Datasets:

AigizK

/

tatar-russian-parallel-corpora

like 1

Кем тарта анда?

— Кто там курит?

— диде кайсыдыр.

— добродушно посоветовали в ответ.

Бомбардировщик, бераз үтеп киткәннән соң, кире борылды ахрысы: анын мотор тавышы яңадан якынлаша башлады.

Бомбардировщик, отлетев немного, видимо, развернулся; рокот его моторов опять стал приближаться.

Рубанюк бер читтәрәк торган командир янына килде, атының тезгенен тартты һәм: Нигә бармыйсыз? — дип сорады.

— Почему не двигаетесь? — крикнул Рубанюк, выйдя из машины.

-— Күперне бомбага тоткан, диләр.

— Говорят, мост разбомбило.

Нинди күперне? — Рубанюкның ачуы чыкты, — Алда бернинди күпер юк.

— Какой мост? — рассердился Рубанюк.

Сез кем буласыз?

Кто это отвечает?

Кинәт алда тәртипсез атышкан тавышлар ишетелде.

Впереди вдруг послышались беспорядочные винтовочные выстрелы.

Рубанюк, Румянцевка җавап биреп тормастан, аткан тавышлар ягына таба китте.

Рубанюк, не ответив Румянцеву, поехал на звуки стрельбы.

Ул кем ата башлаганны белә алмады, чөнки кайдадыр еракта, алда аталар иде.

Выяснить, кто поднял стрельбу, ему не удалось, так как стреляли где-то далеко впереди.

Юлны арчу өчен, караңгыда килеп бәрелешкән ике йөк машинасын юлдан читкә өстерәп чыгарырга кирәк булды.

Чтобы расчистить путь, пришлось оттащить с дороги в кювет две грузовые машины, которые столкнулись в темноте.

Колонна кузгалды.

Колонна двинулась дальше.

Шәһәр читендә нефть складлары яна иде.

На окраине горели нефтяные склады. Тяжелый черный дым лежал пластом над городом.

Шартлаулардан аркылы-торкылы кәгазь тасмалары ябыштырылган тәрәзәләрнең пыялалары чылтырады, телеграф чыбыклары тетрәде һәм чынлады.

От взрывов жалобно дребезжали в окнах перекрещенные полосками бумаги стекла, раскачивались и звенели провода.

Урам буйлап, ялкынланып янган йортлар арасыннан кулларына төенчекләрен күтәргән кешеләр кая барырга белмичә арлы-бирле сугылдылар.

Между пылающими домами по уличкам метались жители с пожитками в руках.

Алар тимер чыбыкларга буталдылар, ватык кирпеч өемнәренә абындылар, бер-берләрен югалттылар һәм куркып, кычкырып эзлә- дөләр.

Они путались в клубках проволоки, спотыкались о груды битого кирпича, теряли и испуганно окликали друг друга.

Бер урамның чатында Рубанюк таныш сәгатьчесен күрде.

На повороте одной из улиц Рубанюк, сойдя с машины, увидел знакомого часовщика.

Карт еврей тротуарда үзенең бомба белән актарып ташланган мастерское янында иге-чиге булмаган кешеләр ташкынын карап тора иде.

Старик стоял на тротуаре подле своей развороченной бомбой мастерской и смотрел на нескончаемый поток людей.

Кинәт ул Рубанюкны күреп алды һәм үзенең заказ- чигын таныды.

Взгляд его вдруг задержался на Рубанюке. Старик узнал своего заказчика.

Т1ан подполковник, пан подполковник, до то бу- де? 1—дип сорады ул.

— Пане подпулковни́ку, пане подпулковни́ку, цо то буде?

Рубанюк нихәтле генә эзләсә дә инде аны халык арасыннан таба алмады.

Рубанюк, сколько ни оглядывался, уже не мог его разыскать.

Шәһәрдән чыккач, качаклар ташкынында Рубанюк ал джемпер кигән кечкенә бер кызны күрде.

За городом в потоке беженцев Рубанюк заметил девочку в розовом вязаном джемпере.

Аны йомшак эшләпә һәм ак полотно күлмәк өстеннән кара жилет кигән карарак кына бер кеше җитәкләп бара.

Ее держал за руку смуглый мужчина в мягкой шляпе и черной жилетке поверх белой полотняной сорочки.

Әни!..

— Мама!..

Әни янына барыйк!..

Хочу до мамы!..

Сез атасымы?

— Отец?

Анасы кайда соң?

— Где же ее мать?

Кичә күмдек, пан комиссар...

— Поховалы вчора, пан комиссар...

Үтерделәр аны.

Убили ее.

Кыз тынды.

Девочка умолкла.

Атасы кызның оегын белер-белмәс рәтләгән булды һәм кинәт аның күлмәк якасыннан чыгып торган өч чатлы бугаз төене калтырап китте.

Отец неумело поправил ей чулок, и вдруг треугольный кадык его, выпирающий над воротом рубашки, дрогнул.

Коновод!—дип кычкырды Рубанюк.

— Атамась, — сказал Рубанюк.

Бардзе дзенькую, пан, бардзе дзенькую, — диде кызның атасы.

— Бардзе дзенькую, пан, бардзе дзенькую, — забормотал мужчина и, подхватив девочку на руки, поспешил за Атамасем.

V Бориславка биш километр чамасы калганда Рубанюк һәм Каладзе юл буендагы урман авызына туктадылар һәм картаны җәеп салдылар.

V Километрах в пяти от Борислава Рубанюк и Каладзе остановились на опушке придорожного леска и развернули карту.

Капитан юлның күп өлешен сугышчылар белән бергә җәяүләп үтте.

На усах и бровях Каладзе лежал слой ржавой пыли.

Мин Бориславта окоплар казырга кирәк булыр дип уйлыйм, иптәш подполковник, — диде ул.

— Я так думаю, товарищ подполковник, — сказал он, — будем в Бориславе окопы рыть.

Шунсыз булмас.

— Не иначе.

Таулар бар, урманнар бар...

Горы есть, леса есть...

Ләкин Бориславта Рубанюк тиз марш белән Дрого- бычка барырга һәм аның төньяк-көнбатыш читендә оборонага урнашырга дивизия штабыннан боерык алды.

Однако в Бориславе Рубанюк получил из штаба дивизии приказ — идти форсированным маршем на Дрогобыч и занять оборону на его северо-западной окраине.

Бу турыда Каладзе Туркадан соң икенче ялга туктагач Рубанюктан ишетеп белде.

Каладзе узнал об этом от Рубанюка на втором привале после Турки.

Ул, калтыранган бармаклары белән, дүләнә ботакларын өзеп, болай диде:

Ощипывая дрожащими пальцами ветку боярышника, он сказал:

—- Дрогобычка җитәргә унике километр...

— До Дрогобыча двенадцать километров...

Анда җиткәч артык чигенмәбез.

Отойдем, а дальше отступать не будем.

Хәтта приказ булса да...

Пускай даже приказ будет...

Өч приказ булса да...

Три приказа пускай будет.

Бу...

Это...

Бездә корткычлар булмадымыни?

Не было у нас вредителей?

Нигә сугышмыйбыз?

Почему не воюем?

Ул һаман кыза барды һәм, ачу килгән чакларда киң күңелле һәм юл куючан кешеләрдә булган кебек, бөтенләй үзен-үзе тота алмый башлады, бер сүзне дә ишетмәде һәм ачудан ыргылып чыккан нечкә тавыш белән кычкырды:

Он распалялся все больше и, как это бывает с добродушными, покладистыми людьми в минуты гнева, совершенно утратил самообладание, ничего не слушал и выкрикивал высоким, рвущимся от злости тенорком:

— Нигә сугышмыйбыз?

— Почему не воюем?

Нигә һөҗүм итмибез?

Почему не наступаем?

Шулай итеп безне Киевка кадәр куарлармыни инде?

Что это, до самого Киева нас будут гнать?

Артык чигенергә теләмим.

Не хочу больше отступать.

Патроннар бар, снарядлар бар, пушкалар бар...

Патроны есть, снаряды есть, пушки есть...

Бөркетләр!

Орлы!

Нигә фашистларны кыйнамыйбыз?

Почему не бьем фашиста?

Рубанюк Калалзены каты гына кыздырмакчы булган иде, ләкин кинәт моны эшли алмавын сизде.

Рубанюк хотел было резко одернуть Каладзе, но вдруг ощутил, что не сможет этого сделать.

Каладзеның ачуын китергән нәрсә аның күңелендә дә протест тудырган иде.

То, что разгневало Каладзе, вызывало протест и в его душе.

Әлегә кадәр ул да, күпчелек командирлар шикелле үк, Советлар иленә сугыш башлаган теләсә нинди дошман үз җирендә кыйналачак, дип нык ышанган иде.

У него, как, впрочем, у большинства командиров, до сих пор сохранялось твердое убеждение, что любой противник, предпринявший войну против советской страны, будет разбит на своей же земле.

Ләкин Рубанюк Каладзе кебек үзен-үзе онытырга хаклы түгел иде.

Но терять самообладание, как Каладзе, Рубанюк не имел права.

Академия укытучысы, карт генералның сүзләрен исенә төшерде ул.

Ему вспомнились слова преподавателя академии, старого генерала.

Рубанюк кулын Каладзеның иңбашына салды, аның күз тирәсенә якты җыерчыклар җыелды.

Рубанюк опустил руку на плечо Каладзе.

Үзең дә аңлыйсың бит.

Сам же хорошо понимаешь.

Аңлыйм, — диде Каладзе авыз эченнән генә.

— Понимаю, — буркнул Каладзе.

Аның ачуы тиз басыла иде.

Вспышка гнева была у него минутной.

чыгарды, нәрсәдер санады, исәпләде.

Он достал из сумки: карту, стал что-то прикидывать, высчитывать.

Сәгатенә биш километр барганда полк караңгы төшкәнче Дрогобычка барып җитәргә тиеш.

Полк мог, совершая по пять километров в час, засветло достичь Дрогобыча.

Нәрсә ашатасыз?

— Чем кормите?

Повар биленә кыстырган калфагын тиз генә башына киде дә казанның төбеннән үк чумырып алды.

Повар быстро напялил заткнутый за пояс колпак, зачерпнул со дна.

Ашап карагыз, иптәш подполковник.

— Отведайте, товарищ подполковник.

Болай да күрәм, казаныңда куе.

— И так вижу, что в котле у тебя густо.

Рубанюк ашап утырган кызылармеецлар янына килеп чүгәләде.

Рубанюк подсел к обедающим красноармейцам.

Ул ашны һәрвакыт котелоклардан кабып карый.

В походах он всегда проверял пищу из котелков.

Фрицлардан курыктыңмы әллә?

— Напугался фрицев, что ли?

Начар пешерә башлагансың.

Хуже стал варить.

—• Безнең нервлар таза, иптәш подполковник, — диде повар тыныч кына.

— Мы насчет нервов крепкие, товарищ подполковник, — спокойно сказал повар.

.

— Молодец, если так!

Каладзе иягенә таянып утыра иде.

Каладзе сидел, уткнув подбородок в ладони.

Димәк, нервлар борчый, дисең, ә? — диде Рубанюк, чирәмгә утырып.

— Так, говоришь, нервы пошаливают? — опускаясь на траву, сказал Рубанюк.

— Әнә, повар Савушкин, сугышта нервларын яхшы булмаса, яхшы ботка пешерергә мөмкин түгеллекне ул да белә.

— Повар Савушкин — и тот понимает, что без хороших нервов на войне доброй каши не сваришь.

Анысын мин дә аңлыйм, — диде Каладзе, теләмичә генә.

— Это и я понимаю, — неохотно откликнулся Каладзе.

Приказ аркасында шундый скандал чыгаргач аңламыйсың булып чыга инде.

— Видимо, нет, раз такой скандал учинил из-за приказа.

Ә сезгә безнең чигенүебез ошыймы, иптәш подполковник?

— А вам нравится, что мы отступаем, товарищ подполковник?

— дип сорады Каладзе, коры гына.

— сухо спросил Каладзе.

Син әйттең: «Өч приказ бирсәләр дә.

Ты сказал: «Хоть три приказа будет, не стану отступать».

Шулай дидең бит?

Так ведь сказал?

Шул-шул менә!

То-то!

Геройлык түгел бу.

Не геройство это.

Шура аңа кулларын сузды, елады, менәргә тырышты, ләкин аның аяк астында балчык ишелде, ә Шура, өметсезләнеп, чокырның кырыйларына ябышты.

Она протягивала к нему руки, плача, пыталась выбраться, но земля под ней осыпалась, и Шура с отчаянием хваталась за края оврага.

Ләкин джемперлы кыз аны тарткалады, иңбашларыннан селкетте...

Но девочка в джемпере тормошила его, трясла за плечо...

— Иптәш подполковник!

— Товарищ подполковник!

Рубанюк янында, Атамась белән бергә, иярләнгән кара туры атын тезгененнән тотып бер сугышчы басып тора иде.

Перед Рубанюком стояли Атамась и боец, державший в поводу темно-гнедого оседланного коня. По запыленному, багровому от жары лицу бойца стекал пот.

Аты да шулай ук йончыган һәм күбекләнгән гәүдәсен авыр-авыр селкетә.

Конь был тоже заморен и тяжело водил взмыленными боками.

—• Штаб начальнигыннан, иптәш подполковник!..

— От начальника штаба, товарищ подполковник! — доложил боец, протягивая пакет.

— Бик тиз илтеп тапшырырга куштылар...

— Приказано как можно скорей доставить...

Боерыкны үтәмәсәләр полкның бөтен командованиесе атып үтереләчәк.

За невыполнение приказа — расстрел.

Каладзе үзеннән өстәп язган: минемчә, боерык — ахмаклык, чөнки дошман танклары инде Туркага кергәннәр.

От себя Каладзе приписал, что, по его мнению, подобное распоряжение — нелепость, так как в Турку уже вошли танки противника.

Рубанюк, Каладзеның таныш кулы белән бик ашыгып һәм дулкынланып булса кирәк язылган тигезсез юлларга карап, берничә минут дәмши утырды.

Рубанюк несколько минут сидел молча, разглядывая неровные строчки, очевидно наспех и взволнованно написанные знакомым ему почерком Каладзе.

Нәрсәләр эшләнә соң?

Что же делается?

Вакыйгаларны ничек төшенергә?

Как разобраться в том, что происходит?