clui/it_pl_opus_dataset · Datasets at Hugging Face

it stringlengths 2 991 ⌀	pl stringlengths 1 1.19k ⌀
Come ho detto , non abbiamo ancora una spiegazione convincente per l' energia oscura .	Jak mówiłam , nie istnieją żadne przesłanki , które posłużyłyby za dowód istnienia ciemnej energii .
Abbiamo qualcosa per la materia oscura ? La risposta è : sì .	Istnieje jednak wiele uzasadnionych argumentów
Abbiamo dei candidati attendibili per la materia oscura .	przemawiających za istnieniem ciemnej materii .
Cosa intendo per attendibili ?	Jak uzasadnionych ?
Voglio dire che abbiamo delle teorie matematicamente coerenti che in realtà sono state introdotte per spiegare fenomeni completamente diversi , cose di cui non ho nemmeno parlato , e ciascuna predice l' esistenza di una nuova particella che interagisce in modo molto debole .	Istnieją matematycznie spójne teorie wprowadzone w celu wyjaśnienia całkowicie innych zjawisk. wprowadzone w celu wyjaśnienia całkowicie innych zjawisk. wprowadzone w celu wyjaśnienia całkowicie innych zjawisk . Każda przewiduje istnienie nowej , słabo oddziałującej cząstki . Każda przewiduje istnienie nowej , słabo oddziałującej cząstki .
E questo è esattamente ciò che si desidera in fisica : quando una predizione viene fuori da una teoria matematicamente coerente che in realtà è stata sviluppata per qualcos' altro .	Do tego w fizyce dążymy ! Spójna matematycznie teoria przewiduje więcej , niż miała przewidzieć . Spójna matematycznie teoria przewiduje więcej , niż miała przewidzieć .
Ma non sappiamo se e quale di queste particelle sia per davvero il candidato per la materia oscura .	Ale która z wynikających z teorii cząstek to ciemna materia ? Ale która z wynikających z teorii cząstek to ciemna materia ?
Una ? Ambedue ? Chi lo sa ? Potrebbe anche essere qualcosa di completamente diverso .	Może wszystkie , może żadna z nich .
Noi siamo alla ricerca di queste particelle di materia oscura perchè , in fondo , sono qui intorno a noi e non sono entrate dalla porta .	Pamiętajmy , że cząstki ciemnej materii są wszędzie . Pamiętajmy , że cząstki ciemnej materii są wszędzie . Nawet w tej sali .
Passano semplicemente attraverso le cose .	Nawet w tej sali .
Passano attraverso gli edifici , attraverso il pianeta ; ecco quanto poco interagiscono .	Tak słabo oddziałują , że przenikają przez ziemię , ściany ... Tak słabo oddziałują , że przenikają przez ziemię , ściany ...
Un modo per cercarle è costruire dei rilevatori estremamente sensibili alle particelle di materia oscura che li attraversano e li urtano .	Możemy zbudować detektor , który będzie na nie czuły . Możemy zbudować detektor , który będzie na nie czuły .
Ad esempio un cristallo che vibra quando questo accade .	Kryształ w nim zareaguje na cząsteczki .
Un mio collega ed i suoi collaboratori hanno costruito un rilevatore di questo tipo .	Zespół mojego kolegi zbudował taki detektor . Zespół mojego kolegi zbudował taki detektor .
L' anno messo in fondo ad una miniera di ferro in Minnesota , molto in profondità , ed un paio di giorni fa hanno annunciato i risultati più precisi avuti finora .	Znajduje się on głęboko pod ziemią , w kopalni żelaza w Minnesocie . Na razie pozwoliło to określić ,
Non hanno visto niente , ma ci permettono comunque di mettere dei limiti sulla massa e sulla forza di interazione che queste particelle hanno .	w jakich granicach mieszczą się masa i siła oddziaływania cząstek ciemnej materii .
Un telescopio satellitare verrà lanciato più avanti quest' anno . Sarà puntato verso il centro della galassia per cercare particelle di materia oscura che si disintregrano e producono raggi gamma che possono essere individuati dal telescopio .	W tym roku zostanie wystrzelony teleskop orbitalny . Ma za zadanie wykryć anihilację cząstek ciemnej materii i wydzielane przy niej promieniowanie gamma. cząstek ciemnej materii i wydzielane przy niej promieniowanie gamma .
Il Large Hadron Collider , un acceleratore di particelle , verrà messo in funzione tra qualche mese .	W tym roku startuje Wielki Zderzacz Hadronów . W tym roku startuje Wielki Zderzacz Hadronów .
E ' possibile che si producano particelle di materia oscura nel Large Hadron Collider .	Możliwe , że powstaną w nim cząsteczki ciemnej materii . Możliwe , że powstaną w nim cząsteczki ciemnej materii .
Ora , visto che interagiscono così poco , in realtà usciranno dai rilevatori quindi la loro firma sarà dell' energia mancante .	Ponieważ tak słabo oddziałują , umkną detektorom , Ponieważ tak słabo oddziałują , umkną detektorom , ale zauważymy brak oczekiwanej energii .
Purtroppo c' è molta fisica nuova che lascerebbe la stessa firma di energia mancante , quindi sarà difficile capire la differenza .	Niestety najnowsze teorie opisują wiele innych zjawisk , gdzie pojawia się brak energii. wiele innych zjawisk , gdzie pojawia się brak energii .
Infine , le prossime avventure : si stanno progettando telescopi specifici per affrontare le domande sulla materia oscura e sull' energia oscura . Questi sono installati a terra . E ci sono anche tre telescopi spaziali che sono in competizione al momento per essere lanciati ad investigare la materia oscura e l' energia oscura .	Istnieją także projekty teleskopów naziemnych , które mają badać kwestie ciemnej materii i energii . Są też trzy konkurencyjne projekty teleskopów kosmicznych . Są też trzy konkurencyjne projekty teleskopów kosmicznych . Są też trzy konkurencyjne projekty teleskopów kosmicznych .
Quindi le due domande fondamentali sono : Cos' è la materia oscura ? Cos' è l' energia oscura ?	Czym jest ciemna materia ? Czym jest ciemna energia ?
Sono le grandi domande che la fisica deve affrontare .	To wielkie pytania w fizyce .
E sono sicura che avrete anche voi molte domande , e non vedo l' ora di poterne discutere mentre saremo qui per le prossime 72 ore . Grazie .	To wielkie pytania w fizyce . A ja chętnie odpowiem na wszystkie wasze pytania . Dziękuję .
( Applausi )	( Brawa )
Sono una persona molto fortunata .	Jestem prawdziwą szczęściarą .
Ho avuto il privilegio di vedere così tanto della nostra meravigliosa Terra , delle persone e delle creature che la abitano .	Widziałam znaczną część naszej pięknej planety oraz jej mieszkańców .
Questa mia passione è nata quando avevo sette anni , e con i miei genitori andai per la prima volta in Marocco , alle porte del deserto del Sahara .	Swoją pasję odkryłam w wieku 7 lat , gdy rodzice zabrali mnie do Maroka na obrzeża Sahary .
Immaginatevi questa inglesina in un luogo che non era freddo e umido come il Regno Unito .	Mała Brytyjka w miejscu tak różnym od chłodnej i wilgotnej ojczyzny .
Fu un' esperienza straordinaria	Wspaniałe przeżycie ,
che mi fece desiderare di continuare a esplorare .	które wzbudziło we mnie pragnienie podróży .
Facendo la regista , ho viaggiato in lungo e in largo per il mondo alla ricerca dello scatto perfetto che immortalasse comportamenti animali mai visti prima .	Jako filmowiec podróżuję po odległych krańcach Ziemi , by zrobić idealne ujęcie , uchwycić dotąd nieznane zachowania zwierząt .
Per di più , ho la grande fortuna di poter condividere tutto questo con milioni di persone nel mondo .	Mam prawdziwe szczęście mogąc dzielić się nimi z milionami ludzi na świecie .
L' idea di vedere il nostro pianeta sotto nuove prospettive e di avere la possibilità di farle conoscere agli altri è ciò che mi fa saltare di gioia dal letto ogni mattina .	Nowe ujęcia naszej planety i możliwość dzielenia się nimi sprawiają , że z radością wstaję z łóżka .
Forse pensate che sia difficile trovare nuove storie e nuovi soggetti , ma la tecnologia moderna sta cambiando il nostro modo di filmare .	Choć może się wydawać , że trudno znaleźć nowe tematy , nowa technologia zmienia sposób kręcenia filmów ,
Ci permette di avere immagini nuove da punti di vista differenti e di raccontare storie inedite .	umożliwia świeże spojrzenie i opowiedzenie zupełnie nowych historii .
Nella serie televisiva Nature' s Great Events , che ho preparato per la BBC insieme a David Attenborough , volevamo fare proprio questo .	W " " Wielkich Widowiskach Natury ” , serii filmów BBC , którą zrobiłam z Davidem Attenborough , staraliśmy się to osiągnąć .
Le immagini degli orsi grizzly sono abbastanza comuni .	Zdjęcia niedźwiedzi grizzly każdy już widział ,
E voi penserete , le vediamo di continuo .	wydaje się , że lecą w kółko .
Ma c' è tutta una parte della loro vita che conosciamo a mala pena e che non era mai stata filmata prima .	Jednak jest sfera ich życia , której prawie nie znamy i nigdy nie była filmowana .
E dunque , siamo andati in Alaska , il luogo che i grizzly prediligono per la scelta delle proprie tane su ripidi pendii , quasi totalmente inaccessibili .	Dlatego pojechaliśmy na Alaskę , gdzie grizzly korzystają z tego , że wysokie , niedostępne zbocza gór dają im schronienie .
Non ci sono modi per filmarli se non tramite riprese aeree .	Aby je sfilmować , musieliśmy kręcić z powietrza .
( Video ) David Attenborough : In Alaska e nella British Columbia migliaia di famiglie di orsi emergono dal loro letargo invernale .	( Film ) D. Attenborough : " " Na Alasce i w Kolumbii Brytyjskiej tysiące niedźwiedzich rodzin budzi się z zimowego snu .
A queste altezze non c' è cibo , ma le condizioni sono ideali per ibernare .	Nie ma tu nic do jedzenia , ale warunki do hibernacji były idealne .
Grandi quantità di neve in cui scavare la tana .	Mnóstwo śniegu na wykopanie jam .
Per trovare il cibo , le madri devono condurre i piccoli verso la costa , dove la neve si sta già sciogliendo .	Matki sprowadzają niedźwiadki na wybrzeże , by szukać pożywienia tam , gdzie śnieg już się topi .
Ma la discesa può rappresentare una sfida per i cuccioli .	Schodzenie może być wyzwaniem dla niedźwiadków .
Queste montagne sono luoghi insidiosi , ma il destino di queste famiglie di orsi , anzi di tutti gli orsi nella zona del Pacifico settentrionale , dipende dal salmone .	Góry to niebezpieczne miejsce , jednak los tych niedźwiedzich rodzin i wszystkich niedźwiedzi na Północnym Pacyfiku , zależy od dostępu do łososi " " .
KB : Adoro queste scene .	KB : Uwielbiam to ujęcie ,
Mi viene la pelle d' oca ogni volta che le vedo .	za każdym razem przechodzą mnie ciarki .
Queste riprese sono state filmate da un elicottero , con una telecamera giro-stabilizzata ,	Zostało sfilmowane z helikoptera , kamerą ze stabilizacją żyroskopową .
Un' attrezzatura magnifica . È come avere un treppiedi volante , una gru e un carrello mobile in un solo elemento .	To wspaniałe urządzenie zapewniające zarazem stabilność i płynność obrazu .
Ma la tecnologia da sola non basta .	Jednak sama technologia nie wystarcza .
Per ottenere riprese di grande valore , è necessario essere nel posto giusto al momento giusto .	By zrobić wyjątkowe ujęcie , należy znaleźć się w odpowiednim miejscu i czasie ,
E quella sequenza è risultata particolarmente difficile .	a to ujęcie było szczególne trudne do uchwycenia .
Il primo anno non abbiamo ottenuto nulla .	Pierwszego roku nie mieliśmy nic .
Siamo dovuti ritornare l' anno successivo , fin nelle zone più remote dell' Alaska .	Musieliśmy wrócić w kolejnym , przebyć całą tę drogę do odległych zakątków Alaski .
E siamo rimasti là , con l' elicottero , per 2 settimane .	Lataliśmy wypatrując miejsc przez 2 tygodnie .
Alla fine la fortuna ci ha sorriso .	W końcu udało się .
Le nuvole si sono sollevate , il vento era calato , e persino gli orsi si sono fatti vedere .	Chmury się uniosły , wiatr ustał , i nawet miśki się pokazały .
Siamo riusciti a catturare il momento magico .	Udało się uchwycić ten magiczny moment .
Per chi effettua riprese , le nuove tecnologie sono veramente spettacolari , ma l' altro aspetto che mi emoziona profondamente è la scoperta di nuove specie .	Dla filmowca nowa technologia jest wyjątkowym narzędziem , jednak najbardziej mnie ekscytuje moment odkrywania nowych gatunków .
Quando ho sentito parlare di un animale sconosciuto , sapevo di doverlo filmare per la mia serie successiva , Untamed Americas , per il National Geographic .	Kiedy usłyszałam o pewnym zwierzęciu , wiedziałam , że musimy go mieć do kolejnej serii " " Dziewiczej Ameryki ” dla National Geographic .
Nel 2005 , è stata scoperta una nuova specie di pipistrello , nelle foreste nebulari dell' Ecuador .	W 2005 roku odkryto nowy gatunek nietoperza w lasach mglistych Ekwadoru .
L' aspetto più sorprendente di questa scoperta è che ha anche risolto il mistero sull' impollinazione di un fiore unico .	Co ciekawe , jednocześnie rozwiązano zagadkę sposobu zapylania nietypowego kwiatka .
Tutto dipende da questo pipistrello .	Stoi za tym ten nietoperz .
La serie non è ancora andata in onda , quindi siete i primi a vedere queste riprese .	Seria nie była jeszcze emitowana , zobaczycie ją jako pierwsi .
Vediamo cosa ne pensate .	Sami oceńcie .
( Video ) Narratore : Il pipistrello del nettare con la bocca a tubo .	( Film ) Narrator : " " Oto bezogonek ryjkowaty .
Una riserva di delizioso nettare giace sul fondo del lungo calice di ogni fiore .	Smakowity nektar znajduje się na dnie długiego kielicha .
Ma come raggiungerlo ?	Jak go dosięgnąć ?
La necessità è la madre dell' evoluzione .	Potrzeba jest matką ewolucji .
( Musica ) Questo pipistrello di quasi 6,5 cm possiede una lingua di quasi 9 cm , la più lunga in rapporto alla lunghezza del corpo di qualsiasi altro mammifero al mondo .	( Muzyka ) Ten 6-centymetrowy nietoperz ma prawie 9-centymetrowy język . Proporcjonalnie jest to najdłuższy język wśród wszystkich ssaków na świecie .
Se fosse un essere umano , sarebbe lunga quasi 3 metri .	Gdyby był człowiekiem , miałby język na 3 metry " " .
( Applausi ) KB : Che lingua !	( Brawa ) KB : Co za język !
Noi l' abbiamo filmato da un piccolo foro creato alla base del fiore e servendoci di una telecamera che rallentasse l' azione di 40 volte .	Sfilmowaliśmy go przez otworki u podstawy kielicha za pomocą kamery , która spowolniła akcję 40-krotnie .
Quindi immaginatevi quanto sia rapido in natura .	Wyobraźcie sobie , jak musi być szybki .
Le persone spesso mi chiedono : " " Qual è il tuo luogo preferito del pianeta ? " " A dire il vero non ne ho uno .	Często pytają mnie o ulubione miejsce na Ziemi . Ale nie mam jednego ,
Esistono molti luoghi meravigliosi ,	tyle jest cudownych miejsc .
ma in alcuni di essi vorresti ritornare continuamente .	Jednak niektóre ciągną bardziej niż inne .
Uno di questi luoghi remoti — la prima volta ci sono andata con lo zaino in spalla , poi ci sono ritornata spesso per girare delle riprese , ultimamente per Untamed Americas — è l' Altiplano nella parte più alta delle Ande del Sudamerica , il luogo più irreale , più magico , che io conosca .	Do miejsca , gdzie po raz pierwszy wybrałam się z plecakiem wróciłam kilkakrotnie , by kręcić filmy , ostatnio dla " " Dziewiczej Ameryki ” . To Altiplano , w wysokich Andach w Ameryce Południowej . To najbardziej niezwykłe miejsce jakie znam :
Ma si trova a un' altezza di 5.000 metri , ed è dura lassù .	na wysokości 4 tys. metrów jest ciężko ,
Si muore di freddo , e l' aria rarefatta non è facile da sopportare .	przeraźliwie zimno , rozrzedzone powietrze daje w kość .
A volte è difficile respirare , soprattutto quando si portano pesanti attrezzature cinematografiche .	Momentami trudno się oddycha , szczególnie pod ciężarem sprzętu filmowego ,
Con la testa che ti martella di continuo come dopo una sbornia .	a pulsująca głowa jest jak nieustający kac .
Ma il vantaggio di quella magnifica , sottile atmosfera è che ti permette di vedere le stelle in cielo con una chiarezza indescrivibile .	Jednak zaletą rozrzedzonego powietrza są gwiazdy na nocnym niebie widoczne zdumiewająco wyraźnie .
Guardate .	Sami zobaczcie .
( Video ) Narratore : a circa 1500 miglia a sud dei Tropici , tra il Cile e la Bolivia , le Ande cambiano completamente aspetto .	( Film ) Narrator : " " 2,5 km na południe od lasu tropikalnego między Chile a Boliwią Andy zupełnie się zmieniają .
È l' Altiplano , anche noto come " " terre alte " " , un luogo fatto di estremi e di contrasti estremi .	To miejsce to Altiplano , czyli " " wysokie równiny ” , miejsce skrajności , ogromnych kontrastów ,
Qui gelano i deserti e le acque ribollono .	gdzie pustynie zamarzają , a woda wrze .
Assomiglia più a Marte che alla Terra , e sembra altrettanto ostile alla vita .	Bardziej przypomina Marsa niż Ziemię , wydaje się nieprzyjazne dla życia .
Anche le stelle — e l' aria asciutta e rarefatta , a quasi 4.000 metri , rendono perfetta l' osservazione degli astri .	Natomiast gwiazdy ... Suche , rozrzedzone powietrze na 3,6 tys. metrów zapewnia wspaniałe widowisko .
Alcuni degli astronomi più noti al mondo hanno qui i propri telescopi .	W pobliżu astronomowie mają teleskopy ,
Ma basta guardare in alto ad occhio nudo , non vi serve il telescopio .	lecz wystarczy popatrzeć gołym okiem. lecz wystarczy popatrzeć gołym okiem .
( Musica ) ( Applausi ) KB : Vi ringrazio infinitamente per avermi permesso di condividere alcune immagini della nostra spettacolare e meravigliosa Terra .	( Muzyka ) ( Brawa ) KB : Dziękuję serdecznie za możliwość pokazania ujęć naszej wspaniałej Ziemi
Grazie di avermi permesso di condividerle con voi .	i możliwość
( Applausi )	podzielenia się nimi . ( Brawa )
null	null
null	null

Come ho detto , non abbiamo ancora una spiegazione convincente per l' energia oscura .

Jak mówiłam , nie istnieją żadne przesłanki , które posłużyłyby za dowód istnienia ciemnej energii .

Abbiamo qualcosa per la materia oscura ? La risposta è : sì .

Istnieje jednak wiele uzasadnionych argumentów

Abbiamo dei candidati attendibili per la materia oscura .

przemawiających za istnieniem ciemnej materii .

Cosa intendo per attendibili ?

Jak uzasadnionych ?

Voglio dire che abbiamo delle teorie matematicamente coerenti che in realtà sono state introdotte per spiegare fenomeni completamente diversi , cose di cui non ho nemmeno parlato , e ciascuna predice l' esistenza di una nuova particella che interagisce in modo molto debole .

Istnieją matematycznie spójne teorie wprowadzone w celu wyjaśnienia całkowicie innych zjawisk. wprowadzone w celu wyjaśnienia całkowicie innych zjawisk. wprowadzone w celu wyjaśnienia całkowicie innych zjawisk . Każda przewiduje istnienie nowej , słabo oddziałującej cząstki . Każda przewiduje istnienie nowej , słabo oddziałującej cząstki .

E questo è esattamente ciò che si desidera in fisica : quando una predizione viene fuori da una teoria matematicamente coerente che in realtà è stata sviluppata per qualcos' altro .

Do tego w fizyce dążymy ! Spójna matematycznie teoria przewiduje więcej , niż miała przewidzieć . Spójna matematycznie teoria przewiduje więcej , niż miała przewidzieć .

Ma non sappiamo se e quale di queste particelle sia per davvero il candidato per la materia oscura .

Ale która z wynikających z teorii cząstek to ciemna materia ? Ale która z wynikających z teorii cząstek to ciemna materia ?

Una ? Ambedue ? Chi lo sa ? Potrebbe anche essere qualcosa di completamente diverso .

Może wszystkie , może żadna z nich .

Noi siamo alla ricerca di queste particelle di materia oscura perchè , in fondo , sono qui intorno a noi e non sono entrate dalla porta .

Pamiętajmy , że cząstki ciemnej materii są wszędzie . Pamiętajmy , że cząstki ciemnej materii są wszędzie . Nawet w tej sali .

Passano semplicemente attraverso le cose .

Nawet w tej sali .

Passano attraverso gli edifici , attraverso il pianeta ; ecco quanto poco interagiscono .

Tak słabo oddziałują , że przenikają przez ziemię , ściany ... Tak słabo oddziałują , że przenikają przez ziemię , ściany ...

Un modo per cercarle è costruire dei rilevatori estremamente sensibili alle particelle di materia oscura che li attraversano e li urtano .

Możemy zbudować detektor , który będzie na nie czuły . Możemy zbudować detektor , który będzie na nie czuły .

Ad esempio un cristallo che vibra quando questo accade .

Kryształ w nim zareaguje na cząsteczki .

Un mio collega ed i suoi collaboratori hanno costruito un rilevatore di questo tipo .

Zespół mojego kolegi zbudował taki detektor . Zespół mojego kolegi zbudował taki detektor .

L' anno messo in fondo ad una miniera di ferro in Minnesota , molto in profondità , ed un paio di giorni fa hanno annunciato i risultati più precisi avuti finora .

Znajduje się on głęboko pod ziemią , w kopalni żelaza w Minnesocie . Na razie pozwoliło to określić ,

Non hanno visto niente , ma ci permettono comunque di mettere dei limiti sulla massa e sulla forza di interazione che queste particelle hanno .

w jakich granicach mieszczą się masa i siła oddziaływania cząstek ciemnej materii .

Un telescopio satellitare verrà lanciato più avanti quest' anno . Sarà puntato verso il centro della galassia per cercare particelle di materia oscura che si disintregrano e producono raggi gamma che possono essere individuati dal telescopio .

W tym roku zostanie wystrzelony teleskop orbitalny . Ma za zadanie wykryć anihilację cząstek ciemnej materii i wydzielane przy niej promieniowanie gamma. cząstek ciemnej materii i wydzielane przy niej promieniowanie gamma .

Il Large Hadron Collider , un acceleratore di particelle , verrà messo in funzione tra qualche mese .

W tym roku startuje Wielki Zderzacz Hadronów . W tym roku startuje Wielki Zderzacz Hadronów .

E ' possibile che si producano particelle di materia oscura nel Large Hadron Collider .

Możliwe , że powstaną w nim cząsteczki ciemnej materii . Możliwe , że powstaną w nim cząsteczki ciemnej materii .

Ora , visto che interagiscono così poco , in realtà usciranno dai rilevatori quindi la loro firma sarà dell' energia mancante .

Ponieważ tak słabo oddziałują , umkną detektorom , Ponieważ tak słabo oddziałują , umkną detektorom , ale zauważymy brak oczekiwanej energii .

Purtroppo c' è molta fisica nuova che lascerebbe la stessa firma di energia mancante , quindi sarà difficile capire la differenza .

Niestety najnowsze teorie opisują wiele innych zjawisk , gdzie pojawia się brak energii. wiele innych zjawisk , gdzie pojawia się brak energii .

Infine , le prossime avventure : si stanno progettando telescopi specifici per affrontare le domande sulla materia oscura e sull' energia oscura . Questi sono installati a terra . E ci sono anche tre telescopi spaziali che sono in competizione al momento per essere lanciati ad investigare la materia oscura e l' energia oscura .

Istnieją także projekty teleskopów naziemnych , które mają badać kwestie ciemnej materii i energii . Są też trzy konkurencyjne projekty teleskopów kosmicznych . Są też trzy konkurencyjne projekty teleskopów kosmicznych . Są też trzy konkurencyjne projekty teleskopów kosmicznych .

Quindi le due domande fondamentali sono : Cos' è la materia oscura ? Cos' è l' energia oscura ?

Czym jest ciemna materia ? Czym jest ciemna energia ?

Sono le grandi domande che la fisica deve affrontare .

To wielkie pytania w fizyce .

E sono sicura che avrete anche voi molte domande , e non vedo l' ora di poterne discutere mentre saremo qui per le prossime 72 ore . Grazie .

To wielkie pytania w fizyce . A ja chętnie odpowiem na wszystkie wasze pytania . Dziękuję .

( Applausi )

( Brawa )

Sono una persona molto fortunata .

Jestem prawdziwą szczęściarą .

Ho avuto il privilegio di vedere così tanto della nostra meravigliosa Terra , delle persone e delle creature che la abitano .

Widziałam znaczną część naszej pięknej planety oraz jej mieszkańców .

Questa mia passione è nata quando avevo sette anni , e con i miei genitori andai per la prima volta in Marocco , alle porte del deserto del Sahara .

Swoją pasję odkryłam w wieku 7 lat , gdy rodzice zabrali mnie do Maroka na obrzeża Sahary .

Immaginatevi questa inglesina in un luogo che non era freddo e umido come il Regno Unito .

Mała Brytyjka w miejscu tak różnym od chłodnej i wilgotnej ojczyzny .

Fu un' esperienza straordinaria

Wspaniałe przeżycie ,

che mi fece desiderare di continuare a esplorare .

które wzbudziło we mnie pragnienie podróży .

Facendo la regista , ho viaggiato in lungo e in largo per il mondo alla ricerca dello scatto perfetto che immortalasse comportamenti animali mai visti prima .

Jako filmowiec podróżuję po odległych krańcach Ziemi , by zrobić idealne ujęcie , uchwycić dotąd nieznane zachowania zwierząt .

Per di più , ho la grande fortuna di poter condividere tutto questo con milioni di persone nel mondo .

Mam prawdziwe szczęście mogąc dzielić się nimi z milionami ludzi na świecie .

L' idea di vedere il nostro pianeta sotto nuove prospettive e di avere la possibilità di farle conoscere agli altri è ciò che mi fa saltare di gioia dal letto ogni mattina .

Nowe ujęcia naszej planety i możliwość dzielenia się nimi sprawiają , że z radością wstaję z łóżka .

Forse pensate che sia difficile trovare nuove storie e nuovi soggetti , ma la tecnologia moderna sta cambiando il nostro modo di filmare .

Choć może się wydawać , że trudno znaleźć nowe tematy , nowa technologia zmienia sposób kręcenia filmów ,

Ci permette di avere immagini nuove da punti di vista differenti e di raccontare storie inedite .

umożliwia świeże spojrzenie i opowiedzenie zupełnie nowych historii .

Nella serie televisiva Nature' s Great Events , che ho preparato per la BBC insieme a David Attenborough , volevamo fare proprio questo .

W " " Wielkich Widowiskach Natury ” , serii filmów BBC , którą zrobiłam z Davidem Attenborough , staraliśmy się to osiągnąć .

Le immagini degli orsi grizzly sono abbastanza comuni .

Zdjęcia niedźwiedzi grizzly każdy już widział ,

E voi penserete , le vediamo di continuo .

wydaje się , że lecą w kółko .

Ma c' è tutta una parte della loro vita che conosciamo a mala pena e che non era mai stata filmata prima .

Jednak jest sfera ich życia , której prawie nie znamy i nigdy nie była filmowana .

E dunque , siamo andati in Alaska , il luogo che i grizzly prediligono per la scelta delle proprie tane su ripidi pendii , quasi totalmente inaccessibili .

Dlatego pojechaliśmy na Alaskę , gdzie grizzly korzystają z tego , że wysokie , niedostępne zbocza gór dają im schronienie .

Non ci sono modi per filmarli se non tramite riprese aeree .

Aby je sfilmować , musieliśmy kręcić z powietrza .

( Video ) David Attenborough : In Alaska e nella British Columbia migliaia di famiglie di orsi emergono dal loro letargo invernale .

( Film ) D. Attenborough : " " Na Alasce i w Kolumbii Brytyjskiej tysiące niedźwiedzich rodzin budzi się z zimowego snu .

A queste altezze non c' è cibo , ma le condizioni sono ideali per ibernare .

Nie ma tu nic do jedzenia , ale warunki do hibernacji były idealne .

Grandi quantità di neve in cui scavare la tana .

Mnóstwo śniegu na wykopanie jam .

Per trovare il cibo , le madri devono condurre i piccoli verso la costa , dove la neve si sta già sciogliendo .

Matki sprowadzają niedźwiadki na wybrzeże , by szukać pożywienia tam , gdzie śnieg już się topi .

Ma la discesa può rappresentare una sfida per i cuccioli .

Schodzenie może być wyzwaniem dla niedźwiadków .

Queste montagne sono luoghi insidiosi , ma il destino di queste famiglie di orsi , anzi di tutti gli orsi nella zona del Pacifico settentrionale , dipende dal salmone .

Góry to niebezpieczne miejsce , jednak los tych niedźwiedzich rodzin i wszystkich niedźwiedzi na Północnym Pacyfiku , zależy od dostępu do łososi " " .

KB : Adoro queste scene .

KB : Uwielbiam to ujęcie ,

Mi viene la pelle d' oca ogni volta che le vedo .

za każdym razem przechodzą mnie ciarki .

Queste riprese sono state filmate da un elicottero , con una telecamera giro-stabilizzata ,

Zostało sfilmowane z helikoptera , kamerą ze stabilizacją żyroskopową .

Un' attrezzatura magnifica . È come avere un treppiedi volante , una gru e un carrello mobile in un solo elemento .

To wspaniałe urządzenie zapewniające zarazem stabilność i płynność obrazu .

Ma la tecnologia da sola non basta .

Jednak sama technologia nie wystarcza .

Per ottenere riprese di grande valore , è necessario essere nel posto giusto al momento giusto .

By zrobić wyjątkowe ujęcie , należy znaleźć się w odpowiednim miejscu i czasie ,

E quella sequenza è risultata particolarmente difficile .

a to ujęcie było szczególne trudne do uchwycenia .

Il primo anno non abbiamo ottenuto nulla .

Pierwszego roku nie mieliśmy nic .

Siamo dovuti ritornare l' anno successivo , fin nelle zone più remote dell' Alaska .

Musieliśmy wrócić w kolejnym , przebyć całą tę drogę do odległych zakątków Alaski .

E siamo rimasti là , con l' elicottero , per 2 settimane .

Lataliśmy wypatrując miejsc przez 2 tygodnie .

Alla fine la fortuna ci ha sorriso .

W końcu udało się .

Le nuvole si sono sollevate , il vento era calato , e persino gli orsi si sono fatti vedere .

Chmury się uniosły , wiatr ustał , i nawet miśki się pokazały .

Siamo riusciti a catturare il momento magico .

Udało się uchwycić ten magiczny moment .

Per chi effettua riprese , le nuove tecnologie sono veramente spettacolari , ma l' altro aspetto che mi emoziona profondamente è la scoperta di nuove specie .

Dla filmowca nowa technologia jest wyjątkowym narzędziem , jednak najbardziej mnie ekscytuje moment odkrywania nowych gatunków .

Quando ho sentito parlare di un animale sconosciuto , sapevo di doverlo filmare per la mia serie successiva , Untamed Americas , per il National Geographic .

Kiedy usłyszałam o pewnym zwierzęciu , wiedziałam , że musimy go mieć do kolejnej serii " " Dziewiczej Ameryki ” dla National Geographic .

Nel 2005 , è stata scoperta una nuova specie di pipistrello , nelle foreste nebulari dell' Ecuador .

W 2005 roku odkryto nowy gatunek nietoperza w lasach mglistych Ekwadoru .

L' aspetto più sorprendente di questa scoperta è che ha anche risolto il mistero sull' impollinazione di un fiore unico .

Co ciekawe , jednocześnie rozwiązano zagadkę sposobu zapylania nietypowego kwiatka .

Tutto dipende da questo pipistrello .

Stoi za tym ten nietoperz .

La serie non è ancora andata in onda , quindi siete i primi a vedere queste riprese .

Seria nie była jeszcze emitowana , zobaczycie ją jako pierwsi .

Vediamo cosa ne pensate .

Sami oceńcie .

( Video ) Narratore : Il pipistrello del nettare con la bocca a tubo .

( Film ) Narrator : " " Oto bezogonek ryjkowaty .

Una riserva di delizioso nettare giace sul fondo del lungo calice di ogni fiore .

Smakowity nektar znajduje się na dnie długiego kielicha .

Ma come raggiungerlo ?

Jak go dosięgnąć ?

La necessità è la madre dell' evoluzione .

Potrzeba jest matką ewolucji .

( Musica ) Questo pipistrello di quasi 6,5 cm possiede una lingua di quasi 9 cm , la più lunga in rapporto alla lunghezza del corpo di qualsiasi altro mammifero al mondo .

( Muzyka ) Ten 6-centymetrowy nietoperz ma prawie 9-centymetrowy język . Proporcjonalnie jest to najdłuższy język wśród wszystkich ssaków na świecie .

Se fosse un essere umano , sarebbe lunga quasi 3 metri .

Gdyby był człowiekiem , miałby język na 3 metry " " .

( Applausi ) KB : Che lingua !

( Brawa ) KB : Co za język !

Noi l' abbiamo filmato da un piccolo foro creato alla base del fiore e servendoci di una telecamera che rallentasse l' azione di 40 volte .

Sfilmowaliśmy go przez otworki u podstawy kielicha za pomocą kamery , która spowolniła akcję 40-krotnie .

Quindi immaginatevi quanto sia rapido in natura .

Wyobraźcie sobie , jak musi być szybki .

Le persone spesso mi chiedono : " " Qual è il tuo luogo preferito del pianeta ? " " A dire il vero non ne ho uno .

Często pytają mnie o ulubione miejsce na Ziemi . Ale nie mam jednego ,

Esistono molti luoghi meravigliosi ,

tyle jest cudownych miejsc .

ma in alcuni di essi vorresti ritornare continuamente .

Jednak niektóre ciągną bardziej niż inne .

Uno di questi luoghi remoti — la prima volta ci sono andata con lo zaino in spalla , poi ci sono ritornata spesso per girare delle riprese , ultimamente per Untamed Americas — è l' Altiplano nella parte più alta delle Ande del Sudamerica , il luogo più irreale , più magico , che io conosca .

Do miejsca , gdzie po raz pierwszy wybrałam się z plecakiem wróciłam kilkakrotnie , by kręcić filmy , ostatnio dla " " Dziewiczej Ameryki ” . To Altiplano , w wysokich Andach w Ameryce Południowej . To najbardziej niezwykłe miejsce jakie znam :

Ma si trova a un' altezza di 5.000 metri , ed è dura lassù .

na wysokości 4 tys. metrów jest ciężko ,

Si muore di freddo , e l' aria rarefatta non è facile da sopportare .

przeraźliwie zimno , rozrzedzone powietrze daje w kość .

A volte è difficile respirare , soprattutto quando si portano pesanti attrezzature cinematografiche .

Momentami trudno się oddycha , szczególnie pod ciężarem sprzętu filmowego ,

Con la testa che ti martella di continuo come dopo una sbornia .

a pulsująca głowa jest jak nieustający kac .

Ma il vantaggio di quella magnifica , sottile atmosfera è che ti permette di vedere le stelle in cielo con una chiarezza indescrivibile .

Jednak zaletą rozrzedzonego powietrza są gwiazdy na nocnym niebie widoczne zdumiewająco wyraźnie .

Guardate .

Sami zobaczcie .

( Video ) Narratore : a circa 1500 miglia a sud dei Tropici , tra il Cile e la Bolivia , le Ande cambiano completamente aspetto .

( Film ) Narrator : " " 2,5 km na południe od lasu tropikalnego między Chile a Boliwią Andy zupełnie się zmieniają .

È l' Altiplano , anche noto come " " terre alte " " , un luogo fatto di estremi e di contrasti estremi .

To miejsce to Altiplano , czyli " " wysokie równiny ” , miejsce skrajności , ogromnych kontrastów ,

Qui gelano i deserti e le acque ribollono .

gdzie pustynie zamarzają , a woda wrze .

Assomiglia più a Marte che alla Terra , e sembra altrettanto ostile alla vita .

Bardziej przypomina Marsa niż Ziemię , wydaje się nieprzyjazne dla życia .

Anche le stelle — e l' aria asciutta e rarefatta , a quasi 4.000 metri , rendono perfetta l' osservazione degli astri .

Natomiast gwiazdy ... Suche , rozrzedzone powietrze na 3,6 tys. metrów zapewnia wspaniałe widowisko .

Alcuni degli astronomi più noti al mondo hanno qui i propri telescopi .

W pobliżu astronomowie mają teleskopy ,

Ma basta guardare in alto ad occhio nudo , non vi serve il telescopio .

lecz wystarczy popatrzeć gołym okiem. lecz wystarczy popatrzeć gołym okiem .

( Musica ) ( Applausi ) KB : Vi ringrazio infinitamente per avermi permesso di condividere alcune immagini della nostra spettacolare e meravigliosa Terra .

( Muzyka ) ( Brawa ) KB : Dziękuję serdecznie za możliwość pokazania ujęć naszej wspaniałej Ziemi

Grazie di avermi permesso di condividerle con voi .

i możliwość

( Applausi )

podzielenia się nimi . ( Brawa )

null