەسلەپ ئوغۇرلارغا قارىغانىدى. مىلادىيە 4ئەسىردە ھۇنلار ئورالئىتىل دەرياسى بويلىرىغا يەرلەشكەندە، بۇ مىللەتلەرنى بويسۇندۇرغان. ھۇنلارنىڭ بۇ جايدىكى 200 يىلىغا يېقىن ھۆكۈمرانلىقى جەريانىدا بەزى فىنئۇغۇر قەبىلىلىرى تۈركىلىشىپ كەتكەن. جۈمىلىدىن، ئەسلى نەمى مانسىماگىدەپ ئاتىلىدىغان ماجارلار ھۇنلارنىڭ تەسىرگە ئۇچىرىغاندىن كېيىن، تۈركچە ئەرئارقۇشۇمچىسىنىڭ قوشۇلىشى بىلەن نامى ماجارغا ئۆزگەرگەن. مىلادىيە 374يىلى ھۇنلار ياۋرۇپانىڭ ئىچكى قايلىرىغا كۆچكەندە، بۇ يەردە قالغان بىر قىسىم ھۇنلار مەجارلارنىڭ ئىچىگە قوشۇلۇپ كەتكەن.مىلادىيە 8ئەسىرگە كەلگەندە، مانا شۇ ماجارلار جەنۇبقا سۈرۈلۈپ، ئون ئۇغۇرىيدىكى ھازارلارغا بېقىنىپ ياشاۋاتقان ئون ئوغۇرھۇنوغۇرلارنىڭ تەركىبىگە قوشۇلۇپ كەتكەن. بۇ چاغدا ئون ئوغۇرھۇنوغۇرلار تارقان، يەنۆ، كىسىك پارچە، قۇرت قار توپى، گيارمات ھارماس، كېرچوڭ، ماجار، نېيىك بۇ ئىككىسى فىنئۇغۇر قاتارلىق قەبىلىلەرگە ئايرىلىغان.كېيىن ئۇلارغا يەنە ھازارلارنىڭ قابار قاتارلىق ئۈچ قەبىلىسى قوشۇلغان.مىلادىيە 896يىلى ئون ئوغۇرلار ھۇنوغۇرلار شەرقىتىن كەلگەنپەچىنەكلەرنىڭ بېسىمى بىلەن ئون ئوغۇرىيەدىن ئايرىلىپ، ھازىرقى ھۇنگرىيىگە كۆچۈپ كەلگەن.بىر ئەسىر ئۆتكەندىن كېيىن، ئىستۋان مىلادىيە 997يىلى ھۇنگرىيەدە ئون ئوغۇر خانلىقىنى قۇرغان. يۇقىرىدا ئېيتىپ ئۆتكىنىمىزدەك، ئون ئوغۇرلار ئۆزىنى ھۇنوغۇرلار دەپمۇ ئاتايدىغان بولغاچقا، بۇ دۆلەت ياۋروپاغا ھۇنگردېگەن نام بىلەن تۇنۇلغان. ھازىرقى لاتىنچە ئۇنگرى،نېمىسچە ئۇنگار، فرانسوسچە ھۇنگروس ۋە رۇسچە ۋېنگر دېگەن ناملارنىڭ ھەممىسى ئون ئوغۇر ھۇنۇغۇر دېگەن نامنىڭ ھەرخىل ئوقۇلۇشىدىن ئىبارەت.ھۇنگىر دۆلىتىدە مىلادىيە 1000يىلى خرىستىئان دىنىنىڭ كاتولىك مەزھىپى قوبۇل قىلىنغانغا قەدەر كۆپىنچە تۈرۈكچە ئىسىملار ئىشلتىلگەن. بۇنىڭغا يۇتاش، تارقاچ، تاش، تارما، يابغۇ دېگەندەك سۆزلەرنى مىسال كەلتۈرۈشكە بۇلىدۇ. ھەتتا، شۇ چاغدا خرىستىيئان دىنىنى بىرىنچى بولۇپ قوبۇل قىلىغان ھۇنگر پادساھىنىڭ ئىسمىمۇ تۈرۈكچە بايدېگەن ئىسىم ئىدى.ھۇنگىرىيە مىلادىيە 910ئەسىرلەردە غەربىي تۈركىيەدەپ ئاتالغان. شەرقىي تۈركىيە بولسا ھازار دۆلىتىنى كۆرسىتەتتى.ھۇنگىر دۆلىتى مىلادىيە 1301يىلغا قەدەر ھۆكۈم سۈرگەن ئۇلارخرىستىئان دىنىنى قۇبۇل قىلغاندىن كېيىن ئەتراپتىكى گېرمان ۋە سىلاۋيان مىللەتلىرنىڭ كۈچلۈك تەسىرى، شۇنىڭدەك، فىن ئۇغۇر مىللەتلىرنىڭ تەركىبلىرىنىڭ ئۇلارنىڭ ئىچىدە بارغانسېرى مۇھىم ئۇرۇن تۇتۇشى بىلەن بارابارا فىن ئۇغۇر تىللىرى ئائىلىسگە مەنسۇپ بۇگۇنكى ھۇنگىر مىللىتى بولۇپ شەكىللەندى. ئۇلارنىڭ باشقا بىر مىللەت سۇپىتىدە تارىخ سەھنىسىگە چىققىنغا گەرچە مىڭ يىلغا يېقىن ۋاقىت بولغان بولسىمۇ، لېكىن ھۇنگىر تىلىدا تەلەپپۇز ۋە مەنا جەھەتتىن ئۇيغۇر تىلى بىلەن ئوخشاش سۆزلەرنى ھېلىھەم ئۇچىراتقىلى بولىدۇ. مۆلچەرلىنىشچە، ھارىرقى زامان ھۇنگىر تىلىدا تۈرك سۆزئىبارلىرى تەخمىنەن 9 پىرسەنتىنى ئىگەلەيدۇ.مەسىلەن: ئاينائاينا، ئاينامئانام، خامبارئامبار، ئەلئەل، قازانقازان، كېككۆك، كەندىركەندىر دېگەنگە ئوخشاش.يەنە قەدىمكى ئۇيغۇرلارنىڭ مۇزىكا ئاھاڭلىرى ھازىرقى كۈندىمۇ ھۇنگىرلار ئارىسىدا داۋاملىشىپ كەلمەكتە. بۇ ھەقتە ئىزدەنگەن خەنزۇ ئالىملىرى گەنسۇ ئۆلكىسىدە ياشايدىغان سېرىق ئۇيغۇرلار بىلەن ھۇنگىرلارۋېنگىرلارنىڭ مۇزىكا قۇرۇلمىسىدا ئوخشاش بولغان قانۇنيەتنىڭ بارلىقىنى ئىسپاتلىدى. ئا.جافەر ئوغلۇ: تۈرك تىلى تارىخى، تۈركچە، 83بەت. ئىسلام ئىنسىكلوپىدىيىسى، تۈركچە، 12توم، 2جىلىد، 212بەت.داۋۇت سايىم: ھۇنلار، تۈركلەر ۋە ئۇلارنىڭ ۋېنگىرلار بىلەن بولغان مۇناسىۋىتى توغرىسىدا دەسلەپكى ئىزدىنىش، شىنجاڭ ئىجتىمائىي پەنلەر تەتقىقاتى، ئۇيغۇرچە، 1997يىلى 3سان، 20بەت.ئىمىن تۇرسۇن: تارىمدىن تامچە، مىللەتلەر نەشرىياتى ئۇيغۇرچە، 152153بەتلەر يوللانغان ۋاقتى 2012315 19:22:42يۈسۈپجان ياسىننىڭ تەڭرى قامچىسى ئاتىللادېگەن كىتابتا بۇ توغۇرلۇق خېلى ئىشەنچىلىك مەلۇماتلار بار. يوللانغان ۋاقتى 2012315 20:25:00مۇشۇ سېرىق ئۇيغۇرلار ھازىرمۇ بارمۇ؟ يوللانغان ۋاقتى 2012315 23:47:47بۇ فىلىمنىڭ بۇ تېما بىلەن مۇناسىۋىتى بارمۇ يوق؟: بولغارلار ۋە ۋېنگىرلارنىڭ كېلىپ چىقىشى |
دۇكەنباي دوسجان: قازاق پروزاسىنداعى اۆانگارديزم نەمەسە قۋانىش جيەنباي قالاي جازادى؟ ادىرنا ۇلتتىق پورتالىدۇكەنباي دوسجان: قازاق پروزاسىنداعى اۆانگارديزم نەمەسە قۋانىش جيەنباي قالاي جازادى؟اۋەلى اۆانگارديزمنىڭ ادەبيەتتەگى كورىنىسى تۋرالى ءبىر اۋىز ءسوز. مۇنى ۋنيۆەرسيتەتتىڭ فيلولوگيا فاكۋلتەتىن بىتىرگەن كوكىرەگىنىڭ ساۋلەسى بار كىسىنىڭ بارشاسى بىلەدى: ادەبيەتتىڭ اۆانگارد اتاسى يرلاندتىق جازۋشى دجەيمس دجويس. ونىڭ قالامىنان تۋعان ۋليسس رومانى اۆانگارد ءتاسىلىنىڭ قارا سوزدەگى وزىق ۇلگىسى. بۇل دەگەنىڭىز، قازاقىلاپ ايتساق، كەيىپكەر ساناسىنا اعىنداپ كەلگەن ويدىڭ، سەزىمنىڭ سۋرەتى، ياعني ويدىڭ فوتوگرافياسى. ادامنىڭ باسىنا وسى مەزەتتە، ءدال وسى قازىر قانداي وي كەلسە سونىڭ قاعازعا تۇسكەن دالمەءدال كوشىرمەسى.قازاق ادەبيەتى دە اۆانگارد ۇلگىسىنەن اداكۇدە ەمەس، ول ءاردايىم الەمنىڭ ءتورت بۇرىشىندا تۋىنداعان اۋقىمدى كولليزيا مەن جانرلىق فابۋلانى بويىنا مولىنان ءسىڭىرىپ دامىدى. مۇحتار اۋەزوۆتىڭ 20شى جىلدار باسىندا جازعان كىنامشىل بويجەتكەن، قارالى سۇلۋ اڭگىمەلەرىندە باتىستىڭ تاڭداي قاعىپ، باس ۇرىپ ءمىناجات ەتكەن وسىناۋ ءادىسءتاسىلىنىڭ نىشانى ايقىن سەزىلەدى. جۇسىپبەك ايماۋىتوۆتىڭ اقبىلەك رومانىنداعى قازاق بويجەتكەنى اقبىلەك پەن ورىس وفيتسەرىنىڭ ءبىرىنءبىرى تىلمەن ەمەس، يشارا، مەگزەۋ، سەزىم يىرىمدەرى ارقىلى ءتۇسىنۋى قازاق پروزاسىنداعى اۆانگارد نىشاندارى. ارادا قانشاما جىل ءوتتى، نەشەمە مايتالمان جازۋشىلار شىڭدالۋدىڭ شىڭىنا كوتەرىلدى، ماڭدايالدى نەشە الۋان تاقىرىپتاردى يگەردى. ارناسى كەڭ القاپقا جايىلىپ اعاتىن داريا سەكىلدى ءسوز ونەرىنىڭ بۇگىنگى باستاۋ بۇلاعىنىڭ ءبىر تارماعى قۋانىش جيەنباي ەسىمىمەن تىعىز بايلانىستى.بۇرقىراپ شىعىپ جاتقان وزگە كىتاپتارعا ات ءىزىن سالماياق، قۋانىش قالامىنان تۋعان حيكاياتتار مەن اڭگىمەلەرگە ارنايى توقتالۋ سەبەبىمىز: ونىڭ ءسوز ساپتاسىندا اۆانگارد نىشانى، وي اعىنى انىق كوزگە ۇرىپ، مەن مۇندالاپ تۇرادى. جازعىشتىعىندا ءسوز جوق. قالامگەر قالاي جازادى؟.. نەندەي كوركەم تاسىلگە جۇگىنەدى، گاپ سوندا.الگى ايتقان اۆانگارد ءتاسىلىن، بىزدەر كوبىنە وي اعىنى دەپ ءجۇرمىز. ءار نارسەگە سالىستىرۋ ارقىلى كوز جەتكىزەمىز. جوعارىداعى دۋبليندىكتەر، ۋليسس، سۋرەتشىنىڭ بالالىق شاعى دەپ اتالاتىن شىعارمالارى ءۇشىن نوبەل سىيلىعىن يەلەنىپ، ادەبيەت تورىنەن ويىپ تۇرىپ ورىن العان دجەيمس دجويس ءوزىنىڭ مىڭ بەتتىك ۋليسس رومانىندا ءبىر كەيىپكەردىڭ ەرتەڭگىسىننەن كەشكە دەيىنگى، ياعني ءبىر تاۋلىك ىشىندەگى تىرشىلىگىن سۋرەتتەپ شىققان. ءار سويلەمىنە، ديالوگ، شەگىنىس، اللەگوريا، پسيحواناليتيكالىق قالىبىنا ايتارى جوق كولكوسىر ماعىنا سىيعىزعانى سونشا، كەيىنگى زايىرلى ادەبيەتشىلەر الگى رومانعا ءدال سونداي كولەمدە تۇسىنىكتەمە جازعان. ەڭ قيىنى دۋبليندىك قاراپايىم كەيىپكەردىڭ اتام زامانعى گومەردىڭ يليادا داستانىمەن شەندەسىپ كەلەتىن عاجايىپ مەگزەۋ مونولوگى. ال، قۋانىش جيەنبايدىڭ توقتا، ولەسىڭ بە اتتى حيكاياتىنداعى ءبورىبايى، ونىڭ زايىبى گۇلجاميلا كەشكەن پەندەنىڭ باسىنا بەرمەسىن دەپ تىلەيتىن جۇلىندى وقيعالارى شىعارمانىڭ باسىنان اياعىنا دەيىن وي اعىنى ارقىلى وربىگەن. تەكستە اۆتور بوي سالىپ كورىنبەيدى، كەيىنگى جاستار بالعا ۇيمەلەگەن اراداي اينالىپ شىقپايتىن جاستىق رومانتيكاسى، ياكي، قاتال رەاليستىك سۋرەت، پالساپاشىلدىق جوققا ءتان. كەيىپكەر قالاي ويلاسا، سولاي قاعازعا تۇسكەن ويدىڭ سۋرەتى. جادىنىڭ، قابىلەتتىڭ فوتوگرافياسى.ءبورىباي جەر الەمگە ايگىلى عارىش ايلاعىنىڭ ماڭىنا ورىن تەپكەن تورەتام تۇرعىنى، شوفەر، ەكى يىعىن جۇلىپ جەپ جۇرگەن بوزبالا انشەيىن: اۋەلى بايقوڭىردىڭ ماڭايىنا تۇسكەن ءار جەردەگى راكەتا قالدىقتارىن، ماڭ دالانىڭ ميىنداي شاشىلىپ جاتقان قالايى، جەز سىنىقتارىن جيناپتەرىپ، ونى كەرەك جەرىنە وتكىزىپ، قالتاسى تومپايىپ قارجىلانىپ ۇلگەرەدى. ءبورىبايدى كورىپ وزگە دە قولى بوس كاسىپكەرلەر شىعادى. اۋەلى قارىننىڭ قامى، ودان ارتىلسا بالاشاعا اسىراۋ ايەلىنىڭ كوڭىلىن تابۋ ودان ارتىلسا تۇنىمەن وتىرىپ كارتا ويناۋ اراق ءىشۋ باس جازۋ سەندەلىپ ءجۇرىپ... سايسالادان سىمتەمىر تەرۋ. سىرت كوزگە وڭاي كاسىپپەناق اقشاعا، پايداعا گۇرپ ەتە تۇسكەن كىسى بوپ كورىنەدى. ايتسەدە الگىنىڭ جانالەمى الايتۇلەي، يت ۇلىپ، قاسقىر جورتىپ جۇرگەندەي عوي. ءوستىپ الگى دايىن اسقا تىك قاسىق بوپ جۇرگەن كاسىپكەردىڭ ءبىرى كەزدەيسوق جارىلماي قالعان راكەتا گازىنان ۋلانىپ، تاباندا تىراپاي اسادى. تەكسەرۋ شىعادى. قادالعان جەرىنەن قان الاتىن تەرگەۋشىنىڭ تىرناعىنا ىلىككەن ءبورىباي، ءاي، ولگەن جەرىم وسى بولار، پاشپىرتىم بىتكەن شىعار دەپ جۇرگەندە ايەلى شىركىن اقىل تابادى.شۋ قاراقۇيرىق دەپ بوستەگىن كوتەرىپ، ءبىر تۇندە بازارى قۇجىناعان ۇلكەن قالاعا كوشەدى دە كەتەدى. تاۋىپ كور ەندى! تىشقانشىلاپ ءىن قازىپ، بازارشىلاپ ناپاقا تەرىپ جان باعىپ كور پىسىق بولساڭ. اۆتوردىڭ وي اعىنى وسى تۇستا شىنداپ كادەگە اسادى، مۇندايدا اۆتورلىق بايانداۋعا تۇسسەڭ اربا سىنادى، پسيحولوگيزمگە بوي ۇرساڭ وگىز ولەدى، كوكە مىلجىڭ كوكىمەمەن رومانعا قول ارتۋعا بولار ەدى... ءبورىباي... ءبورىباي بولماسا سويتە مە؟ الدەكىمگە نەعىپ بەتالدى ۇرەسىڭ دەپ ءبورىباساردى جامباستان وڭدىرماي ىڭق ەتكىزگەنى. الاقتاپ جانجاعىنا قارايدى. شىلىم شەكسە اشۋى تارقايتىنداي. ءتۇبىڭ تۇسكىر، اسپان توسىندەگى جۇلدىزداردىڭ بۇگىن ولگەنشە جارقىراۋىن. تابانىنان سىز وتكەنىن سەزەدى. ءبىر اياعىن ەكىنشى اياعىنىڭ ۇستىنە قويىپ، ۇزاق سونار ويعا بەرىلەدى. وي دەيتىن قايبىر وي، دەنى دۇرىس وي قالدى ما ءبورىبايدىڭ باسىندا. ويى دۇرىس ادام كىشكەنتايىنان اسىراعان ءيتىن تەبە مە. ءيتتىڭ كيەسى ۇرسا قايتەدى. ول كوزگە كورىنبەيدى، ءبىر وڭتايلى ءساتتى اڭدىپ جۇرەدى دە الىپ ۇرادى. 594ءشى مارشرۋتتاعى تاكسي قۇيىنداتىپ كەلە جاتادى دا، الدىڭعى دوڭگەلەكتىڭ ءبىرى مۇرتتاي ۇشادى. امالىڭ قايسى، ءبىر جاعىنا قيسايىپ بارا جاتىپ، قارسى كەزىككەن ماشينەنى قاعىپ وتەسىڭ. ايقاي... جاعاعا جارماسۋ، توبەلەس. ءوز كوزىڭە ءوزىڭ سەنبەيسىڭ. نەدەن قاتەلەستى؟ جاڭا عانا ىڭىلداپ اندەتىپ، ءوز اۋانىمەن ءجۇرىپ كەلە جاتقان سەكىلدى ەدى. ال، ەندەشە!.. ءيا، ءيا... ينەنىڭ جاسۋىنداي جازىعى جوق ءبورىباساردى تەپكىلەپ نەڭ بار ەدى سورماڭداي؟! قۋانىش جيەنباي، قاتەلەسەسىڭ، قىمباتتىم...، الماتى، جازۋشى، 2004 جىل، 46بەت. بايقاساڭىز، باستىڭ اياق، اياقتىڭ باس بولعان بىلىققان شارۋاسى، تىرشىلىك كيكىلجىڭى، كوڭىلكۇيى، كەيىپكەر پسيحولوگياسى ارقىلى سونى سەزىنۋ، ءتۇيسىنۋ، كورۋ ارەكەتى سەگىز ءورىم قامشى ورىمىندەي جىمداسا ءورىلىپ كەلەدى. ءجۇرىپ جاتقان ارەكەتتەن، وقيعادان، كەيىپكەر كوڭىلكۇيىنەن اۆتورىمىز اداكۇدە، نەدە بولسا، ءوز باسىڭمەن ءوزىڭ بول دەگەن كىسىشە سىرت قالادى. جازۋشى تەك ۋاقىتتىڭ تىزگىنىن ۇستاپ وتىرسا بولعانى. جەلى، كولليزيا، شەندەستىرۋ، وزگە دە ءادىستاسىلدەر ءوزوزىنەن قۇيىلىپ كەلىپ جاتاتىنداي عوي.مىنەكەي، مىنەزى دە مىنەز ەمەس، قۇيىسقانى كەرى كەتكەن ءبورىباي قالاعا كەلگەلى وزىنە سور بوپ جابىسقان يت مىنەزدەن ەپتەپ ارىلا باستايدى، بەينە كۇن قىزا سىرت قابىعىن تاستاعان جىلان سەكىلدى. گۇلجاميلا دا مىنەز مەتامورفوزاسىنا تۇسكەندەي مە، پەيىلى كەڭەيىپ، بالاشاعانى قۋىرماي، تىرشىلىك كوشىنە باسى سالبىراپ ىلەسە بەرمەي، كۇرەسۋگە، تىرمىسۋعا جاراپ قالعان. قۇر كەۋدە ەمەس، كۇيىنۋ، ءسۇيسىنۋدىڭ اششىتۇششى ءدامىن تاتا باستاعانداي. قالا شەتىنەن قىزىل قىش ءۇي بوي كوتەرەدى، اۋەلى جاي سالادى، كوزگە باتتيىپ كورىنە بەرمەيتىن قۇباتوبەل، قوڭتورعاي تىرشىلىك اقىرىندا ءبىر جوباعا كەلىپ، تاعدىر اتتى ۇلى كوپىر بەكي تۇسكەندەي بولادى. سىرتتاي قاراساڭ قاراپايىم تىرشىلىك يەلەرىنىڭ كۇنكورىس قامى، كۇيبەڭى، تۇككە تۇرعىسىز ىرىڭجىرىڭى سەكىلدى وسىناۋ شىعارما ىشىنە دەندەپ ەنگەن سايىن مىنا اعىسى قاتتى اساۋ ءومىردىڭ تايفۋن دۇلەيىنەن كورىنىس بەرەدى. ۇلكەن ارىپپەن جازىلاتىن پەندە، بولمىس دەگەن بار عوي، سول بولمىستىڭ تەرەڭ اعىسىنا ۇڭىلە بىلسەك، ءبىز كورمەگەن سۇمدىق، ءبىز بىلمەگەن شىندىق جاتىر دەگەن پالساپاعا تابان تىرەيدى اۆتور.الگىندە ايتقان وي اعىسى ءتاسىلىنىڭ قازىرگى رەاليستىك بايانداۋ، سۋرەتتەۋ، ءسوز ساپتاۋ ادىسىنەن ايىرىمبەلگىسى مول، ارينە. مىنا قۋانىش جيەنباي پروزاسىنان سول ءادىستىڭ ءۇش ءتۇرلى نىشانىن سەزدىك. ءبىرىنشىسى، ءاۋ دەگەننەن اساۋدىڭ جالىنا جارماسقان اتبەگى سەكىلدى سيتۋاتسيانىڭ ىشىنە ەنەدى، سيتۋاتسيادان ارەكەت تۋادى، ارەكەتتەن وقيعا ورىلەدى، وقيعادان مىنەز قىرى كورىنىس تابادى. مىسالى، ءبورىباي كومانداسى ايدالانى كەزىپ، تەمىرتەرسەك جيناپ جۇرگەن كەزدە ءبىر اۋىلداسى ۋلى گاز جۇتىپ و دۇنيەلىك بولىپ ەدى عوي. ارتى كەلىپ تەكسەرۋدەن تەكسەرۋگە ۇلاسادى. ءبورىباي ويى تومەندەگىشە ءوربيدى. مويىنعا قيىپ سالار ايعاق جوق. سورىڭدى ۇرايىن تەرگەۋشى دەگەندەرىڭ دە اۋزىڭنان شىققان ءار ءسوزدى تىزە بەرەدى ەكەن عوي ەرىگىپ وتىرىپ سوندا، 15بەت. ءبورىبايدىڭ تەرگەۋشىگە دەگەن ويى: سورىڭدى ۇرايىن، ياعني وزگە شارۋاسى قۇرىپ قالعانداي، تەرگەۋشى دەگەن ىلعي ەرىگىپ جۇرەدى. مۇندا ءارى ءبورىبايدىڭ ويى، ءارى كوزقاراسى قوسىلا جىمداسقان. ءبىر وقپەن ەكى قوياندى اتىپ الدى دەۋشى مە ەدى مۇندايدى. ەكىنشى، ءۇشىنشى جاقتاعى سيتۋاتسيانى ءۇشىنشى كەيىپكەر ويىمەن بەرۋ ءتاسىلى. مىسالى، وقيعا ءبورىبايدىڭ كۇيەۋ بالاسى تۋرالى. ءسىرا، شەكتەن شىعىپ بارا جاتقانىن بىرەۋلەر جوعارعى جاققا زىڭ ەتكىزسە كەرەك. سىرتتاي تەكسەرەدى. بولجام دۇرىس. ۇشۋ الاڭىنداعى جاعدايدى كەز كەلگەن تورەتامدىق ەرتەڭىنەاق ايناقاتەسىز ءبىلىپ وتىرادى. كوزىن قۇرتۋ كەرەك. جانە كەشىكتىرمەي. اسپانعا ادام ۇشىرۋعا باستارى جەتكەن باستىقتارعا بۇل نە ءتايىرى. ەڭبەكاقىسىن قولىنا ۇستاتىپ، تەمىر قورشاۋدىڭ ار جاعىنا تەكتەنتەك جىبەرە سالۋعا جانە بولمايدى. سول قۇپيا وتىرىستىڭ ناتيجەسى الگىدەي. ەكىءۇش ايدان كەيىن اۋرۋحاناعا ءتۇستى، بەلى شويىرىلىپ سوندا، 28بەت. كۇيەۋ بالانىڭ پاشپىرتى ءبىتتى ءسويتىپ. بۇل وقيعانى وي اعىنىسىز، بىلايشا بايانداپ شىقساڭ، ەكىءۇش بەتكە سوزىلار ەدى. وي اعىنىنىڭ ۇرىمتال تۇسى وسى. ءۇشىنشى ەرەكشەلىك، بارشا وقيعا، وي اعىنى ارقىلى ءوربيدى، ياعني، ادام ويىنان ۇشقىر، ءۇيىرىپ اكەتەر يكەمدى ەشتەمە جوق. وقيعانى ويدىڭ ءبىر ورالىمىنا سىيعىزۋ وڭاي. ال ەندى، كەرىسىنشە، سول مەزەتتىك ويعا سىيعان وقيعانى ءتۇسىنىپ، اسىقپاي، تۇششىنىپ وقىعان ءلازىم.مۇندايدا وقيعا قۋىپ، ىلەسپە اۋدارما جاساعانداي كوز جۇگىرتىپ، اسىعىسۇسىگىس پاراقتاپ شىقساڭىز، شىعارمانىڭ ىشكى پەرنەلەرىن باسا المايسىز. جۇگىرتىپ قانا وقىساڭىزاق كوپ ءجايتتى ءۇستىرت شولىپ، الگى سيتۋاتسيا كىمنىڭ باسىندا ەكەنىن، كىمنىڭ ويىمەن بەرىلىپ جاتقانىن بىلمەي تەككە شارشايسىز. وي اعىنىمەن جازىلعان شىعارمانى ويلانىپ وقىساڭىز عانا تەرەڭىنە كوز جەتكىزە الاسىز.كىتاپتاعى تەڭىزدەگى ءبىر تامشى، قايعىنىڭ قۇنى قانشا تۇرادى؟، ەسكى كىتاپتىڭ ەكى ەسە باعاسى، ۇرەي اڭگىمەلەرى ءىنجۋمارجان سەكىلدى وزىندىك سالماعى، ءپالساپاسى، ءوز شىندىعى تابىلعان تۇشىمدى دۇنيەلەر. اڭگىمەنى اركىماق جازدى، ايتسە دە كەيىپكەردىڭ كوكەيىندەگى شىندىقتى تابۋ قيىننىڭ قيىنى. شىنىنا ۇڭىلسەك، وسى كۇنى جازارى تاۋسىلعان جازۋشىلار كوپ. وسەكاياڭمەن ۋاقىت ءولتىرىپ، شەتەل باسىلىمىنداعى اۋزى دۋالى ايتقىشتىڭ تۇيمەدەيىن تۇيەدەي عىپ، ۇستىنەن وتەكتەپ، ءوز جانىنان شىعارعانداي قۇلپىرتىپ، قازاقشا بايانداۋعا شەبەرلەنىپ العان جازعىشتار قارىمى تەگى مول. باياعى تولستوي شوشىعان باسقانىڭ ويىمەن ءومىر ءسۇرىپ، ءوزىن وزگەنىڭ ورنىنا قويا المايتىن كىساپىر مىنەزدەر جيىنتىعى كوبەيدى. مۇنىڭ ءبارى ايدىڭكۇننىڭ امانىندا توبەمىزدەن توپ ەتە تۇسكەن رىنوككاپيتاليزم جاعدايىنىڭ بويىمىزعا جاماعانى، بالكىم. بالكىم، مىنا بىزدەر قازاق قالامگەرلەرى تىم وڭعاق، تىم تاقۋا، تىم اسىرەشىل، تاياقتىڭ ەكى باسىندا جۇرەتىن اپەندىلەرمىز. بۇل رەتتە قۋانىش جيەنبايدىڭ ادەبيەتكە سالعان ءوز سۇرلەۋى، ءوز شىندىعى، ءوز جوسىعى بار، سونىسىمەن قۋانتادى دەپ اۋىز تولتىرىپ ايتا الامىز.كەۋدەسىندە دارىنى بار ءار قالامگەر ءوزىن سول جانردىڭ گەنەرالى، يا مارشالى سانايدى. مىنا كىتابى ارقىلى اۆتور پروزانىڭ گەنەرالى بولامىن دەگەن ءسوزدى شاپپاي بەر ايتىپ وتىر.ءسوزىمىز قۇرعاق بولماسىن. كەشىرىڭىزدەر... اتتى اڭگىمەسىندەگى وقيعا ەلگە كەلە جاتقان جازۋشىنى كۇتىپ الۋدىڭ ەتىمىز ۇيرەنگەن قاربالاس تىرشىلىگى تۋرالى. كۇتىپ الىڭدار، دەپ جوعارىدان اكىم تاپسىرعان. اكىمنىڭ ءسوزى اللانىڭ پارمەنى. ۆاگوننان تۇسە قالعان جازۋشىنىڭ ويى: ۇياتاي، انە ءبىر ەستيار جىگىتتىڭ جازۋشى ءدۇيىم جۇرتتىڭ اراسىمەن ۆوكزالدىڭ شىعىس بەتىنە اڭداۋسىز ءوتىپ كەتىپ جۇرمەسىن دەپ، ارباڭداي جۇگىرگەنىن قويشى جەرگىلىكتى راديودان مۇنىڭ ەسىمىنە جىرشىنىڭ تەرمە توگىلدىرگەنىن قويشى كۇزدە گۇلدەستە ىزدەگەنىن قويشى بارىنەن دە مىنا بۇلدىرشىندەردى اس جوق، سۋ جوق، قاراداي قاڭتارىپ، دىردەكتەتكەندەرى ماسقارا ەمەس پە! سوندا، 131بەت. جازۋشىمىز جەرگە كىرەردەي بوپ ءومىردى ءوز كوزىنەن وتكەرىپ جۇرسە، اكىم: حالقىم، جۇرتىم، ەلباسىمىز امان بولسىن! دەپ قاراداي سوزبەن سەمىرىپ، توست كوتەرۋمەن اۋرە. ءار كاللادا ءبىر قيال، اركىمنىڭ ءوز شىندىعى ءوز باسىنا جەتىپ ارتىلادى.ءار نارسەنىڭ ءمىنسىز، كەمشىلىكسىز بولمايتىنى سەكىلدى، ءورىسى تارلاۋ وي اعىنىنا تۇسەم دەپ اۆتوردىڭ كاكىرشۇكىردى تىزبەلەپ ءجۇرىپ الاتىن تۇستارى دا جوق ەمەس. مىسالعا، جوعارىداعى ءبورىباي مەن گۇلجاميلانىڭ ىشتەي بىتىسپەس تاجىكەسى ۇيلەسپەسە نەگە ءۇيلىجايلى بولىپ، ۇرپاق ءوسىرىپ وتىر ەكەن دەگەن ساۋالدى كولدەنەڭدەتىپ العا تارتادى. قاتەلەسەسىڭ، قىمباتتىم اڭگىمەسىندەگى جيدەلىتوعاي جىندىحاناسىنداعى كليەنتتەردىڭ ويورالىمى، ءسوز ساپتاسى، ءۋاج تاجىكەسىنە قۇرىلعان مىنەزدەر دە سونشالىق دارالانباعان. ميداي باتىسقان، تابانى قارا جەردەن اجىراعان اپەندىلەر وڭشەڭ. چەحوۆ، دوستوەۆسكي قالامىنان تۋعان 6پالاتا، ناقۇرىستا جىندانۋ ارەكەتىن فيزيولوگيالىق پروتسەسس، مەتامورفوزا دەيدى ادامي قاسيەتتەردىڭ مايدالانۋ جايى كەزەڭكەزەڭىمەن بەرىلەدى، بىتىستىرىپ، ءۇيىپتوگىپ ەمەس. ءۇيىپتوگە بەرسەڭ كوكىمە مىلجىڭدىققا تۇمسىق تىرەيسىڭ. كوكىمە مىلجىڭ مەن جالعان پالساپاشىلدىقتىڭ اراسى ءبىراق تۇتام. وقىرماندى جەرىنتۋ، مەزى ەتۋ، مىنە، وسىندايدان كەلىپ شىعادى.ءار جازۋشى ءوز شىندىعىن يمانشارت تۇتادى، ءوزىنىڭ شىققان شوشاعىن تاۋ كورەدى. وقىرمان قاۋىم وسى كۇندەرى وڭكەي مىقتىلاردان كىمنىڭ كىم ەكەنىن ايىرا الماي ابدەن شاتاسىپ ءبىتتى. كىتاپ شىعارعاننىڭ ءبارى جازۋشىمىن دەپ كەۋدەسىن سابالايدى. ابايلاپ، ومىرگە تۋرا قاراساڭىز، شىندىق ولاي ەمەس قوي. اۋەلى ءتىرى ءسوزدىڭ، ءولى ءسوزدىڭ ارا جىگىن ايىرار قابىلەت، اۋرا قاجەت. ءومىردى بوياۋمەن، ءتىرى سوزبەن كورە ءبىلۋدىڭ ءوزى ونەر. وندايلاردى تابيعاتىنا، تالاعىنا بەرگەن، جاراتقان يە نازارى تۇسكەن دەيمىز. ەندى كەلىپ سول سوزبەن سالعان سۋرەتىڭنەن ادام، جازمىش تاعدىر سويلەيدى. سويلەتە بىلسەڭ عانا جازۋشىسىڭ. پروزاشى وسى باسپالداقپەن بىرتىندەپ كوتەرىلىپ، ەندى سول سۋرەتكەرلىك الەمنەن ءوز بوياۋىن، ءوز شىندىعىن، ءوز ءستيلىن تاۋىپ ۇلگەرگەن. شىعارماسىن باستاناياق وي اعىنىمەن جازاتىن جازۋشىنىڭ بىرەنسارانى، ءبىرى بولسا ءوزى.قۋانىش جيەنباي ادەبيەت اۋىلىنداعى جاس، جاڭا ەسىم ەمەس. ماقتاساڭ دا، داتتاساڭ دا كوتەرە بىلەتىن قابىرعالى قالامگەر. قازاق پروزاسىنداعى اۆانگارد ۇلگىسىندەگى ءادىسءتاسىلى قالىپتاسا باستاعانى ريزا ەتتى. قۋانىش شىن قۋانتتى. الداعى كەزدە الگى ادەمى امبەباپ ءستيلدى اۋىل اراسىنىڭ اجىككۇجىگىنە سالا بەرمەي، ءىرى، كەزەڭدى وقيعالارعا، مىنەزدەر قاقتىعىسىنا، جازمىش پەن تاعدىرلار تايتالاسىنا ەركىن تىزگىن بوساتقان سالىمشىداي ساڭلاق دۇنيەلەرگە قالام سىلتەسە!.. ۋاقىت اساۋدىڭ جالىنا جارماسا جۇرسە!.. ىسكە ءسات، قارۋلاسىم، دودانى جارىپ، مارەگە كەۋدەلەپ كەلۋىڭدى توسايىق، مىنا بىزدەر وقىرمان قاۋىم!قازاق ادەبيەتى، 5 تامىز، 2005 جىل. |
بايىنغولىن موڭغۇل ئاپتونوم ئوبلاستى كورلا شەھەرلىك جامائەت خەۋپسىزلىكى ئىدارىسى قۇرۇلۇش يولى ساقچىخانىسىنىڭ زىددىيەت ماجىرالارنى مۇرەسسە قىلىش ئىشخانىسىدا، بىر نەچچە ئاممىنىڭ پېنسىيىگە چىققان خەلق ساقچىسى جاۋ چۈەنشۈەننى ئورىۋېلىپ، ئۇنىڭغا دەردىنى تۆكۈپ، ئۇنىڭ پىكرىنى ئېلىۋاتقانلىقى، جاۋ چۈەنشۈەننىڭ ھەمىشە سەۋرچانلىق بىلەن ئۇلارغا تەسەللى بېرىپ تاكى دەۋالاشقۇچى ئىككى تەرەپ رازى بولغانغا قەدەر مۇرەسسە قىلىۋاتقان ھالىتى دائىم كۆزگە چېلىقىپ تۇراتتى.بۇ يىل 57 ياشقا كىرگەن جاۋ چۈەنشۈەن پېنسىيەگە چىقىشتىن بۇرۇن كورلا شەھەرلىك جامائەت خەۋپسىزلىكى ئىدارىسى سايباغ ساقچىخانىسىنىڭ مۇئاۋىن باشلىقى بولغان، پېنسىيەگە چىققاندىن كېيىن قۇرۇلۇش يولى ساقچىخانىسىنىڭ مۇرەسسەچىسى بولۇشقا تەكلىپ قىلىنغان.كورلا شەھىرىدىكى بىر مەكتەپنىڭ ئوقۇغۇچىسى جاۋ خۇي 9 ئاينىڭ 1 كۈنى شۇ جايدىكى ئۈستى ئوچۇق سۇ ئۈزۈش سارىيىغا بېرىپ سۇ ئۈزگەن. سۇ ئۈزۈش سارىيى تىجارەتتىن توختىغانلىقتىن، بۇ يەرگە قارايدىغان ئادەم بولمىغاچقا، جاۋ خۇي ئۆزى يالغۇز سۇغا چۈشۈپ، بەختكە قارشى سۇدا تۇنجۇقۇپ ئۆلۈپ كەتكەن.ئىش يۈز بەرگەندىن كېيىن، جاۋ خۇينىڭ ئائىلىسىدىكىلەر سۇ ئۈزۈش سارىيىدىن بارلىق مەسئۇلىيەتنى ئۈستىگە ئېلىشنى تەلەپ قىلغان. سۇ ئۈزۈش سارىيىنىڭ مەسئۇلى، جاۋ خۇي ئۆز مەيلىچە سۇغا چۈشۈپ بۇ ئېغىر ئاقىۋەتنى كەلتۈرۈپ چىقارغان، جاۋ خۇينىڭ ئۆزىنىڭمۇ مەسئۇلىيىتى بار دەپ قارىغان. ئىككى تەرەپ ئۆزئارا بىر بىرىگە يول قويماي، ئاخىرىدا قۇرۇلۇش يولى ساقچىخانىسىغا دەۋالىشىپ كەلگەن.جاۋ چۈەنشۈەن سۇ ئۈزۈش سارىيىنىڭ مەسئۇلىغا: سۇ ئۈزۈش سارىيى سارايغا قاراش مەجبۇرىيىتىنى ئادا قىلمىغان، شۇڭا ئاساسلىق مەسئۇلىيەتنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك. بۇنىڭدا، يەنە سۇ ئۈزۈش سارىيىنىڭ يۇقىرى دەرىجىلىك مەسئۇل ئورنىنىڭمۇ بەلگىلىك مەسئۇلىيىتى بار دەپ بولغاندىن كېيىن، يەنە ئۆلگۈچىنىڭ ئائىلە تەۋەلىرىگە خىزمەت ئىشلەشكە باشلىدى.جاۋ چۈەنشۈەن بۇ ئىشنى تەھلىل قىلىپ: جاۋ خۇي 21 ياشقا كىرگەن، تولۇق ھەق تەلەپ ھەرىكەت ئىقتىدارىغا ئىگە. ئۇ سۇ ئۈزۈشنى بىلمەي تۇرۇپ، سۇغا چۈشكەن، بۇ ئىشتا ئۆزىنىڭمۇ مەسئۇلىيىتى بار دېدى.9 ئاينىڭ 17 كۈنى، سۇ ئۈزۈش سارىيىنىڭ مەسئۇلى ئۆلۈپ كەتكۈچىنىڭ ئائىلە تەۋەلىرى بىلەن بىردەك كېلىشىم ھاسىل قىلىپ، قارشى تەرەپكە 490 مىڭ يۈەن تۆلەم بېرىدىغان بولدى. ئۇنىڭدىن باشقا، جاۋ خۇي تۇرۇشلۇق مەكتەپ ئائىلە تەۋەلىرىنىڭ سۇغۇرتا تۆلىمى بېرىش ئىشلىرىنى بېجىرىشىگە ماسلىشىدىغان ھەمدە ئۆلۈپ كەتكۈچىنىڭ ئائىلە تەۋەلىرىگە بەلگىلىك ياردەم پۇلى بېرىدىغانغا قوشۇلدى. شۇنداق قىلىپ قىيىن بىر ماجىرا ھەل قىلىندى.جاۋ چۈەنشۈەن 20 نەچچە يىللىق جامائەت خەۋپسىزلىكى خىزمىتى بىلەن شۇغۇللىنىش داۋامىدا ئامما بىلەن چوڭقۇر مۇھەببەت باغلىدى. ئۇ، جامائەت خەۋپسىزلىكى خىزمىتىنى قىزغىن سۆيۈپ، ئامما ئۈچۈن خىزمەت قىلىشنى خۇشاللىق دەپ بىلىپ كەلدى. ھەر قېتىم بىر زىددىيەت ماجىرانىڭ ئۆزىنىڭ تىرىشچانلىقى نەتىجىسىدە مۇۋەپپەقىيەتلىك مۇرەسسە قىلىنغانلىقى، ئاچچىقى كەلگەن دەۋالاشقۇچىلارنىڭ ئاچچىقىدىن يېنىپ قايتقىنىنى كۆرگىنىدە، قەلبىنى ئېيتىپ تۈگەتكۈسىز خۇشاللىق ھېسسىياتى قاپلايتتى.جاۋ چۈەنشۈەن نۆۋەتتىكى زىددىيەت ماجىرالارنىڭ تۈرى كۆپ، مۇرەسسە بىلەن بىر تەرەپ قىلىش قىيىن، ئاسان تاسادىپىي ئەھۋال يۈز بېرىدىغان بولۇشتەك ئالاھىدىلىكلەرگە قارىتا، دەۋالاشقۇچى ئىككى تەرەپنىڭ تالاش تارتىش نۇقتىسىنى ئەستايىدىل تەھلىل قىلىپ، ئادەم ۋە ئەھۋالغا قاراپ ئىش كۆرۈپ، مۇۋاپىق مۇرەسسە ئۇسۇلىنى قوللىنىپ، رازى بولغۇدەك مۇرەسسە ئۈنۈمىگە ئېرىشىپ كەلدى.جاۋ چۈەنشۈەننىڭ قارىشىچە، زىددىيەت ماجىرالارنى مۇرەسسە قىلىش ئاممىۋى خىزمەت ئىقتىدارىنى نامايان قىلىپلا قالماي، يەنە چىن كۆڭلىدىن خەلق ئۈچۈن خىزمەت قىلىش، ئىجتىھات بىلەن كەسىپنى قەدىرلەش دەرىجىسىنىمۇ كۆرسىتىپ بېرەلەيدىكەن. |
جۇڭگو يېڭى ئۇسلۇبتىكى ئەسلى خاسلىق بەلگىسى سىيرىلماسلىققا قارشى تۇرۇش زاپاتىلاس ئەرلەر ئىشلەپچىقىرىش ۋە زاۋۇتى ئۈچۈن ئەڭ يۇقىرى تەنھەرىكەت ئايىغى ئىختىيارىي قىشلىق يامىشىشنىڭ يۇقىرى پەللىسى ...يېڭى ئۇسلۇبتىكى ئەسلى خاسلىق بەلگىسى ئەرلەرگە سىيرىلىشتىن ساقلىنىش زاپاتىلاس ئازادە يۇقىرى تەنھەرىكەت ئايىغىيېڭى يېنىك دەرىجىدىكى ئەرلەرنىڭ يۇقىرى سۇپا ئايىغى. ئاياغ شىركىتىنىڭ قىزىق سېتىش ئۇسلۇبىدىكى مەھسۇلات تەۋسىيەسى. ئۈستى رەخت ۋە خۇرۇمدىن ياسالغان. تۈزۈلۈشى نازۇك ، ئېنىق ۋە تەبىئىي. خۇرۇم يۈزى پارقىراق ، نەپەسلىنەلەيدىغان ۋە ئېلاستىكىلىق بولۇپ ، شەكلى مۇقىم بولۇپ ، پۇتقا ماس كېلىدۇ. كلاسسىك ۋە كەڭ قورساق ئۇسلۇب ، يۇمىلاق ئاياغ ئاياغنى قىسىپ قويماي كلاسسىك بولۇپ ، پۇتقا ھەرىكەت قىلىشقا يېتەرلىك بوشلۇق بېرىدۇ ، ياردەمچى راھەت تەجرىبىگە ئىگە ....مىنېرال سانى: 500 رەڭ بەلگە چوڭلۇقى: خاسلاشتۇرۇلغانيېڭى يېنىك دەرىجىدىكى ئەرلەرنىڭ يۇقىرى سۇپا ئايىغى. ئاياغ شىركىتىنىڭ قىزىق سېتىش ئۇسلۇبىدىكى مەھسۇلات تەۋسىيەسى. ئۈستى رەخت ۋە خۇرۇمدىن ياسالغان. تۈزۈلۈشى نازۇك ، ئېنىق ۋە تەبىئىي. خۇرۇم يۈزى پارقىراق ، نەپەسلىنەلەيدىغان ۋە ئېلاستىكىلىق بولۇپ ، شەكلى مۇقىم بولۇپ ، پۇتقا ماس كېلىدۇ. كلاسسىك ۋە كەڭ قورساق ئۇسلۇب ، يۇمىلاق ئاياغ ئاياغنى قىسىپ قويماي كلاسسىك بولۇپ ، پۇتقا ھەرىكەت قىلىشقا كەڭ بوشلۇق بېرىدۇ ، ياردەمچى راھەت تەجرىبىگە ئىگە. قۇلاقنى كۆتۈرۈش لايىھىسى تېخىمۇ ئازادە ۋە قۇلايلىق بولۇش ۋە تەجرىبە ئېلىش ئۈچۈن پاشنىلىق ئاياغقا قوشۇلدى. ئاياغ ئېغىزى پايپاق يەڭ بىلەن لايىھەلەنگەن بولۇپ ، دولقۇنغا ئەگىشىپ مېڭىش بىلەن پۇتىغا راھەت ماس كېلىدۇ. تاپان ئېغىزى قويۇق ھەم تولدۇرۇلۇپ ، پۇت بىلەن تاپان ئەگرى سىزىقىنىڭ ماسلىشىشچانلىقىنى ياخشىلاپ ، ئۇپراشقا قارشى تۇرۇش ۋە پەرۋىش قىلىش ئىقتىدارىنى ئۆستۈرىدۇ. سالقىن پۈركۈش ، كۆزنى قاماشتۇرىدىغان ۋە كۆزنى قاماشتۇرىدىغان ، چاچما لايىھىلەش مىجەزىنىڭ يۈزلىنىشىنى پەيدا قىلىدۇ. يەككە كاۋچۇك ماتېرىيالدىن ياسالغان ، سىيرىلمايدىغان ۋە ئۇپراشقا چىداملىق ، ئازادە ۋە يېقىشلىق بولۇپ ، سۈزۈك سايە بىلەن بىرلەشتۈرۈلۈپ ، تۇتۇش ، يۇمشاق ۋە چىداملىق بولۇپ ، ئەركىن ماڭىدۇ. ئازادە ۋە تەنھەرىكەت سورۇنلىرىغا ماس كېلىدۇ ، مودا ئەرلەر ئۈچۈن كەم بولسا بولمايدۇ.ئېگىز تەنھەرىكەت ئايىغىكىيىم خۇرۇم كاۋچۇك 700 جۈپ رەڭ ئۇسلۇببىز ماركا مۇلازىمىتى ۋە ئۈلگە مۇلازىمىتى بىلەن تەمىنلەيمىز. ئەگەر مەھسۇلاتلىرىمىزنى ياقتۇرسىڭىز ، ماتېرىيال ۋە بەلگىنى ئېھتىياجغا ئاساسەن ئۆزگەرتەلەيسىز. ياكى ئۆزىڭىزنىڭ لايىھىلىشىڭىز بار ، ئېھتىياجىڭىزغا ئاساسەن ئەۋرىشكە قىلىمىز. ئەۋرىشكە ھەققى پوچتا ھەققىنى ئۆز ئىچىگە ئالمايدۇ. توپ زاكاز قىلسىڭىز ، ئەۋرىشكە ھەققى قايتۇرۇلىدۇ. ئەۋرىشكە قوغۇشۇن ۋاقتى 15 خىزمەت كۈنى. بىرىنچى رەت ئەۋرىشكە جەزملەشتۈرۈلگەندىن كېيىنكى 60 كۈن ئەتراپىدا ، قايتاقايتا زاكاز قىلىش 50 كۈن ئەتراپىدا. بىزنىڭ ئەڭ تۆۋەن زاكاز مىقدارىمىز 500 جۈپ رەڭ ، 2000 جۈپ ئۇسلۇب. ئەگەر باشقا مىقدار تەلىپىڭىز بولسا ، تېخىمۇ كۆپ خاسلاشتۇرۇلغان مىقدار ۋە تېخىمۇ ياخشى باھا ئۈچۈن بىزدىن مەسلىھەت سورىسىڭىز بولىدۇ. ئەگەر ئاياغنى خاسلاشتۇرماقچى بولسىڭىز ۋە بىزگە قىزىقسىڭىز ، بىز بىلەن ئالاقىلاشسىڭىز بولىدۇ. كەسپىي سېتىش ۋە سودا گۇرۇپپىلىرى سىزنى ئەلا سۈپەتلىك مەخسۇس مۇلازىمەت بىلەن تەمىنلەيدۇ.ئالدىنقى: يېڭى ئۇسلۇبلار نەپەسلىنەلەيدىغان سىيرىلىشتىن ساقلىنىش زاپاتىلاس ئاياللار 2021يىل خانىمقىزلار ئۈچۈن چۇنكى تەنھەرىكەت ئايىغىكېيىنكى: توپ سېتىش باھاسى جۇڭگو خۇرۇم ئۈستۈنكى ئەرلەر مودا تېيىلىش تاختىسىقارا تەنھەرىكەت ئايىغى ئەرلەرماركا تەنھەرىكەت ئايىغىئازادە ئەرلەر ئاياغئەرلەر ئۈچۈن ئازادە ئاياغئازادە تەنھەرىكەت ئايىغىئازادە تەنھەرىكەت ئايىغى ئازادە تەنھەرىكەت ئايىغىمودا تەنھەرىكەت ئايىغىئەرلەر تەنھەرىكەت ئايىغى ئازادە ئاياغئەرلەر ۋاسكېتبول تەنھەرىكەت ئايىغىئاياغ ئەرلەر ئازادە تەنھەرىكەت |
وڭتۇستىكتەن 400 مىڭ توننا باقشا ونىمدەرى بەس ەلگە ەكسپورتتالدىشىمكەنت. قازاقپارات وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ شارۋالارى وسى جىلدىڭ توعىز ايىندا رەسەي، بەلارۋس، قىرعىزستان، لاتۆيا، ليتۆا، ەستونيا جانە گەرمانياعا 225 مىڭ توننادان استام قاۋىن، 148 مىڭ توننا قاربىز، 14 مىڭ تونناعا جۋىق ءجۇزىم، 43 مىڭ توننا شاماسىندا قىرىققابات ەكسپورتتاعان،دەپ حابارلايدى قازاقپارات وبلىس اكىمدىگىنىڭ باسپا ءسوز قىزمەتىنە سىلتەمە جاساپ.سونىمەن بىرگە، ءوڭىر شارۋالارى كوكونىس پەن باقشادان باسقا بۇل ەلدەرگە ەت، سۋسىندار مەن ءىرى قارا مالعا ارنالعان ازىق پەن بالىق كونسەرۆىلەرىن شىعارىپ كەلەدى. سوڭعى ۋاقىتتا وبلىستا قارقىندى باۋ باقشا شارۋاشىلىعىن دامىتۋ جانە جاڭا تەحنولوگيالاردى قولدانۋدىڭ ارقاسىندا باقشا ونىمدەرىنىڭ كولەمى ارتتى. وسىنىڭ ناتيجەسىندە، جەمىس يمپورتىنىڭ ۇلەسى 99,3 ميلليون دوللارعا نەمەسە 33,3 پايىزعا، ال كوكونىس 6,2 ميلليون دوللارعا نەمەسە 4,8 تومەندەگەن.جالپى وڭتۇستىك قازاقستاندا 21 كاسىپورىن ءوز ونىمدەرىن شەت ەل اسىرىپ، ەكسپورتتايدى. ايماقتىڭ كاسىپكەرلەرى وزبەكستان، قىرعىزستان، اۋعانستان جانە تاجىكستانعا وسىمدىك مايى مەن ۇن، بالىق سۇبەسى مەن كونسەرۆىلەنگەن بالىق، قۇس جۇمىرتقاسىن، ماكارون، كونديتەرلىك ونىمدەردى، قوي ەتىن جانە سيىر ەتىن شەت ەل نارىعىنا ساۋدالاۋدا.اگرارلى ايماقتىڭ شارۋالارى كوكونىسپەن قاتار ءداندى داقىلداردى دا ەكسپورتتاۋعا ەرەكشە باسىمدىق بەرىپ كەلەدى. ماسەلەن، جىل باسىنان بەرى شەت مەملەكەتتەرگە قۇنى 17,6 ميلليون دوللاردى قۇرايتىن بيداي مەن 49,3 ميلليون دوللارعا ۇن ونىمدەرى ەكسپورتتالعان. جالپى اۋىل شارۋاشىلىعى ەكسپورتىنىڭ كولەمى بۇگىنگى تاڭدا 211,4 ميلليون ا ق ش دوللارىن قۇراپ، وتكەن جىلمەن سالىستىرعاندا 6 پايىزعا وسكەن. ال يمپورت كولەمى 320 ميلليون ا ق ش دوللارىن قۇراپ، 4 پايىزعا كەمىگەن. بيىل وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ ديقاندارى 376,5 ميلليارد تەڭگەنى قۇرايتىن اۋىل شارۋاشىلىعى ءونىمىن ءوندىردى. بۇل وتكەن جىلعىمەن سالىستىرعاندا 57 ميلليارد تەڭگەگە كوپ. ياعني، ديقاندار بيىل 400 مىڭ تونناعا جۋىق استىقتى قامباعا قۇيسا، 116 مىڭ توننا جەمىس جيدەك پەن 919 مىڭ توننا كوكونىس، 295 مىڭ توننا كارتوپ، 1,3 ميلليون توننا باقشا داقىلدارىن جينادى. |
2014يىل 25ئاۋغۇست 53 ئىنكاسخېلى ئۇزاق ۋاقىتلاردىن بىرى، نۇرغۇن سەۋەبلەر تۈپەيلى، بلوگنى ئېچىپ كۆرۈپ باقمىغىلى ئۇزاق بوپتىكەن. بۈگۈن قانداقتۇر ۋاقتىم چىقىپ، بلوگىمنى بىرەر قۇر تەكشۈرۈپ چىققاندىن كېيىن، بلوگنىڭ زىيارەت كۆرسەتكۈچىسىگە قاراپ، تۇرايىمىزنىڭ سەلتەنەت سۈرگەن بىر زامانلىرى ئېسىمگە كەلدى. باشقا بلوگداشلار بىلەن پىكىرلىشىشىمچە، بۇ يالغۇز ئۇيغۇربەگ دۇچ كەلگەن مەسىلە بولۇپ قالماستىن، باشقا نۇرغۇن شەخسىي بلوگلارنىڭ زىيارەت سانى كۆرۈنەرلىك ئازلىغان بولۇپ، ئېنىقكى بۇنىڭ مەلۇم سەۋەبلىرى بار ئىدى، بۈگۈنكى بۇ يازمىدا، بلوگلارنىڭ زىيارەتچى سانىنىڭ تۆۋەنلەپ كېتىشى ھەققىدىكى بىر قانچە ئويلىرىمنى سىلەر بىلەن ئورتاقلىشىپ ئۆتكۈسىمەن1قاراش: بلوگنىڭ زىيارەتچى سانى ئەسلىدىنلا كۆپ ئەمەسنەچچە يىلدىن بىرى، بلوگچىلىققا قىزىقىپ، بلوگ يېزىپ كېلىۋاتقان ئەزىزلەرگە ئايانكى، كۆپلىگەن بلوگلارنىڭ زىيارەتچى سانى ئەسلىدىنلا كۆپ ئەمەس ئىدى، گەرچە زىيارەتچى سانى جەھەتتە ئۈستۈنلۈككە ئىگە بولغان بىر قىسىم بلوگلار مەيدانغا كەلگەن بولسىمۇ، زىيارەتچى سانى كۆرۈنەرلىك بولمىغان بلوگلار خېلى كۆپ سالماقنى ئىگەللىگەن. گەرچە، ئۇيغۇربەگ تور تۇرايىمىز ۋە باشقا بلوگداشلار مۇشۇ ئەھۋالنى ئۆزگەرتىش ھەققىدە كۆپ ئىزدەنگەن بولساقمۇ، بىر يۇقىرى ئۈنۈملۈك ھەل قىلىش چارىسىنى ئوتتۇرىغا قۇيالماسلا قالماستىن، ھەتتا ئۆزىمىزنىڭمۇ زىيارەتچىلىرىمىزنى ئاشۇرالمىدۇق. ئېنىقكى، بلوگدىن ئىبارەت بۇ ئۇقۇم بىزدە پەقەت تور بىلەن كۆپرەك ھەپىلىشىدىغان كىشىلەر ئارىسىدىلا ساقلىنىپ قالغان تار مەنىلىك بىر چۈشەنچە بولۇپ، ئۇيغۇر بلوگچىلىقىنىڭ ھاياتىنى ساقلاپ كېلىۋاتقانلار يەنىلا ئاشۇ بىر قىسىم جاپاكەش بلوگداشلاردىن ھالقىپ كېتەلمىدى. نەتىجىدە، بلوگداشلار قوشۇنى كۆپەيمەكتە يوق ئازلاشقا، بلوگلار ئۇنىۋېرساللىشىشقا ئەمەس، كەسپىيلىشىشكە قاراپ يۈزلىنىپ كەلمەكتە. كەسپىيلىشىش بولسا بلوگنىڭ زىيارەتچىلىرىنىڭ ئاكتىپچانلىقىنى چەكلەپ قويىۋاتقان سەۋەبلەرنىڭ بىرى بولۇپ، ئەپسۇسكى، بىز بۇ يۈزلىنىشىشدىن قېچىپ قۇتۇلالمىدۇق2قاراش: ئېنتېرنېتنىڭ كۆچمەلىشىشكە قاراپ يۈزلىنىشىئۇچۇر تېخنىكىسىنىڭ تەرەققىي قىلىشىغا ئەگىشىپ، ئەسلىدىكى كومپىيۇتېردىن ئىبارەت مۇقىم ئۈسكۈنە ئارقىلىق ئۆزىنىڭ ئالتۇن دەۋرىنى ياراتقان ئېنتېرنېت يېقىنقى بىر قانچە يىل ئىچىدە، بىز بىلىپبىلمەيلا كۆچمەلىشىش قەدىمىنى تاماملاپ بولدى. دۇنيا تەرەققىياتىنىڭ مۇھىم قىسمىنى ئىگىللىگەن ئۇچۇر تېخنىكىسىمۇ مۇناسىپ ھالدا كۆچمە ئالاقە يۈزلىنىشىگە ماسلىشىشقا مەجبۇر بولۇپ، ئەقلىي تېلىفون ۋە پەد كومپىيۇتېرتاختا كومپىيۇتېر دېگەندەك يۆتكەپ يۈرۈشكە ئەپلىك، ئېنتېرنېت قوللىنىشقا ئەپلىك بولغان يېڭى پەنتېخنىكا مەھسۇلاتلىرىمۇ بارلىققا كېلىپ، بىزنىمۇ مۇشۇ يۈزلىنىشنى قوبۇل قىلىشقا مەجبۇرلىدى. ئەلۋەتتە، ئەزەلدىنلا كۈچلۈك زىيارەتچى قۇشۇنىغا ئىگە بولمىغان ئۇيغۇر بلوگچىلىقىمۇ بۇنىڭ تەسىرىگە يامان ئەمەس ئۇچرىدى.ھالبۇكى، نۇرغۇن بلوگداشلار بۇ يۈزلىنىشىشنىڭ ئاقىۋىتىنى تونۇپ يېتەلمىدى ياكى تولىمۇ كېچىكىپ تونۇشقا باشلىدى. بىلىشىمچە، نۇرغۇن بلوگلارنىڭ تېلىپۇن نۇسخىسى ياكى پەد نۇسخسى ياسالمىغان بولۇپ، ھازىر كۆچمە ئۈسكۈنىدىن پايدىلىنىپ تورغا چىقىشقا كۆنۈشكە باشلىغان نۇرغۇن زىيارەتچىلەر ئۈچۈن، بۇنداق بلوگلار مۇناسىپ قولايسىزلىقلارنى ئېلىپ كەلمەكتە.3قاراش: بلوگلارنى يۈتۈپ كەتكەن يالماۋۇز ئۈندىداربىلگىنىمىزدەك، باشتا ۋېيشىن، كېيىن ئۈندىدار دەپ ئۇمۇملاشقان ئالاقە ۋاستىسى تۇرمۇشىمىزنى بىراقلا ئۆزگەرتىۋەتتى، نۇرغۇنلىرىمىز بىلىپبىلمەي ئۈندىدارنىڭ قۇلىغا ئايلىنىپ، بوش ۋاقتىمىزنىڭ كۆپ قىسمىنى ئۈندىداردىكى سۆھبەتتە، دوستلار چەمبىرىدىكى ئەبجەش يازمىلاردا ئۆتۈپ كەتتى. ئۇنىڭدىن باشقا، يامغۇردىن كېيىنكى بامبۇك نوتىلىرىدەك ئارقىمۇئارقا مەيدانغا كەلگەن ئۈندىدار ئاممىۋى سۇپىسى ھەر تۈرلۈك ۋاستىلەر ئارقىلىق، كىشىلەرنى ئۆزىگە قارام قىلىپ، بلوگلارنىڭ زىيارەت يولىنى توسۇپ قويماقتا. ئۇنىڭدىن باشقا، بىر قىسىم نۇمۇسسىز سۇپىلار يوللايدىغان مەزمۇنلارنى جاپاكەش بلوگداشلارنىڭ ئەسەرلىرىدىن بىۋاستە ئېلىپلا، بلوگداشلارنىڭ ئەمگىكىنى يوق قىلماقتا. قىسقىسى، ئۈندىدار مەيلى بلوگلارنى بولسۇن، مەيلى تور بېكەتلەرنى بولسۇن، ھەممەيلەننىڭ زىيارەتچىلىرىنى يالماپ يۇتۇۋاتقان يالماۋۇزغا ئايلاندى.خوش، زىيارەتچىلىرىمىز يوق بولدى دەپ بلوگنى تاشلىۋەتكىلى بولمايدۇ ئەلۋەتتە. بۇنىڭغا مۇناسىپ ھالدا، بلوگداشلارنىڭ ئۆزلىرى ئاكتىپ بولۇپ، مۇناسىپ ھەل قىلىش چارىسىنى تېپىشى كېرەك ئەلۋەتتە. مېنىڭ قارىشىمچە، بلوگداشلار كۆچمە ئۈسكۈنىلەرنىڭ رولىنى بوش قارىماسلىقى، بلوگ ئۇسلۇبىنى كۆچمە ئۈسكۈنىلەرگە مۇناسىپ تەڭشەش ئېلىپ بېرىشى، بولسا ، قاتارلىق سېستىمىلار ئۈچۈن مەخسۇس ئەپ ياساپ، ئۆزلىرىنىڭ ھايات كۈچىنى ئاشۇرۇشى لازىم. ئەلۋەتتە، ئۈندىدار ئاممىۋى سۇپىسى ئارقىلىق تەشۋىقات ئېلىپ بېرىشمۇ ئاقىلانە تاللاشنىڭ بىرىدۇرئۇيغۇر ئۇيغۇربەگ بلوگ بلوگشۇناسلىقسەبىي ۋاقتى: 2014يىل 25ئاۋغۇستھەقىيقەتەن توغرا ئۇندىدار كۆپلىگەن ئاۋارچىلىقلارنى ۋە يەنە كۆپلىگەن قۇلايلىقلارنى ئېلىپ كەلدى ،تەشنايى ۋاقتى: 2014يىل 25ئاۋغۇستئەمما لېكىن بىراق ئەپسۇس، تور بەتنىڭ كۆپلىكىدىن نۇرغۇن كىشىلەر بۇ بىلوگ دېگەننىڭ نېمە ئېكەنلىكىنىمۇ بىلىپ بولالمىدى، تەشۋىقات كەمچىل، بىلوگ مەزمۇنلىرى تار دائىرلىك بولغاچقا، ئاساسەن يىزىق بىلەن بىزەلگەچكە زىيارەتچىلەرنىڭ ئاز بولۇشى ئېنىق، بىزنىڭ تورداشلار ناخشا مۇزىكا، كىنو فىلىمگە بەك ئامراقيارۇق ۋاقتى: 2014يىل 25ئاۋغۇستمېنىڭچە خەقنىڭ يۈرىكىنىڭ بېغىشىغا تەگكۈدەك نادىر يازما كەمچىل. بلوگلارنىڭ يېڭىلىنىشى ئۇنىڭدىن ئۆتە كەمچىل بولغانلىقتىن دەپ قارايمەن. مىسال: ئۇيغۇر بلوگلىرى ئىچىدىكى خېلى تەسىرى بار بىلوگلاردىن تورخۇمارنى مىسال ئالسام، تورخۇمارنىڭ بۇرۇن يازما يېڭىلىشى خېلىلا تېز ئىدى، بىراق يېقىننىڭياقى نېمە سەۋەپتىنكىن تاڭ، يازما يېڭىلىنىشى بەكلا ئاستا، يەنە مەزكۇر بىلوگمۇ ھەم شۇنداق. مۇشۇنداق بولغاچقا، زىيارەت قىلىپ كۆنگەنلەر بارابارا توزىيدىكەن شۇ.ئۇيغۇربەگ ۋاقتى: 2014يىل 26ئاۋغۇستنادىر يازمىلارنىڭ كەمچىللىكىدىن گۇمان قىلىمەن، ئەمما نادىر يازمىلارنىڭ قاراتمىلىقى كۈچلۈك بولغانلىقى ئۈچۈن، ئوقۇرمەن قوشۇنى ھەقىقەتەن كىچىكتۇر..ئۇيغۇرجان ۋاقتى: 2014يىل 27ئاۋغۇستبەگ ئاكامنىڭ بۇ پىكرىگە ئەگەشتىم . شۇ نادىر يازمىلارنى ئوقۇيدىغان چۈشىنەلەيدىغان ئوقۇرمەن كەمچىل .ھەممە ئادەمنىڭ سەۋىيىسى نەچچە يىللىق تور پۇقرالىرىدەك بولمايدۇ . نۇرغۇن كىشلەر تور دىگەن نەرسە بىلەن ئۈندىدار ۋە ئارقىلىق تونۇشقان . شۇڭا مەندەك تۆۋەن سەۋىيىدىكى بلوگگېرنىڭ بلوگىدىكى ئوقۇرمەنلەرگە ھەتتا ئېلخەت دىگەن ئۇقۇمنىمۇ ئايرىم چۈشەندۈرۈشۈم كېرەك بولىۋاتىدۇ . بەلكىم بەزىلەرنىڭ ئىشەنگۈسى كەلمەس بىراق بۇ راسىت گەپھاجى ۋاقتى: 2015يىل 12يانۋارتورخۇمارنى بىلوگ دېيىشكە بولمايدۇ. بوپتۇ بىلوگنى قويۇپ ھەممە بېكەتلەرنى تەھلىل قىلساقمۇ يەنىلا كۆپىنچە ئادەم كۆڭۈل ئېچىش خاراكتىرىدىكى بېكەتلەرگە ئامراق. بىلوگلارنى ئارلاپ ئازتولا نەپ ئالاي دەيدىغانلار كۆپ ئەمەس. مەن بەزىبىر بىلوگلاردىكى يازمىلار ياخشى بولغاچقا بۇرۇنقىلىرىدىن تارتىپ كۆرگەنمەن. ئاستىدىكى ئۇيغۇربەگنىڭ جاۋابىنى قوللايمەن.ئەلنۇر024 ۋاقتى: 2014يىل 25ئاۋغۇستئەسسالامۇ ئەلەيكۇم ئۇيغۇربەگ،مېنىڭچىمۇ بىلوگىدا ئۈزلىكسىز يېزىپ، تاراتقۇلاردا پايلىشىش نىسبىتىنى يۇقۇرى كۆتۈرۈش كېرەك دەپ ئويلايمەن.چېغىمدا مېنىڭ ئۈندىدارىمدا 1900 غا يېقىن ئەگەشكۈچۈم بار، ھەر يېڭى يوللانمىدىن ئۇلارنى خەۋەردار قىلىپ تۇرۇش ئارقىلىق توربەت ۋە بىلوگلىرىمىزنىڭ ھاياتى كۈچىنى ئاشۇرۇپ بېرىۋاتىمىز.سىزنىڭ ئاندىروۇئىد ۋە ئالما نۇسقىسى ئۈچۈن مەخسۇس ئەپ ياسىلىشى كېرەكلىكى ھەققىدىكى تەكلىپىڭىز بەك ئۇرۇنلۇق. تېزراق ئۈگۈنۈپ، بۇ جەھەتتىكى ياردەملىرىڭىزنى ئايىماسلىقىڭىزنى ئۈمىت قىلىمىز.ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام. ئەپ ياساش بەك ئاسان ئىش ئەمەسكەن، ئۆزۈمنىڭ ئىقتىدارىدىن گۇمان قىلىۋاتىمەن دوغاپ ۋاقتى: 2014يىل 31ئاۋغۇستبەگ ئاكامنىڭ قورقۇدىغان ئىشىمۇ باما تېخى؟! ئۇيغۇربەگ ۋاقتى: 2014يىل 1سېنتەبىر ۋاقتى: 2014يىل 25ئاۋغۇستمىنىڭچە بىلوگلارنىڭ مەزمۇنىنىڭ يىڭىلانماسلىقى ئەڭ چوڭ سەۋەپ . ئۈندىدار دىگەندەكلەرنى ئاچسىڭىزلا ھەر ۋاقىت يىڭى مەزمۇنلارنى كۈرەلەيسىز يەنە بىرى بىلوگنى تەشۋىق قىلىش كەمچىل بەزى كىشىلەر نەچچە يىلغىچە بىر بىلوگنىڭ ئېچىلغانلىقىنىمۇ بىلمەيدۇ. ھازىر تور بەتلەرنىڭ سانى بارغانسىرى كۈپىيۋاتقاچقا بىلوگ تەشۋىق قىلىنمىسا كىشىلەر بىلمەي قالىدۇ.ئۇيغۇرجان ۋاقتى: 2014يىل 25ئاۋغۇستمانا مەن بلوگداشلار ئارىسدا ئانچە نامى چىقمىغان ئۇيغۇرجان بلوگىدىن بولىمەن . گەرچە پىشقەدەم بلوگلاردەك كۆپ يىللىق تارىخىم بولمىسمۇ زىيارەت سانى كۆپ بولغان ۋاقىتلاردا 20 مىڭغا يىتىپ باقتى .كۆپچىلىككە ئايان بلوگلا ئەمەس نۇرغۇنلىغان ئۇيغۇر بەتلىرىگە نىسبەتەن بۇ مۇمكىن بولمايدىغان ئىش .ئۇنداقتا ئۇيغۇرجان بلوگىدا نىمىشقا جىق؟مەزمۇنلار ئالاھىدە سەرخىلمۇ؟ياكى باشقا بەتلەردە ئېلان بېرىلدىمۇ؟ياق ، بىر قىسىم نادىر بلوگىلىرىمىزنىڭ ئارىسدا ياخشى مەزمۇن بار دىيىشكە يۈز چىمىلدايدۇ .يۇقىرى بولىشىدىكى سەۋەب :1. ئىزچىل مۇقىم سۈرئەتتە يېڭىلنىپ تۇرىدۇ. ئالاھىدە ئەھۋال بولمىسا ھەر كۈنى يېڭىلىق بار .2.ئۇيغۇر بەتلىرىگە نىسبەتەن ئالۋال يانفون بىتى بارلىققا كەلتۈرگەن دىيىشكە بولىدۇ . خېلى كۆپ بلوگ ۋە تور بەتلەر يانفون بىتنى ئويلاشمىغان ۋاقىتلاردا ئۇيغۇرجان يانفون بىتى چۈشەپ يۈرەتتى3. ئۇيغۇرلاردا ئەڭ ئالدىدا ئۈندىدار سۇپىسى بىلەن بىرلەشتۈرۈلگەن دىيىشكە بولىدۇ . ئېسىمدە قېلىشچە ئۇ ۋاقىتتا ئۈندىدار سۇپىسى بىلەن بىرلەشتۈرۈلگەن بىر قانچىلا بەت بار ئىدى بلوگ يوق ئىدى . يانفون بىتى بولۇش ئەزۋەللىكدىن پايدىلنىپ ئۈندىدار بىلەن بىرلەشتۇرۇلدى .4.ئىزچىل تۈردە كۆچمە ساھەگە كۈچەپ كەلدۇق . يەنى كومپىيۇتېردىن نۇسخىسىدىن بەكرەك يانفون نۇسخىسغا كۈچىدۇق. ئىزچىل تۈردە بلوگ دىگەن بايراقنى ئېسىپ كىلۋاتقان بولساقمۇ ئەمەليەتتە ئاللىقاچان بىر مىكرو مۇنبەر شەكىللىنىپ بولدى . ھازىر بلوگغا يوللىندىغان يازمىلارنىڭ خېلى كۆپ قىسمى زىيارەتچى تەرىپىدىن يوللىندۇ .5. ئاساسەن ئۇنۋىرسال مەزمۇن يوللىندۇ 20 كۆپ سەھىپە بار ، ئوتتۇرا تۆۋەن قاتلامدىكى زىيارەتچىلەرگە ماس كىلدىغان يازمىلار يوللىندۇ . شۇڭا تېخنىكا ساھەسىدىكى تورداشلار ئارىسىدا ئىناۋەت تىكلىيەلمىگەن بولسىمۇ تورغا يېڭى چىققانلاردىن خېلى مۇقىم ئوقۇرمەنلەرگە ئىگە بولدۇقئۇيغۇرجان بلوگىنىڭ ئۇتۇقلىرىدىن تولىمۇ سۈيۈندۈم، تەجرىبىڭىز يېڭى بلوگداشلارنىڭ ئۆگىنىشىگە ئەرزىيدىكەن.يۇقىرىقى تورداشلار گەرچە بىر قانچە خىل باھانە لەرنى تېپىپ باققان بولسىمۇ تۈپ سەۋەبى يېڭىلنىش ئاستا دەپ قارايمەن ئۇيغۇرلاردىكى مۇتلۇق كۆپ قىسىم بلوگلارنىڭ يېڭىلنىشى بەك ئاستا دىسەك خاتا بولمايدۇ .ئىزچىل مۇقىم يېڭىلىندىغان بلوگدىن تور خۇمار بار . تور خۇمار ھىچقاچان زىيارەتچىسىز دىۋانلىرى بوش قالغىنى يوق !جۈملىدىن كەمىنىنىڭ بلوگىدىمۇ ھەر بىر يازمىغا ئوتتۇرا ھېساب بىلەن ئوندىن ئارتۇق ئىنكاس توغرا كىلىدۇ .ئەمدى نەزىرىمىزنى ئۇيغۇربەگ تور تۇرايىغا قارىتايلى :بۇ بلوگدىكى مەزمۇنلارنى ئۇيغۇر بلوگلىرى ئارىسىدىلا ئەمەس پۈتكۈل ئۇيغۇر تور دۇنياسىدا نادىر دېسەك تامامەن بولىدۇ.ئەمما مۇشۇ يەرگەن ئىنكاس يازغانلاردىن ئىنكاس ئوقۇۋاتقانلاردىن سوراپ باقسام ئۇيغۇربەگ تور تۇرايىدا يېڭىلىق بارمىدۇ دەپ ئۈمىد بىلەن ئادرىس بېسىپ كىرگىنىڭلاردا زادى قانچە قېتىملاپ ئۈمىدسىز قايىقنىڭلارنى ساناپ بېرەلەمسىلەر؟؟!بەگ ئاكام بەلكىم نادىر يازما يوللايمەن دەپ نادىر يازما تېپىپ بولالماي ئادەتتىكى يازمىنى يوللىماي ، تاشلىنىپ قالغاندۇر ، شۇنداق ئەمەسمۇ بىر نادىر يازما تەييارلاش ئۈچۈن قانچىلىك ۋاقىت كىتىدىغانلىقى كۆپچىلىككە مەخپى ئەمەس بەگنىڭمۇ دائىم بۇنداق ۋاقىتلىرى چىقماسلىقى تەبىيدە!بىراق بلوگنىڭ يېڭىلانماسلىقغا بۇمۇ سەۋەب بولالمايدۇ . ۋوردپېرەس سېستىسمسىدا كۆچمە ئۈسكىندە ھاجەت قىلغاچ ئولتۇرۇپمۇ بەخىرامان يازما يوللاش ، ئوي خىياللىرىنى ھەمبەھىرلەپ قويۇش مۇمكىن . يامان قوپال چىقىپ كەتتا ما گەپئەڭ ئالدىراش بولغاندىمۇ بۇنىڭغا ۋاقىت چىقمىدى دىگەن يالغان گەپ !ئۇنداقتا بەگ زادى ئالدىراشچىلىق ئىچىدىكى شۇ كىچىككىنە بوش ۋاقتىنى نىمىگە سەرپ قىلىدۇ ، قۇلىقىغا نائۇشنىك سېلۋىلىپ تۈركچە ناخشىغا غىڭشىپ ئۆتكۈزەمدۇ ياكى باشقا قىلدىغان ئىشلىرى بارمۇ ماڭا نامەلۇم. لىكىن ئوي خىياللىرىنى بىزدەش ئىخلاسمەن ئوقۇرمەنلىرى بىلەن ھەمبەھىرلىنىش ئىنتايىن كەم بولىۋاتىدۇ . تەتۈر تاناسىپ بويچە بىزنىڭ ئۈمىدسىز قايتىپ چىقشىمىز كۆپ بولۋاتدۇتەنقىدىڭىزنى كۆرۈل تولىمۇ خىجىل بولدۇم، ئەمما، ھەقىقەتەن بلوگنى يېڭىلىيالماسلىقىمنىڭ تۈرلۈك سەۋەبلىرى باردۇر، ئەلۋەتتە بۇلار بىلەن ئۆزۈمنى ئاقلىغۇچى ئەمەسمەن. ئىنشائاللاھ، بۇنىڭدىن كېيىن ھەپتىدە بولسىمۇ بلوگنى يېڭىلاشقا تىرىشىمەن. شۇنداق نۇرغۇن سەۋەبلىرى بار بولشى مۇمكىن . بۇنى چۈشىنىش مۇمكىن . چۈنكى ھەممىز توردا خەت يىزىشۋاتقان بىلەن رىئال دۇنيادىكى ئادەملەر ھەممىز تۇرمۇش ھەلەكچىلكىدە چېپىپ يۈرۈشكە مەجبۇر .ۋوردپرەسنىڭ يانفوندا تىما يوللاشقا ئىشلىتىدىغان بىر ئەپ دىتالى بار بۇنى دىمسەممۇ بىلسىز . شۇنىڭدىن پايدىلنىپ بېقىشڭىزنى تەۋسىيە قىلمەنمۇنداق مەزمۇن يوللاپ بېرىسەن دەيدىغان گەپ يوق . ھەر قايسىللىرىنىڭ يېتەكچىلككىدە بلوگگىرلىرىمىزمۇ ھەر ھالدا تېخنىكلىق جەھەتتىن جېنىنى بېقىپ كىتەلىگۈدەك بولدى ، ئەمدى سىلى يات ئەلدە بىزدەك ۋەتەنداشلىرىڭىز بىلەن بىر دەم يېرىمدەم كوچا پارىڭى قىلىپ ئولتۇرغان ۋاقىتلىرىڭىزنىمۇ سېغىنغانىسز؟!ئۇنىڭدىن باشقا سىز بىز بېرىپ باقمىغان نامىنى تولا ئاڭلاپ ھەۋەس قىلدىغان يەرگە بېرىۋالدىڭىز .شۇڭا ئارىمىزدا ئۇ تەرەپ ھەققىدە ئاغزىڭىزدىن كۆپرەك بىرنىمە ئاڭلاشنى تەمە قىلىپ تۇرىۋاتقانلارمۇ بار.ئالپبەگ ۋاقتى: 2014يىل 26ئاۋغۇستبەگنىڭ يازما يوللاپ قالىدىغان ۋاقىتلىرىمۇ باركەن ھە، بىر نەرسە كەم قالدى دېسەكمۇ بولغۇدەك.نەچچە يىلدىن بېرى ئون نادىر بىلوگ سايلاش ۋە مۇكاپاتلاش ئىشى بارئىدى. بۇ يىل ئۇ ئىش ئېلىپ بېرىلمىدى. يىل بېشىدا بىلوگچىلاردا خېلى قىزغىنلىق بارتى، لېكىن 5 ئايلارغا كەلگەندە بۇ ئىش توغرىلىق ھېچقانداق شامال چىقمىغاچقا مەندىن تارتىپ نۇرغۇنلىرىمىز ئولتۇرۇۋالدۇق.يەنە بىر بايقالمام بولسا: ئۇرجان بالا دېگەندەك يان تېلېفون نۇسخىسى بولماسلىق. بۇنى يېرىم يىللار بۇرۇن تونۇپ يەتكەن ھەم بىر يىلللار ئىلگىلرى ئازراق سىناپ باققان بولغاچقا بىلوگۇمنىڭ يان تېلېفونغا ماس ئۇسلۇبنى سىناپ باققانتىم، پايدىسى ھەقىقەتەن ياخشى بولدى. ئەمما بىلوگقا نېمىنى يېزىش مەسىلىسى بولغاچقا تاشلىنىپ قېلىنىۋاتىدۇ. بىلوگۇمغا ھازىرغىچە يان تېلېفوندىمۇ نورمال كۆرۈنۈدىغان ئۇسلۇبتىن ئۈچ يۈرۈش ئىشلەتكەن بوپتىمەن. ھازىر ئەڭ ئاساسلىق زىيارەت نىشانىم يەنىلا دوستلار قوتىنى بوپتۇ. 90 زىيارەتچى شۇ دوستلار قوتىنىدىن كىرىۋاتىدۇ. بۇ ھەم ياخشى ئەھۋال ھەم يامان ئەھۋال. مەنچە بولغاندا ئۇيغۇرجاننىڭ بىلوگىنى ئۆرنەك قىلىش ئارقىلىق بىلوگچىلىقىمىزنى پاسسىپ ھالەتتىن قۇتۇلدۇرغىلى بولىدۇ.بەگنىڭ ۋاقىت چىقىرىپ بۇرۇنقىدەك مۇقىم يازما يېزىپ تۇرۇشىمۇ باشقا بىلوگچىلارغا ئىلھام بولىدۇ دەپ ئويلايمەن. قالغىنىنى بىرلەشكەن بىلوگداشلار تەشكىلاتنىڭ دائىمىي ئەزالىرى بايان ئەيلەگەي ھەقىقەتەن ئون چوڭ بلوگنىڭ ئىشىمۇ بلوگ قىزغىنلىقىنى تۆۋەنلىتىۋەتتى.بلوگ يېڭىلاش ئىشىغا كەلسەك، يۇقىرىدا دېيىلگەندەك، ھەقىقەتەن بلوگنى يېڭىلىيالماسلىقىمنىڭ تۈرلۈك سەۋەبلىرى باردۇر، ئەلۋەتتە بۇلار بىلەن ئۆزۈمنى ئاقلىغۇچى ئەمەسمەن. ئىنشائاللاھ، بۇنىڭدىن كېيىن ھەپتىدە بولسىمۇ بلوگنى يېڭىلاشقا تىرىشىمەن. بېگىم، ماشۇ ھازىر ئىشلىتىۋاتقان ئەلپىدانىڭ خەت نۇسخىسىنىڭ ئورنىغا ئەلكاتىپ ياكى باشقا خەت نۇسخىسىنى ئىشلەتسىلە قانداق؟ كرۇمدا بەك سەت كۆرۈنىدىكەن. ھەم ما ئېئوت ياسىسام ئىشلىمەيدىغان ئەھۋالغا ئۇچراپ قالدىم. شۇنڭغا بىر داۋا بەرگەن بولسىلا، بىلوگلىرىدىكى ئۇسۇل كونىراپ، ئەبجىقى چىقىپ كېتىپتۇ ماڭا قايسى خەت نۇسخىلىرىنى تەۋسىيە قىلىسىز؟ئۆزۈم ئەلپىدانى ئىزچىل ئىشلىتىپ كەلگەچكە شۇنىڭغا كۆنۈپ قاپتىكەنمەن. ئاندىن، ئېئوت تۇنۇماسلىق ئىشىنى مەنمۇ تازا بىلىپ بولالمىدىم، بىر يىل تور بىلەن ھەپىلەشمەي نۇرغۇن ئىشلارنى بىلمەي قاپتىمەن ئالپبەگ ۋاقتى: 2014يىل 27ئاۋغۇستئەلكاتىپ يۇئاي خەت نۇسخىسى ۋە يۇكىئايجى خەت نۇسخىلىرى ياخشىمىكىن دەيمەن. ھەممە تور كۆرگۈلەردە نورمالكەن.مەن چۈشۈرۈپ سىناپ باقاي ۋاقتى: 2014يىل 26ئاۋغۇستزىيارەتچىلەرنىڭ تۆۋەنلەپ كېتىشىدىكى سەۋەب ئاساسىي جەھەتتىن ئوتتۇرىغا قويۇلۇپ بولۇپتۇ.ئۇلارنىڭ ئىچىدىكى ئەڭ چوڭ تەسىر كۆرسەتكىنى مەزمۇننىڭ ۋاقتىدا يېڭىلانماسلىقى ۋە سەۋەبىدىن بولدى دەپ قارايمەن. كومپيۇتېر كەسىپىدىكىلەرگە يېڭى بىر چىقىش يولى ئېلىپ كېلىدۇ. چۈنكى نۇرغۇن ئادەنلەرنىڭ ۋاقتىنى ئىسراپ قىلىپ، بىلىم ئېلىشىنى ئۈزۈپ قويدى. بولۇپمۇ كومپيۇتېر ئىشلەتكۈچىلەرنىڭ سانىنى زور دەرىجىدە چۈشۈرۋەتتى، بۇ كومپيۇتېر خادىمىغا بولغان ئېھتىياجنى ئاشۇرىۋېتىدۇ. ئىلگىرى، نۇرغۇن كىشىلەر بىۋاسىتە توردىن ئۇچۇر كۆرەتتى. كومپيۇتېرغا قىزىقاتتى. ئىشقىلىق كومپيۇتېر ئىشلىتىدىغانلارنىڭ سانى تېز ئاشقان ئىدى. بىراق ھازىر قارايدىغان بولساقمۇ، كومپيۇتېرغا خېلى چوڭ ئىشتىياقى ۋە قىزىقىشى بار كىشىلەر، تېلېفوندىكى باش ئاخىرى يوق ئۇچۇرلارغا دۈم چۈشۈپ، نۇرغۇن ۋاقتىنى ئىسراپ قىلىپ، ئەسلى نىشانىدىن بۇرۇلۇپ كېتىۋاتىدۇ. بۇ ئەھۋال، كومپيۇتېر خادىملىرىغا بولغان ئېھتىياجنى ئاشۇرۇپ، كومپيۇتېر خادىملىرىنىڭ ئازلاپ كېتىشىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىۋاتىدۇ. دىكى ئۇچۇرلارنىڭ قانداق تۈردىكى ئۇچۇر ئىكەنلىكىنى ھەممىمىز بىلىمىز. كەسپىي بىلىم ئاساسەن يوق دېيەرلىك، شۇڭا ئۇنىڭدىن بىر نەرسە ئۆگەنگىلى بولمايدۇ. ئەمما ئاددىسى ئۇچۇر سۇپىلىرىغا ئۇچۇر يوللاش ۋە باشقا ئىشلارنى قىلىش ئۈچۈن كومپيۇتېر بىلىمى بولمىسا بولمايدۇ.ئويلايدىغان بولسا، نۇرغۇن كەسپىي خادىملارنىڭ بارلىققا كېلىشىنى توسۇپ قويدىئەگەر مۇشۇ ئىش توغرىسدا ماقالە يېزىشقا توغرا كەلسە، كىچىك كىتابچىدىن بىرسى پۈتىدۇئۈندىدارنىڭ تۇرمۇشىمىزنى ئۆزگەرتىۋەتكەنلىكىنى ئېتىراپ قىلىمەنتاش ۋاقتى: 2014يىل 27ئاۋغۇستتۆۋەندىكى قاراش بىلوگ يېزىشىم خەلىققە نەپ يەتكۈزۈش ئۈچۈن دەيدىغانلارغا: بىلوگچىلارنىڭ ئۈندىداردىن ئۈنۈملۈك پايدىلىنىشى بەك مۇھىم. ئەمما سالونچىلارنىڭ ئەگەشكۈچى كۆپەيتىش ئۈچۈن مەزمۇن تاللىماسىتىن كۈندە يېڭىلاشى تازا ياخشى ئەمەسمىكىن. ئەگەر بىر بىلوگچى راستىنلا تېخىمۇ كۆپ خەلىققە نەپ يەكتۈمەكچى بولسا، ھازىرلا ئۇندىدارغا ئاتلىنىشى كېرەك، ئەتە خەق ئۈندىدار ئوينىماي ئوينىسا يەنە ئىككىلەنمەستىن شۇنىڭغا ئاتلىنىشى كېرەك خەلىققە نەپ يەتكۈزۈش ئۈچۈن ۋاستە تاللىماسلىق ئاقىلانىلىك، دەپ قارايمەن. ئەمما بىلوگنىڭ داڭقىنى چىقىرىمەن دەپ خەقنىڭ ۋاقىت ھەم زېھنىنى خورىتىش نۇمۇسسىزلىق.پىكرىڭىزگە قوشۇلىمەن ئەمىليەتتە بلوگنىڭ مۇشتەرى بولۇش ئېلخەت ئەۋەتىش دىگەندك كۆپلگەن قولاي ئىقتىدارلىرى بولىدىكەن ئەمما مۇشنىڭ رولىنى تازا جارى قىلدۇرمايۋاتىمىز . ئۆزىمىز ياختۇرغان بلوگلارغا مۇشتەرى بولساق يېڭى يازما يوللانسا ئۇختۇرۇش قىلسا ئەمەليەتتە ئۈندىدار سۇپىسغا ئۇلاشنىڭ ماھىيتىمۇ شۇ . يەنى مۇشتەرى بولۇش قولايلىشدۇ .ئۇنى قىلىش تەش بولغان بلوگلارغا ئېلخەت ئارقىلىق مۇشتەرى بولۇش ئىقتىدارىنى ئېچىپ قويسىمۇ بولىدۇمۇشتەرى ئىقتىدارىغا مەنمۇ تازا كۆنەلمىدىم. ئۆزۈم ياقتۇرغان بلوگلارغا چىقىپ تۇرىمەن لېكىن. چاشقان ۋاقتى: 2014يىل 27ئاۋغۇستمەنمۇ بىلوگىمغا ئۆزۇم ياقتۇرمان ساھەلەردىكى مەزمۇنلارنى يوللاپ كېلىۋاتىمەن، ئامال بار كەسىپلىشىپ قېلىشتىن ساقلىنىشقا تىرىشىۋاتىمەن. دەل سىز دېگەندەك تېمىنىڭ ئۇنۋىرساللىقى بىلوگنىڭ زىيارەتچىلىرىنىڭ ئازلاپ كېتىشىنىڭ تۈپ سەۋەبى دەپ قارايمەن، مەن بۇنى خېلى ئىلگىرىلا ھېس قىلغان ئىدىم. دەسلەپتە بىلوگ قۇرغان ۋاقىتلىرىمدا يوللىغان تېمىلىرىم خېلى نان بەرسىمۇ، ئەمما كەسپيلىكى سەل يۇقىرى بولغاچقا، ئوقۇرمەنلىرىم بىرنەچچە سادىق بىلوگداشلىرىم ۋە ئوقۇرمەنلىرىم بىلەنلا چەكلىنىپ قالغان ئىدى.كېيىن ئويلاپ تېمىلارنىڭ كەسپىيلىكىنى ساقلاپ قالغان ئاساستا تېمىلارنى سەل ئۇنۋىرسال يازىدىغان بولدۇم،بۇنداق بولغاندا كەسپيىلىكىدىن نەپ ئالالمىغانلار باشقا كېڭەيتىلگەن مەزمۇنلاردىن ھوزۇر ئالالايدىكەن، لېكىن تۈزۈك ئىنكاس يوق، شۇڭا ھازىر جىمجىت بىلوگ يېزىۋاتىمەن، ھېچكىم كىرمىسىمۇ مۇشۇ ئۆزۈم ياقتۇرغان پىروگرامما بىلىملىرىنى ئورتاشلىشىشش مەقسىتىدە ئىزچىل بىلوگقا كۈچەپ كېلىۋاتىمەن. يەنە بىرسى چەتئەل بىلوگلىرىغا قاراپ باقىدىغان بولساق مەن بەك ياقتۇرۇپ ئوقۇيدىغان بىر تېخنىكا بىلوگى بار، ئۇ ئادەمنىڭ بىلوگى بەزىدە يىللاپ يېڭىلانمايدۇ، لېكىن ئوقۇرمەنلىرى كۈندە دېگۈدەك كېرىپ سۇئال سوراپ، ھېس قىلغانلىرىنى سۈكۈت ئىچىدە قالدۇرۇپ قويۇپ چىقىپ كېتىدۇ. بۇنىڭدىن مەن ئۈندىدار ياكى باشقا كۆچمە ئالاقىلەرنىڭ بىلوگ زىيارەتچىلىرىنىڭ ئازلاپ كېتىشىنىڭ ئاساسلىق سەۋەبىي دەپ قارىمايمەن، ئاساسلىق سەۋەبىي تېمىنىڭ كەسىپچانلىقى يۇقىرى بولۇشى دەل بىلوگ زىيارەتچىلىرنىڭ ئاز بولۇپ قېلىشىنىڭ تۈپكى سەۋەبىمىكىن دەيمەن.بلوگنىڭ ئۇنىۋېرساللىقىدا مەسىلە يوق، ئەمما كەسپىيلەشكەندە، يەنى كەسپىي بلوگلارنىڭ ئۆزىگە چۇشلۇق ئوقۇرمىنى بولىدىكەن. مەنمۇ بلوگىڭىزغا كىرىپ ھېچنەرسە بىلمىسەممۇ، قاراپ قويىمەن. مەنچە، خاسلىقىڭىزنى ساقلاپ مېڭىڭ، سىزگە ئامەت تىلەيمەن. يامغۇر ۋاقتى: 2014يىل 28ئاۋغۇستۋەئەلەيكۇم ئەسسەلام قېرىنداشلارئاساسلىق سەۋەپلەر سۆزلىنىپ بوپتۇ ، چوڭ يالماۋۇز ئۈندىدار بۇ كىشىلەرنى ئۈزىگە باغلىۋالدى . تورنىڭ نىمىلىگىنى بىلمەيدىغان ئادەملەرمۇ ئۈندىدار ئىشلىتىشنى بېلىدۇ ھەتتا شۇ ساھەدىكى ئادەملەر ئىقتىدارلىق تېلفونلارنى شۇ ئۈندىدار ئۈچۈنلا ئىشلىتىدۇ . بەزى ئادەملەرگە قارىسىڭىز ئۇ نەرسىگە شۇنچىلىك ھەۋەس قىلىدۇكى ماشىنا ھەيدىگەن ھالەتتىمۇ جىرىڭ قىلىپ ئوچۇر كەلسە دەرھال بىر قولىدا ماشىنا رولى ، بىر قولىدا تېلفون . يەنە تېلفونلار غا قارىسىڭىز ئون ئىقتىدارلىق تېلفون ئىچىدە ئون تېلفون ئۇ نەرسە بار، بىر ياكى ئىككىدە نۇر ياكى باشقا بىكەت ئەپلىرى بار . مۇنداقچە قىلىپ ئېيىتقاندا ئۇ نەرسە ۋاقىت ھەم قىزىقىشنى ئوغرىلاۋاتىدۇ ، شۇنداقلا قانائەتلەندۈرۇپ قۇيىۋاتىدۇ .مەزمۇن يىڭىلانماسلىق بۇمۇ ئاساسلىق سەۋەپنىڭ بىرى ،ئۇيغۇرجان دىگەندەك مەنمۇ بەگنىڭ مەھەللىسىگە كەم دىگەندە يۇز قېتىم كىرگەندىمەن يىڭىلىق يوق بۈگۈن يەنە بىر كىرىپ چىقاي دەپ كىرسەم مىھمانلار ئولتۇرۇپتۇ ، مانا دىدارلىشىۋاتىمىز ئەمما يازما دىگەننى يوللاي دەپلا يوللىغىلى بولمايدىكەن ، مەنمۇ شۇنداق يازمىلارنى يوللىغۇم بار ئەمما قايسى تىمىدا يېزىشنى ئويلىغىنىمدا يەنىلا جىملەپ قالىمەن چۈنكى قەلەم ، ئەلەمنىڭ سەلتەنەتنىڭ سىمۋولىدۇر ئوقۇرمەنلەرنىڭ ھازىرقى يولىقىۋاتقان مەسىلىلىرىگە يۈزلىنەلىشى كىرەك . نە چارە ! . كۆرگەنلىرىمىزنىڭ ھەممىنى قىلىپ ، ئاڭلىغانلىرىمىزنىڭ ھەممىنى يېزىپ يۇندىكەش خەلىق بوپ قالدۇق يۇندىكەش مىللەت دىگىلى غورۇرۇم يول قويمىدى ئەمەلىيەت شۇنداق بولسىمۇ ، دۇتتارنىڭ ئاۋازىغىمۇ ، تەمبۇر ئاۋازىغىمۇ ھەتتا ئىت ، ئىشەكنىڭ ئاۋازىغىمۇ بەل تولغاپ باش لىڭشىتىپ ئۇسۇلچى مىللەت ئاتالدۇق ھەم بوپ قالدۇق تولىمۇ نۇمۇس گەپنىڭ قىسقىسى يازما يازمىدەك بولىشى كىرەك ! شۇنداقتىمۇ يەنىلا يىڭىلىنىشىغا كاپالەتلىك قىلالىساق ياخشى .ئەسكەرتىش ؛ مەن ئۇيغۇرجاننى تەنقىتلىمەكچى ئەمەس تەنقىدلەشكىمۇ ھەقلىقمەن چۈنكى ئارىمىزدا بەزىبىر مۇئامىلىلەر بار پەقەت ھەرخىل مەيداندا تۇرۇپ سۆزلەۋاتىمەن .يەنە بىر سەۋەپ بىلوگداشلار ئۆز ئارا ھەمكارلاشماسلىق ، بىربىرىنى قوللىماسلىق ، مەسىلەن بىر بىلوگىر يەنە بىر بىلوگىر بىلەن پىكىر لىشىپ ئۆزىنى مۇكەممەللەشتۈرمىسە قانداقمۇ روناق تاپسۇن ،ئىلگىرلىسۇن . ئاددىيسى بىر بىلوگىر ئۈزىنىڭ بىلوگىدىن باشقا بىلوگنى بىلمىسە ، ئىتراپمۇ قىلمىسا ، بولىشىنىمۇ قالىمىسا يالغۇز ئاتنىڭ چېڭى چىقماس ، چېڭى چىقسىمۇ دېڭى چىقماس دىگەن ئەقەللىي ساۋاتنىمۇ چۈشەنمىسە . بولدى مۇشۇ يەردە توختاپ قالاي مەن بىر يىڭى بىلوگىر ئارامسىزلاندۇرغان بولسام كەچۆرۈم سورايمەن !چەبدەس ۋاقتى: 2014يىل 2سېنتەبىرمەنچىمۇ بۇسەۋەپلەررولى ناھايتىمۇ چوڭسالىھ بەگ ۋاقتى: 2014يىل 5سېنتەبىرئەمدى بىلوگ زىيارەتچىلىرىنىڭ ئىقىپ كىتىشىدە ئەڭ چوڭ سەۋەپ يازمىنىڭ يىڭىلىنىشى . زىيارەتچىلەرنىڭ نىمىگە قىزىقىدىغىنى . ئۇيغۇربەگ پىرىستان دىگەندەك بىلوگلار ئاساسەن بىلوگ يىڭىلىقلىرىنى يوللايدۇ . مۇشۇ ئىشلارنى ئويلىسام مۇنداق بىر نەچچە گەپ ئىسىمگە كىلىدۇ . يەنى ھەرزەت بىلوگىدىكى دۇنيادا يىڭىلىق يوق دىگەن سۆزى .يەنە بىر ئويلىغىنىم مەن تۇنجى توردا ئۇيغۇر چ چ تورى دەپ مۇنبەردە ئەزا بولۇپ باشقۇرغۇچىمۇ بولۇپ باقتىم . شۇ ۋاقىتتا ھەممە كىشىدە ئەسەبىيلەرچە چ چ بىلىملىرى چ چ نى چۈشىنىش ئىڭى بارتى . شۇڭا بۇ مۇنبەرگە چ چ توغرۇلۇق يىڭى نەرسىلەر كۈندە بار . نىمە پاراڭ چ چ توغرىسىدا . شۇ مۇنبەرگە ئەزا بولغاندا چ چ توغرىسىدا ھىچنىمە بىلمەيتىم . شۇ تور بىكەتتىن كۆرۈپ ئولتۇرۇپ چ چ نىڭ ھەر قانداق ئىشىنى قىلالايدىغان بولدۇم ، شۇ يەدە ئۈگەنگەن نەرسىلەر بىلەن شۇ تور بەتتە باشقۇرغۇچى بولدۇم . مانا بۇ مىنىڭ تالانتىم دەپ ئويلايتتىم ، بۇ يىڭىلىق 1 يىل ئەتراپىدا داۋاملاشتى . كىيىن ئاساسەن چ چ توغرىسىدا يىڭىلىق ئاز ھەم كىشىللەر دە چ چ بولغان قىزىقىش سۇسلىدى . يەنى چ چ نىڭ قىزىققۇدەك ۋاھ دىگۇدەك ئىشى قالمىدى .كىيىنچۇ چىۋىن ئۇچۇپ چىقىدىغان مۇنبەر بولۇپ تاقالدى . مانا بۇ كەچۈرمىش مىنى دۇنيادا يىڭىلىق يوق دىگەن قاراشقا ئەپ كىردى . كەسپى بىلوگ قۇرۇش ھەقىقەتەن تەس . كۇندە ئىلھام كەلمەيدۇ . كەگەندە 5 10 تىما يازغىلى بولمايدۇ .كەسپى تورچىلىق بىلەن شۇغۇللىنىشنىڭ يەنە بىر چۈشەنگەن بىر كەچۈرمىشىم بار . ئاباي ئۇيغۇرچ چ مۇنبىرىدە ئۈگەنگەننى شۇ تور بەتتە ئىشلىتىپ باشقۇرغۇچى بولۇپ كۈندە مەسلەھەت بىرىدىغان بولدۇم دىسەممۇ بولىدۇ . نبىمە ئۈچۈن شۇنداق . مەن بىرەر ئىش مەسىلەن ئالماسلارنى ياندۇرۇش دىگەن ئىشنى كۆرسەم پەقەت بىر كىشى بىر قاراپلا قىلالمايدۇ . مەزمۇن تومتاق . چۈشەندۇرۇش ئاز . كۆرسەتمە يوق . مەن شۇنى ئاز تولا چۈشەندۇرۇپ قالغىنىنى توردىن ئاختۇرۇپ ئۆزۈم تولۇق بىلىپ ئاندىن ھەممىنى تەپسىلى چۈشەندۇرۇپ رەسىملىك ھەم فىلىملىك قىلىپ بىلمەيدىغان كىشى كىرسىمۇ شۇنى قىلىپ باققۇسى كەلگۈدەك يەنى بوۋاق بالىغا چايناپ بەگەندەك چۈشەندۇرەتتىم . شۇڭا بار نەرسىنى شۇنداق ئىزىپ چۈشەندۇرۇپ ئالي ئەزا بولۇپ باشقۇرغۇچىمۇ بولغان . شۇڭا مەن كاللامدا دەيمەن . بىلوگچىلار بىر يەرگە كەلسەك . بىر تۇغ ئاستىدا بولساق . باش توردا ھەممە يىڭىلىقنى كۆرگىلى بولىدىغان بولسا . ھىلىقى دەيدىغان نەرسىدىن پايلىنىپ . شۇنداق بولغاندىكىن ئەلۋەتتە نۇرغۇن پىلانلار بار . بۇلار ھەقىقەتەن تەسمۇ قانداق .ئۇيغۇربەگ ۋاقتى: 2014يىل 24سېنتەبىردىن پايدىلىنىپ بىر ئىش قىلىشنى مەنمۇ ئويلاشقان، كېيىن ۋاز كەچتىم ۋاقتى: 2014يىل 10سېنتەبىرھەي بىلوگ ھەي بىلوگ مەنمۇ مۇشۇ ئىشنى ئويلىشۋاتقىلى خىلى بولدى.قانداق نەتىجىگە ئېرىشتىڭىز؟بىركىم ۋاقتى: 2014يىل 11سېنتەبىربلوگقا دوستلار چەمبىرىكى ، مىكرو بلوگلارغا يازغاندەكلا ئىككى قۇر نەرسە يېزىپ قويغىلى بولمايدىكەن يا قاسىمجان ۋاقتى: 2014يىل 19سېنتەبىرمەن ماۋۇ قاراشقا قوشۇلىمەن، ھەقىقەتەن ئەھمىيەتسىز دوستلار چەمبىرىكى ئۈچۈن مىنۇتتا بىر تېلىفۇننى قولىمىزغا ئېلىپ چەمبىرەكنى ئۈستىدىن ئاستىغا شالاققىدە تارتىپ قويىمىز، ھەسەن ھۈسەن چەمبىرەك بىر ئاز چۆرگىلەپ يەنە بىر تۈركۈم ئادەم ئاش يەيدۇ، ئۇخلىسا چۈش كۆرىدۇ دېگەندەك تەھلىل قىلمىسىمۇ بولىدىغان مۇقىم قانۇنىيەتلىك قۇرۇق پاراڭلار يېڭىلىدۇ، يەنە شۇ . . . . لېكىن كۆپ كىشىلەر پەقەت ئۇندىدار بىلەن دوستلار چەمبىرىكىدىن باشقىنى ئۇقمايدۇ، ئىشلىتىۋاتقىنى ئايپىخونېتېخى . . . . ساپانى ھەنىم بولسا پۇلغا سېتىۋالغىلى بولمايدىكەن . . بولمىسا نىمە بوپ كېتىدىكىن تاڭ . . .قاسىمجان ۋاقتى: 2014يىل 25سېنتەبىر:.. غا بلوگۇمنى قوشۇپ قويغايسىز.ماۋۇ يازما شۇنچە قىززىسا ئاران 49 باھا يېزىلىپتۇ. مۇشۇ باھانى قوشۇپ. خەنچە بىلوگلاردا نەدىكى بىر يازمىدىمۇ ئىككىئۈچ يۈز باھا يېزىلىدۇ. مەن ئىلگىرى خىېلى كۆپ نەرسىلەردىن قاقشاپ كەپتىكەنمەن، ھازىر تۈزەتتىم. ھامان بىر كۈنى كىتابنىڭ بىلوگنىڭ قەدرىنى بىلىدىغانلار ماۋۇ باھاغا جاۋاب يازىدۇ.ئۇيغۇربەگ ۋاقتى: 2015يىل 19فېۋرالدەل شۇنداق. رەھمەت سىزگە!ئۇزدىل ۋاقتى: 2015يىل 3نويابىرمېنىڭچە بىلوگچىلار يەنىلا ئىجادىيلىققا تولغان يازمىلىرى بىلەن خاسلىقىنى ساقلىغان ياخشى.ئۇيغۇربەگ ۋاقتى: 2015يىل 20نويابىرروھچىن ۋاقتى: 2017يىل 2مارتدەردى پاتمايۋاتقان بلوگچىلار يىغىلىپتۇ ما چىراي ئىپادىسى نىمدا كىچىكمەن چوڭايتىپ قۇياي ھەسىزنىڭ بلوگمۇ شۇنداق قىپ يوق بولدىما؟ |
ساركوزىي بېيجىڭ ئولىمپىك يىغىنىغا قاتنىشىدىكەن ئۇيغۇرساركوزىي بېيجىڭ ئولىمپىك يىغىنىغا قاتنىشىدىكەن فرانسىيە لېموند گېزىتىنىڭ جۈمە كۈنى خەۋەر قىلىشىچە، خىتاينىڭ تىبەتتىكى باستۇرۇش ھەرىكىتى تۈپەيلى بېيجىڭ ئولىمپىك يىغىنىنى بايقۇت قىلىدىغانلىقىنى ئاگاھلاندۇرغان فرانسىيە پرېزىدېنتى ساركوزىي، ئولىمپىك يىغىنىنىڭ 8 ئاۋغۇستتىكى ئېچىلىش مۇراسىمىغا قاتناشماقچى بولغان.خەۋەرلەرگە قارىغاندا، ساركوزىي كېلەر ھەپتە ياپونىيىدە چىقىرىلىدىغان 8 لەر يىغىنىدا خىتاي دۆلەت رەئىسى خۇ جىنتاۋغا ئۆزىنىڭ ئولىمپىك مۇراسىمىغا قاتنىشىدىغانلىقىنى بىلدۈرىدىكەن.فرانسىيە پرېزىدېنت سارىيىدىن ئالغان ئۇچۇرلارغا ئاساسەن بېرىلگەن خەۋەردە، نىكولاس ساركوزىي ئولىمپىك يىغىنىنىڭ 8 ئاۋغۇستتىكى ئېچىلىش مۇراسىمىغا قاتنىشىش ئۈچۈن بېيجىڭغا بارماقچى، دەپ تەكىتلىگەن.ساركوزىي ئىلگىرى خىتاينىڭ تىبەت مەسىلىسىدىكى پوزىتسىيىسىگە قاراپ، ئولىمپىك يىغىنىغا قاتنىشىش ياكى قاتناشماسلىقىنى قارار قىلىدىغانلىقىنى بىلدۈرگەن ئىدى. ساركوزىينىڭ پرېزىدېنت سارىيى جۈمە كۈنى بۇ ھەقتىكى خەۋەرلەرگە باھا بېرىشنى رەت قىلغان، لېكىن فرانسىيە پرېزىدېنتىنىڭ كېلەر ھەپتە 8 لەر يىغىنىدا ئۆز قارارىنى ئېلان قىلىدىغانلىقىنى تەكىتلىگەن.ساركوزىي دۈشەنبە كۈنى فرانسىيىنىڭ بىر تېلېۋىزىيە قانىلىدىكى سۆھبىتىدە، ئۆزىنىڭ قانداق قارارغا كېلىشى خىتاي بىلەن دالاي لاما ئارىسىدىكى سۆھبەتنىڭ ئىلگىرىلىشىگە باغلىق ئىكەنلىكىنى ئىلگىرى سۈرگەن ئىدى. فرانسىيە خىتاينىڭ تىبەتتىكى باستۇرۇش ھەرىكىتىنى ئەڭ شىددەتلىك تەنقىد قىلغان غەرب دۆلەتلىرىنىڭ بىرى بولۇپ، ئولىمپىك مەشئىلى پارىژدا يەتكۈزۈلگەندە زور كۆلەملىك قارشىلىققا دۇچ كەلگەن.ساركوزىينىڭ تىبەت مەسىلىسىدىكى مەيدانى خىتاي پۇقرالىرىدا ئۆچمەنلىك تۇيغۇسىنى كۈچەيتىپ، خىتايدىكى فرانسىيە دۇكىنى كەريفور نىڭ ماللىرىنى بايقۇت قىلىش چاقىرىقى ئەۋج ئالغان ئىدى. يېقىندا ئېلىپ بېرىلغان توردا راي سىناش نەتىجىسىدىن قارىغاندا 90 خىتاي ساركوزىينىڭ ئولىمپىك يىغىنىغا قاتنىشىشىغا قارشى ئىكەن.خىتاي 2008 يىلدىكى ئىسيان سەۋەبىدىن جازالانغان 3 نەپەر تىبەتنى ئېتىپ تاشلىغانئەنگىلىيە تاشقى ئىشلار مىنىستىرى بۇ ھەپتە تىبەتتە زىيارەتتە بولىدۇئامېرىكا دۆلەت مەجلىسىنىڭ ۋەكىللەر ئۆمىكى تىبەتنى زىيارەت قىلماقچى |
جۇڭگونىڭ يۇقۇمغا تاقابىل تۇرۇشى كىشىلىك ھوقۇق ئۈلكىسىنى تۇرغۇزدى خەلق تورىجۇڭگونىڭ يۇقۇمغا تاقابىل تۇرۇشى كىشىلىك ھوقۇق ئۈلكىسىنى تۇرغۇزدى2020.07.31 14:16 مەنبە: خەلق تورىخەلق تورى ئۇيغۇرچە قانىلىنىڭ 31 ئىيۇل بېيجىڭدىن بەرگەن تېلېگراممىسى: يېڭى تاجسىمان ۋىرۇسلۇق ئۆپكە ياللۇغىنىڭ ئالدىنى ئېلىشتىزگىنلەش مەزگىلىدە، خەلق ھەممىدىن ئەلا، ھاياتلىق ھەممىدىن ئەلا ئىكەنلىك پۈتۈن جەمئىيەتنىڭ ئەڭ چوڭ ئورتاق تونۇشىغا ئايلاندى، ھەمدە ئۇ دۇنيادىكى ئەڭ چوڭ كۆلەمدىكى ھاكىمىيەت بېشىدىكى پارتىيىنىڭ قىممەت ئىدىيىسىنى نامايان قىلدى. يۇقۇمنىڭ ئالدىنى ئېلىشتىزگىنلەش ۋە توسۇپ زەربە بېرىش جېڭى بولسا، ئۆز نۆۋىتىدە بىر مەيدان كىشىلىك ھوقۇقنى قوغداش جېڭىدۇر. جۇڭگو پۈتۈن مەملىكەت بويىچە يۇقۇمغا تاقابىل تۇرۇشنى كۆزدە تۇتۇپ، خەلقنى مەركەز قىلغان ئىنسانىي ھوقۇق ئىدىيەسىنى تولۇق نامايان قىلدى.بىر دۆلەتنىڭ كىشىلىك ھوقۇققا قانچىلىك ھۆرمەت قىلىدىغانلىقىغا ھۆكۈم قىلىشتا، ئۇنىڭ خەۋپ ئالدىدا ھاياتلىققا قانچىلىك ھۆرمەت قىلىشى ۋە ھاياتلىقنى قانچىلىك قوغدىشىغا قاراش كېرەك. يېڭى تاجسىمان ۋىرۇسلۇق ئۆپكە ياللۇغى يۇقۇمى يېتىپ كەلگەندە، كۆرۈۋېلىشقا بولىدۇكى، باش شۇجى شى جىنپىڭ ئۆزى قوماندانلىق قىلىپ، ئۆزى ئورۇنلاشتۇرۇش قىلدى، ھەمدە خەلق ئاممىسىنىڭ ھاياتىي بىخەتەرلىكى ۋە تەن ساغلاملىقىنى چوقۇم بىرىنچى ئورۇنغا قويۇشنى تەلەپ قىلدى. كۆرۈۋېلىشقا بولىدۇكى، ھاياتلىق ھەممىدىن ئەلا دېگەن ئىدىيە باشتىنئاخىر سىڭدۈرۈلگەن، قۇتقۇزۇش خىراجىتىنىڭ ھەممىسىنى دۆلەت ئۈستىگە ئېلىپ، تەكشۈرۈش ۋە ساقىيىش نىسبىتىنى ئەڭ زور دەرىجىدە ئۆستۈرۈپ، يۇقۇملىنىش نىسبىتى ۋە ئۆلۈش نىسبىتىنى ئەڭ زور دەرىجىدە تۆۋەنلەتتى؛ شۇ مەزگىلدە، بىز پۈتۈن مەملىكەتتە خۇبېيغا ساھەلەر بويىچە ياردەم بېرىۋاتقانلىقىنى كۆرگەن ئىدۇق، ئون كۈن ئىچىدە خوشېنشەن دوختۇرخانىسىنى قۇرۇپ چىقتى، ئوتتۇرا ھېساب بىلەن بىر يېرىم كۈندە بىر دوختۇرخانا قۇرۇشتەك سۈرئەت بىلەن چاسا بۆلمىلىك دوختۇرخانىلاردىن 16نى قۇردى. ھاكىمىيەت بېشىدىكى ماركسىزملىق بىر پارتىيەنىڭ خەلق ھەممىدىن ئەلا، ھاياتلىق ھەممىدىن ئەلا، دەيدىغان ئىدىيەسى بۇ يەردە نامايان قىلىندى، بىر سوتسىيالىستىك دۆلەتنىڭ كىشىلىك ھوقۇقنى قوغداش تىرىشچانلىقى بۇ يەرگە مۇجەسسەملەشتى. پارتىيە ۋە دۆلەت پۈتۈن مەملىكەتتە ھاياتىي بىخەتەرلىكنى قوغداشقا سەپەرۋەر قىلدى. بۇ، كىشىلىك ھوقۇقنىڭ ئەمەلىيەتتە شەخسىي كىشىلىك ھوقۇق بىلەن كوللېكتىپ كىشىلىك ھوقۇقنىڭ ئورگانىك بىرلىكى ئىكەنلىكىنى، شەخسىي ھوقۇق كوللېكتىپ ھوقۇق بىلەن بىرلىككە كەلگەندىلا، ئاندىن كىشىلىك ھوقۇقنى ئەڭ زور دەرىجىدە ئەمەلگە ئاشۇرغىلى بولىدىغانلىقىنى بىلدۈرىدۇ.شۇنىمۇ كۆرۈش كېرەككى، بىر جەمئىيەتنىڭ مەدەنىي سەۋىيەسى ۋە كىشىلىك ھوقۇققا كاپالەتلىك قىلىش سەۋىيەسىنى ئۆلچەشنىڭ مۇھىم بىر تەرىپى قىيىنچىلىقى بار ئاممىغا قانداق مۇئامىلە قىلىشدۇر. ئەينى چاغدا مېنى قۇتقۇزغان دوختۇرنى كۆرۈپ باققۇم بار !، 4 ئاينىڭ 16 كۈنى چۈشتىن كېيىن، 95 ياشلىق بوۋاي شۈ مىڭ ۋۇخەن شەھەرلىك جۇڭيى دوختۇرخانىسى خەنياڭ شۆبە دوختۇرخانىسىغا كېلىپ، ئۇنى داۋالىغان دوختۇرغا رەھمەت ئېيتتى. دوختۇر مۇنداق دېدى: بىز ھەرقانداق بىر بىماردىن ۋاز كەچمەيمىز ! مانا بۇ تەپسىلات كىشىلەر قەلبىگە بىۋاسىتە تەسىر كۆرسىتىدىغان كۈچكە ئىگە، بۇ دەل بوۋاينىڭ ھاياتىنى قەدىرلىگەنلىكى ئۈچۈن، كىشىلىك ھوقۇقنى قوغدىغانلىقىنى ئەكس ئەتتۈرىدۇ. بۇلا ئەمەس، قىيىنچىلىقى بار ئاممىغا ياردەم پۇلى بېرىش، جامائەت پاراۋانلىقى خاراكتېرىدىكى ئىش ئورنى سىياسىتىنى يولغا قويۇش مۇددىتىنى ئۇزارتىش قاتارلىق قىيىنچىلىقى بار ئاممىغا ياردەم بېرىش تەدبىرلىرى ئارقائارقىدىن يولغا قويۇلۇپ، قىيىنچىلىقى بار ئاممىنىڭ خەۋپخەتەرگە تاقابىل تۇرۇش ئىقتىدارى كۈچەيتىلدى.ياشاش ھوقۇقى ۋە تەرەققىيات ھوقۇقى ئەڭ مۇھىم ئاساسىي كىشىلىك ھوقۇقتۇر. ياشاش ھوقۇقىنى ئۈنۈملۈك كاپالەتلەندۈرۈش، تۇرمۇش سۈپىتىنى ئۈزلۈكسىز ئۆستۈرۈش بولسا، باشقا كىشىلىك ھوقۇقلاردىن بەھرىمەن بولۇش ۋە ئۇنى راۋاجلاندۇرۇشنىڭ ئالدىنقى شەرتى ۋە ئاساسىدۇر. پۈتۈن كۈچى بىلەن يۇقۇمغا تاقابىل تۇرۇش بىلەن بىر ۋاقىتتا، ئاساسىي خەلق تۇرمۇشىغا كاپالەتلىك قىلىشقا تېخىمۇ ئەھمىيەت بېرىش كېرەك. باش شۇجى شى جىنپىڭ ۋۇخەندە خىزمەتلەرنى تەكشۈرگەندە مۇنۇلارنى تاپىلىدى: ۋۇخەنلىكلەر تىرىك بېلىق يېيىشنى ياخشى كۆرىدۇ، شارائىت يار بەرگەن ئەھۋالدا ئۇنى كۆپرەك تەمىنلەش كېرەك. باش شۇجىنىڭ سۆزى ۋۇخەن خەلقىنىڭ قەلبىنى ئىللىتتى، خەلقنىڭ چوڭقۇر ھېسسىياتىنى يەتكۈزدى.جۇڭگونىڭ كىشىلىك ھوقۇقنى قوغدىشى ئىنسانىيەت تەقدىرى ئورتاق گەۋدىسىنىڭ تىرىشچانلىقىدا تېخىمۇ گەۋدىلىنىدۇ. بىرىنچى ۋاقىتتا دۇنيا سەھىيە تەشكىلاتىغا يۇقۇم ئەھۋالىنى دوكلات قىلىپ، ئۇنى بىرىنچى ۋاقىتتا ۋىرۇس گېنى تەرتىپى ئۇچۇرىدىن بەھرىمەن بولدى؛ 5 ئاينىڭ ئاخىرىغىچە، دۇنيادىكى 180 دۆلەت بىلەن، 10 نەچچە خەلقئارا ۋە رايون تەشكىلاتى بىلەن يۇقۇمنىڭ ئالدىنى ئېلىشتىزگىنلەش ۋە داۋالاش لايىھەسىدىن تەڭ بەھرىمەن بولۇپ، جىددىي ئېھتىياجى بار دۆلەتلەرگە داۋالاش مۇتەخەسسىسلەر گۇرۇپپىسىنى ئەۋەتتى، 150كە يېقىن دۆلەت ۋە تۆت خەلقئارا تەشكىلاتقا جىددىي ياردەم بەردى، جۇڭگو پۈتۈن كۈچى بىلەن باشقا دۆلەتلەرنىڭ قىس بولۇۋاتقان داۋالاش ماددىي ئەشيالىرى ۋە ئۈسكۈنىلىرىنى جۇڭگودا سېتىۋېلىشىغا قولايلىق يارىتىپ بەردى.خەلقنىڭ بەختلىك تۇرمۇشى ئەڭ چوڭ كىشىلىك ھوقۇقتۇر، بەختلىك تۇرمۇشنىڭ ئەڭ چوڭ ئالدىنقى شەرتى بولسا، ئادەمنىڭ ھاياتى ۋە ساغلاملىقىدۇر. جۇڭگو پۈتۈن مەملىكەتتىكى كۈچلەرنى سەپەرۋەر قىلىپ، غايەت زور بەدەل تۆلەشتىن باش تارتمىدى. خەلق ئاممىسىنىڭ ھاياتىي بىخەتەرلىكىنى قوغداش كىشىلىك ھوقۇقنى كاپالەتلەندۈرۈشتىكى ئەڭ ياخشى چۈشەندۈرۇشتۇر. جۇڭگونىڭ يۇقۇمغا تاقابىل تۇرۇشى ئىنسانلارنىڭ يۇقۇملۇق كېسەللىكلەرنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى داۋالاشتا مۆجىزە يارىتىپلا قالماي، تېخىمۇ مۇھىمى ئۇ ئىنسانىيەتنىڭ كىشىلىك ھوقۇق ئىشلىرىنىڭ شانلىق سەھىپىسىنى يېزىپ، دۇنيا كىشىلىك ھوقۇق ئىشلىرىنىڭ تەرەققىياتىنى ئىلگىرى سۈردى. |
مادەنيەت رۋحانيات سۋرەتتەر سويلەيدى تاريح قازاق شەجىرەسى ياسين قۇمارۇلى: ەجەلگى تۇركى تايپالارىنداعى توتەمدىك اڭ قۇستاردىڭ اڭىزدىق نەگىزدەرىمادەنيەت رۋحانيات سۋرەتتەر سويلەيدى تاريح قازاق شەجىرەسىماقالادا گريفون، كوكبورى قۇسبورى ءتاڭىر ۇعىمدارى مەن اتاۋلارى توڭىرەگىندەگى سونداياق ساق، عۇن، ءۇيسىن، تۇركىلەردىڭ ءبورى توتەمدىلىگى جانە اتتارىنىڭ دا بورىگە بايلانىستىلىعى زەرتتەلەدى.گريفون جانە كوكبورىگريفون قازىرگە دەيىنگى انىقتاماعا ساي جارتىلاي ارىستان، جارتىلاي قۇماي نەمەسە باسى، قاناتى قۇس، دەنەسى ارىستان اڭىزدىق ماقۇلىق . بىرەۋلەر ونى جاۋىزدىقتىڭ سيمۆولىنا بالاسا ەندى بىرەۋلەر ىزگىلىكتىڭ ءتىپتىحريستوستىڭنىشانى دەپ بىلەدى. ەتيمولوگيا اتتى ەڭبەكتە: حريستوس ارىستان، ويتكەنى وندا تەڭدەسسىز پاراسات جانە قۇشقۋات بار، حريستوس ارى قۇزعىن، ويتكەنى ولقايتا تىرىلگەن سوڭ اسپانعا كوتەرىلىپ، جۇماققا شىعادى، دەپ جازىلعان.گريفون كوبىنە گرەك اڭىزدارىندا جولىعادى. ونىڭ ارعى جانە كەيىنگى زامانعىمادەنيەت، ەتنوس، ت.ب. تانۋداعى ورنى ماڭىزدى. ول قيىر شىعىستىڭ ايداھارى سياقتىءبىر داۋىر مادەنيەتىنىڭ سيمۆولى. دەسە دە، گريفون گرەك اڭىزدارىندا عانا ساقتالىپقالماستان، باسقا ايماقتاردا دا كەڭىنەن تارالعاندىعى بايقالادى. اسىرەسە ونىڭارحەولوگيالىق دەرەگى ورتالىق ازيا وڭىرىنەن كوپ بايقالادى. بايىرعى ەلامدىقتارونى ارحيتەكتۋرادا كەڭىنەن پايدالانعان. گەرودوتتىڭ تاريح اتتى ۇلى ەڭبەگىندە بىرنەشە جەردە جولىعادى، بارلىعى ساقتارعا بايلانىستى. گەرودوت جانەساقتار جەرىندە گريفوننىڭ ايگىلى بولعاندىعىن دا جازادى. .79 تاريحيدەرەكتەرگە، اڭىزدارعا نەگىزدەلگەندە گريفون ۋكراينادان ورتا ازياعا دەيىنگەسكيف دالاسىندا بولعان دەپ قارالادى. ساقتاردىڭ گريفون اسەم ونەرى تۋرالى: ساقمولالارىندا بار. بەرەلدە، پازىرىقتا، ەسىكتە، الاگۋدە، تىپتى عۇنداردىڭ كوشى جانەجويقىن جورىعىمەن بىرگە قيىر شىعىس جەرىنە دەيىن جەتكەندىگى بايقالادى.گەرودوتتىڭ ايتۋىنشا، يسسەدونداردىڭ جوعارعى جاعىندا اريماسپى، ياعنيجالعىز كوزدىلەر تۇرادى. ال ولار تۇرعان جەردە التىندى قورىپ جاتقان گريفونبولادى دەسە، ول تاعى، يسسەدونداردىڭ اريماسپى جاعىنان ىعىستىرىلىپ، ودانسكيفتەر يسسەدوندار جاعىنان ىعىستىرىلعاندىعىن جازادى .گەرودوت: بۇل ارادان شالعايداعى جاعدايلار تۋرالى مالىمەتتەردى تەكيسسەدونداردىڭ ايتقاندارىنان عانا بىلەمىز. ولار جالعىز كوزدىلەر مەن التىن قورىپجاتقان گريفون تۋرالى اڭگىمەلەيدى. سكيفتەر بۇل اڭگىمەلەردى يسسەدونداردان ەستيدى.ودان سكيفتەر ونى گرەكتەرگە جەتكىزەدى. سونىمەن بىز ولاردى جالعىز كوزدىلەر دەپاتادىق. سكيفتەر دەيدى. بىر دەگەندى، كوز دەگەندى بىلدىرەدى، دەيدى .جوعارىدا ايتقانىمىزداي، تاريحي اڭىزدارعا نەگىزدەلگەندە، گريفونۋكراينادان ورتا ازياعا دەيىنگە سكيف ساق دالاسىندا بولعان. گەرودوتتىڭجازۋىنشا: ەۋروپانىڭ تەرىستىگىندەگى جەرلەردە باسقا ارقانداي جەرگە قاراعانداالتىن مول. الايدا ولاردىڭ ونى قالاي قولعا كەلتىرەتىندىگى بەلگىسىز. بىر ايتىلىمداونى اريماسپيلەر، ياعني جالعىز كوزدىلەر گريفوننان گرەك ەرتەگىسىندە ايتىلاتىنماقۇلىق ۇرلاپ الاتىن كورىنەدى. گەرودوت ايتىپ وتىرعان ەۋروپانىڭ تەرىستىگى،بىرىنشىدەن، التىندى القاپ ەكىنشىدەن، جالعىز كوزدىلەر مەكەندەگەن جەر ۇشىنشىدەن،گريفون بار جەر. دەمەك، ول دۋنايدان شىعىسقا قاراي التاي اتىراۋىن قامتىعانءوڭىر. التايدىڭ التىن مەكەنى ەكەندىگى تاريحتان كوپ ايتىلىپ، كوپ جازىلىپ كەلەجاتقان جاي. تىپتى، ونىڭ التاي دەگەن اتى دا التىنمەن بايلانىستى قالىپتاسقانگريفون ساقتاردىڭ توتەمى، قورعاۋشىسى رەتىندە ولار بارلىعىن گريفونعااماناتتايدى، بارلىق بايلىعى مەن باقىتى سونىڭ ەسىركەۋى مەن ساقتاۋىندا دەپبىلەدى. سوندىقتان ولاردىڭ التىنىن داۋلەتىن قورۋشىسى گريفون بولادى. گەرودوتساقتار تۋرالى: ولار تەمىر مەن كۇمىستى تۇرمىستىرشىلىگى ۇشىن قولدانبايدى،ويتكەنى ولاردا بۇنى ەلدەن كەزدەستىرە المايسىڭ. ونىڭ ەسەسىنە التىن مەن جەزدىڭكوپتىگىندە ەسەپ جوق، دەپ جازادى . گەرودوت جازعانىنداي، ارحەولوگيالىقدەرەكتەردەن ساق قابىرلەرىنەن التىن تىم مولىنان شىعادى: ەسىك، بەرەل، پازىرىق،ىستىققكول، الاگۋ، تۇرپان، ت.ب. سونىمەن بىرگە بۇل التىن اشەكەيلەردىڭ اراسىنداقاناتتى بارىس نەمەسە قاناتتى بورى كەزدەسەدى. بۇل التىن قورىعان گريفون ەكەندىگى،التىن بۇيىمداردى، قاسيەتتى قابىردى سول گريفون قوريدى دەگەندى بىلدىرەدى. دەمەك،گرەكتەر باسقالاردان ەستىگەن بولسا دا گەرودوت دۇرىس جازعان.سونىمەن گريفون تۋرالى دا، جالعىز كوزدىلەر تۋرالى دا دەرەكتەردى نەمەسەاڭىزداردى گرەكتەر سكيفتەردەن ەستيدى، ال سكيفتەر يسسەدونداردان ەستيدى. گريفونءسوزىنىڭ تەگىن بىز قازىرگە دەيىن بىلمەيمىز، ول تۋرالى نانىمدى تالداۋ دا كورمەدىك.وسىعان قاراعاندا بۇل اتاۋ دا گرەكتەرگە ساقتار ارقىلى بارعان.گريفوندى قاناتى قۇس، دەنەسى ارىستان دەگەنگە جانە جوعارىدا ايتىلعانارحەولوگيالىق دەرەكتەرگە ساي، بىز ونى تەرىستىك كوشپەلىلەرىنىڭ بايىرعى توتەمىقاناتتى بارىس نەمەسە قاناتتى بورىگە بايلانىستى بولۋى مۇمكىن دەپ بولجايمىز.گريفون اتىنىڭ ەتيمولوگياسىن باتىس جانە تۇركىموڭعۇل تىلدەرىنەن قۋالاۋقيىن. ال پارسى تىلىندە ءبورى قاسقىر سوزى گورگ، تۇركى تىلدەرىندە كۇرتقۇرتتۇرىندە جولىعادى. الدىڭعى بۋىنداعى بۇنداي ۇندەستىككە جانە گريفوننىڭ قاناتىقۇس، دەنەسى ارىستان ءبورى دەلىنۋىنە قوسا، گريفوندى بورىمەن بايلانىستىرۋعا ءتىپتىدە دەم بەرە تۇسەدى.گريفون گري جانە فون ەكى بولەكتەن تۇرادى، گري ساقتاردىڭ بورىنىاتاۋىنان، فون دا ساقتاردىڭ قۇس نەمەسە قاناتتى ماعىناسىنداعى سوزىنەنكەلگەن، بۇل ۇشاتىن ءبورى، اسپان ءبورىسى، قاناتتى ءبورى دەگەن ءسوز.ءبورى ساقتاردا كۇرگ دەلىنىپ، بىرتىندەپ وڭتۇستىك ساقتاردا گورگ، گۇرگپارسى, تەرىستىك ساقتاردا تۇرىك كۇرت نەمەسە عۇرگ، تىپتى ودان دا تەرىستىكتەەستون فينۋگور تىلدەرى تىلىندە حۋنت اتالعان. سونىمەن كەيىن پارسىتىلىندە گورگ، تۇركى تىلدەرىندە كۇرت نەمەسە قۇرت بولىپ قالىپتاستى.ال ساقتاردىڭ ۇشۋ ماعىناسىنداعى پىر سوزى، ساق مادەنيەتىنىڭ تۇتاس شىعىسباتىسقا تارالعانى سياقتى، ەۋرازيانىڭ باتىسى مەن شىعىسىنا كەڭىنەن تارالعانىءپار قۇس قاناتى، قاناتءپارران ۇشاتىنپەرەندە قاناتتى،قۇس . قازاقشا پار بۋ, پارلانۋ بۋلانىپ ۇشۋ, پارلاۋ اتىلۋ، اعۋ, پارلاپ ۇشۋبيىكتە قالىقتاپ ۇشۋ, پىرىلداۋ قانات قاعۋ, پراق وتە جۇيرىك ات ۇشاتىن ات،قاناتتى ات پىر ات. پىر ۇشۋ، قاناتتى اعىلشىنشا ۇشۋ قىتايشا فىي ۇشۋ ت.ب.بۇدان گريفون تۋرالى اڭىزدىڭ دا، ونىڭ اتىنىڭ دا گرەكتەرگە ساقتارارقىلى، گريفون , گورگ پارران قاناتتى قاسقىر، كوكبورى نەمەسە گورگپەرەندە ءبورى قۇس، يتقۇس بولىپ جەتكەندىگىن بىلەمىز.قاسقىردى پارسى گورگ، تاجىك گۇرگ، تۇركىمەن گۇرت، تۇرىك كۇرت، قازاقەپوستارىندا قۇرت دەلىنۋىنەن، قاسگورگ قاسقۇرت قاسقىر بارلىعىنءبىر نارسە ەكەنىن بىلەمىز. ياعني بورى ەكىگە بولىنگەن: بىرى، كيەلىسى قۇس بورى، اسپانءبورىسى، قاناتتى بورى، ۇشاتىن بورى، كوك بورى گريفون گورگ پارران، گورگ پەرەندەەندى بىرى ناسىز بورى قاس بورى, ول قاسقۇرت قاسقىر. قازىعۇرت تاۋىنىڭاتىندا عالىمدار بورىگە بايلانىستىرادى. بالكىم قازىقۇرت پەن قاسقىر بىر سوزجانە بىر قىزىعى گريفون، قۇرت، قاسقىر اتتارى جاعرافيالىق جاقتانءبىر وڭىردە وز توركىنى ورتالىق ازيادا عانا ساقتالعان، بۇل وسى ەكى سوزدىڭتوركىندەستىگىن، شىققان جەرىنىڭ بىرلىگىن تاعى ءبىر تۇرعادان راستاي تۇسەدى.اڭىزداردا، گريفون جارتىلاي ارىستان، جارتىلاي قۇماي قۇس دەلىنگەنىمەن،الايدا ونىڭ يتتىلىگى دە جولىعىپ وتىرادى. برۋسسەل گريفون يتى باتىس اڭىزدارىنداكوپ اۋىزعا الىنادى. ساق اسەم ونەرىندە دە گريفوندار تۇگەلدەي جارتىلاي بارىسجارتىلاي قۇماي قۇس دەۋگە كەلمەيدى. وندا جارتىلاي بورى، جارتىلاي قۇس دەۋگەبولاتىندارى دا بارشىلىق.ساق ونەرىندە گريفون بىردە بارىس باستى، بىردە بۇركىت باستى، بىردە بورى باستىبەينەلەنەدى. باتىس اڭىزدارىندا دا بىر دە جارتىلاي بارىستىلىعى ايتىلسا، بىردەيتتىگى ايتىلادى، ت. ب.گريفون يتىنىڭ قاناتتى بورىنىڭ ساقتارمەن باتىسقا عانا ەمەس، شىعىسقا قالايتارالعاندىعىنىڭ ىزدەرەگى تىپتى دە ايقىن اڭعارىلادى. گەرودوت جازعان جالعىزكوزدىلەر مەن گريفون تۋرالى دەرەك، سوناۋ قيىر شىعىستاعى قىتاي دەرەكتەرىنەنجولىعادى. گەرودوتتىڭ تاريح اتتى ەڭبەگىمەن قارايلاس نەمەسە ودان سال كەيىنگى،قىتايدىڭ جانگو داۋىرىندەگى ب.ز.ب. 475 ج ب.ز.ب. 221 ج. تاريحيجاعرافيالىق شەجىرەسى تاۋتەڭىز شەجىرەسىندە: باتىستا ين تاۋىندا ءتاڭىر يتىنىڭ بولاتىندىعىباياندالادى . ين تاۋى : ينشان تاريحتا سول تاۋتەڭىز شەجىرەسىندەايتىلعان جالعىز كوزدىلەر گۇرلەردىڭ مەكەنى. تاۋتەڭىز شەجىرەسىندە تاڭىر يتىجاقسىلىقتىڭ نىشانى رەتىندە بەينەلەنەدى. الايدا كەيىنگى قىتاي جازبالارىنداونى جاماندىقتىڭ نىشانى رەتىندە سۋرەتتەيدى. مىسالى، تاريحي جازبالار تاڭىرورداسىندا ءتاڭىر ءيتىن قاسكوي جۇلدىز رەتىندە كورسەتەدى .قىتايدا تاڭىر يتى تۋرالى حالىق اڭىزدارى كوپ تارالعان. ونىڭ ەڭ ايگىلىسى تاڭىرءيتىنىڭ كۇندى جەۋى نەمەسە ايدى جۇتۋى سياقتىلار. ەرتە زاماندا ايدىڭ نەمەسەكۇننىڭ تۇتىلۋىن تاڭىر يتىنىڭ كۇندى جەۋى نەمەسە ايدى جۇتۋى سەبەبىنەن بولعاندەپ قاراعان. بۇندايدا، قىتايدىڭ ورتا جازىق ەلءجۇرتى دابىل ۇرىپ، قاعاز وق اتىپءتاڭىر يتىن قۋاتىن بولعان. تىپتى اڭىزداعى باتىرلار كۇندى جەۋگە ۇرىنعان تاڭىريتىنە ساداق تارتادى. تاڭىر يتىنىڭ كۇن مەن ايدى جەۋىنە بايلانىستى اڭىز تەرىستىكەۆروپا ەلدەرىندە دە ساقتالعان. وندا دا تاڭىر يتى تەكتەس ماقۇلىق سوز بولادى: جانە اتتى ەكى الىپ بورى سوڭىنان قالماي كۇن مەن ايدى قۋادى. ونى جۇتقىسىكەلەدى. بالكىم وسى اڭىزدى شىعىسقا دا، باتىسقا دا تاراتقان ساقتار بولۋى مۇمكىن.ءتاڭىر يتى اتالىمى مەن اڭىزدارى جاپونداردا دا كەڭ تاراعان. وندا ولجاۋىزدىقتىڭ دا، ىزگىلىكتىڭ دە نىشانى رەتىندە بايقالادى.تاريحي اڭىزداردا، گريفوننىڭ الىپ كۇشتىڭ يەلىلىگى، قىزىلدىعى ايتىلسا، تاۋتەڭىز شەجىرەسىندە دە، جاپون اڭىزدارىندا دا تاڭىر يتىنىڭ تۇلكىگە ۇقسايتىندىعىءسوز بولادى. وندا دا ونىڭ بەتىنىڭ قىزىلدىعى، دەنەلى، الىپ كۇشتىڭ يەسى ەكەندىگى،قوس قاناتىمەن اسپان استىن ەركىن سامعايتىندىعى ايتىلادى. ارينە، جاپون تاڭىريتىندە نايزاعاي تاڭىر يتى، قارعا تاڭىر يتى، اق بورى تاڭىر يتى سياقتى تۇرلىءتۇستى ءتاڭىر يتتەرى بولعان. بۇل قازاقتا يتقۇس، موڭعۇلدا ءتارىر نوحاي تاڭىر يتى,قىتايدا تيانگۋ : اسپان يتى، تاڭىر يتى, جاپوندا ءتاڭىر يتى نەمەسە ءتاڭىرتۇلكىسى دەگەن اتپەن بەلگىلى. موڭعۇلداردا بورىنى اتاۋدىڭ تاعى شىڭعىس نوحاي،ءشىنا سىندى ەكى تۇرى دە بار. قازاقتا يتقۇستان تىس قاراكوك، كوكجال،كوكسەرىك ت.ب. تۇرلەرىندە جولىعادى.حانناماداعى ءۇيسىن كۇنبيى ەلجاۋدىڭ نارەستە كەزىندە دالادا قالىپ،قانشىق قاسقىر ەمىزىپ، اۋزىنا ەت تىستەگەن قارعالاردىڭ اسپاندا ۇشىپ جۇرۋىندەگى،قاسقىر مەن قارعا ەكى جانۋار ەمەس، بىر عانا قاناتتى بورى يتقۇس بولسا كەرەكجاپونداردا قارعا تاڭىر يتى بار. جاڭ چيانىڭ ەلدەن ەستىگەن اڭىزىندانە ونىڭ تۇسىنىگىندە جاڭىلىس بولعان. توتەمدىك بورىنىڭ ۇشاتىنى، ونىڭ كوكپەن،تاڭىرمەن بايلانىستىلىعىن عۇن تاڭىرقۇتىنىڭ كوك تاڭىرىنە قوسۋعا ارناعانپەريزات قىزىنىڭ بورىگە قوسىلۋى، تۇرىكتىڭ كيەلى بورىدەن پايدا بولۋى، وعىزحانعا نۇر بولىپ تۇسكەن بورىنىڭ جول باستاۋى، شىڭعىس حانعا بايلانىستى اڭىزداعىتۇندە شاڭىراقتان نۇر بولىپ ەنىپ، قاسقىر بولىپ شىعىپ كەتەتۋ ، قيىر شىعىساڭىزدارىنداعى ءتاڭىر يتىنىڭ قوس قاناتىمەن اسپان استىن ەركىن سامعايتىندىعى،ت.ب. اڭىزدار جانە جوعارىدا ايتىلعانداي بورىنىڭ قازاقموڭعۇدارداعى يتقۇس،كوك بورى، تەنري نوحاي اتالۋلارىنىڭ بارلىعى توتەمدەگى بورىنىڭ جاي بورى ەمەسكوك بورى اسپان بورىسى، قاناتتى بورى، يتقۇس، تاڭىردىڭ بورىسى ەكەندىگىن بىلدىرەدى.ءتىپتى ونىڭ تاڭىردىڭ وزىمەن بايلانىستىلىعى تۋرالى تومەندە توقتالامىز. توتەمدىكاڭىزداردا ەش ۋاقىتتا جاي بورى قاسقىر سوز بولمايدى. قايتا، قازاقتا يتقۇس،كوكبورى، كوكجال، قاراكوك، كوكسەرىك، موڭعۇلدا تەنري نوحاي تاڭىرءيتى, شىڭعىس نوحاي شىڭقۇس يتى, قىتايدا تيانگۋ : اسپان يتى، تاڭىرءيتى, جاپوندا ءتاڭىر يتى نەمەسە ءتاڭىر تۇلكىسى تۇرىندە كەلەدى. گريفون باتىسدۇنيەسىندە، تاڭىر يتى قيىر شىعىستىعى قىتاي مەن جاپوندا توتەمدىك تۇس الماعان.ال، ونىڭ ناعىز بەينەسى كوك بورىسى تەك ساق، عۇن، ۇيسىن، قاڭلى، تۇركىموڭعۇلدارداعانا توتەمدىك ءتۇس العان.ءبورى توتەمى جانە ءتاڭىر.ءتاڭىر سوزى سوناۋ ەكى مىڭ جىلدىڭ ارعى جاعىندا وسى اتالىمى بويىشا شۇمەرجانە قىتاي جازبالارىندا، كەيىنگى تۇرىك بىتىكتەرىندە جولىعادى. تاڭىرى ەتنونيمىجايىندا ەرەكشە زور ايىرماشىلىق جوق. مىسالى، تاتارلار تەڭىرى، تۇرىكمەندەرتاڭرى، تۇرىك تانرى، قازاق تاڭرى، باشقۇرت تاڭرە، التايلىق تەنگري، تەنگەري، شورلارتەگري، حاكاستار تيگير، تەر، تۋۆالار دەەر، چۋۆاشتار تۋرا، ساحالار تانگارا، ياكۋتتارتانگارا، موڭعولدار تەنگەر، بۋرياتتار تەنگەري، تەنگري، قالماقتار تەنگەر، ۆەنگىرلەرتەڭگەر، بايىرعى شۋمەرلەر دىڭگىر دەپ اتاعان. بۇلاردىڭ بارلىعى جاقىن.تۇرىكتەردىڭ تاڭگىر سوزىندەگى تاڭ اسپان. تاڭ اتتى، تاڭ جارىق بولدى،ارايلى تاڭ، ت.ب. ول بابا تۇركى تىلى ارقىلى قىتاي تىلىنە تيان بولىپ جەتكەنىدە بەلگىلى. يەروگليفى اسپان، كوك دەگەن ماعىنا بەرەدى. ول قىتايدىڭ بەينەلىجازۋىنان كەلگەن. ونىڭ استىنداعى ادام بەينەسىن، ۇستىندەگى سىزىق ادامتوبەسىندەگى اسپان دەگەندى بىلدىرەدى.ال تاڭگىر دەگەندەگى گىر نە ماعىنا بەرەدى؟ م. قاشقاريدىڭ سوزدىگىندە تاڭىرءسوزىنىڭ ۇش ماعىناسى بەلگىلەنگەن: 1 قۇداي 2 اسپان 3 ۇلى ۇش ماعىناسى بەرىلگەن.ءتاڭىر تۋرالى تالداعان عالىمداردىڭ بارلىعى بۇنىڭ الدىنعى بولەگىن تاڭ تاڭ،تەڭ اسپان، كوك دەپ بىلەدى. ال سوڭعى قوسىمشاسىن ارتۇرلى جوريدى. ۆ.پ. ۆاسيلەۆتيان اسپان، لي ەرەكشە كۇش، دەيدى. پ.ي. پاللادي كافاروۆ پەن پ.س. پوپوۆاسوزدىگىندە قىتايدىڭ تيان ەرر دەگەن سوزى تيانلي سوزىمەن وتە ۇقساس، اۋدارمادابۇل سوزدىڭ ماعىناسى كوكتىڭ ەستۋى، كوكتىڭ ەرەكشە سىيلىعى. ت. ارىن اتتۋحۆاداقىتاي سوزدەرىنىڭ ۇشىراساتىنىن ايتادى. عىلىمدا بەلگىلى بولعانىنداي تاڭىرىەكى تۇبىردەن: تيان اسپان، رين ادام دەگەن سوز ەكەن. مۇقانوۆ: ءتاڭىرى دەگەننىڭ وزىقانجۇت تيبەت تىلىندە اسپان دەگەن ماعىنا بەرەتىنىن ايتادى. بىر زەرتتەۋلەردەتاڭ جانە ىڭىردىڭ بىرىكپەسى دەپ قارالادى. تاعى بىر زەرتەۋدە، ءتاڭىر سوزى ەكىتۇبىردەن: تاڭ جانە ەرتەدەن دەگەن سوزدەردەن تۇرادى دەلىنسە، تاڭ كۇننىڭتۋار، شىعار ۋاقىتى، ال ەر كۇللى تۇركى تىلدەرىندە ەر، ەرجۇرەك، ەركەك، باتىردەگەن ماعىنانى بىلدىرەدى دەپ قارالادى . تاڭىر اسپانداعى كۇن دەگەن ۇعىمدا بىرشاما جالپىلاسقان. دەمەك، تاڭىر تۋرالى قازىرگە دەيىن انىق، بىرلىككە كەلگەنبالكىم بۇل ساق تىلىندەگى بورىنى بىلدىرەتىن گرگ نەمەسە كۇرت قۇرت سوزىمەنبايلانىستى بولسا كەرەك. ولاي بولسا، تاڭگىر اسپان بورىسى كوك بورى بولادى.بۇعان جوعارىداعى گريفون تۋرالى تالداۋىمىزدى قوسساق، تاڭگىر دىڭگىر, كوكءبورى، گريفون ۇشەۋى بىر نارسە، ءبىر ءسوز بولىپ شىعادى.قىتايشا تيانگۋ سوزىنىڭ دە تاڭگىرمەن بايلانىسى وتە جاقىن.ونداعى تيان تاڭىر دەگەندەگى تاڭ اسپان, ال قىتايشاداعى يتتى بىلدىرەتىنگۋ يەروگليفى ارعى ەرتە زاماندا كۋ دەپ دىبىستالعان. بۇل گرگە جۋىق.ءيتتىڭ قىتايشا تاعى بىر جازىلۋى ارعى زامانعى وقىلۋى حۋن, قىتاي تىلىنىڭارعى زامانعى ەرەكشەلىگى بۋىن سوڭىنداعى ر دىبىسى ن بولىپ وزگەرەدى. وسىبويىنشا بايىرعى ساقتاردىڭ بورىسى گروگ نەمەسە قۇرت ارعى زامانعى قىتايتىلىندە حۋن بولۋى تابيعي. ەگەر وسىلاي بولسا، قىتاي تىلىندەگى اسپاندى بىلدىرەتىنتيان دا، يتتى بىلدىرەتىن گۋ دا، حۋن بابا تۇركى ساق تىلىنەنبارعان سوزدەر بولادى قىتاي تىلىنىڭ نەگىزگى سوزدىك قورىندا بابا تۇركى تىلىنەنبارعان سوزدەر مولىنان جولىعادى.موڭعۇلشا ءتاڭىر نوقاي دا، قىتايشا تيانگۋ دا ساق ونەرىندە التىناشەكەيىندە بەينەلەنگەن قاناتتى ماقۇلىقتىڭ وزىن قازاق تىلىندەگى يتقۇستايءداپ باسىپ بەينەلەي المايدى. قازاقتا جانە كوك بورى دەگەن سوز بار: بۇل كوكتىڭءبورىسى دەگەندىك. موڭعۇلدىڭ ءتاڭىر نوقايى مەن قىتايلارداعى تيانگۋ وسىعان سايكەس كەلەدى.ۋينامادا: قاڭعا ەجەلگى قىزىل تيەكتىڭ جۇرناعى. ولاردىڭ تىلى ازىراقايىرماشىلىعى بولعانىمەن عۇندارعا ۇقسايدى. ولاردىڭ ارعى اتالارى عۇندارعاجيەن كەلەدى دەيتىندەر دە بار دەي كەلىپ، عۇن تاڭىرقۇتتىڭ كوك تاڭىرىنە قوسۋعاارناعان پەريزات قىزىنىڭ بورىگە قوسىلۋى تۋرالى اڭىز ايتاتىنى باياندالادى .بۇل جەردەگى قىزىل تيەك قىزىل يت ماعىناسىندا.بۇل اڭىزدىڭ عۇندار ارقىلى ماديارلىق نۇسقاسى اتتيلانىڭ يتتەن تۋىلۋىتۋرالى اڭىز بولىپ ەۋروپاعا باسقا بىر نۇسقادا جەتەدى. ونىڭ يتاليان نۇسقاسىنا.ن. ۆەسەلوۆسكي باياندايدى . دەمەك، وسى اڭىزدان دا تاڭىر مەن كوك بورىنىڭبايلانىستىلىعىن اڭعارۋعا بولادى.ءبورى توتەمى جانە بابا تۇركى ەتنوستارى.ساقتار: كوشپەلىلەردىڭ بورى توتەمىنىڭ ارعى دەرەكتەرى تىم ارىدان جولىعادى.ساقتاردىڭ بورى توتەمدىلىگى تۋرالى ناقتىلى دەرەك جولىقپايدى، گەرودوت تەك ساقجەرىنىڭ ەڭ باتىس تەرىستىگىندە بىر نەۋري اتتى تايپانىڭ بارلىعىن، ولاردىڭادەتسالتىنىڭ ساقتارمەن بىردەيلىگىن، ساقتار مەن ساق جەرىندەگى گرەكتەردىڭايتۋىنشا ولاردىڭ جىلىنا بىرنەشە كۇن بورىگە اينالىپ، ونان سوڭ قايتا قالپىناكەلەتىندىگىن، سەنبەيىن دەسەڭ ولار ساقتار، گرەكتەر انت ىشۋگە دەيىن باراتىندىعىنجازادى . بۇل ادامنىڭ بورىگە اينالعانى تۋرالى ەڭ ارعى زامانعى دەرەك. بۇلسالتى ساقتارمەن بىردەي وسى حالىقتىڭ بورى توتەمدىلىگىن، ولاردىڭ جىلىنا بىرنەشەكۇن وز اتا تەگى بورىشە جاسانىپ، بورىشە تۇرمىس وتكىزەتىنىن ۇعىندىرادى. ەكىنشىدەن،جوعارىداعى گريفوننىڭ قاناتتى بورى ەكەندىگى ساقتاردىڭ بورى توتەمدىلىگىنكورسەتەتىن تاعى بىر دالەل. ۇشىنشىدەن، گەرودوت پارسىلار بارلىق سكيفتەردى ساقتاردەپ اتايتىندىعىن جازادى. ال ساقتاردىڭ اتىنىڭ قايدان كەلگەندىگى، ونىڭ نەندەيماعىنا بەرەتىندىگى تۋرالى تاريحتان بەرى وقىمىستىلاردىڭ اراسىندا تۇرلىكوزقاراستار بار. بىرەۋلەر ولاردى پاتشالارىنىڭ اتى دەسە، تاعى بىرەۋلەر ولاردىڭكوشپەلىلىگىنە ساي قويىلعان ات، بىرەۋلەر بۇعى توتەمىنە ساي قويىلعان ات دەسە، ەندىبىرەۋلەرى ول كۇشتى، مىقتى دەگەن سوز دەسەدى. تاعى بىر عالىمدار ساق سوزىنپارسىنىڭ يتتى بىلدىرەتىنساگ سوزىمەن توركىندەستىرەدى. بۇل ساقتاردىڭگريفون قاناتتى بورى توتەمىنە ساي كەلەدى. قازاقتا دا يتكە ساقپان دەپ ات قوياتىنادەت بار، سونداياق سەزگىزلىكتى ساق، ساق قۇلاق، قورعاۋشىنى ساقشى دەيدى.بۇلاردىڭ بارلىعى يتكە بايلانىستى كەلگەن سوزدەر بولۋى مۇمكىن. تورتىنشىدەن،عالىمدار ۇيسىندەردى ساقتاردىڭ تارماعى دەپ قارايدى، ولاردىڭ ارحەولوگيالىقمادەنيەتىندە پارىق جوق دەرلىك . ىشىنارا عالىمدار جۇڭگو جازبالارىنداكەزىگەتىن ەرتە زاماندا ساقتار باتىسقا قونىس اۋدارعاندا، وز مەكەنىندە شىعىستاقالعان رۋن فاميالى نومدى ۇيسىندەردىڭ ارعى اتالارى دەپ قارايدى .عۇندار دا، تۇرىكتەر دە ساققا بايلانىستى ەكەندىگى تاريحي دەرەكتەردەنجولىعادى. جوۋنامادا بىلاي دەپ تە ايتادى: تۇرىكتەردىڭ ارعى اتالارىعۇنداردىڭ سولتۇستىگىندەگى ساق ەلىنەن شىقتى دەلىنەدى . شيۋە زۇڭجىڭونى سوزىنەن كەلگەن دەي وتىرىپ، ساقتيگراحاۋدالاردىڭ شىعىسقا كوشكەنتارماقتارىنىڭ ەنيسەي وزەنىنىڭ جوعارعى اعارىندا قۇرعان مەملەكەتى بولار دەگەنمەجەنى ايتادى . ال عۇن، ءۇيسىن، تۇرىكتەردىڭ بارلىعى ءبورى توتەمدى.ا. سەيدىمبەك قازاقتىڭ قوس مۇيىزدى ەسكەندىر، كوك توبەت، كوك بورى،اققۋ، سارىن، وگىز ولگەن، تارعىل بۇقا، ت.ب. كۇيلەر مەن كۇي اڭىزدارىنب.ز.ب. 58عاسىرلار مەن ب.ز. 6عاسىرى ارالىعىنداعى كۇيلەر مەن كۇي اڭىزدارىناجاتقىزادى . بۇل جەردەگى كوك توبەت اسپان توبەتى، كوك بورى اسپان بورىسى،بۇل ساق داۋىرىنە تۋرا كەلەدى.عۇندار: عۇنداردىڭ بورى توتەمدىلىگى تۋرالى شىنايى دەرەك جولىقپايدى.الايدا ءتۇرلى دەرەكتەر عۇنداردىڭ ءبورى توتەمدىگىن اڭعارتادى.ءبىرىنشى، تاريحي دەرەكتەردەگى عۇنداردىڭ ارعى اتالارى سانالاتىن ەتنوستار بورىيت توتەمدى بولىپ كەلەدى. تاريحي جازبالاردىڭ بەس بابالىق شەجىرەسىندە:تەرىستىكتە حۇنكتەردى قۋدى دەگەن سوز جولىعادى . تاڭ داۋىرىنىڭ تاريحشىسىسىماسيان اتتى ەڭبەگىندە: حۇنۇك عۇنداردىڭبۇرىنعى اتى، ولار تاڭ، يۇ : بەس بابالىقتىڭ ەكى بابالىعى زامانىڭدا بەسبابالىق: ب.ز.ب. 26 ع. ب.ز.ب. 22 ع. تاۋلىق نوم , حۇنۇك , شيا زامانىنداب.ز.ب. 22 ع. ب.ز.ب. 17 ع. زۇ نۋي , شاڭ زامانىندا ب.ز.ب. 17 ع. ب.ز.ب. 11 ع. گۇر، جوۋ زامانىندا ب.ز.ب. 11 ع. ب.ز.ب. 256 ج. حامرۇن , حان زامانىنداب.ز.ب. 206 ج. ب.ز. 220 ج. عۇن اتالعان دەپ جازادى . قىتايدىڭ چيڭديناستياسى كەزىندەگى ايگىلى تاريحشىسى ۋاڭ گۋوۋي 1877 ج. 1927ج. تاياۋ زامان قىتاي تاريحىنداعى عۇنداردىڭ تەگى تۋرالى ەڭ العاشقى زەرتتەۋسانالاتىن ەڭبەگىندە: تۇرلى دەرەكتەردى اقتارا وتىرىپ، شاڭ زامانىنداعى كيەر , شاڭ، جوۋ ارالىقتارىنداعى كۋن ، , باتىس جوۋ زامانىنداعىءحامرۇن , چۇنچيۋدەن كەيىنگى نوم , تيەك , جاۋلاسقان بەكتەكتەر زامانىنان كەيىنگى حۋلاردىڭ بارلىعى تۇگەلدەي عۇندارمەن تامىرلاس، بىرۇلتتىڭ تۇرلىشە اتالۋى دەپ جازادى . مىنە، وسى كوزقاراستاردى قىتايدىڭ كەيىنگىعالىمداردى دا قۇپتاپ كەلەدى. سونداياق تەلى قاڭلى, ودان ارعى عۇن جانە وداندا ارعى كيەر لەردىڭ توركىندەستىگىن دالەلدەيدى . قىتاي جازبالارىنداتيەكتىڭ تەگى كيەر دەلىنەدى جانە كيەردىڭ تەگى قىزىلتيەك دەلىنەدى بۇل دا اينالىپ كەلىپ كيەرلەردىڭ قىزىل تۇسكەبەيىمدىلىگىن راستايدى. قىتاي عالىمدارى يت تايپاسى مەن كيەر تايپاسىنءبىر دەپ تانيدى . بۇل ارادا يتنوم كيەرلەردىڭ قۇرامىندا ەكەندىگى ايتىلادى. قىتايدىڭ بايىرعى تۇسىندىرمە سوزدىگى سوزدەردىءتۇسىندىرىپ، ارىپتەردى شەشۋدە تيەك , قىزىل تيەك , يتتىڭءبىر تۇقىمى دەپ تۇسىندىرگەن. ياعني قىزىل يت. وسى يەروگليفتىڭسۇيەك جازۋىنداعى بەينەسى ادام مەن يتتىڭ قاتار تۇرعان بەينەسى بولعان. سونىمەنقىزىل تيەك قىزىل يت نەمەسە كەر يت بولادى. يتنومدار وزدەرىنىڭ ارعى اتالارىن ەكى اق يت دەسەدى، ولار يتتى وز توتەمى ەتەدى . بايىرعىقىتايدىڭ تاۋتەڭىز شەجىرەسى , حۋاي نان زى سياقتى تاريحيجاعراپيالىق ەسكەرتكىشتەرىندەگى تەرىستىكتەگى اق تاندىلەر ەلىن يت نوم ,كيەر سياقتى ۇلىستارمەن بايلانىستىرادى. ودان باتىستاعى تاريحشىلارجازىپ قالتىرعان ورتا ازيا تۇرعىندارىنا تالداۋ جاساپ، ونداعى جالعىز كوزدىلەردى: كيەرلەرمەن بايلانىستىرادى. كيەر ەلىنىڭ جالعىزكوزدىلىگى تاۋتەڭىز شەجىرەسىندە دە جازىلعىن. جالعىز كوزدىلەر بەتىنە بىر تەسىكعانا شىرعارىپ بۇركەنىش نەمەسە دۋىلعا كيگەن ەل .ەكىنشى، عۇنداردىڭ بورى توتەمدىلىگى قاڭلى اڭىزىندا جولىعادى. ۋينامادا:قاڭعا ەجەلگى قىزىل تيەكتىڭ جۇرناعى. ولاردىڭ تىلى ازىراق ايىرماشىلىعىبولعانىمەن عۇندارعا ۇقسايدى. ولاردىڭ ارعى اتالارىن عۇندارعا جيەن كەلەدىدەيتىندەر دە بار دەي كەلىپ، عۇن تاڭىرقۇت اي مەن كۇندەي سۇلۋ قىزىن تاڭىرگە قوسپاقبولعاندا، قۇدىرەتشە بورىگە قوسىلاتىندىعى تۋرالى توتەمدىك اڭىز باياندالادى.ءۇشىنشى، عۇننىڭ اتىنىڭ وزى بورى توتەمدىلىگەن كورسەتەدى. جوعارىدا عۇننىڭارعى اتالارى بەس بابالىق ب.ز.ب.26 ع. ب.ز.ب.22 ع. حۇنۇك , شاڭ زامانىنداب.ز.ب.17 ع. ب.ز.ب.11 ع. گۇر , جوۋ زامانىندا ب.ز.ب.11 ع. ب.ز.ب. 256 ج. حامرۇن, حان زامانىندا ب.ز.ب. 206 ج. ب.ز. 220 ج. حۋننا اتالعانىن كوردىك. يتنوم مەن كيەرلەردىڭ بىرلىگى جوعارىدا كورسەتكەن ەدىك. سونىمەنعۇننىڭ اتى ارعى اتالارىنان بەرى قاراي: حۇنۇك ب.ز.ب. 26 ع. ب.ز.ب. 22 ع. حۋننۋم ب.ز.ب. 17 ع. ب.ز.ب. 11 ع. حامرۇن ب.ز.ب. 11 ع. ب.ز.ب. 256 ج. حۋنناب.ز.ب. 206 ج. ب.ز. 220 ج. بولادى. جالپى عۇندار مەن ولاردىڭ تەگى ار زامانعىەرەكشەلىگىنە ساي قىتايشا ارتۇرلى يەروگليفتەرمەن تاڭبالانعان، يت، بورىگەجانە اربا، ارمياعا بايلانىستى جاسالعان . الايدا وقىلۋىندا ۇلكەن وزگەرىسبولماعان، بارلىعى عۇن نەمەسە حۋننۋعا وتە جاقىن.بۇل ارادا بىزدى قىزىقتىراتىنى عۇننىڭ ارعى اتاسى يتنوم . بۇل ارعىزاماندا حۋننۋم دەپ وقىلعان. ماعىناسى يت، وقىلۋى حۋن. بۇدان مىنالاردىحۋننۋم : يت نۋم كەيىنگى قىتاي تاريحنامالارىناعى عۇن :حۋننا، حۋنناگ, گرەك جازبالارىنداعى , لاتىن جازبالارىنداعى ,, اعىلشىن جازبالارىندا: , ارمەني جازبالارىنداعى , ورىسجازبالارىگداعى گۋىن، اراپ جازبالارىنداعى بارلىعى ءبىر اتاۋعۇن سوزىنىڭ تەگى بورى يت. ياعني، عۇننىڭ وزى يت نوم : حۋننۋم.قىتايدىڭ كەيىنگى تاريحنامالارىندا سوزدىڭ مازمۇنىنا ەمەس، دىبىستالۋىنا قاراي حۋننا، حۋنناگ دەپ تاڭبالاعان. بورى يت ماعىنالى عۇن اتى ساقتۇركىشەقۇرت، پارسىشا گروگ، ەستونشا ، فىنشە لارمەن دال ۇندەسەدى.ال، يت ستونشا ، فىنشە ، تۇرىكشە , ۆەگىرشە قازاقشا:قۇتپان, دانياشا ، يسلاندياشا ، بولعارشا كۋچە، قىتايشا گوۋ.مىنە يت تە عۇننان الىس ەمەس. فينۋگور تىلدەرىن التاي تىلدەرىنە جاتقىزاتىنداردا بار. ولاي بولماعان كۇندە دە، بۇل تىلدىڭ تارالعان وڭىرى دە بايىرعى ساق جەرىنىڭتەرىستىك جيەكتەرىمەن جالعاسىپ جاتادى.قىتاي تىلىندە عۇندى تاڭبالاعان يەروگليفى سول زاماندا حۋن دەپدىبىستالسا، كەيىن شۋن گە وزگەرگەن. وسى سياقتى عۇننىڭ اتاسى حۋننۋمدى تاڭبالاعان يت ماعىنالاس دا سول زاماندا حۋن دەپ دىبىستالسا، كەيىن چۋان گەوزگەرگەن. بۇل بورى دەگەندەگى قۇرت پەن شينا شونا توركىندەس ەكەندىگىندالەلدەيدى. سوز باسىنداعى ح دىبىسىنىڭ ش، چعا الماسۋى بايىرعىشىعىستىق قاسيەت. قىتاي تىلىندە : قىتانكياددانچيدان، ۇيعۇر ديالەكتىندەكىرچي، كىمچىم، ت.ب. سونىمەن بورىنى بىلدىرەتىن باتىستىق قۇرت , حۋنشىعىستا بىرتىندەپ شينا شونا بولىپ وزگەرگەن. بۇدان عۇندى بىلدىرەتىن قىتايءسوزى دىڭ بۇرىنعى وقىلۋى حۋن نۋ دا، قازىرگى وقىلۋى شيۋڭ نۋ دا بىردەي يتتىنەمەسە بورىنى بىلدىرەدى، الدىنعىسى قۇرتقا، شىناعا جاقىن. بۇدان شىعاتىنقورتىندى: بورىنىڭ شونا، شىنا، چينو، , سەنا اتالۋلارىنىڭ بارلىعى ونىڭبايىرعى قۇرت كۇرت حۋنت اتىنىنان وزگەرىپ بارعان. ياعني قۇرت كۇرت، حۋنتمەن شىنا چينو، سينو بىر سوز. عۇن مەن اشىنانىڭ بۇنداي بىرلىگىنەن، تۇرىكتەردىڭاۋلەت ەسىمى اشىنا، ارعى اتاسى عۇندار ەدى دەگەننىڭ شىندىق ەكەنىن بىلەمىز.ارعى زاماندا يت پەن ءبورى كوبىندە بىر سانالعان، توتەمدىك جاقتان دا يت پەنءبورى ارالاسىپ كەتكەن. اتالۋلارى دا ۇنەمى الماسىپ، ارالاسىپ وتىرعان. موڭعۇشاشىنا بورى، ماڭجۋشا يت تۇركى، فينۋوگور تىلدەرىندە قۇرت، حۋنت بورى،قىتاي تىلىندە حۋن يت بورى قازاقتا بىردە يتقۇس، موڭعۇلدا بىردە ءتاڭىرنوحاي نوحاي يت, ت.ب.اشىنا تۋرالى بولجامدار كوپ: 1. قىتايشا قۇرمەت ماعىناسىن بىلدىرەتىنا مەن موڭعۇلشا چينو بورى سوزىنەن جاسالعان لەۆ گۋميلەۆ 2. ونءبورى دەگەن موڭعۇل سوزىمەن قاتىستى پ. ا بۋدبەرگ, 3. حوتانساق لەكتسيكاسىنداعىكوك تۇس دەگەن ماعىناداعى ا, سوزدەرىن بىلدىرەدى س.گ. كلياشتورني،قارجاۋباي سارتقوجاۇلى 4. توحار تىلىندە اق سۇيەك دەگەن ماعىنادا ليمەيسۇن, 5. مانجۋ تىلىندە يت دەگەن ماعىنادا شادىمان احمەتۇلى .نەگىزىنەن بۇلاردىڭ بارلىعى بىر سوز، يت پەن بورى توتەمدىك ماعىنادا اق سۇيەك،قاراكوك ورنىندا پايدالانىلۋى دا بار قۇبىلىس.عۇنداردى قىتايدىڭ ورتا جازىعى بورىگە تەڭەيدى. حان پاتشاسى حان ۋدي:ءتاڭىر قۇتتىڭ تۋىن قۇلاتىپ، بورىنىڭ اپانىن كورەيىك دەيدى . بورى دەپعۇنداردى ايتادى. قىتايدىڭ كوپتەگەن تاريحي ەڭبەكتەرىندە تۇرىكتەر عۇنداردىڭتۇقىمى ەكەندىگى جازىلادى . ال تۇرىكتەر ايگىلى بورى توتەمدىۇلىس. ال ۇيسىن مەن قاڭلىنىڭ بىرىن عۇندار اسىراپ الادى، بىرى عۇننىڭتۇقىمى دەلىنەدى. بۇل ەكەۋى دە بورى توتەمدى. وسىلارعا ساي عۇننىڭ بورى توتەمدىلىگىن،ولاردا دا وسى تۋرالى اڭىز بولعانىن، اتتيلانىڭ اڭىزى سونىڭ جالعاسى ەكەنىنعۇندار بورىنى قۇرمەتتەيدى، كيەلى كورەدى. بۇنىڭ دالەلى، ۇيسىننىڭ كۇنبيىەلجاۋدى نارەستە شاعىندا، جاۋ شاۋىپ دالادا قالعاندا، بورى اسىراپ جۇرگەنىنكورگەن عۇندار، كيەلى جان ەكەن دەپ اسىراپ ەرجەتكىزەدى، ەلىنجەرىن قولىنا الىپۇيسىندەر: ءۇيسىننىڭ ءبورى توتەمدىلىگىن دە بىرنەشە جاقتان بىلەمىز:ءبىرىنشى، اڭىز. تاريحي جازبالاردا: كوكتىڭ ۇلى باكتريا جانە باسقا ەلدەردىڭجاعدايىن جاڭ چياننان بىرنەشە مارتە سۇرادى. جاڭ چيان وسى كەزدە بەك مارتەبەسىنەنايىرىلعان ەدى. ول: پاقىرىڭىز عۇندا جۇرگەن كەزىندە ۇيسىن حانىنىڭ كۇنبيدەپ اتالاتىنىن ەستىگەن ەدى. كۇنبيدىڭ اكەسى عۇننىڭ باتىس جاعىنداعى شاعىنەلدى بيلەگەن ەكەن. عۇندار شاپقىنشىلىق جاساپ، كۇنبيدىڭ اكەسىن ولتىرىپتى. جاڭاتۋعان نارەستە كۇنبيدى يەن دالاعا تاستاپتى. كەيىن كورسە، ەت تىستەگەن قارعالار ونىڭۇستىنەن شىرىلداپ ۇشادى ەكەن. كوك قۇرتقا كەلىپ ونى ەمىزىپ تۇرادى ەكەن. بۇعانقايران قالعان تاڭىرقۇت ونى كيەلى بالا ەكەن دەپ تانىپ، ونى وز قولىندا باعىپەرجەتكىزىپتى دەلىنەدى .ەكىنشى، حاننامادا ۇيسىن ۋاڭىنىڭ ءبورى اتالاتىنى جازىلعان. ۇشىنشى، ۇيسىننىڭ دە عۇندار سياقتى اتى بورىگە بايلانىستى. ءۇيسىن يەروگليفتەرىن اسين دەپ وقۋ نەگىزىندە بىرقاتار زەرتتەۋشىلەر بۇلترانسكريپتسيانى ورتا ازيا تاريحىنان مالىم اسيان ەتنونيمى دەپ بىلۋگە بەيىم .ەجەلگى گرەك اۆتورلارى جازعان ساقتاردىڭ تارماعا يسسەدون ياكي اسسيدى كەيعالىمدار عالىمدار ۇيسىندەر دەپ دالەلدەيدى . قىتاي تاريحنامالارىندا دا:ۇيسىندەردىڭ ىشىندە ساق تايپالارى دا، ۇلى يۇز تايپالارى دا بار دەلىنەدى .جاپون وقىمىستىسى سيراتوري كۋگي زەرتتەۋلەرىندە، تۇرىكتەردىڭ اشىنا اۋلەتىنىڭاتى دال تۇرىك تىلىندەگى سوزىنىڭ باسپاباس الىنۋى دەيدى. ول كونە قىتايءتىلىنىڭ دىبىستالۋ زاڭدىلىعىنا ساي، ۇيسىن ۇلىسىنىڭ اتىن دا سەكىرۋماعىناسىنداعى , سوزدەرىنەن كەلگەن دەپ قارايدى. حانناماداءۇيسىننىڭ دالادا قالعان بالاسىن بورى اسىرايدى. ءسۇينامادا تۇرىكتىڭ ارعىاتالارىنىڭ اۋلەت ەسىمى اشينا ەكەندىگى، ولاردىڭ اتا تەگى دالادا قالعاننارەستە ۇلدى كيەلى قانشىق بورى اسىراپ، كەيىن ول بورىمەن جاقىنداسۋدان پايدابولعاندىعى جازىلادى. بۇل ەكى اڭىزدا بىر تۇرلى ىشكى بايلانىس بار. ەكەۋىندە دەدالادا قالعان بالانى بورى اسىرايدى، بىرىنىڭ اتى ۇيسىن، بىرىنىڭ ارعى تەگى اشىنا.دەمەك، بورى، ۇيسىن، اشىنا ۇشەۋى بىر تۇلعا. اشىنا مەن بورى بىر نارسە، ال ۇيسىن اتىندا جوعارىدا كورسەتىلگىندەي عالىمدار اشىنامەن بالامالايدى، پارىق تەك ونىڭماعىناسىندا عانا. جۋ شۋەيۋان مىرزا دا جوۋنامادا تۇرىكتەردىڭ ارعى اتاسىسانالعان عۇن ەلىنىڭ سولتۇستىگىندەگى ساق ەلىن ۇيسىن كۇنبيى ناندۋ بي قايتىسبولعاندا جەتىسۋعا كوشپەي عۇنداردىڭ ىشىندە قالعان ۇيسىندەردىڭ بىر بولىگى بولۋىمۇمكىن دەپ قارايدى .قاڭلىلار: ۋينامادا: قاڭعا تەگى قىزىل تيەكتەردىڭ جۇرناعى. باسىندا ولار دەگلەك دەگەن ناممەن اتالدى. سولتۇستىكتەولاردى تەگلەك ءا, قىتايلار قاڭعا , دەڭلەڭ دەپ سانايدىدەلىنەدى . جوعارىداعى كيەردىڭ تەگى قىزىل يت جانە قاڭعا تەگى قىزىل يت دەگەندەردىڭ بارلىعى، بىرىنشىدەن، كەرەي كەرىتۇسپەن بايلانىستى، ەكىنشىدەن، كەرەيدىڭ توتەمى يتپەن كەريت نەمەسە كەرشۋلانبايلانىستى دەگەن كوزقاراسىمىزدى راستاي تۇسەدى.ارعى زاماندا ورتا جازىقتىڭ تەرىستىگىندەگى ۇلتتاردىڭ جالپى اتالۋى تيەكاتالىپ، يەروگليفىمەن تاڭبالانعان. بۇل يەروگليف سۇيەكساۋىت بەينەلى جازۋىندايت پەن ادامنىڭ بىرىككەن كورىنىسىتە بولعان. وسى يەروگليف سوزدەردى تۇسىندىرىپ،ارىپتەردى شەشۋدە : قىزىل يت، يتتىڭ بىر تۇقىمى دەپ تۇسىندىرىلگەن، كەيىنگى ماماندار دا وسىلاي وقىعان.ۋينامادا: قاڭعا ەجەلگى قىزىل تيەكتىڭ جۇرناعى. ولاردىڭ تىلى ازىراقايىرماشىلىعى بولعانىمەن عۇندارعا ۇقسايدى. ولاردىڭ ارعى اتالارىن عۇندارعاجيەن كەلەدى دەيتىندەر دە بار. ولار مىناداي اڭىز ايتادى: عۇن تاڭىرقۇتتىڭ ايمەن كۇندەي ەكى سۇلۋ قىزى بولعان. حالقى ولاردى پەريزاتقا ەسەپتەگەن. تاڭىرقۇت:مۇنداي اسىلزادا ارۋلاردى جاي ادام بالاسىنا قوسسام كەلىسپەس، بۇلاردى كوككەقوسايىن دەيدى. سويتەدى دە ەلىنىڭ سولتۇستىگىندەگى بىر يەنگە مۇنارا تارىزدى ۇيسالعىزىپ، كوك تاڭىرى وزىڭ قابىل الاگور دەپ ەكى قىزىن سوندا ورنالاستىرادى.ارادا ۇش جىل وتكەندە قىزداردىڭ اناسى ولاردى قايتارىپ اكەلۋگە تىلەك بىلدىرەدى.وعان تاڭىرقۇت: جوق، ولاي ىستەۋگە بولمايدى، الى ۋاقىتى جەتپەدى دەپ كونبەيدى.ارادا تاعى بىر جىل وتكەندە، بىر جاسامال ارلان قاسقىر كەلىپ، مۇنارا ۇيدىڭ استىنانءىن قازىپ الىپ، ونى كۇندىزءتۇنى ۇلىپ كۇزەتەتىندى شىعاردى. مۇنى كورگەن كىشى قىزىءبىزدى اكەمىز كوكپەن زاۋىقتاس بولۋعا وسىندا ورنالاستىردى. قازىر مىنە بىر قاسقىركەلدى. بۇل دا بىر تەگىن ەمەس، كوكتىڭ قۇدىرەتى شىعار دەپ وعان بارۋعا وقتالادى. زارەسىۇشقان اپەكەسى: بۇل ايۋان عوي، مۇنىمەن شاتىلىپ اتاانامىزدى ماسقارالاساڭبولا ما؟ دەيدى. سىڭلىسى ونىڭ تىلىن الماي، قاسقىرعا بارىپ جاقىنداسىپ، ودان ۇلتۋادى. سول ۇلدان ونگەن ۇرپاق وسەوسە وز الدىنا مەملەكەت قۇرادى. سول سەبەپتىولاردىڭ ەلى اندى ۇلىعان قاسقىرداي اۋەندەتىپ سوزىپ ايتقاندى ۇناتادى دەلىنەدىتۇرىكتەر: تۇرىكتىڭ بورى توتەمدىلىگى ەڭ جانجاقتىلى. ءسۇينامادا: تۇرىكتەرتۋرالى ولاردىڭ اۋلەت ەسىمى اشنا. التىنتاۋدى مەكەندەپ تەمىر قورىتۋمەنشۇعىلداندى. التىنتاۋدىڭ پىشىنى دۋلىعاعا كەلىڭكىرەيدى. دۋلىعا تۇرىك دەپتە اتالادى. سوندىقتان بۇل ولاردىڭ اتى بولىپ قالدى. بىلاي دەپ تە ايتادى:ولاردىڭ ارعى اتالارى باتىس تەڭىزدىڭ جوعارعى جاعىندا مەملەكەت قۇرىپ ەدى.كەيىن ونى كورشىلەس مەملەكەتى تالقاندادى دا، ادامدارىن ەرايەل، كارىجاسدەمەي تۇگەل قىردى. تەك بىر ەر بالانى ولتىرۋگە قيماي اياققولىن كەسىپ يەن دالاعااپارىپ تاستادى. بىر قانشىق قاسقىر ۇنەمى ەت اكەلىپ بەرىپ تۇردى، سونى تالعاجاۋەتكەن بالا ولمەي امان قالدى. كەيىن كەلە، ول قاسقىرمەن جاقىنداسىپ ونى بۋازقىلدى. كورشىلەس مەملەكەتتىڭ حانى بۇل بالانى ولتىرۋگە قايتا جىبەرگەن ادامىبالانىڭ قاسىنان شىقپايتىن الگى قاسقىردى بايقاپ، ونى دا ولتىرمەكشى بولدى.سول تۇستا الگى قاسقىر قۇدىرەتشە قالىقتاپ وتىرىپ تەڭىزدىڭ شىعىس جاعىنا كەلىپتوقتادى دا بىر تاۋعا كەلىپ تۇستى. وسىدان كەيىن قاسقىردان ون ۇل تۋدى. سولاردىڭبىرەۋىنىڭ اۋلەت ەسىمى اشينا ەدى. وتە اقىلدى بولعاندىقتان ەلى ونى حان كوتەردى.تەگىن ۇمىتپايتىندىعىن بىلدىرۋ ۇشىن، ول بورى باسى ايشىقتالعان تۋىن قاقپاسىناءىلىپ قويدى دەلىنگەن . وسىنداي بايان سولتۇستىك اۋلەتتەر تاريحىندا داباياندالعان. جالپى العاندا، تۇرىكتەردىڭ بورى توتەمى تۋرالى تاريحي دەرەكتەردە كوپايتىلاتىنى: بورىدەن تۋعان بورى باستى تۋ ۇستانعان اسكەر باسىن، باتىرىن بورىاتاعان اسكەرىن بورىگە تەڭەگەن. بىزدىڭ بۇل اردا جانە دە تۇرىكتىڭ اتى مەن توتەمىءبورى ارالىعىنداعى بايلانىسقا ۇڭىلەمىز.تاريحي دەرەكتەرگە قاراعاندا تۇرىك قاعاندىعىن قۇرعان اشىن اشىناتايپاسىنىڭ قول استىنا شوعىرلانعان تايپالار التاي تاۋىن مەكەن ەتكەننەن كەيىنتۇرىك اتانعان. تۇرىك اتاۋى كونە تۇركى قۇلىپتاستارىندا ، ، سياقتى بىرنەشە تۇرلى تاڭبالانعان. ال، قىتايشا ، ارابشاگرەكشە 6عاسىردىڭ سوڭى, سيرياشا 6عاسىردىڭ سوڭى,سانسكريتشە ، پراكريتش 6عاسىر, پارىسشا 8عاسىردىڭورتاشەنى, سوعدىشا 9عاسىردىڭ باس شەنى, تيبەتشە نەمەسە 89عاسىر, كونە حوتان تىلىندە نەمەسە 79عاسىرلار دەگەن سياقتىدىبىستىق اۋدارمالارمەن الىنعان . جوعارىدا كورسەتىلگەندەي بايىرعى قىتايتاريحنامالارى جوۋناما مەن ءسۇينامادا: التاي تاۋىنىڭ پىشىنى دۋلىعاعاۇقسايتىندىقتان، بۇل ماڭدا جاساعان رۋتايپالار وسى اتپەن اتالعان، كەيىنكەلە بۇل سوز تۇرىك بولىپ قالىپتاسقان دەلىنەدى . تۇرىك تىلى سوزدىگىندە:تۇرىك تاڭىر جارىلقاۋشى نۇقتىڭ ۇلىنىڭ اتى. بۇل اتتى تاڭىر وزى قويعان. ونىڭۇرپاقتارى دا تۇرىك دەپ اتالادى دەپ جازادى . 42 وسىمەن سايكەس قازاقاڭىزىندا دا، دۇنيەنى توپان سۋ باسقاندا، نۇق پايعامباردىڭ كەمەسى قازىعۇرتتاۋىنىڭ باسىنى توقتاعان دەلىنەدى. بۇلاردان دا تاڭىر، نۇق جانە قۇرتتىڭ بورىكەيىنگى تاريحشىلار تۇرىك اتىنىڭ توركىنىن ارتۇرلى جورىدى: باس كيىمماعىناسىنان شىققان. كۇشتى، قۋاتتى، قۇدىرەتتى دەگەن سوز . ورحونەنيسەيەسكەرتكىشتەرىندە كەزىگەتىن زاڭجارعى ماعىناسىنداعى ءتۇرۇ سوزىنە بايلانىستى. ت ساقتارىمەن بايلانىستى، سوزى فونەتيكالىق وزگەرىسكەءتۇسىپ، نەمەسە بولىپ قالىپتاسقان . بۇلاردىڭ بارلىعىنىڭ وزىندىكدەسە دە، وز باسىم تۇرىكتىڭ اتى ونىڭ توتەمىمەن، اتاتەگى تۋرالى تۇسىنىگىمەن،تاريحي جازبالارداعى توركىنى تۋرالى باياندارمەن جانە ونىڭ اتىنىڭتاڭبالانۋىمەن بايلانىستى بولسا كەرەك دەپ ويلايمىن. تۇرىكتىڭ توتەمى بورىاشىنا، كوكبورى، تاڭگىر, اتاتەگى تۋرالى كوك بورى اڭىزىن ايتادى، سيىناتىنى تاعىتاڭگىر كوك بورىسى, ال بايىرعى قىتايشا تاڭبالانۋى دا وسىنى راستايدى. تۇرىكتىڭاتىن قىتايلار تۇرىك دەگەن دىبىستالۋىنا ساي كورىنىسىندەگى يەروگليفپەنتاڭبالاعان. بۇنىڭ باستىسى الدىنداعى يەروگليف. وسى يەروگليفتىن العاشقىسۇيەكساۋىت جازۋىنداعى كورىنىسى ۇڭگىردەن شىعىپ كەلە جاتقان بورى. دال تۇرىكتىڭبورىدەن وربىپ، ۇڭگىردەن شىققان توتەمدىك اڭىزىنا ساي كەلەدى. وسى يەروگليفىنىڭۇستىنگى بولەگىندەگى قىتاي تىلىندە قازىر دە جارتاس جاقپارى، ۇڭگىر، تۇز تاعىسىنىڭاپانى، ىن سياقتى ماعىنالار بەرەدى، ال استىنداعى يت ماعىناسىن كوبىندە اڭشى،تەكتى يت بەرەدى. نىن ارعى زامانعى وقىلۋ حۋن قىتايدىڭ قازىرگى گۋاڭجوۋديالەكتىندە دە حۋن جوعارىدا بايانداعانىمىزداي قۇرت قا بايلانىستى، القازىرگى وقىلۋى چۋان شينو، سينولارعا بايلانىستى قۇرت پەن شىنو بايلانىسىتۋرالى جوعارىدا بايانداعامىز.قازاقتا يتتەن تۋىپ، ىننەن شىققان دەگەن سوز بار. يتى ادەتتە ىن قازبايدى،ىندە جاتپايدى، ول اشىقتا جاتادى، ەلجۇرتتى كۇزەتەدى. سوندىقتان بۇل تىم ارعىزاماننان كەلە جاتقان قاسقىرعا قاراتىلعىن سوز تىركەسى. الاش تا باستابىنداجاقىندىق، قانداستىق اتاۋ بولسا، كەيىن الىستىقتى بىلدىرگەن اتاۋعا اينالعان.سونىمەن تۇرىك: تاڭگرگ تاڭگىر، گريفون تۇڭگرگ تۇگرك تۇرىك بولۋمۇمكىندىگى ەڭ جاقىن. تۇركى تىلدەرىندە سوز اراسىندا قاتار كەلگەن گر دىڭ رگبولىپ ورىن الماسۋ قۇبىلىسى دا بايقالادى. مىسالى، ۇيعۇرۇرعۇي ديالەكت,مەكريتمەركىت، جوعارىدا شۋە زوڭجۇڭ دا دەگەندى قۋاتتايدى.عالىمداردىڭ تۇرىك كۇشتى، قۇدىرەتتى دەگەننەن كەلگەن دەۋى دە ونىڭتاڭىرمەن، توتەممەن بايلانىستىلىعىن ايعاقتايدى. باتىس دەرەكتەرىندە شىعىسريمدىك اگاتياستىڭ : 528 جىلى قايتىس بولعان ەڭبەگىندە كوك تۇرىكدەگەن اتپەن جولىعادى. بۇل دا كوكپەن تاڭىرمەن بايلانىستى اڭعارتادى. ماحمۇتقاشقاري جازعانىنداي بۇل اتتى تاڭىر وزى قويعان. ونىڭ ۇرپاقتارى دا تۇرىك دەپاتالادى. تۇركىموڭعولداردىڭ بايىرعى ۇعىمىندا بارلىعى تاڭىردىڭ بۇيرىعىمەنبولادى. كوكتە تاڭىر، جەردە حان يە، تۇرىك بىتىكتەرىندەگى ءتاڭىرى تەكتى تاڭىرىجاراتقان بىلگە قاعان سوزىم، انام قاتىندى كوتەرگەن تاڭىرى، ەل بەرگەن تاڭىرى،تۇرك حالقىنىڭ اتاقداڭقى وشپەسىن دەپ مەنى سول تاڭىرى قاعان وتىرعىزدى دەگەنسوزدەردىڭ بارلىعى وسىنىڭ ايعادى.اراب گەوگرافى الماكديسي 10 عاسىر ورتا ازياداعى تۇرىكتەردىڭ دىنى تۋرالىبىلاي دەپ جازادى: تۇرىكتەر بىر تاڭىرى بار، ياعني ءتاڭىر بىرەۋ دەيدى. ولاردىڭكەيبىرەۋلەرى تاڭىر دەگەنىمىز زەڭگىر كوكتىڭ اتاۋى دەپ پايىمداسا، ەندى بىرەۋلەرىءتاڭىر دەگەن كوكتىڭ ناق وزى دەيدى. عۇندار، تۇرىكتەر داۋىرىنە جەتكەندە، ءتاڭىرءسوزى الدە قاشان ابستراكت ماعىنا الىپ ۇلگىرگەن. ويتكەنى ول سوناۋ نەشە ون عاسىربۇرىنعى شۋمەر جازبالارىندا جولىعادى. ال العاش دىڭگىر سوزىن جازىپ كەتكەنشۋمەرلەردى كوپتەگەن عالىمدار ورتا ازيا ساقتارىمەن توركىندەستىرەدى. ال، قىتايلارتۇرىكتىن اتىنا ساي يەروگليفتى دال تاۋىپ قويعان دا، ۇيسىن مەن عۇننىڭ اتىنا سايكەسيەروگليفتى ەمەس، ونى تەك دىبىستىق جاقتان عانا تاڭبالاعان.سەميتتەر دە، ۇندىەۆروپالىقتار دا، ۋگروفيندەر دە يتكە تابىنباعانىن بىلەمىز. ال بورى يتقۇس عۇنداردىڭ، ۇيسىندەردىڭ اتاتەگى رەتىندە باياندالسا، ودان مىڭجىلعا جۋىق كەيىنگى تۇرىكتەردە اڭىزدىق شەجىرەلەرىندە بورىنى اتاتەك رەتىندەاڭگىمەلەنەدى. ريمگە جورىق جاساعان وعىزحانعا كوك بورى جول باستايدى. ال ودانمىڭ جىلدان استام كەيىنگى قازاق تايپالارى بورىگە سيىنادى، تەكتى اسىلزادالارىنقاراكوكتىڭ بورىنىڭ تۇقىمى دەپ اتادى. قابانباي، جانىبەكتەي الىپ باتىرلاردىڭءبورى يەسى بولادى.قوبىلاندى جىرىندا: تايبۋرىل اتتى جەتەلەپ، قوبىلاندىداي بورىنىڭ،بۇلايداعان قىز قۇرتقا الدىنان كەتىپ بارادى دەگەن جولدار دا وسى ويدىدالەلدەيدى. قۇرتقا دەپ كونە كەزدە قاسقىردىڭ ۇرعاشىسىن اتاعانىن تاعى بىلەمىز.قىز جىبەك جىرىندا سىرلىبايدىڭ التى ۇلى، التاۋى دا بورى ەدى، دەپجىرلانادى. عالىمدار قازاقتىڭ كوكپار تارتۋىن اسكەلەرىن كوك بورىدەي شايقاسقاجەتىلدىرۋ ماشىعىنان كەلگەن دەپ قارايدى .تاريحتا ساق، عۇن، ۇيسىن، تۇرىكتىڭ عانا اتاتەگى كوكبورى سانالىپ، ۇلىس اتىمۇنداعى ماڭعىس، نوعاي دەگەن سوزدەر بىر كەزدە ءبورى كوك اسپان ماعىناسىنقۇسى دەگەن ماعىنادا تۋعان. جۇرتشىلىق وزىنىڭ ارداقتى باتىرىن قاسيەتتەۋءۇشىن، مان، شىڭ، ءبورى، قۇس سوزدەرىن قوسىپ، ونىمەن جۇرت اعاسى بولعانينالدارىن اتايتىن بولعان. مانعىس، شىڭعىس، ءبورى قۇس، ءبارى اسپاننىڭ،كوكتىڭ، شىننىڭ، بيىكتىڭ قۇسى دەگەن ماندە . شىڭعىس، ماڭعىس دەگەنسوزدەر بيىكتەگى كىسى ماعىناسىندا تاڭ ەرى تاڭىرى, كوكتىڭ الىبى سانالىپ،عۇنداردىڭ بەكتەرى وسىلاي اتالاتىن بولعان. شىڭعىس، ماڭعىس، ءتوڭىرى ەسكىگرەكتىڭ ۋران، نەپتۋن، ساتۋرن سياقتى ۇعىمدارىنا ورايلاس، دەپ جازدى .جوعارىدا، گريفوننىڭ قىزىلدىعىن، ارعى بابا تۇركى تايپالارىنىڭ قىزىليتكە سيىناتىندىعىن ايتقان ەدىك، وسى تاريحي جاعدايلارمەن تاڭعاجايىپ سايكەسەتىنقۇبىلىستىڭ بىرى، قىرعىزدار وزدەرىن قىزىل تازىنىڭ قىزىل تايعان ۇرپاعىمىزدەپ ەسەپتەيدى، ويتكەنى بەكزادا قىز بەن ونىڭ 40 نوكەر قىزى سول قىزىل تازىمەنكوڭىل كوسكان ەكەن. قىرعىزدىڭ تاعى دا باسقا بىر اڭىزى بويىنشا، سول بەكزادا قىزبەن ونىڭ شاشباۋىن كوتەرگەن قىرىق قىز ىستىقكولدىڭ اق كوبىگىنىڭ دامىن تاتىپ،ءبارى جۇكتى بولىپتى. سىرا، يت قىرعىزشا اك كوبىك اق كوبوك. توبىل تاتارلارىنىڭقاھارمان ارعى تەگى اككوبوك اق توبەت اتالادى. اكنوعايلار وزدەرىنىڭ ارعى تەگىن اق كوبوك اق توبەت دەپ سانايدى. وعىزقارلىق ديالەكتىلەرىندە كابوك كوبەك،كوبياك توبەت، يت .1 گەرودوت. تاريح. . 13.2 گەرودوت. تاريح. . 27.3 ەجەلگى قازاقستان الماتى: ارۋنا باسپاسى، 2004. 3233ب.4 جەمەنەي ي. پارسىشاقازاقشا سوزدىك. الماتى: كىتاپ زەردە، 2003. 103106ب.5تاۋتەڭىز شەجىرەسىندەگى قىتايشا ماتىنى تاريحي جازبالارداعى قىتايشا ماتىنى7 پوتانين گ.ن. كازاككيرگيزسكيە ي التايسكيە پرەدانيا، لەگەندى ي سكازكي. سپب.: پەتروگراد، 1917.8 تۇرىشەۆ ا.ق. ماشھۇرءجۇسىپ شىعارمالارىنداعى ميفولوگيالىق لەكسيكا.مونوگرافيا. پاۆلودار: كەرەكۋ، 2008. 3 توم. 116 ب.9 ۋيناما 103بۋما، 91بايان.10 ۆەسەلوۆسكي ا. ن. يستوريا رومانا ي پوۆەستي. سپب.: سلاۆيانورومانسكيوتدەل، 1888. ۆىپ. 2. 307315ب.11 گەرەدوت، تاريح. .105.12 ۋاش ميڭجى، ۋاڭ بيڭحۋا. اۋدارعان ن. مۇحامەتقانۇلى. ۇيسىن تۋرالىزەرتتەۋ. كۇيتۇن: ىلە حالىق باسپاسى، 2009. 344 ب.14 جوۋناما 50 بۋما، 42بايان، تۇرىك.15 شيۋە زۇڭجىڭ تۇرىك تاريحى قىتايشا. بەيجيڭ: قىتاي گۋمانيتارلىقعىلىمدار باسپاسى، 1992. 4951بب.16 ا. سەيدىمبەكتىڭ فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى عىلىمي دارەجەسىنالۋ ءۇشىن دايىنداعان ديسسەرتاتسياسىنىڭ اۆتورەفەراتىنان.24 ءيۇ تايشان: بايىرعى ۇلىستى تىڭنان زەرتتەۋ. بەيجيڭ، جۇڭحۋا ءشۋجۇي،2000. 99103ب.26 قۇمارۇلى يا. عۇن اتىنىڭ گەنەزيسى تۋرالى وتان تاريحى. 2009 4. 27 ءسۇيناما. 84بۋما، 49بايان، تەرىسكەي تيەك تۇرىك.28 شادىمان احمەتۇلى كەس سوزىنىڭ ەتيمولوگياسى، شيجياڭ قوعامدىقعىلىمى. 2012. 4 سان.30 ، ، ، ت.ب.31 تاريحي جازبالار 123 بۋما، 63 بايان، دادۋان.33 قازاقستان تاريحى. كونە زاماننان بۇگىنگە دەيىن. بەس تومدىق. الماتى:اتامۇرا، 2010. ءبىرىنشى توم. 248ب.35 حانناما باتىس ءوڭىر شەجىرەسى، 66تاراۋ.37 ۋيناما 103بۋما، 91بايان.38 ۋيناما 103بۋما، 91بايان.39 ءسۇيناما، 84بۋما، 49بايان، تەرىسكەي تيەك تۇرىك.40 كلياشتورنىي س.پ. كونە تۇركى رۋنيكالىق جازۋىمەن جازىلعان قۇلىپتاستار،قىتايشا. حاربين، حيلوڭجياڭ وقۋاعارتۋ باسپاسى، 1991. 16, 26, 27بب.41 جوۋناما 50تاراۋ. ءسۇيناما 84تاراۋ.42 ماحمۇت قاشقاري: تۇركى تىلدەر سوزدىگى، ۇيعۇرشا. ۇرىمجى، شينجاڭحالىق باسپاسى، 1983. 1توم. 455 ب.43 تەنيشەۆ ە.ر. تۇرىك تىلدەرىن ۇيرەنۋگە كىرىسپە، قىتايشا. بەيجيڭ، قىتايگۋمانيتارلىق عىلىمدار باسپاسى، 1982. 34 ب.44 بارتولد ۆ.ۆ. ورتا ازياداعى حالىقتاردىڭ تاريحى جونىندەگى ون ەكىلەكتسيا، قىتايشا. بەيجيڭ، قىتاي گۋمانيتارلىق عىلىمدار باسپاسى، 1984. 29 ب. ما چاڭشۋ: تۇركىلەر جانە تۇركى قاعاندىعى، قىتايشا. شاڭحاي، شاڭحايحالىق باسپاسى، 1957. ءبىرىنشى بەتتەگى ەسكەرتۋ.45 شۋە زۇڭجىڭ: تۇركى تاريحى بەيجيڭ، قىتاي گۋمانيتارلىق عىلىمدارباسپاسى، 1992. 13ب46 ولجاس سۇلەيمەنوۆ. از ي يا. الماتى: ەڭبەك ساۋداساتتىق ءۇيى، 1992. 253 ب.3 ءى : , 2004. 3233.4 . ءى. , ءى ، 2003, 103106 .5ءى ىىى ىى 6 ع ق اىى8 .. ھۇءۇى .12 , . . . ۇى . ءۇ: ءى ق , 2009. 344 .14 50 , 42 , ءۇى.15 ءۇى . : 16 . ىى ى ى24 يۇ تايشان: بايىرعى ۇلىستى تىڭنان زەرتتەۋ، بەيجيڭ ، جۇڭحۋا شۋجۇي،2000. 99103 ب..26 . ى . 2009 4. 17918827 ءۇ، 84 , 49 , ى ۇى.28 : ىى ، 30 ، ، ، ..33 . ۇى ى. . :, 2010. ءىىى . 248 .39 ءۇ، 84 , 49 , ى ۇى.40 .. ۇى ق ق،41 50. ءۇ 84.42 : ءۇى ى ىى، , ۇىى، 43 .. ءۇى ىى ۇ ىى، , , 44 .. ىى ى ،ق, , , 1984. 29 . :ءۇى ۇى ، , , , 1957.ءىىى ءى .45 : ۇى , ,46 ءۇ. . : ءى، 1992. 253 .جازۋشى، قوعام قايراتكەرى، قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسى، ءۇرىمشى قالاسى |
قازىرگى كەزدە اقتوبە وبلىسى ەلىمىز بويىنشا وسى قاۋىپتى سيندرومعا شالدىققاندار سانى جاعىنان 14ورىندا تۇر. بۇل جونىندە بىزگە اقتوبە وبلىسىنداعى جيتس وبلىستىق ورتالىعىنىڭ الدىن الۋ ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى ايجان جايلاۋباەۆا ايتىپ بەردى.ونىڭ ايتۋىنشا، ءبىزدىڭ قوعام وسى دەرتتىڭ بار ەكەنىن قابىلداۋعا اسا ق ۇلىقسىز. ويتكەنى مۇنىڭ قانداي جولدارمەن جۇعاتىنىن جۇرتتىڭ ءبارى بىلەدى. سوڭعى مالىمەت بويىنشا اقتوبە وبلىسىنداعى جيتسكە شالدىققانداردىڭ 35ى 3039 جاس ارالىعىنداعىلار، 61ى ەر ادامدار، 67ى اۋرۋدى جىنىستىق قاتىناس ارقىلى جۇقتىرعاندار. بيىل ون اي ىشىندە وبلىستا تەكسەرىلگەن 43 ادامنىڭ سىناما قورىتىندىسى جيتسءتىڭ وڭ ناتيجەسىن كورسەتتى. بۇلاردىڭ 65ى 2039 جاس ارالىعىنداعىلار، 60ى ەر ادامدار، ال جىنىستىق قاتىناس ارقىلى جۇعۋ دەڭگەيى 88. قازىر سپيد ورتالىعىندا جيتسپەن اۋىراتىن 322 ادام ديسپانسەرلىك ەسەپتە تۇر. ولاردىڭ 283ءى ۆيرۋسقا قارسى تەگىن ەم قابىلداپ جاتىر. بيىلعى پاندەميانىڭ قيىندىعىنا قاراماستان، وتكەن جىلدىڭ وسى ايىمەن سالىستىرعاندا وبلىس تۇرعىندارىنىڭ 16ى ايتۆ ادام يممۋن تاپشىلىعىنىڭ ۆيرۋسى بويىنشا تەكسەرۋدەن ءوتتى. ۆيچكە قارسى جەدەل جانە قولجەتىمدى تەستىلەۋ ادام بويىنداعى قاۋىپتى ۆيرۋستى دەر كەزىندە انىقتاۋعا، بىردەن ەم جۇرگىزۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. جيتسكە تەستىلەۋ قۇپيالى تۇردە وتەدى. ورتالىق دارىگەرلەرى مەكەمەلەر مەن وقۋ ورىندارىندا جىل بويى ونلايندارىستەر وتكىزىپ، جۇرتتىڭ ساۋالدارىنا جاۋاپ بەردى. سەبەبى دارىگەرلەرگە ۆيرۋس جۇقتىرعان ادامنىڭ قاي جەردە جۇقتىرعانىن ءبىلۋ وتە ماڭىزدى. يممۋن تاپشىلىعى ۆيرۋسى ناۋقاستىڭ وتباسىنا، اينالاسىنداعى ادامدارعا تارالىپ كەتپەۋى ءۇشىن ەڭ ءبىرىنشى جۇقتىرعان ورتاسىن تەزىرەك انىقتاۋعا مۇددەلىمىز. ەگەر ۆيرۋس جۇقتىرىپ الدىم دەپ ىشتەي كۇدىكتەنگەن جاعدايدا، ۋاقىتتى سوزىپ الماي، بىردەن ورتالىققا كەلىپ ايتۆ جۇقپاسىنا سىناما تاپسىرۋى ءتيىس، دەيدى اتالعان ورتالىق وكىلى.ستاتيستيكادان كورىنىپ تۇرعانداي، يممۋن تاپشىلىعىنىڭ ۆيرۋسىنا شالدىعۋشىلار اراسىندا جىنىستىق قاتىناس ارقىلى جۇقتىرعاندار سانى باسىم بولىپ تۇر. بۇرىنعى ستاتيستيكادا ناشاقورلار اراسىندا كوپ بولاتىن. ەسىرتكىنى ينەمەن پايدالانۋشىلاردىڭ اراسىندا الدىن الۋ ءىسشارالارىن جۇرگىزۋ ارقاسىندا، ايتۆ جۇقپاسىنىڭ تارالۋى ەداۋىر توقتاعان. ال يممۋن تاپشىلىعى ۆيرۋسىن جۇقتىرعان ءسابيدىڭ بويىندا ەشقانداي وزگەرىس بايقالمايدى. مۇنى تەك قان تالداۋى ارقىلى انىقتاۋعا بولادى. بالانىڭ اعزاسىنا كىرگەن ۆيرۋس پەن يممۋندىق جاسۋشا كۇرەسكە تۇسەدى. ۆيرۋس جاسۋشانى بىردەن ءولتىرىپ تاستاي المايدى، بىرتىندەپ كۇشەيە بەرەدى. ۆيرۋس جەڭە باستاعاندا عانا يممۋندىق جۇيە السىرەي باستايدى. سوندىقتان الەمدىك مەديتسينادا وسى جاسۋشانىڭ بارىنە تارالىپ كەتپەۋى ءۇشىن ۆيرۋستى قورشاپ تاستايتىن ءتاسىل قولدانىلىپ جاتىر. يممۋن تاپشىلىعى ۆيرۋسىن انىقتاۋ ءۇشىن ادام سىنامالار تاپسىرىپ، وڭ ناتيجە كورسەتسە، بىردەن ەمدەۋگە كىرىسەمىز. وسى ارقىلى ادامنىڭ اعزاسىنا ەنگەن ۆيرۋستىق جۇكتەمەنى ازايتىپ، ونى انىقتالمايتىن دەڭگەيگە تۇسىرۋگە تىرىسامىز، دەيدى ا.جايلاۋباەۆا.ونىڭ ايتۋىنشا، ۆيرۋستى انىقتالمايتىن دەڭگەيگە ءتۇسىرۋ دەگەنىمىز ۆيرۋسى بار ادامنان باسقا ادامعا جۇقتىرماۋ. سىرقات ەرتە انىقتالسا، ەمنىڭ ناتيجەلىلىگى دە زور بولادى. وسى ماقساتتا وڭىرلىك ورتالىقتىڭ دارىگەرلەرى ۆيرۋسقا شالدىعۋدىڭ الدىن الۋ ءىسشارالارىن جوسپارلى تۇردە جولعا قويىپ كەلەدى. مۇنداعى جاڭالىق جىنىستىق قاتىناس ارقىلى جۇعاتىن يممۋن تاپشىلىعى ۆيرۋسىنىڭ الدىن الۋ شارالارى. مىسالى جۇبايلاردىڭ ءبىرى ايتۆ جۇقپاسىن جۇقتىرعان بولسا، ەكىنشىسىنە جۇقپاۋى ءۇشىن ۆيرۋسقا قارسى دارىلەردى قابىلدايدى. وسى ماقساتتا بيىل جيتس وبلىستىق ورتالىعىندا دوستىق كابينەتى اشىلىپ، وندا ىندەت جۇقتىرعاندار كەلىپ، نەۆرولوگ، گينەكولوگتان دارىگەرلىك كەڭەس الىپ، ەم قابىلداۋعا مۇمكىندىك الدى. بۇل جەردە الەۋمەتتانۋشىلار دا، پسيحولوگتار دا وتىرادى.سونىمەن قاتار ورتالىق مامانى ەسىرتكىنى ينەمەن پايدالانۋشىلار اراسىندا قانداي جۇمىستار جۇرگىزىلىپ جاتقانىن اتاپ ءوتتى. ورتالىق دارىگەرلەرى بىرنەشە توپقا ءبولىنىپ، كۇندىزگى رەيدتەر جۇرگىزەدى، ءتىپتى ارنايى جىلجىمالى بەكەتىمىز دە بار. ءبىز ەسىرتكىگە شالدىققاندارعا پوليتسەيلەردى ەرتپەي بارىپ، ولاردىڭ پايدالانعان ينەلەرىن جيناپ الامىز، ءبىر رەتتىك قولدانىستاعى ينەلەر بەرەمىز. ارينە، جۇرتشىلىق ءبىزدىڭ بۇل ىسىمىزگە ريزا ەمەس. بىراق ناركوماندار اراسىنا پوليتسيامەن بارساق، ولار قاشىپ كەتىپ، ەكىنشى قايتىپ بىزگە جولاماي قويادى. ەسىرتكى پايدالانۋشىلاردىڭ جانجاعىنا، وتباسىنا، تۋىستارىنا، بالالارىنا جۇقتىرۋ قاۋپى جوعارى. سوندىقتان ولاردىڭ سەنىمىنە كىرۋ ءبىز ءۇشىن وتە ماڭىزدى. ولاردىڭ سەنىمىنە كىرۋ دە قيىن. ءبىرىنشى رەت ۇيلەرىنە ىزدەپ بارعاندا، كوزقاراسىڭدى بىردەن بايقاپ قالسا، كەلەسى كۇنى ۇيىنە كىرگىزبەي قويۋى مۇمكىن. ولارعا سەكەم تۋدىرساق، ءوز اراسىنداعى تارالۋ جولدارىن، ورتاسىن انىقتاي المايمىز. ورتالىقتاعى الدىن الۋ بولىمىندە ەپيدەميولوگتار، سوتسيولوگتار، پەداگوگتەرىمىز دە بار. ولار مەكتەپ وقۋشىلارىمەن، ستۋدەنتتەرمەن جۇمىس ىستەپ، جىنىستىق قاتىناستا ينفەكتسيا جۇقتىرۋدىڭ سالدارى تۋرالى دالەلدى اقپارات بەرەدى. الەۋمەتتىك جەلىمەن جۇمىس جۇرگىزىپ، جۇرتشىلىقتىڭ ساۋالدارىنا تىكەلەي جاۋاپ بەرۋدى قولعا الدىق. اقتوبە وبلىستىق جيتس سپيد ورتالىعىنىڭ داعى رەسمي پاراقشاسىندا ساقتانۋ جولدارى، جيتس قاۋپى تۋرالى بەينەروليكتەر سالىپ، جۇرتشىلىقتىڭ ساۋالدارىنا تىكەلەي جاۋاپ بەرىپ، جيتس تۋرالى نە بىلەمىز؟ دەگەن تاقىرىپتا شىعارماشىلىق كونكۋرس ۇيىمداستىرامىز. ويتكەنى جۇرتشىلىق بۇل دەرتتىڭ ەمدەلمەيتىنىنە كوزدەرىن جەتكىزىپ، كەزدەيسوق جۇرىستەردىڭ كەسىرىنەن ءوز ومىرىنە ءوزى بالتا شاباتىنان سەزىنۋى ءتيىس، دەيدى ا.جايلاۋباەۆا. |
جاڭاقالانىڭ جۇرتى اۋىزسۋمەن تولىق قامتىلدىايماق 2466 0 پىكىر 7 قاراشا, 2017 ساعات 16:052017 جىلدىڭ 7 قاراشاسى كۇنى بقو وڭىرلىك كوممۋنيكاتسيالار قىزمەتى الاڭىندا وتكەن كەزەكتى بريفينگكە جاڭاقالا اۋدانىنىڭ اكىمى ن.قاراعويشين قاتىسىپ، ءوزى باسقاراتىن ءوڭىردىڭ الەۋمەتتىكەكونوميكالىق تىنىستىرشىلىگى تۋرالى تولىق اقپارات بەردى.ونىڭ ايتۋىنشا، 2017 جىلىنىڭ 1 قازانىنداعى مالىمەت بويىنشا جاڭاقالا اۋدانىنىڭ بيۋدجەتىنە 3 ملرد. 383 ملن 510,1 مىڭ تەڭگە كولەمىندە سالىقتار مەن تۇسىمدەر، 2 ملرد. 761 ملن. 515,0 مىڭ تەڭگە مولشەرىندە سۋبۆەنتسيالار مەن ترانسفەرتتەر تۇسكەن. اۋداندىق بيۋدجەتتىڭ 9 ايداعى كىرىستەر جوسپارى 105 پايىزعا ورىندالىپ وتىر.كۇنى بۇگىن اۋداندا 84 زاڭدى جانە 1096 جەكە تۇلعا جۇمىس ىستەيدى 1626 ادام. 2017 جىلدىڭ 1 قازانىنا كاسىپكەرلىك سۋبەكتىلەرى 3 ملرد. 682,4 ملن. تەڭگەنىڭ، وندىرىستىك تسەحتار 74 ملن. 491,0 مىڭ تەڭگەنىڭ ءونىمىن ءوندىردى.اۋدان كولەمىندە شاعىن جانە ورتا كاسىپكەرلىكتى دامىتۋ ناتيجەسىندە از قامتىلعان وتباسىلار سانى ازايىپ كەلەدى. ناتيجەلى جۇمىسپەن قامتۋدى جانە جاپپاي كاسىپكەرلىكتى دامىتۋدىڭ 20172021 جىلدارعا ارنالعان باعدارلاماسى اياسىندا 106 ادام 403,7 ملن. تەڭگە نەسيە السا، باسقا قورلاردان 80 ادام 692,0 ملن. تەڭگە نەسيە الدى.بارلىق مەنشىك ءتۇرىن قوسىپ ەسەپتەگەندە 2017 جىلدىڭ 1 قازانىنا اۋدان بويىنشا 52097 باس ءىرى قارا، 201675 باس قويەشكى، 21132 باس جىلقى، 912 باس تۇيە ەسەپتە تۇر. اسىل تۇقىمدى مال شارۋاشىلىعىمەن اينالىساتىن 29 شارۋاشىلىق تىركەلگەن. اتاپ ايتقاندا ەدىلباي قويىن وسىرۋمەن 5 شارۋاشىلىق، كوشىم جىلقىسىن وسىرۋمەن 3 شارۋاشىلىق، اسىل تۇقىمدى ءىرى قارا وسىرۋمەن 21 شارۋاشىلىق اينالىسادى. سونىڭ ىشىندە: قازاقتىڭ اقباس تۇقىمدى سيىرىن وسىرەتىن 15, اسىل تۇقىمدى گەرەفورد سيىرىن وسىرەتىن 3, اسىل تۇقىمدى انگۋس سيىرىن وسىرەتىن 2, ءسۇتتى باعىتتاعى قىردىڭ قىزىل سيىرىن وسىرەتىن 1 شارۋاشىلىق بار. 14 اۋىل شارۋاشىلىعى كووپەراتيۆى قۇرىلعان 518 مۇشەسى بار.مال شارۋاشىلىعىنىڭ ونىمدىلىگى مەن ساپاسىن ارتتىرۋ ماقساتىندا اعىمداعى جىلدىڭ ەسەپتىك كەزەڭىنە تۇقىمدىق تۇرلەندىرۋ جانە اسىل تۇقىمدى مال ساتىپ العانى ءۇشىن 42017 باس مالعا 365,1 ملن. تەڭگە سۋبسيديا تولەندى. ينۆەستيتسيالىق سالىمداردى سۋبسيديالاۋ باعىتى بويىنشا 34 شارۋا قوجالىعى 54 ملن. 766 مىڭ تەڭگە سۋبسيديا الدى.اۋدان ورتالىعى جاڭاقالا اۋىلىندا مال سويىپ، ەت توڭازىتۋعا ارنالعان كومبينات قالىپتى تۇردە جۇمىس جاساۋدا. شارۋا قوجالىقتارى 57 بىرلىك تەحنيكا ساتىپ الدى سونىڭ ىشىندە 28 تەحنيكا ليزينگ ارقىلى.اۋىل شارۋاشىلىعىن دامىتۋداعى وزەكتى ماسەلەلەردىڭ ءبىرى بۇل وزەنكولدەر مەن كولتاباندارعا سۋ الۋ ماسەلەسى. بۇل باعىتتا وبلىس باسشىلىعىنىڭ قولداۋىمەن قازىرگى تاڭدا كيروۆشەجىن سۋارناسىنا جوندەۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلۋدە. سول ارقىلى اۋداننىڭ اۋماعىنداعى قاراوزەن مەن سارىوزەنگە جايىقتان سۋ جىبەرىلىپ، وزەنكولدەر مەن كولتابانداردى سۋمەن قامتۋ ماسەلەسى شەشىمىن تاباتىن بولادى.اۋداندا جۇمىسپەن قامتۋ ورگاندارىنا جولىققان 1124 ادامنىڭ بارلىعى تۇراقتى جۇمىسقا ورنالاستى، اقىلى قوعامدىق جۇمىسقا 355 ادام تارتىلدى، 402 جاڭا جۇمىس ورىندارى اشىلدى.اۋداندا 14 جالپى ورتا ءبىلىم بەرەتىن، 7 باستاۋىش مەكتەپتە 3817 وقۋشى ءبىلىم الۋدا، 7 مەكتەپكە دەيىنگى ۇيىمداردا، 12 شاعىن ورتالىقتاردا، 1 مەكتەپ بالاباقشادا 1161 بالا تاربيەلەنۋدە.اۋدان بويىنشا دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىندا 1 اۋرۋحانا، 5 دارىگەرلىك امبۋلاتوريا، 3 فەلدشەرلىك اكۋشەرلىك پۋنكت، 13 مەديتسينالىق پۋنكتتە 28 دارىگەر مەن 151 ورتا بۋىن مەديتسينالىق قىزمەتكەر حالىققا قىزمەت كورسەتەدى.اۋدان حالقىنىڭ 26,6 پايىزىن 6483 جاستار قۇرايدى. اعىمداعى جىلى جاس مامانداردى اۋدانعا تارتۋ ماقساتىندا 30 جاس مامانعا 4 ملن. 764,9 مىڭ تەڭگە كوتەرمە اقى تولەنسە، 23 مامانعا تۇرعىن ءۇي الۋ ءۇشىن 74 ملن. 723,5 مىڭ تەڭگە نەسيە بەرىلدى. جالپى، جاس مامانداردى اۋدانعا تارتۋ ماقساتىندا 2009 2017 جىلدارى ارالىعىندا 274 جاس مامانعا 33 ملن. 063,6 مىڭ تەڭگە كوتەرمە اقى تولەنسە، 149 مامانعا تۇرعىن ءۇي الۋ ءۇشىن 374 ملن. 675,5 مىڭ تەڭگە نەسيە بەرىلدى.اۋدان بويىنشا ورتالىقتاندىرىلعان اۋىز سۋمەن تۇرعىنداردىڭ 42,5 پايىزى قامتىلعان, بۇل 10 332 ادام. ۇستىمىزدەگى جىلى جاڭاقالا توپتىق سۋ قۇبىرىنىڭ قۇرلىسىنا 2 ملرد. 533 ملن. تەڭگە ءبولىنىپ، قازىر قۇرىلىس جۇمىستارى جۇرگىزىلۋدە. توپتىق سۋ قۇبىرى ىسكە قوسىلعاندا اۋدان تۇرعىندارىنىڭ 79,1 پايىزى 19 210 ادام تازا سۋمەن قامتىلاتىن بولادى. بيىل اقبۇلاق باعدارلاماسى بويىنشا پياتيمار، بىرلىك، ماستەكساي، مۇقىر اۋىلدارىنا سۋ قۇبىرى تارتىلۋدا بولىنگەن قارجى 1119,8 ملن. تەڭگە، جالپى جوبانىڭ قۇنى 1245,0 ملن تەڭگە.سونىمەن قاتار، جۋالىوي، مۇقىر، سارىكول، جانگەلدى اۋىلدارىن تابيعي گازبەن قامتۋ ءۇشىن جوبالىق قۇنى 184,0 ملن. تەڭگە تۇراتىن گاز قۇبىرىن تارتۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلۋدە. كۇنى بۇگىن اۋداندا 20 162 ادام تابيعي گازبەن قامتىلىپ، ول 87,1 پايىزدى قۇراسا، جوعارىدا اتالعان 4 اۋىل تابيعي گازعا قوسىلعاندا 22 820 ادام تابيعي گازبەن قامتىلىپ، كورسەتكىش 93,9 پايىزدى قۇرايتىن بولادى.سونداياق جاڭاقازان، جاڭاجول، سارىكول، قىرقوپا اۋىلدارىن اۋىز سۋمەن، جاڭاقالا اۋىلىنداعى تۇرعىن ءۇي ۋچاسكەلەرىن ينجەنەرلىك ينفراقۇرىلىم جەلىلەرىمەن جابدىقتاۋعا، ماستەكساي جانە جاڭاجول اۋىلدارىنىڭ مادەنيەت ۇيلەرى قۇرىلىسىنا، جاڭاقالا اۋىلىنان 3 قاباتتى 21 پاتەرلىك جالدامالى تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسىنا، 3 قاباتتى 24 پاتەرلىك جالدامالى تۇرعىنءۇي مەن ينجەنەرلىك جەلىلەردىڭ قۇرىلىسىنا، جاڭاقالا اۋىلىندا 160 ورىندىق دەنەشىنىقتىرۋ ساۋىقتىرۋ كەشەنى قۇرىلىسىنا، جۋالىوي، مۇقىر، سارىكول، جانگەلدى ەلدى مەكەندەرىنىڭ الەۋمەتتىك نىساندارىن گازبەن جابدىقتاۋ جانە اۋىل ىشىندەگى جەلىنىڭ قۇرىلىسىنا، سالتانات، سارالجىن، پلانتاتسيا، بورىق اۋىلدارىن تابيعي گازبەن جابدىقتاۋعا، جاڭاقالا اۋدانى ورتالىعىنىڭ كوشەلەرىنە 3,5 شاقىرىم جاياۋ جۇرگىنشى جولىن سالۋعا، جاڭاقالا اۋىلى س.باباجانوۆ، استانا، تاۋەلسىزدىكتىڭ 20 جىلدىعى، ع.سالىقوۆ، جەلتوقسان، 1مامىر، قۇرمانعازى، مەڭدىحانوۆ جانە جەڭىستىڭ 30 جىلدىعى كوشەلەرىنە كۇردەلى جوندەۋ جۇمىستارىنا جوبالىقسمەتالىق قۇجاتتار جاساقتالدى. چاپاەۆجاڭاقالاسايحىن اۆتوكولىك جولىنىڭ 52 شاقىرىمىن جوندەۋگە 2 ملرد. تەڭگە قارجى ءبولىنىپ، ءتيىستى جوندەۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلدى. بۇنىڭ سىرتىندا جاڭاقالا اۋىلى كوشە جولدارىنىڭ 5,7 شاقىرىمىن ورتاشا جوندەۋگە 174342,0 مىڭ تەڭگە قاراجات ءبولىنىپ، جۇمىستار جۇرگىزىلۋدە.وڭىرلەردى دامىتۋ باعدارلاماسى شەڭبەرىندە 2017 جىلى بارلىق اۋىلدىق وكرۋگتەردە قاتتى تۇرمىستىق قالدىقتار پوليگونىن جايلاستىرۋ ءۇشىن 22121,0 مىڭ تەڭگە قارجى قارالىپ، ءتيىستى جۇمىستار اتقارىلۋدا.باتىس قازاقستان وبلىسىنانقانات بىرلىكۇلى 24235زىكىريا زامانحانۇلى 30715قانات بىرلىكۇلى 30251 |
ەڭ قىسقا اڭگىمە 15 شىلدە، 2020ۆولونتەر جىلى اياسىندا ەل جاستارى قايىرىمدىلىقتان بولەك مەملەكەتتىڭ تاريحي قۇندىلىقتارىن دارىپتەپ، وعان ۇلەس قوسىپ ءجۇر. : جالپىۇلتتىق جوباسى شەڭبەرىندە جامبىل وبلىسى، جۋالى اۋدانى، باقالى اۋىلى ماڭىنداعى جىلقىشى توبە ارحەولوگيالىق قازبا ورنىنا ۆولونتەرلەر جۇمىلدىرىلدى.عىلىميزەرتتەۋ جۇمىستارىن انىقتاي وتىرىپ، نىساندى قالپىنا كەلتىرۋ، اشىق اسپان استىنداعى ارحەولوگيالىق مۇراجاي اشۋ جانە ۇلى جىبەك جولىنىڭ سولتۇستىك تارماعى بويىندا ورنالاسقان ۇلكەن تۋريستىك نىسان قۇرۋدى ماقسات ەتكەن جوباعا بۇگىندە جۇزدەگەن جالىندى جاستى تارتۋ قاراستىرىلىپ وتىر. : جالپىۇلتتىق جوباسى جاس ۇلان بىرىڭعاي بالالار مەن جاسوسپىرىمدەر ۇيىمى رقب جاۋاپكەرشىلىگىندە.سىرداريا مەن جۋالى القابىنىڭ ورتا اعىسى، ياعني جامبىل وبلىسىنىڭ بارلىق جۋالى اۋدانى قاڭلىلاردىڭ بايىرعى يەلىكتەرى ەكەنى ءمالىم. مۇنى ارحەولوگيالىق قازبالار دا راستايدى، ناتيجەسىندە وسى وڭىردەن قاڭلى مادەنيەتىنىڭ وتە قىزىقتى جانە بىرەگەي نىسانى تابىلعان.ارحەولوگيالىق جۇمىستارعا ءبىرىنشى بولىپ تاريح فاكۋلتەتىندە وقيتىن تۇركىستاندىق ستۋدەنتتەر باردى. ولار ءارى قاراي ارحەولوگيامەن اينالىسۋ ءۇشىن باعىت الىپ، تاجىريبە جينادى. قازىر نىساندا ەكىنشى توپ جۇمىس ىستەۋدە. جالپى العاندا، نىسانعا 3 ۆولونتەرلىك توپ بارادى دەپ جوسپارلانعان.ۆولونتەرلەردىڭ ارحەولوگيالىق عىلىميزەرتتەۋ جۇمىستارىنا قاتىسۋى وتە ماڭىزدى، ۇلكەن جۇمىس. : جالپىۇلتتىق جوباسى وتە ماڭىزدى جانە وزەكتى جوبا. ۆولونتەرلەر نەگىزىنەن جاستار، ستۋدەنتتەر. وسىنداي جوبالار ارقىلى جاستار قازاق حالقىنىڭ شىنايى تاريحى تۋرالى بىلەدى. وعان ءوز ۇلەستەرىن قوسادى. قازاقستانداعى قاڭلى تاريحىمەن بىرنەشە ارحەولوگ قانا اينالىسادى. ءبىزدىڭ ەكسپەديتسيا جاستارعا ب.ە.د. ءىى عاسىردان باستاپ ۇلكەن ۋاقىت كەزەڭىن زەرتتەۋگە تۇرتكى بولماق، دەيدى تارازدىق ارحەولوگ، ولكەتانۋشى، قازگەوارحەولوگيا جشس عىلىمي ۇيىمىنىڭ توراعاسى ەسكەندىربەك توربەكوۆ. |
چاينىڭ ساقلىق ساقلاش رولى تائام ۋە ساغلام دوختۇر ساغلاملىق تورى1 سۈيدۈك ھەيدەش ، يۈرەكنى قۇۋۋەتلەش رولى ؛2 باكتېرىيە ئۆلتۈرۈش ۋە ياللۇغ قايتۇرۇش1.سۈيدۈك ھەيدەش ، يۈرەكنى قۇۋۋەتلەش رولى ؛2. باكتېرىيە ئۆلتۈرۈش ۋە ياللۇغ قايتۇرۇش رولى ؛3. ھەزىمنى ياخشىلاش رولى ؛4. قان بېسىمنى تۆۋەنلىتىش ، قېرىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش رولى ؛5. روھنى ئۇرغۇتۇش ۋە مېڭىنى سەگەكلەشتۈرۈش رولى ؛6. راكقا قارشى تۇرۇش ۋە راكنىڭ ئالدىنى ئېلىش رولى ؛7. تارتىشىپ قېلىشنى يېنىكلىتىپ ، دەم سىقىشنى ياخشىلاش رولى ؛8. چىش ۋە سۆكەكلەرنى چىڭىتىش رولى ؛9. ھۆسىن گۈزەللەشتۈرۈ ، ئورۇقلىتىش رولى؛10. زەھەر قايتۇرۇش رولى ؛ئالدىنقى ماقالىمىزدا تۇخۇم سېرىقىنىڭ ئوزۇقلۇق قىممتىنى بىلەمسىز ؟ تېمىسىدا تەپسىلى توختالدۇق . ياكى تاماقتىن كېيىن تەرخەمەك ئىستېمال قىلسا ، ئۆت ياللۇغىنىڭ ئالدىنى ئالغىلى بولىدۇ توغرىسىدىكى ماقالىنى ئوقۇپ بېقىشىڭىزنى تەۋسىيە قىلىمىز . |
تاق سىڭارى ەل قامىالاشوردا 4678 0 پىكىر 12 قازان, 2015 ساعات 12:49قىرىق كىسىنىڭ اقىلىن يەلەنگەن حان نە ويلاپ، نە سەزىنبەك... قىر استىندا جاتقان قاۋىپتى اڭداپ، قايعىرار، ءسىرا؟! قاتە باسسا، وبالعا قالىپ، تاريح الدىندا ماسقارا بولارىن ەسكەرىپ، مازاسى قاشاتىن شىعار؟! ءسالاق سىر بەرسە، وزىنە ارقا سۇيەپ وتىرعان ەلدىڭ سەنىمى ءشايىن ماتاداي سەتىنەپ كەتەرىن ءبىلىپ، تۇنەرە تۇسەر؟! وسىنداي ويلار قاۋمالاپ، قارا باسىنىڭ قامىن ۇمىتاتىن دا شىعار... ۇلى يمپەريا تاراعان تۇستا تۇرمىستىق، تىلدىك، دىلدىك ەرەكشەلىكتەرگە بايلانىستى قازاق بولىپ ءبولىنىپ شىعىپ، قاراشاڭىراقتى ۇستاپ قالۋ ءۇشىن جىلدار، عاسىرلار بويى ايقاسقان قازاق حاندارىنىڭ كوركەم شەجىرەسىن وقىپ وتىرىپ، وسىلاي پايىم جاسايدى ەكەنسىز. جانە دە زامان وزگەرىپ، وركەنيەت دامىعانمەن قاۋىپقاتەر ادام بالاسى ءتىرى تۇرعاندا سەيىلمەيتىنىنە كوزىڭىز جەتىپ، تەك ەلدىك مۇددە عانا وزىڭە عانا تيەسىلى قۇندىلىقتاردى ساقتاپ قالۋدىڭ كەپىلى بولاتىنىنا نانا تۇسەسىز...كەرەي مەن جانىبەكجانىبەك پەن كەرەي ءۇشءتورت جىل وتپەياق جازعى جايلاۋىن ويلاي باستادى. قىرۋار ەلدى، ءوسىپ كەلە جاتقان بىقىعان مالىمەن، قايدا اپارماق؟ راس، ءبىراز جۇرت وسى ۋاقىتقا دەيىن شۋ مەن تالاستىڭ جوعارعى بويىن ورلەي قوشقار، جۋانارىق وڭىرىنە كوشىپ كەلدى. كەي اۋىلدار كوكشە تەڭىزىنىڭ ماڭىنا دا باردى. ەندى بۇيتە بەرۋگە بولمايدى. سوندا جايلاۋدى قايدان تابادى؟ ناۋرىز بىتپەي، بيىل كوكشە تەڭىز ۇستىمەن سولتۇستىككە شىعىپ العان جانىبەك اۋىلدارى، كوپ ۇزاماي مويىندىقۇم ماڭايىندا قالعان قالىڭ ەلگە كەلىپ قوسىلعان. بۇل كەزدە جانىبەك پەن كەرەيدىڭ قاراماعىنداعى ەل ءۇش ءجۇز مىڭ ۇيگە جەتكەن. ابىلقايىردىڭ قۇرىعى بۇرىن دا موينىنا تۇسە قويماعان كوكشە تەڭىز ماڭىنداعى ەل جانىبەككە تەگىس باعىنعان. اۋليەاتا، مەركە ماڭىنداعى دۋلات پەن قوڭىراتتار دا قوس سۇلتاننىڭ جارلىعىنا مويىن ۇسىنعان.مىنە، وسى كەزدە جازعى قامىن ويلاعان ەلدىڭ اقساقال، بي، باتىرلارى جينالىپ، ەكى ماسەلەنى شەشتى. ءبىرى جاسىنىڭ ۇلكەندىگىن سىيلاپ، رابيۋىل ايىنىڭ باسىندا، اق كيگىزگە كوتەرىپ، كەرەيدى قازاقتىڭ حانى سايلادى. ەكىنشىسى جازعى جايلاۋى ەتىپ قارا كەڭگىر، سارى كەڭگىر وزەندەرىنەن باستاپ، ۇلىتاۋ، ارعاناتى تاۋلارىنىڭ بويىن قۋالاي، ورتاداعى شويىندىكول، اقكول، باراق كولدى الا وتىرىپ، سوناۋ ەسىل، نۇرا وزەندەرىنە دەيىن كوشپەك بولدى. مالىنا جايىلىم، وزىنە پانا كەرەك جۇرت ابىلقايىر بەرسە قولىنان، بەرمەسە جولىنان الامىز، دەپ اتقا قوندى. قازاق رۋلارىنىڭ بۇنىسى كوك شالعىندى، ساۋمال كولدى، ەجەلگى قونىسىن ەل بولىپ قايتادان ءوزى بيلەپ، ءوز توستەۋدەگى العاشقى قادامى ەدى. بۇعان ابىلقايىر قارسى تۇرا المادى. قازاق ەلىن قۇمعا قاشىرىپ، قىرىپ تاستاڭدار، دەپ جىبەرگەن ون مىڭ لاشكارلارىنىڭ قولىنان حاننىڭ بۇيرىعىن ورىنداۋ كەلمەدى....اسكەرىنىڭ قالاي جەڭىلگەنىن ەستىگەن ابىلقايىر ءبىر كەزدە بۇكىل دەشتى قىپشاقتى، ماۋرەنناحر، قوراساندى باعىندىرعان لاشكارلارىنىڭ ەندى ماسقارا بوپ، مىنگەسىپ قايتقانىنا جامان قورلاندى. اشۋدان ءبىر ورنىندا وتىرا المادى. ءتىرى جۇرسەم، جانىبەك سۇلتان، وسى ىستەگەنىڭدى الدىڭا كەلتىرمەسەم، ابىلقايىر اتىم قۇرىسىن دەپ انت بەردى. بىراق انتىن ورىنداي الماي ءوتتى. قاراشىڭنىڭ قولىن جەڭۋى جاس ارىستان قازاق ەلىنىڭ جاۋىنا ايبارىن العاشقى كورسەتۋى ەدى. ەندى ول جىلدان جىلعا ەسەيە ءتۇستى. تاعى ءۇش جىلدان كەيىن كەرەي قايتىس بولىپ، جانىبەكتى حان ەتىپ، اق كيگىزگە كوتەرگەندە، قازاق رۋلارى باستارى بىرىگىپ، شۋ، تالاس، سارىسۋ، بۇكىل كوكشە تەڭىز بويىن، دەشتى قىپشاقتىڭ سولتۇستىگىندەگى ەسىل، نۇرا، توبىل وزەندەرىنە دەيىن تەگىس الىپ بولعان ەدى. وسى جەردىڭ وڭتۇستىگىن قىستاۋى، سولتۇستىگىن جايلاۋى ەتتى. ەلدىڭ ەلدىگىن، ەردىڭ ەرلىگىن كورسەتەتىن زامان ەندى تۋدى. تەك وسى شاعىن جەردە كوشىپ جۇرە بەرسە، ءبىر كۇنى وزىنەن كۇشتى ابىلقايىر سەكىلدى ءبىر حاننىڭ قالىڭ قول شىعارىپ، قايتادان باسىپ الاتىنىن جانىبەك جاقسى ۇقتى. ءوزىڭ كۇشتى بولساڭ، وزگەمەن كوشىڭ قاتارلاسسىن. ال كۇشتى بولۋ ءۇشىن، ەندى قازاق ءبىرجولاتا رۋعا ءبولىنىپ بىتىراپ ءجۇرۋدى تىيىپ، ايبىندى مەملەكەتكە اينالۋى كەرەك. ۇشىقيىرى جوق دالادا مالىنىڭ اۋەنىمەن ءار رۋى ءوز الدىنا كوشىپ، تاراپ جۇرگەن قازاقتىڭ، يران، ءۇندىستان، ءتىپتى قالا بەردى، تۇرعىن ەل ماۋرەنناحرداي تاستاي بەرىك مەملەكەت بولۋىنىڭ قيىن ەكەنىن جانىبەك بۇرىننان دا جاقسى تۇسىنەتىن. ايتسە دە كاسىبى ءبىر، ءناسىلى ءبىر، ءتىلى ءبىر بۇكىل قازاق رۋىنىڭ باسىن ءبىر جەرگە قوسا الماسا دا، سول ءوزىنىڭ مال شارۋاشىلىعىنا ءتان كوشپەلى تىرشىلىگىنە ىڭعايلى حاندىق قۇرۋعا بولاتىنىنا ول سەنەتىن... وسى ويدىڭ ءبارىن ەل بىرلىگىن كۇشەيتىپ، رۋرۋ بوپ جۇرگەن اعايىنداس جۇرتتى قازاق دەگەن ءبىر ەل ەتتى، سول ەلدى، جانجاعىنداعى قاندى كوز جاۋلارى بەسىگىندە جاتقاندا قىرشىنىنان قيىپ، قۇرتىپ كەتپەس ءۇشىن، ايبارلى اتتى اسكەر قۇرۋدى جانىبەك كوپ ويلادى. ارينە، ونداي باسى بىرىككەن، مول اسكەرلى ەلدى مەملەكەتكە اينالدىرۋ ءۇشىن، اق وردانى قايتا تۇرعىزىپ، بۇكىل ءداشتى قىپشاق جەرى مەن تۇركىستاندى ءوز قاراماعىنا الۋ وتە قاجەت. العاشقى ەكەۋى قازاق رۋلارىنىڭ بەرەكەسىمەن، اۋىز بىرلىگىمەن بايلانىستى بولسا، ءۇشىنشىسى ۇزاق تارتىسسىز، اسىرەسە ءداشتى قىپشاق حانى ابىلقايىرمەن قان مايداندا كەزدەسىپ، ايانباي قان توگىسپەي شەشىلمەيتىن تىلەك ەدى.قاسىم مەن حاقنازارحاندىق ءىس ول كەزدە اسكەر ءىسى، كىم دە كىمنىڭ اسكەرى كۇشتى بولسا، سول حان ءجانى كۇشتى حان. قاسىمنىڭ جاس كەزىنەن ۇستاعان جالعىز سارا جولى بار. ول جول بەيبىتشىلىك جولى ءوز جەرىڭدى ەشكىمگە بەرمە، وزگەنىڭ جەرىن تارتىپ الما. وزگەنىڭ جەرىن تارتىپ الماۋ وڭايعا تۇسكەنمەن، كۇشتىلەر جەڭگەن وپاسىز سۇرقيا زاماندا، ءوز جەرىڭدى بەرمەۋ وڭاي ءىس ەمەس ەدى. بۇنى جاقسى تۇسىنگەن قاسىم سايرامعا كەلىسىمەن، تەك ءوز ىقپالىن سارىسۋ، شۋ، تالاس بويىنداعى قازاق ەلىنە عانا جۇرگىزۋدى ويلاماي، بۇكىل ءداشتى قىپشاق جەرىنە قۇلاش ۇردى. اكەسى جانىبەكتەي بۇل دا قازاقتىڭ بار رۋىنا بىرىگىپ ەل بولايىق، دەپ كىسى جىبەردى. ءوزى ازىرگە ءبىر ولكەنىڭ عانا حانى بولا تۇرىپ، ەندى بۇكىل قازاقتى بيلەيتىن ۇلى حاندىق قۇرۋدى ويلادى......بۇل كۇندەردە قاسىم حان تۇركىستان ولكەسىن ءبىرجولاتا جاۋلاپ الۋعا دايىن ەدى. قازىر ونىڭ قاراماعىندا ءۇش ءجۇز مىڭداي بوپ قارۋلانعان اتتى اسكەر بار. وسى ءبىر كەز بىتىراپ جۇرگەن قازاق رۋلارىنىڭ باسىن قوسىپ التىن تۇعىرىنا قونىپ، شىن مەملەكەت بولا باستاعان كەز ەدى. قاسىم حاننىڭ دا ابىرويى كوتەرىلىپ بولعان. ونى ءداشتى قىپشاقتىڭ ەلدىك، جاۋىنگەرلىك داڭقىن تاريحي راشيدي ايتقانداي، جوشى حاننان كەيىن بۇكىل شىعىسقا جايعان الۋەتتى شاعى ەدى.كۇن ايناداي اشىق. كۇزگى سالقىن جەل سارعايىپ كەتكەن ەن دالانى ايمالاي ءسۇيىپ، اقىرىن ەسەدى. ءبىر توپ باتىرلارىمەن قاسىم حان سوزاقتاعى حان سارايىنىڭ الدىندا تۇر. وسى ارادان قازاق جەرىن قايتا شاپقالى كەلە جاتقان قىتاي، ويرات، اقساق تەمىر ۇرپاقتارىنىڭ قالىڭ اسكەرىنە قارسى ۇلى ايقاس باستالماق...قاسىمنىڭ كوزى ەندى ءدال قاسىنان اقبوز سايگۇلىگىن ويناتىپ ءوتىپ بارا جاتقان، اق بەرەن ساۋىت كيگەن جاس باتىرعا ءتۇستى. اتىنىڭ سىمباتتىلىعىنا، جات باتىردىڭ وتىرىسىنا سۇيسىنگەن حان كوزىن ودان كوپكە دەيىن المادى. بۇل ءوزىنىڭ بالاسى حاقنازار ەدى. ۇرىسقا العاشقى اتتانۋى.قاسىم ۇندەمەدى، تەك بالاسى ۇزاپ كەتكەنشە، ونىڭ تۋ سىرتىنان قاراي بەردى...قازاق حاندارى تۇركىستان ولكەسى ءۇشىن سەكسەن جىلداي سوعىستى. اقىرىندا، وسى حاقنازار حان بولعان كەزىندە عانا تەگىس ءوز جەرىن وزىنە قايتارىپ الدى. حان استاناسىن ياسسىعا كوشىردى. سودان كەيىن بارىپ ونى تۇركىستان دەپ اتاپ كەتتى.ول كۇشەيىپ كەلە جاتقان جوڭعار حاندىعىنىڭ قازاق ەلىنە وتە قاۋىپتى ەكەنىن بىردەن ءتۇسىندى. سوندىقتان دا تاۋكە روسسيامەن قارىمقاتىناسىن جاقسارتىپ، وعان ارقا سۇيەمەك بوپ، بىرنەشە رەت ارەكەت ەتكەن. ءبىر مىڭ جەتى ءجۇز ەكىنشى جىلىاق وسكەمەن بەكىنىستەرىنە قازاق ەلشىلەرىن جىبەردى. بىراق ولاردى جولاي ويراتتار ۇستاپ الىپ ولتىرگەن. سودان ون ءۇش جىل كەيىن تاۋكە قارىمقاتىناسىمىزدى جوندەيىك دەپ، ورىس پاتشاسىنىڭ قاراماعىنداعى ۋفا قالاسىنا تايقىمۇرىن ءبيدى باس ەتىپ، ەلشىلەرىن قايتادان اتتاندىردى. بىراق ۋفادان حابار كەلگەنشە، كوپ جىلداردان بەرى سىرقات تاۋكە ءبىر مىڭ جەتى ءجۇز ون بەسىنشى جىلدىڭ اياعىندا قايتىس بولدى.تاۋكە باسىنان تالاي ايقاستى وتكىزدى. تۇركىستان، سايرامدى الامىن دەپ قالىڭ قولمەن كەلگەن بۇحارا، قوقان، حيۋا حاندارىنا توتەپ بەرە الدى. اسىرەسە، تاۋكە جوڭعار نوياندارىمەن كوپ الىستى. بۇل ايقاستارىندا ول ۇنەمى قىرعىز ەلىمەن بىرگە بولدى. قىرعىز مانابى تيەس ارقاشان دا جوڭعارعا قارسى تاۋكەمەن ءبىر ساپتا شىقتى. قازاق، قىرعىز اراسىندا تاۋكە حان مەن تيەس ماناپتى بولمەي، ەكى حالىقتىڭ دوستىعىنىڭ بەينەسى ەتىپ، تاۋكەتيەس دەپ، قوساقتاي اتادى. تاۋكە حان كەزىندە قىرعىزدىڭ كوپكوپ اۋىلى قازاق اۋىلدارىمەن ارالاس، ءانديجان ماڭايىن، شۋ، شارىن وزەندەرىنىڭ بويىن جايلادى. تولەڭگىتتەرى عوي! جالاڭقىلىشتارى دەسەڭشى! شىركىندەردىڭ ايبىنىاي! دەسكەن جامىراعان داۋىس جانجاقتان ءوربىدى دە تەز تىنشىدى.كەشىكپەي ابىلقايىردىڭ ءوزى كورىندى. تۇرىقتى اقبوز ايعىر مايدا جورعامەن باسىن يرەڭدەتە شۇلعىپ، لىپىپ كەلەدى. باسقالاردان قۇرىق بويى الدا. ساردار تىك شانشىلىپ العان، دۋلىعاسىنىڭ جالتجۇلت ساۋلەسىن قاتار تىزىلگەن ساربازداردىڭ جۇزدەرىندە ويناتىپ، انتەك باس يزەيدى. نە دەگەنى ازىرشە جولاماندارعا ەستىلمەيدى.ابىلقايىردىڭ قاسىندا بوكەنباي باتىر كەلەدى، ءسال كەيىندەۋ جانىبەك، رايىمبەك، قابانباي، سايرىقتار. ءبارىنىڭ دە مىنىستەرى اۋىزدىقپەن الىسقان شەتىنەن سايگۇلىكتەر.جاقىنداپ قالعان ساردار توبىن مۇنداعىلار داۋرىعىسا ماراپاتتاپ قارسى الدى. سارداردىڭ جولى بولسىن! جەڭىستەن جەڭىسكە جەتكىزە بەرسىن! تۋىڭ جىعىلماسىن!ابىلقايىر باسىن يزەدى. الدەنە دەپ سويلەگەنى جىبىرلاعان ەرنىنەن بىلىنگەنىمەن جانجاقتان ورشىگەن مول شۋىل جەكە داۋىستى كومىپ كەتتى. جولامان ابىلقايىردى بىلتىردان بەرى كورمەپ ەدى. قازىر انىقتاپ قاراپ تۇر. بۇرىن تولىق، ەتجەڭدىلەۋ بولۋشى ەدى، توقىما بەرەن دەنەسىن سىپتىعارداي ەتىپ قىناپ كورسەتە مە، ءبىراز تارىلىپتى. كۇمىس كىسەمەن بۋىنعان كەۋدەنىڭ جوعارى جاعى تالىستاي. ەكى يىق قوماقتانىپ دۋلىعانىڭ ىشىنەن كيگەن جالباعايدىڭ ەتەگىمەن جابىلىپ تۇر. بەرەن سىرتىندا جۇقا بەشپەنت. ءوڭى سولباياعى اقسۇر قالپى. كوزدەرى شىتىناعان سۋىق اجارىن جوعالتپاپتى. اتسوقتى بولعان با، ەكى ۇرتى ءسال سۋالا ءتۇسىپ، شىقشىت بويلاعان قالىڭ قاۋمەتكە اق قىل مولىراق دەندەپتى.اق وردانىڭ الدىنا تاقالعان سارداردى ەكىءۇش جىگىت اتتان ءتۇسىرىپ الدى. ابىلقايىر ەندى نازارىن ەشكىمگە دە سالماي، ۇيىڭقىراپ قالعان اياقتارىن باياۋ قوزعاپ ىلگەرى ءجۇردى. ءسال ەڭكىش تارتقان دەنەنى العاش تىكتەپ كورىپ ەدى، داعدى العان بەل وعان كونسىن بە، سىرىقتاي بويدى قايتادان ءيميتتى.ساردار سىقىرلاۋىقتىڭ جاقتاۋىنان ۇستاي بەرىپ، اينالىپ ارتىنا بۇرىلدى. سوڭىنان دۇرمەك توپ بولىپ ىلەسىپ كەلە جاتقان باتىرلار مەن قولباسىلاردى كوردى دە، ءتىل قاتپاستان سول قىرىڭداعان كۇيى وڭ يىعىمەن تابالدىرىقتان اتتادى.جولامان ورىنبايدى ءتۇرتىپ قالدى. ءادىلدى قاي جەردەن كورىپ ەدىڭ؟ ەسىمدە جوق. جولاماناۋ، ساردار قانداي، ءا! ناعىز ساردار ەمەس پە! قۇداي بىلەدى دەيىنشى. ابىلقايىردىڭ ارقاسىندا ەڭىسكە جەتەتىنىمىزگە ەش ءشۇبام جوق. وسى مەنىڭ ءوزىم ويراتتىڭ ون شەرىگىن قۇردىمعا جىبەرمەسەم بە، قارا دا تۇر. جىگىتتەردىڭ ابدەن قۇلشىنعانىن كوردىڭ عوي. مىنە، ءدال قازىر مىنا وردادا ەرتەڭبۇرسىگۇنگى جورىق، مايدان جاعدايى شەشىلەدى. سونسوڭ... ءاي، ءبىر ايىزىمدى قاندىرامىناۋ، قاندىرامىن.راسىمەن سىرقاتتان تۇرعان با، الدە ۇلكەن ىسكە اياق باسار الدىنداعى جان تولقىنىسى ما، بيداي ءوڭدى تاۋەكەلدىڭ ءجۇزى سولعىن، بوزارىڭقى. قالىڭ، قايقى قاستارىنىڭ اراسى قوسىلا، قىرلى، سۇلۋ مۇرنى قۋسىرىلا، تاناۋى دىرىلدەپ، قينالا سويلەيدى. سويلەگەن سايىن داۋسى قاتايا بەردى. اقىرى، ەشكىمگە تىكتەمەي، جۇرتتىڭ باسىنان اسىرا، الدەقايدا تەسىلە قاراعان بويى ءوزىنىڭ قۇلاققا جاعىمدى، بىراق الدەنەندەي ايبار، قۋات تولقىنى بار قوڭىر داۋسىن تاپتى.حان اۋەلى ءوزىنىڭ يگى جاقسىلاردى قالا سىرتىندا، الدان شىعىپ، لايىقتى قارسىلاي الماعانى ءۇشىن، تىم قۇرىسا، اقساقالدارعا كىرىپ، سالەم بەرىپ شىقپاعانى ءۇشىن عافۋ ءوتىندى. سودان سوڭ، مەزگىلدى ۋاعىنان ەرتە شاقىرىلعان كەڭەستى كەڭ دالادا، بيىك توبە باسىندا ەمەس، تار جەردە، تاس سارايدا وتكىزۋگە ءماجبۇر بولعانىنا وكىنىش ءبىلدىردى. ۇلكەندىكىشىلى بىرنەشە سۇلتان، باتىرلار مەن بيلەردىڭ اتىن اتاپ، ءوزىنىڭ ايرىقشا ىقىلاسپەيىلىن تانىتقان سوڭ، بۇگىنگى شارۋانىڭ ءمانجايىنا اۋىستى.الدىمەن جازعى جايلاۋ، قىسقى قىستاۋ تۋراسىندا ءسوز بولدى. سوڭعى سەگىز جىل ورايىندا قالىپتاسقان كوشىقون رەتىن وزگەرتەر مۇمكىندىك جوق. جاعداي سولاي. جەر قۋسىرىلدى. اتامەكەننىڭ ءتورت پۇشپاعى بىردەي كەسىلگەن...ءسوز كەزەگى سۇلتاندار، وعلاندار مەن باتىر، بيلەرگە كوشىپ ەدى. جاعاتماعۇلدى جەتىسۋدان ىسىرايىق! دەستى بىرەۋلەرى. قالماقتى شىڭعىستان، نورزايساننان قۋايىق! دەستى ەكىنشىلەرى. نوعايدى جايىقتان ارى وتكىزەيىك! دەستى ۇشىنشىلەرى. سىردىڭ بويىن تازارتايىق! دەستى تورتىنشىلەرى. ەشقانداي قىرعىن سوعىستىڭ كەرەگى جوق. جىلجي كوشىپ، ءسىبىر جۇرتىن الايىق! دەستى ءبىرازى. قاي تاراپقا قاراپ شابىنساڭ، سول جاققا اتتانامىز، باستا! دەستى ءبارى.جوق! دەدى تاۋەكەل. جوق! قىسىر كەڭەس قىر اسىرمايدى. قىلىشپەن قيدالاسىپ، سۇڭگىمەن سايىسا بەرگەننەن تاعى ەشتەڭە ونبەيدى. ويداعى بەرەكەلى ءىس بايىپتى مۇرات تابۋى ءۇشىن، الاشتىڭ ارقاسى كەڭىپ، اتا جۇرت ايماعىمەن التىن ايشىقتى، ءبورى باستى قىزىل تۋدىڭ استىنا ەنىپ، قايتادان ەڭسەلى وردا تىگۋى ءۇشىن.......حانعا قاتال بيلىك، قالعان جۇرتقا قالتقىسىز بەرەكەبىرلىك كەرەك!.بىرەۋلەر تۇنجىراپ تومەن قارادى، بىرەۋلەر تۇكسيىپ تۋرا قارادى، الايدا ەشكىم دە تاۋەكەلگە اشىق قارسىلىق بىلدىرمەدى. قايتا، كوپشىلىگى دابىرلاي قوستاپ، نەگە بولماسىن ءازىر ەكەنىن تانىتقان. ازىرگە پاتۋاعا كەلىسكەندەي بولدى. حان دا ءوزىنىڭ كەسىمدى ءسوزىن ىندەتپەگەن. اقسۇيەك سۇلتاندار دا، قاراشا بەكتەر دە جاقسى بىلەتىن، ۇلكەندىكىشىنى بىردەي تولقىتار ءبىراز جايتتى قايىرا ەسكە سالعان. سىر بويى قاستەرلى جۇرتىمىز ەدى. ويران مەن بۇلعاق تۇسىندا ايرىلدىق. قاسىم حان زامانىنان بەرى بۇقارمەن قيدالاسىپ كەلەمىز. بىردە الدىق. بىردە بەردىك. اقىرى تابان تىرەۋگە اينالىپ ەدىك. ءجۇز جەڭىستى جالعىز جەڭىلىس جۋىپ كەتتى، مىڭ باتىردىڭ ەرلىگىن جالعىز حاننىڭ حاقنازاردىڭ ءولىمى مانسۇق ەتتى. كەرۋەن جولىنىڭ ۇستىندە تۇرعان، كوڭىلگە كورىك، پەيىلگە توقتىق بەرگەن، بەرەكە، بايلىق بوككەن دۋلى بازارلى وتىز قالادان ءبىراق كۇندە ايرىلدىق. بۇگىنگى كەڭەس قاراتاۋدىڭ تەرىستىگىندە ەمەس، تۇستىگىندە، قورعانى قۇلاپ، ورى كومىلۋگە جاقىنداعان سوزاقتا ەمەس، قاسيەتتى سىعاناقتا، ساۋلەتتى تۇركىستاندا، ايبىندى ساۋراندا ءوتۋى ءتيىس ەدى. شابۋ وڭاي. شاۋىپ الا الامىسىڭ؟ وسىنى بايىپتا! دەدى. جەتىسۋ اتا جەرىمىز ەدى. ءازجانىبەك حان زامانىنان بەرى جاعاتماعۇلمەن قىرقىسىپ كەلەمىز. اۋەلى جەڭدىك. قويداي قىردىق. سودان سوڭ جەڭىلدىك. ادىكتەن تاراعان بەس ۇلدىڭ ۇرپاعى جيىرما ءتورت سۇلتان قاتارىنان ءشايىت بولعان، وتىز مىڭ الامان ولگەن ويراندى ۇرىستى ۇمىتتىڭدار ما؟ توعىم حان مەن باشىبەك اعامىز باستاعان وتىز جەتى سۇلتان تۇگەل قىرىلعان، ارقايسىسى ونعا تاتىر ەلۋ مىڭ الامان ولگەن سويقاندى سوعىستى ۇمىتتىڭدار ما؟! جيىرما جىلدا وڭالدىڭ، قىرىق جىلدا قايتادان قارا قول قۇرادىڭ، وشكەنىڭ جاندى، بىراق ولگەنىڭ تىرىلگەن قانە؟ جابىعىڭ بۇتىندەلدى جاراڭ جازىلدى ما؟! اتتانايىق. جەڭەرمىز. قىرىپ تاۋىسا الامىسىڭ؟ قىرىق جىلدان سوڭ ولار دا وڭالماي ما؟ بۇگىن ولگەن جاۋىڭنىڭ ۇرپاعى ەرتەڭ قايىرا اتتانباي ما بەرى قاراي؟ جاۋلىق جولى اتادان بالاعا كوشكەندە ۇتقانىڭ وسى ما؟ جوق. سوعىستان باسقا امالىن قاراڭدار. ويلاڭدار، تابىڭدار، دەدى. جايىق قۇتتى قونىسىمىز ەدى. اتالارىمىز قازاق، نوعاي بولىپ ايرىلعاندا ارعى بەتتە قالدى. نوعايمەن جاۋىعىپ، ەلۋ جىل قيدالاستىق. قايتارىپ الدىق. قايىرىپ بەردىك. نەشە بارىپ، نەشە قايتتىق. اق جايىقتىڭ ارناسىنان اسىپ، ەدىلدىڭ ساعاسىنا دا جەتتىك. نە شىقتى؟ اقىرى اتاباباڭنىڭ زيراتى تۇرعان جەردى ۇرىسسوعىسسىز تاستاپ شىقتىڭ. نەگە؟ بىلسەڭدەر ايتىڭدار. ايتىڭدار دا پاتۋاعا كەلىڭدەر، دەدى......العاشقى كۇنگى ءماجىلىس وسىمەن تىندى.ءبىر مىڭ سەگىز ءجۇز قىرىق ءۇشىنشى، قويان جىلى، ماۋسىمنىڭ جيىرما جەتىسى كۇنى، ءبىرىنشى نيكولاي پاتشا ورىنبور اسكەري گۋبەرناتورىنا كەنەسارىعا قارسى جاساق شىعارىپ، ونىڭ باسىن اكەلگەن ادامعا بەرىلەتىن ءۇش مىڭ سوم سىيلىق اقشانى شاڭىراق سالىعىنان تولەۋگە رۇقسات ەتتى.وسىنداي شەشىمگە كەلەتىنىن كۇنى بۇرىن بىلەتىن سوعىس مينيسترىمەن تىكەلەي بايلانىسى بار ورىنبور اسكەري گۋبەرناتورى وبرۋچەۆ كەنەسارىعا قارسى سوعىسقا قىس باسىنان دايىندالۋدا بولاتىن......كەنەسارى بۇل جولى سوعىس ءادىسىن ءتىپتى وزگەرتتى. پاتشا گۋبەرناتورلارى بۇنى ەندى ءبىرجولاتا قۇرتۋعا كىسىركەنىنە كوزى جەتكەن سۇلتان وڭاي بەرىلگىسى كەلمەدى. ەڭ الدىمەن، ول اسكەرىن بۇرىنعى ادەتى بويىنشا ءبىر جەردە ۇستاماي، بەسكە ءبولدى. ونداعى ويى، ءتۇبى جاۋىنا توتەپ بەرە الماي قالاتىنداي كۇن تۋسا، بار كۇشىن ءبىرجولا قۇرتىپ الماي، شاماسى كەلگەنشە اسكەرىن ساقتاۋ ەدى. بيزانوۆ پولكىنە قارسى شىعاتىن جاساققا مىڭ باسى ەتىپ ناۋرىزبايدى، اقىلشى ەتىپ اعىباي باتىردى تاعايىندادى. ال باتىس سىبىردەن كەلەتىن ءۇش جاساققا قارسى مىڭ ادامنان قۇرىلعان ءۇش جاساق شىعارماقشى بولدى. بىرىنە مىڭ باسى ەتىپ جەكە باتىردى، وعان اقىلشىعا شتاب باستىعى رەتىندە قۇدايمەندى باتىردى، ەكىنشىسىنە مىڭ باسى ەتىپ يمان باتىردى، اقىلشىعا جانايداردى، ال ۇشىنشىسىنە بۇقارباي باتىر مەن جاۋكە باتىردى تاعايىندادى. ءوزى جولامان ەكەۋى بولاشاق سوعىستىڭ ءدال ورتاسى وسى بولادىاۋ دەگەن ىرعىز وزەنىنىڭ جاعاسىندا قالدى. بۇل كەزدە ون مىڭ سالت اتتى اسكەرى بار كەنەسارى بايتابىن باسقارعان مەرگەن توبى مەن قالعان جاۋىنگەرلەرىن مۇعاجار تاۋىنىڭ اراسىنا قاراي كوشكەن ورداسىنىڭ توڭىرەگىندە ۇستادى. بۇل نەگىزگى قولمەن كەنەسارى ءار جەرگە قويعان بەكەت ءتارىزدى شۇعىرىمدار ارقىلى بايلانىس جاساپ تۇردى. قىسىلتاياڭ كۇن تۋسا، بىرىگىپ كەتەرلىكتەي جاعداي ساقتادى. كەنەسارىنىڭ سوعىسقا بىلاي دايىندالۋىنىڭ ەكى سەبەبى باردى. ءبىرى، پاتشا اسكەرى ىرعىز بويىندا باستارىن قوسا الماسا، ولاردى جەكەلەپ ۇرۋعا جەڭىل. ەكىنشىسى، ۇرىسۋعا جەرى نەعۇرلىم كەڭ بولسا، كەنەسارى اسكەرىنىڭ تىنىسى سوعۇرلىم كەڭ، ءوزىنىڭ نەگىزگى ءادىسى اتتى اسكەرىنىڭ شاپشاڭدىعىن پايدالانا الادى. بۇگىن ءبىر جەردە تۇرسا، ەرتەڭىنە ەكىنشى جەرگە شىعىپ، ءار جەردەن ءىز تاستاپ، جاۋىنا ۇستاتپايدى. كەنەسارىنىڭ ويلاعانى بار اسكەرىمەن ءوزى قورشاۋعا ءتۇسىپ، بار كۇشىن حارام ەتىپ الماۋ. ال مىنا قولدانعان ءادىسى ۇشىقيىرى جوق قازاقتىڭ كەڭ دالاسىنا ەڭ لايىقتى ءادىس. ءبىر جەردە جەڭىلگەن كۇندە دە، وزگە جەردەگى اسكەرى امان قالادى. اسكەرىن ساقتاۋى حاندىعىن ساقتاۋى. كەنەسارىنىڭ ءبىر ويلاعان ايلاسى كۇشى باسىم، زەڭبىرەكتى، مىلتىقتى جاۋمەن بەتپەبەت كەلىپ ۇرىسپاي، ءتيىپقاشىپ، سوڭىنان قۋدىرا قالجىراتىپ، شارشاتا ۇرىسۋ. ءوز جەرىندە، ءوز ەلىندە كەنەسارى ساربازىنا ءبارى دوس، ازىق تابۋ دا، ات اۋىستىرۋ دا جەڭىل... بۇلاي الىسۋ قۋعان جاۋىنىڭ الدىڭعى شەبى كەنەسارى جاساعىنا دەپ ەنتەلەي سوڭىنان ەرگەندە، ءبىر توپ ساربازى شۇبالىپ كەلە جاتقان جاۋدىڭ ارتىنان ءتيىپ، ازىقتۇلىگىن، وقءدارىسىن ارتقان كوشىن ءبولىپ اكەتۋگە دە قولايلى! پاتشا اسكەرى قۋىپ، جەتە الماي، قالجىراعان سايىن، قازاق دالاسىنىڭ جاڭبىرلى، سۋىق كۇزى جاقىنداي تۇسەدى. كەي جەردە ات تولارساعىنا دەيىن باتاتىن باتپاقتى سارى دالا پاتشا اسكەرىنىڭ قولباسشىلارىنا بورانى قاسقىرشا ۇلىعان ىزبارلى قىستان كەم ەمەس. كۇزى اق جاۋىن. كۇندىزءتۇنى ءبىر اشىلماي، سىركىرەپ قۇيا بەرسە، ەشبىر اسكەر شىداي المايدى.ەسكەرتۋ: ماتىندەر قىسقارتىپ الىنعاندىقتان، ۇزىندىلەردى تۇپنۇسقاعا جۇگىنىپ بارىپ الۋ كەرەك.دايىنداعان ارمان المەنبەت. |
ساپالى ازىقتىقتاردى تۇتىنۋدىڭ 10 ءتۇرلى پايداسىكەلۋقاينارى: جاۋاپتى رەداكتور: جاڭالانعان ۋاقىت:20171206 09:26:00سەمىرۋ قوعامداعى اۋىر ماسەلە بولا تۇرسادا، ءبىراق ارىقتاۋ ساپاسىز ازىقتىقتاردى تۇتىنۋعا ۋاكىلدىك ەتپەيدى. ءتىپتى ساپالى ازىقتىقتاردى تۇتىنۋ كوپتەگەن جاقسىلىقتاردى الا كەلەدى. جۋىقتا، ا ق ش تىڭ حۋفيڭتون پوچتا گازەتىندە ، اسسۋدىڭ ادامدار اقاۋسىزدىعىنا جەتكىزەتىن 10 ءتۇرلى پايداسىن قورتىندىلادى.1 قىزمەت ونىمدىلىگىن ارتتىرادى. اۋتوكولىك سياقتى، ۇلكەن ميدا جوعارى ساپاداعى جانار زاتپەن قامدالعاندا قىزمەتتى ارتتا تۇسەدى. زەرتتەۋدە، ساپاسىز تاماق تۇتىناتىنداردىڭ قىزمەت مولشەرى تومەندەۋىنىڭ حاۋىپى 66 پايىز ارتاتىندىعىن بايقاعان. اقاۋسىزدىق تەپەتەڭدىگىندە اسسۋ ۇلكەن مي قىزمەتىن قاجەتتى جانار زاتپەن قامداپ، كوپتەگەن ەنەرگيانى ساقتاپ ءارى قىزمەت ونىمدىلىگىن جوعارلاتادى.2 كوڭىل كۇيدى جادىراتادى. ادامداردىڭ ازىقتانۋى ۇلكەن مي قىزمەتىنە كورىنەكتى ىقپال تۋدىرادى. ءبىر تال باناندا 10 ميللي گرام دوپامينە بولىپ، بۇل تۇردەگى حيميالىق زات كوڭىل كۇيدى سەرگىتەدى. مول پوليوپحنولدى قارا شوكىلاد قاندى سارسۋ زات ءبولىنۋ قىزمەتىن تەزدەتەدى. بۇل تۇردەگى نەرۆتىك زات جەتكىزۋدىڭ جابىعۋشىلىقتى باسەيتۋ رولى بولادى.3 قىسىمدى ازايتادى. كەيبىر ازىقتىقتار اعزاداعى گورمون سۋ تەكتى كورتيزونقۇرامىن تەڭشەيدى. كەيبىر زەرتتەۋدە، ۆيتامين ، ومەگا 3 ماي قىشقىلى مەن ماگني ەلەمەنتتى ازىقتىقتاردىڭ سۋ تەكتى كورتيزون قۇرامىن باسەيتۋگە پايداسى بارلىعىن انىقتادى. اعزاداعى باياۋ قوزعىشتىق بەلوكتى ىدىراتدى. بەلوك قۇرامى مول ازىقتىقتاردى تۇتىنۋ بالىق ەتتى مەن ءسۇت ونىمدەرىن قامتيدىبەلوك قۇرامىن تولىقتاپ، سۋ تەكتى كورتيزوننىڭ ءبولىنۋ مولشەرىن تەجەيدى.4 سالماق ارتۋىن تىزگىندەيدى. كەيبىر قاراپايىم تالعامدار اقاۋسىزدىقتىڭ ورنىن باسىپ ەگەر سۋدىڭ ورنىنا بوجىما سۋسىندى، ءسابىزدىڭ ورنىنا قۋىرلعان كارتوپ جاپىراقتاماسى، سالات مايىنىڭ ورنىنا ادەتتەگى مايدى تۇتىنسا، سالماقتى تەجەپ قانا قويماي، شىعىمدى دا شەكتەيدى. ا ق ش تىڭ زەرتتەۋىندە، كادۋەلگى ءبىر وتباسى جىلىنا سۋسىندىقتىڭ وزىنە 850 ا ق ش دولارىن جۇمسايدى. ول سۋدى تۇتىنعانعا قارعاندا ءالى دە قايدا ارزان بولاتىندىعىن دالەلدەدى.5 قوماعايلانۋ ازايادى. ازىقتىقتاردى تۇتىنۋدا ساپاسى سانىنان ءتىپتى ماڭىزدى. جاڭا ازىقتىقتاردىڭ قۇرامىندا قورەكتىك زاتتار از بولادى. سويتىپ اعىزاداعى قورەكتىك زاتتاردىڭ تەز قورتىلۋىنان ساقتانۋعا بولادى.6 ءدامى تاڭدايعا تاتي تۇسەدى. ءدام ءبىر ءتۇرلى سۋبيەكتيۆ باعا بولعانمەن، ءبىراقتا مانەرلەنگەن زالالسىز ازىقتىقتاردى تۇتىنساڭىز ءدامى تاڭدايدان كەتپەيدى. ەكى كوزى سوقىرعا تۇتقيىل سىناعاندا، سىناققا قاتىناسۋشى ورگانيكالىق كوفەنىڭ ادەتتەگى كوفەگە قارعاندا ءدامدى ەكەنىن دەپ قارعان. الايدا بۇل ەكى ىستاكانداعى كوفە ۇپۇقساس. ول بۇكىلدەي ۇلكەن ميدىڭ سۋبيەكتيۆ تانىمى عانا.7 تەرى جىلتىراي تۇسەدى. زالاسىز ازىقتىق تەرىنىڭ قارتايۋىن جاقساراتدى. جەمىس پەن كوكتاتتاردىڭ قۇرامىندا انتيوكسيگەن مول بولىپ، تەرىنى قورعاۋ رولى بولادى. جاڭا شىرىندى جەمىستىڭ قۇرامى جانە انتيوكسيگەن مەن اقبالىقتىڭ قۇرامىندا ومەگا 3 ماي قىشقىلى كوللاگەننىڭ تۋىنداۋىن تەزدەتىپ، تەرىنىڭ قارتايۋ بارىسىن باياۋلاتادى.8 ساۋسالەمەت بولاسىڭ. ساپاسىز ازىقتىقتى اسىرەسە ۇزاق ۋاقىت تۇتىنعاندا ادامدار كوپتەگەن سوزىلمالى اۋىرۋعا تاپ بولۋدىڭ ماسەلەن:راك اۋىرۋى، قانىتتى نەسەپ، سەمىزدىك جانە جۇرەك اۋىرۋىءبىر حاۋىپتى پاكتور. ەگەر اعزاعا قاجەتتى بەلوك، ۆيتامين مەن مىنەرال زاتتار جەتكىلىكتى سىمىرلمەسە، بۇلشىق ەتتىڭ سالماعى ازايىپ، مايدىڭ جينالۋى ارتادى. كەيبىر وقىمىستىلار راك اۋىرۋىىنا دۇشار بولۋدىڭ 30 پايز ساپاسىز ازىق تۇتىنۋمەن قاتىستى دەپ توپشىلاعان. 6000 نان استام ايەلدەرگە زەرتتەۋ جۇرگىزگەندە، كاپۋستا، بۇيرا كوكونىس، قىشى شەشەگى مەن قاۋدان كاپۋستاسىن كوپ مولشەردە تۇتىناتىنداردىڭ ەتەككىرى توقتاعاننان كەيىن ومىراۋ بەز راگىنا شالدىعۋ حاۋىپى بارىنشا تومەندەيدى.9 عۇمىر ۇزاق بولادى. ساپالى ازىق ءتۇرلى اۋىرۋلاردىڭ الدىن الادى دا ۇزاق ءومىر سۇرەسىڭ. ءبىر زەرتتەۋدە:ەگەر جەتپىستى جەلكەلەگەن ايەلدەر جەمىسجيدەك كوكونىستەردى مولىنان تۇتىنۋ مەن بىرگە قاجىرلىقپەن شىنعۋدى بىرلەستىرسە، عۇمىرى كورىنەكتى ۇزارتىندىعىن دالەلدەسە. كەيبىر زەرتتەۋلەردە قاتىقسىز قارا تاماق پەن ەتتى از تۇتىنۋشىلار ءتىپتى دە ۇزاق ءومىر سۇرەتىندىگىن، جاڭعاق جەيتىندەردىڭ ومىردەن ەرتە قايتۋ حاۋىپى ازاياتىندىعىن بايقاعان. مەيلى قالاي بولماسىن، ساپالى ازىقتىڭ بارلىعى ومىرگە بولعان اسەرى وتە زور بولادى.10 اقشا از جۇمسالدى. ساپالى ازىق تۇتىناتىندار اۋىرۋعا دۇشار بولمايتىندىقتان، سوعان ساي ەمدەلۋ قارجاتىدا ۇنەمدەلەدى. جەتەرلىك اقشا بولسا ساپالى ازىق ساتىپ الساڭ، ءنارلى ازىقتى از تۇتىناسىڭ دا تاماشا اينالىم قالىپتاسادى. تىرشىلكىك گازەتىنىڭ 2014 جىلعى 10 ماۋسىمداعى سانىنان |
امەريكالىق كاسىپكەر تۋريستەرگە قازاقستانعا كەلۋگە كەڭەس بەرەدىنۇرسۇلتان. قازاقپارات قازاقستاندا بولعان امەريكالىق ىسكەرلىك توپ وكىلدەرى مەن تۋريستەر ءوز ەلدەرىندە قازاقتىڭ دارحان دالاسىنان العان اسەرلەرىمەن ءبولىستى، دەپ حابارلايدى حابار 24.اسقار مامين رەسمي ساپارمەن تاجىكستان مەن قىرعىزستانعا بارادىنۇر سۇلتان. قازاقپارات 2019 جىلعى 1112 شىلدەدە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەمەر ءمينيسترى اسقار مامين رەسمي ساپارمەن تاجىكستان رەسپۋبليكاسىنا دۋشانبە ق. جانە قىرعىز رەسپۋبليكاسىنا بىشكەك ق. بارادى، دەپ حابارلايدى ..كىشكەنتاي عانا قۋلىقپەن ازاماتتىق سوعىستى توقتاتقانى ءۇشىن نوبەل سىيلىعىن الدىنۇرسۇلتان. قازاقپارات ەلەن دجونسونسەرليف كوبىمىزگە افريكالىق ەل ليبەريانىڭ العاشقى پرەزيدەنتى بولعانى ارقىلى تانىس.ەۋروپالىق بەلدى باسىلىمدا نۇرلان نىعماتۋليننىڭ ماقالاسى جاريالاندىنۇرسۇلتان. قازاقپارات ق ر پارلامەنتى ءماجىلىسىنىڭ سپيكەرى نۇرلان نىعماتۋليننىڭ باسىلىمىندا سپيكەرلەردىڭ ەۋرازيالىق فورۋمعا دايىندىعى تۋرالى ماقالاسى جاريالاندى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات ءماجىلىستىڭ باسپا ءسوز قىزمەتىنە سىلتەمە جاساپ.ەلوردالىق بالەت ترۋپپاسى ليتۆانىڭ كاۋناس قالاسىندا كورەرمەندەردى ءتانتى ەتتىنۇرسۇلتان. قازاقپارات الەمگە تانىمال استانا وپەرا بالەت ترۋپپاسىنىڭ ونەر كورسەتۋى كاۋناس ءۇشىن كەرەمەت سىي بولدى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات تەاتردىڭ باسپا ءسوز قىزمەتىنە سىلتەمە جاساپ.قاسىمجومارت توقايەۆ اۋعان حالقىنا كوڭىل ايتتىنۇرسۇلتان. قازاقپارات مەملەكەت باسشىسى قاسىمجومارت توقايەۆ اۋعانستاننىڭ گازني قالاسىنداعى تەرروريستىك اكتىگە بايلانىستى ەل پرەزيدەنتى اشراف عاني احمادزاي مەن اۋعان حالقىنا كوڭىل ايتتى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات پرەزيدەنتتىڭ پاراقشاسىنا سىلتەمە جاساپ.ماسكەۋدەگى قىزىل الاڭدا قازاقستاندىقتار كۇمبىرلەتە كۇي شەرتتىماسكەۋ. قازاقپارات رەسەي استاناسىندا تىرشىلىك كەشىپ جاتقان ءۇش قازاقستاندىق ماسكەۋدەگى قىزىل الاڭدا كۇمبىرلەتە كۇي شەرتتى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات ر ف دەگى ق ر ەلشىلىگىنىڭ رەسمي سايتىنا سىلتەمە جاساپ.مەملەكەت باسشىسى توتال بارلاۋ جانە ءوندىرۋ كومپانياسىنىڭ پرەزيدەنتىمەن كەزدەستىنۇرسۇلتان. قازاقپارات مەملەكەت باسشىسى توتال بارلاۋ جانە ءوندىرۋ كومپانياسىنىڭ پرەزيدەنتى ارنو برەياكپەن كەزدەستى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات اقوردانىڭ رەسمي سايتىنا سىلتەمە جاساپ.جاپونيامەن اتوم ەنەرگياسىن پايدالانۋ جونىندەگى ىنتىماقتاستىعىمىزعا 25 جىل تولدى پرەزيدەنتنۇرسۇلتان. قازاقپارات قازاقستان پرەزيدەنتى قاسىمجومارت توقايەۆ مارۋبەني ساۋدا كومپانياسىنىڭ ۆيتسەءتوراعاسى شيگەرۋ يامازوەنى قابىلدادى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات اقوردانىڭ باسپا ءسوز قىزمەتىنە سىلتەمە جاساپ.نۇرسۇلتان. قازاقپارات ا ق ش قا رەسمي ساپارىنىڭ نەگىزگى كۇنى سىرتقى ىستەر ءمينيسترى بەيبىت اتامقۇلوۆ پرەزيدەنتتىڭ ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك جونىندەگى كەڭەسشىسى دجون بولتونمەن جانە مەملەكەتتىك حاتشى مايكل پومپەومەن كەلىسسوزدەر جۇرگىزدى، دەپ حابارلايدى ق ر س ءى م باسپا ءسوز قىزمەتى.ا ق ش مەملەكەتتىك حاتشىسى قازاقستانمەن اراداعى ستراتەگيالىق ىنتىماقتاستىقتىڭ نىعاياتىنىنا سەنىم ءبىلدىردىۆاشينگتون. قازاقپارات ق ر سىرتقى ىستەر ءمينيسترى بەيبىت اتامقۇلوۆ ا ق ش مەملەكەتتىك حاتشىسى مايكل پومپەومەن كەزدەستى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات ق ر س ءى م رەسمي كانالىنا سىلتەمە جاساپ.ەلوردادا ا ح ق و سوتى مەن حالىقارالىق تورەلىك ورتالىعى اشىلدىنۇرسۇلتان. قازاقپارات استانا حالىقارالىق قارجى ورتالىعىندا ا ح ق و سوتى مەن حالىقارالىق تورەلىك ورتالىعى اشىلدى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات ءتىلشىسى.قاسىمجومارت توقايەۆ ۆلاديمير پۋتينگە يركۋتسكىدەگى وقيعاعا بايلانىستى كوڭىل ايتتىنۇرسۇلتان. قازاقپارات قازاقستان پرەزيدەنتى قاسىمجومارت توقايەۆ رەسەي فەدەراتسياسىنىڭ پرەزيدەنتى ۆلاديمير پۋتينگە كوڭىل ايتۋ جەدەلحاتىن جولدادى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات اقورداعا سىلتەمە جاساپ.قازاقستاندىقتاردى سيريادان قايتارۋ: جۋسان وپەراتسياسى ب ۇ ۇ ەلدەرىن قىزىقتىردىنيۋيورك. قازاقپارات 29 ماۋسىم كۇنى ب ۇ ۇعا مۇشە مەملەكەتتەردىڭ كوشپەلى وتىرىسىنا قاتىسۋشىلارعا قازاقستاندا وتكىزىلگەن جۋسان وپەراتسياسى تۋرالى دەرەكتى فيلم جانە سيريادان ورالعان قازاقستاندىق ايەلدەردىڭ ءبىرىنىڭ بەينەۇندەۋى كورسەتىلدى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات.ترامپ سولتۇستىك كورەيانىڭ شەكاراسىنا اياق باسقان ا ق شتىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى بولدىسەۋل. قازاقپارات جەكسەنبى كۇنى اقش پرەزيدەنتى دونالد ترامپ كورەياارالىق شەكاراداعى ەكىجاقتى كەزدەسۋدىڭ الدىندا سولتۇستىك كورەيانىڭ شەكاراسىنا ازداعان ۋاقىتقا ءوتىپ، ەلدىڭ كوشباسشىسى كيم چەن ىنمەن قول الىستى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات ح ا ا ءتىلشىسى رەنحاپ اگەنتتىگىنەسىلتەمە جاساپ.قىتاي مەن ا ق ش اراسىندا ساۋدا كەلىسسوزدەرى قايتا جاندانباقوساكا. قازاقپارات كەشە وساكادا ۇلكەن جيىرمالىق 20 سامميتىندە ا ق ش پرەزيدەنتى دونالد ترامپ پەن قىتاي ليدەرى شي جينپين كەزدەستى. بۇل تۋرالى قازاقپارات گە سىلتەمە جاساپ حابارلايدى.موڭعول مەن قازاقتىڭ ورتاق دۇنيەلەرى كوپ موڭعوليا ەلشىسىنۇر سۇلتان. قازاقپارات ەلوردادا ءوتىپ جاتقان كوشپەندىلەر ەتنوفەستيۆالى بارىسىندا موڭعوليانىڭ قازاقستانداعى توتەنشە جانە وكىلەتتى ەلشىلىسى لۋۆسان باتتۋلگا قازاق جانە موڭعول حالقى ءۇشىن كوشپەندىلىكتىڭ ورتاق دۇنيە ەكەنىن ايتىپ ءوتتى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات ءتىلشىسى.مىسىردا قازاقستاننىڭ ينۆەستيتسيالىق مۇمكىندىكتەرى تانىستىرىلدىكاير. قازاقپارات قازاقستاننىڭ مىسىرداعى ەلشىلىگىندە 50 دەن استام مىسىرلىق ينۆەستور مەن ءىرى كومپانيا جەتەكشىلەرىنىڭ قاتىسۋىمەن ەلىمىزدىڭ ينۆەستيتسيالىق مۇمكىندىكتەرىنە ارنالعان شارا ءوتتى. |
قازاقستان دوللاردىڭ حالىقارالىق زاپاس قورىنداعى ۇستايتىن سالىستىرماسىن ازايتاتىن بولدىحالىق تورابىقازاقستان دوللاردىڭ حالىقارالىق زاپاس قورىنداعى ۇستايتىن سالىستىرماسىن ازايتاتىن بولدى2018.08.20 14:34 كەلۋ قاينارى : حالىق تورابىحالىق تورابى، 20 تامىز، بەيجيڭ. قازاقستان ورتالىق بانكەسى جاقىندا ۇقتىرۋ شىعارىپ، قازاقستان ەكونوميكاسىنىڭ دوللارعا ارتىق يەك سۇيەيتىن جاعدايىن وڭاۋ مەن حالىقارالىق زاپاس قورىن كوپ جاقتىلى ەتۋدى ىسكە اسىرۋ ءۇشىن، قازاقستان ۇكىمەتى بىرتىندەپ دوللاردىڭ حالىقارالىق زاپاس قورىنداعى ۇستايتىن سالىستىرماسىن ازايتاتىنىن جاريالادى.قازاقستانداعى ءبىر ءبولىم پارلامەنت مۇشەلەرى ورتالىق بانكەگە حات جازىپ، دوللاردىڭ حالىقارالىق زاپاس قورىنداعى ۇستايتىن سالىستىرماسىنىڭ جوعارى ەكەنىنەن الاڭدايتىنىن بىلدىرگەن. ولار دوللارعا يە سۇيەۋدى ازايتۋ ءۇشىن، كەيبىر مەملەكەتتەر ساۋدا بارىسىندا ەسەپتى دوللارمەن ەمەس، ءوز ەلىنىڭ اقشاسىمەن جاۋىپ جاتقانىن اتاپ وتكەن. بۇل پارلامەنت مۇشەلەرى قازاقستان ەكونوميكاسىنىڭ دوللارعا ارتىق يەك سۇيەيتىن جاعدايىن وڭاۋدى جانە حالىقارالىق زاپاس قورىن كوپ جاقتىلى ەتۋدى ىسكە اسىرۋدى تالاپ ەتكەن.قازاقستان ورتالىق بانكەسى 16 تامىز كۇنى پارلامەنت مۇشەلەرىنە جاۋاپ قايتارىپ، 2006 جىلدان باستاپ ۇكىمەتتىڭ دوللاردىڭ اتالعان ەلدەگى حالىقارالىق قورىنىڭ ۇستايتىن سالىستىرماسىن ازايتا باستاعانىن ءارى التىن قورىن كوبەيتكەنىن بىلدىرگەن. 2006 جىلى دوللاردىڭ قازاقستاننىڭ حالىقارالىق قورىنداعى ۇستايتىن سالىستىرماسى 67 پايىز بولسا، ال، بيىل ماۋسىم ايىندا 46 پايىزعا تومەندەگەن. |
ئەردوغاننى يەم قىلىۋەتمەيمىز! مەريەم گايبەرى ئۇيغۇر ئاكادېمىيىسى : ئومۇمى ئەردوغاننى يەم قىلىۋەتمەيمىز! مەريەم گايبەرىئەردوغاننى يەم قىلىۋەتمەيمىز! مەريەم گايبەرىتەرجىمىدە جان پولاتئەردوغاننى يەم قىلىۋەتمەيمىز!ئارقىسىدا ئارمىيە كۈچى بىلەن، ھەربى مەجلىس بىلەن، ئوچۇق ئاۋاز مەخپى يوقىتىش بىلەن ئەمەس، سايلام خەلقنىڭ يۈزدە 50 ئاۋازىغا ئېرىشىپ ھاكىمىيەتكە چىققانلىقى ئۈچۈن!دېموكراتىيەدە سايلام بىلەن كەلگەننىڭ سايلام بىلەن كېتىدىغانلىقىنى چۈشىنەلمىگەن ئىسيانچىلار ئۈچۈن!ھايات ئۇسلۇبىمىز ئۆزگىرىپ كېتىۋاتىدۇ دەپ يىغلىشىۋاتقانلارنىڭ، ئەمما كېچە سائەت 10 دىن كېيىن ھاراق سېتىۋالالمايمەن ۋە بالامنى چۈشۈرۋىتىشىمگىچە ئارلىشىۋاتىدۇ دېيىشتىن باشقا ھېچبىر گەپ قىلالمىغانلىقى ئۈچۈن!سەمىمىيلەرچە ياغاچلارنىڭ يۆتكىلىشىگە ۋە تاكسىمنى پىيادىلەشتۈرۈش پىلانىغا قارشى چىققان، قارشىلىق ۋە نامايىش ھوقۇقى بولغان خەلقىمىزنىڭ بۇ ئاق كۆڭۈللۈكىنى قوللىنىۋاتقان چوڭقۇر كۈچلەرنى پەرق ئەتكەنلىكىمىز ئۈچۈن!ئىجتىمائىي قاناللاردا ئۇ ئاق كۆڭۈل ئىنسانلارنى غەليان قوزغاشقا كۈشكۈرتكەنلەرنىڭ مەقسىتىنى ئوپئوچۇق كۆرگەنلىكىمىز ئۈچۈن!تاييىبقا بولغان دۈشمەنلىكى كۆزلىرىنى كور قىلغان، ھەر بىر ھەرىكەتنى قالايمىقانچىلىق ۋەزىيىتىگە ئايلاندۇرۋاتقانلارنىڭ كۆزلىرىدىكى ئاداۋەت ئۇچقۇننى كۆرگەنلىكىمىز ئۈچۈن!ئۆكتىچى مىللەت ۋەكىللىرىنىڭ يالغان خەۋەرلەرنى قانداق تارقاتقانلىقىغا شاھىد بولغانلىقىمىز ئۈچۈن!تاييىپ مازارغا، خەلق ھاكىمىيەتكە دەپ بايراق كۆتۈرۈۋالغان ئۆكتىچىلەرنىڭ ئېچىنىشلىق دۈشمەنلىكىنى كۆرگەنلىكىمىز ئۈچۈن!بۇ ھەرىكەتنى تۈرك باھارى دەپ چەتئەل ئاخبارات ۋاستىسىگە توشۇۋاتقانلارنىڭ ۋەتەن سۆيەرلىكىنىڭ نېمە ئىكەنلىكىنى بىلگەنلىكىمىز ئۈچۈن!ئىجتىمائىي ئاخبارات ساھەسىنى، تارىخنىڭ ئەڭ ئەخلاقسىز ئازدۇرۇشلىرىغا ۋاسىتە قىلغان مۇخبىر ۋە ئارتىستەك نىقابلانغان چىرايلارنى ئوبدان تونۇغانلىقىمىز ئۈچۈن!ئىسلامغا قارشى چەتئەل ئاپپاراتلىرىنىڭ ، قول قوۋۇشتۇرۇپ ئاخىرى تاييىپ كېتىدۇ دەپ خۇشاللىقىنى يوشۇرالمىغانلىقى ئۈچۈن!تۈركىيىنىڭ دۇنيانىڭ چاقنىغان يۇلتۇزلىرىدىن بولغانلىقىنى بىلگەنلىكىمىز ئۈچۈن!50 يىلدىن بېرى قېنىمىزنى شوراۋاتقان خەلقئارا پۇل فوندى تەشكىلاتىنى قوغلىغانلىقى ئۈچۈن!ھەر تۈرلۈك سەھىيە خىزمىتىنى ياشانغان ئانامنىڭ ئالدىغا ئەكەلگەنلىكى ئۈچۈن!600 مىڭ غېرىپمۇساپىرغا ساھىبخانىلىق قىلغانلىقى ئۈچۈن!دۇنيا ئىقتىسادى كىرزىستا چۆكۈۋاتقان بىر ۋاقىتتا تۈركىيەنى ئىقتىسادتا دۇنيانىڭ ئەڭ ئالدىنقى قاتارىغا كىرگۈزگەنلىكى ئۈچۈن!ئەڭ مۇھىمى ، 100يىللىق كۈرت مەسىلىسىنى ھەل قىلىپ، بۇ دۆلەتنىڭ ھېچبىر ئەۋلادىنىڭ قانلىرىنىڭ ئاقماسلىقى ئۈچۈن ھەسەل يالىتىلغان زەھەرنى ئىچشىكە پەرۋا قىلمىغانلىقى ئۈچۈن!ۋە بۇ تۇپراقلاردا ياشاۋاتقان 70 مىليون كىشىنىڭ دۇئاسىنى ئالغانلىقى ئۈچۈن!!!بىز باش مىنىستىرىمىز رەجەپ تاييىپ ئەردوغاننى خۇددى ئارمىيە ۋە ئىلمانى كۈچلەر باش مىنىستىر ئەدنان مەندەرەسنى، باش مىنىستىر ۋە جۇمھۇرىيەت رەئىسىمىز تۇرغۇت ئۆزالنى، ۋە باش مىنىستىرىمىز مەرھۇم نەجمەتتىن ئەرباقاننى يەم قىلىۋەتكەندەك يەم قىلىۋەتمەيمىز!ئاپتورى: يازغۇچى مەريەم گايبەرى2013 يىل 7 ئىيۇن سائەت 08:37دىنى ئەسلىيەتچىلەرنى ھاكىمىيەتكە چىقارسا مۇشۇنداق ئىش تېرىماي قالمايدۇ.2013 يىل 7 ئىيۇن سائەت 12:28مىراخور قېرىندىشىم، خاپا بولماي بۇ تېمىغا نەزىرىڭزنى ئاغدۇرۇڭ.2017 يىل 24 يانۋار سائەت 11:412013 يىل 6 ئىيۇن سائەت 14:14تەھرىرلەنگنى يوللاندى، رەخمەت.2013 يىل 6 ئىيۇن سائەت 14:22ئەسسالامۇ ئەلەيكۇم ئالتۇنتارم سىڭلم، رەخمەت.2013 يىل 6 ئىيۇن سائەت 14:27ۋە ئەلەيكۇم سالام سىلەرگىمۇ كۆپ رەھمەت، بەك ئەھمىيەتلىك تىمىلار قويۇلىۋاتىدۇ يەنىمۇ مۇۋەپپەقىيەت تىلەيمەن. |
جياڭسۇ ئۆلكىسى جۇڭگودىكى 100 كۈچلۈك ناھىيە تىزىملىكىدە 1ئورۇندا تۇردى، شەندۇڭ ۋە جېجياڭ ئۆلكىسى 2 ۋە 3ئورۇندا تۇردى2015.08.24 16:24 مەنبە: خەلق تورىخەلق تورى، بېيجىڭ، 23ئاۋغۇست تېلېگراممىسى. مەملىكەتلىك ناھىيە ئىتقىساد كەسپىي تەتقىقات ئاپپاراتىجۇڭجۈن ئىجتىمائىي ئاقىللار ئامبىرى تەتقىقاتخانىسى 22ئاۋغۇست 2015يىللىق ناھىيە ئىقتىساد تەرەققىياتى دوكلاتىنى ئېلان قىلدى، بۇنىڭ بىلەن 15نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك 100 كۈچلۈك ناھىيە تىزىملىكى ئاشكارىلاندى. ئىستاتىستىكىدىن بايقىلىشىچە، بۇ نۆۋەتلىك تىزىملىكتە، 24 ناھىيەسى تىزىملىككە كىرگۈزۈلگەن جياڭسۇ ئۆلكىسى ئۆلكىلەر بويىچە 1ئورۇندا تۇرغان، بۇلارنىڭ ئىچىدە، جياڭيىن شەھىرى، كۈنشەن شەھىرى 100 كۈچلۈك ناھىيە تىزىملىكىدە 1ئورۇندا تۇرغان. شەندۇڭ ئۆلكىسى ۋە جېجياڭ ئۆلكىسى 21 ناھىيە ۋە 18 ناھىيە بىلەن 2 ۋە 3ئورۇندا تۇرغان.تىزىملىككە كىرگۈزۈلگەن باشقا ئۆلكىلەر بىلەن ئالدىنقى ئۈچ ئورۇندىكى ئۆلكىنىڭ پەرقى خېلىلا چوڭ، 4ئورۇندىكى لياۋنىڭ ئۆلكىسىنىڭ يەتتە ناھىيەسى، 5ئورۇندىكى فۇجيەن ئۆلكىسىنىڭ ئالتە ناھىيەسى تىزىملىككە كىرگۈزۈلدى. خۇنەن ئۆلكىسى ۋە جياڭشى ئۆلكىسى تۆت ناھىيە ۋە ئۈچ ناھىيە بىلەن 6 ۋە 7ئورۇندا تۇردى.خېبېي، خېنەن، خۇبېي، شەنشى، سىچۈەن، شىنجاڭ ۋە ئىچكى مۇڭغۇلدىن ئىبارەت يەتتە ئۆلكە، ئاپتونوم رايون 8ئورۇندا تۇردى، ئۇلاردىن ئوخشاشلا ئىككى ناھىيە 100 كۈچلۈك ناھىيە تىزىملىكىگە كىرگۈزۈلدى. شىنجاڭ گېزىتى تەرجىمىسى |
ارمان ماناربەك ۇلى 993 ماتەريال تابىلدىپرەزيدەنت اەس سالاردا تۇركيانىڭ تاجىريبەسىن زەردەلەۋدى تاپسىردىرەفورمالار جونىندەگى جوعارى كەڭەستىڭ وتىرىسىندا ەلىمىزدە قاۋىپسىز اتوم جانە سۋتەگى ەنەرگەتيكاسىن دامىتۋ شارالارىنا باسا ءمان بەرىلدى، دەپ حابارلايدى ..قازاقستان مۇناي ءوندىرۋ كولەمىن ۇلعايتادىبۇل تۋرالى . ەنەرگەتيكا مينيسترلىگىنە سىلتەمە جاساپ حابارلايدى.شقودا زاڭسىز اڭ اۋلاۋدىڭ 11 دەرەگى انىقتالدىشىعىس قازاقستان وبلىسىندا براكونەرلىك فاكتىلەرىنىڭ جولىن كەسۋ بويىنشا رەيدتىك شارالار وتۋدە. جىل باسىنان بەرى جابايى اڭداردى زاڭسىز اۋلاۋ بويىنشا 11 فاكتى انىقتالدى، دەپ حابارلايدى ..پرەزيدەنت 30 ماۋسىم، 2022ەلەكتر ەنەرگەتيكاسى تۋرالى زاڭعا وزگەرىستەر ەنگىزىلدىبۇل تۋرالى . اكورداعا سىلتەمە جاساپ حابارلايدى.رۋحانيات 30 ماۋسىم، 2022اقىن مۇحتار شاحانوۆتىڭ 80 جاسىن تويلاۋ تۇركيادان باستالدىكورنەكتى اقىن، مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى، قازاقستاننىڭ ەڭبەك ەرى مۇحتار شاحانوۆتىڭ 80 جاسىن تويلاۋ تۇركيادان باستاۋ الدى. حالىقارالىق تۇركسوي ۇيىمى قر مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگىمەن بىرىگىپ ەرتەڭ انكارادا حالىقارالىق كونفەرەنتسيا مەن كونتسەرت ۇيىمداستىرادى، دەپ جازادى ..شىمكەنتتە جشس ديرەكتورى 3 ملن تەڭگە ۇرلادى دەگەن كۇدىككە ءىلىندىقما شىمكەنت قالاسى بويىنشا اۋماقتىق دەپارتامەنتى قامقور جەدەلالدىن الۋ ءىسشارالارى ناتيجەسىندە جشس ديرەكتورىنا قاتىستى بيۋدجەت قاراجاتىن جىمقىرۋ فاكتىسى بويىنشا سوتقا دەيىنگى تەرگەۋدى باستادى، دەپ حابارلايدى ..مەملەكەت باسشىسىنىڭ توراعالىعىمەن رەفورمالار جونىندەگى جوعارى كەڭەستىڭ كەزەكتى وتىرىسى ءوتتى، دەپ جازادى . اكورداعا سىلتەمە جاساپ.الەم 30 ماۋسىم، 2022تۇركيادا مايمىل شەشەگىنىڭ العاشقى جاعدايى راستالدىتۇركيادا مايمىل شەشەگىنىڭ العاشقى جاعدايى راستالدى. بۇل تۋرالى رەسپۋبليكانىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ ءمينيسترى فاحرەددين قوجا دەگى پاراقشاسىندا مالىمدەدى، دەپ حابارلايدى ..قازاقستاندا قاڭتار وقيعاسى بويىنشا 445 ادام سوتتالدىباس پروكۋراتۋرانىڭ قىلمىستىق قۋدالاۋ قىزمەتى باستىعىنىڭ ورىنباسارى ەلدوس قيلىمجانوۆ قاڭتارداعى تارتىپسىزدىكتەرگە قاتىستى جاڭا مالىمەتتەردى ايتتى، دەپ حابارلايدى .. |
قازاق باتىرلارىنىڭ سوعىس ءتاسىلى...بىلگەنگە مارجان 9103 15 پىكىر 30 قاڭتار, 2021 ساعات 15:22جىلقىنىڭ ءىشىن جارىپ سوعىسۋ تاكتيكاسى قازاق باتىرلارىنىڭ جاۋگەرشىلىكتە قولدانعان مىقتى ۇرىس تاسىلدەرىنىڭ ءبىرى. ءبىر قىزىعى بۇل سوعىس تاكتيكاسىن قازاق باتىرلارىنان 200300 جىل كەيىن فرانتسۋز اسكەرلەرى ءبىرىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستا قولدانىپتى. ال بۇل سوعىس ءتاسىلى ەۋروپا سوعىس تاريحىنداعى تاڭعاجايىپ ۇرىس تاكتيكالارىنىڭ ءبىرى رەتىندە جازىلعان. قازاقجوڭعار سوعىسىندا قولدانىلعانى تۋرالى قازاق شەجىرەلەرىندە دەرەكتەر بار. دەگەنمەن، شەجىرەلەردە، تاريحي دەرەكتەردە، داستانداردا، رومانداردا جازىلىپ قالعانىنا قاراماستان، قازىرگى كەزدە بۇل سوعىس ءتاسىلى تۋرالى بىلەتىن جاندار وتە از.جىلقىنىڭ ءىشىن جارىپ سوعىسۋ تاكتيكاسى قازاق جاۋ جۇرەك باتىرلارىنىڭ ەڭ سوڭعى قولداناتىن ۇرىس ءتاسىلى بولعان. بەينە ءوزىن قۇربان ەتىپ، جاۋدى جارىپ جىبەرەتىن سوڭعى جاۋىنگەر سياقتى، اقىرعى قاھارماندىق، جانكەشتىلىك ۇرىس ءتاسىلى رەتىندە قولدانىلعان. قاپتاعان قالىڭ جاۋ باسىپ كەلگەندە، سوڭعى قالعان باتىرلار جىلقىنىڭ ءىشىن جارىپ، جاسىرىنىپ نەمەسە كەۋدەسىن قالقان ەتىپ، باسىپ كەلگەن جاۋدى ءبىربىرلەپ اتىپ، قىرادى ەكەن. بۇل ۇرىس تاكتيكاسىن بەيعام جاتقان قازاق دالاسىنا توسىننان جوڭعارلار شاپقىنشىلىق جاساعان اقتابان شۇبىرىندى، القاكول سۇلاما جىلدارى ەلىن، رۋىن، تايپاسىن امان الىپ قالىپ، العا جىلجىتىپ جىبەرۋ ءۇشىن، وزدەرى توسقاۋىلدا قالىپ، جاندارىن پيدە ەتكەن باتىرلار ەڭ سوڭعى جانكەشتى ۇرىس ءتاسىلى رەتىندە قولدانعان.بۇل قيانكەسكى ۇرىس ءادىسىنىڭ ەڭ سوڭعى امالى بولعان. سوڭىندا ەرلىكپەن قازا تاپقان. قازىر وسى سوعىس ءتاسىلى جايىندا ايتىلماي، جازىلماي كەلەدى. ءتىپتى، جوعارىدا ايتقانىمىزداي، مۇنى بىلەتىن ادامدار دا وتە از. وزگەنىڭ قاھارماندىق تاسىلىنە، ۇرىس ادىسىنە تاڭداي قاققانشا، قازاق باتىرلارى قولدانعان وسىنداي تاريحي تاپقىر تاكتيكالاردى اسپەتتەپ، ەسكە الىپ، جازىپ، زەرتتەپ، ءتىپتى جاۋگەرشىلىك تۋرالى كينولاردا ءوزىمىزدىڭ ءتول سوعىس تاسىلدەرىمىزدى كورسەتۋ ابزال دەپ ساناعان نيەتىمىز وسى ماقالانى جازۋعا تۇرتكى بولدى.مىسالى، توميريس، كوشپەندىلەر، قازاق حاندىعى سياقتى فيلمدەردە جاتتاندى، شەتەلدەن كوشىرىلگەن ۇرىس قيمىلدارى مەن ەپيزودتاردى قولدانعانشا، وسىنداي ءوزىمىزدىڭ قاھارماندىق ۇرىس تاكتيكالارىن قوسسا، قۇبا قۇپ بولار ەدى.ءبىر قىزىعى، بۇل ءتاسىلدى قازاق باتىرلارىنان ەكى، ءۇش عاسىردان كەيىن قولدانعان فرانتسۋزدار وسى تاپقىر سوعىس ءادىسىن اسپەتتەپ، ەۋروپا تاريحىنداعى تاڭعاجايىپ سوعىس تاكتيكاسىنىڭ ءبىرى رەتىندە جازىپ قالدىرسا، گولليۆۋد وسىنداي قورعانۋ ءتاسىلىن قولدانعان شىن تاريحي وقيعانى بايانداپ، فيلم ءتۇسىرىپ ۇلگەردى. 1823 ميسسۋري تەرريتورياسىنداعى امەريكالىق تاۋەكەلشى حيۋ گلاسستىڭ ومىرىندەگى بىرقاتار وقيعالاردان شابىت الىپ، امەريكالىق جازۋشى مايكل پانكە 2002 جىلى ءتىرى قالعان ۆىجيۆشي دەگەن رومان جازدى. اۆتوردىڭ وسى روماندى جازۋىنا يتەرمەلەگەن تاڭقالارلىق شىتىرمان وقيعانىڭ ءبىرى جىلقىنىڭ ءىشىن جارۋ ءتاسىلى بولعان، سول سەبەپتى، بۇل وقيعا رومانعا ەرەكشە ءبولىم رەتىندە قوسىلعان. 2015 جىلى روماندى ارقاۋ ەتىپ، الەحاندرو گونسالەس ينيارريتۋ فيلم ءتۇسىردى. 88ءشى رەتكى وسكار سىيلىعىنىڭ 12 نوميناتسياسىنا يە بولعان فيلمدە جەرگىلىكتى ۇندىلەرمەن سوعىس داۋىرىندەگى قيىنقىستاۋ جاعدايدا جىلقىنىڭ ءىشىن جارۋ تاكتيكاسى كورسەتىلگەن. شىن مانىندە، مۇنداي تاڭقالارلىق جانە تاپقىر ۇرىس ءتاسىلىن ولاردان بىرنەشە عاسىر بۇرىن ءبىزدىڭ اتابابالارىمىز قولدانعان بولسا دا، ونى ءالى كۇنگە اسپەتتەي الماي كەلەمىز.ەندەشە، تاقىرىپقا ارقاۋ بولعان، اتتىڭ ءىشىن جارىپ سوعىسۋ ءتاسىلى قولدانىلعان تاريحى شايقاستى ناقتى دالەلدەرمەن باياندايىق.تاريحي دەرەكتەر، روماندار، داستاندار جانە شەجىرەرلەر بويىنشا، 1718 جىلى قالىڭ قالماق قولى باسىپ كىرگەن كەزدە، قازاق دالاسىنىڭ شىعىسىن كۇزەتكەن ەلدىڭ باتىرلارى قۇداينازار تاڭىربەردىۇلى باستاعان ءجۇز ساربازدىڭ جىلقىنىڭ ءىشىن جارىپ سوعىسۋ تاكتيكاسىن قولدانىپ، شايقاسقانى ايتىلادى.ەۋرازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيەتىنىڭ پروفەسسورى، تاريحشى جامبىل ارتىقباەۆتىڭ تاريحي دەرەكتەمە كىتابىندا قۇداينازار تاڭىربەردىۇلى باتىردىڭ وسى ەرلىگى جازىلادى. تاريحشى ەركەباي قابىلجان قىزاي ەلى تاريحي دەرەكتەرى دەپ اتالاتىن دەرەكتەر جيناعىندا دا قۇداينازار تاڭىربەردىۇلىنىڭ جىلقىنىڭ ءىشىن جارىپ سوعىسقانىن باياندايدى. ال، دوسبەر ساۋرىقۇلى 18941971 ەسەنگەلدى باتىر داستانىندا قۇداينازار باتىردىڭ اتتىڭ كەۋدەسىن دالدا ەتىپ سوعىسقان تاريحي شايقاستى جازادى. قابدەش ءجۇمادىلۇلىنىڭ دارابوز رومانىندا دا وسى جانكەشتى سوعىس تۋرالى ايتىلىپ، قۇداينازاردىڭ ءجۇز ساربازبەن ويرات قولىنىڭ الدىن توسقانى باياندالادى.رومانعا سايكەس، قۇداينازاردىڭ اتقان وعى جەرگە تۇسپەيتىن مەرگەن قىزى كۇلايىم اكەسىن قيماي، كوشتى العا جىلجىتىپ جىبەرىپ، جاۋدىڭ الدىن توسۋعا بىرگە قالىپ، ءجۇز باتىرمەن بىرگە ەرلىكپەن قازا تاپقان.دوسپەر ساۋرىقۇلى تاريحي داستانىندا الاكولدەگى قازاقتىڭ قالماقپەن سوعىسىن سۋرەتتەي وتىرىپ، قۇداينازار باتىردى اتايدى جانە ونىڭ توعىز اعايىندى ەكەنىن جازىپ كەتەدى. جەر قايىسقان قالىڭ قولمەن ويرات اسكەرلەرى شابۋىلداپ كەلگەندە، كوشتى العا جىلجىتىپ جىبەرىپ، جانىن پيدا ەتىپ، توسقاۋىلدا توعىز اعايىندىدان قۇداينازار باتىر قالادى. قاسىنا ءجۇز ساربازدى ىرىكتەپ الىپ جاۋدىڭ الدىن توسادى:ايتايىن قۇداينازار باتىردى ەندى،اعاسىن: بەرى كەل، دەپ، شاقىردى ەندى.قۇتتىمبەت توعىزىنىڭ ەڭ ۇلكەنى، توعىزدان مەن شىعايىن جان پيداعا،قاراڭىز، بالا مەن، ءسىز، قاتىنعا ەندى، دەپ جىرلايدى ساۋرىقۇلى.داستاندا قۇداينازاردىڭ جاستاي ءۇش ۇلى، ەر جەتكەن ءبىر قىزى بار ەكەنى ايتىلادى. شەجىرەگە سۇيەنىپ، قىزدىڭ اتقان وعى جەرگە تۇسپەيتىن مەرگەن بولعانىن جەتكىزەدى.شارۋاسىن باسقارعانى سول قىز ەدى.وزىندە ءبىلىم دە بار، ونەر دە بار،ماقتاسام، سول زاماننىڭ ءدۇلدۇلى ەدى، دەپ جازادى دوسبەر ساۋرىقۇلى.اكەسىمەن بىرگە شولپانداي تاڭعى تۋعان سول قىزى قالىپ، قالىڭ جاۋدىڭ الدىن بوگەيدى.سونىمەن جاۋعا قارسى ساداق اتتى،پانالاپ ولگەن اتتىڭ كەۋدەسىندە، دەپ جىرلانادى داستاندا. وقيعا 1718 جىلدار شاماسى بولعان دەلىنەدى.ال، 1999 جىلى باسىلىپ شىققان ەركەباي قابىلجاننىڭ تاريحي دەرەكتەمەلەر جيناعىندا: قالىڭ جاۋدىڭ قولىمەن نەشە كۇن، نەشە ءتۇن ايقاسىپ، جاۋدىڭ الدىن توسىپ، كەزەڭنەن اسىرمايدى. ەل ۇزاپ كوشە بەرەدى. بىراق اسىتىنداعى اتتارىنا وق ءتيىپ، بەكىنىس قالقا بولماعاندا ولگەن اتتىڭ ءىشىن جارىپ جىبەرىپ، ىشەك قارنىن الىپ تاستاپ، قىزى ەكەۋى اتتىڭ قۋىس كەۋدەسىنە جاسىرىنىپ، جەبە اتىپ، جاۋدى ىلگەرى باستىرمايدى. بىراق سوڭىندا وقتارى تاۋسىلىپ ەرلىكپەن قۇربان بولادى.قۇداينازاردىڭ جالعىز قىزى دا اسقان باتىر ەدى. قارشادايىنان اكەسىنە ەرىپ ءجۇرىپ، قۇرالايدى كوزگە اتار مەرگەن بولعان. اسپانعا لاقتىرعان بورىكتى جەرگە تۇسىرمەي ساداقپەن ءدال تيگىزەتىن، ۇشىپ بارا جاتقان تورعايدى سىعالاماي اتىپ تۇسىرەتىن قول مەرگەن ەدى. وسىنىڭ الدىنداعى ءبىر شايقاستا قۇداينازاردىڭ قىزى شاپقىنشىلاردىڭ قۇز باسىنا بەكىنگەن 15 مەرگەنىن اتىپ ءتۇسىرىپ، وزدەرىنە جول اشقان ەدى، دەپ جازىلادى.قابدەش ءجۇمادىلوۆتىڭ دارابوز رومانىندا جوڭعار قاقپاسىنان جەر قايىسقان قالماق قولى شابۋىلداعانىن ايتىپ بىلاي دەپ باياندالادى:جوڭعار قاقپاسى ارقىلى جەتىسۋعا ويرات قولى باسىپ كىرگەندە، وسى ەسەنگەلدى جەتىسەگىزدەگى بالا ەكەن. جاۋ اسكەرى جاقىنداپ قالعاندا، اكەسى قۋداينازار باتىر قالىڭ ەلدى مالجان، بالاشاعاسىمەن ارقاعا قاراي كوشىرىپ جىبەرىپ، ءوزى ءجۇز جىگىتپەن قالماقتاردىڭ جولىن بوگەي تۇرۋ ءۇشىن اسۋدى كۇزەتىپ قالعان كورىنەدى. ايەلى كىشكەنتاي ەكى ۇلىن ءبىر اتقا مىڭگەستىرىپ، كوشپەن بىرگە كەتە بارادى دا، بويجەتكەن جالعىز قىزى كۇلايىم اكەسىن قيىپ كەتە الماي، توسقاۋىل توپتىڭ قاسىندا قالادى. كۇلايىم اتقان وعى جەرگە تۇسپەيتىن اسقان مەرگەن ەكەن. قيىن اسۋدىڭ شىعار اۋزىنا بەكىنگەن ءجۇز جىگىت قارا قۇرىم قالماقتى ەكى كۇن بويى بەرى وتكىزبەي، ارىستانشا الىسادى. جاقىن كەلگەنىن جەبەگە تۇيرەپ، الىستا ساي تابانىندا جۇرگەندەرىنە تاس دومالاتىپ، جاۋ اسكەرىن كوپ شىعىنعا ۇشىراتادى. اقىرى وقتارى تاۋسىلىپ، ابدەن تيتىقتاپ قالجىراعان كەزدە عانا اسۋدى قولدان بەرۋگە ءماجبۇر بولادى.ەڭ ايانىشتىسى جاڭاعى ءجۇز جىگىتتىڭ بىردەءبىرى ءتىرى قالماپتى. نە باس ساۋعالاپ قاشپاعان. ءبارى دە تۋعان جەر، اتا قونىستارى ءۇشىن جان قيعان... ارادا ءبىراز ۋاقىت وتكەندە، ۇرىككەن ەلدەن ادامدار شىعىپ، قالعانداردىڭ حابارىن بىلەيىك دەپ قايتا ورالعاندا، شەتىنەن جەبەگە تۇيرەلىپ جايراپ جاتقان جىگىتتەردى كورەدى... الدىمەن قۇداينازار باتىردىڭ قاسىنداعى قىزىنا وق تيسە كەرەك. قايران ەر قىزىن قورعاشتاپ ورنىنان كوتەرىلە بەرگەندە، ءوزىنىڭ دە تۋ سىرتىنان اجال جەبەسى قادالىپ، ەكەۋى قۇشاقتاسقان كۇيى جان ءۇزىپتى. بارعاندار سول جەردە ارقايسىسىنا جەكەجەكە قابىر قازىپ، قۇربانداردى ارۋلاپ كومىپتى. كورگەندەردىڭ ايتۋىنشا، قىزاي قورىمى اتالاتىن تاس بەيىتتەر سول ماڭدا ءالى دە تۇرعان كورىنەدى.وسى وقيعانى قابانبايعا انا ءبىر جىلى ەسەنگەلدىنىڭ ءوزى ايتىپ بەرگەنءدى. كوكىرەگى قارس ايرىلا، كوزىنە جاس الا وتىرىپ اڭگىمەلەگەن. نە ءۇشىن ەكەن، وسى اڭگىمەدەن كەيىن ول ەسەنگەلدىنى بۇرىنعىدان ارى جان تارتىپ، جاقسى كورىپ كەتتى. قازىر ويلاپ وتىرسا، ەكەۋىنىڭ مۇڭى ءبىر ەكەن عوي. ازاتتىق ءۇشىن الىسىپ، جاۋ قولىندا قازا تاپقان اكەلەر، قىرشىن كەتكەن اپالار مەن اعالار... بۇل تىرلىكتە تۋعان جەرىمىزدى قايتا بارىپ كورسەكاۋ دەگەن ورتاق ارمان بۇلاردى قاتتى جاقىنداستىرىپ جىبەرگەن. سودان بەرى ەسەنگەلدىنى ازاتتىق جولىندا اقىرىنا دەيىن الىساتىن، جاۋدى جەڭبەي كەگى بىتپەيتىن ناعىز سەنىمدى سەرىك، قايتپاس قايسار ءىنى دەپ تانىپ ەدى، دەپ جازىلادى دارابوز رومانىندا قۇداينازار باتىردىڭ جانكەشتى شايقاسى تۋرالى.وسىلايشا، قۇداينازار باتىر مەن قىزى جانە ءجۇز سارباز ەلدى امان الىپ قالادى. باتىردىڭ كوشپەن بىرگە كەتىپ، ءتىرى قالعان بالالارى تاريحتا ءۇش جەتىم دەپ اتالادى. ءۇش جەتىمنىڭ ءبىرىن كوتەرىپ، ءبىرىن جەتەكتەپ، اناسى بالالارىنىڭ ناعاشىسى ءسارىۇيسىندى پانالايدى. كەيىن ءۇش جەتىم ەلىنە ورالعاندا، ەلدى امان الىپ قالعان باتىردىڭ ۇرپاعىن كوككە كوتەرىپ، ات شاپتىرىپ، توي جاسايدى. وسى تويدان كەيىن، ءۇشى جەتىمنىڭ ءبىرى، ايگىلى باتىر ەسەنگەلدى مەن قابانباي باتىردىڭ دوستىعى باستالادى. دارابوز باتىر قابانباي ەسەنگەلدىنى قازاقتىڭ كەمەڭگەر حانى ابىلايمەن تانىستىرادى. وسىدان كەيىنگى تاريحي وقيعالاردىڭ بارىندە قابانباي مەن ەسەنگەلدى باتىر بىرگە جۇرەدى. اكە كەگى جۇرەگىنە تاس بولىپ قاتقان ەسەنگەلدى باتىر قابانبايمەن بىرگە تالاي جەڭىستى جورىقتار جاسايدى. دارابوز باتىرمەن بىرگە حان ابىلايدىڭ وردا جينالىستارىنا شاقىرىلادى. تاريحي شەشىمدەر جاساۋعا قاتىسادى، ەلشىلىك قىزمەتتەر اتقارادى.دوسپەر ساۋرىقۇلى داستانىندا ءوزىنىڭ باباسى قۇداينازاردىڭ ۇلى ەسەنكەلدىگە قاتىستى بۇل وقيعانى ەركەشە شابىتتانىپ جىرلايدى:ۇيىنە قايتقانىندا ەر قابانباي،بارادى اتا ۇلىنان جۇرت باستىعى،ابىلاي ەلدى جيىپ جاتىر، دەيدى.قالايشا جاۋدان امان ەل قورعايمىز،سول جەردە قورىتامىز اقىل، دەيدى.تاريحشى جامبىل ارتىقباەۆتىڭ جازۋىنشا، سول كەزدە بۋرابايدا باس باتىرلارىمەن اقىلداسقان ابىلاي ەندى ءۇش ءجۇزدىڭ قازاعىنىڭ قارۋلى ازاماتىن ۇلىتاۋعا جيناۋعا بەل بايلادى. بۇل جاۋگەرشىلىككە تولى ءحىىى عاسىردىڭ تۋرا تەڭ ورتاسى، 50ءشى جىلداردىڭ باسى بولاتىن. قازاقتىڭ شەجىرەلەرىندە بۇل زاماندى:ساداق بەلدە داپدايار، نايزا قولدا،ات بەلدەۋدە تۇرادى، تۇيە قومدا، دەپ سۋرەتتەيدى. قۇداينازاردىڭ ۇلى، قابانبايدىڭ زامانداس، ادال دوسى ەسەنگەلدى باتىر باستاعان قىزاي ەلىنىڭ باتىرلارى ابىلاي ورداسىنىڭ شىعىستان قورعايتىن قالقانى قىزمەتىن اتقارۋشى ەدى، دەپ جازادى ج.ارتىقباەۆ.پەكيندە باسىلىپ شىققان قازاق تاريحىنداعى ايگىلى ادامدارى اتتى كىتاپتاعى دەرەكتەرگە سايكەس، 1741 جىلى ابىلاي سۇلتان قالدانسەرەن قولىنا قاپىدا تۇتقىنعا تۇسكەندە، ونى قۇتقارۋشىلاردىڭ ءبىرى قۇداينازاردىڭ ۇلى ەسەنكەلدى باتىر ەكەنى ايتىلادى.ابىلايدى قۇتقارۋعا قارا قالماق ورداسىنا بارعان ەسەنگەلدى باتىر قالدان سەرەنگە:قان مايداندا ولمەسە،ۇيىقتاپ جاتقان بارىسقا،شىبىن دا كەلىپ قونباي ما؟ دەپ سوزبەن جەڭگەنءدى قازاق تاريحىنداعى ايگىلى ادامدار. ەسەنگەلدى باتىر. پەكين ۇلتتار باسپاسى، 25 بەت..1756 جىلى جوڭعاريادان ءامىرسانا باستاعان ءبىر توپ قالماق بەكزادالارىنىڭ كومەك سۇراپ قازاق جەرىنە كەلگەندە، ابىلاي ورداسىنىڭ تاپسىرماسى بويىنشا امىرساناعا ەسەنكەلدى باتىرلار قومقورلىق جاساعان.ءامىرسانا جانىندا داۋاش دەگەن باتىرىمەن بىرگە قازاقتاردىڭ ىشىنە قاشىپ كەلەدى. ابىلاي حان ءامىرسانانى ەسەنگەلدىگە تاپسىرادى. ءامىرسانا ەسەنگەلدى اۋىلىندا ەكى جىل تۇرادى. وسى كەزدە ءامىرسانا قوتىر بولىپ قاتتى اۋىرىپ، قانشا داۋالانسا دا ەم بولمايدى. سوندا ەسەنگەلدى ءوزىنىڭ كوك بيەسىن سويىپ، سونىڭ تەرىسىنە سالىپ، ءامىرسانانى ساقايتادى. اۋىرۋدان ايىققان ءامىرسانا ەسەنگەلدىمەن قۇشاقتاسىپ دوس بولادى. سول دوستىقتىڭ قۇرمەتىنە ەسەنگەلدى باتىر ءوزىنىڭ بالاسىنا ءامىرسانا دەپ ات قويعان. ەسەنگەلدىنىڭ بالاسى ءامىرسانادان تاراعان اۋىل قازىر رۋلى ەل دەلىنەدى قىزاي تاريحىنا قاتىستى دەرەكتەر 16 بەت.ال، قابانباي مەن ەسەنگەلدىنىڭ دوستىعىنىڭ ايتپاي كەتپەۋگە بولمايتىن ءبىر تۇسى دارابوز باتىردىڭ ەسەنگەلدىنىڭ بالاسىنا ءوزىنىڭ اتىن قويۋى. قابانباي باستاعان باتىر، بيلەر قۇداينازاردىڭ ۇلىنىڭ ۇيىندە جەر داۋىن شەشىپ وتىرعان كۇنى ەسەنگەلدى باتىردىڭ ايەلى بوسانىپ، ۇل تابادى. قابانبايعا ەسەنگەلدى ءوز بالاسىنا ات قويۋىن قولقالايدى.بۇل وقيعا تۋرالى دارابوز رومانىندا بىلاي دەپ سۋرەتتەيدى: سولاي ما؟ اپىراي، ءا... بۇل جىگىتكە كىم دەپ ات قويساق ەكەن؟! قابانباي جوپەلدەمەدە نە ايتارىن بىلمەي، ابدىراپ قالدى. اركىم ءار ءتۇرلى كەڭەس بەرىپ جاتىر. توبەت بي: وسى بالاعا ءوز اتىندى قويساڭ قايتەدى؟ كەيىن ەسكە الىپ، ايتا جۇرگەنگە جاقسى! دەپ ەدى، بورانباي وتىرىپ: ءاي، ءوز اتىڭ اۋىرلاۋ بولادى عوي. كىشكەنتاي نەمە كوتەرە الماي جۇرمەسە! دەپ ساقتىق ءبىلدىردى.بۇل كەزدە قابانباي ورنىنان ءسال كوتەرىلىپ، جاس بالانى قولىنا العان بولاتىن. وسى بالاعا ىقىلاسىم ءتۇسىپ تۇر. ءوز اتىمدىاق قويايىن، دەدى ەسەنگەلدىگە قاراپ. مەنىڭ اتىمدى كوتەرە السا قابانباي بولار. كوتەرە الماسا جامانباي بولار! دەپ جۇرتتى ءبىر كۇلدىرىپ الدى دا، نارەستەنىڭ قۇلاعىنا ەڭكەيىپ تۇرىپ: سەنىڭ اتىڭ قابانباي! دەپ ءۇش رەت ايعايلادى. ءداۋ جىگىت بولسىن! قابەكەڭ سەكىلدى بۇل دا ەلىن قورعايتىن ارۋاقتى باتىر بولىپ ءوسسىن! ءتىپتى وسى اتتى امانەسەن كوتەرىپ ءجۇرۋدىڭ ءوزى ءبىر قازاققا از ولجا ەمەس قوي! دەسىپ گۋگۋ ەتەدى...سونىمەن، تاعى ءبىر قابانباي كەلدى دۇنيەگە. ول ۇلكەن قابانبايدىڭ ورنىن نە باسار، نە باسپاس، ايتەۋىر، ءتىرى ءجۇرسىن دەپ تىلەستى ۇيدەگىلەر... بىراق كۇندەردىڭ كۇنىندە وسى قۇرتاقانداي سابيدەن تالاي ۇرپاق ءونىپوسەرىن، ولاردىڭ قىزاي ىشىندە قابانباي دەگەن بەلگىلى رۋعا اينالىپ، ارادا ەكى ءجۇز جىل وتكەندە سول رۋدان ءوز ەلىنىڭ ازاتتىعى ءۇشىن اقتىق دەمىنە دەيىن ايقاسار ناعىز ەرلەردىڭ شىعاتىنىن وندا ەشكىم بولجاعان جوق ەدى، دەپ جازىلادى دارابوز رومانىندا.قازاق شەجىرەسى كىتابىندا بۇل وقيعا بىلايشا سۋرەتتەلەدى: ەسەنگەلدىنىڭ ءبىر بالاسىنىڭ اتى قابانباي. قابانباي مەن ەسەنگەلدى دوس بولعان. ەسەنگەلدىنىڭ اۋىلىنا قابانباي قوناق بولىپ وتىرعاندا بايبىشەسى بوسانىپ، سونىڭ اتىن قابانبايعا قويىڭىز دەگەندە، كوتەرە السا قابانباي بولار، كوتەرە الماسا جامانباي بولار، دەپ قابانباي ءوز اتىن قويعان. وسى قابانباي رۋىنان كەيىن باتىر كوپ شىققان. سونىڭ ءبىرى اتاقتى اكبار مەن سەيىت قازاق شەجىرەسى. شينجاڭ جاستارورەندەر باسپاسى، 1996 جىل. 275 بەت. نۇربولات وسپانۇلىنىڭ شەجىرەسى.مۇنداعى اكبار مەن سەيت شىعىس تۇركىستانادعى ازاتتىق كوتەرىلىسىنىڭ العاشقى وعىن اتقان. ايگىلى ەسبوسىن باتىر، ونىڭ ۇلى اكبار، ناۋان، نەمەرە ءىنىسى سەيىتتەر شىعىس تۇركىستاندعى ازاتتىق جولىن اشقاندار.ون سەگىزىنشى عاسىردا تىنىش جاتقان قازاق دالاسىنا جوڭعاردىڭ قالىڭ قولى تۇتقيىلدان شابۋىل جاساپ، باسىپ كىرىپ، قازاقتى قىرعىنعا ۇشىراتتى. قازاق حالقىنىڭ باسىنا بۇرىن سوڭدى بولماعان زوبالاڭ كۇن تۋىپ، اقاتابان شۇبىرىندى، القاكول سۇلاماعا ۇلاستى. جوڭعارلار قازاق جەرىنىڭ تەرريتورياسىن دەرلىكتەي باسىپ الدى. ۇدەرە شەگىنگەن قازاقتار حودجەنت، سامارقان، بۇقارا يەلىكتەرىنە دەيىن ءوتتى. ەلىمايلاعان حالىقتىڭ كوبى سىردان ءوتىپ، القاكولگە جەتىپ قۇلادى. كەيبىر تايپارۋلار قىزىلقۇم، قاراقۇم ىشىنە ءسىڭدى. قازاق حالقى ۇلت رەتىندە جويىلىپ كەتۋ قاۋپى تۋدى. كەيبىر رۋلار شاپقىنشىلىقتا جويىلىپ كەتتى. ال جويىلماي قالعان قازاق رۋتايپالارىنىڭ قۇداينازار سياقتى باتىرلارى جاندارىن پيدا ەتىپ، ەلىن العا جىبەرىپ، ءار ءتۇرلى جانكەشتى ۇرىس تاسىلدەرىن قولدانىپ، ەلىن امان الىپ قالدى.سول باتىرلارىنىڭ ارقاسىندا امان قالعان رۋلار مەن تايپالار كەيىنىرەك ەسىن جيىپ، ەسەنگەلدى سياقتى ەرجەتكەن جاس باتىرلار قايتا اتقا ءمىنىپ، حان ابىلايدىڭ تۋىنىڭ استىنا جينالىپ، جاۋعا قارسى شاۋىپ، ەل كەگىن الدى، اتا قونىسىن قايتاردى.بۇگىنگى ەل مەن جەر بىزگە امانات بولعان بەيبىت زاماندا جاۋگەرشىلىكتە جانىن پيدا ەتكەن قازاق باتىرلارىنىڭ جانكەشتى ۇرىس تاسىلدەرىن، اسىرەسە، وسى ماقالادا ايتىپ كەتكەندەي، جىلقىنىڭ ءىشىن جارىپ سوعىسۋ تاكتيكالارى سياقتى سوعىس تاسىلدەرىن ءبىلۋ، اسپەتتەۋ، زەرتتەۋ، ارينە، ءبىزدىڭ مىندەتىمىز.قازاقجوڭعار سوعىسىنان ەكىءۇش عاسىردان سوڭ دۇنيەجۇزىلىك ءبىرىنشى سوعىستا بۇل تاكتيكانىڭ قولانىلعانىن جازىپ، قاتتاعان فرانتسۋزدار سياقتى نەمەسە رومانىنا، گولليۆۋدتىق فيلمىنە قوسقان امەريكالىقتار سياقتى بولماساق تا، ەۋروپالىقتاردىڭ ءوزى جوعارى باعالاعان تاڭعالارلىق ۇرىس تاكتيكالارىمىزدى بىلسەك، زەرتتەسەك، قازبالاساق، ناسيحاتتاساق، رەتى كەلگەندە تاريحي فيلمدەرىمىزدە كورىنىس تاپسا دەگەن ارمان مەن ءۇمىت. |
تەراۋىھ نامىزى بىدئەت ئەمەس، ئۇنىڭ مۇقىم بەلگىلەنگەن رەكئەت سانى يوق ئىكەنلىكى توغرىسىدا ئىسلامى سۇئال جاۋاپتەراۋىھ نامىزى بىدئەت ئەمەس، ئۇنىڭ مۇقىم بەلگىلەنگەن رەكئەت سانى يوق ئىكەنلىكى توغرىسىداتارقاتقان ۋاقىت : 27042019كۆرگۈچىلەر : 1969مۇبارەك رامىزان ئېيى مۇناسىۋىتى بىلەن كىشىلەر تەراۋىھ نامىزىغا يۈزلىنىدۇ، مېنىڭ سوئالىم مۇنداق: بەزى كىشىلەر پەيغەمبەرئەلەيھىسسالامغا ئەگىشىپ خۇپتەن نامىزىدىن كېيىنلا ئون بىر رەكەت ناماز ئوقۇيدۇ، بەزى كىشىلەر يىگىرمە بىر رەكئەت ناماز ئوقۇيدىغان بولۇپ، خۇپتەندىن كېيىن ئون رەكئەت ئوقۇيدۇ، بامدات نامىزىدىن بۇرۇن ئون رەكئەت ناماز ئوقۇيدۇ ئاندىن ۋىتىر نامىزى ئوقۇيدۇ، بۇ توغرىدا شەرىئەتنىڭ ھۆكمى قانداق؟. مېنىڭ بىلىشىمچە، بەزى كىشىلەر بامدات نامىزىدىن بۇرۇن كېچىلىك ناماز ئوقۇشنى بىدئەت دەپ قارايدىكەن؟. بۇ ھەقتە تەپسىلى چۈشەنچە بېرىشىڭلارنى ئۈمىد قىلىمەن.تەراۋىھ نامىزى ئىمام نەۋەۋىي رەھىمەھۇللاھ ئەلمەجمۇئدا زىكىر قىلغاندەك مۇسۇلمانلارنىڭ بىرلىكى بىلەن سۈننەت ناماز ھېسابلىنىدۇ.پەيغەمبەرئەلەيھىسسالام تەراۋىھ نامىزىغا رىغبەتلەندۈرۈپ مۇنداق دېگەن: رامىزاندا ئاللاھ تائالانىڭ ساۋاپ بېرىش ۋەدىسىگە ئىشىنىپ، ئەجىرساۋاپ ئۈمىت قىلىپ كېچىدە قىيامدا تۇرغان كىشىنىڭ ئىلگىرىكى گۇناھلىرى كەچۈرۈم قىلىنىدۇ. بۇخارى رىۋايىتى 37ھەدىس. مۇسلىم رىۋايىتى 760ھەدىس.پەيغەمبەرئەلەيھىسسالام تەراۋىھ نامىزى ئوقۇشقا رىغبەتلەندۈرگەن، مۇسۇلمانلار بۇنىڭ ياخشى ئىكەنلىكىگە بىرلىككە كەلگەن تۇرسا، بۇ قانداقمۇ بىدئەت بولىدۇ؟.بەلكىم بىدئەت دېگەنلەر مەسچىتكە جۇغلىشىپ جامائەت شەكىلدە ئوقۇشنى مەقسەت قىلغان بولىشى مۇمكىن.بۇنداق دېيىشمۇ توغرا ئەمەس، چۈنكى پەيغەمبەرئەلەيھىسسالام ساھابىلار بىلەن بىر قانچە كېچە جامائەت بولۇپ تەراۋىھ نامىزى ئوقۇغان، ئاندىن مۇسۇلمانلارغا تەراۋىھ نامىزىنىڭ پەرىز بولۇپ قېلىشىدىن ئەنسىرەپ جامائەت بولۇپ ئوقۇشنى تەرك قىلغان، ئاندىن پەيغەمبەرئەلەيھىسسالام ۋاپات بولغاندىن كېيىن، ۋەھىي ئۈزۈلدى، پەرىز بولۇپ قىلىشتىن بولغان ئەنسىرەش تۈگىدى، چۈنكى پەيغەمبەرئەلەيھىسسالام ۋاپات بولغاندىن كېيىن تەراۋىھ نامىزىنىڭ پەرىز بولىشى مۇمكىن بولمايدۇ. ئۆمەر رەزىيەللاھۇ ئەنھۇ مۇسۇلمانلارنى بىر ئىمامغا ئەگىشىپ تەراۋىھ نامىزى ئوقۇشقا بىرلەشتۈرگەن. بۇ توغرىدا تەپسىلى مەلۇمات ھاسىل قىلىش ئۈچۈن 21740 نومۇرلۇق سوئالنىڭ جاۋابىغا مۇراجىئەت قىلىنسۇن.تەراۋىھ نامىزىنىڭ ۋاقتى خۇپتەن نامىزىدىن كېيىن باشلىنىپ تاڭ يورۇغىچە بولىدۇ. بۇ توغرىدا 37768نومۇرلۇق سوئالنىڭ جاۋابىغا مۇراجىئەت قىلىنسۇن.تەراۋىھ نامىزىنىڭ ئايرىم بېكىتىلگەن رەكئەت سانى يوق، بەلكى ئاز ئوقۇسىمۇ ياكى كۆپ ئوقۇسىمۇ توغرا بولىدۇ، سوئالدا بايان قىلىنغان ھەر ئىككى شەكىلدە ئوقۇسا توغرا بولىدۇ.تەراۋىھ نامىزىنىڭ رەكەت سانىنى مەسچىتتىكى جامائەتنىڭ رەغبىتى بويىچە ئاز ياكى كۆپ قىلىپ ئوقۇسا بولىدۇ.ئەڭ ياخشىسى پەيغەمبەرئەلەيھىسسالامدىن ھەدىستە بايان قىلىنغىنى بويىچە كېچىلىك نامازنى رامىزاندا بولسۇن ياكى باشقا ۋاقىتلاردا بولسۇن ئون بىر رەكەتتىن ئاشۇرماي ئوقۇشتۇر.شەيخ ئىبنى ئۇسەيمىن رەھىمەھۇللاھ تەراۋىھ نامىزىنىڭ رەكەت سانىنى بايان قىلىپ مۇنداق دەيدۇ: بۇنىڭدا كەڭرىچىلىك بار، ئون بىر رەكەت ئوقۇغان كىشىمۇ ياكى يىگىرمە ئۈچ رەكەت ئوقۇغان كىشىمۇ ئەيىپلەنمەيدۇ، بەلكى ئاللاھقا شۈكۈرلەر بولسۇنكى، بۇ مەسىلىدە كەڭرىچىلىك بار. شەيخ ئىبنى ئۇسەيمىن پەتىۋالىرى1توم 407بەت. بۇ ھەقتە تەپسىلى مەلۇمات ئۈچۈن 9036 نومۇرلۇق سوئالنىڭ جاۋابىغا مۇراجىئەت قىلىنسۇن.تەراۋىھ نامىزىنىڭ رەكەت سانى توغرىسىدا |
باسىم باعىتتار تالقىلاندىمەملەكەت باسشىسى قاسىمجومارت توقاەۆتىڭ حالىققا جولداۋىنداعى باسىم باعىتتار ەلدەگى الەۋمەتتىك ماسەلەلەردىڭ وڭتايلى شەشىم تابۋىنا جول اشادى. بۇل تۋرالى كەشە ەۋرازيالىق ينتەگراسيا ينس؛تيتۋتى ساراپشىلارى باس قوسقان جيىندا كەڭىنەن ءسوز بولدى.جيىندا ايتىلعانداي، پرە؛؛؛؛زيدەنتتىڭ العاشقى جول؛؛دا؛ۋى ساراپشىلار قا؛ۋىمى؛نىڭ عانا ەمەس، قالىڭ بۇ؛قا؛؛؛رانىڭ اراسىندا دا زور قىزىعۋشىلىق تۋدىر؛دى. بايانداماشىلار جول؛داۋدا سترا؛تەگيالىق، ەكونو؛مي؛كا؛لىق، سايا؛سي دامۋ ۆەكتور؛لار؛دىڭ قامتىلۋىن كەڭىنەن اڭگى؛مە؛لەپ، باسىم باعىتتارعا توقتالدى. ەۋرا؛زيالىق ينتەگراسيا ينستيتۋتى ديرەك؛تو؛رىنىڭ ورىنباسارى دار؛حان؛بەك جۇمانعاليەۆتىڭ اي؛تۋىن؛شا، جولداۋدا ەل دامۋى ءۇشىن اسا ماڭىزدى كوكەي؛كەس؛تى ماسەلەلەردى قامتىپ، ونىڭ شەشۋ جولدارىن ؛ ايقىن كورسەتتى. سونداياق ءبىرقاتار مەملەكەتتىك ورگان؛عا ناقتى تاپسىرمالار بەرىلدى. جيىندا ءسوز العان دوكتورى داۋرەن بازاروۆ 90شى جىلدارى قابىلدانعان قۇ؛جاتتاردا تاۋەلسىزدىك، ەل؛دىك، ءتىل ماسەلەسى كوتەرىلسە، ودان كەيىن بىرتىندەپ ەلدەگى الەۋمەتتىك ماسەلەلەر نازارعا الىنعانىن، ال كەشەگى جول؛داۋ؛دا باسىمدىق بەرىلىپ وتىرعان ماڭىزدى سالا؛لار؛دىڭ ىشىندە ادام كاپيتالىن دامىتۋ، قۇقىق قورعاۋ سالالارىنا ەرەك؛؛شە كوڭىل بولىنگەنىن اتاپ ءوتتى.؛ الەمدەگى دامىعان ەل؛دەر؛؛دىڭ ۇلگىسىن الار بولساق، ادامي قۇندىلىقتاردىڭ جول؛؛عا قويىلعانىن كورەمىز. مى؛سا؛لى، كەشەگى جولداۋدا قام؛تىلعان بەيبىت، رۇقسات ەتىل؛گەن ميتينگ؛تەردى ۇيىم؛؛داستىرۋ باتىس ەل؛دە؛رىندە قالىپتى ۇدەرىس. سو؛نى؛مەن قاتار جۇمىس رەجى؛مىنىڭ قالىپ؛تاسۋى، سوعان ساي جا؛لا؛قى تولەنۋى، ەڭبەك قابى؛لەتىنىڭ دۇرىس باعالانۋى سىندى وڭ تاجىر؛يبەلەردىڭ ەنگى؛زىل؛ۋى مىندەت؛تەلىپ وتىر. بۇعان قوسا، الەۋ؛مەتتىك، ساياسي، يدەو؛؛لوگيالىق باعىت؛تار؛ دا جول؛؛داۋدا جانجاقتى قام؛تىلعان، ؛ دەدى ساراپشى.جينالعاندار پرەزيدەنت باس؛تامالارىنىڭ ورىندالۋى ءۇشىن قۇزىرلى ورگاندار عانا ەمەس، قوعام بولىپ جاپپاي اتسالىسۋ كەرەكتىگىن جەتكىزدى. |
ۆەدومستۆو باسشىسىنا دەسانتتىقشابۋىلداۋشى اسكەرلەر قولباسشىسى گەنەرالمايور قانىش ابۋباكىروۆ جاۋىنگەرلىك اتىس كەزىندە ءتۇتىن مەن بۇركەمەلەۋدىڭ قولدانىلۋىنا جانە سوققى بەرەتىن دروندارعا باقىلاۋ جۇرگىزىلىپ جاتقاندىعى جايىندا باياندادى. كەيىنگى جىلدارداعى قارۋلى قاقتىعىستاردى مۇقيات زەردەلەۋدىڭ ناتيجەسىندە دەسانتتىقشابۋىلداۋشى اسكەرلەردە جاسالعان بۇل ادىستەر جاۋىنگەرلىك دايىندىقتى ەداۋىر ارتتىرىپ قانا قويماي، جەكە قۇرام اراسىندا ۇلكەن شىعىنداردى بولدىرماۋعا دا مۇمكىندىك بەرەدى.جۇمىس ساپارى بارىسىندا گەنەراللەيتەنانت نۇرلان ەرمەكباەۆ ارىستان مامانداندىرىلعان ليتسەيىندە ەرلىك جانە پاتريوتيزم ساباعىن وتكىزدى. قورعانىس ءمينيسترى ءاربىر ازامات ءوز ەلىنىڭ پاتريوتى بولۋى ءۇشىن اسكەري ماماندىقتى تاڭداۋدىڭ ماڭىزدىلىعى، قازاقستان قارۋلى كۇشتەرىن دامىتۋدىڭ ستراتەگيالىق باعىتتارى، زاماناۋي قارۋجاراق پەن اسكەري تەحنيكانىڭ تۇرلەرى جونىندە اڭگىمەلەدى. ارىستاندىقتارعا ارنالعان ساباق جوسپارىندا ەل اسكەرى، ونىڭ مىندەتتەرى جانە مەملەكەتىمىزدىڭ تاۋەلسىزدىگى مەن اۋماقتىق تۇتاستىعىن قورعاۋداعى ءرولى تۋرالى مۋلتيمەديالىق ادىستەمەلىك ماتەريالدار كورسەتىلدى. ەل قارۋلى كۇشتەرىنىڭ قازىرگى كەلبەتى عاسىرداعى اسكەرگە قويىلاتىن تالاپتارعا ساي. اسكەري ماماندىق اسكەري قىزمەتشىلەردەن ناقتى، گۋمانيتارلىق، جاراتىلىستانۋ عىلىمدارى بويىنشا تەرەڭ ءبىلىم الۋدى، سونداياق مىقتى دەنە دايارلىعىن تالاپ ەتەدى. مامانداندىرىلعان ليتسەيدى بىتىرگەننەن كەيىن وسى سالاعا سايكەس قورعانىس مينيسترلىگىنىڭ جوعارى وقۋ ورىندارىنا تۇسە الاسىزدار. ەستەرىڭىزدە بولسىن، وتاندى قورعاۋ ارقاشان جوعارى ازاماتتىق ەرلىك بولىپ سانالادى. سىزدەر ەلدىڭ تاعدىرى، ونىڭ بولاشاقتا دامۋى مەن وركەندەۋى جولىنداعى جاۋاپكەرشىلىكتى ءوز موينىنا الاتىن جاڭا بۋىنسىزدار، دەدى نۇرلان ەرمەكباەۆ.راديوەلەكترونيكا جانە بايلانىس اسكەريينجەنەرلىك ينستيتۋتىنا جۇمىس ساپارى بارىسىندا قورعانىس مينيسترىنە ينستيتۋت باستىعى گەنەرالمايور اسقار مۇستابەكوۆ وقۋ ۇدەرىسىنىڭ سانيتارلىقەپيدەميالىق شەكتەۋلەر جاعدايىندا ۇيىمداستىرىلۋى، وقۋماتەريالدىق بازانىڭ جايكۇيى، وقۋ باعدارلامالارىنىڭ ىسكە اسىرىلۋى جايىندا ايتتى. نۇرلان ەرمەكباەۆ جاتتىعۋ كەشەندەرىنە، وقۋ قۇرالدارى مەن قارۋجاراق ۇلگىلەرىنە، وقۋادىستەمەلىك كابينەتتەردىڭ، كافەدرالاردىڭ، زەرتحانالاردىڭ جابدىقتالۋىنا نازار اۋدارىپ، وقۋ پروتسەسىنىڭ مازمۇنىن ۇدايى جەتىلدىرىپ، اسكەري كادرلاردى دايارلاۋ ساپاسىن ارتتىرۋ قاجەتتىگىن اتاپ ءوتتى. |
17 مامىر 21:56الماتى. قازاقپارات الماتى قالاسىندا سالماعى 6 كەلىدەن اساتىن قىز بالا دۇنيەگە كەلدى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات ءتىلشىسى.نارەستە 2 قالالىق پەرزەنتحاناسىندا ومىرگە كەلدى. پەرزەنتحانا قىزمەتكەرلەرى سالماعى اۋىر بالانىڭ دۇنيەگە كەلەتىنىن بولجاپ، الدىن الا دايىندالدى. الايدا ونىڭ سالماعى 6 كەلى 20 گرام بولادى دەپ ويلاعان جوق.ءبىز بالانىڭ سالماعى 6 كەلىدەن اسادى دەپ كۇتكەن جوقپىز. جۇكتىلىك كەزىندە جاسالعان ۋلترادىبىستىق زەرتتەۋ ءسابيدىڭ ءتورت كيلوگرامنان اساتىنىن كورسەتكەن. الايدا، ول ءادىس ارقىلى ناقتى ماسسانى انىقتاۋ مۇمكىن ەمەس. بالا كەسار تىلىگىمەن ەمەس، تابيعي جولمەن دۇنيەگە كەلدى، دەدى پەرزەنتحانانىڭ نەوناتولوگيا ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى ديليارا سىرتلانوۆا.ەكىنشى بالاسىن ومىرگە اكەلگەن 23 جاستاعى انانىڭ جاعدايى قازىر جاقسى.انا مەن بالا 29 كۇن دارىگەرلەر مەن مەدبيكەلەردىڭ باقىلاۋىندا بولدى.مۇنداي جاعداي ءبىزدىڭ پەرزەنتحانادا عانا ەمەس، قالادا دا سيرەك كەزدەسەدى. قازىرگى ۋاقىتتا انا مەن جاڭا تۋعان نارەستەنىڭ جاعدايى ءبىرقالىپتى، ولاردى ۇيگە شىعاردىق، دەپ اتاپ ءوتتى دارىگەر.ءوز كەزەگىندە بالانىڭ اناسى اۋرۋحانا قىزمەتكەرلەرىنە العىس ايتتى.پەرزەنتحانانىڭ بۇكىل ۇجىمىنا، دارىگەرلەردەن باستاپ سانيتارلارعا دەيىن العىس ايتقىم كەلەدى. ولاردىڭ كاسىپقويلىعى، زەيىندىلىگى مەن ادامگەرشىلىگى ارقاسىندا بالامدى امانساۋ ومىرگە اكەلدىم، دەيدى ينابات قوستانباي.بالالاردى قۇتقارماق بولعان: قاپشاعايدا 4 ادام سۋعا كەتتىقازاقستان مەن قىتايدىڭ لوگيستيكالىق تيىمدىلىگى 75 پايىزعا ءوستى شەتەلدەگى قازاق ءتىلدى ب ا ق قا شولۋءومىردىڭ 5 كورىنىسىوتكەن تاۋلىكتە 67 ادامنان كوروناۆيرۋس انىقتالدىت ج د اپتاپ ىستىققا بايلانىستى الماتى تۇرعىندارىنا ۇندەۋ جاسادىگەرمانيادا ۇلكەن جەتىلىك سامميتى وتۋدە |
لۇت قەۋمى لۇت قەۋمى ئەرەبچە: لوط ياكى سەدۇم قەۋمى، ئىسلام ئىتىقادىچە م.ب. 1900يىللارغا قەدەر ياشىغان بىر قەۋىمدۇر. بۇ قەۋىم ياشىغان يەر ئىسە كۈنىمىزدىكى قىزىل دېڭىزنىڭ ئىئوردانىيەئىسرائىلىيە ئارىسىدا لۇت كۆلى ياقىنلىرىدا ئىكەنلىكى ئارخىئولوگىيىلىك تەكشۈرۈشلەردە بايقالغان. بۇ شەھەرنىڭ، كونا ئەھدتە تىلغا ئېلىنغان سەدۇم ئىكەنلىكى مۇتلەقلەشكەن.لۇت كۆلىنىڭ دېڭىز يۈزىدىن 794 مېتر تۆۋەن بولىشى، بۇ رايوندا بىر چۆكۈش يۈز بەرگەنلىكى، بۇنىڭ قۇرئاندا بايان قىلىنغان ۋاقىئەلەر بىلەن ئوخشىشىپ كېتىشى ۋە تەۋراتتا سەدۇم شەھرىنىڭمۇ مۇشۇنداق بىر ئاقىبەتكە دۇچار بولىشى، لۇت قەۋمىنىڭ بۇ يەردە ياشىغان بولۇش ئېھتىمالىنىڭ دەلىلى سۈڧىتىدە كۆرسىتىلمەكتە.ئىسلامدا لۇت قەۋمىتەھرىرلەشقۇرئانغا كۆرە چەكلەنگەن ھەمجىنسلىق قىلمىشى، قۇرئاندا ئازغۇنلۇق دەپ قارىلىپ بۇ قەۋىم ئىچرە دەۋاملىق سادىر بولىدىغان بىر قىلمىش ئىدى. لۇت ئەلەيھىسسالام ئىبەرىلگەن قەۋمنىڭ دائىما ئەركەكلەرى، بىر بىرى بىلەن مۇناسىۋەت ئۆتكۈزەتتى.قۇرئانغا كۆرە، بۇ تۈر ئازغۇنلۇق تۇنجى قېتىم بۇ قەۋىم ئىچىدە كۆرۈلگەندۇر. اللە لۇت پەيغەمبەردىن قەۋمىنى ئاگاھلاندۇرۇشنى ئىستەيدۇ ۋە لۇت پەيغەمبەر خەلقىنى ئاگاھلاندۇرۇدۇ. لېكىن قەۋمى ئۇنى ئىلك ئالمايدۇ. بۇ ۋەجدىن ئاللاھ، لۇت پەيغەمبەرنى ئائىلىسى بىلەن بىللە شەھەردىن ئۇزاقلىشىشىنى، كەينىگە قارىماسلىقىنى، ئايالىنىڭمۇ ھالاك بولىدىغانلىقىنى بىلدۈرىدۇ ۋە نەتىجىدە ھەزرىتى لۇت پەيغەمبەرنىڭ ئايالىمۇ لۇت قەۋمى بىلەن بىللە ھالاك بولىدۇ.:...?لۇتقەۋمى145596 دىن ئېرىشكەنبۇ بەتنى 9 سىنتەبىر 2018 ئاخىرقى قېتىم 14:54 دا ئۆزگەرتكەن. |
ازيا قالامگەرلەرىنىڭ فورۋمىنا شەتەلدەن كىمدەر كەلەدى؟ازيا فورۋمى 2671 11 پىكىر 3 قىركۇيەك, 2019 ساعات 20:2046 قىركۇيەك كۇندەرى نۇرسۇلتان قالاسىندا قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن ازيا ەلدەرى قالامگەرلەرىنىڭ فورۋمى وتەدى. وعان 44 مەملەكەتتىڭ قالامگەرلەرى مەن قر جازۋشىلار وداعىنىڭ وكىلدەرى قاتىسادى.تۇڭعىش رەت ۇيىمداستىرىلىپ وتىرعان بۇل فورۋم ازيا كونتينەنتىندە ورنالاسقان ەلدەر اراسىنداعى ادەبيمادەني بايلانىستاردى نىعايتۋ، ودان ءارى دامىتۋ ءھام تاۋەلسىز ەلىمىزدىڭ بۇگىنگى كەسكىنكەلبەتىن، قازاقستاننىڭ ادەبيەتىن، رۋحاني قۇندىلىقتارىن پاش ەتۋ، ادەبي ۇدەرىستىڭ دامۋىنا قاتىستى ازيا ەلدەرىمەن تاجىريبە الماسۋ سىندى بىرقاتار ماقساتمىندەتتەردى كوزدەيدى.ازيا ەلدەرى قالامگەرلەرىنىڭ ءى فورۋمىندا اتالمىش قۇرلىقتى مەكەن ەتكەن 44 مەملەكەتتەن الەمگە بەدەلدى حالىقارالىق سىيلىقتاردىڭ جۇلدەگەرلەرى، ۇلتتىق، مەملەكەتتىك سىيلىقتاردىڭ يەگەرلەرى ءھام جازۋشىلار وداعى مەن اسسوتسياتسيالارىنىڭ توراعالارى سىندى 260 قالامگەر مەن 1500گە جۋىق قوناق كەلەدى دەپ كۇتىلۋدە.ايتا كەتەيىك، اتالعان فورۋمنىڭ العاشقى قوناقتارى نۇرسۇلتان قالاسىنا كەلە باستادى. سونىمەن، ازيا قالامگەرلەرىنىڭ فورۋمىنا شەتەلدەن كىمدەر كەلەدى؟ ءبىز شولىپ شىقتىق...جازۋشى. قىتايدىڭ مەملەكەتتىك سىيلىعىنىڭ يەگەرى. ابايدىڭ قاراسوزدەرىن قىتاي تىلىنە اۋدارعان.ليۋ ليان چەنجازۋشى. شىڭجاڭ جازۋشىلار وداعى باسقارماسى توراعاسىنىڭ ورىنباسارى، 20دان استام كىتاپتىڭ اۆتورى. فەنگ مۋ، لۋ شۋن، باي حۋا اتتى ادەبي سىيلىقتاردىڭ يەگەرى.جازۋشى. لۋ شۋن اتىنداعى ادەبيەت ينستيتۋتى ديرەكتورىنىڭ ورىنباسارى. وننان استام كىتاپتىڭ اۆتورى. لۋ شۋن ادەبي سىيلىعىنىڭ يەگەرى.موڭعوليانىڭ كورنەكتى اقىنى. نوبەل سىيلىعىنىڭ ۇمىتكەرى. ۆەنگرياداعى اقىندار كونگرەسىندە الەمنىڭ ەڭ جوعارى پوەتيكالىق سىيلىعى التىن قالام سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى اتاندى. موڭعوليانىڭ ەڭ جوعارى ناگراداسى شىڭعىسحان وردەنىنىڭ كاۆالەرى.گۋن اجاۆىن ايۋرزاناجازۋشى. ون رومان، سەگىز ولەڭ كىتابى، كوپتەگەن عىلىمي ماقالالار مەن اۋدارمالار اۆتورى.كورنەكتى اقىن. پروزايك. ادەبيەت نوميناتسياسى بويىنشا نوبەل سىيلىعىنا بىرنەشە رەت ۇمىتكەر بولعان. مانحە، التىن ءتاج، گريففين پوەتيكالىق جۇلدەلەرىنىڭ يەگەرى.اتاقتى بانگلادەش اقىنى جانە جازۋشىسى. داككا ادەبي فەستيۆالىنىڭ ديرەكتورى.ءۇندىستاننىڭ كورنەكتى جازۋشىسى. ول دۋرباپۋترا رومانى ءۇشىن ساحيتيا اكادەمياسى سىيلىعىمەن ماراپاتتالعان. بانكيم پۋراسكار وڭتۇستىك ازيا حالىقارالىق سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى.اتاقتى برۋنەي جازۋشىسى. برۋنەي ادەبيەتىندەگى قازىرگى زاماننىڭ ەڭ جارقىن وكىلى. 23 كىتاپتىڭ اۆتورى. 1 جوباسىنىڭ اۆتورى جانە جەتەكشىسى.موحد داۋد كاترينابرۋنەيدىڭ تانىمال جازۋشىسى. برۋنەيدارۋسسالام ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ونەر جانە الەۋمەتتىك عىلىمدار فاكۋلتەتىنىڭ دوتسەنتى.جازۋشى، اۋدارماشى، پوليگلوت. حالىقارالىق وڭتۇستىكشىعىس ازيا ادەبيەتى سىيلىعىن ەكى رەت العان جالعىز جازۋشى. ول وڭتۇستىك ازيانىڭ ەڭ ماڭىزدى شىعارماشىلىق داۋىستارىنىڭ ءبىرى بولىپ سانالادى. سىيلىعىنىڭ يەگەرى. نەپال جىلىنىڭ ادامى اتاعىنىڭ يەگەرى. ونىڭ پوەزياسى تريبحۋۆان ۋنيۆەرسيتەتى مەن نەپالداعى پۋرۆانچال ۋنيۆەرسيتەتىندەگى ءتىل مەن ادەبيەتتى زەرتتەۋ باعدارلاماسىنا ەنگەن.اقىن، دراماتۋرگ، ءتىل مامانى. ادەبي سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى. وڭتۇستىك كاۆي سيدديحاران سىيلىعىنىڭ يەگەرى.موحاممادي موحامماد رەزااۋعانستان جازۋشىلار وداعىنىڭ توراعاسى. بەدەلدى ۇلتتىق جانە حالىقارالىق ماراپاتتاردىڭ لاۋرەاتى. پۋشتۋن تىلىندە جازاتىن ەڭ وقىلىمدى اۆتورلاردىڭ ءبىرى.شريلانكانىڭ ايگىلى جازۋشىسى جانە ستسەناريسى. مەملەكەتتىك شريلانكا ادەبي سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى. گراتيەن حالىقارالىق سىيلىعىنا ۇسىنىلعان. وڭتۇستىك ازيا ادەبيەتىنە قوسقان ۇلەسى ءۇشىن ءۇندى سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى.جازۋشى. سىنشىلار مەن وقىرمانداردىڭ جوعارى باعاسىنا يە بولعان بەس اڭگىمەلەر جيناعىنىڭ جانە بەس روماننىڭ اۆتورى. رومانى ادەبي فەستيۆالىندە جىلدىڭ ۇزدىك رومانى دەپ تانىلدى. ونىڭ بارلىق دەرلىك كىتاپتارى ءوز ەلىندە وتكىزىلگەن ايگىلى ادەبي فەستيۆالدەردىڭ قىسقا تىزىمىندە بولعان.ۆين تين تينجازۋشى. مەملەكەتتىك ادەبي سىيلىقتىڭ، تاۋ پاير لەي اۋنگ زايدىڭ اسپاننىڭ ۇستىندەگى جاڭبىر جانە باسقا دا قىسقا اڭگىمەلەر اڭگىمەلەر جيناعى ءۇشىن ۇلتتىق ادەبي سىيلىقتىڭ يەگەرى.احماد كامال ابدۋللاحاقىن، نوۆەلليست، دراماتۋرگ، ادەبي سىنشى. مالايزيانىڭ ۇلتتىق جازۋشىسى. رازدۋمە، پەرەداچا دەل، مەديتاتسيا، ەرا، كاكتۋسى، ماياتنيك، بەلايا گاۆان جيناقتارىنىڭ اۆتورى. مالايزيا ۇلتتىق جۇلدەسىنىڭ ءۇش دۇركىن جۇلدەگەرى. وڭتۇستىكشىعىس ازيا، ماسترا ادەبي جۇلدەلەرىنىڭ يەگەرى.ساللەح مۋحامماد حادجيجازۋشى. مىناداي كورنەكتى جۇلدەلەردىڭ يەگەرى: ادەبي سىيلىعى وڭتۇستىكشىعىس ازيا ادەبي سىيلىعى ماسترا ادەبي سىيلىعى. مالايزيانىڭ حالىق جازۋشىسى.فيليپپيندىك اقىن. ۇلتتىق بەدەلدى ادەبي سىيلىقتاردىڭ لاۋرەاتى. , , پوەتيكا ۇيىمىنىڭ ديرەكتورى.اقىن، سىنشى جانە اۋدارماشى. كوميسسيا توراعاسى. مادەنيەت جانە ونەر جونىندەگى ۇلتتىق كوميسسيانىڭ توراعاسى. , , اقىندار ۇيىمىنىڭ نەگىزىن قالاۋشى.جازۋشى جانە اۋدارماشى. 2017 جىلى يندونەزيا وكىلى رەتىندە ۆەنتيانداعى لاوس جازۋشىلار سيمپوزيۋمىنا قاتىستى. نابوكوۆتىڭ لوليتا جانە تاعى باسقا روماندارىن اۋدارعان. كىتاپتارى: .يندونەزيالىق جازۋشى جانە اقىن. ەسترادالىق ادەبيەتتىڭ جەتەكشى شەبەرلەرىنىڭ ءبىرى. ماراپاتتارى: پرەميا پەرو .سۋبانح مىرزا قازىر 20عا جۋىق ولەڭدەر مەن بالالار كىتابىنىڭ، سونىڭ ىشىندە حەۋا حاوكاردتىڭ، حونگلين پحەنمەۋانگتىڭ، سۋپحاسيت چاركانىڭ اۆتورى. ول قازىر لاو جازۋشىلار قاۋىمداستىعىنىڭ ۆيتسەپرەزيدەنتى جانە ءومىرىنىڭ جارتىسىنان كوبىن ادەبي ىستەرگە ارناعاننان كەيىن بالالار مادەني ورتالىعىنىڭ ديرەكتورى قىزمەتىن اتقارادى.جازۋشى. جۋرناليست. بەلگىلى جۋرنالدار مەن جۋرنالداردا جاريالانعان بىرنەشە كىتاپتاردىڭ جانە باسقا ادەبي شىعارمالاردىڭ اۆتورى.جازۋشى، كينو پروديۋسەرى.كامبودجا كورولدىگى كحمەر جازۋشىلار قاۋىمداستىعىنىڭ مۇشەسى.كامبودجا كورولدىگى كحمەر جازۋشىلار قاۋىمداستىعىنىڭ پرەزيدەنتى.كيۋ بيچ حاۋجازۋشى. ۆەتنام جازۋشىلار قاۋىمداستىعىنىڭ مۇشەسى. ۆەتنام جازۋشىلار قاۋىمداستىعى حالىقارالىق قاتىناستار ءبولىمىنىڭ اتقارۋشى كومەكشىسى. ماراپاتتارى: 1992 ج. تيانفونگ گازەتى مەن نگۋەن دۋ مەكتەبىنىڭ جاستارعا ارنالعان ادەبي سىيلىعى. 2007 جىلى ادەبي گازەت ۇيىمداستىرعان قىسقا اڭگىمەلەر بايقاۋىنداعى ەكىنشى ورىنداعى سىيلىق. كىتاپتارى: ماحاببات جولى، قىزىقتى ارمان، ءومىردى وزگەرتۋ، اقىلدى ايەل.جازۋشى. ۆەتنام جازۋشىلار قاۋىمداستىعىنىڭ مۇشەسى. ادەبيەت سالاسىنداعى سىيلىقتارى: جەلسىز ەسىك رومانى ءۇشىن ۆەتنام جازۋشىلار قاۋىمداستىعىنىڭ ادەبي سىيلىعى تەگى جوق ادام كىتابى ءۇشىن ىشكى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ سىيلىعى. قورعانىس مينيسترلىگىنىڭ ەكى ادەبي سىيلىعى ونەر جانە ادەبيەت سالاسىنداعى مەملەكەتتىك سىيلىق. نەمەسە ەسىك، تەگى جوق ادام، ادامنىڭ ءپروفيلى، اۋىل بولىكتەرى، ءبىر اياقتى قولا ءمۇسىن روماندارىنىڭ اۆتورى.تاجىكستاننىڭ حالىق اقىنى. كسرو جانە تاجىكستان جازۋشىلار وداعىنىڭ مۇشەسى، تاجىكستان جۋرناليستەر وداعىنىڭ مۇشەسى، تاجىكستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك گيمنىنىڭ سوزدەرىنىڭ اۆتورى رەتىندە تانىمال. رۋداكي مەملەكەتتىك سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى. تۋرسۋنزادە سىيلىعىنىڭ يەگەرى. تاجىكستان كومسومول سىيلىعىنىڭ يەگەرى.اقىن. تاجىكستاننىڭ حالىق اقىنى. تاجىكستان جازۋشىلار وداعىنىڭ توراعاسى. ابۋابدۋللو رۋداكي اتىنداعى تاجىكستان مەملەكەتتىك سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى، تمد مەملەكەتارالىق دوستاستىق جۇلدىزدارى سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى، وزبەكستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەحنات شۋحراتي وردەنىنىڭ يەگەرى. ون بەس ولەڭ جيناعىنىڭ، ادەبي جانە پۋبليتسيستيكالىق ماقالالاردىڭ اۆتورى.اقىن جانە اۋدارماشى. قىرعىزستان ۇلتتىق جازۋشىلار وداعىنىڭ توراعاسى. م.جۇماباەۆ پەن م.ماقاتاەۆتىڭ كىتاپتارىن اۋدارعان.اقىن. قىرعىزستان مەملەكەتتىك سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى، قازاقستاننىڭ مادەنيەت قايراتكەرى. مەزگىل جەبەسى پوەتيكالىق جيناعىنىڭ جانە اتەكەڭنىڭ اق بولاتى رومانىنىڭ اۆتورى.اقىن، جازۋشى. وزبەكستان جازۋشىلار وداعى توراعاسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى.جازۋشى، دراماتۋرگ، اۋدارماشى، ستسەناريست. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ 2دارەجەلى قۇرمەت بەلگىسى وردەنىنىڭ كاۆالەرى، سونىمەن قاتار الەمدىك مادەنيەتكە قوسقان ۇلەسى ءۇشىن كورەيا رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتىنىڭ مونگونگ التىن مەدالىمەن ماراپاتتالعان. گولۋبوي وستروۆ، چەتىرە يسپوۆەدي، سولوۆينوە ەحو، نەفريتوۆىي پوياس، سوبيراتەلي تراۆ، ۆكۋس تەرنا نا راسسۆەتە، بۋدەم كروتكيمي، كاك دەتي كىتاپتارىنىڭ اۆتورى.اقىن تەرريتوريا فەستيۆالى اياسىندا رەسەي اقىندارىنىڭ پاتشاسى بولىپ تاعايىندالعان.ياكۋتيانىڭ حالىق اقىنى. ياكۋتيا جازۋشىلار وداعىنىڭ باسقارما توراعاسى، رەسەي جازۋشىلار وداعىنىڭ حاتشىسى، ساحا رەسپۋبليكاسى رۋحانيات اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى ياكۋتيا. الاش ادەبي سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى، 25 پوەزيا جانە جۋرناليستيكا كىتابىنىڭ اۆتورى.جازۋشى، دراماتۋرگ. تاتارستان رەسپۋبليكاسى جازۋشىلار وداعىنىڭ توراعاسى. تاتارستان جانە رەسەي رەسپۋبليكالارىنىڭ مادەنيەت قايراتكەرى. وشيبكي مولودوستي، تاتارسكايا كنيگا، سلۋچاينايا وستانوۆكا، ماگاريف ، وكنا گيليازا، سبورنيك پەس نا رۋسسكوم يازىكە، كامەننىي سۋندۋك، تاتارسكايا كنيگا، سبورنيك پەس نا باشكيرسكوم يازىكە، باشكيرسكايا كنيگا كىتاپتارىنىڭ اۆتورى.جازۋشى. باشقۇرتستان رەسپۋبليكاسى جازۋشىلار وداعى باسقارماسىنىڭ توراعاسى.الي ال مۋكريبەلگىلى يەمەن جازۋشىسى. اراب بۋكەرىنىڭ نومينانتى.اتاقتى يەمەندىك جازۋشى. الكوكاباني يەمەندە دە، ودان تىسقارى جەرلەردە دە بىرقاتار ادەبي ماراپاتتاردىڭ يەگەرى. ولاردىڭ قاتارىندا سۋاد اسساباح سىيلىعى، يەمەن پرەزيدەنتىنىڭ جاس جازۋشىلارعا ارنالعان سىيلىعىنىڭ جانە اراب ونەرى مەن مادەنيەتى قورىنىڭ گرانتىنىڭ يەگەرى.ساۋد ال سانوۋسياتاقتى كۋۆەيت جازۋشىسى جانە جۋرناليست. اراب بۋكەرى سىيلىعىنىڭ يەگەرى. ونىڭ ايگىلى اينا تۇتقىنى رومانى لەيلا وسمان سىيلىعىنا يە بولدى. ونىڭ يمميگرانتتارعا ارنالعان بامبۋك ساباعى اتتى رومانى اراب كوركەم ادەبيەتى حالىقارالىق سىيلىعىنا يە بولدى.ال ەسسا بوتايناجازۋشى. وننان استام كىتاپتاردىڭ اۆتورى، ەكى مەملەكەتتىك سىيلىقتىڭ يەگەرى، شەيح زايد كىتاپ سىيلىعىنىڭ ۇزاق تىزىمىنە ەنگەن.ءازىربايجاننىڭ حالىق جازۋشىسى، رەجيسسەر جانە ستسەناريست، قوعام قايراتكەرى. ازەربايجان ادەبيەتىن دامىتۋداعى ەرەكشە ەڭبەگى ءۇشىن گەيدار اليەۆ اتىنداعى سىيلىقتىڭ يەگەرى. ءازىربايجان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتىنىڭ قۇرمەت گراموتاسىمەن ماراپاتتالعان.تانىمال ازەربايجاندىق اقىن. ازەربايجان جازۋشىلار وداعىنىڭ ءباسپاسوز قىزمەتىنىڭ جەتەكشىسى. بەس پوەتيكالىق كىتاپتىڭ اۆتورى. جاڭا عاسىر اقىنى، ەڭ ۇزدىك اقىن حالىقارالىق سىيلىقتارىنىڭ يەگەرى.ال مالكي موزاجازۋشى. نوبەل سىيلىعىنىڭ كانديداتى. كاتار ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ دوتسەنتى. بىرنەشە كىتاپتىڭ اۆتورى. پارسى شىعاناعى اراب مەملەكەتتەرىنىڭ ارىپتەستىك كەڭەسىندە العاشقى ايەل كانديداتتىققا الىنعان. اقش عىلىمي دارەجەسىن العان كاتارداعى العاشقى پسيحوتەراپەۆتدارىگەر.سايد مۋحامماد ال ساكۆيليجازۋشى. ومان سۇلتاناتى جازۋشىلار وداعىنىڭ پرەزيدەنتى. اراب جازۋشىلار وداعى توراعاسىنىڭ ورىنباسارى.ال زايدي حالفان حامادبەلگىلى وماندىق جازۋشى ءارى جۋرناليست. گازەتىنىڭ باس رەداكتورى.بىرىككەن اراب امىرلىكتەرىنەن:ال نۋگمان نۋراجازۋشى. ءباا بالالار ادەبيەتىنىڭ وكىلى. بالالار ادەبيەتى ۇلتتىق سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى. مارتەبەلى شەيح دجاۆاحەر بينت موحاممەد الكاسيمي اكىمشىلىك كەڭەسىنىڭ ديرەكتورى.ال زاحەري ناسەرجازۋشى. ءباا جازۋشىلار وداعىنىڭ توراعاسى.ال موحايميد يۋسۋفجازۋشى جانە جۋرناليست. سىيلىعىنىڭ جانە ەگيپەت جۋرناليستەر وداعىنىڭ اراب مادەنيەتىنە شىعارماشىلىق ۇلەسى ءۇشىن سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى. سىيلىعىنىڭ يەگەرى. اراب تىلىندەگى ەڭ ۇزدىك رومان نوميناتسياسى بويىنشا ابۋالكاسيم اشاببي سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى. ول 2010 جىلى يان ميحالسكيدىڭ ادەبيەت سىيلىعىنا ۇمىتكەرلەردىڭ قىسقا تىزىمىندە بولدى.احمەد ال مۋللااتاقتى اراب اقىنى جانە جازۋشىسى. ساۋد ارابياسىنىڭ مادەنيەت جانە ونەر قوعامىنىڭ ديرەكتورى. مادەنيەت جانە ونەر بويىنشا كەڭەسشى ابدۋلازيز كورولىنىڭ ورتالىعى. ادەبيەت كلۋبىنىڭ اتقارۋشى ديرەكتورى جانە باسقارما مۇشەسى. پوەزيا فەستيۆالىنىڭ ديرەكتورى. اقىن مۇحاممەد التوبايت سىيلىعىنىڭ يەگەرى.جازۋشى، دراماتۋرگ، اقىن. گرۋزيا جازۋشىلار وداعىنىڭ توراعاسى. بالالارعا ارنالعان پوەزيا، دراماتۋرگيا، پوۆەستەر مەن ولەڭدەر جيناقتارىنىڭ اۆتورى. گالاكتيون تابيدزە سىيلىعىنىڭ، اننا كالاندادزە جانە يليا چاۆچاۆادزە سىيلىقتارىنىڭ يەگەرى. م.گوناشۆيليدىڭ ەڭبەكتەرى ورىس، ۋكراين، بولگار، يتاليان جانە اعىلشىن تىلدەرىنە اۋدارىلعان.اتاقتى گرۋزين اقىنى، ەسسەيست، تەلەجۇرگىزۋشى. سابا سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى التىن قانات سىيلىعىنىڭ يەگەرى م.مۋشۆيگ اتىنداعى حالىقارالىق سىيلىقتىڭ يەگەرى.ابدۋللا بۋمادان حاسانبۇرىنعى گەنەرال حاتشى.اتاقتى يوردانيالىق اقىن جانە جازۋشى. سەزىمدى قابىلداۋ كىتابى , 2015 اركانزاس ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ماراپاتىن الدى. روكفەللەر قورىنىڭ سۋرەتشىلەرى مەن جازۋشىلارىنا ارنالعان بەللاگي رەزيدەنتسياسىندا تۇرۋ گرانتىنىن يەگەرى.كيەساري سايد حوديجازۋشى. يران جازۋشىلار قاۋىمداستىعىنىڭ توراعاسى. بىرقاتار بەدەلدى مەملەكەتتىك سىيلىقتارىنىڭ لاۋرەاتى. قازىرگى يران پروزاسىنىڭ كورنەكتى وكىلدەرىنىڭ ءبىرى.جازۋشى. يران جازۋشىلار قاۋىمداستىعىنىڭ مۇشەسى. بىرقاتار بەدەلدى مەملەكەتتىك سىيلىقتارىنىڭ لاۋرەاتى. قازىرگى يران پروزاسىنىڭ كورنەكتى وكىلدەرىنىڭ ءبىرى.جازۋشى. ەۋرازيا جازۋشىلار وداعىنىڭ جەتەكشىسى. ول ءار ءتۇرلى ەلدەردىڭ مادەنيەت جانە ونەر سالاسىنداعى بىرقاتار ماراپاتتارىمەن ماراپاتتالعان. ەۋروپالىق ونەر جانە ادەبيەت اكادەمياسىنىڭ مۇشەسى.پارماكسىز مەحمەد نۋرياقىن. توراعاسى. تۇرىك پوەزياسى مەن مادەنيەتىنە قىزمەت ەتكەنى ءۇشىن، سونداياق احمەت تۋفان شەنتيۋرك سىيلىقتارىنىڭ لاۋرەاتى.جازۋشى. ادەبيەت سالاسى بويىنشا ليۆان مەملەكتتىك سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى.جازۋشى. بىرقاتار رومانتيكالىق شىعارمالاردىڭ اۆتورى. بەرليندە تۇرادى.العاش رەت وتكىزىلگەلى وتىرعان ازيا قالامگەرلەرىنىڭ فورۋمىندا نوبەل سىيلىعىنىڭ ۇمىتكەرلەرى دە بار. ولار: موڭعوليانىڭ كورنەكتى اقىنى مەند وەو، كاتارلىق جازۋشى ال مالكي موزا جانە نوبەل سىيلىعىنىڭ بىرنەشە مارتە ۇمىتكەرى بولعان وڭتۇستىك كورەيالىق اقىن كو ىن.ال ەكى كۇندىڭ فورۋم بارىسىندا 12 بايانداما جاسالادى دەپ كۇتىلۋدە. ولار:تولەن ابدىك، قازاقستاندىق جازۋشى عالامتوردىڭ ادەبيەتكە اكەلگەن جاڭالىعى مەن كەمشىلىكتەرى جانە بولاشاعىياكۋپ ومەروگلۋ, تۇركيالىق جازۋشى ازيا قالامگەرلەرى شىعارمالارىنداعى جاھاندىق قاقتىعىس زارداپتارىنىڭ كورىنىس تابۋىاناتلوي كيم, رەسەيلىك جازۋشى قارۋ مەن قالام، دامۋ مەن سەنىميبراگيم ناسراللا وتكەن عاسىرلاردا جوعالعان تىلدەر مەن ۇلتتىق ادەبيەتتەريۋسەف ال موحايميد، ساۋديالىق جازۋشى تەرروريزممەن ك.رەس جانە ونداعى ادەبيەتتىڭ ءرولىمۋحامماد حادجي ساللەح, مالايزيالىق جازۋشى وڭتۇستىكشىعىس ازيا ادەبيەتىندەگى بايانداۋ ءادىسى جانە ونىڭ ماڭىزىولجاس سۇلەيمەنوۆ, قازاقستاندىق اقىن قازىرگى ازيا قالامگەرلەرىنىڭ قوعامداعى ورنى مەن ءرولىانار رزاەۆ, ازىربايجاندىق جازۋشى تۇركى حالىقتارىنىڭ ادەبي مۇراسىامار ميترا, ۇندىستاندىق جازۋشى ازيا حالىقتارىنا ورتاق ميفتىك ەلەمەنتتەردىڭ زاماناۋي ادەبيەتتەگى كورىنىستەرىمەند وەو, نوبەل سىيلىعىنىڭ ۇمىتكەرى، موڭعوليالىق اقىن الەم ادەبيەتىندەگى ازيا ادامىنىڭ وبرازىموزا ال مالكي, نوبەل سىيلىعىنىڭ ۇمىتكەرى، كاتارلىق جازۋشى الەم ادەبيەتىندەگى ازيا ادامىنىڭ وبرازىكو ىن, نوبەل سىيلىعىنىڭ ۇمىتكەرى، وڭتۇستىك كورەيالىق اقىن 21 عاسىر پوەزياسىنداعى جالعىزدىق. |
Subsets and Splits